Über dieses Buch

Dies ist ein digitales Exemplar eines Buches, das seit Generationen in den Regalen der Bibliotheken aufbewahrt wurde, bevor es von Google im
Rahmen eines Projekts, mit dem die Bücher dieser Welt online verfügbar gemacht werden sollen, sorgfältig gescannt wurde.
Das Buch hat das Urheberrecht überdauert und kann nun öffentlich zugänglich gemacht werden. Ein öffentlich zugängliches Buch ist ein Buch,
das niemals Urheberrechten unterlag oder bei dem die Schutzfrist des Urheberrechts abgelaufen ist. Ob ein Buch öffentlich zugänglich ist, kann
von Land zu Land unterschiedlich sein. Öffentlich zugängliche Bücher sind unser Tor zur Vergangenheit und stellen ein geschichtliches, kulturelles
und wissenschaftliches Vermögen dar, das häufig nur schwierig zu entdecken ist.
Gebrauchsspuren, Anmerkungen und andere Randbemerkungen, die im Originalband enthalten sind, finden sich auch in dieser Datei – eine Erin-
nerung an die lange Reise, die das Buch vom Verleger zu einer Bibliothek und weiter zu Ihnen hinter sich gebracht hat.

Nutzungsrichtlinien

Google ist stolz, mit Bibliotheken in partnerschaftlicher Zusammenarbeit öffentlich zugängliches Material zu digitalisieren und einer breiten Masse
zugänglich zu machen. Öffentlich zugängliche Bücher gehören der Öffentlichkeit, und wir sind nur ihre Hüter. Nichtsdestotrotz ist diese
Arbeit kostspielig. Um diese Ressource weiterhin zur Verfügung stellen zu können, haben wir Schritte unternommen, um den Missbrauch durch
kommerzielle Parteien zu verhindern. Dazu gehören technische Einschränkungen für automatisierte Abfragen.
Wir bitten Sie um Einhaltung folgender Richtlinien:

+ Nutzung der Dateien zu nichtkommerziellen Zwecken Wir haben Google Buchsuche für Endanwender konzipiert und möchten, dass Sie diese
Dateien nur für persönliche, nichtkommerzielle Zwecke verwenden.
+ Keine automatisierten Abfragen Senden Sie keine automatisierten Abfragen irgendwelcher Art an das Google-System. Wenn Sie Recherchen
über maschinelle Übersetzung, optische Zeichenerkennung oder andere Bereiche durchführen, in denen der Zugang zu Text in großen Mengen
nützlich ist, wenden Sie sich bitte an uns. Wir fördern die Nutzung des öffentlich zugänglichen Materials für diese Zwecke und können Ihnen
unter Umständen helfen.
+ Beibehaltung von Google-Markenelementen Das "Wasserzeichen" von Google, das Sie in jeder Datei finden, ist wichtig zur Information über
dieses Projekt und hilft den Anwendern weiteres Material über Google Buchsuche zu finden. Bitte entfernen Sie das Wasserzeichen nicht.
+ Bewegen Sie sich innerhalb der Legalität Unabhängig von Ihrem Verwendungszweck müssen Sie sich Ihrer Verantwortung bewusst sein,
sicherzustellen, dass Ihre Nutzung legal ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass ein Buch, das nach unserem Dafürhalten für Nutzer in den USA
öffentlich zugänglich ist, auch für Nutzer in anderen Ländern öffentlich zugänglich ist. Ob ein Buch noch dem Urheberrecht unterliegt, ist
von Land zu Land verschieden. Wir können keine Beratung leisten, ob eine bestimmte Nutzung eines bestimmten Buches gesetzlich zulässig
ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass das Erscheinen eines Buchs in Google Buchsuche bedeutet, dass es in jeder Form und überall auf der
Welt verwendet werden kann. Eine Urheberrechtsverletzung kann schwerwiegende Folgen haben.

Über Google Buchsuche

Das Ziel von Google besteht darin, die weltweiten Informationen zu organisieren und allgemein nutzbar und zugänglich zu machen. Google
Buchsuche hilft Lesern dabei, die Bücher dieser Welt zu entdecken, und unterstützt Autoren und Verleger dabei, neue Zielgruppen zu erreichen.
Den gesamten Buchtext können Sie im Internet unter http://books.google.com durchsuchen.
*
i
 1

! iblist roca !!!! illinensis

.
1
to

1
 |
RE
1
 DISQUISITIONVM

MAGICARVM

LIBRI SEX

1
MARTINI DEL-RIO .

Editio V. in Germania

Adilluſtriſsimum ac Reverendiſsimum D. FRANCISCVM EGONEM , & ca

Metrop. Ecclef.Coloniens. Decanum , & c.

IA
AC

LISERTE
PATRE
 M E T H o D V S.
.

Yniverſum opus Dilquifitionum in tres Tomos Partior, & fingulis Tomis duos
libros alfigno, quibus continentur, quæ ſubjungo.
Lib. 1. De Magia generatim , & deNaturali , Artificiali, & Pra
Aigiatrice agitar.
Lib . II. De Magia Damoniaca & eiusefficacitate.
Lib.III. De Maleficio de pana obſervatione.
Libly . De Propbetia , Divinarione, do Conie &tatione.
I 1.B. V. De Iudicis officio & ordine iudiciario in hoc crimino.
L 1 B.VL De officie Confeffarii, ac remediis licitia & illigitis.
 Exod.cap.vt

Exodus. Cap.VII .
as duos QUISITI
DIS ONVM Exodus. Cap.XI.
MAGI
CARV
M

LIBRI SEX ,
QVIBVS CONTINETVR ACCURA
TA CURIOSARVM ARTIVMCVRA , ET
vanarum fuperftitionem confutatio vtilis
Theologis. Surisconfultis, Medicis,
Philol s.
Exoduts. Can.yil. AVCToği ORE
MARTI
NO DEL - RIO Exodus. Cap . X.
SOCIET. LESV PRESBYT.
IL LICENT ET THEOL . DOCT.
olim in Academia GrTCEN.
Sk, et SALMANTICENSI
puhdico S. Script.
Profeffore.
Prodit
opus vltimi s cur longe
accuta tius ac caft igatis
iais
Superiarum Permiſsu et Lice . nt .
ia
Ixodes.Cap .VIL.

F.xodus. Cap . X.

Exodus. Cap . VILL

xodus. Cap. VIII .
VÜL . COLONIA AG
RIPPINA
Simptibus Petri Henningit.
Exodus. Cap.VIII .
ANNON POTES
 ILLVSTRISSIMO ET REVERENDISSIMO DOMINO

D. FRANCISCO EGONI

COMITI IN Fürſtenberg Heiligenberg ET

Werdenberg / LANDTGRAVIO BAHRENSI , ET

STAELINGENSI,DOMINO HAVSENSI IN Kunßigerthat
SVPRA Weirra & c. METROPOLITANÆ ELECTORALIS CÓ .
lonienfis Ecclefiæ Decano , Cathedralium Argeritin: & Leodiens :
Eccleſiarum reſpective Thefaurario , Canonico & Capitulari ,
Regalium & Illuſt. Ecclefiarum S. Gereonis Colon .
& B.V . Mariæ Aquiſgr. Præpofito.
SERENISSIMORVM ET REVERENDISSIMORVM PRINCIPVM

MAXIMILIANI HENRICI

ArchiepiſcopiColon . Vtriuſque Bavariæ Ducis, nec non

LEOPOLDIĞvilielmi Archiducis Auſtriæ & c. reſpective Se
crcti & SupremiConfilij Aulici Præſidi, fupremo Aulæ Præfecto ,
Supremo Camerario & c . Siiperiorismuneris dari in
Ruffach łocum reſpective Tenenti & c .
Domino & Mæcenati meo Gratiofifsimo.
PETRUS HENNINGIUS
ILLVSTRISSIME AC REVERENDISSIME DOMINE

Ypismeis altera vice abſolutum MartinVMDEL RIO ,

Magicarum diſquilitionum tam cxactum tradatorein ,
ur nemo in hoc genere credatur exactius opus dare por.
ſę, fero ad Reverendiſſimos pedes. Illuſtriſſimæ Gra .
tiz T. & G non dedignetur gratiofiflimas manus. Caufas non eſt
neceſſe percontati,quoniam facilc conjectari poffunt ab eo qui ine
noverunt , aut III.mx Gratiæ in Eccleſia Metropolitana Coloniæ
dignitatem Decanalem . Quid enim ĉdomo ſeu Bibliopolio meo
proſpicicns incucoriniſ vel T.Gr. III.mx præſentiam optatam , aur

abtentis curiam , quæ poft tot fæcula per T.Excell.Magnificentiam

inſtauratur,non folum ad utilitatem pofterorum , ſed etiam ad de
corum Ecclefiæ 111.mx Trium Regum , & ornamentum Auguftz ci
vitatis. Parum hoc eft, Illuſtrem Eccleliam S.Gereonis regali pala
id ctiamnum inftruis, quo vix aliud aptius Principum aut lmpe
263 rarorun
 EPISTOLA DEDICATORIA ,

ratorum manGoni reperietur inter toc palatia Vrbis . Etiam

fummæ ædi cot ſæculis (qualenci,poft deceffum Archite&orum
Magnorum , animum dicitur T. Gratiofiffima & Reverendiſsima
Excellentia adieciffe , quæ tamen non Principum led Regum opus
cenſeri jure ſuo deber , cum non infimæ notæ architectus invene
rit, unicuique ſpatio pedali in hac bafilica educendo circumcirca,
7
30000. Imperalium conſtituta. Quid ? Ipfa patria univerſa ſecun
dum Sereniſſimi Principis & Elcitoris Maximiliáni Henrici lum
mam providentiam , Tuæ Excellentiſſima Gratiæ confilio & au .
thoritate maxime fulcitur , & contervatur.Sed eſt hæc hæreditaria
Vircus generis tui , cujusramilllustriſſimis familiis per Imperium
inſerti fructus gloriofiflimos tam Toga quam Sago rectos prorule
runt. Nolo in Genealogicam arborem familiæ illuftrillimæ con .
Icendere , quam magis iuxta conliſtens gaudeo admirari & bono
rase, in Parentem Hcroem , & matrem Heroinam , li tolum refpe
xero abunde eſt ,unde filio digniſſimo etiamſi luis ornamentis proe
prijs deſtitueretur,poffem gratulari.Quanta in illis pretas in Deum ,
& fides in S.Romanam tum Eccletiam tum Imperium elucefſebac?
quantum etiam ornamenti horum gloriæ adjecerunt cæteræ pro
les , fratres ac ſorores illuſtriſſimæ Gratiæ tuæ ? ita ut etiamnum
gaudeam me aliquando , Parentem T. Illuftriflimæ Gratiæ
adhuc viventem , dedicatione Hiſtoriæ Schilmatis Angilicani
Nicolao Sandero & R. L. Ribadeinera Authoribus honoraſle,
Adeo virtuseius & gloria mihi etiamnum animo inhærent meo , ut
memoria eius, ne quidem tam Seni memorix meæ excidere poffit.
Sed T. III.mæ Gratiæ vim aut pene injuriam fecero , G. Jon.
giore ſermone tenere velim in Ecclesiasticis pariter & civilibus
cum Archidiacelis;tum Imperij negotijs ac rebus diltentim , ffimu
ac pene , niſi divina quædam capacitas animo illi ineflet , induffi .
ciencem , quam urdiutiſſime Imperio & patriæ potillimum noſtra
proficua effe poffit , cum bonis cunctis Deo Opt. Maximo Divil
que tutelaribus cunctisanımıcus commendo , Colonix 1657.

PRO ,
 PROLO QVIVM

DE DIFFICVLTATE

ET NECESSITATE HVIVS

TRACT A TIONIS.

!
SVMMARI A PRÆLO QV I I.

1. Demonum fuperbia, & odium & doli. 2. Scriprionis occafio , & difficultas. 3. Aus
doris confilium & inftitutum . 4. Operis neceſsitas . S. Locus ad Ephef.6. V. 12. expli
tus. 6. Hodie tormaleficiob defectum fidei. 7. Pſeudo Chrifti eo pſendo 1o.innes plures.
8. Magi funt & hæretiii. , Et Hæretici plerumque Magi aut Magia propinqui . 10. CHY
Harefis in maleficia deſinat quinquecauſe ex Maldonato eduntur. 11. Conclufio & pre
cario Axthoris, ac Methodus,

Ordior arma, quibus , cæli ſuper aurea templa ,

Molitur ſolium ſupremo aquilone locare
Prava l'ei loboles, patrio conſidere regno
Quæ vetita :atque imis Erebidetrufa fub antris ,
Gliſcit atrox odiis animiſque furentibus iras
Nutrit ,nec daninis hominum exſaturata quieſcit.

RORSV s ita eft. nullefuntinducia ,paxnulla : ubi nec odii, nec

invidie modus autfinis ullus. hoftium. Dei ſuperbia aſcendit ſem
per , a augetur malitia , crudelitas invaleſcit. amat fibi tribulamo
tere, duni nobis ſpinasferat : gaudet fuas agerepænas &Supplicia
propria exacerbare, dummodo in cruciatı!saterni partem quamplu
IR rimos bomines afcifcat, & divinæ huic illudens imagini, pretioſo
CHRISTIfanguinedealbatam decoloret , affertamque in libertatem , priftinamancipet fer
sicuri , & Cadmeia planevictoria perdat pereundo perque latus hoſtile in ſuamet ferrum
veſtera conperiat. Nihilfinitinaujum , nihil intentatum relinquit. Videt animum imbecil
. lem pavidumque circuitur leo, ac vim intentat. novit imperterritum conſtantemque pulpem
induit , exuvim ponit leoninum . Heu , quàm multi b partes vulpium ſunt cofuere ? quot
Indiator dolofaspellactis& technis irretitos fupplantavit ? Mille nocendiarteshaber', innu
Mer isutitur telés.precipuum omni ætate de eadem pharetra fuit illicitum , quàm curioſarum ,
timun ſuperftitiofarum artium , quàm multa , tam ftulta damonuni commenta mortaliumi
animos dementantia , quæ cunita Magia nomen ambitu fuo comprehendit.
De

a P /al.73.in fin. b Pfal.61. in fiis.

 PROLO QV IV M.

2. De qua diſceptare,futurum neſcio difficultatisſit maioris an neceſsitatis. Etenim ubio

gie luiorum graſſunte præcantricum & maleficorum colluvie doriſsima , medicinam facere
HO
neceffarium ,ſed candem facere inveterato & recrudeſcenti ſemper malo, difficile inprimis in
laboriofum . Nam etfi fuere conati quàm plures , que de Magicis ſcripſere: qua tamen alle hac
dereſtriptis mandarunt , vel quod fidei& moribus obnoxia , a. vetit &què lecticnis, repellenda;
vel quod perpauca & exilia , multiplicanda & augenda , vel quod obfcurè, fine methodo eso
parum firinè tradita luculentius ordinarius proponenda , rationibuſquè & auctoritate te
ſtium meliùs ſtabilienda fuere . Sunè , quifibrasomnes artiumſuperſtitioſarum unusfitſcru
tatus & r eruerit,neminem me legere memini. Scripfere Philoſophi, luriſconſulti,Theologi,ſed
fuo quiſque duntaxat inſtituto,ut cùm ſuaſchola ſectequè utcunquèfatisfecerit , cateris certè Q
minus profuiſſe, minus conſuluiſſe videatur. Equidem debitorem me omnibus agnofco , & in
his tribus facultatibus longo tempore verſatum ,fidicam , nec mentiar, quia verum dicam ,
nec gloriabor,quia profectum mihi non arrogo, culturam profiteor & operam ,de fructu iudi.
cium aliis permitto.
3. Conatus aliquò progredi , & hoc opere commune tribusſcientiis ſtadium ingredi: quod
viderem trium communem non unius peculiarem , huncfundum atque hæreditatem . Quare
( quod negle&tum , vel minus ab aliis animadverſum )fuperftitiofarum artium fundamenta
diligenter inveſtigavi,&ex fcitis humane divinequèſapientia nervoſius quam prolixiusſub
ruenda fufcepi: gnarus effe Chriſtiani hominis fallacias has non ignorare, & fpiritalia ne
quitiæ (ut ait Tertullian. ) non quidem ſocia conſcientia, ſed inimica ſcientia noſſe;
nec invitatoria operatione, fed expugnatoria dominatione tractare,multiformem
luem mentis humanæ totius erroris artificem , ſalutis pariter animæque valtare
rem : ( Noter Calumniator huiusoperis intentionem Scriptoris Sacram :) Nec in ſpeciem
adfinxi quidquam , quod refellerem ,ſed ex ipſorum vanitatis acperfidie magiftrorum arcanis
& myfteriis , ipſa ab incunabulis crepundia deliriorum de libris obſcuriſsimis deprompta , in
lucem extul:deindein re , ut diffuſiſsima , ita & minutiſsima , ad artem , rationemque revo
canda , non minimum laboris pofui , & nifi fallor ,non incommoda methodo digeſsi, ut huc
illac lacera & diſiecta membra in unum quaſi corpus coaleſcerent : denique , ut à quovis fa
cilè intelligantur , plano & dilucido , quals utimur in fcholis ,ftylo , in lucem publicam typis
mandavi.

4. Quod ut facerem ,licet benè multorum ,qui flagitabant, deſideria nonnihil excitarint,
longè tamen fortiusimpulitlues quàm obſianas tàm proferpens , veneficorum & incantato
rum : que bec noviſsimo ſaculo ſeper omnem indies Europar longius ac latius diffundit. Vc
iure quă optimo liceat ingerere auribus mentibuſque illud fonora & invicta Ecclefia petra. b
Sobrijeltore & vigilate, quia adverſarius vefter diabolus, tanquam leo rugiens ,
circuit , quærens quem devoret :
s . Nec non eandem in ſententiam alia Gentium Apoftoli, c Induite vos armaruram
Dei, ur pollicis ſtare adverſusinfidias diaboli : quoniam non ( tantum ) elt oobis
collu .

Cornelii Agrippa Petri de Abono , Picatricis Hifp. Anſelmi Parmenfis, Ioan Bodini,
loan.V Vieri,Georg Godelmanni o fim . Item Trithemii Sseganograph . Penceri Erafts, Danai,
doc. b 1. Petr.s -verf.8. b ad Eph.c.ver , 13 .
 P R o L o Q v 1 V M.

his collu &tatio adverſus carnem & fanguinem ( adverſus homines, qui carne coma
flante ſanguine,ac proindèfragiles ac caduci ,facilèlafſantur ac vincuntur ſed ( precipue}
adverſus principes & poteftates ( videlicet ) adverſus mundi rectores tenebrarurn
harum , contra ſpiritualia nequitiæ in cæleftibus : boc eft contra naturas r.on corpo
reas,fed fpirituales,longe ut potentiores,fic e vafriores hominibus, & quarum babitatio non
in luteis biſce domibus , ſed in fublimi, a aeris regionibus. Revera non cum anilibus deliri
mentis,autidiotarum inſomniis,quod quidam dictitant,depugnandum , ſed cum ipſis demo.
nibus ( quorum ope, confilio magi utuntur, quod ratio & experientia docet ) nobis nunc ma
nous conferenda. Hi ut auctores : & fatores , fic etiam fautores propagatoreſque ſuperſtitionis
ominis funthabendi . Hiſe de tot animarum ,quas ſublecerunt ,posſeſsione deturbari, & ab il
laqueandis aliis,quas fpedevoraverunt ,ratione & iure,velut armata manu,depelli,tulerunt
ſemper iniquo animo,nunc eoferunt moleſtius,quod, cum inſtante ultima die Lucifer ſoluen .
dus , fie iuxta fac.lit.dictamen multò fitiunt avidiùs fuam explere in genus humanum cru.
delitatem ,
6. Si quis ſuperioris ari- Annales non indiligenter evoluat ,ftatim comperiet , nunquam
tot , ubique provinciarum examina maleficorum deprehenſa, quot fe bodierna die iudicibus,
Del levem aliquam quarendi curam adhibentibus, offerunt, & à non quarentibus etiam repe
Peantur. Quid mirum ,exundare perfidiam ,vera fideexarefcente: Sunt quidem alia quoque
peccata mortalium , divini huius flagelli cauſe:fed peftilitatis partem maximam ſibivendi
cat,languor quidam e contemptus Catholicæ fidei. Fides enim una maximè eft virtus , qua
cuncta diaboli conſilia , ftudia, conatus, vireſque omnes refringuntur. hanc horret , hanc refu
gir,cum bac metuit compulfare. Sapienter ideò B.Petruseam rugienti,velut panopliam , ut
obiiciamus ,admonet : cui rehftite (inquiens) förtes in fide. a Conſentit invictus achlera
Paulus college fuo, quando fpondet nos in omnibus(hoc eftin primis & ſuper omnia ) Scu
• to fidei om nia tela nequilimiignea exſtincturos. b Confirmat experientia,fivèpre
teriti.fivè praſentis temporis ,femper acriùs &petulantius Tartareas acies hominibus inful
exifle, quotieſcumque fidei diminutio vel depravatio aliqua viguir. Ante ſalutarem Chrifti
Domini adventum idololatria totum perè orbem occupabat: nonne demonum ubique tìm
multitudo maxima paſsim in fimulacris loquebatur, & cætusbominum frequenter inviſe
bai, ot in virorüfæminar: mjue ſpecie confpiciendam fefepræbebat?natotandem leſu ,quibus
locis fidesnondum ánnunciata :peſtis eadem idololatriam comitatur, & veneficis referta ſia
tent omnia , ut locupletes funtteftes noftrorumfociorum de rebusIndicis epiſtola hiſtoria:
quibus vero regionibusſenielrecepta Evangelii predicatio refrixit, vel variis errorum macua
lis obſolevit , vel ab hærefibus oppreffa penitus elanguit ,ut in Africa & Aſia inter Mahume
Lanos: in Germania , Gallia, & Britannia inter bæreticos, in Italia & aliis locis inter Catho
licos plane languidos , quos Politicos vocant : iiſdem quoque in locis Magica ſuperſtitio nimis
invaluir. Sicagros olim triticimire feraces,cicuta , & aconitum , & alia venena teterrima
contaminarme. Herefibus profecto, ut umbram corpori, fic Magicam fpurcitiem ancillari,
adeo manifeftum eft, ut protervie fitnegare.
i
7. Praecipui olim baresicieriam Magi fuere, ab bis artibus Princeps hæreticorum cogna
) : :( mis

a suprot go baccap.6. verfage

 PROLOQVIVM

men adeptusfuit,Samaritanus ille Simon Magus. a De Carpocrate, Menandro, Marconite

phrate , Opbitis,Sevophianis eorumque diagrammate ;deb Priſcilliano , & Berengario fide:
faciunt graviſsimi do ver aciſsimiſcriptores. Vt enim , qua de Simone Clemensfuſiſsimepro
didit,prætermittam ; qua de hoc & fucceffore fimul luftinus Martyr eorum conterraneus tra
didit,adfcribam :is,d, in banc ſententiam :Simonem ,inquit, quendam Samaritam oc
tum deGieta oppido , qui lub Claudio Cæfare fubnixus ope dæmonum , & frecus:
Magicis artibus,in hac urbe Regia, Deus eſt habitus, & qualiDeus honoratus , ta ..
tua pofira in Tyberi inter duos pontes eſt , cum hoc Latino titulo , SIMONI DEO
SANCTO , &C. Deinde : Meuandacum etiam æque Samaritam huius Simonis difci
pulam , inſtuctum viribusdæmoniacis , & profectum Antiochiam , multos arte:
Magica decepiſſe cognovimus. D.autem Irenæus e de Marco fic breviter : Marcus.
Magicæ impofturæ peritiſſimus , , per quam viros multos , & non paucas fænii
nas leducens,ad le convertit , &C. Mex , Anaxilaienim lidicra , cum nequitia eo
Tum qui dicuntur Magi », commiſcens , per hæc virtutes perficere putatur apud
eos , qui ſenſum non habent, & à mente ſua excellecunc. ) quibusfubiungitIrenaus;
nonnullas hæretici huius præftigias,vinum album in rubrum mutare; non ipſum ino
do, ſed & alios per iplum ,Paredri dæmonis.opera vaticinari, & huiuſmodialia .DE :
diſcipulis Carpocratianis fic Epiphanius: Magia apud ipſos( ait)excogitata eſt, incanta
ciones que diverſas ad omnem machinationem invenerunt,ad'amorem & ad ille
ctamenta. Quin & Paredros dæniones fibripſis attrabunt ,ad hoc, utper multas
præſtigias in magna poteftate , omnibus doininentur quibus velit, & utunuſ
quiſque quamcunque actionem aggrediaudear. Nimirum ſeipſos decipientesad
perfectionein occæcatæ mentis iplorum .] Priſcillianum ,qui Gnofticorum vefaniam in :
Hiſpanias intulit, Marsi Ægyptii diſciplinis quiMuguesfuit ) in :butum , Severusfcribitge
mino iudicio anditum convictumquè maleficij, nec diffidentem obſcænis fellu
duiffe doctrinis. D.Hieronymus,f Priſcillianum (ait ) Zoroaftris Magi ſtudiohillirū
& ex Mago Epiſcopum . )idem Severus Sulpitius,in vita S. Martini , talem quendam
memorat Anatolium :narrateriam.eodem tempore in Hiſpaniis quendam fuiffe iuvenem ,qui
falfisfretus miraculis ſeprimo Eliam ,poftea CHRISTV.Meffe fitprofeffus, in quo etiam Rufo.
Epifcopoficilluferit ;ut quafi Dominum adoraret: eodem tempore, in Oriente quendam.exftit
tiffe, qui ſeloannem effe iactitaret ..
3. Magietiam baretici:Machomerushereticusfuit:fed & Magus, teſte Zonara tom ..
36. & Paulo Discono lib.8. hiſt. Gallorum ! Iiſtorici tres,nobis Pſeudochriſtos hæreticos de
pingente magii is preſtigiis excelluiſeaddunt: nec mirum Antichriſti anteambulones mi
taula ſimulaffe. Ynus Bifuricenſis fuit,alter Burdegalenſis, de utroque legendus Gregorius;
Turonenf.de priore lib.12. hiſt. de poſteriore lib.9.Tertius Elin vocabatur, natione Bria
tannus ,de quo mirifiia referunt Robertus in Chronico , & Guilhel.Nexbrigienfis lib.i.re.
rum Britan.cap. 91. Necdiſsimilisin Hiſpania diæcefi Conchenfi fuitquidam Gondiſfaluuss
tempore
a Clemens Romanus lib.z.recognit :Iren.l.licap 2 : 1 : 2 4.Eufe.l.2:Hift.c.20. Epiph her.27 :.
b Seu.Sulpi.in Sac.bift.lib.2.. c Nangia in Chron .. d Apolo, 2. cl.2.c. &. fEpift. Ad Crefiphon
tem contra Pelag.
 PR o L o Q v I v M.

tempore Innocentii VI . qui demone viſibiliter apparente & docente librum dičtanit, quente
pocabat VIRGINALEM ,in quo je Dei filium ab æterno genitum , immortalem , mundicon .
verſorem ,c danınatorum omnium Salvatorem profitebatur:qui Nicol. Eymerico Baribi
none una cum diſcipulo & ſcriptore libri Nicol. Calabro publice pænas perfidie dedit. Vide
Bernard. Luxemb.in Catal.litt.Ğ.Glit . N. In Aſia vero Sergius ille doctor barefis Armeni
ta, & inftrutor ieiunii Ani ziburtzi, de quo ex Damaſceno Euthymius p.3. Panoplia rit. : 0 .
buic Paredriuserat demon caninus comes , üt Agrippå. Ad Berengarium quod attinet, sa
tramentariorum Principem , Nangiaci hiſtoriam ,qui rolet ,legat , liber ad marum mihi non
eft,ut verba reprafentem. Et quid opus ?
9. Magna ſemper hæreticis cum magis commercia ,ut notavit Tertullianus Prafiriprione
adu.baret.a lib.de animab priore loco hac habet: Notata ſunt etiam commercia bæ.
reticorum cum Magis quamplurimis ,cum circulatoribus, cum Aſtrologis, cum
Philoſophis,curiofitati ſcilicet deditis. Quærite , & invenietis , ubiquememine
runt [poſteriore vero Magiam vocat hærcticarum opinionum auctricem . ]Moritonon .
enim confirmat modo bateticorum deliria,fed & veteribus adiungit nova , novaſque fcholas
aperis curiofitatis.Legimus, poſt Sarracenicam per Hifpanias illavionem , tantum invaluiſe
Magicam , ut cum litterarum bonarum omnium , fumma ibi effet inopia & ignoratio , fola
ferme damcniaca artes palam Toleti, Hiſpali, & Salamantica docerentur.In hacquidérivi.
Zate,bonarum nunc artium matre,cum illic degerem ,oftenſa mihifuit crypra profundißima
gymnafii nefandi veſtigium ,quam virilis animi mulier Iſabella Regina , Ferdinandi Catho.
ici uxor, vix ante annos centum camentis faxiſqueiufferat obturari. Invaferunt prius Bohe
M1A2 Huſsite, poſtea Germaniam Lutherani:illos qranta maleficorum vis fuerit fubfecuta,
sprenger & Niler,charetice pravitatisquafitores, docuerunt: bi vero , quos Sagarum tor
rentesen Aquilonarem tractum infuderint, norunt qui boc frigore Arctoo quaſi gelati , metu
torpuerunt. vix enim illis in locis quidquam innocuum vel immune ab his ſub bumana
ſpecie feris,dicam neſcio ,an demonibus. Plerique qui atate provedtiores non in eculeo medo,
fed poft queftiones quoque Trevirenſi in ditione,confitebanturiudicibus, ſe hoc lube primum
imburos ,quo tempore tetrum illud & Tartareum Lutheraniſmi fulcrum ,ipfe quoque Magi
ce nomine famous, Albertus Brandenburgicus, provinciam illam flammaferroque prada
bundus vaftabai. Quotquot Inalpinas regiones vicinas Heluetiis incolunt, taras illic fæniinas
maleficii expertes, plerafque crimine uno nobiles norunt : nec alia rerior aut promptior occur
vir caufa quam quod in hanc uſque horam V Valdenfium reliquia nefaria ,illic , ut in fpelais,
occullata beferunt. Nibil der Angliam , Scotiam , Franciam , Belgium hanc peſtem celerius do
uberius propagavit ,quă dira Calviniſmi lues. Antea paucis in locis, de non multis & vilibus
tantum incertus rumiot ſpargebatur,nunc cum ipſa barefi ,nt cum febri furorplurimos paſsion
& palam nobilitate eruditionedivitiis & dignitate claros invafit.Sic Behemoth inſaturabi.
lis epoto iam pelago ſperat,quod lordanis influet in os eius, d electoque p.ſtus cibo ip
ſam Domini ſortein devaftabir. Quid ? quod Danaus Calvinianusminifter ſtrigem conven
tum Geneva ordinarium effe propeſummam adem , & in ea urbe ſpatio trium menfium pias
) : 0 :( a quam
a cap.43.cum feq. beap s7 , cin Malleo malef. dr in Formicario . d 106.40.verf.1 8.H4
bur.1.0.16 .
 PR o L o Q v I v M.
quam quingentasperſonasiudicum fententia mortepunitas narrat? lege Creſpecom de
odio faranæ l.j.diſcurlu is. Cauſas autem mihi perquirents:cur barefim comitetur aſsidue
Magica, commodum occurrere , quas meus quondam Doctor 1o. Maldonatus Societatis Ieſu
Presbyter ,vir doctus iuxta do ſanctus,difertiſsime prodidit , cum de demonibus publicè Lute +
tiæ Pariſiorumprofiteretur : ille caufas commemorabat quinque , bis verbis :
10 . Prima cauſa eft, quod demones in hæreticis,ut olim in idolis habeant domicilium . Re.
åte enim foletHieronymus dicere ,diabolum cum idola, in quibushabitabatante, dificīta via
diffet,peiora idola in hareticorum anin.is ex ipfisderinis litterisfabricaſſe. Caſsianus gravia
Carriquus auctor Coll.7 c.32. affirmat fe damonem audiviffe confitenten , ſe per Aritim
0 Eunomium iinpietatem facrilegi dog.natis edidiffe. Quarè neceffe eft ut:quemadmodum fia
muto bello milites per omnes partes diffufi prædones fiunt,omneſque vias obfident:ita damonesa.
inclinatis aut abolitis hærefibus, quæ antè vigebant , quafieverfistemplis in quibus coleban
tur., novas in aliis hominibusſepes querant. Solent enim dæmones , cùm ex bomine, in quo.
erant ,egredi coguntur,facere:quod ij faciunt,qui obfidione farigáti , coguntur arcem trade
re,quam tenebant. Petunt enim condstionis loco, let fibiliceat ſe in alium
locum recipere: quodi
exemplo illius legionisintelligimus,qua à Chriſto perivit , utfineretſeporcos occupare.
Secunda caufa eft quod omnis hæreſis in itio violenta eft prorſus c vebemens:fed ftare in
codem grada non poteſt.quia, praterquam quod ad divina providentia non patitur , natura.
quoque ipſa ita fe habet , ut non poſsit error dit veritaten imitari. Quarè omnem barefinn .
ueceffe eft,nifi ad eam religionem ,undeegreffa eft,maturè revertatur ,aut in magicas artes,
Aut in -extremam atheiſmi impietatem degenerare. Cum enim dua fint potiſsimum caufa ,
quibus hæretici homines efficiantur: altera fuperbiæ lafcivientis ingenii , nihilque credentisa
niſi quod oculis ccrnat;altera curiofitas quedan intemperans & fudium novitatis :fit omnia
nò neceſſariò,ut qui ſuperbia haretici factifunt,cüm ,qı:am primainventionis ardore in ea fe.
Ja, quam nimis fubitò amplexi lucem effe iudicabant: eodem ardore frigefcente, tenebrasessa
comperiant,deſperatione alibi inxevienda veritatis,prorfus nibil credant: & quos in bereſim
curiojisas impulerat,cum ea qua principio nova efle videbantur , paululum inveteraverint,
eadem curiofitate & all'ineundam cum damoribusfamiliaritatem , & ad difcendas exercen
da quedemonumartes impellantur.
Tertia caufa ,quod ita videatureffe natura comparatum ,ut quemadmodum famem pe
ſtilentia fequitur,ita, hareſim varia curioſarum artium gencra ſequantur. Nam & herejis
fames quedam effe verbi Dei Amnos 8. Etenim ut in annona caritate horrines coguntur til is
szon falutaribus, undèfit,utcorruptis bumoribus gignatur peftis : ita bareſi vigente , dum
homines.corrupris ſcripture ſenſibus utuntur, ed Magicas tandem artes deveniunt ,qua quafi
animi morbo filmas
Quarta caufa ,quod foleant demores harcticis uti ad fullendos homines , quafi formoſis
meretricibus
. Nam hareſim in ſoriptura meretricem appellari,manifeſtum eft. 112. 1. Quo
modo facta eft meretrix , civitas fidelis ? Quare quemador.oduna lenones,quando ſiorri
formadefloruit ex fcorto lenam faciunt :ita damones,cum prima herefisspecies ita periit , ut
minus homines in errorem pelliciantur :ex bareticis , Magosfaciunt.
Quinta caufa eft,st opinor, negligentia eorum qui regunt Ecclefiam . Nam quemadino
dam
 PRO L O e VI v M.
dam in incultis agris locufta gigniſolent: ita ex inopia verbi Dei,gignunturpreſtigioſa artes,
Nam & locufte in ſcriptura demones ſignificant Apoc . 9. Itaque videtur etiam in hoc tem
pas convenire, quod aitloelc. 1. Relidúum erucæ comedit locuſta , & reſiduum locu
Stæ comedie bruchus.Nam quod baretici reliquum fecerant, maleficidemonum arte por
pulantur, & quod malefici relir.quunt dt hei perdunt. ] Hac non minus acutè , quam verè
Pater Maldonatus.
11. Atque utinam non in oculos ea nobis incurrerent. Vidimus , olim florentes,Belge,
Genfiosfuos Calviniſmo,Lutheraniſmo. & Anabaptiſmo erucarum inftar cuncta depafcen
tes. Vidimus bos tres immundos ſpiritus, de draconis ore, & de ore beſtiæ , & ore
Pſeudoprophetæ exeuntes ,a Videmus illis iam marceſcentibus, eo ipfa temporis diutur
nitatefermèexſpirantibus,varia locuftarunifortiariarum examina totum Septentrionem
depopulantia.Videmus parte alia fic creſcere numerum atheorum fivè politicorum : 16, chem
tam pauci fuperfint ferventes de vari Catholici , ipfa paucitate planè nulli queant videri.
Hetericis illis,deSOCIETAT E noſtra multiſeftrenuèoppofuerunt, & eorum rabiempre .
clarè fcriptislibris infregerung.b Atheos quoqueTheologi ẠPhiloſophi noſtri, non ſemel, hya
capitibus,ignito veritatis gladio refecantes profligarunt.Lo
dre lernea'inftar repullulătibus 7
cuftus bafce,quas illi prætermiſere, vel obiter & leviter tantum velitari cum illis fuere,nunc
mibi ex profeſſo,difputationis ventilabro dipellendas, & veritatis caritatiſque,velutchaly
beg peculo, ftulandas delegi,non virium vlla mearum fiducia ,ſed ſupremiNuminis ay xilio
prafumpto.Illud enim ,procuius honore & gloria hoc certamen fuſcepi,fuam utifpero pugse
lem non deferet.Age ,ô vera & aterna SAPIENTIA , cuius nomen perfidi Magi abnegarunt:
jurs & suere..THÔVIRGO SACRATISSIMA ,quäm pra calitibuscunctis depreciant, doo
deſpuunt: clientem tuum protege, & fupe,pugnanti, Tuo fan &te MICHAEL cum athereis
fociis rebellionis,celo deturbati, & in abyſsi pro .
quibus praes legionibus,qui Luciferum cum
fundum compulifti,auxiliare in arenam defcendenti. Porque superi omnes, Beate animex
hanc infernoruin ſpirituum tyrannidem reprimite, & à fratrum veftrorum mentibus du
riſimam peſtem avertise, ſapetriumpbatas furorum ac terrorum cacodæmonum acies ,
xrifoleris:cedite,fternite,profligate.Veftris fretusſuggeſtionibusatque ſupperiis,quod
que mibi lectoribuſque vertar bene; ſipriusdeſuperftitioneipfa 1
nonnulla ad fequentium intelligentiam clariorem
neceffaria delibaro , rem aggredior.

IN
:( 3

a ANZO'S virs. Tilrrianus Bellarminus, Buzeus Caniſius Coſterus,Tyreus,Valona

cia, Malona Suarez, Fonfeco, Penerius.Ser ariusVajquous. Poftevinus, Maldonatus, Gretjertes
it.
 IN R. V
MARTINI DELRII
DISQVITIONES
MAGICAS .
luſti Lips ! Carmen .
CilVins doctum opus boc ? quod ima, j Neque ulliusmedence arte gloriam
eum
ma
fumma
Penna permeat, & ſagace mente
Sagas Stygiasftrigesrevelat?
Quodtả Theſſala terra , volgue Colchi, Negare rura ,noxiumque Caucaſum
Infames male cantıbu patraſtis;
Quod Panes, Saryrique Dufreque
Peccaftis,genu improbum Jalaxque:
Totum hoc eruit , eruris medetur:
Sed quis? Delrius eruditione,
Idem religione
Hic pura
Nulla que timeas opinionum .
Huic libro favoas,fave ribe ipſe,
Atque iftum lege, ut ima, fumma noris.
IN EVNDEM.
TRIMETRI.
Audebat ORCVS arte demonas
jua
Magicique monftris vertere ORBEM
cardine :
Gemebar ORBIS tartari victus dolo,,
Maliſque tabefiebat æger cantibus.
Quid boc?gemit nunc ORCVS,& ver
A VICE
Letatur ORBIS fraudibusliger Styge.
Etiamne SORT! tertio in regno locus?
Non.ita virtus eft viri.cuius viri?
DELRIO.notui BELGICIS nomen
Joholis,
Notumque IBIRIS . plura vislibrum
lege.
IOANNES GAVDA. S.I.
IN EASDEM
PARODIA .
Magia quam tabro boc videris ob.
Ait fuiffe fraudium peculium ,
Neguiſſe prævalere,five toxico
Opus foretnecare, five faſcino.
Et hoc nega : feraciora Theffali
.
Scythegue faxa ,conſcioſque Colchicos,
beriam . tuumque Taure vertuem :
Vbiifta poft Magra.floruit prous
Agreſtis herba ,nam Promotheiin ingo
Vapore fæperabido imbuitſata .
Mede Dardane,
cognitiffima
Art Magra; poftuma ex origine:
Twà exufe dicit é proſapia ,
7 uo'exaraje perfidas stylo notas:
Et inde tot per amula dolos manns
Decus tuliffe,leva live dextera
Opus patraret aut mirumque mutuas
Suo dediffetimp.gre vices hero.
Negue ulla vota Noxialibus Deis
Ssbrele fa ta,cum venirer à viro
Noviſlimo boc ad ufque faculum Tbe
rens.
Sed hæc prius vere nunc Apolline
Silet loquente fequ deduc at tibi
Apollo Delise, atque Apollo Delrij.
HERIBERT . ROSWEID VS
Soc . lesu .
APPRO
 APPR OBAT IO SVPERIORV M.

Go Oliverius Manareus Societatis Ieſu per Belgicam

Viceprovincialis į pro conceſſi mihi à Reverend.

admod.Patre Claudio A quaviva,Societatis eiuſdem

Præpoſito generali, poteſtate., concedo P.Martino

Delrio Societatis noſtræ Presbytero facultatem , edendi in vul

gus: Sex libros (Magicarum Diſquiſitionum : gravium & doctorum

Theologorum iudicio approbatos : in cuius permiſsionis fi

dein ,nomen meum huic breviculo ſubſcripſi. Datum Leodii ,

vimenſ,lulii.Anniclɔ.lɔ.xcvIII .

OLIVERIVS; MANAREKS.

APPROBATIO CENSORIS.

Dlous top priores eMagicarum Difquifitionum

libros à R.P. Martino Delrio Societatis Iefu

Theologorconſcriptos ,quod multiplici variaque

fint eru

ditionereferti,nihilque contineant, quod Catholicæ fi

dei adverſetur ,dignos indico qui prælo mandentur : Das

tum Lovanii 8. Febr. Ann.Dom.1599 .

Guilhelmus Fabricius Noviomagus Apoftolic..

acRegius librorum Cenfor.

L À LICEN
LICENTIA R. P. PROVINCIALIS IN PROVINCIA RHENANA INFERIORE.

VM S.Cæfar. Maieftatis decreto omni

bus & fingulis Typographis ac Biblio

polis , ac aliis quamcunque librariam

negotiationem exercentibus feriò firmiterque

inhibeatur , ne quiſquam ullos libros à noſtris

Patribus hactenus editos & in poſterum eden

dos intra Sacri Romani Imperii regnorum &

dominiorum ſuę Caf.Maieſt.hæreditariorum

fines ſimili vel alio characteris genere , aut for

maſive in toto five in parte recudere,velalio re

cudendos mittere ,aut alibietiam impreſſosad ,

ducere ,vendere, & diſtrahere, clam ſeu palam ,

citra iudicium ac teftimonium ſupradictorum

Patrum audeat ac præſumat:concedo egoGo

swinus NickelL Societ . Iesu per inferiorem

Rheni provinciam Præpofitus Provincialis Pe

Tko HENNINGIO BIBLIOPOLÆ Colonienſi fa

cultatem excudendi R. P. Martini Delrii So

cietatis Jeſu Presbyteri Diſquiſitionum Magicas 4

rum libros fex .In cuius rei fidem hoc ei teſtimo .

nium propria manu fubfcriptum dare volui

mus:Coloniæ 16.Octobris.Anno 1631 .

GOSYVINVS NICKELL .

MARTINI
PRESBYTERI ,
TATIS
LIBER PRIMUS
De Magia Generatim , & de Naturali ,
& præftigiatrice in ſpecie.
SVMMARIA BREVIA
LIBRI
CAPVT I.
De fuperftitione eius ſpeciebus.
Tymologia ſuperſtitionis, re-
cundum iodorum , & locus.e .
jus explicatis.
2.Superfitio Chriftianis in
malam partem Turnitur. Lu
cas A & .17.v.22.cxplicatus.
Superftitio & religiodifferuor contra E.
picuræos.LocusCicer.emondat & Alius No.
ni.La & aorii diâum diſcuſſum
4.Religio quid Ge , quæ vitia illi contraria ,
quomodo,fieexcellus in religione Superfi:
tio fall cultus: idem quod idololatria , quæ
duplex tacita,& cxprcka. Superftitio indebiti
cultus Locus 1. Paral.16.0.26.explicat.
Cap .II De Magie definitione, divifione, & Mo !
gorum variis appellationsbus,
2.Magia in communi quid .
2.Dupliciter dividitur ab efficiente caufa,
DE
DELRIO
SOCIE
IESV ,
Artificiali
ET ACCVRATA
PRIMI,
& à fioali.ab illa in Naturalem ,Artificiofam ,
& Dæmoniacam ; ab hac in bonam & malara,
malæ definicio , & quaruor ſpecies, Magia fpe
cialis . Divinacio , Maleficium . Vana obſervan .
cia, quid
3. Magorum varia ex S Sc. nomina , quid
Haovoch & Iddeghooim & c. importene .
4. Locus Exord.22.v.18 . quid ,ibi malefici?
Re , v 22. lezabel malefica Samaritis hocma .
lumn affricuit.Samaritanus pro incantatore di
ci folitum , Locus loapp.8.v.48 . & 49.
soapud euc quid fignificet LXX interp
6. Græcorum nomina ; én aodos , MAUTIS,
prçfasexeùs yèns.
7.Latinorum ; Magi , venefici, Theffali,
Chaldæi Augures, Arioli, Aruſpices Geneth
liaci , Lamix,Scriges ,Maſcæ , Veratrices, Sor.
tilegi, Sortuarii .
Cap.III.DeMagianaturali, feu phyfica.
1.Perſarum Magia duplex, Naturalis & Su
perftitiofa.
A 2. Quod
 S v MMARIA
2 Quod initium feu origo utriuſque.
3.Zoroafter quis, & quot!
4. Naturalis Magiæ author,quid Git ca , Sao
hedritæ quales Magi fueriat. Magiz natura
lis definicio & excmpla.
$.Qualis Magia, Salomonis , Trium Regum
& Apollonii.
6. Magiæ naturalis divifio.
7. Iudicium de fcriptis, quæ in hoc genere
edira , quæ licita ,quæ illicita,& c.
Q.1 Quilcæls afpeftus influxus ad Magicos
effe&tus conferant.
1. Fundamentum magorom ab Aftrologia
eſt mutuatum .
2. Deimaginibus cæleftibus & caram fym .
pachia cum inferioribus figmentum refura .
tur,re !ponfum argumentis corum
3. Nugacitas detecta ex ipforummet poſitio
nibus .
4. Cælum & allra animæ expertia ſuot.
s . Regula ad intelligeoda varia SS.loca; quæ
videncuriis animam tribuere.
6.Influenciæ ao ullæ , & quales.
7. Quid cæli & aftra in hæc inferiora poſ
line.
8 De diebus criticis.
9. Articulus de hac re Parif. confirmar di .
&a .
Q.11. An huiuſmodi ofisus magici miraculis fe-
miles oriri pofsin ! ex hominis naturali com
plexione.
1. Ananimæ humanæ res materiales om
nesobediane : quod non , contra Avicen . &
Pom ponarium .
2. Neque hoc provenire ex temperamento
æqualitatis, contra quoſdam medicos .
3. Nullosnaſcimedicos vel falcipatorcs .
111Quania qualiſquefit viim.nginatio
nu ,quo adbunnedi effectus?
1. Authores de vi imaginationis tractac
tes
2. Plarimom poreſt in corpus proprium .
3. Noctambuli, & horum caoſa.
4 hxcmplum mirabile .
Qur ad boc concurrere debeant . Ali .
quid efficiunt in corpus proprium & difpo-
dirum .
6. Io corpus diftans auc alienum , nihil po
telt omnino contra multos.
7. Imaginario con poteft alium locomo
vere ,ſapare , vel faſcinare, nec pocelt cempe
ftates vel pluvias ciere .
8.Calphurnii locus explicatur & Genel 30
Locus, Devariciase partus proprer imagina
tionem vel anreconcepcum vel port, Varia cx
empla.
9. Er ao ſufficiar alterius parentis imagi
natio,
10.Pavones afbi quo pacto fiant.
11.D.Auguftini Locus de extatico .
QIV . An folo contatu, afflatu, viſu, voce ,ofculo
velnudilintei applicatione vulneravelmora
bi Fanari,alishuiufmodi mira pero
fici pint naturaliter,
1. Fuodamentum corum ,qui'affirmade.
2. Sed contra.Non eſe hoceribuendum vor
ci ſoli , De cauro cadente & ere & o : De parco
rum execratione exempla , Weſtphalæ mulic
ris filium voce reddentis immobilem
3. Nec etiam afpe &tus, nec cum imagination
ne,id poteft. Vilio fit recipicodo nonemic .
leado.
4. Amor quomodo oaſcaror afpe& u .
s.Item lippitudo & infe & tio fpeculorum per
aſpectum menftruatæ.
6. Áfpe & us vecularum quomodo voceae
pueris .
7. Galgalus quomodo faner ictericum .
2 8. Quo pacto lupiingerastraucedinem .
9. Struciocamclus& celtudo ao viſu ova cxo
cludant .
10. Leo cur metuit gallinaceum .
II . De Hiſpaoiz Zabauriz ,feu lyoceis. Nec
ctiamo conatus folus ad hoc fufficit.
12. Nec Tactus,eft cauſa faſcinacionum .
13. Explicantur variz experientia , decora
pedioe iau hyænæ umbra ; Serpeore & quer
no folio ; velibidis penna , vipera & fagina vir
gula ; vefpersilione & foliis platani capra &
eringio,aquilz peenis,leporc marino,lupinis
agniaiſque fidibus.
14.Di Echincide reuremora , una fide's al.
cerius cithara invicum provocar . De magoc .
te & ferro,cauro ad ficum alligato. De poella
Dapello Dutrita,Decadavere Sanguieante io
præfco
 LIBER
præfentiaocciſoris,Locus Lucres, explica
cus fundamentum Pomponatii .
15. Vis curativa eft donum Dei & gracia
gratis data,darisdie paraſceves , & feptimu
proli maſculæ & Angliæ Regum chrifmati,
Elizabecha an hoc donum habcar.
16 Idco Tookeriliber diſcullus usi vaous,
ibidem Polydorus Virgilius difcuffus .
17. Miracula vera este folius Eccleliz Ro.
manx ſeu Catholicæ.
15.De Regum Francorum vicurativa : &
cios certitudine pro Fide Romana , coorra
Cardanom.
19. DePyrrhiRegis digito ſanante alios.
20. Quidain aliquando conca & u fana
mát .
21. De falutatoribus.Hifpan . difpucatum .
Navarri Jocus explic.
22.Veracruziifundamenta diſculla.
23.Mendacia fílucatorum & fuperftitiones
14. De lapidibus berbis & fimil. Funda .
mencum Pomponatiievertitur.
25. De gearilibus S.Paull.
25. De curatione militari falſo afcripta D.
dofelme
27. De duobus pucris Alb.-Magai.
28. De Pallis & Marlis Alchimilocus.
Cap IV De Magisartificiali.
1. Magia hæc duplex eft quædam divina.
Irris, quzdam , Operatrix.
2. Operatrix ,quædam Matbematica, quzcus,Magnes: Pandaura , Androdamas. Auro .
dan Piaftigiatrix. Mathematicæ cxemplava
sia & auctores.Osac cum Alberri Magni lo-
curem non fuit coorra Guilhelm. Parif. &
alios .
3. Przligiatricis exempla plurima.
4.Eadem Thaumaturgica & Naruralis di.
ci poteft , quæ bona eſt per ſe,per accideos
mala
s. Vnde ſæpe Deabolicæ fit velamem ,
6.Vsi factum in Virgine Colonieofi, Triſci .
lipo Sadechiasluædus, Eupus,Liodoru Cz.
ſarvi Malrefius.
Q. 1. Aavis chara:terum , annulorum , figillorum
imagis fit ,qualem magicom .
Benduni?
1. Opiniones variz ,
3. limaginum triplex genus, & de lingulis . I
1.
1. De ligillis & characteribus.Nullam his
omnibus vim iaerie,
4 Sigilla Hermetis , & Lud. Dulcis lib.no
tatus .
s Cai. & Pomp fundamcoca ſubrudorur Fi .
guræ an vis lit ulla formaliter,live, qua figura.
Q.11. An numeris magicis vis ulla ?
i Quomodo Parres de numeris Philoſo .
phati.
2 Pars abovens defendicur...
3 Deanno climacterico & parcu odtime
ftri & dierum cricicorum numero .
4 De reprenario numero .
s Dc herba Pencaphylli ; de granis heliotro
pii in ligasuris , de pilulis inæquali numero da '
tis,denumeris pfalmorum feu mulicis.
6 Quo feufu Magi loquantur de numero.
7 C.Pet.Greg reprcheolus, & Patres de
feoli.
8 Fabii Paulioi liber , de numero feptena
sio,
. De vi mulces Orphei fuiflime diſputa
tum , & Placonica deliria refutara..
10 Ibidem de Incantacione ferpentum per
carmina ,
11 Antidota contra platonica deliria à Fa .
bio paulino relata.
12 Eorum fundamenta diſcuſſa.
13 Seprem modifundamentis malis innixi
exploduncur inter hæc quoque Macrobiilo .
maca Ferd. II.Archiducis, Speculorum infe .
ctio, Echo.Selepices, Theriaca,MarGlii Ficini
regulæ notacæ , & Tarantulæ morfus & cu
ratio.
Quaft III An verbis incantationibus vis in .
far morbos /anandi, aut alia mirifica
perficiendi ?
i Varii errores, & eorum fundamenta.
2 Vera ſententia ; explicatur & probatur
ibidem poculo Zelotypiæ.
3 Triplex ordo io rebus, Naturalis præter.
Daluralis, & fupernaturalis, Naturalis opera :
tio quot modis fumatur fusè explicata & cla .
rè;item artificialisordo quod, quid ,& quan
cum pollic.
4 Spondani error.
A 1 Pom .
 SVMMARIA
f.Pomposatii futilia fundamenta isemfer.
serii .
6 Origenis , & Pici & Petri Gregorii di & ta
diſcula .
2 Tria Sculta Magorum Fundamenta pro
efficacia vocum , ihi culparur Ananias , qui in
cautè quædam de hac re.
8 QuomodoDeusnomina rebusvocat Pfal.
146.v. 4. & Quomodo quorundam domioa
{cripcain cælis,Luc.10.v.19 .
Nomina con ligoificant per influxum
cæleftem.
10. Cumplexæ orationis non eft vis major
quam incomplexæ : ubi quartum Magorum ar.
gumentum & maxime Magicum pro efficacia
verborum , foluitur argumentum Agrip
u . Circumftantiæ , quas addunt,variz & va .
næ ; & conclufio quait.
Quit. IV.De Amuletis & perimp.is.
1 Romanorum amuleta , præfi fcini,Græco .
rum quoque & Iudæorum Poylacteria, yaria .
corum nomina .
2 Chriftianis quæ licira, & quæ non ibi Ci
ruelus notarus, & quæ vis horum , & Hifpani.
co de Gagate pucris appendi ſolito.
3. Reliquiz Ss. & benedi&ta licitè geſtantur
pro his D Bali Incertus;Chryfoft. & Hier.cx
plicaci contra Scaligerum .
4 Superftitiofa vero phylacteria ut Alex
andri Magninumifmata & D. Leoni falfo in
fcripta oracio damnantur
s Hæretici uſ his fallis periarmacis.
6 Falfa in quibus vana Angel.nomina, quæ
fcriptura non novic : & de his decrecum Con .
cil. Rom fúb Zacharia contra Adelbertum &
Clemcos Hæreticos io Germanja ,
Cap.V. Ars aurifactoria,quam Alchimian
vocant, ad quam Magia fpeciem
Fat referenda?
Quaft. 1. Anhac arte verum arrum confio
faturi
Sed . I. Quidnominis,fii & quandóhet arts
inventa ,
1 Alchimia ner Græcum ,nec Arabicum.fed
Hebræum vocabulum . Ægyptus non vocata'
Chemia , fed Chamia, live Chiammia: Item
Mitzraim Seu Mafra Alchimia cur Spagirica ' T
di&ta.Manilii locus explicatus.
2 Chymices totius laudes,ampliando er :
piicata infcriptio vetus .
3 Chryſopciæ quæ origo & antiquitas,re .
futantur fabulæ muleæ ſemi- blafphema.De :
Adamo ,de Nóe,de More & forore eius Maria,
de Salomode :
4. De Pandoræ poculo , vellere Colchico ,
de femore aurco Pythagoræ , de Craceiæ lao
cro terræ opere.Locus E /dr.4.cap.8.v.z.
s Foir cercios hæc ars fub Caligula ex Pli.
nio; & Diocletiano cx Suida. Græci de ca.
ſcriprores Zozymus & Nicephorus Blemmi.
das . Præcipaus non primus ſcriptor Ge.
brus Arabs.
Seit. II . De efficacitale arsis in suripro .
dullionc.
1 Tres de ca fententia , imò quatuor, & eas .
romaffertores relaci.
2 Argumenta putantium'non poffe aurum '
verum , effici,oftendirur ca non probare .
3 De Lapide philofophico & de eiufdem
materia & modo conficiendi.
4 De natura metallorum.
s Ea eſte inanimata , nec vivere .
6 Détnetalli generatione Paraceliftarum
Tócutiones impropriæ .
7. Aurum facilius gigniexmerallo, quàm in
vedis metallum , ibi Auri cauſa,efficiens. De
Sandaracha, orichalco , ftomomate.
8 De metallorum , præcipuè auri materia..
ca duplex,remota & proxima .
9 Ariſtotelicorum do &trina .'efenfi.de res
móra,Chimycos ſeptenria explicara & defone
fa,conciliataque, oempè de proxima , quomo
do reſolürjo hat in bæc princip.proxima.
10 De artis & naturæ poteftate ac vi.
11 An mcralli unica fit fpccics, aurom ; ibi .
dhe
 LIBÉRL
definitio metalli,Diverſitas ſpecifica. non be .
Reprobatur per definir.generis.
is De aberratione naturæ à fcopo poſ.
fupt imperfe & r & etiam moaſtra de inferio
ribu s ſuis prædicari.
13 Poteft in inimicorum 'ſpecie differentiam
-matcria proxim ? effe eadem , aliter arqueatis
ter diſpoGta .
14 Curcicius aurum farper artem , quam
per naturam
s's Angemmas ſic pollie veras producere .
Ageus principale hic eftfemco auri .
See, III. De cadem efficacitate.
Quafi II. An Chryf niababenda in suena :
roartiem ingcnuar..in , un mechanitis ANAK
meranda?
I Secuncium leef ingenua & pars Phyfi
ces quoad Theoriam , aut Mechanices quoad
applicationem igoium & c . inſtrumento
run .
2 Ipfi Chimici vel mechanici vel Philo .
Sophia
Quaft. III. Alchimia ad quam -Magia / peciem
pertincas?

1 Probabile eft fic aurum produci poffe.ar 1 Sub diftin & ione pertinere ad omnes o
gomepris quinque ſuadetur , quibus admi Atenditur exemplis .
kceptur hæc :Calor ignis ad varia efficax ,ur & 2. Exempla Naturalis.
aativus 3 Exempla Dæmoniacæ ;
1 Variarum transformationum experien . 4 Exempla Deluforiai.
riz. Ex cadavere velpæ & crabones. Ex.fi.
Do ſcarabæi, Ee Balilico ſcorpii. Exauri. Quell. IV . Licita en illicita fit Ali
pigmedło olim aurum , Cayri fornacibus chimis ?
educuntur ex ovis pulli.Galega plumbivena.
Vermiculi mutantur in mufcas.Salzbitumen, I Diffentiunt Authores .
aramedrum artificio fiunt , non minus quam 2 Iure communi non eft probibita ,explic:
Darura. Triticum & Gligo mutacurrin iavicem cantur cap.Epiſcopi.26.quæſt.s . & cap. fpon
Lolion commucatum in triticum. Calchitis dentde crim.fal6.Íu extrauag.coro .
Bigrat in Midi . Ligoa per aquam lapideſ. 3 la foro confcientiæ pauciffimis cft per:
cude,Fructus arborum , & frufta navium fiunt miña propter circumſtancias varias finis, mo
spates in Scoria . dicemporis & perfonæ .
។ Demones falem noruntmodos traofmy : 4 Peccacur defe & u finis , ' per auaritiam.
xodimctalla . Auro alubimico quo pacto liceat vti. Non ad
commercia ;nec medicinas: quando ad orna .
Sea . IV . so aliqui verum aurum tum & utenlilia . Nunquam admiſcenduma
fecere? monetæ, fulcum hinc lucrum petere, pecca
tur etiam per curioſitacem , & quam hoc lic
Negator i mufis ob quatuor' argu- periculofum .
mcota . s Peccatur ratione modorum , ſive me .
2 Scd fitcredibile exemplis defenfis: ano diorum ; fi ex fuperftitione vel pacto ,cum de
Aytus Gallus quidam . Arnoldus Villanova . mone agatur. ' Alchimiſtæ multi Magi vel
sus.Ber. Trevil Raim . Lullius. Anton.Ta falcem fufpe &ti Præſumprio' Magiæ eft coo.
TuiGo . tra Alchimiſtas & de fa & o fic adbibicisſue
De Græculotempore Adaftani. perftitiofis, vergunt in maleficium philcro
4 Reſpondetur exempla impugnantibus; rum vel venenorum . Peccatur etiam quano'
aplicatum cap. fondene, de crimin , fall , in do facræ fcripturæ verbis vel ſacris pi& uris
ezirav. Tefimonia pauperum , vel ſocio. aburuatur.
Tum au familiarium quæ admittenda . Ne 6 Peccacur ratione temporis, malè impenli
mo ulrimum artis ulitus apicem confequi- , automiffis aliis opportunis,ad quæ quistene
batur.
7 Pee
 $ V MMARIA
7 Peccetur ratione perſoox , quia non fatis , Lex Angliæ deberet ubique promulgari
dives , parvi judicii,aut ingenii.Gaudentes de- & fervari,urnon niſi Principis per millu hæc
cipere, feu verlipelles lacontinentes,ut luxu ars exercearur à fubditis.
sioli & iracundi.Variabiles,iocooftantes, im. 10. Sed & non oil à Priocipibus, aut val.
pacientes,indocti & philofophiæ imperiti,fu- dè opulcoris.
perbi, curiofi,impii,iniufti, non cimeoces De. 11. Opioio illa communis Iuriftarum
um , nec proximum amantes,velimpuri. non excuſac à peccato in hac re , & qua
8. Quomodo quiſque ſeipſum debet exami . ге.
pare. Quomodo coofeffarius ſe debeat gerere 12. Quam vim ubique debcat obtinere dict.
cum alchimico penitente. De opinione pu- cap.fpondeat.
caecium poffe hominem hac arte verű gigni.
*

CAPVT I.

De Superſtitione & eiusfpeciebus.

1. Tymologiam nimis cu nam Lucretio , ut & aliis gentibus, religio

riosè D.Ilidorus a ſcruta- ponitur pro ſuperſtitione. Etymologia
tur his verbis :fuperftitio di- autem illa etiam Servio placuit : cui cſu
perftitio eſt,ſuperftantium rerum ( id eft,cæle
eta eo, quod fit fuperflua ,aut
Superſtarura obſervatio. Alii ftium & divinarum ,qucfupernos fiant.) ina
dicunt , à fenibus,quia multis annis fuperftites, nis & fuperfluus timor.De ſenibus quodad
per atatem delirant, & errant fuperftitione dit Antiſtes Hiſpalenſis,non eit eius com
quadam ,nefcientes qua veteracolunt, aut que mentum : ficenim Doparus,vel quiſquis
veterum ignari,afciſcunr. Lucretius autem fu- ille: d fuperftitesfunt fenes vel anus, quia ciare
perſtitionem dicit fuperftantium rerum , id eft, multis fuperftites jam delirant. Vnde& fuper
cæleftium feu divinarum que ſuper nos ftant: 1 ftitiofa,qui Deos timent nimis,quod fignum eft
ſed malè dicit ] nonmalè ſi analogiam , ſed deliramenti.
li mentem ſpectes. Nam Epicureus poeta 2. Chriſtianis fcriptoribus nomen fu
nullam Deo rerum huinanarum curam perſtitionis in malum ſumi ſolet, etiam in
effe cenlebat, & ideò fupremi numinis ti- 1 illo D.Pauli: e Viri Athenienfes, per omuia
morem ſuperſtitionem vocabat , eò quòd, quaſi ſuperſtitiofosvos eſſe video. Syriacè eft,
quali horribili alpectu , timor iſte morta- nimiosincultu dæmonum , Græcè Score
libus ſuperſtet & impendeat,alludit enim Sarpon sipos, æquo fuperſtitioſiores: eò
aduersus illos Lucretii b. (cilicet, quòd vanô dæmoniorum timo
Humana antè oculos fædè cum vita iaceret re lapides,ligna, ſpiritus,ignora quoque &
In terris oppreſſa gravifub relligionc. ambigna numina, colerent. Qirô Icníu
Qua caput à cali regionibusoftendebat, gentilium errorem Patres superftitionem
Horribili ſuper afpe &tu mortalibus in- nuncupant,non Religionem :nilīadditâ va
na vel falla denotatione.
ftans.
3 Quo

a lib.3 .Orig.c.3 . b lib.i. cin riIlEneid. dip Teren , bar. 43.2.1.2 .

 LIBER I. CAP. I.

Quoniam inter Religionem & Superfti- , dum oportet id faciant. Optimè enim
tionem multum intereit. Synæſus recte | Thcologi noſtri. Religionem definiunt virtu
SATIYANLOVINU ait vitium elfe virtutis euter | tem ,quâ Deo vero cultum verum ac debitum
Plas perſonacircumdatum , ep.67. None- exhibensus,ideoque dictitant, duo illi vitia
thim philoſophifolùm ( ait Cicero a ) perùm extrema repugnare: Vnum in defectu po
etiam maiores noftri Religionem à fuperftitione litum ,quod cùm debito honori detrahat,
ſeperaverunt , nam qui totos dies precabantur | irreligiofitas vocarur : alterum in exceſſu ,
& immolabant , ut fuifibi liberi ſuperſtites ef- quod non quidem verum culum æquò
ſent, Superftitiofi funt appellati,quod nomen maiorem exhibet: ( quis enim , quantum
paruit poftea latiùs.Quiautem omnia,quæ ad par eſt, queat exhibere illi infinitæ bonita
cultum Deipertinerent,diligenter retractarenti ,immenlæque majeſtati?) ſed ideò ni
& tanquam relegerent, ſunt di &ti religiofi ex mium :quia nec verum , nec bonum , ſed
relegendo, urclegantes ex eligendo, tanquam à fuperfluâ quadam circumſtantiâ vitiatum
diligendo diligentes, ex intelligendo intelligen - quæ ,quòd perperam & in Dei potiùs in
tis.His enim verbis omnibus incſt' vis legendiea- iuriam , quàm honoreny, materiæ debitæ
dem ,qu £ in religioſo.Ita fa& um eft in ſuperſti. | adiicitur : ideò in exceflu poſitum vitium
trafoè religioſo,alterum vitiinomen, alterum vocant. d Cùm enim bonum idem fic
landis.) Adſcripfi verba ut legenda cen- quod perfectum's omnemque defectum
Scoox Lactantio:bex quo & D. Auguſti- livè vitium repellat : nihil etiam verum di
hoccorrigendus. Non Marcellus eademci mereatur , niſi quod idem ſit bonum :
aliter referens : Nonius etiam vult Super- perſpicuè intelligitur, ſi mali quippiam in
foriofos dias,quod pre cultura deorum cætera cultu divino reperiatur , verum culrum
fuper fedeant.id eft,ncgligant: itidem & re eum non effe , quare nec Religionem dici
logioſosquaſi relinquoſos º (ſic membrana) poſle.Deindècùm Superftitio omnis , no
gzod ceterus reli &tis ſolis facrificiis deſerviant, mine ſuo vitium in cultu ineſſe indicet ,
ridiculum comment. & Nonio dignum conſequitur nullum cultum qui ſuperſti
Lactantiuseruditè,quâ folet argumento- tiofusfit ,verum cultum vocandam : ar
som vi & copiâ Ciceronis diſcrimen re- que adeò ſuperſtitionein omnem fall cul
fellir, & concludit,Religio veri cultus eft, Su- tas eſſe ,ut Lactantius dixerat. Sed falſicas
perftitio falfs.] hoc præclarè : non ita quod ifta non uno rantum ex fonte, ut putabat,
fubdit: Omnid quid colasintereſt, non quem ſed ex duobus oritur. Capitalis omnino
admodum colasantquid precere. )parum id eſt quem il e non ignoravit: fi videlicerid
confiderate dictum.nam fuperftitio quo- i pro Deo colatur, quod Deus non eft:
que naſcitur,fi quod oporter coli( Deum hunc noftri nominant Superftitionem falli
oprimum Maximum ) non ut oportet co - cultu.alter minus eſt deleterius, - fæpe ca.
las aut precere. men lethalis, ſemper noxius , quem Fir
4. Rcligioni duntaxat locus:Si qui uni mianus perperam videtur å ſuperſtitione
ac vero Deo fupplicant, ita quemadmo- excludere, licui,qui debetur cultus , non
quo

sbb.i.derar. Der bl.4.c.28. c lib.14.de civir, Dei cap.30. d vide Gregor Valentiam.2 ..
dip.big.10.puna.primo,
8 VISITIONVM
DISQ MAGICACVM

quô debetur inodô, exhibeatur:hunc vo- | feu facultas, vi creata, & non fupernaturali,
cant Theologi , indebiti cultusſuperſtitionem , quadam mira & infolita efficiens ; quorum ra
cò quod non, qualis debetur . Priet gene- ! tiofenfum & communem hominum captum fit
rali nomine folet Idololatria vocari , quia perat. V ſusſum terminis latiſtimis, quia
quidquid , cùm non fit Deus,utiDeusa, video viros magnos.Fr.Victoriam fecu
doratur, idolum nominatur, juxta illud | tos,dum pomeria circumdant frictiora,
a : Omnes Dii populorum.idola ,hoc eft , vani- | artificiofam & naturalem exclufiſſe. Ar.
tas & inania,nihilque minùs quàm quod tem dixi ,leu Facultatem ,pro quaviscogni
volunt haberi.Nam vis ilta eſt vocis He- tione & operatione , apodicticâ , topicâ
bræè ELIL . Pofterior nomen ſuum reti- ſcientiam gignente vel non gignente,me
net,nec proprium ,quod fciam , aliud ha- chanica vel liberali, artificiosâ vel artis
bet :nec impoſuit D. Auguftinus, b con experte, verâ vel circulatoriâ , ſuperſtitio
tentus deſcriplille,cùm de imaginariis in- sâ; velvitii experte. Efficiendi vocabulum
debiti cultus fignisageret,his verbis : que pro omnis mentis ,animi,ſenſus,autmem
ad remediorum ,aliaruinque obſervationum cu- brorum functione pofui. Vim intelligo,
ram petinent. quæ non ſunt divinitus ad di- fivè rei adhibitæ , live perfonæ adhibentis,
lectionem Dei & proximi, tanquam publicè hominis nempè ,vel dæmonis. Creatam &
conſtitute,fed per privatas appellationes rerum non ſuperuaturalem nominavi, ut exclude
temporalium.corda dißipant miferorum .] rem vera miracula ;quæ folius Dei ſunt o
4. De hociņdebito cultu nulla nunc à pus: quocirca malui mira,quam miracula
nobis diſputatio inſtituitur : de fall can- dicere. Communis denique captus & ſenſus
tùm culcus ſuperſtitione differendum ; mentionem inferui,quia multorum ma- .
cumque ea duasſpecies complectatur Ex. gicorum effectuum cauſa foli ſapientio .
preſſam dololatriam ,quando cultus Deode- ces , qui omni ætate pauci , conſe
bicus clarè & difertè transtertur in crea quuntur
turam ut cùm ludæi vitulum ,ÆgyptiiA 2. Tam latè ſumptæ Magiæ diviſio pe
nubim , Romani Quirinum coluere; con i tenda ex cauſis, finali & efficiente. Ab ef
Tacitam , five ut alii vocant implicitam : ficiente,diciturdiviſio in Naturalem , Artif
nos illam quoque priorem nunc miſlam riofam & Diabolicam ; quia cuncti effectus
facimus , contenti ' , quæ ad poſteriorem eiusadſcribendifunt,velinlicæ rebus na
pertinent, & ſunt obſcuriora , pro modu- i turæ ,vel humanæ induſtriæ , vel cacodão
lonoftro elucidare. Tacita idololatria elt monis malitiæ . A finalis cauſa, rectè di
omnis magia prohibita, ut luộ locô oſten- | ſpartias;primòin bonam ,fi bonâ intentio
demus. ne & licitis medijs vtatur; ( quod tantum
CAPVT II. competit artificioix acnaturali ) & in ma
De Magia ,eiuſque diviſione,& Magorum lam ,cujus nempè finis vel media , quibus
variis nominibus. utitur,prava ſunt: hæc peculiaris et Ma

Agiam vniverfim fumptam de giz prohibica : quàm idololatriam taci

finio terminis fit : .
Hec

a Parah16.0.26.4 + b lib.z.de do &.Chriffian.c.13. critid.de Manum s, anglos in

floribus ad 2.d.7 . alios.
 LIBER I. CAP . 11.

Hæc prohibita Magia ſic deſcribi poteſt, I fignificandum , qui ſtygijs hiſce myſterijs
Facultas ſeu ars, qua,vipati cum demonibus forent initiati . Proſequamur præcipuas
mili,mira quedam , e communen hominum appellationes.Quædam Hebræorum , ad
captum ſuperantia ,efficiuntur.Dixi,vipacti, | lolam diuinationem videntur pertinere,
quoniam omnis Magiæ huius vis , pactô vt duo illa coniungi ſolita ,HAOVOTH
tacito vel expreſsó nititur , vt ſuố locô ! & IDDEGHONIM ;quorum niſi fallor
docebo . Tacitam vocant idololatriam . pofterius latiùs paulò patet , ideoque in
Theologi , quia non tam ( vtplurimum facris litteris illi ſolet poſtponi locis a
certè )intendunt Magicultum illum ex- pallim obuijs . Aouosh , à radice 218 , of,
hibere creaturæ ,veDeo; quànı tanquam quod vox reddatur obſcurior & quaſi
begefactori cudam & munifico , à quo ex vtre ſtridens, b nam OF primò ſignifi
aliquid conſequantur.Quæ incentio,ra cat ipſum dæmonem reſpondentem , ſe
tione multiplicis ſui obiecti, quatuor cundò ſignificat Magum qui reſponſum
qualiſpecies huius tacitæ idololatriæ, feu clicit : ſicut & Python o ventriloquus, vo
prohibitæ Magix gignit. Fit enim ali catur , vel ipſe dæmon inhabitans , & ex
quando , ve duntaxat extraordinarij & imohominis refpondens:velipfe honic ,
mirieffe & us cognitio vel operatio quz cui dæmon inhabitat. c Græcis etiam
ratur;& tunc Gibi nomen Magia ſpecialis, lupuunås vtrumque ſignificat , à quodam
ac Ari& èfumptæ , vindicat: aliquando Eurycle, qui Pythonem habebat , & pri
fit, vt quis nitatur cognofcere res futu mus ventriloquus Athenis fuit, vnde &
tas, velctiam præteritas aut præſentes, alijiupuxaasdicti.quod docent Suidas &
ſed arcanas& occultas; conatus iſte Di- Heſychius , & Scholaſtes Ariſtophanis d
kinatio nominatur : aliquando deſiderat & ex Ariſtophane > Plutarchoque
icftrui & iuuari, non vt proſit,fed vt no- i poffet probari. IDDEGHONI non ſpe
ceat alijs, vel vltionem fumat,huic ſcele- tat ad Chiromanticos & fimiles,vt qui
ri Maleficium eſt nomen Denique ſunt dam cenlet; ſed ad oracula dæmonum ,
aliquando,quibusdecretum eft,fine no- j fiue per AOVOTH , fiuè ex viſceribus
xà cxterorum , Gibi velalijs hoc opere telluris , fiuè per vmbrarum euocario
prodeffe vtilitate vel voluptate , & tunc nem , vr colligiturcomparatione loco
rum SS. vbi hoc nomen vſurpatum : eli
Theologi nuncupant Nugatorium ſeu va
Kam obferuantiam. Sec Magia reproba, in ue ad genus quoddam diuinationis , de
Magiam ſpecsalem , Diuinationen , Malefi- ' quo libro tertio & quarto.
cism , co l'anumobferuantiam diuiditur ,de Alia nomina non tam quid dæmon
quibus fingulisordine difputabimus. efficiat, quam quid Magus conetur , re
3. Ab hac ípecierum Magiæ diuerſi- 1 ſpiciunt, patentque latiùs , Adomnese
táte , mira noninum varietas apud He nim diuinationes pertinent , NACHAS.
ad eos KASAM , GHONEN , ad omnes
bizos Græcos, Latinos manauit, ad eos
В vero
7 : 978770930 a 14: 1.19.verſ 31 6 20.verf 6.Deut. 19 ver/ .1.4.Reg .23 vb941 Elin
26.9 19.verf 3. Reg.z8.verf 7.6 9.c Videcui pluribuscomm in Ifa.c.8.ver/ 19. d Suie s lle.
fach s trace, lopurinas Plutar, lib. de off tu oraculor.Ariſtophan, in Velpis,& ibi. Scolo esup,dit B,
UTI ) DOM
12 DISQUISITIONVM MAGICACVM
ti
verò incantationes , CHABAR & nos , quiad naturalem ſeu bonam Ma
LACHASCH ; ad omnem denique Ma- giam videntur referre. Quíæſo , fi hanc
gicam in genere, CHARTVMMIM , & I lignificaret ,cur tam feriò in SS.prohibe .
MECHASSEPHIM , de quibus nuoc retur ? Equidem puto hoc nomen com
agendum- NACHAS ſignificat augu- . plecti Magorum genusomné ; qui, cum
res, & omnesalios coniectores vanos:! dæmone fæderati ,diuinantg.vel præſti
qui ex fortuitis quibuſdam futura folent | gioſa miracula operantur h. immò &
diuinare ; qualem te prudenti vocis æ quoſcumque incantatores & vencficos
quiuocatione, ad tempus loſephus fin - comprehendere probatur, quia Lxx.
xit. a hæc diuinatio prohibitæ multis lo modò vertunt expoſitores , Eryrasi:
cis b . modò papraxous veneficos k. modò
.
KASAM ſignificat vniuerfim diuina- taulodows incantatores l. Vulgatus quo
re,vndè KISAM diuinans ſeu ariolus, & quenofter aliquando vertit coniectores
KESEM diuinatio fumitur etiam in ma- m.aliquando verò ariolos. n. aliquando
Jam partem de quacunque , rerum quo- , maleficos o. ve iſtorum auctoritate vo
que non fortuitarum , prohibita conie cabulum intelligamus adeò diffuſum
ctationc.paflim in SS.eius mentio obuia effe.
etc. Denique MECHASSCHEPHIM
GHONEN quibuslibet auguribus & vox , eſt orta ex radice , CASCHAPH ,
coniectoribus accommodatur d etiam fignificans quemuis maleficum præſti
Onirocriticise. quarè perperàm Rabbi- gijs ,vel alijs quibuſuismalis artib.magi
ni recentiores reſtringuntad eos,quiſu- cis,vtentem . Ideò poſter cam latè inter ,
perſtitiosè dies & tempora obſeruant, pretatur ,maleficos,p,maleficas artes q ..
fauſtáne ſint an infauſta . ſed hoc genus. inaleficia , r aut veneficia , sa
adomnia pertinet. 4. Non defuit tamen quidam vehe
CHABAR f. & LACHAS ĝ quo menter huius criminis ſuſpectus, & ex
modo diſcrepent,nondum inueni; qua- i profeſſo fagarum patronus , qui.lectori
rè ( ni fallor) idem ſignificant,nempè bus conarerur perſuadere hoc vocabu
imaovdòu ,Incantatorem , ſeu (vt Gentiles lum , ſaltem in lege ExodiXXII.cap. re
vocabant ) exorciſtam , qui profanis feù ftringendum ad lolos venenarios, cuius
malis verbis aut mullitationibus mita ercor facilè refellitur. Primò, quia radix
patraret. nominis , CASCHAPH , non ſignificat
De CHARTVMMIM falli puto i toxico perimere (vt ipfe putat) ſed quan
Abenezram.Ben - Natam & alios Rabbi- do ſolitariè ponitur nec ſententia parra
tionis

Yununla Gen:148.5.615ab Leuit.19. verf.26. Nu.23.0.23.6 2.4.verf.1. Deut.18.0.

302.Par.33.0 6.c ut dver 23. & c.ver / 10.1.Reg.28.2.8 .Reg v . 17 ( 4.3.2.2. Ierem.27. v.9. Ezec .
22.1.28. dA logo.Ier. Micb.s.v.v.iz.c vt Deu.18.verf.10 és . Par,33.v.6 f Iob.40, ver 25.6
P /: 77.06 D'AURgId v.6.Ecc. 10v.1L.h usGen 4.1.2016.8.6 24. i v. Exod.7.0 11.com 22
1.0.7.c.18.c.9 vukut n Geneſ fupralvain Exfupra.m in Exodo in Gen.o Danics. I. verfa 2 ..
3
6 2 ver.2,p In Exo fupr.D'USO90 . Exod.7.0.11.6 22 v 16.1 2.Part 33. verf.6.5 IA
.14
4.verf.1.6 2.Lerem . 27.vcr.y. Daniel.2.2.V6.2.Mios.verf.12 .Nobum 3. ver.o.Malach.3.0.5
Reg.9. ver / 14
 LIBER I. CAP. II. II

tionis reſtrictionem poftulat, tunc Ma 5. Secundum adfert locum Exodic.

gicorum ludibriorum genus omne con 22 , cò quod Lxx . verterint paguakows:
cinet,vtapud Malachiain , & Nahum , & quod ipſe contendit folos venenarios
in librisderelictorum : Si quando autem i ſignificare:tam bonus certè Græcus, quá
reftringatur,id contingit rei, quæ deſcri- bonus Chriſtianus : refellitur ipſa con
bitur, conditione hoc poftulante. Sic luetudine Lxx. Interpretum , quos con
Exod.7. reſtringitur ad præſtigiatores | Itac eâ voce latius vti . Primò, quia Exod .
propriè dictos, de quibus tantùm age - 7.v.11.etiam vertunt papraxous,vbicon
batur:fic apud Ieremiam ponitur prodi ſtat agi de præſtigiatoribus: nam & in
uinatoribus;apud Danielem , pro fom- | cantationem feu præſtigias ibi vocant
niorum interpretibus. Der aduerfarius paguaxias, & quos antè paguaxous dixe
locum vllum , vbi pro ſolis Venenarijs rat,ijdem ab illis vocantur 17 201801, De
vlurpetur. Benè eft , quòd duo tantum indè æquèdiffusè ſumpſerunt in Parali
loca adduxit. Vnum de 4 Iezabel, qux pomenis,epapporturo.Tertiò quoniam
clanculum venenis , & non ferrô palam in Ieremiæ verbis , nomine oplexéen,
atque cædibus in prophetasgraflari fue- complexi ſunt diuinatores. Quartò quia
titfolita.Quantò veriſimilius eſt fæmi. inter ſomniorum interpretes , apud ! .
naminſano dæmonum cultu furentem , nielem , recenſent papuaxoùs. Tam ergò
incantationibus quoque , & rhombis , latè ſumunt hoc vocabulum leniores iſti
alijfque philiris A chabum , & alios de Hebræorum doctiſſimi:quod verò peri

mentale?vt ibidem benè, poſteriore lo-
cô, cenfuit Toftatus. Sanè antè Iezabe
lem Magiæ fuſpecta non fuit Samaria;
poſtea, perhancfortè exercitam , peſtis
hac immilla, hælit adeò pertinaciter, vt
Samaritani nomen pro incantatore v
furparetur
. Vndè & IESV Domino ob-
iedum , Samaritanus es , & damonium ha
bes, ut qualigenti proprium eſſet ; cum
dæmone commercium habere.Quarè &
Dominus conuitium illud vnicâ nega
tione refutauit, ego demonium non habeo,
quafi dicat,cum dæmonio paredro ,vel
curycli fæderato, nulla mihi familiaritas
intercedit, qua propter nec Samaritanus
fum : & poft Chriftum Dominum , fol-
lemnes Samariæ Magi principes eorum
que ſcholæ Simonianorum ſcilicet , &
Menandrianorum .
tiid faciant, ſiputarem operæ pretium,
& antè non alij id feciſſent; probarem
Hippocratis,Platonis,Ariſtotelis,Theo
criti & aliorum veterum teſtimonijs.lo
ſephus vt non fuffragatur aduerfarijs, ſic
nec nobis refragatur. Pro nobis ſtant
Philoſoph.lib. de ſpecialibuslegibus cir
ca medium , & Catholici Patres c pleri
que qui legem illam Mofis ad omnes
Magorum ſpecies retulerunt : Hæc de
Hebraicis.
6. Græcis Tua quoque funt nomina:
quæ , ftri&tè fumendo , differunt: nain
iudois o incantatorem ,ucvkes Ariolum
reù diuinum , papugueus Venenarium ,
yons Præſtigiatorem propriè ſignificat.
Sed frequenter primum , tertium &
quartum , ad omnem Magiam porri
guntur. yois etiain quemcumque deno
B 2 tat

24 R 8.6.verf 22 b 1049.8.0.48.68.CD Hieron . in Ierem . Doniel.D. Aug.6.21 .de viu ,

Dei,e 6 Ifych.16.in Leuit.o 19620. Raban.& alii adec zz Exod .
 ONVM M
12 DISQUISITI MAGICARV

tat ih poſtorem . Videas illa tria Homo- & Mathematicis. Idem cenſet ab hoſtili
nymôs coniungi à Platone, Synelio , He maleficio , de quo libro tertio agendum
rodoto ,Chryſoſtomo,& Helychio. Ad- | dictas olim Simulatrices ,à feſto : & Fictri
de quæ habes inferiusl.s.ſect.16.litt. yy. I ces à Tertulliano. Longobardi luis legi
7.Sic Latinisalia eſt propria ſignifica- bus Maſcas nominant: eò fortè, quòd in 19
tio , alia per extenfioncm accommodata, conuenticulis ſuis laruis ſe tegant; d vel
Magorum nomen à Barbaris ad Græcos, quod deformi ſpecie oris vt ſunt pleræ- .
Latinosque traductum , initio Perlis & que , laruis fcù maſcaris , quàm fæminis
Chaldæis in honore fuit a , vt proprium limiliores Sortilegosveteres nominabant,
Sacrorum antiſtitibus, Regum modera- qui quarumlibet ſortium ſurpeſtitiofo
toribus,philoſophis atque Theologis,in iactu aliquid diuinare nitebantur e . Sed
infamiam cæpit vergere , & cunctisma Theologi & luriſperiti poſteriores cum
lis artibus attribui. Venefici dicebantur nefando ftrigum crimine confuderunt .
antè ſoli,qui malis pharmacis lædebant, Sortiarios eoſdem , & fortiarias , vocatos
& venenarii vocantur: poftea de incanta- comperio iam indè ab Hincmari Re
toribushoc nomen vſurpatum , & cun- menlis Archiepifcopi quo f. Hi venefici
Ctis Theſialis accommodatú vani ( apud fimul & Dæmonis valalli Ligij ſunt ,
capitolium .) Arioli, Augures, Aurufpices, i quarè poſſunt etiam dici Satanici Vene
Chaldæi , Theſſali, Gennethliaci, fæpè con narii. Horum crimen vetus & antè
funduntur.Lamia dictæ ,quod pueris ne . CHRISTI Domini aduentum. Tales
cem adferant, deſumpto nomine , vel à enim Canidia Horatij , & Eriſichto Lu
famoſa illa & crudeli Repinâ Lamiâ , de cani,Martina Taciti , & Thellalæ Lucia
qua Anton . Liberalis , Diodorus & alij , ni , & Apulei . Nomen fortiariorum recen
vel à fuccubis dæmonibus, de quibus tius eſt.
Phyloftratus: velà feris Lybicis , de qui
bus Dion . Sophiſta b.Striges,ab infauſta, CAPVT 111 .
& nocturna aue , quæ creditur exitium
infantulis adferre c. Veteribuseciam Ro De Magia naturali feu Phyſica.
manis apud Apuleium dictæ hæ mulie
res ſunt, veratrices, quod diuinandi ſci I. Vi fupra morrales omnes Magi
entiam profiteantur, vt folent ille feces, Q cis dediti fuere ; Perfæ ; à quibus
quæ ſe iactant Ægyptias , colluuie om . I id Marcion & Manes mutuali;duoscre
nium populorum ac nationum : veteres | didere Deos auctores , & rerum Domi
enim verare dicebant : Ennius ſatin vates nos ; alterain bonum Oromazum vel
veránt ætate in agunda fortaffis & veracu- ! Oromagdam ; quem Solem cenfebant,
le , vt conijcit vir doćtus apud Suetoniuſ & malum alterum Arimanem , fiuè Plu
ir Vitellio : Nullis infenfior quam veraculis ronem : g. deindè ab his numinibus du
flcem

a Hieron inc.2, Daniel. Apuleus 2.Apol.Helyeb. 6 Suidas.bVid.Adagi, Lomis turres ,& com .
munen , noftrum in Se ecæ Traged . Vide comm sn Sledeam v 73.z.d Remig 11 demonolat.c 18. e ex.
tratst. de fornlcg.cap.vlt.33.9.18 Plutarc.l.de Ifide Olyride. Laertsus initio fua hiſtorie Age .
ob as á Alui.
7
 LIBER I. CAP. III. 13

plicem Magiam deduxerunt; vnam quæ nenſis & alii , qui bonam illi tantum tri
fuperſtitiola tota ,cultum falſorum Deo buunt. Secundus fortè Bactrianus ; qui
rum tradebat, & hujuſmodi plura ; alte cum Nino bellum geſſerit , de quo Pli
ram ,quæ naturas intimas rerum calle- nius, Iuſtinus & Arnobius ;Tertius qui
bat, quam Perfis utramque Apulejusa & Erus dictus, five Armenii filius , jux
adſcribit. ta Clementem Alexandrinum ;five Oro
2. Fallax prior & nociva , fatis dia- | mazi, juxta Platonem : nec enim arbi
bolum indicat auctorem , quiante dilu tror hos Eros fuiffe diverius , ut cenfuit
vium eam docuit malos illos gigantes, Fr. Patricius . Suidas videtur primum
à quibus câ Chamus imbutus; ab hoc , cum fecundo confundere, non quartun
cjas poſteri Ægyptii, Chaldæi, Perſze : aliquem fuggerit. Arnobius quatuor
fic enim interpretor D. Clementis ver commemorat : primum illum Chal
bà bdeAngelis peccatoribus; docuerunt dxum : fecundum Bactrianum , tertium
(ait) homines quod dæmones artibusquibuf- Pamphilium geperc,qui & Erus dictus;
dam obedire mortalibus, id eft, magicis indo quartum Armeniuin genere , non Ar
Cationibus poffent : ac velutex fornace qua menii filium , de quo Clemens: ſed a
dam úr officina malitiæ totum mundum fub- lium Horthanis nepotem : Quinti fortè
tracto pietatis lumine, impietatis fumo reple- meminit Suidas cum Zoroaſtri Aſtro
verant . Pro his & aliis nonnullis caufis di nomi fr.eminit, & Perfomedum dicit
lavuyo mundo introdu &tum eft , & omnes, fuifle . Sexti Proconneſi mentionem fa
quierent fuper terras, deleti funt , excepta cit Plinius, omnes hi Magi fuere. Sic
Nue familia , qui cum tribus filiis eorumque etiam de dæmonibus agens Lactantius
uxoribasſuperfuit : ex quibus unus Cham no 1, Magorii quoque ars omnis , e potentia
mine , cuidam ex filiis fi!is , qui Mezraim ap borum adfpirationibus conftat , c. Idem
pellavarur , àquo aegyptiorum & Babylonio- afferit & D. Cyprianus, & addit d Hoft
Tum & Perfarum ducitur genus , malè com hanem Magorum præcipuum fuiſſe,
pertam Mugicam tradidit diſciplinan hinc huic famoſos alios addit Tertullianus, e :
gentes que tunc erant Zoroaftrem appella- his verbis ; Hofthanes,Typhon , Dardanus,
Ferunt , admirantes primum Magicæ artis Damigeron , & Nectabis, Berenice, publica
auctorem , cujus nomine etiam libri plurimi i jam litteratura eft,que , ec. His confen
Super hoc habentur, (c .] addic hunc port. tiunt Arnobius, li rectè verba diſpungas
caictum fulmine , Zoromſtrem quali vi- f . & cum Euſebio > & D. Auguſtin, ac
vens abrum , & dictum , & pro Dco ha- Marcellinus.
bitum .
4. Zoromazdis meminit Suidlas,
3. Zoroaſter non unus fed multi Azonacis Plinius, eumque facic præce
fucce (nam Goropius nugatur qui nul- ptorera Zoroaftris . Corrupit vocem
limpatat fuille) Primus ilte Chaldæus Noachi : ab hoc enim Cham & filii ejus
Magia inventor : fallualur Sixtus Se- Chus Magian bonam cdocti . Scripsere
B 3 etiain
a Apel 1. b lib. 4.recogn
c 1.2.6.14. idem affirmat e 18. d l.de Idlanitate 0.16.
lib.de anima, penult."Fil.coneragent. Eufeb. 2.10.de præpurat. August 1.12. deciv .
Du , Iorcell. hift. 1,13 ,
14 DISQUISITIONVM MAGICARVM

etiam Magica , Iulianus Chaldæus phi- , videntur. Velut cum Tobias parernam
lolophus libris 4 . de dæmonibus : & cæcitatem felle piſcis diſcullit , b quam
Theurgicorum auctor illius filius, lu vim Callynomio piſci tribuunt cum
lianus ideò Theurgus vocatus , de qui- Galeno cplerique item . cum tympani
bus, Suidas & Proclus conſulendi, Por- ex lupina pelle fonus aliud tympanum ,
phyrius citat quendam Palladem , & ex agninâ tenſum , diſtenſum diſrumpit :
Syibulum , & alios,nempe Adelphium , d cum Venetiis Turca quidam liquato
Acylinum , Alexandrum Lybicum Phi- plumbo manuslavit innoxius e , illuſtria
locomum , Demoſtratum Lydum , Zoquoq; illa quæ narrat B. Auguſtinus lib.
Itrianum , Nicotheum , Allogenem ,Me- de Civitate Deic.4.5 . & fexto de pavonis
ſum , quorum impiis ſcriptis utebantur carneneſcia putreſcere; de paleis frigore
Gnoftici. Picus teſtatur etiam legille le luo nives cófervantibus, & calorefructus
libros Chaldaicè fcriptos Efre & Mel- maturantibus,vicontraria :de calce quæ
chiar magorum . Ex his hodie tantum cum ignitam in fe vim habeat , aquis ac
exſtant, Zoroaſtri xan Sažká leu ubyezd , cenditur oli o infuſo non accenditur, de
nóyız , quæ ex Platonicorum ſcriptisla- Agrigentino tale ,qui liquatur igne;aqua
boriosè collegit Fran . Patricius, obſcu- verò induratur & crepitat: de magnete,
ritatis majoris, quam utilitatis : in quæ i deEpyrifonte & fimilibus his addunt alii
exſtant comm.ent. Græca Plethonis & patres.f dedictamno , quo cervus ſagie
Pelli . cas expellit, & chelidonia , qua hirundi
Naturalem verò legitimunque Magi nes cæcos oculant pullos. Confirmat
cen cum cæteris ſcientiis Adamo Deus Pliniusg de Pſyllis & Marlis odore lere
largirus : à quo poſteritas docta , perpente foporantibus & impunè latcílen
manus ix orbem cam propagavit: de tibus de Picish Martụi herba cuncos ada
hac arbitror intelligendum , quod ex ctos expellente : unde communis fabula
Thalmudicis Quincarboreus in cap.s. | increbuit cam ſeras aperire. Confirmat
Threnor. tradit Sanhedritas ludeorum Alex.ab Alexandro , i de veneno , Ta
Magic peritos eſc lebuille . Ea ( ur Pſel- rantulæ leu Phalangii Calabri , à quo
lus & & Proclus advertère ) nihil eſt morſis non aliud vitæ & remedii præ
aliud , quam exactior quædam arcano Gdium , quàm ſi certo muſicæ ſono lacia
rum naturæ cognitio , quâ cælorum ac re ' ad numerum compellantur, donec
liderum curſu & induxu, & ſympathiis !concidant fatigati. Prætereo innumera,
atque antipathiis rerum fingularum ob- quæ congeſsere Ariſtotrles ( li auctor
fervatis , ſuo tempore , loco , acmodo, ipfe libri de admirandis auditionibus )
res rebus applicantur, & mirifica quæ- & Guilhelm . Alvernus opere pererudi
dam hoc pacto perficiuntur; quæ caufa- 1 ro, de univerlok , & ex Belgis Robert.
rum ignaris præſtigiofà, vel miraculoſa | Triezius auctor libri de demonum dece
ptionibus;
a P /ellus k lemon b. Procl. l. de Magia. b Tobie 7. c G LI. 10. fimpl. medicism .
Pinus Aelianus alii. d Oppianus / 3 Cynege. e Cardornus 1 6. de fubtil Boilteau Hif.
Prodigioc 8. f Tertullianus I depænitentiac ult.Pacianus I. de pænitent. D Hierowym. in Es
bleſ. S 1.6. 7,6.2. b 1.10.6.10. ib. z. Genial die k porijs 2. principal pag: 3.6 32,
s.p.4 .
 LIBER I. CAP . III. Is

ptionibus, a apud quos tamen duos qux- | monis uſum operâ, faciunt quæ perdo
dam narrantur , meritò Satanici pacti ctè fcripfit Eulebius contra Hieroclem .
luſpecta, ut quod Guilhelm . narrat He 6. Naturalis Magia dividitur in ope
liotropiam facere homines inviſbiles , & ratricem & divinatricemi, hæc in abditis &
argentò vivô inter duascannas poſitô in futuris conjectandis verfatur , de qua
cantationes impediri. Vt quod Rober- libro fequentidiſſerendum nobis copio
tus docet , ruram furto ſublatam , & oci sè : illa miros effectus producit de qua
mum cum convitiis plantarum uberius nunc agimus.
provenire : item feptem cerræ herbulæ Multi de ea libros ediderunt ,quorum
gramına , jacta in lympoſio , convivas qui catalogum nudum proponunt * fine
onmes ad rixas & Lapitharum certani- antidoto, videndum ne venenum aureo :
na provocare. Nec minus favola lunt Babylonis calice propinent incautis. Im
quæ Ludovicus Dulcis memorat de vi primisab hoc numero removeo‫وا‬, ut dæ
gemmarum per easeffici poffe, quicquid moniacos Magos, Robertum perfcrutato
homo queat imaginari.lib. de gemmis c. I. rem, cujus Magiam caremonialem , & libr.

óvanam auxelim :an gemmæ omnipo- de myſteriis ſecretorum Agrippa legerat, &
tentes ? Solidiora longè & tutiora peti ex iis decerpferat non pauca; Picatricem
poſſunt exempla , ex Sirenio , Fracaſto - hiſpanum , Anfelmum Parmenſem , Cicchum
110 , & Langio. b Eſculanum , Petrum de Arbono , & Cornel.
Naturalis hujus Magiæ peritiſſimum Agrippan , Ó Paracelſum , & auctorem
fuille Salomonem Regem minimèdu- peſtilentis libri priyan innomina
bitandum . Quæ tamen de morbis ab tum , led mirum hypocritam ; homines
codem Rege curatis incantatione , Fla- | partim atheos, partim hæreticos.
vius Joſephus retulit, c ea vel falla ſunt,
chindus, Rogerius Bachonus á Geber Arabs
vel in illud referenda tempus , quo ſe multis ſcatent ſuperſtitioſis. ideò vetitæ
idololatiæ & omni ſuperſtitioni im lectionis etiam ho putârim . Raymundus
merſerat. TresMagosEuangelicos hâc i Lullius, & Arnoldus Villanovanus , ſunt
Naturali Magâ imbutos volunt non- | ipſi quoque in nonnullis hæreſeos nota
nulli, & crediderim . Sedan hac fola & ti: e quarè libros corum nullus deberet
non dæmoniaca quoque ? poſt Chri- j legere, qui Theologicorum dogmatum
ftum Dominum adoratum , certo cer non ſit probèperitus, la candem claf
sius, à criminc hoc alienos ; quid ante | fem referendus Thome Bungey 1.b de ma
fuerint , parùm refert. Sanè Theophy- | già naturali, & eôslem titulo lib.Gregorii
Lactus & cenfuit etiam vetita imbutos. ! Riplay; qui poſt mortem necromanticus
De Apollonio Tyanæo ; videtur lufti- fuille judicatusdicitur, Porceti & Ardoini
Quse Martyreum Phyficis magis annu- libridevenenis, legendi non videntur, nifi
merare : fed , utfrequentiùs credam dæ- 1 à medicis conſcientix timoratæ ac piæ :
cæteris

a cap 4 , 6 Siren. lib.4. de fatoc.6 . Fracallor. lib. de Sympao. antipat Ioan Langio
epift 33 é Labro 8. Ansiqui , din Matur. quæft 24. al Orthodoxo. * Mich Me.lina
üb. 2.de retas Deum fide capz. ex Agrippa libris. c Vode Directorium Inquifitorum Eimeainis
Marianum 1 14.de rebm Hifpan.c.9. & 1,15.6.4 .

1
16 DISQUISITIONVM MAGICARVM

cæteris ca lectio intuta . In Cardani de Vndè & ab Inquiſitoribus Romanis ,ju .

subtilitate - Varietate libris pallim , latet re optimô , hber ille inter vetitos refer
anguis in herba, & indigent expurgatio- ! tur. De theatro univerſe nature , ejuſdem
ne Ecclefiafticæ lima , loan. Baptiſta à Bodini, li Deus vitam dederit , oſtendam
Porta , fpeciofo Magic Naturalistitulo lu- alias, plus in co corpore Rabbinicorum
perſticiola multa & illicitæ Magicæ ve effe deliciorum ; quàm ſolidæ philoſo
jare nititur, verbi gratia de conficiendo phiæ , multa quoque cum Theologicis
fagaruin ungento, & his fimilia. De Ano placitis adeò pugnantia , ut qui leniùs
ronio Mizaldi Naturalis Magia libro, non de illis loqui velicerronea , & prorsus
habeo quod dicam , quia nondum legi : temeraria cogatur vocare , de quo alias.
fufpicor, quod facit in Centuriismemora- | Adeò lubricum & periculoſum de his
bilium , ſuperſtitioſa illum à Naturalib. dillerere nifi Deum ſemper , & Catho
non fecreviſſe . Alberto Magno tributus li- ' licam fidem , Eccleſiæque Romanæ cen
ber deMirabilibus vanitate & luperſtitioneluram , tanquam Cynoſuram fequaris.
refertus eſt; ſed magno Doctoripartus quæ quidem breviter à me commemo
ſuppoſititius. Cicchi de Eſculo Comment. rata funt, ut juvenibus conſultum , non
in spbaram Sacrobuſoi intcr fuperftitio la ut viros doctos irem fugillatum . Nunc
Icripra collocandus Pomponatii de Incan- quædam diſcutiamus dubia, undè le
tationibus opuſculum , certè miratus fui quentium decilio dependet.
tamdiu tolerari ab Ecclelia , nunc recens
& meritò , in Romano indice damnatur: QV Æ STIO I.
verillimum enim , quod ab Anthonio
Mirandulano a ſcriptú hôc opere Pom Quid cæli adſpectus & influxus ad
ponatium ,fed necPhiloſophuin bonum , Magicos effectus conferat.
nec quod fædius, Chriſtianum bonum
exhibuifle,cum effcctus omnes mirificos Mnium ſuperſtitionum caput
cælorum influxionibus adſcribit , adeò præcipuum hoc veterum Mago
ut velit& religiones & leges,earumque O rum fundamento nititur , de
latores ab iis dependere. Quod prorſus quibus ita Pſellus cum exponit sóyoz
eft impium . Edidère quidam , nomine i zwpoáspou. Magicas verò rationes conſti
Franciſci Pici Comitis Mirandulani poſitio- tuunt,à fummispoteſtatibus , ở à terrenis
thes Muigicas in quibus certè funt quæ | materiebus. compati ajunt ſupera inferis, có
meritò, etiam Bodinus, ut noxiæ ſuper- , præfertim fublunaria . Hos fecuti recen
trionis, reprehendit Quid ipfe cetifor riores, quæcunque per characteres, fi
ille ? Dæmonomaniam ſuam multis erro guras ac numeros ipſi perficiunt , ea
ribus tefecit . nec qui poftea cdidere , ut | produci volunt à virtuteris figuris com
emendatam , Antnerpienſes,uti par erat, I municatâ ab aliis figuris ſublimioribus,
expurgârunt, Manentmulta noxia, & exſympathiâ quâdam naturali rcrum ini
que ambiguam auctoris fidem fatis con ter ſe ſimilium , quatenus hæ figuræ ad
teftantur,nocerequelegentibus poflint, I amullim invicem coaptantur. Quod
confir
2 1 6. de fingularicertamine.
 LIB. I. CAP. I. QVÆST. I. 17

confirmant fimilitudine non unâ . Pri fimilitudo inter terminos extremos , ſc :

mò, ficut Echo ex oppoſito pariete cau lem urentem & lignum quod uritur. In
fatur. Secundò : ficut in concavo ſpecu . cytharis autem ,evidens requiritur à par
lo collecti radii oppofitum corpus re te rei convenientia , intentionis modus
perculfu inflammant . Tertiò , ficutcy- idem , fidium concinnitas , cythara
chara eodem modô , quô alia , tenſis fidi rum debita propinquitas , ſimilis aeris
bus, li ferias , alteram tinnitu luô cogit i criſpatio , quæ fonitum quali ple &tre
concinere : fic iſtas imaginum , numero . eliciar ,
rum ,characterumquefimilitudines ef Denique quis figurarum hujuſinodi
ficientiam miram contendunt habere . characterumque vires , atque ſimilitu
Sed ifta prorsùs frivola elle convincun- dines unquam nugonibus iſtis revelavita
tur. quod revelationis teſtimonium profe
2. Primò , quia ſimiles illæ , quas in runt ? li Chaldæos , Ægyptios , & Plato
cælo comminiſcuntur imagines,prorſus nicos laudent, quæram rurſus à quibus
ſunt fictitiæ , & quædam ( ut Philoſophı iſti acceperint , quod fanè mortaljuna
vocant) entia rationis , quatenus figuræ nullus lolo ſtudio vel experimento, in
quædam fimilitudo & imago picturæ il - telligentiâ quivit conſequi,
Iis aſcribitur, nominaque ad placitum 3. Præterea fatentur Magi, quaſdam
impofita,ftellasab invicem diftinguen- imagines non ad ſimilicudinem cæle
di caula, ut bene Bartholom . Sibyllanus ftium illarum ,quas diximus, ſed ad fimi .
4 advertit:& patet ex imaginibus pictu- licudinem rei,quam operans animo con
Dulque Aſtronomorum . quis enim ne- cepit conficiendas, verbi gratia : fi ma
fcit nullas in cælo efle veras urſas , an gus opter duos committere, dvorum in
gues,leones , crateres, naves , Pegaſos; rer fe pugnantium : fin vero amorem
led hæc, dicis causâ tantum nos imagi- conciliare velit
velis , duorum ſe comple
nari? Fictitiæ verò figuræ nulla poreſt | atentiun effigies fculpendas: ſi ſecundi
elle efficientia , quâ talis eſt. nec cum aliquid petitur, in rectâ iconis ſuperhi
vera figura ſympathia , vel amor natu : cie : fi verò infantum quid , un dorſo leu
talis : id enim quod non eſt, quem ef- averla parre inſcribendum , quod velis 1
fe &tum , in co quod eſt , queat produ- j evenire, Harum imaginum Nectana
cere ? bun tradunt inventorem , & Albertum
Deinde comparationes illæ nihil pror- in Speculo , approbatorem : quæ omnia
ſus ad rem faciunt. In Echo cuncta i ſeipla vanitatis arguunt & poftea refel
Sunt realia entia , homo loquens , vox lentur b. Ex bis tamen deliriis pergunt
repercuſa ,paties repercutiens: nec ta- | majora ſereredeliramenta.
men ulla parietis cum homine fimilitu Primò, ſi cui morbum vel lanitatem
do , ut illarum ipfi dicunt elle imaginum . velis adferre, principio id attendendum,
In ( peculis quoque illis incendiariis, ut ætati ejus conveniens planeta deliga
omnia ponuntur reipfa confiftentia, ni- tur , verbi gratia , ſeni Saturnus , puero
bil conhngitur : neculla quoque formæ | Mercurius, viro lupiter, deinde etiam
с
plai eta
e
a Peregrinsi.gu . s, Decod.69. qua principis. q.1. 2. b infracap.3.9.1.
 18 DISOVISITIONVM MAGICARUM

planeta conveniensaffectioni ſeu qua-į perbolen , ut quando lapides dicuntur

litati inducendæ ; ut odio Mars , amo clamaturi , terra dicitur aſpectu Dei
ti Venus : denique lignum quod parti , tremere, vel reſponſura interroganti.f
corporis, quam velis juvare vel læde- | Quarto per Analogiam 6 Metaphoram ,
re, præft, ut ſi capiti aries , ſi pedibus ur cum ſoldicitur præeſſe dici, g Luna
piſccs. Nicuntur hac ratione , qua cæ nocti, Luna vocatur regina cæli , ſtellis
leftibus corporibus non Hebræi mo tribuitur immunditia , aſtra dicuntur
dò & Græci Gentiles, fed ex Catholi- Jaudare Deum , item nominantur vir
cis etiam olim quidam Patres & recen cutes cælorum . Quinto non ex veritate ,
tiores philoſophi Itali a animam intel- ſed ex hominum opiniones ut cum hlegi .
ligentem tribuerunt. mus militiam cæli de aſtris & ftellis.
4. Sed hæc omnia ut ſtolida,ita fal - Quâ regulâ aptè accommodatâ fol
fa x periculoſa. Imprimis dicere cæ vuntur omnia Pauli Ritii & linjilium
lum aut aſtra ſenſu vel intelligente ani- impiorum de animatione cæli argu
ma prædita,damnatum olim fuit Con menta ex facris literis vetita .
ftantinopolitanâ fynodô , & articulis 6. Deinde cælorum & aftrorum

Pariſienſibus : eſtque erroris & fcan- putidailla analogia ad ſinguras ætates

dali plena opinio propter ſuperſtitio- & corporispartes, & animi quoque
nein & idololatriam annexam ,ut cum affectiones, nonne nugatoria eft e ſane
alii, tum copioſiſſimè Eckius & Eſpen- qui rectè philoſophantur, illi' vel nula
los præter lucem & motum influxus:
faus b docuerunt.
s . Patres autem qui videntur hoc in hæc inferiora cælis & aftris conce
afſeruiſſe, illi de cælianima figuratè & dunt?i vel potiùs influentias quidem
allegoricè ſunt locuti, ut & ipla S. s. i agnoſcunt å motu & lumine realiter
cujus omnia loca quibus id innuitur, diſtinctas: per quas , noir calorem
uno ex quinquemodis,accipienda do- | ( hunc enim motu & luce producunt )
cuit me loan . Maldonat. nofter. c Pri- ; fed alias elementorun qualitates etiam
md per Proſopopaiam , qua quæ anima- gignunt, quarum incorporearum re
torum funt inanimis tribuuntur , ut rum temperamentum , vis eſt aliqua..
mari videre & fugere, cælis & terræ Sed addunt hanc poteſtatem certis
audire ac placere, & c . d Secundà per cancellis circumſcribendam . Prind
Metonymiam , continens ponitur pro ! poſſe cælos per ſeres inanimas , mixta
contento , ut cum terra dicitur corru & elementa,producere. Secundo cælos
pta ; vel à Deo judicanda , aut urbi ali- viventia imperfe& a quando naſcuntur
cui remillius futurum . e Tertiò per Hy- | ex putredine, gignere per accidens ta .
men :
a Archangelus Mercenarius , Balduin. demonte aureo, Poul. Pernumia. b Eckius lub do
predeſtinat. E pencauslib. de Animationecalorum . c in 1. fent d Pfalm . 113. verf.3.
Levit. 26. 34. Deuter.33. V. I. c Genef 6. V. II . 1 Paralip. 16. V 23. Matt , II . v . 22.
f Lua19. verf. 40. Pfal. 105.0.7. g Genef. 1. 7.16 . Jerem . 7. v.18.6 44. verf. 17.
Job.is v.is. 3. 8. v.7. Pfal.3 . verf.6. Daniel. 4. v . 12. h Tophon .. v.s. cum fimil.
Ui Picu lib.z. conira. Ašrolog. Medina li z. de re filcup , I. Bucf. ferreus in 2. de
cælo.
 LIB. I. CAP . II. QVÆST. I. 19
men : ſcilicet quando particulares cau . 7. Quare meritò tales aſtrologoma
fæ materiam ac difpofuerunt, ut fit le gorum obſervationes a medicis peritis
men aptum viventis , tunc enim huic rejiciuntur, ut inter cæteros à Bapt.
temperamento cæli ſuo influxu majo - Condroncho de morbis veneficis l. 2 1.6
rem calorem largiuntur, & illud per & jam olim fuêre decretis Ecclefiæ
fectius reddunt . Tertiò conſentiunt, damnatæ , ut fuit oftenfum à Pico &
quoad perfecta viventia, ad eorum ge- Bened . Pererið c Meritò D. Bafilius
nerationem non poſſecæleſtia corpora fcripfit,dridiculum eſſe aſtrologiscon
aliter concurrere quam coadjuvando tradicere, cùm corum dicta ſintomnia
particularem cauſam ejufdem fpeciei ignorantiæ & impietatis plena . Et D.
cum re genita. quo ſenſu ſol & homo Bonaventura e obſervationem hanc
dicunturhominem gignere : quæcun - elle à Dco maledictam , & ab Eccleſia
da in Scholis Peripateticis contra interdictam : & , quæ per altra procu
quoſdam & ſunt receptiora. Quartò rantur,dæmonum illuſionesatquc de
cur
quoad animiaffectiones facilè concel- ceptionem eſſe. Hæc cauſa fuit ",
ferim , quoniam hæ ſcqui ſolent cor Tertullianus f aſtrologiam inter Ma
poris diſpoſitionem , etiam altra influ. giæ fpecies recenſuerit : mulcis etiam
kufuo,mediante corporis temperie, Glycas. P 1. Hiſtor. in Mathematicos
hominem nonnihil inclinare: ſemper hujuſmodi invehatur.
tamen arbitrii libertas integra manet 8. Objiciunt, de diebus Criticis,quos
homini. Fuſiùs iſta diſſerunt & pro medici in ſanguine minuendo, & po
bantmultib ſcriptores hujus ævi per tionibus præbendis ſervant , eò quod
eruditi : cos cenſeo conſulendos iis , talibusdiebus Planetæ certiægritudi
quibus ita non fufficiunt.Attamen his , niilli propellendæ idonei dominantur;
nihil confirmatur figmentum illud Verùm hæc cauſa, quam adferunt, nec
aſtrologorum : quia cælum & aſtra vera eſt, nec propofito ſubſcrvit. Agite
caufæ funtcommunes tantum & uni- enim , certuin aliquem Planetam no
verſales, quarenus conſervant inferio- | minate : qui dominetur primo die cri
Tancà contrariis ſuis diffolvantur : at- tico v.g.dies ſit craftinus.cuiluna præ
que ita indirectè tantum & mediatè į fit : fint ergo feptem ægrotantes , qui
particularibus agentibus ad agendum fingulis ſeptem diebus continuis in
fuppetias ferunt: ſed cum iiſdem cauf- 1 morbum inciderint: profectò tuncfu
fis particularibus immediatè ad agen- | turi ſunt feptem dies critici continui:
dum concurrere nequaquam poflunt. nam primuserit feptimus dies criticus
Vode & illud conſequitur,quod,cùm primi , ſecundus ſecundi , atq ; deinceps
influunt in folam anam corporis par- | ita ſinguli feptem aliorum ordine fuo:
tem nequeantinfluere , quin fimul in ſeptem etiain continuis Luna diebus
alias influant.
præerit, quo nihil abſurdius. Cauſa ig!
C2 tur
a Contra Avicennam . And Caefalpinum , & alios . b Ant. Mirindul. 1.22 fing'e certam .
Georg Venetus Cans 1.lib . Harmec.mendia c7. Veracruciusin lib.1. Meteor. Valefius de
Sacra philofop.cap . 31. Fr. Picus diepere . l.de Divixs Aftrolog. d in Hex. el. part.
[ edisijui. fl. de idololat, ante niedsun .
20
DISQUISITIONVM MAGICARVM .
tur verior perenda, ex ipſa humoris in ullam eſſentialem forinam impri
corpore tunc læuientis proprietate. Nã munt : ſed manentibus eâdem forinâ
quidern humores adeò celeres & acres & materiå, qualitatibus etiam opera
fuit, ve vnoquoq; die ſubiectum inua- 1 tivis iiſdem perſeverantibus quæ prius
dant : alij ſecúdo die : ( unt qui tertio, & fuerant , arte tantum nova figura ex
gaiquarrò ( vndè Febriuin differentiæ | trinſecus advenit, ad quam nihi Gidera
nxanant ) quidam tardiores ſeptimo | pertinent, & quæ nihil poteſt in ea, in
tantùm vel octavo die recurrunt. Ha- quæ priùs non potuerat : nifi fortè ce
rum acceſſionum dies medicis conje - ram velaliam materiam mollem ſigil
cturam præbent , quid fperandum ſic | lare , quod tamen facit, non quatenus be
de ægri valetudine. Vnde & decretorii lic vel ſic eſt figurata,ſed quatenus du
feu critici dies vocantur. Nihil ergo hoc | rior eſt, & angulos aſperos habet . Vi
cælicolis iſtis ſuffragatur. derunt hoc multi , qui ſobrii , etiam
9. Concluſio fit, ex articulo Pari non Chriſtiani . Nam Rabbi Mofes
fienfi xxt. Quod imagines ex metallo velMaymon, a Tatianus, & alii poſtea ci
cera vel alia materia, ad certasconſtellatio- tandi, ſatis clarè hoc profitentur.Idem
nes Fabricata, vel cereô charactere , aut fi- afferunt Iuriſeonſulti quidam ,& plu
gura efformare, aut etiam baptiſata, exor res cum D. Thoma Theologi . b Multa
ciſata, aut conſecrate, aut potiùs execrata, de his imaginibus lectu grata habet
fecundum predictas artes, & ſub certis die- Laurentius Ananias Lib. 4. de Nat.de
bus, habeant virtutes mirabiles , quæ in li mon . à fol. 168.
bris huiufmodi fuperftitiofis recitantur: er
ror eftin fide, & philoſophia naturali , e's QV Æ STIO II.
aſtronomia vera. Probatur conclufio .
Fidei hoc repugnat , quia peccatum eft An effe &tus Magici huiuſmodi miraculis
idololatriæ , effectus, qui à folo Deo fimiles, oriri poſsint ex naturali ho
procedunt , exſpectarea dæmone , vel minis complexione ?
conſtellationibus ; blaſphemum quo
que & facrilegum eſt, ritus facramen
Ovi hoc arbitrati , nec olim do
torum & rerum facrarum talibus fu . fuere , nec delunc hodie. Avi
perſtitionibus inquinare. Phyſicæ & eenna quidem id homini tribuit , 12
aſtronomiir iſta repugnant , quia nec cione animæ , nam cenſet intellectui
ifta tales fiderum in Auxusagnoſcit:nec j benè dilpolito & fupra materiam elo
illa naturalibus caufis tales effectsat- vato , res cunctas , quæ materia con
tribuit . Nam hiæ figuræ neque vim ha- ftant , cæleftes, & terrenas, kmplices
bent quicquam ex aftris eliciendi , ne ac mixcas , obedire. Quod & de mo.
que in lubjectum novam aliquam rali dickum obedientiâ infanum eft :
qualitatum mixturam inducunt , aut quia hæc ſolis ratione præditis compe
rit :
a cap. 22. Dutores dubitane. 6 Martinus de A.les lib. 4. de ſuperf. D. Thomas
2. quayt 26. art. 2. lib. 4. contra gent. c 104. G 105. & ibi Ferrar. Sylv. ver.fu
perfluio quaft. 1o . Vairun lib. 1. de Façsino c # %. # 4: Petrus de Logber tilb. 1. de lacs
#is.
 LIBRI I. CAP, III. QVÆST . II . 21

tit:fi de nacurali obedientia dictum , pa- | alioram . Nam fi fpecici ratione hoc
rumidpliiloſophicè. Nam creaturæ ipi- competeret , omnes tales eſſent; ſiſpeciei
ritualis & corporalis, vnius quoque fpe- ratione non competit ,cedo ( ſodes) quze
ciei ad aliam fpeciem , nulla nunc eft na fint illæ conditiones indiuiduæ , quæ
turalis ſubiectio , niſi ratione actionis & naturaliter tribuant ſuppoſito ? led vide
paſſionis, & propter quam quod imbe- de hac re Leonard . Vairum . e
cillius eft,idcedic fortiori Sed illa , quam
Arabs videcurinlinuare obedientia , V
QVÆSTIO III,
niuerſalis, foli Deo ratione omniporen
tiæ debetur , & à creaturis exhibetur.Me
ritò igitur hoc delirium refellantTheo- Quanta qualiſque ſit vis imaginationis,quo
logi. 2 ad effectus boſce miros ?
2. Alij hanc virtutem largiuntur lpe

Coliformedan temperaturoper ameporna " Demirsmagia plicarsisirandumanles

quoddamn æqualitatis ex humorum & li.de imaginat .Marſil. Ficinuslib. 13.de
qualitatum actiuarum ad pondas æqua Theolog.Platonicâ , & in Priſciani Lydi
mixtionerefultare. b quo quifit prædi- commentar. de phantaſia & intellectu,
tus, afferunt temerarij, poffe miracula Anton.Mirandulanus libr.29. de ſingu
eum perficere: & , vt videas non confifte- lar.certamı.Toſtatusin Gen.cap.30. Mi
fe vno in gradu impietatem , adijciunt , chael Medina l.z. de recta in Deum fide
blaſphemiam , huius temiperamenti vi , c.7. Vairuslib.2. de faſcino e.3.Valefius
CHR ISTVM Dominum tot miraculis de facra philoſoph.cap. 11. Pererius in d.
coruſcaſſe:ſic impij non tantum Magi, c cap . zo . Gen. & Conimbricenſes noſtri
fed & Fulginas Medicus . in 7.phyſicor.cap.2 . q 1. & alij moy ci
Verùm hoc totum prorsus ridiculam , tandi.
oftendit Condronchus inedicus , lib.z.de 2 In eo conueniunt omnes ,imagina
morbis venef. cap. 4. & impium effe , tam tionis vim eſſe maximam : & quia vis
accuratè docuit Mich. Medina , dve ma- hæc cófideraripoteft , vel quo ad corpus
him cò vos remittere , quam nihil adden ipſius imaginantis, vel quoad corpusal
do mutandové aliena fcrimin, compilare.terius: ideò de vtroque feorſim diſqui
Mihi ſemper viſum parùm philoſophicè | rendú . Conueniunt omnes, quoad cor
talem özpasius,ſeu (vtipli vocant) iufti purs proprium imaginantis plurimum
tiale temperamentum humanæ comple in illud poffe , docetur id ratione &
xionis , excogitati: quod fi non impolli- experientia. Ratione , quia imaginatio ,
bile prorsus tamen eſt ſuperuacuum . dam retractat rerum obicctarum ſenfu
3. Exhoc conſequitur neminem na perceptarum fimulacra , cxcitat poren
tura naſci vel medicum veltaſcinatorem tiam appetitiuam ad timorem , vel ad
C3 pudo
Anasiasal 1o.4 Sibyllan Decade 3 peregrin qu.9 30.8.6 Sic Fuginas,Fortiuius Garbus,
& alij, medis.c Agripp Paracelf & Conci'ia or Differ « x qui tamen co nomine Fulginatem reprchenj
derai. dd 1,3 6.7. fol.66.8 kb.z de Fafcinocap 6
22 DISQUISITIONVM MAGICARVM

pudorem ,vel ad iram , vel ad triſtitiam : dum habet proprium , appetitum fcilicet , qui
hæ vero affectiones hominem fic affi- ſpectra imaginationi repreſentat. Cum ergo
ciunt , vc calore vel frigore alte- per fomnum ferientur cætere facultates ani
retur , vt palleſcat vel rubeſcat , vt males, fola imaginatio ita plerumque opera
quaſi exiliat feù efferatur , vel tor tur , vt vim motricem , & cæteras inferiores,
peſcat ſeù deijciatur. Et ideò S. Thom . ceù mancipia quadam moueat , quod cum fit,
optimè tradidit, imaginatione poſſe in Spiritus animales motui inferuientes ad ſua or
corpus imaginantis omnia , quæ natura- gana ire coguntur. Excitantur autem predi&i
lem coordinationem habent cum imagi- motus, exreriem ad id cogentium ſeruatis in
patione : vt funt motus localis in dor- trò fpeciebus. Huic porro affe &tuiſuntobnoxij,
mientibus & alterationes per frigus & qui ſanguine spumante & multo feruidoque
calorem , & quæ hanc alterationem con- ſpiritu abundant. ]Hæcille , & triúexem
fequuntur,nullam verò vim obtinere ad pla adjicit. Galeni,quidefomno opprel
alias proprij corporis difpofitiones, quæ ſuin integrum ferè ſtadiuin confeciſſe
naturalem cum imaginatione .coordina narrat , nec à fomno excitatum priuſquã
tionem non habent , vt puta ad figuram in lapidem impegiller. Theonem Stoi
inanus vel pedis: vel , vr quis adijciat ſta cum dormientem in fomnis ambulare,
turæ ſuæ palmum vnum , & quæ ſunt fi- Periclis ſeruum in ſummo tecto (paciari -
milia.Vide D.Thom 3.part.q.13.art.z.in ad. folitum . Putârim verò hoc contingere
3.6 l.z.contra gent.6.103, potißimumin his , quorum imaginario
3. Experientiâ quotidianâ cernitur in vehementior eft, & acrius perturbari, ac
Noctambulis illis ,qui in fomnis mira fa- tenaciùs apprehendere ſunt foliti, & fuf
ciunt , in quibusconftat hæc per imagi- | ficere vt quæ imaginantur aliquando
nationem fieri ſenſibus ſopitis,de quibus lenfu aliquo perceperint, veltotum illud
exftat Andreæ Libauijliber . Breuiùs au- imaginantur coniunctim , velpartes eius
tem rem expedit altermedicus Andreas reorlim , vt cum quis Chymæram vel
Laurentiuslib.4 .hiſt. Anatom.q.u -.his i Tragelaphum aut Gmilia voluit imagi
verbis , Dicamus msueri dormientes , quia nacione Nec enim necellarium arbitror ,
exigua vis in muſculislatens á fortiimagina- | vtlimul lenlu percipiat : neque vt paulò
tione excitatur:propterea non mouentur ſom- j antè perceperit: neque vt ad eum mo
niantes , niſi valida imperante imaginatione, dum ,quem imaginatio repræſentat;per
brutorum imaginationiſimillima. Eft autem ceperit ſenſu.
dormientium imaginatio brutorum imagina 4. Narrabo quod geſtum Legione, in
tioni ſimilis,quia rationem repugnantem non quodam Religioſorum collegio ante
babet. Vnde fit,vt illi multa moliantur, que annos vix viginti :noni perſonas, quibus
vigilantes non auderent, tectum ſublime con accidit. EratLaicus vnus, folirusiorerdiu
ſiendunt per trabes , & lucunaria oberrant, pueros rudimentis Catechilmiimbuere, :
omnia denique audent intrepidè , quia imagi- ! cogitationes cædem dormienti recurre
natio vaporum caligine conſopita , pericula bant , ita vt in fomnis & præcineret , & -
non agnoſcit Non ſentiunt autem dormientes, doceret , & hortaretur, & increparet
quia obiectum ſenſusnon adeft, at motus obie- puerosæquè clamosè & feruenter , ac
folcbat
 LIBRI I. CAP . III. QVÆST. II. 23

Colebat interdiu :ſic turbabat vicinorum nis, quæ remotiflima à nobis vel tempo
fomnum , itaque qui propinquior illi ha re vel loco , imaginationem moueri &
bitabat aliusLaicus , & læpè monuerat, præfagire nobis, quæ certò poftmodum
quodam die illi per iocum minatur , ſi eueniunt, Ariſtoteles fatetur,in lib.de Di
pergat hos clainores edere,lurrecturum uinatione. Nec abſurdum mihi videtur,
le noctu,& ad chalamum eius iturum , & res futuras aliquando, priufquam con
Hagellocx funiculis intemperies haſce tingant,ſignificationesquaſdam aduen
abacturum . Quid Gundilaluus:fic enim tus ſui præmittere , quæ aerem ambien
vocabatur ; ſurgit circa noctis medium tem nos moueant, quômorò ,ſenſus 110
dormiens, & egreflus, vt decubuerat, in ( termotretur, & fic lenſus mociò, przpa
indulio cubiculum fratris collegæ ingre . ratio quædam eft ipfius imaginationis:
ditur, manu forfices ferens & præten- & ad præparationem imaginationis ne
tans, & recta ad lectulum alterius , cui ceſſaria eſtſenſus motio , ad ipſam verò
fuerat interminatus,contendit. Vide Dei imaginationem , nullo alto lensasmotu
prouidentiam . Luna lucebat, & nox in- ! præterea indigemus, hæc haud dubiè eſt
nubis erat,& frater iſte vigilabat : videt ſententia Dºllidor. & D.Hieronymi , &
accedentem ; & celeriter fe de lecto deij . Thomæ Mori , mox citandorum , nec
cir, quàparies erat nomihil remotior. ampliùs probant argumenta And. Ca
Noctambulus lectulo proximus forfici- lalpini', libr.s.Peripateticar. quaft.cap. vlt.
bus calcitram ter quatervé petit, & con vbi contendit imaginationem à rebus
feftim redit vndè vencrat. Manè facto externis moueri polle, non moro fenfu.
interragatus, negat ſe meminiffe , neque 6 Quoad corpus alienum , nonnulli
idfacere vnquam in animum , vel levi- cenſent imaginationis vim ſe longiffimè
lee , induxille; tantum cogitiſſe, fialter porrigere:adeò vt pollicetiam remotio
cum Hagello ad le accederet , illum inten . res falcinare, vel fanare, & res locomo
tatis forficibus perterrefacere , & abige- uere, & fulgura , & pluviascælo deduce
re . re: vt Auicenna libr. de anima left : 4.6.4. &
Non crgo neceffe eft,cum ,cùm imra- alij, qui tamen ir modo efficiendi expli
ginatio operatur, immediatè præcellille cando diffentiunt. quidam hoc illam
sei externæ ſenſum :licet neceffe fit,vtea- i poſle volunt , per certos, quos ipſilou
rum rerum fit naturæ fenfus aliquis , & niant , radios ( Alkindus libr. de imaginibus );
carum ſenſu quis à natiuitate deſtirutus alij per fpiritus ex corpore viimaginario
non fuerit:ideò enim ,nec cæcus à natiui nis expulſos ; ( Paracelſus lib . de imagini:.
tate colores , necfurdus à natiuitate ſo - bus. Pomponatius libr:incantanient.cap 3.6
nos imaginari poterit: nam imaginatio 4. And . Caranaus fibi de mirabil. effe&tuum
motuseft à ſenſu actu factus, auctore | caufisa Sibyllan.d cap.8.9.3.) Cætericum
Ariftot.2 . de anim4. Sufficit etiam vt re Auicenna & Fulginate , lolo animæ prær
rum ,quas imaginainur ,fimilitudines ali- ftantioris imperio: imaginationis virtuti
quas ſenſu aliquando perceperimus: fic i hoc tribuit A’ugeriusFerrer.lib.2.methoe
enim vel illud idem ,vel fimile aliquid dic. 11. non indicat verum animæ impe
potcrimus imaginari , & fæpè ab exter - rio , an Huoreſpirituum mediante : led

puto
24 DISQUISITIONVM MAGICARVM

puto eum in Auicennæ ſententiam con- dum & algentem alium à me remouim
Spirare. calefaciat.Si quid tale valeretvis imagi
Sed nihilominus fit concluſio 1. talis ; , natrix ,iam pridem alchimici aureos mo
In corpus alienum difiun &tum d ſeparatum tes eſſent adepti. Denique fpiritus hos
ab imaginante , anima humana neque per neceſſe eſt, li funt , rem eſſeplanè debi
imaginationem neque per aliam potentiam , ( lem : quæ, cùm extra imaginantein , velut
mediantibus vllis radijs,ſpiritibus, vel ſpecie extra matris vterum fætus,effuſa, ſtarim
bus , vlla mirifica huiuſmodi poteft efficere. ab aere circumſtante corrumperetui.
Hæc concluſio eſt communis Theolo . Cæterum quæ aduerſarij obijciunt , ea
gorum . D. Thom . Ferrarienſ. Medinæ, vel falla funt,vel in ijs ad imaginationem
Pici,Vaici citatorum ,& medicorum Va - actio per contactum accellit , quarè per
lelij,Condroi chi, Bokelij,& Cæſalpini, tinent ad lequentem conclufionem .
& aliorum .Probatur, quoniam imagina- | Hinc porrò eliciuntur tria , primò non
tio eft actio immanens: & ideò anima pofle aucupem ſolo viſu & imaginatio
imagin us nullam realem qualitatem ne auescælo detrahere, quod tamen al
poteſt imprimere,reidiniun tæ , quod vt leruit Michael Montanus. lib. 1. de.If
in eam agat,foretneceſſarium . Confirma- ſuis,cap.2. Secundò non poſſe quenquain
tur;quia radijtales, nulli ſunt:fpirituum ſola imaginatione alterius faſcinari, ve
tanta vis elle non poteſt: ſpeciesduntaxat accuratè oftendit Valeſius libr. facra phis
habent vim repræſentandi : animæ deni- loſophie,cap. 68. Tertiòmulto minùslic
que vnius ad alterius animam velcorpus aliud fanari poſſe: vt rectè Ariſtoteles
nulla eft naturalis coordinatio . Et ideò in problem . & Gratarolus apud Pompanat,
præſtigintor ille Mirabiliarius Cæfarius cap. 6 .
Maltela ,quiAntvverpiæ anno 1599. for Secunda concluf.fatis veriſimile eft, per
tilegas quaſdam diuinationes fic pallia- accidenspoſſealiquid imaginationem in cor
bat: quali ſpiritûs ſui efficacia prædomi
. pus vicinum, arcta quapiam coniunctione, &
nantis ſpirituialterius, alter ad eligen: i contactu ei copulatum , ſitamen & imaging ,
duir, quod ipſe volebat , cogeretur præ- tio fit valdè intenja , á vicinum corpus ad
clarè mentiebatur. eam affectionem paldè difpofitum .
Pomponiuscontendit, has ſpecies 7. Sic puto conciliari poſle ſententias
ſpirituales polle gignere aliquid reale, contrarias , vnam abſolutè negantium
nempe id cuius funt ſpecies; ficut faciunt imaginatricem vim externa corporaim
ideæ in mente diuina . Verùm hoc impe- , mutare poſſe , quæ eſt Fran. Soarez . di
ritè dicitur. Nam ideæ in mente divina Sputat.18.Metaph .fe t.8. 1. 28. & Conim .
ſunt lubſtantiæ ,non accidentia : ſunt etiá bricenſium in 7. phyfic.c.2.qu.1.ar.7. Va
altioris ordinis , quam hi fpiritus: nec ille i lencix 2.2 dip.6.qu.13 . puncto 2. Vairi
quicquain in Deo innouant aut iminu aliorum . alteram abfoluce id affirmanii

tant. in creaturis verò nunquam viſum | um ,vtMichaelis Medinæ lib.z.de refta fi .

fuit,ycimaginacia ſpecies ſibi ſimile pro- dec.7.MarſilijFicinil.s3.de Theol. Platoni
ducat. v.g. ſpecies cqui gignat cquum : ca. & Bened . Pererij fup. qui folent ad
ſpecies caloris,quam egoimaginor , nu - hoc probādum adducere mirifica cxcm
pla
 LIB . I. CAP . II. QVÆST. I.

pla diverſitatis liberorum à parentibus, tribui poſſunt imaginationi matris , vt

vtartificium rufticum ,de quo Columel tribuitD. Ifidorus his verbis : banc enim
la lib.8 . & ad quod alluſum à Calpurnio | fæminarum dicunt effe naturam , vt quales
Eglo.2. perſpexerint,fivèmente cogitaverint ,in extre
Me docet ipſa Pales cultū gregis:vt niger alba mo voluptatis aftu,dum concipiunt, talem fo
Terga maritus ovis naſcenti mutet in agna. bolem procreent. Etenim anima in vſu vene
Qua neque diverſi ſpeciem ſervare parentis reo formas extrinfecas intus tranſmittit eo
Pofsie, & ambiguo teftetur vtrumque colore. rumqueſatiata typis, rapit species eorum in
quod primùm facticalle lacobi Patriar- ! propriam qualitatem .? quod apertè à D.
cham leginiusGé.xxx.& licet D. Chryf. Hieron . Tradit. in Gen.capit.30. accepit:
som . 57. in Geneſ. cenſuerit hoc naturæ quimatriquoque totam vim tribuit : vt
modum tranſcedille , & Ildor. l.12.Orig. & D.Aug.de Api bove agens lib. 18. de
fol. contra naturam fuiffe fignificet, id ciu. Dei,cap.s. fed & Thom. Morus Mare
tamen non ita capiendum quaſı negent tyr.carmine lepido quodetſi totum Per
naturali rationi confentaneam hanc co rer.refert, ego partem decerpam , quæ
lorum in fætu varietatem : fed tantum nobis vſui eſt:
præter ordinarium naturæ curfum : nam Atquigravestradunt ſophi:
Tolent parentibus colore ſimiles agni Quodcunque matres interim
gigni:hic autem induſtria Iacobi , quam Imaginantur fortiter
ab Angelo tamen edoctus erat , tefte Dum liberis dant operam ;
Thcodoreto 9.88.in Gen. contra accidit . Eius latenter , d notas
Nec enim naturali ratiom confentaneu Certas, bindelebiles,
id fuiffe,ignoravit Ilidorus, quirationem Modoque inexplicabili,
mox ſubiunxit, & cxemplis confirmauit : In femen ipſum congeri
vt & D.Hiero . & D.Auguft. & Galenus, Quibus receptis intime
& Plinius, quorum o r nium verba ha Simulque concreſcentibus:
bes apudPererium noftrum : & quædam A mente matris inſitanı
apud Alfon. Mendozam in Quodlibet. Natusrefert imaginem .
9.9 .Poſitiva.& Andr.Laurent.hiſt.Ana- & ita vultfactum , vt quæ marito qua
tom . lib.8.c.20. Addit Pererius fimile e tuor diſſimiles proles legitimas pepere
xemplum de prole albâ , ex vtroque pa rat , quia ſecura de ablente alio cogita
rente Æthiope ex Heliodori Arhiop. | bat : unum tamen eumque ex adulterio
hift.l.1. Er tale, quod Buſcoducis perſo - conceptum viro ſuo fimillimum edide
Datus dæmon cum vxore concubuit,af- rit :eo quodconcipiens metuerit, ne ve
ſerens, vt ſuntpetulantes ebriol ,te da lutlupus in tabula, maritus interveniret.
monem gignere velle; natus ex eo con- Diſsimilitudinis tainen illius cauſa eſſe
cubitu infansdæmoni facie fimilis , qui potuit : quòd dum illos conciperet,men
fimul ac natus lafciuire & ſaltitare cæ
te & imaginatione alijs mæcha intende
pit. narratur ab Hier. Torquemada in Horto ret.
Florum . Sed hoc exemplo & Gmilibus Putârim itaque fieri poſſe , vt propter
conclugo non ſatis probatur. Nam hæc folam fæminæ imaginationem id cond
D tingat ,
 26 DISQUISITIONUM MAGICARUM .

ringat, licet fatear uit plarimum concur conferat æquè, & ſolam matcriam ſuper
rere imaginationem vtriuſque ut docet peditet;probabiliusforet , non fufficere.
Fran . Valeliusd.lib.de Sacra philoſophia , c. Quicquid eſt, illud conftat ex imagina W.
11. Neuter tamen tunc agit per iuragina- tione tempore conceptus , non fatiseffi
tionem in corpus alterius. Nam inagi cacem elle concluſionis noftræ proba
nacio operatur duntaxat in ſenien proli- tioné. Magis vrger imaginatio quæ poſt.
ficum , quod parsimaginantis fuit , & conceptionem fuccedit . Nam videmus
ideò ſeminianima imaginantis noriqui- prolem eriain iam formată in vtero ma
dem actu talcın formam imprimitív.g. ternæ imaginationis difpendia ſentire,ut
colorem - cutis velcriſpitudinem capıllo in prægnantibus accidit quotidiè. Legi
cum )cuius actu ſemen capax non cſt : ſed Witebergæ civem cadaveroſa facie na
virtutem quandam & ex generauite de tun : co quòd mater uiterú ferens obvio
ferendi & conferendiin fætum , quem cadavere ſubitò faiffer pavefacta: Iſena
formatica quæ generanti ſecundum ani ci,pudicam & formolain marroná : ſcri
mam in lunt, utin corpore generato in- bunt peperiffe glirem ; quia ex vicinis ali
cipiar elle corporaliter ,quod in animâ quis glirinolam appenderat,adcuiusfonitum
generantis erat ſpiritualiter lege eundem reüquifugarentur:is occurrit mulieri gravi
Valefium , cuiusſententiam coniunxi cum ex da , que ignarit rei , fubito occurfu & aſpecte
plicatione Toftati q.10° in d.cap.30. Gen.Sed gliris,ita eſt conterrita , vt fætus in vtero dege:
an fufficiatad hoc imaginatio folius ina neraret in formam beſtiole. Nicol.z . Poi ti
sisevidetar velle Plinius. l. 7.C.12.dum fice Romæ quodam in palatio mulier
ytriuslibet cogitacionem memorat , & infantem vrtofimilem peperit , co quod
fortè Marſilius Ficinusſuprà , dum pro- mediciiudicarunt) ibidé varijs in locis
miſcuè parentum meminit, & Calpur - vrfi depicti cernebantur. Paderborna
mulier hæretica ante annos fexdecim
nius verſibus antè laudacis ? patarim ta
men eos id noluiſſe ,fed requirere vtriuf- plusminus( resibi cum nota ) peperit fi
que concurfum :no maris duntaxar : qui ilium molô Ecclefiafticorum palliatú &
an ſolus fufficiat', problematicam , quia pileacum ; quæ ex vehementi odio in Pa
incertum eſt quid, & quantum conferat piſtas,ut vocant, obvijs lemper maledic
femé virile aut tæemineum ad færus ma- j* cebat. Sed hoc fortè divinæ vltionis fiut.
teriam atque conformacionem.Si fæmi. Quid aliundè exempla pero maternum ,
1 na ſemen non emittit,ve voluit Ariſtote- paternung; genus ſuggerit Fuit in ma
les in lib. 1. & 2. de generaf.aninial, aut fi terno genere Antverpiæ , quæ vterimr
formam viventi tribuir ſolus pater , vr geſtans, fimiam in delicijs habebar , uni .
nonnullis viſum : aur li ad generationem ca ei nata ilia , inulta Gimiorá retinuit, nă
marcria & forma
utriuſque ſemeni pro mareria & puellula latitare, & gefticulari', & fi
8
ſimulaccurrat, quod medicorum præ - milia non pauca.Ex paterno ,Ludovicus
cipuis placuit: probat ile eſt,patris ima- ! Delrio. Vir honoribus clarus, obfidelé
ginationem fufficererli verò parer folam Regi navatam operam à perduellibus :
ad formam conferat, mater ad formam Bruxellæ captus in pleno Senatu : uxor,
gravida
N.Dom.megt.ine,Gen.30 .
 LIBRI 1. CAP . III .
QVÆST. III.
gravida , cum in domum irrumpentes abftraxerit à ſenſu rerum præſentium .
feditioforú duces vidiſſet,ex tertita: poſt Cogita ( lector ) an non fit veriſimilius
peperit,quom de fonte luftrali ſuſccpi: is hunc magum fuiſſe, & ope dæmonis ex
infans ſemper oculis externatis maternú
pacto in exftaſım fic abripi conſueviſſe.
pavorem ; iam adolefcensemotæ mentis Nam huiuſinodi effectus omnem ima.
perliftit. Fugio domeſtica mala.
ginationis vim clarè ſuperat, cum exfta
9. Scribir Fernelius lib. de hominis pro lis à voluntate humana non dependeat,
-Creas.pavonem ,fidum ovis incubar, lin . ve ſuô locô oftendetur, Pergamus ad
teis albis circumtegatur, albosomninò aliam quæſtionem .
pullos,nó variantis.colorisedere. Qux
fo ,num ova non funt corpus feiunctum ? QVÆSTIO IV .
Vides tamen imaginationis efficacita
An ſolo contactu,viſu ,voce ,afflatu ,ofculo, vd
tem in illud. Prætercà, cum imaginatio
accendent calorem in corpore imagi nudi lintei applicatione vulnera e morbi
fanari, & alia mira huiuſmodiperfici
pancis ; cur cótiguum ei corpus ncqucat
naturaliterpoſsint.
ctiam calefieri ? Non tango illam quæ
ftionen an folius imaginationis tanta I. Votavot afferuêre , comma
vis fit in hac fimilitudinis efficacitate , vt mune hoc ponunt fundamen
pleriqucà Fernelio lib. 7. phyſiol. opi tum ſuperſtitionis ſuæ: ſpiritus per arto
bantur,an verò partem libi motus ſemi- riam ex corde promanare, & per viſuma
nis & visformatrix vindicent , yt docet aſpicientis, vel per os loquentis, velper
Andr.Laurentius lib.8.hiſt.Apato.7.20 . poros tangentis erumpere ; & vifi au
eum legere poteſtis. dientis ,vel tacti ſearterijs inſinuare, in
10.Ego manum tollo de tabula : mo- , deque cor petere , & co efficaciùs penc
Beo tantùm , velmoveo potiùs dubium . trare; quòſpiritus vehementiori volun
B.Auguß.narrat quendanı;quandocum- tate videntis, loquentis , aut tangentis
quereiplacebat,ad imitatas quali lamentantis fuerint emiſli.
cwusliber homines voces ,ita ſe auferre à fenfi 2 Prima concluſio , pisiſta roci non eft
bus, Imere folitummortuo fimillimum ; pt tribuenda. probatur , quia vox in audien
non folùm vellicantes atque pungentes nõ ſen- tem nihil poteſt operari niſi per acci
tiret ; fedaliquandoetiam igne ureretur ad - dens , ratione foni vel ſignificationis
moto,finevllo doloris ſenſu,niſi poſtea ex vul- verborum , alterans audientem , ea
RETE. Hunc porrò non obnitendo, ſed non fen- i quam adfert lætitiâ, timore , mærore ,
tiendo non moviffe corpus ſuum probat: quod & c.vt optiinè Vairusdocuit a Non ob
tanquam in defundo, nullius inveviebatur ftat quod adferunt, mirabiles effectus
anbelitus: bominum tamen voces ,fi clarius i malis carminibus Magosoperari,v.g.in
loquerentur, tanquam de longinquo inaudiffe fufurraris quibuſdā verbis in auré tau
Se pofteareferebat. lib. 14 de civ.Dei,c.23. ri,belluá proſterni uc mortuam ; rurlus
Hoc vir eruditus factum vult , quia per alijs,eam in pedes erigi.Parentú quoque
vehementem imaginationem ille ſeipsú execrationes vix unquam irritas cadere:
D 2 Non
and libr.1 6.11. lum Condroacbus ls. a dk morbis venef.c.s.
 DISQUISITIONVM MAGICARUM

Non inquam hæc obſtant, quia illa de | nunc breviter removenda.

tauro ac fimilia fiunt à dæmone, vipacti. Viſus Amoris initij & incrementi ,
Execrationum verò effectus ; fi repenti- 1 duntaxat eſt occalio quædam : nam
nus;oriri poteſt ex vehementi alteratio- principio viſa formæ fimulachrum vi
ne verecundiæ ,timoris , triſtitiæ : fi verò ( lus offert imaginationi : quod ſimula
lentus ſit & tardus , non id putandum crum phantafia voluens ac revoluens,
ſono verborum perfici, led Deum puni. cauſa eſt, cur homo iſtud obiectum iu
re iuſto indiciô liberorum nequitiam | dicet dignius eſſe, quod ametur & expe
& impietatem . Hùc ego retulerim illud | tatur,rebus cæteris.Sic incipit quis ama
Weſtphalæ mulieris, quæ diris & devo re : mox amor præſentiä rei amatæ fove . "
tionibus filium reddidit immobilem ; tur & gliſcit:non quòd obiectum excer
quod ad dæmonis operationem alij re nis oculis videat : ( nam & abſentes ma
tulere. a
gis amorecruciantur ) led quòd alliduè
3 Secunda concluſio , necetiam viſio fodeillo cogiter , illudque plùs quàm par
la ,vel cum imaginationenuda, ad hoc fatis eſtæſtimet, & fibimet imaginando fo
efficax eft. Hoc de faſcinatione probant menta & facespræbeat ardori.Etenim fi
Vairus l.2.C.9 . Ananias d. l. 4. Condronchus non intrinfecum malum foret, & ab ex
d.l.2.c.2.Bokelius Ldephiltris c.1.Andr.Lau- ternâ penderet viſione, cur, cùm plures
tent.l.vo.bift.anatom.q. 2. ſed de ſanitate limul eandem videant; & ab eadem via
, & fimilibus effectibuspar ratio eſt. Sup . deantur , unas iſte deperit, contemnunt
ponunt contrariæ ſententiæ auctores, cæteria
oculum aliquid emittendo cernere :cum s . Lippitudo , & å menſtruatæ viſu
Platonicis. Sed quomodo iam pridemr ' fpeculis iduftæ maculæ , non ab ipſa vi
cxhauſtinó ſunt viſiui radii iſti , aut quæ lione & oculrorgano manant; ſed velab
hæc vis ſuppeditatrix novæ ſemper ma halitu infecto per os ac nares erampen
teriæ ? verior longè ac receptior eft fen- i te ,vel ex concavitatibus oculo vicinis , &
tentia Peripateticorum & Theologo- luffufioni mixtis fpirrcibus. contagiolis .
9.2 . viGoné Ad oculum enim eftforamen , curindi
rum ,de qua lege Lauren.d .
fieri intro ſuſceptione fpeciei obiectum ta pupilla, ex qua per nervum opticum
reprælentantis; poteſtatemque videndi, vilio procedit,actio ſanè innoxia . Efte
potentiam eſle pallivam , quæ alterari , tiam foramen cerebrialiud , vodè ner
non alterarequeat . Vigo quoque actio vus motivus, de fecundo nervorum co
immanens eft ; quâ finitâ nihil in obie- | iugio natus,prodit, per hocforamen ce- .
&o fupereſt,vtpote cui nihil acceſſit: vel | rebrum fundit lacrymas, lippitudinem ,
in illud tranſivit. Sunt hæc verilima, & alios pravos humores ac ſpiritus, &
multa tamen primâ ſpecie videntur re indè per exteriores oculi partes, & orbis
pugnare. Amor exmutuo aſpectu,lippi- iplius circumferentiam , inter palpebras
tudo,anicularum faſcinatio ,fpeculorum & tunicam candidam , hujufmodi fuo .
vitiatio,galgali, lupiſtruthiocameli, gal - res ſtillant.
linacei, & reguli per viſum efficacia; quæ 6. Trux aſpectus vetularum , deformi
ſuo

a Anaw, as lib.4.de Nat.dam

 LIBRII. CAP , III.
fuoſqnallore ac tetritudine , poteſt in
fantulos perterrefacere , timor poftca
concitanshumoresfacit, vt citiùs mor.
Bierumpant ,ad quostenellum corpul-
culum iam erat diſpofitum ac præpara
cum. Sic Tiberius non oculorum radijs,
ſed aſpectu horridô militem terrore
quafi attonitum reddidit.
7 Galgalum ,ſeu rupiculam ,ſeù hian
tiaillam , avem {cribunt Plutarchus
é Heliod. fi oculos in ictericum defi
gat,gbimorbum ,ægro ſanitatem adfer
te.quodli verum , de quo meritò Vairus
dubicar; retulerini ad occultam aliquam
Imilitudinem ac ſympathiam morbi &
aviculæ ,non ad eius vifionem , hæc tan
túm occafio eft alterationis , quæ rem
perficit.
8. Marim lupi , quia priores viderant,
gocis ei facultatem eripuerunt. Miſſas
fac , bone vir , nugas poetarum deMæ-
1,quin potiùs D.Ambrofum laudas,ita
fcribentem ; Lupiſi quem priores hominem
riderint : vocem ci quâdam natura vi viden
fur eripere : ft autem eos homo priùs viderit,
exagitar memorantur:libr.7 .in Luc. cap.
To fuctidiculum dicit Andr.Laurent.
de lupo,& loun.Brodæuslib. 7. milccl.
cap.7 fcribit eos , qui rationem huius rei
quærune,planè delipere: fed iple non fa-
tis fapiebar , confundir enim lupum vi-
fum cum vidente . Lupo viſo interdum
QVÆST. II. 29
viſivos in inſtanti deliccet : ijs arefactis
arteriæ deſiccentur, & fic inſtrumento
vocis obligatiùs impedito hominem
rauceſſere lib.2.de apib. cap. 57. p . 39. Ve
rùm hoc de radijs non admitto. Ided
malim cú alijs dicere, id accidifle , quod
qui in feram improviſam incidunt, ob
micantes cius oculos & aſpectum for
midabilem , metuunt vehementius : ti
mor repentinus fanguinem ad cor fu
gat, & frigas cæteris membris inducit,
& ſubiram totius corporis alterationé:
hinc raucedo & vocis impedimentum .
Nec vana videtur ratio venatorum ,
nempè lupum ;ſi prior hominem videat,
ſe ad vindictam recolligere, & fic noxiú
quendam illi, ne clamare queat , vapo
rem quafi inſuflare; qui cum venenatus
fit potelt raucedinem adferre ; cùm verò
ſe ab homine iam deprehenſum videt,ac
viſum fuiſfe metuere & fugam medi
cantem , de hocvapore , emittendo non
cogitare. Iul.. Scaliger hoc de lupo ro
tum fallum contendit.
9. Nec ſtruthio -camelus , nec tardi
grada & domiporta teſtudo aſpectu
pullos ovis excludunt :in arenis enim ea
relinquunt, & afpiciunt , lolum vt ar
ceant nocitura : poſtea benigna mater
tchus ea calore matmat ; ficut & lacer
ris accidit .
10. Ferarum rex Gallinacei metuit af.

homo obmuteſcit,ſed vifo qui priùs ho- j pectum reverâ nec fucus eſt dæmonum
minem viderar:hoc tantum vultTheo- ( vequidam ſcripſit: a ) ſed meruit ex
crinus. Cur porrò lupus vifum præve quadamarcana antipathia. Sic enim vi
niens vidédo raucedinem adferat, nunc deas buffone hiante,quali coactam ,mi
cauſam cape.Thom.Cantipratenſis,hoc ro cum eiulatu muſtelam fe ori devo
vult fieri, quia lupus radijs oculorum | randam inferere.
fuorum immiſlishomini, eius fpiritus De reguli ſeù baſiliſci intuitu notior
narratio eft quàm verior . Si reperitur
D 3 hoc

1 ac.l.s fympofino.c.7. Heliod . 13 bijt deth. b Anonias id lib.4.

 30 DISQUISITIONVM MAGICARVM
hoc animal , volunt Nicand , in Theriac. ſtendi & indicari . Poteſt acies oculoru ,
Diofcorid.lib.6 . Plinius 1 : 6 8. Solin. cap. 30. quando nullum denſum corpus interaj
Scalig. excrc. 24. Mercurial . libr.i. de vene- citur,diffufiflima ſpacia tranſmittere :ſed
nis cap. 21. vicknto halitu ac virulento medium iftud larcophagorum aut tel
vicinum inficit aerem , ifte vecat acce luris , tam denfum ,lolidum , & opacum :
dens
. fic andr.Lauren d.quaft.is. Quod id velomninò expers, vel parum capax
adduntilc in aqua pura & limpida có- eſt illuminationis & pelluciditatis ; quæ
fpiciat,nilimmet eniori:dicam verbolo , ad videndum neceſſaria. Accedit, quòd
non credo . Nam li fpiritus ifti ex eius o hanc ifti facultatem videndi folent ad
culis exirent , ipfi vıdenti forent conna certos dies reſtringere,feriā tertiã & ſex
turales , quarè nec interimerent:( m con tam , quod latentis pacti indicium elt.
naturales non fint priùs in oculis inciu . Quin eriam rubedo oculorum , quæ in
li , debuerant nocuiſle : ab aqua verò eos Zahuris maxima conſpicicur, plus no
infici & veneriridiculum . ceat quàm iuvet acumen oculorum , li
11 Adijcianı his Vairiarguimentis , u. quer.
num quod mihi videtur difficilius. No 12. Concluſio tertia , Neque contactus
runt Hifpaniæ genus hominum , quod folus per fead hæc eft idoneus fatis.] De fatic
vocant ZAHVŘIS , 10s Lyneos poffumus natione probani Vairus & Condron
nuncupare ,cùm Madridi Annoclɔ.lo chus ; (cd argumenta id æquè convin
Lxxv . verſarer , talis ibi puer viſebatur. cunt de cæteris mirandis effectibus.Pri
Ferunt hoſce " idere ,quæ abdita in peni- , mò enim Tactus, quatenus tactus , ho
tis terræ viſat ibus , venas aquarum & mini datus fuit ad propriæ vitæ conſer
metallorú thefauros & füb farcophagis vationem , nec vim habet aliam , niú tan
ſita cadavera ,res receptiflima & celeber- 1 gendi.Si verò vim aliquam habet huiuf
rima eſt : & fieri poſe cenſuerunt , non modi mira perpetrandi, vis illa fit opor
Pindarus, Tzetzes & alij poetæ modô ; tet falutaris natura ſua,vel noxia.Si lalu
, ſed & philolophi : a quorum nonnulli taris;ſuo priùs corpori lalutem adferrer:
vam hanc humori melancholico, & na- linoxia ,priùs necaret eum cui inelt : ho
torum inde fpirituum vehementiæ af. rum tamen nihil cernimus contiagere .
cribunt : Melior hac ratio foret ſi tátum Deindè in omnesæqualiter ageret, quos
putarent le videre non vila : nunc cum tangeret : fanaretque vel lædereteriam
vilis veritas reſpondeat , inane eſt. quid quos nollet. Nullis denique foret opus
ſercircm aliàs explicui, b nec muto ſen- alijs obſervationibus ac ritibus , quæ
tontiam :venas aquæ noverunt, ex vapo - cuncta videmus aliter fe habere.
ribus manè & velperi locis illis expira 13.Scio farragines multiplices experi
tis. Venas metailcrum cognoſcunt, ex ! mentorum contra ſententiam noftram
herbæ quodam genere illic naſci ſolito . | adferri: led parui ſunt momenti. Primò
Thefauros & cadavera ( dicunt eniin traduntcorpediné fariſsá ictam tenentis
quæ & qualia ) putârım à dæmonibus o ranum corpuſque totum torpefaceræ :
hyena
aCal. R rodig.lib.6.Aniq led 6.2 . & Vairus dilo dt. b Commour.iw Meter v 231.cah
1.0 / 1.26 }.
 LIBRI I CAP . III . QVÆST. IV. JI
hyena vmbrâ canes obmurelcare : fer III . Vna fides aliam vniſonam cogit
pentem quernis contadam frondibus tinnire. Refp.cùm æqualiter utraque lit
eniori eà den i vidis penna lifti :viperam extenſa , nec admodum proculab invi
arundinis velfaging virgule percuſſio Cein remotæ fint,recipiunt eandem aeris
ne obſtupefcere : veſpertili nes folijs criſpati reverberationem ,
platani abigi, eryngium capræſumptuin IV .Magnetiferrum affrictum poteſt
ore , greges totos ſiſtere : cæteras pennas aliud ferrum'attrahere, & fe ad cardines
aquilæ pennis mixtas, contactu abſumi: mundi certos convertere & litere uri
lepore marino viſo vel tacto , necari magnes . Taurum furentem G ficujalli
nonnullos : lupinas fides liiungasagni- ges, ſtatim manſueſcet. Refp. vtrumque
nis , iftas d:Gilire. Reſpondeo hæc cuncta fieri poſſe occultâ quâdam ſympathiâ
natione ant pathix naturalis cvenire , & atque conſenſu qualitatú. De magnete
ocialrarum qualitatum diffuſione no- multis noftri Conimbric. d . 3.Cos
xia his alijs . ncc valet conſequentia , fi adi. a Detauro non ego credulus , nec
indead hominis contactum quo tangit quivelim periculum facere, fcio tamen
alum hominem argumenteris nam ho- ad cauſam phyſică referri àGlycâ ;quod
mohemini ſpecie fimilis eſt, nec natura ficus inter arbores ſucei pleniſſima liti
los antipathia in eâdem ſpecie locum ha- i quamobré halitum ex ſe calidum aerem
ber: in illaſpecie differunt ab ijs , quibus ſecantem , penetrabilemque emittere ;
Dcten . quitauri alligariferociam domet , & ap
14 Secundo illud Lucani de Echinei- i penlaram carnes, auinm mollefaciat.
de ſea remota , vrgent :
V. Cùm puellâ wapellô educatâ , ſi
- Puppim retineus aurâ tendente ruden- Alexander Macedo confueller; lechalis
fts. ei , iudice Ariſtotele, contactus fuiller.
In meedijs ecbineis aquis. Refp. non contactu ſolo , ſed ſudoris &
Reſpondeo,id cum femel aur bistancim balitas coinmixti contagione,hanc eum
acaderit, fiaccidit, cafu ex alia quapiam i peftem fuiffe hauſurum . Sed contagio
cauſa accidille. Ecquid poft tot centui mbil habet mirum neque in folitum .
ries annorum , tam frequentinavigatio VI . Cadaver coram occiſore, propter
ne , caufz , umnihil huiuſmodi audiatur? į præcedentem contactum , ſanguinem
certè non mortua ſpecies; Vidi unam ſoler fundere. Refp. Varias reddi canſas.
apud lacob . Plateau Tornacenfem , ha- quidam miraculo retribuunt ; quidam
bent & alij alias. vis potiùs i!la hftendi cafui, quo factum fir aliquando,ut cada
conficta fait; ſed quia DD . Bafilius & ver cum cruorem mitteret, cum prælens
Ambrol. in Hexam . meminêre : potes ! erat reas homicidij , recenſui alio loco
confugere ad occulram aliquam quali | multas hac de re fententias , & auctores
tatem huiusbeftiolæ ,quæ vim habeat fi- j laudavi:i.neq; adhuc dúvideo , quid fin
fendi motus Legeh lubet Conimbri- | lidiusadferacur illa antipathis . ex velice
cenles noſtrosin 67.Phyſic.2.q.1.4.6. menti odio occiſi in occiſorem ; quod
quali
h Poftcos al Kir, berum ,ó Cabeum de Magnele recentiores fcriptores. i Comment in Odas
Dícam Sereia » 1871 1
 ONVM
32 DISQVISITI MAGICARVM

qualitatein latentem , & arcanam im num conferenda ſanitatisfive curationis , este

preilerit corpori,cum cadavere perma- donum fupernaturale, & gratiam gratis à
nentem : & huc referendum illud Lu Deo datam . ) hoc certâ fide tenendum ,

cretiz. ex D. Pauli verbis . k. alij quidem per fpi

Idque petit corpus mens vndè eft faucia 4 ritum datur ſermofapientia ? alij autem ſer
miore mo fcientia ,ſecundum eundem fpiritum ,alte
Namque homines plerunque cadunt in ri fidesin eodem fpiritu; alij gratia fanitatum
vulnus, & illam . in uno spiritu ; alij operatio virtutum , alij
Enacat in partē ſanguis , vndè icimur itu . prophetia : alii diſcretio fpirituum . ] Tale
Et fi cominùs eft. hoſtem ruber occupat curationis donum ; fed à febribus tárum
borror. ſanandi, habere putantur in Flandria ,
Ve ſit vivi amantis , & morcui hoftis quotquotnatiſunt ipſo die Paraſceves;
comparatio. Sic Lemnius libr. 2. de occul. & quotquot nullo fæminco fætu inter
natur mirac capit. 7. Langius epiſt. 40. Pi- cedente leptimimaſculi legitimô chorô
сtorius Dialogo 9.Gemma.lib . 1. de characte- lunt nati : fed hæc viscurandi nequit ad
riſm.cap.6. naturalem cauſam reduci. quarè prodi
Is . Septimò , obijciuntur varia cura- į gioſa eſt curatio , & , fi nihil ſuperſtitio
tionum genera mirè frequentia. Inpri- nis accedat, reducenda ad hanc primam
mis praxis quotidiana milituin , qui ſolo conclufionem , non enim abfimile vero
afflatu , oſculô , aut nudi linthei appoſi- ì eft , ob diei honorem & myſterij lancti
tione ſanant etiam atrocillima vulnera; tatem , & honorem coniugij , hoc Deum
quam vocant artem S. Anſelmi. item ge- ! concelliſle. Nec etiam potuit niſi virtute
nusillud Salutatorun , pt vocant in Hif- divinâ fieri,quod refertur RegesAnglia
paniâ , vel Gentilium ,aut S. Catharina , aut olim quoſdam annulos benedixifle uti
S.Pauli , vt nuncupant in Italia , vel ferie ! les nervorum contractioni & ſpaſmo ,ac
VI. parafceves filiorum utnominant Bel morbo comitiali: coldem etiain conta
gæ , quiomnes donộ ſanitatis in varijs au ſtrumoſos fanare ſolitos ,& vtrum .
morbis ſe præditos gloriātur, luvat eos que conceſſum D. Eduardi Rügis meri.
auctoritasPomponatij lib. de Incantatio- tis ,fcribit Polydorus Virgilius lib 8.Hijt.
nibus,capit.3.qui reſpondet, ſicut in her- Ang. fol. 40. Nelcio an eòdem referen
bis , lapidibus & animantibus inveniun- dum illud Petri Bleſenſis Archidiaconi
tur hæ virtutes ſanandı : (ic nihil repug- Barhonienſis ( cujus opera ſtudiô loan
nare, quin & in tota humana ſpecie li- nis Bulæi noſtri partim denovo , partim
miles vires inveniantur, ut in unohomi- i correctius edita luntab anno ſuperiore)
ne fit virtus talis lapidis, in alio talis plá- ſcribit is, Bleſ. Fateor quidem quod fandum
te . Quod ergò planta hæc vel lapis ille i eft Domino Regi afsiftere: ſanctus enim da
poflit , idem hominem etiam hunc & il- Chriftus Domini eft , nec in vacuum accepit
lum naturæ vi effecturum . ] Implicatior vnčtionis regia facramentum , cuius efficacia
hæc reseſt , quàm ve una propoſitione ili neſcitur , aut in dubium venit fidem eius
queat enodari. Quarè dico primò , Do- pleniſsimam faciet defectus ingamarie peftis,
‫این‬

ku . Cor. 1. verf . 1 41600. Moguntie.

 LIBRI I. CAP . 111. QVÆST. IV. 33

do curatio fcrophularum .] rantùm ille epift. dam mulierem ſtrumoſam perlanålle;

nec unum verbum additum de luccello ,
150.td clericos aula Regia
16. Prodijt antè annos duos liber be rum chriſmate ,ut nec à Tagantio, quem
nè prolixus cuiuſdam Guilhelmi Too ipfe etiam adducit , & vtriuſqne verba
keri, cui titulus Chariſma fiuè donum fa adſcribit ; ut in manifeſto mendacio de
nationis, quo conatur docere hoc charif- ! prehendatur. Solum ergò illide Eduar
mate fananda ſtrumæ præditam , quæ do probârunt. Addo ex BleſenliHenri
hodie regnar in Anglia Elizabethamjac cum ii . de quo loquebatur: Polydorus
cepi librum dono Illuſtris Viri Marci addit lui temporis Henricum vit. &
Velferi Patricij& Confularis Auguſtani, Henricum fortè octavum , led nondum
qui quâ eft eruditione & humanitate, ſchiſmaticum ,nódum hæreticum : nam
noluit mebeneficentiæ ſuæ expertem Hiſtoriam antè ſcripſerat. Quid Gi Poly
cllc. Eo in libro mihi multum adulatio - doro dicam , me credere , fi ipſe Henri
nis , & fuci, parum finceritatis & verita củs vidi. pro mendaciſlimo ſcriptore
tis viſum ineſſe;nec fidem mereri.Inpri. cum non habuit ; ſînon idem Cambde
mis vult hoc donum RegibusAngliæ ab nus , & quotquot rerum Anglicarum
iplo uſqueLucio competijſſe: nec quid . benèperiti, iudicant? Res tantaſ unico
quam affert ad id probandum , nec fieri , teſte non poteft probari . Tookerus au
. Nam poſt Lucium multi Re rem idem donum contendir non Gin
id porelt
gesnó Chriſtiani fuêre; quosille vnctos pliciter conceſſum Elizabethæ , ſed mul
non dicetopinor. delijtergò penes illos , to excellentiùs, quia fandior Eduardo.
chriſma & chriſmainterruptum fuit. Et Non mirêre: nam & Apoſtolis , & San
cur meritis D. Eduardidemit, quò tri- & tis omnibus, & ipli Sancto San &orun
buuptcæteri?an ut Franciæ Regibus an- eandem præfert eo libello in Præfa. & c.
* uquioris privilegij fplendorem eripiat? 3.4.non femel. Demum quo pacto pro
an un doceat ( quod impudēter afferitp.84 .) bat hoc Reginale miraculum ; Primum
Reges Franciæ per quandam propagi- | pag. 90. per fi& titiú quoddam ſuum col
nem ab Angliæ Regibus accepiffe: & vi- loquium cum Pontificijs quibuſdam ,
de,utprobet .quia Francorum ferè rotæ quorum nec nomina , nec colloquij lo
proviacia jurildi&tioni Regum Angliæ j cum aut tempus addit ; ne deprehenda
fubijciebantur.bellam rationem & dig- tur , cur non finxiſti , Sanderum , Cam
namaFranciselucidari. quod non diffi- | pianum , Alanum ,Stapletonum glorio
do fa& uros: niſi inepto huic ardelionisè dehis triumphares.Nunc reſpondeo,
reſpondere dedignantur.Necillud qui- elle quendam ; qui de quodam , cuidam nihil
dem probatur nec Polydorus, licet alle- 1 credit.vis ſcirelego,tibi,de coto hoccol
rat idem fuccefforibus Eduardi colla- i loquio . Summa colloquij, le illos cona
tam ,quod Eduardo : de quo quis non viciffe , buHas excommunicationis in
immeritd dubitet. nam nec in Bullâ ca Henricum viu . à Clemente vis . & à
nonizationis D.Eduardi,nec in vita eius Paulo ii. & in Elizabetham à Pio V.
conſcripta ab Eolthedo Bhivallenſiam- latæ,impias fuiffe;quia ReginæElizabe
plius habetur,quam D. Eduardum quá. I the chriſmaſanationis integrum remaa
E afie
 341 DISQVISTIONVM MAGICARVM .

Hifle pofsit oſtendere. quo audito , illos pictioribus atque poetis.', quidlibet audendi:
quafi animis conſternatos ſubito contia ſemper fuitaqua poteſtas. Nec habet plu-
cuiffe , opinor impudentiam tantam ad- ra probandigenera :poftea cap.9.foluere:
mirantes; velmetu delationis negare.no conatuc obiectiones adverſariorú, quas
audentes.Sed quô pactó probat-primùm ita proponit; vt appareat cum Puritanos :
sę. à teſte fide digno inaudiviſſe quendam & cæterosmerè.Calviniſtas planè habe-
Romanenfium fidei,in via libi occurril re diffentientes , & inficiantesac dam .
ſé propè Londinum , qui fateretur , fe nantes totam hanc fcrophulanam ſtro
ſtruma Reginæ contactuliberatú.Qua- pliam . ſi nec fratres eius Evangelici cre-
ſiverò ille unicus teftis ; nec nominatus, dunt : fruſtra petat ,me Catholicum fibi
nec iuratus , nec temporis , nec circum- credere:qui & ipſum & fraterculosillos
ftantiarum cæterarum memor fufficiat omnes pro hæreticishabeo : & ex ipſiuſ
ad convincendum . His addit poftea teftes mecopere poſſui efficaciter Catholicis'.
alio curatos tempore quos nominat omni- (nam Galvinianos aut Calvino -papiſtas
no quatuor,duosmaſculos, & foemellas nihil moror ) perſuadere na temerècre-
totidem :ut ſintduo paria.Et hi ſunt muli dendun libro Tookeriano..
sa millia,quos aitſanaiſe, & velle as poſſein - Argumenta liecſuint. Miracula propria
finitiorem numerum . Probatetiam à cæte. ſunt Ecclefiæ Catholicæ , & nulli dantur
moniarum ſanctitate ; quæ mihi fufpe- qui firextra Eccleſiam Catholicam ( uti :
Ctæ ,quiavideomedicos priùsemplaltia probatio veræ religionis ) hoc probát c. so .
applicare ; & eas longè diverlaseffe , ab SedElizabetha eſt extra Ecclefiam Cao
ijs quibusvſum fuiſſe , D.Eduardum,ex tholicam . ergo Elizabethæ non dantur :
Eilthedo Tookerusnon ignorat, Tertia miracula.Min.probo.quia Ecclefia Ró..
probatio deducitur, ex eo quod Regina ſola eſt Cathol.Elizabetha, vt ſchiGnati
necomcibus, nec ſeinper,ſed aliquibus ca, eſt extra Ecclefiam Rom . E. Elizabo..
aliquando hanc gratiam , & gravatè lo- ha cſt extra Eccleſ . Cathol.Maior pro.
let impertiri (pag.1os . & 106.) item quòd batur ; quiaEcclef. Cathol. eadem eſt,
pars magna hominum curata iſtius gra- quæ univerſalis. Romana ſola eft uni-.
: tiæ beneficio , quali relabitur in priſtinú verſalis ad Rom.v.8. ergo ſola eſt Ca-
morbi ſtátum (d.p.106.) quod potiùs eſttholica.ſolam eſſe univerfalem ;docent
indicio , non effe hoc chariſma à Deo; omnia hiſtoriarum monumenta : certè
cuius perfecta ſunt opera & fanationes; veſtra Anglicana.cuius caput eſt Eliza-
contra, quæ ope malorum fpirituum į betha , mediam inſulam nonegreditur.
fiunt,nec planè ſanant; necperpetuò li- Secundò ,Non poffuntmiracula fieri, ad
berant.Nec ad rem facit,quod ex Chry- confirmationem fallæfidei:(non ſemelboc .
foftomo ſubdit: namidad principium | dicis, & verè dicis. Sed fides quam profi
fanationis pertinet ; non ad recidivam tetur Elizabetha eft falla fides : ergò ad
morbi : de qua nunc loquimur. Probat. confirmationem fidei,quam profitetur
etiam quia quidam Iudocus Hundius ea | Elizabetha; non poflant fieri miracula.
curationem pictam in lucem dedit.cur Minorem negabis;probabo ; quando
non addiditepigramma aliquod : Nam articulos fidei Elizabethinæ mihi pro- .
pofueris.
 LIB . I. CAP . III III.. QVÆST. IV .
. : 2
, interea quia Catholicos allo cæ articulis per omnia conveniatisz'aurà
spol ucris
quor , quibus certum eſt Elizabetham quo nos in ullo diſſentiamus. Ergò non
ciſe Sacramentariam , & proindè hæreti vos,ſed nos, in ipſorum Eccleſia , hoc eft
cam ,argumentum eſt prorſus apodi& i vera , ſumus . Ergò præterea fateariso
cum . Nec potes retorquere , dicendo ; portet , ut illorum ' miracula non fuiffe
non faceret miracula , niſi vera eius fides vera miracula , velReginæ veſtræ : quæ
foret; ſed facit , ergo vera cft eius fides . alterius fidei eſt, quàm illi fuêre:vera mi
nain afſumis pro explorato, id de quo .
racula non elle . 1
1
diſceptamus :ego verò præmillis nitor, ? -18 . Denique liquæram à te : curin ſa
quæ Catholicæ funt fidei,hoceft certif- nitatibus à Veſpaſiano, Pyrrho & alijs
fimæ. Tertiò , in Ecclelia Catholica fem Gentilibus ,vel hæreticiscollatis , non re
per effulliffe chariſma ſanitatis , probas cognoſcas manum Dei, fed Diaboli zre
toro cap.4.ex D. Irenxo , D. Auguſtino, {pondes cos . quia infidelium opera hu.
& D.Nyſleno , D.Gregorio Magno , & iuſinodiactu & factu impurorum ſpiri
alijs,de reliquijs D.Stephani, deGrego- ruum fiunt, & laudas D. Auguſtin. huius
rio Thauinaturgo , Hilarione , & alijs fententiæ verilsimæ auctorem . m Rel
Sandis,vſquead noſtra fermè tempora. pondeigitur cüm hanc ſententiam vera
Vndè argumentor:Horum fuit vera Ec. effe credas:an fas tibi ſit,credere miracu
clelia: nos Papiſtæ ſumus in eadem in lis , quæ Chriſtianiſſimi Franciæ Reges
qua iplifuêre. ergo nos lumus in vera in hoc genere ad fidei Apoſtolicæ Ro
Eccleſia:Vosin alia eſtis;quàni nos:ergomanæ confirmationem operarentur ? li
vos non eſtisin vera Eccleſia. Vndè fc - fas credere ,ergo iam concedis in proba
quitur verum & invictum eſſe primum tionem fallæfidei ( fic enim profiteris)
argumentum noſtrum Illorum Patrum vera miracula patrari poſſe , quod nega
veram Ecclefiam fuifle , tu ipli fateris; Iti, & eft falflimum . Si verò dicisid tibi
quia fateris , per hæc miracula illorum fashion eſſe: nec nobis Catholicis fas erit
probari miraculorum continuam effi credere, quæ facit Elizabetha ad confir
cientiam . Negat ,nos in eadem cum illis mationem fidei ſux ,Deiope fieri , aut ver
Ecclefia elle : probo . Illi Romanam Pó . ra elle miracula : ſed ea cogimur dicere,
tificem ,pro capiteEccleſiæ viſibili agno- i vel fi&titia ,finon verè ægri:vel fieri phy
verunt,ut & nos: illicrediderunt, quic- ſica aliqua vi emplaftroruin , aut aliorú
quid noscredimus : purgatorium , ſep- adhibitorum : vel ex pacto tacito vel ex
tem Sacramenta, præfentiam corporis į preſſo cum dæmone , à quo nec hæreti
Dominici in Euchariſtia , orandum pro corum genius , nec aliæ quædam cir
defunctis, & c . quæ Vos negatis , Nos cumftantiæ multú abludunt. Tu Too
proficemur ; nec nos quicquam credi kere videris , quid mehorum omnium
mus,quod illinon crediderunt: vosau. malis credere ; nam tibi credere , inijs
tem necunum illorum , quos nomináſti quæ aſferis nondum decretum mihi ne 4
miraculorum verorum patratorem ,lau, 1 que conſtitutú .Neque tu cures ſuadeo,
dare poteſtis , quocum in fidei Catholi- quid ego de hac re credam :: pergere poùs
E 2 ti

alib.1o.de civis,Deis,
 DISQUISITIONVM MAGICARVM

tiùs Dominam tuam palpare , & fcribo | Salmanticenfi: interdum ad coram vító
re,vndè caput vn&ius queas referre. De non redeunte morbo. Ad tempus quidé
Franciæ regibus: quorum adhuc nullus id contingit, quando ſanans id à Deo
apertè hæçeſim profeffus fuit: res non impetravit certam ob caufam ,maiuſquc
Annalium modo ,fed & medicorum pu . i bonum fanati, v.g. oc fanitate is abuta
blicis libris, ut Guidonis in Chirurg. magna tur , aut ad maius meritum patientiæ , '
trai. 2.do&tri.2.5. & loann.Tagantij lib. 1. alioqui ordinariè curationes miraculo
Inſtitut. chirurgicar. & quotidiana certa fæ perfectæ elle conſueverunt. Sanation
que experientiâ eſt conteſtara : hoc illis verò naturalis fit ad tempus, quando
{ beneficium quondam conceſſum fuiſſe, ſubſecuta in melius immoratio, proficif
ut contactu itrumas ſeù ſcrofulas fana- | citur ex fola vi imaginatriceægri , ut de
sent. Si vis ea naturalis fuiſſet, non per puero illo cenſair idem Medina
traducem hæreditariam regni tranlıvil 31. Elt in Hiſpania genus horsinum ,
fet in Regem ſolum ,exclulis cæteris fra- quod Saludadores vocant: vel Enſalma
tribus: quorum fæpè temperies, & com dores, co difcrimine , quòd ifti dicant fe
plexio patri ſimilior, quàm Regis ipfius. fanare vi orationam , quas conceptis
Conditio quoque fceptri feù coronæ, verbis dicunt : illi , vi laliuæ & halitus,
cui comes illa facultas media , nihil tale quem ægro infpirant de his dico 3. Salu
poterat naturaliter fargiri. Quòd vero fatores
; & Enfalmatores,nec pofluns diftri&tè
Hieron. Cardanas lib . contradiction. & in univerſum damnari , nec etiam in unio
medicar. ſcripſit Reges Francor. ex lon- verfum approbari.] ctenim poreſt fieri ur
go eſu aromatum hanc vim habere ridi- aliquando nonnulli habeant donum fa
culum , vanum , & dignum cft ſcutica nitatis: ſic Victoria & Veracrucius : 0 &
loan . Brodæi lib. 8. miſcellan.c.ie . lic admittenda qux Navarcus p. fcripfir
19. De Pyrrhi Regis digito , contactu his verbis ; Porrò illi vulgò Salutatores vo
morbos ſanante : iure optimô Anton . Cantar ( quantumcunque alias fine perditif
Mirandulanus cenſuit hoc mendacijs fsimi bomines ) licitè poffunt fuo maxere per
1 incredibilibus adnumerandum :vel, ut fungi: quoniam gratia illa gratis data bu
! puto , dæmoniacis potiùs. Nihilominus iuſmodi hominibus à folo Deo, conceditur in
20. Dico 2 negandum non eftaliquando utilitatem aliorum , allegat, Margaritam
nonnullos inventos & inveniri, quifolo con- confeſſor. ] Sed hocnimis generaliter di
tadtu ſanans. Hæc concluſio probatur le- aum : rarò enim ficuti utumor , licitè
gendis ſanctoruin paflim , & quotidiana atuntur: nec credendum rothominibus
experientiâ.Et hæ ſanirates conferuntur į peſſimis hocdomum à Deo attributim ,
interdum, dumtaxat ad certum tempus, Quamobrem conſulo Vicarijs & Offi
ut legimus de S. Beniamin apud Sozom . cialibus Epiſcoporum , cæteriſqucordi
lib.6 . & Nicephel.11. & fcimus B. Petro- narijs ,ut priuſquam permittantcos,hoc
pillam à S.Peiro ,ſpirituali eius parente, curationis munusobire; diligenter exa
ad breve tempus fanatam fuiſſe; & quod ! mincnt , an daturalibus utantur reinc
narrat Mich.Medinan. de puero quodá | dijs , an verò per gratiam gratis dacam ,
an
11.6.7. Vigo.reke de Maia. Veracru lade anima fpeculats o Manualitate is
 LIBRI L. CAP.
en per pactum cum dæmone operentur :
quz ſunt ex circumſtantijs cognoſcen
da. Quòd univerlam don Gint reijcien
di,contra quam inſinuat Ciruclus3.p.de
fuperftitione...3. 7.probatur, quia nun
quáin abbreviaturmanus Domini, ne
hanc gratiam quibus vult largiatur: cer
tum tamen puro ,banc nunquam largiri
hifi Catholicis: hađenùs enim nulla hæ-
tecici miracula fecerunt: & prudentiffi-
mè lummus Franciz Senatus deciſione
quadam vni ex hoc genere empirico ,an.
1577. veruit donec ab ordinc & collegio
medicorum approbacus effet , zgrotis
poliidnes ullas imperare, aut medica-
menta præbere vel morborum curam
1 publicè profiteri, lege An . Roberrum
terum iudicatar.l. 1.c.s.docillimè dif-
ferentem ,
22. Dico 4. folo contattu aut fibilo , aut
baditu, aut ofculo, naturaliter quemquam al
Teri graven & verum auferre morbum , vel
111. QVÆST. IV . 3T
quot tunc tangent. Si de ytraque fimul,
annus ille magnus intercefferit oprittet,
qui eandem ftellarum pofituram & in
fluxus reduxerit quando tangit ; qui c
rant , quando natus , at quis canto vivit
vel vixit tempore? Alioquin non poterit
hoc aliâ dic præſtare, quam quando po
lituræ æqualitas iſta ,quam oportet , ac
ciderit, quam igitur ince ta furura hæc
curatio Secundo quodvulgarem illam de
faſcinatione opinionem admittit , loc
poftea docebo prorſus à verâ Philofo- ,
phia alienum . Tertid peccat illatione: nec
enim fequitur,nociva eſt qualitas homi.
nis in hominem ; ergò & qualitas homi.
nis in hominem fatenda eft elle fanati
va. nam auctore Ariſtotele 9. plura ne
ceffaria ad fanitatens,quàm adægritudi
nem . malum enim ex quovis defectu,
bonum ex integra cauſa: deindè conta
gio lolo hauritur aflatu .
23. Verùm in hac curatione fedulo

vulneta ſanare, vel ferrum extrahere poffe, obſervant modos tangerdicertos, nu

ton credo, hæc conclufio tota eft contra merum & alias ceremonias. Accedunt

Pomponatium . Quo ad contactum , multa ſuſpicione plena & periculo . Pris

etiam repugnat Veracrucio , illius fun- mò quod Glucarores illi dicunt,ad vitius
damentum iam polai, hulus autem hoc item hanc exercendam multô vini poti
eſt : naturali complexione del conſtellatione opus fe habere ; fieri autem non poteit,
quidam funtnocivi , quod infaſcinatione pa ut vins potus profit ad contrariorum
fet ex ſeloafpe &u, ergò ex ijſdem caufis, qui- | morboruni curationem : fiproſit frigi.
doma naturali complexione velconſtellatione dis,non proderit calidis. Secundò, iolent
truneflatares tomedici. Sed càm paucis panem å ſeadmorlum porrigere forlis
verbismulafupponit , non conceden cane rabido ,vel sofeciis toxicô :cui pa
da.Prired quod de conſtellationibus, Al - ni ncutra caufarun Veracrucij lufira
bertum ſecutus,ait,verum non eft. Si lo
gatur. Tertiò dicunt in præſentia alterius
quitur de conſtellatione , quando iſte falutatoris vim maiorem (alurandi hra
Daícebatur: omnes enim eam vim habi- bentis, fe fånare nequire.quod eſtablue
, quitum nati. quod quis cre-
ruri eſſent dum deberet enini potiùs vis illa fi na
dacali de conſtellatione fub tempus con
curalis ellet, magis intendi.Quartò niel
cactus ; potuerunt fanare omnes; quortiuntur , cùm dicunt naturalitek 12!1tlin
E 3
Poble fe8.7.
33 DISQUISITIONUM MAGICARUM.{
falutatorem ab alijs falutatoribus.cog - leteri adimis : curnon in magnete quoque
nolei, licet eum priùs nunquam vide & rupica hæc diverſitas, ratione indivi
rint: quod eft lignum alicuius notæ illis dui,reperitur, ut unus magnes nequeat,
à dæmone impreſiæ. Sanè pleriſque rotæ 1 quod poteft alter ? Neutra ergò ex parte
veftigiumineſt, ut dictitant ipfi, s. Ca fimilitudo locum habet.Item quodcha
tharinæ vel Quiteriæ . Quintò falluntur, .barbarum bilem temperet,id facit ratio .
dum putant hanc vim competere fepti- ne peculiarisſui temperamenti. cuucta
mo cuiquefilio ,íî maſculinum ordincm enim fpeciei illius individua & nulla al
fæmineus partus nó interruperit. quod ! terius , eôdem planèmodô morbis me
eſt ridiculum naturæ adſcribere, & non dentur.Sed in hominibus non poteft el
miraculo . Sextò fæpè iacticant ſibireve-ſe hæc fimilitudo & paritas tempera
lari , quæ proculin eorum abſentiâ geſtamenti:quia hominis formadiverſillima
fuere, utille qui Torquemadæ patrem à eſtà forma rhabarbari; quare & tempo
motſu canis rabidi ſanavit.narrat Hiſto ramentum corporis diſcrepat à tempe

riam ipſe Torquemada. 1 Septimò glo- ramento rhabarbari,nam aliàs longè re.
riantur line nocumento ſetractare poflc quirit diſpoſitiones materiæ forma ho
carbones & ardentem ulibanum ſubire; | minissquàm forma plantæ ,lucciuè.Quê
juæ naturaliter fieri nequeunt ; niſi ſe ergô pacto vis eadem naturalis ratione
græmuniant lotione & inunctione te temperamenti competat homini; quæ
fum frigidillimarum , quæ tamen non rupicæ , velshabarbaro :
pollunt,niſiad inodicum tempus , ignis 25. Quoad illos autem , qui genus &
activitati refiftere. Vndè & Vairus s cognationem B. Pauli tumidis buccis
narrat , ex hoc grege quendam , cùm in- crepant , ſegue angues fine læſione con
greſſus furnam fuiffet,& alius ,eo ignaro trectare poſle ; iam pleriſque impoſtura
ianuam occlufiflet, ibi flammis abſump- cognita eſt, ſolere priùs contra morſum
tum. lele antidotis præmunire .
24. Venio ad Pomponatij fundamon . 26. De militari illa vulnerum cura
tum , & refpondeo; lapides ,herbas & a . tione;audacter dico , niti dæmonico pa
nimalia , quæ vim aliquâ beneficam hu- cto ; & ex genere ſuo , id lethale crimen
iuſmodi à naturâ acceperunt , eam obti- j loquor de illa quæ folum obligat linteo:
nercex temperamento certo & definito nam quæ oleô, & vinô vtitur,ficongruð
totius fpeciei, fir enim indè , ut omnis temporis intervallo fanet , nec mala
magnes ferrum atcrahat , omnę rhabar murmura hisaddat , aut alias ſuperſti
bal um bilem expurget , omnis rupica tiones,phyſicis licitis remedijs annumc
morł um ictericum fanet. Oporteret er. randa . Blaſphemium quoque eſt voca
gò , a ſalutatoribus vis ea naturalis inef reartem D. Anſelmi, qui fuit Magi il
let;ratione ſpeciei humanæ eam accepil- lius Anſelmi Parmenlis commentum .
fent , & ſic omnes homines câ vi polle - Accedit quod ſic à vulneribus aut
rcot. Si rationeindividui & fingularis morbis fanati, poftca in dolores graviſ.
complexionis hoc vni tribuis , quod al- fimos & fæpè morbos ſæviores reinci
dant

Horii Florum colloq.3: s lib.2.de Fafcigo c.3 ,

 LIBRI. L, CAP. : 111. QVÆST. IV . 39
dane , t & utplurimum vitæ exitum pec nibus fretos fuiſſePſyllos& Marſos, fa
umum fortiantur; quod poffem mihi tis colligitur ex Plutarcho , Plinioque,
notorummultorum exemplis aftruere : clarius etiam Alchimus Avitus lib . a bis
Scdparco nominibusmortuorum . verGbus:
27. Reſtat quiddam AlbertiMagni, u Iam Magicam dignè valeat quis dicere frau
qui refert duos ſevidiſſe pueros , quorú dem :
unus cum ferretur iuxta oftia claufa , o Occultas tacitô tentantem pectore vires?

mnia, quæ ad dexterum eius latusſita , a- | Legifer pe quondam pates , ſub regeſuperbo,
periebantur: ab altero verò idem in fini- Dum nova monftraret iuſsi miracula figni.
Itrisoftijs præſtabatur.cur non ergo fer Commovit livore magos , ut talia tentent,
cum ex vulnere ad ſolum contactum vel Accumulentque fuaszelo fervente ruinas,
præfentiam alicujusexcidat:Nonne ſcri- Oreis forſan fiſuppeteret non vana poteftas,
bit Marchiolus , in Italizmontibus her Demere, non etiam properarent addere m013
bam ſe noviſſe, quaab equis calcata con ſtras
ribud ferrei calcei ſoluuntur. Pici herbâ Æmula ſed fignistantùm , non viribus æqua.
cineum adactú extrahi, teſtibusDemo- Quod removere nequit ,duplicatâ Juſtinet iri.
etito & Theophraſto . Æthiopide herba' Hinc eſt laudato quod poſſuntcarmine Marſi,
cetto ritu incantata , feras omnes fi ad . Cùm tacitá ſævosproducuntarte dracones
morearur aperiri; & ſuo tempore:Vene- fepè iubent confligere ſecum .
abſentes,&
tijs furem Suspendio damnatum , cui fic Tuncu quiſquegravem bello perſenjerit hy :
fores omnes patefiebant.] fucille epiſt . drum .
Nancupatoria in Dioſcoridem . Refp.In yl- Aſpidis aut dure clauſas cognoverit iras.
timis duobus apertam incantationem Concutit interiùs ſecreti carminisarma;
accelliſte: in prioribus duabus herbis ; Protinus & laxis verbolactante venenis,
occultam attrahendi & dilijçiendi vim a Móximpunè manu coluber tractatur inermi.
matura infitairi quævis naturaliter ho . Et morſus tātum ,non virus in angue timetur:
mmibus imelle nequit; nec rationeſpeci- i Interdum perit incantans,ficallida ſurdus
fici,qniä non omnes habent:nec indivi- Adiuratoris contempſit murmura ſerpens.
duali: quia conditiones individuantes Hoc quoniam de matre trahunt & origine
non prodacunt talem effectum . Quare prima;
nec Ariſtoteles,nec quiſquam rectè phi- Anguinea fraudis quod fic , linguaque periti
loſophantium , hoc eſt crediturus.miran = Inſpeciem redduntcommercia mutua fundi,
dimque vehementer.Vnum Albertum , plura
martare ſolum , ſe buiuſmodi creditis difficilia CAPVT IV.
vidiffe, quàm ad illum vſque ( ut ait Antoni.
Mirandulánus) cateri quiexftant fcriptores
De Magia artificiali.
tot faculorum fimulomnes.] Si tamen hoc

accidit, dæmonis præftigijs adſcriben - Hacmiran unadamiper facilement

28. Cuius etiam pactô & incantatio- enim nunc loquor de operatrice: divi
nato
Anamins lib.g.dk makdam , o ex.libr,3 demotu snimalium . Circaqua Anguitia.
40 DISQVISITIONVM MAGICARVM
natoriæ ſuum locum reſervo , | tis requirunt. Quæ cum huic capici de
Magica operatrix artificialis & ipſa du- j fuerint omnia:Gloquebatur, ille incapi
plex eft, Mathematica á perſigiatoria. te loquebatur,qui in ftatuisidolorum ora
Asathematicam voco , quæ nititur princi- cula fundebat; qui lolus cacodæmon
pijs geometricis,arithmeticis, vel aftro-i fuit. Norum enim fimulacra vocis pro
homicis,huiusexempla lunt Sphæra illa priæ expertia fuiſſe. simulacra ,enim Gem
Archimedis,ſecundum Claudianum vi- tium argentum & aurum : os habent de nos
tren , de qua M.Tulliusa & in Siracuſa i loquentur
. neque enim eft fpiritus in ore ipſo
rum obfidione navium per ſpecula có rum f. Fuit illa ſententia Guilhelmi , &
buſtiones: 6 Archytæ columba lignca olim Hermetis : fed à Theologis confirm
volansc Leonis Imp . aviculæ aureæ can- | raca iampridem ,g Huc pertinet globusil
rillantes: d & Bocrijæreæ , volantes & le artificiofus,ſeu ahenca itacua, fic confc
cantillantes ſerpentesex codem metallo Aa,ut ex occulto loco , funiculo qui in
libillantes , & limilia mulcis narrata. renſus erat remiſlo fagittas in ſpectátem
Hæc Magia vocatur ab Herone & Pap- siacularetur: quo pacto Kennethum III.
po baumatousyuxý. Slipponendum au Scotorum Regem , a Fenella interemp
tem nihil hác efficere poſſe quod rerum tum , in Maioris & Boeri Scotia Annalibus
naturæ repugnet : quin imò indigere legitur. Eodem reducendaquorundam
cauſarum naturalium ope certô motu & mirifica ſolertia, ut artificis illius qui
dimenſionibus applicatarum : ut in ſpe- Romano Imperatori, vitrum flexile,&
culis illis Archimedis, & hydraulicis no- non fragile obtulit, de quo poſt veteres
ftris & automatis paret . Quarè fi quis ef- . Guido Aretinus epiſt. ad Michaelé Mo
fectus proponatur cauſarum naturaliú nachum , Ferentium immania pondera
efficacitatem fuperans, ille ad prodigio- fronte , & funambulorum globis ing
losreferridebet , etiamli humana indu- i kentium ( ve vidi) & qui membra , quali
Atria ad inſtrumenti confectionem mo lutea confractavè,uti lubet, Acctunt, de
tumve concurrerit. Idcircò diſſenuio à quibus egit D. Chryfoft. homili 19. circa
Guilhel. Pariſienſi,Medina & alijs : qui i fin. ad Pop. Antiochen. ad quæ ſolet pluri
caput eneum Alberti Magni ( quod nar mum iuuare corporea difpofitio , & na
rant)humano credunt artificio articula- turalisagilitas, utplurimisexemplis do
tè locutum : nec enim humana induſtria
cet Andre.Libavius p. 2. Mirabilium tra
huc vfquepertingit: nec naturalis ratio Eta, de Noctambulis infine operis.
patitur ,ut res inanamata , vocem huma 3. Altera ſpecies ludicra & decepto
nam , adlubitum interrogantium ref í ria ,vocari poteſt praftigiatrix : ( à qua
pondendo, emittat. nam hæc vitam , & factum vt mira Magorum à Græcis
reſpirationem in loquente , & perfectiſ taýyvia & xubcía;à Latinis ludi, & ludi
fimam vitalim organorum coopera cra, & ludibria vocara Gint, vide Heral
tionem ,& diſcurſum quendama loquen- dum in lib. 1. Arnobij pag.si.)cuiuseffc
Aus

as.Tufc . 2.de nu. Deor.lb Plutarc.in Marcel Zonarassom . 1. c Gellius k . 10. No. d Glycos
6 Manaffes in Annal. c Caſsiodor J.varia.epift pen 6 Polusion, in Powepiſtemone. f Pfal 131.6
15.g D. The lib 3.Comitagoud.c.504.Valencial. 2.4 /8.12gs.
 LIB. I. CAP . III . QVÆST. IV. 41
Ausnon ( unt quales aut qui videntur , primo quando in malum finem referunt,
Adcam pertinentpleraq; quæ ab agyr- fecundoquando ſcando fcandalú oritur,
tis, circulatoribus & funambulis cre cò quôdputentur hæc fieri dæmonum
duntur patrari incantationibus , cum a operâ : quarè non deberent buiulmodi
gilitate pedum velmanuum fiant,ut quę permitti, miſi circulatores publicum &
de Reatino quodam narrat Pompona idoneúà Catholicis haberent artis ſuze
tius :interdum fiunt etiam per animalia teſtimoniú. Tertiò fi quod inde fpirituale
bruta longo vſu edocta, ue quæ loannes vel temporale damnú corporis aut ani
Leo narrat ,de aſino & camelot inter mæ immineat ipſi circulatori, velſpectao
dum per meram impofturam , & meatus toribus. Ex hoc enim capite damnantur,
occultos aliquibusſubingrellis,utfacie- qui ſine neceflitate vel causâ iufta , ſe
bant facerdotes Beli qui à Dracone ci. mortis periculo per lufum exponunt. n.
bos devorari fingebant: : & fiebat cele s . Cæterum Naturalis & Artificioſa
briin Colis mensã , k quam vulgus pere- | Magia duo luntvelamina; quibus ícoca
grinorum putabat fponte luâ cibos ſug- culere folet Magia Diabolica. ſemper c .
gerere , reverâ tamen cibi à vicinæ urbis nim vel naturæ vim mentitur , vt in iis
incolis ſuggerebantur. 1. Et etiain acci quæ de aftrorum influxu , & temperie
debae, in fictitijs illis idolorum amori- | hominis ſuperiore capite diſſervimus:
bus acſupris , de quibus lofephus, & velmentitur artificium ; ut in characte
Rufnus. Item quando Barchochaba s, ribos , imaginibus & huiuſmodi, de
pſeudomellias Iudæorum , ſtippulam in quibus diſputandum q . ſeq. Hocur in
ore ſuccenſam aphelitu ventilans, fam - telligatur depræſtigiatrice quædam ,ad
mas vomere videbatur, teſte D.Hieron. alia quæ poftea dillerentur lib. 2. quaft. 8.
Apolog.adverſusRufinum : fimile putârim , ; hoc loco addam Sapienter ab Vlrico Mo
quod deCaco latrone narrat in Alcide, licore lib de Phytonicis mulierib. animad
pocta.Talia quæ vocat Irenæuslib 1.ad- verfum fuit à Diabolo ſic medium dir
verſus hærel.cap. 4. Anaxilai ludicra. v . i poni poffe, ut una res alia videatur : &
g . facereur convive videantur habere talia experimenta plurima fieri à iocula
Æthiopicum nigrorem , vel defunctorú roribus : cùm autem ſatanas ſit magiſter
pallorem , afinina -aut equina capita. ( ait ) sosulorum ; nemini dubium elic ,
commentum vetus Plinio li.28. & 35. & quin ſubtiliùs hæc Diabolus operari
ſexto Empirico notum lib. 1. Pyrrho- pollic. hic, nunquam diſcipuluseſt do
niat. ut docet Marlilius Cagnatus lib. 3. dior præceptore, Talis illa , de qua Ni
sarior.cap 10.
derius ,in Formicario , cap. de maleficis de
4. Eadem dici poteſt Thaumaturgica, eorum deceptionibus ; Colonia , inquit , c
quæ ut & Magia naturalis per ſe bona , tabatur virgo quadam , qua mira in confpe
eft , & ficita , ut omnes artes per le ſunt &tu nobilium feciſſet , qua arte magicâ vide
bonz . Per accidens vtraque fit illicita, bantur fieri. mappam enim quandam di
F cebatur
h Defcriptio Africa lib ó lib.9i Daniel 14. k D.F'ior epift 103.Ad Poulin 1 Hered. lib. 3.
* lofaph lin 28mb.cap.4.Rufiu.lib.z.bitEccl.cap.25. o Silu . Fumus in verb.ars Nou. sep. 18 .
Auns.
* *2 Dis MA
gvi GI
siT EA
cebatur lacerafſe , I
ſubitòin oculis omnium RV
ONV onuſtum fæno cum equisM & auriga, am-
M
redintegraſſe: vitrum quoddam ad parietem putare capita:manus & pedes;quæ pelui !!
a feiactatum da confractum , in momento re coram impoſita ſanguine ftillantia cun
paraſle et fimilia. Manus inquiſitoris euafitatis fpectanda præbebat, & caſtatim ho
excommunicata Bodinus notat, eos ſolere minibus illæſis tuo quoque loco reſti
decem magicis præſtigijs unuin ſubtili tuebat:venationes,decurfiones, & haſti
tatis ſeu agilitatis artificiofæ actum ini- | ludia , & quæ homines in terris agitant ,
ſcere,ut perſuadeant ; quæcunque abip- ca in aere audiri faciebat: media brumá
ſis geruntur, citra præſtigium , ſolâ dex- hortum ameniflimum , in Cæſaris pala
teritate & arte fieri, procurant, ut quic- tio ,arboribus,herbis , foribus , cantilla-.
quid fortilegij admiſcent,id ſubrilitatis tioncavicularum ,fubitò natis & auditis -
& agilitatis eſſe videatur . Amat ſatan producebat: Si quis pedem attraheret,
homines ad ritum provocare ,ut læti ac alterius pes ſubſequebatur , & homo in
hilares imbibant impietatem ,fic præſti- noxius perſiſtèbat: In Sicilia Eunum pro
giatores iſti agyrtæ ,iocularij,miriones, ponunt, ſed eius facinusillud, quo inter
circulatores , ipſos iudices ſæpè ad inep - verba flammam ore videbatur vomere,
tam quandam lætitiam & admiratione artificio quoque non præftigijs diaboli .
pertractos falcinant, ut cuncta ipſis io planè tribuendum : nam in ore abditam
catoria tantum , nec punienda videan nucem ſulphure & igne plenam habe
tur,frequens talium ſemper vbique probat, quâ leniter exſpiratione motâ , fun
ventus fuit & feges etiam hodiè in aulis debat Hammam , ut ſcribit Thomas Fa- :
quorundam Principum , allio & cicuta rellus decad.2.rerum Sicularum libis.cap.2. .
nocentior.In Francia Triſcalinus. o coram idem c.b.libr.3.deca.i.mira refert de quo
Carolo IX.aliàs laudato Rege ;ex cuiuf- , dam Diodoro , quem vulgus Liodorum
dam nobilis, ab eo remoti , torques an- vocat : hunc magica arte imbutum , mi .
nellos ad ſe ſigillatim cunctis ſpectanti- randa præſtigiorum machinatione Ca
bus pelliciebat, eosque manu recipiebat i tanæforuiſle. Is namquepotenticarminum
advolantes ut videbatur : nihilominus ſuorum vihominesin bruta animantia con
mox torquis integer, & illæſus repertus | vertere , omniumque fermè rerum formas in
fuit.Hic convictus multorum ; quæ nec novas metamorphoſes transfundere , longif
arte , nec actu humano ; nec naturâ fieri fimisque à ſe fpatiisdiſsitos, repentè ad fe tra
poterant; falfus eftope diabolicuncta ſe. herepoſſe videbatur.Catanenſesprætereàadeò
perfeciſſe, quod antè obftinatusnegave- j crebris laceſſebat iniuris, c.contumelijs de
fat . loannes Trithemius, ex antiquiori- boneftabat ; ut vaniſsima credulitatis laqueis
bus refert, an . 876. tempore Ludovici | circumventi ; .ad cultus ei pendendi ſtudium
Imp . Sedechian quendam religione Iu- i concitarentur.Quicùm capitisreus crucitra
dæum , profeſſione medicum ,
ſtupenda dendus eſſet,elicioruni carminum preſentiſsi
quædam coram Principibus viris fecif ma artè eCatana Byzantium , cuius impe
fe. videbatur hominibus devorare Ho- rium eo tempore sicilia agnoſcebat, & rurſus
plomachum equitcm , currum quoquc è Byzantio Catanam è littorum manibus di
Lipſus, .
5
o Bedinin damon ::
 LIBRI I. CAP , I. QVÆST, IV .
43
Dapjesparuo temporum interſtitio , per aerem granum mente delegiſlet indicabat ;etiã
devebi eiuçir.Quibus veneficijs adeò populo fi quis , in deligenda re propofitâ , dubi.
factuseft admirabilis,et in ipſo quandam nu. taller, addebat hælitationem , & reſolu
minis potentiam eſſerati,erroreſacrilego cul tionem : iactabat quod alter eller electu
tum facris debitum ei exbiberent. Sed tandem rus , id fe diu ante prænoville , & alia
a LeoneCatanenfi Epiſcopo, divinâ virtute multa :propter quæ tertiò in ius ab Illu .
ex improviſocaptus , frequenti in media vrbe ſtriſſimo Archiepiſcopo Mechlinienſi.
populo,infornacem igneum iniectus , ignis in- D. Houio anno 1600. vocatus ; cum fi
cendio conſumptuseft.] Sic divina iuftitia , ftere ſe pollicitus eflet,aufugit ad afylum
prævaluit, & quiſe iudicibus fortè mi- omnium Antichriſtipræcurforum.Prin
nus iuſto zelo moris eripuerat, è fancti | ceps ille ;quipræftigiatorem iudicio, au
viri manibuselabinon potuit. His ſimi- ctoritate , non iure'eripuerat; vix bien
lia præſtigianarrabo ſequ.libr.6.in prin. nium ſupervixit , & forente ætate inte
& quædam Cratiſtheni cuidam tribuit rijt ; nec quicquam illi poſtquam malæ
Creſpetus ex Athenæo , & alijs quibuſ cauſæ defenſionem ſuſceperat, poſtea fe
dam , & Antonij Guevare Epiſcopi Mo- liciter in gubernatione cellit. Non im
donedenſis lib. 3. horologij principum cap. punitos vnquam Deus Principes finit,
43.644. & meritò ſubdit, quodiam hoftium defenſores : quia nominatim
nionuiiftos ioculatores , quamtumvis vetuit , ne præltigiatricem quis vivere
artificioſos , opera dæmonum adhibere ; patiatur . Exod. 22.v.18. hoc eſt, ut Philo
ideó legibuslatis Franciæ Reges , S.Lu- , interpretatu r,noluit differri ſupplicium :
dovicus,PhilippusAuguftus,& Henri- fed ipſo quo convicta foret die ,interfici
cus III . regno exulare tales ſanciverunt. mandavit.
Crefpet.de odio Satana diſcur.12.libr. 1.No
ftris temporibus Cæfarium Malteſium Pa QVÆSTIO I.
riſijs captum fuiffe , fed aſtu carceribus
elapſum ferebant;idque eiBaxius inqui- j An ris characterum , annulorum , ſigillorum ,
ſitor inter cætera in iudicio obijciebat; Aut imaginum fit ,qualem Magi
fed cum vrgeretur & damnationem contendurt ?

metueret, a gubernatore, qui tùm erat

fisseceprusin aulam irreplies
iudicibus Eccleſiaſticis ke ibimul
ſuſpendere iuf " CYM Magisfentiunt Prolomæus,
Aphrodiſæus, Porphyrius& alij
ta de novo cæpitedere ,chartas luſorias i Platonici, & ftultilimi Artephius ac
in alterius eas tenentis {manu , ipſe di- Thebith ; ex recentioribus Pompona
ftans,fic mutabat,ut bis terque alia in eis ) tius Ficinus,Dulcis, & Anton .Mizaldus
figura appareret : in alteræ menſæ parte in Centur , Memorabil . ſed ſuperſti
polita vafa ad ſe alliciebat motò vitritiosè .
tantum fruſtulo : cogicaciones nonnun . Verè & prudenter negarunt Hippo
quam divinabat alienas, ut cum ſparsâ crates, Galenus & quos citabimusinfer.
ſaccari granorum minutorum in men 9.3 . omnes Sanèremacu tetigit Tatia
fam magnâmultitudine , quod quis fibi nus Affyrius; cenſens , ſi quid his cfficia
F 2 tur,
 44 DIS QVISTIONVM MAGICARVM .

tur , id ex conſtituto fieri ,duntaxat quia | Ægyprio , & Thori Græco : tales etiam
dæmones hæc fibi figna conſtituerunt, numerant quatuor Salomonis annu
& quaſdam quaſi tefieras militares , aut los. talia cuncta patet annumeranda pri
pacta conventa , ut hoinines ſolent ver mo generi ſuperſtitiolorum & execra:
borum certas formulas:Moles Maymon bilium ; nee vim ullam habere poflc , niſi
pronunciat, a mendaces& ftultos eſle , à dæmone: quo Doctore & Dedicatore
qui ſoli figuræ , ſoli ſcripturæ , ſolis deni- miſeriea acceperunt : quæ per-ſe vana &
que lineamentis, autvocibus aere fracto inania efle,delicijs & laminis agens, do
natis , tantam mirabilium poteſtatem cuit D.Hieron .e Fatenturetiam ipſimet
adſcribunt, conſentiunt Medici, Thea | Albertus Magnus, & Rogerius Baco
logi , & Iurifperiti noftri, b nus . Eft etiam in fide error, quod unus
2. Notandum ex Conrado Wimpi- dæmon ſit Rex Orienris. Alius Occi
na ,c Magos triplex genus imaginum leù dentis , & præſertim ſuo merito.f
figuraruın habere. Primum eft quibus Tertiam fpeciem genuit axioma quod-
adhibendas docent ſuffumgationes & dam Ptolomai , vultus inferiores cælo ſa-
incantationes , & per quinquaginta qua- biectos vultibuscæleftibus; & hinc intulê.
tuor angelorum nomina exorciſationes re fcorpios omnes terreſtresregi à ſcor
& alia quæ
, perfida ſunt & manifeſtam pio cæleſti , piſciculos omnesHuuiatiles
continent idololatriam . Prin : ò, quia hæc à cæleftibus piſcibus : hoc nugamen
nomina non niſ à dæmonibus potue cum defendunt cum Ptolomæo permulo
suntaccepifle ( quod Cardanus fatetur: i ti.g. Sed ſuperius im ex parte hoc con-
d ) Secundò, quia dicere quòd tales fumi futatum fuit. b nunc addo , fi tam po
gationes honorent Deum , aut Deo pla- tens illa correſpondentia imaginariæ fi-
ceant, eſt error in fide: dicere auté quod | guræ ſuperioris in hanc veram figurams
talibus vti , non ſit dæmones ſacrificio infecorem : curadiungunt ritus quof
honorare : & ideò damnabiliter iSonora - dam ſuperſtitiolos ? v. g. ut fi talem :
Tpeútiv , etiam efterror. Vtrumque defi expectas effectum , in tergo figuræ eum :
nivit. Facultas Theologica Lutetiana.debeas inſcribere, ficontrarium ,in fron .
+
Arcic.10.11 11. te , idğue faciendum aliquando manu
Alterum genus imaginum ,caracteribus dextera ,aliquando lænâ:vigillum modò :
& ſculptuns innititur, barbaris & pere fodiendum capite deorfüm ,modò capi.
grinis , in quibus ſunt novemy caldariz , te ſurſum , & cætera de hoc genere . Vn
& nomina quatuor principum huius į de nihil vereor concludere, cun Gero ..
mundi cardinum , & ter ſeptem nomina ne , & Wimpina , hanc ctiam vltimam
ex Mahumeticis delitijs Arabum de- ! Geciem fupeiftitiofam dámnaran elle.
cerpta : quasilli figuras auctoribus tri- | Fundanturenim hæc omnia in aphorif
baunt Germoni Babylonico . Hermeti moMagico libri impij : qui inſcribirur
AR
a'Dogordubitant.c.27.6 D.Tbo 21.9 96 a 2 4.coner.gent c.1046 10'Ssong ibi Ferrar:Silur
: vorb fupereft , 10.Ciruelus de fuperftir.p.8 M. artinus de drles lob defuperftur.Condroncbuslib.3 de
morb venefic.co.i.Bokelius libr. de pbiltris.c.1 Vairus Anant alss che de juperfos.ca. fra å vis:
dls 16 devariet:cin vita's Hilarimnis,circa med. f Arti Parif 25 g Tercallos Alberous Bacomulg.
:
Mizald .. b fup.3.4.1.
 LIBRI I. CAP . ſv . QVÆST. I.

LABACHTEL TY978 in Septenâ 2 . decerum nonnulla , exltalico lib.Ludou

*bitra-itur,quod qnando Deusnomi . vici Dulcis :qui non utiliexemplo ficheij
ha relus vel perſonis impoluit. fimul cu Salomonis & Hermetis figilla in lucem
borinibus vires & othcia quadam illis edidit, diecérer potiùsin Eccleſia Catho
diſtribuit: & ita characteres ac nomina lica talia obrui lilentijçinere, quam tysk
conftellara ( 13 1:3-agines ſuberta conſtella- pis tàm fplendidè evulgari , Ajunt ergo
fione formata non mate ) habent vim non nugones : Qui gemmam poſſideat, cui
tacione figuræ vel pronunciationis , fed infculprusaries,leo ,vel fagittarius,cunctis
3.tione virtutis ſeu officij illius , quod cum gratum & gratioſum fore: cui vir
Deus ad cale nomével characterein or - go,taurus,capricornus,hunc religionis an .
dinavit ]Hoctorum eſt mendaciuicon plectendæ avidum effici;cuigemini,libra,
fetuin auttabiliédam hanc ſuperſtitio - aquarius, hos amicos fidos , legútenaces
sem . Nomina quidem Deusin ( criptu- f & concordiæ ſtudioſos fore , contra cui
ris impoliit fan&tis quibuſdam myſterij | cancer,ſcorpius,piſces , ijs inferendú amoré
hignificandi cauffa & officio eorum ,quo iniquitatis ,levitaci', mendacij : cui Satur
dikuncturi , conveniencia ; fed iph no - ni character,is glſcens robore ; cui lovis,
min:Duusvini effectivan nullam india amabilis ,fortunarus, ad fummos hono
dir . Ammantibus verò cunctis Adam res provсhendus ; cui Martis , invictus :
Donnndidit , non Deus. cui Solis,opulentus; cui Veneris , conver
; Pur ratio eft de annulis & ſigillis labilis , & omnium comipos votorum :
Afaqueis, quantumvis præferant fpecio- , Idem , cui Cune. Qind multarnulla eſt i
bitmavomina Raphaelis , Machabæo - mago ſtellæ ,cui no peculiaris efficacitas
1'11,Salomonis ,Elizæi,Zachariæ , Con- inhæreat. Mitto ftellas, draconis figura,
ft20.019 : quorundam ſanctorum : qui- lærú facit, & divité;aſtrolabij, fatidicum ;
tuss nurinibus etiam intervenit blat idem ( ude) afiniſichryſolicho inſculpræ
phemia dum hofce lanctos finguine ne Fanæ , inimicos ad paceni , amicos ado
tire Magicis inntiatos, irem quia fig. i diuimpe!lir:cameli,demonescogit , & c.
fum crucis, quo in ſigno vicit ille Mag- bacille 1ib.3.de gemmis à c.6.vfque ad c.ult.
Riis Imp.annumerant ligillis liris dæmo- | Si nugabatur , certècraſsè rider Prælatú
Ducis. illum , vnum ex Ecclefiæ cardinibus : cui
Denique certò tenendam, quando ef- opus, inſcribit: fi feriò , nó habeo ,qui ex
fæus aliquis fequitur ufum characterú, ! cutem , cum ea quæ folius Dei ſunt; in
annalocum ,ligillorum vel imaginum : fundere prophetiain , & religionis ac fi
quòd fieri interdum contendunt: i Iddei amorem, renacitatemque & fimilia ,
focumadzmone fieri, qui coſtitutarum tribuit afinorú & liderum figuris: Non
à ſe nugarum credulitatem conatur , ve ! ne hoc eſt ſuadere , ut relictis bonis arti.
denovomencibusinferere,vel inſertam bus , & ftudijs Ethicis , demergat ſe hu
protnndiùs & ſtabiliùs ir figere. mana curiofitas in barathrum fuperfti
4. Porrò ue nogacitas Hermeris & fitionum , & ficere, lit cuique lit Deissari
milium deprehendatur ,vel ab indoctis, nulus ſeviptus quem dextra gerit ?
F 3 s. cedi
i.Piato : de epub Trallianus / 10 -1.Pbiloſtrat 1b 3 vita Apollon i. Iofephus / 8 antiq.6-2 .
 DISQUISITIONUM MAGICARUM.
5. Sed alia ex parte negotium facel- | quarum etiam vltima fortallis falla eft.
funt Pomponat. & Caietanus. Ille, cùm vix enim ferrum in tantam latitudinem
obijcimus , pentagonos circulos ,& alia quæat extenuari,ut porosú fiat, & aquis
huulinodi ligua aut characteres dunta- | immerlabile .Sed eſto fiat,erit non ratio
xit elle qualitates quaſdam quantitatis: 1 ne figuræ ,ſed ratione quantitatis,quæ rc
ipfam verò quantitatem non elle princi- non differtab ipſa ſubſtantia, ſecundum
pium operativum ; Reſponder, non eſſe fi- multos.quæro enim , quâ figurâ velit el
gurani principium operationis,fed tamé le ferrum ,circulari, quadra, an pentago
ad operationem plurimum conferre: fic na: dicat ,hac vel illa : inferam idem fo
enim deformem materiæ figuram ho- re li alia fit formata lamina ; zquè tenui
minis animo triſtitiam , ſpeciolam verò & lata figura: quod indicium eſt nihil o
eidem gaudium adferre, quod ſine ra- perari figuram ,fi dicat qualibet in figura
tione ab eo dicitur , quia Magici chara- lufficere illam extenſionem & didučtio
éteres, nihil neque pulchritudinis , neque nem ferri; certè farcatur neceſſe eſt, à fi
deformitatis notatu dignæ , aut idonex gura hoc non pendere , non minus enim
ad has paſſiones gignendas,habét.Quod differunt extenſio quantitatis, & figura
cum ipfemet videret Pomponat, tande quantitati extenlæ impreſſa, quàm albe
confugit ad credulitatem ijs utentium . do à ſuperficie parietis dealbati. Secundò
Verùm credulitatis non maior vis eſt, j adfert fundamentum illud tertiæ fpecici
quain inaginationis : de qua videdicta imaginum.quod iam exploſum eſt. Ter
præcedenti capit. tid prætendit auctoritatem D. Tho.qua
Caictav.ut erat acutôingeniô & per- i lilànctus doctor.d.cap.104. concellerit,
acri , ultrò etiam communem fenten- imagines haſce virtutem aliqua de cælo
tiain nónullos lacellit. k . Primòfic ratio- habere,quatenus ſunt imagines, & rem
cinatur : figura , licet non ſit ipſum prin- | conftituunt in ſpecic artificiali.Reſpondeo
cipium operationis, eſt tamen comprin D. Thomam cùm eô capite has fuper
cipium.ergo,ut eſt figura ,habet peculia- Ititiones impugnet , hoc tantum ex per
rena effe um . Antecedens probat, tum fona adverſariorum dixiffe , quafi dicat;
quia ip artificum inſtrumentis efficit fi licet tibi de imaginibus id concederem ,
gura,utilla ſic,velfic operentur : tríquia de characteribus tamen hoc fallum fo .
ferrum latum fuper aquas fertur , quod ret. Quartò ſubdit : videri durum & dif
fi in formam aliam contrahas,demerge- ficile eos omnes damnare , qui talibus
tur.Refpondeo ,figuram eſſe conprincipiú vtuntur imaginibus. Reſpondeo, ſtulco
in motu locali,& operationibus quæ per rum eſſe numerum infinitum ; ideò ſuf
hunc motum fiunt:urt ſuntvariæ diviſio. ficere quod re verâ res fitmala ,& ſuper
nes continuiper dolabrú ,per malleum , fticiola. Hactenus fufficiant dicta : plu
per afciam ,per ſerram : non verò in ope- ra ſuppeditant, qui ex profeſo de hac
fationibus , quæ fiunt per alterationem : re .
neque id probant eius .confirmationes
QVÆ
k 2.2.9.95 a 2. 1 Largiur 34.Meland.c.7.fol.72. Ananias al. CardosL16.16 74
ist. & 2.18 de fubtilisus.Cirkelus fup . Bep .Segaus i.de verofiudio Cbrilliawa.s .
 LIBRI I. CAP . IV . QVÆST. II . 47

octimeſtris partus minimè vitalis, fi non .

CAPVT II. aliquid momenti numerus habet: Quo
ad partum octimeſtrem , id contingit,
dn numeris arithmeticis aut muſicis magica i quia femen humanum multiplex eft.
: vis plla infit ? quoddam perficit fætum feptimo men
ſe , & tunc fætuspolt festum menfum
Atres Orthodoxi paffim de nu- j conatur exire : quod fi non reperit ma
:D gnam refiftentiam , tunc validus exit &
lofophantur: ijdem tamen dumtaxat , in robuſtus ; ſi verò reperit , continua illa
menſis pugna debilitatur, & octavô
hac proportione & connexione nume
iali, Rationalem quandam vim folum , menſe debilis atque invalidus admodü
& cum illa divina quædam myſteria có- prodit in lucem . Aliud femen perficit
templabantur, nec vllam vim Natura - færum nono tantùm menſe , & tunc
lem ,vel Magicam ,numeris ipſis , quâ ta fætus ante hunc menfem non conatur
les,tribuebant. Pythagoræiverò & Pla- exire, ſoletque adeò robuſtus eſſe, ut im
zonici, pucidè ſuperſtitiofi in hac re fue- | pedimenta cuncta contraria , vel ei non
funt
reſiſtant; vel per reſiſtentiam , quando
2.Concl.Numerus ; qua numerus eft, mater uterum fert diutiùs ; non admo
xullam neque naturalem ,neque ſupernatura- dum debilitetur. Vide Hippocratem lib.
km vim operandi continet. ] Hanc qui ne. de oftimeſtripartu , quem tutiùs hac in re
gat ,philoſophum negat Andr.Lauren- ſequeris, quàm Academicos ad nume
tius! 8.hift Anatom.q.10 . & probat op rorum vim ſuperſtitiosè confugientes,
time Leonard.VåirusI.2.de faſcino c.it: quorum dicta invenies in opere erudi
& Catholici cæteri,ad unum, cöcedunt: to Fabij Paulini lib 6.Hebdomad.c.4.Hip
præſertim ,quotquot numerum , nihil pocratem ſecutus idem refpondit Andr.
reale elle à rebus numeratis diſtinctum Laurentiuslib.8.hiſt.Anacom.cap .9. & :
contendunt.quid enim operetur, quod 7.30 . Annorum climactericorum ratio,
ipſum ſolummodò imaginarium eſt ? ut & Criticoruin dierun ", potiflimun
fed & ab illis concedenda concluſio,qui pendet ab humorum & complexionis,
volunt eſſe aliquid reale rcbus numera quæ in hominibus ſunt , ratione ac pe
tis fuperadditum fatentur enim , nume: riodo quadam natural : - Nam ad muſi-
fum eſſe quantitatem : quantitas verò corum numerorum vim confugientes :
per fe noneſt operativa, nifi fortè motus Pythagoræos, & ad Arithmeticos cal
localıs,de quo nunc non agitur. Deniq; culos reducentes alios , aut aſtrologorü
quæcumquede figura diximus, eadem planetarias nugas provocantes Aftrolo
in numerislocum obtinent. Numerus gos accuratè refutat And Laurentius lo ·
cnim clt quantitas diſcreta,cuius,quàm 3.de criſibus , uſquead cap . 8. Fracaſo
2
continua, non poteft effemaior effica- rium ,quil.de caufis criticorum dieruin
citas.
omnia retulit ad motum humoris nico
3. Curigitur(dicat aliquis) annus cli- lancholici,refellit idem c.9 . & 10 . & po .
mactericus hominiſolec elle lethalis ,& ftça candem cap, 13. fuam - ſententiam
propo
 DISQUISITIONVM MAGICARVM

proponit , cauſas elle duas , materialem tempus, quo motusfuos darifes perficit.Tema
& chicientem . Materialem efle quemli- pus illud ſola experientia ( quam ſolamHip
bet humorem noxium quantitate vell pocrates fecurus , ut docuit idem c.sl. )
qualitate peccantem . Efficientem effe Septimo die ,decimoquarto, vigeſimo , perfe
duplicem ,univerſalem & particularem . Atas & falutarescriſes fæpè contingere: Sunt
Vniverſalem & remotam eſſe cælum , ! igitur præfixi illi dies. à natura ordinati,
cujus vires ferè omnes.Luna excipiat, & 4. Cur autem ſeprerarium porius, quàns
nobis communicet. Particularé & pro- alium numerum , fibi pro delicijs elegerit na
pinquam eſſe ipfam naturam , quáHip- tura : Fatetur id altioris effe contempla
pocrates vocat calorem infitum , Gale- tionis, & Theologicam reddit rationé.
nus facultatem corpus diſpenſantem , Hoc ideo factum ,quia rerum omnium Parens
alij temperiem ſivè ſpiritum vocát: quæ & Creator Deus eam Natura legem impo
fic motiones fuas ſtatis circuitibus per- fuit Nam & diei ſeptimobenedixit Deus ,
ficit, quaſi rationeuteretur : quòd fi ali eum filijs Ifrael , tanquam celebratiſsi
quando errat , id à materiæ vitio proce- , mum commendavit, & feptimodie poft abſo
dit , eam contumacia ſua vincentis. Ita- | lutam univerfi.iftius, quod oculis cernimis,
que quod cardior vel celerior fit criſis , creationem , quievit ab operibus ſuis. Natu
id parrim materiæ , partim efficienti ram ergò cuiuſque particularem criſes
caulæ tribuendum. Si enim humor fit, feptimo quoque die perfe & as moliri ,
temperamento calidus fubftantia tenuis, nec eas aliô unquam aggredi die, niſi aut
& qualitate benignus, facilius à nanura impedita aut laceflita fucrit; & ided
doinari , celerius coqui, & excern : Si propterhuiuſmodiimpedimenta , non
craffus,frigidus& contumax difficilius, nunquam intercedentibus diebus leu
kem à validiore natura , citiùs à debilio- i inter calaribuscriſes funt (de quo idema
retardiùs caqui. Quòd autem nunc pa : egit lib.2 . cap.13. & hoc lib . 3. cap 15 .
ci ,nunc impari die contingat criſis, id à | Particularem denique hanc cauſam ab
fola materiali cauſa provenire , nempè ¡ illauniverſaliefficiente,nempècælimo
peculiari humoris cuiuſque motu ; bile tu, iuvari ; ut fialiquando accidat luna
tertio quoq; diemoveri, pituitam quo- | feptimanascuni ſeptenarijs morbis con.
tidie, niclancholicum humorem quarto , currere, criſis indè meritò felicior facia
die, Ergò bilioſos morbos omnes impa- liorque fpexetur & hactenus tantum à
ribus iudicaridiebus , cæteros quotidiè | Galeno in lib. de diebus decretorijs A
.ex paribus:qnia ijklein diebus morbiiu- | Prologosiuvari,de quibus egerat Laur
dicandi,quibusmoventur. Huius quo rentius d.lib.3. cap. 7. & 3.Cur.denique
tidiani, tertiani, & quartanimotuscs quilibct leptenarius fuum habeat indi.
ſam non ininus occultam eſſe , quam cem ,nempè quaternarium , cauſam elle
magnetis aut chatarticorum limt pro- commucé phyſicis & arithmeticis axio
prietates .Quod denique reprenarijs tan ma , partes de ſuis proximis totis iudica
tum perfectæ & falutares criſes perfi- re , vt cum architectus ex fundamento
ciantur,id torum efficienti caufæ tribué - parietes , ex parietibus tectum futurum ,
dum . Natura ( inquit ) definitum fibielegir totamque domum colligit. Sepienarij
partes
 LIBRI I. CAP . IV . QVÆST . 11. +7
partesinquasproximè reſoluitur duas ternariis ſua quoque non fit perfe & io.
elle:quatuor (cilicet, & tria: Sed propio Dicunt etiam Pfal. 1o . In Domino confido,
quiorel quaternarius, indicabit ergò telicem eſſe , quia denarius numerus eft
quartusſeptimum : & vndecimus , qui bonus : & quia centenarius ex decies de
fecunda leptimanæ quartus eſt , deci cern conſtatur, ideò adhuc feliciorem
mumquartum ;& decimus ſeptimus, qui elle centeſimum Pfalmum ,Miſericordia,
tertiæ leptimana quartuseſt, vigefimú. & iudicium . Refelluntur,quia denarius,
Quinetiam quartus dies ſeptimanæ me aut centenarius, quatenus numeriſunt,
diuselt, parique cum extremis iungitur bonitatem realein nullam habent. Nam
ſocietate,vndè fit,ut fi primus dies mor, nec phyſicam , nec ethicam bonitatem
bum diſcutere aggrediatur , ei finem habent, ſed artificioſam tantùm abima
quartus imponat:Siprimus nihil center, ginatione numerantis procedenté, quæ
ſed quartus morbum indicare aggre. non obtinet ullam in corpora , ſeù res
diatur , ſeptimus finem imponar. ] quæ numerantur,efficacitatem . Deinde
Hactenus ille Regis Chriftianillimi me in Hebræo fonte alius ordo Pfalmorú,
dicus, quàm in verſione Latina: ergo qui pral
Ex dictis ſequitur, liquos Pentaphylti mus felix eft fecundum verſionem Lati
herbaeffectushabeat,non ipfi quinario, nam , infelix erit fecundum fontem He,
fed fubftantiæ foliorum ,tribuendos.Su- bræum , quod eſt dictu abſurdiſimum ;
perſtitiolum autem eſſe , quod vnum e vel, dicenti.Hebraicè unus erit felix , &
uus folium ephemeram , tria tertianam, dicenti Latinè alius : quod æquè ridicu
quatuor quartanam fanent , item quod lum ,Meritò igitur hos numerarios pſal
belietropij grana tria tertianæ , quatuor miſticos damnat Ciruelus Daronenſis
quarranæ proſint; item alia huiuſmodi | p.3.de fuperftitionib.c.6.in fine.
in medicinis per ligamenta ſervari ma 6.Cæterum fraus & dolus Magorum
lo exemploſolicis:tale quoque fuerit ar numerariorum ex eo quoq; deprehen
bitrari pilulas ſeù catapotia impari nu- i ditur , quòd Archimagus, ex Proclo tra
merô plus prodeffe, quam pari , licet æ didit : non agere ipſos denumero ſenſili
quali præbeantur quantitate.Muſici nu- & materiali, ſed de formali (ut vocant)
meri vi magna pollent, non ut numeri, i & rationali . Etenim ratio formalis nu
ſed uttonorum varietate , & loni mo meri nihil eſt aliud quàm illud ipſum,
dulamine fuaviter animum afficientes : quò plura individua, plura funt & abu
qua de re mox plura. Sequitur etiain ex nitate recedunt , quod ſivè fit pura nega
dictis vanos elle ac fuperftitiolos, qui tio , ſivè quid poſitivum ,certè nihilad o
vim aliquam ineſſe volunt certis pſal perandum efficax individuis adiúgit.Ni.
mis : eò quod certo numerô Gint collo- i mirum nebulones , ſub hac voce forma
cati,& coscredunt efficaces,utproſperè | lis numeri, aliquid oceulunt, quod ad
capra legenti ſuccedant, vel ut gravibus , ipſam dæmonis ex pacto operationem
periculis liberentur,utPfal. 1. Beatus vir: | pertincat. Confirmatur hæc coniectura
quia unitas eſtquid perfectum ,quaſi ve yehementer , quia priſci hæretici,qui nu
cò ſeptcnarijs & fenarijs, & quinarijs, & meris multum tribuerunt , de magia
G ijdem
 DISQUISITIONVM
rjdem convicti non ſemel fuerunt. De
Ballıdianis id Irenæus prodit a poſt que
cæteri b . idem de Marco conſtat vetu
ftiſsimo illo hæretico , & de Gnoſticis
omnibus. d .
7. Cautè igitur legenda.quæ , de effi
cacia imparis numeri,majore, quàm pa
ris , congerit, nec fatis digerit , Petrus
Gregorius in Syntaxi artis mirabilis : e
qui,quod eam ſententiam tribuit ortho
doxis patribus D. Hieronymo & Cy
priano , magnam illis injuriam facit.cú
que loca corum nulla citet,meritò vani
tatis in ea re arguitur , dum quod Patres
de imparis numeri myſterijs , ( quod u-
nitas, & Trinitas in facrofancta cernan
tur Trinitate ) & præftantiâ differunt: | & Auuijs.
hoc ille , ad neſcio quam vim phyficam ,,
cum Agrippa Mago & hæretico , quem
patribus teftem adiungit,ne quid dicam
graviùs , inc onſideratè ret ulit : Vid e D.
Hieron apolog. pro libris contra Lov i- Ven tos addit Horatius .
nranum fub finem , & deprehendes me
ritò hæc à medicis ; & ab Hieronymo,
Qrigenem , Tertullianum , Cyprianum
que citari. quibus hoc Petrus Gregor.
impegit .
&. Videndum etiam ne quid vanæ fu-
perfticionis haurias ex libro Fabij Pauli-
nidenumero Septenario:nam quæ ille,non
tàm ex ſua ,quàm Platonicorum ſenten-
tia, plurima serulit, ea Catholicæ Theo
logiæ parum ſunt conſentanea , ut quod
illimulieis numeris Magicam vim fatis
apertè cribuerunt :) Nam quæ de vi mu
fices commenti poetæ , illa Platonici in
Numerorum , quà numeri , virtutcm
tranftulerunt. Seripferant de Orphei
muſica; illam dæmonibus brucis , faxis,
ab1618.6.Termui,depraf.c.46 Epipbm .harefinat whiij c. Iromans liv.aiz. d . bremeno
lib,26.17.elib, is, 6,50.
MAGICARVM
arboribus imperaſſe. Sic enim Ovidius
de arboribus;
- qua poftquam parte reſedit 5
Dis genitus vates, & fila fonantia monit :
Vmbra loco venit; nox Chaonis abfuit are
bor .
Non nemus Eliadum non frondibus eſcu-
lus altis,
Nec tilia molles, nec fagus & innuba lau
XUS .
Vos quoque flexibiles 'hederæ veniftis, du
una.
Pampinea vites , & ami& a vitibus vlmi , !
Gr. (
Metamorph. libr. 10. & Seneca Herc.
Fur.addit de dæmonibus, feris , & faxis,
Qua filvas ,& aquas, ſaxaque traxer 4to .
Arsa que prabuerat fluminibus moras :
Ad cuius fanitum conftiterant fer& ,.
Mul cet non ſolitis vocibus inferos ..
Vnde rocalem temerè inſecut&
Orphea filua :.
Arto.materna rapidos inorantem ..
Fluminum lapſus, cclereſque ventos ..
De manibus , & dæmonibus idem trab
didêre Virgilius 4.Georg. & 6 . Æneid .
Ovid ,Seneca, Horatius,Propertius , &
hæcbreviter complexus Manilius , ad
finxit de lideribus.
At lyra didu &tis. per column cornibus inter :
Sidera confpicitur , qua:quondam ceperat.
Orpheus.
Omne quod attigerat cantu ; Manefque per :
ipfos
Fecit iter.domuitq ;infernas carmine leges ..
Huic fimilis bonos , {imiliſque potentia
сам[« ..
Tunc
 LIBRI I. CAP , IV. QVÆST. 11. 5
Tunt filuas,& ſaxa trabens , nunc fidera | phine , ad Megarcoles vel Thebanos
ducit muros argumentantur , non allentior .
m
Et rapir immerſe mundi revolu bilis or capi carmine fera potuit , faxa non po
bein. tuere. Nihilominus cenſet vir ille do

Ecceutyimmuſici numeri porrigantin aus, diſputandiſaltem (ut ait )gratiâ o 1

aquam ,acrem ,terram ,cælum , lidera , &
ftendi poſle , hanc attractionem folua
inferos. Sed & illud invenio apud Pli rum & faxorum veram fuiſſe : Sed po

nium de cantú ; Figlinarum opera multi ftea fol. 184. proteſtatur, fe quæ ad pro
sumpi credunt tali modo, & de ſerpentibus bandum affert omnia ex Platonicorum
contrabi Muſarum cantu,etiam in nocturna lolummodò mente afferere; nec aſſen
quiere , libr.28.6.12. tiri, nifi quatenus cum lacrofan & æ Esc
10.Cuiusrei,quamuis noſter amicus, cleſiæ ſanctionibus conſentiunt.Prude
de relitteraria , ut qui optimè meritus, ter hoc & cautè , fibi: melius etiam alijs
credat rationem non quærendam , fed caviſſet, li poſtquam poetarum illa &
cíle anilem quadam veterum opinione: Platonicorum deliria, tam diligenter &
tamen, quia de ferpentumincantatione callidè aliquot capitibus propofuerat;
nonnulla in S. S. mentio eft , ut oftendam cenſuram ſingulis feù antidotum ex Ca.
lib.feq.videtur ratio diligenter inveſtigã tholicæ Theologiæ apotheca appofuif
da. In primis arbitror , diſtinguendum let, ne phaleratis illis dictisminus erudi
inter modos muſicos, & fufurros magi- ti decipiantur.Non fecit illc, quarè non
cos , feù mala carmina : his nullam vim nullum precium operæ futurum , lico
ineſſenaturalem , fed dæmonem ex pa- ner præſtare quod ab inſtituto noſtro
do ſerpentes foporare, vrnasdiffringe- minimè alienum arbitror : ftridim ta
16,& quæ talia,facere:illis vim phyficam men & indicando , quid in cius argu
inelle .Vtverò intelligamus,quæ & quá mentis lectori cavendum .
ta infit , rurſus diſtinguendum inter ca , 1. Primum cap.s. citát poetas , & quos
quæ ſenſu prædita & quæ ſenſus exper- citavi ſcriptores Ethnicos ; quibus qua
cia , nam nibil dubito animalia ſenſu au tenus credendum ,non repeto. Nec Ni
ditus prædita,muſicismodis capi poffe, colai Vicētinimuſiciverba pertinent ad
& eatenus admiferim ,quæ de miris mu fabuloſa illa de Amphione & Orpheo;
lices effe & ibus adferant prædi& i poe- ſed ad veros effe &tus , quos veteres me
tæ ,& ,ut ipfe ait, ſenilem recitansfabulam . morârunt ; nec Steuehus Eugubinus in
Martianus Capellali.de Muſica .Nã quod | Pfal.67.initiô aliud adfert , quam nudí
Fabius Paulinus ea volt ulteriùs obrine. fabulæ Threiciæ commemorationem .
re non credo:Sed in ijs, quæ ad animan . Hæc quo ad auctoritates ab co citatas
tia zurita pertinent,veriſimilia fatcor; ut i fufficient. cap. 6. & 7. modos proponit
& in Euſebijverbis de laudibusConſtanti- omnino ſeptem , quibus hæc inira Or
mi i que verò ad inſenſibilia , reijcula & pheus facere potuerit; quos priuſquama
ridicula puto ,& de faxis & filuis, & c . Et i diſcutiamus , illud mihiſpero neminema
ideò argumento Plutarchi in Sympos. & fore , qui non concedat : non qui pro
Soliņia . 7. Polibit. quo ab Arionis del- | bat fieripotuiſſe , eum continuò id fa
G 2 Gum
 Ś2 DISQVISITIONVM MAGICARVM
ADA
& um evincere , quid ; qui ſe demonftra- | antur, & fuperiora corpora in hæc infe
turum id pollicitus, neprobabiliter qui- riora vires ſuas infundant:cogor repete
dem ( aut fallor magnoperè ) id fieri pof- te nonnulla ex c.3.9.1. & leviter iterum
ſe probauit, niſi ultimâ ratione, qua ad | delibare. fateor cælorum orbes & aſtra
mulices vim nihil omninò facit. nonnihil influere virium in res inferio .

12. Et principio fundamentum locat res ; ſed non quidvis promiſcuè cuiuis,
omnium inodorum , quod eſt huiuſmo. | verùm pro natura ſubſtantiæ live ellen
di.movetur cælum harmonia, & potiſsimum tiæ cuiuſque rei,aptè & diverfimodè, &
ipfi planeta. quid li cum Ariſtotelé id ne præterea pro diſpoſitione quoque qua
gem ? nonne delebitur tota ædificij deli- litatum . & conditione , fingulorum in
neatio : again benignitis. eſto. quid tum ? dividuorum . Sicenim , nonadamas,ſed
i hæc Harmonia ( ipſo Proclô & Platoni- magnes convertitur ; non ad Orientis
cis alijs teſtantibus) non eft fenfu corpo viciniora ſigna,ſed ad Arcon . Sicyno
reo perceptibilis , ſed animô tantùin ac lura infuit in magnetem quia inferior,
mente; cuius qui ſaxa & arbores exper . cur non in ferrum , plumbum , aut alios
tes eſſe neget , caures ipſe ſit profe& ò & lapides ? Deindè multò præſtantioriseſt
caudex.Deindè ,ait, inferiora omnia fubie- efficaciæ , vim attrahenditribuere alteri:
da eſſe planetis , & à ſtellisvim accipere, i quam ipſum illud attrahere ad ſe. verbi
quod , quia nimis indefinitè , & univer- gratia , efficaciore inAuxu indigeret cy .
Sim dictum , certè negamus. probat ex . noſurajad dandum magneti v im ferrum
perimentô forum & herbarum ;quæ ad ; alliciendi , quàm adattrahendum ipſum
lunæ incrementa & ſolis converſiones magnetem .Nec ſequitur, magnes attra
mutantur, moventur, creſcunt, marcel- hit ferrum , & magnes attrahitur à cyno .
cunt ; anin alium quoque quæ liderum ſara :ergò magnes vim ferrum attrahen
naturas ſequuntur; & lapidum ,quorum diaccepitinfluxu cynoſuræ. Quæ poteſt
cadem lex eſt, ut Heliotropij, qui ſolem eſſe tanta visefficaciæ fiderum , ut in res
imitacur,Selenitis qui lunam , Helioſeli- ; adeò differétes ſpecie ac genere ; ventos,
ni qui utrunque lidus, magnetis quicy- Auuios, montes,Glvas , laxa , dæmones;
noluræ . Quæ tamen omnia dicimus ad inulicum ſonum faciant efficaciter hæc
quaſdam qualitates, ijs rebus infitas,re omnia imperio quôdam operanter quô
ferenda , nam fi non pendet hoc à pecu- pactó idem ſonus unius cytharæ tàm di
liarinatura lapidum ; animalium , fruti- | verſa potuit attraherer fruftrâ confu .
cum horum ,lihoc totum oritur à ſubie- i gias ad ſympathias & antipathias : nam
& ione illa inferiorum corporum ad ſtel hæ non deAuunt ex fideribus , non
las ; cur non cæteræ herbæ, animalia , la - defluuntur ab orbibus cæleftibus
pides idem perpetiuntur z ſed pergit, & | ſed ipfas rerum differentias & fpe
admirandos ſýrapathiæ & antipathiæ cificas formas conſequuntur. At quæ de
memorat effe &tus , & contendit eos indè. peculiari illo charactere aftrorum Pla
naſci,quòd omnes res naturales à Itella- | tonici iactitant ;ea Theologi ( hoc eft
rum radiis illis dictis, peculiari chara- Philoſophi Chriſtiani ) ut commentitia ,
dere virtutis carum participe inſigni- 1 & de ſuperſtitione vehementer fufpe
éta ,
 LIBRI 1. CAP . Iv. QVÆST. 11.

&a iampridem exploſerunt. Nos ergo mæum Philoponus libro primo de anima
iubeamus illa valere ,quia Catholici lu & alij , & multis. Paulinus capite fexto ni.
mus , quia ſuperſtitionem deteftamur. titur probare ; vivunt animâ propriâ , nó
Quæ addit, maioris momenti non funt. communi; & propriâ , quali vivæ ſunt
non lendi
Necenim naturalisMagia , cum vult fum- arbores,vegatante dumtaxat ,
misinfimaineſſe , & inimis latere ſumma, tivâ. nec aliud vel Hippocratis lib. de nå
tam confuſum chaos voluit induccre , ut tura pueri, vel Platini 4. Ennead. 4. argu
cun &tis imis omnia fumma & cuncta i- mentis probatur. Quale verò illud, & an
ma ſummis omnibus velt inelle ; ſed | Ecclefiæ tolerandum ?ſtellas viſu & ratio
quçdam quibuſdam :ncmpè ijs, quorum ne preditas , quod dicitur fol.198. cuius
formæ ſpecificæ idoncæ ſunt , ad ſum - dogmatis fallitas erronea do & illimè ab
moruminfluxus recipiendos : quæ con- Eſpencæo libr.de animatione cælorum antè
ditio inſenſilibus iſtis deeft . Vnus eft ac multos annos fuit demonſtrata . At lapi
folus Deus; in quo uno cætera omnia desparij variè à ftellarum radijs moventur:
excellenti quâdam eminentique ſunt utſelenites,qui non ſolùm figura & colo
dignitate: iple ſoluseſt harmonia ſui, & ribus lunam imitatur , ſed etiam mota :
univerG: & hoc ſenſu ſolummodò verú illam enim uſque ſubſequitur , vel po
eſt,águavia,vGUTEXELV TÔ Tôv, harmoniam tiùs cum illa circumfertur utmagnes, qui
univerſa continere: quia videlicet Deus vim quoque motum alijs tradendi, & in
omnia in numero,pondere ,& menſura alios transferendi accepit ; ut pantaura,
dilpofuit.Quod ulteriùsAnton. Mizal- lapis ab Apollonio inuentus , qui cæte.
dus retenderitlib. de harmonia cæli& ter- ros ipſc lapides trahitzut androdamas,qui
12,fa & um ab co ,nec piè,ncc philoſophi- argentum ,æs, & ferrum ; ut lapis ille Cy
cè. Quod Macrobius afferit, Muſica capi zici fugitivus ,quem Argonautæ pro an:
omne quod virit: id fi de muſica ſoni cor chora vſ ibi reliquerant, & Cyzicæni è
porci & vcri loquimur: non nil de illis Pricanæo læpè profugum plumbo fixe
creaturis verum eft, quæ fenfu auditus runt : utautomata varia Boetij & alio.
verè prædica lunt: fi de muſica capias rum ,quæ motum hunc acceperea radijs
metaphorica vel imaginaria aut ſpecu- liderum ,feſe in loca & corpora iſta infe
lativa illa,quæ in nuda quadam propor- riora penetrantium , & in ea agentium
tione quantitativa polita eſt ; nihil ad ficut etiam obiecta imago in ſpeculare vi
Dionylium ,quod aiunt:nam ſaxa, & fil- trum , & paries in vocem reflectendam , &
vascalis muſica , non niſi imaginariè & ; ignis in fulphur atque eſcam . Hæc ille:
metaphoricè duxerit. Mundi anima qua- quæ me à ſententia nequeunt dimovere.
dam A, nimati do vivere quacumque in mun Nam ſine neceſſitate ulla hi radij conſti

dofunt,eftmerum figmentum gentilium i tuuntur, quosaliàsrefutavimus . Auto

philoſophorum in Theologorum ſcho mata illa ,cùm fint artificiofa ,ab artificio
lis iampridem damnatum :cùm nulla ſit humano per certa quædam inſtrumenta
mundianimaſegregata à formis ſubſta- mathematicis fulta proportionibus,ten
tralibus rerum fingularum . Si faxa viva diculis ,rorulis ,& c.vim acceperunt,non
funt, ut voluere poſt- Thaletem & Ti- aftellis,& ab intrinſeco,non extrinfecus
G3 patie
ga DISQYISITIONVM MAGICARVM
patiebantur, & movebantur, utcernere | litate ad certos effe &tus idonca reperiri.
eft in illo B.Franciſco , & alijs nonnullis, & quæ calia, illa quovis tempore vim il
quæ fereniffimus Archidux Auftriæ ,dux | lam apta nata funtexercere, nec opus eſt
Seyriæ ,Carinthiæ ,fec. Ferdinandus Ca- | expectare, dum iſtud vel illud áftrum
rol F. Ferdinandi N. majoribus ſuis rc dominetur.
ligionis zelo & virtute,digniſſimus,pof. Vanitas commenti huius Platonici

Tidet.lgris agitin ſulphur & in eſcam , nó | adhuc clariùs eluceſcit, fi modum ip

in alia, quia alia carent diſpoſitionibus fum , quem ex refutatishiſceargumen
ad fubitat inflammationem requiſitis. tis cliciunt,preſsiùs conſideres:hunc ita
Specula reddunt imagines ſola ſuperfi- exprellum habes. fol.centefimo nonagefimo.
ciei politura diaphana, & ſplendida x- feptimo. Quemadmodum ex cerța herba
qualitate percongruam incruſtationem rum ego vaporum commiſtione compoſi
terininata. Eche folâ vocis reperculfione rione, per artem medicam aſtronomicamque
reſultat: & hæc omnia promiſcuè obci- confe&ta , conflatur communis quadam forma
Dent , quôvis planetâ , aut ſidere domi- velut harmonia , fiderum muneribus & quafi
nante. Quod & in magnete, androda- įdote ornata ; vr in theriaca , qua mirificam
mante , pantaura , & alijs lapidibusde- babere vim exiftimatur , adverſus adventan
prehendas. Vndè patet nó â cælefti cor tem ſenectutem atque venenum , tribus in ea
pore, fed à propria ( quod cogor læpiùs i pariter conſentientibus virtutibus, cæleftifci
repetere, quia adverſarij eadem ſæpius licet,perartificium oportuna admixtionis ac
inculcant )forma & ſpecie hanc vim hifcerfita ; altera item cælefti, fed partibus eius
ce gemmis inditam cælô nihil largien- i naturaliter infita ;tertia demum elementari.
te , præter communem ſuum & ordina- Sic ex tonis , primo quidem ad fiderum nor
rium inAuxum : atque ita ſelenites pro ! mam dele&tis, deindead eorummet exemplar
pter occultam aliquam qualitatem , à convenientiam inter ſe compofitis, commu
{ pecifica differentia eiusmanantem , ad- nis quaſi quadam barmonia forma colligitur
mirandas illas mutationes colorum & din ea cæleftis etiam vis ſuboritur :cæleſtiil
motus edit;cò quod qualitas illa lunari- la buic fimiliter temperata reſpondenti har
bus qualitatibus amicâ quâdam naturæ monia,qua virtus cælitùs devocata pofsit ani
ſimilitudine, & ( vtfic loquar ) amoris mos fle&tere ,delinire, ad iram impellere , co-.
phyfici vinculô , colligetur. Nec mirum bibereque. ]
nos has qualitates explicare non poſſe; In quibus verbis congeriem quanda
quia ipfi fontes earum , nempè differen. videofallarum ſuppoſitionum . I. Quod
ciu ſpecificæ , nos latent. Ponendas ta- per aſtrologicas obſervationes vule the
men differentia ſpecifica convincit. Ná riacam & cætera medicaméta componi
diverfa fpecies diverſas diſpoſitiones admiſceri , quæro quo tempore phar
naturales requirit : & medicis experi- | macopæo ficaftrorum ilte licus confide
mento compertum cft, quædam ſe totis, tandus, an herbarum legendarum , an
hoc differentiæ ſpecificæ ſeu formz ra miſcendarum , an vtroquer fi vtroque ,
tione; quædam nou nifi vnâ aliquâ qua- | annus Platonicus ille magnus elt cxipe
dar
 LIBRI I. CAP . IV . QVÆST. II. sos

& andus , & incerca virtus herbarum c- cationibus , quæ lideribusjiſdem ſudeo
marceſcer. Si legendarum ; atquiquan- cxponere .
do miſcebuntur , fors erit influxus con Tertia eft regula , animadvertere fitus
trarias:G mifcendaru rinon vno die, fed | aſpectulgue ſtellarum quotidianos , &
fæpè multis hæc commiftio fit , deindè ſub his explorare ad quales potiffimum
qui fieriporeſt , ut cum tanta fit diverfi . fermoncs, cantus, motus, talous, mores,
tas,immò & contrariæ quandoque qua- j actus incitari homines, & res fingulæ ad
litates herbarum miſcendarum ,onus& quos effectus foleant;ot fimilia pro viri
idem cæliinfluxus, uno tempore , idem li in cantibus adhibeat, & imitetur ccelo
tribuat ſingulis, quod fing arequirunt, fimili placituris ſimilemque ſuſcepturis
& quod conveniat univerlis? Item com influxum :Hactenùs illi :quæ omnia nos ,
muni : illa forma eft chymæra tantum ut futilia & magiæ vetitæ quædam tego
Platonica , & quoddam ens rationis , mina & involucra,reijcimus,cap.3,quaft.
nuſquam ſubliſtens, vel exiſtens ,utet- 1.cap.4.quaft.1 & ,quoad verba illa ligni
iam prima illis viscæleftis dependens ficantiareijciemusmox feq.quæſtionc.
certa dicroin , & menfum , & annorum Prima regula illis fallis fundamentis in
obſervationc ſuperſtitiola. Hanc deni nitur, & obſervationem exigit , cui adi
que vim volunt commiſccci vircuti pri- piſcendæ nullius hominis vita, ſed nec
mecælo devocata ( nonae videris , le- cornicis ſæcula, fufficiant , quæ ctiam eſt
dor,tibi audire ricus magicos Numæ de in le incertiſlima. Secunda non eſt ex
louc Elicio, & fimilibus: )ſed pergunt; pers erroris & hærefis, cenfentium aſtra
ad devocádum autem, elfe nec effecog hominibus dominars de qua dilleremus.
nitionem convenientiæ conorum cum ( Deo dante )* libr.z. difputationum contra
regulis ; ad hanc cognitionem reſte Fici divinationem aſtrologicam. Tertia , quoad
Do, tres regulas aſtronomos præſcribe. res fenſus expertes , cantu autvoce mo
se . Primseft, indagare , quas in le vires vendas , uc docui , ridicula & indigna
habeat, & quos effectus ex fe producat ; philoſophis eſtcenſenda.
quælibet ftella,lidus,& aſpectus; & quæ 13. Cum ergô talia fint Platonicorum
horum quodque ferat, & quas auferat: fundamenta non obſcurum eſt aliquid
& in ſonis atque verborum fignificatio- videntibus , quam ſolidè & prudenter
nibus hæc cuncta inſerenda ; reijcercarenz inædificencur ſepté illimodi,qui
oportere quæ auferant , & ca muficumbus cap.7.afferit ,Orpheum verè & re ip
deteftari, probare verò , quæ ferant. Se La faxa, & Gluas,trahere cúanimantibus
eunda eftconfiderare quæ ftella ,cuiloco, adcytharæ modulos potuille: Sed qui
vel rei, vcl homini maximè dominetur; iſti modi: Primus eſt,id fieri potuiſſe viip
& obfervare qualibus paflim fonis atq ; i sâmuſices cælorum , ut dixi, influxum
cantibus illihomines utantur, & ex quo cliciente, deducente ,attrahenre.] Hic
genere harmoniæ quælibet ex narura modus nititur duabus falfis hypotheli
Les Sit conſiruca ( id eft, quâ proportio- i bas : ſcilicet eſſe quandam mundi ani
& quomodo. ) uriple fimiles quaf- mam , harmonicis numeris compoſtam ,
dam mulicus adhibcat, una cum fignifi- res fingulas pervadentem ; quæ muſico
concear
 ONUM M
56 DISQUISITI MAGICARU ..

concentu delectetur , item cælum & fi- 1 à fol.210. ſed miſcet vera falſis, comper
dera eſte animata anima rationis com ta incompertis: ijs quæ in SS. legimus,
pore, & quæ ira cócitetur, & voce ſono- quæ apud poetasleguntur: & quæ divi
ra demulceatur. Quæcuncta à Theolo- j nô facta miraculô , ijs quæ natural vi
gis improbari, ipfemet Paulinus fatetur. perficiuntur. Quid enim cum natura
Secunduseſt, hac virtute præditum efle commune robori Samſonis ? aut quæ
cancum , non ſoni çantùm ratione, led ex | virtus illa naturalis comæ vel capillisin
occulta quoque vi verborum , quâ ce litar nec ulla vi naturali Franciæ Reges
leltem illam vim detrahi de ſuperna ſede ſtrumam ſanantcontactu :necaſina Ba
poſle cenſent ; & confirmant prodigij | laam loquen pec campanaVilillæ , nec
plenis verborum alijs effectibus, quæ piſciculi cænobijMauriciani , inter na
omnia prudenter Paulinus ex Theolo turæ admiranda debuerunt numerari:
gorum præſcripto ad dæmonum fraue nec veriſimileelt Orpheo viin illam at
des referenda non diffitetur fol. 204 tractivam lapidum ac ſilvarum à natura
206.Tertius eſt dependens ex illa aſtrolo- dacam . Nam exemplorum ,quæ phyſica
gica obſervatione,cuiPtolomæus & Al. ratione conſtant, & ab eo referuntur o
bumazar, & fimiles plurimum tribuêre: mnia fic vim exſerunt in unius tantum
hunc quoque Paulinus fol. 207. Magicæ (peciei materiain , ut in alterius nihil tale
annumerat; addere debuit , illicitæ & queant. Magnes ferrum attrahit nonau ..
dæmoniacæ ,ne quis de naturali accipiat, ri minorem molem ,Tentiritascrocodi.
Quartus indèpetitur, quòd proportio- li fugiunt,non aſpidesaut hippopotami.
nes numerorum vim habeant limilem lupini tergoris tympanum in agninæ .
figuris : figurarum verò certis lineis & pellistympanum valet, non in vitulinæ.
punctis conformatarum admiranda fit Gallicantum formidat leo ,non vulpes,
efficacia: & quia lyra Orpheijad cæleſtis & fic de cæteris dicendum . At Orpheum
lyræ figuram fuerit conformata. Sed cenſent iſti vim habuiſſe deducendican
hancrationem : & Platonicorum de fi- tu non tantum quercus,ſed omnes om
gurarum virtute deliramentum ,meritò ninò ſpecies arboreas, nec arbores tan
Paulinus cum Theologis nugas& ſom- tùm , ſed & qualiacunque faxa & mar
nia effe credit, & addit Concilijs ac Pon mora, rupes iplas & vaſtos montes , of
tificum decretis eſſe prohibitum huius- fam ,Rhodopen , & c.animalia quoque,
modiſtudium ,Ego refutavi.d.c.1. q.4 . non docilia modò , ut ſunr elephas , ac
Quintus modus, eſt petitus à vi quadam i delphin, & cervi : ſed feras maximè effe
eximia naturæ , qui id foli Orpheo , vel ras ac ſtolidas , cujuſque ſpeciei. Sextus
cum paucis, erat conceſſum ; per quan- modus tradic admixtionem artificiofam
dam lympathiæ rationem illi cum rebus i & naturalem elementorum . Verùm
omnibus: per quafdam individuas con- hæc etſi mitifica quandoque perficiat, in
ditiones ad hocaptas;inditam : ut vide- quaftione tamen, de qua nunc agimus ,
mus rebus innumeris à natura quaſdam , eft luperfua. Nam hic nulla naturalis
virtutes mirificas inſitas, quarum pluri- elementorum admixtio intervenit ; ſed
ma exempla idem accumulat Paulinus nuda per Conúcytharz acris verberatio ,
qua
 LIBRI I. CAP. IV. QVÆST . 11. 57

quzresinanimas non poteſt attrahere, ni , de quo non loquimur modd : alte

neclenſus aurium expertia demulcere. rum eſt ex genere arancorum , ſeu pha
Naturalis elemétorum in cantu admix . I langiorum, Hifpaniæ quod fciam ) ig
rionis nihil reperio :ſed ſolam illam ima- | notum; huic peculiare eſt,quodex Mat
ginoſam triplicis generis virium com thiolo in Diofcoridem libr.2.capit.) 7.refe
mixtionem , quam eſſe nullam oſtendi. ram. Vagaturæſtare in campis , & pro
Septimus moduseſt visattra& ivaquædã | ſerpit ex terræ cavernulis , & icitmello
taſcinatrix ſeu magica :quam cum Ploti res , quorum crura ocreis non munita .
nusd.libro 4. fieri velit , velex occultis
icti alij perpetuò canunt , alij rident , ali i
quibuſdam qualitatibus rerum vel figu- plorant , alij ſaltant , aliiclamitant , alij
ris, vel cantu veldeſiderio ſeu imaginadormiunt, alijvigilijsafficiuntur , alij
tione ; ſecundum & tertium modum ia vomitionibuslaborant, alij fudant, alij
reiecimus:quartum quoque ,qua tribuit tremebundi fiunt, alil pavoribus infe
in : ginationi virtutem efficacem in lon- ſtanțur; alij alia patiuntur incommoda,
geab imaginante diſtantia : ſed & pri- fiuntque phreneticis, lymphaticis , ac
mum refutavi, oſtendens nullam dari maniacis ſimiles.Sed mirıım addit Mat- :
poffe phyſicam qualitatem occulrá quæ thiolus)certè, quam facile buiſieveneni vis
in tam diverfæ ſpeciei , imò & gene- , muſica mulceatur. Quandoquidem ,vt cqui
fis res fimul eodem modo queat ope- dem atteftari poſſium auditis
, lyricis inftra
rari, cùm id eam lit necefle facere per mentis, vel tibiarum ſono , primoftatim oc
modum cauſæ , nô primariæ feu univer- curſu à languoribus ceſſant, & in medium
ſalis, ſed ſecurdariæ & particularis. Nec tripudiare & ſaltare incipiunt , tamque din
enim ulla qualitas ineſt fingulari ulli rei rem profequuntur , ac ſi ſanieffent, & nullo
ſingulari,quá fingularis eſt, quin ad dil vnquam tenerentur dolore;quod ſieveniat,ut
1 politiones individuas pertineat , & ab tibicinestaitillum conquieſcant, ac interpo
ipſis dimanet ; & proinde non niſi effe nant , non multo poft tempore in terram con
dum particularem & hbi proportiona- cidunt,& ad priſtinosredeunt languores , nifi
tum poteft producere. tamdiu indeficientefonitu ſaliant , atque trie
Reſtat ergò, illa quæ de inanimatorum pudient ,donec veneni viruspartim inſenſibili
attradione feruntur , effe velfabulofa,vel da ter per cutis meatus, partim per ſudorcın
moniaca operationis, ut veriſime iudica exeat to diſcutiatur.
vit Paulanias libr.6.Nam Orpheum ma ob id igitur tibicines ſtipendio conducun
gum inſignem fuiſſe , memini me apud i tur ;alternatimque inutantur , ut abfque vlla
Suidam legere. fonitus intermiſsione , tamdiu tripudient de
Addamus muſices effectum alium mi- morſi, quoufque penitus curati : cum tamen
rabilem ,Tarantulam vocant, infectum ab ¡ dum bac aguntur, fint , qui antidotis eos cor
urbe Tarento Apuliæ,ubi frequens cius roborent , nimirum theriaca mithridatio , ac
duo ſunt genera , quæ videntur Bufta- alijs, quæ venenoforum morfibus adverſan
mantius in libro de animantibus falra fcrip- tur.] Hæcille, quibus addendum videri
ture & alij,non ſatis diſcernere. Vnumeft i mulicam iuvare, quia melancholicos &
ex generelacertarum , quod ftellio vo- lymphaticos affectus venenum illud in
cari poteft, Salmanqueſam vocant Hiſpa H ſerit,
 VM
TION CARY
M
VISI
58 DISQ MAGI

Jerit , fiad hoc aptum nacta humorem ſtæ quartiordinis. Nam ut hoc obiter
corporis :& ideò muſica,quod S.S.pro- dicam , tot eorum ſunt ordines primus
fitetur,lætitiam in animo gignente , pelo eorum , qui ſequuntur traditionem R.
litur noxa contraria . Confirmatur:quia Rambani ſuperGeneſim , de quinqua
non quivis moduli quibuſvis admorſis, ginta portis intelligentiæ.Secundus, qui
fed certicertis proſunt. Vnde natum ,ut fequuntur Abraham à veneris , qui in li
quidam hoc non perpendentes , qui in bro ſuo de creatione mundi ponic tri
cos inciderant , quibus congrua modu ginta duas ſemitas ſapientiæ , quas am
latio nonadhibebatur ; hanc experientia plexi R. Iſaac, & Iacob Cohen . In his
aufi fuerint negare lippis & conforibus duobus nihildeprehendo magicum , fed
notiflimam . Audivi, qui adderent ; ſi Colas nugas. Tertius ordo fuit ponentiú
quæ pupugerat tarantula , etiam in alio decem enumerationes, Nezer Zephyroth ,
loco,moreretur,confeſtim morbo libe- ut loſeph Caſtilienſis in ſualfagoge, lo
rari ictum ab'ea:quod ſi verum , .admi- feph filius Cârnicol. in libro portarum
randum ſanè eft huius veneni miracu- iuſtitiæ ; & PaulusRitiusin Porta lucis:
lum:de cuius cauſa mihi non liquet.quæ hi incipiunt viam fternereſuperſtitioni.
cnim dependentia veneni tam remoti à Quarti ordinis ſunt ; qui conſtituunt
fua matrice ſeu fonteiaut quæ hæcope- plura principia, nam quinquaginta por---
ratio in tam diſtanse : tis addunt , litteras 22. alphabeti, & fic
faciunt numerum .72. quem vocant
QVÆSTIO III. '. SCHEM HAMPHORASCH, nomen
'expoſitorium Dei, & dicunt eſſe nume
An verbis ; & incantationibus vis infit mot rum LXXII.Angelorum præſidium or.
bosſanandi; Autmirifica perficiendi? : bis , & per quos invocatosedantur mil .
racula ab hominibus , hanc docuiere lo
1.. IDetyr Origenes & :non im - ſeph Carnitof.& Recanath, & alij. Hæc
V , .
euti quidam medici valdè ſuperſtitioſi. Verùm hi omnes diverſis fundamentis
Q.Serenus,b & Aetius,&alij. Conatur nituntur. Quidam impiè negant curan
Trallianus etiam Galeno adſcribère: dum ; hiſce rebusdæmonum opera in
conſentiunt Arabės ferè omnes Cabali- terveniat,necne( ut Paracelſus) qui pro .
tæ, & recentiores ludæi; Magi quoque inde faris indicant ea naturaliter non
omnes , cum Agrippa & Paracelſo :Pli- | perfici: & hoc dicere hæreticum eſt. Alij
nius , c & cum eo recentiores quidam , dut, quos citavi,medici, & Plinius) ſolis
qui Platoni nimis addicti. Item Cabali-: | adhæreat experimentis , & quæ fieri vi
dent, .

a bride.contra Cellum . b Serenus lib.de temed. Aelius7 8.0.5.0.9avianus in Euporiſtis Maro

Files Trallianus pafsim . c l.28.c 2. d Picus in Poftion.Magicis.Ficin.l de vita ftudiofer.Pom .
ponec ex 1 Celiam Grillan.de fortil. 8. Pet.de Loyer / 1.de fpet culté 1.4.4.4 .. Augalt.
Inpanusin Parabata vinto dicens,verba medentur morbis corporis, & c.quod fanèerroneumeſ. Nifi
quis ellos velit excufare dicendo,loqui de verbis ,& ifunt pats nixa: fed hoc företimproprie vim verbis -
- Oribuere:qua nincx ijs ,fedex pagoconventu , & quidem per damonem DW Dru ).
 LIBRI I. CAP, IV. QVÆST. IN.

dent, leviter nimis illis ipſis, quæ cer- & ſingulis dedit proprias huic naturæ
nuncadhiberi,medijs affcribunt , de ijs congruentes operationes:quæ vocantur
quæ non vident nihilcogitantes,Plato- operationesnaturales,quia naturæ ſuppo
nici quoque Phyſiologiæ minus addi- | ſitiſuntconvenientes. Deindè Deusad
&ti,Magicis autem nugis nimis creduli: didit alium ordinem ſupernaturalem , qui
facilè pro
naturalibus fuperftitiofa mul-| poteſt dividi in duas fpecies, prima ele
ca receperunt. ordo gratia ſeu miraculofus, ( pro ijſdem
2.Contra hos omnes hanc ſtatuimus. enim hæc duo nunc ſumo ) ad quem or
Concluſionem , Nulla vocabula vim ha- dinem pertinent quædam operationes,
bent naturalem vulnera vel morbos ſanandi, quæ vires hominum & Angelorum om
velnoxasalias depelendi.Dixi 1. Nulla (ne- nium exſuperant:quarum qperationum
gans de quovis verborum genere.) fivè , principium non eſt rei lingularis naru
ore prolata,ſivè ſcriptô comprehenſa :ſ- ipla illa Deigratia, volunras abſo
ra,ſed
vè ſola & incomplexa ( ut vocant ) live | luta, & omnipotenua : hæ dicuntur ope
complexa , & in propofitionem vel ora tationes gratia & ſupernaturales ſtricte
tionem aliquam verlu aut prosâ relata: fumptâ voce, item operationes miraculoſa.
fivè fignificativa, fivè nihil ſignificantia: Altera eſt,ordo prodigiofus,.quiordo reip
fivè Hebrza,live alterius linguæ :ſivè di sâ non excedit terminos naturalis ordi
Cta cum libiio aut afflatu , fivè aliter, nis , fed tantum dicitur excedere ratio
quomodocunque,abſente,vel præſentene modi, quem vel omnes homines,
agro.Dixiz vim naturalem , quia Zelo vel plerique ignorant : & ideò ſolemus
typiæ illa adiuratio & lex TORATH eum quoque vocarelupernaturalem ,

KINA, quicquid habebat efficacitatis, largè accepto vocabulo , clariùs autem

de ſarſum habebat:ferè ficut hodiè, pre- ac lignificantiùs vocatur ordo praterna
ces Eccleſiaſticæ > formulæ Sacra- turalis ; ad quem referunturmultæ mi
mentorum & Sacramentalium ; & rificæ operationes factæ per bonos , vel
exorciſmi , vim habent ſupernatu- malos Angelosmotu locali, vel ſubitâ
salem ex Dei inſtitutione , velgra- naturalium agentium applicatione
toſo concurrendi modo : qua dere non Quoniam verò in his , effectus naturæ
eſt noftriinftituti nunc differere . Nece rerum ſecundum eſſentiam non repug
nim ( quod pro tota bac materiâ notan nat , nec modus operandi vires Angeli.
dum )nuncagimus de opere naturali , ut cas exſuperat; idcò taleseffectus potiùs
opponitur operi animali, vel operi libe- i lunt naturales latè ſumptâ voce , quàm
ro,veloperi violento , ſed ut opponitur ſupernaturales: aut miraculofi propriè
operi artificiali ,vel etiam operi ſuperna- loquendo : & præternaturales,quam có
turali.
trarij naturæ aut violenti : quia tamen
3. Deus ad huius univerſi perfectio . vulgo cenſentur ordinem naturæ fpe
nem primò ftatuit quendam ordinem na rare , ideò ſolent ſupernaturalibus an
TW2, dum rebus ſingulis largitus eſt na- numerari , led proprie ac preſsè præter
turam ſuam atquc effentiam peculiaré, naturales, autmiri, aut prodigiofi,de
H 2
bens
Num.s.
 DISQVISÍTIONVM MAGICARVM

debent voeari. Tres ergò Deo ordincs merandas, fuit medicorumb & philo
ftatuit, naturaleni, miraculoſum , & fophorum faniorum . c Vt auctoritaic,
prodigioſam : ſeu , li duos malis , na ſic & ratione prævalemus. Ita enim ra.
turalem & ſupernaturalem . His alium tiocinamur. Verba nullam vim neque
adiunxit ordinem homo , nempe Rerum artificialem , neque naturalem habent,
artificialium : quando res naturales, fini ad hujuſmodi effectus.de vi artificiali,
à ſe intento accommodans, & applıcans, nemo vnquam vel ſuſpicatus fuit. Su
diverſas rebus formas indidit: quas illis pernaturalis ſi foret: gratiæ ,autmiracu
natura non tribuiſſet, niſi induſtria hu- li foret : hoc autem dici nequit.
mani intellectus adlaboraſſet. Nunquã quia Deus nihil tale promiſit,necEccle
tamen poteſt humana induſtria quid. liæ revelavit, quaic Magiiactant : nec
quam efficere, quod rerum naturæ uni- Deus iuvat Magicas incantationes : nec
verfæ repugnet : quarè naturali ordini in Beelzebub lic operatur , ne gloriam
accedit ifte artificialis ,non verò eum de- illi ſuam câ menſurâ communicet, quâ
ftruit. & fubſervit potiùsquá tranſcen ſolet Angelis & Beatis.
dit & naturale. in hac & cæteris hoc 4. Vndè apparet , quàm incautè nu
tractatu quæftionibus primo tantùm perusille Homeri interpres Spondanus
illo modo ſumimus : uttres illos alios ( d) foleat repetere illud axioma: Deibo
ordines excludamus : artificialem , pro- nitatis effe,ad ejusque gloriam pertinere, tam
digiofum,& miraculofum . admirandas effectiones creaturæ , nempè de
Notandum præterea,
præterea, naturale effec- moni , conceßiffe: Sed Calvinianus erat ,
tum à natura non produci , nidi motu , cum illa iuvenis fcriberet: maturior æ
vel mutatione, fanitas autern mutatione tate, cùm relipuit, & ad Catholicos re
fiat necelle eſt mutatio non contingit , düt, nunquam hoc effurijſler. Si ſuper
fine qualitum activarum virtute.activæ naturalis iſta vis non eſt :reſtat , ut fit
qualitates ad operandum exigunt ſub- | prodigioſa, vel naturalis. Si prodigioſa:
jectum aprum , & idoneè ad agendum , non fic miniſterio bonorum Angelo
præparatum . rum : quia ( ut poſtea docebo ) hi fe non
Ex hoc fundamento contra cunctas immiſcent Magicis operationibus:ergo
adverfariorum machinas validè cöfur miniſterio malorum Angelorum , quod
git conclufio quæ fuit omnium Patrum : negant adverſarij quidem , ſed vim ar
exceptô fortaflis. Origene: D. Thomæ, 1 gumeoti nequeunt evadere : fatentur
Gerlonis & Tlieologorum cunctorum alij , & ideò coguntur etiam fateri vim
( quod fciam :) Vlpiani eriam 1.C. ne verbis nullam inelle.
gantis alicantationcs medicinis annu Deneque nullam verba hæc vim ha
beat

ali in Princ D de extraordi.cognit. b Hippoc li de facromorb Gos'en 16.6 10.fimplime.de Favas

Ist de abdit per caufis i 2 c.de cur./up nat Beniucn läb de abdmorb.cauf loa Langii Epif:33 Franc.
I wiejij de facrophilofoph 3. Auger.Ferr l...methoc. 11 Scalig.ksb 6.de ſubril.c 3 + 9.Con ironik I.
zote mor,verifics. Bone zj li dephiltris ca. 1.c Theop. lobo de Hift plant. Flurarco in vila Periclis.
Rab. Mai mon 1.1 . perplex c.72 Leo V'airi la 12 de Fafine c. 11. Ant Miran ib,is defing ceriam ,
Grouri... dude senin Ino ...gens de Licanthropis.
 LIBRI I. CAP. IV, QVÆST . 111 . 63

bent naturalem . quia 'verba fcripta, | confugit anchoram ; hæc contingere

ſunt quid mostuum , & omnis energiæ propter fidem vehementem incantato .
expers: quę fi quam vim habent,ab atra- ris, & incantati . Hæc dicens caulam
menti vel chartæ , cui infcripta funt, prævaricaris ( Pomponati ) & viin ver
temperamento vim illam accipiant o bis omnem detrahis.Grorum illud,cre
poriet. & proindè fuâ propriâque vi ! dulitas opcratur z quam tu fidem nun
non operantur.Ore verò prolata verba, cupas ? quæro qualis iſta fides? nondi
vim tantùm habent contactu aerem fe cet opinor ſupernaturalın ? fic enim
riendi , ut & animalium reliquorumque vocare ſuperſtitionem atque perfidiais:
ipanimorum ſoni. Sed fonus tactum prorfus impuum & perfidum . diceser
non magis valet immutare , quàm co go naturalem , five humanain . cuge ,
lor auditum , vel dulcedo viſum , quia habes tut cauſx favenrem Ferrerius
non lunt lenſuum iſtorú obiecta. Qua e qui fiduciam hanc etiain ab adftan
rècùm ad fanationem corporis neceſſe cibus exigit. ridiculè, quali poflit ima-
ht,ſenlum tactus immutari: fateantur ginatio , yeladftantium , vel iplius in
oportet , fanationi morborum folam cantatoris , quicquam operari in x
verborum prolationem vel fcriptio- groti imaginationem , corpus, vel ani
Dem nihil conferre. mam . f Ipſius ægri credulitas confi
5. Reſponder Pomponatius , verbis dentis fe iuvari pofle ab ea re , quæ nul
primò & per ſe duntaxat auditum , af- lam juvandivim laber naturalem , tam .
fectionibus deinde animi immutatis vehemens eſſe pollet ; ut humorum in
per accidens tactırım quoque immuta- ducat alterationem , vndè fanitas lib
Ti. Sicutvidenius ( ait ) fieri ab oratoribus fequeretur , ut benè Galenus , litamen
faculrat; Rhetorice , do peritis muficis vi iple auctor libri de incantationibus :
barmonia. Sed contra : Oratores non ſed cô caſu fànitas verbis dumtaxat ad .
verbis nudis , verùm pondere fenten- ſcribendá ut occaſioni cuidam , non ut
tiarum & rationum momentis perſua- | caufæ .
dent : fi nada tantàm barbaraque & 6. Simili modò finceræ & : rectæ phia.
nihilſignificantia , vel parùnrapra per- | lofophiæ repugnant , ſententia onge-
movendis animis , aut velana & rici niislibr. 1. do 5.cont. Celfum , nomina in
cula , un fant incantatorum verba , pro una lingua producere effectus , quos
ponerent: nunquam animos concita nequeant in aliam translata : & fenten
rent- in muſicis, ipla concentus ſuavi- tia Pici in conclufionibus Cabalſticis 1
las & harmonica modulatio diftrabit ( quem optimè refellit Pecrus Ciruelus.
animum à doloris cogitatione , & ad | Darocenlis in quaft . de Cabala & M.
Iztitiam provocans lenit & contempe i gia Iudæorum , quæ eft vltimna inter eius
r2t humores : cui , quid fimile in horri- Paradoxas quæftiones , barbara & nihil
Euis ac ftridulis fibilis atqne fufurris ſignificantia nomina plus habere effica .
magorum ? Vidit etiam Pomponatius i citatis. ea quoq; quæ GregoriusTulofanus
hic lc operam lukille : quare ad facram
8 tradidit: cùm de Hiſtrionibus, & poc
H3 cis
9
& loco cilih . f Refüt.sluznillup.cap presin . & libirg sa!ar.6.098
 UM
SITION MAGICA
RUM
42 DISOVI .

tis dicta , ad excantstores accommodat: | pridem definivit artic.9.fo.deMagia Tera

quod eorum verba tùm demum rata tid ſomniant , nomina propria radios
liat & efficacia , cùm animô intento & quofdam elſe rerum ,quas ſignificant, &
obfirmato ea proferunt. non eniin iſti in ipfis nominibus , quaſi vitam quandă
perſuadendo & affectiones conçitando latere. Quid dignum Anticyris, finon
operantur , ut illi. iſtud : Quicquid enim Platonici dicant,
7 . Videte nunc frivola & impia Ma- 1 nomina ſunt hominum arbitratu indi.
gices patrocinia , & quibus fuperædifi - ta: Nomina quoque nec ſunt ſubſtantiæ
cat, una fundamenta : quæ Cabaliſticæ corporeæ aut fpirituales, nec ſunt acei
tamen inſaniæ amatoribus mirifice pla- dentia inhærentia lubiccto:quarè vitam
cuerunt. Afferuntprimò littcris & fylla in ſe habere non poffunt : adveniunt
bis quandam effe cum cæleſtibus cor- quoque ſeu induntur rebus , quas ſigni
poribus & mentibusſympathiæ conne- ficant atque denominant , extrinlecus
ficant
xionem . quod tamen non probant ulla planè : quarè necemanantes à rebus ra
ratione , ac ne traditione quidem : nec dij dicendi.Multa quoque ſuntnomina
poſle probari , nifi illorum teſtimoniô, nihil ſignificantia:multaquid aliud à rei
revelatú, natura lignificantia: quin & ipfa illa,quç
quibus
dæmonesid à autem funt foret
dæmonibus mendacillimi , naturam rei ſignificant ( qualia putan
nunquam fpontè verum dicturi, necá tur, quæ creaturis Adamus impoſuit, b)
magis,uit verum promant,compell pofhæcnullum potuerunt à naturis rerum
i
funt,id nunc luppono inferiùs probatu . , influxum recipere: quia res corporeæ
Tus. Secundò dicuntyerba illa majoris naturaliter nihil efficere poſſunt in id ,
naturâ fuâ efficaciæ elle , quæ ſunt orta à quod corporis expers eſt, ut ſunt no
lingua digniore & à ſanctiore dignitate mina.
inſtituta , & quæ res ſanctiores lignifi 8. Objiciuntnobis , Deum ipſum re
cant :quain rem irè nugatus deprehen- bus nomina indidiſſe. Probant, quia
ditur Laurent , a Ananias. Hoc diabolus ſcriptum fit,omnibus ijs nomina vocat,i &
commentus , ut fanctiflimis quibuſque alibi:d gaudete, quia nomina reftra fcripta
rebus faciliùs & libentiùs myſtas luos ſunt in cælis. ] Refpondeo Deum quidem
faciat abuti. Sed refellitur , quia nec rei i noſſe cunctarum rerum , ſingulorume
fan &tæ fignificatio ,nec linguæ dignitas, tiam Angelorum , & ftellarum ( de qui
nec probitashominis inſtituentis,ullam bus cô locô agit propheta ) naturas pro
qualitatem phyſicam operativam poſ- j prias, & fic ea ,cum lubet, proprijs no
ſunt vocabulis imprimere . Deus etiam minibus, hoc eft convenientibus earum
formulis Magorum nihil gratiæ vel vir naturæ , vocare poffe: fed ea nomina
tutis promiſit, nec elargitur ,quomodo ; mortalibus incognita funt , nec magis
lit Deus fibi contrarius ? quomodo ap- revelata. deindè præſens poſitum pro
probct artes , quas iple vetuit ? denique 1 futuro , vocabit; ut patet ex Hebræo vo
falia afferere blaſphemum & erroneum | cabulo, quod futuri eft temporis . Prior
elle Pariſienſis facultas Theologica iam- ergo locus nihil iuvat hos argutatores;
multò

b lub 3 de naturde mon f 99 a Geneſ 2.0.20,6 Pfal.146 verſ:4.1 Luc.10.verf.19,

 L'IBRI I. CAP. IV. QVÆST. III .
mulid minùs pofterior :nihil enim aliud 10. Quartum delirium elt,vim com
eſtnomina diſcipulorum in cælo ſcrip- plexorum verborum , ( propofitioner
tá ellc:quàm effe in'amicorú Dei relata ſcilicet & orationum ) efiicatioreme
album ,quod alibi dicitur inſcripta effe li- | Primò quià veritas (inquit Archimag115,
brovite ; quod fivè accipias ſecundum in ipſa propoſitione contenta hic accedit : (1
æternain Dei prædeſtinationem , quæ iusveritatisvis maximaeſt, quandoformula
mutarinequit;liveſecundùm prælente ſeu carmen virtutis ac operationis aftri ſeu
iuſtitiam , que mutationi obnoxiá ;certè numinis, quod cõprecamur,continet comme
id homines impij param reverenter ad morationem :) O Satan ,Satan tibi quàm 1
indicitia nomina,quibusab hominibus peřpetuo fimilis es? pergis hoc telo di
diſcipuli compellabantút,audent trans vinos honores cófequi. Nonnè fatis hoc
ferre,quid magnoperè gaudendum il- indicant, quæ myftes ille tuus , exempla
lis,ob communem abi nominationem petit , ex Hymnis Orphei & Apulei
cum cæteris hominibus,brutis etiam & fcriptis idololatriæ plena ? tùm quia au
urticis: quorum nomennon minusDeoctoritates illæ poetarum refertæ vanita
norum erat,quinovit omnia ? ris :cùm quia lenlum ac intellectum car
:
9.Hinctamen illi inferunt, voćes ſi minis altris'affcribit:tùm quia per hoc
gnificativas primariò,per inAuxum cænumé intelligit cacodemones; quos aſt
Ieltem ,figniſicare ? ſecundariò , tantùm ris & fingularum rerú fpeciebus,Magi
per hominun impoſicionem : & quia in ca diſtribuit: Conatur etiaprobare,quia
fignificativis nominibus utcumque'có. qui integram orationis texturam pro
concurrit, in non ſignificativis-aleerum init, inagisanimo dictis intendit , quàm
tantùm ;ideo plus vitium habere nomi- qui verbum unum atque alterum : qua
52 fignificativa. Quod 'imprimis alij te vis quoque vehementior imagina
pernegant,quinon ſignificativis ampli- tionis concurrit, & fpiritùs copiofior in
us deferunt. Equidem lubet ab hisom tem incantatam tranfit.Quæ vana lunt,
nibusqaçrere:nult neceſſe norrfitqué- nec empſitanda titivillitio . Nec enim i
libet influxum cæleftium orbium per maginatio extrā inagiriantein in res fe
traduces qualitates in tubiectúm tam iunčtas vim habet ullam ; nec fpiritus
remorum influere;ipfisinfluentijs reci- | ullus
ullas à loquente prodit, qui rem'incan .
à loquente
piendis aprum & accommodatum : de- i tatam. contingit: præter aflatum : aftla- -
inde,namresincorporex ,ut ſuntnomi- tus autem facultas ad fanitatem nulla :
na , fine ſubiectuim idoneum recipiendis eſt; ad morbum & noxam per contági
qualitatibus corpórçis ? quoruut prius | um aliqua,ut docuimus.
nequit negatiita poſterius nequit affir u . Ex his inanifeftum fit falla q110
t æ
mari. Nihil ergò tribui energi pri- que élle, quæ ex tam bellis axiomatibus
mus ille influxusceleſtis,Impoſicioquo inferunt corollaria quod afferunt opor
que humana ,cùm hitnuda & merè'arbinierë,utfic fanantes afhentægro , & ei va
fraria denominatio, quid qucât infue- ! cabula quaſi inhalent. 2.Quamliber hu .
iesnec Argus videat, quem ferunt fuiffe iuſmodi incantarionem præter ordi
osulatillimum ..
nem folitum & retrogradè prolata si
 A LIB . I. CA . III. QV . IV .
P ÆS
T
aut fcriptam , inſolitos effe& us gignere. 1 & Faſtini nomen inter obſcæna relatú )
3.debere ea, quæ Magus vultimpetrare, alia quoquc amuleta ſuccini aut alte wa
inicribi rei, quam ut inſtrumentum ad- rius materiæ contra morbos geſticabát
hibet, exempli gratia, litabella , velper- 1 quæ dicta amoleta, amolimenta, ſervato
gamento,velherbæ folijs utatur debere ria, probra, quemadmodum & Græcis
Sulcribere tolio,membranæ vel tabellæ, | lua fuêre,qepiafTQ, Arepeduata, Torpe
ad quem id effectum faciat,cur cedo:an ocja ,dodTEUTA ,YA Puhaxtúpse,malorum ,
quod verba non fatis efficacia per le ut putabant, averruncatoria. Sic etiam
prolata ? an quod alioquidæmon lur- prodeffe fibi putabant Iudæi ſua phyla
uus,ut ca non audiat; vel quòd lcripta , Eteria,ſequeper illa cuſtodiri ac præſer
quam audita meliùs intelligit? an quòd vari à malis , perperam accipientes divi
ad memoriæ lapſuni fulciendum opus num præceptum . b Eundem errorem
hàc induſtriâ ?nihil horum in caufa , led Catholicis, nó hæreticus tátu Wierus;
vater illevanarum obſervationum mul. I fed & qui Catholicus videtur ex ſcrip
tiplicatione , velut varijsretium plagis , tis , Remigius Lotharingus , c impingit;
fic pluribus peccatis mileros amatilla- hinc omnium periaptorum ulum te
gurare.Legi exempla quæ Leon . Vairus merè condemnantes ex Patribus non
collegit , led in his omnibus pactum fatis imellectis .
cum dæmone intercedens caufà fuit ef 2. Dico primò Amuleta huiufmodi,que
fe &tionum.Vide inf.kb.6.anacephaleol. collo dependent , vim nullam obtinent natu
monito . ralem ratione verborum , characterum , vel fi

QVÆSTIO IV. gura, vel conſtellationis:ſed duntaxat ratione

materia , ſiqua huic , antipathic vel Sympa
De amuletis & periapris. thia naturalis vis infit.Hæc concl.eſt Ca.

Ota eſt Græcorum athletarum tholicorum omnium ,& etiam gentiliú ,

N conſuetudo, fed paucis: philacte- quos præcedentr qratione citaviinus.
rijs ufi ad victoriam ne niceterijs magi- Probatur, quia phyſicæ ligaturæ facul
cis ſuperaret adverſarius.monimentum tas neceſſe eſt, utà natura rei iplius de
huius rei habes in antiquis glollis lu- pendeat,quæ non competi ', nili ratione
1 venalis Sat. 111. his verbis ; ruftici didice- i materiæ feu ſubiecti. Quarè fi quis ef
runt luxuriam & paleſtris uri, & fracterijs fectus producatur, cujus caula nequit
( corr.philatleris) ut athleta advincendum , eſſe vis naturalis ſubiecti : effectus ille
e mox : nam & niceteria fillateria ( iterum i prodigioſuserit, & amuletum ſuperſti
furr.philacteria ) funt, quæ ob rictoriam fie- tioſum , qualia mula congellit Colta
bant, de collo pendentia geftabantur.& c. | Ben - Lucas ludæus Lufitanus: d Hucre
Cunctis autem nota Romanorum gen- i ferendu, li figură attendunt ; quod Hif
tiliun conluetudo , qui ſoliti puerulis į panicis pueris ex Gagate ad collú deli
de collo res turpiculas ſuſpendere, Pre- gắt,manu in derisú,inſerto intra digitos
fiſcini,ut dicebát ,ne faſcinarcntur (unde primores pollice,cóformata. Higam vo
cant. Dico
m 1.1.de Foc.c.s. . Exod.13.Deut.6.8.Maurb. 23. v.s.vbip'uranotamus in com
meri. b 13.dæmonolat.c.3. cl.de ligaturita
 LIBRI I. CAP . IV. QVÆST , IV.

Dico fecundò ; Quando in ipfis verbis quias ita ſemper maiores noſtri ſunt
modofcriprionia,crucium numero, figura vel venerati:
fimilibus ſpesnon ponitur; pium & ſanctum 3. Agni cerei ad boc à lolo Pontif.
ef, reverentia cauſa Sanctorum reliquias, Maximo quotannis benedicuntur:la.
cereas agni Dei effigies, Evangelium S.loan cræ ſcripturæ teſtimonia , ut licet ore
nis. Pfalmum Davidis, & fimilia S. Scrip . proferre; licet etiam deſcripta collo de
ture teſtimonia ſecum geftare collo appenfa: ferre , & narrat Leontius Epifcopus
fed effectus,qui inde oritur,etit ſupernatura- ſanctum Simeonem Salum mulieri
lis, D :i beneficentie adfcribende , Alijs magæ amuletum in tabella conſcrip
autē ligaturisuti, quas vel ufus Eccleſia Ca Giſſe; quo geſtato illa non potuit am
tbol. vel proborum medicorum ars non com pliùs divinarc , nec magica amuleta fa
mendat , uti omninò eftprohibitum . Quod cere , ( Sur . I. Iul.) nec ullus ſanctorum
ad reliquiasattinet , hoc loco videtur Patrum hoc unquam improbavit . Nă
non fatis cantè locutusinſignisDoctor D. Bafilius e damnat nepicupata cha
Theologus Ciruclus Darocenfis lib. de racteribus ( nempe magicis ) inlignita.
Superft.cap. 4.P. 3. quando leviculis ful- Incertus auctor in Matt. qui exſtat in- '
tus rationibus facrarum reliquiarum rer Chryſoſtomi operá , f invehitur in
ad collum geſtationem improbare non duo nequam genera hominú :primum ,
veretur.Dilleotit ille ab hæreticis. nam qui ex huiuſmodi ad collum fufpeirits
ipſe concedit reliquias Sanctorum in iph ſanctiores volebant videri,ut Pha
templis honorifice fervari, & adorari: i rifæi olim : ſecundum , qui ex eadem fu
fed non vult eas à privatis collo appen . perbia , quæ ad collum alij ſuſpende
ļas geſtaci; temere vel incaute repre- rent, ipli de capillis, velveſtimentis ſuis
bendens antiquam virorum valdè fan i largicbantur. Ipſe D.Chryfoft. mulier
Ctorum conſuetudinem .Nonné B.Hc- culas illas reprehendit , vel quod non
kena clavorum CHRISTI unum fræ- rectâ , ſed Pharilaicâ id intentione fa
no equi alium galez Conſtantini indi- cerent ; vel quòd, per opinionis erro
dic :Nonne BeatusAntonius palmatam rem , non à Dei gratia miraculoſum
illam Anachoretæ S. Pauli & ipſius auxilium , fed ab ipfamateriâ ,vel forma
Antonij eritum cum melore pallium ſcripturæ , id præſtolarentur,utfaciunt
exultans Athanafuus tulit ? Similia de hodiè , quidicunt debere effe fcriprum
TheodoriMartyris puluere Nyffenus: Evangelium in membrana virginea,
de carena B. Petri magnus Gregorius. I vel litteris vel lineis miniatis & cæte
Sed in te nota non elt iinmorandum . ra.Sanè Chryfoftomus eadem id men
Concluſionis prior pars probatur . Ec te reprehendit. qua divus Hierony
cleliz Cathol. inveterato & falutari! mus, & quiſatisindicat , phariſaicam il
more , nec non ſententia D. Thomæ. lam ſuperſtitionem præfidium ab ipſis
Maldon.d Navarr .Silveſtri , & alio- pittraciolis , non deſuper à Cuſt: d :
tum . Ratiocft, quia Sanctorum reli- ' ffrael, Deo Saboth , exſpectantem , ſe
I repre
d Th0.2.29.6.ar.4.Maldon in 1,6 - p.Ioan, c.Hom.in Pfal.45, fHom.34. in Matth.is
Mass.bom.72. g Ind.c.23.Nastb . 1
 66 DISQUISITIONVM MAGICARVM

nehendere : item quod quæ extrinfecus que adeo , fratresmei,ut illi ipfi quiſeducunt
gerebant, corum cultum & obſervan - per ligaturas,per pracantationes,per machia
tiam intrinſecam , quæ præcipua,negli- namenta inimici mifceant pracantationi
PL
gebant. Denique in vita S. Antonini in- | bus ſuis nomen Cbrifti , qui iam non poffunt
feſtationem. quandam dæmonum ,cùm ſeducere.Chriftianos, ur dent venenum ado
preces quaſdam membranulæ inſcrip - dant mellis aliquantum . ).Chryfoftomus :
fiffet, & in cubiculo antè Deiparæ Vir- homil. 25. ad P. Antiochen.
ginisimaginem aftigiiulliler, legimus Quid verò diceret aliquis de bis , quicar 01

diſpıılıfle.( Surius tom.3.fol.34. ) Aucto minibus, & ligaturis utuntur: & de circum .
ritas R. Gregorij Pape -idem probar ligătibus aurea AlexandriMacedonis numif
epiſt. ad Theodelineam , quem iure mata capiti vel pedibusa Dic mihi,benè funt
fuo, id eft, Calviniſtico, carpit lol.Scalpes noſtre,utpoft crucem & mortem Domi 1
A
liger in Elencho cap.8. verba divi Hie- nigentilislegis imagine ſpem falutis habean .
ronymicontra mentem eius deter- mus?& . damnarunt hæc etiam tempo .
quens. Sed bene , quod ovillum la re Caroli Magņi Patres Concilij Turo. :
nitium iam deponere. Scaliger ince - nenſis cap. 42. & ipſe Carolus. libr. 6 ..
pit. Capitulorum c.72. & prius Conftantia
Poſterior pars concluſionis proba- nus Iinp.apud Ammian .l.19. & Anto
cur canonibus , qui anathema fulmi ninus Caracalla,apud Spartianúin eius
nant in eos , qui philadterijs ( hoc eſt vita . Tales ſunt nefariæ illæ formulz "
conſervatorijs ) utuntur; & ficlerici ea precum ; quas contra vulnera, & peri-
faciant, iubent eos Ecclelijs eijci . Can.i. cula igais ; aquæ & alia , quidam per :
& 4 :26.9.5.qu canones quomodo fint mendacium adſcribune B. Leoni , & :
intelligendi, & de quo genere phila- alijs Canctis, & ( proh dolor)multiho.
cteriorum loquantur :, petendum ex; die geſtitant ; quibus Diabolus ſemper -
alio canone,nempèult.eiuſdem quaffionis, tandem imponit, & quando funt in ſtaa .
ubi inter cætera in hunc modum fcri. tu pellimo lethalis culpr ,Gnit cosoccio
bit.beatus Ifidorus, ad hæc pertinent liga- di & deferit., quos antèaliquotics de
tura exſecrabilium remediorum , qua ars fenderat.Poffem nominare mihi probè
commendat. medicorum , ſeu in pracantario- notum ; cui id accidit: Norunt Franci, ,
nibusſeu in characteribus fufpendendisatque cum ſuperioribus annis, cú BaroneDa
ligandis: in quibus omnibusars demonum eft | nou , hæreticorum Germanorum exaa
guadam peftifera focietate bominum & An- mina inFranciam irrupiſſent, & à Duce :
gelorum malorum , exorta . quæ lumplità Guifio ftrenue debellata fuiffent,huiuf
D. Auguſtino lib. 2. de doctrina Chri : 1 modi ſchediaſmara collo cælorum fc .
ſtiana. idem alibi confitmat, D. Augu. Te omnium appenla, fuiſſe reperta ab »
ftin . a his verbis , Finguntſpiritusmaligni j ijs , qui cadavera fpoliarunt. Hoc ge
wabras quafdam honoris fibimetipfis , ve ſiç nas ſuperſtitionis" ſublannat Lucia-
decipiant eos , qui ſeguuntur Chriftum . VE | aus bo & Antonium Caracallam.ſup.
pļicijs s

avadan is Icon Distrit philof

 LIBER I. CAP. V. QVÆST.L.
plicijs compeſcere, conftituiffe teſtatur continebantur hæc verba : ſupplico vos

Spartianus. Et Tatianus Affyrius a hæc Angelus Vriel , Angelus Raguel, Angelus

omnia refertad Dæmonum dolos , & Tubuel, Angelus Michaels Angelus Adimis, 2
pacta per Magos cum illis inita. Huc | Angelus Tubuas ,Angelus Sabaoth , Angelus
etiam refero quod de urſariis, ſic refert Simihel.]
Balſamon Comment.Syn.o.in Trullo ; Quibus lectis,Zacharias Papa inter
Vrſas trabere dicuntur ij, qui ar&totrophi rogavit Epiſcopos , ſententiam de his
appellantur , qui quidem in capite & totius fuam proferrent: illi damnandam Al
animalis corpore tinturas appendentes , & debertum pronunciarunt , uthæreti
-pilos ex ipſo tondentes eos una cum rincturis cum : caufa verò ſubditur & ipfum De
dant perinde ac remedia e amuleta , tan crelum concilij his verbis : oão enim no .
quam contra morbos & faſcinantes oculos mina Angelorum ,qua in fua oratione Alde
conferre poſsint. ] Huc pertinent cciam bertus invocavit ,non Angelorum ,preter Mi
formulæ omnes , quibus immiſcentur chaelis , fed magis damonum nomina funt,
nomina ignota Angelorum , hoc eft quos ad præftandum fibi auxilium invoca
alia præter, Michael,Gabriel,Raphael. vir. Non autem , ut à veftro fancto Apoftola
hoc mirum fortallis alicui videbitur : tu edocemur, do divina tradit auctoritas non
quia Trithemius, & Rabb-alia quoque plus quam trium Angelorum nomina ago
nomina confingunt eorum , quos dinofcimus : id eft,Michael , Raphael. Zacha
cunt eſſe motores orbium cæleftium , rias Papa dixit , optimè proviſum eſt à Vem
item fata decernere, & fatales calus ad - ftra fanctitate , ut conſcripta illius omnia
miniftrare , & mirifica quædam homi.. igneconcrementur : fed opportunum eft , ut
nes ab hisdiſcere; & fimiles impietates, ad reprobationem eius in fcrinio no
quibus ille liber 4 & tyynx [catet. In Stro conſerventur ad perpetuam confuſion
Sybillis quoqueoraculis lib.2 . hic ver nem .
fus exftat, iuxta.quoſdá codices Govor Nunc verò , quia omnia pera&ta funt,
Merkevare rac@posh , Mapausko doposti. i deutrorumque fententia , quorum fuperius
Sed in alijs libris habes #zovita , còpinia | mentio facta eji nunc pertractatum eft.Vni.
ravina: kszádze , in quibus primum ile | verſum concilium dixit : Aldebertus, cuias
lod eſtcorruptum pro lepezuisa ,tertium nobis actus Ở nefaria commenta'lecta ſunt:
pro barbora,itt vocant eos Trithemius & qui ſe Apoftolum cenſuit nominari , &
& alij , quicælorum motores eos fa . I qui capillos de ungulas fuas populispro ſan .
ciunt. Sed nitor auctoritate & ſanctio- | citate tribuit , quique fub obtentu Angelo
ne concili, Romani, quod fuitcongre. rum demones in ſuum auxilium invocat : for
garum Roma lub Zacharia Pontifiab omni officio ſacerdotalis alienus, & c. ]6
, d damnandos errores Aldebert Igitur ex concilijhuius ſententia, dam
ce a
& Clementis hæreticorum Germa . | nanda cuncta periammata , periapta
niam perturbantium : ubi inter cætc . ligaturarum & Gmilia . ubi alia nomi,,
ca , lecka una oracio Aldeberti , in qua a leguntur , quam trium , quos
ſacra
.

a Ora , constagene, Vink apud Sur.lima; menfe Junirin v't . S. Bonifacij fol494
 SI CA
R
O VI I
SJ AG
DE M
S8
facra ſcriptura nominat, Angelorum . cié pertineat?quared licita fit, an illicitas
Nominatur quidem Vriel. 4. Eſdr. 4.9 . 10
1 Sed liber ille Canonicus non eft , nec QV ÆSTIO I...,
tantæ auctoritatis ? & in eodem reperias Andurum bac arte verum conficiatur ?
Ieremiel, quem nemo recipit: Aldeber ,

si verò cætera nomina nonnihilfunt D Vo qualtio hæc complectitur :

quid- fieri
corum libris habentur. Sed de Vriet fieri foleat ? quorum non eadem ratio '‫ܐ‬
accurate ſcripſitNicol. Serarius nofter eft : priùs quam decidamus quæſtio
comment. in cap . 12.Tobiæ q . 1o.cum nem , quædain de nomine & origine:
quatuor ſequentibus.Illud quoque at- lunt præmittenda.
tendendum ,ne iplisAngelorum nomi SECTIO I.
nibus veris Vtentes', ea malis Angelis
accommodarint. cur non hoc auſint , Quid nominis fit Alchimia & quando
inventa ?
quiauf ficabuti nominibus Dei ? audi
Procopium in Levit. contra quofdam Nomen Arabicumi elle volunt,
& id indicare nomi.
curioſos hoc utentes prætextu his ver
bis agentem . Attamen ( obijciuntquidem ) nipræfixum ,aljut in Alinanacha, o alma
invocant Zabaoth. Quid tum ? impiè hocfa - geſtum , & fimilibus, Mixcobarbarum
ciunt. Nam illam appellationem non Deo, ergo vocabulum fuerit, ex Arabico Ai,
ſed demonibus tribuunt, & plerumque illi & Græco ,xów ſeu xówv, quod idem ac
demoniaciufurpant nomina divina, dum ea fundo ,alij Græcă planè vocem cenſenty,
imponunt damonibus , quorum ambitioni ex quibus cft loannes Chryfipp. Fania .
nus , qui deducit, napd Thv xonazvrg
ferviunt. hoc fit in prccibus Magorum ,
quibusinſerta magna( ſic vocát)nomina.aha ,à ſale & fuſione 6 Sed huic Græci
ſcriptores repugnant, qui plerumque
CA PVT V .. fcribint χημέναη : non χυμέλαν . Sed
quid Xquát ſignificat? quidam ex Plu
Ars aurifactoria , quam Alchimiam nun
tarolio d traduntÆgyptú ſacra lingua
cupant , ad quam magia Speciei ſacerdotibus vocari Chemiam : & indè
ſit referendar
ſuſpicantur,vocari Chemiam , quafi Æ
On poteft lufficienter huic quæ- sypriam : videlicet quia primi mortaliū
Ægyptij illam à Mizraimo Chami filio
>
ftet , quo le uſque vires eius extendant. acceperint, ab Ægyptijs Arabes didice
quarè quatuor ſuntdiſcutienda, primò, rint , & articulum illum fuum Al , ad
an arsitta finem luum conſequatur?ſe- diderint : ab Arabibus , Europæi acce
cundò habendane in numero actium li. perint & nomen & artem , ut & reli
betalium ? tertio ad quam Magiæ fpe- quam ferè medicinam & philoſophiam
Græca .

* N.commons, in Movil, b Dialogo.deCbryfopæia, cCedrenus in Anna Suid mox . ssandr

ti dati Ifid.
 LIBER I. CAP . VO QVÆSTI. 69

Græcanicam .Nimis ifti benigni ſuntin chimiz , quæ in extrahendo fivè fepas
Arabes.Nomen enim notum Romanis rando & in congregando live coagu .
. fuit antequam ukli noti philofophi vel : lando ex aliis metallisauro, tota occu
dođi inter Arabes, & quo temporcA- patur : undè non malè spagiricam vo
mbia adhuc Chriftiana. Invenias illud cant nonnulli, Tapardowärej dyeiperv.

apud lulium Firmicum Latinum afci: 1 à fegregando & congregando. Ad hane

prorem ,qui tempore vix Conſtantini ) quidam retulit illum Manilit verſum
Magni. Apud Agyptios quidem hæc ig Materiamque manu certâ duplicarier ar
ars in uſu etiam Diocletiani tempore te qui, quia de Alchimia & deAlchimi
videtur fuifle, G Suidx credimassb:& ab cis dicero videtur, ( quæck Critica atz
jis fortè Romani acceperunt. Verum dacia contra veterum codicum fidem ,
illud de Chemia merum eſt commen : Sveum tollendum , ut fpurium judicavit.
tum : Ægyprus enim non Chemia, fed utrumque malè tam & Manilii verfi
Chammi dictaà Chamo : fic enim in fculus cit, & non de Chryfopæis; ſed de
Pfalmis legimus ; in tabernaculis Cham , Bracteariis accipiendus, quimalleando
£ gyptiorum , & poftea;deterra Cham , aurum , in bracteasſeu foliola tenuiffi
vocatur ipfa Ægyptus , hocergò no- ) madiducunt & dilatant,& fic {uperfi
men facerdotes , ut teftimonium anti- diem adcò dilatam quafi duplicant. Al.
is
quitat fuæ affe rvâr unt, vulg ò Mitz - chimicè certè non tam duplicantma
Taim dicebatur Ægyptus : undè & ho na, quàm igne .
diè adhuc Turcæ & Arabes vocant , 2. Non ſtatui autem de cota Chy
Máſra. Quarè fi Arabes voluiffentab micâ agere; quam ego artem , quâmc
Ægypto hanc artem denominare : & dicinæ adminiculatur , ſanè laudo, &
addere fuum illud ; Al, vocaffent Almal veneror ; ur phyſiologiæ fætum pre
sam. Quid ergo ?ſuſpicor,ut multa A- ftantiflimum , inventricem anri po
rabum.vocabula , effe Hebræum illud, cabilis ', rei non minùs utilis ad fa
& quidem folidè. nec aliud fignificare | nandum; quàm ad alendum > ac
quam artem fuſoriam fivè liquatoria . quoad fieri poteft , vitam prorogan
Etenim Hebræis, Halichim , e lignificat dam ;ſpiritus enim fubtiliffimos exme
uidera livèfluxus. ab Halech ,quod fig- į tallis ,gemmis,plantisque educens ;quo
nificat facerc ambulare ſeu Aucte.f Un. ſubtiliora, hoc puriora; & quo puriora ,
dè ars liquans ſeu fundens metalla: ad - hoc efficaciora remedia præbet ; mc
jecta liteerula , ab Halichim ,fic alchimia , | talla depurat , ſegregat, perficit,lapides
facillima formatione. Quid enim eft confat ,aquam elicit,ignem vegetat , &
Alchimia, quam pyrotechnica ſiveig- in igne vegetatâ , ac quaſi perennato,
niaria ars; reſolutoria, & parificatoria ( pecimen edit artis & efficacitatis ſuæ,
metallorum ? quæ ot chymie ſpecies in humanâ vitâ propaganda. Mihiqui

Chryſopaia; ſpecies quædam eft Al- | OlibiiMaximi;cujusbeneficiô lucerna

1 3 multis
Lib.3in Luna decreris.'b in Diocles, Pfal.78-57. Psahi05.23.C D'8f1ob.29.01
7773 Lob.24: 50b4. Afio
:
 ION VM
VI SIT CAR
ISQ I
yo D MAG
multis ſeculis conlervata fuit ardens, pliſſe ?An , quia Moyfes in omni Ægyp
Chymicum fuiſſe : de quo Bernardus tiorum fapientia excellens , idcircò &
Scardeonusy a {cribit Patavii antè ali ipfe, & focor ejus(micor Aaronein nó
quot annos , urnam fictilem effoflam addicú & Beſelecl ) animú ad alchimia
his infcriptam verfibus, excolendam adjecêrelAn ,quia Cabali
PLVTONI facrum munu neattingite fures tænugantur Claamum in arcaNoacho
TX
Ignotum eft vobis hoc quod in orbe latera patri fuo libros de Magia naturali furatú,
Namque elemēta gravi claufic digefa labore quos Miſraimo filio luo donaverit; id
Vaſe ſub hoc modico Maximus Olibina. circo inter illos ctiá Chymici libri fue
Adfit fæcundo. cuftos fibicopia cornk . reaſed Chamuſcimus non philoſophiæ
Neprerium . tanti depereatlaticis .. naturalis , verum Magiæ Dæmoniacæ
Plutoni Deo divitiarum dedicavit hoc fuiſſe propagatorem .b Hermetis Tril
fuæ artis Specimen homo gentilis , di, megiſti non pauci ſuperſunt libri; quis .
vitias illi accepras ferens , Intra majo- quæſo vel color tenuis in illis hujusar
rem illam urnam minoralia reperta: in tis ?eruét opinor, qui Phaetoncæo aulu
hac duæ ampullæ adfabrè laborarægar- | eò detorterunt quæ deTurri Babel, &
gentea una , aurea altera : purillimd | quæ deterca promiſfionis, SS.comme
quodam ambæ liquore plenæ ; quo lu- moravit; & quæ Salomon in Ecclefiafte
cerna multis jain ſæculis ardens con - ide meretrice : mores ejus dépingens,
ſervata cenfebatur. Spiritu ſanctô afflatus, ſcripſit, illiad
3. De folâ Chryſopæiâ Itatuidicere: Chymices myſteria deflexecút: quiauſi
quæ vel ex adfperfis pauculi pulveris divitias , quas economicæ prudentiæ,
aurei ramentis, aurum multiplicat, vel & navigacioniin Ophir , difertè acce
ex uno auro verum aurum producit: ptas refertRegum Hiſtorias Salomonis
nam quæ ex auro liquato tantumdem alchimiæ adjudicare.In quosſut mitiſ
vel minùs auri producit , ſed purga - limè agam ) nihil dicam aliud , quàm
tius ; ca nomen aurifactoriæ non me- i quod faruis ſolemus, ſanammentem is
retur. Cbrylopæiæ igitur originem oprandam. Minore longè periculo pec
- quidam nobis valdè faciunt antiquam , cant, Aimar,Ranconetus & Cardanus,
qui præclarô Adami titulô libellum | qui Sibyllæ vaticiniúillud; ivrea ypada
quendam inſignem obtrudunt : ut & var' éx« .Terpadómalo dure:46. & c
alii Moyfis ; & Mariæ fororisejus ; & ad Arſeniçú admirandi lapidis materiā
Salomonis, & Hermetis Trilmegiſti, & | tranſtulerút; quafi quatuor fyllabart &
Ariſtotelis , & Pythagoreorum quo novem litteratum vox alia nulla ret.
rumdam libros venditant : hæc enim 4. Item qui Pandore poculum hoc effe
omnia pro impoſturis habenda duxe - contendunt, ab Heliodo notatú :ſed hi
rim , &ociolorum hominum ſomniis. plurs Epimecheos, ex ſola (pe reliqui
Quid? an quia ab Adamo prima ſcien - quá Promethcos, ex hoc gregefarearur
tiarum principia, idcircò & de hac ille oportet.Nec minùs illi ſuaves,qui Sily .
atte {cripſit,quem de nullâ conſtac ſccio phiū ſaxum extollunt,& propter hujus
lapidis
a in Hift Patavina, bin lib.1 4.3. c Syſiph.quafior.cop .
 LIBRI 1. CAP. V. QVÆST. I. 7 71

Lipidisinvētioné meruiffe nomé; quafi | apocryphus eft: neque claro loco & a
dirinaſapientis aurumant: propter propertô antiquitatem artis fe probare.
miſcuzin in vulgus beneficiicommunia s. Cæpiſſe ſub Caligula docet Plia
cationé, ad inferos décrusú femper re- | nins, bratiónem'ex auripigimento aurú
volubilis faxi ſubve & ionc dánatú ho - liquandi,ſed mox deſille. Foditur hoc
mines præparcè avari. Liberaliores alii | in Syria auri colore , fragili lapidum
cum Suida Colebis auratam pellem ad - ſpecularium modo .Vim ejus magnam
vettát. illud enim Sépas tò xpurópaMor , Caligula, auri quàm fanguinis non mi
Jaſonis; libros fuiſſe in membranis a- nus avidus excoqui juflit: & planè flu- :
rietinis deſcriptos , artis alchimicæ do | xit aurum excellens, fed ita parvi pon
& rinam auritadoriam continentes. deris, ut detrimentum fentiret ,nec po
1
Addunt ali, hocillud aureum fuiffe fe- ftea tentatum ab illo. Diuturnum po
mur,z puogyleupov, juxta Laert. .libris. ftea ſcriptoribus filentium fuit. Vſque
1 Ælian.var.hiſt.li.2.Lucian . & alios.fivè ad Diocletianum filvere. Nam Suidas
(ut corrigunt alii y xpusorpas, aureum auctor eſt , cùm cò regnante Ægyptii
faumen, à Pythagora in Olympiis oſten- res novas molirentur,cæde multorum
fom , quod tamen Origenes eburneum illuftrium virorum in ipſo exordio hoc
appellavit libr. 63.contra Celfumi: Hoc incendium lopitum fuiffe: & conquiſi
illud effe apud Hippocratem mira- ta cùm ibi yeterum de argenti & auri
6 bile & inprimis facrum terré opis'; ex fuſione ſcripta , omnia tyranni juſſu
quo animantia,plantæjalimenta , phar- Aammis tradita , ne ex illa arte ditati
maca, fortuna, & ipſe Plutus profu- Ægyptii, pecuniis freti; Romanis in
s ant. « Hinc apparet quàm vetuftam pofterum -rebellarent . c Aliquot annis ·
ilti originem arti arceffant. Equidem poſtea Zozymus Græcus fcriptor vi
opinorvetuſtam : fedécerta teſtimonia xit, cujus de arte ſacrâ, & Chryſopæiâ
5 antè avum Caligulæ non comperio. libri Manu Scripti affervanturin Regis
Nam quæ dicta,mera ſunt conjectanca Chriſtianillimi Bibliothecâ Fótis belli:
nec magis cerrum ,quod quidam pro- ubi & Blemmidæ liber de eadem Chry
bantex Efdr.libr.4.cap.8 v.2.Quomodo fopæiâ dicitur exſtare. Hic ille Nice-
autě interrogabis terram & dicet tibi: quo- i phorus Blemmidas eft; quiſub Ducâ .
niam dabis terrani multam magis , unde imp . multa præclara philoſophiæ mo
fier fižile , parvum autem pulvere miunde niment a edidit. Zozymo Græcum an-
earum fit. Hoc enim perfpicuè non ciquiorem , non novi:ille Arabes om-
ad artem fuloriam ', fed ad naturalesnes , qui circumferunturævô antece
meralli ex terra pulvere productioné dit: fiétitium Morienum ( Eremitam
poteft referri. Si tamen quis conten Romanum fingunt inepti Arabicè
deret , ad materiam auri tranſmutato ſcribentem ) & verum Geber, fivè Ge
sfam pertinere; is ſciat's neque infalli-' brum Arabem : quinon inventorar .
bili ſo teftimonio niti , quia liber iſte / kris, ut pụtant Fallopjus. & Erafus: ſed
caltor

a Hippesta in epifol.deCrweiab 2.;3.kift:capi4.6 Suidas in Didclesianato

22 DISQUISITIONVM ": MAGICARVM

cultor & ornator præcipuus. Hæc defol. 108., Secunda fententia ( ut opinor )
origine habui dicenda. yerè fuit D. Thomæ.nam licet, ubi no
luit quæſtionem decidere, ibi ex hypo
SECTIO II. thefi tantum locutus fuerit: a tamen
ubiabſolutè & decilivè locutus , ibia
De artis alchimicain duro faciendo pertè & clarè hanc ſententiam tenuit:
efficacitate. produci polle aurum , quoad externas
qualitates,ſed quod ad intrinſecam au . ,
Irum quàm hic in contrarium ri perfectioncin non pertingat : b quod
* frinis contentiofus trahatur. etiam Cajetano ,c.& reliquis Thomiſtis
cultores alchimiæ afhțmativam adeò placuit poftea citandis. Tertia ſententis
tuentur; ut & perfectius aucum fuis fe eft omnium Chymicorum ,& præterea
fornaculis foverc, & educere, quàm na Timonis in lib.3.Meteor.q.ult. Antonii
Tuca ſolita , contendant. Olores Chy : Mirandulani de fingula.certam . lib. 10 .
micorum contra omnia hujuſmodi,ut Marcelli Pálingenii Cardani, Lacinii ,,
præſtigias, ludibria , & meros jactato- & aliorum ,quam accuratè tueturAnd .
rum bombos opinantur.Equidem pu - Libavius Syntaxi z.lib .1. fingularium .
to inter hæc extrema, ut fit, mediâ viâ f Quartam his fententiam possemus'ad
cutillimè incedi. Itaque çres invenio dere Pyrrhoniam , & academicam
fententias. prima eſt ,non poſſe aurum Dubitantium ; qui fatentur fibi non ia
verum ſic produci.fecunda,poſſe aurum tis liquere; quam puto verè commu
quidem quali verum , fed quod tamen niorem efle hominum hujus.ætatis. Ex
pro vero , nec liceat vendere æquali noſtris illam detendere Benedict. Pea
pretio, quo verum venditur : nec liceat rerius, & Gregorius à Valencia;'d nam
illud in medicinis exhibere. tertia,per- de bonitate & perfectione alchimici
fectius & purius aurum ſic fieri poſſe, auri dubitant : & fufpicantur , nun
quam quod interræ viſceribus gigni- ; quam ab ullo verum & perfectum au
tur. rum fuille productum . : & Valencia e
Primne fententia eſt Toftatiin Exod.cap. quoque indicat ſtudio & arte humana
7.quaft.10. Ægid.Romani,quodlib.3.9.8. vel non poſſe, vel vix fieri potle, Quid
( quiAvicennam quoque pro ſe citat, ducemus? Amicus Plato,amicus Socra- ,
fed malè. nam Avicen, verè cenſuit co- tes,led magis amica veritas.
trarium , & ex profello de hac arte ſcri 2.Axio.I.Nullisidoneu argumentis con

plit) negârunt etiam Averr in lib. 1. de tra fentientesconvincunt aurum verum per
Generat. Aponenſis,differ.200. Sed & alchimiam fieri non poffe. Ad probatio
ipſemet Chymicus Paracelſus lib.de phi 1 nem hujus concluſionis luficit onus
lofoph. & videturid voluiſſe Bernardin. probandi transferre in adverfarium ;
Gameriusa Medis docto & ſalito ope. quia eft conclufio negativa : & adfira ,
re de ſale libr.2.a.20 . ſecundæ editionis : mantieſc impollibilc ; incumbit onus
often .

a 22.quaff.71.A.2.adt: b in 2.fen.d.7.quafio3.a.I. cadda.2 . d difp.deMugia.e in 23 .

difp.6.9.13.punc, 2.
 LIBER I. CAP . V. QVÆST. I. 72
ofendendi, cur id lit impollibile , eò perandi diverGlimos comminiſcun
quod is contendat, ſcid idoneisargu tur , & de eo inter fe digladiantur, cum :
mentis poſſe convincerc; quod nos ne Brachefco certat Tauladanus, Villano
gamus. Veruntamen lic poteft conclu vanum impugnat Treviſanus , alii
lio probari: neque ex parte materiæ alios, & invicem ſe faruosignorantel
ſcu lubje &ti,ncquc ex parte modi repu- ! quenuncupant. Sed de lapidis mate
gnæ naturætalis metamorphoſis .Non | ria fortè faltem conſentiuni; nihilmi
exparte materiæ , nam illa eſt altera nus ſunt, qui ferri (coriam ,ſunt qui ſa
ri, & corrumpi apta , & perduci etiam ! lem ,alumen,magneſiam ,cadmiam ,cal.
apra ad formam præſtantiorem , & eft , canthum , arſenicum expofcant; ſunt
capax formæ introducendæ. Non ex qui obtrudant bufones,capillos, ovo
parte modi : quia modus eſt , per de rum putamina , menftruum Huorem
codionem naturalem ignis;qui deco- vel humanum fanguinem . Refpondeo,
Ationem naturalem caloris natura ram diverſis nominibus eandem rem
lis proximè imitatur. Quid ergo deſit? lignificari, ſed his uſos ſcriptores ſcien
aurli quid horum ,oftendatur. Often tiæ occultandæ causâ, quam non vo .
dere conatur ſequentibus argumentis, luêre pallim intelligi, licuit fanè Ægy
quæ ligillatim diluemus adfusâ folu- priis fymbolaſuaadhibere, licuit poe- .
tione.Primo argumentantur ab artis tis per metaphoras & fabulasfapientiæ
ipſius incertitudine & diffenfione arti- principia occulere , licuit Ariſtoteli ſe
ficum ,quia chymici inter fe nec conve dictorum obſcuritate ,ut læpius ſolet ,a
niunt in modoloqundi ; nec in modo cramento involuere ; ipfæ lacræ literæ
operandi , nec demateria aut nomine in Parabolis loquuntur cur culpas, fi
lui lapidis. & hi diverſis nominibus,lusêre ? Si quid
3. Conveniunt,beneficio lapidis hanc minus aptè, & feliciter, & piè ,ignolce .
transformationem tribuendam ; ſed rem vide, verba deſpice: nunquam rei
hunc ipſum lapidem , quô appellent i veritatem , aut artis eficaciratem ,inep
nomine, non conveniunt. Löngum ria aut infantia docentis potuit exſtin .
fit omnia Merculini , Treviſani, Fa- guere. Deinde quid mirum hanc quo
niani, Talienlis,Rofarii ,& aliorum no que artem habere ſuas compulſationes

minacongerere , quæ ſunt ſignifica- dillidentium ; quibus nec philolophiæ

tionis planè diverſa. Ex paucis cætera | pars ulla,nec medicina,nec juriſprudé .
poſſunt dijudicare , vocant puoou tep- ida,nec Scholaſtica Theologia noſcitur
udr aquam vivam , aquam vitæ , quam carere ? Diſſenfio illa demateria , vel .
ficcarn ,lignum vitæ , fanguinen , kuma. verborum eſt & nominum , vel lane
num , lac virginis, Mercurium philo- fuit , cum ars minùs culta & magis in
tophorum , draconem , corvum , laton cognita: periti in sulphur & hydrargy
clixir , medicinam morborum om cum conſentiunt.
nium , id de quo bibit non moritur, 4. Probant poftca Secundo natura
& fimilia partim ridicula , partim pu- metallorum ab iis ignorari . primò, quia
gnantia, partim irreligioſa . 'Modoso . 1 cenſent illa vivere & nutriri;cum Car
K dano:
 DISQUISITIONVM MAGICARVM

dano : vel ſuperioris ordinis animam vere,ut hæc illis omnia largiamur,nihil
habere, verum valdè reconditam , cum aliud conſequi, quam Alchimicos fic on
J F.Georgio in Harmon.mundi.Secundo, pinantes non eſſe veros philoſophos,
quia, lapides putant eſſe rejectamenta deq; cauſas operationis fuæ tenere, nec
liderum ( ur Paracelſus )metalla verò operari ſcientificè, ſed duntaxat eſſe
adipem .& medullam lapidum ; & pro- nudos facurarios pyrotechnicos , mc
indè metalla , cæli eſſe præſtantiora ex - chanicos, & non philologos.nullo au
.
crementa : Tertiò, quia unicam volunt rem pacto coſequitur , probandum
i elle perfe & am fpeciem metalli, nempe quod erat , aurum ab illis confici non
aurum ;cæteras eſferantùm rude & in- poſle : non enim gladium non facit fa
choatum auium , de quo mox plura. ber, quiaquæ ferri natura , quæ glada .
Quartò , non habent perſpectam auri ad pugnam rotatio vibratioque ſit ac
ſuicauſam efficientem , qui foli calori commodata; neſcit: non aquam roſa
efficientiam tribuunt: quo tamen ſolo ceam minus perfectam Chymicus eli
nó poteft auri ſubſtantia perfici. Opor- cit , qui cætera adhibet arte requifita ,
tet enim , ut ſolaquæ ſubftantiam pri- etiamá rolæ effentiam , & vim ignis, &
mùm calore concoquat & commutet: principia diſtillationis ignoreo. Quid .
Frigus deindè& ficcitas terrena,faciant igitur , fi quinaturam ignoretmetallis ,
aquã concrefcere. Quintò deaurima. fegregatione,congelacionequerequiſi-
teria valdè diſcrepant. Gilgil vuli eſſe ta ,cæteris quoque omnibus peritè uca .
cinerem ex terra genitum , & aquæ mi tur , minulnè ad Aatum compofitio-
ftum : Braceſchus vitriolum; plerique: nemý; ejus, quàm ad alterius, nihilad :
ſulphur, & argentum vivum ,nec deeſt;, operationens effectumq; amplius præ- -
qui arſenicon addat:quain reindagan-- ter caufarum cognitionem adjicientis,
da videntur, ut Umbris indicium laga vis exco & rix ignium eſt effectura ? In-
naris fecuti, certam ſanè , ut ad cervetelligentiæ igitur já ignis particeps, qui
cubabu la perducat: fàllax in rerum el: unum inter & alium novit diſcrimen,
fentiâ difcernenda.. Præterea quomo- Porie autem aliquem , qui optimè me-
do poſlunt mixta reſolvi in mixtum tallorum naturang noverit ; huic certè
illud , ex quo proxime generata fue- ; nihilargumentatio hæc.oberit, quoad
runt ? nonne prius oportet reſolvantur auri productionem : poterit ergo pro- -
in corpora ſimplicia: igitur fi,quodco- duciab aliquo ..
rum eft fundamentum , metalla in lul.. si Sufficerent iſta : dicam tamen
fur & hydrargyrum reſolvuntur, certè l ' quid de singulis illis cenſeam . Vives
hæc doo nequeunt elle propria metal- re & nutrisi metalla , utanimam has
lorum materia . Hoc argumentum j bentia vegetativam :id non admodum
mulias involuit quæſtiones, quasſi ve abſurdum eſt , led fateor verius,
limex.ctèdifcutere 's non fectionis u-- quod Atiſtoteles cenſuit , A nec lapi
nius , ſed libri opus integri futurum . I des ; nec foſfilia hujuſmodi vivere vel!
Üno forcallis verbo præſtiterit abfol-. | inutriri:- cxcreſcere autem ; per adje-
& ionem .
a hol.magno morali'.
 LIBER I. CAP. V. QVÆST.I. 75
&ioné materiæ , decreſcere per ſubcra- | metallum coaluit in metalli ſubſtantia
ctionem eiuſdem : cùm veròPliniusa & iam ignis ſolus poterit ſupplere, quiz
alij,dicunt ca concipi,pauurire,vivere, ! ad perficiendum commutandumq; il
ſeneſcere, mori , metaphoricetantú lo lud in alterius metalli qualitates erunt
quuntur.Sed de hoc plura Scaliger ,Fal- neceffaria. quia qualitates illæ acciden
lopiuſquc.b.Volo cum illis liberaliter tariæ ſunt & quæ activitatis igneæ vim
depaciſci.Elto, nó vivant metalla : quid non exſuperant. Quod exemplo poteft
inder facilior profectò inanimæ rei in declarari, nam ſandaracha naturalis nó

aliam inanimam , quam inanimatæ in poreſt gignicitra frigus illud : ſed poſt
animatam erit cranlinutatio , quam plumbum lemel in terræ vifceri
6. Paraceliſtarum illas locutiones bus genitú tutt , fi illi miſceas acetum ,
ſane non fatis rectas , nec commodas, ceruſtam conficies: c ut vero ex ceruſſa
{ed improprias & traslacitias,nihil mo- prodeat ſandaracha, nullâ iam opus re .
ror : loquunrur illiinquinatè , ſentiunt frigeratione, ſed ſufficiet ſola aduftio ,ut
perperam : cosnon defendo : de re loo ſandaracha fictitia ſeu ſandyx Syricum
quor ,non vocabulis. Hoc unum veril- naſcatur. d Orichalcum quoque fine
Imum puto , neque negari poſſe, plus frigore ex æte,vitripuluere, & calami
humidipinguis , & li vis plus adipoſiel- naris lapidis tinctura fit; ſolaque deco
leſucciin metallis , quàm in lapidibus ctione & percolatione per ignemindi
ac gemmis. hinc enim metalla ductilia get: ecùm tamen follitium & naturale,
& dilatabilia ſunt, quod lapidibus ob i liquod eft huiuſmodi, etiam frigus il
ariditaté & ficcitate denegatú. Vnica- lud poftularet. Quid ,quod & f Plinius,
De Species mecalliſit, mox videbimus. cenſuit, lolo igne lapides in æs fundi, &
7. Deauriefficiente cauſa , conſide- i ferrum gigni:Quid ,quod & fola deco
randum . puto longe plura rcquiri , vt & tione ferrum fit souwua Græcorum .
ex terra, atque ut ita dicam , elementis 1 8 ſeu Challamiſch Hebræorum ? quod
ferè nudis primum corpus mixtum c nos hodie chalybem vocamus fivè sa
xiftat & coaguletur:quàm requirantur. ciariam , veteres latini, ferri nucleum ,quia
ut exmixto iam coagulato & exiſtente proprio nomine deſtituebantur , nam
aliud conficiatur mixcum , dumtaxat ſ chalybs illis idem , quòd ferrum in ge
differens perfe & ione. Auri ſubftantia , nere. b Neque in his alio frigore opus,
er terræ puluere & aquæ liquore ,in ve quàm cùm omnia peregit ignis, ur tunc
nis cavernarum folo calore non poteſt materia ſe ad naturale frigus recipere
perfici, ſed frigiditas quoque & ficcitas ſinatur: vel aquæ iniecta citiùs refrige
requiruntur;poſtquam veròsam ſemel retur & indurctur :
K 2 8. Por

a PL.L:.36.cap.18. 19.Leo Baprift. Albertus l.2.de adifi.c.9. b Scalg. exercit. 1. Fallopius

L1.de metallis o foſsil. CGalen.l.9.de femp.medicam.facul.Pl.l.34.in fin.Vitrun 1.7, d Plin.
L18.1.6 . Aetius li 2. Amat.in Dioſco.li.s.enar.63. Vide PL.6.33.6.4.5 . Vannocium l.1. pyro
teebnis c.8 Vann . Flibr.26.0.27. g Arift.li. 4.Meteor. Vennocius d . 1.3.6.7. Alb, mag .
Li..de lapid . sro- .b vide Hur. Magium l.2.mifceloroso
 VM
76 DISQUISITION MAGICARVM
ò
8. Porr quam ſubdunt de auri ma- 1 puri, ac ſolidi , ſplendida
adcò ac nitida
teria diſſonantiam , obftrepitilla , non luntmetalla.
obcundit.fcedo;, quam illi eſſe volunt? 9. Et hæc eſt ſententia Platonis & A .
1
11 quamcunque dixerint, ex hac etiam cæ. riſtotelis ac ſequacium a Neq; huic ſen
tera metalla conſtare phylofophi chy - tentiæ repugnat (mco judicio ) corum
mici contendent: fic facilem fore adau . Chymicorů, qui phyſica principia no
rú tranfitum . Sed doctiores conveniúc runt & amplectuntur. (hoc eſt nó Em
in unam ſententiam : quam ego quoq; pyrici, fed philoſophiſunt ) ſententia.
! ſequor , & fic Ariſtotelem cum his au Tales enimfacile aſlentiuntur huic re
7
ctoribus conciliari poſſe puto. Non a moto principio metallorúomnium.E
gitur núc de materiâ remotiſlimâ, quæ quidem mihi videtur negari non poſſe ..
eſt materia prima, quam eandem efle Quærocnim ,núargentum vivu & lule
nemo addabitat: led agitur , demare- phur ſic immediarè ex materia prima
ria ſecunda : quæ jam certisformiselt line enata : fi adfirmas quæro quadiſpo,
imbuta,hæc cucluseſt, quædam remo. fitione præcedente hæcpotiùs,qua alia
tior, & quædã propinquior. non cnim forma, lit introducta di negas, imme
ftatim ab ultima ad primam hic immediate prodiiſſe: quæro quæ præceſſerite
diatus eſt tranſitus : capiamus ergo ex nó cnim omni formâ potuit illamate
empli gratia ,aucum.hoc aucum mate ria caruiſſe . Negandum itaq; id nó cft :
tiain remotiorem habebit exhalatio ſed ulteriùs progrediendú, & pofthác
nem quadam humectatam una ex par- materiam cómunem , adeò remotam ,
te ( quæ materia liquida èquibuſdam quæréda quædã materia propinquior.
vocatur, velaqua intrinſecus. unctuo De haceſt omnis diſceptatio . Cenlue
fa , ab aliis unctuoſum aqueum incor- rim itaq ; illam materiam remotam , no
poratum , vel humidum liquidum ) ex ſubitò præteriniſGsmediis ab extremo
alia parte habebit terræ portionem ad extremú progredi, & ,quod dici ſo .'
craſſai & viſcoſam :ſic huic terræ aqua ; let,per falcu promoveri: ſed primogig
! illa pinguis & acrca commiſta, corpo- niimperfectiora quædã:& fic naturam
ratur in primain ,& ( ut fic vocem ) ele- progredi ad perfectiora. Ex illâ mate
mentarem auri materiam . hæc materiâ remotâ primùm gigni lulphur , &
ria non eſt adhuc propria auri mate argentum vivum fivè všpapzopor, iftud
rii ,fed eſtmateria communisoninium potiſsimum coaleſcere ex homido iſto :
:
metallorum , & etiain lapidum..erenim 1 pingpi & aereo (ideò adeò mobilc cſt:)
fi plus habeat ariditatis, deficiente hu ex terræ verò pinguedine fcu vilcolita
miditate, fit lapis:. G plus habcat pin- te potiſſimum gigni ſulphur. Sulphur
guedinis humidæ ,exicin metallum : & li illud poftea in metalli generatione fun
propter copiam hujus , humidi, nitidi, 1 gi vicé viri,us pop yupov vicá fæminæ , uti
volunt:

a Plato in Timeo,di ibi Proel. Colchidim . Arift.13. Meteoriinf . Theophr.l.de lapid I'd
. su Latınilius Minorira.l.1.Chimica arfir.13,Albertale 3, de reb.merakır.16.2.Conserien.b.3 .
zbiloft.c.9. Georg. AgricoldereMuall.
 LIBRI I. CAP. IV . QVÆST, IV . 79

volunra Chymici: hoc parum refert , rem , Ad ultimum itaque argumenti

crediderim potius utrumquc agere & membrú dicimus ; meralla refolui im
pati in inviccm ,reactione. Nec convin mediatè in illa ſúa principia ', quando
cit contrarium quorundam obiectio ; alterantur, & per alterationé definune
Bcc in pleriſque fodinis ſulphuris, vel videritalia metalla:, & fiunt quid liqui
argenti vivi', inveniri aurum ;necir au dum ,vel aridum , retinens principioru
si pleriſque inveniti ſulphuraur argen- illorum qualitates multas ; & cùm hoc
am vivum . Sufficirenim in quibufdá ' fir, tunc quodammodo reſoluuntur i
veſtigiahorum reperiti,utpyrorechni- terum in corpora fimplicia leu elemé
ci læpè experti. Et, ut ex his gignuntur, caria ,nempè in liquidum , humidum &
fanquam ex materia ; fic in hæc rurſus terreum pingue :ficutetiam paulatim ,
meralla reſoluivolunrchymici & hanc per varias alterationes pyrotechnix ',
refolutionem odore probant, & guſtu ; principalia illa proxima in iſtudvebil'--
fe in mareria reſolutâ qualitates lula Flud metallum coaluerunt.
phuris & argenti vivi dictantes inveni lo: Tektro argumentantur:funda
k. Quoniam verò hic agimus de acci menta Chymicorum , ſi penitùs inſpi
dentarijs dumtaxar differentijs, quibus ciantur,vel falla eſſe, vel prorsùs dabia:
hæc inanimata dignoſcheur ſolis: fru- & proponunt, ac impugnant ſequen
Arà obijcitur odora canum vis. Nó enim tia: quibus figillatim ae ordine ſolutio .
dicitur hæc reſolui in ſulphur & hy- nes adjungam : Primum ergo adferunt
drargyrum formale atque perfectum , illud RogerijBaconis b' , licet natura po
fed inmateriam quandam , quæ ſulphu: tens fit;& mirabilis;tamen ars, utens natu-
ris & hydrargyri qualitates pleraſqueira pro inflrumento potentior eft virtute na
retinens, fatisindicarformam præcef- turali. Hoc ergo videtur eflc falſum .
Gifreforum focalium : ficut homo oc ruim quia nihil poteſt ars hurriana;
ciſuscumeft, & iam cadaver ferè dillow l quod vires ſuperet naturæ ( quæ nihil
lurum corruptionc, indicium fact fæ- eſt aliud , quàm ordinaria Dei in crea
tor , corpusillud carneum fuiſſe, aut turis diſpoſitio :) quarè fiquis effectus
quod fimilius, cum ſalem vel ſaccarum l producitur,quia naturam rerum ſupe
in aliquod ferculum diſſoluis, laporin- | ret:ille non humanus, ſed vel divinus.
dicar, ſubſtantiam illarum rerum con- vel prodigioſus eſt. cùm quia omnis ars
dimenti huius materiem fuiffe: & odor Imechanica 'naturæ ,urbaſi,inſiſtit, & ea
aquæ diftillaræ, fatis apertè docer, quæ i itnitatur,niec ſuis poteft conatibus ope-
Herba diftillata fuerint præterea non rum naturæ perfectiones adæquare ::

eft neceſſe res omnes reſolui in proxi- Nam veriflimè Fabius,ita ſcripſit; imi
mam fuam materiam :nec corpus reſol- tatio,queartis eft propria nunquam tam fe
uitur in femen : fed fufficit refolui in l'citer naturam exprimit : quin inter hanc
Natcriam remotiorem ; Give elementa & illam ſemper aliquid'interſit, ipfaque ve-
K 3 ritas
a svicen.opiſ.ad Hacon. Geber, Ixilius, alii, videLacin. d.lib.si b li.do mirabilibuss
Sfat assis O MAINTAINS
 28 DISQUISITIONIS MAGICARVM

veritas pluribus parafangis ſua ſequentem maturiùs re perpenſa , video illa iplas
viftigia bypocriſin poſt ſe relinquat a ) qui quæ tum attuli argumenta ; ut obielfi
neget iubendus agri lilia cum veris, folent,laccis laneis,arietis impetum in
Dedali volatum cum alitibus compa. | fringere: poſſe-commoda explicatione, p
rare , & cum Praxitelis aut Phidiæ ca. cxarmari , & enervari. Arietes iftitres
ballo hoftiles manus effugere. Refp. I crant triplici teſtudine contecti, Pri
Comparationem naturæ & artis inſti- mus petiturà definitionc metalli , quam
tui duobus modis poſſe. uno quidem Geber. PetrusBonus, & multi chymici
preciſc ac nude ſola cum ſola conferen- admittunt: metallum , eft corpus foſsile,
do . unumque alteri, five utriuſque po- durum , & naturam ſuam ſervans,à malleo
tentiam , ſeorſim invicem & mutuò dilatabile. Sed hæc cota definitio æque
componendo, hoc li Baconus voluit;ut convenit argento, & plumbo ,ac auro,
indè fornaculisſuis ea tribyat, quæ na . æque ergo ſunt metalla , atque aurum .
turæ denegata ; fateor omni illum re- Reſpond. differentias rerum eſſentiales
prehenſione digniſſimum fuiſſe , & ar- præterquam hominis, nobis eſſe igno
gumentum contrarium ſolide probari. tas : ideò nos cogi definitiones formare
Altero vero modo poſſunt ifta compa- ab accidentarijs differentijs, quæ pol
cari, non præſcindendo unum ab alte- ſunt fæpe communes eſſe pluribus; quz
ro,ſed extenſive,verbi gratia,artificiun probabiliter videntur fpecie differre.
humanú cum ipſa natura ;quain com velutifi definias canem , certe definias
paratione , artificium prælupponit na per proprietatem latratus,hyena tamen
turæ vim , plus autem tum poffe artem hunc imitatur, quæ canis non eft : & fic
natura ſubnixam & adiutam ., quam totum iſtud congeſtum , canis eſt ani
poſſit natura ſola, plurimis patet expe- malirrationale , quadrupes,velox , la
rientijs . ſic enim ,naturalisoperatio,iu- crabile ,conveniet etiam hyenæ. nan &
vatur, acceleratur & perficitur per,hu- illa erit, animal irrationale,quadrupes,
manam induſtriam & artem : quod vo velox, Tatrabile. Nemo tamen inferat
luille dumtaxat Rogerium eius verba canis nomen hyena competere , vel
indicant, & veriffimum eft. hyenam ,æque cancm effe : fed potiùs
11. Secundo reprehendunt quod dici- | inferendum , quiddamn in hyena repe
tur à Chymicis, unicum eſſe perfectum ririsquod in ce ne ſit perfectius. Sic dico
metallum , ſive unicam metalliſpeciem | definitionis huiuſmodi accidentariæ
( aurum ) cætera meralla dumta xar elle conditiones in ſingulis metallis inven
auri inchoationes : & idcò ta facile | tas,non convincere fingula hæc quibus
netalla reliqua ad aurum , naturalem conveniuntmetalli ſpecies efle . Nam
fuam perfectionem , reduci ; quam ho. hæc non eſt conveniencia generis in
moæger ad ſanitatem , & ovum ad pul- . fubftantia , fed duntaxat quali generis
lum.Hocilli triplici ariere fibiron tam in accidentibus. Specificæ namque dif
quatere , quam fubruere viden ur: & ita | ferentiæ ab offentia rei ſunt delumen
mihi quoquc aliquando viſum: nunc da . Quarc ut adverlarij probent àdefi
finicio
a lib.z.inftis. ora .
 LIBRI I. CAP . V. QVÆST. I. 79

Aitione, identitatem gencricam ;neceffe natura non multiplicat rerum imper:

eft, priùs probent , vel amul , & conſe
quencer probent, prætenſarú (pecierú
differentia eſſentialem vel quid ei quo
dammodò æquipollens ; v.g.Homo &
cquus ípecies ſunt ſub animalis genere,
id probari nequit eo duntaxat", quòd
animalis definitio, quæ tamen effentia
lis eſt ,conveniat utrique ( lic enim con
venit Petro & Paule , & tamen P. & P.
fectarú individua,ut videmus , monftra
fterilitátis damno multata. hæcautent
meralla de ſuis individuis re &tè prædi
cantur;ut argentum de hoc vel illo.Re
Spondeo.Mon aberrat à ſcopo ſuo natu
ra, quia finis eius eft, rerum varietate
huncmundum ornare : & perfectiora
vult efle rariora. fit autem hominúava..
ritia , qui mecalla effodiunt priuſquam

ſpecie non differunt ) led probari præ- ad debitam perfectionem perveniant; .

tereà debet , quia homo eſt rationiscó ut minus auri ſit ,quàm cæterorum me.
pos, equus non eft: ficetiã quod aquila tallorum . Sicuti quia vituli pleriq; oc
& leo differant ſpecie ,non probandum ciduntur á lanionibus,idcircò paucio
untum eò , quòd ratio gencrica illis res boves exiſtunt;& his parceretur,bo
competat, fed etiam , quia utriufque crves fierent; fi illis abftineretureffodien
festia diverſa eſt , cum unú ſit volatile, dis, paulatim aureſcerent. Enunciandi
aliud beſtia leu gradiens.Sic igitur, non verò ratio , quædam eſt ſpecierum ,fivè
quia hizc definicio cadem quæ auro, gencrica; quædam verò merèacciden
competirargento :ideò hæc duo fpecie taria, Monſtrorum de inferioribus ar
diſtinguuntur :ſed ſequitur Colummo- tributiva enunciatio accidentaria , po .
dò ambo hzc metålla eſſe:argentú qui- teſt æquè locú habere, ac argenti,auri,
dem imperfe &tè, quia poteſt perfici,au- &c. ficutenim dicas rectè , hoc vas eſt
rum perfe & iffimè, quia nequit in me argentum , ſic etiam rectè dicas,Gorgo ,
talli ratione perfici : Infantiiuxtà ac vi- eft monſtrum ; ſphinxeſt monſtrum : &
ro convenir hominis definitio ,ut & vi- ficut etiam dicas vaſis buius eſſentia eft
calo ac bovianimalis : fed infans adhuc i ſtannea , vel materia eius eft ftannum :
perfici & definitionis membra perfe- nihil prohibet quin vere dicas, pygma
& iùs poteſt participate : non tamen in us iſte eſt monſtroſus, vel ſubftãtia hu
fans & vir ſunt hominis fpecies: idem ius pygmæi eſtmonſtroſa.Sed parú hæc
dealijsmetallis, & auro ſtatuendum , ad rem quae de prædicatione.Quia re
mam alia illa natura ad hoc inſtiruit , ut vera : nó quicquid imperfectum adhuc
qucantad aurcă perfectione progredi. eſt, co nomine móftrolum eft:maxime
12. Verùm hic novæ ſuboriuntur dif- fi aptum fit perfe&tionem ſuam recipe
ficultates; novi ſcopuli affurgunt, dicat re, pullusin ovo nó eft monſtroſus, vi
ſequeretur:Primo na. tulus non eft monſtroſus, infans nö cft
enim aliquis,hinc
toram lic fæpiùs à ſcopo lúo aberrare, monſtroſus,quia hic ad virú,illc ad bo
quàm finem ſuum confequi.quod con . vem , ille ad gallinaceum tendit: etiam
viciú ferrerur in Deum , Naturæ quoq; j lunt poteſtate,quod actu futuri, ide de
aberrationes de ſúis inferioribus,more metallis alijs ab'auro dicunt Chymici.
fpccicrum , non folent prædicaci, quia Sterilicate damnata funt tantum mon
 DISQUISITIONVM MAGICARUM
ftra perfcctorum animantium ; non in fient ſtannum argentum , aurum . Co
ſectorum , non inanimatorum . Atque natur quidem natura ſemper aurum
ita ruithæc replicatoria machina. producere :ſed,cum nequit co minera
13.Secundo contéduntadverſarij pro- lis decoctio pertingere , contenta eſt
ximam metallorum omnium materia aliorum metallorum generatione pro
eandem eſſe non poffe ,ſed uniuſcuiuf- | modo virtutis & materiæ proximæ dir
que ſpeciei debere eſſe materiam pro- pofitione. Si non fatis multum adlit
ximam diverſam , quod etiam nonnulli | lulphuris ſubtilis ac rubei, adſit tamen
Chymicifatentur, a & probatur: quia fatis hydrargyri ſubtilis & albi : fiet ar
diverſe ſpecie formæ eandem fpecie gentum : fi verò visſulphuris excedat,
materiam nequcunt informare : ut de & unctuoſum illud liquidum omni lit
anima humana & equina patet,quarú ex parte probedefæcatum , produceret
neutra corpus alterius apta eſt infor aurum.
mare:videreturalioqui, vetusillud de 14.Tertius illorum aries erat. Numquá
lirium ſtabiliripoffe : omnia ex omnibus, conquielccre naturam , ſponte ſua : ſed
five quodlibet ex quolibet gigni: & fic , limoveri & moliri donec perfe & tionem
remotæ materiæ ſufficeret identitas, fuá Grindepra : metalla vero hæc appa
poſſet unus Alchimicus alcerum , in A. rere omnibus, etiam præſente causà
ef
puleium illum ,vel Lucianum auritum ficiente in venisſuis.conquieſcere , ni- ;
transformare. Reſpond, Animas anima- 1 häl ſolicita , ut in aurum transformen
lium perfectorum requirere .corpora cur. licet enim centum annis illic per
organica, ceréis perfectemodis diſpoſi- mancant non impedita, numquam ta
ta:animas animalium imperfectorum , men magis illa aurelcent, ſed in ſuo ſta
ipſas quoque;quia ex materia educun- i tu permanebunt,ferrum ,plumbum ,ar
tur,requirere fuam & propriam minus gcorum.Si ſicigitur quictaiacent,fuam
tamen perfectam organorum corporis nacta ſunt perfectionem . Reſpondent,
compolituram , quæ compoſitura ,fue Chymici & bene reſpondent, nos hanc
(ut dicam Jørganizatio,dcillius indivi- .commutationem deprehenderc non
dui eſſentia elt. Inanimas verò res dum- poſſe: ſed curnequeamus,incredibilem
taxat cenſeo requirere, materiam illam j reddunt rationem : quod ad alterius
communem , & præcipue conſtantem metallin aurum metamorphoſin mil
partibus homogeneis , eiſdem effe & 1 lenarium annorum tempus requira
perfectius diſpoſitam ,ad plunbi, ſtan tur . Quis hoc illis definitum tempus
ni , argenti vel auriformam : quia for revelavit: quis credat cum ad cæterorú
miſtæ , non ad compoſituræ velorga. | metallorum perfe & ionem , curſus vi
norum fabricam , fed ad qualitatum į ginti vel triginta fufficiat annorum ?
primarum maiorem minoremve parti- Maior ergo in auro formando mora .
cipationem ,conſequuntur. Siplus ha- 1 led non tot ſeculorum admittenda . Si
beant terrenæ admixtionis, fient fer- cut autem herbarum & arborum in
rum ,& s,plumbum ; ſi plus acrei liquidi, crementa non cernimus dum cccſcunt :
ſed
a Richards Angelic.in Corredorio de loan. Bracefcusconsta Tauladanum .
 LIBRI I. CAP . IV. QVÆST. IV. 79
fed creviſſe deprehendimus: ita larens | & lubordinatio ifta codem modo po
eſt alteratio hæc & commutatio metal- teſt intelligi de plumbo & auro , ſtanno
lorum :quæ ,non ,duin fit,led dum facta & argento : quo illi de his intelligunt,
eſt ; cerni poteſt : quod verò illam non quæ in tertia lect. producemus.
cernimus , impatientia fecit & cupidi is . Quartum argumentum eſt , arsilta
ras , dum malunt homines præſens lu- | nequit veras gemmas transformare in
crum minus capere, & quale eft meral- | gemmas alias veras. ergò nec metalla
lum effodere : quàm fpem pretio redi- poteſt in alia . Refpondi gemmas, G quæ
mere , & illam tam longinquam operiri lint liquabiles ,poſte ad maiorem for
tranſmutationem.Sed cur ad hanc,for- tallistedigi perfectionem : non tamen
.naculis & follibusſuis le triennio per- in alias diverſæ ſpeciei murari poffe,
venire poſle Eanianus & alij gloriátur, quia non poteft ignis quemlibet indu
fi non niſi luſtris aliquot exactis id po cerc colorem : nec gemmæ ad gemmā
teſt natura ? cauſam puto , quia in torræ ca cognatio eſt , quæ metalliad metal
venis plus liquidi humidi affuit, & ca- lum.Gemmæ verò pleræque vel potiùs
lor quoque agit leniter ac paulatim :hic omnes , quia lapidum ex genere funt,
in chryſollo,nihilafHuit liquidi : quare etiam ſuntilliquabiles: quia non habet
quicquid reſiſtit, & revocat curſum ef- humidum undtuoſum , ve metalla : ſed
ficientis caufæ , id faciliùs hic abfumi- aqueum , quod igne difHatur. b
tur:ignis quoque cît continuus , & non Vltimd obijciunt , non dari cauſam
impeditus, & quantum poteſt urger. ſufficientem ,quæ hocoperetur : cælos
Præterea nonnunquam aliquid auri enim naturaliter hæc metalla in venis
maturi & perfecti artifices adınilcent, producere per calorem , & frigus: non
or ficars adjuvans naturam , cauſa fit qua calor ille vel frigus qualitas tátùm
velocius reliquum convertendi; ut no- eſt, ſivè calor aut frigus : ſed quà eſtor
tat Treviſanus , libr. de tranſmutat.me- ganum ac inſtrumentum cælorum , in
Sallor.ante medií. Ex his apparet admo- cuius virtute agit. hic verò nec frigus
dum probabilem effe fententiam Cal- adeſſe in Chemica operatione : nec ca
litheois. Alberti Magni, & Chemico- lorem operari ut inſtrumentum agen .
jum ,unicam eſſe perfectam metallı (pe. j tis principalis, quia hic non adeſt agens
ciem . A Sed pergam eſſe liberalis ac cos principale. Refpondeo, de frigore iam di
miscito (pecie differant metalla, quid | ximus. de calore verò dico nuncagere,
fum ? peciei ( inquiunt) in ſpeciem quæ j ut inſtrumentum ignis ; & effe eiuſdem
non lir alteri fubordinata immutatio fpeciei cnın calore cæleſti ſeu elemeu
impoflibilis eſt naturæ . Nos mox non tari . Agens autem principale cſt femen
eflc impoflibilem oftendemus. Nec ad | auriiplis metallisinſitum :quod ſemen
tem facitsllud de ſubordinatione. Re- calore fovetur , & adolefcit in aurum .
vera eniin multorum commutatio o Probatio verò huius, non incumbit a

ftenditur , quæ ficfubordinata nó funt: I lia , quam abexperientia , ad quam al

L chimici

· Alb. Magni lib.3.de metalsrad. 1:6, 7. Gobri, RoſariiVannoccii. Biringuccii, de alior

bfic Alb ,Magn , in 3. Metap.
30 DISO-VISITIONIS MAGICARVM

chimici Colét provocare. ſolemus enim nes , liquationem , leparationem , con

à pofteriore probare vim feminis alicui
rei infuiſſe ,cum genitúex eo aliquid &
ex potentia eius in actumn -deductum
cernimus . Denique conclufio noſtra
dumtaxat exigebat , nos oſtendere na-
turæ rerum hanc non efle contrariain
Chryſopojam , neque id argumenta
adverſariorum convincere . quod puto
fufficienter oſtenſum à nobis. Hæc de
primo axiomate.
S. E C TI III.
De eadem efficacitate .
gregationem , & alias huiufmodi:ficut
& calor nativus, cibum poreſt variè
conformare , priuſquam augeat & in
crementum præbeat iplialito . nec mi
nùs eſt miranda illa cibi, pura pomi,in
carnem : quàm hydrargyri in aurum
commutatio. Denique li fingulas illas
alterationes conſideres: quas Chryſo
pæi rcquirunt,etiam qui plurimas:nul.
lam invenias ; quæ vices ignis in mate
riam difpofitam agentis excedat cedo
enim quæ illarum ? quod fi fingulis par,
cur non ſuccelliuè omnibus , cùm eius
vis non retundatur , ſuggeſtis ſemper

alchymicam artem finem ſuum conſe novis fomentis

qui, & alia in aurum igne tranſmutare:quă
non poſſe.Dico eſſeprobabilius, quia reve-
ra id non probatur apodicticè, ſed can
2. Quintò ?
, perfuadereid debent in
tellectuinon malè diſpoſito ,cùm variæ
fimiles experientiæ , tùm plurimorú idi
ſe confecutos afferentium affertio. hoc

tum topicè. ſic tamen,utmoraliter ferè pofterius probabo lectione lequenti:

convincant rationes. Primum argumen- prius verò probatur , ijsquæfusè recu
tum , quo concluſio probatur , pendet lerunt Scaliger b & Benedict. Peret. 6
ex ſupradi &tis, quia contraria negativa primùm ars poteft gignere veſpas , [cao
habet argumenta non concludentia , rabæos crabroneſ “; ex cadaveribus , &
imò necadmodùm urgentia.Secundum , ex ſtercore animalium : immò & ſcore
quia multarum rerum cauſæ naturales , piones , ex herba Baſilico ritè pofita &
nos latent, & poteſt hæc efle de illarum collocata certis locis : ſed viventia hæc
numero : multa quoque fiunt naturali- funt excellentiora metallis: poterit igia
ter , quæ quis , propter cauſarum igno . tur & metalla. Dices in his hominena
rationem , G facta certò nelciat : vel ne arte tantùm materiam materiæ appo-
get facta,vel non fa& a naturaliter ,con- nere , cætera naturam per putrefactio
tendat. Tertium quia Magorum illa in . nem & calorem folis producere : Verú
duſtria , quia mutarunt angụes in vir in noftro quoque cafu manum tantùm
gas , & èconverſo :iuxta D.Auguſtinum homo adhibet ,cætera calor ignis in mau
A naturalis mutatio fuit : mirabilior ra- teria efficit, & ,quæ in eius potentiâ lare.
men eſt hac, de qua nos agimus. Quar- bant,educit. 2. aurum ex auripigmento
sum . quia calor ignis vim habet trans- produci arte Pliniusauctor eſt,utdixi
formandi metalla per varias alteratio . mus, fidicas auripigmentú venam elle
aurit

1.libr.zide Trinit. b exercit.23,.quaffide alchim.lib. de Magias.

 LIBRI I. CAP . V. QVÆST. II. SECT. IIT. Śs

auri (terilem ac inopem ,hoc eſt, aurum tore ? ſcimus enim quid inter triticun
imperfectum ,ut art Fabianos :a hoc , ut & lolium interſit 8. calchitim in milij
dicitur line probatione, negari quoque naturam mutari,fatis notum eft, verifi
poteft.Nam plusvidetur differre ab au . milius etiam ea ſpecie differre. quam
ro , quàm cuprum : nam cuprum metal idem eſſe.9. lapideſcere ligna , ii in fon
lis annumerandum , illud verò potius 1tes certosincidant: nôrunt Arduennæ ,
coloribus ac tincturis. 3. ex ovis b calore & lignuni ſic caudexquc,qui neget,Be
fornacis Cayrı ſolent pulli educi , non ne clt non negant adverſarij : Sed hang
fecus quàm foru marris: cur non & hic dicent fortè commutationem in dete
fornax luppleatuteri terræ viceni: Gidi- rias , viventis nempè ligni , in lapidem
cas , ovum natura ordinariad pullú , & vitæ expertem :mortem hanc efle quan
ce pullú potentiâ : contendunt alchi dā ligni . faciliùs res degenerare quam
mici idem elleplumbum auri refpectu , meliorentur. Vrgeo , etiam meliorari .
imò & argenti;ideoque ſolere hæc me nam in Scotia ex putridis navium frag
. Sanè Plinius
talla iuxta invicé reperiri mentis, & cx arborum fructu in mare
dicit c venam plumbi , quæ vicina ſolet deciduo (res eſt vulgo notiflima,& pro
elle & contiguæ venæ argenti: vocari babitur libro fequ .) gignuntur anates.
gaienam .Sed & ovum quoq; magis dif- Si tam admirabilem effectum tranſmu
fert à pullo , quam inter le metalla. 4 . cationis aqua nobis exhibet : cur ignis
Naturaliter videmus multos vermicu efficacitati , cuius maior longe vis eſt in
los mucari in volatilia , utpote mufcas: agendo,malignè detrahimus:Herodo
& tamen reprile & volatile, pluſquam rus etiam fcribit platanum in oleam
fpecie diftant.sout natura producit fale , vertiſſe : & alij cadavera, in ſtaruas ſalis,
bitumen , atramentum : fic etiam illa ; de quo plura dicam l.2.9.18 . in fine.
nobis artificum exhibet induſtria .Si di
3. Denique notiflimum eſt poſſe ſal
cas ſpecie differre hæc ab illis : contra tem dæmones producere , per applica
urgebo :cum eaſdem habeat qualitates ; tionem naturalium agentium , nomo
( quod docet experientia ) pon magis dò res inanimas ,fed & animalia imper
differre,quàm pulli quos fornacesCay. | fecta quæcumque ex putrefactione
ti produxerant, à pullis adpectoratis à j naſcuntur: e multò igitur faciliùs pote
matre. 6. Plinius auctor eft triticum & rit metallum unum ,in aliud eadem ap
filiginem io invicem commutata.dices , | plicatione commutari. quia longè mi
folis accidentibus ea differebant, eade . nor eft metallorum differentia , quam
que fuifTe ſpecie? Galeni d quidem ſen ioanimis & animati Sed Diabolus nul
1
centia videcor,fed mulis id non proba- lum huiuſmodi effectum producere
mt,cſto ramen:hoc ſi verum ,quid ad 7. poteft, quinaturæ vires ſuperet:ut con
Nam Theophraſto lolium quoque in ſtat: alioqui poffet vera edere miracula.
triticum fuit muratum : loliumne hoc ergò effectus huiuſmodi naturæ vires
filveftre triticum fuille dicent ? quô au- | non ſuperar. Igitur poteſt fieri ut vel
L 2 docente
acope dic.lib.deremetallica. b Scal.lo cli. 33.6.6 . d lib . 2. ad G'aucum raf.7 . e Fift
frori Lichnet: communis in z. 1.7 . rel.8 .to probab.li.feq.g.14.
 DISQVISITIONVM MAGICARVM
docente Diabolo , vel induſtria & ſtu- qua de illo Villamontius itinerarij lib.3.co
dio tandem homo ad hanc cognitio. 28. vel poffunt eſſe prodigiofæ , dæmo
nem pertingat. ne faciente. 4. quia banc artem nemo
unquam calluit : quod patet , cò quod
SECTIO IV. nemo ſe umquam dixit ultimum eius
effectum confecutum : nemo ctiam
An aliqua narratione conftet aurun verbis vel ſcriptis eam alios docere po-,
hac arte factum ? tuit. His illi pugnant.
2. Sir conclulio. De fa &to aliquos hac ar
Nyllum adverſarii fortius te te verum aurumfeciſſe videtur eſſe valde creu
lum intorquent , quàm ab ex. dibite.
perientia ; cur igitur, inquiunt, nullus Probo , quia tot ea de re narrationes
hactenus effectum confecutusrcur om- funt diverſorum , ut videatur procacis:
.
nes oleum & operam perdidere nonne animi & perfrictæ frontis , nulli crede
moraliter hinc colligimus, id eſlë im re . adſcribam quæ nunc mihi ad ma
poſſibilibus annumerandum ? 2. quia, num . Cælius Rhodiginus auctor eſt
quæcumque adſeruntur experientiæ , b ſuo tempore in Gallia quendam ex
nituntur teſtimonijs ipforum chymi- ¡ infima plebe hominem , mirè ſagacem ,
corum , quibus minimè credendú: tùm moduni excogitaſſe , quo chryſulcæz
quòd in cauſa propria; rììm quod men quæ vi , exmetallo quoliber aurum ſem
dicitas & paupertas fide detrahat, tùm cerneret : & addit tales artifices von
quòd fpe faſcinati & imaginationis ve cari Chryſoplintas , officinam vero Cbry
hementi apprehenfione, putant elle au - ſophiſium . De Arnoldo Villanovano re
rum quod non eſt,ut ait pontifex loan- ferunt graviſsimi luriſconſulti , r eum
nis 22. a.3. quia poſſunteſſe operatio- virgulas aureas chemica arte produ
nes, vel fraudulentæ & deceptoriæ , ut xifle , quas omnium examini fubiecerit
fuit Bragadini Veneti Alchimia : quiininaula Pontificis , & idcò concludunt
Bavaria ſupplicio affectus anno 1595. chemiam veram eſſe ſcientiam Obijci
corant omnibus impofturam ſuam co unt, Arnoldum fuiſſe valdè ſuſpectum
feſſus fuit: ſe'exauri ramentis pulueri- familiaritatis cum dæmonibus: d & id
buſque quos mixtos carbonario pulcò vel dæmonein hoc verè fecille , vel
ueri habebat , aurum ſuum liquaſle. I faltem verum aurum ſuppoſuille. Re
Quare cavendum ne lectoré decipiat pon has eſſe malitioſas conjecturas. Si
deceptus ipſe Villamontius, pertinaci- fufpectus Arnoldus , quomodo non in
rer detendens,veram fuille & linceram Romana curia , ubiaffiduus erat ,com
Avton.Bragadini Chryſopæiam :cììmprehenſus , ut maleficus, & caſtigatus
enim illa ſcriberet, nondum dies frau mera autem conjectura eſt, dæmonem
dem huius Cyprijplani apecuerat. Vide | verum aurum ſuppoſuiffe. Alij dicunt
examini
a Extrau.ſpondent de crimin.falfi cap.13. b libro tr. cap. rz. c Io . And,in additium ad spe
curitw.de crimin.falfo Old conti:7 t.deforeil.Abb. in c . ex tuarum de fortil. dibid. Bald. Toa .
Platean is . 1.C.de argentprec.quodin the infer.lib.1o. d Penna Com.zo.Ad 2.p.Dired. Ey
merici q .
 LIBER I. CAP .
examini ſubjeciſſe , hoc eſt , obtuliſſe:
non verò quemquam veritatis peri
culum feciffe. primùm explicatio il
la verbo non congruit , deindè quis
credat illo offeréte aurum ad examen,
neminem Romæ periculum feciſſe;
ego verò , inde; quod non fcribitur
ab auctoribus illis falſum aurum de
V. QVÆST. II. 85
c Antonium pharmacopulam Tarviſi .
num ,coram And Gritto Duce , & præ .
cipuis patriciis Venetis , argentum vi
vum in aurum com mutaſle, & ejus o
peris quædam adhuc exſtare veitigia.
Hoc Julius Scaliger , in contradictoria
exercitatione, cludit potiùs, quàm dif
ſolvit, dicens; G hoc verum aurum fuila

prehenſum ; probabilius crediderim ſet, Veneros eum fuiſfe Coacturos,Rei .

experientiam Arnoldo fuffragatam . publicæ operam hanc ravare , vel arti
Sanè id confirmat quod de ipfius cum ficiunrindicare. Quis enim Scaligero
Raymundo Lullio concertatione au indicavit, Tarviſinú eis non indicaſſe ?
ctor Theatri humanæ vitæ tradidit , 4 lanè crediderim Veneros , vel incerti e .
Raymundum hunc Balearicum ,homi. ventus fpem contemplille , vel præſti
nem acutillimum , multis rationibus giis effectum adſcripſiſſe. Tu, Lector
demonſtraſſe Villanovano artis hujus ne idem ſentias;accipe teſtimonium a
alurauiar, tum Arnoldum diſputandi liud'ejuſdem rer,ur in Cardani & Ara
perræſum; quin potius, inquit,te ſenſu goſii fide,hoc experimentum ſter . Gu
craftinâ convincam die: quæ cum illu- ilhelmus iſte Aragoſius , vir philoſo
xiller, metamorphoſin illi oculatâ ex - phiæ & medicinæ apprime peritus,ftu
hibuit fide :qua ille motus hancipſear- diorum causa degebat Patavii: femel ,
tem amplexus, multa de eadem (cripfit anno isso. Venecias excurrit, & hono
opuſcula , ante annos fermè 250. De ris causá Hectorem Aufonium m. ma
hoc Lullio fcribit quidam noſtri tem- theſis & medicinæ laude clarum , invi
poris medicus: nor alchimiſta, b Hunc fit: ibi cum intra alia Alchimicæ aurifi
ego inquirendo comperio apud Anglos's re cæ mentio fieret, eamque Guilhelmus
quidem verâ praftitiffe , quod fuis libris i ſolidis, ut ipli rum videbatur,argumé
profitetur: & in arce Londini, iuſſu Regis tis fubrueret: Aufonius in fequentem diem
probarißimum aurum confeciſſe : mihique conventum indixit, eoque tres patricios Ve
genius nummi oftenfum eft, quod adbucap- neros , è nobilißima Corneliorum gente ad
pellant Nobile Raymundi , auri ſcilicetpuriductos:ex eo auro,quod Tarviſinus fpectan
Gebryci fummaque indicatura. ] Idem ribaspatribus,hoc eſt, celeriter, non magna
auctor Theſauri, hoc etiam narrar de i interpoſita mora,momento feciffet,co :feclos
Bernardo Trevilano ; cum cum initio annulos (pectandos contreitandofque exlë.
fruftrà magnas opes in hac Chryſo bere curavit. Ipſedeinceps Arogopus Tarvi
plyntica prodegiſfet; tandem accura. I fium excurrens biftoriam factididicit.Nur.
tiore Audio conſecutum , ur bic nie rabar ille à Gallo quodam , Arogeſio facie
nic artem in opus, ſpem in rem, dedu - l ſimillimo, domiſueperaliquot menfes ho
ceret . Hieronym . Cardanus teftatur, I spiraliter accepto , că ſepulverem honorarii
L3 Locos
a vol.20.lib.z.edit. Bafileenfis in Colonienfi videIndicem , OR . C.in Nomenclatore in
fariam crip. c Opere de ſubrilitar-lide metais
.84 DISQVISITIONVM MAGICARVM

loco accepiſſe ſed ut in eo tamquam arcano qui honeſtam indè rerum naturæ co
uteretur. Se verò non tam privati commodi, gnitionem dumtaxatpetunt. Nec ve
quam publica fideierga Rempublicam Ve rum eſt, nullos niſi mendicos vel pau
netā ſtudio ,eo inſcio, Venetiasnavigaſſe,remi i peres huic.ſtudio incumbere ; quod 19
VIA
patribus indicafle:Specimen artis exhibuiſſe: Principes viri multi non fugiunt, nec
privatim quoque in Corneliorum ædibus nõ etiam paupertas omnis à teſtimonio
ſemel.Interea verd Gallum illum inſalutatis arcet : fed tantùm ; quam vilitusaut vi
omnibus difceßiffe, neque ſe quidquam de eo cioficas vitæ dehoneſtat. Phocion pau
F
amplius-reſcire potuiſſe. a Vides cautam per erat:plus illi tamen injurato ,quam
t
cur Veneti non urſerint Tarviſinum, 1 jurato Paridi credidiffem . Teſtimoniú ICE
& quam inanis illa magni viri,fcd læpè in propria cauſa rejicitur , ſed hic tefti
iniqui Cardanomaſtigis,ſuſpicio. monium dixere lcriprores , qui non e
3. Fortallis eadem arte apudCedre . rantAlchimiſtæ.acceperantilliquidcin
num ille frenum aureum conſecrat, hoc ab Alchimiltis ; fed alchimicidi
quod Anaſtaſio Imperatori obtulit: cta fua,faétis probarant,Nec fanè do
ſed videtur iſte præſtigiatorpotiùs fu- meſticum rcſtimonium , ut necalia a
ille quam Chymiſta,poft primam ope- lias inidonea,rejiciuntur , quando ali
ris hujus editionem incidi in librum undè teſtimonia habere non queunt . i
And. Libavii medici , quipo 1. fingula- Et quæſo ,undè hic initium hiſtoriæ has
rium , Syntaxi is.de re metallica ,plura te beri potuit , niſi ex ipforum artificum
ſtimonia retulit. dictis & relaciones Ad 3.poſle alıquan
4. Nunc ad objectiones-reſpondea- do efle tales, & fuiſſe: hinc tamen non
mus . Ad primum ;multosego comnie- ſequi,nullas non fuille tales.Ad 4. mul .
moravi, quos nonChemici tantùm ,fed tos hanc artem verbis fcriptisque pro
& medici & l.C.gravillimiteſtantur cé didille, & hodiè tam tenere, & alios
ipſam factam exhibuiſſe , Arnoldum , docere,fi qui contingantin praxierro .
Lullium , Tarvilinum . Er hodiè nomi res ,nihil mirum : quia facilè peccatur
nare poſſem ,quos-novi virosgraves, in | in iis , quæ ab ignis operatione depen
dignitate politos , & Deum timentes; dent. Nec ullius artificis eft,in iis, quæ
qui de fe ipfis idem profitentur. Quos ab activitate extrinfeci agentis natura
mentiri, vel impoſturis, aut præftigiis, lis pendent, ſecurum ſen per effectum ,
aut dæmoniacis artibusuti , nunquam fpondere. Nec ulla quoquearsalia, in
in animum meum poſſim inducere: & qua quis mente fanâ perfectionisulti
Gint injuriis viris honeftiflimis , qui mum apicem fe confecutum afleveret.
queant id lufpicari.Ad 2.dico . Pont.io- | femper aliquid diſcendum ſupereſt:ne.
qui de gregalibus,fivè feceilla Chemi- i que huic artipeculiare,quod opponi
corum , qui lucrum captant, & avidita tur.
te pecuviæ in præceps ruunt,non de iis
QUÆ
a Theſau.vire hom . fu. Omitto quod de fefimilia Fernelius teftetur lib.de abd. rer. cauf.
b Pet.Gerar.in.30 Hippol.fing.71.
 LIBER I. CAP . V. QVÆST. IT. or get

entiæ :ut in medico , & chirurgo ſatis eſt:

QUÆSTIO 11 manifeftum .

An Chryſopæia habenda ex numero artium QUÆSTIO II.

ingenuarum ,an mechanicisanny
meranda ?
Acilis eſt deciſio ;nihil in ea mecha
F si
nicum eſſe preter ipfam operationem ,
eigniariam illam applicationem : Theori
cam veròſovėſpeculationem artis ipſius phy-
Bologia , inremotißimis latebris latentem ,
aqueingenuam ,&quèſcientificam effe natu-
Ta fua,quam fitphyſica: cuius eft portio non
ignobilis:aut medicina, cui fubfervit & an
Ad quam magie ſpeciem pertineat
Chryſopæia?
A què expeditum eft reſponde
huic quæſtioni. Sialchimicus.
effectusverusnon eft', quia falfum eft aut
apparens duntaxataurum , pertinet ad
magiam preſtigiatricem , fi verus eſt effectus,
tunc aut fit ope demonis, e pertinetad De
moniacam ' : verum effectum voco,

cillatur:eoque nomineacromaticis cx epop- quando aurum verum quis conſequi

sicis diſciplinis annumerandum . tur: hoc autem poreſt fieri dupliciter,
2.Siverò conſideres ipſos Alchimi- , vel verà tranſmutatione , vel fuppo
Nas , quidam illorum ineri ſunt ine litione : quando hocfacit dæmou ,po
chanicis & Aaturarii; ac ciniffones: qui- teſt etiam reduci hoc factum , ad præ
da :n verò philoſophorum nomen ho- Nigarrićem : quando illud , non nili, ut
neſtum in primis ac laudabile ', jure dixi,ad dæmoniacam .Si veròverum au
ſuo fibi vendicant.Etfi enim omnis Al rúm , ſine ope dæmonis bomio extrahit pyrom
chimiſta ingenio fimulac manu , uta téchínia fua , tunc alchimia pertixet, ſecum .
tur: tamenid omni mechanico artifici dum ſe da proprie, ad Magiam naturalem :
cominune eft,&manuspræcipuam o- për accidens ad artificioſaín . Nam , quia
peris partem in illis vendicat :qui,prin- ; ad ſupernaturalem referunt , propter
cipia caufalque artis ignorantes, nec cælorum influxus : ' illi meo judicio
certum in rebus præparandis uſum ,ja- | falluntur : nihil enim hic cernitut ; '
xta præcepta congrua & ſcientifica ad ut oftenfum , quod naturæ vires ex
hibéres, tempus & carbones abſumút ; | cedår:
fuliginofitaque & merè mechanici di 1. Naturalis ergo alchimis exemple ,
cendi fant, ſed quiin oleis, & aquis, & | jam nonnulla propofui.
gummis , & auro extrahendo ,cauſas & 3. Dæmoniacæ refert unum auctor
præcepra artisnorunt: quibus fretief. I dæmonomaniæ :ble ex Guilhelmo Co
fectum libi pollicentur: fi, etfi manum ftantino, famoſo alchimico ; audiviſſe
ingcuid , & operationem (peculationi focios iplius , cùm perdiu flantibus,
adjungint: non mechanici , fed philo- I ſpes ſpecielve aurioftenderetur nulla ,
fophi dicendi:operatio eniin illa, & ima. I confilium à Diabolo petiſle , ritene -
shum auxilium , accidentária ſunt ſci- l'perarentur, & optarum finem conti
gerents:
Aiogefins to Svinger. b supra quaftione 1 , Seel guilty
 DISQUISITIONVM MAGICARVM
gerent: an in aliquo peccatum ab ipſis , vare , demum ille nihil aliud retulit
ellet , quod metallum arceret experi- quàn , trenuèlaborate.
tum.Diabolum ( ut ſolet ) latebrofum 4. Deceptorii effectus duæ Hiſto
dedille reſponſum : quàm breve, cam riæ occurrunt , prior præſtigatorius
ambiguum : Laborate,laborate. hoc illos Diabolicus: poſterior ad deceptorios
pro ſecunda pollicitatione arreptum & emunctorios per humanam callidi SY
mirè animafle: ergo perrexiſſe infan- tatem pertinet. Priorem fic narrat Ce
do , & fornaculis continuandis, idque drenus : Quidam ex corum numero, qui
adeò ftrenuè ut in nihilum cuncta re Chemicamartem profitentur, callidus ho
degerint: parati nihilominus pergere, minum oculos impoſtura praftringere , ar
& adimum cun&am rem decoquere, gentariis aluifque obtulit manus pedeſque N
& pro philoſophico lapide bona cun- ſtatuarum , & alia aurea, dicens ſë theſau
& a dilapidare: nilimifertusdementiarum reperiſſe , multoſque ita deceptos ad
Conſtantinus luggefliſlet, morem húc paupertatem redegit. Famâ vulgata captus,
eſſe demonis ut decipiatamphibologia & ad Anaftafium perdu & us,frenum equi ex
fignificati:cùm laborare juſit,hoc vo- | folido auro conflatum ac margaritis confera
luifle defifterent ab irrito conatu , & ad tum obtulit. Sed Imperator,freno accepto:
honeſtum opificium aliquod ſe tranſ. Ut omnes, inquit, fefelleris, me profc
ferrent, in quo certiùs operæ pretium dò non decipies:ftatimquehominem ,in
cerneretur;ficille. Sed aliipaulò alicercaftellum quoddam relegavit , in quo tan .
narrant , idque ſe ex ore Natalis, qui dem periit. nimirum hæc aurea, nihil
Conſtantini locius fuit , adeepiſſe, bo erant nili per magiam omnia facta e .
nâ fide ,ſcribunt: hos operarios auria- culorum ludibria. Poſteriorem deſcri•
vidos familiarem paredrum ſub ſpecie i bit lereinias Mederus,in Acromat. Chy
unius nymphæ excıviſſe, & facro car- miſtas duosfocietatem initampacto firmal
mine lapidis confectionem ab eo pole, utalter Chryſopæis certißimam arten
ftulaſie; dæmonem julliffe, uti ex ſex ſe tenere profiteretur , alter rhizotomuma
metallic lic dicunt) aniſatis , hoc eſt,æ , geret,ſen agyrtam empyricum,& inter cete
quali proportione, & hydrargyri certâ fra ſcobem auri atro infećtam colore,pro lx
mole mixtis, malagma componerent, į naria pulvere , venderet. Erneſtus Badenfis
.cùm itaquehocigniimpoſuiſſent,ecce Marchio mirè deditus erat pyrotechnia,
tibi,fraudis miniſter, catus ille Mercu- bunc ergò prior ille adit , & circinivenit,
rius, more grandinis cum tonitru me aureos montes pollicitus , atria divitis
talla hucillucdificit, & fpem fimul co - Crafi,parantur omnia,ő jumille , Caters
ruin : cachinnante luſus cacodæmone. 1 bellé, inquit: unum dumtaxat opus, Reſch.
Illı abacti à chryſollo, nó à furore:rur vocant ( Hebraa voce ) huius pulveres faci
ſus magiftellum adeunt, expoſtulant les inventu , apud quemvispharmacopeum ,
primum de injuria: deinceps ſupplices 1 velrbizotomum . Marchio puerum mutrit:
fiunt; & ut nunc faltem , meliore fide, cominodum in palatii adivuille alter mer.
quid agendum doceat, perguntobſer- folent boc genus,
ces fuasexpofuerat : **
mobil
 82
LIBER I. CAP. V. QVÆST. III. SE CT. IV.
nibil fibi deeſſe Stentorea voce prædicabat. culam conduxit , in eaque fornacem cum re
s
Adit eum Principi puer. Ille Reſch ex - liquis inftrumentis Chymicis fecretò con
promis de pixidula fumoſa, & pro folido af- ! ftruxit : iamque convocatis amics ; atque
pendit, & quafi quid foret obvium ac con- | imprimis quatuor ditiſsimis fibinotis Hi,fa
culcatum , addit ſuperpondium . Puer Domi nis mercatoribus : horum in negotiando
no refers. impoſtor eum puluerem infpergit | tarditatem exprobare, atque ad maiora co,
bydrargyro , & aurum rerum producit ,ſed compendia excitare cæpit. Effe quippe fibi
quod liquatum ex puluere , fit examen , ve artem profeſſus eft , qua brevi ac compendio ,
Tum aurum deprehenditur. Marchioni res fineque periculo , & navigatione , ditari
mirè grata , & ipſe in magiſtrum beneficus ipfi amplif.imè, atque vel Mida, Cræfique
ac gratus probèdonatum dimittit. Chryſo- divitias nullo negotio ſuperare poſſent. Id
paiam pergit urgere : feliciter , quamdiu que ad oculum prompro fe monftraturum
Reſch duravit : ubi cius refiduum paràm experimento , ſi auri fibi nummi quinde
fuit : undique conquiri iuſsit auriprolificam cim , boni , probatique ponderis præberen
banc materiam . Negabant omnes fe , quis i tur. At illi protinus totidem libentiſsinie
puluis, Reſch diceretur , audiſſe vel didicif erogarunt. Itaqueacceptis ille nummis , #
Je umquam , itaque Marchio quod ſupera- num quemvis ex mercatorum pediſſe
Tet igne folùm liquat , auri ſcebem , impo- i quis ad ſe accerfiri iubet : cui intranti,
fturamque fimul deprehendit. æquè lepi- duobus tantum regalibus impenfis: vade,in
dum eft quod narrat probè comper- quit , in domum , qua primaoccurrat phar
tum Gomes à Medis lib . 2. de fale, his į macopola , à quo pete lapidem , qui Onaſtros
verbis : Si quidem fuperioribus annis dum appellatur, qui tametſi vilioris fit pretii ,the
agerem Lutetia aderat unà etiam ſtudioſus men ut emas citius , totum impende. Quo
quidam ,quiſquisille fuerit , ſatismihinotus, abeunte 'heus, ait ; ne longam nobismoram
iamque conftantis atatis homo,atque in om- facias , ito rectà ad eum , qui èregione por
M11 W , ú fcientia doctiſsimus , experientiſsi- ta maioris templi confiftit , vidi quidem
maſque,ſed qui ingenio eſſet ad fingendum a . hefterno die eiuſcemodi lapides proftare
Criore:ad perfuadendum vero quam par fuit apud hunc ; longe præſtantiores quàm alibi.
fubtiliore. Etquivarijs, tametfi negotijs im- Aftutè namque ille rem omnem , ac per
plicitus Chymica tamen arte, quam occultè quam cautè pervenerat. Nam maſſam qui
exercebat, mire dele &taretur. Is puero Fran dem auream triginta pondo auri probatiſsi
ako Gallorum Regi familiaris valdè gratus mi coegerat, eamque in modum lapidis com
atque in oculis erat; ac, quo tempore diutur- paftam , variis appingi fecerat, atque cir
rum illud & exitiale bellum apud Belgas, cumveſtiri coloribus :quam eidem noto fibi
LAND 15 42. ab eodem Franciſco commotum , pharmacopola , fortè doli conſiio, lucrique
& Carolo quinto Caſare confirmatus vige- | participi , commendarat : data teſſera , uc
bat . Gallia ille in Belgas profe&tus eſt, atque cuiuſcumque petenti Onaftrum lapidem
Hifpanum ſe ſimulans idiomateconfiſus, Lo . quantulocumque oblato pretio exhiberet:
varrum primo.quo ipſe paulò antea eiufdem | unde occurrenti pediſſequo lapis eft datus: at
Cauſa belli e Lutetia pulſtes me receperam: que ad manusArchichymiſte (dignus eft enim
demde Antverpiam fe contulit , ubi domun- | boc titulo )perlatus. Tum ille lapidem often '
M tans,
889 DISQVISITIONVM MAGICARVM

tans ',. ac ſeſquipedalia de corba proferens; crepuſculo veſpertino ad ſenummios; addúci

jubet accendifornacem ,ollas educi, inftruo iußit: fucreſquead ipſum profecto quatuor
menta apponi, quin lapidem inungere , la aureorum millia allata :nam teſtimonio mia
Pareque, cæpit, Demum oblatos fibiaureos bi ſunr,qui adnumerarunt. Quos ille accipi
dentibus premebat , poſt malleolis tun ens :atque ad præparundos eos integrum dari
dens, cum quadam tacita verborum in- fibi diem petens,mercatoresdimiſit.ſarimq;
teriećtione, in.ollam immittebat. Quibus ſub ipſo noctis conticiniowdmißis equis,quos
rebusfpectatorum oculos in ſe,non intentos preparari iufferat,quàm celerrimèfe in Galat
modò : fed quafi colligatos tenebat. Ex.quo liam intulit, atque Lutetiam tandem tutus
illi ,caca duce charitia, lapidem curiosè lu- pervenit. ] Hæc ille:Gnis non foret lors- HE
ftrare oculis , ſummopere admirari., Spe bendi,li quæ fingulis diebus talia con 01
fimul & exſpectatione accendi, hortarique tingunt,vellen perfequi. Utilius erit,
fe invicem , nequecunétandum experimentā | quod reliquum eft , & adanimæ ſalus.
ſucılamabant. Tandem commiftis aureo tem ſpectat,diſcutere.
cum lapide aureis quoque nummis,univerſa QV ÆSTIO IV :
edu &ta maſſa , excretiſqueper ignem colori
bus , iam non lapidem , ſed aurum purum Licitane an illicità fu alchimia??
putum ipſa referebat Qua illico per duosex 1.
mercatoribus ad aurifices delata eſt, eaque. “ P Clavalio , a ſed id nallo jure pro
dé

probata ſatis triplum haberi inventa eft ex . bat,verùm rationibus dumtaxat,P. Và

Auro purißimo , atqueæftimatione primo. lencia cò inclinat jutſaltem rationc cir-
quo nuntio allato domum, atq; occluſo poft cumſtantiarum lit illicita & perniciofa:
fe oftio:mira omnesexultareleritia,actri: idem P.Pererius cenfuit:uterquelocis
umpharegaudio expetunt. Quare mutuò ſe., antè citatis. Licitam verò necullo jure :
imprimis iureiuraudo aftringentes , necui- | prohibitam , immò & inter artesme-
quam hominum hoc tantum arcanum rete: Tallarias à jure civili receptam , com-
gerent: protinus experimentum , quod pluſ; munis eſt ſententia juris interpretum ..
quam pro comperto habebant,non denis am b Pedetcrtim progrediendum : nam fai
plius , centeniſve., ſed millenis , ( ed plms cilis hic in via lubrica,lapſus:
aureis- iterandum cenfuerunt. Iamqueferon 2. Prima Conclufio . Nullo iure in foro )
tos Archichymiſte.samquam alteri Plutoni fori hæc ars videtur prohibis, aut non liceat i
pouniarum Deo , devoventes, precibus ab eam exercere-; ex defenfioneiuris poſitivi.
co petierunt,ut millonis ab unoquoque obla - 1 Quad jus civile & commune Roma-
tis aureis experimentum geminaret : nam fi norim ( ide communienim jure nunc :
fuccederet ,iam non perchiliadas:fed per my. I loquor, nó departicularibus locorum
riadesipfum deindèexperturum . Quibusille ftatutis velregnorum fanctionibus)
lentè,atque grandioribusquàm antea verbis res eſt expedita : nec ulla conſtitutia
refpondens , tandem annuit : atque fub talis reperitur. . Quo ad jus Canoni- .
cum ,.
a in verb .Alchimia. b Oldradi loan . And . 'Abbar.no Baldilocisſuscit 9.1 fed 4 Albericii
deRoſar.in ver.alchimia. Guido, Papa decif.388. Fabiani trad .deempe . do vendi.q.5 .
Zaacrini s
54,6x.ra.de.accufar, Thoma Arfoncini,quodam de hac re confilio..
 LIBER I. CAP. V. QVÆST. IV.SECT. Iy . 89

cum , videntur obſtare duo canones , fupra ipfos aliquid huiuſmodi dixerint , ad
nempè , cap.Epiſcopi26 quaft.6 . & cap. mirentur : quibus cùm veritas quafita non
ſpondent in Extravagant.commun.libr. s . le
ſuppetat, diem cernunt , facultatesexhau

decrimin.falſi. Sed, li benè conſideres, riunt, iidemque verbis diſsimulant falfita

neuter canon convincit intentum . tem,ut -tandem , quod non eft in rerum na •
Nam . d. c. Epiſcopi tantummodo dam tura , effe verum aurum vel argentum fo
dat eos qui credunt perloparum tranf- phiſtica tranſmutatione confingant : eoque
murationem in varias ferarum lpecies interdum corum temeritas damnata do
fieci : quod & ratio docet addita: 2 ! damnandaprogreditur,ut( * ) fides metal
quidem ( ait ) Satanas fi'ansformat fe in lis cudant publica moneta characteres fidis
varias (pecies ferarun . ) Non eft igitur oculis, & non alias alchimicum fornacisig.
cur ad quamlibet fpeciei in fpeciem nem vulgum ignorantem eludant. Hacigi
tranſmutationcm canon extendatur. tur perpetuis polentes exulare temporibus,
Et licet eò extenderetur , dicerent hac edictali conftitutione fancimus : 140
alchimici ſe non credere hanc à dæ- quicumque bujuſmodi aurum vel argen
monc ,ſed à natura fieri metamorpho- tum fecerint, vel fieriſecurofactomanda
{ im :nec eam elle veræ ac perfectæ fpe - verint , vel ab hac fcienter ( dum id fie
ciei,in aliam perfectam ſpeciem , ſed ret ) facientibus miniſtraverint , aut ſci
imperfecti & inchoati in fuam perfe- enter, vel argento, vel auro ufifuerint ven
ctionem . Fortiùs ſtringit alterum illuddendo rel dando in folutum : verum tan
cap. Spondent, nam illud diſertè alchi- ti ponderis aurum vel argentum pæna no
miam prohibet, & infamiæ carceritque mine inferre cogantur in publicum pan
pænam præfigit,clericos etiam poffel- ( peribus erogandum : quantum alchimicum
fis beneficiis privat,& ad capienda red- 1 exiſtat , circa quod eos aliquo predictorum
dit inhabiles. Reſponder Arloncinus, modorum legitimè confiterit deliquiſſe:
Pontificem egiffe tantum de iis , qui | facientibus nihilominus aurum vel argen
Sophiſticè tranſmutationem confin tum alchimicum , aut ipfo utpræmittitur
gunt :tamen Canonis verba fatis clarè fcienter utentibus perpetua infamia nota
indicant cenſuille Joanh. 22. nullum à refperfis. Quod fiad præfatam pænam pe
quoquam eorum verum aurum fieri, cuniariam exolvendam delinquentium ip
& ideò omnes pro impoſtoribus habu forum facultates non fufficiant , poterit diſ
iffe; fic enim verbo tenus haber ſan : creti moderatio iudicis , pænam banc in
&tio; Spondevt,quas non exhibent, divitias aliam ( puta carceris vel alteram iuxta
pauperes alchimiſta : pariter, qui ſe ſapien qualitatein pegotii, perſonarum differex
ies exiftimant , infoveam incidunt quam ! tiam , aliaſqueattendendocircumftantias )
fecerunt. Nam haud dubiè buius artis al commutare. illos verò , &c. Subdit po
chimie profeffores alterutrum ſe ludifi- nam in eos qui alchimica materia ab
cant: cùm fue ignorantia conſcii eos , qui utuntur ad monetarum adulteratio
M 2 nem ,

( Sic legitur in editione etiam Plantiniana dgn Romana , fed depravatè ac mutilè. Var
lensis.conc.legint.fi & is facili mutatione.Sed adhuc reliquamendoja manent.)
 ONVM
30 DISQVISITI MAGICARVM
nem ,de quibus eft ejuſdem Pont.con- optimè probant argumenta Angeli &
.
ftitutio alia, in capié. prodiens extravag. auctorú prina ſententiæ, contra præ
cedentem verò vim habent pulla No
fingular, titul. de crimine falſi. Ad hunc
Canonem duplex mihi occurrit re candum quoque, quicquid illiciti eſt, id
fponfio , una cum non fuiſſe uſu rece non ex artis natura ( quæ in ſe mala nó
prum ,vel non ulu abolitum . Nam po- eſt, imò,quatenusarselt,& fcientias i
îtea hæc ars in ipla adhuc urbe viguit : mitatur,fecundum fe bona eſt,ut & cę,
maximè , vix centum annis poftea, ſub teræ fpeculativæ cognitiones ) profi
Leone X. nam illi Aurelius Augurel- ! cilci , led à vitio circumſtantiarum ,quæ
lus egregius poeta librum tuum de ut plurimum in hac operatione inve
Chryſopæia,dedicavit: Qui inter cætera niuntur . Hæ fidelint, non video quid
illud nimis jactanter , dephiloſophico reprehendi queat:ſed quia vix umquá
ſuo lapide. delunt omnes,rarò fic ut alicujus ratio :
ipfius ut tenui proiectâ parteper vndas. ne non adſit vitium & peccatum . Ideò
Æquoris argentum ſivivum tum foret dixi,pleriſque perniciofam & illicitam cen
equor, ſendam . Sed quæ iſtæ circumſtanı i.e?
Oinne vel immenfum verti marepoflet præcipuæ & capita cæterarum ; quia
in aurum . tuor: finis,modi, temporis & perſonæ.
Pici quoquc Mirandulani circum 4. sifinis fit lucrum , & avaritia :illici
fertur liber hac de re titulo,Deauro con ta eſt, quia lucrúex hac arte eft illicitú,
| non enim licet hoc auro uri ad com
ficiendo: nec hujuſmodi in Italia libri ex
illo tempore vetitæ lectionisumquam mercia contractuſve, ut ftatuit Joann .
fuêre. Altera Canonem ex hypotheli22. Intellige,li pro vero auro quis uci
procedere ( aurum omne alchymicum vellet, nam hoc illicitum contendunt
effe falſum ) & ideò damnari tantum , communiter DD. de hac re ſcribentes:
qui falſum cudant : idque ad lucrum : & meritò,nam aurum iftud vel pum ,
nempè, ut utantur in contractibus & quam habet proprietates omnes veri
ſolutionibus ( quod clarè indicat tex auri, velid adeò rarò contingit , ut
tus ) ideò non damnantur hoc capite, cenſendum fit non contingere, qua
qui verum aurum producunt , & arti¡ rè tam veriſimili causâ dubitandi ex
vacant animi dumtaxat causâ , nolen- | iſtente , non licet in commercium de .
tes in commerciis aut ſolutionibus hâc ducere, ut verum aurum : vendi camen
arte uti . Quarè non ars ,quæ ritè inſti- i poſle proauro alchymico ; & juxta äiti
tuitur, & exercetur : fed artis abuſus inationem peritorum aurifabrorum ,
damnaretur . Sit igitur nemo DD . illorum negat, neque ne
3. Secunda conclufio; in foroconfci- i gandum eſt. Non licet etiam id facere,
entia non promiſcuè,fed cum delectu ars bậc ut in medicamentis quis eò utatur : nā
permiſſa: immòpleriſque,utpernicioja, fic propter rationem jam memoratam ,
illicita cenfends. Hanc conclufionem , nec veriauri vires ſalutares habere, nec
noxiis

asi : D. Thom.in 2.2.7.9.3. art.1. 22.9.7 7. art.2,ad 11.6ib. Caier s.lu.ó Funus in S.
Fabiu.l. q.8. Alber.in ver.emprio.
 -91
LIBRI I. CAP . IV . QVÆST. IV . SECT . IV .

poxiis qualitatibus,ab igne carbonario ſuperſtitionis initium docet B. Augu .

& venenato hydrargyro contractis ca ftinus libr.2.de doctr. Chriſt. cap . 22.0
rere cenfendum . Multò minus licet 23. Et divinæ ſcripturæ teſtimonio,
eoutiad monetarum mixtionem :hoc qui amat periculum peribit in illo . Sic
enim unum capur foret criminis mo enim ſapiens loquitur : In ſupervacuis
· netarii , juxta dictam ſanctionem Jo- rebus noli fcrutari multipliciter , & in plu
ann.22 . & prædicti DD . juris conce ribus operibus eius ( Dei ) non eris curio
dunt tales puniendos pænamonetæ fus. Multos enim ſupplantavit ſuſpicio eo
adulteraræ .His cafibus ſubeſlet pecca rum ( hoc eſt vana ſpes & exſpectatio .)
tú Mortale. Si verò quis illud cuderet Et in vanitate detinuit j'enfusillorum . De
fivè produceret tantum ea gratia , ut | nique ſubdit: qui amat periculum peribit
ipſemet in annulos, cathenas, aut fup- | in eo.Eccleſiaſtic. zi à verl . 24. Denique
pelle&tilem propriam eò uteretur: huic uno verbo,quando finis malus,ars illicita :
omnicurâ foret adnitendum , & vi- & qualis finis,tale exercitium .
gilantiâ , ne quis eò vivo vel mortuo s . Simodus ( hùc media pertinent)
per hoc deciperetur. Alioqui pro ne exercendi artem illicitus, ars quoque:ſi va
gligentiæ latitudine , hic quoque pec nus, ars vana : fi fordidus & inquinatus,
cari gravitas naſceretur: & quantumvis ars erit inquinata & impura. Huc re
quis diligens , vix vanitatis culpam e- terenda media ſuperſtitioſa, ut ſi ex pa
vaderer. Núquam lanè ftultitiæ & im cto expreſſo vel tacito cum dæmone;
prudentiæ culpă euadit, qui ex hac arte quod frequens eſſe docuit auctor Dæ *
lucrum quærit. Semper enim ftultus monomaniæ, a & ſanè docet experien
eſtmercator, qui in illud negotiationis lia : adeò ut Arnoldus Villanovanus, &
genus incumbit,quo videt nullum ,vel i Lullius, & Geber, & Bachonus, & Ri
demillibusaliquot unum , lucrum fe- chardus Anglicus , Magiæ hujus nigræ
ciſſe: omnes verò, vel mille contra v- ſuſpecti vehementer fuerint: & Para
sú facultates ſuas abſumplille. Quod ¡ cellus, & Agrippa, & ille Guilh. Con
cum alchymicis contingat, idem de his ftantinus , & alii nonnulli deprehenſi:
damni lúcrionibus dubio procul ſen & inter inſtructiones inquiſitorum fi.
tiendum , Nec tuti in conſcientia , qui i dei fit una , hâc quoque notâ Magos
hac in re Cola vana ducuntur curioGta - hæreticos dignoſci,Director. Inquiſit. fi
te nam ariofitas, peccatum eſt oppoli deip 3 fol.4 43.edition. Romana,quein lucē
tum ftudiofitati,perexceffum : quo quis i prodiit iuffu Gregorii 13. ubi rationem
defiderat immoderatè fcire quod non ſubdit auctor libri , Nicola . Eymeri
expedit, velpluſquam expedit ipfi , vel cus ; quia ut plurimuin alchymiſtæ ,
modo quo non expedit : & eſt ex filia- | quando non poſſunt pertingere ad fi
bus ſuperbiæ,Vide S. Thom. 2. 2. queft. nem intentum , quærunt auxiliun de
167. Et animus deditus vanitatibus monis ( exemplum poſui præcedenti que
atque inſaniis fallis , exponit ſe decipi- i stione) eum invocant & implorant, &
endum Diabolo :atque hoc eſſe omnis implorando obſechant, & tacitè velex
M 3 preſse
lib . 3.6.30
 DISO VISITIONIS MAGICARVM

preſsè ei ſacrificant) Accedit experien . aliud charitatis aut iuftitiæ poſtulat : 110
cia , quia quandocumque viguit inter ad teria magis le conferant : v.g. magi.
multos alchimia , eriam inter multos tratum quisgerit.non potet detrahe
-tum viguerunt maleficia & fortilegia, re horis, quæ ad rectè munus exercen
-ut hoc infeliciævo experimur. Tùm dum neceſſariæ : familiæ præelt zeeco .
quia non delunt , qui adhibent vanas nomia recta non debet incommodum ,
obfervantias cæremoniarum , nihil ad lentire.Eccleſiaſticus eſt : quæ ratio or
effectum conducentium , ut certæ diei, dinis poftulat ea præponenda fornacu
tunicæ ex lino crudo , certorum ciború | lis : & voluptatiſuæ . Proximi neceflicas
abſtinentiam , & alia huiulmodiinania . operam tuam depoſcit ? charitas ei iu.
Quod G ad aviditatem odium accedat, ber adeſſe , pon facis?peccas. Demum ,
aut incontinenţia , proclive admodum unô dicam.verbô: quod tempus ocio ,
fuerit ad philora & intoxicationes re licethoneftè dare , illud licebit his ſtu

currere. Peccatur quoque non leviter dijs : nec amplius. Ocium voco , quie
in artis traditione, quando facræ Scrip- rem & vacationem ab actionibus &
turæ nominibus & verbis abutuntur ftudijs , ad quæ quis tenetur .
ad ſuas nomenclaturas vel præcepta : 7. Denique perſonarum.conditio hic vel
neque minùs, quando libris ſuis inſe - i potiſsimum di crimen inducit : hæc e
runt figurasſeu jinagines,velplanè ob- nim , & finem loler ,illicitum intende
{cænas, vel etiam propter abuſizm reire , & in modo erroresgignere, & tena
facræ prorfus bla(phenias, quod fecit i pus , inopportunum facere. Inprimis
ille typographus Baúlienfis , qui Roſa ars hæc illicita cenfenda pauperibus,
rium excudit ; & facræ Triadis , Chriſti . immò i privatis omnibus periculi
Domini relurgentis, & B. VirginisMa- pleniffima eſt, manifeſtum id fit cum
siæ coronationis icones : quas homines quia hi ſolent lucrum ſpectare, & lic
hæretici templis eiecerunt,cas ad alchi arcentur eorum ratione , quæ dicta
mica myſteria , & transformationes ſunt in circumſtantia finis , nam auro
tranſtulit. Sed mirum id non eft , funt illo intendunt utiad commercia , me
enim Sacramentarij ubique præpoſte - dicinas, velmonetam : aut ſi ipli non
ri . Peccatur deniquc nimis curioas fa- | uſuri, periculum apertum eſt, ne utan
pe experimentis , dummodò hanc ra tur hæredes . Iftihac arte depauperao-
tionem ,modò ilam ſequuntur, & fic rur : familia neceſaria non præbent:
numquam fciunt, quod ſem;er addila cauſaſunt utuxores & filiæ cogantur
cunt. indigno le quæſtu fuftentate : cùm me
6. Temporis quoque circumftantia pe- dia & inßrumenta , propter inopiam
pendenda.Nam temporis iactura pretio deficiunt, facile progrediuntur ad ſu
fillima : eiufque malèconſumpti ratio perſtitioſa , immò & pacta quæ dixi
reddéda Deo , quare peccant,qui nimis musin circumftantia madi:ſane hoc
multum his vacant artibus , item qui eo . ipſi quoque chymici ſcriptores ſunt te
tempore; quo officijhratio , vel debituin / Itati.Nam Geber a non ergò, inquit, bas
frientia
2 Rofarij Jhilosop.fol.224.
 ST
LIBRI I. CAP. V. QV ÆST. 11. SECT. Ili
frientia pauperi & egenti convenit : ſed po impatientes : quia hi facile , cum non
fius eft illis inimita.Secundo Polyt.dicit phi ſuccedit , ad dæmoniaca ſubſidia con
Haſopitus , impoſsibile eft indigentem philo- | fugiunit Arcet cos, qui obtuſo ſūncin "
ſophari. ] h.e.alchimiæ ftudere( nam ſo genio, quia oleu'ın perdunt & operam,
los alchimicos. in libțis Turbe philofo- ritem qui philofophiæ vetæ ' imperici,
pborum , vulgati illi vocant'philofophos candem ob caufam confirmat id Ar- '
ſaeis ſuperbe.)EridemGeberalibi; a Ar: noldus Villanovan'us a his verbis; Qui
rifiem ait) buiusfcientie oportet elle ſubti- cumque velit ad hanc fciéntiam pervenire,
lifsimi ingenij: naturasmetallorum '& c non eſt philofophus, fatuuseft: quia hæc'
corum generationes,infirmitates& imperfe- fcientia non eft ; niſi de occultis philofo
dionesin fuisminerisſcire a cognoſcere an . phorum. ) proptec irritos itaque cona
tequam perveniat ad hanc'artem . Non au tus, ternporis & ſumptuum iacturam ,.
stm ad ipfam indagandam accedat'artifex his quoque videtur illicita: & 'cum ple
groffo ingenio & duro repletus, nec cupidus, rique alchimici vulgarės 'lint'tales , fe
mec svarus in fumpribas d'expenfis. ] Nec quitur plerifque illicitam eſſe , in foro '
pirduplexanimo, fine felle & cervice , vel polijete quo nunc agiinus. Denique exi.
mentevariabilis , nec nimisfeftinus : ſed do- gùnt artis magiſtri & meritò,ut litho
årinejiltas, vir ſubtiliſsimo ingenio déco mo humilis juftus; pius , & Deum ti
Tātus fufficienter locuples,largas, Janus-fir- mens, citantur iſta Hermetis b : Oportet
meus in propofito & -conftans, patiens?mitis, illum , qui introdúci vult in hanc artem do
longanimise temperatus.) Avaro igitür, Sapientiam'occultam ,arrogintia vitium à ſe
& pauperi hæc lcientia , ſecundum eius repellere ; & pium effe,ac probüm , & poftea;
2
Principem Gebrú ', inacceffum & veti Fili ante omnia Deum oportet timere,in quo
tühaber limen, Er nora requirere fuffi- ; difpofitioniskuavifus efi. & illud Alphidij
cienter locupleteni:hoceft,cuifuperfit; neſcio cuius : Scitofili, quod iftam fcien
i neceffarijs, ad hoc ſtudium . Arcèt et tiam habere non potes , quouſque mentem
iam {mplices& parui'iudicij, cum di tuam Deo purifices, & fciatté Deus habere
citrbidem ; deberé eſſe find fellé & certum animum at rečkúm . ] Cum fuper
cervice : hujuſmodi enim fäcillinie à bos arcet , docet illicitam effe curiofis::

dimone;& alıpsimpofforibuscircum- ; cum pietatem , fuperftitiofos reijcit:

veniuntur:ideò verita illis hæc ars pró-
pfer periculum . Arcer etiam eos, quia- !
manralios deciperc,cum'addit ;nec vir
daplex, quia hos arćet perniciés alio- |
sum . quam quærunt. Arcet intempe
tantes,utluxuriofos & antantes vindi
cum probitatem & Dei timorém , &
animi puritátem: vitiofás omnes quas
disinus circumſtantias detéſtarur. Nó ·
alij ergô licita ratione circumftantia
rumi , alchimia ;quarn hüiuſniodí.
8. Hinc poreſt unuſquiſque fecum

étă , cum vult effe longanirves & tem perpendere Primo,an'ipſe'talis:& anul-
psi.lós : alioqui periculum eft ne re- l la , & quæ , pericula ipli ex aliquo ha
Ciftrant ad maleficii hoftilia vel amarui circumftantiarum defectu immi :
{ $t1a, Arcet variabiles,inconſtantes,& neant :& cä сuni Confeffarijs fuis com-
muni
adide perfitomagifterio, bd.f.224 . cà quarto tra & atuum Rofarofa 223,
 M
IONV RVM
U ISIT ICA
DISQ MAG
S4
municare , & corum ſequi iudicium de- , ellet propagatum hoc corpus, & homo
ber . conceptus : nec indigeret Chriſti re
o
secund poteſt videre confeſ arius , ! demptione : quæ hæcetica quoquc
quando tic talis à peccato immunis , vel omnia .
quando adlie veniale, aut etiam morta 9. Ex his omnibus patet , optimam
le ; quando impendenda , deneganda1 , effe ,(quam aiuntAngliæ ) legem , ne cui
vel differenda talium abſolutio :diffe- fine permiſſu Principis, lub pena capi
renda , cum recidivæ veriſimile peri- tis , liceat alchymicam exercere. quam
culum : deneganda, quando graviter , legein expediret etiam alibi ferri. Nam
contra juſtitiam vel charitatem ob ſtu tùm cum delectu Princeps talia poteſt, D
dium iftud peccat , nec vult deGſtére. permittere, conſideratiscircumſtantijs
Tertio. Quia fæpiùs curioſitas cauſaprædictis : ipfi enim reddenda Deo ra
eſt ſtudij & hoc vitium valdè proferpittio ( litemerè permittat & promiſcuè)
à minoribus ad majora , diligenter vi- damnorum inde ortorum . Tuncetiam
dendum , ne quis ad experientias & 0 - ceſarent pericula pleraque, quæ dixi
piniones erroneasexcurrat : v.g.ne pu mus .
ter bacarte hominem verum , modò à 10. Etiam patet ( nili quæ circuin
mo
natura ad hanc generationem non in . (tantia impediat) ordinariè hanc artem
ſtituto : ſed urina velalio humore, igne Principibus , & valdelocupletibus elle
aut fole in vitreis phialisdecocto. poffe licitam : qui & ea ſunt philoſophiæ co
produci,quod temerè lul. Camillus at- i gnitione , & sô ingeniò , ur fraudibus &
feruit , & incaute Thom . Garzonus dif- inpoſturis non pateant: & ea pietate,
C !!! 41. Fori univerſ credidit , & quidam , ut in proximi & Dei offenſione ſe ab .
hoc inventum Arnoldo Villanovano iſtincant . & illis opibus , ut fubditos
tribuunt, vero an mendacio diſputare proptereànongravent: & eò ſubdiro
non eft neceſſe,inquit Mariana libr. 14. rum amore , ac Dentimore , ut publi
rer.Hiſpan cap.2 Nam quod tale quid ¡ cum regimen vel pauperum ſubven- ;
fieri queat velallerere,vel experiri ftul- tionem proptereà non negligant , &
tum , impium , erroneum & blaſphemú | habenas fibi à Deo creditas ipfi abija ,
toret. tum quia , cùm homo præſup- ciant, & alijs plane tradant. Vt enim
ponat corpus & animam rationalem , li alijs honeſtis ſtudijs animum princi
.
quod producit homo eſt: ſequeretur, pes, quantum opus eſt, ſic & hoc ſtudio
Deum ex lege & ordine, quem
em naturæ relaxare quin poflint, non eſt dubitan
præfixit, teneri huic animam rationa cum . Sane quod Eymericus de indicijs
lem corpori infundere , quod blaſphe- ! Magiæ hæreticæ dixerat , eam præſum
mum :vel rationalem animam cx mate- ptionein in Principibus viris & valde
rix potentia illic educi, quod hæreti- | locupletibus non eſſe admittendam , in
cum : foret eniin tunc anima corru cæteris locum habere , ibi in Com .
ptioni obnoxia & mortalis . Deinde ca. ment. optime Penna annotavit. Et
lisanima non haberet peccatum origi- Card. Caietan. diſerte fcriplit, ac pru
nale : quia per generationem viri non Identer : banc artem vel nullorum hominum
effe:
 LIBRI I. CAP. V. QVÆST. IV .
elle:vel Principum duntaxat, audito sapi- | Bal. Brun . & Fabianus ) nullus verò ip
entum confilio ; elle. Sanè pericula plera lorum omnium ,præter Thom .Arfon
que ſuperioribus commemorata cels | cinum , mentionem fecit d . extrava
lare in Principibus , manifeftumeft. gancis Pontificiæ ,c.Spondent,& vel eius
II . Cæteri , non eft cur fibi blandi- non ſunt recordati , vel non bona fide
antur, vt tutos conſcientia fe arbitren- diflimularunt 12. Et licet,vſu canonil
tur opinione illå Oldradi & aliorum le non obfervetur : tanti tamen Ponti
luriſconſ, Nam illi de foro tantum ex ficis fententia , & iudicium fufficere
teriore agebant,de quo ab illis quære- decet , ve vulgus hominum ( hoceft,
batur. Et pleriqueeorum rem non dil- quibufcunq; condiciones ſuperius re
culſerunt:ſed , vt oves Coleneducem quiſitæ deſunt )fibi exiſtimet , ab hoc
gregis caprum , fic ipli Oldradumcu- ſtudio abſtinendum :quod gravisſimis
ius etiam argumenta iam diſſolvimus verbis Summus PontifexRomanusfi
ijs quæ dicta ſunt ) claufis oculis , vt bi cenſuit damnandum , & à qua
Oraculum , luntfécuti , nihil eius ad . illos tam ſtudiosè Chriſti vica
dentes dictis( vt loan. Andr. Abb. Albe rius , Petri ſucceſſor dehor ,
Tic. Guido Pap. ) plerique etiam am tatur. Sed hæc fuffecerint,
bigue loquuntur , li faciant verum au de materia non pasſim
ē obvia.
rum,idq;arte naturali ) w Oldrat. Ifern

FINIS LIBRI 1.
3
go

N MAR
MARTINI DEL RIO

SOC . IESV PRESBYTERI

LIBER SECVNDVS,

De Magia Dæmoniaca a ejus Efficacitate :

SVMMARIA LIBRI II .

2 I An fit aliqua magia demoniaca ; Pro | Communia his pactis folemnia.

barur effe. Signa dæmonis , in his vecúſti & nová '
2. 2. Vndefit hæc Magia,five quem habeat Di Ireneilocus correctus.
primum auctorem . Promiffa fimilia factis hæreticorum non
Non eſſe à Dco, ut gratiæ gratis datæ.. ſtrorum.
Non cffe effectus bonorum Angelorum . Quæ utrimque vis buius pacti. & quale :
Magia nulla alba, & de falla Thcurgia, peccatum .
Planetaria ars : Pactum tacitumi live implicitúm quale .
Eſt orta & admi@ iſtratur per malos An Quid dæmonem inducac ad pactum & o
gelos. bedientiam .
Glycæ error , ipſe & alij quidam Græci Quam malum ficcum eo pacifci aut føde-!
Hiſtorici nili ſuperſtitioſi fucre . rari .
Palingenij impietas. Quô pactô Chtiſtus & Apoſtoli ſatanz ''
Non hunt magici effe &tus per animas de imperaverint ?
fuoctorum . Grimayris artis vauiras. Pacta hæc vana , ipapia , & periculi plega.
Efficieos harum artium caufa eft diabolas , funt.
& humaoringenij depravatio . Theori Maillotij factum .
Apoſtolus de generatione & ortu magix . Gerinanus à dæmone Decatus.
2.3. Que fit diviſîc damoniaca magia ? g 12. 5. Quibus indicijs diſcernendi effe& us
de ejus libris Magiaex pacto convento, ab effectibiss phy
Rcfellicur Agrippæ diviſio fieis, arrificiofis, dos miraculofis ?
Oinnis magia iſta pititur paéto cunida Ratione diftantiæ,
mone , Ratione verborum .characterum . '
Auctorcs qui de hac feripferunt & ideo ca Circumftaotiarum , rituum, obſervantia .
vendizabalus, quis Barnabas Cyprius run .
Item fi &titij libri Adz Abelis Enoch . A. Caufæ à qua .
brahæ Pauli Cypriani Honorij 2.6.An het Magia habeat quofdam effets
De clavicula , & alijs libris Salomonis . veros , con quopacto dignofcanturt '
Trithemijftégacographia ité libri Agrip Effectustriplices funt, falfi ,veri , mixti.
på & recentiorum nominati, & vetiti . Exempla præſtigiatoriorum effccuum ..
2.4. Dibali husus Magia, patoque esplici De Lamia & Meoippo.
topen impiciic . :De Gelo & Mauricio ,
Provarur tale pactum intercedere . De Pafete , & ejus obolo .
LocusIlaiæ c, 28. v.15 . Simonis Magi varia .
Alius Mitchzi 4 :v ... DeMago qui fecit à Domino cuocta vara
Similitudines duæ huius pacti. frangi
Domoni liberum fallere pactum . De Zytone Bohemo,
Libellum offcrunt Magi Sybillis . De herbis inagisis.
Padi exprelli forme & genera, & excurs : Circulatoris cuiuſdam moderni præftigia. -
pla. virorum effed wam exempla.
Grillan dietror, Lacantatio ferpentum ,
Sigaz !
 LIBER II . QUÆST. XXVI. SECT.V.
Signa Pſeudoprophetarum in Evangelio . Galtirantes.
ArSamuëlper Pytoniſlam fufcitatus vere De mutatione medij.
Locust.Reg. 28 Ecclc (45. v.vlt . Vt præſentes.videantur elle ſpectra .
fe
Deef & ibus Mag oru m Pha rao nis , Ex Videantur habere Capica afinina,
Denarius in ſcurellæ fundo videatur elle
od . 7. verli11 .
in ſuperficie.
Quomodibus
Decifc o virgæ mutatæ
mixtis ,corelata $ S.crempla . Gallinaceus habeas feſtucam videatur trao
De duorum magorum certamine,ex Trie bem crahere .
Claudia veſtalis quomodo navem zona
zio .
Qgomodo effectus diſcerocodi, segulæ traxerit ,
Variæ apparitiones per conſpicilia
Q. duz
7. An . magi poffint facere aliquod versem Res videtur præſens cum lit abſens & rc
mota .
miraculum ?
Opinioaffirmativa multorum errone2 . Viſio philoſophi apud D. Auguſtinum
Miraculum & mirum quomodo differano qualis .
De deceptione ratione organi
& diſcer ni debca nt .
Noo połune miracula fieri niſ à folo Deo . Vt res abientes videantur præſentes.
Miraculis efficaciter fides probatur . Vt quod vnicum videatur geminum .
Elizabethz reginæ Aogliz curatio ſtru Deaoralia Sodomorum , Genef. 19 .
De præftigijs Zedechiæ Iudæi .
maria.
Nonpe llont Magi facere abfolure mira : Regula diſcernenda præftigia à veris effc
Etibus
loces pſal. 71. v.81. Quomodo faciant videri repente fiumca
Poluat faceremisa,quæ fintreſpecta no in cubiculo .
Str .
Departu fæminatum in regno Neapolita- | Videntur cquos vorare & reſtituere,
no qoarum fætum ranunculi præoc Videntur magnos ſerpentes immittere,
ut fecic
dupi decretorii .
Cur Nero non potucrit quidquam miriper Eonis hæretici præftigia.
Michaël Sicidices .
DcMagiam
miraculi? s Antichriſti. Item hærctico . Iacobi Melftiniki Poloni feſtivæ fycom
phantix per fimulata miracula.
rum Calvini anorum , & c .
2. 8. Quipada magi per diabolum hacmi. Circulatoris præftigia apud Apuleium
2 9. Quam admirandos effe& usveteres Me
réseaut. gis tribuerint.
Que pollit per morum localem , .
Nino porelt integrum elementum loco Quid Saxo Grammaticus de Magis feptene
movere. Firmiliani locus explicatus . trionalibus .
Celeritate mcaritas transformationes , ut De Lappis , Finnis , Biarmijs
Iphigenix & aliorum gentilium . De Tartaris quibuſdam .
Acorios hanc fraudé in Pbenicia detexit. De alijs famoſis Magis fingulis Zoroaſtre ,
Dofitheo, Simone, Pytagora, Orpheo,
Que poltir applicando pallivis.
Cao pacto hic dæmon fit caula , & quomo . Baiano , Ollero.
do confideranda cum vis naturæ , accu . Item , Ericus Rex Gothorum , Apolloni ,
us , lulianus , Manethon
rate in veftigatum .
| Apulei us , Regina, Copa,
Qurfac
De iac modo
triplici misa præſ tigiofe
decepti . , per muta
onis Tam olim quædam fage di&tæ . Regine
cionem obic & i medij , vel organi. Pamphila Hypatenfis,
De mucacione multipliobic& i, vatia ex De effe & ibusmagicis , herbarum , lapi

empla. dum , hyena .

Per foramcu ad lacus videntur imagines , į Vis magorum apud poctas, Empedoclis,
que lupt oudæ & inconditæ lincæ . Moeridis
Palez & iuaci immoti vidcatur ferpentes Circes, Carmeatis ; Med .2 , de alia qua
N. dam

TION
UISI
98 DISQ
dam Tibulli.
Alia Petropij, Nemefiani, Folia & Caoidia .
De Erichro Lucani & alijs Theffalis . De
Medea cx Sen. de alia lago quadam , A.
lecto .
9.10. Quid poffint Magicirca leg natura do
ordinem univerſi!
Non poſſe circa has leges vel ordinem uoi .
vera Exempla
Non poffe ullam formam fubftantialem
vel accidentalem immediate producere
Nec creare , bec ex quolibet facere quid . Regula, quomodo in S. S.Deo tribuantur,
libet, nec quovis inſtrumento quemvis
effectum , nec eodem tempore .
Nec in inſtanti operari .
Nec vacuum producere,
Necinfioitum producere, neceſſe ubique
Locus Tertulliani explicatus .
Non poffunt tollere connexionem, neque
conſervationcm partium voiverfi, agen:
tium naturalium activitatem directe
impedire
Linteum exiCaryſtiolape purgatur ignc .
Adamas impedit activitatem Magnetis .
Lutheri error de halope , corona, & c. de
ignibus Æthox Medeæ igocs
Marci Iefuati miraculum .
Icſuati alijà leſuitis ,
Abbatis locus correctus.
Fumi error . Balæi error,
Paperij Maſſoni improbus error cum hy.
pocriſi.
Deftammis pop vreotibus feu facuis ig-
nibus ,
De igne ad aquas Srantias.
Dealboigoe $. Thelmi, io naufragijmetu .
Defiammis loquentibus
Debrachijs & digitis ardentibus fioc poza . Poffunt fontes producere & ficcare , fluvios
De Ærhnæ ignibus non liquantibus nivé.
De cribro Tuccia nó cfflucore. De flamma
Bon coolumente IovisApamenitemplá. ! 2012. Quid magë valeant circa extema fost
0.11.Quemagorum poteftasin orbescæleftes,
lidera de elementai
Augu . Tbuani error.
Non cæleftem morum vel fyderá curfums
impedire , vel ea corrumpere poffunt
Non poflunt Lupam detrahere cælo.
Vode orra fabola de afino ;quilunam pura
batus bibifle .
Non poffout jotegrum clcmcorum loco
morerc vel deftrucrc.
VM
CARV
M
MAGI .
Idem de cæteris partibus vniuerfi prz
cipuis.
poffunt terram movere , veprosciere , De
dolijs duobus Brachmapur. Sopatet
magus idcô fupplicio affectus,
Poſluor procellas & tempeſtates, & simbos
producere, & fedare .
Cleonis fuere fpeculatores grandinis , &
quomodo avettebant .
Seneca reprehenſus Recentiores refucaci;
qui cum fequuntur.
quæ homines quoque poflunt.
Vlrici Molitoris error , & Burchardilocus
Locus lob. & alius Exod.9 . & alius Apoc.7 .
Magi tempeſtatcm fcdarunt tempore Xere
ris.
De Finois ventos vendentibus .
Ariſtaus Ecelias elicere docuit. Sed & igo
nem magicliciebant Hypæpis,ritus no .
vus Strigan . in Lotharingia .
Hiſtoria de ruſticella TrevircaliMos vetus
Scrobiculam fodiendi & commovendi,
fceleftiffimarario , qua quidam facrifi
cus in regno Neapolitano tempeſtatem
excicavit , vt hoſtes obfidionem folve
rene. Propertij locus explicarus.
Ritus trahendi facras imagines in flumen &
malè cractandi vodè manarit? Conſtan
tinopolitanorum factum .
Explicatus Canon Concilij Braccarcolis
Primi
Filmna cicre pollunt.
Polluntconebias inducere, fecere Tarrari.
Poffunr acrem contagione inficere , te .
crum odorcm excitars . ( Diarcntur,
Fecêre magi Perhci, ve Marutham calum
fiftere ; aquas dirimere, & c . vias .
Poſſunt per mineralia mira efficere,ve plu
fortuna bonas
Greges & armeara perimere,
Mclics aliò traducere , vc Saga
Trevireplis lac
Poflunt Meffes & fructus perdere , & fte
rilirarem inducere.Modivarij.
Domos iocendere , vt oppidum
Schilcacbium .
Poffunt varijs modis occre fainz alicaz ,
Dc
 SVMMARIA LIB . IL 99
De Triſcalino presbyterum diffamante . pe re un ti um qui fic thcfau ros quære
bant, Græculus quidam , Macriavus &
tantoat
PorMog
De iosindæ
focino COD gctib
moVCo .
us repræfenta alrus Bafilex & Anaftafius, Pilani quida.
16.fed non iogorios , & cuir Sicinfama Saraceni cujufdam factum . Melindenfium
vit B.Sylvanum , S.Kunigundım . B. Eu. fuperftitio quædam .
Caroli V. Imp . laus reſpuentis talia .
ftochiam Patavinam . 2 13. Anma valeant incantare anima
Vicioas tempore S -Germani.
ergumc
Perucenquidã oos interdum diffamantur, lig bruta ?
in Germ . & DorotheusAbbas , Poffuot, ve Atyr , Medæa , Nigritz, Mar
Quæ convivia exhiberi poliar & foleantr H , Peruani , Andini .
Fica, Brachmaoum , Paretis , Scorsi , Ve Locus D. Hilarij cxplicatus conciliacus
1a & qualia ordinaric. Cur fal & panis cum aliis patribus.
Salzburgenfis Magus à ferpenre necatus.
ceribus & vinculis eripere . Hi
unt caradelic.
Podfoleant Locus pfal.37.v.s. & lerem . 8.v.17 .
ſtoria Friderici Auftriaci. Apollonius ſe An idem poflintin alia animantia : D. Au
cippo'eripuit , Veſtales mancipia fugiti guſtini locus explicatus .
Magus caurum funiculo domans , Grillao
val ſtebant. di erroso
a belliserr
Apicum toriam fint mo nume
adf ade ?vic
probaturpofpofle, ſi Deus fi Ao colores queant immutare . Aquarum
aar. Prob at ur exe mpl is mul ris Septen varia miracula , fontium ,fumivum .
2. 14. Awarte fuâ poffint aliqua mixta pro
trionalium , & Tartarorum :Lucenfium ,
Chineorfum . Nomoc ëma numearu& ſaga. ducere ?
Epheko Chryſa s,Hun no m , Poffunt imperfecta viuentia , vt infecta .
Sed lepè Deusnon permittit , &ruac Dia- Quomodo id ſoleant facere ?Anſeres Sco .
bolus luosfallit, ve Magoeatium , Erri . ticos imperfectos , au perfecta animalia
com Regem Sueciæ ;Hadingum , Ferran poſſint, mira ex Guilh . Parvo .Canes rc .
tem comitem Flandriæ , Guidonem lu perci vivijo lapide imperuio,
haceſem . Iuvenem quendam Bohc Monſtra quædam inſolita & quomodo de
Monſtro Balileenli & de Saxonicis .
ocenti
Isamum us a ool uit.per Magos ab ob Denatis ex commiſtione hominum & fe
, Frid Pap
. Stup hium
fidione liberati . Allobrogum Comes rarum , hominis cum elephanto , Leone ,
reſpuit auxilium Magi , & cum gladio catco.cane , porco , mirus partus mulie
ris Auguftanæ ,de muliere Lufitana, quæ
fuetr. dignitates & honores procurare
Pofаті
рес ex fimio duas proles peperit . Gotrici
De Martigo 2. De Sylveftro 2.De Bene Reges erurſo .
dictoii. loanne 21.22 . & de Gregorio 7. Sianitæ & Peguſiani ex capc orti .
Refutata & explicara hæc omnia .
coroph
lib
DedeTh Car dipcal
. vic . Beino
dom s .Stuph.de Ba
nonide Mopſtra ex hominibus & fimiis .
sone Raitzio Britaono ,Duce Aurelia- | Deviro ,qui putabatur ex vacca parus, diſ

Polleor Dcopermittente veros theGuros quif

Cæla
пса
& divitias largiti , & cur Deus son per
mittar : fcd ipamet femper ferè forvalde
llus c5
Pſedop & Dambaoderius explicati. Quo
modo dzmosmareriam & formam mo-
seta poftic producerei quomodo potuc
si : Deus per Angelos crcare mundum ?
itio
lpin i .opipio de homine ex putrefa
&tione examigara.
Monſtra ex divioa ultione .
Docomeoſes caudati ,
Angli caudati .
quis.Anfintulli demonesfuccuba di incubi,
do an extali copula proles naſci queat !
Probacus ſotere hoc dæmones, & agere, &

m osmpl
ese soli t ce
a var m quptio
iadece
ia andonum
pore, ft
& ve rasdae
cur & at. ur poſſe ex incubo dæmode oaſca
obri
Prpa
prolē , & cxplicatur , quo id modd fieri
mulas largiri pecunias Excmpla mald N 3 Dze
quear.

too DE MAGIA
Dæmones inter fe non multiplicantur, | Coguntur lagæ adeffe conventui, probao
contra Nitlenum nonhabent corpora
aerea , contra Caieranum . Nec etiam
proprium ſemen , contra Tertullianum ,
Joſephum & alios veteres.
Septentia Chryfoft. Caffiani explicata .
Respondetur contrarijs argumentis.
Exempla natorum ex tali comiſtione,Semi LocaMatth.4.v.8. & Luc.4.verfic.9 .
dei Gentilium , Merlinus : Hunni, Clivix
duces , Iaponum Xaca , muliercula Lo . Ad transfercodam æqualis vis dæmonis
vapienfis & alijmulti,Corocoton .
Ex diverſa ſpecic poffe aliquid o aſci.
Marci'Ephefij argumcntuin refellitur:&
explicatur.
Ex ſuccuba dæmone prolem ſuſcipi non
poſte.
De Meluſina , & ftemmate Comitum Pieta
vorum , & Andegavenſium ,deBavari vx.
ore reſuſcitata , & poftea evaneſcence ..
De Cambionibus ſeu vagionibus.
De puero Gallæco ſeu Alture.
Quomodo Dæmon virginem pofticillæſo
clauitro in prægaare? Non poceſt idem
in partu .
Calviniſtæ virginitatem adimuntDeiparæ , rijs
Explicatur narratio Niderij de virgine Probatur hæc non potuiíſe eſle illuſoria
Bambergenfi .
De miris aliis conceptibus , Hebræorum
fabula de filia Ieremiæ & nepote eius .
Dæmones cum lagis interdum exercere Cur Dæmon conventus inſtituar?
libidinem præpolteram .
Angigantes à dæmone produci queant fu
ille Gig . probatur.
Gigas. Antuerpienfis defenditur contra
Goropium .
Siculi Gigantes, Britanni & alij.
-pigmæine pofline producit? fuifle, & qua
les , de hodiernis in Peruvia , Ezc.cap27,
Vol1.explicarum .
2.36 . Donotsernis fagarum conventibus, es
an verajirellarum deloco ad locum trans
lario ?
Auctores fententiæ negantis rofelluacur,
ſolucis argumeotis ." Illufionum vacia
erompla.
Subſtitui lacoabeuntium aliquid.
Explicar a locus lib . de ſpiritu & ãıma.c.28
Item ca. Epifcopi 26.95
Navarus explicar us.
Auctores ſeatentie afirmativx ,hxc.mul.
stis probaca.
IACA
DÆMON .
tur cxcmplo quôdam ex Grillando.
Defcriptio convétûs fagarum , & folemnia
ad orationis conviuij, ckorex , & c .
Sacrilegia inunctioncs , translatio , & c .
Cur dæmon vnguento vtatur ad trapſycet
ionem , quæ vis vnguento io Gt .
Topola u NEV
& booi angeli contra Vlricum Molitoré.
Bxempla varia translationum dæmonia
carum , prædi&tæ fucuræ tempore Anti
chriſti. Anglicum vetus exemplum .
Doctoris Edelini.Moos Veneris .Puerulus
Avenionenfis Mafguillon quid
Simon Magus, Abbaris, Badudus. Ericus,
Berengarius, Angla veocficas.Comes Ma
circonens
Puerulus quidam , Lucretia quædam , &
alia mulier Sabinenfis .
De puella -Bergomati. De muliere vallis
Telliozi.
De Hollando. de Lothariogicis fagis va
& phantaftica. Iudicis curiofi fuppli
cium .
De quatuor modis translationum .
Quố pacto queat Diabolus rem corpore
am locô movere.
Poſle dæmonem deferre, fine defatigario .
ne hominis quem transfert, contra Re
migium .
0.17. An poffit demon quantitatem corporum
fic mutare , vt penetrario partium fequa .
tur : fivè vnum corpus in duobus locis di .
fiunéti , vel do corpora in lococonfti
ruere?
Nihil horum poteft.
Exempla eorum qui viſi eſte duobus locis,
quomodo intelligcoda ?
S. Nicol . s . Agathi, S. Bened . filius
ConſtantiaiImp.
Ananias reprehenlus,quomodo duos fimul
hóipcs poflidere, vel tétare demon polkit
No podic tacere yc homo coaverlus in mu
telam per exilem cuinam ingrediatur :
velianuas claulas .
Apuleij fabula. Remigius deceptus.
Scaf .
 SVMMARIA
Scali meodacium . Quomodo Dæmon la
" tenter aperiat , & claudarjan gas præcc
deus aocè Magos.
Locus A & .2.de B. Pétro. Locus D.Chry
folt expenfus, apparitionis de modo pa
rietum per fiffionem.De præſtigio Mig .
dalenæ Cruciæ .
Chriſtus Dominus verè ingreffus claufis
jabuis, contra Calvinum . Er de egrelfu
cx utero virginis, & fcpulchro contra
Brzam .
Dæmon bon poreſt aliquod corpus facere
verè invifibile , fed -beoe poreſt facere
inviſum .
Quomodo inviſibiles, Apollonius, Gyges .
De Perfei ſcuro.loan .
Juliacepfis deceptio .
Heliotropia gemma podredditin viſibile.
Vemembra grandiora, vel minora ,vel ſub
lata appareant Cichoranorom opinio .
2.18. Aamagi queant corpora ex una ſpecie
transform are in aliam , falfa quorundam
opinio, Diodorus. Vberius Pendragon. Ni
caragus
Ndipolle perfectam fpeciemin aliam per
- fedam & organicam .
Non poteft anima hominis informare cor:
pas belluæ; nec ex adverſo. Nec poteft
corpús & apimalimul ficmuta : i ..
LocusHoratu io Epod- Spoodadiesror.
Diftingucodum inter ipfam transforma
tionem , & effectus eam concomitantes:
hi ver ,illa illuſoria eft.
De Lycapthropia ſeu idfaoiæ lupinæ mor.
bo Quomodo videnrus fibi cales, & non
aliis.
Qaomodo faciar Diabolus, ut & aliis tales
videapcur.
De vasüs exemplis & quomodo fiar, utre .
linguaat terræimpreffa veſtigia lupina, j
prinveniantur homines læuin mébris ,
quibusillatúm lupo , vel carto vulnus.
Delaga. Festa.dealia Flandr.mutata in bu . 1
foncm .
Domutanosc Nabuchodonoſor, Dar.4 .
9.30. & 33.& uxoris Loth .Genel.19.
De plac200 verſa in o cam apud Hiro .
dot. & cadaveribus homigumio ſtátuas
Lalis.
DIS.Spiridone vertente Serpentem in au
TBÁN & aurum ia lespencem .
L1B. 11.
Q.19. An magi poffint facere beſtias loguer, er
an intelligant vocem beftiarum ?
i Quo pacto bruta & resicanimæ, Angelorü
opera , queant loquis & quo pacto nobis
de hac talilocutione loquendum fir.
De Angelo io rubo alloquente Mofem &
Efdram Exod.3.1.24 Eld. 14 .
De filia Spiridionis ex fepulchro loquente .
De Cadavere Macarii juffu indicante ho.
! micidam ,
De Calvaria eidem loquente .
De Africæ confefloribus loquentibus fide
lingua.
De Angelo Sacerdote ,
De capite loquace ipcer cadavera Hưnga
rica poſtulaute confellionem , mira hi
ſtoria ,contra hærcticos, cui fimilis alia
citacur .
Pſeudomiracula gentilium varia in hoc
generc ,
Caput homicidiú indicans, Orpheus mor
tuus , Cyro prædicit exitiuin . Narratio
mira de Polycrito Pubbi Romani caput
varicinarur. Columbo locuta. Vc &
quercus Dôdonce Argus carina, equus
Achillis . Vimus Gyanofophiftarum ,
Caulus Alunien , cauis Simonis Magi , &
alius Franci.cx Sepenfis ? Theorechnus
ſtaruam lovis fecit loqui.
Nulla creatura poteft facere', ut bruta vel
inanima intelligant, que loquuntur:be
nètamen,utaprè ſuo ccapore & artifi- -
ciosè id faciant.
De ſerpente Epidaurio, de Apollonii Leo
7 ne,de ahau Cayii . De Greta Erlingen ,
voces io uteris pregnantium . Brutorum
voces ut edar homo, facile facit dæmon ,
Magi quas brurorum'voces queant in
telligere,quas non ?
Porphyri locus de Apollonio.
Anbeftir cinvicem intelligant?
Exempla clephant fcorpii, iſciun.
9.2 . An intelligentiam decurfivam queat *
damon brktis largiri?
Contra mulsos , beluas, nec rationim , bec .
prudentiam ,ncc providentiam , nec dil
curfum nec ſapientiam habere.
Quid Galeni vocer $vdresetov abyovo ·
contra Eral,
Cardinalis Hofius cxplicirus.
Sunt quædam in illis rationen & pruden . "
tramit
 DE ' MAGIA DÆMONICA ,
riam & providentiam imitantia . Quo
modo fcriptores intelligendi , qui ratio
nem videntur ilás cribuere , & pruden .
t ! 2in .
Quomodo animalia tendant in fuum fi
Dem ,& ad eum cognoſcane.
Alius eſt finis rei particularis , alius uni
verli. ( ſtorii.
Pulcher & acutus diſcurſus Hier. Fraca .
9. 21. An poffint demones facereut homonon
Jentiat, velut longiſſimo tempore dormiat,
aut inediam ferat ?
lamblicilocus poracus :
Cur Deus folicus permiteere ,utMarty .
ses gladio Decarentur ; quos à beſtiis,
flammis, & Gmilibus præftiterat illæ fos?
Locus ad Heb.11.v.34 .
Superſticioſa quibus aliqui fe putant io .
vulnerabiles ,arma incaptata. Crucifixus
compunctus . Camilia inferni. Orati.
Lconis Pap . & Caro . Maga .
Exemplum cujuſdam Quirini Belgæ fic
decepti .
Item Scafii alius Helvetii .
Vodè fiat, ut quidam malefici tam fortiter
& contemrim ſuſtineant tormenta.
Cauſæ tres .
Deftigmate quod fagis dæmon imprimit ,
di mirum de ftigmate loan.de Vaulx , &
alia quædam exempla.
De diuturoo quorumdam ſomoo difquiſ .
cio:ruſtici germani, webriorum in Apa -
curiis , Epimenidis, Heroum Sardorum .
Septem dorinientium ,
Quo pacto contingat , ur quis diu perferat
1ocdia de herba Coca,Schythica & aliis .
Locus Hippocratis.
Excmpla vera,deAnglicana puella , Sacer
dote Gallo ,puella Spirenf .
De fanctorum jejuniismiraculoſis.Bacco
nus refuſacus.
2.2.3. An Magicis artibus opera demonum
Jexus mutari quear ?
Exempla corum , qui ex mulieribus facti
viri:vetera ex Plinio & Gellio , & Hip
pocrate & aliis .
Gallina in ga ! lum converfi . Iovianus in
Neapolitana Hiſtoria & Sabellicusmul.
La cxempla fogunt , quæ in Italia conti
gerust .
Alia duo mira yalde,quæ in Hifpania.
Aliæ duæ apud Fulgofum , vt & duxolia
apud Phlegontem.
Alia in Picardia:
Ratio paturalis , qua hoc contingar .
Suſpicio , hos androgynos factos. Si fit di
cura :pofle à dæmone nullo curari .
Exempla dæmoniacæ commucationis per
idola. Non poſſe ex viro fæminam fieri.
Auſonii locusdehacrenon credibilis .
Opinio auctoris de hyena.
9.23. Andamon poffit feni iu venta reddere?
Problematice deciditur , quoad accideo
tia , quæ ſenium à juveprute diſcrimi
bant, pofte.
Explicantur Ovidii & poëcarum dicta de
tali Metamorphoſi .
Locus plal.102.v.5 . & Efa.40. y.fin.de
aquilæ juventuts. Serpeos cum liberis
deponit fenium .
Fabula de a Gino ferente poculum jurcatu .
tis.Corvi candidi .
Exempla ſenum , juventuti reſtitutorum
hiſtorica.
Tarentinus quidam fener. Et alius Riofa
bus. Er abbacilla Monuedricolis.
Indus quidam.Foos in Bonica id præftans,
aliusia Lucaia .
Vitæ humanæ periodus quæ & quomodo
intelligenda.
Locus Genef.6.v.6.
LocusDeutro 31.V.2.Valefius reprehcoſus.
An humidum radicale poflic reparatii
Quod ica , só camé pollet fic vita æternari.
Deligno.vitæ locus Gedeſ.z.v.9 expenſus.
2.24. Quid magia poffit circa animam ,quam
diuIlla corpusfuum informat!
Quid poflit id ſeolus externos.
Zardıctili.
Acbemcoidon.
Adamanris.
Otiulla.
Potomantis .
Theangels.
, Manicum Salonum .
Gelorophylis.
Ocrocheris & fimiles.
Quid io fenſum interdum , maximè phan
tagam .
Quid in appetitum concupiſcibilem & ira
Tcibilcm . ( contra hærcticos.
Concupiſcentiæ motus con ſunt peccata
Quid
 SVMMARIA
Quid poftit in memoria . Memoria mira A.
thalidæ , & Apollonii . Oblivio Sacerdo
tis Germani, & Simonis Turbaii Angli .
Quidiainrellectum . Contrariz operatio
ocs bonorum & malorum Angelorum .
Pollitoe dæmon artes & fcientias intelle
&ui inſerere, & quomodo Exemplum
tempore fan & i Nortberti. Anabapriſta
rum hodic. Ec Sagarum perundionem
in Germania .
Modus & uſus ungucati ex pueri corpore
confecti.
Ricus promotionis ad magifterium lamia
rum .
Diſcutirur opinio eorum , & deregitur fal.
lacia dzmonis.Hift.deS. Ignatio Loyola.
D : Chryſanthi Sardianifilio . Item Evage,
Thyoico, Amphiarao , Anupindari , So
para recensde Romano Ramirez Mo.
tilconcio Hiſpania .
Qud & quam modicum poſſit in volunra .
icm .Voluotas coginequrt, contra bære
cicos.Locus 1. Cor.10.1.13. explicatus,
contra quoſdam.Neceos cogi poffe, qui
funt ia mortali. Nec impedire poteft, ne
faga queant pænitere,contra dubitario
nem Nicot.Remigii. B. Aogelæ de Ful
giao vexationes in voluptate vchemen .
do tiliz.
@ 31 .QuidDiabolus queat in anima à corpo -
reftparanda ipſaque ſeparatione?ubi deec.
staj a simirandis.circa.cadavera .
EcNalis paturalis , & dæmoniacæ modi.
i Lapiporum edtaks mira.Olaus poratus .
Errores haciare Cardani,de Spontino cap
ty.B.Vargiacs Cælalauguftanæ , & Mag
daleox Crucixsaprus. Bodioi error re
fellirur de anima corpus relinquente .De
ere Armenio, de Ariſtea proconelio. De
3oima militis ex ore imigine muſtellæ
egrefta & ingt . Fionis,Hemitimo.
Locus pfal.1558.15 Qualis D.Pauli rap .
tus? dubium.pesfequendadecilio B Hil
degardis. Aphefia & ectalis differunt.
Errorrefellitur copfundentium raptus di
visos cum magicisi Deraptu diſquirun.
for fcripta Mocenigi. Quale fit fubjcctú
sapeus, Qux cauſa formalis. Quæ finalis.
Quz els cicos, & quomodo hoc duplex.
Quomodo concurrat intellectus agens.
Rapeus fupernacuralis ex parte hominis
LIBII. 103
eft iovoluntarius exemplum virginis
Burgenfis.
Non poteft intellectus agens folus elle cau .
ſa raptus efficiens. Deus quomodo intel
lectus, & muita cogaofcit extra ſc.An er
rores ſuos inducit in graves errores . An
saptus omois ſucceſſivus. Diabolus po .
telt occidere homines. Multa poteft in
cadaveribus mortuorum .
Volanguis fluat, ut cadavera non puteant,
nec purrelcant. Hoc etiam naturaliter
fic, ut in cadaveribus Perſarum . Erunde
boc proveniat , diverfæ caufæ . De cada
vere in Elæa . Item ne cadaver comburi
poſſit, quæ cauſa. Vt capilli & barba de
functorum.creſcant. Miraculum cruci
fixi Dammenfis.Furor iconoclafticus.
Miraculurr in puero Liorzienzi.
2.26. An opera demonum fieri poffit ,utſpiri.
tus ſeu anime defun & orum viventibus ap
pareant?
Verum animæ umquam queant apparere Et
fufillimè probatur pars affirmativa con
tra Epicureos. Lavatherum & alios no .
ftritemporis hæreticos.
Sect.s. Notata temeritas Magii , Tiraquelli
& aliorum
Gentilium priſca fententia , etli vana , pro
nobis tamen . Pater verbis poëtarum , pa
tet ex Necromantia. Etritu animas pc
regremortuorum in patriam revocandi.
Violenter occiſos effe vexatores fuorum
homicidarum Remuria , Silicornia , culi
na parentationes. Platonis & fectatorum
de hac re doctrina. Quid Genii ; Laros,
Larvæ , Lemures,Manes. Differentia anie
mæ, umbrę,fimulachri.Exempla appari.
tionum à gentilibus tradita varia.Lernt ,
Sec.2 philofophia idem docet.
Quomodo anima fit in loco , & movcatur
localiter . Conciliantur moji loquendi
varii , poffet una anima in pluribus locis
effe , & quo pacto.Quomodo moveantur
loco.
Quomodo corpos fubeat& increr.
Poſteanimas oculis corporeis , velalio fen
ſu percipi , & quomodo .
Cardinalis dictum ridiculum explorum ,
Cæſarii Ciftercicolis dictum.de formaani
næ feparatæ perpenfum & explica.
tum . Vilin & vnum differuar, Apparitia
0 tripler.
104 D'E MAGIA DAMONIACA .
triplex.Intellectualis ,imaginaria,corpo- |
rata, & quid lingula, quố pactó fiat fpi.
situalis ;quo pacto corporea. Ao acima --Seculo 1.B.M.V. Cæfar Auguftæ io Hiſpa
feu fpiritus defunctorum aliquando adu .
mat corpora .
Moles quo in Moore Thabor modo appa .
suerit. Temscrariè dictum Aug. Thuani
& judicia de cjus Tragedia. Icem de iis,
qui cum Chriſto Domino reſurrexerunt..
Quando apima apparet in corpore acrco,
ao ipſa,an angelus hocfabricetur, & quo
pacto ? Item quomodo ſubcat corpus &
illudmovear .
S61.3. Quo pacto doceat, & utile fit, Deum
hoc aliquando permitterco
Ef utile ipfis animabus. »
Locus 2.Cor.5.v.4 .
Eft ürile nobis vivenribus , .
Quo pacto fpiritus à dæmonibus velange- | Spiridion & Triphillius.Conſtantino.
Jis bonis difcernendi. .
Iacobi de Chufa liber hóc docans. Ecalius : Dub Epifcopi mortui ſubſcripsêre .
Thirai.
Regulæ ad digpolcendum dæmonem ab
angela vel aoima beati. .
Quomodo diſcerni.quçar dampara anima,
dæmone .
De anima Andreæ Romani defiis quiater.
oum damnati dicuoror revixille.
Quo pacto Angelorum & beatorum abin
vicem apparit.
Angelus apparuit Anchoreræ , in forma ſe
nis, D.Auguſtino io forma pueri, Vt &
B.Dorotheæ aliis force habitu fami
neo , & in forma colubæ. Ec aliis aquìlæ .
Sect.4. Probatio ab auctoritate. Philofopho.
run.
Aſtrologorum , Chaldæorum , Mahumeta
rum , Rabbinorum , Magorum , Indorum,
Item legum , & Iurisioterpretum ..
Item facræ ſcripturæ veceris & novi teſtai
menti... Reg. 28. Samuelis anima vere
excitata defenditur. Refelluncur obic .
tiones leloyherit . probatur exemplis
Mofis, Ieremiæ & Doix .Locus,Luc.24.
loan.20 verfic.19 . Match : 14. 8. 166
V.37.1
Act.12.v.15.Gal.s.4.16 . & 17.6.Pet.3.6.19.
& c.4.1.1 ,
Sept. 5. Probacio ab exemplis & auctotitate
Scriptorum , quifingulis fæculis vixerút.
ortovisur corum di&ta fimplicite: &
citr, niet: phorum accipicnduis cum de- ! : Glentiarius, S. Bartholomæus Apo & vin
apparitionibus loquunrur. Sic teſtes lika
bemus plures de apparitionibu's factis .
nia, cumadhuc viveret facta, Chriſtido .
mini tam B.Petro , quam Carpo Epiſco
po facta, B. Valeriz M. facta S:Marciali .
Epiſcopo.
Século 2. apparitiones veras fieri docuerunt
Iuftinus M. Tertuliapus , & Origiocsy .
apparuirque S. Potamiena Carpificifuo.
Seculo 3.apparuerunt B.V.M.& S.Ioannes
Gregorio Thaumaturgo: Filius M. ma
tri lua Quarrilofæ : S.Cyprianus plaribus .
S. Petrus Agathæ : s. Agatha amicz :
1 S. Agnes 'parentibus. .
Saculo 4.apparuerunt , Chriſtus D. Petro .
| Alexandrino:Conftaucino Magoo SS.Pe.
i trus & Paulus : Item B.V.Maria.
Filia patri Spiridioni refpoodit poft obitú . -
Explicatus Canon Cónc.Eliberitani,
B.Virgo itetum & S.Mercurius Baſilio: " .
Item S.Artemius & S.Mercurius , item
S.Febronia, item D Ammon . S.Antonia ·
Item B. Virgo, & anima Larronis.
D :Cæfarius, D.Paulus, & S.Mamas.
Hoc tenuêre D.Baflius. Nianzen . & Nc.
melius.
Seculo s.apparuerunt; D. Martinus , S :Am
: brofio & S.Severino Coloniæ , & c .
S.loanocs Baptiſta.
S.Gerval. & Protbaſius Ambrofio ,
S.Ainbiofius diverlis locis & viris. -
S.Eulalia ia columbæ fpecic ..
S Fructuofus .
Larro-quidam inſepulcus D.Germanó .
Felix Nolanus , & alii multi , ut Evagr . Phi
loſophus,Gamaliel, & Stephanus, Mi
! cheas & Abacuc, S.Zacharias , Euthytojus
Ab . B.Virgo cum , SS.loanne Baptiſta &
Evingelvita, S Ianuarius, S.Petrus & A.
pollinar. S. Cyprianus , S.Eulalia , iterum
Sanctus Petrus , Sáctus Leo, S Barbabas
D. Hieronymus teltis & explicatur , stein
D.Augaftinus,& cxplicatur D.Chryſo
1
ftomus, & cxplicatur. Aug.cpiſt ad Cy
rill.de morre Hicronym.reiectus.
Seculo 6.apparuit quidam daniparus , Item
Deipara cum SSFamiois, Iccm Joannes
fuan
 SVMMARIVM LIB. IL Υπος
fum oblatum Macedonio , Flaviano & E. B.Virgo Bencdi&.X.
: lix Patriarchis deAnaſtaſio Impultem de B. Norbertus, Godefridus tcoucre cam
Thcodorico R.Eremitæ in Lyparazitem doctrinam .
de Neſtorio & hæreticis damnatis. Ap Dodechipos, D.Bernard.Petrus Clunia
parucruor SS . Apoſt . SS. Comas & Da. cenfis, Rupertus, & Honor , Auguſtodu
misque S.Petrus ; B.Y.M.S.Eutychius, ocof.
vifum oblacum GuatramofRegis iterum Seculo 13. Apparuêre B.Vrfula & innumeri ,
B.V. M.Item S.Sergius. apud auctores citatos , ' & de Martino,
Sacula 7. Teouércuan fentcoriam , "Pro . Presbytero Canonico Regulaci Legio
copius, Evagrius & alij , Et B.Mulæ ap . penſe ejuſque fcripris.
paruit Deipara .SS. luvenalis & Eleuthu Tenuere hancfententiam plurimi.
Tbeodor . Rex , & monialis quædam . Vincentius Belluacenſ Caſarius Cifterciel.
Paſchalius item Diaconus & Baloci Do- . Helicandus , Thomas Cantiprat. D.
minus. Juftusmonachus. Deipara appa -Thom . D.Bonavcor & Guilhelm . Paris
ruit S.Ildephoolo, S.Lcocadia . fienfis.
Tenkerehanc fententiam . Stculo 14 :conuere hoc Scotus,Richard, de
D. Gregorius Magous. Media villa , Paludan .
Gregorius Turonenfis. SiAptonious; Gerſoo ,Jacobus Cuſanus,
S.Ildephonfus Toletanus. Dionyf.
sladorus Hiſpalepfis. Seculoas. Tenuêre idem Cutitul & cpiſc .;
Surub i.apparueruors Saibertus. Deipara -Abulepſ.Toftacus, qui omnes varia ſup
& B.Sabious, SS.Euphemia & Glyceria, pedicant exempla .
Sacula 16.Tenuêre & cxcmplarerulêre Ca
B. Tharalius, S.Andreas.A polt S. Ger- ' |
trudis , & D. lacobus major Lebuious .tholici plurimi, iidemque viri doctilli
Confitepuerant autem cam fentenciam ,' misin libris Theologic. Domio . Socus, 1
JulianusPomerius , Vencrabilis Beda . : Pellapus , Caniſius , Maldonar. Bcllar.
Igannes Epiſcopus Ierofolym ., Paulus mio . Valencia , Tyræus , Marulus,Sabel
Diaconus . licus, Egnatius, Iovius, Sigonius, Krár
Steule 9. apparuere:D.Iacobus Apoftolus. zius, Fulgor.Baron . Oſorius, & Maye
D Mauritius Dix & M.Pandulphusty .' ius,
taonus. Item dæmones Tcovere autem : Variis temporibus appar.
ſenteotiam de apparitionibus fpirituum . Senior quidam excommunicacus ſed mar
olious Tolet.innor . Theophylactus, tyr. Hiſtoria Vdonis Epiſc. Magdebur
& palii co facolo . geols & Galeatii Sfortix ,Alodilii Imo
Seculo 10. SS. Pers. & Paulus B.Virgo, S. İcolis pater. Ferdinandus rex Neapolit.
Mauritius , D, lacobus cepucruor autem locus Guicciardini. Ioan. Picus Mirage
hoc dogma dulæ comes Marſilius Ficinus , Petri de
Eu hy mius MonachusGr. Paz tribuni, Cacharioæ loda exempla .
Hugo Æskesianus Latin. Quæſtio de ſpearis inter Catholicos, &
Secalo 11. Apparuere Chriftos, Deipara,BB. Novatores fecarios controverſa , limilis
Apoltoli & multiAngeli D. Andreas Ap. caufæ Scaurianæ oftendicur.
Ajmaras Quidam amicus.Dioſtani, Sect. 6. Solvuntur argumenta adverſario
B.Odilo, Faveotini duo. Benedictus8. & rum , Melanchthonis , loannis Rivii ,
* , B.Gregorius. .Marbachiid Centuriatorum , & Lavathe
Canonicus Parifiis,Pelgrinus Epiſcopus. ri , locus Loc.14 . V. 26. Iremiz Petr.3 . V.
Colonicom , S : B2000 Tcaucrunr cam 4.1 . Theſſal.7 v.1s . Dormientes promo
doctrinam . ricotibus in Ss.locus 2.Reg.14. V.24.pl
Petrus Dimiaous; Icom . 102.6.15 & 16.Job.7.v.9.
Gailhelmus Tyrius ,& c. hoc fæculori, sententia S.D.Auguftini,Anafta Niſſe
-Vcos. ( & fæpe. Patrum ni, D. Chryfoft. & Z.Thco «
Sunla ı .. Apparuerc Chriftus, D.Igdorus,I cxplicata. Cphilacti , & T stalliaoi.
0 : Seat
 806 DE MAGIA
Se £t.7. Dæmones non poſſuor exbibere vc.
ras defun &torum animas. Superſtitiofum
eſt, putare animas eorum ,quimorituri
dexteram porrexerintapparituras.Peri
culoſum paſci cum moriente ,vtapparet.
Exemplums. Lurgardis. Exemplum
Monachorum Zamorenbum ..
Qiz7. De Demonum apparitionibus,de ſpectis .
que Demones.nobis obijciunt.
Sect.1.Naturalia quædam , habērur proſpe
ctris. Ignes facuizinſulæ naritantes, irem
fluæ , ligna putrida lucencia , Ciciodela
Iudica,Igoes.concurrentes & compulſao.
tes,apud Syrtim . Auditûs decepciones.E .
cho tatua Memnonis , murus Megaren
fis , caverna Britannicay.D . Patricijan
trum . Perſicimopres,
Artificialia, quæ pro fpe &trisyve avlova TCL
ftatuæ Dædalis. Archycæ , Archimedis ,
Boetij;aquila volans, triremis ex argeo-
to, hydraulica,fi&tiuæ ſpectrorum voces,
Bonifacij VIII.coniugia his obtcota. à
Scoris de Pictorum gente victoria . Tier
tudines cum capdelis , Abderitanorum
juvenum Plauti feruuli.. Cimonis Ache- !
pienfis: Muadi. Tirandionis . Necta abi,
qui parer Alexandri Magoi..
Quale peccatum fit in fictiope ſpectrorum
Ex fenfuum vicio quædam h - bentur pro
Spectris, quæ non ſunt non talia , de ebrijs
locus prou.z3. & 33. Oculorum morbi,
fuffufio halahol. arcuatus morbus , qui- !
bus fui.vmbra femper obfervatur, altera .
tio oculorum exinſpectione folis..
Auditus vitiajo hocgenere , Phreoitis , &
corylantiaſmos ſpecies morbi imagiovli
Vicia exaudiru & guftu , Goryza, Polypus .
Viția cx phantafix triplicilæſione. deijs,
qai putant fibiadeffe tibicines , Exem
pla : vnum Theophili ,aliud Asgivi,terti- |
um Abydeni, quarcum eius , qui putabac
naves omnes efle fuas ,.quintum Tauro.
minitanorum iuvenum putantrumi ſopa
ti naufragium , cum efnt Agrigeat io .
diverforio .
Item de bydrophobia.
Veirur his morbisdextrèdæmon , & leim- i
mifcei frequeos . ( ſtudia.
Se & .zaVariadzmonú gencra ,ac fpecies, ac
Terrestres vocantur,fera , ſeu canesc
Lubenter:vexantipatia Religioforum cop l '
DEMONIACA .
veoruum .
V : Divi Antonij , Divi Simeonis , Sandi
Norberti , Societatis Ielu viuo ad huc.B.
Igaatio, & eius virtute precum ceffanti
bus- terriculamentis .
Diſputatio defpeciebus Dæmonum & dis
tinctio à Tritthemio propoſita, diſculla .
explicataque fufiffime CL
De igpcis :an-fioc? Augutioi locas..
De aicis & quæ illorum oatura.
De terreftribus , & variæ ſpecies iſto
rum & ftudia ..
Helequini familia.locus PetriBleſeoGs.De
aquaticis,varia horum ftudia & appariti
opese
De ſubterraneis:ſpecies & ftudia iftorum ..
De Sibilla Nurſina raræ quædam fabula ..
Domicicus Mirabellius .
Thefaurici dæmones.Mammon :.
De Lucifugis ..
almodæus.locus Gen.31. v . 24 varij erros
res Tritthemij in his refurati.
Nomina Græcorum ,Hebræorum , Lacinde
rum , Hifpanorum , Gallorum . Italorú , & c.
D : Hecate , & Empuſa, De Plucone ſeu Oso
co , & Pluro. & Seraphi,.& Mammona,
Charon . Cerberus.
Luctatores dæmones; ve Temelus ..
Alaftor qui& exterminans, & Nemeſis.
Locus Apoc. explicatus & à depravatione:
ſervacus ,contra Bezam.Apoc.9.v.1l.
Primaſij & Aisbeși error ..
De Satyris & Fauno , varia corun in Sacra:
Scriptura nomin , onoſcelides, pilofi, fi
cones onoccntauri ,lamiæ, & alia biuſce
modi..
Eorum tripudia..
Locus pfal.9P. V.si& 6.de dæmonio meri
diano. Rcfelluntur Novacores.
Dæmon meridianus, & dæmon deſerti, pro .
fervoiori, eideni & cur ,.dæmoncs defertis.
gaudent.
Locus Tob.z.v.19.
Dæmō ia meridie ferocior & importugios ..
Pau dæmon meridianusi
De Rulliz dæmone meridiano.
Cum jovadente peſte cernuntur fpc & ra
dæmonum ,velob luftiniano .
Conſarcoleſpectromio India ..
De Empola & opoſcelide feu ogoceptauro ..
De nocturnis dæmonibus & Lucifugis .
Loc .
 SVMMARIA
Locus Scoccæ in Ocdipo,
Locus Gen.32,v24 .
De Lilich . Duincubo.
Etlocus Hymni Ambrogani.
De Pane,curlouusdi &us .
Locus Caffiaci explicatus.
Nalli dæmonum amaot homines , omnes Spectra famulantia in Boruffia Kolıri feu
odêre :
De Ephialtemorbo , deMarce,ſeu conque
mare; Eurynomus, Sphinx : & quid Har.
pya : Gorgoses. Syredes ,. Eumenides feu
ponæ.Nympharum'ompia genera ,quos
morbos buiuſmodi dæmones inferant,
qui Nymphati , ceriti, attoniti , pavidi,
vexaci vado metu.
Nutricum mormolycia , acco , Alphito,
Mormo.Gello & Gilo diverſæ .
Nicephori locus notarus , Lamiæquid .
Scriges. Læſtrionges - Aluen .
D. Hieronymilocus explicatus.
Pilofas fcu Zahir , cur templis gentilium
affixx ſpecies leonidz.
Vatiæ formæ animalium , in quibus Diabo
losapparer.
Beelzebub. Noctua Atheniendis.
Serpeas Epidaurias. Miræ apparitiones | Sedir. Quo pacto poffit allumere , & move
fa & x cuidum converfo in Francia.
De fpe&tris acierum ,caftrorumg; militari.
um : qux oblata , S. Norberto.'s Guchla
co, Monacho Limpurgio .
Leloy herij fententia improbata .
Durvile propè Moprepakum acies .
Duo armigeri temercad videodum propis
usaccelere ,
MilesRessous à talibus Ierofolymam ve
Aus & Tedux .
Aorc Naclam Poloni propter Quadrage-
fimz ieiunium violarum à ſpedris de
cepricladem accepêrc.
Familia Hellequipi:
Qinufq ;fe vis taliam militum porrigar. Sex 2. Q_uo pacto poflit fibi formare corpus
Spectra matrobarum & puellarum variu .
Rufliana marona. Sibyllæ albæ; Domi
nz colturoz, Domox boox & Regina.; Error Magorum Mantenfium .
Abuodia Fatales Nympha, Melufina ,
Afrina Morga.
Spectra gigiorza denunciantia peftem ,
bellam & fimilia mala .
, ectra folia certis locis turbas dire, &
Versioncs-exhinere, vt Themefias da
mon , & alij palimcitátur nomio : & loco. Asbenodori, Eacij Cardani,Philippi Me-
LIB . 11. 107
Ao conductam domuin propterea liccat
relinquere?
Quæ veræ caufæ huiuſmodi inquietario
Dom exemplis oftenfum .
Quo pacto Spiritus poffunt laxum vel la
pidemiacere ?
Koboldi, Suconum Trulli,
Gutelkens,Robautelkens:
Eros & Anteros. Montani virunculiin'
fodinis.
Dæmones metallici.
Combali Dæmones noo ſunr animaoria
contra Georg. Vallam .
Theophraſti Paracelli hæreſis de quatuor
hominum ſpecicbus confutata .
Dæmonum theſauros cuſtodientium fpec
tra . Fugârunt Cabaden Perfarum Re
gem.Beat.Theſaurus Balicealis .
Curficta fabula cuſtodis aureorum malo
rum , & aurei velleris , & in theſauris cur
foliti poni ſerpentes aurei. Magus the
ſaurum quærens oppreſlus.
2.28. Quomodo poffu demon, cum fit inviſibi.
lis fe vifibilem corporeis oculis exhibere?
re cadaveraliquod, & in illo comparere .
Poteftillud fic temperare, vt fenfum ta & ùs
fallar.
Locus Luc. vlt.v.39.
Cur hæc cadavera fentiantur frigida.
Illugio militis cujuſdam .
Hiſtoria Polycriti & alia Machatis , & Phi
lenij.
Phlegontis laus .
Baltazarus dæmon ſic apparuir:
Agrippæ faciatis limile, & aliorum aliquot:
exempla.
Sic etiam plerumque fagarumamagij.
Sagarum odor cadaveroſus vnde?
ex elementis , dein illo moveri & apparere.
Non affumir ex-folo aere.
Potetexhibere folidum palpabile.
Locus Geoel.ro.
Locus Virgilij.
Dæmon fæpè apparet in formavapotis.
Demoniacarum apparitiooans exempla.
Fratrum Tarquiniorum .
O: 3 ) laocba
 DE MAGIA DE MONIC .
ſubintrando in corpora.
laschropis.colloquia cum dæmoniaco
ſpectro . Lovanij id olim Cornel. Agrippa curance
Perlx inceftuofi. & alia plurima , & quoticſ factum . "
cumque evaneſcupr. Seat. 2. Diſcua exempla falſarum reſur
Diſcrimen harum duarum aſſumptionum . rectionum primo fabulofarum : deinde
Vode proveniat facilitas molis augeada , cæterorum Gentilium . vt. Galicni.
& minuendæ in ſpestris? Zacla , Apollonij , SimonisMagi, E
$ Genus mirum per ſtariúculas ſeufigmenta, narchis.
Sedt.3. An dzmon poffit cam accuratè cor. Mirum cxcmplum , & c . recens ex Nicol.
pus effingere , vtuullo ligoo qucar dig. Remigio.
noſci ? Mortuus , amplectens, Comitem Richar
Deligois quibus dæmon dignolcitur. dum.
Se Alberto obicctum ſpectrum . Populi Lucomoriz quotannis rediviui.
Cur nondum viſus in formaagai, velco Dæmopum in his fraus.
Jumbæ. Cur in formis, hirci, capis , catti, i Aliquando fubftituit alios ac fupponit.
cqut,muſtelæ ,veſpertilionis. Galligal- Aliquando ipfe corpora ſubiotrac& movec.
linacei, & innumera alia. Apulci. Platonis, Philoſtrari loca.
SACHIR cur dæmon Mataius & Follop,! Aliquando fingismorcuos,quinow foor.
ſeu Fituellus. De morbis qui faciunt , vt quis mortuus
Item in FormaDei,vel Chriſti Domini, vel appareat .
Angeli:humanam formam induit omnis Debobus quas Grigespucant refuſçitari,
le
conditionis, fexus,mætatis : probatumid i loannis Duns Scotimors.
exemplis. Chrifti Domini& Sanctorum reſuſcitatio
Qui defcetus vt plurimum in cius appari ncs quo pacto ab his morbis difcernan
tionibus. tur.
Cur morientibus ſemper adeò terribilis 0.30. Quid magia poffit in ipfos cacodame
ness
appareat.
Puomodo loqui poffit in corpore aſſúpto ? Sea.1. Barriadis in Campeſtris inbri.
4 Au poſlitaudiri& videri tantum , à quibus i Quam vim habcant bon, Angeli ia malos.
vulciple? Quam cacodæmones io invicem.
t Capita leu calvariæ quæ loquelam immita. Species corum .
ra , Pythonici , l'arcdcij, Carabolici ,Onico
exempla versra , povaque quomodo.fi. pompi.
ac hæc locutio. An Git luborrinatio inter malos gepigs.
Seal. vlt. Anliccat procurare vtapparcant 1Tob , locus , .- 9.1.22 .
Calliani locus .
nobis ſp . & ra ?
3 Car antiquis tam crebró dæmoncs viſi, Locus adEphcfxlc.y.cz.
gobis cam raro : Certamina Magorum.
229. An diabolus Refitfacere,vi bomo verè Vnumin Burgundia.
reſurgat? Secuodum in Anglia .
Sea . Errores hac de re varij * Testium in Germania.
Animalia quz naſcuntur ex putrefactionc, Quartum io Bohemia.
poteft viuificare. Quincum in Succia .
Vicilinus avis. Sixtum in Dania .
Perfectiora non poteft. Septimum in Græcia .
Item numero producerenon potcſt. Se&. 2. Sancti homines quantam vim ac .
- Non poteſt facere , vt anima voiusoruci cepeript magos & dæmoncs compar
migret , vel informet corpus alterius cendi.
Vis exorciſmi.
brutis
Homincmoullo modo poteft viuificare. Salomonis exorciſmiqualcs.
Poffunt fimulacas curre & igacs facere
iLo .
 DISQVISITIONÝM MAGICARVM .".
Locus Luc.n.v.19.
Damogesa Magis non coguntur , fedex
pacto obtemperanr tantum .
Magi vim nowhabeat eliciendi manes vel
( peara .
Varia exempla .
Imprimis loandis Teutonici.
Nic kabeot vim evocaodi vrbium cuſto
des .
Sandis vis iſta quandoque conceſla,
54.3. Rescorporez , vt berbz quzdam .
thura, vedioncs & verbera , quam
vim babeocio dæmone accuratè difpu.
cacum.
Eésorcsibac'ía re varijinfidelium : fed &
abuſas Catholicorum cxorciſtatum qui
dim . ·
An Aagra obſchis infligenda.
Acbalnea prolipt?
Quid rura , cornu cerui & fimilia
Locus Toſephiexplicatur ,
Locus Tobiæ c.6.7.8,
Chriſtus cur dictas izdoso
Proſperilocus.
Locus. 1. Reg. 16.v.vlt .
Nec dæmones certis rebus ligari, aut locis's
includiper magos qucupr .
--Vada hacin rears Hermeris .
Periculofum tales habere incarceratos .
Probatur vno exemplo , quod in Germa-*
cià contigit.
Fa & um figno crucis fecure à s. Lupo Se "
Doncafi.
Satanam ligacum quid in SS. locus Apoc.g.
7.14 & 19& 20.1.2 ;
Tob 8.v.2 .
A Sanctis quomodo démoges ligari que
ant
Locus D. Hieronymi.
Locus Euſebij .
De Paredris illos fponte ſervire', ratio-ex
Toſtato & quam periculoſum id ſemper.
Exempla varia , in his vaum mirum mili
ris Germani .
MÁR
MARTINI DELRIO
Su

MAGICAR V M

DISQVISITIONVM

LIBER SECV NDV S.

QUI EST
DE MAGIA DAMONIACA .

Præcipua hæc operis noftritractatio eft,& ideò pluribus capiti

bus ſivequæſtionibus luculenter, quoad poterimus,

diſcutienda.Sit

QV ÆSTIO I. opitulari , hocprobant cum B. Augu

ſtino Theologi Catholiciomncs , &
An fitaliqua Magia damoniaca ?
philofophi perique Triſmegiſtus &
Vidamones effe negant, Pythagoræi; cxPlatonicis ,Plellus,Plo
etiam hanceſſe negarūt linus, Proclus, lamblicus,Chaldius &
cum Sadducæis , De Apuleius;& Ariſtot.Theoph .Ammon .
mocrito , Ariſtotele, Philopo, Avic,& Algazel. Anne dare
Averroe & fimplicio , reſponſa de furris occukis, & dethe
quorum ſententia eft im. lauris ; conlequi fcientias nonnullas
pia & haretica. ftatim , & ſine labore addiſcendi; ſub

Nam & demones eſſe & demoniacam trahere corpus præſens oculis viden
Magiam ; quæ nec induſtria aut artificiô rium ( & innumera huiuſmodi , queunt
hominum , nec naturalibus caufis, fed reduci ad ullam aliam cauſam ; quam
inma teri ali quap iam & ſepar ata vir. | inte llectualem aliquam & ſeparatani
æ
fute nititur ; hoc & facr ſcri ptur æ te . naturam ;Denique icimus Salmantic x ,
{ timoniis , & omuium ætatum memo . & Toletiin Hiſpania & in Italia ad la
ria atque experimentis tam eſt com . cum Nurſinum , & in ſpelæo Vii gn 1
pertum ,ut velle probare; nihil Gt aliud no , adhuc avorum memoria huius
1
quàm lychais accenlis meridianæ luci Goeriæ celebres (cholasfuifle.b
QVÆS .
Aucat 111.deciu.D.C.6 D.Th.l.3.contra gent.c.194 do quiprimè Vidoria deMagia 19.
b Vide Lanted cinimalis.denal.damon.fol.104.
 LIBER I. CAP. V. QVÆST. III. SECT. IV.

Nec etiam huiuſmodiDei dona gratui

QV ÆSTIO II. ca poffunt aliis , per diſciplinæ ac præ
ceprorum modum , tradi: Magi verò
Vndè fit bac Magia , fivè quem habeat pri- I ſuis diſcipulis hanc Magicam tradunt;
mum auctorem ? & auditores, magiſtrorum ſecuti præ
cepta ,quæ magiſtri, eadem operantur.
Vat qui dæmones elle faceantur; e Alij dicunt hos effe effectus bonorum
Syednegant excellentiam vo
ſed camen hanc Magiam à Angelorum , quosper
dæmonibus feu diabolis manalle : tri cant, Spiritus. Sic iactitabat his annisce
buunt autem effectus eius vel imme lebris ille magnis ScotusParme nſis; qui
diatè Deo per magos huiuſmodi ope . Gebhardum Truchfefium Epiſcopa
ranti ; vel Deo per angelos bonos ca tus Ubiorum Apoftatam dementavit:
perficierri. Priores dicunt eſſe quaſdam eſtque persentus impoſturamagorum
grati.as gratisdatas, licut ſunt gratiæ lin . maximè Placonicorum . Iamblici, Por

guarum fanitatum b & hæc dona ut , phyrij Plotini,Procli & JulianiApoſta.

Balano cfic & alijs improbis concedi tæ.Ex quorum traditionc, Magia, om
non rarò folere.d nis dividitur in Albam , quam cenlent
ce
Dicoprimò, hatſentenciaeſt mere bla- | eſſe licitam ; & Nigram , quæ ſit illicita.
-spbema,tribuitenimmagicis artibus id , Albam ergo vocant odeoppiav , & Ni
quod eſt proprium gratiarum gratis gram yoouteixy. Verum hanc fictitiam
datarum ; & cum veris miraculispræ . i planè & palliatam f Theurgiam fatis
ſtigiasconfundit. Deindè gratuita Dei ipſe Archimagusg rejicit , cum diſertis
dona ſubjicit humano artificio , & cer verbis teſtatur ſæpiſsimè ſub nominibus
tis ac ridiculis obſervationibus. Deni- į Dei & Angelorum , malis demonum falla
que iniquè & invidè Deus vetarei , idcijs eam obſtringi. & licet eius ceremoniarī
quod ipfe hominibus,utigratiam ,gra- farsmaxima,munditiam animin corporis
Sten
tiosè largiatur. Adverfariorum argu- j & rerum externarum , utenſilium
menta ex locis illis ſcripturæ perica, fo- tet,immundos tamen fpiritus: & decuptrices
lam probant , aliquatenus fimiles effe- poteftates hanc exquirere, ut adorentur pro
ctusper artes magicas & per gratias Dis. ] Poſtea addit , huius fpeciem eſſe ar
gratis datas fieri ; Deum quoque per tem Paulinam ,artem revclarionum bu
malos aliquando miracula edere,ad fi- iuſmodi ſuperſtitionum plura , que eo ipfo
dei & divinæ gloriæ propagationem . (inquit ) ſuntperniciofiora , quo apparent
Accedit,quod qui ex dono gratiæ gra- | imperitis diviniora.] Habeant ili hoc
tis datæ operatur ; ille ad certum tem Principis & antelignani ſui de hac alba
pus,occalionem ,aut ceremoniascertas Magia iudicium , ab homine mendaci
nonreſtringitur,utſolentmagi ; qui, li veritatem meram . b Damnat eandem
vel in minimo deficiant;nihilefficiunt. | Theurgiam D. Auguſtinus libr. de uti.
P litate
a 1.fententia.Ele à Deo. b 2.Cor.12.0.8 . c Num.23 . & Mat.7.13.0.1. Non e Te à Deo .
12. Sententia efe à bonis Angelis. f Nulla Alba Magia. g lib. de vanit . cient. nulla
Theurgia.
 12 ? DISQUISITIONVM MAGICARVM
litate credendi contra Manichæos . His | t & exercent, iampridem ſanctiPatres ab au-
adde ficticiam illam artem Planetariami | la iufferunt èxirë , eo qhod omnia hæc artifi-
laminis inſcriptam , & ad Carolum | cia , vel potiusmaleficia peſtifera quadani"
Magnum à quodam Bedæ diſcipalo (fic familiaritate dæmonum & hominum nove
mentiuntur & Alkindum , Alcuinoſuppo- rune profluxiffe. ] .Deindè probatur ra
nunt )miffam ,utilem ( ſcilicet).obtinen- tione, hos ſpiricus bonos dici non poſ
dæ omni cognitioni ſupernaturali ar ſe: tum quia jubent ſe tanquam Deos
tium & fcientiaram , & confequendis adoraris & facrificia fibi fieri, quod bo
ni angeli-iubere nequeunt. tùm quia $
dignitacibus divitijs , robori, amoris
fruitioni, & c hæ'attés non minus diriguntur ad in-
a Dico Secundò cum Catholicis , ut ferendum alijs exitium ", per fürta ,ne-

nec per fe,ficnecper bonos angelos his magicces,adulteria, &c.quam'adiuvandum. ·

cis operationibus Deum fe immifcere magis cùm quia miſcent multà mendacia &
quàm cæteris rebus sin quibusconcurrit ; ut deceptiones, tùm quia docentur Magi
cauſa univerſalis:-Quarè cenſeohac omnia in ſpiritus uti imperio , & coactione,
inſtituta fuere àmalis angelis , fic etiam ab immò & minis rerum impoſſibilium
illis perfici ( adminiftrari, & contrariumac planèabſurdarum ,utapud Euſebiúi
eft erroneum .] Probatur primòex varijs docet Porphyrius quorum nihil bo-
Canonum reſcriptis , quæ Gratianus nisangelis poteſt convenire.':
adhiber caufa xxvI. b . Secundò ex Pa d Hinc apparet conſideranter legena
riſienlbusartic.9 :19. & 23. Verba ſunt, dum Glycam , e dum Magiam fic di-
quod Deus per artes magicas & maleficia ftinguit à Goetia , quòd illa , fit benefi
inducatur compellere damones ſuis incanta- corum genioruni ad boni alicuius ef
tionibusobedire: Error: 1 : Quod boni an fectionemä Goetiá ; maleficorum ad
geli includarcur in lapidibus & confecrent mali effe & ionem . - Nam' non tantum
imagines,vel veſtimenta ; aut alia faciant, impropriè uſurpavit nomen Magiæ
quein iſtis artibuscontinentur.2.Error & geneticum , pro ſpecifico theurgiæ ,
blafphemia. Quod aliqui demones boni | led in errorem quoque
fint ,alij omnia fuientes ,alij necdamnati nec | rium Albam Magiam , & eiusadmini-
ſaluati- Error: ] Tertiò ex his Arnobij | ftrationem bonisangelis tribuentium ,
Cönt.gent. Mági non tantum ,ſciunt damo- Vtq ; hoc femel moneam ſcriptor iſte,
nes,fed etiam quidquidmiraculi edunt; per ut & Conſtan Manaſſes, Gregoras , &
dæmonesfaciunt:illisaſpirantibus & infun . | Nicetas , nimis mulcúm tribuere vi-
déntibuspræftigiasedunt ; vel que funt non detur fuperftitiofæ prodigiorum oba
videri & c. & ex his loan . Salisberienfis I fervationi.
libr.i.de nugis curialium cap.9. Eosau fErravit eundem errorém Palingea
tem qui nocentiora preſtigia arteſque magi nius Stellatus,dum in verito jurelibro )
CAS; deyarias fpeciesmathématice reproba | Zodiaci 8.cenfet aerem etiam bonis dæ
moni :

a Non eſſe à bonis Angelis.' b'c.illud quod infin.c.qui fine v.vle26.g.2. epiſc.in prin .»,
25íq : clib . z.depreparario 4.6. d Glycherrer, e parzian : f Palingerii impietas ,
 LIBRI II. QVÆST. II.

monibusplenum ele, quós harum ar- | iuvabit;Vanitas ( inquit) olim iuncta mii
tium auctores facit , & Deos appellar, raçulo ,furtivo concubitu genuit Magiam
Plo.ini & lamblıçi delicijsnimis dedi- fecundam cognomine , reformidanſque ne
cus:& quiam ņó malus poeta , cam non fortè veritas , cum qua perpetuas inimici
bonus Chriſtianus , utpote hæreticus . tias gerit , à qua etiam paribus figniscon
porius ( ſcripta probant) quam cathogreſſa , ſapiusprofligata eft, fuum partum
licas. Aulus tamen opusillud Ferrariæ enecaret , illum impudentiæ ac timori i
Duci dedicare. iunctis connubiali fædere commendavit : at
Succedit his error 3.corum , qui cen illi in finu incomprehenſibilitatis è ves
ſebant Magicos effectus per animas defun- ftigio collocarunt furtim , & ſubpræſtigia
& orum fiers: aquos Catholici Theologi rum crepundiis educandam . Qua mox in
iampridem esploſerunt , b idque non grandiorem atatem adulta iamque pinnulis
difficulter. nam qua .rationes id con- pramunita eyolavit in fatuorụm arces ,
vincuntde bonis fpiritibus eædem inibig;nidulans , credulitatem peperit.Quæ
animabus beatorum locum habent: , utpote parentis beneficiis grata, illam mutuo
quæ verò in purgatorio funt-animæ,| enucrit ,& quaſi artireda pyesel...alioqui
non creunt , nec fpeciali permiſsione, brevi interituram .] Hæc ille ,pari,acumi
Dei,utpetanc fuffragia vivorum :ani, ne & veritate. ,Pergamus nos quoque
ma denique perpetuis addictæ fuppli- pro, Veritate configere , & Vanitatem
cijs,nulla dæmonum licentiâ vel per- expugnare , & fugatis timore & impu
polluar exire , utpote , divino
millione dentia,labyrinthum illum incomprehen
iuffu,pefin.o carceri mancipatæ. Aper- fibilitatis )quis enim ,quæ nihil ſunt, vel
tilimziuntigiturimpofturæ : quæ de intelligat, velcomprehendat ? ) Theo .
evocandis per Grimogram animabus. | logiæ veræ filio permetiri: & praſtigia
Necromantici conanxere. Si exirent, rum crepundiis in lucem prolatis , tan
ad unius Dei exirent imperium . cur dem fatuorum hancarcem demoliri,& è
verò id Deus jubcat velpermittat.cau. j nidulis ſuis credulitatem adeò pernicio.
fafubeft nulla. Vt ad magorum preces lam profligare : quod utinam Deus
& incantationesid iubeat, impium eſt Opt. Max . nobis largiatur.
opinari,
QVÆSTIO III.
Præcipua ergò efficiens cauſa iſtarú
artium eſt iple Diabolus , proxima , eſt Quæ fitdiviſio damoniaca Magia ? &
humani ingenij ex originali labe de de libris eius.

fondibos leis quam fistivi Apologi Cymulla fuitbergjanneque alba

quam falsè,Cælius Calcagninus Libel- prodigiolam Magiam , non aliam ,

lo de Amatoria Magia , cujusverba non quam ,Goetiam & nigram :hanc ſolemus
piget adſcribere , & voșzni fallor,legere yocare Magiam ſpecialem . cá Archima .
P2 gus
2. Non eſſe ab animabus defun &torum . bvidor de Magianu . 17. Angles in -2,ſent.godear.
ti Magicas Grimoyrie artis vanitas. d vide Anan.libr.3.de Nat.dam .fol.97. Petrih
Thirai 1.deapparir.fpirit.c.42.à nu,216.66.13 anu.302.&Refellitur Agrippe diviſie.
 114 DISQUISITIONVM MAGICARVM

gus in duas , ſpecies diſtinguit. unam , Tobiæ Comite Raphaele revelatar

cuius cultores dicit fe dæmoni ſubmit - Prætexunt etiam Salomonis auctorita .
*
tere , ei facrificare , & com adorare:alte- ! tem ,cuius quandam Claviculani( quam
ram quain ipfe vellet perſuadere à pa- egregiè refutat Bap Segnius lib. de vero **
cto cum dæmonibus immunem effe, Audio Chriſtiano c. 7. ) aliud ingens polu
led eam dæmonibus vel invitis impe. men in feptem diſtinctum obrtudunt, ple
rare , virtuteque quadam divinorom nam Sacrificijs & incantationibus dæ
nominum adjuratos advocare , & co monum. Hanc librum Iudæi & Ara
ext
gere; priorem illam fatetur eſſe legibus besin Hifpania luis poſteris hæredita
humanis diviniſque veritam , nefandil rio jure relinquebant, & per eum mira
fimam , & cunctis ignibusplectendam , quædam atque incredibilia operaban.
poſteriorem aſſerit , conſequi quidem tur. Sed quotquot inveniri potuerunt
quod prætendit, nempè dæmones co- exemplaria ,iuſtiſsime flammis inquiſi
gere (quod poſt oftendetur effe idoneum ) ſed tores fideiconcremarunt , & utinam
tamen manifeſtis periculis illufionum ultimum exemplarnacti fuiſſent a . Vix
obnoxiam eſſe. De priore verum eft dubito aliquod in manus loan. Trithe
eius teſtimonium , de poſteriore bis mij incidific, undè & partitionem &
mentitur:primò, dum negateam niti fædere materiam ſuæ Steganographie , periculi
cum demonibus inito: nam revera ſemper & ſuperſtitionis pleniſsimæ , acceperit,
expreſſo vel tacito pacto corrumpitur? cuius operis noment , quod nondum
Secundò, cum afferit ea demones cogi,de prohibitis ab Ecclefia libris fit inſercúig
quo poſtea a Volunt vetitæ huius Mafulpicor accidiffe : quia liber nondum
giæ inventorem fuillo , quendam Mer- typis vulgatus, in paucorum manus in
curium fic contra Symmachum . Prudeni cidit : alioqui, quando prohibiti libri
omnesMagici.ſatisiſte prohibituscen
tirs, & Salisberienſislil. Polycrat.c.9. alij
quendam Zabuluin quem ergo non lendus, qui inter alios familiam ductate
1 alium exiſtimo ab ipſo cacodæmone , į idem dixerim , deAgrippæ libris tribus
cui D.Cyprianus & alijPatres hocno- de occulta Philoſophia, & omnium perni
men tribuunt ) deinde magiſtrum lau . | croſiſsimo quarto ſeorſim poſtea addito
dant , quendam Barnabam Cyprium & edito :necnon de ThomæEboracen
( hunc confinxere in contumeliam D. lis,Petri Aponi & ſimilium venenis, &
Barnabæ Apoſtoli, ut deformi ſuæ me- libro artis Grimoyria : qui , Patrum no
retrici lenocinarentur. ) Item oftentat, Itrorum ætare , circumferebatur docés
parismendacij iactantia , libros Adæ, mortuorum evocationes . Omnia ho
Abelis, Enoch Abrabæ ,Pauli,Cypria- rum placita ſceleſta , de antiquioribus
ni,Honorij , Alberti Magni , & aliorú , etiam illis operæpretiu . daco Archi.
& blalphemè mentientes dicunt, quæ magi verba adſcribere, credendum illi
his libris continentur, ea fuiffe tradita in arte ſua , nec magiſtri auctoritatem
ab Adamicuſtodeangelo Raziele , & à diſcipulis licer lubterfugere . ſic ergo
fcribir :

a Authores de libri profeſſoris huius artis. b Eimericus Diredor.inquifitor « p.I.C, 28 Lima

Paneribi commens. sz. meminis. Nicetas biff. li, po
is
 LIBER I: CAP . V. QV ÆST. IV . SECT. IV . 115

fcribit: Hi libri acutiùs intuenti precepto ctione Imperatoria c : Multi magicis ar

run fuorum canonem , ritum , confuetudinē ribusufielementa turbare, vitam inſontium
terborum , & chara & erum genus , exftru - labefactare non dubitant , & manibus acci
dionis ordinem ,inſulfam phrafim ,apertèſe- 1 tis ( fic legendum } audent ventilare , ut
Seprodunt, nonniſi meras nugas & impoftu- quiſquis fuos conficiat malis artibus inimi.
sas continere , & pofterioribus temporibus à l cos:bos( quoniam natura peregrini ſunt)fe
perditiſsimis perditionum artificibus esſe | ralis peftisabfumat.)
conflatos , ex prophanis quibuſdam obſerva Tertiò , id ſtatnitur credendum arti
tionibus , noftra religionis ceremoniis per culis Pariſienſis ( cholæ d in hæc verba :
mixtus , infitiſque ignotis multis nominibus Quod inire pactum cum damonibus tacitum
ac fignaculis,ut perterreant rudes & fim- velexpreffum , non ſit idololatria vel ſpecies
plices, & ſupori ſintinſenſatis , & his qui idololatrie : Error. Er intendimus eſſe pa
neſciunt bonas litteras. ] Hæc miſer ille, tum implicitum in omni obſervatione ſu
qui videns meliora, in finem uſque vi . i perſtitioſa, cuius effectus non debet à Deo vel
1 deterioribus adhæfit. natura rationabiliter exfpectari. )
Quartò id ratio perſuadet.hoc enim
1
QV Æ STIO Iy. & multi mali homines oprant, & dæ
mon capit: nec corum id vires ſuperat .
De bali Magia huius ſive de pacto expreſsos docet hoc lfaias Propheta e,apud quem
& implicito. impij dicunt percuſsimusfædus cum morte
& cum inferno fecimus pactum . quod S.
Oncl.1. Omnes operationesmagica, Thom . fatis probabili interpretatione
velur baſi, innituntur pactopermagos Magis acconimodat, ut & Pontifices,
cim demone inito: 'ita ut quotieſcunque Ioannes 22, in Extravag. contra Ma
collebitum mage aliquid efficere adminiculo gos, quæ incipit: Super Specula .& Sixtus
artisfue , exprefsè , vel implicitè teneatur V.in Bullâ contra Aſtrolog. Mali ergò
à demone pofcere , ut ex condi &to concur hoc lubenter faciunt, nec minùs ipſe
Tat.) dæmon: 9 : , ipſi quoqueChriſto Do.
Probatur hoc primò Patrum aucto dan mino , auſus pacti conditionem offer
rirate. D.Cyprianus a dicit , eos habere i ref : Hac omnia ( inquit ) ribi dabo, fipro
fredus cum dæmone D. Auguſtini ver cidens adoraveris me :ubividere licet pa
bab retulit Gratianus in Decretorum &tum contractus innominati, do ut fa
codicem , quæ funt iſta : Omnes attes hu cirs. Ita nunc diabolus Magis ait . Site
Ta [modi, vel nugatoria, velnoxia fuperftitio- mihi addixeris , ulciſcar te, ditabote, &c.
tis,ex quadam peftifera focietate hominum quæ germana & perfecta eſt pacti for
& demonum , quaſi pačta infidelis & doloſa mula g. Deinde, ut dixi , hæc fiunt ope .
Amicitia , conſtiruta .) ra dæmonum , non magorum viribas:
Probatur deinde ex jure civili , fan- dæmones ab hominibus coginequeat ,
P 3 utid

a Io.deduplicimartyr: 6 lib
. 2.de do& Chriffiacaraz babes c illud.v.vlt 26.9.2 . cl.multi
C de maleft matbemat. dertil 3 66.28.v 15. fMatt.4 89.V.1 Labeoforsbio. I surilgens
kigaBoldog Cargillu intact nue parti
 LIBRI II. CAP. IV . QVÆST. V.

, ut id faciant (ponte ergo dæmones ac Spernendique timoricuius cõmercia pats

currunt . Dæniones autem gravi homi . Obſtrictos habuêreDeosiparere neceſſe eſt,
nem odio profequuntur , quarè nec An iuvata ignotâ tantum pietate me
putandi gratis accurrere , led vicillim rentur,
aliquod operæ ſuæ precium ſtipulari. An tacitis valueri' minis ? hoc iuris in om
nes 1
Uudèpater talem eſſe hanc conventio
nem & focietatem : qualis eft duorum Eft illis ſuperos, an babent haccarmina
latronum , quorum alter palàm in fyl certum
va yagatur, alter clam in lublellis lati Imperioſa Deum , qui mundum cogere
tat : excitatusque certò fibilo vel ſigno quicquid
prioris,, viatorcm poſterior dolofa fa Cogitur ipſe poteſt: t u
gitra transfigit : prioreid fæpè nec vi Solus lagarum patronus recalcitra
dente, nec gnarò , quo necem telo in cur, adeò futilibus ratiunculis chartas
tulerit, in mileri çamen necem conſen- implens gurcontemnendas potiùs, &
tiente.priori magus ,pofteriori dæmon filentio tradendas , quàm refellendas
Limilis . Satisenim idonea reideclaran - mihicenſuerim , maximè cuin alii id
dæ fimilitudo eſt: quæ periturà poten-. diligentius, quam difficiliùs præftite
tibus vindictæ auidis: qui manu prom . rint.b.
ptos ſicarios fibi adjungunt : quibus Conc. hocpactum demoni', librum eft,
conſtituto ſigno inquunt , quos & -praftare,velfalleres) probatur experien
quando ,yelint interfici. tiâ & ratione. ratio docet dæmonem
.Deniq; conſentiunt hac in re Theo cogiab homine nonpoſſe, urftecpro 11
logi tàm veteres,a quàm recentiores,b inillis: experientia vero, mendacilli
Juriſconlulti quoque , c & Medici, mum elle , decipiendi cupidiflimum :
Condronchus li. 1, demorbis Venefic. & Ce- ideoque rarò præſtare , quod pollici
Salpin.diſquiſit.dem . & res prorſus com tus: cùm vero Itat promillis ( quod fa.
perta , vnanimi maleficorum & faga. cit nonnunquam ) non facit coactus,
rum confeſſione , mirè per Europam led ( pontè ac ſubdolè, utſic Magos ſia
omnem , & cunctas ætates conſentien- bi reçineac devinctos, & alios alliciat,
te. Lucanus ctiam dubius licet,tamen & hujuſmodi nugis vim iftam inelle
hujuſmodi fædusagnovit , co tantum perſuadeat.
deceptus, quod cogi pacto dæmonem Tertia Concl. Pactum buiuſmodi du .
exiſtimet . į plex eft unum expreffum , alterum tacitum :
Quis labor, hic ſuperis cantus berbaſque de utroque verò, non idem per omnia iudi .
fequendi cium . ] Explicanda hæc concluſiopo
cius

a D.Tho.2.2.996.Guil.Parif Scot.Gabr.Gerſa» Trithem.q.1. b .Abulenf.Alphia Ca

ftro, Vidoria Valentia.Binsfeld.Spineus,Ang.Sprenger,alii c Navar. Grillam . Remig. Bins
feld.pralud.6.com alii. d'1.6 . paulopoſt medium . 7 Exempla padorum pere ex vita D. Bafil.per
Amphilochium conjeripta apud Surium tom . 1. do cod. 1od Theophilo Alenenſe, do nobilis Leo.
dini apud Caf.l.2.c.2, de quibialjas.g !,6 depreſtig.damon.lode Lamis. Binsfeld.ubi fu
pia Eraſtus Bod.co Trithe.d.q.s.
 LIBRI II . CAP . V. QVÆST , Iv . 1177

tius quam probanda. pro explicatione effe &tum , ut mali ſpiritusipſisper om

notanda fequentia. nia promptè obediant , juxta formulas
Primò ſciendum pacti expreſsi hu- ! conjurationis in libris contentas ; &,
jus triplicem eſſe modum . Primusfit folem- ut vocati , ipſis fine noxâ appareant in
nitatevaria ; & ipfcacodæmoni viſibi- formâ pulchri hominis ; & ne fit necef
liter in corporeâ aliquâ formâ appa fe circulum ullum facere,autſubire, in
rEnti coram teftibus filtelitas , & domibusauc agris. Secundo urSibyl
homagium promittitur: a Hujuſmo læ libris fignum ſuum leu characterem
di pactum inivit nobilis ille ditionis imprimant ( tres eränt numero libri ) uc
Leodicenfis nårranté Cafário * Hei- plus efficaciæ & domini; libris ineſler
ſterbacenfi, b ubi cảmen dæmon lo- in prædictos fpiritus. Tertiò ut ſuppli
quens audiebatur , fed non cerne ces reddantur tuti à judicum infidiisi
batur: hinc inter cætera , ' juvenis ille & punitione. Quartò,utcæpta omnia .
ińconſultas creatorem ſuum ore ne & ſtudia illis profperè in aulis & ami,
.
gát, manuque exfeftacat;: & diabolo citiis principum fuccedant : in ludis
homagium præſtár; hic viciflim ,illi di quoque femper quandocunque vo
vitias & honores pollicetur , cò lecto- | lent lucrentur: Quintò ne inimicripſis
rém amando , fpondeoque-le &tionis i valeant nocere. Pro his viciffim polli
& laboris ſui uberem legendo fru- ceri ſefe, quod prædictas Sibyllas, pro '
& um relaturum . Húió etiam referen- Dominabus & Principibusſuis perpe
dum Thcophyli Vicedomini factum , tuòlint habituri, & quotannisſingu
quiad dignitatem recuperandam à princi- las añinas íě eis oblaturos ( hoceft,neca
pë demoniorum openi , ( ut ſcribit Sigif- turos & facrificaturos , vel certè ad hung
bertus , c ) expetit; & ab eoʻruffus ab- 1 eundem perfidia ritum initiaturos homi
negarè Cbriftum filium Dei eiuſquema nem unum ) quamdiu vivant, hoc ipſo 2
trem Mariam cum omni Chriſtianiſmi.conſecrationis librorum die , hacta
propofito, & ipfam abnegationem ſcripto;-men legé uč Sybillæ hæc poſtulata eis :
formare , fcriptam fignare , & figna- fide bonâ præftarent. Hi Pariſiis om
tám ſib tradere, eius ſe cervitioaddicere: ], nes cum iplis libris combuſti fuêre.
la hácteftis fuit Magus; in illa villicus | Narrat Creſpetus li.de odio Satana, difcure
iniquitatis . fans .
Aliquando id faciunt per libellum Alius niodus priori ſimilis cætera , ''
fupplicem , quem diabolo præſentant. niſi quod fine teſtibus peragitur. Ter '
Sic noſtro tempore Mantentesin Nortius per vicarium initur , Magum vi
mandia magi libellum conſcripſerant, delicet , vel tertium aliquem ;cum paci
quem oblaturi erant Sybillis Mägiæ i ſcens dæmonis aſpectum vel collo
Necrománticæ præbdibus, cujus ſum.- quium reformidat, hoc rertium genus
ma ; Seorare Dominas ; uti dignentur ! malè Grillandinus q: 3 vocat Tacitum ;
libros fuos magicos cóſecrare ; ad eumi quamvis enim profellio hic fiacalteriz
quant
2:Ho- defcribitur in Malleo maleSe4.2.q.uc.2. & ab Alfi à Caftrol.1.deiuftsharer.punii .
6.po lapilluft.miraculorum ,c,12 anno Domini 5371
 ITIONIS MAGICARVM
118 DISOVIS

quam dæmoni;fit ramen expreſsè , & in ditur : ( ut Roverenſis Cuno, Barbicapra

dæmonis nomine; ut patet ex iis , quæ vocatus fuit ) nonnè cognofcis figu
ipſemet traditq 3 num.1.c feqq. For- ram hujus rei in præclaris illis Satanæ
tallis ad expreſſum pactum pertinet membris ? Ægypt. Pharao Joſephino
forma illa rarior, in exemplo Germa men mutat Genef.4s. Sed S. S.co illum
nicæ fæminæ , quæ obverſo tergo, ex nomine nunquam compellat . Nabu
balneatorio lebete exkliens, proclama- chodonoſor alia imponit nomina Da
bat, Quantum à Chrifto fic ſaliendo rece. nieli & fociis ( Dan. 3. ) ſed Daniel
deret,tantum fead damonem accedere : di- ſemper ſe Danielem vocat, & tres illi
cam fufiuslib.s. in iplo clybano Aammante , Benedi
His pactis omnibus quædam ſunt cite, canunt, Anania, Aſaria,Miſael Do 1
communia. Primum eſt abnegare fi - mino : hoc dicentes nimirum , tui ô
dem & Chriſtianiſmum ;Dei obedien- Deus non Regis terreni milites ſu
tix le ſubtrahere.B . Virg.Mariæ patro mus. tibi,non tyranno, non dedimus.
cinium repudiare , & convitiis inlu Abnegare 'quartò patrinis & matrinis
per inceſlèrc. Solent blaſphemè, per cogit, tam bap:i ini, quàm confirma
contemptum ,vocare cuffam ,latam ,ex- tionis, & novos illis alios affignat, quia
tenlam . Sic ergo, venit Diabolus, & tollit lufceptores iſti, ſunt quali &idei ſpon .
verbum de corde eorum , reſalvi fiant. Luc lores, & tenentur , quod credendum ,
8. verf . 12. hoc eſt, tollit veram fidemn , ſpirituales filios fuos docere . Quintd
ejuſque confeffionem , quia divinos dant diabolo ſcrutum aliquod veſti
ambit honores ( vide D. Auguftin .libr.menti, quia Diabolus patrem rerum
10.de civitat.Dei,cap.20.& libr.20.contra ſingularum fibi ftudet vindicare ; ex
Fauft.cap.22. Idcò cogit primum baptif- | { piritualibus gratiæ bonis , fidem ac
mo renunciare,quo quis verò Deo fuit baptiſmum ; ex bonis corporis, fangui
initiacus . Quarè & Hippolytus Mar nem , ut in facris Baal. 3. Reg . 18. ex
tyr.libr. de conſumn . mundi, ſcribit co bonis naturæ , filias, ut ſuo loco often .
dicant : Nego
acturuin dæmonem ,, ut dicant: detur ; ex bonis fortunæ , fragmen
creatorem cæli & terra, nego baptiſma, ne tum veſtis. fors , an gária Regi loliti
go adorationem Deo à me preſtariſolitam : lubſternere veſtimenta , in Domi
tibi adhareſco, in tecredo. Ideò unguem nii agnitionem : 4 Reg.9. Matt. 21.Sex
illis dænion iu frontem injicit , fingens tò , juſiurandum dæinoni præſtant
fechriſmaabradere,& baptiſmi chara- j ſuper circulo in terram fculpro. An ,
cerem delere :Secundò, fidè quoque il quia circulus expers principii & fi
los novo tingit lavacro baptiſmatis, nis, fymbolum eſt divinitatis;. & ter
nonignorabathoc Tertull.libr. debap - ra ,ſcabellum Dei ? ſic certè vellet cos
tiſm . Hic quoqueftudium ( inquit ) Diabo- credere, eam effe Dominum cæli &
li recognoſcimus,res, Dei emulantis,cum & terræ . An quia circulus contrariam ,
ipſe baptiſmum in fuis exerceatIdeò tertiò, | eò quod omni caret a ngulo ; habet fi
negato priore nomine, novum illis in- guram crucis , quæ valdè anguloſas
certè
Michael Ineumalog.ſchol 4 .
 LIBER II. QVÆST . IV. 1119

<certè hanc odit vehementer , in qua fuâ D. Joannes teſtatur , Apoc.13: :16a
ſe triumpharum meminit & mæret. quod litterali ſenſu de vero characte
& ideò amat figuram contrariam , in re ſeu ligao beſtiæ accipiendum , cuin
Yenias inter magica ligilla : crucem in i Primalia & Ansberto in Apocal. & D.
imedio circulo locatam , quali
qualicapri
capti- Hippolyto ,di& .libr.de confummat. mun
* am : quod ſigililum ( ut Gregor. | di. Quod dæmon jam ab initio mun
Theologus contra lulianum fcribens fi- di facere conſuevit. Amat enim ne
gnificat) ille magicis addictiflimusa- quiflimus Deum imitari ; qui in vete
poſtata lic interpretabatur , ut præſu- ri Teſtamento ſuos ſigno circumci.
ineret lignum crucis calcandum & | lionis, in novo autem ſignat ſigno cru
:abolendum planè brevi. Septimò, pe- cis,quod circumciſionis fuccelliffe vo
tunt à dæmone fe deleri de libro vi- lune ligno Nazianzenus & Hierony
ta , & interibiin libro mortú ; & fic le- mus. Sic etiam Diabolus ab incunabu
Einus Avinionenles Magos inſcrip- lisEcclefiæ hæreticos illos, qui Magi
Los libr. nigerrimo, Ottavò; pollicen- cis fimulimpliciti , certâ infignivit no
(tur facrificia , ut illi Mantenſes
Mantenles , de tâ . Auctores ſunt graviſſimi, quido.
quibus paulò antè ſum locutus , & cent . Irenæus , cum tradidiffet,& Car

quædam ftriges promittunt , lelingu- pocratianos artesmagicas , & incantatio

lis menlibus , vel quiadenis, unum in
fantulum kringando ( h.e.exlugendo)
occituras.fic Spin &usqu.deftrigib č.2 No-
bò, quota inis aliquid luis magiſtellis
dæmonibus pendere tenentur , ut vel
plagarum metum , vel carum , quibus
cx pacto Sunt obnox præſtationum
sedimant vexationem : nec legitimum
cft aliquid , nifi fit atri coloris. multis
kec probat Nicol. Remigius libr.1. damono
Lt.c.li ,
Decimo,corporis alicuiparti, modò
kuic ,modò illi, ( frequentiùs- latènti-
bus) ſtigma ſeu characterem luem , ve .
ku de lapidè emptis mancipis fugiti-
vis,ioletimprimere: quod eft inſenli
le etiam acu perforatum . Nonmirabe
ris, 6 recorderis Antichriftum ultimis
temporibus fignum beftir ( Diaboli )
impreffurum manui > vel fronti luo
cam partiariorum , ut in revelatione | xas enim idem qui Mithra, teſte Diva
nes operari, philtra quoque , & chariteſia ,
& paredros oniropompos , & reliquasma
lignationes , dicentes ſe poteſtatem habere
ad dominandum * etiam principibus doo
fabricationibus mundi huius ; fubdit de
ligno injufto his verbis : Alii vero ex
ipjis ſignant cauteriantes fuos diſcipulos
in pofterioribus partibus extantia dextra
auris. ] Solitus altos demon ſignare
in fronte , ut indicat Tertullianus b fic
fcribens ; A diabolo ſcilicet cuius funt
partes intervertendi veritatem , qui ip
ſas quoque res ſacramentorum divino.
rum in idolorum myfteriis &mulatur.
Tingit & ipſe quofdam , utique creden
tes de fideles ſuos , expiationer delicio
rum de lavacro repromittit : «fi adhuc
initiat Murbra : ſignat adhuc in frontibus
milites fuos. Quos ? utique Balilidia
nos qui Abraxan colebant : Abra
Hiero
Q

a ti4.624.* malè vulgo iam , b deprafcript.adver,haret.poftmed.

 ONVM
120 DISQUISITI MAGICARVM

Hieronymo ; & tam vetus ergo ori- | in ſigna, quibus ex copdicto utendunt
go hujus ſtigmatis , de quo aliàs plus commigrat: cogi ſe ſimulat verlipellis,
ra. 6. Vndecimò , ſic ſignati promit & fpontè perficit , quicquid Magica
cunt complura noftrorum . Geuſio - 1 iſta profitetur:
rum Orgiis fimillima ; nunquam In his tribus pactis lethale peccatum 7
ſe Euchariſtiam adoraturos ; inju- graviflimuin intercedit idololatriæ :
rios ſe perpetuò ac contumelioſos in quia cultus idololatriæ expreſsè crea

B.Virginem , ſanctosque reliquos,fu- turis exhibetur. Quod fi ex animo fie

turos,non verbis tantùm , fed & factis: ! dem Magi abjiciant 1
s lunt etiam apo
conculcaturos enim , conſpurcațu- ftatæ : fi verò non totam fidem abjici
ros , & confracturos, quafvis ſancto- anr, duntaxat credentes hunc diabolo
rum reliquias ac imagines ſigno cru cultum deberi , vel diabolum ea poſle ,
cis , aquâ luſtralis lale benedicto, ce quæ fides Catholica negat pofle , ſunt
reis & reliquis , ab Eccleſiâ benedi- hæretici : ſin hæc omnia fictè faciant,
&tis,conſecratiſvèſe abftenturos: con nec apoftatæ , nec hæretici ſunt, pec
feflionem peccatorum integram ſe cant ramen mortaliter & graviflimè ;;
nunquam manifeſtaturos facerdoti, quia {pontè faciunt actum idololatri
iſtudque commercium cum dæmone cum . erenim fi à dæmone ' compulſi
pertinaci filentio obſcuraturos: ſtatis ex gravi timore id fecerint , ( ut ali
diebus , ad conventus,fiqueants, ado quando contingit o ) committuntpeco
volaturos ; & quæ illic peragenda ; catum mortaleminus grave', contra?
non ſegniter obituros ; denique, fidei confeflionem . In his pactis ex
quotquot poterunt , dæmonis ſervi- preſlis dignoſcendis manifeſta ex ſo :
tio adjuncturos. Viciſlim Diabolus i lemniis indicia deprehenduntur Quæ
pollicetur ſe illis ſemper præfto fu- quia Grillandus clarè admodum pro
rurum ', ſein hoc mundo , vocis eo ſecutus fuit , & quæ dixi' , optimd:
rum ſatisfacturum : ſe poſt mortem, confirmavit ex confeflione unius Stri
illos beacurum . Ex his pactis non naf- gis, eius verbaex quæſt: 7. non pigea
citur obligatio mutua : ſed difpar ad- bit afcribere » Quæ quidem mulier Jules
modum eſt conditio paciſcentium ; ho- i spe vitæ cuncta à .principio uſque ad'fi
mines enim fe morti æternæ addi nem recenſuit , qua profeßio ipſa requis
cunt , & per peccatum vera Diaboli rit ” , exprimendo omnia fingula illius cabo
mancipia efficiuntur ; dæmoniacæ- pitula. Primum enim dixit , quod quan
que donec ad Der gratiam iterum do adduéta fuit perillam eius Magiftram
perveniant , ſubjiciuntur teterrimæ ante tribunal Principis earum , qui eft
fervituti: veruntamen hominibus hoc | Diabolus in forma Regis praſidens in folio
pacto nihil juris, vel virium, in dæmo - Majeftatis; inftru&ta priusà magiftra quid
nem acquiritur : nihil'etiam facultatis fa &tura erat,venit & oportuit primd'abo
negare

ali.comment.in Hamosi b inf.9.19 .vidéRemio. libr.demoniolatr, smp.so. Nider.lib.

Tornicarii Sprenger.coralios . Vide Remigium lib.udamonolan.c.li.
 LIBRI II . QVÆST. IV .

megare Baptiſmum , & omnia Chriſtiana | maiora munera conſequetur. Hæc ille
fidei documenta relinquere : ( En Apo Addebat loann, de Vaulx Stabulen
Italia) deindè Ecclefiaftica facramenta cun ſis ſortiarius , perſuaſiſſe libi diabo
ca proiicire , pedibufque propriis.comcut- lum , fortiarios poft hanc vitam
care crucem & imagines B. Mariæ Virgi- | dæmonibus fimiles fuçuros , & in
dæmonas convertendos , & in aere
nis, 6 aliorum Sanctorum : ( en facrile
gium ) quamvis hac ultima non funt co principatum obtenturos. Quæ facile
tam eo , fed alibi poftea : fatis eft, quodiſta quiſque intelligit in Origenica ludi
promittant ſe faduras, quamprimum ſe bria recidere .
det occafio: ( en profeſſionem ) Deinde Pactum tacitum duplex eſt. primun ,
fecit obligationem per ſolemnem ftipulatio quando quis fciens volens , ſuperſti
nem in manibus ipfius Principis , qua vo tiofis utitur fignis , quibus uti ſolent
pit promifit , quod perpetuò illi erit fi- magi,quæ quidem ex libris aut ſermo
delus , & obediens , & omnibus eius man mibus eorum vel aliorum acceperit:
datis parebit. ( En votum ) Deinde me hoc quoque mortale eſt crimen. nec
dio jureiurando, ta &tis ſcripturis , ſuper quo . enim ullo modo licet fcienter ullam
dan
magno libro obſcuras paginas. conti directè vel indirectè cum pravis ſpiri
Mente, preſtitit homagium five perpetuum tibus ſocietatem inire , ut Theologi &
vafallagium ( en homagium ) & quod Canoniſtæ b ſentiunt. Si quis autem
nunquam redibitad fidem CHRISTI, nec remedium aliquod naturale ex ma
divina pracepta fervabit; fed folum ea ,que gorum libris vel ſermonibus accepil
Per ipſum Principem erunt decernenda , & let, & ab omni pacto foret alienus : ille
quod perpetuis futuris temporibus erit obe licitè tali remedio uteretur. Iſtud pa
diens illi , & venietcontinuè , cum voca- i aigeous facilè dignoſcitur. Secundum
ta fuerit ad ludos e congregationes no paši taciti genus eſt , quando quis i
aturnas , & quæ in eis per alias mulieres gnorans utitur magicis ſignis , quia
final, ipſa faciet , & quod etiam aderitfa- i neſcit eſſe mala à dæmone inſtituta:
crujiciis illorum nocturnis , & folitas pre- quod illis ſolet accidere, quibona fide
ces cultum adorationis praftabit : ( en libros legunt ſuperſtitioſos, putantes
idolomaniam ) -vota quacunque , qua i cos eſſe probatorem philoſophorum ,
ipſam preſtare contigerit, pro viribus ad- aut medicorum : item iis qui accipiunt
implebit , & quofcunque poterit alios ad ea ab hominibus , vulgò habitis bonis
eandem profeſsionem adducet(en
(en dogma. j & fidelibus. Hoc in idiotis vel nullum
tilationem .) E converſo autem ipſe Prin - vel vel leviſſimum eſt peccatum , li duæ
ceps, egregia fronte , promiſit eidem mulieri conditiones accedant. Prima eft , fi
fic preſenti praſtareperpetuam felicitatem . I ignorantia fit probabiles, v.g. eorum
a grændia , immenfa , & voluptates,quas qui hoc ſcire non tenentur , quo ad
cunque in hoc mundo habere deſiderave- ! eos qui ſcire tenebantur , ut Eccleſiæ
sit , & demum poft hanc vitam longè | paſtores, confeſſarii ,concionatores &
Q 2 Docto .

Scrib.gaudia immenſa. .b D. Aug.lib.z.deGenef.ad lit.c.pen , di canones fermèomnes

..quaft.si
I22 " DISQUISITIONYM MAGICARVM

Doctores: ii ut plurimum laborantſu - docui olim in Monitis : nunc hic tán :

pinâ & craſsâ ignorantia : adhuc ta tum inferam , & addam alia multa ,quæ
men iſtorum peccatum minùs eſt gra cuin alii, rum Sebaſt. Michaelis graviſ.
ve , quiam eorum qui ſcienter ilta deli-
limè ſcriplit Pneimalogica cap. 7. con
1
gnant. trá cos diſputans, quiMagosexculant,
Secunda conditio eſt , ut ignorans , linocumentumalis non inférant: có
iſta , paratus ſit , quando admonitus quod tales Patronomagi contendant,',
whilelle mali , uci dæmoniorurn ofeo
fuerit hujuſmodi ſuperſtitionem re
linquere. quia poſtadmonitionem de ra ad bonum ; prælertiin iis imperan;
fiit ignorantia ,& oritur contumacia. do:quod & Chriſtum & Apoftolos fer
pro cujusgravitate, delicti magnitudo ciffe legamus.
m ultimum diſcer Iple contra & jure optimo'affirmat; ·
creſcit. Hoc pactu
nere à naturalivel miraculoſo effectü , Cummum elle malum , lic argumenta,
difficillimum eft. Qua de re dicam fe- ri, & fignum elle animi prorſus infa-
quenti quæftione, túati; & Deum contemnentis:juxta ils -
Interea, fi quæras : Ouid deinonem lud, Impius cum'ın profundum ( peccati )
inducat adpactum , obfequium , ſeu pas venerit contemnit. Prov. 18.v.z. Sicenin
tientiam buiufmodi : Videtur elle quæ- omnia illum fubfannare. Si quis tië
dam fimilitudo malitiæ, malefico - mendas dicat infernipænas, & dam :
rum & dæmonis , quæ amicitiæ liminandosin perpetuum impæniten
lem aliquam familiaritatem gignir : ex tes , ridet , & negat adeò metuendum ?
hác paulatıın naſcitur mutua confi Avernum , Deum nolle mortem peco
dentia :hæc gignit minoris in majorem catoris "; non creaſſe - hominem . ut :
quandam prælumptionem , & auda- percai '; & c . hos fanè ( Theodore-
ciam quali imperandi ; & in majore ; io judice ) iplis dæmonibus efle de
voluntatem aliquatenus præftandi, teriores. quia damones credunt & cona -
quod à fæderato imperatur. Ita fit ut i tremiſcunt, iſti nec credunt, nec con
& maleficus dæmoni confidat ; cui fe treniſcunt. deteriores etiam funt hæ-
putat imperare ; & dæmon fimulet le rericis : nam hæreticorum coriphæus
imperiuni agnofcere. hòc fusè & bé. Acius à D. Athanaſio interrogatus,
nè oftendit Abb . Tritthem .quajt 3.lib. quid ' cenferet ? eumve qui Satanam
octa quaftionum : fed in eo diſfentio, adorer, ' rectè an malè facere ? relpon
quod ille putat dæmonem velle luis i dit ; impium hunc & fine Deo effe,
nancipiis gratificari obediendo'; quo nec communem fenfum habere, nec
velit pacto, qui odit eos acerbillimer mereri hominis appellationem . D.A ".
facit potitūs, ut fortiùs & arctiùs irtej thanaf in diff : in Con . Niceno: Quod à
tiat , devinciat, & perdat certiùs, cele- mendaci dictum verilimè, & in Sort
rjusque. tiarios accommodate nam hi Satanam
Denique illud maximè ànimadver- adorant,
tendum , graviflimum eſſe peccatum | Sed Chriſtus & Apoftoli Satang •
pacto ullo dæmonibusfødctariyi ur imperarunt ; quod ab co fieri vellene
iubenne
 EIBER II. QVÆST. IV. 123

jibentes. Cur non & nos poffumus? |quos adverſarios noftros efle , & ficut
Dicere poffem ,non quæcunque à San- rugientes leones circuire , quærentes
Ctis aut Deo fiunt nobis licet imitari. I quam devorent animam ,Iciebant. Po
Nam in rebus divinis , quædam ſunt cuit Deus ab initio mundi inimicitias
credenda , ut incarnatio ,transſubſtan- inter hominem & diabolum. Genef.3.v.
tiatio , Trinitas, purgatorium , & fimi- ! 15. iftifædus ineunt cum Dei inimico
ha quædam admiratione honoranda, & iurato hoſte,lob poſtquam multa de
ut Chriſtidomini, & fan torum ho- dæmonis malitia dixiílet . cáp. 40.9.27.
minum miracula', quædam etiam imi- concludit: Mementobelli : nec ultra'addas
tanda , tit quæ ad morum & vitæ infti- toqui. quafi dicat nec fruſtra tibide in
tutionem pertinent , quæChriſtus dif- ducijs aut pace cum illo percuſſa glo .
cere nos iullit,utmanſuetudo, humili- rieris vel blandiaris,càve.& ſta pranlus
tas,charitas:de quibus illud eſt Apofto- paratus, ut in procinctu , fignum prælij
licum , imitatoresmei eſtore', ficut & ego exſpectans. Bellum Deus , ut Pater pa
Chriſti. Velle in illis prodigiohis effecti- cracis, indixit:inter Deum & Diabo:
bns imitari, eft animi prorlus ſuperbi, lumperpetuum eſt bellum , nam ſuper
& ftulti, & volentis ambientiſque Dei bia eorum qui Deum oderunt, aſcendit fem
himilitudinem 'in omnipotentia , aut i per : & Diabolus Satan,h.e.adverſárius
omni ſcientia. tales imitantur Diabc- ideo nominatur, quarè nos , qui vaſalli
lum , qui fimilis elle voluit altiſſimo, Tumus Dei ; non poffumuscum hofte
dum per imperium , ficuti Chriſtus, i eiusdepaciſci inducias , aut commer
volunt dæmonas cogere: cales, du cium habere. Clamát Apoſtolus.Nolo
arcana & futura ex eis diſcere volunt , focios vos fieri demoniorum . 1.Cor.1o.v.21.
Limiles funt protoplaſtis, qui ſcientiam Hoc in baptiſmo promifimus Saoga
divinæ fimilem appetierunt. Hoc ve mer to adacti, nomine Ecclefiæ rogan
tuit Deus, quando dixit: gloriam meam 1 te S: cerdore , & patrinis pro nobis ref
akteri non dabo :ego verò corde,tales in- 1 pondentibus iterum atque iterum :Nos
quiunt,etiamfi nolis,eam mihi uſurpa- abrenunciare Satana(adverſario ) & pom
bo . Vtebantur quidem priſci Chriſtan ! pis eius. Daca eſt poteſtasChriſtianis cal >
ni imperio in dæmones. (utait Tertul candıſerpentes : & D. Paul. pollicetur,
lianus) non invitatoria operatione ,fed ex Deus conteret Satanam ſub pedibus veſtris:

pugnatoria dominatione.Ideò reſpondeo , cureius pedibus advoluuntur; in no

hos quippctum habent eum dæmoni-
bas,non modò non imitari Dominum
& Apoftolos, ſed planè contrarium ta-
cere,wam illinon advocabant ,nec có
ſulebant dæmones , nec eorum 'opera
utebantur: ſed eos increpabant, pelle !
bane, torquebant , etiam verá loquen- |
tes obmutefcere iubebant , nec aliter
quàm'ihfenſiflimos hoſtes tractabant,
mine Chriſti miracula faciendi, & dæ
mones eijciendi virrus,Ecclefiæ tepro
miſla , cur ad nomen & invocationem
Beelzebub confugiunt ? Cum itaque
robellum initio mundi conditi india
&tum , & initio Ecclefiæ Chriftianæ
tuba Apoſtolica rer: svatum : & à nobis
cum in Ecclefiafrumus regenerati, il
rejurando votivo lit promiffum : non
Q 31 ne
 ONVM M
ISITI CARV
124 DISQU MAGI

ne ſequitur, eum qui cum Ecclefiæ & patre veritatem expectare, quam de
Dei adverſarijs pactum ullum , vel fa- mentia eſt ? nonne Iefus ait de illo non
miliaritatem colat perfidiæ ,transfugij, l eſt veritas in eo , cum loquitur mendacium
& apoſtaſiæ reum non minus eſſe :quã ex proprijs loquitur: quia mendax eft, di
fi monachus voțivam deferat profef- pater eius:Ioan.8.v.49. fruſtra ergò cum
fionem , quam ſi miles ad hoftem frans illo paciſceris: quiexmendacio & per
fugiat ; quam ſi Chriſtianus ad Mahu- fidia conflatuseſt. crede illi : ſi, quem
metiſmum , Iudaiſmum ,aut aliam hæ nunquam deceperit , ullum invenias:
reſim ſe recipiar. Prudenter Orig. lib.8.comtra Celf.fcri.
Quæ omnia contra primum præce - bit , probabile eſt demones, cum fint mali, 14
ptum ſuntpeccata : & ideo gravillima ne cultoribus quidem fuisfidem , datamque
meritò cenfentur. Illud enim ut ordi dexteram ſervaturos. Immò non proba
ne , fic & dignitate primum eſt. Nam , bile id tantum , ſed prorſus improba
ratione obiecti, digniora funt primæ | bile feryaturos.nam inendaces ſunt, &
tabulæ præcepta præceptis ſecunde ta homines irreconciabili odio proſe
bulæ : & inter tria primæ tabulæ ,præci- quuntur , quod à lapſus ſui tempore
puum eſt primum præceptum . Tertiu nunquam remiſerunt , nec unquam
enim potiffimum agit de cultu Dei ex minuent vel remittent.SiDeuspermite
terno :fecundum de verbisexhibendo teret : cito illimortales omnes interi
honore : primum de amore & fidelita merent: quod quia videntfibi non li .
te interna Deo præftanda & virtute re cere : ideò allidue hominibus anime
ligionis , ſeu Theoſebias, ſeu Latriæ. mortem moliuntur ,per varias & mul
Quarè cum hæc virtus Deo ſit omniú tiplices peccandi illecebras : ne, qua ipſi
acceptiſſima, contrarium quoque vi- , beatitudine excidere, homines potian
tium eidem oporteteſſe maximèodio . tur. Odij magnitudo patet ex vehemé.
fum : & ideò huic primo præcepto à tia & acerbitate cruciaruum , ac, vexa
Deo addita fuit pæna : quando teſtatur , cionum quas intulere , quotieſcunque
ſe fortem & zelotem elle , & hoc pec- tantillum Deus permiſit lobo , Sara
catum uſque in tertiam & quartam geo maritis, D. Antonio & alijs innumeris .
nerationem ulurum , & eius præcepti | Pertinaciam odij docet lob : 0.41. v . 15.
tranfgrellores vocat oſores ſui. Exod. dicens, Cor eiusindurabitur tanquam la
20.7.5. Tam ergo gravepeccatum eſt ! pis, & ftringeturquaſi málleatoris incus.&
cum dæmone paciſci. Servator nofterloan 8.v.44: ex operi.
Præterea talia pacta lunt vana & in - bus filiorum patris genium declarat:
ania: qam dæmon nunquam fidem ſer- vos ex patre diabolo eſtis, & defideria patris
vat , nec ullo promillo ſe ligari pucat. veftri vultis facere : ille homicida crat ab
Qui Chrifto aulusmentiri , cum dixit : initio : -quibus verbis indicathunc eius
Hæc omnia dabo tibi , ſiprocidens adorave- clleperpetuum conatum : ad hoc cum
ris me:ſcilicet te reverebitur. Cypriano nequic vi aperta,graſlacur dolis , & be
Mago nonne pollicitus alius Iuſtina nevolentiæ ſimulatione, ut præclarè
fruitionem :quid præſtitic? A mendacij | docet B.Athadaſ. ad Ægypti & Lybis
Epifcopos
 LIBRI II. QVÆST. IV. TZS

Bpifcopos fcribens contra Arium orat. 1. in atque humilis, atque fámulatusmercenaria

principio. Stulti'ergo ſunt: qui ei fidunt, conditione', in qua tùm erat ignobilis & de
& immemores eius, quid Spiritus ſan - spicatus,nullam ne detegendiquidem amoris
ctusper eundem lob.C.40. v. 22. nos fui honeftam ſatis rasionem videbat. ] Ergo,
admonuit', impoſſibile eſſe luperbæ illi utdefperatisrebus, & ipſa ſe iam deferente
vertici , ſe cuiquam ſubijcere, Numquid exſpectatióne,hominesad quodvis conſilium
( ait) multiplicabit ad tepreces,aut loquetur sefacilè convertunt; ac nullo delé &tu fugien
tibi mollia ex animo ſcilicet & fide bo- da ſequendáre amplectuntur : Maillotius
na, uttibicomplaceat. Numquid feriet confervum ex Germania , cui'audiverat de
recum pactum ,& accipieseum quafi-Cervunt moném eſſe ad quæcunque obſequia paratiſ
fempiternum ? finget & pollicebitür, ſed smum ,adit; huicque ſuaniagritudinem a
non præſtabit promilão Indicat ergo perit,rogans, ut fi quod ei remedium adferre
hæc adúvata cenſenda: Nullis enim poffee's id'ne gravatè facerer .ingrato enim
vinculis eum à nobis ligari; nullis cani- non iri locatum beneficium : Hanc Germa
cellis includi poſſe : Numquid illudes ei nus occafionem libens arripit;ut cui'ex pacto
qutafi avijakt ligabis eum ancillis tuis :Scili- intra dies paucosneceſſe erat j: vel'ſe ſuo de
cet parebit homini, qui maluit carere moneliberare', atque expedire adducto alio ,
beatitudine æterna, quàm parere Deo, quiiſtud ſeu æs alienum in ſe tranſcriberet .
& Verbum hominem factum adora- vel ab eo obtorta cervice necari atque inter
re.
fici ( fiquidein hæc ei pacto lex addita fue
Denique ton vana tantum & ina- i rat. ) Agendo itaque ei negocio conſequentis3
nia lunt hæc pacta & familiaritas cum diei diluculum in clauſo atque recondito
dæmone: ſed periculofa & perniciofa l quodam conclávi condićit: ubi vix dum ſe
fupra modum . Ait D. Leo , beneficia i ftiterant, cum repentèpatefaétis foribus ſe
Dæmonum cunctis effe nocentiora infert lepida & liberali forma puella ( hoc
vulneribus , & præſtare illorum odium babitu denion primum fe oftendere volebat; 3
quam pacem meruiffe: hom . 19. de Paſ | ne Maillotius ad fermidabilem eius aſpe
fione homini.Confirmat ratio , quia ni Etunt exhorteſceret) eamquefeeffeprædicat,
hil exitialius eft morte animæ : hanchis I que illi nuptias quas tantopere ambiebat,
pactis & familiaritate iticurtunt, nec | faciles effet confečtura,modo vellétin ijs que
animæ tantum , fed & corporis fæper effet præceptura obſequi. Ac illo avide at
inmero. Uhoid'nunc exemplo doce- ! têntèque exfpectanti-,quenam eius effet ſen
bo,aliàs pluribus.Nicolaus Remigiustèntia:inprimis cæpit edicere,ut furtis,cra
libro primo, Damonolatria capite nonoshis pulis,libidinibus,blaſpbemia cateriſque que
verbis deſcribit Theodorus Maillotius ( is animum inquinant vitijstemperaret', pie.
propratutam in vafti regni provincia ', quæ tatem coleret, inopesfacultatibus fubleva
ditionis est Lotharingica ſenex obtinuit) ret', feipfum in hebdomada bis ieiunio mace“
cum adhuc iuvenis , ampliſsima familia na
raret', folemnes ac quotidianas precationes
Tam adoleſcentulam in matrimonium depe- | ne intermitteret; eaque ſedulo obiret omnias
mirel Gilli eiuspotiunda ſpes omnis effet que Chriftianum hominem decet atque
abfcifio atque erepta,(nam & fortunaegens laquum estfacere. Iftisenım omnibus hife
velies
 VM
226 DISQUISITION MAGICARVM
vellet nuncupatis verbis obftringere , futu. | ad hunc effectum :nec etiam rationabia
vilm uut potitis thalamis fine ulla difficulta- liszcayla fuppetat,cur Deo vel Angelis
te potiretur.Hacque fic blocuta, ac conſtituto | bonis effectus adſcribatur. Vul Valen .
1 intra quem refponfum auferret die, ſeforas cia ad hanc notam reduci defectum ex
eiecit. Maillotius qui ruderet tam ſanctis at nimia loci diſtantia. quia conſtat cau.
que honeſtis conditionibus tantum fibibene - ſam diſtantem non poſſe agere, niſi per
ficium obtendi,iam nibil cunctandum puta- medij lalterationem : undè ci eadem
vat, quin id gratusaclubens acciperet. Sed cauſa non ageret proximè, vel propius
dum magis magifque in eam rem cogitatio - applicata ,quæ tamen agit in diftans, e
nem intendit , atque huc illuc variè inter videns videtur ei, hoc naturaliter non
Spem metumque impellitur ;ex eius pultu doo fieri. Aliud fore dicit,ſapiensduntaxat,
meſticus quidam Sacerdos conijciensaliquid profiteretur ſe cauſam ignorare, nam
ſubeſſe quo fic diftraheretur ; eum blandè a . rerum naturalium vires & analogia
dortus ,ac quidanimo agitaret expifcatus, cum effectu læpiùs nos latent. Aliud e
monitis ſuis pervicit , ne amplius ad collo ciam foret , mea ſententia , ſi dillenlio
quium ullum cum demone defienderet.Sic- foret incer ſapientes, num id naturali
que fruſtratusſua exſpectatione Germanus , ter fieri poflit necne ; verbigratia, lia
now longe abijt ,quin ex padiformula pænas i geretur de effe &tu producto in re på.
penderet. Nam non adeò multis poſt diebus, rum diftanti: dubium eniin eſt , utrum
eqilo plana atque aperta via decidens , inque res aliqua pollit agere immediatè in
capur proruens exanimis momento temporis paffum à ſe diſtans nihil in medium o
repertus eft. ] HæcRemigius. perando; & utrum agensac patiens res
vecelariò debeant elle contiguæ ,fimul
QV ÆSTIO V. ſecundum contactum , quem vocant
quantitativumjan vero ſufficiat ſecon
Quibus indicijs difcernendi effectus .Magia tingere tactu virtuali(quem appellant)
ex pacto convento , ab effectibus Phyſi cò quod paffum fuum (it intra fpatium
cis , & miraculoſis , & arti illud, ad quodſe vis agentis poft qten
ſiciofis ? dere. licet enim fententia .negans D.
Thomæ plurium-lit,& probabilior;af
V Binec
Binec miraculi
miraculi,, nec natura vis , nec
necnaruravis, nec Ermans tamen rationibus nititur pro
artificij folertia invenitur , pactum | babilibusadmodum, & gravillimis vi
intercedit. Sed hoc niinis obfcurè ac ris placuit.!
breviter di& um.conſuevere Theologi Secundo, cenſent Theologi - ijdem ,ad
lariùs explicare. & Ad amoniacam demoniacam . Magiam perţinere tria
magiam pertinere , primò fi opera na- | quoque alia vitia p
, rimumeft, Gadhi .
turalem facultatem excedunt.quod lo . beantur verba ignota,falla, apocripha;
cum habet, pofitivè.concludatur res abſurda,nihilcohærencia ,aurad quem
adhibita non habere vim fuffcientem l non ſunt inſtituta:velli aliqua nomina
Dci

a Caies.in fuman . verboincantatio.Vi& oria de Magia num.16. Valentia dift.6.g. 13.puna.

2 , in 2 2.Dinl. Th. b Scoro do Ocamo in i.dift.37. Avicenn.Nyph . Franc. V niefio e alij.
 -
ILIBER II. QVÆST. IV . 1127
mentis Deus , in SacramentalibusEc
bonorum Angelorum ignota , velma - cleſia ) . item quando ipfe effectus non
lorum Angelorum nomina inſerantur, poteſt provenire , niſi à cauſa intellectu
quæ non novit Eccleſia ,de quibus per.prædita, & circunſtantia requiſita eius
cruditè differvit Guilhelmus Parifien- generis eſt; ut non videatur idonea , vėl
lis, a idem erit ,fi adhibeanturcerti cha non ſolitamovere Deum , ' vel angelos
ra & eres,aut figuræ áliæ , præterſignum ad effectum producendum : tunc enim
crucis, velipfa crux non ucoportei lo- luce clariuseſt , non nifi à málo ſpiritu
cara , formataque, vel ubi non oportet effectum iperari poffe, v.g. Si quis à Ita
polita , vel ſuperflue certis locis ac nu . tua reſponſum poftulans de rebus oc
mero iterata : deniqueíiquid appona- cultis;minas velpreces ablurdas & ri
tur aliud , nibil pertinens ad effe & um , dicülas adhiberet , quales ſunt Mago
qui talioperatione intenditur . Secun- rum apud Porphyrium ;b:& ijsgemma
dum eft , quando efficacitas operis cri- Lachelis apud Cl. Claudianum c illa
buitur certis ritibus atque obſervantijs , cum fortallis imitatione confi &tæ .
quibuſdam peculiaribus, & ad hoc de E contra , quando'huiúlinodi effe
fignatis,verbi gratia, ut id fiat certis & us miriconlequuntur à quocunque,
bus vel horis, ad certum ſtellarum fic & quotieſcunque'hoc applicatur ;line
tum , fub certo numero crucium vel aliis cæremonijs vel obſervationibus
candelarur .,certa corporis poſitura: in meritò iudicamus effectum efle natu
talicharta, talis coloris & figuræ . Ter - ralem :Scdulò cavendum hic duplex ex
tium eft , quando vis collocatur in ob- tremum , alterum'ne in hac diſquiſitio
ne temerè ftatim cenſeamus onines ef
ſervantijs alijs planè ſuperfluis & in
differentibus , v.g. ut ad cxpellendum fectus naturales ; quia multoties dæ
dæmonem pili radantur,ut quis indua. mon quædam naturália admiſcet, ut
tur tela nunquam lotâ , operetur uno totum naturale,putetur :alterum ne te
pede nudo ,diſcinctus, ſparſo capillo; & j merè condemnemus ,multarum enim
quæ huiuſmodi. ( ut D. Auguſt. docet d ) rerum naturæ
Quando dicitur his omnibus , vel a. noftram ſcientiam ſuperant& fallunt.
liquo iftorum opus eſſe ad effe &tio Artificialia diſcerni poſſunt mini
net resmeritò pluſquam ſuſpecta eſt; mo negotio , ſi vel magiſtratui ( ad hunc
præſertim cum duo concurrunt. ſcili pertinet in exteriori foro examinare ,
cct, quod credatur res non eſſe pro- & publicum ' licentiæ teſtimonium his
portionata ad effectum producendum ; inirionibus dare ) vel confeſſario ,
ncc adhibeatur ex legitima auctorita quo ad forum internum ,oc
te : boc eſt , quando is,
qui inſtituit vel cultè fiat artis demon
præſcripfic hanc rem , ut lignum ad ta ftratio .
lem effe & um ,non poterat naturæ defe.
dum ſupplere: ( quod facit in Sacra
R OVA
1 Sum.de univerfo cap.wk. b Epift.ad Anebonom . cde rapsu Proſerpina lib.i. & lib.at,
cia Dus.4 .
 DISOV ISITIONVM MAGICARVM
WA
! tullian: 18d Magos appellac circulatorcs :
1914
QVÆSTIO VI. ac Sophiſtas. Ego illis tertiam fpeciem
adiungo,mixtorum effectuum ex veris
An hac Magia quofdam habeat effectus ve & fallis , fivèapparentibus tantum .
70s, & quopacto dignofcantur ? Ad praffigiatorios refero primò , quos
recenſui lib.r.cap.4.item illud ,quod de

P omnes effectus eſſe præſtigiatorios, tiarum cumdeLamia apparatu atque u

1:21
vel credat omnes veros. ſæpius dæmon | tenſilibus ſcriptum à Philoſtrato, quod
fallit,aquia mendacij pater eft:ideò fæ- fuit à nobise alibi commemoratum : &
pè perftringitoculos, aut lenſibus alijs quod de Empuſa ſeu yerw Nicepho .
illudit vanãobiectâ imagine, nec rarò rus, feam fæpe infantem Mauritium è
Deus impedit , ne quod in Magorum cubili, velut mox devoraturam extu
gratiam facere vellet , ac poffet , id verè life , nullo accepto incommodo . Se
faciat: quod cum cernit; ad præſtigiascundò, quod de Palete proditum ,incan
confugit, ne impotentia ipſius detega. tamentis quibuſdam facere'ſolitum ,ut
tur. Quando autem & Deus permittit, repente convivium ſumptuoſum exhi
& dæmon verum vult effectum produ: beri videretur:curſus,ubilibuiffet,om
cere; fiis vires ipfius non ſuperet, nihil nia evaneſcerent ; lolitum quoque res:
profectò prohibet , quominus verum emere , & pretium numerare, verùm
effectum producat Etenim cauſæ natu- mox nummiclam à venditore ad emp
sales verum effectum gignunt: uti illis torem redijffe cernebantur : g Tertiò ta

poteft diabolus & activa paſſivis appli- lia pleraque quæ

de Simone Mago le
care: poterit igitur tùm effectus verosi gimus apud D. Clementem h Roma
producere: Minor propofitio, proba- num , cum ex aere novum hominem
tur, quia divino Dionyſio Athenienſi creaſſe; quibusvolebat , inviſibilem fac
auctore o donorum naturalium pec- ctum ;faxa ,quali lurum , penerraſſe ;,ſta
cando ille nullum amiſit:vnde fit , vt & cuas animaſie; in igne pofitum nonara
vires naturales. habcat valentiſlimas, rifle ; duas , veluc lanum facies haben
diuturnam & multiplicem experien- ¡ tem ſe oſtendiſſe ;in ovem autcapram ſe
tiam ; eſlentiæ & qualitatunr,quærebus immutaſſe ; in aerem ſublatum volaffe;
quibuslibet peculiares , ſcientiam exa aurum plurimum exhibuiſſc repente;
étam : adeò ut verè effettum , quodcu- j reges facere eoſque deijcere potuifle ;
pit,dare politcommodiſſimè.Pruden- falci præcepiſſe, ut ipſairet & meteret,
ter itaquecommunis ſcholaTheologo- | camậue iville & decuplo plus cæteris
rum c duplices effectusMagiæ ;veros, & | meſfuiſſe ;cundem , cùm eller aliquando
apparentes agnoſcit, Propter hoc Ter- Selene meretrix in turre quadam , &
accurrila
a Effe & us triplices ſuneMagie : verii falſi,mixti:bc.4.de divin.nom . c pol Origenem
Auguff. Thom .Alp . Caftro de iufta here punit Victoria ubi fupra a.so spreng; malicia.
wich .Medina d.c.7.fol.61. alii. d Apolog.c.23. liode idololat.c.9. Quodliber de Lamies,
qua edica cum adverſar.in Senecam . 67.18.hifi.c.9 g Suidas ex Aptione, in verbo tuoks
12 2.recognition .2.6.conftit.Apoft.
 LIBRI II. QVÆST. VI.

accurriſſer multitudo ingens ad eam transformans. Et aliquoties fronti illorum

videndam , turrimque circumcinxiſſet : cornuacerpina latiſsimaadiiciens, quoties
adſtancium corona , feciſſe ut illa per videlicet è feneftris ad fubitum ſpectaculum.
cunctas feneſtras curris illius omni - ) profpicerent, ne rurſuscaput & oraad men
mul populo proſpicere & procumbere ſam referrepoffent.Atque ut oftenderet ſepe
videretur; deniquc quod pueri incor cuniam quoque pro uſu ſuo facilè conflare

rupti violenter nccati animam adiura- poſle>triginta ſues beneſaginatos,ex manipu

mentis evocaſſet, eiuſque adiutorio ta- lis fæni effingit,illoſquepaſtum proxime Mi

lia patraret. Hæc Clemens.Addit non. chaelis cuiuſdam piftorislocupletis extrudir;

nulla Anaſtaſius Nicenus. Statuas ( in . proponitque venales,quo piſtor voluit precio:
quit ) faciebat ambulare, & in igne voluta boc tantum emptorem monens , ne gregene
tus non urebatur, & in aere volabat, & ex novum ad flumen lotum compellat. Qua ille
lapidibus panes faciebat : Serpens fiebat , & monitione neglecta , cernit in flumine mani
ji aliquas alias beſtias transformabatur: pulos fluitare,quibus fubmerfis.Ergo diu ven .
dias habebat facies, in aurum converteba- i ditore quæfito,atque in taberna vinaria tan
tur , in conviviis exhibebat ſpectra omnis ge- dem reperto ,in qua porre&tis pedibus in ſcamo
Acris:vafa que erant in edibus faciebat vide no recubabar , dum ftomachabundus altero
ri tanquam qua ſua ſponte moverentur ad pede correptum excitare vult , eum à corpore
miniſterium iis ,qui portabant,non viſi: effi protinus cum coxendice avellit : clarè Zijto
ciebat, ut multe umbre enm præcederent, ne quiritante ; & obtorto collo emptorem ad
quas dicebat effe animas defunctorum . ab i Iudicem trahente. Quid faceretpiftor ,in ma
his deſumpta , quæ in candem ſentennifeſto deprehenſus,utfibi videbatur,facino
tiam refert Glycas b Hiſtoricus. Quartò re,niſi ut damnum damno adderet , atque de
huc fpectat illud Nicetæ Choniatæ b de hac inſuper iniuria cum Zijrone decideret ? ]
Mago, per quem factum , ut cuncta ſua Haétenus Dubravius libr. 23. Denique ia
vala remex frangeret. Quintò loco me . ctatoria illa Magorum de quibuſdam
moriæ occurrunt praſtigiæ Zytonis herbis , uede verbenaca, de latace ; de
Bohemi(de quo etiam acturiſumus ſe- æthiopide , de chamaleonte apud Pli
quentis libri capite ultimo ) bic artem nium & Gellium.d
fuam oftentans , nuncfua , nunc aliena facie Talia denique quæ ( proh dolor) ni.
taturaque item in purpura & fericoac con mis credul Principes quidam , aliàs pij )
feftim in lana ac panno fordido , regi ſe off- coram ſe fieri finebant, res ferreas ( Gi
rebar; ambulantique in terra , ipfe tanquam ne magnete ) argenteas pateras & G
in aquaadnavigubat : aliquoties equis rhe milia magni ponderis ſuper menſa lo
deris vectum , Pallisgallinaceis adepiredium cata , fine funiculo , capillo , vel ullo in
fuum alligaris ſubſequebatur.Convivas pre- ſtrumento , ab uno extremo ad aliud
teres Regis varie ludebat : interdum manus ſubſultantia , attrahere : chartam aba.
illorum ,ne illas adpatinasporrigere valerēt, lio ex toto faſciculo clau extractam ,
in pestes bokm ,interdum in ungulas equorum | in manu extrahentis manentem , nova
R2 indu

au,23
1.25 25.5 28infas.Scrip
. ,bp.z.ann. c lib.4.de vita Emanue. in fin. d vide Gelli 10.6.2. Plin.
130 ) DISQUISITIONVMI MAGICARVM
inducta forma teri facere immutari : ſubdititium adveniſſe, ſcriptores fans =
fpecula fabricari; in quibus quæremo- graves hoc arbitrati d . Verum Divus :
tis admodum locis fiunt : videantur: Auguſtinus libro de cura pro mortuis c. 15. -
trium horarum ſpacio arbuſculam ve- 1 affirmanter aſſeverat : (quem plerique
ram (pitamæ longitudine è menſa.fa- cum Toftáto & Lyrano ſequunturNco
cere , ut excreſcat; utarbores ibidem ! 'terici;alibiàine laudati) d , veram Sa- - .
frondiferæ & fructiferæ i ſubito enal - muelis animam apparuiffe Sauli, non vi i
cantur ::certo lucernæ:lumine accenſo
carminis Magici evocatam ( hoc enim
efficere ; ut quotquotadſunamulieres, 'rectè Tertullianus & fequaceseius re-
veſtibus ſenudent ; & quæ :nacura do- fellupt) ſed Dei imperio adventantem :
cet tegenda oculis obijciant; & lic nu- urimpium Regem corriperet eumque :
då tripudiare non definant; quamdiu : ad pænitentiam , denunciato mortis
ardet in medio appenfa . lucerna certis metu;provocaret . Hæcmibi ſententia
inſculpta characteribus' & leporino a. videtur :verior atque ſecurior. Non-
dipe plena; & alia in huiuſmodi, quæ dú enim adverfarij fatis efficaciter rc -
novitij circulatores ex Baptiſtæ à.Portafpondere clariflimoteſtimonio libriSye
fcriptis & dilciplina, obtruduint: quo- racidæ f, ubide Samuele'iſtá legimus, ,
rum.cum ,nec naturales', nec artificiofæ Et poft bóc dormivit :( hoc eſt mortuus 5
cauſé idoneæ proferantur: -præſtigijs quievit) & notun fecit Regi ( ćui , fi non ?
adſcribidebent.. Sauli ? & 'quando , li non hảc vice ? )
Verorum effečtüunt exempla lunt fecun- ; oftendit illi finem vita fua (prædixit , cum :
dum pleroſque ſerpentum incantatio ; die craftino moriturum )& exaltávit vo- ·
qua Propheta.a Furor illis ſecundum cem ſuam de'terra in prophetia .quid hoc
fimilitudinem ſerpentis,ficut afpidis furda & - eft, nifiegreſſumex inferno , qui eſt in
obturantis aures ſuas: Qua non exaudiet vo terræ centro ? quid hóc, nifi quod lo- ·
cem incantantium ; & veneficizincantantis quens propria voce prophétavitputique :
ſapienter:item figna & prodigia pleudo. non alius', quamille quiinortuus dor- ·
prophetarumin Evangelio Divi Mat- mierae: Nec obſtât ; quod obijciunt, :
thæi b & quæaluisi locis docebo poſle 1 eum dicere ; Cras mecum eris ; quodde :
fieri ; & facta fuiſſe. Duo ſunt in lacris vera Såinuelis anima diči non queat: :
litteris , de quibus admodum ambigi- quia hæc in linibossaul in inferio.quo-
tur,an verizan apparentes tantum elle- modo mendacium tribuatur Prophe-
ctus fuerint .: Prius eft ile' (uſcitato per ! 'tæ ? 'non inquam hoc obſtât ; vel enim
Pythoniſſam Samuele cilluſórijs annu- poffunt illa verba ( ut ait B. Auguſtinus :
merantz quivoluntoon ipfa'in Samue- ) ad fimilem mortis conditionein re-
lisanimam ; led dæmonem larvatum acul ferriquali'dicat, cras mecumeris , non :
unuss
a Pſal:27.verſi6. b6.27.V.29:"01.San.28. c Terr.li'de'anima 6.57. Cýr.l.de ador. ſpi.
Anaſt.9.17.in ſerip. Auctor qu à Gentilib.propofitorum :qui falfo dicitur Iuft.nar 9.57 Autor :
li.2 de mirabilibus SSosip.a.z.l.queft.vieren novi Teſta 9.27.qui libri non ſunt D. Auguft..
ipfe famen Aug videtur húc.inclinare in reſponsád.gq:Simpliciani, ad gg. Dulcirii: aperie
vero tenuit D.1/6.Baſi in cap 8.2.Euch. Bed.co Hildeg.co Salisberienſ. 2. Poly.c. 27. e abigen,
non parum D.Tho'non uno loco: e Comment.in Here:Ofta'ad v.458.'ad de Marrini Morri.Hy.
pory,hy.Regissor Alphon Mendozamın Qodlibel :f EEcleſiá,6.49.v.xli 898 39* .Simplice
 LIBRI'III. QVÆST. VI.

enas yiyentia ,ſed unus mortuorú.cra- | advertentibus ſpectatoribus , cenient

ftinus tibi dies ultimus iiluceſcet - Vel virgas ſubtraxiſſe & earum loco veros
lanejad loci & habitationis vicinam re- lerpentes virgis mole æquales ſuppo
ferentes, dicere poffumus: cum aliquo fuille , tam fubitò & fubtiliter ut Æ
effe', qui in cadem eſt urbe , licet non in gyptij ſpectántes omnino crederentip
cadem domo Limbas verò Patrum & farum virgarum lic commutatam for
locus gehennæ eiuſdem inferni lunt di mam fuille. & propter hoc erroneum
ver la habitacula, ut domusnniusoppi- iudicium ſpectatorum , dixiſſe ſcriptu-
did: Plura de hac re dicentur poftea hoc ram virgas in dracones converſas , non ?
codem libro q'26 .felt.4 : rei verirate ", led hominum opinione,
Poſterius dubiú eſt, de Magis Ægyp- Quarè volunt ſimilitudinem in co po
tijs, quicúMöyle demiraculorú patra. fitam , quod ficur Moyſis ſerpens veo
zidne cercarunt.Sic enim ſcribitur: Fece rus, lic & veri fuerunt Magorum fer- ·
runt etiã ipfi per intentationes Ægypriacas, pentes: norautem in eo , quod ſicut exi
carcana quadă fimiliter,proieceruntq ;fina virga.Moyſis tanquam termino ex quo ""
puli virgas fuas, qua verſa ſuntin dracones. cæpra converſio ,productiſerpentes,ut
in alijs quoq; multis poſteaa dicuntur, terminus'in "quo deſijeconverſio : ſic :
fimiliter acMoyſesfeciſle b,conaticandem , etiam virgis Magorum acciderit , fcio,
fimiliter ciniphes producere irrito co- cur hoc dicant , & quid ádferant cau
nátu :nam additurc, necfacere potuerunt. fæ,tamen ( mea fententia ) nihil repug
Defendi quidé poreſt ſententia putātiūnat Philolophiæ placitis, li cum D. Au
hósMagorú ſerpentes’ac ränas præſti- guſtino & Caietano dixerimus, ex ye
giolas duntaxat fuiffe d. Veruntaméſo- ris'virgis, ut ex materia converſionis,
lidior & probabilior mihi seper viſa se- 1 veros ferpentes & ranas prodijſſe. ſunt
tencia cæterorúé, quia ſcripturæ magis hæc animalia inſecta & donumero im
contentanca ;nec abnorrensà Philolo- perfećtorum , quæ diabolus brevitem .
phíz ſcitis.Nonne dicunturMagi lic fe pore'ex" patrefactis virgis potuit pro,
cille'quernadmodú Moyſes : fed iſte veducere , neque id vires eius ſuperat.,
ros ſerpentes; veras ranas produxit ," si nam quod folis calor multis diebus ef.
Magorú apparentes tantú fuerunt,cur ficeret ; id ille poteft exiguo tempore,
fraudem Moyſes no detexit: an & illú applicando activa ,quæ novit ad hoc ef
in retam gravi Deus decipipaltus :cur | ficaciora. Nihil ne ergo inter hæc mira
Magidicuntur conati ciniphes, nó po- | magorum & Moyſis intereſt ? primo
tuille: fi vcros ciniphes producere non quod Moyſis operatio miraculola,ma
conabảntur. Demodo huius produ- gorum miranda tantum. deinde . Gly
{ tionis adhùccótrovertitur.expeditior i cam audi , & ipſi quidem virgas in ferpentes
eftfatio eorumf, qui diabolum , non commutabant ; verum virga Moyſis ipſoruni
R3 virgas
: Exod.7.0.11.bv.zz. Exo.8.0.17.- cd.c.8.0.18.'d Sic Phil.t. 1. de vita Moyſis 10 **
Soph.l.i.ansig,0.10 ? Dia.adv. Trip.eonauctor librirefp. ad quast Censilium. 9.26. Ter.li. de
* mec.s * Hiero.es Ambr.in 2.Tim .3.Procopa Rupert. R.ab Hugo in Exo. e D. Aug.l. 3. de
Trinit.c.7.78.37.85.quaftionnen g. 9.Theodo.in Exo.9.18.Glycap.1. anna . D.Thom. Lyrke
To.Bürge..Caier. ff Toftá. I.Caiet, Lipomani."
 DISQUISITIONYM MAGICARVM

virgus deglutiebat:mutabant. ipfi aquam . cuius cancellos collo & capite promi
in ſanguinem , ſed immutatam femelnature nebat,deſpicientem , immanibus ſubito
priori reftituere non poterant : educebant de fronte protuberantibus cornibus des
ipfi.ranas , ſed ab iiſdem ædes Ægyptiorum honeſtat, & à repagulis ferreis magni
repurgare non poterant: ijſdem facultas erat tudine ramolæ trondis fic illaqueat &
Ægyptios vexandi,fed fedandiſupplicii po- fufpendit:ut per clatros caput retrahere
seftatem nullam habebant. Quinetiam ipſo- non valeret , præcipitijvero altitudinc
Tum corpora Deus ..lagis poſtulis afflixit, deterritus fe demittere non auderet.Ita
quàm reliquorum : ut hinc manifeſtum fie- coactus corniger , pacta ſalute prius
ret , non folum.ipſos pænasdivinitùsirroga- mutua, & diſrupto ligamine ,raptorem
tas inbibere non potuiffe, fed etiam cum cate cum prædadimittit , quirurſus nube
ris eadem fupplicia pertuliſſe. cava tectus in aerein ſe levavit: alter des
Mea igitur ſententia, illud de Samue- pofitis cornibus , magna cum ſpectan
lis anima omnino pertinet ad mixto tium voluptate, ſalvum in cænationem
rum claſſem . Vera enim fuit Samuelis caput retraxit. Credo volatum accidif
anima,quæ apparuit:falūtas tamen liue ſc: ſed dæmone equuleum ſublevante
deceptio ſenſuum in.co reperitur, quod non proprium , qualis eſt avium : fieri
viſa obtemperare voci Pythoniſlæ :item poteſt ut raptor verus & rapta vera.de
cornibus illud alterum totum puto
quia verum luum.corpus , aut veram
ſyndonem non attulerat , ut videbatur. præſtigiofam .
Alterum exemplum de Magis Ægyp Reſtat quo pacto effectus finceri å
tijs, li ſequamur ſententiam agnoſcen- fucatis dijudicentur . Cum hæc mira
tium duntaxat celerem ſuppoltionem non à Magis ,fed ab ipſo dæmone perfic,
ſerpentum-, pertinebat ad mixta :liverò , ciantur : non poterunt Magi perfi
placeat ſententia D.Auguſtini, pertine- cere , quæ dæmon nequeat ( ut incaurè
cere,
bicad vera. Lubenter etiam his mixti quidam b ſcripſere ) led quæcunque
generis annumerem mirandam narra dæmon revera poteft efficere , ea per
tionein Roberti Triezij Ioſulenfisa de dæmonem ex pacto poterunt Magi.
certamine duorum Magorum .Rapue. Quo fundamento polito recte ſuper
rat unus puellam formâegregiâ , & e ſtruitur ſeries regularum fequentium ,
quo ligneo impoſitam per aera abſpor- veluti columnarum huius ædificij. 1. re
tabat. altec in caftro quodam Burgun- gula , ſi effectus magicus eiuſcemodi
dix , celebri convivio præſens, quod ca- lit , ut potentia dæmonisfuperet ( qua
ftrum raptor prætervolabat , carmini les ſunt , qui ſoli divinæ omnipotentiæ
bus cogit raptorem in caftriarca del refervantur,) tunc cffectus cenferide
cenderc , & immabilcmilli coram om bet præſtigiatorius. ll . regula. quando
nibus mæſtum cum præda erubeſcente non conſtat effectun ſuperiorem elle
fiftit.Nec fegnius raptor, nihil tale me viribus dæmonis , res planèdubia eft ,
cuentem , cum a quo ita vinctus, laten & oportet recurreread circumftantias,
for incantat& è feneſtra editiſlima, per ratio dubij , quia nec dæmoni Deus
:| ſemper
ale de rechais an impofturis damon.c s. b Ananias Romigius in alii recentiores,
 LIBRIII. QVÆST . VI.

femper permittit facere quicquid pof- lum hoc tractatu me non accipere pro
ſét , Deo non impediente: nec dæmon quovis admirando effecit , ut capiunt
ſemper vult verè facere quicquid face. prophaniſcriptores:fed Theologos ſe
se permittitur: ſed gauder præſtigiator | quis quiſtrictius fumunt,pro co qnod
hominum deceptione Vtrum verò ef- Græci tò dejas effectn tantum producto
fectus ſuperer vires dæmonis, id lucu- præter & ſupra naturæ creatæ vires .
lentius docebitur mox dicendis 4. ( verbi gratia , cæco'nato vilum redde
re,mortuos ſuſcitare. ) Quando aurem
QV Æ STIO VII. effectus reſponder viribus creatusæ , )
v.g.ciere pluvias ae ventos ,à febri ſana.
An Magipoſsint facere aliquodverum rc & c. ( Tòlaupa . folent vocare',. non
miraculum : miraculum împliciter,ſed cum addito mio
raculum fecundum quid; ſeu refpectu noftris
X dictis in fine præcedentis quæ- velmirum aut mirabilé: Hæc mira rurſus
E
quærere.V. Magus aliquid pofsit, & :V.de- ter & ſecundum fe digna forent admi
mon aliquid poſsit : quoniam Magi opera rationc,etiamficaufas & modum ſoiré
vipacià dæmone perficiuntur , Mira mus quo fiunt, & in mira ſecundum quid
culorum ergò editionem Magiolim foreu reſpectu noftri, qui ea admirantur,
bi vindicarunt. nam apud Clementem quia caufas nelcimus, non admiraturi ſi
Romanum. 6 Simon Samarita gloria- cauſas cognoſceremus.e
tur, nihil'non quod'velit ſe poſle facere; Notæ vero quibusmirum à miraculo
ſibique obremperare omnia. Porphy diſcernatur, nunc mihi iſtæ occurrunt.
rius libr.defacrificiis cap.defpeciebusdamo prima, ut dixi',ſi effectus:ſuperer, vires :
num , fcribit, quoties ſuorum prodigio- rei creatæ & naturam , miraculum erit.
rum machinas dæmones adhibent, | 2.Si effectus non habeat propoſitum fi
multa cosnaturæ confueto ordine alie- nem bonum , puta ſalutem ſpiritualem
niſſimaefficere.Idcircò illoslamblichus vel corporalem , ſed tantummodo fine
evocat Deorum pediffequos,qui admiran- malum , ut pura curioſitatem , vel quid
dis operibus Deorum veftigia ſubſequi aliud bonismoribus,aun veræ fidei re
proximè videantur. Eadem fuit exiſti- | pugnans,non eſt miraculum.ex hoc ca ..
matio poetarum , quorum ſuis locis pite probatur,prodigia illa , & ftupenda
verba fortallis inſcrentur commodius. Antechriſti opera', vera miracula non
videntur in hunc errorem incidere quis furura ,ſed falla, ut D. Paulirs. Thellalo
dan recentiores. dum inquiunt d ', na nicenſibus ſcripſit. hinc patet quicde
tura leges in magicis operibus non atten curatione ftrumnarum illa Elizabethæ
dendas . Nos, hoc diligentiùs ſcrute- į Anglorumreginæ , hæreticæ principis
mur , fir iudicandum , fi faciat in fidei luat
Obſervarc le& torem . velim , miracu = { confirmationeni, ut Gnaro ille Too
kerus

99.768 51,derec. cdemyff.Ægypp.c.r, d'Nic. Remigius l. 3. 6. 12. Spond'an.in Honk,

OdlyI c vide D.Tho.1p.110,4.4,42 2: D.Aug.lib,1o.de ciu.Deis.co.
144 DISQVISITIONVM MAGICARVM

kerusaffirmat.3.dæmonun mica fæpè nem , ut quando dedit prophetian

deficiunt in minimis , miracula perfe- Balaamo & Caiphæ: in fallæ fideicon
&ta funt,utpote Dei opera,patet Exodi firmationem nec dediſle.unquam , nec
8.de certamine magorum cum Moſe. I dare poſle . non magis enim mendacii
4. dæmonum mira veris miracula lu- confirmationem poteft.Deusmiracu
pervenicntibus,cuaneſcunt ut virgæ Į lis comprobare, quàm poteſtipſa ve
Magorum deyoratæ à virga Moſis, & | ritas mentiri. Itaque miracula :vera
oracula dæmonum coram fanctis ho- 1 pſeudoprophetarum fin nomine Chris
minibus obmutueruntb Denique mi-a îti eduniur , . & proinde in veræ fidei 11
racula funt,per apertam & ſeriam Dei confirmationem . Ex his patet diligen
invocationem ,mira magorum ,ſemper ter diſtinguendum inter hancillatio
admixtis ablonis ,abditis,vanis, ridicu nem : Fecit miraculum ,ergò fidesejus
lis aut ſuperſtitiolis precibus vel ſignis. eſt vera & hanc ; fecit miraculum xe
His politis. rum in confirmationem fidei , quam
Sit 1.Concluſio , Miracula propriè di.. ! profitebatur ipſe , ergo hæc fidesiplius
cla nullimagipoſſuntedere. Ett commu erat vera . prior enim falſa elle poteft,
nis Theologorum clententia, & pro- quia per infideles Deuspoteft miracu
batur primo , .quia facere miraculum lum operari : poſterior ſemper.verd,
eſt potentiæ infinitæ , & ideò divinitati quia non poteft Deusad fallæ fideicó
refervatum.omnis etiam creaturæ po-| firmationem per ullum operari mira
tentia naturæ cancellis limitatur : alio- i culag. Confirmatnoftram conclufio
qui non haberemus efficax,argumen nem dictam Nicomedi de miraculis
tum probanda veritatis fidei', quam Chriſti loquemish , Nemo poteſt hacfig
ſemper Eccleſia miraculis aftruxit : dj na facere,niſ fuerit,Deuscum eo . Præterea,
imitata Salvatorem noftrum , quihoc | hæc eſt ſententia ,Origenis lib. 2. contra
argumento probavit excuſarinon poficellum ; D). Auguſtini. libr. 3. de Trinitate
fe Judæorum incredulitatem , propter cap.8. & D.llidoti in cap.non mirum.26 .
manifeſta miracula coram ipſis edita:el quaft.2. Plura de hac re , & pererudita
Siopera non feciſſem , que nemo aliusfecit: Franciſc. Toletuscommentar.in loan
peccatum non haberent. Si objicias àma nem : ubi tamen quod ait ; dæmones a
lis quoque & perperam de fide ſenti-' liquando ea facere , quæ miracula non
entibus nonnunquam miracula, edita modò videantur , fed & fint, id cauce
fuifle : & ideò iniracula non debereſ legendum, miraculi namque vocabu
cenleri efficacem fidei probationem : lum extendit ad mira quævis & fpuria
Occurram : folere Deum aliquando miracula :quod repugnat communi in
i hanc gratiam gratuitò etiam talibus , ter Theologos vocis acceptioni.
largiri , fed id in veræ fidei probatio 2. Concluſio ; nec etiam poffuntMagi
• opers

a Exod.7.6 D.lufti.in 1. Apol.Chryſlib.contra gentesdeS. Babyle. c Alex de Hal 2.9 .

-9.45 . D.Thom D. Bona.Fr.Vitto.fupernum 18. den 19. Aug. in 2. q. unide dam .eo qui gentilium
exemplis aptimè refpondet Mich.Medina d.c 7.0 Greg.l.27 .Moralium 6.8.cle.i5.7.24.fMatt.
: 7.721.g vide Maldonarummad . v ,21.1 10.3.8.8 ,
 LIBER II. QVÆST. VII. 145

operariabfolutè mira. pater id . quia nihil | Anton. Torquemada f quibuſdam re

reverâ ablolutè,& per fc mirum , quod gni Neapolitani locis , quando fæmi.
non idem fit miraculum . Quo lenſu næ enituntur , puero naſcituro præiie
prolatum illud propheticum a, Benedi unum vel plures ranunculos five rube
& tus Dominus Deus Iſrael, quifacit mirabi tulas : quorum li quis terram conti
lia folu . b & illud quifacit mirabilia ma- gerit (ſtatim verò incipere faltitare huc
gna folus.c illuc ) confeftim perperam emori.
Quædam ignaris cauſarum folent Quapropter ſolere foreis inſterni to
videri abſolutè mira, quæ non ſunt or tum ſolum , & parietes undequaque
ta ex cauſis naturalibus, ut illud, quod | auleis conveſtiri,ne funeſti anteambu
refert Curopalara, de mortuiMichae- | lones iſti, dum cadunt ex utero , vel
lis Cerularii dextra in crucis figuram fubliliunt, terram contingant . ideò
conformata, quæ firma manfit.Sed de etiam obſtetrices lebetes penes ſe ha
ceptionem aperit Baronius tom . 11. bere ſolitas , vel poculum aliud aqua
200.anno 105 8. defuncti hominis plenum , in quod animalcula hæc co
membra calentia , quam qui velic reci- niiciant, & probè obturarum deferre
pere formam & frum & obrigeſcentia ad Auvium , ibique demergere. Hoc
trigore (ic immobiliter permanere. Et ! ille, ut certâ compertum fămâ refert.
addit fapienter debere talia eſſe mira. Și fit, fieriputo dæmonis artificio : qui
cula ichiſmaticorum humana arte has canas mentitur, & ad malefici cu
compofita :addo & hæreticorum . juſpiam petita, puerperam inceremit,
3. Concl. Magi poffuntoperari multa Deo id juſtis de caulispermittente:fine
mirabilia fecundum quid , ſeu refpe & u no hoc permiſſu nihil cum poſſe ;hinc ma.
fin ,demone adiuvante, & Deopermitten- nifeſtum fit , quia non modò potuit
te. concluſionis probatio inde peten- quod erat optatiffimum , arbitrio ſuo
da, quòd plurimifunt, miri & occulti Jobum lædere :fled nec perfidum rc
cffeétus rerum , quos omnes optimè gem mancipium ſuum decipere : &
novit diabolus : & quoſcunquenatu imò nec porcos invadere. b Hinc fa
raliter nović poſle produci, eos celer- & tum , ut cum Neroni Imp.nec inge
rimd , non tain en in inſtanti poteſt , nium, nec opes, nec voluntas, nec Au
producere. Quarè ( quod alicubi dixit dium , nec præceptores deeſſent: nun
D. Auguft. ) difficillimum eſt homi . quam tamen , per illum , Diabolus
niintelligere, quouſque ſe diaboli po . ¡ magiæ vel unum experimentum edere
teftas extendat", de qua propheticus poterit: ficq; Nero magicen contemp
ſermo profatur. d Non eft fuper terram ferit, i videlicet non paſſa fuit Dei pro
poteftas, que comparatur ei , qui factuseſt | vida bonitas hoc inſtrumentum , ad
Ro nullam rimeret. Nolo multa conge- nocendum aptiflimum , fummæ po
Tere, pro cunctis unuin ſit exemplum tentiæ & malitiæ depravatiflimæ ac
plenum admirationis narrarum ab ¡ cedere.
S De

1 d.c3.2.9. b Pſal.71.V.18. cPf:135.4. d lob.41.v.pen , efortiflorum diab. flob.1.do

1, 83.Reg.22.V.31. b Matth.8.0.31, i Vide Pli, l.30.6.2.
 ITIONVM MAGICARVM
140 DISQVIS

De hoc mirorum genere fucura | animos oculoſque intuentium fällát;",

prodigioſa opera Antechriſti, eilque perfuadeat prioris in hanc po
ſteriorem integrain converfionem ,ta ---
QVÆSTIO VIII. les credendægentium metamorpho- avec
ſes “ , Diomedis fociorum in aves, & :
Quo pacto nragiper diabolum hæc mira : Iphigeniæ in cervarm , ut d D. Avg.ob
efficiant?: fervavit, & fraudem aperuit Aſtyrius:
cujus factum e : Eufeb . ab oblivione ·
Cientiam cuncta dæmones operari | vindicavit.Cafareæ Philippi ;quam phanii do pe
vel actione immediata per morum ces Paneada vocant,fertar victimam quana
localem ; velmediata : idąire duplici dam in fontes, qui illicex radicibus montes ;
ter , vel illudendo fenfibus , vel ap- Peneiprorumpunt; ex quibus lordanes pro-
plicando activa paflivis per alteratio- rumpere dicitur: in quadam dier feſti Gens
nem veram :quæ eft commumisdoctri- rilium foleinnitate,maétatam conuce:atque :
na Theologorum : 4 operantar ergò per eam demonis vi ac poteftate mirandum in 3
motum lòcalem per alterationem ,& per de- modum ab eorum aſpectu evanefcere , mirat
lufionem : 'cutumque videri præfentibus valdè memoa .
Quoad moram localem inferiora corrabile: Quibusdum gerebantur Aftyriū quos
pora parentangelis , adeò ut & cælos dam tempore forteinterfuiſſe, ac cum vide: -
rotare queant:arde tacto fint tales or ret tam multos illius rei admirationeobftu=
bium motoressalibi difquirendum :ſed. pefactos.eorum errorisadmodum mifertuin ?
cùm queant eos movere, ſequitur nul- effe : deindèſublaris in cælum oculis Deum :
lum adcò vaftum eſſe corpussut id dæ- omnium moderatorem per Chriſtum fuppliz
mones, quadam impalſus impreffione , cem ,precatum jut demonium illud,quod poe ·
loco movere nequeant,dummodò tapatum tantoerrorecacaviffet ; comprimea -
men ea motione ordo - univerfi nooret, ipfum fraude ac fallacis ,quas bominis .
turbetur :quarè nec integrum elenien - bresfolet intendere ,coerceret:Hoc modo,cum :
tum loco ſuo movere valebunt, ( quo Deum oraviffet , repentinò victimam fonti : -
pacto capienda quæ Firmilianus ad D. bus fupernatalle :: atque iraad rem illam ; ,
Cyprianum ſcripfit.quæ de terræ mou quam tantopere admirari confueverant , in :
cu locali ſeu partiali vera non forent) nihilum interiiſſe, ufque adeò ut nullum in :
nec poterunt etiam cælorum curtum pofterum ex eo lota , ex ea omninò ederetur ,
mutare velimpedite ; c.Movere verò immaculum :: .
corpora locali motu poteſt dæmon ve sler modus crat adina paßidis applia
locillimè ', & quo vidimusmotu cæ : I cando,per quem alteracione live muta: -
los celerrimè moveri:Vndèfit,ut que. tione rerum mirabilia fæpè facit , quo
at ren , aliquam oculis fubtrahere ;& a rum naturales ſuntcaufæ :fed nobisin -
likm ſubſtitucre tam præproperè; ut coggitæ , ipfi notiſlim . Videt enim
natura-

a D. Aug.lib.de divinda c3ds. L.3 de Trin.c.7.8.9.Diu. Th .Soril.g.de iuft.9.3. Viss

Hor. Anglesjupr. Molina do Valentia in i po bepill, sncDUTho.qq.difputatis qu.16.4.10 ..
02.18de civis .Deic.18.3 db. Eccl.hiff ,61141
 LIBRI'II. QVÆST. VIII. 147
' naturalium rerum omnium ſubſtan . | ſubſtantiam , modum , vel celeritatem
tias, & proprietates peculiareslingula- admiranda producunt . b Nunquam
tum perſpectas laabet, commoda no - 1 tamen hæc opera naturæ cancellos ef
vit applicandi tempora, ſolertiæ ,& ar- | fugiunt , cò quod vim naturalein cau
üficii vix eſt quicquam quod ignoret: læprincipalis non excedunt. Inlunte
quid enim , adeò diuturna & allidua | nim reverå hi effe &tus in ipfis naturali
experiersia atque obſervatione , non i bus agencibus,co modo applicatis; qui.
fit afecutus?præſertim cum norit cun bus agentibus diabolus nihil confert
&ta , quæ boni angelià mundi exor- ) applicando, præter conditionem line
dio patrarunt, & quæ homines exco qua effectus iſte non produceretur. li .
gitarunt , & plurima per bonos ange cet enim dæmon utatur rerum appli
los, Dei jullu Satanæ revelentur, quæ catarum vinaturali , operatur tamen
illi à Dco didicerunt.a Itaque ſæpenu- ) iple potiſſimum per modum artificio
merò efficiuntur multa , quæ naturæ lum.Sicut coquus,cùm ſuave edulium
ſolius operario nunquam feciffet , niſi concinnat,mediante arte per ignem id
dzmones illam artificioſa applicatio- excoquit, licetignis naturaliter opere
tic juvillent atque illi tunc agentia na tur , quod ſolus ignis niſi tali eflet arte
turalia,utinftruinenta ſumunt. inſtru . applicatus nunquam effeciſſet. quid
menti verò conditio eft, effectum pro tamen hic coquus igni confert , nifi
ducere , non tantum naturali ſuæ vir- modum & conditionem ,fine qua non?
turi æqualem , fed longè etiam excel vim verò , quæ caufæ phyſicæ nomen
lentiorem ac agenti principalis , à mereatur igni nullam induit. Duo igi
quomovettur facultati reſpondentem . cur hic obſervanda.Primum quod nec
Securis ex ſe duntaxat , virtutem ha- ſola activitas reinaturalis fecundum ſe
bet locandi ; ſed quatenus eſt inſtru deber attendi, nec ſola quoque ſecun
mencum perici fabri , poteſt menfam dum feapplicatio dæmonis:ſed vis na
vel ſtatuain facere. Calor nativus , qui į turalis, ut applicata à dæmone ſecun
eſt in humano ſemine , qua calor dum , quod cauſa inſtrumentalis in his
eſt, poret calefacere, rarefacere, ſe- 1 operationibus eſt res applicata ; cauſa
gregare, & condenſare ; ſed qua in principalis iple dæmon applicans:Qua
frumentum eſt animæ ; potelt oſa , rè ut dicatur effectum non pofle natu
nervos, cårnem generare, Pariratione raliter produci; debere effe talem , qui
incuemur cauſas iltas naturales à dæ- utriuſque cauſæ conjunctæ fuperet fa
monibus applicatas , ſuis ipſarum procultatem . Hæc de alteratione, nunc de
priis viribus quodamınodo præltan- deluſione.
tiora effc & a dare. quia quæ ſecun . Quando nec motus localis, nec ap
dum communem fuum curſum nun- plicatio hujuſmodi ſatis juvant, tunc
quam produxiſſent, li à dæmone non lolent magi confugere ad circulatorias
fuiſſent applicatæ :ea nunc, ut à dæ- deceptiones , & mendaci ſpecie lenſie
monibus mota inftrumenta , quoad | bus illudunt humanis, ita ut quæ lacta
S 2 minimè
a D.Aug.l.a.deGenef.ad lit.c.17.b D Tho.1 p.9.110.A.2.ad 3,6 h3 adu.gens.6.103;
 148 DISQUISITIONVM MAGICARVM
minimè lunt , à deceptis facta puten- apponitur longè aliud appareat. Quo
tur . Deceptionis nomen latè diffundo caſu ſoler dubitari , num corporiad
ut præftigium , deceptionem & erro . dito vis naturalis inſit hoc faciendi: an

diſtin | verò dæmon qualitatem illam obje

ſolent diſtin-
rem comprehendat. quæ ſolent
gui.a Decipit auté diabolus tribus ma cto imprimat : an verò tantum in ipſo
ximè modis permutationem ,mutando medio qualitatem producat: quâ me
vel objectum , vel aerem medium , vel diante fpecies per medium delatæ fic
ipſum organú , quod cæteris quia me modificentur , ut caufam præbeant,
Cand
ljus nofter Molina b explicuit, eum ſe cur objectum , quam eſt, aliud appa
quamur. docet ergò ex parte quidem ob reat ; co modo , quo velum cæruleum QUDA
jęćti hoc poſſe ,primo oftenfarum rerum per dioptram wiridem viride appa. maa
celeri agitatione, ſubicâ occultatione, ret.
variâ collocatione ; feparatione vel Ex parte aeris medii hæc faciunt , pri
conglutinatione latente : ut faciunt mò fi impediant ne ſpecies ad ocu
circulatores agyrtę,variisligaminibus, lum vel alium fenfum deferantur. v.g.
globulis, ſcyphulis, &c. Secundò; per quando viſuitotum objectum , quod
artem perſpectivæ , certâ quâdam di- coram eſt,occultant ,vel aliquam ejus
fpolitione objecti in ordine ad oculú partem tantum , 2. fi mediumimbuant
videntis, verbi gratia, cum lineæ con- aliqua qualitate , qua ſpecies per me
fulo ductæ ordine ( ut fit manifeftum , dium tranfeuntes, fic modificantur ,ut
quando quis directè ex adverſo illas objectum non quale eſt repræſentent.
videt ) aſpicienti per foramen, vel ro- v.g. liaceto commiſceatur fal, & lin
tata tabula , (peciem exhibent artificio teus pannus id acetum benè imbibat,
fæ alicujus picturæ . Sic volunt Docto- poſtmodum verò ſuppoſita candela
res graviſsimi c juncos & paleas humi inflammecur pannus,ſpecies, quæ dif
ftratas , JG lucerna de cera & corio ſer- fundentur per medium hac Hamma
pentis ſulphurato accenſa inferatur; | illuminarum , formidabiles admodum
videri ſerpentes faltirantes : ego hoc facies præſenuum exhibebunt. d Item
exemplum ad mixtam Magiam ex pa fi de femine afinino & cera fieret can
turali' & artificioſa malim referre, 1 dela, quæ fola in convivio luceret, o
Tertiò , cùm formant lubitò ex cle mnes ( G fas credere Pariſienſi Anti
mentis , pocillimum acre objectum , I ſtiti e ) convivæ viderentur onoce
& illud offerunt fpectatoribus, v.g. i phals. 3. fimedium circa ipſum obje
quando vel ipfi affumunt , vel alte atum infpiflerur , muratur objecti
ri rei circumponunt corpus aereum alpectus: ut quando denarias injectus
fivè phantafticum , fimile rei putati- in ſcutellam aquæplenam ,videtur ma .
tiz Quartò, Cum apponunt corpusali- ior , & jacens in fundo, apparet in ſu
quodmixtum , putaminerale, quod vi perficie.Eodem pertinet,fi vapores in
fua naturali ſit in cauſa , no corpus cui termedii aeris condenſentus , onde
contin
a vide Valentiam inl.p.dif 4.9.2.pur & o2.b 1.9.9.11 1.art.4.c D. Bonaventure Gal.in
1.2 8. Guil Parifienf.p.ul.de unin.c.nad Molina ubifupra.c Guil. Pariſ.fupra c.22 .
 LIBRIII. QVÆST. VI. 149

contingit ut luna multimodis minui & oculus eſt incluſas,digitoque comprel

mutari videatur,& ut putemusà galli-
Daceo crahi trabem , cùm revera feſtu .
cam trahat.4 G moto aeremedio fimul |
ipecies moveantur,undè fit at navigan .
tibus videantur ad navigij motum ar
bores moveri : fic fecit diabolus , ut
Claudiazonam navis,quæ vehebat Ma .
trem ldæam fequi videretur 4 , s . non
nunquam contingit falli ſenfam ex va
lo eleves vel deprimas oculum , facies
ut res fimplex gemina videatur. fecun
dò, Si humores agitentar vel pertur
bentur, res aliter ac ſunt conſpicientar,
ut contingit ebrijs ac furiolis, qui cre
dunt
duplicem ſolem & geminas ſe cernere
Thebas.
Huc referendæ funt ludificationes

sia conformatione vel multiplicatione zedechiæ ludæi, qui fuit tempore Lu

ſpecierum fenfilium : quod contingit ! doviti Pij, & hominem in aera iacta
aliquando ex forma inſtrumenti, per bat, & inmembra difcerpebat, & ea re
quod videmus , v . g . quando unicum collecta adunabat , currum etiam onu
conſpicillum plures nobis unius obie- ftum fæno cum equis & agitatore co
di figuras exhibet: aliquando ex inftru . ram toto populo abſorbebat c. quam
mentorum collocatione ac fitu , ut liquam in his etiam ex primo genere &
plura ſpecula diverſis locis diſponan- fecundomixta nonnulla. Tertiò, ſolet
tur , poterunt tot de loco in locum fpe- impedire ſenſationem , craffiorealiquo
cies multiplicari , ut quæ in uno loco humore obſtruens viam ne ſpiritus ad
fiunt, in alio appareant , & intuitiva rei organum perveniant, vel alia ratione
præſentis eſſe viſio videatur: baliquan- | vim fentiendihebetans.qua fortè ratio
do poteft contingereper ſolum ſpecie- ne Angeli Sodomæos aoraſia f percuf
rum ſenſilium , quæ ſunt in phantaſia ferunt. Cum vero dæmon hominibus
tranſitum uſque ad fenfum exteriorem , perſuadeat eos immutatos elle in bee
vel falcem ad fenfum communem , qaiitias , tunc non organum dumtaxat im
ſenſus eodem modo à ſpeciebus affi mutat , fed interdum & medium , fem
ciantur ,quo affecti forent, fi revera ab per verð fimul phantaftarw , ut accidio
obiectis externis eò ſpecies mitreren- Præſtancij patriapud D. Auguſtinumg.
tur , huic o quidam referunt relatam à ſ Poteſt enim diabolusſic componere &
Diuo Aug. d apparitionem philofophi ordinare phantaſmara ,ut quis etiam vis
dubia ſoluentis,
gilans ( quod dicitur ) fonniet , more
Denique deceptio ex parte organi non dormientiam , & putet le ca lentire ,quæ
minos varia eft Naſcitur primò , mata non fentit , h inftar maniacorum.Hoc fit
to litu organi:undè facit rem , quæ uno in Turcarum incantatione qua fugiti
in loco cſt, videri effe in alio , vel gemi- | vos retrahunt , quam deſcribir Bartho
nam quæ unica eſt ſicuti lidigitum mir. | lom .Giegorgievizius lib.de Turcarum
tasinter oculum & concavitatera cuid moribus fol.93.
S3 Porro

3 Tertul.apo.c.21.Minuciusin O & avio di D.Aug.l.10.de ciu , Dri c.15. I Mignoſus in l 2.de

animafol.177. D.Tho.in 2,5. 8. q.uni.ar.s.ad4. d 1.18.deciu.Dei6.18 . E « Tritem.in Chron .
Hirſaug. f Gen.19 . g4.6.18 , h Caiet.2 2.9.951 4.3,
1150 DISQ:VISITIONVM MAGICARVM
Porrò Praftigiatorij effectus duabus re- I li damnatum , cum ad mortem ducere
gulis deprehenduntur. Prima eft, fi effe , fæpiusad terram dixiſſet Terra fin
ctus non oritvca moru locali , & fupe- dere, idque irrito conaru legimus apud
rat caularum naturaliuin applicatatur | Robertum in Chron . Sic dæmon ludit
activitatem ( v . g. ſuſcitatio mortui , præftigijs,nec contentus miracula præ
aut veræ cæcitatis curatio ) intervenit Itigijs imitari, conatur in hæreticise
deceptio & præftigium . Secundo quá tiam ipla præſtigia ſubdolis Sycoph.n
do id , quod viſum eſt,ſtatim evaneſcit, tiş adumbrare . Legi exemplum adeò
nec permanet,eft præſtigiola machina lepidum & feſtivum , ut quod me te
tio. Prioris exemplum eſt , quando creavit , co lectores huius libelli ne
Magi poſito in camera arcu de certo qucam fraudare , ſed lubens , honeltä othing
Tagad
ligno , & ſagitta alterius ligni, & chorda voluptatis eorum gratia , deſcribendi
certi fili,fagittam eiaculantur, & fic fa. I laborem hoc loco allumam ,Tempore Si
ciunt apparere in loco Humen enatum 1 giſmundi primi regis Polonia , Iacob. Mel
tanıæ latitudinis, quantæ fuit ſagittæ ia . Itinki prator oppidi Brezini , levitate quadă
Etusa.Pofterioris ut cum videntur las animi , auctoritatem nomenque Chrifti fibs

cerare & vorare equum , qui mox fa- adſcivit ,vtrumqueZatorki Cracovienſem ,
nus fiftitur b. item in illo facto magi, i cateroſque ſibi fimileslatrones duodecim ele
quod narrat de fimulato ferpente Ni git , finguliſquenomina apoſtolorum impo .
cetas.c.Cum ex editiore palatij Conſtanti | fuit,fe vero lefum Chriſtuniappellavit. Qui
nopolitani loco Michael sizidites naviculam per villas ubique ambulantes prodigia mo
vidiſſet , qua olla patina vebebantur , car rionum & praftigiatorum znore exercebant
mine magico effecit , ut nauta exſurgeres, i ſycopbantaſque alios & latrones ;velutmor
Va A non prius ferire defifteret , quam in tuos,fubornantes ſuſcitabant, piſces in pals
puluerem redegiffet. At paulo poſt barba des lutoſasprimò impofitos,ubi runquam eos
prebenſa lamentari , amotaque caligine , fe I naſci poſsibile erat, in nomine Chrifti fuis
ut ira numinis agitatum deplorare.Rogatus , | manibuscapiebant, panes in fornaces impo
cur merces ſuas ita traétaſſer? cum dolore nebant , in nomineque Chrifti fui : cum illic
parrabat , ſe remis intentum , horribilem antè non eſſent, depromebant , cum ingensi
ſerpentem ſuper vafa porre &tum , oculis in- Sapluis vulgi admiratione. Quodam tem
conniventibus in fe converſum inſtar devora- pore ad.Ceftochoviam monafteriü, D.Virgi
turi , vidiſſe, qui prius volutari non deftite nis imagini c :lebre ci ſuis Apoftolis reuis,
rit, quam fictilia confractaeſſent. inde ſu- que illic aliquotdiebus morarentur, unum ex
bito ex oculis evanuiſſe. ] D . Eonis hære- ſuis quafi obſeſsi à damone ſubornaverunt,
tici & magi præftigij teftatur Gulb . cuius opera victū acquirebant ille enim per
Neubrigenlis d. ita oculos hominum fafci- hofpitia ambulas carnes de coquina rapiebat,
naſſe, utvideretur magnanı virarum tur in ſuoſq;proijciebat, qui ori ce illas munietes
bam penes ſe babere , & regiis delicijs cibo - carnes.comedebant.Cumque ingens illic con
: rum , . & apparatusfplendidiſsimiabunda- curſus populi ad Dive Virginis imagite , f
re. Sed hunc tandem concilio Remen ...cophantæ illi obſe[um ſuŭ ad altare ducunt,
duplici
Gui.Par ,infr.6.22. b idem Guilifuporods. Chatean . d !, 1.hif.Aug.c.19 .
 LIBRI III. QVÆST. VIII.

duplici pefte induram , in cuius intercapedi- ſequitur; Tum Pſeudo - Chriſtus ad illumi,
nem neceſſaria imponere poffet : lapıllos verò qui vocabatur Petrus, dixit : Iam mea pale
intra induifium er impofuerunt: cumque ad ! fic Petre , calixque quem bibiturus ſiim , ap :
altare deduceretur, ille èmanibus deducen - propinquat, Cui Petrus , & mihi, ut video,
tiumfuribundus ſeſe proripiens, in alfare do Domine, imminet. Ille verò dixit : Petre ego
narijs onuftum irruit ; pecuniaſque rapiens aliter non poffum , niſi per feneftram , hinc
in peftis duplicate incercapedine eas abfcon- evadere. Tüm Petrus: & ego té , quoad vi-
dir . Monachus ab altari divino intermiflo vam ; non derelinquam : ſed , quocunque fu
officio aufugit, cateri monachi accurrentes geris", fequar. Ergo per feneſtram aufugit:
cingulum eins foluunt.ibi lapilli duntaxat in cateriquoque Apoftoli, qua potuerunt , lo
terram ceciderunt , pecunia vero in veſte vaferunt , Rufticieos fecuti baculis fuftibuſ
duplıcata remanfit. Monachi pecuniam arte que cacidere: dicentes : Prophetiza nobis
demonis in lapillos transformatam putan . Chriſte,cum tuis Apoftolis ,qua in filva bacu
tis , exorciſmis team in priftinam formam li iti creverint. Ergo plagis emendati vitum
iransformare nitebantur : ſed cum lapilliro- fuam poſtea emendarunt , dicentes: Difficia
manerent ; Monachus tibrum ſacrumindig- fle'eſt nobis Chriſtipaſsionem . Apoftolorum
nabundus in terram proiecit , dicens : fimi- que tormenta fubire. Sic Poloniæ Chro
lem demonem nunquans habuimus : abitenica a .
cum eo ad omnes diabolos : fycophanta Agnoſcis putó lector eundem infi- -
illi cum pecunia re &ta in Silefiam fugerunt:delitatis & blafphemiæ fpiritum in his
Ibi apud matronam nobilem in quodam pa- fycophantis" qui fuit oliin in Cyrila A
go divertentes ,cum illa vito abſenteeosreciriáno , & poftea in Calvino eiuſque ſe
pere nollet, ſaltem mappam vel telam adfa: quácibus nimirum omnes eiuſdem Sa- ·
crificandum perierunt. At mulier faſcicutanæ organum fuere. De Ariano Cyri -
lum tale illis obtulić.Tunc illi, hanc nobis la res notifliina:de Albigenfibus ex Lu
cum accipiemus , & 'Chriſtus ribi benedicet, ca Tudenſ illorum temporum ſcrip
* t tibi linum abundantius treſcat. Oſtende | rore ſimilia lectu digna refert Mariana ?
aham fi babes :quam'cuin fimiliter accipere libro duodécimo de rebus Hiſpania , capite
vellent , mulier recufavit ,maritum timens. I primo, de Belgicis Calvinianis teſtatur
Mi aurem fruftulum fomitis cum igne in te- | ipſe, per qué res geſta Marth . Launous. ·
lam dam involuentes, mulieri reddiderunt. in 'narratione caufarum converſionis.
Itaque ciſta i tela , a ciſtá verò domus accen- ! luxdeCalviniſmo ad Catholicam re
ſa conftigravit. Viro domum reverſo , ui | ligionem.Lege ſi lubet (lector ) eius ſe
xor ob Chriftum cum Apoſtolis malè tracta cundam ; quam cum ſocio Penneterio
cum hoc fibi iuftè contigisſe dixit : Aivir ita etiam converfo ,edidit Apologiam ,an- -
excandeſcens : latro bic ( inquir ) nequif i tè annos aliquor Lutetiæ impreffam .“
fimos ; & non Cbriftus fuit. Itaque cumi Mihi nunc liber non eft ad manum Fi
vicinis cos infequurar.O mquadam vilta af niany itäq; cum Apuleio b : Ante Poecilen !
partia

* opinabantur demonis præftigiis ita videri muratam , pulfo per exorc. damone prafti
'a
fin aturas de pecuniiam foc priſtine formareddendam Martin.Bitls Ki in urinal. dos Guante
s<<
guin.in vita Sigiſmund , blik z de Admo.iu.

ville
 152 DISQUISITIONVM MAGICARVM

f
porricum , iſtogemino obtutu circulatorem homineſque violentia duntaxat carminis oc
adjpexi emaetrem , ſpathum preacutam mu cidunt, &c. ] non eſt omnia colligere a
crone infefta devoraffe . acmox eundem invisnimus, nec operæ pretium : ſed quæ
tamento exiguæftipus venatoriam lanceam , nunc occurrunt, & præcipua videntur,
qua parte minatur exitium , in ima viſcera Ab Aquilone ordivamur , undè , pro
condidiffe. & ecceponè lancea ferrum , qua pheta teſte ,malum omne panditur. Sa
bacillum inverſi ad occipitium per inguen ſu- xo Grammaticus b, apud Septentriona
bit,puer in mollitiem decorus exfurgit, inque les ſcribit, Gigantes Magoſque inauditi ge
flexibus tortuoſis.enervam , & exoſſam falta- neris miracula diverfis præftigijs exercuiſſe,
tionem explicat, cum omnium qui aderamus & per fummam ludificandorum oculorum
admiratione. ] Hæc haud dubiè dæmon peritiam proprios alienoſque vultus varis
perfecit, fpeciebus falli obiecti in ocu rerum imaginibus adumbraſſe , illicibuſque
los immillís, per medium aerem ijs im- formis veros confpe & us obſcuraſſe. ] Olaus
burum . Magnus, de Lappis , Finnis, & Biarmis
auctor eſt , quamcumque yolunt figuram
QVÆSTIO IX affumere: item qua in alio gerantur orbeab
amicis pel inimicis , linea veſtis pretio,explo
Quàm admirandos effectus veteres Magis í rare,ventos quoque quos optent navigantibus
tribuerint.
vendere. ] Tres Tartarorum hordas ,ul.
tra Cazanenſe regnum incantationibus
Rnobius libro primo , agens de ſupra modum deditaszis caligines, alias
A , que tempeſtates cæli frequenter excitare,
nationes & maleficia,ut ad capita revo- hocque modo hoftesprofligare , narrat Ale
cat his verbis : Quis enim hos neſciat aut xan. Guagninusf. A populis ad ſingu
imminentia ftudere pranofcere,que neceſſa- los ſi deſcendamus,occurrunt plurima.
riò ( velint nolint ) ſuis ordinationibus te Zoroaſtres ex ftellis velut fcintillas eli
niunt : autmortiferam immittere quibus li- j ciebat g. Doſitheus olim mira perfecit,
buerit tabem ,aut familiarum dirumpereca: ſed eum diſcipulusSimon Magus ſupe
ritates : aut fineclavibusreferare que clauſa ravit , de cuius prodigijs egimus iam
ſunt,aut ora filentio vincire,autin curriculis prius . & breviter ita Glycas part. 2 .
equos debilitare, incitare ,tardare , aut uxori Effecit vt ftatuaambularent , idemque in
bus & liberis alienis inconceſsi amoris flam- 1 ignem profiliens:non tamen urebatur ,in aera
mas ( fivè illimares fint , fivèfæmineigene ſubvolabat:ex lapidibus panesfaciebat :alias
ris ) & furiales immittere cupiditates,loan . atque aliasin formasmigrabat: facies ali
Salisbezienſis libroprimo Polycratici capi- ! quando binas habebat : in columna converte
te decimo. Domino, inquit ,permittenteele- | batur : eficiebat , ut ianua claufa fua fponte
menta concuriunt , rebus adimunt Species i aperirentur, vafa domeſtica ſponte moveri
fuas , venture plerumque pronunciant, tur- ad ufus humanos viderentur : umbra ipſum
bant mentes hominum, immittunt fomnia, | multæ præcederent, quas mortuorum animas
effe
a lichijf ,Dan, bls.c.1. do 13.6.18. сin Tartaria. & Clemens , in itinera B. Petri, five
Cleme.fofaljo nfcriptus liber,fove( vt putosipfius,fed à mala corruptus manu .
 LIBER II. QVÆST. XI. 153
effe dicebat. Cum aliquando à Caſare per- | femper præ ſe contempferit Apollo
quireretur, terrore perculfus , alteri forma nium Tyanæum Apuleius ipſe ,multoa
ſua reli&ta fugit. ] & poftea idem de eo rum teſtimonio magus, de duabus fæ
dem Simonea : habuiffe canem alligatum minis ſcribit admiratione digniflima:
cathenain domus limine, devorantem eos , primum i de quadam Caupona, regina
quotquot ad simonem iniuſsi adire conareno fagarum (utlciasetiam tum quafdam
tur. Canis verò Petrum intrare iuſsit,& hu- abijs hoc citulo honoratas ) Saga, in
mana voce Petrum adeſſe nunciavit. ] vides quit,eft & divinipotens, cælum deponere con
divinæ ,quæ in Petro virtus ,Diabolică terram ſuſpendere,fontesdurare, montes di.
vim cefille, & Cerberum ,qui nequibat luere.manes fublimare,Deos infirmare ,fide
nocere , adulalle. Quæ de Orpheo & ra exftinguere, tartarum ipſum illuminare.
Amphione commenti poetæ & vi mu Amatorem ſuum , quod in aliam temeraſſet,
ficæ eorum , camagiæ utriuſq; nonnul- unico verbo mutavit in feram caftorem :
li adſcripſerunt c . Pythagoras femur quod ea beftia captivitati metuens , fe ab in
ſuum aureum oſtentavit,cármineaqui ſequentibus repræciſione genitalium liberat;
lam cicuravit, cum qua frequens collo- ut illi quoque fimile ,quod venerem habuit in
quebatur c. Numa Pompilius cænæ o aliam , proveniret. Cauponem quoque vici
pipare apparatum , cum nihildomi ob- i num ,atque ob id amulum ,deformavit,in ra
Soniorum habuiflet, exhibuit d.Baianus nam : & nunc fenex ille dolium innatans vi
Bulgariæ rex , ſe quoties volebat in lu- ni ſui, adventores priſtinos in fece ſubmiſſus
pum , velin cuiuslibet alterius beſtiæ i officioſis ronchis raucus appellat Alium de
formam mutare cernebatur, interdum foro, quiddam quod adverſus eam locutus eſ
faciebat ur à nullo videretur e. Ollerus | Jer ,in arietem deformavit : & nunc aries ille
oſſe incantato ,tanquam navigio, vaſtiſ- cauſas agie Eadem amatorisſui uxorem ,
Ima marja ſuperabatf.Ericus rex Got- quod in eam dicacule probrum dixerat , iam
thorum quocumque verteret pileum , in ſarcinam impregnationis, obſepro utero e
inde vencam proſperum eliciebat g.Mi. repigrato fætu , perpetua pregnatione dam
fa quoque de Apollonio refert Philo - navit :& ,ut cun &ti numierant, o&to arnornm
Itratus, & de luliano Chaldæo Suidas h. I miſella illa ,velut elephantem paritura ,pon
quem in hac arte & fubitò fedanda ur . dere diſtenditur. ] poſtea de Pamphilo ,k
bis peftc Apollonium ſimul cum Apul . Maga priminominis , & omnis carminis ſe
cio.coram Domitiano ,luperaſle narrat ! pulchralis Magiſtra creditur:queſuriulis do
Anaſtaſius b . huius luliani mentio a- lapillis, & id genusfrivolis inhalatis omnem
pud Arnobium libr.s.ubi duo doctivi- i iſtam lucem mundi ſideralis,imis tartari ,&
ti alucinatı dum Vulianum reponunt : in vetuſtum chaos ſubmergere norit. Nam
addic,idem Anaſtaſius, & ex eo Cedre- fimul quenquam conſpexit ſpecioſa formaill
bus Manethonen, magicarum opera . venem ,venuftate eius capitur,& ilico in eum
tionum adeòfuiſſe peritum , ut palam & oculum & animum detorquet. Minus
T morige
apar.z. Annal. b Pauſa 1,6 . c Plutarc.in Numa do Ammia. d Sabellic. lib.3 . Finnend.
s.eTrube.Chro.Herfangienſi. f Saxo li.3. Dania. g 10.Mag.c.17 .Gorishiſt, hin voce Iulian
iguin S.S.az. k li.s.de ajino anteo . I lib.z.de aſino aut.
 15: 4 DISQVISITIONVM MAGICARUM

morigeros & viles faftidiens, in ſaxa , & in ſtes Latini, qui hæc uberiùs & elegan
pecua , & in quodvis animal' punétò refor- tiùs deſcriplere.
mat:alios vero prorfus exſtinguit. ) nihil at
tinet Gimilia ex Luciani alino defcribere Virgilius di

Plinius , a led irrideus ex Aſclepiade, Carmina vel cælo poſſint deducere lunam :
Aethiopide herba amnes ac ſtagna ficcari Carminibus Circe fociosmutavit Vlyſsis.
coniectu, tałtu claufa omnia aperiri. Alchi- Frigidus in pratis cantando rumpitur an
menide coniecta in aciem hoftium , trepidare guis', & ,
agmina ac terga vertere . Latacen dari foli - Has herbas atque hæc ponto mihi leta vene-
tam à Perſarum Rege legatis, ut quocunque M4
veniſſent,omnium rerum copia abundarent.] ipſe dedit Moeris, naſcuntur plurimaPonte ..
10
De hyænæ partium effectis plurima idé His ego ſapè lupum fieri & fe condere filvis,
alibi ; bde varijs lapidibus etiam magis Moerin , fæpè animas imis excire ſepulcris ,
incredibile , cachatis ſuffitu tempeſtates in Atquefatas alio vidi traducere mellers,
Perſia averti, & flumina fifti, fi lapis ſimilis i Ovidius in Metam .e poſtquain narra
fit pelli leonina : hyæna pelli fimilem , difcorvit Vlyſis ſocios in ſues mutatos ', Cir
dialem eſſe domibus; cum quiunius coloris, ces amores , & odio Picum Regem co
invictum athletis :eandem vim alèftoria Mi- piofior , inter cætera ; de Carmente ,ſeu ?
Canente Pici uxore;
, & c. Veniamus ad poc
bonem expertum
tas.Empedocles,apudLaertium in hanc | Rara quidem facie, ſed farior arte canendi ,
fententiam valdè iactabundus. (.Vnde canens dicta eft ) filuas & ſaxamo-
Pharmaca , quis pellas morbos, leves fene vere ;
ctam Et mulcere feras,& flumina longa morari
Percipies, qua cun &ta tibi communico foli: Ore ſuo , volucreſque vagas retinere folebat:
Compeſceſque cruces ventorum ritè procellas Etpaulò pòft , de ipfa Circe ,quæ Pico )
Exorti infanis qui vaſtant flatibusagros. viſo , amore correpta , inquit.
Surſum ,ſi libeat , mox flumina pigra ciebis, . Non tamen effugies, vento rapiare licebit ,,
Et media induces ex tempeſtateſerenum , Si modò me novi fi non evanuit :omnis.
Induces media pluuias aftate falubres, Herbarum virtus , nec me mea carmina falt
Et flatusficca qui perftent omnia meffe, lunt.
Exſtinctumque boininem nigro revocabis abi Dixit , & effigiem nullo cum corpore falli.
Orlo , Finxit apri , præterque oculos tranſcurrere
Et lubdit ex Timæi hiſtorijs, Empedo regis
clem. Etefijs aliquando vehementer flantibus, iuſsit, co in densiitrabibusnemus ire videri ..
adeò ut frugescorrumperent, excoriari afinos ( Quem inanem aprum , dum Picus e
muſsiffe, factiſqueutribuseos collibus dainon quo admillo inſequitur, ab ea ſolus de
tium verricibus admoveri ad compellendos , prehenſus, verbis in flagitium invita-
flatus : ceſſantibuſque ventis , abeventu rei tus & carmine inalo ;
xwhugarinas vocatum effe. unus iſte ex Concipit illa preces , c verbaprecantia dia
Græcis ſufficiat ; , locupletiores ſuntte xit,,
ignor;
a 1:16.c.4 . b 1.28.6.8. c lib.366.10 . dliiside vit. Phill e Eclog.8; flib 146 .
 LIBRI II . QVÆST. XIV . IJF
Ignotoſque Deos ignoto carmine adorat Devovet abſentes , fimulachraquecerea fin
Quofolet& nivec vultum confundere luna, git,
Et patrio capiti bibulas ſubtexere nubes. Et miferum tenues in iecur vrget acus.
Tunc quoque cantato denfatur carmine cæ Tibullus b . Vtmihiverax .
lum , Pollicita eſt magico ſaga miniſterio.
Etnebuiasexhalat bumus , & c. Hancego.de cælo ducentem fidera vidi,
Sed cum ille mæcham caftus averſare- Fluminis hac rapidi carmine vertititer :
tur , in furorem verfa . Hac cantu finditqueſolum , maneiſquefepula
Tum bis ad occaſum , bis ſeconvertit ad ortă , chris.
Ter iuvenem baculo terigit, tria carmina di- Elicit , &• tepido devorat oſſa rogo.
xit. lam ciet infernas magico ſtridore catervas,
Er ille in avem mutatus , pennas in cor- | lamiubet afperfus lačte referre pedem .
pore vidit. Denique cum fainuli ab | Cum libet hac triſtidepellit nubila cælo:
malefica vi , minilque adhibitis regem Cum libet , eftivo provocat orbe nives.
fuum repoſcerent. illa tenere malas Mede& dicitur-herb.is ,
illa nocens fpargit virus, fuccoſqueveneni. Sola feros Hecates perdomuiſſe canes.
Exiluere loco ( diētu mirabile ) filua, Hæc mihi compoſait cantus queis fallere poſ
Ingemuitquefolum vicinaque palluit arbor , ſes;
Spar,19;ſunguineus rubuerunt pabula guttis Tey cane , ter di&tis deſpue carminibus:
E : Lapides viſi mugitus edere raucos, Ille nibil poterit de nobis credere cuiquain ,
Et larrari canes , & humusſerpentibusatris Non fibi, fiin molli viderit effe finu
Squallere, ở tenues animevolitare viden Tutamen -abſtineasaliis , nam tatera cernet
tur, Omnia : de me unoſentieteffe nihil.
Attonitum monftris vulgus pavet , illa pa- Quid credam ? 'nempe bec eadem ſe dixit de
ventum mores
Ora venenata tetigit mirantia virga; Cantibus aut herbis foluere poffe meos .
Cuiusab attacłu variarum monſtra fera- Er alibi idem vates : 6
THIN No te carminibus , num te pallentibus berbis
Injuvenes veniunt , nulli ſua manfit ima Devovit tacito tempore noctis anus ?
Cantus vicinis frugestraducit ab agris ,
Etde Medza , Circes nepte . a Cantus es irata detinet anguisiter.
illa relu & antem curfu deducere lunum Cartuse è curru lnnım deducere tentar ,
Nititur , tenebris avdere Solis e Et faceret : fi ncmera repulſa jonent.
quos : Propertius lib. 1.Eleg.12 .
Mlle refrenataquas , obliquaquefulminafl-"! Invidie fuimus? nū nos Deus obruit ? an qua
ftit , Leita Prometi tis dividit herba iugis?
Illa loco ſilvas ,vivaqueſaxa movet: Non fum ego, qui fueram .
Per tumulas errat ſparſis diſtincta capil - Petronius arbiter inducit ſagam fic
lis ,
gloriantem ;
Crtaque de tepidis colligit oſfa rogis: Quicquid in orbe vides , paret mihi. Florida
tellus, T 2 Cum
1 Epi.HipSypiles. b Elegic Eleg. 8.
‫ار‬ DISQUISITIONVM MAGICARVM

Cum polo ficcatis areſcitlanguidafuccis: Viipfe nofti curiofus & polo.

Cum volo fundit aquas, fcopulosatque arida Deripere lunam vocibus poſſam meis,
fara Polium crematos excitare mortuos ,
Indigenas iaculantur aquas , mihi pontus Defiderique temperarepoculum .
inerteis Sedomajam accuratiflimè; licet , pro GE
Submittit fluctus; Zephyrique tacentia po- pter grandiloquentiam , & cellum il
nunt . lum fpiritum , obfcurius , M.Lucanus
Antemeos ſua flabra pedes,mihi fluminapa- de Eriſichto , d G
rent, Carmine Theſſalidum dura inpræcordia flu
Hircanaque tygres , & iuſsi ſtaredracones. xit,
Quid leviora loquor a luna deſcendit imago Non fatisaddu &tus amor, flammiſquefeverí
Carminibus deducta meis frepiduſque feu illicitis arſere ſenes, nec noxia tancum
renteiss Pocuto proficiunt , aut cum turgentia ſucco.
Flectre Phæbus equosrevoluto cogitur orbe , Frontis amature fubducunt pignora feta
Tantum dicta valent, taurorum flamma Mens hauſtinulla ſaniepolluta veneni,
quieſcit Excantata perit , quos non concordia miſtë
Virgineis extin &ta facris ,phæbeaque Circe | Alligat ulla tori, blandequepotentiaforma;
Carminibusmagicis fociosmutavit vlyſsiso Traxerunt torti magica vertigine fili.
Nemclianns Bucoliorum ſcriptor. a Cellavere vices rerum , dilataque longa
Cantavit quod luna timet , qua rumpitur Haſit nocte dies : leginon paruit ather , .
Torpai t & praceps auditocarmine mundus,
anguis.
Quo currunt fcopuli migrant ſata pellitur Axibus & rapidisimpulſosIupiter vrgens
arbor, Miratur non ire polos, tunc omnia complent
Erlyræ latinæ princeps deſagis tribus į Imbribus, & calido producuntnubila pha
famohllimis , b de Folia , bo ,
fidera excantata voce Theſſala'y Et tonat ignaro cælum love. vocibus iiſdem
Que
Lunamque deripit. Humenteis late nebulas, nimboſque ſolutis
Er ibidem fic canidia canit , Excuffere comis: ventis ceſſantibus aquor
Non uſitatis (vare ) potionibus ; Intumuir, rurſus, vetitum fentire procellas,
o multa fleturum caput ; Conticuit , turbapte Noto:puppimque feren
Ad me recurres : nec vocata mens tua teis
Marfis redibit vocibus. Inventum tumucre'ſinus, de rupe pependit ,
Maius parabo, mačies infuiidam tibi Abſciſſa fixustorrens', amniſque concurrit ,
Non qua pronus erat , Nilum non exrulit
Faftidientipoculum :
Priufque cælum ſidet inferiusmari , eftas,
Tellure porrecta fuper : Meander direxit aquas, Rhodanumque moe
foc meoflagres, utë l'antem
Quam non amore
Pracipirauit Arar, fummiffo vertice montes
Bitumen arris ignibes.
eadem! ſuſpexit Olympus,
" Explicuere iugum , nubes
Et poftmodum
Que movere cereas imagineso Solibus & nullis Scyrica, cum bruma rigeret
Dini
a Eclosoph b Epod. Ode s . cod. ult. dlib.6 .
 LIBRI II. QVÆST. IX . 157

Dimovere nives impulſam fidere Tethyn .
Reppulit Hemonidum defenſo littore car .
men ,
Terra quoq; immoti concuſsit ponderis axě.
Et medium vergens ,niſu titubavit in orbem .
Tanta molis onus percuffum voce receſsit,
Profpe&tumque dedır circā labentis Olympi.
Omne petens animal lethi, genitumque no
cere .
EtpavetHamenias, & mortibus inftruit ar
teis.
Has avida tygres, & nobilis ira leonum .
Orefovent blando ; gelidos bis explicat ort | Apud eundem non minora fibi vendi
beis
Inique pruinofocoluber diſtenditur arvo :
Viperei coeunt, abruptò corpore,nodi.
Humanoque cadit ſerpens affilata veneno.
Esmox :illis & fidera primum
Precipiti dedu &tapolo , Phæbequeferena
Non aliterdiris verborum obſeſa venenis
Palluit; & nigris terrenisque ignibus arſit;
Quam fi fraterna prohiberec imaginerel-
lus ,
Infererentque fuas flammis cæleftibuum-
bry :
Etpatiturtantos cantu depreſſa labores.
Dones fuppofat as propior deſpumet in her-
bas
Et ſolem & aftra vidit ,& vetitum mare
Tetigiſtis urſe temporum flexiviceis.
Aeſtiva tellusfloruit:cantu meo:
Meſfem coacta vidit hybernam Ceres,
Violenta phaſis vertit in fontem vacca ,
Et Iſter,in tot ora diviſus,truceis
Compreſsit undas omnibus ripis piger:
Senuere fluctus tenuir inſanum mare
Tacente vento ,nemoris antiqui domus
Admiſit umbram , vocis imperio medo
Die relicto Phebus in medio ftetit,
Hyadeſque'noftris cantibus mota labant.
car Nutrix illa :6
Attivasmagicis ferè
Coniugia nuptæ precibus admixtis ligant,
Vernare iuſsi frigorein medio nemus:
Miſſumque fulmen ſtare,concuſsi fretum
Ceſſante vento , turbidum explicui mare ,
Etficca tellusfrontibuspatuit novis,
Habuere motum ſaxa diſcuſsi foreis.
Pmbra fteriſtis,á mea ruſsi prece
Manes loquuntur,fonuit infernus canis.
Mare, terra, cælum , Tartarus ſervitmihi .
Nox mediafolem vidit , & nocten: dies,
Nihilque leges ad meos cantus tenet.
Denique, & pueritiæ meæ laboracſtu
dium Claudian.c

Nec minuserudité patruusLucani,pat. Namque mihimagice virei, s aviquefucuris

lio clarus & corhurno; reliquiæ Latia- ; Preſcius ardor ineft. Novi, quo Theſſala
lis Orcheſtræ ,nofter Seneca : 4 cantur
Nunc meis rocata ſacris noctium ſidusveni, Exipiat lunare iubar. quid fignaſagacis
Peſsimos induta vultus, fronte non unami- Aegyptivaleans? quà gensChuldaa vocatis
AX . Imperet arte Deis,nec me larutere flaentes,
Tibi ,more gentis vinculo folvenscomam . Arboribus fucci,funeftarumque potefias
Sureta nudo nemora luftravit pede,
Herbarum ;quicquid terhaligermine pollens
Er evocari nubibus ficcis aquas,
Caucafus , & Scythica vernantin grameria
Egique ad imum maria , & Oceanos graveis
rupes ,
Inicruus sendas aftibus victus dedit:
Quas legit Medea ferox,& callida Circe.
Vanterque mundus ,lege confuſa ætheris ,
Sæpius horrendos Mancis, facrifquclitavi
I3 ‫تم‬،‫ومرافق‬
1 Modenv 753. 6 Hercu.I Oet.ver.450. clib, z.in Ruffins
 DISQUISITIONVM MAGICARVM

No& urnis Hecaten , & condita funera traxi | tione agentium & patientium per alte
( Carminibus victura meis: multofque canen rationem , corruptionem , generatio
do, neinve ( quæ funt eius actiones media
Quamvis Parcarum reftarent fita , peremi. | tæ )poſle quidquam , quod naturam fu
Ire vagas querius , & flaminaſtare coegi. peret , & proinde, nec id , quo mutetur
Veraque non prono curvavi flumina lapſu ordo , feu lex univerſi : Sic Divus Au
In fontes reditura ſuos. Neil pana locutam , guſtinus & D.Thomas , a probatur à
Mefortaffe putes: mitatos cerne penateis. Scholaſticis auctoritate Apoſtoli.b Non the
Dixerat e nives ( mirum ) capere columna ! ſubiecit Deus Angelis orbem terre futurum .
Ditari , fubitoquetrabes lucere metallo . Vt interpretati D. Chryſ . Theophilac.
Tam multa , tam magna ſibi hæc va D.Thom . & Sasbaut. nonmalè. quan
nitas vendicat:quædam falsò, quædam quam revera verba illa de mundo no am
verè : led quæ faſsò, quæ verè , nunc no vo ſeu Ecclefia potius agant , cuius ca
bis,quoniam alijidomiſere, diſcutien- put eſt Chriſtus , & de quo non ſemel 1
dum eſt. rem totam certa methodo ad Prophetæ. c Meliusprobant ratione ,
ſua capita reducemus:illud ſemperme. quia pars non poteſt plus toio. Ex hoc
moria revoluences , quicquid damon po axiomate inferuntur multa particula
teft,in per cum ,ex pacto,magospoſſe:nihilqueria .
ficpoffe magos , quod nequeat dainor. Primò non poffe , Magos dæmonis
opera producere immediatè ullam for
QV Æ STIO X. mam fubftantialem vel accidentalem .
quia naturæ lex eft , lit corporeum ( ub.
Quid poſsint Magi circa ordinem nature iectum nequear a re incorporea inme
e leges univerſi ? diatè alterari :diabolus autem cítincor
poreus, forma autem illæ ex potentia
Aturanı ſibiparere, & legibus cun rei corporeæ funt educendæ . hinc fe
N
ctis univerfi ſuperiorem ſe ( ut le- quitur,non poffe diabolum immediate
giſtis) inagica gloriatur : ullam qualitatem corpoream & per
Mare,calum , terra , Tartarusſervit mihi ; manentem imprimere . v . g. calorem ,
Nibilque leges ad meos cantus tenet. frigus, albedinem , & c. d.
Falke in boc imprimis, da Soli Deo om 2. Non poffunt aliquid creare , pro
niparenti reſervatum. Naturæ ordinem : priè loquendo, ſivè ex nibilo , quia cau
njurare nequit, niſi auctor naturæ ; nec læ naturalis activitas non extenditnr in
Jeges univerſi refigere, nil qui fixit. id quod nihileft , hoc enim cft virtutis
fcicum & ratum eſt hoc Theologorum infinitæ .
decretum , nec motu locali ( quæ actio 13 Nec ex qualibet re naturali poffunt
elt immediata dæmonis ) nec applica- facere quamlibet. quia nequeunt im.
mediate

a D. Aug.libr.3 de Trin D.Tho.l.z.cont.gen.ca.108.99 16.demalo.ar. 8.quos fequitur,

Vi4.7.35 . bad Heb.2.V.5. c E / 9.v.r.docbs.0.17.05 Pfal. 101.v. 19. hoc eft ipfis hominibus,
quio.nes jäitem poji iudicij diem credituri.fic Photius Primas, Ans.com Haym , a D. Aug. daha
Filc communiter Theologia
 1ܶ‫ ܙܶܙ‬: ‫ܟ‬
L'IBER II. QVÆST. XV:

mediate formam introducere; ut au- } in loco ( alioquin ſequeretur etiam

&
teni eam mediate introducant, neceſſa . poſſe moverecorpus per vacuum ,
rium eſt aptas diſpoſitiones præcedere: quamlibet intercapedinem )nec in in-
nulla verò res eſt capax cunctarum dif- l ſtanci vel quantalibet celeritate corpusi
poſitionum , quæ ad omnes formas re movere auttransferre . quia vis eorum
quiſitæ ſunt . Hinc etiam fit , ut neque motiva certis eft finibus limitata . Qua

ant , quovis inftrumento vel cauſa, rè intelligendum fanè, quod Tertul

quemlibet effectum gignere : tùm quia
pendent à pacto inito, quod certapræ-
fcribit media : tùm quòd , cùm non a-
gunt immediatè , caufa vel inſtrumen
tum debet idoneam proportionem
cum effectu habere .
4. Nequcunt formas ſubſtantiales
( utdixi ) line prævijs alterationibus ac
diſpolitionibus producere . Necetiam
id ipfum poſſunt facere in inſtanti
(.quia mutatio per creaturas nulla fit,
nili in tempore ) nec etiam poffunt
quantumlibet paruo aut æquali tém
pore quicquid volunt perficere : nam
* naturaliter ad unam rein plus, ad aliam
minus moræ requiritur , ſecundum
lianus (cripfit a ; demones momento eſſe
ubique. Itein ] totum orbem illis unum eſſe 1
locum . ] Nam improprie totus orbis
unus illis locus eft,cum conſtetſic v . g .
eos eflt in Oriente , ut Gmul tunc non
fint in Occidente . Give enini per ſub
ftantiam ſuam fint in loco ( quod pro
babiliùs , fivè per virtutis applicatio
nem ( ut multi volunt ) adæquatus co
rum & proprius locus omnium iudi
cio , certum habet & limitatum ambi
tum , vel virtuti vel fubftantiæ propor
tonatum . & ubique elle, omnia im-
plereeſt: quod fólius Dei proprium .
Momentum etiam uſurpavit pro cele
riadeò motu , ur ab hominibus vix :

plures aut perfectiores unius quam ål . I queat percipi.

terius diſpoſitiones . 6. Ex eo quod dictuin eſt non poſſe
s
s .. Præfuppofita Ariſtoteli & lequa- tollere connexionem & ſubordinatio
cium ſententia , quæ in Lycæo Peripa nem partium univerſi; ſequitur etiam ,
re earum conſervatio
terico , & ſcholis Theologorum recep non poffe tolle
nem : quæ eſt ordinis & connexionis il
tior eft:non poterunt vacuum in rerum
naturam inducere ; nec infinitum ul Jius caufa finiſa; hinc porro ſequuntur,
lam actu ; nec à privatione ad habitum quæ decælorum motu & elementoru
regredinecordineni, qui inter formas ! translatione, fequenti quæſtione dice
ac difpofitiones rerum naturalium in- eur : ſequitur etiam non pofle impedire
ducendo , extremas prætermiflis me- proxiniè & directè (ſicut faciebat Deus,
dijs , vel poſteriores antè priores , im- quando in tā varijs ac enormibus fup
mutare aut pervertere ; nec corpus de plicijs Martyres ſervabat illæſos b.non
extremo ad extremum transferre non poffe ( inquam ) licimpedire actionem
tranlinillo medio; nec corpus iongèà agentis naturalis , quod habet omnia
ft diſtans localitermovere ; quia necel | ad agendum requiſita: fed dumtaxat idi
feeſt; ut movens ac-motuin ſimul lim poſle indirectè & medio aliquo artific

upphiozt. b Angle.in 2.qiuni.dedemo,a .4idub, lidiffic.si

 160 DISQVISITIONVM MAGICARUM

cio aut medicina , ficut faciunt homi. | vel patibula ; quoniam ex corporibus ta
nes.videlicet primo adhibica contraria viſcofæ exeunt exhalationes ;quæ , licut
caufa ,quæ alterius cauſæ vim exeri im- | dictum ,motu illo inflammantur, præ
pediat,v.g.limantile de mollibus lapi- cedere vel ſubſequi viatorem putan
dum filis ex Caryſto petitis , & inftar tur , quia' progreſſu citatiore homo
telæ contextis , in Alamıă conjiceretur, aerem commovet ; idcircò ficoneris
1
id no modo no ambureretur, fed fplen- | apprehendere, diffugere videntur, ab
didius, nitidiusý ; exiret a item li ada- aerepullæ .LegiNuperum ſcriptorem
manté admoveas, impedieturmagnes Iuriſconſultum d,qui cenſet hçc omnia
ne ferruin actcahat. b Sic fortè diabolus dæmonum eſle ludibria,& hissgnibus
gentiles decepit , quando fecit ne flam - malum genium inſitum eſſe. cur enim
ma exureret capillos luli , caur Servii alioquibominesfic (ait)pelliciuntin ftagno
Tullii aur L.Marcii, aut tunicam Ser rum fluminum voragines ac præcipitiar
vii Anagnini, Poteſt camen & alia pro non illa ( mi homo ) pelliciunt; ſed fir,
digii tam celebris cauſa reddi . Nempè quia nocturnum filentium , & Hamma
hosignes ex illo dammæ genere fuiſſe: novitas ignaris cauſæ metum ac con
quein vulgò vocant Ignem Fatuum : ſternationem inducunt ; & faciunt à via
cuius origo hæc à Philoſophis traditur.aberrarc, & fic in malum aliquod rụe
Exhalationes ab aere frigido, & nimis re,præſertim in fumina vel ſtagna.Na
condéfato , propè nos detineri:pofteà, cura enim ſua hiignes (ut Hainmæ quas
per vehementem quarundam exhala- , Æthna erucat in frecum feruntur ) et
tionum invicem luccedentium com iam voluuntur verſus aquas ( utrcate

pulſationem , calefieri & inflammari: Leloyber obſervavit libro primo,deſpectr.c .

diverſos quoque colores & figuras re- į s .) ideò qui perturbari ſeu conſternasi
cipere,prout vapor craffior & ſubtilior vel ducti curioſitate,hos ſequuntur ſæ .
fuerit, & prour diverſmodè fuerit co : pe ſubmerſionis periculum ſubeunt.Si
figuratus,rubram apparere vel nigram i qua coactio extrinſeca ad fequendum
Hammam in materia craſliore , candi- quandoque deprehendatur ; illa certè
diorem & clariorem in ſubtiliore , & naturalis non eft, fed à dæmone. Nam
cæteram figuræ varietatem ex lucis re non neget quandoq; poſle fieri ,ut his
flexione repræſentare. Apparent etiam re flammis dæmon adiungat. ſed cùm
hujuſmodi phantaſmata (Galli vocant naturalem caufam flammarum tenea
des Advis , Germanni Stallichten , alii mus , haud arbitror cum plebecula ad

Druedlichter ) vel inter equorum au- prodigioſascauſas confugiédum . Cur

res , vel ſupra verticem hominum vi . verò his non uſtulenturequorum au
no , ira , vel alia ex cauſa efferveſcen- res, vel hominun capita ,cauſam puta
rium : item iuxta ſepulchra, buftuaria, rim ; quod ex ſententia veterum philo
ſophorum ,

a P 'stare.li.de defeauoraculor. b Plin . lib . 37. cap.4. D. Aug.lib. 11.de ciu ,Deic.4 .
cvide Var. Æneid. z. iu. lib , 1. Plm.lib 2.6.107 obfequente de Promi. dLibri demonolai.
cap. 3 .
 LIBER II. QVÆST. X. 161

ſophorum ,a ignis duo ſunt genera ( ſeu 1 & non dubito,nulla reddita rationc phi
partes porius )Hamma & pruna: pru- loſophiam evertit: codem jure,quo fi
næque proprium lit, vrere ac non lu- | dem ; ut in Deum , ſic in naturam jus
cere ; Hanimæ verò , lucere & vrere, libi ufurpans: Lunam vocat,illas, quas
quando perfecta eſt Hamma ; quando dixi Hammulas : aut fi lunam vidit e
verò imperfecta ( ut de qua agimus ) ! quorum auribus inſidentem ; vidit,
tunc tamen poflit lucere ; licet vim quando lunaticus. Et tamen hanc cen
urendi non habeat. Et nomen fatis in- fet eſſe unam firmiſsimam o certiſsimam
dicat , hunc non verum eſſe aut perfe- ! ( verba ejus lunt) demonſtrationem ,quod
& tum ignem , ſed quid igni ſimile, ficut omnes illa impreſsiones;ut vocant, fintopera
caprificus & ficus facua non vera eftfi- Dei,vel etiam damonum . Iris, & cometa
cus,led degenerás quid & ficui ſimile. ! quidem ,ſecundum illum , Dei; cætera
Confir.nant , quod narrantb ad aquas dæmonum ſunt, Gaudeant tali Do
Scantias fainmam exire : quæ invalida Core,quiamant delipere. Quod verò
le quando tranſit , nec longè in alia legimus de erraticis Aammarum glo
materiâ queat durare: & luper huncig , bis humanam edentibus vocem , & de
neum fontem , quæ illum contegit fra: reſecto cadaveris cú huinero coſtiſque
xinus, æternam virere cernitur: quod brachio dextro , in uſum luminis no
non foret , li hæc flamma vera perfe- cturni: cujus extremi digiti Māma ſul
Caque foret. Talis etiam albus ille qui phurea ac violacea tantiſper arferunt,
polt tempeſtatem nautis apparet , & dum ſtriges venenum malum totum
fuper maluin, naviumque armenta fi- dormienti infudiſſent, idý; quod con
dens , nihil adurit : Gentilibus Diofcu- ftituerant totum perfeciſſent, demum
rorum feu Caftrorum alba ſtella , no Aamma extincta tá integros illibatosý ;
bis S.Telnius dicitur. c Videte nuncin- | manliffe digitos, quam li lumini fomi
Signem marhæologi Lutheri Meteo tem nullú antè præbuiſſent,quod Ma
rologia.commentar.in c.9.Ge.fo.146. de i gas ,quoties volunt, facere Remigius de
iride diſputans , non contentus Iridem alleverat, id omne idein rectè ad dæ
cum Halone vel Corona confudiſle. monis technas retulit. Ceterum quod
ſubdit : Ego non dubito feltantes capras, i cl Claud . e canit in Aethnæ cacumine
volantes dracones; lanceas , á fimilia efnives illæſaspermanere , quia vaſtum
ſe effectus malorum fpirituum in aere fic lo- | illud incendium ſub nivibusfervare fidē,
dentium ut aut terreant , aut decipiant ho- 1 & lambit contiguas , innoxia flamma prui
mines: gentes flammasin navibus apparen - nas,hoc nó eſt fabuloſum (Tuffragantur
tes iudicarunt Cuſtorem & Pollucem effe. I enim hiſtorici , philoſophique f ) ſed
Et apparet aliquãdo lunaſuper aures equo eſt abditum naturæ fecretum , fortè ,an .
rum . Hæc omnia certum eft effe ludibri. quòd Aamma nimis violenta propula,
demonum in aere. ]Sicillc per certum eft, 1 lione ejecta,minus activitatis habet in
V circum
a Galeni 1.4.de fimplic.medicum facultat.Platonis in Timeo do ipfius Timei Lu crib Plin.de
€ 107.c vide que dixicommen.in Kercul. Eur.v.14. dd.c.3. c de raptu Proforip. ' Istrabe.sok
*** .l'lin . Seneca.
 DISQVISITIONVM MAGICARVM
oircumjacentia , quæ tam obiter artin - 1 præpofitus, homo idiota fanè,fed prudens con
git ?quod ſi verum eſt,pertinentad po dilectus Deo argutè refpondit: Vis (inquit)
Iteriorem activitatis impediendæ mo Pater , quoniam in hos fermones incidimu .
dum . A kerenim modus hujus impedi | utrum unus ex noftrisfratribus, ita fimplici :
menti fit per aeris interjecti celerem quodam modo Deo oblatus : an comes ifte
ac violentum morum , quo impedirur thus, publicètria vota profellsus, fuperiori
adio naturalis, ne fe in objectum in- ſuo obedientiam exhibeat finceriorem An
finuet. ficut folemus moto aere fimú, nuit ille ignarus, quidem ,libens.Tum Ieſui
ne noceat oculis abigere , ficut etiam ta ad hunc noftrum Marcum quam primum
diabolus effecit , ne difflueret aqua, converſus , qui ibi fortè accumbentibusmi
quam Tuſcia Veſtalis cribro portabato niſtrabat ,ait: Marie frater,biſodalesnoftri.
á Sic fammam tinctam atri dæmonis frigent : in virtutefanéta obedientiæ adfe
ſpectrum impedivit, ne Jovis Apum -
e rashuceis citd è coquina nudis manibus aro
ni fanum ablumeret ,donec divino mi- dentes prunas,utconfeftim calefiant. At ille :
raculo aquæ , benedictæ aſperſio dæt haud cunctabundus ( ut erat ad obedientia
mones abegit.b. prompeus ) nibilfore credens , quod fierinon .:
Sic ad Medcæ incantationes tauro - poffet , fi fub obedientia praceptomandare
rum flammivomorum halitum inno tur : feftinus nihil hafitans à coquind ad ?
cuum factum Poetæ canunt.Semiper e- menſam ardentes prunas quãplurimas am
nim Dei miracula diabolus conatur fi babus manibus iunctis ,abſque ullo detriment:
mulare.Scit lanctosper fidem (ut ait A to autlaſione ſuiportavit, utrique eas por-
poſt.) impetum ignis extinxiffe.Heb. 11.v. rigens ad frigus tollendum : quas iterum , is-
34.ut fecerunt tres pueri Hebræi. Dan . bente prapofito , cunctis admirantibus ad !
3.Luc fecit B.Franciſcus de Paula ,aliique locum unde detalerat deportavit. Hinc
uno contentus ero exemplo ,in quo , cú præpofitus ille Dominicus ultra modum
fide, meritum quoq; religioſae ſeu carobſtupefactus comitem ſuum intuetur, quafa
cæ obedientiæ reſplender.Scardeonius i idem effet illi ilicè præceptures. At ille co
ita fcribit : Accidit aliquando fortèforsi- gnita re nibil cunctandum ratus, quam pri
nâ, ut præpofitus quidam prædicatorum D. inum in hæc verba prorupit.Pater Reveren .
Auguft.illic apud hos ( leſuatos D. Colui de apagete, ne me iubeas tentare Deum ,ad
bini ſectatores ) ad prandium invitatus feram ,ſi voles,ignem ,prout føleo, teſtula ,non ;
accumberet : qui amotis epulis , femoriſque manibus.
arbitris, dataque loquendi venia, cæpit de At illi admirabundi ob tantam miracu
Dominico profeßionis merito-copioſe admo- lum hinctaciti inira jeftupebant: hinc teo
duni,arroganterque diſſerere: tacitè expro- pentino comites reſponſo deleitati, ſe mucud.
brās eis, quod profeſsionem trium votorum , infpicientes ſubriſerunt. Subrideat fortè
cam inter cænobitas connumerarentur,pu & aliquis leſuitaru hoſtis hæc legens,
blicè,palamquecum cateris monachis folita | At Scardeonius Ieſuita nó fiuit ,quin &
non profiterentur forma.Adid lefuitarum , Jileluitaram tenuem admodum cogni-
rionem :

a Valet. Máx.l.8 Tertul. Apolo.c.23. Minucisisin Odavio, Diang.6. 10. decim . Dei r.36 .
BLThorsores.lib.s.Hift.Ecclicap,211,
 ¡ LIBER II. QVÆST. XI.

tionem habebat , qui tum recens Pata tatio : libri ſunt corrigendi Abbatis,
vium advenerant.Ille namque nos vo . Fumi,Scardeonii ,& (miror ) id ab eis ,
cat Sacerdotes nominis Ieſu libr. 2. caſe s . qui nuperis editionibus præfuerunt,
fol.gs. Ieſuitas autem in prædicta nar non animadverſum . Veniâ plane dig
ratione d.libr. 2. claſſe 6. fol.113. vocat nus Fumus, fi ante Soc.leluinftitutam
il I
cos, qui propriè leſuati nominantur, F ſcripſit. Venia indignusBaleus hæret.
li auctorem ordinishabent B.Joannem Auglus in Lib.fcriptorum Britannia, qui
Columbanum , & ferè ad unum laici nos fingit,additis ( ut illi ſolemne ) fa
funt: nos auctorem habemus ordinis ! bellis, Theatinos eſſe, & Venetiis pri
noſtri B.Ignatium Lojolam , & in ſin mum à Paulo Caraffa , qui poftea Pau .
gulis domibus multos Sacerdotes. Illi lus IV.Inſtitutos.MinustamenMiran
ab UrbanoV.Papa,anno 1309. confir- dum.Anglo Calvin. nomen noftrum
mati fuere: nos primú à Paulo III. poft ignotum fuiſſe, ſed planè miranda ma
annum 1540. illi leſuati S. Hieronymi , lignitas & ſtupor Pariſ.advocati,Papy
nos clerici Societatis lefu fumus vocati. rii Maſſoni : qui cum in noſtra ſocie
deillis lege Paulum Mocigiam libr. de tate non paucis annis vixiſſet; ut rabula
orig.religionă.c. 33. 35.denobis vitam fori fieret , eam deſerensmaledicentiæ
P.ignatii Loiolæ à Patre Petro Riba i qualityrocinium fecit , in nomine no
3
deneyra, & P.Petro Maffeio accuratè ftro inſectando.nam in Pauli IV . Pon
delcriptam . Erravit ergo Scardeoniustificis vitæ rapſodiis, ſcribit nosin Hi .
*
in nomine,ut& cæteri ; quileſuitas cú fpania Ignatianos: Nolæ in Campania
leſuatis confundunt. Etex hocerrore iefuinosvocari, & ſic ipfe appellat : cur?
Bartholom.Fumus in Armill.aurea verb . ne noviſſe videatur , & ut apoftafiam
religio.num . 4. latis inconfideratè negat i tegat,malè noverat ,à quibus iàm malè
lelutas proprie religioſos eſſe & au tam malo exemplo defecit. Si tam pa
corem laudat Abba . in rub. de regular. rú illi noti, undè, aut qua, in intima ſe
num . 3. qui tamen duntaxat fcribit eos arcana cordis ifte cordiú & renú fcru
non propriè dici regulares : quod & tator penetravit, ut nihil vereatur af,
ipſum falſum . nam leluitæ utrumque firmare:cosfibifolos videri ſocietatein
lunt Regulares , qui regulam certam cum Jeſu contraxiſſe: & in co nimium
profitentes: clerici ſunt religiofi ,quia lapientes eſſe, quod ſe putentcælo vel
quidem tria vota etiam ſolemnia, quæ ipliquandoque imperaturos: Qui cor
Abbas requirit, emittunt; & nihilomi- ! dis eorum tam penita perſpexerat ar
nùs qui ea non emittunt , ſimplicium i cana, quo potuit pacto noméignoraſ.
emillione religioſos efle PP.Maximi, ſe;fi nec noménoverat,nó porưit ſe in
Gregorius XI . & XIII. definierunt . hæc latibula profunda cordis penetral
Verum Abbas errabat in facto : & Fu- j le.Tenco te Spiritus apoftatice.Brutio
mus imperitè Abbatis ſententiam ex rum brutus ifte mos eſt, ut quos Hagi
Gerplir, ambo autem de Ieluatis pra- tiosè deſeruerunt , quia diſciplinama
dictis loquebantur.nam Abbatis tena. non ferebant;illos infrunito ore & lin
porc de Ieſuitis nulla.dum erat cogi- gua virulenta conentur proſcindere,
V 2 ne non
 164 DISQUISITIONVM MAGICARVM
ne non meritò transfugiſſe videantur. runt a , Conclufionem noftram D.Au
Ad rem redeo à diverticulo , in quod
me Scardeonius pertraxerat.
QV ÆSTIO XI.
Que Magorum poteftas in orbes cæleftes
fidera d elementa?
Erendi ſunt Empedocles, Soſipha
Free
nes, Apollonius, Virgilius & alii
poetæ , ut quæſtione præcedente do-
cui,plus nimium Magis tribuentes:fe
rendi,quia gentiles: led quis ferat ho
minem Chriſtianum , & qui Catholi-
cusamat audire. In parabata vincto ,ſic | Detrahit alrivago è ſpeculo , nec carmine
canentem ?
Verba vel alto errantia cælo .
siſterefydera,verba patentem
Noctispoſſuntducere lunam .
quod ethnicum eſt , ſtolidum eſt , &
mere fabulofum .
Primo, nec cæli,nec liderum motum
fiftere,vel eorum ftatos curſus retroa
gere magicen pofle. hoc enim foret u
niuerfi ordinem turbare. Hinc vero
concidit tabula veterum de lunæ de-
tractione : non magis confentanea ra
tioni, quàm recentior noſtris tempo
ribus ridicula populicujuſdam opinio ,
arbitrantis lunam ab afino epotam :
quia pecus Arcadicú de Aginine bibe-
rat, in quo noctu lunæ facies, ut fit,lu. I poetarum leétio.
centis reddebatur cum biberet:eoque
recedente fubita nube luna velata vi
deri dediffet : ideò miferum Sileni ve-
etoré in carcerein conjecere , in eqnu
leum egere, & alvo refcifla, ut lunam
mando redderct , fæviſfimè exentera- | conclufionis, eſtôi lententia comunis
guſtin.confirmat. Veteris fabulæ ori
go nata ex ignoratione caufæ , cur luna
naturaliter deliquium luminis patia
tur tefte Plutarcho c, & veteri quodam
poeta cuius fragmentam , ut à Turnc
bo d accepimus, digniſſimum eſt, quod
pluribus locis legatur.
Sed tamen incurrus per pondera terrea ni
tens.
Dicam quur felloliveſcat circulus orbe,
Purpureumque iubar nivei cur tabeat oris.
Non illam , utpopuli credunt, nigrantibus
antris :
Infernas ululans mulier prædira ſub umbras
victa ,
Vel rores tygias *
Vincibilemque petit clamorem . quippe per
athram ,
Quà citimus limes diſpefcit turbida puris,
Inviolata meat: ſed vaſto corpore tellus ,
Qua medium tenet ima polum ,dum lumi
nafratris
Detinet umbriferis metis, tum fidere caffo
Palleſcit teres umbra rota :dum trăſeat axě.
Aggerei velox tumuli,fpeculoque roſanti.
Frateriis reparat per cælum libera flam
MAS .
Addit poſtea multa difertiffimè,
quibus hanc fententiam confirmar , ibi
legerepoterit, quem capit priſcorum
Secundò nequeunt integrum cle
mentum deloco fuo naturaliin alium
transferre: nec partes ; quibus integra
tur mundus,collere vel luo movere lo .
co. Ratio eft eadem , quæ præcedentis
Theo

a Narrat.Vives comment lin . lib.10.decix . Deic.4. h d. c. 4. cl.de praceps.connubial, de

19 adverſar.c.3 .
 LIBER II. QVÆS.T IX. 165

Theologorum ,atque hoc voluitFirmi- | boc fanguine litabat. Nec minus ab huius
lianus ad D. Cyprian. ( cribens . Terræ - agello grando ſe avertebat, quam ab illo , in
notustamen poſſunt efficere: nempè quo maioribus hoftijs exorata erat. Rario
inmillo quopiam vehementi ſpiritu in nem huius rei quidam quærunt. Alteri ut ho
cavernas terræ , vel vehementer agitato mines ſapientiſsimosdecet , negant poſſe fieri:
aere, qui in terræ viſceribus elt inclu llt cum grandine aliquis paciſcatur, & tem
lus. Non id poetæ tantum afferuerunt, peftatesmunuſculisredimat , quamvis mil
ventis magos imperare: fed & Philo nera Deos vincant.
ftratus, dum fcribit Apollonium apud Alteri ſuſpicari ipfos aiunt, eſſe in ipſo ſano
Brachmanas duo dolia vidiſſe : quibus guine'vim quandam potentein avertenda nito
apertis , imbres & venti erumpebant, bis ac repellenda Sed quomodo in tam exiguo
claulis ſerenitas & tranquillitas aeris ſanguine poteft effe vis tanta , ut in altum
redibar. Sopater quoque Philofophus, penetret , & illam fentiant nubes ? Qı!aned
affectus ultimo fupplicio fuit , quòd expeditiùs erat dicere, mendacium & fabula
accularetur carmine magico ventos í eft: at Cleone iudicia reddebant in illos, qui
vinxille, ne annona Byzanitum invehe s delegata erat cura providende tempefiu
retur, a De Empedocle , & Rege , cui tis , quod negligentiæ eorum vinez vapuluf
cognomen , Pileus ventoſus , iam dixi- ſentjant ſegetes procidiſſent. Et apud nos in
mus .
XII. tabulis cavetur. NE QUIS alienos
Tertiò, quod huic affine eſt , pollunt FRVCTVS EXCANT ASSIT. Redis ad .
Magi tempeſtates ſedare , pollunt exci- huc antiquitas credebat , & attrahi imbres
tare fulgura ,& tonitrua, grandines, & cantibus ;& repelli : quorum nihil polle fieri,
imbres, & fimilia Meteorologica ciere, tam palam eſt,ut huius rei cauſa nullius phi .
& in agros quos volunt immittere. Ir- í lofopbiſebola intrandaſit .quàm fortiter
fiſit hoc olim Seneca Philoſophus b ita afferit, quod ignorabat ? aerem verbe
ſcribens; illud incredibile Cleonis fuiffe ! rat , ipfe fallas comminiſcens cauſas
publice propofitos xona sopůr zxas Specu- i quas refutet : nihil horum dicturus , ſi
Litores future grandinis.Hi cum fignum de- hoc pacto cum dæmone fieri ſciviſſet.
diffent , adefe iam grandinem , quid expe Audierunt hoc & legere læpiùs recen
atas , ut homines adpenulas difcurrerent, ant tiores illi,qui negant, tàm Catholici,
ad ſtoreas :Immò proſe quiſque,alius agnum quàm hæretici,d quorum potiſſimæ ra
immolabat , alius pullum : protinus ille nu tiones funt, ab homine nec unam aquæ
besalio declinabant , cum aliquid guſtaſſene gurtulam gigni poſſe; quali verò dica
fanguinis. mus , folum hominein ſuis ifta viribas
Hot rides ? accipe quod rideasmagis , fi perficere :ſed id dæmoni afferibimus ex
Gras nec aguum ,pullumve habebat: quod fine pactis conventis operanti. Addunt nos
damno fieri poterat,manusfibi adferebat,& , j impiè dæmoniadlcribere: cum in SS.
me tu avidasautcrudelesexiftimes nubeis:di- pruinæ , grandinis , pluviæ & fimilium
girem ſuum bene acuto graphio pungebat,& origo adfcribatur Deo . Quod non ig
V 3 nora .
a Eunapiusde viris Phil.ign Suidas, bli. 4.natur.quas. Calcagn an :I onzinibisques
dryerasmedicus. Fodemannus jurista
1166 DISQVISITIONVM MAGICARVM

norabamus;ut nec illud plurima paſlim | do vult poſſe, licet alias tum tempeftas
Art
in S. S. tribui Deo , quæ tamen conſtat nulla naturaliter fuerit oritura. Scio;
humanas vires non ſuperare: ut percu Furchardus libro decimonono . Decret, titul.
tere , occidere , Tanare, a Sed nimirum de artemagica.verſ. credidiſti unquam , idé.
Deus hæc omnia facit ut caula efficiens negavit, & eenſuit magos id credentes
principalis, independens ,ut univerſa- elle ſuperſtitiofos, ſuperſtitioſi ſunt,
lis : creaturæ verò, utcauſæ efficientes, quia magi: item ficredant ſe hæcetiam
particulares , dependentes , ac minùs non permittente Deo poffe; immò & a CE
principales.Ulricus Molitor, in Dialogo hæretici tum forent, ex hoc capite. Sed
Auſtriaci,paululum deflectit ab aliorum rectè ſentiunt ,fifuppofita Dei permiſ
errore, & ingeniosè comminiſcitur,dia. fione,vipacti, ſeid per dæmonem poſſe
Herode
bolum quidem non poſſe aerem turba- facere arbitrantur. Et hæc omninò le
Cena
re,grandinare, &c . cùm vult ; nihil ca- quenda , quæ eft communis fententia
men adfert ad probandum , cur id ne Theologorum , & luriſconſultorumb
queat : ſed quod quando futuram præ- probatur Primò , ex S.S. Nam ibi Sata
videt tempeftatem , tunc ſagasimpelle- nas c facit ignem de cælo decidere &
re ad faciendnea, quæ procurandæ té- abſumere fecvos ac pecorælobi:excitat
peftati facere cófueverunt, & iis perſua- quoque.ventum vehementem , qui fi
dere rebus ſeu factis illis hanc vim ,con liosac filias convivantes ' ruina oppref
citanda procellæ ineſſe;non nego ,pofie lit : quæ diabolum metibifeciſſe patres
id aliquando contingere , fed utpluri- orthodoxi docent d .Deinde grandine ,
mun aliter fieri contendo . Ná lagæ t qua Ægyptijpuniti , expreſsè S.S. dicit
nanimiter confitentur,fe quandocum- per malos Argelos immiſſain e. Tertiò
que lubet hæc poſle perficere: & idcon- le offerunt quatuor argeli ſtantes ſuper ,
firmat experientia , quoties à iudicibus terræ angulos . ventorum flatus im
& invitæ coguntur :fequicur enim effe- pedituri , & fic damına viventibus illa
cłus , dæmon ergò id ex pacto condiéto turi maxima
turi max quos
f: quo
ima f: s eſle genios ala
ad fignú concurrens perficit. Fallitur e- i ſtores plerique Sanctorum cenluerunt ;
tia Molitor , nimis iciunè & frigidè hic 3. Denique cur ab Apoftolo toties vo
& toto livello diſputans,dū probat ,ſine 1 cantur dæmones,principes aeris huius?
Dei permiſſione hocdæmonénon pofs i potiſſimum propter magaam in aerem
fe: quis unquam Catholicorú hocnon poteſtatem . Hoc confirmat non mo
ałcruit? omnes claramus permiſſione do lex vetus XII. tabularum , quas
Dei neceffariam efTe : at contendimus eo nomine laudant Plinius & Divus
Deo permittente, & caufis naturalibus Auguſtinus h : fed & Imperaroriæ , &
non impcdientibus dæmoné id , quan- | Pontificiæ ſanctiones 1. Confirmant
& ij.
a Deut.31.V.39.1 Reg. 2.0.6.cum finil. b quos citar.Binsfeld.q.40 . in l.4.C.de malefi.
mashe.cui addo Holoze li devera és falf propyoc 19. c Iob.i.v.16.60519. d And.Cafariens.
in c.3.Apoc.verf.13, D.Thornog alii in lobi.v.19. Exo.99.Pfal.77.0.49. de quo ibi Opr.D.
August . f Apoc., 0.1.recogn. D. ED.Cle.li 4 Hie.l.7 .in EJ.D. Arg.l.s. contra lulian . c.
Swabus in Apo . h Plin.li.28. Nar. hiftor.c.2.01.30.c.6 D.Aug. l.8.decin, Do.c.19 . 1.l. mul
ris 6.C.de realefic ,c «nec mirum 16-9.5 . bulla Innoc.S.com.maleficos,
 LIBRI IIT. QVÆST. XI. 167

& j . quos citavi Patres omnes , Cle- , impotes fiunt:utmortui videantur: fed ubi in
mens, Hieronymus , Auguſtinus, An- le redierint , mel aqua & marzo mifcent,
dreas Strabus , Divus Thomas, & alij : 1 quibus permixtis nubes afpergunt. Die ſe
præterea complures , ut Orig libr. octa- | quenti nobilem aliquem , aut confpicuum og
ne cont. Celf. loan. Salisberienf.libro primo, venerandum quempiamfenem in lectum de
capite decimo , Henricus Theutoricus-,.quem ponunt, ſubiecto lento igne , atque ubi ſudare:
ſequitur Cartipratenſis libro fecundo, cap: cxperit, ſudorem vaſe excipitMagus; anferi
57. part. 29. Quartò probatur hiſtoriis no fanguiniadmifcet,atqueex radice expref
& exemplis , de ventis & tempeſtate le- Se aqua rurfum in aera iactat , nubes ut tin
data à Magis tempore Xerxis ,teftis eft gat :rogat , per ſudorem ,fanguinem , & a
Herodotus 4. De Finnis & Lapponibus quam , ut defideratam pluviam largiantur.
Lic ſcribit Olaus b: olim miercatoribus ven- Quod ficafu ca eo die quo ſunt ſuperſtitioſe
tos venales exbibebant, tres nodos Magica.pluat ,gratias agunt ſtellis,magumquemul
arte facratos,quorum primo ſolutoplacidos tis , muneribusornatum efferant. ] Tantò
ventos,ſecundovehementiores , tertio vehe nimirum Diabolus facilius ſtac pacto,
meniiſsimos fint habituri. [ Oliin Ari- quando pluvia vel grando in perniciem
fæus docuit incolas Cycladum certis aliorumdepofcitur , ut vix unquam tal
ritibus ac hoftijs Etelias æſtivo tempo lat , quam quando in commune bonú,
se clicere, & lic luavi frigore ſqualo- quod hi pofcunt Indi , quos ut pluri
rem & fterilitatem ab agris arcerec: demum ludificarur: cum tamen noir mi
pluvijs cælò devocatis per Magos , ple tius eorum Magi , quam noſtri ſortiarij
na funt veterum monnmenta d . Plu- vi pactioperentur.
viam etiam Cianitæ Indi ridiculo ritu Nemini porro videri debet mirum

fic procuranty ut in Epiſtolis Pervanis de aquascum Pauſanias fcribat, è lignis

poftrorum , anni 1590. & 1591. narra nullo adniotis igne puriffimam filam
tum , bis verbis excerplit Gaſpar Stiril- mam Hippæpis folicam barbarico car
ljus: Quando pluvia indigene ,Magus quif- mine educi Recentiora exempla nupe
piam magna vocis contentione & accelera- ri ſcriptores prodiderunt . Admiratio
zione clamat,ut omnes ad montem conſcen- nedignum eft, quod deritu noftrarum
dant:quo poftquam pervenerunt , ut quilibet i ftrigum tradit Remigius libro primo,de
conſueto more à cibis abftineat. Eft autem monolatr.cap.25.his verbis : Hoccertème
wum hoc ieiunium , ut à ſale pipere ,tibis mini teftatum ſpontanea libera: affertio-
csctis conrineant : qnod ubi facturneft , voce neplusminus ducentorum hominum ,quime
intenſa c clamore fummo ftellas invocant, duumuiro daminante incendio crimen fortia
aquamque precantur , & ad terras', caftel- legij luerunt :ftatis certiſque diebus folitos ſe

Tamque paganum ſeſe vetrant , potionem convenire gregatim ad ripam vel ſtagni vel
quendam manibres tenent, quam ubi nobilis ruli alicuius, maximequeſiquis effetquem
alicuius adoleſcentula manu porrectam ebi- ! ſolitudo praterzintinin oculis fepoſitum ha
berint: 104 afénfibus abducuntur , mentiſque ) beret : atque illic aquas ; accepta a danone
virga ,
Lib.7. b21.3.6.16. c Victori.li,19.Varia led.cool , d Panjain Arca lic .Dion.Caſsiusdolo,
56. Xiphils. in Anson
 ONVM M
168 DISQUISITI MAGICARV

virga ,tantifper diverberare ,dum vapores fur | unum lepidum , horrendum alterum .
moſque abunde excitarent , quibuſcum una In ditione Trevirenli ruſticus fuit , qui
ſublimes efferrentur.Illud deinde,quod fic ef- . cum filio la ſua octenni, caules planta
ſet excitatum , ſe in nubes denſasaccaligino- | bar in horto :filiolam fortè collaudavit,
( as induere : quod poftquam vna cum demo- quod aptè hoc munus obiret illa , ſexu
nibus ei effent involuti , agerent fellerentque ! & ætate garrula ,ſe noſſe alia facere ,ma.
qua erat libitum , ac tandem multa pre- gis ſtupenda iactat,pater, quod id foret
cipis atum grandine in terras decutérent. ] | lciſcitarur,lecede paululum , inquit , &
Hic nullam puto deceptionem aliam in quam voles horti partem ſubitum PH
intercedere, quàm quod diverberatio imbrem dabo , miratusille: age ſece
ne lua ſe putant vapores illos excitare: dam ,ait :quo recedente,ſcrobem puella'
hoc dæmon facit ;& ſtriges effert perfodit, in eam de pedibus ( ut cum He
aerem in ipſis nubibus & ne præfocen- bræis loquar pudentius)aquam fundit,
tur , præber remedia . Siper nubes fe. eamque bacillo turbidat , neſcio quid
runtur, an negandum illas, dæmone lubmurmurans. Et ecce tibiſubitò plu
differente ,ex nubibus in terram decide, viam de nubibus in condictum locum .
re pofle? fed dehoc poftea. Remigius Quis ( inquit obſtupefactus pater ) te
addır ſolitas aliquando priuſquam fic hoc docuit? mater,relpondet , huius&
undam diverberent , in eam imittere ol. aliorum fimilium peritiffima. Zelo in
lam fictilem , cui aliquid arcanum dæ. citatus agricola, poft paucos dies , invi
mon incluſerit; vel etiam lapides, ad ea ratum fe ad nuptias ſimulans , uxorem
magnitudinem , quantam voleb.int cum gnata , feſtinė nuptiali modo ex
grandinem decidere: Interdum cande ornatas in currum imponit, in vicinum
las tantiſper in ſtagnum devexas , ac lu- oppidum devehit , & iudici tradit ma
mine pronas tenere ; dum ſtagnum af leficij crimen ſupplicio expiaturas , hoc
fatim guttis illis defluentibus imbuil- mihi fide digniſſimorum virorum nar
fent ; pulverem præterea medicatum in ratio ſuggellit: ubi notandus modus
aquas (pargere.Vt plurimum uti ad di- ſcrobiculam faciendi, & quod in cam
verberanda m aquam virgis nigris à ieceris bacillo confutandi. Sic intelli
dæmone datis , & his conſtancillime a- i gendum illud Propertij , deanu , quæ
quam flagellare, & diras fimul verbo - laga', lib.4.eleg s .
rum execrationes ingeminare. Quæ Quippe & Collinas ad foffam moverit
dam etiam confeflx , dolia tranſverſa berbas
per nubes à ſortilegis dæmone auxi Stagnaſque currenti diluerentur aqua.
liance impelli, donec loco , quem ani Sequens exemplum lovinianus Pon .
mo deſtinarunt ſuperimpendeant: tùm ranus memoriæ mandavit a . Ferdinan
dirumpi illa in faxi & Hammas, & ve dus Neapolitanorum Rex Marcos oppidum,
loci impetu obvia quæque vaſtare ac arcimontis Draconis ad Maſsicorum mox
conterere.Multa retert idé exempla , d . ftium exitum fitæ ,fubiectum , Andegavenſium
cap.25 & libro codeni cap.26. addam duo, factionifavens,artta ubſidionepremebat, &
defects
aliis.belli N apolir.
 LIBRI II. QVÆST. XI. 1169
defe & u aquarium prope ad deditionem com bani,ac aliorum in Germania , & Aqui
pulerat: cùm quidam impij ſacerdotesmagi- tania ad impetranda commoda anni
gicis artibus imbres elicere aufi ſunt.Inventi tempora , contra quos in Cantabria lio
enim ex oppidanis atque obſeſsi ſunt , qui no brum de ſuperſtit. Martinus de Arles
durkis tenebris deceptis: caftrorum vigilijs, edidit; videri initium accepiſſe à ſuper
per aſperrimas rupespartim profecti ad lit- | ftitione magica , & taciti pacti iure quă
tus,trahentes ſecum'imaginem affixi ad cru- optimo ſuſpectos haberi . Nam & Vin
- cem Chrifti, maledictis illam priusac dirocentius Belluacenſis prodidit a Con
proſecuti carmine,poft in mare execrxbundiftantinopolitanos,ſuaſu cuiuſdam Ma
immiferint : cælo;mari ; terriſquetempeſta- gi, D: Virginis imagine in mare demer
la tem imprecati. Quo etiam tempore ſacerdo- la,Saracenorum claffi tempeſtatem im
Lê tes quidam mortalium omnium ſceleftiſsimi, miſiſſe. Nonneanimadvertis ( Lector)
t dum ſatisfacere prophanis milicum artibus ſanctorum effigies dæmoni admodum
studenr, ritumi nefarium ſecuri ( quo , ut di odiofas eſſe hinc licet colligas quo no
and
ftum eft,ın buiuſmodi elici imbres putantur) Itri iconomachi genio agantur. His ni
afinopro adis foribus conftituto,tanquam a hilobſtat Canon Concilij Bracarenlis
T).
IC genti animam , cecinere funeftum carmen , primi. Anathema dicens ei; qui crederet alie
poft divina Euchariftia in illius os palatum- quas immundascreaturas ( Diabolum ) &
&
que inietta conclamatum afinum funereis tonitrua & fulgura, & tempeſtates, & ficció
cantibus virum tandem , ibidem pro templi 'tates,propria auctoritate facere,cum Priſcil
foribus humavere. Hic veròvix dum profe- iliano. Vera enim ſententia Canonis eſt
doſacro, obnubeſcere aer, ac mare agitari damnare hæreticosillos, qui cenſebant
10
ventis cum cæpiſſet, dieſque medius offundi eum primum eſſe principium , & virtu
tenebris ,ac nunc cælum micaret ignibus, tem creandihas res habere diabolum,
nanc lux eriperetur, tonitru cælum terræque caſque producere poſſe, etiam non per
borreſcerent, volitærent evulla ventis arbo- mittente Deo, quæ omnia ſunt hæreti
diſeiſaque fulminibusſaxa complerent ca , & Mago Priſcilliano digna.
auras fragoribus: prorupit tanta è nimbis At quod à nobis nunc aſſeritur, id
pluvia ,imbreſque tam validi, ut non ciſterna | divinæ & humanæ fapientiæ placitis
modò colligendis aquis fatis nox effent , fed į planè contentaneum eſt , & experiencia
arentia faxa,rupeſque exuifta ſolibüs,torren- compertillimum , non de pluvia , &
tes undequaque prolapſos diffunderent. Ita ! grandine , & ventis tantum : ſed de ful
Rex , qui fole in ſitipotiundi oppidi per col mine quoque , cuius eadem ratio eſt.
locaverat,fruftraab ea babitus, ad Savonem Andreas Cæſalpinus Peripateticus , in
veteraincaftra redule.] Eo lubentiùs iſta | Demonum inveſtigatione capire undecime,
adſcripſi,ut moncaris mi(Lector )ritus, 1 ita ſcribit : Viri repertiſunt,qui non folum
qui per abuſum , & prælatorum negli- grandines, fed & fulmina concitabant, non
gentiam quafdam in regiones irreple. I tamen ladere poffe fatebantur , quofcumque
runt, trahendi crucifixi, & ſanctorum , vellent:ſed eos tantum , quos Deusdereliquiſ
imagines,urlancti Martini , fancti Vr. l ſet . ( hoceſt , fic reor, qui per mortale
X рес
a lib.13 Spec.Hif.c.147.
 to DISQUISITIONVM MAGICARVM

peccatú Dei gratia excidiſſent. ) Eorim | nomine faveret ifdigerdes: Magi, timentes
quidam hunc modum fervabat , in campis ſua religioni,quacumque Rex effet tranfitu-
Principem demonum invocabat , orabát rus , illic intolerandum fætorem excitant,
que , ut aliquem ex fuis mitteret , qui defti- calumniamque confingunt ; comites Chři- .
natum à ſe percuteret fulmine : cui pofteæin ftianos iftius eſſe artifices : ſed deprehenſive
bivio pullum nigrum immolabat & in ae penitius cognita Magi ſupplicioaffe &ti ſunt .]
Tem proijciebat : quem cum poſtea damon Ita Nicephorus libro decimoquarto ; Hiftor.
affumpfiffet , procellam acerrimam conci . Ecclef.c.18.
tabat cum fulmine,ſed raro in hominem de 6. Poflunt Magi impedire ignis a &i..
fignatum cecidiſſe.] Nimirum plus dæ vitatem ; ita ut quis innoxius per pru
moni Deus ſolet in agros , quàm in ho nas ambuler, & non comburatur nifi
mines permittere . Deus impediar , deſolet in ſunimo da-
Quartò , ut tempeſtates , fic & tenemnatis ad igyem . ) Sic enim olim Dia-
bras excitare poffunt legi apud Marcú næ Caltabalis facerdotiſlx non lædes
Venetum a. Tartaros adeò pollere da bantur ab igne(Strabo libr.s ) Sic Hir-
monum præſtigijs ;ut tenebras cum ve- prin Phalilcis per ignem illæG ambu-
lint , & ubi velint; inducant: ſemelque labant,teſtibus Strabone lib. 12. & Plio
1. à latronibus kac arte le circumventum , niô lib.7 . cap.2. Sic poffunt facere ne
vix evaliſſe. Haitonus quoque narrat bo quis aquismergatur, utquotidiè vide
prælio inclinatam Tartarorum aciemr mus fieriin Proba aqua frigidæ : poro
à vexillarioMago: qui præcantatione ſuntHuvios ad tempus fiſtere, fontes
tenebras hoſti obſcuriſlimas. offudit; venis exſiccatis durare ; ſcopulns & laxa .
reftitutam viciffe . novis fontibus terra productis diluere ;
Quintò , poſſuntaerem & aquam | aquas dirimere,& in caput repellere, ut
certisin locis corrumpere & tabificam retrofluere videantur; quod ſuis tem-
lethalemque reddere iuxta Origenem poribus accidiffe Pliniuscfatetur. De
d. 1. 8. & probatur ratione , quia pol- , nique poflunt
poflunt;; per mineralia quædam, .
ſunt ijs tetrum odorem conciliare,qua- meteorologica opera facere: qua etfi
liseltItaliæ Avernus , autludææ mare videantur prodigioſa , ſunt tainen na-
mortuum .Deaqua id facilius eſt crcdi- į ruralia :ur congregare in cavernismon.
tu : de aere probatur , quia licet aer con tian mineralia aluminoſa , & nitro
tinuò fuat, vim tamen habet imbecil . commixta fuccendere , & fic ſubitam :
lam ad cehftendum , fed levi momento excitare nubem , quæ ad mediam
frigefcit ac caleſcit . fic ením idem in aeris regionem elevata,ibi
autumno manè frigidus, meridiè cali tandem in imbrein re-
foluatur :
dus , ſerò tepidus , quitam mollis ad ca
lorem , cur durior ad odorem tetrum ?
Denique cuin Maruthus Meſopotamia
Epiſcopus legatione fungeretur apud Ifdiger
QVÆS
dem Perſarum Regem , & Epifcopo pictatis

a in beregn Afiatica.' b'in hift,Sarmatarum . chs.cap, 103 .

 LIBRI 11. VÆST . XII. 171
1
crediti , vel inſimulati magis artibus a
QVÆSTIO XII, lienos acervos in ſua horea traducere.
Superioribus annis cum Moguntiaci
Quid Magi valeant circa externa ſeu degerem. Treviris affecta fuitultimo
fortuna bona ? lupplicio laga nominis notiſſimi: quæ
in domus fuæ pariete impacto epifto
Orum cum ( int homines avidilli- | mio , lac omne vaccarú alienarú clicie
Hotely praciplieefuorquine Familie- bar , videlicet in teren dechianallas licula
monis illecebræ ,nos figillatim agemus, gebat, & celerrimèlac eò traſportabat.
& à facilioribus ad difficiliora progre 3. Facilius poſſunt quaslibet fruges,
diemur. terræque fručtus perdere, & agris ſteri
1. Nemo dubitat greges & armenta litatem inducere. Magi malo carmine
polleperimere:quod faciunt ſparſo ,af dæmonem accerſunt , ille fruges mox
fricato, vel aliter exhibito veneno: in- perdit & anni proventum , fac intelli
terdum & moru locali quando dæmon genda iſta,Ovid .
beſtiarum ſubit corpora , eaque præfo Carmine laſa Ceres fterilem vaneſcit in
cat , præcipitat , vel diſcerpit: nonnun herbam :
quam & laudatione ſola, dæmone inte Dejíciunt laſi carmine fontis aque:
• rea clanculum perniciem adferéte , Nec Ilicibus glandes , Cantataque vitibus uva
aliter admittédum , quod Gellius ſcrip Cecidit , nullo poma moventefluunt.
to prodidit a; Id etiam in ijſdem libris foripo Solent ( tefte Remigio ) acceptum à
sum offendimus, quod poftea quoque in libro dæmone minutum puluerem fpargere,
Plun ;Secundinaturalis hiſtorie 7. legi: esſe undè crucæ , bruchi,locultæ , limaces,
quafdam in terra Africa familias hominum i campe , & id genus peſtes agrorum &
pote atquelingua iff ſcinantium :qui, fi im- hortorum confeſtim enatæ , omnia de
penfius forte laudarerint pulchras arbores, | vaſtant & depopulantur fata olera,fru
Segetes latiores, infantes amæniores, egregios į aus,ipſaque interdum gramina ; inter
equos, pocudes paſtu atque cultu opimas , e dum iuriúcopiam hoc facto excitant,
moriantur repente hæc omnia , nulli alie quiilico in terram fe abdunt, & germi
Cauſe obnoxia. ] na radiceſque omnes abfumunt :inter
2. Poffunt meſles & fructus alienos dúiumentis æftrum immittunt , à quo
pellicere & aliò traducere : ut narrant | tandem iteratis aculeis crudeliter in
Servius, in Eclog. Virg. Apuleius in Apo- terficiuntur, interdum lupos illoſo quo.
log . & D.Augurt. l. 8. de civitat. Dei . nec dam in arborem gramine ex arboris ,
mirum , cuid ſolo mnotu locali perficia- ut videtur cavo educunt, co in quod
cur à dæmone. Non videtur alienum à volunt ovile ,gregemque abigunt,unde
racione ſuſpicari ; hoc fuiſſe Dardani non niſi gravi ſtrage illata revertantur :
Magiinventú,fiquidem Turnebus etiá horum omnium iudiciarias confeflio- •
b cenſuit à Dardano vocatos , Dardana nes idem Remig.exhibet,l.1.0 21.0 24 .
rios , annonæ flagellatores: eò quod ,vel 1 & cenſet cùm à dæmone non produci
X2 dc
119.No& Attic.com. bl.9.Advis.cap. 16 .
 172 : DISQUISITIONVM MAGICARVM

denovo haspeſtes , fed undique celeri-- cerer : talis etiam ille dæmon Mogunti-
ter ab eo collecta in unum locum con nus , diffamator'mirificus, de quo ly-:
gregari , quod qum facere pollit , nihil coſthenes in prodig.anni858 & dæmon
eltainbigenduin.Luposillos: quia gre- alius ſanctum quendam monachum in
gi & 'ovili certo ac definito ; & cuiiuli, Lufitaniæ Santareno exhibens,de quo 1
& quantum vult iubens , nocent & in- infr.1.6.6.2.q.3.fe&t.zaPoſlenreciā; quod
fi diantur, verifimile videtur, dæmoncs tenct Cumanus,in lucerna inquiſito.n.13.
elle ; qui fpecie lupına talem pauperiem in fine ,affumpta hominum innoxiorum
ficiunt.Locuſtas,& reliqua inſecta, & figura in convenribus ſuis comparere:
mures : quia ex putredine naſci por fi Deus id non impediret: quem id ha-
ſunt : nihil vetat , quin activa pallivis atenus permififfe mihi & illectum &
applicando ; dæmonem producere ex . inauditum adhuc in crimine Magia: in
materia diſpolita poſſe . cenfeamus , quo pactum cum dæmone intercedit::
tempore tamen ad id requiſito : quod & , ratione huius pacti & conſpiratio .
brevillimumretram ipſi ſufficiat. nis fæderatæ , poteft & folet exhibere
Recentia exempla quotidiana ſunt, figas etiam ablentes , ur rectè Petrus
& abalijs congeſta plurimaai Et legi in Loyher.l.2.deſpectr.c ...contraAlciatum
Hilpania literas Inquiſitorum, qui cum diſſervit. . Quinimò lagæ omnes faten
Pompeiopoli verſabantur, & idle con tur , eos qur criminis huius ſeu padi
ftanter comperiſfe teftabantur, & con- | ſunt expertes & ’alienizrepræſentarein :
vincit auctoritas ſummorum Pontifi - i conventibus fe non poffe , quod multis
cum , quorum hac de re bulle exſtant: docet eruditione egregia, necminori
länocentij octavi ad Inquiſitores Ale- fide quam dignitate, TrevirenfisSuffraen
maniæ ; Iulij ſecundi ad Inquiſitorem i ganeus Petr .Einsfeldius cs ſatiſque maa
Cremonenfem, & Hadriani ſexti ad nifeftum eſt pertineread divinam proo
Inquiſitores Lombardiæ ,Vide' spineum | videntiam , utin innocentes nihil tale :
gi deſtrigibico15 : 1 perfidia poffit: fi verò ad tempus breve :
4.Pöllunsignedomosablumere , ur aliquando conſimile quid Deus pera
contigit“ integro oppido Sciltochio , I miſerit : mox lanèdæmonis technas,uc
quod in :Suevia anno 1533• fuir à qua- araneorum telas diſijcit ; & innocen
dam ſaga concrematum , b ciam farram tectàmque tuetur : quod !
s . Poſſunt alienæ famæ nocere;mul- ! legintus de Beato Silvano Epiſc. Naza .
tismodis,primò,dæmoniacis præſtigijs / reno d: & de B.Kunegundi(apud Krát-
& ludificatione ſenſuum : ut Cenoma- i zium ) fic diffamara per dæmonein de
nenſisille Triſcalinus : quiinſimulavit fupro :de multitudine illa dæmonum ,
parochum geſtati ſub brachio cbarta- quinocturnú convivium celebrabant,
rum luſoriarum pro breviarro manipu & ſe hofpitij vicinos atque vicinas falſis
liiquod & ipfiparocho perſuaſit: fecit- larvis mentiebanrur: fed fraudem D ..
que,utrubore fuftúlus, volumen abij- I Germanus patefecit 'e. Faciliùs Deus .
permic
a Vairol.j.de Faſcino.cap 1. Binsfeldio og aliis. b Lycoft :1. de prodig . c de confeffo maleficia.
infinisiedm leginda D.Hieron.fi fides huic legenda conftaret. con vila s Germania -
imit LIBR I . QVÆS . XII .. 172
I I T
përmittat eos repræſentare imagines | hibebat ſuperioribus annis Scotus Pare
magoram , & eorum qui aliquando menſis, ex cuius epulis ſacuri, ut fibi
hoccrimine fueruntirretiti. Non tamé vil , convivæ , mox fame vera crucia
negandum , abſolutè pofle dæmonem | bantur:velex veriscibis: quos cum dx
innocentum exhibere formas , 6 Deus mon præbet fagis, utplurimum morti-
finat:qui cum id finit, vel fraudem ' mox cina ſunt; mali guftus & odoris terri, b ,
aperie urdixi; velpropter alia peccata ' ninnirum divina fapientia rarò permit
incorum remiffionem , vel ad maius tir ur ſuaves cibos apponat : ne gumijs

meritum & gloriam ſufferentiæ , id per- ! hæc ſit ad ineſcandum efficax illecebra;
mittit,Vidé,Bartol. Spineum quaft.d e
ſtri- fal ut plurimum deeft, fæpè panis for:
gibus c 14. apolog. 3.6. 3. Denique polo tè an ut divinis myſterijs orgia inſti
ſunt famam lædere : inſtrumentà male - ruát contraria? nám in veteri teſtamen
ficij certis locis reponendo : ubi ea in-| to panes propofitionis quotidiè co
nocentes iſti , quos volunt diffamare, ram Domino ponebanturc: & omnis ·
putentur abſcondiſſe : ut ſic illi proma victima atq ; oblatio ſaliebatur d , nunc
Teficishabeantur.Invenio id feciffe Mā etiam baptiſmo fal miſcetur , & in Eu-
mon dæmonem , obfeſſorem B. Euſto . chariſtia paſcimurvivifico Chriſti Do
chiæ virginis Patavinæ : quam Deo ma mini carne panis ſpeciebus five acci
idris gratiæ & gloriæ cauſa toto vitæ dentibus velata, an hæc odij caufa in ſa
témpore,quod illa patientiffime & fan , tein , & panemi: Non dubito , ſi Deus fie .
diflimè tranlegit ; energumenam eſſe nat , & ipfe velic , poſle & falem , & pa .
përmiſit: & cuiusdefunctæ corpuſculo nem , & benè ac opiparè conditos cibos
inſcriptú indelebili charactere inven- apponere , rarò id facit : non rarò iubet '
eum nomen leſu fuit. Lege Bernardin . | invitatos ſymbolú conferre, & quem
Scardeonium . 1.2. Antiquita. Patavina que quo veſci'volet ſecum adferre :
civita.clac... fol.tar.Itêni poſſunt famam quod lagæ nonnunquam confellæ iu
lædere peccata occulta revelando , ut dicibuse.
fólent énergumenižvel fallo infimulan 7 : Quando Deus finit ; poſſunt
do,ut tempore Ludovici II.Imperar.fe- ) captivos carceribus & vinculis eripere,
cit quidam in Germania , quod narrant motu locali tantum ad hoc opuseft , &
Sidisber, & Vincen . Belluacenf. a & a- perfractione: quod cum homines va
lius dæinon inimulans de eodem cri leant, cur non & dæmon ? Narratio ex
Mine Dorotheum ; or nurat Meta - ſtar de Lupoldo Dice Auſtriæ apud
phraft. apud Sariúm , Liniar.;:: Trithemium f dignamemoratu : Anno !
6. Poffunt exhibere convivia , vel Domini 13:3. Fridericus dux Auftria qui !
phantaſtica planè , ut arbitror fuiflc Æ contra Ludovicum Bavarum Imperator deo
gyptiorum ;dequibus apud Origenem licus erat , inter Oetingan & Moludorfum "?
Celſus, & Brachmanum apud Philo magno prelio vidt us , & Ludovico tradirus,
Stratum : & Paletis apud Suidam : & ex qui in arcem 'manitam eum affervandumi "?
X 3 mifir .
a Sigisber.in Chron.Vince,in ſpec.hift.1.1 5.6.34. b Remig i 1. 19.ex iudiciariis confef
fishib.jagarum Leu.24.d Lovit. 2, e lona deVaulx Stapuleriann.1597 . ir. Chrom . Hirſauga
 DISQUISITIONVM
mifit. Magus interim quidam Lupoldofra-
tri eius in Auſtria promiſit , fefua arte Eri- lcribit ci Abſque carina altum pererrans,
dericum incolumein eductorum unius ho- | boftilia ſapènavigia concitatu carmine pro .
refpacio , fi digna fibi merces numerare
tur. Dux liberaliterpromifit. Ergò damon
ad Fridericum ablegatus avolat in Ba
variam , formaque peregrini iffumpta ,
cuſtodiam ingreditur , inquiens : ſi ex
captivitate liberari vis , hunc equum
aſcende, & te in Auſtriam ad fratrem tuum
I upoldum incolumem perducam . Cuidux,
Quis es turad quem ille: Noli interrogare,
quisfim ,quia nihil adrem : ſed.aſcendehunc
equum ,quem tibiexhibeo. Hic, cum ducem ,
alioquin audacißimum , horror-invafiffet,
ſigno fe fanctæcrucis muniviſſet :fpiritus
cum nigro equo difparuit, ( vacuusad mit
tentem reverſuseff: à quo increpatus, quod
non adduxiſſet captivum , ordinem rei gefta
narravit .] De Apollonio fcribit Philo-
ftratus eum le cippo eripuille:& Veſta
ies Romanorum ſuis creditæ precacio-
nibusmancipia fugitiva , nondum ur-
be egrella filtered
8. Mihi dubium non eſt poſſe ma-
gicen per dæmones ( Dei permillu qui
Deus $.: baoth eit & cui placet victoriam
largitur ) præftigiis , & induſtria varia,
qua ( ur & robore ) plus.cunctismor
talibus pollét; & urbes oblidione libe
! rare ( ut exemplo Marcoſano fupra q .
II probavimus ) & expugnandas præ-
bere, & in prælis victoriæ cauſam elle. |
non deſunt exempla , nec ratio repu-
gnat , cum hominibus non rarò laus
victoriæ meritò adjudicetur . Ollerus
magica arreapud Suecos, armis clarus
evalit , adeò ut divinitatis opinionem !
Sit adeptus,auctore Saxone Gramma. I tus eo pralio interfečtorum Chriftianorum
a Plin ,lib,28.61. b Saxol.3.Dana c.libr.so. Colaus h36.19 ,Saxo 1.10 . çin Anaft.lib.
hift.Pobe
MAGICARVM
tico b,qui de Oddoue Danico pirata ( ic
W
cellis evertit ,negotiatoribus infeftus, clemens
11
agreftibus.
inito cum Normannis conflictu , ita vi
carminum hoftilem hebetavit aſpectum , ut
diſtrictos Danorum enfes emimus radios ia
cere putarent : cominus verò ne ferrum qui
dem vagina extractum viſu excipere pote
L
tant : victa quippe fulgore acies preſtigioſa
coruſcationis impatienserat.) Similia de
Biarmenfibus Olaus & de Haquino
Norvego memorar Saxo : d de Bulga
risica vincentibus Anaſtaſium Culpie
njanus e: de Tartarorum.contra Polo
nos memorabili victoria Cromerus,
his verbis : Poloni Tartaros anno Chrifti
1240. ad Legnicam commiffo prælio gravia
ter urgebani, fugientibus inftabant. E
rat in extimo Tartarorum agmine inter 4
lia figna : vexillum infigne, cuiuspictura X.
litera figuram pre ſe ferebat:in cuſpide verò
figura erat terra nigraque , Capitw humani
barbati:Id vexillum ,cum fignifer vebemen
tiùs quateret , fumum atque nebulam den
fifsimam o fædiſsimam exhalabar. Eane
bula non modo aſpectum barbarorum Polo
nis adimebat , verum etiam odore teterri
mo cos enecabat. Incantationibus id quibuf
dam Tartari effecerant: quibus juxta ario
lationibus, divinationibuſque cateris, cùm
alias , tùm in belloplurimum ucuntur, ex
bumanis stiam exris de futuris eventibus
coniectari ſoliti. Barbari, ubi Polonos trepi
dare Jenjirunt, cohortati fefe inpicem , im
preſsionem in eos faciunt , perturbatiſque
ordinibus magnam cædem ediderunt. Tan
numeris
 LIBER II. QVÆST. XII . 1752
winnerusfuit, ut fingulæ auricule à Tarta . , pugnaſſe , mhilque in conflictu po-
ris pracija novem ingentes faccos explerent. tuille : quod t : phelius in talo patrios
Scribit Dubravius, libr.3 . hiftor . Boem . illos characteres haberet: quod limul .
in pugna qua victor Siderius , omnes ac animadverſum á judicibus, adem
Lucenfes ut nec ultra progredi; nec re ptas litteras , & Epheſium , qui jam tri
trò pedem referre pollent à laga luo ginta defatigarat ;luccubuifle. Polyx
quemque loco , ne profugeret , mirò nus etiam auctor eſt a Chryſammen
ftupore injecto affixum , Chinenles veneficam arte lua. Cnopo victoriam
Neomam virginem pro fancta colunt . de Erythræis peperille:non tamen car
de hac lcribit. Gonzaluus Mendoza, mine , ſed venenatis -tauri carminibus :
lib.a. Hift.chinens c.2 eam hunc cultum furorem hoſtibus immille. Sed Fran
magicis artibus adeptam fuifle. Nam corum exercitum Rege Sigeberto ab
cum quidam dux belli , Compo no Hunnis profligatum , carmine objectis
mine, regis juſſu claffem in quandam ſpectris memorat Gregor. Turonenf .
inſulain ductaret , is nulla vianchoras libro quarto,hiſt. cap. 28. Ut plurimum
ſolvere potuit ad abnavigandum.Tan- Deus non permittit victoriam in dæ '
dem advertit navis chenilco inopinam monis poteltate : -tæpè hicetiam ſuos
Nocmá allidere . Accedit venerabudus mavultdecipere veterator . Sanè Ma
& opem confiliumq; implorat. Illa re gnentius fic vana fpe plenus , vincen
fert,our ſe ductrice Chinenſes victoria dum fe præbuit Conftantino Impera
non potituros. Una ergo proficiſcitur, tori.
& hoſtes magicis præftigiis fidentes Sic Ericus ille Rex Sueciæ , fum .
majoribus præftringit . IHioleo in ma- mus hujus cultor vanitatis ' , poſt tot
re fuſo, quali clallisincendio abfume victorias manus Oſtanis evadere ne
retur , on nia ficticiis flammisinvolue- quivit b . In eadem Suecorum hiſto
bant Noemaexſtinguebat , & liniaria legimus , Hadingum , ab Othi .
eorum ludibria diſpellebat arte effica no dæmone juſlum cum Curetibus
ciore : adeò ut cum omnia in callum , confligere prælio , profligatum : po
conari ſe viderent, victos ſe profelli, tione quidem ab eo roboratum , ſed ;
Campo dediderint , addır Mendoza , vincere non potuiffe , donec à lene
& alia nonnulla. Perminit iſtaquan- quodam exercitus inſtruendi indu
doque Deus peccatis profligatorum Itriam affequeretur , fallaciſſimosque
exigencias Sanè perantiqua hæc Ma- j dæniones cum plurimis ac varjis bel
gices bellica præftigiamenta. Nam le lorum cafibus expofuifle , nunc victo-
gitur apud Diogenianum -adagiogra- 1 rem efferendo , nunc victum omni o -"
phum Ephelis notulas qualdam & pe diſtítuendo : fic tandem ſeipſum
vocesmagicas fuifle,quibus utentes ia ſuſpendio publicè necari curaſle: vi-
omni certamine vi &toria potirentur. cúin mæroris magnitudine c. Dein
Et Smudas teftacur,Milelium quendam de inter cæteras cauſas cladis magnæ ,;
cam Ephelio in Olympis palæſtra de- quam Flandri à Francis cæfi , anno,
1302 .
168.Stratag.bloan .Magons li 17. hift.Gorr.cloan .Magnusligai
 ITIONVM VM
1170 IDISQUIS MAGICAR
1302.acceperunt,memorat Meierus li. | rituro, Vratislaum in pugna cufarum ;ma
10.Chronic . quod Flandrorum militiæ ioremque.populi partem cum eo interitu .
1 1perator Guido Juliacus , ſortilegos rampradixit:poffe tamen euadere iuvenem
a : necromanticos tibi adhibuit, & ca- i rifibipareret. Adoleſcenti imperata fa& u
codæmonas adjuravit , & conſuluit. rum reſpondenti, iuſsit; utprimum ,quiob
Eandem cauſam Ferdinandi Luſitani, | vius fieret, occideret, atque utraſque aures
Flandrix comitis per uxorem , cladi & abfciffas in pera reconderet : mox gladio in .
captivitati adſcribunt, matris ejus ſor- ter prioresequipedescruce in terra falta, &
f
tilegium , Gaguinus & alii.Hiſtorici deoſculara , fugam maturaret . Pugna in
Franci:ſed id reticet Flandri . Sed idem campo, cui Thuſco nomen eſt,commiſſa, caſo
Meierusanno 1304. de Guidone illo Vratislao:adolefcens qui noverçe paruerat,
refert iſta : fama eftdeceptum fuiſſe à quo- domum incolumis effugit: ſed uxorem ,quam
$ dam Ņicromantico:abs quo artem didiciſſer, valdè amabat , interemptam reperit, ca A
qua ille pollicebatur fore eum ,quandocum- rentem ,, auribus, pectuſque confoſſam , fic .
que vellet, in quamlibet magno periculo, in quas hofti amputaverat aures coniugis fue
vifibilem . At ea incantatio nihil ei hic pro futſfeſtupens triftifque cognovit. ] digna
fuit ad vitæ falutem .] ad veræ & æternæ merces conſultæ de victoria lagæ ; for
mortis fupplicium apprimè utilis fuit. tallis & uxor,yenefica fuit, , & fe præ .
Pergamenles etiam olim conati ſe ma- lio immiſcuit , quod ſolitæ mulieres
gicis artibus obfidione liberare , irrito Boemæ : vel genus hıc maleficii ,,per
conatu oper. m luſerunt , ut narrat imaginem lethalem in prælio,exhibi
Paulus Diaconus libr. 20. reruin Roma tam , dæmone, interea domimiſeram
narum . iiſdem vulneribus mul&tante , qua de
Tempore Leonis Iſauri Malalmas re libro quarto differendum . Sed &
Princeps Sarracenorum Pergamum Fridericas ille Şcuphius, qui ſe Frideri
nullo negotio occupavit: quamvis ci- cum Il, mentiebatur , cum ex magi
ves freti mago quodam horrendum ca pecunia bellum pararet : à Rudol
Diabolo ſacrificium immolaſſent, ſerifo Habfpurgenſi oppreſlus, captus &
cta prægnante fæminâ ; & fætu vivo crematus legitur , in Boiorum hiftor.
extracto & in cacabo elixato : & cun libr. 7 .
ctis bellatoribus manus dexteræ magi. Quarè pon minus ſapienter , quam
cam tam imp:o facrificio funeſtanti- religiosè factum ab Innocentio Pon.
bus: auctor Theophanes. Aliud quo tifice: qui vocatos ab Ethnicioè Thu
que memini ludibri hac in re exem (cia magos , & promittentes ſe Ro
plum nobile . mam Alarici oblidione liberaturos,
Vratislaus Lucenſis Dux ( verba ſunt ( urbe curavit expelli :6 judicans capi
Æneæ Silvii a ) Vratislaria condiror, bel urbem præſtare , quam magicis arti
lume control Gremozislaum Boemia Du bus eripi : ficut ſe Larinam oppidum
cem , nepotem forum ſuſceperat : ibi mulie eripuille gloriabantur. Non dillimi
reix fixiffe tradunt,qua privilegio bellum pe lis prudentia , ſed juſtici: diſtrictior
ulcio
a in Hift. Boem . b Sozom .. 9.cap.7. Semus lib. so
 LIBER II. QVÆS T. XII. 177

ultio fuit in Allobrogum Comite.Co- minis apicem ſic aſcendiſſe tradunt va.
mitatus iſte ducem Andegavenſem fi rii hiſtorici 6 nempè Martinum II.
mulcaſtrum Ovi, quod Neapoli mu Benedictum IX. Ioan . XXI . & XXII.
nicillimum , undique mari alluebatur, i Silveſtrum II. & Gregorium VII.
à Duce accerfitus conſilii gratiâ , num Sed reſpondco de Martino II. dici ma
oblatio cuiuſdam acceptanda, nec ner lis artibus ad Pontificatum perveniſ
Magus ifte erat, & gloriabatur fe hanc ſe , ſed à Pontificum oforibus : nec
ipſam arcem artibus ſuis Carolo Paci- neceſſemalas artes de magicis accipi :
fico ( qui in eam tum ſe receperat ) in mala eſtars, ambitus : mala, calum.
manusdediſle, paratum eadem techna niæ : mala, ſimonia & hujuſmodi . Sila
Andagavenfibus arcem tradere præ- vel. Il. ſummus fuit geometra , &
3 ftigiis Te ex nube denſata pontem ex de arte illa librum ſcripſit : quiM. S.
fructurum , & à continente in muro- ſcilic et habetur in bibliotheca Farne
fum arcis fummitatem perdu &turum : Gana : Philoſophiæ quoque peritiſſi
fic mctu propugnatores ad deditio mus, fæculo tam inerudito ,utphiloſo
nem priùs à le compulſos fuiſſe , cave- phi ac geometræ pro magis habe.
rent tantum milites , qui ponte tranſi rentur : à vulgi igitur errore multi
curi :ae vel manu ,velbrachiis,veltibiis, plex deillo fabula fuit, per Martinum
aut armis crucis ullam ſignum contor- Ciſtertienſem & Calfridum incaute
marent :tum enim pontem illum , cum diſperſa.
tranfeuntium interitu , fumi inftar diſ Deutroque Ioanne , & Benedicto ,
Lipandum . & Gregorio , quæ fparfa feruntur::
Comes iis intellectis, Ducem ora in ſchiſmaticorum Imperatorum ejus
ravit, uti Magus ad ipſum mitteretur,i temporis gratiam fuiſſe diſſeminata,
de rc tota cum certiorem facturus.Ve- nihil dubitandum . Benno quidem
nit miſer , & eadem Comiti narrat ille Cardinalis , hoftis dum vixit fuit
ſpondergue. Contra Comes, Numquă į juratus Gregorii, & librum ſuum re
Je commiffuruin, se tam ftrenuis militibus, ferſit tot impadentiflimis mendaciis:
veteraniſque belli ducibus exprobetur,Caro ut vel voluiſſe videatur animni cauſa
lum Pacificum ab iis.ſine vetitis artibus,in- i Pontificis peſſimi ideam exprimere ,
famiaque tanta debellari non potuiſſe , fibi ficut in Cyro Xenophon optimi Re
fpem in Deo, & virtute collocatam. Simul i gis : vel fanè, liber ab hæretico quo
magum carnifici traditum capite feriri iuf- 1 piam patrun memoria , nomine Ben
fit Accidere hæc anno 1383 .
nonis , fuerit confcriptus : fanè ipfi
Nonum fit de dignitatibus & ho- | ſcriptores qui Gregorii tempore vi
noribus , ad quos promoveri quol xerunt , apertè illi contradicunt , ut
.
dam arte Magica , multa funt quæ ſua- Onufrius & Bellarminus c docue.
deant. Primo proferuntur Pontifi re : Nec crediderim , Deum unquam
cesRomani, quos ad Apoſtolici culo y permiſſurum , ut ſedes Apoſtolica ma
Y gico
a Froilarduslib. 9.cap.7. b Vincent . Benno.Simo,nesta Platina, À Nauclerur.c Onufrixes
quinque libris nondum editis, ad Plasinam addi, Rob .Bell.in tom.3.64 de Ro.pon.c 13 .
 DISQUISITIONVM MAGICARVM

gico infeffore contaminaretur. Secun- , lus ſcribit b. nihil eorum que diaboliuspro
dò igitur alia quædam exempla pro mittit , ex je praſtare illium poffe , fed.
feruntur : ut Thcophili , qui Vice- viſu tantum inania ſui cultoribusprabere,
domini dignitatem dæmonis auxilio i id fideeo , quod facere ſolet ,
recuperavit a & Gmilia. Nec miran tur, verum : fide eo , quod poteft , falo
DE
dum poffe magicas artes , quod fæpe fum . Quod etiam à viro ĊI. c tradi.
poteſt ambitus, limonia, & fimiles.cor tum : non poffe dæmonem , Deo per
ruptelæ: id enim tùm ſuccedit , quan mittente (hoc enim ſupponitur) ullam
do Deus permittit : qui cum permit veram ac gerinanam pecuniæ mate-
tit , velmaturam fceleratorum ultio- riam producere , nec veram formam . 128
nem , vel divini cultus augmentum , dare : hoc diſtinctione fulciendum eſt,
vel aliud bonum indè rolet elicere. cum enim forma pecuniæ fit inſcri-
Ipfe quidem Diabolus ut plurimum prio numiſmatis , quæ eſt merè artifi
magosdecipit , inani dignitatis, Prin- cialis : nihil dubitandum , quin aurea.
ciparulve fpe , & pro ſceptro paluni, & argentea numiſmata, qualia volety ,
pro corona rogum urendis largitur. diabolus cudere poflit · Maceriam
De Stuphio illo narrant Annales Bo- quoque numiſinatis , ſcilicet corpus ,
jorum : de Baronede Rais Britanno , mixtum metallicum , poteft produ
Monſtreletus, libro 2. Hiſtor. cap . 248 . cere , applicando activa pallivis.per -
de Duce Aurelianenfi fusè Meierus modum naturalis & artificiofæ pro
libro decimo tertio . Prorlus verò ri ductionis, lic enim poteſt producere.
diculum eſt, quod auctor ille nug inlecta viventia , quæ metallis om.
vendulus Samyang narrat Judæum nibus ſunt perfectiora. Neque tamen .
quendam Magum arte fua effeciſſe: . hæc productio eſt vocanda creatio .
ut ultimus Rex ItalusNeapolitano re Perveram namque-creationem nequiti
gno deiectus fuerit , & nullus Italicæ Diabolus nummi materiam gignere,
nationis in æternum illic queat impe- quia vera creatio eft pecuniæ ex nihi
rare: nec eſſe remedium :nili Magus il io productia ; quæ eſt opus omnipo .
le ab alio potentiore evocarus , coga- tentiæ ſoli Deo propriæ . Undè com
tur factura recantare. ( sic mendacijſ: muniter . Theologi , contra Platoni
ille fcribit aphorif.35 .) quo nihil dici po- cos , . Simoniacos , & . Avicennam,
telt inaniùs,aut ftultius. Nec poficum à docene non potuille Deum per ange
me, niſi ut vanitas .Magorum cunctis los mundum creare, ut per cauſas efti ,
appareat. cientes inſtrumentales , quæcffectum
10. Quod de dignitatibus , idem | immediatè attingani ad morem cau .
judicium eft de veris divitiis & the ſarum phyſicarum : nam quod per
ſauris ; poſle dænionem , fi velit & caufas efficientes inſtrumentales in
Deus permittat: non ſolere, nifi rarif. ter caufarum moralium , pertingentes
ſiniè varias ob cauſas. Nam quod Pſel- j;ad effe&tum ( ficut in ultimo judicio
ad an .
a Sigiber.in Chron.b'c de coblationib.auri de virtutis .c Iudic . Dam handerio in Mara
prompt sarto.s.depecunia vituperio ..
 LIBER II. QVÆST. XII. 17 )
ad angelicæ tubæ ſonum mortui ſulci- dire ) ſed nec, nifi rarò id dæmon vult,
tabantur ) id per angelos Deus por nec Deus unquam iubet, permittit ve
ht , mihi quidem longè probabilius ap- rò non niſ rariffimè. Ipſum nolle,pa
paret. tet : quia videmus eum ſuos plerum
Quarè poflet Deus abſoluta po que ludificari, & licet paucis aliquan
tencia permittere , ut , diabolo quid- do paucas & veras largiatur pecunias,
piam agente veldicente, per creatio ut Treviris fecerat Doctori Vlaet : ta
neni aurum de novo gigneretur , fed men ut plurimum decipit inani (pe ac
Levera tunc Dei permillio ac volun . ſpecie , quod multis exemplis confir
tas foret caufa efficiens principalis : ad mat Remigius teſtis oculatus , libro prie
effectum per modum caufæ naturalis mo damonolat capite quarto. his verbis :
immediate pertingens : diabolus ve Sennel armentaria Duza I. Kal. Octob.
rò taptum foret morale creationis 1586. accepta à demone, utfibi videbatur,
huius inftrumentum . Nec arbitror , li pecunia,geſtiens domum properè rediit ,eam
rem {pectes , hæc negari pofle, ſilo - at numeraret,ſed excufo ſacco,nihil nifi te
quendi modum objicias , nolo 20 - fas & carbones reperit. Catharina Meten
Maxãr. Idem probatur , quia dæmon ſis Duzeprid .non . Novemb. 1686.fuccer.
novit omnes theſauros abſconditos, dam : Claudia Morelia Serra.3.Non . Dece.
& in mari ( tibmerſas divitias , auri at 1585.Benedictus DrigensHaracuric 18. Kal.
que argenti fodtinas, unionum & gem lan . Dominica Petronina Pangei 13. Kal.
marum lacibula : & indè poflet , ne Novemb 1586.at pleriquealii,arborum fo
mine valente aut audente reſiſtere, quæ lia , loanna à Banno Manerii. 3. Non. Iul.
velict , lumere : longè quoque va 1586.Cum nummum aureum charta invo.
frius , & occultius poreſt ex cuiuſvis i lutum in via reperiſſet , uti damon eventu
fcrinio vel lacciperio nummos fubdu . rum pradixerat, atqueeum marito cupidè
cere ,quam quiſquam mortalium :qua- oftentaret:advertit tandem , non finepudo
sè cum furunculi, & crumenælegi id i re, pro auro nacłam ſe calculum ferrugi -
fæpè faciant , proculdubio poterit & neum , quinetiam contactu primo facilè in
iple. fruſtra dißiliret. Vna Catharina Ruffa Val
Quod confirmant exempla va les ad Moſellam.ç. Kal. Auguft. 1587. ag

riorum ; quibus dicitur pecunias nofiit nummos ſe tresfemelab eo fine frau

damon luppeditaſſe. Damhauderius deaccepiffe.] Hæcille omnia ex actis ju
quidem ce pecuniæ vituperto dil diciarus le judice exceptis,cuius exem
ferens , quatuor exemplacommemo- pla libens uforpo ,qnia fide publica no
rat, qui legiillic poterunt, Stuphius'tariorum , qui judiciis interfuere ſunt
( quem dixi) magicis pecuniis exer conteftata .
citum ftipendiavit. Nihilominus ad Sic fert fama Fauſtum , & Agrippam
do, poſle quidem Diabolum fuos di- Magos ;cum iter facerent, folitos num
tare li Deus permitteret, & ille vellet : mos ad oculum finceros in diverſoriis
item ſi Deus juberet , & ipſe nollet . numerare; quos qui receperant, poſt
( invitus enim Dco cogeretur obe . I pauculos dies cornuú frultra vel ſcru
Y 2 ca vis
 180 DISQUISITIONVM MAGICARVM

ta viliflima reperiebant. Sic cuidam in- | alliciantur : ſi diabolus poſſet arbitra.

fauftæ , licet nobili, matronæ Moſella
næ; quæ ob crimen fortiarium ,paucis
ab hinc annis, apud aquas Confluentes
flammis tradita, fiſcellam dederat ple
nain ſcutatis, ut apparebat: illa repo-
fuit in arcam : verum cum uti voluit,
loco numiſmatum fimum reperit e-
quinum . Alia hujuſmodi narrantur
compluria, gaudet enim decipere, &
ad iracundiam homines irritare. Lau-
rent. Ananias ,a cur nolit, cauſam red .
dit aliam ; malos genios eſſe deditosa
tu ſuo,quos vellet ditare;quæ eft mor.
talium ferè cunctorum auri facra fa.
mes : valdè metuendum foret , ne ad
dæmonolatriam homines ferè omnes
adigeret , maximèeos qui àrecta fide
deviarunt, Impiis etiam hac ratione Calde
diabolus pecuniam ,belli nervum , fup
peditaret : quarè facilè pios opprime.
rent , niß Deus miraculo novo ſubve
niret. Meritò itaque ditandi homines
poteſtatem atque arbitrium Deus fibi
refervavit . 2

varitiæ & theſauros ac pecunias huiut. Omnia dat Dominus, nec habet indè mi.
modi affervare Antichrifto , filio per nus.
ditionis , ut ei ad ſumptum lufficiant; Dei eft terra &plenitudo eius , ipſe de
idą; dæmonem ariolo cuidam reſpon- perit manum fuam , & implet omne animal
dille, quamvis autem dæmoni, ut men benedi &tiove ,ipſe dat cuique , & non impro
daci,minimè credendum ; res tamen à perat , in finiftra eius divitia & gloria.
verò parum abhorrer. Certior tamen iple malos ditat , ut,ejusbonitaten
caufa', Deum id nec jubere unquam , agnofcant, & convertantur: vel fal
( quia non cooperatur admalum ) nec tem ,ut aliqua corum bona opera com.
nili rarò permittere, cur alioqui videa penſet: quod de Cyro & Nabucho
mus hoc hominum genere , quibus donofor conſtat. ditar & bonos , ut
tam ſplendidè divitias, dignitates,gra. rectè utantur , & in opera miſericor.
tiam principum pollicetur dæmon :ni- diæ expendant.Diabolus de fuo ,quod
hil efle viliùs,egeniùs, abjectiùs odio- der non habet: & revera maleficos Va
fiùs? Gantè divites erant ,depauperan- tiniano profequitur odio , tantum ,
tur : fi pauperes , nunquam ditantur. que blanditur ut decipiat , & ut ada :
Lucianus brefert Apollonium arte ſua terna perducat fupplicia ;, quod ut ci
theſauros folitum quærere : fed nec tiùsobtineat ,non rarò ipſemet prodit
Lucianus; nec Philoftratus teſtantur, contubernales , & judici quaſi in ma
unquam eum conſecutum quidquam , i num tradit . gaudet enim hominum ,
undè caput unctius referret. Pertinet ( quos odit , ut imaginem Dei mife
hoc etiam ad divinam providentiam , riis , calamitate , & interitu . . Hinc
& probam mundiatque Ecclefiæ mifit , ut videamus cum homines lacta
litantis gubernationem : quæ in nimis re vana inveniendorum thefaurorum
evidens,eam ob cauſam ,diſcrimen defpe : & cùm quærere contra humanas
duceretur, quot allicerentur in exitiú etiam leges , perſuaferit : tum eos
veris opulentiis , cùm innumeri fallis vel metu exanimet, velcrudeliter præ
fo.cl
a li a.denat.demon. b in Alex . cl.prima C.de the
 281
LIBER II. QVÆST. XI.
focer. Andre . Treverus a narrat ab ocu- | Quin eriarı affirnabat his fefe virginein
lato teſte acceptum , de Græculo quo- deofculatum : bis tam horribiles geftus in ea
dam Macriano , eum dum in Paro inſu- præ gaudio Sperate liberationis obfervaffe, it
la theſaurum quæreret , à terra abſorp. i libi,nevivus ab ea difcerperetur meruendum
cum , Similia quædam in Anaſtaſio re fuerie A quibufdam neporibus in ganeuon
fert Cedrenus, & alij plures alia , linum deductus , nunquani poftea adituni ad'cryp
adfcribam admiratione nó indignum : tam invenire potuit,redum ingredi.b ]Quis
Circa annum Chrifti.1920. Bafileæ quidam non deprehendit illuGonempenisil
fartor ingenio fimplex,vocebalbus, incertum le mentis non benè compos , vel magis,
qua artecryptam illam , quæ Auguſte Rau- | illa de genere Lamiarum ,dæmon olcu
tacorum patet ingreffus, & ulterius quam lum perebat , devoratura poft tertium ,
ulli alii unquam potuerant progreſſus, mi non permifit Deus, canes illi duo : alij
randa quadam fpectra referebat. Cereo con dæmones , vel veri vel fictitij theluri
fecrato accenfoin cryptam deſcendens,primo cuftodes, numiſmata quædam fortè
perferream portam ſetranfiviffe aiebat.inde vera , & Deo permittente data . Poſtan
ex una concameratione in aliam , atque etiã nos aliquot alius civis Bafileenfis e.n
in birtos pulcberrime virentes. In medio au- dem cryptam ingreſſus, ut familiæ fuæ
laur magnifice ornatam fpe&tari, e virgi- | paupertatem levaret,nihil præter cada
nem formofifsimam pubetenus , aureo diade verum humanorum ofla invenit , & ſu
#late capur cinctam , crinibus folutis , inferne bitò correptus horrore , teſtinus egref
in horridum ferpentem deſinentem , à qua fus,intemperijs actus fuit , donec tertia
manu ad fcrinium ferreum deductus fuerit, poft die miferè interiret. c Paucos antè
fcrinio duos inoloſſos nigros incubare,Úter annos quidam Prior Margullinæ cum
Tibili latratu accedentes arcere. duobus locis foſfam quandam in fpe
At virginem minabundefimilem eos com . lunca Regis Salai prope Puccolos the
peſcere. Tum clavium fafce ,quem collo alli- ſaurorum caula ingreſſus, miſerè inte
gatum geftaret, foluto , arcam recludere, & i rijt, nec amplius viſus, ut narrat Valla
omnis generis numiſmata, aurea , argentias montius libr.i.Itinerarij ſuicap 23. Andr.
crea depromere. Quorum non pauca libera- | Cæſalpinus,in fuaDemonum inveſtigatio
litate virginis ex ipſa crypta fe retuliffeofter- | ne cap 12.ſcribit, quibus hæc confirma
debat. Addebat virginem narrare ſolitam ditur,theſaurorum quidem , (inquit)indagi
ris imprecationibus,fefe,cum regio effet orta tores per magicas facultates multos nori
ftemmate, iam olim derotam , in tale mon- | mus:fed qui affecuti fuerint , sompertum non
jarum mutatam fuiſſe, neque aliam ſaluris habeo :Piſistentaver untquidam noftris tem
recuperanderationem ſufereſſe: quam ſi ab poribus iffodere, ſed rei difficultatevicti ab
illibati pudoris adoleſcente ter deoſculata opere ceffarunt. Tandem anno elapſo locum ,
fuiffet , tunc enim formam priftinam fibire in quo Neronis adificia exſtitiſſe ferunt , bo
ftirutum iri, & dotis nomine thefaurum om die autem facris virginibus dicatum ,effodere
nem, qui eo lori luteret , liberatori ceffurum . I cæperunt , ubi eratingens pini arbor : ſed à
Y 3 demo
a l.8 ,Coſmog.c.1. b Stumphin Chron . Helues. c Idem Stumphins fup.eg Rbenam . li.z.
German .
 VM
IT ION RVM
Q UIS ICA
18 82 DIS MAG

dæmonibusadeo infeſtatifunt, ut præ timore quod iſti fortilegi,magi,necromantici, ali

ab incepto deſiſtere coacti fuerint:quotempo- miles funtcateris Chrifti fidelibuspaiperio
se multæ ex virginibus locum habitantibus à I ressfordidiores, & viliores, & in hoc mundo.
damone obfeße ſunt. ] Deo permittente , calamitofam vitam com
Quid mirum , fihanc theſauri illici- muniter peragunt ,demum vero infelici mor 1
tam fcrutationem in ſuo folo fieri per te pereunt , & æterni ignis incendio crucian
miſerant, in hoc mundo pænam Deus t ir, ut in cap . firmiſlimè . extr . de hæret .
infixit , ut in alia vita parceret. Nemo & c. nec mirum . 26.9.26.9.5 . Et ea argu
(mea ſententia ) prudentiùsaut verius tia,qua damon illos decipit, eadem & fimili .
hac de re tota dilleruit Paulo Grillan- bus promiſsionibus ipfi nos decipere ftudent : ,
do , lib.de fortileg.9.3.nu.12. quamobrem ſed non capiunt,nifi aliquos:qui ſunt fimplicis
conducibile reor , eius verba vobis cognitionis, c carent intellectu , c ratione:
tranſcribere : Arte buiufmodi iactant fe vel quifunt nimium creduli & curiofi : qui
poſſe invenire the auros in locis valdė remo aviditate quadam impudenter appetunt fcire
tis ú fubterraneisabſconditos, e quando- ea,quæ nulla ratione, aut honeſta cauſa como
quemdicunt booz.in?s in talem inſaniam , ut petit fibiinveſtigare , d.cap. ncc'mirum
fove.us quam ingentes confcrant pro inve- auguria , vert.potentis. HactenusGril
niendu thefauris lain modi : & ifta videtur landus. Melindenkes Indos invenio fo
muihi, ' Puod fit wild ex turpioribus illufioni litos merces , quarum iacturam fece
bus , quiasdemon hominifaciat , quia in rei runt , conari incantationibus è pelagi
Peritate nungliam legi,vidi necaudiviquen- fundo excrahere quo eventu neſco.
gilam ex necrowianticis, magicis aut fortile Lege Caſtanoedam , libr. 1. Hiſtor. 1%
gis huiufmodialiquos unquain inveniſſetbe- dic. cap.30. permittente Deo nonnun
Santos , aut alius auruin vel argentum : fed i quam Diabolus merces eftert, ut cosin
quamplures vidi huic operi incumbentes,qui ſua ſuperſtitione roboret : non permit
mirabiliter conati funt, velle experiri: qui tente, nequit, & culpam in aliquoder
poft multos labores , & diabolicas obſervan - ¡ ratum incantantium conijcit. Notan
tjas, demum nihil viderunt nec invenerunt, dum etiam hac in re: quoſdam dicithe
niſiterram : fauros invenille magicis artibus : qui
Et ratio eſt, quia Deus non permittit, nec id conſecuti ſolerti, atque fagaci conie
vult damonem poſie thefaurizare ,quia alias iectura : ut Sarracenus ille , tempore
ſequeretur, quod iſti magici , Necromanti - Guiſcardi Normannrin Apulia , cuius
wac ceteri diabolica fidei profeffores, eſſent factum Magiæ Platina,a & Collenu
cateris Chrifti fidelibus ditiores , ac prajiun- cias; fed prudentiæ meliùs adſcribitPe
tiores : ac quamplures reperirentur, ex ipſis traccha,pro quo ſententiam fcret, quiſ
Chrifti fidelibtis , qui animo ditandi proſe- quis rem iuſta lance trutinarit.Claudat
querentur illos , nec curarent Chriſtianam hoc caput Carolus V.fortiffimus & re
ipfam proſtergare fidem : utmagno thefauro ligiofiflimus Imper. qui iure optimo
abundarent & venerarentur ab omnibus . Cornelium Agrippam , & duos alios
Quin imo videmus hodie totiim oppofitum , nobiles , aula & regnis ſuis exulare iol.
fit ; co
2.Platina in Leon.Colleum in hift,Neapolio Bonfinius in Hungarica .
 1823
L'IBRI II . QVÆST. XIII.
Lezed quiod illi theſaurorum , per artem Et omne monſtrum . tract ainagicis cantibus
magi cam , fpem obtu llle nt
. Benè tibi Squammea latebris turba deſertis adeft.
fit, & ftemmati que Carole : tu quidem | Hic fera ſerpens corpus immenfum trabit; $
beatitudine iam frueris : vivet , vincer- | Triſidamque linguam exſertat , & quarens
que poſteritas tua : quamdiu Catholi quibus
cam tuebuntur , & ab impijs curiofif- Mortifera veniat : carmine avdito ,ftupet ,.
que artibus abhorrebunt . Huc fi devo . Tumidumque nodis corpusaggeftis plicat,
loantur ; quàni virtute , tam fortuna tibi Cogit in orbes.
fant ditliiniles futuri . Manilius lib.si
Non inimica facit ferpentum membra creads
QV + S T 10 XUI , tis.
Ačcipient ſenibuſque ſuispeploque fluenti.
An magi valeant incantare animalia : Oſculaque horrendis iungent impunè vene- .
bruta nis.
Sic enim legenda hæc carmina . Senie

Deliseren bus id non poteran: bufque , rectè eſtinGemblacenfim.C.fi

'tum , fed & Chriſtiani credidere: cut enim vereres ,Vergilium& Virgilium ,
Poetas laudavi fup. 9. 9. plerofquc fic ſenus & ſinus ſcripſere.Nonne fequi
Virgilium , Ovidium .Nemelianum ,is tur apud eundem Manilium ?
nunc accedant Lucilius in Satyr. libro Et ſenibus viresfumit, fiuctunique figurat.
20 .
- Marſu colubras Viderint critici , cur ifta corrum
Dufrumpit cantu , venas cum extenderit om . pant, redeo ad inftitutum . Quæ dixi ea
de
nes. confirmat fufiùs idem poſtea, agens !
Horatius Epe d .. natis fub urla ſigno:idé cófirmat,quod
n
·legii vcft roru m hom inu m is
annu lit.
Caputg e Marfa difilire nenia ;
Ovidius de medicamine faciei. teris Peruanis , datis anno 1591. viperæ
Et medle Marſis findentur cantibus an innoxiam contre & ationem in Magorú
gstes. indicorum ludibrijs ,ad miraculú fortè
Sopire bantu tradidit Maro lib. 7a B. Pauli elevandum á dæmone excogi
Item P. silicus Italicus . tatam ,id ita nafrat in colloctav.ſuis Spi
- Serpentes diro exarmare Veneno. cillus ; Celebrant “ feſtum aliud ſuperiore
Dultus Aryss facinque gravesſopire whely. ¡ non minus fuperftitiofum. Puerum decorá .
dros. facies & qui toto caſtello formoſiſsimus ba
& Seneca , qui fufiùs deleribit Med. betur , cubiculo includunt,eiquetamdiu ieiu
26. 4 . nium imperant ,dem exiresant capilli, tum
triſte leva complicans ſacrum manu Magi præftigiatores cum ſenioribus eductú ,
Beftes vocar quaſcunque ferventis create veluti applicatione quidam , in edis amici
Ama Liby £ , quafque perpetua nive . alici!iusarctiſsinieilli iunétı deducunt ; ubi !
Tauruscoercet frigore Arctou rigens. vetula puerum quærula voce lamentatur,
e plebs, )
a Petrarcha in Exemplo de Prudentia . *
184 DISQUISITI MAGICARV
ONVM M
e plebs, que interea cogitur & convenit lem poſuiſſe vetulæ cuiufdam carmini
paulatim pueri capillos praſcindit ,oblato in bus olim exarmatos : nunc etiam afpe
ſingula capita anſere uno coão, Altera die ctu tantum terrere ,cætera innocuosel
Magus iuniores ad venandas feras mittit, / ſe. Rurſus idem confirmat Indicarum
alios ut feſtum opportunum apparent able. | Navigationum hiſtoria, hanc enim vim
gat , puellisut bonum vinum excoquant im- Nigritis A fricæ populis tribuit Aloſius
perat, Senioribus mufica ut inftruméta com Cadamuſtus a. Quodque caput eſt, pa
ponant , t ex ea hora eadem pulſare inci- tribus Chriſtianis id iacræ Scripturæ
piunt , atque ab eo tempore, qui easin res à loca videtur indicare : dum ea ut co
Mago emiſsiſunt,liberè furaripoſſunt, quid- nans, accipiunt: & quæ de Marlis vete
quid extra cuiuſvis domum repererint. Invi. res tradidere , ut verifmilia admittunt
tantpopulos,vicinos, ut varijs armis inſtru- | DD . Hier. & Baſil. D. Auguft. Arnob . .
tti ad feſtum conveniant. Puer feſti tempore quoque Theodoret Alcymus.Beda, &
coronatus,altera manu telo inſtructa, altera | Euthymius b. Necputo ijs D.Hilar, re
vipera viva dependente, pofitam in loco quo- pugnare c,nam ipſe de dæmone accipit,
dam ornatiſsimo ſedem occupat , unde facile allegoricè : de veris ſerpentibus, patres
colligitur damonis eſſe artes, cùm à vipera alij ſenſu litterali: ipſe de Marlis fabu
nor mordeatur. Corpori etiam pueri plures | lam putat eatenus, quà vulgus putabas
aliæ vipera mortua alligatæ funt. Qua ve ca , vi carminis contingere :cæteri ad
nationeapprebendue iuventus , cum coētis damittunt eò fenfu , quem Hilarius nega
aſsis anferibus , repofita funt ad unum pueri ret , & quem nos retinemus , ad incan
latus: alterum claudit bona vini quantitas. tationem ſcilicet, utad tefferam , ma
Pofteaquam militesad feftum vocati ,mili- | lum genium advolare , ipfumque fer
tari quodam ordine & delectu ingreſsiſunt, pentes vel exarmare,vel lopire , velne
Gviperam adorarunt, ad puerum accedunt, care. Docet celebre exemplum Magi
vinum illi proximum ebibunt, & præpara- Salzburgenſis,qui cum omnes ,ad unu
tas pueroque adharentes epulas fumunt: tum milliare, ferpentes in quandam foveam
ad adorandum rurfus viperam regrediun- cogere niteretur : tandem ab ingenti
tur , eundemque cibum e potum repetunt, uno & annolo ,in eum exGliente , neca .
totoſque tres dies hac ratione abfumunt,qui tus fuit. Nimirum cæteros dæmon co
bus evolutis viperanı necant. Exin fæminæ , compulerat:hunc noluitcogere ,ſed in
( que toto feſti tempore cauſa domi bære- magum concitarc maluit. Etenim li vi
bant ) egrediuntur clamantes : Victoria . In carminis cæteriin foveam adacti , ca
celebritate huiufmodi frequenter demon ap dem ſe vis in hunc quoque exeruiſſet,
paret:ad conbibendum , comeſſandum , feftof idem patet ex ridicula & inepta verbo .
que dies lete hilariterque agendos exhor. rum formula , quamagi utuntur: quam
tans. ] Sed & Per. Chieza ſeribit omnes li alij chartis non illeuillent, melius cu
Andinorum montium vaftos ferpen - rioris ingenijs conſuluiſſent.Loca fcrip .
tes omnem ferociam , vimque noxia- | curæ duo ſunt. Apud Davidem legi
mus;

a Naviga. Ind. r.28. b in P / 57. in d. P /: 57.

 LIBRI III. QVÆST. XI. 18s

mus : sicut afpidisfurda & obturantis au- | chordula quadam ſatis debili, arte tamex
resfuas: que non exaudiet vocem incantan- magica fabricata taurum ipſum ligatuni,
sium , venefici incantantis ſapienter a. quo voluitadduxit media nafte ,circiter quas
Naturali crgò inſtinctu novit vim Gibi tuor aut quinquemilliaribus : qua vifa fue
ab incantatione inferri poffe,hoc genus runtperducentos & ultra viros. ]Sed etrat
alpidis trahit Euthymius,Palemrem ,vo. Grillandus, cùm putathæcomnia ipfa
cari apud Hieron.b; Ego mittam vobis fero verborum potentia effici potuiſſe, ut il.
pentesregulos,quibus non eft incătatio.Hoc le Magus afferebat. quod.lib. 1. refuta
eſt qui nequeunt incantati, poffunt er- cum . Quod in Circenſibus ſoliti incaria
go cæteris quamquam ne quid diſfimu- tatione ſuis equis velocitatem ,adverla
lem ,ſenſus poteft elle, adeò lethales fo- riorum verò tarditatem , moramgue.
rc ſerpentes, ut nequeant corum mor adferre,docent Arnobius, lib ...Hieron .

ſus fanari: quam cxplicationem confir- invita:Hilarionis.Calliodorus, lib.3 . epi

mant LXX.dum vertunt,ferpentes mor- folish
tiferos:quibus non eft incantatio : &morde Quærat aliquis an ut animos, ſic &
bunt vos infanabiliter. Melior ergò ad colores ferarum dæmones verè queant
probandum eſtille locus Davidis: nec immutarer nihil dubitem , quia norunt

intelligamus, magos vi pactihæcpofle aquas, quibus id naturaliter perficitur.

in ſerpentes ; non dubito idem poſle in Ariſtoteles,lib.3.de Hif.anim.c.12. teſtis
cæteras belluas : unde Silus : eft his verbis : Sunt aqua multis in locis ,
Harcelo non pavidus fatas mulcere lea quas cum oves biberint, moxque inierint, ni
MAS. grosgenerant agnos :ut interra.Ayllyricide,
Etenim in cocrodilos id ſolere 'pil. agri Chalcidi Thracia facit amnis, quem ob
catores, docet Villamontius , itinerarij ſ nimiam frigiditatem Pſychrum vocant:
lib.3. cap. 12. Veriſimile tamen fateor, in Antandria duo funt fluvij , quorum alter
quod cenfuit D. Augukin. 5,ob frau- candorem , alter nigritiem pecoribus facir.
dem , qua primi parentes à ſerpente de Scamander etiam amnis flavasreddere oves
cepti. Deum frequentiùs permittere creditur , quamobrem Xanthum pro Sca
ſerpentum , quam aliarum ferarum in- | mandro vocarum ab Homero autumant.]
cantationes , & maiorem illorum eſſe i Varro quoque apud Solinum tradidit,
cum dæmonibus familiaritatem ; non in litore maris rubrieſſe fontem , quem
natura,ſed divina permiſſione quadam . I fioves biberint, mutent vellerum qua
Sanè Grilland 7.8.in fin .Et ego alias ( ait) | litatem & antè candidas , poft hauſtum
vidi Roma quendam Magum excellentiſsi- furuo nigrefcere colore. Plura memo
mum, Gracum , tempore Hadriani V E ante rant aquarum miracula, quæ ſi reapſe
quam perveniret ad urbem ipſe Pontifex: contigerunt, poffent circa animantia
quod ſolis verbis compreſſerat vires cuiufdam per aquas hæc omnia Magi.pergam ad
ferociſsimi tauri, exiſtentis in armento in lo- dere nonnulla. P. Nazo , lib. 15. Meta
so filveftri:quem fic affixum , ut it: dixerim , | morph ,
& humiliatum apprehendit per cornua ,
ol z Medio

a Plals7.v.s.ad hunc locum refpicit Alcymus li.z. 58.v.17. clib : 11:ne Genefi ad lif s.18
 288 DISQUISITIONVM MAGICARVM
- Medio tua corriger Ammon . iuſmodi inſecta, & alia qua ex putrefac's
Vnda die gelida eft, ortuque obituque calef- ctione naſcuntur ; poſſunt producere celeri
cit. ter: non creando , ſed activapafsiuis appli
Admotis Athamantis,aquis accendere lig- j cando. Hæc Divus Auguſtinus, quem
num , Ichola Theologica fequitur a . Solent
Narratur , minimos cū luna recefferit orbes. autem hæc producere magi, ex pacto,'.
Flumen habentCicones , quod potam faxea | per dæmonen actiua palivis applican
reddit
1 tem , nam ipfi magi plerumque nef
viſcera, quod tactis inducit marmorarebus. ciunt,quo iſta pacto gignantur, & 'caue'
Cratis & hinc Sybaris veftris. canterminus las ignorant , ut quando diabolus dat
oris , ſagis minutum pulviſculum , cuius in
fimilesfaciuntauroque capillos
Electro aerem iactu diverlæ ſpecies locuſtao .
Quodque magis mirum . Sunt, qui non cor rum , bruchorum ,murium , crucarum , .
pora tantum , & fimilium animalculorum variæ pe
Verum animos etiam valeant mutare.li. (tes , ftatim naſcuncur , iùber interdum
quores. primam quæ obvia plantam ex agro il
Cui non audita eftobfcæna Salmacis unda? ló , quein valtarı volupt , evellere: aut :
Aethiopeſque lacus quosfi quis faucibas bau- gramerr perdendæ arbori illidere , & a * .
fit, lias tales nænias adhibere,quæ vim nul-
Aut fuit , aut patiturmirum gravitate ſo. lam habent naturalem b ? Sic poffent
porem . Mági eriam producere quoſdam anſe.
Clitorio quicumque fitim de fonte levarit ; ** res imperfectiores, qui ſoliti gigni ex
Vina fugit,gaudetquemeris abſtemiusundis. deciduis fractibus arborum in marii
Huicfluit effecta diſpar Lynceſtiusannis : putreſcentibus , vel lanè ex lignis navi
Quem quicumqueparum -moderato gutture giorum putridorum , ut norunt cons
traxit, tingere Scoti , & Hebridum incolæ ,
Håud aliter titubat , quam fimera vina biquibus vocantur , Klakis & Bernicles c .
biſſet. Sedan perfecta (quæ vocantur )anima
De admirandis Siciliæ aquis multa lia ? probabilius mihieſt , activa paffi
Thomas Fazellus. 1.decad.libroprimo 64 vis applicando non poffe , quia hæc ex
pite quinto, quod eft de mirabilibus Si- putrefactione naſci non pode probabi
ciliæ . liùs , & non niſi ex prolifico parentum 1
QV Æ STIO , XIV: ' . ſemine , veld parente , vel à dæmone
incubo matri infuſo , prout poftea di
An poſsint aliqua mixta , maximèfenfibilia ? cetur. Poffet etiam dæmon talia iam
producere ſeu gignere arte:ſun? producta muliebriureto includere , &
It propofitio prima, Animalia imper- callidè indè educta, occulta quapiam
fecta , mufcas ; vermes, yanas ; & hu- 1 clahcularij meatus via ipſi cognita; in
locis ;

a D.Aug.l.3.dePri.in c.7. Bonav.no alij in 2 ,di.9. Alex.de Hales 2.p.948.43 : D.Thii.p. ":
5.114.ar.4. bvide Nic.Remigi,l.demonolatric.zt.16 Card.lib.7.de re vario . Lobelius in fin ..
4b.de biftberbara
 LIBRI II. QVÆST. XIV . 187

locis remotis ubi nata videantur fove , origo indubitata.Sic enim peperit oliin
re,alere , & reſpirare facere : upore in - bello Mafico Alcippe elephantum c: ſic
ter faxa , in quibusnon rarò imperfecta anno 1378. apud Helueticos alia leoné
nalci conſueverunt, muſcæ , mures, & di ſic anno poſtea 1 471. quædam Papiz
humilia. Hoc omnino crediderim con cantum ,Brixiæ canem alia: ſic i571 . mu..
tigille in canibus illis , quorum mentio lier Auguſtæ Vindelicorum , eodé par
fit à Guilhelmo Neubrigenſ his ver tu , enixa primò caput humanum mem
bis: Dum in quadam lapidicina petra ingens branis involutum ,mox ſerpentem bi
ferramentis finderetur, apparuere duo canes pedem , tertiò porcum integrume : &
capacem fui in eadem petra capacitatem reo quæ varia huiuſmodi leguntur apud
plentes abſque omniſpiraculo ( intell. per recentiores f. Illud ſuperat admiratio
ceprili ) videbanturautem eſſe ex co. canum nem reliquorum , quod Caſtanneda re
genere , quos leporarios vocant , ſed vultu tulit , in Annál: Luſitania : mulierem ob
truces, odore graves, pilorum expertes. Et quoddam crimen in infulam defertam
unus quidem eorum ut dicitur, eitò defecit. i navi deportatam : cum ibiexpoſita fuil.
Alterum verò ftupenda ,ut aiunt , edacitatis fet, eam.Simiorum , quibus frequens
Henricus Vrintonienſ. Epiſcopus diebus plu- locus, agmen circumſtetille fremebun
riwis in delicijs habuit. ] libro primo, Hi dum , ſuperventfle unum grandiorem ,
ſtor.Anglor.capite vigeſimo octavo , & cui reliqui loco ceſſerint,ab hoc mulie
fubdit, in alio lapide inventum bufo rem blandè many captam in antrum
nem catenulam auream circum collum j ingens abductam , eique ciim ipſum ,
habentem . Cenfeo huic catenulam à tùm cæteros copiam pomorum , nucú,
dæmone addicam , nam ipſe bufo ibidé radicumq; variarum appofuifle, & nu
naſci potuit , ur in carbonarijs fodinis tu , uit vefceretur, invitafle: tandem fera
Leodicenfibus filices ingentes non coactam ad ftuprum : facinushoc mul
numquam reperiri , intra quos vivi bu- tis diebus continuatum , adeo ut duos
fones conditi , ut in nativitatis fuæ cu ex fera liberos ſuſceperit , ita miſeram
nis , latebant. ( quantò mors oprabilior ! ) .vittitalle
Poffunt etiam dæmones producere per annosaliquot:doneeDeus mifertus
quædam inſolita monftra: quale illud navim eò Luſitanam detuliffet :cumque
in Braſilia, altum palmos ſeptendecim , milites in terram aquatum ex proximo
tectum corio lacertæ , mammis prætu- / ad antrum fonte exfcendiffent; abeffet
midis,brachijs leonum , oculis rigenti- i que forte fortunaſimius : fæminam ad
1
Hammcis , ſcintillantibus, Gimi- invifos Jiu niortales accutrific, & ac
li lingua ja qualia fortè monftra , quæ dentem ad pedes fupplicallc, uti ſe faci .
in Saxoniæ liluis , ſemihumana facie, more & calamitofillima fervitute irent
capra anno 1240.b. Nifi fortallisilla ſint ereptum : adſentientibuíque , & ca
ex nefario hominum ac ferarum coitu luin mirantibus illis, eam cum ipſis na
nata : quæ monftrorum plurimorum vim adfcendulc : fed ecce tibi ſimium
Z 2 ſuper
a Anar.li.4.de Nat.demon. b Tycoſten.de Prodig. c Alex ab Alc.lib. 2. d Seumph .Chro.
Hel . eLycoth.fupra. Cardan , h. 16.de variet.Lemnium lin.de octult.naf.mirac.cap.8.
188 DISQUISITIONVM MAGICARVM

fupervenientem , incondicisgeſtibus & turſibi ſimili; vel alteri bruco perfe&tæ

fremitibus conjugem non conjugem fpeciei., brutum ullum geniturum .
revocantem , ut vidit vela ventis data, Confirmat hanc ſententiam cordati
concito curſu de liberis unum matrio Hiſtorici Petri Chiezæ narratio , qua :
ftentat;minatur;ni redeat, in mare præ- tradit rupices illos Andinos ſolitos in .
cipitaturum ::nccſegniter fecit, quod I gentibus fimijs le commiſcere : & natos
minatus, tum recurrit ad avtrum ,& ea. 1 inde færus caput humanum & puden-
dem velocitate ad litus rediens , often- da habere; cætera limijs -ſimiles effe : fe-
tat alteram , minatur; & demergit:ſub- rosiuxta ac fædos,qui non loquantur,
ſequitur.& ipfe fürens, tamque diu ná- 1 ſed terribiliter ululent: & ab ipfis quo 21
vim ,natatu inſequitur,donecundæ na- que Indis , promonftris haberi. Deni
tantem vicere.Rem.tota Luſitania teſte que in provincia Aulaga mulierem In-
notiflimam , & àregemulierem Vlilli dam ex canc triamonſtra peperiffe.hæc F
ponæ addictàm ignibuss quorumdamille, 1.part.Hiſtor . Përvana.cap. 95.Præ .
precibus ;vita impetrata lethum cum terea in nonnullis exemplis citatis, ima
clauſtro perpetuò commutaſſe,Miraris ginatrix vis & corruptio ſeminis, & lu
.
Lectoren tibi SaxoGrammaticus,cum perfluorum in utero humorum copia ,
duobus Magnis,Vpfaléfibus:Epiſcopis: ſuam ſibifingula partem poſſunt vin-
narrant Gotthicos regesexVélo & Vir- dicarç.- Fieripotelt prætereà; ut mulice
gine nobilioriginem ducere : & loan- res harum aliquæ de ſtrigum numero »
nes de Barros Peguſianos. & Sianitas fuerint; & dæmon incubus caliduni ho ,
Indiæ gentes ; à cane ; qui cummuliere rum animalium femen illis infuderita :
corpus miſcuerat : a Verum his ego non cur quipoteſt humano ſic abuti , non
ſum credulus: qui certus ſum ex homió poſlit; & ferino ? Sanè in illis exemplis,
pe , & fera verum hominem naſci non de Indorum populis & Gothorum re
poffe ,quia ferinum ſemen perfectionis "gibus putarim hoc dicendum : quod !
ilius eſt expers ,quæadtam nobilis ani- , dæmon in ferarum talium effigie' foe .
iæ domiciliú requiritur; quarè fi quid minas compreſſerit“, -quod eum poſſe
ex tali mixtionenaſcatur;monſtrum id docebit ſequens quæſtio. Veriffimam
fuerit,non homo. Sequitur enim dete i narrationem his adiungo : In hoc ipſo
rioris ſeminis conditionem talis fætus: Belgio fuit nefarius quidam ; qui vaceæ :
quarè ut- lummùm hominis aliquam ! le commiſcuit: Poſt vila bosprægnans,
fpecicm præbebit: Nec enim credide. & poft aliquot menſes cderc maſcue -
rim, cenfendum "perfectum brutum lum færam ,non vitulum , ſed puerum :
eius ſpeciei, cuius alteruter parentum adfuere non unus; deque matris vaccæ
( v.g.ex Luſitananati;nec fimijsnec ho . cadentemutero adſpexerunt, levatum
mines erant ) ſed monſtrum quoddam que de terra nutrici tradiderunt , ado
mixtæ fpecici & imperfe&tæ ; ut mulus | levit puer ; baptizatus, & inſtítutus
ex equo & alino , thoes ex hyæna& lu- j Chriſtianæ vitæ præceptis , pictati ſe -
po : quarè nec arbitror , ſi commiſcea- addixit :: &; pro patre , ſerio pæni
tena
. Videre Törgwe.mandam Hörri florid ,Diali..
 LIBRIII. QVÆST. XI . 1832

tentiæ vacat operibus: homo quidem Quaft. q . I. undè fequeretur arteMigi-

perfectus, ſed quiſenttat in animo pro ca hæc omnia produci poſſe applica
penſiones vaccinas, paſcendiprata , & tione agencium ad patibilia : mihinon
herbas ruminandi. Quid de hoc fen- dum potuiin mentem producere ,ut id
tiendum? nònne hominem eſſe : planè verum effe ,velſuſpiceri Qui non igno-
crediderim :-fed ex vacca matre natüm rem , præparationem materiæ ad tor
abnuo ; quid ergo ? Diabolus peccati mas animantium , quæ perfecta nuncu
illius gnarus & impulſor , mox vaccam pantur, dependereà virtute ſeminaria,
prægnantem fecit videri: cùm voluit, & formatrice: quæ ad perfecti animalis
alicundè infantem ſurreptum attulit. & f.conformationem opus habet, non ta
vaccæ parturienti , quæ vento gravi- men primarum qualitatum mixtura &
da erat, puerum ſic ſuppoſuit : ut à temperamento ,quodà cælorun'influe
vacca fundi videretur: Hinc nata opi- xu , & folis calore recipit : fed præterea
nio : & puerperfualus ſe vaccæ filiuin, perfecti animantis cooperationem exi
matris putatæ propenfones haulit ima- git, ut cordati omnes Theologi & Phi
ginando . Nam ut verus homo , ex fe- loſophi fatentur , quos citant Conim
minis vaccini'materia ; naſcatur , & bricenſes noftri, eruditè hoc commen
organicæ illa diſpofitio perfecta huma tum refellentes. in 2. de cælo 6.3.9.6.art.
ni corporis, itt vaccæ utéro, & vaccinæ 3.6 #quos ( curiosè lector)ſuadeo cibi
animæ calore ac virtutes perficiatur: id legendos.Illud etiam conſidera , homi
philofophos omnes mecum arbitror ; nem quoad corpus ſicgigni, vel fibi in
inter afóvata ; computaturos. Illud his verbis contradicere,velhoc tantum
verò Manili, monſtrorum productio- ' dicere , ficmonftrum gigni poſle : imò
nem aftrorum influxibus & fato Stoi nec monſtrum quidem : quia inanima
co aſcribentis , fe &tæ eſt deliramen- tum , quæto enim qua illa humanicor
tum . poris maffa anima animabitur ? buma
Permifcet fepè ferarum nalat hoc eft delirium ParacelG ,hæreti
Corpora cum membris hominum : non ſemi- cum ,utalià oftendi:ferina ; ſed ferarum
nis ille : anima non poteſt humanum corpus in . -
Partuserit ; quid enim nobis communefeo | formare; quia longè aliasrequirit diſ
4
riſque poſitiones , longè diffimiliores , quàm
Quiſve' in portenti ; noxam peccarit'adul- l'anima bovis & canis,conftätcamécor
ter ? pus caninum à bovis animna informari
Aftra novant formas ; cælumque interferit non poſſe , qualeergo hoc monſtrum , :
Ora , '. aut quid futurum ?
Cæterùm : Andr. Cæſalpini Para Certum eſt monſtra naſci aliquan
doxum : fine ſemine, bruta perfecta e- do divina ultione. Docet Dockumen-
qqos, boves,clephantos,imò & homi- ! Gum Friſiorum pæna , ob corum E
nem quoad corpus;ex Solis calore, & piſcopum S. Bonifacium cum focijs
pptredine ſola naſci poſie : quod mul- cælum . Nam horum Sanctorum indigo
tit probare conatur ; libisi Peripatetit, nam mortem ( ait Kempenſis ) in filios *
2 33 filio
 DISQVISITIONVM MAGICARVM

ç filiorum Deus vindicavit : ut paßim ex eo Nobili cuidam venationisgratia feſtos

rum familiis ( quorum maiores tam nefa- dies prophananti,ex uxore natam pro
rium ſceltes perpetrarunt) in hunc diem vi- lem canino riĉu , & auribus bracco
deantur in occipite habere,groffos crinesſub- ferum (ut vocant)more flaccişac depen
albi coloris, in modun caudæ cuiuſdam bru - dulis.
ti animalis ,ut iuftè dixeris.
Sentit adhuc proles,quid commiſere QVÆSTIO Xv.
parentes.
>
Ita Cornel,Rempius Dockumélis, An ſint unquam damones incubi & ſucesa
i lib 2.de Orig. Frifior. cap. 21. Imitemur ba , d an ex tali congreffu proles nafci
Samſonem , & caudam caudæ conne 4 qucar?
Etamus, ſcribit Polyd . Virgilius, Hift.
Angelor. lib . 13. in hanc fententiam : ed XIOMA I. fit ,Solent malefici & to
que Rex Henricus
quod piriduse . oſtenderet fele
II contendere le A Micum Lansete
infenfuip B.Thomæ Cantuar. fanctum cubis :ha vero incubis: actum Venereum ex
virum ,jamic vulgò negligi cæpiſſe.contem . ercere. Perperam hoc negarunt com
ni , & odio haberi: urcim vidifitaliquan- plures hæretici;inter quos pars
do stredum :qui vicus fituesej? ad ripam Me- gatiya communior videtur; ex Catho.
ducia fluminis, quo:lflimen Roceftriam al- licis etiam nonnulli : ſed pauci admo
luit : eius loci incolæ cupidi bonum patrem dum , ex Belgis Philippus Broideus, ex
vita defpectum ignominia,eliqua ufficiendi: Italis. Cardanus Ponzinib. & Bapt . à
non iubitarint amputare caudam equi, Potta, led horum auctoritas non mag
quem ille equitaret , ſeipfos perpetuoprobro na , li cum contrarium allerentibus
...obligantes. Nam poſtea nutu Dei ita accio cam componas.
dit , ut omnes ex eo hominum genere , qui Placuit enim affirmatio axiomatis
id facinus feciſſent , nati ſunt inſtar bru- | adeò multis, uit verendum ſit ne perti
torum animalium caudati. Sed ea infa- naciæ & audaciæ ſit ab iis diſcedere:
miæ nota iampridem , cum gente illa eorum Communis namque hæc eſt ſententia
bominum qui peccarunt , deleta eft. ] Sic | Patrum , Theologorum , & Philoſo
Polydorus : cuius ultima clauſula, an phorum doctiorum , & omnium fere
in gratiam adfi &ta , an ex vero ? no læculorum atque nationum experien ,:
.-vitDeus, convitium certè in gentem cią comprobata. Utcæteros taccă, vo
..totam manavit , & durat inter homi- , luere Plato, in Cratylo, Philoſophus, &
nes protervos; qui, linguæ petulantio vetusSynagog? D. Cyprian D.Juſtinus
ris , nihil habent penli vera an falla Mart . Clemens Alexand. Tertullian . &
effutiant. Siquid talis dedecoris, per. alii, qui vetuſtioresparres, in eo quod
maneret, Guilhelmus Tookerus Re- volueruntdæmones,polle cum mulie
ginæ ſuæ , etiam huius appendicis de- ribus rem habere,optimè ſenſerunt,in
mendæ virtutein mirificam . cribuil co verò à recentioribus iure reprehen
1 ſet. Citra jocum : apud Thom .Can- duntur,quòd dehujuſmodiconcubicu
tipratenſem reperio , libr. 2. de Apibus. | Moſis etiam verba , de filiis Dei & ta
liabus
 LIBER II. QVÆST: XV . 138 :
liabus Caini receperunt . Solidior ergo trici ſic infundere , vel nacurali viat-
adhuc probatio hujus fententiæ delu. trahendum exhibere ; & muliebriſe
nfitur à D. Hieron . in c.6: ad Eph . & mini commiſcere . Hanc concluſ.te
D.Aug.quem communis ſcholaTheo nuere auctorespoſtea citandi.
logorum cum D. Iſidoro ſequitur : & Axjoma Ill. Attamen demones neque
pro eadem pugnae Pulla Innocentii 8. unt'vi ſua & ex propria fubftantia,more a - "
Pontif.contra maleficos. nimantiam ,generare.
Probantur hæc rationc & fimul Probatur , quia nec dæmones in .
cxplicátur:Dæmones(quod poftea do ter ſe ullam habent individui, vel fpe
cebo ),pollunt defunctorum corpora | ciei multiplicationem , nec dæmonies
allimere, vel de novo libi ex aere & a corpus acreum , vel ullum habent om
lits elementis ad carnis fimilitudinem I ninò ( ut contra Platonicos M.Anton .
palpabilia effingere ac formare poffunt Nacra. libro 7. de Deo, fol. 75. docuit,
illa pro libiro niovere & calefacere, fi Franciſc. qnoque Georg & Caietan .
ergò poſſunr,quem natura non habent & tenendum eit) quarè nec in proprio
ſexum artificiosèexhibere, & virisipe: fuo corpore commiſceri poflunt , ( lit
cie fæminea', fæminis ſpecie virorum optimèdocetPerer. d.lib.8ediſpenſ. 2. )
aboti, & has fubjicere & illis ſe ſubfter nec ullun lemen ; nedum prolificum ,
nere , poflunt etiam aliondè acceptum quantumvis tenue , habent ( qui fuies
verum femen adferre , & naturalem error Marci Ephelii,Joſephı: x fortal
ejus emiffionem imitari. Poflunt ergò. tis Athenagora, Tertullia , & vetuftio
illa omnia facere,quæ axioma iftud priorum illorum Patrum .)quomodo pro
mum fupponit: quodcùm pollint , & prium ( emen habere pollint, cum fe
cos facere docearexperientia , non eft men fit ſubſtantiæ corporeæ viventis
cur dubitemus.
pars, & reliduum cibioptimèconco- "
Axiom . II. Poteſt etiam ex huiüſ aiz ex meliorum ſcriptorum ſenter
modi contubira damonis incubi proles i tia ? dæmones verò funt fubftantiæ
naſci. ] Major eſt difficultas hujus incorporex ; & ideò de luo non pof
axiomacis ; quæ tamen tollitur,quän ſunt corporeum femen præſtare : ſunt
1
do benè & dilucidè rota tes explica- etiam expertes animæ , vegetantis au
tur. Sciendum ergò quod poreft, tem animæ functio eſt naturali calore
( præter ea quæ disimus ) diabolus'fe- cibum aeceptum concoquere. Ideò
men alıundè acceptuin (v.g.in ea , quæ , certiflimum eſt hoc axioma , qnod au
fomnianti viro contingit,illuſione )de cores præcedentis axiomatis adntit
ferre ,& qua cít agilitate & naturalium tunt:'& hanc dantaxat concluſionem
retum peritia , calorem prolificnm in afferere voluetunt ; non veròs præce
ſemine quantumvis ille lubtilis & ae. dentem ſecúdam negarant ſcriptores
reiis fit ac facilè dillipabilis, conſervas ! quidam magni nominis , ut D : Chry
Ie;& illud denique quo momento inu. foftom . & alii; quorum ſententiam re
lier ad concipiendum optimè difpofituli & explicuiolim ,comment in senese
Tabqnode non læet, tum illudma Here.Furent. y.447 .
Quz
2192 DISQVISITIONVM MAGICARUM

Quæ adverſarii objiciunt exempla, 1. Japones talem eſſe volunt: acc deſunt
illutarum aliquando muliercularum ; qui Lutherum in hanc claffem retule.
ca nos non refellimus, nec rejicimus, rint. Et antè ſexennium , in primario
præfertim couteltata illamira apud la Brabantiæ oppido , punita fuit mulier,
querium & Martinium Arelatenf. ſed quod ex dæmone peperillet: & noftris
contendimu s ineptè illos hinc inferre; temporib :us id contigiſſe , etiam Lud.
aliquando deluduntur: nunquam ergò Molina, :ex noftræ Societatis Theolo
id verè contingit , ex particuları affir- gis, prodidit, .& .complures alii gen
mativa inferunt univerſalem etiam af- tium
diverlarum Scriptores allatis.cx
firmativam , in materia non neceſſaria, emplis.confirmarunt. IL
quodineptum eſt . Videte nunc quam levia fint argu
Ducimus ergo : Ex concubitu incubo menta , quibus hanc alii ſententiam
cùm ex muliere aliquando prolem nafci pof- impugnant,maximè Nic . Remi.quo
fe: & cùm prolis verum parrem non fore da rum primum arg eft. Damon & homo
monem , fedillum hominem ,cuius ſemineda ſpecie differunt.ergò ex hac copula le
mon abufus fuerit.Negarunt hoc Plutar- qui nequit proles. Refp.conſequenciam -
chus, in Numa , Paracelſus hæreticus,' effe nullam , cùm quia ex equo & alina,
Vlric . Molitor dePythonicis mulier.cap. ; & aliis ſpecie diſcrepantibus animali
ult.& Nicol.Remig .lib.1.damonolat.c. | bus muli,thoes, leopardi , pantheræ &
6. led argumentis fulti leviculis : non ali.: hybrides gignuntur: tum quia gr
negat,dubitat,duntaxat Bened , Perer. neratio hic non tribuitur dæmoni, led
noſter , lib.8 in Geneſ.difp.3. Sed hoc olin homini , cujus eſt ſemen , ut rectè D.
affirmarunt Ægyptii tefte Plutarcho, Thom . quodliber.6.a.Soad 6. & ided
& affirmant communiter Scholaftici, hic ex.homiye,hoc ex . viro & fæmina,
qui omnes etiam optimi Philoſophi naſcitur homo.
fuere. Probatur manifefta rationc.ex 2. Argum . Dæmon eſt.expers vitæ , & .
iis, quæ dicta fuere pro explicatione 2. origo mortis, ergo nequicelle auctor
Axiom . Accedunt plurina exempla ab & origo actus vitalis. Reſp. Vim hanc
il'is & aliis parrata : quæ li vera funt, vitalem non ineſſe dæmoni , ſed ipli
haud dubiè juxta has concluſiones ex- | ſemini : Sicut vis calefaciendi non in
plicanda funt. Vetuſtas obtrudit ſuos eft ſcypho propinanti , feu tubo furt
ſemidcos,Hercules,Sarpedones,Æne- denti , ſed ipſi vino . vide D. Thom.
as,Servios Tullos ; Anglia,Merlinum : ſup.ads.. & Sprengerum 1.p. Mallei q.
Pannonia , Hunuosex Arlynis ftrigi-4.ad 2.
busGothicis & Faunis natos .. Chieza 3. Argum . Semen, quoddæmon in
cap.27.p.2.hiſt.Peruſ. ſcribit in Hifpa-, fundit, lagæ fatentur elle frigidum &
niola ſolitum Crocoton dæmonem nullam adferrevoluptatem , ſed hor
miſceri mulieribus , & ex co natos bi- rorem potiùs : quarc nec poterit indè
cornes naſci . Clivenlum quoque du- l generatio conlequi.argumentum hoc
cum ſtemma huc retulit Helinandus fuit Marci Ephefii , apud Pfellum .
, 11.4.apud Belluacenſem . Xacam ſuum .Confirmat Remigius confeflione fa
garum ,
 LIBRI II. QVÆST. XV. 193

garum ,quæ fallæ ſunt, omnem ſenſum | Quæritur autem , non tàm quid fieri
voluptatis è tali copula abeffe, imò & foleat , quàm quid fieripoflit. Vndè
ſummum ſe dolorem percipere . Refp. | ad confirmationem quoque argumen
cogit argumenti futilicas , quàm vel. ti , patet ſolutio : voluptatis ſenſum
lem me plura in re inapi & ſpurca re quando abeſt, abeſſe: vel quia Deus id
fellenda, ipſumere verba. Certum er- prohibet providè,vel quia dæmon vult
gò videtur dæmonem , quando vule , cum non adeſſe: ut ſic majorſit peccati
lub certi alicujus viri fpecie delude- fæditasatquemalitia ,adeſſe autem po
re , & non vult leire ſe elle dæmonem, teſt hic ſenſus: fi Deus non prohibeat,
tunc quam poteft aprillimè imitari , & dæmon velit , cum à ſuccuba per
quæcunque in veri viri & mulieris co- cipi : profectò quæ ad delectatio
pula requiruntur : quarè neceſſariò nem in hac fpurcitia neceſſaria , hæc
tunc curat, ut ſi quidem vult genera omnia dæmonem incubum adhibuil
tionem fequi, ( quod rariſlimè acci ſe non rarò , conftat exemplis illis,
dit nec enim ipfe ſua unquam cauſa quæ narrant plurima ; Sprengerus,
generationem intendit, qui libi fimi- Binsteldius , & Ananias , & potilli
le ncquitgignere: ſed aliquando dum- mum uno Sardicenſis lagæ , & Virginis
taxat, in gratiam ſuccubæ id optancis, Hiſpanæ nobilis deceptæ ,, quæ inve
conatur generationem ex alio femi- nias apud Torquemadam Dialog. 3. &
ne ) adhibeat neceſſaria ad genera . Grilland.quaft.7.numer 8. & 9.idem ex
tionem : quarè & prolificum ſemen plurium confeflione afferit alfonſ.à
quærit, & inventum conſervat, & tan Caſtro libr. 1. de iufta baret. punit . capio
taceleritate perfert: ut vitalis fpirituste 16 .
non evaporetur , & quando ac quale 4. Denique addunt : haud effe cre
oportet infundit : Quando verò non dendum : Dominum Deum concur
intendit generationem : tunc intun rere ad huiuſmodi actum aut ani
dit aliquid feminis inſtar , calidum ta mam tali corpori ex hujuſinodi coitų
men , ne fraus deprehendatur : fic - nato infundere
infundere , & inchoato dæmo .
que etiam corpus aflumprum tempe- nis operi coronidem addere.Refp. dæ
fat, ne contactu timor , horror, aut monem quo ad naturæ operationem ,
aſpernatio adferatur. Sed quando cum hic dumtaxat efle inſtrumentum , &
illis rem habet , quæ dæmonem elle nó | applicare folummodo agens principa
ignorant : ut plurimum ſemen ficticiú į le : quod eſt verum lemen huma
& trigidum exhibet, ex quo concedi pum . Deum itaque concurrere ad ul
mus prolem naſci non polle. timam dilolitionem organici corpo
Deindè conſtat , fæpè cuniinterro- ris , ab humano femine nati: acciden
gare ſuccubas num velint impre- rarium verò quid eſſe , & morale dum .
gnari? quæ ſi allentiantur , allumit taxar , peccarum fagæ atque dæmo
verum ſemen alandè actu carnali de- nis malitiam , juvat Deus , ut auctor
alum , ut dixi, & docet Sprengerus a naturæ naturam , peccato vero , cuius
Аа au fter
ap.z.mallei q.1.c.a.
294 DISQVISITIONVM MAGICARUM

auctornon eſt , non adminiculatur. Si in fætu alendo , & alia penè innamera
quid huiuſmodi valerent argumenta. naturæ arcana : quæ oninia utruin tam
fequeretur, nequeex fornicatione, ne multa , tamdiu dæmon in affumipto
que ex adulterio , neque ex incæſtu, corpore queat præftare, plurimùm du
proles gignipoſſe. Reſpondent diver- bito , & potius arbitror non poffe : fi
Iam eſle rationem : quoniam in his ordo ! pollit , etiam fuccuba poterit conci
naturæ fervatur , non verò in illo dæ pere. Interea dum quis convincathæc
monis Hymenzo.Hæc refponfio frivo. illum omnia pofle , cenſeo , quos le
la eſt. nam etiam in cafu noftro naturæ gimus matre ſuccuba dæmone natos
ordo.quo ad phyſica generationis præ- vel ſuppoſititios fuiſſe alterius fæminæ
cipua principia , ſervatur. natura enim veros partus, vel ab alio dæmone pro
dumtaxat poſtulat , ut ex viri prolifico Tem ementitam , ut non rarò contin
femine , aptè mixto ſemini muliebri , git ,, ad priorem ſuppoſitivi partus
fraudem lubens retulerim cum lo.
prolesnaſcatur.Vlt.Molitor argumen
tatur,ſecundum Conciliatorem princi. Reynardo [ libro de peregrinat, generis
pium gignendieſt cor : ergo dæmonil. hum . ſerm . de impugnar. hom . per dia
lo ſemine non poteft ad generationem boli ] quod dePictavorum Comicum
uti . quia decît virtus cordialis calo ex Meluſina origine referunt fabulo
rem ,ut oportet, temperans . Reſp. fivè à fæ Francorum Hiſtoriæ , item de Ane
corde ſivè à cerebro vis gignendi oria- degavenſis familia ſtemmate Polyd.
tur , ſpiritus genitalis ipſi ſeminieſt im- Virgil. a & alterias cuiuſdam , ex Gal.
plantatus in ipfa feminis ab humano frido narrat Vincent. Bell. b & quod
corpore deciſione dæmon verò hunc exore ducum Bavariæ & Saxoniæ ac
fpiritum cum calore ſuo tantum con ceprum narrat Sabinus c : nec admo-
fervar. dum dillimile , quod de nobili Bavaro
Quid igitur, dicataliquis , etiamne narrant alij , ci , cum defunctam uxo-
ex viro incubo, & dæmone fuccuba li rem ferret impatientiùs: quadam no

beri naſci poterunt : hoc ne Ægyptij | Cte fæminan redijſſe , ſequc reſuſcita
olim concedebant , nec ego credide tam dixifle , & marito convixifle , &
riin fieri poffe. Longè enim plura hic ex eq liberos ſuſcepiſſe : quodque fua
requiruntur , & ad prolis generatio- rurum prædixerat , tandem , convicijs
nem partumque longè plura matres & blaſphemijs non ſe abſtinente ma
quam patres ſuppeditant, in concepi rito , fubitò muliebri veſte penes il
tione par fortè utriuſque conatus:poſt, lum derelicta , evanuiſſe. Demon lic
omnia folius ſunt matris , requi- | Nobili huic impoluit, & aliunde ſub
ritur tractus temporis , ut femen in tractos furto liberos libi ſuppoſuit. Ad
corpus organicum commuterur , & | poſterius genus fraudis refero parou
abſolutiſtima illa humani corporis ar los: quos non ex incubis , ſed per frau
chitectura perficiarur.requiritoreriam dem , quaſi ex fuccubis dæmonibus
continua vegetantis animæ operatio natos vulgò Cambiones vocant : & fe
runt
al.13.bift.Angl. b Hift.3.2 :16. Nesin Meramo. Ovida!
 LIBER II. QVÆST. XV.
runt adeò cſſe lacte inlacurabiles , ar, | quæ virtuti divinæ reſervatur: id, fine
ctiam quatuor nutricum cumis ex- lpeciali miraculo fieri non poteſt.
hauſtis , macilenti perleverent. pon - 1 Propterea , cum Calviniſtæ negant
!
derofillimi, tamen , & tandem poſt ali- | koc ſeptum virginitatis in partu Chri
quot annos evaneſcant. Itali, à conti . Vi Domini clauſum manfiffe : præci
nuo vagital , Vagiones appellant : Ger . puain certèmiraculi & veræ virginita 1
mani,ut indicent ſuppolitivoseſſe, no . tis prærogativam tollunt. Exemplum
minant, Wediſebalg vel Wedi feltindi quoque de Bambergenli puella, quod
de his vide Spreng. 2. p. mallei q. 2. capite recitat a Oiderius , caute legendum
ſeptimo Guilh. Pariſ.p. ult. deuniverſe ,ca- eſt,& de mentis tantum virginitate ac
pite vigefimo tertio. Anan . libro quarto de cipiendum; carnis enim integritatem
nar.dem.Motiorem de Pythonic mulier.ca . aniſerat per eandem copulam , qua
pite fexra. conceperat. Nec à viro mulier cognof.
Talem arbitror firille puerum ,quem ci poteſt, ſine virginitatis jactura , nec
per Galliciam & aſturias Hiſpaniæ an . imprægnari , niſi cognoſcatur. Scio
te annosis.Mendicus quidam ,fumma quid multi fcriptores narrent de va
cum defatigatione humeris bajulabat: riis, quæ conceperint dumtaxat ex ſe
cum ex noftris eum quidam in itinere , mine , quod in balneo,in quo illæ lotæ ,
repertum prope flumen, ut tranfiada- priùs fuerat effufum ,fed non credo , &
ret, miſericordia motus,retro le in ju- video id etiam negari ab Andr . Lau
mentum ſuſtuliflet , vix valida beſtia rentio libro octavo . hiftor. anatom.
potuit eum in alteram ripam expone q.11 . quia neque virtus attractiva ma
re. Paulò poft mendicus comprehen- tricis , tam à ſe longè queat vim exſe
fus,fatetur eum puerum , non puerum , rere , neque aqua folertiam habet,
ſed diabolum ,fuille , qui ſibi promilil quam dæmon ſpirituum evaporatio
ſet, omnes ſe ad eleemofynas ciconfe- nem prohibendi, & femen illud, lifa
rendas pellecturum , quamdiu fic cir- i cundum fuifler , fundum aquæ pe
1 cumferretur habitu pueri morboli, & tiffet , non ſupernatafler. Sic He
falcuis involuti . bræi fingunt Benſyram ex filia Jere
His conſentaneum eſt, poſſe damones i miæ Prophetæ natum . Sed mentiun
efficere , ut virgo mente & corpore perma tur. Ieremias enim virgo manſit. Si .
nens,non tamen fine virili ſemine concipiat. mile refert Averroes & de alia Alex,
probatur, quia poteft virgini dormi- | Magnus de format. hoininis capite pri
coti & ignaræ aliunde fumptum ve mo. Minusincredibile eſt, quod ſcrie
rum & fecundum ſemen , fine con bit D.Thomasb , poſſe fortaſſis mu
grefTu carnali , hymene aliilve clauſtris | lierem , abſque miraculo & ſalva vir
virginitatis incorruptis ,infundere. Utginitate omnimoda , concipere : ficut
autem in partu virginitas conſervetur, ! ( ait ) diciru accidiſſe cuidam puelle iam
hoc dæmon nequit, cum enim ab hoc | pubeſcenti , quam propter pudoris cuſto
vera corporum penetratio requiratur: diam in lecto fuo pater habebat : qui cum in
Аа 2 ſomas
1 Formic.c.so.hs. b Thom.quod 6.art.18,
 393 DISQUISITIONVM MAGICARVM
fomno pollueretur , ſemen eius ad matri-
cem filie deſcendit , indepuella concepit,
hoc ſequitur, & à dæmoneidem præ-
ſtari pofle , contendit Abulenlis com .
in c.19. Gen.
Item quæriſcio , an dæmones cum
fagis nonnunquam exerceant præpo-
ſteram libidinem ? fciendum hoc la-
mum , cratiffimum , calidiffimum ,
ſpiritibus affluens, & ſeri expers : Id ve
rò eis facilè effe conquirere , deligen.
do homines calidos, robuſtos , & abun
4
dantes multo femine, quibus ſuccum . TO
bant: deindè & mulieres fimilis con
ditionis , quibus incumbant: & utrif
que & viris , inquam , & fæminis, vo. 1

trunculatoribus. Quidam , ut poſt . luptatem maiorem folito afferendo , tan .

comp. Theolog. & Antonin , 1.p.ſum . tò enim abundantius ſemen, emittitur ,
titul. de luxur. Ponzinibius, de Lamiis quantò ( ait ) cum maiori voluptate excer
numer. 64. & Benedic. qui hos non ci nitur : poterant verò illi voluptatem auge
cat libro fecundo , peccat. fum.6.8. hoc re, & titillandoplurimum , & imaginario
omninò negant : neque id comper- niplurima ad rem facientia repräſentan .
tum confeßione Sagarum Hiſpaniæ , do. plurima enim pars venereorum mo
Germaniæ , Galliæ :fed de lamiis Ita- tuum ab imaginationefluit. Quòfit, ut re
liæ id quafi notiflimum affirmat Sil.l.gioſi viri , & Deo adeò dediti, utimagi
veſter Prieras de sirigomag. & Ananias nationem etiam compefcant , eiuſmodi mo
abr, 4. denat.dæmon. fol. 148. & etiam, tus non perſentiſcant, Robuſti ergò & gran
ab illis affirmari fatetur Ponzinibius des, ut naſcerentur , ita poterunt demones
fupra. Nimirum nihil adeò lordidum procurare.
eſt,quod non Xaxbpyàs iſte ſubeat, ut Hæc ille doctus límul phyſicus &
hominum animas certiore exitio in Philofophus , deco quod fieripotuit
volvat, ideò offert cuique, quo illum præclarè, ſed erroneè , quarenus Gi
capi poſle ſperat. Nec ullum ſcelus eſt, gantes illos SS. putar ex dæmonibus
quod fæx'iſta hominum averſetur. incubis & fuccubis ita procreatos ,
Poflunt itaque Iudices etiam de hoc i quod jam à Theologis, improbatum
docui. Nos indè ſumarnus tantum ,
inquirere. Nec ratio ulla eſt, quæ con
trarium convincat . Porrò leiar con- non repugnare hoc dænionis poten
feflarius , tunc videri elle duplex cri tiæ & induſtriæ . Nam Gigantes fuiſſe ,
men mortale ,unum contra genus, al- impude ntis prorerviæ fit negare, cum
terum extra vas rarurale: & ideò gra- | in S.S.teſterur Genef capt6. & omnium
vius peccatum , quàm fi cum dæmone Gentium Annales Gmilia multa pro .
more humano , ac natural commiſce ferant. Diodor.l's & 9. Plurarch. in ser
rentur . torio Philoſtratus, in Heroic. Plin. Solinus
Vltima in hac quæſtione dubira- Marian.Scotus & alii, memini menon .
tio nafcitur , Vtrum vimagica fieriqueat, nulla notaſle adverſariis in Senecæ Tra
ur gigantes nafcantur, vel pigmai: Quoad ! gædias: & miror Goropio Becano pla .
Gignantes Fra. Valeſius d. c . 8. affir- cuiſſe ,cam ardenter in ea, quæ de Anr
mat id fieri poffe, li dæmones ſeligant verpienfi noftro Gigante narrantur
femen non qualecumque , fed pluri- I declamare. Dentis cius magnicudinem
tere
 297
LIBRI II. QVÆST. XVI.
ferre non potuit. quid illa tamen, ad remanlile ; quod etiam in denre illo
maiores inolares Siculorum Ciclo- Antverpienli olim vilebatur. Hetruſ
pum ,quos vidit appendit,penes ſe, in corum gigantuni vetus quoddam , An .
lignis hiſtoricus . Thom . Fazellus ha- | Pomponij lethi epigramma meminit ,
buit ? Non iniucundalectio verborum Britannicorum Camdenus : aliorum
eius opinor futura civibusmeis, 'it hoc ! alij.
antiquitatis patriæ cymelium libi ab Ipſe Divus Auguſtinus ſcribit ſe vi
homine Campinienfi tam facilè extor dile in littore VticenG molarem den
!
queri non patiantur. Prolixa planè res tem adeò magnum , ut molaribus cen
eſt,adſcribam & decerpam breviter. ad tum communibus poffet exæquari , lib .
Erycem montem anno 1342.cadaver in 15. de civitat. Dei , cap 9. Prætereo quæ
antro inventum portentolæ magnitu . Franc , Patricius Dial. 3. de Hift.ex He
dinis, cuius anterior cranijpars aliquor mone Eremita de Emiphimis & Gygi.
Sicilienlium modiorum capax erat : cu nis rerulit, quia fabuloſa.
ius etiam Bocatius fecerit mentionem Reftat de Pygmais : poffedæmonem effice
Tib 4. de Geneal. Deorum cap. 68. Anno 1 recaufis contrariis adhibitis , ut ad iuftamı
1916. in Mazareno agro cæmentarios humani corporis ftaturam hominesnon per
effodiſſe cadaver hominis cubitorum veniant , non eftdubitandum .Sic enim vi
ftaturæ circiter 20. caput habens dolijdemus artificio humano , nempe potu
inftar, molares dentes fingulos , uncia- viniaduſti, & incluſione in ollis paruis,
rum s.pondusæquaffe ,quos ( ait) ſe'vi- i pufillosilloscatellos, delicias domicel
dille . Penes ſe alios eſſe non paucos, larum parari : & lucri avidi parentes ,
Melillis effoſforum gigantum dentes, impiè certè , certis medicamentis effi
quaternarum vnciatum : habere quo- ¡ ciunt,ut filijpumiliones naſcantur. O
que le os humeri latiflimum & penemnino tamen crediderim hac in re mi .
monftrolum alterius gigantis Hycca- nimam quoquo corporis humani quão
renfis. Duos fibi molares alios, 4. fin- , tiratem , etfiignoram dari , infra quam
1 gulos unciarum , datos à Simeone Pi- nequea : anima rationalis potentijs ſuis
glione , cadaveris 18. cubitorum propè , uti , & efficaciter corpus illud informa
Panormum , anno 1547. Sequenti an re.Quare ſcriptoribus etiam illis aſſen
no ibid .a Geor. Adorno cadaver aliud , tiorqui
, licet agnoſcant cubitales ſe
cubitorum 20. repertum . Iatralis an trium ſpiramaruna homullos, quos
no 1550. inventum cadaver cubitorum Pygmæos vocant, gruam hoſtes, poſt
circiter 22. cuius capur 10. ferè cirçui- Ariſtotelem lib. z . de hifto animal.cap. 12.
tum pedum meoriebarur. Addir mul- ! Philoſtrar, in Hercule dormiente Plinius
ta fimilia , quibus fingulis recenfen- libr-7.cap.2.Claudianus,luvenalis.Soli
dis non eft , cur inhæream illud no
nus, & alij deſcripſere: tamen merito
tat cæteris etiam ollibus in cinerem arbitrantur , eos non eſſe veros homi
contactu tandem abeuntibus dentes nes,fed bruta ,vel monſtra, & ad claffem
noftris fimiles , fed maiores , integros, Simiarum referendos. Vide ſi lubet,Gel
cftigiacos , ſubalbos , & carie carentes lium lib . 9.6.4 .Cælium Rhodiginum lib. 4.
Aa 3 lect .
1198 DISQVISITIONVM MAGICARVM

lect.antiq.cap.3. & Cardanum libr.8.de re iaculis luis penetrare. Aliud itaque far
yum varietat. Lud. Vivem in ca.8.libr.de tisingeniosè.commentus Lyranus, ro
ciu . Dei .& Bonifacium Simonettam lib . 4 . bur Tyri deſcribi, & munitionum eius,
epift c 10. Repertam anno 1600. in Pe tale, ut etiam à pumillis iſtis turres de
Fuvia Nanorum provinciam , indè ſcri- fendi potuerint contra hoſtes poten
bitur litteris P. Ruizij, quas hoc anno tiſsimos. Contortum id quoque,ne ſa
1601. legi. tis benevolum aut conſentiens contex
Nec negari poteſt Pygmæos fuiſſe ; & tui. Reor omnino , cuftodem ſeu robufto
faturæ breviſſimæ. colligo utrumque rum , ( uit vertunt LXX . ) mentionem
ex loco Ezech.27.verf.11 .Pygmei in tur- fieri; ſed hos vocari Pygméos: non quod
ribus tuis ; ( cio hoc aliter & aliter verti, ftatura tales,ſed quia currestam altæ ,ut
viri etiam fortillimi & maximiin imo
& verſiones poni à D. Hieron . ad eum
locum :fed nofter meritò fecutus eſt A- verſantibus vix cubitales apparerent.
quilam ita vertentem , Symma. Medos fic vulgatam cum LXX . verſione &
vertit ,quod placuitTheodoreto ,Chal cum Hebræo fonte conciliari debere,
dæus Paraphraftes, Cappadoces. Verú y nunc quidem cenſeo,paratus ſequi do
eit de vocis radice , & ideo Theodotion, centem certiora .
non fatis certus , quid Tog tignifica De pumilionib.his ex Nonnolo iſta
ret, Hebræum Dhangammadim re. Photius Bibl. fol 3. 82 drò Tº becày
tinuit. Divus Hieron.gnarus, TAX lig - whéork tã Novvbow , ÉTI TÙY BOXSTW
nificare,cubitum brachij, ſeu menſurá tão výcWVXQTWNTYxők Tolò di ti owiBy ,
cubitalem Iud.z.verf.16.vndè yox cu θαύμα και ακέσαι , ενέτυχε γάρ έσι μαρ
bitalis,vertir,Pygmeos, quorum hæc eft quv refug idéav éx891V devpwzívny. Bpão
menſura ſtaturæ.Item Diu .Hieronym . i xerétois g. To péyesoo iguélvor till
ad vocem Grecalm Aquila attendens , χρόαν υπό δ τριχών δεξασυμμένοις. Διά
Pygmeos non accepit , ut nomen pro- TAVTÒstē cúpatos.EITOTOO Tois dvd pcs
prium , ſed ut appellativum , quia in σικ γηναίκες παραπλήσια και παδάρια
terpretatur bellatores promptidimos, έτι βραχύτερα και των παρ' αυτούς ανδρών.
giati deducatur από της πυγμής , cuius | γυμνοί δε,ήσαν άπαντες πλυν δέρμαι τινέ
vocis una interpretatio eſt, pugna ſen mixpõ Thucydw wep exáĀUATON , APO6.6k
pugillatus, altera menſura cubiti,quod Tes duoiws& volpes te ni yuvāxes .dyprow
ſequitur Diu. Auguſtin. libr. 16 de ciu. lè oudèv éwideixe to udě dvšpepov å med
Dei cap. 7. Hinc oræ variæ mterpreta- 1 g pwvev žixou Mèvedvsportiva , GyvasOMA
tiones. Quibus videbatur de Pygmais | δεπατάπασι τεμ . Λισλεκτομτοίς τίπε
illis proprià dictis accipienduni, qui- sioixos drasi.
dam comminiſcuntur , eosfuille belli
coliſſimos,vilusacuullimi, & fagitran
di peritiflimos,& ideò illis turrium cu
ftodiam permiſfam , fic Dionyſ Car
chulian . Verum id undè probant/ certè
QVÆ
vixcrcdcudum , potuifle eos loricam
 LIBRI IT. QVÆST. XVI. 27779

perſuadere, quá velvini copia oppreſli,

QVÆSTIO XVI. vel melancholia ægri ſeſe videre arbie
trentur,ut docet D. Aug: b fint ſane tria
De nocturnis ſagarum conventibus & anve- 1 phantaſmatum genera,quod ab eodem
ra fit earum translatio de loco ad locum ? optime c notatum ; quid cum poſtea ??
quidex hisinferre queas, quam poſle
Rima ſententia eft, huiuſmodi e- l fagas decipi , ſemper autem illas falli
P quitationibus & conventibus illas hincnon confequitur.
dumtaxat cogitatio ne animi, & Diabo Nec amplius probat ; quodad Evo
lica illuſione intereffe: hanc fententiam dium d ſcribens; de viſīs prodigioſiside
cum Luthero & Melanchthone inulti prodidit : fatēmur enim tunc animas nõ
ſectarijtennerunt: a led & Catholici emigare ex corporibus, & Bodinum id
quidam ,ex Hiſpanis integro libro qui- , aulum aflèrere ,deteftamur, fatemur fa .
dā Minorita Fr. Samuel& auctor For- pè fenfus corporeos planè conſopiri. a
talitij fidei,eiuſdem ordinis , & Marti- deoque efficaciter hasimagines obver-
nus de Arles canoniſta, ex Italis Ponzi- | fari, ut experrecti credant ſe audiviſſe,
nibius integro fere libro , Bapti à Porta vidiffe & fecifle , quæ numquam conti
116.2. ſua Magia Naturalis, & cuiustem - gerant.Necignoro exempla multa hu
pore res nondum fatis explorata eratius deceptionis ; utdereo, qui ſe in Di
Alciatus l.8 . Parerg, c.22. ex Gallis Dua tis regia fuiſſe dictitabat ; 'eGennadioj,
Tenus;Ærodius,& Mich.Montanus. ex qui ſe chorisbeatorum interfuiſſe putai
Anglis olim loannes Salisburienfis lib.bat: fdePlatonico Philofopho alteri in
2.Polycrat.c :17.in fin.ex Germanis, idem omnis apparente , eamque docente ; :
vult Phil.Camerar.extremo cap -72.0 de patre , qui clara lucefiliam fuam via
peræ ſucciſivæ , & Vlricus Molitor de dens,ſe vaccam cernere ,putabat. b Nec
Pyrbon.mulieribuscap.8. & hoc ſe ſentire urget, quod eorum corpora invéta ſint
fabindicar Leonard . Vairus l: 2.de faſci- fæpenumero eodem loco iacentia ; nec
Ma.c.13.Sed nituntur argumentis parum inde inota füille , urde varijs narratum
urgentibus. Quid enim foliſne id affe ab Olao Toftato, Grillando , & aliis ; &e*

fitur àmulierculis , utexcidit Alciator huc pertinens iilud in vita D. Gernia

unde igicur tot quotidiè viri docti ,cla- ni; de mulierculis convivantibus ut vi .
7,8: fecundú fæculum prudentes idem debantur, & tamen domirepertis dor
fatentur , puniunturque : Age fint fæpè, i mientibus; & quæ huiuſmodi alia , his
gur dæmone illudantur: fenfibus in enim nihil ampliùs probatur , quàın
ternis externiſque vinctis & fepultis; | decipi aliquando has mulierculas Sed
phantaſa ctiá fortè læſa pertarbataque:i ſemper ita fieri non probatur Vim qui
age, queatdiabolus læſis corporis viri dem aliquam haberet argumentário
bus & animi facultatibus plura homini | illa Alciatiquærentis ; cur non potiùs
in
2.V Fiera :Godelm . Agrippa. b li.7.de Gen ,azt lic.c.11. c Epift.72. ag. Nebri. d Epi
, 108 .
Alex.ab Alex.h6.Geneal.dier. fD. Aug.deep.101 gD. Aug. 118.dec.v.Deicap.18. h visada
e-SMaccar
S. ij.
 DISQUISITIONVM MAGICARVM
in conventu cacodæmonem loco mu- | ubi qui huiuſmodi nænijs anicularum
lieris , quam in lecto cum marito fuifle fidem præbent, videntur excommuni LEM
dicamus: /i lola niceremur præſumptio. cati.Hic canon Achilles eſt adverſario .
ne , nunc non illa movemur, ſed unami. | rum , hunc urgent , hunc interquent,
miomniumætatum , & nationum , & Reſp. librum illum non eſſe D. Auguſt.
utriuſq; ſexus etiam Ecclefiafticæ fun- nec etiam D.Gregorij,cui tribuit loan
etionis , & ordinis nobilium reorum nes Beerzius Carmelira , in 1. præcept.

confeſſione; contra quam nulla vim expol. 4. cap.4. ſed Hugonis Victorini,
habet præſumptio , Michol patris ſatel- vel Hugonis Eteriani : & cuiuſcumque
lites decipit in Davidis locum ſubſtitu- fit , non eſſe aliam eius ſententiam , quá
ta ſtacua : a lic etiam poteſt & folet dæ- prædicti Canonis.Quidamelevant au : 57
mon abſumpto corpore, & in lectolo . Etoritatem Canonis ,quia fieconcilium
cato dicere maricum . Nam ftrige ad taniùm Provinciale , quod errare po.
conventum profecta , ne inaritus eam ) tuerit: fed mihi non placetcò confuge
abeſſe deprehendat,ſolet eum.confopi- re.
re, vel quid aliud fupponere , quod ea Alij negant eſſe concilij Ancyrani ,
rum vicem luppleat, utmaritus exper- eò quod in Cócilij huius exemplaribus
giſcens uxorem eſſe putet , doceturhoc Græcis aut Latinis hodiè non exſtet:
actis iudiciarijs . Quædam inquiunt verum neque hæc folutio mihi placet:
tonftrix Forpachij.Cal. Sept.1587.id ſe ſape quiaCanon reperitur in quibuſdam an.
feciſſe prodidit,atque ad ſopiendum tali fom- tiquis collectionibus Conciliorum , &
nomaritum , ſæpenumero illi aurem vellical- in Damafi(li ipſe auctor)Vitis Pontifi
ſe, dextra manu eo prius illita unguine, quod cum & in Decretis, Burchardi lib. 1.c l.
viam ad huiuſmodi conventusaffectans , ſo- & lunonis p.11 . 6. 30. & retentus fuit in
lebat ſeipſa inungere : Eller uxor decani in Decreto Gratianı iuſſu Gregorii XIII.
Ottingen ,eodem loco & die', infantis inlci- | Pontific.correcto. Malo cum Turrecre.
tram : Seichen May à Speirchen ſcopas ſup - i mata ibi, Victor.n.32. Barno , Alphonſo
poſuiſſe memoraverunt , poftquam eſſent no. à Caſtro, & alijs reſpondere , quædam
men ſui damonis prafut& , ficquemaritis fu- | in illo Canove narrari, quæ per natura
feciſſe.
cum ſæpe rerum à dæmone perfici non poflunt,
Hamburgij non . Iunii 1590. Maria uxor ut alloqui & coram cernere Herculem
ſartoris in Metzer Eſch ,ſtramentorun faſce ! & Achillem , qui ſunt in inferno : item
velut unguine infuſcatum , quiſtatim atque cquitare ſuper veras beſtias , quæ tanta
ipſa domum , effet reverſa, evaneſceret, Ca- 1 ſpacia tam cito , & per aerem conficere
tharina Ruffa ipfum demonem , ſua accuba nequeunt: item equitare cum Diana
tione, eiuſmodi vices aliquando geſsiſſe,decla.. vel Herodiade , cùm nec ulla fit Diana
ravit Hæc Nicen.Remig. d.lib.i ... 12 Dea , vel ſuperites numen , nec Herodias
Obijciunt præterea D. Aug. libr.de , illa falcatricula ullibi in terris æquiter,
{ piritu & anima cap. 28. ubi eadem ferè in inferno cruciata : icem agnoſcereul
verba habes , quæ in cap.Epiſcopi.26.g.s. lam divinam naturam : præter Deum .
quare
a Reg, 19.
 LIBRI II .
QVÆST. XVI. 201
quare huiulmodi afferere :revera hære monem corpora loco movere : idcirco
ticum efler. Alia verò in eodem Cano enim contendit non fuifle Chriſtú Do.

ne memorantur , quæ nec rerum nate: - minum à Diabolo in pinnaculum tem

[æ repugnant, nec vires Satanæ ſupe pli , & montéexcellum ſublatum : quod
rant,uteſt hoc ipſum , de quo nuncagi- confirmat auctoritate Orig.homil.31 . in
tur , & talia non negat Canon poffe Luc. & D. Hieronymusin Matth .& tc
contingere , fed tantum indicare vo merè credidit hoc dicenti Alciato Phil .
luit , non eſſe credendum ſemper ea Camerarius opera ſucciſi,c.72.Sed poftea
AUTO W POTOTW5.contingere ;ſed aliquandocebo longè pluises Patres contrariu
do imaginationis vitio tribuenda. vera tenuiſſe : imò D. Hieron , nihil habet,
itaque Canonis explicatio eft, cos hæ quod pro Alciato faciat. Origenes cia
releos damnari, qui fagis aſlerentibus pertè refragatur. tam verba mutilata
credunt : hæc omnia poſteriora cum citat Alciat. obiectionem ponens , rel
prioribus fibi contingere , prout illæ ponlionem Origenis omittens,
narrabant. Sufficit enim ad opinionis Obijcitur etiam experientia , quod
alicuiusdamnationem partem eius ali- inunctæ , aliquando non translatæ ,ſed
quam fidei contrariam efle, quia verum repertæ iacentes eodem loco , ubi ſe in.
eſt ex integra cauſa , tallum ex quovis , unxerant:hoc de una Abulenfis, de tri
defectu . Atque ita interpretordicta bus vel quatuor teſtatur Spineus ,de a
· Doctoris Navarrij ſatis perplexa locu- lijs alij.Refpond.cum Spineo 6: 30.6 31.
tione non paucos decipientis . Vnde ap- huius rei varias eſſe cauſass tum ex par
paret neque Canonem illum a , neque te Dei,cùm ex parte dæmonis. Ex parte
locum Hugonis repugnare communi huius : quia quando ipfi utiliùs eft, tunc
ſententiæ Theologoruin , vel Quælito - lagas decipit,cas loco non movendo : ut
rum & ludicum receptæ praxi. Sed de lic iudicibus & principibus perſuadeat
hoc Canone agendum copiouſfimè li falla effe, quæ de talibus tranſuectioni
bro quinto . bus feruntur, atq; ita iuſtitiæ executio
Denique argumentatur Alciatus; nem impediat. pactum ergò fruſtatur,
Conventus huius perſonæ omnes in- quando majorem humano generi pere
terdum , .nomine l'ES V pronunciato iniciem indè íperat :pactu ſervat,quãdo
evanuerunt , erant itaque phantaſticæ , Deus ei permittit , & ipfe fperat ſe ſic
& non corporatæ perſonæ ,quia corpo- ' plures illaqueaturum .Quod ad Deum ,
rea res fic nequit evaneſcere. Reſpond: 1 lmit ut plurimum , ſicexigentibus ho.
Sagas que conventui interfuerant, non minum peccatis, Diabolum pacta cum
cvanuiflc : fed præſtrictis cernentium o- Magis inita fervare:aliquando impedit,
calis , à fuis dæmonibus celerrimè ar ut quando iudices curioſitate moven
portatas fuitle:& ficdici evanuifle ; lar- cur ad huiuſmodi explorationes : ut lic
gè & impropriè fumpto vocabulo, pro iudices in peccati pená confundantur,
defierune videri. Neq; hoc dillimulan & quaſi excæcentur. Vtrumque iuſtiſ.
dum , videri Alciatú velle,non pofle.dæ. limè. Ex ijfdem cauſis nonnunquam ,
| Bb vule
111. Man.Al.18.38 .
 1
102 DISOVISITIONVM MAGICARVM

vult dæmon , & hoc ei Deus permittit; } nam.3. Abulenf.in 4.cap.Matth quafl. 47:
ipſas loco movere , & pro ipfis (mula-Beete.diet:6.4.Vi&t.ubifupra Caietan. 2.2.
chrum earum illic relinquere, ut puto quaft.of.art 3. Alphonſ à caftro libroprimo: -
tentur non translatæ , fed illic reman de iuftæ hæretic. punit. capite decimo fexto.
Glle. Sixtus Senenſis libro quinto ; bibliot.annoto -
Secunda ergo opinio eft , quam ve. 73.Creſpetus de odio Satane diſcurſ.15.libro
riſlimam iudico ;: Nonnunquam verèfagas primo. Sebaftiarus Mich.in Pneumalog: An
transferri à damone de loco adlocum , hirco glez.in 2. quaft.unica de arte Magica. a. f .
vel altero animali ( phantaſtico , ut pluris diffico s . Petr: Binsfeld. d . operis concluf.11.
mum ,hoceft,dæmoni affumenti & for. | spinaus contra Ponzinibium , Anani.s libro
manti corpus aereum vel etiam homi- quarto.de Natur. demon . Et nonne Anti
nis in fornia, cas aliquando ternas qua - chrilti temporetalesconventus agnof
ternalue limutaſportanti ) vel arundini cit futuros D.Hyppolit. Martyr. lib.de
vere,ſcoparumvebaculo etiam vero,ſed acto confummat. Sæculi, haud longe princ. hos
& fublevato à dæmone,inequitantes, & cor- movere leges Salicæ , ut patet ex libro
poraliter conventuinefário intereffe .] decimoſeptimo.Et Lambertus Danæus
Hæc ſententia eft multò commu Calvinianus ícribit Genevä сoventum 3

nior Theologorum ,immò & Iuriſcon- eſſe ordinarium propè ſummam ædé,
fültorum practicorum Italiæ , Hiſpa - urex eo refertCrefperas . Sed accipice
niæ ,Germaniæ , inter Catholicos tenent verba Hippoliti : Tünciniquus ille elato ito
etiam fcribentes plurimi. Albi Mágnus nimo damones fuos congregabit humana fpes
apud Cantipratenſem libro-2.cap:57. part. rie ( nonae fic in conventibus tripudiant“
19 cirvelus de fuperftit. p.2 :Capite primo. & commiſcentur cum ſtrigibus? ) & Ros
Guilhelm . Neoburgenfis mox citandus. Tur qui illum ad regnum invitarunt faftidiet:4
Tecremat.ſup.Grillánd.libro fecundo,defor- nimaſque multus inquinabit, quippePrinci-
tileg.quaft. 7 numer 8:ubifatelur ſe fenten- peseis conftituet ex demonibus. ) Facit hoc
tiam mutaſſe. Bafinus de'arribusmagic.pro- quotidiè Diabolus fuperior ,dum ſuum
poſ 9.Remig libroprimo Demonolat.capite cuique ſtrigum dæmonē'm giſtellum
decimo quarto,vigefimo quarto ,vigefimo no attribuit. Tertullianus lib . de anima c. de
no Auctores Mallei nõ uno loco, Penna in Di- fomnijs, affirmat ; domos quoque hominum
re &t. Inquiſitor.part 2.comment:68: & alii. demonijs patere, nec tantum in aditis ; fed ?
Pet.Dainianus epift. 4. capite decimofepti- ' etiam in cubiculis homines eorum imagini
mo.& recétioresmedici,utRonſſems mox i bikseircumveniri.]
citandus libro fecundo demorbi venef capite Videre nunc quo pacto hoc myſte- -
octavo . & libro tertio capite octavo. Cefalpi- rium iniquitatis operetur iam olim .
nus inveſtigat; demon. capite vigeſimor & huc enim arbitror referendam quod
Theologi crebro numero hoc afferunt, abs Guilhelmo Neubrigenſi in hinc
rem diligentiflimè diſcutientes , Ioann . | modum traditur, in provincia Deirorum :
Dodo in Apolog .contra Franc: Samuelem , haud procuià Loco nativitatis mca , res mira
Guilhelm. Parifienfspart:plt..de'univerſ.ca- bilis contigit,quam à puero cognovi. Eft vicus
pise vigeſimo tertio.Silvefter in verba harefis, aliquor à mari Orientali miliaribus diftans,
inxta ..
 LIBER -' II . QVÆST. XI. 103
riuxta quëfamoſa illa aqua, quas vulgo Vip | Theologus Doct.S. Germani de la Hayaprior
ſe vocant. Ex quo dico rufticus quidam.ad : apud Ebroicas ad perpetuum carcerem damo
ſalutandum amicum in proximo vico.com natus eſtyob falfa religionis crimen . Nă cum
morantem profectus,multa iam nođe minus illuftris cuiufdam fæmina amoribus tenere
fobrius remeabat. Et ecce de proximo tumu tur , neque eius confuetudine fruifacile pol
loquena ſepius vidi, & duobus vel tribus fta- ! fet,demonem patronum fibi adhibuit, & eum
dijs à vico abeft, voces cantantium , & quafi in arietesspecie adoravit : à quo poftea doctus
feſtive conuiuantium audiuit Miratus qui- ſcopam fumere , atque inter femora equitis
nam in illo loco folemnibusgaudijs intempe- inftar ponere , brevi momento quo volebat fe
fta noctis filentium rumperent, hoc ipfum cu traducebat. Inter ſtriges Auenionenſes
riofius mfpicere voluit,videnſque in latere tu . ( ut narrat Mich . Pneumalog. fchol. 6. )
muli ianuam parentem , acceſsit Go, introfpe- puer captus fuit, qui iudicibus narra
xit , viditque domum amplă & luminoſam , bac , ſeà patre inSynagogam ( Gic con
plenamque difcumbentibus,tam viris , quam venrum vocant ) deductum , & ibi vi .
feminis , tamquam ad folennes epulas.Vous diſſe patrari multa nefaria & horrenda,
autem miniſtrantium cernens ftantem ad o itaque conterritum muniviſſe ſe ſigna
Alium , obtuln i'li poculum . Quo ille accepto , culo crucis, & dixiſſe: Leſu ,quid iftuc
confulto noluit bibere, fed effufo contento reiz limulque cum dicto turbam totam
continente retento , concitus abijt , factoque diſparuiflc & ipfum ſe ſolum ibi depre
tumutu in convivio profublatione vafculi & hendiſle:poftridiè domum rediſle , quæ
perſequentibus eum convivis, pernicitate iu- cribus à ſynagoga -miliaribns aberat, &
menti quo vehebatur evafit , & in vicum cum partem iudices detuliffe.Vnde & puero
infigni jepredarecepit. Denique boc vaſcu in vicinia nomenanditú Maſquillon (hoc
lum materia incognita ., colo ris info liti, éj eſt,parvu s ſorriarius)huncque puerum
formeitufitata Henrico ſeniori Anglorum cum ipſe Michael iſta ſcriberet anno
Regi pro munere oblatum eft :ac deinde fra- | 1582.adhuc Avenioni captivum fuiſſe.
tri Regine David , fcilicet Scotorum Regi, | Aliud.conteſtatius accipe ex-Grillando ,
contraderm , annis plurimis in theſauris cuius verba nó pigebit adſcribere, Quo
Scoria fervatum ej?, antè annos aliquot (nempe homagio)facto ftatim unum dæ .
(facut veraci relatione cognovimus ) Henri - monem conſtruit ( ipfe princeps demon )
Csus 11.illud afpicere cupienti à Regescotorum ad cuſtodiam ipſius mulieris, quam
Guilhelm . refignatum .] libro priino. Re nunquam relinquere debeat,fed illi in,
rum Ang . capite trigefimo octavo . ta- fervire in omnibus, quæ ipfa cupiet , &
les montium receſlus, vulgus folitum quotieſcumque contigerit ad ludos ac
nominare montem Veneris , qualem tra- cedere,hocipfeintimabit mulieri , & ilo
duat etiam in Italia propè Nurſinum i lam deferet , & inftruet. qui quidem
lacum effe , ut patet ex Epiſt. 46. Ævcæ dæmon aſſociatur ei, tanquam maritus
Siluij. Simavis exempla recentiora & uxori, ſæpè accedunt ad congregatio
clariora,Robert. Gagui,Generalis ord. nes illas . ubi maximamulierum numo
S. Trinit. libro decimo Hiftor. Francor. ita rofitas congregatur , & non vident illa
fcribit , Quo tempore Guilhelm . Edelinus in mente , aut intellectu , aut in appa
Bb 2 sentire
204 ; DISQUISITIONVM MAGICARVM
rentia, fed in vera & naturali forma ac- lebat fortiter manusad crines, & ftatim 7
modo &
hoc modo
cedunt ad loca prædicta , hoc & hircus ille aſcendebat per aerem , & brea VA
ordine.Videlicet,quia primum per unúviſlimo tempore deferebat ipſam uſque
vel duos dies antequam fiat congrega- ad nucem Beneventanam , & ibi ſuavi
tio ,intimatur ſibi per dæmonem illum , ter deponebat; & c. ] reliqua etiam re
qui eſt ad ipfarum cuftodiam conſtitu: fert conſentanea his quæ alij citati DD .
tus, -qualiter nocte tali & tali hora ſe ſcripſerunt folere in conventu contin ditoel
præparetad veniendum ad łudum : quæ gere.Nam præcitati Theolog.adferunt TELE
mulier, li haberet iuftam cauſam impe- varia exempla, & confeſſiones rebrum ,
dimenti,deducit & auditur, dummodo qui omnes conveniunt in corporali 1
piem
ſit caufa vera & excufabilis , quæ legiti- delationemodo ,& cæremonijs covena patent
mè excufare pollit : alioquin ſi fingeret eus & alijs circumſtantijs : Quarum Sis
habere cauſam ; quæ nulla effet, vt non præcipuas ſummatim hic exſequar,ad
accederet;non deferebatur invita , ſed ditis nonnullis, quas accepi à Pet. Ora..
remanebat in domo ſua , nihilominus.no, V.Cl.mihi do &trinæ & integritatis
pro pæna ſui mendacij adeò fortiter nomine ( utfratre )caro , qui præfuit :
cruciabatur à Dæmone , & in mente & anno 1597 ; & 1898. Quæſtoris & ludia
in corpore maximis & continuis dolo- cis functioniin Stabulenſium fagarum
ribus & ægritudine intrinfeca vel ex & Lamiarum cauſa. Quoad baculum
trinſeca tam fortiter vexabatur; quod | norat Sebaſtian.Michael.d.operis Schol. ' .
diu noctuque nihil penitus, quietis ha- ; 7.Abrah, Ezræfilium I evit. capite de
beret, ſed ſemper tribularetur, & om cimo nono . prohibitionem maleficij
nia quæ ipſa ageret evaneſcerent & pe. fic interpretari, Non facietis experimenta :
rircntin fieri : adeò quod neceſſe fuit, i per figuras, per baculos, peropera ; per mo
ut tot mala ceſſarent , quod peccatum tus per dies, & per horas, & his verbis ple
fuum fateretur; & promitteret , criam raque folemnia ſtrigum comprehen
medio iureiurando: quod amplius non dille , per figuras, intelligere circului ,
recuſabit accedere. Cùm verò promit: de quo iam egimus,perbaculum , virgas
teret acceſfuram , ſtatim adveniente no- quibus utuntur ad maleficium hoftijs, ,
etc & hora ; evocabatur voce quadam , & alias quibus in pubsoudvike, & arun.
velut humana ab ipſo dæmone , quem dinem ſeu ſcopæ haftam cui inequitant
non vocant dæmonem ,ſed Magiſteru- ! transferendæ : gaudere autem virga
lum ,aliæ măgiſtrumMártinettum , ſive | Diabolum , ut imitetur virgam Molis :
Mártinellum . Quæ fic evocata , mox fu- miraculorum effectricem , vel aliam il
mebat pixidem unctionis; & liniebat: lam foriſeram Aaronis . . Hunc bacu
corpus fuum in quibuſdam partibus lum porrò inungiſolere unguento co
&membris,quo linito exibat ex domo fecto ex varijs rebus inſulfillimis , ma
& inveniebat ſemper:magiſterulum ximè cx unguinc infantium necato
ſuum in forma hirci illain exfpectan j'rum . quanquam aliquando ,nontoneu
tem apud oftium , ſuper quo mulier ip- lum ,ſed vel crura, velalias fui corporis .
{adixit quod equitabat,& applicarelo- partes illinunt ; ut patetex verbis ( lisa
 L'IBRI II. QVÆST. XVI. 2097
lándi , & ex ſententia Avinionenſi, no 1458. quædam alia tres liberos fuos
quam exhibebo totam lib.s.Poffet fine un- apud laquerium cap . 7. ſed inquitlatif
guento : led hoc vult copiofum adhibe- / limum facrificium idoli Moloch ; ſe
ri , ut quamplurimos infantes interi- cunduni utramque interpretationem,
mant , opinantes ſite hac pinguedine nequiter & crudeliter repræſentant;
ſe adconventum deferrinon poſſe. In cum proprios vel alienos filios dæmo
dicio eft; quod prima vice dicit ſuffice- | ni offerunt, & occidunt, autſemen ip
re unguentum commodato ab aliis'ac- lum prófuſum ei dicant , ut ſcelerácilli
ceptum , poftea neceſſarium efle , ut mus ille magus qui cum'muliere in té
ipfemet fibi illud ex infanticidio præ- | plo veneréi xercens,ſemen ſacro chriſ
parent. mati miſcebat, quod narrat idem la
Sic ergo inunctæ ſolent devehi in- ! querius flagelli faſcinar. fol"58. aut de
fidentes baculo, furcæ; velcolo , vel nique communione fumpta facram '
creinathræ ,impofito uno pede, vel in- hoſtiam , in ore affervatam ; & extra
fidentes ſcopis aut arundini, vel tauro, Etam ,dæmoni oblatam , coram eo pe
ſui, hirco aut cani ( quorum omnium ex- de conculcant , ut multæ ſtriges in-'.
de conculcant
empla prodiditRemig.lib.7.cap.14 .) Sic in- quirente laquerio confellæ fuerunt.
quam folent ad ludum bona ſocietatis ( ut cap.8.'
in Italia vocant ) conventum defer= His & fimilibus Aagitiis & abomi
Ii, ubi ignis ut plurimum'acćenſus; te - nationibus execrandis commiffis inci .
tér & horridus. ibidæmon conventus piuntmenfisallidere ; & . convivari de
præſes in ſolio ſedet , forma terrifica: cibis , quos dæmon ſuppeditat', vel
ut plurimum hirci vel canis ; ad illum iis quos ſinguli attulere:Interdum tri
accedere adorandi gratia, non eodem pudiant antè convivium , interdum
modò, interdum complicatis genibus poft illud . Colent'diverſæ menfæ eſſe;":
fupplices : interdum obverſo tergo tres vel quatuor cibis interdum delica .
ftantes,interdum cruribus etiam in al tiſlimis,interdum valdè inſipidis & in
tom jactis ; nec capire in anteriorem ſulfis onuftæ ,quibuspro dignitate, aut
partem prono, ſed refupinato, adeò ur opibus fingulilocantur, aliquando ſu
mentum ad cælum feratur , tum can : us cuique dæmon adlider , aliquando
delis piceis oblatis,vel umbilico infan- malefici una ex parte ' , & ſuuscuique
tali,ad fignum homagii eum in podice dæmon ex adverſo . Nec menſæ ſua •
oſculantur.Quid ? Quod & miſlæ ſacri- deeſt benedictio cætu hoc digna ; ver
ficium aliquando , per fummum ſcebis conſtansplane blaſphemis, quibus
lus æmulantur, & aquæ fuftralis, & li- | ipſum Beelzebub & creatorem , & da
milium rituum Catholicótum :ub.3 ex torém , & cófervatorem omnium pro

viri eruditi; ſenatoris Clariſlimi Ray:
mundi narratione'oſtendam . Inſuper
liberos duos Diabolo illic offerunt , ut
annis ſuperioribus materi Cünonis
Koverenlis, apud Binsfeldium , & an--
fitentur : eadem iententia eft Actionis
Gratiarum ,quäin ſubdunt menfis fub
laris. Legi formulas, manu famofilli .
micuiuſdam malefici notaras. Convie
vio interſunt facie interdum aperta ,
B.b : 31 inter
 M
206 DIS VISITIONVM MAGICARV
interdum velata larva , linteo , velaliomum ineuntur vel noctis medix Glenn
velamine,aut perſona ,fic etiam perſo- tio , quádo viget poteſtas tenebrarum .
naci frequentius ,-poſt convivium velinterdiu meridiè, quò ſuntquire RONE
quiſque dæmon ſuam quam cuſtodir ferant illud Pfalmiftæ notum de dæ
dilcipulam manu prehendit ; & , 'uto monio meridiano , & Abenczra fcribit
mnia fiant ritu quàm poffunt abſurdil. à Magis certos dies & horas obſervari.
Gimo , dorſis invicem obverſis, & in or Noftræ ftriges videntur in diverſis re 1
bem junctis manibus jactantes tapita gionibus varios habere ſtatos dies . In
more fanaticorum , choreas ducere; ! Iralia frequentant noctem quæ feriain
nonnunquam candelas acçenlas ma- fextam præcedit ( sic Comanus in lucer
nu tenentes , quibuſcum antè dæmo- na ) idque circa noctis medium ( ut ait
nem oſculantes adorarant, & cantare . seb.Mich.ſchol.7 . Lotharingicæ ftriges
feſcenninos in honorem dæmonis ob conveniunt noctibus quæ præcedunt
[cæniflimos , vel ad tympanum fiſtu- feriam quintam , & diem .Dominicum ,
lamve ſedentis alicujus in bifida arbo- cefte Remigio lib.i.cap.14.apud alios legi
se ſaltare,omniaque ridicule & contra noctem quæ præcedit feriam ter
cæterorum morem peragere. tum ſuis tiam .
amaliis dæmonibus fadilimè .com Poffet dæmon .eas transferre line
miſceri. unguentiuſu ,( ut dixi) & facit aliquan
Quando facrificia fiunt , fieri ſo- do , ſed unguento mavult uti variis de
lent Itatim initio peracta adoratio - cauſis. Aliquando quiatimidioresſunt
ne : Sacrifiçia tamen etiam extra con- quam ut audeant;vel quia tenuio
lagi quam
ventum ſæpè faciunt.Deniqueaddunt, res ſunt ad horribile illum Satmæ con .
quemque narrare ſua ab ultimo con tactum in corpore allumpto feren
ventu facinora , quæ quò graviora, & dum , horum enim unctione lenſum
magis execranda fuerint, eò collauda obſtupefacit aliquando, & miſeris per
riuberiùs: 6 nulla fint, vel non ſatis a ſuadet vim unguento ineffe maximam
crocia , verberari ſegnes afrociſſimè à Alias autem id facit , ut facrolanda á
dæmone , vel à malefico quopiam le- Deo conftitura Sacramenta , mimice
ò
piore :ultim pulver ibus ( quos aliqui adumbret , & per has quafi cæremonias
ſ
fcribunteſſecineres hirciillius, quem luis orgiis reverentiæ & venerationis
dæmon aſſumpſerat., & quem adora aliquid conciliet . Nihil.verò ad tranſ
rant;ſubitò coram illis Hammaablum- lationein conferre vim unguenti , vel
ptı ) vel venenis aliis acceptis, fæpè et indè patet, quod etiamſi , qui ftatuto
iam indi&to.cuique nocendipealo , & conventùstempore.ex curiofitatc qua.
pronunciato Pleudochei dæmonis de- j dam cupientes conventui intereſſe ſe
creto; Vleiſcimini, vos: alioqui moriemi- unguento illinant. & revera per aerem
ni; ut agnoſcas legem Caritatis legico eo devehantur, ( Deoid , utinultoties
trariam ; fuas quemque domos:& pro- | probatum , ad puniendam incredulam
pe fint pedibus, fin diſtantiores, ut ad curofitatem tam temerariæ audacia
yecti repetunt. Conventus, ut pluri- | perimittente ) famen li quis fide fis
mus ,
 Z'IBER II. QVÆST XVI. 207
mus ; caritate armatus, ad fraudes dæ dam etiam SS. clariffima. Citant'non
monis revincendas diflipandaſque ad nulliprimoloco Chriftum Dominum
fidei veræ confirmationem , eo feun . I bis ſe paffum fuiſſe à dæmone traní
guentò inungeret ; procul dubio ( ut | portári, a quod de malo ſpiritu aceipi
rectè Binsfeld . ) - nulla ſequeretur unt Origenes, Ambrofius, Chryfofton
translatio . quia hic omne pactum cum mus,Auguftinus, Gregorius , Strab . &
dæmone ceffat , neque id Deus eſſetalii: hoc exemplo non utor, quia licet
permifurus. Et propterea , quando multi patres indicent per aerem Chri
extra conventuideſtinara tempora ſefeſtum à dænrone volantein raptum ,
inungerent lagæ, non avotarent, nec deportatumque' fuiſſe ; magis camen
auferentur; eò quod id pactæ non fue - placet , cum Origine & Euthimio ,
runt. Sciunthoc & ideò non ungun- ductum duntaxat , & præeunte-dia
tur, pili audito conventus ſigno , ali bolo fecurum Chriſtum fuiffe, & licin
quando monentur à luo Martinello, pinnaculum , & in montém aſcendiſſe ; ·
aliquando à vocibus prætervolantis quod aperiè Divus Lucas inlinua
comitatus Sagaram Reginæ , aliquan- vit ; necobftat Divus Matthæus, nam
do alirer juxta Spineum cap.30.Suntta . Trapalhau Beveip non rarò ſignificat állu .
men quidam malefici, quiex peculiari mere ducendo tantum b : & lic hoc loco
pacto ,ad certum quoddam ſignum , fi- quoque interpretantur homines eru
vè un & ionem , fivè pilei aur palliipo- | ditic ; ideò iſtud exemplum non mul
fituram , fivè quod aliud, quando vo tum urget . Secundò locò adduci foler,
lunt,aliò deferuntur:fed quod dixifre- demones ingreſſos porcorum gregem ,
quentiris eft.His poſitis. eos in mare præcipites egiffe d. firmior
Probatur hæc translatio corporea, , acdhuc locus eſt quem 3. adferunt, nem
Primò , quia non poteloidari quidquí, pe Philippu'n Diaconum à ſpiritu ex
quod eam reddat non poffibilem , quid deferto in Azotum delarum e : & Ha
deſit? non deeſt corpus movens, nam bacucur capillo in Babylonem ţrans
diabolus corpus'aſſumit ,nec adeſt velatuin ad Danielem f. Ad hæc loca re
obſtat corporis mori reſiſtentia , vel fpondet Ulric. Molitor, nialè nosab
gravitas; quia longè major eſt vis da Angelis bonis ad Dæmones argumen
monis moventis ,quimonteslocomo- rari,eo quod Angelorum hac in re lou-
vere poſſet. nec obſtat celeritas motus gè majorlit vis ac robur, quàm dæmo
ad locum remotum ſpacio temporis ; num . Solutio iſta mendola-eſt. quia '
brevis : hoc enitn valet efficere agilitas motu locali non eſt cur'dicamusnatu
& vis'naturæ angelicæ , juxta Divum 1 raliter plusbonum Angelumn , quàm
Auguſtinam & B.Thomam ,nec Deus į malum poffe: & Theologorum com
id non permittit. exſtant 'enim per munis ſchola cócedit diabolos retinli
millionisinnumera ferè exempla, quæ- ille quæ naturæ dotes erant , amiffle
quæ
2 Aug.I.de divina demonc.3 Thom . 1.p i o.a.3 Matt.4 0.12. do 14.4.v.6 . b Matt. s. v .?
20.0 14.dancap.z v.14 . 2 ? c Heſſelus o Maldona in Matth. d Murcis.w.13.
szti8.0.26.040 M *16.8.13.4
38 . Dan .74.v.3gá
 NVM
TIO RVM
QU ISI ICA
. -208 DIS MAG

quæ gratiæ erant. Cùm ergò bonus anno 1459. chron. Flandr. Vincentius ex tale
Angelus Habacucum tulerit, permit- Petro Damiano refert de quinquenni
tente Deo , poterit & diabolus homi puero nobiliffimi cujuſdam viri; qui treac
nem transferre.Quid mirum hanc dæ- 1 puer monachus factus,quadam nocte
mones à Deo in humana corpora po aſportatus , manè repertas fuit in pi
teftatem recipere, qui longè majorem | ſtrino clauſe, & interrogatus, dixit ;ſe
in animæ deceptionem acceperunt? per quoſdam ad magnum convivium
Probatur etiam id experientia tot delatum , & comedere juffum , & po
exemplorum , ut, line protervia, quis | ſtea per ſuperiora piſtrino in miſlum.e
diſſentire nequeat. Graviſſimi ſanctil- | Paul.Grill.libro fecundo de Sortileg.qu.7.
fimique patres referunt b , Simonem narrat anno 1524. libi ut inquiſitori
Magum coram Petro, alarum dæmo- oblatam quandam Lucretiam ; que
niacarum remigio in aerem lublatum , dum ex congregatione ludorum de
volitare vilum . ſimilia de Abari Scy- portaretur domum , & ſub auroram
tha legunturc, Badudum Britaniæ re matutinus.campanæ pullus, quoado.

gem hac arte volandi , fed & infelicirandum populus vocatur, fuilletaudie
exitu parem , nobis proponit Anglo- rus ; fubitò illam à dæmone vector
rum hiſtoria.j
prope Huvium in agro ſpinis oblito de
De Erico Suecorum rege', quod in relictam . fortè juvenis ei benè notuș,
quam partem pileum verteret , in eam illac tranlibat:eum ergò milera nomi
lubicò aſportareturregionem , auctor ne proprio advocat,juvenis videnstoa
eſt loann , Magnus Gorthorum Sueco tam nudam , præter verenda femorali
rumque hiſtoriographus lib.17.Beren- buscontecta, & pallis crinibus accede
garium hæreticum & Magum eadem re formidabat. perliſtit illa blanditiis
nocte Romæ fuiſſe , & in Turonenli allicere , tandem appropinquavit , &
Eccleíia lectionem decantaſſe tradidit quæfivit habitus & moræ cò loci cau
in Chronico Nangiacus. fam :illa primum alia omnia prætexe
Anno 1045.refert N.prodigiis, in An -
re, & multa mentiri: donec juvenisin
glia quandam vencficam à dæmone credulus negavitſe illi opem laturum ,
palam cguo nigro impoſitam , & per , niſi vera fateretur, illa fidem ſecreti tia
aerem abvectam , cuiſimile exemplum pulata , confitetur quod libi accidiffet,
de Matiſconenſi Comite,ex venerabili & qua ex cauſa . luvenis eam ſecretò
Petro Abbate Cluniacenfi,libroſequen- idomum ſuam perduxit, & multis ab.ca
tirefertur, de vetula ex lebete faltitante, muneribus donatus fuit.
Cæfarius libro 11. miraculor. ſub fix . de Sed tandem datæ fidei immernor
maleficis Acrobatentibus Meierus egit , rem uni atque alteri narravit: fic paula -
- rim
a Itapoft D Diony. Thom.donalios, Malleusp.2.c.3.Caftrod.12.026. b Clemens Roman .
1.6.Conft, Apoll . Egoſip.l.3.hi Arnob.l.2.contr.gen. Cyrillus Teroſ Catec.6 .Epiph . Amb.Maxim .
egalii. cherod.melpomen Nazianz epift.ad Baj:22. Origol. 3. contra Cell. d Polydoruslishi
Al .Ponrius virunnius compend. hiſt . Britan . es iidem annales hoc memorane de oliverio
Mam.sburienſi, quem Nanclerus e Vincentius Elmeriim vocant. e Vide Mallenm malef
2.FAP : 3 •
 LIBER II QVÆST. XVI. 209
tim (parſo rumore, & mulier capta, & Tandem cum poſt importunam potirio

juvenis teſtimonium veritati perhibe- nem prolixamque expectationem , ſal illi

re coactus, hæc omnia Grillando nar. daretur, dixit, Nunc laudetur Deus, quo

ravit.Subdit & aliud his verbis; Mulier | niam iam venit ſal. Quibus verbis prolatis
quadam Sabinenfis diæcefis hanc profiteba- damones, quialaudesDei audire refugiunt,
tur diabolicam artem ; de quacun maritus ftatim receſſerunt, & reliqui omnes diſpa
fufpicionem baberet, interrogavit eam plu - ruerunt , luminaribuſqueexſtinctis,manfic
ries,quafemper negavit Maritus verò in ſu- | ille folusnudus, quoufque manè fattovidit
Spicione ſua perfiftens anxiè veritatem per- quoſdam paftores, quos interrogavit, que
quirebat:qui adeo aſtutė ſegeſsit, quòd vidit nam effet illa patria in qua erat,illi verò re
illam quadam nocte ſe ungueto quodam un- ſponderunt eſſe agrum Beneventanum , in
gentem ,qua unctione peracta vidit illam ce regno Neapolitano. Qui locus dtftabat à pa
lerrime, quaſiavem recedentem , & ex ſupe- tria viri per centum milliaria ,ob quam cau .
riore domius folario ad inferior, deſcenden - fam , licet dives effets coactusfuit per viam
tem.illam marisusfequens , ut videret quo mendicare,ut ad domum ſuam redirepoſſet.
tenderet, amplius eain non vidit , accedens Ad quam poftquam pervenit,ftatim uxo
adportam domus invenit eam claufam . remſuam ob lamia crimen accuſavit,oto
Queres magnam illi prebuit admiratio tam rem geſtam ,ut narrata eft.coram iudi
nen .Die verò ſequentiiterum maritus uxo- cibus expofuit. Qui rem totam plenèzutopor ,
të interrogat, quod anxièſcire cupiebat, crebat, examinantes, vera eſſe omnia que di
illa conftanter (ut ante) ſeneſcire dixit.Mao i ximus invenerunt, qua etiam eiufdem mu
ritus però,ut ampliùs negare mulier non pos lieris confeſsione confirmata funt. Hæc ex
ſei,apertè ei dicit omnia , quæ nocte præteri- Grillando, Franc. Alfonſusa Caſtro d.
sá illam feciffe viderat:deinde fuftibus illam i cap.16.addens ſe multa poſſe alia refer .
percutit graviter , & duriora minatur ver reteſtimonia, quæ per fideliffimoste
berad,ujiveritatem dixerit, quamfi apertè | Ites in Hiſpania contigiſſe cognove
expofuerit,veniam ſe ili daturum promifit. i rat. Bartholomæus verò Spineus Sacri
Huluriztur jejam olere non poſſe intelli- Palatii Apoſtolici Magiſter qu . de ſtri
gens,vcritatem aperuit , & venam à marito gibus cap.17.& fequen. non minùs certa
petiit , quam illimaritu hai conditione in- protulit, ex quibus unum adſcribam ,
duljit, ut illnm ad tales congregationes ad. Quandam (ait)puellam ,qua cū matre Ber
duceret : ill. vcrò til veniam sipetraret ful gomi morabatur, inventam fuiſſe noćte Ve
cile petite promfic, promiffum ex licentia netiis in thalamo ſuiaffinis.Quam manère
Sarbana implerir pertam nudam , recognitamque,quia conſo
Adduci ses igitur ille ad locum , ubi ludi | brina erat ,că interrogaſſent quomodo illuc
fiebant,ludum , choreas, & cætera omnia | veniſſet,aut ibi effet, & quarès plorans illa ,
contemplatus eft , & tandem ad menfam poftquam veſtita ab eisfuit , hæc quæ ſubdo,
cum relepes , at veſteretur, fedens, cumci . enarravit, dicens: Hac nocte cum in lecta
bos mifipidos iudicaret , petint fibr dari fül vigilarem , vidi matrem meam , que me dor
quod in menſa deerat , e quamvis iterum mire putabat : ſurgentem de lecto, & exul
atque iterum petiiffet,nüquam illi dabatur, tam camiſia fe quodam unguento, quod ex
Сс vafcule
 ONVM
ISITI ARVM
wo DISQU MAGIC

vaſculo aſſumpſit de ſublateribus extracto, in quandam cuiufdam nobilis Comitis celd .

perungentem corpus: @ftarim aſſünipto ba lam vinariam deportatus eft: quo loci etiam
culo quodam ibipreparatoin modum equi- | uxorem fuam ,cum aliis pluribus reperit. Eo
tantis aſcendens extra feneftram deportata | autem viſd, uxoreius ftárım cum aliis quo
eft , & à me nequaquam extunc ibi viſa. dam fignofacto difcefsit : eodem viro fuo in
cumque ipſa quoque de lecto furgens, meum, illo loco relicto. Qui mane à famulisdomus
ut mater fecerat, perunxiffem corpus, extra inventus, com cum clamoribus, quafi latro ,
feneftram educta ; ftatim in hunc locum de captus ante comitem conftitutus, accepto
portata ſum ubi matrem puero huic lecto de loquendiſpacio cum robore factum narra
cumbenti infidiantem vidi Ex quo ego terri. vit , & ex hoc accufata uxor illius apud 193
14, cum matrem quoque ob meum advěcum quifitorem , & tandem confeſſa, pænam de
concurbatam vidiſſem comminantem , dit ſuis dignam fceleribus. ]
nomen Domini IESV Beata Virginis in Hactenus Bart. de Spina.Contefta
vocavi , do ex tunc matrem non vidi, & ego tiora adhuc tria Italicisiftis addit ftri
hic nuda ſolaque remanfi. giportii exempla Nico . Remigius lil ro
His auditis à puella. fcripfit omnia hæc : primo Demonolàtr. capite decimo quarto .
affinis ille narrantis, Patri Inquiſitori Ber- quibus nequeo lectorem privare: ita
gomenfi , à quo capta mulier , & tormen fcribit : Lutzeii ( qui vicus non ignobilis eft
Tis expofita, cuncta confeffaeft, & addıdır, in radicibus Vögeſimontie) Maiomenfean
ſe à demone pluſquam quinquagies depor- ni millefimi quingentefimi octogeſimi no
tatam, utpuerum illum prædicti affinis oc ni Bacchanalia à vicinis celebrabantur. Ex
leo vico Claudius Choreius in vicinum , cui
cideret: ſed tamen prevaluiſſenunquam, eò
quod ſemperillum invenerit figno crucis, ce nomen eft v viſembach; appetente nocte re
ſanctis orationibus à parentibas benè muni- , dibat . Iamque eius montis,qui inter utruma
tum.Subdit & aliud ,quoderiam adſori que vicum affurgit , bonam partem confcen
bam . Quidam Antonius Leo carbonarius derat , cum fubitò correptus turbine ſtetit
Ferraris habitator ; de Valle Tellina, nar . circumfpectans attonitus. nuncubi rei aded :
ravit mibihocannos fe'in patriafua abro infolentis taufa alıqua appareret.nam cete
cui infra fcripta contigerant , cognoviſſe ratranquilißimus quietiſsima, que der erat.
Quod cum fufpectum haberet ille'uxorem | Advertit in ſeceſſu quodam ( eum accola cre
fuamex relationemultorum , quod iret ad pidinem Moreliam appellant) larvatas mu
curſum ( hoc eſt conventum Sagarımm ) | litres fex , inſtructam multo auro atque
quando ipfe no&te dormiret ; finxit fequa- argento menfam quādam faltando circum
dam nocte profundè nimis dormire. Quod euntes perindeque fua iactantes capita , ac
ubi percepit uxor furgensde lecto inunxit fe ! qui intemperiis agitantur : tum iis aftan
unguento ex vaſculo priusabfcondito,& ftatem in nigro txuro hominem , qui eas,utio
tim nuſquam comparuit . ftupensautem vir tieſus aliquis in trivio,ſpectabat. Ibi igitur
Juus, & quadam furiofitate ductus; de lecto conſtitit tantiſper dum ſe colligit ,acremio
furgens idem fecit quod uxor ; diftitim per tam tersiùs oculisagnofcit. Quod duin fa
caminum (utfividebatur ) per quens eriam cit, momento turba illa diſparuit, ac fe abit
fibi vifum fueratafcendile uxorem delatus; Ieius afpe & u fubduxit :
smoto
 ' LIBER ' IL QVÆST. XVI. 21E

Amoto igitur eo-metu ,ſe denuò vita com rat. hoc adiiciens tritici heminas duas, cafe
mittit , aciam montis verticem ſuperaverat, oſque bubulos totidem Choteiio illi à Defi
Cum ecce eum mulieres ille à tergomfequun | derio Gaxeto , eiuſque uxore dono datos quo
tur, capita ſua ut antea iactantes, atque al . cælatum haberet quod fic viderat. Qua de
tum ſeu ex compofito filentium tenenres. re coram compoſiti convenerunt,per omnia ,
Praibat homo atra facie,manibufq ;in har extra boc unum , quod Barbelina diceret non
paginus fpeciem incurvis,quas etiam parabat | elſe in Chotaium à demone intentatasma
illa in frontem inimittere, niſi obftitiffet di nus,quia ficfe menſæ propinquum intuliſſet,
ftrictosique oppofito enfe :fiquidem hocfa ut is in elogio fuo mentitus fuerat, ſed quod
kto infultare deft , quafidevita metuens aureum craterem ab ea furto. tollere para
atque evanalt, oftendunt fe nihilominus ite. verat.
rum mulieres ille, unaq; cum iis homo , que Aliud exemplum ita narrat idem
modò dixi taurifelorem , chorearumq;fpe- Remig. Ioannem ab Hembach vix dum ab
flatorem , ad quem tam factus confidentior ephebisegreffum venefica mater ſecă ad no
Chotains acceſsit propiusatque infert. cturnos dæmonum conventus deduxerat, ac
Ita tunc bic es mi DefideriGazete ( ide- quod tibiis fciret , -iis illum canere iufferat,
mini uerus nomen ) obſecro , fi quid potes; atquein proximam arborem quò clarius exe
ſerva me. Nam ( Pol) tibi fidem mea obſtrin- audiretur inſcendere: quod dum facit,ac ſal.
gome mihil eorum quæ vidi equidem palam tătium chorens ociofus oculis colluftrat,for
efle facturum .Vixque hæc dixerat ,cuin tur . tė infolentia admiratus(nam præpoftera ,ri
boıllım ſen nebulamvoluut denuo: co de- diculaq; ibierant omnia )Deusbone(inquit)
xam evolutus Ở liberatus , folum ſe in undè ifthac nobis tam ftultaamenfq; turba ?
folosi longe diſsuto à via loco reperit, quam vixque hoc dixerat, cum in terram prolap
ixmen veſtigendo ad extremum nactus quă fus altero bumero debilitatum fe , ac cum
feftinantıſsımè potuit domum fe. recepit ,Trio aftantium opem implororet, ſolum reperite
duo post od teftimonium ad aliud poftea à iu . Quod dum palam praducaſſec, do varie de eo
dice questionis rarfum vocatus hoc ex abun . ¡ ſentiretur: aliis vifum , alis rem geftam effe
danti fuperioribus addıdır, recordari ſe cum contendentibus : fecuta eft pejtmodum , que
propias ad mējam accefsiffet,viſuruse qui- , eam dubitationem tolleret occafio. NamCa
bas epulus clles instructa: danionem fibiè re tharina Prevotia in Fraiſem 4. Nonas Se
fügte unguibus in os involull. ac dum ſe con ptem 1589.carum una ,que choros illos agi
tra ferro difenderet , inter naivebementiori taverant , ab fartilegiifufpicionem nõmulte
ventu seram fublatum , atque, ad Combre- i poft comprehenſarem omnem uti fupra ine
montis Atziaitas,qui locus à priore non mi ciuta eft, adbuc eius rumoris, quem Heino
nus dai chios paffus aberat , fuiffe deporta. I bachiusfeminaverat, ighara,& nulla inter
Tum. Quod nequins delsramentum effe putetrogatione præeunte faſſa fuit.Keruers Orile
bominu võfebru , nocteslocaq; folicitudine la in VVerdeſtam.8. - 7.Id. Augu.1590. G
sum forte exterrits, td ettă Sandeociti XI , ! Eyfarbz Agnes Duſc.3. Non Dec. 1596.qui
Calend. Iunii ( 58) Barbelina Caxcta, è proximus erat fequens annus, veneficii dam ,
msilieribus illisera , fuperiore menſe tori. natæ , idem quoq; diverſa affirmarunt, locă
dem fere verbu, apud quafitorem recitave præterea illa',ibi id eveniſſet fuo, quo id tee 1
Cc 2 ftaties
212 DISQUISITIONVM MAGICARVM

ftatiùs fieret nomine Mayebuch appels | eius vitam moreſque tantò diligentiùs in
lans. Tertium non teſtium tantum di- quirere , ac cum certis indiciis rem non eſſe Nara
Ctis clarum, ſed & clara luce geſtum i vanam comperiſſet, comprehendere:tùm ad Cotta,
dem in hunc modum recenſet : Rediens criminis non aded invitam confeſsionem ad. mm
Nicolaa Lagbernhard è moletrina Guermin- ducere:tandem & alios, qui cum illi eiusfie
genfi Aſſenuncuriam ante 8. Cal. Aug.ann. leris ſocietas fuerat:coarguere,aciam mani
apie
1590. ac iter fecundum fepem filveftrem a feftos facere.Inter quos fuereBarbelia 1049
pertomeridie faciens , advertit in arvo fini- ni Latomiuxor Duf& 6.Cal. Februar.1591.
timo chorum in orbem faltantium tùm vi- & Mayetta Laurentii ſuper maioris item N
rorùm ,tùm mulierum : verum quod præter uxor Dufa.14. Cal.Martii 1591.qua diper .
folitum aliorum hominum morem averfi, [& totidem tamen verbis, illud defabbato à
tergaque offendentes id faciebant, attentius fe averfis una cum intermediis cornupedibus
eosafpiciens vidit praterea ,quicaprinis,bu- chero , proditum à conſcio Petter indicium
buliſque pedibus defornies unà intermixti verum eſſe agnoverunt , Acceſsit & earum
faltatorium illum orbem verfarent. Tùm confeſsioni tertius loan Michael armenta
penè metu emortna leſu ſalutare nomen (uti rius Duf & Cal. Martii 1591. hoc etiam ad
quibus finiftriinaufpicatique uliquid immi maiorem eius rei fidem addens : ſe interea ,
net )inclamare ccepit, ac rogare ſuppliciter , dum bæcfierent tibicinisfunctumofficio ,pe.
1
ut ad ſuos modò Salva incolumiſque redire dum quoddam forte oblatum. ori admoven
poſſet. Illico evanefcere omnes qui tripudia- do , ac micantes ei digitos, uticum ad nume.
run vero inflantur tibia , adducendo. AC 1
bant,præter unum Petter Gros - petter no .
mine,cuiocius in aerem ſublatoelabi interea cum Nicolaa illa (uti dictum eſt) Iefum tre
atque excidere vifum eft penicillum quali mebunda invocaffet , ſeque praterea crucis
furnarii conſueverunt furniſui arca, prius i ſigno muniviſſet, è quercusalriore ramo cui.
quam panem in eum condant,extergere.In- tum infidebat pracipisem decidiffe , denum
ter bec vehementiori quoque illa correpta turbine inrolutum , ac in pratum nomine
penso , vix anhelitum ducere; ac fpiritātra- į Weiler,in quopaſientem gregem paulò an
bere: tùm etiam domum reverſa triduum tè reliqueras,deportatum fuiſſe.Eius reigras
integrum ex vuletudine decumbere Cuius viſsimum armiſimumqueargumentumde ,
rei fama cum ipſa eiuſque propinquis ſpar. nique hoc fuit, quod locus, ubi ficin orbem
gente;, iam univerſum pagum peragrafſet. agitate fuerántchores ille,poftridiè ,quem
Perter illezne videretur eius diſsimulatione | admodum Nicolaa antemonuerat,apparuit
rentum crimen agnofcere ac fateri:primum circo impreſſius qualem habent byppodromi,
quidem apud iudicem iniuriarum ferocie ubi in gyrum aguntur eyni : sed inter
Agere: fed tandem veritus,ne non ſuccedente ! ftinétus ungularum caprinarum bubulia
kte masus ipfe fibi creareapericulum , eam rumque recentibusveftigiis. Que & perfti
conſultò deſeruit: qua res multò etiam magis terunt videri dum aratro denso profiilum ,
eiusfa&ti fufpicionem auzia !, aftimantibus ſubactumque aruum illud bruma rea
multis mala mentis conſcientia illum eam , quenre fuit. Teſtimonianz dixere Nice
quamprimum in animumadeò avidè rero- Klein, Deſiderius Vernex , Gafpar ss
carerat, iniuriam mußitare. Ergò sudex in i tor, & quotquot in rem prafentem mature
ducis ,
 LIBRI II . QVÆST. XVI . 213

du&ti,de ea poft à iudice ſunt interrogati. ] | Igitur hera ex conſuetudine adſolita venien
Nonne fat manifeſtum probantur te, atque ficuti videbatur digreſſa ,ſubſequi
choreæ , conventus translatio ? An hic tur, & ipfe locum contemplatur, atqueex
Dormitantii noſtri cunctorum abnu- | emplo here fænile complectitur : Ibiille ex
rivi dicent hæcſomma càm varios tam temporein aera raptus defertur in oppidum
aprè,quafi in unam Cathenam annulos V Vyck , in abditum & ſubterraneum fpe
connexuiffc ? an illius Petters penicillicum , ubi cærum maleficarum de maleficiis
criam fomnians eo delatum fomniafle conferentem interſefe,reperit Hera cum ſuis
Nicolaam ; & lomnii ſoporifera ægri- inopinam fanuli ſuiprafentiam admirata,
monia triduo lectulo affixam ? (omni rogat,quo aftu,aut qua tandem ratione mo
afle teſtes hos omnes folennia , & meræ mento temporis illuc appuliffet.
vi imaginationis agro impreſſa veſti Refpondit ille ordine, ut res tranſacta ef
gia tam pertinaci impreſſione greges fet : Tùm illa indignariprimum atque ex
ab Amphryſo Apollinem , aut à Gadi- candefcere cæpit, verita ne nocturni, atque
bus Herculem Erythræas boyes cò de- clandeſtini iſti conuentus hac ratione tan
kille docilia
duxiſſe; & choreas duxiſle docilia ar-
ar dem eliminarentur: cum confortibus igitur
ment. Lotharingico in ſolo ? pergent deliberandum cenſuit , quid in ambiguo hoc
fcrupuloh ( ſcilicet) Dubitantii veteri negotio faciendum fuadeant , convenit tan
ne innocentes hujuſinodi, fateantur le dem inter eas , ut amicè exciperetur , filen
commifle , quæ nunquam delique- tium ftipularentur, atque arcana hac, quæ
runt, fed errore opinionis putant fede illi,preter meritum atque opinionem , vide
liquiffe ? Quæ hæc, & quam pertinax re contigiſſet nulli communicaturum ſe,aut
libido eft , generis humani hoitibus ſic | revelaturum ſanctè peieraret. Ille interims
patrocinandi - Verùm de hoc libr. so i quidvis pollicetur ,abblanditur, & ut mitiùs
uberias. agant , fimulat ſe omnibus votis hoc unum
Non minus exploratum aliud Bal1 expetere , ut cum illarum gratia liceatpol
duis.RoolſeusEpift. Medic so . quod hacfortilegarum intereſſe collegio. Interim
fuis temporibus in Hollandia accide dum confulta: ur, labitur hora, & jam ab
tat,ita narrat.Erat in pago Ooſtbronek non eundi tempus inſtat. In dubium iteram , in
procul à Traiecto mulier vidna , cui fervus į ſtigante hera, iam vertitur, remittenduſne
convixerat , ad ebeunda, ut respoftulabat, domum fit totius . cætuspericulo,an bono puo,
manisdomeſtica: Is cum iam ſepiùs, ut fo- blico,enecandus. Communi tandem omnă
tent ele curiofuli fervi, per tr