5947T5948

/[L&&0
ItP


TESTI III
I Famiba biI[lohci n,c:
l Bashkinlin e disa gruPCVC Shoqttrorc
2 3ashkimin e diso nier zlye
kund
O ttartes n e dy PcrSOna e me ini t

ll Populli Eshtd:
l. Klase me interesa td caktuara shoqErore
( T si etnike q ParanCi kalimin nga konlunitcti C
in

fisnor nE komunitetin nacional

l. Pani Politike aktive.

IIl. Sipas Platonir shtetin duhei ta udhdheqin:

l. Treenrt
Q rit"1.or.r
3. EkonomistEt
l\'. Kush EihtE auior i vecrEs "Kushretua e Ar}lines":
I. -Platoni
Sokrati
2.
@.+ristoreli
V. Rene De Kani ka prkrahur:
- l. Td venetn aPsolute
mte
k

VI_ Shtres zimet shoq ore jan Paraqitur:

l N koh[n antikc
C) le Jimin e shoq
S nicr Z C

N koh n e re

tii FS Di i[ktiktt kL toh l1~~~~~
Pc

l Rruse p e cn C t V Ct s dhc t jetua t nlc tt

O Diabg
, P,oces

www.e-Libraria.com


sHTETET SK LAVOPRONARE TE LO ) ESSE LASF E U

8
KRIJUAN:
re
N hilcniumin cIV P.e.s
2 N Fnileniumin c III P.c s re
3. Ne rnlleniumin e ll p.e.se rc
9 KoNSTATINOPOJA RA NEN SUNDI IN E TURQEVE:
l Nevitin 1389
2. N Vitin 1 402
o Nev n 1453

lo_ REVOLUCIONIILAVDISHEM ME TE CILIN NE ANGLI

DEFINI VISHT U VENDOS MONANA PARLAIVLENTARE
NDODHI:
1 N Viin 1640 _
2. Ne vitin 1658 :

L LU 2E 8 RORE FLL tt VIn 1914 DI IIE

MBAROI:
O N tin 1918
2.Ne vitin 1919
3. 1 Vitin 1 920

12 PSHALLEKUISHKODRESIDRFIUAR NGA
BUSHATLIN TE DE MTIMSI U SHKA RRUA:
l_N gysrnen e d I shetXV

9N::]r:1::::1:::I:[:: [

13.SHQIP m NGA FUQ11 E DHA U NJOH SISHlLTI

PAVARLIR:

OM : t 11:
:
ne Londar =:llit[[Llllic
3 N Konferencen c Paqes n Pans m 1920_
14 MARESllAL1 111 0,I OMANDANIII USIr RIS JUGOSLLAVE,
DEKRETOIDEKRETIN MBI VENDOSJEN E ADMIM STRA S
USI ARAKE NE KOSOVE:
l M 19 N ntor1944
0 M S Shkun 1945
3 M 5 maJ 1945

www.e-Libraria.com
 S

IIVJNE:

0

8: Nt ELITtN S110QERORE MUttD T

1
d u

9_VEPRA E O,YST KONIIT ESHTL
,911 ic

SrAZO SW
,alo larte
?

C).VCpr:in k.h dhC h PSi

rEPR E SttKRUAR NGA ZHAN ZHAK

11:cILA NCA KETO
. RUSO? 'HT

[shoqerorc

:
Y =

cj. Te amshueshme

13.PRONAISHT KATECORl:

7 c

Q 0 IS E
: W
FSH
)RClittioDi

:
b) ShkCnca
C)ldeOl ia

T ~

31

ll

www.e-Libraria.com
 17.VJERSHAT EROT K (TE DASHURISE)B J t PJEs :

1) PoCZine cPi c?
b)n," ne cPik _lirikt?
OttpOC ne ikc?
]8. Nii FJAL.INE: PO TE KI.S}UN VRAPUAR MIRE QE NNG.A FILLIT{I,
ATI,ETE-TTANE DO TEARRININ SUKSES IVIE iE IUADH.... EOUI,T
"DO TE ARRININ .. fSTTTE NE NJE NGA TRAJTATE TUEUT'NES:
f o ?:
leShimrd?
hO ?
19_NEPERIUDH NIEi C THE E NDIENIN VETENl(RENARE,sEPSE E
~~ _
SHESIIIN E LIRISE VALONTE LAMURI KUQEZl== FJALIT AN
NE MJ Dtth71E:
a)kuShtorc?

Dis, ll j POu 3 ] H ilJ

n F

www.e-Libraria.com


15. NGA KETO TRIFJAL V M Ntt Stt sHKRUAR SI

DtrHET CILA?
1. Aio ka deshire t shkOJe n det

() i :[:::::II::::I111:::

16 4NE F AL NE QOF ESE ttJAP NIE Su sts PROVI

PRAN IES,DO TE G OHENSHLM Q GTH 1 MrrE
JAtt SHPREHLR DttNIE?
1. Kohore

: .
6
= ..:
17. CNG T E DASMESJANE POEZIPOPLLLORE:
()Like
2_ E,lke
3_Legendac
18__VEl M NJ PRE dlYRE VEPRA VE BSII AtFOR ISNA
_ KADARE,DHE PIKERISI rrl vEPttS:
KeshjelL
2_``Ata nuk ishin vet m
3 `Karvani i bardhe

19 AUTORIIPOEMES``KENGA E / LOSAOS``ESII E:
1. ZefSerembe_
2 Cav ll Dara i u
O Jer9nim De Rada
20 DOKUNIIENTIIPAREISHQIPES SE smuAR I NJOHUR DEIU

]E SOT,ES :

l. ` IVIcsll i Buzuku
C) Forrnda c Pagcamlt
3 ``Un31lli i Pashk ve``

www.e-Libraria.com
15. VETEMNJtRAFJALI stt SHKRUARSI DL HET,CILA?
1_Shume t rin ,kane ikur nga Fshati
O Shumc H ,L ikur nga haj

= 31 Shurn Hi,kan ikur nga fshati

16

17_ PL mrrJA E VARGJEVE hJE RROK ET E FLINDIT ESI

E:
1- AsonancE
2. Al.itemcion

18_ STEttO SPASSE S-4UTORI VEPRES:

1. Fshati midis uirave `

2_ ``Lurnii vdekur``
jet Pse?``
(D``Ngajeta n

19 AtrrOR I POEIMES``VA II BY BYLIT`` sHtt :

1.Zcf Serembe
2.Nalrn Frasheri
OdrCM eda

20 PttTER BUDIESFE AUTORI VEPRES:

I iII:

3_``Qeta c Profet ve

www.e-Libraria.com


TESTI II'

~

RO}'L-\KE U v rr-!.."r
u ZI{VILLU AG\r J ATE VI'IEV E:
4. LUFIA E PARE ILIRO-RO)I-jrri-h- 'rl
->@
- zzg-zzs
b).219-2lE
ci. 17;'1:i6't
IJDITEIIEQJEN E, SKENDERBEUT U
5: KTIVENDI ILEZgii'S I\'iiN
MBAJf:
a)_ 1443
91: :

B E SHQIP RISt GA FU91TE E

lBVLL
2J AR TE
lFI lSI


V VENDOS
QE: : l

9 iltFtthJ

www.e-Libraria.com
15 vETE INJE NGAITO TRI:= ALI ESHT SIIKRUAR Sil
DL IET,CILA?
i dlhct r d lc I P:A n FOJ
l Aidjheti dele i pari nc ro e
3f r l cuhctt[dall i Pari n o,c

E FJAL I: `Si MBAR01SHKOLLEN ECttS lE, IOI RAk

17 KENGET PER UJD(D IE HALILl)(BE P ESE:

bl: l11:I
::: c
: 3 n dik
nek endarc
n te :


NAZ II RRAH hJI ESHTE AUTOR I VEPRES:
l_ `Zanoret c hurr bura``

hga c ShtePL Jme

Pish

3 `

VETE l NJER PREJ KITTE SHKI lTttVE utKA
SHKRUAR ONJE VEPER PER SKENDERBEUN CILI?
O Sami Frash
2_ lann Barleti
3 N3im Frsh

A UTORIl71PRES QETA E PROFEttEVI ESHTE:

- 1_Gjon Buzuku
2 PletOr Sudi
O ttettr Bogdani

www.e-Libraria.com
 E SHQ PE

. rE cirrrrA yrsEr'sgeprane..--FolJ.a. "peslcAN ARDHUR"

EsgrE xE NrE NGA TRAJTAT E MEr.[yRils

1).Dcno"? _
l DCs :orc?
8 1lC?

,,; ' _1

,1

www.e-Libraria.com
 15 NGA TO TRI F ALI
VETEM NJERA Si
DUIIET.cILA?
! Ky nieri dO t ju tdjuve di a gal

::;1:::::11lli ;Ji1:::Tr

16_ hrE FJAL BAB

KURBE ,Q II NA
DttNE
:1. kushtOre
2. vendOrc
C)l bre
"i
ryJEsr4 rREJ Dy vARGJEST{,lcA.TEn
17_
yencresirose rvrE
,f
111I,g l{pHuRANGalERi,rpAnrA';;{:-il"i;;'.-
l. strofE
_., 2. vjersh-
3 . poemE

V6
-r. '. Juga
AUTORI VEPRES:

I[

e Bardh ..
f- " Kush e solli Dorentindn..
I9. AUTOzu-I VEPRES-"KEI.TCA E SPRASIVTE
E B.ALES'. ESHTE
.. I Jeronim De Rada
2. Zef Serembe
@ Gavnl Dara i tuu

l_
A
F
AUTOR I VIEPRES:
f- " Andrra e Jeres'.
3. " Shqiperia g'ka qene 9 shL dhe si dO L b het``

www.e-Libraria.com


16.ol
RII VEPI s cETA El'ROFEI vE:

,3 3 ?

R :ilili:
C) ahasim?

= R R
~~
b1
C)habitorc?

"
1 1.YttL TE

:
:I lic
Ff_F (.r./r;o', sq q,u o;i,t i iee..r11 T7
^,_

www.e-Libraria.com

1 EST:,V

RCI A E LASi TE u THEi 19tt'A:

2
im
:1=rl 1
t sheL
ic
I
s
I:ck p e s rc
c
3 11 J: : :05:1 : c s. . =

0 Sl 11 oPO A(ST 13 l!II sO 1)t PU FTti ri= 11

OS lA LI[

`

i [1: :3,i

: il:iil i sile
=

0 i (dl=
hCk

3 :: il::l
V ll `
`:le
L FT EP, RE:=!lo_R 1 ['7=: :L G:, T= lT :

_
:: ::: 11::.1 -
16S
_ 5 167 pc sl

5 RE0 (:o l t DE :o RAT: 30RGJ A G iS PERT,,: :

i n ttnd to she XVl

O
:ncsin c she XvII x/
3 11 ib1ld le shck xvIII

6 JoH DCRKO 8 TARE SH:Tl S IQIPTA R CA F o lED1lA u

BE


:llieliliT :i I:i :41 :1= "
'
3 N Konfcrcnc n c Paqcs n I 1 s ni 1920 t
7 KONFERENCA E lBAJTL R NE8 JAJ 1[31 DHJETOR l,`F DHEIEr
JA AR TE VITIT 1944 KA oEN :

O Kontrence Thcl.cI stc K h:II cional,li nl r per KOsO dhc Rfa h lc

Duka :]li:

2 Konferencl c rre=u1llc Par s Ko :lunisie pc Kosov dhc Rralsh iO Duka31nit

3 KOntrcnc k shillucsc c tc ithn Parli c POIFtike t alchcrshnnc tc shqiF ris
dl]e KosoY

www.e-Libraria.com
 ?

lr RIS'0 Li:E3:TE iT ITA R

( )=: 1
=: 1

2 i sl
j :, ,s f 1 f:Ic
, l sh(fcscs 50 1: lCr

1 VOI TERI lTC IT iTAR I

O i
y
J
F= i
i rcli=iiOrl(
udnl: =li

lS ,f o l!f iiT :lL()Z(11(1'1 li . tR I,ilii V P=rr :(

C nd crelin 1 f
Ckljill l

1.gill :1: :: [illIF II:Iil

l :1 , Y:

:,
1 = ::p llit
:
,

l-r .-: i i

il.,_r;:; rri

www.e-Libraria.com


4-O:VETEM NJE NGA KETO TRI FJALI ESHTE SHKRUAR SI DUHET,

al ai dlthei te dale i oari ne roie.
b) ai dutEt le dele ipari ne.DF.
c) ai duhel te da[ ipari ne roje.
SO,KsNGET PER MTJJIN DHE HA.ILJN 6EJN PJESE.
. a) ne c (lin e kerEve ,irike.
b) rle ciklin e kenqve kreshnike.
c) ne ciklin e kengeve tegierdEre-

53 AUTOR, i VEPRES OETA E PROFETEVE. ESHTE

a)oiOn buzuRu
b)pleteF budr ' t r
cl eter b` danL

54 VETEM NJERA F LE ESHTE SH RuAR S: OUHET CiLA?

_ _

55 NE CILEN PREJ KEIYRE TRI FJALM JANI SHPREHUR

MARRDHEMET SHKAKTORE
me mlr csh lc d se r kesh
b-) diali u ktb:c n- knrbcd.scosc c kishrc rra:rr melti oer kosovcn.
c) gru:-ia u zgiua h.r.,-rdoruE tjsihr. rcnc t"- p* .r"ft
""

56.PLTTHITJA E V.TRGJVE NE PROJEKT E FI'}.)IT ESIIIE,
a) ason rE .
- b) a.lircracioni,
c) rim..
J
57.STERIO SPASSE FJHTE AUTON I VEPRES:
a).,fshari midis ujravc ..
b).,lurDi i vdehr..
cl--nqi iet2 pe iel-Ds. -..

58 AUToRI I PoEMES V 1 l BYLB uT ESHTE:

o zer serembe
b)naim frashcri
ci ndre m ieda_

59P lER PuD:ISHTE AUTORl i PRFS:

.. oha c skenderbcul.
_dottna e l_ht
C) qe:a e prOfete t,

60V,EAsHAT EROTIKI BEJ PJESE

a, ne pO_n epi _
b)nC P n epix_li ke
O ne pocan htte

www.e-Libraria.com




6I,NE FI.\UNE..PO TE KISHI}i '/RAPUAR MIRE QE NG.{ FILLIMI

ATT.ETET TANE DO TE ARRIMN SUICSES ME TE MADH...FOUA
,.DO TE ARRJNIN.. ESHTE NJE NGA TRAJT."T E MENTRES'
a) defiore.
b) dcshiror..

62.NE PERIUDHEN TE GJITIiE E :iDlE\llv' VETEN KI.ENAR' SEPSa NE

slre+rnv e LRls VAIoNTE FL{MURI KLQEa" FJAUT NE "-
a) kushrorc. ',ANE
bl shk-akorr.
c) lc,iror..

63:}.TE - F'TIJN ,,BABAI N.-1. sOU-I SHTi)VIE DHUJTIJA I]G' f -U:!BETI AE

rt xe crzoi PER FEsr,. JANE SHPREHUR .NE M'{R-DHENIE
a) xusnlorc.
_

-:-
b) vendorc.
cl o.llirDorc.

6{.HlvZ SYLEJvTAM ES}ITE -IUTOR I VEPRES'

at --femiict-. loEoit tim.
b) .juga ? bar&.
c),,kush e solli doruflincn.
6D AUTORI I VEPRES.. = GA E sPR SME E BA:F ESHTE
a),CrOnh dc
b) Sermoo
c gav 1 dara i u ~
66 NA M FRASHERI ESHTE AtTORI I PRF3

b).2ndrra rjcts, ~ _ ~
0.,Shq na qL qtt qc t dhC odO t bChd i

6'NE N SHOQLK RA MUNID TE HYNE ._
a)qdO grup
Crzish ~ _
)ni le 22 dhur dbc ltar
_
C)qdO nle ~
~.68VEPM E OCYST KON"T
4)K Sl i fuo ci e
b 107Kltta polittc
n hrst i nl 20rlS pOli ikt

6,NttRIU DALLO NCA BOTA SHTAZORE SEPSE

a ka menduar logi ne sh l te l
b)punOn
CI VCPron nc kOhc dhc hapslf

70 CILA NG KETO VEPRA ESIT E SHKR R NCA ZH Z_ K

RUSO
a, lCV aloBI
b) ShtC6
cl kOnm shOocrcre_

71SPINOZA E SP' GON NAT RE

a) te inde
= mc ,ot n
b) ie nd nga zoli
C) arnshusnmc

www.e-Libraria.com
 v

72.PRONA ESHTE KATECORI.

a) kulturorc.
bl konooikc.
c) psikologjikc.

73-CrL-\ NGA IGTO FOLIUA TE VEDUES SIIOQERORE ESriE

PAR^QITUR ME HIRET NE SHOQERI-
a) rEligiioni.
b) shfcrtca-
c) i&olosjia
74.VETEM NJEREN NGA I(ETO VEPRA EKA SHKRUAR
_SIIIG.IMTAPJ JAKL'P XOLA, CILEN

?s.POPULL] ESHTE ,,.

, fu;n- -; i'rrcsa ra el'or.ara shoqcrort:
h) tersi GtrikG oG ba'airet k:"lir'lin psa komunitcti siihor ,isnor Dc
komuiircdn Dacional,
_ c) parji.polirrkc aki"c. ,

T6.SIPASIPL{TONIT SHTETIN DUHET TE UDHEHEQTN.

a) lrcga.,ct.
b) fitor.ofe:t,
c) ckonordrct.
,,KUSH..i5IITE AT,TOR i VEPR.ES..KTB LI I,-_-.*_T^ E '"{-TH]NES..
a) fobali--
b) plaioEi
c) irisro(.|i.
?-8.B,NE DE KAru i:A PERIG-\HU.-R.

_a)t vcnden apsolurc. -

b) c-nprriznh.
-tl dl$-E!!--Es!@ts

Tg.SlrrREZMEr SHOQERORE J.tu''lE PA-R-.{QITuR.

!) a it!.
Dc kohcn
b) Ee l-iiiEriE G shooeris pi..rzore-
c) D. kohm c rE.

80.?ER SOKRATTN DIALiKTIKA KUTTOHEI. : .

b) dialog.
c) proqcs.

8I.SPI.JIOZA E SHPJE@N NATYRE\-

z) re ndal DEe zod-
b) te idcntifikuar rEc zotio.
c) te afishushIllc.

s:.stP.{s a.i-{N anAj< Frso-s NJERJUN.

a) e prisb prona privar-
b) prisher rr.e vonc.
c) njcriu Iird i pastcr shpi,-E6hl.

S5,REUCJIONI KA DOIVIINUAR,

www.e-Libraria.com


:H

nJE#]

R

sho:ons
b)ne menyre te et, hme nga kOmbla
C)me marlv"hie nga te dy palet
NES u
127_LUFTA E E PUNIKE NDERM ET ROMES DHE"AGJ
ZHViLttU^

3 [
p se

=
a)n Vi 337
e 324
_
ci ne Vittn 31 3 .

30 LU A E DYTE BO ERORtt F LLOI ME SuLMIN E C

ERMANISE t
_ N ZISTE MB!POLONINE
a)ne VIin 1939
b)ne Vlin 1940 _
Fi ne Vitin 1941

131_PRlNCIPATA E KRU ES ESHTEl RIJUAR:

a)ne rund te Shek X

)ne lund te Shek Xl
C)ne fuld te shek X"

2 IT RE E KOSOVES
1=
a)HaSan Pnsht
b)B3'ran cPn ~
,Hoxhe Kad Prishtina

133 ME bEKLERATEN E KONF=RENCES SE BUIANIT PARASHIHE

8)Oe KOSOVa pas perundirn le lu es te kel Stalusin e

i itti tti
y."
134 KAL'FATIARAB U KRl UA NE
3)ShekJ n vi
b)ShekU in V
ci shekullin Vl

135 REVULuCiONIIPARE D=MOKRA IK BORC Z NE BOTE SHPERTHE

a)ne H lande ne iund te shek l

b)ne ii ne Qysmer e shek /1'

in,France nF und te shek XVHI

136 T LIA FASHiSTE KAPITOLL01

al m 3 s htat 1943
b)me 9 ma11945
C)me 2 9usht 1945

www.e-Libraria.com

/

PYTJE ttE NDRYSHME

l DIFERENCAT E PARA EKONOMl E t PASuRIS NE MES TE N ERZVE J 0 PARAOITUR
a ne kOhen e o anizim"91nor rls,Or le s oqtts
b)ne kohen e 2hV m te 'art induSt al
C)ne n;e shkan te caktuar te 2nVi"lrnll ie shocens

2 VOLTERl ESHTE ITHAR
a)i reFcj:on"
bl i arSvies dhe dreitlsis
C) 191[nen e pa ba ,sl

5.ARISiCT=L! 3Si{TS ITHTAR I .

a) i shlreses se pasur
it i jhtreses se mesme.
a) isrirreses se vadur.

i.clrt plg..: KE FtozoF/= iG ThsNE sE suasrsNcA e ?AP=

'-ra.s
50 ES T L
=
: kll
=)
:a195i ~ ~ j
c anaksireni

7MO LI ESHTE
2)nOrne Teooo siel e ,O le nira
b)sttemi i rraQu ave dhe pikeD3mieVe te nl ShOCehe te cahuar
c)veF e nle Oruni shooeror

8VETEM N EREN NGA KETO VttPRA E l AS KRUAR SHKPIMTAPl

lSMAIL EIARE CIL N
a),UCa e badh




b)kush e solli do u ntine n

C)ba he e lema t

eC:LI PR= K[lYRE FIL020F3 0' SE FvllJu l PO sA L:ND R

ESHT N E LETER E EARO =
= 'A SHKRUAR
e lomas ho si
b)SPi 23
c, x o 10k

11 VEPRA E ZHAN AK R SCS ESHT=

)pOl ika

C)leVia10ol

,lD RACIA PERK, H

t) 2["O o::: iat
=lne e n,e2 ne ,7
b)baF n e nie e ne baze r2COfe
ri ,raz:n e nlerr.
;2 31PAS RENE D KttRTIT 80TA MuND T N :=TI:= AN T
aenp:n2nit

a o na"=mt

!,;:-6{

.z4uron :
Su o!_, r3n,

www.e-Libraria.com

 ~

:6 :' U iL:, (1:::

O tr Si hikc q pamq kJ: h nst kO~uied Jh 0

scOf n L n
n cioral

2 iaS [iC in(ercsa:=caktuar3 shoq

o c

3 p2 I POil::kc ak:ivc

! RE E DE KIPTI A PE R :t_R:

l ei1loi : ri

91 11 :lte

is P R So RATl D: KUFTOHET'
=KT!
J
lF
I
O
_
: G T ZH :I=L! 11'TES 0 ) :S[ JER 20RE LAS' P R Qlit
'

: :lc ::::i21:1:
:1 J is: :1:, :lu
=rr
0 rl 3 = 50 :`
_ tiH S T , T RI P ES T T:: 5
=SI:T
: Pinin:ll

O i

l o ra

www.e-Libraria.com
 c) sokrati.

2s.SHTRESEZMET SHOOERORE JANE PARAOITUR

al rrte kriiimin e shooeris nierzore,
b) .ne kohen e re.
c) ne kohen antike.
26.SIPAS PLATONIT Si.iTETlN DUHET TA UDHHECIN.
a) lregtaret.
b) eko^omistet.
c) flozofet
27,FER SOKRANN DdLEKTIKA KUPTOHET SI-
_al dialoo.
- b) proqes.
c)'mige pei gjeljerr e se verletes dhe ic ,erua.it mele.
-
:
2E.FAMTLJA +ts \,iOHET ME.
a) bashkimi!_elisa njerzve.
' b) marte-sen e-j., 6.6onave me oiini ie kunderl
c) bas-hfumin e disa-grupeve shoqerore.
'zs.eoeuLll esH;E.
a) grup niezish qe kane nie religjion le periashker.
b) klias me inlerpsa le calcuara sfroqerore. -,
c) kal;mi nqa komuniteti oiinor fisnor ne k6;unitelin nacional.
:o.c[t esire MoNUMENTT ME r'vJE'iER r -SHKRTMIT TE sHorpES.
a) ..meshai ; bLeukut.,
bl ,.formula e paoezimit.. _. .. : ,-
c).,bardha e temalit., - -_-
3I'.AUTORI I PEBMBLEDFLJES SE VJE,RSFIAVE ..LULET E VERES,, ESHiE.

)n3im frasherl
b)qalupt
C)ndre ml _
32 NGA KET IRI FJAL ETEM N E ESHTE SH RUAR SI DUHET C LA
~ a) jO ka desh
e te sh _e det
b)ajO ka deshirete shkol ne de: ~~
O aiO ka deshire te shkoi ne det

33 KENGET E DASMES ANE POEZ: POPU LORE

a)lirike_
b)epike
c leglendare

34AUTORII POEMES KEN6ET E MlLOSAOS, ESHT

a)Zef Serembo
b)987 l dara i ttu
cl ierOnon de Q da

35VETEM N E PREJ KE YRE VEPRAVE ESHTE AuTOR IsMAIL KADARE DHE

PI ERiSHT i vEPRES
al keShtiella
b)a k Lh: velen
O karVani l bardh
3 AlrrROPOL06 lA SiUDiON
a)ekOnOmine
b)natvren .
C)nieriun ,

www.e-Libraria.com


t/_
C)SenSuarrzmm

13 THEMELUES I FILOZOF!S KLASl E C RMANE ESHTE

a)heceli ~
b)emanud kOnte
C)fOierbahu

14 PER PERCAKTIN E OM131T MlRRET PER BAZ

a)ler10ri.ldhla e 9,akut re19jioni
b)bindia s blektlve e indivi01
,)te to qiuha leteere kultu aferSia etnikE

15 S10 OC lA STUD10N
a)rapOrtet ne mes nle e

=
_

=
16 MONUMENTI I PARE!SHKR!Mrr sHolP ..FORMULA E PAGttT ~
ESHTE SHKRUAR NE VITI
a)1555
bi 1462
c) 1635

17 DIFERCNCAT PASURORE NDERM ET NJERZVE JANE PARAOITUR

a)ne kohen t or9an l olinor.. ISnOr te sho ens

i

b)ne

e shkale te caktu2r te Zhu inn te shOqe 5

C)ne kOhen e indrustial imit te vendeve

18 AR!STOTEL! ESHTE ITHTAR

a)i Shlreses se paSur


b) i shtreseS sei mesme.
C)i Shl eses se varfur

19 VOLTEtt ESHTE ITHTAR

a) i feudalizmit..
b) i religjionit-
c) i arsves dhe drerlesis.

.-
2O,HEGELI ESHTE FILOZOF OE KA JETUAR DHE VEPRUAR.
a) ne greqin e vjeler.
b) ne kohen e mesrn
c) ne shekullin XlX.
21.MORALI ESHTE.
a) vefi e nie grupi shoqe.or.
b) norme qe lrespn sjellje io te mira.
c
- ShOoerore te nie shOqe e te ca uar
sistemi i reou,lave dhe DikepamieVe

22 CILl NGA FIL02DFtt E V l R GREK KA THENE SE ODO GJE NDRYSHON

OD0 6 E LEV!Z
a)`aiesL
bl harekiiti
C)3nakSimeni

23 RENE DE KARTl A PERKRAH R:

a)te Verteten apsOlute

C)empthzln n
24K SH ESHTE AUTORI I VEPRES:PO lTl(
a)olatoni
ll a s toteli

www.e-Libraria.com

l15LUFrA E FBOTRORE HLLOI
b)m 1940
c) me 1941

116 LUFTA E D lL I RO ROMAKE U ZH lLLUA C ATE VllL

a)22,228 P c se rc
b 21'21S p LSL re

0 163167 P c,rc

ll PRINQPATA E ARBttS ESHTE BttUAR

O ne 9omcn e dyle: shck xiV

118 KUVENDI THEMELU : LIDDES SE PA PRIZEREW U VfB T


b) mr tE6O. -"\
c) mc l88L
:
- r 19KoNFERE\cA.lr su-r.{i,rrr-!c. earE..
1LlqnJcrcnc r}lemelus. e khr_uir pacjonarotirimrir pcr }osovcp-
D, rlonrercDc c rc giltha pznivc pot;rik. nga rc g;id5 rroicr shqipt.rc.
c) komfcrcnc pania}. c pzrdr kor:ruorslc ?cr kosov . [afsh r. du]egji r.

r2o.BAxroMI t ro?nplr rE Lisir: vER]eri DHE ji--c,R u BE:

_?-) o. eivsElcp ; dlr,r. rpitepiLr.Eir r. ry p-e(ke re.
b) Dc Edtcni6i, c.tnl..-3c r..
b) D. milcniurnin'e n p.c.sc,rc-
I2I BISHK]MT,,.I rn-ar.rx.eve I FEuDAIIZ,VIT TE IIgLsHEv ESHTE }G.UUAR,
a) ne flrnd tc -lhct-ulnr V_
b) ," h-d ra=[-a;t;E-
:t-) Dc furi:tc shckullir vll.
I22-BASHhfMI I GJEA,LAI'IS i\EN UDHHEeJEN E Btavr.lX-(UT U BE. _
a) nc filtim E shckuttj! XLy.
b) pc virer c shcredbiela (e sb.k.l={
c) D. tuM rc shct(r)Ilir XD(-
.
!2].LUFTA E DYTE BALLK{N'IKE E VITEVE !9!3 U GV]LLU.A:
e) Dd.nDiet at.Gvc ballklrikc dhe rurois.
b) ndcrrrjr atcarcvc iJlkarjlic Chc sicionis : .
c) ndermjd serbis dhp bu[oa,-is.

i24.lTALlA FASHTSTE F|LLOT SULMTN KUNDER SHetpERtS: -

z) me 7 oril 1939.
u; me 6 pnl -E?il
c) 22 qeeshor 1941-

12s-STATUTI I SHOIPRTS .I MIRATUAR NE VLORE

MF 10 F,Rlll- l-E \,,rTrT 1S[1 NGA KOMtStONj
. IiOERXOilrBiAi j f:ONiROL!["it, ESiiTE:
a) kushtetuta c pare shietit
ij Irakar noe.mEili-.cz,e pc;rt,keshoioiz:..
te;;pns
c) lrakat nderrnret shqiprls dhe f,Jqr"e te medha.
]26VENDIMET E MaLEDHJAS SE MUKJES
TE GUSHTIT TE VIIIT

www.e-Libraria.com


www.e-Libraria.com
 IS5JU RIB03A `Gjclln c Shcn 1lliSC il jcr 1762'

156_HAS ZYKO KA lBERI `Bnhti inl'

J57_P MA 0-`IIasta h V tn',Q .(Cti i fllndit',: jc cnicr ne katcr rrugc',

Nlt t:l e (l es'

153 JAK XOXA ` t:mi i Vdol(111 ',` llg:l e bardhel,`Luun el ripes','Novela'

159D O AGOLLI - 'Hapat e mia ne asfalt', ShtiRie malesh dbe trotuarc',

` rcsditc Babell'a ret','Nena Shqiperi' ,'Fjala gdhend:gurin','Udhetoj i rncncluar',
tPc
lqgli[1 VO1lll a r',`Ly pesi l k01lcs'

160A T PAS ;KU `0 : ,`NJe ljcSe e in(ll es',`Klllin',`I(jnsina','Lu tibi e

rrr Irrcnr.i

161 SHKRELl `Vnrrii q,qcs',`Fosilct',(1(n nii bar(11l c',`Lirike dhc

slri','Nrt cp:lpngnjvo',`Pagezimff fJ les',`E di: je fJale preJ gllll',`B ulznt'

162 NA
` 41 RRA lM ANI 411csoljn',`P:ls v(lckics',`T : :i .otlcs sc lil(11 ',

()l(:lc ! rgi:r krr r I-lI'-'Rruga c slrtcpiso.sirle'.
l

163 ALII oDRfMJA `Bllzeqcshjc nc lin lz',`'Hla c tOkCS',`Luin,lumi'

,6J NAl FIiASI-tERI -'Eldcrrinrct','Ilegcli c bu.jqcsi'. 'Lulct c lercs', 'Flcfore c

l cI(1:lsilil cvc','D:rshrrrie'.'IIistor.i c Slicndcrberr t'.'Qerbclaj:r'.
l

_165_6AV tl L DAIRA l RIU `1)is l)oczi',`Ana N lrin Ko 1: Lltc','1 c zc2.li t :1',

' licngl e llrrsrnc
risrnc c Bu
ux lcs
lcs'--
166 PAI O VASA -'Trcndefila dlre gjcmbr'. 'Bursir r'eimi im','Shqypnije dhc
s1lqipt:1 ', 'E vcltc(x mbi Shqipcr-irrc dhc shqiptrrct'. 'Baldha c Tcnralit'.
1677_EFl REMBE -'.Sonctc tc ndtl,shrne', 'Uslrieri i lithl.cr', '[:l:rrrrur-i slrqiptnr',

168 NDR JEDA `Iuvcnilin',`Andrr:l c jctcs',l Lissus',`Lil a',SCO(lra'

169 AhrD Z CA UPI `Baba Tonlori',`Burri i d1lcut',`Bnbn i usa Lal(uriq',

L[[Ict c ll rdit'.

170 ASD ENI -'Rrczc diclli','Enrlcrra dhe Iot',' l(errr bene e Krujcs',' Pseiirrrc
:=lul gl:'

171G EI J FISHTA `Lahuta c Inlcsisc', 'A'1riz,i izenrvc','Vallja c P r rizit'.

:
ud 1 be'

www.e-Libraria.com


www.e-Libraria.com
 124c (USHTETUTA? Ku5htctuta csl)tc :rk(i mc i lartc jrrriclili (lhc politil(
i njO sh 11

125 KUSH E IRATOI REZOLUTEN 1244? Rcz lolctl c nliratOi l( hilli i

Si=1:rilllit ic I(R-se nre l0 qcrshor 1999.

126 KUR U TUA KUSHTETUTA E AIVIERIKES? e Vitin 1787 nc Filndeli_

127 CILAT J KUSHTETUTAT E PARA TE SFIKRUARA? - Krrstrtetutat e par:r

te sh kruare Kushtetuta e Kromvclit e miratuar ne Angli ne f.itir 1653 dhc
[(ltstrtetutfl c l<es e rrriratrrar ne vitin 1737.

128 CILAT IPJESET KRYESORE TE KUSHTETUTES? - prerrabula, parimct

thcm normatiye si dhe frj ese perberese ie liusLictutes konsirjerohcn
:l kush tetuesc dhe ligii l<ushtctucs.

129 CILAT: KRlTERET E KLASIFlKIMIT TE KUSHTETUTAVE?

l lishtctlltnt Lknrir la (lhc te qrirshkrurra;l(uslttctutat e,gjat!.dhe te
shl tlrtcralI( lctutat c forta osc te rrgriria;Kuilitcrut:it e Luia ose fluiclc.

130 CILAT l llNKUSHTETUTAT IE TE NJOHURA MIDIS 2 LU FERAVE

BOTERO REll- l<ush tetu ia s-\/aj m:r rit(19I9),Kush teu ta c Spanj cs(I93t
),I(ushtetrr ta
cV ovdan ,92D,Kuntctu jrobntc"S ,Kuttlctu
3:
l,'
I3I.ELEMI]Ni]'ET I<RYESORE TE SI.ITETIT JA


1 ill , lI ][: [I[71ttrifi,
CtJ
1 l '
n C

132 PA hh e h
FNTAttZM_L

133 GJYKA SUPREN4E ... - Eshte irstirrrc:r nrc c lxr.tc gi),qesorc.

CIIA
l,1) ::ORYtt l FAQITET SHEFII sHTETIT? Nc 2 rornl.:tc nlonalltut

rl5.NUMER{)Nt DtSA FUNKSTONE KRyESORE TE pARLA}tENIT; _ Funlsioni

:11 :'fill ti:[II [il:iI[ loT?_NC ZViCer

l
yfIIWnttH :SE KOSOV E
I3s.qKA rrr [rrSr re u REZOLUTA 1244 NE ASPEKTIN URIDIK? Pn :lshch"jc
:lutonoB,i slt ie I(osovcs

www.e-Libraria.com
 /

10 KUR U NSHKR A RAKTATII PAQES lE ITALINE? lc lo s1ll 1]rt 1917

,lc I)nl is

,:
108_ lD lJ E PIZRENl u oRCANIZuA DHE QENDRO PreJ lo(lc 110'lt tO
itit 1878 e e ri:le l)rili tC Vitit 1881 ~

109 AUTO ANTIKE PERMENDIN:_R cti1 70 FIso nirc

110_LU T E PELEPONEZIT TE ZHVILLUARA GJATE VITEVE 431404 p_c se

rc lSllIN B ENDERMJET: - Sprrtes dhe A rines.

lll KRYQ TA E PARE PER MARJEN EJERUSALE 1lT U BE G ATE VITEVE:

-1096 109

112_30, 4B ATOMIKE E HEDHUR NGA AMERIKANET ME6-9 GUSHT TE

VITIT 194 HKATERROI QYTETET: Hi silimn dhe Na_ s:11 i

113_BE
EJ E MAR TONES E ZHVILLUAR NE VITIN 190pcS421 M LARG
ATHINES BE MIDIS USHTRIVE: Crel _Pcisiane ,c

l14 KURJ E MBAJTUR ZGJED IJET E PARA PARLAIVIENTARE

PRESIDEN ALE NE KOSOVE? re 24 maj 1992

H5KUR lPRIMUA AUTONO 41 E KOSOVES? rc 28 ls 1989

116 KUR HPAL DEKLARATA KUSHTETUESE 131 PAVARESINE E

KOSOVES -2: orrik,990
,
117_DELE TET El(UVENDITTE KOSOVES ,Ic 7 shtntor sllpallcn
Iiushtetutc se KosOv
13Rcw
H8NE Cl IN vIT U OltM UA Q[VERIA EAHVIET OGuT? 1::tr 1925
`c6j
1191(UR 1T
`
IEMELUA UNIVERSITETII PRISHTINES? Ic 15 shku t1970

120 KUR HTE SHPAl UR SISTEMI PRESIDENCIAL DHE KU? c vi in 787

Itc SH13A

121_SI IIZGJEDHJES NE AMERIKE ESHTE? Presidcncinl

IANE ORGANET KRYESORE TE SHTETIT?

122 CILA Kuvendi,qcvcrin,

(lreJ101.ltc

123 c ES E PREAMBULA D IE QFARE KARAKTERIKA? P rc:iml) in d()tc

()te lrl,rj nc tcl (in kushtclucs dhc kn karaktcridcO10"ik
I l)

=:

www.e-Libraria.com


: :
:

E R CJITA SH JE

S TE NJE VE

l i [R
l

llc(}it JiCSiSe

Ll? FcnOincnol inc o r

: S,Shpirtit
L

,1:ltCnlatikCn,nlHzikcn ihc nstronOlni:lc

ises se::lcs,ll e

SUBSTANCA E PARE E BOTES ESHTE

dhe pil(epailljcve te njc s1loqctic ic

i FE 41JU IPosA LINDUR ESH EN F_

,o!l Lol ll .

Ko:ltrata slloqOrorc:_ ~

jcrcz .el 1(1:ll!inl

: cr

D TE 1:i IET IE ANE TE:-ltnciO:lnl: nlit

GJERMANF_ESHTE[ l,cgcli

ZEi Tcrrit011.=iuh lCtrnrc,Iti:ltur ,

CZOI C dhc rcnditjcn siPns rcn(lcsisc sc

AR DHE VEPRUAR: Nc siick XIN

(l(A THENE SE QDO GJE

) sllilnlil lctOdil(

:KA? Arislolcli

R:DI
11 (it::::

1:

ftt c ^i g,4 , l r _. _
www.e-Libraria.com


72 VENDI ET E MBLEDHJES SE 4UKJES sE GUSHTIT TE VllIF1943 PER

VAZH DI N E LUFTES KUNDER FASH17_MIT DHE PER KRIJIMIN E
SHQIPER E ETNIKE U PRISHEN:_Nc mcnvic tc njcanshil,c:lga partin kOnlunis(c
c Sllqil,cI

73 LUF DYTE PUNIKF_NDERM ET RO IES DHE KARTAC ENES U

ZHVILLU : Nc nllirll tc silcl(III p e se rc_

74 SHTEl FEUDA ITURQVE OSMANLIESHTE KRI UAR: Ne nllinl tc sllck

nV_

75 KONS lI MADll ME EDiKTIN E N OHuR TE MiLANOS

KRISHTE MlN E SIJPA LITE BARABART 4E RELIG 10NET TJERAi Nol.itin
313

y F VESUIMN E OERMAMXNAZSTE

, II
??.PRtNe lf,Al'A E KRUJES TSHTE KRIJUAR: - Ne fund rc stret(.X .

KOMBETARE E KOSOVES'QE U
Ho hc I(:l(lri Prislltin:1

SSE BU:ANIT PARASHl lE QcI os

Sl:qipOriric

:k llin Vlll

K NE BOTE SHPERTHEUi Nc Fr:lncc nc

c S sl t: lor 1915

UNDER RO lES E UDHE IE( UR NGA

IATE ViTEVE:-6-9 P csc rc

RE(SHKODRES DHE ANIN ES)U

1l C(lyte tc shck XVll dhc gjysnlcn c parc

IKOSOVEN SHTETIPAVARUR DHE

991

7-Rilin ,jn shqiptarc n11 n nc=j}SinCn c

2 ncshpnHjcn c Pa ,
cs isC sc

www.e-Libraria.com

, 11

1lF
L

S NL CI V U 30 UA AL A131ETI N=GJUHEN SHQIPE' Nc
iti 1814

'EVE l

SS KUR ENSHKRUA TRAKTATIISHEN STEFANIT? VIIc 3 nlars lS7S

S,KUR EME UA KONGRESII 4ANASTlRIT? 1014 11entor 1903

90_KUR HE IELUA KONGRESII E BASANIT? Ie 2 8 siltntor 1909_

91_REPU E KROMVELIT U SHPA L NE ANGL11-IWIc 1649

92_A E LiDHUR ME 1907 4E EMRIN ANTANTA U BE SIrtEZuLTATI

MARRE JES SE: Rus e Fnnces lise.

93 KOHA RE E CURIT QUHET: Ncolit.

,4 REV 10NI'MADH BORXHEZ FRANCEZ U ZHVILLUA NE:-1(orril

1789

95 KUR L
IND DHE KUR VDIQ SKENDERDEU? lo l105 11(lers=lv(liq ntc 17
inun1 146

96 KURI MBAT KONGRESll BERLlNIT? lq:13 qcrshor 1678

97_KUR HAP MESON ETORJA E PARE SHQIPE?-7 mars JSS,

981 UR
OR lt A LIDHJA E PEIES? 1 23j:1:Hr 1899 1

99 KUR VENDOS Vl HELM VID i NE SHQIPERl? lc 7::lnls J914

100 KUR MBAIT TRAKTATI I FSHEI-ITE NE LOr-vDER? - Mc 26 prill 191S_

1( INE IN V1l U IBAJT KONFERENCA E PAQES NE PARIS? lc 18j:1:::tr

1'19(SII A,r\rt glia,Fr:rttc:r,I(lliu d lrc .I:rporr iir).

102 KUR 4BAJT KONGRESil LUSHNJES? P/1c1920

103 NE lN VIT U PRANUA SHQIPERIA NE LIDH EN E KO lBEVE? lc 17

:hjetor l 0

NENSHKRUA RONVENTA JUGOSL

104 KUR AVO TURI E? Mcll ko rik

1938

105 KUR MBAjT KONFERENCA E PEZES? Mc 16 shtator 1943

i06 KUR IBAJT KONGRESII PERlv4ETIT? lc 21m j1944

www.e-Libraria.com


1/
56 ROttA
,HKATttuA DHE u Pu TuA NcA BAR
N h
57_KIsIIA LIT __ tt
PRENDl [
'I

RE DHE NE K
:

t RIFHFN
:[R l K 10:i:
:
58 PASII I
EGZIsTu
AN
Ne J
inm
cdy
il :
7 NAAttPASHE4
Vy
TEPELENA KA
59 NE Ko
7_GJODll: I]ll lyl) YETARIN E QEVEttE TE PERKOH3
,11 MEu
60 KoNF
DHEIE f""y,'jlri.qtro r rro,r rr'
a ntifash
31 RI 11 1 y
f 3

61s
I(RIJUAN
YP
lylil
62 LuFT
FETEttBARBAREu
DYTE BoT RORE FILLori_Me 1939_
63_ uFT DYTEILIRo ROMAKE u zHviLLuA G
ATE VITEVE: 1'-21s
6(PRINc A E AR3RIs EsHTE KR

FA uAR_Nc ind
65 Kuv .lck_xH
DI THEMELuEs I LIDH
-lS78 ES sHQIPTARE TE PRIzRENIT
Ui IB T IE

66_BASH
(lj.tc tc nri
H mlliVpan erc :
11lIF: YEttOR JE GOR U BE- -
,:iL;7t= \c
":

!i-r'.snrc. c
:
`7_BASI
Nc fu n t_l
ryll,IlANKREvE TE FEuDALrzi\4rr
TE I-lERSt-iEtvi
ESl.l.rE i. ii t.jU.4 R
68_BASH
ct c sllt:
1 E ttzMARKuT B
llitt ttaV:111

T:
69 LuFT

lca revo

_ 11
Ik c Turqt:
[
K
Y :Y
III:l:Y ?3
M J
7o_lT/ LI
wLLuA
SH TE L suttN KuNDER sHQPEttsE:M::i

71 STAT c1 pri| 19J9.

A Ko
Y RKttM3[
i
:

FfttY:[
? LLTEillT,
F
C sil( iirf [
)IW
-slqiptar.

lllttl
I111






www.e-Libraria.com


i. i..o;\:srArlijr r ri;.Dii i.rE EirKiFrilltLr
r'te;sstEiii E sil-;.ALi.i rE i,.r i...r..:r.t.t.r ,,r rn Nr!:-;,iNC-s FEI;E E

^.i'iii..,oi,sr riiFiA i.j E

@ 't. vir,n i!j

l. ns vii:;: j2= ...
1.. rre;rii,: -:.-r _i
:. :il-il-ETi i:UDiL IiR...i.ri.E... a u ilA!.rr-t.n

U,/ ne ti:.,C ie sn3:i. V

l. nE luno rg sneii. Viii
,i. riJ ;il nci r. sirek. l,\:
i. S(=i.jDE?.ESU U (:i{,,.: };e ;.RL..ie.
E n= i t:)
. l- ni l:rJ..l
-,. .rr= r +irl
. ii\i I!-iP..iLEi:,,ilt t-.:t !r.E :E p.itE e pii.t.;::. :,I.toLLrJ\jai.
, i): ifia!: i, :, : ,.: re
C,J n..:i.,.r ti i::.-. ...,-
_.. r: sl:,:!:- \, -
D:i.i...r_n.r.i: \te i ?.r.t, -r.ii:i; ):' j::;:r5'!::
.;SH-iE I,trRcTU.r.ii: r: '.j:, !: i':,':. !-':.-:- i:-,' j.ili:.,::)
0
= :

r II SI
mel'37
6
::F:IF [fk FIli : t if ::A AR TE Vi T


)
6 71:
T han
::
P. sh Peri:lc 1

I TT i:DttETOttT T=ic

7[? :Ittff

?:1lII!

l i

~ ~
_ ~ _

www.e-Libraria.com


SI VIll

L EMOKRATIKBORC
EZ N BOT

: :11 ,
1

DHE AN

iF 29
= 7
,),PrCi

61: f
_ :Ja)_Pr 1
'iti! 913

KOSOVEN SHTETI

www.e-Libraria.com


TESTII


I

3

1 shtrds s s val,r

:Ck k


2 Ekon

rnine
O Nlatema k n,mu k n cihe astr
Omh

IV Volte shte ithtar :
! r feddalizmit _.

61 [dr s

VI 4 rali sht :

: :
lveshoq ore I:11
shOq rlc te caktuar

VII_ cili nga FliOf02

teV et r gek ka thOr
f Se'd
________
___9dO__ eJeviz ndOshOn
Talcsi
Harekliti


aksimen:

www.e-Libraria.com
 3 V T= NjE: ,KFTO TRIF LI S 1 ES 111,Al S:D_lHET C:fL ?

0 u 1
1

2 Ai duhC[[
I
del i ocri na rti

3 Ai d C dall i p n r

EF A , E: SI 13AROIS KOLL :L lt 3 1810TRA: 18 NIS:T=

Pti OJ FSI: T Sil F[R 1: i 3 J S ,1111 i 1 R 011 !F
'

I Kusli:Gr

Kd
5 Q=llinCr

:0 E :GttT PER I: JI DH HALI 3 EJ :E PJESE:

: nl ctl:Iin k : c lirikc

tk = e k=
3
n

` c:kli , 1_ letie:1 re

i: Z lI R : 1 l SHT=A TORI EPRIS

: nor=: :li C tifL

O R u2.c=:Ic
3 -Pisil:`f: ` ':nle~ :
:3
ET ) : jE :' [J 1(R: :T F 1 :( S Rtil J=
='VFtt S '
I EP P=RS D[R3=1 iL: :

. O SamiF
1 12f 3: :

: iln F
=lf:

:] tric :iVEPLS (FET,E PROF TEVE E511T :

i
li :

f 30 :

: SIP S PLATO :TS:ITET: DU :ET TA UDHE 1 QI

, Ekcnori:s:c:
l Tre :
c:

O Fil&
15 F 1lL A FO10 iET lE:

C)Inartcs n e d Pcrsonavc me t linit kund

2 bashkinl leO:se n` rezve
3 ashkil in c iso grt:pcve shO o c

_i _ T_I
= fi..l J
1[ _,_ it= i
ittfF= i

www.e-Libraria.com
 F

[: F ti ts 1 ESH RuAR sID 11ET Ci A,
=

=1 : , i:1li:lli :ri
3 1hurr :
J in ik r c hOti

7 vE PR lRREDH T

:I lti :PR =TR" =

:Fif: ittil=: I: . Ji tt K ,
3 Crutta lie ,
=
V h r
= n15 31 pos O
=s2
: ,iJTI:1,JA E vARCJ vE RRO J=TEF DI sl:T=:
; -:-g:)e;ica
I _ rii.ii.:aicn
a-n
\r,.. r^ lln:
, i;!ii.'1 .:1..,.s5c .. - .r,, ,.^,\,::
i:;.:tr
i. .ri,aai Ii..f r: !,r.._:\<-
l: --
l-r:n,i ; \ r:i.:r,:
F-'. - .,
\-g:-.iii: ,-,:r.t-j
U; - P:< I .

!_ j!'i,1a\ t rr,1-.-;
r.;-i_,:_.\.ii: ..,-rjl
.. ji.:
i3,,:,i =i_.r:
ser=:]
' Z
ic:FF s
G
= :

=
i3 P' TE 8 lTi s Ttt A
ToRI , IR=s:
: ' Hisio l SI :i Oet::

2 '. Doktf:1 c ! fis::: :l
~ C
Qe(reP O iti lc
:1 0GYST Ko T: sHTE 50ciOLCC:

1 6icrman
OF:ancc2
An lC2

15 PRONA ES iTE KATECoRI

] l ktJ t:rO e

r
C

www.e-Libraria.com
 Z

SHKRIT\{IT TE SHQIPES:

V ttHAVE LULET E W

[ 'LEDHJES S
19
= :
?

c)_Ndrc MiCdJa?

www.e-Libraria.com
 TESTI Iv
I. trOP 10 in studion:
1_ Ekonomin

6I
II-Sipa: Rene De Kardit bota mund te njihet me ane rE:
@ Racionalizmit
2. Empirizmit
3. Senzualizrnit
III. Filozo_fia q trajton njohuriG e sendeve e jo vet sendet quhet:
l. Ilimuniste
2. Transcdentale
3. Realiste

_af
ttl
3.N ttas L
F shOqerorc

V.Vepra e TOmtt HObsit sht :

LcvLtani
2. POlitib
3. Shteti _

L
Htte ame tth

o FhL
___VL [[:
2. Lidhja

giakur
e
3.BhdJa subjektive

www.e-Libraria.com
 2/

L
1 I
, Fr, s :

E
pi
S:

li
JJANL E
ill:::;lili:,1[R1111:

`/ '

d-- .I-),-, T; l$A B4g ME
Di SDt )w vv

iR s
Dl , >;qt<,t T]glEe '

www.e-Libraria.com
 S LL FTA E DYT PuNIIcE ND RT ROtvES DH
T J
liH
w
2 N EHirnt shek II P c sc re
3.N ysmen e d e shekL p.e.s re

SIVIAttI stt KRIttAiR=
'SH 5 l[1
2 N nd te shek.xlv
3 N nilin teshek.}cv

n
M ANOs

l. N vitin 337
2_ N vilin 324
dn 313

1:_ LttAFDY E Bo RORE FILLOI tt SUt IP E

G F ttIP LOMNE:

:T
2 N vitin 1 940
- 3_ N vitin 1 94 1

12 PRINCIPATA E KRUJES ESI E KRI uAR:

l_ N Lnd to shckullit x
21 N ttnd te shekullit xI
N ind t shckullit XII

13 KRYETARII KONIITETITMBRO ttA KO

BETARE E
KOSovTs''Q U THEMttLuA prE I VIA 1918 KA QENI:

I Hasan Prishtina

14
6 P m

DEKLARATEN E KONTERENC s sE BuJANIIT
P/ R SHEHE : _ _
1_Q KosOva P pedttdimk t lun s t ket statusin e
RcPublik s nd perb je t
ugOsIIavis _

3 : :
ShqiP dno_
[L [: :l=:
amf

www.e-Libraria.com


8 RO lA U SHKATERRLiA DIIE U PUSIIT IA NGA BARD ARET:

N vitin 230
2 N vitin 395
0 Vi6n 476
9 KALIFATI AR B ESHTE KRIJU :

llVI
g
(
o N shekullin vIII. .TIvISHT U NDA N
lo KISHA E FGuSHTERE DEF EuSHEN
TOLIKI PERENDIMORE DHE NE KISHttN ORTODOKSE
LlNDORE:
o N vitin 1054
2_ N vitin 1204
3_ Vitin 1453
!l_ DEK ARATA ttIPAVARESNE E SHTETEVE T
BASHKUARA TE AMERIIttS U MIRATUA NI KONGRESN E
FILADELFISE _
o N 1776
2 N viLln 17Si
3 N Vitin 1 787 _

12 PASHALLEKU I AN SI DREJTUAR NGA ALl PASH=

TEPELENA KA EKZISTUAR:

:littf im tt s
X

13 NE KONGRESIN E DLJRRESIT T 25 DHJETORIT 1918
PERKOHES U ZGJOD
h :
l Syl man Del na

3 Abdi BeJ Toptani
14 KO FERENCA E BUJAhfIT E CiLA U lBA T NIE 31 D UETOR
T VITIT 1943 DHE le 2JANAR 1944 QENE:

dhe e FoFca'c polhikc

l Ko UI itha pa i'
shqiPiarc t Koso
Konitrcnc e rregu11ilePartis KomunisicP rSoy dhe
alsh te Dukag init
()KontcrCnc lhcmclucse e K shillit Anti:bshit iE Ctirirni[

KombOtar Pcr SOv dhC R al h t Duka=Jinit

www.e-Libraria.com

37S!PAS RENE DE KARTIT BOTA MUND TE N HET ME ANE TE
raciona zmi
b)ernpinzml
C)Sersuattmn
38 DEMOKRACIA PERKRAH_ _ :
a)pa bara2in ne mes nle e
b baraan e te cinhe qvteta e
C)nle klas te caktuar shoq e

39 VEPRA E TOMAS HOBSIT ESHTE

Iwlatonl
b)ptta
C)Shtetl ~ ~


40 HEMELUES i Fl OZOF !DEALiSTE G ERMANE ESHTE
_3
c)nhte
:] F : :
41 PER PERCAK MiN E KOMBIT MiRREI PER D^=
_ L 0 Juha letrare arersia etnike kunur3 _
b)1 hla e 91akut
r C)bindJ3 sublekt e _
~ 42 SHTETET ANnKE GREKE
RI UAN ~
a)ne n m te mleniumn te 2 paf er se re
t l: l ::
ffl :reieL ie
43 DEKLARATA MBI PAVARSIN E SHBA ve u MIRATUA NE FILADELFI ME
_3)me 1776 ~
b)ne 1783 :
c)me 1787

44L FTA E PARE BOTERORE NDODHI NE V!:

a)1912 1918
b)1913(1918 =
c)1914 918 _ 1 _

45LUFTA C PARE l lRO ROMAKE U ZHVILLUA C ATE VIT /E

a)229 228
b)219 218
C)167 167

46 K VENDi l LEES NEN UDHEHEC EN E SKENDER SEUT U MB JT

a)me l 3
b)me 1444
c)ne 1445 _
4'N OHJA E SHoiPERiS NGA FUOIT E MEDHA BE
a)he 17 dttetOr 1912
b)me"mars 1913
C me 29 kornk 191

48 NE KONFERENCEN E Bt JAN!T E CILA U MB L ME 2 ANAR T

VlTIT 1944 u vENDOS OE
al kosova te bashkohet n e shqiperin
b)kCF oVa te iete ttpubrk ne kuader te J 90Snavs
C)k050Va te lete krahin autonome ne kuader te iugCSIavis

www.e-Libraria.com
 2)

l3T,KRYENGRITJA E MADHE TLIRIKE KUNDER ROMES E UDHEHEOUR NGA OY

BATUAT DHE PINI U XHVILLUA GJAiE VITEVE
a) 168-167 p.e.se re
b) 30-27 p.e.se re
cl 6-9 p.e.se re .

:138,PASHALLAOET E MEDHA SHQIPTARE (SHKOOFES DHE JANINES)

U KRIJUAN DHE OENDRUAN:
a) ne oivsmen e dvle te shekxvll dhe oivsmen e oare te shek-Xvlll
b) prei 29 koinl(d e deri ne dh.ieto, ie viiil 1913
c) prej 7 marsit e deri me 3 shtator ie vrtit 1914
_

: I39,REFERENDUMl GJTTHPOPULLOR MBI KOSOVE}'I SHTET I PAVARUR

- a) 26-30 shtalo|1989 &

bi26-30 shreror 1990 LF
c) 26-30 shtaror 1991

.,'.O.NE UESIN E KETYRE VEPRAVE LETRARE -NE TE TRT. 'MAL=SCRJA..
-MOTI I MAOH-. -PERSER, NE KEMBE'.1<ESh-,'rE'' LA'.'AFEROITA PEFISERI NE FSHAf
. -LULIA E KUJTIMTT','GJENERALI I USFiIRIS SE VDEKTJR-.-SHOIPJA E KRESHTAVE iONA-, ::
VETEM DY JANE TE ISMAIL KASARESE. CILAT?
-.1) Keshtiella
. 2l G@I?!i !r!-bl4Ec-9c-vdc
-vAJE' Esiia-
_-141.VJERSHA E GJATE E CAJUPIT
a) poezi parrioli(e
I b) poezi erotike
'clb9e:i eleqiiak--

142 NE FJALINE:THUHET SE N E DITE MUND TE N00DH OETE K T

LIDHJE TE RREGULLT ME RAKTTE TOKE.HENE...' FOLJA'Ti NDObHL-
ESHTE NJa NGA TFsJTAT E ME}.ffRES:
a).defiore
. b) lidhore
c) habitore

143.NE PERIUDHEN MEGJTTHESE KISHTE RENS 6ORE E MADHE, II.JERSZIT

LEVIZIN SI ZAKONISHT.,,......FJALITE JANE NEMAREDHENIE
a) kushrore
b) shkatore
cl leio.e
- 1.44,SHKRUANI PA GAE}IME FJALINE:
: Disa studentz na than se do l na bie ma mire srkur le siudiojme diqka tjeler.
Disa studente na ihane se do te na bie me mire studiojme drqka tieter.

1_. r

www.e-Libraria.com
 t

=t

lc shc _
1 e Pa4rtt
she W.1=
SttQIPTARE KA FILLUAR N VITET:
XIX

QEVERIS S
i!

:
:Y :19
1914

r SEQTPITTAREyE Mii:

www.e-Libraria.com
 Z

:L ri l
l S:{TETET E PA VO'PO)( p =:t3 J R:
`LL
.
n rniliniu5:nc Cs re
)
, lliri ri5 e l:1 cs f

3 :!illiu=in c i:pe s rc

[SIEl(l TO :KE P Il
10 E DPi
IA E SITttFtt U
5 I:D )

ORI DC SE LP DCRI

9[:;Ill:::
3 I Vi:in l153

L UA C TE ViT3VE:
LtiFTA E DYTE ILiRO C 1 KE UZ

1:::1:::==,ff 8Y e. ,c/
3 16'PC SI
16S e

F IK Ni SOTasIP RT =tl
r 3LUCIC :IPAPI BORG EI DE 10

=
I `
: : i nl : 31: ShCk :

1 A

=l T
1 5GL
0
l: :I
1[

'
lsrlAlL Q:vt;r-l'
iic\i:ar.Aiis i vl-rj.is.s E Ki'Y E S,tl'i R' NCrDEi"l
6.
" C)a-,.:tu.\
!iitr i9iz
i..l:,...,',u..i,ns-iiil:,oK ,e QE'r-)'qol '

I n ySm nc 1:it 1913

2 nd i nd Vilil iS i3
0n janar 191

,8 lT:[[3 :

BUl AJT BAjT:
U

1 :]l= :: {ill

www.e-Libraria.com
 TES rI II

l !U 3:QEI :

l po i OL , hdi
2 raon n EF::,i
C) :i dhttn 3 lc sund: ln n183bi o i

l S TETI F UDA4.OS lA U RIJ UA:

I n :::nd(o sl =:li

n nd tl s:ic :
On h tts
=
1
1
3 TORfT A T:Ktt PttR lE DN=
l frc[h90 isti::

_
O3 re 0 S 1

et: 50 rse:::,

= : : l Hl 11 l P L: ; . o G 1 3=:

: lr iJ 3

0 :, : SI
3 m1 1 53

LiD=JA EP 2RE 1 : : r A lZ ,D E [ [:R : '

: pr :Of= 1 , I :I:IS'S cii n=, :: :S~,
1
r 1 q`rs 0 :: 11 lS78 c dc P :: li: SS,
Op ik IS73cd 3
10 o t:SS:
0 :lTETl 1=ROJTJA O 16ETRE E KOSO ES~Ttt CILI E DREJTr TE
VEPRI lTAR DHE FATRIOTiISEQUAR HO 15LL:A
:LEC,L1l ET: =E KADRIU U THE

I r1 1915 -
l m 1917 -
rr11,IS

KOMANDANTIS P I UNCJ f. RESHALI TIT0 0EKRETOf r=NDOSJEN

E PUSHTETIT SHTAR K lE KOSOVE:

l m0 8 shkt[ : 19 =
rn S shkur.1, 5
5 m S dllJc 1945

www.e-Libraria.com
 2
t

8 BASIEKIMII EG IPTr TE LASlllL VTRIOR DHE UGOR U BE:

N: Il]iF
3. Ne milcniunun e n p.e.e re
1 rhf P
:

9: SHTETII FRANKIVE IFEUD IZtt IE HERSHEM ESIrrE

KRIUAR:

N nd ttshebun V
2. Ne ind te shekullit VI
3. N fund te shcku11lt VII

10. BASHKIPEII

G ERMANISE NEN UDHEHEQJEN E BIZVLARKUT
uB :
1:N r111lm te shckullit
C)N vitet e sh,,tedh eta she X
,. N 5 nd te shekullit XIX.

H. LLIFTA E DY E BttKANIKE E 1913 U ZHVILLUA:

1. Ndam et alea ve bal kdhe Turqls
2.Nder,iCt aleat ve ballkantt dhe ShqIP HS
3.Nd tSe dhe Buliganse =
12_ lTALIA FASIISTE F LOI StrLNIIN KUNDER SHQIPERISE:
Mc7pr 11939
2 Mc6P 111941
3.Mc 22 qershor 1941
13. ``STATtF10RGANIIK I SHQIP RISE I MIRATUAR Ntt VLORE
ME 10 PRILL TE VrmT 1914 NGA KOMISIObII
NDERKONBETARI KO OLLIT ES :

Kushttuta epar e shtei sh Ptar

2.Traktat nd ct fO,mve politike ne Shqiped_
=
3. Tt ndettet sllqlpcds dhe Fuqlve t M dha
14 WTNDDEET E PIBLEDHIES S Nf
S GUSH T TE
1943 PER VAZIIDD N E LU EESSEPERBASttT KUNDER
FASHTZMIT DEIEPER r<RIJrrvfIhrE SHqPERTSE-ETF{reUPRISI# N
@ Ne mEnyr tE njeaneshme nga Pa.rtia Komuniste e
Shqiperise.




NE rnenyre tE nj6enEshme nga Balli Kombtar.

N{e marreveshje nga tE dy palEt.

www.e-Libraria.com

(UNER
1-043 PER VPZHOIMIN E LUFTES SE PERBASHKT_E
iii-nzur one pen xnurr'alN E sHolPRls ETNIKE u PRISHEN'
a) ne;evre le nianshme noa ganb konruniste e
shoiprb-
ul n6-mel'wt le nietraitstme nga bafi kombtar'
c) iDe marrveshie nga te dY Palet'
U
'127-LUFTA E TYTE PUNIKE NDERMJET AOMES OHE KATAGJEXES
ZHYILLUA:
a) ne fillim te shek lll D'e'se re
b) ne filtm le shek ll P e se re
c) ne gjy-smen e dyte le shek ll p e'se re
ESHTE KRUUAR:!
128. SI-fIETl FEUOAL l-TURCEVE OSMANLI
a) ne litiim te shek llv
b) ne tundle sheft XIV F
1l*
, "ii. irrii i" "n.rxv
I MADH ME EOIKTIN E NJOHU;1-T=T,lII-ANOS
-=- 'rn,srreruutu
129.KOISTATINI
- -\ e 6HPALI-I TE BARAIART ME RELIGJIoNET TJER^
:

a) ne viliin 337

b) ne vilin 324 -
cl ne vitin 313

IJO.LUfiA E OYTE BOTER9RE-AILLOI ME SULMIN = GJEIMANISE

. NAZSTE MBI POLgNINE
a) ne vilin 193-0
b) ne vilin 1940
sl-!e-Yi!!l!4!
isi.pntxctpalA. EXRUJES =sHTE KRIJUAR:
a) ne fund le shek X
b) ne rund te shet Xl
c) ne tund te shek Xll
-}'4AROJ7JA
KOMBETARE E KOSOVES-
132.KRYETARJ I KOMITEIIT
OE-U THEMELUA ME 1 MAJ 19-18 KA OENE:
a) Hasan Prishtina
b) Bairarh Curri
cl Hoxhe K.adri Prishtina
PA]RASHIHEJ:
133.ME bEKLERATEN E KONF=RENCES SE BUJANTT
ajO. foto"a pas Oertundim te lu'les te ket stahrsin e
Republikes rE peflere le Jugosllavise
b) Oe k6sov-e 9as ,etfundmit te lulles te behet shtet i 2'w?tt'
' Ii 6l i-oi-""=J"t J.tr'nJi^it t" rt'rr" t" u"=t'x"t'"t -' st'oio"tin'

134.KAI-IFATI ARAB U KRUUA NE:

a) shekuilin vl '
b) shekulln Vll
cl shekullin Vlll
,l35,REVLILUCIONI I PNNE OCUO<ANTI< SORGJEZ NE BOTE SHPER'i-TIEU:
a) ne llolande ne lund te shek )'/l
b) ne Arlgli ne grsmer, e shek XVll
n\ ne France ne frrnrl te shek XVlll

136.i-r.ALIi FASHlsr L KAPlrcllcl

a) me I shlalo.1943
b) me 9 rnei '1945
c) me 2 gusht 1945

( 1

www.e-Libraria.com
 2o

TESTI TI
1. Njeriu dallohet nga bota shtazore sepse:
l. Punon
(4 EshtE qenje e vet6d'rjshme shoqErore
5 V.pton nE kohe dhe haPsir

Spinoza e shPjegon nat-'*rEn:

I . T6 ndare nga zoti'
/i>'fe identifi kuar me zotin-Panteizim
Y. rcamshueshme

IV_ReliJiOni ka domuluar ne:

1_Greqine e vieter
2. Kohen e Re
fGD4ettc ~
V
tCg

ttl ::
2_ Kulturore
3_ Psikoio31ke

Sht ilozbi
ogyst Kbnd ~
6 :
3. An31ez

vII_Ne eliten shOq rorc mund t h e:

ll a5 1

2. Qdo grup njerzish
O tter Z 2JCdhur dhe te daJuar

www.e-Libraria.com


3 )(rtt l:FTrl TF:FJ i= /FTi 1 jl , 1 11 :1 :l ::::J J :1. ?

Ci rJo ad hir sh n
2 A,ck d Shir sh::oi ni de:
j. .:je k: CEshirl ie shkoj Rc de:

FF LI E E QCFTESE E .I IE iUKSES P
9Vi lIN PR ES,DO T =
' G[ZO
' FiE :SHU lE QE TE c
THE T ! E',JANE S11 REHu R IA RED E ,

!. !(cl':cre
I -;..--
/:t- ._
L:,/ N usnr_Ore

IO, KE\GET E DASVIES -IAN5 PoEzI PoPULLoP.E :

O Li kc
F Eoikc
Leciencare

II. \,.ATENI NJE PRiJ KETYRE vEPP-AVE.sHTE.-1.,]ToR. (S}IAII- K.AD:.

P. D:-:E
f-(Kt i.is HT I VEPR-ES: .

(t) "Ktrh,;.tto
-1. " -Aitr iruit ishi;r ve:f,.'r ''
-1. '' lialran i i barchJ-
!= AtiTCtt I P l S =K r AE (110sos=ESHT :
=
I zer scrc"be
2 Ca:II Dor i Ri
( Jeronim De Rad

l]DOKU lENTIIPARI ISHQIPES St sHKR ARINJOHUR DEN N: SOT, s T

( 1i [ll11111+
3 . Un illi i Pashk ve.

I= ANTROPOLOG lA STUD10N:

I Na
n
cdun
N

, EkonOm]ne

www.e-Libraria.com
 27

i_

16 RELlGJ10NI DCVUAR NE:

i: koliO rc

C cre n jctr
3 'lc.J

l SIPAS Z :A ZH K RUSOS:

l C L lind i lcsFr il niShi

2 Prishet: onC
O EP shO p na V
IS SPi OZA S SP EGON ATYR :

l: te ndare ng=20
uar_ 2. n, 3 T

i

[ C z

3 : amshueshm

I9. NJERIU DA.LLOI'iET NC^. T-]. 5:jT.T.ZOF.E SEPSE :

'.f
I !-e!ron ni ii'rr: Ch. h3Pas:ra
?. Punon
C) eshre q:ni: <'reiia:jsnrne sh.c.r)re
.?O ,I-.iJiSi DIiE EI{C:LSI GiATi SHI-JECINIIT T9 FENOI'IENEVE SHOQEI.CR:
:!iUA-N Piii B,iZE

l- aaslen
G/ rit3::|.tei'
l. ic:!-,4

www.e-Libraria.com
 3 NGA K T01 l F AL:VETE : JERI tS iT SHKRuAR S1 0 ilET ciLA?

I K llCri do Aj
juvc diso ca'

611t=:llifl
;I: 1

9. i\E lj.t.it.t\ij.--!.AD..:! i]A so-.i,t siit-\t; DHUiIA-r'i )r.;,.. i.ui3i.n. ei -t

i-
\A CEZON] i: pGt( res] t ..j:xE sl-ipnEgi;h i;eR.REtrgel.:r:. .
i. iitrshirrrc
?. vi'lderc
-(jrl (i(_lirii:tia.

lo. iiJEst^ PREj t)\' \.iRGJESH. \.\.l'i:{ vARCJESr.l r-:sr rli, .:i,, r:i..ilt
LlDHUii.{ \(j.:. iJ[ llii 8.r._rT-r.:, DHE NE \Ji lrtiF,St i t ]u!\E il _..i:.::iI\_i:-: r:trxir,

0111
C C::l

l: :i ==l 1::J : : LSlil : I( :11 li:' :: [

_ 1 ~F i iiti t lt: :it i::

1
=ti:(il`r :=
3 : :: , :::il
, :11 :1

1 i(DRil 1lI'II E= G,
'R lE E E Al_tS t ::it

i J ilinl Dc R3d

i ml

ll A l FRASH[RIisHTE AUTOR I 1:PR=SI
`:lli
u vcts
2` Andrfc cj !os

3 Shqi rin,ka qcl: Si :1 si d :l bt 1lc

14 PIT GORI L E KA E KtlLllVt: R:

I hisicri:l

i :I] ll ll.
ld 11 n

15 KLASATJA PARA01TURI

0 :1[? [ : Tttli: H. l C r 2 C

rre k;rpirali26:r)

www.e-Libraria.com
 20

n,LUFTA E tt BoTRORE nLLOL

a) ulo 1939
b)me 1940
C)Tne 1941 .

116 LUFTA E DYTE ILIRO ROMAR U Z LLUA CATE V:lL

3) 9-228 P c se re
b)21'21S p e_s

c
o 168 167 P c se re

117 PRINuPATA E ARBttS ESH Ft KRIIUAR

c) ne giosmcn c dytc rc shck, flv,

I I8.KUVENDI T}IE}'iELUES I UDHJES SE PARE PRIZERF U MBAJT

i) E!. lS78-
b) EE 1880.
c) mc 1881.

:
:

120B a n I EC, rynT TE LST VER10 DHE'U R U BE:

_
b)ne lCnltt c u tse re ~
nC
C n P ctse re
'C
121 BASH 3Ml _I FRAN VE I r UDA Z IT TE F_nSHE ESHTE KRUUAR
a) ne rund te_shckullit V_
nC httd re= kunk vI
)nC lndi shckunL vn
~
2 BASI MI I GttR NIS N UDHFIOJEN E BIa OT U BE
a)nc rluun t shek 11l XLX
'
b e tet e sb iabieta te sb XLK
C)nC imd le li XIX

l L TTA E DY BALLKANrKE E VIIErL 1913 U Z MLLUA: :

3:: vl
ndemid Serb`dhe butar=
s ,

,24 1TALlA FASHISTE FILLOI SuLVIN KUNO R SHOIPERIS:

8 me 7 p
"1939
b)me S p 11941 _
c)22 qeeshor 19 1

125 STATUT1 l sHOIPRIS i MiRATUAR NE VLORE

ME 10 PRIL TE V: T 1941 NGA KOMISiONl
NDERKOMBTAR I KONTRO L[MlT ES TE:
shq:01
b)!rakat i derrnlet ,o ve pcillke te sh ipris
C)trakat nderT ,et Shqip s dhe "Q e te me`ha

126 VENDlMET E MBLEDH AS SE MUKJES TE CuSHTIT TE VITIT

www.e-Libraria.com


cl konrerencen e paq 5

"p
105 MARSHALL ll10.KOMAMDANT : uSms JuGOSI: VE.DEKRET01
D N MBI VENDO N E ADMIMSTRATES US KE
KOSOV,ME DATE
me 19 tor l'
b)me shkuH l 5_
c)ne 15 mal l"5
106ROMA u SH TRRUA DHE U PUSIrTLIA NGA BARBAR_FT
3)ne Vlun o
ne Vliin 395
a ne n4 6

107K liFA ARAB 3HTE KR UAR

a) rE shckullin V.
.-b) hc sllckullia. vL
c) oc sbeliullin. ]/Itr-
IO8.KISHA }QISTTER DETI}.IITI\1SHT U NDA NE KISHE\ KATOLC{E
PERENDIMORE DHE }d, NSHEN ORTODOKSE LINDORE.
.) nc vi(in lO5{.
'b) nc virb 1204.
c) nc vilin 1453-

IOS,DEKII.X,ATA MBI PAV,A.R.SIN. E S}iAA.". ii }"IIRITU.A }IE KON'bRTSIN

E HLADEIFIS


al ne Vidn 1791

b ne ttn 776 -


C)"V 1,87

IO.P.ASIIALLEIfU I J.EMry-ES I DREJTUAR NGA ALI PASHE TEPELENA

I
KA EGZISTU^R,.
2) rE gD6rr,t'| c parE rc slEk. )avm.
b) n. givocE a dvtc. r sbck. Xa-IIL . -
c) Dc frrd lc sbck- )O/m drc DG fUliE-rc shcll XDg =
III.NE KONGRESIN E DURRSTT TE -=-
25, DHJETOBJT,IgIs KBYET.AR I-
NE.QEVERIE TE PERKOHSHME U ZGIODH,.
a) O.rrhrE'.Daha p.rEr.ri.
b) sylcjEa ddvid.
c) aDdi bej . ropE i.

I I2.KONFEFENC{ E BUJA}'IT .g CILA U MBAJT ME

- 5i DHJETOR TE
TE VTI.IT 1943 DHE I E 2 J.A.}.IUAR I9'.1 K A QENE-.
a) koflfcrcnc c tc giitE pz4iyc Chc forcavc polirik sbq+r2rc r. tosov.s-
b) konfcrcrE c rrcgrillr c pards komuDilc pcr kcsovcn dhc nzJsh t. dukagiiDr.
c) kopfcreuc th.jhcluse . kshillir a;titashi! t qliriE t kombt2r p.r kosovcn dbc
rrafth tc dukagiitril

I IJ.SHTETET E PAR{ FEUD^LE TE QU.{ITIJL.\ MBRET.II IARBARE U

IRUUAIV.
a) pe fu-Ed te shck- v dbc pc Fjim rc sh& vI.
b) nc fillin t shck- vlt.
c) nc filtim rc shctc !'IIl

II4.RE'-'U-UCIOM
- I LAVDiSFiEY NTE TE CI:-IN NE ANGLI
PERFUNDIMISHT U VE^'DOS MONARXI.{ KTSHTETUSE
a) me 1679.
5l ot 1688-

www.e-Libraria.com
www.e-Libraria.com
 3

7Frry

: :
f
:
4PrriLtFf

nJ nder

1
. .= , ,

i`

:

:
,1

, r
www.e-Libraria.com
- 2
( = `

me Vll ,t9
2.al
'

www.e-Libraria.com
 ` ==:= _ =:: : :r

: : ~

6 9
a
rl a
rsr2 rti`

if5 : iittI 11:I

:
`
` ane

I
1
_ _ T: 1 :li
" : `F

? r I . F II :
:
= :.

,71
=
ilttb',I"
11 l
19 :
1 1
i: li[1 1:li:: 1 1
` jletercsiF= 11,

i
emte
:

" =:=

"'t nd,ShOhet
Ek iStq,C tre m ry slPas te lavc mund

11
N`I S
d

`

lttf
fegjislotiv
lretklft :
1
lC
`

:: :11 ril17[1, 14 1
i

icde 2R, i/5 td

`

L
k
: :[
/ 24 e prakjbhet kur

:ri: 111

11
:

t , : F ll

II

11

Fr

www.e-Libraria.com


.: ::
(
1 1 i: 1:FitFit:::
tii

www.e-Libraria.com
 32
~ 1
~ 1 _ _
_ _
:
__
1_


_
= _ :
= r

==

1
'' = 1
~ = ::
, :




..
.:
::-1.:
rJ F r /1
:: : `
1

tes ttltlVe es,, =

J _r=_ _ IP,T 1

:: lll =

1
11, C il l11 : =

~
.. 1 ~
[ ~~1:
p
T
hut
il
7 1 11:
Or qC
ilTTr : i i = 11
1,l l
: : k
1 :11

i:
=
:

:=i
ii
11itndl l
14
IItt
j ':: ,1:,1.:=
11
k[ .Il :
i : : :
, -. !:"-'' :t
1111111=ltl:
,
til
,1

: ,jl 111:::= =

:
.:l;. ,.:

kEtrj:hnpiimi
Srpas
'

i I[
i
: .

li
i : i`

www.e-Libraria.com

=
=

l il : :b=
seLt
:i:
i

[ :
li1111i1111

'iregu l.ta

11 11

www.e-Libraria.com
 g5

N, tyO r" il' icri.

lbu :

1111
11111

m?i-t:tiidte I ioii, ti lt

t,

:==:

1 11 1-. __

=
1

www.e-Libraria.com
 :::1:]]]
1
1:i 1:i T:11lf Jmave
dkterizohcn na dy m nyra:
^ , s
a zi


0
"

`

Ouara te parlamenik dhe qeve Se tc

J
i L
Y" 1__=__

" F
ye
hasun ne
:`1 I ` lFC
fil[
a `
19

Vil

meny k1l ka d=11'b IS ,FFd`r ,9
=
etj
-'- vanrtrme ident
-'- material i s drejts kushtetuese atherE kur

1 7:::
'burtm
I
'

]il

.. ,-- ,-..-!rl-i,,p"
Praktika giytlZsore merrelst merttndmd
T

ik,` Gattcis,IP S,
[1
:

:~iRttj I : F
hi
t PI
It a,11lI
:
:

1 1 :: 1 :i n shk cO ilr ttn dm
itt

I
Il
insriiuci6neve kushtetuese' - -
.

_^ _ C"1


[: prottme ,^
n iltik _: :
:

IW:i: [ I:
"li

: _

www.e-Libraria.com
 il

i-_ kushletresc i slL r,.{-ve nbEshtei:t ne aktet juridike td shkruara_

dr.jti
ircr:::a iiush:etuese te kcdifiklra.3 nE triist'Jnil,.- Kush(eluia.
i.a,knrssishi i'iJ
BazE e rregullirnitjuridik te kaiij vendi Esh tC .ifuirle r u,a e yilii !787 e cila it:|ri ne
tirqi njd vit rire vone e ratitikuar nsa 2/5 e njEsi,re federale.
Burim tretEr i se drejtes kushteiuesejane yendimet e Q7,trles S q;reme dhe gykatave
rjera federative,Jhe njEsive flederale.
8u nl jc erj`nc edhc d a I e qe intterF
grasI 0 a vcndirrc, J

bal es i pushtctit ekzckutiv .
`

R rF
6 SE DRIS XySrFr 7F Fs
Edhc pse BRSS esh shperb J991,Cshtc e udhos qe tl permendirn bin et
kushietuese te saJ _

"R

dlC`
::L1
li

btt

7 T:
:

I :I tttf :

K Prr

s rFrdASI Fry raP EK 7 r

IRE VDESIAF X3SttEr S

:veli i respcktintt te kushictttcs esh

,asqyre e demokracisC tc C PoP li l
Per rend sine e kushtctutos kane punuar n plclade c t rc iendimttresh duke nllu
= 4
nga P/2` rtt 2 ; bsi R
i r

'6Lc/
2 1/PIIMIFF S rEr IES

b m
i
i
=
'

:
i:
Ilil[ l[ II i
a71 F

`
P

=it.
www.e-Libraria.com
 rfrcr

11 [ IT 11[fl f 1lll:: I]:1:1lTl:[::L:Lfuqi

bj ` '1

)te

rences sc no ave koshtctuese

e kushtctueSC ne rapOrt me no nat gera


llttnten:

rogani perfaqes s osc orgmii ttettur Vdem per kete






lil:1 lushtettles AJomundCmlratohetedhepcrmCSlefercndumltkuvjCnne

b
,di
sbi he qtte se J uk ka kuShtettte
l kater mendimc:
7 'S rrfrlg

s c F `
0 r dh
"
`CaA2 `
a 1
/it
ar. rm

`

Fr__

klarac n td prokhmuar sdCmn ht q

lin c pttShtetlt politit
rarr g
5

l_1 tetit politik ~

lM 77
[
` r ara
` Srl`


`
Ktth `
r
d

X S
`
f

1 ara

f
`g` `

: i

i::11lf]1l
r
"I

www.e-Libraria.com

SR

'4

: I

7 : : i 1

J A he
in c stt d me



i e forte osc e bu janef Cri g

er liC e t r ndom a,oSC Slpas i

ider ol :.


tet ne sH_ e me pasedhe n Fr
`

g/
Tcoria mbi kuShtCtutat c buta sC Pari paraqitet n

4 O PR O R Z4 E
rFORI MB 1/SrrErtll RE FIK R

_3
4
D PROGMi ORO E L4
K` r` kOnsderohen at6 kushtctu qe shprehin gcn en c
luese rat ne
: ,
l:L `kon,d ohen ok hatlli
r
:ll :rt !Iifec
hchin cndJCn ek2iStuCSe dhe u sh rbeJne

2 li
.Ie ao bttduat d Shpr h h

L

l i l

tanisnme

M ie prcfcruarajan, PShtetutat rcalC

F/E r_F_F S rttr/rES =

u
Kushtenna sh i Vendi Mc kushtCtut Catohct Or.

` '

1if

l]

i eshtetet i tere rendijuridik i nJ Shied

S
it
:rcti kushtetuta ka vctin e atrlr
se kat
,para,le[Si trr rogr
0-
f 7r7

5PERM3/ r5A E rys rEro7Es

:li1
1

:it:Tttll
rrcgulloJe rre kushtetur

'

www.e-Libraria.com
 r
er
` 2
I

:

,oa Marriveshia Deitonit e
l
1996'
1/S rr/1 Herc`gO
`5,

frllffi;;ffi;iiie skllavErlmi
"
ane re oreltat e njeriut.dhe shtetasit ' .P:l*,nli'
i
nga kjo ka
njerdrve, ku pas
ts..; K urhrituta e sH.B.A- 17EZ pir atsye-se eshtc bErd
[';i'ti#;;Jr]"i,," "'"
r a'""''" tlamente ktsh.uat kesaj teshtie'
kushtuar pasfit etit shkEr0r'
i, gjith; rrti".iat PirmbajnE disPozita

1
Z


Pyes OrJ
th h le,Parahy e,parathenie
nd4 nga pJe lorrnatwe e SaJ
bm te parimcVe lhemerore ap
lll _

: S


`
eambula esht S'10 rfr dhc

nuk esh: e ndirc nl nene

hd ttp`htave

1 k hm . ma P

} Ri W Ff:I IJ:
: :
l ttenevmttM
nuar siPas nentVe me ,h
__ _

dhe ushtrinE-

7. fuIIRATTMI I KUSHTETUTES
t'i;;;;'l;i,;.;" thuh"r." t*htiiIrta dthet te jet prod ttkt i sov'lanitetit
kushtetutcn'
pi,ipritor, i cili duhei tE projektojE dhc miratojc

- .kushtetuts Per oga

ftTpJ,ita, kustrtetueie janc c njohura tre iorma t miratimit
t

aspekii isovranitetit popLrllor, atojanE t

. telerendurftt
PoPu!li piirnes

ol- !/litutir:1i i dreitepidreitZ 4n

kushtetuNenEs

ij. itrtnti-rrga'oit e orgtnit 1ku'nndil) -- -

i. i;rrt-i ^g, 1,,a e o.rlanil tE rEndomtc (qjbtotiv)
pcrfaqcsues'

S. MENYRA E NDRYSHIMITTEKUSHTETUTES .. -.
e
tridicionale liberale mbi " pandrys.hueshmErinE
'rir"ir i"g" qe"drimi i teotise
i"r".arirt
mbizoteron ideja e ndryshueshrnerisE
se kushtetuts'
rnor;ururnpt,,//lrA ",

tt
,o

www.e-Libraria.com
 5`

~
FF~rmL:
h r mP ,ith),ili thJ na :mi ____
==
:lCial
pe bashkim
:1. L
:d

ti ruaJjen c pavares sc lsh
rendeSth ' p
''I l e lly e
:

alC
Shle cm uar
rarc_

.= r `e r 'c`

II :ri

f zbat
"
7 /

i :11: II[iIIIe_
i l 1
1
:
tl.
l ]
:
,s42frF Att rr
=a,
TEF3mrFrA/F rES Rr//
D`a mCndoJ se no 2batimin e kushtctutave te shkruaF ne/
:

nd uar mendimtaret e Jlas t Ci VC no mat duhet formulu nC`kant



dokumChtte shk ar rs dhe aJo te traJtOhCt J X l por

brmimil e 1
` `
~ = !1

Faktor JetO
hte edhe qaresia c sa te cn nuk kane mundur ra sigcroJne n mat

kushictuese 2ako ore
: eter eshte nJohJa me c lchtc c shteiasve me tc dreJtarc tyrc

rr PFRIDDI rZ 4LD T SH 73S BOfr

Proccsi 1 2hVillimit kushtettlcs ndahCt ne rc pCriudha:
/1 7 S
r
`1
`
`
S' Par
Dyr B

`
'

`
r/r s B

m
Z /1ZZ 7rr 3 rETrEsfvE 02E C4 F DIIS EFa r
pE GJA ES E L
GJalc s si ezunatl prOccseve demohtke n varg rndesh monark`te
`
absolute,shnd,ohen rlt honarki kushtetuesc he F FoPa ::=

Ne kete pedQde n kOn,ulentin e4 Xiren k shttutat c p sl iShin l. .

48 eS
ptt c Ktth g _
` `
4 o Z/1
' a
KetuJane miratuar kushtemtat ne vcndct ku esht k cr revolucion,te cHat

if d`pOper a

ngalTlbred ne"pulL kOmb apo shict, lhe permb n drtttat dhc

e
Ii

c ut dhe shtetaslt,etJ
dlen vendetsllarC'dhC fra r,
l ti[I FI
:I:
:l iparaqlt lcrmi
KuShtcl ta te ndesthme t k saJ pe odc jan fB AsO,F c ,BCi i
r icres

13

www.e-Libraria.com
 : KXF, fli: 1

=

P

ar me 26
]`2,prtt te d Ve 2
" "

IttFhl
publkan i bazuar ne pl min e ndales Se

: #:lmily!IHil kunosmku ne
r ei n 5hP e

o` 1

ll
edhCh Jpas lariml f

S Sl dhOme c tteSIVe fed,ralC,ku senatoret z

i i111

KongresiL
trongrestL
jo
nga organi'legiislativ'
-' iJigi"giE.ia '",ij esht e orientuar xga elektorati e e sH''Bl-va
I Lr=rv=rve'lq
Ajo mbron
. - -h;'rE. i ^,'<hrptit Supreme SH'BA-ve- Ajo'mbron
iikara suoreme
q;vodsor esh6 Gikata
k htetutshil: i

ivle paJ"
hmodn ell eVC dhe akteve tc tJera me

KushtitutCn. ..
.:t i Prpoi -- -- preambuld5 shum
' Kishtititit SH.iR-,4-ve shquhei pr'nga rac'ronaliieti saj.
e
i!'rf,['r41e;; alo ta edtl" p;.sin no'motiie prej shtatd nenesh
dhe PEt ktE shkak kjo
pJ"qo id=ii.1r,n" me iJ vogel ne bote'
popullor dhe'te drejten
ki"i*ia*" edhe pse xhtJ mbEshtetur ne scvraniletin
lirive dhe-te drejtavc le
iq,-*; ka pasur asnj dispozitc prsa i Perket
"*"r"
,;"il"t q;hi pse eshtf miratuar-D Clnf,o!'-4!ifl'g'!:i!i!h-'ryf\f-ll! -bj !':!E
ihe tEtlreila njcttire ft Xhq{ersoniL
qe t-e rnitotuar ktshtetut'n e kanE Prbrg -'i
55 fnPncier'
.ffuvendir, Ktlshtet .
"s " pohon.Ch' Biord'
;ot;iir,nd*t t, ,*Siar ,,obosh dhe skllaiopronor " uulne me liritE dhe tdi
llE virin lTg l miratohen edhe,l0g mcndamente qE rani te
oi,;,"i1 a*ba.h'etura ne dy dekl?ratai e mEParshme'
";.ririorr".rh,.,.ri,
fjJ [utti'"*,e ashte i forte Pr arsve tE PandryshueshmerisE senisaj'
vendimd e Gjykdes
':E dreitu kushiatuese pozitive amerikane gjinda e shkrusr
Supre.tte, e io vele,n nE tekstin z Kushtetulzs "'

shtr'tor tE vilit l79I

K[kushtetute Eshtd miratrrar nga,(a vend.i ]Cushiilu'es P:fei'i-L4
'
nEn ndikimin e aristokraciie dheZfiiro ndinEve'
il;;';il; ;;rt.; ko,ni.*iti ,t tlttemit monarkist dhe Parimit td sovrtu'ritetit
popullor-
normative ka caktuar
Kjo ka qene kushtetuh e pare e s hktuar tE Evropi' ku ne pjesen
: sovronileti
organizin-in e shtetit te ri duke u mbEshtetrrr nE disa parime si9 iana

14

www.e-Libraria.com


=lfi 1~
3 if :
1 7, 7:l
, , 9S r 0 af
5'`
` ``
7j` ccs
r J,91 ka qen nd i qi rdcfi n gusht te
f 9_2 kti tsht
ndilar
`: `Fra
nga mbrc

CES E/r/7rf
S r_Fr4 F F rV4 4RI

kuSh e ute e mird: i KuvcndiG i Jedhur p rmes 2 Cdtte'C iC
`
d flr per i Shrrc_Pas mialm k nga a C Vertoi popLlii
`

,
rnies re rcnduinll
rmbaJjen e saJ kane ndikuar Ja b krahu ilTaJte i bo[ c2ise Se nl mc. ,
prand etSi r s e .

Ndikimi SaJ ka qene ate dhC pas R` O`17c

r, Fg S S,ku vJen n
``r```
shpFC"e mCndimi pol kiR Hdlur mc sovranitcrt poPu Or dhe

``
"
S Cr.l"

1 kat ushi ute p here pare nl Frarlc zba[ohet sistemi rep b kan f

Push n ek km c b ushruarttup l pottem i KonvenJ
'S/1P3 F .
Lttesinm ve ema

ta pmhnttcai3:Ln
fs/1 c : ]b _2
'

4 17S 7Fr 4 E EzGJIK 7 r J

sa rrcgul
P rmcs h t mOdett monarttk kushtctues parlamentar Sipas saJ it rc

pushlcti dei nga pOpu i

Pushtcd shtctOri mbeshtctur ne parlmin e ndales s pushtedt n,ahei ne ale:


Q- Legjislativ
h). Ekzek uliv
c). Gjyqcsot
Pwhletin legjiskttiv e ushtrojnd sE bashku organi perFaqesues dy dhomesh'dhe
nlbreti.
Pushtetih ekzek tiv e ushron mbreti nepEinrjet ministlave qe iemdrton yete =
.Pqshtetin gjyqEor e ushtrojnE giykaht.
Kjo kushten-rt luan rol edhe nE procesin e ndarjes sd gushtetit politik.
iv.le ndryshimet e -Ifr LshtetfiCs sC yitit 1970, Belgjika ndahet oe kater regiione .

tu)- Freng
b). Gjerman
Holaadez ': -t
c). ,.
tl). Bru'kseli si regjion tly gjuh4sor:. , ' .
KEiu p(nojnd dy4rupe t ndara gruhesore si airezg ashtrt edhe ai holEndes,ahi r.jEtl
pre; tyre te jete i pakEnagur rr,e 2R e volave fr|und fa bllokoj nxjerrjen e ligjit ng5 ana
e PorlamentiL

l,5.KUSHTETUTA E ZWCRES E YITIT 1374

Siiias saj, Zvicra organDohet si shtet feCcratiy rne glemente centralist.
Kjb verehet nga pre ambula e KushleiuEs ku thlfiet .' " Konferierula zvicercne e

miraloh keie k shtelute fedefilive me clzshi! qi ti lorct)ji bashkim-n e ariiitrdve te

kbnferlerotEs, t't ruoj rlheforcoje unitetin,fcrctn dhe nderin e korubit zvicerai "
Teksti nornrativ perbehet prej 173 neie die ndahel ne lre p1ese :

tt).Dispoliui e pirglitirshme
h). Ory nu j,llerat;ve

www.e-Libraria.com


I

'i*nt"ruti
l(a li
aa uar Prejs^(rrr i4J. c
tyttl ttI
ka qene ne fuqi deri nE vilin 1977 k\r eshE z'vendesuar
e-S&SS
me

K u s hl et ut i n e Br sih ni ev iL jo sundimit tc
iii" rr.ili.t,e t" ,itne .cenraliste dhe pi'ioritct i ka dhanun ?arritc e

popullir'

Z 7ZZttII rEfJIES EB P/_SI SSE DI1/rf

lMlli ihm
: PTIIttI]lilttil

i

::{ i:l beralc dem9 a

:__
:11 111l l : I::int'

111):::

1 6
frf frarf5 f9 8
`
_ J rr 9 9
`" `
1958
-X"5
=
F/ ,
`/

: ZI":
`

" `

XS rAE ttA SEE 7rrr f, 8

mbi fShizmin ne AJo u
htc m atuar pas hgadhn imitte fOrcave demOttaj ti
l


= cM

:
it Suprhnol
i

: 0

da:
g 1 111,tLttbttr
`/2r

ld
an" J org 1 huv te perberc PreJ
eZ edhte cdhe 2ra R9 k,
,
R
hd 79` brfI kryeson

,te kthl in ne rthqynin dhc te

`

:I Wi 1 iT

am ttaX



21=[ : [ F"

17

www.e-Libraria.com
 S

ate (ihe ,
hiallp:1:
1 :',F I 1 rif
[ii i: F i 7
il 1

LllJ ;JttXl riR

L si


a b r

T
=


j
l

j
: W lttL Im
d d
i

:lft me
illttI= n =:SQ:
m am mc
I 1:

Wl :3 :i[
e
" '

::

F : :1lhetnga dy dhoma r
b =k b r d
(
ba z r SIP^panm
edhet dreJtperdrlt me tnandat,
F
mc numz edh 2` IS lt

S Jcdhet ne m n re te tclthOrte
`d/1 `h pr i
i:

ka te dr t autoHzoJ 2g e per te rresulhar disa 9 shuC nga

Pa : :1

F:sheveprim i te lSlativ =

0 gan p r mbroJlen C kushtctutshm r` ettte r F`6 r44

SH r r f r77vES Enrr,
, eShte nJcra nd r kushtetutat c mbctura te vcndcve socianste 1 atJat
revoluc10n ka miratua


K 1 0 95 ndersa pas,ltimit

`

l lkstn normal V P
=

prcambula
pOInby,a c tudJttml ne

sh shuln c ate,ku n t a
PaSqyrohet historiaH i l
n f ga S
preJ I

Ne prearnbu10 Lct pcr Fi shtctsoCialist shum

` nacional dhe ncvoJen C luies
kundor rlacionalLmitdhc shovcnizmit'' '

eShie lij thefhelo i hlcttt dhc ka fuqi ma te lnejuridike

CSa nOrmarvc ndahct n kat r kapl :

P
/r r 5
a ` g``
r rJl 1 `S

S
tt r r
r

www.e-Libraria.com
 n e icidlIIltt E td
Randesl e r Z ra qendro na ~
4 wPnlrldrt a dllc SLPallet iaFia lepublik
_rl.ir_4: rgs
`
H rel s ekonom
] g m p scnie,

F L 2 J orga lcjil V , r

"
:_J7.

ie t7 k e

e tte a
` `
,

: dersa , J [R9
=yCSOn
, . Ijh iSh m tte F

i
i _

: 'C:

I]119=~ c Lk CiL ,dspd t=s

p :hF
1 FdV


ittsir 7 CrSE
FF FI 58
I P k` :
Si F 5 D O r nttse u IIliama F al J 7 Zrl `bl
"
'lib

:

li

[ lddoH s
L
rf s9
Cio ct C
`
7onetp [LLke tte i
M=kO Sht ru f b ,Porj SI r


;euCit-
i':i' i )t+
Or-=l' q.n.i.o. eu, aa-it=L !L'v z
1,l
5
i*:' h1
:: : 1-'.: i:l:'j:: :: ::-q f ,t:dhc
ilctt
",il
l ittTaT'T
1

=tol'






?;:ffii fi;Z;;i.;;;
i;-,r"t.-"", *1'1f mi;l;it'itr c
i-r,:r'e'r-i"-'
l="esce





F` :t
t te

1
ne en Ierdi


u kq Pou
cvcnaa udh u
u 11
~ ,PcD
_ __[::
taJ ''
'1 oiS

C
`[c
JJf
QeVC
atott alo
3t;xltosrr.r'


ta u.:v!q-
dJU ertL ul
j" :
_ _ . _
:_oE
'F
._,
=`"
4 .a
r
=,
.: =
::?il[n.-]

I
o'ji. =

,.j=errriii.-_i
pergiigiet vetem P rz K:"'':;idii I'i'ii;.,|. "a",,,,.,.,
rPcJigr,e;;!!-

www.e-Libraria.com


11 t
5
lsiriiperiactslrar nf, Pjesci': ncrmxti\'3
-fermi suriditi'r i se crejias paiCorei.nE dy kupiirne :
- 7i tryustttC
- Ti 3i*e
;\t *uplintin t nguirti! Sunriimi i sd'tlrejiis nenkupton parimin dire piaklik-n e
nJnshtrinrii t te githE akreve te legislativit dhe ekzekuiivit, n'nkupton konceptin
anqlo amc kan lF kushtctltshrr se dhe li shme SC
m [n re n ketc kuplm ka dh nc g`2 D`ys ne veprin eij " Li31i dht
Qa :

5 7``
`ryf'1 Ji kushret
:irFttlndame
liliW
ishmerisa
:
tli l

ff o'` ` rb

S b 0
: :

ftti;= I 1 :[ n
FiFtti l[1
I e i

J:.1'IIttJli:1li[llilie

trenenkuptohetdomOsd aecizis:imit te
d



1

ra te Obllgu a per F i e plCSC I nejern poltlke,

: Wiittt l: dm. .c 2V, mp

ko Shtc p
dcmokradk
Termi eS uar
ne litratur n ermane te o
Me te nenkuptOhet shme a rOrnlale
` shteu ne lc cihn eshte,guruar h
Elcmcn:cte S rer
J
jane:

: t


#:
"r 1 .

["I
ril
%
::;






4`
~ ~ ~

lttltti 1::

`

h
Ftlnksionimi dh hanifcs mi i pushtc t shte ror M ForFnajuridike mcF,il tj]n

illlli[ :il 1 31:11
[11ii lff I ::Li

,2 EIEMEIVrfrl s3NDf frr sE DRE S S rE r GJoR

Si c emcntc krycsorcjan :

reyfa

lVya r
` ` `

N"ry `
`

K 16 h tet uts h mirio tl I ie
`
lQj s li meio
Gjykdai povttrlra
e

e proniis pti'tole d;te veprimloriti si liri ehonomike'
- E tlrejtt

Gjykatar e pauarura paraqesin elenrentin clenEsor te dernokracisE-Ajo ka pdr qellirn


oianesine ng Lrshlrimin e lunksionit giyqisor dhe menjanon arbitraritetin odaj Ligit'







22

www.e-Libraria.com


:ike = Par .27 perbChet F dhOma I
`&
a
e et
I r rdratIElemadat j pas Pa t
e
"
men "
rzedhesisi prJ 2` ] a
S``a dLet n
`
a lerinoFa


Cy rar
k Ic dr :: alt J02 47
perta Ftg utt di Sbje nga
"
e ishe/epn ilCg:SIail ^ '

C p= broJje e bu h IL`
F
=Isl esh
=l
J4XISF[TAEIFVZS f Z 82

et 4 esh Bder h tate m v voSodISte_I a re"Iuciodt
ka m lmar f er nderm pas lfllnit ka r
e :ji Or ` f : ":I " 1 _

`
r p b prettb d c or7 Y Pr _ 1
`Jr
pl"mb `
a t a ,h ne p^0 het, atl i7 preJ='
` J
pera,Sa ali :ga S JarSa
] ff i d 2
"jLne la sLiet scciaL J :rnenacl _ dhecv iv daF
1 apre3mbule initct, r Il e l i s
li=mit dic ttve
nacio ni J '

Shio I emdcrishtet tte ka iqi te l e

~ P anomatteE 3t kater k ll ,:
- Parttne! e pErgiilltshm.e
. - Td drejtat thernelore'dhe de\,rbnet e shlelos)e
- Situliia e shletlt

Sipas paririiit te rnrz.Eila perlrdzohet si shtet socizlist i diktetures demilcaok: tg ,

pognllit e udhEbequr nga klasa pu!:lore ci.he fshatare (ne ! i),.lErE pt&teti i 'el<on ',
popullit (pzrimi i sovrafte'jt popullor), (ner-i 2)-
Org-o.rei shieiSrore zba:cjr: garia:t e c:c5:lj;=it denot*zit-k (neni linea 1).
j
Edhe pse -llriz ka shu:oE baaorE, 4jo Percs.kiohet si shtet r-eirar, ri -he 36 12joE:r ku jetojl
pald*i i:oeb6tarc , autoaoni iejorc)e (neni 1).
"iaiohet
hH,h Froit si inl,2dve,o er etblna 2utttOFlei
~
shi e sb
Sip l pi llit d lj0 1msh 1 me ncto tO vmdc jcra
SOCI~di e_ .
Org c q" ore pt htedtJan : '

=
`, = `= =
Ko grri Pc r/r r = fJ
`
,ra fR :`lik `
Xs;tf
_ S P
r
, "
t
14
, rr.
`
Or 0=E ra`"drOr
d J `
hej fE ` _

: `1
f6 1//1 ,: h a seac ra ne t`me,icI o m te 5 ul,14 e
ba t c puttieti dttLmh e F LJ e te dttet peF2q ohm
gl ap ctt koFub L o 17j b
I J71a _
F , jAL, r,1 c Liemrcto X's
`
,b nd m dhC IIlterp lll _
L5eVe,!`o oll Q e
pu i`[ S

`
rc4
==

www.e-Libraria.com


Rrsf

iLr IR /rp f7FJ 5SSf

f`
't
7fr rSH= ERISf

i Ittl ii :I
kuShtCtt[taVe tO forta
uShtCtutshmena
,hte re2ultar i garanO itj T:dik le l ive dhc:e dreJlaVe e lut
tlhc l s kttllts Federa vct sh{e[1,

tCD J ku hte[uese krahasucse na paraq ,n tt sis mc: kontrOll : ngd ana c

Or= n:tle lSla V.nga ana eganiti vecante kushietues ose pollik dhe nga ana e
k tave


i,] KONTROLLI DEE MBROJTJA E K(JSETETATSHii'IER]SE h-GA ATi,4 E
ORGANIT LEGJISUTIY
liipas di:a reoricientave, vetam organi leglislativ eshle kompttent ta YlEresoje
piittleshmerlneeligJiltEvetdmekushte[utefl..'...
figa ky nren{im, teoria krahasllese ka konsiiokiuar siikmiir e kontrollit te
kushretutshmiisE sE ligieve nga ana e organii [egiislativ.
. Ky sLicm eshie karaktcis:ikc per vcndet me kushtenile te bute dhejOte qarre,si n
ve1ldct soCiaaliste .

Ku htetutat c buta te tyre nuk(an qcne lc interesuarapar kushtetulshmerlne si paHm
po11lk dhc ju dik Ato nlk tl kane kushtuar kt des te dreJtave dhC l :ve te nJcrlut dhc

shte:asit
Ne vcndct socialiste mc strukturc fcdcratl /c,Organile iSlativ vctem ka li osuar

r
7 e ottank ckzckujv haniar baze te dckrctcve t udheheqesve t
lart pa"iak
Ne sicmet e lHa palmi l unleitt shtent ka sherbyersi mburoJ kilndtr 9d9 rome
ic kOntrdllit tkushletu`hm is jashi hierarkL le organcvc m te larta lelpushtCtl

Nsa q thame mund perfund me sc ne vcndets llste nuk M e t,ar att

ronne c kontrollit kushtctu hme se s eve,e as nga ana e oryn la6

Pas b kti se J m l sOc l`tnga ke vcn`e, Sh zbamaF stchi l kontro


dhd i mbroJJcS SC kushtetu,hm FISe nga ana cij, ata c Shtetlcsc SCpSe,ane
nliratuar kushietutat c forta

BRO E5AE SETEr si ERISEI C4/ %E

2 ONTRO I

OR6 r rE/2-c4 iraSETEr ssEPOIr2

Ir
jeI ik enCkushtdishi

mindm m



c
usht OnnJc organ i posa9em kuShtttlcs osC pOlitik,JaShtC parlamcntit,qe eis dhe
organeve jyq sore

Ky s stcm esh paraqilt r n shcku n 7 1 fOrme e tii ka qen0 1 C
.
`
n P f
ve,icHi ka p^ur p nksion mbro en e[ntcgrltct
i== kush uFe,

Qate R J c 0" F hasin fO me t pOs mC tC kOntoi"t dhe
`" '

'
mb oJ es sc kushlettrshmer
,ku u proPozua
n si
`
ga nci c shtetFsve p r mos shkejcn c: dre tav JhC lirivc lCe tyre ng ana c organ"
lC
`a'V dhe qeveasl

23

www.e-Libraria.com

: III ]:

% m
1
oarlalrenti'
"
iliilr,iii ,si*anproblemet mes prrshtetit legjislativ dl" ilij."llll:""i'
A'netaF5t i
Lhe zgjedhen njE herc ne nentE-vjet
,.i.l,i/Ii oerbEhet prej 9 anEureve, (3) dhe lovet'lti i
Kuve;d Kombtitur
:l:#:;:;;;:;;i;;;,i,ii ittix'v*"'i
ti;:i,'ii,!'i;ro*,r*
nd Frcnce.ushtonkontrollin e kustrtetutshmerisc
te aktve t
'

edhjes.sE Kryenrit tE Repfiliki\ konirollon

P rhmenrit,konllotton neg,rrs,n. . zgl "
reztrltatet e tll'
,resuflsing e rcferendumit, shPall nga ana e organit tE Posagem
'Ji."a" dhe mbrojtjes se kushtetu*hrnerisE
"i""n"rr,r hteiurzn i)tsierbE nzform tE {Eshitti! Itushtetues'
;:;ini;;;;;;,
I KOII-TRALLIT DEE I MBROJTIES GJYQESORE iE
1.3. SISTEMI .

'i\.i'ioiinwu
KUSHTETUT!HMENSE
DHE MERoriiA E KasHrErursHMEP'ISE NCA ANA
E

[i I
,


lei 1

: [haveriegv

ne ttB'kl
1
i:IRll11:] l llll:
TIFre

Mc `:
i

ndamendedTakthm:F C

csh kuflZ me d P J
te
Jv

: ttF
:l :l : ie


; :

n tt baze
. r fcdcttV

SI B/
"

Tttl : F W
` `


y
`

`
L n

vct
t
m S 72 ri k
S7


24

www.e-Libraria.com :iI ==II=

' , 1 t

f
r i..rrshteiutEs lsltie Kuvendi ! cricri!ii! Jlte
g jyktt!,t )\1,:rtt!c
S r'pusir ter hre i ii,i:rr-i i Ft:i,:ntil.';, ii Ltvt:t: t, i \endos iid h ur rr'e kc i'; fl iktin iie5 orgirne\.''J
I'e,idrative, Gjl ka! is Fed er eii ve d h e F ii s lt il I lt Federft ! iv.

I-J.2. I(ONT,\OLLI DTIE MBR.OJTJA E KUSHTETUTSHMER ISE NG.4 AIV E

GJ YICATA VE K USIITETUESE
Gjykta KlLshleluese si " mboiEse e ktrsl eluliis " Pet he(a td ParE peiraiiirei ne -44sr'i
;nr Kusl ekiilr; e vitin 1920 i! Hans lkli.enit-
Gjyk kT I:ushteiuese ni Ausii perbehej nga kr)'etari. nenkryelari dlle ,/2 gjyqeizrs e
C zevendsYe. .

Cjashre giyqraid i e meronte kryet,rri i ReptbliAi* nte propoiintin e Qeverisd

Federoiive, ndArsa &iyslie qt| i em|ronl! i{r!eltri me propoTintin e Dhomeve to
KtventliL
Gi),i ta l(ushtet!rcJe mbron kushtetutshrnErina e ligjeve dhe akleve nenligjore,
vendos pEr konfliklin mes Federdts dh.e r,jdsive lederole, mes organev? shteie.ore
iederative dhe njesive fecierale, zgjedh kontestet kur Eshle cen uar ]i.6r /sJ41a, venC.rs
pEr odir kuftder kryetatil G Republikej kur shkell rregullat kushtetues3, eU.
KJD Ojykde, konrrollon kushretLrtshnrinE e rE giha ligjeve,fedeiaiiva, rE irkteve ts
crgarneve ie lciministraiEs, te akreie re ;rjSive tcrritdriale e poliiike-
i'la kompetence te saj hijng edhe te venosurin ne rasi te shkeljes te se drejlas
nderkbmttare, kontrollon procedurEo zgedhore, yehdos pdFankesat.
Organe td autorizuara pdr fillimin e procedures per vlerdsimin e kushtetulshmerise
pan Gjykatis, ne baze td nenir 139 td Lig.jil Nushletues; na pa.f,gtten Qeveritr
Federaiive d)te Oeveriti e Njesive Fetlertle
Te drejten per nisjen e kesaj procedure e kanE personat fizik, juridik, organet -

y'endimet shpalien dhe hyjne ne fuqi ditn e shpalljes. Atcjane'te ekzekuureshme dhe
ti prere.
Vend tjeter qe ka zbatuar gjyqasi kushtetuese EshG qekoJllovukia, Spa,.j , Tut1io,

etj

PIESAE Dy7f
17E DRLF r F AryfR7 rDHE rE S 7E2srr

KAPITULLI VI
I. QiNDRIluTi i KUSHTETTJTES DHE TE DREJTES NDERK1MBETARE
UOAT Uruve7}NT TE DREJTAW TE NLENUT DHE SHTETASIT

!. PARAQ|T'J+ E'INSTITIJCIONIT TE L!RJYE DHE TE DREJTAVE'TE

N-IERIUT DIIE SHTETAS]T
i(y instirucion dshre instihrcioni me irendesishemjuridik, dhe paraqet bazan e se
DrejQs K ushtd'rese.

www.e-Libraria.com
 , =, == == =___

:1 : ?:ara
ir
t ga tt dta

oLve
llFa 7/1n 2 5 ga"brer
sh t veihash nc

/r/1
12 c

P taJ ne d a li e qe nxlren n N
4 P 4 ej
` `

frrrr a Z
II e obligonte mbretin p r i mOs kerkuarta me meshumosc sa
lshin, rcaktuar me li
lVlbreti obligohen P r ti mos i burgosu nsnik t pa vendim yq sor,garantoheJ e
dreJia e prones,eJ
K m kompetenm k hlc cdhe b a KJo ndkoi n nttcF ene d a

dokumenleve per gamnlmin e ltive tc shtet itsi P
ic b' 4
ta4`

N Fr atohct D
Jrrl
!
/c
4d/1 sir r sl dOkunleni nle i
` `
plo:
Ba2Cn ideore te saJ c perben e dreJta e prones privatc,si baze e t dreJtes civile dhe

te D
ic6,"


11 Ciu ka p ul
d kq,Fath e vet `

"qllo k, kik tl inSdtuciOni Lndi ne sistemin feud

Korcep1 llozo lt cilet ib shtet shii ne
: dieJten natyrorc

2 ] s,v srJ77cr Nrr IE ztt tt D F fr

DRI /F rF R17FD FttLyr
'FS

Kshtet ta c pare e shkruar ne bOte,a Oe]3 _ ve na il m nuk ka mboJ:ur te
lheted tat t Shtetask:por me hyjcn re fuqite K

ras s
te cilen e
l ka haiuar F`` r73 etc amandamcnte per
g
mbroJtJen e te dreJtavc Jhe lrive tc n edut dhe shtctasI
`f miratorcdhe dh
r Frarc e f I c ka m4rre nC tresi De dr a
` =

r` r`
= f
N`:irive
h
r
m v prohct edhc mct ` itha l`6

`
er '
Frrf

Ne J06 mar `
rit dhc te dtttat e tterlut pershihen vctcnl nc tekstin

`` ` :
`
nOrFnatiV te kushtetutes

:nJ te ka qen rasd"lc me X
g` e Vendeve sOchi`te N to vende t .
dreJtat dhe l ito
k tra 10hen si te drttta nat rore pOr si
as '1:`

C ri t dreJtavc dhc l rly ka i ar peshe a dCCCnies se indi to``shekJ"t
si re=ul ti Or enlmn demOk nga ana c
N k ttb 4 "ki apo tr"n `

KushtetuMt e miratuaFa n s 1 rr kan garantuartc d at kla kc t
sh vt sL littnapersOna ,e drttta e zjcdhore,c PrOn S pavatc,I ia c Punes,

nder C CS,be i i bashkiml,shtypr barazia lara ligi para Organeve jyq sore,

CtJ

Edhe Pse te gadite Jlha kushtetutat c botes kane ne struktu nee mbrOJjen e tc

drCJtavc dhe lirive t eriut dhe shtc` ,Po te shchin gendJen faktikc ato n

n

um
e rastevc mbc nvdem nO ne ,pra nuk rea 2ohet e ll

J FE D ArF E r E Iz DREI"



NDE oMBr
Ne r r` tt
II
Bc ra vJcn n ShPren c zolfrii
yc

bashk sisc ndcrkombeta
"b ``
p r mbro cn e nJe t sl qcnic m c persOsur

www.e-Libraria.com
 lz

.
:{r `i3 , SrJn'1.c,c
o Ja:11 nd kulldershti[n inc''

`

,11. Lrrirr a n ilrgje3lcs i Pircaklirilit ) ti: ticri;i

ij.i,it nde, i1,,," n.,E rJ hershrne dhe EshiE e iicihui r'$usht me iirtna e te ltlendLra(it-
i"ori"l""ril tE ndryshaln ketE iir i e identilikojne me lirrire besirnit' injivitli;
e

ii,i t: Dttin, s\kt'-t!\h: " ,tiP ii]-i ti \(iij!gibgje; kLtPioi!et liri: qii.fu
le xr
,.c;titt! pir rC ruiiek r, pt kur.efi!tC shinnryimi ti'J pikdpo'ii! ielare, Flr bes
tlji,!r cse rj;J ljaliir, ose.'dr lc 'l.ns bo-ttrti-t'tre "-'
0. Lirit e.besintit
(io ndik6n nJ zhviltimin: personaliteti( le njeiitjt, dhe parrqei kushi E !ii!\'e dhe t' '
Jrejtave pe;sci'aic e poirtike te rrierirri.
prcaktohi se cilEs fe ai i ceson dhe ti
Liria e besinrir shpreh ra diejten e iodividir le
drcjren ei ai td ndjek r gjitha ceremonitE e r'ese qE i bcson'
',t cien ne M"sj"ti njerezii k3,na qenE ie detyruar
t'u permbahen dcg'-nave te religjionit
(
z:lirrari, sepse-" hererilie7 " canoheshin rdnde nga afla e 1rr tittilicisnil GjykqtEs
sA

KishCs
'tui.e Katoiike).
p,Naqkj"n ,' n"fonncionit-LEvitjes I inre kunder Selisi'sd Siterl'tE, Shtele ir e
..

tirLran tE diejiEa4e iiiishi te zgiedhin se ciles fe do i'i besojn ' :.

l.'Llrio e shlvPit
kjo ettlte. Iidhur me paraqitjen e shteteve mcde rne- Me tE drejtn e shtypin kuprojmE
re drejten e nxjerrjes se gazetave, revrsiave, ha)en e radiot!levizionqve,.
:niypihk.or.iare, pErmes te cilav shterasit shprehin mendirner e ryre lidhur me
qushLtjet politike, shoqErore, sociale dhe ekonomike-
Ne shtetet demok!'atike, rnjetet e informimit kane fiiuar " Pttsittetin e kntdrl"'
KitE liri sot e garaniojne gadi id giithtr ktrshteiu(at e shtiteve demokratike'

3-'l-i Jrejlol socittlo elonomike

Jane t drejta te reja, ku per herd td Pare tr paraqiten pas L.P.S.' nii Kushletuldl e


veedeve demci.:ratike.

'fE
clrejaiar me tE njohura nga ky grup.janti : e drejta e pronisise, Iiria e PunEs, e d'6jta

per pune, e drejta ne ora, te kufzuar.te Punes, e arejta nE sigLrrimin.social, rr br.o-jtja e

grate, fEmrjive ihe invalidve nE pund, e drejra e shkolliruit, e mbrojtjes

k)-EdrejlaepronzsisE
Pcr heri rE pare-'dshri paraqirirr rt-a Deklarurlld Ftetrye rnbi lC Llrejinl dhe liril e


njariui .!ite s hleias ii.

(jo e arejte mi)'4sretet nd ia drey'in natyrorc, dhe ne ate prone. privaiEEshie.:

'





korrsideruar si hyjaore, e paprekshme



N: kushterutai e mevonshme, kjo e drejte ushtd mbrojtur me akte ligiore, ndErsh nE
venriet sccialisie as q: ka ckzistuar kjo e drejid ne kuptimin e piot'
b). Lirir e punls
K-jo iirr i.:a dise kuptir:re. Se pari paiaqet antiteze ie lidhjes se n-ieriut Pir Prolesionin e

cak:iiai- ao oer. toke si iezultat iemancipirr':it juriCik te n;er:rri.

Se a;.ri, ,i',e.. te:e tiri kuprojne rnohimin e ptrns rne dhuni, rnohiriin c srste rnit t'
puna3 sC Crt'1.xeshrn:.
c)- E t!rejta pir punl
Irlo e d.e_jte nenklrplon e nj.riul, qE ta fitoj mjete Per ek siencgn. vet dre
lamiljes.

3C

www.e-Libraria.com
 ruara me ligj'. vendimin.per basrisjen e baness e leshon , ne rast te

. 4. P.rceilleshn'.did e Isllehli'is4 si lltrove

Sipl]s keshj iE drejte peBonale, askush nuk ka ie drejte re hapi letrat dhe re njoftohet
nrc permbajtjen e saj, pErpos personit te cilit ieshie dcrguar.
Kjrr e drajte eshte e pErfaqesuar nE te giitha kushtetutat e shteteve demokratike.

. J. Li rE.lhe td dreitd polilike

- . Jxni shprehje Che garance e aktivltetit politiko-shoqEroe e mendor te njeriut.
. Kiro perkufizohen si " Er4si E tlrejtnsh ti cilat u garantohen shtetosve td njC vendi
ytr t't brd e 4lundrtr pjesqmarrja e tlre nE jetin polilike n-
. -fa drejtat dhe liiitE politikejane ti drcjta aktive.
Ni vendet denlokr;tike kgto liii dhe. te cirejia proklamohen dhe garantohen me
kushtetute.
Carantimi i disa lirive politike vjen nC shprehje qysh aE Inslrunbnfin e eeverisjes he
;nryli ni virin 1653.
l.iriie dhe ta drejtat politike mc te njohura jaa : e drejia e zgiedhjgs, liria e bashkimit,
c !e menduarit, ndergjegjes, lales, mbledhjes, Nbimit publik, e besimiL shrypit,;
e barazise, e drejta e peticionir, elj. . .
{irijte
4.Edrejt.tezgjedhji!
fishte titore e Re"r1r, cioneve demokrdlike tE shek. XqII
dhe X/X, dhe CshtE
paraQitur krahas lufres kundet apsolutizmit dhe feud,alizmit.
Sor kEte tE drejrE e kanete giithe shtetasit pa narrE parasysh, giuhen, seksin, moshdn,
racEn, fene, etj.
Kjo E drejt nEnkupton tC drejten e shretasve qE te zgjedhin dhe td zgjidhen.
Kjo c drejt mund te jete aktive dhe pasiye.
b)--Liiiri e bashkimit
Kjo tiii i eshte njohur njeriut pas ngadhnjimit tE ide,.,e demokratike, tE cilat i ka sjelle
borg,jezia e re.
Me kEte te drejre iu eshtE mundesuar shtetasve qd tE thernelojnE orgariizata, shoqata
dhe bashkirne tE ndryshrne plr t'i sendertuar inrerBsat e Eyrc.
Format m te rEoCesishme te bashkimitjairE aro politike, gie qe ka mund(suar
lormimjn e partive politike dhe nd tdminE shoqiiroro-ekonomik dhe sindikal gjii qe ka
mundEsuar themelimin e sindikatave si organbata pdr mbrojg'en e puntorcve.
NE vendit jbdemokratike kjo e drejte EshG shpallLrr si ,, koiptot ndoi snieA dhe - -
eshrE ndaluar.
Kjo e drejE eshtd e mbicjtur nga t giitha kushtetutar e boics.
c). Liria e td ,nenduarit
. Kjo eihte xusht pdr ekz'istimin e njeriur'si qenie njerEzore e,retdijshme dhe me -!
dinjitec Nga lirriae.fatds rnvanen edhe n;i sere iirish ii politike, i-ulturore, pa r cilat
nuk mund te paramendohet shteii i sotem bashkekohor demokatik.

. l,:t llle te drejte kane dhenjetn mitiona njetez si Sokrati, Gatileu, Brttno, etj.
KJo lrri ne vete ngerthen menjanimin e hJrorizmit dhe komandimin me mendimin e
r rndividit, mcnjanimin e imponimit te
organizuar. td rnendirnit, karakterisrike keto pe;
, shoerit total itarei:l
i Permes garantimii
re.ke$j te drejre, garantohet individualireti i njeriut, dinjiteri.dhe
barazia e rij.
Nd vendet totalitare kjo e drejte kufizoher ne mase te madhe. keshtu qE te
shpeshtC
Jail edhe rastet e proceseye t montuara politiko-gjyqBore, dEnimel e rnda me burg

29

www.e-Libraria.com
 J

0

J

:F


IIi



o17rf

: 1 ` FiF
J

l. 4
4 L C Vf
`
t ,
`,
h
`

(:1 i r L_s huhcti 2 Fas

`

( ar ;

}11:li 7[ , ;

:%r i " [rm e m mm l

r
I

:F il=u
l% :1, `:
=,f


Ne De 2 2 thuhei sc n ohJa e dirJledt dhc r dreJtave te barabarla dhe t
pagei
`ucshnie te te
ith an tareve t famibcS te n
`
ereziml eshte lhcmcn i ns ,

T
11
: .. 2 hc ,n
n n Ittte
i
"
lindin tc lirc dhe te barabarte sa i perkct di"itedt dhc t lr lavc
NE nenin 2.9, Deklorala fErmban nje garancion tE PergiithshEm sipas rE ciiit " {siirrslr
ttk muntl t'u ndnshtrohet *ufrzimeve nd sh/rytZzimin e lii,e dhe lz dreilave lz eela,
. posnE'raslet e pnrapara me iigj
iiga re d.ejtat civile dhe politike Deklarora pemban: te drejtan pdr jete, liri dhe siguri
per g;ykim publik
. personale, liiina nga arresrimi ose paraburgimi arbitmr, te drejtdn
dhe para gjykates sa pavartrr, lirinE nga parzierja arbitrare n jeten privaie, familjare,
' lirinE e qarkullimit dhe zgiedhjes se banes-6s, Iirind e kErkimit ti azilii,, td drjGn per
.j. riFshtettssi, pEr lidhjen e martess dhe krijimin e familjes, lirine e mendimiL te
drejte;. e bashkimit. tubimit, vots, etj.
. Ne grirpin e tE dr jtave ekonomike dhe sociale bjnd pjesE : e drejta per sigurimin
: social, I drejta e punes, mbrojtjes nga papunesia, E drejta per shndart te jeteses qe
'siguronshendctinesecilitpersondhefamiljes,edrejtapErshkollim,pdrtmarrE.
pjese ne Jeten kuhurore, etj.
.Kjo Dekltratc ntkka iormen e ndonj traktati nderkombetare, Prandaj nuk'ka
.

asnjefarE sanksionesh.
Mc t9 tlhjetor 1966, Asamblejt e Piryjilhshme e KB ka ncnshkruar Poklin
nrltkombtlard ribi E rliejtal qjtelate tlhe politike i cili ka hyi neJqi ne 2i mdrs
rr2 9" : ar 5 .
.

'76
P rk b 772b rs 4 0 0

`br`
m a `
35 r r
Ke.o Pakte =
pdrmbajn ra drejten a popujye "pEr yeEvendosje dhe t drejtat d?akicave
N1e gdshtjen e lirive dhe te drejiave t njeriut dhe shtetasil eshte marre edhe tr25ri71i
Evropian i themeluar nd vitin 1949.
Me -195, shleter anetare Ia ketij j(esh h ni: Romi kono ninshkr ar l{ohve en mbi
te Drejto! dhe Lirild Thenelore tE Njerii.
,Sipas kEsaj ,(cn,eiire secilit i garantohet " siguria personale, lirtu nge sk|aveimi,
lirit nga bnrgitni, liria ni familje, banese, e ljolis dhe e shPrehies, e bashkimit.
lubimil, elj".
I$o Konvenli kc thentelrar Komisionln Evropinn pir trl D.eilal e Njeiiul Che
Gjyktlen Evropirne p/l l[ Drejlit e ivjeriul.

2'

www.e-Libraria.com
/
/

P
Tga c prey7 /Vrrar ttb
a

. srfrr rttIRI , F rE DREJ 7FNEtt rDE

r.
"
K to t dreJta mund te klasi kohcn n tre gnlpe:
f"J
` Z
_7 irrr L iFi e
Jira=`= `
c
0


irit 7 7
CrSO"


lC l i pe onO nO kOptoJme t lha Shat e mbrttjesse lntcsitCdt izik e
pcrsO l e ut J qcnt m e persOsu
pesbndeja10 rrrr pra
Doktlmente p rmes te cilave mbrohen disa 1
rrr
`.Lrr;
rr/J
Ne te `
dtttat persOnde h nd

et 1: t toha meshmerlattetesse t : :
De mineVd"C laraqa m m se drl s p rjetese
Forma m e larte c te dre tes PO jetesO esht e dreJta ne ttt
bJ L
`
ars


er` _
KJo esht parakusht i ettis nces dhe d ledtt ttCdut
NO kuldmin pOlidkojundik,klo nenkuptOn mbrOJjcn e int,. rite t er ZOr, ik c
moral tc n crlut


N kusltetutat e sotmejane pe hitt d a paimc te cilat,bro
personalitcEn e n
nJe utsi9jan lnukka heqle e pa the
sl e lijshmerL parabur_ imi ne prOsedur n
pende eshtc i kusht uar dhe i perkohshem,koho aJa e parabur.cimt percaktOhct

ngattk d nimin pen vcpren pcnalc rnund ta shqyp: Vetem ykaL und ia c

mbro tJtts e pandchurlt
F rrr rrl e O
rS

PerderLa e drcJ personJc `g pOncOri c dttta ,
` n mbroJ e nga ana shta
nenkup
pCFSOnale p vate ntnkupton mbroJjen e tterlui nga shoqerla bashk bhOrc
6 e dlCJtc n te itha literaturat dhe i,orlte p 1like perfshihet n te Zreyra`

0`0 rfr27 `
N drtttan ang! sa One lo e dreJi perthhet ne dr ,penJCdL t e,____
duke c"broJtur nJc1ln nga shqetesimet nCjeten pcrsOnalcr
29o

"

gS



lVie rinc e qarkul ml nenkuptOJm te dreJten e nJcriut tc udhetOJe ne tc terr orin e
sh tit{o vet=. =
Llria e z edhJes se v ndbanim1 25erOn IIine e qarkul ml.Me ketc kupto m t

drcJ: n c shtet lq 23edh Vendin n tc cilin do te banoJ

K O c drcJ ndonJC here kuflzohei nga shted PCr te cvituar semundJct nttitese,per t
siguruar zhvillimin c p Occdurcs penalc,Parte mb rur rcndin publit cJ
FaC 2
J 0 ,
ed mbrOh t mc kushtetute,dhe
: paraqet nJe nd tl dreJtat ma t nduShmc _
pcrsOnalc t tteriut_
Po mcs sa
uhe:qctesia p rsona KJo nenkupton mbro uCn e bancscs si nga ana c
shtetasve ashtu ede nga ana e Organcve t pushtctit
No shtctet dcmOk adke ekzlstOJne dlsa parime ndhur mc kete 9osh e:askush nuk ka
t dreJt te bastis banes n.Organi zyrtare mund ta bastisc banesen vctom n raste te

www.e-Libraria.com


.io c irejta nenkugtoF edhc s rine sociale ta p!netorii i:a ia5i !i Pa' ln

t. E tuejtx ie orur t kufizuut ti pt!n8

l'jo eshre nder.te drejtat me E vjetra, e cih eshte fituar nga !u ita e vazhdueshnie mes
punErorEve dhe PtrnedhEnsye.
(jo. drejta nxit zhvillimin e iorcave prodhuese, produktiytetin e punds, muntjson '
p nesimin m re iarrE, eU.
O.'tre drrjtot d bilzd Ie si?urirr't;l sociol
iu. kaio te drejia prfshihet det)-rimi i sigurimit sociai te puneiorir rnbi parrmin e
soliCaritetit. dhe tS.diejtet e hdr,vhme q dalin nga siguiime i tille, sii jane: e drcjta e
:iuurinrit marerial riE rost te hurnbjes se afrasise punuese, e drcita ne pensicn tE
P q se apo hvali r,ei
f rrr
25

lnsrirucioni i shtetdsise ptrcakton gjendjen juridik tE njeriui na shtetin e caktuar- .

lllr institucion shpreh qenien e njeriui si pjesatarc i bashkdsise ihtetarore.

Shteresia fitchet me menyra iC ndryshm: : ne baza rE ligiit, ne baza re kCrkeses pCr
nclryshimin e shtetisise, ne baze te shprehjes sd deshires kur dy p(:rscna ntund te
zSjedhin se ciln shterEsi do a pranojnd si (d vetEn, nd baze r reintegriinit- . . ,. .
llj person mund tE ketE liIC shumU shteies; ( bipatribdt), ose pe;soni td rnL'ete+,pa
shretesi (apatribeii- Fitimi i me shumE shrerEsive shtJ karaktetistike pr vendet.
te,lerari,te-

5. TE DREJTAT E PAKICAVE
Nga njE. analizE e bE.d ne vitin 197-I thuhet se pjesa dErmuese e shteteve kand nF apo
me tepdr grupe minoriiare, prbrenda territoreve te ryre kombEtare-
Nga analiza vErehet se nga -l3z shtete anebrc ft OKB-se, veQn 12 (9.lYo) Wej tyre
k3ne mundur te konsiderohet si. " Jt efe ehikisfu E postra "-
Shkaqet re cilat kane sjelle deri re pakicat kombtarejane re natyrave re.rdryshme.!i
.
:11:
1
ahpe

I P:: e
mguljeve te popullsisE, padrejresird nc rastin e caktimir te kuflve, migrime!e.

k cat bmttadu m C

. Dile rencim i jurrici ik i pakicave

si pari ka fillqai nE ra.oort me pakicat.grupet fetare.
: Me kate rast vlen tE piiimendet Traktdti i Paqes yestlllba 1648, me rd cilin
grotestantave nE Gjermoni.t garantohet barazia fetare me katolikEt,
Problemi i pakicaye
pakicave Eshr pas I-P-B..
Eshr Shrruar edhe oas yecanii kjo
I-P-B.- ne veganii kio geshtje
ce eshte
dlkulull me,
F F
, '
PerkunciEr k5.keses sE ifoodruow `
\ibon-it qe si kushr per formimin e shteteve te
.. rcj3 tejerE barazimi racor ose kombetare i pakicave, ndstatusin e Lilhjes si
Konbeve nuk flitet asgje pdr te drejtat e. pakicave kombCrare.
Me marreveshjet pEr pakicat ose deklaratai e shteteye, pakicave racore, kombtare,
fetare, u garantoheshin disa td drejta sigjaoE: mbrojtja ejetes dhe Iiris,.shfrytzimi i
td giitha te drejtave civile dhe Dolitike, e drejta per arsim im ne gjuhen ameiare, e
dreJra e ushtrimit te 6iEsdo-fe, e drejta pEr tE krijuar insrinicione, shkollore,. fetarc,
sociale- eLi.
Keto te drejrajana garanruar me te drejten e brendshme, me ktrshtetur dhe ligje,
Cjatd kgsaj periudhe oakicat nuk jand trajluar si etn;iete, por ta dre_;rai i kana fituar ne
baza inriividuale.

www.e-Libraria.com
 i
'

[1:[`
:`?3_?:_1lnts lei:hjcsdheli I lil Fitil[:L= :
:

1

ionale,ta cilat permbaJne t0
)kumcntet re
br rJ 2 4 7b ,
` J
"
F K
EVr
j
,

b
"Ca `r
CJ
s
":
0

a ,`

`D ` '

f

rlJ
a
a fa i:
ttiC

`

Ivrarr rl
sia i

[ F ,:
"

L i iiti ttli

111I f
[
f :igmuar t
N 2 :
( 0" P ra J
P

ancu `dr e tteS a ve r p

es pttapa mun Jao
Me D
`"
r FC L
P 'K0
ttt BEs K 2cr Ca `
`
'dht meJhu`r
Si kushtetuta i rcspektlne te dreJtat c paktavcjane,x` ra
`

R IA S rf e X rr r 0 , F' l J
`" `
KO, ,
`

McK `R9
sa Srra : F'9 jan garantuar te drtttat e

.
`b

i ::l
`Ic

: :: !
:[
[Fi
t"Zh oJ l velllm rl
2h 1 nd ma dh nlec kombh e
:mle:1[i 111111 llil:EP::rmbe
j dho shteth e t
,ctJ
B hkeska kcmbl e pe leSOhen dr P ne Or d perfaqesuese,
dFa rgr `edreJ
j
VC qeveris es loka dh S
S=,nS te

`ngctq kanc
ha beJnC mc bash siC kombetare,nuk
`"
mund te mimtohcn pa nimin c perraq suesvc te tttyre bashkeLive V 6
,
/F/J r
Te drtttat c paktave mbrchcn edhc ngar `
la O r g P r/a9 f Se 4
eFAO S
P
8 " 15 21
ko se r
`

Ne Kre ",
r

7 rrr
pasi
"
1

s
g 9 r ``0 1 ` Sa

`` o S S`



0 S 271 r29` r
`

rkO r
r7/ ` g"2
` "

0 r gr " F`
:
rrr
0
"r//1c r: a rfan ` :`" :
arrar b17 ' `

www.e-Libraria.com


r .shtet :te r`
Janc privuar n`o 16 k n`ini e.sociale
SipaS kas.nJ rr

Ne ,Kr",,r, i'" fi lreitot e ko,tTunileleve dlrc dtil ieve E tJre " iftnc gnrl ittttt li
.;;tho li dreitui qi (lalin nga inslrunenlcl ,ttl|tkomheulre'
X lfun,rniletet e banorcvc qE i Pzrkosin ld njdjiil grup etnik, JZtdr, kttlturcr dhe
,inltiiJor, kani td dreilat l puroshlruart n! Krcun 4 ( 4'l )'
l5;11,ts kdrij hren " .Askush nuk dsltiC i dltyru r ll ekiarohat se cilit komltniier i
,,;t,tet. o.sc tt tteklorohel anilart i rulonjii komniteti(4.?')'
'lt- lurliturion": rti!hlheqin p,clitikrn e ru?jtj?s se bdshki.iekses, pojtimin mtdis
kornLt,tilelere (iheL\isitt ttuiiien e irushiiginis!
k lturcrc e le giith{ kom nilelave
Nosoti lr( diskriminim "
l!'Sipas (4 3')'
Koriizas, komtrnitetet kane tE drejte tE pErdorin : gjuhen dhe alfabetin e ryre,


tjera publike, td ken
auke perfstrir; pcrdorimin e saj Para giykatav dhe organcve




e
arsim aE Sjtrh.n ryre, formimin e mediave tE tyre, t perdorin simbolei e tyre, te





ruajna cbjektel me rEnddsi fetare, historike dhe kulnrrore. etj
























KAPITULLI V





SISTEMI I ZGJEDEIEVE

TEONA DHE PARIMET THEIVIELORE TE SISTEMIT TE ZG"EDHJEYE

I.KUPTIM| I.IISTEMIT TE ZGJEDHJEW DHE I SE DREJTES SE

_7c EDIJF/1
Sistemi i zgiedhjeve 6shie nje nder pjeset me td rendesishme tE se drejtds kushtetuese.
NepErmjet zgjedhjeve shtetasit realizojne njE nder t drejtat politike tE veta me t cilin


rasr vjen nd shprehje qeniaeiyre politike.

Slstemi i zgeatr.leve trajtohet ne t(uptimio e.gieft clha Qft E,tgushtE.

Ni kupiirnin e &reia kuptojm teresine e pafimeve, te drejtave, garancive, aktiviteteve
dhe tE puneve taknike tc sanksionuara me kushtetut5, ligjc dhe akte qieraj.uridike, nE
baze ia sa cilave percakttihet pjesemarrja e shtetasve nd organin pErfaqesues te shtetit'
Nc kuplimin e /|gaj'rle kuptojmE sistemin e ndarrjes se mandateve e cila esiltd gEshije
shurnd e rndesiihme, sepse ajo shpall fituesit ose humbsit e zgjehjeve te irje subjek.ti
politik.

Komponente shumE e rEndesishme e zgjedhjeve snte e drejta e zgjedhjave'

AJo ka dy kuplmei
-0 g

S 2 7

Iil
i i ] :1
Ytta

shtetit.

Kelu percakloher baza e elek'.omiii dhe rrethi i p.]esemarresYe ia zgjedhji,.i drejtai

dhe detyrimet e parri're politike, deiyrat e organeve shtetarore pir riegqllshrnrinE e

zg.iedhjeve, etj.
NI kupl;min s bjckriv kt'pto.,Ine nj- nga ta drejtal lheme]ore Ie shtetasve ne
\:primtarine e tyre politike, tc crejtan per ta zgiedh dhe te cirejtn pdr t'u zgiedhur-

33

www.e-Libraria.com

1
=='

ilili

btCtett11:11:[
z][]ill:rilltcpar kaa iirparisyShneVCprate

i:i:III[IIillttlI[11:[11il

,
i`

e kara ter ie th Csht Pd tit

:Ren "d"eVe mOd

Jst Z edhJ"e qcnd l :i kr

e
shtetatt nd ushtrf in c pushtett na per [hesi

anizirnl te pushtet dhe

Slstemi i 20 elllJevc ka rend si edhe nga aslekt i Or.

i L




:


_
rili'11lil
IIoca9meleOrlke:=





i Sttencen
j
kee

l sst miiz
dhJCVc ka edhe rendesi,P
Xushtetuese
jh R


: y ldi

_rEOR 4 PO FL(E E XaS 7Er E^ 1/UDIE DIE SISTE

[
:
F

;[: llitfi
]]il
i

a ,

, 0 1
` 7 "

" `

ll l



Farfaf ibtt d/1 rS
" `

34

www.e-Libraria.com


'f.-,rri3 poliiike d!k; t: nisur ngr teoria e icvia;liietii poorrilor ka ngririrr eChe parimin

ndal pu uts c j mandati er/7 7 W tF71` r
` "
retjkimirt.
RJndesi te vegante par sisiemin e zgjedhjeve ka edhe gshtja e sigurirnii te bazas ieale
rpo adel.:uate zgieChore n si-stemin e ptriaqEsimit.
LrdhLir me ketE jant srjuar ciy parime :
. - puini i pirfuqisirnit mozltotitor { i shumltis )

- P rimi ptolorcionn!.
!uriar kryeso r ju iid iko-rekn ik i sistemri kushretus lidhur me {Jedhjerjane ligjer mt:r
zgiedhjer dhe akrcr e jt ridike te pushtetil ekzekutiv.

J.J.E DREJTA E ZGJEDHTEVE Ti PERGJITHSHME

6shte e Iidhur me paraqitjen e institucioneve moderne perfagesuese dhe eshte nder te
dlcjrat rr. td vjetra politike.
Kjo e drejle sanksionohet me kushtetute.
e dreJia e zgjedhjeve nEnkupron disa tE drejta si :

7 r/r C27:
c`as
ar/rr9
r ar 4 4
S/r
afr P Z9

59L2ly

`'

` `
_r dray "
rrr l e, `
9 2 9
TC =
lrejtan
`Iido` modhore
shletasii pdr`refercnd m pdr gEslrije
e
Sot e Crejra e zgjedhjeve te.rErgiithshme.e emefluar sl ".e drejte e votis sc
pirgjithshme " paraqet nj6 nder parimt themelore E sistemit t; zgiedhjeye.
Me sistemin e zgjedhjeve tE pergiithshme kuptojmd tE drejtEn e pergiithshme per rE
marrd pjesii nE zgjedhje nse e kand mbushur moshEn madhore, pa daltirn race,
besinri, seksi, perkatesie kombetare, shkallE arsrmimi, kulture, gjendje ekonomike, etj.
pEr te zgjedhur dhe pr t'u zgjedhur.
Kjo e drejle paraqirer giate ,?eyrlaciodit Demokralik d{ Angli no shek. XVII, e mi
pas # SH.I3.A. tlhe Francd njE shekull mE pas-
Kjo e drejte buron nga ideja e sovranirerit popullor, si baze e pushteur.dhe barazise

Ni'Ligjin mbi zgjerlhjet E mirztuat.ne Fratce ni. vith I791janE vdrejtur kufizimet
e
shietasve n te drejtcn e vores,

0
N _e dreJ:a c ttCdtteVC te per inshmc 2batOhct n n presonin e I

O"B
i ss4
Kurlzirni i kesaJ t drcJt para
43 asht bO 0
1dhe mbi ba2at e seksit
FemraiZ.PS. te drejiAn e zgedtles e kanE pasur vetiim nE: Zetantti td Re. SH.B.A-, "
Nontegji, Arctrali, ruldrsa pos L.D-&. keE ri drejtz ah erttojnz erthe ne : Ioii,
Gjermani, Angli, Suedi, Finttndi, etj.

J.2.E DREJTA E ZG]EDHJEW TE BARABARTA

Kjo nrund td emErtohetsi " e drejft e voQs si barabnrt! ", por edhc si " barada e
shtel sve nE zgjcdhje ".
Me kete tC drilte iliprojme fuqine e vorEs sE shterasir.
Parimin se shtetasi ka tE drejren e njE vote najepX/r-S-Mill kuthotd: " sskusl ni
z|ljetlhje nuli mund te keft md tep vota seljetti "- " nje njeri-nji voE ".
E drejta e zgjedhjes jo te barabarte dallon shrerasit pdr nga vlera e votes se ryre- Kjo e
drejta eshtE bere na dy meny:-a: ld hapit dlte lC l.rlhorQ.
llltnyru e hrptq e pabarazise se yotas Eshte bErd pErmes 'vorumir plural " -
s'aumezim ir td votnve.

36

www.e-Libraria.com
 :
F rfr
kand PaSur nge dy

fig cn t dhC prl soren e O

1 1 111 [ : fl:T :

l]
I
ADIF rF
Z6JFDH E E DPJJrfPIRDRE
i EDREEAE

z d maed n he l qe sl 1

1

"drfaqesue te va pa nd rnlJcCs
i atehe kur z edh SI Z edhin
ifaqas ,s anet p rfaqcstlcse i

h:Ittr
it
I,:

L
i=Ir
i::: c
R

:
1
ittxttin

Votimin e fshehte e 2batOJn jkha ShtCt

ti











nd,shmc
/1aF e4 bchet me hudhJcn c kokrrave te gOrr s, uraVe,shettave,CJ,ne

k ln Qlmit p te 2gedhur nlc kandidat
Sd O ky vo bdtt permes n d hencha cmi dle
m L lt apO ipa se '`jr.
pq kictau ttkJltC
"ikmd
zgcdheJ ne v
n. O ploieson ne kab kt:bahen 2 edttt,pa
pFnh c jc: vc eb h het ne ku posa9 m
nd e votimlL para kom`b
Volmie,hte i dr perdreJte dh kryhct perSOnal`ht

4SISZa FrF 7_F E

4RIESSE %4JV ME 4SrfJv E zGJEDHJE
s se z edheSit
N=a iOma qrdattes s mandatevc,mvarretedhe vlcra e veFer e VO:
Ne teOine pll jatt te es se mandatcvc:
hu dy s teme te nda.
Stte is c r
75:` J Orc 2 :
9
`
, , _
F SISII Sur//PflcES MAHOR/ 4R
SiPas k pO tarS`ht I`ta e kandldat vc c
sktemi mandaln e iton al kanddat.
cila nton shtimicen c volave ne nJc rtJesi z3cdhOre

36

www.e-Libraria.com


;r;: !,j<.si
Edha aslitu edhe i'i vo?la.
te.l
.r!rltttic iibsoltiu zbatcher alEher6 ;iur n lisi jane njc ose d',' kandidal.
janE me shtrmE se dy kandidai.
Shi!flicn rclatiw zbalchet ndse aa lista
5rpr disa teoricienlEve, shumicc absolute Eshte e pErshta6hme pdr P.Jsite e vogla
7lrjeChcre e cila shpreh vullnei;n e shumicis.
N]l;rsa shrrmica relative eshle e pirshratshme pEr njesi te mEciha zg.ledhore dlie nuk
prsqyron dispcniruin e Yertete le shumices rra rapod me numrin e zgiedhesYe ta
rcgii;ir itar '

,t 2.s tiTEi'. t !'P ERF,4 qES tM tT P ROPOR C I ONAL

\c kErE sisror secila parti ose grup politik qd merr pjesE nE zgedhje, fiton numrirr e
rn ndarcve rre parpjeslirn me numrin e volave q ka fituar ng zgiedhic
eellimi i zbatimi( ie r, kaqene, qe edhe pakicEs t'i mundesohe numer i caktuar i
nrirnda(eve. por n baza proporcionale
Ndar sisremer e zgjedhjeve qE k3nE pretenduar ts sigurojnE mandatc pr pakicd;r kan

Sisi
llin 0`

.
` `

: :f :r

Sistcmcte 2batu ne ndale c mandaievejanC:

SI

," D 0 r7r
19

`
S S /
r,7 num'c'
i t res hem i vOtave se parl pJcsetohct me n mrin c
perFaqcsticsve q zgedhen ne nJesine 23edhore Numrii ntuar p aqct hcresin
2 CdhOr_SecHes l le t kanddat vc i ndahen aq mandatc sa hcre le pJcstohct numa i
VO VC qc ka ntilr ista me hcrcsin z3cdhor
zbaimi l k tu sttclni ka per q Him c e t vOgL
S ,6 1 rc2 D a
_ nda a `jmh bOhct
e mmdatcve panpcrmcs operaciont mttemaikori

cili neilkuptOn shfrytezimin e rrar` rb S/7

i
Vcnda perttqesuesc ndahcn jpas numit ttC,dy,trc,clJ dhe her sa radh cn JPas

madh sis ,Pders stat c kandidatevc lltOJne a9 vende sa kane nda es l,mclhenJ _ :
qCc mbul une num n c perfaqesucsvc qe duhet 2 odhu
Ky sistem ashte shum i nderlikuar dhc ntR sigurOh perfaqesim prOporcional dht nuk
Z Cdh prOblemin c volavC te mbatura
S tcm l i pettier h etre SH B F ertta R`, os ,
:
.
c_

"
`r/
5. LLOIET E SISTEMEW TE',ZGJEDH]E VE
Kriier kryesor per dallimin e sistemeve zgiedhore eshte vet pErmbajtja e ryre .
Duke u nistir nga kjo, ne teorina politike dhe shkenc6n kush tetuese'ju rid ike jane bErd
disa klasifikime tE sistemeye zgjedhore ne baze te kritereve prmbajtesore.
' - Alo q.marrin plr buze porimet qA e parshkojni si|'temh e z.Eiedhiete, ka!rc sirleme
i ntlt4nd hC " tleryOkroli*e " dhe " jodernokrdtike " ose " pctpatimtoft " dh? "
reuksionare "
- Aio ?ti' r;1nrin plr bozE niveiin e pitrputlthmirbi si pjesd poiilive t! r'je venli.
ristemet zgjedhjev,! i n(lajnd O " reole ", "/ormole " tllte " Jiktiee "
e
Sisremet e .giedhjeve demokratike jan[ : zgledhjet pluraliste, e drejla e zSiedhjeve td
peigirlhshrne, barabarro, d rej te perdrej ta. votimi i fshehie. elj

37

www.e-Libraria.com


. at sl ap kushtetuese,lijore,e permeS te cHave rregullohen z5,dlllet

i 1771` a J r e kemi ateheFC kur Sistemii z edtteve p rmban

lllllT:;:iIPI:iliiilill[ll.111
[]lilhillilillii[iilICave

JedhJeve eSlte n kundersh m tc p16te rne normat kushtetucse

6 4P R MIDrS ZGEDHES DE PERF OES3 ZE7EzGED R

Rf TYRF
ric27 " a 2JQ9 r/7` arrrrr
==(1==
4
`

rfOR BIMA
E /
tCOn
`
sh perpunuar nga Ste F c ag /rri
`
Sl' 51 r ,andad i dh ll perfaq nuk tl tOhet kuptih
esvc te edhur'S

I: 1 ::l:I 7:ilF 11
i dhrn _ t
g
0 Ocir1/1s e ka,muar mandatin impcr^tiv me tcp p r nga sanksionii

'li/1
rttndimtare revoMmL

Sot ky mondate,h br tLur ne teres ,a e ne Fra
sht cdhe i ndahar




MA
OrrcIP nga rPFRF gs3

~Ky kbnccptnisct qendrlmise penq
`2_ uesl c 2gcdhur PCrfaq so ne popul nn
s[,eJo z3cdheSit qe i kane 23edhur
ler

ale kOhes sa izsat mandan perfaqcsucJ i zgedhur nuk esht ne rapOnJurldik me

2 dh L nul p rgi Ot per puncn e vetdhe ato nuk kane te dr t'a revOkoJne para
sc tt skad mandad

R MBI4 D r F DryR
` teoH oshte me tep r pOILike e me p
rNJo brmaloi dike Sipas sa perraq suesl
nuk mvarren nga dhCSL _
AtO Janl t rlvarrur nga kup5mi politk p :prograinin dhc pik pattCt poF kc qei

: :IT'

ha sp 3edh dhenal
dtt kane imrbc
Tn
ar::
l

2 att rr
g2 rrf

rtJo te bi mandarn e lidhur nuk ka getur shprehJe as n kushttutat b hkakOhOre

c ne praktiken politike_

f/ 7
` W
1 tttTI :3:

il
tZmm dm

T [ :fitt

:
ana

:][T

II :I]
:TI: ]:3},111 :if
::li[ll
rrg Fr ci

www.e-Libraria.com


ite t

ktt, ucs 5 roni t poPullk dESt CmokradJm aparajt sh ror

liinl

f::IFl:l[[T4i ek h r

ne pOI Re pttaqila dhe Lnk Onhlipa Ve

= lttha FldC
P li kc krache
T[:

ptt mnlcndolicn pa ck2iStimin dhe ftlnksionifnin e partivc politikc

P Af 7REra~
sHrFrr D E Rc/1NErf PSsHr r 7rFrFR F

K.APITULLI I VIII
SHTET] DHE STSTEMET E ORCANTZL\VTfi TE PUSHTETIT

5 gr Z4,HESSIEMIPO rrrr
Me termin S
kuptoJm ushtrlmin e pushtct pollik
`
Sistemin politik c kane sanksiOnt[a vetem institucionct shtet orc qcndrorc
7SIs7-
Shumica c vcndevc socialiste sistemin polnik e kan cmeduar si

politik ".
sistcmit politik mcrr k to ParimC:
Teoria kushretuese e ,t/r P SFI sibaz
- Sovr|nitetin z l:losCs piihdtorc
- Scvrrrnitelit e njerdzve pa onjes
-Vcliqeverisjen
- Si.iemin kuvendor
-Sislemin e delegimil
- Sovranileiin e shtetasve
- Formd demokracba sc drejtp4rdrejte
e
Kushtetutat e vendeve demokratike merren me organizimin dhe funksionimin e
aneVe te pt[shtetlt shtcterO
Nga k10 mund te llohC tC kush lutal dal10hcn p r nga qa ac
it 4

'
2DiSA 4R rERIsrtt rF s 7Errr F ryslrEr tt r
B}ISHI(EKO:{CRE
`
NjE nrrmEr icaktuar i kushtetutave qe nE fillirn shretin e emerlojn\i " republiiiE "'
Kjo EshtE karakleristike par shtetei e iormuara pas a.D-B-' kryesisht pe. shtetet uniiare

www.e-Libraria.com
 h

tr
[1
:It:
ir JIc R N
`rA
`
het nga f alet' 5e dhe brrc _

,Ptuar pushtetin publik

rmi r r njehsoh t motcrmin
``b

s llrO
Shteti
termi
ne baza kOmbetare si bashkesi naciOnalc
tlhe nacionaliste
dlSa kushictuta te 4 g e potCncoJ e edle ide ine lel 1,t
P t
tc s Ftfs ` Pr`
a rr/1 a, rl
"luJiniane dhe bud
`` `
`1,c ryar `
DiSa k ushteillta te pas I_2 3 potencoJne pcrcak!imet ekonomike e Shoqcrorc te
shtctlt
Me paraq: en e shttwcsoC:J` s
p rihhetn k
m shbq lo
h C rrc3ul

shtetero
D B ShlCln e shpalHn sl cI = br ,
a kush"tu te p `

? 0 1
Pas Shua eS Se sOcialiZtti ne kush[ctytat e vendevc ish socilLte ftlten elcmcntp
okratike p sh

del

7
17(1
JR M_ s/1
ili=i
rr/1 :
`
rfr

`SO ,
r 99
`

~R
.

b rra r
bs S 9 r zJl
XOab ra
` `
rr
0 ba Os

199 , i _
rr`
"
'

J sfr21Fr
J : 077 IS lTttr =

T :: 7 :l
" m i t halsht :
:,
itl,1

li
:
1 ti 1 I l
: n scshe61 ka trjuar vo zoi
TeOfile Fd
:t,

J
Ili permcs shtetit shohin r r dasinC c idesC absolutc re shpirtit
`=rfs`
pop or dhe te vleres me t lartd moralc
TeOrlt Orb d 7jle shte n e kuptoJne si Organizeln te ce rcndi me t larte,

organct e te cilit ftln ionoJne si ato le n critit

TcOrlte c ,IindJc dhe na rcn e ShtCdt e mb ShtCsin n aktCt c ChuneS SC
``

:
I ::ILttpel nc m oneve r h

Sipas tc s r
sRed zh ibhasi lrodu i kuAd
n ve kl
=
`
antagOniste te cilat rtt[k muntte kapercchcn_pa shict
M pfitt g shtcd nenkupton apara n shreleror,dhe si subJckti
`
nlar dhen]eve nderkolnbetare

40

www.e-Libraria.com

.ililelerar -

j.2.TiPET DHE FO1?JW.1T E SHTETIT

Tioer e shretit dallohen rnes veli si per lrga organizimj instiiucional, ashtu edhe Pdr
nsi naryra clhe vellimi i fr-rnksioncve qe dshtrojna.
Sipas marrdhnieve n
prodhim dhe pErmbajrja klasore kemi keto shteis:
'
| 5l,t ctin s k Ik, uoP ro,u,,
. SittetIt Jeu.l.ti
- Sltieii kaPilttiisi
- Sh!e!it Pratekt - socitlisi.
Ilerodoti llet Pet $i lloje.
- Atblokracint
- lYlo urRind
- Demokracine.
tttistoieli f]|l pEt dy forma IE shtetit :
- Td drejt[ ( l;t fuste: npnn*inC, orisiokrccind lhe " polllind "), t'

- Jo it irejttUustu liranin-ii, aliSarkitr, demokrocine)-

Historrani grek PoliDi pre[eroi shtetin e pzier.
Montekiei ndane sistemet politikc nE republik; rnonarki dhe ciespoti.
Mes dy lrrftrave paraqilet edhe nje forme e re shtetit borgie": ai toialitar-fashist.

4.PUSH'TETI SHTETEROR
Elementete nocionit tc shtet,tjaaE : populli, territori dheptslieti sovran-
Poputti dhe terriori konsiderohen si elemente personale e.materialc 1 shtetiq ndErsa
pus-hteti shtetEror konsiderohet element ideal apo juridik i shtetit.
Te shteti, element specifik eshte pushteti i lij, si raport urdherues ku njeri uldhron e
t tje;Er i nnshtrohen atyre urdherave.
tJe kufinjtE e shtelil, pushteti shlereror eshts mE i ianE dhe sovran

4.I.ATRIB UTET E PUSHTETIT SHTETEROR

Atributet e pushrelit shteterorjana I Pnvaresio, kot inuileli dhe Pandqs!1mz!!?:,
- Pryardsia e pushtetit shlearot nenkupton se ai nuk i nEnsht-ohet asnje pdsirttiti
tjetdr- Kjo shprehet si nE aspektin e brendstiEm ashtu cdhe-nE aE rE jashtem-
Pivcresia eshrc rezulmr j origjinalitetit td vct shtetit dhe vetem Pushteti i tij 6shte
otlrimo

:

i

ndryshohen barlcsit ctu

-2:
r nenkuptOn se ai eshlc e pushtCt,PavareS
`
oga Fatti sc mtind te ushtrOhct permcs nle shum Organcvc
`

42 EGrrMrFI I ,77Erfr SIrFrEROR

l k [ [i
pasl q atOjane ne pa am m,disa parime m : lita(baraZi dCmokracia,dtttesia)
egi:=im esh aishtct qe ne vepi tarine c t oshte Zbatuar sov nhe PopuI10r n
rorme sa me dr pC d t

L
: i 1:humttsttpll lt
I 1 [ l

www.e-Libraria.com
 !:-..a<hii:n legii:i.nirerlt gshtg mac-g sociohlgr gjertnln illan: iP'ter' i cili kele e
e
,-;;;" si nlt- nder kushtet qenesore Per stebiii'etin e tr'i, Edhe Pse pushteii sshieai
te qendroje nje kohe te &iate nese
i,tonopof i dhuns , sipas tij pushteti nuk mund
rirbeshietEt n dhune
raber dallon tre iipe te pushtetit legjilim
mbeshtetet n besirnin e reullave t' PergjirhslL'ne te sjelljes
'-
iiil,ro,i ,niioroi-r'*,tal-
ardhshem Pdr t' dhene urahe-resa'
,li',. ie ar.iten e pushGtardve tE push-te:in'
I' irist,r"tinndirionol- mbeshietet ne tiadiiat e lashri dhs.atns qe usLr'ojne .

sheniterise dhe he rolzmit te nje

-'i,rintuti *o*^rlik-mbEshteter nE 6esnikerine ndaj

-,..onaliteti dhe urdherave te trJ.


,irolr"r"ori",,"u*mrrAe jtrohurE e perEntlEa' kr.s,ndimra!- Esht vet

pushteti shG

iJ'"r,rt a. Pustrtetl nE loke esht pergiegjds vetm para Perdntl' ."'

pushteti shletEror autoritetin dhe icrcgn e thith nga - .
sioas teorive autttkr(/i/ie
prandaj ai
J.'ur",:". prtfr",i Esht i iiruar si nga Perdndia ashtu edhe nga Populli'
tshte absolur.
i"oriu, d"^okrarlliie pushteti sht prokur e fiiuar nga populli' pra pusliteii
ioi shte

io'ocullit, prrshtet demokratik

/uli*ri i it't.tir eih-te wllnet i shumices se pcpul!it'
Legiitim ishld ai Pushtet qC buron nga popnlll
ifi1Ai-. atnre pushtet, titullari ild cilit cshtc legiitin'
"i
1. ]. F UNKS IONET i TUS UTTNT SVTETEROR
ip*.t tE shtetitjane teorite: duotiste dhe
ri.i,.r ,a Pcr daltimin e funksionit
i :
ttijuliste- "ohem
nga funksioni i
.Teoritd Itultbte nisen nga esenca e pushtetit shteteror' resPktivisht
rrr iurdherdhenies Che zbatimit.
ii*, pushreii i cili percai(ion rre3ullat e pErgiitl-shme te sjellies
Jir" ,."airkreve
iri,J j"giiti.,lr' ndtlersa pushteti i ciii i zbaton ato rregulla eshtE ai ekzekutiv
i cili : =

"
pr-rfshin arE. adminis[rativ dhe ate gjyqesor'
t kesaj teorie ishin.'ilr. Loku, Russo, Htns Kelzen'
'Perfaqesues eti'
'-i"ilin-,rit"ro i ndajn n tre grupe: legiislativ' ekzekutiv ~
flnksionel shteterore
dlte Bjlqdsor-
.pe ,fiqt l,.r", te kdsaj teorie jair'e : Ma nieskie,
Gidry Jetlinek; Radomir Lukiq' eti- :=
SipAs ie diCiti{i&'r'kt-pgrPo5lre pushteteve te
peimendura..mE lartE kerni edhe
p,[iiJ" ill,=i
. et:iei,tiio-ponit, i cili ndrvshe qtrhei si " fu.nksion qeverie "'
llgu f rtf,,"ttrei ra-nd;'si ka kyptimi obiektit ose material
iJunksioneve-


^piUi
shteliror?

N,ir1i *etenirrt" Prshitlit behetng baze te veprimtarive te shteiit ku permcs i'

"
ciiave ai realizon qellimet e Yeta.

dhe gjyqEsor'

Sipas ketij parimi pushteti ndahet nE legjislativ' ekzekutiv
normave me t cilat krijohet
- Fun*siinin /egiilativ e trshrcn shtetipErmes sajimit tE

rendijuridik i shtetit, dhe permes ligieve.

..ulla juridikeie reja' te pergiithshme dhe abstrakte'
Ligi ierueriit nga


Nornrrrrzg"ullo ligi-ore eshie aLstratte"sp2se zbatohet ne. raste tg shumta' ajo Sshtg
te shtetit'


po.". .trijl.,"*,"t.pi. .. ie.butoh.r nli funkion konstimrlv ne rendinjuriik
Bienda lirrksionit le3jislativ dallojmd :

- Fun ksionin ktBhlelulvends

- Fut*sionin e rre7allt lqiislativ
F unksico nir n ottrttliv-

www.e-Libraria.com

-1:

7
~~=~~~~~~
J

. ii!i!:!, lersri Qi eA.elitt;' i:i'tti,ti iiit'
','"s;o,,s ,lisii ut oreye nuJunksictr ei-zeA-rliv nenkuPtojme TePrimirind e Derbere dite
,.ifiol froj,a shrerdrore, rreperrojet te se ciles shteti
rcalrzon interesat e drejtep6rdrejta :

dlii konkrele. '

:

Nloern.Jet veprimtarise ckzekuiiv" ruhet rendi oublik' Permes PolicisE'

dhe ai iqeverisd-
i-'untrioni ekzekutiv perbehei nga funksioni administrariv
poiitike, funksioni iqeverise ka kgto autorizime:
Nr.pionjet al:ieve
.- Td shp l gjetdje lltfie, dhe le enshkt'uxi !rukl tin e paqes

- Ti t o wkoj dl19 s!ryArbiii Pnrlarnznli

. Ti e, c oit tttiitlrit c qevetisii.
- Funksioni 3iytltsor Pordqel veP mlotini e shletil Pemes t' ciliis niter dhe
rcuiit oh et rentli i uritlik'
Eiemenrei kryesore te kerij [unksioniianE :
: lhlrmu! jurldike
- Sjailjel e njcrtaor!
- Ko tesli.
Noritrtt jtritlike jane konkrete dhe shErben si kriter Par ushtrirnin e funksionit
grqesot.. . :

ijeilt, c i.lerozre eshia Jo qe vleresohet nga asspekti i normEs j uridike Funksioni

gjaqEior Eshte.i liclhtrr: me ligJin." . -.
l(.rr1esli eshte element qenEsor i funksionii giyqdsor'
Permes t, dallohet giyqasia nga administrata.
Si shprehje tipike. eshG aktgykim, PErmes te cilit shteti naParmjet giykarave shqipton
".rullltetin " e lrgjit ne rast konkret.

;.SOYPEI$TEII
Termi soyranitet e ka prejardhje.-r nga larinishtja e rc " suPremus 'L i Pavarur- dhe "
supremiic "- epErsi-. si dhe nga liala e vjetEr frenge " sovrtitt " qe d-t.lh. i pavanrr.

Ky term petdoret per tC shEnuar poziren me ra laite E ndonjE subjekti ne


f'urheveprimin e tij.


Ky term eshtE per;orur nd.kijerarkinE kishtard per PaPer, Por md shume eshG i.l idh ur

per shtetin-
Elementet e para te teorise Pr sovranitetin ihasim tE Egiipti.i uierir si PiesE te
mesimit te piramidave spciale, ku nE krye rE kijerarkise gtreadet Per4ntlfu, pastaj
fartoni dhe nE [undd qitetaret e lire, bujqit dhe roberit.

A, in\rcli he Sokruli
Sipss Ploato nil battEs se push iefit sov ran jane fi lozofbt, ndetsa sipas -Aristotelit
pushteti sovran ne shlet irakon ligiit.
Teoria romake mbi pushtetin sovran ka panuar Perandorin e Rom.s si arbiter mE te
lartd si drejiues i provincave romake te cilet kand qenc td Pavarura ngavetShleli
Romak-
KeshtLr pushieti lriE i lafia " auctorildj " i takon perandorit, i cili Cshre rnbi tar
p:ushrclin " potestos ".
Sipu ulpinit ligli eshte e vullnetit te lird te pErandorit-
Ne Me:ieitl, Z.eg,iral mbeihtetin sovranitetrn e shteiil, t'dersa DekredisteT iiivranitetin
e.kishs.
-l-eorini Zhtn Botlen ne virin I 530- I 59
e para e kn dhe nE mnd im tari politrk freng 5'

43

www.e-Libraria.com

II: i'I I
[`i[iS:lll [ 1[:lal
]: ll:
ililijli:::itilti
5
S
50Vranile Oshtc,d lte C n

IT

P

w

:`` l 4'1




`
lfF r,ohoJne se so 7Tantel:i ta on pOPunit. he popul ka te drcJt i
`iS




3



ncR




:
l l Fl[: rT






,,l lralf /r g,1 9 R`650 rr 2-17/

ldlS/f pOpullt dhe



SpaS t'SOVra nenkupton zbajmin e vulhedt
evd !





i shprehct me ane r
tc c pandare ghc:Papethkrueshmee

SoVranite i ntlk lund te bartet,ai eshte c(




L . mm ah` wm m e barte m
"
illll#

177iS




IL:1: 111illi
]::lill:i:::::esuese
Odiin`ta ohe yqesO varren nsa
g`
perdOret cdhe p SI

re[ n 's

vc vcndoje(sovranicr bmbetar)

rrrl
s

Teoria bashkekohOrc ben dalhrnin midls nocioneVc sOVr `

0 s/1

Fs
r paraqct a but qenesor ne sh
j neplFttet Cint shpreha
`

iavare a c u ne rapori me faktoret ej,shtem,sl dhe epersh c tj ne raport me koret

c brendsh m
S r , ka te beJ me bartesn c pushtedt shteteror si pushtct sovran_
Me soV 1 in e shtelk kuptoJma
Pa 171 s re r
:EPars r
`rS
:?`
] C 571
Or : rC

` r
_Prr Z r : yl`
r
` ` " `rst `
Sov antcd i shtedt pO tsh na tre elementc

`gr
g
_r rl, F
_r ra d71

nell Ku p e" m r
" "n"e
shtetet e j htrne p m v,ndimC pa mos iu nenshruar urdh rave tejashinlc
:` b nOnkuptohet epersin e puShtedt shteteror,ku brenda
`
tcrdtodt te vet, shte pushict me iiar n krahasim mc eret

F f h z konstton ne paktlizucshmerh juridikc tO pushtcdt shteteror

:ll1111 1li :Fttlll R

: :
`

duha bahen n mhcba e
dhur mcl I s6v niul b"nda sh
pa

S r 4 2/f:
hte i

disa teori:
Lidhtir rne at se ktish eshte bartes i sOvranitetit te shtctit,ezkzistoun
or tcokralke,1: lt m`te,c sov rarll tL kOm L SOVranlc t Pop lllit apo
shtctasvc,markslstc


ol puSh l sh cteior buron nga P
lrf 3art s i sovranitctit



`"
shte vct P

`

www.e-Libraria.com


amirr:,tgfr sr.'niinrtarSrc-rrrb:irttttt-
nd dclcgilti CF 4
o 0 paraqI inl L= nc l 1 ,:i dhc ka saurvend ne d`a

kush tuta shk:uala,, Fj` y ` o2,A/r g``r,
f

_ r cgrr fs ka dominuar ne sl ,fr/ r,

Sipas saJ
n ne shprchjc

sovrani tilka nk ar e dhlastt Kau
"J
`

arff pohon sc 1
r rr9 he vepr et '
` ``
nl at

koh
eriac pcton sc kcn:raten shcqO
:/_ A:i ne epr n c va [
c:). c re_

sh kuttzuar IIio u mOrc c rl e ut

SO ne vcpre t r

5/

9 SOVranit n e konJderon silmJct per

vendosJen dhe nlbroJjen e t d eJtaVC le hunlbura ne endJc natyroit

0 ara
_7 Orl s

0 ? rfa ' 5i bartls te pushtcti
"b =

shtcteror kOnsideron kombin

Sipas kes.lJ tcOrie,kombi Oshte kateg kclekJve dhc c pandashmc e cila n k
perputhet me individet qdjetojnE nJ terrilorin e shtetit-
Sovranlteti i kambil eshl- i pandashdm, paqetarsueshd:n dhe i pap6rash kruesha m . ;.-
Kjo teori angazhohet pEr demokracind iilrluqcs,,"s", ngass kombisi trup organik nuk
mund te ushtroje sovranikrin e vet nC nrinyrE td d rejtepardrc.jte.
Ni shek- XIX ne Evropi jaaE krijuar edhe shtetet e para kombelare dtrke u baz uar ne

te drejtul e njeriut e lE sl etasit nC Frl'.,rc! n[ vilin 17E9, ne te cildn thEksohet se "

purirni i gtlo sovranileli qendror qenasisld rti liombin "-

Ni Kushteundn e Kroocisi G vit l990v)en n shprehje Sovraniteti ikombitsiPas


kongeptit te shtetit kombdlar
e sovranitetit ti poputlit " sorverenite popller " e vendos sovranitetin nE

- Tcorit

poputl si rEresi individesh qE jetojn brenda kufinjdve tE aiij shteti.

Popullieshte burirn dhe bartes rne i lane i pushterit nd shtet.

Elemenfet e para te sovianitetit ta popullit i hasim te Torna Akvit$ki aga gjysma e


shek. XI - Ai popullin e tiajton si ndermjetasue mes pushtetit hrnor dhe atij

Filip Pol popttlin e trajron si donator ne pushtet dhe te drejrE, qd si sovran td qeveris

mbretE ne prmes perlagesuesve tE vet.
Themelet e teorisc sE soyranitetit popu ilor ijep X[ on Lokq ndersa loim u limin e
teo.is se sovranitetil pcptrllor ejep iQrrss., ne vepdn " Kontrai sln(lcrore".
Sipas tij, pushteri i takon popullit dhe ai-dtrhet ta ushtroja-
Xhejnt Brajs pir sa i perket sovraniretit thot, " Sovrazileti i pop.tllit csl.E bazz e ..

drrnok lcisi


Monieskie thekson se : " Atiherd ku ni shet, popxlli si tup do ttu ketd forcan
sovran!, ojo do le jelc demokroci
Abrahan Linkolt nr s miri e ka bare perkufizimin e demokracisd nE porosiot e
:Getisb rgut, ku thord .- "Demokruch cshti qeverisje e popullit, nga populli tlhe pdr

Kritika kirndrejt sriiranierit te popullit shtrohet kur kihet parasysh se ky koncept

paraqet qeverisjen e shumicEs; ejo qeveiisjen nga ana e gjithe'oopullil.
NE vendel bashkekohore ky koncepl ka pEsLrar ndryshim dhe eshie qtrajtui sr "
sorrutilel denn k r0li k ".
- NE teDrine poliiike socio!iste ka dcn]inu0r teorif, zrurksisre escvroniietit-

www.e-Libraria.com
 R,rfere d mI(k!t!t(./ivqlhBt ajo forme e ta vendos'rrit te dreitdpE.drejte, munisia
pei mta.;ijen e te cilit E;htd parashrk;ar ihe !ichur ro: srpaiijer e tr'; tt merr verdirn
organi komPetent.
- Plr nga obligueslmeria e veodimit te reierendumit dallojmd :

t)- X e/erentl um CetY r ues

5)- Referettlum kons ultativ
lulerqera,rtlru, tlcqrrrrgJ nenkuPtojme qEndrimin e organeve shterrore ndaj
re:irltllsvc ta referendumit
'ReferendumiliEsltilklhtesosekonslto.'i,eshteajoformget'vendosurittc
Oreireperarejte;ki +jedhesve, nE te cilin akti qE eshte objekt ireferen<iumit
nuk


miiatohei, por prmes rettrendumit vet6fl shprehet mendimi rreth tij'

- Per nga eiekti i vendimit qd del nga rezultatel e referendumit, dallojmE :

). R elc rend u min kb,tstiutliv


b). Referend unti abrogttiv
PEr mes referenrlumr't konsl;/4riv verteiohet e[ekti i njd aki.'temiratuar nga organi

Pc Og
r"` re Z ne ic
,aoK C noesuttme

!=lgakohaembttesdJttm::



; :Ittfltttrttfit 11 iliitea it hP:P a ar.

R5t mbahetpara ml
: arrlp
se vendimit nga parla enti

R Paraqet ate plotesucs,ngse z cdheJt vcndO n par aktin Pas
ihiratimt te Uinga ana e pariarnentit_
me:
rSipas obJtkttt per te cili,vcndoseL dall

4o

,
R ra `
R` rC7 7 arrr7/1
/2
rrrc 10 a

`7/1 "
.
` `
ra :` 6Jlrer``t Sht rorlne c mttaum Pcrfundimtar te kushtetlltcs oSe
te ndryshimit te s 11
Slp"S kushtetuta bnsdcrohetj ak TC i L
,J li tlCme10[

f,E'
P imes reFererdurnit,an miratuar disa lushetuta si f R

"j

L
'

shL f
ve dhe eshtc torma c"irendumi rtellq
rr7

f
/ n" f b
f



:
s
` ` `
44
' '
f
`

derc

b sIIr


`
" `
f ":
" a a ndersa rasth e dyte oe
` `:`
Rasln e pare c ka parapare F
`

CJ
"

i ll
Ob ekl
FttI
ite venOsuttt Te lCirend T mund tejetl:
: 12
,7
F ` `
`
4 0 e rr/1 r ras l s X rr,

2

` `r
ra ri b

Ktthre
P rr43
`

`
Re rcndumi eshtO shp rdofur nga N i I14 4`
P le pasur stlkscs rcrerendllmi duhet t PloteSOhan katO ktishte:

47

www.e-Libraria.com
 J2



'4 4 "

__

F2 :
`
"
f


`
rt2
` `
ry

pLEBIS!{IT'(- es\ia xjE :rdar iormai e realizimil ia d.ejldperd rejtE te sovranitctit td

popullit.
y"Y-" -'
-l ermi '' pkbthit " burori nga
!aia iitir,e " piebbcitum " q d.r-th. vendim i popullit i

miratuar]ne vr il,
D`a lncndinitat thond se pleb hij,uk dallon nga refPrcndu i dhC tt ai paraqei

hrnll: e rcrc,du: it li veres I

dre sn'C kOT rc

D`a jer
,plctthidn e konsidcrOJne Si katego s
meq
, c /17 [
r
` 57r r
bas
a
` `=
Or"` c 1
rf /77e`
57' r14 r170 S/21
F
` `
,/1`

lr
"` `

Ned`a te p b h i eshte pdOrur per bashkimin c terltOrevc i c uara,htetit

et
l r F/4 ,/1 Bc4J , ry
t

Nl d`a ra,c te lJcia,P b hll esh 2b uar per kons I imh esh lttc n sovran J

p sh S ,s
0 4
:o 0 , '
iefereidumii. '9

0 g : S= fr r 94/1 /17e I r"

9"l
51/ar"


Osy

"`
rN/c14 rr/4r"`
eShte fOrm e t vcrrdosurh r dreJteperdr t
popullit_ '

N lc drcJ:en kushtetucse krahasucse,kJo forlne nJlhet J

` `
rc
r a =
r 13` F g

4
`F/1
NI o t n kushtctuese k ahasucsc c hasim ,c a/1
erl rf/1`
`f
1 4 c 0

s/1P a a
`
lniciariva e popLrllir dallon nga referendumi. `
inlciativa e populiit paraqiteanE formd te paformu[rar, si kerkese me te ciiin shprehet
- qEllimi dbe esenca e akrit qe kerkoht tE nxj.rret-
.
Organi prfaqEsues shrE i detyruar ta shqynoje dhe fa hartoje propozimin e.aldit-

\ETOIA E POPULtIf- eshtE forme specifike e rE vendosurit te drEiteprdrejt-
Termi veto e ka pre_.lardhjen nga gjuha.latine " vel| ", ': eeleor " qe d t.tf. nthtej,-
hedh.posltti.
PCrttcs vctos z edhesitthttqiZOl
jet ne fLql
Ne rast iesssl
v n se h ligjiti nE referendum, ligjii mund te hedhet posht vetem nese "
t
1 kaPe v6tuar shumica e z c`h SVc t Jistriar
re

`r/
.5.2.SISTEiVII PERFAOESUES SI FORME E RELIZIIYIIT TE SOYRANITETIT
Ky sisiem mbEshtetet ne teorine e sovranitetit td kombit, sipas tE ciles kombi si trup
kolektiv ushlron sorranitetin pennes parFaqesuesve te vet te zgiedhur.
Ky sistem esht si ibrmE e imponuar e shtetit modern.
Sistei4i perfaqes,-re-s se pari dshte paraqitur ne,4rgli rri shek. X-IV, mekonsriluimin e

parlamenlit anglez.gi organ perfaqdsues, i prberd prej dy dhomave- -

Per ketE sisierr si sistern i demokracisa sg rdrtho e, rndisi ka rapoiti [,es zgedhesve
dhe periaqesuesYe tt zgjedhur- rapoft qe emdfiohet si m3ndat perfaqesues.
Mandali pir taqasuei mund re jeta irnperativ ose i lire..

www.e-Libraria.com
 R

4 7
~^~~~~ f lcs se pushtedt dhO barimin mbi unite

=
~~
oto sisteme nc
bazohen nd parimin e ndar

7 R EPttTllg
KJo teod Se pa v en ne shprehJe ne 1 mmttshttn e

1nonarkut
jrr e hasim ne punimetc , 6-t iOtt

Planir Z )p `4M ``tF`

iIwm





:


h
A g rrll
`


ohore
_:1IT `
:r e te madhc edhe sdt ne shietet
bashke
stu min e li ive d
AjO ka ndesite madhe pO stu min e dcmOkrac` ;dh
i

r ttronne
t:di itttig A' ll
Shtet ruk mund lc pt
organet e nJerit p
puthtetit.
ile prakriken kushtetuese' hasirn tre sistme le ndeljes se Ptrsl'Jeiit:
_Se
Sfr7 ,c :

S "

S ": ar7`

IISra r PRESIDEjVC1/

Ky sLtcm esh rrrtC e r egul m kushtat _

lcs,forme corgani2imlt dhc ushtrimit tc
:

1:
:

:[f[1
SCPI]:i
l tl:aif[ J : s,teteve.hC b,l :Vei
:
.

tyre_ ' 1
lS 2
Seci[lushtet duhet ri punO c atO pune qe ltakOJn ,dhc duhet t jete sa me i pavarur
nga dy pushtetet jem_

Ky sistcm siguron plvareSir C te ygapC

c t adrninist=tts dhc atyr yq
orc a

CfF h`Vi diesh ne p me

:
1: i
]
e,j h pOpJhi idersa ptl dn gyqes
25edh pOpulli
`F c
Pres dgj2`;,i bartes i pushtetit ekzekutiv dhe administratiV,si ShCf i shtctit ai CSht
et e administrates
komandant suprem i forcavc te armatosura Ai emeron funksion
son vcndh n
atted
PrF5 Os O perfaosues i sh dt dhe soVrani Jt ,perraq
dh m
e ndOkOm



Kryet i per punen c tu n,k i p
:T'
r i Ct Organ plrfaqesucs,ai n k mund tclhdikoJ te
organi le m al n e li e uspCngve ne
N B_ `latiV h ka te drcJten e vctos s
.,krycia J` g GJ
hashtu
ka t dreJten e ' c

Vetos s hepF SC li i eshie dor 2uar O mC
`
pak sc d para mby! cS Se sesionl t
.

www.e-Libraria.com

N7 1

-7r

rr('iare.

:ilR5
Sh ?nl l
ll 1 = ^ `=
== =
illitti:T
r ic(an,n:it oOn
:r
esTe
= i

Ky $0,.* pr hera rE oare dshie paraqitur giate Ilsvollrcionil FruDceL (1789) SiuP
kohes st -!nkobinCYe-
i cili ka uclhEheqtrr prrshtetin
.littntenti ka zgsedhur Kishiliin e ShpEiitti .?tblik,
ekzekutir'.
jipas ,Krrsirterrrtes sb tulonkniarit e ciia ndk hyri nE iuqi, Frri'ice tiuk ka 1'asur ars shef
ihteri. as qcrer:. as shefta pushteiit administrsliv
tiero tre organe ika pErfaclxtat Konvenli si organ me i lart' i
pushtetii-
Sistcmi i KTnveniii ashta karakieristik pat zvioin si shiet federariv, KEnt Kupendi
Fe ertrtiv e ushtron ptrshtetin administrativ Pltmes Kasltill Felerttiv me orun'lal4
:

vjagur
iaet,ret e Keshillil i pzrgiigien Kuvenrlir- Seciii antar, si ministdr' cirejtoi nje nga
dik3sterel e ad ministratEs.
_
Na kgtE sistem eshta karakteristike edhe instilircioni ireferenciunrii'

1
r ne sh ctte
rn dhc

=


[ [ :I
K tti pushtctl yqeSOr ar nc nJe pavaresi forrnale dhc Fakikc
mt t

,ssrE rr yrO 4
0` termin
Filo20 qrCk
01 qeve sJc)e ka pdorur per te
`'(ve
shenua FortnO t siStem l pondk,ku pushted
o endet ne duart e n, indiVidi tO cilin

c ush ,n rIS ,
s
r .
`
Fm me c shPrehur c autokracis eshle :
a

`rsO
FOrmat c qeverisJcS autokratikcJan :

rri

[ ;
" ' =
-7trc" _ .
D 2_

D r

I tt XttP rO


OR6 7VL~7 E Pc/S17Frrr slrfrfROR






[ SIFL( r o? NE/ESI rFRORI

Organet shtetercn e n nOttajuridike,sigu oJn Zba min c tyrc dhc u,ht O ne

pune dhe detyra cra
Secili shtet ka ganizaten c vet shtete rc

www.e-Libraria.com

Orgeng!'shteterore ndahEn nE : lC irlrut?tt.!4 t!lte citile, urdhP:rdlEnise d;rc
cizel:ttlive, ie zgjellhura lhz jo tc zEjT i ur6, indiviittale iie l:olegjruie, eij.


I.PARL4IUIENTI
Eshtd organ md i lartE pdrfaqsues nE shistin bashkakohor, i cili ushtron pushtetin

l.gjislariv dhe ne Cisa rasie edlre ale ekzekuriT
Na vende t ndryshme, ky organ prfaqsus, emErohet ndrysie si : kuvend, konven!,

5pvjet,kcrgru;, ie.jn-,, megilis, :abor, sobrtrja-
Perlamenti paiaqitet me pa-.aqitjen e kushreturave, pcr arsye se kushtetuta shEnon i


kalimin gradiLi te pushtetit nga aristokrati dhb autokracia nE borglezi nacionale- 1

Fjala parla.rnent vjen nga giuha laiine " ourlare " q d t.th me/o/e-. i


Ky organ eshte produkt idernokracisd borgieze, ;negjrthdse qysh ne shtetet


skllavbprpnare shte paraqitur ne forme te kuvendit-


Parlarrenti sE pari u paraqit oE Angli, ge qd virehet edhe sot n ekzistimin e Dlromes

sc EpErne ( tE Lordive) si mbeturine e aristokracise- GjatE kohEs borgieze ka aldhur
nE siprehje D,hernrt e Poshtrns ( Kamunoe ). .

Ptrlumenti zgedhet ne katb vje! prmEs Yotave tg fshehta, dhe shte orgal-'
giithdpopullcr.
Pnrtitd polilike luajnE rol kyg nE pun!n e parlame tit, t cilat cakojnE kandidart e
tyre dhe pas zgiedhjes aio udhEheqio punn e parl4rnerrrit gofrE si " poziii " apo si "
ipoziti ".
Per punen e parlamentit rndesi rE posagme ka procedura e Parlarnentare, ku pfej saj
mvarret niveli i demokracisE nd rastin e shqyrtimit dhe miratiinit te ligjeYe.
Per.reg Anglis7 e ciia nuk ka kushtetutc tg shkruar, ne gdo vend tjeter kompetencat e
r.ne kushtetuE.
_parlamentit sanksiorohn

NE sistemete bzizrrar oE parimin e ndarjes sJ pushtetit, parlamenti shtE ma i kufizuar

nd raport me ale te unitetit tE pushtetit-
Kompelencat e parlamentitjane :
- Ptrrltmenti dshtd bartzsJormal i sovrdnitetil - miraiorr dhi: ndryshon kushtetuten'
ligjet.
- Prrltunenli itliko e pushtetin tldnun,itroliv - ne sistemet e unitetit te pushtetiq nE
vecanti. i
- Pu r I amir li ndik o n .ni ma r rEd hl n ie! nd1rko mb tta re-
PEr id sigurJar mdvetsimine par.larr,entii moriern, eshte zbaiuar imtlnleti parlamentar.
Imtiailati it.trlo!,iefirirr fiibroc anehrgt e oarlanelti par ie Shprehur rnandirnin e tyre
dhe lirisht te vobjne per vendimet qe menen.
Aflehri i parlameitit i pdrgiigjet vet'em elekrcratil. :



Si forma re rnekanizniif !e breadshem.Ie punEs, parlamenli fofinon lrtqa punues lC

perhershcm rthe pCrkohshdii,'ne foime ie kCshilkrve, komiletere dlrc komisioneve-

Fa aro as nuk mund te paramendohet puna.e parlamentir, dhe u besohen funksione tE
ndryshme si p-.th. ni Kushtetitin e llnlbi,kesiiillaye i eshte besuar funksioni
legjislativ rriciis dy sesicne.re re parla/-aentit-
Xeshilki parugr'lJen si-ndermjetEsues mes parlameniit dhe qevetisa dhe E dePutetEve-
Nd lngli grupi parlamentar i Pa.'rit e Eonservolive zgJedh edhe kryetarin e saj.

2.SHEFI I SHTETIT ( NE PERGJITHESI )

N1e ter-min shefte shtetit na iE drEjten kushtetues, nEnkuclcjme indiviiin ose organin i
cili ushrron organin e prfaqsimit te shielit dhe sovraflitetit te rij ne mairedhEniet e
brendshme dhe ato nderkomberare.

www.e-Libraria.com


:;r.it'i,s ":{IJ-.!hui, ;'i;nkrrelari h( niDunilsil tjcri sltletiror ti Shaetlva E Basltktnr

rio li! iruijiinohet ttgrt pozi:rt ni rtist tE iskut:firtkinti!, p!r slik,ji lI lialhdt!';ii,
Arineve hc repr ve Q Aerl penule " .
Ko,ryresi mrnd ta thirr ne petg;tlhesi Krletuirt, ndn krleittria. d!t! Ji nksionat ri
tjrrE
*lle keta ,'cst zborohet inslitucroni i vesantg i se drcjrls [tlshlet 6e no SH.B.4. i
lurjtur impiqmenl " impeuchhe, ", sipas te cilit shefi ishtetit mLrnd lee sillet para
lliyqit rne viirdiniii' e Gjlkait; Sttprtarc.
Ky akrgikim eshrc zbaiuar nd rastin e kryerarit X, onson n! vitin 1363, tlhe knndrejt
tjctit Kli,tb iie vilih 2004, mtrepo tE dy kane periundllar me akrgjikim lir,.res.
Ilrtendi mlJtr:,d t ndikoj ne giykatat vetem permes ligjFve.
Ptshteti gj_t,t1esor mund te ndikoj ne ale leg)islativ permes kontrcllir rE
kvShtCtutshmerise se li evc
F , re_C g ci /1 rrs
Ir rr 77L 4 Rrtsi, Polotti, Runtu i, Krooci.
"

2Sr lR DVr/ r
K,s`tem
` esht karakke per nga rapOrJ mes panamenli dhc qc r`c
P rr r per pare u Paraq i n01ui PCF te hgnshtuar
"`
ptshtctin c monarktit
Rezu)ta ct e saJ lulle verchcnJ s12 7/me PXICrJCn c Zfr ab F
R ] 6S'4. P rrrI j g c
``
S7/.` rra

`f//
Karaklcri
`
tikat q e Ja :OsoJnC SiStcmin parlarnentarJan
`
: "C
:
f/2rsi`t
Org e 5 F
J 7r7` bf ` 9/ra
r//2 `7/ 'C
r ra byS '

"
_fl`
,s100`
` 5 F 0 e /1/ 4
Si
S=dc 0 S'
` ``
elm b f
`s
Z ali 5 7``c 0 fr` ``
r osiillh t Or.
` `
f : 1 (ri
f19`rts
b br` ro , O`

shen i shtclt nlund rettztt prOpottmh c min 1 L haShtu edhc mm11 mund
t kunderrrmoJ aktin e t

:7:
l: l
tttli
::
lir1
Organ k le iat dhC nepernlJct VOtebcsimr parlamenr ushtron ndikim vcndimtar mbi
(

qeve :nc .
Edhc qevtna mund t rdiko mbi padamcnln,dhe ketu i kerbn shcntic shtcrt

ta shpErbej parlamentin dhe pErmes sai.arrihet baraspesha mes qeverisd dhe

parlamentir.

3.5 ISTETVII i P E RZIE R

6. T.
Paraqet nje sistem hibrid rE organizimi dhe ndarjes se pushretit shrercror.
Ky sistem shquher per nga t, mbinimi i parimeve dhe fiegullave td sistenir
porktmenror dhe ttij presi encial-
Ky- sisiem njihet edhe si+arlamentaro-presiCencial ose anaslethas. .
Zbatimi i saj eshrE si rezuliat per krijimin e qeveriv'e stabile dhe eleminimin e
kualicioneve te gjeia e cila ka shkakruar kr-iza polirike te shpeshta-
Ky sistem me sh md zhvilohet si formE e presidencializmi tE crregullt se sa
parlamentaiizmir .acional.
NE rapon rne dy siiremer e mepaishme, ky eshrE i ri. Per hera rE parE Lr paraqit nE
Finlcndt me J(usltlr! lcn e vitit 1919, pds tj hi Austri -1931, FamcC 195E, etj.

50

www.e-Libraria.com
 NE ketesistem, shefi ishtetit ka oozit' shurnd tE [ort' 3iitnashtu vjen ni slrpreije
p'a-ir,e=;" *e . madne e qeYeri:;' ne t:,rf'o me Parinmeiiin' ..
",.tt," .It,.rni presidencial htnzon " she fin e shtetir si crgan t dedhur
fl*o
a.-eiteoerdreite nga zgiedhEsit
ir.'i.iu ie ne-n t ijin shefii te shEtit, ai mEron dhe shkarkon krye ministrin'
=.t "
e qeverise dhe kry?soa mbledhjet e qeveris . .
[rJ i,];,i*. prshreii ekzekutiv nga at " bicefttt " shirderohet nE pushiel "
.
"=netaret
ile
',,lt,r,turrzr,i l', keiakteristik pEr Pri:hietin prcsidencill '
.21'
politike solidare' si
*"r rli1,rnt *t,"mentai ka " huozutrr " qzverine mee p'rg'Fsiesi
ana qeverrse'
te drejleri per shPerberjen e partamentit nga
r.ltr"e ,=:
E qeverisE se kabinetit'
t,Iu fr"i'.irrl" qe,.,iu pirlamentete me kompetenca dhe Fede.ralc Rltsz
: Franca
si"ri".Jri tipik ri sisternit te przierjan
De Golit t.i vitit 1958' ku
7
iue iiarri u'y t;tnm eshtE zbinrar mi Kuslietntrt e

i*"r"ri ta oastrr pozite shume te forte' ai ; emeronte kryeministrin' kryesoire

;;;;j;;Jq"rilte. nxj"rn. akte pa ndn5hkrimio e kryemiriisrrit' me dekret i h?-p
dhe i mby!l seancai e ParlaErentit'
ky sistcnn asyetohet tne niYelib.e ulEt zhYillimit tE
ii f"arrrren nr"c tE

demokracise dlie nie.muogesen e ra'dits demokratike'

Xl esi te n]Uest t.tur nE sistemin presidencial me dis2- konskuenca:
i ekzekutiv' zgjedhja
rrtit*.iu a.p,rshrerit shtejdror.ne tre pushtete, dom:nirr'ri PUshietft
: dreiteDerdreitE e kryetarit, erj.
iiri^[irni", pu-q.t .iit"rn heterogjen, Pa ndonje mekanizcm tE zhviliuar mes dv
prti,"i*I..ri" nd veniet pa tradit deinokratike mund rE shpie deri te diktaiura
personale.
e eksperft','e Jormohel akher| ku mungon shumicd stsbilz dpo kualicionl
-'Qeveria

6.2.TEORIA MBI UNITETIN E PiSUTTTTT

pushtetir legiislativ;
Unlrcti i p*ttr.,i eshtc lorme e rregullimt td raporteve midis
ek=kutiv-administrativ dhe gjyqsor; sipas te cilit :

!. Qe E te pushtelet i .Lshtron niE ortan i eeGnl

e
z.i"r,tin ryo tru.pushtetd e usitroiio organet e vegonla' Por orSnni PzrlaqEsaes
ka. eFdrsi4i n|bil! lE l.ietEL
nd6rs
oushtetit II ta'kon tg kaluarei, (moharkive-absoltrte),
Forma e oarE e unitetit rts pushteth
FormaeparEeun

im he m E" mt t
Pan i: ni :tu2 atua r7e r:6hte``` : tr e w


s`: i Ps x` R E'R BR Clla ne pard n e tyFC

"g
lllonirr" 5 ar :`4 rfJ di rg'1" P=6
" '

rt:lli
:ijII::!l
l illliZlililiIIIII::[: IIIIlii[s

POpul10
jlli
lij

www.e-Libraria.com

 J

ild r ii in r'; t iJ lit

:',le n!oihirk;it! ithso! le, shefi i sh(c:it Sshre balids aL.sc;ui i tare pLtshtiri!

1a gjithe iiuslireturat sar,ksionojna korrlpetencai e shefit tE shretit-

2.J.FORII(,4T I STIEFIT Ti SIIT ETl

. (emr dise lbrme rc shefit tE shtctii'

it!tlititi,tu! ishl!!li!
- Shurt

... Sh4 hL'ieSj;,t ose ka!ekii, i slitetii

).l.l.SI{EFMD!L',IDUAL I SHTETIT EshiE paraqitur nd [onn: rE Jronaikut,
l<rterarir ta rcpribii;res cihe kr-verarit td shterir.
itiCN,A F-f U- Eshia lbflna rnE e v.jetEr e shefir ind iv idual re shretir. A i .-ka irasirEguar

lionin dhe ka pasrrr pushtet te pikutrzLrar.
Siste,ni Jautl(t ka$kteri:or tipin e monarkisd dinastike gjd qe ne s;teF.XX e kane

perdorlrr Lishtarakat pdr marrjen e pushtetit permes gr'.rshtihetit.

Fornra ma e icrta e shefii individual te shtetit t:a qene monarkia tbsoluie.
Pasuj, kemi edhe lre ib.ma tE !'era si :

l. Monurktn nij nonurkine kLshteluese, icili gdrfaqEscn shtetin, ushrrori funksionin
e mbrojtJes se .roitetit dh-e sovranitetit tE shtetit
2. Sheji i shtetil rne disi prerogtivq mE tE giera se ai i pari.
j. Shdf ishtetirEe monurk e Aushtetuese si shef-JoEnoLose/ol'rik, iciliemeron nje
pjese te parlamentit dhe parmes " dekrcteye ld cokttutra " ndryshon kushtehrten-
SHETI INDI''IDUAL I SHTETIT NE SHTETET JOMONAR]{ISTE
Keto shtete bazoheri n qcverisjen republikane, dhe per kete arsye shefi i shietit
emerchetsi " ltyelor i republikis " rasti i Zvicres, dhx " Eryetnr i shietii " tusli i
SH.B.A -ve.
Kryetari i repuhlikz.r shtd shef i shtetir si kategorr kushtetuese.
Kryetari i shretir shre shef faktik i pushrerrt ekzekutiv si cjdhe shef i shierit-
Shefi inCividual i shtetii eshta zbatuar nE nje sEre shtetesh socialiste sip.slr. Polanr,
Cekosuaw*i, RFPJ, KinE, etj-
Shefi ishteti sipas 1(r5lrletutds sE A.ustrist, Brazilit, SE.B.A-ve.tuhet ti ketO
mbrrshur 35 vjet ptr l'tt kindiduar, kurse nti Gjermoni dhe Turgi nga 40 ujet .
Shefi ishtetit ne kdio vende zgjedhet ne kelo mEnyra :
- NI zgie hje td dtaitepatdrejto ngt nnt e popullit ( Qipro, Kosov|, Franc,,Iskln ,
, eti). l
- Ni l! vecanti'ft lirlhorla.
zgjeclhje
. - Ngu ano e 0rytnil m! ti lorl, izrfRqCsues.
Mandati i shefit te shteiit zgjat 1,5,6,7 ujet dhe i pdrjetshm nd Gar- :
Me disa kLrshteto ta a i emrohet 5i' " she/ shleli ", " personolitet i pord i sht4tit ", "
funksionar mi i larte- i shlelil ".
Ne vendet ku eshta zbahrar diktatura Lrshtarake ai eshla emeruar si " shej mbinjerfuor
", " personaliiet mbihistorik " ( Iylusolini, Hitleri).
. Ne sistem in presidenc ial ta Brozilit, kryerari ka ta d rejlEn e veros absolure ne ligje.
NE sisterret parlaia-entare ai propozon mandatarin pEr formimrn e qeverisE, keru
dallime mJ le rnEdha pa.3qiten ne " sistemet e piliero ".

2. ].2-SHEFi KALEI(TI'Ii I SHTETIT

Format e pa.ra te shefit re shtetit kolekriv ihasim n Greqini fintike. ku ashta rentuar
qe pushteti ekzekuiiv t'i bescher organeve kolektive.
).'le vone iiata e hasim rre rrrarce. pas revolusrcnit derrroxratik.

54

www.e-Libraria.com
 ..:.-
kolekliv te p"jsntiiit ekzti(riiv e l:"- :ca:':ar Z,icru 1818i
aorxlin { parE ig sirefil
iorme ie ngiajshnre s kern i edhe rq 1(uJ hletula e Urugutjl e vitiil952' kr
NiE
't-,'*krionin
ekzekutivo-politik e ushtto,,. KZshitii Kombetar i Qe'terisE qe zgiedhet nga
kater Yjeqar.
^.nulli me rnandat
[ii*lt,a tr-; lorrre Eshie tenr'uar ci shmangei si pariamentariznit klasik' ashtu
. .Jtl. ri.r.^ii pi"siclencial klasik an:crikan'
\,tr !( t::: !!!t:trll!t e i-c.FS-'? lE vittl i9!8'lorrnohwt Kcmiteli Qendror Ekzekutiv i
'S)lride"", e orgailit kolektiv ekzekutiv' tE cilin e ka zgiedhur
si formd kushteluese
rcsi GiilirEr uu i Sovjalive.
r(,t n o :
'iiiiEori,,,,'n" x"rhteiilin e BRSS t! Bfez.hder E vitit 1977 dhe ne ete te srali,tit l

ii itr,t- d^tot rt i'orma E shefiitE sh teiii si Presideitn i Sovicr Suptenl

'Nu-,ri' noO Ciu,rurni ) dhe Rtnruni ky organ ka' qent i eriErual si " Keshill
t
Shlclttor "'
.
z.2.PERGJ EGJESIA E SHEFJT TE STTT-ETIT
pe, itJt tr,tlrerind dhe dsmokracine kjo ka r'j5 rendesi tu madhe' Per sa i perket
rnln"rk.rt ai nLrk i pErgiigjej as:(rjt, ngiajshEm EntE edhe t' shietei me
diktattr '
oet sonaie
'leitr,.,., n," tit,.rn presidencial ekziston pErg.]egltsia e kyetarir' kshtLr p:h ' sipas
'ii"iiiii;,iet i shieq\ deioi'e\-ne iast te tracnaise'mito dhe
t; sa.b.,l.-ve
dr;
"taii
krime te tjera te rdnda.
C a..jtu fitt,-it te procedtrrEs i takon .['onsrssh ne baze te insritucionit i'
"
irnpicmerrtit.
.
Ne sistem.r p.lamcntare shefi i shretl' Pergiigiet siPds husl'letutds 'lhe
ligiil'' 05e
dhe hisrorise
- " *ryettui i )ergteiet Ktperulit ",kryeiari prgjigjet para populit' zotitit



Ne shtete socialiste pdr rast tradhetie te tr, ai Eshtc likuiduar fizikisht'




s.OEYERIA
Nd'ktrptimin e gjerE politik' me lerrniqeveri kuptojmd plshtelin A'i Perdoret edhe
per

fi shdnuar te giitha organet mE tE laita legiislative dhe:ekzekutive tE shlstit'

Perfundimishi ky term perdoret ptr fa'erirrurii organin me re lane ie Pushtetir
ekzekurrv.
Nga te gjitha c.g.n"id!,. institucionel e shtetit, qeveria ka me shumd orioritet' sepse
' pushteti rrrtk mtlnd t-d par-omerdohet ne qoR se nuk zbatohet-.
iushteti ekzekutiv paiaqer njE,ndr rt'iekanizmat kryesoi tE Puihtetir dhe formcn
rhemelcre, 4ga e ciia paiqyr'o.[qt kar-akter! i ptlshitit dhe brendia e rregullimit politik
na Qdo shret.
J. 1.QE Y ERIA NE S ISTEi'IIN PARLAMENTAR
fuhte organi me i larte ekzekurivo-politik ne njE vend.
Qeveria |arla men tare se pari paraq iter oE Ang Ii,
qi n prakiikdrl e mcr'arkut qe d i
, fojg rle.ioosullime ca-anetard tE KEshillit Mbreltror " Privy Council "'
Nji nder karaiteristik;t e qeverise pailamentarc shiE se ajo formohet ne parlament
'
dhe n varret nga ai.
Ajo formohet nga iunksionar polirik qd kand shurnic5n nd parlament
pushtetin ekzekutiv dhe administmtiv, njeherit ajo eshre
Qeveria nd tErds-i e ushlron
kolegj ministrash te cilet mbejne pErg.jcgjEsi individuale si ministra oe krye tE
dikastereve perka(3se.
Qet'eriti tlthet n gtzoj be:intit e parlomzniil'

www.e-Libraria.com
 5e

shtC hOll c_ilcnC Sepsc tornlohei nga nJc paFll pOlitikc
y5 krye ri:qeverise u-j:nr1et krven-,ioisiri, icili Eshta lider i panise ne pushte:.

gaierit ka l (irejtc te kerkoJi zgredhje la parakohshm3.

eeveria angleze fornrohet 4e forrne tE kabrnetii, politike takiike e udhEhec-


;iiyenrinist.i dh. Kohiteti. Ajo pdrbihet prej -;0 n itari:. .

lQibineiin e pdrbajna em!'at mE te shquar E pari;se nE pushtel te cilel udh[hcqin rne

nrinistrinE ejashime. brendshme, mbroji:n, financat e buxhetit, me

ikonor, i na-drej tEsi n. ttj.


-.Yt []runcii parittr.inri paraqet pushtetin then]elo..
pushteri ckzekutiv s tpxs Kushlelulils sc Frrutc[s ii virit ]875 i tuAon l{rveturil Q
Rcptrhlikts, rc'cilin ftrnksicn e ushtron drijtperdreji dh q formoher sipas vLrllnetit

ra parlamenrit.


ME vone pushreti faktik ashte ushtnrat nga Kdsltilli i Mi itrrlvs, ku qeverine e

lbrnron mandatari q e cakton presidenti dhe e miratoo parlamenti. dhe ke munddsi t'a


rezoje qeverine.

Ocwrit tlhe kryettrli i Repubiikes nuk ka mundur t'a shprndaj parlanlsntrn.
5 ipas ,{.6,lrre1a1,s s e De Goll iivitit 1962, ltrletiri i Rep blikCs esh.!' pEriaqsLresi
mE i Iarre i pushtetit shteiaror, icili zgiedhei nd gdo shtate vjet, nE manyre ie ,
drejtsperdrejte clhe nre siiumice absolLrte.
Qeveria sipas saj. i pErgjigjet krytarit le republikes ejo parlamen(it dhe pushteti
ekzekjutiv-nclahet mes qeverisE d he.kryeta.ii-Sot Frdrrca ka sistem
gysmapresidencial.

3.2.O R GA NI E KZ E K U TI'i,' NE S I STEM IN PRESI DEN CI-A L

Funksioner legjislative dhe ekzekutive jane tE ndara.
PuShteti ekzekutiv gJendet n duart e kryetarit tc republikEs, qd mund ta pergjigjet
verEm para popLrllit.
Krye(ari eshte shef i shtetit, kryekomandant suprem i forcaye ie armabsura, kryetar i
pushtetit adminisrlativ dhe qeverisE.
A i emeron udhaheqesit e depariamenteye tE adm inistrates, udhEheq punet e jashtme
qe ndryshe njihet si '' sekretsr shleQror "-
Edhe pse kEiu pdrdoren termei / g iv:eri dhe kah inel ", ne td venete n uk.kemi as - - '
. qeveri e as kabinet
Vendimet i merr kryetari.

3.3.ORCANI EKZEKATIY NE SISTEMET MONOPOLISTE

Forma e pare e kEtij sisremi u paraqit nisistemet politike autokratike che absolute-
Sisremi nronopolist nuk paraqet qeverisje pa.onale ose diktaturE personale.
Kjo Eshta qeve risje F lutokratike, o I igarkike, militdriste.
NE sisiemet bashkEkohore mooopoliste, firnksionin vendin':iar te pushtetit e trshtron
qeveria e cila i nEnshtrohet njd personi-
Nd kete sistem ekziston edhe organr pErfaqEsues.

.3..4.ORGANIZIfuTi I PiSHTETIT EKZEI{UTIY NE STSTEMIN E KONVENNT'

Sipas lflrilr?ldc-r r ! Zvicres ky nocior, caiaqet nje nga format e shprehjes se
sovranitetit popullor.
Prfaqesues isov.aniretii ti popullit Esh /(llv3nrli, icili n cdo katar vjet zgiedh
KOshillin Fc.teritit,prcl 7 ahilartslt che ushtron " pushtetin ne ia loild ekaeAuliv
tlhe udt1linistfl iv ''.

www.e-Libraria.com
 lt mlL av kablnctit dhe as

iail17 n nuk ka Snde k lC
qcVCriSC __ _L ^:^1 _^I ,l hP hPI 71 b r

li
`.,:

1
`Ko

1:lfsig: rore q:
3ve pO Faqosue,e dhe l rc ekZCkLdve,te

:T:he avok4 publka

r g 1lave t per ithShme JI:idikC,1,C
c pOlitik

]f




ti Lttli
: sitetit
la puShteti ckZekutiV,Che kane qcncl

atat u Shpallen si Organe te po,9me te

:

i[:] [dhe[ vc eiut c

i11

1

:i
ti l:11[Lrendesi5hemteruaJtJesS t l

kusi etule d insdtudonc kShtetuesc

fiII r 3 laam
jyka
Thisocnh
h m dSPOj Pt tip
ne

,
`RFPJ he p

B ` `

7 :t

ljera

www.e-Libraria.com


2111'I :li
pamqo deme n qots
J"emn p dkn

V

illli:]pi:t::ily:i l 1 I
[
[T :j :: i 1
llT:: :i
ktlshlcit:ISilrn ris

l i l itllttlrli#:II!indOSl:3 ykaa
:

y
Kv iinksiOn paraqet nlohim te 7`,

ttrF G
22 OMPE tt r4/E

d



C e

]I
lj l:1,I !
"el

tts

yf ,J4
"flya

d a vcnde ao ushr nC ko 101h c 0

tt

rrl r ,
gs 5
c
/`S
` `

Konnikdi admin tra v]nund la n ol prokuron,kur konstaton sc rne lij esh:

cenu ind ld ap9_perwnij _ _

ne d'Sittm '

Lidhur mC kOnniktin e administratOs ekzist

S 1' A ,S /1
='9
ll ni
S `
Ne disa"vcnOe akatat duhctte mbrOJne kushtctutsh]ne ne

2_3PROCED3M6 2ESORF
Ekz`t ne d`a Hole te procedures yqoSOre:
P
_Frallrasrir
Sk as` 0
P , _!_ :

"b "

Proccdurat rregullohen PCrmeS lijcve te v"anta.
Per te siguruar obJck kateSjaiczbatiarrrcgullatecakurattprocedures .
vicdn e
yqCSOre " ~ _
Pttmet k csore k r"gJhVCjan

ifa l ` Sa: F s 5 7
:


g rfr
r/eryj
S 7
ir c 49
:
rrray7 '

0 ` ay =
"
r,d/1e rl `aS
Z= 1

__F g9 ara&
g
SrT,L 9h
tt ti


a

b l
`

rrars

:[
/ 1=
_tF dr
=
2
GJykata mar n vcndimc s aS h
,mi F
7:
tanealid
: i :ha hC

yka ave te marrura m heret
S`tcmi i ykatavc n vendet uniae shte ithJeshiC,ndO sa nc atO Fcderatile ma i

nderlikuar
qyka.l rdahen n
-O r r
1 c

www.e-Libraria.com
 - Gjylw ti shl: lles st il),ti ( apelii )-
Cy,vkarhr crganizohen si te rregullta Che 5peciaiizuar4 kLrrse ne ish riSFJ kanE
ekzistuar edhe gi.r/i otnt
"eQqeverisdse.

4.J.PROKURORIA
PlokLtrciia ekziston ne (E giitha vendet.
K)' instilJclon emrohet si:
- ?roltrtri pttblikt
' - Prokutori shtelirore
Funksioni i prokurorisd cldndlon nd ndjekjen e kryesye te veprEs penale, dhe prfshin


tillimin e procedures pena.le dhe paraqiijen e mjeteve ie rregtr llta j:rridike.
Ne shliter socialisie, prokuroria ka pasur pdr mision " E koilrolloje e
-zbtlitrii
pErpiAtE td ligiit ".

NE SH.B--4. rfi! krye lE Prokuror's Fedeniive gendet prokurori (atornej ) i

pergithshem, te cilin e emaron presideati me pElqimin e.9enrrr! dhe i.cili

njEkohesis:rt Ehla edhe ministcr i drc-;tgsise.

i.AL'OKAT. i POPALLIT ( OMBUDS|TIA{T )

Arokdti i popullil Eslrte ins:inrcion qe nrbron tc' dejiat e njeriul nga administraia
sh{ td rore d he.shfrbimet p ublike.
- - .. .-- .
Qyih ne l(r)re, c v/s/!i kand ekzisti,e!. " nuulorinil " te cilet perendorin e kane
inlormtrar pr mendinrin e qytetarve par punen e nEpunesve tg tij-
Rol te tilla kanE pasur ".{oril " nd Athinin e vjetir- ndersa ne RonE e ujeidr nje d
te tille e kane pasur " lribunil plebej ".
. K7 institucion nE kuptimin bashkekohor sd pari u perdor ne S(erli. ku ky emrim
-il.r.lh.
" brojles iP drejlove ".
Ky institucion pas vitit 1990 tbntohel etihe nE Shtlipdri.
Profesori Rutlolf Mtt(get-, kete insritucion c konsideron si " gjfkaE E dyld ",
megjithese. avokati ipop'.rllit nuk Eshteorgin gjyqsor, prokLrror', etj.
NE disa vendc quhet " konisionor i mbrojlLi E se tlrejlovc E njeikt ", "
konr isio nor h ul tttrtluc.s !',,' ontb,tlsnttut kombetu r. ", etj.
i{dSliq ipri i quhet " .tvokdt i pop ttllit ", ndersa n KosovE "-Omltutlsnerson "-

Avokati ipopullir ii " ribrojtis i popuit;t'" ne ltllm u paEaqit nc vendet nie ekonomi,
. . - kultur re larte juridi,ke e morale ku sundon Poz'mi i se .lrcjtCs-
Avokaii i oor.r:llit rr;brcn tE drejtat e qiietarcve, ushtrcn furiksionin e vet nE t1nyre
efikase dlie falas, dhe zgiedhet nga p,:rlarnenti. Ai nuk pErdor dhunEn, kercanimet,

'I
'drejtai-dhe dlyra} e tij pqrcakiohe:r me kushtehite dhe me Iigj, ku n disa vende ai
ka edhe buxhctin e vet per td iigunrar pavar,;sinE funksionale.
Ai i pirgjigiet vetm parlamentig dhe gshte imbrojtur nga gdo presion apo sulm-
. Avokati i popullit ka shume kompetenca, Ai.eshta kundr aktevejuridike individuale
, te adminisrrats me te cilat shkelen l drejtat dhe lirjte e qytetarit.
Veprimtaria e tij kufiz-ohet permes normavc te pergfithshme.
..:i.,-NE
- Do,iiniik. avokrtt i. popullit Eshta i autorizuar id kortrolloi " arlmi,tislri an
slitetiroree, civile, tshtoruke, komunt t
)li Zcl(nda E Rc kootrollon pundn e bre lshne G ntinislrive-
ilwkuti i loDullil tluk eshie pushtet, por organ i instiRrcionit polit!ko-juridik.

59

www.e-Libraria.com

:

. :/ r f EttSA OA7
r HIP Fr7rjVr/r ttr f/ERiSIIS/_ 4 F
Pte emerua kete dukutt ne uhen anslishte pdOret term i'' c /5 0

",
", ne ftrsishte "'.jlmoLtprovtetue
nC rlrsrsnte Jrrmar.tprovlenje " qc
qE d.t-th.
d.r-rh. vetEqeverisJe_
verdqeverisje_ `

itl- S/rgpeTl kanc ekzistuar ily terme oer kEri dukriri si .- vetiiqererisjc (th!
l , ,75
Tnli vctadininisir i no S 1/9 esht p rdOrur nga nl lennine c polilik s dhe nl


v l ed c nd a juridik
Vcteqeve isJa!o ale n
g 77k 4
p rpos adrninis Hm dhe ush min c
ve ka k,ndiku edhe ne sre er gullh jets
`
pun n bashkesi
N Fr c nuk ka erm adckuat per k te, Shje,a o quhctsi .,kursc


0


na Z iC r Si '
`
veteq,venja ttkal sC Pai paaqi tne

4 Ci le an dreJt n e
` `7
Organlzimit te pava
lr dhe usht inlin c pllneve me karaktcrlokal nga sudal :

Komunat e Jlla per nJe kOhe te 3ate kane ru lur karakteHn e tyre shiarak,re li ioZ

administntiv aristokratik dhc Feudal

er a: R 7`
,` F B 4
Fr 2 , an raq ur''




75
C Cila ka ndikuar n zbattmin e vet qeverisJes iokalc s,pushlct lokaL

" het ate S

AJo zhvil mc zhvillimin c shtedt modern,ku veteqevcrisJa b het
p ese r pe rese e rregulhTnl
' shtacrOr unk
N leo n poli keJu dRet S B _ve vc qeve Ja ttktte slprChct J
CC rrr im ,i nJeJl rast ndOdh cdhc n Fr ca
N 4 4pqesuesil qevcrte ne ll esl 10kat
oshte bartes i ptishtetit ckzckutiv,nd rsa `"
anct perfaq sticse lol(alc kanc ete! t `

drCJI d a9 h ve,por nuk kan ktrre push

K
u kcmi beJme nne administralcn lokalc cjo veteqcvcrisJen lokalc
D c
r1/

Sht nociOn adlninttrativ,nd rsa vet qevcn a nOCiOn p01 lk
Decehtralizimi kuptOn,dO rOrrne te anttcntralttm ,ai ka clemcntc lc vcqcr sJes
lokale,po jo sa vclcqevcris a lokale
Vct qeverisJa lokale eshte katc_ O c te dre tcs kushctuesc,c ci a nO kupton te d
ten
e ereZVe nd bashkesi te caktuar terntOHalc,Ioka q vct ri qeve sin pun permcs_

organevc q i zgcdhln vet kuvCndet,apo tublmct)
VetEqeverisja lokale ngateroher me lederali2m in.
NE !alorin politik anglezrne 't veEqeyerirje ,, nEnkuitohen rd.g.lirha organet lokaLe
dhe qEndrore te popullatEs vendase, r cilai kan qene pjesE e ish kolonive briranike, .i.

krahas organeve G lyletropotE kolotiale.

t
ka S b sdtt m hcsttml me
.
=SCndertona
h

Syc rrr f
c2 varer/
t

;


EklSIInii funksion t m vctcSues t percaknlar mc kushtclutc ne ushtrimin c
pttn vc IOkale
Ek2 timi:mJeieve inanchre te bashk sive okJ
Ekzistinl,i adlnin s ra s sc PaVarur

60

www.e-Libraria.com

 : ttdhe

t

[1[ :::1
pozitn
: 111] llI :rilitt
e njer'ezve ne bashkEsi t caktuara terriloriale, dhe Per le
Pd[ ra njehsuar-
siguruar mEvehrEsin rninirnale po!itike, adminiskative e financiare te bashkEsive tE
rrila, liesnilli i Erropis ne vilin 1985, mirttoi Kttrtdn.e veteqeverisies ( Autonomisd )
. ;oko!e.

. 2.PR,EJ/JNDEJ'1 DEE ZHYILL1IL-I T YEYESEYERISJES LOKALE

5ig theks'rain,rvetEqeverisja lo!:ale eshrd daraqitur nE qJ/teleLmesjetare-
Ni baze re dokiiinEs te se drejtEs flatlrore' teoricient e klass borgieze ngritEn
parimin dhe karkesen e organiziinir i pushtetit lokal " pou'toit nunicipal ", krahas
oBshtetit te cenlralizuar.
eperm;et pushtetit lokal ne shtetet borgieze u foriauan organet e ve(Eqever'6jes
lokale siforrn insritttcionale e pjesEmanjes s pop liates ne ushtrimin e pushretit
lokal te cilat edh sot e kEsaj dile ekzistojnE.
NE shtclet e csntralizuara esiria tre inchirni e r' drejrave ie organeve
td
vetEqeverisjes rldkale n ushtrimin e pushtet:t !okal,
Sipa; eatisc siroq.ifie'eliot;cmiAe, bashligsiie duirel te meiren vetEm me qeshtie
kulturore dlre ekonomike.
Sip.as tearisd sltt40rorc gjer4ane, perlaqesues ie l'
ciles,ishin l!uieri, Lcbudi, eti'
"
organeve te veteqeverisjes lokale tr mohohct 9do mevetesi'
Ne:8.R.ss, ,r?e lfr-t hretuten e viir t 936, veteqeverisja iokale eshtE shndEi uar ne form
rE debentaralizimit, ndersa organet e vetgqevrisjes lokale ne " o.rgutte E Pushlelil
tlentlror nd bttshkdsirc e ctkluara "-
' iistemi angles i veteqeYerisjes lokale paraqet nj.nddr sisiemet me te vjeh-a dhe me
lionplete nE botE-
lnstit,rcion thenrelor i pushtetit iokal eshle " k4shiui loka! "-
Kshilli loi:al i ngaie.Dhomas si Komutave, i cilizgiedh geshtjc themelore politike,
financiare.
Ne !(ryd tE keshillit dshte ktyetari " ner " pa funksione re veganta ekzekutive"
Keshilli formon I(a milelet qe n\tkj^ne organet t plota ekzekutive'
Puna ne komitete dhe kshilla bEhet pa.gagesd, ndersa Punt Proiesionale i ushtron "
ciril ser.ebc", ashtu si n+QevcriaE qendturc E Anglisz -
NdpundsitiemEronKPshi!!i,teciIetduhettejenneutralneasPektinpolitik.-,
I'lg .glLJ-l - YeEqev6risj lokale Eshtd " posuruar " me e lefiente te decenEalizimit,
qofte ne aspektin fornralo-juridik apo. ng ate prakriko-fattik.
Ne aspektinrforma to-iuriiif, y-.e.tiqeierisja lokale trajtohet si institucion lokal i :'
mevetgsishEnldhe i ndar nga.organet qendrore G PushletiL
Nje tip i ,jetli i veteqever,isjeiiokale ashte aio qe e ushtrojne kuvendet e zgjeChEsve'
Tip tjiter i veteqeverisjes lokale Eshte eihe [orma e " mena<herit " drejtorit ie qytetit
oe SH.B-A- dhe eshlE 2hvilluar ndn ndikimin e sistemit presidencial.
. Pir dailim nga vendet demckratike dhe socialiste, vetcqeverisja lokale Esht
konsideruar siii-orma e-'i sistemit borgiea "pr ushtrimin e pushtetit'
.l Ajo kagjeturvend edhe nE,Kas/t/elden eLeni it qa sovjeterlokal percaktoheshin si
" organe lnd ta lnrtu E Pushie! ne krritorin.e tyre nE k\dder lil! dreilwe te
'
ctktru me ligj ".
Nd shttet e tranzicionit p.s\. n lulaqedoni, permes vet-qeverisje lokale, shietasit
vendosin pJr gdshtjet ng inreres tE tyre ne lamine e sportit, urbanizmit, arsimimit, etj.

61

www.e-Libraria.com
 S?


o
4 ~~~~~~
. !.oti4 LE :
Pir zbarimin e veteqeverrsjes iokale duh.t rE pioldsohen Cisa kushre sic jan :
- Polilike, ekonontike, kiiluu'ore, norale, etj.
Nd riadhe te pare duhet ta ekzistojna rEairadhaniet demokiatike te cilat e rregullc.lnE
rErE sisrcmin politik {t nje shteti.
. Vereqcverasja lok4ie paraqet lormE ne bazE ia se ciies behet kl'asifikimi i
sisrcrnevepolirik: ilhe r rreguliimit shtetiror.
.lie disa erapa- verEqeverisja lokale ka lualnrr roi oegaiiy, gjE qE edhe sot esht; e
pranishire ne Zyieir, ku ne disa komuna rurale " tlemokracil " lokale paraqet
pengesd pEr gruan per t'u zgjedhur dhe par te zgjedhrir.

EslrtE pEr fu p6rmendur edhe r?/o narkia Austro-Hurgtrale, kt parlamenti qendror ka



qerg nri' demokratik sesa veteqeverisja lokale.

Kushrer pEr zbatimin dhe funksionimin e veteqeverisjes lokalejand :

- Q! populktn Lokule ld gdaoia lE dreitln e veftqeverisies lokftle.

- Qd pop ill t! tC kercrc drejld t'i zgjc-dh oryanel pttfagasuese lokule.
- 8i orgutgt plrfatlisuese lokale tE jena E mlvetejislthe, dhe p,r l[ zgjitlht

CiJhtju e bashkisi sC vel.
- Q!frnkSiane! e orgt;i-erc lEjeni ic goret uuio,nc kusfuelut|.
- Q0 organet le ke C kompetencl bkesore le moletinle-
-.Qi v'enrlimet e mirtdtntf li zbr ohen n3fl orsanet pirrtqisuesc.
Q! l0 hen[ kompelc ct lC povnrura, po ntlErhyrjen e rrsanere iendrore.
- Ot tilsitt vetiqeverisise lA keft administrll|n e vel le Pfivorllr.
- O! nj4sitt vetiiqeveristse P mbroher me kushtelut| dhe ligi-

1., EORIV(AT E YETE ZEI/E PJS JES L O KALE

Ne boie soi ekzistojnc forma tE ndryshme tE vetqeverisjes lokale,
Potdnisemi ngahallkat.ne tecilateshte bazuar ajo, kemi: rlyshka zShedhe
lrushkitlld-\he.
Sot cionr inon vetaqeverisja lokale dyshkallEshe, ku perjashtim nga kjo bejne : Grcqi(,
Turq h, Arotrit, etj.
Ne disa shtete. hasrm edhe institucione dhe organe tE administrats qe.e ushrrojnd...
iLrnksionin e pe-rfaqesuesit tE o.ganeye shtelerore qendrore.
Si kriter per vet-qeverisjen lokale merret intensiteti i pjeserirarrjei sapopullatEs lokale
nE veteqeverisje Iokale dhe stnrktura e qeverisjes.
Sipas ketij sistemi, Djordjevic, veteqeveris.ien lokale e ndanc nd katEr forma :

- Vetlqe"erisja
lr,kale e mbeshtetur nE peverisjen e drejtepErdrejtE tE shietasve.

Kjo lorme ma tepar i takon te kalueras. kurse sot ekziston vetem ne nj-esite e vogla si

nE Angli dlte Zvicer.

yet\q everisjo /o(-a1s e m bEshtetur nd sistemin e pErlaqesimit dhe parimin e ndarjes.

sE pushtetit-
KetE formE eh.lsimni F t\cii, Itoti, Su!di.
- l/etiqeverisja 1ok(r/e e mbeshtehrr ne sistemin e priaqEsimit dhe parimin e

qeverisjes presid:ndiale..
KtE lorme e hasim nd -sff-.Bj.
l/etqeveriit 1oA-.r/e mbEshietur nt sisremin e pdriaqdsimir dhe parimin e

qeverisjes kolegjiale ose e konveniit,

Kete [ormE e hasim n,4n9lr.
Kto iclrna nuii prraqiten na menyrg ta pastr

62

www.e-Libraria.com
 /7L7ti /J
RO DF

D 7rETE DRys V[
I R IIPO
r dSI SEIVI S
ttf E n
lT lttI YtttW

f ll b
:

1
tem ShOqerOr dhe rrcsu imit pO k


:os dhe kLraktcrit te ush:ris

:1


lijII[lilil:ilili
lka a pCrqafuar kete model

iH13 TI

t hur me lFo men e JSteml pdll

1(:':[ic.nalipJ SaJ_,Sh
iI :

Hi lFttu m
[:1 1:lill b ETtti te
'
PI
[ :IF:lambeshtemr C
parbrke, sc vctm mSt uc n
'
isa l Cndirntare pohoJn sC ushtHa eshte

n"rm
D

i::uslltra b hm ltar dlle sll

absolutizmit
"me
D fr
_
rysrFryrrsNP
Se
eS

i li l ushtis dhe ses tlet C mbrO

1
Rend y" m,JiWh .
11 [ i:: : J[`

kan te bEjnE me mbrojtjen?he ushtrin :

'i.'iuJii; .`

*ri,nui ue:detyraue tE sl etosve ntlai mbroitjes se vendit'

-Cetirii" " ru
i i ,uportd ushtrisc dhe Pushtztit civil'
^irtit
J. Q[shtio e li le losuri Pdr lufE ose Paqe'
e shrbimit ushtarak' mbrojtjen e
NE geshljcn'e pare kemr te ix1me *t ttty"'J"n
tot"f;t're shrbimin ushtarak e quajne
atdherll ndtrsa ne disa kushteruta i*f iut'an" viktitttE "'
;i ,, (t!;rrd re strcnjt!.",-" vullnet iz shtelnsve Pzr t"t bire por
il,J;i^:;:;;;;i; ai' nuk Yendoset n menvre te drejteperdreite'
p''st't'tit
"i'ir arirorizimet e tU'
ie ,'ant ona, pErmes komandanti[ suprem me
i-,itl. ctnte iut,i mc shtetet me sistem presioencial'
monarkisie dhe rePublikane eshte
Pii'kushteturat e shtete'e parlamentare' te forrnts
suprem nga ushtruesi faktik i ketij
karakrerisrike ndarja mes ti nr.icniila L.o,nondantit

:
www.e-Libraria.com
 F0

: ilcrltlrncanilt :uR s itatcr,ariO:lil lishtarak(

: l
1 1 11 I Hf,

m .

FED 7 Ltt

s r"J ftt f Rttr

11 ( sttr ku ptlSh
t bn
n

uilttlttli[1
: [l [#:: :Ill:fiXi:1::Li[hr
iF'I]d

:fi7 Ittc kC
o Ohe kur organd"qCnd
janar myaT"

dy fedCrat
1,

25
). SHTET]
L rrD Af adisasht
I PEPBERE O bartes,
hci ng anaare Kem kcmi mO Shume sC
._L _
Shtcti i Perbere,perb O10Cii l,riv eti
i;,.".''r',"^r r,.n,",,11 T-LLlTll'.!li;,T?illijil?.il;
^ ^
;l;:1,iil".;i
::11: : :htti ler elkm b6hka,rrgJli n l

e ndersjellt te marrdhdnieve, er-

kttshletuld
ir.t*i,r"r itillE.b-ehei me marreveshje dhe me
shteieve
EkzistoinE tre i6iha tdbashkimit iF
re rtr'leshta te bashkimit me karakter
ii"i,Y,,'i^i ,'ii,ii",u - oe'tir'm"n io"*t me bashkim mbesh(etet ne
;1r"":;;;;': '' ;"irJui ,c"t"'ie'a'c qe'eritire' kv
kontrate mes dy a m shtrc.i shteteve-
bt. Sltletei ( buthiitrtrtr' , -^r -rL^
im i personal' real dhe'konfederata
r
'!l "uil,'ii,'*,i,iii',ii,r)r' - *u otjnt pjese : bcshk

64

www.e-Libraria.com
2 BA7 7fR :V4Z
sht br eb hkinit te dy a m shu e shicteve iO citt kan0 3undimta nc
perbashk t

3ashkim:personal k OhCt me kushtetutat c shteteve anetare cJerr te vJen,kll

perputhen rendet iraph gimOrc,kur mbred i shten z edhct per mbrctcdhe ne
vendin ctcr
S r
ersO 4jane t pavarura si ne p nin c brendsh m ashtu edhe ne
` ganct e veta tc PavarOra le31slatiVe,administrative,
a: 3aerkcnlb : F Atc lkanl o
yqlSOre,e .F
O fOrm e siFth ka CkZ :uar mes
g
rf


`I
rrr2 z 2
rF rs, .
`
r

`:f `
22B/Sa /J34
KrJohet me r b
me vu netin e shteteve anOtare
I
1 .
` ` W e
]1
illl :
[ ir

: lF ::
. I h

jane pl stht te pavaruara ne hinmh c pushtelit

it yli, Is, ITls,1: [

` a D =
M
po si bashkimi pc naL htu edhC ai reat i takOJne te kalualts

2, ONFEDfR 7
Eshte FOrme c bashkimitte shteteve permcs kOntrat s konfcdcrat c meq !hm te
realizlmt tc intcresa teperhashketa
N konFedcrat shtetei anCtare c ruaJne sovranitetin e vet
=
Per ushtdmin e punevc re perbashket shtelet anetare rO mOJnl organin c parbashkoti
4
4 gi_ :

cili em FOhCi Si f
``
Ne paraqi en e kOn derales kane ndikuar shume faktOre S aii r.nbrOJ es,ekOnOmi ,

eOgrank,histOnk,etJ .
thekson sc es/r 5
s e s :: 7
" `
r rr 0 rfr 4 ," 9
` ` ` `
clrkluarc "-
Nd*sa Fotlere ihe Pro.Jier theksojnE se " kotederdta paraqet' nje bashkin ld
:shteleee sovrtne (llte ie pavcr!!.f,lr, tz tiii nik pronajni ntlonji pushtet me E kilC .

dhe E D,rbash*Ei, ngpf,e secilLshlet ruin sovranitetitt e vel, ld dr?jl.n qd lC

eleqevetisz nA bazd li ligjeve veliake ".
Ekzisiojne disa pikpamje lidhur me konfederatiin :
- Ifuflieder(ta ashte form e ./egante e bashkimit re shtetcve rd payarur4 ejo shtet i

shteteve enatare dhe vendimet miratohen niCzeri.

- Venrlimel e kuventl E konfederutds izbatojne organet e shteteve anEtare nd
mEnyre te pavarur

www.e-Libraria.com

`
Sh k;'nd r 3 ir--ionfcdeiaiis i irasirn qysh nE Gretliti ri tike at Bashkiatia e A!r:jii,
paslaj nE M6ilE nte Btshkintir e Q1;ietcve Gjernun. ld l/eriu! - Honz.o- nie Lilltjen
e Akleve tE Lomhardb!, etj.
[<on Federarat mE tE nj ohira kane qen e : Ifuifele ro tt A mcri Au c e itit ]77E.
Konfederotcr Zvicet'tuue ( 1291-1848 ), Konfeden lt Gjernune ( )El5-i871),
Konjedeuda A uilrc iiane ( 1885-)900 ).

2.4. FEDERAT,I
Eshre ba:hkasi e 4-!, os. rna shumc shteteve. e cila krijohe( ms kushretdre, si ikr i
breldshEnr, me pjesEmar rjen e githe shtcreve andtare, pra njdsive iedeiale.
Fetlerutu eshtE loirnE e shterit te perbre. dhe shtetet anetare jane shumE ngushte te
lidhura mes ve(i.
Federata ka organet b veta. org niI pirleqAsues ( le&jishtiv), ekaeklttiy ihe
gj.vrlisor.
Orguni pdrft:r14stei ne bazE te ku;htetutes federaiive, nliraton vet'dinre qdjafle te :
. .
detyrueshme per shteret,anEtare.
Ky organ eshte bartEs i sovranitetit te ptlshtetit shEteror; qd e dallon fedei?tEn.nga
bashkinri i shteie.re..
Organi.pEriaqesues pErbEhet prej dy dhomave, ku ajo e eperme perbher nga
pdrfaqesuesit e shteteve anetdre-
Shictet (tettlre disponojne me pushte! te vecante shteteror te brendshem, te ciiin e
ushtrojne nC mEnyre te paYarur.
Aro kane kushtetutdn dheorganin iegiislativ, ekzekut;v dhe giyqEsor, ndersa shterasii
_ i kane shteresine e.shtarh te vet, grcr edhe shtetesine e federaras-
Kompeletcat e feieroresjane t ndryshme n shtele te ndryshme, mvaresisht nga
qillimi per cka eshta kri.iuar fede.ata
Keto kompetenca sanksiooohen me kushletutE federative, e cila nuk rnunC tC
ndryshohet pa plqimin e njsivd fedelale.
F ederata e parE paiaqitet ne s,[ ek. XYIII nE Amerihn l/eriore ni Si.B.A. vitin 1787,

ndErsa nE Evrope, federaf ar u paraq iren n d sh ek. XIX nd ZvicZr nE vi.ti I 84E tllrc
-
Gjermui nz vitin lSit.

PrrULttr IIr i


P4MgrJAD EZ]E FFD4 Zrr/vF B9 l

SE VDrj rF f R 7r rEDEM r
ShkOnd ate pama tc lcdcrJ mit pa qhcn n
9 ,mc paraq tJch c
poliscvc,qYlct ShtCtcvc grcke `

7:[ ll 1: : F .tci.
Rbzon grck r` cs neI P lre fOrma te bashttmi te pol c/cf.rl"K tt 4f
gS /fr
Sin
_esht fOnn e bashkimit mcs tt shunle p llscve te pavani ku ato nuk c
huml n pavaresinC e ty
F k tu lormohct kuvcndii perbshk L o den diku i ngane kOntedcrates

66

www.e-Libraria.com
 hmi
t ! ]
l 11

T
1 e

;1:
i l ::ittt
i



ne srukturen ederale
Cl"l
ll:il::iI:Ifiit : ::[:lllililillli`:!iili3;:]:lll[lI

F5
ra
lfJO ,
ar r

11

`
:
"
'
igr :

`,i
ev
bashkeS
r :

,q :
0 rhers

t COnSOCh
, '1
nnadh ka paSur mcndimil ana ki

l rol t

I
I
:,

:FII]lilili:][ilill:iliillil:: I ::i:Illi
:trltes,

,
Jane R,
F/1 ,a
rc
`a

J gr"4f FE Z rr les


rr 16 titc r7ar ~

i sndcttLi
:

] Frlrarlfr

Tttl :111 ,T :[Ii ;i


185.NJoSltC rederalc

JVe/` fedcranzmi sh bazuar nllI[11:Iitr

"r
cmertOhen si tr
82 /1 2
/ esh shpa ur shtet fcderativ mc K
:`
`

4
`

391,

tshettpJhr me`=
``

:JZ :fttL :ri g

.:1: i f
kon fedcrativc
ka
Federal ni n k t vcnd esht zbanar n 8,
" ``
! Vend
[ irattiar Jf
mc iC Ci10n sanksionohet ledcralizinli n
`g

www.e-Libraria.com


er:Erroher si .[h kll,!]. ll, kurse si nje :i lad3rlle j3nI k.!otorel,

: ; I:
[1 : ; :lrl {i 111 fF` C C , suar

2 rrr2rar`9


5S
ln c/11` ] llar
`
` "
:
`7_

::11: itr rineShtellt/JJCrnian J Fedcra ,VJ,n ne shprene pas Rt c
F IC fri S

N
``3
f71 lry 7Zf i` :`, r 0 : r` a meil cnen
fr A/1`
`,
shpal et rregullifri dora vn

7 .In irep nuk hy ne rt[qi per,hkaqc e
cakttla a
s

f
c 0 : C dCini v htu kruua me x
87

4 6y j zb P F o a
r"?
1/2`

9, cr" C ndane ne dy pJese sipas kosaJ F`

r

71 C 9

%:,

4 attmd mk
nqtirOn fc(lcrativc c ktt Vendi,por aJo rrcgti ohet si shtet tinitar

d[r u bashkua O r77: ,p

' tt lo paraq
j shtet fedcralv duke u mbeshteml

s
rr2rl
a

'

_
r





Me Cr77 fr
iB ., :
P 2 2' :
6773

;Zl rittilit { 1% 71
r

r/71a SI
R s r me status dOminioni
":rrrl
SoL array C gra d71a rry`` 2 a Pas Pavaresiml te
perb het preJ I P1/

S dhC mc lidll ete Br B , Br,7` =op ,

`
n k ka miratuarkushtctute te re,pOs asa te 9

B` rrr
Kolonite "
` : Pa g
brltanikc ne Australi kane ntuar pavaresinc m,
Br ,ku ne
ISJ kr ohCt Cdhe 0, rra _rra 1` `fr



I llc ka qene rasd dhe me dy shte tjcra sl me R b O 2/r
`r
Z /rr R


TfRORE~1


, _ZGJFIRIMII FEDER4 IZ/7P/S f7ES SF 4RI
Ketu osht kamk cristikc B s f Rc :` a S C" S vyerfA g

Dcklattta c te dreJtavc te POpuJve te F:61 rl`

191 ka prOklamuar
`
barazhe dhc sovranhe6 C popttve,duk p r hue edhl te drlt h perte fOrmur
shtetct c rc
Keta rast c kanC sh Fryt02uar P9 :
arlla dh Vcndet c kaukazl l:

ercktlruttm m b i
c p e r per Hkttimin ekave nd tte shet t perbashket rusOm dh ~
Dhc keshtu,me l gJ : lrlr ,22,i ci hyn i ftlqi m J
a7
`
J, , 0 Basl R b SOC re J Slltet fedcrat

` `

iX
a rune

n

1
4`
F, ,Is 0
F`
`
i f2 ,Mo17 .

Pas shPerbedes se RSS a J sht paraqinlr F rrer

R:6 _
'I,

www.e-Libraria.com
 S

i;eEulii.irit shteteror Prqa tbn

lederalizrni;r. fashiste'
il-"it". ic i,kjo kushietu16 zdvendsoht me kushtetut
S;,;;;;ffi;; r prej 9 nizsive federaie -emdrohen krahina'
qE

BOTERORE
J.2. ZCJER|MI I TEDEEALIZMIT P'45 LUFTES SE DYTE
qenE :-itrgosiltviu'
i.l;at [na- ven' iedetalizimin nd kdt periudhdkane
".";.i;a
';;;;;;;;,-i;,i;,-Pt'kistani.Indo'Ezia' Libi.,' Niserin' 2unzibtti' ivit:ile'ia'
Qekosttovakiu allu liilL Lsuer 4r r'rrrrr!' te cilat ide kane
q:,3 tE
'. '! -^-*
r,,oa<lltiitt ka oene vendt pare qe ka yene
^: Ka Ysnc fecieraiizmin,
-0"i.",tft"l.. ne'
qysl\ me !"!brctzrind SErbo-KrotelIIove
6 njesive iederale' 5 mbi baza kcmberare
;;';';;;; i;;;;ii,,'e ka qene e pJerE Prei

iu njoh vEien: auronolnia Poliiiko-

Li. f.ete La"r"t popujvejosllav si shqiPtarevs

Vbenh l,P?:itt
Ierritoria!e.
Sn K S dhe d 9
:
: f
: :
P
p
:P


ttrq

pam I
ndu11

_
, 11 Pl[ h sh tur ne
"Ztlar

1: :
t :
11[ J tta
il: tte ett
netitrhi

N
en[
J
o

" ,
, : Ab
VO h 0
,
dm~

:lf: fl
[
dhc me OepOH6ke luke
paVtt Jne e wre t'a SCn,T ne pCrrnes rruges paqOsorf

ihiryrezuar dialogun Politik'
]::I ][Il:111::lil`lk rrorln
mbl pOpdlarn shttptare qe ne
in 199',a
[ 1 := :n : Lgn k
, ____= :^ _^. o'^t'lr'F lldh hequr
en: ten e armaosprte udh
hecl r ngl
nga

te N' ATo-s' me RezotrttEn e tr''shi

itE Sigutimit
flff#;a oa{^.ra dh3 intervenimii
ta-oiy-sz, nz KosovE t vendos pushteti fldErkomb'tar'
pttmes Rzzo[tttis 1244/ 1999-
;ff;"";;;;i;;,mnitetin e sal ne 'I(o sovl' i Sekretttrit l! PErgiithshErn tE OtrB-sd lE
NE maj t vitit 2001; CarTqisuii Soecitt!
pdr vetEqeverisian e Perkohshme tE s4' ktt
u
Kosovij nrori Kornizln Kusht;lu;e'
:= tplikrLa onomio e brendshme'
E FEDERALIZMIT
1_ 1. FAKTORET.OE.+IDIKU!4N NE PAMSITJEN
t ; ili'rafilmi i Piekur dlte gi nz lincie
i sipEr ";
lrrtlr Mi Maon ne oeorEo tq )te
nisur nga dv grupe
,i,roia ne sqarirnin e sistemit federati'r duher
, iii'-tiriitttt,
: t
'r)i'''ii"
faktorsh
pixeprA" qc e teioigj tuLshkinin nq ta ngustttl
b). Ngd b,uimet e atyt.e PikCio?nieve'
idisa shteteve me lidhje t ngushte
LiChLri me faktorin e pu,e, u' *iijiit" "kzistimi se
*"io""1", populli ityre nxisin ndjenjen e perkatEsise
J."Srri,k., hi.a.if.' "po "
perbashket iacionle- . , .! _^-..r^iE. n va
-E vendet ne it crlat
, Faktori i Cyle qeodron nE g.;endjen emocionale te Popullates
i piopozohet bashkimi-ne shtet tE nErbashket - tcderate-
Faktoret E pai6 ac kane Ig'fotrnirnin e federeies. Cuhet kerkuar nc zhvillimin
"alft'* e P'ranishem' kushtEt
ii=roiif,, +ioror,rlt, shmirjen territoriale' partikularizirnin
gieografike. eqi.
pEr interesat e
7i,ri L*",ut,i,i, flet per Iidhshmerin gjmgrafike e.giecpolitike;
p,ri*itri" I
p"rlrirte, aspi'arat fJr ardhmlri perbashket'
prejadl'j=n e pErbashket'

.etj.

www.e-Libraria.com
 `

i.{t lrrgr rri:9re.t. .r. r'I,i'f kan; ekzistuar edre fakloret sLrb-lektrv ( dshira per t'u
'..rashkuar ) mts s:tj dhe S,/iacrsa.
lia rastin e M/rreii ris! sii (lniisuar, ptts vilit )997,kane ekzistuar si laktort cbJektiv,
ashru edhe ato subjektiv, ku vjen deri tck krijirni i shtctit te pcrbashkdt unitar'
Eiernent slrume i rindisishEm eshte nosse dErlinii i klesij sd lederulizmit, ktt
Jrembull munC k it"n"t Anglil tllrc Skocitt, kri.jimi i Fetteruis Gjernrune ngo
Bi!nurku.
(.i e:hti '.gniirnti= edhe nE "az\dueshnreri''4 c4e mir;qenien e asaj fe'Jer-ale,
ctc,r,enr
d(e ne qotie se i.e ekzistuar ndjenja e hegiemonizmit te tepl ar, ajo federate Eshte
shparba
P.sh Fzderttto Soxjllike, Jugosllove, Birmd is[, Indo azisi' eti'

5. DALLI1VTT NTES FEDEI./.TES DHE KONFEDERATES

,4.Qellimetdhei<LlshterpertecilatshteretePavarurajanebashkuarnEkonfederaie'
lidhen me asp;ktrn e organizimit td tyre.
Kur{*leristikol iuriilike le kc letlerttds ia'ld :
Kon dera luk shle Shtel,por v11 i rme e bashkimn t shtetev,te pavarura
2 sht tci anetare t konfcderates e rdaJne Sovranhclln e tyre dhc kane te dreJta t'a

:LI::l : :]]: ;:I:litli:I:T : F:::1::i! :[:l :l1

III

ttLhackuvcndlnukzbaohcnd
,pOrai mvara nga vdh perd i

shtetcvc anetare
5. Komoetencat e kuvenditjane te kufizuara.
anEtare dhe ka
6. <bntrat" per krijimin e konfederatit lidhet mes te glitha shieleve
karakier t kontraGs ndirkombEtare dhe zbatohen normat e sE drejies nderkombeLare-
B- Ku r4kteristikatiuridike ti federnlE iont :
J- F"o"i-ut^ nui et..E bashkim ihtetesh, Por bashkesi shtetesh Pra, ajo eshrE vet shtet
dhe pushteti i saj shtrihet mbinjsit federalc'
Z. Ujesite federale barrin njc Pjese t sovraniietit ne federar si Parakusht PEr
,rt,ririn e lunksioneve sibasikEsi shteresh_ prandaj, federata dshtE shtet sovran si ne
n,n..uanani.i nderkbnrbetare ashtu edhl nE;io r'E brenilshrhc '
J- Federata ka organet e Yta lcgjislative, ekzekutive dhe gjyqesorc'
ashte bartas i sovrarliteiil shteteror dhe ka kamF'etenca tg

Organ i qen<iror l;giislati;

miraroi yendime ejanE te deryrueshme per shtetet antare

etj'
N kompetencd t federateshyjnE - politika ejashtme, mbrojtja dhe ushtria'
andiare
Organi legjislativ perbehet Prej ciydhomave' Nd dhomdn e eperme shtetet
aeiegojninr,,nle. te barabarie feifaqestresish, ndrsa ne dhomdn e poshtmejaoe
perfaqesuesit e zgiedhLrr nga popullr.
shtelasii
a, Pushteti federati,, shrrihet mbi shtetasit e tE gjithe shteieve andtare, ku
fitojne edhe shtetesind fedcrale.
nga slrtetasir'.
5. dhteti fedeiativ pigrbehet prej dy llo.l anEtarEsh : n-iEsite federale.dhe
6- Shteti leCeia[iv [ii.joh.t *. kushtetute federative Ktrshtetuta n'tiratohet nga organr
neilarte ifed.rates,
Nga q thame mund te perftlndoJm sc,Shted fcdcrativ eshte shtcl i Perberc,
brenda Cnit c 10n sh I qcnd or,push n e F dlitc ush an organct qendrore

~ ~ t

www.e-Libraria.com

= '( =
= = `= 5 : ` i =
= ]' ,F .TF ,=

lF[ [
IK-rijirnit federale iplapriu
SI/.8..4.{ejana shteti i par fecierativ n bota tE kdsaj
iashkimi nE Ko nfgtlerat iin A mer iknne.
Pasi -IJ kolonite ie cilet ishin nn sundimin e .&ritenise sa MoChe, shpallEn pavarsin
pEimes Deklaltts pdr pavurdsi tE l'.ar(w nga Xh?.fersati dhe.Loku, SH-B-'4.
vendosEn ia bc,shkohen ne shie! federadY.
Nunri i slrtere"e anetarc te Federrles'.Ametik{rre dshte shuar ne J/,f- )t!. Srt
Sit.B.A.-rE p!rbhen prej 50 njsive feder4le.

Xhefersoni, Wishirytoni, P[eCisoni, Frtnl!ini; llilson dl.te Atkr's kane qenEe te
parr prijes qE i kan zbatuar idete federaliste, duke u nibshretur ne tE drejten,




natyror?.

Teoriciente tg shumta kur flasin pr Feee tTtiin Anrcriklnc, ai5 e quajne si ': FetleratE

republikcne ".
iz Kttventiin lQrslrletues nz Fito(lerI, tVetlisoni ka 'lalur mP- sludiril te Yeganta nE td
ciiEn ka paraqiur-pdi-vojat e reputrliiavi, ki'sitetLita're dhe demokracive qi nga
Greqitr ootikc, te cilat i kane shetbyet.Kjs!dctutos :! Propoztiftr'
Sipas ksaj krrshtetutts.n; 51LB.-4. shla zbaitrar sistco:i presidenci:!.
Organ i'me ilaJtEi Ftldcrllos Alierikitne eshie Kotgrlsi-
Ai prbehet prej dy dhcrnave .' D honts pdrltioisttzsr .lhe Se,ralit-
Anraret e-dh6rns oeitaqEsuese zgiedhtn per dy v]ei,-nirsa te 3eratit par giashtd \jet'
T d.ejra :giedhjeje kane r gjithe shtetasit pasi t'i.mbushin 21 v/el, kurse nE Xhorxhi
pasi t'i mbushin.lS tTer
Kushteruk e Sll-B.l--ye esht Plotgsuar nre 16 atnendameate, e prej tyrc 2r'jzne nE
fuqi..
Rregullimi federativ, i sanksionuar me kE:f l(ushtet! e, mbeshletet nE pavaresine e
shteteve airetare r cilave u sigurohen kompetcnca t veganfa
NE kEie kushtetutE eshte zbatuar parimi indarjes s pushretit ne are ldgislativ f
KorEresi ), ekzekutiv dhe ulninistrotiv ( Kryetari ) dhe Siiqesor-
Kttu eshta sigunrar edhe " nekdnizni i brcnzini! dhe eknilibrit " mes bartsve tE
keryre pushteteve. KEsh nr .Ifryetari mund te vere vero n liglet e ffaa3re.srl me
karakter srspensiv , rrdersa Kongresi iep piqimin pr emdrirnin e fiunkionarEve td
larte q ehen Ic)retari, dhe mban kontrollin e shperrzimeve t rnjeteve financiare-
GjyqEsiafe erdivejep !aiEri e fundit per-konfliktin mcs pr'rshtetit !egiisiativ dhe arij
ekzskutiv n njErn inE, dhe rn- es Fsdzrdt'is dhe n;Esive ferierative ne anEn iielEi-
Per a siguruar gavarBinE e G7y,('nrEs Srrprezre nga pushlcti polilik' me Xushietuie
eshta percaktuai se funksioni i gjtqdtarEve te kesaj Ci'kate eshe i PrjeBhem dte
pagal e ryie-nuk zvogelchen.
-;.
Kushteruu dhe ligjea kane luqi'fne tE lan juridike dhe keshtu shte siguruar eprsia e
normave fedrative ng raport me ato te njesive federale-
N stilin e Common-lntt-il. me rastin e marrjes s5 venCimit, Gjykalt mrlnd tE vendos
sipes anaiogjis mes tE vjetres dhe te resd, d.t.rh. vendimet e veta ia Pershtat situata'.'e
tdICyshmg. !
Vend imet e Gjjkolds Sryreme nc SE-B-A. trajtohen si hurim i sd drejiE5 ktrshtetuese
nt keie vnd.
Ferielatdn AmErikane e:shquajne ciy karakteristika :
o). Bartjo e pishtelii ngu oryani legjkkrlir ft cE ekaektttiv
b)- Zgjeiini i kompeterrcuee td Fetlerrits nl dtm ti! komPetencavz tE niqsivc
Jetlcrlle.

71

.1

www.e-Libraria.com
I.


lori,e irclhc;jiri;slr, dhc me i Lreviligjtrs' Esht' Kryeklri i shlelit

;iryerar; tstiit bariEs i i,r'ilbrizim3ve :e paktttlzuara'

1 1:i

T : b"qhr


litllt r :}
i 1
:,lr'li)1?
"
zeVendesoha me P r

Bunrlesveiztg kunlo) lE ngn 22 e'
v,dhe brmoha X
l
1/ed

I
.,rei 22 oerlaotstresish te cilat kane qene te lidhuia me qeverine'
`1:I=:
ia.ie f.O".fii,. ni! Kutfederttiin Zviceruae, vijtE nE shprehje
giata Revo!u!ionit -

.Borg)ez Frtncet
iltf,',u, virin 1818 Kr\ventli Kotfederti'tiv Kushtelutitt' me l cilen
miraton
,Litot "e
f"d.rof iari dhe konstituohet Federntt Zvicertne' e emErtvar si Kor{etterutrr
",
Zvicerdne, errrdr qd e mbqn qdhe so-t e kesaj dite'



i"riru, t;p^t f se vili('l843, ka pastrr ko^inpeienca ne lemine e
"thklules



ekonomise, ushtarake

Mi Kushtetutan e vilit )874, hiqet dor nga centralizmi itepruar
e bazuar' nE parimin e

Ne Uaze te kesaj kushtetule eshle zbatuar sistemi i konventit

unitgtit te pushretit.


Oig;;i l"., i ptrshtetit ekzektrtiv dhe legiislativ eshte Kuventti.Federativ i

^Jf qe zg1edhet drejtEPErdrejle nga shtetasit


oerir,, 0."j Jy dhomave : Kishillit nacionai lE 22 k"n-lonou-t-'-
Li. Kein itii i't<ortonttve i plrbEre przj dy pe rfaqdsuesve . ..,.
ndErsz Kashilli
iriiii i i tru.shitlin iedenrtiu ri perb're prej
"iu, e vet i cili eshte edhe shef i shrcril
7 anetaresh'
,ririth *rirnrin
i;)i,iiilit,iir', t i.srlit Giv*otos na"rotivc, ndErsa sivqE raret i ?steih.J(uYnli
Felterati,v ne mandat giashre vjeqar'

6.3. FEDEMTA GJ ER}YIANE

i.J"r"ri,"it ne Giermaaiika paraprirE bashkimi ilokave gjermane
ne Konlt er(tan
16 er ,"` r 82a r ,
FederJlzmi ne 6/ r" u "
zbatua me shlJ en e Mb er" ngaanae F

r, r f87 , darS

`
erarrr o g
Kfrv21rrl` R c
``

"
/1J`

prill l'E71'
t,t"trizn e shtetit tc ri federativ me l6
u sanks ionua ,ne Ki,i
M.e Kushtetutdn e Vojmarit EshtE ruajnrr federalizmi ae Giermtni'
Me LQjin e Qeuerisi Gier^one li li shkurtit l93r' suprimohet njera nga dhomat e
federalizm i ne
: Purtt ilenniederoliv, ndema me Klshtetute e vitit 1949 rivendoset
kdtE v.nd .i:t
''r"t" tig1i,, tnu^ni'i t'r .vitit !949,pErmenden vetem Il njesi federcle (Lander) dhe
BerlinL
e re territoriale' parashikohen disa faktore si9
jane'" trttdik
Fir 'Ittktori
"irrl."
historik e kulruror, strrd"turtt sociule e nitsive /et!erale, eti'

72

: :
www.e-Libraria.com
 1

m m r

: : il ld dhCmavei

[r ri /_2 ,f r

3
D 9ac2S F rB
r _

`
" `4g
Shefindividual i sh tlt tshter ntle,pr SIrre ,7/1 te cilin e z cdh trap i

W
,,id pcakton pol tlken c sa

VC,an rBr ers l.

" "

[

:

MIIVEDI

`4 FEDE
Zana n c `
ka"nga ttf 7 e" r


"5
li3 llT 17
'

; ha f :
E rist'mit shtetEtor'


-iirga;eti
re ieta baza dhe njesia me e rEndsishn're
1o$aii perfaqesues i fsaalit ) i krahinave duhst te zgiedh ?angdy6li':

lE fEderates tradiciona[e-,

:1lifri r
lrFT ilnioi Shieiash 1; nddrsa nocionia
edel at uk e hasilTl ask nd
fF. l
pcrbehet PreJ_9_O shtc sl ,J federale. ta ciiai nuk kane
kushietutEn e Yei.
Sipx Kusttentes, Pa (nrcnti shte otgani md i larte lsgi;slativ' i cili
perbehet Prej dy
dhomave: Dhom|s s Shteleve dhe Dltoms sd Popuive'
Bartes falik i Pushtetit ekzskstiv EshlE Kryeministri'
Gjlqesia cshl-e PErbashket Per te-. gjiilra shtetet aneter
iikushtetutz, pushteri lgjislativ dheri ekzekutiv Eshtd i ndar' midis Urrr'anit dhe
njsive fediraie, ndrsa aisiyqEsor itakcn vetern Anionit'
LEmenjtE i
legjislacionit jan tre :
I- LErrenila leliislat.iee ti Urionir, ku kenti 97 sosh'
7t. Lt-ir.ire iz *oipeteac tegjislolioe td njdive fetlcrale, ku kemi 66'
Iif. LzmenjE e pirbrch*Et, kt keni 66.
KElc lemenj mi.aton PLrlomerii i uniqnit.
i
Pushteri eirzekutiv i (tnionit ! besoheilfrle/dr,', td shtetit dhe guvernatorit, ndersa
glyqu.ret e GDkales $upreme i eniitoidheshkarkon'/(rTetari i Republikix'
.{Eie
Fede.tizrrri tinitar ng venC shqtrhet edhe PEr nga vetEqei'trisja. lokale-
. t t$ gjiihe kjo qe -u tha, mund te prfur'dojme ss ne
lxdi nuk kerni te bjme me
rrigullim federativ, por sig lhotd /(- ULr me nje katrzi federatE-' :





6.5. ISE FEDER. T'A SOVJETLIG
Qd nga themelimi ft vitin 1924, dio i\ht| qualur BRSS.
Ie ienin 7Afi Kushtetut1s se v it l977,.BRSS-1a pErkufizohet si " shtel unik
federativ shumkombdsh, i bazut; ni! fetteralizmin socia/is' ",' me kompetenca te
-paktt{tzuara-tE:tF+tlerat-ls,
SuPremimi i nisive federale PEr te Pasur formacioret e

Yeia ushtarake.

-
Organi rnE i lanE i ptrshretit- shtetEror n B]?S,' rs,fr k Souj?li SuPrem, i pcrbdre nga

Soujeti i Busht;imit dhe Si,vieti i Nacion itetevz

Ne Sorjetin e Naciontlireieve delegoheshin J? dcPUtet prej-gdo.republike feder.ale (
-15 repubiika ), nga.l,[ deputet nga republikat auloncme ( 70 sosh )' Gga 5
dePutet nga
gdo krahinl autono[re ( I sosh ) dhe nga nje deputei nga secili qark autonom ( J'
sosh)

www.e-Libraria.com
 6J

~~=~~~
7t / , n, 10 dCralC PO aqesOhcshin ed n Ic ~~~~~
. 5r{ riei.7 =
.f.rri.'rri!
mr. ilg.1 r,ja aEnkryciiri.
=

Eederalizmi na llR.ts ishie kamklerisiik3 ehe pEr nga perber.ia e njisive flederale, ku
perveg njasive federale unitare ishie edhe.R.SF,ljt cila eshrE emeruar si " republiti!
/e rl e ra I i,,e ".P. s h. k e tui tra, kaaiit.
i..i kLradEr td ,R51.,5? jane [ormuar 115 re piblrki autonome, ne kuadEr tE R.iS re
. G 4i5-0 2 dhe ,ti! l:uu 0r lt RSS Azerbel.rhanil nga njd repLrblike autDnome-
Disa kanE rriend ar se kto republika sovjeiike kane qene lcderata, e te ijerEr
.mendojna se ato kana pastr slrukturd iecieraiive.
Fe.ietota Scu.jctil:e eshrE shquar per tre karakteristika :
o)- Ktt sanksioni;or lE drejqn e njdsiveJe eraia li! tlulin ngo Federatfi.
b)- TE d! Kushteiuli e/unrlil, u kanii titut tsuar njesivefe erole ti drejtO )ti
It inC e lolitikes sd juslttne dhe pCrfotl[sintin nl ttgtiniTnl l ,tltrhonbeture
c)- Sipa:; I{!Ehtetutzs vitil 1936, idsiEfederule kund pasur funksionet e tyre
ushlutke.

6.6. ISH ]:EDERATA JTJGOSLLAYE

Federalizrn i ire -Irrgasllrvi dshtd zbatuar ne vitin l94j; ndersa me frislr te!utcn

e pard

ro viiil t9{6,ky shtei EifitE emerua, si Reltuhlikc Federative Popr lore e

Jugoslhvis!.
l,Ii kdt, Kushlet te, siElementekonstihriivenEstrukh.ren eshtetit Federaf;v f
Dhomdn e lfumbe'"e ), pErveg republikave, gjejnd vend ed he dy njisite autonome.
Sipas Kushterutes id vitit 1946, RFPJ, pgrkufizoher si shtet federativ popullor i hpit
republi\an,dhe ven nejete sistemin e qeverisj:s administrative, njejta si. ajo e B/t^lS.
lvie zbatimin e " veQqeverisjes plmctore "-ne ketE federate fillon procesi i
decennalizim it te fuoksioneve shtelerore-
Me Ligjin Kushtetues tE vi r 1953. zgjeroheo kompetencat e njdsive feCerale dhe tc
vereqeverisjes lokale; por vetEm par republikat cjo edhe per krahinat au{onorne.
Me Kkshtetutin e vn 1974, J(SFJ pdrkufizohet si shtel federativ, ku prcaktohen



edhe njesile qe e perbajne atE : giashte.repub lrka dhe dy krahina autonome.

Kuveitli Fe erativ ishte organ i ma. i larta ne kuadr tE drejtave dhe deryrave td

Federdes. Ai pdrbdhei prej dy dhomave '. Dl,omls Federative, kt|pdrfshiheshin-3O --

delegate nga secila republikE dhe 2, delegat nga secila krahina- autonome, te
zgjed h ur sipas parim it terri torial, dhe DhomS sE Rep ublikaie dh e Kro h inove, tE
pErbeie ngt72 delajiCiiiei-l iepublikdye dhe 8 te krahinave.

Shef i shtetit ishie /,ry eiia e RSFJ, e perbre prej Iete anetaresh, nga nje prej seciles..l




republikE e kIahine, ne krye te se ciJts zg,edhej kryetari.

Federataa e tilla kane qenE nE shenjestar le forcavc unitariste. Keto tendenca "

burckralike-elalisle " s pari shprehen ne vitet e tetedfijeta kLrndrejte popullit

shqiptare rd /(aroreJ.
Me lfungresin e XIV lc LKJ li vitit1990, nga pErcarriet e brendshme, vjen de ri te
braktisja e delegacioneye G Kroacist dhe Sllovenb!,.dhe kjo shenon prishjen e
Fe erales JuSosllove.

NE vilin 1991 vjen:deri te shpallja e pavaresise:s S/.1ove be, KroacisE, Basnj4s tihe
H erceg 0 vi ni.s, tvl i i q ed o n ise d he K6 lvAs-

www.e-Libraria.com
 K"Prrr/[I //
pSA,tSI3 5 II E PFc riEi= rfr FEL r
r rFrr/z4EstrFr FEDER r
B amenti i sh tit fCdCradv ka karakter kontrate mid`sub ekteve t barabarta
sh s r_2 m paraqet nJe koniratF te lidhur n.Ca ana e an tarevc
` `/_
konstltttiVc t Shttit fcderatlv
Kushttuta,juridik hi nck eshte vcpta
tar ve federaiv,por ak v eti p shtcdt
kushte"tven 5
r
:;' : :lili [1:: e n btt te se d s
funksionorl shieti federativ

Epe ine e sc J e sanksionon vete kushtettita Federal
Sipas//1` sse Q`
'1
rs ,per ndryshimin e 6 ka vcndOsur D
`
F
S2 F
P/ 3RSF ke e ka be s S` ndo sa ne F.= sI= ndryshimin e

k.Ishttutcs e ka ber I Fe
"e shunnice absOlute,

] 11:1

i : :II
il ':

2 DRIy IE/E70Ra4 rz rrf NESr7_F FFDER4 F S rEE

FED] , ~ ` = ~ _
Nen ptOn d n c percattim pc ncave nga ana e tt 5 e fcdcrJe
N kup min e ngush nle tottm im nenkuptoJme vet m te dr t n c r gulhm
dhc tl organizimitt brcndshem tc rnbesintctur ne kushtcttit0

Te drttten e VetOrg niF
ere e POSedon,do shte:i pavantr _

rrr jane te dctyruara ri perm het kushtclulCs dcrative J kushtetute c
`S"
pushtctit r,
lart _

Nj si rcderalc ne vctprganizimin c ngusht kane te drlte tc n Crrln kushtctuten e

vet dhc caktojne organet c tyre

1 as7 B_/_ c ua nda10n nJesivc federalc formen e qevcrlsJcs c Cila ntlk do

r

= `

te ishte rcpublikan _
K=,7gr= Fcrc i obli. on k arr"net qe te s:g :rOJn Torlnen reptlblikane,
`z
usec
Pcrrdq ve polittke^
mokm kc: trlnift
K rr4 0 e 9,ku On drl n,vetOrgan"imt te tt 5 C
Fcdcmlc

J PERBERJ7d F SrE EEDEM /

T
nha sh" dCradvc p
lhennga

c
a a :

federatds-
Jederatds. -' -'{l
Keto njesi emerohen me emra td ndryshEnl ne shtet tE ndc/shme si : kantone, shlele,
vende, republika federtle, krahino, etj.
Iabaarl oohcnte se me rasiin e krijim.t,,e PeruntlorisE Gjermone n! titin 1871,
. aneiare re s4 ishin vetEm shtetet giermane.
r NE ushtrimin e pushtefii nE fedenat e tanishme marrih pjesE njisira iederale dhe
shtetesit.
Organi nT i lanE prbehet.irej dy dhomave. Ne dhomEn e parjari shretasir e shretit
federe.tiv Che ne te dytan njesitE iederale.
PLshleli ilederotcs ndaj shtetasve shr idrejtepercirejie, Che nuk ushrrohet pdrmes
njEsi're federale.
Pru, federtttr pdrbehet tgu shletosit she ji:itifederlle.

75

www.e-Libraria.com
 ` _

T 4 E ___ _

FIrDf
PI
rIPL 7 DHOFS SENJES/ I Fr D_rLj L~ E
OR6 ,V7r E3JIsLJ rr rFD_FR/rES
Dhoma e ttesiVe derale emtrohct ndryshe nC shtete te nd shme fcdem s,Por n
tco n kushtetuesc oemO
hetsidhomO e d te

Nepernet kcsa
dhomc,
Sh ft dcralc mar n pjes ne ushrimin c pushie t

FcderaJV
P rta kup:uar k nolnen,shtrohen disa, sh e l P riq :mii arabart i OSiVC
federale,m nyra edttes se perfaq sucsve,auton2irr Ct dhe rapo l i kesaJ dhoine
me dhomen c pai =

4.2. PUSHTETI I DHOMES SE DYTE NE SHTETET FEDEMTI.W

Pushteti i kesaj dhome pasqyrohet nga fakti se gfarE laktori Paraqet ajo nd ushtrimin e
pushtelit iegJislativ dhe kushtetues te federates.
i.tdryhir,ri iiuhtetutEs na federatat e vjetra nuk ka mundur te behet pa plqimin e
f,esaj dhome, si nE Si1.8,1, MeksiAt, eti.
Rasiijeter ku dhoma e dyte ka pasur ndikim ne ushtrimin e Pushtetit, kemi
GjermaninE e vilit )87!;-pastaj keni Itttline, Brtlil'ui, ergientiDOn; eli'

!.]. FORIYIAT TJERA TE PJESEMARRJES SE NJESIYE FEDERALE

Renddsi tE- poiagme ka 6 drejta e nismEs pr ndrysh'imin e kushtetutes P sh' organet e

dy tE tretes se njesive federale nE SH-BA. mund tE inicojc ndryshimin e kushtetut's'

ie Zriczr cdo i^nton ka te drejte- tE inicoj. ndryshimin e kushtetuts federative'

Ne federatin Jugo;llove te bazuat ne Kusi etukn evilil 1974,Dhoma e Dyld nuk ka

mondur tE ushirole ndikim mbi DhomEn e Pui e cilaka ndryshuar kushtetutEn-

Ne d isa sh tete fede rative si Zvicra, Jugosl/avi4 ka ekzistuar e drejta e konvokimit
iE
shpalljen e referendumit per
mbledhjes se parlamentit federativ, ose ra kerkojne
ndonje gEshtj te caktuar.

5. SHTETSHiVIERTA NE SHTETET FEDEMTIVE

Eclhe k1o grshtje mbEshtetet ne sovraniretin, kLrptimin juridik e cila ekziston nE
parn.eiioe e t1 ndaj faktot dve tE jashtcm dhe suPermacion in e tij ndaj fakro'eve G
brendshdm-
Borel, Le lcur, pohoinE se nE shtetin federativ, pushteti itij giendet mbi te giitha
pushteret, p.anja,j u"tern-sht.li federativ pcsedon sovranitetin, nd'rsa njesite lederale
nukjan sovrane.
Seyilul, Clthoun, pohojnE se sovranitetiu takon njEsive federale e
jo shtetit federatit. '

ngise federata lormohet me bashkimin e dila shtetefe. - . : l



titritzihorc se shtetshmeria i takon si shtetit federaliv ashtu sdhe njeSive federale'

Ngase sipas tij federata formohet me kontrat e jo me kushterutd'
Risin, Brie, jellinek, Polier, mendojn se federataEshtE shtetsovran, ndersa njesile
federale nuk jane sovrane
Sipas shkencis jurj.!ike e4olitike socialiste, sovraniteti i takon. Popullil
:-

Shteshmt'ria ne ktito vende socialiste mbeshtetet ne s;'vranitetin e kombit'

D.Zlolopolski lhota se kur flitet pdr sovranitelin dhe shtelshmErine e njesi're federaie'
ne Fed;rran Soujeill-e duhei bEre dallimi mes sovranitetit dhe komPetencave
Teoria.juridike e ,Fe llerotas JuSosll(tv.! lidhur me shtetshmerine mbEshtetet ne
sovranrtetin me kLrPtim Polirik.

=,11
1 :
www.e-Libraria.com
 _ _ = _ = __
"L`

:lr[ PrtM 6 PE E 7E INrERFSrT

Grupct e intcresl murid te tr : hen ne kuptilllin e o rS C` 7
ngush
r ) `
'dile at te
N kuldmin scciolo ik,ShOq a Cshte nJe mOOzJk i medha ihe i vogJ i grupeve te
interesit .
,C 0 Se sa re e 2h lhar jcF shoqena ne k patte matC a ,poli kq
shPItero ,kuLumre per aq edh tttktura e s eshte e perber dhe m e nd Hikua
grupet ers l mar l plcse d : rdr
N
P l
kupdmin,oll c i l

3itha gupet polilke esnte karakteisdke tendenc

ll lroCCJn pottrk
dhe dkuria e ngn es sc
ne
in:`reseve veddke,klahas atyre q i peraq s

teorine ,kishat
mbi grttpet e interesit perFshihen edhe shoqatat,partit


2_KO EPr4rf GR JPrr rE r IERES r
Ky konc,ptlluk es : i pefaqesuar a duhet
N=,asPPkl i Sttelnit polirk qenesore esht 21 da ohen perrga d a htr sa
sc

gru"re,me q lli11 le nlarl hC ruaJJes se p hiett
ELisdmll peVe interesl shpreh ndryshmet ni shOq rhe bashk hCre dhe
PCrF e per racionali7: in e klt rc inte ave
Ekzist ne dy[n grupeve t interesh,ato P aqhen si insltucionc h mogene
. dhe l"c sh :mest,rltcr ash

b dhe nd i grupeve

1 1 111 ::: : Ob
Ketu me sc teper,i ntct per gr`
t gr 1
`:
te` ):te h `

bl Sht,tCrmil pare q sh nol grur Jrdhe ttmh e l

arrr ' ` oa/7 r 'e panananit dhe te zyrave 10 panivc
Format e veprimitt
`
b le kane qeno, (pel: es d ttimit te lctr,Ve,
arlktjL telefOnimi senatorevc)d/1 /Sl (lidhJet Fami aro,
`
relijionale,ctnike:ko uPcioni,presionl)etJ
N15hoqe t bashktkohore,yupct c interest luttne rO:integ es,kurse ne vendet
sOcialist keto kan luaJtur l dc2integrues

SIF /F RSP rE/ rEREsrr

,
%
`
Tl
ite parlll M
: T

: 71
]
a
s
4 Grupet SF c ra
1
S,9 shihet grupet e interesljan t lidhura mc sistcmin pollik

IP/4R2rrE POIIr
P" rIP R /E POI17 [
R a e naJ s

F vJen nga ladn`hJa
rrs q do t tho

www.e-Libraria.com
 7

: J : F [ l :F Sr'I Tl~ F
): 1 V nc n : ci,1
': ti`ri/1s`'Ff
St 11:r, cp`r :. t:K
,pr.6j.11 =e
:i nateri 11,it histori=
as, :t: si5:,Flrk 1 :J:li nga :1
t

j F tt
sI P,`rrfFf
J Zi /9 V E Arr,1 r
,
:`IJ
Sip J J:part p 111 OSh:
`
IF 1
I` c
,
`
: t
1 rr


r`

.ir
`
(

`
:
" :
`:

:: R

.

'(par:: ,ol:!lkt lS lte ::

r JS':` ri 1' 1 :

1 s :iFi
11

I1
":

t=1

1I
lttI

T olc nti Crm n'i(, 0'thOt sCi'

1[ ll

1=


l:1 i 1, "nc mga Za edojk apo h m

POm e 3a J m pa a
l ) 5 4

aktvinin pOlitk dhc i Sndenon q
hnd e vda

11
I 1 i i

:i:i[:
[ IIII11[ :
'

a e zh 1 p e mund tt Fcgoha n l m
:111
o
dcmoacise perLles esc
qcnd VCper c Panivc politikC,pOr
T ha Fe C'0
`rc medha historlke.nuk kan

:lll

[: :I : t eShte

l'
ittI i
X : ''nC P`f
cmertlar si
:

"
pbiltikt

tillill:
:1lfI
: ::
lg

:? 1
;if S f:s2
`

5,F
www.e-Libraria.com
 partite sot zEne vend shumE te renddsishm ne shoqErine bashkekohore, ndErsa roli i
tyrc
aniZOhet i

endi i m i kristaliz !ar pe r sa i perket partiVe politike Cshte al i cili patrit politike i
pdrkufizon si organizata politike q kane pEr qdllim marrjen de ushtrimin e pushtetir
iht"teror, qutli. ( sendertimit E interesav tg cakruara grupore, nacionale, etj'
-"
lYilhelm llasiach, thot| i " Parlia Eh@ sho{loE e persontve- me bitdje dhe qillime

2yr r. ,arf :A
rry :`
Srl r ar s

5 1 r` d

`cffrl`r
`'71 17 9 :
0 ra`a b rf`i"
` b`r pohon se' f /1er f `
ir
`rs

.: ll
`g

1I:
if
'/
:
l:
= = =
0`

a mendon Se a blfrm` a"
`rra " 0 S/1
g c de 0 rac

` "Od `" "

mend n S SC pa pd kC nuk mohen p mare push

f 1 Ln :

poratojaneOtanizataq zhvlloJneakivlctcpolnke_

:

[

:::

l
p upu ta.mc,uge tiOn,et

R PO ttFSr tc ttADE OGJKE

L
1

i l
li : itt

Sy rPERSE DERrrr vE IIVrEREsA/E

_7P RIL4 POB
lV/ MZ
ELi imweL

nre vet lidhur mc interesin nacional _

[ I 1 y: =
tl in ::
I
:t:f D me te madh jctoJnt edhe kombesi jera

I _P/RrrttE P CS10RC NEA7 JDEOZ GJIKE ttr

9

,
5 rrrl rra
Sipas/ray Parite p
dke 9` 9
P/` IS r 0 r

rrlly
rr/1c7/ rf/ erirrI drl prppO tt
0 rlA

'
`

www.e-Libraria.com


__=___= = i

mm

ar.cc VJhat

= k 1::
:I:
l L:L
mF

::
[ 1 :
1 l:hili=
S es,
#:l :i#
vulhed i Ve


r
i 1

PO embk
chd

drl nc e,C d
re khshme dhe t s se barat :modCrnc ka zbaua
Ketu
shte rregulluar shua C trup izjedhor(clCkto a!1),detyra c ejCs st
v IInetlt mesallr esh:l fO muar prOg ami poli"k
Pttriq sucsl e z edhurne paHam,nt duheshte t kisnln nJO sJei e tl mtt
kundershlonil jCl en aristokrate
hejO t:

Pa :itl poHtik d ke u v ne n sherbhn to dcmokracisc,ato kan marre nibi vct edhc

dcty n e 2bulimil t vullncdttc 10pulli
le disa raste partia ntik vcprOn ne meny e dcmOkratike duke dale rne pHakata
propaganducsc
0
?
C
r/7 duke i detymar netatti c
vet ne panamcnt qe te nd cki,pOr k ` `
n e p ls
Par ,pO crual = l
ttiar beslmin e c"ktoratl,atO dalin mc p


Ogram te z

:
al":

Z"
DcmOk
7:i::
borab r
i ka Venett POJ
,
lc h pa si n Pcrb en e
pJcs mar es n strtlkturen e shOqerisc ashtu cdhe nc prOccsin e te vendOstlri:dhe

, suksdsin ne z edhJe _

rr IzRrrDHE NE"RErF P R7/E POZI 7E

CdO parll poli ke ka nhta
t dhe an la t e Vet

r


paraqc,in n
reth te
e shtelaslsh,te ci t dtt n e v
mit vO10Jn per at

pO ti qt c kan idol _
KCto p rbcJne bazen ihemettre te par6se dhcjan hdkatOrelt d t lrcgO ne rJqine c
e partle

1
n

Simparizantetjane re lidhur me ngushte me partine pnlitike dhe kane per detyre qe

ta
mbrojnE programin e saj; e ndihmojne financiarishl ate, marin pjes n tiibirne ttj

ndryshme, nde6a zgedhesir votojne krye$sht per parrind politiie.
PErpos keryre kerniedhe kandidat|t e partisd te ciler pagri;ne andrarasine
dhe
kryejne deryra qE !ra pa.ashtron partia.

Qarku kryesor i njerdzil t Iidhur me partine jaoe anerarei e panisg politike. Strukru;a

E tyre pdrputher me are re simpatizanreye iihe zgjedhcsve.

. -i

Bondel thorE : " Po qe s'e mi(lis aritorCre duhet ft je e tZ perf(ryesa(ir ,, kkgat ,, i!

nrlryshme, ahehriit e Pktisd Laburisle duhet ldjene p,tnelord
ftzik|, hrtdrsfl
.:::

onetutet e PutisC Kon4rvative vijnE nga grupet jo ,,.

rtziire
Lidhr.rr me identifikimin e anetareve re partive, .Serrr;ll thote:

" Fjal( .tn.ture i nje pn ie ashti bukur e ptqorli, ngase mbulon nji reotiret E

ndryshueshim ndltj pnrtive- Pasaktisia t kiti kuptini nC SH.B.A_ nrrijni shktrllCn

mt! lC htte ". '..!

Ne Sr.8.l.eshre i pa n ioh ur_anehres im i formal nd parti politike. ndersa analare
padise konsiderohEt ai persoa qe nd ditdn e vorrmir, yoron atE parti qe e ka idol.
i

Ne -Evrrpt behet anetaresimi formal dLrke u rregjistruar ne regjisrrat e anEtarEsise.

Anetaret marrin librezen e andtaresisd, paguajn anetaresinE dhe i nenshtrohen

disiplines partiake.

www.e-Libraria.com
,'. ~ :~Tii


"

keshiJtte paltlseip :'=[:i llit

KaO pa
: ::: : 'll rnersOnh e zttcdhur nc
d shittne numo

pd
Koshtu anc
fil11:flrli

iihrilejeFkPal
n^ i,.
lI
V dhe aubria

ly ,a ne ltttII
ia n
V
r

:
"em 1 # : r iF,
1t te parr i a
:i ]
qllni n:
1'h
heqlJa m :wttt

: 11

1
l



i
1
ne

f =
J
:

: 1
c kane paFita kadrOvikc

J:ifrri ili11
Y :: h_

iif
lly
T

3. OROAN]ZITYfi I PARTIYE POLITIKE

9do parti polirike ka strukturcrre yer organizative, d-t-th.

ka njE.sistcm organesh midis

*o1lpe(encave iE drejtaye dhe deryrimeve.

:'j,x:


:".-:l:: !il...,ldul,.i:..
Ddzc c parove potrtrRe modernejane
6rganLatat themelore re rr."
D,sa.organizara rhernerore pErbejnE
org;;;";; p*;;il;;k;;;;;n, ,. r,.ir,i,, ,.
ei.
qytetrr,
j.1S3ili ore"^iz"rai paitiake pc.bejne panine politiie.
r\--.J..r.r.,q. dy pafirie politike kane nga
i00.000 organiuda thqnelore, nga mese
,;!r!r!!^",^u*. o*hinore,
li"
.
ku 50 janE rle nivet te nj;sive fej"di" n;e rc*i,., .

Organizatar ti-,Trtelore
': "--'-r*'-
rE partive.-;.plitike jan ti
dee ate funkSiooal. ' '- v:ssrrl4uditr:tri'l
organizuam mbi pat phrimin rerritorial
Te partitE polirike klasike tE peri imit,
opanizarE themelore eshtE kEshilti, i prbErd
p.rej.7-) 5 persono me rng
shurne auioritet ne komunE-
Ky keshill ka per d,eryre re aktiyiT,ohet
ne fushatenpara4gl.edhore, (ur5s p35
gl.1:19::1, rE zgi;ic hjeve-ky k6sh i r I paa ivizoh cr.
jlc panird soctaiiste organizata themelorejane
seksioner nrrmeriliisht sliume tE medfra.
organizata rhemerorJ kane qJn.,.-Urr"{r, ',*",.'- .
;,"^[;:,;.",1"r,,","e "e
i,".ir,i;
. Brenda srr.'.,krurEs se
njd paeie ek_zisron edh.: s,rpi paria,mentar,
e.partrse nd or.rramentin qendror.Brenda qE e perbejnd eputetet
grup;,.H;;;;;;;;;.!'uiiror,.n
'- '- r'|-'v vrsqrrl ton,,it"t"
dhe rrupa te tjrre rne detyra te
vaqanta. '

www.e-Libraria.com

ii
i::1:

PO

=KFFr !` , thO

'S :

11:

1
:
37 al J

l r 7:
EdherZ ffrJc
`



mChoi ka akte n kl Or te parli

).

` c polllike,dhe thO 1

`

Ilitt117 :
11:

i f:
J3 .


:p :

www.e-Libraria.com
 i l
1 /J


bttar

a rarryC C c pronarevc te tOkave,m von 2
t

`''dhe Pa
/ 9 C e farkotarer,m VOn Par Z/1c I 1
`Zjb
Paraqi a c tyre ka qcn e lidhur me zhv1limin
"
e parlameniL siins tucion me i
rOndesishem l pushtctit ne kushtet e dcmokracis bo geze
Dlsa teoricicnte paraqi cn e partive pol ike e lidhin me t drelten e vot s se masave
era pOp HoTc ku ttChcre e r i mOne t h ttC" Ve tthete dr e

1
Panl c para pdl ejane paraq ur vetem brcnda khsave sunducse
ates pOlittke rcaLionarc
N etap n e krizcs httodkc,paraqtet cdhe nja dp i Ottan
Partia fash te,e cila eshte Ottani2uar nlbi pa min mlitartt_
Ketu mcs Organeve te pan` jan vendosur rapone ktra :ke ushtaFke dhe kOmanda

" ttg kana p^ur ka::31
individuale



r ti
fiFT'f
dtlhct ta kerle te prlJ sit e partise te cilet kal
Pas fIIlimit te Z_D3_kcmi zh
edl
isote kett dkc l
i
~ :~
im te madh te organi2ataVe p01like e Cua vzhJon

3 F rr
Parthe'VKS10NErF
p6 P74RrIStP
kcine fOrma te ndkimi te,ushlett Shtelc ne ma nt ore,me
qellim le sigu m l tC PCttrah es se p ltikes sC atu pushter
lst ne d a funksionc te partive po1like,atOjane:
F / 4 fe rrrtt a
`

l
l Br2ys pohon se `
Y 0
r
" r
II `
t = ` tin`
:
t
'7"
P s
Part t polidke i=duk ne pasat ne
' k pam c pd ke dukc h o[uar shpJegime

lidhur me politiken shtct Ore

%
2 C`` ArFrIA

r.

Shtetasl mar n pJcse nC usht min,puhevc pttblike K ftinkJOn ne demokraci

Pcrfaqesuese shtO i lttHur mc.z edhJCt sepsc POrtile kane ndikim ne trtlpin 23edhO

dhc propozoJnC kandldatet_ l t

C
iti r ` gr/ag `rr toJ rrP ra :

Ketu it re akJ ted i parhmenth eshtc b ar na ndarjcn dhe komprOm in e

grupevc prLmentarc P sh Parittenti ttglezzgcdl edhe kryeta nePa

r _
arr7,

bS

`er a` `
Panil P rd OncePCiOnh unk ,un n e Organeve shteterore
P ra 9 r

4`F AFP rSEP F

C m.

J aa te cll

m [i
ityrc,te sigurO n idiki in,politik dhcte
indaJnd p vilejcrpol ikc _
Rapor mcs parlse pOllikc dhc shteth OSht i ndryshem Dls bashkepunOJne me
Shtttin dhe gezoJne Jmpa ne e tu
Ky bashk punim mund tejete i ere dhc i ngushte,i sinqert dhejo i sinqcrt

80

www.e-Libraria.com

,
l =
~ r

~T~~~

1lFiR131=r lll
rt[l ;y
Slr.uktu.a brsanizari'

r. ku dy partit i le modha dc sajan
1: ir 1 T : T 111::: panisd:
n cpo21

koha mcs wsh e saJ

fflar::alvCC Fn`
i 11 1
vendOsur m ian:: :1
t hJkavclrJ:
c dhe Lp
j :ti :i:iII
e

ji
glTY
nron kJodhe
n l : L^_. _^^^_
atyrc qendro_ par kc
Lttzhmi:1,t
l

art ktt ndesa pa lr
EI]:L:
d nlok ri Ky
dcmokrttk
Organ2
^.
_:
mas ckantiei
=_lka^^==_
.

qehe kari
1 : cttml]1li:
k : II: 1: :

9. I DEOLOC;J|.1 PARTLAKE
ParritE polirike kand fizionomie.e tyre politrke.
Fizionomrn e partive prolitr,ke e
perbejnE iderd rE lidhura nE pikepamje togike
dfl. par.f,["r'nje pani polirike.
Fizionomii ideore vrehet edhe nd emenimin " "lf^pofititl
e panlve sii lane: pania
krisriane, socialiste. komun iste,. libera 1., a.rot..tit",
f..o,z..u-^iiui, nucfor,aUsr. .t,.
Fizionoi,:ia pairiake eshre e oo,'::::rl.
l*.1i.,r*';6;;;;;:epse
an6rareve nsa partia, permes veredrds , djd.pensoil
I1gi.i".:
permes ideologjise politike behen edhe trfresa
sE fcrre ,oiirit .
te meaha rJroi,,.ion.r. Ot" *ofrrir..
N yender e tranzic io n ii.fideotogj;re prrtirt..
vendet e zhvilluara vetddra iluzore qenclron fersit oi'""oir#n,,, nda-rsa ne
ne ndarien e re tE nrnts.
7
Nsa q
muod te perrundo.lme se te grrha partite;;iiil.
;;;i.;;,;rne apo re
prapambetora, vuajne nga dukuria e
mistifikimit.

1 I O. TIPET E PARTIVE POLITIKE

Ekzisrojna disa klas, fikime:
u)- Klasiikitni ni baz| nahr|s t:t,.^-- dhe rolil EPortive p;ftike
nithn,io. klnsore
Ittftin ktosore.
te
' 's' p'rb.ries ne
Sipas,ketU kriteri parrire politike odahen
n: botgjer.e dhe pLtnetore.
b). I(losi/lAimi nd tttizO tC roDortit ndoj
,ir,"_irin",qoroiiiriiri
Sjpas ketii kriteri kemi: prrrtrz d revolicionarc
dh, prrride-r,,f,',:\liu, quo "_s
Shoqi!rore.
_

. c)- Klasfikitni n[
b.qe- tC tubimir G undorEve-
'Baza per rubimin e anetarEye
mur)d tE Jetd: Nilike' kombEtorc' regiioncte,
konfesionote.
tl)- KlasiJlkimi ni hute ti.karakter djte qi ii a;ionit iotirik.
itueve
" ..
ii
.

:ey,l::i, : Pi,t i.ld rci e t t i'se, pr og moti k ", ri )il"il"2'irji"." ;

.

Jy' Atosuttithi.nd bazd E paraqitjes dhe ":,

ilrukfurls organilalive.

ra(rre m rnd te paraqiten nE menyre re pava;_ur

dhe te iene strutiurg o.
thj es h re-u n i [orm isre Baantzattye ta .

e). Ktasfikimi nd boid te nkmril

to in1tordve


Padite ndahen kedovike tihe masive-
nE:

g. KlnsiJ'ikimi ni bqd tC (tisiptinds portittke-

l,artird ndahen ne Efo a dhi te

butu.
l:

!l:,)!, !"!!y
laRrrAKE NE 8AZ! rE NUtrRrr rE pARrrvE poLrrrKE
Jrslemr parrak ndnkupton
nJe vend.
fizionbmine e pdrgj;tnrf,r" teit..'iofititi e part,al. re
trm1po rr io A e, nltpartiake dh e tlypo
,*lti"{1r,r,:.:
tre rn.b.A. tthe Angli
sh

e<lhe pse ka shrrme parti pclirike,

rtiake.
dy partr, e rE LJeret
pushtetin e prcjellin vetEm
nrk kan mundesr ra marun prrshretin sepsejane shume
re CoCeiJ.

www.e-Libraria.com 1::=
l i
l ttl
To

:pOhant l[ii i :::L
:: 1 j:
i
era etis ii numrl te madh le parive paraqetshkakun e
qcveHJve te dOb ,ndersa ekz imildy parive m
azen c qeve s
me p r3 s ,Stabile dhe te fore par menta "a paraqet

: i: :
dukJ
11:lli
hun id

:4:

eositti
pd dLt hh 0,


li
mes vetc per tl

lshtruar dhi ndikuar rnbil
shte rasti mc sistclnin e dcmOkracise perfaqostiese_



i ti!l

I TT it : "

Plr dallim nsa sistemi nJ

dhe dypal:iak.ky si,te 10n mundesine qe no F hin
p 01 k vun ne shprehje r ma r ndwslme shoqerOle

An,ne3at Ve e k tu Sistemi q ndrOl aty sc ky,11 m vashti esqn nulitin e
,Lrna`vave te arta 9 ke perrncs ta cilave dO te p ki
trup:2jcd10r
Ettisi :i sh"[ partive shple drcJt dsiabl e"t p511:k ngasc asr ta PaninOt e ka

1 I: i ll

T E
i:il :I
t W a9

Ne qcvcrite c kt aliciOnit pushteti,:c tishiron adminisirata shicterore, ndarsa

padamend dhe qeyelajane nC huc
M`fr , pOhOn se ekzisiOJn me shum rma o sistcmevc shumcparrake
SI
Tk4n : :
Sipas `
S ` e "
temt shumopar=ak,


z
eA
" `tOJne dy iOrma t s

2S rtMIDfPAR K
S [cmi dypartiak eshte ai sistem ku ndikhn pclitik kane vctem dy parti pOlitikc
Ky slstcm eshtl me kOmplet dhe me stab ne sH _
A Ndersa pas I_D3
J e e ti
r oshc ar tlr cdhe ne 6
Io j dhe n vendcrskandinave
Paraqija c s lem dypartlak ttht i dhur me perb en S t trupit zgcdhO dhe

li: .
ry:li :wif7,lk d pOp 1 uk b r

t cdhlCS
rCJten el=
"
bnal i
tl ka ndkuars` i23Cdhor nlaJ reJo

k
al p po

ll[ :[i 1 1

nc

C btt

Ndar
, dy pati sigurOn baraspcshen l es ithta Ovc tc qcvcris ,k nJera ka
shumicen ohe ctra pakicen

lX
:
[

t rO` :
v4 gi`
Fat

,a
`
r g
r "

L"2,`
`,cb `` ` "
SISE
=/N3EPAR
lNll ketc sistcr vep On vctem tt
par pol:5kc.dhc c cila esh JkhmOn n pushtct

www.e-Libraria.com


0 h li la 1 1:te nl v_' _
~~ 1 ~~
1
=
,I I
: I

1:1 i i: i:`:LI =_

il
,E4
4 R IT P 73 F

=lrmeka 9 lh eS'
L Senef e r ka m 7/77n nkAPid1 4 ka

17`: sFi77f .

1 11
www.e-Libraria.com
1
==
=

www.e-Libraria.com
 7a

e se drcltes
es lh,Pdimm

: (ckO10

'i

.dhepales qe i

_ _ 1 1 :

I
11:'

www.e-Libraria.com


111 lf I :I 1:
www.e-Libraria.com
 %

konsidcron te mire dhc p rseritcn edhe percillen brez pas brezi

sh mOnI? .at! e
pet te bazue--a ne Yeredijen e njeriut(parashikimin
^i!

shtcti

e uro

]
h ::e ndtthinet EVdut
ri:
e lart shteteror)
Komploti [;;i,|J;.;"hte-ti merret me dhune Por jo nga tunksionarEt
shreteror Por ngajashte)

. .

.
*!i:A:i,':+;ri :.:
www.e-Libraria.com
: 1= 1 :i


www.e-Libraria.com
 Organct m

III
, 111 ::^:.

1 :::

1'':`, [
=ll
i

Organet demolo-ztike (jane aio orgaie ie ,l p*ri,r"i .lillame ane te 1

";r"torgane tE cilatl
zgecihjeve d.m.th aro zg!edli pop :IAc
CrgaDet e..bi,itrkraCise ( jane,organet le cilat neiushretaui
,fj;lffili
anE td procesii 4giedho; por rne nne te dhunis)

funkionimi i

lt!

__4=
: : ::
:
=

Rcp blikt

www.e-Libraria.com


(perfshin mjeret dhe masat me lldib ln e te cilave organ iziitat

33 C' shte ab10kracia?

traJt e rettlrlli pol ik ku p i a sltndbn mbi shumicen

ptt dy apo me shum shtcte,h q ne bOt n eja htme

l :
:~

www.e-Libraria.com


www.e-Libraria.com




kornleten ne

~la

:illll
r : :
l nc putt Sher r
:n m
in P
n antt i
p aI.1,1(bal::i,tshtc.
i : (qemani). , , '
_ ._ =
:

F==


~I T~~~~
ni i mlv lie mbi pFeJden6n dhe rnbi paFlam

11
1 li
:11
11 :::
,, _ I::[:1lIIIi:

. 5 ,r,, .1

::

1 11=li111
=_..`:_`^_`Xl.^_
`^:
=

411

dheilS,ekZek i mbi KIIH i 1 i:f

]
:7'! Oi., -;.
1,i

= Kom 1
i
1 f 1mlllllitil
mc i
111:=I
ljano
n no:":h tndlkc_
11 : li
eWttl. Jane ldR ulJ14rtSI: .
,a r mttin iuoitttsit [

:

7:
,
r r


:
i
ili r _

11

111:IT 1 1
I
:

=:
:
1 1 'i111 11
1

~
1 1
.. :
::
` l

www.e-Libraria.com


VeC e
".

- Dispgzicioni

faktet per aplikimin q

zbatohet nga organet shtetrcre perderisa nuk resPeldohet

l )

Nukjane kategorike dhe:qyetari ka mundesi tE ndryshe pak sa me tE lire 2

www.e-Libraria.com
 ?7

i insitut i se

e saj

e brendshme

jreirdshiije qeilQljojrle mosperputhshrnEri janE:

vend 3 vjet 30 vjeg rasi lhum i.$jeshle)

liClundik

www.e-Libraria.com
 E DRE TA KLIS TETUESE:

Kapinili I_Pa aqita,znVi imi dhe em ttimii sc drat s kushtetuese

l. Paraqtta dhe zhvn:imii s drqos kushtetuese

paraqltct nga ttdi i shek_ VIII c PcrhapCt,Sidomos, at Shek XEX n

Evrope dhe
Amcrik _

2. Em ttimi:s drejtos kushttuese

2. E drttta kuShtetuese(Angli,France,sIBA c ) mb shtcti ne i10z i e

S dhe bar s clr " P r hct te parc paraqitet ne
Fatuteth J dik n Feratt t ltalise(179 _

b.E dttita Shte Ore(cIJql lanl,ish shtctct sOciaiistc)_battn tcOrkc e ka n

jtt
t HcgcbL

Opit lli Kupttmi, nd sia,obiekti,metoda,perrnbaJla dhe bunmet e

SO drejt s kushietuese

l. Kuplmii s drat s kushtetuese

EI i c dttta kushtetucsc:1.perdOrct per t sh nuar dcg D e Se dreJtes pO t e

e
shteti,si dhc 2.di,iplinen shkcncOrc c cila mcrrct mc studi e se dr l s k teruesc si
dcge e s drcJtes_
Kuptllnet:
Klaptinu pozit oj dit
Kuptind matcnalist,apo soci lojiko
Polltik,
Kuptimi teoHk apo shkcncOr_

2. Oblekti s drejtes kushtetuese

O ekt i Se dreJ s kushtetuesc,nd Per h 1,jan :

rCP rar r ab
J , j
7

`rar

3 Meda e s dreltts kuShduese

fz d e d g ari _ncpe Jct k saJ metOde pasqyrohet d
zbulohet p a e nOnnavc dhe c rrcgll avejundikc ashtu si9jan te foll luluara_
`11lb
e dO lr, 103,1` _ me ane tC k stt me10dC sttdichct zb [ l ko t i
nol lavc dhe i rrcgullave kushtcttlcsc nc praktik
/e n 2batim lctct e skcncave

cmpi ke,si9 jand attCta,cksPeHmcnd,sh imiirasteve kOnhct cJ
MctO J _2bulohct dhe pasqy.ohct pcl lbaJja c vlcravc ju dikc te
sanksionuara me nO.11lat dhe .Tegullat kllshtctucsc, si dhe scnd ltimi i
TC n
praKIlke _

www.e-Libraria.com =
 5.2.BuHmet e sc dreiteS kushtctuese n SHBA
Kushtetuta e 6t1787 lus 26 amandarncntct),
Vcndimet e qykat s supremc SHBA dhc te glykatavc jera fedcrative dhc t

nJcsivc fcderalc,
ika"err Kong ,me cI:
d q a matcHa kushtetu e,
Vendmete netadt,J batts i pushte
Dokct yqesOre dhe praktika gJyq ore

Kapitulli III_Kushtetuta si aktjuridiko po:i k i shtetit

l. R ndOsia e kushtetutes

doklmcntthemc10rjt dibpolitik i nie v

,

: : lm :Ll
ttn nd H
themelore tt nicdut dhe shtctasit,

shte L r rcalizlmin dhc si3 min e drcJtesi
,cJ_ _.

- 2. Kupttmii kushtetut s _ _

N s cncm j dh
mtt dt
Fontlal dhc ai mateHaI Disa mendim

ettltti

a)Kuptillli fOrlnal

:tttT
ga q
P entln,2-
n d md dhc kwe kh

b)Kuptimi material
i
mttl : [
:
3. Teorito mbi et e kushtetutave

Klasi3bmil kushtetutavc:

[: ew
,er a

-3-

www.e-Libraria.com
 Kulizimet e lejueshme nE tE drejtEn e korrespondenc6s mundE tE jenE: p6rgiimi i bisedave
telefonike per qEllim tE hetimit tE ndonjE vepre penalg pr q[im tE mbrojties s vendit
prgiimi i korrespondenc6s elektronikg hapja e letraYe postare etj.
E &ejta per Gjykim t &ejtE?
E drejt pEr giyHm tE lirE &htE e drejt themelore. BEn pjes6 nE lirinE e PersoDrlitetit tE
njeriut. Me k6tE kuptdmE tE drejt6n e secilit pr giykim tE drejtE dhe tE pa anshEm, tE
drejt6n p6r mbrojtje nE gdo procedurE, presupozimi i pafajsis6 deri nE aktgjykimin e
plotfuqish6m etj.
M. e drejta n0 arsim?
Npnnjet tE drejtEs pEr arsimim sigurohen elementet e tb drejtEr sE njeriut qE duke u
shkolluar ta zhvilloi personalitetin e tij dhe tE krijoi mund&i pr prmbushjen e nevojave
dhe sendErtimln e tB drejtave tE tij politike e Personale.
45 Liria e besimit?
Me lirin6 e besimit kuptojmE tE drejtEn e individit pr tE besuar niE fe ose njE tjetEr apo pEr
te Dos besuar fare si dhe tE drejtEn qE lirisht dhe botErisht tE shpreh bindjet e veta fetrre,
p6rkatEsisht G mos shpreh kurrfar bindjesh fetare.
E drejta e zgiedhjes?
Kjo e drejtE n6nkupton tE drejt6n e shtetasve qE tE zgiedhin dhe tE zgiidhen, pErketilsisht tE
votojnE pir revokim apo t0 deklarohen me atr6 tE referendumiL Kio e drejte mutrd t ietE
aktive'dhe pasive. E drejta aktive nEnkupton tE dreitEn qE me anE tE votB tE zgiedhin
pErfeqesuesit e tyre, ndErsa ajo pssive nEnkuptotr tE drejtEn e shtetasve qE ai t krndidohet
dhe tG zgiedhet pErfaqsues i organeve tE ndryshme,
47 Konventa Evropiane p,r mbrojtjen e tE drejtave t njeriut?
Konyetrta Ewopiane pEr tE Drejtat e Njeriut EshtE hartuar nga K6shilli i Evrops dhe u
n6nshkrua nE n6ntor tE vitit 1950 nE Rom6' ndErsa hyri nE fuqi nE shtator te vifit 1953.
Konvetrta nge njra anE sstrksiororte njE seri tE drejtash dhe lirive civile e politike dhe nga
8ns tjetit synonte tc garatrtoi respelrtimin nga ana e shteteve kontraktuese. Me kontrollimin
e zbatimit tE saj ngarkoheshin tri institucione: Komisioni Evropian i tE Drejtave t Njeriut
Gjyketa Ewopiane e t Drejtave te Njeriut dhe Komiteti i Ministrave t6 KEshillit tE EvropEs.
Q'iishte Gjykata Evropiane p& Mbrojtjen e tC Drejtave te Njeriut?
Gjykate Evropiene pEr te Drejtat e Nieriut u themelua nE vitin 1959 nga KEshilli i EvropEs
dhe funksionon n kuadEr t tij. Secili shtet kontraktues ka nga njE anEtar td vetin pranE
giykatEs. GjykatEsit zgiidhen pEr njE kohE Prei giashte Yitesh dhe ata marrin pjesE ni cilEsin
e tyre individuale dhe nuk p6rfaqsojnE as ni shtet. Giykata ishtE e ndar6 nE katEr seksione.
Gjykata Ewopiane pEr te Drjtat njeriut 6shtE instanca e fundit pEr mbrojtjen e tE drejtave
t njeriut nE EvropE.
49 Si caktohen gjykatesit e GjykalEs Euopiane p6r tE Drejtat e Njeriut dhe pEr gfard mandati?
Gjykata nga secili shtet ka nga njE giykatEs dhe ata zgjidhen per niE mandat giashtE vjegar.
Gjykata zgjedh kryetarin dhe dy n6nkryetardt dhe dy kryetarit e seksioneve pr njE mandat
tre vjesar.
50 Kur pal6t mund ti drejtohen Gjykats Evropiane pcr te drejtat e njeriut?
PalEt mund ti drejtohen GjykatEs Ewopiane pEr tE Dreitat e Njeriut pasi tC ietrE shterrur tC
giitha mjetet tjera juridike nE shtetin pdrkatds. Do me thnE, pasi qE tE jend shfrytdzuar tE
giitha instancat gjyqcsore td shtetit perkats.
51 Brenda cilit afat palet mund te ngeje nje padi nE Gjykaten Evropiane per tE drejtat e njeriut?
Palet duhet q n njE afat prej gjasht6 muajsh ti drejtohen giykatas, ndrsa pas marries s
vendimit kanE nj afat prej tre muajsh pEr tE apeluar vendimin.
52 Q'eshtE padmi i proporcionalitetit?
Parimi i proporcionalitetit nGnkupton pirfaqsim t barabart nE t giitha fushat shoqrore
dhe politike, pra pjesEmarrja duhet te jet e barabart e shprehur nE p6rqindje nj6soj pr t
giitha etnitetet dhe grupimet tjera.

www.e-Libraria.com
 53 Ajallcvclldima e qyka sE piane C dc eShme r shtet anetart ttshJIt Evrop s?
CdO Vendim i giykat Evropiane rr f Drtttat e Njgiut oshtt i det ueSh m p 9do shtet
an tari KE sl.
54 C i rOlii Dbo Madhc r kuad qykatt Evropiane p drcJtat c nJcnut?
DLoIIlll e Madhe Cshtt d oIIla lryesore nO kuad yka Dhomat m u10ta munden 0
,do kobl q ttib 9 htie ta kal p sbqy m mO DLomOn e mad e e cila pastai merr
vendimin e forms sO prere.
55 Cila ttt ttdCtta c GJykal Evropialle p DreJtat e ( utne hTttn lettiSlacbit dhe
p s ttyq SClre nacimalc?
Roli i Gjykal Evropiane p r tt Drtttat e Nie ut h Shum i IIladL si ne leJislaCiOllin
ashm edhe no praktittn giyq ore, O percaktOn sttndardet e te dreitave eriu q ndrOn
mbi giyhtat nacionale si dhe sh rben si udherrO,es ykatat iacionale edbe sa i perket
pr edimit dhe shq mit ndOve q kane j.l me mbroilen e f dreitaVe" ieriut
56 P vleratlutttctucsc C Kushtctutts tt Kosov ?
Ndtt vlerat hvesore tt Kllshtetu s sC Kostlv mund Permendim:Mbr len m tt mir tO
IIlundsLElle dreitaVe tt nieriu (pranimi i tt giitha k ventave nderkombetare pOr t
dr tat e eriut si dhe supermacioni i tyre tt raport me le is10CiOnin nacionalp banzla
inOre9 standardet mO t0 1arta sa i perket mbrOities sO dreitave tO minoriteteve konlbltare,
fetar po [ke eti.
-57 Cil organ dhe frcil 9 hjc bctet hilm
evc n rkOmtttare Jpas Kushtemt
Ko Cs?
h IIlin e mar"eshieve ndOrkombetare e ben Kuvendi i Kosov .Raiflkimi i k lre
marttestteVe het per arsye tO tte bashkepunimi mC t me shtetet lera ptt interes t
vendit dhe te respek mit dr tave t jerint.
58 CJat ake nderkoi te drc tat e ttdut jatle dirckt zbatueshnc r Kosclv SlpaS
Kushtetut s s KosovcS?
Dararara a p D
F ra F" Z ra D _
=ore ra~
Pa b'
"
ra `L
r Pa

`
" r Fa"
rap D" "
59 Pttend disa prcJ te dreJtave kOmumtctcvc sipas Kushtcm s Kosov ?
Ta sbprehilllirsham identitetill e tyre komb 8r,fetar dhe kulturor
Ta kuliv D kultur ll e tyre pa u penguar llga askusi
Te pttrdOrill giuhOn dhe alFabetin e tyre lirisht nO j n c tyre private dhe publike
TO rttdOrin dbe shfaqin simbolet e komunitedt nO pajtiln me littin
TC arsimo en De ginhon e tyre n itha nivelet e arsimimit
T marrin eS lirsheln jetCn Politike
T PCrfaq ohen ne mellyre proporcionale dhe mO tep r n t itha nivelet e insdtucioneve
shtettrore.
60 P rmend hnksimete Kuvenditte Komvcs n kuptim te Kushtetutcs s Kosoves?
Miraton ligi re201uta dbe akte era tO pOr ithShme
Velldcls btt alllandamendmin apo ndryshimin e kusbtetutOs
Shpa]referendum n5 p 6m meligiin
RaIIkon traktate nd kombOtare
Miratoll buxhe n e RepublikOs s KosovOs
Zgiedhe dhe shkarkon kryeta n dhe llCIlkryetarin e Kuvendit
Zttedh dbe mundi tt shkarkol kryetarin e Republik ne paJtiln me kushtetutOn
ZJedLl qeve Od e munde tO shprehe lnOcion m besimi nd saj
61 N cilat situata mund t shp dahct Kuvendii Kosov s sipas Kushtemtes?

www.e-Libraria.com
 Na brenda aFatit prei 60 ditCSh nga cak[mi i IElalldadt nga ana c Prcsidentit nuk formohet
qevena
Ntte pi slpOrndatten e kuvendit vo ln0 2/3 e tt giithe deputet e
N se breDd8 0 dit b,nga dita e flumit tt procedur nuk zgiidhet presldenti i Republ s
Si d e mC rast voumitt vo[mit te suksessh m mosbesimit ndai qeVerlse
62 A mtmd ta shpemdaJ prcsidcnti Kuvelldl c Kosoves dhc ku ?
Preside 6 mund ta sbplrlldai Kuvendin rastt vttmit tC Suksessh m nd qeve Se
63. Cfat btttut i dk tte littI SIPas Kushtcmtt se Kosoves?
Sipas Kushtetut ka tl dreit ta kthei p HShqttln j J n e
konsidero se tth "KosovOs,Presidell
dllnsh m per interesat lttitilne tt Vendit ose t ni apo mO shum
kom niteteve s

C lCgiisI" d tal sipas Kushtctutes s KosovcS?
shtt ai lc iSlacion q pOr ndryshimin apo shfuqizi D e te Cilit kcrkobet dyflshi i shumices
s Badinte t
65 Cf lettiSlacionl tal?
Ligiet tO Cilat ndryshoin ku le e kOmunave9 theIIleloin e Shuain komuna9 1igiet p r
perdc rIIIun e giub gii p r 2giedhiet iOkal ligil pCr arsimin,I i p r perdodmin e
dmbdeve.oeJiSIaCiCDIli tal p ben esh ml t mbroimr DO tOrelegiislaCiOnin e Kosov o.
66 N te pa pes pE gaiva t Prcsidcntitt RTubl s se Kosov slpas Kushtctutes?
ishtt shef i shteit9 sLpa Jedhiet pOr Kuvendin e Kosovls, nshkruan lllarrevesbje
ndombetare9 propo20 3mendalnente p r kushtetuth, mund t referoi Shle
kushtetu OG ykat Kushtetnest udhOheq poltittn e jashtmt em on dhe shkarkon
kryeta n e GiykatOS SupreIIle, emCron dhe shkarkon tteprokllrorin e Kosov s,em ron
lweLHn e Komisicllli te Zgiedbjeve.
67 NumerO t paktcn pes prcrogatva t k emms tt Republlkes se Kosoves sipas Kushtetut ?

Pttfaq on dhe ndblheq qeverinO,pesOn k bi n e sigu sO s Kos41vOS,emeron drtttOrin e

pttgiithShelll pOlicist sO bashku me presidenln emeron dreitorin,zl lld dreitorin dhe
inspektoHn e pen lthsh m tt AgienciSC Kclsovare t lnteligiellCOS
68 Cil organ mm dhc shkarkon arct e GJyka s Supremc slpas Kushtctutcs se Kosclv S?
Anetaret e ciykat Suprellne i cllleron dhe i shkarkon Preside 6 i Republikts llle
propozi ne hillit Cjyq or tt Kosov
69 Cib organ cmerKlll anetar t e qykat Kushtctucsc t Kosoves dpas Kushtet t s?
Presidend elnrlln anetarct e CjykatCs Kushtetuese me propllzlm tO Kuvendit t KostlvOS
70 Cib organ shrkon anetaret e GJykates Kushtcmese t Kosovs sIPas Kushtcmtcs?
Anetaret e Gjyka s Kusbtemese i shkarkon presideni me prop zimin e 2/3 t giyqtar"e tO
Cjykatts Kushtetuese.
71 Ci[organ emeron dhc shkarkon avokatin c popullit slpas kushte J KosovcS?
Avobin e popullit e elntron Kuvendi i Kosowts me nj mandat pes vittar pa te dreit
rizgledbj e Avoka6n e popullit e shkarkon Kuvendii Kosov s me kerkes n e mO shum se
l 3 e deputet ve,nd rsa vendos me shulnic n e 2 3 e t Jith deputetive.

72 Cili organ emeron dhc shkarkon Prokurom c pcr 1 shcm te Kosov s sIPaS Kushtctut s?
Kveprokurori i slntetit elll ohet dhe shkarkohet llga Presidellti l Republikes nne prOpo m t
k shillit t prokuroHsC s Ko6ov .

Cilatjan detyrat e GJykates Kllshtctuese?

Interpredmi l Kushtetut s,9 shlen e p rputhshm s s ligieVe,dekreteve t presidenit e t
kryeministrit dhe"rregulloreve te qeverise me kushtetu3 n.
74 A Lt GJykata kushtetucsc Ex O cio n vep m?
Gjykata Kushtetuese vendos vetem p r rastet e ngritura para giykat n monyr littOre

nga pala c autorizuar.Aio nuk het nt veprim ex o cio''sipas de r S Zyrtare.

75 Cilat pal dhc organc shtcterore mund ta ve n vcpnm GJykatcn Kushtetllese t Kosov s?

www.e-Libraria.com
 GjykatEn Kushtetuese mund ta vejnE nE veprim Kuvendi, Presidenti, Qeveria, Avokati i
popu[it, Gjykatrt, komutrat dhe individ6t - qyteterEt e r6ndomt6.
76. NE rast t konflildit tC ligit dhe tE drejtth nderkombEtare, kushtetuta pirparesi i jep?
TE drejtEs ndErkombtare.
77. NE rast tE kolizionit tg Kushtetuts sE KosovEs dhe Planit te Ahdsarit, Kushtetuta perpaftsi i jep?
Kushtetuta i jep p6rpar&i Planit tE Ahtisarit
78. Si dhe cili oryan bEn shkar*imin e Presidentit tE Republftes s6 Kosovs sipas Kushretutes?
Shkarkimin e presldentit e bEnE Kuvendi i KosovB, prmedure mund6 tG lilloj me 1/3 e
deputetve ndErsa pEr shkarkim duhet tE votojn6 mbi 2i3 e tE gjith deputet6ve. Presidenti
mundE tE shkarkohet edhe nE kdto raste: nE rast tE d6nimit pEr kryerjen e veprs sE rEndE
penalg semundjs sE rGndE eti. procedura 6shtE ajo e cekur mE lart6.
79. Kualifikimet pdr zgledhjen e Presidentit te RpublikEs s Kosovs sipas KushtetutCs?
PEr president tE KosovEs mundE tE aplikoi gdo qytetar i Kosov6s qE e ka arritur mosh6n 35
vj(are.
80. A k&kohet pElqimi i kuvendit pEr ndrrimin e ministrave nga ana e kryeministrit sipas Kushtehxtas
sE KosovEs?
Nuk krkohet ptqimi i Kuvendit kryemlnistri mund ti ndErroi ministrat pr pElqimin e
Kuvendit tE KmoYEs.
81. Si duket piiberja fillestare e Gjykates Kushtetuese tE Kosoves?
. PErbEhet prei nEnt6 anEtar6sh; krtEr ngr populli stumici tre nd6rkomb6tar dhe dy nga
konunitetet prkicE tE KosovEs.
82. NC cilat situata mlmd te bdhet shkarkimi i Qyqtareve tE Gjykates Kushtetuese td Kosovtls?
MundE tE shkarkohen pEr shkak tE kryerjes sE krimeve tE r6nda dhe mospErlilljeve tE rEnda
tE detyrEs.
83- Si bhet amandamentimi i Kushtetues sC Kosoves?
Qevcria, presidenti os % e deputctEye mundE tE propozoi amandamentimin e kushtetut6s.
Qdo amandamentim kErkon 2/3 e tE &iithE deputet6ve tE I(uvendit tE KosovEs si dhe 2/3 e
deputetEve me vende tE rezervuera.
84. Sa antar i ka Cjykata Kushtetuese e Kosoves?
Gjylota Kushtetuese e KosovEs i ka nEnt6 anEtarE. Ata duhet tE jenE jurist tE shquar me njE
p6rvojE pune tE pakt6n dhjetE vjeqare.
85. Si bha caktimi i glyqtardve ndiirkombEtar nE Gjykat6n Kushtetuese?
Gjyqtar6t nd6rkombEtar i cakton PErfaqEsuesi Civil Nd6rkombEtar nd konsultim mc
Kryetarin e GjyketEs Evropiane p6r tE Dreitat e Njeriut,
86. PEr 9far6 mandati zgiedhen andtarEt e Kuvendit tE Koaov6s sipas Kushtetules se Kosoves?
Deputett e Kuvendit tE Kosov6s zgiidhen pEr njc mandat kat6r vjegar duke filluar nga
seanca konstituive, qE mbahet rn6 sE largu 30 dit6 nga dit e shpalljeve zyrt*e tE rezultatit tE
zgiedhjeve,
87. Kush e cakton komandantin e Forcave td Sigurisd sE Kosovds?
E cakton Presidenti me propozimin e QeverisE.
88. Cilatjan6 funksionet e Keshillit t6 Sigurisd s6 Kosovds?
PErgatitjen e strstegiis6 pEr mbrojtjen e Republik6s sE KosovB si dhe ka rol kdshillues nE td
giitha cEshtjet qE kand tE b6jnE me sigurin e RepublikEs si Kosov6s.
89. Pdrmend tri gEshtje kontroverse nc Kushtetutdn e Kosovs?
Si gEshtje kontroverse mundE tE prmendim supermacionin e Planit te Ahtisrrit kundrejt
Kushtetut6s, Pastaj asnj6 iDstitucion i Kosovs nuk ka juridiksion ta rishikoi, ta paksoi ose
nd ndonjd mdnyr ta kufizoi mandatin dhe kompetencat e PCN, dhe e treta zotsia juridike
qE ka PCN dhe aktor6t e tjerE nd6rkombdtar tE mandat r siprs Planit tE Ahtisarit
90, Kush zivendtison Presidentin e RepublikEs se Kosovds nE rast tE mungesd.s se p6rkohshme lC tij?
N rast tE ndonj situate t ndryshme tE mungesEs s presidentit, at6 e zavendEson Kryetari i
Kuvendit ti Kosov6s.

www.e-Libraria.com
 " y"fi
*T*;:r,:T"rH"l[TH:1il:1", oE q""".i -" dy ministrq niEri duhet tE jet i
nacionalitetit serb nd6rsa tletri duhet tG jetE nga ndonjE pakicE tjetr nacionale, nEse qeveria
i ka mbi dymbEdhjetE minisfi atEherE edhe ministi i tretE duhet tE jet6 nga radhit e
urinoriteteve.
92. Mocioni i votEbsimit sipas kushtetut6s sC KosovEs?
Mocioni i votEbesimit mundE tE ngrit6t nga 1[l e tE giithE deputetEve tE Kuvendit.
Yot6besimin mund ta kErkoi edhe kryeminiski,

93. Cili organ b6n shpalljen e jashtEzakonshme sipas Kushtetutds s6 Kosovtis?

GjendJen e jashGzakonshme e shpall Presidenti nE konsultim me kryeministrin.
94. Cili thhtE autoiiteti civil i aviacionit ne kuptim tE Kushtetutes sE Kosovis?
Autoriteti civil i aviacionit &htE organ shtetEror i cili rrcgullor veprimtarin6 e aviacionit
civil nE RepublikEn e Kosov6s si dhe ofron shErbime tE travigacionit ajrorE.
95. Cili organ emEron drejtorin e pilrgiithshm tE poligigp sE Kosovs?
E emEron kryeministri me rekomandim tE qeverisE dhe nE pajtit4 me ligiin.
96. Cili tishte fimksioni i Keshillit Gjyqcsor ld KosovEs?
TE siguroi pavarEsin6 dhe paanEsin6 e sistemit giyqEsor. Siguron qE giykatat tE jenE tE
pevarura, profesionele dhe tE paanshme si dhe tE pasqyrojnE natyrEn shumetnike tE
- .Republik6s sE Kosov6s. fshtb pirgjegjEsg pEr46rpjlimin elregullor-e,yqpEr.gDkat.,t,. .- *
hartimin dhe mbik6qyrjen e buxhetit.
97. Si bEhet zgiedhja e anetareve te kibhillit giyqEsor?
AnEtarEt e KEshillit giyqEsor zgjidhen p6r njE mandat pesE vieqar. PesE antarE duhot tE
zgjidhcn nga ana e giyq6sorit, ndErsa katEr deputet i zgiedhin deputetEt e Kuvendit tE
Kosovs tE cilGti kanE vendet e rezervuara, TE paktEn dy nga anGtarEt duhet tE.jene
giyqtarE ndErsa nj6 duhet tE jetE anEtar i odEs sE avokatEve. Dy anEtar i zgiedhin deputetEt e

1 98 KurkabyT tt hqi nhtemtacK ov s?

Kushtetuta e KosovEs ka hlrrE nE fuqi me 15 qershor 2008
99. Cili shte tunksioni i avokatit t popullit?
MbikEqyr6 dhe mbron liritd dhe tE drejtat e individEve nga Yeprimet ose mosveprimet e
paligishme dhe tE parregullta t6 eritoriteteve publike. Si rol tjetr me Prioritet 6shtE
sensibilizimi i autoriteteve dhe institucioueve pEr shkeljen e lirive dhe tG drejtaye tE njeriut.
Avokati i popullit pEr gdo vit pergatit buletin - raPort Yietor pEr shkalln e shkeljes sE tE
drejtave dhe lirive td njeriut qofshin ato individuale apo kolektive.

www.e-Libraria.com
 /
l: 1 i=:

anO bll bre_,2hn im

2.:Burunet fomal j htetrOre

3 3trimct fOIJ ale t p era _
`Ato si9rO ne sibouin jundike"
dhe barazlneju dlke qytetaravc

86.. C'Eshi Kushretuta

Kushletuta eshte akti mE i lartE juridiko-p-olitili i nje shteti
'3?.'S'pieso
disa-4,it rii ie. Kushtitiiies?
Kushterura (e shli:uara dhe te pashkirars)( t kodifikuara
ngurta dhe elaslike)

8& C'iant.kushtetui`t e dhuruaFa?C'ian 3ktet kushietuese dhe i CleshtD

kushtetuta e popunit?
l Akti i lnshern i shcit ta shtcti c i imponohet popunit par]ammil

P e,d ke n dhcpanimenl16
2 Kompromil ndenn et thent r shtet 11 ik i
Lsc,=
S Aktet ku shprehct ul e i popun :
89C'asht lig ?
ALii,i pergiitlishEnl juridik qe pErmban nbrmd tii per&iithshme juri.like td shkruar qe
organet me tE larta shteGrore me procedure tI yegantE ligdhEncse
..r,rxjerriD
90_C'lsht kodrkodiittmi ?

apo mC shumd te afert kode

-- /:fl':---i' l: '

u
'konkrcte(Buxheti) k p6rnlc futit tijuridil
, o [ he vet
i.:=: I
~ ~~ T~~~F 1=`~
1 OsI: dbiet gii? :

l l

Akt i p rgithsh m,nga

'2 p IInba ja li por nga nd kupiimin formaljo(qCvCna shcf i
shtet

E nxjenin sekretariatel ndryshme brenda urdheror ?er zbdtimin e njE akti

l
idl=

www.e-Libraria.com
II= = : .


www.e-Libraria.com


:: :11 .111 11 .

11

`(I

www.e-Libraria.com


.f :i :` F tt

=

,F 1

fl=
1 ' '1

a
b

ZbrastEsir juridrkd fillisrare

Zbrastsirjurid ike rE me vonshmc
Zakoner
Praktika giyqsore
Shkencajuridike

:~ 11

t aktil i

i':

it.4
www.e-Libraria.com
{

,

11 1'

www.e-Libraria.com
 I

ig : ( if LE111 ::Dt Itt
:

disp..irat
dhe detv..irnet

LENDA E FILLEVE TE SE DttJ LS

-m:
B.aponi iikcncii tjcra juriOiie tlnt: i ngu-shrE s:cse bazoh:t n: te dh=nat ngz si:-keical
"jo

nea aspekti hisrori, gozira er-i

lidhu,me shiet reale dhe r, 13t

rn= dukurita oozin.:.

, ( II
_

www.e-Libraria.com





=
: _ =

.
2. So. . tn ieii poptt!lor dhe i:crnbCtarl.

P :
71: A/ac r
` `

``

www.e-Libraria.com

n! njr i?nitor l.a caknrar, aadaj liuD'.oh:t sc :dhc shieii eL:iston ni

teriiror tE ca]$uar.

n the esine c tokes duke

ersoni fizik fitoo shistasing

1 2 vijEs sE giakui ( ius

l:ato jana:

R.eoublik:s se Maqedonisi liu p,r aisy: politike ende Esilt:

APATRDi,nd rsa pCrsoa:n13d) e,

I i
www.e-Libraria.com

) t FILI ET IS
I
.:rii. 1a.:11:.1-,i-, c ici ia liuiii'r,ri. enJ:j l':i t'r ;ca:izurr il" sn.riin\iit 3lil-'r'c'
p'rdor'
c uzta. Shl:aacet par tJ arrir,lr deii,njcija e sa vEnetcs !:'lrkojni riug!, mEnyra dire mjere
-

,Er,-.roCojrrE mE sd miri ket proces- I"'!cioda Pareqei igrdsinE e veprimeve menciore dhe
: orccesin e njoh.;es :.' ldnciss sE callt"rei'
i'e -rro<iot .1,..1ot';es shkenior; dhl rnetodat teiiniire( prattlt:e). Pdrdorini i chejte dha
i

nretodas sj.ii ;e:ultaiet e dEsiiiiiaia n,jaisa kuEiohei !'ardoiimi i gebuai i riietods shri3

Liirn:t v.,,aiuara, l'teto,.iai dali.g.!3i nga .'taia iJzira \ziEsisht Dga r,jata Ueira "';r:sisht r3e

e.qeiiini qe cit'shirohet te arri*i sioas ksaj eks istoj nd rnctodat c pErgj ithshme dht rE


te giilha
e prziiihshme dcri vone 6shtE konsid"i.lai univezzle rihe Eshtd iplikuar ne
t. oevaiEsisht nga fa-hi se aio ajana n? 'rore aPo shoqgrore
e'vecinte jan; n:ii:6: I:oi:.i:re[e Pii nje shkenc8 ti cak.ua-i. SlLkencat juridike ilane
: vet. aoia-i :dhe kanE ndErruar metoda iE veganta t2 ciiat i pergiigjen naryres sE ryre'
retoda jane:
,uk i odc j t iC i k e d cg mc i i kz' d he nor nia ti te
A leioda scciolc91il:e

:!t3:ii.! rikci i:: | !:i!ke) ii;c;otn*ti;'e

1 4i d
:]
r thpSI M
dk s

11 1:
L : ]:1 a . :i

1,al
Ili :: ilLi: ][j


P stellnjur Caltoll rendln dhe lk

~aktevc JuridikC duke u brt711ar

www.e-Libraria.com
: tr

=

SHTEIII DIIE SE D

_4

iO imlttC Shte [ka nllu e ndshimet brenda shoq Is Me shJmin e fO s

piodhuese dhe shfaqien e tepricEs kijohen dallimc! nd mcs tjerash shoqEriaadahet nE klasa.
Iill6n cirganizimi i ri i shoqdrisE e me katE cdhe liodja e shtetii. Ne kta ko\E kijoher edhe
nehlra c. vegante e prodhirniL Pasiqe procesi'i prodhimit EshtE fakoi l(ryescirE p6r afirmim in e
'nj-!rE;{c; gEzon inbrdjtje nga shteti. Per ta arritui ketd mbrojtje shreri she;behet rne rretullar ta
. cilat ltijon veq ose sanksionon regullat t cilat i l:a krij0ar dikush tjetEr- SbunrautorE shtgtin c

konsiderojnE instrum,gnt te plotasiinit t5 nevojavc dhc kErkesave te shoqris. Si i rille shrc.ti

intcresohet per nderliiiiin sbendeisinE, dhc shumE vcprim.tari '.jcra te karakre!-it shoqEror-

Shteti qendron mbi klasaq shtE mE lart se shtresat.shoqEroie, eshta rrup kooidiaucs i ciii vepron

nE intercs te te giithEve.
N,lund td themi se shteri eshtd:
l. OrganizatE shoqErore me organizi.m m6 t lartd.
2, OrganizztE scecifike e.shoqrise sepsc ka forcen me ta organizuar brenda tcrritorit te ver,
dhe Eshte e rregulluar se kur l,jo iorce duher te yihet ie levizje d.m:rh. este fdice e .
I .kcn:ol}uar.
Ill 11 dattbnlTyS oM lrOcesIL I c
, 4: Or ni C CJa perVeq Cle ntcvc tc dhunas dhe kontrOll ishavcjctcsOrc,ushtron
i r : he sll rbirnc Pobllk e n intcts t m
t

, 1 h

ELE IEttT E SHTETI

dchen3 dcTe c
1:

k
,
' ' F"
0
ZJS
r
'7
k :03o mentc iana t varura p j ttera jetres dhe vetem nuk mund tc inksiono ne.

I: :L l i :
fttlttPfttT
1

[ '

: =

www.e-Libraria.com


=
 t
='

c nxjcr ndonji ergan i,trr-ar

.ihe rrLrtJr:E: v:,v! atu
rrionikr',u i ndnsh'.rihei
lile ,nona:iJ l:u;hterule'
asaj r-u-
iciarkh porlai-.zriar- Pushieti kufizohet nga anc q parlamcntit si orsao i ci.ii 311sf1o1 i '
. ,"rt,",i" 3."ran dshtd vi:lE-pariamenii aoo pailarnenit se bashj<u me monarkrli'.Minisrr=i
-lrlron .on".t, por i shkarion parlamsnti. NEse ministri nuk pajtohei me .lf<injd aki *
^on-r"-"
EshtE se Pushleti
', at-her ky akt nuk murld te mer.. fuqinE Iigjore. KaraliteristikE e kg-saj rno.nrkia
, e.i,ei b.alaocuar nE trelnddshin -monarkrl-kEsh illi i mioistrave( qeveria) -dhe iarllr,renii'

Parlamctti ush"o ptthtetin li dhenes dhe kOntrd n Pdll k n c 9CVeisc_
,==

AEP6 C ~

V


as
SS ," ar?

f7,:
A
111::
= n sovrai Sh ,dettuar
i i shteit osh
,Piaitt ptrsoF c SepSi n 3'::: `."

:lh i peig"geli,e
'S
iil:;il.*'"i;;;;i;t;*;;1ile

. ,ij -e lrveries
'usti.'
e sE rtionje vepre
lenale_sh shtCtit mund teje organ i vc Fl dhe kole ial
n 2- TRtrrA E REGfrtuIrr PILITIE
Trajta c sun,1l'nit politik cr-rcohet siPas zsaj se kush 6shtE bartes i sovranitetit
',. shteteror Sipas xetij kjiteri ekzistojnEdl/ rrajta tE organizimit shteidror:
I-'Demol:raci
' 2. A-utokracia

DEMoKILiCA

pardrl dhC e te hOn

no dCmokraC a e dre

I=: :ELi,

ac ` lSh O iOm u Pushtd

ron n Ite shu,)iCes,KO
i
b :
0

1 i ::1
::111tillsuPrselatl,Siri i
f pushte iP : `

`utt IFCl

l Kr irni i vu nctit POlhik t popu it

2 Rcalizimi i vu nctit politik

paraqct cI rLenln C brendshen Eshtl c mcit cscnci ldi,,aLqCt
vuHncln poli k i clli ra n sh t ettiVa te dab,ar2 1idhur m q sh tqC SOrC t i
"
poputlit, Pa vullnetin pclitik nuk muod Ia ketE 3s
popr-rtlit, as demokjaci mirfilli.
demokaci tE mrrirlli.
ii..tl.irn, ; vulireiit politik eshtd elemenii ijashtc dhe Pereqei lidhrntriie.e oopulli:ne
organiz,atan shtetarore. Sa u pErkct lirive dhe te{irejiav" iE c;l3t kofts;derohen si c.llere
i'
iai-t;iimtt re vulinetit polilik mund re th3mi.se ekziitojne: t, Lirita 'trh' Ie 'jre.itai Persoir4le' ?' '
LiiirJ dhe ie drejtata polirike, 3, Ta drejtat sociale :konotrrike, 4. Lii:l' dh3 lE drei'-ai ii':ra
l:ushteiuese,5. Li.ite cihe te drejt3( e oakrca\'3

tt
www.e-Libraria.com
11

yrz r F srfrfrrr

Q<io shtct 1 e veta r cilat ibjnd td dalloher prej shierii ijeter. Disa shtetejacd rnonarki,
disa republik ,clisJanl shtete ta certralizuari 9 disa t5 dccenrralizua;a, disajaa6 slrtete lE rhj.shia
disa tO perb ra etJ
Z` '`

rfr
l`t3
`
ta e sundin it
2 traJta e re imit pOlirk
3 c rreg limit shte ror
4 tralata e pushtctit shtet ror
MC Shtete Jane marre qysh hcret Platomi dhe ArisiotCli Keta k
sish:jane marr me dy

q shjc:mem nce o Or_ganizinittc pushteit shtetlror dhc mc m

`
h
frrt Organlzmit tc pushtedt shteterOr
K shtu kerni:

o Sundimln eli sh ln te individit MOnarkin
O Sundmin q dhunsharn taindividit_Tiranine 1
o Sundirnh e r Arist9kracill l i =
O Sulhhedhu h
sh m t paklc
p
s

.
_oi
1
i: :O Sun h eli S mos S,D` 1 ,

O Sundimln e di m te shumices_ohiokrach
l R r/1S ,ri

Tr.Jta c sunlim cak,OhCt SIP
S nurlrit i persOnave le alct ushtroJne pushtetin mt i01art

:ll i : T:l 1:
11

=1: shuma per,Ona_
ne tte republitn Oshtc f rlr . _
h ett e ushtrOn gata t jet s,frd rs nO republi
ar ne rnandat_Shen i tct dh rapO

t
shbuan lr a, veshJe, shte kOrllandanci ttrcavc c

uridike te mOnirkut Ne baz te esaJ iC kCn idy

narkirle e kutlaar
arku shte i vetmi bai i Pushtetlt shtctaror
a brenda nga jasht

l
i 1:11lrill:lili!III::fillilllil il:II[:I:l ::1:

www.e-Libraria.com




0

. monar a
tt republik) d rsa jcrat ngs

l 1 ri
1 1 111:
:1
'
11
ndryshime ma te,shpejra dheFitte mEdha.- Ketu nje dukuri ,.i i._._.

:p:[
] :
=

e. Kur kemi ndryShimc revohldiijnara nd 5hiet dbe tE drejte kimi 1 ,

=
1:1
i :

.*-i.t. .: ' - r. : r--- : -':-iY^,.r., '-.:rr.:-.:r-.,r/-.."-.;:,...--'1.---:'::. --' - -

ndJrsa ae.po!itike revblu.ion3re SshtE nddrrimi i qlverisesva ne pulhtlt;n shEiaroi',
lli 7-ri5d.,
: !(Q shgereror e merr'dhe e u:htron shtresa e-ie politike-ndr-yihiili revolucionai mund tc

::ni 11
itl
oj5h-5m.l- revolucicn i ushiru:r me rihunE d.m-th konfliki i 3riEarosur midis b3desve.
dhe 2

ul b3desve

]
k
ICdJ kt
rkt nii
l :_:
ii bttsl,
bttsl, LI 1
: m pcrshlm,11
Pcrshlm,11 cil11
cil11 : ,hkd' 110 n OFtaliiZatcn
0[: OFtaliiZatcn dcila cicila r

111
. ie m c Pushi iin sl etro Od k ri luhct K IDEttCVOLUCIONt f

11
11 i til
i 11 11
=

www.e-Libraria.com
. := , 1
'


ORCANIZATA
allD

::,1
rs/1
le,h
,li , r :
rorl.
ttC
g cr
zg frgPcr/Si
g ora S rf

r syI

77
Si

R `4
b 91
[: :
I
`
=SI
"4 Mea,arat sh
`
7
Cr
-shteti
`~
ror

`

ig ndryihm;
Crfer

t

l tti e I :` `` `

e'zet iurin
-oEllirnin ushtruir
e dr:t<e Veprimtari pi:nne5 nrn6ionivc peikaiSse.

1ljan ata q lntthd ti k l k,tO fu 1 ne ttdaJ tterazi gttpohen n P r nJ si
OrSaiativc t cilat lSh %nc puShtet sh terOr

l u F,:1

, " u. bllC101-

PcrsOr i
=
2 c vcp10h n b 2 te lutOrizJmcve,pra ne baze t kOmp tenC,s ushtrpp
p h^_ I n
. 1 :
emErr
dhe pEr_1:^_^_:
llogari te=_L
shtetir-
^
:

0=` V
101
` : :,
)
2 0 2net e llrti s1ltetp e_J Ch nje rDenyiE organe ndihmgse te orzanit
1
ose .
qrgancvc ma ta la 2 SICt :6re
6 2nCt e aa shtet rOr j


arum preJ ancYetelia tsh
hrahc s k shtet,t ccntrah e Ndersa n shtcLt d="r rliZutta ulc
13
0 maF11,1 lavarosit_

4

: ,. _ ,pq ndrlrl__
i:ili i:L i
101
"ld at rFiCne c c atvendos
1:tl l lj
d I FSO z i

ialejan, o OFg q vCndi"Ct i rnarrln na

5iJle l.

nC t

www.e-Libraria.com
 7
,/
`

Pasi qf irjer6zii
nd shoqEri nuk rr.uad ti si!len sioas reeullave nytyrcre ( rreeullave td pashi:uara)
shdoeria verE n;:irkrijimin e ireeullavejuririike iioas it cilave njeiazii duher'l'a: sillin ne ihoqEri
Ktro rregulla guhen NORIVLA <ihe rregulljbn jetEn ne shoqdri. Noroiar i k'ohen ndc/shajfl
slpl'e edhe veie.ieta dhs sjeliiet e njerzve irirlshojne. l..tornat shdqlicrc, ndryaha nge ligi.r
rirl,rore nb ve'Le bzitin eChe san!:siooet ta aiiat Shprehen me .astiD e shieljes s6 noirnare <ihe i:i :l

n ny i dctDI
d
Cr q rcsPchttn nonna

matju dike
dhc l:5 i n
Orc daliOhen nga
ra jetra
l- ne aspekin e krljimil
?. nE aspektin e iuqise sc i.zre vlpruese
3 n aspckin e b
s nd te d s veproJ

! IO17rl J Fegutt c si Ijes ka d h th impe atite sLpse cak-0 n se qk,d h

dhc Ot
nuf, duhei bErE-

0 rF OR 4

Nornat
,V ca
n<iahen nidv

"
c 'No.maleknitie- rreeu)iojnE sjelljcn e njeriut ndaj naq.res. Kato rlor-rna nuk l.-ane
:anksione.
sanksione.,4to
sanksrone. ,a,to -fijeshle
,4to -dUeshle
ihjeshtd paraqesiri
paraqesid udhezim! se si duhet tj veorohei ne- situata te caktL.aia.
paraqesin udhEzim!
P-sh. uilhdzjrne tekniks ;E ni;riiintari osr mjeke-si, ku it t utl" e ir?q para.let rrezih. pir_

t
: l
i
jtOs i lhittr oJI ct m salkSiOnct nc=aiiVe

m h m
pa6 anttuar dhe su eha C catmara thoq "
]lfil
sc s

l S:D3S, rm b 11cs se nOrns,mitt qkoFCI: nn6TL?l i

`rgil::]:
ctunon? . _

www.e-Libraria.com



Mornli

i RAPORTll sIITETrFDIIE SE DREJr S NE DUk TE TttRA sHoQ

RORE

ndihmuar tth,illimin c
c prodhirnit.

www.e-Libraria.com
 /






r'-7

1._

Demokrac: 0 rra sllese

vott, shO Cim: S ,

,.,oioh.n inciividualishi roo nE lilta d n'tli Yota i iger ' '

;pl nJa liste ta l:ardrc:tii'e

' '

www.e-Libraria.com
: ,;
 n su lista :on 2 3 evotaVe nton 2/3
vd&; irtbn tt giirtii vendet, dhe prfaoEsi.'ni cioporcir:ral ku
vendeve nc paJame

4CH
r

:

Ii





Htt i demkrac mJCku
:

:
[t 1:llm :
`ush

l:
: :
ka l dhur nc pushtet n n ta kt:nd rl

c nJere e

IW[ ttt
e asnJJ di poite
6 Ek tO edbe autokracia ku sundon shtres e p2Sur

5 rRz ,E FCttLZ FrSfrrL r

"

4
BfFF

: i[
lilil I : ]=


in

rd/
P 0
.

2 : CCrera
`
a
=
`OrarF
er``
4`



e

1.

111~ i

www.e-Libraria.com
:r '
 /
1 1'1.
_
= === :

- i
-.,. ..: [g-crltrgljfJb kuptoj mE raportin ndEnnjet org. qendrorL dhe joqeodrore ku
'. -.'-t.;-,^--^^.--
tErE pushreri u
;--A.^.-

:: .lv{e Cecenieli=im kuptojmi raportin oE rnes o;ganve qendrcre Che j oqendrore.h,r l:ehet ndarja e
- 'punEve
1. puneve dhe organct j oqcndrorc gozOJnl
dhc organetjoqendrore gezojnd njgu iOmL Tc
autcnomi. JstOmildccen
Tc sistemi i decentralizimit
l 1 1 6rgart
organei

Kemi slJ.-alle tE ndryshme tE decentilizimit:

-' :' 'ci Perveq
.. d P eqo[ganeveJoqenrO
organeve j oqenroi'i to
td cilai
cilat !:ane
kane aut
a o 161r,veprOJnl
lhCl

n qCntte ma n
i :] T:: : 1: cri Ta nT ''
. r. .- o .
@lganp t j6qenrore kryejoE te giitha punEt lidhur me oushrstin shletdroF.

ga
, f


)ist a
i t,l'
:

,., `
L Dlccntrilizira t".ritori"t- ku oiganet joqendrore kryej od rE giirha Dunr n
' l--ii^-i-
terriiorin e cahuar.
- -.ta".'


Orga 2atat,anaarci c cLlvc jane t l hur me y,,0 t'p r , k
:


lngo dlsot

l : k
mtnyrO Plmdaluetc dmtl
ron rcndih n
=TA

n


U
IfLi II 1 7:
l ) edt,f SOrC

'q

www.e-Libraria.com

=
.111l
:
T ~~


=

ra

1: :
Eg ra`
i:

lin) n l
prOt kt lin)On
vihet nao "ontbretlen" (prOt l
CT

eshta i dobet dhC Ska t

F
:.=
:1
i
,1 : 1 it[1:

=^
]


i"fl

sOt n
i[UttlE
, 01,
Rctght 1

hi
OttanL,ics Kombttl"44
7/^_ _ an

rane

1
_ t ., r A

i ,
ushtatak Nesl e studiOJ=
1
lilitIEl 51

I ate kOll huki,htC

=
sh iuk htc cckur ma lart s Pse KOsoVa n
:1
1
r
ir: O
nl R`
i nd
9h P
ldm s nPrtth
lTsttW itti: 91
lgittCi

i
: lilil
ri 1: : i:
dmth 1
qeverisje e
pirkbhshmeI
kuu graduJ ht
gradualislit kO,P,'nttt '
kompetlnc4t. ,-
"-.i "irno" #rkohshem,
Prt :

_

,1

1 1 :



l
: 1
p. Onal :
1 _ .:. ,

' Sh unioni is dis ,
luk, ltOJne,m epo i kanL isia HU kJuaren J I_

1 ::elJ
.Daaiirrirks etj. =
uatl;.?r.#i*ini sundimin monarkik dhe monarkun si shef tE shtctit

=

loijohct
i cili
tarsi te shteteve anEiare ku boLn :
.Unioni-t.ea'-,o.itT:;?'
i
nje subjekt me jeshtme komunikon si vetgm-

::Iri 1 ll
lN t : :: ::i 1
lonin Pc


1: lil i q shjet tlCra

:
pl[
1l iFl t= i : :[ :rt ,p scdli sh su"ctt n,v

www.e-Libraria.com
 0

0
0
0

: lrakll k per
Franccn ky sistam Osht lonccntruaf m teper l iOtimin c 10sh jt
111 sA111 shi ii por n vc bart cdhe clernent parlalTcntarizmit sil S j SiSitmi

4131
www.e-Libraria.com


:: : [=

i, _

, :

=I

=

lre Ai paraqet nle siStcmharmolik

::] llil:ill::11::: ; r

1 11 J :::.

www.e-Libraria.com


'f.,.. : . .

...-i.l; | ./, r. :'---j

cilivc u aCreschen,ldto norma nuk kan asoak tiri na sjellje Por duhet iE sillcn ckzakr ne bazd tE . ia1i i

'kEryre
nor,-ilave. " DEi.imi n. burg nu| rnund rsjetg rEpakse 25 ditecasruEtePa-r s.2ovjei".
DLipoiicionet disjrnll;ra'- jagu. me shume mundsi te sjelljes..4,to'ndaliir nE dispozicigng ,- i
allCrnatlve dhe dISPOalC100C d`p 2/c lil::ii::I:::11111i
ZiC
ttr" `q"t
Ve u iPen
hu
R li:T[
`

:
::111::::i

i
1

C

[


iii""iir"i",
:

:. ;
:
i
tE caktuara- ka.nE subjehe dhe sjeilje strikre te cilatnukduehti, .'-str,'
^" "ocionc
!' Persnonit ta'Lilit i Eshid bequr liria, duehttd dErgohetbmda 48 oreve Pal-e giyqtarit. ).-,'r' '
'lilotdiohen:'
ici[i.venriospErparaburgimioo5elirimiiletij,,.
Dispoazitionet me nocione.ti pacaA'tuat- jand tE ashtuqu3jturat standartc j.rriC ite. Fsh me rastir, . -"*:..
e shku-rorEzimit duhet te Percakrohet paiuria e prbashJ<t e bashkshortave. Kjo i hgel g1ykaiisir. , -iaj,a:,
qE me allin gy-qEsor tE pe.cakoj sc qka oaraqet pasuri te parbashkat. Cli eshle konnibuti iiecilit. i,j '.
c' nitjcn e pasuris etj
,. . .... - - .-...-,--.' . i ..r'.

l s
ti
,cL OF uir 1,2 : tttT
hv diltth iVe:
td t
p
dhe 1
aviOrttandh J i 71=
t Tll '

ILttekt esillhl s ne F l kOnttetr e l hl odl,' e

Tldu
d baziar ne: dispoziten m;-te lar,tjuridike, suazat e kcmpetencEs vet. Pushtcti ushtiihet nE.
-
_ . .

' 'lf:;"
!nteres t i ' : :::=. '

www.e-Libraria.com
 ezd c sahskio il - k ttttdirva-

,:
. .:.
Sanksioni
Sonksioni
'
:...."
;.
:.r-.' -" r " '

Sairksioni si pjc|;e e e norm:s:6rtotai ri:tam nEseirtoresohet liGhii d-l* ;-Eae EEiiioo shkclja i

1

l
4illttl
il
:
:'ablmb Per Oho b" NddrSa sol ol

11lTl[ 1
l: : 1
: : ]
dCm r CS: e g
:r rr.11 P T T
:sucsc_ :

VO t SO reJtes KltOjanei l

ktC ,OncSOr l
C te arakterlt admin traJv

1 i JI
'(

ke anulhii tn
:, R :dhejundik)_jane

dhe rettzihil ak tjuidik.

Sattionet o

I[11 i
,rr lhehietj ddike)

P q letar {qc kane pa urlte patuidshme duh t t

kon
konkac psh- rlAeroni
`'Attoni ka
kapasuriie pa nds:Lnle,ai duhetta pagu c

Itt l

::ittL km nd di ha n e nuk

www.e-Libraria.com
 Z

e qcrase,
al ka vetam
edhc t d ia

TII _

e qvre e kuroro2ojoE nxjerrjell e aL1dv. na'

J '

11:

41=

2:

ta hudhe ank.senl, ti rehrzoj.

t'.'

,
4
)

www.e-Libraria.com
 B'.JRI}.IET E Sii DRICJTiS
iI-rnri

f
11[
1
il

[ : _:


:

nttC S eyc esLto e p rcaktuar mC kus, ,PrOp hcr e ba q,VCia J

- rregrll6n vetEn njd rast k6nl3ct. Klijohen pEr ars14e se njE rasi duhei trajtuar si

hi I02kt tecma
ll p r ga fuqlaiane me to leta sc h L Aro i nxJerFtn Organet
czukutive. . .

oor"u por rn5tE ullia se normat

orga-r|et e larto poiitike ekz- PEmban
ngaq eHa volc"hOllLnta Pariamc ti_Nd detOtH 8t nle
ratlrlkimit(,
"etittit)
organet e adrninistrates :
. elhte 4kt me t cilin uidhErohenofgaDs! :zpo.
ketizimin <ihe zbatimin c.njts akti juridik. Urd[rEresa psh rl\iiret oga

publike,,

111a
:

i:
It:hial

li l vC i Ct t kuvendevc Ja ak uara nga OrgOni kO iJ ci duhCt

1l jt PaJtbc i mC aktit nl tO L a si atutin,li in,kushietute,Me aktc t tiua
rapoFd cilai nuk ka mundurti cgulloJ mc t laia

11111
www.e-Libraria.com =11:


1

cI'huriic ll ,:n dh s, 6 :o cil cnd1l Su=ckJ

ari
:"
:
`

Fat
=dik _
J2n ettana qe rLN`ln u i

Uk grcJtaivk
i,lkYr s,el I l

1





IT a911lkTT brcrda aratit 9 humb

R

:
l
ne,hnUkttqCn rl
dreJ h Odle,ahkohet kund r atj a

klip19

~:
/

11

www.e-Libraria.com
 =i

e nei shi tar me.f ke mcn,rcth d t tt ndFrOJ'11

ktitjuJ`ik_ `
`

me tE'

ul t Ed ta
v.l5nr nisU

du;tn c nxjeirjes-

: ,

J:J

[ 1111 ti

www.e-Libraria.com