(Brammatifd?

=alp^abetijcfyes

Wrçddjw ber роІпіЩіеп Ihibii

mit ^eöeutungsangabe,
^etfpielen unb Zîominalableitungen.

€rgânjung jur polnifcfyen (Brammattf

Von

Dr. Нншіш Suerenjen,

Sfärofeffor an ben Xedjniidjen StaaKteljranftatten ju ©Oemniy,
ißribatbojent für ofteuropäifetje Sprachen, Sitteratur unb Sefdjitfjte an ber Uniberfität Sîeipjig.

WiW,
©ruef unb Verlag von ©. ^aberlanb

1900.
 DorbemerfuriG.

X)aS uacfjftefjenbe SerbalvergeicßniS ift gunächft gu bem Bwede ausgearbeitet

worben, bem Sernenben bie ^Bewältigung beS SSortbeftanbeS ber polnifchen
(Sprache gu erleichtern. ©er Serfaffer giebt fid) ber Hoffnung hin, eS bem
Sefer ermöglidd gu haben, in Monaten gu fernen, wogu er felbft Saßre
gebraucht ßat. Sei einer berartigen Arbeit fommt eS neben einer relativen
SoUftänbigfeit in erfter Sinie auf Überficßtlicßfeit unb möglicßfte ©enauigteit
an. 28aS bie SoUftänbigfeit betrifft, glaube id) fo giemlicf) alles gu bieten,
was nacß ber Verbalen Seite ßin ben Snfjalt beS SpracßbewußtfeinS beS ge=
bilbeten ißolen auSmacßt. SlnbererfeitS ßabe idj alle Sorgfalt barauf oermenbet,
alles auSgumergen, was nicßt meßr im Spracßbewußtfein lebenbig ift. Sn
Segug auf bie Oenauigfeit glaube ich alles erreicht gu ßaben, was mit SJiüije
unb Sorgfalt ficß erreichen läfgt. Übrigens verbaute ich hiebei baS SJieifte
ber auSbauernben unb opferwilligen Mitarbeit polnifcßer fjreunbe, benen bie
©rudbogen gur fRevifion vorgelegen fabelt. Sie Seifpiele finb größtenteils
von mir felbft aus langjähriger Seftüre gefammelt ivorben, manche ftammen
auch aus ben trefflidjen SBörterbüdjern von Drgelbranb unb Sßfacgewsfi, bie
mir überhaupt bei ber gangen Strbeit vorgüglicße ©ienfte geleiftet ßaben.
©en 9?ominalableitungen ift nur auSnahmSweife eine SebeutungSangabe ßingu=
gefügt worben, ©er ßernenbe wirb gut tßun, ßier mit feiner eigenen Slrbeit
eingufeßen.
©ie gange Slrbeit ftellt eine bibaftifcße Steuerung auf bem (gebiete ber
©arftellung beS Sprad)inßaIteS bar. Sie ift in ber Übergeugung unternommen
Worben, baß baS, was in ficß eine Einheit ift, auch als Einheit bem Sernenben
übermittelt werben muß. StHerbingS wirb baS Söörterbucß gu 9?acßfd)Iage=
gweden immer notwenbig bleiben, ben Sprachinhalt aber aus ben rein alpßa»
betifcß georbneten Söörtervergeicßniffen lernen gu müffen, bie ißn ihrer 9£atur
nad) in atomiftifdjer, baS Bufammengeßörige auSeinanber reißenber gornt
bieten, ift mir ftets als eine maßlofe ft'raft» unb ßeitverfcßwenbung erfcßienen
unb bie Duelle vielfältiger Entmutigung gewefen. ©aß ber Sugenb noch
immer gugemutet wirb, von ben erften Elementen abgefeßen, ißr Satein unb
IV SBorbemerfung.

©rtedjtfcf) betret) unabläffigeS SBörterbudjauffchlagen lernen ju muffen, erfrfjetnf

mir ebenfo traurig mie unbegreiflich, leichter begreiflich ift freilich, baff ein
foIcEjeö Spftem ju fo bürftigen ©rgebniffen führt.
©er tßerfaffer muff fich bamit begnügen, für bie eine von ihm bar«,
gefteUte Sprache ba§ ju tt)un, lva§ er für feine Aufgabe hielt, biefelbe nicht
blofe nach gorm unb SBortfügung, foubern auch ihrem SBort» unb 93egriff§=
int)alt nach bem ßernenben zugänglich ju machen. So fehl' er roünfthen
möchte, biefe 2lrt ber ©arfteHung auf anbere unvergleichlich häufiger gelernte
Sprachen übertragen ju feigen, fo glaubt er fich fdjtüerlich ber Hoffnung hin«
geben ju bürfen, bafj bie vorliegenbe Strbeit Nachahmung finben wirb.
 Derbalrerjeíd^nis

<5 o er enfe n, ^oínifdje ©rammûïif: ©rgćinjung.

 (Erfte 2lbteilun9
laonfo naiitifiiji? IBiifjvltn'vlia.
9łr. 1—57.
1. Biedź (biegnąć §241,268) imperf.
§ 269 laufen.
SieBertf. bieżeć § 291 93eju. 3.
po- perf. § 269.
iter. biegać § 304.
dokąd biegniesz? — pobiegnij prędko
po doktora nad) — nie biegnij tak szybko —-
czas bieży — roku bieżącego § 335 — w chwili
bieżącej — gdzie niema kotartam biegają
myszy — jak szaleni tam i sam biegali —
biegają w zawód, na wyścigi urn bie SBette
— za dziewczynami biega Ijinter—Ijer.
do- (czego, do czego) erreidjen,
eintjolen.
dobiegł pierwszy do mety — już do­
biegł celu — dobiegł wielkich zaszczytów
— nie dobiegł jeszcze lat 40 — godzina
dobiega fomntt iieran, fcijlagt, ift ba.
o- (około czego, co) fjeruntlaufen,
(co) ablaufen.
ziemia obiega około słońca — obiegłem
całe miasto — obiegać wszystkich zna­
jomych — wbzędzie obiega.
od- (czego, belfer od czego) n>eg=
laufen, (kogo Siec.) berlaffen.
pasterz odbiegł od trzody — odbiegł
(od) roboty — odbiegło ją szczęście
— odbiegasz Pan od rzeczy Sie fdpueifen
ab, tDeidjen au§.
prze- burdjetlen, 3.93. pole, las (audj
übertragen, 3.®. list, coś oczyma,
coś myślą). *
binuberlanfen (na drugą stronę),
ber fließen (czas)..
przy- fjerbeieilen.
roz- się auśeinanberlaufen, =gel)en.
alünäfjlict) in fdjneHen Sauf geraten,
burdjgeljen (konie) § 309.
dążności ich wręcz się rozbiegały.
u- berfliefjen (czas),
jurücilegen (bont SBege).
juborfommen (kogo § 324).
pomniki wieków ubiegłych — w go­
dzinę (®at.) ubiega dwie mile — jeżeli się
(man § 317) ich nie ubiegnie.
-biegać się § 263 83ent. 3 (o co)
fidj unt etmag bemerben, (za czem)
nad) etroaś ftreben, tjafdjen, tjeftig
»erlangen.
ubiegać się o stypendyum — ubiega
się o zwycięską gąłązkę — za bogactwem
się zwyczajnie ludzie ubiegają — spółu-
biegać się z kim o co.
z- Ijerunterlaufen (3.®. ze schodów),
berfliefjen (czas, feiten),
entlaufen (z wojska boni).
1*
4 S3er5aiöetäei<^niä.
się ¿ufammenlaufen, »ftrömen,
-treffen § 309.
zbiegłe wieki — zbiegły żołnierz —
dwie rzeki zbiegają, się poniżej miasta —
na (bet) ten hałas, na to widowisko zbiegło
się całe miasto.
za- (bis rnoljin) »erbringen,
entgegentreten (komu).
»orbeugen (czemu, öeraitet für
zapobiedz).
-biegac o co fid) um etma§ be=
mitten § 263 Sem. 3, § 310.
Tatarzy aż do bram Krakowa zabiegali
— zabiegać komu drogę jemanbetn ent=
gegenfomnten, in ben SBeg treten — chorobie
w czas zabiegaj §351 — nie zabiegaj o to
zbytecznie.
zapo- norbeugen, tierfjinbern (czemu).
Długosz zapobiegł wojnie węgierskiej
z Polską — tylko prawda zdolna jest za­
pobiedz nowym stratom — jaki jest naj­
lepszy sposób zapobieżenia występkom?
domina: bieg, biegły geinanbt, na-
biegły angefdiluoHen, przebieg Verlauf,
przebiegły berfd)lagen, bitrcfjtrieben, za­
biegi (j. S8. robić), zbieg Qiifantnien»
treffen (5. S. okoliczności), g-liid)tling,
zbiegły fiiidjtig, zapobiegliwy.
2. Bóść imperf. bodnąć perf. § 253
Sem. 3 ftofjen (mit Römern).
u- perf. § 269.
wół bodzie rogami — krowa go ubodła.
3. Ciąć imperf. fdjnetben, fjaucn,
fdjlagen. -cvw>.c C-
silnie go tnie, ciął w kark — cięty zo­
stał w głowę flllf — ciąć drzewo (perf. ściąć)
— za (mit) jednem cięciem ściął drzewo —
ciąć komu prawdę (perf. wyciąć) jentanbeni
bie SSafjrłjeit gerabe au3 fagen.
do- (komu) mit Sticfjeleien gufe^en.
ob- befdjitetben, abfdjneiben.
obciąć gałęzie na drzewach — obciąć
sobie paznokcie — kazać sobie obciąć
włosy.
od- abtjauen, abfdjneiben.
się komu ftdj gegen jemanb tueljren.
odcięto mu nogę — przez stratę Prus
królewskich była Polska odcięta od morza
— odcinają miastu wodę — ile sił starczyło,
żołnierz się odcinał — zrzucony z konia
pieszo Niemcom się odcinał — takem się
mu odciął, że już i słowa nie rzeki do mnie
idj pabe e§ iljnt fo gegeben — odciąć się
grubijaństwem eine ©robljeit juriirfgeben.
prze- burdjfdjneiben, burdjfjauen,
abfdjnetben.
przeciął go na pół § 351 — śmierć przecina
pasmo dni człowieka — przetną nam drogę
do ucieczki — przecięto mu drogę do od­
wrotu.
przy- (komu) auf jemanb ftidjeln.
roz- jerljauen, (listy, książki) auf»
fcĘjneibeit.
książek rozciętych nie przyjmuje się
z powrotem § 351.
s-: ściąć abtjauen, entljaupten, (drze­
wo) fatten.
się gerinnen, gefrieren § 309.
zetną go — złoczyńcę mieczem ścięto
— August II. jednem cięciem szabli ścinał
wołu—z (nor) gniewu zęby ścina jufammen=
beifjen — mróz wodę ścina gefrieren mad)en
— krew ścięła mu się w żyłach — woda
ścina się od mrozu —jakby z nóg ścięty
lnie bor ben Stopf gefdjiagcn.
u- abtjauen.
ucięto koniowi ogon — uciąć rozmowę
pibp(id) abbredjen — ucinanym głosem ab-
gebrodjen.
wy- biśm. perf. jit ciąć Ijauen.
auśfjauen.
(w pień) niebermeljeln.
wyciął mię w gębę, porękuaitf — wyciąć
komupoliczek — ehcieli wyciąć drogę przez
las — wycięto w pień wszystkich jeńców
— wyciąć komu prawdę bie SBatjrtjeit geigen.
 ©rfte Abteilung.
za- się (w mowie) ftocfen, fłetfen
bIeiben§309 (audj zaciąćsc.mowę).
(w czem) fjartnddig auf etwas
befteijen (ungebr.).
zmieszał się, zaciął — zawsze mówiąc
o tem zacinał się —• zacina się w przed­
sięwzięciu — koń się zacina ift ftiirrig —
zacięta wojna erbittert — zacięcie broniła
się ta garstka konfederatów.
SRomina: cięcie, przeciętny burdp
fdjnittlid), odcinek, przycinek Stidjeiei,
zacięty.
4. Ciec (cieknąć§241) imperf. fließen,
tröpfeln.
po- perf.
,iter. ciekać (feiten) § 306 ftfjneü
laufen.
pot ciecze muz czoła bon — woda cieknie
z beczki — wiadro cieknie ift tecf — cie­
kną godziny, dnie, lata — zimny pot pociekł
mu po twarzy lief il)in iiber§ @efic£)t — cieką
i krąży po (an) miejscach różnych.
do- (czego § 326) ergrünten.
-ciekać (czego) erforfdjen, unter»
fudjen § 190 S8eiu. 3.
zamiarów jego trudno dociec — trzeba
tej tajemnicy dociec — dociekam celu
waszego—jakaś niedocieczona tajemnica
unergriinblid) § 315 33em. 5.
o- mit etwas bene^t werben.
krwią ociekły blutübergoffen.
od- abfliefjen.
już woda odciekła.
prze- turdjfliefjen, burdjfiifern § 276
®em. 2.
burdjbringen.
atrament przecieka przez bibułę —
deszcz przecieka.
roz- się ¿erfliegen § 309.
s-: ściec Ijerabfliefjen.
u- fließen, (od kogo, czego) flietjen,
weiten (ungew.).
3łr. 1—5. 5
się (do kogo, do czego) feine
Buflutfjt neunten ¿u.
nieprzyjaciel uciekł z (bom) pola bitwy —
więzień uciekł z więzienia — zając uciekł
przed psami — wszyscy od niego uciekaj ą —-
nie należy uciekać od stanu małżeńskiego
— ucieczcie od złego towarzystwa —
uciec się do kogo o pomoc, po (urn) ratunek
— ucieknę się jak zwyczajnie do twojej
rady — ucieka się do źródeł bezpośre­
dnich — uciekł się do kłamstwa.
wy- auSfliefjen, einen SluSfattmadjen.
wz-: wściec się wutenb werben,
wściekł się ze złości (wściekły, wście­
kłość).
za- wot)in fließen, tröpfeln.
triefen.
się (w czem) fiel) in etwas Ver=
tiefen.
woda zacieka do (in) mieszkania z dachu
— oczy mu zaciekają — zacieka się w
badaniach ■— nie lubił zaciekań kryty­
cznych — zaciekać się w gniewie ftef) bom
gont ijinreipen laffen.
Słomina: tok, potok, ściek Jibflufj,
ucieczka, wycieczka SiuSfaU, SluSfiug,
wściekły -ość, wścieklizna Solimut,
zaciekły loiitenb, ungeftiim, zatoka
(morska) S3ud)t.
5. -cząć § 246 Sem. 2, § 255, 263.
po- § 191 Sein. 1 (veraltet) anfangen
- (vom ^anbelnben).
anfangen, beginnen (= ttjun).
fetjwanger werben.
(mit unboljtie sobie §31 l)fjanbeln,
fiep benehmen. -
kiedy poczniemy? — jutro pocznę —
poeznijmy — nie wiem, co mam począć,
co z tem począć — jak sobie mam w tem
począć? — dobrze, mądrze, źle, mężnie
sobie poczyna — jako książę sobie po­
czyna tritt er auf — trzeba ostrożnie po­
czynać borge^en — poczęła i porodziła
syna — od Mieczysława począwszy bon
SDł. an (bgl. § 163 S3em. 3 unter mit).
6 SłerbaloerjeidjniS.
-₽° J onfan9en (t’om i^nbelnben)
się anfangen (Don ber §anblung
ober bem ¿Juftanb § 309),
rozpoczął pracę — rozpoczęły się narady
o pokój — zaczął mówić — gdy co za-
czniesz, powinieneś skończyć — deszcz
zaczyna padać — źle się to zaczęło.
wz-: wszcząć § 246 53em. 2 się
entftełjen, beginnen (mit £ńnblid
auf eine DJietjr^eit t)anbelnber
iperfonen).
wszczął się spór między nimi — wszczęła
się rozmowa o polowaniu iiber, Bon —
wszczęły się na (in) Litwie zamieszki.
9łomina: początek, zaczątek.
6. -cząć § 246 23em. 3, § 255 SBem. 4,
§ 263.
odpo-, wypo- auSru^en.
muszę odpocząć po tak długiem cho­
dzeniu — odpocznij nieco.
spo- perf. § 263 Sem. 2. 3 9łuf)e
finben, imperf. ruljen.
spoczął w grobie — trumna, w której
spocząć mają zwłoki cesarzowej — dłoń
jego spoczęła w dłoni przyjaciela — ko­
rona spoczęła na jego skroni — spoczywa
na wawrzynach auf feinen Sorbeeren — spo­
czywa w grobie — na dnie duchowego
życia narodu spoczywa to uczucie — roz­
strzygnięcie spoczywa w jego rękach liegt
— dzieła jego spoczywają dotąd w ręko­
pisach liegert — na życiu jednego czło­
wieka spoczywa cała nasza nadzieja berubt.
Jłomilia: odpoczynek, spoczynek.
7. Dąć imperf. §254 blafen.
wiatr dmie w żagle — dęła na ogień.
na-
roz-
anfdjiDeHen, aufblafen.
wy-
wz-
się anfdjroelten § 309.
szczęście nadyma człowieka — rozdę­
te morza bałwany — żagle wzdymają się
od wiatru — wody się wzdymały.
za- ind).
ber=, juwe^en.
okropny zadął wicher — śnieg drogę
zadyma.
Słomeit: wydma (wydmisko).
8, Drzeć imperf. reijfen. -c
się fidj raufen, fidb brängen.
(o co) fid) um etwas reifen.
drze list na kawałki in — drą się, jak
pies z kotem — darli się na wały, spa­
dali i znów się darli — drą się przez cier­
nie — drą się o ten towar.
o- obe- abreijjen, fdjälen, fdjinben.
odrzeć korę z drzewa ober drzewo z kory
abfctjälen, skórę z wołu bem ßd)[en bie Jpaut
abjieljen, obicia ze ściany — obdzierać lud
— obdarty abgelumpt.
po- = in einzelne Stüde jerreifśen.
prze- się fid) burdjbrängen, burdp
bringen.
przedarli się przez tłum — słońce prze­
dziera się przez chmury — światło dzienne
przedziera się przez firanki.
roze- jerreiffen.
się ¿erteilen intranf. § 309.
rozdarł list — płaszcz się rozdarł — wi­
dok rozdzierający perjjerreipenb.
we- się fid) l)ineinbrangen, -mifd)en.
wdarł się do władzy, na tron — wdzie­
rasz się w cudze prawo — nieprawne
wdzieranie.
wy- IjerauSreifjen (3. 33. kartkę z
książki),
entreißen.
wydrzeć coś komu z rąk — puginał
mu z rąk wydarto — wydarli mu majątek
— ojczyzna nam jest wydarta.
ze- Ijerunterreifjen,
abreifjeu, abpreffen.
 @rfte Slbteitung.
zdarł mu czapkę z głowy — zdziera
skórę ze zwierzęcia — niesłychane z nich
zdzierał podatki.
za- głowę, kark, nos Ijotf) tragen.
z kim mit jemanb anbinben.
z mocniejszymi nie zadzieraj.
Słomilta: obdarty,zdzierca, zdzier-
czy, zdzierstwo.
9a. Giąć imperf. biegen § 246 Witt.3
iter. gibać fcEjauEelrt § 306.
na-, u-, z- perf. § 262.
gnie pręt — gałęzie gną się — trzcina
się gięła — trzcina się giba w wietrze —
zgiął się we dwoje (§ 14823ent. 1) — naginać
kogo do cnoty, do dobrego anieiten.
Słomina: giętki biegfam, nieugięty
unbeugfant.
9b. Gnieść imperf. brucien, jer=
briitfen (gu § 254).
trzewik mię gniecie — wielki go ciężar
gniecie — gnieść ciasto fneten — pognie­
ciemy was jak muchy.
roz- jerbriicfen, gerąuetydjen.
u- gufammenfneten.
wy- auśpreffen.
wygniatamy sok z jagód — sok wy­
gnieciony.
z-, za- gerbriicfen, gergitetfcpen.
'Jłomina: nagniotek j£>ixljrterauge.
10. Gryść (gryźć) imperf. nagen,
peinigen.
się ficfj fjärmen § 254.
Psy gryzą kości — gryść orzechy fnacfen
— muchy gryzą strasznie beißen, ftecfjen —
rdza gryzie żelazo jerfrejjeit — pieprz gry­
zie język ober w język beißt auf ber Bange
— gryść się w język auf (ju § 176 ibent. 1)
— dym gryzie oczy beißt in ben Singen § 324
— gryzie go sumienie — gryzące troski
nagenbe Sorgen — żart gryzący beißenb —
dla czego się gryziesz? — to ciągle mię
gryzie.
9?r. 5—11. 7
do- komu jemanb mit SSorten fjart
gufe^en § 326 23em. 2.
o- benagen.
od- abbetfjen.
się tmeber beiden § 309.
pod- (korzeń) benagen.
przy- wargi fid) in bie Sippen betten,
u- beiden.
pies go ugryzł — ugryzł się w język,
za- totbeifjert.
się fid) ju Sobe pdrmen.
Słomina: zgryzota Stummer, zgry-
ź li wy.
11. Iść imperf. gepen, fommen §230,
243 mit Sem. 1., 253, 256.
iter. chodzić § 304.
po: pójść perf. § 192, 243 S3em. 1.
idzie do szkoły, szedł do szkoły in — jak
ci teraz idzie? — idź Pan prosto przed
siebie § 181 Sein. — idźmy prędko — ze­
garek idzie za prędko ■— cliceszże, że pój­
dziemy? — poszła do wsi JU, in — wy­
słuchawszy króla poszli — pójdź precz
— pójdź do niego — nie mogę pójść' z
tobą — nie poszło mu po myśli nad) — cena
zboża poszła w górę § 351 — pytano ich,
zkąd idą i dokąd jadą — począł chodzić po
izbie in berStube auf unb ab — chodzinapal-
cach — człowiek chodzina dwóch, zwierzęta
na czterech nogach — dzieci chodzą do
szkoły od 6 go do 14 go roku życia —
chodzi od miasta do miasta — idę id)
(online (al§ Slntmort auf ben 9tuf) — burza
idzie — ty idziesz do mnie — nigdy nie­
szczęście jedno bez drugiego nie chodzi
— pójdź foiiim, im (Segenfat) ju idź geb
(= przyjdź) — pójdź ze mną — pójdźcie
do mnie wszyscy, którzyście obciążeni —
iść komu w pomoc jemanb jur §ilfe fommen
— iść komu od (prawej) ręki jemanb jur
Słedjten geijen — iść w parze z kim mit
jemanb jjanb in £>anb geijen — wszystko
mi idzie na opak in bie Quere, po myśli
nad) SBunfd), oporem fdjroer bon ftatten —
ta droga idzie do wsi fiitjrt — iść z po­
mocą komu jemanb Siife bringen — iść po
 8 53erbalberjeicf)ni§.
co etroctS (oieit, 5. 25. pójdź po wodę — iść
(chodzić) o co fid) um etoaS ijanbein —
idzie tu o życie —■ chodzi tu o mój honor
— zupełnie o co innego chodzi — chodziło
mi jedynie o to — czy idzie czy chodzi,
na jedno wychodzi — iść z kim w zapasy,
w zawody, o lepszą (o lepsze, o pierwszeń­
stwo) mit jemanb luetteifern — iść w nie­
pamięć, w zapomnienie in SSergeffenljeit ge=
raten — iść w posłuch ®efjiir finben — iść
na marne fdjeitern — wszystko nam poszło
na marne — iść w porównanie in 33ergteid)
fommen (gejogen werben) — iść za kim je=
mctnbent foigen — Polacy poszli za jego
przykładem — pójdę za tobą, gdziekol­
wiek pójdziesz — wszędzie za mną chodzi
— pójdź za mną — idzie za tern (za czem
poszło) barctu§ ergiebt fidj (luorauS fidj ergab)
— iść w czyje ślady treten — iść w czyję
pogardę jentnnbeS 2łerad)tung anljeimfailen
— poszła w pogardę wszystkich ludzi —
szedł za prądem ogólnym — chodzie
za czem fid) urn ctiuas fiimmern — idąc
porządkiem czego nad) ber 3łeiljenfoige —
iść za mąż Ijeiraten (za kogo jemanb) — iść
z dymem in Stand) aufgeljen — wiele miast
z dymem poszło — pójść z torbą ober z tor­
bami ben 25ettelfta& ergreifen — iść za czyją
radą jemanbeS 3łat befolgen — iść do roz­
wodu fidj fdjeiben laffen — pójść w od­
wlokę auf bie lange 21anf gefdjoben werben.
do- (§ 243 83em. 1) ttwfjin gelangen,
do czego 311 etwa§ gelangen.
czego erreidjeit (intperf. erftreben),
ergriinben (imperf. unterfudjen).
kogo (Siec.) jentanbent ¿ltfontnten,
gur Śłenntntś fommen § 324.
311 ftanbe fommen.
wojna! wojna! nie było w Litwie kąta
ziemi, gdzieby jej huk nie doszedł —
dojść do wieku, do majątku, do znaczenia,
do przekonania, do skutku gu ftanbe fommen,
do szczytu — ten list Cycerona do nas
nie doszedł auf nn§ — list twój mnie do­
szedł — z Warszawy dochodzi nas wia­
domość — wiadomość o tem doszła matkę
— dojść rąk czyich in jemanbeS §anbe
fommen — tego nikt nie doszedł ani doj- |
dzie — wytwórczość królestwa dochodziła
280 milionów — dochodzić przestępstw —
przed samym zgonem doszła go od króla
buława polna — sejmy w Polsce często nie
dochodziły — dochodzenie sądowe — doj­
ście układów — dochodzić (dojść) krzywdy
®enugtl)uung fudjen (finben) für ba§ jugefügte
Unredjt — kto dojdzie, kto zgadnie? —
dojść tajemnic czyich.
na- kogo, na kogo überfallen.
odna-(leść) aufftnben § 244.
odnaleziono jeszcze dziewięć innych
tego pomnika redakcyj.
wyna-(leść) erfinben § 244, 257.
Gutenberg wynalazł druk — nie można
coś takiego wynaleść.
zna-(leść) finben § 244, 257.
antreffen.
imperf. znajdować się fid) befinben,
borfommen.
znachodzić się fid) borfinben,
borfommen.
znalazłem go w mieście — kiedy znajdę
go w domu? — znajdziesz go pojutrze —
znalazłszy skarb skrył go —już znajdziemy
sposób — znalazłem go nad książką § 96
SBem. 5 — znaleść się komu pod rękę je=
manbem unter bie §ftnbe fommen—wszystko,
co się im pod rękę znalazło — w języku
nowszym znachodzi się ten wyraz —
ta roślina nie znajduje się w Polsce —
znajduję się w kłopocie in 23erlegen£jeit.
nade- ijerannafjen, anfommen.
po czem auf etwas folgen.
listy nadeszły — noc nadeszła, nad­
chodzi — wiosna nadchodzi — nadcho­
dzące święta, w nadchodzącą niedzielę am
— trzecia nadchodzi — nadszedł rok 1812 —
chwila nadeszła, nadeszła smutna wiado­
mość — po smutku nadchodzi radość —
po nadejściu książek — za nadejściem
lata mit.
obe- co unt etwaś lieruingetjen, um­
geben.
burd)Wanbern, ablaufen, befudjen.
 (jrfte Slbteilung.
feiern.
kogo intereffieren.
jemanb naije geljen, frönten, be=
ritt) ren, Sinbrucf auf jemanb
madjen.
się z kim, z ozem umgeben mit,
beljanbeln.
bez czego betjelfen oljne.
czem fidj begnügen mit.
w przeciągu godziny obszedł całe mia­
sto — obszedłem całe miasto szukając
ciebie — co wieczór obchodzi cały dom z
obawy złodzieja § 331 — obeszliśmy nieprzy­
jaciela — obchodzili wszystkie miejsca
święte — obchodzić uroczystość, święto,
urodziny, rocznicę zwycięstwa — nic to
mię nie obchodzi — stan tego młodzieńca
żywo mię obchodzi — tak go to obeszło,
że aż zachorował — nie wiem, jak go to
obeszło nteidjen ©tnbrucf ba§ auf ibn gemadjt
fiat — pamiętąj, żeby cię to nie obeszło —
Pan nie powinien obchodzie się źle ze
sługami — nie umiesz obchodzić się z
zegarkiem — obejdzie tu się bez niego
— obeszło się u nas bez prześladowań
e§ fant bet un§ tticijt ju — obchodzę się
bez wina — obchodzę się jednym służą­
cym — małem trzeba się obchodzić. '
ode- Weggehen.
abgetjen non etroaź.
czy chcesz już odejść? — odejdę za (in)
godzinę — wszyscy już odeszli — odszedł
na lepszy świat junt befferett Sehen l)eitn=
gegangen — poczta odeszła ift abgegangen
— odchodzić od rozumu urn ben iBerftanb
fomtnen — odejść od zmysłów ober od
siebie z radości Dor jyreube außer ftcf) ge=
raten — odeszli od zwyczajów przodków.
pochodzić intperf. fjerfontmen, ftam=
men § 263 $8.3, perf. § 304 58.4.
pochodził z ubogich rodziców — rękopis
pochodzi z roku 1417 — wszelka władza
od Boga pochodzi — chłopi pochodzą od
Chama — był pochodzenia polskiego — stąd
pochodzi że ba£>er fomitit eś, baß — skąd to
pochodzi ? — pochodzi stąd ż eście niebaczni
— pochodziwszy nieco siedli na ławce.
Sir. 11. 9
pode- Ijeranfommen, =rücfen.
Ijtntergeljen.
już nieprzyjaciel podszedł pod miasto —
podszedł nas na zmianie beim — dla pode­
szłego wieku wegen Dorgerürften Sllterä.
prze- burdjwanbern, burdjgetjen(j.£B.
las ober przez las § 166 58em. 1).
über fd)r eit en, iibergeljen, übertreten
(j. $8. do czego ober na co).
borübergeljen, öergeljen.
überfteigen, übertreffen.
przechadzać się [parieren geljen
§ 304 58em. 4.
dwa wilki drogę przeszły — gdyśrny
most przeszli — przejście promieni przez
pryzmę — przej ść granicę — przeszedł przez
wszystkie stopnie — przechodzimy teraz
historyą — przeszedł do nieprzyjaciela,
na katolicyzm junt — brzask począł przecho­
dzić w świtanie — przechodzimy od rzeczy
łatwiejszych do trudniejszych — burza
już przeszła — czas przeszły — przeszło
50lat — przejść co pokolei§351-—przeszła
pierwsza chwila radości — zima niezadługo
przejdzie — czas przechodzi na gawędzie
mit — to przeszło nasze oczekiwanie, to
przechodzi ludzkie pojęcie — przedsię­
wzięcie przechodzące siły.
przy- (3U gufi, fonft przybyć ober
przyjechać) fommen, anfommen.
do czego jit etroa« gelangen, etwa»
erlangen.
(łatwo, trudno leidjt, fdjtoer) an­
fommen, geljen.
unperf. przychodzi, przyszło man
mttfj, mufjte.
c. ®at. j. 58. przychodzi mi
id) mufj.
przyszedł przed czasem —jutro przyjdę
— przyszła jego ostatnia godzina —
I przyszło do wojny, do bitwy — przyjdzie
j i na ciebie kolej — przyszedł do lat —
przychodzi mi na myśl in — skąd ci to do
' głowy przyszło? — przyszedł do pięniędzy,
I do majątku, do lat, do rozumu — przyjść do
10 SSerbalber^eidjniS.
siebie ¿U fid) fommen — co ci z tego przyj­
dzie? meldjen Słorteil ßaft bu babon? ma§
i>a)t bu babon? ebenfo co z tego? §193Stein. 1
— nie łatwo przychodziło e§ loar nidjt
leießt — przychodzi mi trudno e§ fommt
mir fdjmer an — w jednych prowincyach
przyjdzie to trudniej a w innych łatwiej
mirb ba§ bon ftatten geljen — z nami nie
łatwo przyjdzie § 193 Siem. 1 — choćby przy­
szło menn man auclj müßte — gdyby zapy­
tać przyszło menn man in bie Sage tarne ¿u
fragen — z przykrością przyszło im się
rozstać bie Trennung tam iijneit fdjmer an —
trzeci tom przyszło mu oprzeć na własnych
badaniach(?(cc.)—to przyjdzie nam rozebrać
dopiero w dalszym ciągu merben mir erft
im weiteren Verlauf ju erörtern ßaben — za ten
błąd później ciężko Polsce przyszło pokuto­
wać— żałować przychodzi e§ ift ¿u bebauern.
roze- się auśeinanbergeljen, fidj
trennen, f. Derbreiten.
rozejść się musieli w różne części
świata — rozeszli się z niczem erfolg«,
rejultatloS — tu się rozchodzą drogi —
rozeszła się wieść — chmura się rozeszła
¿erteilte fiel) — rozejść się z kim o co mit
jemanb über etma§ anberer SDłeinitng fein —
zdania rozchodzą się z sobą (beffer różnią
się) bie SJłeinuitgen geßen anśeiuaitber.
u- fltefjen.
(czego) entgegen, Dermeiben.
angefjen, (komu jemanbem) fjin-
geljen § 263 93em. 3.
-chodzić za co fiir etwa» gelten
§ 263 93em. 3.
uszedł do Egiptu — uszedł śmierci —
nie ujdziesz kary — to mojej uwagi uszło
— od biedy ujdzie to ba§ mirb jur 9ibt
angeßen — to nie uchodzi baS geßt ¡ließt,
paßt ober jiemt fid) nidjt — to ci nie ujdzie
ba§ foll bir nießt ßingeßen — wszystko mu
uchodzi alles mirb ißiit nadjgefeßen — ujść
komu na sucho (= bezkarnie) — ujdzie
e» mirb geßen — głupi kiedy milczy uchodzi
za mądrego — to w owych czasach za
osobliwość uchodziło — niełatwo mu przy­
szło ujść jego zemsty — przestępstwa
uchodzą bezkarnie bleiben unbeftraft.
w: wejść wnijść ijineinge^ert § 243
93em. 1.
do czego eintreten (3.93. do domu),
w co auf etroaź eingeljen, fidj
auf ettoaź einlaffen.
wszedł do kościoła — wnijdź do komory
swej — do duchowieństwa wchodzą u nas
sami tylko włościanie in ben geiftlidjen
Stanb — wejść w ślady czyje, w prawa
swe, w układy in jemanbeS fjufjftapfen, in
feine Słedjte, in SBerfjaitbfung treten — wejść
komu w drogę in ben 9Seg fommen —
wejść w rachubę in 3ied)nung gejogen, ge=
bradjt merben (t»gi. brać w rachubę) — wejść
w modę, w zwyczaj in ©ebraucfj fommen,
w przysłowie ¿urn Spridjmort merben —
wejść na inną drogę einen anberen 3Seg
einfdjlagen — nie wchodzę w to icf) laffe
miel) barauf nidjt ein, id) gefje auf bie <yrage
nidjt ein — wejść w czyje położenie fid)
ijineinberfepcit — nie wchodzę z nim id)
laffe mid) mit ifjnt nidjt ein — trzeba wcho­
dzić w to ntan mufj e§ nćiljer unterfudjen —
trzeba wchodzić w przyczyny man mufi
ben ©rilnben nadjgeljen — próżno dziś
wchodzić w to e§ niitjt nidjtS, jelit barnach
¿u fragen — do tej sprawy wchodziła i
Ruś bie Sadjc ging aud) Słotrufjlanb an.
wy- auśgetjen, łjerauśgefjen, «fommen.
na co auf etloaś Ijinaitślaufen
(na dobre, na złe gut, fcfjiimm
ablaufen, einen guten, fdjlimmen
Sluśgang neljmen).
na co, na kogo merben §17093.5.
dobrze, źle na czem bei etroaS
gut, fdjledjt fafjren.
-chodzić (obuwie) au3treten§304
93em. 4.
wyszedł z więzienia — wyjść z nie­
bezpieczeństwa entgetjen—wyjść z choroby
aufftefjen bon, uberftanben Ijaben — to mi
wyszło z pamięci ift entfdjmunben — to
wyszło z użycia ift aufjer ©ebra.ud) gefommen
— wyszedł z miasta berliejj — wyjść ze
szkół fommen, z wojska treten — wyjść
wysoko w górę emporfteigen — wyjść na
jaw an§ Sidjt fommen — wyjść na korzyść,
 grfte Slbteilung.
na szkodę, na chwałę gereidjen jtt — wyjść
z granic umiarkowania iiberfdjreiten — to
na jedno wychodzi fonuitt auf eing ijeraug
— to później na złe nam wyszło — nie
wiem, czy to na dobre wyjść może — rad
moich nie słuchał i źle na tern wyszedł
— jak na wojnie z Karolem i na pomocy
Piotra wyszedł August, zobaczymy — wy­
szedł na sławnego pisarza er witrbe, e§
Wurbe tiU'3 il)m — z biedaka wyszedł na
bogacza — wyjść na nauczyciela Seljrer
werben — wyjść za kogo = iś<i za kogo.
wz: wzejść wznijść (słońce, nasie­
nie) aufgeljen § 243 23em. 1 u. 2.
słońce weszło — pszenica weszła.
ze- Ijeruntergetjen, Ijerabfteigen,
fjerabfinfen.
z czego etroaS berlaffeit.
ńergefjen (czas).
unperfonlid) schodzi §263SBem.3
(jebodj audj zeszło) na czem an
etraaś feljlert § 330.
się ¡jufammenfommen § 309.
noc zeszła — roku zeszłego — panowie
schodzili do stanu drobnej szlachty —
zeszli do grobu ftiegen inś ®rab — z nim
zeszedł Polsce jeden z sług jej najwier­
niejszych fd)teb bnljin — król zeszedł do
prostego prezydenta Rady — to schodzi
na plan dalszy tritt in ben §intergrunb —
zejść na manowce auf Kbwege geraten —
zeszedł na żebraka junt SBettler — wojsko
zeszło z pola rćiumte ba8 fyelb — zejść z
prostej drogi abweidjen — zejść komu z
drogi, z oczu au§ betu SBege, ben 9(ugen
gel)cn — zejść ze świata fterben — tak ze­
szedł ostatek zimy — czas nam schodzi
na czytaniu mit — zeszło aż do wieczora e§
war Slbenb geroorben — aż do końca ze­
szłego wieku be§ bergangenen, leliten Sai|r=
fjunbertS — na niczem nam nie schodzi —
nie schodzi mu na odwadze — nie schodzi
mi na dobrej chęci — gdybyśmy razem
byli, pewnieby nam na dobrej radzie nie
zeszło — kilkadziesiąt osób zeszło się w
jego domu — schodzimy się raz na miesiąc
int — zszedłem się wczoraj z nim — to już
Kr. 11. 11
zeszło z widowni — to nigdy nie zejdzie
mi z myśli łommt mir nie au§ bem Sinn.
za- (słońce) untergefjen.
roofjin gelangen.
ftattfinben, ńorfommen, Dorfallert,
eintreten, ftcfj ercignen.
czein fidj mit etroaś bebecfen §310.
słońce zachodzi za chmurę berftecft ftcf) —
zaszedł za drzewo, za dom — nie zajdę
tak daleko id) werbe nid;t jo weit geijen —
choroba za daleko zaszła — powoli idąc
dalej zajdziesz — zajść w lata in bie
3«i)re łommen (ober podeszły w lata) —
zajść w długi geraten — zajść w ciążę
fdjwanger werben — zajść w głowę ben 53er=
ftanb berlieren (e3 geljt ginem in ben itopf) —
zajść komu drogę, w drogę ben 23eg ber=
treten, in ben SBeg lontmen — nie zajdzie
er wirb nid)t tjingeiangen (weil bie Strćifte
berfagen) — ta bitwa zaszła w roku 1610
— jaka zmiana zaszła! — w czem zaszły
ulepszenia? — co to między wami zaszło,
że się nie witacie? — zdarzenia zaszłe
w tym roku — zaszłe porozumienie — za­
chodzi tu pytanie, w (auf) jaki sposób można
to osięgnąć eutfteijt, erf>ebt fid) — największa
zachodzi między nimi różnica liegt bor —
nie zachodzi w tern wielka różnica ba ift
tein gr. U. — zachodzi tu wielka omyłka
— każdy niemal wyraz w jego pismach
zachodzący — nie rozumiał, co zaszło —
niebo zachodzi chmurami — rana zaszła
blizną, oko zaszło bielmem — oczy jego
zaszły łzami fiiliten fid) — ma z nim
dawne zajścia — bez wielkiego zachodu to
się stanie.
Komina: chód, dochód (dochody),
pochód, pochodzenie, wynalazek,
wynalazca, znalazca, obchód, po­
deszły, przechadzka, przejście,
przejściowy borii6ergeljenb, przeszły
-ość,przy chód,przychodzień,przy­
szły -ość, rozchód, ujście (rzeki),
wchód, wychód, wychodztwo, wy­
chodek, wschód, wschodni, scha­
dzka, schody, zejście Sbb, Sobe§=
faH, zeszły, zachód ®emui)ung, Unter=
gang, SBeft, zachodni, zajście Streit,
zaszły.
 12 SBerbatoerjeictjitiS.
12. Jąć perf. anfangen §247,252,258. !
się czego ftdj an etwas madjen,
etwas ergreifen.
łmperf. imać się § 258 (czego an
etwas) haften.
głośno jęła wołać — płakać jęła —
umilkli wszyscy, kiedy jął rozmawiać —
jął się strony Cezara •— jąć się jakiego
rzemiosła — jął się pracy — farba nie
ima się — to się jego głowy nie ima
IBiU it|iu nidjt in beu ffiopf — niechętnie
imali się pracy.
do- burdjbringen.
komu quälen, jufetjen.
to dojęło go do żywego — zimno było doj­
mujące — dojmujące rozmyślania quäieub.
na- mieten, vermieten.
się komu fid) an jemanb ver=
mieten § 338.
nająłem mieszkanie.
odna- abvermieten,
wyna- vermieten.
czy mi Pani wynajmie ten pokój? —
pokój do wynajęcia § 191 Sieni. 5.
ob- umfaffen, umarmen, umgeben,
imperf. umfaffen, in fitfj enthalten,
übernehmen.
objęła go obiema rękoma za szyję fiel uni
— morze obejmuje ziemię — objął urząd,
handel, dowództwo, majętność po rodzicach
— objęcie naczelnej redakcyi gazety —
co obejmuje ta książka? — umrzeć w
czyich objęciach, wydrzeć się z czyich
objęć — strach go objął pacfte i£)n — to
prawidło obejmuje wszystkie inne — objąć
tron einnelpnen, befteigen.
od- wegneljmen (gew. odebrać),
fubtraijieren.
odjąć komu urząd, życie rauben, chęć
benetjineu — mowę mu odjęło er verlor
bie Spradje.
po- verfielen, begreifen § 258 ®em.
heiraten § 258 Sem.
pojmać perf. fangen, gefangen
nehmen § 236 Sem. 2 uub § 258.
nie pojmuję — nikt tego nie pojmie
— to nie do pojęcia — to przechodzi
moje pojęcie — łatwo pojąć — praca w
takim duchu pojęta — każda epoka co
innego pojmowała... przez wykształcenie
unter—p. coś jako coś —pojęła go za (junt)
męża, pojął ją w małżeństwo — biorą
się, nie bierz go — bałem się, aby mnie
nie pojmano.
pod- aufheben,
leiben, ertragen,
bewirten.
się (czego etwas) auf fid) nehmen,
unternehmen.
podjęła chustkę z (von) ziemi — podjęto
kotwicę lidjten — podjąć trud, karę, pracę,
śmierć, męczeństwo — podejmowano nas
przez trzy dni hojnie — nie podejmuj się
tego, czemu nie podołasz — podjął się
obrony Krakowa — podjąłem się pracy
nad siły.
prze- (list) abfangen,
übernehmen,
burchbringen.
się czem burdjbrungen werben
von etwas § 309 Sem. 1.
listy zostały przejęte — przejąć czyje
długi — przejąć co w spuśeiźnie po kim
— przejął jego sposób myślenia ainieljlltcit
— zimno, wiatr nawskroś mię przejmuje —
zgroza go na (bei) ten widok przejęła faßte,
parfte — nagły zgon królowej przejął
smutkiem cały kraj erfüllte — łzy jej prze­
jęły mię do żywego ergriffen — mocno był
przejęty tem przekonaniem, powołaniem
swojem — potrafił wojsko duchem własnej
energii przejąć — przejęli się taką żarli­
wością religijną •— przejmować się ogól­
nym prądem oświaty.
przy- annehmen, aufnehmen.
przyjąłem jego dar, przyjęła zaproszenie
— przyjęli te warunki — te warunki zo­
stały przyjęte — po przyjęciu warunków
— przyjmij te pieniądze — Polska przy­
jęła wiarę chrześciańską w dziewiątym
wieku — przyjmuję na siebie odpowie­
dzialność — przyjmiemy to na (pod)uwagę
 @rfte SIbteilung.
— krytyka chłodno przyjęła ten utwór —
on zwykł przyjmować gości — przyjąć
kogo do towarzystwa in.
roz- (walczących) trennen, (spór)
betlegen.
u- faffen, ergreifen.
(sobie kogo) gewinnen.
(komu czego, co) fdjmafern, bor«
entfjalten.
się za kogo, za kim, za czem
fidj (jeiuanbeS, einer Sacfje) an=
neljmen.
ujął ją zarękębei— ująć kogo w niewolę
gefangeit nepmen — bardzo wcześnie ujął
pióro — umiał łagodnością ujmować sobie
przeciwników — uprzejmość ujmowała
mu serca wszystkich — ujmujący an=
jiepenb — ujmuje sobie lat mad)t ficp jitnger
al§ fie ift — ująć komu płacy, strawy, do­
chodu — od gęby sobie coś ująć ficf) etma§
bom SOłuitbe abfparen — ująć się za sprawą
czyją —■ nikt się za krzywdą naszą nie
ujął — Katarzyna zaczęła ujmować się
za innowiercami (-ców).
wy- fjerauSueljineu.
auśnefjmeit, augfcfjfiefjen.
wyjmować kulę z rany, coś z kieszeni
— nikogo nie wyjmuję — wyjąwszy au§=
genommen.
wz: wziąć rteljnten, annelfuten, be=
foininen § 248, 258, bgl. 9Jr. 224.
się do czego ficf) an etwaś madjen.
zkąd Ijerfommen.
nie wezmę udziału w tem barait —jaki
obrót to weźmie ? — sprawa przez to wcale
inny obrót wzięła — co będzie sprawiedli­
wego weźmiecie —weż(mij) co twojego(§118
93em.l)jest aidź—biorę to na siebie—wezmę
przykład z ciebie mit alt bit — mówiąc o
tem strach bierze człowieka parft — wzięli
miasto einitepmen — ile (żołdu) bierzesz
na dzień ? — brać na (pod) uwagę, w rachubę
in IBetradjt, in ©rmćigung jiepen — brać
górę bie ©berpanb geminnen — Polacy
wiarę z Niemiec brali — stryjecznego
brata za syna wzięła an Sopne§ftatt an=
9h. 12. 13
nepmen — nie bierz imienia Pana Boga
nadaremnie führen — wziąć kogo za
słowo heim USort — wziąć baty befummelt —•
wziąć ślub z kim fiel) mit jemanb trauen
taffen — brać rozwód ficf) fcfjeiben laffen —
zkądżeś wziął to? mo paft bu ba§ per? —
przedsięwziąć unternehmen — wziąłem cię
za kogo innego palten für — nie chciej mi
tego brać za złe übel nepmen — serce
brać 3Rut faffen — wziął się znowu do
jadła — trzeba się wziąć do roboty —
nie wiedzą jak się do tego wziąć lnie fie
baS anfangen foüen — zkąd się tu wziąłeś?
mie tommft bu pierper? — zkąd się ta sprze­
czność wzięła? zkąd się to bierze? moper
fommt ?—wziąć co po kim übernepnten bon—
wziąć kija na kogo ergreifen gegen — wziąć
(gem. zajść) komu tył jentanbem in ben
ilłiicfen fallen — wzięty (-ość) beliebt.
powziąć faffen § 258 Seni., § 263
Sem. 2.
p. nienawiść, nadzieję fdjöpfeit, zamiar,
postanowienie.
uwziąć się § 263 Seni. 2 fidj auf
etwas fteifen, e§ auf etwaś ab=
gefe^en fjaben.
los uwziął się od samej kolebki mię
nękać.
zawziąć się na co § 263 Seni. 2
auf ettuaś erpidjt fein.
na kogo auf jemanb erboft fein.
jak się kobieta na co zaweźmie, doka-
zać musi fiep etmaS in ben ftopf fept — za­
wzięła się na niego — nie myśl, że jestem
zawziętym na krew ludzką berfeffen auf —
okropnie się zawziął mürbe mütenb.
z: zdjąć f)erunternef)men § 247.
zdjął kapelusz — zdejm czapkę z głowy
— zdjęła jej pończochy, zdejmować komu
ober z kogo ubranie auśjiepen — zdjąć
klątwę z kogo nepmen — zdjąć plan for­
tecy aufnepmen — zdjąć z siebie żałobę
ablegen (über z f. § 181 Sem. 1).
za- einneljmen, erobern,
einnetpnen, erfüllen.
-jmować §263Sem.3 befdjäftigen.
 14 SBerbctiberjeidjnK'.

intereffieren. pod- nafye Ijeranfaljren u. f. m.

się in Sranb geraten, entbrennen przy- Ijerbetfaljren u. f. m., an=
§ 309. tommen.
-jmować się § 263 SBent. 3 czem już przyjechał — zewsząd przyjechano,
fidj befdjaftigen mit roz- się auSeinanberfatjren u. f. m.
zająć stanowisko — zająć miejsce czyje u- ¿uriićEiegen.
nn jemanbeS (Stelle treten —■ zajęli Szwedzi tego dnia ujechaliśmy tylko trzy mile.
całe Inflanty — zająć czyje serce — to zaj­
muje wielką przestrzeń — wojsko zajmo­ wy- augfatjren u. [. w., berreifen.
wało całą drogę — ta powieść zajmuje po­ czy jutro wyjedziecie? — wyjechał z
między pracami Kraszewskiego pierwsze kraju ift in§ SluSlnnb gcgaitgen — nie chciało
miejsce — drzewo się zajęło — złość się w mi się z ulubionej Litwy wyjeżdżać ber=
nim sroga zajęła — wielka się zajęła wojna. laffen — wyjechał na 3 godziny — wy­
Słoiltina: najem, najemny, obję­ jechał w (§ 176 S3em. 1) podróż — wy-
tość, pojęcie «Begriff, pojętny geleljrig, > jechał er ift berreift.
przyj emny, rozejm, rozj emca, ujma, z- tjerab«, feittndrtś abfatjren u. f. m.
ujemny, wyjątek, wyj ątko wy, wzię-
się ¿ufammenfaf)ren u. [. m., ju=
tość, zawzięty, zajęcie.
fammenfommen.
13. Jechać imperf. fatjren, ¿ictjen, zjechał z góry — zjechać z drogi bont
reifen, (konno, wierzchem) reiten, I SBege ablenfen — zjechać (= wyjechać) z
(wozem) fatjren § 211, 240, 241, miasta do (auf) swych dóbr fidj begeben —
' zjechali się do Warszawy in cum Siat. —
256.
dokąd (wo) się zjechali?
iter. jeździć § 304.
za- woljin faljren n. f. to., borfafjren,
po- perf.
eintetjren.
jedz (zjedź)zdrogi—jedz powoli—jadę
w daleką zajechał stronę — w tym sa-
do Warszawy naci) — pojadę do Krakowa
— pojechał dalej — czy pojedziecie do i mym czasie można zajechać do Krakowa —
wód morskich? — pojedz zemną — dobrze czemuż nikt nie wychodzi, gdy zajeżdżam?
— zajechał przed karczmę, przed bramę
umiem jeździć wierzchem (konno) — ragę:
— zajechać do zajezdnego domu.
cóż mam czynić, żebym wyzdrowiał? ?(nb
roort: jeźdź — jadą fie tommen! — jak Słomina: jazda, jeździec, jezdny,
dawno pojechał wie laitge ift er fort? najazd, odjezdne (na odjezdnem
§98), pojazd, podjazd, przyjazd,
do- do czego gelangen.
wyjazd, zjazd, zajazd, dom za­
na- angreifen. jezdny.
Karol król szwedzki z ogromną siłą
Polskę najeżdża. 14. Jeść imperf. effen § 239, 242,
nad- angeritten, angefafjren tommen. 253, 255, 303.
ob- umfaljren, (kraje) befndjen. iter. jadać § 304.
objeżdżamy miejsce budowy mostu — z- perf. effen, aufeffen, berttjun.
za młodu (§ 184 53em.) nie mało świata
jedz i pij — te owoce mogą być jedzone
objechał biel bon ber 2Belt gejefjen.
— ona mi dała z drzewa onego i jadłem
od- toegreiten, tnegfaljren, abreifen, — konie jedzą siano i owies — właśnie
(czego) bertaffen. \ je — zjedz ten kawałek chleba — już
kiedy Pan odjedziesz? — tylko co(§351) zjedliśmy — tego mięsa nie zjem — obiad
odjechał — odjechał (gem. od) rodziny. jemy, zjedliśmy — zjada wszystko sam —
 @rfte Slbteilung.
zjadł cały majątek — w lecie mniej ja­
damy niż w zimie — w piątki mięsa nie
jadamy — jadam w oberży — jadamy o
pierwszej.
na- się czego ftcĘ) an etwa§ faft effen.
prze- berfreffen.
śniadać friif)ftu(fen § 236 SBem. 2.
ujadać Iaut beHen § 236 Stern. 2.
zajadać mit 2Ippetit effen.
widziałem go zajadącego raki.
9Jontina: jadło, obiad, jadalny,
jadalnia, śniadanie.
15. Kląć tmperf. fluĄen § 254.
się fdpDÓrert.
za- się perf. (zakląć f. u.) § 253, 262.
kinie strasznie — klęcie jest grzech,
nie klnij — zawsze się na (6ei) swoją po­
czciwość zaklina.
prze- berffudjen.
ojciec przeklął wyrodnego syna — prze­
klina swój los — tedy się począł prze­
klinać i przysięgać.
wy- ejfommunijteren.
za- (kogo) befdjmóren (na co bei
etroaś).
się f. oben.
zaklinam cię na wszystko, co masz naj­
droższego — zaklął ich na miłość ojczyzny
— zakląć ducha, węża — stał, milczał jak
zaklęty mit' feftgebannt — koło zaklęte —
Słomina: klątwa, przekleństwo.
16. Kłaść imperf. legen, fefjen § 229,
253 Q}em. 4.
się ficf) legen.
kładziemy (= stawiamy) przy tern słowie
przypadek drugi — kłaść (= przykładać)
pieczęcie na czem, 3. 53. na drzwiach —
kłaść czemu tamę.
po- § 253 SBem. 4.
ił o mina: dokładny, nakład, okład­
ka, odkład, pokład Sdjidjt, SSerberf,
przekład, przykład, przykładny,
9łr. 12—19. 15
rozkład (3.SB. letni rozkład jazdy), skład
(3. 53. ciała 53nu, twarzy iBilbitng, okoli­
czności guiammentreffen, towarów 9łiebet=
lagę),składnia, składny, układ Sljftem,
SBertrctg, 51erf)cinb(ung (układ roślin Linne-
usza ■— wejść z kim w układy), układny,
wykład, zakład Slnftalt, Sliilage (3. SB.
fabryczny), SBette (3. SB. iść z kim w zakład,
pod zakładem infolge einer SSctte), SJSfanb
(3. Sb. miłości), zakładnik.
(Sietje łożyć 9?r. 543.
17. Kłóć (kłuć) imperf. ftedjert §249,
255, kolnąć perf. § 253 ®em. 3.
u- perf.
kole go szpilką — kole mnie w boku
— mucha go ukłuła — ukłół się piórem
w rękę.
prze- biircfjftedjen.
za- erftecljen.
(wieprza) abftedjen.
Słoinen: kolec, kolki Seitenftedjen.
18. Kraść imperf. fteljlen § 241.
s-, u- perf. . ' - ■
kradnie — nie kradnij — ukradł mi
6 złotych — ukradzione rzeczy.
o- befteljlen.
w- się ficf) einfcf)ieicf)en.
wkradły się powoli nadużycia i nie­
rządy — wkrada się mu w serce, w łaskę
in jentanbeS ®unft.
wy- entfiifjrcn.
się f. fjerauśfdjleicljen.
wykradł pannę z domu rodzicielskiego
— złodziej wykrada się z domu.
Słomina: kradzież, ukradkiem.
19. -1 a c (-Jęknąć § 241) się §26323em.4.
lękać się imperf. § 263 23em. 4 (cze­
go) ficf) nor etinaś fiirdjten, (o
co) urn etwa§ beforgt fein.
prze-, u-, z- się erfdjrecfen § 263
Stern. 2 czego oor ettoaś.
 16 SßerbalöerjeidjrtiS.
nie lękał się nigdy prawdy mu mówić
— nieulękły § 124 83em. 3.
20. Lądz § 238 ®em. 2 (lęgnąć § 241)
imperf. briiten.
wy-, za- auSbriiten § 262.
ptaszek lęgnie (geiu. wylęga) się z jaja
— jaje się zalęgło.
21. L e d z § 238 SBem. 2 (legnąć § 241)
pcrf. (id) legen, (tut itampf) fallen
§ 253 «Bem. 2, 4, 255, 262 «Bem. 2.
po- (im Stampf) fallen § 253 SBem. 2,
262 «Bem. 2.
jedno pokolenie po drugiem kładzie się
do grobu — legli w mogiłach §168 — brakło
człowieka, odkąd król Stefan legł w grobie
— legł z jego ręki bon — poległ w bitwie
— połowa koni już legła — poległych
było 3000.
dolegać § 263 SBem. 3 (kogo je=
' mantem) fdjmerjen, mel) tljun.
gdzie kogo dolega, tam i ręką sięga —
gdzie cię dolega?
na- na co fid) auf etmag ftemmen.
-legać na kogo § 263 Sem. 3 in
jemanb brtngen, o co anf ctiuaś
bringen, etroa§ bringenb forbern,
na kogo o co bei jemanb auf
etiuaS brtngen.
naległ na miecz swój fturjte fidj in fein
Sdjloert — nalegał na mnie o dotrzymanie
słowa — nalegano wciąż o wojnę prze­
ciwko Turkom — usilne prośby i nalegania
— list nalegający bringenb.
ob- belagern § 240 iBem. 5.
nieprzyjaciele oblegają miasto — miasto
oblężone — oblężenie miasta.
polegać na kim § 263 SBem. 3 fid)
auf jemanb (Siec.) nerlaffen.
na czem auf ctluaś beruljen.
pod- unterliegen, unterfteljen.
podległ chorobie — jeden rozkazuje a
wielu mu podlega —■ to podlega wielkiej |
wątpliwości—jego działalność podlegała I
różnorodnym sądom — urzędy podlegają
ministeryum unterffeljen bent SOlinifterium.
przylegać do czego grenzen an (ju
§ 263 «Bem. 3).
roz- się fid) auSbreiten.
ertönen § 309.
rozlega się równina — rozległ się krzyk
przeraźliwy — cienie się rozlegająna ziemi.
u- erliegen, unterliegen, fidj ergeben,
nadjgeben, nnllfafjren.
uległ pod ciężarem — ulegniemy prze­
mocy — miasto niebawem ulegnie — uledz
karze śmierci — na świecie wszystko ulega
zmianie — ulega mu ober jego żądaniom
we wszystkiem — ulegać zniszczeniu ani
beintfaHen — Trembecki więcej od króla
(§ 139) ulegał Rosyi war ergeben.
wy- (nom ©etreibe) fiel) legen.
z- (legnąć) in bie SBodjen tommen.
za- liegen bleiben, riufftänbig fein,
(w czem mit ettoaś).
Iiegeub bebeden, bebedt fein.
praca zalega — podatki zalegają — za­
legać w opłacie komornego — mgły ziemię
zalegają — tysiącem trupa (§ 96 Stein. 5) za­
legły ulice, trupem zaległo pole fie Ingen (jn
Shufenben) tot nuf — cisza zalega miasto
lagert fid) über ber Stabt (aud) blojj zalega
cisza e§ wirb ftiU).
9łontina: łoże, łóżko, dolegliwy,
nałóg, odległy, odłogiem, podległy
-ość, niepodległy -ość, podłoga,
połóg, rozległy, uległy, wyłóg,
zaległy, załoga.
22. Leść (leźć) irnperf. friecfjen,
llettern.
jter. łazić § 306, bgl. Sir. 540.
po- perf.
ślimak lezie z domkiem swoim po
grzbiecie — koty lezą na drzewa — dzieci
łażą po podłodze — włosy mu lezą, łażą
(geiD. wyłażą) geijen au§ — łazi powoli
fid) fdjleppen.
odna-, wyna-, zna- f. iść.
prze- Ijiuiibertlettern.
przełazi przez płot.
 ®rfte Slbteilung. 9ir. 19—26. 17

roz- się auśeinanberfriedjen, ficfj
jerftreuen.
w- f)inein=, Ijinauffiettern.
wlazł przez okno do (§16293em.2) domu
— wlazł na dach — co ci znowu w głowę
(aucl) do głowy) wlazło?
26. Módz § 238 53em. 2 imperf. § 254
tbnnen, biirfen § 318 53em. 5.
śmiało rzec możemy — nie mogłem (mo­
głem § 193 SBem. 4, § 239 SBem. 1) go pojąć
— nie mogli nie znać języka polskiego
— na to możemy nie zważać.

wy- łjerau§friecf)en. domagać się czego § 263 83em. 3

z- fjinuntertiettern, j. 83. z drzewa.
23. Miąć (ungebr.) imperf. jerlnittern.
z- perf.
nagle zmiął list w ręku.
24. -mieść § 263, 307 83em. 1.
iter. miotać § 307 (ozem) f)in= unb
etma§ forbern.
niedomagać § 263 33em. 3 f rant lid),
gebredjlidj feirt.
po- fjelfen (komu w czem bei etmaź).
jemu już żadne lekarstwo nie pomoże
— to nic nie pomoże — tu słowa nic nie
pomogą — pomóż mi.

Ijernjerfen, erfdjiittern, (co) merfen dopo- Ijelfen.

dopomódz komu swą radą — śmiałym
(in ubertragenem ®inn). szczęście dopomaga.
wiatr miota śniegiem, liściem, piaskiem,
okrętem — namiętności miotają człowie­ wspo- (kogoś) unterftu^en.
kiem — okręt burzą miotany, człowiek wspomaga ubogich.
namiętnościami miotany § 315 Sieni. 5 — zapo- (kogo w co ungebr.) unter=
miotać przekleństwa, obelgi na kogo ftufjen, auśfjelfen mit.
gegen jemanb aildfto^en — różne myśli mio­ zapomógł go w pieniądze.
tały nim beunntljigten iljn. . 1 prze- (nad czem) bie ©berljanb ge=
pomiatać § 263 33em. 3 (czem) bin= minnen, co iiberluinbeit.
unb i)ertverfen. jego zdanie przemogło — bojażń prze
(kim) geringfdja^ig betjanbeln. maga w nim nad miłością — trzeba
przemódz swe namiętności — przemógł
u- (ungebr.) fegert, feljren.
się — przemagająca siła llbermadjt.
służąca umiotła (zamiotła) podłogę —
umieć dobrze w swoim domu. wy- co na kim etloaś jemanb ab=
jroingen, bei jemanb burdjfejjen,
wy- auźfegen.
trzeba wymiatać śmiecie — ona i cielęby erjttńngen.
wymiotła. co na sobie etmaś iiber fidj ge=
za- fegen. toinnen.
3utuef)en. -magać czego po kim (§ 175
pokój jeszcze nie został zamieciony j 83em. 1), od kogo § 263 83em. 3
— zamiata suknią podłogę — wiatr za- | etmaś bon jemanb forbern.
miata chmury treiben — wiatr zamiata wymógł na Turcyi wypowiedzenie woj­
doły śniegiem. ny — tego nie mogłem wymódz na sobie —
z- jufammen=, loeg«, Ijerunterfegen. wymagał od niego zapłaty — dla braku
wymaganej jednomyślnościetforbcriicl)§315
Słoniiita: miotła, podmiot, przed­
SBeiit. 5 — stosownie do tych wymagań —
miot, przymiot, śmiecie 91eutr. ®ing.,
nie można tak wiele(§15793ent.3)wymagać
wymiot(-ty).
od Greków — wymagający anfprucijsboll.
25. Mleć imperf. maljlen § 249. wz- się erftarten, fid) berftarfen,
ze- perf. fidj fraftigen.
młynarz miele, miel dobrze. wiatr, choroba się wzmaga.
©ocrenfcit, ąjolniidjc Ouuumati!: Gigiiiipinfl. 2
18 tBerbalDerjeid)ni§.
z- (ungebr.=przemódz) ilbertoinben.
przeszkody stałością zmożemy,
rożnie- się |
ertratiren.
zanie- ) (co, kogo do sądu) anjeigen.
Słomina: moc, niedomaganie, po­
moc, zapomoga, przemoc, zamożny.
27. Mrzeć imperf. fterben § 263
23ent. 1 (na co an etoaś).
mrzeć głodem §26323em. 1, §345 JpungerS
fterben, nertjungern.
u- perf. § 262.
umierać z pragnieniaumfommennorSurft.
pó- § 221.
rodzice jego pomarli.
przy- głodem £ntnger leiben.
obu- abfterben, łpnfterben.
odu- (kogo 2Icc.) fterbenb jurucf iaffen,
jemanbem megfterben § 326 23em. 3.
odumarł go ojciec w młodym wieku —
odumarł sprawę nieuporządkowaną.
wy- auśfterben.
za- erfterben.
głos mu zamarł w piersi.
?łomina: śmierć, martwy, na
umor § 351.
28. Nieść intperf. tragen, fiitjren,
bringen § 230, 253, 256.
iter. nosić § 304, f. 9?r. 595.
po-,za- (f. unten, bgl. §214 ju @nbe)
perf. § 262
dokąd niesiesz ten ciężar? — ponieśli,
zanieśli rannego do szpitalu — ponieśli,
zanieśli go do grobu — zanieś ten list
na pocztę — nosi dziecię na rękach —
nosi długie włosy — nosi ciasne trzewiki,
rękawiczki, szablę przy (an) boku — niesie
nam pomoc — jakąż mi niesiesz wiado­
mość? — nieść w ofierze jum Cpfer bringen
— wieść niesie lautet — ptak niesie jaja
iegt (perf. znieść) — poniósł spusto­
szenie do kraju — pójdę, gdzie mnie
oczy poniosą, gdzie mnie nogi zaniosą —
ponieść ober zanieść skargę do kogo 6ei
jemanb Oorbringen — konie nas poniosły
gingen mit un§ burd).
do- (komu co ober o czem) be=
richten, ineiben, mitteilen, jemanb
bon etroa§ benacfjrtdjtłgert.
mam Panu coś ważnego donieść — do­
niosę ci o wszystkiem — donosi dziennik,
że — polegał na doniesieniach z drugiej
ręki — doniesienie (= zawiadomienie)
ślubne S3ermćii)iuitg3anjeigc.
ob- fjerumtragen.
od- juriidbringen, bringen.
babontragen (j. 23. korzyść, zwy­
cięstwo, karę, hańbę).
(do czego) auf etroaś bejiefjen,
einer <S. jufdjreiben.
-nosić się (do czego) §263 58ent. 3
fidj auf etroaś bejietjen.
odniosłem mu książki — praczka od­
niosła Panu bieliznę — odnieś ten list
na pocztę JU§ 253 —odnieść sprawę do sądu
anhängig machen (Dor) — jakieś wrażenie
z tego odniósł? — wszystko do Boga
odnośmy ant)eimfteffen — wszystko do sie­
bie odnosi — lubimy wszystko do przy­
padku odnosić suriictjiifjren — rozprawy
te odnosiły się do dziejów ojczystych.
po-(f. oben) tragen, ertragen, erleiben.
chłop ponosił wszystkie ciężary — po­
niesiemy wszystkie koszta — poniósł
wielką stratę — ponieśli klęskę — po­
niósł śmierć męczeńską.
pod- empor=, aufijeben.
beben, erbeben, erhöhen,
się fteigen.
podniósł ręce, głowę — podnieść kie­
lich ba§ ®laä ergeben — herezya poczęła
głowę podnosić — podniósł się na całą wy­
sokość in (ju § 112 33em. 2, § 170 S8em. 1) —
oręż podnieść na kogo — podnieść oczy na
kogo — podnieść głos bie Stimme ergeben,
baś SBort ergreifen — podnieść krzyk — pod­
nieśli jawny bunt, rokosz, wojnę anfangen
— podnosić cenę żywności, towarów
w trójnasób auf baä breifacfte — podnosić
przemysł, handel heben — podnieśli go na
króla — Witolda na stolicę (= tron)
 (trfte Slbteiiung. 9łr. 26—28. 19

W. X. L. podniesiono — podnosi ciągle, u- babontragen, entführen,

że rzecz inaczej się ma i)Cruori)e6en —
pinretpen.
trzeba podnosić i zaznaczać, że man
muß ßerborße6en unb betonen, baß — termo­
się (czem) ftcf) bon etroaź pin=
metr się podnosi. reifjen Iaffen § 309 SBem. 2.
prze- über etroaS tragen. (nad czem) fidj über etroaź
non einem Drt an einen anberen begeiftern.
bringen, berfepen, üerlegen, ber= -nosić się § 263 Sein. 3 fdjroebcn.
pflanzen, übertragen. unosi życie i wszystko opuszcza —
Parys Helenę uniósł od męża (®at.) —-
(co nad co) borjiepen.
konie go uniosły gingen mit itjnt burd) —
się überftebeln, umjiepen, über» gniew go uniósł, uniósł sie gniewem —
geijen. uniesiony gniewem porwał się do broni
przeniósł ją przez rzekę — przenieść — nie unosi się nigdy namiętnością —
chorego do drugiego pokoju — przeniesiono uniósł się nad jej pięknością — duch Boży
go na (in) inny urząd, do innego miasta — unosił się nad wodami.
przenieśmy się myślą w przeszłość —
Konstantyn przeniósł stolicę państwa z
w- pineintragen, einbringen,
Rzymu do Konstantynopola — przeniósł folgern, fdjlitfjfolgern.
wojnę do Włoch — ruch przeniósł się wnoś sprzęty do pokoju — wszystko, co
do Niemiec — przenieść sumę z jednej mu żona wniosła — wnieść czyje zdrowie
strony do (auf) drugiej —przenieść handel, ausbrittgen — rząd wniósł do izby prawo
skład na (nadj) inną ulicę — prze­ o rozwodach, wnieść budżet Wiegen —
noś cnotę nad złoto — przeniósł się z jeden z senatorów wniósł, żeby beantragen
Krakowa do Lwowa, z tej na inną ulicę, — z tego wnoszę, że inaczej się ma.
z tego do innego domu, na obczyznę tu?
wy- peran»tragen.
SluSlaub jieljeit — na tamten się świat (ober
do lepszego żywota) przeniósł. erpeben, erpöpen.
się ftd) loegbegeben.
-nosić perf. §304®em. 4 abtragen,
przenoszone odzienie. fid) erpebcn, emporfteigeu.
przy- bringen, einbringen, bar» -nosić § 263 Sein. 3 aitźiitadjcn,
bringen. betragen.
przyniosła mi szklankę wody -— przy­ loben, perauśftreidjen.
nieś mi wody §327 — co mi przynosisz? — wynoś sprzęty z pokoju — wynosili
przynieście nam nasze rzeczy — ta maję­ umarłego — wynieśli go na tron — wy­
tność przynosi 1000 talarów — to nie niesienie na jedno z najwyższych dosto­
przynosi ani chwały ani pożytku — przy­ jeństw kościelnych — upadek Polski wy­
niosła mężowi majątek (w posagu ai§) — I niósł Rosyą do (in) rzędu najpierwszych
szkodę komu przynieść bereiten — to nic • mocarstw — to wynosi tyle — wyniósł się
nie przynosi tylko (§ 118 Sein. 3) wielką j z miasta, z kraju beriaffen — wyniósł się
szkodę — ulgi (§ 327) sobie przynieść ftd) z tego domu au^ietjen —• wynieśli się
Stnberung uerfdjaffen. drugiemi drzwiami — wynieśli się na
roz- auśtragen (towary, listy), Wołoszczyznę begaben ftd), jagen — z
prostego szlachcica wyniósł się na wy­
się ficp berbreiten.
soki stopień — wynieść się nad poziom
nieprzyjaciel roznosi śmierć, rzeź, | mierności.
pożogę, spustoszenie po całym kraju |
— wieść ta rozniosła się po calem I wz- entporijeben.
mieście. erricpten, grünben.
2*
20 S8erbalDei'seiĄni§.
się ftdj erEjeBert, emporfteigen.
kobiety wznoszą, ręce do nieba —
wzniósł oczy do góry (§351), serce do Boga
— wznieść kielich, toast, okrzyk — -wzniósł
kolegium wileńskie — staraniem Długosza
wzniósł się klasztor Paulinów erljob fid)
— domy nowowznoszone im Sieubau be=
griffen — orzeł wzniósł się pod (ju) obłoki
— termometr się wznosi (beffer podnosi).
z- jufammentragen.
fjeruntertragen.
ertragen, bulben.
(nieprzyjaciela) aufś Saupt
fdjfagen.
abfdjaffen, aufljeben.
się z kim mit jentanb im ®in=
oerftdnbniź fein.
tego bólu nie zniosę— znoś wszystko w
cierpliwości — tonie do zniesienia§191 53.5
—zniesiono karę śmierci—po zniesieniu za­
konu Jezuitów — kura zniosła jaj e ((.nieść) —
Zborowski znosił się z carem moskiewskim.
za- (f. oben) ttiotjin bringen § 262.
się na co (ju § 170 23em. 1) fid)
git etraa» anfdjiifen.
idę, gdzie mię nogi zaniosą — nie za­
noś tego listu do niego — zanieść prośbę
do kogo an(ju§162iBem.2) jemanb ridjten —
zanieść skargę na kogo do kogo — za­
nosi się na deszcz, na wojnę — Turcya
widziała, na co się zanosi.
91 o mina: doniosły, odnośny, unie­
sienie, wniosek, wyniosły, nie­
snaska, znośny (nieznośny).
29. Paść perf. padać imperf. faden
§ 241, 252.
padać § 263 23.3 regnen (fdjneien).
się jerfpringen § 309.
padniesz — nie padaj — padam Panu
do nóg — padł trupem § 345 fiel tot t)in —
wybór padł na niego — trwoga padła na
miasto befiel — padło znowu na polskie
ziemie okropne spustoszenie — paść ofiarą
czego 511111 Opfer fallen — skóra się pada.
do- ereilen.
na- (kogo, na kogo, ju § 170 ®em. 2)
anfallen, iiberfallen.
napadało (§ 222) śniegu (§ 326 83em. 5)
— napadli nas rozbójnicy — lud wiejski
napadł na szlachtę — strach go napadł
befallen — zostaliśmy napadnięci § 241.
o- ftnfen, fallen.
rzeka, woda w rzece, barometr opada —
wzbieranie i opadanie morza — opadać na
dno fid) fepen — puchlina opada Derliert fid) --
żagle opadają —mgła opada — opadłe liście.
od- abfallen.
całe prowincye odpadają,
po- fallen § 253 23em. 2.
popaść w chorobę, w niedbalstwo, w
błąd DerfaHen— popaść w niełaskę — w nie­
bezpieczeństwo, w nieszczęście, w podej­
rzenie, w gniew, w strach geratett, w zamy­
ślenie berfinieit, w nienawiść u kogo fid)
jujieben.
popadać perf. § 255 23em. 6.
konie popadały — ziemia popadała się
od posuchy — deszcz jeszcze popadywał
§ 233 53em. 5.
prze- pt (Srunbe geljen.
-padać §263 23.3 (zakim, za czem
in jem., etm.) fterblid) Derliebt fein.
zastaw niewykupiony przepada Der-
fallen — kartofle przepadają w tym roku
febifdjlagcn — przepada z (nor) tęsknoty Der
geljen — przepadł jak kamień w wodę ift
Derjd)ollen — robota nie przepadnie loirb
itidjt Dergeblid) fein — wszystkie kobiety
za nim przepadają — szlachta tak prze­
padała za wolnością, że królów lękali się
słuchać — przepadać za grą w karty bent
©artenfpiei leibenfdjaftlid) ergeben fein.
przy- (na kogo) befallen, (komu)
ptfallen.
fid) ereignen, ftattfinben, (w czas
in etne Beit, aber ime na dzień
fo aud) na rok, wiek) fallen.
nędza, choroba na niego przypadła —
przypaść komu w udziale ju teil werben
— kto wie, co nań jutro przypadnie?
begegiten kolej przypada namniefommtait
— komu przypadnie zwycięstwo? — przy-
 @rfte Slbteilung.
padło mu wykładać historyą powszechną
— dziedzictwo na niego przypada — przy­
pada mi na myśl fällt mir ein — przypadać
komu do gustu, do smaku, do myśli nad)
bent ©inn fein, komu do przekonania, do
czyich obyczajów ftininten — przypadło
to w roku 1789 — roku 1812 przypadła
niesłychanie ostra zima mat — życie
jego przypadło w czasy Jana Kazimierza
— Boże Narodzenie przypada na dzień 25
grudnia — ten rozkwit (to zdarzenie) przy­
pada na wiek XV (na rok 1492) in§.
roz- się ¿erfüllen § 309.
rozpaść się na (in) dwie części — ziemia
się rozpada berften — prowincye rozpadały
się na województwa.
s- Ijerabfallen § 214 Sem. 1.
¿ufallen (na kogo).
spad! jak z obłoku (§96®em.5) — spadła
mu z oczu zasłona — starcowi broda po
pas spada — spadły znaczne śniegi —
cena zboża spadła — majątek spadł na
syna — cała wina spadła na niego.
u- fallen § 253 Sem. 2, § 262 Sein.
nerfaHen.
upadam do nóg — upadać pod ciężarem
fjinfallen — państwo upada — wiele państw
upadło — upadać na siłach, na sercu, na
duchu, na odwadze traftloś, mutloć luetben,
na majątku — woda, cena upada —
tańczyć, bronić się do upadłego § 351 eig.
bi§ sunt §infallen.
podu- berfaHen, fjcrunterfontnten.
Kraków zupełnie wyludnił się i podu-
padł — akademia podupadać zaczęła.
w- fjtneinfallen § 214 Seni. 1.
einfallen, Sinfalle ntadjen.
wpaść do studni, w sieć, w czyje ręce —
książka, która wpadła w jego ręce il)in in
bie 0ttnbe — wpaść komu pod rękę unter
bie .§iinbe foiltnien —• wpaść komu w oczy —
wpaść w niełaskę :— wpaść w gniew, w
uniesienie geraten — rzeka wpada do
morza ntiinben — Pilica wpada do Wisły
fliejjen — tego cierpieć nie mogę, kiedy
mi kto wpada w mowę — często Tatarzy
wpadali na (in) Podole, na Ruś.
3łr. 28—30. 21
wy- Ijeraugfallen.
augfallen, einen SluSfaH macften.
(na kogo) auf jemanb fommen.
ficĘ) ergeben.
unperf. rdtlicb, notteenbig fein,
(wypada tnan muf}, w. mi id) muf}),
zęby mu wypadają — to mi wypadło
z pamięci entfallen — wypadło mi słówko
nieostrożne entfdjlupfen — często Tatarzy
z Krymu na Ruś wypadali — wypada na
każdego 100 rs. — co z tego wypadnie? —
wypada więc z całego tego porównania,
że — nie wypada tego robić — przyznać
wypadnie ntan mufj (§ 192 SBein. 6) jugeben
— rozmyślał (§ 109 SSent. 4), czyje najazdy
uprzedzić wypadnie — gdyby wypadło po­
liczyć wszystkie dzieła Kraszewskiego.
za- fallen, einfinten § 253 Sem. 2,
§ 262 Sern.
sięeinftiirjen, (wziemię) berfinfen.
kurtyna zapada — klamka zapadła, nim
klamka zapadnie e§ ift ¿u fpćit, beOot e§ }lt
fpćit ift (§ 192 Sbent. 4) — zapaść w sen t>er=
finten, fallen — zapad! w chorobę — zapadł
na zdrowiu et fing an git franfeln — zapadł
na oczy, na piersi (an c. ©at.) etfranfen
— postanowienie zapadło, uchwała za­
padła, wyrok zapadł routbe gefajjt, gefćillt —
noc zapada fiillt eill — zapadło milczenie,
zapadała głucha cisza eintreten — policzki
mu zapadły einfallen — zapadał aż po pas
— okręt zapada w głąb — stada ptaków
zapadają laffen fidj nieber.
9ł o ni i n a: padlina, napad, napaść,
przypadek, spadek, upadek,podu­
padły, wypadek, zapadły abgelegen.
30. Paść intperf. meiben (tranf.)
się roeibeit (intranf.)
iter. pasać.
bydło siępasie — stada pa są się na łąkach
— bracia jego pasali trzody na polu — paść
woły inäften (perf. wypaść) — paść kogo na­
dzieją, że in jemanb bielpoffnung näljren, bak
popasać § 263 Sein. 3 fidj irgenb»
urn aufljalten § 310.
się meiben.
22 JBerbatoerjeiĄnió.
konie popasają się na drodze — często
popasając mit öfterem 9(ufentE)ait — długie
popasanie w Paryżu.
wy- abweiben.
mäften.
woły dobrze wypasane.
9łontina: pastwa, pastwisko, pa­
sza, popas.
31. Piąć intperf. § 263 S3em. 1.
się einporfiinttnen, [idj (roofjin)
brängen.
ws- się perf. § 262.
pną się gwałtem na mury wszystkiemi
siłami — wspinaj ą się w górę § 351 — koń
pnie się, wspina się bäumt ftd) — piąć się
do godności, do urzędów — piął się na
szczyty duchowego bytu fid) cmporringen.
do- (czego) erlangen, erreichen.
-pinać (czego) erftreben.
dopięcie zamierzonego celu — jedy-
nowładztwa jeden i drugi dopina — do­
piąć swego § 112 (Bein. 1.
na- fpannen (3. 53. luk, strunę).
od- abfdjnaHen (j. 53. pas z kogo
jetnanbem § 182 53em. 2).
przy- (co do czego) anfdjnallen, an=
fjeften.
przypiąć komu łatkę jemanb etma§ am
Beug fticfen, etmaS antjeften — przypiąć
komu rogi auffepcn — przypiąć komu po­
pręgu (-ów) § 327 jemanb furj galten.
roz- auftnüpfen.
auśfpannen.
rozpiął spodnie — bocian rozpiął skrzy­
dła — rozpiętemi żaglami.
s- ¿ufammenljeften, ncrbinben.
(konia ostrogami) fpornen.
za- ¿utnöpfen, ¿uljeftein.
zapnij suknią.
32. Piec imp. baden, braten (tranf.).
u-, wy- (f. unten) perf..
piekarz piecze chleb, kucharka piecze
mięso pieczone gołąbki nie lecą same (§119
83em. 1) do gąbki — słońce piecze brennt —
rana piecze— piecze mi w gardle — piecze
się na(in) słońcu — piekarze zaczęli wypie­
kać chleb z kukurudzy i grochu — świeżo
wypieczony chleb neugebaden.
do- auSbatfen, gar braten.
(komu) jemanbent jufe^en.
przy- bei Iangfamem roften.
kazali go przypiec przed śmiercią.
s- auśborren.
wy- burdjbacfen (f. oben, ngl. § 214
¿u ®nbe).
za- (włosy) brennen, trdufeln.
Siłom in a: piec, opieka (altpoin. opie­
kać się = neupoln. opiekować się).
33. Pleć itnperf. jdten, augjdten.
wy- perf. § 262.
pielą, wypielają len.
9łanten: plewy Spreu.
34. Pleść itnperf. flecfjten.
fafeln.
u-, za- perf. § 262.
plotą wieńce — uplata pierścionek z
włosów — zaplata włosy w warkocz —
co on tam plecie? — pleść bajki fajeilt.
s- jufammenfiedjten, uerfteĄten.
spletli listy figowe.
'Jłomitta: plecionka, płot, plotki,
splot.
35. Próć (pruć) § 249 itnperf. (®e=
na^teS) auftrennen. -
roz- perf. § 262.
jeden szyje, drugi porze — po szwie
się porze e§ gel)t nad) bem Strid) — okręt
porze morze, pług ziemię burd)fd)neibet,
pftiigt — co jeden szyje, to drugi rozpara
(rozpruwa) — rozpróć przyjaźń z kim ab
bredjen — rozpróć komu brzuch aujfd)ti()en.
36. -prządz § 238 53em. 2, § 263.
od- logfpannen (konia).
roz- auflofen.-
się fidj auflofen.
to rozprzęże karność wojskową — roz-
przęgnął się porządek — towarzystwo
rozprzęgło się — w tern ogólnem rozprzę­
żeniu — karność rozprzęgła § 121 Bem. 3.
 ßrfte Slbteiiung.
s- berbinbeu.
gdzie się niebo z ziemią sprzęga.
wy- auśfpaunen.
za- §24133.1 anfpannen, begannen.
zaprzągł konie do (an, Bor) wozu—i krowy
czasem zaprzęgają do pługa — zaprządz
kogo do pracy anfjalten — zaprządz powóz
w (mit) cztery konie, dwoma końmi — do po­
datków nie chciano się zaprządz ¡.bequemen.
Jlonien: uprząż.
37. Prząść imperf. fpinuen.
u- perf.
ani pracują ani przędą.
91 omen: przędza.
38. Przeć imperf. brängen § 254.
pchają się prąc idących przed sobą —
parliśmy nieprzyjaciela na (in)bagna — ten
wewnętrzny niepokój, który go prze z
miejsca do miejsca treibt — wypadki prą
gwałtownie naprzód — jazda parła ich
siekąc na oślep — żal go prze brttrft iljn —
prze mi w piersiach, w żołądku ijabe Sörufh
ftedjen, SBaudjgrimmen.
na- angreifen.
-pierać się (czego) ungeftiim
forbern (ju § 263 Sein. 3).
orężem naparty poległ — dzieciom nie
wolno niczego się napierać — czego się
napiera, to mu muszą dać koniecznie.
o- (co o co) gegen etwa» letjnen,
ftemmen.
(co na czem) auf etwas ftüfjen,
begrünben.
się fiel) lernen u. f. №.
koniu jemanbem SSBiberftanb
leiften, fidj wiberfefcen.
opiera drabinę o mur, łokcie o stół ober
na stole, głowę na ręku — na czem opierasz
to, co mówisz? — oparł się o drzewo, o
ścianę — opiera się na kiju, na lasce, na
przednich nogach — oparty na kiju —
przekonanie oparte na znajomości praw
natury — mocnemu trudno się oprzeć
— długo, mężnie się opierali — nie mogę
Sir. 30—38. 23
oprzeć się podejrzeniu fief) erioeijrert —
polskie siły były za słabe, aby módz oprzeć
się — oparł się aż o Kraków brartg biś
fi. Bor — nie oparł się aż o Kraków t)iett
erft bei fi. Stanb — ta sprawa opiera się
o króla unterfteljt feiner (Sntfdjeibung.
ocle- 3uru(ffd)iagen, juriidroeifen,
parteren, ertoibern (oerfegen).
odpierać nieprzyjaciela, napad, gwałt
gwałtem — odparł cios — odeprzeć twier­
dzenie — na te słowa odparł mu.
po-uuterftutjen, forbern, eintreten fur.
popierać czyją sprawę, prośbę — p. co
świadectwami erijiudeit.
pode- ftufjeu.
podeprzeć dom podupadły, drzewo na­
chylone — noga nogę podpiera bie eine
jjanb luafdjt bie anbere.
prze- (czyj upór) brecfjen.
nieprzeparty upór.
przy- (kogo) auf jemanb Ijart etn*
bringen, jemanb fjart jufe^en.
(do czego) au etwa§ grenjen
(ungebr.).
przyparł go do ściany.
u- się (przy czem) IjartnćicEig auf
etwaS beftcljen, (przy kim ¿u § 167
iłem. 3) an jemanb feftfjalten.
upierać się przy swojem zdaniu —
biskupi upierali się przy Henryku.
wes- ftiifjen, ltnterftufjen.
jeden drugiego wspiera — wspierał się
łokciem, na kiju — wspieranie rodziców
— wsparcia dotąd nadaremnie czeka —
wspierajcie się wzajem.
wy- Ijerauśbrdngen, berbrdngen.
się czego fid) Don etroaś lośfagen,
etroaś uerleugnen.
wyparł go z izby — Zamojski wyparł
Szwedów z Inflant — krajowców przez
obcych powoli wyparto z kraju — na (tn)
chrzcie wyparliśmy się czarta — wy­
parciem się Łaskich starał się go prze­
błagać — musimy się wyprzeć tych wszy­
24 33erE>aIöergeic£)ni3.
stkich wielkich zasad — chcesz wyprzeć
się swego słowa?
ze- fjerunter», gurutfbrangen.
się ftd) ftauen.
spierać się § 8 Sem. 1, § 263
23ent. 3 ftdj ftteiteii.
lód sparł się, spiera się na rzece —
nie będę się o to spierał — spiera się o
lada fraszkę.
za- oerramnteln, oerriegeln, ber=
fperren.
się czego ableitgnen, kogo ber»
leugnen.
zaparł drzwi ryglem —• zaparli nam
jedyną drogę ucieczki — ze tchem zapar­
tym angeljalten—zaprzeć się jasnej rzeczy
trudno — zaprzała się (§ 246 SSent. 1) Sara
mówiąc: nie śmiałam się — powiadam ci,
iż tej nocy (§335)trzykroćsięmniezaprzesz
— zaparcie się siebie gelbftoerleugnitng.
Komina: opór, odpór, podpora,
upór, uparty, uporczywy, uporny,
spór, sporny, wsparcie, zapora.
39. Rość (f. rosnąć § 241, 268)
Wadjfen (w co an etwaś).
u- (f.unten), wz- perf. §262 (§275).
rośliny, dzieci rosną — rośnie w cnotę
— państwo urosło w potęgę, ludność,
bogactwo — rozum wzrasta z laty —
urastał na męża er n>udj§ ijetait.
do- auśwadjfen.
(5. SB. siódmego roku) erreidjen.
(kogo) jemanb gieidjfomnten (eig.
im SBudjś).
już dorósł, dorosły — w tem nikt go
nie dorósł.
ob-,po- bewadjfen (j. 93. mchem),
od- wieber wadjfen.
włosy obcięte odrastają.
przy- anwadjfett, unperf. jitne^men.
język przyrósł do (an) podniebienia —
wody (§ 330) przyrasta w rzece — przy­
rosło mu dochodu.
roz- się augeinanberwadjfen.
u- (f. oben) erwadjfeit, entfielen.
wiemy, co z tego urośnie — stąd ura­
stają zwady, wojny.
wy- Jjeranwadjfen.
(z czego) Ijeraugwadjfen, ent=
Wadjfen.
dąb z drobnej wyrasta żołędzi — wy­
róść z dziecięcia, z lat dziecinnych ben
iiirtbe tfcljitijen entroadjfen—wyróść z ubrania
au3 ben Kleibern toacbfen.
z- się ¿ufaminenWadjfen, juwadjfen,
oerwadjfen § 309.
gdzie się ramię z plecami zrasta —
rana zrosła się — wielkie ziemie się w
jedno ciało zrosły.
za- bewadjfen.
lasem pola zarosły [inb bewadjfen —
rola cierniem i chwastem zarosła — mło­
dzieniec zarasta belommt einen SBart —
rana zarasta oernarbt.
Komina: roślina, dorosły, doro-
stek, przyrost, przyrostek, wyro­
stek, wzrost, zarost SłoHbart, zarosi.
40. Rzec (rzeknąć § 241 lt. 93em. 1)
perf. § 252 fagen.
nic na to nie rzeki — rzeknij tylko
słowo — to rzekłszy odszedł — rzekłbyś,
że oszalał — że tak rzekę (= tak mó­
wiąc) jo ju jagen — rzecze jagt er § 192
53em. 7 — rzec można ju § 241 SBem. 1 —
rzeczony ber ermähnte, genannte, bejagter.
na- üerfpredjen (oeraltet).
-rzekać § 263 93em. 3 (na kogo,
na co) Magen über.
narzeczony verlobt (-y -a Verlobter, =te
§98).
o- auśfagen.
niepodobna jeszcze dzisiaj orzec sta­
nowczo.
od- antworten.
przy- berfpredjen.
w (jltr) nagrodę skarby i ziemię mi
przyrzeka.
u- befpredjen, bejaubern, öerljejen.
musiała cię urzec fie muß eś bir an=
getljan haben.
 (Srfte Slbteilung.
wy- шургефеп, auźfagen, beftimmen.
się czego fid) losfagen bon, ber=
jidjten auf.
-rzekać laut flagen, ju § 263 SB. 3.
wyrzekłszy te słowa odszedł — prawo
nic o tem nie wyrzeka — wyrzekł się
wiary, ojczyzny.
z- się czego auf etmaś berjidjten,
einer <5. entfagen.
zrzekł się korony — Polska zrzekła
się Inflant — zrzekę się wszystkich tych
praw — zrzekł się redakcyi nieberlegen.
za- się czego miberrufen, uerjicfjten
auf, einer <S. entfagen.
zarzekł się wina, danego słowa juriicł-
neljmen.
9łomina: rzekomy, prorok, urok,
wyrok, wyrocznia.
41. -siądź § 238 SSeni. 2, f. sięgnąć
§241.
przy- fdjnwren (einen @ib ablegen),
na co befd)tt)bren ju § 170 Seni. 2.
się fdjmbren § 309 ®em. 6.
przysięga na (auf) ewangielią — przy­
sięgam na to — przysiądz komu na wier­
ność, na posłuszeństwo — przysiądz komu
wierność, przyjaźń — przysięga się na
(bet) Boga, na honor.
poprzy- befdjmoren, fdjttwren.
poprzysiądz burzę, gniew Boży — po-
przysięgam cię przez (bet, ju § 166 Serii. 1)
Boga — p. komu wierność.
sprzy- się ficf) berfdjtnbren.
wszystko się na (gegen) mnie sprzysięgło
— przystąpić do sprzysiężenia.
wyprzy- się czego abfcfjrobren § 326
®em. 4.
wyprzysiągł się wszelkiej myśli o tem.
zaprzy- befdjmoren.
się fid) eiblidj berpflidjten.
królowie zaprzysięgali swobody stanu
szlacheckiego — zaprzysiężono warunki po­
koju — w sądzie zaprzysiężone świadectwo.
Słontina: przysięga, sądy przysię­
głych, sprzysięgły, sprzysiężenie.
9łr. 38—43. 25
42. Sie c imperf. bauen, (ungebr.)mäben.
iter. siekać baden § 306.
mieczem ostrym siekł na (nad)) obie strony
— siec trawę, zboże — ptaki sieką powie­
trze skrzydłami fdjneiben—siekano się z lada
(§ 119 SSeiti. 6) powodu — sieka kapustę fjacft.
po- (unb posiekać § 306 Sem. 2)
¿erljadeit (g. $8. mięso).
roz- (unb rozsiekać § 306 ®em. 2)
in Stüde bauen.
szlachta rozgniewana rozsiekała go.
Słomilta: sieczka, siekiera, obo­
sieczny, odsiecz, zasiek (zasieka).
43. Sieść (siąść § 240 23em. 4) perf.
siadać intperf. fid) fe^en.
siędę na kamieniu § 168 —siądźcie na tej
ławce — siedli w kącie, siadł przy niej ju,
neben —niech Pan siędzie — siądź do pracy
— siedliśmy do (ju) stołu — siadają do (in)
powozu — szlachta siadała w (ju) konie
. do- (konia) befteigen.
o- fid) ttieberlaffen.
osiadłDawid na tronie po Saulubeftieg —
żaden z nich na tronie nie osiadł — osiadł
zrazu w Paryżu — męta osiadła I)0t fili)
gefept — budowla osiada fettft fid) — okręt
osiadł na mieliźnie ftpen bleiben.
ob- umgeben, belagern.
troski obsiadły go jak kruki — obsia­
dają go dłużnicy.
po-siąść § 240 ®ent. 4 u. 6 in 23e»
fit) nehmen, in ®efiß einer ®ad)e
fommen, befommen.
-siadać § 263 ®em. 3 befi^en.
chciał domHabsburgów posiąśćikoronę
polską — posiada wielki majątek, wielkie
zdolności, dobre serce — nie posiadam
się z radości id) bitt außer mir bor grettbe
— posiada wiele języków beperrfdjt — po­
siadać coś na własność alS (§ 170 Sbettt. 5).
prze- się umfteigen § 309.
trzeba dwa razy przesiadać się.
przy- (fid)) nieberfauern.
się ficf) bin^ufeben.
26 S8erbalDerjeid)ni§.
(lis) bieży, staje, przysiada coraz —■
konie przysiadły na zadach — pozwólcie
przysiąść się do stołu, przysiadł się do Zosi.
u- § 253 fflem. 2, 262 23em.
usiądź, ja ci podyktuję.
w- (na konia, na statek, do po­
wozu, do pojazdu) einfteigen, be=
fteigen.
na wsiadanem be im Slufbrud) § 98 —
trąbić, grać wsiadanego (hgl. § 40 23em. 1)
baS 3eWn Sllllt ?lnfbrudj geben.
wy- (z powozu, z statku) auSfteigen.
z- (z konia) abfteigen.
się fid) feljen, gerinuen (j. 23.
mleko).
pozsiadali z koni § 221.
za- (zasiąść § 240 23em. 4) fid) fe^en
§ 253 23em. 2, § 262 23em.
-siadać § 263 23em. 3 fifcen.
zasiadł na tronie beftieg — do stołu
zasiadałem wraz z rodziną — djabli na
sąd zasiedli —• zasiadł do pracy mad)te fid)
an — zasiadał na stolicy apostolskiej od
1848 do 1878 — zasiadał w senacie —
zasiadał na soborze teiinetjmeii an.
Siotnina: sad, osiadły, posiadłość.
44. -strzec § 263.
rozpo- auśbreiteu, berbreiten.
się ficf).
jego panowanie coraz (iinnter meljr § 140
33em. 2) się rozpościera, c
Słomina: prześcieradło, prze­ ■ miejsca zastrzeżone.
strzeń.
45. Strzedz imperf. czego Ijuten,
czego od czego gegen, bor etiuaś
betocdjren, in adjt nef)men.
się czego fidj buten bor etloaS.
u- (co od czego) perf., przestrzegać
f. itnten, wystrzegać się f. itnten.
pies strzeże domu — Kozacy strzegli
I owce strzygą.
granic od napaści Tatarów — strzedz czego
jak oka w głowie — ustrzedz co od zepsucia
— strzeżcie się fałszywych proroków.
do- bemerfen, erfennen (czego).
tego dostrzedz nie jestem w stanie —
dostrzedz przyczyny czego.
o- (o czem) bor ettttag tu anten,
ostrzegł nas o niebezpieczeństwie.
po- itngebr. fur
spo- bemerfen (co).
się fidj befinnen, in fidj getieu.
(w czem etioas) bemerfen.
spostrzegamy zaledwo jednę wioskę
(z pociągu) — spostrzegł ku swemu zdzi­
wieniu — spostrzegłszy niebezpieczeń­
stwo — spostrzegł się jeszcze na czas
— spostrzegł się w swych błędach —
spostrzegł się, że źle robi.
prze- tttarnen (przed czem).
się czem fid) etttrnś jur SBarnuttg
bienen laffen § 309 23em. 2.
-strzegąc § 263 ®em. 3 Ijiiten,
beobadjten (czego).
przestrzegli go przed tą wojną — prze­
strzegał karności, porządku — trzeba się
przestrzegać cudzemi przygodami — prze­
strogę sobie z czego brać fid) etWaś jut
| SSarnung bienen laffen.
wystrzegać się czego § 263 23em. 3
fid) bor etioaź fjiiten.
wystrzegaj się wszelkich zbytków.
za- sobie co fid) etma§ borbefjaften,
fidjern, (co etluaś referbieren).
zastrzegł sobie poparcie Austryi —
I 9łomina: straż, strażnica, stra=
żnik, stróż, ostrożny, przestroga,
zastrzeżenie SSorbeEjcitt, @iufd)tdnfung.
| 46. Strzydz imperf. fdjeren, (oczyma)
ijin unb i)er bemegen, (uszami)
fpifcen § 347.
o- perf.
po- (kogo na mnicha) fdjeren.
rozstrzygnąć § 241 entfdjeiben.
to rozstrzyga — oręż tu rozstrzygnie —
 @rfte Abteilung.
rozstrzygniono (-nięto) już sprawę — roz- !
strzygnięcie spoczywa w jego rękach.
Ułoinina: strzyż, postrzyżyny.
47. Tłuc tmperf. ftofśen, fdjlagen,
jerbred)en.
s- perf.
się (ju § 254) fidj fjeruiutreiben.
tłuc pieprz — piersi tłukła pięściami
— tłuc orzechy fnacfcti — tłuc w (an) drzwi
podjett — stłukła talerz — szklanki się
tłuką — tłucze się zawsze po bruku, po
świecie.
po- ąuetfdjen, berle^en.
się fid) berle^en.
został potłuczonym przy (§ 167 iBent. 2)
wywróceniu się powozu — dostał lekkie
potłuczenie.
za- totfdjlagen.
zatłukł go kamieniem.
48. Trząść imperf. trząsnąć perf.
§ 253 93em. 3 (co, czem) fĄutteln,
erfdjuttern.
po-, wstrząsnąć, zatrząść perf.
§ 241, 262.
się ¿ittern, beben.
wstrząść się perf. § 262.
głową trzęsie — wiatr trzęsie drzewem
— ziemia się trzęsie — ręce mu się
trzęsą — potrząsa głową — lew potrząsa
najeżoną grzywą — Jowisz swem skinie­
niem zatrząsł Olimp cały — taran za­
trząsł mury miasta — ta wiadomość
wstrząsnęła wszystkie umysły.
natrząsać się z kogo jentanb
Dertjb^nen § 263 ®em. 3.
otrząsnąć abfdiutteln (3. SB. gruszki
z drzewa).
się z czego ett»a§ bon fidj ab*
fdjiitteln, fid) non etma§ logmadjcn.
ptak otrząsnął pierze z rosy ober rosę
z pierza — otrzęsamy kurz z sukni ober
suknią z kurzu — podzielałem (§ 233) wiele
z ich zapatrywań i otrząsnął się z nich do­
piero podczas dłuższego pobytu w Anglii,
po- beftreiten (3. 53. mąką, cukrem).
5łr. 43—49. 27
prze- burdjftöbern.
przetrząsnął cały dom.
roz- uitterfudjen, prüfen.
sędziowie sprawę roztrząsają — roz-
trząśnij swoje sumienie.
s- abfdjütteln.
wy- amäfdjütteln.
wytrząsa jak z rękawa.
9?onttnct: trzęsawisko.
49. Trzeć imperf. reiben.
się fid) (o co an etwaś).
po- perf.
trzemy oczy (j. przetrzeć) — tarła farby
— świnie trą się o (art, gegen) drzewo —
potarł czoło ręką.
do- (btś wobin) öorbringen, gelangen,
(czego) erretdjen, burdjfetjen.
dotarł w Poznańskie i do Krakowa er
fant iitó ißofenfdje, nad) ©rafau — źródła,
do jakich mu dano było dotrzeć — nie
dociera do istoty rzeczy — dotrzemy swego
— dotarł sprawy, targu, ugody.
na- einreiben.
(na kogo) auf jemanb einbringen,
natrzeć chorą część ciała maścią —
natrzeć komu uszy (uszu § 327 ©ent. 1) je=
niaitb ben Stopf ioafdjen — silnie na nich
natarł i do ustąpienia przymusił.
ode- einen Ohnmächtigen burd)
9leiben mieber in§ £eben bringen,
odcierała zemdlałego.
o(obe-)- abroifdjen.
się o co nafje anetiu-ljeranfonunen.
-cierać się (3U§2635Bem.3)okogo
mit jentanb in ^Berührung fommen,
berfebreit (unb fid) baburd) bilben).
otarł pot z czoła ober czoło z potu —
ociera sobie twarz, ręce — otrzyj sobie
łzy — kiedy otrze stół zakurzony? —
obetrzyj się — już nieprzyjaciel ocierał
się o mury stolicy — ocierał się o wszy­
stkie znaczne osoby swego czasu — ocierać
się o ludzi w życiu towarzyskiem.
prze- abreiben.
przetarł sobie oczy — drugą ręką prze­
tarte okulary włożył.
28 SBerbalberjetdjniS.
roze- jerreiben.
u- ¿erreiben, abttnfdjen, (świecę)
pu&eit.
utarta droga — utarty wyraz, utarta
nazwa iiblidj.
wy- abreiben.
wytrzeć komin fegen, nos, konie pujjen
— w. komu kapitułę ba§ Kapitel iefeit.
ze- abreiben.
aufreiben, bernidjten.
się z kim fdmpfen, ftreiten.
zetrzyj stół — starła oczy — pozłota
ściera się z naczynia — skóra starta, nic
to .(§ 193 S3em. 1) — pierwsza miłość zo­
stawia ślady niestarte — wojska się ście­
rały — na (bei) pierwszem starciu Qu=
famntenftojj.
za- bertnifdjen.
-cierać ręce § 263 iBem. 3 fid)
(§ 311 SBem.) bie $dnbe reiben.
czas zatarł ten napis — potomne wieki
nie zatrą pamięci tego cz'owieka — za­
sługi jego nie zatrą się w naszej pamięci
— w myśli naszej pojęcie całej ojczyzny
zaczyna się zacierać.
Słomina: tarty, natarczywy, star­
cie, utarczka, utarty, niezatarty,
tor 28eg.
50. Wieść imperf. fii^ren § 230,256.
iter. wodzić § 304.
się (dobrze, źle) getjen, gelingen,
non ftatten geben.
po- perf. (-wodzić się §263®ent.3).
wiódł ślepy kulawego — dokąd wie­
dzie ta droga? — wodzi nas po mieście —
chcesz drugich wodzić a sam jesteś cie­
mnym — wieść z kim wojnę, rozmowę —
wieść wał około miasta jiefjen — rej wodzić
beit Dłeigen fiipren — wodzić dziecko na
pasku — wodzić za kim oczyma, wzrokiem
berfolgen — powiódł okiem dokoła tttarf —
wodzić oczyma po ludziach bie Slugen
fctjttJeifen laffen — powiódł ręką po brodzie,
dłonią po czole ftrict) iiber — wieść życie
próżniacze — każda wojna spustoszenia
za (mit) sobą wiedzie bringt mit fid) — są
sprawiedliwi, którym się źle wiedzie —
rok pierwszy wiódł się szczęśliwie bertief
— nie wiodło się już nic Sobieskiemu —
powiódł go do domu swego — biegłości
lekarzy powiodło się przywrócić mu zdro­
wie — jak ci się powodzi? — wybuch
powstania zupełnie się nie powiódł mib=
fang — powodzenie, niepowodzenie ®rfolg,
SOiiperfoIg (junt llnterfdjieb bon powiedzenie
bon powiedzieć § 291 SBern. 2).
do- (czego) burdjfit^ren, erreidjen.
(czego) betoeifen.
-wodzić § 263 SBem. 3 (czem)
anfitljren, befefjligen.
chciał sprawy swojej dowodzie (§ 190
®em. 3) świadkami, ale jej nie dowiódł
•— fakta dowiodły, że — dowodził lewem
skrzydłem.
na- anleiten.
nawieść kogo na dobrą drogę.
ob- unigeben (j. ®. miasto murem).
od- bei Seite fiitjren.
bon etloaś abbringen.
odwiedli go od posłuszeństwa,
prze- burdjfuijren (gem. przepro­
wadzić).
(na sobie) iiber fid} geminnen.
-wodzić § 263 SBent. 3 ba» grofje
SBort fiitjren, nad kim jenmnb
feine ffliadjt futjlen laffen.
wszystko przewiódł swoją głową —
lada kto teraz nad nami przewodzi.
przy- ljerbeifitf)ren.
ju etma§ bringen, bemegeit.
-wodzić ¿u § 263 ®em. 3 (czemu)
anfidjren.
lud młody na swą stronę przywiódł —
to go przywiodło do zguby, do rozpaczy,
do nędzy — przywieść co do końca, do
skutku — przywieść co komu (sobie) na
pamięć in§ ®ebad)tni§ rufen — dać się
przywieść do czego — całe stronnictwo,
któremu przywodzili Czartoryscy.
roz- au-Seinanberbringen, trennen.
się fid) trennen.
 @qte Slbteilung.
-wodzić (ju § 263 Sem. 3) um=
ftänblid) barlegen.
się (nad czem) fid) berbreiten
(über etwas).
rozwiódł się z żoną Поп § 309 SBem. 2,
§112S8em.2 — kobieta rozwiedziona — roz­
wodził swe żale — nie chcę się nad tem
rozwodzie.
u- töufdjen, irre leiten, »erführen,
üerleiten.
dać się uwieść czemu, komu § 336 Sein.
— uwodząc czujność przeciwników przez
zmyślony odwrót — uwodzenie młodych
dziewcząt.
w- tjineinfüfjren.
nie wwodź nas w pokuszenie — wwieść
kogo w błąd irre feiten.
wy- I)erau3fül)ren.
(z czego) befreien.
się (z czego gu § 182 Sem. 1)
fid) über etroaS anźweifen, fid)
wegen etwas rechtfertigen.
wywieść kogo w pole Ijintetgeijen —
wywieść kogo z błędu jemanbem einen Srr=
tum benełjnten — w. kogo z kłopotu, z nie­
pokoju — wywodzić się ze szlachectwa —
nim się zdołasz wywieść, ktoś taki luaś für
Einer bu bift — przysięgą się z tego
wywiódł.
z- täiifdjen, üerfütjren.
wąż mię zwiódł i jadłam.
za- täiifdjen.
się (na kim) fid) (in jentanb)
töufdjen.
-wodzić § 263 Sein. 3 jammern.
nie zawodzi naszych oczekiwań — za­
wiedziony we wszystkich nadziejach —
nadzieja go zawodzi, zawiodła frfjiägt,
fdjlug it)in fel)I — broń zawiodła, siły za­
wiodły uerfagten — ojciec zawiódł się na
dzieciach •— zawodziła głośno.
9iominą: wódz, wodza, dowód,
dowódzca, obwód, powód, prze­
wodni, przewodnik (-niczye), roz­
wód, wy w ód,zwodzicie],zwodniczy,
ЭДг. 49—52. 29
zawód SBeruf, Enttaufrfjung, §-ei)lfci)iagen,
zawody, współzawodnik (-niczyć),
niezawodnie.
51. Wieść (wieźć) imperf. fatjren
(tranf.), befbrbern.
iter. wozić § 304.
po- perf.
wiezie zboże do miasta — wozi towary
po mieście — w pierwszych dniach wo­
żono darmo.
od- wegfaffren.
odwiózł zboże na targ.
powozić futfdjieren (ju§263Sem.3).
prze- itberfuljren.
się iiberfefjen (= przeprawić się),
król przewiózł jej zwłoki do Wilna —
przewieść kogo promem przez rzekę —
przewieźli się przez rzekę.
przy- Jjerbeifałjren.
roz- fjeruinfaffren (3. S. towary).
wy- auśfitijren.
wywieziono go na Sybir,
za- niohinfatjren, befbrbern.
bajdaki cię do Kudaku zawiozą.
'Jłomiun: wóz, powóz, woźnica,
powoźnik, nawóz, przewóz, wywóz.
53. Wlec imperf. ¿ieljen, fdjieppeit,
§ 239 Sem. 2, 240 Sem. 2, 256Sent.
się fdjleppen (intranf.), fid) fdjleppen.
fid) i)ingiel)en.
iter. włóczyć § 304, aud) eggen
§ 304 Sem. 1.
się fid) tjerumtreiben.
po- perf. (f.unten, bgl.§214^u @nbe).
prze-,zwlekać się f. unten, bgl. § 262.
wlókł nieprzyjaciel pannę za (an) warko­
cze — ledwie nogi za sobą wlecze — w bole­
ściach wlokę życie — suknia ci się wlecze
— ledwie się wlokę icfj fĄIeppe miel) fetum
borloartS — dokąd się on powlókł? — mój
proces już trzeci miesiąc się wlecze, Bóg
wie, jak długo się jeszcze będzie wlókł —
jeszcze się tojaki tydzień powlecze — komu
 30 SSerbalnerjeidjnU.
w domu dobrze, niech się po świecie nie włó­
czy — włóczyć się po mieście, po ulicach.
na- (igłę) einfäbelrt, (perły na nitkę)
aitfjieijen.
ob-,przyob- (§ 20 58. 1) mit etmaa (w
co) fietben, befleiben (gem. ubrać),
się fid) fleiben, fid) an^ie^en.
(czem) fid) bebeden.
oblekli ją w suknią zakonną — pier­
wej sto godzin uciecze, nim się niewiasta
oblecze — łąki oblekły się kwiatami,
niebo obleka się chmurami.
od- ijingieljeii, uerfdjieben (gem.
odłożyć).
powiadają, żem zbyt długo ukaranie
twoje odwlekał — co się odwlecze, to nie
uciecze — puścić coś w odwlokę auf bie
lange '-bant jdjieben, pójść w odwłokę.
po- (f. oben) iiber^teijen, bebeden.
powlec poduszkę, krzesło (gcro. pokryć),
coś czarną farbą — rana się powleka
skórką.
prze- burdjjiefjen, łjinjie^en, in bie
Sänge jietjen.
się fid) umjiefjen (gem. prze­
brać się).
-wlekać się fid) Innjieljen (f.oben).
przewlec nitkę przez uszko iglane —
nigdy się nie przewlekam — sprawa się
przewleka.
przy- Ijerbeifdjieppen.
uwłaczać (§25658em., §26383ent.3)
fdjaben, fdjmälern.
wiedz, że mnie uwłaczając uwłaczasz
sam (§119 Sbein. 9) sobie — uwłaczać czyim
zasługom.
z- ¿ufammenfdjleppen.
(kogo z czego ober co z kogo) auź=
gieren, auśfleiben (gem. rozebrać),
auffdjieben, tjinjiefjen.
-wlekać się fid) tjinjieljen (f.oben).
zwlekli go z szat jego własnych i
oblekli go w stary czerwony płaszcz — ;
Bóg wie, dopóki się to zwlekać będzie —
Fabiusz zwłaczając (§ 256 33ent.) bitwę od
upadku Rzym obronił.
Słontina: włok, włóczka, włóczęga,
włócznia, włóka, włókno, obłó­
czyny, odwłoka, nieodwłoczny, po­
włoka, rozwlekły, zwłoka, zwłoki.
53. Wrzeć intperf.fieben §246SBem. 1.
woda wre w garnku — woda wrzała —
krew w nim wre ze złości — namiętne
uczucia wrzące w piersi młodzieńca —
wre krwawa bitwa tobt — robota wre w
najlepsze getjt flint Don ftattcn — ruch
wyborczy wre ift im ®ang — wrzała jeszcze
wojna pruska — w dobie ogólnego wrzenia
Slufregung.
za- indjoat.
wojna na nowo zawrzała — zawrzał
ze złości.
Słomina: war, wrzawa, wrzenie.
54. -wrzeć § 246 Sein. 1, § 263.
(otworzyć perf.) otwierać imperf.
§ 259 öffnen, eröffnen.
otworzyć drzwi na przestwór, na oścież
fperrmeit — otworzył posiedzenie — otwo­
rzyć szkołę, handel.
przy- (drzwi) anlefjnen § 222 jn @nbe.
roze- öffnen, auftljitn, anffperren.
rozwarł gębę — ziemia się pod nim
rozwarła tljat fid) auf.
wy- loślaffen (beraltet für wypuścić),
(na kogo) auf jemanb auśiiben.
niedźwiedzie nań wywrzeć kazał —
wywarł swój gniew na niego et lief) feinen
(joru an iljin au§ — nie mógł nań wy­
wrzeć uroku, wpływu — wywarł pomstę
na niego er iibte, na£)m Sładje an iljnt —
wywrzeć wrażenie na kim Sinbrurf auf
jenianb ntadjen.
z- bidjt jufammenbrangen.
się ringen.
zwarli się — mąż zwierał się z mężem,
za- fdjliefjen (üeraltet für zamknąć
itnb in übertragenem Sinne).
 (ärfte Slbteilutig. 9ir. 52—57. 31

-wierać (audj mit w sobie) § 263 56. Żąć imperf. (mit ber Sictjel) ab=
Sem. 3 enthalten. ydjrteiben. ~
przez całą noc oka nie zawarłem — z- perf.
zawarły się drzwi kościołów — zawarł żną zboże — w pięć dni (in C. ®at).
ścisłą przyjaźń z Mickiewiczem — prawo wszystko zostało zżęte.
zawierania małżeństwa — zawarcie sto­
sunków Sinfniipfung — nie zawarto pokoju Słomina: żniwo, żniwiarz.
— myśli zawarte (§ 263 ®em. 3) w tej
książce. 57. Żreć imperf. freffen, ber^et)ren
9? o ni i n a: otwarty, za warty, z warty § 246 Sem. 1, § 263 Sem. 1.
(j. 93. zwarta budowa, większość). po- perf. § 262.
rdza żre żelazo — żrący jad — ogień
55. -żąć eig. briicfen, preffen § 263.
pożarł domy ńerniditen — smutek go
z- (czoło, gem. zmarszczyć) runzeln, pożera.
(ramiona, gem. wzruszyć ramio­
za- się ¿ornig merben.
nami) ¿uden.
zażarł się i mnie pięścią uderzył.
się jornig merben.
zżymał na to ramiona — zżymał się i 9łomina: (żar, żarliwy) żarłok
zęby ściskał. (-czny), żer.
 gweite Abteilung.
W uralter&a.
3ir. 58—85.
58. bić imperf. fdjfagen.
iter. bijać.
się ficf» jdjlagen.
po- perf.
zegar bije (f. wybić), serce bije— bitemu
psu dosyć kij pokazać—bić kamienie, cukier
(gem. tłuc) — bić komu w oczy ftedjen —
wesołość biła mu z oczu i twarzy leudften
— trunek, krew bije do głowy fteigt ju
Stopf — krew bije w część ciała ftrömt —
krynica, źródło bije jprnbelt Ijerlmr — pio­
run bije fcplägt ein — czołem bić komu
fiel) tief berneigen bor jemanb — łuna bije
z zgliszczy fdjlägt, flammt empor — bić z
dział mit Kanonen fcpiefjen — bić w dzwony
bie Slorfen läuten — bija się na (mit, auf)
szable, bić się na ostre z kim § 170 83em. 2
— bić bydło (f. zabić) fctjlactjten — bić
drogę (f. ubić) bapnett, droga bita — bić po­
kłony (f. wybić) Komplimente macijen — bić
kogo kołem räbern — bić w kieliszki (gelo.
trącić się kieliszkiem) bie ®(afer aneinanber=
ftofjen, anftojjen — bić jaja ansjd)lagen —
nieprzyjaciela pobito, pobito na głowę.
do- pollenbś töten, jemanb ben Dłejt
geben.
-bijać się § 263 23em. 3 (czego, o co)
fid) um etwas bemühen, bewerben.
to go dobije — nędza i zgryzota go do­
bijają — dobija rannych litewska siekiera
— dobijał się o jej rękę.
na- beftfjlagen.
bollfullen, tioitftopfen.
(Seweljr) laben.
hełm nabijany złotem — kościół nabity
był ludem — ma głowę nabitą niepotrze­
bnemu rzeczami — pistolet nie był nabity
— nabijaj (Kommanbo).
o- befdjlagen.
się (o czyje uszy) jentanbent ¿u
Dljren fonnnen.
obić beczkę obręczami.
od- juriicfwerfen, parieren.
aufbredjen, fprengen.
co komu abjagen.
się jurucfprallen.
ficf) auśpragen.
księżyc odbija światło słoneczne —
skały odbijają głos — odbił wymierzony
cios — odbijają zamek, drzwi — tego
dzieła 500 egzemplarzy odbito abbrurfeit
— okręt odbił od brzegu abftogen — po­
karm odbija się ftbfjt auf — kolor odbija
fticfjt ab (j. 53. kolor niebieski na tle żółtem)
— piłka odbija się od ściany — promie­
nie zachodzącego słońca odbijają się od
kopuły kościoła — głos odbija się od
góry roiberpallen — to cierpienie odbiło
się na (in)j ego postaci — taki stan duchowy
odbił się w poezyi fanb feinen Slnćbrucl —
odbicie uczuć poety.
pod- unterwerfen.
 Sroeite Slbteiiung.
befdjlagert (Stiefel), füttern
(Kleiber).
cały świat ehce podbić — kraj pod­
bity — wszystkich serca sobie podbija —•
podbiłem sobie płaszcz futrem, trzewiki
ćwiekami — podbić (gelt), wbić) kogo w
dumę jeinonb ijodjmiitig utadjen.
prze- burcf)boljren.
się fid) burdjfdjlagen.
(aud) oijne się) burd)fd)immern,
jum SSorfdjein fommen, Ijervor=
treten.
ostrym mieczem się przebił — przebili
się zbrojny rękę przez nieprzyjaciół —
przebić się przez tłum ficf) burdjbrćingen —
przebić się przez książkę fid) burdjarbeiten
— słońce przebija się przez chmury — pa­
pier przebija fdjlngt burd) — kolor przebija
— w tern pierwszem jego postępowaniu
przebijają (się) te same myśli kierujące,
które później objawił.
przy- anfdjlagen, annageln.
(do lądu, do brzegu) lanben.
przybić deski, łaty do krokwi, łby niedź­
wiedzi do bramy.
roz- ¿crfcfjlagcn, zertrümmern, jer-
fdjmettern.
się jerfdjlagen intr.
¿erfdjellen, fdjeitern.
-bijać § 263 Sieni. 3 (Straßenraub
treiben.
rozbiła szklankę — szklanka się roz­
biła — okręt rozbił się o skałę — roz­
bicie się okrętu (sdjiffbrud) — fale rozbijają
się o brzeg — wszelkie wysiłki jego roz­
bijają się o przyrodzoną ograniczoność
natury ludzkiej — rozbijać po drogach,
na morzu Straßenraub, Seeraub treiben.
u- (Sßilb) erlegen.
-bijać się (o co) fid) um ctluaä
bemühen (ltngebr.).
droga ubita, idźmy ubitym śladem ge=
bałjnt — ubić śmietankę na pianę.
w- einfdjlagen.
wbić gwóźdź w ścianę — wbić kogo na
©oereitfen, tpotntfdje ©rnmmatit: Srgäitjitng.
9łr. 58. 59. 33
krzyż, na pal pfählen — oczy wbił w ziemię
ßeften — wbić kogo w dumę, w pychę.
wy- auśfdjlagen.
się fidj befreien,
fid) emporarbeiten.
wybić komu zęby—wybić drzwi fprengen
— wybić szyby w oknie einfd)łagen — wybij
to sobie z głowy — wybić rękę ze stawu
fid) »erteilten — zegar wybił dwunastą (ju
§ 214 iöent. 1) — wybiła ostatnia godzina —
wybić komu pokłon — szlachtę wybito
niebennepeln — wybić kogo (kijem, pięścią)
burdjpriigełn — wybił się z niewoli — żą­
dza wybicia się z ich mocy.
wz- się emporfteigen § 309.
wzbić kurzawę entporiuirbein — wzbić
się w górę, wysoko — wzbijali się do
niezmiernych dostatków.
z- «überlegen,
jufammenbröngen.
zbić czyje dowody, zarzuty jurudmeifen
— niezbity (§ 124 93em. 2) dowód — ludzie
zbijali się w jeden kąt — zbite masy bid)t.
za- töten, umbringen,
ju ®runbe ridjten.
fdjladjten.
się fid) töten, fidj umbringen,
umfommen.
wszystkie serca zabiły żywiej § 220 —
będę milczał, choćby mię i zabić miano —
pijaństwo go zabiło «— kupców litewskich
pozabijali — zabił się pistoletem — spadł
z dachu i zabił się.
9?oininct: bój, bójka (bijatyka), bi­
tny, bitwa, niedobitki, nabój, obi­
cie, nieodbity (-cie), pobojowisko,
rozbicie, rozbitek, rozbój, rozbój­
nik, wybitny, niezbity, (na) zabój
§ 351, zbój, zbójca, zabójca, za­
bójstwo.
59. By ć tntperf. u. perf. § 193 fein, bafein
(and) ba fein), ejiftieren, borfommen.
iter. bywać.
być pod czyjem panowaniem unter
jentanbeS £>errfd)aft fteijen — możeż być
większe nieszczęście? faun e§ geben? —
3
34 iBerbalijerjeicfjniś.
jak była między nami przyjaźń, takibędzie
mirb bleiben — niech będzie światłość eś
luerbe £id)t — choroba będzie długa luirb
bauetn — będzie jeszcze drugi tom mirb
tommen — dobrze było narodowi pod
królem Zygmuntem, tak bywa zdrajcom
ergeljen — być z kim poufale auf ber=
trautent gufje ftetjen - cóż z tego będzie?
ma§ mirb baraitS werben? — będzie z niego
człowiek e§ mirb werben — wojsko było
niedaleko, kraj był w ogniu, był pod
urokiem takiego jak Byron poety ftanb —
w tern kontrast beftetjt, liegt — być na
czyjej łasce (i niełasce) abljdngen non (je=
manb auf ®itabe unb Ungnabe pretógegeben
fein) — to z niego będzie (= od niego
będzie zależało) mirb abtftingen — ten skarb,
jakim ta książka jest barfteKen — było
po wojnie ber Strieg war beenbigt — być
do niczego taugen — była za królem wę­
gierskim »erijeiratet mit — bądź co bądź
jebenfallS, immerljin, unt jeben SfJrete § 351 —
bywać u kogo ju jernanb tommen, it)» be.
fud)en, 3. ®. często bywa u mnie (3U § 304)
— ale bywa też fommt Dor — bywało że
— bywaj fomm (jer § 304 23em. 3.
do- (czego) ijerborfyolen, »¿ieijen.
-bywać (miasta) § 263 SBem. 3
belagern.
się łjernorbrtngen.
dobyć chustki z kieszeni, szabli z po­
chwy jieijen, pieniędzy z worka — dobyć
głosu erkiiallen laffen, ostatnich sił auf=
bieten — dym dobywa się ciasnym otworem,
ogon dobywa się z pod sukni.
wydo- (co) tjeroorfjulen, geroinnen,
befreien.
się ficf) befreien, pertiorfommen.
wydobyć kulę z rany, gwóźdź ze ściany
— wydobywać sól, kruszce z ziemi — stąd
wydobywają węgiel bort werben .ftotjien ge=
wonnen — ojczyznę z pod ciężkiego jarzma
wydobyli — wydobył się z więzienia, z pod
jarzma, z pod wpływu czyjego — wydo­
był się z jamy — głos wydobył się z
głębi serca jego — nie mogli wydobyć
się odrazu (§351) na ten stopień mądrości.
zdo- (co) einnetjmen, erobern, er»
beuten (na kim bon jernanb)
| § 263 «Bern. 3.
|
(sobie co) gewinnen, у 58- prze­
wagę, posłuszeństwo.
się fidj ju etmaś aufraffen, e3
ju etwaś bringen.
| zdobył miasto, twierdzę — dzielnice na
! Francyi zdobyte — zdobywa wszystkich
serca gewinnt — nie może się zdobyć na
czyn, zdobył się na odpowiedź — nie
zdobędę się na taką sumę aufbringen —
na to się nigdy nie zdobędziesz.
na- (co ober czego § 325) erlangen,
erfteljen, taufen.
nabyć posiadłość z wolnej ręki unter
ber ,£)anb — lud polski w Poznańskiem
ponabywał majętności z rąk Niemców —
nabyć doświadczenia, wziętości, powagi.
o- się bez czego etmaź entbehren
fönnen, czem mit etwaś au§»
tommen § 309.
od- erlebigen, berrid)ten.
się ftattfinben § 309.
odbyć powinności swego stanu erfüllen,
nauki madjen, sprawy, inte resa, nabożeństwo
— LitwaiKorona sejmy odbywają wspólne
abljatten — w niedziele odbywa się nabo­
żeństwo we wszystkich kościołach — wiel­
kie przeobrażenia odbywają się — kiedy
ślub jego odbędzie się?
po- oerwetlen.
pobędę tu przez chwilę i pójdę dalej
— nie pobywaj mi tu tag bid) tjier nicfjt
wieber feljen.
prze- überfdjreiten, paffieren.
burdimadjcn, überftetjen.
«erleben, «erbringen,
-bywać fid) aufpalten.
przebył rzekę wpław, wbród burdjwaten
— nieprzebyty las, nieprzebyta tama —
przebył wszystkie te trudności — przebył
krótką fazę przejściową — nie przebywał
nigdy tej choroby — przebyłem kilka lat
w Paryżu — przebywał następnie we
Włoszech a mianowicie w Rzymie.
 groeite Slbteilung. 9?r. 59—61. 35

przy- anfommen, fommen. u- perf. füllen (się fidj), empfinben

llinjufommen. § 262.
unperf. przybywa, -było czego Snf. czuć (czem) eś riedjt (nad)
§ 330 guneljmen. etmag) § 193 Sein. 1.
kiedy Pan przybył do Warszawy? — jter. czuwać § 306, 224 ntadjen.
przybyli do Poznania (unfere fyrembenlifte) czuję ból, głód, radość, smutek — czuję
— przybyć komu w pomoc — później całą okropność twego położenia — czuć
przybyły dwa nowe biskupstwa — wody coś nad swe siły bafj eg überfteigt — czuję
przybywa w rzece — przybyło mu dochodu się słabym — nie czuję się winnym — nie
l)at [id; »ergrofiert — przybyło sklepów w czuję (poczułem) się na siłach, na mocy im-
tym roku eg finb пене fidben pinptgefoninten I ftanbe — czuć się do ober beffer w obowiązku
— dnia przybywa — serca mu przybędzie ' (ju§ 177S3eni.2) fid) ncrpflidjtet füllen — czuć
roirb ®łut geroinnen. się do zupełnej względem kogoś wdzię-
u- unperf. ubywa, -było czego § 330 | czności fid) jur ©anfbarfeit gegen jcrnanb oer=
abneljmen. pfiid)tet fiitjlen — nie czuje się z radości ift
wody ubywa w rzece — ubywa sił — außer fiep — nie czuję tu nic — uczułem ból,
ubywa księżyca, dnia. radość, urazę — silnie coś uczuć fid) etioag
ju §erjen nehmen — uczucie (liefiitjl — czego
z- abfertigen.
przedtem nie czuli, to teraz uczuli lernten
abfe|en. i empfinben § 220 ibent. — nie uczuwam skłon­
-bywać na czem § 263 ®etn. 3 ności — poczuł wreszcie wielkość swej
unperf. an etroaś feljlen § 330. ! straty — nie poczuł się do obowiązku
nie dam się zbyć tak łatwo, zbyć kogo i poczuwa się na siłach — poczuła się matką
okruchami — zbyć co śmiechem, żartami, I — poczuwać się do powinności, do winy —
zbyć co w dwóch wierszach abntad)en — jestem spokojnym, do niczego się nie poczu­
zbyć towary, produkta — na niczem wam in nid)tg jd)ulbig — uczuła się mniej
zbywać ci nie będzie. samotną — poczułem zapach siarki —• czuć
poz- (czego) lośiuerben, gem. (§ 309 mu z ust — czuć tu stęchlizną eg ried)t
pier buinpf — sen czuwającego.
6) się (czego, kogo) lośroerben,
od- füllen, empfinben (eig. peranś»
fid) bon etroaS befreien.
jednego złego pozbędziesz i dziesię­
füllen).
cioro nastąpi — łacniej pozbyć złego niż odczuć całą piękność podań ludowych
dochować dobrego — pozbyć się złego — dać się odczuwać fiel) fiiijlen laffen —
nałogu, natręta, kłopotu fid) bont £)aig odczuwać potrzebę czego.
fdjaffen. prze- twrempfinben, aljnen.
serce moje nieszczęście przeczuwa.
'Jiontina: byt, były u. bywały §124
®em. 3, bytność, dobytek, zdobycz, Siomina: czucie, czujny (§ 306
nabytek, odbyt (na płody), pobyt, ®em. 1), czuły, uczucie, przeczucie,
współczucie.
nieprzebyty, przybysz, przybytek,
zbyt (nazbyt) § 138 ibent. 3, zbytek 61. Dać perf. dawać imperf. geben
(zbytki), zbyteczny, niezbędny, za­
(imperf. anbieten, geben wollen § 190
bytek.
Sem. 3, § 219).
60. Czuć imperf. fiiijien, empfinben, (komu c. 3nf.) laffen § 336.
riedjen. się (komu, czemu c.3nf. §336S.)
się fiii) fiibien. fid) bon jemanb, etroaś — laffen.
po- perf. fiibien (się fidj), empfinben, fiefj tljiin laffen, möglid) fein.
riedien § 262. głos dać za kim femanbem — dawać
3*
36 SBerbaiDerjeicfjTti®.
czemu wiarę, komu życie fd)enten — dać
(gem. zadać) komu ranę beibringen — dać
towar za coś abiafjen — dać (beffer po­
dać) racyą angeben — dać głowę, gardło,
życie iaffen — dać kogo do więzienia
werfen — dać komu w twarz, w gębę auf,
po grzbiecie fdjlagen (ben ¡Würfen burrfp
bläuen — dać za kogo porękę, dać odpór
Ieiften — dać coś na wolę czyję in jenianbeg
¡Belieben ftellen — dać sobie radę z czem
mit etwaä fertig roerben — temu dałoby się
radę bamit mürbe man fdjon fertig — dać
się komu we znaki jemanb feine 9Ułacf)t
füllen iaffen — daj mu pokój lag it)n
in Słulje, dać pokój czemu etmaS aufgeben,
dajmy temu pokój iaffen mir bas — dać za
wygraną fid) berloren geben — dawaj książkę,
ruszaj bring ba§ SSud), marfd)! — dawaj
go sam er mag ijerfommen — dawaj go
napowrót do miasta bringt ibn jurürf —
daj go katu hol it)tr ber Seufel — daj Boże —
dali Bóg jo ®ott mili, bei ®ott — dać
nurka untertaudjen — Rejtanowi dawano
starostwo Borysowskie — wielu ludzi Neron
dla pieniędzy dał pozabijać — nie daje
mi się nawet wyspać — dałby sobie oko
wyłupić, jeżeli to nie prawda — dać komu
wiedzieć o czem jemanb etma§ miffen iaffen
— dajmy się Rusi rozwijać — dać kogo | manbeś SSilltiir preiggeben — chory co zje,
poznać światu ihn befannt machen — dały
się słyszeć krzyki — dać się spostrzegać
— wielki wezyr dał się przekupić carowi
— dał się uwieść obietnicom cesarza — I brodziejstwa moje niewdzięcznością od­
dać się porwać komu — dało się dotąd,
nie da się później — okradali kogo się
dało, kradli gdzie się dało wo eS fid) tijun
lief? — o ile się da fo meit eg tijuniid),
möglid) ift — nie dają się zwyciężyć, nie
da się uprosić — daje się jeść.
do- (co, czego § 327) Ifinjnfügen. opiece, łasce pańskiej fid) empfehlen — od-
I
co będzie brakło, to ja dodam — do i dać się na czyje rozkazy fid) jemanb jnr
jednej wsi dodał mu jeszcze i drugą —
dodać komu ducha, serca, otuchy, odwagi
einflößen — dodać komu bodźca jemanb
anftadjeln — dodajmy jeszcze do tego, że.
na- geben, Verleihen,
befdjenfen, auśftatten.
(co, nic) nii^en (ungebr.).
-dawać się (do czego) fitf) eignen.
nadawać komu tytuł — nadał wieś
kościołowi — nadać ludowi prawa, krajowi
konstytucyą — nadać komu znaczenie —
wiosła, żagle okrętom ruch nadają fepen
in ¡Bewegung — nadać komu popęd do
czego — nadać czemu kierunek, odmien­
ną postać, sprawie obrót szczęśliwy —
hojnie kościół nadał — nadać miasto
przywilejami, chłopów wolnością — po-
nadawał przywileje miastom — twoje wy­
biegi nic ci nie nadadzą — cóż ci to nada,
że się gniewasz? — wół nadaje się do
pracy — nadaje mi się sposobność po­
jechania bietet fid).
od- übergeben,
jurüdgeben, vergelten,
tniebergeben, auSbrüden.
się fid) Ijingeben.
oddać komu list — oddano mi list od
niego überbringen — oddać córkę do kla­
sztoru, syna do szkół — oddać kogo w
sołdaty unter bie Solbaten fterfen — odda­
wać komu cześć, ostatnią posługę chrze-
ściańską erweifen, sprawiedliwość ;u teil
werben Iaffen, dzięki abftatten, usługi Ieiften,
świadectwo prawdzie ber 3Kal)tl)eit bie ®l)re
geben — oddać kogo na pastwę komu je=
wszystko oddaje Don fid) geben — oddaj,
coś wziął — oddałem mu należne pieniądze
— ziemia wszelką pracę oddaje — do-
daje — oddać dobre za złe ober za złe
dobrem — oddać komu wet za wet —
oddawać wizyty — ten wyraz nie dobrze
myśl oddaje — trudność oddania polskich
brzmień literami łacińskiemi — oddał
się zabawom, nauce — oddaj ę się Boskiej
Verfügung ftellen.
po- geben § 253 Sein. 2, übergeben,
bieten.
überliefern, angeben,
się ficE) anbieten,
(na co) fid) aitśfefjen.
podać komu krzesło bieten, rękę geben,
reichen, sposobność barbieten — korzystać
 Breite Slbteilung.
z podanej sposobności — Fryderyk podał
pierwszy myśl podziału Polski anregen,
podać komu myśl eingeben — podać treść
mowy miebergeben — podał dwa talary
więcej bot — podać warunki pokoju fteHen
— podać kogo na urząd Oorfdjlagen, na
posła aufftelien — podawać kogo w po­
dejrzenie berbädjtigen — podać coś w wąt­
pliwość in Sioetfei jieljen — podać skargę
na kogo ergeben — podanie do rządu (Ein=
gäbe an — podać kogo na zgubę in§ S?er=
berben ftiirjen — podać coś pamięci, po-
tomności überliefern — podali starożytni [
pisarze — wszystkie państwa, o jakich
nam dzieje podały — podał liczbę na 1000
— jako powód było podawane zbyt słabe I
zdrowie — podaje za rzecz pewną er gibt
al§ ftdjer au§ — podawać się na posła ftdj
aufftelien laffen, na członka towarzystwa
fiel) um bie ®łitgliebfdjaft beroerben — podać |
się do dymisyi um feine Sntlaffung ein=
fommen — nie podamy się w (na) nie­
bezpieczeństwo — podać się w czyję
nienawiść ftd) ju^ieijen — podać się na
pośmiewisko junt ©efpött werben.
pod- unterwerfen.
się ftef) unterwerfen, fid) ergeben — udawał się za uczonego — Mahomet
(czemu, pod co).
poddać coś krytyce — wszyscy poddali
się pod jego rządy — poddaje się wszel- j
kim warunkom.
prze-, veraltet für
sprze- Verläufen,
odprze- wieher verfaufen.
wyprze- au«verfaufen.
zaprze- in bie ©Haverei veriaufen. bierali, co się im udało roa« fie tonnten.
verlaufen, verraten,
się fid) verfaufen.
niewiasty i dzieci zaprzedano — zaprze­
dał kraj nieprzyjacielowi — pisarz ten
zaprzedał się rządowi — zaprzedany komu
jemanb mit £)aut unb .'paaren ergeben.
przy- tjin^ufügen (co, czego § 325),
¿ugeben, beigefellen.
się niifjen, taugen (па co, do
czego) § 309.
9łr. 61. 37
| trzeba mu przydać dwóch łudzi — sąd
przydaje oskarżonemu obrońcę — nie ma
nic tak złego, żeby się na dobre nie przy­
dało — wszelkie wysiłki na nio mu się
nie przydały — te pieniądze mi się przy
dadzą roerben mir ju ftatten fommen — to
mało przydatne.
roz- au«teilen.
I
rozdawać karty Sorten geben.
I u- nadjaljmen, (kogo) fid) für etwa«
| auźgeben.
(za co) für etwa« au«geben.
się (za co, iiblid) aber falfdj wy­
dać) fid) für etwa« au«geben.
fid) woljiit begeben, geljen, (do
kogo) fid) an jemanb wenben,
(o co, po co um etwa«),
gelingen § 309.
udaje głos zwierzęcia, czyje giesta —
udać chorego, pijanego, nabożnego, głu­
chego fid) ftellen — udaje pana fpielt ben
•Öerrn — udaje, że już zasnął fid) ftellen,
aI8 ob — powiadają, że tylko udajesz
przyjaciela mego — fałsz za prawdę udać
udał się za proroka — udał się do Amery­
ki, na wieś, na miasto, do siebie —• udał
się na spoczynek — udać się pod czyję
obronę, opiekę fid) ftellen — udać się do
kogo z prośbą, o pomoc — udać się do
próśb fid) auf« ^Bitten legen, do łez feine
Bufludjt git Sljranen neunten — udać się
do ostatniego środka greifen — udam się
do kąpieli — udało mu się namówić go
— zamysły Karola nie udały się — za­
w- się fid) einmengen, einlaffen.
w kogo jemanb nadjarten.
nie wdawaj się w cudze sprawy —
wdać się z kim (aud) w rozmowę) — wdał
się w ojca.
wy- au«geben.
t)erau«geben.
verraten,
fjervorbringen.
się erf djernen, wrfommen, f djetnen.
38 S8erbal»erjeichni§.
nie trzeba wydawać nad dochód —
wydać książkę, czyje dzielą ijerausgeben
— wydać miasto na rabunek preiägeben,
kogo na śmierć in ben Sob liefern — wydać
dekret, rozkaz ertaffen — wydać hasto do
boju geben — wydać komu wojnę ertlären
— wydać zbrodniarza auSliefern — wydać
córkę za mąż, za kogo »erheiraten, jenianbem
jur g-rau geben — panna na wydaniu l)eirat§=
fähig — wydawać drobną monetą z talara auf
wydać miasto nieprzyjacielowiBerräterifd)
übergeben — co mi chcecie dać a ja go
wydam — nigdy nie wydam tej tajemnicy,
nie wydał spólników — wydała dziecko
na świat jur SSeit bringen — wydać głos,
dźwięk »on fid) geben — drzewo (praca)
wydaje owoce trägt — takie panowanie
wielkich nie wydaje ludzi — duma i wy­
łączność szlachecka najgorsze wydała
owoce — wszystko się wydało fant auä
Sid)t — wydał się sądom auäliefern —
wydał się na śmierć za ojczyznę — ina­
czej się rzeczy wydają zdaleka a inaczej
zblizka — wydała mu się jeszcze pię­
kniejsza niż dawniej — nie jestem, czem
się być wydaję — napisz mi, jak ci się
rzecz wyda — to mi się nie wydaje
prawdopodobnem — to wydawało się dla
niego (— mu) piekłem za życia.
z- (co na kogo ¿u § 170 ®ent. 3)
übergeben, überlaffen.
się (na co) fid) verlaffen, trauen,
(па co) nü^en, taugen,
fdjeinen § 263 Söent. 3, § 309.
na nią zdał wychowanie panny — zdaj
to na mnie — zdać rachunek, sprawę z
czego 9łed)enjd)aft, S8erid)t über etwas ab=
ftatten — ja na ciebie zupełnie się zdałem,
a tyś zawiódł zaufanie moje — zdać się
na czyję łaskę — na co się to zda? — na
nicby się to nie zdało ba§ pćitte feinen
3l»ed — zdaje się, że nie przyjdą — tak mi
się zdaje — ile głów, tyle zdań.
za- geben, aufgeben,
jufügen.
üorwerfen.
zadać lekcyą uczniowi, komu pracę —
zadać komu, sobie pytanie »oriegen, an
jetnanb fteffen — zadać sobie pracę ficf)
auferlegen — zadać sobie pracę ober trud z
czem fid) iUłuhe mit etiuas geben — zadać
komu truciznę geben — zadać komu cios
Berfepen, ranę beibringett, śmierć geben, j. $8.
zadać sobie śmierć — zadać nieprzyjacie­
lowi klęskę beibringen — zadać sobie
gwałt anthun — zadać komu kłamstwo,
fałsz, kłam (gem. zarzucić) jentanb Siigen
ftrafen — zadać komu zbrodnię, nieznajo­
mość — wpośród zadań życia — zadać
kartę auSfpielen (gem. wychodzić, j. 58. kto
wychodzi?).
Diomina: dar (podarunek), doda­
tek, dodatni, nadanie, oddany, po­
danie, podatek, sprzed aż, przy­
datny, udatny, wydanie, wydatny,
wydatek, wydawnictwo, zdanie,
zdatny, zadanie, zadatek.
62. Gnić itnperf. faulen, ncrfauien.
z- perf.
drzewo gnije, zgniło.
Słomina: zgniły, zgnilizna, gnój,
gnuśny -ość.
63. Kłuć (kiwać §250 23em.3) itnperf.
picfen.
ptak kluje dziobem.
Kłuć f. 9?r. 17.
64. Knuć (knować § 250 $8em. 2)
imperf. planen, fpinneu (j. ®.
zdradę).
u- perf.
knuje swoje plany i zdradę.
65. Kryć imperf. toerbergen § 263
®em. 1.
s-, u-, za- perf. § 262.
kryje swoje zamiary — kryje się w
lesie — kryć się z czem przed kim —
nie krył się ze swem ubóstwem inad)te feineit
■Spepl auS — nigdy się z tern nie ukrywał.
na-,o-,po-,za- bebetfen.
nakryć głowę — nakrył się płaszczem —
nakryć do stołu beden — już nakryto sc.
 Qineite Slbteiiung.
do stołu — nakryła na dwie osoby — łąki
okryły się kwiatami — żołnierz okryty bli­
znami — okryć się sławą, hańbą — w
zimie trzeba się dobrze okrywać — domy
pokrywają się słomą becfeit — pokrycie
kosztów Decfung — zakrył sobie twarz.
od- entblößen, nufbeden.
entbeden.
odkrył głowę — nie odkrywaj się w
nocy — Kolumb odkrył Nowy Świat.
przy- bebeden (¿. 93. naczynie).
9łomina: pokryjomu, kryjówka,
nakrycie, nakrywka, okrycie (dam­
skie), pokrywacz, ukrycie.
66. Kuć (kować § 250 93. 2) imperf.
fdjmieben.
u- perf.
kuj żelazo.
o- befdjlagen, j. 93. skrzynię.
okuć (zakuć) kogo w kajdany idpnieben,
fdjlageir.
pod- (konia) befdjlagen.
przy- anfdpnieben.
przykuto więźnia do ściany — większą
część ludu przykuto do pługa on bie
Sdjotte gefefjeit — siedzi jak przykuty —
wszystkie oczy do siebie przykuła.
wy- auśljauen.
grób w skale wykuty.
za- in
zakuty eingefieijdjt, j. 33. pedant.
9iomina: kowal, kowadło, kuźnia,
p o d k o w a.
67. Myć imperf. wafdjen (twarz, ręce),
u- perf. § 262. p
ręka rękę myje.
ob- abrtmfdjen, reinrtmfcfjen § 182
93em. 2.
obmyć brud z ciała, się z grzechów,
po- (naczynia) aufiuafdjen.
z- roegroafdjen, tilgen.
91 r. 61—69. 39
hańbę krwią zmyjemy — hańba nie-
zmyta (§ 124 33em. 2).
9łomen: pomyje.
68. Pić imperf. trinten, faufen (bom
Siei)).
wy- perf. (f. unten § 214 93em. 1).
iter. pijać.
pije pełnem gardłem — któż wypił
mleko? i)at bie SOłilĄ getrunfen — oddał
wszystko co wypił — pić za czyje zdro­
wie auf — pić do kogo gulrinfen — pija
tylko wodę — pijany § 308 33em.
na- się czego fid) fatt trinten an
etroag.
pijawka napija się krwi jciugt fid) Cod.
popijać langfam (fcijIncEweife trinten),
fdjer^aft: fid) cin biśdjen betrinten,
biśmeiten inś ®laS gucfen.
pod- (sobie) fid) ein fRtiufdjdjen an»
trinten.
prze- bcrtrinfen.
roz- się fid) bem Urunt ergeben.
(s-)u- się fid) betrinten.
w- się fid) feftfaugen.
wy- auźtrinfen (f. oben).
za- megtrinten.
zapija troski — zapił rozum.
9?ontina: picie, pijak, pijany,
pijaństwo, pijawka, piwo, napój.
69. Pluć (plwać § 250 93em.3) imperf.
plunąć perf. § 253 93em. 3 fpuden,
fpeien.
s-plunąć (§ 251 93. 3) perf. § 262.
przed lada robotą pluje, piwa — piwa
krwią — plwać żółcią, jadem § 347 33. 1.
o- befpuden.
wszystko opluwa.?
wy-(-pluć, -plunąć § 251 93em. 3)
auśfpuden.
Pruć f. 9?r. 35.
40 5Ber6att>erjeić£)Tti§.
70. P s u ć (psować § 250 SBent. 2) imperf.
nerberben tranf.
się uerberben intranf.
entjtuet geljen.
po-,ze- perf.
złe potrawy psują żołądek — złe roz­
mowy psują obyczaje — lalka się zepsuła
— zdrowie jego zaczęło się zepsuć —
zepsute powietrze.
nad- § 222 ein Wenig fdjfibigen.
Słomen: zepsucie.
71. Ryć imperf. nńiljlen.
eingraben, grauieren.
świnie ryją ziemię — ryć (). wyryć)
obrazy na drzewie, na stali — ryć się komu
w sercu.
po- furc^en.
droga była poryta.
pod- unterroiitjlen.
w- eingraben, einwiitjlen.
kula wryła się w ziemię — stanął jak
wryty mie angerourjeit.
wy- aufwiifjien.
eingraben.
wyryło to się głękoko w mojej pamięci.
Słomina: rów, rydel, rylec, drze­
woryt u. f. m.
72. Snuć (snować § 250 93eni. 2)
itnperf. abmicfeln, fpinnen, planen,
entroerfen.
się fid) ttnnben, fcfjtćingeln.
fdjroeifen, mimmeln § 309.
snuć coś jak z kłębka leidjt etroaS ab=
mirfeln — snuć plany, projekty, marzy­
cielskie teorye — po stepie snują się
hordy Tatarów — mnóstwo żebraków
snuje się po mieście e§ mimmeit Bon Slettlern
— wśród snujących się ludzi mogenbe
SUlenge — droga snuje się między chat­
kami — tysiączne myśli snuły mi się po
głowie gingen mir burd) ben ftopf — snuć
się (gem. siedzieć) komu na języku liegen,
fdjmeben — postać jego zawsze się jej
snuła przed oczyma ftanb iljr Bor ?(ngen.
o- rtmttiiifeln, entwerfen.
osnuć szyję perłami — osnuć dzieło.
roz- auSeinanbertuidein.
wy- się fidj ^eraugioicfeln.
z kłamstwa nie mogli się wysnuć —
nie mogli oni z siebie narodowego państwa
wysnuć — z tego wysnuło się pasmo
nieszczęść dla Polski.
Słonten: osnowa.
73. Stać perf. stawać itnperf. nor=
Ijanben fein, genügen § 251, 330.
stać kogo na coś § 324 Sein. 2.
się gefdjeljen, ¿ugeijen § 261,
§ 285 23em. 3, § 309.
entfielen.
ozem § 348 ju etwaś werben.
jak długo Polski stanie — bronić się
będziemy, dopóki nam stanie żywności —
ujrzał, iż mu pieniędzy nie stało — póki
mi sił życia staje — póki mi tchu stanie —
co tchu stanie ober biof; (Bgl. § 330 33em. 1)
co tchu, 3.33. biegnąć 1ва§ ba§geug tjatt—nie
staje mi słów — póki mię stanie na świę­
cie — sił mi nie stało potemu — czy mu
głowy na to staje ? £)at er ciud) ben Stopf boju?
— stać komu za ojca, za matkę S8ater=,
SDiutterftelie bei jemctnb Bertreten — to stanie
za oręż mirb bienen — to nie daje miary
tego, na co go jeszcze stać było mojn er
nod) imftanbe gemejen märe — na to tego
króla nie było stać bas ging über feine
Strafte, bem mar er nid)t geroadjfen, baju mar
er nid)t fäljig — jeżeli nie stać nas je­
dnocześnie na jedno i drugie menn nnfere
SRittel nid)t auśrcidjen — jakim sposobem
mogło się stać, że mar e§ ntiiglid), baß —
stało się inaczej es fam aitberś — co z
tem się stało? barau§.
stanąć perf. stawać intperf. §251,
261 fteijen bleiben,
treten, anfommen § 168.
¿u ftanbe lummen.
pociąg stanął — staje po drodze —
kazał stanąć wozowi antjalten — zegarek
staje codzień — rzeka stanęła fror JU —
na ten widok krew w żyłach moich sta­
 giueite Abteilung.
nęła — stanęło na tem eś blieb babei —
stanęła sprawa na tem ttntrbe bagin ent=
fcgieben — nie wie, gdzie mu stanąć luo
er innegalten foli — daj Boże, żeby przed­
sięwzięcie nie stanęło nid)t ftocfen bleibt —
włosy mu stanęły, stają in bie .£>öt>e ftegen —
Polska stanęła bez obrony blieb unuerteibigt
— rola staje odłogiem bleibt braci) liegen
— podróżny stanął w jednem z okien —
stanął Jezus w pośrodku nich — łzy mu w
oczach stają — król stanął po stronie
szlachty — na czele tej polityki staje
sam Witold — stanął na czele powstania
— stawał niekiedy na mównicy betreten
— stanął w jego obronie trat für tgn ein
— stanąć na miejscu czegoś — Polska
stanęła na równi z inneini państwami
Europy gleicgfontnien — włościanie polscy
stanęli śmiało do boju gingen tapfer in ben
■fianipf — w otwartem polu nie stanie do
boju — stawajmy (sc. do boju) auf! — zgi­
niemy, jeżeli nie staniemy do walki w
kwietniu ben fiampf beginnen — stanąć u
steru gelangen — stanąć do pojedynku
fiel) ftellen — stanąć za kim für jentanb
eintreten — to stanęło na pierwszem miej­
scu — stanąć komu przed oczyma —
stanąć czemu (j. SÖ. reformom zbawiennym,
załatwieniu sprawy) na przeszkodzie in ben
SSeg treten — stanąć komu oporem § 345
— otwarcie stanęli jako nieprzyjaciele
Polski auftreten — stajemy przy prawdzie,
przy wierze — stańmy mężnie za kraj
swój — gdyby konfederacya była stanęła
przy królu jur Seite treten — stanął nad
brzegiem przepaści gelangen an — kiedy
stanął na polskiej ziemi anlangen, feinen
S'Ufj fegen, betreten — stanął niespodzianym
powrotem w Królewcu fant unerwartet
jurücf — dziś przededniem musimy stanąć
pod Wiedniem — czy orda prędko tu stanie ?
gier fein — więcej napiszę, kiedy na lądzie
stanę — stanął pokój, stanęła zgoda —
stanęła kwestya fiel) ergeben — uchwalone
sto tysięcy wojska nie stanęło nigdy inS
ßeben treten — skoro tylko wojsko stanie -—
w jeden dzień cała dywizya stanęła go­
towa war — zamiast trzech stanęło teraz
30 wodzów gab e§ — nakładem jego sta­
nął kościół św. Małgorzaty ergob fieg, ttturbe
9łr. 70—73. 41
erriegtet, erbaut — nowy kościół ma tu
stanąć joli gier erbaut werben.
do- (co, czego § 327) befomtnen.
sie (komu) ju teil werben,
woljin gelangen § 309.
unperf. niedostawać fehlen § 330.
każdy z was dostanie swoją część —
dostać choroby, zębów, żywności, pienię
dzy, towaru u kupca — dostać kulą w
piersi, kamieniem w łeb § 345 eine ftugel
einen Stein an ben Slopf — dostać po grzbie­
cie, po skórze Sßrügel befommen — nie wiele
się nam majątku dostało — dostał się w
ręce nieprzyjaciela, do niewoli, do Wrocła­
wia, na Węgry — o dostaniu się do wnętrza,
na zewnątrz mowy nie ma ginein-, ginau§
jufomnten — pieniędzy niedostaje — tego
nikomu, żadnemu niedostaje § 119 Stew. 3
feglt allen — tych warunków nie dostawało
dotychczas żadnym innym poglądom na
dzieje Polski allen.
przedo- się ijinübergelangen.
flinburdjfonimen.
ledwie 6000 żołnierza przedostało się
do Karola — wszystko jedno, byle się
przedostać.
wydo- się fid) fferüorarbeiten.
na- (czas) eintreten.
po czem, po kim folgen auf.
-stawać o co § 263 Sein. 3 auf
etwas bringen, bringenb forbern.
ua kogo einbringen auf.
zima nastaje — jak lepsze czasy na­
staną — nastał zwyczaj auffommen — dziś
nastała równość w nędzy — po radości
nastał smutek — lato nastaje po wiośnie
— gdy nastawał młody król — nastawał na
niego fegte igm ju — nastawać na czyje
życie, komu na gardło jentanbeä Seben nacg=
ftellen — nastawało wojsko o wypłacenie
zaległego żołdu.
zo- bleiben, übrig bleiben.
fid) befinben, fteljen.
werben § 251, § 315 mit Q3em. 2,
czem etwaź § 348.
42 S3erbalberjeidjni§.
ci, co w(auf)podróż idą i ci, co zostają —
zostań tu, póki cię nie zawołani — został
przy życiu — nic z obiadu nie zostało —
to zostało do czynienia — nic mi nie
zostaje, tylko żebrać — zwycięstwo zo­
stało przy królu er behauptete — zosta­
wać w złym stanie, w (bei) dobrem zdrowiu
¡ein — zostawać u kogo w (ober w czyjej)
służbie ftepeil — ten przedmiot zostaje w
bliskim związku z tem — zostawać z kim
w naprężonych stosunkach auf gekanntem
guf) — zostawać pod czyim rządem, wpły­
wem — zostawać w zbyt wielkiej zale­
żności od kogo — zostawać przy kim iu
jemanbeS £>anb ¡teilen, liegen — został żoł­
nierzem, staje się żołnierzem.
pozo- bleiben, übrig bieiben § 308 58.2.
fteljen.
brat mój w domu pozostał — hasło to
nie pozostało bez odpowiedzi — pozostaję
z głębokim szacunkiem — pozostawać z kim
bei jentanb bleiben (przy czem bei etwa?) —
pozostawać w zgodzie z kim fid) in Uber
einftimmung befinben — pozostawać w
związku, w sprzeczności z czem — prze­
waga pozostaję po jego stronie liegt — po­
zostać w tyle po za (§ 187) czem hinter ctiua-j
juriirfbleiben — pozostałe po nim listy feine
Ijinterlafjenen SBriefe — pozostaję mi tylko
pięć złotych.
ob- (przy czem) auf etwa» beftefjen.
(za czem) für etwas eintreten,
etwas uerteibigen (511 § 186 58.1).
obstawali przy wolnej elekcyi feftljalten
an — obstaje przy swój em zdaniu — ob­
stawać za prawami ludu.
od- się wieber ungefdjefjen gemadjt
Werben.
co się stało, odstać się nie może.
po- wohin (8 168) gelangen 8 253
58em. 2, § 263 58em. 2.
noga moja w domu twoim nie postanie
id) Werbe iticijt fetten — niczyja noga tam
nie postała tein Słlenfd) bat ben gug gefept
— od lat czternastu pod dachem nie po­
stali — nigdy mi to w myśli nie postało,
taka myśl mi w głowie nie postała —
żadne podejrzenie nie postało mu w umyśle
— kłamstwo w ustach moich nie postało
übet bie Sippen.
prze- aufljbren § 19158em. 1, § 318.
na czem firfj begnügen mit
(ungew. für poprzestać).
-stawać z kim § 263 58em. 3 ber=
teuren mit.
deszcz przestał padać — kiedy przesta­
niesz listy do niego pisać? — przestań­
my o tem mówić — nie przestaję dopyty­
wać się o to id) frage unaufhörlich — na
suchym kawałku chleba przestaje —- nie
przestaję z takimi ludźmi — z jakim kto
przestaje, takim się sam staje.
poprze- na czem fid) begnügen mit.
czego ablaffen bon, aitffjören mit.
szczęśliwy, kto poprzestał na swojem
— poprzestano na rozprawach i krzykach
— poprzestać sporów.
zaprze- auffjören, czego mit etwas,
bon etwas ablaffen, etwas auf-
geben.
zaprzestał pić gorzałkę — rozkazał dal­
szych zaciągów zaprzestać — zaprzestał
wykładów w uniwersytecie — dalszych
kroków zaprzestał.
przy- (do kogo) fid) anfdjliefjen an.
(do czego) an etwa» fefttleben.
ju etwa» ftimmen (ungebr.).
(na co) in etwas einwidigen, etwa»
Sugefteljen.
łódka przystała do brzegu anlegen —
przystali do nieprzyjaciół — przystać do
kogo (mit ober ohne na służbę) bei jentanb
in Sienft treten — przystać do wojska in8
0eer, do piechoty, do jazdy bei — przy­
stał do jednego mieszczanina onego kraju
— smoła przystaje do palców — to nie
przystaje do mojej głowy luill mir nicht
in ben Stopf — to nie przystaje do dok­
tryny — to nie przystaje do siebie ftimmt
nicht gltfammen — król przystał na ten
warunek — przystanę na to.
 ßmeite älbteilung.
roz- się z kim ficf) bon jemanb
trennen.
na zawsze się z tobą rozstanę — rozstać
się z nadzieją, z zamiarem aufgebeit —
rozstanie (się) duszy z ciałem.
u- ermiiben, naefjlaffeit.
ju @nbe gefjen, auffjiiren (na ozem
mit § 171 fflent. 1)
nie śpiesz się, bo ustaniesz — nogi mi
ustają fontten itidjt meiter — począł usta­
wać na siłach — deszcz ustaje — go­
rączka ustawała — wiatr chwilami ustawał
— nie ustawaj w pracy — wojna ustała,
deszcz ustał — na Kazimierzu W. ustał
dom Piastów ftarb nud, eriojd) — rada
nieustająca — nieustanne intrygi.
w- aufftefjen.
kto rano wstaje, temu Pan Bóg daje —
wstać z martwych, zmartwychwstać, zmar­
twychwstanie — włosy wstają na. głowie
in bie .'pbije fteijen.
pow- aufftefjen, ficfj erfjeben.
entfteljen § 308 23ent. 2.
na kogo, nacoauftreten, fośjtefjen
gegen, angreifen.
niech młodsi przed starszymi powstają
— powstali z krzeseł — już powstał z (Don
§182 Steni. 1) choroby — popowstawali z
pośród trawy — włosy mu powstały — po-
wstaje kurz erfjcbt ficfj — nagle powstała
burza — powstała kłótnia — powszechne
wzburzenie powstało — wielkie skutki
powstają z małych przyczyn — cały kraj
powstał erifob fid) — powstanie wojny, po­
wstanie kraju — wynagrodzenie powsta­
łych stąd strat — powstawał na zbytek,
na dumę szlachty, na złą metodę edukacyi.
wy- tjcrborftefjen.
rogi wystają z głowy,
za- antreffen, iiberrafĄen.
zastałem tu mojego nieprzyjaciela —
zastać kogo w domu — zastał mię deszcz
— nie wiem, gdzie mnie listy twoje za­
staną — zostawili Polskę mądrzejszą i
lepszą nierównie niż ją zastali — czy za­
9ir. 73—76. 43
stałam Panią X.? treffe id) fyrau 3E. ju
§aufe?
Słom i na: stan, stanowisko, do­
statek, dostateczny, niedostatek,
niedostateczny, dostawa, ostatek,
ostateczny, ostatni, postać, po­
stawa, podstawa, bez przestanku,
przystań,rozstajny, ustanek,nieu­
stanny, powstanie, pozostały.
74. Suć itnperf. fdjiitten §307 u. iSent. 1.
iter. sypać § 307, f. 9łr. 295.
za- (bereitet) berfdjütten.
zasuty został piaskiem.
75. Szczuć (szczwać § 250 Sent. 3)
itnperf. fjefcen.
po- perf.
szczują psy na niego.
pod- auffjefjen.
podszczuł go do wojny.
76. Szyć itnperf. näfjett.
u- perf. -j-
szewc szyje buty.
pod- füttern (suknią futrem),
befohlen (boty).
się pod co ¿mit SSorwanb nehmen,
ficfj für ettuag auśgeben.
tchórzem podszyty (eig. mit QltiäfeU ge=
füttert) ^jajenfuft.
prze- burcfjbofjren.
król ostrym mieczem piersi mu prze­
szył — wzrokiem mię przeszywa — ta
wiadomość serce mi przeszyła.
przy- anniifjen.
się do kogo ficfj aitfdjftefjen.
przyszyć guziki do sukni.
z- jufannnennäfjen.
za- junäfjen.
9iomirtn: szew, szewc, podeszwa,
podszewka, szwaczka.
76 a. Śmieć § 250 itnperf. roagen
(ju § 254).
nie śmiem pana prosić.
44 SserbalDerjeicljniś.
77. Truć imperf. Vergiften (burd)
®ift töten).
o- perf.
za- Vergiften (giftig madjen).
strzelcy jadło zatruli — to zatruwa mi
życie — zatruta strzała.
Konten: trucizna.
78. Tyć imperf. fett werben.
u- perf.
roz- się übermäßig fett werben.
Konten: otyły.
79. -uć § 263.
ob- ©djuljjeug anjieljen.
wyz- (Sdjuf^eug au^iefjen.
z czego § 182 Sein. 2 berauben.
wyzuto go z majątku — wyzuty ze
wstydu, z uczuć ludzkości.
Konten: obuwie.
80. Wić imperf. mideln, winben
§ 251 iöent. 1.
się fid) winben, fdjlängeln.
na-winąć perf. mideln, winben
§ 214 ®em. 1.
u- perf. (f. unten) (ß'ränje) winben.
wiła, nawinęła nici na kłębek, szmatkę
na palec um ben fjinger— wije, uwija (ju
§ 262) wieńce — wieniec jest korona z
kwiatów uwita — łodyga wije się około
tyczki — wąż wije się — stada ptastwa
wiły się w powietrzu.
ob- umminben, uinmideln.
obwija głowę chustką — obwinąć się
płaszczem — bluszcz obwija się koło
drzewa.
od- aufmideln.
odwinął rękaw.
po- in SSinbeln mideln.
syna, córkę nieberfommen wit.
roz-winąć auśeinanbermideln, ent»
falten'.
entwickeln.
rozwinąć sztukę materyi, żagle — ptak
rozwija skrzydła auSfpantten — rozwinąć
wojsko, szeregi — rozwijać władze umy­
słowe — rozwinąć swój system — wojsko
rozwinęło się na równinie — piękny obraz
rozwinął się przed naszemi oczyma —
talent jego prędko się rozwinął.
u- winąć się (f. oben) fdjnell fertig
werben.
-wijać się § 263 SBem. 3 fitfj
iitmmeln.
uwiń się z robotą — prędko uwiniemy
się z nimi — już uwijamy się — uwijają
się po ulicach, po błoniu — Polacy uwijali
się, aby Szwedów z kraju wypędzić —
dzieci uwijają się po łące.
wy- auSroideln.
-winąć nerrenten.
-wijać (czem) § 263 ®em. 3
fdjwenfen, fudjteln, winien.
-winąć się z czego fid) auź etwa-3
wideln, fid) Ijeraugwinben.
wywinąć co z płatka — wywinęła nogę
— panie wywijały chustkami — wywijał
rękami, pałaszem — nie wiem, jak się z
tego wywinę — wywijać się w tańcu
fid) fdjroingen.
z- jufammenroideln, «rollen.
-winąć wojsko aufiófen, szkołę
auftjeben, skład aufgeben.
-wijać się fid) tummeln (fputen).
zwinąć płótno, papier, chorągiew, żagle
eirtgielwn — włos w kędziory się zwija —
jeż zwija się w kłębek.
za- winąć einmideln.
(do portu) an=, einlaufen, lanben.
się koło czego fid) fdjnell an etwag
madjen.
-wijać się koło czego fidj tummeln.
zawinąć co w papier — trzeba zawijać
się koło gospodarstwa.
Komina: wianek, wieniec, po­
wicie, rozwój, zwinny, zwój, za­
wiły § 308 ®em. 1, zawój.
81. Wyć imperf. Ijeulert § 254.
wilk wyje.
 gineite 2I6teiiung.
82. Znać imperf. fennen § 254, 261.
się z kim mit jemanb befannt fein,
na czem fiel) auf etiuaś berfteljen.
do czego (beffer przyznać się)
fidj ¿u etoa§ befennen.
Snf. znać § 193 ®ent. 1.
dać komu co znać jemanb etiuaS loiffen
taffen — znam go z powieści §182S3ent.l —
znać kogo za uczciwego człowieka — znany
jest z tego — znać było z tego, że był
wysokiego rodu — po tern znać, że boran
erfennt inan, baß — znać offenbar — znają
się oni z sobą oddawna — lepiej zna się
na strojach niż na gospodarstwie — nie­
wątpliwie znać się musiał na ludziach —
zna (gem. przyznaje) się do winy.
do-(czego) erfahren, erleben, erleiben.
doznałem wielu nieprzyjemności —
doznać przyjemności empfinben — ducho­
wieństwo doznaje od mieszkańców wiel­
kiego poważania genießt bet — doznać
poparcia finben, gewinnen, przeobrażenia
burdjmadjeit.
po- (po czem an etroaś) erfennen,
merfen.
fennen lernen.
się z kim mit jemanb befannt
werben.
na kim jemanbeS SBert er=
lernten.
na czem etwaś erfennen alś
ba§, tnaś eg ift.
nie poznać się na kim, na
czem berfennen.
Snf. poznać § 193 ®em. 1.
poznałem go po głosie — Pan go nie
poznaj e — poznałem go w Warszawie —
dla poznania kraju 9lu§tunbfd)aftung —
prawdziwych przyjaciół poznajemy w bie­
dzie — poznaję, że się gniewasz — dać
komu co poznać jemanb etluaö merfen
łaffen -— poznać pana po cholewach —
nie dał poznać po sobie bólu fiel) annterfen
taffen — poznaliśmy się na balu — chcę
się z nią poznać — poznał się tam z nie­
9?r. 77—82. 45
którymi Polakami — Batory poznał się
od razu na Zamojskim — książka, na
wartości której ogół poznał się zaraz —
poznali się na nim — nie poznał się na
mojej chorobie — poznać się na błędzie
einen g-ef)ier merfen (aud) poznał swój błąd
einfeEjen) — nie poznano się na jego za­
sługach — niepoznane zasługi.
rozpo- unterfdjeiben, unterfudjen.
wiebererfennen, (auś bieleń) Ijer-
auśerfennen.
nie umiał rozpoznać złych pierwiastków
od dobrych — rozpoznam go między ty­
siącem IjerauSerfennen— rozpoznać sprawę.
zapo- z kim mit jemanb betannt
madjen.
berfennen.
się z czem ftd) mit ettnaś be=
fannt madjen.
zapoznam ciebie z nim — zapoznany ge­
niusz— zapoznałem się z literaturą grecką.
obe- się z czem fid) mit etttrnź be=
far.nt mad)en.
obeznałem się z dziełem samem — obe­
znał się prędko z obowiązkami swego
urzędu — obeznany z czem.
przy- jugeben, eingefteljen.
jugefte^en, juerfettnen.
się do czego fid) ju etroag be=
fennen, etmag eingefteljen.
trzeba przyznać, że rzecz tak się ma —
przyznał, że jest zwyciężonym — przyznać
wypadnie — wszyscy mu to przyznają —
przyznano mu nagrodę — przyznać komu
prawo do czego — wszystko mu przy­
znano — przyznał się do kradzieży —
przyznał się do pisma, do dziecka aic-
ba§ feine anerfeitnen.
roze- (gett), rozpoznać) unterfdjeiben.
rozeznać prawdę od fałszu — ciemność
nie dozwala rozeznać przedmiotów.
u- (za co, czem) anerfennen.
się fidj befennen.
uznać kogo za syna, dziecko za swoje
— Litwa byłaby go z pewnością uznała —
rzeczą jest znaną i uznaną — uznać rzecz
46 aSerbalbergeicfjntó.
za dobra für gut erfennen — uznał się za
winnego, zwyciężonym.
wy- betennen.
zapytany wszystko wyznał — wyznał
grzechy swoje — wyznawali wiarę Chry­
stusowa — wyznania Sw. Augustyna •—
wyznanie luterskie.
za- fennen lernen.
alt genug jein um jemanb gelaunt
ju f)a6en.
takich zaszczytów nikt przed nim nie
zaznał mürben ju teil — zaznałem go
jeszcze — nie wielu już jest takich, co
zaznali Kościuszkę.
ze- betennen.
muszę prawdę zeznać.
domina: znajomy -ość, znak,
znaczny, nieznaczny, dwuznaczny,
znamię, znany, wyznanie.
83. -źrzeć § 250 ®em. 1.
dojrzeć reifen.
zboże dojrzało, owoce dojrzewają.
9łomen: dojrzały reif.
84. Żuć (zwać § 250 Sem. 3) tmperf.
tauen.
po-, z- perf.
żujemy zębami.
prze- wiebertauen.
woły przeżuwają — przeżuwać gorzkie
myśli.
85. Żyć imperf. leben § 250 ®em. 4.
po- perf. (f. unten).
żyje z pracy rąk swoich — nie długo
pożyję — byłby mógł pożyć długo —
pożycie małżeńskie — jest miły w pożyciu
int Umgang —jest pięcioro dzieci żyjących
um Sieben.
do- (czego) leben biś ju, erleben,
od- aufleben.
nadzieja w sercach naszych odżyła —■
odebrawszy list twój odżyłem.
po- (f. oben) Veraltet für
spo- vermehren, genießen.
niech z nami sól i chleb spożyje —
spożycie wielkich ilości mięsa — niespo­
żyty § 124 SBem. 1 unoermiiftlid).
prze- burd)», Verleben,
überleben.
przeżył między nami lat przeszło 40 —
przeżył żonę i dzieci — Katon nie chciał
przeżyć wolności ojczyzny— zmarła dnia
27 go b. m. przeżywszy lat 43 (in Sobe§=
anjeigen).
u- (czego) gebrauchen.
-żywać (sobie) § 263 23em. 3 ba§
Seben geniefjen, fjerriid) unb in
greuben leben.
takich używają środków — użył pod-
! stępu — czasem uczeni rozumu na złe
1 używają — jakiej tylko broni użyć może
pisarz, taka tam jest użytą — tego wyrazu
nie używa się w tern znaczeniu — uży­
wać u kogo wielkiego imienia fiel) erfreuen.
nadu- (czego) mißbrauchen.
nadużyć czyjej cierpliwości, dobroci,
zu- (co) verbrauchen, abnußen.
się abgenußt werben,
abtommen.
in SKifjtrebit fommen.
zużył swe siły — sprzęty się zużywają
— zużywały się deklamacye — zużyty.
za- czego gebrauchen (ungebr.).
geniefjen.
zażywać (beffer używać) kogo do ważnych
poselstw — zażyć lekarstwa einnebmen, ta­
baki fcbnupfen, spoczynku ober wczasu ber
iliutje pflegen, świata bas Sieben genicjjen.
91 ominą: życie, żywy, żywot, ży­
wcem, pożycie, ni(s)pożyty, nieu­
żyty, nadużycie, zażyły § .508 Silem.
 Dritte Abteilung.
Perba bet N- itlafte
Dir. 86-222.
86. Bąknąć perf. bąkać imperf.
brummen.
ani bąknął gai> feinen Ton Bon fid).
przebąkiwać munfeln §27O93em.6.
zaczynają o tem przebąkiwać.
Biegnąć f. 97r. 1.
87. Blednąc (bladnąć § 265 ®em. 2)
imperf. erbiaffen, oerblaffen.
po-,z- perf.
blednąc przy czem neben etmau § 167.
88. Błysnąć perf. błyskać błyszczeć
imperf. § 268, 278 blifjen, glanjen.
błysnęła nam nadzieja aufblitjen —
miecze ich błyskają, błyszczą — nie wszy­
stko złoto, co błyszczy.
za- blitjen, aitfbli^en "§ 278 ®em. 2.
zabłysło w jego ręku żelazo — za­
błysła nam nadzieja — i nam kiedyś
szczęście zabłyśnie.
Słontinn: błysk, błyskawica.
Bodnąć f. 9ir. 2.
89. Braknąć imperf. czego, na czem
fei)ien § 330.
za- perf.
ciału sił braknie — wiekowi XVI nie
braknie na poezyi — tchu braknie ber
Sitem get)t Sinem (§ 109'-Bern. 5) nuć.
90. Brnąć imperf. maten §269 (§224).
iter. brodzić § 306, f. Dir. 392.
brnąć w długi (f. zabmąć) fid) in ©rfjulben
ftiirjen, immer tiefer in Sdjulben geraten, w
długach in Sdjuiben ftetfen — brodzić we
krwi, w grzechach.
prze- burdjmaten.
przebrnął rzekę, przeszkody iiberluinben,
całą dziedzinę nauki burdjmeffen.
wy- fjerauśnmten.
wybrnąć z długów ijetiutśfommen, fid)
Ijerauśarbeiten.
za- tjmeinttmten.
zabrnął w błoto — zabrnąć w długi
bineingeraten.
Słonten: bród.
91. Bryznąć perf. bryzgać imperf.
fprięen (ungebr.).
o-(po-, z-, za-) bryzgać perf. § 278
®em. 3 befpritjen.
był zbryzgany krwią.
92. Brzęknąć perf. brzękać (gem.
brząkać) brzęczeć § 278 imperf.
flirren, flimpern, fummen.
brzęka pieniędzmi — pieniądze brzęczą,
brzęcząca moneta — mucha brzęczy fummt.
na- anfdjroetlen.
48 Słerbalher^eiĄniS.
twarz mu nabrzękła.
za- ind).
zabrząknął (§ 26 SBent. 1 )U (Snbe) w
struny, na gitarze — zabrzękły oręże —
cytra zabrzęczała.
Słomen: brzęk.
93. Brzydnąć imp. 1. ^ü^lid) werben,
2. oerijafit werben.
o- perf. ju 1 (u. 2).
z- perf. ju 2.
•Komina: brzydki, obrzydliwy.
94. Buchnąć perf. buchać imperf.
mit Ungeftüm Ijerüortommen, fpru=
beln, quellen.
krew buchnęła z rany jprang — płomień
buchnął laberte empor — kłęby dymu
buchają z wulkanu quellen perBor, fteigen
empor — woda bucha ze skały — z koni
zaczęła para buchać — strzał buchnął
ging lo§.
wy- auśbredjen § 308 $Bem. 2.
płomień, dym wybucha — gniew jego
wybuchnął — powstanie wybuchnęło —
wojna lada dzień wybuchnie — wybuch-
nęła płaczem in Lljtiineit — nakoniec wy­
buchnął plapte er perauä.
9iomen: wybuch.
95. Burknąć perf. burczeć imperf. 1 102. Ciągnąć imperf. jieljen (tranf.
§ 278 brummen, fummen.
fnurren.
augfdjimpfen.
wy-, zburczeć auSfĄelten § 278
®em. 3.
kamyk burczy w powietrzu.
96. Chłodnąć imperf. ctbtüfjlen (intr.)
wy- perf.
ochłonąć § 267 ®em. 3 fidj ertjolen.
ochłonąć z gniewu, z zdziwienia, ze
strachu.
97. Chłonąć imperf. üerfcfjlingen,
berseljren.
po. perf. § 275.
czas wszystko chłonie, pochłania —
ogień pochłonął całe miasto.
o- neraltet fiir pochłonąć.
ogień ochłonął całe miasto ergriff —
gniew go ochłonął.
DJomina: otchłań.
98. Chłysnąć perf. chłystać imperf.
(ungebr.) fdjluden, fdjliirfen.
za- się fid) Oerfdjłuden.
99. Chrapnąć perf. chrapać imperf.
§ 270 SBent. 5 fdjnardjen, rodjeln.
nie każdy śpi, co chrapie — chrapanie
konających.
100. Chrupnąć perf. chrupać imperf.
§ 270 ®em. 5 fnatfen.
kości mu chrupią.
100a. Chuchną ć perf. chuchać imperf.
IjauĄcn.
chuchał w ręce.
101. Chudnąć imperf. abmngeru.
s-, wy- perf.
Slomen: wychudły.
101a. -chynąć.
wy- § 215 ®em. 5. 9łr. 406.
unb intranf.) § 268.
się fid) t)injief)en, fid) erftreden.
po- perf. § 275.
Litwy za sobą nie pociągnie — wojna
ciągnie, pociąga za sobą wiele klęsk — zanim
wr niewielkiej odległości ciągnęły pułki —
oświadczył, że z samą jedną dziesiątą legią
przeciw nieprzyjacielowi pociągnie — góry
ciągną się po nad morzem — ta dążność
ciągnie się przez całe dzieje Polski —
choroby niektóre długo się ciągnąć zwykły
— droga ciągnęła się przez gęsty las — rok
z górą ciągnął się pobyt jego w Rzymie
— jeżeli się to długo pociągnie — to się
pociągnie rok cały—jakaś moc pociąga
mnie ku niej — pociągnąć kogo do sądu
bor ®erid)t jietjen — pociągający wykład
anReljenb.
 ©ritte Sibteilung.
na- jießeit, aufjießeit, fpantien.
naciągać^, bąble Weifen jieijen — na-
ciągrfiezegar, wagi u (an) zegara (§ 97
Wut. 3) aufjieljen, luk, struny, cięciwę
fpanrten — naciągać rozmowę na co lenfen
— naciągać czyje wyrazy, sens zdania
abfidjtiid) iłjnen eine falfdje ©eutitng ge&en —
naciągnąć fakta do systemu ju ©ttnfien
be8 Sljftenis berbtcijeii.
nad- ßeranjießen.
przed nadciągającą odsieczą zmuszony
był ustąpić.
o- się Jägern, z czem etłna§ ßiu=
gießen § 309.
nie można było się ociągać — Niemcy
z pomocą się ociągali — ociągać się z
zapłatą.
ob- übergießen (g.S8. krzesło skórą),
prze- burdy, ßinbureßgießen.
ßtnübergießen.
-ciągać (gu § 276) ßingießen.
się fid) ßingießen.
wojsko przez miasto (ulicami miasta)
przeciąga — przeciągnąć nitkę przez ucho
iglane — przeciągnąć kogo na swoję stronę
— wstaje i przeciąga się befint (id) —
przeciągali układy przez długi czas —
sprawa, wojna przeciąga się.
roz- auSbeßnen, augbreiten,
ßinftreden.
się fid) erfireefen.
rozciągnął płaszcz na ziemi — rozcią­
gnąć władzę swoję nad ziemią über ba§
SJanb — rozciągnął drugiego Butryma —
rozciągać się na łóżku — lasy i błota
rozciągają się aż do Dniepru — jego
władza nie rozciąga się tak daleko — to
nie rozciąga się do ciebie erfherft fid) nidjt
auf bid) — rozciągać się nad czem fid)
über etwas attsbeiincit.
ś- gufammengießen.
ßerunter», ßerab=, abgießen,
ßerbeifüßren, (na kogo, na siebie
jeinanbent, fid)) gugießen.
©oerenfen, Sßotnifdje ©rammatif: ®rgänjung.
9?r. 92—102. 49
-ciągać się do fid) begiel)en aitf
§ 276 (ungebr.).
ściągnąć wojsko — ściągnąć kogo z
konia, pierścień z palca, boty, pończochy
abgieljen, wino w butelki aufg-lafdjen — ścią­
gnąć warty, załogi z miast — to ściągnęło
napad Szwedów na Inflanty — przed-
stępstwa ściągały kary od Boga — ścią­
gał zdumienie całej Europy — ściągnąć
na siebie gniew, łaskę, nienawiść, wzgardę,
uwagę, (ungero.) wszystkich oczy — ta
sprawa ściągnęła śledztwo na szkołę —
— to zupełnie do Pana się nie ściąga —
nie wiem, do czego się to ściąga — dobra
koronne ściągnięto na rzecz publicznego
skarbu einjieijen.
w- ein=, Ifineingiefjen.
kot wciąga pazury — wciągać coś do
zakresu swych badań — wciągać kogo
do czego złego 3. SB. do spisku.
powś-,zawś- guriicftjalten, beinmen,
im 3iigel Ijaiten.
powściągnął surowemi postanowieniami
rozboje i gwałty — powściąga konia —
powściągnij namiętności.
wy- f)erau§giel)en, auśjielfen.
anSftreden.
wyciągnąć szablę z pochwy, głowę z
pętlicy (z zadziergu), komu zęby — wycią­
gać co z książek — wyciągać pierwiastek
bie SSurjel auSjieljen — wyciąga ręce, wy­
ciągnął głowę — pierwszy w pole wy­
ciągnął (beffer wyruszył).
za- jujiefien § 328 ®ent. 5.
zaciągnąć węzeł, firankę — zaciągnąć
wartę bie SSadje bejieljen, długi foutralfieren,
aufiteljinen, wojsko ytjainntenyetjen, werben
— zaciągnąć przyjaźń )cf)iiefjcn, obowiązek
auf fid) neijnten, nałóg aiincijnten — za­
ciągnąć się do wojska fid) a nwerben laffen
— zaciągać się długo fid) Ijingieljen.
Słomiita: ciąg (ciąg dalszy Jottjetiung),
ciągły, pociąg, przeciąg, prze­
ciągły, rozciągły, powściągliwy
-ość, wyciąg, zaciąg, zaciężny.
4
50 Serhalberjeidjnük
103. Cichnąć § 269 83em. 4 imperf. '
ftill werben, rufjig werben.
u- perf.
przy- etwas fttlle werben.
104. Cisnąć perf. ciskać imperf. '
werfen, fdjleubern § 269 unb 23em. 5.
cisnąć kamień (kamieniem), kogo na '
ziemię, kim o ziemię — cisnąć się na I
kogo — ciska grom po (auf) gromie.
Słonteu: pocisk.
105. Cisnąć imperf. briiden, brängen, | jentanb aufbriiden, =pragett, ba§ Sepriige gebett
bebrängen § 269 (§ 224).
się fid) brängen.
ludność ciśnie się do miast — cisną ■
nieprzyjaciół na i in) bagna — różne myśli
cisnęły mi się do głowy — nikomu się
samo szczęście do rąk nie ciśnie.
na- (nakogo) einbringen auf, brängen.
(kogo) bebrängen.
naciskano ze wszystkich stron na króla
— naciskany z dwóch stron.
prze- się fid) burdjbrängen.
przy- do czego an etwas briiden.
niech cię przycisnę do serca — matki
do piersi dzieci przyciskały — oburącz
róg do ust przycisnął.
ś- jufammenbrüden, »preffen.
jufammenbrängen.
ból ścisnął serce jego — ścisnąć sobie
dłonie, się za ręce brücfen — ścisnęli pięście
halten — ściśnienie, ściśnięcie rąk §önbe=
brud — ściska młodego żołnierza umarmen
— ściśnione miałem boleścią serce — w
mistrzowskim, ale nadto ściśniętym szkicu
(§ 39 ®em. 3) dziejów polskich — serce
się ściska z żalu preßt fid) (Sinem (§ 109
®em. 1) jujamtnen — poczuł, jak go coś
ścisnęło w gardle — ścisnąć konia ostro­
gami bie Sporen geben — zbyt mocno
się ściskasz fcpnitren — ścisnąć (befjer)
wzruszyć) ramionami Juden — zewsząd
go ściśnięto.
uś- anś §er§ brücfen.
uściskał serdecznie swego przyjaciela.
u- bebriiden.
-ciskać bruden § 275.
gdzie część ludu uciska drugą, tam
wolności niema — uciska mię trzewik.
w- się fid) einbrćingen.
mysz i natręt wszędzie się wciśnie § 192
SBem. 7.
wy- auśpreffen, abpreffen.
ileż mi łez wycisnęły nieszczęścia twoje!
— wycisnąć sok z cytryny — wycisnąć
pięczęć na wosku, piętno na kim, czem
— wycisnąć pocałunek na czyich ustach
— to głębokie piętno nam wycisnęło Split
tjinterlaffen.
za- jufammenpreffen.
zacisnąć pięść, wargi, ręce (bal(en).
Siomina: ciżba, nacisk, przycisk,
ścisk, ścisły § 308 SBetn. 1 gettau, ucisk.
106. -cknąć.
o- się § 266 Sem. 4, § 271 23em. 1
aufwadjen.
107. Cofnąć perf. § 269 cofać imperf.
§ 270 ®em. 1 guriidjie^en.
się fidj jurudjiefjen, juriidgefjen.
cofnąć zegarek juriidftetten — nie jest
w mocy mojej cofnąć, co już jest wykonane
liidgangig ntad)en — tym razem znów się
cofnięto —przed żadnym nie cofali się gwał­
tem — cofać się po za kogo Ijinter jentanb
jutitdbieibeu — cofać się w czem in etu>a§
juriidgetjen — trzeba cofać się aż do na­
padów tatarskich juriidgeljeii — oświata
w tym okresie się cofała — kto nie postę­
puje naprzód, ten się cofa.
wy-cofać perf. § 278 JBem. 4.
rząd hiszpański nie wycofa wojska z
Kuby.
Słoniett: zacofany.
108. Cuchnąć imperf. ftinfen.
oddech cuchnący.
Czerpnąć | § 286 Sem. 1
wy-,za- J f. 9łr. 234.
 ©ritte Slbteilung.
109. Dmuchnąć perf. dmuchać im»
perf. Hafen.
dmuchać na gorącą, potrawę,
roz- § 278 Sem. 3 anfadjen.
rozdmuchiwać ogień.
z- § 278 Sem. 3 megblafen.
Drapnąć f. 9?r. 238.
110. Drasnąć perf. § 269, 276 ritseu.
za- § 269.
kula go drasnęła — zadrasnąłem się
w palec.
111. Dr gnać perf. drgać unb drżeć
§ 269 Sem. 1, § 278 tmperf. gittern,
ani drgnął riiljrte ¡id) nicfjt — struna
drga — drgające ciało jurfenö — ręka mu
drży — ręką drżącą — drżę z zimna, ze
strachu, ze złości.
za- indjoat § 278 Sem. 2.
na tę myśl zadrżałem.
Sionttnct: dreszcz, drzączka.
112. -drygnąć (drygać imperf. §277
gappeln).
po-drygnąć, -drygać § 278 Sem. 3.
zdychający zając podryguje.
wz- się fdjaubcrn § 309.
wzdrygnął się na te słowa — wzdrygam
się na tę myśl.
113. Dygnąć perf. dygać imperf. § 269
Sem. 1 fnicffen.
Zosia grzecznie dyga.
114. -dzier(z)gnąć, dzier(z)gać im=
perf. § 277 fjäfeln, fiöppeln.
prze- oeritmnbeln.
przedzier(z)gnąć się w węża.
za- gufnoten, ¡ptfdjniiren, gugtefjen
(eine Sdjlinge), tnüpfen.
zadzier(z)gnąć węzeł przyjaźni.
9łomen: zadzierg.
115. Dźwignąć perf. § 269, 276
fjeben dźwigać imperf. §276 (etmaś
SdjtDefeś) tragen.
9Zr. 103—117. 51
nie dźwigniesz tego ciężaru— dźwignąć
kogo z upadku aufridjten — dźwignąć do­
chody państwa — jedno państwo upadnie,
a drugie się dźwignie — dźwiga wór ze
zbożem — dźwigać co na plecach — woda
morska dźwiga lepiej, jak woda w rzekach
trćigt — dźwigać jarzmo małżeńskie —
dźwigam całą odpowiedzialność, ciężar
spraw kraju — dźwigać interes iiber SBaffer
tjalten.
po- § 269, 276.
oświata podźwignęła naród pod wzglę­
dem moralnym — upadł i już się odtąd
więcej nie podźwignął — podźwignął się
z choroby.
u- § 269, 276.
tego ciężaru nie udźwigniesz.
wy- § 269, 276.
wydźwignął się z upadku, kraj z niedoli.
116. Fuknąć perf. fukać imperf.
fdjelten, anfatjren.
za- § 278 Sem. 2.
fuka, łaje, krzyczy.
-gadnąć § 236 Sem. 3 f. Sir. 844.
117. Garnąć imperf. raffcn § 272.
się fid) brangen.
przy- perf. § 275.
garnie wszystko, pieniądze do siebie
on fid) — garnął młodzież do siebie jog
cm fid) — przygarnia do siebie ludzi uczo­
nych — młodzież garnie się do służby
publicznej — garnął się do nauki z za­
pałem fid) legeit ciuf — (przy)garnięcie się
do sprawy.
o- umfaffen.
ergreifeit.
morze ogarnia ziemię — żaden z auto­
rów całościmziejów ogarnąć nie umiał —
ogarnął wszystko jednem spojrzeniem —
ogień ogarnął całe miasto — strach go
ogarnął.
od- ab=, wegftreidjen, roegfdfarren.
odgarnąć włosy z czoła.
pod- pod siebie unter fid} bringen.
4°
52 SerhalbetjeiĄniS.
podgarnął wszystkie kraje pod swą
władzę.
roz- auSeinanberfdftarren.
wy- IjerauSfdjarren.
z- jufammenraffen, =fd)arren § 272.
umiał zgartywać pieniądze — zgady­
wanie i wywóz śmieci.
za- (mit ober oftne pod siebie) an
fid) reiften, unter fid) bringen,
erobern.
Turcy zagarnęli Podole i Ukrainę —
wszystkie pod siebie (pod swe panowanie)
zagarnął miasta.
giomen: garść.
118. Gasnąć imperf. erlöfd)en.
wy-,z-,za- perf.
gaśnie w nim życie — pamięć twoich
dobrodziejstw nie wygaśnie w mej duszy —
dom jagielloński wygasł na (mit) Zygmuncie
Auguście — zgasł zapał, świeca zgasła,
świece pogasły—zgasł na (in) moich rękach.
przy- § 222 atlmäftlicft ertöfdjen.
już światłość gwiazd przygasła — wojna
domowa nie przygasła.
119. Ginąć imperf. § 272 Stern.
1. umfommen, fterben.
2. oerloren geften.
z- perf. ju 1 (jebod} zginąłem id)
bin oerloren).
za- perf. §u 2.
codzień coś mi ginie fommt mit meg —
balon ginie w obłokach fdjrotnbet — rzeka
ginie w piaskach betitelt fid) — Panie,
ratuj nas, giniemy — co zginęło, zginęło
ma§ l)in ift, ift ijttt — jeszcze Polska nie
zginęła — zginąłem, nic mi nie pomoże
— Żółkiewski zginął pod Cecorą — pa­
mięć jego z nim razem nie zaginie —
wiele dzieł Rzymian i Greków zaginęło
— za nim ginęły (= przepadać, szaleć)
wszystkie kobiety fterblid) bertiebt fein.
wy- ganj ju Srunbe geften.
-glądnąć § 298 Stern. 1 f. Sir. 367.
120. Głasnąć perf. głaskać § 270
Stern. 5 imperf. ftreicfjelrt.
zwykł głaskać się po brodzie fid) ben
93art ju ftreidjein — to głasnęło podnie­
bienie ftpeln — to głaszcze jego dumę,
próżność fd)metd)ein § 324.
po-głaskać perf. § 278 Stern. 3 ¿ärt=
tieft ftreieftetu.
wzięła dziecię na ręce i pogłaskała je
po twarzy.
121. Gruchnąć perf. gruchać imperf.
girren.
gruchnęła wieść po mieście fiel) Verbreiten.
122. Grzęznąć (grąznąć) imperf.
ftecfen bleiben.
u-,za- perf.
koń grzęźnie w błocie — grzęźnie w
śniegu tnaten — grzęźnie w długach po
uszy ftecfen — ugrzązł wóz, projekt —
zagrzęznę w błocie.
9iomina: grąż, grzęzki.
Grzmotnąć § 216 5 f. Sir. 471.
123. Gwizdnąć perf. gwizdać §270
Stern. 5 imperf. pfeifen,
po-gwizdać perf. § 278 Stern. 3.
bobaki pogwizdują, zagwizdały,
za-gwizdać perf. § 278 Stern. 2.
124. Huknąć perf. hukać imperf.
§ 278 fnatlen, lärmen unb huczeć
lärmen, braufen.
roz-hukać się mitb werben,
za-hukać einfcftiicfttern § 278 Stern. 2.
za-huczeć ineftoat. § 278 Stern. ,2.
strzał huknął, huknęły kotły ertönen —
sowa huka — pijany chodzi hukając po
ulicy — wiatr, morze huczy — głos jego
po całym obozie huczy — wiatr zahuczał
— dziecko zahukane.
9łomen: huk.
125. Jąknąć perf. jąkać imperf.
ftammetn, ftottern.
 ©ritte Slbteiiung. Kr. 117—136. 53

się § 309 S3em. 6. Kiwnąć f. Sir. 128.

jąkał niezrozumiale ze (Dor) strachu —
tak się jąka, że go trudno zrozumieć —
człowiek jąka się czasem z pomieszania.
wy- Ijertmrftammeln § 278 Sein. 3.
upadł na kolana i wyjąknął: prze­
baczenia! § 327 SBem. 1.
126. Jęknąć §268 perf. jękać unb
jęczeć imperf. § 278 üdjgen, fiöljneit.
jęknął żałośnie — wolność jękła, gdy | fnallett — klaskali w ręce — zaklasnął
upadł Kościuszko — kowadło jęczy pod w dłonie.
młotem — jęczeć w niewoli, w więzieniu
fdpnadjten.
92omen: jęk.
Kapnąć (kanąć) f. 9c'r. 252.
127. Kaszlnąć perf. kaszlać unb
kaszleć § 270 «8em. 5, § 291 Sem. 4
imperf. Ijuften.
po-kaszlać perf. § 278 Sem. 3.
po całych nocach kaszle — kaszle krwią
§ 347 Sein. 1.
od- fid) räufpern (nor bem Sprechen), i
128. Kinąć perf. § 269, 275 Sem.
kiwać imperf. § 270 Sem. 2 (czein) 1
pin unb tjer bemeßen. 134. Klęsnąć imperf. einfinfen, ein=
kiwnąć (głową) perf. § 277 Sem.
fdjütteln, nieten.
kiwać się fid) Ijtn unb i)er bewegen,
kiwać głową nieten, ręką roinfen, kiwa
nogami, stołem — kiwać na kogo jemaitbetn
■ptroinfen, jentanb ijerbeitwinfett (ju § 170 .
SBent. 3) — idąc się kiwa — kiwają nad
nim głową fdjiittein — zaczęli kiwać się
na kulbakach.
s- § 277 Sem. roinfen.
skinąć komu ręką — człowiek, na któ­
rego skinienie miliony drżą — skinęli
głowami nieten.
129. Kichnąćpf. kichać impf, niefen.
130. Kisnąć imperf. fauer werben.
s-,u- perf.
mleko skisło.
Konten: kwas, kwaśny.
131. Klapnąć perf. klapać § 270
S3em. 5 tlappern, flatfc^en, fiopfen.
klapnął go po ramieniu gab i()in einen
fi taps — bocian klapie, klapiemy zębami
— klapnął w ręce.
132. Klasnąć perf. klaskać imperf.
ffatfd)en.
klasnąć biczem, z bicza (ju § 182 93. 1)
po-klaskać (-klasnąć) perf. § 278
23em. 3.
w teatrze poklaskiwano.
przy- § 270 SBem. 6 npplaubieren.
jego słowom wszyscy przyklaskują.
Komina: klask, oklask.
133. Klęknąć perf. § 268, 269 klę­
kać imperf. nieberfnieeu unb klęczeć
§ 278 fnieen.
klęka przed ołtarzem, klęczy przed
ołtarzem.
u- § 269.
failen.
w-,za- perf. § 275.
ziemia klęśnie — policzki mu klęsną
— wklęsłe policzki.
92omen: klęska.
Kolnąć § 253 ®ent. 3 f. Sir. 17.
Kopnąć § 286 SBern. 1 f. Sir. 267.
135. Krząknąćperf.krząkaćimperf.
fid) rdufpern, grunjen.
136. -krzątnąć się § 277 (krzątać
się imperf. fid) tummeln).
krzątać się około pracy bei ber Slrbeit.
za- się fid) eifrig cm etroaś madjen.
-krzątać się = krzątać się § 216
23em. 1.
Słomina: krzątanina, skrzętny
-ość.
54 SSerbalberjeidfntó-
137. Krzepnąć imperf. erftarren,
gerinnen.
s-,za- perf.
skrzepnąłem od zimna, od mrozu id) bin
gattj [tatr bor .Slalte — krew zakrzepła mu
w żyłach.
138. Krzyknąć perf. krzyczeć § 278
mit Sem. fdjreien.
krzyknąć na kogo jemanbem jufdjreien.
o- (czem) § 278 Sem. 1 (ju etWaS)
auźrufen.
okrzykują go królem. . — połknąć obrazę ijerunterfdjtucien.
wy- § 278 Sem. 1 auSrufen, czem
ju etwa§ auSrufen.
za-krzyczeć § 278 Sem 2 indjoat.
Słomina: krzyk, krzykliwy, o-
krzyk.
139. Kwitnąć imperf. bliifjen § 241
Sem. 2, § 268, 269 (224).
o-, prze- berbliiljen.
roz- aufbiiipen.
drzewa rozkwitają, w wiośnie.
za- irtcijoaf.
Słomina: kwiat, kwiatek, kwie-
-lęgnąć § 241 f. 9(r. 20.
-lęknąć § 241 f. 9łr. 19.
140. Lgnąć imperf. (do czego on
etwaS ¿u § 162 Sem. 2) 1. ileben
intranf., 2. ytecfen bieiben.
przy- perf. ju 1. _ /
u- perf. ju 2.
serce jego lgnęło do świata bnften an —
wszystko mu lgnie do rąk, przylgnie mu
wnet cokolwiek do rąk er ftief)it — dziecię
lgnie do mnie Ijdngt an mir — lgnął do
idei demokratycznej — przylgnął do niej
całą duszą — konie aż lgnęły w błocie,
tyle go było — mignąłem w błocie głę-
bokiem.
92omina: lep, lipki.
Liznąć § 286 Sem. 1 f. 9ir. 272.
Lunąć § 286 Sem. 1 f. 9?r. 271.
141. Łaknąć imperf. Ijungern (czego
nad) etwas)
91ontina: łakomy -mstwo, łakoć.
142. -łknąć § 277 łykać imperf.
łyknąć perf. § 277 Sem. fdjiucfen.
po- öerfdjlingen, üerfdjluden § 266
Sem. 4, § 271 Sem. 1.
połknął cały swój majątek — połyka
całe kawałki, zgłoski— połykać co oczyma
wy- jaje auâfdjlürfen, mleko einen
Sdllud äR. trinien.
9?onten: łyk.
Łyknąć f. 9ir. 142.
143. Machnąć perf. machać imperf.
(czem) fdjwingen, winien.
machać mieczem, chustką, rękami
fudjteln, ogonem reebeln, nogami fdjloenten,
baumeln, skrzydłami fdjiagen.
wy-machiwać fdjwenten, winien
§ 270 Sem. 6, 276 mit Sem. 1.
wymachuje pałaszem.
9łomen: zamach.
144. Marznąć § 12 Sem. 2, 265
Sem. 3 imperf. (fteif) frieren, ge=
frieren, erfrieren.
u-,z- perf.
ręcę mi marzną erfrieren, b. i). Werben
fteif bor f5-roft — nogi mu umarzły —
ziemia umarzła — zmarzłem wskroś id)
bin ganj erfroren.
roz- auftauen.
za- jufrieren.
rzeki zamarzły — morze nie zamarza
— gęba mu zamarzła.
Slomina: mróz, przymrozek.
145. Mierzchnąć imperf. buniei
werben, hämmern.
się buniei Werben § 309 Sem. 6.
 ®ritte Slbteilung. 9łr. 137—151. 55

z-,za- perf. § 275. wszyscy go mijają geben it)m au§ bem S8ege
— nie minie cię zasłużona kara — śmierć
poczyna juz mierzchnąe — w (Dor) oczach
nikogo nie mija — niechby mię pierwsza
mi się mierzehnie — skoro się zmierzchnie,
przyjdź do mnie — już zamierzchło — kula nie minęła — czas ucieka, życie
zamierzchło mi w oczach. j mija — mijają nadzieje ludzkie jak cień —
mija dzień, mija drugi — mijały młode
9łominą: mrok, zmrok (ogl.9łr. 572),
lata — minęły czasy szczęśliwej pro­
mierzch, zmierzch.
stoty — nie wierzył, że nieszczęście mogło
146. Mierznąć § 12 ®em. 2 imperf. już minąć — tym czasem mijała już pół­
noc — na tak ciasnem miejscu minąć się
berbaft werben.
nie można — mijali się — minąć się z
ob-,z- perf. prawdą uon ber SB. abroeicben.
Wotnen: obmierzły.
o- auäweicben, umgeben.
147. Mięknąć imperf. weid) werben, Litwin zdała omijał bramy zakonnej
aufweićben. stolicy •— niemal wszystko dało się zrobić
roz- perf. lub ominąć pieniędzmi — ominąć, się z
wosk od ciepła mięknie, serce mi mię­ powinnością.
knie — ziemia rozmiękła. po- übergeben, bei Seite taffen, un=
9łominą: miękki, rozmiękły. beachtet taffen.
148. Mignąć perf. migać imperf. nie pomijał faktu jednego — wiele
razy go pominięto — niepomijając loenn
btinjeln.
man beachtet.
(mit ober cipie się § 309 58em. 6)
prze- § 269 borübergeben, bergeben,
jutfeu, ftaćferrt, ftinnnern, aufftacEern.
nic trwałego na świecie, wszystko prze­
ustawicznie oczyma miga — migać na
mija — lata przemijają.
kogo femanb eineit SBinf mit ben Slugen
geben, jublinseln — błyskawica mignęła — roz- się z kim femanb berfetjlen
światełko miga — gwiazdy się migają — § 309 Scm. 4.
płomień się miga. rozminąć się z celem, z prawdą,
9łomina: mig, mgnienie oka (nom
wy- auSWeidjen, oermeiben.
feltenen mgnąć)"
się einanber ait§weid)en.
149. Milknąć imperf. berftummen. w wymijający sposób — wymijaj (po­
u-,za- perf. § 275. wozem) — wymijać wszystkie trudności
dzwony umi łkają. — na tym moście nie można się wyminąć.
9łonten: miniony § 308 Sein. 1.
150. Minąć perf. §269 mijać imperf.
cin femanb, etwag 1ooriibergetjen,
151. Mknąć (aucf) mit się §309 58.6)
’fafjrett, etwaś paffieren. imperf. fiel) fcpnett fortbewegen,
oerfefiien (nie minąć treffen). po- perf. (f. unten) § 275.
ooriibergetjen, oerge^en (f. prze-), koń mknął jak piorun flog — bajdaki
się an einaitber boriibergeben, ein= j mknęły szybko jdfoffen jdjueti babin — zając
anber auSroeidjert (f. wy-). mknie się z pod konia fpringt auf — nowy
z kim femanb oerfefjlen (f. roz-). obraz mknie przed oczyma bohatera —
czółno pomknęło jak strzał ■— oczeretem
statek minął zielone brzegi Irlandyi —
lis pomyka — pomknął (się) naprzód.
minęliśmy pociągiem przedmieście — pro­
szę mię (b. (j. domu mego) nie minąć — ! ode- öffnen.
56 SerbalDerjeicfjmS.
po- perf. f. oben.
bortoiirtg fd)ieben § 214 ju @nbe.
się oorbringen.
pomknął stół, wojsko — pomykać gra­
nice państwa — pomknął się Aleksander
aż do granic Indyi.
napo- (o ozem) anbeuten, anfpielen
auf.
napomknąć o ulubionym przedmiocie,
prze- się (fcfjneU) burćtjfdjlupfen.
przy- ctnletpien (= fjalb gufcfjliefjert).
się ijeranruden.
przymknął okno — przymyka się pod
obóz.
u- (unb się) au&oetdjem
entfommen.
Dawid umknął się oszczepowi Saula —
umknij się — byłby umknął, ale uwiązł.
wy-sięfidju>egfd)ieidjen,entfd)iupfen.
wymknął się z cicha — wymknął się z
rąk sprawiedliwości — wymknęło mi się
słówko — wymykać się z pod szczegóło­
wego rozbioru fid) entjietjen.
ze- enttommen.
zemknąwszy podniósł bunt — między
krzakami zmykały zające szare.
za- fćfjltefjen tranf., verf(f)ite§en, eitt=
fdjliefjem
się fdjltefjen intr.
-mykać (mit unb oł)ue w sobie)
enttjalteu.
zamknął drzwi przed gościem — za­
mykać szkoły, kościoły — to okno zamyka
się źle — zamknąć kogo w więzieniu ein-
fperren — na (mit) tym nowym zwrocie za­
myka się tom pierwszy — ja ci do szczęścia
nie zamykam drogi berfperren — odwrót
komu zamykać — chcieli w szlachcie za­
mknąć całą Polskę — zamykać oczy na
światło — pozamykali wszystkie drzwi —
zamknął mowę teini słowy — to dzieło
zamyka wiele dobrych zdań i spostrzeżeń
— mała ta książka wielkie prawdy w sobie
zamyka.
152. Mlasnąć perf. mlaskać tmperf.
fdjmafcen.
mlaskający pocałunek.
153. Moknąć tmperf. nafj »erbem
z-,za- perf.
prze- burdjnfifjt werben.
przemókł do koszuli — wrócili prze­
mokli z przechadzki.
SRomina: mocz, mokry togi. 9tr. 568.
154. Mrugnąć perf. mrugać tmperf.
blingeln.
mrugnąć na kogo jemanbetn juhlinjeln.
155. Mruknąć perf. mruczeć § 278
tmperf. brummen, rnurren.
niedźwiedź mruczy — mruknął coś pod
nosem — kot mruczy fdjnurrt.
po- § 270 ®em. 6.
pomrukiwał z cicha.
v' 1
156. Musnąć perf. muskać imperf.
ftreiifjeln.
muska sobie wąsy.
157. Niknąć imperf. Perfdjwinben.
z- perf. § 275.
choćby i znikła polska inowa z obszaru
ziemi — podczas gdy mówisz, czas znika
— obrazy niknące.
prze- burcfjbrtngen.
się czem tum etwaś burdjbrungen
werben.
ciepło przenika wszystkie ciała — bo­
leść cały naród przeniknęła — przenikną­
łem jego zamiary — nieprzeniknione
tajemnice § 124 iBent. 2.
u- (czego) Dermeiben, entgeljem
ftd) bor etwaś tjiiten.
nagany uniknąć trudno — uniknąć
śmierei, kary — nieprzyjaciel uniknął bi­
twy au§lneid)cn— uniknął jawnego gwałtu,
zwłoki — unikać złego towarzystwa.
 ®ritte Slhteilung.
w- einbringen.
nie potrafię wniknąć w myśl autora.
wy- tjernorgeljen, entftefjen, fid) er»
geben.
z przyczyn wynikają skutki — z tego
wynika, że.
158. Pachnąć imperf. riedjenintranf.
(czem nadj eti»a§) § 265 ®em. 4.
Palnąć § 215 93em. 5 f. 9łr. 604.
159. Parsknąć perf. parskać imperf.
fdjnauben.
parsknęli ze śmiechu bradjcit in ein
fcijattenbeS ®eI8djter au8.
160. Pchnąć perf. §269 pchać imperf.
§ 273 unb SBem. 1 ftofjen, brangen.
fdjnell abfenben § 273 ®em. 2.
burdjboljren § 273 S5ent. 2.
się fid} brangen.
etlen, ftiirjen § 273 Słem. 2.
pchnął go w przepaść — to pchnęło
go do zguby ftiirjen — nie pchaj go, bo
upadnie — wszystko pcha Słowian po­
łudniowych w ręce Rosyi — pchnijcie do
księcia gońca — pchnął go nożem — |
pchają się jeden za drugim — pchnął
się z tą nowiną do dworu.
ode- §273 juriidftogen, gurucfweifcn.
odepchnął go od wozu — odpychał jał­
mużnę w jakiejkolwiek formie podawaną.
po- §269 norwart» fto^en, jemanbent
einen Slnftofj geben.
popchnąć coś nogą — popchnąć kogo
w ramiona czyje treihcit — udało zię. Ka­
rolowi popchnąć Turcyą do wojny z Ro-
syą brangen, antreiben — popchnąć kogo
w (auf) drogę wyższych dążeń, popchnąć
wiedzę w nowy kierunek.
we- Ijineinftofjcn.
wepchnął go do studni.
wy- ijerauSftofśen.
wypchnął go za drzwi jur — i)inan§.
9łr. 15.1—167. 57
ze- berabfto^en.
Rzymianie spychali winowajców ze
skały — zepchnięto go z tronu — szlachta
zepchnęła lud wiejski w stan poddaństwa
— zepchnąć dług abftofjen — jeden spy­
chał winę na drugiego fdjoh, iualjte.
zapchnąć § 273 ®em. 1 f. 3?r. 875.
Pełznąć § 236 ®em. 3, § 269
Sern. 6 f. 9?r. 876.
161. Pełznąć imperf. (eig. Oerge^en)
nerblaffen § 236 ®em. 3, § 269
23em. 6.
s- (na niczem ju § 171 23em. 1) ¿u
nidjte werben.
wszystko spełzło na niczem — wszystkie
usiłowania spełzną na niczem.
162. Pęknąć perf. §265 23em. 1, §268
pękać imperf. berften, plafcen.
pękam z złości, pękał z zazdrości, ze
śmiechu — mało mi serce nie pęknie
z żalu.
163. Pierz chn ąćperf. §269 pierzchać
imperf. flieben.
pierzchają przed nim wrogowie.
o-(nonber$aut,ben8ippen) fpringęn.
164. P i sn ą ć perf. piskać unb piszczeć
§ 278 pfeifen, mtmntern.
mysz piszczy, pisnęła — dzieci piszczą
— ani pisnął jagłę fein S3ort.
165. Plasnąć perf. .plaskać imperf.
platfdjern, tlatfdjen.
Plunąć § 253 SBem.3 f. 9?r. 69.
166. Plusnąć (unb się § 309 93em. 6)
perf. pluskać imperf. platfdjern.
ryba pluska ogonem — pluska się jak
ryba — pluska się we krwi.
167. Płonąć imperf. 1. brennen, Per»
I brennen intranf. 2. erroten.
58 S5et6(iluerjeici)iti§.
S- perf. ¿U 1.
za- perf. ju 2.
iter. pałać § 306.
" ogień płonie, całe miasto spłonęło —
płonie ze złości — płonie, zapłonęła ze
wstydu — na niebie dziwna łuna pała —
pałac miłością ku komu — twarz mu pała
glühen — okna pałają światłem ftnb
erieudjtet
Słonten: płomień f. 9h'. 604.
168. Płynąć imperf. 1. fliefjen, fluten
2. berfliefjen 3. fegeln.
po- perf. )it 1 unb 3.
n- perf. ju 2 § 275.
iter. pływać § 306 fĄroimmen.
Wisła płynie pod Warszawą — rzeki
płyną do morza — krew płynie w żyłach
— pięknie mu z ust płynęły słowa —
szlachetna krew w naszych żyłach płynie
— płyną godziny, miesiące, lata — rozejm
upływał ablaufen — płynęliśmy wzdłuż
brzegów po jeziorze — płynie do Anglii —
czas płynął e§ Berging$eit — płynąć balonem
fliegen — popłynę do Anglii — bajdaki
popłynęły — drzewo pływa na (po) wodzie,
ryba pływa w wodzie — umie pływać.
do- do czego (fdjttiimmenb, fegelnb)
erreichen.
tymczasem dopłynęli do brzegu.
na- ijerbeifirömen.
napływa mnóstwo ludu do kościoła,
o- umfegeln.
-pływać w co Überfluß an etwaä
ijaben.
Magellan był pierwszy, co kulę ziemską
opłynął — opływamy w wszystko.
od- roegfegeln.
przy- tjerbeifcbmiminen, -fegeln.
6go dnia przypłynąłem anfonunen —
gąska przypływa do brzegu.
roz- się gerflieffen § 309.
cukier rozpływa się w wodzie — roz­
płynąć się we łzach.
s- Ijerabfliefjen.
jufammenftrbmen.
broda jego spływała do pasa — boga­
ctwa zewsząd spływają — nieszczęścia
spływały na niego ergoß fiel) über itjn.
w- ljineinfegeln, »fließen, -fdjmimmen.
Sinflufi ijaben, aitäüben (perf. @in=
flufj gewinnen § 220 23em.).
wpłynął do portu •— wiele pieniędzy
wpłynęło do kasy — ta okoliczność wpły­
nęła przeważnie na kierunek obrad —
król osobą swoją na rząd nie wpływał.
wy- l)erau§fegeln, »fließen, -fdjnrón-
men.
entfpringen (z gór in ben Sergen),
fiel) ergeben.
wypłynęliśmy z portu — wypłynął na
brzeg — Wisła wypływa z gór karpackich
— wypłynąć na wierzch alt bte ßberfiäd)e
fomnten — prawda musi na wierzch wypły­
nąć berauSfotnineit — z tego wypływa, że.
Komina: płyn, płynny, napływ,
upływ, wpływ, wpław § 351.
169. Pragnąć imperf. 1. bürften
§ 269 (224), 2. (czego) bürften naci),
begebren,wiinfdjen(befonberśc.Snf.).
u-,za- perf. su 2.
pragnąłem odejść — niczego tak gorąco
nie pragnę jak tego — ja tylko twego
szczęścia pragnę.
Komina: pragnienie, s-,upragnio­
ny § 308 SBem. 1.
170. Prysnąć perf.. pryskać imperf.
fpritjeu, gerfpringen.
krew prysnęła na ścianę — pryskać
na kogo wodą — pióro pryska — bańka
prysła — rapier prysnął mu w ręku —
szklanka prysnęła od gorącej wody —
pryskać jadem ®ift unb ®alie fpeien —
iskry pryskają ftieben — pryskać iskrami
guitfen fpruljen.
o-pryskać perf. § 278 Sem. 3 be=
fprifjen.
roz-prysnąć unb -pryskać ber=
fpri&en.
'Keinen: opryskliwy.
 ®ritte SlBteilung.
171. -przątnąć § 275.
s- aufrdumen, wegrftnmen.
ernten.
sprzątać w pokoju, z stołu abraumen —
sprzątać zboże z pola etaernten— sprzątnąć
kogo ze świata — śmierć go sprzątnęła.
u- wegrdumen.
uprzątnąć kamienie z pola, śnieg z ulicy,
przeszkody.
wy- auśrdumen.
wyprzątać mieszkanie, rów — wyprzą-
tnij te rzeczy z izby.
za- befcfłćiftigen.
wasze dobro zawsze go zaprząta —
myśl ich czern innem jest zaprzątnięta —
zaprzątać się czem.
172. Puchnąć perf. § 269 ®em. 5
puchać imperf. pruften, puften.
puchać na kogo tytuniem.
173. Puchnąć imperf. § 269 Stern. 5
anfdjireilen.
na- perf.
nogi mu puchną, napuchły.
Słotnina: puch, puchlina, pycha.
174. Puknąć perf. pukać imperf.
poctjen.
puknął do drzwi (lit — serce puka mi
z radości.
za-pukać § 278 Stern. 2.
zapukał do drzwi.
Rosnąć § 241 f. Sir. 39.
175. Runąć perf. § 269, 276 ftiir-jen,
flinftiirjen, jufammenftiirgen.
dom runął — runęło państwo rzymskie
— piorun runął fracijen.
176. Ryknąć perf. ryczeć § 278
britHen.
za-ryczeć § 278 Stern. 2.
krowa ryknęła — z obu stron działa
ryczą, zaryczały.
9łv. 167—180. 59
177. Rznąć imperf. §12Stern.2, §265
Stern. 3, § 271 Stern. 2 fcfjneiben.
gracieren.
fdjladjteri.
za- perf. iu ber Steb. fćE)Iac^ten §275.
iter. rzezać §306 fdfIadftenf.Sir.292.
rznąć na drzewie — rznąć rowy jietjen
— rznąć piłą jfigen — rznęła kurczę —
zbuntowani rzężą, zabijają.
prze- burdjfdjneiben.
przerżnął mu gardło — rzeka Warta
przerzyna Wielkopolskę — przerżnąć piłą
burdjfagen.
u- abfdfneibeu.
przyniósł pod szatą urżniętą umarłemu
rękę.
we- się einfdjneiben.
zatoka wrzyna się głęboko w wyspę,
wy- auźfctjneiben, eingraben.
niebermetjeln.
prawa u Rzymian wyrzynano na mie­
dzianych tablicach — tam wyrżnięto do
2000 ludzi.
iliontinci: rzeź, rzeźnia ober rzeź­
ni ca, rzeźnik, rzeźba, rzeźbiarz,
rzeźbiarstwo.
178. Sapnąć perf. sapać imperf.
§ 270 Stern. 5 fdjnauben.
sapie z gniewu.
ocl- ficf) berfdfnaufen.
179. Sarknąć perf. sarkać imperf.
frfptauben.
sarkać na co itber eta(l§ fiagen.
180. Schnąć imperf. § 266 mit Stern. 2
1. troduen, ab=, augtrodnen, 2. ber=
trocfnen, Perborren.
o-,wy- perf. ju 1 § 275.
u-,ze- perf. ju 2 § 275.
pode- etma» abtrodnen § 222.
drogi zaczynają schnąć — schnąć z
tęsknoty Oergeljen Dor — usychać z mi­
60 aSerßaiDergeictjni®.
łości — jak trawa uschło serce mi bez
ciebie — podeschło na dworze.
roze- się (non Sefäfjen) auśeinanber«
fallen.
Siotntna: suchy, suchoty,posucha,
oschły trocfen.
181. Sięgnąć perf. § 269 . sięgać
imperf. reidjen, greifen § 241.
czego erreichen, reidjen biś ju.
sięgnął ręką do kieszeni — sięgnąć
po co naci) etinaS (§ 174 SJem. 1) — jak
daleko wzrok sięga — on się waży sięgać
po rękę królewny — broda jego sięgała
pasa, woda kolan sięga — ten zwyczaj
sięga bardzo odległych czasów, niepamię- i
tnej starożytności, głęboko w przeszłość
Surikfreidjen in — nauka sięga ostatniego
stopnia pewności — to sięga roku 1492
jitriicfreidjen bi§ — sięgać do najdalszych
krańców uorbringen.
do- czego erreidjen.
dosięgnął go kamieniem — dosięgnie
wiarołomców pomsta sroga — dosięgnąć
celu, zamysłu — dosięgnął ręką (do) su­
fitu reidjte.
o- §2658ent.l co erreichen, erlangen,
osięgnął swój zamiar — nie mniej wa­
żną jest rzeczą, jakiemi środkami rezultat
osiągnięty został — po osiągnięciu zamiaru.
przy-siądz § 241 f. 9?r. 41.
za- § 269 reichen, greifen § 328
®em. 5.
zasięgnęła po szczotkę — jak daleko
okiem zasięgniesz — zasięgnąć od kogo
wiadomości eintjoien, eiiijiepen — zasięgnąć
czyjej rady fiel) bei jemanb 9łat8 erijoieit,
języka ,ft'unbfif)aft einjieljen.
182. Się knąć imperf. fi<fern,einfi(fern.
w- perf. § 275.
woda sięknie, wsiąka (§26 8.1) w ziemię,
prze- burdjficferii, burdjtrćinft werben
§ 276 33em. 2.
gąbka przesiękła wodą — od najmłod­
szych lat przesiąkł takiemi pojęciami.
183. Skrzypnąć perf. skrzypieć
imperf. fnarren § 278.
drzwi skrzypią — koło najgorsze naj­
bardziej skrzypi.
184. Słabnąć imperf. fdjwadj Werben,
o- perf.
185. Smoknąć perf. sinoktać imperf.
§ 270 Sem. 5 fdjma£en, abfdjmafjen.
ustawicznie się smokcą.
186. Słynąć imperf. berühmt fein
(z czego burd) etwa§).
za- berühmt werben.
Grecy i Rzymianie słynęli z wymowy.
Słoinina: słynny, sława, sławny.
187. -snąć§26658em.l, §271$Bem.3.
u-,za- einfdjlafen.
dawny duch wojenny usypiać zaczął
— zasnęła w Bogu — myśli nie dają mu
zasypiać.
188. Spiknąć się perf. spikać się
imperf. fidj nerfdjwören.
nieszczęścia się na mnie spiknęły.
Stanąć f. 9ir. 73.
189. Stęknąć perf. stękać imperf.
ftöfjnen.
190. -strychnąć § 275.
od- abftreidjen, abfonbern.
-strzygnąć § 241 f. 9?r. 46.
191. Stygnąć imperf. falt werben,
abfitfjlen
o-.za- § 275.
potrawy ostygają — później ten za­
pał ostygał.
wy- auźfiiljien.
192. Stuknąć perf. stukać imperf.
flopfen.
ktoś stuka do drzwi — żołnierze stu­
kają kolbami po podłodze — ptastwo stu­
kało do szyb an.
 ©ritte Slbteitung.
193. Sunąć imperf. fortbetoegen,
idjiebert, riiden.
się ficfi fortbeweaen, fortfdjreiten.
po- perf. § 269, 275.
i±er. suwać § 306.
posunąć skazówki w zegarku borfĄieben
— posuń się wyżej riicł lueiter ctuf — po­
sunąć kogo wyżej in bie §otje bringeit —
wszystko posuwa, dźwiga forbert — po­
sunąć dalej coś etloaS fbrbern, lueiter be=
loegett —• za daleko coś, wszystko do ostate­
czności posuwać treiben — posuwa naprzód
wiedzę ludzką fbrbern, BortuartS betuegen —
posunąć się po lodzie — nieprzyjaciel po­
suwa się do miasta bernnriicfen — dalszemu
posuwaniu się Rzymian położył on tamę
— wozy posuwają się wolno krok za
krokiem — wiek posuwa się riirłt Ijeran
— roboty się posuwają, trzeci tom jego
dzieła posuwa się ciągle naprzód — urzęd­
nicy posuwają się ścisłą koleją na wyższe
urzędy riicten auf, fdjreiten boriuartS — po- | się od spraw publicznych — możnowła­
suwa się za daleko geljt ju loeit, aż tak
daleko ¡ogar fo lueit — posunąć się aż do
gwałtów greifen, fdjreiten — pokazało się,
do czego już śmieli się u nas posuwać
Moskale tuie lueit getjen — śmiałość do
zuchwalstwa posunięta lueldje ttit — grenjt
—• już ledwie nogi suwa — każdy sunie
się powoli — suwać nogami po podłodze.
na- an bie §anb geben.
okazya się nasuwa bietet fidj bar — na­
suwa się wątpliwość eS iiberfonnnt Ginen
ber glueifel — niecierpliwość nasunęła nie-
jednę ostrość wyrażenia eingeben — ta sama
uwaga, pytanie się nasuwa fidj aufbriingen.
od- wegfdjieben, fortrilcCen, entfernen.
się fortriiden, fid) entfernen.
odsunąć łóżko od ściany — od. zasuwkę,
firankę toegftieljen — odsunął król wszelką j kamieniem einen Stein bor bie §bi)le rüden.
myśl pomszczenia bukowińskiej klęski —
odsuń się nieco — nie może daleko od­
191. Syknąć perf. sykać unb syczeć
suwać się od Kiejdan.
pod- Ejeranfdjieben, an bie §anb
geben.
się Ijeranritden.
podsunąć krzesło pod ścianę — pod­
sunąć komu okolicznośćbieten,myśl eingeben
'lir. 180—195. 61
— pomyśl o zemście, i wnet szatan broń
podsunie — wojsko podsunęło się już
pod Psków.
prze- f)inburd^fci)teben.
się burd|fd)Iüpfen.
przy- fjeranritden tranf., fiinfdjieben.
się tjeranrüden intranf.
przysunąć krzesło do komina — przy­
sunąć się bliżej do ognia, do kogoś.
u- befeitigen, öerbrängen.
się od czego fid) gurüdgieijen, gn-
riidtreten, fid) einer S. entgtefjen.
usunąć kogo z urzędu abfepen — Wie­
lopolski pousuwał z urzędów Moskali
entfernte — usunąć kogo z pod wpływów
czyich entjiel)en — usunąć coś zpod nad­
zoru czyjego auSneijnten bon — nieusu­
walny § 136 '-Hem. 3 — język ojczysty
usuwa łacinę — usunąć co na plan pod­
rzędny in jiueite Dłeilje ftellen — usunąć
dztwo (§ 38 Sieni. 2) usuwa się od ciężarów
publicznych — Francya usunęła się —
przedmiot usunął się z naszych oczu ber=
fdjioanb un3 auä ben Singen.
w- etnfdjieben.
wy- auśgiefjen, tiorfdjieben.
się Ijerbortreten.
wysunąć szufladę, stół na (in) środek
pokoju — wysunąć coś na pierwszy plan
ftellen — wysunąć kogo, coś naprzód bor=
ioiirtS bringen — wysuwa się z szeregu i
wyzywa na pojedynek.
z- się fjeruntergieiten, (id) berablaffen.
zsunął się z dachu.
za- borfdjieben, -rüden, -jietjen.
zasunąć firanki — zasunąć jaskinię
SZonten: zasuwka.
imperf. § 278 gifdjen.
wąż syczy.
195. Szarpnąć perf. szarpać imperf.
§270 Sein. 5 gupfen, gaufen, reifjen,
gerreifjen.
62
się ficf) raufen.
szarpnęła go za włosy — zmartwienie
serce mi szarpie — niezgoda książąt szar­
pała Polskę jerfleifdjen — szarpać czyję
sławę, czyj honor, dobre imię innych je=
mctnbS (i ii te herle^en, jemanb uerleitiitbcit.
ob-szarpać perf. §278 23.3 (Sleiber)
abreifjen.
obszarpane odzienie.
po- perf. § 278 23em. 3 gerrei^en.
pies poszarpał mu ubranie.
roz-szarpać perf. § 278 23em. 3 ger=
reifjen.
lew go rozszarpał.
wy- Ijerauśrei^en.
196. Szczęknąć perf. szczękać im= 201. -śliznąć się: ślizgać się imperf.
perf. flirren.
za- indjoat.
kopyta końskie zaszczękały po ulicach.
197. -szczknąć perf. (szczykać im»
perf. § 277 pfliiden).
u- § 277.
szczyknąć perf. § 277 23em.
u- § 277 23em.
fiołki i lilie szczykała, szczyknęła, u-
szczknęła, uszczyknęła.
198. Szepnąć perf. szeptać imperf.
§ 270 23em. 5 flilftern.
szepnąć coś komu do ucha, do czyjego
ucha.
pod-szeptać (-pnąć) § 278 23em. 3
einflilftern.
199. S zturchnąć perf. szturchać
imperf. ftofjen.
szturchać kogo łokciem.
199a. -ścignąć: ścigać imperf.
§ 277 berfolgen.
wrogów naszych mężnem ścigajmy ra­
mieniem — wszędzie nieprzyjaciela ści­
gano i bito — dalej ścigać nas nie może.
do- einljolen.
ergriinben, begreifen § 324.
$Ber6tttoerjei(f)ni8.
dościgniono go i przytrzymano — tego
rozum ludzki doścignąć nie może — do­
ścignąć tajemnicy.
prze- überboten,
się ficf) überbieten.
prześcignąć wszystkich współzawod­
ników — prześcigają się w pochwałach.
wy- überholen, übertreffen.
się metteifern, limbie Sßette laufen,
wyścignął spółuezniów swoich szyb­
kością pojęcia.
Slomina: wyścig, niedościgniony.
200. Slepnąć imperf. erblinben.
o- perf.
oślepły erbtinbet.
§ 277 gleiten, glitfdfen (auf b. @ife).
dzieci ślizgają się po lodzie — zdolność
I ślizgania i przesuwania się przez życie.
po- się § 277, git § 270 Sem. 6 au»=
gleiten.
pośliznęła się mało — pośliznął się
i (ober noga się mu pośliznęła) po lodzie i
| rękę wywichnął — poślizgują się po go­
łoledzi.
prze- się burdjfdjjlüpfen, ficf) burd)»
fdjleidjen.
wy- się entfdjliipfen.
węgorz z rąk mi się wyśliznął — wy­
śliznęło mi się słówko.
z- się fjerabgleiten.
Atomen: ślizgawka.
202. -śmiechnąć się § 275.
u- się lödjeln, do kogo gulädjeln.
szczęście mu się uśmiecha — zawsze
uśmiechnięty immer lädjelnb.
9! om in a: śmiech, śmieszny, u-
śmiech.
202a. Świsnąć perf. świstać imperf.
§ 270 Sein. 5 pfeifen, gifdjen.
w kościele nie wolno świstać — wiatr,
kula, wąż świszczę — kula świsnęła mi
około ucha.
po- § 268 Sein. 3.
 ®ritte Slbteilung.
203. Targnąć perf. targać imperf. j
jupfen, gerren, reifen (zacoanetroaä).
się na kogo über jentanb Ijer= i
fallen, jemanbem ¡ju Seibe gelten. i
targnąć kogo za włosy — pies targa I
za łańcuch — a charty mu sierć białą j co oddycha — tern powietrzem oddychać
targają z pod brzucha — targać więzy I
jerreifjeit, jpreugen — targnąć się na czyje
życie — nie mógł targnąć się na ich I
prawa tonnte nicljt beitommen.
po-targać perf. § 278 $8em. 3 jer= |
reifjen.
roz-targać (-targnąć) perf. § 278 j
Sein. 3 gerreifjen, (-targnąć kogo)
jerftreuen.
roztargali złoczyńcę końmi — roz-
targnąć komu włosy gelaufen — bardzo
był roztargniony jerftreut.
s-targać perf. § 278 Sem. 3 jer=
reifjen, abnufcen, fdjroädjen.
stargać kajdany, pęta — nici stargały
się — stargany na siłach pracą, wiekiem.
w- einfallen.
nieprzyjaciel wtargnął do kraju.
Siomen: zatarg (zatarga).
204. Tchnąć § 14 Sem. 2, § 27 S. 3,
§ 266, 271 imperf. (eig. tjaucljen,
atmen) teuren, fdjnauben.
iter. dychać dyszeć § 306 atmen.
tchnął od biegu — tchnie gwałtownie
— tchnąć czem, J. Sb. radością, miłością,
nadzieją atmen, nienawiścią, zemstą fdjnau-
ben — pod zimnem tchnieniem zwątpienia
— pierś jego ciężko dycha — wszystko,
co dysze § 306 — w niewoli ciężkiej dyszą
fdjmadjten — Radziwiłł dyszy zemstą —
krewniacy na sukcesyą dyszą lauern —
tchnąć coś w kogo jemanbem etwa® ein=
flößen.
na- § 276 kogo czem jenianbem
etiuaś einflö^en.
begeiftern.
natchnąć kogo miłością cnoty, nowym
duchem erfüllen mit — natchniony, na­
9łr. 195—206. 63
tchnienie — z natchnienia czyjego auf je=
ntanbeS Eingebung i;in.
ode- auśatmen, aufatmen.
atmen (czem etmaś).
lżej odetchnąłem — z trudnością ona
dycha, ale jeszcze oddycha — wszystko,
nie można.
we- einatmen, einljaudjen.
wes- § 28 Sem. 2 feufgen.
na te słowa westchnął głęboko — u nóg
kobiety dwa lata wzdychał — westchnąć do
czego nad; etwa® jeufjen, fefjnfiid)ttg verlangen.
wy- auśatmen.
auSrnljen, nerfdjnaufen.
wśród okropnych męczarni wytchnął
ducha — dać koniom wytchnąć — pra­
cuję bez wytchnienia.
zdechnąć § 266 Sein. 3 üerrecfen,
frepieren.
zdechł pies, zdycha bydło.
wyz- ganj frepieren.
bydło wyzdychało.
za . ! aufjer Sitem fonimen.
-dyszeć się)
'liomina: dech, duch, dusza, na­
tchniony, oddech, w estc linienie,
zdeclilina, zdyszany (zadyszany)§308.
205. Tęchnąć imperf. fidj fe^en (non
einem ©efdjnmlft).
muffig werben.
s- perf.
9(0tnen: stęchlizna.
206. Tknąć (u. się § 309 $8. 6) perf.
§ 266 u. Sein. 2, § 269 tykać imperf.
§ 271, 274 (czego) berühren, an»
rütjren, hgl. § 274 Sem. 2.
(nur aft.) co, kogo in einzelnen
Sßenbuugen für dotknąć.
nóżki jej w tańcu ledwie tykają ziemi
— formę poprawiali, istoty i natury nie
tknęli — anim się tknął jego — nie tykaj
go — nie tknął się więcej historyi — paraliż
go tknął l)at ißn gerührt — jak piorunem
tknięty getroffen — nietykalny § 130 33em. 3.
64 SSerbalBersetĄntó.
do- (u. się §30958.6) czego berühren,
(nur aft. co, kogo) betreffen, je»
manbem juftofjen, bgl. §274 $8.2.
nogą ziemi nie dotyka — anim się go
palcem dotknął — ledwie dotknął tego
przedmiotu — miasto wielkim pożarem
dotknięte zostało — ciężką dotknięty zo­
stał niemocą — dotknięciśmy tern samem
cierpieniem befallen — nowa klęska kraj
nasz dotknęła, dotknęła go strata traf —
dotknięty został klątwą papieża getroffen
— twoje nieszczęście mocno mię dotknęło
bat nttd) bart getroffen — wiem, że cię jego
strata nie bardzo dotyka — dotknąć kogo
do żywego »erleben, hänfen — ten krok
króla okropnie dotknął cały naród.
na- auf etwa» ftetfen § 274 f. Э?г.9О6.
па со, о со ап etwas ftofen.
о czem (veraltet) ettuaś anbeuteit,
anfpielen auf.
się § 309 Sein. 6 па co auf etwas
ftofjen.
natknąć głowę uciętą na pikę — na­
tknąć o ober na kamień — nie natykaj mu
o tem — natknął się na dziada obdartego.
po- się ftraudjeln, ftolpern (o co über
ettuag) § 274 Sem. 1 f. 9cr. 906.
-tykać się fampfen, ficf) fcblageu
§ 274 Sem. 1, § 276.
koń potknął się — kto złą drogą idzie,
ten się często potyka — potknąłem się
o kamień — potykali się na palcaty.
prze- burdjftedjen, j. S. fajkę,
przy- etniaś au etwa» galten.
-tykać an grenzen § 276.
przytknęła mu kwiatek do nosa —
przytyka rękę do czoła — jego pole
przytyka do mojego.
u- ftetfen bleiben.
włócznia utknęła w ścianie.
we- fjineinftetfen § 274 f. 97r. 907.
dziecię wetknęło palec w gębę.
wy- fjervorftetfen, ijeruorftretfen.
¿eigen.
wytknęła głowę przez okno — wy­
tknąć głowę z wody, nogi z pod kołdry
— wytknął głowę i słuchał —wytknąć piki
— palcami kogo wytykać mit Ringern auf
jemanb weifen — wytykać komu drogę —
wytykać komu błędy nadjweifen, rügen, öor»
Werfen — wytknąć obóz abftecten — wy­
tknąć komu cel ftetfen — umiał zadość
uczynić wytkniętemu zadaniu ber 31 ufgäbe,
bie Ujm geftellt worben.
ze- się (z czem) in Serüfjrung font»
Uten mit § 220 Sem.
stykać się (z czem) fiel) berühren
mit, grenzen an (¿u § 276).
pole moje styka się z jego lasem —
zetknąłem się z nim jufanimenfontnien.
za- aufftetfcn § 274 f. 9łr. 906.
zatknął pióro za ucho — zatknęli
chorągiew na wieży — na miejsce krzy­
żów na wieżach pozatykali księżyce.
Słoinina: tyczka, tkliwy, dotkli­
wy, dotykalny, potyczka, prze­
tyczka (do zębów;, styczność.
207. Tonąć intperf. finfen, unter»,
Uerfinfen (w czem in c. 9lcc.).
[perf.
u- § 214
I ertrinten
¿u @nbe,
I ₽erf
za- § 276.
I überfdpvemmt werben i
okręt tonął, utonął — tonął, utonął w
myślach — tonąć w łzach, w krwi gebabet
fein — kto ma wisieć, nie utonie — okręt
zatonął — zatonęły wsie, łąki, pola.
Słomina: toń,potop,zatop0gl.9łr.742.
207a. Trunąć perf. mutffen.
208. Trysnąć perf. tryskać intperf.
fprubeln.
krew z rany tryska.
wy- § 270 Sem. 6 tjernorfprubeln.
łzy mu z oczu wytrysły — na środku
dziedzińca wytryskuje fontana.
209. Trzasnąć perf. trzaskać imperf.
tradjen linb trzeszczeć §278 fnarren,
tniftern, praffeln.
 ©ritte Slbteilung. 9lr. 206—220. 65
szklanka trzasła, trzaska szablą tlirren Slominn: wilgoć, wilgotny, od­
- trzasną.! drzwiami fcf)tug tradjenb gu — wilż.
trzaskać palcami ober w palce fnipieit,
-winąć f. 9łr. 80.
biczem fnatten — podłoga, krzesło, łóżko
trzeszczy tnarrt — drwa trzeszczą w piecu Wionąć f. 9£r. 310.
fniftert — trzeszczący mróz, trzaskające 217. - wisnąć § 275.
mrozy — piorun trząsł ift eingefctjlagen — ob-,z- l)erabf)ängen.
gdzieś trzasło.
skrzydło ptaka zwisło.
po-,roz-,strzaskać (-trzasnąć) perf.
u- fiel) (irgenbrou nn=) tjängen.
§ 278 Sern. 3 ¿erfdjmettern.
uwisnąć komu na szyi.
Trząsnąć f. 9?r. 48.
za- § 276 Hieni. 2 od czego ab=
210. Tupnąć perf. tupać imperf. Rängen, na czem berufen.
ftampfen. łzy zawisły mu na rzęsach gingen —
— zadanie, od którego śmierć lub życie
211. Warknąć perf. warczeć imperf. zawisło — moralność nie od woli rządu
lecz od wpływu Kościoła zawisła — postęp
§ 278 fnurren.
zawisł od tego — nad szlachtą zawisł wyrok
warczy jak pies. powolnej śmierci.
blontina: zwisły, zawisły, nie­
212. Wierzgnąć perf. wierzgać zawisły.
imperf. (o koniu) auśftfjlagen.
Władnąć § 236 ®em. 3 f. 9cr. 922.
koń, osieł wierzga.
218. Wrzasnąć perf. wrzeszczeć
213. Więdnąć imperf. Welfen, uer=
imperf. § 278 fdjrcicn.
luelfen.
wrzeszczy na (au§) całe gardło.
z-,za- perf.
9?.ominct: wrzask, wrzaskliwy.
więdną kwitnące dawniej wdzięki —
trawa zwiędła — cera zawiędła luelfer 219. -wyknąć.
©eint. na-.przy- § 275 (z- § 276 ®em. 2)
214. -wichnąć § 275. fidj geinöfjnen, do czego an etroaś.
wy-,z- uerrenfen. on nie nawykł do pracy, nienawykły
do pracy — do wszystkiego przywyknąć
pośliznął się na lodzie i nogę wywichnął.
można, nieprzywykły do czego — tak
215. Więznąć imperf. § 206 ®em. 3 zwykł był mawiać — do czego się już
nawykło, tego się nie chce porzucić.
f. 9?r. 791 ftecfcn bleiben.
u- perf. od- od czego fiel) etmaś abgertibfjnen.
byłby umknął, ale uwiązł — kość 9łomina: nawyknienie, obyczaj
uwięzia mu w gardle — wóz uwiązł w -ny -owy, zwyczaj, zwyczajny,
błocie — uwięznąć w pospolitych wa­ zwykły.
runkach bytu. Ziewnąć § 306 23em. 2 (§ 264)
Sioinina: rozwiązły, zwięzły, f. 9(r. 312.
więzienie (uwięziony) § 206 SBent. 3.
220. Zgrzytnąć perf., zgrzytać im=
216. -wilgnąć § 275. perf. fnirfrfjen.
od- (auf=)tauen. zgrzytają miecze po pancernej blasze.
odwilgło na dworze. Sluinen: zgrzyt.
©oerenfen, ąjoinifdje Srammatit: ©rganjitng.
 33er6al»ergetdjni§.
66

221. Ziębnąć intperf. frieren (ber= podżegnąć § 273 23em. 3 aufreijen,

jdjieben non marznąć). fdjitren.
z- perf. Rosya podżegła wojnę w Serbii —
zaczęli pospólstwo do buntu podżegać.
o- ficf) abfuijlen.
oziębło (sc. powietrze) e8 ift fiifji ge= zażgać (-żgnąć) § 278 SBem. 4 perf.
toorben — serce jego oziębło ift erfaitet. erftedjen.
prze- ficf) erfiilten. zażgał go puginałem — zażgano go.
ominą: podżegacz, podżoga,
iłonten: oziębły.
pożoga.
Zionąć § 286 23errt. 1 f. 9?r. 312.
222 a. Żółknąć (§ 269 23ent. 4, § 20
222. Żgnąć perf. § 269 żgać intperf. ®ent. 1) intperf. gelb werben, uer<
§ 273 ®em. 3 ftecpen. gifben.
żgnął go nożem w brzuch. po-,z- perf.
 Dierte Abteilung
uiif ertosttetfm JhiftniiÜJffantin auf a.
9łr. 223—314.
223. Bajać imperf. § 286 ®em. 3
fdjroafjen, fafeln, fabeln.
dotąd lubią starzy o tobie bajać —
sam nie wiesz, eo bajesz — nie baj —
nabajał mi lada czego fd)ivagte mir aHe§
moglidje bor.
Słomina: bajka, baśń.
224. Bełkotać imperf. § 280 93ent. 5
laUen, foHern.
225. Brać imperf. wziąć perf. § 248,
258 netjmen, f. 9ir. 12.
Bóg daje, Bóg bierze — żadnych
pieniędzy od niego nie brałem —• Polska
nie brała udziału w krzyżowych wypra­
wach — bierzcie, jedzcie, to jest ciało
moje — nie bierzmy udziału w tern —
trzej bracia brali córki jego w małżeństwo.
do- gu etwaś anberem paffenb anś»
fudjen.
się fid) burdjarbeiten.
niedobrane małżeństwo (rijeleute, bie nid)t
jufanimenpaffen.
na- (czego § 328) befommeit, ge»
Winnen.
-bierać anfdjtoetfen intr. ju § 290.
nabrać sił, znaczenia, wagi, odwagi —
nabrać z laty rozumu — nabrać wody
fchbpfen — nabierać ćwiczenia w czem —
wrzód nabiera.
o- roäljlen.
z czego berauben.
fdjäien.
obierają króla — napadli go i obrali
go z wszystkiego — obrany z rozumu —
obrać jabłka, kartofle.
ode- megnefjmen, rauben,
¿urüdbefommen, »gewinnen,
befommeit.
odebrać komu (sobie) życie, komu
rozum — odebrać komu głos entziehen —
odebrać syna ze szkół — odebrać od
kogo należące sobie pieniądze, miasto z
rąk nieprzyjaciela — odebrać list, pie­
niądze, nagrodę.
pobierać empfangen § 290.
-brać się fid) heiraten § 258 93em.
pobierać pensyą, dochody beziehen,
płacę erhalten, cło, podatki erheben, lekcye
ober naukę od kogo Unterricht Bon jemcinb
erhalten, Stunben bei jeinanb nehmen —
pobierzemy się.
prze- umtleiben, berfletben.
miarę iiberfdjreiten.
erfdjöpfen.
93. groch, fasolę lefen.
się fid) um», üerfleiben.
-bierać w czem (¿u § 290) Wäljle»
rifcfj fein.
5*
68
przebrał się w kobiece ubranie, za
chłopa — nie masz takich dochodów, któreby
się nie przebrały — miłosierdzie Boże jest
nieprzebrane — przebierać w potrawach,
w przyjaciołach, w kawalerach — nie
mam w czeni (w kim) przebierać id) l)<rbe
feine 23al)i — nieprzebierając w środkach
oljne in ber 28ai)l ber ffllittei lvćit)Ieri)d) ju
feiit — przebierać w rozmaitych rzeczach
unter Uerfdjiebeuen Sctdjeu luiiijien.
przy- anneljmen.
fleiben, fdjmucfen, w co in, nrit
etroaś.
anfdjroeHen.
przybrać kogo za syna, przybrać imię,
nazwę, tytuł, postawę poważną — pod
przybranem nazwiskiem — przybrać ko­
ściół, ołtarz — przybrali go w uroczyste
szaty — dziewczęta przybrane w bieli —
wiosna przybrała ziemię w zieloność i
kwiaty — przybrać co w piękne słowa —
rzeka przybiera.
roz- au3jiet)en, auśfieiben (do naga
nacft, ju § 163 SBent. 4).
au§einanbernef)men,5eriegen,tran=
djteren, fejieren.
auSnefjmen (auśmetben).
jergftebern, unterfudjen.
rozbierz innie do koszuli, kiedy wola
-— szybko rozebrałem się — rozbierz się
Pan — rozebrać zegarek, strzelbę, pie­
czeń, rybę, trupa — zeszli się, aby rzecz
po rzeczy rozbierać — ból, zimno mię
rozbiera geljt mir burd) unb burd).
u- an^iefien, anfieiben, fleiben,
fd)mucfen (w co mit etmaś).
sługa ubiera pana — ubierz się lżej,
wy- t>erangnet)men.
auśmaljlen, nmi)ien, na co ober
czem ¿u efwaś.
się fidj begeben, fidj auf ben SBeg
madjen.
wybrać co z pudła, jaja z gniazda,
perki z ziemi — wybierz sobie co chcesz
— wybrać kogo na króla, posła — wy­
brać podatki, cło erljeben, rekruta au§=
Ijeben — wybrałem się do Warszawy —
SBerbaloer^eidjniS.
zanim się wybrał i popłynął morzem do
Gdańska — źlem się wybrał idj bin fd)ied)t
gefaljren.
wez- anfdjroelfen.
rzeka wzbiera, Nil corocznie wzbiera,
ze- fammeln, lefen, ernten.
się fid) Derfammeln.
ficĄ anfdjiden (aud) itnperf.). -
zbiera pieniądze, rękopisma, muszle —
ubodzy zbierają kłosy na polu — zbiera
wojsko — siejemy, aby zbierać — zbierać
owoce swej pracy — szlachta zbiera się
na sejmik — zbierajcie się iść ze mną —
zbiera się na deszcz — zbiera mi się na
sen, na śmiech id) bin jd)liifrig, lituj) indjeit.
uzbierać (czego) fammeln § 290.
u. kwiatów, grzybów, książek.
za- wegnefjmen, rauben.
mit fidj iteljmen.
się fid) an ettoaś madjen, fid) ju
etmaś anfdjicfen (aud) unperf.)
zabrać komu majątek — choroba za­
biera ludzi rctfft bal)in —■ zabrać na skarb
fonfiśjieren — zabrał mnie z sobą do
teatru, zabrał go ojciec na wieś — Dniepr
zabiera w siebie jedenaście rzek mniej­
szych in fid) aufneljinen — zabrać po­
dróżników fJJaffagiere aufneljnten (Bon Sdjiffen,
bem gug) — praca zabiera cały dzień iiinnnt
in Slnfptud) — zabierać miejsce iĘlag
neijmen — zabrać głos baS SBort ergreifen
— zabrać znajomość z kim ntadjen —■
zabiera się do pracy, zabrała się tłuszcza
do mordowania — już wiesz, jak się do
rzeczy zabrać należy lnie bu bie gndje
anjufongeu Ijaft — już dawno zabierał się
do pisania ging er bninit utn — zabiera
się na deszcz.
Jłontina: bierny, braniec, branka,
niedobór ©efijit, SluSfall, obieralny,
pobór (Srfjebuitg (podatków), 8Ut§i)ebuiig,
przybory Utenfiiien, j. 53. wojenne,
przedsiębiorczy-biorst w o, rozbiór,
porozbiorowy, ubiór, wybór (-iór),
wyborca -czy, wyborny, zbiór, zbio­
rowy, zbór, zabór, zaborca, za­
borczy.
 SSierte Slhteilung.
226. Brukać imperf. befc^mu^en.
z- perf.
227. Chłostać imperf. fdjiagen, gudj’
tigen.
o-,wy- perf.
228. Chrapać f. Sir. 99.
229. Chrobotać imperf. §280®em.5
raffeln.
230. Chrupać f. Sir. 100.
231. Chwiać imperf. (czem § 347
etroaś) fdjauteln, iteroegen, erfdjitttern.
się fdjwanleit, macfeln.
wiatr chwieje wierzchołkami drzew —
most chwieje się — nogi chwieją się
podemną — stół chwieje się — ząb mi
się chwieje ift loder — chwiać się w
wierze, umysł chwiejący się.
za- indjocit. (czem, co),
co § 347 erfcfjuttern.
się fdjwanfenb werben.
na pożegnanie zachwiała chustką.
wojna zachwiała kredyt publiczny
zachwiać czyjąś wiarę, stałość —
chwiano go w tern przedsięwzięciu
zachwiał się er ftng ait gu fcijluanfen
zachwiał się w swem postanowieniu.
Siotnen: chwiejny.
232. Chychotać (unb się) imperf.
§ 280 ®em. 5 fidjern.
9?onten: chycliot.
233. Ciosać imperf. jimmern.
wy- perf.
o- beljauen.
Sienie u: cieśla.
234. Czerpać imperf. czerpnąć perf.
fdjopfen § 286 93em. 1.
czerpie dowody z dokumentów, oświe­
cenie w literaturze klasycznej.
za-czerpać unb -czerpnąć perf.
w dłoń zaczerpnął wody — zaczerpną­
wszy miodu.
wy-czerpać u. -czerpnąć erfdfbpfen.
5lr. 225—239. 69
wyczerpnąć jaki przedmiot — w spo­
sób wyczerpujący — cierpliwość moja
wyczerpała się.
235. Czesać imperf. fiimmen, ftrie«
geln, Ijedjein.
u- perf.
czesze się grzebieniem złotym — cze­
sać konie — czesać len.
za- roofjin fiimmen.
zaczesał włosy w górę.
236. Deptać imperf. treten, nieber=
treten, ¡jertreten.
po-,z- perf.
deptać komu po nogach — deptać
prawo mit tJiijjen treten, bunt erfticfen —
zdeptał bunt — podeptać zboże, kwiaty,
trawę, prawo — zdeptać robaka.
roz- (trzewiki) auStreten.
wy- auStreten.
wydeptano winne jagody.
za- auśtreten (ogień).
— jertreten (robaka).
— 237. D ł u b a ć intperf. § 286 ®.3 ftodjern.
za­ dłubie w zębach.
—
—
238. Drapać imperf. drapnąć perf.
§ 278 33em. 3 trafjen, jerlrafjen,
drapnąć aitdj auśfra^en, auśfneifen.
się fiimmen § 309.
koty ‘drapią •— drapie się po głowie,
po (tjinter) uszach — wino drapie w gardle
— kot go drapnął — chłopiec drapie się
rękami i nogami na wierzch skały.
PWlr,“I,aĆ . I perf. § 278 Sen,. 3.
kot mię podrapał, zadrapnął — po­
drapał sobie głowę — z podrapaną twarzą.
roz-drapać § 278 53cm. 3 ¿erreifjen.
lew go rozdrapał.
w- się § 278 93em. 3 emporflimmen.
wdrapał się na górę.
SZomina: drapież -ny, dać drapaka
§ 40 ®ctn. 1 = drapnąć.
239. Dreptać imperf. § 286 SBem. 3
trippeln.
70 ®erbalbergeitf)m3.
240. D r u z gotaćtmperf. ¿erfdjmetteru.
z- perf.
wszelki opór druzgocąc ręką żelazną
241. Drzymać (drzemać) imperf.
§ 286 ®em. 3 fdjlummern.
lew drzemiący.
| einfdjlummern § 309.
242. Dybać imperf. § 286 Stern. 3
fdfleidjen, lauern.
dybać za kim — lis dybie na kury —
dybać na urząd — dybią na to, jak kot
na mysz.
przy- Ijeranfdjletdjen.
ertappen.
z- ertappen (na czem), treffen.
zdybano go na kradzieży — zając
zdybany w kapuście — czyś go tam nie
zdybał?
243. Dygotać imperf. § 286 Stein. 3
gittern.
dygocą mu kolana.
za- indjoat.
zadygotał i upadł.
244. Dziać się imperf. 1. gefdjeljeu,
üorgeljen § 261, 283, § 285 «8em. 3,
§ 309, 2. ergeben.
niech się dzieje wola Boża — nie wiem
nic z tego, co się dzieje — działo się to
za dni ojców naszych fid) ereignen — rzecz
dzieje się w Paryżu bie Sadje fpielt —
dziwne dzieją się tam rzeczy cjeĘjen bor —
Bóg jeden wie, co się z nim dzieje ma§
er niadjt — tak się nie dzieje jo verhält
e3 ftd) nidjt—jak się dzieje, że? nde get)t
её jn, baj;? — dobrze mu się dzieje, geijt
— źle się dzieje ftetjt — z grą artystów
nie lepiej się dzieje — coraz gorzej działo
się w kraju pod Augustem III — dobrze
im się działo.
na- § 283 ftopfen, füllen.
kiszki, indyki się nadziewają.
o- veraltet für
przyo- tleiben, befleiben.
zima śniegiem pola odziewa bebeden —
jeśli (§ 352) tedy Bóg trawę polną tak przyo-
dziewa — karmię i przyodziewam go —
przyodziany jest godnością kapłańską —
natomiastprzyodziej lekkie suknieangiełjen.
po- § 283 Steni. 2, 250 Stern. 5 tuo=
ł>in tl>un.
się nmljin gelangen.
gdzieś (§ 193 ЭЗ. 5) podział książkę(?) —
gdzie oni podziewają te ogromne intraty?
юаЗ madjeit fie mit — niewiadomo, gdzie
się on podział waS айв itjni geroorben ift —
gdzież my biedni się podziejemy?
spo- się § 290 czego erinarten, йог»
auSfe|eit, poffeit § 309, po kim
non jemanb.
spodziewam się nagrody — tego się po
nich nie spodziewam — czegóż spodziewać
się (§ 193 83em. 1) po mniej oświeconych i
rozumnych? — nie wiedzieć, czego po tak
szalonym człowieku spodziewać się można
— jutro spodziewamy się go z powrotem
— tegom się nie spodziewał (spodział)
ba§ Ijiitte id) nidjt ermartet — przypadnie
na was dzień ostateczny, gdy się nie spo-
dziejecie — niespodziany, niespodzianie.
w-,przyw- anlegen.
wdział płaszcz — wdziać pierścień na
palec ctnfteden, okulary na nos auffepen —
przywdziać strój, zbroję, pancerz, żałobę
— przywdziano żałobne szaty.
Słomina: dzieje, dzieło (bg(. dzia­
łać), dzielny, samodzielny, ręko­
dzieło, ko łodzi ej, dobro dziej (-stwo),
złodziej, niedziela (poniedziałek), na­
dziej a (w Bogu nadzieja id; Ijoffe gu ćiott),
odzież, niespodziany.
245. Głaskać f. 9?r. 120.
246. Głodać (feltert § 280 Steni. 1)
imperf. nagen.
247. Gruchotać imperf. 1. raffeln,
fradjen, 2. gerfdjmettern.
z- perf. ju 2.
po bruku wóz gruchoce — kości mu
gruchotały — zgruchotał mu kości.
 SSiei'te Abteilung.
248. Grzać imperf. Id armen, er»
Wärmen, machen, feigen, er=
f)i|en.
się warm werben, ftdj wärmen.
o-,roz- perf. § 290.
za- perf. § 290 entflammen, an»
feuern.
słońce grzeje — grzeje się przy piecu
— woda się grzeje — piec ogrzewa po­
kój — chłodno jest, ale się rozgrzejemy
— rozgrzewał się — rozgrzane umysły -—
ogrzany pokój — chciał zagrzać naród do
wojny — zagrzani pochwały pracujemy
jeszcze pilniej — miejsca nie zagrzeje er
wirb nirgenb? warm, Ijältä nirgenbS lange au§.
do- ftarf wärmen, komu jemanbem
eini)ei^en, ftarf jufe|en.
słońce dogrzewa brennt — dogrzewa mi
e§ wirb mit tjeiß.
ode- aufwärmen.
odegrzać kapustę, potrawy.
249. Grzebać imperf. (iter. § 307)
fdjarren, graben, begraben, beftatten.
po- perf.
dzieci grzebią w piasku — musieli
grzebać zabitych — tak pisze, jakby kura
nogami pogrzebała — pogrzebano go na
cmentarzu.
od- auźgraben.
odgrzebać umarłego, posąg starożytny.
za- vergraben, nerfdjarren.
zagrzebać skarb — ciało wisielca za­
grzebano pod szubienicą — zagrzebać się
w piasku, w śniegu — zagrzebać się w
gruzach miasta, twierdzy — zagrzebać się
w domu, na wsi.
9łomina: pogrzeb, grób, grobla,
zgrzebło.
250. Gwizdać §270®. 5 f. 9?r. 123.
251. Kajać się imperf. czego (feiten)
bereuen, ®ufie tljun für.
kajcie się grzechów.
252. Kapać imperf. kapnąć (kanąć)
perf. tröpfeln, träufeln.
9?r. 240—257. 71
kapie z dachu — tyle ma złota na
sobie, że aż kapie.
Siomina: kapka, okap.
253. Karać imperf. ftrafen.
s-,u- perf.
karano zbrodnie pieniędzmi, nie gardłem
e§ ftanb barauf ®e(b=, nid)t Jobeśftrafe —
kogo Bóg chce ukarać, temu wprzód
rozum odbiera.
Komina: kara, karny, karność.
254. -kasać § 286 ®em. 4.
pod-,za- aufframpeln, fdjiirjen, auf=
fdjurjen.
czemuż się nie podkasał? — ręce (rę­
kawy) do łokciów zakasał.
255. Kaszlać (kaszleć) f. 9?r. 127.
256. Kazać imperf. prebigen § 285
®em. 1, § 286 ®em. 3.
Komina: kazanie, kaznodzieja.
257. Kazać perf. unb imperf. § 285
befeblen, komu c. Snf. laffen § 334
mit ®em.
on postępuje, jak mu powinność każę —
ta chwila prawdopodobnie na się czekać
każę — długo kazałeś czekać na siebie
— każą (kazali) ci się kłaniać fie iaffen
bid) griijjen — kazałem im przysiądz —
kazać sobie coś zapłacić — to kazałoby
przypuszczać legt bie SJermittung natje —
to każę nam zapomnieć o tern — każę
mu nie mieć nie wspólnego z szkołą kra­
kowską — kazał tę sprawę kilku bisku­
pom osądzić — kazać sobie zrobić suknią,
krew puścić, głowę ogolić.
do- czego Derricfjteu, bewerfftelligeu,
fertigbringen, twllbringen.
-kazywać § 290 fidj f)ert)orti)un,
tjaufen, nad kim mit jemanb
fd)Ied)t umgetjen.
dla niedostatku sił wiele (§ 15718.3) do-
kazać nie mógł — cokolwiek dokaże, na­
tychmiast widzieć będziesz — dokazać
cudów waleczności — dokazał tej sztuki
er bradjte ba8 Stnnftftiicf fertig — bardzo
72 35erbait>egetd)nt§.

dokazywał w tej bitwie — w bezbronnej | s- bernrteilen, na co ¿u etwa«.

Polsce dokazywali sąsiedzi, jak im się po­
skazać kogo na śmierć, na pokutę, na
dobało — dokazywać nad słabym niewiel­
więzienie — wyrok skazujący wszystkich
kie męstwo itjn feine SRadjt füijien iaffen.
brańców na śmierć.
na- gebieten, befehlen.
u- ¿eigen, się fidj ¿eigen, erfdjeineit.
wypełniać to, co prawo nakazuje — re-
w oddaleniu ukazały się mury Tarno-
ligia nakazuje kochać bliźniego jak siebie
' pola — pierwszy zeszyt ukaże się w lipcu.
samego — nakazać komu milczenie ge=
bieten, auferlegen. ws- ¿eigen, iji^eigen, at^eigen, i)in=
o- an ben Sag legen, ¿eigen, er» weifen, anweifen (komu = jemanb
¿eigen. eine SInweifung geben), wiffen
się fid) erweifen, czem al« etwa«, Iaffen.
okazywać odwagę, smutek — okażę indeks (skazówka) wskazuje godziny —
mu, że nie ma słuszności — okazywać Kątylina wskazał, jakie części miasta za­
komu łaskę, grzeczność, przyjaźń, pogardę palić miano gab Slnmeifungen.
— okazuje się dobrym przyjacielem — wy- nadjweifen.
okazać się z gotowością do czego fid) ¿u
wykazać komu błędy — wykazaliśmy
etma§ bereit ¿eigen — z tego okazuje się
już na innem miejscu, że — wykazać jak
barau« gel)t Ijerbor — gdyby się okazać
na dłoni fonnenfiar beroeijen.
miało falls fid) ¿eigen feilte.
za- czego, co berbieten § 318.
od- anweifen, bermadjen.
zakazać komu przystęp(u) w dom — le­
po- ¿eigen. karz zakazał mu wina — pojedynki są
się fid} ¿eigen, fid) fetjen iaffen. zakazane — zakazuję ci to.
pokazać komu drogę — pokaż mi ¿eig
Słomina: nakaz, przykaz, rozkaz,
ber — pokazywał dzieciom ładne obrazki —
okaz, okazały, pokaźny, przekaz,
ona pokazuje ramiona i piersi — pokazać
skazaniec, skazówka, wskaziciel,
na kogo palcami — pokazać odwagę —
wskazówka, wykaz, zakaz.
nie śmie pokazać się między ludźmi —
pokazał się tylko i zniknął — trzeba się 258. Kąpać intperf. baben tranf.
pokazywać zawsze takim, jakim kto jest
się baben intranf. (fid) baben).
— to się pokaże bas lnirb fid) ¿eigen —
pokazuje się, pokazało się, że inaczej się
s-,wy- perf.
miało — to się po nim nie pokazało (¿u kąpie dziecko — kąpiemy się w rzece
§175 Win. 1) ba§ fal) man iljnt nid)t an. — kąpać się w krwi, w łzach.

prze- übertragen, bermadjen. Słomen: kąpiel.

przekazać komu długi auf jemanben — 259. Klapać f. 9?r. 131.

testamentem komu pieniądze przekazać
— wiek ostatni przekazał naszemu wiele
260. Klaskać f. 9ir. 132.
szacownych odkryć.
261. Klektać (klekotać) iinperf. §286
przy- befehlen. 23ein. 3 flappern, flimpern.
dziesięcioro Bożego przykazania, bocian klekce — młyn klekoce.
roz- befehlen, befehligen.
262. Klepać imperf. flopfen.
zrobiłem, coś rozkazał — pan rozkazuje
sługom, niewolnikom — rozkazuje w kraju, klepać kosę biingeln — klepać pacierze
w mieście — kto źle rozkazuje, nie długo abtjafpetn.
panuje.
 iBierte 9lbtei(ung.
Knować (§ 284 93em.) f. 9?r. 64.
263. Kłamać intperf. litgen.
s- perf.
nie kłam — kłamać komu jemanb beiiigcn.
o- beiiigen.
domina: kłamca, kłamstwo, kłam­
liwy.
264. Kolebać intperf. § 286 Sieni. 3
itdegen.
się waifeln (o gęsi).
9?omen: kolebka.
265. Kołatać intperf. tlopfen, an=
fiopfen.
za- perf.
się fidj łjeriimtreiben § 286 Sieni. 3.
kołatać do drzwi — kołaczeie, a będzie
wam otworzono — kołace mi w głowie —
serce mi kołatało — zakołatać do kogo o co. I'
s- jerfdjmettern.
jerriitten.
burza skołatała okręt — zajaśniał na- ;
koniec pokój nad skołatanym krajem —
skołatana głowa mirr.
wy- fłerauśflopfcn.
co na kim bei jemanb bitrcpfefjen
(ungebr.).
wykołatać ziarna ze snopa.
266. Kołysać intperf. fd)aiifeln,
roiegen (co, czem).
się fidj iniegen, fdjaiifelm
roz- perf. ttiib indjoat.
kołysać (kolebać) dziecko — wiatr ko- j
łysze wierzchołkami drzew — drzewa ko-
łyszą się od wiatru im SBinbe — łódka,
statek kołysze się na falach — kołysać
się próżną nadzieją iii ber eitien ipoffnung — j odlewać działa, świece, posąg — krew
rozkołysane morze — drzewa od wiatru
rozkołysane — rozkołysać dzwon.
u- eiitwiegen.
ukołysała dziecko.
267. Kopać intperf. 1. grabem
wy- (f. unten) perf.
2. kopnąć perf. treten, ftofjen (nogą)
§ 286 33ent. 1.
9łr. 257—271. 73
się (dokąd) eiiert.
kopie studnię — kopał go nogą — wy­
kopali jamę.
o- się fidj berfdjanjen.
pod- uutergraben.
panowie podkopywali władzę tronu,
wy- (f. oben) attSgraben.
wykopać trupa.
za- bergraben.
Słomilta: kopiec, kopalnia, okop,
podkop, przykopy.
Kować (§ 284 33em.) f. 9?r. 66.
268. Krajać§306 u. 33.2 f.9Zr.511.
269. Krakać intperf. fradijen.
270. Krzesać intperf. geuer fd)Iagem
s- perf.
skrzesz ogień.
o- biibett.
w mieście się okrzesał — nieokrzesany
ltngefĄłiffen, ungeljobeit, ungebilbet.
wy- (uczucia) niedeit.
wskrzesić § 286 33. 2, § 307 33. 2
f. 9?r. 516.
9łomen: krzesiwo.
271. Lać § 283, 284 intperf. lunąć
perf. § 250 33em. 5, § 253 33em. 3,
§ 286 ЗЗепі. 1 1. giefjett tranf. u.
intranf., 2. (au>5 SOłetall) giefjen.
się fliefiem
od- petf. ¿u 2 § 290 (f. unten).
lunąć na kogo wodą — deszcz leje,
przestał lać, lunął — lać dzwony, kule —
braterska się lała — pot lał się strumie­
niem z niego.
do- ¿ugieBen.
dolać komu szampana — dolać oliwy
do ognia.
na- eingiefjen.
begiefjen.
nalać wina w kieliszki, wina do kie-
74 SerbalńerjeidjniS.
liszków — nalać komu herbaty — nalać
herbatę wodą wrzącą.
ob- begiefien.
oblał go wodą — oblała list łzami itepen
— oblał się potem lucir iibergoffen.
od- abgiefien (f. oben).
po- begießen.
glafteren.
polać kwiaty — polewać cyną Beginnen,
pod- (drzewo, kwiaty) begießen,
prze- um gieren.
übertragen.
(krew) üergiefjen.
przelać z jednego w inne naczynie —
przelać dzwon — przelał na płótno to, co
w jego duszy żyło — przelewać swoje
prawa na kogo.
roz- üergiefjen.
berbretten.
(o rzece) übertreten.
wiele krwi rozlano w tej bitwie — roz­
lewać szczęście, radość — bunt rozlał się
po całym kraju, wpływ jego rozlał się na
cały kraj — Wisła rozlała szeroko.
u- ein biśdjen abgiefjen.
w- eingie^en.
wy- nnśgte^en, bergiefjen, ergießen,
się fiel) ergießen.
wylał bańkę oliwy na jego głowę —
wylać krew, łzy — fortuna wylała na
niego swe dary — przed Bogiem swe serce
wylewali — tłum wylewał się przez bramy
— wszystkie nieszczęścia wylały się na
kraj — wylać się (wylany § 308 Sein. 1)
dla kogo, czego fiel) für jemanb, etina? auf-
opfern, na co ftcb einer 6. ergeben, 5. S3. dla
dobra kraju, na rozpustę.
z- übertragen (= przelać),
jufammengie^en.
się üerfdjmeQen intranf.
po zlaniu się Małej i Wielkiej Polski.
za- überfdjniemmen.
¡ptgiefjen (dziurę).
się finfen § 309.
rzeka zalewa pole — Polskę zalały
znów wojska saskie i moskiewskie — oczy
zalane łzami — o tern gdy myślę (na tę
wieść) zalewam się łzami in Jtjrćinen jer=
fließen — statek zalewa się.
domina: lejek, łój, nalewka, od­
lew (posągu, morza, bgl. wylew), po­
lewa, polewka, przelew, rozlew,
ulewa (deszcz ulewny), wylew, zalew
(j. 83. kuroński).
272. Lizać intperf. liznąć perf. §286
23em. 1 (eden.
liznął cokolwiek łaciny.
ob- beleden.
oblizuje sobie palce.
pod- się komu fidj bet jemanb ein=
fdjmetdjeln.
273. Łajać intperf. fdje(ten,au8fdjelten.
wy-,z- perf.
274. Łamać intperf. (iter. § 307)
bredjen, jerbredjen tranf.
się bredjen, ¿erbredjen intranf.
z kim fämpfen, ringen § 309.
z- perf.
złamał sobie nogę, koń złamał tylne
nogi — łamie kij — za jego przykładem
wszyscy połamali szpady — łamać sobie
głowę nad czem über etroaä, 51t §179 Sem. 2
— łamać przysięgę, przymierze — łamać
ręce ringen (f. za-) — lód się na rzece
łamie —■ łamać się z trudnościami, z
myślami — łamać kogo kołem rtibern —
liczba łamana — biegać na złamanie karku
über fjalś unb йорр
czy mam zaraz połamać mu kości?
prze- bnrdjbredjeit.
uberwinben.
przełamać czyj upór, przeszkody, tru­
dności — nieprzełamane przeszkody.
roz- bredjen.
promień się rozłamuje.
wy- aitśbredjem
się (z więzienia) anśbredjen intr.
fidj befreten.
 ЭЗіегіе Slbteilung.
wyłamał się z pod tego zgubnego
wpływu.
za- (ręce) ring en § 290.
się (na lodzie, na moście) ein=
brecben § 309.
ręce załamuje i krzyczy zdaleka.
9iominą: łom, łomny, przełom,
ułamek, ułomny (-ność), wyłom (bić
na wyłom SBrefdje fdjiejjen), załom.
275. Łapać imperf. fangen, erijafdjen,
jagen § 190 93em. 2, § 219.
z- perf.
ułapić § 286 93eni. 2, § 307 93em. 2.
złapawszy złodzieja na gorącym uczyn­
ku — starego lisa trudno ułapić — ła­
panie urzędów.
wy- (alle) aufgreifen.
9? om en: łapa, łapka (połapka), łap­
czywy.
276. Łaskotać imperf. fitjeln.
277. Łechtać imperf. figeln.
po- perf.
to łechce podniebienie, czyję miłość
własną — to połechce jego dumę fd)meid;eln
§ 324.
278. Łgać imperf. §287 93.1 litgen.
ze- perf.
obe- beliigen § 290.
wy- się fić) Ijeraiiśliigen § 290.
iłoniinn: łgarz, łgarstwo.
279. Mazać imperf. fcfjmieren, be=
fdjmieren.
po- perf. § 290.
nie trzeba mazać po ścianach — po­
rządny uczeń nie maże książek ani ze­
szytów swoich— pomazała maść na płatek.
na- falben (aucfj po-), fdjmieren.
namazać kogo na króla — namazać
komu ręce = beftedjen.
prze- biirdjftreidjen.
wy- auSroifcfjen.
bitrdjfłreidjen.
imię Polski wymazane zostało z karty
Europy.
9?r. 271—285. 75
z- befubeln, beflecEen, nermif^en.
zmazał się krwią niewinną — radbym
plamę domu zmazać tilgen.
Słomina: maź, maść, pomazaniec
(Boży), zmaza.
280. Migotać imperf. §286 93em. 3
flimmern, funfeln.
gwiazdy migocą.
281. Nizać imperf. (auf gäben) auf
jieljen.
na- perf.
nanizać paciorki na nitkę.
282. Orać imperf. pflügen.
z- perf.
po- furdjen.
wiek mu poorał czoło.
283. -pasać § 286 93em. 4.
o-,prze- (kogo) umgürten, umgeben.
opasać kogo mieczem, opasywać miasto
murem — przepasany szarfą.
przy- (coś) an», umgürten.
przypasać szablę do boku.
roz- entfeffeln.
rozpasane namiętności.
284. Piać imperf. § 283 traben.
kogut pieje — pierwej, niż kur zapieje.
opiewać § 290 berberrlidjen, lauten,
opiewać czyny bohatyrów — tak prawo
opiewa.
śpiewać § 236 93em. 2, § 290 fingen
f. 9?r. 903.
285. Pisać imperf. fdjreiben.
na- perf.
iter. pisywać § 304.
jak się ten wyraz pisze? — pisze się
hrabią — będę pisał do niego — napiszę
list — napisał do mnie, żebym w domu
pozostał — zaraz do ciebie napiszę —
pisać się na co etluaś nnterfd)reiben, b. i).
einer Sadle beiftimnten — pisujemy do siebie
forrefponbieren.
76 SBerbait>erjeidjni§.
do- fjin^ufdjreiben.
gelingen, günftig fein.
na końcu listu własną, ręką dopisał —
szczęście jemu nie dopisało — niestety
przedsięwzięcie to nie dopisało — po­
goda dopisywała — zdrowie mu dopisy­
wało — słuch coraz słabiej dopisuje mirb
immer fdjtołicljer — i to lekarstwo nie do­
pisało balf nidjtS — pomoc obca nie dopi­
sała fdjlug fel)(, blieb nuś — starania jego
słabo dopisały batten geringen ©rfoig.
o- befdjretben.
się fid) fdjriftltd) berpflidjten.
drogi, jakie ciała niebieskie opisują —
opisałem się przed ziemskim urzędem.
od- fd)rift(id) antworten.
po- się ftd) aiiśjeidjnen.
fidj rüfpnen, grofjtljun (z czeni).
popisać się na egzaminie — nie masz
się z ozem popisywać — popisuje się z
nauką.
pod- unterfdjreiben.
podpisać dokument, podpisać się po­
wolnym sługą — podpisać się na kon-
federacyą beitreten.
prze- abfdjretben.
norfdjreiben.
przepisać co na czysto in§ Słeine ■—
tam przepisywano dzieła dawniejszych
pisarzy — lekarz przepisuje lekarstwa.
przy- gufdjreiben.
■ przypisać komu winę — p. komu dzieło
ttńbmen.
roz- się auśfiiijrltd) fdjreiben.
s- auffdjreiben, aufjeidjnen.
się fid) anśjeidjnen.
zebrać i spisać wiadomości — spisywać
ludność jfiijhn — wojsko polskie dzielnie
się spisało.
wy- auśfdjreiben.
za- auf», nieberfdjreiben, aufjeidjnen,
notieren, etnfdjretben, eintragen.
bermadjen.
się fidj berfdjreiben (djabłu).
wyroki przyrodzenia zapisane są w
sercu każdego — zapisać sobie czyj adres
— zapisywać obserwacye — ten rok za­
pisał wielkie zdarzenia tjatte jn oerjeidjnen
— zapisać co do listy — zapisać sobie
książkę, dzieło ficb Derjdjreiben — zapisał
mu cały majątek — zapisał się na medy­
cynę trat in bie mebijinifdje g-afultat ein —
zapisać się w szeregi średniego stanu —
zapisać się krwią djabłu.
9ł o m i n a: pismo, p o p i s, popisowy
§ 98 ©ienftpftidjtiger, przepis, spis, wy­
pis, zapis.
286. Plątać się (§280SBem.2) imperf.
ftd) nermideln.
s-,za- się perf.
nici się plączą, plątają — język mu
się plącze lallt — plątał się w mowie i
nie dawał jasnych odpowiedzi ncrmirrt
werben — koń się zaplątał — język mu
się zaplątał.
roz- entroirren (3. węzeł).
w- w co in etroaś berwideln.
Zygmunt III. wplątał Polskę w wojnę
z Szwecyą — wplątał się w sieci.
wy- się z czego fidj loSwideln.
Komen: plątanina.
287. Płakać imperf. § 286 23em. 3
roeinen (po kim § 175 Sem. 1, za
kim urn einen Sebenben ju § 186
93em. 1).
na- się fidj auśloeinen.
o- beWeinen.
opłakany benieincnSiuert.
roz- się inś SBeinen tommen.
za- indjoat.
zapłakany oermeint § 308 93em. 1.
•Komina: płacz (za kim, ebenfo żal za
kim), płaczliwy.
288. Płókać imperf. fpiilen,au»fpulen.
o- (ju § 290), prze-,wy- perf.
płókać szklanki, przepłókać ranę auś=
tiiafii)en — wypłókać sobie usta — począł
opłukiwać w wodzie jarzyny.
s- ab=, iucgfpiilen.
 SBierte Slbteiiung. 92t. 28ö—291. 77

289. Prać tntperf. Wafdjen (bieliznę). oderwać komu guzik, pieczęć od drzwi
— nie mogą oderwać się od pracy.
u- perf.
wy- ausiuafcfjen. po- fort=, ioegreifjen, ioegraffen, f)in=
ta się plama nie wypierzę. reifen, ergreifen, pacfen.
92omen: praczka,praczyk,pralnia. się auffpringen.
Psować (§ 284 33em.) f. 9?r. 70. (na kogo) lośftiirjen (auf je=
ntanb).
290. Rąbać intperf. rąbnąć perf. § 286
(na co) fid) an etwas machen.
23cin. 1 fyaiten (siekierą), fcfjlagen
(do czego) ju etwa» greifen,
(pałaszem).
porwać dziecko z łona matki — ja­
po- perf. f)acfen (drwa). strząb porywa wróble — porwać pannę
z- perf. fćtiien (drzewo). entführen — śmierć go porwała w kwiecie
rąbnął, rąbał na prawo i na lewo — | wieku — strach go porwał — porwać
rąbie drwa, cukier — każ porąbać te kogo za sobą mit (§ 186 Sem. 1) — dać
drwa — rąbią lasy — zrąbano kilka drzew się porwać komu — porwać się za głowę
w naszym lesie. fid) an ben Stopf faffcit — jego wymowa
porywa umysły — porywający — porwano
ob- mil einent ®erf)au umgeben.
na Sybir trzech senatorów fortfiiljren -
w- einljauen. porwał się z krzesła — porwał się na
wy- augfjaiien. wielkie dzieło — porywać się do broni
wyrąbać las, drogę przez las. (za broń), do oręża.
za- nteberljauen. pode- ilt
dwóch zarąbałem w kłótni, dwóch na rzeka brzegi podrywa untermiiijlen.
pojedynku. prze- ab», unterbrechen.
92ouiina: obrąb, odrębny, prze­ komu jenmnben unterbredjen,
rębla, zarąb, zrąb. floren, co in etroaś.
291. Rwać iniperf. retfjen, pfliitfen. przerwać bitwę, robotę — p. milczenie
bredjen — przerwać mówiącemu — w
się reifjcn intranf.
środku mowy nikomu nie przerywaj —
anfturmen. daruj mi Pan, jeżeli Panu przerywam —
fid) briingen (¿u etroaś). nie przerywaj Pan sobie laffett Sie fid)
ze- perf. f. unten. nidjt ftiiren — przerwać komu myśli (bieg
rwać kogo za włosy — rwać kwiaty, owoce J myśli), sen, robotę — przerwał nam roz­
— te nici rwą się — rwie się przyjaźń — | mowę — głos przerywany.
rozmowa ich rwała się co chwila — rwali j roze- ¿erreifjen.
się ku nieprzyjacielowi — rwać się do | się fid) jerftreuen, erholen, ami't»
pracy — rwie się do wojska, do ich to- | fieren.
warzystwa, na pierwsze miejsce. rozerwać nitkę, wstążkę, zgodę, zwią­
do- się czego an fid) retfjen. zek małżeński — rozrywać uwagę ablenfen
dorwać się najwyższej władzy. — rozerwał się powróz — po pracy rozry­
wamy się — trzeba się czasem rozerwać.
obe- (plagi, kijem, po grzbiecie,
u- pfliiden.
za swoje) Sdjliige befontmen.
abreijjen, lośretfjen.
się fidj Oerljeben.
urwała świeżą różę — kula armatnia
czasem też i obrywał za swoje — obe­
głowę, stopę mu urwała — urwał (sc. mowę)
rwał coś po kościach.
er unterbrad) fid), ftodte — urwane słowa.
ode- ab=, lośreifjen. — skała urwała się i spadła nadół.
78 3łerBaIVergeicf)ni§.
wy- (ijer=)au§reif3en.
entreißen.
się z czego ficb einer S. entreißen.
wyrwał wysoką sosnę z korzeniem —
wyrywali mężom żony, matkom dzieci —
wyrwała się z jego objęć — okrzyk
wyrwał się z wszystkich piersi.
za- (choroby) befonimen.
zarwać jakiej nauki eine oberflächliche
fi'enntniä berfelben fiel) erwerben.
ze- gerreijien § 290.
pflitcfen.
się gerreifjen intr., abreifjen.
fid) ergeben.
pies zerwał łańcuch — zerwać pokój,
sejm — zerwała kwiatek, zrywała kwiatki
— struna się zerwała — łańcuch ten nie
zrywa się nigdy — zerwać z kim mit
jeincntbent brechen — burza się zerwała,
wicher się zerwał — szmery zrywały się i
cichły — ptaki zerwały się auffliegen —
często zrywał się w nocy ze snu auf=
fielen — padł na ziemię, lecz zerwał się
natychmiast — zrywać się do boju —
zerwał się na (równe) nogi — zrywać się
coś zrobić fiel) aufraffen.
Komina: rwisty, dorywczy, po-
ryw,porywczy, przerwa, rozrywka,
urywek, urwiś(-sz) 2eici)tfujj, urwisko
§-elfenfiuft.
292. Rzezać imperf. (eig. iter.) § 271
®em. 2, § 306, § 286 23. 3 fdjlacfjten,
f. 9?r. 177.
ob- § 306 23em. 2 befcfjrteiben.
293. Siać imperf. fden.
po-,za-(f.uiiten)perf.(gegen§28623.3).
kto nie sieje, nie zbiera— siać trwogę,
niezgodę — co zasieje człowiek, to i
będzie żął.
prze- burdjfteben.
roz- auśftrenen.
rozsiewać naukę, baśnie, wieści, po­
strach berbreiten.
wy- augfäen.
za- (f. oben) befden.
zasiać pole żytem.
Komina: siew, siejba, siemię,
nasienie, zasiew.
294. Skakać imperf. § 228 fpringen
f. 9łr. 679.
295. Skrobać imperf. fdjaben, trafjen.
o-,po- perf.
skrobać się po głowie, w głowę am.
296. Skubać imperf. rupfeu.
skubią stosy ptastwa, lecą puchów
chmury.
wy- auśrupfen.
297. Słać imperf. § 281, 287 fenben.
po- perf. § 281, 290.
posłać do kogo, posłać po co — poślij
innego.
nade- jufenben, einfenben.
nr. 3 nadesłanym będzie wszystkim
udział biorącym — rękopismów nadsy­
łanych nie zwraca się — nadesłać coś
komu na ręce — nadesłane dingefanbt (in
geitungen).
obe- l)erumfd)iden.
ode- juriidfdjiden, luegfdjiden.
Uerweifeit (do kogo an jemanb,
do czego auf etwag, po co
betreffś, roegen etmaź).
odeślij mi książkę — odsyłać czytel­
nika do jakiegoś dzieła — odsyłać kogo
po wiadomości do depesz — odesłać
sprawę do sądu.
prze- iiberfenben, ubermadjeii.
przy- ¿itfenben.
roze- augfenben (iit berfdjiebenen
fRidjtungen).
wy- auśfenbert, abfenben, łjinfdjiden.
po wysłaniu mego ostatniego listu —
wysłał go gdzieś z rozkazami.
ze- Ijerabfeiiben.
Komina: poseł, poselstwo, po­
słaniec, przesyłka, wysyłka Erport.
 Vierte Stbteilung.
298. Słać imperf. § 281, 287 (treuen,
auSftreuen, auSbreiten, beftreuen,
bebecfen.
po- perf. (treuen, auśftreuen § 290.
roze- perf. auźbreiten § 290.
u- perf. beftreuen § 290.
siać, posłać łóżko ba® ®ett sured)t madjen,
niadjen — jak sobie kto pościele, tak się
wyśpi — poczęła pościełae łóżka — posłać
koniom słomy — ścielą kobierce na ziemi
— rozesłać płaszcz na ziemi — słać zie­
mię kwiatami, usłać pole trupami — słać,
usłać gniazdo bauen — usłać sobie gniazdo j
rodzinne — słać komu drogę, usłać komu
drogę do czego batpien — nad ziemią
mgła się ściele — sanna się ściele.
pode- unterftreuen.
podesłać słomę pod bydło.
wy- auSpolftern.
meble wyściełane.
za- beftreuen, bebecfen.
zasłać pokój kobiercem — krocie ciał
zaścielają step zbroczony.
Dtonien: pościel.
Snować (§ 284 93em.) f. 9ir.’72.
299. Ssać imperf. § 279, 286 93em. 3,
§ 287 fangen.
pijawka ssie krew — zwierzęta ssące.
wy- augfaugen.
niedźwiedź krew z zwierzęcia zabitego
wysysa — on tego z palca nie wyssał.
300. Syp ać imperf. (iter. §307) sypnąć
perf. § 286 93em. 1.
tranf. co, czem (djütten, (treuen,
intranf. (priitjen, (tieben § 309 93. 6.
się (tieben, fliegen, Ijerbeiftrömen.
po- się perf. (gu § 286).
sypać zboże w wór — sypać groblę
auffdjütten — sypnął mu piaskiem w oczy
— sypać pieniędzmi, złotem uni fidj tuerfen
— sypać kule, kulami na nieprzyja­
ciela überfdjütten — od gniewu z oczu
iskry sypie ober iskry mu sypią — śnieg
sypie płatkami füllt, ftiebt — mnóstwo się
zewsząd sypie — wyrazy uznania sypały
9łr. 291—305. 79
się na niego — posypały się iskry ftoben,
pytania flogen — na niego posypały się
ze stron wszystkich oskarżenia ergoffen fidj.
na- auffdjütten u. § 222.
üollfdjütten.
nasypać piasku na papier — n. zboża
w worek — nasypać poduszkę pierzem.
ob- überfdjütten, »tjäufen.
obsypuje go łaskami.
po- befcfjütten, beftreuen.
posypać co solą, podłogę piaskiem,
roz- nerftreuen.
się (id) ¿erftreuen, verfallen.
rozsypali się na wszystkie strony —
państwo się rozsypało (w proch).
u- auffdjütten у 93. kopice, mogiłę,
w- [jiueinf djütten.
wy- auffdjütten, befcfjütten.
się ijeranfftrömen.
wysypać zboże z worka — wysypać
ścieżkę piaskiem — za nim wysypało się
na dziedziniec całe zgromadzenie.
za- uerfdjütteu, ¿ufdjütten, öot(=
(djiitten.
zasypać rów ziemią — zasypane gru­
zami dzieła dawnych narodów — pył
zasypuje oczy bie Dtugen roerben unit Staub
— zasypać doły.
Dłontina: wyspa, zaspa.
301. S z a m o t a ć się imperf. fidj balgen.
302. Szarpać imperf. (. 9łr. 199.
303. Szczypać imperf. szczypnąć
perf. (ju § 286 93. 1, ögl. § 278 93.3)
fneipen, Rupfen.
u- perf.
dym szczypie w oczy beifien — ból
szczypiący.
Dienten; uszczypliwy.
304. Szemrać imperf. § 286 93em. 3
murren, na co über etroaś § 17093.1.
305. Śmiać się imperf. ladjen § 284,
286 93em. 3, § 309, z czego über etroaś.
 80
kto się rano śmieje, w wieczór płacze,
na- się ciel lacfjen, fid) auśladjen.
-śmiewać się § 290 z czego je»
manb t>erl)öl)iien, auäladjen §309.
roz-.za- się indjoat.
Sara rozśmiała się.
wy- § 309 ausladjen.
ty wyśmiałeś go.
306. Świergotać imperf. ¿roitfdjerii.
307. Tajeć imperf. § 283 Sein. 1
1. (auf=)tauen, 2. fdjmclgen intranf.
od-tajać § 283 Sieni. 1 perf. ju 1.
s- perf. ¿u 2.
taję — śnieg taję — odtajało na dworze
— stajał jak śnieg majowy.
308. Trzepać imperf. auStlopfen.
wy- perf.
sługa trzepie suknie — wytrzepać komu
skórę — trzepać pacierz (perf. prze-) plappern.
prze- burdjpriigeln.
(pacierz) abtjafpeln.
309. Trzepiotać (trzpiotać) imperf.
§ 286 Win. 3 flattern.
310. Wiać imperf. wionąć perf. § 286
®em. 1 roel)en.
zkąd wiatr wieje? — zimny wiatr w
oczy mu wionął — przed namiotem wiała
chorągiewka — wionąć »erfliegen — lekkie
jej stopy wionęły nad liściem flogen leidjt
bafjiu — wiać zboże worfeln.
powiewać § 290 czem (nom SBinbe)
f)in unb fjer bewegen, (im SBinbe)
flattern.
wiatr bielizną, jego włosy siwemi po­
wiewał — powiewać chustkami, cho­
rągwią fdjloeiifen — na wieży powiewała
chorągiew — powiewają flagi.
roz-wiać(-wionąć)się verwegen §309.
jak plewy wichrem wszystko się roz-
wieje — rozwiały się te nadzieje.
za- ¿u=, oerweljen tranf.
3Ser6al0ergeicE)niS.
zamieć zawiała drogę — śnieg zawiał
wszystkie jego ślady.
z- ¿ufammen=, berab», wegweben.
wiatr zwiał śniegi, śnieg z dachu, dymy.
Słoni ina: wiatr, wietrzny, po­
wietrze, powiew, przewiew Bug (b.l).
Suftjug).
311. Wiązać imperf. binben, cer»
binben, Certniipfen.
z- perf. (ju § 290).
wiązaliśmy snopy na polu — wiązać
konia do drzewa — mowa wiązana —
wiązać sieć fniipfen — cieśla wiąże kro­
kwie — wszystko nam w myśli się wiąże
— związany ślubem małżeńskim ober
zakonnym — wszystko, co związywało
ludzkość w jedną całość.
na- aubinben, anfniipfen.
nawiązać, nici z przeszłością.
X- i
obowiązywać § 290 gelten (kogo
fur jernanb).
bardzo jestem Panu zobowiązany —
statut obowiązywał cały kraj — aż do­
tychczas obowiązywało prawo zwycza­
jowe — bilet obowiązujący giltig — na
tej kolei obowiązują te taryfy — obo-
wiązać się na piśmie fdjriftlid).
ob- umbinben.
obwiązać głowę chustką.
od- loźbinben (j. psa).
pod- unter=, Cerbinben.
podwiązać pończochy (podwiązka
Struntpfbanb) — podwiązać oczy, ranę.
prze- umbinben.
przy- anbinben.
(sobie kogo fid) jem.) cerpflidjten.
się do kogo jemattben lieb ge»
winnen.
przywiązać konia do drzewa — mało
wagi ober znaczenia do czego przywiązy­
wać SBert beimeffen, Seloidjt legen auf—bar-
dzom go sobie przywiązał—przywiązany do
kogo ergeben, przywiązanie 2lrtljditglid)feit
 Vierte Abteilung. Kr. 305—314. 81

roz- auflöfen, löfen. jak chcesz — tak zwane Prusy króle­

rozwiązać węzeł, sejm — to zadanie wskie — co (veraltet aż) się zowie baji e8 eine
nie tak łatwe do rozwiązania. Slrt bat —jak się nazywa? — nazywać kogo
u- anbinben. po imieniu mit (bei) Kamen § 175 ®em. 1.

wy- się ш ode- się ertönen § 309.

wywiązać się z obowiązku einer Sßftidjt : fidj oernetjmen laffen.
genügen, z długu abftatten, z misyi er= odezwała się muzyka — nikt nie ode­
fü llen, z przyrzeczenia batten—wywiązać się ■ zwał się przeciw wnioskowi ergriff ba8
komu (sc. z wdzięczności) fid) jemanb banP SBort—jedno ani słowem nie odezwało się
bat erioeifen, j.SB. wywiązać się Kościołowi. I do drugiego fpradj fein SBort — odezwać
za- berbinben. się na czyje wołanie antworten — odzy­
wał się do wielu osób anfpredjeit — ode­
anfnitpfen.
zwać się o co Slnfprud) auf etmaä erbeben,
się fid) bilben, entfielen. 3- o spadek, um ettttaS fidj bewerben,
zawiązać ranę — zawiązać komu oczy g SB. o rękę panny, do kogo o co jetnanb
— zawiązać układy, z kim przyjaźń, sto- I urn ettoa§ angeben — odezwać się za kim
sunki, negocyacye — między nimi za- i für jemanb eintreten, jemanbem bać SBort
wiązały się związki rodzinne — zawią- i fpredjen git § 186 ®em. 1.
zano konfederacyę — zawiązać spółkę, j
I>0 ! bor (Bericht laben.
się w spółkę grünben — państwa za- :
wiązują się i rosną i giną — owoc się
zapo- ) ’
pozwał go do sądu o (wegen) urazę —
zawiązuje z kwiatka — rozmowa się za- j
skrzywdził mnie, już zapozwałem.
wiązuje entfpinnt fid) — towarzystwo się i
zawiązuje ift in ber ®ilbititg begriffen. we- rufen (fornmen laffen), anrufen.
wezwę go do siebie — wezwano dok­
Komina: węzeł, wiązka, obowią- i
torów, wezwij doktora — wezwać kogo
zek, podwiązka, rozwiązły, zwią- j
na tron berufen — przyjął wezwanie Kuf
zek, zwięzły, zawiązek, f. Kr. 215.
— zbudował kościół pod wezwaniem ś.
312. Ziać imperf. zionąć perf. § 286 Klemensa § 97 SBem. 2, § 180 SBem. 2 — we­
53em. 1 Ijaitcljeit, (czem) auśfjaudjen. zwać lud do broni aufrufen — wzywał naród
iter. ziewać § 306 ziewnąć perf. ' do upainiętania się — wzywać czyjej po­
mocy § 327 ober kogo o pomoc.
§ 306 23em. 5 gćitjnen.
dymem siarki cała okolica zieje —
zawe- borforbern, eitleren,
ogniem ziać fpeien. wy- fjerauźforbern.
wyzywać kogo na pojedynek (neraltet
wyzionąć § 286 23em. 1 auśtjaucfjeit,
na rękę) gum gweifantpf.
ouSbünften.
K ominą: nazwa, pozęw,naz wisko,
bagna wyziewają niezdrowe miazmata
odezwa, odzew (®en. odezwu), nie­
— wyzionąć ducha, duszę,
odzowny, przezwisko, wezwanie.
z-ziajać się aitjfer Sitem geraten,
zziajany atemlo§. 314. Żebrać imperf. § 286 ®em. 3
Konten: wyziew. betteln, czego um etma§, u kogo
313. Zwać imperf. § 279 nennen, anbetteln.
się fjeiffen. żebrał miłosierdzia — żebrać czyjej
na- perf. § 290. protekcyi — żebrali u bogów miłosierdzia.
ciebie lud zowie dotąd rokiem urodzaju wy- erbetteln.
— zwie się wielkim panem — ty go zwij, Komina: żebrak, żebractwo.

©oerenfett, tßolnifdje ©rammatit: Srgänjung. 6

 fünfte Abteilung.
LH'tba mit .lufiuitivftainm auf fe uub fBräfpu«ftaimu auf i.
Sir. 315- 367.
315. Bać się § 293,295 intperf. czego
fur^ten, fićEj filrdjten bor, o co. o
kogo beforgt fein uni, furd)ten fur.
obawiać się § 298 SBem. 3, § 302
ftdj fiirdjten.
bój się Boga — boję się, iż mnie oszuka
ober aby (ażeby) mnie nie oszukał —
obawiam się, że będzie padało ober aby nie
padało — bałem się (obawiałem się, lę­
kałem się, z obawy), aby (ażeby) mnie nie
oszukał, aby (ażeby) nie padało — oba­
wiam się, żeby to wszystko snem nie było
— tego trzeba się obawiać, żeby wkrótce
głód w mieście nie nastał — bałem się,
aby mnie nie pojmano — tego się także
obawiam, żebyśmy odcięci od siebie nie
byli — o siebie samych się nie boją —
nie boję się twierdzić trage fein SBebenfen
— obawiam się o niego.
Słotnina: bojaźń, bojaźliwy, oba-
w a (z obawy in ber 33efiirdjtiirtg, ju § 182
Win. 1).
316. Beczeć imperf. § 295 blóten.
317. Bieżeć § 291 «Bem. 3 f. Sir. 1.
318. Błyszczeć § 278 f. Sir. 88.
319. Boleć imperf. § 210 93em. 3,
§ 295 fdjmerjen, kogo jemanb(em),
bgl. Sir. 1142
głowa mię boli — bolały go wszystkie
kości, to będzie bolało — niedola ojczyzny
bolała Polaków — mnie to bardzo boli —
żart bolący.
roz- sie komu I . f
indjoat.
za- i
głowa mi się rozbolała — głowa mię
zabolała.
z- in zbolały fdjmerjtjaft.
Slontina: ból, boleść, bolesny.
320. Brzęczeć § 278 f. Sir. 92.
321. Brzmieć imperf. § 295 fummeit,
tönen, lauten (ben SSortlaut haben),
pszczoły brzmią koło ula — muzyka
brzmi mile — słowa jego brzmiały nad­
zwyczaj srogo — dokument ten tak brzmi.
na- anfdjwellen § 299.
twarz mu nabrzmiała, nabrzmiałe żyły
— rzeka deszczami nabrzmiewa.
prze- berflingen.
za- indjoat. ertönen.
głos jego zabrzmiał — sława jego za-
brzmiała po całym świecie.
322. Burczeć § 278 f. Sir. 95.
323. Cierpieć imperf. leiben, na czem
unter etwas, aber na co an etwas
j. ®. na oczy § 170.
bulben.
 Sitnfte Slbteiiung.
u- perf. feibeu.
ś- perf. bulben.
cierpię na dzisiejszym stanie rzeczy
unter — zboże od zimna wiele ucierpiało
— nie cierpię tego, nie ścierpię tego —
nie mogę śeierpieć jego dumy — od in­
nego nie ¿cierpiałbym takiej mowy tjćitte
id) mir nidjt gefctllen laffen — Władysław IV.
nie cierpiał Jezuitów nidjt ieiben fbnncn.
od- (karę) erletbert.
wy- ertragen, auśfjalten.
już nie wycierpię drugiej tak wielkiej
boleści.
Słonten: cierpliwy.
324. Drżeć § 278 f. 9£r. 111.
325. Dyszeć § 306 f. 9?r. 204.
326. Dzierżeć (felten) imperf. ijalten.
z- perf.
327. Dźwięczeć imperf. flingen,
tbnen.
za- indjocit.
Słomina: dźwięk, dzwon.
328. Grzmiećimperf. §295 bonnern.
za- imfjoat.
grzmią, działa — zagrzmiało.
Dłomina: grom, grzmot.
329. Huczeć § 278 f. 9?r. 124.
330. Jęczeć § 278 f. 9?r. 126.
Kaszleć § 291 «8.4 f. Nr. 127.255.
331. Klęczeć § 278 f. 3?r. 133.
332. Krzyczeć § 278 f. 9łr. 138.
333. Lecieć imperf. fliegert § 300.
po-,za- § 302 perf.
iter. latać § 304 Ijin unb f)er
(Ijeruim) fliegen, flattern.
leć, ptaku, leć — pieczone gołąbki nie
lecą same do gąbki — czy sokołem przez
powietrze polecisz — orzeł zaleciał za
górę — niektóre gatunki ptaków na zimę
do Egiptu zalatują — ptaki latają w
9?r. 315—334. 83
powietrzu — narzędzia latały po podłodze
— kruk latał tam i sam — listy latają
tam i sam — umie latać.
do- fjinfliegen, czego (fliegenb) er=
reidjen.
ob- umfliegen.
strach go obleciał iiberfain.
od- megfliegen.
prze- burdjfliegen.
na szybkich rumakach przelatuje pola.
przy- Ijerbeifliegen.
u- meg=, ent=, Oerfliegen.
marnie dni moje jak dym uleciały —
uleciała nadzieja moja.
w- ^ineinfliegen.
wy- Ijerauśfliegen.
emporfliegen.
wyleciał z domu na ulicę — wylecieć
w powietrze in bie Suft fliegen.
Słomina: lot, lotki, lotny, polot,
przelotny, wylot (na wylot § 351).
334. Leżeć imperf. §297 58.2 liegeit.
po- perf.
iter. legiwać § 304 58em. 1.
bydło leży w cieniu ■— ziemia leży
odłogiem § 345 — suknia dobrze leży pafjt
(na niej ftetjt itjr § 171 SBem. 2) gut — wów­
czas legiwał jeszcze głęboki śnieg na
stepach —■ poleź bleib liegen.
na- imperf. § 297 do czego ¿u etoaś
geljorert, an et tu as teilnefjmen,
ficf) beteiligen.
do kogo jemanbem gefjorert, ¿u-
fommen.
się komu jufommen § 309.
-leży (przyna-) unperf. (aurfj mit się
§ 309 $8em. 6) её gejiemt ficf),
man muf), (komu) er mufj.
wieloryby należą do zwierząt ssących
— należał do krucyaty, do powstania, do
wszystkich rad państwa, do spraw poli­
tycznych — nie chcę do takiej sprawy
należeć mit — ju ttjun Ijaben — ten dom
6*
84 SSerbaiUerjeictjniS.
do mnie należy — wiele dóbr do mnie
należących — to nietylko do mnie, ale
i do was należy — do ławników na­
leży prawodawstwo — należy mu się
zasługa —• należy im się wdzięczność fie
fönnen auf S). SInfprud) niacfjen — ile się
należy lute Ciel bin id) fdjulbig? — nie na­
leży wierzyć wszystkiemu, co ludzie mówią
— zarazem należy zaznaczyć jugleicl) ift
barauf Ijinjuiueifen — tak być nie należało
— wiedzieć o tem już należało.
prze- berliegcn (czas),
wy- längere Seit liegen.
się fidj (Itegenb) auSruIjen.
za- imperf. § 297 od kogo bon
jemanb drängen, na czem auf
etwas berufen.
-leży komu na czem eS liegt tfpn
taran, ift ifjnt taran gelegen,
tommt ifjnt tarauf an.
dzieci zależą od rodziców — od czego
to zależy? — za wszystko, co odemnie
zależy, ręczę — na czem zależy szczę­
ście ? — wiele mi na tem zależy — Polsce
na przetworzeniu karty Europy zależało
i zależy najwięcej.
■Komina (ugi. Sir. 21): należny -ość,
należyty, należytość, należycie,
zależny, niezależny.
335. Milczeć imperf. fdjweigen, o
czem non, über etwas, etwas Der»
fdjweigen § 299.
z- perf.
prze-, za- (o czem, co) perf.
zamilczę o tem, okoliczność tę zamilczeć
należy — dzieje milczą, z jakiego po­
wodu to zaszło — nakazać komu milcze­
nie — milcz! nie zmilczę.
336. -mnieć.
po- § 294, 298 imperf. na co fidj
(einer Sadje) erinnern, eingetenf
fein, geheuten.
pomnijcie na przodków waszych ■—
pomnąc na przysięgę wierności — cała
pomni okolica, co tu zbroił nieboszczyk
Jan Jacek Soplica.
dopo- się czego ot. o co, f. upo-.
napo- ermaijnen.
matka napomniała syna.
przypo- kogo ober co an etwas
erinnern, komu co ober o czem
jemanb an etwas erinnern, sobie
co ober o czem fidj einer Sadje
(an etwas) erinnern.
się komu jemanbem in ten Sinn
fommen.
prelekcye jego przypominały wykłady
Micheleta — ojciec przypominał synowi
jego powinności — to, co mi przypominasz
— przypomnij mi jutro o tem — przy­
pominam sobie dawne czasy — jeszcze
sobie przypominam o tem.
upo- się u kogo o co jemanb urn
etwas maijnen, etwas bon jemanb
forbern.
dziś pożyczy, i jutro się upomina —
gospodarz upomniał się o kwartalne —
upomnimy się o swoje prawa.
wspo- o czem, o kim, co, kogo
etwas, jemanb erwähnen, einer
Sadje, jemanbeS Erwähnung ttmn.
żaden historyk o tem nie wspomina —
nieraz się o tem wspomina ift babuń bie
Siebe — wspomniony — ze łzami tylko o
tem wspominano — nie wspominaj tego
imienia.
zapo- co, o czem, czego bergeffen.
nie mogę jej zapomnieć — zapomniałem
ci to powiedzieć — wszystko zapomniał,
czego się był nauczył — nazwiska ich
już pozapominałem — zapomniałem pa-
rasol(a) u ciebie —nie zapomniał o sobie —
zapomniał o niewdzięczności króla —
zapominasz się tak mówiąc do mnie —
puścić coś w zapomnienie.
Siontitta: pomny, wiekopomny,
pomnik, upominek (pamięć, pamiętny).
337. Mruczeć § 278 f. 9ir. 155.
 giinfte 8l6teiiung.
338. Musieć tmperf. § 295 miiffen.
dałem słowo, muszę dotrzymać — będę
musiał — karta Europa wskutek tej
wojny zmienić się będzie musiała —
musiał umrzeć er muf; geftorbett fetn —
przy wzięciu Baru musiał być muf; er JU=
gegen geteefen fein.
339. Myśleć tmperf. § 205 33em.,
§ 206 33em. 1 beiden (o czem an
etmaś) f. 9łr. 579.
gebenfen, metnen.
po- perf.
niyślałem, że jesteś moim przyjacielem
— myślałem, że tak będzie id) baci)te mir
fdjou, brtf; eS fo fommen luiirbe — myślę
się żenić — nie myślał się dla dobra
ojczyzny poświęcać — co u licha król
pomyślał? — pomyśl czasem o mnie —
ilekroć o tem pomyślę — wszyscy dobrze
myślący nile Sutgefiuuteu.
340. Mżeć imperf. imperf. riefeln.
341. Patrzeć (felten się § 309) impf.
§ 205 33em. (na co) fdjauett, fefjen,
(czego) adjten auf, in ac£)t nefjmen
§ 296, § 307 33em. 3 f. 9?r. 606.
po- perf.
patrzeć w podłogę auf, w niebo JUill, gen
ju § 176 S. 1 — począł patrzeć przed siebie
Bor fid) I)in § 181$8em. — patrzał zbliska na
nią beobadjten — na to warto było popatrzeć
— popatrzał na mnie, jak gdyby mnie nie
znał — patrzenie na świat 28eltanjd)ouung
— widziałem go, jak na was przytomnych
patrzę — patrzałem na to id) Ijabe e§ mit
meiueit eigenen Slitgen gefeljen — wolę o
tem pisać, na co patrzałem — jam
patrzał na twoje cuda — patrzał na swą
wziętość i na jej upadek mar Seuge —
zaciągi, na które patrzano beren Qeuge
ntau mar — u nas nieraz patrzało się na
potomka magnata, który fał) mail — z
góry patrzeć na kogo — patrzeć przez
szpary na co mit etiuaś — patrz swoich
interesów, swego dobra im 3luge fjabeu,
sam siebie ■— nie patrz, -kto mówi, ale
co mówi barauf feljeu — patrz końca 6e=
3łr. 334—350. 85
benfen — roboty nie patrzy — jeśliś
szewc, patrz swego kopyta — strach
patrzy mu z oczu.
342. Piszczeć § 278 f. Sir. 164.
343. Ryczeć § 278 f. 3?r. 176.
344. Rżeć imperf. wieljern.
za- inĄoat.
koń rży, rżał, zarżał.
345. Siedzieć imperf. fiffert § 297
33em. 2, § 300.
po-,u- perf.
iter. siadywać § 304.
siedzi przy stole — całemi wieczorami
siedział nad książką — siedzieć z kim o
miedzę SBanb ait SBaub mit jemanb tjaufen
— nigdzie długo nie posiedzi —■ po­
siedziawszy nieco na kulbace — już na
koniu usiedzieć nie mógł — po całych
dniach siadywała w domu — obok niego
na ławach szkolnych siadywałem — po
dwóch kmieci siadywało na jednym łanie.
o- się (gdzie) ficf) (irgenbtim) 6e=
Ijaupten.
od- abfitjen (j. 33. karę).
przesiadywać § 302 fid) Idngere
$eit aufEjalten.
musiałem tu przesiadywać — August
przesiadywał więcej w Dreźnie, aniżeli w
Warszawie.
wy- Ićingere 3eit fi£en.
auśbritten.
burd)fi($en (krzesło).
dzieci wysiadują przez cały dzień na
ławkach szkolnych.
346. Skomleć imperf. tuinfeln.
347. Skowyczeć imperf. minfeln.
348. Skrzeczeć imperf. frćid^en,
ęuaien.
349. Skrzypieć § 278 f. 9ir. 184.
350. Słyszeć imperf. § 297 ®em. 2,
§292 łjbren, o czem non (uber)etmaś,
bgl. słychać § 193 33.1, §296 33.1.
86 SBerhalBer^eiĄnig.
po-,u-,za- perf.
po raz pierwszy słyszał takie słowa —
nie słyszę na to uclio ®at. — dać się słyszeć
(z czem) ftcf) benieipiten laffert — słychać
psów szczekanie — u nas słychać codzień
coś innego ober nowego tjört man •— słychać
na pewno e8 Derlautet al§ ganj ficijer § 170 93.6
— co u was słychać? SIntmort źle słychać
e§ gc£)t fdjledjt — niesłychany unertjört —
jak skoro to posłyszał, rozpowiadał —
usłyszałem, co mówiono — zasłyszałem o
tern — rzeczy zasłyszane — słuchaj § 292.
do- co, czego Ijören tönnen.
szeptała tak cicho, że ledwie dosłyszał
— dosłyszano go man tjörte ifju (b. t). feinen
9łuf) — czy można dosłyszeć jego głos?
prze- się ftcE) Derbören.
351. Spać imperf. § 211, § 287 $8.2,
§ 291 «8.6, § 293 23., § 295 fdjlafen.
iter. sypiać § 304.
nie każdy śpi, co chrapie — znalazł
ich śpiących — w tym pokoju sypiamy.
O- in
ospały ńerfdjlafen.
prze- DerfdEjIafen, burdjfdjlafen §214
23em. 1.
nieprzespana noc fdjiaf(o§ — przesypia
całe dni — miał zwyczaj parę godzin
przesypiać pi fcfjtafen.
wy- się (fidj) auSfdjlafen.
za- Derftf)lafen (unb baburd) Der»
fäurnen).
fidj Derfdjlafen § 310.
ja mojej powinności nigdy nie zasy­
piam — czemuś nie przyszedł? zaspałem
— zaspane oczy oerfdjlafen § 308.
Komina: sen, sypialny (pokój),
sypialnia, ospały, zaspany.
353. Stać tmperf. § 293,297 $8.2 ftełjen.
po- perf.
stał przy nich pod drzewem — zegar
stoi, młyn stoi, drzwi otworem (§ 345)
stoją — łzy mu stoją w oczach — Polska
nierządem stoi — stój Ijait — stać przy
czem für etmag eintreten, s. wiernie przy kim
treu pt jemanb galten, s. za kim auf jemanbeS
Seite ftełjen — stać komu przeszkodą § 344,
na przeszkodzie § 171 93. 1 — stać gdzie
załogą § 344, na załodze § 171 93.1 — stać
na dalszym planie — stać w tyle (§ 177
SBein. 3) za kim — stał konno na wysokiej
mogile ijielt jit ifjferbe •— stać na kotwicy
Bor Kufer liegen — stać na straży (pt § 171
83em. 2) SBadje ftetjen — stoi głównie o
(pt § 172 ®em. 1) to er tjat e8 barauf ab=
gefeijen — o to nie stoi iijm ift nidjts baratt
gelegen — postój — noga moja w tym
domu nie postoi (= postanie) — ani to
jemu w umyśle nie postoi.
do- (komu ober komu kroku § 326
23em. 1) jemanb ftanbbalten.
przeciwnik, któremu nigdy w polu do­
stać nie mogli.
o- się (nur perf., ¿u § 302) befteljett
bletben, ftd) Ijalten.
gdy zwiędną ciała nasze i przyjdzie'
śmierć, miłość się ostoi.
przy- § 297 tmperf. (meift tmperf.)
paffen, fidj gejiemett, komu, na
kogo fiir jemanb § 170 23.1, §338.
żarty tu wcale nie przystoją — poległ
jak Polakowi, jak rycerzowi przystoi —
to nie przystało na tak rozumnego czło­
wieka — przystałoż to przyjacielowi?
u- fteljen (fid) auf ben 23etnen fjalten).
był tak pijany, że ledwie mógł ustać
na nogach.
Komina: stały, stale, dostojny,
dostojeństwo, dostojnik, postój,
przystojny, zastój.
353. Sterczeć tmperf. § 295 empor=
ragen, »fłarrett.
skały sterczą — sterczeć nad wodą.
354. Syczeć § 278 f. 9ir. 197.
355. Szumieć tmperf. raufd)en.
za- indjoat.
szumią lasy, wiatr zaszumiał.
356. Skwierczeć imperf. gifcijen,
praffeln.
skwierczy żelazo rozpalone w wodzie
— słonina skwierczy, gdy się topi.
 fünfte 'Abteilung.
357. Ślęczeć irnperf. (nad czem) fid)
(mit etwaź) abqualen.
zawsze ślęczy nad książką.
358. Śmierdzieć imperf. ftinfen,
czem nad) etwa§.
własna chwała śmierdzi.
359. Trzeszczeć § 278 f. 9?r. 209.
360. Tyczeć się §274 58.2 (czego)
imperf. angeljen, betreffen.
to się mnie nie tyczy.
do- unb się (§ 309 58em. 6) imperf.
§ 274 58em.
moje sprawy nie dotyczą (się) ciebie —
wszystko, co dotyczę (-czy) waszej rodziny,
mocno mię obchodzi.
361. Warczeć § 278 f. 9£r. 211.
362. Widzieć § 292 58em. 2, § 296
imperf. fetjen, ugl. widać § 193 58.1,
§ 296 58em. 1.
się (felten) fdjeinen.
przy-,u- się perf. § 296 58em. 2.
iter. widywać § 304.
nie widzę na to oko ®at. — dobrze widzi
—jest dobrze (gern) widziany u (ant) dworu
— nie było widać żywego ducha — jego
nie było widać — i na sejmach więcej ich
nie widać — z tego widać, że — widać ’
po Panu, że tnaii fieijt e§ Słjnen an, bafj — I
widać było jawnie, że — widać w nim
ogromną erudycyą — widywałem ją co
rano w ogrodzie — widywałem się z nim
codzień — widzenie ba§ Seftdjt (alś Sinn)
— znam go z widzenia — do widzenia
(sc. się) auf 92Sieberjei)en — niewidzialny
§ 130 SBent. 3 — tak mi się widzi — nie
upierał się przy swojem widzimisię § 99 58.
— przywidziało mi się, że ktoś idzie
fant mir bor — przywidzenie ipirngefpinft,
(Hjiindre.
prze- iiberfetfen.
norauśfefjen.
niepodobna wszystkiego (§ 318) prze­
widzieć — nie mogłem tego przewidzieć : wszystko — odpowiesz mi za niego —
92t. 350—363. 87
— przewidywanie — ten zarzut prze­
widuje Kalinka.
9iontina: widmo, widny, widok
(-czny), widomy, niewidomy blinb,
widz, widzialny.
363. Wiedzieć imperf. § 303, 301
wiffen (o czem, co etwas § 173 58.2).
wiem o tem -— co o tern wiesz?
Bóg to wie.
do- się (o czem, czego) erfahren §309.
-wiadywać się (czego, o czem)
§ 301, 302 ficE) ertunbigen nad),
über (od kogo bei jemaitb).
dowiedziałem się o tem z boku ju=
fällig — reszty od niego się dowiesz —
dowiadywać się o czyjem zdrowiu — kto
się zbytecznie czego dowiaduje, często­
kroć bardzo tego żałuje.
po- fagen, (o czem) fprecfjen.
nie powiadaj nikomu, com ci powiedział
— coby świat na to powiedział? baju —
jeżeli mi prawdę powiesz — powiedz mi
prawdę — powiedz mi Pan, którędy mam
iść — nie powiadaj nikomu o tem.
opo- erjäljlen.
się przy (ju § 167 58em. 3) ober
za kim (ju § 186 58em. 1), po
stronie czyjej (ju § 175 5Bem. 1)
fid) für jemanb ertlaren.
opowiedz nam, proszę, co się stało —
dobrze opowiada — opowiem ci wszystko,
o wszystkiem (§ 173 Siem. 2) — szlachta
opowiadała się przy księciu Karolu — owe
tysiące, które się za mną opowiedziały.
odpo- antworten.
(za co) auftommen für, Oerant=
Worten.
(czemu) entfpredjen.
czemu nie odpowiadasz? — nie wiem
co odpowiedzieć — odpowiedz mi na
moje pytanie — odpowiem mu na piśmie
§ 171 Sieni. 3 — nie odpowiedział dotąd
na mój list — mądrzy nie na wszystko
głupim odpowiadają — odpowiadam za
88 SSerbalüerjeidjniä.
ciężko za to odpowiesz przed Bogiem —
to nie odpowiada naszemu oczekiwaniu
— wszystko odpowiada naszym życze­
niom — koniec odpowiada początkowi —
król jest nieodpowiedzialny, ministrowie
są odpowiedzialni § 130 'Bem. 3.
przepo- borauśfagen.
nie można przyszłych rzeczy przepo­
wiadać.
rozpo- au§plaubern.
spowiadać § 236 23em. 1, § 302
(kogo) jemanbem bie Söeidjte ab=
nehmen, iE)ii beidjten laffen.
się (z czego etmaś) beidjten § 309
unb ®em. 3.
wyspowiadać się perf.
zapytał go, czy dawno się spowiadał —
spowiadajcie się jedni drugim z grzechów
waszych — co myślał, z tego się nigdy
nie wyspowiadał.
wypo- auffiinbigen, fiinbigen.
(wojnę) erklären.
wypowiedzieć komu przyjaźń, posłu­
szeństwo, służbę, mieszkanie — za 3mie-
sięcznem wypowiedzeniem auf — wypo­
wiedzenie wojny.
zapo- anfnnbtgcn.
(małżeństwo) aufbieten.
spełni to, co zapowiada,
wywiadywać się § 302 (o czem) fid)
ertunbigen nad).
idźcie i wywiadujcie się pilnie o dzie­
ciątku.
zawiadywać §302 (czem) uermalten.
zawiaduje dobrami mojemi.
9?omitta: wiadomy § 203 ®. 2, wia­
domość, wiedza, odpowiedzialny,
odpowiedź, odpowiedni, przepo-
wiednia, spowiedź, spowiednik,
zapowiedź Slufgebot (zapowiedzenie ?in-
fttnbigung), świadomy, zwiady §96.
364. Wisieć imperf. § 295 łjdngen.
włosy wiszą mu na barki — wisi za (an)
zadnie nogi —na drzewie pełno (§157) wisi
owoców — zażegnał burzę wiszącą nad
ego głową — trzy dni tu będzie wisiał.
365. Woleć imperf. § 295, 292 lieber
motten (nad co, od czego bgl. § 139).
wolę zginąć aniżeli się poddać — wolą
swojego pana nad cudzego ju §179 ®em. 1
— wolę zapachy od zaduchów.
366. Wrzeszczeć §278 bgl.9£r.218.
367. -żrzeć § 292 S3em. 1, § 298.
ujrzeć perf. gu widzieć § 296, § 292
®em. 2.
dojrzeć co, czego feljen (mit ben
?htgen erreichen), erbliden.
doglądać § 302 (czego) bie ?Iuffid)t
über etma§ füfjren, reoibieren.
nie mogłem niczego dojrzeć. — już nas
dojrzą niezawodnie — zginąłem, jeżeli
mię dojrzy — jak okiem dojrzeć § 193
®em. 1 — król doglądał wszystkiego oso­
biście.
obejrzeć; oglądać befidjtigen.
się fidj umfefjen, za kim nad)
jemanb, (na co) auSfcfjauen nad)
(= Ijoffen auf), rechnen auf, 9łiid=
ficf)t nehmen auf.
obejrzałem wszystko, co było godnego
(§ 144 53ent. 5) widzenia — oglądałem
wszystkie ciekawości miasta — jutro po
dniu (bet STageSIidjt, ju § 175 ®eiti. 1) obejrzę
werbe id) eS mir anfe^en — lud ich otacza
oglądając rodaków mundury noszących —
nie oglądaj się nazad ani stawaj — obej­
rzała się za nim — poczęli się oglądać
za dowódzeą — oglądali się na pomoc
obcą — na mnie się nie oglądaj — kto
się na wiatr ogląda, nigdy siać nie będzie
— Bóg się na osoby nie ogląda.
poglądnąć § 298 ®em. 1.
poglądają jeden na drugiego — poglą-
dają z trwogą ku zachodniej stronie.
spojrzeć: spoglądać § 296 intranf.
(na co) bilden, Ijinfdjauen.
spojrzała w górę — spojrzał przez
ramię über bie Sdjulter — spoglądała po
izbie z wielkiem zdziwieniem in tjerum —
spoglądał za nią iljr nad) — smutnie spój-
 fünfte älßteilung. Str. 363—367. 89

rżeli po sobie — spójrz, co się dzieje w dzić z pierwszego wejrzenia — ledwiem

Ukrainie — spójrzmy np. na werfen Wit
j. 58. einen SBlict auf — żubr zdziwiony
spoziera na błyszczące zgliszcze.
podejrzeć: podglądać üon unten
anf elfen.
podejrzeć: podejrzewać § 298 2 wyjrzała za okno junt IjinauS — księżyc
beargttwłjnen, o co, w czem wegen
etina§.
już począł mię podejrzewać — podej­
rzewano go o zabójstwo — mieć kogo
w podejrzeniu — podać kogo w po­
dejrzenie o co uerbiidjtigen, ben 58erbad)t auf
jemaub lenieli — podejrzany üerbäd)tig
§ 124 58ent. 2.
prze- burdjfeljen, burdffdjauen.
üorauSfefjen (gett). przewidzieć),
überfeinen (gew. przeoczyć),
się fid) fpiegeln.
przejrzeć katalog wystawy — przeglą­
, rżał w każdy kątek guden — ciekawy w
dać rachunki — przyszłe rzeczy prze­
glądasz zdaleka — Bóg przegląda wszy­
stkie skrytości serca ludzkiego — wydanie
przejrzane — drzewa przeglądają się w
wodzie rzeki — nieprzejrzany §12458eiu. 2.
przy- się czemu fid) etwaś anfeljen. wielu latach było im wolno zaglądać do
przyjrzyjmy się obrazowi.
we- ffineinblicten.
to pozwala nam wejrzeć w rzecz läßt
un§ einen Sinblid in bie Sadje gewinnen —
król pilnie wglądał w postępowanie urzę­
dników — wglądać w głąb czegoś — są­
cię mógł na pierwsze wejrzenie poznać.
wy- (-glądnąć § 298 SB. 1) Ijerauś«
fdjauen, na co nadjetroaS auśfeljen.
-glądać § 302 czego nad) etroaS
auSfdjauen, etwaś ertuarten.
wygląda z za chmury — zdrowo wygląda
— góry wyglądają niebiesko — wyglądać
przy czem jak co in SSergleid) mit — wy­
gląda na szlachcica, na lat 50 — wygląda,
jakby chciało padać — wyglądam jej —
wyglądał naród pomyślnej do powstania
pory — wyglądamy śmierci — może wy­
glądałeś odeinnie jakiej pociechy — wy­
glądał pewnego doniesienia o śmierci
księcia.
za- (-glądnąć § 298 SB. 1) fdjauen,
do czego nad) etttw feljen, ®in»
ftd)t in etiuaś neljmen.
nie śmiał zajrzeć nam w oczy — zaj-
cudze zagląda garnki — zagląda przez
dziurkę od klucza — zajrzę, kto to jest —
zagląda do przedpokoju wirft einen 58(id
illś 23orjinuner — niech zajrzy do książki
bie Staje in8 58itd) ftecfen — dopiero po
Galicyi bejudieit.
Stomina: dozór, dozorca, oglę­
dny, pozór, pozorny, pogląd (na co
Slllfidjt iiber), spojrzenie, przegląd
SRebue, przezorny, wejrzenie, wzór,
wzrok, wzgląd, względny, bez­
względny.
 Sednie 2Ibteilimg.
Bstba ber i-illaflie.
5Rt. 368—818.
368. Baczyć imperf. § 224, § 232
23em. 4 (na co) auf etwaś achten,
etwaś beriidfidjtigen.
nie bacząc na to — nie dawali baczenia
na to — mieć się na baczeniu (= na
baczności).
o- (beraltet), zo- § 233, § 296 feljen.
o- się jur Sefinnung fommen, fid)
eineś befferen befinnen.
zobaczmy, co nam do czynienia pozostaje
— nie zobaczysz go więcej — jak póź­
niej zobaczymy — jutro się zobaczymy
— obacz fieije (in SBerioeifungen) — do
zobaczenia — obaczył się nazajutrz, gdy
ochłonął — obaczywszy się poszedł.
prze- (komu co) berjeiljen, czemu
etwaś entfdjulbigen § 336.
przebaczyli sobie wzajemnie — prze­
bacz memu pośpiechowi i krótkości tego
listu, mojej gadatliwości — niech Pan
mi przebaczy, że mu przerywam.
wy- berjeihen.
daj. mi rękę, wszystko ci wybaczam
— proszę wybaczyć id) bitte (tjöf(icE)e 2lnt=
luort auf auSgefprodjenen ©auf, aud) feine
Urfadje) — kochankowie wybaczają sobie
wiele.
9łontina: baczny -ość, niebaczny.
369. Bałamucić imperf. betpören.
berwirren.
z- perf. betören.
za- perf. berwirren.
bałamucą lud — zbałamucił pannę —
bałamuci sprawę — zabałamucił interes.
370. Barczyć § 232 ®em. 3.
o- belaften.
obarczyć kogo pracą — obarczony
długami, grzechami, wiekiem — obarczył
się niepotrzebnym kłopotem.
370a. Barwić imperf. färben.
za- perf.
371. Bawić imperf. intranf. fid) auf=
ijalten, berweilen.
tranf. aufhalten, unterhalten.
się fid) befdjäftigem
fid) unterhalten, fid) amiifieren,
fpielen (czem mit etwaś).
fid) aufhalten, Jägern, tröbeln.
za- perf. § 231.
bawi na wsi, w mieście — ona bawi
przy ciotce — bawiąc przez krótki czas w
Paryżu — przyjdzie nie bawiąc (niebawem)
— nie mogę tu dłużej zabawie — czy
długo Pan jeszcze u nas zabawisz? — nie
będę cię dłużej bawił — syn bawił matkę
 ®ed)fte ?l£>teiiung. 9łr. 368—376. 91

czytaniem — nie dość nauczyć, trzeba przybliżył swe krzesło do ognia peran-
abyś bawił — to mię bawi —■ kto mię riicten — to ich coraz więcej zbliżyło bradjte
teraz zabawiać będzie? — bawi się lite­ fie einanber itćiljet — był dość, bardzo do
raturą, plotkami — gdy się kto czem za­ niego zbliżony ftanb iljni jieiniict), fetjr nal)e
bawia, nie ma czasu tęsknić — on się | — osoby do kogoś zbliżone naljefteljeiib
zabawia lekcyami tańców — bawili się — noc się przybliża — śmierć się zbliża
śpiewem i tańcami — bawiłem się w naj­ — wojsko zbliżyło się do Królewca.
lepsze — zabawiła się dobrze na balu — u- komu jemanbem ju nahe treten
bawili się w karty § 17633.2 — dzieci bawią
się na dworze — stary ze starym, młody rad
(Slbbrud) thun), jemanben be=
bawi się z młodym — idź a nie baw się — leibtgen § 336.
nabawić się światem fein Sehen geniefjen. nie chciał mu wprost ubliżyć — po­
wiem to śmiało nie lękając się ubliżyć
na- kogo czego jemanbem ettnaS ju= cieniom wielkich zasłużonych historyków
fügen. — ubliżyć sobie feiner SSiirbe ner=
się czego fid) etroag §ugiei>en. geben — ubliżające twierdzenie.
nabawić kogo choroby, kłopotu, strachu 373a. Bluźnić imperf. § 207, 224
einjagen — nabawić się choroby.
(co, czemu, przeciw czemu) Idftern.
przy- (ungebr.) tjin^ufügen, | nie blużnij Boga ober przeciw Bogu,
u- kogo unterhalten. | bluźnili bogom — nie blużń, mości chorąży,
wy- befreien, erretten. i 9łomina: bluźnierca -rczy -rstwo.
wybawić kogo z niewoli, od śmierci,
374. -błażyć § 233.
z- befreien, erlöfen. pobłażać (komu) nachfidjttg gegen
nic od śmierci zbawić nas nie zdoła —
jemanb fein, (komu co) jemanb
kto wytrwa aż do końca, ten będzie zba­
wiony — zbawiciel SrlBfer. etroaś nadjfehen.
we wszystkiem pobłaża swemu dziecku
poz- kogo czego berauben. i — kto złemu pobłaża, ten dobrych uraża
pozbawić kogo życia, wolności, owoców i — matka nie powinna dzieciom pobłażać
zwycięstwa — człowiek pozbawiony czyn­ I ich występków — król słaby i uległy
nej energii cipie. pobłażał jej.
Słontina: bawialny (pokój), zabawa,
zabawny, zbawca, zbawienny. 375. Błądzić imperf. herumirren
§ 224, irren.
371a. Bestwić imperf. roz-,z- perf.
po- perf. irren.
öertieren. błądził długo po górach, w lesie —
372. Bezpieczyć imperf. §232 03.3 wyznawał, że błądził dawszy się oszukać
— kto się pyta, ten nie błądzi — naj-
fiebern, fdjüfcen, uerfidjern (od czego
| prędzej błądzi, kto prędko sądzi — gdzie
gegen etroaś). ] baba rządzi, tam chata błądzi — i mądry
u-,za- perf. § 231 (ugl. § 232 53. 3). I często pobłądzi.
cnota bezpieczy trony — zabezpieczać
z-,za- fid) uertrreu § 220,310, irren.
się od zarazy — zabezpieczenie od grado­
kula zbłądziwszy z pola bitwy dróg w
bicia i ognia.
lesie szukała — w lesie łatwo zabłądzić
372a. Biedzić się imperf. fid) ab= — zabłądzony § 308 53eni. 1 Berirrt.
quälen. | Slomina: błąd, błędny, obłęd.

373. -bliżyć § 232. i 376. Błocić f>efdjmut}en.

przy-,z- nähern (do czego einer <S.). ! z-,za- perf.
 92 '-SerbaíDerjeicíjntó.

377. Błogosławić imperf. kogo, co się ficf) meljren, ficf) uerteibigen,

ober komu, czemu (komu co) fegueu.
po- perf.
błogosławił króla — Bóg błogosławił
królowi — Bóg pobłogosławił dobrej spra­
wie — niechaj Pan Bóg błogosławi na­
szym obradom — usiłowania, prace im
Bóg pobłogosławi.
378. -boczyć § 232.
wy-,z- afnvetdjen, auf Slbroege ge=
raten.
zboczył z drogi — Karol zboczył na i święta, co jasnej bronisz Częstochowy —
Ukrainę 30g feitmdrtS — młodzi przewo­
dnika potrzebują, aby nie wyboczyli —
nie zbaczaj od prawdy — zboczenia.
379. Bogacić imperf. Bereitern.
się reicf) roerben (veraltet bogacieć). od zimna bronimy się odzieniem — bronie
wż-,z- perf. § 231.
handel bogaci państwa — zbogacił się.
380. Bredzić imperf. fafeln.
po- perf.
381. Broczyć imperf. benetjen.
z- perf.
broczył krwią ręce — zbroczyli ziemię
krwią nieprzyjaciół.
382. Brodzić § 306 f. 9?r. 90.
Komina: zbrodnia, zbrodniarz
(zbrodzień).
383. Broić imperf. Unfug treiben,
33öfe§ ftiften, fjaufen.
z- perf. § 215 ®em. 3.
chłopcy, nie brójcie — królowie broją,
a poddani pokutują — nieprzyjaciele broją
okropnie po całym kraju — cała pomni
okolica, co tu zbroił Jan Jacek Soplica
— nabroiwszy wiele złego uciekł.
komu, przeciw komu, od czego,
przed czem gegen jentanb, etinaś.
o- perf. § 231 co § 328 berteibigen,
befdjufjen u. f. m.
się komu, od czego ficf) jemanbeś,
einer S. ertveł)ren § 190 23em. 3,
§ 338 ®em. ju § 163 ®em. 4.
. wz- perf. § 231 komu czego je=
manbem etiua§ nerroefjren.
brońcie walecznie ojczyzny — Panno
od tej strony trzy twierdze bronią granicy
— broniłem go, lecz obronie nie mogłem
— niech mię Pan Bóg broni od tego —
obronili miasto — Saragossa było miasto
bronione przez waleczną załogę §31595.5 —
się nieprzyjacielowi, przeciw nieprzyjacie­
lowi, przed napaściami nieprzyjaciół —
broń Boże, by wam nie przyszło do tego
— bronić komu wstępu do domu — za­
miast bronie wrogowi wstępu do kraju —
nie mogłam mu się obronić — nie obronisz
mu się — nie możemy obronić się od much,
od wierzycielów — wzbronił mi wejścia
— nie wzbraniaj mu tego.
wzbraniać się § 233 ficf) Weigern,
(od czego) etroa§ uermeigerm
wzbrania się wziąć pieniędzy, składać
hołdu — wzbraniali się od płacenia po­
datków § 163 SBent. 4.
za- co, czego etniaS uerbieten § 318.
lekarz zabronił mu wina — zabraniam
ci tego stanowczo — prawo zabrania karać
dziewic śmiercią — sam sobie ziemskich
słodyczy zabrania — zabroniono u nas
pojedynków — zabroniono wszystkich
zgromadzeń — zabroniona książka, za­
kazane dzieło.
Komina: broń, obrona, obrońca.

384. Bronić imperf. czego befrfju|en, 385. Brudzić imperf. befdjmufjen.

verteibigen, od czego tmr etmaś z-,za- perf.
befc^ii^en, befdjirmen, bemaijren. kto się dotyka smoły, ten się brudzi.
komu czego jemanbem etma§ ver» | 386. Brzydzić imperf. co komu ver=
mefjren. Ijafit macfjen, nerleiben.
 Seci)fte Abteilung.
sobie co iiberbriiffig werben.
się koinu iangweilig, Derljafśt z powodu tej rzezi — podburzył chłopów
werben.
się czem ficf) Dor etwaś efein §346. Kartaginę — dom się zburzył — krew
o- § 231, z- perf.
to mi pobyt w mieście brzydzi, obrzy­
dzało — brzydzi sobie życie — zbrzydził
sobie król żonę — zbrzydziło mu się po­
mieszkanie w pustyni — on się światem
i świat się nim brzydzi — dwór był mu
w obrzydzeniu.
Komina f. Kr. 93.
387. Budzić imperf. weden, erweden.
się aufroadfen.
o-,z- perf. Weden § 231.
wz- perf. erweden § 231.
nie budź licha, kiedy śpi — to budzi
ufność — budzi wielkie obawy — budzę
się codzień o pewnej godzinie — kazał
się obudzić o piątej — zbudziłem się o
szóstej — to obudzą w nas współczucie
— wzbudza ciekawość, życzenie, śmiech,
miłość w kim, podziwienie.
po- antreiben, anfpornen u. § 221.
sława do wielkich czynów pobudza —
pobudzić kogo do gniewu, do fanatycznej
nienawiści — na ten hałas wszyscy się
pobudzili (poobudzali) w domu.
pod- antreiben, anfpornen.
chęć sławy podbudza ludzi do czynów.
prze- (poet.) auferweden.
Konten: pobudka.
388. Burzyć imperf. auf-, erregen.
auft>e|en.
gerftbren.
po-,pod- perf. aufbełjen § 231.
wz- perf. auf-, erregen § 231.
z- perf. jerftoren.
się 1. unruljig fein, werben.
2. gdren.
wz- perf. ¿u 1.
z- perf. ju 2.
orkan burzy morze — morze się burzy,
ludzie się burzą — wzburzyli umysły —
Kr. 377—393. 93
i morze się wzburzyło — lud wzburzył się
przeciw panom — trzęsienie ziemi burzy
wsie i miasta — Rzymianie zburzyli Korynt,
się burzy gerät in SBaKnng — młode piwko
się burzy — zburzyło się wino — po­
wszechne wzburzenie Stufregung.
o- empören, (na kogo) aufbringen
gegen.
się fid) empören, fid) entrüften
(na co, czem über etwaś).
oburzyło,mnie to bardzo — oburzające
postępowanie ■— ten postępek wszystkich
na niego oburzył — czyjeż serce nie
oburzy się na taką niesprawiedliwość? —
oburzyli się tym radosnym zgiełkiem.
i 389. -calić § 232.
o- retten.
się ertjalten bleiben (= ocaleć
9?r. 1144).
ocalać życie, ojczyznę.
i 390. Cedzić imperf. (burd)=)feił>en.
prze- perf. § 214 Q3em. 2, § 231.
przecedzacie komara, a wielbłąda poły­
kacie — cedzić łzy Uergiepen.
391. Cenić imperf. abfdjüfeen, fd)ä|en.
o- perf. § 231 abfd)ä£en.
ile cenisz ten towar? — bardzo tego
człowieka cenię — wysoko cenią jego
zdolności — oceniono szkodę na tysiąc
talarów — szkoda jest nie do ocenienia,
nieoceniona szkoda § 124 S3em. 2.
prze- überfdfätjen.
Konten: ocena.
392. Chełpić się imperf. § 224 z
czego, czem fid) einer <S. rüfjmen,
mit etwaś prafjlen.
nie masz się z czego, czem chełpić.
Konten: chełpliwy -ość.
393. -chęcić § 232.
za- ermuntern (jur 24)ätigfeit).
się äkut gewinnen.
94 Sletbalöerjeidjniä.

zachęcić kogo do pracy — dobrych 401. Chronić imperf. co od czego,

przykładem zachęcał — zachęcony dobrem przed czem fdjiifjen, Bergen.
przyjęciem, jakiego doznał — zachęciłoby
czego j. 03. zdrowia fdjonen § 328.
się wielu.
się czego, od czego fid) nor etroag
394. Chędożyćimpf. reinigen, pu^en. Ijiiten, in aćtjt ne^men.
o- perf. do czego fid) fliidjten, feine 3u=
chędożyć trzewiki, buty, konia zgrze­ fludjt nefjmen, fid) nerbergen.
błem ftriegeln.
o-§231, u- perf.fdju^en, o- (co§328)
Słominn: chędogi, ochędóstwo.
audj fdjonen.
395. -chlebić § 232. się fid) buten, o- się aud) fid) fdjonen.
po-(s-) fdjmeidjeln. s- perf. Bergen.
panom pochlebiają. — to pochlebi jego się fid) fliidjten.
próżności — kto ci pochlebia, temu nie firanka chroni nas od słońca — gałęzie
ufaj — schlebiano mu. drzew chronią nas przed upałem słońca —
umiarkowanie chroni od wielu chorób —
9łoniina: pochlebca, pochlebny,
Bóg nas ochronił od wielkiego nieszczę­
pochlebstwo.
ścia — teorye te nie mogły uchronić rze-
396. Chlubić się imperf. §224 czem, ' czypospolitej od ostatniej zguby (przed
zgubą) — krowia ospa ochrania od na­
z czego fid) einer g. rühmen.
turalnej — takich ludzi mainy się chronić
nie masz się czem chlubić.
— chroń się próżnowania — schronił się
9łonttna: chluba, chlubny.
do kościoła — schronić zboże od deszczu
397. Chłodzić imperf. füllen, ab» do stodoły — stare groby, które schroniły
kości ich ojców — schronił się do Francyi
füllen. przed prześladowaniem — schroń się, żeby
się fiiljl werben. cię nie postrzegł — powinienbyś więcej
o- perf. § 231. chronić zdrowia, ochraniać zdrowie —
chłodzące napoje — deszcz ochłodził | ochrania suknie — ochraniam się, ile mogę.
powietrze — chłodzi się wachlarzem — 91omina: ochrona, schronienie
chłodno się zrobiło, ochłodziło się, już SBerftecf.
ochładza się.
402. Chrzcić imperf. taufen.
91 o ni i n a: chłód, chłodny, ochłoda, ;
o- perf.
398. Chmurzyć się imperf. fid) um» ochrzcono go imieniem (na imię) Jan.

Wölfen. prze- umtaufen.

za- perf. § 231.
niebo się chmurzy — zachmurza się, i
będzie grzmiało.
399. Chodzić iter. § 304 f. 9łr. 11. !
wy- perf. § 304 33em. 4.
przechadzać się § 304 $8em. 4 )pa=
jieren § 309.
400. -chromie § 232.
o- Ićiljmen.
ochromiony na wszystkich członkach.
91omen: chrzest.
403. Chwalić imperf. loben, preifen.
gut ijeifjen.
się fid) riifjmen (czem, z czego),
po-,za- perf. § 231.
po- się perf. (ngl. § 231).
każda liszka swój ogon chwali —
mądry i gdy milczy Boga chwali —
wszyscy pochwalili go za ten czyn szla­
chetny — nikt nie pochwala jego postę­
powania — pochwalę wszystko, co po­
stanowisz — niech będzie pochwalony
 Sedjfte Slbteihntg.
Jezus Chrystus — kto się chwali, ten się
gani — pochwalił się swoją pamięcią —
co głupi zachwala, to mądry gani i)erau§=
fireidjert —• nie mógł nachwalić się jego
zalet.
prze- 4)erau3ftreidjeit.
się z czego mit etw. praijlen.
przechwala się z swoich bogactw,
u- befcfjliefjen (tu etner SSerfanum
tang).
uchwalono podatki na chłopów, mie­
szczan i żydów.
tvy- oerfierrliĄen, IjerauSftretctjen.
często wychwalamy, co chwalić nie
warto.
91omina: chwała, chwalebny, po­
chwała, uchwała.
404. Chwycić perf. § 213 chwy­
tać imperf. § 228, § 236 $8.2 greifen,
za co nadj, ¡pi etroaś, kogo za co
an, bet etwa§ § 185 53em. 1.
się czego nad), ju ettva§ greifen.
an etma§ tjaften.
po-,s-,u- § 223.
chwycił za broń, za pióro — chwycić
kogo za kołnierz, za włosy — chwyta za
kapelusz — chwytali za broń — chwycić
kogo za słowo netjmen — kazał go po­
chwycić i stracić — chwytano ich w nie­
wolę — pochwycił za pióro — wyciągnij
rękę i uchwyć węża za ogon — pochwycił
kij i uderzył go — uchwycić kogo na
złym uczynku — tonący brzytwy się
chwyta — chwytali się innych środków —•
chwycić się jakiego rzemiosła — farba,
atrament nie chwyta się płótna, papieru
— to się jego głowy nie chwyci luill iijnt
nicf)t in ben Śtopf — tę myśl chwytali inni
aufgreifen.
pod- § 228 auffangen.
lubi cudze listy podchwytywać — miała
już skoczyć z mostu, ale w porę ją pod­
chwycono — przyrzekłem jej to nie­
uważnie, a ona to podchwyciła — pod­
chwycić kogo w słowach fctngen.
5tr. 393—406. 95
roz- (-chwytać § 236 93em. 2) § 228
megraffen.
skarby jego rozchwycono, rozchwytano,
rozchwytywano.
schwytać perf. § 236 93.2 ergreifen.
tern łatwiej go schwytają.
za- § 228 entjuden.
się czem, nad czein burd) etaa§
entjjiidt werben, fidj iiber etwaś
begeiftern.
zachwyca wszystkich swoją pięknością
— wszystko było tu dla mnie nowem i
zachwycaj ącem — zachwycił się jej
pięknością, nad jego słowami.
91onten: zachwyt (= zachwycenie).
405. Chybić perf. § 213 chybiać
intperf. do czego feijlen (= nid)t
treffen ju § 162 93em. 3), czego ber
fefylen, czemu berfdumen.
u- § 223.
czemuś wtenczas, ach mój Gerwazy,
chybił — chybił do zwierza — ten argu­
ment chybia celu — chybialiśmy drogi
— uchybił celu — zadaniu swemu, obo­
wiązkom swoim, powinności swej chybił,
uchybił, chybia, uchybia —jeżeli będzie
wojna, nie uchybię swej powinności —
nie uchybię temu, com winien — nigdy
nie uchybił swej godności eln>a§ uergeóen
— uchybić przeciw etykiecie bcrftogen —
ludzkie zdanie nieraz chybia — na chybił
trafił ciufS Serateiuofji.
9? 0111111 a: niechybny, bez pochy-
by, niepochybnie.
406. Chylić imperf. neigen, beugen,
biicfen.
na-,po-,s- perf. § 231.
drzewo chyli się do ziemi, słońce ku
zachodowi — zwycięstwo chyli się na
inną stronę •— już go starość ku ziemi
nachyla, pochyla — nachylił głowę —
nie nachylę karku pod jarzmo — na­
chylił się ku wodzie — pochyliłem drzewo,
lecz złamać go nie mogłem — dom na
tamtę stronę się pochylił — pochyla się
96 fBerbalüerjeic^niä.
ku ziemi — mnie schyla niemoc i wiek
— schylił się do ziemi po kapelusz —
schylić się komu do nóg.
prze- auf bie anbere Seite neigen,
beugen.
przechyla się z boku na bok, w tył —
zwycięstwo przechyliło się na stronę
Amerykan.
przy- fjinneigen.
się do czego nadjgeben, rt>itl=
fafjren § 309.
przychyla się do naszego życzenia,
przychyliła się do jego prośby.
u- jur Seite biegen, j. ЭЗ. gałąź,
beseitigen, abfdjaffen, auffjeben.
się od czego, czemu fid) entjieben.
uchylić kapelusz, czapkę, zasłonę (-ny)
lüften, jurUrfjieljen (Słort)ang) — wszędzie w
Grecyi władza królewska uchylona(sc.była)
— na sejmie czteroletnim liberum veto uchy­
lono — uchylić postanowienie, ustawę,
testament — nie uchylę się od tego ża­
łobnego obowiązku — uchyliłem się od
tej sprawy fid) fern ljaiten — uchylił się
od spraw publicznych fiel) juriitfjieljen —
uchyliłem się od jego zamachów au§=
tneidjen — żadnemu niebezpieczeństwu się
nie uchylę.
wy- fjerauśbeugen.
au§trin!en.
się (wychynąć się § 215 Sein. 5,
§ 264) fidj łjerauśwagen, periWL
tommen.
wychylić głowę z okna, z karety —
wychylić kielich, puhar — wychylili się
z lasu — wychynął się z trzciny.
Dłomina: przychylny, schyłek.
407. -cielić § 215 ®em. 1, ju § 232.
w- einüerleiben (do czego).
uerfbrpern (w co).
Lotaryngia do Francyi wcielona została
— myśl wciela w słowo, słowo w czyn —■
wcielenie zła i zbrodni.
Ciążyć f. ciężyć § 26 Stent. 1.
408. Ciemiężyć imperf. bebrilefen.
u- perf. ju § 231.
biada tym, co ciemiężą poddanych —
uciemiężać lud podatkami.
Słomen: ciemiężca.
409. Ciemnic imperf. nerbunfein.
się buniel werben.
za- perf. ju § 231.
ciemni się — chmury zaciemniają po­
wietrze.
410. -cieńczyć ju § 232.
roz- oerbiinnen.
płyny rozcieńczają się.
wy- entfraften.
wycieńczony pracą zasnąłem — kraj
był wycieńczony nuSgefogen — twarz wy­
cieńczona fpip, fdjntctl, nbgentngert — wy­
cieńczyć kogo z sił.
411. Cieszyć imperf. erfreuen, trbften.
się z czego fid) itber etwa§ freuen.
czem ftdj einer <S. erfreuen,
fid) womit trbften.
po- trbften § 231.
u- erfreuen.
to mię bardzo cieszy — łatwo cieszyć
chorego, gdyśmy zdrowi sami — z czego
tak się cieszysz? — cieszę się z waszego
szczęścia — cieszę się, że cię tu widzę
— cieszył się łaską kilku papieży — tem
się cieszę, że — kogo Bóg zasmuci, tego
i pocieszy — nie dał się niczem pocie­
szać w nieszczęściu — pocieszali ją, ale
nie mogli pocieszyć § 219 — ucieszyła mię
ta wiadomość — z tego się nie ucieszy.
9łontina: pociecha, uciecha.
412. -cieśnić § 232.
ś-,za- oerengern, enger madjen, ein=
engen.
ścieśniać władzę, wolność, granice
państwa — ścieśniać suknią.
413. Ciężyć (ciążyć § 26 Stern. 1)
imperf. fdjwer fcin, Iaften (komu
auf jemanb).
 SeĄfte Slbteiiung.
grabitieren.
za- perf. (gegen § 224).
głowa mi cięży — życie mu cięży fćiKt !
iljm jur 2aft ■— cięży mi to na sercu,
na sumieniu — sekret mu ciąży — ta
trudność ojcom naszym ciężyła takiem
brzemieniem fo fd)rocr — na nim ciąży
wina — jak gdyby żadna troska nie za­
ciążyła mu poprzednio — wszystkie ciała
ciężą do środka ziemi — Szląsk (Śląsk) I uczcić pamięć czyję.
ciążył ku Czechom.
ob- belaben, belafien, befdjweren.
obciążyć wóz — kraj najbardziej ob­
ciążony podatkami — obciążać pamięć,
sumienie czem.
prze- iiberfaften.
być przeciążonym pracą.
u- brucEen.
ЭДотіпа: ciężar, ciężki, uciężli-
wy (-ąż-).
414. Ciszyć imperf. beruljigen, się
ruljtg werben.
u- perf. §231.
uciszcie się — uciszyło się, ucisza się
nntrbc, roitb ftili.
przy- § 222.
415. Cklić się imperf. imperf. iibel
werben.
za- perf.
ckli mi się, zackliło mi się.
416. Cucić imperf. beleben, (einen
DI)nmłi(f)tigen) inśSeben juriidrufen.
weden.
się wieber ju fid) fonnneu.
aufwadjen.
o- perf. § 231.
poczęliśmy cucić ją — ocucono go —
ocucił się.
417. Czaić się imperf. fid) bitden,
na kogo auf jemanb lauern § 309.
przy- się perf. § 231 fid) (nieber>
buden.
©ocienien, fpolniicije ©rammatif: Crganiung.
3łr. 406—420. 97
za- się perf. § 231 na kogo auf je»
manb lauern.
czają się z wszystkich stron na niego
— tygrys się przyczaja.
418. Czcić imperf. § 206 SBem. 2,
§ 34 23em. 1 efjrcit, nereljren.
u- perf.
czcij ojca twojego i matkę twoję —
Ułomina: cześć, uczta, uczciwy.
419. Czepić imperf. pannę ju § 232
Q)em. 4 einer jungen grau bie §aube
auffejjen, się fid) anljafen. '
iter. czepiać się § 306 czego, do
czego fid) anljafen, aufiammern,
fleben an, za co an etwag Ijiingen
bletben ju § 185 ®em. 1.
łodygi czepiają się do przedmiotów —
smoła czepia się rąk — czepiał się za
głóg — bieda się go czepia an feilte Soljlen
— nic się głowy jego nie czepia IDiU it)m
in — czepiał się strony silniejszej fdjlof) fid)
an — czepiają się lada sposobności, aby
greifen nad) — krytyka czepiająca się drobno­
stek — czepiają się mali przy wielkich.
od- loSmadjen, lodjafen.
wstążka się odczepiła.
przy-,u- anfjeften.
przyczepić co szpilką — przyczepia się
zawsze do mnie — uczepić się czyich
kroków.
za- kogo mit jemanb anbinben, jem.
augretfen, o co wegen etroaś an=
reben.
o czem etwaś anbeuten.
zaczepiony musiałem się bronić —
dopokąd mię nie zaczepiają, zachowuję
się spokojnie.
9łominą: czepek, zaczepka, za­
czepny.
420. Czernić imperf. 1. fdjwarj
madjen, fdjwdrjen, 2. anfdjrodrjen.
po-,wy- perf. ju 1.
o- perf. § 231 ju 2.
nie tylko, że cię nie lubi, ale oczernia.
98 IBerbaiberjetdjntó.
421. -częścić.
uczęszczać § 233 tu
uczęszczać do czyjego domu in jeman
be« §au§ berteijren, do szkoły, na lekcye,
na prelekcye bejurfjen.
421a. Czubić imperf. (bet ben fpaaren)
¿aufett.
wy- perf.
4211). -czulić.
roz- § 232 ®em. 1 riiijren.
422. Czynić imperf. madjen, tl)un,
jjanbeln, czein jtt etwaś mcidjen.
się werben § 309 ®em. 1, czem
etwaS.
po-,u- (§ 215) perf.
kto wiele mówi, mało czyni — kto to
uczynił? — czynić wybór treffert — za­
dość komu czynić (iienitge leiften — po­
czynię kroki potrzebne — czynić komu
na złość eineit Sort bereiten — poczynił
wielkie postępy — rząd poczynił katoli­
kom ustępstwa — czynić przeciw komu
— nie czyń się tym, czemeś nie jest fid)
ftetten ctó § 348 — czyniło się ciemno.
przy- co, czego § 327 tjii^nt^un,
tjinjufiigen.
się do czegojuetw.beitragen §309.
za kim do kogo (= wstawić się)
fur jemanb bei jemanb $iir>
fpradje einlegen.
przyczynić wody do wina — do pier­
wszej zbrodni drugiej przyczynił — przy­
czynić sobie lat fid) tncljr Saijre beiiegen —
to przyczyniło mu nieprzyjaciół bcrmei)rte
bie 3ol)I feiner fjeittbe — przyczynić się do
kosztów, do dobra publicznego, do nie­
szczęścia czyjego — to się przyczyniło
do jego śmierci — świętych prosimy, aby
się przyczynili za nami do Boga.
Słomina: przyczyna, przyczynek,
uczynek, uczynny, nieuczynny.
423. Czyścić imperf. reinigen.
o-, wy- perf. §231.
wiatr czyści powietrze — oczyszczamy
sumienie przez spowiedź — oczyścił się
z tego zarzutu — służąca wyczyszcza buty.
424. Ćmić się imperf. buitfel werben,
fid) nerbunfeln (oerfinftern).
za- perf. f. unten.
nie słońce lecz ziemia się ćmi — ćmią
się mi oczy — w oczach mi się ćmiło C4
tnurbe mir buntel bor ben Slugeit § 177 53.1.
przy- § 228 Sieni. 2, § 233 etwa§
Oerbunfeln.
to bardzo przyćmiło jego sławę.
za- § 228 ®em. 2, § 231 nerbunfeln,
się fid).
chmura ptaków zaćmiła niebo— światło
zaćmiewa oczy blenben — księżyc się
zaćmiewa.
424a. Ćwiczyć imperf. iiben § 224.
priigeln.
o- perf. priigeln.
ćwiczyć ciało, pamięć — ćwiczyć żoł­
nierzy w robieniu bronią — ćwiczyć się
w śpiewaniu.
wy- auSbilben, burdjpriigeln.
wyćwiczona została w muzyce — ró­
zgami go wyćwiczyć kazał.
425. -dalić.
od- § 232 Qkm. 1 entferneit.
każ oddalić się służącym — oddalić
kogo z urzędu — w oddaleniu.
426. Darzyć imperf. § 232 23em. 3
(kogo zaufaniem jemanb fein ®er=
traucn) fdjenten.
się gelingen, fid) barbieten,
ftofjen, fid) ereignen.
z- perf. tierleiłjen, się § 231.
zdarz Bóg gebc ®Ott, jeżeli niebo zdarzy
— Bóg zdarzył dzień piękny — zdarzył
mi Bóg przyjaciela — ehcę wycierpieć
wszystko, co los zdarzy mit fid) bringt —
wszystko mu się według woli darzy,
zdarza — wsiądę w pierwszy statek, który
mi się zdarzy fid) bietet — czy mu się
zdarzyło coś złego? — zdarzały się chwile
 Serfjfte Slbteilung.
w których e§ gab — to się na świecie
zdarza fonimt hor — zdarzają, się wy­
padki — zdarzało mu się to rzadko —
to mnie się już nigdy nie zdarzy fali mir
nie wieber pafjieten — nie zdarza mi się,
co piszesz o sobie mir gebt e§ nidjt fo rotę
— różnie się zdarza e§ fonimt ńerfdjieben
— zdarzenie.
na- barbieten.
nadarzył mi sposobność — nadarzyła
się mu sposobność — korzystamy z oko­
liczności, która się nam nadarza — przy
nadarzonej okoliczności gegebener. 1 że § 144
ob- befdjenfert, begaben.
natura hojnie go obdarzyła — wdzięki, \
któremi natura ją obdarzyła — obdarzył
go łaskami, względami, dobrodziejstwami i
iiberbüufen.
i na ministra •— wóz uderzył o kamień
4-27. Dążyć imperf. tttobin eilen, wo» ;
f)tn Wollen, (id) begeben, fjinftreben.
do czego nadj etwaź ftreben.
po- perf. § 231 $em.
dokąd dążysz? — dążyć do czegoś
wyższego, do najwyższej władzy — kresy
naszych dążeń — podążył za nim.
na- za kim jemanb (imßattf, fdjnellen
®ang) folgen, mit jemanb Sdjritt o dwa lata.
bałtem
z- §231S8. jur Seit ober bor anberen
anfommen, baju fommen (etroa£
ju tljun).
-dążać § 231 u. Sem., § 233 eilen,
żadną miarą na (biś) jutro nie zdążymy
— obym tylko przed Chmielnickim zdążył
— nim do nich zdąży, to i dzień będzie
— nie zdążyła mu się pokłonić —■ złodziej
zdążył uciec gewann Qeit, e§ gelang iljm —
chciał to uczynić, ale nie zdążył — za
nimi zdążali i inni — osoby do tychże
domów zdążające bie — ijinroolien.
Stomen: dążenieSBeftrebung, dążnoś ć
Steigung.
428. -derzyć § 232.
u- fcfjlagen.
(kogo) ©inbntcf auf jemanb macfjen,
iljin auffallen, it)ii frappieren.
9ir. 421—435. 99
na kogo losfctjlagen, loSgeljen auf,
jemanb angreifen.
uderzył pięścią w stół auf, się pię­
ścią w głowę gegen, głową o mur ftiefi
gegen — zegar uderzył piątą — piorun
uderzył w dom einjd)(agen — kazał ude­
rzyć w bębny—uderzyć z dział mit Stanonen
fd)ief?en — uderzyć w struny bie Saiten
ju § 176 SBent. 2 — straszny widok uderzył
jego oko traf — nie masz człowieka,
któregoby nie uderzały piękności natury —
czy Pana nie uderzyło, że? — uderzająca,
2 — uderzyć w słabe strony
natury ludzkiej, uderza śmiało w samo
jądro rzeczy git Seibe geijeit — uderzyli
na nieprzyjaciela — uderzenie husarzy
było straszne Slnfturm, SInprali — ude­
rzyli nań wszyscy — dzienniki uderzają
praUen gegen — dzwony uderzyły na trwogę
§ 170 SBem. 2 — uderzyć do kogo bei
jemanb anftopfen § 162 33em. 2.
429. Dławić imperf. ermiirgen.
u-,za- perf.
430. -dłużyć § 232.
prze- berlangern.
przedłużać ulicę, urlop, rozejrn, pobyt
431. Dłużyć się imperf. (beraltet ju
§ 232 ®em. 3) tn Scfjulben geratem
za- perf. § 231.
432. Doić imperf. melfen.
wy- perf.
!
wydoiła krowę.
I 433. Drażnić (-źnić) imperf. retjen.
po-,roz- perf. § 231.
j nie drażnij psa — to rozdrażnia umysły.
' Słomen: drażliwy.
434. -drążyć § 232.
wy- au§Ijbt)[en.
wydrążony pień — krople wody wy­
drążają kamienie.
435. Dręczyć imperf. gnałem
u- perf.
dręczyła go straszna bezsenność —
dręczący ból.
 aievbaltoergeidjniS.
100
436. -drobić (-drobnic) § 232.
roz- ¿erftüdeln, ¿erbröcMn.
rozdrobił swe siły jerfplittem.
Komina: drobny, drobnostka.
437. Drożyć imperf. berteuern.
się ficfj ¿teren § 236 Q3em. 2.
po- perf.
437 a. -drożyć § 232.
w- auf ben SBeg führen.
się do czego fiel) an etwas ge»
wöljnen. ich rozdwoiła — dwoi mu się w oczach
wdrożyć kogo do karności — pomału 1 er fietjt hoppelt — potrzeba podwoić dozę
wdrożyłem się do tego nowego sposobu — to podwaja naszę boleść.
życia.
437b. Drwić intperf. (sobie) z czego
etwa» verspotten.
wy- perf. § 231 f. unten.
drwi sobie ze wszystkiego — drwią, z
ciebie — odpowiedział drwiąco.
po- in SBenbungen wie
podrwić sprawę berberben — podrwić
głową eine ©ummljeit beęjeljen.
przedrwiwać §228 ®em. 1, §233
kogo, z kogo = drwić.
wy- § 228 Q3eut. 1 kogo betonen,
co na kim jemanbent abfdjwittbeln.
wydrwił na niej pieniądze.
Komina: drwinki (drwinki
robić, stroić z kogo).
438. Durzyćintperf.täufdjen,betrügen. :
z- perf.
o- betäuben, uerwirren.
opium odurza nerwy — przestrach tak
ją odurzył, że nie wiedziała co począć —
takiemi słowy odurzył go — szczęście
tak go odurzyło.
Komina: dureń, durny.
439. Dusić intperf. würgen, erwürgen,
erftiefen tranf.
się erftiefen intr.
przy-,u-,za- perf. § 231.
Herkules dusił węże w kolebce — |
kaszel go dusi — uduszę cię — w wię- I
zieniu
> się zadusił — dusić, udusić mięso
bćimpjen — dusić, zadusić ogień — wzrosły
ciernie i zadusiły zboże — przyduszonym
głosem.
Konten: zaduch.
440. Dwoić intperf. ¿erteilen, ent=
¿weiett.
uerboppeln.
po- § 231, z- perf. berboppeln.
roz- perf. entjweien.
dwoją się umysły, zdania — chciwość
'Konten: podwójny.
441. Dymić (unb się §309 83em. 6)
§ 224 raudjett.
wulkan dymi jeszcze — drzewo dymi
— jeszcze ich krew się dymi — dymi się
z pieca.
442. Dziedziczyć intperf. erben.
o- perf. § 231.
ten majątek odziedziczył po (bon) ojcu
— odziedziczony majątek.
wy- enterben.
ojciec go wydziedziczył.
Konten: dziedzic ®rbe, (Srunbljerr.
sobie
443. Dzielić intperf. teilen (na co in
etwas), co z kim etwaś mit jetnanb.
trennen.
się (na co) fid) teilen, ¿erfaHett.
czem § 309 83. 4, § 346 fid) in
etwa», etwa« unter fid) (ber)teilen,
z kirn czem etwa» mit jein, teilen,
fid) trennen.
po- perf. się czem, co z kirn,
-dzieląc § 233 (ngl. § 231).
roz- perf. §231 teilen («erteilen §214
83eut.), trennen.
się fid) teilen (czem itt etwaź).
fid) trennen.
od- perf. § 231 trennen (abteilen).
 Sedjfte 'Abteilung.
prze- perf. § 231 trennen.
dzielić, rozdzielać co na części — roz­
dzielić co między kilka osób — dzielili
się na mniejsze hufce — tu się droga
dzieli — rok dzieli się na dwanaście
miesięcy — rozdzielili się na dwa stron­
nictwa — dzielić z kim trudy, radość,
dzielić czyję dolę i niedolę, czyje za­
patrywania — dzielili się zyskiem — było
się czem dzielić e§ gab etiuas ju herteilen
— dzieli się majątkiem z ubogimi —
podzielił jabłko na dwie części — po­
dzielać czyje zdanie, los, cierpienie —
chciałbym podzielać z nim jego nieszczę­
ście — podzielałem jego zabawy — wielu
podzielało to mniemanie — trzech się
mocarzy Polską podzieliło — rozdzielili się
zyskiem — dzieliła ich jeszcze wielka
przestrzeń stepu — dzieliła go od niej
odległość zaledwie kilkunastu kroków —
Niemen rozdziela Litwinów od wrogów —
oddzielił dobrych od złych — zasłona
oddzieliła mieszkanie od podwórza — rzeka
przedzieliła tabory — mur przedziela dwa
domy.
przy- (do czego) juerteilen.
u- (komu) czego, co § 327 mitteilen,
erteilen.
udzielić komu radosnej nowiny, po­
mocy lekarskiej, pomoc, prawo obywa­
telstwa — udzielić komu nagany eilien
SBerluciS erteilen — udzielić uczuciu wy­
razu geben — udzielić lekcyi Stunben geben,
nauki prywatnej erteilen — udzielam ma­
tematyki, języka rossyjskiego gebe llnter=
ridjt, untevrid)te itt — ruch udziela się
czemu j. SB. powietrzu, wodzie teilt ftdj mit.
wy- auźfoubern.
Dłomina: dział, oddział, oddziel­
ny, podział, podzielny, przedział,
rozdział, udział, udzielny felbftanbig,
nieudzielny, wydział.
44-1. Dziwić imperf. § 233 58em. 2
rounbern, bermunbern.
się (czemu) ficf) iuunbern (iiber
etroaś).
za- perf. § 231.
Sir. 436—448. 101
(po-)z-,za- się perf.
dziwi mię twoje postępowanie — w
zadziwiająco krótkim czasie — nadzwy­
czajnej dziwiliśmy się zmianie — wszy­
scy się temu zdziwili — nie dziwić się
Helenie § 193 S3em. 2 — zdziwiony bet=
rounbert § 308, zdziwienie SBerinunberung.
podziwiać § 233 benntnbern.
podziwiamy jego cierpliwość, czyny
tego człowieka — będziecie nas podzi­
wiali — podziwienie SBelounberung.
wy- nad kim tolleś $eug mit je=
manb treiben.
się in
nie mogę wydziwić się temu id) tanu
mid) nidjt genug betrübet nmnbern.
9lomina: dziw, dziwny, dziwak,
dziwaczny, dziwo, podziw (= zdzi­
wienie).
445. Dzwonić imperf.läuten, ftingeln.
za- perf.
dzwonią w kościele, na mszę, na ka­
zanie, na pogrzeb, na alarm Sturm §170
$8.2, dzwon dzwoni — zadzwoniono mu do
grobu — dzwonić u (an) drzwi czyich —
zadzwoniło, otwórz i zobacz, kto tam jest
— -dzwonić szklankami Hingen, zębami
flappern — dzwoni mi w uszach jummt nor —
w tabakierę palcami zadzwonił anfdjlagen.
446. Frymarczyć imperf. czem
(panbel treiben mit (j. 58. cnotą,
honorem, świętością, urzędami).
447. Gaić imperf. eröffnen (sąd. sejm),
za- perf.
posiedzenie zagajono.
448. Ganić imperf. tabeln, komu co
bormerfen.
na- komu co perf. bormerfen.
z- perf. tabeln.
ganię, co uczynił — nie ganię tego —
nie ganię ci, żeś to uczynił — nikt mi
słusznie ganić nie może, żem się za morze
nie przeprawił — naganiali mu okru
102 '•Berbalbetjeicljni«.
cieństwo — nauczyciel zganił ucznia —
on wszystko musi zganić.
przy- § 231 komu jemanbem ®or=
wiirfe machen, iljn tabeln, czemu
etwaś tabeln, fdjledjt machen §336.
jeden drugiemu przygania — przy-
gania wszystkiemu u nas.
Slomina: nagana, naganny, nie­
naganny, przygana.
449. Gardzić imperf. czem etwaś
uerachten.
po-,wz- perf. § 231.
gardzi dobremi radami — tem gardzić
nie należy — pogardza wszelką wiedzą
ludzką — grzechem narodu było po­
gardzenie rządem § 241 SB. 2 — wzgardziła
tem wszystkiem.
Słomina: pogarda, wzgarda.
450. Gasić imperf. Ibfdjett.
u-,z-,za- perf.
pragnienie ugasiłem mlekiem — zgasił
świecę — gasić ogień, pożar — moc
ludzka nie zagasi tego ognia.
451. -gęścić § 232.
za- się itberhanb neljmen.
zagęściły się w kraju kradzieże — w
Polsce zagęściła się francuzczyzna —
zagęszczający się zbytek.
z- ijerbidjten.
zimno ciała zgęszcza.
452. Gładzić imperf. gldtten.
o- perf. § 231.
wy- auśrotten, bertilgen.
pobito i wygładzono wszystkich żydów
— wygładzić wilki — wygładźmy z na­
szej, co przeszło, pamięci.
z- wegbringen, tilgen (plamy).
(mit unb ofjne z świata) auś bem
SBege raumen, ermorben.
plama niezgładzona llimu§(ófd)iici)er
Sd)anbflerf — zgładzona cesarzowa.
Jłuntina: gładki, ogłada feine 33i(=
bitng, zagłada Sernidjlung.
453. -głębić § 232.
po- oertiefen, się fid).
pogłębić studnię, kanał — pogłębiło
się nasze myślenie — pogłębienie po­
glądów.
za- się fid) üertiefen (üerfenten).
zagłębiać się w myślach, w dociekaniach,
z- ergrünten.
jednę tylko część historyi polskiej
zgłębił — niezgłębiona otchłań.
454. Głodzić się imperf. hungern,
o- auśljungern.
ogłodzie miasto, twierdzę.
Womina: głód, głodny.
455. Głosić imperf. §224 nerfünben.
wiara głoszona przez Kościół głosić
czyje wielkie czyny — wiadomości, co
nas dochodzą, całkiem co innego głoszą
lauten gauj anber?.
o- öffentlich Mannt machen, uer=
öffentlichen.
za co, czem für etwa« erflüren,
al« etwa« au«fdjreien.
ogłosić wyrok uerfiinbcn — ogłosić
amnestyą — drukiem ogłoszono tę kro­
nikę po raz pierwszy — ogłosili go kró­
lem auärufen — ogłoszenieiBefanntntadjung,
Slnnonce.
roz- ruchbar madjen.
się befannt werben.
rozgłosiło się to między ludźmi,
wy- (mowę, odczyt) halten,
wygłosił do ludu natchnione kazania,
z- się do kogo fid) bei jemanb
melben (po co wegen etw.).
łaskawe zgłoszenia przyjmuje w każdą
niedzielę Iks — zgłaszać się do biura po
bilety im '-Butenu.
Ułomiua: głos, głośny, odgłos
SBiberijaK, pogłoska®eriict)t, rozgłos9luf,
samo- unb spółgłoska, zgłoska Silbe.
456. Głuszyć imperf. iibertöuben, er=
fticfen.
o-,za- perf.
 Sedjfte Abteilung. 9?r. 448—458. 103

szum trzcin głuszył słowa — kąkol I się i godzą dziesięć razy na dzień — wół
zboże głuszy — ogłuszał nas swoim krzy- | do pracy się godzi — dziewczyna już
kiem — zagłuszyć kogo hałasem, krzykiem godzi się za mąż — nie godzi się tak z
— staraj się zagłuszać swój smutek — bratem postępować — co małym nie wolno,
zagłusza w sobie głos sumienia. to wielkim się godzi — to mię z nim po­
godziło — pogodził się z ojcem — nigdy
457. Gnębić intperf. 1. bebrücfen, z sobą samym się nie pogodzi einig toerben
— pogodził się z swym losem — niemógł
unterbrücfen, 2. erbrütfen. pogodzić się z niskimi warunkami swego
przy- perf. ju 1 § 231. bytu — trzeba pogodzić się z myślą, że
po-,z- perf. git 2. fid) Dertraut niadien — te rzeczy nie łatwo z
sobą pogodzić in Ubereinftimmung bringen
panowie gnębią, lud — kraj najbardziej
— ugodzić w cel, kogo kamieniem, kogo
przygnębiony — biedne jego serce coś
w samo serce — kula go w nogę ugodziła
przygnębiać musi — król był strasznie
— ugodził w nas cios niepowetowany —
przygnębiony niebergebriicft.
ten zarzut w nas nie ugadza, ugadzaw
sJlomen: gnębiciel. wszystkich, co — zgadzają się jak pies z
kotem — nie zawsze zgadzają się usta z
458. Godzić imperf. w kogo fielen sercem — zgadza się z tem fakt — zga-
j dzam się zupełnie z tobą bin mit bit eiit=
auf §215,219, na czyje życie I uerflanben — zgodzili się na to, ażeby oba
tractjten itaiĄ. I narody były pod jednym królem fameit
öerfötjnen, beilegen (spór), 5 bal)in überein — na to się wszyscy filozofi
mieten (służącego). zgadzają barin.
się ficf) üerfötjnen, fidj üertragen. do- komu jemanbent genügen, it)n
na co mit etraaś einüerftanben beliebigen, ifpn alles red)t ttjun.
fein.
Pan ciężki do dogodzenia — jemu
do czego fidj eignen. trudno dogodzić — trudno dwom panom
fid) gedienten (komu für jemanb) dogodzić — pracował dla dogodzenia wła­
§ 224. snym ambitnym planom — dogadzać ciału,
po- perf. üerfötjnen, się fid). chuci cielesnej fröljnen.
u- perf. kogo, w kogo § 215, 219 1 wypo- uufljetlen.
jemanb treffen.
wypogadza się, niebo wypogodzone —
mieten.
■ czoło mu się wypogadza.
z- perf. üerfötjnen, beilegen,
przy- się fidj ereignen.
mieten.
się fidj üerfötjnen § 231. 'Jłontina: godny, dogodny roiüfäbrig,
-gadzać się fid) »ertragen, z ozem pogoda gute§ Sßetter, (Selegenljeit, pogo-
iibereinftimmen mit, na co in ' dny, niepogoda,niepogodny,przy-
etwa® einmilligen, über ct)ua§ g o d a Qufalf, Ereigni®, fDłiffgefdjicf (kazania
przygodne ®elegent)eit§=)' przygodny, u-
iibereinfommen. goda Vertrag, Słergleid), zgoda Eintracht,
godził w króla włócznią, nożem godził Einüerftänbni®, Einroitligung (zgoda! einöer=
w ludzi — godzić osoby poróżnione — ftanben!), zgodny einträchtig, iibereinftim=
godzić spór, kłótnię, zwadę — nie godzę ntenb, Ijartnonifdj, niezgoda, wygoda
się na to — godzić się na czyje żądanie S8cqitentiicl)feit, wygodny.
eingeben, fid) eininffen auf — dzieci kłócą
104 Serhalberjeidjntó.

459. Goić imperf. (SSunben) heilen. | wojsko uganiało się za hajdamakami,

się heilen intranf., bewarben.
z-,za- perf.
goił rany kraju — rana się goi, się
zgoi, zagoiła się.
wy- się z ran feine Sßunben heilen
laffen.
460. Golić imperf. rafieren (fdjeeren).
o- perf.
golić kogo bez mydła über ben Söffet
| ich za rzekę.
barbieren.
461. Golocić imperf. z czego einer (puścić się w pogoń za kim), wygna­
S. entblößen, berauben.
o- perf.
ogołocić kogo z majątku, z dóbr, z za­
szczytów, z rozumu.
462. Gonić (gnać) imperf. § 236
Sein. 4, § 279 Sem. 2, § 306 unb
Sem. 2 tranf. jagen, verfolgen § 224.
intranf. it. się § 309 S. 6 jagen, za
kim jemanb nachjagen, ihn berfolgen.
pognać u. się perf. intranf. §236 S.4,
gnać bydło w pole — gonić nieprzy­
jaciela — gonić za sławą — za każdym
motylem się goni — gonić na czyję zgubę
lauern — gonić na ostre z kim eine Sanje
Ьгефеп — pognał (się) jak szalony za nim.
do- czego einbolen.
-ganiać czego berfolgen.
d oganiałem nieprzyj aciół i dogoniłem ich.
obegnać § 236 Sein. 4 belagern.
się od czego, czemu fid) einer ®.
erwehren.
obegnali miasto — ledwo się mogę obe­
gnać od much — Kartago musi się królom
Numidów oganiać.
od- (odegnać) Vertreiben, berfdjeinfjen.
odgania ptaki od zboża.
roz- auśeinanbertreiben.
wiatr rozgania chmury.
uganiać się (za kim) § 233 = go­
nić się (§ 231) nad) jagen, berfolgen.
wy- IjinauStreiben.
-gnać verbannen.
wygonić_bydło w pole, psa z pokoju —
jednych wygnano, drugich na śmierć ska­
zano — pójść na wygnanie, żyć, umrzeć
na wygnaniu in.
z- jufaminen=, hinuntertreiben,
za- woljintreiben.
zagnano bydło do obory — zagonimy
Słontina: goniec, gonitwa, pogori
niec, wygon, zagon Streifsuq, ?lrfer=
Beet, B-elb - zgon f. 9ir. 861.
I 463. Gorszyć imperf. Ärgernis geben,
ärgern § 232 Sem. 3.
się z czego an etwas Slnftofj
(Ärgernis) nehmen, fid) ärgern
über.
z- się perf.
gorszy mię taka mowa — gorszę się
z postępowania twojego — zamiast dzi­
wić się lub gorszyć.
po- berfdjlimmern § 227.
lekarstwa pogorszyły stan jego zdro­
wia — choroba się pogorszyła — za­
miast tego, żebyś polepszał swe położenie,
pogarszasz je tylko — pogorszyło, po­
gorszą się choremu.
464. Gościć imperf. tranf. bewirten,
beherbergen, intranf. (ungebr.) ju
(Safte fein § 310.
u- perf. tranf.
za- perf. intranf.
gości u nas — gościł dwór królewski
u siebie — ugościli nas uprzejmie — nie
zagościł nigdy w tych stronach.
465. Grabić imperf. § 232 $8em. 4,
§ 224 harten.
grabi ulice w ogrodzie, siano.
z- gitfammenljarfen.
zgrabić liście.
 SeĄfte Abteilung.
za- entreißen.
zagrabiono mu wszystkie jego dobra.
9? o tu in a: grabie, grabież, zgrabny.
-166. Graniczyć imperf.§224 zczem
an etwas grenzen.
Polska graniczy na zachód z Niem­
cami.
o- begrenzen, befcpränien, einfdjrän-
ien, do czego auf etwas, się na
czem fid) auf etma§.
ograniczać czyjąś władzę — ograniczać
swoje wydatki — mocarz nieograniczony
— ograniczam się na ogóle.
od- trennen.
Karpaty odgraniczają Polskę od Węgier
bilben bie ®ren$e sinifcijen.
467. -grążyć § 232.
po- oerfenfen, w co, (in übertragenem
Sinne) w czem in c. Siec.
się uerfinfen, fid) berfenfen, w
czem.
pogrążono ją w przepaść — pogrążyć
coś w głębokiej niepamięci — pogrążyć
kogo w żalu — pogrążony we śnie, w
rozpaczy — pogrąża się w nauce, w
myślach, w milczeniu.
467a. Grodzić imperf. ein=, um=
jäunen.
o- perf. § 231.
ogrody grodzimy płotami, ogród ogro­
dził, ogradza parkanem.
na-,wyna- belopnen.
erfefjen, vergüten, gut madjen.
nagradzać czyje zasługi — nagrodził
go za pilność — ten, co zrobił szkodę,
niech ją nagrodzi — nagrodź krzywdę —
kto stratę czasu nagrodzi? — nagrodził
mi poniesione koszta — brak zdolności
nagradza pracą — nagrodzić sobie coś
fid) für etroa§ entfdićibigen, fdjctblos tjciltert —
ani sposób wynagrodzić zgubę.
od- (burd) einen 3aun, eine SJfauer
u. bgl.) abfonbern.
3lr. 459—471. 105
prze- abtrennen, trennen.
przegrodzono pokój ścianą — rów tu
przegradza dwa pola.
za- berfperren.
zagrodzić komu drogę do sławy.
Stoinina: gród, nagroda, ogród,
ogródka (bez ogródki), przegroda,
przegródka, zagroda.
468. Gromadzić imperf. fammeln,
anljaufen, berfammeln.
na-,z- perf. § 231.
bogactwa gromadzić — nagromadził
żywności na całą zimę — dyrekcya zgro­
madza się dwa razy do roku (§ 162 SB. 2)
w Poznaniu.
469. Gromić imperf. befiegen, fdjlagen.
ftreng tabeln.
po-,roz- perf. befiegen, fdjtagen.
z- perf. ftreng tabeln.
Jagiełło pod Grunwaldem (po-,roz-)gro-
mił krzyżaków — gromić czyje występki
— senat zgromił postępowanie Cezara
surowo.
9ł o ni i n a: g r o m, p o g r o m, p o g r o m c a.
470. Grozić imperf. komu Propen,
jemanben bebropen.
za- perf. § 231.
grozić komu laską — grozić komu
wojną — kościołom bogów, domom na­
szym, nam wszystkim grozi — zagroził
mi karą śmierci — nieprzyjaciele zewsząd
zagrażali Szwecyi — choroba zagraża
najprędszą śmiercią — obrona zagrożo­
nego interesu krajowego § 315 iBeni. 5.
od- się komu ©ropungen auśftofien
gegen jemanb § 309.
Siotnina: groza, groźba, groźny,
pogróżka.
471. Grzmocić imperf. grzmotnąć
perf. § 215 ®em. 5, § 264jd)lagen,
fdjmettern.
grzmotnąć komu w twarz, co o ziemię
anf.
106 SłerhalberjeidjniS.
473. Gubić imperf. berlieren.
oerberben, oernitfjten.
się w czem firfj in etroaś oer=
Heren.
z- perf. berlieren, oerberben.
za- perf. Vernichten.
przez nieuwagę często gubię pieniądze
— gubić się w domysłach, w projektach
— takie postępowanie jego gubi — co
ludzi wojna gubi! — nierząd gubi kraje
ju Srunbe ridjten — zgubiłem chustkę —
tyś zwiódł mię i zgubił — jestem zgu­
biony — wszystkie pamiątki staroży­
tności zagubiono.
Jłonten: zguba JBertuft, Serberben.
473. Gwałcić imperf. oergeroaltigen.
po-,z- perf.
gwałcić prawo, kobietę, konstytucyę —
pogwałcenie prawa.
474. Gwarzyć imperf. fdjma^en.
starość lubi gwarzyć.
475. -baczyć § 232.
za- (u. się) o co hängen bleiben an.
z kim mit jemanb anbinben.
raz się tu o coś zahaczy, to znów tam.
476. Hańbić imperf. fdjänben.
z- perf.
477. Iskrzyć się imperf. § 224 fun=
fein § 309.
roz- się indjoat. § 220 93cm.
gwiazdy, oczy iskrzą się
478. Iścić imperf. § 232 ®em. 3
(obietnicę) erfüllen.
u- perf. f. unten.
się in Srfiillung gehen, fi<f) ber=
wirtlichen.
z- się perf.
niechaj uiści każdy, co obiecał — bodaj
nasze i wasze życzenia iściły się — owe
nadzieje się ziściły — ziściło się, co mi
przepowiedziano — ten ideał się nie ziści.
U- perf. § 231.
się z długu beja^Ien.
uiścić daniny entrichten — uiścić się z
obowiązku.
479. -jarzmie § 232.
u- unterjochen.
480. -jaśnie § 232.
roz-,wy- perf. er», aufhellen.
latarnie źle rozjaśniały drogę — czoło,
niebo się rozjaśnia, wyjaśnia.
ob- erflären (j. 93. dzieło, autora),
kogo w czem, co do czego auf»
fläreu.
objaśnij mię w tej sprawie, co do tego
— teraz jestem nieco objaśniony.
481. Jawić § 232 93em. 3 offenbaren,
an ben £ag legen.
się fid) ¿eigen.
ob- perf. § 231.
ob-,po-,z- się perf. § 231.
objawić swe zamiary, swą wolę er=
tlüren, tajemnicę Verraten — jakby z tej
strony miał się objawić cud jaki —
oznaki niechęci pojawiały się między
ludem — w końcu zjawił się po długiem
oczekiwaniu.
prze- się junt iBorfchein fommen.
nie nagle przejawia się ten upadek,
wy- verraten.
się an§ SageSlidjt fommen.
pijani najczęściej wyjawiają tajemnice
— wszystko się wyjawiło.
Slonttna: jaw (wyjść na jaw), jawa
(na jawie), jawny, objaw, zjaw, zja­
wisko.
481a. Jątrzyć imperf. (ranę) eitern
machen.
erbittern.
 @e<f)ffe ?(6teilung.
się eitern, fd)tx>arcn.
erbittert merben.
roz-,za- perf. § ‘231.
przestań jątrzyć i tak mocno zranione
me serce — jątrzą go twoje wyrazy —
umysły zaczynają się jątrzyć — to rozją­
trzy umysły -— rana się zajątrzyła —
rosło zajątrzenie.
482. Jednoczyć imperf. neretnigen.
z- perf.
Łokietek dokonał zjednoczenia kraju.
483. Jeździć § 304, f. 9£r. 13.
po- § 304 ®em. 4 etwa» reifen,
perumreifen.
u- § 304 ®em. 4 jureiten.
pojeździłem po całej Europie — koń
ujeżdżony, ujeżdżanie konia.
484. Jeżyć się imperf. fid) ftrduben,
ftarren.
na-,z- się perf.
włosy się jeżą, najeżyły, zjeżyły —
las strzelb najeżonych § 308 SB. 1 — tam
jeżyły się zamki warowne.
485. -juszyć § 232.
roz- miitenb madjen.
syknął jak lew rozjuszony.
486. Kadzić imperf. rducpern.
wy- augrćindjeru.
9łomina: kadzidło, kadzielnica.
487. Kaleczyć imperf. oerlepen, oer=
ftiimmeln.
o-,s- perf.
kaleczyć nogę o kamień, palec o gwoźdź
— słowa kaleczy — skaleczył sobie rękę.
488. Karcić imperf. ¿uredjtweifen,
giidjtigen.
s- perf.
do ojca należy karcić dzieci — na ich
odstępstwo nie zważał a wiarołomności
nie karcił.
9łr. 472—495. 107
489. Karmić imperf. näljren, füttern,
na- perf.
karmić dzieci, konie — karmić kogo
nadzieją — człowiek karmi się chlebem,
mięsem i t. d. — czy nakarmiłeś psy? —
nakarmić kogo boleścią, goryczą erfüllen,
' strachem einjngen § 324.
pod- § 222, auffüttern.
Słonten: pokarm.
490. Kazić imperf. nerberben.
s- perf.
zbytek kazi obyczaje narodu — rychlej
da się dobry skazić niżeli zły naprawić —
język łaciński skażony — nieskazitelność.
491. -kąsić § 216 «Bem. 3, § 307
23cm. 2 f. 9?r. 857.
prze- effen.
znajdzie się co wypić i przekąsić.
u- beifjen.
pies go ukąsił.
za- einbeiffen.
zakąsiła w jabłko.
492. Klecić imperf. jufammenflicfen,
<pfufd)cn.
s- perf.
kto z drzewa kleci, ogień nieci — złe
wiersze kleci, sklecił — sklecił sobie chatę.
493. Kleić imperf. Heben.
na- auffleben.
o-, wy- belieben.
przy- antleben.
oklejać, wy klejąc co papierem — to
się jedno z drugiem nie klei jufamuicil;
ftinunen.
494. -kluczyć § 232.
wy- auśfd)Iiefjen.
495. -kłonić § 232 IBem. 3.
iter. kłaniać się §307 (kłaniać §310)
komu 1. fidj nor jemanb öerneigcn.
2. jemanb grüßen.
3. jemanb uerebren y bogom.
108 SSerbatoerjetdjniS.
s- się perf. gu 1 § 231 f. unten,
po-,u- się perf. gu 2 § 307.
nie umiesz się kłaniać, nie przyjdziesz
do niczego fidj biirfeit — kłaniał się bardzo
nizko — kłaniała się grzecznie — kazać
się komu kłaniać jemanb griifjen faffen —
kłaniaj mu się odemnie grüß iljn bon mir
— przestał się mu kłaniać przy spotka­
niu — proszę się kłaniać rodzicom —
skłoniła się towarzystwu i odeszła —
proszę Pana pokłonić się małżonce —
kłaniać, się bałwanom — kłaniam, kła­
niam uniżenie — pokłonił mu się nizko
— spotkałem go i ukłoniłem mu się —
ukłoń się.
s- (ber)neigcn, gu etwaś bewegen.
-kłaniać kogo jentanbem gureben.
się perf. § 232 fid) neigen.
komu perf. § 231 fiel) nor jem.
berneigen, f. oben.
skłoniła głowę — co cię do tego skło­
niło? — stryj i ciotka do tego cię skła­
niaj!} — Eljasz skłonił się do ziemi —
skłonić się na czyję stronę — wiek mój
skłania się ku starości — serce moje
skłania się ku niemu — skłaniać się za
czyim zamiarem firf) guneigett.
na- gu etwa» bewegen, ueraulaffen.
dał się nakłonić do pojechania — na­
kłonił go do przyjęcia pieniędzy — na­
kłonić kogo do cnoty antjaiten — nakłonić
ucha do czego, komu fein Dfir ieiijeit § 327
SBem. 1.
ominą: pokłon, skłonny, skłon­
ność, ukłon.
496. Kłócić intperf. kogo z kim eilt»
gweten, się z kim fitf) ganten §227.
aufregen, beunruhigen, nerwtrren.
po-,s- perf. entgweien.
za- perf. aufregen, beunruhigen,
ftören § 231.
chcąc Asesora skłócić z Rejentem na
nowo — kłócą się ustawicznie — straszliwe
sny kłócą j ego spoczynek — nie znaj ą praw
właśności, które świat nasz kłócą — po­
kłóciła dwóch przyjaciół między sobą —
ta myśl mię zakłóca — zakłócić spo-
kojność, porządek — nic nie zakłóca
powagi miejsca.
SJomtna: kłótliwy, kłótnia.
497. Koić imperf. linbern, befanftigen.
u- perf.
koić żal, boleść, pragnienie, łzy, dziecię
ftiUen — balsam kojący.
498. Kojarzyć imperf. nerbinben.
s- perf.
dobrych tylko prawdziwa przyjaźń
kojarzy — kojarzyć małżeństwo, stadło
jufammettbringen — zabawę skojarzono z
nauką.
499. -kolić § 232.
o- untgeben.
boleści piekielne okoliły mię.
500. Kończyć imperf. beenbigen, z
czem mit etwa§ fertig werben.
się enbigen, aufhbren, na czem
mit etwa§.
gu @nbe gehen.
do- (czego),s-,u-,za- perf. §214.
kończyli spór polubownie — dokończyć
roboty, dzieła — nie skończyliśmy jeszcze
z tern ftnb ltod) nidjt fertig — zakończył,
skończył życie w roku 1863 — rok kończy
się z ostatnim dniem grudnia — na Ło­
kietku kończy się ten okres — tu się
kończy moja władza — prochy się kończą,
ta beczka piwa już się kończy — skoń­
czyły się pieniądze — droga nie była
skończona — wszystko się skończyło i|t
ani — sprawa skończyła się smutnym
odwrotem mdjm eine SBenbuitg — nie wiem,
na czem się to skończy weicljeit 9lu§gcuig
ba§ ncljmen roirb — skończyło się na ni-
czem lief auf nidjtś — skończyło
się tylko na próbach biieb bei — ka­
zanie zakończyło się na modlitwie ftfjlofj
mit — być na ukończeniu ber SBofienbung
naije fein.
wy- uoUenben.
wykończony ooUenbet.
501. Kopcić imperf. uerrauchern.
o-,za- perf.
okopcony raucbgefdjroćirjt.
 gedjfte Slbteilung.
503. Korcić imperf. kogo nmrmen.
korciła go ta myśl — coś cię korci.
503. Korzyć imperf. bemutigen.
u- perf.
ukorzył się przed Bogiem.
503a. Kosić imperf. miiljen.
s- perf.
504. Kpić imperf. z kogo veri)ót)iien.
505. K rasić ju §232 i8em. 3 fdjmaljen.
o- fdjmuden.
Sioilten: okrasa.
506. Krążyć imperf. § 224 freifen.
ziemia krąży około słońca — nad gło­
wami krążą kruków stada — różne po­
wieści krążą między gminem — Protazy
krąży około domu.
o- uutfreifen, umgeben.
Wontina: krąg, okrąg, okrągły.
507. Kreślić imperf. § 206 ®em. 1
jeidjuen, entroerfen.
na-,s- perf.
umiał pierwej kreślić niżeli pisać —
w satyrach swoich kreślił obraz nadużyć
— nakreślił trójkąt — figury doskonale
nakreślone — co skreślił na piasku?
o- umfdjreiben, befd)rdnfen.
ndijer beftimmen, befinieren.
moc króla w tym kraju jest prawem
określona — określę znaczenie tego wy­
razu — nieokreślony wyraz, określony
kierunek.
pod- unterftreicfjen.
prze- biirdjftreidjen.
wy- augftreidjen.
za- in
zakreślić krzyż ba§ fireujeSjeidjen ntadjen,
łuk befdjreiben.
Słomina: kres, kreska.
508. Krewić imperf. komu nidjt SSort
ijalten.
s- perf.
Olbrachtowi bracia skrewili.
9?r. 495—510. 109
509. Kręcić imperf. brefjen.
się fid) breijert, fid) tummeln.
po-,za- perf. § 231.
kręcić powróz, wąsy — kręcić głową
na co — głowa mi się kręci ■— pałkę w
ręku kręci — był to zbłąkany granat,
kręci się, wre, świszczę — koło taboru
przez całą noc kręciło się mnóstwo ludzi
— kręci się koło tej kobiety — pokręcił
wąsa §40 53.1 — pokręca wąsy — pokręcił
się i wyszedł — zakręcił ją w tańcu
zakręcił się na pięcie — tu się droga w
prawo zakręca nad) red)t§ 511 § 176 53. 1 —
łzy mu się w oczach zakręciły traten —
zakręcić zamek kluczem jubrel)en.
na- tu einebeftimmteSiidjtiingbrepen,
(zegarek) uufjicijen.
nakręcić rozmowę na co breljen — n. słowa
czyje do swego sposobu widzenia ¡iuved)l =
legen nad) — nakręcić historyę do uspo­
sobienia obecnej chwili.
o- ummtnben.
się fid) (um)minben.
okręcać co słomą — bluszcz okręca się
około drzewa — wzajemnie się okręcili.
od-,u- ubbretjen.
prze- uerbretjen.
przekręcać prawo, czyje słowa.
s- gufammenbref)en j. $8. nici,
abbiegen intranf.
się fid) brefjen, b. I). bie 9iid)tung
iinbern.
skręcić komu kark bredjen — skręcił
w prawo, w inną drogę — wiatr skręcił
się, droga się skręca.
wy- auśbrelfen, ijerauśttńnben.
się fid) Ijerauśroinben.
ma dobry język, ze wszystkiego się
wykręci.
Słoniina: kręt, kręty, skręt, wy­
kręt, zakręt.
510. Kroczyć imperf. fdjreiten.
po- perf.
prze- iiberfdjreiten.
przekroczyć granicę, rozkaz.
 по Verbal ucrjeicprt iS.
w- einbringen (do miasta, do kraju).
Karol wkroczył na Litwę.
wy- an§fcfjreiten, SluSfdjreitungen
begetjen.
wykroczenie.
511. Kroić imperf. fdjneiben.
iter. krajać § 306 u. iBem. 2, § 228
93em. 3.
po- perf.
tak krawiec kraje, jak mu materyi staje
— żałość serce kraje — serce mi się kraje,
kiedy pomyślę otem e§ fcfjneibet mir in§£>erj.
od-,u- ctbfdjneiben.
odkroiła kawałek chleba.
prze- burtfjfdjneiben.
miecz przekrawa pancerz,
przy- jufcfjneiben (suknią),
przykroić do miary naci) bem SDtafje.
roz- jerfcfjneiben.
wy- auśjcfjneibcn.
wykroić zgniłość z jabłka.
zakrawać § 233 na co auf etrtmS
tłinjielen, an etluaś ftreifen, au§=
fefyen roie.
Litwa zakrawała na oderwanie się od
Polski — to zakrawa na bluźnierstwo —
zakrawa na pana, na waryata — to za­
krawa na polemikę osobistą.
'Iłom ino: (kraj) krawiec, krój,
okrawek.
512. Kropić imperf. befprengen.
po-,s- § 231 perf.
kropić święconą wodą ■— grób czyj
skrapiae łzami bcuepcn — skraplanie ulic.
'Jłomen: kropla, ukrop.
513. -krócić § 232 IBem. unb 3.
s- fiirgen, oerfiirjen.
niewstrzemiężliwość skraca życie —
miejscami skracane wydanie — czas się
skraca przyjemną rozmową — skrócono
moc panom nad wieśniakami.
u- bćinbigert.
fiirjcn, ftbmćiicrit.
ukrócić czyję dumę, swawolę — Ba­
tory zamyślał swobody szlacheckie ukró­
cić —■ smutek ukraca życie —■ ukrócić
komu cugli anjieijen § 327 83em. 1.
513a. Kruszyć imperf. jerbrbcfeln.
gerbredjen.
po-,roz- perf. ¿erbrötfeln.
s- perf. serbredjen.
się jerfnirfdjt fein.
kruszyć kopie z kim bretfjett — skruszyć
jarzmo, okowy, kajdany — serce skruszone.
'Jłomina: okruch, okruszyna,
skrucha.
514. Krwawić imperf. blutig macfjen.
się bluten § 309.
po-,s-,za perf.
serce mi się krwawi — miecz skrwa­
wiony blutig.
515. Krzepić imperf. ftiirfen.
po- perf. § 231.
to pokrzepia naszę odwagę — pokrzep
się trochę.
516. -krzesić §286 93.2,307 93.2.
ws- auferroetfen.
Chrystus wskrzesił Łazarza — Napoleon
mógł wskrzesić Polskę — sprawę znów
wskrzeszono.
516a. Krzewić (się) imperf. (fidj)
ctu§=, verbreiten.
roz- perf. § 231.
złe ziele najlepiej się krzewi — krzewi
się w niższych warstwach narodu oświata
— rozkrzewiała się choroba, wiara.
516b. Krztusić się imperf. würgen
intranf. § 309.
wy- tjeraugwiirgen.
straszniem sie krztusił, dopókim kości
nie wykrztusił — wykrztusił kilka słów.
517. Krzywdzić imperf. kogo je=
mnnbem Unrecfjt tfjun, itjn beleibigen,
entehren.
 Secfjfte Abteilung.
(po-),s-,u- perf.
krzywdzące wieści szerzył.
518. Krzywić imperf. friimmen.
s-,za- perf.
się na co ¿u etwaś fdjicf fetjen.
nos, dziób zakrzywiony — nie zakrzy­
wił palca na niego ijat il)n mit feinem
¡yinger berührt.
wy- (trzewiki, boty) auśtreten, (gębę)
baś SJiaul Vergiefjeit, (oczy) ner»
breijen.
518a. Kształcić imperf. (aug)bilben.
u-,wy- perf.
kształcić rozum, serce, kogo naukowo —
człowiek ukształcony — wykształcił umysł
swój czytaniem książek — wyższe wy­
kształcenie—był na francuskiej literaturze
kształcony feine SBilbung fußte in o. bgl. —
Mickiewicz kształcił się na wierszach
Krasickiego.
prze- umgeftalten.
519. -kuczyć § 232.
do- komu jemanb arg ¿ufetjen, iijn
quälen, ärgern.
ból mi dokucza, muchy nam dokuczają.
520. Kupić perf. kupować imperf.
§ 213 u. Sein., § 228 laufen.
jakem kupił, tak przedaję — kupię tę
książkę, niech cobądź kosztuje — kupo­
wał zawsze bardzo tanio i sprzedawał
bardzo drogo — żony u starych Prusaków
kupowano.
do- fjinjufaufcn.
od- Iośfaufen (niewolników).
prze- beftedjen.
nie daje się przekupić.
roz- uergreifen (towar).
s- jujammenfaufen.
wy- auf lauf en.
(fant, zastaw) einlöfen.
lośfaufen.
9łr. 610—525. 111
za- antaufen.
zakupuje coraz nowe wsie.
Słomian: kupiec, kupno, pokup,
przekupień, przekupny, zakupno.
520a. Kupićimperf. fammeln§213®.
s- perf. § 231.
kupić myśli — przez całe życie skupiał
grosze — jezuici wszelkie oświecenie w
rękach swoich skupiać usiłowali fon^eit
trieren — największa liczba sił i zdolności
skupiła się około historyi.
521. Kurczyć imperf. friimmen.
s- perf.
skóra kurczy się od ognia — skurczył
się i skoczył.
522. Kurzyć imperf. (tytuń) raudjen.
się raudjen.
ftäuben § 309.
kurzy się z pieca, z konia, z łąk banwfen
— kurzy się na ulicy.
wy- auśrauĄern.
wykurzyć lisa z jamy, beczkę — w. fajkę
tytuniu auSraudjen.
za- się beftäubt werben.
suknia zakurzyła się.
Słomiun: kurz, kurzawa.
523. Kusić imperf. uerfudjen.
się o co ctwa§ Verfndjen § 309.
po- perf.
Bóg kusił Abrahama, wąż kusił Ewę —
kusić się o rozwiązanie jakiegoś zadania
— o to się dotąd nikt nie pokusił — wielu
się o nią kusiło warben — kusić się o
zamek, o twierdzę belagern (einjunetjmen
fließen).
s- uerlod'en, reifen.
kusili go, aż go skusili.
SJontina: pokusa.
524. Kwilićimperf. wimmern, Hagen.
kwilące niemowlęta.
525. -lecić § 232.
po- empfehlen, auftragen.
za- empfehlen.
 112 aSer6aIt>ergeid)ni§.
-lecać się kobiecie, do kobiety iljr
ben £>of madfen.
z- auftragen.
polecam ci tego starego mego sługę —■
polecam się łaskawej pamięci Pańskiej —
zaleca go jego pilność — cnota sama się
zaleca — spraw to, co ci poleciłem —
stanowczych poleceń nie odebrał — z (in)
czyjego polecenia to uczynił? — zlecił mi
oddanie tego listu — zaczął się jej nieco
zalecać — dał mi nie bardzo trudne zle­
cenie.
Woinina: zaleta.
526. Leczyć iniperf. fjeilen tranf.,
dr^tlid) bełjanbeln § 219.
się Ijeilen, intr. genefen.
u-,wy- perf.
uleczyć się nie mógł z tęsknoty — czego
lekarz nie może, to czas często leczy —
choroba nie do uleczenia — nieuleczalny
§ 130 ®em. 3 — leczył się u różnych wód
bez skutku fitcljte oergeblicft ©enejung —•
wyleczyć się z ran.
pod- ¿iemlid) auśfjeilen § 222.
SJomina: lekarz, lekarstwo.
527. Lenić się (do czego) ju faul
fcin (¿u etioaś) g. 58. do pracy,
po- perf.
polenił się napisać.
528. Lepić iniperf. fleben tranf.
ob- befleben.
lepianka jest chata z chróstu oblepiana
gliną.
przy- antleben.
przylepić afisz na murze.
z- gufammenfleben.
'Jłonten: lepianka.
529. -lepszyć § 232.
po-,u- nerbeffern, beffern.
polepszył swe gospodarstwo — zdrowie
jego polepszyło się — polepsza mu się
codzień e§ get)t Ujm beffer — Bóg nas karze,
abyśmy się polepszyli.
530. Liczyć iniperf. gälten (na kogo
§ 224 auf jemanb), redjnen (na co.)
się na co g. 58. na tysiące gäljlen
naci) ju § 170 S8em. 1.
z czem §224 rechnen mit §311.
za nic nidjt§ gelten.
po-,z- perf.
licz od jednego do trzydziestu— gwiazd
policzyć nie można — policzono mu to
za zasługę, za winę anredjneu — policzył
go do swoich nieprzyjaciół — kto zliczy
gwiazdy? — nie będą się więcej ze mną
liczyli — niezliczone mnóstwo — nielicząc
tego bn§ ungerechnet — kto nie był szla­
chcicem, ten za nic się nie liczył — liczył
(sc. na to), że potrafi go namówić.
ob- berechnen.
obliczać dochody i rozchody majątku
— sił swoich nie obliczył — strata nie
jest do obliczenia —nieobliczony w następ­
stwach non unberechenbaren folgen.
od- auf¡$1)len.
abgieljen.
odliczono mu pewną sumę, pewną ilość
batogów — odliczył mu pięć złotych.
prze- się fid) öergätjlen, f. berredjnen.
wy- aufgaljlen.
za- do czego jäblen, rechnen ju.
do tej szkoły nie zaliczonoWalewskiego.
Dlomina: liczba, liczebny, lik (bez
liku), liczny, rozliczny.
531. Lśnić się iniperf. fdjimmern.
drogie kamienie lśnią się.
o- § 228 58em. 2 blenben.
śnieg olśniewał oczy — piękność jej
olśniewa wszystkich.
532. Lubić iniperf. lieben § 307 58.3.
się w czem § 309 58em. 6 (Se=
fallen Ijaben an.
lubię konie, samotność, muzykę, herbatę
— nie lubię herbaty iiicljt mögen — lubi
grać i polować.
po- liebgeroinnen § 120 SBem.
on ją bardzo sobie polubił,
u- in ulubiony geliebt, beliebt.
Ił o mina: oblubieniec, ulubieniec.
 (SeĄfte Slbteilung.
533. -ludnić § 232.
wy- enttoolfern.
za- be»blfern.
wyludniony, zaludniony kraj.
534. Lżyć imperf. {фтсфеп,
fcflitnpfen.
ze- perf.
lżące słowa — zelżyć Boga, kobietę
(cljanbeit.
u- czemu, komu czego erleicf)tern,
linbern.
się letiĄter werben.
ulżyć holowi, żalowi — ulżyć komu
ciężaru, boleści, cierpienia — ulżyć czyjej
doli — ulżyło mi się na sercu.
9?omen: (lekki) ulga (ceny ulgowe).
535. Łagodzić imperf. milbern,
linbern, befdnftigen.
u-,z- perf.
ł. cierpienie, ból, żal, karę — okoli­
czności łagodzące — ułagodził krwawe
rozterki.
za- beilegen, fdjiic^ten (spór).
trzeba tę sprawę jakkolwiek załagodzić.
536. Łakomić się imperf. na со паф
etmaś gieren § 309.
roz- się ффоак
537. -łapić.
u- § 286 23.2, § 307 23. 2 f. ikr. 275.
538. Łasić się imperf. (»on §unben)
{фте1фе{п § 309.
u- perf.
pies łasi się i kąsa — pochlebca, kiedy
się najwięcej ułasi, tedy się go najwięcej
strzedz potrzeba.
539. -łatwić § 232.
u- ег!тф1егп.
to ułatwia mi robotę.
za- erlebigen.
Soerenfen, fjBoinifdje ©rammatif: ©rganjung.
Kr. 525—542. 113
się z kim mit jemanb inS reine
fommen § 309.
załatwiwszy wszystkie te sprawy.
540. Łazić § 306 f. ikr. 22.
be-
541. Łączyć imperf. »erbinben.
się рф »erbinben, »erfniipft fein,
jufammenłjangen § 309.
po-,z- perf.
łączmy się — ta sprawa łączy się jak-
najściślej z tamtą — to się z sobą łączy
— postanowili połączyć swe siły — po­
łączyli się związkiem krwi — wojska
złączyły się z sobą.
do- co § 326 23em. 2 Ipnjufiigen.
pozwolę sobie dołączyć kilka objaśnień
osobistych.
od- ubfonbern, abtrennen, trennen.
odłączać dobre ziarno od złego — od­
łączył się od naszego towarzystwa —
odłączyć dziecko entinoijnen.
przy- i)iujufiigen, »erbinben.
przyłączył część Włoch do Francyi —
przyłączyli się do naszego towarzystwa
fict) aitfcpliełjert.
roz- trennen.
się z kim рф »on jemanb trennen.
co Bóg złączył, człowiek niechaj nie
rozłącza — trzeba ich rozłączyć — roz­
łączyć małżeństwo tofen, fdjeiben (Bgl. roz­
wieść się, rozwód) -— żal mi rozłączyć się
z wami — spodziewam się, że nasze
rozłączenie (§ 314) nad rok nie potrwa.
wy- аиффНереп.
wyłączyć kogo z towarzystwa.
za- beifugen.
list załączony.
Komina: nierozłączny, wyłączny.
542. Łowić imperf. § 219 jagen,
fangen.
u-,z- perf.
pięknie śpiewa, kto ptaki łowi — ni-
8
114 53erbalńerjeid)ni§.

ceśmy (§31853.l)nie ułowili — daćsięłowić książki na ziemi — położę się spać —

dźwięcznym słowom — ryby łowić ftfdjen.
Słomina: łowy § 96, łowczy § 98,
połów.
543. Łożyć imperf.§ 229,232 23em.4,
§ 253 23em. 4 in
łożyć życie laffert (perf. po-) — łożyć
czas, pieniądze, pracę na co cuif etloaS |
auf=, hertneuben (perf. na-) — łożona praca I
— łożyć ofiarę barbriugeu.
do- czego (j. 23. starania, pilności, ■
wielkich usiłowań) do czego auf ■
ettoa§ ńerwenben.
tjinjufiigen.
dołóż wszelkiego starania gleb bir alfę
— ile będzie brakło, ja dołożę.
na- auflegen, (na kogo ju § 170
23ent. 3, koniu) auferlegen.
czas, pieniądze, pracę na co
§ 232 23em. 4 auf=, beriueitben (perf.
¿u łożyć).
(głową, życiem) biifien mit(t>eralt.).
nakłada książki na stół — nałożyć
fajkę ftopfen — nałożyć komu podatek,
jarzmo, względy — nałożyć cło na towary,
obowiązek na kogo — za zbrodnię na-
łożył głową.
okładać kogo kijem burdjpritgeln
§ 263 «Bem. 3.
od- weglegen, jurudlegen.
auffdjieben.
odkładać co na bok — każdego roku
coś sobie odkłada — nie odkładaj na
jutro, co dziś możesz uczynić.
■ po- § 229 u. 23em., § 232 23ent. 4,
§25323em.4 legen, fejjen f.9ir. 16.
się fid) legen.
-kładać nadzieję, ufność w kim ■
§ 229 23em., § 263 23ent. 3 auf
jentanb fe^en.
gdzieś położył książkę? — położyć coś
na ogniu, na stole — położył się na zie- | się na dobrach duchownych — rozkładać
mi — położył się w progu auf (jlt § 177 | towary auSbreiten, machinę jerlegeit, wiek
83em. 1) — połóż książkę na stole — po
chwili położył list (jmlegen — nie kładź I umarłych się rozkładają.
połóż się spać — kiedy kładziesz się
spać? — położył się do grobu irt§ — położyć
nacisk na coś — położyć komu kamień na
grobie —- położyć rękę za pas ftecten —
położyć kogo trupem (auct) blofi położyć)
tot uieberftrecfen — położyć kogo na mękę
jponneu — położyć czemu koniec, kres
inadjen, tamę entgegen (teilen — położyć za
warunek jur 23ebtnguug maĄen — położyć
zasługę fid) erwerben §31153. — położyć
głowę, gardło, życie laffen, einbüfjen (perf.
¿u łożyć) — położony, położenie — w
synu najstarszym pokłada ojciec wielkie
nadzieje.
pod- ogień pod co fjeuer anlegen an.
prze- uorlegen, uorftellen.
überfeinen, übertragen,
nad co einer ®. vorbei) en.
nad czem über etn>. fe£en§ 179 23.2.
przełożyłem mu moje świadectwa —
krótko ci rzecz całą przełożę — przekładać
z łacińskiego na francuski — cnotę nad
szczęście przekładamy — ktoby nie prze­
łożył dobro nad zło? — przełożył go nad
j wojskiem, przełożony SSorgefepter § 98.
|
| przy- anlegen (co, inbeś ręki, pracy),
się do czego fid) auf etwaś legen
§162 23.2, ju etro. beitragen §309.
przyłożył pieczęć do listu, ucho do
ziemi, ręki do pracy — przykłada się do
nauk — przyłożyć wagę do czego auf § 162
55ent. 2 — trzeba tu koniecznie ręki i pracy
przykładać — przyłożyć miarę czego do
czego — przyłożyli się do wzięcia twier­
dzy — każdy czem może do dobra ogól­
nego przykładać się powinien.
roz- auSbreiten, auśeinanberlegen.
się (na pierwiastki) ¿erfallen.
fid) jerfe^en.
rozłożywszy ręce umilkła — rozłożyć
wojsko po kwaterach — wojsko rozłożyło
XVIII na okresy teilen, jerlegeit ■— ciała
 ©edjfte Slbteilung.
u- entweifen, planen, bereinbaren,
toerfaffen (dzieło, książkę).
się рф t)ergleid)en, iibereiniomnten
,(o co itber etroaś).
-kładać się berljanbeln (o co) §263
53em. 3, § 309.
рф oerpeKen.
ułożyć obraz, plan wojny — lepiej
niepodobna było wszystkiego ułożyć ar
raitgieren — to rzecz ułożona nbgemaiijt
— z góry ułożony system jurecljtgelegt —
twarz jego pokazuje, że coś wielkiego
układa w swym umyśle — człowiek
pragnie i układa, a wszystko Bóg sądzi
—■ ułożyli zrzucenie z tronu Augusta II.
— ułożyli między sobą tajemne przy­
mierze — tak się wszystko ułożyło 3U=
fammentreffen — wszystko mu się dobrze
układa — rzecz gładko się ułoży — uło­
żyli się o cenę — układać się z wierzy­
cielami — z nimi się o udział Polski
układał — wielu się pięknie układa, a w
sercu ich skryta zdrada.
w- fpneinlegert, -peden.
auffe^en, anlegen.
się do czego рф in etiuaS iiben.
włożyć rękę do kieszeni, za pas, list
za lustro — włożyć pierścień na palec, oku­
lary na nos — włożyć na kogo obowiązek.
wy- (pieniądze) auślegeit, auśgeben.
auSiegeu, ertldren, beuten.
-kładać wtragen, barpeilen §263
$Sem. 3.
wyłożył za mnie sto marek — wyłożyć
wielką sumę na edukacyą dzieci — różni
różnie to wykładają — nie mogą mi snu
tego wyłożyć —Lelewel wykładał historyą
w (an) uniwersytecie wileńskim — dobrze
wykłada ten przedmiot.
z- jufcunmenlegen, -fetjen, berfaffen.
ab-, nieberlegen.
abfe^en.
fe^en (in ber ©ruderet).
się рф fiigen.
składać ЬНЬеп,ап31пафеп§26323.3.
się bepe^en § 309.
9łr. 542—544. 115
pada na kolana, klęka, ręce składa
fatten — zdejm mi płaszcz i złóż go
pięknie — złożyć radę wojenną — zdanie
złożone — złożyć obraz entroerfen, wiersze
bidjten— dusza i ciało składają człowieka
bilben, nusittnci)en — złożyć odzież, szaty,
żałobę abiegen, koronę, urząd nieberlegen,
broń nieberlegen, ftrerfen — złożyć pychę
z serca — złożony chorobą batnieberliegenb
an — złożyć kogo z urzędu, króla z tronu —
trzy arkusze już złożono — złożyć komu
(po-)dzięki, podziękowanie, wizytę, życze­
nie abftatten, egzamin, rachunki, przysięgę,
świadectwo, dowody abiegen, ofiarę bar-
bringen, komu hołd, przysięgę leiften, ostat­
nią przysługę ermeifen, kaucyę, zadatek
ftellen, projekt ńorlegen — skarby, jakie
tu pobożni poskładali w ofierze — czło­
wiek składa się z duszy i ciała — być
złożonym z czego au§ etmaS bejteljen —
dzieło złożone z 8 rozdziałów — złożyło
się na to wiele przyczyn jufammeniomnten
— wszystko się dobrze, źle, po naszej
myśli i woli składa.
za- (ręce) jitfammenlegen (in ben
<Sdjop legen), (obóz) auffćtjlagen,
(miasto u. bgl.) griiiibeit, (konie
do wozu) uorfpannen.
się luetten (o co itnt etroaS) §309.
czego tu stoisz z założonemi rękami ? —
założyć sklep, handel, magazyn, interes
— nie zakładaj szczęścia na rzeczach
mniej godnych — gotów jestem się za­
łożyć o sto marek, że tak jest — założę
się (§ 192 53. 6), że nie będzie wojny § 319.
9iominą: łoże, łóżko, nałóg, po­
łóg f. 9?r. 16 unb 21.
544. Łud zić imperf. tdufdjeii.
się pd; tdufdjen.
u-.z- pcrf.
niechaj nie dają się łudzić cenom ni-
zkim — łudzić kogo próżną nadzieją —
złudził się sam § 119 5łem. 9 — łudzenie
się Selbjttauicljung.
wy- abloden.
podstępnie komu coś wyłudzić.
9?omina: obłuda, złudzenie.
8°
116 93er6alt>erjeid)nt§.
545. Łupić imperf. fdjälen, fcfjinben.
plünbern, augplünbern.
z- perf.
łupić drzewo, zwierzę — łupić kraj,
miasto — nieprzyjaciel złupił miasto,
kościoły — jak was złapią, to i ze skóry
złupią § 182 Sein. 2.
wy- auśftf)ftlen, (komu oczy) au§=
reiften.
Słomilta: łup, łupież.
546. Łuszczyć imperf. au§i)iilfen.
wy- barlegen, erflären.
547. Majaczyć imperf. pftantafieren.
548. Mamić imperf. täuftften, locfen.
o- perf. § 231.
błysk złota mami ludzi reijt — nie dał
się omamić.
548a. Marnotrawić imperf. ner«
fdjmenben.
z- perf.
549. Martwić imperf. f afteien, quälen,
martern, tränten.
u-,z- perf.
martwi swe ciało postami — to mnie
mocno martwi — martwi się smutnemi
myślami — zmartwiony traurig.
550. Mar sz czy ć impf, (czoło) runjeln.
na-,z- perf.
z namarszczoną brwią.
551. Marzyć imperf. § 224 träumen,
fcfjmärmen.
marzyłem o nieosięgnionem szczęściu —■
dotąd pieśń o tobie marzy.
wy- auśfinnen.
flłoniett: mara (senna).
552. Maścić imperf. falßen.
na- perf.
namaszczać chorego ostatniem pomaza­
niem — namaszczono go na króla.
553. Mącić imperf. trüben.
z-,za- perf.
wody nie mąci er trübt feilt SSäfjercijen
— nie trzeba nikomu mącić spokojności
— tyle piłem, iż się już mi w głowie
zaczyna mącić — nikomu nigdy wody
nie zamącił — myśli jej mąciły się —
niezmącona pogoda.
Skomina: zamęt, mętny (für smętek,
smętny gelt). ba§ auä bent (Jjedj. ftainmeitbe
smutek, smutny f. 9łr. 688 smucić).
554. Męczyć imperf. quälen (§ 224).
ermüben.
się (nad czem) ftdj (mit et»a§) ab=
quälen.
z- perf. ermüben.
się mübe »erben.
męczyć kogo na torturach — smutek
męczy go dniem i nocą — kaszel go
męczy — ta podróż męczyła mię —
zbytnia praca męczy każdego — męczy się
nad nauką, męczyć się nad zrozumieniem
czego — niezmiernie jestem zmęczony.
wy- abmartern.
(u-)za- gu lobe martern.
niezawodnie byliby go zamęczyli.
9iomina: męka, męczarnia, mę­
czennik, męczeństwo, męczeński.
555. Mienić (f.9łr.556) imperf. ttrfpr.
änbern § 232 iß. 4 (kolor) medjfeln.
się fdjiHern.
iter. mieniąc § 306 (pieniądze)
węd) fein, co na co etroa§ mit
etwas nertaufdjen (ungebr.).
się z kim czem ober na co et»a§
mit jemanb taufdjeii § 309.
od-,z- perf. ju mienić änbern.
pomieniać perf. ju mieniąc taufdjen.
zamienić (się) perf. 311 mieniać (się)
zmienić perf. gu mieniać wetftfeln.
f. unten.
twarz jego mieniła się jak tęcza —
rzeka mieniła się w świetle księżycowem
— mieniał koronę potrójną na koronę
żelazną — mieniał się z nim odzieniem,
na konia — nie mieniałbym się z nim.
od-üeränbern,wect)feln§231, f.oben.
 Sedjfte Slbteilung. 9?r. 545—558. 117

odmienić miejsce, mieszkanie, suknie, 556. Mi eni ć (f. Słr.555) intperf. nennen.
koszulę, konie na poczcie, religią, postę­ glauben.
powanie, sposób życia, pana, sługę, zda­ mieni go swym przyjacielem — każdego
nie — odmieniać rzeczownik, przymiotnik | pochlebcę mieni być sobie przychylnym.
beflinieren, słowo fonjugierett — wszystkie
nad-(na- ungebr.) o czem errod^nen.
się rzeczy odmieniają — czasy się od­
nie namieniaj mu o tem — ani nad­
mieniają i czasami i ludzie.
mienił o tem — mądremu dosyć namienie
pomieniać perf. § 306 ®em. 2 co genügt eine Slnbeutung.
na co taufdjen f. oben. po- in
się z kim na co taufdjen. w pomienionym roku erioäf)nt.

pomieniali swe czapki — pomieniali wy- nennen.

się na zegarki. aufjdfjlen.
nie wymienię swego nazwiska — wy­
prze- co na co, w co uermanbeln in. |
mienić wszystkich po nazwisku, kogo z
Chrystus przemienił wodę na wino — całego nazwiska — wymień mi wszy­
gąska w dziewicę się przemieniła. stkich królów polskich.

wy- (myśli, zdania) auśtaufdjen. Siomina: miano, wzmianka (fteije

z- anbern, oeranbern § 231, f. oben. j 9łr. 1132).
ablbfen, się z kim abroedjfeln. 557. Mier-zić § 12 fgetn. 2 imperf.
(®elb) wedpeln f. oben. kogo jemandem juwiber fein, komu
zmienił niespodzianie ton — zmieniły co öerleiben, oereteln.
się czasy — to nie zmienia tego, że nidjtś sobie co gegen etroaś SSiberwiUen
an bent — strażujący zmienili się o pół­
faffen, etroaś überbrüffig merben.
nocy — tu zmieniano monetę.
się komu nerłjaftt merben.
za- perf. § 231 co na co etioaś mit ob-,z- perf.
et mas bertaufcf)en, co za co etmaś i Boga i ludzi pycha mierzi — ob­
fur, gegen etraa» eintaufdjen, co mierził je sobie — zmierził sobie życie.
na co, w co nerwanbeln. 558. Mierzyć imperf. meffen.
się czem etmag auśtaufdjen. do czego nad) (auf) etmaś pieleń,
zamienić jeden wyraz na drugi, szablę z- perf. ¿ielen § 231.
na pług, koronę doczesną na wieczną —
(kogo oczyma) meffen, ermeffen.
zamieniać towar za gotówkę gegen bar
umfetsen, dom za ogród, konia za dwie się z kim fid) meffen.
krowy, książkę za inną — zamienić -mierząc § 233 do czego auf etmaś
pierścionki meci)feln — pokarm zamienia Ijinjielen; rooljin ftreben, motlen.
się na krew — spór ich potem w do- I mierzyć zboże, płótno, pole, krokami
zgonną przyjaźń się zamienił — cały odległość — mierzyć kogo oczyma, od
budynek zamienił się w popiół — za­ stóp do głów — zmierzyła go oczyma —
mieniali się szeptami i łzami. nie można zmierzyć przepaści dzielącej
Słomina: odmienny, przemian (in wiek XVIII od XIX ernteffen — mierzyć
na przemian, na przemiany luccl)jeliueije), się z kim — siłą nikt się z nim nie
przemiana 3lbineif)felung, wymiana zmierzy — do mnie to mierzy auf — nie
(zdań), zmiana (j.23. nalepsze), zmienny, I zawsze uderzy, gdzie kto mierzy — zmie­
zamian (in w zamian czego fitr etluaS, rzył i wypalił — do czego to wszystko
j. SB. dać co komu, wziąć co od kogo), | zmierza? roorauf mili ba§ t)inau§? — prądy
zamiana, zamienny (handel}. zmierzające do wzbudzenia nowego ruchu
118 SSerbaitoergeidjni«.
meldje bctrauf ijinjieleit — wszystkie jego j tym domu — to się w jego głowie nie
usiłowania zmierzają ku temu celowi j mieści, nie chce pomieścić iui(l ii)m nid)t
finb auf bieg Qtel gericfjtet — zmierzał do
miasta tooUte in bie ©tnbt.
od- bergelten.
jaką miarą mierzycie, taką wam od­
mierzone będzie.
prze- burd)meffen.
przemierzył pokój wielkiemi kroki —
przemierzyć kraje i morza.
przy- anmeffen (koniu suknią, boty),
wy- auźmeffen.
jumeffen.
wymierzyć komu wymiar — wymierzyć
komu karę juerteiien, plagi auSteiien, cios
śmiertelny »erjepen, zamachy augteilen,
komu sprawiedliwość enueijen, (otjne ®at.)
sprawiedliwość (janbijciben.
za- beabfict)tigen, fid) norncfimen.
wszystko, co sobie zamierzył, wykonał
— co myśli lub zamierza, powiedzieć nie
umiemy — dotąd jeszcze nie wiem, co
zamierza — w porze przez siebie za­
mierzonej bie er fid) borgenomnien.
Slomina: miara, bezmierny, do­
miar (in na domiar złego u. bgl.), nad­
miar, nadmierny, rozmiar, wymiar,
niezmierny, zamiar.
559. -mierzyć § 233 ®em. 1.
uś- bcruljigen, linbern.
uśmierzyć ból, pragnienie — ból się
uśmierzył f)Ctt itadjgelaffen — kraj łaknie i
uśmierzenia.
560. Mieścić imperf. unterbringen,
łRaiun f)aben fur.
(mit itnb ofjne w sobie) entljalten,
faffen.
się finben, untergebradjt fein.
entijalten fein.
po-,u- (f. unten), z- pcrf.
nie można mieścić wszystkich w tym
okręcie — mieścił ich po (in) gmachach
wspaniałych — mieścimy się wszyscy w
in ben ffopf — wstępy ustaw mieszczą
motywy — ten program mieści w sobie
wszystko — gdzie pomieścisz tyle osób?
— teatr ten może pomieścić parę tysięcy
osób — sześć osób pomieści się wygo­
dnie w tym powozie — umieszczę go w
swoim domu — trzeba to wszystko zmie­
ścić na jednym arkuszu.
(po-)u- unterbringen, jemanbem einen
tierfdjaffen § 231.
szpada umieszczona w lasce — ojciec
pragnął go umieścić na dworze jakiego
pana — znaleść pomieszczenie przy po­
czcie — umieścić kogo w wojsku ein=
reiljen.
za- in
dziennik zamieszcza artykuł, wkrótce
zamieścimy notatkę o tern (niitgeit (ver=
iiffentlidjen).
560a. Miesić imperf. §307u.SBent. 1
fneten.
561. Miękczyć imperf. aufineidjen.
erweidjen.
od-,roz- perf. aufnieidjen.
z- perf. ermeidjen.
miękczyła łzami jego twarde serce —
dał się zmiękczyć prośbami.
562. -milić § 232, 233 SBent. 2.
przy- się do kogo fid) jemanbem
angenełjm madjen, ficf) bei jeman*
bem einfdjmeidjeln.
przymila się do kobiet.
563. Młodzie § 232 SBent. 3.
od- berjungen.
odmładza się przyrodzenie na wiosnę
§ 170 SBem. 1.
564. Młócić imperf. brefdjen.
z- perf.
zboże zmłócone.
wy- auźbrefdjen.
9łomen: omłot.
 Sedjfte Slßteiluitg.
565. Mniej szyć imperf. verringern.
u-,z- perf. § 231.
cena zmniejszona została do połowy
ttntrbe fjerabgefept.
566. Mnożyć imperf. vermehren.
się ¿uneßmen § 309.
na-,po-,roz- perf. § 231.
rośnijcie i mnóżcie się — przywilejów
(§ 330) mnożyło się bez liku — namnożyło
się rozbojów — Jezus pomnażał się w
mądrości — drugie pomnożone wydanie. | fräften, j. 55. jeść na umor bi§ jum Qer=
plapen).
567. Mocnić § 232 93em. 3.
u-,wz- ftürten, be«, nerftärfen § 231.
się erftarfen § 309.
to umacniało jej wpływ — związki z
Habsburgami umacniały się — umocnić
kogo w uporze ■— umocnił władzę swoję
— lekarstwo wzmacniające — wojsko
króla wzmocniły dwa tysiące Litwinów.
568. Moczyć imperf. naß madjen.
się naß werben.
iter. maczać § 306 n. 93. 2 eintaudjen.
z- (¿u § 231), za- perf.
i moczyć | ’"’- «" ”c, OCI1
“jmaczaćl .'
8 2l6
moczyć len, nogi — zmaczamy się na
(im) deszczu — zamoczyła sobie nogi w j
błocie befant naffe — maczamy pióro i
namawiał go, ale nie mógł namówić —
w atramencie — który macza zemną rękę
nie dał się do tego namówić.
w misie, ten mię wyda — umoczył,
o- umfcßreiben.
umaczał rękę w wodzie.
prze- burcßnäffen.
wy- auśwaffern.
iłomina: mocz, mokry, mokrota
j. 9łr. 153.
569. Modlić się imperf. beten §309
(do kogo, komu ju jeinanb, o co),
po- się perf.
módl się sto razy na dzień — po­
modliła się Bogu.
wy- (ofjne się) erbeten, erfleßen.
9łomen: modlitwa.
9łr. 558—571. 119
570. Morzyć imperf. (eig. töten ju
§ 232 93em. 4).
z-,za- perf. in
morzyć, zmorzyć kogo głodem uert)Uitgei'ii
laffen, auStjungetn — morzyć się głodem
»erhungern, auSgeljungert toerben — sen
mię morzy, go zmorzył übermannen —
snem i winem zmorzeni.
u- (chuci, żądze) abtöten.
(dług) amortifieren.
Słoniem umor (in na umor au§ £eibe§=
571. Mówić imperf. fprecfjert (języ­
kiem eine Sprache § 345, po polsku
politifcß).
iter. mawiać § 304.
po- perf. § 215.
prze- perf. § 231 f. unten.
mówi wielu językami — mówi po ła-
cinieg 17583.4 —Pan mówisz po niemiecku?
— jak zwykł mawiać Pan Sędzia — o tern
pomówimy później — pomówię z nim o
tem — radbym kiedyś z tobą o tern
ustnie pomówić — nie mówiąc o tem um
nid)t babon 5tt fpredjen.
do- (czego) ¿u @nbe fpredjeit, be=
enbigen, 3. 93. modlitwy.
na- bereben, Überreben.
-mawiać § 190 93em. 3 ¿ureben,
(książkę) befpredjen.
spis omówionych książek i rozpraw —
omawiać plany.
ob- bereben (= nerleumben).
nie godzi się nikogo obmawiać.
od- tjerfagen (¿. 93. pacierz).
komu czego abfpredjeu, ner«
weigern.
czemu etwa§ verjagen, Verweigern
§ 337.
temu nikt nie śmiał odmówić prawa —
odmówił mi swej pomocy, tej prośby,
przyzwolenia, pożyczki — odmówił mi
120 ®erbalt>erjei<f)ni8.

wszystkiego, tobie nie (§ 318 SBem. 1) nie umówili się o cenę — umawiali się
odmawia — nie może jej niczego odmówić o cenę.
— nigdy żadnej prośbie nie odmówił — w- w kogo jemanbem einreben.
odmówił przyjęcia listu — trzeba odmówić
wmówiono w niego (wmówił w siebie),
takiemu żądaniu jurudineifen — życzeniu
że jest wielkim człowiekiem.
temu odmówiono — niczego sobie nie
odmawia Derfagen. wy- auSfpredjen.
po- kogo o co befdjulbigen. entfdjulbigen.
proszę cię, żebyś mnie nie pomawiał o komu co uorljalten.
pychę. fiinbigen (j. 05. komu mieszkanie,
prze- perf. (do kogo) fpredjen, an» służbę).
rebeu § 215, 231. się fid) au§fpred)en.
(za kim) für jetnanb fpredjen, ein= fid) entfdjulbigen, fid) auśrebeu.
treten. z czego abfdjlagen, beriueigern,
pierwszy Zagłoba przemówił öffnete ben jurudroeifen.
iUłuitb •— nie gniewaj się Pan na mnie, że każdy naród po swojemu (§ 142 93. 1)
jeszcze raz przemówię — za chwilę ją wymawia łacinę — to słowo tak się wy­
ujrzę, przemówię do niej — nie odważyli mawia — co mam na sercu, wymawiam —
się przemówić do niego — ani słowa nie radzi wymawiamy nasze winy — pozwól
przemówił — nie przemawia do niej ani mi, abym się wymówił — wymówił się
słowa — przemawiał do ludu — prze­ ostrożnie o tem — nie wymawiaj się, jesteś
mawiać do uczuć czyich — poezya winny — wymówił się chorobą, nieprzy-
przemawia do całego ludu — w podobny jęciem listu — proszę cię, miej mię za
przemawiał sposób — tak ojczyzna do wymówionego — wymówiłem mu to po
ciebie przemawia — przemawiał za uci­ przyjacielsku — dobrodziejstwo (komu)
śnionym ludem — prawdopodobieństwo wymawiać gorzej niż odmawiać — prosimy
przemawia za tem, że — wszystko zdaje cię, abyś się nam z tego nie wymawiał —
się za tem przemawiać — literatura prze­ dawał (bot) mu papież opactwo, z którego
mawiała językiem mało zrozumiałym. się wymawiał nidjt annetjmen inollte — wy­
przy- komu auf jemanb ftidjein. mawiał się od ofiarowanego mu urzędu
się komu o co jenianbeni gegen» | — wymawiali się od płacenia poborów —
ja mu się wymawiał id) inollte (uon iljnt)
über etwaś ermähnen. nidjt ctnncljinen.
tak sobie przymawiali — dałem mu
list, a ustnie przymówiłem się o inną
z- Ijerfagen.
sprawę. się fid) »erabreben, fid) berem»
rozmawiać § 233 fid) unterhalten, baren.
zmówić pacierz, różaniec — zmawiali
fpredjen. się z nieprzyjacielem — zmówili się iść
-mówić się § 233 z kim fidj be» na polowanie — wszystko się zmawia
fpredjen, fpredjen § 309 Sein. 6. na moje nieszczęście ńerjdjlobrt fid).
rozmawiali (z sobą) podczas kazania — za- (burd) gauber) befpredjeii.
rozmawia z sobą samym — rozmawiali o (towary) befteden.
różnych rzeczach — gdybym mógł z kim
porozmawiać o tem wszystkiem einmal —
befdjbnigen.
umiał. kule zamawiać — zamówiłem
muszę się z nim o tem rozmówić.
parę butów u szewca — trzeba bilety
u- się o co übereinfommen über, wprzód zamawiać — pańskie błędy każdy
-mawiać się öertjanbetn § 190 35.3. zamawia.
 Sedjfte Sibteilung.
9?omina: mowa, mówca, namowa,
obmowa, przedmowa, przymówka,
rozmowa, umowa, wymo wa9lu8fpradje,
SSerebfamieit.
572. Mroczyć imperf. öerbunteln.
się bunfel werben.
za- perf.
sen wieczny zamroczył mu oczy na
zawsze — słońce się zamroczyło.
91omina: mrok, pomroka, zmrok
f. 9łr. 145.
573. Mrozić imperf. § 232 33em. 3.
od- (sobie nos, ręce) erfrieren taffen,
za- fiinftltcE) erfrieren madjen.
cukiernik zamraża śmietanę.
574. Mrużyć imperf. oczy jumadjen.
z-,za- perf. § 231.
oczy znowu mruży — przez całą noc
oka nie zmrużyłem — sędzia sam oczu
nie zmrużą — patrzeć niezmrużonem
okiem na co oljne eine SBitnper ju surfen.
przy- ein biśdjen fcfjliegen, juEneifen.
575. Mścić się imperf. na kim, nad
kim ¿u § 179 ®em. 2 (za co, czego)
ficf) an jentanb rädjen (für etroaS),
za kogo jemanb rädjen ¿u §185 S.2.
po-,ze- perf.
zemszczę się tego nad nim — pójdźmy
pomścić się krzywd naszych.
ode- komu co fjeiinjafjlen, etroag an
jemanb rädjen (veraltet).
Jan III. odemszczał Turkom zniszczenie j
Podola.
91 o mi na: pomsta, zemsta, mściwy
§ 130 Sieni. 2.
576. -musić § 232.
przy-,z- ¿roingen, erzwingen,
przymuszać § 233 nötigen,
przymuszono go do posłuszeństwa — namyślił się i przystał — namyślę się
przymuszone ofiary ■— dał się długo idj werbe mir e§ überlegen — trzeba się
przymuszać — przymuszał go bardzo, dobrze nad tem namyślić — jednak na­
aby wstąpił przed nim do pokoju — ] myśla się inaczej überlegt fid) e§.
9?r. 571—579. 121
zmusił go do złożenia urzędu — zmuszał
się ze wszystkich sił, aby być spokojnym
fucl)te fiĄ 311 jwingen — trzeba mi się
zmuszać, abym ci pisał o tem.
wy- co na kim jemanbem ettoa§
abjWingen.
Komina: mus, przymus.
577. -mycić § 232.
prze- fdjmuggeln, ein», burdjfdjmug-
geht.
Komen: przemytnik.
578. Mylić imperf. töufd)en, irre
leiten.
się fidj täufdjen, fidj irren.
o- perf. § 231.
nadzieja nas myli — jeśli mię oczy
nie mylą — jeśli się nie mylę — omylił
nadzieję naszę — omyliłem się — po­
dobne nazwiska często nas omylają.
po-,z- in einzelnen SBenbungen.
się na kim fidj in jemanb tän-
fdjen 311 § 171 SBem. 1.
po-,zmylić komu szyki jemanbeS 'piane
trennen — pomyliłem się na tym człowieku.
Słontinn: omyłka (przez omyłkę au§),
pomyłka, nieomylny.
579. -myślić § 206 Qi. 1 f. 9ir. 339.
do- się czego vermuten, auf ben
Sebanten Eommeit § 309.
jak się domyślam — niedomyślając
się tego — domyślić się czego z czego
nad) etwa» fid) eine SBorftellung Don etmais
nindjen, po czem auf ®runb Don etwas, za
czem hinter etroaä etwas Dermulen — do­
myślić się czego po kim jemanbem etwas
anmerten ju § 175.
na- się fid) bebenfen, nad czem
etwa» bebenfen, fidj überlegen.
122 SBer£>aIberjeitf)ntS.
ob- bebenfen, fur etmaś @orge tragen,
komu co beforgen.
pięknieś to obmyślał — obmyśl środek
— trzeba obmyślać środki utrzymania się
— obmyślać niebezpieczeństwo publiczne
— obmyślił mu miejsce, żonę.
prze- § 228 ®em. 1 be=, itadjbenten.
powinien każdy potrzebę przed czasem
przemyślać — ze swej strony przemyśli-
wał nad tern jedynie — o poprawie
rzeczypospolitej przemyśliwali.
roz- nadjbenfeit.
się ftdj eine§ anberen befinnen.
długo nad tern rozmyślałem — z po­
czątku nie chciał, ale się potem rozmyślił.
u- planen, fid) bornełpnen.
co on umyśli, to i wykona.
wy- aitSfinnen.
co Francuz wymyśli, to Polak polubi —
prochu nie wymyśli ijat ntdjt erfuttben.
z- erftnnen, ług en, oorgeben, ftngieren.
zmyślił nowe męki — zmyślać coś bez
zasady prawdy — źle zmyślać, źle i
prawdę mówić na pańskim dworze —
zmyślił chorobę, zmyślony odwrót.
za- co, o czem planen, Uortjaben.
się in ©ebanfen berfinfen.
człek zamyśla, Bóg rozrzedza — za­
razem pomiarkowałem, o czem zamyślał
— zamyślać o poratowaniu zdrowia —
zamyślał się głęboko.
9łominn: myśl, domysł, namysł
(po długich namysłach, bez namysłu),
pomysł, pomyślny, przemysł, prze­
mysłowiec, rozmysł (z rozmysłem),
umysł, umyślny (umyślnie eigenS),
umysłowy, zmysł, zmysłowy -ość,
zamysł.
580. Naglić imperf. briingen.
przy-,z- perf. §231.
nic nas nie nagli — naglił go do od­
wrotu — czas nagli, nagląca potrzeba —
nie naglono z powrotem — bynajmniej 1 nienawiści, mieć do kogo nienawiść),
nie znaglając oijne ben geringjten gmang. nienawistny (= znienawidzony oerljajjt).
581. -nażyć § 232.
ob- entblbfjen (z czego).
głowa obnażona z włosów — miasto
obnażono z obrony.
582. Nęcić imperf. rei^en, loden.
przy-,z-,za- (ju § 215) perf. § 231.
czego trudno dostąpić, to nas najbardziej
nęci, przynęca — to nie nęci wcale bat
burcljauS nid)t§ SłeriocfenbeS an fid).
znęcać się nad czem f. an etw. weiben.
znęca się nad niewinną ofiarą — wiem,
że się nademną chcesz znęcać mit mir
bein ©piel treiben.
Jiontina: ponęta, ponętny, przy­
nęta.
583. -niechęcić §215®em.2, §232.
z- unluftig madfen, abftofjen.
się do czego bie Sufi ju etroa»
Perlieren.
do kogo jemanbem abgeneigt
werben ju § 162 ®em. 3.
to go do reszty ( §351) zniechęciło —Polska
była zniechęcona rządami Sasów iiber=
briijfig — zniechęcił się do rządów § 96 —
zniechęcał się cały naród do niego.
584. Niecić imperf. an», entfadfen.
pod-,roz-,wz- perf. §231.
niecić w kim gniew — podnieć ogień
w piecu, bo gaśnie — pożar wzniecił sam
gubernator Moskwy — wielki bunt pod­
niecono — dosyć iskry, aby rozniecić
wielki pożar — wzniecić miłość, cieka­
wość, chęć, nadzieję, wojnę — kto się
rychło wznieci, nie długo świeci.
Siomeit: podnieta.
i 585. Nienawidzić imperf. § 297
93em. 1, § 318 ®em. 6 czego tjaffen.
z- §a§ gegen jemanb faffen § 220 93.
Rosya nienawidzi Austryi równie
szczerze jak Anglii — te dwa narody
nienawidzą się — znienawidziła go.
Słomian: nienawiść (mieć kogo w
 Secfpte Slbteiiung.
586. Niepokoić imperf. beunruhigen,
za- perf.
to niepokoi mię — wojsko było zanie­
pokojone.
587. -nieważyć § 215 33.2, §232.
z- mifjadjten, befdjimpfen.
9ł o nt e n: zniewaga.
588. -niewierzyć § 215 53.2, § 232.
prze-,sprze- się komu treulos han«
beln gegen jentanb, jemanbem
treulos werben, jemanb »erraten,
sprzeniewierzyła się kochankowi —
służący ten przenie wierzył się swemu
panu — sprzeniewierzeni swemu prawemu
królowi Polacy łączyli się z Karolem
Gustawem — sprzeniewierzający się spra­
wie narodowej ber Verräter an — sprzenie­
wierzenie Veruntreuung.
Słoutina: niewiara, przeniewier-
stwo.
589. -niewinnie § 215 33. 2, § 232.
u- freifprecEjen.
590. Niewolić § 215 33em.2 jwingen.
przy-,z- perf. § 231.
z- (sobie, dla siebie) gewinnen.
nikt woli człowieka przyniewolić nie
może — twarda konieczność zniewala
nas do tego — zniewoliła dla siebie
wszystkie serca.
591. Niszczyć imperf. »ernidjten,
»erwüften.
wy-,z- perf.
czas wszystko niszczy — niszczyć
czyje szczęście — to niszczy zdrowie
ruiniert — żona niszczy męża rozrzutno­
ścią, żydzi niszczą chłopów oszukaństwem
— nieprzyjaciel niszczy kraj — zniszczę
wszystkich — w Anglii wyniszczono
wilki auSrotten — długa choroba wyni­
szcza siły ciała erjcfjöpfen, au§mergeln —
wyniszczone konie.
do- czego ganj git Sntnbe richten
§ 222.
9łr. 579—597. 123
592. Niweczyć (§113 33.2) imperf.
»ernichten.
z- perf.
niweczyć czyje zamiary Vereiteln.
593. -niżyć § 232.
ob- (cenę) herabfehen.
się fiutem
obniżać koszta produkcyi Verringern.
po-,u- eruiebrigen.
kto się uniż aprzed Bogiem, będzie pod­
wyższony.
z- finten laffen, fenten.
herabwiirbigen.
się finten, fid) fenten.
zniżyć głos, szpadę, chorągwie —
słońce zniżyło się ku zachodowi — nie­
bywale zniżona cena — poddaństwo zniża
człowieka do bydlęcia.
594. Nosić iter. § 304 u. 33em. 4
f. 9?r. 28.
prze- abtragen.
przenoszone szaty.
595. -nowie § 232.
od-,po-,wz- erneuern.
(od-, wz-) wieberherftellen.
(po-) roieberholen.
wojna odnowiła się — odnawiać obraz,
mieszkanie reftauricren — to odnawia
dawną boleść, ranę w sercu — odnowić
pamięć czegoś — odnawiali unią —
wznawiano dawny zwyczaj — ponowić
prośbę, obietnicę, żądanie, rozkaz.
596. Nócić (nucić) imperf. leife fingen,
za- anftimmen § 220.
taką piosnkę odchodząc zanóciła.
597. Nudzić tutperf. langweilen.
intranf. (unb się § 309 33em. 6, aud)
sobie § 311) fid) langmeilen.
z- perf.
już mię to nudzić zaczyna — on nudzi
(sobie) w domu — kto się nie chce
czem zająć, ten się nudzi — był bardzo
124 SBerbctiberjeidjniS.
znudzony gelangweilt — nie długo będziesz
się nudził.
W o mina: nuda (nudy ikaźt. § 96),
nudny (nudno mi się robi § 121 Sein. 5).
598. Nurzyć § 306. 307.
iter. nurzać untertaudjen.
się untertauchen intranf.
po-,za- perf. § 231.
gęś pływając nurza się — nurzać się w
krwi — zanurzyli go w rzece po szyję —
zanurzać kogo pod wodę — słońce za­
nurza się w morzu — zanurzył się w
myślach, zanurzony w myślach.
wy- hernortaurfjen tranf.
(myśli, uczucia) auśfpredjen, mit»
teilen.
się tjerbortauctjen intranf.
z czem ctroaś mitteilen, eröffnen.
wynurzyć głowę z wody — toną i wy­
nurzają się — wynurzają się długie ręce
— wynurzył mi swoje najskrytsze myśli
— wynurz swe myśli przede mną —
począł się przede mną z tem wynurzać
fein §erj su öffnen.
Women: nurek (dać nurka §40'-Bem. 1).
599. Nużyć imperf. ermiiben.
się rniibe werben.
z- perf.
niezdrowa i nużąca praca — znużył
się nareszcie — stada dzikich gęsi szu­
mią nad lasem i znużone na popas spa­
dają z hałasem.
600. -obrazić § 215 Sein. 2, § 232.
prze- umgeftalten.
wy- barftellen.
(sobie) fićh borftetten, fich ein=
bilben.
co wyobraża to malowidło? — wy­
obrażają czas w postaci starca — nie
mogę tego sobie wyobrazić — wyobraź
sobie moje położenie, moję boleść — cóż
sobie wyobrażasz?
Wanten: wyobraźnia.
601. -oczyć § 233.
prze- iiberfef)en.
z- erblicfen.
niebezpieczeństwo, którego przeoczyć
nie można — jak tylko zoczył go zdaleka.
602. Ostrzyć imperf. § 227 fdjćirfen,
berfdjiirfen, fpifjen.
na-,wy-,za- perf. ¿u § 215 u. § 231.
ostrzyć brzytwę na brusie — zamor­
dował cesarzową wyostrzonym pilnikiem
— zaostrzył ołówek — w swoich pismach
zaostrza ciekawość czytelnika — kwestya,
położenie się zaostrza — ostrzyć zęby
na kogo einen attf jentanb ijaben, na
co nad) etloaś gieten.
ob- uerfcfjarfen.
obostrzono karę, prawo.
603. Paczyć się § 232 Sem. 4 (nom
§olj) fidj werfen (perf. wy- się),
s- § 233 nerberben, nerbretjen.
miał wcale spaczone wyobrażenia —
język staje się coraz bardziej spaczonym.
wy- nerberben.
się perf. ju paczyć się.
był w stanie wszystko wypaczyć —
deska wypaczyła się.
rozpaczać nerjineifeln (o czem an
etroaź) § 233 u. ®em. 1 f. 97r. 774.
nie rozpaczaj — nie trzeba jeszcze
rozpaczać o ojczyźnie — zrozpaczona
sprawa.
Wontina: (na) opak §351, opaczny,
rozpacz, rozpaczliwy, rozpaczny,
(na) wspak § 351.
604. Palić imperf. brennen § 224, ner»
brennen tranf.
heijen.
palnąć perf. fdjiefjen, feuern, fdjlagen
§ 215 «8. 5.
się brennen intranf. § 224.
s- perf. nerbrennen.
o- perf. fjeigen f. unten.
wy- perf. fdjiejien, feuern f. unten.
 ®ecE)fte Slbtetlung.
palimy drzewo, węgle w piecu — pa­
limy drzewem, węglami łjetjen mit — u
Rzymian palono umarłych — nieprzy­
jaciel pali nam wsie i miasta — słońce
pali — gardło i usta paliły go (it)in § 324)
jak ogień, tunika poczęła go palie jak
koszula Nessusa — gorączka pracy go
pali uerjeljrt iljn — dom się pali — świeca
się pali — palić smołę, wódkę, cegłę,
wapno, kawę (perf. wy- j. unten) — nigdy
tytuniu nie palę raudjen — spalili go
żywcem — miasto spalono na popiół —
palnąć (= wypalić) komu w łeb — pal
go w pysk — palnąć kogo w (za) ucho.
do- auźbrennen.
niedopalone zapałki.
o- berbrennen (sobie suknie), bren=
nen (sobie włosy),
perf. łjeijen f. oben.
motyl do świecy lecąc opala się —
opalono w piecu.
pod- in SBranb fleta (dom, budy­
nek).
prze- burdjbrennen.
przepalić coś żelazem rozpalonein —
przepalać kawę.
przy- anbrennen (potrawy).
roz- ertjiijen.
rozpalić żelazo do czerwoności — ten
trunek zanadto krew rozpala — rozpalone
twarze — rozpalone żelazo giuljenb.
wy- auSbrennen (fajkę, cygaro).
perf. brennen (wapno, cegłę) f.
oben.
perf. nbfeuern, fdjiefjen f. oben.
wypalić (= palnąć) sobie w łeb fid) eine
lingę 1 burd) ben fiopf jagen.
za- an^unben, entflammen, ert)i|en.
się fid) entjiinben, in SBranb ge=
raten, ficf) ert)i£en, in §i^e font»
men.
zapalili miasto, zapalił fajkę — to za­
paliło w nim żądzę sławy — zapalić
komu głowę — dom się zapalił — rana
9łr. 597 — 606. 125
się zapaliła — łatwo się zapala — wszy­
stkie jego zmysły zapaliły się do niej fur
— zapalenie płuc, oczu (ctber aud) oczy
zaognione).
-pałać § 233 in
zapalać cygaro, fajkę z smakiem.
■Jłontina: palacz, paliwo, opał,
podpalacz, upał, zapał @ifer, 3iinb=
lod), zapalczywy, zapałka, zapalny.
604a. Parzyć imperf. (pokrzywa,
gorczyca) brennen, (prosię, kurczę)
brutjen, abbriiljen.
berbrennen, berbriiłjen.
o-,s- perf.
kto się raz sparzy, ten dmucha i na
zimną wodę — oparzyć sobie ręce, język.
605. Pastwić się imperf. § 224 nad
czem fid) an ettua§ meiben.
pastwić się nad kim fid) an jemanbeś
Sdjmerj, llngiitd meiben.
605a. Patroszyć imperf. ouśweiben.
wy- perf.
606. Patrzyć § 205 S3em., § 228
f. 9ir. 341.
do- co bemerfen, feijen.
się czego w czein etma§ in ettt>a§
fetjen § 309, 326.
źdźbła słomy trudnoby tu dopatrzyć •—
odrodzenia kraju w tem nie można się
dopatrzyć — kto go znał bliżej, nie do­
patrzy się w tem cienia przesady —
możnaby w tem dopatrzyć się rażącej
sprzeczności.
o- czem ober w co mit ettua§ ber»
fet) en.
(chorego, rany) pflegen.
opatrzyć się w drzewo na zimę —
opatrzony świętemi sakramentami —
opatrywać kogo w pieniądze.
zao- w co mit etwa§ berfeł)en.
zaopatrzono miasto w żywność §9683.5.
126 SBerbaiber^eidjniS.
pod-co,(czemu)unbemerttbeobaĄten.
podpatrywać tajemne(mu)knowanie(-u).
prze- ntuftern, nadjfel}en.
przepatrzyć wszystkie kąty.
przy- się czemu fid) etraaś anfeljen,
einer Sadje jufeljen, 3eu9e einer
Sacf)c fein.
przypatrywali się mordom i pożogom,
roz- się fid) umfeljen.
w czem fid) genau mit etma» be=
fauni ntadjen, etluag genau prilfen
§ 177 ®em. 2, § 309.
rozpatrzmy się po rynku — nie mogę
wydać wyroku nie rozpatrzywszy się w
tej sprawie — szczere w sobie samym
rozpatrzenie się ftrenge Seibftpriifung.
u- co w czem feijen.
co (sobie fid)) auźerfef)en.
-patrywać (sobie czego) fid) nad)
efroaś untfefjen, etmaź fudjen § 190
58em. 3, § 328.
w tem nie upatruję nic złego — upa­
trzyć sobie dziewczę, kogo do zabicia,
miejsce do wiecznego spoczynku, kogo
na króla — upatrzona ofiara — upatruję
sobie żony, miejsca do spoczynku.
w- się w co unbermanbt, genau
anfeljen, betradjten § 309.
wpatrzyła się w niego — wpatrz się
tylko dobrze.
wy- (sobie oczy).
za- się na co bie Slugen unberroanbt
auf etiua§ gericEjtet łjaben, etwa§
anfeljen, fid) etwa§ junt dkufter
ne^nten § 309.
fid) itberś Seljen bergeffen.
fid) berguden, fid) berfe^en (bon
Sdjtoangeren).
Słowackiemu zapatrzonemu więcej w
przeszłość narodową ber nieijr beit SBlirf
itt bie 53. geriditet batte — zapatrzony w
czem — trzeźwo się na co zapatrywać —
zapatrywać się na co przez obce szkła —
trzeźwe zapatrywania na co — skoro się
nad własnością ziemską ze stanowiska
politycznego zapatrujemy — zapatruje
się na ojca — gabinet królewski zapa­
truje się na zagranicę — zapatrzony
na cudzoziemskie sposoby rządzenia —
byłby się zapatrzył i zapamiętał zupełnie,
gdyby nie-.
9101llin a: (nie)opatrzny,opatrunek,
zapatrywanie §314.
607. Pełnić imperf. (eig. füllen §232
Sem. 4) erfüllen.
s- perf. § 231 f. unten.
pełnić powinność, obowiązek, rozkaz
— spełnić czyje życzenie — spełnić wyrok
Uoltftrecfeit.
do- boHmadjen 3. 93. liczbę, sumę,
co, czego erfüllen,bollbringen §326.
dopełnić się wzajemnie fid) gegenfeitig
ergänzen.
na- füllen, anfüllen.
napełnić kieszenie pieniędzmi, butelkę
wodą —wieść ta napełniła nas przerażeniem,
napełnić czyje serce radością, smutkiem
— napełnić powietrze krzykami — róża
napełnia powietrze zapachem swoim —
studnia napełnia się wodą, serce napełnia
się smutkiem — list był napełniony na­
rzekaniem.
po- begehen.
popełnić zbrodnię, błąd, grzech — nie
popełnimy przesady, gdy-.
prze- überfüllen.
przepełniać styl ozdobami.
s- perf. f. oben.
kielichy leeren, czyje zdrowie
auśbringen
wy- auśfiiHen, (ślub) erfüllen.
się in Erfüllung geljen.
wypełnione padoły piaskiem — wy­
pełniło się wszystko.
za- ausfüllen, anfüllen.
zapełnia cztery rozdziały opowiadaniem
— zapełnić lukę auäfüllen, ubytek er=
gättjen, przepaść iiberbtiicfen.
Konten: zupełny.
 Sedjfte Slbteilung. Э?г. 606—610. 127

608. -pewnić § 232. wiele koni na sprzedaż — napędzić komu

strachu einfagerr, ochoty einflofjen § 328
u-,za- fiebern, fićfjerfteUen.
(324).
kogo o czem jemanbem etmaś,
jemanb einer g. öerfidjern. o- (potrzeby) beftreiten.
się o czem (id) einer ®афе üer= się komu, od czego ju § 163
Пфегп. 93еш. 4 fiĄ jemanbeź, einer Sadje
zapewniać komu przyszłość, los, utrzy­
ermetjren.
manie — zapewnił go o łasce swojej — z dochodów tych opędzał potrzeby
upewniał go o dobrych swoich chęciach swojego dworu — nie może opędzić się
— zapewniano mię, że tak było — za­ wierzycielom, troskom (§ 338 ®eut.), od
pewniał się o jego pomocy, o dalszych much — już wtenczas na Litwie nie było
posiłkach — być zapewnionym o czem. zwyczajem opędzać się od pozwów szablą.
od- megtreiben, «jagen.
609. Pędzić tmperf. treiben tranf.
odpędź psa — odpędzie służącego, tra­
(czas) verbringen, jubringen. piące myśli, smutki.
treiben, jagen intranf.
prze- (czas) perf. f. oben.
(za kim апф się § 309 93. 6) ver=
burcfjtreiben.
folgen.
burd)bof)ren.
po-,za- perf. treiben tranf. przepędzić bydło przez wieś — prze­
prze-,s- perf. czas § 231 verbringen, pędzić komu (szablę przez) brzuch.
¡jubringen. przy- berantreiben.
po- perf. treiben, jagen intranf. §231. s- (czas) perf. f. oben.
(za kim audj się § 309 93em. 6). jufaniinen--, binuntertreiben.
za- się (za kim) verfolgen. upędzać się za czem § 233 einer
wiatr pędzi chmury — zbliża się pa­
g. uacbjagen § 309.
sterz trzodę pędząc przed sobą — pędź
upędza się za bogactwami.
bydło do obory — pędzi życie na dworze,
na służbie narodowej — drzewo nurtami w- bineintreiben.
rzeki pędzi — gdzie pędzisz, kozacze? — wpędzić nieprzyjaciela w las, kogo w
pędziliśmy (się) za nieprzyjacielem trzy długi, do grobu ftitrjen — wpędzić komu
doby — zapędziła owce do owczarni — kulę w brziteh jagen.
w dalekie zapędzony strony berfdjlagen —
zapędzić kogo w ciasny kąt in bte Snge
wy- binaustreiben.
treiben — przepędził cały dzień na czy­ roegjagen.
taniu — większą część życia swego spę­ wypędzić psa z domu, nieprzyjaciela
dził w tem mieście — popędził konno w z kraju — nieopuszczę cię, chybabyś mię
pole — siędę na konia i popędzę do wypędził.
Rzymu — popędził (się), zapędził się za Dłoniina: pęd, popęd, popędliwy,
Turkami macfjte fiel) an bie Verfolgung, zapęd.
fetjte паф.
610. Pienić sięimperf.§309 {фашпеп.
do- czego einljoleit. s-,za- się perf.
-pędzać пафУе^еп § 233. woda się zapieniła — piwo, koń się
na- antreiben. pieni — pieni się ze złości — woda
napędzić kogo do pracy — kijami na­ spieniona in Sctjaum Derroanbelt, zapie­
pędzali ich do kopania — nie napędzaj niona mit Scljaum beberft — spieniona
mię, proszę, sam to zrobię — napędzać grzywa bałwanów.
 128 2Ser6atuei'geici)ni§-
611. Pieścić imperf. liebfofen.
öerhütfcheln, bergürteln.
się z kim fidj liebfofen, gärtlidj
tt)un.
roz- perf. berijätfifjeln, ber^ürteln.
pieszczą się z sobą jak gołębięta —
rozpieszczone dziecię, dziecię się roz­
pieszcza.
Stumina: pieścidło, pieskliwy
(-śćli-, -ści-), pieszczota, pieszczo­
tliwy.
612. Plamić imperf. beflecfen, be=
fdjmu^en.
s- (po- § 221) perf.
poplamił suknię — nie plam swego
imienia — książek poplamionych nie
przyjmuje się z powrotem.
613. -plenić § 232.
wy- auśrotten.
wyplenić kraj z ludzi § 182 Sein. 2.
9i o m i n a: plon, plenny.
613a. Plugawić imperf. befchmufcen.
s-,za- perf.
614. Płacić imperf. gaijlert, befahlen.
za- perf.
płacić złem za dobre @ute§ mit Ścieni
Vergelten, pięknem za nadobne mit
Sleicljem — płacić podatki — nie miał z
czego zapłacić — Bóg zapłać ®ott Der=
gelt’§.
o- (cło) entrichten.
befolben.
urząd opłacany.
od- vergelten.
się komu fidj reüaitdjteren.
popłacać § 233 gelten, in Seltung
fielen.
teraz i cnota nie popłaca bez złota —
te zasady jeszcze w Europie popłacały —
popłacił wszystkie długi § 221.
prze- beflecken.
przy- büfjen, za co, czego, co für
etwas.
przypłaci on mi tego, za to — drogo
tom przypłacił — przypłacić czego, za
co życiem.
wy- auśjahlen.
się z długu abtragen.
się komu jemanbem etwa« (za
co) bergelten § 309, fidj gut be*
gafjlt machen § 309 Sem. 2.
wypłacić sumę komu należną — wy­
płacić się z długów — wypłacam się
jemu z długu wdzięczności — taka się
polityka dobrze wypłacała mieszczanom
lwowskim.
Słonttna: płaca, płatny, opłata,
zapłata.
615. Płaszczyć się imperf. § 224,
komu, przed kim fidj erniebrigen.
dumny chce, aby wszystko się przed
nim płaszczyło auf bem SBaucE) liegen —
płaszczenie się magnatom.
Słomen: płaski.
616. Pławić imperf. (kruszce) fchlüm»
men, (konie) fdjwemmen, (drzewo)
flöhen.
ne^en, haben.
s- perf. flöhen § 231.
pławić we łzach lice, oręż w krwi —
pławić się w krwi.
prze- się przez rzekę fdjwimmenb
über einen glüh fefjen.
9łomina: spław, spławny, wpław
§ 176 Sein. 4 f. ЭДг. 168.
617. Płodzić imperf. ¿engen, herber»
bringen.
s- perf.
nie wszystkie grunta wszystko płodzą
— ojciec płodzi, matka rodzi.
roz- fortpflanjen.
się fidj bermeljren.
Słomina: płód, płodny, rozpłód.
 (aedjfte Slbteilung.
618. Płonić się imperf. erroten § 309.
za- perf.
zapłoniwszy się gości witała dygnie-
niem.
619. Płoszyć imperf. fdjeudjen, ver=
fdjeudjen.
s- perf.
ptaki płoszą klaskaniem.
roz- auśeinanberfdjeuct)en.
wilk rozpłasza owce.
wy- EjerauSfcfjeudjeit.
wypłoszył ptaka z gniazda.
9łomen: popłoch, płochliwy.
620. -pogodzić § 215 53em. 2, § 232.
wy- się fid) auffjellen.
niebo się wypogadza, wypogodziło —
wszystkie twarze się wypogodziły.
621. Pocić się imperf. fdjwitjen §309.
s- Się perf. (gegen § 224).
za- się in <Sd)Weifi geraten.
śpiąc pocę się po calem ciele.
622. Poić imperf. trdnlen § 227, 228
Ś8em. 3-
na- perf. § 228 53em. 3, § 231.
poić dziecko mlekiem - poili i kar­
mili go — napawać bydło, pragnącego,
konie — napoić kogo radością, dobremi
zasadami erfullen.
o-,s-,u- beraufdjen.
opojony radością — upajające trunki
—• upaja go na zabój macljt ii)n fterns
befoffen — upojony trunfen.
w- co w kogo jemanbem einflofjen
ju § 176 53em. 2.
obywatelskie cnoty w synów swoich
wpajają — błędu tego uczą i w uczniów
swych wpajają eirtimpfen — mieli głęboko
wpojone fałszywe pojęcie wolności § 331.
623. -poić § 232.
s- verbinben.
©oereitfen, spolnifctje ©raniniatit: ©rgttnsung.
9łr. 611—630. 129
małżeństwo, które interes spaja, kończy
się często rozwodem — spoić naczynie
stłuczone flirten.
624. -pokorzyć § 215 $8. 2, § 232.
u- bemütigen, się ftdj.
upokarzaj się przed Bogiem.
625. Pościć imperf. § 224 faften.
ślub poszczenia.
9?omen: post.
625a. -pośledzić § 215 $8.1, § 232.
u- vernadjlöffigen, ¿urüdfetjen.
626. -potwarzyć.
s- perf. potwarzać (spotwarzać)
imperf. § 233 $8em. 1 verleumben.
potwarzają nas — spotwarzyli nas.
Siotnina: potwarz, potwarca.
627. -powszechnie ju §215 53.2,
§ 232.
roz- verbreiten.
od dawnych czasów rozpowszechnił się
u nas ten zwyczaj.
u- verallgemeinern,
się allgemein werben.
628. Późnić się imperf. fid) Verfpäten.
o-,s- perf. § 227, 231.
zawsze się późni, opóźnia — nie spó­
źniaj się — zegarek się spóźnia gei)t nach
629. P rawdzić imperf. (veraltet §u
§ 232 53em. 3) betätigen, feftftellen,
verifizieren, bewahrheiten.
s- perf. § 231.
często się to prawdzi — sen się sprawdza
gefit in Erfüllung — sprawdziło się moje
przepowiedzenie — powiadam tylko to,
co można mniej więcej (§ 143 33. 5) spra­
wdzać — niesprawdzona pogłoska uns
beglaubigt — chciała sprawdzić, jakie jej
słowa czynią wrażenie fiel; Bergeiniffern.
630. Prawić imperf. § 232 53em. 4
weitläufig reben.
9
130 53erbalberjeidjni§.
prawi jak na ambonie — szlachta pra­
wiła wiele o wolności — prawie komu
komplimenta ntad)en.
na- ner=, auźbeffern.
naprawić drogę, dach, boty — łacniej
zepsuć niż naprawić — naprawić popeł­
nioną omyłkę — naprawiać krzywdę,
szkodę komu wyrządzoną mieber gut madjen.
o- einfaffen, einbinben.
auśweiben (rybę, zająca).
oprawić obraz w ramy einrafjmen, ka­
mień w złoto, książkę w płótno.
od- berridjten, erlebigen.
toerabfdjiebcit, abfertigen.
się ftattfinben.
ksiądz odprawia mszę, nabożeństwo —
odprawić interes, podróż, wesele feiern
— wesele odprawiło się w Krakowie —
sejmik się odprawia w tern mieście — od­
prawić naradę, tryumf cibtjciitcn — odprawił
służącego — odprawić kogo ze czczemi
słowami — odprawić posłów, sejm ent=
Iaffen.
po- beffern, berbeffern, forrigieren.
czego § 327 (^ieibung, £>aare) in
Drbnung bringen.
się fid) beffern, fidj uerbeffern (in
ber Siebe), juredjt riicten (na
krześle, na kulbace).
chce poprawić ród ludzki — poprawić
rysunek, wiersze, książkę, arkusze do
druku — poprawić ogień fdjiiren — potem
palcem pogroził, kaptura poprawił i od­
szedł — poprawiwszy raz jeszcze i włosów
i stroju — popraw się — poprawia mu
się e§ ęjeljt iijm beffer.
prze- (przez rzekę) iiberfetjeit tranf.
się ilberfe^en intranf.
przy- anmad)en, tniirjen.
kogo o co uin etlx>a§ bringen,
jemanbem etrnciS ju^iefjen, berur=
fadjen.
przyprawić sobie brodę — pijaństwo
przyprawia człowieka o zdrowie — przy­
prawić kogo o śmierć, o upadek, o cho­
robę, o przeziębienie,
roz- się z kim fid) mit jentanb auś=
ehmnberfefcen.
-prawiać o czem § 233 iiber etnmS
Ijanbeln (fpredjen, fdgeiben), rći=
fonnieren.
rozprawimy się z sobą w sądzie bor ju
§ 177 53. 1 — człowiek dobrze wychowany nie
rozprawia — o tern i rozprawiać nie warto.
s- burdjfe^en, bemirfen, auśridjten,
(wrażenie na kim) madjen.
sobie fid) mad)en iaffen,g.S.surdut.
einfaufen.
się (komu) Słedjenfdjaft ablegen.
-prawować § 233 co uermulten.
się fid) berijatten.
czego kopia nie mogła, szabla sprawi
— dobrocią więcej sprawił niż gwałtem
— nic nie sprawiwszy wrócili nnnerridjteter
Sadje — sprawić skutek ijabeit, cud bers
ridjten, radość madjen, przyjemność bereiten
— to sprawia mi największą radość — to
sprawiło, że bemirfte, bab, spraw, by bc=
mirtę, ba)'; — to sprawia w nas najprzyje­
mniejsze uczucie roadjtufen — przyroda spra­
wiała na umyśle jego niepospolite wrażenie
— sprawić pogrzeb, wesele, ucztę auś=
ridjten, beranftalten, rzeź anridjten — spra­
wić wojsko aufftelien — nie tobie będziem
się sprawiali — sprawiłem sobie nowy
garnitur— urząd ten sprawował aż do swej
śmierci — handel sprawować treiben —
dobrze się sprawował — sprawowanie się
dzieci 53etragen.
u- bebauen, bearbeiten.
uprawiać rolę, ziemię, grunt — upra­
wiać naukę pfiegen — piśmiennictwo
uprawiane było tylko przez duchownych.
w- einfefcen.
w co in etroaś berfegen.
w co, do czego in etroaś iiben,
jii etwag abridjten.
wprawiać szyby w okno, zęby sztuczne
— ma oko wprawione — wprawić coś w
ruch, w porządek fejjen, bringen — wpra-
 Sedjfte Stbteiiung. Jłr. 630—637. 131
wić kogo w zadziwienie, w zdumienie, w | wielmożnego Pana, proszę Pani § 328
rozpacz feńeit, w gniew — wprawiać ręce $8em. 4 — proszę bitte, herein! — jeżeli
w władanie oręża. nieprzyjaciel o pokój poprosi — poproś
wy- abfenben. go o to — poprosić panny do tańca § 327
Sem. 1 — zaproszono wielu gości.
się fid) begeben.
wyprawiła go matka na wojnę — wy­ na- się kogo jemanb biel unb lang?
prawić posłów do cesarza, wyprawie kogo bitten.
na drugi świat — wyprawił się na wojnę. -praszać się komu (¡¡u § 233) fidj
za- wiirjen. jemaubem aufbrangen (j. S- z to­
zaprawić komu życie goryczą uerbittern. warem, z usługą).
9łontinn: prawo, naprawa, odpra­ prze- urn Serjeiljung bitten (za co),
wa, oprawa, oprawny, poprawa, po­ przeprosił go publicznie — przepraszam
prawny, niepoprawny, przeprawa, Pana, że mu przerywam — dać się komu
rozpra wa2lbI)anb[uttg,S?crl)nnblung, spra­ przeprosić fid) bon jem. besänftigen irtfjen —
wa, sprawca, sprawny, sprawunek Witold króla przeprosił i pogodził się z nim.
(imfaufe, uprawa, uprawny, wpra­
wa, wprawny, wyprawa SluSftnttung, u- erbitten, burd) Sitten enueidjen.
¡yelbjug, zaprawa. -praszać bitten §220Sein., §231,
233, § 317 Sem. 4, § 331.
631. -prawnie § 232.
ledwiem go uprosił — nie dał się upro­
u- beredjtigen.
sić — upraszamy, uprasza się o nadsyła­
to nie uprawnia nas do tego twierdzenia.
nie prenumeraty.
632. Prażyć imperf. rbften (j.S. kawę). wy- się od czego fid) bon etroaS
633. -prężyć § 232. lośbitten, fid) etmaś berbitten.
na-,wy- fpannen, auśftreden. wyprasza się ze łzami od tego zaszczytu
sznurek wyprężony — konający wy­ — od krzyża swego nikt się nie wyprosi.
prężył się i pozostał nieruchomy — zo­ 9łomen: prośba.
stawać w naprężonych stosunkach z kim
636. -proście § 232, § 233 Sem. 2.
ctuf gejpnnntem g-ujj — naprężenie 6pan
nung.
s-,u- bereinfadjen.
roz- au§be£)nen. 637. Prowadzić §215 S. 4 imperf.
9?omilia: sprężyna, sprężysty fiitjren (za sobą § 186 Sem. 1 mit
(-ość). fid), im (befolge haben).
634. P roniienić się imperf. ftrafjlen po- (za- f. unten) perf.
§ 309. się § 224 fid) betragen.
chłopiec prowadzi ślepego — cnota
635. Prosić imperf. bitten (o co, za kim prowadzi do szczęścia — prowadzić kogo
fiir jem.) § 317 S.4, einiaben (na co), za rękę nil ber Jpnrtb — znasz drogę,
się kogo = (Sen. § 309 Sem. 6, prowadź nas — prowadzić psa na smyczy
§ 328 Sem. 4. — prowadzić pannę do tańca, do ko­
ścioła — ta droga prowadzi do wsi —
po- perf. bitten.
prowadzić wojsko na rzeź — prowadzić
za- perf. einiaben § 231. wojnę, handel, gospodarstwo, rachunek,
proszę cię o pomoc — proszeni jeste- | życie cnotliwe — rozrzutność prowadzi
śmy o zaznaczenie — proszę Pana do , za sobą niedostatek — prowadzić kogo
stołu — proszę Państwo ze (ober za) mną mit (chodzić z kim) pod rękę am 8lrm — dobrze
mir git fomrnen, mir ju folgen — proszę I się prowadzi — nie mamy nikogo, coby
9*
 132 SJerbaloerjeidjni?.
nas poprowadził — poprowadzi ją do
ołtarza — poprowadzenie sprawy.
do- too^in fiitjren.
to nie doprowadzi do niczego — gdzie
to nas doprowadziło? — doprowadzić coś
do końca, do skutku, do stanu pogo­
towia.
na- auf etma» fiiijren, ¿u etroaś
brtngen.
naprowadzić kogo na drogę, na myśl
jaką — naprowadzić kogo do porządku,
do przedsięwzięcia.
o- tjerumfubren.
oprowadzać kogo po mieście, po domu,
od- abfiibren, ablenfen, abbringen.
begletfen.
nic nie odprowadzi mnie od tego za­
miaru — odprowadzić kogo do domu —
o milę (eine Słteile) nas wszyscy odpro­
wadzili.
prze-biitburdjfiiijren (j. przez las),
burdjfutjren.
się um^ieijen (do nowego mie­
szkania).
przeprowadzić swoję myśl, swój pro­
jekt, zmiany wielkiej wagi.
przy- ^erbeifiiijreit.
co cię tu przyprowadziło? — przypro­
wadzić kogo do zguby, do rozpaczy brin=
gen, do zdrowia jemanbent lutebergebeit.
s- berabfiiijren.
abfiiljren, abbringen.
berbeifiiijren, oerurfadjen.
ijerbeifdjaffen, foiumen laffen, be=
jieben.
sprowadzić kogo ze schodów bie SCreppc
Ilinunter — sprowadzić kogo z drogi
cnoty, honoru — nie dał się jednak z
tropu swego sprowadzać — sprowadzić
kogo na bezdroża — jedno nieszczęście
sprowadza drugie — ta rana sprowadziła
jej śmierć — to sprowadziło wielką
zmianę — sprowadzić na kogo śledztwo
itjm jujieijen § 170 SBent. 3 — nie mógł
tak rychło pieniędzy od rodziców spro­
wadzić — sprowadzić towary z zagranicy,
książkę z księgami, masło ze wsi.
u- niegfiifjren.
uprowadzić kogo z niebezpieczeństwa
entjieljen.
w- in etotó (ijinein=)fiit)ren.
einfuijren.
się einjietjen (in eine SBoIjniingi.
wprowadzić kogo do namiotu, do pokoju,
w błąd, w gniew Ueijetien — wprowadzić
towary, nowe obyczaje, nowe wyrazy do
języka.
wy- (!jer=)auśfuljren.
(bie $erfunft) ableiten.
entnetpnen, fdjlufjfolgern.
się au^ieben (auś e. SSoIjnung).
wyprowadzić kogo z izby — clicę go
z tego błędu wyprowadzić — wyprowa­
dzić wyraz z greckiego, ród swój od
kogoś — z tego da się wyprowadzić, że
— jutro z tego mieszkania się wypro­
wadzę.
za- perf. (f. oben)
einfiiljren.
idź prędko, gdzie cię zaprowadzą oczy
— zaprowadzenie chrześciaństwa.
638. Prószyć imperf. unb się § 309
Olein. 6 ftduben.
śnieg prószy — prószy się na stół.
rozproszyć § 25 93. 3 ¡jerftrenen, się
fićb.
Derfcfjroenben.
wojsko hajdamaków rozpraszało —
rozproszyli się po całym kraju — łatwo
rozproszyć, nie łatwo zebrać.
za- beftduben.
639. -próżnic § 232, 227.
wy- leeren, auźleeren.
wypróżnić worek, szklankę — wypró­
żniały się ławki.
za- unnii| anfiiilen.
640. Przeciwićsię intperf. fidj »iber=
fe£en, ttńberfpredjen.
 Sedjfte Slbteilitng.
s- perf. § 231.
przeciwić się władzy, zwierzchności —
to przeciwi się naturze — przeciwi się
samemu sobie — to stronnictwo sprzeci­
wiało się podjętym naprawom.
Komina: przeciwny, przeciwień­
stwo.
641. Przeczyć imperf. czemu (co) et=
waś leugnen, ableugnen, in Slbrebe
fiellen, bementieren.
komu, czemu wiberfpredjen.
komu czego jemanbent etoaś ftreitig
madjen, abftreiten.
za- perf. § 231.
nie przeczę, żem to zrobił — ja temu
bynajmniej nie przeczę — temu przeczyć
nie można — nie można zaprzeczyć, że —
myśl przecząca negatio — odpowiedzieć
przecząco mit netlt — zawsze mi przeczy,
co tylko powiem — nikt nie zaprzecza
wartości podań ludu—zaprzeczenie wojnie,
świadectwu czyjemu — zaprzeczyć istnie­
nie czegoś — to się nie da zaprzeczyć —
tej zasługi ani nie przeczę ani nie umniej­
szam ftelle id; nid)t in Slbtebe, niezaprze­
czony unleugbar — zaprzeczać czyjemu
twierdzeniu, wiadomości, jakoby — nie
przeczymy mu tego prawa — zaprzeczono
mu miejsca w polskim senacie — tej za­
sługi nam przeczyć nie mogą.
sprzeczać się § 233 ftcf) ftreiten.
nie będę sprzeczał się z tobą.
Komina: sprzeczka, sprzeczny,
sprzeczność (z czem).
642. -przedzie § 232.
po- co einer ¡Sadle, kogo jemaitbent
(§ 324) noraitfgefjen.
co czom etoaś einer Sadje norauf=
fdjiden.
dzień, rok poprzedzający, w poprzedza­
jącej epoce — rozum czasem poprzedza
lata — przybycie jego poprzedziła wieść
o zwycięstwie — poprzedzono ten wyraz
znakiem.
u- kogo jemanbent (§ 324) jubor=
fomtnen, jemanb uberljolen.
Kr. 637—646. 133
kogo o czem jemanb bon etoaź
borljer benadjridjtigen.
kogo przeciw komu einneljmen.
się do kogo gegen jemanb bor»
eingenommen jein.
uprzedziliśmy nieprzyjaciela — uprze­
dzić czyje życzenia — uprzedzono ją o
przybyciu syna — uprzedzenie do kogo
gegen.
wy- überholen.
nie dać się wyprzedzać komu — wy­
przedzić (-dzać) kogo w czyjej łasce aub=
ftedjen (au§jufted)en fudjen).
Komina: przód (Kbńerbien §351),
przedni, poprzedni, poprzednio.
643. Przykrzyć imperf. sobie co eto.
iiberbriifftg werben.
komu co berleiben.
się komu iäftig, juwiber werben,
jur Saft faßen.
ua-,s-,u- perf.
zaczynano sobie wojnę przykrzyć —-
przykrzy mi się w tern towarzystwie —
w końcu sprzykrzył sobie tę pracę — nie
chciałem mu się naprzykrzać prośbą —
naprzykrzyła mi się ta robota — sprzy­
krzyła mi się ta potrawa — uprzykrzyło
mi się w domu siedzieć — na-, uprzy­
krzony iäjtig § 308.
644. Pustoszyć intperf. berwiiften.
(o-)s- perf.
645. Puszyć intperf. aiifblaijen.
na- perf.
woda taka żołądek puszy i nadyma —
napuszył się jak jędor — podłą napu­
szony dumą.
Komina: puch, pycha, pyszny,
przepych,przepyszny,napuszysty.
646. Puścić perf. § 213 puszczać
intperf. loślaffen.
się fid) begeben.
na co fid) einer S. Ijingeben.
134 SBex’bait>ergeidjrti§.

po- § 223. od- Vergeben, bergeiijen.

puścić więźnia, ptaka na wolność frei Bóg jeden może odpuszczać grzechy
— małych złodziejów wieszają, a wielkich — odpuść nam naszę winę.
puszczają — puścić racę — puścić wieść,
pogłoskę auSftreuen — puścić coś w obieg
prze- burdjlaffen, borbeitaffen.
in llmlauf fehen — puścić coś w niepa­ jemanbem etwag burdjlaffen.
mięć ber Słergefienljeit (§176 SBent.2) anl)eint= komu jentanb berfdjonen.
geben, w odwlokę auf bie lange SBanf jdjieben przepuścić kogo przez bramę, przez
— puścić co mimo siebie ober uszu § 159 kraj, przez granicę über — szkło prze­
nidjt barauf librett niollen. nid)t barauf acljten puszcza światło — przepuścić majątek
— puścić co płazem § 345 etmaS Ijingeljen przez gardło burdjjagen — to sukno nie
laffeit — drzewo puszcza liście, korzenie przepuszcza wody — przepuściłem mu
treibett — puścić się dalej, w drogę auf urazę vergeben — nie mi nie przepuszcza
ben SBeg, na morze, do Nowogródka, w — śmierć nikomu nie przepuszcza — nie
pogoń za kim fid; att bie Słerfotgung je= przepuszczono ani płci ani wiekowi.
mattbcS ntadjen — puścił się na rozbój
legte fid) auf — puścić komu wodze, cugle
przy- julaffen.
ober popuścić cugli koniowi, komu wodzów annefjmen, glauben, borauSfeijen.
§ 327 SBem. 1 lotfern, fdjiefjen laffen — za przypuszczać kogo do stołu, do siebie,
króla Sasa jedz i pij i popuszczaj pasa. do swego towarzystwa, do praw obywa­
telskich — nie przypuszczaj do głowy
do- czego (co) erlauben, gulaffen
tak smutnych myśli — przypuścić szturm
(aud) kogo do czego).
do fortecy auf — unternehmen — przy­
do czego пицц fommen laffen. puśćmy, że tak jest — nie przypuszczam,
się czego etmaś begefyen, na kim że się to stać mogło — przypuszczał, że
an jemanb § 309. na to małżeństwo rodzice nie zezwolą —
trzeba tego dopuszczać, czemu zapo- przypuszczając in ber Slnttaljtne.
biedz nie można — Bóg dopuszcza złe — roz- entlaffen.
Bóg czasem dopuszcza, aby się złym :
wiodło — dopuszczać tego nie należy —
auflofen.
nie dopuścił mi wpaść w ręce Moskali rozpuścić zgromadzenie, wojsko — roz­
gab nidjt 311, bafi id) — do rozlewu krwi puście włosy fliegen laffen, korzenie auś=
nie dopuścił — do tego nie chcieli do­ breiten — rozpuszczać fałszywe pogłoski
puścić baju, fo roeit ■— nieprawość, której I — woda rozpuszcza w sobie sól, cukier
się dopuścili nasi sąsiedzi — dopuścić rozpuszcza się w wodzie.
się okrucieństwa na kim — nie dopuszczę
s- tjerablaffen, feilten, finten laffen.
się fałszerstwa.
się na kogo fid) auf jemanb ber=
o- finten laffen. laffen.
berlaffen.
spuścić coś po sznurze — spuścić pion,
meglaffen, oerfaumen, unterlaffen. i ołowiankę — spuścić spodnie — ze spu­
opuścił ręce, nie opuszcza rąk — ptak szczoną przyłbicą — spuścić głowę, oczy
opuszcza skrzydła — szczęście go ори- I na dół — spuścić się na dół — oka z niej
ściło — opuścił dom, ojczyznę, żonę — | nie spuszczę ablaffen — oczu z niego nie
trzeci tom już opuścił prasę — siły mię spuszcza lajjt iljn nidjt auS ben Slugen —
opuszczają laffen mid) im ®tid) — opuścili spuścić coś z oka, nie spuszcza z oka
jego imię na liście — opuść ten ustęp, dobra publicznego — nie należy spuszczać
nie czytaj go — opuścić jaką formalność, z uwagi aufjer adjt laffeit — spuszczać z
sposobność — posiedzeń tych nigdy ceny, z tonu bom fjlreig ablaffen, ben Son
prawie nie opuszczał. fjerabftiinmen, z pychy — możesz się na
 Sedjfte Slbteilung.
mnie spuście, spuść się Pan na mnie —
nie spuszczaj się na drugiego, na drugich
— człowiek, na którego się spuście można.
u- ablaffen (= abfliefjen Iaffen).
fallen Iaffen (au§ ber £>anb).
upuścić wody ze stawu — upuście ko­
mu krwi § 327 — upuścić chustkę, ka­
pelusz, rękawiczkę, szklankę, zegarek.
wy- Ijerauślaffen.
wypuścić bydło z obory, kogo z po­
koju — wypuścić kogo z więzienia, na
wolność — wypuścić kogo ze służby ent=
iaffen — wypuścić ducha augijaitcben.
za- w co ido tjinein Iaffen.
się fidj nwinnein begeben, üor=
bringen, fidj »erliefen in (w co
§ 177 Sein. 1).
zapuścić lemiesz, słup w ziemię, sierp
w zboże — zapuścić brodę lang lucidjfeit
Iaffen — zapuścić korzenie treiben — za­
puścić się w las — Tatarzy zapuścili się
aż pod Lwów i Tarnopol — nie zapu­
szczaj się w domysły fiel) auf — einlaffen.
91 o nt i narodpust,spuścizna,upust,
zapusty § 96.
646a. -pylić § 232.
za- beftäuben (= zakurzyć).
stół zapylony.
647. Raczyć imperf. gernfjen §224.
bewirten.
u- perf. bewirten.
niech Pan raczy zaczekać — stronni­
ków swoich jedzeniem i piciem raczył —
z radością przyjęty i hojnie uraczony
został.
648. Radzić imperf. 1. ftcEj beraten,
b er at f cf) la gen (nad czem, o czem, o co).
2. raten (komu co etwaś, ju etwa§).
sobie fidj ju raten, ju fjelfen Wiffen,
z czem mit etwaź fertig werben.
się kogo = ®en. jemanb urn SRat
fragen (o co über, wegen, in betreff).
Sir. 646—648. 135
na- się perf. ju 1 unb ju radzić
się § 231 f. unten.
do- perf. ju 2 (ju § 231) § 326
Scm. 2.
po- perf. ju 2 f. unten.
sobie perf. ju radzić sobie.
oni radzili i radzili — radzili nad obroną
kraju — niech pięciu radzą, pewnie się
zwadzą — co mi Pan radzisz? — na­
radzali się, kogo obrać marszałkiem —
trzeba się nam o tern naradzić — dobrze,
źle radzisz — zamiast samym sobie (§ 119
iBent. 9) radzić, wysłali posłów do Franeyi
— gdy sam nie umiesz sobie radzić, radź
się drugiego — radź się rozumu więcej
niż serca — wszystkich się radź, a je­
dnego słuchaj — o to nie radzę się ciebie
— doradzili mi, abym dla dobra ojczyzny
ustąpił — doradzić komu źle, dobrze gut,
frl)Iecl)t beraten — co mi doradzasz? —
kto ci to doradził? — co ci tedy mam
poradzić? — nie mam człowieka, któryby
mi mądrze poradził — nie umiem sobie
poradzić inaczej jak tym sposobem —
wiedział, jak sobie poradzić — jak sobie
poradzę, kiedy mnie zapytają o zdanie?
— nie może sobie z nim poradzić — zo­
baczą, jak sobie poradzą z tem — otom
sobie poradził jo bab id) mir ans Oer filemme
geljoifen.
na- się perf. ju radzić fidj beraten
§ 215. 224. 231.
perf. ju radzić się kogo jemanb
urn 9łat fragen.
naradzali się na sejmikach o po­
datkach — mieli się niby naradzić o
wojnie z Turcyą, o pokój (narady o po­
datkach, o wojnie, o pokój) — naradzić
się lekarza, prawnika.
od- koniu co § 324 jemanbem etwas,
non etwaś abraten.
Francya odradzała mu zerwanie z Rosy ą
—- wszyscy mi to odradzali baBon.
po- perf. f. oben.
na co gegen etwaś fRat (ein SRittel,
Dłat unb SRittel) wiffen.
 136 SSerbatoerjeidjnté.
na to już nikt nie poradzi ba faun
niemanb nieljr tjelfert.
u- befdjliefjen.
uradzono wojnę — co w dzień uradził,
w nocy wykonywa § 176 iBent. 1.
za- czemu einer ®афе abljelfen,
SJfafjregeln gegen etiuaś treffen.
temu nie podobna zaradzić Iftfjt fid) nid)t
abtjelfen — postanowił bądź co bądź temu
zaradzić — zaradzić potrzebie abtjelfen —
zaradzić na niedostatek.
zd- (§ 20 23em. 1) Verraten.
się z ozem §30933.3 etwas inerten
taffen, verraten (j. 93. Sdjnterj).
nie zdradzaj tajemnicy — duma bro­
niła mu zdradzić się z cierpieniem.
91 om i na: rada (na to rady niema),
rad(z)ca (rajca), doradca, doradczybe=
ratenb, narada, obrada (wziąć coś pod
obrady f. 9łr. 1021), porada (z porady
czyjej auf), nieporadny, niezaradny
-ość, (środek) zaradczy.
649. Ranić imperf. verwunben, ver­
leben.
się verwunbet werben §309 93. 1.
fid) verleben.
z- perf.
650. Razić imperf. (in einzelnen 2öen=
bungen) treffen.
Verleben.
ob- perf. § 231 verleben f. unten,
za- perf. § 231 treffen f. unten,
rażony piorunem, kulą, kamieniem,
apopleksyą — wrzask razi uszy, barwy
jaskrawe rażą wzrok — ten wyraz razi
ucho — to razi przystojność, rozsądek.
na- aufs Spiel fepen.
na co einer ®. auSfeben, preiSgeben.
narażać życie swoje dla ojczyzny —
nie narażaj zdrowia — kraj narażony był
na nieustanne najazdy wrogów — na­
razić się na niebezpieczeństwo, na śmiech |
powszechny, narazić coś na szwank.
ob- perf. f. oben.
verleben (in förperl. (Sinn j. 23.
nogę o kamień veraltet),
verleben, beleibigen.
się o co (czem) fid) burd) etwas
beleibigt füllen § 309 23em. 2.
ciężko, śmiertelnie, do żywego mię
obraził — nie chciałem ciebie tem obrazić
— odezwać się w sposób obrażający —
takie słowa obrażają uszy uczciwe, przy­
stojność — obrażać czyje prawa, swobody
narodowe — o lada co obraża się.
po- (nieprzyjaciela) fdjlagen.
prze- erfdjreden.
okrutnym żalem przerażeni jesteśmy —
przeraża go brzęk straszny kajdan —
przerażenie <Sci;rctfeit.
u- verleben.
się o co § 309 93em. 2 fid) burd)
etwas beleibigt fiitjlen.
prawda pospolicie uraża — prosił księ­
cia, aby się o to nie uraził — jeżeli nie
przyjdę, urazi się.
w- einprägen.
wraź to sobie w pamięć — wrażenie
Sinbrucf (sprawić wrażenie na kim, nie
zostaje wrażenia po czem), wrażliwy em=
pfänglid).
wy- atiSbriiden.
że się tak wyrażę.
z- sobie co §311 von fid) abwenbig
madjen, abftofien.
kogo do czego ju § 162 23.2 von
etwas abbringen, abjdjretfen.
się do czego von etwaS- fid) ab=
bringen, abfdjreden laffen.
się czem § 309 23em. 2 fid) burd)
etwas abfdjreden laffen.
zraził sobie wszystkich serca — aby
nie zrazić sobie szlachty — zrazili Litwi­
nów do wiary, Litwini zrazili się do wiary
— nie zrażaj się krytyką — niczem się
nie zraził.
za- perf. f. oben,
anfteden.
 Sedjfte Weitung. 9łr. 648—653. 137

się (od kogo) angeftecft werben | z- perf.

§ 309 Sem. 1. robić boty, kapelusze, swoją powinność
paraliż go zaraził — pozarażali ich | — nie mam co robić — robić co dla
ślepotą fdjlagen — choroba zarażająca — j kogo, z czego — robić świetne interesy
zarazić kogo swemi błędami. — robić majątek — robić głową, rękami
9łominą: raz, raźny,obraz,obraza, — kto nie robi, niech nie je — robić
bronią, wiosłem Ьав SĄroert, ba§ 9łuber
obrażliwy, odraza (do czego), po­
fiitjren § 347 — piwo robi gärt — gorąco
rażka, przeraźliwy, uraza (mieć do | się robi — zrobiło się ciemno.
kogo urazę), wyraz, wyraźny, wraż­
liwy (§ 20 33em. 1), zaraza, zaraźliwy. do- się czego § 309 erwerben.
jam się z łaski Boga pieniędzy, ma­
651. -rąbić § 232.
jątku dorobił — być na dorobku anfangen
ob- fäumen. fiel) etroaä jit verbienen.
obrąbią chustkę — dać komu bieliznę
obrąbiać. na- koniu złego jufügen.
ob- bearbeiten (kamień, drzewo),
652. Ręczyć imperf. bürgen, fid) ver= porabiać § 233 macljen.
bürgen. co tu porabiasz ? — co porabia Pan N. ?
po-,u-,za- perf. § 231. lnie getjt e§ iljm?
kto ręczy, jęczy ober tego djabeł mę­
czy — ręczę ci za to — któż za niego
pod- fälfdjen.
zaręczy? — za wszystko, co odemnie podrobione listy.
zależy, ręczę — zaręczam za jego wier­
prze- umarbeiten,
ność — uręczam, zaręczam, iż tak rzecz
się ma — zaręczam za te pieniądze.
na co ¿u etwa» verarbeiten.
przerobić dzieło, suknią — wełnę prze­
w- einljünbigen. rabiają na sukno — pokarm w żołądku
wy- kogo z czego jemanbem etwas przerabia się na chyl.
(Sirbeit) abnefjnten. wy- auświrfen.
się kim § 309 ®em. 2 ficf) burd) verfertigen, i)erftellen.
jemanb vertreten laffen. się fid) bilben.
wyręczyć kogo z roboty, z wszelkiego
wyrobić komu przystęp do czegoś —
trudu myślenia — wszędzie mną. się wy­
wyrobił sobie u króla starostwo — z lnu
ręcza.
wyrabiają płótno, z wełny sukno — wy­
za- verloben. robione przekonanie fertig — co ty wy­
rodzice zaręczyli mu córkę, zaręczyła rabiasz (= robisz) wa» ftellft bu an?
się z nim — zaręczony -a. za- verbienen (nur bei ©elbangaben).
Komina: poręka, rękojmia, po­ na co (audi) sobie na co) ver=
ręczyciel.
bienen § 170 33em. 2.
653. Robić imperf. macfjen, tljitn, co zarobili ojcowie, dzieci tracą —
verfertigen. ileś zarobił na tym towarze? — 50 ta­
larów zarobiłem ■— nie wiem, czem na to
arbeiten.
zarobić mogłem — pracą rąk swoich za­
(czem) tjanbfjaben, führen. rabiała na pożywienie swoje, zarabiać na
gät)ren. chleb — cnotami zarabiał sobie na sławę
się gemacht werben, gefdjeljen, | w święcie.
werben § 309 Sein. 1. Komina: dorobek (f. do-), prze­
 138 SłerbalberseichnU.
róbka, wyrób (j. 8). swojski), zarobek,
zarobkowy -ość.
654. -roczyć § 232.
od- auffdjieben, uertagen.
odroczono posiedzenie do poniedziałku.
655. Rodzić imperf. gebären.
ijerPorbringen.
po-,u- perf. gebären.
z- perf. berrwrbringen.
się geboren werben, entfielen.
(na-)u- się perf.
wojna ludzi nie rodzi ale gubi — drzewa
rodzę owoce — próżnowanie rodzi wszy­
stkie występki — po-,urodziła syna —
na-,urodził się w roku 1815 — ziemia
zrodziła trawę — rozterki domowe zro­
dziły despotyzm w Rzymie — to się
jadło, co się na gruncie urodziło inadjfen
— rodzi się z księżniczki § 182 Will. 3
—■ urodzenie .{lerfunft — rodzony brat,
rodzone dzieci leibtid).
od-, prze-, wy- się auśarten § 309,
w co in etwas, od kogo jemattbem
(im ®uten) nidjt nadjarten.
pszenica wyrodziła się — wyrodzić się
od przodków, od rodziców — patryotyzm
często wyradza się w szowinizm — wy-
rodziły § 308 83etn.
przy- foinmt nur nor in
przyrodzony j. 83. prawo przyrodzone
9laturred)t, przyrodzenie (= przyroda).
roz- się ficf) üermetjren.
rozradzajcie się.
w- się w kogo jemanbem nadjarten.
wrodził się w matkę — wrodzony ans
geboren.
Słoniina: ród, rodak, rodny, rodo­
wity, rodzaj, rodzice, rodzina, do­
rodny, poród, uroda, urodzaj, uro­
dzajny, urodziny, przyroda (nauki
przyrodnicze), wyrodek, zaród, za­
rodek.
656. Roić (aud) sobie § 311) o czeni
öon etwa§ träumen, fdjwärmett.
się imperf. § 224 fdjwärmen (non
ben dienen).
wimmeln § 309.
unperf. roi się komu eź fällt it)m
ein, er bilbet fid) ein.
u- perf. sobie co fid} einbilben.
imperf. się komu einfallen.
roi (sobie) o szczęśliwej przyszłości —
pszczoły roją się na końcu maju albo na
początku czerwca — roiło się tu (od) roba­
ków § 330 — rzeki roją się rybą — co
ci się roi w głowie, co mu się uroiło? —
uroił sobie, że go pokochała — urojenie
Sdjtuärntetei.
wy- się Ijeraugfdjwärmen.
Słontina: rój, roj ny (rojno§ 121 83.5).
657. Ronić imperf. fallen laffen, üer=
lieren.
u- perf.
ptak roni pierze niaufert ftd) — drzewo
roni liście lnerfen — wąż roni bautet fiel) —
łzy ronić vergießen — ani łzy nie uronił —
ani słowa nie uroniła fallen laffen — nie
chciałaby za nic w świecie uronić jednego
słowa vertieren, b. f). überhören — uronić
co z pamięci.
po- abortieren, eine geljigeburt
Ijaben.
poronione dziecię totgeboren.
657а. Ropić się eitern § 309.
658. Rościć imperf. wadjfen niadjen.
sobie co (prawo) in Slnfprud)
nehmen.
u- perf.
rościć nadzieje nähren — urościć sobie
pretensye do czego erheben — roszczenie
Slnfprucf).
658a. Rosić imperf. betauen,befprengen.
po-,z- (§ 231) perf.
zraszany kwiatek, zraszanie ulic.
 Secbfte 9l6tei(ung.
659. Różnić imperf. unterbleiben,
entzweien.
się fid) unterbleiben.
bicfj entzweien, abweidjen, anberer
Meinung fein.
od-,roz- perf. § 231 unterbleiben,
po czem an etwas.
od- się § 231 bid) unterbleiben.
roz- sie § 231 nicht harmonieren,
(noneinanber) abweicfyen.
po- perf. entzweien.
się bid) entzweien.
rozum różni (od-,rozróżnia) człowieka od
zwierząt — człowiek w gniewie nie różni
się od zwierzęcia — od-,rozróżnić dobre
od złego, prawdę od fałszu — odróżnia
się od innych — różnić przyjaciół z sobą
— różnią się i godzą ustawicznie — ró-
żnimy się w tern z sobą barilt lueidjen mir
uoneiitaiibet ab, ftnb mir Derjdjiebener 9Jłei=
11 ling — interes ich poróżnił — poróżnił
się ze swoją rodziną — rozróżniają się w
zdaniach — byli nieco poróżnieni.
wy- auśjeiĄnen, się bid).
9łontina: różny -ość, różnica.
660. -ruczyć.
po- anbertrauen § 232 53cm. 1.
poruczain ci moje dzieci — ojcze, w
ręce twoje poruczain ducha mojego —
poruczyć komu interes, pracę übertragen
— z poruczenia czyjego in jentanbeä Sluftrag.
661. Rumienić się impf,erröten§309.
za- perf.
zarumieniła się ze wstydu.
662. Ruszyć perf. § 213 ruszać (altp.
ruchać) imperf. czego berühren, an=
rühren.
co bewegen, b. i), in Bewegung fe^en,
bon ber Stelle bewegen.
czem etwas (l)in ttnb f)er) bewegen,
intranf. fid) in ^Bewegung feiert, auf=
bredjen.
się fid) bewegen.
9?r. 653—663. 139
po- co § 223.
nie ruszaj tego, nie ruszaj mię — nie
ruszałem tej sumy — paraliż go ruszył,
sumienie go ruszyło — głowy nie ruszy
— trudno ruszyć z miejsca tak duży
kamień — tylko ustami rusza — ruszyć
głową, ramionami (na co 311 § 170 SBem. 1),
ręką — nie ruszyłem dziś nogą z domu
— dziś ruszam w drogę — lud ruszył do
naszego kraju — pospolite ruszenie 2anb=
fturm — ruszaj auf! DormäitS! § 233 ®em. 6
— odpocząwszy ruszyli dalej — konie
nie chciały ruszyć z miejsca — lody ru­
szają — nie ruszaj się ztamtąd — tak
jest słaby, że się ruszać nie może —
malkontenci nie śmieli się ruszać —- sprę­
żyna porusza machinę — to, co całą ludz­
kość porusza — poruszyć kwestyą, py­
tanie anregen, aufrübreit — nie poruszyłem
tego punktu — poruszył się niecierpliwie
— poruszał się w kołach dworskich.
na- ftören, berieten.
naruszyć czyję spokojność, pokój, pra­
wo, przysięgę — pieczęć naruszona —
nienaruszony ntafedoS.
ob- aufbringen.
się aufgebradjt werben.
obrusza wszystkich — obruszy się, byś
(§ 352) mu palec zakrzywił.
wy- auśriiden, aufbreĄen.
pociąg wyruszył w drogę.
wz- aufregen, aufrüijren, rühren.
jeśli nieba nie zdołam, piekło wzruszę
— wzruszyć porządek, pokój erfdjüttern —
te słowa mię bardzo wzruszyły — niech
cię wzrusza nasza dola biedna — wzru­
szył lud, to wzruszyło ją do łez — wzru­
szyć na co ramionami über — nie mogłem
nie wzruszać się narzekaniem mego brata
— wzruszenie ilufreguitg, !)łii()ritng.
9łontina: ruch, nieruchomy § 203
SBent. 2, ruchliwy, rozruch.
663. Rządzić imperf. § 224 czem
etwa§ leiten, regieren, befjerrfchen,
berwalten.
się fid) regieren § 346.
Drbnung im eigenen £>anfe halten.
 140 5?er6a[Vetjei(f)ni8.
się czem, kim §30823.2ficĘ) bon eto.
leiten laffen, fidj nad) etoagricfjten.
Bóg rządzi światem — w tym domu
żona rządzi — żona nim rządzi — rządził
od 1852 do 1870 — rządzie ludźmi, na­
rodem, krajem — uczucie nie ma prawa
rządzić człowiekiem w tern życiu — klasa
wówczas rządząca — sam rządzi dobrami,
majątkiem — nie umiesz rządzie sobą sa­
mym — przyimki rządzą imionami —
Grecy sami się rządzili — naród nie ma­
jący prawa rządzić się u siebie nie jest
narodem — większa część ludzi rządzi
się przesądami — trzeba się rządzić wła­
snym rozumem, czyją radą.
opo- in ©rbnnng bringen,
rozpo- czem über etoag berfügen.
rozporządzić majątkiem przez testament
— rozporządzenie Verfügung.
spo- einricbten, anorbnen.
wypo- tn Drbnung bringen,
przy- bereiten, berftellen.
mnisi najpierwiej przyrządzili proch —
z roślin przyrządzili sobie napój jakiś
upajający.
roz- co orbnen.
czem über etoag berfügen..
umierając dom swój rozrządził - któż | nogi bor bie giifje — rzucić most na rzece
wam dał władzę rozrządzać życiem?
u- orbnen, einridjten, beranftalten. ben erften ®runb ju etmaS legen — rzucić
urządzić swoje interesy — jeszcze się
nie urządził feine Stngetegen^eiten in örb= (znawcy) na to eineit (.ftemier-)33(irf — morze
nung bringen — urządzenie pokoju
3imniereimid)tung — urządzać wystawy,
koncerty, łowy.
wy- komu cześć ermetfen, krzywdę,
złe jufügen.
z- (eg) fügen.
Bóg tak zrządził —jak los zrządzi —
traf częstokroć tak zrządza — zrządzenie
losu ®d)irfjai8fügnng.
zarządzać § 233 czem bermalten.
zarządza dobrami mojemi — rada za­
rządzająca.
Komina: rząd Oteitje, Drbiutng, 9łe=
gierung, nierząd, rząd(z)ca, rządowy,
obrząd (obrzęd § 26 «Bem. 1), obrządek,
porządek, porządny, podrzędny,
przyrząd, urząd, urzędnik, zarząd.
664. -rzedzić § 232.
prze- berbiinnen, (las) lićtjten.
zimno, głód i niedostatek wszystkiego
przerzedziły szeregi polskie.
roz- (płyn, powietrze) berbiinnen.
Kom en: rzadki.
665. -rzewnie § 232.
roz- ritfjren.
zostałem rozrzewniony — rozrzewnia­
jący widok.
666. Rzeźwić imperf. ftarfen.
o- § 231 perf.
wiadomość ta orzeźwiła go.
667. Rzucić perf. § 213 rzucać im-
perf., co czem etoag, mit etoag.
się fidj (j. 23. auf jemanb) mer fen.
rzucić kamień — rzucić na kogo ka­
mieniem — rzucić los, broń megiuerfeit,
cień, kotwicę, myśl ijiniuerfen, anregen, py­
tanie aufiuerfeit — rzucić komu coś pod
frfjiagen — rzucić pierwsze podstawy czemu
okiem na kobietę ein Slnge — rzućmy okiem
rzuca okrętem l)in unb l)er—rzucić się komu
do nóg, na kogo, w przepaść, na (in§) miecz
— rzucić się do czego fid) auf etiuaS merfen.
do-,przy- btnjufiigen.
na- aufbitrben.
aufbrtngen (»brćingen), aitfjmingen.
narzucić komu warunki uciążliwe —
narzucić komu dobrodziejstwa, swe zdanie,
cudze prawa — myśl narzucająca się.
ob- bemerfen. \
od- megroerfen.
juriictoeifen.
bermerfen.
 ;ed)fte Slbleilitng.
odrzucił kamień z drogi — odrzuca
nasze pośrednictwo w tym interesie —
odrzucić dar, radę, zdanie, warunek —
kościół odrzuca tę naukę.
po- verlaffen.
aufgeben, (unter)laffen.
porzucić dom i ojczyznę, żonę, ko­
chankę — porzucić zamiar, przedsię­
wzięcie, rzemiosło, handel — porzuć te
żarty, te dzieciństwa — do czego się już
nawykło, tego się nie chce porzucić.
pod- in bie 4pöt)e werfen.
(dziecię) unterfdjieben, au§fe|en.
prze- burdpuerfen.
ijerumwerfen.
przerzucić co przez okno — przerzucie
z miejsca na miejsce — przerzucić kartki
w książce umblättern, książkę fcprretl burd)«
blättern — przerzucił się do nieprzyja­
ciela, na opozycyę übergeben ju.
roz- jerftreuen.
oerfcproenben, nergeuben.
wy- fjerauźroerfen (j. co przez
okno).
vorwerfen.
wyrzucić kogo z mieszkania, za drzwi
— wyrzucał mu jego niewdzięczność —
wyrzucać co komu na oczy in§ ©eficbt.
za- werfen, fyinwerfen.
verwerfen, aufgeben.
czem mit etwaś überhäufen, über«
fdjütten, beftürmen.
co komu vorwerfen.
zarzucić komu stryczek, ręce (ramiona)
na szyję urn — zarzucie płaszcz na kogo,
kołdrę na siebie — myśl o tem zarzuciłem —
zarzucił ten plan — zarzucić kogo pyta­
niami, listami — sprawami zarzucony.
z- abwerfen, herabwerfen, ftürjen.
koń go zrzucił — zrzucił maskę swoję
— zrzucić kogo z tronu.
9?omina: rzut (oka), rzutki, od-
rzutek, podrzutek (dom podrzutków),
ozrzutny, wyrzut SluSmurf, Słortnurf,
wyrzutek, zarzut SittlDcmb, HortüUtf.
3łr. 663—670. 141
668. -sączyć § 232.
o-(ob)- umjingeln.
669. Sadowić tntperf. fefjen (placieren).
anfiebeln.
się fidj nteberlaffen.
(o-,po-)u- perf.
król kazał gości przeciwko siebie sa­
dowić — osadowić kogo na swoim grun­
cie — zawsze się sadowi na pierwszem
miejscu — nakazał, aby się tam sadowili
— usadowić się gdzie ficf) feftjepen.
670. Sadzić imperf. pfianjen § 232
23ent. 4, fefjert (in einjelnen 8Ben=
bungen).
się na czem «eraltet fiir zasa­
dzać się.
na co fid) auf etwaś verfe£en
(faprtcieren).
iter. sadzać § 306 na co, na czem
(¿u § 168) fe|en, placieren.
po- perf. § 306 fe^en, pflangen.
o- perf. § 231 f. unten.
sadzą przy gościńcach owocowe drzewa
— sadzenie perek Slnbctu — sadzić przez
rowy, płoty feheit —• sadzić (sadzać) kogo
do więzienia — nie sadzi się na orygi­
nalność — sadzać gości u stołu — ty
królów na tron sadzasz — posadził drze­
wo — posadził ją na kulbakę, koło siebie
— posadzić kogo na stołku, na krześle,
na murawie, na koniu — posadzili go
na tronie — zasiadł posadziwszy po swojej
prawej ręce Kisiela — posadzić kogo na
wyższym szczeblu szczęścia.
na- auf etwaś ftecfen.
nasadzić głowę odciętą na pikę.
o-(ob-) na (w) czem perf. § 231 f. oben.
befe^en, anfiebeln.
bepflanjen.
osadził ją na krześle — osadzać kogo
na tronie, na urzędzie — osadzili go w
więzieniu, pod strażą — osadzić miasto,
kraj, wzgórza, wąwozy wojskiem — osa­
dzić kraj mieszkańcami — osadzić urzędy
wakujące, wszystkie urzędy są obsadzone
142 SSerbaiberjeictjmg.
— tylko krajowcy będą tu osadzani —
osadzić dziedziniec drzewami.
od- abwenbtg machen.
odsądzić kogo od panny — odsądzić
dziecię entinbljnen.
prze- umpflanzen.
übertreiben.
w niczem nie należy przesadzać —
przesadzone pochwały — zawsze prze­
sadza.
roz- fprengen.
rozsadzić skałę prochem — myślałem,
że mi głowę rozsadzi — duma rozsadza
mu serce.
u- się na co § 233 mit aller Sraft
auf etwaś Einarbeiten.
kto się na co usadzi, dokaże.
w- hineinfe^en.
wsadzić kogo do powozu, do więzienia.
wy- au§fe£en.
fprengen.
wysadzić kogo z powozu, na ląd —
wysadzić dziecię — wysadzić drzwi —
wysadzić wieżę w powietrze — wysadzić
brylantami, dyamentami bcfclwn.
za- bepflanzen, beferen.
na czem auf etroaś begritnben.
się na kogo jemanbem nadjftellen.
-sadzać się' na czem auf etiua§
berufen.
zasadzić ulicę drzewami — ja na tem
zasadzam swe pretensye — na czem za­
sadzasz swą nadzieję? — plan Czartory­
skich zasadzał się na tem grünbete firf) —
myślą zasadzić się nań, aby go zabili w
drodze.
Dłomina: sad, dosadny, osada 9ln=
fiebelung, Sefajjung, posada, przesada,
przesadny, zasada Srunbtage, ®runb=
jap, zasadniczy, zasadzka (robić,
czynić zasadzkę legen).
671. Sączyć imperf. tjerauśtrbpfeln
laffen.
się tröpfeln § 309.
drzewa sączą gumę auSjcbloipeu — oczy
sączą łzy — woda sączy się z naczynia
— ledwie parę kropel krwi sączyło się z
rany — łzy się sączą fliegen.
672. Sądzić imperf. kogo richten,
o czem urteilen über, beurteilen,
z czego nach etoaś, po kim nad)
jemanb.
meinen.
nie należy sądzić o ludziach z pozoru
— nie sądź o mnie po drugich — sądzi
z (non) siebie o drugich — sądząc z głębo­
kości rany należy przypuszczać, że nad) —
JU urteilen — nie sądź o tem, póki obu
stron nie wysłuchasz — wczoraj go są­
dzono, został uwolniony mürbe über iljn
®erict)t gehalten — sądzę, że tak jest —
sądząc, że wojna już zakończona — są­
dzić się w prawie, w obowiązku fid) be=
redjtigt, verpflichtet glauben.
o- verurteilen.
osądzić kogo na śmierć.
od- kogo od czego jemanbem (burd)
gerichtlichen Spruch) etwa» ab»
fpredjen.
infainis jest człowiek od czci odsą­
dzony — odsądzić kogo od rozumu, od
metody historycznej.
po- o co einer Sadje befdjulbigen.
nie posądzaj nikogo, póki go pierwiej
nie przekonasz — posądzono go o przesadę.
prze- Poreilig urteilen.
o tem, nie znając stosunków, przesądzać
nie chcemy.
przy- juertennen.
roz- entfdjeiben (¿. 93. spór).
SubftantiBa: sąd -owy, sędzia,
przesąd (-dny), rozsądek, rozsądny
§ 130 Sem. 1.
673. Sępić § 232 «Bem. 3.
za- perbiiftern.
mgły zasępiły pogodne niebo — nie
chcę obecnością moją zasępiać wesołości
waszej — zasępiona twarz.
9? li men: posępny.
 Seifte Slbteilnng.
674. Siedlić się imperf. fidj nieber»
laffert, feinen Slufentljait netjmen.
o- perf.
ludzie siedli się nad rzekami — wol­
ność osiedlenia się w obopólnych krajach
— osiedliła się w hotelu Beauriyage.
za- befiebeln.
Polasie już oddawna było zasiedlone
przez polską mazowiecką szlachtę.
674a. Sierdzić się = gniewać się.
675. Silić imperf. anftrengen.
się fid) anftrengen.
fid) berftarfen.
wy- perf. § 231 f. nnten.
sili swój rozum, swój głos — bardzo
się sili — próżnobym się silił opisać płacz I
i lament — sili się choroba.
po-,za- ftdrfen, berftarfen.
wino posila żołądek —jesteś znużony,
posil się — zastępy polskie zasilane no­
wymi żołnierzami.
prze- iiberanftrengen.
się fid) uberanftrengen, nad) git
grofjer SInftrengung ermatten, nadj=
laffen.
przesilić swą głowę — pracuj, ale nie
przesilaj się — złe nareszcie się przesiliło
erreicftte feinen ¿pbljepunft — choroba się
przesiliła bie ®rifi§ ift eingetreten (przesile­
nie ©rifi§ j. 23. choroby, rolnictwa, w po­
lityce, przesilenie dnia z nocą Jag itrtb
9ład)tg(eidje).
usiłować § 233 fid) bemiipen § 310.
wy-pf. f. oben anftrengen, entfraften.
się alle iłraft anftrengen, fid) er=
fdjbpfen.
wysilisz rozum — wysilić się narzeka­
niem — wysilenie Slnftrengnng.
9iomina: siła, silny, usilny, po­
siłek, posiłki, § 96 93. 6 wysiłek ?ln=
ftrengung.
676. -skarbić § 232.
za- erwerben.
zaskarbiać sobie czyję łaskę, przyjaźń. j
9tr. 670—679. 143
677. Skarżyć imperf. kogo o co jem.
wegen etwaś befd)utbigen, bertiagen,
anflagen.
o-(za-) perf. § 231.
się na co fid) über etwa» beflagen,
flagen § 309.
u- się perf. §231.
oskarżył go o kradzież — ciężko zo­
stał oskarżony — oskarżyli go przed kró­
lem — zaskarżyć kogo do sądu bei —
oskarżyć się z czego fid) wegen etinaś auf lagen
— oskarżenie, zaskarżenie, oskarżyciel —
skarżą się zawsze na złe czasy — skarżył
się na ból głowy -— uskarżył się na
stratę — skarżyć się przed kim na co
jemanbein gegenüber.
Konten: skarga (zanieść skargę na
kogo do kogo).
678. Skąpić imperf. (komu) czego
mit etwaś (jem. gegenüber) fnaufern.
po- perf.
nie skąpił pochlebstw — w razie po­
trzeby nie poskąpi pieniędzy — Zbo­
rowskiemu nagrody nie poskąpił — skąpi
gościom potraw, napojów — czy to praw­
da, że Pan grosza skąpisz?
678a. -sklepić § 232.
za- się fid) einfpinnen.
jedwabnik, człowiek się zasklepia.
679. Skoczyć perf. § 213 fpringen,
skakać imperf. § 228, § 280 Q3em. 3
fpringen, tjüpfen.
skoczyła z mostu w rzekę — dziecię
skacze z radości.
nadskakiwać § 233 komu jentan»
bem ben §of macpen, fict) bei je=
manbent eingufd)meid)eln fuctjen.
szczęśliwym wszyscy nadskakują,
o- umzingeln.
od nieprzyjaciół oskoczony poległ,
pod- attffpringen, (bom $rei§) in bie
fpofje gefien.
144 Slerßafbeqeidjniä.
podskoczył z radości — cena zboża
podskoczyła, zboże podskoczyło.
prze- über etftmś fpringen, über»
fpringen.
przeskoczyć przez rów — przesko­
czyłeś dwa wiersze.
przy- Ijerbetfprtngen.
w- Ijinetnfpringen.
(na konia) fid) fdjnńngen.
wy- fjerauSfpringen (j. 23. z okna,
z powozu).
ledwo serce nie wyskoczy mu z radości,
ze- łjerabfpringen.
zeskoczył z wozu i nogę złamał.
za- überrafdjen.
noc nas zaskoczyła — śmierć go za­
skakuje.
9tomen: wyskokowy (-we napoje).
680. Skromie imperf. jammen, bdn=
bigen.
po-,u- §231.
trzeba skromie żądze — należy namię­
tności poskramiać — nic nie mogło buntu
poskromić.
681. Skwarzyć imperf. bratem
u- perf.
kawałek uskwarzonej słoniny.
wy- auśbraten.
9? ominą: skwar, skwarny, skwarka.
682. Słabić imperf. fdjmödjen.
o- perf. f. § 231.
starość wszystkich słabi — wiek osła­
bia wzrok, to osłabia żołądek — osłabione
oczy.
683. Sławić imperf. preifen.
wy- perf. § 231.
sławcie imię Boga — wszyscy wysła­
wiają tego męża.
o- in 23erruf bringen.
bardzo się osławiła przez swoje złe po­
stępowanie — osławiona osoba berüchtigt
w- berühmt macfjen.
kto życie wsławi, nie umiera cały —
tą biesiadą chce dom Sopliców na wiek
wieków wsławić.
684. Słodzić imperf. füfj madjen,
üerfüfjen.
o- perf. § 231.
słodzić co miodem, osłodzić herbatę —
żona moja osładza mi życie.
685. -słonic § 232 u. 23em. 3, § 265
23em. 6.
o- »erfüllen, bebeden, verbergen.
osłoniła sobie twarz — osłania swoje
zamiary — mroki osłaniają ziemię —
naga niezem nie osłonięta prawda.
od- enthüllen.
odsłaniają obraz — odsłoniła mu swe
serce.
przy- nerfjüllen.
za- üertjüßen, oerbeden.
bemänteln.
befdfirmen, fdjüfjen (od czego nor
etloaś).
się czem fid) burd), fjinter etmaS
Derbergen, fd)ü£en, fid) auf
etma§ berufen, ettoag öorfdjü|en
§ 309 23em. 2.
komu fidj gegen jemanben üer»
teibigen.
zasłoniła twarz — okna są zasłonięte
§265 ЭЗет.6 — chmury zasłaniają słońce —
zasłania swój występek nieznajomością
prawa — zasłaniał stan miejski przeciwko
krzywdom szlachty — piersią króla za­
słonił — ciebie nic od śmierci nie za­
słoni — zasłonił się rzeką, zasłonili się
murami — sam jeden zasłaniał się nie­
przyjacielowi gegen — zasłonił się papieżem
Berftedte fid) fjinter — zasłonić się chorobą,
starością.
domina: osłona, zasłona Sortjang,
©djleier.
 Sedpte Slbteiłung.
685a. -słowić § 232.
wy- się fidj au§brii(fen.
wysłowić się nie umie, pięknie się
wysławia.
686. Służyć intperf. § 228 komu
bienen (za co, do czego), ju ©ienften
fteljen.
gut befommen, ju ftatten fonnnen,
giinfttg fein.
jufteljen (fiir aitpoln. słuszy, vgl.
słuszny).
po- (u- f. unten) perf.
tter. sługiwać § 304.
dwa lata u mnie służył — służy w
piechocie bei — czem Panu mogę służyć?
— służę Panu id) ftelpe §u ®ienften — służę
ci natychmiast —• czy mogę ci tern
służyć? — służyć Bogu we dnie i w nocy
— służyć do mszy bei — to do niczego
innego nie służy, tylko do — nóż służy
do krajania — lasy służą powstańcom
za przytułek i twierdzę — służyć komu
za wzór —■ powietrze polskie mu nie
służyło — służy mu prawo, swoboda,
władza ®efitgni§, ten tytuł — tylko synom
najwyższej szlachty służył przystęp do
Collegium nobile freifteben — proste jadło
i napoje każdemu służą — służy mi
szczęście — służyła mu piękna pogoda —
posłużę ci ze trzy lata — będzie służył
u jego (§110 93.1) brata, w jeździe — to ci
może kiedyś posłużyć .— jeżeli mi wiatr,
szczęście posłuży — tu los mu posłużył
— długo sługiwał u mnie, na Wołoszy.
posługiwać §233,336 komu jentanb
bebienen.
się czem fid) einer Sadje bebienen.
posługuje u stołu — kto jej będzie
posługiwał? — posługuje się cudzemi
rękami — wyłącznie łacińskim posługi­
wali się językiem.
do- się czego § 326 ¿u etroaś empor=
bienen.
dosłużyć się stopnia jeneralstwa.
©oerenfen, $o(iiifcl)e ©rammatit: Srgiinjuttg.
9łr. 679—688. 145
przy- się komu jentanbent bienen,
einen ®ienft erweifen § 309.
przysłużę ja ci się — źle się komu
przysłużyć.
u- perf. f. oben.
-sługiwać § 233 bebtenen, auf«
marten.
mogę ci w tern usłużyć — tu trzeba same­
mu (§11933.8,9) sobie usługiwać — usłu­
guje przy stole — być dobrze usłużonym.
wy- się auSbienen §309,308 ®em. 1.
-sługiwać się komu jentanbem
©ienfte erw eif en, bienen § 233,309.
żołnierz wysłużył się — wysłużony
żołnierz — Prusy najwięcej Rosyi się
wysługiwały— wysługiwać się prywatnym
interesom bienen — doradzano, aby nie
dłużej wysługiwać się cudzej sprawie.
za- na co, co etwaś Oerbienen.
się komu fidj urn jentanb t>er=
bient ntadjen.
zasługuje na cześć i żal narodu —
zasługuje na uwagę — nie zasługuje na
litość — zasłużył sobie sto złotych — co
kto zasłużył, niech cierpi — nie minie cię
zasłużona kara — zasłużył się dobrze,
lepiej ojczyźnie Berbient gemadjt, nteljr вег
bient gemad)t — żeby im się lepiej zasłużyć
bienen — zasłużony mąż § 308 Oleili. 1.
9łotntna: sługa, służący (-ca), słu­
żba, służbista, służebny, służebnik,
posługa, posługacz, przysługa, u-
sługa (być na czyich usługach §17193.1,
do usług!), usłużny, zasługa (w tem
wielka zasługa e§ ift ein grofjeS SBerbienft,
w czem wielka ich zasługa luoburd) fie
fid) fet)r Berbient geinadjt Ijaben).
687. Smażyć intperf. fdpttoren.
u- perf.
smażone mięso — smażyć się ober sobie
głowę nad czem fid) mit etrociS abąuaien ju
§ 179 33em. 2.
688. Smucić imperf. betriiben.
się betriibt fein, werben.
za- perf. § 231.
10
146 S3erbalt>erjei<i)ni§.
nie smuć się jednak i nie lękaj się —
to mu bardzo zasmuciło serce.
689. -spokoić §2158.2,§227,232.
u- beruhigen.
uspokoił mię — uspokaja się.
za- befrtebigen.
zaspokoić głód, pragnienie füllen, po­
trzebę, ciekawość befriedigen — zaspakaja
wszystkich wierzycieli.
690. Spolić § 232 8em. 3 (urfpr. perf.
§ 228 «ent. 5, § 233 Sem. 1).
ze- oerbinben.
miasta zespoliły się w jedno — Litwa
musiała się z Polską jak najściślej zespalać.
Komina: SSorfiibe spół (współ), ¡p 89.
spółczesny, spółgłoska, spółka,
spólnik, spoiny (wspólny), społeczny,
społeczeństwo, społem, pospołu,
pospolity, pospólstwo, wespół §351.
691. Sporzyć imperf. (üeraltet § 232
8. 3) komu gebeitjen laffen, fegnen.
się gebeten.
Bóg im sporzy we wszystkiem — kto
z Bogiem, temu się wszystko sporzy —
dziwnie się mu wszystko sporzyło.
przy- komu czego oermefjren.
komu co bereiten, bringen, ein=
bringen § 328 8em. 2.
to mu przysporzyło majątku — nie
przysporzył on Polsce kraju er crloarb
fein SJanb für ißoien — przysporzenie ty­
sięcy marek majątkowi SBermefitung be§
ißermögenS um — każda zmiana panują­
cego przysparzała miastu nowe podatki
— toby przysporzyło kasie miejskiej sporo
dochodów.
Komina: spory, sporo § 157.
692. Sposobić imperf. § 215 8em. 2
borbereiten, do czego für, ju.
w co mit etwas berieten 31t § 1768.1.
przy- perf. § 231.
sobie kogo za dziecię, za syna
an Sinbeś«, <Sol)neśftatt annetjmen.
oba stronnictwa sposobiły się do walki
— przestano myśleć o ucieczce, do której
się sposobiono — miasta w żywność spo­
sobił — przysposobić kogo ob. się na śmierć,
do spowiedzi — przyspasabianie do za­
kładów naukowych — przysposobić kogo
w drwa na zimę.
u- geneigt madjen.
usposabiać umysły bearbciten — dobrze,
źle usposobiony względem kogo ein=
genommen fiir, gegen — wrogie dla państwa
usposobienie Oefinnung — człowiek weso­
łego, ruchliwego usposobieniaTemperament.
Komina: sposób, sposobny -ość.
693. Sromocić imperf. fdjdnben.
ze- perf.
zesromocili kościół.
694. Stanowić imperf. ¿urn Steljen
bringen, anfjalten.
za- perf. § 231 f. initen.
o czem beftimmen, entfdjeiben iiber
§ 224.
augmadjen, biiben § 224.
stanowić krew z nosa płynącą — za­
stanowić zegar, młyn, krew — sejm sta­
nowił o pokoju i wojnie — na sejmie
stanowi większość głosów — to stano­
wiło o jego losie — dusza i ciało stano­
wią człowieka — duch, nie forma, stanowi
poezyą —• co stanowi różnicę między
człowiekiem i zwierzęciem?
po- befdjliefjen.
cinridjten, anorbnen.
co postanowiono na sejmie? — po­
stanowił odjąć sobie życie — postano­
wiono działać bez zwłoki — zwierzchność
od Boga postanowiona — postanowienie
§ 191 $8em. 6.
u- etufefjen, anorbnen, feftfeijen.
ustanowiono osobne trybunały — usta­
nowić cenę towarów.
za- perf. § 231, 214 ju @nbe.
kogo jemanbeś Slitfmerffamteit er=
regen, il)m auffaden.
się fteljen bieiben.
 Sedjfte Slbteilung.
nad czem ficf) bet ettoaS auf=
galten, über etmaś uacfjbenfen,
auf etoag adjteu.
to mnie bardzo zastanowiło — ani go
zastanowiło — niech cię to nie zastana­
wia — pisząc to chyba się nie zastanowił
(jat er fid) offenbar nidjts babei gebadjt —
za każdym krokiem zastanawia się —
miałem czas nad wszystkiem się zasta­
nawiać — trzeba się nad tern dobrze
zastanowić — zastanawiając się coraz
głębiej nad naturą i losem narodu —
rzecz zastanowienia godna — doświadcze­
nie i zastanowienie — nikt tak mało się
nie zastanawiał nad środkami mar jo menig
bebenflid) in ber SBaljl feiner SJłittel.
flłontina: stanowczy, stanowisko.
695. Starczyć (§20®em. 1) imperf.
(meift imperf.) § 330 auśreidfen.
wy- perf. § 231.
czem (ungebr. z czego) mit etiuaś
auśtommen.
starczy chleba na dwie osoby — komu
dłużej pieniądze starczą, ten dłużej wojnę
prowadzi — tych pieniędzy wystarczy mi
na rok — tego sukna nie wystarczy na
płaszcz — czyżby świat taki wystarczył dla
ciebie ? — temi pieniędzmi (z tych pienię­
dzy) należy wystarczać na odzienie — nie
można wystarczyć z tego — wielu (Jinftr.)
można gospodarować, małem wystarczyć.
do- czego getüäijren, liefern,
auśreidjen.
dostarczyć żywności dla armii, dostar­
czyć komu pieniędzy, posiłków bringen —
Lwów pierwszy dostarczył nam obrazu
przeszłości — dostarczona broń § 317 33. 5
— na tak wielkie rozchody szczupły ma­
jątek nie dostarcza.
SRomina: statek, stateczny, do­
statek (dostatkiem, podo- §157), dosta­
teczny -nie § 157, dostatni, Qu 9?r.352.
696. Stawić imperf. ftellen § 168.
erridjten, bauen.
iter. stawiać § 306.
się fid) ftellen.
9łr. 688—696. 147
po- (wy- ¿u § 231 f. unten) perf.
stawić szklankę na stole — stawić
komu przeszkody in ben 3Beg ftellen —
straż, wartę stawić auffteUen, zasadzkę
(egen — stawiać dowody za mniemaniem
beibringen fitr — stawiać za kim (beint
SBetten) auf jentanb jetien su § 186 33em. 1 —
stawka jest to, co w grze stawiają — nie
stawiał oporu leiftcn (czemu entgegenftellen)
— ja jeden stawiam mężnie czoło niebez
pieczeństwu bieten — stawić pole nieprzy­
jacielowi eine Sd)lad)t liefern — stawić,
postawić pytanie ftellen, komu zarzuty
inadjen, wniosek Slntrag ftellen — stawić
coś za wzór binftellen — stawić coś jako
coś binftellen — stawie co na kartę fepen,
na loteryą fefjen in — stawić krok, kroki
tljun — stawić domy, kościoły, dwory z
drzewa, zamki na lodzie, posągi, komu
pomnik fetjen — nie stawiają tu domów
o trzech piętrach — własnym kosztem
stawiał (perf. wy-) pułk erridjten— stawił sic
sam przed sądem — stawić się osobiście,
na godzinę fid) einfinben, na jego rozkaz
fid) einftellen — stawić się mocno, mężnie,
śmiało w czyjej obronie — stawić się
smutno, wesoło, głuchym na co — stawić
się komu grzecznie, surowo, po nieprzy-
jacielsku jenianbem begegnen — pytanie
się stawia samo z siebie ergicbt jid) bon
felbft — postawił laskę w kącie — po­
stawić kogo na nogi (nogach) —- posta­
wić coś nad ober ponad czemś, postawić
coś w prawdziwem świetle in baś ridjtige
£id)t — postawie sobie ściślejsze wy­
magania ftrengere Slnforberungen an fid) —
postawił bardzo ważny krok — postawić
kogo w konieczności in bie Dłotmenbigleit
oerfeben — postawić program aufftellen —
postawił (aud) wystawił) kościół, potężną
prawicą postawił państwo polskie auf
lidjten — postawił nam piękny wzór gcbeit
— postawić na swojem jciiten 3Billen burd)
fepen § 112 Sieni. 1.
do- komu czego, co dokąd liefern.
Mazepa obiecywał Karolowi dostawić
kilkadziesiąt tysięcy kozaków — dosta­
wić zakładników ftellen.
10*
148 ißerbalveräeitfjniä.
nad- ergänzen.
brak zdolności nadstawiać pracą i usi­
łowaniem — to dopełnić i nadstawić jest
naszym obowiązkiem — nadstawić uszu
[pipen § 327 Sein. 1 — nadstawić komu nogę
[teilen, kij Dorpalten, przygarść Ijinijalten.
od- megfteHen, roieber Ijinftellen.
woijin fdjaffen.
odstawił stół od ściany, garnek od
ognia — odstawić co na stronę, na dawne
miejsce — kazał ich do Kiejdan odstawić.
pod- unter etwas [teilen.
podstawić komu nogę [teilen.
przed- uorftellen.
barfteßen (= bebcuten).
auffüljren.
przedstawił mi swoję żonę — przed­
stawić się komu — przedstawić (= wy­
stawić) sobie coś — obraz ten przed­
stawia śmierć Katona — przedstawić kogo
na urząd Borfdjlagen — przedstawić sztukę
w teatrze.
przy- tjeranftellen.
przystawić krzesło do stołu, drabinę
do muru.
roz- (an berfdjiebenen (Stellen, mit
ßmtfdjenräumen) aufftellen.
rozstawiono czaty — źle rozstawili
meble.
u- (in Drbnung) auffteHen.
ustawić wojsko, żołnierzy — pousta­
wiać meble w pokoju.
w- ^ineinftellen.
się za kim do kogo für jemanb
bei jemanbem fidj berroenben.
biskupi wstawiali się za nim do króla.
wy- auśftellen, na co einer®, auśfejjen.
perf. bauen, errichten, f. oben,
(regiment, pułk) aufftellen.
barftellen, fdjilbern.
sobie fiel) borftellen.
wystawić co na słońce, obrazy na widok
publiczny, towary na sprzedaż, co na pokaz
jur ®d)au — wystawić kwit, weksel —
wystawił dom na rynku — wystawić kogo
na prześladowanie, na śmiech, życie na
szwank — swoim kosztem cały pułk
jazdy wystawił — rządy Elżbiety wysta­
wione w świetle niekorzystnem zostały —
można sobie wystawić, co się w Polsce
działo — wystaw Pani sobie — nic zaszczyt-
niejszego wystawić sobie nie można.
za- boH[teUen.
berpfćinben.
się czem etroa§ ¿u feinent <Sdju|e
borljalten, za kogo jemanbem bet=
fteljen.
zastawić wał działami, stół potrawami
— zastawił zegarek — żeby wojsko wy­
żywić, dobra swoje zastawił — tarczą się
zastawił — rozpocznij kłótnię, a ja się za
ciebie zastawię.
ze- gufammenftellen.
zo- juriief laffen, po sobie Ijinterlaffen.
komu co uberlaffen, co przy kim
ifjm laffen, belaffen.
umierając zostawisz wszystko — zo­
stawił po sobie wielki majątek, dobre
imię — zostawił niewykończonemi wiel­
kie plany — szlachta zostawiała chętnie
królowi kierunek spraw politycznych —
nie miał zamiaru zostawienia przy nim
buławy — zostawić coś czyjemu sądowi,
rozsądkowi — zostawić coś do czyjej
woli i wyboru — nie jest zupełnie zo­
stawione do woli mówiącemu, jakiego
wyrażenia ma użyć in§ SBelieben be§ Słeben-
ben geftellt.
pozo- = zostawić.
pozostawić kogo bez odpowiedzi laffen —
pozostawić co na czyjej łasce abljiingig
macljeit Bon § 171 23em. 1.
Słomina: staw ('Selen f, Xeirf), stawka,
dostawa, dostawca, postawa ©teł-
lung, Slufjug (betm SBeben), podstawa,
ustawa, ustawiczny, wystawa (wy­
stawka), wystawny, zastaw.
697. Stąpić perf. §213 stąpać imperf.
§ 228 treten § 168.
gdzie nogą stąpi, świeży grób wyrasta
— nie wie, na którą nogę stąpić — tu
 gecl)fte Slbteilung.
nigdy ludzka nie stąpiła noga — nie można i powoli wojsko postępowało — orszak
stąpać po rozmiękłej ziemi aufiteten.
do- do kogo fjeran treten.
czego erlangen.
dostąpić nagrody, zaszczytów,
na- auf etiuaź treten.
(na nieprzyjaciela) anbringen, an= pował dobrze, uczciwie, jak oszust, me­
riicien (gegen).
po czem, kim folgen, erfolgen auf. nie — jestem pewien, że postąpi wbrew
nastąpić komu na nogę, na suknią —
z tyłu następował Kutuzow — po ojcu
swoim nastąpił — lato następuje po
wiośnie — zwyczajnie po wojnie pokój
następuje — nastąpiło głębokie milczenie
— dalszy ciąg, dokończenie nastąpi jybl't=
fegung, Sdjlufe folgt — to nastąpiło po
wzajemnem porozumieniu — rozstrzygnie­
cie nastąpi w sobotę.
ob- umgeben, nntjingeln.
jak tylko wszedł, dzieci go obstąpiły
— tak obstąpiono i ściśnięto nieprzyja­
ciela, że nie miał kędy (§ 351) ujść.
od- od czego abfteljen, abfailen.
kogo = Siec., czego aufgeben, im
Stidj laffen § 326 Olein. 3.
odstąpić od swego zamiaru, przedsię­
wzięcia — odstąpić od swego zwyczaju
nbtoeiĄen — odstąpić od przymierza ju=
riirftreten — odstąpić od wiary — ani na
krok go nie odstąpił § 172, § 170 SBenr. 6
— lekarze go odstąpili, szczęście go od­
stąpiło, zmysły ją odstąpiły — gotowiście
Szwedów odstąpić ? — odstąpienie sprawy
czyjej.
po- § 223 fdjreiten.
borbringen, oomidert, oorfcĘireiten,
fortfafjren.
fortfdjreiten, gortfdjritte niadjen.
tjanbetn, borgetjen (auct) mitsobie).
(z kim) mit jeutanbem inngefjen,
itjn befianbetn.
postąpił kilka kroków matfjett — nie
postąpiliśmy ani na krok ju § 170 SBent. 6
— w tym kierunku krok jeszcze jeden
dalej postąpił — postąpić za kim jeman=
bem folgen (tuż ctnf bent giijje § 351) —
9?r. 696—697. 149
żałobny postępuje zwolna — postępować
od rzeczy łatwych do trudniejszych ■—
szybko naprzód postępuje — postępujmy
w obradach naszych —■ praca postępuje
fdjreitet bonnärtß, gefit bon ber .fjanb
rozum ludzki ciągle postępuje — postę­
todycznie, jak powinność kazała, tak
samo genau fo — postąpił sobie roztrop­
mojej prośbie — nie postępuje za ich
przykładem folgt — powiedz mi, jak mam
sobie postąpić — gdyby sejm tak sobie
postąpił — dobrze, źle, nieuczciwie z
nim postępuje — postąpić z kim po przy­
jacielsku.
pod- tjeranrüden.
wojsko podstąpiło pod fortecę,
prze- iiberfdjreitert, übertreten,
przestąpić czyj próg, miarę, rozkaz,
prawo, ustawę.
przy- berantreten, tjerbeifoinmen.
przystępować do stołu pańskiego —
przystąpić do dzieła, do odbudowy zamku
— przystąp do rzeczy toimn — przystąpić
do czego 3-33- do związku, do towarzystwa,
do partyi einer S. (ju § 162 '.Bem. 3) bei=
treten — do tego i to jeszcze przystępuje
fonnnt nod) fiinju.
roz- się fidj ¿erteilen (§ 309).
dymy się rozstępowały, ciżba się roz-
stępowała — czy się ziemia nie rozstąpi?
ftdj ciuftljun.
u- roeidjen, nactjgeben, ¿urücfaeten.
nadjftefjen, tjinter jemanb ¿urücf-
treten.
coablaffen (uomgeforbertenipreiź).
komu czego abtreten.
komu miejsca ißlafj niadjen,
tueidjen.
głupiemu ustąpić mądrego rzecz jest
— nie chcę zawsze ustępować — cho­
roba ustąpić nie cheiała — nie mogę nie
ustąpić z tej ceny — pożyteczne uczci­
wemu zawsze powinno ustąpić — ustąpić
 150 Setbaloet^eicijtitó.
ze swego stanowiska Derlaffen — ustępo­
wać z pola ba8 g-elb räumen — Rzymianie
nie ustępują Grekom w wymowie —
ustąpić komu swego majątku, spuścizny
ubogim, krewnym.
w- eintreteu (w dom, do pokoju,
w stan małżeński, do zakonu).
= wz- emporfteigen § 168.
wstąpić do Jezuitów — wstąpić do
kogo borfprecl)en bei — wstąpić na drogę
betreten, na mównicę, na statek, na tron
befteigen, do niebios (w niebo) fjtnnuffaljren
(wniebowstąpienie Pańskie):
wy- i)erauś=, auStreten (z domu,
z wojska),
auftreten.
rzeka wystąpiła z brzegów auStreten —
pot wystąpił mu na czoło — wystąpić
w pole rüden, do bitwy, do walki be=
ginnen — aktorka występuje w roli —
aż do czasu wystąpienia Mickiewicza —
Kościół występuje przeciw odszczepień-
stwu — wystąpić do kogo o co bei jemanb
urn etma§ einfomnten ju § 162 SBent. 1.
za- bertreten.
erfe^en.
nie było nikogo, ktoby go zastąpił —
on pana zastępuje — niech i ten ginie,
zastąpi go trzeci — nie miał czem tej
szkody zastąpić — zastąpić komu drogę
Bertreten, beriegeit.
9ł ominą: dostęp -ny, następca
-ny -stwo, nieodstępny, odstęp,
odstępca (3.®. sprawy), postęp -owy,
postępek, podstęp -ny, przestępca
-stwo, przystęp -ny, ustęp -stwo,
wstęp, wstępne, wstępny, wy stępek,
wyst ępny §13081.1, zastęp- ca- stwo.
698. Straszyć imperf. fd)recfen.
się erfctjrecfen intranf. § 309.
u- perf.
prze-,za- perf. § 231.
aż się przestraszył — tern siebie i dru­
gich zastrasza — w zastraszający sposób
— nieustraszony człowiek unerfcfjrocfen.
wy- rterfdjeudjen.
co na kim burd) Sinjagung bon
(Stfjrecfen etroag bon jentanbem
erlangen.
Siomina: strach (§40 55.1), stra­
szny, przestrach.
699. Stręczyć imperf. jutueifen, ber»
fdjaffen.
na- perf. § 231 an bie £>anb geben,
bieleń.
się fidj (bar)bieten.
stręczyć komu sługę — kantor strę-
czenia nianiek — nastręczył mi okazyę
przesłania listu do ciebie — nastręczyła
się królowi sposobność trzymania wojska
— jeszcze lepszy przykład nastręcza nam
przemysł.
od- abfćfjrecfen, abftofjen.
odstręczył od siebie wszystkie serca —
odstręczającym sposobem.
700. Stroić imperf. 1. putjen (w co).
2. ftimmen (Snflritmenle).
u- perf. ju 1 § 231.
na- perf. git 2 § 231.
anftiften.
stroiły ją w kwiaty — w pióra się
pawie dudek ustroił — stroić, nastrajać
lutnię, harfę — stroi, ustraja sobie smu­
tną minę aufftecfen— stroić komu figle, żarty
— drwinki sobie stroić z kogo § 182 2.
prze- urn-, berfleiben.
roz- berftimmen.
rozstrajać umysły in®i§Ijarnwnie bringen.
wy- aufpujsen.
staruszek wystrojony.
9łomina: strój, strojny, nastrój,
rozstrój, ustrój.
701. Stronić imperf. § 224 (u- perf.
beraltet) od kogo, od czego fid) ferit
fjalten bon, meiben.
stroni od jawnego publicznego dzia­
łania — nie mów ludziom, żeś nieszczę­
śliwy, bo zaraz od ciebie stronie będą.
Słomina: strona, ustroń (ustronie),
ustronny.
 Sedjjte Abteilung.
702. Strzelić perf. § 213 strzelać
imperf. fd)ie§en, z rusznicy, z łu­
ków, z armat mit, do celu nad),
do kogo auf.
się z kim fid) mit jemanb fcf)iefien.
żołnierze strzelają kulami do celu —
szlachcic o zelżywe słowo zaraz gotów
strzelać się—strzelać na (in) wiatr, w lot im.
po- anfdjie^en, oenounben, treffen.
postrzelił zająca — niedźwiedź był
lekko postrzelony — postrzelony był,
lubo nieszkodliwie.
roz- jerftreuen (rozstrzelony ger=
ftreut).
-strzelać perf. §233®em. 3 ftanb=
redjtlid) crfcEjiefjeru
rozstrzelili się po polu — został
osądzony i rozstrzelany — kazano go
rozstrzelać.
wy- abfdjtefjen, fcf)ie^en §214 53.1,
§ 223.
auśfd)iefjen.
berfdjiefjen.
wystrzelone działo — wystrzelił sobie
w łeb — wystrzelono mu oko — wy­
strzelać proch, kule.
ze- fonjentrteren (w co),
zestrzelono w jedno ognisko siły ca­
łego kraju.
za- erfd)iefjen.
w bitwie został zastrzelony.
91 o min a:strzelba, strzelec, strzel­
nica, strzał, postrzał, wystrzał.
703. Studzić imperf. abfuljlen.
o-,wy- § 231.
704. Suszyć imperf. trodnen.
o-,u-,za- perf.
osuszyła oczy — wiatr osusza drogi —
ususzyć zboże — zasuszyć kwiaty.
wy- augfrodnen.
wysuszyć bagna.
Siominct: suchy, susza, posucha,
suchoty, f. Sir. 180.
9ir. 697—708. 151
705. -swobodzie § 232.
o-,wy- befreien.
Sobieski oswobodził Wiedeń — wy­
swobodzić lud, włościan.
706. -swoić § 232.
o- ¿öljmen, an etma§ genwłjnen, mit
etwa§ befannt machen.
się jaf)m merben, fidj an etluaź
gewönnen.
trzody oswojonych renów — dorosłe
małpy trudno się oswajają — trzeba
młodzieńców oswoić ze światem — oswoi­
łem się z niebezpieczeństwem — oswajał
się (§ 190 83em. 3) z tern, nakoniec się
oswoił.
przy- sobie fid) aneignen.
przyswoić sobie jaką myśl, jakie wy­
rażenie.
91 om en: swój ski (§112SB.laut!)) satjm.
707. Sycić imperf. fälligen.
na- perf. § 231.
nie nasyci głodnego pełen (§ 121 83. 3)
wór pieniędzy — nie mogłem się nasycić
patrząc na nią.
pod- weden, näljren (gniew, miłość,
nienawiść, ciekawość, nadzieję),
öerftärfen (j. 53. bunt).
prze- überfättigen.
708. Szczepić imperf. latorośl na
pniu pfropfen.
ospę impfen.
komu co, co w kim einimpfen,
za- perf. § 231.
szczepili winograd multański w oko­
licy — szczepić dziecięciu, dzieciom ospę
— zaszczepić komu dobre zasady —
szlachta polska zaszczepiła także swe
wady w mieszczaństwie.
od- się fid) trennen, abfailen.
odszczepiać się od wiary, od Kościoła.
roz- § 216 53em. 3, § 307 53em. 2,
fpalten, f. 9ir. 898.
152
w- einintpfen.
Siomen: oszczep, odszczepieniec
-ieństwo.
709. S z c z e r b i ć intperf.f djartig tnaćfjen.
wy- perf. § 231.
nóż wyszczerbiony.
u- kogo, co fdjäbigert, (einer <Sadje)
Obritcf) tijun.
Siotnina: szczerb, szczerbaty,
uszczerbek.
710. S zczędzić intperf. czego mit
etwas fparen, e» an etwas fehlen
taffen.
o-(zao-) perf. §231, komu czego je»
manbem etwas erfparen, jentanb
bor etwas berfdjonen.
oszczędzać czego, co pfjonen.
nie szczędził trudu — obroku nie
szczędźcie dla koni — oszczędza pieniędzy
— kto za młodu oszczędza, ten na starość
mieć będzie zapas — chciał oszczędzać
sobie wydatków — chcąc oszczędzić
kościołowi polskiemu ostatniej zagłady
— śmierć zaoszczędziła jej tę zgryzotę
— oszczędzać zdrowie — przeciwnicy
nie oszczędzali go nigdy — należy
oszczędzać się.
Słłomeit: oszczędny -ość.
711. Szczęścić intperf. §232 23em. 3
komu gebeitjen taffen, (§ 336) fegnett.
się gebeitjen, gelingen, gut gefjen,
bon ftatten gei)eit.
po- perf.
niech ci Bóg szczęści, poszczęści —
szczęść Boże, szczęść wam Boże —
szczęściło mi się początkowo —jeżeli mi
się poszczęści w handlu wenn id; ®tüd Ijabc.
712. -szczęśliwie § 232.
u- begliicfen.
713. -szczuplić § 232.
u- czego, co berringern, fdjntalern.
SerbalDerjeidjniS.
się abnetjmen.
uszczuplić majątku, wartości czegoś,
powagę czyją, karność wojskową.
714. Szczycićitnperf.§23233.3efjren.
się czem, z czego fictj einer Sacfje
riitjmen.
za- perf. § 231.
nie urodzenie ale cnota człowieka za­
szczyca — Polska szczyciła się naówczas
i największą swobodą — zaszczycić kogo
wizytą beehren.
Słontitta: szczyt, zaszczyt -ny.
i 714a. Szeleścić intperf. fäufeltt.
liść szeleści w lesie.
715. Szerzyć intperf. weiter, breiter
ntadjen, erweitern.
berbreiten.
roz- perf. § 231.
szerzyć suknię, ogród, ulicę, drogę —
rozszerzył chrześciaństwo, swe pojęcia —
chrześciaństwo szerzyło się w państwie
rzymskiem — rozszerzyć granice państwa,
zakres wiadomości erweitern — widnokrąg
się rozszerza — zaraza rozszerza się po
kraju — rozszerzać się nad czem ¡id) über
etwaä Derbreiten — rozszerzać (się) na co
(fidj) auf etwas auSbetjnen, erftrerfen.
Siontina: (szeroki) wszerz §176iB.4,
obszar -szerny.
716. Szkodzić intperf. fcfjabett.
za- perf.
to szkodzi zdrowiu — nie jedz tego,
bo ci zaszkodzi.
prze- czemu etwa« tjinbern, ber--
fjinbern, einer ®. int Sßege fteljen.
komu w czem jentanb bei, in
etwa« ftören, an etwa» ^inbern.
to przeszkadza naszym zamiarom —
nie mogę temu przeszkodzić — nie można
przeszkodzić ludziom mówić, co chcą —
nie mogę mu w tem przeszkodzie —
przeszkadzać komu w robocie, w pisaniu
— nie przeszkadzam id) wili nidjt ftören —
 Secljfte 8l6teiiung.
przeszkodzić komu do szczęścia jemanbe»
©liict im 33ege ftetjen.
u- co befdjiibtgen.
mrozy wszystko albo uszkadzają albo
niszczą — pióro uszkodzone.
Komen: przeszkoda.
716a. -szołomić.
o- betauben.
oszołomiony krzykiem, hukiem, nie­
szczęściem.
717. Szpecić imperf. entftellen.
o-,za- perf. § 231.
ten kapelusz cię szpeci — ospa jego
twarz oszpeciła, zaszpeciła.
718. Szydzić imperf. z kogo jemanb
t>erf)óf)nen.
kto z dobrych szydzi, tym się Bóg
brzydzi.
wy- kogo, co ocrl)bt)nen.
został wyszydzony publicznie.
Komen: szyderczy -rstwo.
719. Śledzić imperf. czego, co §328
etiuas im Slitge tjaben, erforfdjen (oer=
folgen), einer <5. nadjfpiiren.
jej kroków śledziłem ukradkiem — śle­
dząc niemieckich obrotów— śledzili bracia
nocne jego kroki — śledzę tę tajemnicę
— śledzimy wpływu, jaki wywierał.
do- się czego augfinbig mad^en.
wy- erforfdjen, ermitteln.
naśladować § 228 co, kogo § 324 |
jemanbem nadjafjmen, etroaś nad)=
madjen.
naśladować wszystko, co jest dobre, styl
jakiego autora, naturę, głos czyj, czyje
pismo — małpy naśladują czynności ludzkie.
prześladować § 228 oerfolgen.
Komina: śledzstwo, naśladownik
-nictwo, prześladowca.
720. Ślepić imperf. §232 93.3 blenben.
o- perf. § 231.
prze- iiberfeljen.
to łatwo było prześlepić.
Kr. 708—726. 153
za- oerbienben.
miłość zaślepia ludzi.
720a. Slubić § 232 93.3, § 233 93.2.
po-,za- kogo fid) mit jemanb trauen
laffen, jemanb Ijeiraten.
poślubił tę sprawę całą duszą fid) einer
Sadje anneljmen.
Komina: ślub (wziąć z kim ślub),
ślubny (aucf) cijeticlj).
721. -śmielić się § 232.
o- fidj ertiiljnen.
ośmielałem się prosić o to.
722. -śmierzyć § 232, § 233 93em. 1.
u- befanftigen, berut)igen, linbern.
się nadjlaffen.
uśmierzyć czyj gniew — ból się uśmierza.
723. Śnić się imperf. imperf. (feltener
śnić aft.) traumen § 309.
przy- się perf.
śni mi się, śniło mi się, przyśniło mi
się — ani mi się o tern nie śniło.
724. -śpić § 232, § 287 93em. 2.
u- einfdjlafern.
usypiać czyją czujność — umysłowe
uśpienie — czujność uśpiona.
725. Śpieszyć (audi sp-§ 1893.1) unb
się § 309 93em. 6 imperf. eilert, ftdj
beeilen.
po- (się) perf. § 231.
postanowiłem nie śpieszyć się — śpie­
szyć komu na pomoc — jeżeli się po­
śpieszysz, dogonisz go przed wieczorem
— pośpieszał za nim Rejent —• pośpie­
szamy donieść — zanadto się pośpieszył
— zegarek się śpieszy gei)t Dor.
przy- befd)lennigen.
to przyśpieszyło sprawę — przyśpie­
szyć kroki, czyję ober komu śmierć —
bieg przyśpieszony.
726. Świadczyć imperf. co, o czem,
za kim jeugcn, bejeugen, BeugniS
ablegen.
154 ?SerbaIt>er§eic£)mS.
się kim jeincmben jum 3eu9en
anrufen § 309 ®em. 2.
po-,przy-,za- perf.
czy świadczysz, żem tego nie mówił?
— świadczę się Bogiem — świadczył się
cygan swemi dziećmi — ja winienem po­
świadczyć ■— to wielu innych przyświad­
czyło — niech on zaświadczy to na piśmie.
do- czego erproben, prüfen, üer»
fudjen, erfahren, erleben.
chciał doświadczyć jego odwagi, wier­
ności — Bóg doświadcza jej ciężko —
doświadczyć wiele (wielu § 157 53em. 3,
§ 318 SJent. 1) nieszczęść — kto nic (§ 318
Siem. 1) nie doświadczył, mało wie — do­
świadczenie Srfaljritng.
o- erflären, bezeugen.
się (pannie) fidj erfliiren (z mi­
łością feine Siebe).
za kim (czem), przeciw komu
(czemu) fid) erflären, eintreten
für, gegen.
oświadczyć komu swą wolę, miłość,
swoję gotowość do czego — oświadczenie
przyjaźni — oświadcz się jej.
po-,przy- betätigen-
prze- überzeugen.
wy- erioeifen.
wyświadczyć komu usługę, dobrodziej­
stwo.
Siontiita: świadek, świadectwo,
oświadczyny.
727. Świecić unb się § 309 ®em. 6,
imperf. ieiićpten, glünjen § 224.
po-,za- perf. f. unten.
słońce świeci, gwiazdy świecą — świecić
komu, j. 53. ze schodów (perf. po-,za-),
świecić przykładem Boraitieudjten — świecić
komu baki jdjnteidjein — świecić pustkami
— ogień się świeci — nie wszystko złoto,
co się świeci — domu dachy świeciły się,
jak gdyby od zielonej blachy.
o- be», erleuchten, aufflüren.
słońce oświeca ziemię — oświecić po­
kój , miasto -— oświecajmy umysły —
oświecenie ulic, domów, miasta — mini-
steryum oświecenia publicznego — oświe­
cony człowiek.
po- komu teud)ten.
poświeć panu.
przy- Poranlendjten,
przyświecać komu swemi cnotami, przy­
kładem.
wy- ciufłjeHen.
rzecz się wyświeci.
za- komu leudjten.
zaświeć mu ze schodów — zaświecił
mu w oczy — zaświecić komu przykładem
»orcmleudjten.
9Jontina: światło, światły, świeca,
świetny, oświata.
728. -świetlic § 232.
o- beleudjten.
wy- auffliiren.
728a. -świetnie § 232.
u- berljerrlidjen.
bezwzględne uświetnienie przeszłości.
729. -świeżyć § 232.
od- erfrifdien, auffrifdjen.
deszcz odświeża powietrze — odświe­
żyć malowidło, pamięć czego, ranę serca.
730. Święcić intperf. ijetltgen Cfjeilłg
ijalten), feiern.
roeiEjen.
(po- perf. f. unten).
wy- perf. weiljen § 231.
się bie SBeipe empfangen.
t>orgeljen, beporfteljen (pop.=loS fein).
pamiętaj, abyś dzień święty święcił —
u Turków święcą się piątki, u nas nie­
dziele — niech się święci imię twoje —
święcić rocznicę — woda święcona —
święcić kapłana, kogo na kapłana, na
kapłaństwo — papież wyświęcił go w
Witerbo — już czuje, co się święci —
co się ztąd wyświęci?
po-meiben (audi=fjingeben), nńbmen,
preiśgeben (aufgeben), opfern.
 Sedjfte Slbteiiung.
poświęcić ołtarz, wodę, chleb — po­
święcić majątek, życie ojczyźnie — dla
prawdy poświęca życie — poświęcił się
nauce, poświęcił się za kraj ojczysty —
poświęcić komu książkę — poświęcił
sprawę Kurlandyi.
u- Ijeiltgen (in einer befonberen 93e=
beutung).
zwyczaj uświęcił to wyrażenie — uświę­
cony to zwyczaj — cel uświęca środki.
Sioillina: święty, święto, świątek,
świątynia.
731. Taić imperf. berbeimlidjen, ge*
łjeint Ijalten, oerbergen.
się z czem § 309 83em. 3 auS
etmaź ein (Setyeintnis тафеп.
u-,za- (ju § 231) perf.
taić co przed sobą — nie taił się z
zamiarami swojemi fjielt lticljt Ijinter bem
Słerge mit — utajone w człowieku talenta
— grzechy na spowiedzi zatajone — tego
nikt nie zaprzecza i nikt nie zataja.
Słominn: tajemny, tajemnica.
732. Tępić imperf. abftumpfen.
ftumpf madjen.
przy- § 231, za- perf.
miłość własna wzrok nam tępi —choroba
przytępia pamięć — wiek już zbielił mu
głowę i przytępił oczy — przytępiony miecz
wyostrzyć — zatępione umysły.
po- nerurteilen, perbammen.
na trzysta go złotych potępili — Ko­
ściół potępia tę naukę — nie należy po­
tępiać bliźniego nie przekonawszy się,
że winien.
wy- auśrotten, nernidjten.
cały oddział wojska był wytępiony §315
SBem. 1.
733. Tęsknić imperf. do czego, po
czem, za czem fid) naci) etoa§ fetjnen.
s- się perf. § 310, do czego.
za- indfoat.
tęsknię do domu, do kraju, do Włoch
— bo ja tęsknię po tobie — tęskno mi
po nim, za wojną § 121 SBem. 5 — za­
9cr. 726—738. 155
tęskniła do matki — stęsknił się do
ojczyzny — stęskniona dusza §308 83. 1.
Słomina: tęskno, tęsknota.
734. Tętnić imperf. § 224 brb^nen.
za- indjoat.
równina tętni pod kopytami koni —
wtem most zatętnił.
Siomina: tętno, tętnica.
735. Tężyć imperf. § 232 SSeni. 3.
na-,wy- fpannen, anftrengen.
natężyć łuk, strunę, wzrok, słuch, siły,
rozum — niech nikt nie wytęża cieka­
wego oka — własnem wytężeniem
praca wytężona, uwaga wytężona.
Slomina: tęgi, potęga, potężny.
736. Tkwić imperf. intranf. (in etwa§)
fteden bleiben, fteden, Ijaften.
u- perf. intranf. unb tranf. § 308
23em. 3 an=, auffteden.
w kim wzrok anf jemanb Ifeften.
tkwi w ciele grot śmiertelny — tkwić
w sercu, w pamięci — w tem tkwi nie­
bezpieczeństwo liegeit — wina tkwi w
stosunkach społecznycli — w tem tkwi
właśnie wielkość Szujskiego — złe w
czem innem tkwiło — skowronek tkwił
w powietrzu fdjroeben — kość utkwiła
mu w gardle — w piersi utkwił grot
śmiertelny — noszono utkwione na ko­
piach głowy — utkwił w niej wzrok by­
stry — z okiem utkwionem unńerinanbt.
737. Tlić się (= tleć § 309 Sem. 1)
imperf. glimmen § 309.
za- fid) entflammen.
zatliła się w sercu jego miłość — pod­
niosła w niebo zatlone nadzieją źrenice.
738. Tłoczyć imperf. briiden, preffen
§ 224.
(wino) feltern, wy- perf. f. unten.
się fid) brangen § 224.
ciężkie frasunki serce mu tłoczą —
tłoczyć się przez ciżbę — ludzie tłoczą
się do kościoła.
przy- nieberbritden.
zboże przytłoczone.
156 SBerbaloerjeidjniS.
s- gufammenpreffen.
w- komu jarzmo auferlegen.
naród nie pozwolił sobie wtłoczyć
jarzma — wtłoczyć kogo w niewolę.
wy- auśpreffen, fettern f. oben.
aufbrucfen, bruttem
wytłoczyć pieczęć na wosku.
za- bollpfropfen.
9łontina: tłok ©ebrćinge, ftolben, na­
tłok.
739. Tłómaczyć (tłum-) impf. beuten,
erflaren, auSeinanberfe^en.
uberfefjen.
się fid) auśbriicfen.
czem fid) momit entfdjulbigen.
z czego (id) roegen einer <Sad)e
entfdjulbigen.
prze- perf. iiberfefjen.
wy- perf. beuten, się fid) auśbrucfen.
tłumaczyć tajemnice, sny — tłumaczyć
pismo święte — tłómaczyć komu swe
uczucia, myśli auSbriirfeit — łzami tylko
mogliśmy tłumaczyć naszę wdzięczność
— nie tłómaczy się jasno — tłumaczyć
się jakimś językiem fid) in einer Spradje
nuSbriideit — tłómaczył się chorobą, bra­
kiem czasu — król musiał się tłumaczyć
z tych zarzutów, z tego kroku — tłó­
maczy z łaciny na polski — to się prze­
tłumaczyć po polsku nie da idf)t fid) poinifd)
llid)t auSbritcten — umiem to, ale się wy­
tłumaczyć nie mogę.
740. Tłumić intperf. erftiden, bant»
pfen.
po-,przy-,s- perf.
tłumić ogień, głos westchnienia —
tłumił oddech nnljalten — potłumił bunt
— przytłumił głos natury — głos stłu­
miony, stłumiła w sobie smutek — stłu­
miony ból.
741. Toczyć intperf. waljen, rota,
(auf ber ®reł)banf) breljen, bredjfein.
(auf bem @d)teifftein) fdjleifen.
(koniem) tuntnteln.
spór Ijaben, bitwę liefern.
wojnę, rozmowę fiiljren.
bergiefjen.
nagen, berjefjren.
się rota intranf., fid) breijen
(o czem, o co um ettoaś § 224).
fliefjen.
po- perf. roSIjen, rota.
s- perf. § 231 spór, bitwę, wojnę,
uageit, toergeijren.
u- perf. bredjfeln.
wy- perf. fdjleifen.
bergiefjen.
japfen, ab^apfen.
iter. taczać się § 306 ficij rodljen,
torfeln.
Tyber wielkie nurty toczy — po­
toczyła jabłko po stole — toczyć oczy,
oczyma — potoczył okiem po towarzy­
szach , toczyła oczyma po wszystkich
stronach — toczyć siekierę po toczydle
— toczyć łzy, krew, zemsta za krew wy­
toczoną — toczyć, wytoczyć wino, piwo
z beczki — smutek serce mu toczy, bo­
leść go stoczyła berjeljreit — fortuna ko­
łem się toczy — ciała niebieskie toczą
się nad głowami naszemi — toczyły mu
się łzy z oczu, ani jedna łza nie poto­
czyła mu się z oka — rozmowa toczyła
się po francusku, o gospodarstwie brefite
fid) um — toczyli rozmowy z sobą —
toczyć spór z kim o co — spór toczył
się o to — o ten zamek dziś toczy się
sprawa — w toczącym się sporze z Krzy­
żakami — toczyła się bitwa od poranka
do wieczora buuerte — od pięciu lat wojna
się toczy — koń tacza się po trawie — pi­
jany na nogach stać nie może, tacza się
tam i sam.
o- umgeben, utnjingeln.
otoczył wojskiem sweiu miasto — oto­
czyli zewsząd nieprzyjaciela — otoczony
rodziną — otoczył się ludźmi zdolnymi —
otoczyć kolana rękami.
 ®ed)fte ilbteiiung.
przy- anfüljren. —* topił troski w winie — radby go w
żeby więcej przykładów nie przytaczać I łyżce wody utopić — topić, utopić spoj­
— przytoczyć miejsce z jakiego autora — ' rzenie, wzrok w kim auf jemanb fjeften,
słowa właśnie przytoczone. myśl w czem in etroag Berfenfen — utopić
komu sztylet w sercu in§ §erj boljren.
roz- auśbreiten, entfalten.
paw roztacza ogon — orzeł roztoczył
skrzydła — roztaczał przed nim cały
obraz nieszczęsnego położenia Rzeczypo- I
spolitej •— roztacza swe wdzięki jur
Sdjoit (teilen — na sejmikach roztaczał i
swe żale fid) breit madjen mit — widok.
najrozleglej szy się roztacza — roztoczyły
się przed wojskiem dzikie pola.
s- perf. f. oben,
fyerabioaljen § 214 ju @nbe.
się t)erabfturjen, fjerabroffen intr.
staczać kamień z góry — stoczył się w I
przepaść upadku — gwiazdy staczały się |
niżej i niżej — dwie łzy duże stoczyły
się po jego licach.
wy- perf. f. oben.
t)erau§n>äljen.
komu proces einen ißrojefj gegen
jemanb anftrengen, komu śle­
dztwo eine Unterfudjung über
jemanb verhängen, sprawę przed ■
sąd üor ©eridjt anhängig madjen.
z za wzgórz wytoczył się księżyc fani |
IjerDor — wytoczony im proces o zdradę
stanu.
za- rooljin nmljen.
się roanfen, torfeln.
zatoczono działa na wały aufpfianjen —
zatoczyć cyrkuł, koło, krąg, łuk bcfcpreiben,
obóz abftedjen — zataczają się po ulicach. |
9? o nten:toczydło,tokarz,tokarni a. !
742. Topić imperf. §207 fdjmeljen.
ertränfen.
się fdjmefgen intranf.
fid) ertränfen.
roz-,s- perf. §231 fdjmeljen, się intr.
u- perf. ertränfen.
kruszec się topi — wosk się roztapia
— stopiony śnieg — dzwony stopiły się
9?r. 738—744. 157
prze- umfdjmeljen.
wy- aitSfdjmefjen.
za- berfenfen, co w czem in c. Siec.
itberfdjtnemmeii.
się w czem fid) in ettnaś ber»
fen fen.
działa zatopił w bagnie — zatopiony
okręt — rzeka zatapia łąki i lasy — im
bardziej się w tym przedmiocie zatapiam
— zatapiano się coraz więcej w jałowych
rozumowaniach.
91 omiń a j. 9łr. 207.
743. Towarzyszyć imperf. § 224
komu § 336 jemanben begfeiten.
będę wam towarzyszył — wszyscy
królowi towarzyszyli — chciał towarzy­
szyć tej wyprawie teilneljmen an — t. ko­
mu w graniu beim, junt — nie zawsze
rozumna głowa towarzyszy dobremu sercu.
s- się z kim fid) berbinben.
stowarzyszenie § 191 33em. 5.
744. T racic imperf. berlieren, na czem
an, bei, mit etwaś, do kogoś an
jemanb.
(na co auf etwaś) berfdjtuenben.
fjinridjten.
s-,u- perf. berlieren.
s- perf. Ijinridjten (§ 214 ju @nbe)
tracić rękę, wzrok, życie, ducha, nie­
winność — tracić co z oczu — tracić
podstawę z pod nóg — nic nie mieli do
stracenia i wszystko do zyskania — stracił
cały swój majątek — stracone pieniądze
— tracę na tym towarze, tracę na tern
sto złotych — tracił czas (czasu § 330) na
długich mowach, strata czasu na czem —
ogromna strata w ludziach an Seuten —
tracić majątek na hulankę, na stroje —
| kazano go stracić.
158 SSerbalOer^etcĘiTtiS.
wy- auźrotten.
za- (verlieren) Vernichten.
9?omen: strata (utrata).
745. Trafić perf. §213 trafiać imperf.
co, do czego etlvaS treffen.
się § 223 fidj treffen, fiel) ereignen,
komu juftofjen, begegnen.
trafić do celu ober w cel, trafić w
rdzeń rzeczy jit § 176 Q3ent. 2 — trafił na
niedźwiedzia ftiefj auf — trafi się i ślepej
kurze ziarno — trafił go w serce — trafił
na drogę zdrową — był tak pijany, że
do drzwi nie trafił nirfjt ftnben fonnte —
portret dobrze trafiony — trafić do czy­
jego serca jemnnbem an§ greifen, do
czyjego przekonania jentanb jtt überzeugen
roiffen — ta myśl trafiła mu wielce zrazu
do serca — trafić do kogo (3.58. złotem)
jenianbeni beifoinnten, bei jemanbem etluaS
au§rid)ten — widział, że tą drogą do niego
nie trafi — trafić na co 5.93. na wesele
eintreffen — trafił mu się przypadek —
trafi się i najmędrszemu potknąć — czynić
co na chybił trafił.
na- na kogo, na co auf jemanb, etmaś
ftofjen.
w tej książce natrafiłem na pomyłkę.
po- § 192 ibem. 6, § 233 tonnen,
im ftanbe fein.
nikt nie zechce, nikt choćby chciał
nie potrafi — nie potrafię tego zrobić.
przy- się § 223 fiel) treffen, fiel) er»
eignen.
komu juftofjen, begegnen.
to nam się często przytrafia.
3łotniita: traf, trafny.
745a. Trapić imperf. quälen.
się fict) grämen.
s-,u- perf.
trapi mię to — trapić się o co — coś
go utrapiło — to wielkie utrapienie —
strapiony Vergrämt § 308 58em. 1.
746. Trawić imperf. Verbauen,
vermehren, vernichten,
(czas) jubringen.
prze- perf. (ju § 215 u. 231) f. unten,
s- perf. § 231.
żołądek źle trawi — rdza trawi żelazo
— gorączka go trawi reibt iljn auf — czas
wszystko trawi — w gronie przyjaciół
me wieczory trawię — żołądek tego nie
strawią należycie — czas strawił po­
mniki dzieł ludzkich — dni i nocy trawił
w niepokoju — kilkanaście lat strawił na
Węgrzech — marnotrawić (perf. z-) j. 58. pie­
niądze, czas verfcijtvenben.
prze- perf. verbauen f. oben,
verfchtvenben, verbringen.
nie przetrawił tego, co czytał — prze­
trawił wszystko, co ojciec uzbierał —
wiele lat tu przetrawił.
wy- auśfreffen, vermehren.
nienawiść wytrawia wszystkie szla­
chetne uczucia.
Słomtna: potrawa, strawa, straw­
ny, strawne § 98, wytrawny, mar­
notrawca -ny -stwo.
747. Trąbić imperf. (trąbą) blafen.
trąbić na odwrót.
748. Trącić imperf. § 213 ®em. (311
§ 224) czem nad) etmaś riechen,
to zdanie trąci herezyą.
749. Trącićperf. §213u.23em.ftofien,
anftofjen (kogo, o co).
trącił go łokciem — okręt trącił o
skałę — trącić nogą o kamień — tylko
ziemię trąca po wierzchu ftreifen — trącić
się kieliszkiem auftojjen.
na- o czem etwaź anbeuten.
od- ¿uriicfftofjen.
abjiehen, abredjnen, fubtrabieren.
odtrącił od siebie umysły ludzkie su­
rowością — odtrąciwszy koszta trans­
portu.
 SeĄfte Slbteilurtg. Kr. 744—759. 159

po- (twrwdrt§)fto^en, brangen. 753. Trudnić imperf. befdjaftigen.

abjie^en, abredfnen. za- perf. § 231.
potracić kogo w przepaść, do występku trudnili się głównie chowem bydła —
— z potrąceniem kosztów nad). zatrudnia się rzemiosłem — jestem za­
trudniony.
roz- jerfiĄiagen, jerftoffen.
u- erfdjweren.
s- fjerabftiirjen.
abjiefjen. 754 Trudzić imperf. ermiiben.
strącić kogo z tronu, do nędzy, z urzędu bemiiljen.
abfejjen —• za każdy dzień strącano mu się miibe werben, fttf) abmufjen
pięć złotych. (nad czem mit etwa§).
w- einbrćingen, ^ineinbrłingen. s-,u- perf. § 231.
się fidj einbrdngen (do czego in trudzi głowę nad tem — trudzi się
etwa§). tem — każdy strudzony poszedł spać
do swej komnaty — nie chcieli się utru­
wtrącić kogo do więzienia Wetfen, córkę
dzać przed czasem.
do klasztoru fterfen — czego się do tego
wtrącasz, co do ciebie nie należy? — Komina: trud, trudny.
nie wtrącaj się w rzeczy niezlecone — 754a. Trwonić imperf. berfdjWenben.
wtrącić coś do rozmowy etinaS mit er*
prze-,roz-, s- perf.
rudljnen — gdyby choć jedno o tem słowo
wtrącił! 755. Trwoży ćimperf. §227 erfdjrecfen.
wy- fjerauSbrdngen. się erfdjrecfen intr., fici) ćingftigen.
entwinben. za- perf. § 231.
wytrącić kogo za drzwi — wytrącić już mnie nie zatrwożą gniewy ludzkie
komu co z ręki — wytrącić komu pre­ -— zatrważającym sposobem — niech cię
tekst do czego — broń z rąk narodu to nie trwoży — zatrwożył się mocno.
wytrącił — wytrącić nogę, rękę ze stawu 756. Trzebić imperf. (auś)roben,
berrenlen.
faftrieren.
Komina: natręt -ny, wtręt.
prze- perf. auśroben.
750. -treścić gu § 232. wy- perf. faftrieren.
s- furg jufammenfaffen. 756a. -trzeszczyć gu § 232.
streszczać myśl. wy- oczy aufreifjen.
Komina: treść, treściwy.
757. Trzeźwić imperf. erniidjtern.
75LTropić imperf. wittern, ctuffpitren. się nii(f)tern werben.
s- się (eig. bie giitjrte beriieren) er« o-, wy- perf. § 231.
fdjreden, berwirrt werben.
758. Tuczyć imperf. mćiften.
psy tropią zająca — stropił się, jak
u- perf.
gdyby był schwytanym na złym uczynku.
Komina: tucz, tuczny.
752. Troszczyć się imperf. §207,224
759. Tulić imperf. fcfjmiegen, preffen,
o co, czcili forgen, fidj befilmmern,
się fidj.
fid) Ędrmen.
przy- perf. § 231.
nie troszczcie się o jutro — może nie
troszczyć się tem er braudjt fidj nidjt barunt fdjiitjen (in feinen Sdju| nefjmen)
ju tummern. = dać komu przytułek.
160 SBerbalberjeidjniä.
matka dziecię tuli do łona — ptak
tuli głowę pod skrzydła — matki do
piersi dziatki przytulały — nie ma gdzie
głowy przytulie fjinlegen — przytulił wy­
gnańca.
o- w co einhiitten, (mit etroa§) be=
betfen.
otulaj dziecko — chorego trzeba dobrze
otulić — wargi otulają dziąsła (jlt § 96).
s- fchliefjen, jumachen (usta, oczy),
się fidj fdjliefien.
kwiat listki stula — oczy sen stuli
strudzone z płakania— oczy mu się stulają
fallen 511 — stulić komu powieki jubritrfen I tysiąeznemi przykładami zatwierdzona.
— stul gębę, stul pysk IjctltśS SDłattl.
u- beruljigen, befćinftigen, ftitten.
utulić dziecko — przez kilka godzin
utulić się nie mogła — boleść nieutulona,
żal nieutulony § 124 SSent. 2.
SZomina: potulny, przytułek.
760. Tumanić imperf. tdufcfjen, ber=
btenben.
o- perf.
761. Tuszyć imperf. § 224 atjnen,
Ijoffen § 144 SBem. 1, § 311.
dopiero zaczynam dobrze tuszyć o
moim przyszłym losie — tuszyć sobie
można litem barf Ijoffen — tuszyć komu
dobrze, źle ®ute§, SdjieĄteg ptopljejeieit.
9lomen: otucha.
762. Twierdzić imperf. § 224 (o
czem etwa§, co o czem etwas iiber
etroaS) behaupten.
tego nie twierdzę — o niczem z pew­
nością nie twierdzę nidjt§.
po-,s- beftatigen.
to prawda, potwierdziła kobieta —
potwierdzić co podpisem — potwierdze­
nie praw i wolności — ta wiadomość się
nie potwierdza — potwierdzić czyje od­
krycie — potwierdzić czyje postępowanie
gutłieijjen — (twierdzić) stwierdzać coś pod
przysięgą eiblići) erhärten — stwierdziła
się w naszych dziejach ta prawda.
przy- befeftigen, b. t). irgenbwo feft
anbringen.
u- befeftigen.
beftärfen.
utwierdził swe panowanie — doświad­
czenie utwierdziło mię w tej wierze, w
tern przekonaniu, to utwierdziło mię w
przedsięwzięciu.
za- (amtlich) beftätigen, genehmigen.
król zatwierdził go hetmanem — rząd
zatwierdził nową ulicę, projekt — prawda
Słoinilta: twardy, twierdza.
763. Tworzyć imperf. fchaffen, er»
fchaffen.
bitben.
się fid? bitben.
s- perf. § 231 fchaffen.
u- perf. bitben, się fiel).
Bóg stworzył niebo i ziemię — pleść
niestworzone rzeczy ungereimt — bańki
tworzą się na wodzie mydlanej — jak
się tworzy czas przyszły tego czasownika ?
— tworzą koło, utworzyły koło, utworzono
nowe wyrazy.
o- § 259 öffnen f. 9ir. 54.
prze- itmbilben, umformen, um=
geftatten.
roz- oerbünnen, auftöfen.
roztwarzać wino wodą — roztworzyć
sól w wodzie.
wy- tjeroorbringen, probujieren.
wytwarzać głupstwa treiben — wy­
tworzyć komu konkurencyę.
9?omina: twórca, twórczy, stwór­
ca, utwór (otwór ’¡tt Dir. 54), wytworny.
Tyczyć się § 274 SBem. 2 f.9lr.36O.
764. Uczyć imperf. kogo czego je=
rnanb etwas lehren, in etwas unter»
richten.
 Sedjfte Slbteiiung.
się czego et maź lernen, ftubieren.
na- perf. § 231.
ludzie uczą się ucząc — wtenczas we
szkołach uczono głównie łaciny — uczyć
się na pamięć auśirenbig — ucząca się
młodzież — nauczę cię rozumu beibringen
— potrzeba nauczyła go oszczędności ■—
naucz mię, jak mam w tym razie po­
stąpić — źle nas wtenczas uczyła szkoła
ber llnterridjt mar bantatö fdjledjt.
od- kogo czego jemanbein etmaź ab=
gewönnen.
oduczył go tego nałogu — oducz się
łajania.
po- in
pouczająca książka beleljrenb.
przy- do czego an ettoaź gewönnen,
do czego się kto przyuczył z młodu
(ju § 121 SBent. 7), to w nim i na (bi§ in§)
starość trwa.
wy- czego griinbliĄ lehren.
się czego grünbltcfj lernen, etwas
(in etwas) auSlernen.
żaden nie może się nauki tej wyuczyć
— wyuczył się gospodarstwa.
Słontina: uczeń, nauka, nauczy­
ciel.
765. -uszczyć § 232.
pod- auffje^en, aufreijen.
766. Wabić intperf. loden, Ijerbei»
Io den.
przy-,z- perf. § 231.
ptasznik wabi ptaszęta, syrena wabiła
ludzi — przywabiać kogo zdradzieckiemi
słowami — odgłos nowej nauki zwabiał
do nich wielu uczniów.
wy- tjerauSloden.
Słomina: wab, powab, powabny.
767. Wadzić intperf. kogo z kim ent=
¿weien.
się § 224 fiel} ftreiten, ¿anten,
po- perf.
Soerenfen, Sßolnifdje ©rammatif: ©rganjung.
3łr. 759—769. 161
się indjoat. § 220 23etn. tn Streit
geraten.
Kozacy wadzą nas z Turkiem — rad
się wadzi — nie wadź się z człowiekiem
możnym.
za- o co an etwaS tjdngen bleiben.
(komu) łjinberlitf) fetn, ftbren,
fdjaben.
krowa rogiem zawadziła o ścianę —
o jego szablę zawadziła — zawadziły się
wozy firtb aufeinanber gefaljren — jeden
drugiemu zawadza — pospolite ruszenie
zawadza tylko obronie kraju — zawadzają
sobie wzajem — ostrożność nie zawadzi
— nie zawadzi dodać.
Słomina: wada, zawada, zwada.
768. Walczyć intperf. § 224 fćintpfen.
walczy z niedostatkiem — walczy wódz
z wodzem i rycerz z rycerzem.
wy- erfdntpfen, j. 23. niepodległość,
z- befiegen.
-walczać befampfen § 190 23ent. 3.
zwalczamy te teorye — zwalczył nie­
przyjaciela.
Słomina: walka, waleczny.
769. Walić imperf. tranf. ftiirgert, um=
ftiirjen.
fdflagen.
czem etroaS fcfjwingen.
intranf. rooljin fturjen.
się um<, einftiirjen intranf.
ob-,po-,z- perf. f. unten.
iter. walać § 306 Wdlgen.
befcfjmu^en.
po-,z- perf. §3O623em.2 befdjntu&en.
walić drzewo, dom, ołtarze — deszcz
walił potokami liiebeijturjeit — niedźwiedź
w pole wali — nie żałuj kija, wal dobrze
— walono w pulpity mit § 176 SBem. 2 —
wali obuchem — najlepsze zabudowania
przez niedbalstwo walą się — nieszczę­
ścia zewsząd na mnie się walą (perf. zwa­
lić się) ftitrjen auf mid) ein — ludzie pijani
11
162 SSerbalöerjeidjnU.
walają się po ulicach — walał się jak
Świnia w błocie — nie walaj się —
zwalał się.
ob-alić§20$8em.l perf. §231 f.oben
umftiirjen, bernidjten.
się unt=, einftürgen, ¿nfammen-
bredjen.
obalić rząd, państwo, czyje zamiary
bereiteln, dowody, naukę tniberlegen —
dom ze starości się obala — co dziś stoi,
jutro się obali — wyrok obalono auf=
Ijeben.
po- perf. f. oben umwerfen.
powalił go o (auf §17233etn.l) ziemię —
ile razy powalono go o ziemię, powsta­
wał z niej z nowemi siłami — powalił
się z konia ftiirjen.
prze- umwölgen.
przewalał się na łóżku £)in unb per — to
wszystko przewaliło się w ciągu jednej
nocy.
przy- tjeranwaljen.
fdjwcr briicfen.
przywalił kamień do drzwi grobowych
— kraj cały przywalony był obcą prze­
mocą — nawałem interesów majątkowych
przywalony.
roz- zertrümmern, jerftören.
się in krümmer fallen.
wszystko, co budował, rozwalał —
miasta, grody rozwalone § 308 SBeni. 1.
wy- ijerauśwftljen.
się fid) ergiefcen (bon einer
Sienge).
z- perf. § 231 f. oben urnftiirjen.
Ijerabwälzen.
winę na kogo Wällen, jdjieben.
kto chce drugiego zwalić, sam często­
kroć pada — zwalić kogo z nóg łjintnerfen
— zwalić testament — zwalić kamień z
góry — koń się zwalił ftiirgen — zwalić
się na ziemię fid) ijiniucrfert — zwalił się
pod stół fiel — zewsząd się nieszczęścia
na mnie zwaliły, zwalają (f. oben).
za- berfperren.
berf djütten.
się einftürjen.
zawalić drogę, przystęp do czego —
wyjeżdżający i wjeżdżający zawalali ulice
— droga była zawalona śniegiem — za­
walić studnię piaskiem — w tym dniu
żaden dom się nie zawalił — dom zawa­
lony § 308 93e»t. 1.
Słontina: (walny) nawał, nawalny,
nawałnica, pował (powałem, na pował
leżeć, kłaść § 345), podwalina, roz-
waliny (zwalisko).
770. Warzyć tmperf. fodjen, fieben.
się intranf.
u-,z- perf.
piwo warzyć brauen — kto tego piwa
nawarzył, niech ten i wypije loer baś ein=
gebrodt bat, mag e§ atófreffen — niedo-
warzony unreif.
Stauten: warzywo.
771. Waśnić tmperf. entzweien, sie
fid).
po- perf.
Slonten: waśń.
772. Ważyć tmperf. tranf. (Wägen)
wiegen § 224.
(mit unb offne sobie) fdjä^en § 224.
со wagen, branfe&en, rUtieren.
intranf. wiegen, wert fein.
się па со ober c. 3nf. wagen
§ 309 Sem. 6.
fdjwanfen § 224.
za- perf. wiegen, wert fein.
od- perf. § 231 со wagen, reiferen,
się па со ober c. Snf. wagen.
poważać § 231, 233 (aud) sobie)
fdjätjen, Ijüdjadften.
-ważyć się perf. § 231 (jn§215)
wagen.
ważyć mięso — nie trzeba ważyć
każdego słowa auf bie iSagfdjaie legen —
 <Sed)fte Slbteilung.
długo tutaj się rzecz ważyła t)in ltnb i)er
erwägen — mniej od ziarna plewa waży
marna — podarunki więcej ważą, niż
prośby — głos jego ciężko ważył na
szali — to nie zaważy nad dwa funty —
bardzo go król (sobie) ważył — nad
życie wiarę moję ważę — lekce go nie
ważą — obchodzić się z kim lekcewa­
żąco — wielce go sobie poważam —
poważamy się wzajemnie, wzajemne po­
ważanie, mieć kogo w poważaniu, aber
mieć kogo w lekkiem poważaniu — kto
nic nie waży, nic nie ma — za pieniądze
ważą gardła — nikt się nie ważył na
ostre z nim gonić — nie ważył się na
ten krok — odważać zdrowie, życie,
gardło — jakże odważyłeś się mu to
powiedzieć? — nie odważy się mu do­
nieść tej smutnej wiadomości — władca
świata nigdy nie poważy się podnieść
przeciw niemu ręki — odważał się na
wiele — odważył się na tak wielkie
niebezpieczeństwo — poważani się prosić
o to — sprawa się waży, długo wojna
ważyła się między nimi.
od- perf. f. oben.
abwägen.
aufwiegen.
się perf. f. oben.
proszę mi odważyć pół funta cukru —
odważał siły żywotne narodu — odwa­
żyć co złotem — wygrana odważa prze­
graną § 98.
prze- imperf. überwiegen, perf. bas
Übergewicht gewinnen (nad czem
über c. Siec.).
się na czyję stronę fid] neigen.
często łaska przeważa zasługę — ten
wzgląd przeważył — zemsta przeważyła
nad litością — zwycięstwo przeważyło
się na ich stronę — zachwiał się i wtył
przeważył jdjlug ijinten über.
roz- ab», erwägen.
rozważaj słowa, nim je wymówisz —
mądrzy, co powiadają, jak na wadze roz­
ważają.
Str. 769—774. 163
u- beobadjten.
erwćigen.
za co Ijalten fur.
na co actjten auf, acfjt geben auf,
aufpaffen, aufntertfam fein.
uważamy obroty ciał niebieskich, ruchy
wojsk nieprzyjacielskich — uważają z
trwogą wracające ptaki — uważać rzecz
z innego stanowiska — kiedy uważamy,
że — uważano go za zacnego człowieka
— uważam to za szczęście — dla czego
nie uważasz na jego słowa? — dosyć
uważać na śpiewaka postać — będę
uważał na każdego, co wchodzi i wy­
chodzi — uważajcie!
zan- bemerfen.
z- na kogo, co adjten auf, beadjten
(= einer Sadje 23ead)tung fcEjen-
ten), erwdgeit.
nikt nie zważał na mnie — mądry nie
zważa na gadanie gminu — niezważając
na jego krzyki — zważając jednak loenit
tnan jebod) in 33etrad)t jiebt — to dziwić
nas nie będzie, jeżeli zważymy, że § 192
SB. 7 — zważywszy, że in ber ®rwdgung, bak
Słomina: waga, odwaga, odważny,
powaga, poważny, przewaga, prze­
ważny, uwaga ©rroagnng (brać coś pod
uwagę, mieć coś w uwadze), 9lufmertfam=
feit (zwrócić na co uwagę, aud) czyją),
SBemertung (uwaga nad czem), uważny
-nie, zniewaga, równowaga.
773. -wątlić.
z- perf. § 233 fdjroddjen.
nad- ein wenig fdjroadjen.
zwątlona pamięć — nadwątlone zdro­
wie.
9łomen: wątły.
774. Wątpić imperf. § 224 o czem
an etn>a§ jroeifeln, nerjtnetfeln.
wątpię, czy przyjdzie, czy przyszedł
ob ober bafi — wątpię (mit ober obite o
tern), żeby miał przyjść, żeby przyszedł
— wątpię, żeby moje listy ciebie do­
chodziły — nie wątpię, iż przyszedł, że
11*
164 S3erbalverjetc£)ni§.
przyjdzie — nie wątpię, że nam grozi
straszna wojna — nie mam żadnej wąt­
pliwości, że nie będziemy mogły tego
dokazać — nie wątpię, żeby i do ciebie
nie pisał — Pan wątpisz o mojej szcze­
rości? — bez wątpienia — już wątpię o
wszystkiem.
powątpiewać § 228 23em. 2, § 231,
233 jroeifeln.
powątpiewając mówić o czem.
z- § 233 u. Sem. 1 f. 9?r. 603 ber=
¿weifeln, o czem an etroaä, bie
Hoffnung auf etmaź aufgeben.
zwątpiono o wszystkiem alle Hoffnung
aufgeben.
Komina: wątpliwy -ość.
775. Wdzięczyć się imperf. komu
ben $of maćfjen.
od-,wy- się komu (za co) fiel) je=
manbem bantbar erweifen.
zawdzięczać § 233 berbanfen.
zawdzięczam ci wszystko, czem jestem.
776. -werężyć § 232.
nad- fdfćibigen.
to nadweręża zdrowie.
777. Weselić (uugebr.) imperf. freuen,
erfreuen.
się fićĘ) freuen.
roz-,u- perf. § 231.
dobre wino serce rozwesela — uwese-
liła smutnego ojca.
778. Wędzić imperf. räuefjern.
u- perf.
wędzą się kiełbasy — uwędzona sło­
nina.
Konten: wędliny.
779. -wiadomić § 232.
u-,za- o czem benad)ricf)tigen.
proszę cię, żebyś mnie o tern uwiado­
mił — zawiadomienie o zaręczynach 93et=
lobungSan^eige.
780. Wichrzyć imperf. meljen, toben.
in Unritlje fcerfeijen, aufregen.
za- perf.
wiatr wichrzył całą noc — kwestya
wschodnia miała jeszcze raz zawichrzyć
świat — wichrzyciel jest człowiek, który
wichrzy spokojność.
Komen: wichrzyciel.
781. -wiedzić.
od-,z- § 205 SBem. befudjen.
na- tfeimfudjen.
mój przyjaciel odwiedza mię codzień
— zwiedza szpitale — zwiedziłem Gali-
eyą w roku 1894 — w podróżach swoich
wiele zwiedzał krajów — kogo Bóg kocha,
tego i nawiedza.
Komina: na-,odwiedziny § 96.
782. Wielbić imperf. preifen, ber=
tjcrrlicfjen.
u- § 231.
wielbić Boga — uwielbiać powaby
kochanki — spojrzała na niego z uwiel­
bieniem SBereljrung.
Komen: wielbiciel.
783. Wieńczyć imperf. befrćiujen,
fronen.
u- § 231.
papież uwieńczył cesarza, akademia
uwieńczyła jego dzieło — szczęście
uwieńczyło jego przedsięwzięcie po­
myślnym skutkiem.
784. Wiercić imperf. boE>ren.
prze- burdjboljren.
785. Wierzyć imperf. glaubeu w co,
czemu § 337, 338 ctroa§, an etiuaś
(komu jemanbem).
u- perf.
wierzyć w Boga — kto nikomu nie
wierzy, nikt jemu nie wierzy — wierzę
w to, temu — wierzę tylko temu, com
na własne oczy oglądał — każdy temu
rad wierzy, czego sobie życzy — nie
chciał wierzyć jego śmierci, chorobie,
 ®ed)fte älbteilung.
swojemu szszęściu — wielu ich w niego
uwierzyło — wszystkiemu łatwiej uwie­
rzyłbym, niżeli temu.
do- vertrauen, nie d. mißtrauen.
nazbyt dowierza siłom własnym — nie
dowierza własnemu sercu — nie dowie­
rzam tym wszystkim pogłoskom — nie­
dowierzając mi wcale — niedowierzanie
®ifjtrauen.
po- anvertrauen.
tobie powierzam tajemnicę, swoję
rodzinę.
z- się komu fiel) jemanbem anVer=
trauen, z czego, z czem jemanbem
etwas anvertrauen § 309 Sem. 3.
blizkim naszym w wielu się rzeczach
zwierzać powinniśmy — zwierzył mi się
ze wszystkiego, z tajemnicą. — nie zwie­
rzał się z tem nikomu.
za- trauen (nicht mehr gebr.).
jak dalece mogę mu zawierzyć? —
zawierz mi — sługi, którym mógł za­
wierzyć.
Słontina: wiara, niewiara, wierny,
powiernik.
786. -wieścić § 232.
ob- komu co, kogo o czem jemanb
von etroaś benachrichtigen.
obwieścił mię listem o weselu córki —
ja sam oznaczę miejsce i czas wam ob­
wieszczę.
zwiastować § 233, komu co ober
o czem melbcn, Siadiricht bringen.
zwiastowanie N. M. P. SKariü S3erfimbi=
gitng.
Słomen: zwiastun.
787. -wiesić § 307.
iter. wieszać aufhängen, hängen
(tranf.), się fidj erhängen.
po-,za- perf. § 215, 216 Sein. 3.
wiesza bieliznę — powiesić naczynie,
suknię za uszko — zawiesić co na kołku
— nad tronem miecz na cienkiej nici
zawieszono — zawiesiła mu na szyi krzyż
złoty — zawieszony przedmiot, zawie­
Э?г. 774—791. 165
szony między nadzieją i niepewnością
fdjwebenb — małych złodziejów wieszają,
a wielkich puszczają — powieszą go na
szubienicy — powiesił się.
ob- (herab)hängen (affen,
się fidj hängen, erhängen.
obwieszać uszy, skrzydła.
prze- Überhängen (g. ®. suknią przez
ramię).
wy- auähängen (j. ®. chorągiew z
okna).
z- ßerabljäiigen laffen.
się § 309 hetnbhängen.
pies zwiesił ogon — z zwieszoną głową
— chmury zwieszone nad miastem —
włosy zwieszają mu się na ramiona.
za- auffdjieben, vertagen, fufpen=
bieren.
wyjazd został zawieszony — zawiesić
sąd, sejm, sesyą — zawieszenie broni
SSaffenftiUftanb.
Słoiitinn: nawiasem §351, zawiasa.
788. Wieszczyć imperf. §224 wahr»
fagen (ungebr.).
Rzymianie z lotu i śpiewu ptaków
wieszczyli.
789. Wietrzyć imperf. wittern,
lüften.
z- perf. wittern.
prze-,wy- perf. lüften.
pies ślady pana wietrzy (już zwietrzył)
i poznaje — przewietrz pokój — wy-
zwietrzyć pościel.
790. -większyć § 232.
po-,z- vergrößern.
wieść wszystko powiększa.
791. Więzić imperf. § 206 23em. 3
gefangen haften, binben, feffeln.
niemały czas go więził — więzić czyje
serce — więzić twej woli nie chcę.
166 SerbalberjeiĄntS.
u- gefangen fe£en, in betten legen,
uwięziony został — wielu obywateli
uwięziono — bojaźń uwięziła słowa w
jego ustach.
91 ominaiwięzy, więzień, więzienie.
792. -wiłżyć § 232.
od-,z- feucfjt ntacfjen, anfeudjten.
deszcz odwilżył ziemię auflueidjen —
zagniótł zwilżonego chleba.
9łomina: wilgoć, wilgotny.
793. Winić § 232 Sem. 3.
ob- o co einer Sactje befcfjulbigen.
obwiniono go o kradzież.
prze- berfdjulben, w czem f. za-,
cóż przewinił?
za- komu co fid) gegen jemanb etiuaź
ju fdjnlben fontnten laffen §310.
w czem an etwas fdjulbig fein
§ 177 Sem. 1.
cóżeśmy im zawinili? — najwięcej za­
winił w tem sam.
794. -właszczyć § 232.
przy- (mit unb ołjne sobie) fidj an=
eignen, anntafien.
u- chłopów mit Eigentum auśftatten.
wy- ejpropriieren.
Włóczyć f. 9?r. 52.
Wodzić f. ikr. 50.
795. -wolić § 232 Sem. 2.
zado- (-wolić unb -wolnie) § 232
Sem. 2 beliebigen.
to nas nie zadowala — królowa była
zadowolona z tego bamit jufrieben — za­
dowolenie z czego.
doz- komu czego erlauben.
o ile możność dozwalała.
poz- co, na co erlauben.
się komu c. Snf. fid) bon jemanb —
laffen § 336 Sem.
nie p. uidjt jugeben wollen.
prawo pozwala jedno i zakazuje drugie
— nie mogę na to pozwolić — nie po­
zwalaj mu na to — boję się, żeby mi na
to nie pozwolił — bogaty może sobie na
wszystko pozwolić — nie pozwalam =
veto — jeżeli zdrowie pozwoli — poz-
wolimy sobie (§ 192 Sent. 6) wypowiedzieć
nadzieję — pozwolić coś robić komu —■
teraz już możemy sobie coś pozwolić —
pozwól pióra § 327 SBcui. 1 — uwodzić się
pozwalał cesarzowi Zygmuntowi — jest
moja zasada, by się nie pozwolić unieść
stronniczym poglądom.
przyz- na co einer Sadje juftimmen.
kto milczy, przyzwala — skinieniem
przyzwolił.
wyz- befreien, freilaffeit.
wyzwolić kogo z więzów, kraj z nie­
woli — wyzwala się już z pod wszechwła-
dztwa dogmatu — Jeruzalem wyzwolona.
zez- na co etniuiHigen, ¿uftimmen,
komu na co jugefteljen.
kto milczy, zezwala — długo nie chcieli
zezwalać kapłani — zezwolić na czyję
prośbę genidijren.
9łonitna: powolny lattgfam, itadjgtebig,
wyzwoleniec, zwolennik.
796. -wolnie.
(zado- = zadowolić).
roz- lodern (j. 23. karność),
obyczaje rozwolnione.
u- befreien, freigeben.
freifpredjen.
uwolnić kogo z obowiązku — uwol­
niony został od wojska, ze służby —
uwolnić się z pod ucisku — lepiej ob­
winionego uwolnić, niż niewinnego potępić
— został zapozwany i uwolniony.
z- berlangfameu.
zwolnić ruch, kroku § 327 Sieni. 1.
Wozić f. 9?r. 51.
797. Wrócić perf. §213 wracać im=
perf. tranf. jurucfgeben.
juriidbringen, ¿itljren.
 Sedjfte Slbteilung. Sir. 791—797. 167

intranf. (unb się § 309 ®eni. 6) ju= od- abtcenben.

riidteljren, juruifomnten. odwrócić oczy, twarz — chciałem do
po- § 223 juriidgebert. niego mówić, ale się odwrócił ode mnie
— odwrócić od kogo niebezpieczeństwo
jurudfiif)ren.
— odwrócić kartkę w książce ummenben.
juritdfeijren.
wrócić komu życie — powrócić komu prze- umfel)ren, untwenben.
własność — za wrócone życie podzięko­ umttierfen.
wać Bogu — wrócić; powrócić kogo do się fid) brefjen, untfallen.
zdrowia — tak nas powrócisz cudem na
oracz ziemię pługiem przewraca —
(tn) ojczyzny łono — czy wrócisz do
przewrócić kartę w książce — przewrócił
ojca? — powrócił do domu — wracam
stolik, wóz — przewrócić oczy, oczyma
do rzeczy — kiedy Pani powrócisz? —
toerbreijeit — Polska już dawno umarła,
do kierunku wschodniego powracamy —
tylko przewrócić się zapomniała — sto­
już nigdy do ziemi rodzinnej nie wrócił j
lik, powóz się przewrócił — po przeczy­
— wrócili z niczem oljne ettva§ erreidjt jit |
taniu tej książki przewróciło mi się w
Óabett — choroba się wróciła — wróć się,
głowie rourbe mir breljenb.
o luba, do domu, wróć się, będziesz
szczęśliwa — wrócony jurucfgefeEjtt — przy- juriicigeben, =fiif)ren (¿u §223).
wraca mi się c§ ift mir junt Йбегдебеп. luteberijerfiellen.
na- befeljren, na co ju etaaś. przywrócić komu zdrowie, kogo do
zdrowia —■ pod hasłem przywrócenia ka­
się fid) beieljren.
tolicyzmu — przywrócić wzrok ślepemu
nawróciła się na chrześciaństwo —
— przywrócić porządek, karność — przy­
wiem, że na nic się nie przyda was na­
wrócić kogo na tron, do swoich posia­
wracać § 190 SBent. 2.
dłości i urzędów mteber cinfelten in.
ob-rócić umbreben, brełjen, się fid).
wy- jerfioren.
motjin roenben, lertfen, się ftćf).
auśrotten, nernidden, befeitigen.
na co, w co Derwanbeln tn, się fid).
untWenben(baźSnnerenaĄau§en).
na co nerwenben ju.
Grecy wywrócili Troję — wywrócenie
obracać rożen, żarna — obraca czapkę
unii, anarchii — wywrócił dawny porzą­
w ręku — obracać kroki, myśl, mowę
dek rzeczy — wywrócić kieszeń — na
dokąd — koło się obraca — ziemia ob­
nice wywrócić git nidjte madjen, Ijerunter»
raca się koło słońca — wiatr obrócił się
ntadjen (tabeln).
ku zachodowi — obracać co do słońca —
wszystkich oczy obrócone są na ciebie — z- juritdgeben (¿u § 223).
obrócił się ku miastu, do mnie mir ju — luoljtrt weitbeit.
obróć się do okna — obrócili kraj na
rnntoenben.
pustynię — obrócono świątynie pogańskie
się (do kogo) fitf) toenben (att je»
na kościoły — na cóż obrócił tyle pie­
niędzy? — dochody swe obraca na cele ntanb, po co lim cttt)a§).
najszlachetniejsze — obrócił go na (ai§) powinniśmy zwrócić, cośiny od kogo
lokaja — nie wiem, dokąd się obrócę — wzięli -— wszyscy zwrócili nań oczy —
gdzie się twój brat obraca? nie wiem, z. oczy w stronę czego in ber 9łid)tung auf
gdzie się on obraca ficl) aufijniten — lód •— zwrócić pilne oko, swą ob. czyją uwagę
obraca się we wodę — w niwecz się ob­ na co, zdolności swe na inne pole —
rócić — jesteś proch, i w proch się ob­ zwrócił się do niej — zwracał na siebie
rócisz — obracać znacznym kapitałem wszystkich oczy — zwróciła się ku oknu
ttmfe^en § 347 83em. 1. — zwrócił konia.
168 ®erbatoerseicf)ni§.
za- komu głowę toerbrefjen.
intranf. umwenben, fidj umwenben
(umleljren).
wóz zawrócił — zawróciła dzicz tatarska
ku Węgrom — zawróciwszy uciekła.
9?omina: obrót, obrotny, odwrót,
odwrotny, powrót (na powrót, z po­
wrotem), przewrotny, zwrot (®om=
manbo zwrot!: ieljrt!), zwrotnik, zwrot­
ny (j.Sł. punkt zwrotny), zawrót (głowy).
798. Wróżyć imperf. § 224 toaljr*
fagen, DorauSfagen.
kometa czasem wojnę, czasem wróży
kłótnię — wróżyć komu z czego dobrze
§ 144 33ent. 1.
9łomen: wróżba.
799. Wstydzić imperf. §228®em. 5
befdjiimen.
za- perf. § 231.
się fid) fcfjdmen, czego einer ®acfje,
kogo Dor jemanb § 329, za kogo
jemanbeS (gu § 185 93etn. 2).
po-,za- się perf.
dobry rzemieślnik roboty się swojej nie
wstydzi — kto się ludzi nie wstydzi, ten
się i Boga nie boi — wstydziła się matki
i ojca — zawstydzasz mię swoją grze­
cznością — lepiej się krótko zawstydzić,
niż długo żałować — nie powstydzę się
za niego.
91 ominą: wstyd (wstyd mi tego,
wstyd jej było płakać § 1445Betn.3, §231),
wstydliwy.
800. -wtórzyć § 232.
po- wieberfjolen § 227.
powtórz to jeszcze raz — com raz po­
wiedział, tego więcej nie powtarzam —
nie powtórzy się tego więcej e§ luirb llidjt
ttńeberljolt werben § 317 — gdyby tego nie
powtórzono — nie powtórzy się to więcej
e§ foli irictjt mef/r borfommen — gdyby się
to nie powtórzyło.
9łomina: powtóre §149 33ent.4, po­
wtórny.
801. -wyciężyć §20 93.1, §3793em.,
§ 232.
z- fiegen, befiegen, kogo, nad kim
(ju § 179 93em. 2).
przybyłem, ujrzałem, a Bóg zwyciężył—•
siebie samego zwyciężył— któż zwycięży?
przez- befiegen, überroinben g. 93.
przeszkody, trudności.
9łomina: zwycięzca, zwycięski,
zwyci ęstwo.
802. -wyższyć § 232.
pod-(wy- f. unten) ertjöfjen, ergeben.
podwyższyć komu komorne jemanb (in
ber .ßaitsmiete) fteigern — podwyższono go
na chorążego.
prze- übertreffen, czem, w czem an
etwa§ (gu §177 93.1) überfteigen.
to przewyższa moje siły — równy mu
jest w (an) odwadze, przewyższa w cnocie.
wy- ertjöfjen, ergeben, preijen.
Słomina: (wysokiwyższy)podwyżka,
przewyżka.
803. Zazdrościć imperf. § 215 93.2
komu czego jemanbem etwas neiben,
mißgönnen, jemanb um etwas be=
neiben.
po- perf.
zazdrości nam tego szczęścia — nie
zazdroszczę Panu tego — nikt nie poza­
zdrości mu tego.
804. Zbroić imperf. § 215 93em. 3,
§ 232 93em. 3.
u- bewaffnen, auSrüften (w co mit
etwas).
się ficE) bewaffnen, fidj wappnen,
fidj rüften, rüften.
uzbroić wojsko, okręt — uzbroić oko
szkłem — uzbroić się w cierpliwość —
Francya się uzbraja — byli uzbrojeni w
kosy (zbrojny = uzbrojony bewaffnet, ,3.35.
siła zbrojna, auggeriiftet 3. 33. w potęgę, ges
wappnet 5.33. w cierpliwość, wbezstronność).
roz-broić § 20 93em. 1 entwaffnen.
 SeĄfte Abteilung.
rozbrojono nieprzyjaciela — rozbroić
czyj gniew.
9łontina: zbroja, zbrojny § 124
Sem. 2.
805. Zdobić imperf. § 215 53em. 3
fdjmiiden.
o-,przyo- perf. § 231.
zdobią go piękne przymioty serca i
umysłu — cnoty zdobią kobietę — dzie­
wczęta ozdabiają ołtarz — szpetną twarz
cnota przyozdobić może.
domina: ozdoba, ozdobny § 124
Sent. 2.
806. -zdrowie § 232.
po- griifjen.
jak go zobaczysz, pozdrów go ode-
mnie — mój syn ciebie pozdrawia läjjt
bid) grüßen — pozdrowienie ®tufj.
n- ijeilen.
lekarzu, uzdrów samego siebie — wiara
twoja ciebie uzdrowiła.
807. Ziębić się imperf. fidj erfdlten.
prze-,za- perf.
Pan się zaziębi — przeziębienia dostać.
808. Złościć się imperf. bofe werben,
roz- perf.
809. Znaczyć intperf. §224 bebeuten.
(bieliznę) seidjnen (perf. na-).
nie wiem, co ten wyraz znaczy — co
znaczy ten krzyk? tua§ t>at ju bebeuten —
wiele znaczy u żołnierzy ufność w własne
siły anf — treść znacząca, nieznacząca —
znaczyłoby to rzecz sądzić bardzo płytko
roiirbe beifeen.
na-perf. ¿eidjnen (f.oben), aufjeidjnen,
anmerten.
feftfefcen, be^eiebnen.
na co, czem beftimmen, ernennen.
naznaczyć wyraz ołówkiem — n. kogo
piętnem hańby — naznaczyć komu czas,
miejsce — naznaczyć dzień i godzinę —
naznaczyć następcę po sobie feinen 9ład)=
folger — naznaczyć kogo następcą.
9łr. 797—813. 169
o- ndf)er beftimmen j. 53. znaczenie
wyrazu, tennjeict)nen.
należy to do oznaczenia męża.
od- się ftcE) auśjeicbnen.
odznaczać się w jakim zawodzie, ja
snością, nad wszystkich Por atten ju §179
Seut. 1.
prze- borfierbeftimmen.
na co beftimmen ju.
co komu przeznaczono, to go nigdy nie
minie — miejsce przeznaczenia — prze­
znaczył pieniądze na kupno domu — prze­
znaczono go na przewodnika narodu —
przeznaczył ich do służby we Włoszech.
wy- beftimmen, anioeifen, feftfe^en.
wyznaczył pewną sumę dla ubogich —
wyznaczyć kogo na urząd — połowa
wyznaczonej liczby — wyznaczyli mu
pannę za małżonkę — wyznaczono mu
nagrodę — wyznaczyć nagrodę za czyją
głowę einen $rei8 auf jematibeS ®opf fegen
— srogie kary wyznaczono za morderstwo.
za- bciranf łjinweifen ober aufmerk
fam madjen, betonem
pozwolę tu sobie zaznaczyć fakt —
należy zaznaczyć, że od tego jeszcze
więcej zawisło — zaznaczyć szkodliwość
czegoś — proszeni jesteśmy o zaznacze­
nie barauf ginjuineifen.
9iontina f. 9lr. 82.
810. -znajmić § 232.
o- (komu o czem) anfiinbigen, be-
ridjten, jemanb benadjridjtigen.
trzeba było oznajmić panu, co się stało
— zdawna byłaś niebieskim oznajmiona
cudem.
811. -znajomić § 232.
o-,po-,za- z kim mit jemanb befannt
madjen.
się z kim fid) mit jemanb befannt
madjen, jemanb fennen lernen.
812. Zrzędzić imperf. fritteln.
813. -zwyczaić § 215 S3em. 1, 2,
§ 232 mit Qłem. 3.
170 SBerbalberjetdjntó.
na-,przy-,w- kogo do czego jemanb
an etwas gewönnen.
od- kogo od czego jemanbem etwas
abgewognen.
814. Żalić się imperf. na co über
etwas flagen.
czego fid) einer g. erbarmen.
u- się perf. § 231.
każdy się żali na to biedne życie —
zawsze się użala — użalił się jej.
roz- fdjmerjen, in
rozżalony traurig.
za- in
zażalenie Stiage, 83efdjti>erbe (do kogo
gegen jemanb).
9?omiita: żal (żal mi tego §144 83.3,
§231), żałoba-bny, żałość, żałosny.
815. Żarzyć §232®em.3 entfachen.
roz- perf. f. unten,
się imperf. glüljen, funteln.
węgle się żarzą. — gniew żarzył się
w jego oczach — oczy jej żarzyły się
miłością — żarzące (się) węgle — światło
żarzące greif.
roz- entflammen.
ta powieść rozżarzyła jego wyobraźnię
— był rozżarzony gniewem — od jednej
iskierki rozżarza się wielki ogień — roz­
żarzona wyobraźnia gliitjenb.
gtoniina: żar, żarliwy, zarzewie,
pożar.
816. Ż enić się imperf. fidj Verbeiraten
(vom Sliann).
o- się perf.
817. Życzyć imperf. § 224 komu,
sobie §311 czego wiinfdjcn, gönnen,
czego sobie Pan życzy? — życzę mu,
by był szczęśliwy — życzyć komu źle,
dobrze (lepiej od kogo) jemanb iDoljigefiunt
fein § 144 83em. 1 — życzyłbym sobie
mówić z Panem id) mödjte — każdy temu
rad wierzy, czego sobie życzy — spo­
kojnej nocy życzę — życzyli sobie zdro­
wia, szczęśliwej drogi — życzeniu jego
zadość uczyniono.
po- komu czego §327 33.1 leiden,
co, czego od, u kogo borgen bon,
bei jemanb.
pożycz mi tych książek — język nasz
prawie nic od drugich nie pożyczył —
nie pożyczę mu pieniędzy — pożycza na
wielki procent ju tjoijen ßinfen § 96 83em. 5
— pieniądze pożyczone.
rozpo- (an viele) leiben.
wypo- auSleitjen.
zapo- borgen.
u- komu czego verleiben, gewähren,
użyczyć komu tytułu — opieka, jakiej
mu wielkie państwo użyczyć mogło — uży­
czyć historyi znamion prawdziwej nauki.
9tomina: życzliwy, pożyczka.
818. Żywić imperf. nätjren.
się czem fid) bon etinaś nätjren.
po- (wy- f. unten) perf.
on go żywi i odziewa — żywi w sercu
gniew, żywić nienawiść do kogo, nadzieję
— żywili się mięsem i mlekiem zwierząt
— żywi się uczciwie — jeden łacno się
pożywi — żywność jest to, co służy do
pożywienia.
o- beleben.
ożywione miasto — przemysł ożywia
miasta — najlepszemi chęciami ożywiony
befeelt.
od- się fid) ernähren j. 53. dobrze,
źle, (burd) Ernätjrung) ju Straften
fommen.
wy- unterbalten, verpflegen.
trudności wyżywienia.
91 o mi n a: żywność § 96 83em. 5 Seben§=
mittet, pożywny.
(Srgänsuitg § 215 ®cm. 1.
u-bezwładnić läfjmen.
u-bóstwić Vergöttern,
u-daremnić vereiteln,
u-dokładnić vervoKftänbigen.
 Sedjfte Abteilung. 91t. 813—818. ©rgänjung. 171

doskonalić wy- berbollfommnen. (za-)przyjażnić befreunben.

u-dowodnić beweifen. s-przymierzyć się fid) berbünben.
za-gnieździć się fid) einniften. u-przystępnić jugänglid) machen,
prze-inaczyć umänbern. u-przytomnić (sobie co fidj etwas) ber»
prze-istoczyć berwanbeln. gegenwärtigen.
u-jawnić toeroffentlidjen. z-równoważyć co etwas aufwiegen,
wy-korzenić auSrotten, za- się jidE) u-rzeczywistnić berwirflidjen.
einwurjeln. | u-rzetelnić berwirflidjen.
u-łaskawić begnabigen. u-samowolnić befreien (Sauern),
u-możebnić I „ , u-skutecznić bewerfftelligen.
... ., ermoqltdjen. u-sprawiedliwić rechtfertigen (-wiony
u-mozliwic. )
wy-narodowić entnationalifieren. berechtigt).
niecierpliwić z- ungebulbig madjen. u-stalić befeftigen.
za-nieczyścić berunreinigen. j u-szlachetnić berebeln.
u-nieszkodliwić unfdjäblid) madjen. I u-świadomić kogo jemanbeS Selbft=
z-niesławić berunehren. bewufjtfein wecfen.
n-nieśmiertelnić unfterblidEj machen, w-tajemniczyć einweihen.
u-nieważnić für ungültig erfiären. u-trwalić beftänbig machen.
u-obecnić bergegenwärtigen. I z-ubożyć arm machen,
u-obywatelnić einbürgern j. 39. uoby- uczestniczyć teilnehmen (w czem an
watelnione przekonanie. etwas).
u-ogólnić berallgemeinern. j z-użytecznić nufjbar machen,
za-okrąglić abrunben. u-widocznić augenfdjeinlid) ntadjen.
u-osobić perfonifijieren. się (na czem) herbortreten.
od-osobnić abfonbern. współzawodniczyć wetteifern,
s-pokrewnić się fid) berfdjwägern. u-wydatnić herbortreten laffen.
n-,wy-posażyć auSftatten, w co mit się ju Sage treten,
etwa§. wy-wza.jeinnić się (komu za co) fid)
u-pośledzić nernad)Iaffigen f. 9?r. 625a. rebanchieren (jemanbem etwas ber»
pośredniczyć bermitteln. gelten).
s-poufalić się fid) bertraut madjen. u-względnić berücffidjtigen.
u-poważnić ermächtigen, u-zasadnić motibieren.
za-powietrzyć burd) bie fßeft anfteden. u-zdatnić ) , .....
.... befähigen.
s-powinowacić się fid) berfdjwägern. u-zdolnic I '
roz-powszechnić berbreiten f. Dir. 627. złorzeczyć komu fluchen,
przewodniczyć czemu j. 33. obradom roz-zuchwalić übermütig madjen.
führen, leiten, präfibieren. u-zupełnić oerboUftänbigen.
roz-przestrzenić auSWeiten, ausbreiten. u-żyźnić fruchtbar madjen.
 Siebente Abteilung.

IBerba bet abgeleiteten А-Шаре.

Яг. 819—929.

819. Badać imperf. er=, augforfcłjen.
wy-,z- perf.
badać naturę, historyę, pismo święte
— zbyteczny byłoby rzeczą badać stan
nauk — bada nas — wyroki boskie nie­
zbadane — któż zbadał puszcz litewskich
przepastne krainy?
Jłomina: badacz, badawczy.
820. -bechtać ¿u § 236 SBem. 1.
na-,pod- auffje^en, anftiften.
820a. Biadać imperf. § 224 flagen.
Biegać iter. ju biedź (biegnąć)
f. Яг. 1.
821. Błagać imperf. § 224 fleljen,
anfleljen, kogo o co, czego u kogo,
błagam cię na kolanach — błagać li-
tości u zwycięzcy.
prze-,u- befiinftigen § 236 ®em. 1.
żadnym sposobem niemógł go prze­
błagać — niczem nieprzebłagany jest —
nieubłagany nieprzyjaciel.
Słoinen: pobłażliwy ju 9tr. 374.
822. Błąkać się imperf. §224 Ijerum=
irren, =fd>meifen § 309.
o- się berriidt werben.
obłąkał się z rozpaczy — zakład dla
obłąkanych.
przy- się fidj Ijerberirren, jugeloufen
fommett (j. $8. bon Junten).
z-,za- się indjoat. firf) oerirren.
był to zbłąkany granat — bydło za­
błąkane.
Błyskać intperf. jn błysnąć f.
9?r. 87.
823. Brukać imperf. befdjmufeen.
z- perf.
Bryzgać imperf. ju bryznąć f.
9łr. 91.
Buchać imperf. ju buchnąć f.
9?r. 94.
824. Bujać imperf. §224 fdjroeifen,
łjerumfdjtueifen.
koń buja po łące — nad Dniestrem
bujały stada koni — bujać myślą po
świecie.
wy- emporroudjern.
drzewo, zboże wybujało — wybujały
§ 308 luudjertib.
Słomeit: bujny.
Bywać iter. ¿u być §304f. 9£r. 59.
Chwytać imperf. ju chwycić f.
i 9?r. 404.
 Siebente Slbteilung. 9lr. 819—828. 173

Chybiać itnperf. ju chybić f. przechowała nam pamięć wielu cnotliwych

9?r. 405. czynów — przechować rzeczy ukradzione.

Ciekać iter. ju ciec §306 f. 9?r. 4. wy- ergietfen, na co ju etroaź.

Ciskać imp er f. ju cisnąć f. 9łr. 104.
825. Chłostać imperf. priigeln.
za- perf.
zachłostano go na śmierć.
826. Chować imperf. 1. aufbematjren,
betualjren, beibeljalten.
2. fdjii|en, bemat)ren (od czego nor
etroaś).
3. nerftecfen, in Sidjerijeit bringen,
się reft.
4. begraben, beftatten.
5. ijegcn, fjalten (bydło) § 224.
za- perf. § 236 gu 1 f. unten.
u-,za- perf. ju 2.
s- perf. ju 3.
po- perf. ju 4.
trzeba coś chować na jutro — zachowa­
łem to naostatek § 351 — chować pięniądze
do kufra — chować co w pamięci — zacho­
wać co w sekrecie — zachowam ten pier­
ścień do grobu — owoce w słomie długo
się zachowują — zwyczaj ten jeszcze
teraz się zachowuje — zachować zdrowie,
pozory — zachować miarę fjalten — niech
cię Pan Bóg chowa nam na długie lata
— (u)chowaj Boże — od nagłej śmierci ' — jaki los czeka państwo? — sprzedać
zachowaj nas, Boże — złodzieja chować
niewolno — chował ręce do kieszeni —
chować się do lasów, do bagien, przed I wał na propozycye pokoju (oczekiwanie
nieprzyjaciółmi, przed wierzycielami — | Subft.) — nad oczekiwanie.
szable schowały się do pochew — umar­
łych chowano — ciało zabitego kazał
pochować — chowa konie, krowy, owce,
psy-
do- czego bemafjren.
dochować komu przyjaźni, wierności,
d. wiary, d. przysięgi, słowa fjalten.
prze- aufbema^ren, feftfjalten.
i)ef)len.
niewiele tych dzieł do naszych czasów I iuoUte immer nicljt fommen, tnir erroarteten
się przechowało erljalten bleiben — historya I iljit uergebeng.
się er^ogen werben §309 ®em. 1.
rodzice wychowują dzieci swoje —
jak się kto wychował, tak się będzie spra­
wował — wychowanie ośmiorga dzieci.
zachowywać się fid) rterljalten §236
23em. 1 f. oben.
dzieci twe nie dobrze się zachowują —
zachowanie 33eiiebti)₽it.
9?omina: chów (bydła), wychowa-
niec, zachowawczy.
827. Chromać imperf. §224 Ijinfen
(j. SB. na obie nogi ju § 170 an
c. ©at), fdpnanten.
podobieństwo to chroma — chromała
władza — chromać na powinności eS fetjten
laffen.
828. Czekać imperf. § 192 czego,
na kogo, co, kogo § 328 marten,
erroarten.
po-,za- perf.
oczekiwać (czego, na co = czekać)
§ 236 u. SBeni. 1.
czekaj lepszego czasu—poczekaj trochę
— poczekajno, dam tobie — zaczekaj choć
godzinkę — oczekuję listów — nie po­
czekam na to — nie wie, jaki los ją czeka
coś na poczekanie auf ftrebit — na pocze-
kaniu oljne SSerjug, auf ber Stelle — oczeki-
do- (unb się §3O9fB.6)czegoerIeben.
mit ber $eit befommen, erreid)en.
jutra kto wie kto doczeka? — żaden z
was wieczora nie doczeka — końca do­
czekałem nareszcie — sędziwego doczekał
się wieku — doczekał się urzędu — kto
czeka, doczeka się — nie doczekawszy go
I poszedł oljne jeiit itommen abjuinarten —
jego nie doczekaliśmy się er fam ntcfjt,
174 83erbaIt>ergei(ĄniS.
Czepiać iter. ¿u czepić f.9?r.419.
829. Czochrać.
roz- ¿erlaufen.
830. Czołgać się imperf. § 224, 309
friedpen.
bluszcz czołga się po ziemi — czołgać
się przed kim.
830a. Czuwać imperf. §224 toadpen
(iter. gu czuć f. 9?r. 60).
831. Czyhać imperf. § 224 lauern.
■ czyhać na grosz, na cudzą szkodę.
832. Czytać imperf. §224 lefen §307,
§ 214 58em. 1, § 236.
iter. czytywać § 304.
czy Pan czytuje gazety?
do- czego § 222 auślefen, git @nbe
lefen.
się czego ijeraitglefen.
tegom się doczytał z jego listu,
od- burcplefen, wieberlefen, borlefen.
nie mogę odczytać, co zapisałem —
należy czytać i odczytywać pisarzy
starożytnych — nie módz się czego od­
czytać fiel) nidjt fatt lefen tonnen an ettoaä
(V0l. § 222).
po- anredpnen afö.
palten für.
poczytać komu coś za zasługę, za złe
übel neunten — poczytuję, go za uczciwego
— poczytywać co za grzech.
prze- burdp», borlefen.
czyś przeczytał tę książkę? — prze­
czytaj nam to głośno.
wy- § 214 58. 1 lefen, perauślefen.
trudno wyczytać dawne rękopisma —
nierzadko było w polskich pismach wy­
czytać takie wiadomości tonnte man lefen
— jeszcześ, rzekł Robak, z oczu moich
nie wyczytał (sc. es)?
■Jionttna: czytelny, czytelnik, od­
czyt Sortrag, poczytalny -ość ju=
red)nung?fäl)ig.
833. Dąsać się imperf. § 224 jürnen,
fcpmollen.
roz-(za-) się in $orn geraten,
zadąsany na kogo.
834. Dbać imperf. §224 o co fiep füm»
mern urn §310, na co aepten auf.
wielu panów więcej dbało o siebie, niż
o ojczyznę — tak dbał o dobro narodu
toar befolgt um — nie dbają wcale na
niego — mądra głowa nie dba na głupie
słowa — Boga się tylko lękaj, i nie dbaj
na ludzi — dbały forgfant § 308 Siem. 1.
zanie- czego, co § 328 bernacp=
lüffigen, unterlaffen.
nie zaniedbam swego obowiązku — za­
niedbuje pracy, wychowanie dzieci — nie
zaniedbam donieść ci o tern.
Dmuchać imperf. ju dmuchnąć
f. 9ír. 109.
835. -dołać § 236 58em. 1.
po- czemu einer ®. gewadpfen fein.
władza nie podoływała zawsze zadaniu
swemu — czemu nie podołam, tego się
nie podejmuję — podoływać trudnościom.
wy- czemu genügen, gewatpfen fein,
z- tonnen, bermügen § 192 58em. 6,
§ 236 58em. 1.
nawet uwagi na się zwrócić nie zdoła.
Slłomina: zdolny -ność.
836. Doskwierać imperf. §21658.4,
§ 236 58em. 2, § 224 komu jeman=
bem ynfepen.
837. -dragać się.
wz- się czego §236$Bem.2 fidp einer
S. weigern, niept baran wollen.
Drgać impf, ¿u drgnąć f.Dłr.l 11.
837a. Drygać imperf. ¿appelu gu -dry-
gnąć f. Dćr- 112.
838. Dufać (= ufać) imperf. w kim
jemanbem bertrauen.
839. Dumać imperf. § 224 finnen.
za- się in (gebauten berfinfen.
piją zadumani.
ftłomina: duma, dumny.
 Siebente Weitung.
Dychać iter. ¿u tchnąć f. Sir. 204.
Dygać tmpf. ¿u dygnąć f. Sir. 113.
840. Dyndać imperf. baumefrt.
841. Działać intperf. łjanbeln, tijun.
roirfen, einroirten § 234.
z- perf. łjanbefrt, tfjun.
nie mówić, lecz działać przystoi —
działali Jezuici głównie kaznodziejstwem
— ciało działa na duszę, i wzajemnie (§ 351)
dusza działa na ciało — działać dobrze
eine gute StBirtatg Ijaben — nic nie zdziałał,
zdziałał cuda t>oilbrac£)te — król wiele
dobra zdziałał dla kraju — cztery dzia­
łania SpecieS (fRedptungSarłen).
od- § 236, po- perf. einroirten.
nauka oddziaływa na umiejętności —
przykład króla podziałał na szlachtę.
■Komina: działo, dzieło, dzielny
(samodzielny), togi. 9łr. 224.
842. Dzierzgać intperf. fjdteln, Hop»
pełń (ju -dzierzgnąć f. Sir. 114).
842a. Dźwigać intperf. tragen §224
ju dźwignąć f. Sir. 115.
Dukać itnpf. ju fuknąć f. Sir. 116.
843. -gabać ju § 236.
na- oerfiil)ren.
anfedjten, angreifett.
nagabać kogo do czego — choroba
mię nagabała — nic jego nagabywać nie
mogło.
844. Gadać intperf. fdjrocifcen, plau=
bern § 236 S3ent. 3.
po- perf.
gada jak papuga ptappert — gadali
jeden przez drugiego burdieinanber —
potem o tern obszerniej z sobą pogadamy.
wy- auśplaubern.
się ficp attSpIaubern.
z czerń etroaśauSpIanbern §309
93em. 2.
za- anreben.
9łr. 829—850. 175
od-,zgadnąć § 236 Sein. 3 erraten,
niktby nie odgadł, do czego to jest
przeznaczone — zgadnąć zagadkę.
■Komina: gadanina, gadatliwy,
gadulstwo, zagadka, zagadnienie
Srage.
845. Gderać intperf. brummen, fdjeD
ten.
846. Gęgać intperf. fdjnattern.
Gibać iter. ¿u giąć f. Sir. 9.
847. Gmatwać intperf. berroirren.
po-,za- perf.
myśli ciemne, zagmatwane.
Słomen: gmatwanina.
848. Gm er a ć intperf. in etroaś tjerutn»
rühren, »roitfjlen.
wciąż gmera w książkach.
848a. Gnać Siebettf. ju gonić f.
Sir. 462.
849. Gniewać się intperf. § 224
gornig feilt § 309, na kogo auf
jentanb, o co über etroaS.
roz- się (§ 220 ®em.) jornig werben,
rozgniewany jornig.
850. Grać intperf. (altpoln. igrać f.
Sir. 854) fpielen § 234.
za- perf. f. unten.
iter. grywać § 304.
grać w karty, w kręgle — grać na
skrzypcach, na flecie — grać rolę — jak
ci zagra, musisz skakać — zagrać w bilard
eine partie töiltarb fpielen.
ode- perf. § 216, 236 fpielen (ein
<Stücf, eine Slolle).
się im ©piel ba§ SSeriorene roieber
geroinnen.
panna A. odegrała tę rolę — jutro w
teatrze odegrają komedyę — najwa­
żniejszą rolę odgrywa.
o- kogo w karty jentanbetn im
Ä'artenfpiel alles abneljmen.
się f. zgrać się.
176 SBerbaiBerjeicfjntS.
prze- im ©piel berlieren, berfpielen,
berlieren.
przegrał cały majątek — przegrać do
kogo w karty lOOzłotych —przegrać zakład,
sprawę, bitwę — przegrał mienie w kości.
przy- (czemu ju ettt>a§) fpielen (bon
ber SUiufif).
muzyka przygrywała j. 33. uczcie,
roze- się fid) abfpielen.
jakie sceny tam się rozegrały!
wy- im ©piet geroinnen, gemimten.
wygrać los na loteryi in — wygrać bitwę,
z- się fein ganjeg ®elb berfpielen.
za- gu fpielen anfangen.
zagrały działa.
Komina: gra, gracz, przegrana,
wygrana (dać komu za wygraną ober
wygrane fid) Oerloren geben).
851. Guzdrać się imperf. trobeln,
nictjt bon ber ©telle fommen.
Gwizdać imperf. ¿u gwizdnąć
f. 9?r. 123.
Hukać imperf. ju huknąć f.
9?r. 124.
852. Hulać imperf. fein3Befentreiben,
luftig brauf Іо» leben, loitfłen, tollen.
po- perf.
wiatr tu hula w całej swobodzie —
hulał całą noc, już trzy dni hula.
prze- berjudjf)eien, berjuheln.
Komina: hulanka, hulatyka, hul-
taj -stwo.
853. Huśtać imperf. fdjaufeln.
się intranf. § 309.
Komeit: huśtawka.
854. Igrać imperf. fpielen (j. 43. non
Sinbern) ¿u grać f. 3łr. 850.
po- perf.
kot igra z myszą — pamiętaj, że igrasz
ze śmiercią — dzieci igrają po łące —
los igra (z) człowiekiem.
naigrawać się z kogo § 234, 236
43em. 1 jemanb berbobnen § 309.
roz- in
nerwy rozigrane jerriittet.
Komina: igraszka, igrzyszko.
Imać (się) imperf. § 258 ¿u jąć
f. 9£r. 12.
Jadać iter. ¿ujeść §304 f. 9ir. 14.
Jąkać imperf. ¿u jąknąć f. ‘lir. 125.
Jechać § 211, 240 f. 9łr. 13.
855. Jednać imperf. 1. berfoljnen,
2. komu, sobie geminnen, berfdjaffen.
po-,prze- perf. ¿u 1.
z- perf. ju 2.
jednać heretyka z Kościołem — umiał
pojednać stronnictwa — obrazić łatwo,
przejednać trudno — daj mi rękę na
znak przejednania — to mu jednało
wielu przyjaciół — jednał szlachtę dla
swych zamiarów, jednał sobie względy
szlachty — zjednać sobie czyję łaskę,
miłość, przyjaźń — to mu zjednało przy­
domek Dobrego — miał wielu stronników
obietnicami zjednanych.
wy- u kogo (ju § 164) bci jemanb
aitSwirfen, burdjfcfcen.
mogę sobie pochlebić, że u niego wy­
jednam jakową pomoc — wyjednać u
kogo pozwolenie.
Komen: pojednawczy.
Jękać imperf. jujęknąćf. 5kr.l26.
856. Kalać imperf. befdjmufjen, be=
ftecfen.
po-,s- perf.
skalać swój honor — kalać się okru­
cieństwem — dzień niepokalanego po­
częcia Maryi Panny.
Komina: kał, kałuża, zakała.
857. Kąsać imperf. § 216 93em. 3,
§ 307 SBem. 2 beifien, ftedjen.
ukąsić perf. f. 9?r. 491.
pies, co bardzo szczeka, nie bardzo
kąsa — pszczoły, muchy, pchły kąsają
— pieprz kąsa.
Kichać imperf. ¿u kichnąć f.
9?r. 129.
 Siebente Abteilung.
858. Ki ełz a ć (kiełznać) imperf. jii geln.
o- perf.
okiełznać swoje namiętności.
Konten: kiełzno.
Kiwać imperf. ju kinąćf. 9?r. 128.
Klękać imperf. ju klęknąć f.
9?r. 133.
Kiwać § 250 Sein. 3 Siebenform
ju kłuć f. Sir. 63.
Kłamać (się) iter. § 307 f. Sir. 495.
859. Kłopotać się imperf. fid)Sorgen
machen.
za- perf.
kłopotać się za cudzym interesem —
zakłopotanemu królowi.
9łotnen: kłopot.
860. Kochać imperf. § 224 lieben,
się einanber lieben.
się w kim, w czem gern Ijaben,
in jemanb üerliebt fein § 309.
kocham cię — szalenie w niej się
kocha — kochajmy się — kochamy się
jak bracia — kocha się w koniach, w
kwiatach — nazbyt się kocha w sobie,
aby miał kochać drugich.
po-,u- § 220 33em. lieb gewinnen.
jeszcze bardziej go pokocham — syn
ukochany § 138 ЭЗеш. 1.
roz- kogo w sobie jemanb in fid)
üerliebt machen.
roz-,za- się w kim fid) in jemanb
Derlieben.
rozkochany, zakochany § 308 SBetn. 1.
Siotntna: kochanek, kochanka.
861. Konać imperf. §219,234,236
Sem. 1 im Sterben liegen, mit bem
Sübe ringen, auśringen, fterben.
s- perf. fterben, üerenben, üerfdjeiben.
konał dzień cały — konał na rękach
ojca — już skonał.
do- czego üollenben, auäfüljren,
tjerborhringen.
się fid) üolljieljen.
go er en fen Spotnifcfjc Sraminatit: Srgänjung.
9tr. 850—864. 177
oświata zbawiennej dokonywała re­
formy — dokona on szczęśliwie, co
śmiało rozpoczął — odrodzenie poezyi
dokonało się wszędzie — dokonać prze­
kładu, dokonać przemian — dokonał
swego § 112 83etn. 1 — on tylko jeden
mógł tego zadania dokonać.
po- befiegen, iiberwinben.
pokonał nieprzyjaciół — praca wszy­
stko pokonać zdoła.
prze- (o czem üon etwd§) über»
jeugen, überfüfjren.
przekonywający dowód — przekonano
go o zdradzie kraju.
wy- auśfiiljren.
wykonywać zamiar, rozkaz, obowiązki
swego stanu.
9łomina: koniec, zgon (= skon),
doskonały.
862. Korzystaćimperf. gemimten, na
czem bei etWa§(§l 7133.1), z czego au8
etwaś 9iu|en gieren, etwas benufjen.
s- perf.
lata prędko upływają, korzystaj więc
z czasu — korzystać z błędów cudzych,
z czyich dobrych rad — skorzystał z
okazyi — korzystać z telefonów.
9łottien: korzyść -stny.
863. Krzątać się (f.iJir. 136) imperf.
fidj tummeln, fid) 3Riif)e geben,
za- się imperf. § 216 33em. 1.
krzątać się około pracy — nikt nie
biegnie, nikt nie krząta się — krzątał
się żywo nad ułożeniem dobrych książek
szkolnych.
Latać iter. ju lecieć § 304 f.
9£r. 333.
Lękać się imperf. ju -lęknąć (-ląc)
§ 263 33em. 4 f. ERr. 19.
864. Łatać imperf. fließen, co an et»
waź Ijerum.
po- perf.
za- jufliden.
9łontitta: łata, łatanina.
12
178 JBerbalüerjeic^rtiS.
865. Łkać imperf. § 277 83em. fdjiudj»
gen f. 9?r. 142.
866. Łupać imperf. fp alt en, jerfpalten.
roz- perf. § 236.
łupa (-ie ju § 280 SBetn. 4) drwa — roz­
łupuje polano.
ob- fcpdlen (bgl. ikr. 545).
obłupywać kogo ze skóry § 182 ®eni. 2.
Komina: łupa, łupek.
Łykać imperf. § 277 SBem. f.
ikr. 142.
867. Macać imperf. taften, betaften.
po-,z- perf.
ślepy, nim stąpi, pierwej kijem maca
— zmacał choremu puls.
na- in namacalny fiiljl-, greifbar.
wy- erforfdjen.
Machać imperf. ju machnąć f.
Sir. 143.
Maczać iter. ¿u moczyć § 306 f.
9?r. 568.
Mawiać iter. ju mówić § 304 f.
ikr. 571.
Mieniąc iter. ¿u mienić § 306 f.
ikr. 555.
868. Mieszać imperf. (eig. iter. §307)
mif^en, uermifdjen.
nerwirren, floren.
się (do czego) fid) (in etwaś)
mifdjen.
fidj uerwirren.
po-,z- (do- fiinjU’) perf. mifdjen.
po-,z-,za- perf. Uerwirren.
z- się uerwirrt werben.
mieszać piasek z wapnem — zmieszał
wino z wodą, domieszał wody do mleka —
do złota mieszają miedzi biujut^un ■— po­
mieszać coś jak groch z kapustą — pomie­
szali się z tłumem unter — pomieszałem
z jego łzami moje — mieszać porządek
— mieszać szyki nieprzyjacielskie — to
miesza jej spokojność — miłość mu po­
mieszała rozum — dostał pomieszania
zmysłów — rozum mu się pomieszał —
młody człowiek zmieszał się do reszty —
słuchała zmieszana — to zamieszało ich
spokojność domową — milcz i nie mie­
szaj się do tego — mieszał się w odpo­
wiedziach — rozum mu się miesza —
skąd w królestwie skrzydlatem tyle za­
mieszania?
prze- burdjeinanber
mifdjen ¿u § 236 33. 1
przy- betntifcfjen obne Stttper»
w- einmifdjen fettioum.
wy- itmriiljreu
Komina: mieszanina, mieszanka,
zamieszka, zmieszanie (innere 58.),
zamieszanie (äußere 58.).
869. Mieszkać imperf. wofjnen§224.
po- perf. § 224 33em.
za- perf. f. unten.
o- jögern, Uerfäitmen.
żadnej sposobności nie omieszkam —
nie omieszkuj mnie o tern uwiadomić.
prze- (eine geitlang) Derweilen,
wotjnen.
przemieszkał dziesięć lat w Paryżu.
za- § 220 33em. irgenbwo feinen
SBofynfit) auffcfjiagen, fidj nieber»
laffen.
-mieszkiwać § 236 roofjnen, be=
wollten.
Linus i Urzus mogą zamieszkać z tobą
bei §18358.1 — zamieszkał we Francyi —
zamieszkały bewoijnt, luoijnljajt, nnfäffig,
niezamieszkały unbeiiwljnt, unanfäffig § 308
®em. 1.
Komina: mieszkaniec § 50, omie­
szka.
Migać impf, ¿u mignąć f.ikr. 148.
Mijać imperf. gu minąć f. ikr. 150.
Miotać iter. ¡$u mieść § 307 f.
9ir. 24.
Mlaskać imperf. ju mlasnąć f.
ikr. 152.
 Siebente Abteilung.
870. Mniemać imperf. § 224, § 294,
§ 307 23.4 meinen, o czem über, non.
mniema, że dobrze postępuje — mieć
dobre mniemanie o kim — mniemany
bermeintlidj.
do- się czego vermuten.
Kom en: domniemany bermeintiidj.
871. Motać imperf. pafpeln.
nerwtdeln, oerttńrren.
z-,za- perf.
motać przędzę — zamotać sobie nogi
w czem.
o- umtvicfeln.
się fidj einfpinnen.
jedwabniki umotywują się.
roz- abmid ein, abpafpeln j. 23. kłębek.
Konten: matactwo. . na waszę przysięgę — pamiętaj, żeby
Mrugać imperf. ju mrugnąć f.
9£r. 154.
Muskać imperf. ju musnąć f.
9łr. 156.
872. Nękać imperf. quälen,
z- perf.
choroba mnie nęka — znękał cierpli­
wość i miłosierdzie Boga etmiiben —
Polska była znękana tylu wojnami.
873. (Niechać §2O4 23em., §236
23em. 1.)
po-,za- § 235 23em., § 236 23em. 1
czego ablaffen non, aufgeben,
unterlaffen, tterfäumen.
musiał jednak zaniechać tego zamiaru
— nie zostawało nic innego, jak wszy­
stkiego poniechać — nie zaniecham niczego
— nigdy nie zaniechiwali okoliczności,
sposobności — zaniechaj picia wina.
Niedomagać § 263 23. 3 ju módz
f. 9łr. 26.
Nurzać (się) iter. ju nurzyć (się)
§ 306, 307 f. 9?r. 598.
Obawiać się §29823em.3 ju bać
się f. 9fr. 315.
Kr. 865—874. 179
Obiecaćperf. §21623em.4, §236
23em. 2 f. Sir. 919.
Padać imperf. ju paść f. 9?r. 29.
Pałać iter. ju płonąć § 306 f.
9?r. 167.
874. Pamiętać imperf. §224 co, o
czem ftdE) an etiuaś erinnern § 310,
komu co jemanbem etroaś gebenfen,
na co an etmas benfen, o czem
an etłnaś benten, fur etluaś @orge
tragen.
po- perf.
lepiej pamiętamy to, cośmy widzieli,
jak cośmy słyszeli — tak pamiętam,
jakby się działo onegdaj — pamiętaj o
tern — popamiętam ci to — pamiętajcie
cię to nie obeszło — wy o sobie tylko
pamiętacie — pamiętał król i o innych
potrzebach kraju.
o-,u- jur 23efinnung briugen.
się jur 23. tommen, ficf) befinnen,
in ficf) gefjen.
niema sposobów upamiętania go —
opamiętaj się, przed kim mówisz — upo­
minałem go, aby się upamiętał.
rozpamiętywać § 236 23em. 1 in
(Sebanfen bnrdjgeljen, ficf) in§
(Sebiidjtniś rufen, gebenfen.
rozpamiętywać dawne zdarzenia —
rozpamiętywanie przeszłości.
s- im ($5ebacf)tm§ befjalten.
spamiętanie nazwisk cudzych.
za- imperf. § 216 23em. 1 ficf) (bon
alten $eiten Ijer) erinnern.
się (perf.) ficf) Dergeffen, aufeer ficf)
geraten.
jeśli dobrze zapamiętam — zapamiętał
się zupełnie — od boleści zapamiętał się
— nie unosił się i nie zapamiętywał się
— zapamiętały loittenb, toK § 308 ®em. 1.
Komina: pamięć, pamiątka, pa­
miętny, pamiętne.
12*
180 ^erbalbetjeidjni^.
875. Parać się imperf. § 224 czem
fid? befdjćiftigen.
jedni tem, drudzy owem się parają.
Parskać imperf. ¿u parsknąć
f. 9ir. 159.
Pasać iter. ju paść § 304 f. 9ir. 30.
Pchać imperf. ju pchnąć §273 f.
ikr. 160.
876. Pchać imperf. (togi. 9lr. 160
§ 273 SBem. 1) ftopfert.
na-,o- toDHftopfen.
napchać czem kieszenie — opychać
dziecko ciastkami.
wy- auśftopfen.
za- (u. -pchnąć § 273 SB. 1 f. ikr. 160)
boK-, ¿uftopfen.
zapchnął dziurę słomą.
876a. Pełzać imperf. §224 = pełznąć
§ 236 Sem. 3, § 269 Sem. 6 friedjen.
dzieci pełzają, robak pełznie,
wypełznąć perf. wypełzać imperf.
^erauśfriec^en.
Pękać imperf. ju pęknąć f.
ikr. 162.
877. Pętać imperf. feffeln.
po-,s- perf.
pętać konia — spętano wołu,
o- paden (befeffen madjen).
diabeł go opętał reitet ii)n — szaleństwo
go opętało - strachem opętany — opę­
tany befeffert.
roz- jemanbem bie geffeln abne^men,
entfeffeln.
bydło rozpętano.
91omen: pęto.
878. Pieniąc się imperf. § 224 pro=
jeffteren § 309.
9łontina: pieniacz, pieniacki
-ctwo.
Pierzchać imperf. ¿u pierzchnąć
f. ikr. 163.
Piskaćimperf. ju pisnąć f. ikr. 164.
Plaskać imperf. ju plasnąć f.
ikr. 165.
879. Pląsać imperf. § 224 tanjen.
pląsa z radości bot.
3łonten: pląsy § 96.
Plątać § 280 Sem. 2 f. ikr. 286.
Pluskać imperf. ¿u plusnąć f.
ikr. 166.
Plwać §250Sem. 3 ikebenform
¿u pluć f. ikr. 69.
880. Płatać imperf. fpalten.
roz- perf.
rozpłatać komu łeb, czaszkę.
wy- komu co (psoty, figla § 40
Sem. 1) jufiigen, (jemanbem einen
Sdjabernacf, einen ^offen fpielen).
Slomina: płat, płatek.
Pływać fdjmimmen iter. ju pły­
nąć § 306 f. ikr. 168.
Pobłażać § 233 f. ikr. 374.
881. Podobać imperf. §216Sem. 4
co ober sobie § 311 co, w czem an
etroa» ©efallen finben.
u- perf.
się gefallen, czem fidj in etroaś
gefaUen.
s- się perf.
podobał, upodobał (sobie) pannę i oże­
nił się z nią — podoba sobie w naukach
— upodobanie w pięknych koniach —
postępował według swego upodobania —
każdemu swoje się podoba — powiem
mu, że mi się wszystko, co się stało, nie
podoba — to mu się nie spodoba — nie
jedno się wszystkim podoba — Henry­
kowi nie bardzo w Polsce się podobało
— podoba się swojemi przymiotami —
upodobanie w samym (-ej) sobie Selbft*
gefaUigfeit.
 ©iebente Slbtetlung.
przy- się komu fid) jemanbem ge=
faHtg ertueifen.
stara się wszystkim przypodobać.
'komina: podobny, podobieństwo.
881a. Poniewierać imperf. § 216
23em. 4, § 236 23em. 2 co bernadp
taffigen, fdjledjt befjartbeln, fdjledjt
mit etrt>a§ umgetjen.
się Ijerumftroldjeu.
s- perf.
poniewierano starców, kobiety i dzieci
— sponiewierano suknie.
komen: poniewierka (mieć kogo w
poniewierce, pójść w poniewierkę).
882. -porać § 236 23em. 1.
u- się (z czem mit etftrnś) fertig
Werben.
Potykać się § 274 23. 1, § 276
f. 3£r. 206 u. 906.
Potwarzać § 233 23.1 f. 9£r. 626.
883. -prostać § 236 23em. 1, § 192
23em. 6.
s- komu jemanbem geroadjfen fein.
takiemu nieprzyjacielowi, jak Moskwa,
Litwa sprostać nie mogła — nie sprostał
zadaniu — dla czego się rwiesz do tego,
czemu nie sprostasz?
Pryskać imperf. ju prysnąć f.
9ir. 170.
Pukać irnpf. jtt puknąć f. 9ir. 174.
Puszczać imperf. ju puścić f.
92r. 646.
884. Pytać imperf. kogo (Siec. (йен.
§ 328 23em. 4) unb się kogo (@en.)
§ 309 23em. 6, § 328 23em. 4, o co
nacE) etmas fragen.
s-,za- (się) § 236 perf.
pytaj matkę o drogę — pytał każdej
z dziewcząt — zapytaj sumienia flagę
bein ®elui|fen — zapytała jej — spytała
się matki — pewnie ciebie zapyta —
kr. 875—885. 181
zapytać kogo o radę — zapytuję Pani —
ja się o to nie pytam — ani pytaj bcitfe
nid)t boran.
do- się o co ober czego na kim etiuas
oon jemanb erfragen, burd) gragen
erfafjren.
-pytywać się u kogo o co fid)
bei jemanb nad) etiuaś befrageu,
erfunbigen.
jam się u wielu dopytywał o tego
pana — u wszystkich się o kniaziównę
dopytywał — nie mogłem się o jego
dom dopytać — dopytałem się tego na
niej.
rozpytać się (ludzi bet ben fieutcn)
Ijerumfragen.
rozpytywanie się obcych osób było
niebezpiecznem.
wy- się o co fidj erfunbigen.
komina: pytanie (iBerbaifubftautth za­
pytanie), popyt (za czem nad)).
885. Równać imperf. § 234 ebenen.
gleid) rnadjen, aitśgleidjen.
gletdjftetlen.
wy-,z- perf. § 236.
się komu gleidjtommen, z kim
fid) nergleidjen.
do-,wy- (oljne się) § 236, § 310
z- unb się perf.
równać drogę — śmierć wszystkich
równa — z ziemią co równać — rowy
trupem wyrównali — wyrównać prze­
dział iibeibriidett — wioskę i zamek wnet
z ziemią zrównali — tak żyć śmierci się
równa — przedtem się z tobą równał —
to równa się zeznaniu — żadna jej nie
wyrówna w cnocie — wyrównać wzorowi
czyjemu — Polacy w XV wieku oświe­
ceniem (an 83.) dorównali Włochom —
kara nie dorówna występkom — nikt z
tobą się nie zrówna — Litwa z Koroną
zupełnie zrównana została.
po- gletdjftetlen, bergleid)en (z kim,
do kogo).
182 S5ei'6ait>erjetcf)rti§.
nikogo nie można z nim porównać —
Homer porównywa Dyomeda do lwa —
porównać dwie osoby albo rzeczy z ober
między sobą — porównanie.
92onten: niezrównany.
Ruszać imperf. ju ruszyć f.
SRr. 662.
Rzucać imperf. ju rzucić f.
9ir. 667.
Sadzać iter. ¿u sadzić § 306.
Sarkać imperf. ju sarknąć f.
9?r. 179.
Siadać imperf. ju sieść f. Sir. 43.
Siekać iter. ju siec § 306.
Sięgać imperf. ju sięgnąć f.
Sir. 181.
886. Siodłać po- fattełn.
887. -skórać § 236 83em. 1.
w- erreidjen, burc^ie^en.
czy co wskóram, nie wiem — wrócił
nic nie wskórawszy.
888. Słuchać imperf.§224 l.fjordjeit,
czego etioaś antjóren, tjóren, kogo
jemanbem juljiJren.
2. kogo (®en.) jemanbem get)ord)cu.
po- perf. ju 1.
u- perf. ju 2.
Sara słuchała u drzwi namiotu — oni
jeszcze słuchali — milczkiem słuchał ich
rozmowy — zdawał się słuchać, ale nic
słuchanie w czyje słowa.
nie słyszał — strach brał ją, że takich
rzeczy słuchała — słuchać mszy, kazania,
spowiedzi, czyjej rady, czyich przestróg słuszeństwo (Don altpoln. słuszeć).
— niczyjej rady nie słucha — słucha
matematyki, historyi (na uniwersytecie)
— słuchała z natężeniem tych wieści —
Wallenrod pochwał obojętnie słuchał — . 889. Smagaćimperf.peitfĄen,geifjeln.
posłuchaj, grzmi — proszę cię, żebyś
mnie cierpliwie posłuchał — posłuchaj
mej rady — posłuchajmy, co mówi do
gać coś szyderstwem.
nas przeszłość — słuchaj matki we
wszystkiem — iżeś usłuchał głosu żony
twej — trzeba było usłuchać — usłuchać
czyjej rady befolgen — żaden nie usłuchał
komendy.
na- się czego fidj an etmaś fatt
hören.
-słuchiwać § 236 Sem. 1 czego
(angeftrengt) 1)огфеп auf.
nie można było nasłuchać się tego, co
odpowiadał — począł nasłuchiwać jego
słów.
podsłuchiwać horchen, belaufdjen.
tu podsłuch(iw)ać nas mogą — pod­
słuchiwać pode drzwiami.
prze- berłpren.
nie czyń wyroku, aż obu stron nie
przesłuchasz.
przy- się komu, czemu jemanb, et»
roa§ anłjoren, jemanbem, einer
®. ¿uljören, laufdjen § 309.
Tadeusz przysłuchiwał siętemu dyskur­
sowi — w głębokiem milczeniu przysłu­
chiwali się tym opowiadaniom.
wsłuchiwać się w co etwas (auf»
mertfam) ant)ören.
wy- (czego) erhören,
bertjören, hören.
Panie, wysłuchaj modlitwy mojej —
sędzia powinien wysłuchać skarżącego,
oskarżonego i świadków — wysłuchanie
obu stron — nie sądź o tern, póki obu
stron nie wysłuchasz.
za- in
zasłuchany aufmerfjaut (ganj £t)rj — za­
Sioiltina: słuszny, posłuszny, po­
Słychać § 193 Sem. 3, § 296
Sem. ju słyszeć f. 9£r. 350.
wy- perf.
jęki smaganych niewolników — sma­
Spowiadać się §23633. 1, §302
bon wiedzieć f. 9?r. 363.
 Siebente Abteilung.
890. Sprzyjać imperf. §21623em.4,
§ 224 günftig fein, mof)Imollen.
szczęście mu sprzyja — wierzę, że mi
sprzyjasz — najwięcej sprzyjał mu ła­
godny klimat włoski jujeigen — sprzy­
jające okoliczności günfttg.
Komina: przyjaźń, przyjaciel.
891. Starać się imperf. ficĘ) bemüt)en,
fidj SJlüfje geben, o co urn etmaś
b. f). um e§ ¿u erlangen (aber mieć
staranie o czem).
po-,(wy-) się perf.
starać się o urząd, o czyją łaskę, o
rękę panny — postaraj się dostać tę
książkę — miej najpilniejsze staranie o
swem zdrowiu — wystarał się o konie.
Konten: staranny (o co).
Stawiać iter. gu stawić § 306
f. 9?r. 696.
Stąpać imperf. ju stąpić f. 9lr .697. !
Stękać imperf. ju stęknąć f.
9ir. 189.
892. Strachać się imperf. erfdjrecfen.
- A'l r. ■/ .
893. Stradać imperf. (ungebr.) öer=
lieren.
po- perf.
nie znamy, co mamy, aż postradamy |
— postradać czyję łaskę — z jego winy
wszystko postradałem.
894. Strugać imperf. fdjnifcen. [' szukałem cię, bo nie mogłem żyć bez
wy- auśfdjni^en.
i unb gieid) gefeilt ftd) gern — poszukuję
za- jufpifcen.
Strzelać imperf. ¡ju strzelić f. ©enugtfiuung uerjdjaffen.
9ir. 702.
Suwać iter. ju sunąć § 306 f.
Sir. 193.
895. Swatać imperf. freien (für an»
bere).
po- perf.
Kr. 885—902. 183
wy- kogo komu an jemanb Per»
fjeiraten.
chciał jąTadeuszkowi swemu wyswatać.
896. Szarzać imperf. (meift nur się
al§ Sßaffiü § 316) abnu^en, herunter»
reifjen.
wy-,z- perf.
czapka zszarzana — człowiek wysza-
rzany.
897. Szastać imperf. czem mit etttmś
fjerummerfen (5. S. pieniędzmi).
się fid) fierumtreiben.
cygani szastają się po jarmarku.
898. Szczekać imperf. §224 bellen,
na kogo anbetlen.
899. Szczepać imperf. fpalten §216
$8em. 3, § 307 Sem. 2 f. 9łr. 708.
Szczękać imperf. ¿u szczęknąć
f. 9ir. 196.
900. Szlochać imperf. fd)Iud)jen.
za- indjoat.
901. Szperać § 224 imperf. fudjen,
framen, ftbbern.
wy- aufftöbern.
szperać w papierach, po wszystkich
, kątach — gdzie to wyszperałeś?
902. Szukać imperf. czego fudjen.
po- perf. § 192, 236.
szukał pociechy w gorącym napoju —
ciebie — podobny podobnego szuka gieid)
i umieszczenia — poszukiwać krzywdy fid)
do- się czego auffinbett, auśfinbig
madjen.
o- täufdjen, betrügen.
drugiego chcąc oszukać, sam się oszu-
i kał — sumienie mówiło jej, że oszukuje
! sama siebie § 119 93. 9 (aber oszukujcie
: lud, ale nie siebie samych).
 184 Sßerbalberjeidjntö.
od- czego auffinben.
tego odszukać nie mogę — nie można
go było odszukać.
wy- ausfinbłg madjen.
9łomina: oszust, oszustwo.
Ścigać imperf. ju -ścignąć f.
9?r. 199a.
Ślizgać się imperf. ¿u -śliznąć
się f. 9łr. 201.
Śniadać § 236 iBern. 2 bon jeść
f. 9łr. 14.
903. Śpiewać imperf. §224, §236
Sem. 2 (non piać f. 97r. 284) fingen,
(komu co) borfingen.
za- indjoat. unb perf.
śpiewać przy lutni jur — zaśpiewaj
nam co.
od- abfingen.
wy- (tajemnicę) berraten.
wyśpiewał, co wiedział.
904. Świtać imperf. bfimmern.
za- indfoat.
skoro zaświtało, odjechali.
Taczać się iter. m toczyć się
§ 306 f. 9?r. 741.
Targać imperf. ju targnąć f.
9£r. 203.
905. Tarzać się imperf. fidj Ijerum»
roiiljen.
wy- się perf.
Świnia tarza się w błocie, koń wytarzał
się po murawie.
906. Tkać imperf. § 236 SB. 3 ftopfen
§ 274, bgl. 9?r. 206 unb 9?r. 907.
każdy kradnie, co może, każdy tka do
wora — wszystko tka w ogród — tkać
komu pieniądze w ręce.
na- boliftbpfen.
potykać się f. 9łr. 206.
napo- §274$Bem.l (na co ober co)
flößen auf, antreffen.
napotyka na odpór — napotykamy
pewne trudności — napotkali wojsko
nieprzyjaciół — czy to napotka wiarę?
finbeit — to nie napotkało wzmianki.
spo- § 274 Sem. 1 kogo, co flößen
auf, antreffen, (jemanbem) be=
gegnen, treffen.
się z kim (fidj mit) jemanb treffen,
jemanbem begegnen.
spotkało go nieszczęście — spotkał go
nowy zaszczyt — spotkaliśmy wielkie
trudności — spotkać odmowę eine ab=
fdjlägige Slntroort ßelommen — wyjechać
na czyje spotkanie — prostota, jaką
rzadko kiedy się spotyka rote man fie
feiten trifft — nigdzie na świecie takich
ludzi się nie spotyka § 317.
za- juftopfen.
zatykać dziurę — tak śmierdziało, że
trzeba było nos zatykać juljalten — za­
tkali mu gębę — należy zatykać uszy
na plotki — dech mi zatyka imperf. es
berljćilt mir ben Sitem.
907. Tkać imperf. weben §274, bgl.
9?r. 206 unb 9?r. 906.
u- perf.
tkacz tka płótno — tkanina jest to,
co utkano.
we- Ijineinweben.
Słomina: tkanina (tkanka), tkacz.
Trafiać imperf. gu trafić f. Jlr.745.
Trącać imperf. ¿u trącić f.Sir.749.
908. Troskać się imperf. fidj t)är-
men, fidj forgen, o co.
za- perf. (gegen § 224).
jutrzejszy dzień sam o siebie troskać
się będzie.
Słonten: stroskany.
909. T rwać imperf. bauern.
po- perf. § 192.
prze- überbauern, überfielen,
bauern, befielen bleiben.
 (Siebente Abteilung.
nie jedną (§ 118 SB. 1) burzę przetrwa­
łem — piramidy egipskie przetrwały przez
wiele wieków — ten zwyczaj przetrwał
dotąd.
wy- auźbauern, auśljaften.
już dłużej wytrwać nie mogę — nie
dosyć jest począć, jeślibyśiny do końca
nie wytrwali — wytrwać w wierze —
oblężeni mocy jego wytrwać nie mogli.
Kotnitta: trwały (długotrwały), wy­
trwały § 124 «Bem. 2.
Tryskać intperf. ju trysnąć f.
9ir. 208.
Trzaskać imperf. ju trzasnąć f.
SRr. 209.
910. Trzymać intperf. tranf. halten,
co za co bei etwas.
co o czem bon etwas galten (= eine
SJłeinung Ijaben).
intranf. galten, z ober za kim es mit
jemanb.
sie fich halten, fidj wehren,
czego fich an etwas halten, mit
etwas jufammenhängen.
po- perf. § 192.
trzymać co w ręce, w górze, kogo za
rękę, konia za cugle, co pod kluczem
unter SSerfdjiufj, dziecko do chrztu über,
wioskę w dzierżawie, karczmę arendą,
towary na składzie, głowę prosto, kogo
krótko, kogo na wodzy (w ryzie), co w
tajemnicy getjeim — potrzymaj mi laskę
— trzymać konie, służących, dziennik —
lód trzyma — mróz potrzyma do nowiu
Dorljaiten — trzymali się za ręce —
trzyma się za boki od śmiechu t)ält fidj
bte Seiten — trzyma się prosto, dobrze
na koniu — trzyma się dobrze — ta
twierdza nie może się tygodnia trzymać
— trzymać się przepisów — nie wie,
czego się trzymać — akademia uparcie
i ślepo się trzymała scholastyki — trzy­
mam się raz danego słowa — trzymać
się poręczy, konia za grzywę — trzymać
się kupy fid) bidjt jufantnten patten — co
o tern trzymać? — niech Pan o mnie,
jak chce, trzyma — wiem, co o tern trzy­
Kr. 902—910. 185
mać — nie troszczę się o to, co ludzie
o mnie trzymają.
do- czego in SBenbungen wie
dotrzymać pokoju, słowa, obietnicy,
warunków, przysięgi Ijalten, jebodj aud)
com rzekł, tom dotrzymał — dotrzymać
komu kroku, placu, pola ftanb Ijalten, aud)
allein j. SB. on największemu pijakowi do­
trzyma nimmt es auf mit, bietet bte Spijje
— dotrzymać komu towarzystwa, kom­
panii leiften.
o- erhalten, befontmen.
otrzymać nagrodę, pozwolenie,
pod- aufrecht galten.
prze- (wieki) überbauern,
przy- anljalten.
przytrzymano konia, złodzieja.
u- (feft)Ijalten, aufredjt Ijalten, er=
halten,
unterhalten.
-trzymywać behaupten (= jagen),
się fich aufrecht haltert, fidj be=
haupten, fich (er)halten.
fich erhalten, ernähren.
nie mógł już miecza utrzymać w ręku
— te kolumny utrzymują budowę —
utrzymywać co w porządku — usiłował
utrzymać jaki taki (§ 117 SBent.) ład —
utrzymywać z kim stosunki — utrzyma­
nie rodziny, pięciorga dzieci — niektórzy
utrzymują, że są ludzie na księżycu —
nie może utrzymać się na nogach —
utrzymać się w twierdzy — utrzymała
się ta wiara przez wiele stuleci — utrzy­
muję się z pracy rąk swoich.
ws-.pows- aufhalten, Ijewnten, ju=
ritcHjalten, abhalten (od czego),
się an=, innehalten, od czego fich
einer S. (ju § 163 ®em. 4) ent»
halten.
wstrzymać kogo w zapędzie — po­
tęga przekonującego słowa powstrzymuje
chwiejnych — powstrzymał uciekających
— powstrzymywała go od tego myśl, że
niebezpiecznie było to uczynić — nagle
186 SBetbalaer^eidjni?.
łódź w biegu się wstrzymała — trzeba
wstrzymywać się w gniewie fid) bejaljmen —
cała prawica wstrzymała się od głosowa­
nia — od łez wstrzymać się nie mogła.
wy- auźtjalten, auśljarren, erbulben.
wytrzymałem wiele nieszczęść — wy­
trzymam.
za- antjalten, ¿urucHjalten.
bemaljren, bełjalten, beibe^alten.
się anfjalten, fid) aufljalten, nad
czem bei, itber etroaś.
zatrzymać zegar, krok, pociąg — nie
ruszaj się, zatrzymaj oddech — bunto­
wać się dla zatrzymanego żołdu — za­
trzymać co w pamięci — pragnął go
przy sobie zatrzymać — zatrzymał mię
na obiad — zatrzymano dawną cenę —
mogę się tylko na krótko zatrzymać nut
furje Beit — zatrzymuje się wszędzie po
drodze — pilny mam interes, zatrzymać
się nie mogę — sanki zatrzymały się
przed domem — postęp się zatrzymał.
Słoniilici: wstrzemięźliwy (nitpoln.
w s trzymały), w y t r z y m a ł y.
911. Tułać się imperf. §224 Jjerum*
irren, fid) l)erumtreiben.
tułać się po świecie, na wygnaniu.
s)łominą: tułacz, tułactwo.
Tupać i nip er f. ¿u tupnąć f ,9ir.210.
Tykać imperf. 311 tknąćf. 9łr.2O6.
912. Tyrać imperf. abnufjen, auf«
reiben.
s-,u- perf.
styrany trudami wojennemi rozcho-
rzał się — utyrał zdrowie. ’
912a. -(tyskać).
utyskiwać § 236 83em. 1 flagen, na
co iiber etroaź.
znoś cierpliwie i nie utyskuj.
913. Ufać imperf. (urfpr. mit bem
s43rdfij u jufammengefefd, altflob.
u-p'j.vati. ttgl. pewny) komu je»
mattbem, w kogo, w co, w czeni
auf jemanb, etroaś uertrauen.
za- perf.
kto swojemu przyjacielowi nie ufa, nie
wart go — za wiele zaufał szczęściu —
oni w swoje wozy i konie ufają —
zaufanie w sobie samym.
Эіошіпп: ufny, ufność, poufny,
zaufany, zuchwały (cdtp. zufały § 308
Sem. 1).
914. Umizgać się imperf. §216 83. 4,
§ 236 $8em. 2 do kobiety bie 6our
madjen.
о m e n: u m i z g.
915. Urągać imperf. § 216 83em. 4,
§ 236 Q3em. 2 komu unb się z kogo
§ 309 83em. 6 jemanb bertjöljnen.
nie urągaj się z nędznego — z gróźb
się moich urąga — to twierdzenie urą­
gające prawdzie.
Słonten: urągowisko.
916. Uzdać imperf. (konia)Bügel an=
legen.
za- perf.
wy- (konia) ben Bügel abnetjmen.
wyuzdane postępowanie jiigelioS.
Słomeit: uzda.
917. Wahać się imperf. § 224 fdjmait»
fen, siebenten tragen.
za- się indioat. u. perf.
bitwa waha się — waha się zawsze,
na którą przejść stronę — waha się
zrazu między dramatem i poezyą epiezną
— waha się, czy ma to czynić — wahał
się z przyjęciem podarunku jögerte.
Walać iter. ¿u walić § 306 unb
23em. 2 f. 3?r. 769.
918. Wąchać imperf. tranf. гіефеп.
po- perf.
z- auäfpüren.
 Siebente Slbteiiung.
powąchaj tę różę — po-,zwąchać się z
kim fiĄ anfreunben.
9iotnen: węch.
Widać § 193 ®em. 3, §296Sem.
ju widzieć f. 9łr. 362.
919. (-wiecać).
ob-iecać §216 58em.4, §236 Sein. 2
berfpredjen, sobie co po kim fid)
etma§ bon jemanb.
przyob- = ob-.
nie obiecuję stąd nic dobrego — obie­
całeś przyjść do mnie, ale nie przy­
szedłeś — wiele obiecuje, a mało daje —
młodzieniec ten wiele obiecuje — nie
tego sobie ojciec po nim obiecywał —
przyobiecał płacie daninę.
9łomen: obietnica.
Wierzgać imperf. ¿u wierzgnąć
f. ikr. 212.
Wieszać iter. ¿it -wiesić § 307
f. 9łr. 787.
920. Wikłać imperf. üermirfein, ber»
untren, w co, w czem in c. Siec,
u-,za- perf.
w krętej sieci miłości został uwikłany
— Polska niepotrzebnie uwikłała się w
wojnę z Szwecyą — zawikłana sprawa.
921. Witać imperf. beWiUfommnen,
begrüben.
się z kim fid) mit jemanbem be»
griifeen.
po-,przy- perf.
witam Pana — państwo młodych wi­
tały gromady włościan chlebem i solą —
przywitał mnie uprzejmie — zaledwie
się przywitano, gdy — wchodzący król
powitany został okrzykami pospólstwa —
powitano nieprzyjaciół silnym ogniem
działowym — powitali go królem — wi­
taj , witajże miłlfoinmen, fei gegrüßt § 310.
za- (lange erwartet) erfdjeinen, ein»
treffen, do kogo ober dokąd wo»
hin fommen, jemanb bcfudjen.
Ikr. 910—923. 187
zawitał dzień — radość zawitała jeszcze
raz do naszego domu GEintetjr Ijaiten —
wreszcie zawitali goście — dwa razy
tylko do Polski zawitał.
922. Władać (dud) władnąć § 236
$8.3) imperf. § 224 czem, nad czem
^errfdjaft über etwas tjaben, über
etwa§ ł)errfct)en, etwaś beljerrfdjen.
król włada całym krajem — Rzym
władał światem — w młodości uczucie
człowiekiem włada — władać sobą -
władał biegle językiem łacińskim — wła­
dać bronią, włócznią, orężem ju führen
luiffen — ani ręką ani nogą władać nie
mógł — los wszystkiem władnie.
o- (co, czem), zawładnąć czem (§ 236
£Bem. 3) fid) ber £>errfdjaft über
etwag bemächtigen.
gmina rzymska najprzód Włochy a
następnie cały świat owładnęła — ina­
czej on tobą owładnie, nie ty nim —
Anglia zawładnęła handlem z Chinami.
9ł o ni i n a: w ł a d z a (nad czem), władca,
własny, własność, właściwy, bez­
władny, samowładny, wszecliwła-
dztwo.
923. Wołać imperf. rufen intranf. o
co urn etwaś, kogo, czego nad) je=
ntanb, etwaś, na kogo jemanbem
jurufen.
rufen tranf., anrufen.
za- (po- f. unten) perf.
woła o pomstę do Boga — wszyscy
zawołali — chustki wołać począł na
starcie potu — zawołał sługi — zawołaj
służebnej — kazał go zawołać — wołać
kogo po imieniu § 175 Słent. 1 — głosy
wołające końca wojny — wołamy na
wszystkich ludzi uczciwych — zawołany
berühmt, berufen.
na- się fid) tieifer fdireien.
lud rozmawiał głośno, nawoływał się,
śpiewał.
188 SSerbaltoerjeidjntó.

ob- auśrufen. Zgrzytać intperf. ju zgrzytnąć

obwołać stan oblężenia, kogo królem
ober nieprzyjacielem kraju, co na sprzedaż.
od- juriicfrufen, abberufen.
tniberrufen.
się do fidj berufen auf, appeUieren
(fidj roenben) an.
odwołać posła, żołnierzy z ziemi nie­
przyjacielskiej — odwołać słowo, rozkaz,
ustawę aufijeben — odwołać się do su­ j na czasie — to zyskuje na porównaniu
mienia, do potomności, do wyższego sądu, | z tein — na wojnie zyska tylko Rosya.
do króla.
po- rufen, berufen § 216.
się na co fidj berufen.
i pozyskać czyję łaskę, miłość — sta-
Bóg go do siebie powołał — powołać I rajcie się pozyskać zaufanie dobrych ludzi
lud do oręża — powołano go na pro­
fesora prawa — powoływać kogo na
przednie miejsce — powołać kogo do
porządku, na świadka, do życia in8 Seben
— powołuję się na to, co powiedziałem
wyżej — powołać się na czyje świa­
dectwo — powołanie 53eruf.
przy- fjerbeirufen.
przywołać kogo z wygnania, co w pa­
mięć — przywołać coś życzeniem i)erbei=
nńtnfcfjen.
wy- Ijeraugrufen.
Ijerborrufen, Ijeroorbringen.
wywołano go z domu — nie wywołuj
wilka z lasu małe nic()t ben Seufel an bie
5Banb — wywoływać duchy befdjmbren,
citteren — w. kogo z kraju beriueifen —
wywołać sprawę do wyższego sądu appel=
lieren — krwawe wojny wywołują za­
wziętą nienawiść narodów.
z- jufamntenberufen.
zwołać sejm, radę, pospolite ruszenie
— zwoływał zebrania.
924. Wracać intperf. gu wrócić f.
9?r. 797.
925. Wzdragać się intperf. § 216
29etn. 4, § 224 ftd) tncigern.
po długiem wzdraganiu się nakoniec
zezwolił.
f. 9?r. 220.
926. Ziewać intperf. gdłjnen iter. ¿u
ziać § 306 f. 9?r. 312.
927. Zyskać perf. § 213 zyskiwać
intperf. gennnnen, na czem an, bet
ettoaś.
ile zyskiwał, tyle tracił — zyskamy
po- fur fidj getninnen | „ 22g
u- erljalten I8
— mamy nadzieję, iż go dla siebie po­
zyskamy — dać się pozyskać dla czegoś
— uzyskać stopień naukowy, pozwolenie.
od- ntieber», ¿uriidgettnnnen (na kim
bon jemanb).
odzyskać zdrowie, mowę, wzrok, rozum
— odzyskał koronę — odzyskanie nie­
podległości.
wy- auśnu|en.
trzeba wyzyskać tę sposobność.
928. Żądać intperf. czego forberu,
begetjren, od kogo, po kim bon je=
ntnnb.
za- perf.
pożądać intperf. § 216 Sent. 1 czego
begetjren.
żądać ręki czyjej — żąda ode mnie
pieniędzy — zażądał wtedy, abym z nim
poszedł — wiemy, że lud wiejski pożąda
naszych lasów i pastwisk — Nero nie
będzie jej pożądał — podniesiono wojsko
do żądanej (§315 35.5) przez konstytucyę
stopy — pożądany begeljreitSroert.
Wontilta: żądza, pożądliwy.
929. Żegnać intperf. 1. fegnen (b. Ij.
baś Betdjett beś ^reu^eź itber ettttaś
ntadjen), się fićb befreujigen.
 Siebente 3łbteiłung.
2. kogo Slbfdjieb nełjnten bon.
się z kim bon jemanb ?l6fct)ieb
nełjnten.
prze- perf. ¿u 1.
po- perf. gu 2.
ksiądz żegna, przeżegnał ludzi w ko­
ściele — zdejmując czapki i żegnając
się pobożnie — lud się przeżegnał — na­
zajutrz żegnał na zawsze miasto rodzinne
— żegnam Pana Slbteu, łeb toolił — po­
9?r. 923—929. 189
żegnała chatę rodzinną nazawsze — po­
żegnać świat, zabawy światowe — żegna­
jąc się zemną obiecał mi, że przyjdzie na
wiosnę — pożegnawszy się z przyja­
ciółmi poszedł — żegnaj, radości nasza
łeb n)oł)ł § 310.
za- bannen.
zażegnać chorobę, burzę befpredjen,
żmiję befdjtwbren, troski.
Żgać imperf. ju żgnąćf. Sir. 222.
 2Id?te Abteilung.

Bstba bst U-HIafle.

9?r. 930—1140.

930. Awansować (aufier avancieren 936. Buntować się z- fid) empören.

§ 224) za- tiorfdjiefjert. 937. Buzować fdjeltert.
931. Biczować u- (burttł)peitfdjen. 938. Całować po-,u- kogo füffen (w
931 a. B i e s i a d o w a ć f djmauf en, gaftie» co auf eitvaS).
ren. całować kogo w usta, w rękę — po­
całował ją serdecznie — dał jej dwa
932. Brakować imperf. imperf. §224, głośne pocałowania.
§ 269 Sem. 7 fehlen § 330.
tego tylko brakowało.
na- się kogo jemanb abfüffen.
9loininn: całus, pocałunek (pocało­
933. Brakować prze- czem in et=
wanie).
ma§ mätjlerifdj fein.
czem panowie brakują, w tein słudzy
939. Cechować na- fenngeidjnen.
smakują. to właśnie cechuje nasz wiek, na­
cechowało wiek przeszły — jest nacecho­
wy- auśmuftern. wany swojskim charakterem trägt ein
wybrakowane konie.
eigenes Oepräge.
934. Bronować z- eggen. 940. Celować § 224 fielen.
934a. Brukować za- pflaftern. fid) auśjeictinett (nad kogo vor c.®at),
935. Budować po-,z- bauen. kogo übertreffen.
pobudował hotel — zbudował miasto celować komu w serce, do kogo —
Wilno, które w lasach siedzi — nie razem celować w jakiem rzemiośle, nauką, cnotą,
(= naraz § 351) Kraków zbudowano. nad wszystkich — celujący wszystkich.
od- mieber aufbauen. 9łomen: celny (and) non cło §13293.1).
prze- umbauen. 940a. C e r o w a ć za- au§beff ern, ftopf en.
wy- aufbauen. 941. Chorować §224 frauf fein, na
za- bebauen. co, z czego an c. ©at.
Verbauen. choruje na oczy, na kieszeń, na pana
Słotni na: budowa, budowniczy, fpielt gern ben föerrn, z odniesionych ran,
budynek, zabudowanie. z przeziębienia.
 Sichte Abteilung.
roz- się § 309 fcfjroer ertranfen.
za- eriranfen.
zachorowała obłożnie ift bettlagerig ge=
werben.
■¡Komina: chory, choroba.
942. Czarować § 224 jaubern.
o- bejaubern.
oczarowała go swoją pięknością —
Słowacki Calderonem zupełnie się ocza­
rował iief; fid| bejaubern Don § 309 S3em. 2.
roz- enttaufdjeru
za- nerjaubern.
pałac zaczarowany.
943. Czatować § 224 na kogo je=
manbem auflauern.
stada kruków’ czatują na padlinę.
944. Częstować u- bemirtcn, traf«
tieren.
945. Darować imperf. u. perf. (da­
rowywać imperf.) § 213 fdjenfen.
oerjei^en.
po- perf.
darowano mu resztę kary ertaffen —
pół Ukrainy ci daruję — darować karę,
winę, urazę — daro(wy)wał jej wszystkie
winy — niedarowany untiergeiljlid).
ob- befcf^enfen.
¡Komina: darowizna, podarunek.
945a. Datować § 224 batieren, się
intranf. § 309.
¡Kamen: data § 39 SBent. 3.
946. Dozorować § 224 nad czem
bie ?luffi(f)t fiifjren.
947. D rabować (ungebr.)§224 burcf)«
framen, bitrcEjfiobern.
drabować archiwa.
948. Drukować wy- brucfen.
mylnie wydrukowane nazwisko nerbrudt.
prze- nadjbrmfcn.
za- bebructen.
¡Komina: druk, drukarnia, dru­
karz -stwo.
9'11. 930—965. 191
949. Drwinkować § 224 (z kogo)
Spott (mit jemanb) treiben.
949a. D w o r o w a ć §224 (z kogo)<Sdjerj
(mit jemanb) treiben.
950. Dyktować po- biftieren.
950a. Dziesiątkować z- becimieren.
951. Dziękować po- § 233 93em. 2
komu za co bantem
¡Komina: dzięki §96 (agi. §160), po­
dzięka.
952. Dziwować się § 233 93. 2, § 224
czemu fidj über etmaś munbern.
953. Fałdować po-,s- falten.
954. Fałszować s- fälfcEjen.
955. Farbować po- färben.
956. Fatygować po- ermüben.
956a. Fołdrować na kogo jemanb
anflagen.
957. Folgować po- komu jemanb
fdionen, Słiicfficbt neijmen auf, nadj=
fict)tig fein gegen.
narfjlafjen, czemu in etmaś nadjlaffen.
folguje nieprzyjacielowi — musimy
światu folgować — ból, mróz folguje •—
pofolgował swej srogośei.
958. Formować u- bilben, auśbilben.
959. Forytować wy- befbrbern j.23.
czyję sprawę.
960. Frankować za- franfieren.
961. Frasowaćza-fdjmergen, quälen,
się ficfj grämen.
to go dość mocno zafrasowało.
¡Komen: frasunek.
962. Fryzować u- frifieren.
963. Fundować u- grünben.
964. Garbować wy- gerben.
965. Gardłować § 224 fein ¡¿eben
aufź Spiel fefjen (veraltet).
laut fdjreien, laut auftreten.
192 ®erbaloerjeid)iti«.
966. Głosować § 221 na kogo für
jemanb ftimmen.
. 'T'Vaj c
966a. Gospodarować za- gut be=
ttńrtfdjaften.
967. Gotować imperf. 1. bereiten, bor=
bereiten.
2. fodjen, się intranf. fodjeit.
na-,przy-,z- perf. ju 1.
u-,z- perf. ju 2.
ża- się inc^oat.
do wojny nasi źle się gotują — goto­
wać się na śmierć — przygotowano
wszystko do obchodzenia uroczystości —
zgotowali mu zaszczytne przyjęcie —
gotuje obiad — woda się gotuje, zagoto­
wała — ugotowane mięso — już zgotowała
wieczerzę.
968. Górować imperf. §224 in ber
£>öt)e fein, nad, ponad czem über»
ragen, übertreffen.
gwiazda góruje — twierdza góruje nad
miastem — góruje nad wszystkimi rozu­
mem — górujące stanowisko.
wy- (ueraltet się) ben f)öd)ften Sipfel
erreichen.
wygórował w naukach — pycha wy­
górowała — wygórowany übertrieben § 308
— bez wygórowanych oczekiwań.
969. Grasować § 224 graffieren,
wüten, tfaufen.
zaraza grasuje po kraju.
970. Gruntować u- grünben, be»
grünben, na czem auf c. Siec,
gruntować na czem swoje zdanie —
co jest dobrze ugruntowane, to się nie
waha.
971. Gusłować jaubern.
972. Gustować § 224 (za- indjoat.)
w czem an ettuaś ®efcbmad finben.
972a. Haftować wy- ftiden.
972b. Hałasować § 224 lärmen.
973. Hamować po- Ifemmen,mäßigen,
się fid) mäßigen.
nieprzyjaciela pohamował ©inljalt ge=
bieten — hamuj się — niepohamowana
potrzeba uniuiberfteblic(|.
Konten: hamulec.
974. Handlować § 224 czem t>an=
beln mit ettnaS.
975. Hartować za- ijärten, ftäfjlen.
975а. Harmonizowaćtjarmonieren.
975b. Heblować u- Rubeln.
wy-,z- ablfobeln.
976. Hodować wy- nätjren, marten,
(SSief)) gücfjten, ($inber) f)eranjieljen.
była wieść, że zająca tego w domu
wyhodował — wyhodować kogo od ma­
łego üon Hein auf.
977. Hołdować §224 komuijulbigert.
z- kogo untermerfen.
Komina: hołd, hołdownik (-niczy
-nictwo).
978. Instygować na kogo anflagen.
979. Interesować się za-(czem) fid)
(für etmaś) intereffieren.
zainteresowany czem an etma§ intereffiert.
980. Kamienować (kamionować)
u-,za- fteinigen.
980a. Kaptować s- jemanb für fidj
gewinnen.
981. Karczować wy- roben, auś=
roben.
981a. Kartować u- abfarten.
982. Kasować s- taffieren, abfdjaffeit,
aufljeben.
ten zwyczaj skasowano — skasowanie
klasztorów.
za- übertreffen, berbunfeln.
on chciałby wszystkich zakasować.
983. Kastrować wy- Derfdjneiben.
984. Katować s- martern.
katować znaczy męczyć po katowsku.
 2ld)te Slbteilung. 9łr. 966—1005. 193

985. Kiełkować s- feinten. 995. Krępować s- fnebeln.

krępować komu ręce i nogi — nie
986. Kierować na-,s- co dokąd mo=
krępuje się niewolniczo słowami orygi­
Ijin ridjten. nału Ijält ftdj nn — nie krępuj się Pan
czem § 224 lenfen, fteuern. mną Ictffen Sie fiel) nidjt burd) midi nbijaiteit.
się czem §224 (id) nadj etro. richten. 995a. Królować (nad czem) Słonig
kierować wszystkie swe myśli do czego
fein.
— kierować okręt ku portowi — kieruje i
królować w sercu czyjem.
sprawami publicznemi — kierować sta- 1
tkiem — kieruje się jego radami — pra­ 996. Krzyżować imperf. 1. freuten.
widła, któremi się kierowano w działaniu 2. freudigen.
■— wszystkie usiłowania skierowane być s- perf. ju 1.
winny (§ 121 Sieni. 3) na jeden punkt.
u- perf. ju 2.
Słoinina: kierownik -nictwo §347 j tu się drogi krzyżują — krzyżujące
Siem. 2, kierunek. się interesa — krzyżować ręce, nogi —
987. Kłusować §224 im £rab geljen skrzyżowała ręce na piersi — Chrystusa
ukrzyżowano. ■
= biegać kłusem § 344.
997. Kształtować u- (§ 233 23. 2)
987a. Koczować §'224 nomabifieren.
geftaften.
988. Kołować § 224 freifen, einen Kupować imperf. gu kupić f.
Untroeg madjen, Umfdjtueife madjeu. 9łr. 520.
nie kołuj, ale przystąp wprost do rzeczy. 998. Kwitować s-,(za-) quittieren,
988a. Komenderować za- fomman» kogo z czego jemanbem über etmaź.
bieren. 999. Lamentować §224 nad czem
989. Komunikować za- mitteilen. lamentieren über c. Siec.
się z kim s- uerfefjreu § 309. I 1000. Lądować wy- lanben.
990. Konfundować s- nerluirren, 1001. Litować czego (ungebr.) be=
aufjer gaffung bringen. bauern.
990а. Kontentować u- beliebigen, fdjonen, fparen mit.
się czem mit etwas gufrieben fein, się nad czem SDlitfeib ljaben mit.
ukontentowanie. po-,u-,z- się perf.
nie litował pracy dla ojczyzny — uli­
991. Koronować u- frönen.
tuj się nade mną.
992. Kosztować po-,s-,za- czego Siontina: litość, litościwy.
(eine Speife unb übertragen) foften. 1002. Lokować u- ((Selb jinfen=
kosztować potrawy — juzem skoszto­ tragenb) anlegen.
wał, jak to smakuje.
1003. Lubować się § 224, § 233
993. Kosztować § 244 (einen 23e= 23em. 2 w czem, czem an etmaä
trag) foften § 324 ®em. 1. (SefaHen finben.
mieszkanie kosztuje mię bardzo wiele — 1004. Lutować z- (jufammen)löten.
to kosztowało skarb bardzo drogo § 143 83.6. 1004a. Luzować z- (wartę) ablöfen.
994. Kreskować na kogo für je« się fid).
manb ftimmen. '1005.Ładowaćna-,u-Iaben,aufIaben.
accentuieren (einen Sejt). ob- (be)laben j. 23. wóz, okręt.
©oerenfen, фо1пВДе (Srammatii: Srgćiiijuitg. 13
194 33er6alberjeid)ni3.
prze- überlaben, umlaben.
przeładować żołądek, przeładowany
długami.
wy- ablaben, auślaben.
1006. Malować imperf. malen, be=
malen.
po- perf.
na-,wy- perf. (ein ®ilb) malen.
od- perf. (ab)maleit.
dom pomalowany na biało § 142 33. 3 —
portret, który wymalowała jego kochanka.
1007. Marnować prze-,roz-,z- ner»
fdjmenben, (zdrowie) ruinieren.
1007a. Marynować za- (owoce) ein»
madjen, (ryby) marinieren.
1008. Maszerować po- markieren.
1008a. Meblować u- möblieren.
'Vvv.xl *- /•„\jc/ Ia c
1009. Mianować za- czcm ju etmaś
ernennen.
zamianowano go ministrem robót pu­
blicznych.
Słomina: miano, mianowicie.
1010. Miarkować imperf. 1. mäßigen,
się ficß mäßigen, fid) einfcfjränten.
2. z czego, po czem an etwa» mer«
fen, erfennen, auś etmaś erfeßen,
fcfjließen.
się fid) befinnen.
u- perf. ¿u 1.
po-,wy-,z- perf. ju 2.
trzeba swe żądze miarkować — będzie­
my się miarkowali, jak można — z tego,
co się dziś dzieje, miarkuję, że źle z
nami będzie — a po czem miarkujesz? e§
— nieumiarkowane spożycie czegoś Uli-
mäfiig — sprzedawać coś po cenach umiar­
kowanych — miarkujcie! öenft end) —
gdy zmiarkowała szlachta, że król za­
mierza ukrócić ich swobody — zmiarko­
wał się, iż było inaczej — sama pomiar-
kować nie mogę, co się dzieje w mojej
duszy — pomiarkuj się, co czynisz, abyś
tego nie żałował.
1011. Miłować lieben.
u-,za- lieb geminnen § 220 93em.
ja cię umiłuję bardziej jeszcze, niż
miłowałem cię dotąd — zamiłowanie nauk,
obyczajów cudzoziemskich, do rozkoszy
Siebe jit, Słotliebe für.
roz- się w kim fid) öerlieben.
z- się nad kim fid) erbarmen über c.9lcc.
zmiłuj się nad nami.
1012. Mocować przy-,(u-) feftfdjlagen,
anbringen, befeftigen.
u- beüoHmad)tigen.
1013. Mocować się § 224 ringen.
1014. Mordować imperf. 1. ermüben.
się intranf.
2. morben, töten.
z- perf. ¿u 1.
za- perf. ju 2.
czekał, aż się zmordował — zamordo­
wany został — pomordowali ich okrutnie
Ejtnmorben § 221.
1015. Murować wy- (auf)mauern.
za- ner», jumauern.
1016. Napastować § 224 angreifen.
Naśladować f. ikr. 719.
1016a. N e g o w a ć za- (czemu) leugnen.
1017. Nicować prze- (Kleiber) men»
ben.
burdjßedjeln.
1018. Nocować prze- übernadjten.
1019. Nurkować untertau^en.
1020. Nurtować mögen.
biś in bie liefe burdjbringen.
aufregen.
w sercu nurtował mu żal luütjlen —
prądy nurtujące w łonie morza — nurtu­
jący ból roüljlenb — nurtowała go ta myśl
— duszę jego nurtowała bezdenna rozpacz
butcf)lt>iii)ien — sąd nurtowany nienawiścią
— dla położenia kresu nurtowaniom.
Słoni en: nurt Strömung.
1021. Obcować § 224 üerfeljren.
1022. Obfitować §224 w co (§176
®em. 1) Überfluß an etwa» fjaben.
 Sidjte Slbteilung.
1023. Obiadować § 224 gu DJłittag
fpeifen. . /
1024. Obradować § 224 o czem
(§ 173 Sein. 1) fid) beraten.
1025. Ofiarować za- opfern, bar»
bieten, anbieten.
się Bogu fid) (®ott gegenüber)
burd) ein Selübbe verpflichten.
żądana i zaofiarowana praca — ofia­
rowała się do Częstochowy.
1026. Opiekować §224 się czem et»
tuaS befdjüfcen § 309.
August opiekował się naukami.
'Jłomina: opieka, opiekun -ńczy.
1027. Pakować w- (ein)pacfen, za-
(üer)paden.
o- bepaden.
wy- auSpaden.
1028. Panować § 224 (nad czem
über etwas) fjerrfdien, etmaS be=
herrfcfjen, überragen.
za panowania Stefana Batorego — pa­
nuje zupełnie nad swoim przedmiotem
— cytadela panuje nad miastem.
za- nad czem bie ^errfdjaft über
etwas gewinnen.
zapanował nad namiętnością — po
mowie króla zapanowało ponure milcze­
nie eintreten.
o- co etwas bemeiftern, fid) einer
®. bemächtigen.
Karol opanował Kraków — oburzenie
opanowało wszystkich — opanowywała
ją chwilami podobna żądza überlaut fie —
zupełnie się przezeń (=jemu) daje opa­
nować.
1028a. -parować.
wy- üerbröngen.
1028b. Parować wy- berbampfen.
1029. Pasować się § 224 ringen
(j. ®. z śmiercią, z przeciwno­
ściami) § 309.
9łomina: zapasy § 96 (chodzić w
zapasy z kim), zapaśnik.
9łr. 1005—1043. 195
1030. Perswadować komu jemanb
Überreben.
wy- komu co auSreben.
1031. Piastować § 224, § 233 2
(dziecko) warten, (urząd) Cent) alten,
wy- ergieljen, grofjjiefjen.
9łonten: piastunka.
1032. Pieczętować o-,za- berfiegeln.
przy- befiegeln.
przypieczętować co krwią, życiem.
1033. Pielęgnować imperf. pflegen
(chorych).
wy- perf.
burd) pflege grofjjieljen.
paznogcie starannie wypielęgnowane —
wypielęgnowałam go z dzieciństwa.
Jłomen: pielucha.
1034. Piętnować na- branbmarfeu.
1035. Pilnować do-,przy-,u- czego
pflegen, beforgen, (behüten, in ad)t
nehmen, paffen.
pilnować dziecka, bydła, roli, domu,
rzemiosła, interesów — sam pilnował
roboty — więcej szabli, niż pióra pilno­
wał — pilnować owocu w ogrodzie —
pilnuje własnego zysku — każdy po­
rządku pilnował — nie mogłem dopilno­
wać wszystkiego.
1036. Piłować fügen, feilen.
od-,u- abfögen.
1037. Piorunować na kogo, prze­
ciw czemu bonnern gegen.
1038. Plantować wy- ebnen, pla»
nieren, nibellieren.
1039. Plądrować s- plünbern.
1040. Płazować o-,wy- mit ber flachen
klinge fdjlagen.
1041. Początkować za- anfangen.
1042. Podatkować o- befteuern.
1043. Podróżować § 224 reifen.
Siominn: podróż, podróżny.
13*
196 SBerbalDerseidjntä.
1044. Pokutować od- co ab», t>er=
biifjen.
za co biifjen, Sktfje tl)un.
pokutować za grzechy, odpokutować
karę.
1045. Policzkować s-,wy-oljrfeigen.
'Jiomen: policzek 23acfe (bić kogo
w policzek), djrfetge.
1046. Polować § 224 jagen.
u- erbeuten.
1047. Porządkować u- orbnen, re=
gulteren.
kazał prawa spisać i uporządkować —
uporządkowanie Wisły — odumarł sprawę
nieuporządkowaną § 326 SBeill. 3.
pod- unterorbnen.
1048. Posiłkować kogo, komu §ilfe
leiften.
1049. Posłować§224 $efanbter fein.
1050. Potakiwać § 236 Sieni. 1 ju
allem ja jagen.
1051. Potęgować s- ftdrfen.
1052. Potrzebować § 224 czego be»
biirfen, braudjen, na co ju etwaS.
c. Snf. braucfjen.
za- intfjoat.
potrzebował pieniędzy na prowadzenie
wojny — dał mi tyle pieniędzy, ile po­
trzebowałem — nie potrzebował wojować
— zapotrzebowanie SRadjfrage.
s-,wy- co oerbraudjen.
spotrzebował wszystko, com mu zo­
stawił.
1053. Powodować s- kogo do czego
bewegen.
co oeranlaffen, tjerbeifufjren (następ­
stwa fjaben).
kim § 224 leiten, regieren.
się § 224 czem fid) ridjten nadj.
to powoduje dużo kłopotu — co cię
do tego spowodowało? — nie wiedzieć,
czy margrabią powodowała zemsta —
dać się powodować namiętnościom —
powodował się cudzemi zdaniami —
egzekucye warszawskie spowodowały ma-
ciejowicką klęskę.
1054. Pozować bem SUłaler fifjen.
nie pozuje na bohatera giebt fid) nictjt
bie głoje etneä Reiben.
1055. Pożytkować s- z czego auS
etwas Sinken jieljen.
1056. Pracować §224 arbeiten, nad
czem an etwas.
pracować na kawałek chleba um, na
utrzymanie licznej rodziny für.
o- bearbeiten.
s- się fid) abarbeiten,
niespracowany itnermiiblidj.
wy- ausarbeiten.
za- erarbeiten, oerbienen.
swój ciężko zapracowany grosz.
1057. Prasować (bieliznę) plätten.
1058. Prawować się § 309 z kim
projeffieren.
1059. Procesować się §309 pro­
jezieren.
1060. Prostować imperf. 1. gerabe
ntadjen, ridjten.
się fidj gerabe aufridjten.
2. oerbeffern,forrigieren,bementieren.
wy- perf. ju 1.
s- perf. ju 2.
stałem jego dążeniem było sprostować
błędy — ten błąd tu prostuję — koń
szyję wyprostowywa auSftrecfen.
1061. Próbować s- czego u. Snf.
öerfudjen, erproben, probieren, foften.
wszystkiego chce próbować — kto nie
chce wierzyć, niech próbuje — próbować
swych sił, szczęścia § 112 SBent. 2, potraw
— spróbuję.
wy- co erproben,
wypróbowana cnota.
1062. Próżnować §224miifjig gełjen.
Prześladować f. 9łr. 719.
 Sldjte ?lbteilung.
1063. Przodkować (przodować)
§ 224 przed kim jemanbem boran»
geben, itjrr übertreffen.
ten przed wszystkimi dzielnością przod-
kuje.
9łomen: przodownictwo.
1064. Pudłować s- (beim Sdjiefjen)
fehlen (pubeln).
1065. Rabować z- rauben, plünbern.
ob- berauben.
9tomina: rabunek, rabuś.
1066. Rachować §224 redjnen, na
kogo auf jemanb.
się z czem mit etmaś redjnen,
z kim Slbredjnung galten.
(perf. ob-) § 309.
muszę się rachować z każdym gro­
szem — (ob)rachować się z sumieniem,
z własnemi siłami.
ob- berechnen.
się perf. ju rachować się.
prze- się fid) berredjnen.
wy- auSredjnen.
z- jufammenredjnen.
iłomina: rachunek, obrachunek.
1067. Radować (się) imperf. u- (gegen
§ 224) (fidj) freuen.
1068. Ratować u-,wy- § 190 18. 2,
§ 214 $8.1 retten, (imperf. audj to=
natio) ju retten fudjen.
zaczęli go ratować — żadna moc go
nie wyratuje.
po- zdrowie wieberfierftellen.
9łomen: ratunek.
1069. Rokować § 224 o co über
etroaś Dertjanbeln.
co borf)erfagen.
sobie co fidj oerfpredjen.
o czem z czego au§ etwas auf
etwas fdjliefeen.
rokowali o wydanie Heleny — roko­
wać komu pomyślną przyszłość — nie
rokuję sobie nic dobrego z tego.
9łr. 1044—1080. 197
1070. Rozumować§ 244 oernitttf tein,
refleftieren.
wy- auśbenfen, auźtifteln.
1071. Rugować wy- oerbrdngen.
1072. Rujnować z- ruinieren.
1073. Rysowaćna-,od-,wy-(ab)jeid)»
nen.
Słotninci: rys, rysunek, rysunki
§ 96, zarys.
1074. Rysować się fRiffe befommen,
berften.
9łomen: rysa.
1075. Rytówać wy- rabieren, gra»
bieren.
Słonten: rytownik -nictwo.
1076. Skutkować § 224 mirfen,
Srfoig Ijaben.
to skutkowało.
Słomilta: skutek, skuteczny (-ość).
1077. Smakować § 224 frfjmeden.
(sobie) co, w czem za- (SefaHen, Se=
fdjmacf finben an.
smakuje mi to dobrze — nie smakuje
mu nauka — czem panowie brakują, w
tern słudzy smakują — żołnierstwo za­
smakowało w rabunkach — bardzo za­
smakował grę.
1078. Smarować o-,po-(be)fdjmieren.
kto smaruje, ten jedzie — smarować
komu ręce — posmarować chleb masłem.
wy- einfdjmieren.
wysmarować boty.
za- oerfdjmiereit.
zasmarować szpary w drzwiach.
1079. Spisko wać§31Of.oerfdjwbren.
Słomina: spisek, spiskowy, spi­
skowiec.
1080. Spółkować § 224 uerfetjren.
Sprawować f. 9ir. 630.
198 Slerßaiöeqeidjrtte.
1081. -stalować.
ob- beftętlen (SBaren u. bgl.).
9łoinen: obstalunek.
1082. Statkować SBeftanb Ijaben.
gefe^t feitt, orbentlid) leben.
pogoda nie statkuje — szczęście sta­
tkować nie umie.
u- się ein orbentlidjegfiebenbeginnen.
fidj beru^igen.
Dtomen: stateczny gejegt.
1083. Sterować co, czem fteuern.
9łomina: ster, sternik.
1084. Stołować befbftigen.
się u kogo befoftigt werben, effen. ■ 1093a. Szermować § 224 fedjten.
stołuję się w hotelu — stołować się
za swoje fid) feibft.
1085. Stosować (stos-) przy-,ża- co do
czego auf etrtrn» anmenben, begieljen.
etwaś einer <S. anpaffen.
się fid) bejieben auf, einer <S. eitt-
fpredjen.
non etmaś gelten.
fid) ridjten nad).
stosować miarę moralną do czyjego
postępowania, chemią do rękodzieł —
stosować swój wykład do pojęcia słu­
chaczów — czy to do mnie stosujesz?
wszystko do siebie stosuje — to się do
ciebie nie stosuje — prawa mają stoso­
wać się do obyczajów — on nie umie
stosować się do okoliczności — to sto­
suje się także do tego.
wy- list, odpowiedź do kogo ridjten.
stosowny nie-, stosunek.
1086. Strawować befóftigeii.
1087. Strofować wy- aitśfćĘjelten.
1088 Stróżować §2242Badjef)aIten.
1089. Strychować od- abftreidjen.
1090. Szacować o- fd)d£en.
9łoinen: szacunek
1091. Szafować § 224 czem etma3
öeriualten, über etwas verfügen. >
verfdjmenberifdj mit etwas umgetjen.
minister skarbu szafuje dochodami
publicznemi — cudzem łatwo szafować.
roz-,wy- co auSgeben, öerfdjwenben.
1092. Szańcować o- (t>er)fdjanjeit,się
fid) berfdjanjen.
1093. Szanować po-,u- co, kogo
fd)onen, adjten.
sam się szanuj, jeżeli chcesz, żeby cię
szanowali drudzy — szanować suknie,
zdrowie — uszanowanie siebie § 100 83.6
Seibftadjtung.
Dioinilta: szermierz, szermierka.
1094. Szkalować wy-(auS)fd)impfen.
o- befdjimpfen.
1095. Szkodować § 224 Sdjaben
erleiben, na czem.
1096. Szlifować wy- fdjleifen.
1096a. Sznurować fdjnüren.
roz- auffdjnüren.
za- jufdjnüren.
1096b. Szorować fdjeuern.
wy- abfdjeuern.
1097. Szturmować § 224 [türmen
(do fortecy).
1098. Sztychować wy- rabieren.
1099. Szwankować § 224 ©djaben
erleiben.
na co leiben an c. ®at. § 170.
na zdrowiu frünfeln.
1100. Szybować fćEjnetl fliegen,
ptaki szybowały w powietrzu,
ilonten: szybki.
1101. Szykować u- orbnen, in
Sdjladjtorbnung aufftellen.
 Sldjte Stellung.
1102. Ślubować § 233 23ent. 2 ge=
loben.
ślubować komu wieczną miłość.
1103. Środkować bie äkitte łjalten.
ze- tonjentrieren.
1104. Śrótować po-,ze- fcfjroten, furj
unb flein tjauen.
1105. Świdrować bołjren.
1106. Tamować za- an», einijalten,
fjemmen.
tamować oddech, krew, łzy.
1107. Tańcować § 233 23. 2 tanjen.
1108. -tarasować.
za- berbarritabieren.
1109. Targować § 224 tjanbeln,
feilfdjen, hingen.
u- abłjanbeln.
utargować co z wymaganej sumy.
1110. Tasować s-,u- (Marten) mifdjen.
1111. -taszować.
roz- auśframen (towary).
się ficf) lagern.
1112. Temperować mäßigen (tem­
perieren).
za- perf. (pióro) fdjneiben.
1113. Tentować czego berfuchen.
1114. Terminować in ber iiefjre fein.
1115. Torować u- babnen.
1115a. Traktować bewirten, befjan»
beln, o czem tjanbeln bon.
z kim o co pertjanbeln.
1116. Tratować s- (nieber)treten.
roz- ¿errieten.
1116a. Tynkować po- tüiufjen.
o- übertünchen.
1116b. Tresować wy- abrichten,
breffieren.
9łr. 1081—1124. 199
1117. Ucztować § 224 bantettieren.
Usiłować f. 9łr. 675.
1118. -użytkować.
z- au§nit£en.
zużytkowuje skrzętnie badania innych.
1118a. Wachlować (kogo jemanbem)
f d djeln.
9łonten: wachlarz.
1119. Warować ob- befeftigen.
się czego fidj bor ettbaS ijiiten.
za- sobie co ficf; borbeljalten, au<3=
bebingen.
Ułomina: warownia, warowny
(= obwarowany §124Sieni. 2), warunek.
1119a. Wartować SBactje fteljen.
1120. Waryować z- berriicft werben.
bo inaczej zwaryuję.
1121. -wczasować.
wy- się ficf) auźruljen, ber fRufje
pflegen.
3iomen: wczas Słulje.
1122. Wertować (wartować) blattern
(w książce).
1123. Wetować 1. bergelten.
2. co, czego erfefjen, gut lnactjen,
auśgleidjen.
od- perf. ju 1.
po- perf. git 2.
powiększony ruch powetuje wkrótce
chwilowy ubytek — niepowetowana szkoda
— powetować czasu straconego lnieber
einbringen — powetować klęski — strata
ta nigdy nie była powetowana.
Słomeit: wet (wet za wet).
1124. Wędrować po- iuanbern, za-
(biś tuofjin).
powędruję dalej, zawędrował do miasta,
prze- burcbtbanbern.
Słomina: wędrowny -nik, wędro­
wiec, wędrówka.
200 53etbal»erjeiĄntó.
1125. Winować § 233 23em. 2 be=
fdjulbigen.
1126. Winszować po- komu czego
jemcmbem ju etftmg (SSIucf njitnfdjen.
winszować komu imienin (junt 9iamen§=
tog), rocznicy, małżeństwa — winszuj
waszmość mi sukcesu — poczęli sobie
winszować szczęśliwie dokonanego dzieła
— powinszowawszy mu szczęśliwego
powrotu (bgl. życzę ci szcz. powrotu) —
winszować komu szczęścia.
1126a. Wiosłować rubern.
1127. Wirować freife(I)n, luirbeln.
woda wiruje.
1128. Wnioskować wy- fdjlufi«
folgeru.
wnioskuję stąd, że.
Slomen: wniosek f. 9!r. 28.
1129. Wojować §224 Srteg fiitjren.
z- befiegen.
za- erobern.
1130. Wtórować za- komu jeman-
ben bei ©piel unb ®efang begleiten.
1131. Wyrokować za- ein ITrteil
fpredjen.
1132. Wzmiankować § 224 o czem
erwiitjnen.
9łomen: wzmianka f. 92r. 556.
1133. Zarobko wać fur feinenfieben^
unterijalt arbeiten.
9łomen: zarobek f. 9łr. 653.
1134. -żelować.
pod- befoijien.
1135. Zezować fdjieleri.
9łominą: zezem (patrzeć na co), ze­
zowaty.
1136. Znamionować beaeidjnen, cin«
getgen, bebeuten.
Zwiastować f. 9ir. 786.
1137. Żałować po- kogo, czego be«
bauertt, betrauern.
czego, za co etwag bereuen.
czego (na co) fpareu, mit etwa»
fnaufern, komu fnauferig fein
gegen.
komu czego imrentłjalteu.
żałowali go przez kilka dni — każdy
jej żałuje — coś uczynił dobrego, nie
żałuj nigdy tego — niczego tak nie ża­
łuję, jak żem pozostał — pożałujesz kiedy
tego — żałować za grzechy — żałuje
nawet sługom — nie pożałował krwi
swojej — życia za króla nie żałowali —
wojsku polskiemu żałowano kwatery i
żywności — pożałował mu kawałka
chleba — nie żałuj kija, wal dobrze —
na uczcie sobie nie żałowali fid) giitlid)
tljun — węgrzyna pożałuje, a pije sza­
tańskie fałszywe wino — nie żałuje sobie
na pomadę, na jadło.
ob- oerflagen.
od- IjinreicEjenb bebauern.
nie mógł się go odżałować — nie­
odżałowana szkoda.
1138. Żartować za- z czego iiber
etniaś fdjerjeit.
1139. Żeglować § 224 fegeln.
1140. Żerować Siabrung fudjen.
Świnia żeruje w dębinie, zając w ja­
rzynie.
(Srgihi^uitg § 217 ©ent. 3.
za-alarmować alarmieren.
przy-,za-aresztować arretieren.
za-balsamować einbalfamieren.
z-bankrutować Sanferott madjen.
s-charakteryzować djarafterifteren.
za-cytować citieren.
u-cywilizować ctbtlifierert.
za-,z-decydować się fid) entfcfjeibert.
za-dekretować befretiereu.
 9£cf)te 2i6teiiung.
z-dezorganizować beśorgantfteren.
po-dyktować biftieren.
z-dyskredytować biśfrebitieren.
wy-ekskuzować erttfdjulbigen.
wy-ekspensować oerauägaben.
s-fanatyzować fanatifieren.
u-formować formieren, bilben.
s-formulować formulieren,
u-fortyfikować befeftigen.
u-grupować gruppieren,
za-gwarantować garantieren,
wy-idealizować ibealifieren.
po-informować informieren,
za-interesować intereffieren.
z-irytować irritieren,
u-kolorować folorieren.
s-komplikować fomplijieren.
s-komponować fomponieren.
s-kompromitować fompromittieren.
s-koncentrować fonjentrieren.
s-konfederować fidj öerbünben.
s-konfiskować fonfiśjieren.
s-konfundować oerroirren.
za-konserwować fonferoieren.
s-,za-konstatować fonftatieren.
u-konstytuować fonftituieren.
s-konsumować fonfumieren.
s-konstruować fonftruieren.
s-krytykować fritifieren.
za-kwestyonować in fjrage ftellen.
9lr. 1125—1140. ©rgänjitng. 201
za-manifestować manifeftieren.
z-mistyfikować mpftifizieren.
z-mobilizować mobilifieren.
u-normować normieren,
za-notować notieren,
za-oponować opponieren.
u-,z-organizować organifieren.
z-oryentować się fidj orientieren, w
czem über etwas § 177 23em. 1.
s-paraliżować paralpfteren.
wy-polerować polieren,
wy-produkować probujieren.
za-projektować projezieren,
za-proponować proponieren.
za-protestować proteftieren.
u-przywilejowa(ny) priüilegier(t).
o-publikować publizieren,
z-realizować realifieren.
z-redagować § 36 rebigieren.
z-redukować rebujieren.
z-reformować reformieren,
u-regulować regulieren,
z-rehabilitować rehabilitieren.
wy-,z-reparować reparieren,
z-rezygnować refignieren.
na-szkicować fixieren.
u-talentowa(ny) talentier(t).
za-telegrafować telegraphieren,
za-tytułować titulieren
u. m. m.
 XXeimte TWtetfung.
Bßtba frst abgeii'itL’tvn i-KIafTt.
3lr. 1141—1184.
1141. Bieleć imperf. z- weifj Werben,
włos bieleje, dzień bieleje.
1142. Boleć imperf. § 210 S3em. 3,
§ 224 f. 9łr. 319 forperlict) (na co)
ober feeltfcE) (nad czem) Sdpnerg
empfinben.
ubolewać (nad czem) § 237 ®em.
= boleć.
boleć na nogę, na zęby, na rany (ju
§ 170 Stern. 1 in) — boleję nad waszą,
stratą — ubolewam nad twoim losem.
prze- burdjleiben.
1143. Butwieć imperf. mobern.
z- perf.
zbutwiała deska.
1144. -calec § 218 23em. 1, § 237.
o- erljalteu bleibeu.
1145. Ciemnie ć imperf.blinie! werben,
erblinben.
o- perf. erblinben.
już ciemnieje — oczy w starości cie­
mnieją ■— ociemniały starzec.
1146. Ciężeć imperf. fdjWer Werben,
o- perf.
głowa mi ciężeje — ociężały fdjioetfailig.
1147 .Chcieć imperf. § 211,282 czego
etWaS Wolien, wiinfdjen.
że- perf.
chce się komu (czego) imperf. (gu
etwas) ßuft laben, (etwas) mögen.
za- się imperf. komu § 237 Sem.
Sufi betommen, gelüften.
nie wszystko możemy, co chcemy —■
chcę twego szczęścia — król chciał
wojny — jednego ja chcę na świecie —
nie chciała za nic jego śmierci um feinen
ißreiä — chciałbym id) mödjte, chciałoby
się man mödjte — chcąc nie chcąc nolens
volens — łudził się samochcąc — chce
mi się jeść, pić, spać — bardzo mi się
jeść chciało — pójdziemy, jeżeli zechcesz
— zechcesz Pan na mnie czekać? — pić
mu się zachciało, zachciewa — zachciewa
mu się panowania — oczom własnym nie
chciało jej się wierzyć — dziecinne za­
chcenie — od ober z niechcenia unabfidjtlid),
uon ungefähr, ungezwungen Z- SB. Trembecki
pisał od niechcenia — mówił to od nie­
chcenia (nur fo £|in), jakby drwiąc.
ode- się imperf. komu bie Suft ber=
lieren.
odechciało mu się tej zabawy.
Ułomen: zachcianka (= zachcenie
©eliifte).
1148. (Chorzeć) iii schorzały §308
®em. 1.
 Sîeunte Sibteiïung.
1149. Dnieć imperf. tagen.
roz(e)- perf. § 237.
dnieje, rozedniewa — za trzy dni będzie
dniało — gdy rozdniało, udaliśmy się w
dalszą drogę.
1150. Drętwieć imperf. erftarren.
o- perf.
nogi drętwieją od zimna — drętwieć
ze strachu.
1151. Drożeć po-,z- teuer werben.
1151a. Dziczeć z- wilb werben.
zdziczały benuilbert.
1152. Głodnieć z- Ijungrig werben,
zgłodniały berłjungert.
1153. Głupieć o-,z- buntnt werben,
mój Boże, jak człowiek na domowym
chlebie głupieje — głupieję na to ba fteljt
mir ber æerftanb ffiU § 170 53. 1 unter be i.
1154. Gorzeć imperf. § 210 iBem. 4,
§ 234, 237 SBem. brennen intranf.
po-,z- perf.
goreje w oknie światło — dom gore
— gore! — na niebie górą tu i owdzie
łuny — okna gorzały luaren iie(( — miasto
zgorzało — dom gorejący, dzień gorący.
do- auâbrennen.
fjinfiedjen.
świeca dogorywa — życie dogorywa —
dogorywał w więzieniu.
o- non ber Sonne gebrdunt werben,
ogorzały § 124 '-Bem. 3.
za- indjoat.
zagorzały £)i&*S (§ ^4 Sieni. 3) j. SB. za­
gorzały zwolennik Moskwy.
Scomina: gorący, gorączka, gor­
liwy, pożar.
1154a. Grzybieć z- (wie ein
jufammenfdjrumpfen.
zgrzybiały fteinalt.
1155. Istnieć imperf. § 224 ejiftieren.
1156. Jaśnieć imperf. leudjten, gldn=
jen.
9ir. 1141—1160. 203
roz- ijell werben.
rozjaśniało.
za- indjoat.
radość jaśnieje w jego oczach — dzień
szczęśliwy i dla mnie kiedyś zajaśnieje.
1156a. Kostnieć s- erftarren.
1157. Kuleć imperf. § 224 łjinfen.
1157a. -lżeć.
ode-,ze- auftauen § 237.
zelżało na dworze.
9?omen: odelga.
1158. Marnieć imperf. ju ®runbe
gełjen, eitel ober bergeblid) werben,
Derfiimmern.
z- perf.
taki naród zasługuje na to, aby zmar­
niał — zmarniała mu wszystka praca.
1158a. Martwieć abfterben, erftarren.
1159. Mdleć imperf. in Dfjnmai^t
fallen.
o-,ze- perf. § 237.
ręce mi mdleją, mdlały ertaljnien —
omdlała, omdlewa, zemdlała — omdlały,
zemdlony § 218 SBent. 1.
1160. Mieć (altpoln. imieć) imperf.
§211, ¿u §224 fjaben, (mowę)Ijalten.
za co łjalten fur.
c. 3nf. follen, im SBegriff fein.
follen = lat. dicitur.
in ber fyrage: mogen.
niema czego eś giebt nidjt §319.
sie fidj befinben, fid) oer^alten.
imperf. ma się na co fid) an=
fdjiden, im iBegriff fein.
iter. miewać § 304.
mam wielu przyjaciół — dość ober do
syta mieć czego bon etinaS genug (aben
(etwa§ ubetbriiffig fein) — mieć co do siebie
an fid) — mieć co na sobie, przy sobie
alt, Bei fid), u siebie int §aufe — mieć co
204 93er6alüer§eic£)nie.

za sobą für fid) ■— mieć prawo za sobą — tego jak niema, tak niema — niema
— to mają za swoje ju § 112 ®em. 1 go er ift bahin, roeg — jak się Pan masz?
ba§ fictben fie bctfür — mieć w głowie — miałbym się dobrze gdybym miał pie­
etroaä im hopfe ijaben (betrunfen fein) — niądze — jak rzecz się ma? — powiedział
mamy z sobą na pieńku einen Streit аив= mi, jak się rzeczy miały — ma się na
pifccijten — mieć dziecko na ręku — mieć deszcz, na wojnę — ma się ku lepszemu
mało, dość na ezem an etmaS — mieć eS geht beffer — długoletnia walka miała
oko na kogo — mieć co na oku, na się ku końcowi ging feinem @nbe entgegen.
uwadze — mieć się na baczności, na Słomina: majątek, mienie.
ostrożności fid) in Siebt nehmen — mieć się
w pogotowiu fid) in Sfereitfdjaft batten — 1161. Miodni eć imperf. fidj berjiingen.
mieć kogo w opiece — mam ulgę füljle od- perf.
einige ©rteidjterung — mieć co na kogo i
gegen jemanb — żadnego nie mieć względu 1162. Nędznieć imperf. arm, eleitb
na kogo nehmen — mam co do zrobienia »erben.
— mieć konie gotowe fjalten — mowy z- perf.
miane na sejmie —■ ma się za mądrego i
— mam sprawę za straconą — za uczo­ 1163. Niszczeć imperf. (ungebr.§218
nego go miano — abyś takim był, za Sem. 1) bernicfitet werben, üergeljen,
jakiego chcesz, aby cię miano — mieć
co za swoje — nie miej mnie tego za złe
ju Srunbe gefjen.
Übel nehmen — miej mię za wymówio­ z- perf.
nego — jak chcą mieć jedni lnie bie Sinen
motten — co ma wisieć, nie utonie —
1164. Obojętnieć intperf. gleidjgiltig
miało już słońce zapadać — w chwili werben.
prawie, gdy już miał padać im ^Begriff ftanb z- perf.
— masz ten rozkaz dopełnić bez zwłoki
— miano wprowadzić ważną zmianę foltte 1164a. Potnieć fdjwifjen 3.33. okna,
eingeführt werben — choćby mię i zabić s- in ®d)weif3 geraten.
miano — ma się rozumieć Derfteljt fid) —
miałeś mi to opowiedzieć bn moflteft mit 1164b. -próchnieć.
baS erjćitjlen — budować się mająca linia s- berfaulen, bermorfcljen.
— ma być bogaty — miał być cudzo­ Słomen: próchno.
ziemcem foli gemefen fein — miał to wyrzec
do kogoś foli au§gef|)tod)en haben —- do 1165. Przytomnieć imperf. ¿u ficf)
40000 nieprzyjaciół miało paść w tej | tommen.
bitwie fotten gefallen fein — kto ma tu [
o- perf.
siedzieć? mag — kto miał to powiedzieć? ;
mer mag bas gejagt pabeit — miano ich | 1165». Rzednieć z- bünn, fefjütter
przyjąć fie fotten aufgenommen worben jein werben.
— masz (naści) talara ba ijaft bu — masz
go Pan ba haben Sie ihn — macie mię ba bin j 1166. Rdzewieć imperf. berroften.
id) — masz wóz i przewóz bu haft bie SSaljl 1 za- perf.
(mit folgenbem albo — albo) — teraz masz
drugie pytanie jelit fommt — oto masz baS Rozumieć f. 9łr. 1178.
ift e§ — o tem mowy niema tanu nid)t bie | 1167. S i w i e ć o- grau w erb en, er grau en.
9iebe fein — niema co mówić ba läßt fid) nid)t§ |
fagen — niemasz o czem mówić barübet 1167a. -słupiec.
braucht e§ fein SBort mehr — niema czego o- erftarren.
rozpaczać — niema co ba giebt e§ nid)t§ osłupienie.
 Kennte Abteilung.
1168. Starzeć unb się §309 Sem. 6
imperf. alt werben.
ze- (się) perf.
prze- feljr alt werben, Veralten,
za- się beralten.
zastarzały wyraz, zwyczaj — prze­
starzała metoda.
1168a. Statecznieć gefegt Werben.
1169. Szaleć imperf. §218 93em. 1,
§ 224 berrüdt jein, za kim in je=
manb rafenb berliebt fein.
kto szalony (§ 218 ®eni. 1) rozumie, że
szaleją drudzy.
o- berrüdt werben.
nie płacz, bo oszaleję — oszalały § 124
®em. 3.
roz- się § 309 in§ ilłafen unb Sollen
tyineinfommen.
1170. Szarzeć imperf. grau, bunfel
werben.
1171. Tanieć s- billig werben,
zboże staniało.
1172. Tępieć s- abftitmpfen.
umysły stępiały.
1173. Tężeć s-ftarr, fteif, feft werben,
po stężałej od mrozu powierzchni.
1173a. Tleć (§ 218 Sem. 1) imperf.
glimmen.
lont tlejący — ten ogień tlał w duszy
oddawna.
s- (ze-) § 237 Derglimmen.
1174. Topnieć s- fdjmelgen.
lód, wosk topnieje — śnieg stopnieje
z pierwszym powiewem wiosny.
1175. Truchleć s- trafiłoś, of)tv
mädjtig werben, erftarren.
struchlał ze strachu — struchlałe (§ 308
Stent. 1) serce.
Kr. 1160-1178. 205
1176. Trzeźwieć imperf. §218S.l
niictjtern werben.
o-,wy- perf.
1177. Ubożeć z- oerarmen.
zubożała wtedy Polska — zubożały
(§ 308 Stent. 1) kraj — dzienniki ubożeją
na treści.
1178. Umieć imperf. §210, 224 ner»
fteijen, tbnnen (fiir savoir).
roz- imperf. § 218 Sem. 3 oerftetjen
(co przez co etwaê unter etwaś),
begreifen.
glauben, meinen, benten, eine £D2ei=
nung Ijaben.
się na czem fid) auf etwa» (9Icc.)
nerftetjen.
zroz- perf.
umie czytać — czy Pan umiesz po
polsku? — nie umiem inaczej e§ — czy
rozumiePani, co on mówi? — nie zrozumia­
łem Pana — inaczej ludzie o nas roz­
umieją, niż my o sobie — dobrze roz­
umieć o kim eine gute Włeinung ijabeit —
dobre o kim, wysokie o sobie rozumienie.
doroz- się czego oermuten, erraten
§ 309.
z tych słów dorozumiałem się wszy­
stkiego.
poroz- oerfognen.
się fid) nerftanbigen.
porozumieli się spojrzeniem — niememi
porozumiewają się znakami — być z kim
w dobrem porozumieniu.
wyroz- z czego entnegmen, erfeljeit.
wyrozumiałem stąd, co zamyślił.
zd- § 20 ®em. 1, § 218 Stern. 2 in
Sterwunberung fegen.
się (nad czem) fidj (iiber c. Stec.)
oerwunbern.
męstwem swem narody zdumiewał —
zdumiewająca wielostronność jego pracy
206 SerbaluerjeiĄniS. 9łeunte Slbteihtng. 9łr. 1178—1184.

— zdumiewały się nad nauką Chrystusa kamienie zwietrzałe — piwo wywie-

— to mnie nie zdumi — zdumiały, zdu­ trzałe § 308 Steni. 1.
miony, zdumienie.
1181. Wolnieć irnperf. (ungebr. §218
')ł om i na: umiejętny -ość (=nauka),
93.1) Icfngfanter werben, nacfjlaffen.
wyrozumiały nad)(id)tig, zrozumiały,
zarozumiały.
z- perf.
ruch wolniał — wolnieje karność —■
1178a. Wątleć z- fdjtDcicf) werben, mróz zwolniał.
zwątlały (§ 308 83.1) duch publiczny.
1182. Wonieć irnperf. § 224 buften.
woniejące kwiaty.
1179. Widnieć fidjtbar fein, ¡$u feljen
Slomina: woń, wonny, wonność.
fetn.
1183. -zdrowieć § 237.
1180. Wietrzeć irnperf. oerwittern.
o-,wy- gefunb werben.
fdjal werben.
wy-,z- perf. 1184. Zielenieć irnperf. griinen.
 □Tibaltsverseic^nis.
©eite
(Srfte Slbteilung: Sonfonantifcbe SBurjelberba. Sir. 1—57............................. 3—31

Breite Slbteilung: 5BofaIifcf)c SBurselOerba. Sir. 58—85 .................................. 32—46

©ritte Slbteilung: Serba ber N-ßlaffe. Sir. 86—222 ...................................... 47—66

33ierte Slbteilung: Serba mit erweitertem Snfinitibftamm auf a. Sir. 228—314 67—81
fünfte Slbteilung: Serba mit Snfinitibftamm auf b unb SßräfenSftamm auf i.
Sir. 315—367 ................................................................... 82—89
Secbfte Slbteilung: Serba ber I-klaffe. >Jir. 368—818 ...................................... 90—170
Ergänzung ............................................................................ 170—171
Siebente Slbteilung: Serba ber abgeleiteten A-Klaffe. 9ir. 819—929 . . . . 172—189
Siebte Slbteilung :j Serba ber U-Klaffe. Sir. 930—1140 ................................. 190—200
Ergänzung ........................................................................... 200—201
9ieunte Slbteilung: Serba ber abgeleiteten b-Klaffe. Sir. 1141—1184 . . . 202—206
®nuí »on Jpaberíanb in £eipjig=Dî.
 Nr 838457

*K£IE^ÄRNIÄ*
П . ~с_П_П Л-ГиТ-П-ГЪП J~U~l .л. ГI JU I

SBÑr 8384э7~^
ххххххч-хгА'ч