Johannes Duns Scotus Opera Omnia Volume 8

f
JOHANNES DUNS SCOTUS
OPERA OMNIAVllI
JOHANNES DUNS SCOTUS
OPERA
OMNIA
Vffl
1968
GEORG OLMS VERLAGSBUCHHANDLUNG

HILDESHEIM
Die Originalvorlage
fiir
diesen Faksimiledruck
ist
im
Besitz
der Niedersachsischen Staats- und Universitatsbibliothek Gottingen.

Signatur: 2 Patr. Lat. 1842/3
Die
falsche Paginierung sowie die teilweise
schlecht ausgedruckten Passagen der Originalvorlage
wurden
beibehalten.
J)7
1669^
-6J
Reprografischer Nachdruck der Ausgabe

Printed in
Herstellung: fotokop
Lyon 1639
Germany
W.
Weihert, Darmstadt
Best.-Nr. 5101861
ioanniVdvns
coT
DOCTORIS SVBTILIS,
s
I,
ORDINIS MINORVM,
QSjS
IN
^J^^Qmc
LIB. IV.
Tl O
NES
SENTENTIARVM,
demo recogniti, Annomtionihui marginalibM, Do^torumque celehriorum

ante quamlibet ^HAftionem citationibui exomats,
fer textum inprtis
CVM COMMENTARIO
^ Scholus
iUufiratA,
R.P.F.ANTONII HIQViEI
Hiberni , eiufdcm Ordinis S.Theologise Ledoris emeriti.
TOMVS OCTAVVS.
LVGDVNI.
Sumptib usLAVRENTII
DVR A N D.
^. 'DC. XX XIX.
CVM PRIVILEGIO REGIS.
/IL
PRt^FATIO avthoris
COMMENTARIOS
IN SVOS
nnis
quarti Sententiarum I o a
DVNS
RoL
rum
&
eric
huius operis rationem exponere
SCOTI.
illo-
qui inuito neceffitatcm cius acceptandi,
laborem impofuerunt
rendiltimo Patri
Fr.
ita
enim placuit Reuc-
loanni Baptiftas a Campanea,
Ordmis & Patribus hulus Collcgij vt cgo conatum

opcram applicarcm cxcufarc debui , non Hcuit. Imperium
in fado miniis inftrudus deprehcndar non temeGencrali Miniftro totius
&
itaque fccutus
fi
ritatem ex facultatc, fcd neccffitatcm cx mandato, aequus rerum
mator pcrpendct.
&
Id
enim ingenue
je fti-
fateor opus effe maioris ingc-
&
tcmporis quam vt vel mihi

,
Sed ne vel fadi curam omnem abiccifle vidfiar , aut dcbito vanam fubftruerc cxcufationem , fupereft vt
quid fuerim conatus , non quid pracftitcmcthodum fubiungam
nij
facultatis
profixioris ftudij
fuppetit, vel prxfcriptum
rim,
eft.
&
exponam.
fum imprcffioncm corredam Antuerpienfcm,

quam Illuftriffimus Dominus & obferuandus Magifter meus, Fratcr
Hugo Cauellus, PrimasHibernias Armacanus cdidit, eiufquc partitiones per Scholia, vt vel fic pcr membra,& articulos Commcntarius
In primis fccutus
diftribucrctur,iuxtaipfiustextusdiuifionem,necontinua
& prolixus.
ferie
dc-
Hic ftylus magis placuit quia clacommoda dcSchoIio in Scholium cxplicatio iubritatc pracftat,
icta Lc6torcm continct, ne longiiis excurrendum cfTct.
Dcindc fecundum cuiufquc Scholij matcriam , per paragraphos
dudus, grauis ficrct,
&
varios percurri
fingulorum
fitcra
&
propriam cxpofitioncm fubiiciens ,

initia
curfiua adnotaui , vt etiam lcdorcm non oportcat
fingulis
promptu occurrat, quod compendio cxquirit.

Tcrtio nc Commcntarij flylum peruertercm , aut pracfcriptum
tranfilircm , vifum cft controucrfias omncs , quac vcl cum hacreticis,
yel in Schola intcr Thcologos agitantur , ad ipfura tcxtum Dodoris,
in
t 2.
SconopenTom.FII I.
diuagari, fcd in
,
Prafatio.
quo ipdus refolutio magis exprefse occurric rcuocare , ne fi in diuerfum tradatum refcrrentur fub variis titulis , in molem cxcrefcercnt, 8Cnontamexpo(itioni textus:,quam differcnti argumento,dC
Deinrepetitioni inutili eiufdem dodrinje quod fuperfluum cfTet.
de aliquas etiam quseftioncs & dubia adieci ad completum traciatum fpcdantia quae in terminis non differit Dodor quamuis refo-
in
lutio principiis eius inhxreat
&;
communi ftylo in
Scholis agitantur:
vbi autem nulla occurrit controuerfia , aut obfcuritas in ipfo textu,

fed communis , 6c rccepta dodrina per recapitulationem , di6ta Do(Storis
brcuitcr fnbiicio
ftare oportuit
quod aliquando etiam
vel remittendo
tradatum
alium locum in quo ma,
Dodor vel etiam quando variiE opiniones

idem occurrunt quibus refpondendum efl neque claritati ali-
gis ex inflituto dilfcrit
circa
in
in controuerfiis pra:-
;,
terconluii poteft.
Quartb eam rationcm intcrpretandi Dotorem fccutus fum, quas

vei magis ex textu mihi congrua occurrit vel quas magis communi
fenfui tam noflrorum, quam aliorum eft confona. Qupd fi aliquando mihi occurrat diuerfa interpretatio , ita inhaereo vt aliorum non
contemnam fed hinc inde ad vtriufque fcopum principia quantum
hcet,dcduco, vt penes lc6torem fit elcdio. Quando autem inter
iplos Dodoris difcipulos aliqua eft differentia vt plurimum fequor
iudicium Illurtriffimi Cauelli m Scholiis cuius dodrmas
ingenio
plurimum confido fi aliunde non occurrat reconcihationis fundamentum aut ratio probabiIis,qua: vtramque interpretationem fo,
&
cum aliis Scholafticis, quantum licet,

aufero, qux magis verbis, quam principiis inhacrcnt.
ueat
quin ctiam controucrfias
Quinto mei inftituti fuit totum opus duobus tomis comprehennon hcuit quia & opus ipfum tam ex textu Magiftri,quam
Dodoris excrefcit , &C magna copia modernorum fcriptorum &C
,
derc , fcd
crebra impugnatio aduerfus principia
vel placita DotStoris
&
fen-
tcntiam,ad fingulos pene paffus remoraminiecitaVtneceffaribfuerit
& infiftendum
fubfiftendum
6c primus
longiori tra6batu
&: circuitu
tomus compledens tra6tatum dc Sacramentis
nam
in genere,
&
de Baptifmo, Confirmatione,
Euchariftia, vltra diftindionem dccimamtertiam nequiuit protrahi. Secundus tomus incipit a diftintione decimaquarta
&
compleditur tra6tatum de Poenitentia,

luftitia ,
lurc cxtrema Vn6tione , &: Matrimonio , dc terminatur
diftmctione quadragefimafecunda. Tertius autem tomus reliquas
odo diftindiones de Beatitudine , poenis , &c huc fpedantibus vfque ad finem neque aliter ad vfum Commcntarij licuit mihi com-
&
&
preheniio.
Rehquum
cft
dor corrigat, aut
vt
fi
quid minus debite fcriptum
fuppieat
fi
fit
ingenuus
lc-
quid verb ad normamêo fuo iurc fruatur.
Pr^fiatio.
Aliquot fubindc cx praclo irrepferunt crrara , quac cx difcurfu fadeprchendcntur
vnum cft quod mihi difphcct diftindionc n.
cilc
quaeft.j. num. 44. fub fincm , vbi difcufTa cenfura cuiufdam viri gratur.
uis in
Dodorcm
proterui Scriptom
caquc cxpunda , nefcio vndc
qux
y
in originahbus noftris
illapfa fit
appcUatio
non inucnitur,neque>
ad fcopum difcurfus facit , fed potius Moderntis Scriptor dici dcbuit,

vt comparatio inftituta locum habcat , neque inftituti mei fuit vllum
grauem virum veHicarc , quod vitium in ahis rcprobo. Itaquc
hoc,
bL quidquid ahud fimilc occurrct , fi quod fit , inaduertenti excidit ,
&
&
cupio vt corrigatur nefcio cnim qua noftra asgritudinc , dum animus

in difcurfum raptus, calamo non inuigilat , haf cc hturas pariat, cx qui:
bus
fpinac, quae ahos,
& immcritos compungunt, fuccrcuiffc miramur.
Omnia iudicio & corrcdioni
S.
R. E. hbcns fubiicio.
Fr.ANTONIVS HlQViEVS.
Scotioper.Tom.VlIL
FR.
fOJNNES BAPTlSirA A CAMPANEA,
FR.
Ordinis
totiiis
in
ChnBo
Minorum Cenerdis Mimfter
fernm
Qf
diledo
T.Fr.oAntonio Hiqmo,no[lri CoUegtj SJfidori
in Vrhe SfIheologi& Profejfori emeritOyJalutem,
Ih r L tam dcfiderauimus,quam vt in quatuor libros Scntcntiarum noftri DoGtoSubtilis intcgra prodircnt Commcntaria, vcl faltcra complerentur , qux prsc-
ris
termifit nofter praedcccflbr, ReueTcndifT.P.Francifcus Lychctus. Id tc prxftitiflc

cft
dantibus.
viris laborem tuum oollauinquartum Sentcntiarum cditum,&ab iis,qui-
quod gratulcmur, dodis pracfcrtim noftri inftituti
Primum itaque Tomum hunc
a tc
bus rcuidcndum commifimus, approbatum, placct vt prxlo committas, obfcruatis Tridcntinoftris conftitutionibus. Hortamurque vt fcdulo circa rcliquos,qui fupcrfunt Tomos,
ni,
&
fedulamcuramimpcndas. Valc cx noftro Conuentu S.Mariae de Aracjcli i^.Maij i6}6,

Fr.
loANNEs Baptista a Campanea,

Minifter Gencralis.
ÂPPROBATIO.
'
Pvs hoc Commcntariorum in trcdecim priorcs diftin&iones Dodoris Subtihs in

quartum hbrum Sentcntiarum a R.admodum P. Antonio Hiquzo, Seraphici Ordi-
nis,& Regularis Obfcruantiz Alumno, ac eiufdem facrac famihae in facra Theologia

Vtxlc6totc cmerito , compofitum , qua potui diligcntia perlegi , ncc quidquam rcperi quod
I
moribus diflcnianeum fit quin potius pro fidei myftcriis,qux in Sacramentis relucent,elucidandis,ciufdcm Subtilis Dodoris fcntentiis cxplicandis.ac variis nodis,
ac tricis Theologicis enodandis , opus prxlo Sc luce dignum ccnfeo , fi ita vidcbitur Reue-
fidei,pietati,aut bonis
rcndifl". P.
Magiftro
traditumeft.
lulij
16}
facri
Romae
& Apoftolici Palatij
in coenobio B.Virginis
cuius commifllionc illud mihi examinandum

Tranfpontinx Ordinis Carmclitarum diczS.
,
6.
Magiftcr Fr.
oANNE
Baptista de Lazana.
fmprimatur,
Fr.NicoLAVs RiccARDivs,
S.Palatij
Apoftolici Magifter.
C E
NS
VR A
O R
I S.
Os infrafcripti S.Thcologia: Leftores,Ordinis Minorum Regularis Obfcruantix,

CoUcgio S. Ifidori in Vrbc, cx commiflione Rcnercndifl'. P.Fr.Ioannis Baptiftz
Campanea, Miniftri Generalis totius Ordinis legimus diligcntcr Tomum primum Commcntarij.qucm edidit R.P.Fr.Antonius Hiquzus S.Theologia: Lcdor
cmcntus,m quartum Scntcntiarum noftri Doftoris Subtilis, in quo nihil fidci, aut bonis moribus contrarium inucnimus imo dodiflimum & noftra; fchola: Profcflbribus fummc vtilcm mdicamus & proinde digniflimum , qui ad frudum aliorum & magnum rci Theologic2C incrcmentum publicetur. Datum in praedi&o CoUcgio 4. Maij 16 3 6.
in
Fr.IoANNEs A
S.
Francisco,
S.Theologix Ledor.
Fr.THAD.vs Dal.vs, S.Thcologia! Lcftor.

Fr.
Patricivs Bilenanvs,
S.Theologiae Ledor.
..
INDEX
Diftindtionum
& Qu^ftionum qu^ hoc
Tomo continentur.
DISTTNCriO
y.
An adultus fiftus rccipiac cfFedum Bapcif-
6.
Vtrum iam
f"^-?
7.
Vcrum omncs
Vcrum hxc iic racio diiHniciua Sacramcnti

quam ponic Magiftcr, Sacramentum
8.
^*fi'
'-
l^^^^^t ^
I.
crcatura podic habcre
aliquam adioncm
fpcftu ccrmini
ejl inuijihilii
gratid
vifihilit forma.
Vcrumproccmporccuiufquclcgis
3.
dacae debucric infticui
4.
S J
fic in Sacramcnco cfTc vircuccmfupcrnaturalcm.

79
6. Vtrum in Circumcifionc cx vi cius collata fucrit gracia.
109
7. Vtrum tcmporc lcgis nacurx fucric aliquod
Sacramencum corrcfpondens Clrcum-
J^^tft.
I s
parcntibus baptizandi.
rIN c rI o
175
V.
i.Vtrum malitia miniftri impcdiatcol-
lationem Bapcifmi.
2.
An recipicns Baptifmum
3.
An
fcicncer a
283
malo
28^
miniftromortalitcrpeccet.
aliquis dcbeat miniftrare
facramcntum Baptifmi quando prxfumitur baptizationcm vergcre in periculum vicx

,
corporalis eius,quifufcipic.
D I Sri N r I
Sliuft.x.
293
VI.
Vcrumfolus Saccrdos
poflic bapci-
zar^.
301
147
y.
Vtrum
An illa definicio Bapcifmi, quam po-
6.
Vtrum
7.
8.
Vtrum Baptifmus
Vtrum fit poena
9.
Baptifmum.
333
Vtrum in Baptifmo imprimatur charader.
Vtrum
lcgis ha-
a Chrifti pafilonc.
Bapcifmo
Ba^tif-
d^
Spiritm fanlfi.
Filtf
159
An fola aqua nacuralis pura fic conuenicns
4.
Vcrum
i8r
matcria Bapcifmi.
infticutio
Bapcifmi cuacucc Cir-
cumcifionem.
tSS
Vtrum non confenticns
fcdum Baptifmi.
conftituta rciterantium
An charadcr
Vtrum charadcr fit

in
fic
forma abfoluta.
in eflcncia aDiiQx
proximo fubicdo.
13
i.
vc
fit
& miniftro
rcquifitis in
ZI9
poflic recipcrc ef-
piente,
jo
viT.
facramentum Confirmade matcria & forma de fufci-
Quid
cionis
x%i
369
D I sr I N cr I o
^dft.i.
Vtrum paruulus in vcntre matcis baptizari

poftit.
328
3 \ o
poffit iterari.
320
10.
ir.
Vcrum paruuli finc bapcizandi. 117

X. Vtrum paruuiibaptizatirecipiantcfi^cdum
^juft.i.
Baptifmi.
in baptizante requiratur inientio
adluaiis.
&
\6
in baptizante requiratur intentio
baptizandi.
mu4 eft tin6iio corforis exterior, &c. i j y

Vcrum hxc fic prxcifa forma Baptifmirfgo
baftizM te in nomine fatrii
oportcat baptizantcm cfle pcrfo-
naliter diftin!lum a baptizato.
III.
nic Magiftcr,{jc propria,fciliccc
D isriNcrio
& prolationem vcrborum.
bapcizacus Bapcifmo loannis ne-
DISriNCriO
2.
11.
Chrifti.
4.
Vtrum
sriNcr 1
ccfrari6 tcnebatur baptizari
269
4.
Vtrum Sacramcnca noux
bcanc efficaciam
%.
cfFcdum Baptifmi.
îtft. I.
bapcizaci rccipianc xquali-
Vcrum vnicas Bapcifmi nccefl*ari6 rcquirac

quod ab vno miniftro conferacur. j 08
Vcrum rcquiracur fimul eflc ablucioncm,
130
cifioni.
X.
25^
fint inuitis
An poffibilc
ptionem Baptifmi.
ahquod Sacra-
^</?. 1
ccneancur ad fufce-
cer
9.
141
iuftificaci
Quid facicndum dc paruulo cxpofico.174

Vtrum paruuli Iudxorum,& infidchum
Dco
mcntum.
6S
Vtrum fic pofHbilealiquod Sacramcncum,
qiuncumcunquc pcrfcdtu habcre caufalicaccm adiuam rcfpclu gratix confcrcndx.
78
5*.
mi.
crea-
cionis.
X.
rc-
&:
de conditionibus
conferentc
&
fufcipicntc
hoc Sacramcncum.
374
Vcrum facramentum Confirmacionis fic
neceflarium ad
fal
utcm.
398
3.Vcnim
..
Index Diftindionum, & Qu^ftionum.

1.
Vtrum facranacntum
Confirraationis
dignius Baptifmo.
An
4.
facramcntum Confirmationis
Vtrum
99
400
fit
aliqua poena itcrantium facra-
mentumConfirmationis.
D I STINCTIO
402.
FIIL
An Euchanftiafit Sacramcntum no406

ux lcgis.
Vtrum illa fit forma prarcifa confccrationis
Oudfii.
i.
Euchariftiae
qua: ponitur in
Canonc
Virum facramcntum
non
cipi a
Euchariftix poflit re-
IX.
^dJi.vmc.Vttxxm exiftens
in
468
fiib fpecic
pofllbile
panis
&
fic
fimul
Vtrum
poflfit
cflfc
localiter
s
poflat cflfe
alio immancns qux

Chnfto naturahtcr exiftcnte, infic
,
Euchariftia facramentahccr cxi-
ftenti.
54^
incflfe
Vtrum Chriftusin
Vtrum ahquis
Vtrum corpus
Chrifti,vt eft
57
73 8
qu:e poteft
Vtri^m poflfibilc fit circa Euchariftiam fieri tranfmutationem corruptiuam illo-
6.
Vtrum inahqua tranfmutationefada
rumaccidcntium.
fic
77 c
ca Euchariftiam, nccefl!c
ahquam adione
fola
77 y
XIII.
adione diuina pofllt con-
ficicorpus Chrifti.
1.
cir-
fubftantiam
diuina redire.
D I STINCTIO
^xJl.i.Wttum
fit
788
Vtrum quihbet Saccrdos

confccrationis
cum
proferens verba
intentionc debita,
& circa materiam conuenientem, pofllc

conficere Euchariftiam.
809
^JSSTIONES tADDlT^
de
Sacrificio.
pofllbilc
quodcunquc.
annihiletur.
SluAJl.i.
Ê
eflTentia facrificij in
1.
Dc diuifionefacrificij.
3.
VtrumfiacfacrificiuminMiflfa.
gencre.
810
ibid.
j8y
y.
quo confiftac cflcncia huius facrificij, &

quidadcamfpedcc.
814
Quid ofFercur in hoc facrificio.
8i
quodhbet ens conucrti
6.
Dc
Vcrum tranfubftantiatio
fic
4. In
poflibi-
657
miniftro
ahifquc
qua: fpedanc ad
hanc oblacionem.
597
Vtrum panis conucrtatur in corpus Chrifti

in Euchariftia.
604
Vtrum panis in couerfionc in corpus Chrifti
quam
Euchanftia mancnte, nccenario

eandem quantitatem maneie.
jj9
563
in Sacramcn-
oculo corporali.
XI.
hs.
4.
tranfmutatio
y.
tranf-
DISTJNCTIO
718
intellcftus crcatus pofllc
to, pofllit videri
Vtram
in Euchari-
finefubicdo.
requirat
Euchariftia cxiftes pof-
Chrifti in Euchariftia.
in
tia in
mocus corporaUs.
pcr
I.
fit
ahquod ac701
accidentia in Euchariftia poflTmc
Vtrum omnis
corporiChrifti in Euchariftia exi-
naturahtcr vidcrc exiftentiam corporis
X.
4.
3 r
fibi in
^d/i.
fit
habere quamcunquc adioncm

pocerant habere in fubicdo.
08
^ty
ahqua virtutem naturalem

mutarcahquid ahud afc.
$.
Vtrum
fimul in
& in EuchaFiftia.
ftcnti poflit
8.
ftiaremanens
vini rcahccr conti-
Vtrum quaccunquc
fit
XII.
in Euchariftia
Vtrum quodcunqueaccidens
corpori Chrifti nacurahtcr exiften-
eft in
7.
z.
& cidem facramentahter exiftcnti inezdem partcs, & proprictates. 5
Vtrum
Vtrum
caufari ab agente crcato circa accidcn-
fint
6.
elc-
fit
cidcnsfinefubiefto.
X.
m diucrfis locis.
Vtrtjm corpus Chrifti

coelo,
y.
cum aqua
487
Vtrum idcm corpus
ti,
673
folus panis triticeus
D ISTINCTIO
cÂJl.x.
corpus Chrifti
ncri.
4.
corpus Chrifti pof-
conuenicns matcria conuerfionis in corpus Chrifti.674

7. Vtrum folum vinumcxprcflumdc vua fit
materia conucnicns ad conuerfioncm
in fanguincm Chrifti.
687
pcccato morta-
D l STI NCTIO
âJf.j.Vttum
5.
Vtrum
mentari coagulatus
3.
Euchanftia:.
in
vcrc exprimi, &: quibus propofitioni-
bus.
6.
pcccct mortahter percipiendo lacra-
menrum
X.
fic
444
ieiunis.
D ISTINCT 1
li
An conuerfio panis
41-
Mlfl"5C.
3
y.
pofTic
iterari.
j.
fic
7.
Quifnam
8.
Quomodo hi effedus conuenianc
fit
cfFedus huius
cio incruento.
9.
facrificij.
850
834
iacrifi-
83^
Dc quancitate valoris huius facrificij. ibid.
INDEX
j1
INDEX QVitSTIONVM
in
Commentariis ad hunc Tomum

examinatarum.
VoN
AM
materiarum , isr ordo quaHionum , earumque redu-
dijcretio
^to adproprioj materioi plurimiim
irntat 6^* in hoc
mefiylm Summinarum-,^ maxime Angelici

\jingulai materiaj
quoadgenuj ,
commetidatur
T>oSiorii in
Summa,/ qux
zs^ Jpeciem feorjim ordinauit
e/iad commodum LeSiorisfuhiungere potiores quêHiones,
potijji-
ideb TJijum
tam qux a DoSIo-
quam qux in Commentario traclantur-, mixtim fequcndo ordinem T>oclori6y C^ Magiflri,

eafque ad certam clajfem redigere-, quo magii obuia fiant LeSiori quem confufio materidrum abFierret ah inquifitione difficuitatis m jjecie-, qua fxpe incidenter traciatur (^ fub
re-)
>
alieno titulo.
De materia ^forma Sacramenti,

07 TrHtn
intelle(fbio
lcipfum
yyjj^
Vtrum
Angeli
lit
fubftantialis
qiia
pag.ô.mm.j^
intclligit.
omnia , aut
poffit intclligcre fimul
feorfim.
& feq.
ibid.
4i.8j
Intclligentiarum.
fit
bcatitudo naturalis Intclligentiarum cx fen-
tentia
Philofophorum.
44.93,&:feq.
An poflint creare.
ibid.
fit
creatio?
An creatura
dift.
.qua:ft.
pofllt crcarc vt caufa, vcl vt
(it
&
forma Sacramenii
proportio earum.
dis contingat.
;68.:j
An mutatio
fada in forma animo fnduccndi crrorcm,vitiatformam.

i^p.iS
An dependcat fignificatio formx ab intentione miibid.29
niftri.
formc Sacramcuti.
per totam.
quid vcr6 Thcologi?
Gratia Sacramenti.
Quid
fit
gratia flicramcntalis?
108.9 j.
An det gratiam adualcm.
ibid.
An potcntia crcatiua poflit fubefle dircdioni.
i
.
J7.
viqucad 6$
Vtrum
cftc
principium crcario-
nis.
& ji.icS
JI.107.
fit
Vtrum debcat
& 62.10
6j.i j. &
58.7.
cflc in rc fenfibili.
J9. 8.
64.14
Pro quo fupponit.
Cx. 1
caularc (anditatcm Icgalcra,& fignilicarc vc-
64.1 j.& fcq.

ram, conftituat Sacramcntum.
66.1
Vndc dcfumitur pcrfcdlio.
nouac lcgis,quomodp conueSacramcnta vctcrii ,
ibid.
Qopmodo fupplenda definitio Magiftri.
67.16
Raiio Sacramcnti vt traditur ab hzreticis.
Vnde prouenit certitudo

fit
Sacraraenti.
ejus certitudo.
An pofTit inftitui i crcatura.

An fuifret in flatu innoccntir.
Vtrum inomni
ftatu
ibid.27
7 1 .4.& 5
69. i.& 1.
& 70.
71.&71.6
7 J 9- o.& fcq.
naturs corruptz fuctint Sacra7*- '9

ibid.& fcq
mcnta.
Vnde dcfumitur difUnaio eorum.
ibid.
pcr totum.
difpofitionem aliquam ncccflitantcm ad
84.10
aut potcntiam obe-
dientialem attingant produ(5tionera
gratiae.
99.55.
& in priccd.
Vtrum
gratiahabitualis
fit
fupcrnaturalis
quoad fub-
ftantiam,& an dentur tales formx fupcrnaturalcs.

82.6
78.1.
&
In quo confiftat
illa fupernaturalitas.
ibid.
An gratia crectur.
$^.6 1
CharaSier.
&
tiiunt.
28.55
105.84
gratiam.
fy.i.&jfi.i
Quomodo dcfinitur.
& feq.
i
ad fuum
de eflentia.
Vtrum pcr vinutem imprcllam ,

Sacramcnti acccptio.
&
Vtrum agant phyficc ad cfFedum Sacramenta.

Vtrum ad
Sacramentttm ingenere.
ibid.
relatio conformitatis Sacramenti
fignatum
An forma raatcrialis pofHt
Qualis
ibid.
ibid.
fcnfcrint Philofophi
Vtrum
fint deiinita.
162.8
inftrnmen-
tum.
Quid
Qualis
&
In quo confiftit vcritas prackica

262.2 i.&fcq.
Creatio.
Quid
161. j.
Qux variatio in his facit adum nullum,& quot mo-
Quid fenferint Philofophi in hoc, & dc perfedlione

Quae
Vtrum materia ,
&
Aaaliquod Sacramcntum imprimit charadercm ,

quo fundamento affcrirur.
Jj8.ii
Quomodo diftinguantur charadcrcs.

An fint abfoluta forma,veI rclatiua.
Si fjnt
JJ9-i^
ibid.
& fcq.
fomia abfoluta, in qua fpecie Quantitatis po-
nantur.
J^-i9
InnocentU ftatus,
V' rftm in flatu innoccntia; eflcnt Sacramcnta. 7 j .9
Qualis fucrit fUtus innoccntia:.
74.
1
Vtrum
7
6
Index QuÎlionum.
Vtrum
rcpugnat eeccatum veniale.
ei
75
'
ibid.
Vtrtiro veniale per iurreptionem.
Vtruth ptstet iuftitiam originalem in eo fuerunt

Ii9-i7
dona.
gratia,
Qualis fuerit in eo ftatu rcaitudo naturae inftitut*.
&
iio.jo.&fcq,
Vtruro peccatum originale
Quomodo iuftitiabaec
gratia fan<2:i^cans
funt Sacramenta eius.
1 j
eius priuatio.
corum
1 1
& fimul
ha-
140.IJ.&141.16
buerint poft Paffionem.
7. ij
6.8
ibid.
An lotio pedum in coena fuit Sacramentum.
i J7.io
An fuerint immcdiate inftituta i Chrifto.
An habcanf virtutem a paffione Chrifti. j8. 1. &
An inftituta ante Paffionem maiorem emcaciam

fit
ad pofteros tranfirct,
&
Quot
BaptifrntiS,
difFtremia. iii.J4'
Vtrum baptizatus Baptifmo loannis tenebaturad Bainfufa fola iuftitia originali remitterctur pcccatum originale fine gratia fandificantc. ibid.j6.
Vtrum
&fcq.
ibid.
Quomodo pcccatum originale fiius priuatio.

Vtrum opponitur gratiz
fandificanti.
ptifmum
148.1.& 150.7.& feq.

Baptifmus loannis.
1 49, j
ibid.4
An diftinftus k Baptifmo Chrifti.
ibid.5 .
6
Qu* fuerit eius materia, forma.
Qualis
Chrifti.
fuerit
&
&
* J7
De Baptijmo Chrifti.
Vtriim reditudo ailualis voluntatis AdamidifFundcibid.
rctur in pofteros.
Vtriim originale remitti poflGt fine infufione omnis

doni.
1J.4
in ftatu innocentias.
Vtrum cflet pcccatum mortalc

7^>7
^
...
An foli prxdeftinati nafccrentur in co ftati.
ibid.
Varix appcllationes
Quomodo
Quid
ij6.i.&
&
6j
n .& feq.
Miniftri. ibid.
1 64. 1
QuaEnam fit forma Graecorum.
Quacnam fit neceflaria neccffitate Sacramenti, 65.
1
An in ftatu naturae fuit rcmcdium pcccati

IJO.
originalis.
ibid.i
An fucrit Sacramcntum propric didlum.
iji.j.&fcq.
An fuit dcterminatum.
De Circumcifione,
&
vfqueadfinem,
iij.4i.& 11J.4J
Vtriim gratiam primari6 confcrtbat.

54-
1 j.4j.
&
18.
& fcq.
Vtrum Circumcifio
primam
confcrebat folum
71.44.
&4J
Quid dicendum dc Baptifmo dato in nominc Chri1
7 5 .46.& feq.vfque ad finem.
Qua:nam additio diftrahit formam.
79.71.& feq.
perfbnam.
An valcat forma exprimcns vnam tantum
gra-
& quid fenferit Ambrofius.

Quid efficit variatio fccundiim
ibid.
qualitatem
& (en-
i8i.77.78.&feq.
fum.
ii7,5o.& 198.55
tiam.
Materia
Vtriim Sacramcnta mortuorum principaliias fignificent gratiam, quam rcmiffionem peccati. 1 18./ 4.
jy.&fcq.
Vtrum Circumcifio
mo.
ftuduofa inftituto Baptif>95'i7

Vtriljm defiit cius prxceptum per confilium dc Baibid.vfque ad finem.
ptifmo.
facrit
quae datur in Patre,& Filio.
180,74
' 16.47.& 48
Vtriim cuique recipienti.
Quid fit conferrc gratiam in fieri,iut faSio effe. ibid.48
Vtrum
fit
fti.
109.1.
Vtrijm requiratur expreffio ablutionis in ordine ad

perfonam,aquafit. ifij.i^.alias 18.& i66.i8,& 19
Vcriam Baptifmas datus in nomine Genitoris.geniI70.j4,& feq.
ti,&c. fit validus,
1 7 1 .4 .& feq.
Quid denotat particula in nmine?
Vtiiim valida
dclebat
Vtriim Circumcifio confcrcbat gratiam ,
pcccatum originale. iio.i.vfqucad 10.& 116.46.
An confercbat gratiam.
157.4.5.& fcq.
importat in rcdto.
Forma quat fit.

Cur Gracci non cxprimunt pcrfonam
11,
Remedmm Legis naturs,.
55-
cius.
definitur.
fucrit
mortua in morK
Baptifini,
Quscnam fit materia Baptifmi.

Quid fit de trina immcrfionc.
An aqua artificialis
fit
i8j.i.i.&
84.4.& leq.
fufficicns matcria.
1Z6.11
Inftttutio Baptifini.
Chrifti. ibid. 47. 48.
Quando
&feq.
Quando fada eft mortifera. ibid. & 96.49.8c fcq.

Vtrum aliquaaliaSacramentalegis vcteris confere1
bant gratiara cx opcrc operato , aut ex opcrc operantis.
'ii-4J
ChriHtiS,
Baptifmus fuitinftitutus.i88.i.&feq.v(que
ad if
Quando fuit fub confiIio,quando fub praecepto.
141.1
9j
Quid diccndum de controuerfia inter Petrum , &

Paulum , Hicronymum, & Auguftinum de obfcruantia Legalium.
An omnia dona fint ex Chrifto.
ij.vfquc ad finem.
106.7 .7X-vfque ad finem.
(5
Vtriim Incarnafio cius fuerit indcpendens ab omni
DefiihieBo Baptifini,
merito,
An
141.19
dc potentia abfoluta potucrit efle mcritum de
condigno eius.
ibid.ii
An mcritum dc congruo.
i4^ji.&ji
QuiddiccndumderaeritoPatrum.&BeatiffimacVirginis refpedu Incarnadonis. ibid. j.
feq.
j
&
&
47^4i
que in finem.
Vtriim Baptifmus det gratiam infanti baptizato. aii.
I
vfque ad i o
An Baptifmus receptus habeat aliquem cfFcdum quoad alia fubfcquentia.
115.10
.
t>e Sacramentis Legis noua.

Vttum in Legc nom fint Sacramenta pcrfediffima,
acquare.
Vtriim infantes neceffitatc falutis fint baptizandi.

1 1 8. 1 .vique ad 9
Vtriim baptizare infantes fit in praecepto. a ^.^.yf-
J34.i.vfquead8
Vtriim gratia baptifmalis confiflat in habitu. ai6. 1 6.
&fcq.
yttian
63
Index Quseftionum.
Vtrum infans
De MimHro.
in vtero <lecedens poffit {aiiuri. i}o.
i.&i
Vtrikm infans occifus in odium Chrifti faluetur. 131.
4.&feq.
Quid dicendum de infante, cuius
Vtrum
vterum
X3}.8.&9
pats extra
apparet.
&
Quid de infinte proiedio in flumen. ibid. 10. Cea.

Qgaiis pars requiricur , vt tinSti illa valcat Baptilmus.
1 3 j. 1 7.& feq.vfque ad finem.
Vtrum requiratur confcnfus aduiti ad Baptifmum,
qaotuplcx e(l iile confcnfus.
241.10
An recipiens
Quis
& qualis eius confenfus requiratur.
9.
Quaenam Ht contraria voiuntas in adulto.

ibid.f
Vtrum Baptifraus infantum valeat finc confenfu palentum.
Z40.J.& 6.vfque ad finem.
BaptiJmHi fiBi,
Quot modis dicitur fidlus.
Vcrum iudificacur fine difpoficione
141.1
requifita,&qua:ibid.i.
& 14^.3
poflet quis recipere Sacraraentum k fimoniaco
pacifcente
&feq.
Vtrum liceat
neque
miniftrare
tur per ipfum Baptifmum.
o.vfque.ad
149.19.10.2.1.11
vfquead 3
ordo intcr vtrumque facramentum BaptifPcenitentiz, quancum ad remifEonem. ij i.
ibid.13.
&
if 1.31
An Baptifmus in
cafu fidi poflct opcrari vt difpofi-
iyi.3i.&feq.
tioprzuia.
pofllc miniftrare validc.
01.
poffit ex conccffione fpeciali.
.&
ibid.
i.&feq. vfque ad 11
Quisdepotentiaordinariaficminifter.joy.ii.vfquc
ad 17
Quis eft miniftcr ex oflicio.
ôfi.i^.vfqucad 10
Quis fit ordo fcruadus
Vtrum
inter miniflros. 307.10.& fcq.
nihii agere ad remifliQnem
&
gratiam recedente
fidionc.
IJJ.37.& 154.40
Quid dicendum in eo cafu de rcmifllone pcenac tcmibid.4i.& fcq.
poralis.
DeprAcepto Baptifmi.
Vtrum iuftificati tcnentui przccpto
Tnum, ita vt quilibct
piurcs pofTunt baptizarc
&
matcriam,
fotmam conferat.
308. i
Vtriim faciant duo factamcntain fjji figni. ô^.ijvfque ad 1
Vtriim duo cofcrre poffunt Sacramenturo,ita vt vnus
folam matcriam,alter vero formam. 314. 10.& z i
Vtriim vnus plures fimul baptizare potcft.
3 1 6.ii
An cffcnt plura facramenta.
ibid.13
Regulx feruandai in Baptifmo confercndo monftro.

vide Dodlorcm in tcxtu ^Je tjuarto memhre. 3 1 /,7
Vtrum requiratur praefentia formx ad matcriam.3 1 8.
i.&i
Vtrum dici poflct fecundum Auguftinum,Baptifmum
&
i94.
96.5
pericuii.
De vnitate Baptijmi.
Vtrum per fe,& nou per accidens tantum remittatur.
30.&
j.
Baptifmam cum pcricuio
Quid operetur pratfumptio

Quis
144.8.& 9
e(l nccelTaria.
An debeat efle perfcdta contritio.ibid.
rai
conferente. 193. 14.
folo originali. ibid.
Vcrum valeac Bapcifmus recedcnte fidkione. 148.17

Vtrum peccatum,quod dedit caufam fi(fkioni , delea-
fit
aiitec
vitac baptizati.
45 6.7
Qualis pccnitentia
Quis
nqiniftrum im-
191.1 o.& feq.
probum.
An
^89.4
188.1.1.3
malus.
fit
Vtrum Angclus
nam requiricur.
Vtrum requiratur pocnicentiade
xS^.q.i.per totura.
maio miniftro pcccec.
Quomodo quis fc gerere debet circa
&
Quis
& infidelitas miniftri deroget Sacra-
malitia,
mento,feruatis clTentiaiibus.
Vtrim quis validc feipfura baptizat.

3 9. t .& (cq.
Quaenam intcntio rcquiratur in miniftro. 3 10. q. /.
1
per totum.
Vtrum requiraturadlualis.
Vtrum Baptifraus iterari poffic.
3 18. in
com.330.
330.^.7.
& 33
1. 1.
&fcq.
Baptifmi. ijj.i.
Quxnam fit pcena itcrantium Baptifinum.
3 3 3 .q. t
Vtrum Apoftoii fuerint baptizati. i;7.4.vfquead 11

Vtrum beata Virgo habuit gratiam in termino in inftanti
concepcionis
Fiiij
Dci in vtero. 1/9.
vf-
T>e charadere,
Vtrum
I
que ad 10
An baptizatus
ptilmum,
fi
datur charadtcr,
Dodor
Baptifmo fanguinis teneatur ad Ba161.11
vita fupcreft.
Confirmatio.
Quis
eft fenfus formac Baptifmal vt datur in remiffionem peccatoruni ,

quomodo vcrificatur
in iuftificatis ,
in Virgine. 161.13. vfquc ad 46.
&
&
inclufiue.
Vtrum minuat fomitem.

,
Vtrum cx parte caufae principaiis ,
169.
&
crefccre cfFcftus grariac.
5.&
.&
finis poflct
170.3.
&4
feq. vfquc ad if
Quomodo crcfcit gratia ex diuerfitate in
& difpofitione.
rccipiente,
174. i ;.&
redo.
J74.I
ibid.
fit
confiftit in
Sacramcntum.
fuit
}75.3.&feq.
fandificacus ance Baptifmum.
377-9-& 'o
Quae materia eius proxima,& remota. 378.13. 14.1J.
& }79.i6. 17
materia remota neceffitate Sacra-
Vtriim chrifma
menti.
fit
Vtrum debeac
efle
ibid. r^.vfquc
ad 18
benedibum ab Epifcopo. 381.
18.19
An
poffit delegari
hzc benedidio.
ibid. 30.
vfque
ad 36
Quis
minifterio Sacramenti,
Quid faciendum dc paruuio expofito.

Vtrum filij infidelium inuitis parentibus
zandi.
quo
Quz ratio appeilationis.

Vtrum Corneiius
diuerfaapplicationecaufiemcricoriac. 171.
De
In
An
De ejfedngratuper Bapti/mttm.
Vtrumex
& quibus fundamcntis. 336.

&
in com. in quo eximitur

totum ,
i calumnia. Vidc v.CharaSer.
quacft.9. per
fit
minifter?
ibid.30.& (eq.vfque ad 44
Sacerdoti non Epi-
An poffit commitci minifterium

*7f <
fint bapti-
ibid.quzft.9. pertotum.
(copo.
& quis fueric ricus anciquus
j8f.44
Ecciefix. ibid. vfque
ad 6;
Qu
9
81
Index QuÎlionum.
Qux fit forma.
Vtium
ad 74
Sa-
if4..66.vfc[uc
& forma huius
Apoftoli vfi fint matcria ,
jpfi.^^.vfquc ad finem.
cramenti.
Vtrum confirmatio fit
neccflaria ad falutcm.
jpS.
& in commento.
quaEft.i.pcr totum.
Vtrum polfit itcrari confirmatio. 400. quxft. 4. & in
Vtrijim
medium vtilc,& conducens, 4;7.j9.vfque
fit
ad44
Vtriim debeat fumi a ieiunis tantum.
461. 45
dc aliis difpofitionibus rcquifitis. ibid. vfque
ad ss
&
De pr^cepto.
commento.
Vtrum fit pccna

nem.
conftituta itcramibus confirmatio-
40i.quxft.;.
EuchariHia,
Quid
409. .& i
fignificer.
Qux ratio nominis, & inftitutionis.

Vtriim
fit
41 0.4.5. 6.& 7
Sacramentum.
ibid.8
Vtr^m
poflit confici in vna tantiim Ipccic. 464. 5 j.

vfquc ad fincm.
Vtrum fit prxceptura diuinum fumptionis.
469.1
Vtrum comprchcndat infantcs.

Vtrum etiam adultos non baptizatos,
ibid. j
ibid.4
Quo tempore obligat.

Vtrum prxceptum
ibid.5
470.7.&
Ecclcfiafticum.
fcq.
Qu.indo obhgat, & cuius fit naturx. 47 i o. & fcq.

Vcrum prxceptum extendat fe ad vtraruque fpecicm.
1 .
Vnitas
Quxnam fit cius
Vrrum fmguis
Qux
eius.
ibid.j.vfqae ad 19
412.1 ^.vfquc ad 1
vnitas.
animatus.
fit
vnitas numerica Sacramcnti.
41
j.
xi, vfquc
ad 14
Qux
difFerentia eius
414 14
In quo confiftit
&
excellentia fupra reliqua.
in rcdo.
41 j.iy.vfque ad fincm.
fit
De vfu Sacramenti fub confilio.

Vrrum acccdens mala fidc cum
476.
hoc cafu
in
fit
ibid.j4.&feq.
4" 9'4y
neceflaria attritio.
teneatur confcius mortalis confiteri,vel fuffi-
ciat foIaGontritio.
Vtrum
in aliquo cafu liceat accedcre
cum
pnmitti illa verba,
fit
forma
ijuipndie
48^.54
Vtriim accedens in veniali rccipiat cfFcftum. ibid.jy

Vtriim diftradtio impediat efFc6lum Sacramenti.
&
in quibus
,
îS.ii.vfquc ad 16
eflcntialis Calicis
verbis contincatur.
48J.60
De
450.16
Do<fl;or fenferit.
Qualis
&c.
obligatio fciendi
43 j.jo.vfque ad 56
tnta.
An forma recitatiuc, vcl fignificatiuc profcrtur.

6.vfque ad
434.
Vtrum pronomen
hoc demonftret
abftrahcndo a
tempore,quod importat verbum.

436.40
Pro qito fupponit pronomen. 44 .4 vfquc ad 47
Pro quo inftanri venficatur copula de rigore fcrmo1 .
nis
441.47
Vnde dcfumitur
rigor fcrmonis. 443. jo. vfquc in
finem.
Vtriim Chriftus
&
rcaliter
EffeHus EucharifliA,
Quem habet cfFedum in fumente.
Quomodo caufat cfFedlum gratix.
ibid.
Quando efFe<aum caufat.

Vtrum difpofito confcrat gratiam maiorem.
ibid.
450.1 j
&
Vtrum per diuerfas

vberior efFcftus.
De
fpccies panis
'ibid.i6
& vini conferatur
ibid 17.
fit
que
neceflarium in voto.
& feq. vfquc
in finem.
locis fimul
virtute
dida
poflit eflc in diuer-
& quantitatiue.
508. quxft. 1. pcr

totum. vfquc ad 19
Quxnam accidentia fequuntur ncccflario corpus in
diucrfislocis,&qux non fcquumur. 5x1. 19. vfque ad fincm.
Poflibilitas prxfentix facramentalis.
5 ?o.i.& feq.
,
exiftentia naturalis
& facramentalis
Chrifti
habeant connexionem necellariam.

f J iVtrijm inter eas fit ordo de fado ,
poflibili. ibid.
&
vfqwead jj
Vtrum exdcm parrcs,& rcliqua abfoluta, qux
4|<5. j8
funt in
Chrifto exiftentc quantitatiuc neceflario eidem

infint in
Sacramento.
Vtriimpoflibilc
fit
jî.ij.vfquead 29
feparata quantitate exiftereChri-
ftum fub fpecicbus , qux ineft ipfi vt natnraliter

exiftitextraSacramcntum.j43.i5j.vfquead finem,
De atione
cjut efl in Chriflo
in Euchartflia,
neceptate Euchariftix.
mcdium
4.
Quomodo fit Chriftus prxfcns. 499.j6.vfquc ad 44

Virum per penetrationem partium.
;o4.44.& feq.
In quo confiftit prxfentia facramentalis. 5 07.49. vl-
Quomodo aliquid
Vtrum
vfquead 14
conferat efFe(Shim reccdcntc fiaione. 45 1 .15

plures fpccies fimul fumptx ,
ciufdem ra-
maiorem gratiam.
intelligatur de reali
Vtrtim crcfcenre difpofitionc crcfcat efFecHius pofl

fumptionem.
ibid.vfque ad ij
tionis conferant
iu Sacramento. 489. z.
nianducationc Sacramcnti, 49 1.
ad 14
Vtrum
447.9
fit
feq.
Vtrum caput fextum loannis
dt.
Quor modis fumitur hoc Sacramentum.

44f
Quinam funteius capaces.
ibid.z.vfquc ad 9
Vtrum
Vtrum
fub Jpeciebns,
Vtrum idem corpus
De JUmptione,
ChriHi
reali exiftentia
formam. 4J1.18. &fcq.

Chriftus confccerit , vtcndo forma verbali inftifit
480.^0
con-
fola
i.
reqniritur
Quxnam
mortali recipiat gra-
tiam.
Vtrum
Vtrum
forma-f rxcifa confecrationis corporis.
4i4.6.v'quc ad
An
474. ? o.& fcq.

moriali pcccet.
tritione.
4/5
Vtrum
Quid
calicis laicis.
47MI
Vtrum acccdcns bona fide cum
Torma.
Quxnam
471. i4.vfquead 11
VtrumEcclcfiaiuftc fubtraxerit vfum
litcr,&
infit
primo
exiftenti (acramenta-
quomodo concomitaincr tamum. 549.10

Vtrum
o1
Index Qu^ftionum.
Vuum omnis operaho immanens, quz ineft Chrido
cxcta Saciamentura
eciam
J48.i. vfquc ad fiuem.
Quomodo
quo moueri
Sc a
Vcrum panis
poteft Chriftus in
Eu-
Chriftus lub fpeqiebus poftcc agcre virtute
fe.
; 6z.t.& feq.
haberc operationem fpiritualem , aut
moucre per virtutem non organicam. 5 i.y.&c 8
Vtrum pollct vidcri fub modo facramentali ab intel-
corporeiF in aliud a
Vrrum
poflit
lecû viatoris, aut feparato.
&
Chriftus
fir
fub indiuifibilibus,& partibus inibid.4,,vfque ad 17
fenfibilibus fpecierum.
Quid dicendum de
apparitionibus in Euchariftia.
fit
J89.J.7.&8
noua conferuacio
fubftantialis corporis
formalitcr ip{a tranfubftanaacio.
Vcrim pofllbile fit quodlibec ens
594.
1(7.
cum
azymo.
678 8
ludaris. ibid. 9.
vfque
, aut azy681.14 vfquc ad i^
matcria necellaria
ncccflitatc prarcepti.
684.3i.vfque ad 35
fecrabili.
Qua:
pra:fentia,aut definitio raaccriz requiratur. 685.
3 5.vfqucad finem.
Vcriim vinuin vicis fic materia fanguinis. 688. t.& 3
Vcriim debcac admifccri aqua.
689.5 .vfquc ^^ ^
i .
596.i.vfquead
fincm.
Quinam errarint
circa conuerfionem.
6o6.i.}.& 4
Rcguls generales dcclarandi fidcm.
607*5
Rationes quibus aliqui irapugnanc crcorem. 608. 6.

foluuntuc 609.7
Vtrum ex panicula demonftratiua in (bla fignificatione fpeculatiua,
fentiapanis,&
&
non
'
cidencia fcparaca
aim
coniundla.
ibid.ii.&fcq.
&
vini dclinat.
617.41.
panis maneac poft conuerfionem.6z
i.
diftinfla fcipsa,& an poffit efte fub
diuerfis formis fimul.
614,6 .& fcq.

1
Quomodo tranfubftantiatio inchidit aftioncm

ipfa
con-
incec fubftantias. 17.
fic
68. vfque ad 79. incluiiuc.

Vcciim corpus vc eft cerminus */ tjtiem confticuacur
per formam propriara diuerfam ab anima,& aliis.
qui confcruabanrur
& 76.6i.&feq.
cum,
In
quo
i.^z
habec inhxrencia ad accidcns abfohiibid,?4
confiftat.
Vcriim pofEbihs
718.51.&
Quomodo
ibid.
fic
& fcq. vfque ad
feparacio accidcntis a fubiedo.
(t<^.
definitur accidens per
fubiedum. 711.
J5-&56
Vtriim inha?renria
fir
pafHo entis abfoluti.
Vtrum forma abfblata dependeat
7i7.^4.vfque infincm.
fic fine fubicdo. 719.
Jiruart.
Vtrum
714. f 9
a fiibicdo in con-
qualicas in Euchariftia
i.?.vfquc ad 10
Vtriim eademinhxrenciaqualicacis ad quantitatem,
ad fubftantiam.
73 6.io.vfquc ad 14
&
De
accidentihHS feparatis
quoad
aciione/n.
Vtriim accidens producat fubftantiam , ^\ fir feparacum, aut coniunftum.

7 59.i.&fcq.
Vtriim accidcnria fcparara habeanr oranem adio-
&
alias
competebat coniunftis.
746. 7.
feq.
Vtrum
pofTunc habere adlioncm corrupriuam fub-
747.io.&fcq.
ordo inccr formara fubftancialcm,& difpo-
fbinciz.
Qualis
fic
iitionem.
749.
Quoraodo intelligicurordo inccrprius,&
poftcrius.
J4-'7
Quomodo
631.81. ad 101
Vtriira dantur plures
Quid important primo concrecaaccidcncalia. 71
nem qux
49. vfque ad 6
comitantcm.quamuis
illa
610.1 i.vfqucad 41
& fcq.
fir
efTc.
Qux accidcntia manent poft conuerfionem. 70 j.i

Vtriim accidenti fcparato detur perfcitas pofitiua.
704.i.vfqucad ti
Vtriim exiftcnc accidencia pcr fc ncgaciuc.
708.11
Vcriim eadem fir adlio , qua conferuancur a Dco ac-
praftica colligitur ab-
vini.
fubftantia panis
accidentihHi pparatis
quoad
Quomodo fe
Vtriim tranfubftantiacio dicat adionem concomicanter.

599.6.&feq.
Vcruin aliquid pofllt conuerti inDcum. ibi<f.8.vfque
ad t6
Vcriim quxlibec creacura in aliam conucrci poflJic.
6o?.i6.i7.& feq.
Vcriim faluari poflic cranfubftanciacio abfque eo,qu6d
maneataliquidcommuncterminis. ibid. vfquc ad
Vcriim maceria
fit
676.6
^77.7
An rcquiratur dctcrminata quantitas in materia con-
cohuerti in quodli-
bcc aliud.
Vtrum aliquid
Vtriim fernicntarus
J9J.li
vfquc ad finem.
Vtrum
maceria.
pofllr.
confecrauic in
ibid.4
Chrifti.
Quid
fic
Vcriim celcbrauic Pafcha

ad 14
De
vc
Vrrum Chriftus
5^7-i
Vtriim tranfubftantiatio rcqairat manere eandem

maceriam.
591.10.&
Vcrum fic ad modum aliquem fubftantialem. ibid. 1 z.
vfque ad ii
fic
Vcrum panis ex amido
mus
matcria
fic
674. 1 .& feq.
Vcriim pafta confecrari
tranfrhnântiatione.
Quid fit cranTubftanciacio.

Vcrum fit poflTibilJs-, &: an foli Deo.
Quid fic mucacio propric didba.
Vcrum
aqua elcmencari
criciccus ex
Vcrumaquaimracdiatcconucrripofntinfanguinem.
69o.8.vfque ad 43
580.36
De
EuchariftiA.
corporis.
i^-j.t.Sc icq.
Vtriim ab incelledbu Beati videatur.

5 7 1 1 4.& 1 j
Vtrum videri poflit ab oculo gloriofo. 5 3.1.1.3. 17.
feq. vfque ad ^ 6
Vtrum
De materia
Sacramento.
5ji.quzft.6.per cotum.
chATtftia.
Vcrum
infic in
form
6}8.ioi.& loi.vfquead
fubftancialcs in viucnce.
i
31
Vcrum quancitas corporis ponacur fub fpcciebus &

qaomodo.
656.131
Vcrum panis & vinum annihilecur. 6 $9. 1. vfque ad
,
incelligicur adiones ellc fuppofirorum.

ibid.&756. 8
Vcciim forma fubftancialis fcparaca polTec efTe prin-
75 8,io.& fcq.
cipiura generandi aliam.
De mutatione papuajpecierum.
finem.
Rcguls modorura loquendi
&
conuerfioncm.
Sftij>er.Tm.
cxprimcndi hanc
<>73'i
VIII.
Qualis polTec induci mutacio fpccietum per agens

creaturo
vidc dift.ii.quxft.^.pcr cocam.
11
Vcriim
j
J
Indiex QuÎlionum.
Vtrum
poffint augcri
Vel rainui i^cips eonfccratae.
770.6
Vtrumi quantitas fpccicrum cortumpi poiut virtute
771agfcmis naturalis.
Quid oflertuc in hoc facrificio. 8i7.78.vfque ad 19%

Vtr^m offerri poflec fub vna fpecie tant^m. 468.
Vtriim qualitas corrumpi poflct.

Quamam fit mutatio corruptiua , per
Chriftuf cx corruptionc fpccicrum.
Vtrum
Vtrum
rcdit
eadcm
fubftaniia panis
^^^'^
quam
& vini.
definit
tranlmutatio compatitur
cum
An
tiac
834.1
j.vfque ad
Quis fit valor facrificij.

Qua: impcdiunt ofFcrrc facrificium.
&c.
Euchariftia,
maneant vnita fubftanibid. i ^.vfquc
fequcnti.
Quifnam fit tSeOxLS facrificij.
776-
78?. 14
accidcntia alias feparata
830.91. vfque
facrificio.
Quomodo hi cfFcdkus conucniant facrifido.
778.7.
&quaEnon.
hoc
in
ad iif
77/.
rcdeat matcria prima, quac fuit panis,
&%
Quajnam
&feq.
Quis fit ofFcrens
ad finem.
14
8 3 6. 1 24
ibid. 1
83 9. 1
840. 1
17
3
Vtrum requirantur vcftimenta facra.

3 3
Qua:nam fint illa.
ibid. 1 34.& fi^q.
Quaj pcena celebrantis cum impedimento canonico.
ibid.i37
Quid de
minifttante
&
aliis
perfonis. ibid.
&
in
feq.
De Mimffro,
Vtrum folaadionc diuiru fiac confccratio. 801.30.&
Quainam poena
808. ji
In
quo
confi ftat adkio ,
& an
fit
rclatio.
79 1
J . vfque
ad 30
Vtrum
in Miniftro rcquiratur potcftas charaacrij.
812,1
843.143
ibid.
44.&
feq,
cclcbrantis in loco interdido,
844. i47.&fcq.
Dc eo qui celebrat abfquc Calice.

De tcmporc praefcripto cclebrationis.
Pe iteratione facrificij
Sacrificio.
84 j. i $ i
847. iji.
&
fiat
facrificium propric
ab codcm vno
die. ibid. 1 j/.
&feq.
8 1 1, j.
In quo confiftit cftentia facrificij in generc.
vfque ad 43
Quomodo diuidatur facrificium. Sio.^j.vfque ad 4
in Mifla
eft
S^z.iî.&feq.
feq.
De
Vtrum
De impedimcnto loci.
Dc Ecclcfia, in qua ofFerri dcbct.
Dc altari.
didum.
ibid.
4J
|n quo confiftat cflentiafacrificij Lcgis nou;e.8i4.6|.

vfquc ad 78
Quid
fit
Vtrum
848. 60
Miffapublica, quid priuata.
Dc numcro aflifteminm.
folus Saccrdos difpenfet
.& feq.
Sacramemum. 849.
ibid.i 6
164
Quibus deneganda eft communio.
An Chriftus comraunicarit ludam.

An feipfum.
8/0. 1 68.& feq.
851.175
8j 1. 1 78
INDEX
4
86
INDEX LOCORVM
SACR^
Ex
SCRIPTVRvE.
Oc
CAP.17.V.10.
ejl
palfum meum quod

I }
ohferuahitis inter me, d^
iit.col.t.mj
vos.
1
11
Deliia quii intelligit.
47 f-*
aquam refciiionis educauit me. 189.
in text.
14. o Vniuerf* via Domini mifericordia,

1
ihid.
i.BeatiquoritremiJf/efuntiniquitates. 114.9
3 I.
1. Beatui vircui nen imfutauit
14. tj^fculfu , cuimfrjtfutij cnro , circumcifa
uon fuerit
iScc.
eum die
4. Et circumeidit
1 1.
oiauo ,Jlcutfr^ce-
fit Dominus.
1 1
<.
EgofumDeus
Patris
491.9
Seftem diebys azyma cemedetis.
I y.
\6.7iihil oferitfactetts in
I, I y.
8.5/ votuiJfes,fcrtficiii dedtffem vtique.ibid.
$.Sacrificium Deojpiritus cotrtbulatus. ihid.
menfis.
Tu
}8.ii
es
Sacerdos in dternum.
iiS. iit.Inciinauicor
meum
^S.col.
t^j.i^. Ex adtfe frumenii fatiat te.
ProucrDiis.
immolauit viSiimas fuas it y.70

Edite fanem meum, (jr vinum, qued mifcui
489-
vohis-
678.8
13.16. Fili frabe mihi eor tuam.
Ex
9.
I.
Ex
I.
bonam,
^l^-S
10. 1 6 Ctrcumciditefrafutiu cerdis vefiri. 166.39
11.1} Nen comedesfanguine animaltum. 49 y.t f
%6,t. Obfiruamenfmm nouarumfrugum. 680.
an
odio dignus
64.i4.<^47y*
fit.
terram
Sapientia.
Sfiritus faniius difcifltna effugiet
y.
38.3
Ecclefialte.
Nefcit home vtritm amore
Ex Deuteronomio.
te in
..1
67 j. J
9. 1. Safientia
5.
Pafchata vefira.
yy.col.t.n.to
tionestuas.
Ex
adfaciendas iuftifica-
Et abundatia diligentibus te
6.
Leuitico.
Dominus Deus tuus introducet
&
8. 7.
304.10
femfer.
67^.5"
80.17. Cibauit illos ex adife frumenti.
veritds obuiauerunt ftbi.
84.1 1. Mijericordia,
18
10. 9. Patri , matrique qui maledixerit ,fanguit

471 i ^
eiusfitfufer eum.
X^.l%.A vejperavfque ad vejperam celebrabitis
44S
hdreditati tu*.
III
<
îfercujferit fatremfuum,aut matrem,

morte meriatur.
471. 1 j
Ex
6y.vo. Pluuiam veluntariam fegregabis Deus
678.8
6%o.i7.&
z
ibid.
679
eis.
LMenJefrimo quartadecima die
18.
109. 4.
Erit autemfanguii vobis infignum.
yo.
tui,Deui Jbraham,
Deidi lfaac,& Deui lacob. 41 j .4.41 y.
li.ti. Et tranfibo fer terram %^gyfti ne6ie illa.
13
73.13. Suferhia eerum , qui te oderunt afcendit
Ex Exodo.
5. 6.
ihid.
Sacrificimm laudis honorificabit me.%
49. 1
.col.t.n.t
49.10. Pinguis eft fnU eins ^ ^frtbebit delicias

Regibtts.
448. ir
Dominus fec-
catum.
no. col.i.n t.iit. col.t.
.4. III. col.t. n.y. 196 9
(Jr "ve-
38.11
rit^.
IX. Jnfans m7o dierum circumcidetur in vobis.

ibtd.
189.
tn text.
1 . Sufer
Circumtidetur ex vobis omne mafculinum.
emnem terram exiutt fonus eorum.
18. J /
Genefi.
fiûm.
t^t.t.intext.
1.11. Nefcierunt facramenta Dei.
lufierum autem anima in
I.
3.
j 6.C0I. 1 .. I
manu Deifunt.
Et celebrahisdiem fefium hebdomadarum.

810.4^
31.4. Dei ferfelafunt ofera.
343'"
I
4^9 43
o.
Ex
I.
Ex Ecclefiaftico.
I
Regum.
1
.
9. 4.
6î credit cito, leuis
& inteUedus.
efi corde.
1.
3.
104. J4
494-*
Ifaia.
De Sion exibit lex ,& verhum Domini de

101.11.10456
lerufalem.
Ex Pfalmis.
Tom. VIII.
19.^/ edunt me, adhuc efurient.
Ex
efi.
^6.col.t.n.i
Scoci opcr.
viu
1 4.
Ex Tobia.
Sacramentum Regis abfcendere heintm
4. 6. Sacrificate facrificium iufiitia.
Cibabit illum fane
494.10
ij.ii. Melior efi obedientia,qukrtt viftima.ti} f
11. 7.
7. 14. Eccevirgecocifiet^&farietfiUam.t^y.î
Sij.j
19. 19. In iUa die erit altare
Demini.
tt
8it. J4
11..
Index locorum
S. Scripturse.
Ex
Ezcchiclc.
FAnemfuum efurienti dederit^ & nudum
l8. 7.
4468
o^rierit veBimento.
Ex
eji.
illoru frfcitabit Detts.
i^.PoteHM eimfoteHat aterna. i^f.col.t n.^

x^SeptuagintaHebdomades abbreuiata funt
146.58
fuferfofulum tuum.
9.
Ex
fecit eos.
%. 10.
Et conuertamfeHiuitates vefiras in luSlum.
Non in diefelio ne tumultus fieret in fofuio.

677.4.^^679.14
y.
Ex Amos.
Pauferesfemfer habebitis.
497.34
ij.Prima autem die az.ymorum accefferunt
678.^^681.5
difcifuii ad lefum.
\%. At lefus dixit : Ite in ciuitatem. 679. 1
1
Ex
lona.
t.j. Etfubleuabiide corruftione vitam meam.
Ex
11
6î.jt.(jr 6}8.ioo
Vnus vefirum
x6.Hoc
Malachia.
6 Sacerdotes
î^-S
vitam ingredi,ferua mandata.

160.17
13.1. Sufer cathedram Moyfi federunt Scriba,
i9^-6.& 198.36
&Pharifdi.
ibid.
J. ûacunque dixerint vobis,facite.
16. 1. Scitis,quiafefi biduum Pafchafiet. 6J9.
14.^678.10
Mifericerdiam volo,nonfacrificium. 8
Ad vos
efi
me traditurus efi.
meum.
&c. Accifite
& comedite 453.
490.7
1 7. Et accifiens Calicem,gratias egit.
1 8 Hic efi enim Sanguis
.
Ego vos
baftix.0 in aqua.
06 xoL t.n.%6
ûi autemfofl me venturui efi,&cc.
4.
17.
y.
4.
188.
134./.
jo^
146.16
ibid.
Ego a te deheo baftizari.
ly.Non veni foluere legem , fed adimflere.
1
f.
Fenit lefui, vt baftiz,aretur.
13
1.
18.
^.
eft
Scio enim quhd lefum
antiquis
Non oc^
10. $.InviamGentiiineabieritis.tot.î.io^.^6
mercedem recifiet.
j6^.t6
Inter natos mulierum non furrexit maior
ae[ua frigida
loanne BaftiHa.
44.1
11.34. Pregenies viferarum quomodo fptefiii bo-
3 y.
na loqui.
367. 3 y
Bonus homodebono thefauro frofert bona.
&
Spirittis fan5ti.
'
<
<
ad confummat :onem
41 5.16.0-- 41^7.34
facuii.
Ex Marco.
1
44. Offer fro emundatione taa , qud fraeffit
7' Slît fotefi dimittere
198
Mcyfes.
feccata
nifi fofus
Deus.
106 coi i n 86
Vade inface,
eftofana.
414-5
1 4.
1. Et frima die azymorum quando Pafcha
immoiiibant.
6y%.i i.cjr 681.5
t^.Et btberuntexeo omnes.
^j^.t^
15.6. Perdiem autem feTtttm folebat dimittere
iilis vnum vinBum.
6 79. 3
5.
&
34.
1
'
vlt.16,,^/ crediderit,& baftizatusf-terit ,falttus
ibid.
erit.ti^.y. tî.^.t 41. i.incom.$99.intext.
4,o.Sicut lonas in ventre cceti,fic erit Filitu ho-
ûi non crediderit, condemnabitur.
minis in corde terra tribus diebus, 491.10
iS. In
1(11 .Non quod intratin os coinquinat hominem.
nomine meo damonia
Ex
109.16
II. Scis, quia audito verbo hoc, Pharifai fcan-
dalizatifunt.
1 3
Sinite illds,eaci funt.
14.
Nonfum
domus
efi,
16.13
17036
1 7 Nemo nouit Patrem nifi Filius
3 o. lugum enim meufuaue efi. 189.3 '" text.
.
10. Vobifcumfum vfque
qui cructfixus
137.4 c^ 1 5:7.3
Baftizantes eos in nomine Patris , cr Ftiij,
offers munus tuum ad altare. Sii.yz,

843.144
17. Et nonmachaberiitEgo autemfiic. 111.19
9.1. Videns lefui fidem iliorum dixit: Confide
174.16
fili.
19. Ite,doceteomnes Gentes.
111.19
x^.Si
y.fc/.i..3.488.3. 489.
49.6
quaritis.
cides.
4i.ûi dederit calicem
I. .1.13
ibid.
meus nout Teftamenti.
Per diem autemfoiemnem cofueueratfra'

fesfofulo dimitterevnitviniium 679.13
198.36.2. 10.84
AudiHi4,ciuia diifum
T.
31. 491. 8
Caenantibus autem eis,accefit lefusfanem.
Ex Matthso.
.
ibid.
487.1.^^489.4
corfusmeum.
Accefit Iefusfanem,& benedixit ,ac fregit
nomen
811.49
ûi dejîcitis
%.!. Maledicam benediEiionibui veUrU. 809.1
3. 1
Dei viui.
49 1 .9
137.4
NoniegiIiiSyquiamafcuium,i^feeminam
es Chriilsts Fiiius
9 Tibi dabo ciaues regni ctplorum.
Ofea.
$. 6.
1.6.
&
ry. Si autem vis ad
44. In diebtM regnorum

7.
16.17. Tu
^6.
eol t.n.i
filiorum
mittere canibus.
19. 4.
Mihi Sacramentum hoc reuelatum
}o.
1..
Non efi bonum fumere fanem
16.
Danielc.
1,
1.19. Cogitauit qualis
ibid.
ibid. dr
3 i
461.6
3 4-
miffusîfi ad oues, quaferierunt

ifxAel.
104.56
eijcient.
1 17.1
173 .48
Lnca.
effet ifiafaiutatio.
ûomado fiet
iiiud
1.
5.4
quoniam virum non
14741
cognofco.
1.
147.41
Regnabit in domo lacob in aternum.
Pofiquam confummati funt dies
olo.
11 o. i
41.
931
Index locorum S.Scriptur^.

41. CumfmciHS
nmorum
ejfet lefus
duodecim.
j.
î.Egoveniinnomine Patrit mei. 176.1.1
y6i.y
text.
FAÎumeJiverhumDominifuperloanHem,
3. 1.
ZMchnridfilium.
y 9.
Amen,amen dicovohit,qu*ritis me. 493.15

x%.îdfaciemus,&9peremur optra Detiibid.
6. 16.
7. 48. Remittuntur tihi ffeccuta tua.66.coLi.n.i 3

II.
2.
8.
înimmoM^tti qui sudiunt verbum Dei.
I.
x6o. 14
Attenditek fermento PhMrifderum,e[uod
it.
Patres nofiri manducauerunt
1.
5 1
49 ^
afcendimm lerofolymnm,
confummabuntur omnia,
1 1 o 1 8 c^ 8 4
11.7. Fenit autem dies az.ymorum,in qua necejfe
erat occtdi Pafcha.
678.11 .& feq.
I y Defiderio defideraui hoc Pafcha manducare vobifcum.
678.9
i$.HoceJl corfm meum.
488.3
.
mifit meytraxerit
egit.
5o
&
& fui
Lexper Moyfen data ejl,gratia

1
manducat meam carnem & bibit

meum fanguinem,habet vitam ^ternam.
55.^/
58. Sicut mifit
i . 1
48.^0/
per quem videris,bic.
cabo
./ text.(jr
com. 184.1.^1.190.9.
14. Sicut
19.3./ text.
^191.11
xj.Nonfotefi accifere homo quidquam,nifi

fuerit ilii datum de ceeio.
301.1
4. I. Vt ergo cognouit Iefm,quia audierut Pharifdi quod lefusflures difcipulosfacit.iî.w
14.
{^qua,quam ego
Venit hora
daho,fiet in eo fonsaqua
494.11
falientis.
,
9 Hoc autem dixit de Spiritu,quem accefturi

.
erant credentes in eum.

9, 1
1.
811.51
396.73
^tatem habet
ipfe fro
fe rejfondeat.
*J9.3
i^. Nifi granum frumen/i cadens in terram^
it.
mortuum fuerit ,ipfum folum manet.6^ 4.

I. in text.eyy^
170. ? 6
18. Pater clarifica nomen tuum.
1
3.
Cum dilexijfetfuos,infine dtlexit eos
^/ lotus
lo.
efiy
41 0.7
non indiget ntfivtfedes ia,
158^ cî59-9
uet.
14.13. luodcunque fetieritis
Patrem
meo.hocfaciam.
18 Non relinquam vos orfhanos.
.
1 5. I.
quando nec in monte hoc ado-
rabitit Patrem.
488.4
441.16
Nondum erat datus Sfirttiufanûs.\9\.
x6. Rahhi,qui erat tecum trans lordanem ; cui

189.1./ text
qui viuificat , caro ncn prodefi
Mea doîrina nonefimea.
7. 16,
Moyfes exaltautt ferfente indeferte,
tu tefiimonium perhibuijhi ,e(ce hic ba-
quidquam.
ita exaltari oportet Fiiiii hominis. 491.10
ptiz,at.
&
ihid Cr 4^^. 4.49^^0
Spiritus efi
& 10. 1 18.1.1 19.7 iy6.i.w com.

7. Oportet vos nafci denuo.
ibid.
ex aqua, (jr Sfiritu

fanffoynonfotefiintraretn regnum Dei.
83
49?-' T
funt.
4. Nifiquis renatusfuerit
494.11
manducauerunt manna i
xerunt.Durits efihic fermo.
49 i.io
iliud.
ego viuo
& in triduo reddifi-
&
6 3 Hoc vos fcandalizat 'ffi ergo.iic. ibid.xj

vita
64. Verba , qu* loquutusfum Spiriius
.n r
Mal/i ergo audientes ex difcipulis eius, di-
I .
1844
i
451. 18. 487.*.
cibus.
deferto.
4.
î mifitme haftiz.areyiUe mihi dixit^Su-
1.448 J6.455. 31
me viuens Pater
59- Patres vefiri
.Superquevideris Spiritum defcendente,hic

eji^qui haptiz,at in Spiritufanffo.
profter Patrem.
& veritas
6.f 0/ z.. y .18 9
Jietit,quem vos nejcitis.
1.19. Soluite templum hoc ,
441.15 44.7
^. Bgo baptizo vos aqud,meditis autem vejiri
3 3
ihid.
non hahebitis vitam invohis. 4^.^.469.

i.incom./\ji..i 5.494.11
recepe-
"j-j.col.t.n.x
C0/.1. x.i 3 5.(o/.( . 3
Amen.âmen,dico vo-
Nifi manducaueritis carnem Filif hominis,
19J.JI
per lefum Chrijlum.
eis lefus :
meavere efi
49^.1^.6^691
eum non
qui
410.41.^^471.15
493.15
bis.
56. Caro
runt.
17.
Dixit ergo
5 4.
loanne.
In propria venit
I. 1 1 .
Litigahant ergo luddi.
ibtd.
4i)-L.\ 3
aternum.
53
Hic calix nouum Teflamentum efi. 410.4

ûipro vobit,&pro multis ejfundetur.ihid.
X I Verumtamen ecce manus tradentis me, mecum eji in menfa.
681.13
x^.lj.Tieceffe autem habebat,^c.
679,1 3
z 4. 44. Hdcfunt verba, qu<t loquutui fum ad vos.
i
Pater
i.Egofumfanisviuus.^^t.J^. 666. ^.491.1^

^t.St quis manducauerit ex hoc pane,viuet ii%
2.0.
io
nifi
409.2'
198.37 <^497J4
49. Vos autemfedete in ciuitate.
eum.
Egofum panis vit.

491.1 3
H/c efi fanis de ccelo defcendens. 471.15.
48.
Etaccepto panegratias
in deibtd.
Nemo fotefi venire ad me
44.
. 1
18.31. Bcce
manna
\^men,amen,dico vobis, non Moyfes dedit

vohis fanem de ccelo.
ihid.
prd tmnibus feccutores
illi
fuerunt.
tbid.
o.luod ergo tufacisfignii,vt videamus.ihtd.
ferto.
490.^
eji hyfocrifts.
13.1. Tutatii quia
x9.Hoc efi opus Dei,vt credatis tn eum.
nomine
170,36
497- J 4
48 8. j
Egofum vitis vera.
lam vos mundi efiisfropterfermonem^quem
locutus
in
Egofum
161.10
fumvobis
vitis, vos palmites.
tt
4S8
i5-^
14
Index locorum
15. Fos
Mtem
dixi amicos
%t. Sinon venijfem
Dmnifi, Scq.
efuia
^ loquutus
4.
13.1, MiniHratihus auteiUis Domine,(jr ieiuna,
i%.ti.Nonintroierunt inPr*toriu. ^77,4.681.11
autem confuetudo vobis vt vnum dimittam vobis.

6J9. i
19.30, Confummatumefi.i^^.j.xo^.^^.z 10.18
viderunt lefum, iam mortuum, nonfre3 3. f>
631.}!
gerunt eius crura.
10. 1 1. (JHaria autem fiahat ad monumentum.
3 9. Bfi
63
88 y y
ihid.
Spiritui fanio.,
fandum
&
111.10
nohis.
accepiUis credentes.
174.51
i' In que erge haptizati eltis.
4- loannes haptizauit
ihid.
Baptifmo pcenitentia.
ihid.^t^
1^7.3.158.
f-
Bit auditis haptizati funt.
6.
Et citm impofutffet
iUis
^7i-47
manut Paultts &c.

,
375.3.376.8
189.4
10.8 Attendite vobis, (jr vniaerfo gregi. i9i.6.

11.10 Videsfrater, quet milliafunt in ludais, qui
omnes Spiritufan6io.
donum
834.113
Spiritus fanBi.
quijqueveiirum. 164.16. 171.44. 174.

41.
f3- 37^4.144-8
ergo receperuntfermonem eius
î
crediderunt.
Ex
hapti-
z>ati Jnnt.
7^-7
41. Erant autem perfeuerantes in doBrina

ApoUolorum.
471.16
I.
6.
3.
tantum erant
in
73 47
eos,
& acci-
piehant Spiritum fanHum.

1
8.Cw vidtffet aute Simon,^c
3 j.
Aperiens Philippus osfuum
me
4.
/0.
&c.
y.
haptizari.
II.
3.
9-
ris.
ihid.
fuperabundauit
1^0.7
in merte ipfius haptizati
fumus. 66 fo/i. .11. 94 eel.t .4^.171.

44.33 i.t.in cem.ti9.j.^^9cel.i
Cenfepulti
enimfumus cum
illo.
1 <)
Si enim complatati fumusfimilitudini mor-
Sluare introilii ad virespr^putium hahen-
^^ Deus mundauitf t
109.
An igneratis, quia quicunque haptizati fumus in ChriHo
ihid.
377-9
tes.
3 .col.t,
deliiium.Sic
(jrgratia.
6.
47. Nunquid aquam quisprohiherepotefi. 184.
Signaculum acceptt Circumcifienis.
10, Vhi ahundauit deliiium
yi6.ii
Deminus lefus mifit me
*3 Non autem fcriptum eft tantitm prepter

191.16
ipfumfo lum.
ly. Si enim vnius deliô mors regnauit per
tto.>t
vnum.
lo.^^.Huic omnes Prepheta teSlimonium ferhihent.

176.60
1 1. 3
cegnitie peccati.
13
18. Igiturficut per vnius
lefus.quemtuperfequeris. ihid.'t
7. Saulefrater,
n.9.i99.i 9
cei. i.n.i
Contigit vt appropinquaret Damafce,fuhi-
Egofum
f.
Dei credita Ctrcumctfioni. 113.
76.60.184.1
3.
efi.
ihid.
11 luHitia autem Dei perfidem.
ihid.
13 Omnes enim peccauerttnt.
14 luliifieati gratis per gratiam ipfius.i^^ 30
7^ 8
176.60
quid prohihet
'97.33
& incifiens a
Scripturailia.
56. Bcce aeûa
166 39
col. i
371-3
ihid.f^
Si autemprauaricator legisfis,&CC.
37J.4
Demino lefu.
Tunc imponehant manusfuper
objer-
i^.col ?..n 1}
îd erge ampltus Iud*e
10 Ex lege tantum
Nandum enim in quemquam iUorum venerat.
17.
1.
1. Etequia
î cum veniffent,orauerut pro illis.i^-j.jS

Baptiz>ati
13y.ce/.2..!
quidem predefi ,fi legem
ues.
8.14. Miferunt ad eos Petrum , c^ loannem , vt

imponerent manm fuper illos.
37^4
,
Romanos.
efi virtus Dei infalutem emni
credenti.
1. ly. Circumcifio
1y
197.10
Epiftola ad
16 Euangelium
ti.êmoportet eiuidecaelumfufcipere. yi6.i

Non efi 'altud nomefub ceelo datum homini1 1
busyin quo oporteat nosfaluosfieri.xy^.ô
9.
396.73
ibid. Pcenitenttam agite , c^ haptiz,etur vnuf-
8 Accipietis
4.
iiycol.i.n.it
19.1. Si Spiritum
aute haptizahimini Spiritufanffo.^j6.6
1. 4. Repletifunt
3.
manus, dimiferunt illes.
i8 Vifum efi
49^-9
Ccepit lefui facere,& docere.
cum cenfiituijfent eis per fingulas Eccle-
fratres.
.13.137.4.138.^.1^7.3
Hic efl difcipulw ilUyîui teliimenium per-
j. Vos
Sptritusfanûs. 8 1 1
& erantes imponentefque
Et quidem defcendentes de ludaa docehant
I.,
Ex Adibus Apoftolorum.
I.
ftas, preshyteros.
ly.
querum remi-
hibetdehu.
1.
illis
1. Vt afcenderet Paulus.^jr Barnahas. 3 8 8
feritit feccata,remiituntur eu. 6 6.col.i.
1.1,4.
eis
14 11 Et
1.638. 100
II. Accipite SpiritumfanStum
tihus,dixit
Tunc ieiunantes
3-
2,.)
//< caepijfem loqui,cecidit Spiritus
fanaui.
ibid.
18 Erge (jr Gentihus dedit Deus paenitentiam
ad vitam.
ihid.
97. 5
^yt.ir
loquerit.
non fuij-
eis
fcm,feccatu non haherent.i$ 4
\6sX9.EccenuncfaUm
S, Scripturse.
loj.y^
ne cemmune dixe377.9
tis
7.
8.
eius ,fimul
& refurreliionis erimus.
94-45
Peccatum eccafione aecepta,per mandatum
feducit,
& per illud occidit.
77
%.i.Nthil
Index locorum
8
Nihil ergo nunc dAmnationis
I.
eft
S.ScripturjB,
inhis i.\$.
î edunt hoftias ,particifesfunt altaris.
8.
8t6.7}
7.tt}.5. ty4;4t
9. Si qui* Sptrifum ChriHi non
eft
re.
lefm
({ui
furrexit.
in timo-
mortum eft ,cûi& reSjt.io^
enim
legis
"^97 -^^
Chriftm:
, nift sudiant : quomodo
bum
Fnus quidem efurtt , altus vere ehrius eft.

44yi.fntext.77S'^
tradidi
Ego enim accept a Domine,quod
13
i\.\6 Si radixfanlta,
ibid.
& rami.
o,
it^
î
Similiter
141.5
preprio ftltofuo nen pepercit. 8 6 t j
I.
Hoc autem dico, quod vnufquifque veftrum

6 j f
dtctt : Ego quijdem fum PauUIj Nunquid Paulm pro vobts crucifixm eftiaut
innemine Pauli hapttz.ati eftts? ibid. 1 }.
176 6o.t 58.6
14. Gratiasago Demino Deo meo quod nemi-
I. IX.
164.14i76.60
X^.Tiosautem pradicamus Chriftum crucifiij8.^

xum.
X. 8. Si enim eognouijfent .nunquam Dominum
gloria crucifixijfent.
j ti.
4.
Ommaenim veftrafunt ,ftue Paulm
homo &fic de pane

,
edat,dr de Calice hthat. 1 } 7 .8 .^1 o.

T^
41.4JJ. 37.470. 9. 47y-i- 481.
&
bihit non dii^.Iudiciumfibi manducat

iudtcans Corpm Domtni. 41041.44J.1.
intext.4^\.i^ 4691
Si
quis efurit,domi rnaducet 44 ? *" ^^^^'
4.
3
II. %.\^lif quidem per Spiritum datur Jerwo
.,
'
fapientia
13. 9
; alij
Ex parte enim
&niihi.
vtuentem nouiftmus
;
î
in
animam
Adam injpintum.
845- '44
pant.
64.16
10.1. Omnes in Moyfe haptix.ati funt.
autem
erat
Petra,Petra
de
Omnes
bihehant
4.
491.9.488.5
Chriftus.
II. Omniainfiguracontingehantillit. 64. col.
Ex
1.
11.
j.
407.1.606.
eft.
vnuspanii
vnum
fumm
^^9^7
corpus
Chrifti honus
odorfumus Dco.
94-8
col.t.n.ti
vlt.io.
tiam infalutemftahilem oPeratur.i^^.^

Non dedit nohis Dominus peteftatem. 811.4
Ex
1. j.
433-Jo
calice participamus.îo.y. 41^.1
îvnxitnos Deus,&ftgnauit nos, & deditpignus.

347-'yJ94^6. 39778
âfecundimDeum
communicatiofanguinis Chrifti eft. ibid,
ly.Omnes vnit corpmfumm.qui de vnopane,&
ad Corinthios.
7. 10.
benediiiionis.cui benedicimus ,n6nne
r.
j. 6. Literaoccidit,J}iritusautemviuificat.7j.
x.n.\6
quem frangimus,ndnne participatie
t\o. i.intext.
male.
emnes,
46. Nonprius quodftiritale eft , fed qued ani-
immundi ejfent,nune
6 5 .coL ,.
autem fanCiifunt.
enim
commendat^neque
8. 8. Efca autemnos non
3^7-3^
manducauertmm,^c.
fi
altari deferutunt cum altari partici9.13.
de vno
ahor-
119. coit.n.i.y
7. 14. t^lioquinfi/if vefiri
ôniam
'6\.\\
refurrexit.
Et hac qutdemfutftisfed abluti eftis. 173.
CaHx
9
Ji
ruque Chrtftus
4yFa6fmeftprimushomo Adam
Domini
<^
feruientes.,regnum Deipeftdebunt. ibtd.
corporis
omnium tanquam
j. Si mortui non refurgunt
46 11^.4
> j
& ex parte
M
5
Nouifttme autem
ttuo vifui eft
autem.SCc.
cognojctmus ,
prophetamus.
8.
I j.
9. Noltteerrareinequeferntcarij.nequeidolis
Panis,
ccenauit.
poftquam
illo
477- 5 ^
hec iuftficatusfum.
JamqutdeomninedeliûeftinvobU.tx.^
y
6. 7.
1 6.
& Calicem
1 8. Prohet autem feipfum
Scc.
14T.16
non in
4. Nihilenimmihi confcim fum ,fed
1 1.
Cerpm
1j.494.it
eft
Hic eft Calix nouH Teftamentit ibid. 410.41

x6.êtiefcunque panetn hunc manducahitisy
Cr Calicem hihetis. 407.L.410.J. 47).
ad Corinthios.
nemveftrumbaptiz.aui.
hec
ihid.6ii.it
& manducate
nh7-47hî
.i text.
491-7
,
416.9
meum.
t^.Hoc facite in meam commemorationem.
&ivi.i
t^ Sine pcenitentiafunt dona Dei.

3i
&
X 4. Accipite
03-^4
audttm uutem per ver-
Chrtfti.
44
Non eft Deminica Ccena manducare. 409.1
vohis.
udient,niftmittuntur.
17. Fides ex auditu
ejfe,
843.
10.
ômodo credent
1 4.
8tt.ff
II.
ij. ReliquidJfrael conuertentur in fine. iy6.
0. 4. Finie
carnem.
Stue edatis ,ftue hibatis , emnia in nemine

Dominifacite.
j 6 j t tf
i.intext.
1
iftrael fecundum
Nenpoteftis menfa Demtni participes
1.
& Damoniorum.
ii^.colt.H.^
) 4. Chriftus
9.
in-4y
eim.
Non aeeepifiit Sfiritum ferititutie
I y.
Videte
hshti hie nen
II.
epiflôla
trifiitia efi.pceniten-
ad Galatas.
cîhusnequeadhoramteJTtmM fuhieiliorn,vt veritas Euange/i/ permaneat upud

8C8.78
ves.
Cism venijfet Cephas , hfaciem
ei reftititf.
106.13.t07.14
11. Prius
ho,
enim quam venirent quidam i

cum Gentthus edehat.
J^tco-
ibid.
Segrega
Index locorum
Segregabat fe abalijs timens circumtifos.
i'oid.to%.
S. Scriptur^.
Omnis Pontifex ex hominibu/ afiumptus.
305.3.813.6
Nec quifquam fumit fibi honorem , fed qui
vocatur a Deo tanquam Aaron. tbid.
I.
5.
SimuUtioni eius confenferunt cdteri. ibid.

14. Sed citm vidijfem, quod non reile ambularet ad veritatem Euangeltj ,&Lc.xoj 4.
I }
1
11
4-
818.34
. j
7. Exaudittts efiprofua reuerentia
^jtomodo Gentes cogii iudaizare

107.4.108.1
1 06.
r"
6.
i.
3,17. ^luicunque in chriBo lefu baptizati esOi.

i7i.44.z4i.i
8.
Sed tunc quidem ignorantes Deum. ibid
9.
Jômodo
I o.
conuertimitti iterum
^ egena elementa.
Dies obferuatis & menfes
ad
cr tempora
TeHificor rurfui omni circumcidentife, quo-
nihilproderit.
b'.'S
ntam debitor
1
efl
19 7-7
4,
y.
66
ix.Et
efiis
2,
8 .} 47.
833.110
fan&um
magisyicc. 6 ycoLi.n.i^.it^.coLi.n
10.
4. f^nA
pternum fanfiificates.
13.10.
Habemus aliare de quo edere non habent
11
carne
Ex
epiftola ad CoIcfTenfes.
ii.In quo &circumcifieliis Circumcifione non
efi
cum
I.
Chriflo in Deo.
384 39 393.6
cpiltola
y.
ad Titiim.
Propter hoc te reliqui Creta
vt
Ex
9 3 <
3.5. Saluos nos fecit fer lauacrum regeneratie3
nis.
l.
6.
Ex
orbemterrn.
dixerimus
J16.10
I.
loannis.
quiafeccatum non habemus,
5";
83^.111
ipfi nosfeducimus.
Aduocatum habemus apud Patrem. 831.106
Ex
Apocalypfi.
1. I. AngeloEphefiEcclefidtfcribe.
Memor
efio
vnde
384.39
excideris âge pceniten-
tiam.
14.
Et citm iterum introducit primogenitum in
multitudinem feccatorum.
I. 8.
119.7
epiftola ad Hebraôs.
Petri.
(^ vos ftmilis forma faluoi facit

Baptifma.
161.14
114.9
5.
Ex
ôd
3.11.
confiitueres
presbyteros.
^37>T
alterutrum feccata vefira.
>57-4
X. 4.
Ex
quis in vobis, inducat fresbyte-
4. 8. Charitas operit
Deus vult omnes hominesfaluosfieri 110.30

4. 4. Omnii creatura Dei bona ep.
4 J 3 -3 t
14. Nolt negUgere gratiam Dei , qua in te efi.
8*35
lacobi Apoftoli.
6. Confitemini
4 5 9.C0/. i
ad Timocheum.
84 j. 144
muda,&' immaculata apudDeum.
manufaBa.
197.31.119.7
3.3. Mortui enim efiisyjT vitavellra abfcondi-
$-4.
& communionis noli-
ros Ecclefia.
.Ipfe efi primogenitus omnis creaturt. 141.16
z.
813.8
j. 14. Infirmatttr
I ^
Ex
811.
autem
epiftola
17. B.eligio
eius.
I.
ta
j
,
v\t.\6.Beneficenti<t
67. col.i.
449.17
Ex
163.1
facultatem.
I.
corporit eius,de
1. 1.
te obliuifci.
84.1.1. 9.7
8 1 4.6
Sinefide impofiibile efi placere Deo.i. 19.1.
172..
n.t-y
44
enim ohlatione confummauit in fem-
6,
I.
Dei,
diem redemptionis.
44 347.18
^.i6. UUundans eam lauacro aqu.
vituU afperfus inquinatos fancitficant ad emttndationem carnis quanto
vnum baptifm.%.
5 o. Nolite contriUitre Spiritum
o.Membra fumus
cinis
Spiritu pro-
i.n
quofdam autem Propheta*.
iiJ-44
fanBa Aterna
&
17 f.^r. 171. 41. 170.}

ipfe dedit quofdam quidem K^poJiolos',
in quo (ignati eBis in
in-
1 5 coLt.
col.
Fnus Dominus vnafides,
i . 1
redemptione inuenta.
83 1 i o
13.5/ enimfanguis hircorum, (^ taurorum,
^b.cot.t.n
& credentesfignati
y.3 3i.3./f<?w.
turx.
Sacramentum voluntatis
mifnonis fanilo.
77-
44
Semper viuens ad interpellandum pro nobis.
8 3 i. 106
Habuit quidem,&prius iufiificationes cul-
II. Chrifius femel introiuit in
Ephcfios.
fuje.
Incfuo
y.
1.
9.
1} coL i.n.9. 199.} 9
j. 9. Ft netumfaceret
13
vniuerfx legis faciend^.
Ex epillola ad
coH'
mandati propter
firmitatem eiut. ^y.coLi .. 2.
&
^jtoniam fi circumcidamini tChriBus vo-
114.
&CC.
ibid.
1.
7. 18. Reprobatiofit prieris
ibid.
&
4. Impofiibile efl eos,quifemel illuminatifunt,
/î
infirma,
annos.
y.
mur.
iiy.44
4. ^. Ita (^nos,cumparuuli ejfemus.
fummatus faBus eft.

6.coLi.n.6
1
âpropter intermittentes inchoationit
Chriflt fermonem ad perfe6iiora fera-
2.44.9
Teati mortui.qui in Domino moriuntunope-
ra enim illorumfequuntur
illos.
xi.u.î iufius efi,iufiificetur adhuc.
4 j 9 43
447.1
.
R.P.F.
ioAnnis'dvns
c o T
I,
DOCTORIS SVBTILIS,
ORDINIS MINORVM,
IN
LIB. IV.
ctjy
Cum Commentario
in
I S
SENTENTIARVM
R. P. F.
O N E
AntoN
1 1
s.
c^y
iE
Hiberni
eundcm Dodorcm Subtilem.
N
M
C T
A G I
T R
T R
I.
Amaritanvs
rationi eius
enim vulnerato appropians , cuSacramentorum alligamenta adhibuit,
quia contra originalis peccati
iflf.io.
& adualis vulnera, Sa-
cramentorum remedia Deus inftituit. De quibus,

quatuor primo condderanda occurrunc.
Quid fit Sacramentum.
Quare
inftitutum,
In quibus confiftat ,
Et quas
fit
diftantia intr
Sacramenta
& conficiatur.
& noua: legis.
veteris
luid Jip Sacramentwn,
QAcramcntum eft facrac

Octiam facrum fecretum
rei
fignum.
Dicitur
tamcn Sacramentum
Sacramentum diuinitatis vt Sacramentum fit facrum fignans,& facrum fignatum fed nunc agitur de Sacramento
fccundum quod eft fignum. Item , Sacramentum eft inuifibilis gratia^ vifibilis forma. [ Signum vero eft res prxter fpeciem quam ingcrit fcnfibus,
aliquid aliud ex fe faciens in cogitationem venire. Signorum vero alia
funt naturalia vt funiM fignificans ignem alia data. ] Et eorum qua: data
funt,quxdam funt Sacramenta,qua:dam non. Omne cnim facramentum eft
fignum,fcd non c conucrfo. Sacramcntum eius rci fimilitudincm gcrit,cuius
Scoti oper. Tom. yill.
fignum
A
,
ficut
Augufl.lQ,
Ciu.j
Vmi. 4. a.
1. Tim. }.
Sacrgmen-
tum tp^d
j4k^. X. de
Dca. Chri'
ftian.c.i,
Epifl.ii.
/iihflncm.
Lib.
2
e^.afi.pr..
p,
.-r...
IV. Sententiarum
habercnt fimilitudinem rerum, quafianum cft. [ Si enim Sacramenta non

rumSacramentafunt,propriaSacramenta non diccrentur. ] Sacramentum
- dicitur,.quQditarignumeftgrati^ Dei , & muidbilis gratiac
^^^
STi.^- forma, vt
'""""''
tantum
ipfius
imaginem gerat, & caufa
m^ênca
Non ergo
fignihcandi
&
& obferuantix c^rcmonialcs vetc:
ficrnificandi
i
exiftat.
ctiam fandificandi. Quac cnim

gratia Sacramcnta inftituta funt,fed
non Sacrafunt
gratia tantum inftituta funt, folum figna
ficut fuerunt
facrificia carnalia
P.;;
poterant iuftos faccrc ofFcrentcs , quia , vt ait Apocinis vitulx afpcrfus , inquinatos
taurorum ,
ftolus rSanguis hircorum
Z":,:'''
fandificabat ad emundationem carnis, non
Hl.^.d.
J.J5
"
legis
nunquam
a\ix
&
&
artim^.
Nam
mqumatio
illa
Auguft. [ Nihil aUud intclhgo inquinatioit;'-;' erat contadu? mortdi. Vndc

contaftum mortui hominis : qucm qui tcti1
1 ''d nem quam lex mundat , niTi
KcmX d. acrat , immundus erat feptcm diebus , fcd purificabatur fccundum lcgeni
ita mundus crat,vt iam intrarct in tcmplum.J
dietertio,&feptimo,&
Mundabant tthm intcrdum
a corporali lepra
illa
legaUa.
Scd
nanquam
&
vt ait Apoftolus, etiamfi in fide ,

ex operibus Icgis aliquis iuftificatus cft ,
luftiin fcruitutem,non
charitatcfiercnt. Quare? quiaimpofuit ca Dcus
ficationem ,
& vt figura futuri cffent
jdoUs. Illa ergofigna eranc, fed
volcns
fibiipfi potiils ofFerri
tamcn & Sacramcnta
ca
quam
Ucet minus proprie
-**.-.
crant rci facra^ , quam vtiquc non

in Scripcuris f^pc vocantur quia figna
dicit, quac tantum hgnihcandi
prxftabant. lUa autcm Apoftolus opcra legis
Sque
gratia j vcl in
''nos^,
onus
inftituta funt.
ncque
tres
ires
inliituttonu Sacramentorum.
JDe catifa
J
J
noHtti
nojiiri
p"""^
po-
tuimus.
proptcr humiliatio^--'RipUci autcm dc caufa Sacramcnta inftituta funt,

quidem,vt
humiliationem
Propter
ncm, eruditioncm, cxercitationcm.
prxccpto
cx
funt
,
dum homo in fenfibilibus rcbus , quac natura infra ipfum
humiUtate &obcdicntia Dco mafc reucrcndo fubiicit, vt ex hac
creatoris
mereatur : cuius impcrio falutem quacrit in infcProptcr cruditioncm ctiam

rioribus fc,ctfinonabilIis,fcd pcr illa^Deo.
fpecic vifibiU ccrnitur,ad mmhbiinftituta funt,vt pcr id quod foris id
Homo cmm
lemvirtutem,qux intus cft , agnofccndanj mcns crudiatur.
hcbmt,
adeo
pcccatum
finemcdio Dcum vidcbat , pcr
P-is
mi.d,ucr.
placeat,
^>S.T;c qui ante

nn.:Hr.
&apud cum
pcceatum
Propter excrdiuina queat capcre, nifi humanis cxcrcitatus.

otiofus efle nonpoflir,
citationem fimiliter inftituta (unt: quia cum homo
qua vanam nofalubris cxcrcit^tio in Sacramentis,
proponirur ci vtilis
Non cnim facilc capitur a tcntatorc, qui ho-
^^
ncquaquam
&
&
xiam
declinct occupationem.
Tfifi.ad Ru.
no vacat
^rî"
facito, vt te
cxercitio.
Vnde Hicronymus monet Scmper aliquid bom opcris

:
occupatum diabolus
De
D
'z.'UB^r.
P-9'" *'
inûib^,<ii.
triplici
inueniat.
genere exercitationu.
anima:
autcm cxcrtitationum tres fpccics. Vna ad aedificationem

fubucrfioncm.
Opcrtinct. Alia ad corporis fomcntum. Alia ad vtriufquc
fuam Dcus)
potcntiam
Cum igiturabfquc Sacramentis(quibus non aUigauit
Duo
inftituit.
homini gratiam donarrpoffct^prxdiais dc caufis Sacramcnta
Vcrba,vt
autem funt,in quibasSacramcntum confiftit,fcilicct vcrba,& rcs.
QYni
mL*''^ inuocatio Tfinicatis, Rcs, vt aqua, olcum,
& huiufmodi.
"De
Diftindio
I.
De differentta SAcramentorum veterum ef rtouorum,

vidcrc rcftat difFercntiam Sacramcntorum vctcrum ficnouorpm : vc
IAm
Sactamcnta voccmus quac antiquitus res facras fignabant, vtfacrificia, &c

oblationcsj&huiufmodi. Eorum autcm diffcrcntiam brcuitcr Auguftinus
alfignatjdiccns, quia illa promittebant tantum, & fignificabant, hacc autcra
Ttxftfiuu.
SLi.'^^"
<lant falutcm.
De
Circumcifione,
Sacramcnta Sacramentum quoddam , fcilicct Ciridcm confercns rcmcdium contra pcccatum , quod nunc
Baptifmus prasftat. Vndc Auguftin. Ex quo inftituta cft Circumcifio in po-
FVit tamcn
intcr ilia
cumcifionis ,
pulo Dci, qux crat tunc fignaculum iuftitix fidci, ad purgationem valcbat
magnis & paruuhs originalis vetcrifquc pcccati ficut Bapiifmus ex illo valcrc coepit ad innouationcm hominis,ex quo inftitutus cft. Item Bcda,Idem
:
^^^*^^f^
toruHfijc.
l!fj!i'.j.
1"
j^ftJJJ!^
f^J^^J',
curationis auxilium Circumcifio in legc contra originalis pcccati
falutifera:
vulnus agebat , quod Baptifmus agerc rcuelatas gratix tempore confueuic,
excepto quod rcgni

finu Abraha: poft
ca:Ieftis
ianuam nondum
mortcm requie
intrare poterant
tamcn in
bcata confolati , fuperna: pacis ingreflum
iMt.ii.f,
His aperte tradifur per Circumcifionem ex quo

remiflioncm peccati originalis & adualis paruulis &maiori-
fpe foelici expcdabant.

inftituta fuit
bus a
Deo prasftitam, ficut nunc pcr Baptifinum datur.
De
viris quifuerunt ante Circumcifionem
^ defsminis qu
fuerunt ante ^fofi,
QVacritur
nis
ctiam dc viris,qui fuerunt ante Circumcifionem,& dc foemi&poft,quod remedium contra peccatum ha-
qua^ fucrunc antc
bucrmt?Quidam dicunt facrificia & oblationcs eis valuifle ad remiffionem

peccati.Sed melius eft diccrc,ilIos qui de Abraham prodicrunt,per Circumcifioncm iuftificatos mulicrcs vero pcr fidcm & opcrationem Donam , vcl
:
fuam,fi adulta: cranr, vcl parcntum,fi paruulac.Eos vero qui fuerunt antc Cir-
cumcifioncm , paruulos
ficiorum
fcilicct,
in fide
parentum parcntes vcro pcr virtutcm

:
quam intclligcbant fpiritualiter
Vnde Grcgor. Quod apud nos valec aqua
catos.
in
illis
facri-
facrificiis, iuftifi-
Baptifmi , hoc egit apud
vcteres, vel pro paruulis fola fidcs, vel pro maioribus virtus facrificij, vel pro
ADrahi
his qui ex
ftirpe prodierunt,
De
}J
infiitutione
Grtgtr. 4.
.//w/iî!"
NuQc eoim
myfterium Circumcifionis.
doanieiu.
^ caufa Circumcifionis,
diccndum eft , in quo inftituta fucrit Circumcifio , & quarc , & cur cntf.n. *.
J. Imutata pcr Baptifmum. Abraham primus mandatum Circumcifionis G>i^r*'dMf
'"'"^
habuit, ad probationem obedicntias ncc ei foli prxcepta fuit Circumcifio, ^jl^
fcd & femini cius, id cft, omnibus Hebrxis, qua: fiebat fccundum Iceem ^^fl
OiSbiua dic lapidco cultro in carnc prxputij. Data autem fuit Circumcifio signum acccpit.
/*
.|.
1
II
pluribus dc caufis , fcilicet vt per obcdicntiam mandati Abraham placerct cen XX. J.
^"''^'
Dco,cuiperpra:uaricationemAdamdifplicucrat. Datacnimfuitinfignum
magna: ndei Abrahac, qui credidit fc habiturum filium, in quo fierec bcne-
X f Ic
''*
/>
'
Scoti ofer.
Tom.
yill
A\tio
Lib.
dikio
piilus
IV. Sententiarum
Dift.I.
omnium, Dcindc,vc hoc figno a cjetcris nationibus

In carnc vcro pracputij ideo iufla eft
ille.
mcdium
inftituta eft originalis pcccati
concupifeentiam ,quac in parte
culpam inobcdicntiae primus
illa
ficri
quod a
difccrnerctur po-
Circumci{io,quia in rc-
parcntibus tranimus pcr
magis dominatur
& quia in partc illa
homo fenfit, dccuit vt ibi fignumobcdicmisc
accjpcret,
Quare
/
J/muni odaua
S"*i.*'
abfcindctur corruptio
cultro ?
cultro, quia
dic,aEtatc futura, pcr
a peccatis
w[^.J.t. cumciditur
i:a.
^ petrino
oBauo ,
l^lebat autcm o6taua dic, & petrino
centf.x7.e.
$.His
die
& in rcfurrcdtionc com-
pctram Chriftum omnis ab
clecftis
& pcr Chrifti rcfurredioncm odaua dic fadam, cir-
anima cuiufquc in eum
credcntis
duac crgo res funt
Sacramcnti.
jlJiys
Sluare in Baptijmum mutatafit circumcifio?
JC
jug.iib.xM
TDco autcm mutata cft Circumcifio pcr Baptifmum quia Sacramentum

X Baptifmi communius cft & pcrfc6tius quia pleniori gratia accumulatum.
,
enim peccata folum dimittcbantur , fcd ncc gratia ad bene operandum
M'4"hicnm Ibi
ttMtur.
adiutrix , nec virtutum pofTcflio, vel augmcntum ibi prajftabatur, vt in Baptifmo vbi non tantummodo abolcntur pcccata , fcd ctiam gratia adiu:
TfsLit.
confertur,& virtutcs augentur.
trix
Vndc aqua
rcfedionis,vci regcncratio-
nis dicitur,quia aridos foBCundat,ctiam frudificantcs ampliori vbertatc
Quia quantumcumque per fidem
nat.
iuftus
do-
& charitatem ante habitam ahquis
ad Baptifmum accedit, vbcriorem ibi recipic gratiam fed non ica

Vndc Abrahac per fidem iam iidlificaco fignaculum tan:
MRm.4.i. in Circumciuone.
tum fuit
nihil ei intus contuUt.
De paruulis
L
Nn unttur
vero
Q
i3quam
I
left
tei mittud
^*""*'
<{\xa.
niati
coLurnFaml
funt
qua^ritur
dûnBis ante diem o6iauum,
dc paruuhs, qui ante dicm
odauum moricbantur, antc-
vtrum faluarentur, vcl non ? Idcm pode paruuhs ante Baptifmum dcfundis , quos
ficbat Circumcifio ex lcge,
refponderi
quod
fentitur
Qui nunc
Euangehum fuum terribilitcr

& falubriter clamat , Nifi quis rcnatus fuerit cx aqua & Spiritu fando , non
intrabit in regnum Dei ipfc dudum clamabat per fuam lcgcm , Mafculus,
cuius pracputij caro circumcifa non fucrit anima illa peribit dc populo fuo,
pcrirc conftat.
Vndc Beda
per
dies.
jm.,..-
Cen.ij.b.
padum meum irritum fecit. ] Fortc tamen fub legc ingruente ncceffitate mortis antc odauum diem circumcidcbant fine pcccato fihos , ficut
modo fit in Ecclcfia de Baptifmo.
quia
\X
PRiEFA
&
Dirtindio
P R
AT
iE
D O C T O R
VBTILI
I
I
COMMENTARIVS
ANTONII
R.P.F.
S.
Amaritanvs
Magin.
I.
QJV
homincm
ac plena
a
quo
dcfcendens ab Icrufalcm dcuiauerat,
fina-
rcddita fanitatc , in fui prmcipium

litcr
rcducatur.
ncra
reduftionc
fanationc falubri, ac dc-
finali,
tanquam dc pcdibus
fcdentis fupcr folium excclfum
rMit iMmimt
figu.
oidi-
diftributionem
alludit vtcrque ad
bolam illam Samatitani
Luat
10. iuxta
p.-ira-
mylli-
cam intcrprctationcm.qu^ accommodaiut lapfiii,
&
redcmptioni gcncris humani , cx cominu, Origenis hamil. in Lucam,
ni Patrum fententia
OrM.^deThedo^.'b3L.(\\\\ homSnalitjua Na7iiiii.
Scriptwt /-jChryfoftomi homiUn ewtdem
loctcm,
originalc princi-
alioriun Interprctum, apud quos
pium
quarto apparcac
legi poteft,rcddcndo fingula linguhs.
fic
cx
tertio &:
& O mega, tam in fc fincm vlti-
quam
crcatur.c fux pcr fcipfum in
fcipfum finalitcr rcdudiuum.Hanc autem

rcduftionem finalcm prarcedit curatio femiplcna, &: plcnacuratio comitatur.
Secundum hanc diftindionem igitur
potcft diuidi quattus iftc , dicendo , quod
âjTifter primo agic de hominis faucii curationc falubri fecundo , de hominis deui) redudlionc finah
curacur enim homo falubritcr in fufccptionc dcuota Sa:
cramcntorum veracium,& rcducitur finaliter in pcrceptionc iucunda prxmiorum

ca:lcftium. Sacramenca cnim difponunc,
& pracparanc
praimia vcro pcrficiunc,
&
vcraquc diuifio rcdic in

,
idem. Nam curacio femiplcna fic pcr gratiam Sacramcntorum, qu.-e funt mcdicina:
falubrcs
ctio,
fit
plcna curatio, fcu finahs rcdu-
per collationcm prarmiorura
qua:
funt iucundz refcdioncs.
tis
In prima igitur partc agit dc Sacramcnpcr qua: curatur languidus a morbo

,
culpa:.
Cr lib.i.ipufiion.Eudgel.cap.i^. Gic^ôiij
///'.zo.
^fcg*''.
Martd.cap.x-j.
Hamo defiendens
tur pacis vifia , eft
-j-hJ^pi,..:
Bcnuid.
accommodatio
ab leru/alem , quas inrerpctra ^('tmmia'
Adam cum omni

,
fua pofteri- "*
tate, peccato lapfus a.cuhniiic fua; innoccntix,
in qua
fumma pace frucbatur , vt Auguftinus
de Corrept. &grat. cap.
1 1
alibifiipe docer.
lericho /ignificatur ftatus peccati
lericho
lib.
Auguft.
Pcr
enim
intcrpctratur Z,w4,qux incnftruis mutationibus,
incrcmentis,& deciemcntis rubiaccti&: proindc

Ecclefiafi. 27. comparatur ei ftuhusifeu peccator.
quos incidit funt Dsmoncs
Latrones in
e.vpoUaxerunt
ftinus
qui
gtatuitis per peccatum. Ca-lc- Cilcftinas.
Epifl.t.cap.^.TndcntinumfiJf.^.can.i.
I.
ncmpc
eum
iuftitia originah', &: aUis
donis
qux bome-
nitatc fui Crcatoris acccpit,non propiiis
cum
ritis-.vklnerauerunt
t&tm corpus
C/"
in naturahbus,quiay?fK-
animam
in detcritu cornmutatum.
Arauiicanum can. .TridentinumyJi/T^. Per LeuiSacerdotem , qui iacentcm , &: (auciatum

tam ,
prartcricrunt , defignatur iex Mofaica , ciuique
infirmitas ad fanandum hominem a jieccato , vt Injirmttns
c.w.i. Sama- i^fYiict txTndcniino fiejf.G.cap.i.
ritanus autem vcniens , qui curam eius gcfllt, inslmlritMMt
itlligitur fihus Dci , quando vcnit plcnitudo chfiflw.
i
confummanc. Vel poceft dici,qu6d primo

agic de curacionc fcmiplena , fcu difpofitiua &: fccundo dc curacionc plcna, fcu
pcrfccliua
?,*'''
Cr in homil.de Anathem. Ambrofij in Lu.am , Hie- ^^ 7 ".

ionym.Epifi.ad Fahiolam,0' incomm.cup.io.Mat- Hicron.'
thti , Auguftiniyfr7w.7u^ verbis Domini in L$uamy Anguft.
quam omnium ahorum
"^"
&
Bcdx , Theophylafti in emdem UCim , Bcrnardi ferm. 1 dt Anmnmat. B. Maria. , &:
mum
"Magifter
;
ipfuin cflc
Perfefts eu-
hoc operc finali dcterminat vt ficuc

cx primo & fccundo claruic Dcum cfTc
Alfha, cam in fe ens inter omnia primum,
in
TMTAiel^.
opcris totius cxprimcns,
Nazianzeni
Dc ifta faucij
uij
cundcm
appUcac
afFcftu
nam attulit cfficaccm,

curatis ipfius vulneribus
aHumen?
prarfationem Magidri in
quartum Scntentiaruin
&:
compatiens, medici-
qua
Do<aor
Hic
atrocirer fauciatum,
mifcrationis
I.
AMARITANFSilU,S:c.
illc*
piillimus fpoliatu vi-
dcns
InfecundadcpraEmiis,perquzh-
&
&
tcmporis milfus a Patrc mifericordiarum ad liominesjvr ludxos, qui fub lcgc crant, rcdimcrt r,
&: Gentes, qux non feft.ibantur iuftitiam , iuftitiam apprehcndcrcnt, atquc orancs adoptioncm
fiiiorum Dei rccuperarent.
t
b DeifiafiaHcijfiuiatione,S<c. Reddit rationcm
ordinis , qucm fcquitur Magiftcr in hbris Scn- Or.lo t-Uiircntiarum , iuxta ordinem in gencrc,qaocrca- /'"
turxinDeum reduamtur,tanquam principium,
& O mega, Apocalypfi.i
bcratur a languore pocnx.Et incipit lecunclainprincipiodiftind.43. Pojlremo ,Scc.
&: fincm
Prima diuiditur in duas primo namque

detcrmmac de Sacramcnco in gcncrah:
fccundo in fpcciah. Secunda in principio
dift. fecundx , lam ad Sacramcnt.i. Prima
diuidicur in duas, ui proocmium &: trada-
HjmeniiMrin
intra,&: extra,fcilicct dc Dco in fe trino,& vno,
'^ ^"'
eiilfquc pcrfc<aionibus,dc fcientia tam pofnbipra-dcftinatioitcrna
fuiurorum,dc
lium, quain
Scoil opfr. To/n.
KIJI.
tiun,
Alpha
In primo
lib.
Scnrcnt. agitur dc principio ad Primiu hbt
nc, &: rcprobatione, &: voluntatc antcccdcntj, Sc

confcqucnti , fcu figni , 8c hcr.eplaciti , Deique
piouidcncia in fua xtcinicatc.
Lib.
tum,qui
&
In fecundo Ter6 de eadem prouidencia ,

Setundtu d*
crcatione rerum in tcmpore , tam materialium, f^fidfti i
quim fpiritualium j de Angelo, homine infti- **""*
incipit ibi, Sacramefftum eji fi-
fr^,&c. Et
tuor
IV. Sententiarum
illa
in quatuor, fccundikn qua-
qua: in prooemio proponit pcrtra-
tutis
Aanda. Primum cft , quid fit Sacramcntum. Sccundum , quarc inftitutum , ibi,
Triflid ex uuf*. Tcrtium, in quo confiftat,
ibi , DuoMtemfunt , &c. Quartum,dc diffcrcntiis Sacramentorum ibi, Limvidere
reHAt. t ifta in duas , in principalem &:
&
In tenio de Mediatore inter Oeum ,

homide virtutibus,tam raoralibus,quim infu-
dc praeccpcis , quibus homo reduci- *"*""**'

cur in finem ex gratia Rcdcmptoris.
In quarto de curatione hominis languidi per lMrtut
Sacramenta,quam redc vocat ieroiplenam,& (nrsthnt.
fidem
tebit vericas illorum
Hzc methodus confiderandi >eum,qu^ prin- Mtthedm

cioium,
finis eft creaturaruns, coneordat cum ^viftfi
illo ordinc , quo S. Auguftinus difccrnit diem ^*^")'""'
cognitionis Angelicx in matutinam,
vcfperti-
î^.
&
&
&
nam. Matutinam determinat cfTe cam , qui

Deus in fecognofcitur, vt fons eft , & origo omnium. Velpminam diuidit in cam , qui cognofcitur creatura
genere ,
vr procedens a
& in eam
quam in finem
&
animam. Sccundum hoc igicur in hac pri, ( vbi de Sacramcnco agiper confcquens de
tur in communi ,
ordine eius ad graciam ) principalitcr eft
tradandum. Primo quaeritur in communi,an crcacura poflit haberealiquam adionem refpedutcrminicreacionis. Secundo
eius indc propria racionc Sacramenci ,
fticucione. T-rcio cx iftis , fi Sacramencum
pocefthabere rcfpedu gracixcrcandaeali-
&
&
in
Deo
in proprio
Dcum
qusi reducitur in
tan-
quo terminatur.
Scruatur methodus requifira ad fcientiam,

quia ficut cx quaeft. tcrtia Prologi conftat , DeuS
cft fubieftum Theologiac , quantum ad verira-
exccllencia Sacramenciad fandificandum

nri) iietndcrum in he
Sc
&
&
pa-
&
qug: de Sacramenco
fcflicet propria ratio
fe patiens rixatti carnis
& ancilla
&
vbi hera
&
in generali communitcr inquicuntur. Sed

an ordo ifte fuerit caufae ad caufatum , vel
iigni tancum ad fignificatum , difticulcas
oritur principaliccr cx duobus
quorum
vnum eft generale , (cilicet de potencia
crcacurae ad creandum gratiam j fecun-
dum eft fpecfalc
peticus , curii Dxmone ,

mundo congreditur,
contra quos Sacramentis mimitur. t hic traCtitus de Sacramcntis in gepere ,
fpecie producitur vfque ad diftinfUonem 4). in hac autera
deinceps agitur de plena curatione : nempe
per collationcm praemij >
glorix , quz excludit omnem mifcriam,
infirmitatem,
in qua
creatura fuo Creatori perfe^fllmc ,
immutabiliter adhzrec.
quod verum generale , fi particu-
& planius explicetur
quidem in
Sara.& Agar diiHdia fouent it^ partes diftraftx i extcrius vero imipiritus
De Sacramento igitur in communi,hoc

primo tanquam notum occurrit confidcrantibus Sacramenta , fcilicet , quod Sacramentum fpccialitcr adgratiam ordi,
nondum aftecutas eft finem,tut ple-
qui
intetn^
dumefi.
natur
d*
nam fanitatem, fed ludatur cuin infirmicatibus,
de Sacramento ptzdpuo legis

Sccundo , qoid fibi cdrrefpon>
debat in lege natune , ibi , ûJmtur MMtem.
Tcrtio , redit ad dechrandum quardam
dubia de Circumcifionc , ibi, Htcdiee'
larius,& clarius,
difpofitionemjquiacft viattris pcregrinantis per
mo agit
*rdintrT
Tirtim dt
M*diatre
fisjdc donis,
Mofaicae.
&
& hominis.
nem,&
incidcntalem , quac incipit ibi , tuH U*

men. t ifta incidentalis intres , quia îx*
Saerametum
de lapfu Angeli ,
tes necefTarias
îa diftinftionc
quantum ad
J
0''' fcieiiti
vcritates eontin-
gcntes.
&
Prim6 ergo agendum crat de neccflariis
vcri-
Veritatn
&
immcdiatis ,
habentibus euiden- Tf^'li>ii*
".'
tiam ex tcrminis in intelledu apprehendcntc
^J!"""'^ **
perfedle tcrroinos j fiue ex mediatis ,
per mo- jjeumf '
dumconclufionum. Sic in primo agitut de Deo,
eius perfcdionibus , qu vnus
trinus eft in
fe. Veritates autem coniingentes rcducuntur ad VeritMtts coidcm fubicdhun j ncmpc cfl^ntiam diuinam, fer- tingentit rt*''
uato ordineinter ipfas contingcntes,quarura ra''"J'"'*"'
dix eft diuina voluntas. Sicut ergo illa voluntas
quam caufalicacem.
e!!r^^He7r'
prior eft fub intentione,quskm fub cxccutione, d.
prius confideratur, vt ab aetcrno eft fub alu, qu^m vt pro tempore tranfit in cfFedlum j inde pofcic
ordo,vt gencraliter de ipfa hoc modo ageretur in primo.
&
tatibus
fiue
&
&
&
&
Succcdit autem in fecundo confidcratio ciufdfem,vt tranfit in cfFcAum creationis rerum in genere;
& iafpecie creaturae fpiritualis,vt proccffit iuxta primaeuum ftatum,& detcrminationem a Dcojdein<le
fuppofito peccato
& reccfTu
hominis ab illo
ftatu, in
quo
cft
conditus
de quoagitur in vltim
fecundi.
&
In tertio fubiungitur confideratio Mediatoris ,

iuftiriae, qnam communicauit intrinfec^, virtudonorum, viatorL
In quarto tandem fequitur de caufis extrinfecis confcruandi ,
reftituendi eandem iuftitiam , vc
funt Sacramenta, ac demum vltim6 de ipfius iuftitiae confiunmatione pcr gloriam ,
de ftabili terniino creaturartun ccflante deinccps motu,
mutatione.
tmn,
&
&
&
&
autcm Do6bor fuppofuit hanc generalem diuifioncm Quarti , tandem diuidit primam
methodo Magiflri, in duas, quarum prior eft de S^cramcnto in commoni,
haec rcrminatur vnica diftini5kione,quae primaeft; vbi explicat prim6,quid fit Sacramentum ? Secund6,quaTc inftitutum ? Tertio , in quo confiftar ? Quju:t6 , quae fint diffcrcntiaB Sacramentorum ? Subiungit
etiam de Circumcifione , & rcmedio legis nattuae ,
qusdam dubia circa efficaciam Circumcifioni$.
Secunda autem pars incipit a diftindione fecunda inclufiue,vfque ad qiudragefiniam tertiam cxdu-
Poftqiiara
&
cius partem cx
&
fiuc.
Dc Sacramentis noux lcgis in fpecie, & corum efficacia.
DlSTIM
DiniJte^MMr^
ti
qtumd
fri'
Dift.
Qu^ft.
I.
DlSTINCTIO
I.
I.
*De Sacramento ingenert,

diftinô comprehendic traAatum Ac Sacramento in genere,ab(lrahen(io A
qa de $aHMjc
cramentis
dicuntur etiam
noux, ex conceptu proprio Sacramenti huius
iis >
lcgis , in fpecie
legis
fe-
cundum comfnuaem conceptum Sacramcnti lcgis noux. Hinc fit , vt confideratio Sacramenti in genere audHor Ht apud Sununiftas/^dkm apud Sententiarios } qCia hi (ecuti funt ordinem Mîilri , qui
}e conceptu generico Sacramenti inflituit przcise tradlatum j ali j ver6 quacumque ratione qoidquid
de omnibasânt quibufdam Sacramentis incommuni dicitur , reduxCrunt ad difputationcm in gcnere de Sacrameaco : qui ftylus prolixitatem ingeric , in iis , qux icerum dequolibet in fbecie refuml
oponet. Noiler autem Dotor ex mechodo , ea in fuiun locum dimiHc , ne repetitio ciufdem inutilis
videtetur , prior ftylus claritati , fecundus breuitati confulit , vtcrque commodus , m'fi qu6d aliqui
nimiiim protrahant difcurrum,
qucftiones ex profeflb reuocent quod incidenter , Sc
ad tituios,
breuiori refolutione comprehendi polfet. Agitergohic Doflorde Sacramento in commoni r cius
eflentia, 8c definitione. Item de efficacia eius ad gratiam caufandam in aninu. Item vt cCmpreheodat,qu2 tangit Magifter de Circuracifione,& Sacramento legis naturz :
totum traiftatiun (omprchencUt feptcm quxftionibus, hoc ordine
I
An creatura pofEc habcre aliquam a(5bionem refpefla tertmm aeationis }
z Vtrim redkc definitur Sacramcntum i Magiftro ?
Vcri^m in quaiibec lege fueric Sacramentiun ?
3
4 Vtrum poflit caufare gratiam phyficc ?
&
/fte*
OrW^
difiiitaitm$t
^ tftait,
&
&
5
6
Vtrtjim pof&bilis
Vuiim
flt
virtus
phy fica fupematuralis ?
Qu ae fit ratio agendi phy ficc in Sacramcnto &

legis
?
, Vtr um Circumcifio caufibat gfatiam ?
naturz meric aliquod Sacramentum ?
Q^
j^n creatura
popt
i S
I.
aônem
habere alicjuam
reêihi
termini creationisi
Alenf.2.f.f6j.i.4.4. D.Bonaaent.2.</. 1^.1.9.1. Durand.^ ^.4. 'D.T\i<m.x.fJl.^$Jtrt.$.&^.rl
^.i.4.j. lAzgJhi.e.vlt. Rich.4r. 1.^.4. Vltnt.fumjtn.i$.q.6.& ^Hodl.^q.vk. Augufl. Athan. Pro^.
Cyriil. Bafil. citanS vlt. Schol. vide S<x4.j.Aiet.q.i.Z.^.io.&
Theorem. $.Crean$
D
-
...
primum
fic
^llftff^ ^ ^ ^
procedicur , Sc
arguitur , quod crcacura poflit
{I
habcrc aftioncm rcfpcdu tcr,;.,:-..-,..,;, n..;Lx

^.,;
crcationis. rrimo , quia
mmi
^
...
,
.
^
Sl
Augufhnus y&^rr /m.^w/w
ift
quaeftionem mouet
Dodot
vt ex principio gencrali coUil"**
^""? conueniat Sa,
80.
K ^c
3M
Um E ^^*
cramento circa eratiam qu

H
BMnKI
ex
^
VJw^
^ _
t'^^^^^ communi
fententia antiqaorum
& poni-
î
tur in cAn. fnmA quaji. i Detrahe. ^t. eji

iBd virtus aqud tanta , vt corfus tangat , eif
^îcm
tgnctur.
ilifl.jJnfine.
D.Thomas
/.
etiam tangit Magifter

thiJem tpuf.i . art.^.
Ri-
chardus art.\.<pitft.^ vbi agunt de eadem effica=' Sacramenti : vnde non eft extra fcopum hic
fummarium textus
"^^^?' Diuifioncs
habcs cx f cholus , ad qu tc rcmxito circa hxc
Scd non abluitur cor in anima

: crgo aqua Baptifmalis
rf.j>. s/-LL^j
_
*
cffcamc fc habct ad gratiam , qua cor
corahluat ?
nifi
cf.Met.q.iiJM/^]f(mUprimip.&
non eft nifi.
&
^^
pcr gratiam
q^^ unt dicenda,
abluitur.
Itcm //^.8 }
quafi. q.jo. Artificcs ideo dc nihilo non pofTunt aliquid fabricare , quia
opcrantur
: crgo pcr oppofitum , crcatura fpiritualis potcft aliquid dc nihilo
vt P^*" ^^P^^
ûiftH^nt. produccrc, quia non opcratur pcr corpusi& confirmatur,quia (icut aftio tranficns rcqui9U* I Mt' rit paffum in quod agit,ita vidctur quod adio immanens non rcquirit pafifumiergo agens
^ ^ *
aftionc immanentc,potcft agcre,& non de aHquo paffo ,
ita crearc.
Iccm ratione fic , EfFcdus non ada;quans virtutem agcnti^ ruperiods,poceft ab agence
Aigoffl. ) .
Aigam.
X.
fc?*^ *
&
fuprcmi crcacura adzquat virtucem Dei,

ncc adatquationc fimplicitcr , quod pacct ncc ctiam in rationp cfFcdlus, quia adhuc aliquid fupcriasco potcft efrccffcdus Dci crgo quodlibct infcrius fupremacrcaturapoccft ab aliquo agente fccund6 produci aliquod aucem cale eft,quod non pocdl produci
nifi per creationcm crgo , &c. Maior probacur quia fi cfFcdus in racione cfFedus non
,
adzquac virtuccm agencis : ergo agens non fecundum cocam potentiam ruam producic
iUum; &pcr confequcns minor potcnciafufficcrctadproduccndum illum.
Et confirmatur , probatur haec coufcquencia in probacionc maioris , quia fi fecuninfcriori produci : fcd nullus cfFcdus infcrior
:
&
dum
cocara poccnciam producerec cffcfitum inferiorcm
oftendcrec pocenciam
maiorcm
in caufa
quam
infcrior
ergo fuperior efFcdus non

>
quia infcrior oftendic cotam,

4
'
IV. Sententiarum
Lib.
cx quonon potcftproduci, nifi fecundum totam potcntialitatera cius. Confcqucns ell falium nam cx cft'clu perfediori plus rclucet potcntia caufo:.
Itcm agens crcatum poteft-aliquid annihilare ergo crcarc. Confcqucntia probatutj
qiiia aequalis cft diftantia a nihilo ad aUquid , ficut ab ahquo ad nihil , vc patct pct
Philofophum 3. Phyjicorum. Eadem eji diFimtia ab Athenls ^ &cc. crgo arquaUs virtus poccft fuper hanc diftantiam, & illam. Probatio antcccdentis tum quia agens crcajuj^^ poreft deftruere formam naturalem totaUter , ita quod nihil eius remancat tahs
autem deftruftio cft iUiusannihilatio, tumquia quodpotefteffecaufa effediua vnius
oppofiti ( eo modo , quo conuenit fibi habcre c.iufam eftediuam ) poteft elfe caufa deftrudiuaaltcrius oppofiti. Patecpropter incompoflibihtatem oppolitorum: fed^nima
tnm
t.
Arguiii 4.
tihilt
f{.il''a
ad
iiquid,
''"'""
'
tfA.coni.n,
potcfteftc caufa infidclitatis,defperationis,&ahorumpeccatorum
&
mortahum
quaj re-
pugnanc gratia: , &: charitati

hic caufam dico comodo quo iftis conuenit habero
taufam, fcihcet in deficiendo patet enim, quod ifta poflimt ineftc animas,& non a Dco
vt a cau(a quia Deus non cft caufa peccati crgo anima poteft cfle caufa corruptiua
:
^<od
hcipe-
]lw'p!liri
^'^^'j Q'^'
^ charitatis,fiue gratiaj.
>
corum produdio
Horum autem omnium
Vniuerfahter cnim
t,orm,d?fi'
ficut
"'
crectur, nondeftruitur nifi annihileturjqupd
.j"""':"*
eft crcatio.
autcm
dcftrudioeftannihilatiOj,
quod non
potcft producinil
fidcs, &infidcIitasopponantur5
& fpcs, & fêfpcratio
, videcur manifcftum.
Confimilitcr probacur de gratia , feudccharitate,& dc quolibetpeccacomortah;
e,
quiaamicitiaDcij&inimicitiafiormaliter opponuntur: pcccatorcft formaliter inimicus Dci habcns auccm gratiam, vel charicacem;,cft formaliccr amicus crgOj&c.
Itcm, caufi fccunda phis poteft in vircucc caufa^ primx,qu.\m in virtutc propria j ahoquinnoudcpcndcret eflcntialiterin caufando acaufa prima^ncccflctordo cflcntialis
caufirum in caufando, quod eft inconucnicns fed in quodcunquc cns producibilc non
:
Arguin
pcrcicarioncmpoteft aliqua caufafccundainvirtutcpropria: crgoin terminum crcaCionis potcftiuvirtutc caufje prima:.
C H O L
M.
AucloritAtihus Auguliini, dr Damafceni proht creare nonfojfe comfetere vlli creaturx.
Contra
4
naiio ndo^^''>'
AuguftinusyZf^fr(7f/?.//^.9.c.zi,
dc Angelis;
Tam
nec eos dicimus creatores
Angeli niilldfn cmnino pojfunt creare naturam.

'Eiibidemcaf.i.z. Crcare naturanttamnuUtis
ammalinm.,qua.m nec agrnoliis frugum. Itcm
quam nec creare feiffum.

Itcm Damafccnus cap. 18. ^ dicunt
Angelos crcatores fuijfc ,fcHt nec poffumus di-
^.Trin. cap.S.&9. Itanon fcfJiimM dicerc
Angclus potcf.,
Angelcs
ejfe creatores alicuiits
cere
natur^Jimt om-
fics fihj patr/j fui diaboli.
liter ista
Itcm Auguft. I i. di iimt. w/^.i^.loqucns
o.
omnium^cûxfunt menJiira,numeri,(^pondcra-
H O
ejfe fegetum ireatores. Ec poft

2{on ejl creator nifquiprincipaformabat penes quem primitm funt
homines
cap.<).(^
M.
Tonit rationes T>.Thom/e,<^ aliorum .,quibus probant creaturam non pcfe crcarc. Frima, quia
terminui creationis ejlipfum ejfe vtfic ,(jttod foli T)eo t.wquamvnincrfili caufc fubejl. Secunda, interterminum a quo creationis^qui
eft nihil,
& ad quem^qui
inftmta. Tertiaâgens inferiusfupponit effellum agentUfuperioris.
agens
In
y
Rjtio
I.
D. Thom.
iu.rii,sa<
",'r)
<;
mÛm
-
eft purtts
ifta *
qu.tftione Theologi
commu-
j
,.,,-.,
_-,,^^ lationcs
r
ponuntur
ad jî.*..w.
prarlensj quatuor.
îL.^1
f,
r
'""'^ ^î^^tur cx parte termim creatioins,quxtaliscft Effcdus vniuerfaliorcs
.
oportct in caufas vniuerfaliorcs reducerc;
fcd intci
ipfum
omnos efledus vniucrfaliflimas
crgo cft proprius cffcaus

,-,,.%. . ...r r<r
j
v
caufa
vnuicin.hfllmx. \r
Vndc
d.Citur /
cft
eflb
aliquid, eft dtUantia
aclm.
nitertencntpartemnccatmam,&adhoc
.
eft
ûarta ,nullumcreatum
^" ^^^ t^HaFlione Theolo^l cmmunker tenem

T^rtemnegmmm.^c. Suppofitis,vtfolct,ratio-
nibus pro vtraque partcquivltionis

,
hic aegrc-
r^ri
communcm Theologorum,
quseft
ncgatiua,quamdocct Magiftcr/ 4. <//?. i. cmn
ahis , quos citat Scholiaftes , quibus adiungi po^^^ Ocham in x.cjiufi.7. quoM.i. ^ndj}. 9. C^teclufioncm
alij pofteriores Do<aorcs ,quos Tartaretus

'f''
tcAfcappellatmodcrnosNonunales,oppolitum
^.entivt Gabricl/z.<i.i.9^/4-'-3.quidicit dc
ncm rcrum conftitutnm
opcriiui cpcritionc diuin;i.
prima , nequc illud ali j rationc probari

Cf
ditur ciusnifpecierefolutioncm.poncndocon-
, qiiod ncc Intclhgcntia , nec

anim.i rationahs dat cflc , nifi in quantur
leh.Û. C.ftjts
3,
faô
creatur.im
non
pofTc crcare
proptcr ordi- Cu*tum,>.
cxtrinfecus a
Dco caufa
, quam
cxporicn
"'""? '"^
^*^'
Dift.
Ex hoc
abfoluce
vlterms
tion
cum
produccrfc
inquancum hoc-, vcl
pcrcincac ad racioDcm creacionis
QujBft.
I.
ejfe
illud
ergo fc-
quod
adio Dci.
Ec additur , quod ncc crcacio potcft comcreaciacft propria
quicur,
pctcrc creacurx miniftcrialiccr^vcl inftru-
Cuius ratio eft,quia cauTa inflrumencalis non parcicipatadionemcauCx fuperioris , niil pcr aliquid fibi proprium operccur ad cflTcAum proprium
fiicntalitcr.
principalis agcntis. Probatio, quia
agcrct
fecundum
fi
nihil
aliquid fibi proprium,
fmftraadhibcrcturadagcndum-.nccoporccrct cfte determinata inftrumcnta deterpofTcc
indif-
feicntcr,pcr quodcumquc inftrumencum.

Stfn/
ftrm/im fri'
ftntmf
Hoc
declaratur per cxemplum de fcqax pcr fornum flbi propriam diuidit, 8c fcindit ligna, qux eft difpofitio tmmediata ad formam fcamni quam inccncuri
dit principalc agcns ; fed fic

lc in crcationc
non
poteft cf-
quia creatio non
aliquo pracfuppofico
quod
eft
ex
p(llt difpo-
ni per adîonem agentis inftrumctalis,quia

cfTc abfolutc
quod cft
qui conllat dc faclo agens crcatum

dcpcndcrc k fubicdo in fua a<iioiic. Hoc crgo
expcricntia,
dato.vidctur admittcre fimplicitcr

rc crcatur* creare.
Sit haberi
ifu
vnde
Catcrum
illa
non rcpugna-
cxpcricntia nc-
&
in caufis fpiritualibus
diminuta
ratio
cil,
rcinotis ^
ad folam cxpe-
fi
rientiam,quz cx fenfibilibus eft,rcducatur. Durandus autcm in i.A.i.tftu^.^C\nt formidinc negat repugnare creaturz aiiqaid rcare,
foluic
argumenta, qux pro partencgatiuaadducuntur.
&
hxc
quarilio diacrfa eft ab-illa
qui difputatur,
an caufa fecunda fine conciufu prime poflit pr<Jducerc cffe(5bum ; quia hoc etiam dato , illa produiflio
non eflct crcatio , cum dcpendcret a cauAgitur ctiam hic dc creatione, non
/a matcriali*
prout gcncralitcr fumitur pro adkionc Dci ad

extra, qux etiam rcfpicit fubiehim fcd qua cft
produftio ex nihilo fui prxexiftente : vel certe,
vt explicat Anfclmus in Almdogiv cap. 8. ex nihilot id cft,ex nullo fubicdlo.
Prima ratio pro conclufione, eft D. Thomar,
5
continec duo membra, nempc creaturam non
Katl J>,
pbfTe crcare vt caufam principalcm, nequc ctiam 3* ifri.
'^* '**/ 6*
vt caufam inftrumcntalcm.
Primum patcc , quia cfFcaus vniuerfalis in ''''"
caufas vniuerfaliores reducitWifcd ipfum dfc cft
niucrfalifEmum in cfFcau : crgo cft proprius
:
minatarum adionum quia zqne

fuam
principalc agens in adiiionem
frindit ftr
I.
cfFcftus proprius
Dci crcan:is,pr2cfupponitur omnibus aliis.

Sccunda ratio principalis fumitur cx
Ratio 1.
diftancia tcrminorum , &: cft talis fupcr
Hcor. fMotH.
diftantiam infinitam non poteft nifi vir4. f vU. &
6
&
Vn-
cffeftus caufa: vniucrfaliffims,qui cft Dcus.
dc
tia
in Ubro de canfis dicitur

,
quod ncc
nec anima rationalis dat
cfTe
Intelligcn-
nifi
inquan-
tum operatur opcratione (;iiuina fed creatiocft

ad c(Te abfolutc non atttem ad hoc, aut illud dc;
tcrminatc ; crgo
eft aftio
prepria Dci.
Secundum mcmbrum patct quia inftrumcntnm non participat adkionem caufs fuperioris,
;
Rich. in
X.
ti i.4r>. 4.
tus infinita
nis
fcd inter tcrminos crcacio-
ad quem , puta nihil , &: cns,

crgo , &c. Probatio
quia quanto diftantia cft maior,
tjuo
}^4.
8c
cft diftantia infinita
roaioris
eft difHciIior,&:
tanto tranfitus
virtutem rcquirit in agentc
quia vidc-
mus vniuerfalitcr quod quanto

,
maiorcm
potentia
adu, canco rcquiritur maior

potentia in agentc ad reduccndum ad
aiSum. Probatio minoris , quia bmni di-
plus diftacab
maiorcm:fcd nulla maior poteft intelligi,quam

ftantia finita contingit intclligcrc
illa
qux cft intcr nihil,
&: cns. Et confir
per aliquid proprium opcrctur ad cfFcdlum

caufx principalis.quiaaliis truftta afTumerctur;
ncque eflcnt inftrumenta dcterminata affumcnda ad dctcrminatas adlioncs , cum quodlibct in-
nifi
difFcrentcr affumi pofret.Excmplum,fecuris afTuniitur vt
inftrumcntum fcindcndi ligna, qux cft

immcdiata ad formam fcamni , quam
difpofitio
, ncmpe artiFcx ; fcd

ex aliquo prsfuppofiro , quod
cum flt ad cfle abfolutc, quod cft
intcndit principalc agcns

creatio
non
eft
poffct difponi
&
cfFcdus proprius Dci creantis ,

rcliquis prxfupponitur;ita format Dodor rationcm D.Tho-
mx quam claritatis gratii rcfumpfi

,
vt cxami-
nctur antequam ad alias rationes fuo ordine

dcucniatur.
macur ctiam ha^c minor,quia intcr quxcHmque contradidoria eft diftantia afqualis ergo cft zqualis diftantia intcr nihil , & aliquid & intcr Deum , &: non Deum fcd intec
Dcum,&: non Dcum cft diftantia infinita:ergo intcr alia. Item aliccr confirmatur minor,
quia zequalis cft diftantia inter duo contradidoria , & inter omnia fcd intcr totum cns,
:
&:
purum
nihil cft infinita diftantia
tineri infinitas
lis
cft intcr
co
modo quo
intantum quod fuper illam non potcft
animam
&:
non animam ,
fiuc incer
concrgo xquacius ncga-
pofllbilc cft fub cntc crcabiU

nifi virtus infinita
quodcuraquc
crcabilc
&
cionem.
D.Thom.i.
^7.45.rf.j.
/.3.iX.
medio formacur racio ad conclufionem alicer fic Non cft aliqua proporcio
ad aliquam poccnciam, ficuc ncc non encis, ad cns crgo ncc cft afiqua
proporcio diftancix,quac cft inter pocenciam, & aftum ad illam,quaecft inccr nullam pocenciam,&aftum crgo non cric proporcio vircucis,quacpoccftfupcr iftiam diftanciam,ad
vircuccm,qua: poceft fupcr illam:ergo cft infinica, quia omni finico poccft finicum quod-
Ex
ifto
nullius poccnciac,
libec proporcionari.
Ritio
\.
&
Tcrtia ratio fumicur cx ordinc caufarum agcncium ,

eft calis : Agens infcrius prsrfupponic in agcndo cfFcaum fupcrioris agcntis. Paccc indudiu^ , quia ars pratfupponit
cftcdum
petr. dc
Ta- efFebum naturat circa
"i"'* ''*r
nvrn*'
IV. Sententiarum
Lib.
lO
qucm agit
eftcfFcfbus primi agchtis..
&: natura aliquid potcntiale , fcilicct matcriam , qua:
Sihoc
rcquirit vniucrfaliter
ordoagcntium,
& nonpotcft
aliquod agcns crcatum,quin fubordinctur Deo in agcndo ergo neccffari^ in agcndo pracfupponit cffeftum Dei , pcr confequcns non poteft agcrc nullo pracfuppofito;
cflfc
&
crgo ncc creare.
Quarta ratio fumicur cx potcntialitatc agcntis crcati,&.cft talis
Racio 4.
jEgid. vhi
NuUum agcns crca-
tum cft purus adus > fiuc purum cfTc crgo ncc adio cius cft aftus purus, fed aliquid potentialicatis habens talis autem non eft fine motu & mutatione ergo nullum agens
:
Juf.(y juodl.
creacum poteft agcre 0ne motu,
& mutatione
ergo ncc creare>quia crcare
cft
de nihilo,
motusf autem in fubic Ao eft.
S
Jiffutat primam rationem
C H O L
M.
D. Thoma^cOfttinentem hasduas fropojitiones^fcilicet effefmpliciter
aDe0,(jr hoc ipfum cSe,terminarecreationem. Refutat etiam clarifsime frobationes^quihus Z). Thom.fuam rationem confirmat,
explicat quidrequiraturadrationem injlrumenti,
ejfe
&
de quo agit q.^.(^ d.i%.<f.i.d.6.q.y&d.ti.q.i.ad
Sed
j
^fmtu
^jyjhomT'
iftas
^" ^^^
^ non vidcntur nccefPrima non,c6fiftit cnim
rationes
fario concluderc.
duabus propofitionibu$:efre fimpliDei & eSe fim-
citer eft propriusefFedus
terminus crcationis.
Ptima vidcturefTc falfa, quia a quocumquc efficientc gencratur compofitum , ab
eodem ejlFediue eft cfTc compofiti ; fed
aliqaod compofitum generatur a caufa
pliciter eft proprius
aliqua creata
gm.^*!.'''
idetafh.
tum
omnis adio
'
quocumque generatur compofitum,pe|:
eius
adrionem forma
matccia forautcm cffe in matcria , cft compo-
mam
cft in
fitum habcrc efTc quia

efTc fcquitur naturalitcr
fitum
quod
eft
non , aut crgo

ipfum compo-
fi
terminus generationis:
aut prajccdct naturalitcr
fi
pra*ocdat cr:
go prius cft cffe compofiti , quam ipfum

compofitum quod non eft intelligibi;
fequatur
ergo finc contradidionc pofTet compofitum produci ab agentC;,

abfque hoc qu6d Deus darcc illi comlc
fi
pofito produfto cffc
immo
fimplicicer
Deus non dare cfTe ilH compofito

produdo cum non agat extra fe nifi contingenter. Ncc valdt fingere, quod effe
non cft a gcnerantc eompofitum & tapoffet
mcn
neccfTarid concomitatur ipfum;quia
iion concomitatur vt tcrminus adionis

generantis , per te. Si ergo vt tcrminus
agentis primi, & non prajcedcns compofitum; crgo fcquens & ita finc contradidione potcft non fcqui.
:
StcunX fifuttnur e-
dim riie.
Hanc rationem impugnat . Sed ijlt ratiaquoad pcimam pactcm, confiflit in duabus ptopofitionibus , quacum pcima eft , effejim.'
fliciter ejl proprius effiEius Dei. Sccanda. , e^ Jimpliciter ejiproprius terminus cretttionis. Pcimam ede
b
neStScc.
falfam pcobat Doftoc

exiftcntia cei
hoc
Item
probationes iUius propoficionis

iniprobatx nunc , non valent nam ratio
""
circ
cfle
j.
quia
eflc flmplicitcc
a
Jmf^gmittir,
cfl:
& opponituc cfle fccundum quid.
non eft
a folo
agunt ad exiftcntiam
Thyjicorum
Deo ;
cei
quia caufx cceatae
quia genccatio
de Generat.
&
2.
eft
ad
Atetaphyf.
Aliquod autem compofitum gcnecatuc ^ caufa

cccata;quia pcoducit focmam in maceria,&c.
confule tcxtum.
quia,
"'^'
nifi tollatur
crgo , &c. Probatio maioris,

fccundumPhilofophum,gene^^ ^^ ^^^ ^^^ pcr rationcm , quia
creaturae
i.^f j.p^/-
y.
Vacic ccfpodent Thomifts ad hanc obicftio-
nem , aflccentcs Dodocem non peccipcre mentem D.Thoms, quafi vellet ipfi attcibuece quod
fLtj^tnfitfrh
m.
caufam fecundam non pcoducecc efllo

compofitirquod non eft cx mcnte D.Thom2,qui
aflccuccit
voluit tantiim efle cfFcdtus fccundum rationera
commonem tcibui Deo,& non
caufse fccunda,&
fecundum cationem pacticulacem pcoduci a cau-
fa fecunda.Explicant
ccgo illam pcopofitionem,
quod efle fecundum totam latitudinem fic

pcim6 , & pct fe obieftum omnipotentis Dei,
non fic caufz cccatic , aut potcntix eius fit obie<Sum fed tantum efle pacticulace,& detccminatum ; & quia Dcus folus non folum ipfum e/Te
pcc fe pcimo pcoducit; fcd omniapectinentiaad
cilc,vt materiam,&c.quam fupponit agens cceatum , & ex matecia pcoducit ; cceace ccgo non
in eo
producecc ens matetialitec,id eft,in quancft idem cum hoc cntc ; fed ptimo ,
pecfe focmalitec,inquantumeft cns. hoc modo non producit ens caufa fccimda , fed tantum matecialitec , ( 6c inquantura cft idcmcura
eft
&
tum
hoc ente)
Vndc negatur confc-
&c pec accidcns.
quentia Scoti.
Ita Feccacienfis i,contr.Gentes^.ii.cxeoCaitt. Ferrarienf.
tjuejl./^^. art. 5. quiait ex identitate tcrmini Caietan.
i.p.
pec fc pcim6 cccationis, quod
eft efle,ad
hoc efle
dctccminattun,cc6tc infecci cceationem cflc pco-
pciam a(Stionem Dci. Contcji. In pcimis Dodtoc
impugnmi!
non ignocat illam dodtinam,quam cxpcefsc tc>-
rtênfionii.
dit in
cjuaji, i
Trologijiiper
Aietaph. rejponjione
ad hoc adduda , pcccat fccundum arquiuocationem vel alccra pracmiffarum eft

:
falfa.Duplif icer enim poceft intelligi caufa

vniuer
ad tertium
vbi hxc vecba habet Entia nonjoliim
funt caujata Jecunelkm

te
alitpia pofteriora ipsa entita-
yjed etiam Jectmdum Jiiam entitatem
ita
Creaturt, fi.
cundiim
quod in '"'
ejji
&
*"
caufatis entitat eji primur caujatum. per hoc tenet ra- f*"'"*
t!0
Dift.
recundum vircutem, fcu

fccundum pratdicatio-
acrfalior, fcilicct
pcrfcftioncm
ucm
vcl
tttrfmliMS
frtiinn{~
ne , o ftdV
vmntrfjtlittt
pttfiSieim
virtutc
fcu pcrfcftionc.j Vniucrfaliui
przdicationc dicitur illud
citurdcplutibus
cuius rati di*
vniuerfalius
autcm pcr-
fcdionc, cuius pcrfcftio cft maior in fc, 8C

pcrfc(flionum plurium contcntiuum.Si cr-
go
fumatur vniformitcr vniucrcffelus, concedo

(alius ex pacte caufx ,
in maiori
&
maiorcmjquia communior cffedus poteft

rcduci in caufam communiordm,& pcrfedior effeftus rcquiric caufam pcrfcdiorc,
I.
vel vniuerfalittr tenet

cemrnttni , cuiiu
ipfa cft
niam
II
ûoniam atutm principiayScc.
tit in principio iptarti.
itt
Sc fimiliccr cffcftus potclt dici vni-
ucrfalior dupliciccr, fciliccc prxdicationc,
&
Quarft.
I.
ijuia
primtu
confidermwr CMiJk entu
effeiliu ejlefjiy&cc.
Iix
do&ina Philofophi
in 4.Mer.cap,i..ô- Stntfiia ThTe

extremat ûarimus cmh- hftfhi txfli.
&
& entii elemema
aittem principi
/atyScc. necej/e
effe
citUntyfidinûatititmemia,vnde
nonfecunStm ac-
ratur.
& nohit emit in-
tputmum efi enjyprima caujifitm accipiendoy&c. Vbi

Dodtor in Commcntario dicit qu6d prima caufi,
caufent proprie ens intpiantum ent. Secunda caufi in-
magis taUitatem
entit. Hicprincipia auPhilofophus in i.Metaphyf.cap.i. vbi

dicit prtncipia fempitemontm effe veriffma , tjida
tdtjsfitm caufi veritatit ,
effendi ,fibi autem non efl
feriores
tem
tradir
&
alia caufa priorej/endiyaittfia tri><ir(V,&:c.loquitur
de fuftantiis feparatis , fcu principiis incomplefmtmûodpie vero, inquit, ma^

xime ipforttm aliorum dttcitur featttdiim quod alijt
xis,&: cxtrinfecis.
tirhMcp'titnli, n
po-
( fi
poceft cffc caufa pcrfcftior.)Scd
homint
1!
*ft
utbtUft-
mus
ejftciut,
<^ Je AnxiI
fnfptfit*
ûod Dtms
crtnt
tfk
mtni Doif.
acci-
piacur in maiori vtrobiquc vjtiutrfUius
tcft ctfc,(y.
fclHiimr MTgnmemt d*
fi
xquiuocatio eft,vel minor eft

Minor enim non eft vcra nifi dc vni-
quod probat cxcmplo , quia
ignis e(l calidif&mus
falfa^
aliis ,
fccundum pracdicarionem paccc.

Non enim ejfe^ cft pcrfcdiflimus effcdusj
quiaquod includitur in muIcis>non poceft
effe perfedius quocumque illorum,in quo
ucrfali
includicur : fequicur ergo conclufio,
quod
rcducicur in caufam vniuerfiîfl[im<t prae-
difl.it.
inefi vniuocatio , Scc.
perfei5tionc,
dicacione. Sed cunc vicra , Dcus cft huiufmodi , falfa eft ; imo cft caufa vniucrfalidima perfedione ens auccm cft caufa
cunc non
vniuerfaliffima przdicatione ,
potcftconcludi nifi qu6d effcnon potcft
cffe cffcftus,nifi cntis,
hoc concedo. Si
ergo fumatur vtrobiquc vniuerfalius in
maiori, pro vniucrfaliori fccundum perfeminor falfa, vc
^tionem, maior eft vera ,
paccc ex didis imo effcdus fic vniuerfalifTimus eft nobilifiimucreabile.Si vero in
maiori accipiacur difformicer racio vniucrfalis ex partc caufa; ,
cffedus , puta ex
parte effcdus pro vniuerfaliori przdicatione,&: ex partc caufa; vniuerfiUm fccundum perfedioncm;maior eft falfatnam effcdus vniucrfaliffimus pra?dicacionc , poccft effc a causa4mpcrfcfta , quia faluacur
:
&
&
&
&
pura in aqua
quia
cft
caufa caloris in
6c concludit
Quapropter
Jimper entium principia effe verifftma necefje efi , &c.

nec iSii cauja aliîd efi veri,vtjtnt ifid iUa iiltjs,6cc,
quod mox probat , quia non datur proceftus

in infinkum in caufis per fe ; 8c ficut vnumquodque
fe habct ad cfle , ita ad veritatcra ; inde probans ad Metaphyficam maximc fpe&uc

confiderationem veritatis , quia confidcrat primas caufas , Sc principia , per qus veritas incft
aliis.
Haec ergo dovlrina peripatetica
cft
quam
optimc declarat Doftor locis citatis , fcd adpropofitum nihil conducit propofitio D. Thpmx
adhacc principia redu^bi, prout aduerfarij redu-
Ktm
faeit
adfctfU fitm
ftnttm.
tum , quia Philofophus non admitteret

primamcaufam eftendialiis rebus omnibus c/Ie
cunt
Dcum
mus
per crcationem
prout nunc dc ca agi-
fic emanant a Deo,

omncs admittunr.ncgarct Philofophus Dcum Dem nittf
pofte fe fblo producerc cfFcdum caufz inferio- fnria agii tx
,
ncqiic etiam
omnia
vt
ris fine ipfa
cau/a inferiori concurrcnte
pofuit ordinem eflentialem caufarum
fcrentiam
raitate
&
motus
quia
Sc dif-
varietatcm effc^luum cx difFor,
&
ficut
contingentiam
reducit in caufas inferiorcs
non
qu
PhiUftfhe
ntqmit freduetrt ftfelo
iffeBus tam-
ft
inftritrit.
in volun-
tatcm diuinam , quam pofuit ncccflario agere

ad extri , no.n liberc ad quod cft confcqucns,
',
Dcum fe
non poffe producere effedus aiiarum caufarum in fpecie , tam efficientis , quam
materialis , fine ipfis
quia dato quod neceffolo
*,
in pluribus cffedibus impcrfcdis.
Alia probacio
^
,
fario agat ad extra
quae adducicur pcr au-
dkorcm de Caufis concludic oppofitum:

nam no negac abfoluce ab Intclligcntia dari effc alicui , imo magis affirmat quia dicic i quod non compctic fibi dare effe , nifi
,
frimiim rttmtn crtMia-
tmm
tfi
Caufis propofitione quarta ,^r//w rerum

creatarum
ejl ejfe;vi0i\
c6cludit,qu6d effe
fic
tjjii,
ciflicaior.
prxcisc terminus creationisiquiafccudum

aliquos ibi fqmitur cffe pro prima Intclligentia proximi Dco:vel ibi accipicur crea-
8c alis caufs concurrant
ad eundcm effedum , fequitur quod ncqueat alitcr agcre,& qu6d effeftus ab oo folo ncqucat cfle
fine aliis.
Vniformitatem motus admittit Philofbphus
inquancum operatur operatione diuina. Si

etiam adducerecur ad propofitum illud dc
effe k
Dco
ferentiam, &contingcntiam
Hinc omnipotentia , quam crcdunt Tlico, & fidcs docct , non admittit Philofophus , neque demonftratur , vt optimc DoQiudlib.y. Quidtoz in i.d.S.iptaJl.j.(^d.î.
tus.
logi cflc Dei
&
quid ergo fit, an Philofophus agnouerit creationem proprie didamrefpeû aliquorum, faltem illam negauit rcfpcdiu cffedlus dcpcndcntis
a caufa matcriali
& efficicntc
ex principiis
excendendo ad primam produdionem
eius icldudbis,^ aliis,quibus breuitatis caufafu-
fecundum ratione, & primitas entis fumitur fccudum diftindioncm rationum formalium in cffcdu,&: fccundum origincm,
pon fccundum pcrfcctionem, vt fic fenfus,
quod
Sterfedemus. Quando dicit,ergo Deumellecauam eflcndi alus vt fint , vei ipfum elle , vt cfle,
tio
rcduci in primas caufas

litcr rcduci
Vmfirmhai
dif- mitui i Dti,

differetia at
attribuit inferiori-
vniforraiter agente , varictatem
non intendit vniuerfafumptam , de
pcc crcadoncm ftriftc
qua modo.
Yndo
ali/i.
IV. Sententiarum
Lib.
modo quo
qvio J co
clTentialibus,
pcrfedionibus
terminus primac prpdudionis
niiitur
ipfiim
efl:
Tbom.
t>.
Ihi.
I.
rg-
Hic
confirmando illam
dicitur
ratio-
ncm de caufa,& efFci:u vniucrfaliori,qu6d
debet intelHgi dc etfcftu vniucrfaliori pcr

QuîC GofF- prjEdicationem,
hoc, inquantum huiuf-
&
r,f[;UCfS-
&
modi
nunquam cnim
effedus vniuerfa-
fic
argumentor,illac clu propofitiones,
ad quas reducitur ratio
D.Thom^
ftmpUciter efi proprtut effiilMs Dei

eji
fccundurn rarionem.
i/bi fupr. fo-
Vnde
effeaa diftin-
efTe in
termihus creationUy
&
videlicet
ejfe
effi
JimpUciter
non inferunt intentam con-
clu/ionem , videlicct.neuttum conucnirecreatiitx, nifivtvirtute cxclufiuam hanc includunt,

hempe foli Deo competere prodaccre ejfe JtmpU- Crttth fift
SifMmftf.
t^ter,8c foliim creationem elle ad eJfeJtmpUciter,\z
ad terminum , ac foii Deo competere crearc ; ac
proindc nulli creaturae competere pofle adio-
nem, autpotcntiam creandi fed Theologi omncs , & ipfe D. Thomas fecluderc inrendunt 3k
:
prxdicationc (inquantum huiufmodj)

potert eiTe nili a caufa vniucrfahori fccunlior
fumptam ergo adhoc,
ab homine , non tamcn inquantum

homo potcft cfte , nifi acaufa perf6i:iori
tota fpccic hominis crgo a fimih êjfe in
quantum huiufmodi, nonpoteft efle nifia
hanc conclufioncm , nccellario debct fumi
fit
eflc
fecudum perfcdioncm
caufa vniuerfahori
toto eire creabih :<?//? ergo,inquantu huiuf-
modi
cft
tcrminus crcationis vndc prius

eJfe,nov\ inquantu hoc,vcl
:
tlidum cft,qu6d
talc,fcd fimpliciter,eft tcrminus crcationis.
Ila cofirmatio no valet. Hanc cnim ratione ponit Dodor illc,cuius cft, in illa quscftionc , vtrum folius Dei fit crcarc ? Suppono cnim quod non intcndit quxrcrc
vtrumfolius Dei
quia
x.di
ttic
Anima. aliud a
ttXt. 4,7-
creatura potentiam creandi,& creationem ftriftc
dum pcrfeilionem; Uc^t cnim homo pof-
nullus
crcarc
fit
omnc crcabilc,
iftaquxftio includcrct,an aliquid
Deo poffit
crcarc feipfum , dc quo
vnquam dubitarc potuit,fecundum
Auguft.^n><7 de Trimt.cjp.i. crgointcndit
quxrcrc aliquam quxftioncm dubitabilem,fcilicet,An ahqnidaliuda Dco pollit
JlmpUciter in niaiori
vt ratio prsdifira inferat
prius,& in minori,vt dicitui tcrminus creationis

in eadem acccptioncfcu fuppocfodem modo,
fitione; ne propofitio fit multiplex,& asquiuoca;
fic etiam dcbet vniformitcr fumi ly creatio in mi-
&
nori,& in conclufionc,pro creatione ftridc fumpta,qus negatut creaturac ; non autem pro crcatione latc fumpta,vt cft dcpendcntia creaturs ad
primam caufam , quocumquc modo
producaturj
de qua nnlla eft quacftio, aut controuerfia ; ncmpe.fic dici ad Deum pcr crcationem paffiuam , k
qua appcllacur creatura. Ergo optimc intellcxit Dodor illam rationem D.Thomaecxinftilimitatur ad crcationcm
, qus
fumptamjprout excludit motum,& mutaconcurfum alterius caufx
tionem ex marcria ,
cxtrinfecae : alitcr enim intcUcda iuxta fcnfum
Philofophi , qua ejfe imjumtMm effe reducitur in
caufoi vnitierfdiores,?^ primam, non facir,ncc concludit propofitum. Vnde rede procedit impugnatio Dodoris , quia pcrinde ex raaiori , & minori fic intelledis,pcr confequcntiam mcdiatanl
infenat ero <;aufi fecuntia nihil efficiunt ; ficut
hacc , ergo crcatio nequit conuenirc creaturx, vt
caufac efficienti. Probaturconfequcntia , quia
tuto qusftionis
ftriftc
&
&
creare, faltem aliquid inferius fe,
$<:
fic in-
tcUela quaeftionc, tenct partcm negati-
nam
propterrationcmiftam pofitam. Accipiatur ergo maior fecundum expofitio-
nem
iftam
efFcdus vniucrfaliffimus prsc-
inquantum hui\ifmodi, cfta

caufavniuerfali fccundum pcrfeftioncm:
dicatione
hujufmodi , fequitur ifta conclufio;

crgo ejfe , inquarttum huiufmodi , vcl ( vt
plus,dctur cis ad propofiturti) dfgo e^
creabile inquantum huiufmodi non poejje eil
caufa vniucrfaliori (ccun-
tcft efTc nifi a
dum perfcdioncm
di creabihs
ScunJam
frnbnt.
cenfeqHtntU.
vel
fi fit
vcl quseftio nul-
dubitabilis,& tcneatur pars
negatiua,proptcr ratiohcm
ratio erit fophiftica
Quod
fi
tali.
fccundum iftam cxr
pofitionc prima: rationis

Ja cft
illaillation&eftfalla-
Thom cmti- cia cofequentis : ergo

Mert fnllnciii
ejfe
potcft cffe nifi a caufa
cnimqiiodin
D. Patct
ex
huiufmo-
totocfTc crcabili
hoc non fequitur, crgo nec
dicas
fic intcllcfeam,
fccundum cofcquens.
confiderare in ifto
cft
&
produto pj/e huius

ejfe fimphciter &:
fecundo modo eft cfFedus Dci , vcl caufae
,
vniucrfaliflima:
fecundum pcrfcftionem:
primo autcm modo eft cfFeftus caufac

particularis. Hoc non fbluit quia eê fim
phcitcr in ifto &: ejf huius non fic diftin,
guitur
ejji
vt dicitur cfFedus Dci pro-
eatcnus hacc vltima infcrtur,quatenus creatioeft

produdio rota,
rotaliter effedus in fuo efte,
luii
ft
ertati* t
&
indcpcndcnrer ab omni aliacaufa, prajtcrtrcatotalis,

torem, ^ quo procedit produdio tota,
totale effcdus ; crgo d
arque ipfum ef[e totum,
hic fit propria Dei,id eft, vt non foliam nequcac
altericonuenire,quim Deo.fcd vlteriiis , vr ne-
&
&
qucat Deus agere aliter ad efFedum,nifi per creationem,fic fumuitam (ficut in fcnfu exclufiuo ,&
contrario pcr fe intcnto, crcatura ncquitagere,
nifi perraurationcm ex aliquo prxiaccnre ) optimc fcquitur creaturam nihil omnino agerccuius
contradidorium probat Dodot , interimendo
illam maiorem,ex qua inferri poteft;quae falfa cfl
exigit conclufio , quara
, qucm
in eo fenfu
infcrt.
& Fcrrarienfis dc-
Rcfponfio aurem Calcrani,
clinat a fcopo quaeftionis,ncque fubfiftit:prim6,
quod dicunt efeinejttantMmefe, formalitcr produclle obiedum omnipotentia: ,non
ciilDeo;fic
produci
crcata
;-
effe, in
quantum
fcd materialitcr
ej/e ,
foimalitct
a.
caufa
& pcr accidens, cxami-
nando fingula,nihil refpondenr ad intentumargumenti , quod fubfiftar ex fcnfu quxftionis , in

primis fumcndo ejfe abfolutc, & fimpliciter, &
cfuamum ejfe, vcl fumunt effe , pro praedicato tranfccndentali , quod dcomnibusdicitur, & in omnibus includitur vcl fumunt in fuppofitione
fimplici , vt aiunt , & przcifiuc , vt abftrahit ab
;
inferioribus, dc quibus dicitur ; vcl perfonaliter,
idcft,pro amplitudinecfFcndi,
& tocalatirudine
encis
KefeHilMr
felutio Cmitt.
(^
ftrrtirilf.
Dift.
Qux(\.
Dei , neque alicuius caufx ; quia abfbahit ilcaufa,& caurato,& repugnat ipfi produci , nifi qua-
quod dac
13
fic
diftindio ra-
vcl qualicercunque,
huius
ifti ejfe
ue
dac
fibi ejfe fimpli-
ciccr,quod c(l in ido.

Tri4li I.
D.
Thm. Ttf*tatur.
i^mmtnti
Quod eciam addicur de inftrumcnco,

dic6,qu6d maior poccft benc,vel malc intdfi^} non enim dcbcc inccUigi , qu6d inftrumencum habeac adionem proptiam,
fcd quod peraliquid fibipropriumagac:
ad hoc adducic probacioncs fuas , qua:
poflunc conocdi nec camen pcr illud proprium ag{t,nrfi in vircucc principalis agcntis quia in quacunque adione, quam ha-
&
berec,non invircucc principalis agencis, in

noncfrcc inftrumencum^fed priucipale
agcns :3ccipiccrgo , qu6d inftrumcncum
ill^
Quod
agicdifpoficiu^.
fiuMuJ
i-
firumntum
tU
di/peuMt
tffeHumfrin-
c:fUm
^Httuie
(J
nftt.
Vidt infr.
f.4-
&d.6.
f.rd-i.i).
q.\.&i.l%.
incelligacur vni-
fi
falfum cft nam pofEbilc cft fecundum ipfum alibi, inftrumcncum accinucrfaliccr,
D.Thom.4.
gcre cfFe^tum principalis agcntis

in mulcis
adibus
licquc eft terminus creationis
accis
& paccc
quibus arcifcx
in
quandoquc pcr inftrumcncum inducic

ccrminum principaliccr inccncum ficuc
primo modo , fic

, neqnc cffedus
tcnus in aliquo inferiori producitur,in
ditur fub latitudine entis
& Deus comprehen-
mam in monccam &
qui
non
aDco eftcntialitcr ,& pcrfeditjs eft i

Deo homo,etiam fub ratione hominis , quam ab
tioncentis
hominc: & fic dc aliis quibufcumque effcdibus

quoad realitatem propriam cuiufque. Ergonon
tantum ejjein qiumtKmeJfe formalittr eft aDeo,
vel formaliter eft tcrminus crcationis
fpecic a crcatione coeli,& Angcli
,quodnon
cft vniucrfali-
fed folum
plures a^liones ordinacz ,
quando funt
quarum vna ad
aliam difponic. Abfoluc^ aucem poceft ^ffc
adionc,
inftrumcncum
in principali
non concurrat
in aliqua alia
Non poceft ergo maior

cem,nifi
fic
liccc
prxcedencc.
fua habere verica-
inccllcda,qu6d inftrumcncum
per aliquid fibi proprium
caufac difpofi-
cionem ad ccrminum principaIem,quando
non
non vt procc-
&
Peo, vt principio eodem fecundum rcm ,

rationem fcd vt cft ad tcrminum diuerfum: fcd
in<jUMitttm
fi effe
effe ,
vt abftrahiri dctcrminato
tantum cffedus Dci,vclcflet fantum ter-
ciret ratio diftindtionis

fpccificac,quaE fumitur a detcrminatoeflc, vcrbi Ejfi Jetirminatumifft *
gracia, Angcli. Eodemmodo applicari potcft raDe.
tiojfiimcndo creationem etiam latc , vt eft a(Sio
Dei ad extra refpedlu effedus caufz (ccundc,

quia omnis crcatura , v.g. homo , fub ratione fua
determinata cllendi, eft creatura , & non tantum
/ub ratione communi ergo fic eft a Deo etiam
producentcfub detcrminata ratione.Ex hoc vlte:
rius dcftruitur fccunda propofitio

effe
in ejuantttm
rialiter
nonjit
effc
&per Mcidens
nempe quod
a cauftfictmda , nijimate-
eptatentu incltuUtitr in deter-
WM4r fj^;quia quicquid eftrealitatis in effeftu, Tjfevtffftejt

a cMufa [*
cft a caufa lccunda, alias n6 poflet produccre.vel
eunda
poceft vircucc principalis agencis ac-
tingcrc ad illum cerminum principalem.

Ec cunc oporcerec fupponcrc in minori,
qu6d
non poffit in virtucc Dci

cerminum crcacionis;quz minor
creatura
accingcre
iion cft probaca
priorem dc
ejfe
nifi
pcr racionem illam
^t qua iam vifum
eft,
tjalem inclufum in dcterminato cfTe

tffein
quantum efe
vt benc probac
luHrumtmt
mrtii
fuidtf-
iamf
tionem illam ,quam adducit D.Thomas ex authorc dc Caufis,qux fupponit Intclligentiam,
&
animam
darc efTealicui
qua non
vt operatur operationc
poffct darc effe.
qu6d inftrumencum habcat aliquid proprium,per quod agac, probac vniucrfaliccr

qu6d inftrumcncum agac difpoficiue. Ideo
fpicit caufa creata.
fecuris agic difpoficiue
ad
ncm formz
curi
fi
aucem
arcifcx vcerccur fc-
vcl alio inftrumenco in principali
adionc non oporccrcc , qu6d inftrumencum illud inquancum eft inftrumcncum,

;
efji
in eptan-
tnmeJJe,non abfolutc,fcd materialiter,& per acci-
dcns y t
arcam, quiaeftinftrumcntum in incifione

lignorum , qux incifio pra:ccdit induiflio-
lit-
tcra replicando ad oppofitum.cxplicans propofi-
bacioncs illx alix^qua: adducuntur ad hoc,
cnim prxcise
in dcterminato eflc ,
cft
Tom.VIlL
ad
Rfjfenjie.
quod primo re-
Contr^,quia ej/e in quattpneJfe,non aliter etiam

eft attingibile a
Deo ncque
,
aliter
narum eft efCc
abfolutc produci,nifi qua producitur dctermina-
tum cns. Vnde ficut aftio Dei eft determinata

refpcdu effcdius^vt ab co proccdit,fequitur quod
prim^ determinat in
cffcftu fpecicm
& quid-
quam rationemcommunem, quia exiftcntia , qux eft terminus formalis,
quideft dcterminatum,
primo
& per fe compctit
detcrminato cnti
fc-
cundario vcro inclufis per modum prardicati

communis prstcrea fi ailio Dei cft adcffcdum
ElfepnJue,tur in drler'
Scctioper.
&
ac proinde
Doftor in
Dices caufam fccundam attingerc
Ncc illud exemplum de fccuri,vcl pro-
includere in fua virtute determinatum efle , nifi

futmedii
includeret in fua virtute omncm gradum eifen-
diuina,fine
quod ipfa non concludir.

10
fcd ctiam
dit a
minus crcationis jnuUj
adionc , qux difponic ad

,
detcrminatum tffc,&c tale efle.

ConHrmatiK,quia creatio Adami diftinguitur
principalcm difponcre,nifificin-
ter neccfTarium
eft creabilis,
produdio eius {ota,& totalis,(i creatio ftridtc fumaturad {enfumqua-ftit>nis:/Ilate, nihil realitatis cft in cifedlu , quin attingatnr a caufa prima
fimul cum fecunda , quia depcndct fub omni ra-
fcdum
cffcftum iftum
iffl.
realitatem eftendi,quam dicit terminus , quia cft
fêflct
in
nijt
drttnni-
fit
figillator in ceram:
,
nec vnquam oporcecinftrumencum adef-
flrumentum
dtuttur
II)
ncce(feenc.Secund6,quamuis aliquidpoflct creare,non fequitur potentiam

crcatiuam nc rcfpicere omne fjfe , vt terrainumj.
quianon rcfpicit cifcproprium crcantis.Tertii,
creatio non folum eft ad terminum produ<Slum
fub ratione vniuerfali eftendi , in qua cum aliis
conucnit ; fcdetiam fecundura omncm modu,&
aut fadibilis.cum
monccarius per iuftrumencum inducic for-
quo ran-
Efft trnfif-
Jtnt iKnfrt-
tumcftnatumexiftere. Si fumatur fecundomo- UMt

do,eft falfa propofitio,quia
Ctncurfm
13
quod cfl iii ido quia

cionis in Inccllcdu
ratitnit
encis in particulari. Si rumatur
tir'*
guicur,qu6d ab alia caufa cflfc poflic ejfc

huiuSj quin ab cadcm fic ejfe fimplicicer,
primo
mint
tnt*.
IV. Sententiarum
Lib.
14
ad formam atcse , haberet aliqûatn adioiiem dirpoficiuam. x talibus ergo exemplis,vbiaccipic,qu5dinn:rumenumdirponic
ad tcrminum principaicm , non pocefi:
primo fub ratibne communi
aftio caufa* (ccBii-
dx fub
ratione determinata i fequeretur , qu6d

perfcdlius attingeretur eifcdkus ^ caufa fecunda,
quam i Dco j ficut ratio determinata eft perfcaior , quim ratio communis in eflendo vnde
:
inferri jioc vniuecfaliter , nill fiat fallacia
confequencisjred
(alicer ,
^^ creationis
p!!,tîî
i z.fig. nihii
./iji;Hr.
niii
accipiatur vniucr-
non poteft; remoaeri a cfeacura ra,
nam cx maiori
in fecundi figura
particulari
nihil fequitur propter
fallacum confequemis.
Centrtutrfim
&
Patres,quando hacreticos,
Pliilofophos impu' ^"^
^!"u/*
gnant negando crcationcm cfc ab aliqua creataJf^f ^^ ^g^
ra joquuntur de creatione entis dcterminati,v.g. rttuis.
hominis,vei animalis,vcl corporis,
huiufinodi , de quibus in fp/scie tam Philofophi , quim
hsreiici loquebantur in extrcmo contradiAionis;intcndcbant ergo profludionem detcrminar
&
tara enti? non pracfcindendo eê in tptîmim efu

ab efle deteraiinato,vt termiaat creationcm.Videantar Pattes
pricxpofitOries inprimam Gen.
Ioan.& confTa antiquas hzrefcs.
Diccc , PhiiofophusySipw , fccuadiim nos ,
Ergo fimilicer licetpotentiacreatiua fic Dei pri-
&
mum
&
&
/ccundum Do^torem
SxfiHfAtUf
fhiiOjO/ihit*.
dicit
ejfe
In (juAnttm
ejfe
m6,
& independenter ab alio,non fequitur quia
&
reduci in caufas vniucrfalcs, intcliigcns primam.
poffit eflc creaturae per
K.efpondetur , diuerfum cifc intcntum Philofophi,quialoquiturdc ejji in îMHtum efe, eomo-
participatiuc \
ferentiara inter
do quo
haec effct vniuerfalis indepcndens ^ fe
cfFcftus vniucrfalis rcducitur in caufas
non qu6d prarcisc fub ratione
vniucrfales,
itla
communicationcm ,
hoc faluat difcreatiuam crcaturae & Dei; quod
Dto. Et
particularis dependens,
vlteriiis
illa
& communicata
ver6
a Deo
vniuerfali attingatur a caufa,vt producitur in effedu; fed quaccnus affignetur corrclatiuum ads-
& produ(îua omnium cffcftuum
qiurum in rationc caufae adaequatae tali cfFcdui. Vnde quandoPhilofophusdicitf^wfw*-
DcijVt communicari npqueat creaturx , ficut ncque continentia eminentialis , &virtuatis adid
tnmefe reduci in caufas,& princtpia cilendi vniuerfaliffima quamuis ibi loquatur Ac cnte,quAd
eftobieiaum Met3.^\vj(\cx,\jinipumtitm, fumitur non reduplicatiue , quia fic faceret falfum
ijfe Itt quan- fcnfumjquia fumeretur
propofitio vniuerfalitum cjffffi'
ter pro omni cnte,
omnc cns caufaretur.ctiam
menfuram fequitur potentia produdiua eius , &a6tioi

ramen communicatur ad ccrtum genus formarum,& effeduum huic & illi caufs , non vniuerfalis , qua: eft folius Dei,fed limivata ; ergo idem
ûi
Dei.
&
Deus, & darctur procelfus in infinitum : fed fumitur fpecificatiuc, pro cntc in quantum eft
caufabilc, vel quodcft caufabile , cuius caufii
ada:quata,licct
non
prima caufa , non

autemcaufa aliqua dctcrminata, quxlimitator
cx forma fua ad certos efFcdkus, & determinatos:
<juilibct autcm effeaus caufabilis nece(rari6 eft
a Dco,& aliqui a folo Dco,vnde adaequat potentia eiustotum ens caufabile, immcdiatc attinprafcifa,fit
&
gendoomnemrationemcntispcrfe,
lc
mcdiaquia quaelibet alia caufa eft participatio fua:
virtutis
inaftuprimo
concnrfum j
cxigii cius
inadtu fccundoautcm
& feries omnium caufa-
rum
ad ipfum rcducitur,in quo folo eft ftatus.Ad

illa propofitio de Caufis,
quaiT fairfbas Thomas adducit.
hunc fenfum reducitur
Tertium quod adiungit Caictanus ex identi:
ad ens detcrmina-
Cietaniu
tatefcilicct tcrmini crcationis
imfngnatur.
tum,redc probari, & fequi , quod crcatura non

pofiit crcare peto vnde id fcquatur?non aliundc , nifi quia ncccffarius eft concurfus Dei ad
quodcumque eflrc
eftcquod ipfe aftruit, elle
:
.*
terminum
Ii*th
nm
tiiU
ticludit.
&
creationis
&
Dco
tantum,includz
in cnce dcterminato ; fcd hoc non fcquitur, quia

in primis petit principiiim ,quia propofitio illa
noneft nota ex terminis , neque per notiorem

probacurrquia non oftenditur, quod virtus creaV*t,t i /.
M'li.
non poffit communicari creaturae;

ex eo quod in Dco fit virtus,qua immediatc
fic
etiam potentia eduAiua omnium formarum
Demus crgo
aduerfariis ens abfoluti
attingi pcr crcationem
communicari
qua participac
a pr ii-^^
&
poflic cauf^ fecundae,

iicut
Dcus
fe fplo
po-
eft produccreeffeftum qaeinciiqueparticularis

cn\Cx , qui non inuoluit alias impcrfeftionem,
(qnx aiguerct dcfednm incaufij
hanc vir-
&
turcin habec
Dcus pi-im6,& a fe,non participatiirjcaai wracn paccil commuiiicaie creaturx.

Eifô
vt
probatum e<t ,
determinato ente contradum

tfngf ^ creatura in
^ **''
fum-
lO
fic dici
nifi
in
poflet at-
hoc limitato ente , non tamen
omni entejquia fic
in
eft folius Dci Sic ignis gcnerans hunc ignem, generat etiam rationcm corporis elementaris, vt in hoc igne eft j non tamcn
inde fcquitur , quod poffit attingere rationem
corporis in
quocumque
entc.
alio
diceretur potentiam creaiiuam
Similiter NiittiPtitt.
& creationem
&
elle folius Dei in ea perfeftione ,

vniuerfali
cxtcnfione,qua totum gcnusencis comprchcndit
quodprim6, & per fc poceft cerminarc aftionem

caiifae. (quod dico proptcr refpcdlus , & huiuf^
modi , quae cmanatione producuntur ex fuppofitione alterius primo produfti. ) Sed nequc hoc
cft notum lumine naturali fic ei conuenire i fed
ctcditam,vt jHpra di6tum
tiones
em
eft.
tibfiUueJumptitm
Ergoillae propofi-
efl
terrnimts treatitmu:
Dei , refpe^liuc
ad lumen naturale ,
principia tradita a Philofophis , funt de fubiedo non fupponentc ; fi loquamur de creationc,vt eft produftio tota, totalis cuiufcunique cntis, ac proindc nequit ex eis
probari rcpugnarc creafirae , neque conftat terSc,
etts
Abfilute fitmfttim efleffiûs
&
&
minum
crcationis ita identrficari
fermo
non infert intenciun.
virtus
'^^
ptum,effe terminum creationis,quamuis nequeac
ficut
eadcm
Crtatuta /|.
^'"*t*r in
pofTet dici de potentia cre^tiua.
enti,nifi
materis qualibct formam cducibilem,quam potcritia habet prir}i6,&

pcr fe.non participatione;no fequitur tame quin
ita eft folius
rcquifita,ob liraitacioncm fui efTe, cuius
di participata
poffit cdutTrc de potentia
fit
cuicumque
de creationc latc fumpta, qua:
Vltimo tandem ex illis principiis,ad
fummum
haberi poteft,qu6d creaturs nequcat communi-
caricreatio,vtpoteftconucnireDeo, nempcfinc
dependentia,& concurfu cuiufcumque caufa: extrinfccje etiam cfficicntis ; non tamen probatur
non pofle communicari principium producendi
indepcndcnter a materia & fubiedo,de qua creatione potiffimum hic agitur quamuis illa produdio efTet etiam dcpendcns i caufa prima , ita
vt ad tcrminum crcationis poffit concurrerc
:
caufa
1
ln/itffieitn-
"." ^f''"'-
/*'
*
"
Dift.
Quxi\.
Hxc
ufa rccundaêfTct taTncn vera creatio,quii pro-
Cmmittit
AûiuHtiti*-
exnihilo; nihil crgoobftat tcrminum

huic determinato cnti,
ûineJlc determinatum poflit atfingi i^caufafecundaindepcndentera matcria. Vnde refponfio
Caietani euacuatur. Retc cpgo colligit Doftor
committi xquiuocationem indifcurfuD.Tho-
12,
frt-
Juiftio
quia
mum, id eft,/ in ^ttamtim ens,
efipnprius ejfeEltu Dei , &c.
priraa eft > quod cffcftus vniucr-
vtriufquc termini intclligi pofltt duplicitcr , vel
fccuhd^virtutcm.vcl (ccundiim praidicationem. Si fiimatur tniformitcr.vt poniturex parce (ubteft{,& vt ex parte prcdicari>id eft, fccundiira
pcrfeftioncm
& virtutcm tantum
vel fe-
cundum przdicationem tantum, concedit maiorem , quia communior effc^bus poteft rcduci in
*Jf-
caufam raagis communem.pcrfeftior cfFcbus in

caufam magis perfeAam vcrbi gratii , ens caufatum reduci poteft in ens,quod eft caufa, eftque
communc Deo, & caufz fecundac,qux producic
;
fuum cffcdhun , non fbliim fub

nata
rationc detcrmi-
fed etiam fub ratione entis,
& totius quod
includitur , quia attingit quidquid includitur in

fuo cfFcftu : verbi gratia , igrfis gcnerat hunc
igncm,& rationem cotporis,(ubftantia:, entis,vt

includuntur in hoc ignc.vt prardicata cius eflentialia; nihil enim continet in fua virtutc indiui-
duum , quod non
includit in fua virtutc
omnia
cius przdicat^ efrencialia, fine quibus nequic

efTc.
BfM
*dfrt-
Mcia frtbit-
qu
inferius tra-
Aatur fuo loco.

His fuppofitis , refpondet, fi fumatur ex parte
fubicdi,& ex parte pracdicati, ly , vniiter/ilior , vt
&
quod non poffit crearc omne creabilc , fic ad

creationem cuiufcumque requiritur potcntia iniinita. Sed hxc interpretatio petit principium,
quia eft ipfa conclufio nempe foli Deo conuenirecrcationcm , quod non probatur per idem.
Vcl quarto dcnotat.quod ejfe in tpumtitm ejfe ,non
:
licct pcrmiffiucjid eft,vt fupcrius
includitur. Si vero
ita vt
,
quim
fumatur
cfFedius
cx parte caufae dc-
Maior eft
falfa,
quia
efFcdus vniuerfaliffimus in praedicatione, poteft

efte a caufa imperfciâ , quia faluatur in omni
cfFedu ,etiam impcrfedbo , qui procedit a caufis
fecundum pcrfcftionera.
Refpondcnt Caietanus& Fcrraricnfls , intel-
inferroribue
ligi iy,Z'wy3[/', difformiter,
îonem
vc denocac pcrfe-
communicatem praedicationis
cft cfFcdum vniuerfalem
inprxdicandoefTcpcrfe prhno a caufa vniuer-
fthu
rttitii
**h'
<iione,ficut,vcrbi gratia,homo,quamuis generet
ciem,& quidquid participat fpeciem, non
poffit
TnttrfrttS'
tif.
, nifi ab aliqua caufa excedente totam fpcciem humanam: fic etiamens inquantuniens
effc
habet
Dcum,& crcaturam elFet perfedius^quocum-
notct perfeftioncm effcndi
non
quia non fequitur , ignis non

potcft gcnerare quodcuraquc generabilc : crgo
non potcft gencrare ignem,quia cft fallacia confequcntis ergo fimiliter hxc, Creatura nequit
crearequodcumquc creabilc, verbi gratia,Angelum : ergo nequc aliquod, puta ignem. Vel ccrri6 dcnocac , qu6d nihil poteft crcare aliquod*
,
îuspofitiuc
ly,vmMer/alior,t2in ex partc caufz
C*ietni,
omnem cfFcftum
, nifi ab ea , qux cxccdit totum gcnus entis creabilis. Scd talem interpretationem non admittit quxftio ( vt redc Dodkor
%.Htc dicititr ) qux cft de aliquo dubitabili ; nemo enim dubitat quin omne illud,quod a fe non
&
jn Maiori difFormitcr
tmmritnfis.
vel ilIumefFc6bumdeccrminacum,quamui$
denotat pcrfcftioncm caufae

efFedtus , Maiorem cffe veram , Minorem vcro falfam;quiavniuerfaliffimus cfTeAus eft quoad pcrfedionan
cteabilc nobiliffimum; ens ncquit eire perFc-
quc illorum in quo
&
&
hominem determinatum , tamen homo inquantum homo , id cft , vt comprehendit totam fpe-
ad
Inttrfritati
&
poffit cfTc nifi i caufa vniucrfalilfima in perfe-
&
ticuts.
crcaturae. Vel
fecundo denotat vniucrfalitatem extenfionis potcntix diuina: ad quodlibet ens, faltcm creabile,
hoc etiam non foluit argutncntum ; quia vni- Tttftis vni'
uerfalitas potcntiz aftiux foli Dco competit, tttrffilit in
refpedu cuiufcumque cntis producibilis , alitcr D*0 ttim
tduSiMti,
quim pcr creationem , concurrente fubiedo,
quod non tollit quin potentia cduAiua huius,
aut illius formx in particulari,
limitata, conueniac creacurx ,
pocencia producendi hunc,
ergo quo perfcdtior

eft caufa faltem principalis produccns, vt cxcludamus illam controuerfiam dc virtute, a6tiui:
tatc accidentis in fubftantiam,
Dt-
ne communicata,auc participata
Altera etiam pars eft nunifefta; quia cfTe effeftus participatur a caafa
Heffefi
prim6 competit Deo,parti-
tentia adliua per fc
cipatiui crcatursc.cum quo ftat , qu6d efFeus fit

a creatura, quod pcrinde affinnaretur de crcatio-
propoiitionis
illius
linfitf*tm.
&
Doior probationes
debent reduci inûfas vniuerfaliorcs;

ad quam rcfpondctqu6d \y vnitterpiUcr , ex parte
grd$im
n6 efTc ab eo folo ,
habeat potentiam illam ,
non participatiuc;
creatura vcr6 participariuc habet virtutem
creandi ; fed hoc nihil eft , quia fic omnis poeft
Jtemprâtiones illim profoJiti9ms,icc. Hic rcii-
faliores
tmUrtt git
sd itnntm
v niucrfaab co , qu6d
vcl dcnotat,qu6d i fc folo
a caufa
liori in perfe6tione,vc diftinguitur
^ftquc duplcx
CaufftpMrti-
pcr fc
eflc
cit
ncmpc eJfe/mifUciter ,
kMi*mt.
15
manec impagnata cx diflis;

prim6 cflcdum vniuerfaliffi-
rcfponfio
creationis identihcari
inx>vel alteram prxmifratrumeflefalfam.
lt.*$icit
I.
creabile,nequit efle
alio',
non
efTc
fuf'
tslteriut
tO'
titnii.
cx fua fpccic, rccipcre debeatcfre ab
quod excedit totam
fpcciera
dicat neceffitatem eilendi in
cum
fpecics
vno indiuiduo
quam inalio neque vnum indiuiduum

cum inter hxc non
magis,
efle
Sftcitt
ftnif ea$ifam
per fe fupponitur altcri
Inttr tndimi-
dctur ordo per fe, ficut intcr fpecies:ergo vt qux- dk nen tft
trdtftrft.
ftio habeat Iocum,non quxritur , vtrum aliquid
inferioris ordinis poffit creare,aliquid fuperioris
ordinis
creabilc
, vtrum aliquid refpiciat prim6 cn$

inquantum ens creabile quod prodn-
vel
,
&
ccns non continetur fub tali entc producibili,

inilla vniucrfalitate,cx rationc difta quia fic
;
mus intelligitur cfFc acaufa vniuerfali modo diû,non folutn quoad illam prazdicabilem rationem , & quafi praecifam fcd fecundum totum
ipfum produccret. Sed an aliquod ens creapoffit creare non ens inquantum cns,in hoc Setfitt fM.
fcnfu ; fed hoc determinatum cns , quod produci /'<
potcft ab agcnte creato,& cui non repugnat tcr- /***^**'
minare creationem difcurfus autem fecundum
hanc interpretationem committit fallaciam
confequcntis,ficut
in hoc:Homo ne^tgenerarc
hominfm intjHantum homoeft, id eft, fumendo prx- TalUci* ttdicatum vniucrfaliter , vt comprehendit quid- ftfntmit.
quid participatione nacurx humanx eft liorao,
ambitum
quia fic gcnerarct
in caufa ,
Vnde
in cfFeiû.
fali
aliud
in perfccfcione; aliud vcr6 efle ab ea foIa.Pri-
maeft
vcra,
& (icintelligitur propofitioD.Tho-
mx;f<icundafalfa ,prout male intellexit Scotus.

Addit Ferrai^cnfls , quod cfFedus vniuerfaliffi-
oniniij,qux illam rationcm parcicipat.
Hcoti oper.
Tom. FIIl.
ie
lum
&
fc ipfura
fi
ergo netpiit generare
hmc
Lib.
r6
IV. Sententiarum
hunc homlrum. Jêqmt generare ens irfûantHm em.

trgo neque hoc ens. cx quo cuacuatur folutio Feryarienns. Vcl quinto dcnotat in effcû dari rationem huiusieudctcrminati cflc> &cflc fimpli-
^feSus
qiti-
ttd ejfe hfo-
lute,
ejff eji
hoe
ab ea-
ddtactûf^'
citer , &C ahfolmc, Sccundo modo eft a Dco , feu

caufa vniuerfaliflim& in pcrfedionejprimo roodo
a caqfa detcrminata ; ed hoc impujjnat Dodor,
cx co
quod
hacc diftindlio inrer fHc fimpliciter

fit fufficicns.vt fccun-
& dctcrminatum elI(:,non
dura vnam raiionem fit ah vna caufa , fecunduiT

ijltcram ab altcra qîidquidcnim dat cflc huius,
dat
cflc fimpliciter,af
p contra,<juod dat efle fiip^
probatum cft.
Ajij intcrpretantur illam maiorcm,iuxta rcfponfioncm Diui Tliomae ad primufii,quam iam
attigimus ex Dodbore , interpretatione quarta,
pliciter,dat efle haiMSfVtfuprk
14
Ali inltrpreiatio il-
mnterit
lius
inffHgnM^.
crearc cft producere ens prini^ , 6c nullo

cius prsfuppofito:nam fieri pcr lc prirao cfFeftui
compctit/ecundura illampraecisi rationcm,quK
quod
jjon fupponebatur,
Verbtt
D,
Tiionf.
& quae non praeceflltjquod
fi
prcemt,n6 pcr fe primo fit,fcd pcr accidesxoncordat dodrin? D.Thom./ofo ;n0tto,cuius verb
(nnv.Dkendum <juod aUûadperfeSlu participans aliquMn materiamfacitjihifimilejfion quidem prodMcendo abfilute illam materiamêd applicando eam ad ali(fuid:
non enim hic hotno potefi
effe
caufa natura hu-
manie ahfitute, ûiafic effit caufafui ipfius\fid efi caufa ifuod natura humanafit in hoc homine gerurato ,
&
Cieun.
in fadione
vnumquodque ex
alio ente,licct pcr accides.
Contra , produccrc cns prim6
&
nullo eius
pra:fuppofito,vcl intelligiturdecnte detcrminato , quatcnus producitur nullo fubiedo prafuppohto,eo modo quo materia praifupponitur pro-
dudioni formac
& hic fenfus eft verus
fed
fic
ctiam diceretur creatura producere , vt aduertit

negarctur
, vel probctur oppofitum ,
conucnire foli Deo fic produccre. Vcl producerc
&
Podor
ens prim6,& nuUo prxfuppofito,intelligitur

fecundiSim fpeciem , vcl
fecundum gcnus ,
vd
vcl fe-
cundum tranfcendc$;& hic fcnfus cft falfus,quia

fic fequcretur qu6d Deus non poflct creare vnam
inateriam,aut vnam animam rationalcm praeexiftcnte alia, quia ratio fpecici,generis
& tranfcen-
priorc
Deindc quod dicitur , producens aliquod cns
determinatum non producere naturam fpccificam abfolute , fed applicarc ad indiuiduum fupponendo materiam detetminatam , pec quam fic
indiuiduum(quidquid dc illa qu^ftione fit,vtrijm
matcria fit principium indiuiduationis ) falfiim
eft quod generans indiuiduum non generat in co
naturamjaliasdeftruereturvniuocatio intcr caufam
cfFedum , quae confiftit fecundum naturam ,
non fccundum principium indiuiduadciitalis praECxiftcrct in
vntuoeatio
inter cU'
fitn
Hum.
effe-
&
&
tionis.
16
cft,
tingit alio modo, qucm fupra expofuimus , cum

quo no repugnat creaturam crcare poffealiqucm
effeiku determinatum. Sicut
& illa etiam philo-
Item , toUerctur vera caufatio in crcatis , qqa:

refpicitnaturam indiuidui vt terminum formalem;fcd quidquid fit de his, folutio illa n6 curric
in anima rationali,& fuppofita veriori fentcntia,
in Angelis intra eandem fpccicm multiplicatis;
alias luppofito vno Angelo , non poflet Z)eus
creare altcrum, aut fuppofita
crcaret animam Eux.
JEx
anima Adami, non
quibus patet ilUm pcimam probationcm
frobut.
ImfUHMtUf
fpphia Caictani falfa eft,quando ignis gencratur CMietnm.

ex acre non produci per fe corpus , fcd per accidens,quia catio cocporis ficut dcfinit,& corrumpitur,corcupto i^crc ; in quo exiftit, ita ctiam gcneratur produ<Sko igne,vc ad ignem contrahituc.
Vnde fi quodcumque aliud corpus , diuerfum

ab igne , annihilaretur , adhuc in igne faluaretur
catio corporis quoad exiftentiamtccgo illa
accepit igencrante igncm:crgo vcl
quam
Cerput ptf
ftgerterari in
htc,îOt.
nunquamra-
tio corporis nata cft per fe produci , vel pcr fe

producituc , quando quodcumque corpus dcter<
minatum producitur;mediateenim hoc, aut illo,
lantum compctit exiftentianatur c6muni.Prarcrea ficut fe habet ad exiftentiam , ita etiam ad
produdlionera, qua recipit cfTe vcl crgo corpus
nunquam per fe exiftit, fcd tantum pcr accidens^
:
vel per fe producitur ea

citur
ci,
hoc
produdioncqua produ-
& illud corpus
quia nec alitcr produ-
aut exiftere poteft.
^lia prohatio
efua
adducitur per authorem de
17
&c. Hic refpondct Dodor ad altcram AUm prohaprobationem D, Thoms , qua probat illam ti D.Thm4,
Caitfis
ncmpc
propofitionem,
per
DejlruiiHr
vera
termtnHrn ereationis,
prium efiSium Dei,
reducit rationem in oppofitum,vt patet ex littera,adiungit aliam propofitionem cx lib. de Caufis,c[ux
eft quarta, talem Prirmmrerum creatasnmefi tffe.
ncque elcmcntumjfcd hunc ignemi&

rerum naturaiium , cflc i
nullo ficri pcr fe primo tunc, quoniam fit fi:m-
quo4 fejui-
, fi
percjuamefihichomo. Sic Caietan. epitfi.Âf. art.i,

cum ignis,inquit,generatur cx aere,non ficri per
fic airerit
lnimnnnitni
fcopum conclufionis intellcAam;
nihil probarc , quia effedus vmRmi!o tiel

uerfaliorcs reduci in caufas vniuerfaliores con- flfarvtlnen
vel
fic prtfiipponit infua ahione materiam determinatam^
fe coipus,
/mfugnalUr.
falfamcrtc ad
ejfe
ahfikte
&
effi
pro-
&
Refpondct , vcl fecuodum aliquos
intclligi pri- SilmtHT,
mam Intelligentiam proximam Dco,veI fumitur

extcndendo ad primam produdionem fccundum rationcm, & primitas cntis fumituc fccundum diftintionem cationum focmalium \n.
cfFedtu & fccundum originem , non fecundiim
pcrfcdionem; vt fenfus.fit qu6d eomodoquo
creatio
cfFcdu diftinguitur \ perfekionibus ef^

, ipfum eft terminus priraae produ(îonis fecundum rationcm : haec littera videtuc
aliquantulum obfcura, quid intelligcdum fit pcc
primum effe , quid pec perfeEliones efientiales , quid
pcr primam produSienemficundum ratipnem.
efTc in
ferjtialibus
Pro cuius
dam priora
aducrtendum eft quzfccundum ordinem naturs , fcu
intelligentia
efle
18
Exfertitur
&
gencrationis;quaEdam vero priora fe- refponfio Veoriginis

Rorie.
cundiim ordinem pcrfcdionis. Hunc diucrfum
ordinem explicat benc Doftori i.d.y^.i. progreflus fecundtim priorem eft a potetia ad akum, Ord Miurt
ab imperfediore ad pccfedius , c contca pro- dluerfM4 h
ordine perff
cedit ordo perfc6lionis,ncmpe ab aAu ad potcniiitnis.
tiam ,
ab co quod pcrfcftius cft , ad impcrfeiJtius. Ens crgo fecundum prioritatcm natur,&
&
&
originis
ncautcx
feu generationis eft
primum, vt
ratio-
natura rei diftinguitur arcliquisper-
fedionibus fupcradditis
& effentialibus
vt fiib-
ftantiz corporis,&c.
Ex quo patet quid intelligat ferprirmm effe, Prlmim effe.

nempc rationcm cntis iperfeSliones ejfentiaies,Cant Vtrfeliiinn
rffentialts.
fubftanria,corpus , homo,&c. Produdtio crgo fic
vt fequitur natiuram fui tccmini
fidcraci
ita poteft
fccundim yacios cius gcadus
quocumque modo
flue forraaliter
&
diftinguantur
con-
cfTcndi,
fiue rationc*
iuxta diucrfum illum ordi-
nem, quo intcr fe gradus entis comparantur. hlc

cnim agitur de produdtione matcrialitcr pro re
adla,feu cfledlu ipfo in ficti. Sicut crgo in fado
efre
Difl
rf
I.
diucrfum illum ordi-
efle rcj confldcratur iuxta
quo primum in vno, cft poftrcmum in altcro i <ic cadcm

rcs in ficri, & produdionc,vt transfcriur dc non
cllc ad clfc, admittit vtrumquc ordincm. Itacrgo produdtio fecundum origincm eft primum
nciTJ,ncmpc originis,&: pcrfcdlionis, in
ffitnitlo ft-
fHnJum
r-
tifnl , feu or-
ipllus cilcifccundum
JnttUigilMT
Itut-
crdin*
rtitins fi-
pe^fectionem cftprimia
clle
inpriori fcnfu intcUigitur propofitio illa dc caufis , PrimHm rerum creatarum ejl
ipfimeffcy^z. Vidclicct ordinc gcnerationis : non
cfcterminati
autem abftradura
intclligitur
cllc,quia
&
tranfccndcns
non eft tcrminus produdionis , fcd

, verbi gratiil,in hominc prius
fic
cunditm tm-
/Ingularc cntis
tiMttm,
naturaeft fmgularc cntis,quam fingularc corporis , aut hominis , iuxta ca qua: Dolor infir
dctcrminat</. 8.^<</i?'i. cxplicans formam corporis Chrifti
JntilUgitur
dt finguUtri
t:Hhm.
vbi dicit
quod
ly
hoc
fupponat
pro fingulari cntis.illudquc demonftrat, 5c fupponit praedicaxo, Cor^K/ <,& perinde facit
ad praffcns , fiuc dicas cum quibufdam noftrae
fchola: qucmlibct gradum Mctaphyficum habercinquolibct propriam hxcceitatem diuerfam,
ab hxcceitatcaltcrius,vcrbi eratia>cns propriam
fingularitatcm diuerfam a fingularitatc animalis,
& hominis
fiue dicas pcr
>
vnam reddi omnes
fingularcs, vt volunt alij, quia fiuc
non
dicatur, produlio
fic, fiue aliter
rcfpicit fingularitatem
Vt tcrminu formalem, fed naturam ,

cui fingularitas eft conditio elTcndi,
& eflcntiam
& agendi.
fccundum ordinem originis

primo gradum entis , vt afFcitum fingu-
Produ(5tio ergo
19
refpicit
communi , deindc rcliquos gradus prout acccdunt ad cns hsc autem

laritate, vel propria
vel
produdio dicitur
Htti gint'
ralit tftclin
appropriationem , nonfecundum proprictatcm,

quiaratio gencralis in cfFcftu magis appropriaturcaufx vniuerfali&prim3c,cuius adio dici-
ffr0pri*tur
tur crcatio
gtnt-
etwfis
rMlibus
fumpta fecundum
creatio latc
quam
caufae particulari
non quod
&
gradus particularis cius eft a caufa vniuerfali , ficut etiam

gradus vniucrfalis a caufa particulari , fed procfFedus in
qMMTtt
fc diuifus fit
quia
quia gradus
vniuerfalis in effcdu magis imitatur virtutem
illimitatam caufam , cimque in
vniuerfalem,
quandam appropriationem
ptcr
cfTendi
adaequat pcr
communi
&
modum obicdi
illimitato
magis
fcu tcrmini,
quam
gradus particularis , qui fequitur naturam caufx

principio agendetcrminatac, quas ex fine fuo,
cns
di ordinatur ad producendum fibi fimile ,
&
&
dctcrminatum quamuis,vt dixi , hxc fecundiim

appropriationcm vera fint , non vero fccundijm
proprictatem, accommodando fibi inuicem caufam &: cfFcdlum, fccundum proportioncm cuiuf^
:
dim
imitationis
crcatuianon
minatum
cx quo
poflit creare
efrc.
Ex didis
non habetur
quod
aliquodfaltemdetcrpatet reliquum
quod
{cquitur in littera Dodoris , quia in prarccdentibus cam in difcurfu cxplicuimus.
10
ûodetiamadditurdeinJlrumentOyScc. Exra-
Thomx,duac conclufioncs ab
Prima efl, nempc crcaturam vt
Itnpugnat ft-
tionc pracmifFa D.
lundam
ipfo cliciuntur.
cin-
clufiontm
Ihoi
caufam principalem non pofFe crearc i fecunda

vero cft , quod ncque vt caufa inftrumentalis.
Prima iam cxaminata eft, tam quoad confequentiara , quam quoad vcritatera principij. Secundam ctiam conclufioncm hic reiicit quoad con-
fcquentiam,& rationcs,quibus probatur:vi: quod

inftrumcntum non participet adioncm caufas
Rt$o D.Tht principalis , nifiagat pcraliquodfibi proprium
mt.
inad cfFedum proprium caufs principalis
Sceti oftr. Tom. yill.
I-
&
17
I.
tclligitur dc adione difpofitiua , vt patct in

cxemplo addu<ô,dc fccuri difponcntcad fcamni
furmaj fcdincreationc,qu2: nihil prxfupponir, Utndsri /.
nondaturaliquidquod poflctdifponi,quianon ftrumtntum
fupponitur aliquod fubicdium, quod difponerc- '*'''"''
tur , cum fit producbio cntis primo & ex nihilo.
Refpondct crgo Dodlor interprctando maiorem , ita vt particula , per aUquod proprium , dcfignet adtioncm propriam , & fic maior cflct
rationcm
falfa pcr
quam
irfra fubiuriît
quia
quacumquc adione , quam haberet non in
in
virtutc principalis agentis in illa,non eflet in-
ftrumcntum , fed principalc agens , quia fcili

cet nequc adioncm ipfam , ncque principium
adionis participaret ab agente principali ; 8c
hoc denotat illa particula ypropriam anionemtScc.
fic non eflet inftrumcntum , quod vt raotum
injhumtttmouet , neque habet principium agcndi in efle vt git
quicto ; fed in adtuali motione, loqucndo de in- '^"* /'"non latc , vt extenditur ad ;/j^^^.
ftrimiento proprie ,
caufam fecundam refpcdu Dci vel adaccidcns
&
&
refpcdu
fubftantiac.
quod inftrumentum pcr aliquod fibi proprium agat adefFeckum cauts principalis , & tantum difpofitiuc. Prima pars huIntelligitur ergo
ius copulatiua: concedi poteft
tionibusialtera ver6,nempe
uc
licct
aliquando
men
intelledu
lum
Thomam
proba-
vniuerfalitcr ta-
inftrumentum
caufac principalis
&
&
cfFcdibus ar-
in quibus artifcx per inftrumcntum indu- jgit
formam principalcm
agat difpofiti-
in hac difl. tjtufl.^.
cfFcdum
fuis
quia pcr ipfum fan-
patet in multis inftrumcntis

tis
cum
qu6d
vcra
fit
eft falfa
attingcrc potcft
qtimJt.
feu vltim6 intentam, qutdefftBX

vt monetarias impreffionem armorum inmo- f^frtnct-
cit
ceram impreffioncm figilli:

maior in iis inftrumentis,
quorum vfus eft rcfpcdu alicuius adtionis prioris , &: fubordinatae ad aftionem forma: vltimo
intentac , vt patet etiam in excmplo de fecuri,
netam
figillator in
tunc ergo vcra
^*^
eft
quod adhibct D.Thomas.

Propofitio ergo vniucrfalitcr fumpta
&
modo
Qux(\.
eft fal-
fumpta autem particularitcr , vidclicct adieda hac limitatione , ncmpc quod inftrumcntum per aliquod fibi proprium agar
fcmpcr difpofitiuc ad cfFedtum caufa: principaIis,quando nequit attingere eundcm cffedum in
virtute caufac principalis ,non probatur; & fic
ctiam afFumpti minori committitur fallacia
Confcquentis. Impugnationcm hancaliqui approbant moderni, vt Molina, & Vafquez i.part.
fa
cx didis
Deficit prt'
htio.
Moijnj.
in di^lam cjtuftionemy& art.D.ThomtîWQ dt/putatio- Vafqucz.
ne i.hicdifput.iy 6.cap.i.
& difficilcm putant
alij
rationem pra;milFam D.Thomac,quin etiam Molina aflcrit ceerc rcfponderi poffc ad rationcm
Scoti. Hic pracisc tangam ipfam rationem Dodoris,remittendo in fua loca qua: dc inftrumcntis dicit,
earuraquc a6tione,vt infri , hac ipja tpu-
flionejdr tpuflione.^.d.6.e].^
Rcfpondet Ferraricnfis dupliccm
ftum inftrumenti
& adioncm
efle cfFc-
vnumqui pro-
prius eft ipfius inftrumcnti,cx forma proptia,
pcrmanentcjalium qui
cft cfFcdtus,
&
& adio eius,
in virtute agentis principalis,per virtutem agendi fupcradditam
&
fic
attingit aliquid tupra
tamcn vt fcmpct agat

aliquid cx propriaforma, quod difpofitiuc fe habct ad efFcdum caufx principalis,putat adtioncs
propriam virtutem
has
ita
cfFe rcaliter diuerfas
uctfis principiis,
quia procedunt a di-
& ad diuetfos terminos.

B
CaicCA
^^
f^tjpgj;,
j-^
rrienfis.
Dus
*'
affi-
<S.wi
Lib.
i8
IV. Sententiarum
Caietanus autem perinde eandem doftrinam

qu6d ncgct kftiones cfle diuerfas,
Kefpmfio
fequitur, nifi
&
infed eandenvvt procedit a caufa prinîpali,

ftrumentali : ita tamen vt procedat ab inftru-
mento
qu^ influit in adionem quandam
fflodificationem
Orioin
tJtdt
ttîtni.
fecutidiim propriam
Prim6
duplicitcr.
vrrtutem,
feu
eius
modnm,& (ccundiim prius
naruraaftio^vt itiodificata eft prior,& difpofitio

adip(am,vt cft iprincipali agentetdeinde proceccdit ab inftrumento,vt attingit terhiinum prin-
inquantumeleoatur per virtutem communicatam fibi ad hoc k principali
cipalitcr intentum,
&
ctiam habent adionem propriam, quia diuidunt

materiam,inquit Fcrraricnlis.
Contr^, probatur prima propofitio Dodoris:
hic agitui* de inftrumento propric fumpto, quod
mouer inquantum motum ,
per virtutem receptam a caufa principali , vt patet ex littera
S.Thomje. Contingit autcm, quod aliquid par-
&
adioncm propriam
non
alicuius alterius,
ignis habet calefaccrc
ficut acr
per virtutem
& ignire, &c.
Sic etiam
intendunt alij , quos impugnat ; nempe per virtutcm communicatam inftrumentum agere , vt
creaturam ad creationem , acrem ad ignicndum,
&calefaciendum in viitute caloris , quem recipit ab igne.
Hic autem aer nullum habet eftcdum proprium,fed nierc materiahter
fe
habet
ficSacra-
menta, quac funr, in fententiaD.Thoms,inftrumenta phyfica grati^ , nullam habent adlionem

difpofitiuam priorem ,
naturalem cx propria
&
forma phyfica,qui
fit
difpofitio ad gratiam,qua:
ctiam in fentcntiaeius crCatur. Ergo,etiam idem

dici poflet de crcatura,in quantum ei communicareturvirtus,qua attingerct miniftcrialitcr
inftrumentaliter effeaum creationis.
feu
principalis, concurrunt inftrumenta
fihe
vUa
adione difpofitiua praeuia ad efFecSbum caufs

principalis, vt humanitas Chrifti ad miracula,
verba eius ad infundendam gratiam iuftificantem, ad tollenda peccara etiam phyfice, vt
patcbit, vt illa
tTjfrk
&c.
pcrcundem.agit inftrumentaliter
adproduftionem fpcciei intclligibilis,cuiusnulla actio cft prxuia aifpofitiua,cuiuj terminus af.-
Dimittttntitr tibi peccata ttta
phantafiiiafir
fignari poteft.
f.efpiJto.
connexionem
cfFcdu principalis agentis. Contrk,hoc detotum fundamentum fcntentixoppofitaj

de inftrumentis ; quia ide6 affumuntur inftru-
Si dicas
qu6d
in
Sacramcmis ,
& aliis
eflct
formaadionem
Z4
Rtffonjtt.
ltrîtgiMi9.
aifumptum
fine
cius vfu fierct cfFcdus
difpofitiuam, nefruftrk tur
quoalioquin abfque
fequitur qu6d adio
tali
inftrii-
ttquiri'
Milit in-
flrumtntttUt,
illa
etiam ex natura rci difpofitio:aliks fi nihilcx

natura rei conducit , fruftrk requiritur propria,
principium eius in inftrumento ex natura rei
fit
&
pra:rcquifitum.
Et
a
fi
ratio rcducatur ad
D.Thoma, de
cxemplum propofitum
dolandum
fccuri requifita ad
ligna, vt difponantur ad formara artificialem

arcae, qua: nequit in tudi materia
OT
fc3mni,aut
induci per artificcm;quia coire non poteft in dif^

pofitione tali ad compagem requifitam artificij;
hoc idem probare & intendere conftat ergo non

:
cohasret Aodttinx D.ThomaE,inftrumentum vniuerfaliter non habere aftionem difpofitiuam ad
effeftum agentis principalis ex propria forma;ac
proindc meliijs Dodbor explicat illam propofitionem cius , quam praefati quoad fenfum , quo
vcra effe poffet ; quamuis ncc fic infert intentum.
Secund6 confundunt doftrinam de inftrumentis ,quafi vniuerfalirer idem fit modus operandi omnium inftrumentorum,quae ne vniuocc
quidem conueniunt , neque fecundum eundem
modum
dicuntur
inftrumenta.
Propriiflime
cnim dicuntur inftrumenta phyfica , eaquz funt

artis,aljaperproportionemad haec
quiaarris Duftex gt-
nm
injfruinftrumenta habent fubordinationemadprincimtniorum.

pale agens,a quo recipiunt principium aftionis, Trima atce-
& ipfam adfcionem , nempe motum , quia inftrumento cooperatur in motione adluali ad quemcumque effedum attingit hacc duo in aliis inftrumentis fimul non inucniuntur , {ed fcparatim , & fecundum proportionem , vt in caufa fc-
ptio
injiru-
mtnti.
cunda,quaE dicitur inftrumentum Dei

a
& rccipit
Deo virtutcm cum entitate, quam habet
quieto,&ex propria forma in quo differt ab inflrumento ptimomodo fumpto, cuius virtus eft
fuperaddita in ipfa aftuali motione
concurrit etiam Deus cum caufa fecimda in ipfa adluali
operatione ,fed aliter quim principalis, cum inftrumento artis,quia hxcpcr influxum immediate impreffum, inflrumcnto attingit effedum , inftrumento defcrcnte influxura ad paffum , vt
quando manus mediantc calamo fcribit. Deus
autem cum caufa fecunda agcns, non influit in
ipfam,fed coagit in paffum immediate, feu ad effedtum. Et hic feruatur maior proportio ad inftruraentum propric , non tamenfimilitudo for:
roae,aut
Secunia Mtceftio injlttt'
in efle minti.
Alia etiam cxempla in fententia D. ThomB

adducit Vafquez , in quibus ad cfFcdum eaufs
vrgtntur.
difpofitiua cx natura rei habeat
propria
agit in virtute alterius
Aliftmilittr
difpofitiuaadefFe-
eft
virrute propria,fed inftrumcntaliter,inquantum
ixemjfU.
communicatanu
tantum moralis, vt infrk difcernetur ergo nullam habent aftioncra cx propria forma difpofitiuam ad gratiam.
Dics,vt quidam volunt,non rcquiri, vt adbio
qu6d adliopropria
prima propofitio Dodboris corruir cum fua
ticipct
Jlpflftemtitr
& virfutem
inftrumenti vniuerfalicer
fic
primo difponit,fecund6 attingir.

Exemplum autem illud de fecuri, quod impugnat Do6lor,dicunt non adducJ ad probationem,
lcd ad cxplicationem tanquam magis notum.
Hefftnfi ni Ah"a etiam exempla , quibus Dodor probat inixemfl ftt- ftrumenta attingere cftedum caufae principaHs,"
trtijf*.
vt patet de impreffione figilli , dicunt quod hac
D.Tkm*.
/iue phyfica fit,fiue
probatione. Secundo dicunt,
fcd ex propria forma,
alias fruftriafrumeretur;
JSx fentiniia
exvoluntateprincipalis ag<*ntis,qua; deno-
tat inftitutioncm
mentaparticularia, quiahabentex forma propria adionem difpofitiuam ad cfFeftum caufa;

principalis: alias fruftrk afTumcrentur, inquiunt:
crgo necefTarium eft inftrumentum habere cx Cur
fic negatur fecunda

:
propofitio Dodorfs huic oppofita, vel eius confequentia , qnia non fcquitur attingit cfFe<5lum
caufac principalis; ergo non difpomiuc , quia
nti rontra re-
nem
ftruit
(Stum caufa principalis
mdpropoftio-
vcrborum , &c. Conrra, ha:c nihii faciunt ImfuftMtitex natura rei ad gratiam , quia perindc line ipfis
producipofTer,& folum habet cum eis connexiolatio
cum
&
ffottjitntm.
phyfica, in
a(ftio
pcrficiuntur,vt lotio aquir Baptifmalis, pro-
Vtcrque ergo dicit inftrumentuffl fempcr habere adionem propriam,quam non habet in vir-
qnx femper eft adiua
Prhtio pri-
qua
agentc.
tute agentis principalis
Sfluitu rt-
mentis fupernaturalibus, detur
&
modi fecundum vniuocationem.

Tcrtio
Dift.
Tcctio
Terlis MCCI-
modo accidcntia agunt
QucEft.
I.
\n virtutc fub-
difponcndo ad formam iubdantialem.

Hic inucnitur tantum fubordmatio adlionis ad
fiia.
ftantia;,
adlioncm , ic depcndcntia formae accidentalis ad

fubdantiamîn qua cft,& ^quacmanatnncconcurfu , Sc motionc adluali fubdantis refpedtu
Minor crgo proportio ad
difpofitionis indudlz.
inftrumentum propric diftum.
Quart6
QnMrlMMCttfiif.
dicitur
indrumentum , quando
adiua
Hsliberis applicantut
ab
terius cfFcftus
cant
ipfis intenti ,
talis eft virtus ignis
cerandis mctallis
pa(fiuis,ad
hic
\ cau-
finem
al-
Vt artificcs appli-
in excoqucndis,
& ma-
autem minus fecuatur prO'
nec ignis in virtutc applicantis operatur, nequc rccipit vllum infiuxum , nec zt\o cius eidem fubordinatur ex natura rei , fed tantum quia vtitur eius adbionc ad
aliura effedtum intcntum , dicitur indrumcntum.
Quod ergo proprium cft inftrumcnti quarto
tertio modo , hi Dodtores transferunt ad ratioprietas inftrumenti
qilia
&
coramuncm
iicm
propria forraa
principalis
corum ad
xG
inftrumcnri
& difpoHtiuc
quod
quod eft agere ex

ad cffedlura caufz
procedcre ab vno a:quiuo-
eft
fMâMtnr,
tllius falfitas
in
concludunt ex forma adliua inftrumenti operationcm propriam

cius \ fcnfu contrario ) vbi nuUa cft forma z6t\ua inftrumenti propria, nuUa eriam cft cius opeea vniucrfalitate
ratio difpofitiua
hstrumftum habent
ftcut ipfi
fcd inftruraenta artis
nuUam
formam aAiuam propriam \ ergo neque
n haberi
adtioncm propriam ,
difHndbam , faltem reaiiMîoatmfrO'
ter , vt dicit Fciraricnfis , neque raodaIicec,vc
friMm,
&
admittunt
principalis
vt
ergo potcft didla virtute mane-
rc adlio poftcrior fine priori.
Negant Caiecanus
&
Bannes confequenriam ; quia adlio illa difpofiriua fc habet ex pane caufx matcrialis , quam
Dcus nequit fupplerc. Contri magis influit in
tuc in vircittc caufac principalis
cft difpofiriua,
plece poteft
& cxcrinfeca
v. g.
fed
quam
illa
qu
pcoducecc grariam abfque Sa-
cramencis, vel aliud huiufmodi
poceft facece ar-
cam finc fecca, aut fecuri, auc omni adione ipforum ecgo a foctiori poceft aflumcce inftrumencum ad cfFcûm principalera , fine co qu6d fup:
ponacuc alceca a(5lio propria inftrumenti.

Item, potoft Deus fupplere ipfam caufam ma- Dtui fttifi
terialera refpedu formz,potcft ihducerc formam fufflttl CMMfMm mMtt'
in maccciam abfque difpofitifcne pcaruia , educenriMlem,
doipfam formam immediate expoccntia materiac
in inftanti, fine prasuia difpofirione acciden-
quz requicicuc tantijra ad cocrupcionem

qualitatum fotmz przexiftentis
aduenicntc
altera fimul cum pcioci focma coccumpicuc ca:
&
difpoficio,qua in coto fubie(aatur,ex lententia
lis
fchola:
D.Thom.
Accedic qu6d criam roediante caufa fecunda,

i8
poteft edudlio hzc fieci de pbccncia abfoluta, Petfft tt$Mm
abfque pcsuia alcecarione pcc qualicatem, quam- diont cMuft
ftcHdtprodmuis de potenria ocdinaria pcius agac alccrando,
cere ftrmMm^
quam igniendo , v. g. ignis ; ccgo a focriori poceft fint frtuin
quia \n
cipalis.
illa
difpofiriaa inftcumenti
quafti- MltirMtknt.
Antecedens probatur ; quia fi pracrequi-
tas , figura , & durities quantitas non cft adliua

fccundum omnes Philofophos y eft naraque expulfiua alterius quanricacis ex eodcm loco. Figura fimiliter non cft a(5riua , quia cft terminus
tunc caufa fecunda aflumi ad produfriofubftanriaUs , fine przuia aifrione altcrariua, quz fit ab ipfa , vel omnino non requiritur talis altecario , nifi pcocedendo per viam
ipfis cft tantiira
&
nihil fupecaddic fupecficiei
pcz-
ccfpcdtum paccium, qui non eft adtiuus. DumoUities non funt qualitatcs adiua;,
fed faciunt tantura ad cefiftentiara , vel non reflrities,
&
ftcntiara in imprcffionc
corporum ,
& exclufio-
nem a loco alterius aducnicntis,non ccdendo

durities facit, vel
vc
cedcndo duriori,ficut moIHries:
crgo in ferra non cft aliquod principium pcopcium aliuuro,quod facfac ligni fcifTucam ergo
-y
in inftcumetis propric diflis fallit
illa vniuerfalis.
Aliud ecgo eft,inftcumcntum habece pcopciam
focmam , qux
faciac
inquantum moca , ad effe; aliud vcc6 qu6d illa
flum pcincipalis agencis
&
focma fic adtiua ; nam denccs

fubrilitas in
fcrra conducunt ad effe6tum,inquantum pcr impreffionem mouentis facilius diuidit quominus
habcac obiedum corpus , quod fecund6m minorcs parccs facilius cedic,& comminuicur,quam
fecundum maioccs facit etiam ad intentura acri,
ficis
quo
forii)a arris
tec fcindendo
inducicur
fccundum pluccs
fic ,
&
non
ali-
pactes, quibus
non habccet dcbitam propoctioncm , &

intcntum, fccundum quantlcaccm, & figucam ad
abfciffis
compagcra
quia acquc inducituc effe&us
pcr fccram
cipiacuc in feccam
gendo lignura
ti ,
&
nem fo'rmz
mocus cx impccfcdlionc viccutis caufz fecundz.
Hzcautem
&
fic
in inftanti ad gcnecacionem
Spiricu fandko
infrk
ctJfMriM
tft
MlierMtitl
ratio dcfinit, caufa fuperiocc fup-
plence illum defe(5lum

ric
iuMn4 tU'
B. Vicgo concurfili j ,
concuccencc
vc pacec cx tertio d. 4. q. vnic. Sic
quidam dicuntcum
S.
Thomaqu6draace-
ria in vltirao inftanti altecacionis
fpeciecum facramcncalium cceaca a Deo , infocmatuc viccutt

caufz natucalis applicacz in eodem inflanci. Ma-
ioc autera videtuc
intec
connexio incec aHonem
caufz principaUs ergo de potenabfoluta illa poteft fuppleci. c tunc non pro-
tingit cfFcdtura
tia
alte-
& fubftantialem caufz fecundz, quam

difpofiriuam inftcumenci & eam qua ac-
Tariuam
batuc pec
illara cacionera
quin cceacuca pofllc
attingere effcAura ccearionis.
Conficmacuc prim6 pec excmpla pczmiâ k

Do(ôre , in quibus inftcumencum attingit cau-
3-9
Ctnfirm.i,
fz principaUs tSct\xm , vc figillum fine pcacuia

adione difpoficiua. Refponfio autem Fcccarien-
impugnaca pec racionera de fecra , quia

fic in viccutc caufz pcincipalis
pec quancicacem in
per a(ûalem impulfura ,
dura figilli , aut chalybis , cui
matecia ferrea ,
hic ipfe eft cffcûs
cedic materia moUis ,
fls iara cft
diuifio raatcciz
&
&
opccis.
Conficmatuc
fciffionis
Caietan.
Banact,
hanc Deus fup-
racucaIcecario,poteft diuinitus induci in inftan-
^Mti*.
quanti-
^7
TertiM frtm
cffedumaAiojinquantumiplc cfFedus attmgi-
uis materiaUtet fe habeat ad cffcdtum caufa; prin-
tcr
qHidfeil f
ipfi
diipofmua inftrumcnti;
effcdum cauf*
attingit
fuppleri aftio
quanticatis
firumtnti Md
alia cft aftio
qua
Probatur fubfumptu,vcrbi gcatia,in fecra, vcl

fecuciîn quibus prztcr-mocura agenris,nuUa eft
in-
Terri6 ,
alia
Caictanus.
forraa adliua
TtrmM
^9
tali ,
alia.
Probatur crgo propofitionis
lif^tufio im-
I.
adkionem diôfitiuam ctiam pec aduecfarios, nifl

inquantuqj mouctuc a principali agcntc; ergo.
fiue raotus impccffionis cc-
ipfum lignum, impinipfumque fic fcnfira ,

inflrumctuum non agic
flue in
in fercam,
minurira acteccndo j fcd
&
&
principalis.
Conflcmacuc fecund6 , quia poteft concurre- Ct^m.i,.

caufa principali mocum inftcumencum,
abfque co qu6d concuriac ad aliquam adHoncm,
re
cum
qux
20
qux conueniat inftrumcnto
ex formafua pro-
quia ha: funt
caufx
pria
jit-
frofrtn
IV. Sententiarum
Lib.
difFerentes
caufaprincipali, quiahaec virtus ineft, 8c recipicur in ipfo inftrumento
ordi-
aUquo,pcr
ad diffcrentes formas , exigentes differentcs concurfus, vc eft forma propria incaufa principalis imprimcns imftrumcnti,
puirum,ipfequcimpulfus. In eo cafu agcret inIhumentum per vircutem imprclfam adctFedum
lUCffi
modoexccnfo,&
&
piincipalis agcnti$,quia
quancum ad formam
quidquid recipicur in
quantitatiuo,
nempe
EoJem mid
& pcrmodum ac-
etiam depen-
ipfi
det *{ii0 fer

vt
tûe-
ergo per-
agcre independentcr a matc-
crgofruftrarecurruntaduerlanj ad adionemdifpoiitiuam inftrumcnti, vt ratiicntordinemadmatcriam
cum
in
adiorc
ai.
.a ,
qua attingic
cfFc-
(5tum principalis agentis,idcm fcruare debcant.
In vtroque aucem petitur principium , quia li- Frufira ajfi.

cct inftrumentum de potentia, 5c concurfu ordi- gnarieaufmm
quia folijm depcnderct a virtute immanente
&
ria, velattingcreefFctitum fine taU dependentia:
na-
agentls principalis,ciu(que influxu,ab inftrumen-
to vt fubic6to tantiim
recipiencis recipicur
cidentis iphazret inftrumento maceriali
inde repugnat
iuralem,& encicatem,mcrepafliuc fc habet:quantum ad vittutem reccpcam, & mocum principalis

agcntis,necclIario agcrecur,& illa neceflario agercc
modum
imfojfitiUia-
ergo in eo cafu attingcret
natns, nequcat haberc effeûm forma: naturalis,
adione propria
dcmus talem clFcaut cerce efFe(Stum accingcrc
quod
przuiam difpofiti-
caufz principalis ( in quo prarfaci DoiStorcs non

ftacuunt dependentiam admateriam, fed rccurruntadpriorem, vt caufam repugnantiae , qua
fublaxa admittunt fecundum ) non fcquicur, quin
in diuerfo concurfu,
in alio ordine caufandi!,
qui dari pofTit de potentia abfoluta,non pofTit ali-
tii.
cfFedum agcncis
difpoHtiua
principalis, fine
ac proindc ratio corruit in eo
cxigat vniuerfaliter a(2ionem
uam
Confirm
inftrumenti.
Confirmatur terti6,eatcnus pratexigcretur talis

a(5tio difpoficiua , quaccn'us eficdlus caufx principalisab cadem dcpenderct , vel quatcnus inftrumenci forma nequeac producerc difpofitioncm,
}.
nifi in
ter agcre:verbi gratia,fi
mcntum
prsiacencc matcria.
Primum eft falfum
de-
Toilitur
pcndentin
&
& petit principium
a agiciir de effcdu creationis,qui
per formam natuialcm difponat corpus dcinde

atcingac creacioncm animx , tunc foluatur totum
quia
nuUum diqic
ordi-
ncm , aut depcndentiam a materia vt hic loquimur de creatione ergo miniis ad difpofitionem
r/iateris.
quod cxigunt. Ex his ergo patct , propofitionem

iUam Do(5toris vcram cile,quia neque inftrumentum afFumpcum agic difpofitiuc adcftedum prin-
materialem, quia ha:c per fe non exigitur, fcd inquantum cft dcterminacio macerix ad rccipiendam formam , quae primo , & per fe depcndet a
cipalcm.
Eacdcm rationcs faciunt contra Caietanura, Exeludifitr

quamuis ille vnam a(ftionem confticuic,& cfHca- modus Cmtani.
ciam, ac virtutcm propriam inlliumcnci incendere dicac ad modum , camen modus ille feparabilis
eft a fubftancia adionis, vc atcingit terminum
materia vt caufa a difpofitione tantum ingenere
CGnditionistolIentisimpedinientum,quodobftac,
maleria
nif
fic
in
proxima potentia refpcdlu
m, Primum fubmouctur
for-
in efFcdu creationis,
&
jicmpe matcria: crgo

fecundum. Sicutcrgo
cifeftus non dependcret a materia.aut difpofitio-
ptincipalem. Re(5liusphilofophatur Fcrrarienfis,
rclinquo etiam quas il/tdem particulariter dicat

Caietanus,& funt facilis impugnationis.
neeius:ficetiamnequeadtio,quaattingcrcturipfe
cfFcdtus , ab aftione qua difponeretur materiaj
fublaco
do qui
namque ordine inter
Alij alitcr interpretantur praimiftam rationem
D.Thomx nempe
effeftus, toUitut or-
adionum.
Secundum etiam nihil
&
&
Ttrm*
ti4riis
nit,
imprejl
c?"
in-
maccria:ide6
mainnata,
& propriainftrumenti,incfrcdepcn-
cfFcdtum, aut a(5tionem caufa: principalis,fcd
dct a maceria,vel quia eft caufa creaca,cuius adtio
îiicit fecundam rationem
II
Centra
fe-
und*m
ra-
titnf.nitm.S,
interiacens , velfi
non
nihilo, efi finitum
Patct in fimili
fan(5ti
Do(5toris
fundamento coUigcrc noa

vt inftrumentum
>
inftrumentum debet agere
materiam ex forma prodifpofitiue circa
pria
materia autcm non fupponitur ad creaintendit ex praifato
creaiuram
creationis , quia
afTumi
tionem.
L
,
medium , quantum
M,
quia diliantia tanta efi

efi
extremum
quantum
& omne ens
efi
medium
creabile oppofitum
iîtur difiantia eius a nihilo,finita.
Ratio fecunda ^ principaIis,non videtur

concludere , quia quando cxtrema func
imnicdiata,tanta prxcisc efteorum diftantia,quancum eft extremum alterum maius.
qui
polFc
HO
de infinita diliantia
efi
vi-
mentcm
dctut tcHe affequi
Angelo,auc aniroa feparata.

Loqucndo etiam de materiaUbus inftrumentis , perinde concludit praztenfa ratio dc atione
inftrumenti difpofitiua,eam dcpendere amatcria,
ac dc ea qua: conucnit pci virtutcm imprcfTam a
T>.
Tiiomt.
om-
nino pracuiam in quo ncque Caietanus mihi

:
dependet fempcr a fubiedlo , fed primum dcficit

dcm medi dein inftrumcncis fpiricualibu*, 8c fubfiftcntibus,vt
fendint a
Stnfmi
inftrumento per formim propriam^cfTc circa raateriam,& non dcterminationem aliquam circa
namque primum repugnat,quia for-
ftrumenti et-
materia.
a(ftioncm illam difpofitiuam
determinationem a^ftionis caufa: principalis,

intelligi propofitionem dc inftrumento naturali taiuum fcd hoc adintentum D.Thomi non
facit, qui intendit illam dirpofitioncm faftam ab
ellc
eiret
faluac , quia non magis

repugnat inftrumcnto agcrc ex fortna propria indepcndcnter a materia , quam agcre per v ircutem
impreiram ,
communicatam independcnccr k
mtnti.
homo gcnerans,vt inftru-
refpe(û creationis animas ratiootlis,
quia canca cft diftancia
Dei a crcatura, cciam fuprcma pofTibiii foxe^quantus cft Deus & ideo fi poncretur
:
fuprcma
RAtiofecundAfrlnclpalisnonvidetitrconclHdere,
51
&c. Reiicitur fecunda ratioprincipaUs,quxin
Soluiiur
eoconfiftit,
quodinterterminos crcationis,
fcili-
detur infinita diftantia, ac proinde exigitur ad fupcrandam illam diftantiam infinita potentia in virtute , qua: nequit competcre
cet ens,Sc nihil
crcaturae.
Hsc
rr
'f/'?'"'r
{'^*"''''
*"*"
ratio eft
plurium Dodtorum , Al-
Albertus.
Hcoricus.
bcrti/ i,d.i.art.7. Hcnxki^HoMflxt.i- ^t^ft.vlt.
Richudi
DHII.
n.ntftrii
fuprcma crcatura pofllbilis , adliuc Dcus

ab iUa in infinitum,qaia cft infini-
tum7rebiii diftarcc
minii/wiifm.
ctiam pcr
cxcmplum in oppofi-
in quantitatibus
cnim cft diftantia pro-
tus. Patct
to
ptcr aliquod
tfi
Ji-
tum^ mtdium
vtl tt difi-
noo cft mcdium intcriaccns,dinon cric quanra , nifi fecundum
ttttite
ixtri-
quantitatem altcrius cxtremi.

Hoc ctiam pacct rationc,quia nihiialiud
cft diftantiahic
nifi
cxcefTus vnius fuper
alterum quando aucem excedens
im-
eft
miediaciim exccfTo , quancitas exceflus erit
fecundum quantitatem
pofita ergo maiori
cxcedcntis. Sup-
fcquitur quod
firmacio aliqua encis creabihs
quod
cum affinita,
fic
diftantia huius afHrmationis
gationem
fitfinita.
Patet eciara
ad nc-
quod ifta
diftancia ficimmedinca, quia per Philofor
phum
ContraMîo ejl opponoH eft medittm fecundumfe.
.Pofter.ccxc. j
jitioycuitts
Quod
fingas infinicacom cx parce
fi
hoc nihil
w-
cft
ab ence , quam ens illud ponac.

Hoc ctiampatec j quia comparando nihil
ficic nihil
ad
nihil,nu*Iaeft diftancia. Sicergo
minor
fccundae racionis falfa eft , intelligcndo di-
ftantiam infinitam pofitiue, hoc eft,in
nitum exccdentem
ftanciam
omncm
infi-
finitam
di-
& fic oporccc incclligere diftan-
tiam infinicam in maiori , ad hoc quod fic

vera non cnim poccft alicer concludi infi:
nicas virtucis agencis
quae poteft fuper
il-
lam difUnciam.
VnM
eiHiTM-
di3 ejt
iit
mUs.
Praecerca.
Minor improbacur fic,quia ia.
vna concraditionc eft maior contradidio,

quam in alia quia plus diftac Dcus a non
Deo,quam anima a non anima quia nulla
vircus poccft facerc de non Deo Deum,
ncc c conucr(o:aIiqua autcm potcft faccre
dc non anima animam. Si autem qûaelibcc
cfiec infinica, nulla poflfcc efTc maior quia
infinicum non poceft cxccdi.
:
Pra:ccrea, illa vircus poccft fuper diftan-
tiam , quac poteft fupcr totum tcrminum

ad quem illius diftantia: quia termino ad
quem pofito,deftruitur terminus a quo per
tcrminum adquem fuccedentcm fed tcrminus adquem creationis eft finitus crgo
non potcft concludi ex hoc quin fupcr
ipfum poffit virtus finita ergo &: fupcr diftantiara. Practerea ^.phyfic. Generationaturalis eft inter priuationem,&forraam:
fed priuatio includit ncgacioncm lic^c in
fubiedo,& pcr confcquens, quando tranfitur dc priuationc ad formam , tranfitur
a ncgatione ad aifirmationem. Scd pa;
Ttxt.y.
mde.
*'* l>.Tk.
ergo nec
tirt.^^. ^ntfi.,^.
cft
proportio di(lant>z,qux
eft
aftum ad illam , quat eft intcr
&
adum ergo non erit proportio virtutis , qua: nonpotcft in illam diftantiam
ad virtutcm
cftinfinita
quas potcft fuper illam
quiaomni
finito potcft
ergp
quodlibcr
finitum proportionari.
Illud autemptincipiura probarurvarie,quia Frmeifiut/r.
qualibet finita diftantia datut maior \ fed etttif ad

nihUed. maxima : ergo infinita. Secund6,quia
interommacentradiHoriaefitupudxsdiflamia\(c<i intcr Dcum,
nihil datur infinita diftantia , qtii
&
fub cntc crcabili IpofTunt cffc infinita i fed cx di5bis,inter duo contradidoria,& omnia.cft afqualis diftantia , intcr qusiibet infinita, fuper hanc
non
diftantiam infinitam
nita,
poteft nifi virtus infi-
&c.
Hoc principium non fubfiftere probat Dpdoi y quia vt fit cfficax ad inferendum intentum,
nempc cxceirum virtutis in potcntia,dcbet intcl-
quia nihil non diftat ab

,
aIiquo,nifi deficicndo:non plus aucem dc/;//;
ad ens
nullam potcntiam,
pcr oppo-
fitum, vbi
TdHtM
Ricbatdui.
fpatij intcriaccn-
21
eimque D.Thomas atrumit i .part.<fHitJ}..^f .art.^. ad 3. qiiam formar aliter , quia nuUa cfl proportio nullius potentiac ad potcntiam aliquam,ucur nec non cntis
intcr pofentiam&:
tiSjcft diftantia illaquantarcrgo
ftancia
Richardi inx.d.i.
& ideo
medium intcriaccns
fccundum quantitatcm
Quâi.
ligi diftantia pofitiua,
pcr altero
quia
eft cxccfliis
vnius fu- Dtitt
quando ergo cxtrema funt immedia-
quanta cft quantitas , feu

Probat excniplo, quia tanta eft diftantia Dci a creatura fuprcma pofnbili , quantus eft ipfe Dcus. Item , in
auantitate,vbi eft diftantia inter cxtrema ratione
fpatij,
mcdij intcriacentis , tanta eft diftantia,
quantum eft medium , vbi ergo nuUum cft medium,tantaeftdiftantiainter cxtrema immedi^ta , tanta eft diftantia
illa
gcneracio nacuralis eft pcr
virtutcm
ligi
tHttl-
de difiX-
tiMfeJitiMM,
pcrfcdkio excedentis fuper altero.
luid Jlt hli

dtfiMHli.
&
ta
quantum eft extremum excedcns. Aflirmatio
autcm
entis creabilis, fcu pcrfedio,
&cntitas
& diftantiacius finita k ncgatione oppofita.Qu6d vero afiirmatio, & negatio
Jjfinruni
intis creMti
finitM
efi.
eius, eft finita:crgo
opponuntur contraditoric immediat^ , patct cx

Philofopho i.pofi ^.text.Si dicasexparte negationis,feu nihil fumi diftantiam.Hoc falfum cft>quia KtgMtU di.
nihil non diftar nifi deficiendo ab ente cui oppo- fiMt Mt fiir.
mMticHt di'
nitur
tantum ergo deficit , quantum affirmaficitndt.
tio pcr oppofitum ponit in (?/^:comparando cnim
:
mhU ad nihil nulla
cft diftantia.
& non Deus, quam

fumendo ergo diftantiam
Item, magis diftant Deus,
anima,
& nonanima
Petffi iH di.
fiMtitiMm virtus friJuHi-
pofitiuc, propofitio illa cft falfa, Addit practerea MM

MJfirrnM
rationcm a priori,quia illa virtus potcft fuper di- tieni:.
ftantiam',qux potcft fupcr tcrminum:fed tcrmieft finitus crgo fi crcati^

ra crearet illum , poiret fupra diftantiamj ncc in-
nus adepiem creationis
dc fequeretur vii tus infinita in ipfa.

Prxterca gcncratio naturalis cft imer priuationem
formam , priuatio includit negatio-
&
;& per confcquensqnando

tranfiturdepriuationcad forraam, tranfitur de
negationc ad aflirmationcm hic autem tranfituscftnaturalis per virtutem crcatam.*ergo, &c.
Hxc Do6lor,fubiung(ns iliud vulgarc Imtrcon- fii
nem,iicet in fubiedko
ftHfmi
::
tradiQoria ejfe infinitam diflantianh fimpUcitcr fai-
fum effc,
intclligatur de diftantia
pcrfeônis:
dc diftantia iiideterminationis,id cft,qtrr excludft tcrminum,quia ficut nulia
fi
veriim autcm
eft,
fi
illim principij.lattr tiH
trMdiSeriM.
iic.
communicatio inter cxtrcma,ita quxlibet diflamia fufiScit ad receniim ab vno ad alterum,nc-
eft
que diflantia quantumcunque magna cxccdit ex

trema contradidionis.
Subiicit deinde rcfponfionem adillamratio'
ncm,eiufquc probationcs NtJlapotmiapoteflJk:
tcc,qu6d
33
Imfugiuuit.
per diflanria infirtita f
nift potemia infinita:fid inter
tm,
34
22
IV. Sententiarum
Lib.
vircutdm crcatam
crgo
illa
non
diftancia
Sc Gabricl ibleitm ^.4. art.f. duh. i
obftat.
Qualitcr crgo faluabitur diftum com-
12.
mune quod
inter contradicloria cft di-
ftanjtiainfinica?Rcfpondeo, fimpliciter fal-
fumcft
CentraJiilfri
in
diRnns
accipicndo infinitum procxce-
quantumcunquc finitum Irt infrnitum.S6d alio modo infinicum

dcntc
llm|jlicitct
poteftiaccipi pro indctcrminato,
& fic vc-
infinituln
tKflifttnrs
rum cft^nwlla cnim.diftaotiacft ita parua,

quitifuffidac ad xontraditioncm. Quancuracutvque enim modicura aliquid rccc-
datab vnx> Contradiftoriorum , ftatim
eft
fub alterotncc eft diftantiaaliqua tamma

gna.ctiamfipofrctcfle iainfinitum maior
maxim^tquin ad illam
cxtcndaccontradidio
& eius cxtrema fc

& ifto modo acci,
picndo iufinitum in maiori
minor
cft
ncm diftantiam inter ensi&c nthil
Ad
probationcs ergominoris. Adpriniam,cum.dicitur, quod non contingit nitelligerc
nuiorcm ifta
,dico
qu6d f alfum
autcm
cftpofitiuct vcfumeft
pcrmiffiuc.
Hoc eft didu qu6d aliqua diftantia ponic

,
maiorcm rcmotioncm quam ifta

,
quam alia
quamcunque maximam
contradiflio
fed
,
ifta
vna
&:
permtttic
quia in
maxima
Taluacur. Exempluro,plus pcrfedionis po-
,quam animal tamcn

animn! plus pcrmittit , fiuc faluari poteft
in aliqud pcrfediorijquam fit afinus , quia
nitafiniis intenfiue
hominc ,.& quod fic eft maximum fci, non cft formalitcr maXimum.
in
licet fermiftluc
Ad aliam probationem
de quibufcun-
que contradidoriis,dico, qaod licet qua:cunque contradidoria fintjeque incomJ>ofiibiIia inter fe:nontamcn acqufe diftantia
pluj cnim diftat Dcus a non Deo^
quam album a non albo , ficut proceflit
;
prima raciOj<juiacxtremum pofitiuum eft

maius in comparatione ad negationcm.
Pcr idcm patct ad aliam probationem,
quodtotum ens creatum plus excedit nihil,quam anima cxccdit non animam,ficuc
totum
quam
cns. crcabile
in fc eft perfcdius
tamcn acqii^ incompoflibilis cft^hon ahima cum anima} ficutnihil

cum tptp cntc , fed hoc non arguitproaniitta
pofitum.
Ad
quia putat Du, pro termi-
hoc fodam
db
ad alfam
imptdpofkiioric riullias
'|>ot6ritiar
poteritfam , eonccdp
qu6d diftantia nul-
ad aduiî,, lion habct jjror,

portioiactri aliquam.ad iUam > qujeA
alicuius potentiae ad adumi:fcd hoc cft,'
lius potcnciap
quia va-eft;diftaniiapofidUai"inter
ma pofic.iua
cxtre-r
aurem non eft

pofitiua , quia cius alterum cxtremum cft
nihil
poficiui auc^m ad non poficiuum,
exiftcns
alia
nulla
Rt/ptfi
0-
r*ndi,^ Gdhrielit rtiici'

tttr.
randus creationcm non

no a tjuot fcd exirc dicitur dc nihilo,id eft,dc non
aliquo. Vcciim frequcns dodrina Patrum cft,
crcaturam produtam cfle primura cx nihiio,
fupponunt Scholaftici
camque cfte ex nihilo ,
terminum a <pio cceationis clIe,9/)iV.
Ideo rcfpondctur melius inteltigendo maio- KeJ^tnfit Dt'
rehi de diftantia pofltiuaiminornn falfam cftc ex Bprit.
didis. Ad primam probationem minoris rcDifioHtia
A7 dari diftantiara maxifpondcnt.intcrew,
maximferTnam permifiluc , nonpontiuc, Adaliampatet mijpui
&
&
contradidoria quscumque xquc diftare , quoad

incompof]ibilitatcm>non aotcra quoadtcxceftiim
perfedionis , fcu diftaniiara pofuiuam : exquo
patctadrcliquum.
Ad candem rationem , prout formatur a D.
Thoma quoadimproportioncm
diftam, concc-
^ff
fitini.
Re/fmfit gd
rtionem , vt
forminur k
dit,qu6d nuliius potentia,&c.ad potcntiam nul- D.Tliom.
cntium , non
Trefortio
ejt
autcra pofjtiui ad ^7 , quia proportio attcndi- tntium.

tur pcncs quantitatcm
gationi
qus
qus non compctit nc-
fed negatur inde fequi inter potcntiam,
potcft in
vnum & altcrum non

hx funt pofitiux
proportioncm, quia
polfc cllc
intcr
po-
non tollitur proportio, niii quando

alterum cxtrcmum eft innnitum , quod ita exigi
ad creationetn non probatur hac ratione. Exem- Exemflum
fommidumt
plo declarat, quod pundi proptcr indiuifibilitatcm,non cft vUa proportioadlincam.quac cft extenfa, non rcde infcrtur quod potentis, qux in
fitiuaautem
vtramque poflunt,non fint proportionats irao

vtrumquc potcft.
Caictanus contra hanc fblutionem enitcns,
etiam rationcm prxmiflam confirmarc pergit, CMetni iH'
lerfrlltnit.
aduertens quod ratio non fundafur fuper improponione cxtremorum , vtScotus fimulat , fed in
principio Pctipatctico
vt quando funt duo
:
eadera in
extrcraa
quorum altcrum
quantum alterum
decrefcit
crcfcit
tantum,
hoc
dccrcfcit
fi
vfquead nongradum,illudcrefcit fupcromnem

gradum. Exemplum , & probatio huius fumitur Exemfium
cx 4. Vhjjtcmtfn
te.1ct.71.
tus,& corpulcntia
fpatij
velocitas crcfcat in
decrefcit in fpatio
videlicet velocitasmo-
de mot.
funt duo cxtrcma, ita vt
motu , quantum corpulentia

quod fx haec decrcfcat vfquc
ad non gradum, velocitas raotus in, illo fpatio

augetur in infinitura. Supcr qua rcgula fundatur
proccflus Philpfophi , ad probandum quod motus inpleno,& vaciio fintimproportionalcs: ita
crgo in propofito;
Ad
hanc refpDndent quidam, non cfle

inter motura in inftanti ,
tam diftantaam
tum fadum in ,temporc,fcd
infini-
& mo-
Reffinfii
quernndnm.
diiferrc ficut diuerf^
quo non fcquitur inmouet in non temporc.
fpecics eiulBcm generis :cx
anitas virtutis in etJ.qui
Hsc dodrina
rariotiem iuxca
i.d.i.ej.^.
ncgando om-
haiberc, nihil
la cft proportio, quia proportio eft
falfa.
15
ens,& nihilySic. Rcfpondct Durandus
^nsfic
vcra
cft
intcUigendo antcce-
Exfinitur,
motus fuccefllui, &

quar^tura ad reaiitatera , non vcro
vt coraparatio
fiat
ifl^Rranei \,
quatura ad fuqcefnonera,quia eadera forma,qua:
producicur fpcc^fljuc , poteft quantum ad reafitatem produci ihftimtanec. Vcrbi gratia , ignis
pt^ducitin
Gi
ipfb calorera
fumraum
in
inft.-inti,
quamuis in paflum cxtrinfecum i proptcr repugnantiam contrarij.vncqueat produccre calorcm

Motui
injinfcriofi gradu,ni fi fuccefliuc, pcrmorura
pi:opricdidkura:.motusaptem inftantaneus,
liicccfliuus funt incomparabiles,&
nabiIc$^cutinfUns
&
&
rahiles
(SpM-
quoad
relitii,non
improportio- veri duratittcrapus,liaca,&pundam, ntm.

quia
Dift.
nulla cft proportio
ftfitiMum
nMutjft
un
mI-
btfititu,
fjii^
tur,
Qux{\.
I.
ncc cntis ad ni5g(j gjj jf^j improportionc non fcquiquddvirtus qu potcft fupcr iltam,
,
ficut
quia nihil
&
ipfum exccdcns
liquum.
r fnutnit.
portionabilc altcri pofitiuo
veteres
infinitatcm in altero
nifi
proptcr
autcm
in aiiis
di-
rmproportio , non quia fucrit

infinitas in altcro , fcd quia altcra non ha*
buit aliquam quantitatcm , fccundum
ftantiis fxirt
quam
Excmplum
potuit proportionari.-
huius, pun):us cft improportionalis linca^
quia non quantus crgo virtus, quar potcft

fupct hoc , cft improportionata virtuti,
:
qux potcft fupcr illud, non fcquitur nam

:
& virtus nata: funt
habcrc quantitatcm virtutis , &: pcr confcqucns proportioncm fccundiim virtutcm , nifi altcra fic
virtus
infinita.
alia
auccm parte cft dcfcdus
proportionis proptcr dcfcftum quantitacis
in alio
cxtrcmo.
quoad extenfio-
eft
diuidcrentur in rxcedens
tmtt in u*.
commune
ipfis
ncm,fccundum qubd inuicem comparari
improportionabilis virtuti , quac potcft

lupcr illam, quiapoutiuum non cft impro(it
23
I.
ii
poffinr,
& exccn'um
gradum cxccdentcm
fcu
& re-
PhiIofi>phus etfôihidem argumentatur contra Setfim tkt'

qui poncba.nt vacuum ob neceffitatcni Itftfht.
,
motus proprie dili,quorum eft illa ratio cx PhiIofopho:qaia fi non eflet vacuum.non poteft fie- Stnttntimvi.
ri localismotus , aut adgmehtatio , quiaplenum ttrum etim
alio corpore occupatutr dao autem corpora non fu fuadatntnn.
poftunt efte fimul : ergo motio localis non dcbec
ficri per plenum , Ced per vacuum , &c. Eodcm
modo dc augmento, quod fit addidone alterius corporis : crgo in corpore,qu6d augctarjdc,
bent cftequacdam vacuitatcs , aiit pori,&c. Vide

cap.j. Capitc autcm 8. docct per motum
cum
non rc(Skc
colligi
vacuum cfre,cum
potiijs fic tol-
Rtttitmt
Argumenta,quibus hoc impugnat,
magis func redargutiones cx principiis corumi Hihftfhi
ûaUtfintf
quos impugnac , qu^m dcmonftrationci veri-
latur motus.
tatis.
Quod de prapdidlo argumento , quod aifumic

Caietanus, dicic D.Thoroas USl.ix. rciicicns in- D. Thom.
tcrpretationcm C6mentatDris,aftcrenfi]ue ratio*'
nem
Philofo^hi ad contradicendam
indudam
dcmonftrandum fimpliciter. Ponentcs autem vacuum , hac de caufa ipfuro ponebant , vt

tion impcdJretur motus ; & fic fecuhdum eos,
Dices, quid ergo vrget arguroCnta Philofophi
caufamotus eratex partemcdi) , quod non imcontra antiquos,qups impugnat?Rcfpondct Dopcdit motum. Argumentatur contra eos Philotot Ergo habet PhiUtfophttf ex hec comra adtierfaeffejnon ad
C*f* fucctfianis
mutit.
fi
tota caufa vclocitatis eflct cx parte
falfum cft,& fccundum

jn
guod tamen
D.Thomam Mc , vt patct
motu corporum cceleftium,
ftorcm noftrum in
& fccundum Do-
iJ.i.epufi.tf.
^.Ad<piartimar~
motu eft cx rcfiftentia mobilis ad motorem, vt ibi rcdh declarat , ob
gttmvmtm. Quia fucceflio in
limitatam eius vinutem,& refiftentiam medij ad
vcrumque, idcft,mobiIc, &motorem.

fmltfefhttt.
Ad rarioncm ergo Philofophi refpondcturex

Doftorc ibi vcl probarc contra eos , qui poncbant totam caufam fucccffionis , feu motus , efle
vacuum
fic cohsret expofitioni D. Thdma:
prcmilfac. Vcl tenendo rationetn Philofophi cfle
oftcnfiuam , ncmpe primam de motu in medio
raro,& dcnfo ; feamdam per reduftionem ad im*
:
Mtfftufit 2).
Httau.
&
pofiibilc.
Rt^fi Dtiitru.
2>uf>lex fue-
crfie
iit
iiM-
Rcfpondetur ex Doftore , duplicem
efle fuc-
ceffionem in motu : aliam ellentialcm,aliam accidcntalem. Eftcntialis cft , quae proaenit ex rcfiftcntiamobilis
admotorcm:&
haccrernanpt.fiue
ttu
in fpatio plcno , iiue vacuo
quia mouctur fucccffiu^
& fccundum partera
fiue
etiam neutro
priorem priiis penranfiret quodlibet fpatij,

quam fccundum pofterioran. Succeffio vero accidentalis eft cx impedimento , quod opponituir
rationc {patij,vt quiailludcft denfius,vel rarius,
&c. Et hinc redundat illa velocitas, vel tarditas,

de qua Philofophas, tanquam qualitas motusex
impedimcnto ipatij.
37
Vis ratiintin
fophus , ac
medij, non autem cx parte mobilis
Ex^Keutuf
Reflitttfilidtur.
Eirct ergoproportiointer motum in pleno,
&
vacuo quoad fucceffionetn cfrcntialcm,quia vtermmtt qutud que eirct fucccffiuu$,vt probat hic Doftor,
futlfemiiilem
in eadem\d.tpktji.ii,
hus Quodlibet 1 1. m.i.
/uteejfitumt.
. Contra primam pofitionem arguo , infine.
Vbi docet fi grauc raouererur in vacuo , moueri
Atiiilentlii
fucccffiuc. Cum Dodiore plures alij idem dofucctjft noft
cent. Non eflet autem proportio quoad fucccfmutteiiitvsiioncm accidentalcm , quia ex vacuo nulla talis
ellet, quian/^// zdaliquia non cft proponio prxcise,cx Philofophp tntextn.
Trnftrtit
&
&
Dices
riMm,dicentem motttm
effe
in vacuo , tptod miBtti motns
thiUftfki.
habenj aliftam velocitatem/au tarditatem accidenta-
Um/itperadditam effemiaU,foteft effe in vacuo :

non
eft
vacuoyfed
effet
& hoc
ft poneret pracise motttm efje in

,Jicmn hoc poneret vaciatm effe proma-
incomteniens
UHim in motu ( id cft , ficut raritas fpatij promouct motum,qaod retardat denfitas) velmedium wceffkrium in motu &c. nempc vt docebant , quos
impugnat. Areumentum crgo Philofophi tan,
git illam fuccclfioncm motus, qujc oritur cx impcdimento accidentali fpatij , ncmpe dcnfitatc,
aut raritate.
Vidcatur C6mmcntator in hunc locum Philofi3phi,vbi ait

fiilentia
motum,& fucceffioncm oriri
mobilis ad motorem
>
cx re-
vt contingit in
mota corporum cocleftitun , in quo nulla cft rcfi-
Cuuft ftu.
ftcntiaexpartefpatijimpedientis , vel cxpartc

fpatij
mobilis fimul , vt contingit in animali-
etffimit.
&
bus , in quibas contingic fiicceffio , & motus ex

proportione motoris ad mobiIc,& ad fpatium:&
ceftante impedimento, quod eft ex fpatio , adhuc
rcmancret determinata proporiio tcmporis in
motu , fecnndum proportionem motoris ad
mobile.
Idcm admittit D.Thomas ihidem ; imm6 fupmotus ficret in vacuo , fore fuccefjiuum
fccundum tatditatcm,idc6qucadmittit obicdioncm, ad quaro rcfpondet Commentator , dicens
argimicntum Philofophi locum habcrc in motu
D. Thom.
ponit,fi
animaliurocx
rcfiftentia fpatij',
roas dicat efle redargutioncro
quamuis S.Th^-
non
deroonflra-
tionero.
Ex quibus patct ad argumentum (Jaictani,fcr38

uandaro efle proportioncm illam inter duo fpatia iiluiiurrti$
dcnfitatem,fecundum Cuiittmi.
pIena,quoad tarditatem
qux in gradu proponionato eft prorootio , aut
carditas motus , fecundiim maiorcm , aut minorcm refiftentiam. Sed falfurocft^quodaffuroitur, TriftrtitferMMtur ûi4
nempe fi corpulcntiadccrefcat vfque ad non gra-
&
du,qu6d velocitas motus in illo fpatio augcrctur

in infinitum i hxc accoromodatio eft futilis ,
&
Don
ffutia flin.
IV. Sententiarum
Lib.
24
iion cft fccundum
mcntcm Philofophi,ncquccft
Pcripatctica. Supponii
ctim
rcfiftentiam
fijatij
cflc infinitam ratione corpulcntia:,vt ca ccflantc
&: fcruata proportionc, crcfccntc velocitate

"Dfflrultur
/ulpcjitio.
tttatut ertfeit
ftr farltt
3ua[ts.
rcddcrctur infinita
fitioncm fuam
ipfa
ddftruitcrgo primo fuppo-
nempe talem cflc proportioncm
vocant, fcunon communicantes , ( in quibus.eft

ccrminus , alias nunquam darcturterminusmo-
num in
&
cantcs.
f4"
ttttlj4*
Adpropofitum ergo accommodando proportionem illam.committit fallaciam confcquentis,

quia non fcquitur motus non habct fucceflioiiemex refiftentia fpatij ratione impedimcnti,
quod nullum eft ergo non habet fucccflionem
:
abfolutc.
&
&
fieret fuccefllo
licct defineret fucceflio acciden-
orta cx impcdimcnto fpatij.
Deniqueaccommodando hinc inde mcdium,
3?
& conclufionem, quam indeprobare contcndit,

oempe quantum
dccrefef t ens
vel in
quantum
mhil^tanmm crefcere potentiam acfliuam , quar potcft fuper non ens; quant6
magisof/elongatius eft ab aftu.&c. Vbi poacccdit ad non
ejfcy&c
augmcntumcx partepotentix adiuacjdecrcmentum vero cx patte adtus inquantum recedit ab ejfe , quod recipere poteft : hoc autcm ejje,
quod natum eft recipcrc,cft finitum ergo cx eius
decremento non fequitur in potentia adiua, nifi
finita & proportionata adiuitas , qus etiam de-
nitur
fittiium
Ejfe
non
exctdit
fotentiiu
fi.
mitam.
bet cifc finita
feruata proportione ad adiiim
quem dat,feu educit

Deinde
Impugnmtur
rtio prinei-
adum
flit.
ipfum
,
,
cx nihilo adus ad ejfe.
id amplius declarctur
comparando
qui educitur ex potentia materiac ad fc

aut fimilis perfcdionis , vter educitur ex
, id eft,producitur non prafuppofito fubicdo. Hic ergo aftus,qui educitut cx nihilo,non

elongatur ^ potentia magis , quam alter, nifi in-
nihilo
quantum fupponitur concurfus cau/s matcrialis

Cicurfutmu, ad hunc,
forma
&n6 ad illum(loquamur etiam dc fimiin fpecie
ttri* efifini-
li
tat.
Deo , vel etiam cduci dc potentia fubicdi ) fcd

concurfus caufa: matcrialis.perquem vnusab altero diftat
cft finitus,
&
quae vcl crcari potcft a folo
recedit
& limitatus
poteft per virtutem
quiritur
vcl accedit adpotentiam,

:
ergo fuppletio eius
fieri
adiuam finitam , neque re-
vt ex fubtracStione raaterix amplius

adiua in agcntc, nifi quantum fuf-
crefcat virtus
ad fupplendum concurfum matcris.

A fimili patet in caufaadkiuainferiore , quac
magis influit cntitatcm ex genercfuo, quam materia in effedtum communcm , qnae fuppleri poteft in determinata adiuitate fuperioris agentis,
ficict
Tuttur
tuft, efficigtis
criM.
verbi gratia.motus, qui proccdit ab aliquo agcn-
teper
agente
vnam horam,
,
^PhiloJ*.
pht.
inter nihil
& numerum
intcr
& plc-
vacuum ,
, quia vnum eft priuatio,

aliud ver6 ens. Sic etiam neque linea pundum
excedit , nifi componatur cx pimdlis , quia linea
Priftrth t*
Phiteftfht
xttitjumeda.
ratione fpatij
pundus
indiuifibilis eft,& comparafecundumcxtenfionem,qu2 participari debct in gradu excedcntc,& expreflb.

Nullius ergo potenticE ad aliquam potentiam,
hac ratione non eft proportfO,quia in nullo communicant,vt dicit benc Doftor cum Philofopho,
diuifibilis
tio debet fieri
non quod
ratione exceflus,& pcrfcdtionis atten-
datur improportiojficut contingit, quando

paratur infinitumad finitum,
com-
&hinc fumit ratio
D.ThomjE improportioncm, (ne vel fimulationem illam, quam adducit Caietanus,adraittamus) vt patet ex litera,quia hxc propofitio^T^w-
illa
Falfum eft,quia habet fuccefllonemcx refiftentia mobilis ad motorem,quam D.Thomas,&

Commcntator vocant ruttttralem , nofter Dodor
Motut irs VM- eJ/entiaUm
fccundum hanc motus in vacuo,&
cui ^pleno
fpatio non refiftente cx impedimento eifent
jHomoao cHcomparabiles ,
feruatcnt proportioncm, quia
frbiUs.
manerct limitatavirtus motoris, &eadcm refifl:entia mobilis ex propria forma , ex quibus
lalis
40
Cnfirmtur
&
tia ;
infra , Id enim ôd êxcecUt in excejfmn
ipjum,& td quod exeeditur, necejje eji diuidatHr , &c.
vbi afsignatur ratio, quare nulla fitproportio
com) non autcmper partcs potcntiales,

municantesjin quibus nullus eft ftatus: crgo
etiam vclocitas motus inde crefcens erit finita,&
eius accrementum crit per partcs noncommuni-
tionis frt-
non exigi infinitam virtutem produdiuam.

Dodrina autem, & refponfio Dodloris ad argumentum D.Thomac , fundatur in Philofopho,
hoc ipfo capite, cx quo Caietanus confirmat oppofitum , quia dicit qu6d nihil nuUa eft differcn-
accrcmcnti in vclocitare, ad decrcmentum refiftcntis medij impedientis, aut corpulcntiac , hsc

cnim finita eft j alias nequiret fuperari virtute
motoris. Definit ctiam pcr partes aduales , vt
tus
TlUti
ad illam elongationem a<ûs ^ poten-
patet
lia
poteft elfc
cuius in duplo virms
media horaab
cft forcior
:hinc
to
maior virttu
reejuiritur in agente,(juanto potentia eji
magis remota ab a&u
oportet inuoluat in rc
, &c.
ipu,illampropofitioncm Diilantia interens,dr
nihilexigit infinitam virtutem inagente. Illacnim
elongatio,quK eft inter potentiamj& a(5tum,non
:
cft
aliud quam nihileitas
& omnis elongatio cft
rationcdiftantia: vera:,aut imaginaria vnius cx-
tremi ab altero. Vndc idcm probat fubiungcns:

Nulla ejl proportio nulUut potentit ad aliquam potentiam,8cc.Jicut non entii adens.
Obiicit fecundo Caietanus ihidem,qmi ex op41

pofirofcqueretur , quod virtus producens ex ni- OhitSit.
hiIo,& virtus produccns aliquara forraam de potcntiafubie6ki,eflent aeqifales^confcqucns eft ab-
furdum. Sequela probarur , virtus producens ex

^, virtus produccns ex potentia
fubicdi fit B , prior virtus fit pcrfedtior hac in
decupIo:potentia pafsiua quam refpicit virtns B,
nihilo finita fit
fit
C.
quac
Tunc
fit
Proftrtit
futntata.
dctur aliqua aliqua potentia pafsiua,
minor C,in decupla proportionc:tunc
le-
quitur virtutem illam , qux produceret aliquid

ex potentia illa rainori , quam fit pafsiua C , cilc
dccuplo maiorem , quam fit virtus B ; ergo eric
sqiulis virtuti .<4 , quac tantiim indccuplaproportioneexcedit B.
Hac rrM>w,inquit Vafquez, videturjibi Caieta- Vfqutr
ntts de aduerjariis laudem reportare , qtntmeo iudicio fponjio.
non minus infirma eji, &c. Ad eandem benc refpondet Vafquez ^/^j; quia augmentmn hoc,& de-
&
exceflus, aut defeftus, qui cx

crementum,ficut
eo redundanr,non fiut fecundijra intentioncra,& Vilium prt'
portionisfrtremifsionem graduura eiufdcra formac fpecifimij.
dcbct
potcft
afsignari
,
ca: , fecundum quas
&
proportio
mentum
illa
decupla.
&malc
Hoc ergo
fupponit argu-
:exccflus crgo attenditur fe-
cundumfpeciem,adquamipccies infcrior quantumcumque crefcat intra gradum fpecificum,
nunquam accedit, ficut nec intelledus perfedionera vnquam adacquare poteft fcnfus quantmnlibct perfedus ,nec plumbum fpeciem auri , ne,
que afinus perfeftionem hominis:fic ergo nequc

virtus producens de potentia fubicdti acccderet
ad perfe(5tionem illius.qua: de nihilo crcaret,
licct hacc finitaeflet.
&
Hasc refponfio vcra
cft,
argumentum , eftque fecundCira prinDo&oris variis in iocis.

cipia
noftri
^
foluit
Addo
Preptrtii fe-
cmndum
ffe-
eitm fumitur, tmt feeudinngrndnm.
Dill
42SteunJ*
AdJo
argumcntum
viceri^s
illud
Qu^ft.
I.
imagina-
lium cdc.
fôfio,iy> im'
Primo, cx quibus principiis fupponit CaictailfHgt$tit
nus potcmiam paflluam fubiedli intendi&rciiiu rAtionU.
fimplicitcr , quaftfnripf- mitti ? fi loquamur dcfubicdo
mifiu nen m- lc cft fubftantia , qux non fufcipit magis &
itnditHr,
nustiicut neque quantitas, quod eft fecundarium
fubiedlum fi autem intcliigat illam minotcm,
aut maiorcm potcntiam rcceptiuam ratione impcdimcnti accidcntalis , vt quia fub vna forma
fcquitur maior rcfiftctia fubiedki, quam fub alia:
ha:c impedimcnta quandoquc non cxigunt jpcrfcdiorcm virtutis adiua: in caufa , fcd fumcit
maior virtus pcr accidens,vt ignis in materia rara nequit producerc calorem in fubicdo applicato,aut comburere.quod tamen potcft calor minus inteflis in matcria denfa,vt in fcrro exiftcns.
ti'
Caufam autcra raaterialcm,qua: feipfam communicando caufat , xquiparare mcrc caufae efficicnti extrinfecs
JntfrpftrM-
nAt* comfa-
qua: fola virtute attingit cffc-
ftum , quac virtus aliquando crcfccrc , aut decrcfcerc potcft fecundum latitudinem graduum,intraeandem fpecicm, vtin qualitatibus, vcl ccrtc
perfcdione
eircntiaii,
caufas inferioris, quas
faperioris attingit
& interminabili rcfpcdku
nunquam ad perfeftioncm
vidctur
nouum , &
praetcr
principia Pcripatetica.
ArfMftten-
tum
ftiffum
refpondet,
folum
folnit.
/ibi
& aequiuocat. Nam caufa creans non
eft totalis
refpedku effeftus
faltcm in ge-
ncrc efiicicntis crcati ; fcdctiam fupplet concurfum caufa: materialis.vcl cum excludit i illa vero
caufa educens cx potcntia minori fubicdi , in
decuplo cxcedens altetam , quz cx potentia maiori fubiedi in decuplo educit formam , licct Cecundikm hanc proportionem virtutis edudiua:
fupcret alteraoi , tamen non fupplct matcriam,
ficut caufa creans ergo ipil incomparabilis eft
in pcrfedkione virtutis : comparatio tamen
zqualitas perinde accommodatur k Caietano,
virtutis effet, falquafi eiufdcm perfc6lionis ,
tem in noftra lcntentia , ex hypothcfi refponfionis Dodocis,educere aliquid e potentia matetiZtSc crcare ; quod tcfponuo iila non fupponiti
:
&
&
Stff*ftio
&
S
Tertiam
iA
Ai
"f"
}.
TMiO'
?.**.''"
frtnnfiHm.
ttt
H O
abfolut^ prxfupponac cffcdii pri-
agencis
quod conccdo quia

,
prarfupponic fcipfum
fciliccc
ficuc agcre praefup-
ponic cfrc,& ipfum eft cfFedus primi agcn-
Ad illam
incrodudioncm , quae videcur probare minorem fecundum primum

cis.
inccilcftum, dico,
quod
afs
fi
poccfl in ali-
quam formam,non camen nifi inaccidcncalem cancum accidencalis aucem necef:
Scoti ofer.
cflc
debcrc , quantus
cft
tcrminus
ad
noc autem
ordinis fupcrio-
lufficit vt fit altcrius
gcnus cntis finiti.

formant iftam rationcm D. Thomx aliterivcrbi gratia, maior virtus requiritur ad proris intra
45
Alij
ducendum cffcdlum ex nihilo, quam cx potancia,

quantumcumque illa diftct ab effcdu fed fi po:
Rtio D. Th.
*^
*^''"'
*^^'
/'-
tentiadiftat ininfinitum abeffcdlu propterim-
pcdimcnta , aut aliam ob caufam , rcquircrctur

virtus infinita ergo etiam ad creandum ex ni:
hilo requiritur fimiiiter virtus infinita.
Ad hanc benc refpondct Vafqucz no cffc cam

rationem D.Thomx.fcd nouam,quia S. Thomas
non
procedit cx fubftantia fafti
nitus effe6lus,fed ex
quafi effet infi-
modo agcdi,vt vult Caprco-
Argumcntum autcm
lus.
jtMûidtttir.
fic
formatum condudit
infinitatcm potentix cx infinitate cffcdlus

diftantia potetis ab effeclu propter
quia
impcdimcn-
tum infinitum cxigit cx natura ipfius cffcdlus

virtutcm adtiuam infinitam in agente ergo vt
hoc fit medium probandi infinitam virtutcm ad
:
creandum aiiquid cx nihilo
dcbet fumi infi-
nitas in ordine ad perfc(Stioncm
vt attendi-
non tantiim modus
facicndi:negaretur maior itaque, quia finita virtus
ad edticedum aliquid ex nihilo,infinita

ver6 ad fuperanda infinitam refiftetiam pofitam
ex parte fubiedli ad educendam ex eo formam.
fufficeret
Deinde fuppofjtio cft impofIibiiis:vnde nihil

conciudit,& ea data, vtraque virtus non cffet
comparabilis , quia vna excederet in gradu cx-
Sufftfliio
'/''<"'^'
ceffiuo infinito intra iatitudine fui generis,ncm

pe eduftiuo nunquam camen accederct ad perfcdtioncm creatiux , quia femper dependercc ^
materia in adlione. Aitecaquidem effetfinira in
gradu ,
excederet fecund^m fpeciem , effetquc
maior, quia in feinduderet cmiirentcr caufam
materialcm, quam non iucluderec vircus edudiua fiue ergo fic , fiuc aliter fundetur ratio , non
concluditineque licet cx conditionaii illa de irapoflibili concluderc abfolute de pofEbiii.
:
&
M.
6. qua funt t^giJij refutat exaSf},

iuxta veram philofiphiam.
pnmi agcncis , vc paflum m quod agac &

tunc pccic principium fciliccc quod omne agcns aliud a Dco agic in paflum przfuppoficum. Auc incclligic abfolutc, quod
mi
ncns tantam
produ(flus, prout totaliter attingitur a caufa
& quartam rationes fofttas num.
Tcrtia ratio ^ ptincipalis non concludic,quiaaut incclligicur in maiori, quod

fccundarium.praefupponic
effeâium
agcns
'r
rr
o
fciliccc
colli-
gi infinitam virtutcm in potcncia adliua, fuppo-i
tur fubftantia cffc6lus,&
Secundo , ipfum argumentum Caietani
25
I.
quamuis ncget cx improportione prxfata
Tm. F 1 1 1,
fario
TmtaratioprinctpalitnonconcUiMr,8cc. iCgi-
dius
44
Petrusdc Tarantafia ' i.a.i. Ttrti* rstlo

nliorum.
qMfl.i. probant conciufionem ex eo, qu6d aeens
itgidius.
inferiui prxfupponat in agendo effcdbum fiipeSutordinAlio
rioris , vt ars efrcftum nacurx , circa qucm agir, Mrtu ad nnnacura vero aliquid pocentiaie , fcilicet mate- tHrnm\n*iMriam , qux eft effedlus primi agentis,
increati, rt d Dtum.
&c id exigit ordo agentium ergo agens creatum
in agendo fupponit effcdium Dci,
confequcnter materiam aliquam , ex cuius potentia cducic
formam crgo nequit crcare,&c.
ejuodl.^.tjl.i.Sc
&
&
Hanc
reiicit
Dodor prim6 ,
tur deprxfuppofito
petit principium
tanquam
vei
fi
qjiia
fi
paflb in
intelliga-
quod agar,
intelligatur abfolote
Refitnf,
ff
li frinctfium;
vtl nen eon-
cUuU
fnfofidc aiiquo efte5ku verum cft , quia agens crcatum

tum.
fupponit fcipfum,qui cft effedus primi agenris , ficut agerc prxfupponit effe
fic autcra
non facic ad intentum. Ad probationem illam Art ettr fuf'
rcfpondciur , qu6d ars fupponat effedum natu- fnt ntMrm.
:
rx.
26
IV. Sententiarum
Lib.
pro fubicdo:
fario rcquirit fubftantiam

ftx requirMt
fubitctumfHi
itTmini.
non fequitur crgo,
quod artifcx, { quia cft
agcns fubordinatum,)rcquirar,vcl pracfupponat effedii naturat,vt paflum fuum fed

quia agit ad talem terminum , qui rcquirit
fubftantiara , in quam fubftantiam produ:
cendam non potcft ars. Quod autcm hoc

non fit ex ordinc agentium patet manife,
adionc fua prxfupponic
fte,quia natura in
cfFeaum
naturajjVt pafrum,fiut in altcra-
tionc pracfuppopic lubftantiam : eft crgo

artis
caufa communis ex partc naturac ,
&
prxfupponcndo fubftantia, quando fcilicec agunt ad accidens quod non poteft

produci nifi in fubftantia. Si autcm aliqua
fubftantia corporea cfTet immcdiate produdaa Deo abfque ationc naturz nihilominus poffec ars circa iftud paffum agein
rc,fi cfTet
capax termini
ac
artis,
fi
efFelus
nacurac praeceffiflrcc in co. Similiccr patec

racio ex ifto ordinc agcnciu non vadiftinguendo plures ordincs agctium:
nam in ordinc agcntium naturahtcr , po-
qu6d
lec,
quod eft inferius, &: agens immatcrialc quod cft fuperiusmon camen fcquicur,qu6dages matcft inueniri
agcnsmaterialc ,
terialc praefupponac
cfFcdum agcncis im-
ria feparabiles.
autem pariicula fiejl ailtua,
Illa
dicitur habitus
re(5la
cum
racio
pocentialitas
quac eft
communis
crcatu-
ttdutr.
fiuc intclligatur obicdiua, rcfpeftu ejfe
Subitlliua
rae,
fottnti, lia
crcaturx
fiuc intclligatur fubicftiua,
ad
rccipiendum ficut potcncialc , vel ad inhasrendum ficuc forma,vel aftus, non fufficit ad infcrendum , quod adio cius fic
cum mocu,vel mucacione fed quod aftio
illa fi eft iramancnsjhabcc poccncialicacem
illam praedidara,vel vcramquc.Si eciam eft
;
tranfiens, eo
tranfic
modo,quo
vc in ccrmino
eft in illo,in
quod
habec poccntialita-
tcm alteram,vel vtramque;nec proptec

hoc eft aftus fluens , vcl raptim cranfiens,
iicuc mocus,vel mucacio.
ratione , vt explicat
do agendi
Suhordinatlt
tucidentalit.
JUius ratitnit
im
tHSnatm,
i i.d.}.
Sed quiaars noii
ad propofitum huiiis argumenti,in quo

per a(5kionem intelligitur Phyfica pcr influxura,
qua attingitur immediate
tum dirigcndo
aliam
artificis
agit
effelus
fed ars tan-
& redtificando potcntiara
verbi gratia, motiuam, cuius eft Ars diriît

notiuam.
attingere proximc
,
operari fccundilm artem
&
ergo ars pro habitu fumpta non eft

a(Sliua,neque producit formam in fubiedo.
46
Poteft etiam fecundo dici , quod ars qusdam
fir,qu2 fit apprchenfiua ttdih agcndorum,non ta- Ars affnhf.
fiua non dimen dircfkiua , vt ibidem Doftor illam ponit in rt3iua agm.
Deo,hanc non ita,& illa,vt comparatur ad hanc, dertun,
cffeftum
fic
adiua,in ea proprictate,fecundikm quam

uc ctiam ars vniuerfali^ Ars vniuif'
falis.
non eft prafbica , aut aiîua vt comparata ad particularcm,vt idem docet tptodiib.%.
Tertio , dici potcft aliquando applicarc adi- Ats apflicat
aaiua fajp.
ua paffiuis , vt contingit in fanando homine ,
non
eft
fequerctur caufatimi
&
tunc non
eft in proprietate adtiua
do forma
quam
artis
ficut
caufae cui
inducitur ab ipfo artificc
tan-
caufa principali , nihilque habet matcriar,
vt lignum
ad formam
&
:
lapides,
vnde zSkmc
fc
habct
ficut calor naturalis in fanabili
vt
ha-
illa
9.
non cft proxime dirediua, ncque a(5timodum agendi artis dirediuum

tantiim , qui non facit ad intentum huius quxftionis , reke cam reiicit Doftor, quarauis re-
artis,quae
va,fiueetiam
fpondeat ad argumcntura conceflb eo,quod aiTumitur ,

affignando difparitatem cx parte cftc(Stus artis, qui eftaccidcns dependcns a fubiciHio,
&
in
quo ctiam communicat
ars
cum
natura, in-
quantu hxc cft caufa produdliua foimx accidcntalis,qu^neceflari6 fupponit fubieSku fubftatialc.
Ex fcopo autera huius qua:ftionis qniritur,

non de forma accidentali , quae ex natura fua inhaeret fubic(3:6, fed
de termino crcatioois, qui,vt
omnes admittunt, eft aliquid fubfiftcns , propric

loquendo, vel per moduni fubfiftentis, &quamuiscrcatura poffct producercexnihilo aliquod
Non fiquitur
, non fequitur quod poflet producc-
fubfiftens
formam accidentalem propter dependentiam

non autcm cx mocreatiua. Probatio ergo committit fallaciam non
:
naturalis,fi ratio cfFcdlus id poftulct.
materiale fupponat eftcdtum agcntis immate-
praefuppofttum fupponatur , vt produ&um a natura,aut \ folo Dco, cvim a:quc ars pof&t in vtruue induccrc fuum efFc6tum : vndc tollitur or-
non fcquirurqu6d
antecedens illud verum cflct tjuod

Jernper fupponat effeRum agentis JitpeSccunda fequela
rioris ,in quod agatvt pajjitm.
fet vera
agens
, fi
diatc,qu6d caufa immaterialis nihil
quia immaterialis fupponit cffc^nium Dei, qui
inucnitur agcns materiale,
quod eft
infcriys
&
fpiri
Hum.
fi maferiale tantum fupponat cffcftum Dei imraCdiatc , quod immateriale quod

cft fuperius, nihil fupponat. Vtraquefcquela ef-
titam ex ordineeflentiali caufarum,quia dc fadto
prasfcriptus cflentialis in
t* frodtici
pcfjt MceiJens
rialis creati;ncc
agendo, inter
naturam , & artcm , quafi tiasc fcmpcr fupponcrpt adionem naturac , & efTcdum tanquam paffum inquodagat.
Tcrtio , tandem impugnat illam rationem peille
tx fotthtia
crtatiuafini-
txtra fttbit'
fpirituale,quod cft fiipcrius
Deinde pcr accidcns etiam eft,qu6d fubic6lum
ThilefophMi.
conditionalis denotet fpeciem
rc
communicaretur potentia
uii.
quan-
caufae vt caufae j non crgo folius artis eft fupponerc cfFcdum naturac ; fcd ctiam ipiius agcntis
lo
feijutla
Doôr
fft aiii-
eft atiua
particularcm eius \ fubicfto
4T
6.
^.jidaHthtritatemjinfftfiini^SiCC.
Siue ergo
nonconcludic , quia illa
Sluomode
Eth. cap. j. quia Ar%

vera ratione fa&iuus^deft, ua.
non tollit illam dcfinitionem
cum
ii.Metaph.te.\-t.
quod agat crgo agcns immatcrialc, quod

Quarca
inhtji-
VndePhilofophus
5.docet forroas artificialcs,non efle i niatc-
taph.cap. $. text.com.
slin
bet virtutem , qui reducatur fanitas & fic vtroque modo loquitur Philofophus de Arte 7. Me-
cft fuperius nihil pratfupponic.
reetptiua,
fubftantiale.
com.
prazfupponac efFcaum Dci immediatc , in
maceriahs creaci:ncc fequilur, fi maceriale
Jli ru.^.
rar.quia.fi cft actiua, agit tahtum ad formain ac*

cidentalem , quae neceflario fupponit fubiedum
ittferius
non vidctur enim fequi , quod fi

caufa macerialis agat circa cffedum Dei immcobfcurior
eft
fiipponc^r,
cft
caufa fuperior,
Rffpgn
Ktflict,
Dift.
SfUtiiHP.
Qu^ft.
I.
cipinm
illud in rcnfu , quo concludit intcntum,

dcDCt clFe poftcrius adkionc caufae fupcrioris.Data crgo hac rniucrfalitct fub(>rdinaf ionc intcr
infcriorcm caufa,& fupcriorcm,fi caufa matcria-
agcrct immcdiatc in mareriam
lis
qua? cft cfFe-
&
ûs Dci , &: quae non cft aliud palfum prius,

fupponat a&ionem caufx fuperioris , fequeretuc
illam adtioncm non coincidcre in palfum caur inferiori$ > qu eilet matcria ; ac proinde
cllc ex nihilo , quia prius materia prima eft folum mhll; ide6 dicitur ^p* nihil ab Anguftino;
ordo crgo caufarum intcr fe, non fic debet affignari
vidc
Doftorem variis in
locis
fpeciatim
ImelUQutefl C4ufitgignens notitiam.

Quart* ratio non condudit , &c. Hic ratio cft
in
lul. f.^.t). $.
47
.^gidij z4nJitprAy&tjuodlib.i.qtufl.\. cx potcntiaalitrum
ti
filmitmr.
litatcagontis crcati
purus adlus ,
nullum agcns crcatum cft

elle crgo neque adio
purum
fiue
eius eft a<Sbus prius, fed inuoluens aliquid potenACitt crtM'

tur*
tialitatis
mt- tatione
mut-
talis
autem noneft
finc
motu,&mu-
crgo nec agens creatum poteft agere

mutatione crgo ncc cteare , quia
,
crcarccftdenihilo:motusautcm infubiedko cft.
Refpondet Dofcor hanc rationcm nihil conHtQii^ Dt.
tft
tut (!f
motu
fine
tit.
Btrit.
&
cludcre, iiueintelligacur potentiaiitas obicfbiua
refpedlu eilc
iiue exiftcntix
fiibiediua ad rccipicndum
fiue intclligatut
& zOins.
De
& diuifionibus potcntiac
acccptionibus
ex Dodorc in
i .i.-j.<pttfl.
.&
ficut potcntiaie
ad inha:rcndum,hcut forma,
i .
& d.io.
pufl.
vcl
variis
habcs
i.in i,
autcm fupponit ilopponitur adui fimpiicitcr.ncmpc eirc,& dicitur obicAiua,& vt opponitj.Metaph.^.i. hic
Viuiftt pltt.
d.
ttAfttjittt.
lam diuifionem
x.tf.
cius,vt
aduifccundumquid,
tur
& dicitur recq>ciua.
cundam
eji
%. ^titft.
ia
I.
Hent.
^Htdl.
q.7.
Opin.Amc.d*
im:e{l'^tntiis.
oppofita quxftionis
'
tiam fccundam
tcrtia:
deinccps.
do
ejfe
vi-
Illa
vcl terti6
caufam produdi-
cITc
&
tertiam quarta:
&
fic
autcm Intclligentia, fccunproduda , crcatura eft

:
&
produdio vtriufque creatio cft , eo modo,
quo
.
ipfcloquitur de creationc&crcatura
Metaph. prout fcilicct creatio
cft
produ-
&\o de nihilo , id eft, poft nihil non ordinc durationis , fcd nacura: , prout ipfc cxponit ibidem : vcl dc nihilo , id cft, non dc
,
aliquo ipfius produfti ,

fito.
Hoc modo
tclligcntiam
non
fcilicet
prarfuppo-
ponit ipfc fecundam In-
produdam
tiam a fecund^
poft
Deo
&
tcr-
nullo pracfuppofito
tC
ordine natura: , licct non

durationis,quia non ponit nouitatem.
Ratio pro eo potcft talis colligi , a causa
cflTc
omnino vna,non cft immcdiat^ effeftus
nifi
ia potcntia reccptiua ad ipfam inhxrentiam,
fubicdnm ,
qua: cft d^pendcntia cius ad
pitur in ipla
fortna'.
&
rcci-
Inhztentia autem latc fu-
&
mitur pro vnione quacumque ,

cuiulcumque
formae ad materiam,quia ficut macccia perficitur Otdt rtelfrtinfuo eire kforma,& ad candcm dicit dcpen- etts maitrit
inclinationem , ita eciam forma dicit ^ftrmt.
dcntiam
appctitum formaiem ad maceriam , mediance
qua perficirur , quod perinde verum eft eciam in
&
animaracionaIi,quamuis in fua exiftentia non

dependeat a fubieô, quia dicit appetitum innatum ad cotpus, etiam quando cft feparata , ra-
&
tione huius appetitus
potentia pafliua >
eft in
&
perfcdibiii mediante vnione.
Hoc
ergo fuppofito. Refpondctur abionem
Siluititr
m-
crcatura: fiuc immancntem,fiuetranfcuntem,di- gttmentmn
cere iiiam potentiaiitatem
fcd ncgatur aiTum-
ptum,quiaetiam adtio Dci creatiua, &tranfiens,

dicit pocenciaiicatem modo 6.i(ko , quamuis non
fit ex materia. Idcm crgo dicerctur de cccationc,
vc ficret ab agcnte creato, faltem fpirituaii, non
inciudence maccriam. Ec quamuis aiiquibus pla-
hsc
frtMiijfmm.
ASio Dei
tranfittis
efi
ptintilii.
quia nimirum omnis creatura

modus agendi fcqtîtut modum eftendi , aequiuocac, quia iiia
pocenciaIicas,ex qua vniuerfim dicitur componi
creatura,non eft reccptiua, qux impedit crcatio- StfdpatMa.
nem,quam appeliamus fubic6liuam , qua carent liim imptdit
Angeii:fed nihiieitas(dc qua faepc Auguft.)& c6- enntitntmt
tingetiaeircndi,& dependcntia a caufa prima, cx
qua infertur ad fummum non pofte creaturam
creare independenccr a Deo:non tamen infertur
non pofto creare indepcdcnterafubic6lo;iiia falcet
ratio
componitur ex pocentia,& zQcm ;
&
M.
&
fed hanc creare fecundam ,

fevnus ejfeilus. Secundo , perfeîionis
increatam
primo , vnius caufe
detur clTc opinio Auiccnna: , qui conccdit creaturam poflc crearc , vt patcc 9.
Metaphyfic. cap. 4. vbi ponic Intelligcn-
uam
9.
ejl
.^
in natura corporea producerefibi fimile : ergo id conuenit Intelligentiis.
Pro partc
16
&
creare tertiam prohat
Philofophus
tradit
Afetaph. cap. i.&^. dicitur adus, fcu forma cde
cem,qux in eirendo non eft depedens ^ fubicdlo.
H O
Ofinio Auicenna^primam Intelligentiam
Viae Var.
Vtramque diuifioncm
Rcfpondetur,in eo tant^&m fcqui,qu6d pafTuin

quod agit caufa inferior, intcrprccando prin-
in
27
I.
vnus.
Probatio
Sttti eper.
quiaalitcr
fm. VI II.
non
eric
ratio,
Tro parte
oppofita tjtuflionit
opinioncm Auiccnni
etiam tangit in i.d.i.
efficientiae arguitur.
&c.
HIc
circa crcationcm
tjutfl. i
&
^.
48
ftatuit
quam
SentrHtts
luxta iliam viam Amicenn de
d. 8. ^tntfi.j.
& in
2. d. i.
quibus in iocis , potiflimum d. S. primit

ûaft.j. benc deciarat quid (cnfi;ric Ariftocelcs dc
creacione , eiimque agnouifie creationcm con-
ertAtitn*.
tjtufl. 1.
uenire
ftio
Deo
non
cum
vide
eptodlib. 7.
fcd
hxc qus-
JlrifttttUs
ereiuitnem
mdmitiit.
huius ioci. Auicenna autem do-
eft
fecundam Intciiigcntiam crcare

, vt vocant, auream,Thcologi vocant hicrarchiam naturaicm. Sumit etiam creationcm vt eft produ<aio de nihiio, prout iy de , fignat ordinem natura:,non durationis. Vide Ayiccnnam 6. Afetaph.
cap. z. Parcicuia eciam iiia de nihilo , connocans
cuit de fafto
tertiam
& fic ordinatc ponens catcnam
prioricatcm natutae , poteft intciiigi duplicitcr,

videlicct pofitiue
prius alicui
&negatiuc,vt quando
& fupponitur
entitatiuc, ei
pofterius eft:vt eft de animali,
ineft
quod
& rationaii in ho-
mine , de fubftantia , & accidcntc in compofito

pcr accidens, de mateda , & forma in compofito
fc:in quibus matcria, vel quod habet rationc
f)et
TseplieMtmr
fintfti*AMietnnt.
Ex
nihih
ctenrt intelligitmrftfiti'
ue, nmt ni^*timi.
ubfiftentis, dicitur eirc prius natura aicero,quod
aduenic,
& eiidcm otdinem feruare ccia in ccrcio.

S>Hiit priiiri-
Prius priuacione eft,quando fccundum cncita-
ccm non prxfupponicur
incftcc
tamcn
(\
pcr
aliud
tas priuttitr
n*.
ratio,quarc
rcenim
lo,
IV. Sententiarum
Lib.
28
fi
cflfet
diftindio in effedu.Qua-
produ3:um eftaliud ab
illud
caufa oranino eft vna huius,
il-
quod
& illius?
:
ctfi
cft
ab
ficut
Ariftotcles hxc concordaret cum ipfo,
mam, nec vna , necaltcra cft de rationc
&
priuata
forma.nempc formata,fcd non cftcx
fdformata; forraata vcrp
cft
pcr caufara cxcrin-
fecam.
prima Intclh'gentia , iuxta

, cft dc nihilo priuatiuc , id eft, quantum cft dc fe non haSic in propofito
fenfum Auiccnns,
bcrct
ejfe
fcd non
& Philofophorum
ejfe , nifi
to magis InteUigcntia potcrit producerc
extrinfeca dantc efe : vidc
Intelhgcntiam. Sed Incelhgcntia non po-
pra:ucnirctur a caufa
Dodorem
cum non ha-
fpondens obicitis ab Henrico

pcrfedeo.
iy AHtitn-
cns ab alio , licet fine nouitate ;

, Nonpotejiab
omnino Jmpltci immediate ejfe niji vnMm , hzbetet
&
concordare
An
PhiUfo'
phur< iim!firit
tredtio-
Hic
in conclufione.
tam in conqutim in principiis difirordarc ab Auicenna :

tangitur illa controuerfia , quid (enferit Ariftoteles dc creatione , an eam cognouerit. Negant plures, fcilicet , Henricus epiodlib.%.
clufionc
nem.
Sentemi niftiu
Hcnticus.
qtutji.y.
landunus.
cum ipfo
infinuat Dodor,Ariftotclcm
qfdtji.i.
&
Gregorius/ z.</.io.^.i.MarfiIius^î
landunus i.Metaph. ^.^ .BeiCzxion Cardi-
& alij,
Jcflarion.
nalis lih.t. contra calumniat. PUtoms,cap.6.
Eu2ubi.
VideaturEugubinus lib.j.Peren.Philofoph. Etadducuntur quxdam indicia huius , vt illud principium eiufdem , Ex nihila nihil fit ; & quia vbique potcntiam adtiuam definit in ordine ad matcriam
feu paflluam
vt j.Metaph, cap.ii. data
Sententi f-
Doaot.
Auertofe's.
&
quibus hic fu-
Dato ergo quod Philofophus agnoucrit crcationem , adhuc cft difHcultas an difcordauerit ab
Auicenna circa ordinem , an fcilicet qua;Iibet
procedit pcr ipfum a Dcoimmediatc, an tan- immtdiHii
protdnt i
tum mediatc rcliquae,prima vero tantum imme- Dte vel pri'
,
diata
Hoc dubium relinquit Dodor indccifura
in prtefato ûodlib. . Prtterea h<u
eji
intemio
cenntySiCC.
vbi
modum,
& ordincm, quo Intclligentiac
proccdunt
Aui-
Dco
quem pofuit Auicenn.-i.
Ideo etiara
hic in textu loquitur indecisc. Quod enim Philofophus variis in locis dicat omnia a Dco efle,
ctiam fempiterna, vt Intelligentiae,& ccelum,
fiue
mediante prima,fint ab
ipfo,fiue
immediatc,
no refert ad vcritatemilIiusalIertionis,ex mente

Philofbphi
nam
motorcm
8. Phyficorwn text.
comm, 79.
mouere ccelum
motu infinito,non immediatc,fcd mcdiatc,vt explicat Commentator 11. Metaph.com./î. Vndc

perpetuitas in motu oritur a Deo inquantum
dat ejfe, Sc virtutem motiuam Intclligcntia: pro-
fitionem.
ximc motrici,quam
&
Cacterum alij doccnt contrarium, nempe Ariftotelem cognouifle creationem ,

Dcum efle
caufam immediatam rerum , quod in primis ipfc
Doftor fentit in i,d,%. quAji, /. vbi id probat
tjuodlih.^. in i.d.i. ejudji.i. Idem alferit Aucrroes
in 1. Metaph. com.i.& lib, i x. Afetaphxom,^^. er
&
&
/phtodif.
lib.de Subjiantia orbisâp.i.
D. Tliom.
locis.
D. Thomas
in
traGentescap. 15.
Dodlor
tra
in
Hanc fententiam
i .d.%.ijttttji.$.&
Henricum
eiufdcra Philofophi
&
infinitacvirtutis
ipfi pcrpetuo influit,vnde oritur perpetuitas in motusfinitas autem virtutis , quac non eft alia a natura Angeli, cft caufa
fucceffionis in
lis
motu proptcr
quac rcfiftentia
infinit^
cft
rcfiftcntiam
mobi-
improportionata virtuti
Deo
Hoc ergo
idco nequit imraediatc moueri a
ncceflario agente
vt ipfe aftrucbat.
con-
principia
gat vtramquc propontioncm prafmiffamêx qui-
fusc probat
in ejHodlib.^Snfine,
citans varia loca
dicit
non habetur Ariftotclem afTcruiflc

omncs Intelligentias effe a Dco immediatc,& fic
non conftat an diflentiat ab eo Auicenna. Dato
vcro qu6d fint per ipfum immcdiatc a Dco , nc-
Aphrodifacus in ijjUem
coTtm.& i.p.ejuafi,^4^,& i.con-
& Coramentatoris & re,
majcl}
Ariftotclcm nonexplicuillc
afTerit
hac fententia diceret Philofophus Intelligentias

habere cx fe necclTe ejfe & incaufatum ,
fic
intclligerctur illud quod fupcrius addudbum
cft, ex 2. Metaph. principia fempitpyiorttm non habere coHjat : negarct ergo primam illam propo,
firmtiua,
Taitacetus.
tionibus, fcilicet
id cft,
d prt'
i .tj.i.
datur caufa diftindionis in effelibus
Thilofophut
tnijj
fojitttm.
ergo non crunt immcdiatc ab vno crgo vna
erit ab altcra;& fi Ariftoteles,inquit Dodor hic.

concordarct cum ipfo in iftis duabus propofiJntelligentia eJiprotluEla
i.d.
A9
.Apptictur
deihinspr*'
Re/pondeocreareeft Aliejuldy&cC'.
non
caufa cftomnino vnaj fcd plurcs funt Intclligcntiac
Confule etiam
hic Tartaretum,qui explicat illum errorem Auicenn2,qui fundati^r in hoc, qu6d \ caufa omnino vnanon fit nifi vnus efFc(5ius , quia alioquin
bcat materiam partem fui crgo,&:c.
lDifecrdnt
fermtn/
negatio in apto nato , fupponitur poflibihtas

fbrmae quantum ad capacitatem fubiedi ,
fi
datur caufa appHcata, pracuenitur ipfa incxiftenmateria crgo nequc ex fe cft
tia priuationis
perfcdiores fubftantiis corporaUbus:ergo

cum corpus poffit producere corpus, mul-
creatione
fe
hbet dpriutionim, (3>
fir
nifi
matcriac,
ncque etiam fimul funt in materia,quia pro omni inftanti , quo nata eft inelfe priuatio , cum
iftis
produci
forma:non
infit, fcd
altcra,
telligcntia eft
teft
in matcria dice-
fi
priuationem, fufficit cntitas materiae cum negatione caufa extrinfecac ad formam ver6,pratcr
materiam , requiritur caufa cxtrinfcca dans for- mttri
duabus propQfitionibus,fciHcet,Inproduda, id cft, ens ab alio,

licct finc nouitate & non potcft ab omnino fimpiici immediate e(Ie^nfi vnum,habcrct concordare fecutti in conclufionc.
Pro hac ctiam opinionc poteft ficargui^
la proaem.
4. Mti. ai
qnizprimo Metaph. dicit Philofophus, Perfine. 7. itidm
Phy{. ^ xM feffam efi vnumquodque cum potefi froduceyinim hrefihi fimile. Sed Intenigenti.E,funt longe
tttHr Um.
iu
quod incircr, niii agcns pracucniret pcr formam fuum incfle , quia ad habcndura
immcdiate ab vno : crgo vna
impedirctiir
retur prius natura cffe priuatio,quam
primum eft omnino vnum in fc crgo

cum Intelligentia: fint plures non crunt
fed
npn
aliud
prasmiflb
bus deducicur condufio.
CH O
Senttmi
AriJioteH dc
frimo
motq-
re,f^ mctii.
Dift.
Qu^ft.
I.
C H O
Impugndtio Diui Thomjt contra AuincennAm
eji
L
,
29
I.
M.
quod J>articip4ns naturam , non fotefi fecun-
dum eam froducere^nifi afflicet eam ad aliud. Hanc rciicit Doffor,prim0,quiafi(pponit nihil
ntfiper materiam : (juod improbatum <r/? i .</. 3 .q.j. Secundo,Jequeretur
ejfe hocy
quod nec ipfi
Beuspojfit crearCy quiaparttcipat naturam entis.
Concra iftam
17
tnf*rt
ût-
TppMMt.^
Amit. i.fmrt.
j^j..5./*<<
rnM'"
opinioncm arguicur fic:

non produ-
Parcicipans aliquam nacuram
fccundum illam,nifi appliad aliud: (non enim pocefl
cic fibi fimilc
cando illam
g^g homo caufa
nacura:
humanx
ce , quia fic eficc caufa fui
quod nacura humana
in
fic
fcd
abfolu-
cfl:
caufa
hoc homine
gcncraco,& fic prxfupponic maccriam,per

quam cft hic homo:) quodcumque aucem
creacumparcicipac naruram eftendi , quia
folus Dcus cft fuum efie ergo nullii creatu poccft producere aliquod ens, nifi prxincelligacur aliquid adioni fux pcr quod
produdum fic hoc cale auccm non poccft
:
CmraiflamopmonemtirgHitmJic^&cc. Addurationcm D. Thoma: i.p.^.^$.an.j.re/p,ad i.
cit
qiUE ratio in hoc verfatiir
quod participans
>
3uamnaturatti,nonproducit
fibi fimilc
formam fuam , per quam habcc

ergo fubftancia immacerialis non potcftproduccrealiam fubftantiam immacecft hoc pcr
efie
quancum ad fimpliciccr efie eius.
rialem,
Ift^ racio' aliquahccr
ft./).].7.
prxfupponic
vnum,
hic homo., nifi pcr
improbaca
fcihcec
alibi,
quod non
fic
maccriam aliud , quod

:
Angelus pcr fuam formam fit A/c.Similicer
quado
accipic in maiori, quodparcicipans
aliquam natura,non poceft producere,&c.
Auc hoc
eft
ide6,quia ncccftc cft illam na-
produdo & ex hoc,

quod participatur ab co oporcec aliquid
turam
participari a
prxfupponi, cui applicecur, &: cunc fequc-
rccur,qu6d Deus non polTec creare Angequia Angelus ille parciciparec

,
cflfc ,
pcr confequens oporccrec praifupponcre aiiquid, cui applicarccur effi, quod
eft concra rationcm crcacionis cum , quia
lum cum
:
&
vc declarac probacio maioris
per illud
pracfuppoficum oporccrcc produftum cfle

hoc
non
fed pcr eos Angelus
poccft efle
prxfuppoficum , quia per

formam fuam cft htc : non ergo poceft
maior efle vcra propccr lioc , qu6d nacuhic, pcr aiiquid
ra
illa
communicanda
parcicipecur a pro-
dufto.Si ver6 dicacur,Maior cfle vera,pro-
qu6d agcns communicans naturam parcicipac cam ha:c non poceft efle
pter hoc,
non praefupponicunc enim ipfum pro-
Rtio D.Th'
mt
contr
Auiettmam.
fecun-
um illam , nifi applicando illam ad aliud , alias

fcipfum producerct> qgod repugnat ; omne creatum participat naturam eflcndi , quia folus
eft fuum cfle ergo nullum crcatum poproducerc aliquod ens , nili pracintelligatur aliquid adioni fua? , per quod produftum fit
hpc.illud prxfuppofitum in materialibus eft materia,per quam nt hoc : in immatcrialibus ncquit
eflc aliquod pracfuppofitum , quia pcr fuam fot-
Deus
tcft
mam funt hoc,pci quam habcnt eJfe:cTô fubftanftantia immarcrialis nequit produccrc aliam immatcrialem quantum ad fimpliciter clle cius.
incelligi in fubftancia immaccriali,quia ipfa
ali-
Iftaratio MUqtudlter improhMa*lihi,S>(.c.
Nem-
pe hk in refponfione ad primam ad impugnationcm primx rationis D. Thomae in locis Jupru cittttis y&im.i. j epufl. 9. quantimi ad illa
qus
fupponit dc principio indiuiduationis. Supponit ratio controucrfa,ncmpcmateriam efle prinAncipium indiuiduationis in materialibus ,
gelos non poflc nwltiplicari intracandem fpcciem , quiaper naruram fpecificametiam confti.
Hatio
tili/is
ik'
im[u^
irtttta.
Efi tx duliji
frincipiji.
&
tuitur quilibet in
ejfe
fingulari
qua: alibi difpu-
tantur,& ncgat Dodor vtrumque.

Maiorem cciam dcftruit per probationcm hic,
quia fic Dcus non polfet crcare Angelum ,quia
Angclus participat ejfe : oportcret ergo aliquid
pr2fupponi,cui communicarccur fj^>& per quod
Angclus cflet fingularis , quod repugnat fubfumpto,
termino creationis ergo non cft
vera illa maior. Quantum ad participationcm
&
Imprtbatur.
intcllcdam cx parcc cermini,fi intelligatur qu6d

ipfum agens creatum participct naturam,improbatur,quia cft tcrminus creationis : vcrbi graci2>
IntcUigentia fccunda,dc qua Auiccnna ergo ni-
ToKt
cft-
tiovem iKielliiKti*.
cuicommimicatum fuit
<fj^> &confcqucnter non parcicipat ejfe hocmodo tanquam applicatum alicui prfuppofito,tanhil ciuspraifupponitur,
quam
principio indiuiduandi
& determinandi
naturara cflendi ad hoc effe : crgo fimilitcr ncque

eft ncccflarium aliquid pra;fupponi in ccrtia Intelligcncia, quac producerccur
unquam fimilc
'\n.
fecundam.
Refpondct Caietanus > qu6d maior in ipfa lircraprobatur per rcdudionc ad impoflibilc,quia
fi parcicipans aliquam nacuram , produccret eam
eflc per
abfolute,
&:nonin hac.fcquerecur qcfod caufarct

alicuius naturae abfo, quia caufa
vniuerfaliter, &confequencer in
illam in feipfo
tc.caufat
eam
& fic in fcipfo, quia
Rfjponfi
Cm-
ietttni.
Producei ns-
turmm
nhf-
iHti.producil
tirm in omni-
racio,quia in ipfo agence
quocuraque eft parcicipaca
cur aliquid
dc numero parcicipancium illam nacuram

Ad obiedionem crgo cx co quod vnus Angc- Sequertntur
ius caufaret alium,fequerentur duo contradidto- duo ronirAdif
Hiiid.
ri.a,fcilicet quod Angclus produccndns habcc alih.ibeat.
In eo
quid pt2fuppoficum,& quod non
qu6d fic fimilis producenci, non h.ibciiex co vcr6 quod produccns eft cns pcr parcicipationcm,
ipfi ejfe
duccns non poflec
creari
ergo ncc opor-
tcc in illo,quodaflimiIacurproducenci fc-
cundum
Iccm
ejje,
aliquod tale praefupponi.
auc
e^
abus aliquis alius
auc canquam idem
mus adus
rci.
Scoti opcr.
canquam
parcicipacur
,
ab cflcncia poftcrior:
eft
qu6d aliquid eius pr2cxirtat,qiiiacius

non poccft clfe , nili fadtio cjfe in lioc ncquc cft mirum hoc,quia anteccdcns implicat,
C 3
Hx
fequicur
ipfi eflcncia:
fiue pri-
primo modo non pcoTom. VIII.

bacur
Si
adlio
bui.
IV. Sententiarum
Lib.
lo
batur produftum non poflc creari , quia

ctli eê praefupponat in quo recipiatur,
tamen
cffentia nihil pfacfupponit
Ex
non fequelam alterius ex impo fliautem vtrumquefequitur.

Contra maiorem non probat ratio pritenfa
dum ejp non probatur quin pofret

,
eius in littera
creari'
duo
dciior,if,o'
terminu;
quia datur
medium
hsc
inter
&
tum , quin
natura ej/i in indiuiduo , quae eft partipatio eius

formalis per modum ciTentis &: definitionis, feu
creari
ejfe poflit
cipante ipfum
ujitffi frincipiHm, fro-
ficut
ab aho;
quia in
canfitre
natwam
ahfolme in
^fti-
hH/cHmqiu fit per participationem illam, qua: dicitur
&: ita a parti-
Imfu^nalH/'.
caufare fimtle fihi applicando natHram alicHi
prafitppofito
iftis
cx qua caufatione tantum fequitur inncmpc fic caufando natuvniucrfaliter in oranibus fequi caufam par-
definiti
quodHbet indiuiduum participat naturam fpeciei & tamcn illa napyp^ potcft cflc in vno finffulaxi primus
n
r
tcrminus produaionis , & m alio ungui^ri principium producendi. Si autcm ibi
praciupponatur matcna noc non clt propter naturam illam participatamjfed quia
forma illa quae cft pars naturae participata:, eft forma materiaUs.
infcrioribus
pt-
fecundum eflcntiam quae pracfupponitur.

Si fecundo modo, miniis habetur propofi,
NMur
bili
8c ita
non crectur fccun-
licet participans ejje
fcquela autem vnius contradiAoiij nialc in-
fcrt Scotus
conueniens ailatum
ram
ticipantem naruram caufarc feipfum.
Medium autem eft caufare naturam in aliquo Medtum tnindiuiduo per creationem,nihilpracfuppofito, ter ilU IXtrema.
alioquin rcpugnaret Dcum poife creare nunc indiuiduumalicuius fpccici prxexiftentis,vt ignis,
pracfuppofirOjquia
non
fcquitur
vel
hominis.quod Theologus non admittit cr-
go
fi
treittetr*
fecunda Intelligentia ficproducerer ter-
naturam
iu
tiam vt vult Auiccnna , non (equitur quod fc
hte indiuiipfum produceret , quainuis non ageret aliquo dut tMtkm.
quod producerct naturam in omnibus vniuerfalirer,^ quibuspartici-
pari poilet, aut participetur. Sicut nonfequltur

/i Deus creaiet nunc Angclum,qu6d haccreatione <:rearet Angelos pracexiftcntes , aut poflibiles , quibus hic eflct fimilis in ellendo ;
qui
Veut trenndo naturam

participationc
Z.TL
ri*
-iibu:,
quo
immaterialis,& creati,funt:cx
malam
fcquitur
elfe
dcdudionem
vt applicatam tali praEfuppofito
fic
ta,
&
quiacreatur : talis auic participatio cx forma

matcria difcurfus infcrt impQtentiam crcandi.
Si intelligatur autem participatio eo modo,
quo omnis effcdus
ve! creatura Crcatoris ,
non facit
commune in ratione pracdicati, quod

non dcrogat virtuti crcatiuje eius benc crgoinfert Scotus non cx fequcla vnius contradidtorij
non fequclam alterius in materia praifuppofita.
:
Secund6 vrget Dodor ; <fj^,quod participatur,

cft
aftus diucrfus ab cilcntia
SeeunJa rarior.vcl

"'P"^'!,'*
fuintiontm.
rci.
idem
Primum
arque ipsa poftc-
eircntix.tanquamprimus adus
non tollit creationem , quia pra-
ipfi
&
fecundum hoc non crcaretur , tamen poflet creari fecundum eirentiam,

qua: non praEfupponitur. Sccundum vero minus
'"Pponeret eê y
probat, quiavnumindiuiduum participans naruram fpeciei poteft cile terminus primo produdlionis fecundum naturam in ipfo. In alio
vero eadem poteft ellc principium produccndi:
fi
autem
ibi
pra:fupponacur aliquid, vtmateria,
non eft proptCL naturam illam participatam , fed

quia forma oroduAa quae eft pars naturac parti,
TieeUrvur
'^rum
;;,
arru-
cipataj, cft
'
nmum mcmbrum
fophadi dc
clTcntia,
turac extrinfece.
iupponit
modum
philo-
& cxiltcntia in fchola D.Th.

qUQ
Idem modus philofophandi
ac-
comodari poteft Angelo, vt dic^tur cpcari (ecundum naturam fingulari , aut cam, qux eft prio|:
exifteqtii,taquam fubiedtum reale cius, quamuis
ejje
adueniens,aut pracfuppofitumjnon crcetur.
Argumcntum ergo hac in parte , cft ex princfpiis aducrfx fcholac , quam impugnat ad quod
aliter non refpondfir Caietanus,quamad prius.
,
Carpit tamcn illam vltimam partcm,qux pra?ocCupationis locii tenet impugna|ionc enim prscuenit Dodor rc/ponfionem , quac efferri potcft,
;
nempe materiam fempcrfupponi in adtionibus

matcrialibuSjtanquam principium indiuiduationis,cui applicatur natura.
^Hod argtunsfiibdit,ux-
ejuod apud nosfiJneHttm
quir Caietan.
non jHpponi'.
tur propter naturam agentis particjpatam ,fid quia

forma , qua eft pars naturet participata , eft materialis,ipfie
rerum aSliones,& ratio in
Tnaiorem,allata eftendunt rude
litera
adprohandam
eJfe,S>cc.
Lcnis cenfura,vnde habet Dotorem interprerem agcrc , qui in principio contradidtorio
ff
îfeHiiur
</.
&
verfatur ,
fupponit refponfioncm ex funda- ^"^" ^'""'
mento oppofito ,quam deftruit ? Dicit enim D. ^">'"'*' r.
.*" *"''
materia in aftionibus materialitermm prt.
.....
/?
bus praclupponitur , vt principium indiuidua- fuffoni vt
tionis , cui applicatur natura agcntis creati par- frincifia in-
Thomas quod
...
ricipata.
Hoc impugnar
ftor, ailerens
ex profcifo nofter
non prxfupponi
ob eam caufam
fi:u
materiam
in
eum
Do-
finem,
diuiduatit"**
in a<3:ione cau- ^^'''''"atio.
formam , fcilicet ad participa- "^^ f^tfuptionem naturx communis ab hoc indiuiduo teriam ajjefae
educcntis
produdtojfcd quia forma,quac eft altera pars

naturx , cft materialis , & cxigens mateiiam ex
qua educitur ; hoc dicerent Peripatctici , vt palet
1.&
rit Doilor.
i.PhyJtcorutHySc ex ^.exlibris de Generatiene.
Refpondct ergo pro Philofophis,& reiponfio

vcraeft,& tam facilis probationis, vt ei inilften- ^'^* /-
dum non
forma niaierialis,&c.
fientia.
ducaturjied mediante vnione cpmmunicetur na-
fux caufs,
ad propofitum,
creetur fccun-
licipat efie
n.
'
ratione,quamuiscxiitentia, qua exiitat,nonpro-
eft participatio
quia ha:c perindc manet , fiuc

tlus, fiue non producatur cx aliquo praefuppofito
pcr primum. Si denique intelligatur participatio
formalis eomodo,quo natura comnwnis cflendi
participaitur ab omnibus,non fequitur illa confequentia,quia ad hanc participationc modus produccndi nihil facjt.Adde quod ipfe Deus ficpar-
IX
Angp-
producens non cliet particfpatum , ficut

nequc fccunda Intelligentia cft iic participa^
adeo vt
illam
lus
humana aifumpta a Vcrbo,dicaturexifterc exiftentia Verbi , & non propria,ficut iubfiftit SententU D.
fubfiftentia Verbi quod fupponit eandem natu- Thomt de tf.
ram in fj^
^ naturz fineulans produci vera gene- f"""*&""'
&
ejje
allcritur intcr harc diftinftio rpalis
natura
vtrjufque contradiftonac prsiTiilld: , qaia iecunda non fequitur , quia fi participatio intelligatur in eo , qu6d Angelus producens ratione alicuius pra:fuppofiti ad fui productioncm a Deo
(vt fccunda Intelligcntia ex mcnte Auicennae
producitur ^ Dco) participarct naturam cflendi
54
quo
fit.
Quodenim materia
fit
principitmi yH m/teriiim
indiuiduationis,particularis opinio cft:qubd vc-
ro cxigatur ad
formam
frtfujfofi-
materialcra , vt potcnti.i mm.

prjeiup
Dift.
{>rcrupponta
>
I.
ekcommunis rentcntraomnium
^hilofophorum ; illa crgo participatio fic aiftrta

quidquid hacommittit non c^tufam vt cMupoa ,
berec apparcntiz in vniuocis, nihil rcfert ad effcftum caufe xquiuocac,cuius natura non participatur foimaliter ab cfFcAu', iHcut indiuiduum
&
pcrindiuiduadi principium({it matcria,(it aliud)

participat fpccicm
crgD non folum committeretur fallacia mn ctmfi vt cMt/k in illa rcfpon:
Refutat Doilor Atticennam
I.
ii
Quamuis autcm iuxtafcntcntum communcni

Theologorum, cxigatur fubicdtumpracfuppofitum adlioni caufs <rcatx cx raodo agendi,& dcpendcntia ipHus agentis a niatcria i n agendo,
hanc omittitDoftor, quiain quxftione vcrfa- Omijp hnl^tt
tur,& eamaflignando pctcrcturpfincipiura:afli- fthm tx
gnauit iiaquc fufficicntcm ab omnibus admif- ('"ffi" '*
Aim,& non
interprctatur
fecundiim affcrca corum
memcm aliorum
nec
'"**'
di{Icrit,fcd ex principiis
communibus/& adm iflis.
&one,Ced adzquatam cau(am non ceddit*
Qu^ft.
HO
quia nulltu
M,
A6im accidentalis fra requiritur necejfario adfroducen-
damfubsiantiam^^ Angelus nihilfoteflfroducere nifter intelleElionem^njelvoUtionem^qujt

accidtntia funt,S.atio efiîjuia accidens ficut requiritfubieûm in effendo,,ita (jrinoferandoy
ôBendit accidens non attingere frodufionemfubHantia,de quo

iS
ergo ^" rationc praztcrmifsa , fic arguo concra Auiccnnam cx tribus propofiIfta
tionibus
quariim prima
accidentalis neceffarih
e(l
NuUm aCim
requiritur in creante
fuiffantiam, tanquam frior neaffario iffi
Sccunda cft ifta :
minocreationis.
Angeli
eflfibi accidentalis
ter-
Jntelle5iio
ex quibus fcqui-
tur,qu6d intcUcdio non nccefiario requificur in Angelo , przcedcns fubftantiam

creandam. Tertia propofitio eft ifta Ad
quodcumque froducendum extra Angelum^
:
Angeli tan-
neceffarib requiritur intelleSiio
quamfrûia
tum
fcilicet
& fcquitur principalc intenquod nuUa
fubftantia potcft
crcariab Angelo.
Prima propofitio probatur
quiaille
aftus ncceflario pracuius termino crcatio-
tanquam aftus produt\iuus termini aut canquam formale prin-
nis ,aut requiritur

;
cipium produftiuumtermini. Excmplum

primi calcfadio refpedu caloris geniti in
;
ligno.
Exemplum fccundi
calor in ignc,
rcfpcdu calefaftionis ligni. Non requirirur primo modo , quia adus produdiuus
adus formalis produ(fti,funt in

codem:ergo ad producendum aliquid excrj,non rcquiritur adus immanens agenti,
canquam adus produdiuus. Nec fccundo
modo, quia adus accidentalis , nonpotcft
alicuius,&
formale principium producendi fubftantiam. Tum, quia accidcns neceflario

requirit potcntiam rcceptiuam in eflendo:
omnis autem forma rcquirens potcntiam
rcccptiuam in cflendo, fi cft adiua, ncccfiario rcquirit potendam pafliuam in agendu,alioquin forma ccrminans adioncm,
cflec dbfolucior a maceria , quam forma
principians acium,quod cft inconuenicns,
quiaabfolucioa maceria perfedionem areflc
Trxt.
indt.
agendi.
Tum
quia accidens
eft
56
//?/ erô ratlme prtuermijpt. Hacc eft fccunda pars huius quzftionis , in qua Dodlor prqce- ImpugnM
AHUtntmm.
dit cx propriis impugnando errorem Auiccnns
Tres mMxi'
cx tribus principiis. Primum cft : Nttllttt aSiu mt.
accidentalis necejfario reqtdritHr in creante Jithnan-
Prima.
tiam,tan^ttam prior necejfario ipfi termino creatiortii,

&c. Hanc probat,vcl vt akus produd;iuus prxe-
Nort reqHiri
xigerctur
ficut cft calefaclio tefpcdtu caloris
produfti in ligno
produccndi
gnum non primum, quia produftiuus alicuius,
& adus formalis produdti funt
in
codcm
crgo
mcntali,vt/^4ividcbittu J.I
Non
fupponl
i.cftuc/i.i.
Secundum etiam dici non poteft
quiaaftus Ncn
accidcntalis nonpotcftcfle principium formalc
producendi fubftantiam , quiacum inhxrct , requiric potcntiamreceptiuam in ciTcndo :crgo in

agendo ; ali^s forma produfta eftet abfolutior a
materia,quam forma produccns, quod eft inconuenicns , quia fic pcrfeftionc cxccderet principium produftiuum.
Secundo , patet idcm mcmbrum, quia 7. Afe-
vt
fupfoni
frincipii
prtductndi.
Probati tff.
cx.
Setttttd
pn-
batio.
taph.text.i. accidcns eft imperfcftius fubftantia;
nihil autemcft principium formale producendi

fi cnim vniuocc proxque pcrfcftum ; fi asquiuocc , pcrfc(Stius:Ioquitur autcm dc principio totali , & non
aliquid perfcdius fc ipfo

ducit
eft
Agit de principio totitli.
partiali.
Rcfpondct Durandus maiorem non probari,

quia datur adbus accidcntalis, qui prxexigitur ad
terminum adionis , qui neque fic adtui produbiuus , nequcprincipium producendi foimale,
fcd dire6tiuus,vel incHnaciuus produftiui ad terminum produ(Stum , rcfpeftu produ(5tionis,vt
patet in omni agcniepcr cognitioncm,
artem,
&
&
inquo
incellciStio prscxigitur,vtdircftiua,voii-
tioautem vt inclinauua,
& applicatiua principij
formalis produccndi. Idcm etiam deopcribus
qukm appetcndo
cft
cretttt in
creutr.
vt aBum
ad produccndumaiiquid adextra.non requiritur prodiuiiMum.
aliquis adus accidcntalis iramancns producentiper modum adus produitiui , &c. Loquitur DecUratur
hic Doftor dc aftione , vt cft in paftb , vel in ter- frobati.
mino , icilicet dc aftionc pro rc adka ; idco non
bcnc quidam putant DoStoicm fcniidc non dari
genus adtionis , diuerfum ab AiStionc prardica'
impcrfc-
diusjquamiubftancia 7.iV^/4.NihiI auccm
acci-
principio
non
Milnm
diniale frirem termino
vel vt principium Formale fubfttttiU
ficut calor in ignccalefacicnrcii-
quz prscxigunt cognitioncm tam

in homine quam in bruto homo cnim generat
hominem , & cquus equum , tam cognolcendo,
guic: fed formalis' cerminus adionis

poccft cfle perfcdior formali
latius infra d.iz.q.^.
naturalibus,
,
> fcd ncquccognofccre, ncque

appctctefunt generarc,neque principiaformali^
gcncrandijfcd applicantiaadiuapaffiuis;& 'dcin
clicc
T7
R efi>onpo
Durindt.
Dsri mfiiiu
imtr aclum
prodnQmum-,
fj)>
frintlViim
formalt in
Kgenttptr co~
Xnitincn
Lib.
rcft
IV. Sententiarum
formalc principium producendi aliperfcftius fcipfo ; li cnim vniuoCc
tiuid
producac,efl: acque pcrfcftum:fi xquiuocc,
oportet
19
D.Thom.
quod fit
perfcdius,
quod
poflit in propria virtute.
Exemplum
cfFedum principalem,vel difponic

ad principalem tcrminumrfcd inpropofito neutrum poteft dari non enim poteft
accidens attingere cfFcdum principalcm
attingit
agentis
nen attingut
Jub-
ftantilem,
Scol.i71fJ.11.
tiam
yel producentis creantis fubftan-
quia
fi
principale agens cfret agens
vniuocum,tunc non neceftario requircret

agens medium , inter formam
fuam 5& cfFcftum agens autcm acquiuocum cft perfedius vniuoco ergo non nealiquid
cc/Tario rcquirit talc
medium, & per con-
fequens non habet inftrumentum
per
quod attingatterminum.Nec potcft accidens cflTc tanquam difpofitio prajuia quia

nihil prxfupponicur crcationijquod difponatu r.
,
flutmodt ae-
Confirmatur
iftud,
quia vbi accidentia
ridentia difportimt
ai
func inftrumenta fubftantia; generantis,
i'u'-ftAnti!nf
non attingunt terminum principalem, fed

tantum quandam difpofitionem prazuiam,
vt patcc de qualicacibus alccraciuis elemcntorum quac non attingunt formam
,
fubftantialem, alioquin qualitas efTctprin-
htc
eoUlgi-
tur accidftttia
ccmpUta
non fubitiiti imrneiiiti
in
muteriA
frim*: licit
imperfefia in
Jint,vtpriuatio,t]Uantitiu
interminAt,
cipium aftiuum immcdiate in matcriam

rcccptiuam formae fubftantialis , quod cft
inconuenicns , cum non poffit recipi , nifi
in fubftantia compofica in efTcndo. Ncc
ergo poccft agercaccidens,nifi in fubftan-
tiamcompofitam
& ita non
inmateriam
primam,vel puram. Pcr hoc apparct ad illud quod dicitur z. de AnlmA , de calore
Calor enim dicitur inftrumentum anima?
in generando carnem animatam , pro
quanto eft principium alcerandi in alcera-
Text.il.
do-
mm extrafit
domo
Tfltnie.
in
Illam concedcrct Auicenna,quiamcdiantcintel- Duplex fm-
lcdione, tanquamprincipiojveladuptoduftiuo,afIerit
creare
primam
Intclligentiam inielligendo fc
fecundam,&
fimilitcr fecundaro fic intcl-
ligcndo crearc tertiam

creare
hanc intelligcndo
& intelligendo quod
fuum orbem,
fit
/** P^^ffiC*""*'
diTet Auici-
ntx pfvpri
de- {*nttma.
fe,
pendens a prima , crearc animam fui otbis ; fumcndo ergo illam propofiriorLcm ad intcntum
huius ,
fuppofitis principiis cius , concludit,
quia pcr ipfum intplljedio Intclligcntiarum eft
fubftantialis ,
ncceflari6. Primaproducit per
intcIletionem fccundam ex fentcritia Philofo-
&
&
phorum, ideoquenon
accidcntalis
pracexigitur int^llc&io
aut fubftantialis prxuia in Intelli-
gentia producpntc
iiucvoiitio per
>
fiue pcr
modum
modum
direîui,
applicatiui intclleftus
f>roducentis , quia intcUedio illa non cft fallibiis,aut dirigjbilis. Fallitcrgo propofitio,quam iF^lfHm
tft
aftumit Durandus, in omni agentc pcr cognjtio- 'Ouffûm
nem pracexigi cognitioncm
per
modam diredi-
*''''
ui,fecundum opinionem Phijofopliorum.

Si loquamur ctiam dc cognitionc , qux ponitur primas caufae ad extra , in fcntcntia Philofo-
Deftruirur
phorum,qui ftatuerunt Dcunj, &lntelligentias

neceftarioagcreadextra, quia vbi eftomnimcda
'
^hiteft-
'*.
""
dctcrminatiocx ipfaformaadefFc6tum,non exigitur diredio
, qua; tantum necefraria eft refpe6bu contingcntium ,

vbi fubeft defcdibilitas.
&
loquamurdcoperationibus,& produdlionc ad intra in diuinis; vbi nulla

1-r-v
f
-t -f
intcruenit
Fallitctiamfimiliter,fi
dingibilitas
^"'*^'<>
*fi
">*'
^'fi'^"
ttngentlt
aut apphcatio. Licct tantum.
cnim vna produftio fupponat aliam,
&
vtraque
&
perfeda opcrationem fccundiim intellcdlum,

voluntatcm in Patrc,dato,iuxtanoftramfcntcn-
&
tiam,operationes eftc diuerfas a notionalibus,

adlibus producliuis hc fuppofitio cft cx ordi:
ne
eflentiali potcntiarum tam inoperando,qnara

produccndo,non cx aliqua diredi onc, aut applicationc. Si autem difcurramus iuxta Scholam
D.Thoma, deprodudtionibusdiuinis , vt con-
in
fiftunt in ipfis operationibus,
tcntum
aduerfarij.
propofitio
illa
minus habetur
Non fallit ergo
Doiloris,
in-
vniuerfalitcr
quam loco
maioris ad-
pij, ficetiam vcraeft propofltioin
Contra iftam rationem inftatur per illud j.yictz.cz^.yDomm extra ft ^ domoin

mente;^ tamen domus cxtra habct verius
ep domus , quam domus in mentc , quia
domus in mcntehabctf^^diminutumrefpeftu domus extra,ficut cns cognitum cft
diminu
**-
crcante fubftantiam,vel particulariter ad fcopum

opinionis , quam impugnat , qujE eft Auicenn*.
maceriam fubftancialcm
canquam paffum.
carnis
RtUehur
l"'*'^'^
accidentalis in jf"^"-
adus
tionc praeuia ad generationem:non autem

quiain inftantigenerafionisattingat forr
rnam carnis,tanquam terminum ficut ncc
attingic
Quomtdo
Confirmatur ratio pr2mifra,& explicatur:illa

vniuerfalitcr fumi potcft , qua
Auicennam, neque fecundum principia Philofophorum,neque lecundiim principia

Theologixjfallit autem contra vniuerfalis,quam
adducit Durandus.
Si fumatur autem eadcm propofitio vniuerfaliter, ad probandum conclufionem principalem
huius quiflionis, nihil fupponendo , fed tantum
10
pofitionem illam Dodoris, fccundum has in-
excludit praccxigentiapi
accidens in virtutefubftantiae,poteft
de calore,qui eft inftrumentum animae in

gencrando carncm,r.îf Anima.
Contra hoc arguo ficj Omneinftrumentum,vel agens in virtute alterius , auc
tjfeilu princi-
generaret ignem,praecognofccns,
enim propofitio
non
f/tUm
fi
&c. Hanc rcfponfionem approbant

mederni quidam,refpondcntes fimilitcr ad pro,
ftantias.
producendi fubftantiam,
tanquam inftrumcncum fubftantiae , lic^t
Atcidgntis
igne
&: volens
Spd nunquam impcrfcftius " produccrcpoccjll pcrfcdius fe. Rcfpondctur hic,

cfTe princi^fjkim
Textio.
cflet <de
ducit contra
oftenfiuc
proccdcndo cx veritatc
ipfius princifc.
Proptjiti
v.
i-tr,ltter
{""'j^'"
^"'
Idc6que
hanc prsE cartcris cfficaciflimam putat Gabriel vafqutz. efflVafquez ad probandum intentum, qui rciicit re- ectm txifttfponfioncm EKirandi vt friuolam,i .pan.dijp.iii^. '"^^cap.i.in fine. Expendenda eft ergoipfa propofitio. Loquitur in pnmis dc tcrmino crcationis,
&
fubftantia ,
dc prioritate aftus accidcnqui neccflario prxcxigcretur ad ipfum tcr- ExfenditMr
minum creationis , quia fi non cxigeretur ex t"l*fti,
qui
fit
talis,
natura,
Dift.
diminucum ens xcCpcd:a
crgo iniperfetius
in
cognitionc
producendi
entis
I.
rcalis:
habcns
fcilicec
efle
potcft cflc principium
Ec
pcrfetius.
applicatur
;
ut fc
habct Angelus cognitus in cognitionc Angcli,ad Angelum cxtrarfcd fcCxtra,ita fe
cundum Philofophum a domo in mcntc,

fit
domus
extra : ergo ab
Angclo cognito
I.
33
natui:a,& dcpendencia termiui,non facic ad pto-
pontum qua:fl.ionis.
Hanc pracexigentiam
accidentis pracfuppofiti
Dodor
ad duo illa racmbia , ncmpc vt

eflct adlus produ6liuus , vel principium producendi,medium inuenif Durandus,fcilicctdirc&i*
reducit
cxemplum ad propofitum fic fichabet domus in mente ad domum
iftud
Qux(\.
ui,& applicatiui.
Probatur ratione ipfius Dodoris , quam ^41
appofuit: Intcr principium adliuum perfedura
fubftantiam tcrminanin fuppofito perfedo >
tem adionera,non ncccllarid mcdiat aliquod ac-
Tr$ht!t X>
Stris.
&
non fupponitur ncceflariA

ad terminum creationis, Amecedens declaratur.
cidcns ergo accidens
:
in intclle^û alterius Angcli
Angelus extra
poteft fieri
non ergo accidcntahtas
cognitionis AngeHca;,prohibet fubftantia:

incellcdz creationcm.
Ad primum dico quod aUud eft loqui

,
de veriori , feu pcrfcdiori
ejje
fimphciter:
& dc veriori/eu perfediori eje huius.

enim
La-
mente diuina habet ej/e fimquamlapis

, &:pcrfedius
cxtra;quia obiedum vt cognitum dicituc
pis
in
pUciter verius
habere illud ^,quod habct ipfa cognitio.

Vndefecundum Aug. fuper iilud loaH.i.
côdfASlum efi in ipfo^ vita erat.Res cognita
efi
in verbo vita creatrix.
cognitio eius
&
hoc idco , quia
eft realiter vita creatrix;
quod enim de cognito dicitur obiediue,

hoc in ipfa cognitione oportet inuenici
lealitcr
lapis
tamen
non habet veriUs

cxtra
liter
in intellectu diutno
effc lapidis
quam lapis
alioquin aHquid intrinfecum rea-
Dco
cfrct formaliter
&c proprie
lapis.
Primo diciint principiumperfeShtmaSUMfmt quod

immediatum rcfpedtu termini creationis , de
quo principio hic agit , non dependet a matcria
cfl
^'^Jf*'.
ipfa cognitio cft

.
.:
mific de accidente , cuius terminus produAus

nequit ^ffe abfolucior a maceria , qu^m fit ipfura
principium in effendo ( quia alioquin excederct Ttrmbm nS

perfe6bionem principij terminus , &fecundCira ixetdit frrneifium ftrexceirtuii efFct ,
non effct i principio , vt per fc malttttnh.
cpnftat : cflej cx filppofitione , non cflct autenti,
quia ille exceflus neque eminentcr , tieque virtuÎiter includeretur in principio dependente
^ materia, ( quod proinde in propofita dici poteft)fiue etiam ab extrinfeca materia,quia crcatio
non fupponicneque dependcc i materia.
&
0
Deinde intelligirur iilaperfedio principij
crcantis,vt etiamexcludic fubordinationem fui Prineifium
adaliquodprius agcns in eodem fuppofito > auc
eciam ad principium quodcumquc creacum extrinfecum , quia hxc fiibordinacio eius ad aliud
eflcc rarione efFe<flus , quia prior elfec difpoficia
prasrcquifica ; ficuc gencrans prius agic per formam accidcncalem in materiam,ipfam difponcn-
do,quam per formam fubftantialcm in propoflto autem non fupponitur ad terminum creatio-
tic
ntn* dt'
lu
vcl
quam illa
fi
eft
multo
cft
impcrfcdior,
cognitio. Sic ergo patct ad ar-
gumcntum, quia domus cxtra
dicitur fieri
tx-
eludit fubtr-
d%naiintm.
iJin fufftnit
mattruMH.
nencis.
Vel denique hatc fubordinatio eflccexdependencia principi) creancis,auc ipfius cernuni crea'*cionis ab aliquo alio crcaco canquam caufa principali
fed hoc
non
fubfiftic
ITtn fuhirJii,
quia cam cerminus, natur
cnuft
principium crcans,abfbluicur k raa- rrtmtdtfendtnii M VM"

ccria } ergo eciam ab omni agencc dcpcndencer k
tiri*.
materia quale cft omne agens creatum fecundi^m virtutcm innatam.
Vel eflet terti6 hxc dependentia ab alio , tan- Ktn fuhrdinmtur ffli'
quara appficantcj&hocnon, quiavirtus talis
quam ipfum
:
urminMjtd a
"ifmt^d^nl
ertandi
nis,qui eftex nihilo,aliqua matecia difponenda:

ergo neque principium creacionis fubordinacur
alicui alceri prius agcnci pcr moduiri difpo-
lealis
AnjtitrMftt
fimpliciter pcrfeftior,
quamforma domus extra quia cognitio

cft quxdam pcrfeflio naturalis animx:
forma autcm domus cxtra, vcl non eft
rifiumftrft-
Ihfm affinS,
in agendo>nue intrinfcca,k qua dependcret in effendo,&: confcquentcr in agendo , vt fiâ prar-
Ad
propofitum , domus in intcUeftu

aitr imaU artificis dicitur habcre illudefie, quod
extra.
formalitcr habet ipfa cognitio domus Ccdi
.
HttUu^tmf
quidfitfrtH'
domo in mcnte,quia fit 4 cognicione do-
'""sin mcncc, canquam a principio formali,& illa cognicio domus, eft fimplicicer
perfcftior domoexcra: ipfa eciam domus
incra, pro quanco parcicipac effc cognicionis, perfcftior cft feipfa excra.
Ec cum dicicur qu6d eft ens diminutum &: domus excra eft ens rede Dico,
qudd coguicio eius cft cns reale &; perfecîus ens quam domus excra:domus eciam
,
& proxima pocentia

rcfpcdu tctmini crcationis & in lioc exccdcns
principij cft
adualifCma
omnem aliam,quae
dcpcndet a fubiedbo , aut alio

cxtrinfeco, cftque in fe determinataad cfFcdum,
non indifferens indifferentia potentix pafHux, qua: exigeret aliquara adualitatem fupcradditam,fiue per modum conditionis, fiue per modumprincipi) intrinfeci, autextrinfeci, flueper
&
quamficilludefreexcra. Ecfic incelligen-
fummationcra irapcdimenti,quia nullum patiturimpedimentum,k nuIlaconditione,aut principio

dependet;& quamuis effec finica,non pacicur ali-
dum
in
mence
parcicipac nobilius cfic
realc,
eft illud
Aug.9. deTrin.io.vel 11.
quam fphseram
quod
fuferius habet nobilius effei
plicari ad aliquod difbns
fcilicec
Je ^quam in intellecfu : e conuerfo autem inferius habet nobiUus effeinintelieSfu^qukmin

ffiffo.
Hoc
incelligcndum
cft
de
illo
ep^
quod
eanti.
adiuic?itis
,
per
quam petercr ap-
quod agerec , quia

quamuis in quolibe:
in
non fupponic raaceriara

fonc non cxccndcrcciu: , vc pofTet
creare effccbum inquacumque diftantia , ficuc
caufa vniucrfalis , & prima. x quibus omnibus
;
fpacio diflanci
fcûi
Effit
nHnO'
liffimum.
cft ipfius cognitionis
quod fortnalitcr
participatiuc
Vcrum
ipfius cogniti.
tamcn ,<iu6d domus

ej/e
IV. Sententiarum
Lib.
34
&
cft
cxtra habct vcrius
phcitcr ej( habet in intcllcftu
maxim^
Ex hoc
domus
cognitio
argumcntum a
patct ad illud
Nego cnim
fimiU.
illud fimilc
quia
domo
nobihor
fit
fi
cx-
cra,tamcn cognitio AngcU in aUo Angclo non cft nobiUor ipfo Angclo in fc,
quia accidcns non cft nobilius fubftantia. Et fi arguas , qu6d fit fimile , quia
obiedlum vtrobiquc fimiU modo fc habct ad fuam cognitionem, quia natum eft
cfTe caufa cognitionis fuac , ita fciUcet domus cognitionis dc fc , ficuc Angclus de
fc
caufa
autem (
fi
acquiuoca
cft
, )
perfe-
gehis dc ipfo : mcnfura autem cft perfeftior
menfurato; quia menfuratum depcn-
none conucrfo.Rcrpondco,qudd domus non cft nata habcre

det a mcnfura. ^.Met.
Stliai,
rationem obicdi rcfpeftu fuac cognitionis,
quantum ad iftas
jlfllfielMU
conditioncs, C4upire y(ci-
hcet notittAm , vel menfurare ; quia intcUe-
n*n montt
mouetur ab ente , vel quiditate

in fenfibiUbus, non mouetur ab artificiah,
vt artificiale cft quia fic non eft cns , nec
habccquid: fcd tantum domus eftobiedum , quantum ad tcrtiam conditioncm,
ftus qui
intelltHum,
ftd ttrminatt
fiut
fubit'
ffniinifnttf.
&
fciUcct terminare affum :
ifta
conditio
obicdi , non oftendit maiorem perfedionem inobiedo,quam in adu.
quzras , quid cft obicdum caufaciuum ,

mcnfuratiuum cognitionis domus , vel altcrius artificiati > Refpondeo,
quod aliquod cns naturale , vel aUqua
entianaturaUa, cx quibus mouctur intelEt
fi
&
& aUquandoex imperfedione particu-
tjHody
f>i)
ari fuppofiti , potc.ft
figuram
quam
artificiale
obieaum
T>tmut
t/l
omni modo
inteIlcftionis,de fc ipfo in intcl-
leftu altcrius
mus efie
vel
fupcraddit na-
curaUbus. Angelus autem cft
AngeU
& ide6 poteft do-
a fua cognitionc
non fic autcm
Angelus a fua. Ex hoc patet, quod iftud
fuM etgmtietf.ntn Angt*
argumentum non
lueifHS,
gnitum habct cffc

autem extra habct ejfe fimpUcitcr , & reale:ergoiHud intra, non potcft eflreprincipium produccndi cognitum extra tamcn ifta ratio bcnh concludit , cognitio fit minus nobilis , quam forma
Obicftum codiminutum obiedum

valct
cxtra
jii,er
pnrt
illim prinei.
impediri virtus alftiua ab tn dtcUr'
cidentalis requifita ad
agendum \ verbi
^**'
gtatia,
ignis in materia rara ex difperfione virtus ne-
fuum effedum , ficut agenc ergo ad hoc gcnus im-
quit agere perfedic ad

rct in matcria denfa
pedimentr recurratur additur ilia particulaconnotans perfeftionem fuppofiti. Totum hoc argumentum defumiturex natura,&: e0enciapotentia: creatiuz , vt diftinguitur <i potentia profubdu(5biua dependente t caufa materiali
&
iedo.
Ex quo
fic
argumentor contra Durandum;
Ipfein primisadmittit,qu6da<ftusaccidentales
non
pra:requiratur
m creante fubftantiam.vei vt
frttatuf
fj!^.*f'^
**
d^^4^
adtus produ6tiuus,veI vt principium producendi
formalc fed probationem hanc dicit diminu'

tam,quia potcft prxcxigi in agente pcr cognitio-
nem
per
modum direftiui.
Contra vbi nulia
eft
crgo cognofcens pcr illam cogni
cioncm , non poteft produccre cognitum

cxcra.
SCHO
/f*,'-
'f*
defeftibilitaj.vel efte poteft in z{iione,8c princi- f XsmXwT"

pio produccndi formali , non potcft fupponere dire&iMMm.
adum
diretiuum ad operationem fed in po:
tentiacreatiua nulla poteft efre defedlibiHtas in

fe , vt principium eft , vel in atione , vt ab ipfa
ergo non poteft fupponere adum accidentalem per modum direîui. Maior per fe
patet , quia lub obieô potentke dircdliuac nihii
procedit
continetur,nifi
quod eft regulabile, & dirigibile,
quiancquit tranfcendere fuum obieftum.
Minor probatur, Dirigibiliras eft
refpeftu ef-
'DirigihilitM-
tiHniiuu.
tit
&
feAus,qui potcft taliter,

taliter attingi , id eft,
fecundum fubftantiam cum omnibus per fe rcquifitis perfedtionibus
&
integrc
vel ccrtc fe-
cundi^m fubftantiam cum defcdlu alicuius perfedbionis requifitae in effedu , hoc autem contingiD , vel quia virtus non eft fufficienter applicata,velquiamediaperferequifitanonaflumun-
*'*'
"#
'**
'^f^"
monon fecundum ordinem,&
'
tur,aut aflumpta
'
r
ddmtntiutt.
,
,
,
debitum appl^cantur, vel quia impedimendum
.
&
caufs in contrarium agentes , non

fubmonerentur.
ta a6tionis
Sed nihil horum contingit in potentia creatiua ergo, &c. Maior patet , & Minor probatur,
:
ad cognofcendum ordinem
lcftus
^j
Alterum quod additur eft, vtfit injupfojito feV'

y?5tf,quia adliones funt fuppofitorum, vt princi-
domus cft
menfura inteHc^lionis de ipsa , ficut An-
diior cft fuo cfFcdu. SimiUter
Tt*i. te.
Doftor.
a<îone fua, quia deeft aliqua conditio faltem ac-
diuino.
DltiitMit.
non mediare aUquod accidcns inter ipiam ,&

effedum fubftantialem creatum , de quo hic agic
pij
domus , quam domus in inteUcdu cu-
iufcunqucjfcd hoc ep fccundura quid, id

cft,^ talc limitatCim:nobihus autcm fim-
II
fequitur quanciim eft ex parte Tirtutls& princi-
quia virtus creatiua nihil agit,vel crearione agir,

quseft aftus eius fecundus , neque aliter eft in
adu fecundo, qui tantum fubeife poteft diredioni:ergo fi agit , producit efFedum totum,& totaliter ex nihilo , neque aliter applicari poteft:
ergo quantum ad hoc non indiget direflione,
neque fubeft diredioni.
Secundum non contingit,quia virtuscreatiua

omnia media , & caufas creatas , quae
excludit
inefficaces funt
ad terrainum creationis
ipfius creationis
nuUum
eft
auc
impedimentum per
caufas contrarias,aut refiftentes.quia hx exerunc

fuam virtutem circa matcriam paflum,vel con-
&
feruando formara quas incft; vel producentes

contrariam formx intentac acaufa, qua: impcdirur: in creatione non fupponitur pafliim , aut
forma refiftens, vt patet : ergo , quod eft intentum,potentia creatiua nuUi fubeft dirc^tioni , ac
proinde hac in parte non fupponit aAum accidentalcni îre&iiuun,
Diccs,
*'
^*
E**///>r.
Dift.
Quxft.
I.
Diccj , f.iltcm pofTe ruppdnerc alumaccidcn

talcm oQennuum.Contra,quia potentia crcatiua
crcaturxnoncd pocentiaoperatiua vitalis , fcd
crgo non
e(l potentia fadiua ztM cranfcuntc
:
depcndct ab aliquo obicdo intentionalitcrapimpredam , auc etiam cxprcrfam , flcut neque potcntia nutritiua , aut augmcntatiua eft porentia ctiam agens no fuppofita
matevia eirca <fnam , vcl ex tjna crgo non exigit
plicato per fpecicm
oftenlioncm obicdli
mocIoi&
fidabilis
tanquam matcriam hoc

circt.pofTct communicari
,
fubftantix inanimatar
& lcnfibili
faltcm cor-
pori fimplici, qualc eft coeleftecx pluriumfcnrcntia ; tunc non fupponeret cognitioncm oftcnfiuam ergo ex natura fua , ctiamfi detur creatu:
non fupponcrct alium ahim priorem oftenfiuum ficur ncquc Philofophi admitIX
fpiritualt,
tercnc
iti
Incelligcntia produccnte aliamj pri-
mus eninvabus
eius eft inteUigerc fe,qui cft pro-
dudiuus aitcrius
InteIligentiiB
neque Theologi
in produdionibus diuinis,quxfuntper incelleiStum
&voIuntatem,aIiquamoftennonem,aut
diredbioncm admittunt,quidquid teneatur an inccllclio,& volitio fint adfcus produdiui, an vcr6
cantum opcrationes
^5
eftentiales.
Secundum etiam
cxcluditur
quod Durandus
K fufptnit aftruit dc aftu applicatiuopcrvoluntatctti. PriaTkot fpli- mo ex didlis voluntas nequit applicare, nifi fiipCMiinum, vtl
pofita oftcnfione,aut diredbione incelledus,ha;c,
0ipli(SiMm.
vt patet ex didlis , non exiguntur in ordine ad
potentiam crcatiuarn
cum
Venitftndt'
Tti
veltttt'
quia nequc vitalis cfiet,

agcrct aftionc tranfeunte extra fuppofirum,
,
neque vllum patitur impedimentura afbionis,

quod fubmoueri poiret a voluntatc , k nuUo depcndet quod applicari poflct i voluntatc infua
:
tatc.
I.
35
gunc adutn vohincatis nccelTari6 ad fuos ztus.

Dcmus crco,
gratis quod potcntia crcatiuii
&
fubcllct voTuntati,non inde icquitur
quod ncccf-
voluntatem , aut adum cius,

ficut nequc alix potcntic eura cxigunt , ex quo
ftat probatio Dodloris prxmifla.
Inftare cciam liccc de nucriciua ,
augmcntafari6 prxcxiecret
&
^4
qux radicancur in codem fuppofito,& nullo modo dependent k voluntate,nifi quoad applitiua
cationem materix,qux mediante pocencia raotiua , qux fubeft voluntati , applicato alimcnto,
agunt dormiente voluntate: creatiua veroncquc ab ipfo matcria dependet.
Concludo ergo maiorcm Doboris, quod /iHnUim McidemdUs necejftrio reqtttntHr increante
fiSfiamin , tanqmtm prior necejfario iffo termino
crtationit. Cuius probatio prxmiila ex A\6tis
conftat.
Nequequidpiam valent inoppofitum inftancixDurandi, quiapropofitio DoAoris prxcisc
& non aliatn
tangit potentiam creatiuam,
quc
ScUtHntwinaUat4
ftaniii
i Dmandt.
dependet ^ materia,a mediis extrinfecis, ^ rcmotione impcdimentorum ,

huiufmodi iam diî% , quorum vnum eft indeterminatio potcntix
proximx cxccutiux , nifi applicetur pcr aliquam
&
fupcriore:talis eft potentia
nit in oranibus
inftat
motiua,qux interuc-
& fingulis ationibus, in quibns
Durandus,vt in cffcdlibus artis,& naturali
generationis,inquajprxcis^ gencrans eftgcncras
inquantum
decidit (emcn.
Dcindc probacum cft,
quod non in otnnibus operibus cognofccncis

terucnitcognicio dirctiua
in-
auc volicio applica-
probet ergo Durandus debcre inccrucnire

necclTario,
fcmper, aftioni potcntix crcatiux,fi darctur , vt contrarium , aut con-
tiua
&
huiufmodi
,quod aflumit Dodor:
adlionc ncquit moderari,quia vel nihil agit, vel
tradidorium
cotum,& totalitcr,&indiuifibilircr agit.

Dcinde non fubclTet voluntati dircdkc ficut
potentia motiua , qus de fe nunquamagit, nifi
applicaca pcr appetitum , hocenim|noncft dc
inftantix enira particulares funt
conceptu potentiac crcatiuat,vt patetcx opinione

Philoibphorum. Item , illapotentiaeftctdeterminata pcrfcliflime,& perfcdius,quam ipfa vo-
rapponic ideni, qux fal/a eft , nempe hxc , quod

fient defldtt
orancs adbiones , qux in raaccriam excernam 4 ceinitittie.
tranfcunt ab horaine agence , proxima cxecuciua
Juntas quoad al;ullitatcm virtutis,quia voluntas
illarura eft potentia raotiua
nonagit,nifi vt motaafinc,& fuppofita cognitionc,& vt fubftat impedimcntis operandi crpatiua autem nihil horuni patitur : ergo eflet fcmpcr przucnicns voluntatcm, quia eflct adualifllmadeterminata ,& neceflaria,
nullum paticns impedimentum ,
k nullo dcpendens , vc
:
&
&
dixi.
Deinde agcret imperceptibiliter , cum ageret

adlione tranfci^nte cxtra fuppofitum
finc vlla
mucacioncprxuiafuppoficijtnquo eflec , neque

priuscrgo vidcrccur nendUm,quam fadVum.Principia , qux impercepcibiliccr agunc infuppofito
non fubfunt voluntati ,
ncqucintellefbui.
Dcinde voluntas quamuis

,
les potcntias
quod in
habcat
illam
qus
inter alias natura-
dominium , non
eft
fupcrnaturalis
fcqueretur
,
& potior
voluntarcdominium haberet,quia ex natura

fua ipfi non fubordinaretur , cum nullum ad eam
pcric diccret ordincm ex modo agcndi adkione,
aut cermino adlionis , neque orô ftacucndus eft,
ipfa
linc ncccflicate.
Iccm, hxc fiibordinatio non exigitur cx radieodem liippofito, quia intelleftus ,

fcnfus non fubordinantur voluntati in fois
adlionibus , nifi vt fcquuntur voluntarcm , non
cationc in
&
auccm vt przueniunt illam i non ob hoc przexi;*
ftatuat eius
ex quibus
non
infcrtur vniucrfalis.
Dein3e,vt iam diximus,

in illis,quam
fic
alia eft ratio veritatis
propoficionis vniuerfaiis, quara
Cur MBit
htmini* trm-
, qux ex fe non habct

determinationera ad akionera,nequead modum
adlionis \ fed cx deccrrainacione poccncix racio-
nalis voluntatis iraperantis
& intellc^his
diri-
gentis.
Addo vlcerius , qu6d nequeincellc^hjs, neque
Raiit in
voluntas in crcatis,habeant dirigcrc,aut applica- CTtttis ntn

dirtgtt frexi'
rc ad vllara adionetn fubftantialcm proximc,
mi d Mciiquia forma artis non cft fubftantialis ,
decifio ntm/ubfttn-
&
feminis
non cft adkio
fubftaniialis
ncque altera-
tialtm.
tio feminis,aut gencratio animantis dcinccps dc-
pendet ^ voluntate , aut ab intellc^lu , nurritiua

non dependct pcr fc ab illis in aliis non cft inuenire cxtcnftoncm harura potcntiarum .id
:
alioncra fubftantialcm.
AliterVafqucz impugnat refponfioncm Diirandi, quia
ncmpc in Angclo non datur potcntia
executiua diftinda a-voluntatci fcd hicnoncft

locus proprius huius quxftionis , idc6 remitto
earainfiiuralocura. Durandus etiam impugnat
Minorcin , qaam aflumit Doftor fcd infra traAando de veritate propofitionis , ei refponde'
bimus.
Interira Ochara vt folet , contra probationcs
:
66
Do(5loris in difcurfu fuperiori pr.Tmilfas, Rtiicitu*

format fuas confcqucntiunailas , alludcns , fcu 0(km.
illas
lenicer potius
illudciK ad horoincm.
Hx
funt
veritates.
IV. Sententiarum
Lib.
56
aftum.
quia imperfeAius, tumquiatcrminus formalis

produdus nequit efle abfolutior a matcria , cum
/it principium producendi formale. Itcm , quod
abiolutio amateria arguitperfcdioncm.
nus abftradrionis confidcrat Philofophus in 4.

C.Metaph. ^quam formamaterialis, etiam fub-
oUtlihnit
Othmi.
Hoc impugnat Ocham

fecundum Scotum,
quiacaufapartialis,
poteft eflc imperfe($ior effc-
&
6tUt vt albedo adku intelligendi quem caufat ,

in gcnerationcvcrmis multa cau/ae concurrunt,
qus non
funt aniraata
effcdus autem
eft
ani-
matus. Item,qUalitatcsprimaE funt principium

produccndi fubftantiam. Itcm , coelum fccundum Scotum , eft magis abftradkum k materia,
quam anima
intcllediua ,
&
tamen non
cft per-
fe<aiusanima;quianon viuum non cftperfedius

viuo , fccundum Scotum. Item , intcllcdkioncm
incuitiuam Angcli poteftcaufarc matcria, aut
forma , tam fubftantialis,quam accidentalis fcd

crgo
illacft abfolutior k materia, quam hxc
:
tcrminus formalis potcft effe abfoluiior a mate, cum fit principium formalc produccndi
xia
ipfum.
aequiuoca
fi
vt bcnc
iu^.laterdi^/j>onfione ad
ufM pr' *d
caufa partiali
fupcriorisordinis,efleperfc-
fit
diorcm effcdlu,
primum de
ad
Refpondctur
7
SHuwuur.
Dodor in 4. </.49.f.4. irt

j
.medittm,& qM/l. f.rejp.
de caufa partiali min6s prinquia cum cfFcdus ex fpeciali

dsiût exeiMt
entitatc cxigat influxum caufx fupcrioris ordiefeSium.
nis,&principalis,fccundum hbc poteftexcedere
uhJo ex- caufam minus principalcm ,
fccundariam. Potidit cuj
teftjdico, excedcrc, quia neque hoc vniucrfaliter
Idcm
/.
$ilU qHn-
cipali
allerit
& ratio eft
&
frtilu.
vcrum > obiedum enim cft caufa minijs principalis intclIciStionis, tamen non fcmpcr intcllecft
obicdlum , verbi grati^,fubftantiam,
Gixo cxcedit
Ktio txctf.
quamuis
dit ipfum
fne.
m caufa .-equiuoca partiali

nis
intclIc6kio qualitatis matcrialis excc-
milis
efTe
,&
Opi>ofitum huius
in pcrfedionc.
aut principalis
nequit
ab ipfa ,
infra
fae
zquiuoca;
quiaillcexcefliisinefFedu
cum fit
aequiuoca
luam entitatem influens

nequc poteft
firm.
eft
cfle
caufa partiali fccundaria, quia

iit
eft
fupcrioris ordi-
tit
effedtum perfeftioncm , quod
Htlptnjto
& difliin
fuum
de ratione cau-
idcm exccffus \
non continet in fc
licet imcllcdtio
abftrafta a materia fenfibili,
fit
magis
& quanta (quod ge-
&
ftantialis:non ellcttamen abfolutior ^ materia,vt
fumitur pro potcntialitate
&
depcndentia ad
fubiciflura,quam excludit creatio,quiamagis depcndct quodcumque accidens ad fabieftum,
quam forma
fubftantialis. Ide6 futiles funt iftae
Quanto enim magis vnum recedit

ab cxtremo concradidlionis , quod includit impcrfedrionem, tantum accedit ad alterum , quod
cft pcrfcftionis
potcntia , vt opponitur aftui,
connotat priuationem pcrfedtionis, aftus c contra perfcdlioncm crgo quant6 magis aliquid cfl
obie<9joncs.
& dependentia, tantd eft
perfedius. Hinc Philofophi
adremouendam imperfedionem talem negant in femipiternis dari

matcriam,quia pucant illaefle ncceflaria. Auguftinus aflerit materiam primam inter rcliquaomnia elle propc nihiI,Angelum ver6 prope Dcum;
illud propter pocentiam,hoc vcr6 propter pcrfc<Jlioncm,& a<ûm.
n Sed nunejuam imferfeEiiw fotefi producere terfenitufiyScc.
De veritatc
i. hic auccm Doôr incidcnter Inftti eSindicat, quae ibi tra<5tat fufiiis. Inftat crgo contra tr frtmifsi
illam ex fententia eorum, qui dicunt accidcns in frincipium tx
J^tofeSoinfra^.i
"VirtMte cti'
virtutcfubftantiaproduccrc fubftantiam, licct dintu dpr'

non in virtute propria , fed vt inftrumencum: dueend lub'
excmplum de calore,qui in virrutc animae produ-
animatus
id
fccundum animam,'eft ab aliqua inanimata,

quae attingat proxime produckionem anima?,
/ed "^ prima fola dc hac quzftione loco citato
cft
agitur.
Ad quartum
falfumimponit,qula ini.d.i/^
oppofitum docet,ncmpe coelum componi ex
materia ciufHcm rationis cum fublunari.quamuis
Ariftoteles,
Aaerroes oppofitum dixcrint, af^
ferentes cfTe corpus fimplcx cxpcrs matcrix ,
f.i
&
&
potentiae pafliuaeâc compofitionis.
Hoc dato
quam anima
efTct
magis abfbra^bim k matcria,
rationalis
mater iam f.v ^M4
quae licct
non habcat
habet tamenmateriara/î,
fcu fubiedum informationis, ad quod'dicit appetitum,
fecuudumquem appctitum eflct imperfediot ccclo; ille nempc appetitus efTet quasdam anima: potcntialitas,ctiam pafliua,qua: pet
agcns cxtrinfecum tantum rcduci potcft ad
&
ftaniim,
citcarnem, i.deanima.
Hanc inftanciam impugnat Do<3or quia

,
que attingere
poceft
effedum
nc- ImpugntHr
principalis agen-
tis
per crcacioncm.neque difponit ad ipfum:ali-
ter
autem nequit habere racioncm inftrumenti:
d fropofiti
queJHcm.
non primum , quia fi principalis eflec caufa vniuoca , non exigeret aliquid medium agens inter
formam fuam, & ccrminum, fi a:qniuoca caufa,
minus cxigercr,quia hsc eft perfc6rior vniuoca.
Ratio vtriufquccftjquia attingere immediacc cffe<flum,exquo nihil imperfe<ftionis in caufam
rcdundac , eftperfe<5tionis , quia minoris depen-
Eft perfelittnii altingirt
iffeHum immidite : f^
dentiae,
confequentcr arguit maiorem a<%uali- ûndo , f^
tatem ex remotionc mcdij, a quo dependeret:po- ^Mtmedtf
&
autem eft aiUualiflima ,
& pcrfc-
Sccundum probat, quiaaccidens , vt difponit

przuic adcffe(ûm,praeexigitraatcriam,quae hic
intcruenirencquit intermino , &aîonccreationis. In connrmationem huiusadducit ,qu6d
cum fubftantiam, nequc vcnis,vt
huius maximae agecur ex
non vt partialis. Ad fccundum &

tcrtium ipfc DodorA/f,& j/r<i[/.i 5.ncgat antcccdens vniuerfalitcr,quia accidentia non produ,
fumitHr.
abfolutius ^ potentia
tcntia creatiua
&
IntpetfeBitk
}>ttenti,fer-.
fiii9biht
calem excefliim.
negatur confeTranfeat ergo anteccdens ,
qucntia, quia caufa creans ad effedum comparatur,vt totalis
68
Ad quintum
vciitatcs , quas impugnat principium formalc

tum,
creandi fubftantiam ncquit elfe accidens
dtiflima
ergo poteft attingcrc effe(ilum immc-
diatc.
nunquam
Atiidtni
nm
produ6tioncm fub- lli>gil piodMliiemm

ftantix intrinfece , fed aliquam cius difpofitio-
accidens
attingat
nem
praeuiam,& accidentalem , alias qualitas ef^

fet principium immediatc aîuumin matcriam
primam,quod eft inconueniens,cum nequeat rccipi,nifi in compofito.
Hxc ratio fupponit communiorcm opinio-
nem ,
qua> docet accidentia abfbluta
futftanii.
non fubie-
&
damateria prima , fcd in compofito :

to antccedcnte , confequentia eft bona , proptcr
taii in
ordincm cflentialem , & debitam fequclam

qualitas a
inter
formx fi crgo dependet

compofito , tanquam fubie<5to proxi-
cflc,& agere
ex parte
iMre
VM
pt^;t atcident
gtTi
imme-
mo,fic nequit agere in aliquid prius compofito, diti inm'

qualis eft matct ia prima. Inucrterctur etiam or- teri^m fri'
doeflcncialis intcr accidens
& fubftantiam,quia
forma fubftantialis fupponitur cfTentialiter ab

ownico,quodcircmialitcr, &pct fc dcpcndet
a coniti
mm.
Dift.
conflituto pei ipnim
&
Ofini !'dt fui-
riiin
teclo
mccidin-
tiiun.
70
Sfcuni
In-
fitmti ir frtmif'
fam m*xitnm.
& tamen
domus
extri habet verius
ejfe
domus,
quamdomus inmentc}quia illa efl realis.domus in mcntc cft ens cognitum , & diminutum crgo
r
aliquid iraperfcdlius
mente
gclus in
&c. Ergo An-
alterius poicft circ ratio ctcandi
ipfum ad extri.
Refpondetur, negando vtramque confequentiam. Adantecedensdicit,qu6d verius,& perfcdius fit, abfolute loqucndo , effe quod habet dor
le
tlfiftrfiSilts
iile*
juim
0rttflii.
mus
in mente,quam illud quod habet extra

quendo lamen de effe artificiati pcrfedkius
;
loeft
domiis ad extra in effe domus , quam effi eius

ad intra, quiain mente habct effe ipfius cognitionis,quod participat , vt patct ex Auguftino
lib.j. de Gen. ad literam, cap. 1 4.
traSl.i. in loannem, dicentc , Omniafuerunt vita creatrix in co^nitiont Ferbi. Qiiod fcquitur Beda , Rupcrtus ,
effe
Augu.l.
&
&
Rupcrcus.
plcriquepoftcriores Latini intcrpretcs.Lapis ergo in mcntc diuina habet verius ,

perfcdius
&
^,(quia
ipfius cognitionis
in fc cxiftcns
qnamuis hoc
dis,qiaamillud:
Jfe
fic
domus
fit
domds ad
quam lapis
lapi-
effe
in mentcparticipac
,
cxtra,quaefita
quamuis hoc fit perfcdlius
illud in
vcrius
cognitionis, quae pcrfciStior cft
artificialis
tra
diuinz ;
quam forma
domo ad in-
domus,quam
ef[i
mentc.
Vndc aducrtendum eft, domum ad
intri,
& ad
inctmfUti.
, ficut excmplar
excmplatum, idca & idcatum vniuocatione tamcn incomplcta , qui cft fccundum formam,
jion vcro in modo effcndi formac proinde gcnerationem iftam domiis ad extra,a domo ad intra , Philofophns 7. Afetaph. text. com.ô.
11.
Afctaph. text.com.i^. vocat aliquo modo vninocam. In ratione crgo formz non eft propric diffcrentia, ncquc improportio perfcdlionis, ncquc
ordo cftcntialis , fcd in modo ellcndi , quatcnus
forma domias in mcnte artificis habct effe cognitionis,in qua rcprxfcntatur,& forniatur.Indc
:
&
'Dicl*r*tur
httvttiMtttii.
ObitMt.
fcu
effe
& dicitur habcrc efle di-
entis rationis
eft
in
hitbit
ad
cft
effe
:
effefrffrinm.
effe
,côd pro-
, & cius cft folius , & vt comparatur

proprium vt cxiftit in re, & cxtracautamen vltra illud habet effe participatum,
fas
quatcnus cft in fuo rcpixfentantc , & hoc cft
prium
mente
ergo non
vt confideratur fiicundum illud
OhitHum
nequc cxiftit exiftcntia intelIcdionis. Rcfpondetur, habcre effe diminutum,

ipfa inteIlc(flio
Scffti fper.
Tom.
VIIL
fed inten-
iccundum illum niodum cilcnfundare , quia tam relatio realis, quam

adio exigunt cxiftcntiam rcalcm tanquam ncdi, potcft
ceflariam conditionem in co a
Cxtcrum fecimdum illud

niS
quo
effe
funt.
ipfius cognitio-
& participatum, dicitur cauiarc
ObleSS eau-
quando ftfcientlm,
cauf^ com- ^qutmodt.
:
vt
apprchenfio obicî non cxiftentis

pofitioncm , neque alio modo fcicntix reales dicuntur habcrc vetitates caufatas ab obiccô , aut
ipfum obicftum contincre
virtualitcr veritatci
formales fcientia:,ad quas in intcllcdhi abftradliuo, nonrefert an cxiftat a(ftu in aliquo inferiori.
Hoc
modo gcnus caufx exemplatis rcduDotorc ad caufam cfficientcm vt dirigic

ad extra, mcdiante cognitionc.
Ex quo patct rcAc dici,ejfe cognitionis partictiam
citur a
cipari ab obie(5ko cognito,
quod probat optime

Doftor authoritate D. Auguftini ,fuperius habet
nohilius elTc infe, &c. Negatur crgo paritas intcr
RtJ^fi ad
Angclura cognitura ab alio Angclo & domum cenfejuen!.
VijâritM
in mcntcquantura ad hoc, quod vtrumque pof^
,
interefft
An.
principium produccndi fcipfum ad cxgeli .âttt'

quia Angclus in fc cxiftcns habet pcrfciîus faRi.
effe, guam vt exiftit in intcllcdlu altcrius , quia
cffe lubftantialc fpirituale complctum habct in
fc exiftcns : in intellcdlu vero altcrius crcati effe
accidcntale, depcndcns ,
incomplcium , quod
cft long^ impcrfedius
at c contra domus in
mente habet pcrfcdkius effe,c^nim illud quod forfit cflc
tra
&
malitcr in
fc
habct ad extra , nempe figurx
quod nullo modo
artis
cft rcalc.
&
Diccs,domus ad cxtra caufat,

menfurat cognitionera fui ipfius,ficut AngeIus:crgo critpcr-
quam in mente.
Rcfpondet Dodor ncgando antecedcns
fc(fiior
ObieBi,
ad extra,
nc-
StUtitur.
gando ctiam ab attificiali,qui tale formalitcr eft,

moucri intellcâum.aut intelledioncm menfurari, fcd tantum tcrminari,cuius obiedum motiuura, & mcnfuratiuum cft aliquod, vel aliqua
realia,nempe obic(5lum cx quibus caufatur iritcIlc(ftio , qux tamen intclLcâio cft menfura,
&
ratio faciendi
omnibus
domum ad extra
artefa(fiis
fupcraddit naturx,
vt contingit in
quantijm ad ea, qux ars
quod cognitio
ficut ipfa cau-
dirigendo, fic etiam mcnfurat. Econtra fit ixemfUr in

in cognitione, vt refcrtur ad obicâum motiuum, mfi0 e(i mertfat
quo
prior
minutum,
littionem rcalcm,
r*r,&c.
& ob-
rcalis eitcndi
proindc nullam a(Sîonem,nunara re-
gnitioartis,pcr
icchim intcUeaionis
Sf^tnji*.
ncnequecft modus
tionalis, ac
frolotl infine,adJecundHm dico, $. Contra ijihd argui-
formaiitcr;participatiui
autcm cognito , illud effe diminutum eft proprinm ipfius cogniti, vt diftinguitur acognitio-
Diccsjlapis in intclleduefttcrminus
37
de qua Dodlor hadenus
& conucnit cognitioni
'tiam habet rationcmexcmplarisrcfpe(!Ju ciufdcm,vt eft fub alio modo effcndi , ncmpe cxtra iii matcria artificiali. Vidc Dodorcm ejMefl.^.
71
I.
eff ipfius cognitionis
&
cxtra vniuocari ad inuiccm

VniiucMntMr
Quxa.
I.
cdinpolitum autcm (ic

fc habct ad formam crjô
accidcns.quod fubicckatur incompolito,crit pollcrius circntialitcr
fon-ni, ac proindc nccjuit c.im prodiiccre.
Alij , qui doccnt accidentia omnia fubicftari
in niateria prima , non in compofito , negarent
fuppoiitum fcd infrk agctur dc veritatc huiu^;.
Accommodari etiam poreft ratio faâ , quia Ci
fubiedantur in mater ia prima , nequeunt refpicerc aliquid, quod abfuluitur a matcria , vel e(l
prius ipsa, quale e(l nihil.
Secundo indat contra prxdidlam maxiinam
cx 7.Afetaph.cap.^.Domuscxtrafitadomo in mentey
*
&
qux
caufatur ,
aliis in locis.
cft
do^^rina Do^ôris hic,
Et ratio
eft clara
ra fempcr cft prior menfurato
ita
quam formatur
ctiam racnfura
crit
quia menfu-
crgo
ficut
&
mcnfurati
excmplaris
,
&
co-
quia ad imitatio-
crcatura vcro rationcm
exemplati.
Vidcatut
Dodor
in
in i-d.i^.}6.&d.'j().^ i.d.i.iii ^.d.jo.îitjf.^.
a,.
artcfaftum,cft
ncmeius formatur domus adcxtra ,quia forma

vr cft in mente fecundum perfc<îorcmmoduiti
cffcndi , eft mcnfura refpc(flu participantium illam ininfcriorigraducfrcndi. Sicctiamcreaturx in mcntc diuina funt cxcmplaiia, & rationcs,
fecundiim quas producuntur ad extri. In qua
produdîonccognitio diuina habet rationc mcnfurx
fur M'ltft^
SCHO
lietfunttJtioneiftriridirutn.
IV. Sententiarum
Lib.
38
c H O L
M.
Angelum non intelligereferfuamfuyfiantiam, quiaJe^Meretur ejfe infnitam ( cum infmtaJyncAteg^remaice itelligat)Jed ferintelleUiones accidtntaUs , quod trifliciter prohat^
Trefât
de
i^frima d,t.q.^Mtm.io.&
t.d.i.q.9.
Sccun<la propofitio " principalis fupcrius pofita oftenditur fic quia lib.t diji, j
tt
^.9.
o.
probatur , qu6d non repugnat in-
tellcdui Angcli diftinde intcTrigcre quo4cumqaciicitelUgibile, ctiamfi intelligibilia

pofiunt efTe infimta , &C akerius rationis,
ctiamadeo difparata,qu6d nullum eorum

cft principimn cognofcendi altcrum.Nam
iftis poficis
ex partc intcUigibilis , non
in-
uenitur repugnantia ex parte intelledus,

quin polfit omnia ifta , feu quodlibet ifto-
& pcrfciftc intclligcre.
rum diftind^,
ji^geii
infU
iicHtnim
ijfe
%iyM'iMt.
"
rata
modo
illa,fi
eflent infinita difpa-
&
pracdido cf go non repugnat

habere iiKelledionc aliam,
:
aliam realitcr 5 licet repugnet fubftan-
tiac
SnmeLtfroftfitiofritictpiduîcc.Vtimzm^To75
poritionem, <jnae cft maior in difcucfu , iam pro- Prbttt Mi.
bauknus. Sccundam autcm, quam loco minoris "'^ trinci"""*
aifumit fitpra , hk probate inciMt ,
cft talis:
JmeUeil/o ^rtgtU eft Jihi accidentMlit , Scc. Prqba-
eius efle aliam
&: aliam rcalitcr
er-
7nt!^l^
orcducitur ad hoc, quod intcHedhis Angcli

poflit determinatc intclligere
tclligibiie,
cflc
&
ctiam
fi
quodcumque
intelligerc poilibile
illi
in-
ijf,
in- '^?* '"'^
eflent infinita difparata in
ratione cognofcendi
-^ngiH
^'**^*"*'**'*
fcd hoc repir-
gnat per vniim a<Sbum intelligciidi , quia eflet

infinitus : ergo pcr aliam ,
aHatft ,
confcquenter non rcpugnat ipfi habcre intelleftio-
&
iies realiter diftin6tas, licet
rte*
ifltcliigerc poflibilc
oum fubftantia
illi^
&
fubftsntiam eius efle

:
crgo non
intclletui cft
om-
idcm
jnitlHgtT
Mntr/tt
ftr
^*^
fufficientcr proba- "/" *
Angcli*
reli-
Refpondct Durandus , non

^* /
ri minorcm) qjoad hoc ncmpe vetie ,
intelli\,^spt Dmgere Angeli cUc accidentia ncceflario ;
ad pro- r^nii*.
bitioncm huius falfum afliimi manifcftc , ncme intellcdhitti Ageli poflc intclligerc diftin-
&
&
Sc quodcumque itelligibile, etiam

finita,
go non omne
^^
&
intelleftui
ilii
10.^ yd.i^.t.
aliam, 8c aliam rcaliter repugnct
Scd rcpugnantia cft, quod intcUcdus

Angeli per vnicum aftum intelligendi,diftinde intelligat
dr
& difparata, ita
fi ciTent invt nulla eflet ratio co-
gnofccndi alterum quia (\ ellcnt diucrfs intcl, cflent etiam infinitae, quod rcpugnar,
:
tcllcdui , potcft cfle
idem
illi
fubftantiz:
ergo eft accidens.
Aflumpta vidcntur plana,
practer illud,
quod vnicae intelIc(%ioni finitz re"

pugner, quod ipfa poflit cifc diftinde infinitorum obiedorum difparatorum.Hanc
fcilicet
probo tripliciter.Prim6,ex finttate intelleftionis in fe. Sccud6,cx finitatc intcllcdus

angelici.Tcrti6,cx finitatc cflcnti^ Angeli.
icdiiones
iHuaiîHli*
3uia intelligcndo vnum poft alterum , ncquit *"" *S*

eucnire ad vltimum. Deinde fi eflct dcuentum, "^**
'"fi-
numero infinita , quia qu;EaUerius,& alterius pcrfedionis, &
aliqua cflet in toto

libet cflet
firmpcr proccdendo crefccrct pcrfcdio in infinitwn. Si autem Scotus intcliigat non repu-
gnare
ligibilia,
cognofccre quaccumquc intclfiipponondo quod fintfinita,admittcn-
dum cft
fed
intellediiui
non eflct negandum, quin hoc fieri
vnam intcUedionem , quia Angclus

videns Dcum, vidct in eo omncs res crca-
poflit pcr
Ex primo dupliciter, primo fic Intellivnicum fi eflet infinitorum obicdo:
gere
rum
difparatorum , includeret in fe emi-
nenter pcrfcftiones infinitaru intelledlio-
num
quae natx funt haberi refpcdu illo-
rum obicdorum non autem
poflet illa
cminencer continere
tum
intcnfiuc
quod
intcllcftiones eflent
rarioncs
in fe, nifi cflet infini-
patet, quia vbi
fecundum
ibi cffet infinitas
illae
proprias
perfcftionis
obieda, quae podifparata crgo vbi funt
altcrius rationisj propter
D*
fiK sett.
iir* prot^*
Oftenft
t<>fiti>,& j.
'
4?
fita
funt infinita
'"odo cminentiori , ibi oportct qu6d fit

.,
c
r
aliqua mhnjtas
non extcnuua , quia illam tollit vnitas huius in quo contiuctur;
crgo intcnfiua. Secund6 fic Omnc inteffi
gere finitum
dctcrminatur ad certum in-
telligibilc, vcl
Jia
ita
ad ahqua certa
intelligibi-
qu6d fibi ex fe repugnat quod fit

,
aliorum ab illis,vel ab illo fed fftud intelgere fi ponerctur in Angelo refpedu infi;
nitorum intelligibilium difparatorum

cflcnc
non
fic
detcrminarctur
fi
ergo non
cflet finitum.
Sccun
bcatus
ras,& creabilcs , quoad fpccies vnica intelletiioc, quamuis illa ht finita vnde ex finitate intelIntfBtaio.
lcdionis Angelicat nonpoteft fufficientcr argui, """ fi''<f<"
:
quin Angelus poflit vnica intcllcdlionc creata in- w''^ "^'^

telligere omnia, qux intelleaio fit fua fubftatia. AHêu"*
Contra hoc in primis ratio cft concludcns,
-ja
quia repngnat mutabile ,
immutabilc cfle impugn*tur
idem , ycI id cui repugnat tcrminare mutatio- reiponfio.
nem efle eiufdcm cxiftentia: cum tcrmino mutationis ergo
fubftantiam Angeli , qua nequit efle terminus mutationis cum intellcdionc , qu2 eft terminus mutationis, faccrc idcm in
&
&
fubftantia. Si negaueris antccedens,proba
Deum
immutabilcm , quoad aliqua , vcrbi gratiil,

i&us ciusadcxtra intempore,finon repugnac
mutabile, & immutabile efle idem in fubftantia.
Deinde fupernaturaliter faltcm potcft cflc
efle
t|i.H0
SnptrnAtnra.
Angclus,quincognofcataliquodobiedlum:crgo '"" f"'^..

coenofccndo tranfit de priuatione ad formam: /'^"*' .T*
crgo non lecundum luiMtantiam luam cognolcit, ,^
merc contingentet illud cognofcic.

Deinde diftindionem cognitionum admittit
Difiinffic
Durandus ex diftinftionc obicdlorum crgo fi cognitioniim
"*'.
realitcr diftineurcoenitiones a fe inuiccm, rcdc ^' **'"^'*
probat Doctor , probat ctiam nullam cacum elie ^ rnhil^nti.
de fubftantia Angcli. Scqucla patet,quia vtrumque fimul cfle oe fubftancia Angeli rcpugnat
fed
hypothefij
Dift.
Quêft.
I.
Sccnndo probatur ' , cx partc intellcftus Angcli fic:Quorum potcft cflc vnum
imeiligerey
pommt
illa
fimul iutclligi
fed
19
hypothcfi , qaia fic vtraquc cdct eadem intcr (cr

pcr rcgulam , ^ludcnmptt /imt emdem vni ter-
quarc vna cflct dc fubmagis quam altcra : ergo,&c.

Ncgarct Durandus ( fpecialitcr z. d. ). ^.j.)
minorcm , vt quidam volunt ,
infinuare vidctur rcfi>onfionc ad primum ( licet non cxprefsc)
eius eflc fentcntiae , vt putet intellcdionem ; qui
fc ipfum Angclus intcUigit > cfle de fubftantia
Angeii ; quamuis intcllediones , quibus czteia
tiOfScc. fcd nulla cft ratio
flantta Angcli,
intcllcdus finitusnon potcft diftinlcfi-
mul
I.
fntcUigerc infinita obic(ia difparata:
quia maioris virtutis cft diftindc intclligcrc pluradirparatafimul,quam pauca:er-
gofimul intclligcrc diftinde infinita difparata, cft virtutis infinitx intcnfiuc.
75-
&
intelUSi
^"/^
a'"'
}"*
',*
ûhfttitai.
1.
intclligit, fint ei accidcmaics.
Ad iftam tamcn propofitioncm rcfpondctur , quod inteUtgere non cft pcrfcftius,

quia plurium : nam intclledfcio collatiua
lapidis ad lignum, non cft pcrfcdiorcognitionc abfoluta lapidis
lcdio
illa
comparatiua
& tamcn intcl-
lapidis inciudit in-
tcUcdionem plurium, quia coparatorum.
Hzc
rcfponfio fupponit falfum , cx cuius

improbationc patet propofitum noftrum;
non cnim potcft intcllcftus haberc intcllcdioncm comparatiuam lapidis ad lignum , nifi habcat rationcs cognofccndi
eft
itnpmputt
tii
dicitur a
quibufdam
gencrante fub-
clTe ^
ftantiamividcitur Dodkor tjuodlib.ijum.i.
^.
''"'***'
Htc
dicitur,ad refponfitnem Gotifred. crgo fufpendi
poconfccaufam primam :
qucnter diftinguitur k fubftantia Angeli realiter. Dcinde dato quod fit ab Angeio , vt infi- i!Um hutlUnuat Durandus , non per creationem > qua ipfc Sletttm nen
Angcius producitur , alias non clfct ab Angcio: 'f* f* "'**
ergo de potcntia matcrix , fcu fubicfti ,
conteft
&
&
fcparari pcr
&
vtrumquc obiclum:intcllclio autcm ab-
fequcntcr cftalterius fubftantix. Nam quod de- Md fit

pendet a caufa matcriali,
cui repugnat dcpcn- 'idtiu.
derc a caufa materiaii , vei fubiedo , rcpugnat ca
folutitvnius illorum potcftbabcri, pcr ra-
cftc
tionem propriam vnius
folius
tantum
cr-
go intcUcdio comparatiua,rcquirit ncceffario perfcftioncm maiorem in formali

principio intcUigendi
quam
intellcdio
ciusabfoluta:efTcdus autcm non maiorcm pcrfcdioncm rcquirit in causa , nifi
maior pcrfedio, faltcra in

fcftibus ciufdem rationis crgo,&c.
in cfFcdu
fit
cf-
13
Scd contra probatur , quia illa inteiledio
adhis fecundus eius : ergo ab ipfo , vcl certc \ tB fititnuis

crcantc ipfum ; ficut difpofitio cozua fubftan- 1** vidtttir
Tcrtio probatur
dupliciter ex partc
*"
Primo
2)# hc X. i.
obicdi,fiuc rationis intclligedi.
j. j**/. 10.
^^^ inrclledio rcquirit vnam rationcm intclligendiobieftiuam formalcm &: vnum

obicftum primum quia fi plura fint obicta prima,numcrabuntur intcllcdioncs fecundum numcrum illorum obicdorum,
ficut mefurata numeratur menfuris numcrati,proptcr depcndcntiam adualem:ergo
fic:
ciufdcm fubftantix, aut cxiftcntix, ciira omnis caufa cflentialitcr diucrfa , qux pcr fe ,&effcntialiter cxigitur ad
fffcdum
idco cxigitur
quia aiiquid pecuiiare eidem in cfFcdlu corrcfpondctjquod finc ipfa nequit virtutecaufx crcatx habcri.
Dcindc omnis adhis fecundus fubftantix crea7^

& compictx eft accidcntaiis ergo & hic. Alhu fttun.
Patet confequcntia, quia eadcm cft ratio, & cau- 'f fu^Jl^ttfa : fubftantia enim crcataproptcr limitationem, '" JZ'^^.
& finitatem fiiam in cfrcndo , nequit habcre per- îj^ j; ,jj
tx ,
fedlioncs fuas fccundarias
tanquam
fiuara ex fua fubftantia
dcm
qux confequuntur
adhis, inciinationem
fcd
2U0
aut fubftantix ciuf-
tanquam aiiquid fuperadditum
diftinguitur a fubftantia incrcata
*,
oporterct darc
vnum obicdum cognitum, &: vnam rationem intcUigendi formalem no potcft autcm cffc aliqua alia, quam cfTentia Angcli
:
intclligcntis
dionc
fui eft
illa
enim,vt patct,in mtelle-
primum obicdiij& prima
tio intclligcndi
&
fi
non
fit firniiitcr
ra-
in in-
tclledione cuiufcuquc alterius, dabisplura prima
obicda crgo potcft conccdere

:
plures iutcllcdiones
qu6d
efientia cius
fit
vcl oportet ponbrc,
primu obiedum &:
formalis ratio intelligendi
quod
quodcumque,
potcft intelligi ab ipfo
fcd confc-
qucns eft falfum proptcr duo. Prim^,

quia aliquod cns infinitum cft intclligibilcab ifto intclledu:nullumautcmfinitum
potcft eftc prima ratio intcUigcndi infinitum obiedum pcrfcde. Sccund6,quianihil poteft cfiic ratio cognofceudi plura
Scoti ofer. Tm. V 1 1 1.
altc
nita, in
tmfUttt.
adiaam, aut paf-
iftius intclledionis vnicae
tu-
&
&
in
in-
qua aftus fccundus proptcr infinitatcm
cflcndi ncquit cflc aliquid, re diftindhun afubftantia entis infiniti.
Dcindc idcm cft modus intdligcndi Angeli lim tjtitu.

fuum obiedum ergo fi circa rciiqua in- ' iitellgf.
circa
non
rcllcaio cius
^*"-?*''de eius fubftantia , fic

Anteccdcns patct in 6m- Dih.m m/*/ni cnte intciicduaii. Vndc quia diuina intei- ltaicirefi
lcftio cft fibi fubftantialis circa fe , ita etiam
/J^î^f^j*}
circa rciiqua, Vnde hoc proprium cft folius
^fi^tirWrt.
ctiam ncque circa
Dci ,
'''"
fit
fe.
inieiligcre inteiledlionc fubftantiaii ,
quod
Hqun.
ncquit convnunicaci crcatnrx , ficut nequit iefi

communicari , quin eius inteiicdlib fit propric
caufata,
confeqacnter diuerfa in exiftentia
&
ab
exiftcntia
ihtciicdhis
&
obiefti ipsifquc
poftcrior.Vndc hxc Durandi fentcntia nouitatif

arguitur a cxtcri$,& cft adeo libera,vt nuila fubfit
ratio cius
probandx.
Confitmatur,inteilcdus Angcli infcriorts cir77

ca nuiium inteliigibiie potcft habere perfcdlio- Angiltit /w
remadum,quara intcilcdus Angeli fiiperioris /f"" ""'habeat circa idcm : fed fupcrior intclligit Ange- ''j^" ][*'''
lura inferiorem mcrc aocidcntalitcr.id cft.pcr in- r^^''
rubftti.
teiiedioncm , qux
fit
accidens, fiuc intuitiuc in-
telligat,fiueabftradiuc: crgo infcrior

tcliigit fe, nifi
pcr intciledionem
non
qux
fit
inlu-
peraddita,& accidens inhxrens.Maior probatur,

quia Angeli fupctiorii perfcflior eft intclletfhia-
litas.
tim inftrit"*
IV. Sententiarum
Lib.
40
alccrius rationis
emincntcr contincat
nifi
omnia illa fccundum cognofcibilitatcm , & pcrconfcquehs fccundum entitatem ergo nihil poteft cfTe principium coin fc
gnofcendi infinita difparata, fi cffcnt , nifi

tminentcr in fc cotineat illa crgo efi*entia
Angcli cum fit finita, non potcft effc ratio
cognofccndi talia infinita omnia. Sic ergo
:
fuppofita
tam finitate intclleftionis Angc-
Jicac,quamintcllel:us eiufdem,&: eflentisB:

Sif*fi. |.
& hoc ex
////?. 1. priffti qJe vnitate Dei } fequod in Angclo poteft effe aliud,
^ aliud intelligere realicer, & non nifi vnicafubftantia ergo eius intelUgere non eft
quitur
&intelle6kus,&pcrfediflimc intclHgiter- Utm de infentiam Angcli inferioris fibi praefcntcm. Vnde f*rieri fiqui'
in opinione Durandi , qui neeat fpecies ,
do- '"''
cet totam virtutem actiuam eflc ni intelleau, -^, a^^^^^
fuppofita tantikm praefentia obicdi per modum
termini,aut caufa: matcrialis;& intcUeftum fuppofiti exiflenti^ rei in Angelo intrinfece ex fc
cognofcere rem exiflcntcra ; maior vidctureuidentior
patdt , quia intellcdualitas Angeli Inte!ltauli~
infcrioris non pcrfedkius propriam attingit cf- '** f^pfritrit
fentiam,quam intelleftualitas Angeli fupcrio- ff*""'ris intuitiuc cognofcentis ipfam,quia in adu fecundo non datur perfcdior attingentia vitalis
litas,
&
&
per cogniciuam,quam fit intuitio.

In zCta ver^ primo cft exceffus virtutis in An- in ttttrii tx.
gelofupcriore,quantum ad obiedum:non cfl "dit fuperiot
idcra fuae cfTcntiaJ crgo cft accidcns.

:
14
Tertia propofitio
eft concefla
cenna, vt patet fecundum

poteft declarari
le<!ûalis
ab Aui-
hoc
quia nacura merc incel-
nihil producic nifi incelligcndo,
&L volendo , feu per aftum incelledus , vcl

voluncacis,vcl alcerum,vel
curo.
Vndc
vcrumque,non
etiam perfona diuina , nihil
producit ad intra, vcl extra, finc adu iftarum potentiarum fi enim natura vt eft
:
prior intellcdlu effet principiu producendi pcrfonam , cffct in diuinis aliqua pcrfona produda prior Verbo, & fic quatuor.
pdnatur in Angelo aliqua poalia ab incellc,

voluncacc, hoc non impeditpropo-
Si etiam
&
tcntia tcrcia execuciua

ftu,
&
fitum, quia pcr illam nihil poceft produci>

nifi in virtutc intellcftus
& voluntatis,pro
co , quod omnc per fe agcns agit propcer

finem , qucm cognofcic , vel inquancum
ica omnc prindirigicur a cognofcencc
cipium per fc aftiuum , quod non eft cogniciuum , videcur dirigi in adlionc fua a
:
&
hoc planum
principio cogniciuo , falcem
eft,qu6d
illa cercia
poccncia,
( fi
cfTcc) cfTcc
fubordinaca in agendo incellc(ûi &; voIuncaci,&
fic
non
poffec per ipfam aliquid
produci finc adu voluntacis , vel

ûs,
ftac racio.
incelle-
&
*y
îlnflÂuu.
fpjiun.i9.
elfcntia inferioris
Ad cacioncs " pro opinionc Auicennx.

Adprimam,iUapropoficio Aprincipio
omnino vno , non poffunt effc immediace
plura, falfa cft , fi intelligatur de omnino
vno in re.Sufficit enim in agentc per intclftum , & vokmtatera diftindio cognitorum fiue diftinAa cognitio plurium , ad
hoc qnod plura immediate producantuj;
ab ipfo:&: ita fufficit hic,fi illa cognitio cft
Angeli inferioris,
diuerfum modum operandi in potenlia , nequc maiorcm forte applicationem cius
ad obic^Dm in tjji oWieQii. t dato quod fic applicatio maior , cius efFcftus cfl fubmoucrc iminclinare potentiam
pcdimentum opcrandi ,
ad adlum, non autem variare modum connaturaiem opcrandi , ncquc tollere ab inrelledlione
eifcnti ipfius operantis
fit
non
infert
quod fit vcrc caufata.

Ex hoc crgo quod
intclledtio
fit
ac etiam ab obiebo faltem in ge-
nere termini
& caufae
materialis
vt vult
Du-
randus , fequitur etiam repugnare ipfi eflc eandem fubflantiam Angeli , nue fit ipfius circa fe,
fiuc ipflus circa altcrum. Qupd fortius probari
poteft quoad operationes voluntatis , ratione liinclinationis eius , qu proindc neDcrtatis ,
queuntcfTedcfubftantia Angclirergonecconfequentcr intelledio vlla i fcd dida fufiiciant,
Ideoque rationem Doftoris vt plurimum , tan-
&
ellcdc fubftantia eius,
alij
a(fumunt,quia proce^
caufam a priori,
Rcdcundo crgo ad rationcm Dodloris ,
78
impugnationcm Durandi , illa maxima eft vera, No rfpupimadmiffa ab omnibus , quod non repugnat in- **^H*^" i'"^
tellcftui Angclico intelligerc quodcumqiie in-
&
&
telligibile
etiamfi cllent infinita,
&
^',J''*
difpara-
ta ; ade6 vt nullum eorum eilet ratio cugnofcendi alterum. Nam quodcumque intelligibile
continctur fub obiedlo eius primo,feruatis feruandis, ncmpe datis mediis cognofcendi ; fi funt
fupcrnaturalia intelligibilia. t hoc ctiam non
repugnat noftro intelIe(flui,quicftinferioris ordinis
vt'probat
tim in primo
Dodor
variis in locis
qtujl.i .f>rologiy&
fpecia-
d.i.).& S.in
2.</.j.
qiutft.c).& lo.
Ad impugnationcm Durandi.primum refponcam proccdcrc cx defcdbu intclligctiacrdato enim quod cflent infinita intelligibilia fimul
ab Angclo intellcda , illa eius intcllcdbio non
det\tr
procederct fuccefliue
mo
intelligerentur
fcd tota fmiul acquc pri-
ficut
fi
poflibilc cllct pro-
ad produdioncm fucceffiuam , fed inftantotam fimul. Patct inftantit in fcntancam ,

tentia eorum , qui dicunt intcllccJium huma-
cft fubftantia
opcrantis, fed eft accidcns, &c numcraca.
Ad fecundam racione diccnduro, quod

propoficio Philofophi vcra cft in
illis,
vbi nou rcpugnac nacuraE communicari a

fimili
dit per
duci infinitum in
non
quam probantem intelIe<Skioncm Angelicam non
non numerata
fi
"''''*'
verc caufat
ab intellcdu
fubilantia cognofcentis,&: per confcquens
fccus
ApplieMti
^**;"/* f^
&
^"i'^'*''
auc
primum in ratione termini , nequc primarium in ratione perfefbionis , auc motiui,

ali^s non moucrentur a cztcris obie&is. Qu6d
illius
modum poncn-
di ipfius ibidem,$.Metafh.c.i^.bC tamen
autcm obiedum huius
adu
hxc
pofHbilitas
non
cllet
&
num
Chrifti intclligere
omnia
pofllbilia in
Verbo.
Nequc huncfcnfum facit propofitio Dodloris,

ucque
RrJptinJetH/
rtitne^
intethiHo in'^'
^J^^VJ^"
^""'
'
'
Dill
QujEft.
I.
non quodcumque pcrcommunicare nanatura non eft commu-
fimili in fpccic-.lcd
fcdum in fpccic,
gcicntur
poflct
turam quia ipfa

:
nicabilis cxtra
ab aliquo Cmili in fpccic.
fahcm illa crunt pcrfcdiora,

<ju:e poflunt communicarc fuam fpcciem,
quam quac non polfunt. Rcfpondco,qu6d
iinmo in propofito impcrfcdiora , quia
Et
arguas
fi
proptcr pcrfcftioncm naturx
cfl;
quod
communicari , nifi ab agcnte pcrfediflimo,& modo communicandi conuenicnti foli primo agenti pcrfcdius cftautcm habere talcm naturam lic
iion potcft
perfeiftnm
non
qux
proptcr
potcft produci
fui
pcrfcftioncm
Deo im-
ab ipfo
nifi
mcdiatc quam habcrc naturam pofllbilem communicari a natutacreata,proptcr

fui impcrfcdionem.
,
ftum
diftin<ûendi
, fi
in
vno
folo, vbi
snfen
fimiil
neqiie feorfim intelli-
Erflletur
& po-
A/"' Voffo-
nifi intclligas fu-nultatc virtutis
tcnti2,non autcm aftuS > fcd quodlibet dctctminatum obiedlum diftinftcpoteft cognofcerc in-
'"
tellcdus Angcb"cus,(?cnon pcrrationcmalterius.

Qii6d autcm intelligat duo hoc modo tantijm,
squc facit ad intentum Dodoris ,
ac
intclligc-
fi
quia perindc concluditur diftindhio Biftlndi in

intclledkioniscxipfis.tanquamexobicftis for- tfntmtnucir.
rct infinita
malibus difparatis , quorum ncutium poftet eilc f/jv)'ijj/^l

fuppdfito quod incnein riM4
ratio cognofcendi altcrurar
fub ratio- i fuhftantin.
fit cognitio cuiufcumque diftindla,
ne propria , noaautem communi , vel fecundum
ordincm , aut attributionem eorum ad inuiccm
vcl adtertium.
Ratio eft , quia ctim omnis raiio diftindliua
79
cognitionis taiis,inueniatucinduobusobicd;is R<> dijlin^
diiparatis.inquantum peti poteft diftin^tio ex lî-* 'fdiM-.
"'/'
!l
obicttojnifi autcm inde fcquacur cius diftin- ^.
ctio , quantumciu-nque multiphccntur obiccta muUifUcM.
cius,nondiftinguetur,ctimniuliiplicatio eiuf- tnndifii*^
dcm rationis diftindiux , nihil faciat ad cffc- >*'*
&
&
'
perfedc inucnitur, non inferat diftinctionem.
Altcia eiufdcm conicquentia negatur , quia fi

feqtfiia non proccdcretur in infinitum quoad incelligibilia,
SeeuhJ.t
41
I.
nequc qiiod omnia
tm-
irttrn'
ftionc,& quidquid
vlli particularis cicfccrct in pcrfcckionc
difparitasdccognitione,quxcxtcndicurad ob
coicclafec undaria, a quibus non dependcc ,
gnitionem, vt eft primo ad plura quafi priinatiaj
obiedi tantiim
eiTct
finiti
modo
pria rius,null6quc
& fub
ciim
rationc pro-
cxtendcrctur ad
alia;
quod totacolledio cflet infiqnxlibccaddcrcc pcifcdioncm diucrfam

confequcnccr ctiani fcquerccur,
in fpccc 5
quod intcllcftus intclligcns fimul inhnita illa
fcqucrctur tamcn
r.ica,
(\
&
l->fimtt in-
u-lcHicnai!-
!^-r>;fw')'
ttUeaai.
&
iccfioDnritn-
i],^
(^^3
non
repu<n?.re Anjiclo fimul ea in-
concedcndum cHc Scoto,

refpondctur conceflioncm furilcm clle ; quia nec
Scotus id intcndit , ncque conccdcrct , ncc fatclligerc,& hoc inquit
ad intentum difcurfus eius. Aliud enim eft

pofle fimul intclligere omnia obiedta
finita,quod non intendit Scotus ; aliud vcro
obiedorum
infcrat diftinftioncm
& diuerfa inquantum diucrfa,fequi
qu6d illa intellcdio cflet infinita, &c rcpugnct

Angclo vnica intelleaione intelligere innnita,fi
, quam poAngeh , quam ctiam eflcn& communis opinio Theologorum

ttitione fre- tia AngcU
fri:
ncgat Angelum fimul inteliigcrc poflib omnin
_
Heiiue fmnl
^^ ^^ extcndit fc virtus fua intcllediua, quam
jj, gx fitiitate intcllciflionis
g(|gj.
tentix intellettiuac
:
, _ A
r? . J
docent Sententiarij in i.d.^.
.
$mgUrit
81
ûdfl. 8,
9.
.i
o.
D
i>.
i.part. epuji. %.art.i.
fnndi.
/o -
Vbi eius expofitores ( folus Ariminenfis fequens Aureolum in

tcnent con trai.</. 1
) & Durandus d. j .<ju^. i
j ium , quoad obiefta naturalis ordinis; nuUus
tamen prxter Durandum dicit vnica intellcdlionc Angclum intclligere poflc omnia illa fimul.
Neque r.itio dc cognitione Angeli in Verbo
eft ccrta, & ca data, fcilicct quod vidcrct in Vcrbo omnes fpecics crcatas, & crcabiles fiinul, faltem non intelligcrct omnia indiuidua, neque
Thomas
otintoGrego.
obicduni primarium ,
in rationc motiui
1.,..
quam
terminatiui
vero, vt obiecia matcriaha,

pluralitas
non
cum
earum
&
& formale
creaturas
/1lecundaria
&
vifarum in Vcrbo
ideo
poteft
eciam fpecies
iuxra fcntentiam
$coti oper.
Tom. Flll.
qux concedic
in
T>:^ritM
'"^" viftcnjf
""
!
'"
'".
^"
in
tefr.ttiont
*(,
re.
qux ab ipfis
Cognitio tamen eorum in pro-
vnitatc intcUedionis
dependct.
tara
prio gcnere eft ab
ipfis , vt obieclis formaliconfequentcr , vt prioribus elfentialitcr ad ipfam cognitioncm. Multiplicato autcm

priori, multiplicatur poftcrius,non c contra;
obieda formalia , vt Dodor infra fubfumit, ha-
bus
>
&
&
bent rationem menfurx rcfpedu cognitionis:
ta difparata,
emnftmel'
vt
multiplicata autcm mcnfura
""'
liîliilia.
Angclum
andiftindlio
inHnii* fuk
Vifio autcm beatifica refpicit eflcntiam diui-
cit
SHpfefnunon cognitionis Anrclicx.Probatquidcm Dod:or,fi

^mtttit DeYiiiâ inielledlionc cognofccrct Angclus infini-
Sigant Angiium tntti-
cius cognitionis.
ftarc
80
Ad .iltcram ciufdcm impugnationcm, qua: eft
SreunJa el- ^^ fiippofitionc quod intcUigibilia ab Angelo
^
enim cx diftindtione obicfflorum formalium , qux funt caufx cius priores , diftindio
guir infinitam perfcftioncm.
cll
infertur
nam
eflct infinitus
hoc dicatur , magna
in
&
hoccx rationc, qua

vtitui .iliss Dodor, quia incclhgcrc duo arguir
m.-iorcm perfcdioncm in potentia,quamintcl!igere vnum folum crgo intclbgcre infinita atj}j(ti,,,fi^.j
*'
in fpecicbus proceflum in infinitum in perfc'
^ j^jciicj.jones f,gQlorum,non fcquitgrquod
tialis
faltcm
qux
eircn-
cft,& a qua dcpendtt aftu nienfuiatum,hoc
ctiam numcratur,vt patet ^.Mctaph.&c bcnc

kor ^4! dijl,^2.(^.i}td
Do-
81
Omifsa itaque hac rcfponfione Durandi , exminor prxmifla Dodoris , & vrgeatur
plicatur
contra Philofopnos.
Sed repugnantiatft ftjuod irttelUnus ty^nêli per ^xtUtatta
vnicum aElum intelligemU MJiinSe intelligat iUa ,Ji m*xims.
Sed reejfent iajinita dijparata modo dillo , &c.
fpondcret aliquis ex maiori nihil eflki , quia
muoluit impofllIbile;;nmirum dari

lia infinita
_n
inrclligibi-
Contra hoc
fecundum Philofophos.
^
^.
f-
. _.
gc&
quia Philofophi pofuerunt mundum ,

nerationem rcrum ab xtcrno ereo faltem
eft
nita indiuiduatranucrunt in actu
trum
infi-
quorum neu-
poteft clfe ratio cognofcendi aliud
Thihffh
.../_...
fofuerunt
*"*
fita> gent-
Intenigirti*
&
cognofcuntur confusc partcs eius , vcJ
indi- rMiona.
iiiduum enim aliquid pcr fc diftinctc cognofcibile eft, quod ex (ola cognitione fpeciei,aut alterius indiuidui eiufdem fpeciei , ncquit cognofci diftindc hxc autcm ncccflari6 cognouit IntcUigentia.de fcntentia Philofophorum , quia
non tantuni cognouit
ab ipla proccHcrunt ,
conrusc , co modo, quo cognito toto potcntiali ,
"^
"""'iJ'"""^-
-^
cnufa-
uiifrr phiU-
cti.-un jofhin.
cogno
CegnhiocM- cognoftcndo confuse
& ^'
/*/*
*
IV. Sententiarum
Lib.
42.
con.-
&
'"* **
prtter
ou^m
c6mpofita ex potentia
paxtts ciiis a&uales
Pe ytrdque
getlececognitionis habs ex
i, d. j.
Do-
ît^. i.yhi optime declarat or-
dincm itttcliigibilium , %i'AifiWtiam epuiSlio^

nem , & modum quo cogaoicuntur confusc > aut
diAimê^
IntttiittMx
M/w D
tlone
di/lin-
iia,^ infrofrioiffure.
R/> e$.
&
dum pr^snt ^ûrandum , ctfi probet {ecundum Theologos

Theolagis, nS
cx crcditis.non probat contra Philofbphos.

Ctot
Hîtfofhii.
enim
in (ptodl, citatOydicit
&
Dor
quod Philofbphus
aflereret intellcdiioncm cllede fubftatia Angcli.
Vnde ad confirmationem huius rationis,& fupradi6lorum,fupponedum eft,PhiIofophum no

dicerc Intelligentias alias a prima effe infinitas
Henncus.
formalitcr,vrmale fentit Henricus ûodlib.Z.<j.^.
Intelligentias (p- vltima,Ced finitas,
caufatas a prima Intelli*/<; pngentia,nempc^Dco, abeoquedcpendcre, quod
m nn effe *'
nt -i r
u \k n.
ii'i
^* varns Ipc" Philofophi probat Doctor tjuodlib.
ininitts
^mtetia fhi-
iofefhotHm.
&
fed
'
f.aitM.
^.&ii. d. 8, cpisfi.f. vt patet 8. Phyficmm text.

quod mouens infinita: virtutis non potcft immediatc mouere coclumj
fed mcdiante motorc finito , quac eft Intelligentia , vt patct cx Commcntatore 1 1. Metaphyf,
com. 9. vbi oftendit
com.î. ergo (upponit Intelligentiam proxirac
motricem
clle nnitac viriutis
px vnitatc finis ergo vnus eft finis omnium fecundiim ipfum ; fcd vhiwtus finis^bi vnum ejficiens
primum , quia finis non eft caufa, niii inquantuii>
:
mouct cfficiens ad
04
ejjfe
finis,vt
amatus.
Huc fpeftant eius demonftrationcs de primq

mororc , & primo efficiente , ad quod reducitur
ordo caufarum inferiorum eflentialis. Has rationes optimc deducir Doftor i.d.i.tputfi.i. Sc
Auerroes hanc intentionem Philofophi declarat
, lib.
Corpus
de fidfiantia orbis , cap. j . vbi dicit
c(jelefte
quod
non tantum indiget virtute mouente
inloco ,fid etiam virtute largiente
tiam
&
ejje
fid>fian-
dr permanentiam atemam,6cc. Et poftea:

Dixerunt tjuidam ipfitm ( fupplc, Ariftotelem ) 0
Mcere caufiim agentem caelum , fid tantum caufitm
,
mouentem
licct
participante,
eJ* illnd
fuit valde abfitrdum
&c. ergo
coelum fuerit squc neceirarium, ex fenten, quam Intelligenti^ mouentes,
tia Ariftotelis
quia pofuit
omne fempitemum
cfTc
ncccfla-
quod
& adu,efrentia,& efTcjleu
& priuationc alicuius gradus, & perfedionis,
tc
capax
abfolute furapta
eft cntitas
quoad gradum
&
non
poteft cfle cns fimpliciter infiiiitum. Tertia
compofitio
cum accidentc,
eft fubictSli
cum fua intellcAione
& producitur fimul cum fua fubftan-
fubftantix,
tia
eadcm produdlione
ditum, &
Ariftote-
Metif hyCfimpitemorum principia fimper

Vbi fupponit fcmpiterna h^bere
principia , & ; Metaphyfic cap, de Ncceflario,
les i.
ejfi
veriffima.
nihil prohihet necejptriorttm
tjuorumdam , alteras ejfe
caufias,Scc.
Et,vt benc Doftor <pu>dlih.-j. dicit hoc efTe demonftrabile,qui:> repugnat dari duas naturas intelleduales fimpliciter infinitas. Viêantur rationes, qqibus probat vnitatem
Dei
in ordinc refolutionis eft fecunda.
</.2-^.i.
qux
vel vt aliquid fiiperad-
diftindum,vt eft calor in igne,

vt quidam volunt a gcncrante ignem;vcl,vt probabilitcrfuftineri poteft,fecundum Dodorem in
prsdiSio quoeilih. intelledio fui in Angelo,qua cft
initlUHit
/"'" co>,cre~
ipfi connaturalis , eft a Deo concrcata ip/i
'" ^'^*^'fic S. Auguftinus varijs in locis docet Angelum
rcalitcr
primum hominem
tate, vt haec
Si
crcatos fuifle in
dcnotat
&
&
bona volun-
adum fecundum.
fecundum hoc dicatur , habctur intcntum
g^
contra Auicennam, intelledionem non eire fub- contra

Aui
ftantiam Angcli ; fed accidens realiter fupctad- fcnnam.
ditum , & diftinftum a fubftantia realiter , quia

forma fubfiftens nequit efle fi autem ipfe Angelus producit fuam intelIe6bioncm,fequitur idcm,
quia adio diucrfa eft ad diuerfum realiter , quod
:
nequit aduenire AngeIo,nifi per modum accidcntis fcparabilis

vtraque autem compofitio
fupponit primara, quae fundatur in limitatafub:
dependentc,& participata a primo

cnte,& caufa prima infinita Sc illimitata.
Vnde egregic Dodtor refponfione ad fecundum pro opinione, declarat, quid fit cfTe participatum. Dico , inquit , tjuod participare eft idem ffûij j^f fjr-g
tjuod partem capcrc , ita quod tiuplicem relationem paiticifAimportat,
partis adtoturn ,
capientis ad captum. """
Prima eft realis , nec tamen fiumitur ibi pars proftantia Angeli
&
&
prie,pro eo,
cjuodeft atiûidrei;/ed extenfute preut
omne minus
dicitur pars maioris
: emne autemjinitum tale , eft fimpliciter minits tale , fi aliijuid tale

natum efl efti infinitum ; cjutdihet autem perfe6Ho fim"
ptefse Intelligcntias cflc caufatas
&
inter
Haccvltimacompofirio fupponit Ordo vUitnt,

fecundam, quia quod non habet ex fe cjfe , f cd ab '''^ftcundarn.
alio, non habet etiam perfedionem eflendi accidentalera quoad actum fccundum, nifi in virtute
alterius dantis efie fimul cum a6ku fecmido , vel
virtutcm rcfpcAu a<5kus fccundi.
Si primum , adus fecundus , vcl cft idem fuac
Philofoph.
Orde
"""t^fititnts.
cidentia,&c.
ta
docet ex-
vt Angeli
& volitione, qu^ funt ac-
pliciter nata efi ejfe irfinita
fitpra
liccc
&
&
fatum.
Auiccnna
cm-
Adîftam confequitur compofitio ex atu,

pofCntia obicdtiua quidquid enim eft ens,
caret
aliquaperfediiQnc entis, eftfimpliciter poflibile,
terminus potentiac fimpliciter,cuius tcrminus
Auicenna.
Ipfe etiam
7V;/>/
M"**'
fpecificu creaturat ipfi repugnet.
9. Metaphyfieap.j. Sc n. Metaphyfi.cap.^.
admittit dependerc in efe a Deo ranquam cau-
rium ,
Thom.
& participato.
Sed melius Dodlor in 1 .d. 8. g^.i. vbi adftruic

triplcx genus compofitionis.Prima eft cx entita-
& cntitatis, 12.
Afetaph.textJ:em.î. concludit vnitatem vniuer/i
ejfe
D.Thom.i.;>.^.3.<irr.4.9.5./t.i.quia quxlibct cft d.
<fuius
tD^bbrid procedic dfe cognltione difupponit

ftinfta reruin in piooprio generc ,
qTjo<Hjt,et. horj^ obieaorum ?(& per le pro>prmm motiuura intcllcckionis Angclicz quod
facilc a Thcologo admittcretur ; fed non admitfcict Philofophas inteUcdioncm Houam cflc in
Angelo, quia diccret intelledlionem cflc de fubftantia Angeli : vnde ratio fuperiias fada contra
fi.atio
primam
gy
14.
Uheratam a potentia Auerrogj.

ideo eflc vcrum probat
dicitntdlam Intelligentiam
non diftinde , ficutcognofcifusc tantiiim

tur per cognLtionrm definitiuam. tam totum>
{koce in
83
Benc ergo Auerroes ^.deanhna ctmmtnto
totum aAiiale , vt impor-
nomen cognofcuntur cius partes
tatur pcr
ergo vhicumtjue efifini-
ipfa efi minor alia perfe3ione fimili
extenfiue,S>cc.
& ita pa)t
Sumit autem perfedionem fimpli-
citer late pro omni infinito intcnfiue etiam entc,

quia eadcm ratio currit ,
obieftio cui refpondet , conccrnit principaliter creaturam Angelicara, vr eft participatum ens.
Supponit ergo Doftor hanc doftrinam,quam
&
alias locis citatis tradlauir
nempe Angclum
cfle
87
VrgetHrrti
effe , haberc potentiam intellcdiHara fi^t f"tfy^

habcre intelleaioncm finitam :
ex
f;j/<>l' a1'J'*
hac triplici fuppofitione procedit ab inconue- f^L
nicuti qupd tcquitur : fi Angelus pcr vnicam
finitum in
finitam
&
intcUe^tio
Dift.
I.
intcllelionem cognoCceict orania intelligibilia
InttlUlHtifHittrMJ /1
etiam infinita,& difparita fcqucrcturcontradidlorium primi , fecundi , Sc tcrtij , quae fuppununt,;3c admittant Philofophi.
Primum de intcUcdionis infinitate probac
duplici mcdio.Primum,quiainlinitz intelledlio-
injifiiim.
nes difparatorura
obic^rum
dicerent perfe-
(îoncm infinitam in genere intcUcônis , quia

quarlibet fupcraddit diucrfam, ab ca,quam habec
altcra formaliter ; Hcuc eft diuerfi obieAi fonnalis
ergo
fi
vnici inielledione intelligerentur
infinita illadiftinftc
hc includcrct erainenter
&
totam coUeftionetn perfedionis .aiiarum ,

fic
cdet infinita intcnfiuc , non cxtennuc tantum
quia ctlet vnicus.
Ratio bona
Patres,in
quia
fic
colligunt Tlieologi
fe(ftioncm formalitcr infinitam

Ctnclttiitur
tmntfcitnti
in imttUl*'
*UU
ditur ad
&
Dco elTcomnifcientiam, tanquam per*
etiam vtciten-
obicdum fecundum. Hic autem a6bus
Qusft.
I.
4?
ledtio relationis per rationes cognofcendi extre-
ma fit,ac proinde eft pcrfeckior in gcnere intelledbio
>
quam
apprchcnfio alterius cxicemi ab-
foluta
Diccs^ Intcllcdus , faltcm feparatus,pof eft in- OhitHit
Refpondetur hoc efr falfuBi,nifi accedant cationes cognofcendi extrcma.
Dicesjindudit cationcm cntis
&um
intellcdus
, quodcft obiecrgo poceft mouecc incclle-
^9
Ohitaii.
kum.
Refpondecur ncgando confequenciam , nifi

acccdac ctiam motio ciufdera per cxtrcma , quia
ficut eft ad aliud , ita etiam ad aliud intelUgitur,
qucd ipfa relatio non includit in fe , neque emi-
Rtffcnfit.,
RiUtit ntm
quit frimi
nentcr,neque virtualitcr,nequc formalitcr jcum tnoutri inttU

fit pofterius,& dcpendcns abcxtremis , tanquam USum.
prioribus efrcntiaJiter,qu? nullam dicuntdependentiam a rclatione,fed c contra : quod ergo in-
vnicus intelligcndi bcnc dicitur a Dodrorc, emi-
cludic aliud in cfTc inccUigibili pcr
nentcr includerc totamcollcdlioncm illam
<î>debec modo
infi-
fii.
uUur.
teriigcre relationem prim6.
modum obie-
dido illud includere.
...
nitarum intelledlionura, quia ficut omnifcientia

Dei nondicitorinfinita per additionem gradus
adgradum,fcdvnitiuc cminenter includens in
limplici entitate exprertioncm formalem om-
nium
.1
intelligibilium
fic
etiam
illc
i!laf
intelleftiones
nequeunt
facerc
fic
non
adlus
poflet coalelccre cx difFcrentibus gradibus
quia
vnum,
crimrepugnct vnamfieri alteram (fic vt difpofitio tranfit in habitum, aut remilTa forma in intenfam ) aut ex omnibus ficri vnam : fic illa intelledio vnica cflet fimplex,& altioris ordinis,&
altioris obiedbi, eminenter includentis omnia
SttMvt r.
titdUem.
ohiedi aliarura.
Secunda ratio ad idem
eft a
fcnfu contrario,
cx determinatione intcUedionis finitae ad finicum,aut finita obiedta , vltra qux rcpugnat eam
tranfccnderemenfuramjfed adfcus ille vnicus Angeli.qui poneretur infinitorum obicdb>rum, non

fic determinarctur : ergo tranfcfnderet genus
finita:
8S
Steundutn
intellcAionis.
Secundo prohatHrexparteintelUît/AneUci,Scc.
Ratio
, eique farpius vtitur Doftor aliis

Refpondct tamen ad vtramque rationem, negando intclledkionera cffc pcrfcdiorcm,
eft clara
iHtdium conin locis.

tr*
Pkilofi-
fhos.
co quod
V.ifttnfio.
pidis ad
plurium.quia inteIlel:iocoIlatiuaIa-
fit
lignum non eft perfcftior, quamfit
qujc eft abfbluta Iapidis,quamuis

ImpMgnatnr.
illa fit
Hancimpugt;af,cx eo> quod nonrequiriturmaior perfeftio in caufa,nili propter
Ptrftilio'niMir rtjuifir
in ctnf
itf
illa,
plurium.
fedionem in
maiorem per-
ad intellcftionem autcm
collatiuam duorum,rcquiritur in memoria, ratio
cfFeftu
ferftîmtm
pcr fe intelligendi vtriufque > nempc fpecies

vtriufque ad intclledtionem abfoûtam alterius
in
non
fert mitiOTtm
tfftilH.
cxigitur,nifi vnica tantixm fpecies
ergo il^
eftperfciflior.
CtlUuiu
ferftliitr f-
frthefiu inttlitSient.
Patet ctiam idem,quia pofTeconferre vnmn ad

altcrimi, eft pcrfcaio
maior
intcilcdtus fupra
fenfum, vel
fi dctur Jiaec poteflas ctiam phantapropter perfcftionis cxccfTum fupra fen(iim externum ; collatio autem intellcftus fupcraddit , quod fit indicatiua , quod non conuenic
fix, cft
&
nica per cotam aecernicacem. Icem
plu-
rium,verbi gratia,relationis vteJ intellccbacointelligantur extrcfna,
quod tamai non arguit per-
feftionem : ergo,&c.
Keipondecur>neândo afrumptum quia intcl-
incellcffcio
tx vircucis
quod cft falfum ergo eciam non ar, eam efTc plu:
guic perfedioncm incelledionis
rium indiuiduorum > quia
incclligibilicas fequi-
cur efle.
Refpondecur fcienciam Dei nonrtipereper- Seitntia Dt{

fedlionem ab ohietis fecundariis , fed camcn cx- nin rtcifit
ftrftBionim
cendi ad fecundaria conuenic ipfiexplcnicudinc i
crtaturii.
proprixpcrfcdionis ,
obiedi primarij , quod
comprehcndir , ^ftquc ratio pcrfeftc rcpracfcn-
&
tandi fccimdaria
fic
tribus cognofcerc
dicitur
obie^
Deus in
tem extenfio arguit perfcdlioncm
Vnde
fe ipfo
fecundaria
a Pa-
ha?c au- ExttnJiiur

ad iffat IX
in fcicntia,
aliquod poffibile , quodnon

contincretur fubobiedto omnipotentix , argucret priuationem eius,non quod cx potentia proficut
fi
eflet
frtfri
ftr
fiBitnt.
omnipotentia , fed quia Extmflum

quidquid
potentia finita ; fic etiam fi efTet aliquod fcibile,
quod nefciret Deus , non efTet omnifcicns , quia Ornnifcknti
in Det.
fcientia infinita cius debet includere omnem
fcientiam cminentcr, non quod ex (cientia huius
du(fiiua illius coalcfcat
infinita potentia debet continerc in fe
& illius coalefcat
ynde quamuis fcientia alicuquod futurum eft > fuppofito quod non efrct
fuciu-um^poflec non eflc in Deo;camen fuppofito
quod fic mturum , & habec illum gradum dccerminacum intelligibilitatis , nequit non fciri
:
ius
a Dco.
Ad fccundum rcfpondctur,vifioncm in Vctbo

cundaria>eftperfe<ftionis
cft
cumUritri.
poflet producere infinita indiuidua , cflct infini-
cxcefTus in potcntia.
Dices,inteIlc&io alicaius per additum
IK
thitdorS ft-
obie&orum (caindariorum in Verboplurium,

non arguic perfedionem aftu? beacifici:crgo iiicclledlionem efTc plurium non eft perfeônis.
Item tertio , non daiur poflibilitas infinitarum fpecierum,fed tantum indiuiduorum:multiplicatio autem indiuiduorum non arguit pcrfeîonem in caufa quoad elTe,quia aliis ignis , qui
excendi pofTe , ex perfeftione fui
OhitSii
inttlltdiini
polEbilium,
finicorum, auc infinicortun fucurorum,vc cogicacionum cordium,qua: erunc infi-
crgo etiam ha:c perfcftio redundat in

aftum coIIatiuum,cx cuius perfcdione coUigitur
phantafia;
RtfftHjii.
Sed adhuc inftabis imelligereDei, yc cft obicôrumfccundariorum , nonrccipicabipfis aliquam perfedbionem , quamuis fic infinitorum
ad obicdta fc-
50
jtdftCUuJlH,
vnde fi dari poieft aJi- ihitSimim.

qua vifio Dei , cui repugnarpc excendi ad fecundaria,vc quidam adftruunt, non accederct ad per4
fe&ionem prioris } ficut&cegnitio abftra&iua, ExtenJi
obieSafecu'
quam habuit Angelus in via, non folt^m quia ab- dtm vifif
rgui$
ftradliua > fed ctiam quoad hoc , quod eft , non nim
:
cxtendi
ftrftSiiiitrv.
IV. Sententiarum
Lib.
44
ad fccunJaria djftin^lJ , dcficit ^ pcrfcvilk) beata dc fafto j hatc auhabet obicaum

tem/quiafacilis ,
clara cft,
pcrfcdc applicatum , in quo cxtcra cmincntee
cbntin6ntur,ipfi fccundum fpeciem c!om|etit , vt
poffit extcndi ad aliqua fecundaria indctcrmina'
te,(quidquid dicat Vafquez:)qu6d aufcm aSkvL^xextciidi
Aioncquarh habct
&
&
tcndaturcontingentcr,
& liberCjiConftpctk slbbb-'
libAc mouente,& eam ettfendertte: c pcrvnde fum- fediione eriam cntitatiua hflbet vna vifio fupra
tnr.
aham , vt poffit ad plura fccundaria fimul exten-'
di,quam alia , quia petfe<Jkio , -& Cipacitay extenonis vifionis ad obieâfecundaria, fequitur
Htcf*rfeSHa iet6
menfuram perfcftionis ,
6c intenfionis eiufdetn,
fccundccm quam attingit obiedum primariumj:

dc quo latius /fri in materiadtf Beatitudine.
TerftSJe vi-
fianu ChriSii
treatA fufra
relifUM.
Vnde
vifioChrifti
Domini (ecundum intcUe-
tum eius crcatum , ficut intenfiue cxlcedit vifiones aliorum bmnium (vt quae eft fumma poffibilis )
pefpcdbu obiedi beatifki;fic etiamcxccdit
fecundum cxtenfioncm, & capacitatem eius rcliEx his patct ad obicdlionem , videre enim
illa
eft
hzc
fiat
cxtcnfio
Quomodo
eft.
fuo loco dcclara-
bitur.
Ad tertium refpondetur,& breuiter dico,qo6d

d in aîbus intclledus poteft dari infinitas fpecierum
faltem
Bionem.
& muiti negarcnt
lutc,fcd tranfeat.
anreccdens abfo-
Ad aflumptum
autcm, concedo
multiplicationcm indiuiduorum non argucre
pcrfedionem in caufa producente, nequc confeJndittiduum
qucnter in eo rcquircrefpecialcm virtutem, quia
aiiter compvirtus eius,& potentia adiua^fumit fpccicm ,
rtMT adfroperfc9:ioncm k tcrmino formali per fc,
non a
duliionem
litermi intermino materiali,
pcr accidcns tcrminus auulUiiionem, tcm per
formaIis,eft natufc potentix adius,
&
&
&
&
ra,inquaaffimilatur agenti
virrualiter
vel formalitcr
vel
quod dico proptcr agcns xquiuo-
cum,quod tale cft virtualitcr,& eminenter , qualis cft
sdproduiiio-
effedus formalitcr. Indiuidualitates au-
tem funt conditioncs agendi, & terminandi produ6bionem , non autem rationcs formales , ideo
per accidens,& materialitcr fc habent.-nam quod
non poffit produci natura creata fine fui multiplicationCjimpcrfcdionis eft;quod autcm impcr-
cum fit priuatio
neque ad pcrfedionem cius
obieAum motiuum,& terminatiuum intelletus , & intelle(%ionis , quz ad ipfa eft , non fub
fub
eorum rcfpedtiue ad
intelleftum
eft
multiplica-
tio obic<9li formalis , infcrcns multiplicaiioncm

intelkdionis formaliter.
92r
Tertium mecontr
Ihiloftphos.
Tertium medium , quod

cft ex parteobicli,probatur prim6,qu6d vna intclicdio cxigat vnam rationcm , fcu obicclum
primum fui,quia multiplicato obicdo multipliTertto prebatur y&cc.
caturinteIlcciioificutmuItipIicatamenfura,muItiplicatur
Er ordtne intelteîooit
ai
obieSium
frimum.
eut-
miff.
fcrit ; aflerit-onim vnam Intelligeniiam cognoicendo fe,producere alteram inferiorcm hoc ergo ipfum conmiunitet fupponitur quoad intd:
ledHoncm illam,qua cognofcit
fe
ipfam.
Admit-
An-
Tjfenti
etiam k Philofophis, qui dicercnt qu6d co- *liejl vnicU

obieBum fui
gnofccndo ;fe ipfam Inteiligentia , cognofceret
ritur
omnia
tanquam effcftus ; cognofcit

etiam fuperiora tanquam caufas fui ipnus cognofccndofcipfumin ralione cfFcdus ficcrgo
eadem efTentiajVt relata ad diucrfa , ncmpe ad ininferiora
intelleliuf fer
thihfofhoi.
fcriora,vt ca caufat
fuperiora vt abiis caufatur,
obiedum vnicum,&
cft
ratio cognofccndi vnius
intelledlionis Angelics.
Hunc ctiam modum
imitatur
DurandusMi.
naturalitcr intelligibilia ab
I>urndif*titenti.
Angclo
fub vno ordine intclligcndi ci rcpraffentantur,

nempe in ordine ad fuam cflentiam , quz talem
gradum tenet in entibus.

Hocautcmefle falfumprobat Dodor
Imfu^Mtur.
: tum,
quia ens infinitum cognofcitur perfedc ab Intelligentia, ex opinione Philofophorum , contra
quos difIerit;quomodo autcm intclligat Angelus
Deum
ant alia
perfe(9:c diflerit ex pfopria fcn-
tcntiat' 1. d.^.îufl. 8.9, 10. &fiij.
Scd nullum
finitum potcft cffe ratio intcUigendi infinitum

pcrfc(Jlc,ideft,diftinle,&fub ratione propria;
quod
probat ratio fequcns , quianihil po- Kihlleft r*.

1 ferfcfi
cognofccndi alia a fe pcrfedc ,
ctgnefcendi
diftindte ,nifi eminenter coniincat in fc omnia liuJ
wfi cSillafccundum intelligibilitatem,& confcqucntcr timt iffum
fecundum entitatem eflcntia Angeli finita cft: emineter,iet
crgo ncqucDcum , ncquc alia quae non ficconti- viriuliter.
re(5kc
&
tcft cfle ratio
nct , potcft rcprzfcntarc tanquam pcrfcfta ratio

cognofcendi illa. Vidcatur locis citeuis , vbi hanc
maximam fajpius applicat ,
probat rcducitur
&
autem ad iIlud,quod
tas
imelligere
obiedi fequitur cius
ejfe ,
feu intcUigibili-
quod
eft
Philo-
ibphi.
&
tionis, aut gloria:;non ex alia rationc,fi qua;ratur
radix
nifi
quia ex naturalibus non potefl attin-
&
Cxter ^m indiuidua,vt talia formaliter,cadunt
ratione naturae tantumjac proinde multiplicatio
dium
quem dif-
diuerfum lumen fupcrnaturalc,vt fidei,& rcuela-
Tormaliter
telUHum.
gelus,'& idadmittit Auiccrina ,contra
vcl ex imperfc(ftione,& limitatione tcrmini,non
facit.
aiortg (^ in-
SufftfStit r-
ipfum Art- gumtnti
fe
fcdlionis eft,cum proccdit cx impotcntia agentis,
perfeftionis j idcd
intelle-
primumobic6tum , quo cognofcit
Hanc maximam admittunt etiam Theologi,

9}
ac proinde in fupernaturalibus cxigunt maxlmc: jtiitniltuMr
ad cognofcendum Deum , propter talcm excef^ ThteUxit.
fum inentitatc,
intcUigibilitatc , fuperaddi
cadii fub intcntionem agentis
md
obieda prima.
Supportit Dodioc hic efremiam Angeli cfTc
qu6domnia
autem
JgateriMliier
ficut plura
plura intra la;titudinem capacitatis vifionis bcat,non arguit exceflum,quia exrcnfio aftualis ad
guitpcrfefl:ioncm,vtiamdidum
leriiam tbie-
cx principip affignato dare plurcs intellcdiones,
d.^.(jmfl.%.num.yjn reônjtone mI dtdfi$(m,\bi dicir,
ex beneplacito Dci liberc moucntisjhaberetamen capacitatemextenfionis ar-
"Rejpmfie
quas>
hxc , vcl
91
&
Aionif vnicae Angelr,oportcrct darevnum ,

primum bbiedlum vel dato oppofito , oportct
menfuratum obiedlum enimeft men:
fura intellcdionis , quia haec eft fimilitudo per

cxprcffioncm,& imitationcm obic6ti , a quo ef^
fentialitcr dcpendet
crgo ctiam iftius intelle:
gijcum excedat in entitate ,

intelligibilitatc.
Loquitur autem hic Doftor dc cognitione pcrfeda
diftinâa Dei , fub rationcpropria , non
autcm decoceptueius fub ratione entis infiniti,
aut caufic primz,aut omnipotentis,
huiufmodi, qui licct fint co fenfu conceptus proprij Dei,
&
&
vtnulli altcri conueniant.vt ohieSto
Agitur de ctgnitione
fiinli
di(j>
fub rationt
frofri.
tamennon
&
huius
funt eius fub ratione propria Dcitatis ,
cntis , qujl tale eft , eo modo quo cognofcitur a
Beato , vel, iuxta mentem Dodoris , ab Angelo

2..d.}.
viatorcper fpeciem concicaiam, de qua
qnafl.tf.
Diccsfortc, Angelumnon cognofcereDeum

fub ratione propria hoc modo cx opinione Philofophorum,fe(Jpriorimodo, vt ftatuuntTheologi,eumcognofcercex fua efTentiajVt habctracionem imaginis , vel vt eft effedlus Dci , cognitione
Re/penfit,
Quâ
Dift.
&
Hc quoad talcm co^nitiooein obicûm priraum cde ipfain ellentiam

tione abftraAiua>
Angcli.
ImfuinatUf,
tuttitlU
luHurtlM luUllijtUtU.
Conrri, Angelus haberct , etiam in fentcntia

Philofophorum , aliquam naturalem beatitudinem , inquapcrfcdc quictaretut fccundum intellcaum , dc quo vidc Dodorem in i tUft. i,<j.i.
.
vbi diflerit contra fententiam Auicennac
qu6d non
hic impugnat', probans latc
telligentia creata in alia creata bcari
potentia quietari in aliquo
quajn
niO in quo includi-
tur tatio lui primi obiedi, neque confequcntcr

beari : ergo h eflentia Angeli eflct fuum obie-
tam primum,& adasquatum principium
intelli-
gcndi.fequiturquod in fe ipfo bearetur , quod

falfam eue probat ibi Dodor. Minor probatur
indudbiue , quia id patet in omnibus potentiis
operatiuis , cxperientia in vifu , in voluntate, in
appetitu
patet in
omnibus
fuppofitis,vt
inDco,
Ange!o,homine;patet rationc,quia quictatio potentiar cfl , quatenus indinatio eius innata eft
adxpcrfeclc coniunfta fuo obiedo primo ,
quato , quod cft pcrfcdiuum eius pcr fe , reliqua
&
primum motiuum in
lefbualis in ftatu purac naturar,eamquc confiftere
Deum,ad quas non mouc-
adlum po-
nifi
boni , quac in
quam in
tali
non
propria fpecie;
quod ordinati vltra il-
lud appeti poltctjfinc ordinc ad ipfum.

Id patet de intcltedlu a fimili,fiuc obiclu eius
fit ens , fiue verum , iltud erit vltimum quietatiuum eius , quod includit omnem rationem entis,
aut vcrijfinc imperfeftione ,
& cum omni pctfe-
crgo dcoct includere rationem motiui.

cx Doftorc
, quia , vt patet
tj.i.jnrologi, pioportioobicfti ad intcllctSbum eft
morioi ad mobilc : crgo illud cui rcpugnai mg-
ftione
metiui
Vnde
tidit.
fequitur veritas illiusmaximx,
quam
mne tbieEhtm cmpins cogni-
Patct conlcqucntia
Angilnt tun
intUtdit
Angcli non includit omncm rationem entis, netm

qucomncm rationem motiui intellcftus virtute,
aut cminenter : trgo nequit eflc obiedhim ptimum , adxquatum intcUcdus Angelici in ra-
te-
int.
&
tione motiui,cx diftis.
Per hoc patet etiam ad inftantiam allatam de

beatitudinc naturali Angcli,homiriis,aut animz
quia fi fccludamus omnia auxiliaextrinfeca ab hoc ftatuf quod tamen fieri nequit,vt
infra monftrabimus ) prxtcr virtutem caufarum
naturalium,& conciurfum eis dcbitum adlualcm,
fecundum virtutem innatam , falfuraafTumitur , quia fic nunquam dcucniretur in cognitiofcparatac
9S
Rtffenfie
nd
infintim
dt
beatitudini
nnturnli.
&
nemDci
pcrcreaturam,nifi perviam dcpcndcncxqua procedit Phitofophus.

Sic autem cognofcendo Deum non mouet
tix,
Creutnr*
crcatura ad cognitioncm eius,nifi occafionatiuc, moutt ece*'

fioruttiui *d
tanquam ratiocognofcendi cognita , non au- cegnefetn-
&
tcm tanquam
ratio
non cognita prim6 mouens dnm

vnde non cognofccrctuf
ad cognitionem eius
T>tHM.
quid per fc vltimum , quod caufalitatis,

motus
dcpendentiam vltim6 tcrminaret. Ethocpaiec
etiam cx dcmonftrationibus , quibus Theologi
tur vltim.atc
bono
ac proinde neque aliquid
inttUtHii,
tionem boni fineimperfcftione,in cuius poflcf& fruitione ceflat motus fui appctitus or-
Hoc clarius patet in

tatur,nifi in
contineatur perfe&iiis
agen-
reduccrct Philofophus ad aliquod vltimum, nifi

excognitionccreaturac , in qua non inuenit ali-
fpccificant
dinati, quia nulla eft ratio
tiRi
Siui.
ti,quia ncc
VQluntate,qua non quie-
neque
fione,
Vtofirti 1-
mam, in qua magis cffcdus aflimilatiir ipfi
nequc in aliquo vno quietain co, quod includit totam ra-
infimt.
ii
u*timm
Deus cfTe^nifi cognofccrctur dcpendentia creatura: ad aliquid , quod cxccdit totum g^nus entis
crcati. Neque motum , nequc ordincm caufarum
pcrficiunt
tcntia:.
efi
agcns , quod non agit in virtutc altctius, nequic

haberc cfletium pcrfediorem , quJun fit per for-
adducit Do6kor,qu6d
non
iitnlitSm.
in-
tionemaUeriiUytUbetinclitderetScc, EflcntiaaUtera
&
JJem
fiti
tilltdMmfri-
cipij
ad quas deuenirent crcaturs per

^ poftcriori : crgo non eft de raquietantis potentionc obicdbi beatificantis ,
tiam in determinato ftatu naturae purar, quem fblum cognofcebant Philofophi,vt moueat potcntiam,vel fit primum obic6tum,hoc modo.
Contra , rcpugnat ohiedum purc tcrminati94
Impu^ntUuf. uum , in quo non includirur rario motiui , efle
potentiac quietatiuum , aut etiam perfebiuum:
cxcmplum cft in crcatura , vt comparata ad diuinum intelle<Slum,nequeeam perficit,neque quieIteri tirml- tat. Ratio afllgnari nequit.nifi quia non includit
natiuum non rationem obicdii motiuiific etiam neque quictat,
tjl quietuftneque perficit per fe beatificc intellcdum beari,
uum.
quia pure terminat ; fic ctiam obiedta materialia
tm
vir-
licet
opcrationes
VtlutHM
Uue
:
autem afEmilare fccundari^ intendit.In- mi.

tellelio autem ipfius obieli formalis motiui eft
afllmilatio formalis , alterius autcm ab ipfo cft
virtualis tantum fcd paffi inclinatio fcquitur
inclinationem adiuam agentis,mcdiante qua reducitur ad aftum crgo Dcr fe prim6 inclinatur
Itulinati
ad formam , quam per fe prim6 intendit agenss pttftui fe.
quitur intli'
haec autcm cft afllmilaifo formalis quia omne
tualitcr
rationc prin-
viam eifebus,&
lifm in
re fibi paflum perfefte formaliter,fi potcft
iu.
tentltt affimi-
tur ficincludcrereliqua.
eflc
ret Deus,licet teiminaret in rationc obicdki illas
quiefcit t*n-
intcllcAus eft Atetiuum
prim6 intendit afEmila-
fcclum.
in operarionibus circa
nutnt*lu.
Quia motio obicAi refpedu

natutalis ; natura autem
autem ratione iIIius:ergo fieflcntiaAngelicft

primum, & adacquatum obiedum , refpcftu fui
intellekus , in ea perfcfte quietatur , non folum
fecundum intelledlum , fed etiam fccundum af-
Inftarc etiam
, non tamen tcrminatiuum.
quoad beatitudincm naturalem , quam pleOhitHti m- rique Theologt admittunt, (quidquid dicat Vaftiuu n*n tfj*
qucz in oppofitum) quam haberct creatura inteltrrmin/uiuS
hitituUinu
quietatiuum eius fccundum inclinationem naturalem , quia nunquam poteft educerc ipfam de potentia ad adlum
fc.ipfo , ac proinde non inclinatur potcntia ad
fDfum,nifi in virtutc fui primi motiui, quod per
ferefpicit : ad purc autcm terrainatiuum inclinatur,vt reducitur aliqaomodo ad fuum motiuum.
efl"e
Dcus,neque aliquid aliud,potcft con- Nihil emtitinere eraincnter aliquid, quod excedit propriam ntt Aliitd
formam nec virtualiter , quia ha:c continentia eminetr,*ut
virtunlittr,
conucnit illi rationc pcrfedkionis , quamdicit quod frefrim
formalitcr cx fua propria forma per quam dici- femum ix-
Dices
nfimfi.
45
ucre intellcaum,ncquit
poflct In-
(cd ncquit
I.
&
probantDcum
eflc,fiuemoralibus, fiue Phyficis,
& Metaphyficis
, quae incipiunt ex creatura , vc

Cognita:fublato enim ordine cflentiali caufarum,
cam naturalium , quam moralium , aufcrtur mcdium demonftrandi Dcum efle cx cognitionc
Sfuemtiefimt
ergo crcaturz
lationes
tll ft^nititf
afliirgit
intelledus pcr varias col-
& difcuruis ad formandum conceptum
proprium Dci fub ratione cntis infiniti , primac

caufac,vltimi finis,&c. Habita autem intcllctionc hac propria Dei , ficut via naturz inucftigari
petcft, Deus vt cognitus habec rationem obicdli
motiui
4&
Lib.
IV. Sententiarum
motiiii rcfpccku intcllel:us,& voluntatis in ftatu
telltBio Angeli, Scc.
proccdcndo ad caufam cx effciSlu,

primum dcucnitur ad cognitioncm propriam
caufx, ex hoc autem dcinceps proceditur ^ prioxi per caufam ad cffeftum.
Vnde non folum obiedum dicitur motiuum,
quatcnus in fe mouct immediatc , vcl etiam in
MetAph.
naturac
ficut
fua fpecic imprciTa.fed quatenus mouet in effedlu

ad cognitioncm fui , vel in fpecic exprefla. Sic
incellcdum
cit,nifiper
dum
hic
fuflficerc
modns cognofcendi
fine aliis principiis.
Deindc faltem obieftum motiuum beatitudinis

crit
Deus,& confequenter
tia Angclijcritqoe
Ad
diftinguetur ab cffcn-
caufata,quod
cft
intentum.
confirmationem didlorum adducoratioi.</.8.f.i. quacex diftisnoncft
nemDodoris
fufficienter declarata, eftque talis
Quia
fi
intcl-
fuum tjfe , non dependerct ab

aliquo obiefto , nifi a quo dependeret fuum ejjit
Sc ita nihil infcrius fe, nequc ctiam Ce poflet intcllieere in genere proprio fcd tantum in obicleftio Angeli effct
&o mperiorc moucntc,veI caui*aproducente;im-
mo
nihil poflet aliqua Intelligentia intelligere,

in
nifi
Dco
dtam ab ipfo
vcl
intcllcdionem produSupple , obicdbo mo-
pcr
Scc.
uenre.
fubftancia cius
det
ergo,
Hic
cui cft
eadcm
a folo
Dco depeu-
8cc.
pollct de facili irapugnari
Durandi fen-
obicdo motiuo intellcAus Angelici,

fcd breuitatis gratia id remittimus in proprium
locum ; fequeretur enim quod Angclus intelligcrct pcr accidcns tantum rcliqua a fe , fi cancijm
tentia dc
duccndi ad
filio
inrril
[ifl-
dcns rcfpedu Pctri. Si autera dicat,qu6cl ratione

huius ordinis includit rcliqua quoad incclligibilicatcm , abfurdiflimum cft , quia fic fequcretur
quod quxlibct rcs , cum dicac hunc decerminatum ordinem ad rcliquas res vniuerfi, includcret
perfcclc omnia quoad [intelligibilitatctn , verbi
gratia,afinus Angclum crgo Ci Angelus includac
:
intelligibilitatcm
omnium
necclTe eft id reduci
in aliamcaufam diucrfam ab illo ordine
97
Terti propofti) fnniljft
fupri tnb*titr contrt\
Atfieinrinm.
darecur aliqua pcrfona prior ^"'y^'^"*^'
ficuc cirencia in ej/e
tcllelu
qui
cft
&
Sic tt iamponatur in Angeloy &c. Hic tangit i! t

lam controuerfiam , an in Angelo detur potcntia
cxecutiua,feu motiua,faItcm dcfado, diuerfaa
fua voluntate, & intcllcftu, quamuis ipfis fubordinata.NcgatD.Thom. f.i6.i^.^</o.<rM.<K/i4.
jQuodiihtt.6 .art.i.dc infinuat i.p. îMft.^^.art.i.&-
y^.art.Lod
quemfcquitur Caprcolus/
}.
gcnt.*^. 8.9.
&
1 .
nofter Baffolis
4. 9.
i''-'
An.
fonniia.
'*///'"'!"' '^''
"""'
i^^,f1
Sentinti* nt-
D.Thom.
Vaf- HcrSs"*
([Uezjitpra.
Durandus.
Contrariam fententiam vidctur fupponere ^^lf.t'"

Dodbor in ^.d. o.^.j.inprincipio,dr in ^.d.^c^.q. 1 4. ^*^"'"vbi admittit potentiam motiuam in anima fcpaj)}^^tiug
raca,auc communicaca corpori gloriufo diucrlam
ab organica quod pcrindc dicendum videtur dc
i
Angelis , qui moucnc alia corporaa fc. Hanc cenecTartarctus^/V.Mayronis/ i.d.î.q.^.Vhcet Tartarer.
Mayron.
quibufdam Thomiftis cum Aurcolo , in z,d.B.
^""'o'"*Hcnrico Gôdtiltet.ii.^.6. Et ratio eft, quia adio
loco-motiua cft diftindiaprincipioa volitionc, PribatMr.'
quia illaeft cranficns , hxc immancns. Deindc
voluntas,fi argumcntari libct cx nobis , non agic
aftionc cranfcuncc in a<Skus pocentiarum , qux in
eadem fubftancia radicantur crgo ctiam neque VoWiaterea'
&
inmatcriamcxtcrnam agit. Angelus autcm mo- ** " s''t

'^'* "'*"f'
iiet corpora , & quidquid ftatuendum eft princi'
*
*
/eunte
vt
.
n.
pium motus auorum a ic ; cft ctiam pnncipium *,A^
mouendi fe in Angclo. Item tertio , non videtut iUtitiuum.
maior .dctcrminatio fieri in voluntate crcata,
quam
<
efl conctjf*
ab yitacennttiScc.Hic
tertiam propofitioncmy/r prxmiflam
contra Auicennam, qua: cft talis : Ad ijuodcum<jne

producendsm extra Anffelum necejptrii) re<juiritttrin-
tibus
qui detinentur in igne Inferni , datur vomouendi fe ex illo carcere,
luntas incerfiffima
fincmocualiquo: debcc ergo motus prouenire

ab alia potentia, quac impediri potcft;nam fi effec
^ voluncace , videcur fumcerc ad eum adtus pra:-
poffet iine adu voluntatis
Tertta prepojttio
fi
fitimperiam,vcl volitio efficax motus, ied
citatis.
imperium fupponit aliquam potCntiam fubieâm.cui imperatur volitio cfficax motus anccceditmotum,& fit fincmotufcqucntc.vt in fpiri
tCjlubcffcc voluncati
rr.-itac
dift. 1
9g
-^nfit in
It'U'.
2.</.7.
fa.HcruaEus</.i4f.i-'-4-Durand./ 2.d.i.tf..At-
autcra intelligat Durandus ordincm perfedionis,

reftai declarandum quomodo Angelus inferior
includat fupcriorem,aut fuperior Dcum,pcrmodum obicdi intclligibilis. Qui volucrit , poteric
huc reuocare phucs ratiunes Dodtoris ex locis
&
fub rationc ordinis ca intclligerct ; ficuc concepcusPecri inquancum muficus cft,'eft pcr accitrdini no
nihil pro-
ducic ad incra,vcl adexcr^,fine intellcdu,auc voluncace : fi cnim nacura cflct principium pro- Sutjlantia
Ratio hacc fupponit , quod intellcdio creatura: dcpcndct ab obie(5lo motiuo fuo : fi crgo
intcllctSlio eius eft fua fubftantia , hacc autem
producitur a folo Dco,a quo folo dependct,ficuc
auc voluncaccm, auc
rio praifuppofitis.
vt depcndentia per-
uenitur ad cognitionem caufa; , quia fic cffcd:usmouet in virtutc caufae. Sidicas huncmo-
tcntutn.
vcrumque ; pacer, quia pcrfona diuina
pendentia Intelligentia:
qua: rcdundat in caufam
flquitHf
& probatur,
ad bcatitudincm Angeli. Contra,

eft pcr difcurfum , quem
Jion admittunt Philofophi in Intelligcntia , nec
fufficitad conclufioncm infcrendamfolaapprehcnfio Dei,vtcaufa; primar, k qua tcrminatur de-
nem, fedquatcnus ex aliqua conditionc effedus,
tmpugntur
fententUDu-
quianaturafubftantiaintellcdualis nihil produ-
nacurx cft prior ini^tilhllum*

principium produccndi filium:
ergo prius eciam produccrec ,
fic eflcc quacernicas perfonarum in diuinis. Ad excrk etiam ncquit effe principium immcdiacum producendi,
quia fic produccrec ncceffario, Sc non libecc,quia
nequiret fubordinari voluncati ,
intellcdtui in
producendo > ex ratione didta. Suppofito ergo
quod producerc fic perfcftionis , ficuc ponicur
formalicer in Deo , Sc nequcac conuenire cflcnria: infinics immediacc,fed mediancibusaccributis,& propriecacibus, bene fcquitur quod nec naturae Angclica: conueniat producerc,nifi mcdiantibus didis potentiis, eatumque acîbus necefla-
apprehcnfiones caufant cognitionem principij,

6c cognitio principiorum alfenfum conclufionis.
Dixi,w tmttet in tffeSti , non quod tiTcdus fecundum rationem abfolutam cntis caufet cognitio-
ru.
hanc concedit Auicennap.
vt vifum ed/itpra
cap.^.
miirus,quantumeft defcefficax.
Quidquid de hoc fitjfi aliquis ftatueret in Angelo pocenciam exccuciuam diuerfam a volunta-
produccre,& ftat
Sed quoniodo
ficuc
,
execuciua
&
fic
non
& intclleaus aliquid
j^
Tran/ttHt
fym
'"l"*''"'-
ratio.
fubfiftit ratio^fi
fupponitur per
fcadlus illcvoluntatis folum, tanquam principium producendi, vel taquam a(Aus produAiuus;
ai
prin.
ohitdii.
Dift.
Kic crgo adignas
mcdium
intcr
il\i,Ci
daictur ali
qua poccntia diucrfa a voluntatc , qu
tra
Rcfpondctur.qu^d aQus voluntatii edet principium,in co cafu , pioducendi , quia applicaret

potcntiam infcriorcm. Dcinde Eioftor hictantum iinendit probatc,dato co , quod non adrait"
ncceflari^ prarfupponi
adum voluntatis
intellectus Angclici, in ordine ad
Sc
quamcumquc
dlionem poteutiz ab his diuerfx , quia tertiam

propofitioiicm probat: data etiam potentiaexccutiua diuerfa,qus cfretcrcatrixjhoc autcm noii
pnutiMit
rntitri
li
tjl
f^rfiHitnit.
Scn cmuenit
fettmti*
in-
firiiri vtlun-
ttt in CTttnra.
fa, fufficit
; ncquc probationi.vt patet cx

prxmilTa impugnatione rcfponilonis Durandi>
vbi probatum cft non podc fic dari potentiam
creatiuam mediam.
Hic etiam probari poteft hac vnica ratione
fupponcndo hanc tcrtiam propofitionem Dodloris,quia nulia potcft eflc in natura inteiicauali,&
immateriaii potentia pcrfcdior in ejje , quam fic
voiunras,& intellcdlus, mcdiantibus quibus bca-
patct in ideis,qua: funt rationcs facicndorum in
qui cftent,fubordinan-
a caufa :
dato qu6d a cauobicdliua in cognitione diftindio , vt
tflf
Deo.
Et ratio hac
ad oppofitum conclufionis
tcrtia IntcUigcntia producatur immcdiatc a Deo,fiue mediatc , non variat enticatcm,ac proinde codcm modo diftinguitiir a fcctuida. Exemplum cft ad hominem quia
,
anima", per ipfum producitur ab vltima IntcUicft
quam intcndit, quia fiue
gcntia in ordine,fcd anima
quod
eft
multiplex. Addo,
Rtttrqitettir
Ttuio
fua in
rbilififhti.
dt
luflsnli*
Mnitna
quA
muliifiittur.
Sc alia
fecunda Inteliigentia intelligendo fe,

producit ccrtiam,qu6d Dcus perfcdiiifimc eciam
incelligac fecundam
ergo potius cft caufa ccr- Dtut immi-
pcrfc6kio illius rcdunquitur modum eflendi ,

dat cx perfc6fcione huius , fedpcrfcdlionis eftin
quocumquc principio agendi cfFcdkum, agcre in-
ci*,quam fccuud?,quia eft prior,& pcrfcdior niteliigens vndenullacftratioquin producatccrtiam ficuc fixundam nam eadem imperfcdio,
quac redundaret in ipfum,cx produdionc tcrtiz,
tur
, fi
(cd hae aguni dcpcndenter a fubicdko
ergo
quxcumque.Minor iam probata eft abundc. Confcquentit patet,quia modus opcrandi fe-
dependenter i materiai hoc enim arguit eius perfcdam adtualitatcm in cflcndo ergo ncquit
conuenire potentix infcriori,8: depcndcnti a voIuntate,& qiix habeat rationcm exccutiuz,& appiicabilis pcr voluntatcm, cum rcpugner ip/i vo:
luntati.
ConfimiMtit.
&
non vcro
t.itatis ,
&
jlftr* ittdt-
Adrdtiones pro opiaione AHicemd,Scc. HicVcJOI

fpondet fundamentoAuicenn^.Refponfioau- Rifpchd lur
tcm cft facilis exlitcra. Ad prirauni,negatur an- funMaminii;
tcccdens , ad cuius prqbationcm refpondcttu:, Auittnnt
quod in agentc per intcllcdum , fufficiat diftinftorum cognitio,vt immediatc caufet plura,& fit
multiplex in caufando,quamuis in cflcndo vnum;
diftinîo enim produ6borum oritur cx iplfs DifinSn i/produdis , quia funt diucrfx naturac , & cn- fiHm vndt
prjciudicatprimx propofitioni eius contraAuicreari Inteliigcntiamper
fottmi* r. tur,<8c quibus rcliqux
fotir.tid.
Auiccnnam.
ccnnam ,qui admittit

atflum intcliedkus
lionalii fnnt
produdiiuus concra dida.
tit
firfiHifiinf
8c intclJc-
autcm principium formalc produccndi,aut adu$
ellct ciea-
fubicAa, ncutcxecutiua,quia
actus voluntatis effctapplicans Sc impcrans,r.on
rtffttHjiuttl.
47
I.
quc quod antcccdai adlus voluntatis
lus,adiioncmpotcntiaccuiufLumquc
Angclo,
qui a(flus,cx propofitionc fccundacum fuis probationibusjfunt accidcntia,fcquiturqu6d Angcius nequent crearc,qua: eft conciufio intenta con-
rrix.Iicct voluntati
Xffftnfn.
Quaîl
I.
circndo cft adualitas fubieti , k quo non diftinguitur rcalitcr crgo pcrinde quziibet ha:
eandem aAualitatcm
idcntificentur
confcqucnter
k.
cum squc omncs
&
cidem fubftantiz immateriali ,

aiiqua non abfoluitur in agcndo
dimte caujst
InttUiêttiu
pcrinde fcquerctur ex produkione fccimdar,nem-
pe iimitatio,& finitas efFedus,quam rcduccre f'olcnt Phiiofbphi in caufam proximam,

particularem ; idcoque negarent Dcum concurrcte im- ImfnftBit
rncdiatc ad cffccbus fublunares,aut ad raotum ccc- iffeiiui nen
li
qus ratio friuola cft , quia certum cft quando reducitut seftf ia eauii.
cx propria forma cfFcdus limitatur , nihil indc
rcdundare in caufam cius, quia non arguit minorera virtutcra in ipfo , aut priuationcm caufaiica-
&
autem dicas
rcquificz
cis
fcd incapacicacem in cffcdlu.
Ad iecundam t3X\oncm,perfelHm efi zmnmquodLoquitur Philofophus in iis caufis, qux

propriam naturam communicare polliinc ; quan-
^t!e,Scc.
do aiicem natuca
cft calis
cflcndo
iii
vc exigac
diftingui has potentias rcaiitcr
caufam fupcriorem in fui produdlione, coiligicur

inde maior eius perfed:io,quam fi a firaili in fpecie producerccur ; c^msyVt Jnpra dilum cft,exccf-
erunt
fus pcrfcftionis in caufa arguir pcrfcdlioncm
fi
fubie<io;fic ctiam nulla abfoiuitur.
Si
Confirmatur, quia fi vna potentia Angeli agit

dcpendcnter a matcria , omncsita agunt: ergo
nuila in agendo abfoluitur a matcria. Probatur anteccdens , quia alualitas potcnti* in
bct
ficut
a fubicfto,idem a fortiori fcquitur,quia
fic
accidentia inhaerentia fubiedo;ac proindc nuiia
Daco
in adione abfoiui poteric a fubicdo.
HO
corrcfpondenccm
iii
cfFcdu
fi
caufa nccelfario
cxigicur.
M.
caufAm princifMlemyC^ definit inSirumentum y Ji ejt proprie

dtfpojitionem prteuiam termino prindpali^vel attingere
J>ro refolutione ninat dufliciterfumi
aStiuumy debere agere
ita-
dd aliquam
ipfum terminum principalem ,virtute tamen principalU caufa. Hocfecundomodo^ftgtUator

vtitur ftgillo. Ponit
modum dicendi Varronis fui magiSlri , nempe nonpojfe probart ratione^

modum dicendi Landulphi , qui oppofttum tenet jfed non
cnaturam non ejfe creatiuam : item

explicat
i6
Ad
quarftionem ' ergo
quia
fic diffi-
jireri frin. c\^k3.s dccrearc inBrumentaliter,&C principdcifaiitir flAt
"ffot*!'.
liter
idco primo fcicndum
^^^-^ agerc principalitcr
duplicicer. Vno
cfc
quod
ali-
potcft intclligi
modo cxcludcndo omnem

caufam
A<lt]udflionemergo,Scc. Hacc
principalis huius quxftionis
in
eft certia
pars
qua habctur
re
loi
Rifrluii
eiufquc probatio ; nrarmiisa fnntifalii

duplici acceptionc taro caulxprincipalis ,qaam yj^_ *
folutio prmcipalis
inftrumentaiis,concludit
cft
ptoptic adtiuum
quando inftrumenium
nccclfario habcre
formam
aliquam
IV. Sententiarum
Lib.
48
caufani fupcriorcm
agcntcm , vt
aliquam intrinfecam,per quai coiiftitwatur per

modum adus primi ad adtooem, quae eil adus
fecundus , eamqut formam vel in effc quiero, Infirumetum
Ageu
fic
frindfxUterS^t agcre indcpendcnccr acaufa fupcriore agentc. Alio modo potcfl. in-
vel in
formam
tcWigi dgere priftcipdlitert id cft,per
berc
cus
<jil6d quodJUhbrc
fabordinata cauiac
contracaufam
periori agcBti. Si
lii-
adione f ua ab
pcr
^lio fuperiore
creare frjgus,
lor
artificis,
(i
fed tan-
V.I ,n
'
fitri.
*^"'
ftatuunt
agentis , vel mfieriy quando

mouerur a fuperioTC agente fi
cnim neutromodo habeat formam aki^
uam, nullo modo proprie aget.Cum cnim
altcjtius
obedientialem adliuam
& fine
principiis
vrgenci fundamento aftruitur
alicuius dcterminacionis
fccundum
flra fingitur potentiaobedicntialis ex
quodlibet
pofl!ct
cipali
quod
poni inftrumentum re-
nihil eft
fi
cnim
Deus
%gn-l
Deus abfolutc
crearc frigus
ficri
poccft
3.
vel
caufaprin-
&
hoc
omni aîonc caufa: fccundz ,

creaturam agerc
poflc
capice.
&
hoc
principa-
terminum , id eft , fine fubcaufam fupcriorem j fumcndo ramen caufam principalem pro ca , quz
agit pcr virtutcm innatam , cum fubordinacione
prxdita ad primamcaufam , licct etiamncque ^*
poflTet
repugnantia adagcndum.
Ex hoc
patct
&
qu6d inftrumcntum
fi
ponatur propric agere ad efFedum,vel habct in fe formam adiuam in effe quieto ante motionem, ficut caufafecunda vcl fal:
motionc adluali recipit formam

aftiuam qui agit in fuo ordine agendi:&
hoc vel ad terminum principalem , vcl ad
aliquam difpofitionem prxuiam , vt fiq
tem
in
vniuerfalitcr
fit ifta
propofitio
>
modum proponit ipfc Doftor ^.Jitjtunti.
vera:Omnc
inftrumcntum ,quod eft propricaftiuum,

vel agit ad aliquam difpofitioncm praeuiam tcrmino
principali,vel per
aliquam formam
intrinfecam attingit terminum principalem licet in virtute principalis agentis &: hoc
Cue illa forma intrinfeca praecedit motionem , fiuc tantiim infit fibi , dum atua,
litcrmouetur,
17
rtncluJS
agatadtcrminumcreacionis,aucagcrepoflir,fu- ^l',^'^'"" '^'

*"
pcreftdubium,an haecconclufio negaciua cenca- fnif^,,^
cur fola fidc, an eciam racione probari pofllc.Ncgac Varro ftcundum in i.d. i .^.6.aflcric vero Lan- yrrt mjfirdulphus > ^.d. t.^.ij& Quodlib. i quia ficuc for- ""'
*" * ^ ''^
maccrialis ncceftario fc exigunc , ica
malis ,
negaf.
n-*
eciam emciens hmicacum exigic maceriam con- jrHnd.inentu
comicancem adfieri rci, quia agens limicacum eft: fteundt ftn
Deus aucem,qui eft fupra cocum genus agencis li- *"^\'* ^""'"" ''*"' "'
mitaci, non fic cxigic maccriam , quia cam in fua
vircutcmciudic.
Dicic auccm Dokor,qu6d liccc hxc racio fun- '^*"'* '"* 'A
darainlimicacioneagentiscrcaci, fitpercaufam, ff' '*"/'""
*
-.
,
fed non mn'
f*
camen non eflc adc6 plus nocam in hac gcne- if,iiiff^
ralitatc,quam fit ipfa conclufio. Idc6 icrtium
poflfet per calorem , ita qu6d calor fit in

aliquo ordinc caufa aftiua rcfpcdu frigoris vcl in aliquo alio cxcmplo , vbi talis
efTct
10}
Deum
ordinatione ad
non tamcn
m-
itnur.
litcrad creacionis
principium illarum. Etfi cnim
calis
fecundvkm vircucem innacam ,
non abftrahic a fubiedo:ergo ad ea fru-
paliter in
repugnat quod fit principiura

aftiuum aliquarum aftionum, non eft poffibilc quod pcr potcntiam quamcunquc
{jc
modo non
alicui
naturae
clirntnpi.
Mtrfmlii
Suppofita itaque illa conditione circa formam zdtiuwm inftrumenti,& communi fentcntia
Thcologorum,qui afieritur Deam agere princi-
per mufcam, vt per inftrumentum,crcaret
Angelum
SiHtiyf^ vni-
difpoficio
alioquin
fpelu cuiuslibet:8: poflTct dici,qu6d
oie^
dieniiatu a.
libe- emnibiu
prioris
applicacionis, perindc
PtumiM
modum
fit
poteft in illo ordine
quam
quia nimis
principium aftus fecundi,

quod nullum aûm primum habet in fc
adiuum in fuo ordine , in nuUumadum
zdtn% primlus
fri-
hanc
tamen diflercationcm brcuitatis causa hicomitcemus , quia ^tiam conccfsa tali pocenria obcdienciali ,non fequicur cam facere ad ccrminum
creacionis , ncquc vc inftrumcncum difponens
przuie , quj id rcpugnacccrmino crcacionis , vt
fupponac difpoficionem cx parte obieli , cijm
Jiullum przexigat fi autem cx parte agcncis per
rc
habere formam aliquam intrinfecam adiuam,vcl in ep quicto antc omncm motio-
ncm
ita vt ca-
quidam moderni in omni cnte per

virtutis inchoats ,. vt quidam volunt,
modum
Eam negabis ex his
ipfum
rotalitcc
aîuum
Hinc habes refolutionem DoHotis circa po-
inftrutttchtum ponaturproprie aftiuum
tcrminum
Deus abfolute
poilet
per calorem
in aiiquo ordine principium
.tentiain iilam
vt fccuri,ferra,& huiufmodi:quia
P*r^^*ut ad aliquem
erfi
ordine caufae principalis, aut inurumentalisicaufa; naturalis, aut fupernaturalis.
adualem motionem alicuius
neccflTe cft
fit
nontamcn
-goris, id eft, in
aUerias mouentis,vt patct de inftrumcntis

tmMiM/Huu^
vt inftrumen-
allumi poffet
principiutn earum
tunc illuxi poteft dici inftrumcnmcntum,qisod non habet in fe formam

al:iuamin fuo ordinc, etiam dcpcndcndo
Bftcntumi,
in
non
tum refpedbu -cuilislibet , & poirec Deus pec

mufcam creare ccelum , quod eft futile , quia
quod fic princifi aiicui natuTie repugnec ,
pium aliquarum adlionum, jion eft pofllbile,
per quamcumquepotentiam adhibitam , vc fic
princip:^'
lcm pfimo modo diftam diftingiratui inrtrumentum , fic omnis caufa fecunda
potcft dici inftruracntalis. Si autcm corir
tra fecundum mo4um diftioguaturinftru-
tum agit
adiua
fi
^ndi
propriam, &:intrinfccamagpnti ilicetki
agcndo pcrcam
fit
dum
aftu mouetur,dc- ^'"27^,,^*

requireretur talis vir- f,eifium
vt principium
, fequeretur metionit.
ii eft
.fieri ,
incffc. Alias
Ad propofitum patct, quod nihil aliud a Dco poteft principaliter agerc in quacunhocplanumeft fccundiamThcoloqucadione,fumendo^ri/;r/^4//>frprimomodo,
gos,qui dicunt Dcum principaHter agcre in omni aftione. Sed fumcndo fccimdo modo,
,
&
triplex
Dift.
triplcx eft
Qu^ft.
I.
modus diccndi. Vnus, quod conclufio
49
I.
negatiua tenetur fola fidc,propcer
ifta
rw. w.
Sanftorum ncc potcft ratione probari non enim patet euidentcr quarc f^^'- f ';
rcpugnat crcaturx producere aliquem effcdum totum , & totaliter , nullo cius pracfup- n* uSconfimpofito , cum quilibet cfFcdus fic imperfeaior tali causa agentc & per confcqucns pof- " f**'' ""**
aliuc. Hoc patct cxplicando trw^y
fit coniincri in ea eminenter , ac per hoc virtualitcr ,
caufas effeclus. Nam illud quod eft perfeftius forma , cft etiam pcrfedius materia,quia
auloritates
&
forma eft pcrfediqr, quam materia, 7. Metafh. ergo fi caufa poteft haberc in virtute fua
aftiua formam non videtur repugnarc perfedioni eius quod in virtutc fua habcat
materiam & fic totum effcaum. Si ctiam plurcs Angeli pofllnt cffc ciufdem fpccici, vt dicitur infccundo libro non apparct quare Angclus non poteft Angelum produccrcjficut ignis igncm nara vtrobique produdum habct proportioncm eandem ad perfcdionem produccntis.
Aho modo ponitur quod conclufio ncgatiua poteft oftendi pcr rationcm , & hoc
vniucrfahter de qualibet creatura quia ficut caufa maccriahs & formahs fccundum totum genus fuum ncccfTario rcquirunt fc inuicem in caufando rcm in ejfe (nunquam
cnim forma cft caufa formahs ahcuius , nifi materia infimul fic caufa materialis eiufdcm ) fic totum genus cfHcientis caufae ,quod includit omnecfticiens hmitatum, habcc
necefTariam concomicanciam cum roaceria quancum ad fieri rei. Sicut enim forma &:
materia funt caufa: in ^.fic efficicns,&: maceria in fieri. Impoflibile eft crgo ahquod cfficiens hmicacum agere ad cfFeftum producendum , nifi fimul concurrac maceria quafi
principium ex ^0, rcquificum in fieri 3 in quo rccipiacur forma qux eft cerminus formahs adionis , &: ex qua vc cx parce conftituicur compofitum , quod eft primo produdum Deus autem non requirit in adione fua materiam concomitantem , quia eft fupra totum genus caufz efHcicntis quia eft agens iUimitatum. Ratio ifta licec dicac
,
T<xt. 7.
z>ifi.t.j.7.
Zmdmiph. im
'
i.''']l
*i
j.i.
hmicacionem efficicntis,qua: determinat ipfum ad requircndum materiam in agcndo ) tamen iftud frofter qmd non eft niultum cuidcncius
propter <jttid confequencis,
fcihcec
:
confecutione, vc patcc intuenti.
H O
Ponit DoSfortres conclufiones. Pr/4, Spiritus creatus
M.
non
poteft principah*ter crcarc fub-
volitionem., qudfiint accidenftantiam, quia, non fotefi producere nifiper intelleSiionem,

tia. Secunda , Forma materiahs non cft creabihs a crcatura, quia non potefi ejje prius na-
quam infiormet^lioquinpofiet feparata a creatura conferuari. Tertia , Forma materianon potcft CKZte,quiaficut dependet a materia in quafit,ita &abeadem,in quam agat.
tura^
lis
-o
Idco
^ dici poteft certio
non
modo 3 quod
conciuf.x.
crcatura
cre.,ursm
AiriiunUm
^lodo pr^dido , fcihcct pct formam inr

nr
n
r
tnnfccam aaiuam, refpcdu tcrmmi m fuo
orainc agcndi
hoc probatur per rationem , fed non communcm orani crcaturx fed pcr plures de diucrfis creaturis
fpecialcs, vt fit prima conclufio ifta Nu//a
""ncpojrecre^
potcft crearc principahtcr,
7i^^'""
&
V
J ^
natura
mere
-,-
..
/// ri I
.
^ ..n.
intelleclualis creata potelt crea^ r
__
-.
^
re fuhftanttam. Ha:c fuit probata fupra
m
.
improbando opinionem Auiccnna: , quia

cuiuflibct talis naturac intelleftio, eft acci-
dens
acbum
&: nihil poteft
intclligendi
producerc ,
& volendi
nifi
per
qui non ef-
fecneccfran6pr2uius,fipo(reccrearefubftanciam.
r n
incer principium adiuum

Nam
./-
/"i
r n
perfcaum m fuppofico perfeao , & fubftanciam cermmancemaaionem non nc,
ccffario mediac aliquod accidens
aucem
cft
fecus
de Deo, cuius incclleaio,
& vo-
htio func efTencia eius
&: ideo pcr inceUc-
aionem,& vohcionem poceft

fubftanciara
'
,
'
produccre creacura aucem non fic.

Secunda conclufio eft:Nulla forma ma:
Ctnthj;. t.
Scotl oper.
Tom.
VllU
tcria
tenh modo,^d aratura noa poHa:c condufio Doaorisquoad
Ideo dlci poteft
'c/?
creare,8cc.
Primam partem eftcommunisPatrum.&DD.

fluos vidc citatos a Scholiaftc
^^^
fiquemt fehoho.
Ccoindzm parrcm ftatuit tcrtium mo,
I04
^J-^^.T-
Â,^^:
"
dum.in qao diffcrt a fcntcntia Landulphijncmpe

non tamcn genc-
probari conclufioncm tatione,
rali,quaecommunis
fit
^'''"^ >" particulari
omni
&
crcaturae,fcd proce-
induftiu^
pcr
omnia
prmcipia
accndi,& ex natura eftcftuum.Idcoquc
r
&.
r,,
'
j
r
illum principalem rcducit ad trcs concluuoncs
i fpe^,.^ ^[5 o.dinc fiio probat.
,
Primacftqu6dCrr4/r4y^mW^â4-
'** *-
Hanc probauityS/^miw quia agit ''"^* ^'l*-'

mediante intellcaionc , & volitionc , qus/unt w'2i'*-"
accidentia, tanquam principiis produccndi , vcl jmm crtM.
re fuhflantiam.
prxfuppofitis nccciTari^ ad produ-
^^^^^^
'o"cm.
Secwida
coftcMjio
...
.. ^
c..-v. ctnJVuua fcrma
materialu pO' Secnni
,,y?,;^^-^ ^,^,^,&c.Probat,quia prius natura-
\{^ forma vt crcatur.cft ab cfficicntc, quim informet materiam. Patet , quia producitur in (;|7e
fme dcpcndentia k matcria : ergo prius naturalinifi produccretur
tcr,quam informct matcria,
îaaaioneprxter informatiuam . produccretur
per mutanonem propne di6cam,quod cft contra
fuppofitum : fcd ncquit forma matcrialis cJrc jt
&
crcatura prius naiuralitcr ,
quim
E
fit
informans
marc
'^"f"'
IV. Sententiarum
Lib.
50
rirm^mate. tcrlalis potcft crcari a crcatura.
W trX
t>atur fic
itm oa
raliter cft a
(jpr.
Forma quac crcatur

causa elEcientc ,
Quaeproprius natu-
quam matcnon po-
riam informct forma matcrialis

ab aliqua crcatura , prius naturalitcr , quam informet matcriam fuam , vcl
potcntiale fuum:ergo,&c. Probatio maioris, quia fi non prius naturalitcr crgo non
accipit fjje a caufa,nifi illa aftioncjqua
fubicftum informatur fed illa informatio
:
tcft cfle
fuum potcntiale:quia fi
poflet
poflct fic darc
& illud conferuarc
ejjcy
vt rcaUtcr vir-
tute crcaturae mancret in aliqua duratio-
ne
talis
forma
fine materia.
tem matcrialem dico
cflc
Formam
omnem
au-
illam,
quae ex natura fua neceflari6 inclinatur
naturalitervt
fit
aftus materiaj
fiuc
fit
fubftantialis, fiue accidentaHs.
Tcrtia conclufio ' eft:NulIa forma ma-
cenciH/.},
principium creandi
tcrialis poteft eflc
quid.
Quac probatur,quia
ali-
ficut in eflcndo
qua fit , ita in

agendo praefupponit materiam in quam
praefupponit materiam in
agat alioquin terminus adionis eius eflet

;
abfolutior a niateria,quam ipfa forma.
Ex his concluditur propofitum fic:Nul-
19
TormAmm*- j^j
fubftantiam
Angclus
Dotcft
"
terttlem
tjje
noit
ertMi-
ri.iOT.
crcarc
i-
pnma) nec
accidens ahquod cx lecinda)quia accidcns a creatura crcari non

(
cx
[,
ergo Angelus non poteft crcanec fubftantia materialis potcft aliquid crcarc,quia non poteft agcre nifi per
poteft
re
formam fuam
cam
in
t.-li
ejfe.
Harc ratio fupponit formam materialem de- Ctnira hsne

pendere a materia, fiue accidcntalis fit, fiue fub- tondufienm
ftantialis : videtur ergo peti principium. Nam *?"'* /"'
**"'
fuppofito,qu6d crcaretur,iamtollitur illadepcndentia.
Secundo , aliqui negarent formam fubftantia- ohijeitur fe^

lcm dependere per fe , & natura fua i materia, '"' V"'^
quia eft per fe cxiftens , & proindc non tantum -^* ^"**
dependet , quantum accidens abfolutum
hoc ^1^,"/i*
autem ita dependet vt aptitudine,& non ada nc- muri.
&
ita non creamutatio propric difta ,

tio. Probatio minoris , nulla creatura poreft forma: matcriali dare ejje abfolutum
in fe , hoc eft , abfque hoc quod informet
eft
mareriam alills fi pofTet in fieri dare ejfe abiblutum eidem i materia, poflct etiam conferuarc
accidentalem,vel fubftan-
ccllario depedeat, vt patct in accidentc fcparato.
Tertio, illa confequentia vel
non
non fequitur,vcl
fequitur
Nam materia
etfi ali-
quod ens fit, tamcn ita infimum eft, quod

non cft principium alicuius adionis produdiuae. Forma autem matcrialis non potfeft
&
iedto.
Quarto , contra maiorem illam,vidctur de faprius naturaliter cxifterc forma,quam

informet,quia caufa fupponitur ad effedum in-
Ao etiam
quod
quid
&
inquantum in tali caufa fundaturiiicpofitE

creationc tollitur dependentia,qu cft ex mo-
potcft efle principium crcandi ali-
do agendi caufaeinon autem illa,quae eft ex mate-
cx
tertia
conclufionc
licct
crgo fub-
go nec immatcrialis , nec materia
Adfecnndumrefp"ondeturexcommuniThco-
potcft
logorum,
Peripateticorum fentcntiS, conftare
\\
v-tx
c
contrarmni:nam 11 idco tantum rorma matcnalis
fubftantialis dicitur depcndere ^ matcria,quia
cx voluntatc agcntis fupremi coferuatur,
producirur in materia , non quia id exigat per (cjfe-
cx
creandij vt
didum eft
tcrtia.
Poteft etiam fpecialiter probari

fubftantia materiaiis
re matcriam
&
pofito.
quia
non potcft produce-
per confequens nec to-
tum cfFcdum producere
nullo praefup-
Hoc probaturfic,quia quandoali-
qua fecundum totum genus fuum habent

aliquem ordinem ad inuicem , quodlibet
vnius, habet fimilem ordine ad quodlibet
alterius. Exemplum , fi albedo fecundum
totam fpeciem fit prior nigredinc,& quaelibct qualibet
&
aliquid creare nec accidens aliquod potcft eflTe principiura
ria formae.
cr-
ftantia matcrialis nihil poteft creare
ObijtitMr
J""^-
formarc cft cftcdus, deinde fupponitur ad vnionem cxiftentia forma: , quia eft fubicdlum eius:
vnio autem ad informationem fupponitur,vt inhzrcntia albcdinis ad ciTc album.
Refpondetur, fuppofitionem illam abfolute
lOf
admitti ab omnibus Philofophis,qui admiferunt Rtfi'fi ^
genus caufae materialis diuerfum ^ reliquis cau- /''""*'"
fis : negatur autcmaflumptum, quia agens potcft
dupliciter dependere <i materia. Prim6 rationc JDupltx dtfui,quiaalitcr nequit agereex gencre fuo.Sccun- /f^*f''j'*
do ratione termini,nempe formae produ6ta:,qu fnMtria
fpccialitcr dependet a materia ex fc.naturalitcr
loqucndo, a quacumquc caufa producatur,verbi
gratia , accidens. Suppofito autcm quod aliqua Ttrmamttcaufa fecunda crearet, abfoluerctur forma ^ ma- "'' '''/"'teria , quantum ad dependentiam fundatam in ''" * rf>ttmodo caufandi efficicntis , non autcm quantum
ad dcpendcntiam fundatam in propria natura
form2:nequc fequitur,poteft agens creatum producere aliquid creando ergo potcft creare accidens. Sicut nequc fequitur,Deus poteft producC'
rc indcpcndenter \ materia crgo relationcs
modos,& huiufmo<Ii,ctiam poteft producere independeter a materia. Quando autem rcpugnantia ineft per plurcs caufas , amotio vnius non rcmouet repugnantiam , nifi fccundum quid , fci-
ali-
aliquid crearc , nec per accidcns
'**
eft
tialcm , non curo.
obijeitttr ttr-
inconuenicns , quod produccns indcpcndenter ^ materia, poflit etiam conferuarc formam vt fcparatam i matcria ,
fubfi
fedquacUbct forraa materialis
^*fpi>fi
f"!'!"^'"" "'"
itaitnttn.
&
queretur quod nulla efTet differetia,quantum cft

ex natura forma: inter animam rationalem ,
&
animam
quantum ad immortalitate, quod

eft abfurdum. Vnde qu6d forma fit abfoluta,qu6d
per fe exiftcns, non abfoluit eam a depcndentia i
materia quantumlibet minus dependet,qu^m accidentalis,quae cft forma fecundum quid,vt combruti,
paratur ad fubftantialem, quae dat

citer
& pcr
Ad
a^m fimpli-
fc.
tertium rcfpondetur confequcntiam cfic

fcparatum i
efi/e abfolutum ,
&
bonam, quia dare
matcria,cft fupplere
depcndct forma in
materiam
ejft
m quantumab ea
cx propria nacura
quid-
quid
q^
t.tffonfi9
a4
tertiam tbit-
*'
Dift.
I.
fccundum totum genus fuum ,
lialis
cft
poftcrior origine tora matcria fua rcccpti-
ua crgo quzlibet
forma eft poftcrior
talis
ad quamlibct matcriamjfcd pofterius origine, vcl gencratione, non cft principium

producendi modo illo prius ergo forma
fubftantialis non potcft crcarc matcriam.
:
Confirmatur iftud , quia formamatcriîs

dependct in cflcndo a matcria crgo in
agendo non poteft eflTc principium produccndi aliquid ciu(<lcm rationis cum materia : vidctur enim repugnantia , quod in
agendo pcr fc dcpcndcat ab aliquo eiufdcm rationis cum tcrmino,quc producit.
:
50
Si inftes de
forma
fubftantiali,
& quaU-
cam , quod illa qualitas fequatur formam fubftantialcm gcnecate confequente
rautis
&
tamen aliquo modo
eft
caufa
formac fubftantialis ipfius geniti: licct er-
go forma fubftantialis &: qualitas propria

fecundum genus fuum habeant ordincm,
quia forma fubftantialis eftprior non tamen qua:libet,qualibct,imm6 tantummodo in quocumque eodcm, formafubftan,
tialis cft
prior fua qualitate, licet in alio,&
alio polTit qualitas praecedcrc
Ttxt.rm.\}
forma fub-
I.
51
quid autcm fic poteft abfoluere formam a mareria, potcft etiam conferuare, vtrumque rcpugnac
cauue cccatz , & conuenit foli Dco , quia caufii
crcata non conferuat formam \ fe produiftam in
materia exierna,confcruatione pcr modum influxus,loqucdo de abfolutarquia cedat eius adîo
ad produdlum in complcta cxiftentia, vtpatet

; ceflant etiamconditionesagendi,vt
huiufmodijfine quibus primo non
applicatio,
producereticrgo etiam neque cofcruaret. Deinde Ctufit fteitttd nn toit^
cft caufa contingcns rcfpcdhi efFedus abfoluti,
fiftiM fniud
non pcr fe rcquifita eflcntiali- mbftltttiutt.
vtplurimi\m ,
ter ergo ficuc potuit produci primum cfTedus
abfqueeius concurfu ; fic eciam confeiuari manentibus caufis per fe efiencialitcr requifitis ad
conferuationem ejji iam produ(fli , ad cuius confcruationem non requirumur tot,quot ad produftionem , ncquc fecundum poteft eilc i cauia
Efw mSi
fecunda , quia folius Dei eft fupplere caufam per
fe requifitam, qualis eft materia , ficut cam emi- tft tUiinu,
ncntcr continere.
Ad quartum , negatur , fimpliciter loquendo, Heênlio ad
quia ficut forma cducitur,fic informat , cum exi- ^rtum.
ftat femper dcpcndcnter a materia vt caufa priore.
Hic autcm fiunitur informati non prout
experientia
&
&
cft praccisc cfFcftus
forms
quomodo anima
etiam racionalis informac, quamuisnon dcpendeat a matcria , fed vt inuoluit edu(5lioncm , 6c

caufalitatcra matcria^refpedu formx,cx quo pacct ad rcliqua.
Tertia conclufto
Nn/iaftrrma materialis potefi ejfe TtrtU -
ftantialem.Et confirmatur pcr illud Philo-
princifi$m creandi
fophi ^.Metafh.c.y. dcpotentia,&adu,vbi

vult, quod adûs fimplicitcr prseccdit po-
do fupponit matcriam crgo in caufando , vt

fipra probatum cft de accidentc , & dcinccps
applicando dida, Tt patet, ex clara indudlione condudit intcntum. Subiungic fpccialcm rationcm , vnde probat fubftantiae matcriali rc-
ccntiam tcmpore
ccntia prxcedit
& tamen in codem,po-
adum tempore.
Rcfpondeo , quod
quaclibet fubftantia
ciufdemfpecici pracceditqualicate quamhbet , eo modo quo fubftancia fecundum
totum genus fuum praccedit qualitatem

fccundum gcnus fuum , fcilicet dcfinitionc,cognitionc,
SuljUntU
Qusft.
bilitate,
& tcmpore,hoc cft,fcpara-
quantum in fe
cft:&
fic triplicitcr
mw^^tw-* ^^l^^^tia gcniti praccedit qualitacem gcncrantis, licct non tcmporc, id eft,tempo-
alitjtud
&c. quia in cften-
hahetfimiltm ordinem ad
ticnii.
SpeciMli* rm-
tU itfiAfti.
ma matcrialis fecundum totum gcnus

pofterior matcria fua rcccptiua
forma qualibet materia

rius originc
vmnt
for-
^ttodlibet alteriHS,8cc.
eft
fiium
eft
crgo quarlibct
poftcrior
fcd poftc-
aut gcneratione nequit clle princi-
pium creandi aliud:ergo formjimacerialis nequic

creare
materiam.Hxc
ratio cft
euidens,nam
alte-
ftum , falfum
aliqHOtVt de JiJneEloytpiitptid pradicatftr deprtedicato,
vel aduali durationc cxcra caufam:
cipinm crea-
habent aliquem ordinem ad inuicem , tpiodlibet
ccdere fubftanciam geniti, vt caufa cfFe-
FcrmM mM
rislu ncn f*teft efft frin-
pugnarc crcationcm aiSbiuam matcris. Ratio eft ttammrtmli.

tal is
Gjuando alitpta fictmdMm totum genus /itim
nempe fecunda , includitur pcr

fe in prima nam ficut particularc quodcumquc
includit in fuo conccptu quod ipfi competit, vt
gcnus per modum przdicati,fic per regulam Antcprardicamcntalcm ; Quando alitpad prsdicatttr dt
rali
elufl$.
ra pars maioris
Oftima
ra-
ti*.
nec fic incelligit Philofophus, vt fupponis.

Et cijm dicis qualitatcm gcnerantis prateft
fed folum huiufmodi
qualicas eft caufa qualicacis difponencis
formamfubftancialem
quodammodo
rur
hoc
fit
ad
& pro tanto dici-
efle caufagcnici,
hccc
valdc cxtcnfiuc.
re
omni
potentia,
non
cft aliquis
adus
fed fimplicitcr immatcrialis,

vt patct tbidem infne capitMli.Kitio autem
,
illo adu qui poftcrior cft fecundum gcnus fuumrotum,ipsapotcntia
proccdit de
reccptiua:idc6
"
^''^
non
Et itcrum iftud
fccunda maninifefta funt apud Philofophos , qui pofucScoti ofer. Tom. VI !I.
runc
dc materia
incft
valet.
& conclufio
Vndc infcrtur,quidquid QluJ
fccundum totii gcnus,incflc quoad
fpecies,
fingulas
& indiuidua,&,vt ita dicam.diftriburiu^.
Minor etiam
eft certa
nam hoc ipfum dicit for-
quod cft pcr
fupponcre Sc depcndcre k materia, ic conclufio benc fequitur.

QonBrmatur , quia forma materialis depcndct ineflendo k materia:crgo ncquit cflc principium producendi aliquid eiufdcm rationis cum
materia,quia repugnatquod in agcndo depcndeat ab aliquo eiufilem rationis cum termino.
Agit DoAor de depcndcntia per Cc , non pcr accidens , qualis cile poteft in caufis vniuocis , in
quibus vnum indiuiduum pcr accidens habet ra
tionem caufs , aliud rationem cfrc<5tus ; vnde
hic ignis producitur ab alio igne,qui eft ciuf^
detn ratioms cum ignc quem producit ; per accidcns
t
raa materialis
Audoritas Philofophi non cft ad propofitum , quia adus , qui cft prior tcmpomaterialis
pradicatttretiadefitbieô.
fe
ftr f*
ecnurnit frtdicut , firfe
eonucnitfubieHi.
IV- Sententiarum
Lib.
52-
runt ordincm fccundarum caufaruro cflc

fimpliciter nccciTarium , ita quod forma
matcrialis non potcft ab alio agcntc pro-
dens autem
tem pct
vnum
nem huius
fupponicur ad aliud
Vnde redc Doftor ad
fe.
non au
exclufio
inftancis addit , fer/i dependeat ,
&c.
duci , nifi concurrcntc matcria , tanquam

causa ncccflaria prxfuppofita ccrmino
Agit aucem 'DoOtoi hic de ordine eflenciali,quod

amplius patet ex folutione eorum quae obiicit.
Addic tandem comprehendi hoc difcurfij ani-
produiîonis.
mam rationalem,applicando eadem principia.
cx didis poffit habcri pro.

pofitum dc anima intellc(3:iua ? Rcfpondco, quidquid Philofophi fcnfcrint dcca.
non fit conuincens > mulra

pcincipia reuocantur in dubium,qu fupponun-
Si quaeras,an
crectur, vcl non,tangctur
!in
diji.
uucem hic
;ur a Philofi>phis : contra autem

cipia
Si
difcurfiis
communiter rcccpta non
negantem prindifputandum.
cft
de refur
rr^w/j/îfedcxconclufionibuspraedidlisoftcnditur propofitum de ipfamon cnim potcft

Animm M- crcari
ab Angelo,patct cx prima : ncc a quacumquc natura mcr^ intelletuali crcata,pal^ft^lZiUm tct pcr idcm : ncc ab aliqua corporaii fubftantia, fiuc pcr formam fubftantialcm , fiuc
A4J.J.1.
rt
trmur.
pgf accidcntalcm : quia ipfa anima cft nobilior quacumquc forma fubftantiali , vel accidentaili forma autem ignobilior non cft principium aftiuum ad producendum nobilio:
jrcm^ Sicpatct propofitum,fcilicet
qu6d nuUa crcatura poteft
H O
principaliter crearc.
M.
Negdt creAturam , vt infirumentum , foffe creare , quia non foteft agere diffofitionem frauiam,
cum hac ad creationem non requiratur^ nec attingere terminum principalem , citm non frahaheat adid virtutem atiuam ex diBis. Scotus dicit hac ratione frobari :fedforte non con-r
ttincunt rationes allata^nec 'vlU alia. Communis tamen Sanôrum foli Deo referuat creatioffem.CyriUik2..in lulian. Athsin.firm. j .contra Adrian. Aug. i i.ciuit.i^.dr 3 .Tr/w.S.Bafil.
//^.4. contra Eunom. Profp. lih. Sent. S.Aug.fent. 1 46. Damafc. lib.^. c. 5 communis DD.
.
K\cn(.t.f.q.6.m.x.a./^.&q.9.m.%. k\hcit.x.d.\.a.j. D.Thom.i.f.q./^^.a.y {etfioffofitum
habeat i.d.i.q.i.a.}.dr ^d.
y.
q.i.a.y) Richard, ^.d.^.a.t.q-i.
efi contra
Suar.yf.uom.
d.î.fe(f.%.
j I
Dico ctiam * quod nec inftrumcntali, ita quod fit inftrumentum propric
a^juum.
uod pro ranto dico,quia forte
non omne mftrumcntum eft propne actiuum,vt dicetur inferius. Non cnim potcft
CreMHftm tct
ntcjnfirumt.
foffe.
aaiuum,nifi vcl ad difpofitioncm prasuiam,vel ad ipfum tcrminum:in crcationc

cflfe
nihil potcft praeccderc
non
quod
difponatur,
autcm agcrc ad terminum, nifi

habcat formam adiuam in fuo ordine,
potcft
quarlic^tin virtutc aitcrius poflit attinge

rc ad totum
tem non
cffeaum,& totalitcr
cft aliqua virtus
talis
Magiftri difi.^ quod fi forma accidcntalis

charitacreetur, ( vt ponitur de gratia ,
.
fetit
JOpofiiienem
fuhieHi
&
pt^ te,)bencpoteftaliquodfubieftumpra:ce-
derc , quod difponat ad illum terminum,

ficut hic praecedit anima. Et licet in tali
rubiedo non
poflit cflc aliqua difpofitio
tamcn poteft.cflc
(ecundum quid &;
fimpHcitcr ncceffitans
difpofirio ncceflitans
hoc eft ex diuina difpofitione. Et fic poteft

cxponi Magifter quod Deus poflet darc
,
talem poteftatem miniftro,vt ipfc aliquarn

difpofitioncm caufarct in anima,quae eflcc
ncccflitas
comunior opinio:e<imquc probat Dodlor
vnica racione,quia non vtprsuic difponens,ciim

ad creationem nihil fupponatur,nequc cft atcingcns ccrminum principalem , quia ncquic agcrc,
nifi vt habct aliquam virtutcm adiuam , a qua
ad gratia,hoc modo,qu^d Dcus
difpofuiflct vniuerfaliter fic difpofito da^
re gratiam. Sic ctiam organizatio corpqris

cft
fhyfici
currire
ecH-
a4
(reaiicnetn.
vt caufa proccdit cfFc6tus;terminus autem principalis non folum proccdit a caufaprincipali cffcd ctiam i caufainftrumcntali.quat cf-
fcdbiuc
fcîua
cft.
Sed nulla virtus talis poteft coramunicari

Sc probacur,
, vt /iipra oftcnfum cft
creatur
quia vel
Intelligendum tamen " eft pto opinionc

fH
quat eft
au-
adiua alicuius
creaturae, vt eft fupra oftenfum.

tur:tmen ex
b Dico etUm qmd nec inflrumeMaliter t 8cc. HIc

108
refpondet ad alceram parcem quxfiti principa- Creatur n*lis, afterens qu6d nequeinftrumencalitcr poccft quit inftrumentiditer
crcatura crcare,vt inftrumentu propric adtiuum,
innata
cflet
reterminum
Ratio eenelu
fianit.
fed haec nequit accinge-
creationis cx rationibus allatis
voluntate Angeli , de pocencia obcdienciali
de
de
forma fubftanciali ; vel cflet affiftcns cxtrinfccc,

fcd hoc non , quia affiftentia illa vel fe habcc
modum applicantis , & dirigentis , vcl pcr

modum cocurrcntisjalicer enim inccUigi ncquic
per
mcra
eftencia
fcd vterquc
modus fupponit
vir-
tutcm aftiuam in inftrumcnto , quia applicatio,

direlio connotat virtutem adiuam, ficut
concurfus.Vel deniquc illa virtus eflct rcccpta
&
&
in ipfo inftrumcnto , 8c fic habet modum accidentis,& dcpendcntis a fubieftojacproindcfupponic fubieûm in agendo.
Ha:c cpnclufio non eft adc6 certa apud Thco- Smtentia cStrMria.
logos faltem quoad creationem formas accidenDare pejft
d.j.cap.vlt.
dicit
quod
talis. Vndc Magiftcr infra
infirum?ium
non rcpugnct comnfiunicari Miniftro virtutcm (reandi ferinftrumcntalem rcfpeftu gra- rrâm aiei'
miniftcrialem ,
&
tis crcandac,qucm fequitur iHdcm D. Thom.f .1

ttrt.}.
ilentaltm.
D. Thon.
Dift.
Orf4nit.Mti
<t(l
Jiffcfiri
nttejjitas
saim^
crtar.'
tlm,fecu( Mt
ttfliiu!
nijfri
ad animam intclleftiuam
cfl difpofitio
ncccfTitans
&
Suxr/Ui*.
hacc potcftas cft fupcrior,
quam aliqua alia.qux fit iam data miniftro

Ecclcfiz
nihil
nti-
reffi'
Qu^ft.
I.
anima mcdiate
cnim opcratur miniftcr in

vcl immcdiate ad quod
,
51
mI^.S<. ahqui ciuj difcipuli, vt dcfcndaiu cfHcaciain phylicain Sacramciuoium,

contia quos infra mclius diflcrctur
intcrim
tjiuji. i.
rationcs quibus adducuntur nihii efficium, vt

patet cas folucndo.
Prim6
obiiciut,incarnatio cft perfcdtiorjquam
crcatio:fcd aliquod
oportct imponcre Magiftro, quodfenfcrit

Deum poflc dare miniftro , vt agcrct ad
detur diftingucndo maiorem
non
quia
capax iilius virtutis adivx , quia pcr gratiam vel charitatcm , cft
niiniftcr
eft
anima formalitcr acccpta Deo acccptationc fpeciali tanquam digna vita aetcriia crcatura autcm non potcft habcre virtutcm adiuam , vt faciat aUquid dignum
,
huiufmodijVcl
patct
quia
fit
finis
acceptu
Dco.Hoc ctiam
& efHciens refpiciunt
fe
mutuojita quod fuperius agcns cfTicit proptcr fincm fuperiorcm ergo quod imme:
diate difponit,vel ordinat ad fine vltimum,
immediat^ eft a primo clficiente:huiufmodi eft gratia. Confirmatur , quia fi pofTct

cfTe ab aUquo agentc infcriori , vidcrctur
poffe effe ad aUqucm fincm infcriorcm.
Sed ifta; rationcs non multum cogunt.

Prima non quia creatura poteft efTc for,
mahs
ratio tahs acceptationis
ditur de charitatc
vt conce-
quarc crgo non
fcdiua ratio acccptationis
ita cf-
non vidctur
ratio. Secunda etiam non valct, quia crfi

agcns primum non agat nifi propter finem
vltimum:tamcn non oporcct omnc agcns
inferius in quacumquc alionc,agcrc proptcr finem inferiorem vltimo. Angelus
cnim
fi
elicit
aftum beatificum, non
propter fincm infcriorem vltimo
go
elicit
ita er-
immediatc creari proptcr finem vltimum ,

tamcn ab agcnto
pofTct gratia
&
Ad
argumcnta
* principalia.
Ad
pri-
jtd trium.
mumdiccturinfcriusin</{/?.i/?4^.y.Adfc-
frivt.
cundum , diccndum quod illa cft aliqua

caufa, quam ponit Auguftinus,&: manifc,
non przcifa. Ad confirmationcm

quod aftioncs immancrites habent
ftior,fcd
dico
aliquod pafrum,quia ipfamet potcntia,cui
immancnt,
tcft
inftrumentum attingcrc poincarnationenf:ergo

crcationem.Rcfpon-
&
cft
potcntia rcccptiua carum.
Ad rationc
de ada:quationcdico,qu6d
non arguitur de xqualitatc effectus ad
caufam quia impofTibilc cft aliquem cffcftum cffe arqualcm Deo fcd ad.-equans
poteft intclligi ibi fccundiim proportione prxcifam,hoc cft,cffcdus habcns talcm
proportioncm ad caufam , qualcm nullus
,
altus potefthabere> puta, quia
proximus
poffibilis ipfi caufa:. Si fic intelligatur
adarquans in maiori
valct
incarnatio
eft
per-
tur.
fcdior ratione tcrmini , conccdo rationc modi Prima tiie{}i0.

agcndi,nego , quia creatio cft propiia adio Dei,
Riônjit.
vnio autem hypoftatica cducitur de potcntia
obedientiali fubiedi , qui modus agcndi non eft
folius Dci ex fe, licet quandoque in fpccieipfi
conucniat foli, ex peculiari rationc icrmini ,
negatur etiam minor loquendo de inftrumcnto
:
&
phyfico.
Sccunda ratio eft , quia Sacerdos pcr vcrba Seeunda tb.

confccrationis aitingittranfubftantiationem pa- die.
nis in corpus Chrifti fub fpeciebus, qu produdlio xquiualetcreationi. Rcfpondetur negando
confequcntiam.Antecedens autem falfum eft loqucndo dc attingentia phyficajvcrum eft de morali intelledum.
'Re^ttuUtur,
Tertia ratio,igni$ Infcrni comburit darmoncs Tirtia tUt'
inftrumentum Dei.produccndo in ipfisqualitatcmquadam. Rcfpondetur negando aflump:um , vt 'vifra fuo loco latius
fcnfibilitcr,(X: phyficc,vt
Et dato antcceJenic , non
videbicur.
infcrre ralem qualitatem polfe crcarc
licet
,
Qit.
Rtjpon/it.
indc
quia fup-
ponit ipfos fpiritustanquam fubicdum.

Qoarta ratio.nulia apparcr rcpugnitia in hoc,
neque ratio in oppofitum.Rcfpondetur crtc candcm repugnantiam , qui inuenuur in eo , quod
creatura vt eft caufa principalis atcingat terminum crcationis.vt patet ex argumcto pro conclufione. Rationcs in oppofitu piurcs adduds funr,
Slusrta tiitciit.
Rif^tnft.
quac.authoritatc Patrum adiunda, qua ciufmodi

repugnantia aftruitur , redduntur cflficaccs nam
rcddunt rationem talem , qunr folui nequir , nifi
:
ncgando principia, quod non

c
Intelligendu tamen
eft difciplinati.
pro opinione Magifh-i,S>CC.
eft
Hic Dodor modeftc interprctatur opinionem

Magiftri fupra prxmirtam, eam reducens ad fenfum congruum. Artcrit crgo, quod fi forma accidentalis creatur, vt ponitur de gratia,
IIO
Tnterpretatit
fenieiit
M-
tlflri.
& charita-
ncns,nondifpofitionenecefntanteex natura reij

fed cx voluntatc diuina,& fccundum quid,feu ex
hypothefi,
ac
Scotioper.
fi
non
ncgo cam. Tantum
diccrctur effcdus infc-
Tom.
yilL
rior
& pado.
Excmplo declarat in naturalibus,ficut adcreaAnima rS'

tioncm animz rationalis fupponitur corpus or- lionalit inganizatum aftione agcntis creati , ad quod con- funditur fuffequitur crcatio anima: ex pa(5ko , quo Dcus au- fofit.i ifft'
thor naturjc affiftit caufis naturalibus , non fo- fitiene,e:< faHt Dti
lum adiuuando, fcd etiam fupplendo dcfedus
ipforum, quoad eos effcdus,qui fpcdantad pcrfedlionem naturar , neque haberi poifunt virtute
caufarum inferiorum.
Sic ctiam in ordine gratix , ex pado afllftit
Miniftris
cnim
109
Tund/nnenta
huiiu ft.uu'
tcprxfupponi poifealiquod fubicftum difpo-
infcriori.
Mi.
r.
fimphcitcr nccciTario confcratur gratia,

Ccut in aUa partc dc animatione. Nec
gratiam,attingcndo iftum cffedum
3'
Mrt.j.
cat
& Sacramcntis, vt iis pofitis, produ-
eftcAum , quem
fignificant
mentum,aut Minifter
non quod
facra-
phyficc attingat aliquid
folum moDcus. Nec opo>ter,

inquit , tmponert Magiflro^ ^Hoti/iicat, tpud Aiinifler attingat gratiam efficiendo : cuius duas rationcs
in anima,vcl producat
ralitcr,
& ex padlo^cui
parum cffic3ccs,&:
pate:
./id ar^Hmenta principalia,&cc.KcCpondct
drin-
fubiungit, quas foluit vt

folutio cx litera.
ied difponar
affiftit
ccps
rior
IV. Sententiarum
Lib.
54
ptimo
premo
poflibili
poflibiii,
potcft produci a fu-
quod idco ncgandum cft;
quia aliquis infcriornon potcft totus,$c

totalitcr produci, nifiafupremo fimpliciter. Ad probationem maioris dico , quod
non fecundum totam potcntiam fuam
producit: non cnim oporitet agens fccun-
totam virtutcm fuam produccrc,

quatum poflct fccundum illam ptoduce-
dum
agens liberc, non neceflitaEt cum vlterius dicitur, tunc

perfedior eflcaus non manifeftaret ma-
re,quando
eft
tc naturac.
iorem pcrfedionem caufx. Coccdo.quod

fellus petft-
aier rmtgis
eflendit per-
ffciitni ttu-
quicumquc
totalitcr
cfFcftus produ(flus
totus,&
manifeftat acqualem potentiara
fed effedus pcrfeciior eminentius

manifeftat. Exemplum, fi ab eodem prineaufa:
cipio defcendant multae conclufiones ordinatae,tota vcritas principij caufaeft vcritatis
conclufionis cuiuflibet;&:
illarum eft altcra verior
tamcn vna
&: eminentius
manifeftat veritatem principij.
Ad aliud
15
lius
AanihiUrt
crer
neajuit
tura,(^ qHA-
Uf
Dei
quia annihilarc
non cft agcrc poficiue,fcd non agcrc,id cft,

non conferuare:folius autem Dei cft conferuarc totam crcaturam
&; totahter
&c
brcuitcr , ficut quacUbct crcatura requirit

caufam concaufantem in/w,fcihcct prin-
cipium potcntialc , ita fuper illud non poteft deftrucndo, ficut nec producendo, &L
per confequens neceflario ahquid rehn-
mx indudz
in nihil
& reccptiuum for-
ita annihilatio eft
deftrudio
vtroque modo.
Ad probationcm primam de forma naturah
patet diji.i. i.
libr.
quia hcet nulla
maneat , manet tamen ahquid

formx rcteptiuum,quod fuit ahquid com-
pofiti. Ad illam probationem de virtutibus , rcfpondeo, quodnulla virtus infufa
poteft corrumpi in nobis per ahque adum
noftrum , quafi per naturam rcpugnantiac,
fed folum percaufam dcmeritoriam. Anima enim peccans dcmeretur , quod gratia
non confcruetur in ea & fic in fecundo
inftanti naturx, propter tale dcmcritum
pars formac
demeritO' ii
eorrurhfi4n-
luraatbtt.
quafi praecedcnSjDcus
(fr totaliter
Ratio huius c(l,quia perfcdlio caufz aliquan-
Si fecundo modo, cunc pcrinde quiliber cfFcdus proccdens fecundum eundemmodum caufandi , xquc manifeftat perfe6lionem caufx &
fic non attenditur res produda , fed modus producendi. Vnde niatcria prima , quia procedic k
non conferuat gra-
tiam, &: fic annihilatur.

Jtr fttcMa
effieitur
inimieus formlittr.
Ad probationcs illas de amicitia, & inimicicia, dico,
quod
pcr peccatum
aliquis formaliter inimicus
non
eft
fed tantum-
mododemeritorie. Similiter ad illas probationcs de fidc,8f fpc>dico,qu6d fixies, Sc

fpes infufac,
firfeSh
SecMndtu m'
eji ex
medo ftldu-
dtts
ctndi.
Deo
fccundikm crcationcm,squc nunifcftat eiu$

pocentiam fuperiorem omni genere caufs crca^c
tz,ac coclum, vel anima intcllcdiua, vel An-
ôdcmmodo proccduntiiiccc excedanc
gelusjqui
Subiicit
Doôr excmplum
abcodem
noncorrumpuntur pcr
aûm
III
huius in pluri-
bus conclufionibus fubordinacis,qux procedunt

principio , vbi coca vericas principij
eft
caufa veritacis infinguhs,camen vnaaltera
eft
verior,&eminencii^s manifeftac vericaccm
Exemplui
in
ctnctufii'
nibui
fubof
ditunit.
principij.
Hoc excmplum dupUciccr incclligi poceft, ira DeelMtatur

vc conclufioncs finc fubordinacx in ratione cfTe- duplex fukinferri, non taquado plurcs paffiones emanant ab eodem fubicdo,quarum qux-
ûs , vc vna prius altera nata
mpn vna
trdinatii.
fit
in vircutealtcrius:vt
libet pcr definicionem fubiedi
tamcn vt vna
dcmonftratur,
priiis alteri infic pafllQ
vc
volitiuum mediantc intcllcaiuo , non tanquam caufa , fcd cffcdu immediaciore. Et hoc
modo ctiam fcruari potcft proportio , qui
vtraque conclufio perinde reducitur ad candem vcritatcm principi), tanquam in totam,
adaequatam caulam \ fed alteia , qua: immediatius fc habet ad principium in tffe , eciam pro-
&
cius vericatem
piiis
attingic
cius.
Idcm cxemplum
&
fic
cmincn-
potcft proponi in con- Alttra
clufionibus fubordinatis
quarum propinquior
fuh-.
irdittatio.
principio eiret caufa proxima remocions , vc paccc in fciencia fubalcernance ,

fubalccrnaca:
&
nam
&
principium in hac ,
fic eciam accommodari poccft cxemplum , quia
vcriras rcmocioriscciSinvircuccprincipij conconclufio iilius
cft
quo conclufio proxima forcicur omnem euidenciam fui. Haeccamencminenciis in-
cludicur, ex
cludic vericacc principij,quia
nus dependenter ab
aliis
immediacius,&mi-
extraprincipiii ipfum.
In refponfione ad quartum docet,(icut Dci fo-
&
Dei foliits efi

etiam cius elTc annihilare j
creure,^ antotaiis,nihil
produîococius,
nihiUre.
fupponens quod fpe^tct ad entitatcm produdi,
fic c contra annihilatio eft diftradio totius,& totalis,nihil poft fe relinques, quod fucrit dc entilius eft creare
fic
&
ficut creacio eft
tsen
manifejlat
tffeUus ^trfeîor emi^
do cx perfciîonc cne(9:us,aliquado ex modo cau- duobm modit

ex eJfeHu ctlfandi,& indcpendentia coUigicur. Si primo moligitur.
do, efTciûs quo pcrfeftior eft in fua entitate, e6 Primtt* mtmagis participat caufam, & comagis accedic ad due tft ptrficaufam , 5f fic liomo magis manifcftat pcrfc- aitîOm.
îonem Dei , qu^m alia viuentia. Viuentia autcm magis manifeftant,quim non viuentia.
effe
ficut neccflario praefupponit.
pars primi produdi,
produlius totus
fotemiam coH/i ifid
ntntius manifejlat.
autem creatio proprie dida eft produîo dc nihilo , id eft, non de aiiquo quod
fit
folum
tijualiter
ita
fuCc,
tpie tffiSltts
Sicut
quit
Virtutes in-
In refponfione ad tcrtium,adprobationcm maioris notanda funt iliaveiba: Conccdo ûod <}uicftm-
in entitate matcriam.
dc annihilare , dico, quod fo-
eft s^nnihilarc
oppodtum quxilionis in U- Ad a*umi

minc propofitis. Litcraeftplanainicrponfione tm frincipali rtfpeniet.
ad primum & fccundum, c^m fua confinnacionc.
ceps argumentis ad
tate annihilati
hoc autcm non poteft faccre in
raaterialibusinifi caufa in cuius potcftate eft

tcria
prima quantum
adejfe ic non
ma-
ejft.
In fecunda probatione docet qu6d neque grainfvifa: phyficc deftruatur, fcd
tia,neque virrures
infidchtatis &dcfpcrationis,nifi demerito-
dcmericoric,qi4odvariis inlocis docec.Icem,fup-
lie.
ponic
Qu^ft.
Dift.I
q" P*^ aauscontraiios dcfttui polTunt. Vide

ipCuxn
Advltiraum,camdiciturinvirtutc,&c.
huiusvcrbi, &illoruro,
mam,&r*cipitabeacfrc^viuccm. Vndcnon
quidam cicant Dottorcm noftrum proca
^^^^^^^.^ ^
^^^^^ ^^^^^^.^
J^^. .^
tf^
quxd.a*funt dc ,iiftrumcnto,mtclhgcn1
ck.
dum cft quod
agere
nihil potcft
rcdtc
n.
m quo-
caufafccundaad aftioncm inftuxumaliqucm per

modum prxdctcrminationis prxuix. Videacur
ctiam in xJ.^<j.i.i.Ad argumcnta fccundx quz-
cunqucordincagcndi,nifipropriavirtutc.
tutm.it.
'*''
Sicut cnim diiûm c^Jitpra
qu6d aifi hanon
bcat formam aaiuam,&: intrinfccam
^>o"Js, refponfuneMdobuaiortem.verf.EteitmMd.
^^'^^'^''&^n^rmedterim Scc.yhih^
poteftomninoagcrcitactiamnifihabcat
*
iC-SlH^
4(frf(,fi vir-
tme
itt.
....
bcnccxpIicat,C?*4A4j.^.3.
^
quia tHa
propnamvirtatcm intrinfccam,
forma cft virtus. Quod fi pnus non habuic
formam, vcl virtutem , Sc nunc agit in aliquoordine , oportctquod nuncdenfouo
habcatformam,&virtutcminilloordine;
..,^.. .;. ..^....^ .^.,.^ ûn,....^,;
caacmcnim
naturamancns abiqucomni
rt.
1
n
mutauone, nullo modo cft nuncadiua,
nunc non adma. Sed camcn agcns depcn.
dcns ab alio , dicitur agcre in virtute

rius,quia virtus agentis dependcntis
^*"'
fufficic
finc illa virtutc
$.
Tertia opinio
c(k.9cc.Lrarefp<^fJemJr^.x.&i tjU^.
Qaid auccm concra hoc faciac quxdam eius loc*
dilfcrcndo c6tra Philofophos de iibcrtatc prim?
cauf,&rcrumcontingcniia,non permittitpco-
luas huius quzftionis
diircrcrc
& dcdararc,
..
aliasidpreftabimuscumoccafioTcrctlongiorcm
l^cn.i.i
traCtattmi. Intcnm mc nnitur quaeftio hxc locu-
plcs&varia.quam.ytverumfatcar , prxterirc
me moueret authoritas , & ne
ipfo in liminc dcfultoric vidctes opus hoc ag-
volui.nifi aliorum
alte-
non
gccdi.
a qua dependet.
Magis tamendiciturinftrumcntum agere in viFtucedccrius, quam caufafecunda quia

:
quod norj habec fornum aftiuaro in ejfe quieco,

fed cancum recipic in aduali mocionc, quam illud quod habec formam adiuam in ejje
quicto. Caufam etiam fecundam, id cft, qua: habet formam adiuam in ejfe quieto agcrc
plus dcpcndec ab agente fupcriori illud,
non eft rcciperc tunc aliquid ab illo altcro : fed tantum habcre ordiad illud alterum agcns , in fuo ordine fimul. Scd inftrumentum , id eft,
rccipicns fotmam aftiuam in motionc , agcrc in virtucc alterius, eft tunc adualem acciperc formam ab eo , pcr quam agit.
ctntr* frtEx hoc patct quod caufse primap in caufam fccundam proprie dikam , quando
tUfu^"ply- fimilitcr agunt , non cft influcntia noua , quac fit crcacio alicuius inhaircntis caufac
f,c*m quMm fccunda:
fcd influcntia ibi cft determinatus ordo iftarum caufarum in agcndo effcInftrumentum autem quando agic , recipic influenciam propric ab
communcm.
^""*
li.^TiT-"
^rf.49 j.. co cuius eft inftrumcncura quia motioncm adualem3& in motionc formam, pcr quam
agit in fuo ordinc. Ex iftis patet intellcdus maioris. Bene cnim verum eft , quod caufa
fccunda,&inftrumcntum, plus poteft in virtute alterius , quam propria ( fupple fola)
fubordinata
cuffuun. pracftindendo virtutcmaltcrius quia virtus cius propria ,eft diminuta
dsfimpettji altcrius virtuti,ita quod fine illa altcra virtutc agentc, virtus cius non potcft in cffcdum:
tamcn non poteft in virtutc alterius plus quam in propria vinute, id eft, aliquid ad quod
'/^'Pw4,
û^ ff- virtus cius nullo modo fe cxtcndit in fuo ordinc caufandi. Nunc autcm minor fi acciin virtute alterius ,
ncm infcriorcm
&
f^' *;'"-
pj jj
virtutcm propriam,pracfcindcndo virtutcm caufx fuperiori$,falfa

Dci principahs agcntis, idco non valct.
eft : in nihii
enim
potcft creatura finc virtutc
Q^
Vtrum
ifi
j.
ti^^K V o D non vidctur, quia definitio

i^^^n non eft nifi eius quod eft pcr fc
'S^^^ vnum -j.Met. Sacramcntum non
cft pcr fc vnum quia fecundi^m Augufti-
T-titt
cf
<
8.
i^t.t.t.
j.
jju jjj f^jpg j
loanncm homilia 8 1
& poni-
quamponit MagiFler:
vifibilis forma >
Richard.4it.i.f.i.i. D.BonauJlM^.z JV. Suar.}.;>4rf,
tom.id.ifiSt.^\l[<^.^.partJ.iiy.kvi^.io.siiUMp.^.
II.
eft inuifibilis gratias
A\cnC^.f.tj.iM.4t.&<i.%jn.\.T>.T\iomJMC^.i.&
iui. B.
luc Jtp ratio dijfffmtiua Sacramenti*,
Sacramcntum
"
{"///X'^
f,^,,,^
&
Ad iMOllcaum
îl^
yJ.i^&/c^^m;hM..
f'"'"
1" rclponlionc ad vlciiTium optimc dcclarat

qujj fij [gc in virtutc alccrius ,
quomodo
caufafccunda agatin vinuteprira,nonqu6d "^^*/"^^:
recipiat influxum nouum a prima quando agtc;
^Siml
fcdquia fcruat deccrminacum ordinctn ad pri-
formalitetiIli$habiiibu$acquificis.
j4
55
ponit dari habitus acquificos dt Aarum viimram,
Ee fi velis habere aliquid quod corrupaturpcr iftos aaus tanquam rcpugnans

forraahtcr:dico,q6dilludn5eftmhfidc$
./V
. ^
i-i .i
A
fpe$ acquifitx &: benc poflTibilc cft pcr
tftus noftros induci aliquid rcpugnans
ri^.
&
11.
Hugo iJe SMr.p.^.c.\. Ifidor.6.fr7i.r.i8.

i. q.i. Detrahe. Accedit verbum adelementum, &Jic Sacramentum fcd vcrbum)
tur
& clementum
vnum
quia
non
vnum
faciunt aliquid pcr fc

cft
permanens , aliud
fucccfliuum.
Sccundd,
Arsum.
Secund^
t.
IV. Sententiarum
Lib.
56
cft
, fi
forma, aot ergo forma,
qux eft altera pars autformacxemplaris:

,
modo
fed non primo
patct , quia Sacra-
mentum non eft pars gratiac ncc fccundo

modo quia cxemplatum imitatur cxcm-
tura
Sacramentum.
cia
Aigum.
}.
Tcrtio
fic
mcntis non cft
noo
cft
nifi
fignum
fcd audibilc tan-
H O
& Hug.& pcr illud Aug.io.
dc ciuit.c.y. Sacrametum
eftjacrx reifegnum.
Contra,Magifter in littcra,8i dc Confe.
^^S"f'
gnanturalixdefinitiones, patct per Magi-
vcrbum tantum quod
vifibilc
ergo male di-
Quarto fic:vnius rci tantum cft vna difpropria

Sacramcnti auccm afii-
finitio
ftru in littera
quia in quibufdam Sacra-
citurvifibilc.
plar,& participat ipfummon fic autcm gra-
vt probatur infcrius in facramcnto
Poenitentia:,& Matrimonij
/ tf.
dift.i.Sacrificium
M.
Pomt quinque conditiones vt aliquidfet vere defenihile. Prima quod fet ens. Secunda , quod
vnum. Tertia , qiutd reale. ûarta , quod non femfliciter femflex. ûinta , quod vni,
uerfale.
Hic primo videndum ^

cflTc
diffinitio
hoc
fi
nitio.
& caius
eft
cuius poflit
non. Sccundo ex
Sacramcnti poffit efie aliqua diffiTertio fi haec , de qua quxritur.
Quantum ad primum
quod cuiufcunquc fiuc
tis, quod poteft concipi
tcft elTcaliqua ratio
notandum eft,
cntis, fiue noncn,
& fignificari ,po-
nominis , quaj
cxplicetcxplicite &c diftinde illud

VtfiHitit
ûidjit.
nonien importat imphcite
fcilicet
,
quod
& confusc.
Ec
quaclibct ratio talis potcft dici <liffinitio,
extcndendo nomen
diffinitionis:fcd difj^-
didanpn efe niCi oratioverum

fccundum Philofophum
ejfe fegnifecans
i.Topic. & ide6 non cft quaccunquc ratio
/>/(?
propric
&
materiam
Aduertcndum circa titulum ,
i
huius quxftionis quanciim ad vfum,& fignifica- Siymtltîs,
'*'! *"tioncm,& ctymologiam \ociSiSMcramemtim,af ud
^*""*'
Latinosi5<ifrodidum:ficnificabatcnim pienus "*
&
quod Iitigantes apud Pontmcem deponcbant
Dtjinitlo
quirunfjft.
non cntis
&c
hoc
fiue
non ens accipiatur
proprie pro impoffibili,quod includit contradidîonem^fiue pro pura negatione , vel
&
&frcquenscft vfus huius

re
Text.1
6.
inJe
-vt in-
(J-
qutt Arifi.i.
M'tt.
S?^
ptr f*
vrtum
fignificacionis in iu-
cap. fi Sacramtnta ii.^,^.
&
Tcrtio fignificat arcanum, Tob.12. SacramentHm

ejl,&:c. Scriptura frequen-
pofitum , quod
potentia.
Nec
&
ex per fc adu ,
per fe
ifta vnitas impedit , quod
eft
definitum includat aliquid tanquam terrainum per fe depcndcntiae , vt accidens

includit fubiedum vel ficut aliquid,quod
fimul eft fecum natura vt rclatiuum in;
cludit correlatiuum
fed prohibet ,
quod
Ttrtia figni-
Regis abfeondere bonum

ter refcrt
ad rem diuinam
cisiJtvnfiov
& occultam,qu2 Grs-
dicitur a vcrbo M'' , quod eft claudo ,

vcJ, vt aliis placec , a f^vîtv ,
rium
quod cft os,
$0. ,
ideft, abfcondere,
7)(fi'c,
quodeft
fitatio.
S|''*
/-
Latinis mutuato vocabulo ,myfte- i^T""'"'
& (eruare,
facris initiare,vndc
fles,ad Ephefios
f^t
i.
fcvsJt?
&
&
velaftt/t,
facrorum anci-
Sacramemtm
notumfaceret
voluntatis fua. Sapient. z. Nefiierunt Sacramenta Sipienr.t.'
D,&c.Daniel. i.i^/W Sacramentum hoc reuelatum Danid. x.

efi.
Cy^riznusepifi.6}. dicit
Omnia Sacramenta,
Cyprian.
C^ teflimonia Scrtpturarum Chrifium pradixij/e.

x vfu Ecclcfix hsec fignificatio antonomafticc reftrida eft ad rcs facras,
& caremonias figni-
z
Ex vfu Ef-
ficandas, quibus caufatur fanftitas
inhominc,
'ItfitMecom.
quam
& pradbicc.
?'
.'
/.
C.ft aduerfiuvenditionem.Auth.Sacramemapuherum.Hieron.epifi.x. Hieron.

TctiuUun.
adHeUodorttm.TertullivMis Ub.ad Martyres cap.:^.
priuatione:quia non ens
non habet quideft.

Nec eft ratio eius , quod non cft per fe
vnum,vt patet ex y.Met.c^. vt argutum cft
ante oppofitum. Intelligo autem per fe
vaum, fcilicet quod eft fimplex vel com-
primm fujU'
Uiio. Significat fccundo iuramencum , ficut faf^^"j'

cramentum militiae frequenccr apud Hiftoricos, gnifitui.
nominis,fcd ratio,per quam diftinle indicatur verum quid rei. Non eft ergo proprie
in
loco facro, damno partis', qus causa caderet. Ita fcati.

Vzttode Utiûa Latina,
imiuic Cicero epiiie- Vano.
Ica
in fe ipfis continent vircute
Terculhanus uh.de prAjcnptiontbnt aauersusht-
reticos,cap.
6. aic
ipfe
Baptifmo ejuofdam tergat
frontibtu miUtesfitos,
,,,,-^
Sacramentorum diuino- TcrtuUian,
Jpfas res
rum diabolum amulari in ipfis idolorum

<^tud&
^""p'-*'-
myfleriis
eo
&fignet in
&c. Rcs Sacramentorum hic
,
appcllat facrum Baptifina , & Confirmationcm.

Vidc Pameliumc4^.40. .139. Cyprianus lib.}. Pamclio.
aUas ^^.ad CtciUum, vbi fangiiincm Chri- Cyprunus.
epifi.
Ub.i^pifi.i .ad
fti vocat Sacramentum Czlicis,
StephanumUb.^.epiJ}.c). ad Afagnum , aUas p6. La- Laftant.
.
nihil includatur
quod non
tanquam per
fc pars in
habeat ad aliud in codcm,ficut per fe adus ad pcr fe potcntiam,

vcl pars eiufdcm adus,vel eiufdcm potentiaj, ad aliam partem,
ipfo
Nec eft
fc
tcrtio entis rationis
quod
eft
tantum ens diminutum,quia ptoprie /</,

f
ficut &; ens
Ttxt.xi^.
Tfxt.S.
f^
non competit
nifi
enti reali.
&
Aant.
Ub.i^.inflitutj:av.ic).
Et abundatia
Hilarius Pfal.101. Hllanus.

">'='^"-
&c. Hicronymus in
in primum cap. Malachia,
EzfchieUm cap.^^.
indialogocontraLuciferanos. Auguftinus </>//?. 1 18. Auguflinos.
&Ub.i.de DoHrina Chrisliana cap. } .&fepius in lib.
yiftofPapa.
Pelagianot. Vidor Papa
contra Donatilias
tUUgentihiu te
&
&
&
tpifi.i.
Anaftafius ll.in eptji.ad ^nafiafium,cap.%.
Adde antiquos
rttuales,& Lithurgias
vbi frc- RituIc$.
.& 6.Meta. Nec incelligo hic ens raquod eft in intcllcdu obiediue
(quia fic omne vniucrfale eft in anima) nee
quens eft vfus huius fignificationis, Latcran. fub

Innocentio 1 1 1. Conftantienfe.FJorent.Tridenr.
illud
loliacuri
Patet
ttonis
quorum
authoritas
fufficit , vi
omnis
ofFcnfio
Lateran.
pio""*:""'
Tntlcnt.
Dift.
Fniitef
*"h[*
'"'
quo
rtt,
frte
t.
5 1.6
</. 3
<
illud qiiod cft
ftiu^Cquia
tanium
in intcllcftu fubic-
fic intcllcîo
& fcicntia funt
anima,quz tamcn funt fbrmz rcalcs ,

gencre qualitatis
ma
Qujeft. II.
I.
iii
&: in
fcd intelligo cns in ani-
tanquam fecund6 confideratum

noR tanquam pnm6 confidcratum , ad
quod confiderandum mouetur prim6 anima a re cxtra fed tanquam ens in prim6
,
confidcrato,inquantum confidcratum : iK
tale vt
infummi fit diccrc , non cft nifi
latio rationis:quia nihil
re-
habet prxcisc cffe
comparatio qui confideratum comparatur ad

aliud,pcradum confidcrantis:cnsergo diminutum,vt hicaccipitur vniuerfalitcc,e{l
Ptufa eft,&caapud Ecclcfiam authontas , vt rebus nouis propria ctiam nomina accommodet,
quod permittit Cicero l&.i. tAcademcarum id;
quc neceffarinm cfl
Quarto
non cft quid exprelTibile per

definitioncm de quo non potcft habcri,
,
conccptus fimplicitcr fimplex
nifi
Ttxt.^.
fecundum Philofophum
'Dtfinitio efi ratio
num cfle
quia
Met. cap.
t.
6c oportct tcrmi-
rationcm longam cxprimcntem
& quale
quid
loHga
8.
diftinfte enim explicat,

quod definitum importat implicite crgo
oportet quod de definito poflint plures
:
coucepcus formari , quiddicatiuus fciliceCj&quaUtatiuus,per quos cxplicatur.

Quinc6,noncftfingularis,quia non poteft cfle ratio omnino exprimens quidditatem cius quin illa explicet aliud j quod
non pertinet ad quodquiderat ejfe, vt patec
,
Ex his fe-
^.6d\.
z.iih. difi.^.^.de
TfiîrTptft.
quicur,qu6ddcfinitio proprii difta eft cntis pofitiui , pcr fc vnius, realis , compofiti
realiter
uerfalis,
Indiuiduacione.
vel quantura ad conccptus
vni-
nifi
elingucs tiVt vellcmuj,
&
cum vt rcs fcrt ,

Philofophus Eicnchorum,
rebus,quas coram affcrre non licet, vcrba fubfti-
&
tuamus,quc conccptus noftros inducant,& exterius communicentjhinc plures voces adinuentx funt declarandic veritati , vt Theotoccs, homott'
yRwi,& fimilia.
in confidcrato,yt confiderato, nifi
ens rationis.
57
hc fignificatio ex vfu Scripturarum non habeatur fundamcntum enim accommodationis vocabuli ad huc fcnfum cx Scritollatur;etiimfi
Grzci cadem
vtuntur verbo
figfiificatione
quo Latini verbo
fiviiipi9f
Mff.14. Bafiliusrp.i3.
Sacramenti. Nicen. Niccn.
Origcncs AtfWM/.j.
inlib.
nunc neadmittunt hunc fcnfum
Epiphan.
gant, nunc pro arbitrio

diftionis, contra quos noftcr ^ Caftro,Bdlarmi-
Caftro.
nmtom.f.
lib.i.cap.8.
A\znn%
Sacramentis
Ub.clc
ingenere. Hofius incotrfejjtonecap.j^.

//^.4.
PanopUa. Ruardus in
Bcllaiin.
Alanus.
Lyndanus Heuj.
Lmanienfl;. Lyndan.Sc
crgo hac vltimi acccptione alij.
articttUa
Sacramentum
adfcopum quzftionis pcaefentis, & fequcntium.Hic autcm fupponendo quid nominis,quaeritur quid rei, & primum , jin dejimtio affignata a
art.i.
facit
Magiffro in literafit bonoi
ita vt fupplcri in
aliquo
non debeat, aut minui.

b
Htcprimo videnditm ejl,8cc. Quatftionem diui-
dit in trcs articulos. Vt\mm,Cuiiupojfitejfe defini~
Trtt nrticw
tio,& ctdus non. Secundus , Vtrion Sacramenti
li
ejfe definitio.
Tcrtius,
fit voradefinitio,
pofjtt
An illa tptam tradit Magifler
In prim6 docct definitionem fu-
mi dupliciter.propric, & fmproprie,

ue,& iatc,fcruat!l proportionc.
Definitio latc fumpta
cft ratio
oratio fignificans cxplicitc illud
vcl cxtcnfi-
nominis,id
,
&
eft,
quod nomcn
Dcfinitio hoc
confuse ,
implicitc.
modo'poteft efle cuiufcumquc habentis vnum
conccptum,
noracn fignificans fub ratione
vnius , fiue illud Cit cns verum , fiue negatio. Et dicitur idefinitio
nondnis , quia
fignificat
mt*-
riitjuiieif.
rrimut mrti'
eulut,
Vifinitit
du-
pltx.
U-
Dtfinitit
ti jumptM.
&
^d
& folius talis.
Odgcncf,
iViiw.Epiphai!ius /wr.ô.Haerctici vcr6
eft ratio
fignificansquidper
nomen
Definitio
importetur. quidmmink.
Ideoque eam vocat DodVor rationem ncminit , cui non fupponitur neccffario aliquid in rc ipfii.
tantum in conccptu idc6que,vt quidam voVt lunt.non fumitur
riquirit
perfonalitcr , fcd maietialitcri
Caeterum longius proccflit Vafquez eUjp. 1 2 5. Vafquez.
nctptui fiin j.p.c.}, dicens nunquam ante ipfum aliosexfumitur cnim non pro aliquo quod in re ipfa
jnlficatut
ttjul tiiH,
fcd
fit
vno nominc
fignificatur
Mccaph.
Hefinitio pro-
frii Jia
nominis Philofoplius agit in 7. Me-
Philorophns definitione
7.
&
& conccptu & dc hac
fupponatjfed prscisc inquantum concipitur ,
vniet,
taph.text.i6.
rcqnirit
iur.
fiiei'
Philofophum fyncere,aut
illius
nonpotefl.
atticifle veripropofitionis , ens per accidens definiri
Scotum autem manifcftc
cum dixit accidcntia & Sacramcntum non minus dcfiniri fimplicitcr poflc,
quam fubftantiam rcliquos Schofaflicos , quos
,
mdem citat
&
Nominales ,
Richardum non
intellcxiflc Ariftotelem , quod, & de cattcris expoGtoi^bus pcrindc diccndum eft , fiimilitseo,
vt
tum ad conceptus,fupple obiedîuos vniuerfalis.

Hqc omnia clara funt in textu.'probantur ex Phi-
rum attingit fyncere mcntem
ôfopho.
D<>mintcus Soto # 4.</.i.^. i
definitionem.
pra-ftringitjqaafi
parum
ipfe
art. 1.
DoAorem
Mctaphyficc hanc traftct,quje
referunt ad
Theologum
fed ediircrat
cur Theologi definitionem Sacramcnti in^
quirunt,vel inde loges
bonx
definitionis
mutua-
repo(runt,mfi ex Mctaphyficd,& Logicajvcl ipfc

vnde fulciat definitioncm Sacraraenti,quam aJEgnat.nifi ex Philofopho , afpHcando regulas gcneralcs bonie dcfiDitionis,quas rcdbc
temnit,quid non cohxrcnt ,

lodlrinz
mcnti.
tamencon-
vt videbitur )
fiie
jc definitioni, quamaflignac Sacra-
Rtliûot
cius,& omncs vno

confenfu affirracnt cntis per accidens non dari
Affumotantilirarefolutioncmtiusjque fn hoc '''//'"'

folo verfatur,vt Philofophus afferuerit definitid- ^^fi"*^
ncm crteprimi
& per ^ fubftantiac
-accidentium. JiUui oHtem
fecurtdario
manifen^ tfi
inquit
Philofophus , tjiufdprimo &fifBpUcrter definitio , cr

quod quid crat eSefidfffantiarum efi yoc catertrum
JmttUtereJt, nontamenprimo,8cc. Vndepcrfcucrans
ineadetn fi;ntentia fubdit:iVo entm efi necefiefi
hocponamtuhuiusdefinitioHem
ew-
docuiflc con- "''^'fi^î
tra Ariftotelem,
Definitio propric AiOizefi oratio vtrumejfefignlficans ycx i. Topicorum cap.4. Exigit quinque
^niaqut HH- conditiorttsjVT patetex textu.vt fit cntis pofitiu),

per fe vnius , rcalis, compofiti realiter,vel quanditiontt.
Sttm
pofuifle
tatem
*ffi ^ttodemijue orati^-
neidemfigTttJicattJedeptod aUtpia orationejjoc atUltmfi
vnusfitôncontinuatiantmjicut Uiaf,aHt quicumtjue

ccniiin
IV. Sententiarum
Lib.
S8
eemtmlHone ,fetlJiijuoties(UcitHrvnttm
ita intcrprctatur
Vafquez
Quod
,'Scc.
quamuis
dcfiniatui:
non folum fubftantia, led cxtcra , vt accidcntia,

juamuis non quscumquc oratio idcm fignificans,quod nomcn,
fit
definitio
fcd aliqua pccu-
per accidens.Mox diuidiz ens perfi indecem Caregorias. Ergo Philofophus intendit hic inueniri
definitionem, in
vnum non continuationc

temporisjVt //fc*r, nequc quod vnum eft fbla con-
dcns.
iunîone :quarc, inquit, non ncgat
ducit Vafquez, fed truncatc.
liaris, quaefignificat
V^finiti fub-
fi^ntinmfri-
mrio
noucm Generibus
aliis
Ariftotclcs,
reli-
qu<e
quidcm funt accidentia inquantum fwnxensper

fi; non autem definiri compofitum per acci-
Hoc iam manifeftum
eft
cx verbis qua: ad-
Non enim eji necep,
qu omnia, quae alio gcnerc funt vnum dcfiniri poftciqualia

fubicdum &'accidcns, vt homo albus,entia
Scc.
ttism *ceidi- artificialia , etiam quac funt vnum moraliter , vt

tlittr , (^
Concilium,Ecclcfia,&c.Quamuis non primari6,
quod 4/z^fupplc detcrminata oratio,& quid requiritur , ncmpe vt fit vnius non continuaiione,
aut coUigationc , fcd vnius pcr fc (cilicet , vnde
ju* fant vhX iunt
morttralittr
ftcttndt^n
fedfecundari6
fap.i.
tlrfimiri.
& fic intelligcndus cft i.
Poêr.
quando ncgatdefiniripoflealiquid
nifi
vnumperfe,&c.
&
pcr fe , aliodcfinitioncm pt imo ,

rumVcro fecundari6,non itareliqua:& aflertum
Philof6j)hi male applicat ,
contra Philofoftautia: eflc
&
phum. Aducrtcndum eigo Philofophum

cbm.ii. inquirerc, an
rhilofophut,
dcfiniiio? rcfpondet dupHcitcr.
Cr
reiici'ur
aliis
textn
a fubftantia conucnit
IfpliiMtUr
Xloff
nat Valquez difcurfum Philofophi nam fubfijmit Philofophus VTntm verodiciturficutens;ens

autem hoc ali^juid, id eft , fubftantiam , aliudvero
Primo negatiue,
etuamitatem,aliHdqualitatemfi([nificat,
vcr6, quac
cft
ratioexplicans^w^yZr
ficut
dit
& mox diuidit
quocumque, dc quo non
qupdtptid^ ficut
&
dicitur ens
&
quid , do
quibus hic agit Philofophus , de eodcm non eft

dcfinitio fed ens , de quo hic Philofophus.eft cn?
quod diuiditur in decem Genera, vt patct cx tcxtu. Hoc autcm ex lib.j.Mctaph.cft tatum cns per
fc,noncns pcr accidcns, vt patct ap.de Ente text.
:
in nt-
uigentra,
&
fnbfiantinm.
&
de ipfis dicitur 9V,

ensperfi
ûapropter erit aUbi hominis ratio ,
com.
j.
vbi primo diuidit cns in ensperfi
S
Bxplkat ijttomodo
licet
& em
HO
dcnsjita eius crit definitio

;
fecundus articulus habet quinque.

Primum non impedit quod oftcndo per
:
conclufiones ordinatas. Prima
eft iftajPof-
& conclu-
&
definiiio,
non primo
fecundum quid, & per
albi ver6 fimplicitcr
fubftantiae vcro
& pcr fe
prim6,& pcr
fcd
{c.
Ideoque in fequentibus vbi definitaccidens

copulatum non definit compofitum accidentale,
fcd formam in ordine ad fubicdlum^ranquam additum, quia fic dicit conccptum vnum per fe ex
quo patet malc interprctari Vafqucm illud i.Po;
fteriorum,qu6d dcfinitio
fit
vnius per
(e,ficut rc-
fblutio ilLacius opponitur Philofopho
cx
didikis.
vt parct
Falfum etiamimponit Dod:ori,quini-
primo & lccunautem quod dicit Sacramentum hahetc

conceptum vnum, & pcr fc , non infert efle quoque primo dcfinibilcficut fubftantia , vt patet ex
conditionibus , qu%s articulo primo rcquirit ad
hi]|tale dixit.vt patet ex articulo
do. Jllud
dcfinitionem.
M.
tjttiMque prtii^<e coftditiones rei diffinihilu
iftc
hominis , alitcralbi , & fubhominis,fifumaturprocompofito,

ficut eft ens,& vnum fccundum quid;& per acci-
i rigore videantur tantitm conuenire enti reali ,
Dc recundo " principali videndum cft

pcr ordincm, analiquod iftorum quinquc
excludat a Sacramcnto haberc dcfinitioiicm proprie didam. Ec fecundum hoe
ex
conueniantJito modo Sacramento,
j .Met. text.
14.^ 6.Met.text.%
7)eficundo principali, Scc. Sccundusarticulus

7
quaratione iftae quinquc conditiones Stcunduinr,
dcclarat
poflintapplicaridefinitioniSacramenti,
& fub-
moueri impcdicnria primo ex co qu6d Dcus

poflit produccrc cfFcdum Sacramcnto fignificatum,& hums cfteus mftitucre lignum lignincans fcnfibile,
& huic figno infalliDiliter coope-
rari pofitis requifitis. Patct
quod ratio i^nfigni

, Scc. non fit ra-
Deum aliqucm cfFcftum inuifibilem creare pertincntem ad falptem hominis viatoris. Hanc non opprtet probare,
quia Theologo eft manifcfta , ex potentia
diuiiia.
cct matcrialiter indudat plurain fc formalitcr,
Secundo
ftHiui.
fenfihilii praiifci caufamis ffratiam
fibilc cft
r,atntibMt
crit dcfinitio albi
accidcns
ewjqu^ eodc modo dicuntur dc fubftantia primario, dealiis Prardicamcntis fccundario. Ergo de
pir ft
diciturprim6dcfubftantia, fccundario dcaliis,

&refoluit dpfinitionem efle primo Subftatiac, fccundario aliarum Categoriarum. Ad propofitum
crgo Philofophus dicit,qu6d ficut fc habct em,Sc
& definitio,
ettnpUtHrtit
fic
ftantiae :albi
fiter dicltur,Si.c.
Hilfidi tns
Et
vno mododc uibftantia;alio

modo de quocumquc aliorum Prafdicamentorij,
ficai cns(mpplequod diuidituiin dccemGenera)
ita
^^'Hoff"*
alioveromodo,& dhi,&fid)fiantit, Scc. ideft,alitcr
tiplicitcr dicitur,
Vtrittftnfui
eft
cipio prxmittit de diuifione
critfolius
& definitioyincîl fictu & cjuod quid eJi^multipU-
/1
correfpondct tcxtus ei,quod in prinîd Sc entis pei fe in

dccem genera , vt probet definitioncm non eflc
folius uibftanticE ; fcd etiam aliorum generum,
te,Scc.
Ad candem
ûodtfHid, fcu quiditat ad aliqjiid
'
fi toties dicitur , ficui ens perfi ; ens zutem perfi,

dicitur de Suhitantia, de Gluantitate ,&de ûalita-
quzftionem refpondct
fecundo textu 1 4. j4Ht definitiojicut quod quid eft,
muleipliciter dicitur,8cc. Ybi dicitquod ^</mul-
atu
(ptid, zliis
fubftantiae.
&c. quod
V
^ r
j c
r
dtccrcjdennitionon c\\.nn\vmusperfi,vnumper
quod ficut foli fubftantiae conuenit cfle

autem non tjuid , fed ûttle ; dcfinitio
aflcrcns,
Vf-
gutt,.
AlltgMit
f\ihianpt,Sedfi tjuoties dicituri/num^Scc.hic termi- *"*"'*

:
Rcfpondeo in eo folo Vafquem aflecutum

effc mcntem Philofophi , in quantum dicit fub-
Ktfytnft,
Vbi dicit , quod nonomnis oratioexplicans

nomen ^ aut ipfi corrcfpondcns fit dcfinitio , fcd
tio falfa in fc
aut impoffibilis.
Secund6 , ex co-
dcm patct qu6d non fit negatio,aut priuatio , fcd

aliquid pofitiuum,quod non fit cns pcr accidens,
fed per fe,vt probat contra Richardum , quiali-
eft
aliquid fimplcx,non fccus
qu^m idcm accides
'^j''"'"''
,,,,-^,
5^,
triimente.
Dift.
QusEft. II.
I.
Dcum
Secundo dico,qu6d
imponcrc aliquod fignum ad fignandum
poflibilc cft
iftum cfFcftum inuifibilcm. Hoc pacct,

quia nos pofTumus imponcrc figna ad fignandum qtiodcumquc intelligibilc a no-
Cam autem
Si*num tr$- bis.

fUx,T*m*m^
ttmi, prtg'
ifHuitm, d*'
diuidatur in remcmora-
tiuum,quod cft practcriti:& prognofticum,

quod eft futuri:& demonftratiuum, quod
rut^rtumi.
cft pratfcntis
poflibilc cft
Dcum inftitucrc
quodcunquc iftorum fignorum ad fignan-
dum fuos dfedus. Quod ctiam probatur,

quianos poflumus quodcunque iftorum
fignorum inftituerc ad fignandum noftros
cffcftus : fic enim inftitutafunt a nobis iuramenta,promiflioncs, & figna huiufmodi
obligatoria , ad fignandum noftrum effcdum futurum vclafrcrtoria ad fignandum efFcdum practcritum , vcl prxfcntcm.
Vltcrius fuppono , quod poffibilccft
Dcum determinare fe & difponcrc,vt coopcretur ad aliquod fignum ab eo inftitutum ad caufandum cfFedum fignatum,
:
tiifi
impcdiat indifpofitio cius cui adhibc-
tur. Patct, quiaficut cfTct poffibile in
bis
quod aliquid
ftus fui
fignum cffcfcmpcr coopcrari
inftitucns
difponcrct fc
huiufmodi figno,nifi impedirct

hiberetut
puta
fi
no-
illc
cui ad-
quis inftituat pro figno
talum manus, vel

clcuationem digiti , vcl huiufmodi , pofrcc
inftitucns talc fignum dcterminarc fc ad
fcmpcr cooperandum ad cfFcftum fignapacis,vcl bencuolcntiae
tum
adhibcrctur
fignum , impcdiret talc autem fignum,
cuiinftitucns difponit regularitercoopc,
nifi indifpofitio cius,cui

:
rari
potcft dicifignum vcrax, vel certum,
ad diftindioncm figni inccrti, vel xquiuoci, quod xqualitcr habct fccum fignatum
Sipnim
ffi'
concomitans , vcl oppofitum. Proprie tamcn dicituf fignum cfficax , fi adhibico

figno,fequitur fignatum ordine natura: ,
non e conuerfo quia fi fignum fequcrctut
fignatum fuum ordinc naturae , etfi pofTct
cfTc fignum ccrtum , fi nunquam carerec
&
illo
fi]efletin
59
pluribus fubie(!lis.Naiiiratiq/^V*'/-
vnum pcr fc conceptum, pluraiitas fe habet ex parte fundamenti,
ftimo(frefficacu,&cc. fpedlat ad
vel termini,vt in fequenti declarabitur.
Refoiuit denique qu6d hzc definitio dcficiac

illa conditione,quod c^cx^liczxc ^dcompUtumentisrealhiCaicxzii animam exiftentis^quia
ab
licctin re
(it
aptitudo ad (Ignandum effedum
quia
ra rei.
Siiid fit Mf.
, quam habec res
titud ret
penes analoeiam
Mdfipujictnquandam,quam habcc ad effedum , quem hgni- dumf
ncac , vc ablutio corporis per aquam ad ablucionem fignificandamanimz i peccatoper graciam.
Hinc Auguftinus cpiftola a^.ait :Sacrttmema Aaguftinat.
Aptitudo
illa
ad flgnandum
fenfibilis inftituta
actendic\ft
tpundam fimiUttuUnem habent eanm rerum , tpiantm

Sacramenta , <ptamfinon haherentôjTmino Sacra-
Jfitnt
&
lib.dc Cacechizandisrudibus r4/7.i6.monec vc ex fimilicudine rei cacechumenus de cfTedu inuifibili, quem fignificac , in-
mentanonejfent, 8cc.
flruacur.
Idem alij
rationem,ob
hbus
lia
Pacres infinuanc
quam Sacramentain
declarantcs
rebus fenfibi-
inflitutz funt, efle,vt ex his ad intelligibi-
&
inuifibilia
animus
afTurgac.
Vnde hanc
Ma-
fimilicudinem analogam proporcionis cara

tranftulerunc.
Vafquez <^^.iz8. m^.^. hanc incerpretacio-
nem reprobac, quia Auguftinus non incelligic fimilitudinem nacuralem,fed eam,quz

infticuco
fubdic
fed meliiis anciqui
Exhacataem
ex
vnde Auguftinus
fimilittuUne
plenm^ etiam
ipfitntmrentm nomina accipittfit,8cc.
citito,Dicendtm etiam, inquit,
firmo ilU,tptem autUtut,epud in
eft figni
& in alio loco
& qtudj^mficet &
illo
condatttr, cuitu itta
, &c. vcrumque ergo com

prchcndit Auguftinus ,
fimilicudinein naturalem,& inftitutionem , quz accedit :
licct hzc
pocior fic ; ilia eciam ad cfTcdhim inftrufbionis
plurimijm conducic , vc patec ex Pacribus. Caftc
ergo loquicur Dodor,appeIlans illam fimilitudinem aptitudinem ad fignificandum,& ipfam ait
fignificationem efle cx impofitionc.
Concludic ergo Dodlor Sacramencum defini-
retfimilitttdinem êrit
&
&
ri,(icac
incenciones logicalcs,ea definitiQnc,
quz
eciam ad fcienciam proprie didhun,vc]qu^

fic per genus,
difFcrcntiam ,
habcc proprietaces confcqucnces ,
demonftrabilcs } aliaaucem duo , quz impediunc definicionem , vc eflc
concepcum fimpliciccr limpliccm , cflc fingularc, rcmouencur k Sacramenco.
fufficic
&
&
&
&
fignati , fed h
con
Deum ad fignandum effeiaum praediftum & modo
& nos poffumus aliquod fignum
Hoc
ad fignandum cfFct\im npftrum cum illis conditionibus ptxdiGtis. Nec folum potuit inftitui vnum folum
fignum fcnfibile , fcd ctiam fcnfibilc plura fenfibilia includcns in fc , &: hoc vcl eiufdcm
rcnfus,vcl diucrforum fcnfuum. Sicut cnim ad fignandum pcrfcclioncm diuinam , qux
<;ft eflentia fimpliciffima,pofrumus inftitucrc iftam orationcm , J)eui efi infnitm perfeifh
qux conftituitur cxmultis fyllabis audibilibus ita pofFumus inftituerc , quod aliqua
audibilia,& aliqua vifibilia fimul fignarcnt conccptum noftrum,puta quod adum bcneuolentix fignatcnt aliqua vcrba ccrta cum aliquo adu manus,vcl ofculo,
fcnfibile inftituere
Ex iftis fcquitur ifb conclufio, quod ifta oratio cotalis non cft in fc falfa,co modo,quo
T
4-
falfa
Magifter.
indehnicionemSacramenci Hugo.
quamHugo
gifter,
prxdilo,fciIicet certitudinalitcr,& cfficacitcr, inftituere fignum aliquod fenfibilc.
Philofophus loquitur dc orationc in fe
nibilit firiSi.
fi-
ucrfo.
apparct, quia
eiHJifi.
ipfa figniHcatio
, non tamcn cfTet

nuUo modo eius pofitio cfHcaciam habercc rcfpedu
Vltimo dico , qu6d eft poffibile
non competit ei,

nifi per adum imponentis , non autem cx natugnacum,tamen
fignato praeccdentc
cfficax
Defifii
diti0n*
^.Metafhxaf. dc FalfOjfcilicctji^/g/^tfwy?/?-
biU
8
Varqaez
rc-
6o
Diginit; S4-
IV. Sententiarum
gratlam Dei,vel eitts effeBum gratuitum ex infHtutione diuina efficaciterftgnans^ efelfum

inquzmôrdiHatumadfaltttemhominifviaterif. Patct cnim cx praedidis, quod nulla particula iftius oracionis repugnat altcri non cft autcm in fc ratio falfa fccundum PhilofoIflg
'e/i'lrI!L"Z
ft fitifa.
Lib.
phum ibi
partcs intcr fc contradicant. Iftacrgo ratio
nifi
puri impoffibilis,quia nihil cft purum impoffibilc
nifi
non cft pure non cntis
cuius ratio cft in fe falfa
puta,
vtpatcc
I JihrOfdifiin^. i ^. i
.
Ufrm*niu
non cft purx ncgationis, vcl priuationis quia includit ftx

quod fi fupponatur iftam rationcm cflTe huius nominis j Sacramentumi
fcquitur quod Sacramentum non cft purum non cns , ncquc ficut impoffibile ncque
ficut ttcgatio. Quod autcm ifta ratio fit huius nomm\s^Sacramentum,îohM\ non potcft:
"tMnfm
^^^ oportct fupponcrc ex vfu loqucntium dc Sacramento
Patet cciam jquod ifta ratio
fc aliqua pofitiua
".'^vel
friuationtm.
6
Znsfer
tcci-
t!ggr'rAtum
diffitunt.
Text.i
}.
Tcxt.
definitioncm propric a Sacramcnto,vel ab habente huius rationem nominis.
Rirh.iiki.
non
Vum', 'ckm
/W
tnti.
*"*'
Quod au-
patct
8.
Metaph.caf.
i.
ncc fccundum,vt patct
caf. i
2t dicitur , quod Sacramcntum proprie non habct vnitaccm , ideo non cft dcfinibile
includit cnim multa (vt tangit primum argumcntum ad oppoficum ) ex quibus
proprie
SAcrmtmtU
fupponecc
nou vnum pcrfc,nonfitdcfinibile, poteftintcUigiduobusmodis, fcilicctvel

quod confiftat cx cncibus ciufdem generis,vel alcerius,quae tamcn non funt nata conftitucrc per fc vnum. Primum tcnct nomcn cntis aggrcgati,vt cumulus,vcl accruus:fecundum dicitur propric cns,per accidcns,patct ^ .Metaph.c.de ente,(jr de vno. neutrum autem
jiMetaph.
i.
ficut oportct
^^"^ cus
horum cft proprie definibile;primum non,
TêTl'
vocabulorum cx vfu.
Vidcndum cft crgo de fecunda conditionc, fcilicet,de per fc vnitate,vtrum impediat
fignata
potcft
ficri
pcr fe
vnum.
Scd contta hoc,licet cnim vnum accidens cffct in pluribus fubicftis.nihilominus illud
^^^^ definibilc proprie,ficut aliud accidcnsjquiailla plura non pcrtinenc per fead racio-
ncm accidcncis,fcd canquam
addicamcnca:in iftaauccm racionenominis prasdida, pacet
quod illud>quod dicitur fcnfibilc, ponicur refpcdu figni,ficuc addicum crgo quancumcunque in illo non fic vnicas dum tamen illa alia, quae pertinent ad rationem formalcm
nomjnis,iioiri impcdiant vnitatcm per fe,non proptcr hoc Sacramentum erit non definibilcjita qu6d pluralitas, de qua arguitur,cft illorum,qux concurrunt in fenfibili fignantefundamentum ilHus rclationis formalis,quamimportat Sacramentum.
Pico ergo quod cum in ratione praedita,formale intclligatur cffe fignum & etiam
:
j
fyZ'm
7 %acramito
,rts
ftrfibues
rs-
*umm*tim!
&
iUa , quÊ pBc fc dctcrminant rationcm figni , cuiufmodi funt ex inliitutione ,

efficaciter,
^^^* ^ uo,qua: func ib iSdMcet fenfibile,
effeitum Dei gratuitum , funt ibi vt additamcnta:
&
prlmarti vt fubieftnm,fiuc vt
fundamentumrfccudum autcm vt correlatiuum, pluralitas

^"^^"^ qu^Cunque,vcl fubicdi in fe,vel correlatiui ad corrclatiuum non prohibec rela,
tionera effe diffinibilem fimplicircr ergo nec cxcludit a Sacramento haberc definitio;
ncm,proptcr non vnicatcm. Itaenimcft iftcconceptuspcrfe vnus apudintcUedum,

ftgnifynadfUcitumeffao^Q\c\xx.c9Lcox\cz^x.\x% patcrnitatis
pppiie,nonobftanre non vnitate pcr
&: fic paternitas pofTetdcfiniri
fe fubiedi,fi paternitas cffet in
duobus fubiedis,&:
poncrcncur vc additamenca;poncrctur cciam correlatiuii paternitatis:ita in propofito.

Terti6 dico , quod in rationc nominis prxdida includiiur aliquid, quod dicit ens ra-
jlla
hoc , quod c^fignum ex inUitutione. Nam illa relatio non confequitur funex natra rci,quia etfi in rc fit apcicudo ad fignandum cffedum fignacum,caadualis fignacio non conucnit fibi , nifi pcr adium imponcntis. Reftringendo ergo
tiouiSjfcilicet
damencum
Huniufit
it-
men
non exprimic tptid Sacramenci crgo non poccft cfTe definicio,co modo quo cft ratio cntis completi cxtra ani^"^^' ^^^ ^ modo , quo definitio cxprimit vnum conccpcum per fe in intelledu , fiuc
'Xl^\*rl
t.onu tmi, ill conccptus fit rci extra,fiue rationis, bene poteft definiri:& hoc modo tantum,& non
mlnli^'^*'
*l^fi"itionem ad tûid propric diftum cxtra animam , ifta dcfinicio

:
definiuntur
dcfiniuntut omnes intentiones Logicalcs:non cnim fignant quiditates extra aniniam fed tantummodo conceptus in anima,fcd per fe vnos. Et fic habcre definitioncm
fufficlt ad icientiam proprje diaam alioquin Logica non cfTet fcientia.In talibus defini17fi%lu* tionibus etlam inuenitur Genus,DifFercntia,& Proprium, co modo, quo Logicus loqui-i
frii jiu/efi
/>/-)<;
lati
alitcr
"
/i
tilliJ^defi'.
mt.tnu
r^K,cnti.
& in ûale cf& fic in rationc prajdida poniturfignum vc
tur de Generc,DifFereBtia,& Propriotquia inuenicur pracdicacum in quid ,
sa
^cnciale,&! i tjnale accidcntale,conucrtibiIe
gcnxisêx inîtutiont
^r^f^ vcr^, vel
& effcax
effetftu
vt diffcrentia
'.fenftbile
vcro vt fundamcntum relationis:
Deiâtuittu, vt correlatiuum.
De quarta,& quinca condicionc,non oporcec immorari. Patctenim,qu6d Sacramcntum fccundum racionem nominis
pradi<aam,
non habetconccptura fimpliciter fimpli-
ccm,nec conccptum 6n0ularem,fed.vniuerfaiem.
SCHO
Dift.
Quseft. II.
I.
C H O L
6i
M.
SACramentum ejfe defnibile^d modum fecundArum intentionum. Exflicat qu^Jlioncm

c^,non inteUigendam de aSuali^fcdde fotentiali exijlentia, ^fic competere Sacramente.
Ponit ordinem eim, quod dicitur per nomcn, ad cognitionem, (i cft.
Kefoluit
C\
Ex
cius
fccundus articu-
his prxdiftis patct
lus,qu6d Sacramcntum,
ratio
fit
fuppofito
qu6d
nominis.qux fupr^ pofita eft,)
potcft fimplicitcr,& pcr fc dcfiniri,co
mo-
do, quo intcntioncs fecundx funt pcc

dcfinibilcs
qu6d abfolutc
&:
fe
nihil rcpu-
&
verifCme definiatur,
gnat,quin abfolute
nifi quia proprium cius formale eft ens racionis
vel nifi quia includic aliquid,quod
x ifto articulo
quomodo fe habent co-
, oftenfum cft
dc Sacramcnto j?(/? ifto modo,quia often-
fum
cft
Sacramcntum
efTe calc
cui
cffc in cffcdtu
dicitur pcr
ma
nomcn ^^ fi
efl
quia in pri-
conditionc iftarum quinque przfup-
& ex illa
ponitur quid dicitur pcr nomen,
ratione przfuppofita concluditur.y?
pacct corollarie
liccc
ftratio,
cuius
medium eft definicio, non

)
dc non cxiftentc cuius op-
pofTec haberi
pofitum vult Philofophus primo
Pojierio-
rum^ (^ 7. Metaph. fed intelligitury?^, de

cntc, cui non rcpugnat cfTe in cfFcdu.
In prima conditionc iftarum quinque,
H O
efl. Et
quid nominis ,
qutd rei in Quid nomihabcncibus quid rei:ta.mcn prius cognofci- nis r/7 ttrmintu qut rtt
tur aliquid eflc quid nominis , quam quid fgn^mrifo-
idem
&
fic
Primum cnim cognofcitur cognofccnnomcn cfTe intcUigibile & figni-
rei.
do
illud
ficabile:fecundum cognofccndo iftud cfTe

alicuiuspoffibilis cfTe in cfFedu
tionc eius poffibili concipi
& cx ra-
hom,
ttft,vt
quidrei,^//i
a far-
rjfe
t* rei
notitia
quoil
cotn-
fltxifcitmr.
&: fignari, po-
concludi aliquid pofTe fubefTe
ceft
ccpcui
&: pcr
iUi conconfequens illam rationem
cxprimerc vcrum quidef.
M.
Ponit defnitionem Sacramenti,(jr exponit eius particuldu^nec

'vel
non
&
hoc fuppofico,inquircbacur infpcciali,quid effec. Apparec eciam ordo cognicionis cius , quod
rcpugnac
cft przcisc cns rationis.
gnitiO(y/<^^,&^^,ordinatc. In cognicionc namqucy?(/? , fccQndum quod praccedit cognitioncm quid eji , non intclligicur dcaduali cxiftcntia alioquin demon-
T*xt. 10.
applicando ad propofirum
Catechifmi Tridentini. Facile etiam coinctdit
cum
dijfert
ea,
in re a definitione Magifiri,
quam Augufi. Hugo, c^
lfidor.ci-
tatiy afsignant.
9
Defniih ft-
Dc
tcrtio ' principali dico
quod co
modo quo potcft cffc dcfinitio Sacramen-
ertntnti.
^j^^^.
^^^^^ ^^ ^ arficulo, hzccft cius dcfi-
nitio
fcilicct Signumfenftbile gratiam Dei,
effeUum Bei gratuitu ^ ex tnfiitutione diuina efficaciterfignificans, ordinatum adfalu'vel
tem hominis
viatoris.
Et in hoc
efficaciter^wx-
cluditur ta ccrtitudinaliter,quam prognoftice
figno
& hoc accipiendo frognofiicum pro

non tancum priori duratione figna-
faliter in his,qu^
poffunt haberc definitio-
ncm:cadem cnim cft ratio cxprimcs quid

dicitur pcr nomcn,& vera definitio.Na fc-
cundum Philofophum,
4. Aff/.ratio
quam
nomcn,eft dcfinitio:& hoc apparec per rationemKiuianomc imponicur ad

fignificat
fignandum efrcncii
primic
rci:crgo racio, quac ex-
quod dicicur pcr nomen
diftinfte,
& pcr parccs, cxprimic diftinfti pcr partcs

conceptus cffcntiz
quz
De tertio frirtcipali Sco , &c. Hoc randcm ar, cimque
pofita cft
rci.
Ifta
autcm
ratio,
(cWicctfignumfenftbile^ &c.
huius nominis Sacramentum^ vt

fuppoficum cft fupra cx vfu loquctium dc
cft i-atio
Sacramcnto:& Sacramcntum poteft habcre definitioncm co modo, quo cntia ratioScoti ofer.
Tom. yill.
nis
ticulo tradit dcfinitioncm Sacramcnti
Teriim arti'
pcr particulas dcclarat. Antecjuam ad cxplicatio-
tulttt.
ncm,& probationcm fingularum veniamus.prxmitta dcfinitiones ^primaîis authoribus datas.
Prima eft talis ex Auguftino i .de ciuitatc Dc! Vefiniiitntt

cap. j. SMcramentttm tji/acra reijigrtttm. Secunda eft f*cramenii.
Ifidori iib.6.etyniol. cap.18. Sacrgmemum ej}, fer
qnod/iA tegttmemo rerH vi/ihilittm Muina virttis /ecretiksjaltttern
to,fcd ctiam natura.Hoc probatur vniuer-
Tm.18.
oferatur,8cc.Hmc Gratianus
c.MuUi/icMLtrinm,8ec.uih\xk Grcgorio.
mas vero in
^.d.i.ij.i.Sc
1 .qitxfl. i
D.Tho-
Auguflin.
Secuatla
Ifi-
dtri.
Gtacianus.
D. Thohi.
Auguftino,rc ipfa vtriuf-
que dici poteft,licct quoad fbrnjam vcrbotHm (It

Ifidori. Tertia eft Hugonis lib.t.de Sacramentis Terdj Jffuip.9.c.z. Sacramenttim ejl corfotale elementii foris /enJibiliter frofofttum, ex/iaiilitudine
/iitutione/ignifcans,
Sacramentum e/i
imtifihiiis
Ha:c furopta
fcntcnt. tradt^.
c;^p.i.
Ma-
gratia vi/ihiUsfor-
m^tyeiti/Hemgratia/imilitttdinemgerens,
fiens, 8cc.
HuOnii.
^ ex/anBi/icatione continens in-
ttifhilem,^/firitua!emffâtfam,8cc. Qiiârta cft

giftri,
ti
refra/intans^x in~
âarttt yt*'
giftri.
& cau/a exi-
Hugont in Summa
eft
cx
Ab
hac parum diffcit
CatechifiDi Pij V.Sacramentum
e/i
illa
im^/ibiUs gratitt Suint CHt.
thifmi
fignttm vi/Urile,ad no/fram iu/il/icatione in/iitHtum,6iC.
ft) V-
Circa definitioncs prxdidas phira noiant Dq- Pritr.iKlefni<5lores,qux breuitatis gratiaomittimus.Illud ad- tre pir cfiucnendum primam,qux dicitur Auguftini, prx- md*'tn:rm
fn.itUT r.v
fato loco>ab eo per accommodationcm quandam .^lietijliiiO.
potius defumi,eamquetradit Magiftcr hic ; non
quod in ca forma, aut cx inftitutu lit Auguftinu
qiiu
F
IV. Sententiarum
Lib.
6i
nis definiuntur:crgo iftaratio eft eius dcfi-
nitio
ergo probatur quia
fic
Qualiter autcm hoc poflit
cflc,faciliter
poteft paterc,quia ibi ponitur aliquid pcr-
tinens ad genus relationis, quodcft gcnus

in iilo genere , eo modo , quo in rclationibus rationis ponitur Genus , &'Specics,
illud dcputa hoc quod cft figmm :
&
terminatur pcr differentias huius Gcnc*

ris , {ciWc&ifigni , quac funt ex infiimio-
ne
& efficaciter.
Et ponuntur
duo ad-
ibi
dita, ficut vniucrfahtcr in definitionibus
relationurn
&
rclatiuorum ,
fcilicet
fub-
ieftum, vel fundamcntum,quod intcUigitur per hoc , quod eft fenfibile. Altcrura
ctiam fcihcct correlatiuum , quod notatur per hoc, quod c&gratiam, vel effe6tum
gratmtum.
,
Ex his
lo
Diccn-
patct folutio qujeftionis.
dum eft enim quod illa ratio, de qua qua;ritur,
( fi
& per alia non
reft^ intelligatur ,
cxphcata fuppleatur,) cft propria ratio dcfinitiua Sacramcnti eo modo , quo Sacra-
mentum
cft definibile.
tio fic intclle^la

&!ti.i fignifi.
rationc prxdifta.
(itfcrm.
^^
debet
&
Eft
enim
illa ra-
cadem cum
fuppleta
Quodcnimponitur^-
intelligi
pro figno fenfibih , co
modo,quo imago Herculis
forma
dicitur
quia ibidem definit facrificium,de quo agit iagic T>cftnit ferU

enfm de legalibus Sacrificium ergo vtjibiic , imiji- fitium tx iti'
bilit furiîj facramentKm eft , id eft tfacrMmJignnm. flilMtc,
Re(%c etiam S. Bonauentura putat per illam non tion ejfe eomdefiniri rationem facramenti compietc, fed tan- fUiamfcrmenii.
tiaa genus facramenti , ncmpe clfc fignum facrum , quod competic mulcis aliis , vt (acrificio,
quod adnotauit Vafquer, nifi per remfuram inteiligatur gratia fan(îficans,vt videtur intendere Magifter,_^ mf, inquit,^<i definitio j fed neque ex vfu,neque ex intentione Auguftini,fic fumitur resfura-y in definitionc autem oportet exprimi diftindkc rationem dcfiniti , quidquid intenderit definiens,quod non fic vocabulo gencrico, nifi aliud adiungatur Umitanc, in ipfa defini:
ita eft.
Hercuhs. Quod ibi additur a/(/Ji^/7r,debeE

intelligi pro fenfibih in communi &: pro
tanto dcbet intelhgi vtfibile poni pro fen-
tionc, ficut contingit in fequenci.
Definic ergo
Dodor Cic:SaeramentumeJfefgmm
Dei , vel effeEittm Deigratmtum ex

inflitutione diuina efficaciterfgnificans , ordinatum ad
filntemhominis viatortSyScc.ln hac definirionc cres
ills particuly^, fx diuitta infiitutiantyefficaciterfignificam ; dcnotant gcnus dcfinici. Illa partiJenfbile gratiam
cnlzfinjibile
fubiedum
illa
lO
VefiHilio
Dt-
Horii profria
fncrnmtnti.
particula ,^r<tt/<jOT,
feu tffeHum Deigrafuitum ordinatum, &c. denotac

terminum ,
fic definitio eft relatiua, vt patet
&
cx texta, vcrfu QHaUter autem hpcpoffit. Hoc autcm amplius protacur pcr fingula.
In primis facramcntii dicicur e(rey^n,&c. quia ôJ
c6ftituitur in gcnerc figni.vt
pr^midi omnes dc- gnum
docct:& infticuicur ad aliud a fc diftinkum rcprfcncadum,nempc fandicace aliquam,

feu cfFedtum gracuicu ordinacum ad fan<5lificatiofinitioncs
ncm, in quo
cofiftic racio figni in
eft
frtta-
ttir.
genere.ex vul-
gaca Auguftini dedo<5):rina Chriftiana

Signii
fit fi-
lib.i. c.i.
quod prater fpecie,cjHam ingeritfenfhus,S<.c.
fibih cuiuflibet fenfus,quia vifus eft cxccl-
lcntior
rum
in pneem.
omni fenfu,& plurium diflrrentiafecundum Philofo-
cognofcitiuus
phum
.Metafh. Ponitur etiam ibi vifibile
& hoc
pro fenfibih,fiuc vno,fiue pKiribus,
cundem
pluribus pertinentibus ad
fum,vel
Dci
gratia inuifibilis pro effedu

interiori
fen-
ahum,& ahum.Ponitur autem ibi

,
gratuito
ordinato ad falutem hominis
Vtriim autem gratia ibi fumatur

vniuerfahtcr pro gratia inhaerentc animx
fubiediue,an gencrahus,vt cxprefli fupra,
viatoris.
iij
T.1
dtfinitit,
Mfi
in
quo conuenit Sacramcntum cum aHs fignis.

Hinciequitur ^timb ,c^\xoA Jacramentum fiip-
ponat in refto pro ipfa relatione

crcto
fumpta,non
figni in con-
fecus ac definitiones
cales pro intentionibus fccundis,hoc
Logi-
modo fum-
Suppovit I
reiio fro tt-
lationt fiâi
in conrrese
( vt benc Dodor in Logica , de quinque vocibus ^fi.de Cenere, ) non autem pro re fubitraca>pacct cx definitionibus allatis fupra, in qui-
ptis
bus particula:
diflferentialcs
funt rationes con-
non autem rei fubftrara?.

iis fumantur nomina extre-
trahcndi genus figni
Nec
refert qu6d in
raorum in redto , ctiam vt fubicdi vifibiiuforma
corporale
eUmemum ,
ponunt pro
8cc.
quia in definitionc fup-
ipfa relatione figni
quod
Exrrfrraftip.
foriiit
fro r#-
lationt.
pcculiare
cognofcuntur per cxtrcma tantum , ncque aliter cognofci poflunc ideo

nomen fubiedi vc addicum requiricur.
Secundo pacec ide, quia infiitutio vc afficic rem
cft racio fignificadi:crgo Sacramencij,qua fignum
eftjfupponic formaliccr pro ipfainfticucionc paf^
cft in rclationibusj qua:
^'"
vtfcihcet fignificet
tum
bit
&:c. in
effxdum Dei
gratui-
materia dc Euchariilia pate-
quia ibi res Sacramenti non
eft
aliqua
Sup-
gratia accidentaiis inhaercns animac.
autem debent diflrrenrias fpccificantes fignum puta ex infiitutiant , contra

lignum fignans naturahtcr & efficaciter,
contia fignum arquiuocum , & fignum fc'pleri
quens naturahter fignatum.
Ad primum argumentum dico qu6d
I X
'
Ad arûm.x hcet fundamentum huius
rem; &quaprzcise
fiua,qu afficic
confticuic
ipfum in genere figni.Hac dicimus cum Dod:orc
rclacionemrarionis.quam fencentiam tenent
antiqui Thcologi. Modcrni autcm quida volunt
cfn; denominationem extrinfccam , cx eo quod
putent omne cns rationis cffe pcr fiftioncm , fed
quidquid fit de
fundamentum hoc falfum cft
rc ipfa , ad prxfcns non rcfcrt pro fignificatioeftc
quibus non fit per fe vnunii

vt probatur de fucccflluo
permanen-
jib irftitntiore,(^ eiuf
tf
feclu.
Rehtio
tfi
ratitnit.
&
&
nc enim ipfa in concrcto
, fiuc fic rclacio, fiuc dcnominacioextrinfeca; fiuc ctiam dicatur rclatio
rationis,vt
Doftor,&antiqui voluntjfiuc rclatio
ramcn non fequitur quin Sacramentum,quantum ad lua formalem rationem,
moralis, fupponit facramentum:ha;c aute dillertatio rcmittitur ad Metaphyficam , feu adlibros
vnum. Ec fi arguitur contra hoc,

qnia rclario non cft per fc vna nifi habeat
Perihcrmcnias de ratione fignorum conftitutiua.

Hinc reiicicur Socus art. z. diccns dcfinitioncm Sacramcnti fupponcrc pro rc, connocando
funda
fignifica
fit
tio.
relationis pki-
ra includat,ex
te
Stcuntta ra-
pei fc
,.
XI
Stntiti* \eu
Dift.
Q^xa.
I.
6S
fundatncntum vnnm. Rcfpondeoiquotl (i

fotzh hoc cflet verum dc rclationibus rcalibus, dcquibus eftdubium, quiafort^ in
multis trahcntibus vnam naucm cft vna
rclatio trahcntium ad vnum tra6Vum ta-
fuppoDunr pro
materia, connotando fonnanirquia & iioc etiam
falfum cft nam artificialc.vt artifkial? in rcdo,
fupponit pro forma induAa pcr- artem,a qua par-
men
Confirmatur , quia ars confidic in imicatione

naturx ; hxc autem imitatiojfcu (imilitudo in ca
fundata,eft praccis^ i forma ariificialijfiuc inducKur per incifioncm quantitatis ,,fiueper iuxtafigurarum,vt patct in ftappfitionem colocum
cua,qus intancumcftCscrariSjinquftntum ipfi afformam arcificialcm,
firailacur per figuram
non inquantum cft lapis, aut lienum.
in rclationibus rationis*
propofuio
falfa.Quiaquantumcumquc
diucrfa,pofruntconcurrcre in fundamennon cnim
to vnius rclationis rationis
oportet niii quod multa ibi concipiantur
quafi vnum in ordinc ad aUquod fignacft manifcftc
Hoc
tum.
viiius, quaB
patct
quia huius relationis
^^Jignare mujlum bonum, bcnc
potcft efle fundamcntum totufn iftud> fcilicet circulus coopertus foltis hedera in cruce
poftuSyScc. ita ctiam multac orationcs con-
textx, vcl vna ratio cx multis fy llabis , qux

nihil
vnum pcr fe faciunt,funt fundamcn-
tum
vnius relationis huius, qac t^Jfgare
Deo
inejfe alitftu
cum tamen
Jldu&i.
II.
illud
qutt fibi intrittjece infunt:
fignatum î
vnum
ic
idem fimpliciftlmum.
Ad argumentum fecundum,& tertium,
patct ex di6tis in explicatione definitionis
Magiftri.
Ad quartum, poteft paterc cx iUis,quia
AiA.
quod vna definitio non exprimit , aha cxprimitjVt
fic
cx omnibus colIigendo,quod
fparfim inuenitur in fingulis, pofiit haberi
vna
definitio
complcta , qualis
eft illa fu-
pra pofita.
fignilicationcm
ficucartificialia
nomen , & ejfe artis
ticipac
K'fittiw.
matcxiale .autcin cil
a nacura.
AritftHum
pr fcrm mr'
tu/uffi,nit.
&
&
&
dcfioiStcawdb > SacrarnentHm concipitur,

rgo fupponic
pro eo , quod primo eft ad aliud in eê y aliz autem racioneseius,&.per accidensad aliud di-
cur in ordinc ad aliud in redo.
cuntur vjc fubicdbum.

Tcrcio , fic Pacres loquuncurde Sacramentis,
vt (jgna func, qua: concinent,
quam
Stemikla riu
tit.
Ttrtim fmti,
& caufanc graciam,
fignificat,vtTrJdcnt.y?/7l7.<ilf Sacramentis in
Trident.
Patrum fupponunt primario

pro conftituco pec formam,qua fic conuenit ipfis
genere-.ttô cx (enfu
&
contincrc > qux cft ipfa inftitutio diuina adhzrcns rci , non autera ipia rcs. Vnde
eciam fic primario cadunc in vfum,tanquam mediaad falutem:fic etiam fpcdaru primario ad in.'
caufarc,
centum>&confiderationemTheologi:crgoctiam
ad definitionem Theologicam ; ac proinde rcs
fubftraca habec cantiim rationcm connotati ,
fecundario confiderati ; non autem primario dc-
&
finiti
>
ac proindc definitio fupponit pro ipfa
modo dido,& primari6>pro re auccm canquam connotato.

Scquitur fecundo minias verum efie,quod docetSuarez i.p.tom.^.difp.i,Jet7.^. Sacramentum
fignificationc
StniftiaSMartx.
re^citur.
&
hoc primo, nempe pro conftituro ex rcbus,& iignificatione. Contra,prim6,

fupponere pro toto,
quia alias non eftet in fe aliqua ratio vna conce
iam aIlacls,&probacur:Sacramencam eft fignum,
ptibilis,aut definibilis. luxtaPhilofbphum enim
exercitiura religionis
in quo maximc fic vfus,
y.Mctaph. vt patet ex primo articulo huius:iW
eji alitjua ratio eius, tjuod non eji perfe vnum : cns per
in communitatc ; fed nullum cft vfuale relpedu
comniunitatis-hominum,pro ftatu naturs lapfaf,
accidens,aut aggregatum non habent aliquam rationem diftin(Sam ab extremis.
pro quo eft neceifarius vfus Sacramcntorum, (eu
Rcfpondet facramentum non c(Ic ens aggremcdicinx, rationc infirmitatis , nifi fit fcnfibile,
Dieir* vn$- gatum , fcd dicere vnitatem ordinis ficut exerciob depcdcntiam, quam habet intcUeftus ^ fenfu,
t/u*m rdtpro hoc ftatu ; ncque vnus altcri poteft commuhabere vnitatcm compofitionis formalis;
tus,
ni* ,& eemquia tam res intcr fe collatz, fi plures funt,quara
uicare oftcnfiue,&.exterius>nifi mediis fcnfibilifofitientm,
bus. Ergo figna ad communcm vfum corporis
fignificacio ad rcs comparata , habcnc rationem
myftici ipedantia, pro hoc ftatu,debent ciTe fcnImfugMtnr. quandam a6lus,& potcntix.Contra,accidentalis
forma rcalis eft perfefkior adkus fubicdti in ratiofibilia ; alias neque minifteriij,& difpcnfatio eorum poifcc committi Ecclefix , cum ei nequirec
ne non folum rei , fed adus informantis , quam
conftarc,fi ca fuiifcnc applicaia, fiue nonjfi ctFcnt
forma rationis , quia illa re talis eft, ficut eft pcrmerc occulta, de quibus nequit illaiudicarc.
fcdtio fubiecli informans j hxc autem tantiim in
intelleftuifed cum illa non fit compofitum per (e
Neccflitas itaque materix fenfibilis in propovnum , auc definibile ergo nequc cum forma rafito ex duobus oritur. Primum cft ad inftrudliotionis, dicatur fic> vel dcnominacio cxtrinfeca,vc
ncm, vt aflurgat homo ex fenfibilibus ad intelligibilia, propter fubordinationem intelledus ad
ip(e vulc.
SecuiuU rmDcinde quidquid non habec aliara vnicatcni
lenfum,pcr viam deueniendi ad cognitionem.SctioeitrMeu*- quam ordinis vt vnum eft, fupponit tantum pro
cundum autcm eft communicatio exterior reli>
dtm tx vniordine, quo fit vnum>ac proinde pro fola ratione
gionis in rotocorpore Ecclefix vifibilis,qu nctrdiiM.
ttt
prioris,& pofterioris,aut fimultatis, connotando
quit ficri, nifi mcdiis fenfibilibus.
fubicdka: ergofimile contingit in propofitojcxPrimam congruentiam alfignat Dionyfius c.i.
trcma cnim connotata cadunt in definitionem
deCoelcfti Hierarchia, NeijueenimaliierfM erat
pcr additum ex conditionc relationis, non autem
infrmutati nofira diuinum lucere radium^nifi facromm
vc pracdicacum , aut fubiedum quiditatiuura
varietate voluminum , cjuibitt ad fitpericra ferrcmury
Fr^MUf.
&
&
Sieund f*r.
tieuU quod
& hn
dehniti.
cpertum
Secunda particula eiufde definitionis cft.quod

fitjenfiyile, ideft,fignum inftitutum in materia
patema
natttra
hancrequiri adcftcntiam Sacramcnci,

inftitutum de fadlo.patet cx dcfinitionibus
fenfibili
fufiHfihHt,
vc
,
cft
Scoti oper,
Tm. yill,
iam
funt prouidentia
mortaLium fife accommodame vejli-
tfua nobis familiaria
tum. Et dc Ecclefiaftica Hierarch.cap. i. nfdîlibus imaginibus ad diuinas imeUigentiai , pro virinm

noflranim modo,conJlendimus,Scc.QaaLixi ctiara co:i-
q ucr.
Ex nereJfiiM.
te flatut
feniis,
frt'
(^ mi'
niflerij.
QtiMri rtijuiriiur ftnjibi'

le fttcramirt'
tnmt
Ad
irftru-
Oiontm.
Dior.yf.
..
IV. Sententiarum
Lib.
64
ghicntiam fufius profequitur Chryfoftomus homil.ô. ad populum,8j. In Matth. Si incorporeus
Chryibft.
fjfesyineorporeatihl dedifet ip/e dorta
comnnEia
tvtima
efl corpttri
Damarc.
intelligibltia tradit,Scc.
/.Uiruftin.
rhodoxa^cap. JO.&
(jalatas,Sc Ctrtc.i
aHtem
<}ttom/im
Damaf^cn-. lib.^.defide OrAugnîn./itper epiflolam ad
i^*.
.
ttta Jitb pnftl/ilihtu , ttbi
in P/atitt.^ ^.iictns-.Ortme/kcta-
mentttm referetulm
adcontemplmioHtm veritatis,
ejfe
Cr bonoi rtti&es.
Hat tamlfcm r^tionet.qmdbmd Deus dedit ad
inftta(Iki6rtcwi hominis , Sc aircftidnem cxtcr-
nam
fuum
in
ffttcm
renfibilibus iignis
compre-
hfchdJtjVt diuiriam $ctipiuram,lcgtm,Prophetas,
praeccpta nilnc rcbus, fiunc verbiS agens.
H
S*crmetMiH
Seeunda' cohgruentia derun^ portffV ex Auguliy.de vera reliI p. ccntrd Paufluni cap. i \
giortecdp.w^. ex Chryfoftomb homil. }f).inGeffifto /^.
tx ntceffttMe
ecmmMnionU
in rtligiont.
Auguftia,
Chryfoft.
SfHfeniia ni'
gntiu.
Nominales,
& ali).
R:itiMt.
^/.Tertulliano
lih.de pra/ifipt .iidMrf.hsm.c.it.
Hinc vnitas Ecclefiae fumitur etiam ab

vnitatc Sacramcntorum , in quibus vifibilitcr
cbmmunicant mcmbra , & quibusper cenfuram
priuat:hinc Dcus, quando fegregkuif fiiios Ifracl
k Gentibus , dedit eis peculiaria nicramenta,&
cxremonfas ( quod pcrindc facStum conftat in lege noua) in quibus diftindtio ab aliis qui focis
funt,8c vnio mtfmbrorum inter fe contingit.
&c
aliis.
Rciicitur crgo Occham iti 4. d.tj.i. Pettus de

Alianco ibidemart. j. Carthagena</f Sacrarhentis
rf(, aflerentes ad facramentum non requiri
Dcus rem fpiritualem in-
ejfe/enfl)ile,cû\z poifet
ftituerc,ad cuius pofitioncm caiifaret gratiam.
Rel'pondetur,dcfiniri
Hijjiandetur.
ftatui viatoris
vfus
hominis
cft vifibilis
&
ftrorum vifibilem
Alicut
potefi
tjft
etrtum
Qi\i
in-
f^
inHiile,
vel
&
ii.
Qua: adduda funt,fiint
tcrtij
qua
gencris,ex
diftindione ancecedencis,negacur confequenciay
loquendode facramenta,iuxta prsfens
inftitutii.
Tertia parcicula definitionis prxmifla eft^<*tiam Dei,aute/Ji6lumeiutgrattuturH ex inflitutione
ticuU
infticuta cfTe a Deo, faltem in lege

an ver6 fuerit aliquod Sacraraentum legis naturac,& an iuftitutum i Deo,infra,quacftione fequenti, difTeretur.
Gircarcliqaum.an de ratione Sacfamenti fic Anfittrametum ettufet
caufare vera fankitaFem,non conueniunt Do6botigiflc,
omnia
fcripta
verm ftnres.Ncgat D.Thom.j./'.f.6o.rr.i.^ 2.qui ftatuic BiiMemf

derationefacrametietIevtfignificetfan(5l:itatem D. Thom.
veram.faltcm futura. Ideoque definit eflcy^>

, ( vt comprehendat
Sacramcnra veteris Iegis,fub ratione vniuoca facramenti)fiue illa fanditas caufctur pcr ipfum
facramentum , fiue fighificcrur vt caufanda per
aliudiquem fequuotur eius expofitores pra^dido
rî/acr* hominem/kntii/kantis
& Sotus
Canus vcr6
</ I
.'i.art. i.
Vafqucz-*^/^.
i j,
8.
r.
in reledtionc dc Sacramentis 4r/.
;
i.
per difpehfationem Mini-
negat deratione Sacramenti
qua neqiieunt conuenire
conferat fanftitate fimpliciter,fed fub difiunftio-
nevcl hanc, vellegaiemiquem
minus
lib. i
Suarez autcmdicity?^.i.<ft7^.i.a>f/.3. requiri vt

conferat aliquam fanditatcm,faltcm legalcm ,
ftate
in potc-
cft
fi
nequit pcrfcdc ab eo applicari ex dcfctfbu
maneat dubium,
ftri,& Hugonis,quibus acccditdefinitiolitia
dita Catechifmi Pij V.
& incertum
Multi, qu2
fufficit
de
medium , in ordine ad finem , quod

ad diftindionem moralem eius , ab alio,
cuius virtus,
& applicatio cft certa operanti.
Sic etiam facramentum in aliquo fpirituali
cap.i^.
tr.-i-
& Rabani
lib.
Probatur
gratiam perChriftum conferendam, i.4<^CmColoff.i.ait Paulus legemfui/fevmbraMfuturorum:
ret an illud applicatum fuerit : fi enim effct aliquid diftindum ab adu , S>c habitu,eflet pro hoc
autem omnia non fuerunt Sacramenta crgo fignificarc fanditatem pet aliud conferendam,non eft ratio conftitutiua Sacramenti. Confirmatur , Agnus Pafchalis , & Manna fignificabant Euchariftiam ; tranfitus maris Rubri crat
aut ex
^ priori
pofteriori
nifi
cx efFefku gratix, quae]non cadit fub cognitionem ccrtam, dcterminatam , quant^m ad exiftentiam quia nemo /cit an otiio , vel amore fit di-
&
gnus. Si cflet habitus

retur
ncc
fic
fi
folum ex adhi cognofce-
autem in adu ordinis fupernaturalis,
etiam ipfe
aut diftindio eius a naturali
ita certa eft vt rcquiritur,quia requiritur vt

ftet
fe
con-
faltem Miniftro,& Ecclefiae applicatum fuif^
medium
&
facramentum : fi in
,
adlu naturali inftitueretur,eadcm ratio currir.De
aftu autem intcrno hominis nuUus cognofcit
dc fe cfficax
& Deus ,
Sacramentum
certo, nifi eliciens
quod fufficit
du
vel cui reuelauit:

fic
inftitutu rcfpe-
ftatus prxfentis.dicatur moralitcr,
tione
me jij
congruo
fe
vt
notum
&
in ra-
diucrfiim a Sacramento fenfibili
ftatui.quia
EcclefiXo
Sacramentum dcbct
cffe
&
pcr
illa
Vrobtmtr,
Ad
iîos 1. cûizomftia ip/is infigura contingebant.
ignotum , cuius cxiftcntia

non cognofceretur , neque a
Hugo.
Ifidorus.
quia nefci-
fe
tft
quae in lege veteri fiebar,fignificabant Rahanus.
inftitutum, licet haberet in fe efficaciam;non ta-
flatu
fementi
quae habetur cap.

Magift.
men eflet ccrtum medium opcranti
\6
jlffirmatiua
Doiiorii,
eft Ifidori loco citato,
Inflitut. cter.
Omnia
& alia
Suarez.
&
Contrarium tenet Dodlor , nempe requiri vt

Caufct fan(9:itatcm vcram, eftque fehientia Magi-
vel
Vafqucz.
Canus.
fequiturfieliar- Bellarinin.
fignificet vcrara.
in cius poteftate
Sotus.
de Sacramentit ingenere c.ii. propofi.
medium in re quoad eflicaciam , licct refpecft
Stntentia ne^
gatiu.
eflc vt fignificet,aut
cuiufcumque operantis non fitvfuale,quia
non
Reliûtt par-
dtfini.
&c. Circa hanc eft dutienit.
p1exconrrouerfia.Prima,an infticutio Sacramen- Duplex tenti fic folius Dei,vt non-poffit commicti (SreaturK. trtuerfia.
HSc-' infr^ commodioti loco cum Dodlorc explicabtmus. lam vero fupponimus lia de izGto con-
diuinaeâciter/igni/icans,
loco,
fcientiac requifitac, ita vt ipfi
Aiplitatle,
hk
vero definitur facramcntum tantum,

quod fpcdtat ad vfum ,
miniftcrium Ecclefimul
& communitatis, cuius
S*cramcnto,ex Patribus.
Sicut etiam in moralibus aliquid contingit
Mtdtum inft efte

ejjicax
& facramentum
tum tantum , rem tant^m , rcm
Sacrametum congruum
figno mer^ /pirituali , ficut ncc cfFe<5lus aflignati

communionis & inftrud:ionis , qui conueniunc
'Bxtmplum.
Obiiciunt prardidi authores , quod contriTunimm'

tS huiuffen, charaderes Euchariftix fint facramentum,
tenti* diltU'
quamuis non finc fenfibilia : ergo. Refpondetur
tur.
diuerfa eflc cx fcnfu Theologotum , facramcntio
figuragratias baptifmalis
SlgniftctitiB
fieeulaiiu
KoncotifliiMit
fncramlium.
ferpens aeneus paflio-
nis Chrifti,& redemptionis
humana: Ofnnes,in:
quit Apoftolus, in Moyje baptizati /itm in nttbej&

in rnari;omnes eande efiam fpiritatem manducauertmt.
Ircm, omnia facrificia,oblationes,expiationes

, fignificabant graciam facramenralem per
lcgis
Chriftum conferendam,vt docent Florenr. in decreto vniortis. Tndent./ef.j. de Sacramentis ingefic facrifi; non fuerunt tamen facramenra
cium Abel, Abraham, Melchifedech, coniugium
primorum paretum,mifl[io columbz fuper Chri-
nere
fto baptizato fignificabat
Spiritum fan<ûm;ficut
& ignis defccndens fuper Apoftolos. Idem patet

aliis cxrcmoniis in Icge noua
tamcn non funt Sacramenta , vc
de cruce,& multis
inftitutis
quae
omnes admittunt.
Rcfpon
Cdremonit
figaificabant
grtiam eenferendam.
Dift.
17
QujBft. II.
I.
mentum, cft ordinatum ad fandificandum, vt eft
fanditatem. Contra primo,
benc
&
SfJônjU.
facrificia legis natu-
IX totum hoc habcbant , non fucrunt tamen

cramcnta,vt
facrificio
ipri
fa-
conccdunt. Antecedcns patct de
Abcl , qni
ficut gcfllt figurara Chrifti,
etiam facrificium ipiius , quod fuitplacitum

Deojfigura fuit facrificij Chrifti. Idcm patct dc
oblationciraac,& veruecis,quemDcus fubftituit,
in quibus palfio Chrifti figurabatur.
ita
Item fecund6 crux,& multae csremonis
lcgis
liouz, yt exorcifmus , infutflationes , fignificant

gratiam per Chriftum coUatam,& vidoriam
contra dxmoncm^funt etiam inftituta in cultum:
ergo in his duobus etiam coniundlim fumptis
non confiftit
CtnfrmMttt.
AusuAia.
ratio fpecialis Sacramenti*
Confirmatur,nam S.Auguftiuus Ub.iJe peccdtcrMmmeritist& remjf.cap.i6.exf\iczns illud i.ad

Corinth.7. .AUtxjuinfilij vefiri immHndi ejfent j nunc
autempmEHfitnt. Refpondet
Non
modwnfimm per fignum crncis ,

impofitionem
puto finSlificari
vniufTnodi
tr
'
tamen ,
&
VideRaba-
Rabinus.
num
Uh. i.de
de vndionc
qua:
fit
cap. 19.
in vcrticc baptizati,& faliua myftica
&
D.Thomam tjiut/f.^ .^- } 0.
Alcxandcr I, in epir
flola I. vocat aquam bcnedidkam facramcntum.
Ambrofius Ub.^.de Sacramemis,cap.i. Cyprianus
infirm.de lotione pedum. Bernardus infirm.de coena
Domini, dicunt lotionem pcdum,quam fecit Dominus Joan.i 3. facramentum.
Secundo facramentum fpc&at ad cultmti , ei
i
Ambiof.
Cypiian.
Bcmaid.
18
TripUx vftu ratione,

/i 'i^"cmI-
tum.
qua
eft
vfus rci matcrialis,
& cxtcrnac ad
quera fignificat ; hic autem eft

triplex in genere;primus cft, quado ofFcrtur Dco
immediatc , vcl mcdiatc in attcftationera excelfubicdionis crcaturx ad ipfum,^c
lentiae fuas,
funt oblationes, facrificia, templa, altaria, decicff*^<û'" cultus,
&
SeeSdMvfM. rn3c,& huiufmodi. Sccundus eft,vt quando aflumitur aliquid diuinum in noftrum vfum, in quo
homo Dco
&
hoc duplicitcr con,

iuramento , duando aifuraitur Dei
nomen ad cofirmandam vdritatem, fic fubiicitur homo Deo, tanquam primae rcgulx vcritatis,
gx cuius reucTcntia opcratur. Secundus raodus
contingit, quando aftumitur aliquid.diuinum ad
noftram fahftificationem, vt homo magis difpofubiicit fc
tingit vt in
&
vf<ts
ftera-
meittirtun.
litus,& idoneus redditur,vt ei (cruiat,& hic vfus
facramcntorum : ergo facramenta eatcnus
eetênutt.
inftitutione facit ad cultum rcligionis ; Sf fecundiam hanc rationem tantum eft diucrfus vfus eoparticularis,vt difttnguuntur a facrificio,
Si
autcm loquantur
prjefati authorcs
de culru
t adeultum religionis in
fknijifMtfan-
Mtn fint C.
eruatttta.
aut eius definitio.
Nam
immunditia
legalis
non habuit
aliura
gencre,n6 facit ad propofitum,quia

^^jjj funt,qu funt inftituta in cultum hoc mo-
veram inh^rentcm,
aot fubfiftcntcm. Vndc facrificiii vtrumque conrinet, quia facrificiumaltaris vtrumque habet &
do,&
lignihcan: fanctitatcm
/ignificarc facrificiura
cruentum, & ofFcrri in at; qua vcr6 facra-
teftationcm diuinar excellentix
Scai
oper.
Tom. yill.
Immtmditia
cfFeftum, quara illum, quera habct exc6munica- legalu ,

cioj&aliae irregularitates,quibusquis exduditur tffedm.
facramentorii perccptione,ingrefru Ecclefia:,&c.

Ab his autem abfoiutio non cft facramentum,
neque ipfa addit fanditatem fignificatanypcr facramentum. Item,aqua benedidtacofert aliquam

fandbitatem expellendo infeftationes
ab anima,
dxmonum
eiiu
Jrrt^niaritM-
Aqtta hnim
dicia.
& fic dc aliis facramentalibus, quibus
remittimtur vcnialia, vt fuo loco dicctur, quamuis longc abfint a ratione Sacramenti ; vnde fcquitur hoc non pofre cfTc rationcm fpecificam
SacraraentijCtiam vt pars integralis
a facramento competat.
qu6d
aliis
Per quod cxcluditur alia tcfponfio , qua dicic

vcrumque eorum conftituecerationc Sactamenti*ncmpe caufarc legale,& fignificarc fan6kitatem
fimpliciter. Confirmatur,quia hc feorfim fumpta non conftituiit eflentiam Sacraraenti,vt conccdit : crgoetiam nequc fimul fumpta. Probarur
confequentia,quia ratio fpccifica ncquit etiam
feorfira fumpta in aliis reperiri diuerfis a fuo
conftituto , neque ex diuerfis fpociebus non fubordinatis potcft fieri vna,nifi per aggregaturo.
Addo vlterius ex regulis definitionis,prsdicacum genericuin nuUi pofTe conuenirc tanqua ratio vltima fpccifica, nequc diffeirentiam vltimam
iO
Ali
rtfpt9.
fit txtludt'
tur.
Kati ^tific in
ali/t
fetrfim
itttt
reftritur.
Gerut
($
diferenria
vt
fe hhtnt
ali.
fpccificam îis k fua fpecie.Singula autera didq-
rum ; nempc coHfarefanHitaternfectmdMmefmd,

fignificare fpetulatiuefaniiitatemfimpUciter ,
vel
conuc-
pofTunt effe ratio vltima

fpecifica facramenti.
Accedit vltim6,qu6d neuc.ra illarum rationum
& aliis quac inftituta funcin ctiltum religionis.

Snfiltu-
gcbat, imraundus erat, &c. crgo in ordine ad ta-
niutaliis reorfim,tanqu ratio fp{;cifica;crgonon
rum,&
AU*
tcriorcm corporis,quo podint fandtificati ingredi tcmplum,admitti ad facrificia.Vnde Paulusad

Hcbrsos 9. Sariffds hircontm,& taurorum,& cinis
fa-
SptSant ad caufarent fan(!iitatem in ipfo : ctgo hanc caufare

tultum ipta fpcaatadeflentiamfactamentij.quatciiuscxfiu
fanclitsttm
no confercbant illa;hzc autem

autem dabant tantum fanftitacem ex-
fimplicitcr,quam
ciuntadvfum religionis , quatcnus fandtificant

homifiem ; fcd non fandificarcnt horaincm nifi
cft
Flotcot.
caufare fandlitatem fecundiituquid, vt illa caufabant f fed in eo , quod eft fignincare fandlitatem
tjftam cihi, quibtis aUtntir, efuoniam fitcra~
Infiit. Clericor.
&
lcm fandlitatem, non fumituc ratio Sacramenti,
efi
Symkolt.
dcntinum,& Florentinum no fumimt analogiam

inter facramenta vetcra, & noua,in hoc quod cft
tptod accipittnt,
antcBaptifmum, facramentavocat.
D. Thotn.
Aicxandci
ex Patribus,vel Conciliis,aut etiara ratione,quia

fandlitas in ordine,adquam definiunt facramentmn ,cft fandhtas fimplicitcr
nouiffimc Tri- Trident.
nem camisjton <w,&c.Nam qui mortuum tan-
em- mentumefi,Scc. Auguftinus Ub.i^. contra Faufium,

FAnftHm cap.i^.in Pfilm.jî. ita appcllat fignura cruds.
Ub.^.de Symbolo cap. i .exorcifmos,&c.qux fiunt
Rcfpondct Suarez cflc de ratione facramenti^

19
vt faltem caufet fanditatcmlcgalcm.Contrajh^c VjôfitSmaefteuafio difficultatis,neque habet fundaraetura rex, rtijtitmr.
vituUafperitts intptinatos fanHificam ,ad inepiinatio-
T 9.
L=P
idc6que
addit illa vcrba:

ordinatum adfitnStificationem hominis viatoris.
efi
tjtumuis nonfit corpus Chrifii ,finiion
fmEHns
Dodor in dehnitione illa
epundam
orationem, manus
&
&
in cultum, qu<i, inquam, facramentura
fic.Legalia
finîficatio : nam f^ catechHmenosficunSm
Lib.
65
Pvcfpondent requiri ad Sacramentum vi inftituatur ad cultum religionis ,

ilgnificet vcram
&
dicat
nt
ordinem ad altcram, cx quo coalefcerc pof-
in
vnum fignificatum
ver6 in vnu pcr
quafi incegrale;minus
&
jOt dut ra.

titnii
eiunt
ki f*vnum
ttim trdine,
potentiajquia amt ttttteft.

cx quafi adu,
{andlificatio legaiis fuit exprcfrum fignificatum,
pradticum , quafi difpofitio pcr fe requifita ad
vfum legis Mofaicar , inqiuntum crat cultus pcculiaris Dci.Significare vcr6 fanftitatcm fimpliciter conueniebat myfticz , vel cx natura adtiofe
&
nis, vcl potius exintcntionc inftituemis
vt po-
pulus fenfim ex prxfcntibus materialibus erudirctur ,&crigcretur ad fpcm futurorum,

fpiritualium.Hic crgo duo,& in ipfa formali figniin vfu figni dificationc ,
in rc fignificata ,
&
&
&
ueria cranc
Ix
66
II
HiijcitHrfin-
tmi Cni.
taerm*7tt
& w-
noHty
ttru
l*i4
Moci
in
tffi
ftrmemi.
IV. Sententiarum
Lib.
Ex Ki primi manci confutata fcntcntia Cani.Nam.vt in initio didtum eftjvfus fignificationis facramcnti cft in otdine ad fandkitatcm fimpliciterjvtcrquc tamcn Author inconoftrae fcn-
c*r4,&c.qua: funt vcrba Chrifti,& denotant fan-
rcnti* fauct,qu6d fignificarc pradice,fcu caufare

fanditatcm aftruat cfle dc ratione facramenti.
Apoftolorum. Item,vifibilis miffio Spiritus fan&i in Apoftolos fignificabat eodem modo gra>
tiam : ergo,&c.
Rcfpondcnt quidam , vt Suarez,per illa verbd
datam fuiflc gratia, negat tamen fuilfe facramentum,quia hoc eft fignum gratix ftabili lege per-
Scquituf fecund6 quid dicendum fit ad illam

quzftionem,quam moucnt modcrni, f7rww,{cilictliftcramem nou* ,
& vtteris
legis
cormeruant vtti-
RefpondeturnegatmccxdicciSjCxcludendodrcumcilioncm,
remedium legis natura: , de quibus erit
^^^> .^ ftamiHe,& defimtime StKramenti.
&
peculiaris quxflio, ita
Dodor infraart.^^.
Ratio vcro eft , quia Sacramentum, vt diftincuitur ab omni alio figno , quod fignificat , aut
ngnificabat fanftitatem
cum non diftinguatur

modo fignificandi,
fignificato, debetdiftingui in
reiiqua
%na, de quibus
ha<%cnus
fignificabant
{peculatiue fanditate collatam,aut confercndam
railon*
}*cr*menti tfi
iMufari figni-
pcrChriftu cert6,&infallibiliter:cumcrgoalius
QQjj ^f inodus diftindus candcm fignificandi,niii
pra^bicus , eam fcilicec caufando , fequitur hanc
elTe de ratione facramcnti , vt ab aliis fignis diftinguitur.Sacramcnta autem veteris legis pr^tcr
iam dida non
caufabant,& licct fignificarint caufandam pcr Chriftum , non facit ad rationcm facramenci , quiaBaptifinus etiam figni^cat mortem Chrifti,apertionem ianuz (non in
hoc tamen eft facramcntum , fcd qua caufat fanAitatem ) ad Rom.6. feu futuram gloriam. Qmeunupu btiptitAti fitmu in Chrijfo , &c. fi cmtptMita
'
pcr pocnitcntiam
& amorem
perfedum
&
ftraftionem, vt behe probat Doftor in primo
li-
bro Elenchorum. Et ratio eft,quia limitatio termini eft fecundum aliquam rationem vniuocam,
& communc pluribus ad aliquod detcrminatum

ex
illis : hinc nequit terminus aequiuocus modincari per limiiatiopcm ; eadem ratione Doftor
tetminum aiquiuocum non nu-
&
merari in fuis aequiuocatis , quia fidus ,

aniterreftre non dicuntur duo canes ; diftradio
ctiam fit refpediu vnius,
eiufdcm fignificatio-
mal
&
liis
fimplicitcr, illam in parte aufercndo, vt
ho-
mo
fccundum quid. Vnde tcrminus aequinocus

non eft fubicdum cius, quia raultiplex, & quantumlibet diftraheretur fecundiim vnam fignifiOtionem,non diftrahitur fecundtim altcram.
Refpondetur fecundQ,dita Conciiiaco ipfo,
quod
dcclarant Sacramenta vcteris legis
caufa-
indicant
illa
eUmiJJafitnt ei peccata muka;epionitim
dilexit mMhttm,8cc.
Euangelia
ait
vnde Gregorius homil.aj. In
Amando
macHlat criminis , c^ vox veritatis impletur : dimiffa
mMhMm,8cc.NegiLt
ergo Canus per illa vciba fuillc aliquid caufa- Canut.
tum, Sotus vero dicit qu6d fuerint figna gratix,
non ex inftituto , fed ex natura.
Ad fecundum,admittimus etiam cum Nazian.
fitnt eipeccata mtdta,<]uia dilexit
cr/tf.44. Auguft.rr4fl.74.i
loannem,
datum
fuillc
Quo-
Ad ftcgdu
cafum.
Nazianzca.
Auguflin.
Chryfoft.
Cycill.
Nazianzcn.
Auguftin.
Hicion.
Cyrill.Alcr.
vt quando defcendit fuper Chriftum in lordanc;

incercum eft , vcrum hxc figna fucrinc praftica,an vero indicantia tantum, quod interius per
gratiam habitantem eft operatum. Verius fcntio fuiflc etiam praAica,iuxta proprietatem verborum fos ataem baptiK/d>imini Spiritufanlo,non
ptfi multos hos dies , &c. quod magis eft fccundum
Patrcs,
Doftorcs.
Cxterum hxc obiedio non habet peculiarcm
difficultatem contra noftram fentcntiam , quia
de fide cft , facramcnca noux legis caufare gratiam , quam fignificanc illa ver6 alia figna, vt
de fccundo
certio magis liquct,licet caufarent
gratiam , fuerunt figna pradkica tranfitorie , non
pcrmancnter;quorum vfus fit pcr determinatum
miniftrum in ipfa communitate, quod non con-
&
&
ueniebat
illis fignis.
Vltima pirriculz eîerdinatum ad falutemhpminis viatoris. patet , & refertur ad terminum,

feu fignificatum Euchariftix ,& comprehcndere
potcft charaAcrcm. Ex his patcnt omnes partes
definitionis aflignatx ^ Doftorc , qux cxplicite
comprehcndit,quidquid ad rationem Sacramcnti explicitam rcquiritur vt qabdfit figmtmfenfibile ex infiitutione JUninaeâciter figruficans , &c,
quibus verbis exprimitur quidquid ad facra:
mentum in rcôpertincc,vc
conucnic,
& diftin-
faregratia.inreipfadcclararenoneffcSacramen-
ctiam ab hominc, fpcculatiua, xquiuoPer alias particulas , vt gratiam yfiu

ffellum DeigratHitittni Scc ponitui teiminus,
fecundum quid,& aequiuoc^.
Obiicics dari aliqua figna praftica gratiae,quac

funt facramcnta,Lucac 7. RtmitttimitrtiltipK-
inftituta
ca
inccrta.
&
Ks fignificata.
'
Fruftri
Hic
rofolym.
ficri.vtcontigit in Apoftolis,aliquando in fa(ô,
guitur ab aliis:cxcluduntur crgo figna naturalia
non
Greget.
veritatem lauit lacrymis
no cau-
ta fimplicitcr,fed
hil*.
Rcfpondotur tcrminum acquiuocum ex natura

fut vcrificari prim6 pro omnibus fignificatis ,
acquc jKimd , quantum eft ex natura termini po-
in i.d. ij. dicit
Seratniftum
dtbttttttfi.
tx , ita vt neceflarium non fucrit vti alio medio

extraordinario,qu^m fidei,& poenitentix ; quod
niam auccm miflio vifibilis Spiritus fandti in

figno fenfibili , quandoquc fignificac gratiam in
ncre quodlibet fuum fignificatum in oratione,

nec recipere per fe vllam limitationem, aut di-
ad illam diftinftionem facr&menti ab alio figno (enfibili, quod pro

tcmpore tantiim durat : potuit ergo Chriftus poteftate excellentix illis verbis conferre gratiam
Magdalcnx, potuit etiam aliter,ita vt verba non
efienc figna pradfcica ; fcd demonftratiua gratix
tiana. Cyrill,Alexandr./^.5>./o<.& alij.
ftionc nominis ; ergo fupponunt eflc vniuoca in
Ttrmini <
i.d.17.
i.p.^.if.art.f.4d 5. quantiim
Rcfpondetur , Patrcs plerumque vtinomine

/acramenti Jatc, quatcnus dicitur myfterium,vel
rei facrae fignum,non vcr& vt conftituit diuerfam
(pcciem figni facri.
Dices , Florentinum &Tridentinumloquun-
rationc (acramenti.
manens:& hxc refponfio cft D.Thoma in
finitio (acramenti ipfis competit.
refitnt-
tur de Sacramcntis veteris legis in ordine ad f^

cramentanouaelegis finelimitatione, aut diftra-
9.t^nfi*.
Vbi denotatur fandificatio
Obiicies , Patres vocare fine vlla limitatione

/acramenta ea, quac erant veteris lcgis : crgo dc-
&
Gionis erimtu,Scc.
Oht*3fO.
t,remitti*ntHreis,Scc.
Spiricum fandbum Apoftolis , eo tempore , ficuc

cciam in die Pencccoftcs, vc omnes Pacres docet;
ChtyCoQiom. hom.i^.in jiSl. Cyrillus Hierofolymitanns Catechefiiy. lizzian.loco citato. Auguft.
firm. 1 8yje tempere. Hieronym.epiftoLi ad Hitdi-
tati fitnuu fimiUttuUni mortis eiut ^fimtU
ftbitSio,
Aitatem internam Magdalenz. Item , loan. zo.

jicdpiteSpiritMmfitnEbimi eptorum remiferitis pecca-
^S
L
f
Dift.
okitaio sui
Fk-uAtk
folntiMT.
uwm coftwt
Quxd.
I.
hanc eniritur Soto j ob-
iiciendo, prim6,qu6d non coinprehendat vttcra

Sacramenta, ad quod iam refponfum eft. Sccun16ga.Re(ponfum habet
d6,qu6d fit fuperflua,
&
ex diftis. Tertio , quia adhuc difputatur vtrum

SacramcBta conferant gratiam , ac proinde non
dcboit hoc cornprehendi in definitione \ quaE ratio
valeret
Ci
(equeretur in
omni
controuerfia,
non licerequidpiam affirmare,aut definire de

eaufa alicuius rci nifi quod communitcr fuppo,
& rcfpondcat
, vel ipfe qui dcfinit Sacraexcludendo illam patticulam , quam

nos,-&omnes antiqui contendunt eJTe definitiuam Sacramenti,tanquam diffcrentiameius.
Exhis fttHtfitmo qmfHonu , &c. Hic tandcm
refpondct Dodor ad quxftioncm principalcin,
nitur
mentum ,
j,
V*/in!ti
Uaîftri tX'
ncmpc dcfinitioDcm
fUcMur.
fuppleatur per ea
bonam,fi rede intclligatur ,
quat in dcfinitione prxmifla Dodloris cxprcfli
funt,eamque cxponit Doftor : dicitur Sacraracnj^^ ftrma modo , quo imago Herculis dicitur
&
SmrrMm^ntS
.
prarfcriptam Magiftri efTc
dieitmrftrm
finifitMt.
fof jn^ Hcrculis
fic
fignum fuo modo
fignificati.quia ipfi fubftituitur
dicere
yi/!iilu.
fonrum , Cenjtgnum
eft
forma
pcrinde ergo
dicitur vijibilu
cft
gcncre , vel pcr Synecdochen , vt fit

pat s pro toto , vel vt magis iuxta expofitionem
ronat,perAntonomafiam,quia vifus eft pcrfcclifplurium diffcrenfimus fcnfus inter extcrnos ,
&
philofopKtts
tiarum cognitiuus, cx Philofoph.
i.Metiph.
prtcmio.
i.ilffM/>/(îii
Itcm i'</Ji^//^, comprehendit tam vnum , quam

plura fenfibilia ad eundem
fnppltnJM in
tlffiiiMtit
Maiifiri.
& plures fenfus fpe-
Aantia,prout concurrunt ad Sacramentuin,verbi

gratia,noulegis,vt resvifibiles,&formam vcrborum , qux fpeftat ad auditum, ImuJibilisgrMid,
Inmfbilk
ftuit.
&c.pro efteftu gratuito ordinato ad falutem hominis viatoris.

Supplenda autcm eft per illas particulasf* 1fiitMtione, contra fignum naturalitei fignificans:
itcm ^cr efficocitfr , contra fignum squiuocum,
fignum fequcns naturaliter fuum fignificatum.
Dices fecundum exemplum fuperflue poni,
quia per particulamf* inSiitutione iam excluditur
tale fignura , quia omne fignum naturaliter ftquens fuum fignificatum , viderur fignum na-
&
OiitSi.
".
Beffiitjie fe-
eundM,
Rcfpondetut dupliciter prim6,fi intclligatur

de figno naturali:exempIum,licctjprior particula,
** inflitutione , excludatur fub ratione gencrica,
ficexcludi fub ratione fignifica in eoquodnon
efliciat fuum fignatum , neque confcquentcr ipfi
fupponatur vt caufa,co modo,quo Sacramentutn
fupponitur fuo efFedui , fed efficiatur i fignatu.
Rcfpondco fccundo ttatttraliter interpretari
pollcjvt etiam competit fignis ab inftituto , qux
:
non
funt effedbiua
Jieri
fcd defnonftratiua fignificati
columba defcendens in Chrilignificabat gratiam in fafto ejfe , non in
prarfuppofiti
ftum
fic
fic
cfFedhis miraculofus veritatem mjrfterij,
in cuius confirmationem patratur
verbi gratia,
cxiftentix rcalis Chrifti inEuchariftia,figna,
jjU
irfnt'
iMMtt txftf
mol
quaecircaipfumapparent,&fiunt
Eodemmodo
poflunt explicari dcfinitiones fuperius
quiualeantjtatt} illa Doftoris,

inti^- '^'P^*
guntur frt- quzilicct hzc Dodloris

t*rfrimm. niis ambigua.
17
r.rrtrhtnti'
etrum.
fit
allata:
vt
quam reli-
magis explicita,& mi-
Exduditur inanis ratio Sacramenti,qukm hxrctici
modum figni exprout quifque ipforum de

Sacramentis erronec dogmatizat.
Sacramenta indifFcrentcr pro bonis &mali$ imfmgnMtmr.
feu fidei
quam
excitant per
terni .rememoratiui
inftituta funt:ergo
adlgnant, diccntcs > Sacramenu cfle figna
non funt figna prxdeftinatio-
nij,aut beneuolentiat fpccialis diuinx,alias fa:pc
"*"
^*!"' fi'
bt*tHtUntit
accedunt,& quandoreprobifunt
Alterum ver6 quod dicant efT figillum, te- tTentffe/igil'
ftimonium iuftitix acccpt* per fidem plures in- ^^'.j^'*"''*'
uoluit errores : primus eft,(oIam fidem iuftifica
fjl, ttrnm.
rc fecundus, qu6d Sacramenta nous legis nihil Vnr^ trrcrtt.
habent efficacix, ncc gratix , fcd tantum excitationis fideijcontraillud ad E^hcCj.MwuUnteam
Uuacro aijua, &c. Vndc fcqueretur in paruulis , im
quibus fides adualis non fit^BaptifmumefTc inefficacem,contra antiqua,& modernadecreta fidei.
Tertiuserror eftitencri vtentes Sacramenti$,credere debere fe iuftos eire,quod nequit fieri , finc
diuina reueIatione;w cnim Jcit^ 9tUo,vel amo-
effent falfa in iis,qui facrilegc
&
re digntttjit.
Obiicies
JignactdKm
ad Romanos ^. Circttmcijionem
iuiiitit.
tur,fermonem
nem
operatur
dici
x.%
tpufuit in Âbraham.KtCônde' Ohi,mt /M.
de fide viua,qux per dileftiode qua ipfe Apoftolus epiftola ad

lacobus in fua Catholica', cap.2.
elTc
i
&
'"'.
Galatas c. ;.
Dicitur autem Circumcifio fignum,fcu fignacu- Cireumfifi
lum rcfpeau Abraham,qui ob fidem,& obedien- ?""'' fi'
tiam confignatus cft , vt ficret pata: multorum ^*""*"*
viuentiHms&
ipfc
fic dicitur fignaculum, in quo tam

qu^tn pofteritas difcernebantur ab aliis in
omne enim figillum fignum cft.

Hinc fiafilius deSpirituJanEio cap.ii. vocat
Baptifmum regetieratiottis lauacrum &JigiUum. Nacarne
Rafilius.
Nizianzea.
ziazcnns or^.ô.dicit lauacrum cfle, quia abluit,

figillum, quia fignificat dominationCm vnde
&
quando
orat.ii. in laudem/ororis
Corgonit, dicit
fiaptifmum non ram fuiife illi in gntiam , quikm SutmtJeBMin figillum , pcr exaggcrationcm didkum eft, qua fffmtt ejf
fignificaretur
magna
cius fanditas
antequam
/^''''"'
baptizarctur.Hieronymus fuper adEphcf.i. Si- Hictoa.

gnatijigno profmfioniijanilo,dicit
ûi in tegentra-
tiont Spiritum promiffionis acceperit,ab eoJignatur,&
Jignum conditoris accipit. Ita Origenes W.4. in
JlâmadRomanos,
turale.
ILefi^Hptfri'
diuinx bcheuolcntix , vel przdeAinationis , vel

certc e(1cfigna,& teftimonium iuftitix acccptx,
pro
fenfibiUs in
67
II.
epi-
Sacramema ejfejigna, epttt'

tenits myFleria iadicant ijignacula verv tjuaterms myfteriacontinent. Auguftinus lib. cf.contra FauShtm,
cavocat figna,& fignacula,addcns ftfmw wrritfm
inenarrabiUter vaUre plHrimm.
Ex quibus patct,etfi Sacramenra fint figna,
fignacula , non ita dici tanquam foltirra efrcnt rememoratiua iuftitix[acceprf ,ant exdrantia,nihil
dicit
Aogttflini.
&
aliud virtutiscontinentia.yideantur authores

pr^citati in cxpofitione tituli>qui
fii-
hocargumen-
tutn fuse contra hzreticos tradtant.
^dprimHfaarffmentum,8cc, Hic rcfpondet

e
Dodkoradai^gumcntainoppofitum.cuiusexpofi- jid
tio eft clara,ncque indigct alia dcclaratione
la
g^
fo- nuMM.
lumdubitari poffit circa illudquoddicit in re- JûiitaH.

fponfionc ad primum, quod forte dubirnn fit, an '^^ "^"
plura entia realia poffint concurrere adfunda- .,, ,/.
mentum vnius relationis realis , vt orte contin- ribm fndgitin pluribustrahentibus vnam nauem:quam* n.
uis ipfe aliter refpondcat, etiamfi
in rcalibus
tamen
hoc negaretnr
fuflincri in relationc r**
tionis.
Diccndum tamen in realibus,quando

ra cooueniuQC in vna ratione
illa
plu-
pofTc fundarc
vnam
titfalMitap.
68
IV. Sententiarum
Lib.
menca, confcqucnccr diuerfx relacioties : qiiando S"*^} *

ver6 non ita fe habent, fcd vna accedit in codem *ft "'*">'
gencre tanquampcrfe(aio intcnfiuaaIterius,con-
vnatn relationêm tealem , vt patct de relatione

fpiiationis adtiuae in diuinis ; idcm etiam in
MJS.
SimilitHdo.
vna numcro albedo eflct in difundarent eandem relationcm

figura funt fnn/imilitudinis. Sic etiam forma
plex rclatio furadata in mukis materialibus. Nec
maior cft difficultas dc relatione , quam de aliis
accidentibus , vtpote depcndentibus a fubiedo.
Numcrus autem iuxtafcntcntiam eorum, qui dicreatis.dato qu6d
uci/is fubicdtis
ftituunc
&
Torm.
tigHr,
KumerM.
effcdtus^non fecus ac
Md bi'
yiijMtit,
rum in codcm loco totali videtur integrare

vnam relationem vbiquati&nis pafliusificut mavnius,
diucrfx relationes
^luanh
di-
uerff eft relatte In ch-
>
nauem vi-
ciFcdum, itavtquantumlibet vnainpropriafpc-
pMiiAi' cie intcndatur,non poflit fupplerc alteram ; tunc

diucrfa fundacifc diucrfas raciones fundandi,
htuf
dcnter loquitur, infinuans diflScultatem
&
Qjr
Vtrum pro
-(E
tempore cumfqHe
fit in diucraddit aliquid diucrfum in genere
, fed cx vtraque fimul coalefcic

principium intenfiue fufEciens ad adtioncm,
quod argumcnto eft,quia concurrcntibus pluribus remiffius quilibet agir, quam fi folusagerer,
licct adiio fit eadcm ,feu motus lcd de excmplis
non cft adeo curandum quidquid dicatur non
eftcontraDoftorem,quioccafionatiue , &inci-
dentur caufz partiales. Refpondetur camen,

quando diucrfx funt caufae parcialcs, quarum
qualibct cx ratione fua particulari exigiturad
fis
principij atiui
partialibus func
trahentes autem
quod
fo fuppofito
aiiis cauiis
applicarecur aliquid
tWido,
perfe(5la,neque altera accedens, licct
locati
& jcqualisloco.
difHcultatcm,quia in
Refptnjie.
modum
E xemplum vero , quod adducit Doftor, habec
'Exemplum
dijjicile.
vnara quantitatem per
fi
îJII*''f'^
vnius contincrec vtramque vircucem:illa ergo cradlio , quando calis cft , vc pcr alccrum nequeat fieri,nequic referri fub vna racionc ad vnum , neque ad alcerum , fcd fimul ad
vcrumquc ; ficuc ergo vc terminanc rclacionem
cfFcdus funt vnum, ita etiam vt fundant relacionem caufs neutra enim in gcncre principij cfl
rumquantitatum adalias duas quantitates videtur vha relatio. Item , vbiquatio plurium corpo-
cerialia
vc ^^* ^*"/*
pcrmodum
cunt ede realcm.fubiedatur in pluribus,vt ternain plufibus vnitatibus^ Itcm,cequalitas dua-
tiMrtum.
cxcmplo
quia virtus vnius

crahentisconftituit cumalteraaliquidintenfius
in codem gcncrcjcui vt caufae totali correfpondcc
JEqUMlitlU rius
hirtrij
vnum principium, & fundamcncum ,
pacec in propofito
&fol-
uens argumentum in vtraque partc.
III.
a Deo datAjdehuerit inFlitm
legis
aliquod SacrAmentum^
Hug.Vid. Je Sdcr.p.9î\0.'Tôva.i.j>.q.6iji.i.& i. D,Bonau. Wf .i.y.i. Richard.4yM.f.2. Gabr. q.i, Sotus f.i.<it.i.Maior.f.4.Palud. ^.^. Suar. tom.j.p.}. d.yf.ycfrd.J^.f.^.
Vafq. 5./. ^,150.
McnC.^p.^.i.m.iJt.x,
AB
T o dc Sacramcnti quiquarro de cius infticu,

tione:Vcrum pro tempore cuI
dicace
Mag.C.D,
Aisum. I,
iufcunque
lcîs a
Deo
dacx,
debueric infticui aliquod Sa-
craincncum?Qu6d non, quia non legimus

de aliquo Sacramcnco infticuco a Deopro
tcmporc lcgis nacurse Sacramcntum autem non poceft inrticui nifi a Deo , fecun:
dum eius dcfinicionem
crgo non
fuic
apud
cos Sacramencum. Scd maior videtur cfTe

ncccflitas pro aliqua lcgc ratio Sacramcnti
Argam.
concra
morbum,quam aliquidaliud.
Icem,Deus non eft caufa , nec dac direQx. occafionem errandi homini fcd in
fenfibilibus cfTe falucem eft dircde occa:
fio errandi
numinis effe
quia fcilicec credcndi aliquid

in ralibus fcnfibilibus
Confcqueos idololacraudi ;ergo
vt in co, vel per
& per
Dcusnon
Argam.j.
pocuit
vel
Sacramencum
ordinari illud
pcr alium miniftrum,&; non neccffario im-
mediace a Deo.
Iccm,cijim plures lcgcs fuerincaDeo
Confirmacur per Grcgorium, Moral.4.

& ponicur de Confe.diftind.^.ô-/
4ifud nos valet aqua Baptijmi , hoc egit afud
veteres^velfroparmlisfoUfdes , velfro ma:
Iccm , Deus , non. immediatc , fcd

perminiftrum aliquam lcgem dedic.Pacec
dc lcgcMofaica pcr cocum ergo fimilicer
de lege Euangclica vidccur , quod infticui
ergo, &c.
libro,
ioribus virttts facrificij
infticuit aliquid fenfibile
illud effct falus quxrcnda.
dacac
, fi
cuiuflibec
tempore
mencum a Deo infticucum
^fg"'''*'
fucric Sacra-
crgo aliud,
&
Sacramcncum legis prioris retempore legis pofterioris , non
aliud:quia fi
manfiflet
fuiffcc aliud infticucum

ri
pro lcgc pofteiio-
fcd confequcns eft inconuenicns quia

:
vox femel impofica ad fignificandumjfempcr manec fignificaciua ciufdcm:ergo multo magis fignum fcmcl a Dco impoficum,
fcmper manet fignificatiuum eiufdem.
Contra,Auguftinusconcra Fauftumip.
Jn nuUum nomen religionis coagulari foffunt
homines^nifi aliquorumfignorum velut Sacra-
mentorum
vifibilium confortiocolligentur.
SCHO
^t'"'d*fh
Dift.
Qu^ftlll.
I.
H O
69
M.
NecefsitM SdcrdmeHti frobari non foteft : congruitasy (^ vtilitds eitu ferratioHemcMffat

inifitutum
ejfe
Hlc qaacuor ' funt videnda. Primi,

qu6d Sacrameacum aliquod fqic infticucndum. Secundo , a quo j quia immcdiac^
a
Dco.Tctcio an pro ccmporc cuiufcunquc

Quarc6 , an aliud,
alccrius
iliiid pto ftatu alterius ,
(lacus vias pofllltpfum.
&
&
lcgis?
Dc
primo dico,qu6d,Sacramcncum dc-
bcrc infticui , no poccft probaci ncccffario,

uequc a priori > quia Dcus cxcra fc nihii
agic ftc<?eflari6
illtid
fer aufieritatem tantum habetaf.
nequc
a poftcriori ficuc a
effcdum
Scd
Sacramentum in-
fine , quia abfolucb pofTibile cflet
tfic (fHtmarfittit vutendaîcK.
abfoiuicur quacuor articulis
Qu jtftio prxfcns
primus eft,de con- Diuifi jMJueniencia inftitutionis Sacramenti. Secundus, i fiitnu m 4,

quo inftitui potuit. Tettius,an pro tetnpore om- mrtUnUt.
hic refpondct qua:flionis legis,& fbtus vis ^
ni. Quartus de diflinftione Sacramenti pro flata
:
&
diuenae legis.
Circa primum articulum potiora quae notanda erant fuperiori quxftione dida funtidicit prirhdquod neque ^ priori, neque ^ pofteriori pro-
nn frthatup
ratitm i
bari poffit necefficas Sacrametijeiufve inftitutio- frim.

nis : agit de probacionc neceflaria,
ex caufa,
&
non cft alia caufa , quim Dci

voluncaSjCuius non dacur caufa,& liberc fe habec
aur ef{c6tu:a prioH
inuifibilcm hatcri fine taU figno.
ad excra ; nulla ergo ncccflStas
quod congruum
eios ad infticucioncm prsmiftaiTi,ncque fiippofi-
fucric
Ktciffiim
S^trMtiHnti
fuic fimpliciccr
priora decreca eius circa falucem

: quia
prxdcftinacorum,& hominis lapfi pcr aliamedia,
vel ccne immediace,
alio modo reduci pofEnt
ad afhmi feclafa infticucionc Sacramcnci.
tionis
{iicui,probacur racionc fimili iUi^qux pofita cft in praecedencc quacftionc
in
primo
probante poflibilicaccm Sacramcnci. Congruum cnim eft cffêdum inuiarciculo
fibilem
caufandum a Dco
ordinanccm
homincm ad falucem fignifioari per aliquod fignum fcnfibile,vc viacor inquircns

,
, cfFcdum illum inuifibilcm ccrcius cognofcacNcc folum congruic efl*c fignum huius efTc^bus
quafi fpeculaciuum jpcr quod fcihcecpof-
cognicioncm cx fcnfibilibus
C^nffuit infiitMtfignum
fraHifS ttf
tum
vt
fltnibus
tiifiMi4
iff
in-
r- fic
tii
habcri concepcus in incellcdu de
illo
homo fignac nacuram humanam:

fed fignum quafi prafticum , fcilicct quod
fignac fignacum efle , vel ficri. Nec adhuc
fignum pradicum dubium , feu jcquiuocum , vel inccrcum quia ccfi pcr calc fignum duccrecur homo in cognicionem
ficri huius cffedus , non camen appecerec
illud fignum fibi adhiberi , propcer incercicudinem figni refpcftujffri fignaci crgo
calem effeftum fignari per fignum pradlcum cercum,& efficax, fuic congruum , vt
homo cx cali figno eff*e(5um cognofcac,
fignaco,vc
&
& incali figno cfFcftum ardencerqua:rac.
Nec camen
congruic fignum illud effc
ccrcnm certicudinc dcmonftraciua , fed

quafi vc in pluribus. Sicuc enim in fpcculabilibus aliquod fignum cft ccrcum,& neTtxt.^),
ceffarium aliquod,vc in pluribus, frimo Pofieriorum fic poffec

:
fignum prafticum ha-
bere cercicudinem quafi necefrariam
ipfum vniuerfaUccr
&
fi
quafi neccfrario
ccncomicarccur/ifr; efFedus,Tcl cercitudi-
nem,vc in pluribus
fi
ipfum concomicarc-
non fuic aucem

fignum aliquod cerrum
tur efFccluSjVC in pluribus
congruum
fcnfibile
effc
primo
modo
quia
com
illud
fignum fenfibilc debeac adhiberi ab homine,fequerccur ,qu6d in poccftate hominis

cflcc
&
A poftcriori nequic probari eadem neccfncas, Kt^tut frt

quia efFcdus quicunque Sacramcnci inuifibilis, isri iftfi'
haberi poffet fimplicitcr abfquc Sacramento.
Sicut enim diuina voluntas libere fc decerminauic ad coopcrandum Sacramencis ; fic eciam fine
ipfis eundem effedhun produccre poccft ; nam
eciam de fa6lo non eft ligata Sactamcncis ; quin
poffic fine ipfis operari miraculos^.vcrbi gracia,
fanftificando|infânccm invcerofine Bapcifmo,
ficucali^sprotemporelcgis fan&ificauit Baptifbm in vtero ante Circumcifioneth. Inftitutio Ctgntftitttr
ergo Sacramenti habetur ex authoricace fiicrx tx rttuia^cripcurz,non k ratione neccfTaria.
ticiu.
SuppoHra tamen reuclatione,eius inftitutio
t
probatur congruentii, qux quadruplex eft,ncm- Smfptfitlt re
pecaufa inftrikiionis,humiliationis,& exercita- ueUtitnt
tionis ,quac trcs congrucntix adfingularcmcu- frtiMtur infiituti, quMiufque perfonam fpcdbanr. Quarca cft refpcû
tutr
communicacis , qux
confiftic in vnicace
tm^
& diftin- irnentiit.
bionc,quz fundacur in communione Sacramcnci. Deprima

vlcima facis iam diximus fuprij
fccundam
certiam adduxit Magifter in liccra,
quibus congruum addic mociuum.
Circa primam congruenciam de eflScacia Sa- Certitud fi.
cramcnci , nocanda func qux dicit Dodor : Nec gnificMtinit,
tamen ctntgnut Jignttm iUnd ejfe certtan sertitudine de- vt in fbtri-
&
&
monfhatiHa^dtpMftvtinpliaibMf, Scc Qux verba

vtinpluribta incelligcnda func, prouc ipfc opci-
m^ dedarac
confequenccr diftingucndo ccrcicu-
dinem demonftraciuam , & cercicudinem vc in

pluribus , incelligic namque demonftraliaamj
non vc eftnoca indicans prarfcnciam cfFcdlus, per
btu.
Difiindi
tiu4
dt'
mtfirtiu0.
verbimi indicaciuum, fed vr fumitur demonftratioinlibris Poftcriorum per caufam
& vniuerfalem
prxdfam,
<pu de vmmferfe , &fiootdMm qued

ipfum dicituf;\i paceci.Pofier.cap.4.& j.vc crian- VniutrfaU
,
gulocompetic habcre crcs angiilos prxdsc racione fui|fiuc fic inmaccria znca,fiue aliaquacun-
que fic homini effe rifibilem per illam adzquationem caufic ad cfrcftum , vc impoffibile fic faluariracionemcaufzfvbinon faluacur racipefe:
ffitrimfii-
fum.
FunJmtur ia
mdtifuiuitnt
etuftt t^ ef.
ftattt.
ûs,& c
concra.
Talis cenicudo demonfh:aciua,& infallibilis CertituJ Vt
non compccic Saccaincnco
ica vc feparari
non
pofllc
iBflunhm.
IV. Sententiarum
Lib.
70
fignum aliqnod , ad quod Deus vnicfFcaum inuifi-
cfTcr
pofllt \ fuocfFcdujred certitudo vt
bilcm
quod
aufcrrcc a fufcipiencc debi-
tam praeparationcm
fufficerctenim
qu6d qualitcrcunque
cx
iibi,
indifpofitus illud
Baptifml
prafticum ccrtum
fi-
&
ad
quafi difpofitio
etiamfirite eafitfiipiant ,fid aliquando ,
fi-
anathemafit.
fenfibilefignificans naturaliter, quia nul-
rtientum in particulari.
tum eft ex fua inftitutione,& ex
requifita in Miniftro,vt habet
inparticulari requifitis ad
fenfibilc
im-
JHiui.
fuic
Sacramentum
tioncm
in
tore, rcfpcftu cfFcdus inuifibilis:& hacc eft
cct,proptercruditioncm
lies
&
litera
te
fcili-
quam
cxpofitionem
concludunt rationem inftitutionis Sacramcnti,
cx parre cuiufcunque perfona: priuatac.
tangit in liccra,&
^ttri Aug.
esntr* Fnujt,
vbi fuft.
iftac
cres rationes
Eft ctiam alia ratio , quac tangit illam

congruitatem cx parte totius communitatis.
Congruum
cft
enim omnibus
& tremore.
plurihus.
tangit,proptcr fcilicct exercitationcm,
humiliationem
homo ordinatur
& difpofitione fui
Congrmt if;Vr,inquit, vtfignumfit certum , vt in

i. femper , nifi indifpofitio fitfiipientis im~
pediat,&cc. Tollitur calumnia, qua: praetcndi pof^
fet,fi cfFciJlus in hoc, vel illo fepararetur ex inefcacia, aut inefficicntia caufs quantiim eft ex fe,
quia in propofito non ita contingit , quia Sacramentum de fe femper eft efficax, fed feparatur ab
cffeftu foliim ex priuatione alicuius extrinfcci,
per fe requifiti per modum difpofitionis,aut certc applicationis dcbitac ad fubiedlum:vtrumque,
impcdimenti nomine,exprefIit Do6lor,quod fufficit ad intentum eius^reliquaomniafuislocis
duas ratio-
alias
viatori-
bus vnius fedar, aliquibus fignis extcrioricxponir, vt vidcbitur.

bus communicare , & conucnire , per qux
eciam abaliisalteriusfeftacdiftinguantur. Nam cx talibui fignis nofcit homoquiscft
fiix Ccdix^&c quis alterius hoc autcm expcdit,quia qui fciunt fe eiufdcm fcifta:,iuuant fc
:
mutuo ad obferuationcm eius &qui fciunt fe diffimilis fctae,vitant fc mutuo tanquam

mutuo fc impcdicntes. Taleautcm fignum vnitiuum corum,qui func eiufdem fefta: , 6c
diftindiuum ab aUis expcdit cfTc pradicum, rcfp edu alicuius cfFcdus inuifibilis pcrti:
nentis ad obferuationcm Cedtx.
Sicergo patct
tionem.
quod
non
neccffitas probari
potcft
fed congruitas probatur per ra-
Fadum autem probatur pcr auftoritatcm,vt tangetur in quarto articulo
auftoritates
non loquuntur de Sacramento
tunfcd loquuntur in fpeciali de
tali,&:
MiuJ
ejfe fignum praEticum inHituere

fignum pra6Hcum gratia , fed non
in
ficut hic
adhuc
quia
trafta-
taU Sacramento,taIis vcl talis legis.
H O
,
communi fumpto,
Aliud
fojfet
L
,
M.
Homo pffet inHituere
nec poffet Detti ei talem
caufandum gratiam. Htc vide-
illud certum facere.
dlud facere certum
inBitutionem pofitiue committere , nifi fe aliringeret ad

tur Dofor dicere poteliatem inFiituendi Sacramenta , non poffe communicari
creatttray
Gabr. hic qu^ft.x.fi enim Deus determinaret fe

generaliter ad afiiliendum figno per me inliituendo ad caufandam gratiam^^ egoinHiinfallibilis
tuerem fignum aliquod , adhuc inliitutio non ejfet a me , vtfit efficax
quod tenent Dur.
ctna
""*""**"'
aut illud Sacra-
per exercitium libcrtatis, retraclando pcccaturo,

vt deber,& expedit,facicndo bonum,& declinando ^ malo,& operando fuam falutcm cum timo-
& dcfiderium caufandum in via-
ratio,quam tangit Magiftcr in
fuum finem mediantclege
f'
9""""*""
Canon 1 1 .vel aiiis
hoc
ralibus diuinx prouidentije,qua
proptcr cogni-
inftitui
cam non
certitudoexcluderet in fufcjpientc debita difpofjtioncm, quod non congruit aliis rcgulis gene-
fignum inftitutum,fiuc impofitum. Sicergo habecur fecundum totam

rationem Sacramenti , quod congruum
fit
sermttttm
partc Dci, habe- ^'
tum effetfignum certumprirno modo , quia nepe talis
een-
alie/uibusy
Noncongruitautemyinc^mtTioCtottVtSacrameTi'
habct cfficaciam naturalcm

ad effcftum inuifibilcm crgo congruit,
/rJ< SAtra-
dice-
femper caufent,vt in ponentibus obicem,vt patet

ex canone prazcedente } vcl deficiente intentione
JJwjr
&
rc efficaciam caufandx gratise, quiamuis
qu6d
cft
Q0 canone patet Sacramenta,quan-
gnacum.
Has autem omnes condicioncs quod
fcilicet fit prafticum ccrtum vt in pluribus & prajccdcns naturalitcr/m fignati,
incelligo pcr hanc conditionem effcax:
tale auccm fignum non porcft cfl!c aliquod
lum
quod
&
naturalitcr prsEcedcntc fieri fignati ,vt fic

fic
docet , Formas fiicrameTUales

, aut tuentum ,fid
& PoemtemU non aClum
rc.eas dcnotare efficaciam refpcdu cfFedus,

quantijm cft cX fe. Sic Conc. Trid. fe(r.9.can, 1 7.
Sl eput dlxerit non darlgratiam per huiufmodi Sacraomnibus , ejHamian eft ex facrte D,
memafimter ,
dine vt in plnribu$,id cft,fcmpcr,nifi indif-^

hoc figno
pofitio fafcipicntis impcdiat ,
fufceptio figni
part. r^.cap.S.
vlrtutemfitorumeffeEluitmfignificarey
certi-
fubicdi cuiapplicatur,veltollatur con-
Hinc Hugo de fandlo Vi^Sôre lib. i. de Sacra-
ftum talem inuifibilcm
gnum fcnfibile
ifteHfum
p.irte
mentis
pcr
pluribus,id
ditio per fc reouiiita.
lignuni fufcipcset. Congruit igitur cffciignificari
iii
eft,quantum cftex partecaufic.fempcr fequcrctur

eftc<5tus , ni(i poncretur aliquod inipedimcntum
ucrfaliccr caufarct illum
4. d.i. quaft.i. &c
fcd
*'
Dift.
pd * geHtrdli
Qujeft. III.
I.
Dei voI/fntMfe,(^ ego
ejfctn ftdtco
71
vel fromttlgntor : fed ncn dffirttcert
Holiorem hoc tenuijfe , qaia hoh eji hic cUrm , nequehtceji in re controuerfu ,fed in voce^
quia negantes foteHatem iHlHtaendi Sacramentum non foffe Commnnicari ,iHtelligum fer
hanc , foteHatem indefendentem ah alio qaoad exequutionem.
De
fecundo ^ dico , quod aliundc C\prafticum habct , qu6d fignificcc

prafticc fignatum:& aliundc qu6d fit ccrtum fignumrquod patct, quia poflibilc cft
quandoquc aliqucm non vcraccmvti illo
iigno fignationcm edim habec cx inftitu-
gnum
tionc fcd
:
quod ficccrtum, non habet
nifi
cx dcterminattone alicuius caufx coopcrancis iili figno , ad caufandum fignificatum. Verbi gratia , fi ab aliquo legislatorc
inftituacur in policiafua pro fignopacis,
&
cadus manus , vcl buiufmodi ,

fi cx ifta
impofitionchabetiflud fignum,qu6d prakicc fignificct
vcrax potcft
,
iK)n eft
paccm tamcn
:
fi
alius
vti ifto figno, iftud
non
fignum
cercum ex impoficione legislacoris,
dicendo , concedo tibi diIetioncm

nicam, habens aliud, fcilicec oppoficumin
mente.
to
Ad propofitum, Sacramcntum, & prapradicum caufari

in iIIo,cui adhibecur, &: ilc fignac, quod eft
fignum cercum vc in pluribus, fiuc rcgulaftice fignificac efFeftum
Stnum
fra-
&itH trMti*.
SMerMtntnti
folo
ili
Deo
inflitutore
vnde concludit
Dcum
folum inflituere poffe Sacramenta, ac

proindc non pofTc communicari hancpotcftatem
crcacur,qux cftconclufio huius articuli , quam
Quancum
ricer,quanciimcftcxpartccius.
auccm ad fignacioncm,pofiibiIc eficc,qu6d

infticucrecur ab aliqua crcacura
quia ficac
poffcchomo imponcre fignuni fpeculatiuum cfFcdus Dci,vc patct de ifta orationc,
Vafquez j .fart.Jifp. i ^^xof.i.

Contracium autem docet Sotus in
4.
</.i. tj.j.
Suarez tom,iMi%.fi^.x. citant pro eadem

D.Thomam ,
D. Bonauent.
Richardum:
quamuis(vt bcn^ notauit Vafqucz) hzc fit magis
propria modcrnorum fententia, quamantcrio-
ttn.^,
&
&
fit
& in-
fignum ccrtum,
fallibUc de fe,cx inftitutionc,& efficax,quam
cffi-
caciam habet per ipfam inftitutioncm:ergo illius

folius cft dareefficaciam,
certitudincm in ea
fundatam Sacramcnto,in cuius poteftate eft coniungerc phyfici cfFcdum ipfi Sacramcnto,hoc
autera eft folius Dei ergo
inftitucrc Sacra-
Vafquer.
Ciirmitt fttt'
ttnu*.
Sotus.
Suaicz.
illi
figno
agcrc
quod
fed
non pofiec
efTcc rcgulariter cer-
fignacum
illius figni
fo-
autcm Deus potcft (c dcccrmmarcad

caufandum cfFcftum fibi proprium ergo
lus
pradico
Deo
fui cfTedus. Sic
ergo patct ^quod
Sacramencum,
quantum ad fignum ccrtum inquancijm
a
folo poceft iofticui
aittcm abiblutfc eft fignum praîcum,pdf

fetinftitui
ab aliquo
alio
fcd noncon-
gtuit,qufa inftitutio talis figni cfTet
omni-
no fruftraycum ex impofitione nunquam

fine aliquo incrinfeco
tatem,
eum non fit
tis,nec vtcmis
committac
poffet habere vcri-
in potcftate
imponcn-
nec congruit , quod Dcus
infcrfori fe inftituere
Sacra-
mcntum,
PrebMti tfiemx.
&
Viam autcm
(Slor
conciliandi has opinioncs
in litcra czplicat.Qu6d
Do-
fumatur
matcris fen-
inftitutio
fi
&
fibilis.vtjprsfcindit a certitudinc & cfficacia reformz
prarcisc, vt cft defignatio
Ctneiliatii
tfinitnmm ex
V3irt.
fpeû encAus
fic
pofTc talcm potcftaiem
com-
municari creaturz. Echocpatet, quiaficaliqui Dtjipimedi

ftatuunt reroedium legis naturz fuiife infticu- matiriMmft'
tum
vt in potcftate cuiuslibet clTet affumerc
quamlibet rem ad protcftationem

flus per poteftatem cxccllcntia:
fidei:fic
Chri-
ctmmunicMri f-
ttfitu
tifi crtMtmrM.
inftituit Sacra-
&
ccrtitudo,
&
efficacia figni inftituic,fcd
cx decreto Dci, quo detcrminaret concurrendum

infallibilitcrad figna,
hoc modo
dine ad cfFehim. Ab alio ergo figna ficinftituta

haberent impoficionem ; ab alio v-er6 fuam verttatem,^ crcatura primum,(ecundum aDeo hab^rcnt
Sc
hoc
modo alius cffct
adlus inftitutionis,
alius vcro
dccerminatx cooperationis.
Ad hunc pofteriorem modum, fcu fcnfuro, rC"
duci poteft fecunda opinio , quz tanturo intcndic
potcftatcm principalcm ,
auchoritatiuam non
pofle conununicari cccacui* miniRerialero vcr6
&
pofle.
Melius tamen dicitur , illam dcfignationem

cffe incompletam inftitutionero Sacra-
matcric,
roenci,dc cuius ratione cft
& ccrtum
vt
fit
quod a nuUo potcft
CertttuJtfi^
inftituta, in or- gnificMtieni*

ejjtt M Di.
folus Dciis potcft darc certitudincm figno
ra.
mcntum.
r.ctur
poceft darc ccrticudinem
tmtr* ertMttf
&
mctorum,ita potuit coromitti potcftas defignandi materiam ,

forraam , tamen inde non feque-
inuifibilicer
cft poflecaufarc
ftiiiti.
titnli.
rum,qui obfcurius,aut alio fenfu locuti funr.
Dcum
alicui figqo pra6):ico,nifi in cuius poccftace
îuad ctrti'
tmJintm *f-
nr-
Gabriel.
tiiA. 1.
menta qu^ homo & ficut Ecclcfiz data eft poteftas mfUtuendi ritus , & fblemnitates Sacra-
tum :non enim
injlitui ftttjl
tfi.
Ctnelitfi
tenet Durandus(n4.<^.z.f.i. Gabriel</.i.^.zuat.). Dutandas.
Deus caufat gratiam in anima , ita poficc imponerc fignum , quod pradicc fignarct
dare
Strttmtnii,
tx dimina (HftUmtitnt
tione Sacramcnti cft,vt
figno fpcculatiuo bcneuotcntiz finc figna-
ht-
CtrtituJ
nempe
fignacum,quandoqucfaIfum. Falfus cnim

vcicur ifto figno finc fignato, ficuc vtcrctur
ftffit
mat Sacramentum ellc certum fcmper, quantum

eftdcfe, proindc coniincri fub prioii membro.
Vnde autem habcat hanc ccrtitudinem explicar,
VerumjVt Scholiaftes ait,eftcontcntio dcvo- SaertmiHti

ce,ratio autem Dodtoris manifefta eft/juia dc ra- ntquit mfii-
Ah
Dejicundo tiico,Scc. Suppofiti (liftinlione

fignum ccrtum,vt in pluiibus,feu quantum
cd de lc,Sc fignumzquiuocum,cui poteftfubftitui falfum quandoque , quandoque verum , affic-
zquiuocum , quandoque fcikcetvcrum quando habcc concomicans

fcd remanec
tno Mjiitutr*
inrer
fignuro efficax,
paxticipare , nifi
ab co , in ûius poteftate phyfica eftenedus Sacramenti ,eiufque coniunîo ad ipfuro Sacraroentum in vfu.
Nequc auchocicas Auguftiai in oppofituni
adduda
Lib.
72-
IV. Sententiarum
jjif fe sflrin-
mcntum > inquantum ccrtumfignum
%Zi:^'*fi.
Dcus
nc
tamcn Sacramcntum tnquant^ni fignum & inquantum certum,
gn*ium,tune UOCI.
f.irn
,m f.iifi'<u
fiilfiini
tfft ntniffjjit,
cfTct
a
approbator
robator figni falfi,vcl acqui
Potcft
ab
alio a
fcd
ifta
Deo
promulgari, vt a pracconc:
promulgado non
cft inftitutio,fcd
prxfupponit inftitutioncm.
Ex ifto patct an Sacramentum cx
infti-
lurionc fua habcat cfficaciam. Si cniminteiligatur inftitutio praccisc impofitio ad

fignandum praftice dico quod non , &:
patet cx diftis. Si autcm intclligatur inftitutio dcterminatio quatdam voluntatis
ipfius inftituentis ad coopcrandum illi
{igno,quac inftitutionon cft praccifa impoficio ad fignandum pradice , fed cum hoc
determinatio figni ad veritatcm,5 ad certitudincm hoc modo ex inftitutionc habet cfficaciam , hoc cft quod fignatum
concomitetur iftud fignum.
>
adduAa quidpia rget.-Talis eft tra6l.5.in loan.

Dommtu miler lefiu Chrjfltu ,Jiz/elt<t
Potuit 4utem
darg potefitttem alicui feruofuo
tanquam vicefiia
ftitim
poteiiatem
vt daret Baptijmum
& transferre afe haptizAndi
& conBituere in aliquofiruofiio
&tan-
tam vim dare Baptifinotranslato infiruum , qtumtam

vimhaheret Baptifimudatui a Demino,Scc.
Rcfpondetur , Chriftum non pocuine transfcrre a fc poteflateiTijquXtVt Deus erat, fuit in co
principalis
authoritatiua neque ctiain potellatem excellentia: , quam habuit vt homo, quia
hacc ipfi conueniebat & conuenit , quk caput cfl:
crgo Auguflinus non debet intelligi dc translationc huius potcftatis , ctiamfi vcrba cius prstcr
intentionem ad fcopum haius quzflionis torquenda eiTent
confequenter non de poteflatc
inflituendi Baptifmum , fed de potcflatc mini-
&
&
Auiuftini.
fleriali
ExflieatMr
fintentia
&
fubauthoritatiua baptizandi intclli-
gcnda eircnt.
Rcuera autcm intelligitur de Baptifmo.quatc- Verm fmfm
nus in nomine ferui daretur.non autem in nomi- tint.
nc ipfius Chrifli , ideo fubdit Hocnoluit , ideot
:
Et ficqt in homine
eftct alius aftus rea-
liccr,quo inftitucrct ofculum,vt ficfignum

fraJiê"juo
fim impofi rcconciliationis S alius aftus, quo dcter:
tOrU
^*"'
tuntur.
alius
atus
Deo
inftituendum
ad
rationis
ita eft in
fignumfcnfibile^ ad pra^îcc fignandum
cffedum Dci & alius quo detcrminat fe

realitcr ad coopcrandum tali figno rcgulariter, id eft,femper, quando indifpofitio
fufcipientis non impcdit. Ifti tamcn duo
:
adtus fimul concurrentcs, poflunt dici vna
3-icram^nii inftitutio complcta
tum
cft
fignum cqrcum
Sc
inquan-
diftinûm a
fignoaequiuoco.
Qu6d
SermmeruS
fil.
Dti
infiitui
ieft
fi-
ideo clamahat yipoflolus,citm videret homines volemes
ponere/pem infiipfo , nuncfuid PomIhs pro vcbis cruci'

fixus eflâut in nornine Pauli baptizati eîs,
minaret voluntatem ad iftud fignatum
caufandum figno exhibito
vt in illo ejfet fpes hapti.ottorum, a quo fi baptizAtos

agnofcerent , nolmt ergoferutim ponerefpem infirtio;
hoccft de ratione Sacramcnti,

particula^f4Ar,fcquiquod dc ratione cius propric dida eft,
uti tim tur,
cramcnta primacfl principalis dc authoritatiua,

cx qua , velut radicc , oritur veritas & efficacia
Sacramenti, Sc illa foli Deo competere poteftrfecunda cllc potefl commiflionis defignandi m.-iteriam,aut verba in fpccie:hzc delegari potefl cuique in particulari,aut ipfi communicati,vt patct
cx Dodorc
tertia efl excellentia: , quac foli
Chriflo competit , inquantum conflitutus efl
mediator Dei,& hominum,&: meruit afliflentiam
:
Dco poifit infticui. Siautem

non cft de rationc ciqs , quia accidit figno
vtrum fignatum concomitetur ipfum , vc!
non faltem ipfa pcrfetio fupcraddita ra-
&
Haec diflinfkio inducituriuxtamodum ,quo

Doftor ciim aliis d. 19. diflineuit clauem,
qux defignat potcflatcm,in principaTcm, qua:

folius
Dci
',
prscellentix,qux
cft Chrifti;
cfl
qua nequc principalis
qu8c eft Ecclcfiae. E odcm modo de po-
quirit vt inftituatur a
Dcus dctcrminct
illi
fwAfirttnmffirmatiu.
P.Thom.
con-
rcm fignatam reDco fiue quod

,
fe rcgulariter
coopcrart
teftatc inftitucndi
Sacramcntum
deatur dc poteflate iudiciaria

^wtfl.
cft,neque pradifferitur.
Chrifti
</.
Vi4S.
Scd adhuc de potcflate
illa
fit
de potcntia abfoluta purs crcatur*. Vafqucz

loco citatfi(bfiem, quia nulla pura creatqra
negat
tanquam condignc gratiam capitis , quia requiritur vnio hypoftatica ad vtrumquc.

Oppofitum eft S.Thora* ^.p. ^.64. rt.4. & tenenda eft iuxta fcritcntiam Doftoris , qui infraloc
proxime citato docet poteftatem cxcellentiac non poffc communicari Ecclefi,faltcm dccongruo,infi,
noandopotuifte abfolute.
V.effonfto ad
Ratio autem Vafquez nulla eft.dato quod praetcndit, nimirijm purae crcaturae rocritum dc potentia
ifpofitum.
abfolutanon
potuiffc elfe condignum rcdcmpponi noftrx,quia potcftas haec pratcellcntiac data cft
^
Chrifius fini
vtirito acci- Chrifto indepcndcnter a fuo merito, eo ipfb quo conftitutus cfl caput otnnium:& quanquam concurfit fot*ftti rit dcinccps mcritum rcfpedlu noftri fc habuit vt caufa remota,& raotiua/cu impctratoria, ob quam,
""""'""'"
txtelitaii*.
non autera.vt ratio intrinfeca potcftatis,quac indepcndcntcr ab omni mcrito communicari potuit ,
habere eandemefficaci:^m,quantuih ad inftitutionem Sacramenti.
&
enim Deus rcduccret nominem per Chriftum.non per viam iuftitiar & fatisfaîonis, fed miferi& liberalitatis , poflTct mancre in Chrifto poteftas excelientia: lcgiflatiua , & ordinandi
hacc ipfa media ad falutem quae nunc ordinauit,quac co cafu non dcpendcrenta merito eius cx hypothefij pofTet ergo fimiliter purac crcatufas , quamuis in ca non cflct condignitas caufac mciitorijc,
Si
Totuit
tjfe,
fift meriio
etlam
fe-juenH.
ton
preccllcntiar,
quam habet ChriftuSjdubitatur, an confcrri pof^ An
potcft habccc meritum condignum noftra redcmptionc , neque proindc ipfi communicari
figno.
uU.
&par'-
ticulatcm
formitas in fignando ad
Triftex ela*
infira
ccllcntix
tioni Sacramcnti,qua: eft veritas, vcl
di Sacrttmen-
&
tauftnda
fia* inftitui-
caufz principalis figno a fe inflituendo , ficut

poteflatem Legislatoris ferendi lcgem , in quo
dlcnt mcdia opcrantia
rcduccntia hominem
ad falutem.
'tumplaodi <luo<i ^ folo

grtt0.
7
Triflex fatl-
fi
vti videtur exilla
&c.
his patet triplex potelbs inflituendi Sa-
cOrdiae purae
imd
fotifiu
frtcellenti*
fojfet
eem-
mitti furt
creatur*.
Sententi w-
gatiua.
Dift.
omni
inib inJependenter ab
Quxa.
I.
eius mcrito,
communicari
put generis haraani
cum
condignum
pura creatura
:
;
fcientia infufa,
dato etiam exigi meritnm,iuxta ienvt patet in }^.io. fi otdinarctur ca-
& potclUte, & influentia capitis.
gratia,
H O
^r^ omnijtatu fojl U^fum, congruum fuijfe

tidt ,
in
73
oim
harc poceilas legiilatiua
& diretiiia,& reliquisquae fuerunt in Chrifto,excepto merito

tentiain noifarae iCcholx, poruit dTc
III.
velpatriit. A\cnC./itp.m.t.
infiitui
<^ communis
f.%.c.ix.i^ .Matrimonium infiatu innocentia
Et fint vfc
"Ww.
**
*^^
*''**""
tSfmrn
Mr4.
M.
Sacramentumôn tamen frojlatu innocencum Hug.lib.iuU Sacram.
fir licetajferat ihi
ejfe
Sacramentumjntelligit de Sacramento fe-
atndum quid, quatenus figntficat quodcumque mjfierium.
Dc tcrtio
Nam
articoio-apparct cx primo.
'
quocumquc
pro
ftatu
in
quo
cft
morbus , nccc/Taria cft mcdicina & pro

quocumquc ftatu vix ( maxime poft lapfum) congruum cft homincm manudu,
ci
ad
inuiHbilia per aliquod rcnfibile
fcd
omni ftatu via: { maximc poft lapfum)

morbus cft in naturl crgo pro omni illo,
in
congruumcftaliquod inftitui Sacramcntum. In fpcciali autem , an plura pro tcmpore ciufdem lcgis, & qu2, vel quot tangctur inferius hic enim tantum quxritur
,
de quando,
in gencrali
(icut
de
aliis
condi-
fio
&
Sacramentum in fpecie,declarabitur infri.

Solum enim cft controuerfia de remedio legis
natura;, an fuerit determinatum ; & de Circum-
fuerit
cifione fueritne pcr fc efficax, dc quibos fub
finem qua:ft.6. & 7.

fta- lfifMtns,im
Pct oppofitum huius docet in patria ,
tu innocentia , in quibus non eft^, aut fuit mor- fi^- m^^
bus,non inftituendac(reSacramcnta,quamuis '^''^J^ *^
in ftatu innoccntiac poflet eftc profedus inftrudlionis,& fcientia: cx fenfibilibus,non fufficit ad
&
inftitutioncm Sacramcnti
tionibus pertincntibus ad inftitutionem.
impedimentum
Ex hoc apparet , quod in ftatu patria:

nullum congruit Sacramentum,quia tunc
per medicinam.
non
indiget
homo
fen(ibiUbus,vtcognoad falutem
fcat intclligibilia pertinentia
fuammequc tunc indiget cxcitari ad qua:rcndum pertincntia ad falurcm , quia cft

pcrfcftc confecutus falute.Pro ftatu etiam
innoccntia:
non fuit congruum
inftitui Sa-
cramentiijdcut poft lapfum,quia
tunc
homo potucrit cx fcnfibilibus cognoCcetc
ctii
tamcn nullum fcnnbilc fuit

ncceirarium , tanquam confcrcns ad falutcm rcmoucndo aliquod impcdimcn-
intclligibilia
tum
falutiSjVt fcilicct polfit dici proprie
mcdicina.
DfJI. 15.
DetertioanicMloapparetexprimo,8cc.Conc\\i9
huius articuli eft communis , nempe pro om- '**
"""'J^^
ni flatu viat.regnante morbo fuiffc remcdium }*^^^[^*^^
an propric fejn^fûn.
eius
quod vcro fiicrit illud ,
c
An
vero Matrimonium, (quod
falutis
ciim ibi
nuUum eflct
quod remoueri debcret
jj*/ dtftlt
ntctjfui.
Hacc fentcntia communis eft , eam tradit

D.Thomasi4JLi.rr.i.f.i. KichixAxis ihidem D.Thon.
<j.i.Gzhnt\.q.ijtrt.]..cen.i. Paludanusf^^.fo.!.
^^^"^^-
Maior ^.4.Soto<i.i.^.i..2.Caictanus i.f>.q.6i. pî^^^

rt. i. & Vafqucz difp. i o.cap.i. 3 .& 4. Hugo dc Miot.
j
S.Vidore lib.i.de Sacramcvtis,f:ap.i.& i.&inftm. Soto.
V*^^*!"-
pan.9.cap.i.
Czterum Snarez
fia.
1.
difput. j.
poftquam praemifit
&
fore ibi cultum vifibilcm ,

Chriftus incarnaretur,
/eit.). dicitii
facrificium
Adamo non
peccante , probabilius ctiam ibi forc SacramenSacramentum Euchariftijc,

ta,vt facrificium
quia hoc Sacramcntum eft maximc per fe appe-
&
tibile,feclufo ordine ad
ncatione paUionis,
"8-
j^^^
^.
^/^jjii^
ntm
.venijfet
feciSte Adt^-
" /^
peccatum ; fcclusa figni- ''^"^^
Hanc impugnat Vafquez. Prim6,exeo quod

(1 Adam non pcccafletier-
Chriftus non veniflcr,
VMfqmn, !m.
^^
^"^"J|j^ ***
go toUitur fuppofitio inferens connexionem ex- ^,^^^_

tremorum, nempe Sacramentorum cum co ftatu,
rit Sacramcntum, de hoc inferius.
mediante aduentu Chrifti , in Deo autem non
fuit alia determinata dilpofitio diftinda ^ definitione ipfarum rerum , ex quibus alia dependent,
nerape ordinatio Sacramcntorum ab aduentu
I f
Chrifti , & peccato Adami Sc quaeftioeft de SaHic ratio quoad hypotliefim de aductu Chri'o/r
ctamentis, quac nunc habemus vnde ficut tunc,
fti non fore ii Adam non peccaflet , non probapcrfeuerante , fcilicet Adamo , Chriftus non vetur, idcoque non vrget contra Suarcm , qui con- ^^^^/
ccrtumcft fuifle in
*'
qux tunc non roret.
ftatu innoccntia:) fuc-
SMtTMtHtHiM
fHnttxmeri- nilfct
ctiam nihil haberemus eorum, quac ex

conceduntur , quia ablata causa tollitur cfFcdus. Sacramenta autem,quz iam inftituta funt , ex Chrifti meritis ortum habuerunt j nec alia in eo cafu Sacraracnta inftituta
Si Chrifttu ncn
Z)w fntrm- cflcnt j vndc hz duz funt falfx
diatriM ftl- xêniffet ,
flatus innecemitt perjhterdfet , //4 /a/*
crttraenta effent , &c.
, Si Chrifttis non venijfet ,
chrifit.
fic
nieritis cius
&
&
&
ftjtus innocenti* perfeneraJfet^tiliaJkcrMnema non ef~
vtrumque horum fore , & non

urnntxifmtmt forc dctcrminatc fumpta nullam habet connetum dtcrttt xionem cum conditioncilla,qu6d
neccflarium
^^*^ ^^ propohtio efiet vera. De alio autem dedmMrit.
Aliitd m creto Dei , quod tunc haberet , nihil licet aflcre
Ken
hMient Jent
fnfftnitmr.
fc
8cc.
Qma
fiuc in vnani
fiuc in altcram
paitcm deter-
& (upponit in fuo difcurfu^ncra*

Adam non
pe Chriftum venturum , fi
neque adduda ad hxc probatio
Tom.
VI H.
HC
,^,^7,
ûû.
peccaflet, miitit
Sh*.
vera dcraQs *.
dcpendifle a Chrifto,
cft
enim illum ftatum non

neque ventufum Chriftum , nifi fuppofito lapfu
Adami } non fequitur quin aliquem effcAum,
(qui nunc poft lapfum dependet a Chrifto,) tunc
ftt
&>
habuiflcnt horaincs,fpecificatiue loquedo;quam- ^|J^^/*;"^*

uis non vt dependentem a Chrifto , qnia habuif- ^^ ^
fcnt gratiam,& opera,qux nunc dcpendent a gfîu^tft.
Chrifto , licct in co ftatu non rrfeircntur ad r*.
Chriftum , data hypothcfi crgo fi non repugnat idem i /i-
^^
potucrunt ctiam haberc facramcnta , quac ^^^'^'^^

"'"
etiinunc,fuppofitolapfu,dependcntaChrifto, JJ|JT
eandera
habuiflcnt
lunc non dependiflent ,
ftatui
&
efficaciam,quanimu ad fanftitatera caufind.iro,
minatc.
Scoti oper.
trarium diceret,
dif
fcdmo
IV. Sententiarum
Lib.
74
feelufo isjroUne adpc<catum ociginale

f.fent *<
ti. *x dtui-
& icdcm-
>
n)vn> vt in articulb prsccdcnti didum

cft.non cauia mcritQria h>bcni Sacr^menta efficaciam , fed \ principaU , qualis ijcquit cflp me-
ptorcro
rjtoria
vt optimc
Dodor infra d. 48. quifiî.
i\\
dominio Chrifti,&poteftjteiudiciria.
Caufa cnim mcritoria fupponh fcmper prinliftim pejfunt cipalcm,a qu impetrat,& quae acceptat eiijs mctjfe fine ierita, ob qu7>tanquam motiua, incUnatur ^d pofindenti d
nendum cfFedum , qui impctratur , qui afioChrijlum.
qqin poni po^Tet ^blque impctrationc, & cx alio
motiuo , ceflante merito : in ftatu ûcem innoccntiae perindc Deus poftet vd ex gratia operanrc , vel per facrtmentum irtftiturum reducer
prgedeftinatum ad terminum gratix propottior
(imili de
Ue<U*tdfs-
&
natam glori^,
quam prsdeftinatus eft.
Deindf multi docent Chriftum ventururain
Sintftiaprtiaiiiit.
90 cafu,vt caufam meritoriam, vel certc vt finaexemplarem,

fie ab eo dppendiflcnt facramenta illius ftatus > fi qux elTent, vel primo,
Vel fccundo modo,& confcquenter habuillent
connexionem ad ipfum. Vtrum horum aflcratur
non eft huius loci. Vidcatur-Dodor in yd. 7.
Suarez ipfc $.p.$m.iuii/p..ô.&proleg.}.degratiay
Iem>
&
&
&
eap.i.infine.
Sieund rati noti tb-
ff*t.
Ex hoc etiam
quez non yrgere
pater,
fecundam rationem Vaf-
quae talis eft,nempe omnia Sa,

cramenta quac nunc habemus>c(Ie ex meritis
Chrifti crgo dato quod Chriftus veniflet, nor
veniendo in carne pafllbili , ceflaflct mors , &c
paflio eius ; ac proinde mcritum,cx quo fortiuntur cfficaciam Sacramenta, quia ablata causa in
decrcto Dci , aufertur etiam id quod ex illa defi-
TOuItunn vrgent : ftcut nequc qiMfdam corollaria

iis dedaâ cap, feqienii > quibiis non infiftimus meliu ergoifte Suarev ptth rationem e:c
cx
conditiaive,& Piitura
nitum eft.
Refpondctur , ad probandum
Jn cnfu veniret
vitor
Chr!Jlui,iux.
t JiatS
/74-
tur*.
SserMmtnti
motiuum un
*x
fola
quod
meri-
t Chrijlif
Chriftum
iuxta conditipnem
gloriofum ,
nihil
proinde habuiflct repugnans mcrito ; at proinde
probandum,inquam,crat non fore vt haberet iniluxum caufx meritotiae in eicctos per opcra
congrua illi ftatui.
ftatils
fifftt tnirtri.
cfle
Cti^m vt venicntem in came impaflibili , iuxta

ftatum innocentia:, viatorem, (ecundum corpus,
Iiccrfuiflx:t impaffibile
;
tamen non
&
fuilfet
Secund6 , probandum eft qu6d vnicum &c (olum motiuum inftitucndi Sacramentum,fuerit
meritum ipfum , quia idem
efFe6tus cx pluribus
nôtiuis cxtrinfecis haberi poteft
Tnematii
tH IX diuerfit imtiuit.
; ficut ipfe aduentus Chrifti ex variis motiuis,& per diucrfz ratione decreta , cft ordinatus : prirao vt caput ficrct
primogenitus omnis
glorificator,
&
&
creaturx.
Vndc
di
c.j.
&
& vt appareat hacc cfle diuerfa ratio caufanncmpe finis & caufae mcritoriac infra dicit
iuftificationis finalcs, clle

fti
docet caufas
gloriam Dei,
Chri-
ConciI.Tridcnt.y?j^<f.
Chriftum cfli caufam meritoriam;in intentione

vcro priraum cft finis, quam ordinatio mcdij,
ijUalis cft caufa meritoria , & mediator inter
Deum & hominem.per quem hic reducerctur ad
finem,ad quem primo eft inftitutus.
Sic Sacramenta licet fint volita ex motiuo meTiimtffutt}
Chrifti,tamen hic eftfinis extrinfecus perficicnsjintrinfecus ver6 eft fanftificatio hominis,

fiituindi fncui applicantur,quieft eftcdus intentus ab inftitr^mint*
muiuum
riti
tn-
"Zximflum.
tuente,& per fe , & polfunt manerc feclufo illo

motiuo extrinfeco ficut prouidentia, fcu decre:
tum ordinandi hominem
in fiiiem fupernatura-
lem , cx ppinione Vafquez ,
ftutjs,yadc
non rcpu-
inftitutio
illi
&fff'atia,cap.-j. i o. 1
tura
&gratia cap,^2.
de CiMit.Uy.
Ertchiridij cap.
6. cantra iMliantttn cap. i
& aliasfipe
infttia.ariginali
tur difficultantem in operaudo
,
,
> )
quae
Vi cimpt.d
^'Jilij^*'
qua non vnde Dcus

:
nem
fibi
cum
duo
in eo ftatu reliquit
homi- cilu^M.if
, non
cap.-Li.
fola gratia quae dabat pojfe
&
opcrari ; Vt vidtret iinf\uit A\x- ^tAtiu innt.

velle ,
""''* 1>"l
S.u{tin\is,qHidpoflet liherfan arbitriMm, aMtd vero
autcm
Lrgo
fuaffratubenefictHmitMjhtttiqMenuUctttm.
conditioni ftatus
non congruebant
taii
^; ^^^ ^^^_
facrjimenta. gruetant yi.
Patdt confequcnti;i,quia in co ftatu, pofitacft

cum gratia, quae
crtfment.
gloria, in meritis libcri arbitrij
dabat potcftatcmj&confcquentcr alia media non

expediebanr, neque compat i potuerut cum ftatu.
Deinde eundem ftatum habuit primus homo
sraim An-
in paradifo,qualcm habuerunt Angcli viatores; gelorum

vt vbiquc Auguftinus docet dcvcrifque diire-
''""^'lis
'"""
Sed in Angelis fuifle facramcnta ncmo afcrgo nequeinftatu innocentiae fuiflent in

hominibus.
Tertio probabilius fortc eft,& magis confor- chrijlut rr,
me Dotlori , eiiifque principiis,Chriftum in eo '"'#r it
'"'y* '""''
ftatu venturum , non vt caufam meritoriam , cx
va,cuius meritis homincs haberent gratiam
lorem operum ergo ncque firailiter ab aliis
rens.
ferit
&
congruum
omnes partidparegratiam cx opcreopcrato.
Quarto dcnicjue ccflaflet finis intrinfccus Sa-
caufis extrin(ccis,& inftrumcntalibus
erat
cramenti,quod ordinatum eft vt medela infirmitatis , quia nulla fuiflec in eo ftatu infirmitas.
Hxc ratio fupponit Sacramentum inftitui debere ad falutem hominis viatoris , vt conftat ex definitionibus fuprkcxplicatis.Concra tamen hanc
conclufioncm plura obiici poirunt defumpca cx
Cefajfei
ySw
facritmeiti.
ftatu innoccnti.
Obiicies prim6,ibi fuillent (acrificia aliqua per
cultum fennbilem:ergo potucriit elfe Sacramcn- Trima

ilio.
ta. Rcfpondetur cum Soto probabiliter,negando
antecedens cx variis rationibus,quarum haec vna / ,"/'
ot!,
^ri
quia ejjet culcum cultus Dei tam internus, quam cxternus pcr < fenfiiHie
perfedc f^fi*>l'
adus animae, corporis fufficientcr,
cft,
quia
finis facrificij fenfibilis tolleretur
&
&
haberi poflir fine facrificio fenfibili , ibi facrificium expiatorium no ellct neceflarium,quia non
foret peccatum ; impetratorium vcro non cfler,
quia nulla eflet indigentia eius > fi auxilia (pecialia ccflarenr, vel
cialia,vel
fi
eflcnt ibi aliqua beneficia fpe-
communiaimpctranda,
fieret
impetra-
Totlltur
nt^
*efftttfir!-
^^^^
'nêtie.
t\on ijttt ad
jj r
o
U
chariraorationem mcdianre ndc, Ipc,
diftinaione,
ficrct
fine
oblatiolaudis
aut inftt:,'.
te:fic etiam facrificium
ne rci extcrnae,& fenfibilis:protcftatio etiam di- Qiontm (^
ixtrciiium.
uina: exccllcnti,& fubiedionis crcaturje pcrfc
dVc ficret pcr a6tus proprios,tam intcrnos,quam
&
tjo per
cxtcrnos
vnde cx hneintrinfcco cultus, non
fc-
que ad fignificationcm myfticam
non
*suriT'^*
10. dt nafecuta funt pcccatura, tur <^ gratanquam pcEnai&: ptofeftus eius pofitus fuit "'* .4-W.
^"'
in meritis liberi arbitrij , cum gratia Dci , fine ;*],""''*
in cognofcendo
wcdium
itaque rationes ifta
neque paticbanequc crrorcm
quitur ibi ncceflltasfacrificij.

Non requireretur etiam ad diftindioMem,ne-
'">*nu proba.
ftatus illc i'^*'** "f'7'
prxcefllt ordinationera Chrifti,vt redcmptoris.Ex quo decreto poffet fufficicntcr haberi motiuum airumendi hoc
facramcnti
14
Contlufie cb-
io6.de rta- Auguftin.
1 1.
Ult.
4. cap. 16.
fundabatur in
Soluitur.
illius
Sacramentorum. Ex quo ftatu nos terquemas argumentum in oppofitum.

Probatur crgo conclufio alitct cx natura,&
conditione huius ftatus,non forc in eo inftitucnda Sacramcnta etiarafi perfeueraflct;quia vt conftatex Auguftino variis in \od%t(\tde corrept.
gnare
ficut
&
alia
inftituta
Dift.
Qiia^ft. III.
I.
Upriim ad diftinftioncm populi Hdelis ,

ad delignandiim facriHcium crucis item ad exeicicium , nc iidcles in idololatriam labercntur.
Hic omnia ceflafTcnt in ftatu innoccntix ,
da^) anteccdcnte , rcfpondctur fccund6 , negandoconfcquentiam
paritatcm , quia in hoc diinftituta funt poft
&
&
SttnnJa
rr-
ôiji.
&
Sacramcntum
ftinguitur
?*:
a facrificio,vt illud
fit
inordinc ad fanditicationcm inftitucum, facrificium ver^ in culcunv

Obiicies fccundo ibi fore pcccacum in aliquibus, vel falrcm potuidc cflcrcrgo Sacramenti ncpotuit crtc,& fufficicns cius motiuum.
Rcfpondccut in primis quantum ad pcccacum
y^njîg
quid potuic compati cum ftatu inno-
cefliras
Ktf^nftt.
tctm \t-
fMgn*rti jU- centix , liabituali , vt tr.idit noftcr Doditor tn i.

tm.
d.x I .qucm (cquicur Gabriel d.i i.ej. i .art. i .dub.i.
Do<ftor.
^*
Maior
"^
BilToli.
Almainus.
Richitd.
4UCZ.
y*
I\ 4/1
ijiufl.i. B.iirolis
noftrx: fchols
ptr Jlt^'
ref:i.ntm,ftJ
exlibtriMtf.
Akifiodoi.
jM^.i.art.i.c\im rcliquis
Almainus
i.morat.cap.i
& pro-
babilemtenetRichardus</.ii.<rrf.j.^.i. ficut&
Vafqucz 1. 1. d. 148. qui malc tamenputat Doflorem aflcruilTo quodcumquc genus pcccati venjjlis ctiam pcr furrcptionem compati cum illo
n
itUfquod non cft vcrum.vt patct ex vcrbis ciusi
1/1
qu2 manifeftc loquuntur dc illo ccncre peccati,

quod ortum haberct ex libcrtatCidcut & Altifiodorcnfis de codcm Ioquitur,admittes fuifle compatibile
c.
cum
iuftitia oiiginali i.p./itm. traH.
o.
ad 4.
autem peccatum per furrcptioncm non
j .(jiufl.vlt.& traEl. i S.c.i.tpuji.
Hoc
idc6 ncgaret
Dodor non
.incidenti
corapati
cum illo
tu , quia formalitcr cx ratione macula;
illi
fta-
rcpu-
gnaret, fed in caufa , quia nimiriim ortum h.abet

vel ex paflionc, vel cx ignorantia, qux ille ftatus
iuxta
communcm
Auguftini
corum fcntcmiam non admittcrct
& Scholaftiin 1. d. 12.
&
tdiasfkpe.
Snn
forivi-
^ .2.fMy?.89.*t.5.vbi ciuscommcntatores.Sc-
D*Th
quendo aurem hanc fcntcntiam , nuUum eflct in

eo ftatu peccarum venialc , & /ic argumentum
non vrgct. Supponcndo etiam pro niic primam,
(de quxftionc non difputamus nunc,)qux magis
AoguftiB.
Magifi
Sm
in i.d.ii.
inftrt
ntctfttMttm
fttramtiui.
conformis eft Auguftino i4.<^ Cimt. cap. 1 1. ($

lik. 4i.de Gcn. ad litteram cap. j & Magiftro in x.
dxo. Rcfpondctur cx pcccaio vcniali , aut potc(tjje jj ipfum,noncolIigi fufficicns motiuum
jnftituendi Sacramenci , quia nequc de fado
ectam Sacramenra funt primario inftituta ad cf-*
feftum dclctionis peccati venialis fufficictant
crgo alia rcmedia , quibus de fado extra facra"
raentum dclctur.
Quantiim autem ad peccatum rtortaIc,fequenJq fcntcntiam Anfelmi lih. i .Cur Dens htmto,ti vi.
TiecMu mtptf
tlt nan
Anfelm.
^j,|j.^j
^"^"^
primi parcntcs,
fibi
& pofteris meriti cP-
'" efFcftu confirmationem
ita vt
ampliu*
non pcccarcnt. Qux fenccntia cohxtet aliquibus

locis S. Auguftini
SetiprtitJH-
vc vidcre licet ih
Hxc fentcntia fupponit
iam
citatis
Peteilus.
mtdierie.
Hrc tamen
non
colleret
derctur, vt
confirmacio ex Doftorc ibidcm tfu ftten.

pocentiam pcccandi , fcd iia proui- '* f*t(mll.
a^ noo pcccarent.
Alij docet oppoficum,
pcccandi, fcd
quanctmi ad potentiam
primam fenccnciam Dotloris fup-
ponic Auguftin.
lib.4.de Ciuit.cap.io.lib.cf.de CjetK
Auguftiiv
ad Utframcap.i.lib.i .Retral.cap.i i. vbi iinplicac

conditionem perfeueradi in iuftitia,neccilariam
fuiflc ad obtincndam gloriam ; exponit proindc
cos potuiffc Iabi,& fequitur cx co quod dc fado
eft Refpondecur cx prima opinionc euacuari obie6tioncm,quia licct mancrct potcntia pcccandi,
tamcn non fcqucrctur peccatum mortalc ; quod
&
eciam remocam , cx ca auccm ncmo alleric

forcvt aliqui ccrto,
cum cfFetu pcccarcnt.
Daco etiam quod pcccarcnt , vt fi nafccrcntur Suffifti peinon foliam prxdcftinaci , fcd ctiam rcprobi , non f" refnbt.
eret
&
fcqnitur indc fore, vt Sacramfentis adiuuarcntur;
Qupad prxdcftinatos vero dico
nullura lapfti-
rum.quia pcrmediaillius ftatiis fi perfcueraircr,

prout ordinarus cft in primo paicnxc, pcrucniffcnt ad terminum ficut Angeli boni, finc lapfu.
Obiicics terti6,faltem causa inftrudiortis pofSacramentum , vt cx fenfibilibus in-
fe inftitui
telligibiliacognofccrct.quodnonrcpugnat
illi
fkrxmifTa funt quxftionc fupcriori
am
circa il-
4rf. 3,
particulam dcfinitionisSacramcnti
qua
di-
ch\xxfirnumfinfS>ile.
Rc/pondctur,quod inrclligibile quodcxSa- Rej^njh.

cramenco cognofcicur, cft ipfa gracia quam confcrt,& concinet ; vnde Auguftinus epifl. i^.&dt Augunin.
Catechizandii rudibus cap. 16. ad hoc genus figni- injlruaii 9
ficationis rcfcrr inftrudionem ,qux ex Sacra- Jncrament}.
mcnco habecur
tc parct rationc
prxcisc,qua fignimi
fignati
non
quia inftruit
& ducit in cognitioncm
ac proinde inftrudio hxcncccffaria
& tollitur
tu
eft,
fublato fignificato
cflct gratia
fanans per
in co
autcm
modum
cft,
fta-
medici-
ncque confcquentcr facramentum per modum figni inftrucnris , quod affirmat Doilor il-
naf
\is vcrtis.
îtia
etft
htmo
tunc
potuerit, inquit
libus coffiofcere intelligibiiia
tamen
ex/enjibi'
intelUgibile fidt
necejfaritm taneputrittoaferens adfalutem yremouenda
aUtptod impeditnentum falutis
vt fciUcet
dict poffit
doris.
tin,.
mMimur,
Bafrolis,&
Sccticper.
alij,
noftrx fcholx i qui-
Tom. VIII.
ebii^
^V^^'^^[*
mr Gabriel,
tnmm
innocentiz,quod docec
cxprcfsc Creôr.Ub.4.Aior4l.c.i6.4lias zS.vtrum-
Terti
crgo manct fufficiens ratio inftitucndi 'jf/^'^^'^

Sacramcntum. Patct confcquentia cx iis , qux ,4.
BafTjIii.
Vincleii pri-
jQj nafcitufos in ftatu
Gabtiel.
Grcgor.
DocTar.
'^""
quia iH vcrifquc par ftacus erat fentenciam infinuant vcrba Auguftini lib.4.dcCiuit.c.io. AVe
^fejuam ex eorHmfiirpe iniquitatem cotnrnitteret^îu
damnationem reciptret.
quc fcquitur Do6lor in i.d.io. limitat tamen iljam Anfclmi , vc intelligenda fit de filiis, poft
gjj^, primam tentationcm deuiAam , fotc vt
cpnhf raarcntur , quia non cflcnt mclions conditionis , quam primus parcns. Dodtorcm fequun-
tMtimnt f*-
folos prxdcftina-
'"'^ "'
J'*"''^"'
Ced defcrcrcntur,ficut Angcli peccances,affdamnationis fcntentiam accipcrcnt ftatim a pcccato,
&c. Ex quo fcquicur non rcdc

pro oppofico cicari aP.Suarcz. Poffunt hic pluri dici circa cognicronem illius ftaciis,& modura
cognofcendi ex fcnfibilibus,qux fatis concrouerfa funt ; fcd raagis aptc ad alium locum fpcdant,
nerape materiam dc auxiliis ; quibus proindc luperfedco, doncc opportunior locus otfcratur ,
raaior occafio quim fit textus prxmifTus Do-
fupra.
Rtênfi.
perindc fuppofita ctiam fccunda icncenci2,<iici

poccft;quia concroucrfiaeft cantum,an habcrcnc
an confirmatio cam coif)occnciam peccandi ,
ftatui
Oppofitum huius docet S.TJiomas
75
4. 1 Gen. <puji.dt proata.
busaccedit Percrius Uh.
proprie medicina
&
SCHO
TiUitur nt.
njptni lim.
IV. Sententiarum
Lib.
76
H O
M.
Sjcramentum proprie dtcfum ,ideji ^ cAUfnUuum gratia , vel deletiuum peccati ,fuijje aliud
aliud in alta^S' îi'* lfgf:& expticat quomcdo (jr cx hic di6iis,& dicendis q.6.colligitur Sa;
cramenta hxc noua,

S
Diuiji S-
trAmenti,
De quarto
& vetera vniuoce particifare rationetn Sacramenti.
primo oportct viderc, quoSaci-amentum poifit diftingui

fecundo ad propofitura. De primo lcicn**
rtioJo
dum,qu6d
cramcntum
vox
in fignificationes
in Sa-
proprie,&: improprie
didum.
diftinguitur quafi
fuperius
modo
Alio
vno modo diftin-
S^y^^^ffttum
giiitur quafi
&
in infcriora
&
hoc quidcm
tripliciter.
Cum enim fic fenfibilc fignans aliquid, vel

potcft
aliud
cflTc
&
Sacramcntum,
aliud
qaia ah'ud,&: aUud fenfibile
vel aliud Sa-
cramcntum quia aUam fignationem ha,
bcns
aUam
hoc dupliciter
&:
vcl fimpHciter
& altcrius fignati:
rcfpciku alterius,
fecundum quid,feu imperfed^ aliam,

rcfpedu eiufdem , variati fccundum ma-
d De cjuarto,Scc. Hoc quario articulo diftinguit

primo Sacr/tmentH in fuas iignificationes,& fignificata, qu2 eft diuifio vocis ajquiuoca::aliud ergo
cft impropric didum , & fub hoc comprchendit
quidquid inftitucum cft adcultii,&non habebat
In omni le^'
fufrunt Sx-
quod fupra cx mcnte Do6toris diximus de Sacramentis vetcris legis, non conuenire ea vniuoce
'triT'^ tm.
frefriijicia.
Sacramentum diftinftum primo modo. InquaUbct cnim

lcgc ficut fuit Sacramcntum aliquod proprie
cum Sacramcntis nouz legis, exccptis iis,qus

morbum , & fignificabant
erant cfficacia contra

prafticc gratiam.
Dicit ergo harc Sacramcnta plura elle polle in Saerament

diuerfa lege, vt genuflexiones, inclinationes
didum ex tertio
articulo
fic fuit
Sa-
&
huiufmodi, quae poflunt dici gcneralitery4fr<jwtA,id eft,facra figna,quia ncpc fignificant cultum:
ita S.Aaû(i.lib.i.de pcccat.mer,& remijf,cap.i6.&
lib.
ad
4. de Symbolofidei
mprcprii di-
a.
Auguftin,
cattchHtnenos cap, i, exor-
cifmos,infufflationes,crucem,ciiicia,& eiufraodi
appellat facramenta:
Sio cap.ij.
poteft inucniri
ucca.
tet
Ad propofitum dico, quod in quacumque lege
Diuijit faeramiti tjui.
morbum:cx quo fatis apcrte pa-
efHcaciani contra
vel
gis &: minus.
Articuliu
quArtut.
& Bafilius lih.de Spiritufan-
Balilius.
plura huius generis enumerat-
Sacramcntum propric didum
eft
illud,
quod
& comptehendit remedium leqis

naturas & Circumcifioncm & huius poreft eire
fupra definiuit,
Diuiflo faerameti fri'

frii didi.
diftindio.tanquam fuperioris in fua infcriora,

triplicitcr
quia inferiora fignificant aliud
aliud, vt Pocnitcntia, Euchariftia, Baptifmus,
&
&
Diuijif fcT'
main.
cramentum aliquod improprie ditum:
hxc
immo
iubie(3:i,vf quia aliud, SecunJa ii.

Circumcifio ,
Baptifmus, uijie per fub'
itiium.
licct fuerint inftituta contra pcccatum originalcj tamen diftinguuntur fubiedo.
Tcrtio deniqucmodo fecudum magis
minus Tertia dlui.
diftingui polTunt.etia in ordine ad fignificatum; fio fecuvditm
multa
flexioncs
ad rerram
talia,
puta a principio, gcnu-
inclinationcs
&
& huiufmodi
proftrationcs
qiiac
poftunt gc-
&
ita improSacramenta ha:c ctiam poterant eflc

cadcm &: multa alia m lcge Moyfi , 6C
neralitcr dici facra figna

prie
Euangelij.
in alia
hic dc
&:
Sccundo modo ratione
& aliud fenfibile
&
vt
&
vt quia vel exprefllius fignificet,vel maiorem gratiam conferat vnum quam aliud vtroque mo-
quod dcbuit efi^c aJiud &: aliud,

alia lcgc & hoc non curando
aliis
Sacramentis
congruum dc eo quod
,
falten
hoc
fuic
inftitucbatur vc
do diftinguitur Baptifmus
a Circumcifione.
Conclufioeft affirmatiua , ncmpe congruum
fuifle aliud,& aliud Sacramentumfuilfc altcrius,
& alterius legis & in ratione figni fenfibilis &

,
plcx cft,vt
mcdicina contra morbum originalis peccati. Debuit etiam cflc aliud in ratione
figni,&rationc fenfibilis inftituti adfigna-
pofteriori exprefllus fignificarc.
dum.Primum probatur,non quidcm,qu6d
Harc ratio proccdit iuxta congruentiam illam,

qua ex Patribus Jiiprk oftcnfum eft , Sacramenta continere inftrudionem;quam congrucntiam
Dodtor in prjccedcntibus tradidit mox fubfumit,qu6d Icx poftf rior, femper fueiit peifcdior;
quia Deus ordinatc agcns , proccdit dc imperfc-
fignatio eflet fimpliciter alia &; alia refpe'
ftu altcrius fimpliciter.
Nam
ex quo in
qualibet lcgc fuit mcdicina contra cun-
dem morbum non

,
fuit fimplicitcr aliud,
quod
fignabatur pcr tale
in alia
& alia lcge
(ed.
Sacramcntum
fccundum mi-
Hunc difc.uj.fum probat Auguft.W.

cap. II. ailercns
%.de Ciuit.
lcgem appellari vctus Teftamen-
tum , quia promiffioncs
pcr creuit notitia vcritatis, vt patet pcr
gruum
Gregorium fupcr Ezechiclcm ergo confuit in lege pofteriori fignum
in
inftitutum euidentius fignare fignatum:
CjHod ait ylpojiolus
kx autem
le
pofterior fcmpcr fuit pcrfc-
quia Deus ordinate jgens
diuerfa itiS
halet fncra
metita.
Gffgor.
E.r ptrftHi*.
ne
legii.
V;>feT:cr
per-
feSlior.
fto ad pcrfedkum.
terrenas haberct,
& per
lefum Chriftumfuturum cratnouumTcftamentum,in quo regnum coelorum promitteretur, hac
fubdens ratione fimilcm ei, qualn adfert Docliar:
nus,& magisvariati.Quod probatur,quia

in procelfu gencrationis humanae fem-
Dfuerja lex
dcbuit fignificatio
efie alia refpccVu a}terius
20
Cor.clHfte.
congruentis ratio dupatet ex litera. Prima,quia iuxta Grc-
figni expreflioris jcuius
gorium hortjil. 4. in Ezjech, in procelfu gcnerationis humanae , femper crcuit notitia veritatis ergo congruum fuit fignum inftitutum in lcge
clior,
perfeiiitnim.
Sed loqucndo dc Sacramcnto proprii

difto,dico
formalis.
eft diftindtio
Hunc enim , inquit

vtiocjtioejHe
ordinem/ernari oportehat ,Jkut
homiue
^w
in
Deum
preficit id
agltK;
vt non Jit prius ûod fpiritua-
ejiyjed ejuod animale
pofleafpirituale,
&c. Qiiod
proccdit
ertproccderc ab imperfcito ad perfeftum ex lege

contineme proraiffiones carnales,& tcporales,ad
dc
lcgcm.
Au"flin.
Dirt.
dc impcrfcô ad perfedlum
lcit
Quxd.
I.
aucem
pcrfcdior rcquirit adiutoria pcrfecViora ad

fui obfcruationcm crgo lcx porterior dc-
III.
na:,
& rcgiii
coelcftis.
Hinc idem Auguilinus
Sacramentum
cet in veteri lege continebantnr
fignans pcrfc-
ftiorcm gratiam. Sic ergo congruum fuic

in alia,
alialcgc,e{re fignacioncm aliamy
&
&
aliam manifciliorcm in poderiori
6c
modo
mo
potuit aliud fignarc
quam
pri-
ipfum autcm primum,feu idcm fcnfifccunda lcgc, ad aliud fignandum ,quam primo , vcl alio modo fignandum , non crat ita congruiim , ficut aliud
imponii vt patcc ctiam in fignis prafticis
inftitutis anobis,quod rationabilius dlad
fignificandum perfcdiorcm cfFcdura noftrum ,
manifcftius , imponcre nouum
Cgnum,quam antiquum remancre , auc
aliud prius impofitum dc nouo imponcrc.
Ad argumenta. Ad primum dico,qu6d
Dcus non crat caufa direde , nec occafio
:
bilc poni in
&
fnnc.
idololatrandi
fibilia
non enim
quafi in cis
fic,
quid numinis:fed
inftituic illa fen-
ve! crcdcrecur ali-
infticuic illa
canquam
figna cfFedus fui crcandi , cx quibus cognitio ,

dircdio viatoris poiTcc haberi
ad quxrendam falutcm.
gumcncum infcrius
f
vi$.
rf,yi.
huiM
foiHtnd
'
Ad fecundum ac-
patebic.
Ad cercium dico,qu6d nullus alius a

)co , crac legiflator , nifi ficut prazco prenuntians lcgcm &c ita potuic cfTc pronun:
tiator
Sacramcncorum huius
legis
fed
non infticutor. Ad quarcum,pacct cx quarto arciculo,quia aliud,
& aliud fuic infticu-
tum Sacramcncum
& altcrius
to,pcr
lcgis-,
pro ccmporc alccrius,

faltcm dc illo facramcn-
quod ficbat princif alis diftindio le-
gis a lcgc:quia in ilb dcbucrunt homincs ciufdem legis,

inter fc cbnucnirc, &:
&
ab
aliis altcrius Icgis diftingui.
nequc cpiigr.uum crat vt iifdem
Deus
iid
lcgiflator
& q. j j
&
.,
Hicronym.etiam dialogo i.con- Hieroo.

Chryfoftom. in Matth. do- Chryfoft.
Pelagianos ,
ccnt regnum ccclorum primum in Euangclio
pr^dicatum fuiftcivndc quamuis aliquando mcntio regni
cccleftis virx habcatur in Scriptura,
vt Tob.2.Pfalm.ii8./d/4iw cor >w*j,&c.i.Machab. 7. 8c alibi , non fuit promiflio h;EC ex lege
Ex hoc fcquitur,qu6d dccuit cflTc aliud,

& aliud Sacramcncum quantum ad fenfibilc fignans nam magis congruum cft
&
fmjfe.,
&
tra
ad fignandum pcrfcftiorcm gratiam ,

manifcftius fignandum nouum fignum
imponi, quam antiquum rcmancrc. Antiquum cnim cx prima impofitionc nullo
& temporales
cpift. ito.
contra Fauftum ;
idcm Bcrnardus (crm. j. in Cantica: Graue in- Betnatd.
quit , legii iugum,
vile prtmium , nam terra eji in
4.
pronujfione,&cc.
Num. lib.
in
tcfpcSta fignati pcrfcîoris.
Ad ATgum.
tantuM camaUs
mijftones
Exod. Li- Augufttn.

pnuepia moralia, pro-
ait q.pi.in
buic habcrc
77
legem.ûa: fj>iiitualccontinct,ncmpe,vitac a?tef-
&
&
qua
lex crat, fcd cx Patribus
D.Thomam
Lex autem
& traditionc. Vide
i.i.q.jp.art.fi.
perfeSHer requirit adiutoria perfeHo-
ra adjiti obferuationem, &c. Patct cx Paulo ad
He-
braros cap. 7. vbi agit dc crannationc facerdotij
&Tcftamcnti
Lcuitici,
latcm,
vetcris proptcr infirmi-
quam habebant ad facrandum

Reprobatio
fit prioris
ttri ferfe-
Hm.
&
Ic-
mandati propter
infirmitatem eitts,& imbecillitatem, nihilenim adper-
fe^lumadducit
dit
lex.
Ouia
Scc.
ad Roman.7^ PeccatHmoccafione
per illud occifeducit me ,
&
mandatum
accepta per
citm aliûid concupifcitur
(fr
pojica
prohihetur,concupifcemi fiammamagu attolUtur, in1. in epift. ad Roman.

Ex qiîbuscolligirur infirmitas legis,ficut & z.ad
quit Chryfoftom. homil.i
Corinth. j. Litera occtditjpiritui aute
Quod fusc probat
&
Spiritu
litera.
& dcclarat
Prjeccpta
Chryfoft.
vituficat ,S>iC.
Auguftinus
lib.
dt Augufti?:.
aucem continebat , fcd
non dabat media.neque adiutoria illaobferuadi,

quantum ex fide mediatoris fuerut,per Apoftolu.Hinc lex noua non folum cotinet przcepta,
quac
fcd fidcm
& fpiritum, ipsiimque authore gratia:,
^xeedtt neuA
'""*';"
"
Sacramenta virtutcm fandificandi habentiajnon

qualiafuerunt illaretcris lcgis,ex fupra didis,
Patet etiam ratione ,quia media proportionata ad finem necelTario funt aiTumcnda : ergo quo
lcx perfeftior cft,& continct altiora praccepta,e6
Ctiam media d^bent cffe perfekiora. Vndc rede

concluditur intentum ; ncmpc ,congruum fuilTc
in alia,
& alia lcgc, eifc fignificationcm aliam, &

&
aliam, in pofteriori manifcftiorcm,

rcfpcdu
fignati pcrfedioris gratiam autem vberiorem
dari in leghoua,conftat loan.i Gratia
veritas
per lejitm Chrijfum,8cc.
:
&
Secunda ctiam conclufio Dqdoris cft , quod

^^
""'
fucrit aliud & aliud facramctum clfc, ^'/l;"'*'*
in alia & alia lcge quoad fignum fcnfibilc , quia
iniaiiir' U,
ad fignificandum perfe(5kiorcm.effc(5Vii, non con- ge diuerfum
congruum
Ueniebirvti prioribus fignis,quar cx antiqnaita- fenfibile [a""<""".

pofitibne hon polfunt fignificare fic cffcdum;
&
nouiimpofitio
hoc infuetum eft in politia humana,cui
fc accomraodat, quantum ad hoc quod ex famrliaribus,
confuetis homo dcducatur
accedieret
II
Ltx ptrfeSiier
hahet adiM-
in facerdo-
tium fccundum ordincm Mclchifedcch ,
gem nouam j
D. Thom.
^''''"* ''""*'
&
fuperiora,vt patct in
omni
legc
quam Deus ha<Stenus dedit.
Deindc parcrct confufioncm vfus ciufdem
g^ '*
figni ad aliud,
aliter fignificandum.
Tcrti6, ex Auguftino fupra,debet facram^ttl habere fimilitudinem quanda cffcd uSMid quem afTumi- Tertim rati.
tur:fi ergoeffeftus eft perftftior, debetetil haec fimilitudo in
fcnfibili effealiquo modo cxprcflTior. ^*'rt raQuarto deniquc , quia id experientiaLConllat ; qofa lex poftcrior ficut diuerfa fuit de fado, ita con- "*
tinebat abolitionem prioris, &EuangelicaabQlitioncm vetcris:idc6quc facramenta in illa debucrunt
^5
&
eflcpropria.&diucrfa, tanquammediaconduccnuaadfincm.
In refponfione ad tertium docct Moyfiyi non fuiffc lcgiflatorem
^^^f["
f""*'
prsconem
Icgis veteris, "^^'lcr.'""'

autem fuiffe lcgiflatorcm ,-quod fusc^probanrPatrcs contra antiquos hxrcticos Clcmcns Ro- Clem. Rom.
min.lib.6.conJiit.(ap.ie,. Irenxuslib.i.cap.ioîi.ic^, Epiphzn,harc/:i^.&
tn Iicna-M.
2.6. Augndin. harej:ô.
P'^librit tontra Faufittm ,
iidimwrtttm, contm aduerfarinm legis
Prophetarwn ,
in lib. de Spiritu
Uteni. ^P'
Deum
&
Vnde merito Concil.Tridenr.y?^4.
&
fcd
&
&
&
definiuit vtriufquc teftamenti vhum eife authorem,

Rei,cZ'rfU
Eiiciendus uaquc Tiraquellus inprât.adRetraEijt.i o.vbi ncgat prsccpta lcgalia iilius lcgis fuiife
feftienti.
fj,
Scoti oper.
Tan. VIII.
(j
juris
Tuaquclt.
iiuis diuini.alias
S*lmeion.
IV. Sententiarum
Lib.
78
fcmpcr durarcnt,
& non eflcncmutabilia
ficut
& Salmeron diff>ut.6i.& 6i.in y4&4
docct prarccpta circmonialia non cdc ius diuinum, nifi tuto modo ; eo modo, quo lex lata ab homicondudit ipfum
nc.pcr authoritatem, vt vocant,participatam a Deo,efl: diuina,vt ius Canonicum,
Moyfcn fuiire legiflatorem immediatumeius ; quod merito omnes Theologi damnant.
&
Qua Moyfes proponit illa prsccpta vt reuelata k Dco, & obligantiaex voluntatcDei,& in pcrfona Dci lat3;vtpatetex Pentateucho paffimjfjro^/ 10.& Matth.j.& i ^.ad Hebr.o.i.adCorinth.\o.adCAU(.^. cxprefsc tribiiicurDeo. DcindcnuUus in illa lcge potcrat difpcnfarc , vt patet fpc cxeadcm
fcrip:uia, & ex Euangelio, vbi Pharifai notantur a Chrifto dc tranfgreffione legis : hoc tamen falfum clfet , fi Moyfes ellct Icgiflator eius. Aducrtendum tamen Dodkorem illic in gencrc loqui , quod
nulhisalius fucrit Icgiflator illius legis; fedvt praEco, vt comprehcndat non folum Moy{ent{cd&
Angeios , quorum minifterio data cft lcx ; ad GaUt.f.dr -/fff. 7. quacumque rationc intelligatur fiuc
quoiid totam^ fiuequoad partem csremonialem, 8c iudicialem. Ad alia argumcnta patet ex litera
CXjV
IV.
Vtmm Jit pojîhile aliquod Sacramentum cjuantumcumcjue ferfeiumy

hahere caufalttatem aîuam refpedugrati^ conferend& i
D.Bonau.Wc i.^.^.i.f4.Richard.4.4.f.2. D.Thom.^.i.^ 4.^ ^.p.
Durand. ^/V^.4.;. Gabr.f.i. Aurcol.^.i.*.^. Sotus ^.û.!. Suarcz j./>.fo.5.<^.7. Vafqucz
A!cnl]4./'.gr.j.iw.3.4.4.cr^.8.wi.j.<i.y.
{j.(si.4.i.
3 .^./.
.vide Scoi.^. Metaph.q. 1
I j I
Vo
Y>.if
Vxrr.
fic,
Auguft. fupcr loan.ho-
mil.8o.&: i.q.i. Decrahe.
^-< (/?
virtHi ifta aqua/vt corptis tangat,
7 4.
(orahluat ? Loquitur
ergo
cor abluit
illa
dr'
dc aqua Baptifmali:
cor autcm, id cft,ani-
ma, non abluitur nifi per gratiam , vcl gratia: caufam ergo,&c.
:
Arium.
Itcm, Magiftcr ponit in litcra rationem
t.
Sacramcnti,quod
cft
fignum
cius fimilitudinem gcrac
&
gratias, ita vt
&; caufa cxiftat:
pcr hoc affignat difFcrcntiam Sacra-
mcntorum noux
lcgis,
& vctcris,quia illa
ni ftatuvi2fucrit,& fecundum diucrfas legcs
diuerfum Sacramentum:tandem quxftionc quartaquasritjVtrumillacfiicacia Sacramcnti poffit

cfle phyfica rcfpedu gratix. Qupniam autem cfcaulalitasjcolligitur exprincipio forficicntia
mali cadfaDdi,fine quo nequit fubfiftere,coniungit quaeftioncm quintam, quia refolutionc ctiam
coniunda
orationc pctit Ecclc'
Domine tua Sacramen-
gnationem
Itcm
i-
in
prioris.
Quartum , impugnationem
Ex hoc arguitur duplicitcr.
pofterioris.Quintum,fefolutionem proprix fcn-
Prim6,quia petitur gratia,& no pctitur impofiibile ergo eft poflibilc Sacramcnta eflicere gratiam. Secund6,quia innuitur Sacramenta concinerc quod pctitur , fcilicct
odtalutionem in fccundo quzfito.Septimum

uum refponfiones ad argumcnta vtriufque qua:ftionis fuo ordine quo pcoponuntur.Vidc Scho-
graciammonautcm contincnc cam forma-
fequcmur ordinem prxfixum
i.i.qtij^
cotinent.
iitcr,paccc
tentia: in
primo
quacfito.
Sextum
fimiliter rcfb*
&
liaftem per fingula
membra
in
Summatio
in his
textus.
ergo vircualicer, auc caufaliccr.
Concra Bernard.
4 ff^.
in
fermonc de Ccena Domini.
Sicut inuefiittir cAnotiicus fer librum
Ahhiti fer bActiltim > Bpifcofus fer Annulum :fic diuifiones gratiArum diuerfit fitnt trAditA a Sacramentis. Pacecquod illa,de quibus cxcmplificac,func cantum figna,& non caufa:.
Iccm, Auguft. ^damfunt^qu<e Deus efficit prfeiffumficut
lih
&
efi
illuminAre Animas
crgo
Sacramcntum eflet caufa gratiac,auc vniuoca,auc acquiuoca:

non vniuoca. Paccc,quia non poceft cfTe gracia formalicer in Sacramcnro:nec xquiuoca,
quia caufa xquiuoca eft fimpliciter pcrfcftior fuo caufato nobilius autcm aliquid, vel
cmjnentius gratia non potcfi cSc in re fcnfibili , vt in fubicdo cius.
fic
caufat graciam.Item,fi
H O
M.
De hoc trABatjtn qu^fi.fcq.n.i.& refutAt opin. D. Thom.de eA,a mm.^.ponitfitAmjnum.iz. &

foluit ArgnmentA hicfofitA,
num. 1 7.
Argumttum
iui.fitcnm,
&
quadam
plctiua in dcfinitionc Sacramcnti perfcfti.
M.Mtll)
&
dx.Perfciant in nobis
&
cft ; 8c in ea quxrit,an poffibilc fit in

facramento efle virtutem fupetnaturalcm phyficam caufandi effedtum.
Diuiditur ergo in odo mcmbra.Primum continct opinionem affirmatiuam pro prima qua:ftione.Sccundumconfequcntcr affirmatiuam pro
fccunda i vtraque eft D.Thomar. Tertium,impu'
tantum figna gratia: ifta noMx lcgis non funt folum figna , fed caufas;
cigo effe caufam gratix eft conditio comvetcriSjCrant
AriUUi.
s T c^v A M qusftionc fecunda egit

definitione Sacramcnti,
dc eflcntia
de cuius ratione cfle docuit contincre
fuum fignificatum virtutc, pradicc, quzftione autem tertia,dc eius inftitutionc,8c certitudine in fignificando,&: authorc. Item,qu6d in om-
D/Wry7# Sn
sllo
mtpibr,
Dift.
Quxft.
I.
Qv
V. & V.
79
V.
Anfophihpt tn Sdcramento eJfevtrtutemfupernatHrakm ?
&
&
^.6.cle pttent. t.4.

D.ThomJsic <j.iutrt.4.q.i.
5^.^.(2.4.4. Tilud.hie^.i.
Heruxusf.1. Fcrrar.j.con.*rcj6. Suar. f.p. inMrt.^q.Ci. Vefintius ibi , ijMi pmtutt virtHtem Aliipunn
AlenC.i.pjj.Sjn.j.a,^.
fipentMtttralem tn Sacr*mente,feivMrii explic4nt,tU tpto citMi j.prtcedVide SQOX.'$.Met.q. 1
VoD
fic
pcr Auguftinutn
^-e
audoritacc fupradida.
&c.
mcdicina contineC
formaiiccr virtuccm aliquam adiuam,
ffi ilfa
virtiu aqu^,
Itcra
rcfpcftu fanitacis
dicina
Ar*um.
j.
Tixi. 10.
Text. 17.
&
"^*
animz
Sc
Sacramcntum cft mcquidem pcrfcda cr:
go,&:c.
Icem , noua rclacio non aducnic alicui
fincnouo fundamcnto, patct, quia j.Phyfjc.&: j.2{onmotui, nequemutatio adreUtinem,ntfi quiaad ahfolutum. Nuncauccmillud , quod ponicur fignum fenfibilc in Sacramcnco, habct rclacioncm nouam crgo
:
ahqua forma abfoluca noua , illam dico fupcrnacuralam vircuccm nouam.

Ad oppoficum , fi ponatur talis vircus,
non poccft poni pcrcincre ad aliquod gcnus cntis : omnis autcm forma abfoluta
crgo.
pcrtinct ad aUquod genus cntis
in illo eft
i>ititi!>fp.
Probacio prim2E,quia<ftfcurrcndo pcr

nia
Gcncra
non
pofi*ec
pcrcinerc
om-
nifi
ad
rahs potcntla , vcl impotcntia
crgoj &c.
Prxtcrca, ad idcm Sacramcntum quandoquc concurrunt diuerfa fenfibilia,vtinfra patcbit in
lcgis
non poccft cflc in diucrfis

non poccft cfle aliqua vna
virtus
crgo
qua: fic
forma abfoluca realis in cali Sacramenvnius auccm Sacramcnti cft vna virtus, &c.
Itcm , omne accidens rcalc fupernatuto
rale cft fimplicitcr perfcdius quociinque

accidcnte naturali. Probatur,quia in illud
non poceft caufa naturalis : in iftud potcft;
&
ifta impotcntia , non videcur cflc nifi

proptcr cmincntiara cfFcdus : fi crgo ia
Sacramcntis effet aliqua virtus fuper-
naturalis
nobilioc
fimpliciccr
illa cffct
omni qualitatc naturali crgo in

:
vcrbis Sa-
cramcntalibus alicuius Sacramcnti cfTcC

aliquod accidcns abfolutum fimplicitcr
omni
âlis cccacurx
nicns.
HO
fubicftis
fic
cnimcft habicus, vcl dilpoficio ncc natu-
noux
multis Sacramcncis
idcm accidcns rcalc abfolucum,
fcd
pcrfedius
ncc paflio,
vcl paflibihsquahtas:ncc forma,vcl figura:
{Tcnus Quahcacis : fcd ncc ad illud, paccc,

dilcurrendo pcromncsfpccics cius:non
:
perfcftione
quod
cft
intclle-
inconuc*
M.
D.Thomt quoadprimam ejuaji. hartm duarum ,

conftsiit in aliquot diitif.
Primum , Sacramcnta noua: legis funt caufa; gratix. Secundum Non funt caufx finc
poniturfententiA
quibus non, nec caufac per accidcns. Tertinm , Non funt caufa pcrfediua , nec principalis gratia:. ûartum, Sunt caufa inftrumcntalis ad difpofitionem pracuiam cius,
qu in quilfufdam efl charaiier^ aliis ornat^Hj^fic caufant phyfice difpofitiue gratiam.
i.
Cfinio
O.
Thtm.
in 4.
^.I.J.I.
In ifVis ' quasftionibus cft vna opinio

tcncns partcm affirmatiuam. Quantum
ad primam qua:ftioncm , dicit , quod omnes coguntur ponerc Sacramcnta noux
lcgis cflc aliquo
modo
caufas gratix :
propter audoritatcm Sanftorum,
tum
fcilicct
&
alioAuguftini adduftam ad principale,

rum tum proptcr communc diftum,
:
quod Sacramcnta noux lcgis hoc 'cfficiunt,quodfigurant :&fccundum iftos,

Sacramcnta non poffunt poni caufa gratix,finc quanon cancum quia caufa finc
qua uon , qux nihil poccft faccrc ad cfFcdhim efficicndo , vcl difponendo , nihil
,
caufalitatis
habec fupra rcm
nifi ficut
caufa
jc proa fn */Kr iftkîtnHnu efi vna opinio^ZcQ.

ponic DoAor fcntentiam D.Tfioms quoadpri-
mum quzfitiun
ficuc
&
$.
fcqucnti cxponit opi>
uioncm eius quoad fccumlum. Lcge
lcfioHa in
quibus icCth comprchcnduntur conclufioncs,
&
alferta cius.
Citerum antequam Tltcrius progrediamur, Dtftndittit

exponendi funr brcuiter varij modi , quibus illa Jtutnti* V
riistntdtt.
caufalitas phyfica Sacramentorum ab adertoribus defeoditur ,
rcduci poteft ad quatuor mo^rittittt tnt*
dos. Primus eft D.Thoma: 4. <i f.i. <wt.4.
dm D.Tht^.ij.deyeritate art.^. / j. &eum cxpIicatDo- ntd.
dlor in litcra , ncmpc , Sacramenta cauiarc gratiam, non qu6d attingant phyHce entitatem gratiz qux creatur ; (ed producanc aliquam difpofi- C^Mft it{.
cionem prûiam , 8c quafi neceffitantem ad gra- ftiftiu* frletndi ehttr
tiam,vc charadcrcm in iis.qux charaderem imBirtrm, 1
primuntjYCl ornatum qucndamfpiritualem:hanc irnatum.
&
&
cfficaciam
8o
IV. Sententiarum
Lib.
caufapcraccidens: Sacramcntum autcm

non cft caufa gratiac pcr accidens ; tum,
quia non poneretur iii eius definitione,
cum tamen hic ponat Magiftcr in dcfinitione Sacramenti tum , quia illud , quod
eft; pcr accidens, non pcrtuiet ad artcm, jn
:
ci>. dt fpi.
"'
cfEcaciam habent Sacramcnta pcr

ftriimenti,'vt eleuantiir pcr
virtutis impreflaE
modum in-
communicationem
& rccepta: in ipfis Sacramcn-
non eft permanens,fed tranfiens.

Hanc defendunt pnines antiqui Thomiftar,
'Rtciptunt
vlriuiem imfrejpim.
ti$,qus
vfque ad Caietanum Paludanus in ^.d. i.tj.i,. Paludanus.

Capreolus ^.i.<rf.i. conclupone ^. Ferrarienfis 4. Capreolus.
;
dc caufahtatc eorum rcfpeftu gratiac. Patet quia pcr hoc Sacramcnta nouas lcgis,
Eandem fentcntiam primam FcrtacienC

inueniflenoftrum Alcxan. Alcnf.j.pm.^.^.. j. Alcafis.
art.<j.& q.B.m. 8. art.i. putat Soto citandus, fed
ma\ci(]uh prtdiSi art.j docet Sacramcnta caufare gratiam , non foliim difponendo , fed effi-
&c vetchs diftinguuntur , vt dicitur in lite-
cier)do.
Porphyrio
autcm de Sacramentis
Sanfti
tradantcs , praecise
vel praccipue tradant
ra.
Si
autcm &
hasc
rentgratiam, Ucct
figuarc
& illa
tantum figna-
pofTcnt perfcdius
ifta
quam illa, tamen non cflct diftin-
& non caufae. Non

cnim cflet diftindio,nifi pcr aUam,&: aliam
xationem fignandi quod nullo modo tridio
in rationc caufx
buit rationem eaufandi
& noncaufandi.
contra gentcs,cap.^-j.
Secuqdus modus defeiidcndi hancfententiam Secudm w.f'

Soti ^.d.}.ij.f.art.i. qui vt comprchendat duo due qm deftnditur.
cxtrem^ , ncmpc gratiam non cduci de potcnria
Sotus,
fubiedti , fcd creari, & Sacramcnra haberc refpeCauf/iregraftu eius caufalitatcm phyficam,dicitSacramenta
tum ejfe ,feH
caufarc gratiam, quia caufant gratum eflc ,attin- vnienem tagendo non ipfam formam j fed vnionem- eius ad titmirttti*.
lubicdum ficut homo gencrans alium homicft
QuaHter crgp Sacramentum fit caufa gra-
nem, non
quia cfficiens diftinguitur

duphciter. Vno modo ex partc effedus in
vnionem ad fubic<3;um,ac proindd dicitur gencrare homincm. Hunc modum

ccnfct probabilem Lcdefma ini. pk^.qiufi. j,
tiae,pouitur fic
cffcdum praeuJum: U in perfcdiuum , quod inducic

cfFcdum principalem. Aho modo cx partc
difpoittiuum, quodinducit
cfficientis
in principale
& inftrumentale.
InftrumenjiUm autem duphcem habet

adionem ; vnam ex natura propria aham
prout motum eft>a.principah agente 8c
:
quando habet fecundam ,.fimul habec&;

primam & per fcCundam attingic ad.aUquid vltraiJlud, ad quod attingit perprimani ahas non eflTet inftrumentum 8^
illud ad quod attingic per fecundam quac
:
cfteius
inquantum
motum eft, vel inftru-
mentum,ahquando eft terminus principaUs agenfis ahquando cft tantum difpofi-
producit
animam rationalcm,
quac
crcatur,fcd eius
itrt.i.
Tertiqsropûs cft Caictani i.p.^.6x.art.i.& 4.

4
vbi docctattingi ipfam entitatem gratiac,per Sa- Tertiui modui Ciueiam.
cramcnta, tanquam inftrurncnta phyfica caufandi,non pcr aliquam difpofitionem prseuiam
que per virtutem receptam in
ipfis
quic
fit
nc-
prin-
cipium adionis pcrmanens,aut tranficns, fedpcr CAufare fv

motum recireceptum <k caufa principali, perqucm
ftum'. ipfnm
art.i.
clcucntur} hung autem motum i.p.(j.iS.
gtatinm.
iradpmura pxpHcat,vtfitintemionaUs , &C fpiri-
motum
modum principij, aut adtionis rcmodum vfus inftrumenti qua pcr
tuah's,non pcr
ccptac,rod per
adlionem naturalem defert imperium praceptiuum agcntis principalis , Sc intimat in ordine ad

cffecStum. Vndc autcm dicatur intcntionah's ,
fpiritualis,non fuppctit , nifi pcr ordincm ad intcntionem principalis agentis,& adcffcdum,qui
&
ad illum tcrminum.
Stcundiim
Ad
propofitum, aqua pcr forâm fuam
D Thom &naturakm,
habcc operacionem ptopriamj
ermentum \
tficouf V fcihccc ablucrc , vcl madefaccre corpus.
dThZal Vltcrius autcm inquantum cft inftriMncAr
tio
rem
vti tr-
vMnm.
cum diuinJT mifcricordiae habcc efTcdutii

non quidcm ad gratiam , canquam cam attingat ctiam in vittutc principalis agencis
fed ad difpoficioncm praeuiam y qux in quibufdam Sacramencis cft
,
vlteriorom
charader in quibafdam eft aUquis orna:
tus animae ptoporcionacus charadcri. Sic
ergo Sacramencum ihftrumencaliccr non

agit ad graciam , fcd difpoficiu^ quia nec
:
per aftionem , quae
fknmentum
cA
cius
canquam
fpirituahs
cft.
QuartUs modus dcfendcndi cft Suarcz i-p.t.}. iu*rtui m.

dm Suarix.,
difp.c).feEl.i. docetgratiam noncrcari,y?ff.i. &c
deinccps improbat modum diccndi aiiorum , dictiam produci phyfice inftrumeutaliter pcr
Caufarg ftr
potentiam obcdi^ntialern , qua: eft virtus quarpQtiHiiam edaminchoata agcndiin qaalibct crcatura , qua bidientialem.
fubiicitur prim6 agcnti,vt pofllt affiimi ad qucmcunque cfTedbum, qui ali^s non rcpugnat:& hanc
docct eflc ptincipium agendi in omnibus inftrumentis diuinis : de qua fufius diflerit tm-i. in 3.
partemîjp.ii. feH.f. Sunt
alia; fcntcntia: ip
hac qusftioncqit^ videri pofrunt apud prjtfatos
authores,
aUos, quOs inp-k citabimus pro conclufione DoiStoris ,
prout o!ccafiodabitur,eas
exponemus : interim fequemur Uteram vt
cit
&
&
&
iacct.
in-
accingic illam fed difpoficionem praeuiam. ^c fecundum iftos iftud eft

confonum djdo Migiftri in Uccrajqui dicic.,qu6d homo rjon quacric faluccm Sacramcncis quafi ab cis
fed per ea a DcQ hasc enim praeppfitia , i , denout caufem ageutcm:
pr^ vero nocac caufam inflrumcncalem.
:
ai
SCHO
Dift.
Qu^ft. IV.&V.
C H O L I V M.
I.
8i
q. D. Thom. fonit aliquam virtutem fufernaturAlem per modum entit incompUti,t^ infieriyin Sacramento , efua caufat inlirumentaliter fhyjice gratiam , modo explicato,
^HOiidftcundam
efuodvariif exemfUi declarat. Similemvirtutemfeddtuerfunode exflicatam^ponantDD.

tatt
V.Tht. in
J.
j.
4.
Secundutn illam opinionem dicicur ad

fecundam qua:ftionem , quod in Sacramcncis ed aliqua viccus fupcmacuralis,
qua: non cancum cft ordo ad cfFelum,
quia vircus fcmper nominac principium
agendi principium aucem aftionis,vc probacur y. Phyfic. cft aliqua forma abfoluca.
Qualis aucem ficilla vircus,oftendicur per
:
%eaiHditm
D.Thc.intfi,
dillindioncm.
SAcramentu
vinm /nferim-
timm.
Nam
cipium agendi
vircus,quaceftprin-
fempcr proporcionacur
agens aucem principale agic fccun

cxigenciam fuaiforma:, idco vircus
agcnci
eAmftnt
dum
adiuaineoeft forma habens complecum

Inllrumencuni aucem agic , vc mocum
abalio.&: ideo compccic fibi vircus , vt
proporcionaca mocui mocus aucem eft ens
incomplecum,quaii cns medium incer poccnciam &; aftum , 3, Phjfic. & ideo vircus
inftrumenci
inquanciam eft huiufmodi,
habcc ejfe incomplecum , non fixum in natura iicuc vircus immutandi vifum, eft in
aerc , inquancum eft .inftruraencum motum a corporcjfcd huiufmodi encia imperejfe.
Ttxt.i^,
fV
tirt.
Idem
etfxm
ci-
dd tit.huim qu^ft.
feda, qua: func mfieri
folcnc incenciones
communicer nominari eo modo quo virr

:
cus in aerc
adimmucandum vifum,dicicuir
S
HO
inccntio coloris.
Vircus' crgo fpiritualis,
qux cft in Sacramenco inquantum inftrumencum cft in co quafi in fieri canquam cns incomplccum fiue inccncio,
nale.
qu6din corporc nonpoRcfpondctur fccundum dida, quod lic^t non

Ecfiarguitur,
tcftcffcaliquavirtus fupctnaturalis.
pofllt ibi efTe vircus fupcrnacuralis
fecun-
dum ejfe
ibi effc
compIccum:potcft tamen
modum
fecundum efie incompletum per

,
intentionis ; ficut exemplificatur in multis.
Prim6 quidcm
quia
fic
fcrmo
audibilis
caufa exiftens difciplinaeîecundum Philo-
fophum intrincifio de Senfufic Se/ato,continet
quodammodo intentioncs animac,

quodammodo expri-
cuius conccptiones
muntur per fermonera.

Secundd fic, virtusarcis eftquodamraod6 in inftruraenco moco ab arcifice.
Tercio fic, in mocu corporis ccelcftis eft
quodamraod^ vircus fubftantix feparatz
mouentis,(ccundumPhiIofophos.Quarti
feracn agit in vircutc animac,vc dicicur
ficj
z.de Animaliluf,
& tangitur a Commcnta-
torc 7. Metdfk caf.z .
M.
D.Thom.ad frim^m qualiionem , quatuor rationihus. Prima, diffofitio ad

gratiam efi terminus creationisfedfecundHm D.Thom. creatura creare nequit. Secunda , effe-
Itnfugnat qux dicit
}its
Sacramenti fit in tnHanti ,fed Sacramentum non fotefi agere nififer motum. Tertia , in
EuchariBia nihil efi afsignakileâ quo attingi

ralitasfine necefiitate.
fojfet tranfikhHantiatio.
û/trta^fonitarflit'
Gratiam creari,frxter Scot. hic,(^ d.i6.q.i.tenent A\cnCi.f.q. 9. m. 9.
D.Bpnaucnt. z.</.i^.4rf.i.^.4.Richard./^/ art.i.q.t^. Ct[>rco].htc ad arg. Scot.contra

Maior. q. i .Palud.^. i .cmt.^.contra gen.c. jj.Caict.i.^.^. 1 1 0.4. i
Contra iftam
opinioncm;quantum ad
illa,qui ponit ad priraam quafftioncm, ariitfel.frme.
guitur primo fic:Crcatura non poteft age-
Cratia crt*tnrîrgtnon tc
^^Z*:
^V
mitth)fi,}.
inftrumcntaliccr ad ccrminura creacio-r

nis,fccundumipfum:&hoc,vcdicitaIibi,
^
^*
n.J r*Ln.
maximc vcrum eft
dc fubftancta corporca,
cuiufmodi eft Sacramencum difpofkip
auccni proxima ad gratiam qualem ponic,
'
Contrg ifiam ofimoncnhScc
cftcerminus crcacionis.
illa
Minor probacur,
djfpofuio eft fimphcicer .forma
fupcrnaruraiis : &l quxlibcc
talis
Ttqm non
de pocentia nacurali fubiedti

afqu^ eciam fubiedum eft in
Impognat Da&or
D.Ttiom quatuor r^tionibus. PriT

ma efl,qu6d crpatura aon pofllt crcare,ne inftru-
fentet^tiam
mcntaliter quidem,ctiam cx
qus
cft
p.Thoma ,
"*"
in eflfendo dependct ^ materfa, Sc cuiufmodi ^"*"^*
S^^ramcntnm inftitutum in matcria fenfibilit ^,^,1.
fcd difpofltio proximaadgratia^jliue
dcr,hue ornatus
ftc
char*
crgo non attingitur a Sacraniento.

Minor patet , quia difpofitio illacft fimpliciter chMatr^
fupernaturalis , quxlibct talis ûc non cft cdu- *^**/lT
crcationis
cibili&Cipotentianaturali fuBittdlf,
fubiiQûm
&xquc etiafm
quamcunqueta-
potemia obedieotiaji ad quam^

cunquc talcQX formam
^ftit& fimpiiciieifupcrnaturalis. Additur Autem /imfUchtr t ^ddiftinîonem atus fupernaturalis , qui licct fit
Itcra,
fuDcrna
!cm fosmaro.
littr.
fupernaturalij , cft tertninui
rccfpicncii
potencia obcdicnciail ad
prtmij[m
vtpatet f'*'""'*'"\
quac propolitio cx rattone

cxtcnditur ad fublVantiam matcrialcm,
eft cducibiiis
:
r
impuîtat
.pnma huius ,
peciali
quia
j.con.
eft in
MtMrmitt,
*du(i
jtep,^ i(^j
difpogtio rcfpcftn gtatix,
cum fccunaum iplum
mAierit.
IV. Sententiarum
Lib.
82.
îU
neccllitans te-
j lit
fpcdu gfatia:,quando non eft impcdimcntuni in fufcipientc
&
tio
ftanti
iniro-
ducl:Ont
tX
dupiici cfi.
tifrtuertit.
quod fimul
nifi
.
ifta difpofi-
ergo difpofitio fit in iuHoc ctiam patet,
ifta
&
gratia.
indudionc
cft {ucccffio iu
fofmac ,
jus
ficut
< qUia uon
sucee/fio
formt
gratia
,
fcquitur
anima non indifpofiti,
fiant in
alicu-
pcncs partes mobilis, vcl
f.
formae:neutrum autcm
cft hic. Primuni non , quia fubicdum cft
indiuifibilc. Sccundum non , quia tunc
gradus formse , non poflcnt cflc, nifi talis
difpofitio fieret continue maior,& minor:
pcnes partes
ipfius
redpofifibiie eft in aliquo fufcipicnte Sa-
cramcntum
(duci
&
ficut
miniraam difpofitioncmin-
minimam gratiam infundi:
ad iftam autcm gratiam non
rcquiritur,
non eft crgo ibi

pencs gradus fecundum quos
minima
nifi
fucce/fio
difpofitio
difpofitio iucccfliue inducatur.
Patet etiam tertio
illa
inftrumentum non
principalis agentis
non
poteft agerc
propoiitio
agit
crgo
nifi
nifi in
quia
virtute
inftrumcntum
temporc ad iftam
fi
quodDeus agct
difpofitionem
u\ tcmpore
vcl fuccefiliue
fcquitur
ad candem.
Confequens vidctur inconuenicns , tum
propcer infinitatcm poccntia: agemis tum
,
propter
npn
fummam capacitatcm fufcipicntis
habipntis
nacur ex
illa
irtis
contrarium Sic crgo fuppo-
s*cr^mtrnm
ttiem.
difpofitio pracuia
quod
ad gratiaro,qiiam po-
nunt inducatur vel induci poffit in inftanti Sacrameuta autcm non ptoffunt h^,
bcreadionemfuamin inftanti. Probatio,

quia communitcr in iSacramcntis fcquiruqtur vcrba multa, vt patebit inferius:illa
autcm npn pofiTunt habcfc ejfe in ^nftanti:

crgQ in tempore , quare ncc agctcadionc
fu^ naturaji ; crgp ucc fupernaturali , quia
nec fccundum eos, quando iiiftrumentum

habet adioncm cxccdcntem fuam virtutcm,habct ctiam aftioncm propriam.
Si
autcm
firtgatur
aliquam vnam
fylla-
baib totius ofatiPrtis inftrumchtalis habcre
ejje
in inftanti
(qupd ideo
formatio huiusfyllabaE
6.?hy^t.
cali aeris
&:
adhuc non
eft
mocus non
fi(ftio
eft,quia
cummotulo-
eft in inftanci)
faluatur propoficum
quiaauc
prima fyllaba , aut vlcima > aut intcrmcdia;qujWunquc ponatur, cx quo illa
habct aftioncm ,
difpofitioncm illam,
quaccaufacur in inftanti ,
nuUa alia, feilla cfi!ec
&
&
quitur
ncs
qu6d illa fola fuflficeret,& intcr om-
alias
habcret rationcm Sacramenti:
quiaomnes
aliae practer
mentalitcr
ncc quocunquc
non tamcn
in eogiadu
Dodoie in
quo lu-
Dari
ergo foiniam fupernatiualcra quoad fubltantiam,non ncgauit Dodor, vt patct hic,&: aliis in
,
vt patet cx
locis,vt q.
.difi. i
prologi ^.AdifHAfiionem j
j. ^.i.
& farpe per
totam quaeftionem j&f.j.' i.d.\-j.ej.i.in 2..d.i.

<j.9.in i.d.i^.Sic deinccps vfquead ji.vbi agit de
habitibus infufis in 4.^.49. ^. 1 1 & ne difficultas
fiac de adu in i.d.x i.^.yiliter fiatet, 5cc. dicic adii
Dariformmm
f"ftrnatur.
^*"
M'
'."
infunT,& acquifita: diftingui e(rentialiter;&

idem allcnt de aftucharitatis infufx ,
acquifits prout optimc notauit Scholiaftes , ad
locum citatum in q. i prologi. Et de his adbibus,
ac aliis habituurn infuforum dicit ita eos fieri
fidci
&
diji.i^.
fuis principiis.vt alio
<I
modo virtute naturali in-
tellediis, aut voluntatis produci
vnde
non
pofllnt:
in hac quzftioncnoncftcontrouerfia quan-
tum ad mcntcm Dodoris.

Difficultas tamen ofFcrtur circa illam proba6
tioncm Minoris , quaprobat fupcrnaturalitatem ExplieMitr
illius dilpofitionis , ex eo , qu6d ad eam non fic fnbtw,
potcntia naturalis in fubiedo , ex qua educatur,
led tantum obedientiaIis,quo repugnat cius principiis,in locis iam citatis.vbi exprefsc aflciit, in
nobis dari inclinationem naturalcm paflluam,

ad formas fiipernaturaies gratie,& glorix.
Scd rcfpondetur hanc probationcm clle ad
hominem
inam licet hinc
ex principiis conceflis
^t^p">fi.
^'"""/'''**-
mqe
vtraquelcholaaamittat roimas lupcnutu- ^,f^ ^^

quoad fubftanriam ,
inrationeabfoluta, prindpio /V
perordinem ramcn adextrinfccum alircr, &ali- ["to.
ter definiunt niamfupernacuralicacem. D.Tho- ^J-!"'.'^'
&
rales
masi.;'.f.i.<i.i.^.ii. art.^.<j.6j.art.s.emiciuc ji, ^jb.
defumi
ieftum fuper-
fubicdum , quatenus non fupponiincjinatio naturalis ad formam , fed
ntiiriiltst.
difcipnli doccnt illam fiipernaturaliratcm
in prdine ad
tur in iplb
tribus probacionibus
a1L^"^,.
em inftait
fupernaturalis,
bicus
illam ,necinftru-
difpofitioncm illam pracuiam
modb agurit
:
quod
tantum potentia obedicntialis nosautcmcum

Dodoreid ncgamus , feddefumcndam cffc tam
potcntiam obedientialn,quam lupcrnaruraliratem formx in ordine ad agens quia ergo ilia
:
conucqicns,
eft
huius loci
Mgens.non
fubienum.
ideo fiimit ra-
tionem fupernaturalitatis cx mcntcD.Thoma-,
non autemexprincipiis a ftf (Icrtis alias, vcl lein dlft.^c).

cundum ipfa vt patcc fnfra dOf. 4.
i.&in
&
,.
t].i
}.d.i^.<j.i.
vbicolligirurclcuacioncm
non ficri pcr formam , qua forma eft,

qua principium agcndi , & in locis fupri ci-
potentiae
fed
tatis, vbi exponic fupernaruralicatem refpcdiue

adagcns. Vndemihi vidcnturquidamexnoftris,
vr Tarraictus
pretari
& poft einTi alij
mentcm Dodoris hk
non redc intcr-
quafi illa probatio
minorisclTct ex principiis adfcrtis cius
vel cx
mcnte ipfius vis ergo huius rarionis confiftit ad

hominem,ineo quod qwacunque ratione dicatur
:
gracia non produci immediatc a Sacramcntis,

quiaeft terminus creationis cadcm ratioprobat cciam ornatum illum non produci phyfice
:
a Sacratnentis.
Refpondet Fcrrarichfis tx Capreoloi4.</.i.
quod^rma
gradu.
dicatur fupcrnaturalitas in duplici
Nam qusEcjam tft talis,v^ nullo modo at-
tingf poflit virfutc crcata^
ncquc innata , nequc
7
Heffinfu
f'"''"--
&
'f"'"
fuperaddita,ncque confequcntcr educi de potentia matcri* , âlis eft gratii. Alius autetngradus Duflex gr,
cfl ,<jua(iido
forma iJtriHgi potcft ,faltem virtute
fupcrnddita, ac promdeeduci de potcntia matc-
fix
& huius gencriscft charadcr
dilparitatcm
afllgna^ infta cx ptopria fjententia,quia gracia cft

fiipra
cft iut
non
Controu^rfia
'^"'^.
'T.
Deo
totum oroincm naturiE,& coniungitnos

ita a folo Dco produci potcft charader
:
.-lutem.
'^^ /"/'"'<
Dift.
ont}enin
mentali
quiain
Qu^ft.
I.
uU
orocione SacrA-
nulla vna fytUba ponitur Sacca-
mcncum,fcd tota
Quod fi vttri fingas vltimam fyllabam

C0C inftrumcmum compjctiu^ , Sc habcre
ai^Loacm
iCtatn
mepco,Don
omnium
tc
qu^: actribuiciu Sacra-
in vircucc propria, fedin viccQ-
praecedcntium
guetain virrutc
omnium
ficut vlcima
prarcedentium
""^*^ lapidcm 8 Phyftc, Hoc nihil cft.nunammlivi.

yim7*xHttM quamenimin cîbus vlcimum complccicaHMinvir- ^^ caufat cfFcaum in vircucc przcedcn.
tmt*
..
pAe*'
ittim f
.11-
cium, nifiquia pracccdcncia dcrcliqucrunc
ahquam
aifpoficioncm przuiam
adiUum
tcrminumrhic auccm
fyllaba: przcedcniiuUam difpoficioncm calcm rchaquunc ancc vlcimam crgo,&x.
ces
Iccm
aUquo Sacramento/cihcet Eu> non vidctur ifta caufahtas c(re

&: hoc fiuc loquamur dc Sacra-
in
chariflisc
poffibihs
plcno.fcihccc Eucharidia iam con-
fecrata
-,"
(Hi tTiUi
f^Stt tTMnf.
JiiliflmiiMn,
4Mjt
thyjiu.
de
vel
qux
ipfa confecracionc S^cra-
ad Sacramcncum.
Nam primo modo loquendo , fpccies illa
panis non videcur eflc caufa inftrumcncalis accingcndo cfFcdum , fciliccc cxiftcnciam realcm corporis Chrifti , neque aliquamdifpoficioncmadillumeffedum.De
mcncah
NrW
mcnco
c(i via
confecracionceciampatctjquâilla vcrba
prolaca
*
non accingunc
o.
..,.,.
hums
ncm qux cit
ccrmit>us prmcipalis
aonfccracionis
non
cranfubftanciacio-
fiac nifi
cum illa cranfubftanciacio
vircucc
Dci
infinica
quod
de creacione>
acquc, vel magis paccc,quam
ncquc attingic aliquam difpoficioncm

prxuiam ad illam cranfubftanciacioncm:
quia auc illa difpoficio cfi*cc in panc , auc in
Chrifti corporc neucro modo poccft dari. Non cnim in corpore , quia iam non
:
nec in panc,quia, cum illa

difpoficio cfiec nccefficans ad cranfubftancionem, eflTcc in codcm inftanti cum cranfubftanciacionc:& cunc in illo inftanci efrcc
circc difpoficio
panis,quia
quando cft difpoficiojcft & cius
fubichim
fimul crgo cffcc panis in co-
dem inftanti
in quo cft
cranfubftanciacio
illa
quod
difpoficio
&
includic concra-
Similiccr puca fidio vidccur
didlioncm.
//oc efi emm carifta verba

p/tsmeum yinsigii alcerccur realiccc panis,
cfTc,
quod pcr
quam pcr
alia
vcrba prolaca , fciliccc
We
fanuejlalbusy^ huiufmodijcura fonus non
habcac vircuccm aliquam ad caufandum

illa
vcr-
ba Sdcramcncalia habcnc effc in tcmporc:

crgo&adioncm fuam praccisc in tcmpore illa auccm difpoficio ad Euchariftiam
:
fingacur
non
adum libcri arbitri), qui difponit ad gratiain ,

cft fupra charai^crcin pcrfcîonc ; fdcoqoe non cft incomjenicns, vt \ Sacrainento inftrnmctalitcr ptoûcatur, chm all-
&
<}uid fui gcncris virtute natiur producar-
Contri
primum
hacc folutjo qyuoiad
peiit
Imfupistiir.
&
piiocipium >
diftjnîo addudU quoad cuafioncm confida vidcjur,'ncquc rcfponict ad probationcm minoris. Quiero cnim vndc colligatur
fqpcrnaturalitas graria: aliter , nifi in ordinc ad
Ttti
friiui-
fitim.
fubieûra , in quo taniiim fufônit potentiam

VtTMfiu firobcdicntialem > fcd perinde cbacader t tiam ,
m ftndt
ornatus illc fiipponit potentiam obcdicntiaJem
&
in fifbicdbo
fuffenit fi-
quia naturalis non admittitur ab ttntiam lit'

ipfis , nifi vbi datur ctiam agcns naturalc , quod dientiMlem
cduccrc potcfb illam potentiam ad it\im : in rc- fiUm.
,
liquis conucniunt gratia
forms fpiritualis
Vndc
&
chara6ber, incfC:
accidcntalis io gcnerc.
ficut potentia obedicntialis
immediate
Dcoagenti & foii,Ioqaendo deea,qur
eft merc obcdicotialis (vt cxcludatur infUntia dc
potcntia vitali in ordinc ad fuut^ afhun fupernafubiicirur
turalom,qui
vitalis eft,& nataralis
obcdientialis ad charafterem Ibli
debct
ficut 6(
qu
cft
ad gratiara
itapotentia
Deo
fubiici SetiDtifiti-
quia pcrindc iteitmftim"
&
'i Dco produci,

infundi ficut
fpcdtcmus principiareuelara, vtinfra
patcbit : pcrinde ctiam gratia dicitqr caufari i
Sacramcntis , ficut charaa:cr. x rationeautem
non fuppetit aliquis diuerfus , 5c notus modus
eaufandi vtrumque: ergofoluriopra:didavtdelur omnino libcra ,
mcrito k quibufdam difci-
charadlcr dicitur
gratja,
li* ihtditti^
tilit.
fl
&
pulis
D.Thoma: non probantur principia adqux
reducitur.
Deindc difparitas petita ab ipfo Fcrrarienfl,

quoad cxccflum pcrfoAionis,in forma nihil conI>iffMritti
cludit: inprimis non admittitur gratia eftefvM$gnMt fU'
pra totom ordincm 9atura;,ne quidem in gcnere
femMiimdii
forinz accidcntalis , quia iuxta principia noflraj rAititm.
gloria ,
&
adlus fupcrnaturalis fruitionis in paperfeclius con,
tria eft pcrfctior incntitatc
iangit
Dco,quam
&
ipfa gratia.
Et dato ctiam oppofito iuxta fcntentiam aflc-
KMtiiixftr*
& corum qui gratiam efTe dicunt partici-
ftSiin* f*ti-
rcntis
parionem diuini e^ ,
& diftingui
re i charitate,
tntnvMht.
non probat intcntum, quia etiam quz infcrioris

funt gradus, aliquando exigunrex natura fua fuperiorcm caufara ,
matcria prima , qua; eft impcrfcftior formi , pctit cx pcculiari rationcproduci i Deo fblo , quia eft primum fubicdum:
quod crgo gratia; fic conucniat produci,non colligitur cx perfedionc cius , ficutper illam , nec
abfoluitur'omnino a fubic(flo , quin ipfl itifit per
modum inhzrcntis,&: accidcntis ; dereliquo nihil conuenit ipfi in gcncrc , qu6d non conueniat
charadcri in rationeformz fupernaturalis.
Et confirmari poteft pcr cxeraplum datum, Cinfmmtif.
quia adlus fupcrnaturalcs funt pcrfe^liores,
qukm charaêr ; cducuntur tamcn dc potcntia
naturali fubiedi non ita charadler : crgo id non
&
&
PofTcc cciam argui vc prius,quia
fi
in6 c/l infra iUiqiu macet iaiia
^cnccis.neinpc,
eftcxpcrfc6lione.
alccracioncm realcm in panc.
ii.
83
tH difpoAtio ad grtianvion eft fupra
Qrdincm naturs
fui
orscio.
V. & V.
auc<in,qiu
poccft poni caufari in
Deinde inftantia de charadcre ,

adUbus, libero arbitrio, non eft ad propofitum:agitur enim
dedifpofitionenaturali neccfntante adgratiam,
qualis cft charadlcr ex przfata fententia,ad
non habct proportionem

impetratoria
difpofitio moralis
&
vt funt atus, qui fupponuntur ad
iuflificationcm
ccmpore,
quam
quia prior difpofitio maiorcm
conncxio
9
InfiMnti it
diffifiliuie
f*r
Sm
li'
ttnt ixelii^
ditHT.
Lib.
84
IV. Sententiarum
tcmporc,ptoptcr fimilcs probationcs, q

fupratadxfunt in fecurtdoargumento. In
propofito ciiam cft ratio ^ccialis , quia
vcrba coafec*^tionis E^ctiariftix non pofhabere jkflwncm c(i>C(û tranflfub-
futic
ftantiationis, feu difpofitionis neccffaria:
adtranffubftantiationcmtquia non prius

agurttcitca|>iflrum
qukm
cangantipfcjtn
fccundum cos,& fecundu,m Philofophum

J-Jhf^"^' dc fimultatc agewis , & p;î:
T*xt.i4*
uncautcm in
tionis iwndum
,
non
fit
temporc,
nifi in
ad ipfam:
crgo panis pcr totum illudtempus perma-
quod
cft
difpofitio ptKuta
contra
conununcm
opinio-
ncm ac Euchariftia.
Quarto arguitur "'iqu^difta opinio poquod cft
nit pluralitatcm finc ncccflitatc
Text. o.
T*xt.4.t.
Idtin I.
commcndationc
cius
de Anima.
M. /r. ).
fluraliftf,
&
nen ai-
C{\Jiod.
Scmpcr Cnim
&
3.
natucanifi
fufficit
ad faluandum apparcntia
fieri in
cft
fcdtalcm difpbfitioncro
Sacramcntis , omniiô vidctur fu-
perfluum
ftia
ncc huius
aliqua ncccflitas
cfiTc
quia puriflima
ncre
ibi
pluralitatis videtur
vt patct in Euchari-
fiftio
vidctur
cfl*c
po-
aliquam difpofitioncm pracccdcn-
tcm vcl inter fpecics panis quae funt Sacramen(um &: inter cxiftentiam corporis
,
Chrifti,quaE cft rcs fignata.
In
aliis
tur,nam iti
ctiam Sacramcntis hoc probaillis , quac non imprimunt cha-
radcrem , nulla neccflitas vidctur ponendi illam difpofitioncm

lis
AJfniJJi
w-
nttufiaifmnitint
non
teneretur r/ttnfitiri.
& caufalitate
quim
dcm confcqucntiaqvoad fccundum,quia difpofitio naturalis c moralis
tiiunt,quia
vnum
folum acquiuocc conue-
habct ejfe
taie,
cx natura rei
&
tamum
&
cx ihflituto infert
fQrmara.
Confirnjatur ergo ratio DoAoris , quia ncque CoTifirmMtur
Scriptura,neque Patres tribuunt vllamefficaciam nn dari rnuHm.
Sacramentis nifi refpcftugratis , aut charafteris
iniisqus imprimunr chara6terem:ergoornatus

iUe finefundamento alTcritur.
Dices affcri ornatum, vcl difpofitionem aliam
refpcdu gratis
in Sacramcntis
vt faluetur prop/ictas caufandi

vt tribuitur cis pcr Patres ,
&
Scripturam, quia cum in eis ncqucat faluari hsc

caufalitits pet immediatam produtionem graxix , quz crcatur , debet faltem quoad aliquid
IG
'Rtfpenpo.
Seeejjitiu r>
nnim.
prius difponensfaluari.
C.mtr^, omatusSc charader funtdiuerfs for- ImpugnatUT.

msc ergo nequcunt cffc difpofitio neceffitans ad
eandem formam. Confcquentia patet in Phyficis , vbi inueniiur fcmpet difpofitio vnius ratio'
iris ad
formam vnius rationis , qualis eft
:
gratia.
Secund6 , Patres & Concilia illam efficaciam

Sacramentorum exponunt in ordine ad ipfam
gratiam,vt terminym ergo fi proprietas faluani
magisponenda
mitttndm.
Anaxa.
.vltra
8. phyficor.
hil facit fruftra.
pne neri^t. paucitas

it
contra c}p3:rinam Philofophorum , patet

frimo Phyficorum dc.opinione MchlTi , &:
Ttxt. jo.
gis.<A <pfi eoniun&ure rc
qjlQ4 iîoralitcr timtumconiunîtur.. Patet ea-
tf&m rationem
fccunûm Philofophum indt fenfrytirfenduba4ti<m ftnulttma.cxgo pcr tcmpus

poft inftani vltimum completrE prolationis vcrbarum tiondivm tranffubftantiatio
net;
ConfeqtientiJi pKCt qotiad priiham partem,

quia quod phyfic^cortiimgitiit cum f^nna , ma-
fpccic* Ulorcura verborutn
frtfy
ncQ
ducendi alterius effe idem.
infer,neceffirando ad fortnam,aliud'ver6 fecun-
&: fcftfatio
faifcrcft,
crgamagtscxigit produci a caufa produccnte

ipfam formam , qukm hac ^ neque confcqucmer
cx mo4o prQduccpdi huius fecjvH.tvK modus pro-
inftanti complctac prla-
tanguntfpecicm panis, quia multiplicatio

foni
connexionem habet CUm forma , auim fccunda:
ornatus.
quae dicitur ab
il-
attingi.
Terti6 fn Sacramcntis.qua: imprimunt charadlerem affignantur tanquam diucrfi cfFcftus Sa.cramcntigratia&charadlcr. vt patctcx Floren- Florent.
in ordine ctiam ad Tiident.
tino,& Tridentino citatis ,
&
diuerfos cfFcdus.
Ai grMtuim
Quart6, nequc charafter, neque quodcunquc
nulU ftrm
phy fi- necijjitant
cciergo noh faluatur caufalitas phyficaSacra- thyftce.
mentorum refpedu gratiae per ipfa. Antecedens
probatur , quia charader poteft efTc in fido fine
gratia, & etiam cum peccato definente gratiii,fed
aliud eft difpofitio ad gratiam nccefntans
vltima difpofitio neceffitans ad formam ponitur

fimul cum forma,& tollitur fublata forma crgo
charader nequit effc talis.
Dices quant^m cft ex vi charadlcris vltim6
:
Primo hoc viêtur cflc contra
communcmdodrinamThcologorum.
dacfl, pQtjis dici debet ipfa gratiaimmediat^
In
quibufcunquc cnim Sacramcntis imprimitur difpofitio ad cff*eftum principalcm , fi

proptcr obiccm in fufcipientc non caufa-
II
difponi fubiclum,nifi adfit aliquodimpedimen-
Kefponfio.
tum. ContrJi , vltima difpofitio in gradu ncceffitante,&fimultaneo cumformanon compatitur

cum impedimento forms ergo cim charadter,
vt conftat cert6,compatiatur cum impediracnto,
Impugntnur.
Difpo/itio
tur,tunc efFetus principalis,cefl*ante obic?
ad illum cffeftum principalem (apparet in Sacramentis imprimentibus charaftercm , quae proptct hoc non
fuflicit difpofitio
funt itcrabilia)fed in
tc filionc,nihil eft
fift^ poenitf tc^ccflan-
quodfufficiat ad cfFe-
ûm vcra: pocnitentiae; alioquin non oporteret talcm fitc confcflum
, de cifdcm
ergo in rali Sacramentonulla imprimitur difpofitio ,quafi
peccatis alias confiteti

neceflltaos
ad cffbduni Sacramenti.
SCKO
non eftdifpofitio
ncccffitans phyficc.
Contri
cum
imfedi-
mmto.
Quod fidicas
tcr.
ni
fompntitur
difponercaliquo modomoraliergo Sacraincmum produccndo
Reffonjio.
Impu^nntur.
charafterem non producit phyfice gratiam.Pater

confeqncntia , quia cffeftus mediatus nequit ali-
caufam remotam,quam reducitur in

caufam proximam , fed proxima eft charadcr
Sfeût
refpcctu gratiaf,qui tantum moraliter caufat proeauUm
ter reduci in
in
ri-
ximam eigo Sacramcntum nequit alitercaufare quam moraIiter,fiue producat phyficc chara-
te proximi
dtcrem.fiue moraliter tantum.
reducitur.
Conifirmatur
feeund6
hsc
difpofitio
ad
gratiam^
mtitti
medin-
Dill
KuSt
fitm
Htce/.
J.JftJi-
Qua^llIV.&V.
I.
gratiam vcl c';:grretur a natnri formi, velcx

narura fubiedti
vel cx lutura caufa: cfticicn-
tituii.
non primum,quia
tis inftiumciitalisi
tritis pcrfcdto
rum
&
in con-
Sacrstmcn-
iuftificatis cxtra
h.iberur gratia fine tali difpofitione
50 non
pctitur ex narura form.-c
r-
non cx na-
tura fubicfti , quia anima cft dc fe capax gratix,quatcnu$imagoDci cft,capacitatcphylica,

6c recipit fxpc gratiam fine tali difpofitionci
vr patet cx primo mcmbro , quod clTct falfum>
fi talis difpofitio cllet phyfice neccflitans, ac
mentum
fcd
tcr (Ine fiio priori
non datur poftcrius

,
vt patet rationc depcndcn-
tixjalias cftetpofterius naturaliter,&
patet in
naturali-
non
c(rec:
& fua difpoficionc vlcima,
forma ignis
verbi gratia,calore vt odo gratia autcm dacut

finc charadere, vel ornatu.
;
Tertium etiam
equit,quia nulla
dici
cffi-
cacia tribui poteft Sacramcnto vc cft caufa gra-
tix
, nifi proltt nccelfaria eft ex parte gratia vt

formaf producendx ; aut fubicdi, vt difponendi
ad talem formam ad neutrum horum exigirur
:
vniuerfaliter talis difpofitio
crgo neque virtus
produftiua eius phyfica.

Item ijia iHfpofitio refpeifit gratltc^Scc.
c
SffunJ ra- fccunda ratio Do<ôris
ti0 friiKipM-
>
quae
fit
Hxc
eft
fimul
cum
adco in inftanti ; fed Sacrmentum

non potcft producere aliquid in inftanti phyficc ergo ncquc illam difpofitionem producit
grati.i,atqae
fmul tS
ft
for.
in grMilu
nterjllttnte.
&
infinicacem
Crr<4
fit
in
iujlttnti.
Cmuf fue.
tejfunis
in
preJuiiione
fornu.
&
tia
autem
in inriantiifed in
fit
formajgra-
animanullumeft
impcdimentum rcfpcdu difpofitionis:ergo,&c.

Secundo probat,quia non eft fucceflio in produclione forms nffi fecundum partes mobilis,
vel penes gradus & partes ipfius formx ; id cft,
quia mobilc liabct diucrfas partes fccundum
,
aliter,
& aliter applicatur
difpofitioncm induci potcft gfaiiaj&c.

Exflieatur
ejt.
Pro intcUcftione
huiiis
Minoris non
eft fen-
quod gratia non fit diuifibilisihoc

cnim repugnat forma: homogcncx , quae poteft
fus Dodloris
intendi, vt
eft
grariaper ipfum in variislocis;
vt patet de gratia Chriili
quam
dicit effc inten-
&
gratiam baptifmalcm infra docet

maiorem & intenfiorem cfle,quam fucritgra-.
tia data per Circumcifioricm:loquitur de dilpollflimam
formam, ad quam difponit,

qu.T aliquando in dctcrminato tantum gradu
intenfionis difponit ficut calor ad ignem non
in quocumque gradu rcminb difponic,ted in
inccnfo': quaodo autem forma difponens cft calis poteft comingere vr fecundum aliquos graIttione in ordine.-id
dus infit,vc rcmifros,finc coquod infir fornia ad quam difponic , vt calor vt tria , fine
jgnc , &c. Talis non eft difpofitio bxc ad grariam i quiaquicumque gradus formx difponcnris lufticit ad infuiioncm gratix : ergo poteft
iimul difpofitio,
& graciaheri in inftanci,quod
intentum eius.
Terti^ probat ,quia inftrumcncum npn agit
nifi in vircuce caufz principaiis ; ergo fi inftru-
cft
nempe. ex rcpugnancia pafli,

, ad qux roducun-
tur reliqux aflignatz a
Vmho
Comment.
in capite
redc probat infra difi. 4J.

jMtf^. Vide etiam ipfum in i.dift.x. tpuf.i.ad
vltinmm in z. tUji. z. <piaf.$. ad 4. Item in j. difi.
4, . Maria fuit vere materDei , &c. vbi opiimc
cxpriinit quomodo Maria cooperata fuerit in
<ie
vt iple
ad illam a<ftionem generaciuam Chri-
inftanti
fti
fecundum carncm ex fuperuenienie Spiritus
fandli virtute.
Probata ergo Maiori,probac Minorem : quia

cft quid fuccefliuum ( vc inclu- fr^Mti Mitioris ftintidic falcem formam verbalem fuccefliuam ) erftlii.
nifi
in
rempore,
adiogo nequit efle,auc agcrc ;
nc reali naturali ergo neque ationc fupernacurali fecundum iplos ; quia hxc non compctit inftrumento, nifi vt fimul habet adlionera
:
naturalem.
&
vnam
fyllabam poflc
eflc in in-
etiam fyllaba fuccefliuc ibrmatur cum locali

motu acris i
eo dato,vcl clTet prima , vel
cum
fibiin
mocu
limicaca virtute agcntis
mcntum in
.-
<Jrii Jini-
cum fecundo propcer

non habencis
Infinuat hic cautas ex quibus contingic fucceflio in
Si dicas
ad caufam efficientcmivel qnia formaeft diuifibilis,<r.v 6.Phy~

ficarum non primiim,quia fubiedum hic eft indiuifibile
non fccundum , quia ad minimam
Mintr huim
capacitatem fubiedi
concrarium.
ftanti
quas
r*tionii.
vircucis
fummam
Maiorem probat triplicitcr. Pr im^, quia difpofitio neccintatis , quando nullum eft impedifufcipicnte,fit fimul
Scoli oper. Tctn.
VI II.
litclutntenf,
phyficc.
T>'i^fili
Deus
&
Sacramencum
fummarie in hoc
vcinitur. Illa difpofitio ad gratiam
agere ni fi in tempore
iiei|uit
etiam nonpotcft agerenifi in tempoic,

fucccfliuc ad efteûm inftrumcnti quod cft abfurdum cx duobus primo ex innnita virtute
Dei , cui nulla refiftentia ,
ex partc fubiefti eft proporcionaca vndc cx Philofopho _/&frk in i. ejtufiione hmHS cicaco , ii Deus immediace mouerec coelum , tnouerec in inftanci ob
proinde naturalitcr prius gratia tanquam formapofteriori
85
dem
Rt^nji*.
caufare illam difpofitionem in eo-
inftanti
hoc in primis
falfum
eft
quia
&
&
fic fcormedia, vel vlcima, vcrbi gracia ;

fim formaca haberec eundera effedum, quod eft
falfum , quia nec fenfum facramentalem , neque
oracionis folapars habcrcpoteft , ncquc didio-
ItnfMgntitm.
Suteefiuurri
ttgit fueeejji-
nitMtiim.
nis fyllaba.
Si dicas in virtutc prxccdentium caufare,
vlcima gutta in virtute prscedentium cauat lapidem, ex Philofopho 8. Phyficorum. Hoc

iam falfum eft , quia lic reciperet aliquam vir-
RiJêiifo.
ficut
Iwtfi^naiur,
tutem a prioribus, vel certe relinquerent poft fc

aliquam difpofitionemjincuius virtute caufaretur terminus.
Hoc argumentum torfitaduerfîo$,& perin- Argumtntl

iijfieultiu md
de concludit contra omnes modos prxfatos.
du rtdMcieuidentia
Pro maiori autem claritatc ,
tur.
eius,aduencndum quod confiftac in duabus pro-
&
p6fitionibiis.
Prima
ficc
cft,
quod ad caufandum
rcquiritur exiftentia caufx
aliquid phy- Primiim.

vt pcr fe
no-
Zxijtenii*
renlit
eauft
controucr( vt excludatur
requiritur
fia ) fiuc in alio , quod fit virtus eius , vel quod ad altionem
in virtutc eius caufat ; ficut aliqui dicunt pa- rtlem.
tum
eft
fiue in fc
trem mediantc femine generare, ctiam quando

non eft ;
accidens feparatum in virtute fub-
&
ftantix gcnerare.
Secunda propofitio
eft
quod Sacramentum
Seeutiium.
nihil caufacquandocft ,nihil ctiam fubftiiuit
quod
in viruite cius caufar cc:vnde fequicur
con-
caufa phyfica fui elfe^s.

Minor autem probacur cx ratione illa Dodoris,quia Sacramenti formancquit eflc nifi in
clufio,qu6d non
fic
tcmpore.
Coniirmatur iiaquc ratio hoc
II
modo forma
:
non
Cenfrtti.
^)Trnt-tftJir
e/l
iuificin
fu,Mmetum
IV. Sententiarum
Lib.
86
ronum rcalcm , & naturalcm

fimdamentum pro;(imum fignificationis fa-
non. fecwJwUun
formx
c(k
prolatio forma:
cr,amejital|s
fcd piout cx inftituto fignificati-
&
talu.
imfi|nificantia cx vfu,
j vcrb^ cmm
pofitionc alfumpfit Chtiftus in formis SacraracntprUm : vude Tridcntinumy?/^ !. de pecca-
TnJcnt.
fg origtfufli
cll
Hul^^viriu. ua
(u'facr*>nt.
ficari
fîtn-
4- djcjt
founam Baptifmi
veri-
ih rcmiffioncra pcccacorum in infantibus,
pon fiipponcrct pcccaIdcm MilcuitWium C4.z. AfriDiofpolitan. an.^. quod argumcn-
alias eflet falfa /i in eis

Mileuitan.
tum
AtViciii,
can. C4p. 77.
origioalc.
Diofpjht.
jm^ mirum
Auguftin.
,patct
jn modum torfit Pclagianos , vt

ex Au^(iwoiih.i.depeccat.rfierit.& re-
Tnijf.cap.17. 1 8. zo.
^ 30. de
ffâtia Chrijli lib.
i.
Hac
ratione Flarentinum docct Sacramen-
&
Mutturfor.
rn vt Ji^n,-
Fnma
iudi-
verbis , qus fignificatita conftarc rcbqs

ua funt. Hinc Doftorcs vniucrfim admittunt
mutationem fubilantialcm in forma quoad fcn^""^' nuilum accrc Sacrarpentum ; liinc forma
Pccnitcntiae cx Tridcnt. Jejf
elalii.
DemonjirMi- fignificat
aûm iodicialcm
4. cap. 6.
pcr
& can.
8.
modum fcnten-
nes Jiimfic-
forma Eucliariftia: cfiedemQnEx^rcmac Vniftionis dcprecatiua , &c.

^^^ ^^^^ affedkipnes formae , qua fignificatiua
titrtu.
crt praecisc.
'"
tijE
funtZfeah-
NSfiiSaertntntum do7ur 'Tnû*'

'
formt.
Complttur
per prolntio.
ne inte-grum.
ficdicitur
^"^^"1**
'
'
^'^^ prolationcm iiKCgram forma?,
^'8'^
Sacramentumi
nihil caufat
fiuc ornatus
, fiue
fiue
fit
gratia ipfa cius
chara<5^cr,
cffedtus:
fed rcpugnat complcti formam fccundum prolacioncm inncgrAm , donfic pmnes partcs. fubftantialcs fc inuiccn) deccrminantcs ( ex qua
dctccminatione , quae cft affedHo vocis qui
.
fignificatiua eft, confurgit fenfus
ms
complctus
fx)r-
integre pcofcrantur : hoc autcm non contingit ante vltimum ejft formje , feu inftans
extrinfecum pr^Jytioni : crgo nullus eifcaus
)
Sacramenti antc iUud inftans cxtrinfecum coinpletae prolatipnis habctvur. Confequentia eft
manifcfta ,^quia ante illud non CQmpietur fcnfus-forraae facram.cntalis.
Zxtmflttm.
Excmpli gratiji in forma Euchariftias non ponitprcovpus Chrifti fub fpccieb.ws panis,quando profpr|ijr,/iic efi pira?pise,alias fi obmutcfccrct Sacerdos ad reliqua duo , vcl non diccrc?
adhuC confecratio cfTct ita,

Item , in forma Baptifmi , fi
profctcct miniftcr illa vcrba , JBaptiiua te : Cme
ea fenfibilit:
quod Falfum
cft.
inuocatipnc Tdflitatis conferi; gratiam baptifmalem i quod nuUus dicit, cx.ratione lam
prmifsa.
18
B.tjporftt.
Ex qu4 millo ncgotio euacuantui; folutioncs aducrfariorum. Refpondent cnim quidam>

quod
fcu eflfc<fius Sacramenti , produf.

catur pro aliqup tcmpore indcterminato an^ratia
tc inftans cxtr\nfccum
Ah*
rtôn-
j,0.
Viifj:t!i im-
fu^nar.
Cintrdiliie.
&
concomitantci
fc
habcnt
Sc
produftio grati.
Scd hoc in primis cft falfum , quia omnis TuMjit
effcdus fiipponit fuam caufam in ej/e faltem '^
prius natura
grc,&
forma autem vt prolata
rtftl-
intc-
crgo produAio gratiae nequit fe habere concoraitantcr ad prolationcm formx fccundum aliquam
particulam prolationis. Patct confcquentia,quia
donec profcratur intcgre forma , nequit concipi in f^, ctiara vt prius natura gratia
fi
vcro gracia producatur fimul cum prolationc fucceffiua vltimae particulae formz : ergo ^" 'funt fimul in fieri gratia
forma ipfa, quia do- /''*""' /"'"
ncc corapleatur prolatio f orraac, nunquara concipitur forma in fado ejfe : ergo nequc vt caufenfibilitcr,cft caufa gratiae
fa
prius natura fuo cffedu.
Imaginatio autcm haec , quae eft dc motu,

^9
tennino ncqnit trahi ad caufara, &ef- *"*,^''
"*'
fedura , quia ficut motus eft adus produdi{*f||*^
uus termini , fic. etiam tcrminus fimul mcdian-
&fuo
motu fit
fucceffiue , ficut ipfe raotus , vt pacalorc , quia motus nccalcfadionc

quit c(Ie , aut concipi finc fuo tcrmino , a
quo fpccificatur caufa autem fupponitur ,ad
effcftum in complcto ejfe , nec ab co fpecificatur , ncque dcpendet in vllo gcnere , icd c
te
&
tct in
-,
Qui bus fuppofitis,fic argumentor: Sacramentum non complctur donec perficiatur forma
gj^s quoad fcnllim complctum & facramcntar
^^'^
quoad vltimam particulam ,
&
cap.i^.
rlorcnt.
fucceffiue
qu0
dcfinit Sacran^cn-
contra.
Secund6 peto quid faluet dicere gratiam

produci in tcmpore determinato , aut indetcrminato vltima: prolationis magis , quara fi dicatur produci toto tcrapote prolationis
alterura
poris dctcrminati
autem formae
aut indctcrminati
,Ay pars
\n fequcnti profcrtur B:
forms vttumquc rcdte fcquitur , quod

abfurdmn vnde fcquitur vtramquc iblutip-
virtute
eft
ncm magis iudcrc in vcrbis ambiguis defitionis,

& inccptionis entis fucceffiui , quam fuftinere
cultatcm.
gnat Pater-Vafquczvow, x.in
pracmifrum
iji., f^^j^.
qus
vcrborum
durat produci. Has refponfioncs benc impuparte y diJpHtat.
tunc yi fupponitur ad B crgo fubtrado 5, manct -^.Et fic mancc fubicdtuni fancStificatum pcr
iilura gradura quantumlit>et minimum : ergo
co>quo vltima
}.
at-
doncc cdmpleatur qua;Iibct pars fubftantialis forms,non eft forma infcnfu facramcntali , qui vt completus prxexigitur ad effedtum ; quia , vt dicitur , fignificando caufar,
3c continet fuum effeflum. Vndc ficut ponendo corpus, nifi ponatur anima vnita, non ponilur iiorao ; fic poncndo quafcumque formje particulas donec ponatur vltima fubftantialis , non
ponitur forma , vt eft caufa Sacramenti , alias
cnim fublata ilia particula manerct forma,& cffedus cius, quod cft faifum.
Sequcla tamcn probatur , quLa fi gratia producitur , quoad aliquem gradunx fui , aut fc totum antequam complcatur integra pioIatio,&
fit ille gradus produdus in prima parte tcm-
tum. Alij refpondcnt pro te^nporc dctcrminaparticula prolationis
fundamcntumoppofitum,auc cuacuaic
Quod
diifi-
, refumendo quod fupri

de fignificatione fprmx, quia
patct tertio
eft
forma quoad fonum raatcrialcra , ( qui eft

fundamcntum rcmotum fignincatioms , & cr-
qutorum impugnatio apud ipfum

Ncquc CQnlcqucnter loquuntur
qui dicunt gratiam creari , quia fic tota fimul
producitur vcl crgp tcmporc dcterminato , vel
indetcrminato antc inftans prolationis produ-
habet cx inftituto Chrifti ,) fit fucccffiuaj quantura tamcn ad

fignificationem complcxara , qux eft cx parti-
citur gratia fucccffiuc
bus , prout
videri potcft.
ficut
fic
ipfa prolatio
i'?'"w.
perindc ctiam fequitur effeSacramcnti fupponi ad formam , quia
que pcr
ûm
Selutionii
licct
ficaciae
facramcntalis
fe
quam
mutuo decerminanr, non eft
fuc-
ceffiua.
iO
Sigmficati
fy"'*
'*'*
r^fffj;^^
Dift.
StitfUl forifid
nm
tfi
timm.
& tota fimul
quia hxc
nou cft aggrcgatro
p.irtium feoriim fumptarum , quoad id , quod
abfolutc fignificant , hoc cnim matcriale cll.
cefliui
fed permancns
figm- ligniHcatio
ficati far-
propofitionis
(cA conlidit in vnione prardicati ad fubiciflurn,
fecundum
nationcs
tus
&
dctermi-
ergo non ponirur fcnfus complcfundamcntum efficacia: facramen-
qui
liinitationcs adiundlas
cft
niH in inftanci complctz prolationis , in

quo parics fc mutuo detcrminantcs intcgrc recepcrunt efe ,
pro quo fenfus completus formx habcri primiim potcft in aliis , dc quo intalis
&
&
Sacramentum
llrucndi funt rccipientcs
vt fu-
pra cxpofuimus cx Patribus*,quia inft|:udio,quz

cx furma Sacramenti habcri potcft,tum primijm
quando forma eft completc prolata:

tunc autem non cft forma fecundum fuum ejfe
incipit
ergo
, quia tranfiit complcta prolatione
nequit tunc caufarc aliquid phyflcc cx Maioti
fupra prxmifsa.
rcale
Relpondent alij ad idem argumcntum , conccdendototum quod prztenditur, nempe cfFcOtam Sacramenti caufari in inftanti fuppofita
prolatione
fed aliter
,&
aliter
dicunt in inftanti extrinfeco
nam quidam
in
quo verum
cftdiccre,iam prolatio non eft,autforma Saita

cramenti ,
ante hoc immediatc fuit
tefpondet Socus itt 4. Jijlinl}. 9. ^tu/t- 2. nrticttlo 7.
declarat exemplo in gcncrationc fubft^nciali
nam calefacflio , pcr quam producitur forma ignis , tunc producit furmam ignis,
&
So:e.
&
&
quando in
iam non
inftanti extrinfcco
cft
motus.
&
MttlU Ml*
cMuf ttrmint vt frintjl
tifium.
par ratio
cft
ftni-
rMtnr form
tgnit ptr <ltfSillm.
co ctiam admiftb
nul-
enim ad hunc modum philofophatur

motus fit caufa efficicns ali(ûius tcrmini
lus
principium
Kn
num
quam
dixit
motum
tcm
cjho
vcl ejuod
formam
vt
vc
via in termi-
fed
feu a(ûs produdbiuus
neque vUus vn-
daro, vt dixi,oppofito,motus cacalorem in fubie, (
vt
quidam vohint
, )
effici-
forma ignis , tanquam virtute proxima ; vcl
tur
detcrminatur eius produdio a qua-
caufa fia:tffiue vniucrfalij fiuc parti-
quod
pcr
vcl ad illum determinaret
fe
caufarct cfFciium,
&
quod
practcri-
tum
eft , comparatum ad inftans prxfcns producendi cfFckus perinde fe habct , ac fi nunquam cxifteret , quia tam propric non eft,
quod nunquam
quantum ad przfcns
ficut
cxtitit
:
quam
vel
futurum
cric
ergo etiam xqiic rcpu-
gnat Ipfi caufarc phyficc
ficuc ei
quod nun-
alij
qu6d per
inftans pro-
lationis intrinfecura producirur gratia
vt fal-
modo cxiftere Sacramcntum ,quando producit cffeftum. Ad propofitum .huius
uent aliquo
huionu.
m:i.
frt-
ergo
,
mtaatum
illud
fit
prola-
ejje ,
hzc
aut vltimx l:tera;,mod6
ergo tota virtus caufandi forma; , vcl Sacramcnti , cft in illa fola litera : crgo fi fola cflet , etiam caufaret , quod
eft paradoxum.
Probatur vtraque confcquentia , quia hzc fentcntia idco inducitur , vt falipfa fiac in inftanti
, quando cffc^kus caucrgo quidquid non cxiftic Sacramenti , non facit ad adioncm produbiuam.cfFehis,
quia ncquc in fc , nequc in aliquo quod poft
fc relinquit tanquam caufato phyficb , quz cflcc
uctur caufam cxiftcrc

fatur
virtus e;us.
Dicere autcra quod litera, vcl fyllaba,quz

func fignificaciua , fic forma Sacramenci,
alicnum eft \ fenfu Ecclefiz
rcdic ergo argumcncum prius facbum. Complcca fignifica-
i-^
non
formx non confurgic
cio
ex
illa licera
nc-
/ 19
et-dtuit.
qac cx vnica dikionc , ncquc ad eius fubfiantiam magis facic vltima,quam prima,vcl
racdia didio
vndc fi ficret mutatio fubftan- SuMetfmrt
:
circa
tialis
primam didionem
fubftantialcm, /"/*/^*"f*""*
||||^
non profcrretur fcnfibiliter.quantumcumquc rcliqua manerent , nuUus cffcdus fcqucrctur

crgo fi forma caufat , vt fignificativcl
eft
repugnat virtutcm caufatiuam for-
contrahi ad vltimum
mutatum
cfTc
prola-
cionis.
quod fuccefTuum exiftac pcr vltimummmiuuacquianunquam ali- ttitim tft itr'""*"^'*'>

quis dixic raocum effe pcc vlcimum mMMttm
ntnfri.
ir
n. jn.
ejje , m quo verum cft dicere , lam non efc moEc
dicas
fi
parccs cancum,nihil
tus
Quod
anie hoc inuncdiaic fuit.
nihil poft fc rcUnqucrct
fi
etiam
fcd termi-
&
uifibili
ftanti
qui per mfa/itum
zquc falfum
ejji
acquiritur in in-
cflet dicere
quod
inftanci efte.
ita contingit
cft
vcrberatio acris
cft
prolatio
fum
eft
pro
illo
mocum
ri
calor vc
& mocum
motu
in
&
locali
in fono caufato
qualis ^fflictmr.
quz^
formz , vt fimul tt^nfcat crgo raldiccrc formam , aut Sacramcntum efle

inftanti mtaati ejfe , quod tcrminac
:
prolationis excrinfccc
poccft ex Philofopho
bitmione penultima
tle
quodconfirma-
Jenjit
&
Jetifito , tbt-
mulciplicacio foni
&
non fit nifi in tcmpore. Accedit quod Sacramcntum exifbt principalirer antc illudnwcio
r4iffi^,quiaconfiftit in
.idducunt illudprincipium philofophicum.nem, quod in omni motu vcrsus fincm dctur aliquod mutditMmeJfey terminaas motum, in quo vl-
pe
tima pars forma: producitur in inftanti

Scoti oper. Tom. VIII.
fic
ci-
Philofopli,
fcnfa- Muliiplitati
/*"'*
'*"*
t*^J^'
raotu,& in)!m",feu
vfu,&tunc maximc habet fuum cfFcdhim
cxtitit.
Rcfpondcnt crgo
tp
pro illo
Sed
ignis
rclinquit reale
t*te
do caufat
tio confonantis
mam
Sed prolatio formx practcriu nihil poft
PrtdHci in
cefrarium efle, vt Sacramentum exiftat, quan-
o6to cxifterec pro illo inftanci , ficuc
culari.
vltim
ccrtc vt difpofitione vltima ncccflicantc ad for-
cumque
KiffSji mIi'
*,
nus cius tranfirer cura ipfb mocu per illud vltimum mmatum ejfe ,non eflct verum diccre,auc
motum , aut cerrainum mocus exiftere j verbi LxtmflHm.
calor produgratia , fi raotns calefadbionis ,
dlus tranfirct , manente tantnm iHo gradu indi-
lefadliotiis rclinquit poft fe
do , mediance quo
Imfugntumr.
nos brcuitjs incedemus

nain ipfa fe
prodit
quarc cnim non rccurrunt ad inftans
cxtrinfccum ficut prior , ni fi quod putent nefupra
tanquam caufam efficicn, vel ^ forma ignis ge-
iuxta varias in hac qusftione (cn-
&
quo caulatur gracia.

fusc impugnat Vafqucz
Hanc refponiioncm
motus
calcfaftionis
nerantis
in prolationc dari aliquod mttta-
cius in
ejfe
87
fubftantialem produci pcr
fed vel i calore
tentias
go contingit
tum
na
Hanc refponfioncm non omncs approbant>

mcrit6
quia ncquc cxcmplum cft vcrum,
ncquc
IV.&V.
Qusft.
I.
na-
deindc ficri poteft vt forma , vcrbi

gratia , Baptifmi , fi liatur antc finitam lotionem , quid tandcm fict ? Scd didla fufficiant:
manct crgo confcqucntia quod Sacramcnta nequcant phyficc caufarc fuum cfFc^m \ fit gta-
curalcm
tia, fit aliud.
Item in
alltpto
S4cramemo,Jcilicet Eucharifiia,noH
videtur iSa caufalitat
ejfe poffibilis
&c.
Hc
cfi
tertia
z^
ratio
Terti
frm:-flu.
SpeeUlU
dif-
ficuhiu
de
Sacmmenio
Eueharijiit.
IV. Sententiarum
Lib.
88
tcrtia latio
Dotloris contra praedi^ftjm opinio-
nem, quam ipfe clarc dcducit in iitera. Refpondet tamen Vafquez hoc argumentum non vrquia
gere , prout illud cx Richardo adducit
nempc iili admittunt ornatum illum nc concedant Sacramenta concurrerc ad gratiam qux
creatur corpus autem Chrifti non fit i\\ Eucha:
Czterum
Tranfuhflantiiuio fimilii
creMtoni,
Doftore exppnitur , eft

conucniens,& toUit omnem caufalitatem phyficam Sacramenti refpedu effedbus huius Sacramcnti quia tranfubftantiatio jequc , aut magis
ratio vt a
exigit virtutem infinitam
quam creatio
inquit
ijtiern
hsc nequit attingi ab aliqua caufa, in cuius

non eft tcrminus vterque a, ejuo , Sc ad
horum
neutcr
in potcftatc crcatura",
eft
quia Chriftum ponere indiuifibiliter fub fpeciebus,ncquit crcatura quantumcumquc cleuata,

quia virtus ipfi communicata eft creata ,
fupponit fubiedum ,
tantum agit ad modum naturalem elfendi cfFcftus , vei agerc po-
&
&
tcft
hic dceft fubiedtum proportionatum
quia
fecundum naturalcm moprsfuppofitus

& hoc non , quia
vcl eflet Chriftus
dum
cflendi
vt fic , vcl rcproducitur totus , vt aliqui volunt fub fpecicbus , per adioncm fubftantialcm,
quaj a<3;io squiualet creationi quoad hoc;ex-
quoad fupernaturalera
ccdit
quem
tribuit
Chrifto
&
agcret aftione addu^biua
fubiedum extenfum
ellendi
modum,
indiuifibilem
vel
& fic nequit agerc in
raotu extcnfo pcr mofufcipicntis rccepto,

per mutationcm
,
nifi
&
dum
Neûit fuh- prioris loci , vt per Ce conftat : crgo ncquit ficri

creatun terminus /li^wwj,
tranfubftantiationis fub poterminuf ad
reftatc crcatur^.
ûem.
iffe
Idcm probatur de tcrmino a quo , quia crea-
quantiim ad
vini definunt totali-
fubftantialc
effe
Et
qus
defitio
dicas per fepa-
fi
cft
diftans
non datur autcm
diim ipfos actio in diftans

la apparcntia id
affirmari
principia
fecun-
neque cum vl-
poteft
ceffitat
ejje
ad
Chrifli in
Sacramtnte,
non
ideo
donec vidcatur ad quiz
modus philofophandi
talis
reduci
poflet.
Non
tio
fecundum
prjBuia
neceffitans
cflendi ipfarum
lis
accidcns autcm inclina-
fuum fubieftum hoc modo, a quo dcpendct non cft fubftantia panis cx eadcm rationc , quia non ncceffitaret ad non effe panis ; difpofitio enim ncccffitans vidctur fcmtur ad
pcr coniungi
qucm
&
ncceffitat
pcrfeucrare
ac proinde
cum tcrmino
,
eft
fi
ad
accidens,
quo dcpenvcrba confecrationis , quia illa

funt caufa cfFcdbiua in prdine ad aliud in quo
producuntdifpofitioncmillam, vtpatet in aliis
Sacramcntisjiuxta hanc fcntentiam.Dcinde non
cxigere pcrmanentiam fubicdi a
det
non
cfTent
funt verba
cedcnti
vt probatum
cft
argumento
prar-
quia non funt quando difpofitio
illa
caufatur.
Accedit vlterius feruando proportionem

Sacramcntis, difpofitionem caufari in
iedoîn quo rccipitur terminus, quod in
Sacramento nullum cft , quia terminus cft
fub-
crgo rcpugnat in hoc Sacramento
fal-
aliis
mcntum hoc caufat fuum
rationem accidentium fequi hanc dcfitionem

ex natura rei , parum refert nam practerquam
quod hoc falfum cfle infra fuo loco proba-
Htatem ftne
bitur
nam Philofophprum
nihil iuuat
&
quia fepararc accidcns a

conferuare feparatum in effe , ab
eideSjêoH-
fubiedo
feruare fepa-
ea caufa folum
fieri
potcft
qu:E cminentcr in-
ckidit in fua poteftatc genus

lis,
&
cidcns
allias
;
caufac materia-
{ubiedo producerc acDei

nam ad hanc ratio-
poffet fine
fcd hoc eft
ncm
vltimatc reducitur fundamentum , cx quo

n?gatur creaturam poife aut principaliter , aut
cura
fub-
hoc
fitionem
lem
&
Phyficjextu 50. Cr
8. Plrjfic. textu
ideo Sacramentum
eft initerabilc
autcm reccdcntc fidione
ccflarium
immediatc adione phyfica ad quod probandum fufficit altera

harum lationum quia fi nequit attingcre terminum ad cjnem , nequit attingere terminum
a ^Ho ; & fi nequit tern]inym k (jho attingcre,
confiteri,
aut dare efe feparatum accidentibus , nequit attingcre tcrminum ad qftem : ergo ratio Dodo-
.de
Ca-
ipfe chara-
vt rccedente fidione detur cfFcdlus
pofle at-
Item,inSacramenimprimunt charadcrem , fufficit cx
communi opinionc Theologorum

dcr
&
de
32. Videtur,inquit,pura fitio ta-
tia
non
48.
^.
in Euchariftia afrercre,
quaj
tis
60.
comm,
i.
det cfFcdbum principalem
his ergo patct creaturam
^7
&c.
quia fuperfluc ponitur contra do6lri-
Anima textu
lo,text.
creationis.
Ex
cfFe6kum ficut rcliqua
Hic ponit quartam ârta ra.'it

rationem contra prsdidum ornatum & difpo- principalis ex
necejfitate
inftrum<ntaliter'attingere immcdiate cfFcdtum
Creatura ne- tingere tianfubftantiationcm
ntm.
primum
(acramcnta: crgo efficicntia facramentorum non

cft reducenda ad phyficam, hoc modo.
OHarto arguitttr ejuod ijla opinio ponit tlttrad
panis
icquiualet annihilationi.
fuhjlatiatio-
cundiim
&
ter
tran-
fiue KuBtt prtul

difjiofitio, aut
ornatut ne-
modum naturalera cfTendi fiuc femodum cirendi facramentalcm quia
fecundum
fiftcns
tjuit in
eius
uari cfiicientiam illam phyficath rcfpcftu tcrmini, aut alicuius pracuij : fcd ajquc propric Sacra-
fito fubftantia
X6
nequit
inducendo formam incompatibilem in eodcm fubiefto ,

corrumpendo difpofitiones,
quibus conferuatur forma corrupti in propo-
&
Httts pleji.
& quod
tura nequit agcre ad corruptioncm alicuius;,

nifi
raium folu4
elle
quia fic non effet difpofi- NuSum fiAad talem modum ef- ieilum affi.
fendi , qui eft terminus , ad qucm difponit; ^narifetejf.
noii in fpcciebus , quia fic efret aliqua qualitas materialis inh^rcns ipfis vt fubiefto , ac
proinde non neceffitarct ad fcparationem fpecierum a fubicdo , qui eft modus connatura-
poteftate
Sepdrare ae-
vidcrint ipfi,
crearet , fiue vt caufa principalis , fiue vt inftrumcntalis,faltcm independcntcr a matcria, fed de
qtiia
erttt-
indiget impugnatione
tranfubftantiatione,nulla fubcft ratio dubitandi;
tienem.
fct talis difpofitio
Dodror: crgoaequc cft a6lioDei propria>ficut

Antecedens patct, quia dubium eft intec aliquos an poflit creatura alTumi vt aliquid
creatio.
Exeedit
hoc Sacramcnto ad aliquam difpofitioncm prasuiam , & neceflitantcm ad efe cfFedbus facramcntalis
qua autcm apparentia adftrui poffubicdium. In corpore Chrifti
pcr crcationem.
riftia
ris optimc concludit ; ac proindc, vt praefati

authores faiucnt efficientiam Sacramenti in gcnere,iuxta fua principia,debcnt rccurrcre in
nihil cft
alias
&
in Pocnitcn-
non
quod
cffct
ne-
ftdum dc iifdcm peccatis itcrum

&c. Circa hanc vltimam inftantiam
fic
erit controucrfia infra in
materia dc Pocnitcn-
Vtrum fcilicet , Pcenitentia fit valida infcrmii ? Cafus autem prafens formari poteft cum
circumftantia, quodnon adfit bona fides :
fupponcndo , cx Tridcntino & Florentino , Satia
&
cramentum
Pocnitentiae primaiio confiiberc in

abfoli!
fuptrfuiiatf.
Dift.
î
Qu^ft. IV.
I.
&V.
89
abroliitione>quz edadliis iudicialisclcquoinfra

</.i4.f.4.in cocafu vidctur,qu6d abfolutiocaufa-
quuntur:alias tamcn facilc lixc ratio confirmari

poteft cx iignificationccxprclla,
formali for-
accedcnte
mx, qua abfoluic a pcccato, quia e(l materia circa quam vcrfatur , qui fenfus non refcrtur ad illum otnatum tantiim,quia iic forma non cadcret
rct inficko
hanc difpolitioncm
ctiaiti
mala fidc.quia bona fidcs nihil fupplct pcr fc

rcquilituin ad Saciamcntum clTcntialiicr, icd cxcu(at a pcccato acccdcntem cum dcfcdlu quod
ergo ablolutio nataeirct faccrc ftantcbonafidc,
cum defcdu videtur portc facerc aiiis. Forte ca:
fum non admittcnt
Do-
aducrIarij:loquicur crgo
ôr cx propria fcntcntia
qucm
alij
ctiam fc-
H O
&
diredlc,tanquam abus iudicialis fuper pcccacum:

fignificatio auccm pradica forms colligicur ex
iignificacionc fpeculatiua ipHus
vcrborum ergo
pcopriecace
tum immcdiacc, non ad
Rifutat reffonfiontm 3. Thomjt Adfecundxm qudfHonem

ralem in Sacramentts. Primo,tjuia illa non ejfet tota in
quam habec
cx
rcfercur ad pccca-
aliquid prius.
M.
quatenuf ponit virtutem fufernatu-
toto,(jr qualihet
farte Sacramentiêc
tota in totOyf^ fars in parte. Secundo,non ejfet in qualihetfyllaha,nec in
vna alitjua determi-
quando infunderetur.,quia non in afflicatione Sacramenti^ nec

ante. ûarto, nonfuntplura ponenda, quam quafdes, vel ratio docent.
nata. Tertio^non efi afsignare
S
HefroiMt
$pin.
D.Th.
Virtut fffr-
autmtd
Illa
virtus fupcrnaturalis
mcnto, aut cft ibi
mttiritlti
Jiet
Contra * opinionera iftam , quantura

ad fcciidara quscftioncm, arguo fic primo:
if-
im Sacr*-
tota in toto
tota in
(it
fi
in Sacra-
indiuiilbilitcr, id eftjaut
& tota in qualibct parte
toto,&
pars in parte.
Non
aut
primo
modo, quia intcr omncs formas perficicntes

lis
materiam fola inteilediua ponitur tanon fecundo modo , quia tunc cx,
tenderetur per accidcns in fubicfto,

cft
contra rationcm virtutis
quod
omnino
virtus. Si
quod
vel in alia eiTet alia &; alia
primo
modo
oporterct dicere,
idc accidcns migrarct de fubiedlo in
&
manerec poftquam fubicftum

fccuudo modo,fequeretur,qu6d
Sacraracntum confiftcns in tota oratione,
non iiaberct aliquam virtutcm vnam. t fi
dicas quod liabct aliquam virtutc aggregatara cx multis virtutibus multarum par-
rubie<Stu>
deficit.Si
tiura
lioc iraprobatur pcr
turalis, vel elTcc coca in coco, &: coca in qualibcc
pacce, per
modum qualitacis fpiricualis
argumentum
ad quxftioncm
prxccdcntem. Non enim cflet darc qux
iftarum virtutum eflet principium caufandi iilum cfFcdu fpiritualem in anima ncc
vidctur probabilc, quod Sacramctura vnii
tertiura contra opinioncra
fcd
txfrejftm.
hoc trim
ncquic dici , quia animx incellecfbius fic canciim

compccic efle in fubieô maccriali vel cfrcc coti in coto,& pars in parte ,
fic non cflct qualitas {piritualis, quia extenderecur pcr accidcns ad
cxtcnfionem fubic6li.
'jirtuiu
cx rationc
cura liuius ratio forraalis Gt
virtutis fupcrnaturalis
habeat
tot virtutes fupctnaturaics aggrcgatas.

Icera ^ quxro quando ifta virtus fupcr9
vtrtmiiuns naturaiis caufatur in iilo fcnfibiii pcniApfiicMiTiim ser*-
mtnti
lue
,
ncntc ad Sacraracntumj Aut antc applicatioucm ad aftura,fiuc vfum:aut in ipfa appjjcationc. Si antc , crgo caufatio cius cft
purc miracuiofa,quiacft per a(9;u diuinum,
&: non pcr aliquam difpofitioncm pcrpctuam,fiuc firmata cum ccicfia:nanon fcquitur ad aliquid pcr quod pofilt dici quafi conlcqucns naturalitcr finc miracuio,
Scoti optr.
Tom.
VI 11.
ficui
tx
illittt
itn-
frtflt.
fubicdlo hoc fecimdo mopcoducere per modum caufx cocalis ornacum in anima quia cx Auguftino 1 1.
Juper Ceneftm tii /<Vrr<ow,agens eft perfcdius paflb. Aitt ift firQupd racionc paccc , quiaagcns eft in a^,paf- ft^tfttu*priuacionc vndc coUifum vcco in potencia
gic Auguftinus corpus non agcre canquam caufam cocalemin fpiricum:& hinc conccdunc Philofophi incellcdûm agctem in anima diftind:um
a pofllbili , nc admirtacur obicdum maccrialc l"c
Iblo agcre immcdiacc in animam. Quod vcro calis qualicas ponacnr in Sacramcnco , vcl hoc cffcc , vc fub illa qualicacc cflec caufa principalis>
Ucuc aqua calida cft caufa calefacicndi. Patcc
hoc, quia victus illa, qua conftituitur Sacramenfi
cflcc in
ipfi
',
&
cum in effe adliui , immediatc fe fola accingic ornacum illum per modum, quo caufx fccundx attingunc fuum cfFcdum ncc rcfcrc quod illa non
;
fic
pcrmancns , quia
id ipfi
voluncace primi agencis
compecic cancum cx
vel ex natura fubiedi,
quod non eft pcrmancns,fcd
cranficns.
forraaliccr
tfl
fulitSt
&
do,ccpugnac
Item,in Sacramentis communiter rcquiruntur vcrba multa(vt patebit infcrius)

vcl ergo in qualibct fyllaba cflct cadera
virtus
^Mtfiionem,Scc.
Dcinde
fpiritualis.
opmmem
i8
ijt^tm tjUMmum d Jecundam
Rcfponfioncm D. Thomz,quan- hnpugnMti
tum ad (ecundam qu?ftionem,impugnac quacuor ccntrM/teMHdam ftnttn'
rationibus. Prima eft,quia illa qualicas fuperna- tittm
fufr
Centra
Vndc
ponerecur in Sacramcnto Euchariftix, (quod (olum cx rcliquis cil permancns,) illa

ctiam vircus cflcc permancns , quia pcr eam conferuarctur res Sacramenti ; vcrbi gratia , Chriftus fub fpeciebus , qai cfFcdlus cft pcrmancns.
Nequencgari potcft hanc continuatam,&permanentem cxiftcntiam fub fpcciebus efle dcpcndenccm "i Ipeciebus ^ quia ex cocrupcionc fpccicrum canquam causa,definic Chriftus cflc fuD Ipcciebus ,
confecratione fpccicrum conlcruatur.
fi
&
Hxc ratio confirmabitur amplius per lcquentcmjnihil cnim iuuar,fi dicas illam vircuccni
incemionalem , quia id non collicquin fic
cxccnfa
macerialis, vc opponicur fpirituali \vccc dicacur ;nccncionalis magis fpiricualis cx diîndionc ad obicûm cuius cft in propria cxi.'
cile
&
ftcncia.
Sccuq
IV. Sententiarum
Lib.
90
cut dc animatione. Si vero caufctur in

applicatione ad vfum vidctur inconucnicns.-nullum enim inftrumcntum formaliter eft idc6 aptum ad vfum , quia aliquis
vtitur cOjVt inftrumento. Patet hoc indu,
îuc,&: rationernam idoncitas inftrumenprarccdit naturalitcr
ti
vt inftrumcntum eft
mergo pucrum ,
vfum inftrumenti,
non enim quia im-
fiuc vtor aliquo fenfibili
ad adum Sacramenti , ideo recipit illam

virtutcm fpiritualcm non eft crgo dare,
:
quando recipiar.
Vltimo arguitur
quod
ficut prius,
non enim patet aUqua neccffitas
Si funtflitr ftntnd,
quam
vil
rti*,
fidtf
d-
ftttnt
talis vir-
qua: fingitur in Sacramcnto
ne-
quc fecandum rationem naturalcm , manifeftum eft, neque fecundum fidcm:quia

non
ficuc fequcnti rationem naturalem
funt poncnda plura,nifi quacratio naturahs concludit ica fequcnti fidcm non
quam veritas fidci
funt poncnda plura
requirat. Veritas autem fidei non rcqui,
ponerc talcm virtutcm fupernatura-
rit
lcm
rius
in aqua, vel in verbis, vt pacebic infe-
nec aliqua
ralicatem
Ktijcit
caufkt
fhy-
pce reSpeSu
/t^tiati.
ad iftam plu-
rccepta in inftrumcnco
accipic
audibilis
non habec in
quod pro-
Hocctiam prbbatur aliquia codcm cxiftcntc agentc prin-
forte rationis.
cipali,& inftrumento fufficientc , fequifed fi Latinus profeXMT eadcm adio

rat verba Lacina Graeco idem cft agens
principale , &: inftrumencum , quod effet , fi loqucrccur alij Lacino , camen
non fcquicur cfFcftus , quia nullus concepcus caufacur in Gra:co audicnce ergo illc fcrmo non crac inftrumentum cx
fe , ad caufandura animx conccpcum in
audicncc
:
tna
excilt
md eonceftum
rii fignijica-
quod
eft
imaginariura
ni-
hilque falutt, vt probabitur.

alia fyialia virtus in alia ,
Vel edet alia
laba ;
(ic non haberet Sacramcntum ali-
&
&
&
virtutem vnam. Si dicas circ vnam intecontra facit atgmnentum tertium con- Rijptn/it ItKtra primam opinionem , intelligit tcrtiam pro- fu^nMtur
bationem faAam in fecundo argumento , qu
perinde in propofito eandem habet efficaciam:
quia dignolci non polfet qu illarum virtutum
caufarct illum cfFcdum in anima , quod patet cx
quam
didis.
ua
Etconfirmatur,quiailla virtus non eftaftihabere effcdlum fed

, qux nunquam poteft
Conjirm,
omnibus & fingulis partibus

formjcnunquam habet cfFedum, vcl habcre poteft,quia dcfinit antequam compleatur vltima
virtus, qusE eltct in
particula prolationis
doncc autcm compleatur
vltima prolatio formac, non producitur cfFcdus

eius crgo,&c.
Aliud etiam inconuenicns adiungit Doftor;
ncmpc improbabile cfle Sacramentum vnum
:
50
Aliit rAtie.
formaliter habcre tot vjrtutes fupernaturales

rationem infinuat , quia conftiaggregatas :
tuitur formalitcr per ipfam virtutem fupernatu-
ralem vnum.
Cuius
rationis vis in
hoc confiflit:Sacramcn-
tum
ftionis
re
vt
omnes admittunt
Ctnfirm.
ExflicMtur,
crgo dcb et habe^
vnam rationcm fimplicem caulandi
ficut eft
pofitionem autem non recipic aliquam

formam , nec relationem , ni-
$nmJ*fir-
pcr fuas
cum(loquendo dc co cxinftitutoprasfcniis qua:-
abfolutara
partes tranfeuntes
quotics
fc formalicer ali-
tcr
& producitur fucceifiue
quia fermo non impofitus ad

fignandum , nullam calem formara habec in fe pacec hoc omnibus pcr im-
fi
nam fcrmo
quam incentioncm animz

batur
oratio definit
formaliter conftituitur per virtutcm , quam

habcc caufandi cfFcdum ; quia cft fignum pradi-
manifcftc falfum
,
& traniiret in fccundam,nifi
forte dicas totics definerc &: rcproduci
&
qujc adduta funt de vir-
non concludunc. Primum de fcnfibili fcrmonc
ixim- cucc
Thom.
Uai* .).
Sirmo mhil
racio cogic
crgo,&c.
Exempla
IQ
fU D.
mi fyllaba,manect
gritatc
hinc ponitur pluralitas finc necoflitatc:

tutis
Secunda ratio > vcl illa virtus vt afficit forvetbalem Sactamenti,elletea(lem inquali- Sieunda nbct, verbi gratia , fyllaba j icd hoc non ,quia fic rit d idem.
maneret poftquam dcfmit fubie<aum , & migra- Kon ijfet ia
fcrmAverkttrctde fubicdtoinfubiedum, quia definentc pri- li.
mam
Fallic crgo cxemplum, pro canco, quod

fermo audibilis eft fignum rememoraciuum rcfpeftu concepcus , ica quod fata immucacione fenlus ab ipfo fermonc , & vltcrius intelleda natura eius , inquantura talis natura eft,intelledus cognofcens ipfum cfle impofitum ad fignificandum talcm naturam cx coUationc cius ad illud aliud , intclligic illud
5
aliud,
fimplex cfFcdus.
Dices , quod materia Sacramenti habet riftutem caufandi,& forma ctiam aliam virtutcm
propriam,
mentum
& ex vtroque integratur vnum Sacra-
integralitcr.
ncgari pofTet
Refpondctur, quod hoc
vi infrk negat Dodior
tradit de Baptifmo,vt fupponit
proba-
biliter cxplicans dcfinitionem Magiftri
quam
pro materia tan-
tum,vt fubiedo fignificationis facramentalis,rcliquaautem viformaexiguntur , vt drcumftantiac requifitx. Sic etiam in Sacramento Pcenitcntix fignificatio facramentalis eft in forma,quafi
materia circa quam accedunt reliqua.
Poteft ergo fic explicari hic pafiiis , vel vt
tam verba
qukm
res per
menti concurrant,
&
modum vnius
qus
catio partialis integralis in
vno ,
fit
dicit quxft. 1.
& infri
huius,num. 9. . yitirno eUco, &c.

de definitionc Baptifmi,non qu6d
fic
funda-
fignificatio ipfa in fe
fimplex , cftque conforme iis
ro ( quia
fit
agcns
alia fignifi-
altera in alte-
vnum fine altero conferrct cfFedum,
Sacramcnto Euchariftis vna fpecics con; vel in extrema Vndione, quidam dicunt quamlibet integralem vnftioncm
diuerfum ) fed quod
conferrc fuum efFedum
integrcnt vnum matcrialcvt fubfunt eidcm formali fignificationi;quod de facili faJuatur in noftra fententia , in fentcntia tamcn aduerfariojrum
ficut in
fecratur fcorfim
&
non
ita
OhieBto.
Stluitur.
quia
irtejfe rei
vnuna fubicilum
faciuot diuerfa,
& non
quidquid aliqui fingant de

compofi
51
Dift.
^liud
iion ita
Qu^ft.
I.
quod rcnno
per aliquam
formani caufcc conccptum dc aliqua re,

cft przuius ad conccptum dc
rc , dc qua caufacur pcr propriam fpccicm
rci vcl phantafma in anima. Quod patcc,
quia quantumcunquc fcrmo profcrrctur,
fi audicns non habcrcc in fc fpccicm rci
prolacz, nuUus conccpcus caufaretur in
co , dc illa rc. Vndc pcr voces non intelli-
compofitionc qaafi ackus
& vciba.
gimus
rcs
nifi
quarum habemus
fpecics:
fcd quod aduahtcr cas confideremus,

hoc cft proptcr collationem figni ad fignatum.
,
SftrM nihii
Secundum cxcmplum dc inftrumcnnon
Valdc enim
improbabile videtur , quod ahqua forma
!,'u} titUm
h'b*t figMrs, totics caufarecur in fcrra,quotics mouctur
cocies dcfinac cffe , quotics
^tum^""' ^^ arcificc
definic adu moucri. Tercium exemplum
de motu non cogit,quia quomodocunquc
'"'^'13^^ to artificii
.*
concludit.
&
lubftaHtia* caufentur a coeloj faltcm
locahs coch
non poceft
motus
formale principium" producendi cas. Ec fimihcer dc

quarco exemplo de gcncracione anima-
hum:quxrc
XI
primam
quaiftio-
Sacramcn-
tntntt.
fignificatio formaiis
Sacramcnti
> fit
& fi:qucrur,
lotioncj
Ci
quia
aqua
rcalis,
ficalia erit in vcrbis,aha, vcrbi gratia,in
&
lotio przccdat intcgrani
prolationcm forma; baptifmalis
, quod confcrct
cfFedum gratia:,& dclctionis peccati.quia virtus
cfficax non fruftri apphcatur , quod cft falfum
quia finc inuocatione Trinitatis ncquit quis vabaptizari. Vnde vcrificatut illud vulgarc
Auguftini, .Acudit verbum ad eUmentum , &fit Sa-
hdc
eramentKm; antcquam crgo acccdat, non
fit
Sacra-
mcntum.
Rcfpondcri potcft fecund6,intcrprctando Doprscisc de ipfa forma, dc qua diflcrit , in
qua tot virtutes partiales darc, videtur inconueniens cx confirmatione przmifta. Dcindc, vt fiipra prarmiflum cft,in fccundo argumcnto, forma
non habet cfredium, donec compleatur cius prolatio: ergo quidquideft in ipfa , prius definit,
quim habcat cffcdium,& fic fruftri ponitur. Ncquc dici poteft , quod vna particula pcrmancns
in virtute aherius definentis ,caufi:t eftcûm,
quia non in virtutc iilius eft fignificatiua,aut integrans formam, fedex inftitutione
ratione
propria , cura fit que eftentialis ergo neque in
dorem
3i
Steundi txflitMUT.
virtutc aherius caufat.
adgratiam. Primaeji , quodnen ejlfonenda

quxcunque virtusfupernaturalii in Sacramentis noua legisyad creandum gratiam fedHeus
ex faSiojuis afiitit Sacramentis ,
in colla:
Sacramentorum fer afsiilentiam
caufit gratiam.
virtutcs,&: tot cfTcjn
to cx rationc iam prmiira:quod ncccffarii ramcn dicendum cft,fi virtus haec, inqua confiftit
côdlib./^.q.vlt.
Nota quhd Henr. vbifupra triflicem epinionem ponit de Sacramentis incomparatione
tione fuorum
nempc diucrfas
&
t..lib.dijt.i%.
Eft &: aha opinio ad
uem. quzrc in Henrico

Additio.
efle
91
& potenti inter res
>
Hoc ergo eft quod putar Dodlor improbihile,
fcd fcrmo
IV.&V.
Secunda opinio
efl
quod Sa-
cramenta noua legis cooperantur ad gratiam^
Confirmari poteft tcrtio totum argumcntum;
forma vt cft fignificans

ex inftituto hominum , cft fuiKiamcntum fignificationis Sacramcntalis, in qua confiftit hzc virquia,vt fupr^didlum
tus caufatiua eius
Cenfirmtup
rstitfrtmif-
eft,
fed
fundamentum iliud,
ncin-
/-
Ttrm fni
Jignifieiitiu*
pe inftitttfio humana non fuperaddit nifi deno- ntn efl fubitminationcra cxtrinrecam, vei aliquid rationis,& Hum ftrma
non rcale , quidquid illud fit hoc autcm ncquit retUii.
efte ratio formaiis rubietandi, aut fundandi ali:
quam
qualitatcm rcaiera
menti.
quz
fit
virtus Sacra-
fed ficut inBrumentum motum ab

agente perfe : dr his duahus opinionibtts remo-
Deinde il|aqualitas eft vna , quia principium

35
formale producendi vnum j
hmphccra cfFc- Ex dtfeffm
virtmti* rtmt\im in anima:fcd oratio in ejfe rci
vocis , non
lii.
eft vna,nequidem integraliter,quia quot funt vo-
tts,ponit tertiam^quafita efi^(^ eft talis-.Sacra-
ces
menta nous
nullum ordinem ad fe inuiccm dicunt , nifi tantum prolationis, qua vna vox poft aliam edatur}
hic ordo non cil eftentialis , neque dcpcndcntiz vnius di&ionis in ejje rei ab alia crgo folum
nonjicut perfe agens^ c^ performam infe exi-
fientem
quia caufent
legis
dicuntur caufa gratia , non
eam vUo modo plus quam Sacra-
menta veteris legisfed quia funt contentiuail-
&
&
& foni diuerfi
tot funt entia diuerfa
quz
&
liu,quodeft caufagratia : ant realiterficutSa-
cramentum Eucharisiix , in quo contineturreaitterijumanitas Chrifii coniunila diuinitati:
ideo dicitur ma.xime contentiua gratia^dr

iiiua-.aut virtualiter ,Jicut
effe-
Sacramentum Ba-
ptifmi^quodfcilicetin virtute fanguinis chrifiiydicente Apoft olo
Rom.6. Qn.otc{\iot bapci-
zacifumus , in fanguine cius bapcizaci fumus. Et dat exemptum dediuinitate ChriHi^

(oniunâ eius humanitati^qudt operabatur mi-
vnde, (jr huic dicuntur Sacramenta

nona legis vafi gratidt. Et difert,vt videtur^
hac epmio aprima , adminus verbaliter , quia
prima dicit per afsiBentiam grati/e , hdcvero
rabilia:
dicunt vnitatem fignificationis , quz vnicas cft

rationis tantiam : fcd accidcns fupponit vnitarem
> i quo dcpcndct : non potcft cnim
dcpcndcre fimul a duobus naturalitertantum,
quodpcrinde etiam vcrum eft de potcntiaabfolutaDcicx principiis Dodoris : crgo informa
nequc matcrialitcr ,ncque formaliccr inucnitur
ratio fubiedlandi talem qualitatcm:dcftruô autemfubicdoi deftruitur accidens ergo nulla hic
imaginari poteftcum fundamcnto qualitas fupernaturalis realis , quz fit principium agcndi,
ficut nec fubiedhim rcale cius.
f ltemquar9,8cc. Hzc eft tertia ratio Dodoris
Contra iiiam opinionem.Deus nonefialiter
fecundum
fuifubiedi.
fui fubiefti
talis,vcl illavirtus caufatur in figno fenfibili
tc
vfum
catione
Sc applicationem cius
:
fi
primum , ergo
an-
vel in ipfa appli-
caufatio eius eft purc
miraculofa.Patet confequentia,quiafit per adhim
per infisientiam, ^c.
Aeeiifs fuffinit vnitMti
diuinum, fine przuia difpofitione pcrpetua, auc

fUbih cura Ecclefia,ad quam naturalitcr fcqucrcH 4
inr.
34
TttttM rti
fttntif*lii.
"
IV. Sententiarum
Lib.
animacio ad corpus
fecHndume(fentiam,friefentiamy&fotentiaWy
cur, ficuc
in Sacrame)it0jquam in alio corfpre
tionc videtur inconucniens
UAtur
aliter,
hocnon
eji nifi
ergofifo-
ad aliquem
:
:
ii
in ipfa applica-
nullnin
enim
in-
ilrumcntum idea.cil aptum fotmalitcr adcffe-
effe-
(5tum>quiaquisCQ
}um caufaadumfed quodficfit ibi , non potefi
vtituj:
quia aptitudo inftru-
mcnti prxccdic vfum eius naturaliter non cnim

quia immcrgo puernm,fiue quiavtor aliquo fcn'
cfie per aliquam
caufalkatem Sacramenti. Sa-
modo efi caufa Deum
cr.tynentum autem nulio
ada^bum Sacramcnti>idc6 recipit virtutem,

non eft ergo darc quando rccipiat, &c.
Vidciur Hkc ratio non concludcrc, quia etiam
ipfc Dodiot admittit Sacramcntnm eife inftrufibili
dcterminans ad caufandum effiilfumfihi profritim ergo tantum efi ihi hoc modo , aliter
:
quhn in alio
cprfore
ex determinatione fro-
&
mcntumcauiandar gratis >

eficdifpofitioncm
praeuiam,vel caQfam moralem gratix,& fic ratio
qua diffonit fic oferari. Hsc

diffofitio manifeUata Ecclefi* , dicitur
fri/e voluntatis
Mtem
addufta , vcl non vrgCt aducrfarios , vcl pcrindc

ad eandem refpondere cogitur. Dicerctur crgo
quod ficut res illa fcnfibilis ex natura rei ,
itcundum propria, non habet caufarc cffcdum fupcrnaturalem : fcd cx virtutc cxtrinfccus aducnicnte.fiuc moralis fit , fiue rcalis, perindc inclTc
fromifiOyVel faitio : ergo nihil aliuddicit ilia

ofinio, quanhf/iud de ofinione alia,fcilicet
&
de
faffione.
&
vnam
a!tcrani,liuc ante
v(um>
fiuc
Obi$fH*.
inipfovfu
& quod dicitur dc vna, dicctur dc altcra, excc-
pta realitate.
Refpondetur tamcn rationem eflcvrgcntem,
5y
procedit enim de inftrumcnto phyfico,& phyficc
'B.iftinfi*.
caufante gratiam
vel
eifcdum fupernaturalem
vndc argumentum
per virtutern fupcradditam
Argumnaum
jferut
virtuitmfuferddi
non eil ditcdc contra cos, qui negant talcm virtuteni fupcraddi,vel cam efie innatam, quam vo^^^^ potentiam obcdicntialem
: oportet
crgo
inltrumenxum,quod nt actiuum per virtutem iu*
pcradditam , rccipcre ipfam , antequam attingat
"
" "
cffeAum, ali<is non cflcc inftrumencum

hoc modo:fi ergo antcquam applicecur ,
afiumatur ad
-
firumtatt.
liiidjit caU'
jrt mir/uu
&
vfum,recipit illam virtutem phy ficam , caufatur

miraculosc,quia ad illam nihil difponit in natura. Hoc cnira eft caufarc aliquid miraculosc , vt
patet ex
DoAore
m 3. dift.i^.
vbifimiliratione
impugnat opinioncm Hcnrici , qui ftatuit lumc

infufum mcdium inter lumcn glotiar,^* fidcm,ad
cognoicendum credibilia , dc quibus habetur
fides
vbi ait , Ci Deus infunderet illud non in
Baptifmo , fed quando quis applicaret mcntcm
ad ftu>îum Scripturz , quod infufio eius non cft
j^ laculofa Gjutando enim Denf ajfiffit , inquit , zt
:
tf-
fit
generaUs cokfa adaliefutm effeSHm caiiandum ,fina~

tmadifponit , non dlcitttr miraculose caufiri , necillud
tuUfwt
caufatumdtcitMr/itpematMrale,Jed magit naturale, vt

fatet de ctrpore orgamco,
& infifione animt, &c. Sic
etiam in ^.d.^tjuaft.i.nc^zt agcns naturale difponcre pofie ad formara fupernacuralem.
3^
tjfecfia
non tnir/KuUftfutfeniit
<i'ffofiiionem.
ratit-
in fubiciSto capaci,
Vnde cxcluduntur
plares inftantia:
quia gra-
prima , fupponit difpofitioncin

hoc modo,nempe Sacramcntum in rc , vel in voco.cum iSta perfetx charitatis,aut contritionis}
in adultis
in paruulis
mcritum propriura, iuftificamcritum Chrifti , & Sacra-
mentum.
Et fi hxc rciicias , rcfponde ad inftantiam dc
creationc animx rationalis quiactfi ad cam dctur difpofitio ex natura rci , vt communitcr dicitur , non eft tamcn difpofitio neceflStatis pcr. fe
:
cx naiura rci,fccIudendo dctcrminatiojicm)& paCûni
I>'ffofitio
5"""'
& fine impcdimento ap-
plicatOjVt eft agensnaturalc
vel
, fi
cft
liberum,
iam dctcrminatur cx fiippofitioncpriorisaflus

fuac voluntatis
dum epud.
quac infcrc nccefntatem fecun-
Sicut autcm
Deus
vc author naturx,
pado afllftit caufis naturalibus,vbi dcficit earum virtus,& perfedio naturz, vt procedit a fuo
authorcqux cxigit formam ita etiam,vt author
cx
^^'fffitio
fupernaturaIium,difpofuitordinatc media fublc- M"*f*'^
uandi hommis ad fuum hncm , quibus iimilitcr

ficut in his cx prouidcntia:
cx pado affiftit :
diuinaemcra difpofitionc feruatur ordoprforis,
&
& poftcrioris
fTCHidtHti.
ad poftcrius difponit , vt
potentia ordinaria poni ipfum
ita prius
tjuod fojfet dici
tio
Blii.
ncm
patet, in fine.
tia fandificans
37
&
ad vfum Nonfiquitur, inqa\t,quafiad îtpdd,fer
gloria:
Mnimt
Per quod cxpHcantur ilU vcrba Doftoris in

primo mcmbro huius argumenti, vbi loqucns dc
&
de
cum fit crcata non rcpugnat,fuppofito
corpore inomni difpofitione pcrfcdlanaturali,

non infundere animam , aut infufam feparare
fine prxuia corruptionccorporis.
Qu6dfi dicas fubicdum cflb capaxanimar,
non rcfert,quia fic cx Auguftino , noftro Dodiorc , anima noftra dicit inclinationcm n^^tur^r
lcm ad formas fupcrnaturalcs , vt fuo loco vidcbitur. Diipofitio itaquc cx partc fubicdi dicit
determinationcm cius ad recipiendam formam
ab agente,quia includit impedimentum:idc6 aucem dicicur neceffitans refpccStu agentis , vel quia
agens ex forma fua cft deierroinatum ad adio-
difpofitioncm latc, pro omni cffcdu priori , qui

xigitur ad pofteriorem,fiuc ex natura rci,fiue ex
detcrminationc caufje, verbi gratia Dci,v t $. fcquenti , in refponfionc ad primam quaftioncm
&
iHJlnntiM
alioquin
fiipplcre
aflifterc ei,vbi virtus eius dcficit;
non contingat de
fides fuppqnit doArin^m ,

prjrdicationem ac
reuclationcm obieîuam ,augmcntum gratia
froducilone
naturs,&
Sumit eodem modo hic produdtioncm miraculofam fimpliciter fupcrnaturalcm,ad cuius tcrtniium) nihil difponit in natura:intclligit autcm
fu.
fernnrurities
tum caufxprimx, qux dctcrminauic

vires
Cnc fuo priori ,
vt gloriam finc mcrico proprio,
vel Chrifti.
illa virtute
impreffa figno fcnfibili antccedentcr
tanqHom confhptetu
naturaliterfine
ExflifMie
'**./*'*
&c. ly natwaliter intelligitur, nonquafi

conncxio fic cx natura formarum intrinfcca,qua-
mir^tculo,
lis cft inter
formam ignis & caIoris,fcd vt
inchl-
&
ordincm
difpofitioncm caufat extrinfecx ,
mcdij ad fincm, vc facilc cx refponfione ad qux-
<iit
ftionemintcIligitur,vbi fic dicit aaioncm facramentalcm eSe difpofitionem priorcm adprodudkioncm gratix. Quando autcm negac alibi
Sarrittrtftim
'^
'Jf /"
canfam naturalem attingerc difppfitioncm ad

gratiam,aut fimplicitcr fupernaturalc,inxclligit
de difpofitionc priori modocx naturji formir
rum carumquc conncxionc fccundum cxigen,
tiam phvficam.
Ad propofitum itaquc fnpponit DoftortlTc
inconuc
Dift.
Qu^ft.
I.
RtducnMur inconueniens, fi virtus illa phyfica,& aJliua , indiflA *d frfuiidcrctur figno fcnfibili antc vfumcius, quia
ftfirnm.
&
lUtHm.
tlfet
indtpeadtnt
1-irtMt itH-
tcntioautem Ecclcfiae,feuminircri,non anteccdit

vfum,fcd concipitur fimul cum vfu , &c cxprimitur in ipfo vfu,quia eft applicatio Sacramcnti fccundum inftitutioncm Chrifti ad cftcdum fuuni:
rei (enfibili.
Deindc
cflct illa virtus in rc (enfibili
pcrmancns , quia virtus inftrumenti tranficns eft

tantum in vfu,& applicationc hoc etiam cft in:
perm-
Ejjet
t%ent
<y
/i>-
firjlte fie
imfrrjf^l.
&
Jubl-
&
tum
(per
phyficura dcbci haberc aliquam

fit aptum ad vfum ) prxuiam
quam
formam
:
fi
ergo
pcr illara virtutem conftituitur res fenfibilis
vt
vfum ; fcquitut eam cfle ad vfum pracuiam, quia hacc ipla virtus eft ratio formalis, qui
conftituituraptura ineirephyfico :quod non fcquitur in fententianegante Sacramcnta efle inftrumenta per formam phyficam,quia fufficit inapta ad
ftitutio figni
cum
âlibus circumftantiis
qus li-
mitantur ad vfum.
fuh it3i
fr>fiTtim(i:i.
Adiungi poteft confirmatio fupri fafta ex

fcnfu foruir facramentalis,
& natura eius,cui rc-
pugnat infufio huius virtutis antc vfum , quia

tunc non cft ncque in ipfo vfu , quia noncfum
cftcomplcta prolatio. Deinde quia non eft fubicdlum proportionatum virtutis, quaj fit qualitas
realis,ncquc in re fenfibili poteft cire, feu in ma:
ûrt*
rtti
ftindp*lis.
tcria,donccpcr formam limitetur,

g yitimo argwttirJuM prius, &c. Quano tandem
argumentatur ex co quod nihil fuperfluum fit
aflcrendum
ponenda
Iinûfntttit
frimi
tfiefli.
fmfreliMur
yt.T'.f qfl4litat
inV9ce
etia^n in
eju^fi.i.
dift.ij. ejtufl.i. 5.
^d
huitu difHnilionit.
Sccundum cxemplum non fubfiftit,quia valdc
quando raticaut
fides
non exigit
Ratio eft clara in litcra:infrk

in rcfpoiifione ad qusftionem confirmabitur.
Subiungit impugnationcm exemplorum ', quac
.id
probationcm oppofitjc fcntcntia: addutSla
efle plura.
Primum eft
fermoncaut voce,eflc quandam virtutem a(ftitiam deriuatam ab anima pcr

nicduin inicntionalis qualiratis , & rcaHs , qui
funt.
in
ImfmlMtttf
&
&
pomt &
virtuti , qua; cft in Sacramcnto diucrfa

ab eius vfu ;
virtuti fermonis qux diuerfa cft,
pcr D. Thomam ab ipfa formationc vocis pcr
&
motura
acris.
Diccs faltem illud inconueniens,quod infinuat

Dodor, non videtur vrgcrc, quianihil aliud fequitur
quod
nifi
illa virtus lit tranficns
Ohiicii.
quod
Hoc ergo fuppofito principio , quod DoStot

ctiam infinuat hic,^4fW 3. fi inftrumentum artis fit aptum , inquantum ab ipfa arte participat
virtutem deriuatam pcr quam fit aptum ad vfum;
(qui vfus cius eft per raotum, ) fcqui qu6d illa
virtus non impriraatur inftrumcnto anre motura : hoc dato,non eft fundamentura aflerendi
ipfam eflc 'tranfcuntcm , ficut eft motus , quia a
motu nullo modo depcndct , ncque ab vfu inftrumenti.
mantur in ipfo vfu , vcl circa vfum Sacramcnti:

vnde fcquiiur virtutem illam non antecedere
Pnt>tur 1vfum cx hoccapite, & membro dilcmmatis. Ex
ttrum mtmaltcroautcm fupponi ad vfum,quia inftrumenbrum diltm-
dtfiruBio-
particularia artis.
ftrantis,& ctiam confenfu redpicntis , fi adultus

cftjcum debita applicatione.qux omnia confum-
ttt
Ex quo patet ad rationcm dubitandi fupra al]atam,quia in fcntcntia Dodoris fufiicit inftitutioprima Sacramenti,&voIuntasDeiafliftcns,vt
îuuHonem
qucmcunquc cffcdhim, neque cflcnt inftrumcnra
coniunda ad fignum fcnfibile in ipfo vfu pofitis

rcquifitis ad vmra; vt intcntionc debita mini-
CmfirmtUttr
ptum vidcatur
dinariam.
;wr.
m^til.
vt patct cx di(5bis,& fccundum potcntiam or-
&
tMnJt
fufra
fcfit* flui-
dodlri-
pcrindecontineitinipfomotu. Refpondetur cx
principiis D.Thoma: , quac ctiara approbat Dotov/itpra,ûaft.\Jjtuiu dininffionifyindmmcntum
ideo aifurai , quia habet formam propriam , pcr
quam eft aptum ; alias quodlibct aflumi poflet ad
lcs,
R.1//0
communcin
conucnicns,quia
eflet fuperfluum ,
nihil faceret ad efficaciam Sacramenti , ncquead finem
intentum,nempe filutem hominis,quam fub poidco cxigit ahquam
tcftate propria conftituit
difpofitioncm priorem ad formas fupernatura:
40
fccundiiui
improbabileeft,quodaliqua forma totics caufe- ftcundum

txtmplum,
tur in fcrra,quotics mouetur ab artificc,& totics
dcfinat , quoties dcfinit moucri. Non loquitur
'DtcUrMlttr
hic de motu,aut impulfu,quem rccipit ferra i po- rntio frt^
tentia motiua manus,fcd de virtute,qu cflctde- miJI.
riuataabarte, qua; cflet principium agendi in
fcrra,& antcccdcnter, aut concomitanter ad motun ,
impulfum fchabcrct, quia ficintendit
D.Thomas,vt patet fupra
fic etiam facit ad
propofitum exemplum allatum, vt accommodari
crgo cam antcccdcrct talis virtus infufa ante

vfum , ac proinde independenter ab ipfa incflct
t*
&
riumSacramcmorumfpcdatadEcclcfiam: vndc
cramcntale quoad formam,& matcriam perficiatur,& applicctur , quod falfum cftct , fi in figno
fcnfibili antcccdenter ad vfum eius infunderetur
virtus.quia caufacfficax applicata fubicdo capaInttnti 4Bci,5i: finc impedimento caufat fuum cfFcdum:inttctiii vfHtn
Al
clara
ris cft
nam. Hoc idcm impugnati i.diJ}.î.refponf.Ml 1

vbictiam cxplicat quomodo vox caufct concc-
fincintcntioneeius.qui faluatur in miniftro,nihil fit , vt fidcs docct , quantumlibet fignum fa-
S*cr*mejui.
95
cxprimatconccptusanim.*. Impugnatio Dotlo-
ncinpe produdlio cius clTct miraculofa,

pixtcr
curfum ordinarium diuinx prouidcntia- , quia
cfTct per adlioncm diuinara ,
non per aliquam
difpofitioncm pcrpctuam , fiue Hrmatam cum
Ecclcfia, quod inconucnicnscft :quia niiniftc-
&
TmSMfttf {
ctniuMtnt
V. & V.
Stluitur.
41
Vttd* etlligi-
tur
firutnenti.
Deinde Dodlor non inducit hoc inconuenicns,tanquam fi negaret, aliquas formas eilc Kin
fuae
&
depcndcntes ^ continuo influxu

caufa:,qui paulatim fubtrahitur ,(edquia fu-
tranfeuntcs
virtu*
trnnfitns -
negMt
Atiqua
tjfr
tr4n/tumia.
perftitiofumvideturaiIcrerctaIeravirtutcin,qua:
nullaneccflitatecffrdus ponitur
virtutc ordo efTedus ad artem,
quia finetali
& inftruraentara
faluatur.
Ad rcliqua dno excmpla ibidcm rclpondet,

quod ncque motus coeli localis fit caufa cfTcûum fublunarium produdbiua, quia motus non
jfd $.extmflum dt^mttu caeii.
principium producendi , fed magis adbus pro- jlfplitMt 4duliuus:& quia illc motus,aut motor,vtco prs- iiiuM plpuis
cisc raouens,nihil producit in infcrioribus fcd tntum.
inquanturaapplicatadliua pafliuis. Quoad aliud
fûMrtum
cxcmplura fc rcraitiit */2.iy?.i8. vbiexplicat txiir.plum
eft
quomodo femen
dici poflit virtus
formain fubftantialcra
animi per
refduit.
aut qualitatcm confc-
quentem ipfam.
&
alia opinio adprdftmem ^tuSliMem , &c.

Eft
43
infimiat opinionem Hcnrici îtodliheto 4, Ofinit Hen-
Hic
qtktfi.^j.
quam intaiâm rclinquit,& racrito,quia
rici.
velreduci debetad alterura extrcraum, vel intclligi
ncquit
enim Sacramenta effc inftru- Rtdueitur

Md MlterutrU
gratia: , non quod aliqui fua
extrtmHm.
dicit
menta creatiua
adlionc attingant gratiam.fcd quia continent,
authorem gratiz, vel
realiter
ftia,aut virtualiter, ficut
& per
ficut in
Euchari-
Sacramcntum Baptifmf,
conta(ûm Sacramcnti
Dcum producerc
gratiani.
IV. Sententiarum
Lib.
94
giatiam. Ncgat Hcnricuscflc aliquamvirtutcni

Aipernaturalem in Sacramentis pcr quam produ-
cant gratiam.
Explicandus crgo
Txplieatur
Je morali
tf
cfl.
quanquam oblcurum
iiati.
fit
de caufalitatc morali:
Dei,& inftitutioncm reducitur ,
quomodo Deus
ccrtc ad
fit
in
jj3^r^,entis peculiari modo,nifi xationc inftitu-
Tiidcnt.
tionis
&
fignificationis;ad quae
de Sacramentif ingenere
reducit continentiam virtualem Sacray

nieBtorum,vt funt caufa: efFe(5luum, quos fignificant. Ha:c autem contincntia, vcl ad afliftcntiam
/pecie
tfi{f'7.
Tridentinum
& dt Sacramentif in
H O
padum
ac
vcl
virtuiemaliquam , qujc ineft Sacramen- Cur ntn imtis, tanquam principiumagcndi , quig ahud nc- '""'"'furD"''."' /*"'
quit commodc intclligi:ide6qucciica hancopinionem nonimmoratur Dodlor.
M.
quoadfrimam quêFiionem eft,omnem difpofttionem neceptantem adformam^

qu non ejl ratio receftiiti , effe quodammodo caufam aiiuam eius inlirumentalem. Sic meritum eft caufaprdtmijydr mottts termini^f^ idem eft de Sacramento^ quiaftatuit Deui daregratiam,iUud digne fumenti. Sicut ergoferra dicitur caufafcifsionisy licet non efficiat eam , fed
tantum recipiat effeBum ordinatum adillam : ita de Sacramento ref^Clugratia.
Sententia DoEtorU
^'joiqA-fu-
Ad primam ^ crgo quxftionem , dico,

qoodcumnecefritaseorum , quaefuntad
nnem fumatut a finc &: fecundum om:
ncs loquentes dc Sacramentisj
mcnticftgratia
inuifibilis
Sacra-
Dei
vcl aliquis cfFelus
homincm ad
difponcns
finis
falu-
tcm 8c ifte finis poftit fuflicientcr haberi

co modo,quo habctur pcr Sacramentnm,
abfque hoc quod dicatur Sacramcntum
haberc aliquam adionem proprie didam,
fiucrefpcdugratix quam non poteft at:
tingcrCjCum
illa
creetur , fiuc refpedu dif-
pofitionis rupernaturalis prxuia;
ctiam crcarctur, fequitur
nenda
talis aftio
ncceflaria
cum nec
quia
quodnon
illa
fitpo-
plura fint
ifta
nccmanifcfteponibilia.
cum hoc faluetur,

Qualitcr autem
quod Sacramentafunt caufa gratix non
tantum pcr accidens,& quod pcr Sacra'
habctur gratia
quuntur.
nienta
Dico breuiter
adiua
furma:
ficut Sanl:i
lo-
quodammodo caufa
potcft dici
rcfpcdu
ipfum autem Sacramentum , fiuc
fiuc caufa inftrumentalis
fufccptio Sacramcntijcft
jidprtTTutm ergo ejtufiionem dtco
&
Czrm%
VîCquczdift.i }i.cap.^.
reU6ltone de Sacra-
ini.part.qudf.}.art.t. ci^que
communisomnium
antiquorum , pra:ter iam citatos pro oppofito:

quamuis in modocxplicandi , quo Sacramenta
attingunt gratiam, non conucniant ; conueniunt
tamen innegatiua> nempe hanc attingentiam
non
ellc
impugnationem affirmatiua adduda fimt,.adiungit Doftor hanc rationem, quia neceffitas slicuius colligitur ex finejfinis autem inftitutionis Sacra-
talis
difpofitio,&
inftrumentahs
bilis
Maior probatur pcr exempla,
&: pcr ra-
Primum cxcmplum iftius cft,quia

qu6d mcrita uint
,
&
caufa inrtrumcntalis refpcdu prxmij ,

qu6d per meritaacquiriturpra:mium:&:
tamen meritum non caufat
mediam
fed
aftiu^ pra:-
nec aliquam difpofitionem
foIummod6 ipfummet
difpofitio pr.-euia
Aurcolus.
^^^"li^fz-
l^j"'/'
^*""
^*^*
, aut cffcdus aliquis inuififupernaturahs,qui per Sacramenta haberi '^""'
pQteft,fineadtionephyfic.i,quaabipfis proccdit,
6cc.
Hanc
cum
fimul
conclufionc pcrlequentcs
Probatur conclufio
primo
quia Baptifmus,
moiuftificationcm , quam
verbi gratia,non poteft haberc perfcdiorcm
&
dum caufandi
^fjg
ph^ti*
Saerm'enii.
cft
ad pra2mium:non tamcn
Aliud excmplum,
ficut ratio rcccptiui.
motus aliquo modo ponitur caufa rcfpedutermini:& vcre&proprie conceditur,
quod
4f
^''".(''"''ftr
"-'"
gratiam
^^'
habct Chriftus , fed fola moralis ,
meritoria n,;na,
conuenit Chrifto , vt cfficiens eft gratia ergo Chriflut vt
phyfica , qufc eftperfcdior caufalitas , non con- '*"/* f""^*^
""'i"
ucnit Baptifmo. Patet Maior , quia Baptifmus
caulat gratiam
valore operum Chrifti, cui ap- cramentti in
plicata funt per inftitutionem , ad Romanps 6. uiriuieeierH
'
&
nomine
lejii
&jf. ( id
& meritis eius,vt Origenes & An-
&c. Vide
Auguftinum Enchiridijcap.jz. Probatur Minor
ex "rridcntino fclf 6.cap.j. HMita , inquit , //7/-
felmus
gratiar.
in fe
*/$"'
Alcnfis.
mentorum eft gratia
QMtcunejMe baptizati/timus in Chriflo
mium
yît-
phyficam.
iSuppofitis auten-i prxmifns^quac ad
ert,in
abfolute conceditur
Lcdcfma
mentis ingenere ^.part.poft 6.concluJio7:em.
dammodo caufa aftiua, vcl
tionem.
44
immcdiata.non caufans aham mcdiam intcr fe,&: gratiam:ergo ipfa poteft dici quorcfpcdu
&c. Conclu-
rationcs confirmabimus.
qu6d omnis difpofitio

ad formam qux non eft ratio
ncceiritans
rcccptiui
fioDodtoris in hac quiftione eftncgatiua,quam Ctrêlufit

^'"^'" in hoc fcquuntur Durandus dift.i.aufl.i. Gabriel
gtlU.
-1
o
-KT
art.i.con.j.
reliqui Nommalcs : qum ctiam
Duranduj
D. Bonauentura art.i.ûsf^. Richardus art.^. Gabricl.
ûsf.t. Albertiis art.^. Alcnfis ^.part.îtf^.m.}. Nominalfs,
trr.j.,j.4.dr;. Aurcokis4.<//?.i.f<i.m.4. ^.^^""^^-
in morte ipfttu taptiz/ttifitmw
ficatienis caMjifiintyfinalis ejuidemglorta
fti,& "vita ettema
Chriftl.
""'
9'j.^f
ûguftinus.
Dei, ac Chri-
efticiem vero rnifiricors
Dens ,
epii
fratuito ahlMit,& fianRificat,fignans,& vngens Spirttu ^,* ,;'/

promijfionisfiinSioy^c. Meritoria autem {UleQifflmus
vnigenttus fitus,
Dominus noHer
lefiu ChrtFlus
^m
citmefiemMsinimici ,&cc. SMafitnSiijfima Pajfione in

iigno Crueis nohis iuntficationem mertdt
&pro nohis
Deo Patrifatisfectt inShntmentalis autem Sacramentum Baptifint, tjuod eft SacramentMmfidei,5ic.

Exponit Concilium caufas pcr fe iuftificationis. Dupiex autcm gcnus caufalitatis tribuic
:
Chrifto,nempefinalis
autcm
& mcritoria:,efficicntiam
vt diftinguitur contra mcritoriam
&
inftrumen
Dill
Quâ IV.&V.
I.
quo J pcr motum a.cquiratnr tcrminus &

camcn motus non habct adioncm aliquam
ad caufandum tcrminum ncquc ctiam
:
difpofitioncm intcrmcdiam
fed ipfcmct
cft djfpofitio proxima ad tcrmiuum , non

tamcn ratio reccptiui.
Itcm , maior cadcm probatur rationc:
Quod cft caufa prioris non proptcr hoc
mcdium fic
caufa tertij; & hoc ahquo modo in codcm
nifi
ilud
ordinc caufac:agcns caufans difpofitioncm
proximam ad formam ( fccundum cos)

conccditur clTe ahquo modo caufa rcfpcdlu formz oportct crgo quod difpofitio
proxima ad formam rcducatur ad gcnus
Bîemtis
'"''"'"''^**
qUc Sacramento , nequc Chrifto compctit. Probacur confcqucntia,quia mcritum Chrifti dcclarat cllc in Paflione
cit in
pcr
quam pro nobis
Crucc , (\\ix fatisfaîo non manct
fatisfe-
pcr
modum meriti,&
'^
idtritum
in pro- l*'"f*^'*
priacxiftcntia, fcdfolijm in acccptatione diuina
cft caufa poftcrioris
95
&
iiiftrumemalcm, tribuit abfolutc Dco,

fine limicationc vlla, quam proindc intclhqit pliylicam,qûx cft cmcicutia umplicitct ergo talis nc-
/*,7][,J,7w*'
fatisfadionis exhibitz:(ed
fatisf;idl:io& meritum Chrifti non exccdunt gcnus fuum agcndo,& influendo ranti^m moraliter,
neque iam poftunt influerc phyficc,fi ali^s id cis
compcteret , quia non funt in propria cxiftcntia:
c
r
L
<"L n.
nequc Scriptura, aut Patres tribuunt Chnfto
qua eft homo,aliud genus caufalitatis, quam mc
Chnjttit
fff* mtrt'
ritoriz.
^mtmeJtSM. caufdc cfficicntis,
't^HfTrr*-
rcfpcdu forma:. Eft crgo
^^^^ ^^^* ^^^ fufccptio Sacraraenticft

difpofitio ncccflTitans
tiMt.
ad cfFcdum figna-
tum pcr Sacramcntum non quidem per

ahquam formam intrinfccara, perquam
ncceflarid caufaret cerminum,vel ahquam
,
difpofitionem prxuiam.-fedtantumper af-
non
caufantis illuni cffedum,
Dei
fiftcntiam
neceflario abfolutc
fed neceflitatc
refpiciente potentiam ordinatam : difpo-
cnim vniucrfahtcr & de hoc Ecclcfiam ccrtificauic , quod fufcipienti talc Sa-
fuic
cramcncum,ipfc conferrec eflêdum fignatum. Nec obftac , quod fufcepcio Sacramenci, cft ahquid circa corpus ipfius fufcipiencis
igracia auccra caufacur in aniraa,
quiafuflicic,
in
codem
quod
difpoficio,& forma,finc
fuppofito
& maxime
difpoficio noii cft difpofitio
quando
cx partc
rei,
fcd in ordine ad agcns voluncarie caufans
terminum.
Ad incellc(fkum
huius fcicndum,quod
1
in^rnmenti
inltrumentum communiffirae acccpcum,
>/!.*"' cxccndicur quandoquc ad caufam fccun'
dam a
vc caftum eft in prima quaeftione,

proprie aucem vc diftinguicur concra cau-
lamfccundam quandoque vcrâccipicur

pro oo quod cft pars, pcr quam cocum agic:
Refpondent quidam Thomiftz paflionem

nunc mouerc Sacramenta.
Contra ,hoc prim6.eft contra principia , ciam
ncquc in fc , ncquc in aliquo cffedu fuo rcalitcr
exiftat paflio , tanquam caufato phyficc vndc illa
^6
Chrifti etiam phyfice
cfficacia redundarct
K^ffmfie.
W*'^*'*''
CntiM.
deindc vidctur contra Con- ^*
cilinm loco citato , quod rcducit hunc effedum in

paflionem, vt habuit rarioncm fatisfadionis ,
meriti i fic autcm non excedit genus caufie mora-
&
lis
fislutio
crgo vidctur verbalis,
& libcra.
Qood probatur,quia paflio Chrifti non alitcr

influxit in iuftificatos quantiim ad modum cau,
fandi vt cxhibita,quam vt exhibcnda
Pf'o *'*t'i''*J^
'^'-
quia vni- ',^^^^4,'

caput omnium , qui
formis fuit Redemptor ,
pra:ceflcrunt,& fubfccuti funt, vt probat Paulus,
per charitatem opcratur,
Siuia fidcs ChrifK , quac
aluauit in legevquia omnes biberunt de fetr* : petra
,
&
tmtem erat ChriflHf , &c. Sed tunc non habuic rationem caufs influencisphyfics,quiaopcracius
cxcitcrunt crgo nequc nunc agir phyficc,
quia perinde tantiam vc in acccpcacionc diuicxiftunt , habent rationeni
na exciterunt ,
non
&
caufz.
Confirmatur , opcra Chrifti nonvtens phyficaufabant graciam , fcd vc habcbant tatiofatisfadionis acccptats a Dco,
meriti ,
circumnempe vc erani bona ex obieao, finc,
ftantiis ergo virtus,qua: compecit ipfis,erit can-
cum
ncm
&
&
fuam radiccm,
fundamentum in ejfe entis,quod morale cft.
Et fi dicas non effc contra rationcm cau (x. moralis,vt agat phy ficc^quia Deus eft caufa moralis,
&voluntas; agant lamen pkyficc. Cpntra,hic
\\im moralis,quia nequit cxcederc
47
CenfiimiMtMr
^^^'J^ .^
*"L^;y^
m.
chrifti
ritle
tntum.
&
Rtff*/i'-
''"/*/"*"^
&: fic loquicur Philofophus vocansi.d'^

7>..
*
nir
~
^ Amma^ organa fcnfuum,&: aiiarum pocenciarura inftrumenca
totum opcratur
cales
fiuc partcs
pcrquas
opcracioncs. Alio
raodo inftrumcHCum dicicur cauCi adliua

ad difpoficionera prxuiara. Tcrcio modo
dicicur inftrumentum,ficuc inftrumcncura
iii
arcc,K ab
ifto
prirao craftum cft hoc vo-
cabulum.
lijt ctm.x
X.
uiiumtnt
rtu ntn
'"*"*'
tfft
Dc jfto auccm dubiura cft an fic afti"m ptopric?&: vidcturprobabilius, quod

,
non. Scrta enim non habcc in fe,nifi quanmocum localcm , de

ticaccm , figuram ,
quibusomnibus patet,qu6d non funt for-
&
mac aftiux. Et probatur,quia alitcr Mathcmaticus confidcrando quantum figuratu,
non
agiraus de caula morali per participationem cxtrinfccc , Dcus aatem non fic participat , quia
adhis cios eft cflcntialiter
bonus ex
fe
& prima
regula moralitatis. Voluntas agit moralitcr, in-
quawum tiibuic fundamencmTi
libercacis ; bonimaliciam recipit ab obicfto,

nicatem aucem
pcr influcircumftanciis,loquendodemorali,
&
&
&
realem , aur phyficum , fcd moralem:

,
quidquidaliquidixerincfaltcmidconftatj ncqueDeum,nequevoluntatcm habere influxum
phyficum zêê mcriti , qua taleeft formalirer,
aut fatisfadionis; ( licct ad fubftratum influant)
terminarc influxum phyJiuia fic non cft natuin
tnalitia
icum , vt in difputationc de bonitatc
humanorum aftuum fufiiis probauiraus crgo
virtus aftiua Sacramenri ,qua adhacc rcducicur,
xum non
"^^'^.^''^*'
'f\J^fi'l^t.
refitjfnu
&
poreft efle phy fica.

Sccunda ratio fic hxc ,
non
non eft rcddcnda

non cxieit rcuclatio,
fidcs
obfcurior,aut difficiIior,vbi
4^
S*f ./ m/j,
aucmyfterijrcucrcntia,autcertcratio:iedcaula- J^^ ^^^^

litas phyfica Sacramcncorum inuoluit maiorcm yi>,
,
rcpugnan
^^
|7a,
HicefttMH.
IV. Sententiarum
Lib.
96
non abflraheret a motu. S\ auccm potiatur,

qnoti duritics Utqualitas adiua ,
ell, quia li Deus dc potcntia abfofuta , aliqiiod quantum molle conferuarct incal\oc nihil
demquanticate,&
localiteirit
quii.t
llgar.j.
ticut
figura,
mouendoipfum
xque diuideret aliquod corpus,
modo inftrumentum durum diuidit:
crgo darities.qux cft qualitas, non eft formalc principium agcndi. Apparet ramcn
quod cft qua:dam impaffibilitas rcfiftcn&corrumpenti manente autcm

quantitatc corporis &figura, nonmutato alio ncc corrupto fi localitcr mouceJTe
pro co ,
rnr,oportct quodcxpellat aliud proportionatum quantitati fux,&:figurx, quod
non oportcrctj
fi
nerct,fed ccderct
cft
crcatura
quia vbi-
formalis inconrpaflibilitas in
vnum illorum non cxpcllit aliud
adiuc , fed tantum formaliter
agcns au-
tcm inducens vnum cftediuc , expcllic

aliud cftcifliuc corpora autcm vidcntur
:
habcre incompaftibilitatcm refpcdu iî

ciufdcm , ficut qualitatcs contrariaz refpcftu ciufdcm lubiedi. Sicut crgo idem
agens cfFediue inducit calorcm , ita frigus cxpcllit
non autem effeîue calor expcliit frigus , fcd tantum forma:
liter.
licrrM txptllit
tMittUm.
ab vhi
pcr aiiud corpus. Diuifio

autcm ligni pcr fcrram vel focurim , non
ris
&
tur
ci\ nifi
quxdam
cxpulfio partium ab o/^/,
ad quod mouctur fccuris ab ipfo

ccdcndo.
Tcnendo
artificialia
artificc,
rum
igitur
qu6d inftrumcnta
non funt
formalitcr aftiua,
ad cfFcdum vltiapparct magis propofitum quo-
feftus prioris ordinati

,
modo Sacramcntum
mentum licet non
potcft
dici inftru-
habeat virtutcm
,
acliuam proprie rcfpcdu tcfmini
fed
fic quidam cfFcdus prior ordinatus ad
:
fljllZri!!*^'*
non cflTc ilmile,

^"'^ Sacramcntum non fufc/pit illum
ffFcdum fuperiorcm ficut /ccuris reciquia
pit motionem
hoc non obftac
quod recipic cfFeficuc tocum illud
gratiam. Et
dicatur
fi
dum
priorem
tum
ita
&
potcft dici inftrumen'-
quodiimmodo
iftc
cfFcdus
inftrumcntum vcre cnim porcft dici,qu6d pcr motioncm fcrrx lignum

diuiditur,Sacramcntum autcmjfiuc f ufcepoteft dici
ptio Sacramcnti
propofito crgo
:
cftefFcftus
ille
Maior pcr
alFercnda.
adftruitur, quia in Conciliis
fc
priorin
&
&
denotant caufam cnicicntcm.

Sed hic modus loquendi , neque confuctudi-
Dtjtruiiur
ejficitcim
pingHinu (^
refcrtur ad folamcaufalitatcmphyficaml: ergo,
mtrtu Chrihoc munus pri&c. Patct fiibfumptum , quia
nc Scripturarum , aut Patrum ,aut Conciliorum
fii.
mario dicitur in Scriptura dc fanguine Rcdemptoris,vtcaufamagis principali , vbique i.Joan.j.

jipocak i.& i i.AdRom. j.Itcm dcjipfo Chrifto,
cius paffione , acmortc, Mntth.ij. Marciij.
&
Lucet
i^.Ioamu
().^Si.i
^.
aJ Rom.^.6.S.& 14.
i.adCorinth.i f.i. ad Corinth.y i.ad Thefalonic^.

drdibi : fcd Chriftus, ex ConciIioy/^, eft caufa
&
tam pafllq,
meritoria noftrae iuftificationis
alia eius opcra habcnt ratiojiem
:
quam fanguis,&
folum
meriti
&
fatisfadionis
vt
patct
ibidem.
Itcm
fides faluat Matth.cf.LHCA
darmonia
8.
49
Marci 16, Ex efficacit

fidti.
habct &dat vitamaternam .loan.i. A^.i. dicitur darc fanitatem AH. j iuftificarc Ctntf.\ 5 ad
Rom.^.& I o.adPhilippm/!^. mundare corda . fide
eiicit, ferpentes toUit,
xgros fanat
mundans corda ; dare vitam loan.i
.de cuius vir-
tutcpIuraPaulus <i///r^rioj II. Et eodemmodo

dc fide loquumur Patres
Conciliai fed hoc
non conuenit ipli pcr realem influxum , vt parct
&
fccundumomnes
& Tridcntinum fefC.C. cap.8.

iMfiificari
dicimw
hMnanafaUait initiiimfundamentMm,
ftificationis,
&c.
tjuiafides
& radix /-
hsc cadcm tribunntur

qui operit multitMdinern
Sicctiaifl
in Scriptura charitati,
peccatortm, qtu deUtpeccatum , mundat cor,iufIificati

fic etiam opcribus, iic Poenitentia;:qux non caufant pcr influxum
confelTo c(t
phyficum hos effedus , vt in
ergomundare,/anare,
viuificare,iu{}i-
^4r/confuetudinc Scripturarum , non dcnorant

caufalitatem pcr influxum phyficum.
Irem,quod nequc de rigore fermonis ctiani, Cauf mr*
hxc denotant talem influxum , quia dans confi- lit tfi f4uf
liuiTi,
ittbensjirritansjfuadcns
&
huiufinodi, ftr
quibus quis dicitur caufa operis in aliis", quod

indc fequirur , tam vfu Scripturz , quam lcgum,
quam Doftorum , Philofophi moralis , funt
fiijipliciter caufa: opcrurn , q\ix fcquuntur : vndc
&
dismon,concupifcentia,tcntatio, pafliojdicuntur
caufare in voluntatc pcccatum finc influxu pfiyficoj ficvoluntas ipfainfluit, vt proprie ditfta
caufa in
a&as potcntiarum infcriorum , vna vir-
tus impcrare
(Stionis
qui-
adum altcrius,
intcntio caufa ele-
fecundum aliquos non
influit cffi-
cienterphyficc in clc<5l:ionem:ergo nullo funda*

mento tribuunt aducrfari j caufaljtatcm phyficam
confuctiido Scripturx attcndatur, fiproprictas
SCHO
titn*.
&Patribus,
Sacramentis ex huiufmodi formulis loquendi,fi
&:c.
Tundamtntii
*x
rtuiU-
dicuntur Sacramcnta caufarc gratiam , lauare

huiufmodi : qu
animam , mundarc cor ,
formul cum proprictatc intelligi dcbcnt ,
Perfidem, inquit, ideo
fcd tantum funt tcccptiua cuiufdam ef-
Efitu^pr;r
cft
Minor autcm proba(ur quoad vltimam partcm , quia ide6 phyfica caufalitas Sacramcnto-
ffi
pium
ergo non
patct.
de expulfionc corpo-
Ita in propofito
sliu^ lerfut
formatittr
repugnantiam ad principianaturalia, quamir.oralis, vt patct cx impugnatione piimiila Dodoris , & iafia patcbit cx fequcnti ratiouc , impugnando modum dicendi aliorum in fpccie ; cftconceptus , quam (it
quc difficilioris adcnsus
ipfafides myftcrij ratio deficit , neque liippctic
aliquod principium reuclatum , ex quodcduca-
&
ficut cft demolli.
Piobatur ctiam propofitum
cunquc
nonma-
cius quantitas
Ipcutionis.
^xcmpla przdidorum obuia iunt cx
Scriprur^.
Vltim6
ft dt rt-
gore.
Dift.
Vltitr> rll.
Ntn
ftlutri
injtuxii pi/y-
pliyfici
Vltimo randein poflibilit.is infliixiis

noh laliiatnr pcr allcrtorcs aftirmatiu.ir
fcntcn-
iii primis, modiis dicendi antiquorum fitis

impugnaiur pcr rationcs Dodoris.vt in confciro
tiar
ficHm.
Fatet liifrur-
clt
rtndo per m-
vt ca-tcra oi^n"ttam,non vidctur tjua rationc
dts
(jinL.-a
expliiAiur.
modos confjigiunt &,
modernis,.jui ad alios
formx
ucnirc poflit caufalitas piiylica
Sacramcntorum
mco
tjuod
con-
verbali
AkJuj C.
itnfu-
quainuis id fatcar
vidcri .caufalitas pcr imprcrtioncm
dccommodctur priiicipiis naturalibus,quam

quod inucncrunt modcrni Tliomiftx.
Caprcoius docct caufalitatcm Sacramctorum
Xnntnr,
phyfii ain rcduci
.ad
gratia (acramcntalcm,
quam
, dumtaxat , non ver6 ad fandificaiucm;

hoc non cohxret Conciliis, aut PattJbus.qui
Sa.ramcnta doccnt cauiare fanditatcm,&: rcmit-
vocant
fcd
rcrc peccata
Impngtunit
mttleraoritm
i
iffos
tor-
tuttnr.
&
vt patct dc U.iptifmo
Pcrnitcntia,
Extrcma Vnftionc.fuo modo:ncc pLicct mo-
dernisjqui dicunt gratiam f.xcramentalem, quam

conltituunt in anxiliis gratii adualis, pro cer-
to,&congruo tcmporedandis virtuteSacramcnquia quancaulari moralitcr , nou phyficc

do datur , S.*cramcntuin non cft fed hoc ipfum
dcfttuit fuuJamcntum ipforum pro altcra partc,
ti
circacauralicatcm gratix fantflificantisjtum quia

hxc dclineiitc Sacr.rnento caufatur , tum quia
idem
eft
modus caufandi Sacramcnti inftrumen-
& cx opcre opcrato
crgo ii rcfpeftu vnius

gratix cft moralis , & habct rationem proprix
caufx , cur limilitcr rcfpedu altcrius , fic ctiam
talii,
alitcr
Sotus.qucm
homo
diciiur cauiare amicitiam
&
caufans vnioncm anima: rationahomincm , Iic etiam Sacra-
dicitur gencrarc
menta, quia cfticiunt hominem gratura , &c. In

primis , primum cxemplum non facit ad propo-
&
&
nciis
aut vniens
animam raiionalcm ad
ftum dicctur producere

netjuit
e(fe
SmtrMitnio.
fubic-
animam.
non
modum formx.vt reddant gra-
confidcrantur per
tum , fcd vt inftrumenta aftiua ; ac proindc ncqucunt reddere gratum, vt prxfcindunt ab cffcû.Dcinde loqucndo deâto ejfe,zd fcopum hu-
Satramenta
ius quxftionis, nihil aliud formaliter rcddit granon corifii.

luuni formatum, nifi gratia, in qua fundatur ius adoptionis,
littriraiHm.
&: qux excludit peccatum,quod fempcr ineft,do-
nec infundatur gratia;vcrbi gratia.in Sacramentis mortuorum ergo dcnominatio grati, qux eft
pcrformam gratix,non compctit Sacramcnris,
nifi in gcnerccfficientis,vtdoccnt Concilia.Ncque crgo fententia illa fundata eft, ncque ad fco- ReJônJie nen
pum facit quxftionis.qua examinatur efficacia facit ad fc'
fum,
Sacramcnti, non cffcdus formalis cius.
Rcfponfio Caietani, modiifquc eius interprc:
tandi caufalitatcm phyfic.-UTi,vix intelligi poteft: MtdMt Cait-
quomodo enim ille fit artificiofus,& intentionalis
lanirei/eiiur.
motus.vel aftus produdiuus,fi nullum fuppo-
nat principium,aut aftioncm ? xqueobfcurum Ohfcura

eft quomodo res quxlibct intimct impcrium di- tfhra.
mr
Mtdut eamfandi dufltx.
a qua eft terminus crgo ii Sacramcnta caufanc

phyficc,ide6 caufant quia habentvirtutcm,&
a<5tionem refpedlu cius;&confequcnter ilic mo- Sint t nttus quocumquc modo vocetur , vel erit princi- qutHt Sacrapium , vcl ipfa atio ; non principium fecundum mtnt fkyfh.
ci agtrt.
ipfum non adio etiam , quia ex principiis rece:
motus , &c. motus cft in codcm

quo eft tcrminus gratia autem quac
terminus eft in anima , & nan in Sacramcn-
fubicbo
eft
in
to, in quocft illemotus.
Deinde fecund6
modum
infundat graiiam
phyfica,
ncquit faluari
fic
vt caufam produftiuam. Aliud per
rcdcunt argumcta fupcriijs fadtacontra antiquos.

Alio crgo modo idcm .-luthor viderurcxplica-'
catur artificiofus
rc illud rration
ejfe ,
quod
cfticiunt S.icramcnta;
queo conciperc neque ccncipi

communicationc vocis.
,
Quod appellet
illum
bct (aluari ipfc motus

fii lali
motum
,
dit difficultatem
inftrumentoruin
?
:
fi
.irtis r.d
tmr.
tum, quando applicatur;

infundat gratinm , hoc f^ratHm rJfcyfacramemaU,
priuiacridit,qu.im inhifio gratix. Contia hoc
cisc iion rccipiunt aliud,
KJ II.
lem
feruati
artificiofum,dc'
ratio eius
qua fub-
inftrumcnta
illa
cffcifVum caufx prin-
vt funt ab artc prx-
quam
dirc<fVioncm
vcro applicationcm pcr
vcl
di-
inquantum vcrbis clu'

vuh feiruarc proportionem
cipalis
Sioti opcr. Tottt.
verba ne-
nifi
quafi ipuim Sacrair.cntum effi:eret
artifice
&
illa
potcft
denominationi. Et vlterius pcto cur
eiufde re^ci-
homint gravndc mouetur Dcus vt
attingcntia
& immediaia gratix pcr Sacramentura
Deinde cum vnio gratix fe tcncat ex parte

formz , in c[iu cft tanquam in fubicdo, non apparct modus quo Sacramcntaeam producercnt,
quia lic agercnt in ipfam gratiam, tanquam fubicclum i quod iicque proporiionatum cft ncquc
apjUicatum agenti matcri.ali , & totali. Dcindc
,
T2.
îivs modft
qu.T
ille motus fi concipiatur pcr

55
adionisiVtprocedentis a Sacramento; Omnit affit
vitvel crita^tio naturalis Sacramcnti , fi quam ha- fupftnit
tuttt.
bct , vel fupernaturalis ; fi naturalis , ncquit attingerc per modum advis producentis cffcdtum
fupernaturalcm fi fupcrnaturalis , debet etiam
fupponcre virtutem (upernaturalem communicatam Sacramcnto fi autcm intclligat quod ad
prxicntiam adionis naturalis Sacramenti Dcus
dicunt caufari ,
non rcfpc6luvnionis tantijm,
quia hoc modo non faluatur Sacramcnta attingcrc grati.im vt tcrminum; ficut ncquc difpo-
Vr.it>
&: fic
Ao,vt cll crfcdus Sacr.amcntorum dicuiu enim

Sacramenta confcrre,&: continercgratiam. Si
modo loquendi
ergo ex rigorc verborum ,
Coiiciliorum & Patrum , inducitur opinio dc
caufalitate phylica S.acramcntorum, dcbet etiam
explicari refpcdu iplius forms , quam Patrcs
:
^))fi'i
ptis Philofophi
phyfica
vt caulis efficientibus
ipfis,
quia non denotat nili cnufalitatem moralcm

prxtciea aliud eft attingerc gratiam,
aliud vcro vnioncm cius ; Concilia non loquuntur in concicto dc forma ; fed ctiam in abilralitum
B'rS (^
motiuum morale,
ncm , loqucndo decaufa immcdiata & proxima,
ficut
di
eft
cftic.acia
vel in adlu fecundoivt habet virtutcm.vel adîo-
lis
Contiliorutn.
lupcraddatur nliqua
uifti-
fpcciali,nifi vt inftitu-
hoc autcm tantum
compctat
leftaial
diuinam ad in-
S.icramenta caufire gr.-itiamj
dctur Oxonicnlis
ciiiam iiuer duos
'Bxemfl* rtif-
fundendum cft^cclum:non
:
non
gcncrali,quiatalis acceptatio
non qiiod attingant prodnflionem gratix ,qu

crcatur, fcd gratum cire hcut reconcilians ami-
dcbcat.
titintHr.
non
fequi vi-
non
Rcfpondet crgo
Motiiu Soti
uinumagendo nifi agat. In primis noncft alius

modus caufandi immediatc terminum phyficc,
nifi per virtutem & adioncm phyficam:ficut
non eft alia acceptio caufx , nifi in aftu primo,
declarari
imfugtMtur.
tia
vt cxcluditur cf-
eft,aiucquam infundatur gra-
id
cienter detcrminat voluntatem
nifi
gis
frcoli
ipforum,
fecSkus
&
virtutis fupcraddit cxcogitata ab antiquis, m.-i-
id
Dco per S.icramentn applicata
ta funt
formx
97
vidcnir improbabilc Pcto enim qua acccptatio- Quomodo S*'

nc dicantur Sacramenta grata , vcl homo gratus framenta t-
idcm autcm modus caufandi
coniicnit matcri*
IV.&V.
Qua^ft.
I.
impulfioncm
, Ci
moium
funt icparata
I
ab
loca-
fi con
iunda.
54
'Examtnati.
tur ttrmini.
IV. Sententiarum
Lib.
98
iunda.triouentar proximc ad motionem > verpcnna moti ad fcriptiobi gratia.manus ,

nem. Vel vno.vcl altcro modo fumpfa,agimt per
motnm receptum. Si antem loquamur latius de
&
di
irflrumi-
titum.
inftrumentis artis.quatcnus artifex applicat adiua pafliuis , hacc inftrumenta habent virtutem
acliuam in
ejfe
quieto,& ante applicationem,
ergo quoinftrumentaadiua, femper

ell aflignare in ipfis principium motias intrinfecuin , aut cxtrinfecum , atquc ipfe motus confcquens ergo perinde aflignari dcbet feruata provt ignis ad liqucfaciendam ceram
cumqucmodo fumat
portione in Sacramentis motus artificialis , quo

attingunt gratiam, quam producunt , atque ade6
principium producendi , qus non admittit prasfitus author, quamuis velit ea eife aAiua.
Tertium infuper quod
55
aflerit
nempe motum
mten- illum ciTc.intentionalem , vt diftinguatur k

dt fir mofico , acquc obfcurum eft : nam referendo
tHminlemiO'
>ijid
phycon-
cretum ad abftraftum , twrfrVw4/e diciturabin*
naltm.
Duflex vfu4 tentionc

vcealmli,
fignificat
Prim Kt-
Primo
fti).
ua: in
ti\ix
&
cuius duplex eft vfus in fchblis ,

vniuerfim progrefTum ad terminum.
fignificat
tendentiam potentijc opcratipotiffimiim vero cogni;
fuum obieckum
ficut fagittJE in
icopiim
8c hic eft adlus,
quo vnitur obicfto , aut principium eius & diftinguitur contra rcm ipfam , fcu obicAum in
quod tenditur. Hinc illa quarftio apud Animali:
^zs.ytrwn idem poffit

Seeund* r
ieftit.
res,& intentio Jiiml\{A
ejje
eft,
obieftum fenfationis.Secund6 fignificat progreflum voluntatis in finemj vt

diftinguitur contra motum eius in media ,
fpecics fcnfibilis,&
&
alia
qua: funt ad finem
exccutionem,&
&
huiufmodi. In prima
fecunda fignificatione
Aettmmai- non facit ad propofitum : crgo tanttim tertia
tur md propO' acceptio
accommodari potcft ; quatenus fcilifiiitm.
cet Deus aiTumit Sacramcnta, vt inftrumcntaad

caufandam gratiam; & fic omnja inftrumenta
mouentur , & applicantur intentionalitcr ab artifice ergo hoc non eft peculiare in facramentis ; omnia enim airumunturcx intentione finis:
crgo diftingucndo in ipfis motum intcntionalcm contra phyficum principium
adtioncm,
:
rum
fcclusa adionc phyfica , ipfe folus produgratiam phyfice qua intantum ab ipfis dependet, inquantum habentannexampromiflioncm
inftitutionem Dei.
*,
&
inti
Quartum vero illud additaroentum de intimationc impcrij in rebus infenfibilibus exigit

magis interprctem , quam impugnatorem nam
:
fiuid frofrii
fitf
fi
propric loquaraur
crcaturae rationali
non
fit
intimatio
declarando rem
nifi
ipfi alias
ignotam. Dicitur fpecialiter folemnitas quacdam

iure inftitnta , qua intimatur lis, aut pra:ceptum
jn ordinc ad fcientiam ,
procefTum publicum,
fiue aliis rem nonerit is, cui intimatur fcientia
priuata , fiue non ;
hinc fumitur initium proAeetmmoit- cefsijs. Vt ergo aperiamus myfteria, in propofi-
&
&
tur d frofofiiui.
Hunc modum Caictani

in partc emcndauit
& cfFeAus.
alfumpfit Suarcz
fcd
admittens in qualibct creatura principium adlionis permanens,quam vocat

potentiam obcdientialcm , qui poteft Dcus vti
ad qucmcumque cfFeftum pro libito cum ipfa
to nequitclle alia intimatio,
quam fubordinahabet Sacramentum in genere inftrumenti adkiui ad voluntatem diuinam , fecun-.

dum inftitutionem eius, &afrumptionemad efrio illa,
fedum
piat
quam
lam quacritur pcr hoc quid reciSacramentum?Refpondet Caietanus recipegratiae.
re eleuationcm vt agat phyficc.

cipit
principium agendi
aut
Contra.non rc-
motum aduaiem.
57
rti..
Impugnatio huius magis fpedtaret ad

alium,quantumlibet hic traftari poteft ; fcd quia
quasftio eft prolixa , brcuitcr cam ex inftituto
pra:fenti attingemus.
Quidquid ergo fit an dctur in rcbus talis po- Rtijeltiir .v
rentia a(3:iua,adpropofitumcfficacia: Sacramen- diflH,
torum nihil iuuat vt patet cx argumcntis fupr^
fadis. Primo Sacramcnta caufant quando non Saeramtnt
funt. Secundo , habcnt virtutem caufandi , in- eaufant quM'
quantum funt figna ex inftituto ergo virtus do non funt,
iSf vt fignn
caufandi fund.-itur in ipfis , vt habent inftitutioIX inftitMto.
ncm , ad quam fcquirur , non vcr6 ad entitatem,
agens.
qus
indcpendeils
eft
tcntia obcdientialis
ab inftitutione fed podatur , fequitur entita:
, fi
tcm , &c. Hacc argumenta iam fufiiis dcduximus

contra alios , qus perinde concludunt de qua-
cumque
virtute phyfica, fiue innatafit, fiue fu-
peraddita.
opcrum
Terti6,caufant Sacramcnta in virtutc

Chrifti
fandi
&
ciparc
quod
ipfis eflen-
modum proprictatis ineft rcaliciim non fit creator, qui homo eft, fed caufa
tialiter
ter
aut rccipere quidpiam
aut per
meritoria ergo ncque communicat
fic
rct fpeciali
concurfu
cum
potcntia obedientia-
li
non
in valore
opcrum
Chriftj
VlrfUf
ta non
fft
58
ReJônfie.
ImfugiuttUf.
vt inftru-
propria. Probatur fequcla,quia Chriftus meruic
omncm gratiam,& adiutoria fpecialia,finc

quibus non contingcret efFe(ius fed neque graintelleftus notia fpecialis , ncque voluntas ,
nobis
&
fter dicitur in virtute Chrifti operari, ficut in-
ftrumenta eius , eo modo quo dicuntur Sacramenta agere ergo,&c.

:
minor ex Tridentinoy?j^<j. C4p.i. vbi in.

prima vocatione , & conuerfionc hominis ad
ndcm , diftinguit id quod eft gratix , & id quod
Patet
noftrum
eft
& canone 4. dcfinit exprefsc liherum
niyfi dijponere,
fupponit
Deo excitanti , eijfentiendo vacatioQuam aftioncm
& prparare,S>CC.
cfTe ex propriis libcri arbitrij
quam-
vocationem,& influxum fpecialcm Dei pra:ucnicntis per vocationem.VndenuIlibi airerit,aut infinuai hanc cooperationcm prouis praerequirat
uenire i libero arbitrio tanquam inftrumento

Chrifti, fed contrarium eflc,
virtute propria
vocationc
adioncm ,
definit
cnim
nempe tanquam ex
&
ab ipfo fuppofira
libcrura arbitrium efle
potentiam a6tiuam,n6 pafliuam,& libere coagerc alfcnticndo ; quamuis difTcntire pofTctjquibus

cxprimi
hte
fotintiei.
& caufae fubordinatac cius, fed in virtutc
arbitrium coagere
iU
entita- temmunic-
tcm, virtutem, aut adionem fcquentem.

Diccs, Chriftummcruifle vt Dcus concurre-
menta ,
Cnufant in
crgo ab ipfo participant virtutem cau- virtutt fiftcfncaciam fcd nequcunt ab ipfo parti- rum Chrifti.
rcnt
cit
maiionu.
nis ordo caufs efficientis,
caufs
&
minm
nihil inucniet Caietanus
, nifi
motum moralis
quatenus ex fola Dei voIuntatc,& intcntionc aflumuntur ,
ad applicationcm ipfo-
5^
moue-
imperio manent inuatiata in fua entitate Sacramema ; qux etiam cx

fe non habent principiu talis adtionis ergo tam
repugnat affcrtio, quamqu^d aliquid fit produ6lum finccaufaproduccnte. Patetconfcqucntia,
quia caufa efficiens in aftu primo conflituitur
per virtutem agcndi ; qua deftrufta toliitur om',
Sacramentorum. Contra, hanc folutionem in

aliis reprobat Suarcz : & quidquid fit de cius veritate , indc fequeretur quod Sacramenta caufa-
&
lurtM4 ter-
phyficam,aliis phyficc
& moucret & pofito
rctur
& fic diftinguitur con-
tra confultationem.elcdkioncm,
formam vllam
aut
Ttident.
Dift.
exprimitur modiu connaturalis agendi libcri arbicri)
Ciuc in naturalibus
Str*meut* busjfciliccc
tnM in virtutt
frtfri
simit.
>
liue
iri
fupernacurali-
cum dominio plcno fui adlus
mentaauccm non
Sacra-
dicuncur agere in vircotc
ita
propria.fcd in vircuceparticipacaaChrifto.canquam infktumcnca cius fcparacaicrgo aliccr fub-
ordinancurChrillo,& eius mcricis
quam libcrum
arbicrium
in agcndo,
quod falfum
ctfcc
, fi
agcrcnc per potcnciatn innacam obediencialem.

Hic non ago dc inccllcdu voiuncacevt fub-
&
Diffieiilttu
Urim
Itti,
&
graciac cius , an fic

a^dinaiuuc caufac primz .
aganc vc poccnciac obcdicncialcs , quod infra rcfolucmus concra modernos , in maccria dc Bcacitudinc: quidquidcnim fit in hac qujcftione diccndum, lalccm non dicuncur inftrumcnta Chrifti,
vt caufx mcritoria:
turjiuf
cius in ziJtu
,
vd
fnfcrtti-
dit.
60
quiaalioquin non
tMtum
rrit
*rilinriu4.
Sc pcr
modum
non primum, iuxca
adlionis fimuicanex
pia huius auchoris
princi-
eflcc fin-
ceili-
crrorc Pelagij
&
notaret in ipfis
quia quidara admittunt potentiam obcnon natudicntiaiem tantiim refpcdu gratiac,
&
raicm:aiij vcr6,vt noftcr
DoCtor
(vt fupra eft in-
naturaicm
Quod ergo per
gratix.
Cttm opnatie meritoria
alij.
intantum
crit
concurfus fpccialis, inquancum Dcus non coagit

dc potcncia,
lege ordinaria poccntix obcdicn-
&
quod
cclfat in propofico.fuppofica infticu-
quibufirum concurru dc
fcquicur crgo illum concurfum
tentia fubiccli
$.
errorcm Pciagij.
nihii facerct ad
Vndc rcdc noftcr Dodor
in
dift.iy. tjiuf. i,
impugnans opi- Do&oi.
Contra iftam conclu/toncmt &c.
nioncm qu imponitur Magiftro,*argumento cx

fecunda via delumpto , cx natura adus mcritorij , aiitcr
dcciarat crrorem Pclagij

Jit volnntatts
pervolumatem opetantu,/ei]uitkr
ritorie agit ^fit
agity
forma
eint
ita habct:
vel hominis
cfuod lUud
hoc atrtem
(fuo
me-
cpio merirorie
nm poteft e/fe pura natura, cjiua tunc ex/olu na-
turaUbui po/jet meritarii agere

Pelagij
cjued vidttur etror
igititr recpiiritMr aiiepeid JiipematHrale
Errtr Pela-
&c.
Quibusvcrbis fupponiterrorcm,quem Pelagius

docuit dc viribus libcri j arbitrij , &: adhi bono,
fcu meritorio,ad
qucm nihil facit modus
produ'
ccndi gratiam, fiuc pcr crcationcm, fiuc pcr eduîoncm cx fubjedo.

Quod autem quidam verba Scriptarx in qui-
Infundi (^
arbitrio', ac
ertMti iratii,
bus gratia dicitur infundi, &creari, rcfcrant ad
qHtmtdo incrcacioncm cius fimplicicer, non ica inteiiigi dc- telliititJum.
bcnt,quafi fimiiis forraa verborura non comprchendat ctiam adhis fupernatutalcs , qui cducuntur ex potentia fubicdi , fed magis fccundijm
fto,vt
fubie^m matcriam
proindcminiis fubordinatur Chricaufx mcritorix , canquam inftrumcncum,

quam eidem fubiiciatur libcrum arbitriuw vc
Deiqdc materia
& forma
vt
cramentum,caufant effcdum facramentaleraiinrer iilas autem , vc caufant effedum communem,

fufficit (ecundum eundem & alios, propinquitas
quzdammoralisi&Don requiritur fimultancs
&
tace:crgocaufalicas cancura eric moralis, ficut
&
condicioncs caufandi.
Hxc cx ptxfenci
pugnacioncm
iliius
ad imfencencix muica congcrunc:
infticuco. Alij fufius
non cft locus fingula cradtandi fuHicic

nobis quodpcr eam non faluecur commodc opiqio concraria fundamauaautcmhuius lcnccnScati opcr. Tom. Vlll,
fcd hic
id in rigorc incclligi
, vt
debcat dc gracia Iiabicuali. Dcaliis vcro quaccrcducuncur ad
nus fpeciali Dci dono fiunc ,
gratiam, vei adlu.vcl potcntia, vci fecunduro di-
&
componunt Sa-
i.
ieeum.
ponit, liuc qua:
rigorc,fcd fucccffionis,
quafi concinuacz alionis;cxdem vc caufenc,depcndcnc ab inccncionc Miniftri fcd condiciones
caufandi func eiufdem gcncris cum ipfii caufali-
Kemiffit qttM-
4i(^
eflet
cipii-s,
&
cxiftentiaf in onini
Hitni in MliS
cum
quod friuoraagnam
ignorantiam ncquc cohxrct cum eorum princonucnire
lum
adione Dco propriam, educerctur graciacx po-
excicatur pcr gratiam Chrifti,
diiittu
&
gratia educcretur de potcntia fubicdi natu-
anima refpcdu
Xilir.
pc, vt in j. eUfl,i}Jn iJift.tj.i6. infikJift.ti.
^<)?.ii.Vidcaiios citatos apud Vafquez fupri.
cpuft.i) dicunt cllc potcntia
gencralcm , non fpccialcm,

quia poccncia obcdicncialis in fuo gencre eft
complcca , ciim nihii ci fuperaddacur , per modum virrucis: fcd libetiim arbicrium in ordine
ad adus fupcmacuriles non fic cft complccum,
quia prcer adionem Dcifimultancam,cxigit
ergo magis
aliquid per modum adus primi
ret SaerMme- compctit Sacramcnto mcdiantc potciuia obcxum in vir- dientiali agcrc in virtutc propria , quam libcro
fMndi ex (on-
anti-
& nofter Dodor hic,& alias fx-
paffiua in
cllc in fua cncicatc
httdm CMU-
Oppofitum fupponunt onincs
qui Scholaftici,
finuatum
&
lcgc ordinaria
t*.
fimpiiciter.
concrcari,
modum principij,
tionc Sacraqicncorum
tute frtfriM,
cum Caictano dicunt
vcro
quia pocius aftio dcbcret reduci in illam virtutcm, vt caufam totalcm:

quia fic pcrfcdius
faluarctur ratio inftruroenti in Sacramcnto ,
quidquid rcpugnaret virtuti fuperadditae , vt
caufae totalijptrindc rcpugnat virtuti parciali fupcraddicx, applicando incQnucnientia, fiucquz
idcm author contra fcntentiam amiquorum pro-
tiali
qumm voluntMU excitM-
quidam
non crcari
tant cduci gratiam dc potcntia anima;
obcdicntialis,(i neccirario fupcr-
Si dicatur clleaftio fimulcanea,
Si fit (imul-
primo
ccrtc pcr
grMr
.pitr,tom.2..df/p.i-;^.c.i.Suz-
rali
addi dcbercc aliqua virtu per
$m
61
Vtritm
i:ezdi/p,^JgS4cr4m.tom.iJn 3./4r;f,&:alij,qui pu-
fi
quod complcmencum
Vtr-
moderni,vt Vafqucz
t confirmatur , quia illeconcurfus fpccialis

Dci exhibicus potenciz obedicmiaii , vci cft ali-
genda poccntia
t/t
& adiuuancur,
ad argumcntacontraria.
Intcrim vc profcquamur quod rcliquum cft,
cacio illa Minoris, quam fupponic Dodtor communem omnibus anciquis , nempe graciam produci per creacioncm propric ditâm , ac proinde
non pollc accingi phyficc a Sacraracnco , pacitur
fcrupulum. Hancrationcm impugnant quidam
diante potcntia obedientiali.
fpccralis.quibus difponuniui
cx mcricis Chrifti
vircutcm fuperadditam
Xm
& concurfas
99
cum Dolorc,rc(pondcndo
Cxtcriim vidctur Vafquez infinuarc ibidcra

fundaraentum friuolum pro hac fcntentia , quafi
omnes antiqui in co eflcnc crrorc , vr putarent,
fit
û!i4 fil cS-
licct gratia
cie infri foluemus
quod perinde de Sacramencis a fortiori dicendum ellct, fi agerciu me-
Dei
Ctnfrtruui.
IV.&V.
QuJEft.
I.
rc<tioncm,fincm,& impcrium,dcnotando impotcntiam iibcri arbicrij , vc dcnudacnr gracia , vcl

auxiliis xquiviaiencibui.quibus fuppiccur cius
adiuicas magis cnim conucnic inccrprecari Do-
dorcs cx fuis principiis aiibi , quam nocare
dc abfurda inteliigencia Scripcuri , quara ipil
non admittcfcncquafi infufionis, i\jt creationis vocabulum vniuetfiiiitcr dcrcatione in rigoce 4i:
&a
incciiigancur.
Qiianciam auccm ad concroucrfiam in fc, neutta opiuio cx Scriptuca, auc racioncconuinci poccft,mea iudicio.Cxccriim
corum
communis Scholafti
& ambiguaprx-
fenccncia inrcobfcura,
fcrenda cftjvbi nihil in oppofirum vrget. Ec fuadetur primo gracia cft rorma ocdinis fuperna:
turaltr-
5
ReftlHtio fr3
fMrte jyirwtitlM.
Lib.
tnralis (impliciter,ad
quam nihil
IV. Sententiarum
in natura difpo-
nit pct fc cx natura rei, nequit etiamattingi vir-
atquc a Deo folo fit,

ergo pcr
vt ex Patribus infra confirmabitur
ackionem propriam Dei producitur j illa aucem
eft creatio. Patct confcquentia,quia fit <t Deo, vt
authore fimplidter fapernaturali:crgo fine concurfu alicuius creaturst.
Dices en'c accidenS', ac proinde potuifle cduci
de potcntia fubie6bi , nequcconftare ita non fieri ; im6 magis congruitm cfle, vt cducatur de polentia fubiedli , quia fic magis fcruatur modus
connaturalis produccndi ipfam , Srmodus ordinarius agCndi , qucm Deus fcruat. Contra , licct
ita fieripoflit abiolute^tamen contrarium huius
docent Do<5fcores ; nCque ratio illaaccidentis id
conuincic , quia fpccies Angelorum fuerunt ipfis
concreatxjiuftitiaorigtnalis fuit concreata primo' homini ;
vtrifquc tam homini, quam Antute caufx creats propria
tijftaji.
ImpugnMur.
Accidtnti
&
gelo, fuit concreata gratia, quin

tas
& bona volun-
vt intcrpretari licet ex Auguftino, variis in
Deum creafle tam prinjum homi-
accidentis,nequeetiammQdusordi-
Confirrnatur autem hoc degratis produbionc ex fpcciali ratione, & fccundum lcgem ordinariam , quia conferuatio gratis fubieda cft li-
ti*.
Gmtu eSfer- bcro arbitrio, ciiifque merito, aut demcrito eruati (^ dt- go etiam eius inceptio debct eflc per crcatio:
nem ,
Quod
Demeritrie
nem,
eft
vcr6 dcfitio eius
omnium quotquot
&
rium aliortim quia non cft priuatjua , ciim peccarti priuatiuc opponatur tantum iuftitise a(ûa,
; non contraquia pcccatum confiftit in priuatione,

vcl faltem eam includit ; non contraric,quianon
funt forms maxime diftanres fub codcm gcncrc proximo ; vna enim confiftit in habitu, alia
Ji,
8c re<Slitudini oppofirac virtutis
didroric
in adbu, aut quafi

dift.z.&.i7.
Ex
adu
fed de
hoc infr^ agcmus
ad fundamcntum
Tundtmen- oppofita fcntentix qui dicitur gratia nobis intutn oppofihaererc.cx Tridentinoy?^6. Itcm, gratia ineft
per
didkis facilis eft folittio
modum accidenti$:crgo inharrcntis.Rcfpon-
Ad pritnum. detur Conciliam per
in-
quam
diccre poflet
duccre ;
no adualcm depcndcntiam,
Deus vcUet fic eam pro-
, {i
& hoc libcntcr admitco aducifariis.
Vnde fic interpretor
ratione
Dodoris
in pri- ExpUeMtmr
ma quaeftione huius,quando dicit quod accidens
&
&
virtutc crcatoris
non dependcac
adlu,
ipfi
non indc
vircus crcandi
non compctit ci naturalitcr:

vnde non admittcret Dodor accidcns firparatum
formam fcparatam a fubiedo.

amem cttm boc Jalttetnr , tp4oei Sacra-
poflc producere
iHalittr
clufio huius qusftionis,
ncmpc Sacramenta non
per accidens;fed eflc caufas per fc gra- 3^*"'^^^*

ciac , vt dicunt Sandti Patres. Ex qua primijm
ftrfigr"i.
cuacuatur calumnia modernorum,qui citant no- Eucutur
ftrum Dodiorcm,quafi aflcreret Sacramenta cire tlumni.
NominaIium,qui dicunt cfle caufas per accidens;
vnionem fotms , connotando depcndentiam cius ad fubiedtum , negatur gratiam fic

inhasrerc , quia illa dependentia accidentis ad
fubiedlum , quando eft accidens abfolutum fup-
Re^ciuntur
'^'"
*"**
^-
"
Durandi, qui dicit cas efle conditioncs finc

quibus non,non ver6 caufas.Vidcatur Durandus Durandui.
in ^.dift.i.tiituf:j.Gzhnd art.ixon.j.Ocham quaf.i. Gabricl.
alter
Aliacenfis ibidemart.i.conc.
^.
Marfilius
rf/Ti
SupponitDoctor ex lanccis Patribus

Sacramenta eflc caufas pcr fe gratis , & hoc infra dcclarat,alias autem opiniones,& modos
art.i.part.f.
modcrnorum non impugnar, quia tum non fucfit de intentione horum

Dodborum,modus loquendi non cft propriiis,ne-
.?
*">
Maifilius.
runt in rfu:& quidquid
quc cohzrct Sandlisâd quos fc rcmittit Dodior.

In primis Florcntinum & Tridetinum dcfiniunt
Sacramenta nous
tiam,
legis contincrc,& caufare gra-
quam fignificant ,
& in hoc diftingui
-
cfle cauias
fenfu Philofophico.
, fi
^j
Vtftt^fintcaufagratia^Zcc. Hatc eft fecunda con- Secundtn.
citionis fif.j.
Ad fccundum refpondetur
I>iltr.
nequit cfle principium formalc creandi, quia dcpendcr Jkfubiedo vt intcUigatur deaptitudinali,
ctiam aduali, quant^m eft ex {e :
quamuis
mancnter, non autem eflc cxtrin(ecam, vt hicrctici docenc

non crgo intendic inhiarfttiam in
intelligas
Qitomodo
dicit aptitudinalem,
cramentis vctcris Icgis;Tridentinumy?JC6.r^.7.
ktrel graiia.
dentis abfolutiâduaiis vero eft eius accidcns,&

feparabile : gratia ver6,ex rationibus pracmiflis,
inhttremiam intelligcrc iuftitiam noftram nobis incfle intrinfecc ,

per-
&
AdfetHdum.
&
*""t
yXf^"'
natura accidcntis ,
aptitudine incft , non adlu:
quiaaptitudinalis dependctiaeft proprietas acci-
dc facili conuincirur contrarium.

Excluditur ctiam duplcx modus dicendi, altcr
&
exi/litperfe,
^"''"J"
propria
fit per annihilatiodicunt peccatum ,
&
foluitur.
communi,&
caufas tanti^m per accidens:quorum fundamcnro infra re/pondebimus;nam ex ipfa conclufionc
gratiam moraliter tantijm ,

non cx natura rci
opponi, qux cft fententia noftrae fcholac ,
plu-
fententid
poflet ineife ex
&
& defitio
quia de lege ordinaria inceptio ,
rci proportinantur.
tt,
qua quidcm
Q
Crtni* non
fubiedum,
cflendi tcrmini,qui
ratio
tiatn , Sc quamcumque formam accidcntalem

educi de potcntia fubiedi idem dici potcft de
luminecloriar, &de luminc prophctico.
ftriuHt.
proucnit a virtutc caufse prima: crcantis
pracucnicntis dcpcndentiam eius ad
ncque
narius producendi alias formas conuincit gra-
Jitio.
ftat,
, qu<lm Angclum in bona voluntate , & redos fecundum intelle(Sûm & voluntatcm: ergo
nem
64
&
creari fimul
communicari poccft , quia

apcitudincdcpcndecnequcpotcft habcrc adiionem ad terminum fecundijm pcrfeftiorc modum
lociJ,quidicit,
Cenfirmath
tx congriten'
fuibieûm, dcindc vniri, vt dicit Sotus } (cd

vniri , concreando eidem vnionem fiii ad fubicdum.
Ncque inde infcrtur hac formam exiftere pcr
fc, ficuc fonnac fubrtantiales , quia quod fic exicra
& fingulis Sa-
tribucns eis cfFcftum gratiar in ani-
Serment
effe
fe
tufi ptr
^ frefrii.
ma,& appclfans eas caulas illius fine limitatione,

aut diftradtione:qus locutio, cijm
intelligi dcbet in rigore
fit
dogmatica,
& proprietatc fermo-
: crgo Sacramenta
non fimt caufx per accidens,aur conditiones tant^m. Anteccdens patet:
nis
pleri poteft a
& confequcntia probatur.
iefti
parte contra NominaIes,quia

68
dependentiam per fe ad caufam !u<>d nS fnt
pcr accidens,ncquc ineacontinetur virtute; ne- <^yi ?#
quc caufa per accidens femper habet cfFcdtum: """"
Deo folo fupplentec6curfimi fubergo poteft fepararc tale accidcns a

fubiedo ,
crcare , etiam feparatum , fic etiam
creare idcm in fubie6lo,concrcando ei vnionem
ad fiibieckum , quae in et) cafu exigitur ad com:
ficur
&
Quoad primam
cfFedtus nondicit
muiiicandum effedum formalem, non ad termi-
&
nandum dependentiam , quod

polito non dico ergo gratiam
ccmtingit in pro-
patet
prius produci cx-
caufaperaccidens: primdexconiundlioneprin- ^^j["
Ci
habet illum, habetomnino per accidens, vt

2.
Phyficontm.
Nam
*"*'
duobus modis dicitur ^"^J*'
**"'
Cipij
Dift.
;* ftr Mtfttltn.
muficus dcnorainatiuc: vcl fccundo cx coniuncafuali,

dlione cfTcdus ad effc&um foriuiti
vt foffionis cum inuentionethefauri , quera neque fodicns fciuit , neque intendit , licct ex pro-
&
vnde neque fofCo efl

caufa natutalis imientionisthcfauri,alias fempcr ad eam fequeretur velut in plurimum ; neque caufa a propofito , quia noriprzceffit fcienuidcntia Dci fcquatur
tia
aut intentio thefauri in foflore
fed Sacra-
menta dicuntur contincre efFcdlum , 8c fempcr

ofTcrre quantum eft ex efficacia Sacramenti , vt
Tridentinumy?^7.f<>.7. dicuntur inflrumenta,
fanare,mundare,nutrirc,abfoluere a peccatis,&c.
fine vila limitatione
69
fmmit>nd4ti$-
DiJlinSi
tnulitinMi
ttf*.
^xtmflMm.
CtfUttt
tffi.
aut diflraftione
quz funt
notz caufz ecicntis per fc:crgo non funt caufs

taatum per accidens.
Contra Durandum probatur confequentia,
quoad alteram eius partem , quia conditio fine
qua non exigitur ex neceffitate cauf* , non vc-
*,
alias
haberet rationem cau-
&
fz ,
non conditionis ; orane enim illud ^ quo
dependet effcfkus vt principio,efl eius per fe
caufa Probatur exera plo,approximatio caufz efgcientis ad pairum, cflconditio requifiia ex partc eius,ob limitatam virtutem,qux non potcft in
quodcumque diflans ab hac tamen non dcpendec cfFcdus abfolute , nifi vt cfl a tali caufa , quz
ad fphzram limitatur , quia k perfeîori caufa
caufa
quz
idem
in maiori diflancia
eft illimicaca
&
ad quamcunque fphz-
intrinftcn-
vnio conditio caufarum intrinfccarum ,

ratio forraalis principij.
Idcm patet
&
non
in morali-
bus
rntii.
i'c
, in quibus condttio diftinguitur a caufa per

ctFcdus:vcrbi gratia.confcnfusadulticftcon-
Dcus voluic faluccm adulti 4?pndere
&
Deo produci,non
exciudunt caufaro
moralem,& Fnimm.
inftrumemalem,vt patctexTridentino, fed phyficc influentem & principalcm:hincmodcrni indifrerre ^ noftra fcntcntiajfed in
non
modo loquendi,
Dico breuiter ûod omnis difptfaio ntceJfitdmjScc.

71
tdtdm eaiiEccicfia, vt patet ex Triden-
Quoniam Sandi
&
Sacramenta nunc appellant inflruroenta

gratiz, mmc caufas acbiuas , idc6 Doftor id fupponens hic,docet modum,quo faiuari pofCt* Dicit ergo difpofitioncm neccfficantcm ad formara,
tino
quz non
cft ratio receptiui
quodam-
poflc dici
tiam : ergo,&c. In Maiori additur, fw nmfit mquia taiJs difpofitio,vt quantitas,

cxtenfio in materia, reducuntur ad gcnus caumatefz materialis. Itcra , ipfum fubieftum
tio recefniui;
applicationis inftrumcnti ad eftedum:

principium in ipfo Miniftro.
x quibus coliigitui muitas cfle conditioncs,
fit
&
vt applicationein materiz
formz in Sacramentis, quibus non tribuitur eHicacia,aut caufalitas cfFedhis
facramcntaiis
qui dicitur
ab
ergo
eflc
JLxpUeatn
Ifirrt.
&
ria,quz fupponitur ad formam , fic eft difpoficio

prior neccflitans agens materialc Dicit , fditmmodt , id eft , feruata proportionc intcr Sa-
& non
& aiia,quz phyfice difponunt, ficut ca,
lor ad ignitionem.
Dicit in Minori fufceptionem Sacramenii

efle
difpofitionem immediatara ad gratiara ; vt

alia
modum , quo caior in igne ,
&
quzdam inftrumenta phyfica difponum > quz

non attingunt cfFcfhim caufz principalis ; fcd
producunt aliquam formam mediam > quz ne-
modum
ceffitat
ad pofteriorem
id
autcm declarat
itifrk
quod Sacramentum nonfit iifpofitio ( fupple

a&iua , de qua loquitur ) ferfomam intrinfecam
( fuppic phyficam) canfmem tervtiman \fid exDei
diccns
affiflentiit
fiifiipiemi
<pd
e^fpofiiit
de potentia,
Sacramemum
& Uge ardinaria
fuppic debitc ) conferre
effe^lumfignatian per Sacramemutn.
Maicuren pcobat exeraplis, quz, ex
7*
communi
Trfbntit
tanquam caufis per fe

non confimduntur cumconditione fme quanon
confcnfu, dicuntur itareduci ad caufam cfficientem;quainuis in fe fintdifpofitiones iramediatz.
itrU,
in gencre.
Primura eft raeriti refpctu przmi). Secundum

motus rcfpcftu termini. Tertiura efl ex opinionc antiquorum,
D.Thomz,quam fupra imptv
gnauic;eftqucratio apriori:quia caufaprioris
**/
"
ipfis
Sacramcntis
autem diftinguat Durandus condicionc fine

qua non , contra caufam influcntcm phyficc in
efFc&um, abufus crit tcrmini,quia fic excludcreSi
tur arationc caufz pcr fc,caufa

ralis,
quzcumquc mo-
& artificialis, quod ncc Phiiofophi admit-
tunt:quia anifcx
^* P**^ ^*
'
cft
caufa pcr fcimcritum
^'^^^ iuftificat,quz
eft cauopcratur pcr chari-
^*t^ i raundat ^ peccato, ficut & pocniccncia i a

domo ad intra fit domus ad cxtra cognitio praj
Sc9ti 9pcr,
Tom, VIII,
eft
taufa.
&
Itcm, przfencia Parochi eft conditio refpelu

contrahcntium.vt confcnfus tcneat matrimonia-
licct
J>l^fitio
frtuin
cramcntum , fcu rcceptio cius , eaque immcdiata, non mediante aiii forma inter ipfura , & gra-
excludat
principali pcr
findi Snerantnttritm.
modo caufa aaiua,& inftrumcntaiis:talis cft Sa-
a libero fuo arbicrio.
Sacramcntum fubordinetur caufx
fiuxi* fhyfi.
cm tim, '
ti*.
fuz fpeciei,vel tollunc efficacia Sacramentonua,

flatuut Concilia & Patres.Vnde falfum eft
quod Durandus afferirjn^pe Sacramenta i Patri- OUtSi Dttbus nonvocari caufas/cd li Magifto Sententiaru. nmdifidf.
loca enira quz adducit Magiftcr in iitera dara
funt,
propric intciligeda fecundiun fubiedam
matcriam ; adquz fe remittit nofter Dodor.
Quando autem Patres dicunt gratiam k folo Exflieati
quam
phyfic^,
, poft Tridcntinura , vbi faltem eft receptum.

Itom, intentio miniftri cft condicio requifita, vt
^*lhi^?n.
phyficc
fedium, quamuis non habct influxiun propriiun

diftinlum a caufalitate efficicntis.
x his patet ad rationes in oppoficuiquz fun- Sttmitnr ftitdantur in abufu termini , vel in falfo prindpio: dtm-enti if.
quia vel rcftringunt caufam per fe ad rationem pfitMfnMt9-
cramentum , quod moraiitet difponit
lis
Ai eamflim
quem non influit
cfFctbum Baptifmi, nonautcm rcquifita fimplicitcr cx parte Sacramcnti , quod cfFcdum communerali,qua
Uttuli.
in
ditio materialis in adulco baptizando,vr recipiat
nicat infanci, finc cali confenfu, fcd ex regula ge-
AhM[it* %'
caufa exemplaris,& idea caufat ideatum ; finis ef-
8c explicandi caufalitatcm Sacramentoruro.
principiunx aliquod pcr fe in-
CiJitit eMM- ram

poteft vbicumque produci : flc apprehcnfio
/k finMlit , (^
finis eft conditio requifica cx parcccaufz finalis,
70
lens caufa efFedlus
adum , non vero
poccfl produci
Ctnditi -
caufa adlus
caufa cfFcdus ;
imperati in potentiis inferioribustfomes Sc concupifcentia caufa peccati , ficut fuadens , impel*
eft
tcrpretantur przfatos auchores in re ipfa
rum.
loi
voluntas
tic3i eft
r6 ex necefutate cfFedlus , quia efl determinatio requifica ex parte caufz , vt poffit exire in
fluens in efFcdhim
<i
IV.&V.
Qu^ft.
I.
VufUtittr cipi) ad principium , vtqaando muficus dicitur

diiiur tnu' fanarejinquamum mcdjcus pcr fc, vt inquantutn
&
Bon
cft
caufa poftcrioris
& hoc
nifi
modo
medium
fit
cvor
eodem gcncre
caufz fed caufans difpofitionem proximam ad
formam featndiun Doôres citatos caufat cffefa tcrti)
aiiquo
in
îuc, quia fic exponunt facramcnta caufarc charail^rcm , aut ornatum , qui funt difpofuioncs
ncccfE
I
3
Um.
fm-
IV. Sententiamm
Lib.
ncceflitantes ad gratJam
tiam
tiam
fjem, vt faluetur efjicacitai Sacramenti
, ac proinde caufarc gracrgo etiam ipfa difpolitio in gcnere caufac

cfficientis, caufat gratiam fecundum ipfosSic ctiam in fententia D. Thoma: , vt patet
ex primaqoxftione huius,caufa inftrurocntaljs
habet ex propria forma aftioncm pra:uiam , qua
:
formam
difponit ad
& efFcdum
caufa: princi-
hinc ncgat creaturam agcrepofle inftrumentaliter ad cfFcdum crcationis,quia nihil fupponitur, quod ficdifponi potcft per inftrumentum. Rcceptum eft ctiam in fchola D- Thoms
palis
formam
contrariam, induftani ab agentc, cxpcl, non formalitcr, fed cfficienter ; idco
lerc aliam
VerMtMuftlitiu Sacrami-
torum filua-
Sotus reprchendit cotrarium inpoftro Dodorc.

Scntcntia crgo Dodoris eft , Sacramenta , vc
habent inftitutionem diuinam annpxam,c3ufare gratiam
p^tet , quia voluntas , qua Deus
&
tur.
&
Sacramenta , vt fiigna pradica

ccrta,includit virtute voluntatem caufatiuam fignatircrgo Sacramcnta, vt includunt illam voluntatcm , ijicludunt ctiam voluntatis fequcntis cfFc<ûm,
adionem cx diuina difpofitione:fed Sainftituit
&
&
cramcnta, vt habent rationem inftrumcnti,

vt
habent rationem difpofitionis neccflitantis ad
gratiam , includunt illam voluntatcm , quia in
ejje rei talis efficacia cis non competit : crgo redtc pcr hoc cxplicatur corum cfficacia. Vt clarius
autem
id fiat
adduccmus impugnationcm quo-
rundara , qui hunc
modum explicandi caufaiita-
tcm Sacramentorum improbant.

Vafquer ^fputatione citata ad cortclujionem prificipaUm cap. i obiicit quod difpofitio confiftat in
aftibus humanis fufcipicntis , facramcnta in rc-
73
fUtt,.
bus,
Selultut.
& verbis confiftunt
crgo non funt difpofitio. Refpondetur nimis ftridc fumi difpafttionetu

ab hocauthore; quamuis illa /it difpofitio,&
praeparatio ad iuflificationem , vt procedit ab
Opcrantc non tamcn cft difpofitio , quae cx opcrc opcrato facit ad iuftificacioncm. Dodor autcm fumit hlc difpejitiowm pio co,quod eft prius
neceflltans ad formam quo fenfuPhilofophi
authorcs , quos pro oppofita fententia adducir,
loquuntur, Et ccrtc difpofitio illa , quam intcndit Vafquez , cft tantum difpofitio ex ordinationc diuina, quatenus Deus acceptat,
ordinauit,
vcrbi gratia , pocnitentiam adulti , antcquam ei
tcmitterct peccatum:ergo etiam eadcm proprietate reccptio Sacramcnti ex ordinationc diuina
inftituti pcrmodum inftrumenti,& caufae iuftifi:
&
VclHlt'
&
cationis
vocari potcft difpofitio , eoquc magisj,
quo magis ccrto infert, &
neccflltat
ad eftedum,
quia nec in fchola D.
que noftra
neque
difpojttio- CtnfurAVf'
maThomaj , ne-
fed ipfe
?***
inter Philofophos vocabu-
Reterjuetnr.
dc qua hic Dotor ,neqae dijpeftionis fimpliciter foli poenitenti,autczteris adlibus hominis iuftificati , attribuitur
loqucndo de neceffitantc , fi feqncretur dodkrinamTridentini iquo moduni loquendi muruauit , de facili inuenircty?j(/^<j. cap.j.
6.-/.& potijfinmm olauo,diC}poCmonem,de qua loquitur Concilium, nonefrcnecefsitantcm fine
Sacramcnto ; imo Sacramentum inducere necef^
fitatem iuftificationis ex efficaciafua : quia neûe
lum
SJpiJltionis necejfitantis
&
fides
netjHe opera
dttnt,ipjam
ûa ipfam iufiificationem antecegratiam promerentur. In-
iitfiificationis
nomen eUfpocommuni Thcologorum , non accom-
ucniret etiatn in hac ipfa materia

fitienis,
cx
modari
fcd&
folis
adibus
charaftcri ,
fufcipientis
Sacramcntum;
qux eft difpofitio
neccfsitans ChnrnBti
ad efFedtu gratix facramentalis rcccdcntc fidionc, non ex natura rci , fcd ex diuina ordinatione.
ciufdem
Ircm , fecundum principia aliorum ,
^*^f>'
&
alibi,ridix libertatis cft in intcllcdu,ita vt
quam-
diu manet iudicium intelleftus indifferens rcfpedu mcdiprum , verbi gratia , nequeat fcqui
eleaio vnius dcterminati medij in voluntate,
doncc dcterminccur refpcdu cius primum intcllcftus & hoc non obftante atus intcUeftus luiieii pra.
percundemnon influit phyficc inaftum volun- ^'ûminulj
tatis,quamuis adtus intelledus necefsitct ad ele- :'5**
ctionem dctermmati medij tlante mtcntione efficaci finis quomodo autcm necefsitct , nifi per
'^'^'^Z
fitMt.
modum difpofitionis
necefsiiantis?
Idcm ctiam negat voluntatem imperare

priosacSkus
caetcr^ra ftantc
-^^*^ frin
pro-
adu priori volunta-
'^â'""*/.
cx fuppofitionc ncccfsitatur ad a<Sbum pofte- ^^-^

riorem, quat neccfsitas etia in Deum cadit,cuius
tis
"''"^ '*
Item, aftus voluntatis aBh* imftper cundcm

alios , non influit phyficc in adlus '*'" rtSptHH
""('"'*"
aliarum potcniiarum, quamuis adeas necefsiter,
aiftus eft iraproducibilis.
&
tanquam difpofitioantecedens:ficctiafuppofito
amorc,& pra:fentijl obie(fti,fcquitur diledio ncccflario , qua: cft adus elicitus voluntatis , iuxta
-^wer
rejp,
^^^-
placitum fcholx D.Thomx,quod ipfc fequitur.

Icem,quid magis vulgare in PhiIofophi.-i,quam
formam priorem, qux non influit phyficc in
pofteriorcm^qua ad cam fequitur vt quando ab
eadem caufa proueniunt duje formx cum fubor',
dinatione adlionis,vt prior , inquam, dicatur difpofitio neccfsitans.
phprum,ad genuscaufa:efficietis?Quid,inquam,
abfurdi fequitur appcllare Sacramctum, ciufque
aliqua
forma difponit ad aliam , quia pro-
tali ,
aut
tali
caufa ; fed quia dicit ex fe
quomodo agcns creatum neceffitat ad infufionem animac rationalis,ex pafto Dei generaIi,non
alitcr. Vide Doaorem in ^.difi. 1 6. . Adfectmdam:\ci[[iyRe/pondeo,nuUa eUfpofitio induEba d) agente naturaii , &c. neceffitat ad irjûjionern anima ratio-
Qupd
&
PôtO'
'^f^ '^*
rcccptionem tUJpofitionem neceffitantem adgratiam,

cx diuina ordinatione
inftirutione ; qua: ordi-
&
natio
&
inftitutio eft diuina voluntas antcce-
dcns alligata Sacramento , continens virrute

pofteriorm,qui ponitur gratia incfFcftu.
Et id mirum eft, fi id in propria fenrentia abnuat, cum doccat nobifcum Sacramcntu elle tantum caufiin^ morale gratis:nam illa virtus moralis
fuperaddita Sacramenro,quid fuperaddit pra:-
quod Dodor afrerit?Rcducendo autem fermoralem ad modum

^.^
r
r
r
caufandi caufae phyncx, vtcommunitcr omncs
crgo difpofitio, qua: confiftit in

aftibus adulti , fit ab ipfo , pcr gratiam Dci , cx
rdinationc Dei eft, qua voluit ipfi non rcmitterc dclidum, nifi pcenitcret cum peccaffe.
reducut.ficut fpeciem infcriorem ad fuperiorcra;
Huic fundamento demum fuperxdificat diAus Author vt tandcm coiligat hanc confequcn-
& fecundum (fuid, ad fimpUcitcr co modo, quo

ipfum ens moralc concipitur & intcliigitur fuo
ytalii.
74
le difcurrit,
,
ad
recurrere
cnim
talcm connexionem,fiuc cx natura rci,fiuc cx ordinatione caufz cxrrinfecx.

Gtiufxnt VI
Videantur quae fuprik pra:mifimus,circa difpo
Jijpomt nd
fitionem vtroquemodo neccflStatem;atque adco
tfi
ejje
Quid ergo fi ralis difpofitio nccefsitans rcdu7f

catur,communi fcnfu Theologorum
Philofo- ^""'nrnodx
ducitur a
'*uf4.
quam difpofitio aliqua poenitcntis , vt attritio,

qus fmc Sacramcnto eft incfficax non ideo
:
infufitni
nempe ,/rWm
rer id
^^**/* *"''*
uata proportione caufam
^'\
modc
''"''*"'"''
modHm
cauiidi cahftfhyfic.,
Dift.
modo id infUr entis
imitttur iiffojiii
ntm
Ht(itittm.
Quxft.
I.
ad ipfum ( tanquam perfedius, ) ceric ad nullum

genus caufc phyficx , fccundum ptoportionem
iraitationis in cau{ando,magis propric reduci-
tecedens formarafubftantialcra,qux dicjtur vltiraaneceflltans ad ipfami nequc eft in codem fubieko,aut fuppofito cura forma fubftantiali fc-
phyfici
hicmodus,quo Sacramentum caufat gratiam,

illud
quod vocamr
difpofitio neceiE-
tans ad effcdlura.
inttrfrtftur
Diôrtm,
eft
& rcftc
>
quia ex fenfu vtriuf-
probans.
,
quud ncquit
dici difpofitiOi
SttunJ tb.
nuUara habct conncxioncm cum gratia> fupple phyficam. Re{pordctur rcdc dici difpoiitioncm , quia ncccHitat ad gratiara cx ordinationccaufiproducentis gratiara mododidto,
ficut raeritum caufat hoc modo ,
difponit ad
prxmiumrficut aftus adulti,qui antccedunt iuftificationcm.vocat Tridcntinum difpofitionera ad
ipfam , quamuis non ex natura rci neceflitent ad
iuftificationem i fedex ordinatione diuinaprxfupponi debcnt in adulto. Viderit Suarez an rcCtCiSc propric loquatur Concilium
Dodorcs
Theologi vniucrlim,qui idcm dicunr.
Obiicit fecund6 difpofitioncmrecipi inco-
itcli.
dem fubiefto.aut
quodex
fe
&
Tfiient.
Vifptfitiff
tx
titmHM crdi-
mtitnt.
&
quo eft forma:fcd

formT,faItem Sacramcntorum , non recipiuntur
fuppofito, in
in eo.cui applicantur Sacramenta:
nequecumfit
pane, aut in corEucharirtia,forma rccipitur

pore Chrifti. Itcm , ipfa Euchariftia non recipitur in
homine , quando manducatur , vt in fubic-
to ,fcd applicaturiili.
Hzcnon
fuSciunt ad
alias applicatio
appcllationcm difpofitionis >

caucaufx ad paftum vocari poflct difpofitio >
fa pcr fc. Item, aliis fequeretur , quod quidquid
exdiuina ordinationc neceflarium eflct adali-
&
qucm cfFcftum
, ita vt illo pofito ftatira poncretureifcdus,& non alias pofTct dici difpofitio vltima ad talera eficclum , vt fi Dcus ftatueret me
loquentc , crcarc Angclum : hoc autcm impro-
priifCrac diceretur.
Prxterca , non minus impropric Scotus vocai

Sacraracntum inftrumentura pcr fc,cura nihil infiuat>nec fit aliud quira conditio requifita ex or-
77
ad cuius prxfcntiam Deus producat gratiam. Itcm , ad hominera reducit argumentum , quia aliis malc negat Scotus dari poffc inftrumentum creationis. Itcm,non cohxrcnt
inrcr (c Sacramenta cftc difpofitiones vltimas ad
gratiam,& eftc inftrumcnta ; quia difpofitio non
habct adionera rcfpcdu formx > inftrumenra
vcro fic.Concludittandem Scotum nonloqui in
dinatione Dei
>
rigorephilofophico,fcd late appcUareSacraraera

difpofitionc,
& inftrumeta>hoceft,morali modo.
Refpondetur , Dokorcm loqui dc difpofitioncraorali>nonphyfica>vt patct ex diîs; & fic

jtJ frimum.
appcUare Sacramenta difpofitioncm > vthabent
'Difftfitit nt'
Vjffmfit.
eijititut
ftmftr
nt
tft
in
etitm fulit/?
jUurfUf-
ftfitt
ftrm.
tum
vcrbi gratia
in ligno,
eft
prima, qux
eft in raateria
deinceps fpcdlat ad fuppofitura ignis

temligni.
non au-
>
euntem verbi gratia>ignis in ftupa > & quxcun- KtetfitMt itc

quc m.itcria rara , non cft difpofitus ab intrinfe- /*'" ""
o ob difperfionera virtutis, vt agat perfedcin "* ',^'*.
aquara,vcl lignura,aut aliud quodcunque fortius ,i,,
Obiicit primo
Rt/ftitjit.
referre. Duo tantum

exempla adducit noftcr Do(flor , altcrura Philoibphicum de motu,altC4:umThcologicum,& morale dc racrito ; adiungit autcm rationcm , quam
diffimulat Suarez
VtHtrr^
quia calor
caufx materialis per modum neceffitantis ad forraam;ncgaturdcdifpofitione,qux eftexparte

caufx efficientis neceffitantc ad aclionem iranf-
que
qucntc
forma ignis adueniens
Hincinfurgit Suarez j.^^rt. fw. j. tlifpta.f.

JiSI.z. impugnando tertium modum explicandi
caufalitatcm Sacramentorum > confundcns Dodorem noftrum cum Durando in reipfa- Quamuis Scotus, inquit,raodum loquendi diflimulet,
^nem vjriit,inc^\\ix.yCtmien:firu philofophicis,& txempUiexplictattpunonapartet
Chiiiit titt
103
vel formx,vel toti :quo fuppofito, difpofitio an-
quam ad
muU
V. & V.
vcl falte refpcdiue
rur
SuMftt.
annexara inftitutionem Dei. Ad primum quod

obiicitar > rcfpondctur primo ncgando Maiorem fempcr , eriara quoad difpofitionem phyficam, quia in communiori opinioncPhilofophorura, accidentia abfoluta
non infunt matcrix,fcd
78
Reipondctur fccundo > tranfcat Maior quoad

difpofitioncm phyficam
>
qux
fc tcnet
cx parte Steundu
r, .
^t'"^**'
,/7,,-^,
rcfiftens in raareria taraen denfa eft difpofitus

ex colledione fux virtutis , vt agat. Loquor de
difpofitionc in fenfu aducrfarij >quatenus eft vltima liraitatio caufx ad a6fcioncra,vcI paffioncm,
nequc fola caufa materialis dicitur dilponi vt rc:
cipiat, fedctiaracaufacfficicns.vtagat.
Quod
maximc verum cft in moralibus,vt omnes fatenturra matenade ignorantia & concupuccntia,
îffonitu*
"i.*!"
""^*
&
vt funt caufx huraanorum aduura ,

in raatcria
dc gratia,& libero arbitrio , quod difponitur pcr
gratiara.
Refpondetur tcrti6,ad maiorem difcuffioncm w/"
J*
iIliuspropofitionis,quara ipfe tanquaranotam
fupponit , diftinguendo maiorera

tranfeat ,in raoralibus
&
in phyficis,
artificialibus negatur;
quia iniudicialibus prxraittuntur plurodifpofitiones >

foleranitates lege przfcriptz ante ^'I^>f"o^~
fcntcntiam ; fic etiara incontradibus,inartifi- J,^'f'^^^
&
cialibus firailiter plures difpofitionescircacon- itmttntiim.

ucrfionera vnius materix in aliain applicando
adiuapaffiuis. Item difpofitio requiritur infor-
ma& figura inftrumenti, vt patct, Sacramcntum

autem eft difpofitio raoralis.
Rcfpondetur quarto > quando vltimate difponcns habct rationcra formx , tranfeat maior;
quando vero cft extrinfecum quod applicatur
tantum , negatur : huiufmodi cft Sacramcntum.
Quinto denique ncgatur minor in iis Sacramentis>qux confiftunt in vfu, quia neque materia fola,neque fola forma caufant gratiam in fcntcntia
aduerfarij > fed compofituraex his>nempe Sacra-
îff*fi 4
^"
raentimiintegrura.quod aliqua fuiparte confiftit

in ationc,qux recipitur in fubiedo,cui applicatur.vt ablutionc.vndlione, tadu,&c. Sufncit autera
ad integram denominationcra , vt
fucceffi-
uum fecundum aliquara fui partcm infitquamuis
&
fecundum omnes non inCt ; ficut

panes exiftit , & non pcrmancntcr
fecundum
&
vera cft
hxc,Bapti/mMt ftîcci folaablutio fecundiim ali->

quara panem tunc exiftat.
Qiiod ergo vrgct prxfatus author de forma
Sacramcnti > fi vellemus ad alia eius principia
75
idem torquere , pcrinde refpondere cogitur,quia

non magis eft dc ratione difpofitionis inefle
eidem fubicdlojin quo cft forma,qttam dc rationc
formx elfc in materia cum qua componit.Suarez ^'"^ '^^
,
& raateriara bacra-
per
modum adus & po-
autera contcndit forraara
mentorum facere vnum
^^;^gr^,
ms.
iam inueniat nobis modurn ,quo Sacramcnti forraa per modum akus infit matcrix , vt
potcntix cum qua componit,& fic facilis erit fotentix
lutio fuiarguraenticxpropriis.
*"
Intcrira diciraus dc rationc figni praaici efle, ?'*'"*
"''
14
vt
IV. Sententiarum
Lib.
104
fuum
VI vciificct
fignatiim circa fubicftum
&
formam (acramcntalera
viibalem circa iiibicftum , in quo operatur cficclum , noii per contaAum phyficum , fcd ex vi
modo
iioc
applicavi
&
fic applicatur forma coitfccratioj

niscirca matcriam Euchariftia: qilomodo au-
verbor um
tcm cum hoc

uecejfitmns
ftrma
tonfe-
crtnionii.
praefatus autkot,fed eflc difpofitiojicm refpeftiuc
per quara
& cxccutiua
rioru.
Fortri Sa-
trsmtnti d*tirminat
tufm priaeifalem.
ad furmam catcnus neceffitat , quatenus per eam

pofitam , non folum fubiedum fit capax fublato
inipedimcnto , vt rccipiat formam pofteriorcm,

quia fic prxcisc non circt ncccfficans , fed inquantum cft determinatio quasdvn agcntis , vc
ponat formam , adquam îfponit : quando enim
agensagiccara fubordinatione addiucr(a3 for-
pofteriorcm.
Sic in propoCto Deus alligauit virtutem (uam
aftiuam Sacramentis,ca inftituendo , vt certa figiia gratia poiltis requifitis his ergo applicatis
dctcnninacur ad cauundam graciam
hoc mo:
do
incelligic
nem
tct
DoAor Sacramenta
ncceuitancciTi adgratiam.
&
clfe difpofitio-
Ex hocfblopa-
ad rcliqua omnia quxprxfatus authorcon-
gcrif.
Nam
sd
quod additde applicatione ,ficvocari
pofle cauum pet fe, ficut
Sacramcntum. Rcfpon-
Cuf per ft decur

deftnitur iux.
t miirim
fubieffm.
nacuram caufx per fc dcfiniri deberc iuxmateriam fubicdam*, aliter autem fumitur
caufa in matf ria morali & Theologia , aliter in
matcria phyfica ,
vbique pro co quod influic
ca
&
^pplicMlie in
ntn
fhyficit
ejl
cHf.
tjje
in cfFckum
applicacio in phyficis
tur caufa, quia fpcdat ad
non
dici-
adum primum , & non
modiim principi) , fcd per modun< conditioinrigorephyfico ; in moraiibus autcm per

fblam applicacionera,quandoque communicatur
fjje morale : Sacramenta autcm concinenc cfFcftum cx fui inftitutione modo di6lamoraliter,&
applicant diuinam voluntatem : vndc ipfc Suarez in finc admittit,qu6d id{quodphyfice cft conditio,aut caufa per accidens moralitcr, pofEt cfle
caufa pcr Cc Nos autera aliter dicimus nullo modo Sacraroento dici caufas per accidens , fcd cauias pcr fc.
per
fiis
Vndc notandum cft,*qu6d Sactamentum

îH fit
con-
dititf
Jnjhiutio
qu
tribucret
eramentt
ejfe
einditienit
tHlitm.
modo
Stfcundo
infticucio
Sacramenci pcoot ^''^pt tanh.
& habec voluncaccm de-
aijt
aftiophyfica Sacrarachti, ex inftitutioneetiam

diuina pofEt fupponi ad creationem gratiac in
animaduobus modi^. Piimo modo , vt fcmper

prxexigerctur, ita vt aliier Deus nan caufarcr,
nifi illo fuppofito , quamuis non detetminarcc
Deus fcmper,& cert6,pofita adione phyficd,ver-
^* '
& efHcacem produccndsgracic an-
nexam
illum infcrc.
,non cft
caufa pofterioris,nifi medium ficaliquomodo
caufa pofterioris ; difpofitio autcm ncccffitans
prioris
Rifptifit
quialiccc prarequitattu,noacamcn habec efficaciam infecendi enedus.
îci.
ponatur fonna prior in ejfc 8c fic per formara

priorcm pofitam , detcrminatur adtiuc , vtponat
reHfua.
qui liccl fempcr
, quancum eft ex natura inftitutionis , &c

determinatipne caufx principalis
fic non folumeftconditio,fcdrationetalis voluntatis,&
inftitutionis vircute contincc effeftum , quan-
mas,& cura ordincnunquara eft in potentia proxima aêndi , refpedu forms pofterioris , doncc
Exp!ictur.
praeexigatur,non eft caufa pcr fe graciae,fcd condicio ciam ex infticutione diuina. t ratio eft,
fobiedtum in
quam,vt contingit in confccrationc^ quz voluntas continetur virrute in ipfo Sacramento, vt nainftibet anncxam promillionem , padlum ,
Tucioncm fui pcr modum figni fenfibilis pra-
Nara , vt bene Do(fkor,caufa
pofii-
in confenfu adulci pczrequifi- Extmplutn.
to ad rec^pcidncm Baptrî
cerrainatara,
&
eHf^
caufar.
modum
vcrborum connotantium
quo , vel materiam circa
cam non
&
hoc modo
inftinitio illa magis proprie tribueret Sacramento effe condicionis une qua non , quam verx
concingic de fado, cft,
fignificandi
&c prolationis
fcd cantum
nifi illis praEfuppofitis
ad caufandum cfFcdbum Sacramenti in eo,cui applicatur ( fiue per a6kioDcm fenfibilem , fiue pcr
ipiuin
Ctufa priorit
qMomoJo tfl
ablutionis bapcifmalis
Excmplum eft
Kcfpondetur circ difpoficioncm , non pcr modum materiaiis , vt totofiio argumcnto alladit
ad caafam principalcm,ncmpeDcum
producere
erit difpofitio ncceflirans?
applicatur cius voluntas poftcrior
So
bi gratil
formz producerc graciara ,
tum eft ex fe,& pofitum
&
Exquo
patct ad inftantiam dc creatione Anlocationem Pctri , quia fpcdandus eft

modus , quo Dcus fupponerct locationem Petri
ad talem crcationeip , vt cafus dcclaretur fecundiira principia pofita. Diftindtio przmifla quantum ad fecundum membrum eft Dotfboris , ^.yitl
ûdfiionem JicufuUm : vbi dicit veriratem Sacramenti cfte veritatem eius pradicara , feu confocmitatera ad fignatum:& refpunfionc ad primum
,
itefiitndetur
''^ it>jlntiM
'^
t'^tioiu
"^^
'
ibidem.
i/ciendtm , (jModinfhumntum , &c. Hic Dobor varias acccptônes inftrumenti aflignac ; deindc fubiungic dubium deinftrumenco arcis , an fit adiuum ? Cuius probacio
cft clara ex Iircra,quia neque durities, ncque forma, aut figurainftrumenti artificiati funtadiua.
Deindc accommodando ad propofitum , explicac
1
'ff^'*-f*'
in dcbita applicatione
geli ad
& fecundum
Inflituiic
fr^fint dt
.yid itttelUEltm huitu
quomodo Sacramcntum
fit
g^
inftrumcntuui hoc
modo,licet non agat phyfice , fed przfupponitur

morali,ranquam
ad gratiam in (xicêjfe phyfico
eftc<3:us prior,vr proucnir a voluntate diuiu
a miniftro applicantc cx quo painfticucnte ,
cec ad illud , quod Suarez deinceps opponic cx
&
&
nacurainftrumenti, quod dcbet eflc ailiuumjhoc

cnim ncgatur, loqucndo de adione phyfica. Minus vrget quod arguic idem author quafi ad homincm malc , Scotum negare dari poffcinftru-
mcntum rcfpcdtu creationis , aut termini eius,
fi
adiuum. R,cfpondctur
Scotum non ncgare dari inftrumentum moralc,
quiaid conccditde Sacramcntoi fednegatdari
inftrumcntum non
cft
inftrumcntum ex natura rei difpofkiuum, auc

cecrc atcingerec ipfum efTedum crca-
qyod
cionis.
Circa illam prepoficioncm Dotoris:f^'^

fermedis incamfejfihilitas in
crettturti ,
8|
vmm itterum
nmexpellitaUudaSHue ,fid tamumformaUter ,6cc.

Controucrfia cft PhiIofophica,quidam enim dicunt adiuc formas contrarias fe expellcre \ fubiedlo. SedmeliusDo(9x)r , quia vnaformanon rorm .
cxpcUit aliam , nifi proptcr inconipatibilitatcm '**"* J*f<>f'*'
incodcmfubicdo,qua{ubic6lumcft,ide6fpcci- !^*/^^"'
ficatur corum oppofitio in ordine ad fubiedlum
commune ficut ergo formae , qua formz funt,
:
comparantur 4d fubieftura per modum adus ad

poccnciam , fic quod illis compecit in ordine ad
fubicdum , compecit ipfis quatcnus fimt fotxxiXy
& adus fubiedi
ac proindc formalitcr
& /ic
cciamomnisaliaoppofitioatte&dicurformalitcr,
vt
Difl:.
Qu^ll IV.&V.
I.
vt priuati u3,contracli(floria,&: etiam relatiua fuo
conucnircc
talis
105
incompatibilitas, ctiamfi clTcc
modo.
improduda* HincDodtor,
Aliud crgo cft confidcrarc hanc cxpulfioncm,

vt rcducitur ad agcns mcdiantc forma , vt fuo effcftu , quia fic ab ipfo cft mcdiante adioiic ,
terminocius, acproindeadliuc : quia quidquid
cft ab agcntc.cft ab ipfo adiue ,
aua cft agcns.
Aliudvero loqui dc cadcm cxpulnonc , vi cft a
forma cx incompatibilitatc, quia noavirruaHtcr
includit talem incompatibilitatcm, {ed compctic
agcntia virtualitcr opponi rationc efFcctuuini

cffedus ipfos , fcu formas opponi form.ilitcr. Si
&
&
ci rationc fui
tjfe
formalis
Sc pcr difterenciam
prim6 cft talis,non participacioneab alio formaliccr vnde pcrindc eidcm

fpecificam, qua; ex fc
Adfecunddm quxHionem
comparctur forma in ratione cfFedlus,& vt fubeft

virtuti efficicntis adaliam formam fic dici potcft
aliquo modo cfFcftiuc fc habcrcfcd vt comparacur in
caufa: fonnalis,formaIiccr expellic.
tjfe
Aliud fupercft dubium,Ancorporacirca idcm,

vhi opponancur formaIiter,veI virtualitcr-Quod
infcil commodiori loco tradabitur in maccria
de Beacicudine, &ciusdotibus,
dcimpenctra-
&
bilitace Sft.^^,
C H O L
variis iniocis ,dicic
M.
fonendam in SaSumendo tamen virtutcm fro vltimo fotentixftgni fraefici ^ tidmitteoda efl in Sacramentis, quiatantum ejifignifcare effcaciter,id
efi frxme , (jr
cerih.Soluit argumentafro D.Thom. adduffanum.z.c^frincifaliaq.^.
cramento
reffOHdet confequenter ^ nullam virtutem fhyficam
fropter rationes allatas.
Ad quxftionc m " fecundam patct per

idcm qu6d nec manifeftc pofTibile , nec
iicccfTarium cft poncrc illam virtuccm,

quac fit forma rcalis in Sacramcnto. Vc
&
quid cnim totics gcneraretur ,

corrumpcretur ? Ncc per illam fi poncrctur , aliquid caufarctur in anima, nec caufarctur
ipfa rcgularitcr, nifi ex pa^îonc diuina
cum Ecclcfia
& fic
finc tot fuperfluis in
&
aqua
anima intermediis, potcft faluari
qubdpadiodiuinafit immcdiata , refpc,
ftu cfFcftus confercndi
& recipicndi Sa-
cramenta.
Si
tamcn fiat altercatio proptcr audoridc
tates
quod
ifto
virtus
vocabulo virtus potcR.

;
vno modo
Ttxt.iii.
potentia ,/^/1/7 Cctli
6<itt virtu*
autcm potentix
^nerm*nti
(jr
dici,
vltimum de
cft
mundi.
figni pradici
Vltimum
cft quod
fignificct cfficacrter
certitudinalitcr.
Nam
lioc eft
non
prxuie , &c
polTcc figno,
inquantum praflicum cft

compctcre
maior potentia. Tamcn talis virtus potcft
conccdi cfte in Sacramcnto fed ifta non
cft aliqua forma abfoluta fed tantum rclacio conformitatis figni ad fignatum. c
fiuc ifta pcrtincat adeffcntiam Sacramenti, (& tunc oportcret, qu6d Sacramcntum
non tantum includat racionem figni cum
,
fed etiam aliquam ratioconformitatis ad fignatum, quac dici-
fuis diffcrcntiis
nem
quod iftarum
tur vcritas in figno &: patet

:
rclationum vna accidit alteri , &: quafi pofundatur in alia priori conformi-
ftcrior
tas enim in figno fundatur , & poflcc cflc

fignum finc ca ) fiuc ifta non pcrtincac ad
rationcm Sacramenti,fcd fit accidcns concomitans , vt in pluribus , faltem ifta ratio

cft illud vltimum de potcntia figni praftici,
17
& fic vircus.
Ad primum" aucem dico quod aqua

abluic coc id eft animam
non quidcm
,
caufan
jld quîmem ficiOuLm fer idtm , &c. Hic

refpondet ad qujeftioncm fccundam , cuius conclufio cft Ntdlam virtutem phyficamjitferaddi Sa-
cramento^c fojfihilem ejjetalem,id cft, non oftcndi

raciones,auc authoritatcmillam incfrc,& nulf>cr
i neceffiiatc adftrui cfficacia enim Sacramenti
eft cx padtione diuina cum Ecclefia:& fi contcndatur de virtutcpropterauihoritaccs San^torum,
Ecclcfiz , qux dicic Sacramenta includcre vir~
tucefuum efFctum ; poccft dici (fumcndo fr/rmtndo, pro eo,
tem cum Philofopho 1 .de Ccelo,
84
K.flolMtit
qiufiionit
quimt.
CortclM/i .
gatiua.
&
&
quod eft vlcimum
potcntiff)
quod
fic
virtus Sa-
&
aliam
cramcnti cft efTc fignum efficax gratia ,
virtuccm non pofrceidcm competcrc.
Dicic crgo Sacramencorum conformitaccm Virtm S.
tramtnteru.
cum fuo fignaco cffc hanc vircucem, quaccnus vt
prius nacuraliccr illum certA fignificat
& inferi.
Hsc omnia clara func ex diftis. Dubicac Dodor,

vcrum relacio conformicatis Sacramenti ad fuum
dc cfTentia ciusrRefpodccur cfTe difFcrcnciam Sacramcnci ex iis, cnixfttpra diximus dc
definicionc Sacramcci,ex ipfo Dodorcqui ncgat
potcftatem inftituendi Sacramenti pofTc conuenifignatujfit
re crcaturx,
Soliii.ur.
& fundatur in certitudine fjgnifica-
tionis facramentalis ,qua; fundatur in afuftcncia
diuina.Vndc quando hic fcparat k relatione figni Txpticmur

Docior.
etiam praiîci illara conformitatem , non loquiomni
rationc
fub
tur de Sacramento complece
infui , fcd tantilim fub racionc gencrica ,
&
complcca.
8y
His crgo fuppoficis circa refblucioncm vcciuf^
que quxftionis per Do<5torcm , quancum ad efhmodum caufandi graciam
caciam,& vircucem,
Confrmati
per Sacramenta , adiicio hanc confirmationem diSoTum t.t
&
ex fandis Patribus
facilis eft
cxquorum modo loqucndi
& vcrax refolutio Dodoris.
Cyprianus ferm. dc Baptifmo
tfibm
Remijfio fecca-
tontm,puefer Baftijrmm ,JiHefer alia Sacramema

donetur, frtprie SfiritiufanH eft ,&iffihiui4i efficiemi friuilegium manet. Verhonmjhlemnitas ,
&
Jacri inuocatio
ftolicis
nominu
& figna
inflitutionihus
Sacerdotem minifierits attrihuta
hrant Sacramentum
Afo-
vijlhile cele-
rem vero Sacramenti Spiritut
fiuiElmfarmat,(!r efficit,& conftcrationihui vifihilihtis^

inuijthiliter manum totius authorhonitatis affonit ,
&
flenitudinem gratid vnBienis diuint fingttedo fimBificationihus officiaUhus infundit,&
fanSlU
rem Sacramemi can-
fiummat,& ferjk /r,&c.
Ambio
//'
IV, Sententiarum
Lib.
io6
caufando dirpofitioncm mcdiam intec

ipfam ,& gratiam abluentem -.red abluit
tanquam difpofitio proxima, &: immedia-
quo dicitur,
eo modo
ca ad gratiam
quod meritum inducicbcatitudinem,vcl
quod fckio fiuealia huiufmodi pra:paratio inducit fanitatcm. Si cnim caufarcc
,
difpofitioncm ad gratiam
aWuerc
8^ fic dicerccur
adhuc oportcc illam difpofitio-
nem
cll
immediacius abluere , ficuc argucun>

fupra, dc ordinc caufarum refpedu
tcrtij.
Adfccundum
dico ,qu6dMagiftcrin
de/inicionc Sacramcnti
pcr
hocquod ad-
dit,c^ c4/4r^//,nihir ahud intclligit,m{i
quod
fignum
elt
cfficax
per
quod
in^
qu6d fic pradicum certum , &:

vcrum, &:pra:uium naturaUterad fuum
tendic
fignatum.
.
Scrm. vtt,
mut
leg.
in fMjTtude
g'atism.
Pcr idcni dico ad illuddediftin^lione

Sacramentorum nouae lcgis , & vcteris:
non cnim diftinguuntur perillud, quod
ncutri illorum poteft conucnirc , fcilicec
adiue agcrc ad aliquid fpirituale in anir
raa fcd ifta noux lcgis. gratiam caufanc,
tanquam fignum efticax illa autcm veteris legis non
loqucndo de Sacramen:
Ambrofius/i^.i. deSaaammifiCap.i. difccrnens intcrca,qujE videntur in facro myfterio

Baptifmatis,
ea,quK non videntur ; Ingreffus es,
inquitjf/îVJF aqMMn,vidiHt SMerdotem,-viciifli Le-
&
uitam : 8c infra, fîdifHêfMXvidere potuifli oculis tui

corperu ,
hur/ianis conJpeElihus , non vidifti i/la,
&
tjUA
, (jtua non videntur : iUa multo maiont

non videntur, ûam qua vldentur j tjuoniam,
operantur
fimt,<\ut,
<pu videntt(rtemporaliafiint,ejut non videntur ttema,

Scc.
Pcr daaiitcin quibus tribuit operationcm,&
non videntur , intcjligit Spiritum fandlum ,

tribuit
opcrarioncm
tis,idcft
de caercmoniis
hoc patcbit
f.
Ad
De
illiuslcgis.
quod fi motio fcrra:

proxima ad indudioncm
alicuius forma: & non ex natura alicuius mqtionis
fed cx difpofitione alicualiud dico,
cfict difpofitio
ius agentis fimul coopcrantis
tionabilitcr pcti ab illo agcntc",
pofTct ra-
quod
illa
motio perficerct id quod continct:hoc

di(fku
quod
ficiic
continct illud
prxuia ,
difpofitio
tanquam
hoc
fic perflciat illud
eft,adipfam immediati fequatur

Hoc modocft in propofito.
Ad
AJ
ratienes
D.Tfttm. fopiiu n. X.
illa
cft
illud.
Sacramentum enim
non eft tantum caufa per accidens ficut
ncG ipfe ponerct ornatum vel charadercm cfle caufam pcr accidens refpeû
nione,patctcxiftis
gratiac
immo
ponerec illud caufa-
ficuc
rum a Sacramcnto
efife
per fe difpofitio-
nem ad gratiam ita dico , quod Sacramentum vel eius fufccptio cft difpofi-;
i
tio
proxima ad gratiam. Et per hoc
quomodo
quomodo
patec,
ponicur in definicione cius
bc
pertinec ad arcem craftancium

de Sacramcntis. Si enim aliquis confidcrarct incifionem vel aliquid huiufmodi,
inquantum ordinatur ad fanitatcm humanam, definiret ipfam ,
differentiam aflignarec pcr ipfum ordincm , licet ipfe ordo
,
&
accidercc natu^rae
in
rei
fe.
Hog modo
Naamam
Syri,
alludens ad ea,
quas vifibiliafunt in Sacramcnto
& alia
quas
cft
a lepra : Fidifli,inciuityaûam,fidnon omnis aqua

hahetâtiofn Chrifli: aliud
fitnat,fid a<juafiiat,û
tfi.eieiW7itmn
eperatio
aliudconficratio
aliud optu
.,
eft, operatio
aûa apus
aliud
Spirituf fim(li
efi,
&c. Etlib.5. cap.i. dicit ad inuocationem Sacerdotis infundi Spiritum fandum baptizato , qu2
inuocatio ad genus caufae moralis reducitur.
Iten^ AugufVinus epiftola 13. ad Bonifacium,
docens pcccatum parentnm non pofle nocerc infanti offerentiumipfum idolo non nocere , inquam,quantijm ad culpam, vtqui baptizatus eft,
purgatus ab originali, quod contraxit ab Adamo .Nifi <juis,i i\cûn,renatus fuerit ex a^Ma,& Spiri-
&
tufianHo
&c. Aqua
mentumgratiA
igitur exhibensforinficus Sacra-
& Spiritus operans intrinficus henefi-
ciumgratiit ,fi>luens vinculum culpa
reconcilians ho-
hominem Chrifio, &c. Sacrarfietumgrati*,id cft, fignumexhibet, aejuafmnfi-,

c/,beneficiumgratiae operatur intrinfecus Spiri-r
tus fanftus , d* /</'. J .de Trinit. cap. 1 6. negat eadcm rationc difcipulos Chrifti dcdifle Spiritum
regenerans
fandlum : Orahant, inc]int,vtveniret inees , tjuihus

manusimponehant. Itcm,Hieronymus,Ifaix 4. tra- HicioQ.
<aans illud Matth. 5, Ega vos haptizo in acjua , &cc.
Ex hac , inquit ,
dicirnus
juid homo tantitm aquam
trihuat,Deus autem Spiritumfimbim,8cc,
&
Accedunt
Patrcs Grxci explicantcs illud
Nifi ûis renatusfuerit ex aûa,& Spiritufitnlio, 8cc. Purgationem a cuipatribuuntSpiritui

quia homo compofitus eft ex anima
corpore , aquam corpori fanando, Spiritum animjE accommodant. Nyflenus in lib. de Baptifmo
loannis
}.
&
&
circa initium
aejua largitur
Hocautem, inc^mi, heneficiumnon

enim omni creaturafiihlimior )fid
ad nefham U-
( ejfet
Dei praceptHm,
&
Spiritus,ejui myflice
bertatem venit acceffus. jieûa verofiuhfiruit ad oflen-
dendampurgatiemm
8cinft^,Nifi<juisrenatusfi4e-
ex aejua^& SpiritufimElo,&cc. ûare hina illa,&

non folus. Spiritusfitfficiens exifiimatus efi ad complerit
Refpondet, Compofitus efi homo,
tienem haptifinatit
& non fimpUx vt
certo
fiimus :
atifue idcirco dupliti
coniunEioepte tegnata fimiliaûe
eUmentaadcuratio-
nemdefiinata, atê attrihuta fitnt

tjued apparet,aqua
tjuod
cerpori ejuitiem
anima vero
ûafiubfinfian cadit ,
vifim effugit ^Spiritus epti non apparet
vocatur,e]ui infitllihiliter accedit,8cc.ldets:\
îfide'
docetNa- Naz'an2cu.
zianzcnus oratione in fimElum Baptifina. Cyrillus

HierofoJymitanus Catechefi y. Cyrillus Alcxandrinus,
Euthymius >/o<wfw. Damafcenus
Uh.4,.fidfi0rthodoxt,cap.\o. Terti6 deniquc adduci poftiint omnes expofitorcs in illud Matthai 5,
Marci 1. fuper illud ûis petefi dimittere pecca^
&
Sandi
&;
Doftores
non curantes de
B.aptifmali
8^
Auguftinui.
qua: adducuntur in prima opi-
non videntur, ficut aqua lordanis fuit vifibilis,&

Naaman, fed non virtus fanatiua , qui mundatus
num natura,
in fequenti quaeftione.
tui
anima vt patct
gratias in
cap.^.. vbi adducit cxemplum

eiufquc purgationis in lordane
Ambrofius.
ta, nifi fiolus
Deus
vbi docent communiter ex
remifnonc
Cyrillus
Hiciof.
Cytillos
Alczand.
Eudiym.
Damafc.
Dift.
,quantum ad nacu-
Baptirmali ablucione
ram
in fe
Qusft.
I.
non magis quam dc nacura
>
balncationis cuiufcunquc per fe
confi-
deranc illud inquantum ex inllitutionc diuma habec ordinem ad graciam &: idco
:
Ad primum argumcncum
19
Ai
ri.\.
quacftionis
cacia figni refpeAu fignati
non
eft
fccunda:
patcc quodvircusillacfteffi-
j.t.
3
quz cfHcacia
forma rcalis,maxime abfoluta, fcd
cft vericas figni vircualiccr praeccdencis fi-
gnacum,
Ad fccundum
w*ii.
fanicas
fi
non
107
Chriftum oftendifrcfc
clle vcrum Dcum
crgo ad fblum Dcum id fpc<flat,phyficc loqucndo.ad alios autcm moraliter,
potcfiatc commimicata, qux non cxccdit morcmiflione peccatorum
&
ralcm,impetratoriam,aut miniflcrialem,autcertc
meritoriam,quia variis modis hic potcflas com- Pefe/lm retr.irtersJipeemunicari potcfl ,

de fa5to communicata fuit
eatum vmtii
Chriflo qiii homocrat|, vtcapiti , Apoflolis vt (omunimt.
&
dcfiniunc,& diffcreniias afilgnanc.
fic
V. & V.
poflcc nifi
abagence voluncario induci, &: ab ipfo
in-
tiicuerctur aliquod fignura,quod cflec cffi-
cax, fcu difpoficio neccflicans ipfum ad in-
miniflris,Sacramcntis, vt inflrumcntis,
quxnon
excedunt genus caufx moralis, quia fi phyfict,vt

itadicim,communicarctur virtus dandi Spiritum
fa.n6him pcr gratiam,& rcmifnoncm peccati,quc
de fito annexa cfl gratix , vidctur argumcnrum
coUigcndi Deitatem Chrifli cx eiufmodi opcribus, clle fatis ambiguum. Vndc Nyllenus dicens
aquam Baptifmi non largiri hoc bencHciam , fed
Dci prxceptum,& Spiritum,&c.Subiungit rationem^jjet enim emni creatitra /idlimior, fupple,aqua,
ii darct gratiam
quod intclligi dcbct phyfice, fi
Argumentu
Pairum,
quo eolligunt
Chrifium eS*
Deum.
Nyflcnn.
duccndum
fanicaccmjillud
fignum
eflrec
luedicina virtuofamontamcn pcr aliquam
formam abfolucam
quae cflcc principium
fanandi,fed cancum per ordinem efficacem
ad
fanicacem.
Ad cercium
dii.
poceft dici
mencum
qu6d
quocies
nouum cocics fundanouum & cuncnoncftibi
Sacramencum
cft
cft
noua
rclacio fine mucacionc fundamenci:

fed illa mucacio non eft ad aliquod abfolutu in fundamenco,fed ad eflc fundamenci.
Velaliccrdicipoccft,qu6d relacio racionis poccft eflc
noua
in aliquo,abfque
omni
nouicacc abfoluci in ipfo fufficic enim no:
HUter
"Deiu aequi-
fu
reUtionts
4tM1U.
ua comparacio abfoluci ad alccrum per

hoc modo poceft Deus
dici Dominus de nouo finc nouo abfoluto in ipfo. Vcl magis ad propoficum poceft
nummus dici prccium dc nouo eflc cnim
prccium,non dicic nifi rclacionem racionis,
ficuc nec elfc commucacum pro alio efTc
cnim commucacum non magis dicic relationem rcalem , quam efirc dacum dacum
auccm(vc manifcftum eft ciim dicac habitudinem obicfti ad voluncacem ) non dicit
adum inccllcftus
attingcrct produdtioncm gratix
relacioncm
racionis
nifi
ficuc
nec inccllcftum
in
cffc in
ipfo
daco:
obiedo
in-
tellcao.
crgoliChri-
Deum , argumcnto quod efl a poftcriori , &

tanquam ab cfrcitu ad caufam,& quo vtimtur Patres:ficut non fcquitur,producit calorem,ergo cfl
ignis,qux cfl fallacia coi\fcqucntis. Atquc idcm
cfTe
colligitur tcSte ex Tridcntino fupra, aflignando

, ad Deum folnm rcducerc efficientiam,quod intelligi dcbct cx fenfu
Concilij
Patrum dc efficientia fimpliciter phy-
caufas per fc iuflificationis
fica:nam
&
& Chriftus qucm docct eflc caufam me-
, fi loquamur dc morali cfficientia , eft

pcrfcdior caufa efficiens , quim Sacramcntum,
paffionis cius
quod invirtute opcrumChrifti
acCrucis,opcraturfecundilim Patrcs :crgoqu6d
dicatur inftrumentalis caufa>non infcrtur elle inftrumentum ex cfiicacia phyfica attingcns gratiam immediatc quod perinde concludit fi rcfpcmdcas,qu6d ctiam Chrifti humanitas per modum inftrumenti phyfici attingebat operamiraculofa, quia cadem eft difficultas
fuo loco ex
Patribus oppoficum probauimus in tradlatu de
ritoriam
&
&
Incarnationc.
homo
qua
habuit poteflatem phyficam dandi gratiam, vndc colligcrctur ex hoc cfFcdku eum
flus
&
Ad hxc crgo loca , fimilia 1 rcfpondcnt ad88

ucrfx fcntcntixaflcrtorcs dcnotari caufam prin- Reffonpe adcipalcm tantum. Sed hxc refponfio non tollit uerf*riorum.
Impuniur,
difficultatem,quia de hoc ncmo vnquam dubitauit, aut
dubitarc potuit
Deum cffc authorem , &
: crgo quando Patres

excludunt a Sacramentis efficicntiam, tribucndo
eam foli Dco,debct intcUigi phyfica fimpliciter,
cum tribuant cfFedhim Sacramenti Deo tanquam
caufx ;
citm colligant diuinitatem Chrifti
caufam principalem
falutis
&
tx
Cen/trmuur.
Ex medo
tali
effedu
fupponunt non pofTc proccdcre phyficc ab alio principio.
Confirraari potcftex iifdem Patribus,contra
!>
, quialicct tribuant Dco principalcm

circabona opcPeU- efficientiam, explicando Paulum
Pcl.ijianos
trationcm
quendi fAlrH
eeutr
î^nes.
ra libeii arbitrij
tamen tefcruant libcro*arbitrio

, & phyficum in eadem
fuura influxum vitalcm
taracn vt fubfit graiix Dci
prxueprxparannicnti ,
adiuuanti , difponcnti
ti ad confenfum ,
operis boni profccutionem,
vt patct nouiffimc ex Tridcntino fijf.6. cap. 5.
opera,ita
&
&
&
pcr
aquam & Spiritum , excludentescandem ab

& tribuentes cam fbli Spiritui,quod phyfi-
aqua,
etiam loquuntur dc operibus miraculofis, vt procedunt aSanctis , quibus
cc intclligi debct
fic
rantum adicribunt ndcm
oraiioncm
&
impc-
traiioncm.
&
foli
Dco operationem
phyficam
Dices hoc argumentum tollerc a SacramenS9

faucrc hxre- Rffpen/ie.
etiam efficaciam moralcm,
ticis. Contra, quia hanc ipfam denotant San(5ti Imfugnttur.
locis prxfatis,cum dicunt Dcum miniftrato foris
Sacramcnto interius operari,& defignant connc- Effieei4 Setm*ati.
xioncmillam,qux eft cxîSto 8c promiffionc,
&
tis
&
aquam , vcrbi gratia,

Spiritum in ordine
ad fandlificandura hominemtquorum vcrbafatis
intcr
Aliter autem loquuntur de cfficicntia gratix
miraculi.
concordanr modo,quo noftcr Dofkor cxplic.-it,<<^

defendit cfficaciam Sacramentorum
& de faci-
concordant ipfi Sandi, quando negant cfFcdlu

Sacramenti proccdercabeo,quodcxteriiis datur,
intelligi pcr efficientiam phvficam , quia ficeft
li
Lib.
io8
Q^nndo vcr6
IV. Sententiarum
dicunt Sacra-
folius
Dci propric.
inciu.-i
caufarc ctFectum intclligi dcefHcicntia in-
ftiuuicntali
lic
qiioad alia,quil>us nequit conucniie aliud gcnus

efhcacir quam morirlis. Qvioad ha:iciicosauten)
&
faciliuS
nihil captare poffunt i iiu6 magis
cynuinciturcorum error negant ciiim dari gratiain pcr receptioncm Sacramcutorum , fcd ca
clfc (igna remcmoratiua , aut excitantia fidem,&
nihil confcrentia dc nouo , fiucphyfice illud
caufarent,(iue tantum mor.-iIiter.
02 cQntrouerfia omniura confenfu aliena cft
:
90
SMllifit r^tt-
a quxftione fidei,& vcr(atur circa modum , quo

Sacramenta caufant gr^tiam , quam dari pcr fpfa
eft dcfiJc. Ex quibus patet rcfolutio Dodoris
invtraque quiftionc
n yi4 pnrnnm asttcn dico , tjuod acjua abluit cor , id
cjl,,m>ff4.'nt &c. Hic rcfpondct Do>5l:or ad fundameinaoppofitx fentcntiar,nempc D.Thom:e ,
inprimis ad illud Auguftini hom. 80. inloan-
&
men$!4.
ncm
.^v*
eji
ifla virttu aqfU vt corpus tangat
C9rahUat?Et habctur
1.
&
qusft.l. capituIo^rtr/iA*",
&c. His verbis Auguftini adiunguntfimilialoca

P.itrummqdcrni :ac tandcmTridcntiilumy^^fi.
cttp.y. vbi cnumcratur Baptifmus intcr alias cau-
Tridcat.
Senoienfe.
0.
vbi tribuit cidein efficaciam rcfpccap. 1 1. vocat Sacra-
menta inftrumenta ic rcmcdia.

Rcfpondctur cx di<5kis illa omnia verificari de
Sacramcntis tanquamcaufis moraIibus,& non
injiru-
Moguntinum
phyficis. Abluir ergo aqua cor
quatcnus habct
Dei patSbum.
annexam aniil:cnti.im Spiritus &

Enumerat Tridentinum cau/aspcr fe^Sc proprias
iuftificationis, quarum vna cft Baptifmus ,altcra
,
etiam mcrita Chrifti
& principalior qu^ra
Ba-
non caufant phyfice fuum elFeftum.

Perinde cti,vnilla loca rcfcruntur ad qucmcunque cifcdum , qui cx virtutc Sacramcnti
ptifiiiu$,qux
frohtli>
ixplicittio
F^trum,
(^
confcrtur
vx quem
fta funt etiam alia cxcmpla,quibus fatis quadrat
authoritas Bcrnardi
quam
adducit Dodbor pro
oppofito.
Adiicere licct aliquos Patres tribuere hanc

virtutem fandificandiaquis , ex Contadbu carnis
Chrifti inlordane, vtChryfoftomusôw///* ij.
inloan. BedzUb.i.inLHcam ,cap.io. Quamuis tamcn nullam virtutcm fupcradditam rcccpit
aqua
fcd dcfignata tanrum fucrit matcria Ba-
ptifini
& inchoate
fandificata pcr contaikum
ârnis Chrifti.
91
Siluiiuf.
Ecclcfia au-
tcmncquit transfcrre pcr approbationcm Confellarij in ipfum authoritatcm , qux habcat efficaciam phyfTcam, fed moralcm duntaxat confc:
quentia ergo oppofita fcquitur cx prxmiflis , neque ex vi folius ordinationis fineapprobatione

Ecclcfix validc abfoluit.
Tcrti6 deniquc obiiciunr, qu6d Chriftus Dominus mediante fua humanitate tangendo, & loqucndo confcrcbat phyfice gratiam , operabatur
cfFcdus miraculofos crgo idem fenticndum dc
S.icramcntis. Refpondctur, negando antccedens
quantum admodumcaufandi , quia contrarium
doccnt Patres, vt fuo loco vidcri poterit. Etdato
9t
Ari.
antecedente,negatur confcquentia:pritn5,quia in
Sacramentis , qux tranfeunt, antequam enedus
ciufatur ,
eft rcpugnantia cx parte fubicdi in ordinc ad eam caufal;tarcm ; non itain humanit.tte
Chrifti,quod fuir fubicdum permancns deinde
:
Sacramcnta
in virtute
merirorum Chrifti , qua-
tenus ea applicant ,funt efficacia, vt patet ex

Trid.JeJf.^. can.u vbi dicit originalcrcmitti ,qui
tanporein
Ecclefia.
Supercft rantiim vt brcuit?r adiiciam quid no-
Alenfis ^.part.ijHafi.^ .m.^.art.i..
primi efficaciam fidei,pcenitentiar>charitatis,&c.

quibus moralis efficacia competit folum, Addu-
Ar^,
tribuitei Ecclc-
qualis c(t grati.^ a(flualis cfFc6lus gra-
tantum moralis. Superius etiara oftcndimus

pcreandcm formam verborum--in Scripturaex-
t.
quam
fia.cuius cxcrcitium funt illa vcrba
rccipit fidus rcccdcr\te fidionc
efficacia
Beda.
^7*
pttctuum.
95
mincgratitjacramentalis ( cuiusmentioncmfcci- luid Jti griu
mus in Commentario ) inrelligant Dodorcs. "* /<"'*-
, cx
Sacramenti prxtcriti,autcertc chara^cris , vtcrque effcdus compctit S.icramento > vt
caufx morali. Qîando ctiam confcrtur mediantc Biptifmo, verbi gratii , cfFcdus aliquismiraculofus, ad virtutcm Baptifmi refcrtur , quas erit
,
Cluyfoft.
abfoluendi in Saccrdote ,
meritum Chrifti applicatur per Baptifmum,ac
, fcd cstcrx funt caufx propric

crgo 8e Baptifmus. Additiir Scnonenfc
tptifipu4
mtr>tiii.
proindc non pofruntexcfdcrecaufalitatcmoperum Chrifti,qux moralis cft,

Ad rcliquaargumcnta D.Thomat ,ficut&ad
argumcnta , qu adduda funt in oppofitum pro
vtraquequxftione,refp6fio Dodoris eft clara,&
hadenus fufficicnter dcclarara vlterius proinde
non eft immorandum. Controncrfia cum hxrcticis tangcnda erit dc Sacramcntis in fpecic , ne
eadcm contingar rcpcti;& quia
hac quxftione
cam non tangit Dodor , fupponens fidei principia , dc quibus tamcn nulla fuit controucrfia eo
<û gratix.
hi
habent cfficaciam pcr moaftus iudicialis,& fupponunt authoritatem
ficaciam phyficam
dum
**^ <t*
fi?*
participarc talem virtutem,aut cf- (*^^*
dil:;e
Conccap.
tfl
confequentiatn : quia vetba

materiam fubiedlamjvcrba au-
fas iuftificationis
MoguntioQ.
c*ufa mor*-
& nego
tem nequeunt
momli.
Ncquc ad dcfenrioncm doflrinac Catholicar,

aduocandx funt noux difficultatcs, & pliilofop!iic-v,>:iim idem modus loqucndi (it Scripturs;
tictrum.
Minorem
vcrificantur iuxta
concedQ Maioi;cm
&
.D.Bonaucnru- Tr^'**
& Richardus afTcruntgra-
tiam facraraentalem diffcrre ab habituali inratipnc efFcdiis,qu6d illa fcilicet detur pcr hoc.aut
illud Sacramentum , ad fincm fpccialcm Sacramcnri , vt pcr Baptifmum pcr modara rcgeperationisjpcr alia Sacramenta codcmmodoin ordine ad fuos fines , ncquc apud Dodorem inuenio
aliam mentionem gratix facramentalis , qux ab
hac difFcrat.
T)
Bonaa^r.
S.ichat(lui.
racramentalem Paludanaa.
ab habituali donis,& ornaru ;
in
quoque Sacramento dari propriam,& diftindam
ad fincm Sacramenti. Capreolus eodcm modo ^preofui,
dicit cfle diftindam ab omni alia qualitate j inPaIudanusJ//?.i.fifef/?.}. dicit
diuerfam
&
cfFc
tclligcre aurcra vidctur qualitatcm cflediuerfam,
&pcrmanentcm,qux difponatadcfFcdum pcculiarcm Sacramenti. Sotus interprctatur eum intendiftc charadcrcm in Sacramcnris, qux chara-
Sotui.
dcrem imprimunt
<\\ioJiipra
Practcrea obiiciunt proprictatcm verborum

feruandara cdc, formam poeniccnti/e fignificarc
liberationem animac a pcccato.quodncquit fieri,
nid Saccrdos confcrat gtatiam mcdiantc ipia:
crgo phyficc- Rcfpondeo
rzdiji.\.art.i.<jtuji.6.
Suarez
j in aliis vcr6ornatum,
dc
egimus. Moderni autein Thomiftx, vt
Vafquez
Lcdcfma
& alij
aflerunt
Suarer.
fingulorum SacrameDtorum Vafquex.

*-"'"'*
auxilia fpccialia gratix aduaIis,quxconfiftunt
conferri
virtute
in piis impulfibus
&
infpirationibus datis ad
finemcuiufquc SacramenM.
Res
m
Rcs
Dift.
94
CrtttiM
B4-
ftifimtUt.
gratiz rcgulariter
ccrtil)
conftarcncquir,vni-
qucm omnes
euitcnt peccata cx
ad ConciI.Carthagincn.& Innocent.
:
I.
&
Aiaufican.
Tiidcnt.
6.
Idcin diccndumvidetur a paritate,de Sacra-
quo quis na(citur filius Adam,ad ftatum adoptio-
mento Confirmationis
nis filiorum Dci,haberi poteft pcr habitualcm
re
gratiam;& de hac folum loquitur Tridentinum,

alia Concilia , quando agunt de cffcftu huius
Sacramcnti
de grjtia autem adluali non loquuntur j&fortcfufficitcliaradtcr pro difpofitionc huius Sacramcnti , inquantum cft permancns, & quantumcft dc fc neceffitans ad effcdbum Sacramenti. Anprxtcrcadcnturauxiliaad
obfcruandam lcgcm gencralia,& profcflionem
ftatiis, quem baptizatus afliimit, exuens vetercm
liorainem , & induens nouuvn itcm vt rcddatur
homomagis difpofitus addignain receptioncm
Sacr.r.n-ntorum ; inccrtum cft cx Conciliis,
quamuis dcbonitatcDei, ds: inifericordi.i prxfunn' ponit id autcm conftat faltcm rationc Ba-
fuperandas lentationes , &c pericula feducentia,

quod debet ficri per gratiain operantem , qiue cft
fui
contra diabolum, 6c in-
cuius cffcdtus
eft
tribue-
robur,& conftantiam ad profitcndara fideni,&
Pccnitentixcffc^lus
cft
Tridcntinoy?jî 4. cap.^. qu.x fit ctiam per

habitualem interdum autcm in viris piis,&r
cum dcuotione hoc Sacramentum pcrcipienti:
bus, iiiquit Concilium, '?/cVw//i^<tf,

firenitM , cum vchementi fpiritMs confoUtio>ie , confequifi-
Itcm , rcs Sacramcnti extremx Vndionis , vt

docct Trident.y?//î4.dceodem Sacramcntojgratia eft Spiritus fandli,cuius
vnftio dclicta,
fi
qux
eo diuinx mifcricordix fiduciam cxcitando,qua infirmus fublcuatus,morbi incommoda ac laborcs leuiiis fcrt,& tcntationibus dxmoin
iiiSjC-ilcanco iniidiantis,facilius refiftit
tcm magna ex partc
modo
Eodeni
fiunt per gratiam
de Ordine
hicau-
adualcm.
cuius finc
& mini-
fterio,& difpenfatione congrua,probabile cft da-
gratiam a6tualcm,idque cxii;it finis eius

ricula cmcrgentia,
rcdus vlus.
ri
&
Grtili* Orutnit.
re-
Itcm,in Sacramento m.ntrimonij cxigitur flmi- Gratia Mttgratia ad fubleuanda oncra matrimonij,&
cducandam prolcm & ad vinccndam concupipifccnriann cuius moderamcn Auguftinus lih. 4.
lis
contra luliamim cap.x. reducit ad gratiam
inentis, in aliisprobabilis.
lixc autem refundi poteft in gratiam

tamcn cffeftus non cft rcgularis
, qui
in omnibus , faltcm in eo gradu perccptibili;
quamuis ncmincm dfc putem , qui acccdat cum
ndc,&: dcuoTiOne.id S.icramentum,quin in eo
Antiqui autcm Scholaftici
vtplurimijm lo-
quiitur dc cffedlu gratix fan(5tificantis,qux etiam
ad finem cuiufquc Sacr.nmenti datur.Hacc autem
acquirar
gratia fandlificans poteftdici finis gratii adtua-
dari in
paccm confcicntiar.Polfet pra;tereadici,

hoc Sacramento gratia ad opera fatisfa-
lis,qux ad cius conieruationcm ordinatur
dionis,
& mortificationis.qux-cxcitant etiam ad
dici potcft virtutc in ea ccntincri
Sacramenti ex affc6tu
vindicandi in fe pcccati.
vndc
hoc niodo &
ctiam habitualera,tanquam formam priorcm ad
ipfius
Tridentinnmy?y7:i
j. cap.i.
cam
cffedlum Euchari-
er confortenturviuentcs vita iUita
tum
<f
cnlpis ejHotidianis
& apeccatit
(-rfit
la,qux confertur
in ordine
antido-
qux
tnortalilnts fir-
yg
prout ex finc Sacra-
Reducendo hunc ciFcdum prsfcrua-
Qjf
difponcre moralitcr
mcnti datur agunt crgo Dodtorcs antiqui dc il-
ftii ftatuit in co,vt &c/if cihus anima>-Mm,qHO alantttr,
trimtnij.
aiSlualcm
tuntitr, &CC.
ni*.
&
&
gnam
let,Scc.
&
Crait tX'
trtnuL VttSif
funt adhuc expianda , ac peccati rcliquias abftergit,

xgroti animam allcuiat,
confirmat,ma-
opcrantcm, qux datur tcmpore congruo. Videtur ergo

icntcntia vltima certa effc in quibufdam Sacra-
fatisfadionis,
tffir'
ituu.
a6lualis.
rcconciliatio peccato-
ris,ex
fiequcnrem vfiim
96
Grmtim
&
uifibiles potcftatcs.
ebrifiicM.
1.
cap. 1 0.& fupponit Tridcntinumy?j^6.f/i^.
: in primis clfedbus Baptifmi , qui cft rcgcneratio hominis ,

tranflatio ab co ftatu , in
tedtionem fpecialcm
E-
proucnire a
eft luftis 8c fanftificatis, vt
cpiftola Innocentij
Grti
necclfaria ctiam
in aliis
ptinni, cj charaAcris,baptiza:um acquircrc pro-
Pee-
qux
aliaeiufdcm ad Concil.Mileuitan.epiftola Cxle- Caricain. 1.

ftini l.can.C.ex Mileuitan.c.4.C^ 5. Arauficano MJIcuitan.
Crli
tribuunt Euchariftix
gratia adtuali prxucnicnte,
loqucndo;quamuis in fpecic flortc rtiagis colligatur in quibufdam Sacramcntis , quam
mitntilit.
communia de
gratia Dci. 8c auxiliis,ccrtumeft hunccffctbum,
iicrfalitcr
&
9T
109
I.
tionis a mortalibiis ad principia
id
habent ciHcaciam, lit fufficicns , \t dicunt primi

auihores ? An prxtcrea dentur hxc aaxilia adualis
Qua^ft.
I.
autcm conftar, varios effe

fiiics Saciamcntorum j an autcm ad eos gratia
habitu.ilis, circa quam Saciamcnta primariam
fft Inccita
cft
l^nti,
ad
ftatim pct
quam
habitualis
Sacramentum , &
Sacramcntum,
vcrificatur
& forma Sacramenti dc prx-
& pradticc.
VI.
Vtmm in Circumcifione ex 'ui eiuf coUata fnerit gratia ?

A\cn(.^.p.ej.j.m.-; .per totum. D.Bonau.///c i.p.art.i..<j.i.B.\c.ttrt.6j].i.
Gabr.f .4. Rubion f.j.Mayron.^.!.

Maior.7.5. Durand.^.j. D. Thom. 3.^.^.70.4.4. Suarez tom.}.p.iJ.s.fiil.i. Vafqucz
}.p.d.i6f. fidt
Scot.de prtmo princc.^.inTljeorem.^.non potefi probari.
Uilfi. F.
j.^ ic cft' pars incidcntalis huius

n." diftindionis , in qua Magifter de-
c Dodor rangit partcm incidcntalediftindtionis.Primodiftcrit cxino- Ord

I
re pro vtraque parre quiftionis: fe-
^-^
tcrminatdc Circumcifione.Circa
quam quiritur Vtrum inCircumcilione
cx vi cius confercbatur gratia?Qu6d non,
probatur. Rom. 4. Signaculum accepit Cir,
îjfifiii!*
cundo doccr Circumcifionc delcuillc

peccatum tcrticsan polfct Dcus de potentia ab:
folutadclcrcpcccaruoriginalefineinfufloncgratix:quarr6,an etiam de potentia ordinaria:& vl-
Glofla , P(cc.tU ibifolum dimittimo tandcm rcfpondct ad argumenta oppofita.

tebantHr -.fedgratia adbene operandnm aditttn.x on
pr*fiabatiir.
cumcifionii.
Scoti opcr.
Tom. VIII.
Itcm
&
Ji-
"'/'"l''*.'^'^
*"'
IV. Sententiarum
Lib.
IIO
Iccm Auguftin. in Pfalm. Ft quid Dem repttlijli in finem : illa inquit, de Sacramentis
fignabanc hacc aucem dant falutem fcilicct Sacantum promittebant
cramenta noua: legis.
Item , Circumcifio non apcriebat ianuam ficuc vult Beda fupcr illud Luc. z. Poftquam confummati funt dies odo , habenci gratiam patec ianua regni , quia eius eft
hxres , fccundum Auguftin^ de Trinit, lib. i j. cap. 19. Jpfa diuidit tnter flios regni
,
In txpof.tit.
jtrgMm.
veteris legis
&
|.
&
ferditionii.
Icem, pcr racioncm
Ar^Hm.^.
tum
Co
Sacramencum non caufac nifi quod
fignac
Circumcifio tan-
& npn ahquid poficiu>im,quia non eft ibi nifi ablacio parcis a to-
ergo,&c.
Gontra,Auguft.hb.i.deNupt.&Concup.&poniturdc Qow{zvcA\^.Af.Ex
Kt:o adopp.
rf.p. i
fic
fignac ablationem,
{y 4.
in fofulo Dei,ad furgatione huitts peccati 'veteris/valehat magnis,
cotr Dcnal,
efi Circumcifio
14.
Baptifintts valere ccepit
Itcm,Bcda fuper
ticinis
ex quo
infiituttts efi:hoc
no cflTcc^nifi
ibi
quoinfiitut/t
^ farutsficut
conferretur gratia:ergo,&c.
Idem falutiferx curaquod Saptifintts tempore gratia agere confueuit.
illud Lucac z. Pofiquam confummatifunt dies efo.
aujfilium Circumcifio in lege agebaty
H O
M.
Auguft.o>4/5,^ lib.^.cotra
^.de Bapt.c.z^. 1 3. Ciuit.
mafcukis cuius,&c.
Rcfoluit ex auBoritatibtts Circumcifionem deleuifie originale. Ita

lulian.c.
8.
^ lib.^.c.^.dr in id Gen.
7.
cap.i$. GTegor.^.Mor.z.c-r ^.habeturcap.

mifsion. i .p.cap. 1 4.
v\zr^.fer?n.de
&
Quodautem 3 de Con/ecr.d.^.
Cy prian. de Cardin. operihtts.
Ifidor.//^ J Gen.c. 5
Hic fupponendum ^ cft tanquam ccrtum,qu6d per Circumcifioncm peccatum

originale delebatur, quodpatct peraudorirates Sapdorum.Et ad hoc cft ratio congrua quia Deus nullo tcmporc rchquic
genus hurnanum fine rcmcdio ncceflario
ad falutcm maxime illos quibiis ipfe lc,
gem
dedic, vc per eius obfcruantiam pertingerent ad fahitem. Fruftra enim fuif, finc tah remcdio
crgo
Mofaicat dedit ahqûod ca-
fet data tahs lex
lc
.vfi*^'
infra.
legis
Bcr^
Doôran hp( pattterit fieri fine gra-'
b HUjHpponendum efi, 8cc. Vt hic comprehen- D rffeacSn

damus varia placita tam antiquorum , quam CircMmciJSt.
""*
etiam modcrnorum circa efficaciam Circumcifionis , quam fupponit Dodor cx authoritate
Sanftorum
rcfpcdu peccati originaHs deimmorari paululum oportet , ne

toties ad idem digrediendum fit.
Prima ergo fentcnti^ eift Magiftri Mfl.-i.infine, Trlma
fuifTe
lendi faltem
8c gloflae in cap. litod OHtem, de Confecratio- Vf'
ne ,
difi.
&
Haec fententia inuoluit repugnantiam ad principia fideijcamque impugnat Dodor, quiade

racto
8c
falutem fine delctione originahs culpac:

quod fupponitur ex fccundo hbro er-
tum
go in illa lcge inftituit ahquod remcdiumcontraillam culpam: iftud,8 non
non
&
originale
aut mortale, nifrper collationem
& renouationem
remedium concra illam , iuxta illud

Genef 17. Mafculus,cuius praputij caro,bi.c.
8c contrariuro definitum.
hx Circumcifio,& hoc per multos
originale
peccatum.
voluit illud inftitucre
ante lcgcm Moyfi, arguit
quod non fit re-
mcdium
prxcise huiufmodi legis :fcd ncc

lex illud euacuauit, fed confirmauir.
Sed inquirendum
, au ex ifto fup^
pofitOjfcquatur neceflTario gratiam in Cir-
eft
"^
cumcifiqne conferri. Et quia dimifllio culpa:,& collatio gratia:,fiue coniundim,fiue

fepara
docebant,
preffi
confiftere in fola
peccatbrum remiflione,
fti
Vt habet Auguftinus
ni,&
rcmcdium contra
Quod autem Deus
Illi
& Ecclefis,gratiam Chri-
lcgem Mofaicam datarn

fic
ho-
authoritate Scriptura:
& l^.
obuiatc[uin
interioris
pcr gratiam.
iEquiualenter videtiu damnara in Pel^gianis,
annoSj
Hoc non
^ /-
/'.
&
fioncm peccati
tale
obiiciatur,quQd Circumcifio fit ex

Patribus, non exlege,qaia^datacft Abra-
pecca.
> vt patec ex materia de iuflificatione ,

docet Tridentinum fejf. 6. cap. 7. definiens iu- ^"{'^ 'ffif'*"" """"
ftificationem continere hspc duo , nempe remif^
gratiae
iTiinis
fi
Jfpt.rnatitr.
No</riy?4-
datur ftatus mcdius mter araicum, ,^

nunquam remittitur pecca- ttrem
j
inimicum
aliud, videtur efle ibi inftitutum,tanquam
in rnoncc Sinai.
4.
remedium obferuancibus huiufmodi lcNon pofiunc aucem actingere ad
fciHcet 400. anre
feniif.
..
per Circumcifionem folam culpam qio^^"'

fuifTe dcletam
nullam coUatam gratiam.
gem.
Et
citatus.
& qua potentia, ordinaria, vel abfoluta ?
(i infufione,
temporc
Prb(p.lib.d pro^
Bcda
Circumcifhaheturcap.Ma\orcs,de Bapt. hltni.^.p.q.y.m.y. D.Thom.^.^îr/.
q.6i.art.^.& q.6i.art.6.& pmnes communiter. ûjcrit
2,
lih.
degriitia Chrifli , cap.
Definitur contrarium
8.
Augurtin.
11. Tridenti- Trident.

^''uitaa,
impugnatio
frf.
Mileuitani : eius etiam

, iuxrationem praEmiffam Dodoris , ex eo.quod
non fit ftatus mtdius inter regnum
infernum poft mortem ; nec intcr nlium regni ,
gehennae in vita mortah'. Hatc, inquam, impugnatio defumi poteft ex Auguftino lib. i .depecta
&
&
,,
j,
&
ctftorwn meritis.
, cap. 17. 18. 10. jo.

34. vbi
redarguuntur Pelagiani , qui locum medium&
ftatum inter regnum coclornm ,
damnationem ftatuebant paruulis non baptizatis decedcn-
&
tibus cx via.
Secunda fentcntia docet in Circumcifione da-
tam
fuifTc gratiara
quoad
efFc<aus priuatiuos,
non
SeeunJsfen'
"*"*
Dirt.
fepar.itim
diiiinam
non
rcfpiciunt nili potcntiam
aliquid aiitcm dicicur
poflfibi-
Dco
duplicitcr,{ciHcctTccundumpotentiam abiolucam vel ordinatam. Idco

primo videndum cft an pofllibilc fit Dco
dc poccntia abfolura dclcrc culpam originalcm finc infufionc gratir. Sccundo, an
hoc fic Cijpi pofllbilc fccundiim potcntiam
ordinatam.
DtifUx Hti Ic
fcttriti.
<ii/j>.i.tpull.\.m.$.tjfufliMncuU
AlcnCt.
Suarez.
ImfHiMtttr.
&
gratum,quantum eft exfc,cft fufficicns

ad<neritum fccund6,quia talis gratia femper
habet adiundtam charitatem ergo fufficiens ad
fuperandam concupifcentiam , quia amor Dei
eft ex (e fonior omnibus, i. Ioan.5. Omnif tjni in
:
i.Ioao.).
eo
manet
nm fecctttyScc. Qui natus efl ex Deoypecca-
titm nonfacityScc.
Kttjtitur
Scd hic impugnatio
tm-
fu^nstit.
eft inefficax ,
&
faifa,
quia gratia fan6liiicans,fi,(vt fupponit impugnatio , fit diuerfa forma it charitate, ) non eft prin-
cipium opcrandi , adiunda etiam charitate habituali
nifi
adfit gratia atualis,eft inefficax;
aliis gratia excicans,
hominc
& adiuuans non exigeretur
ad iupcrandum fomitem,
vincendas tentationes , quod cft contra canoncs fidci. Potuit crgo Circumcifio conferre gratiam fan&ificantem,
nullum auxilium
gratiza^hialis ad fuperandamconcupifccntiami
in
iuftificato
&
Ktetfitm
grtui**iiit*iu.
&
& fic intcrprerari poteft hsrc fententia.

x quo
tbka*.
ri fcilicet
pacet ad rationes in oppofitum , daper gratiam fandificantem fufficiens
&
principium mcriti , quantum ad dignitatem,

quantum ad habitum ; non
ftatum perfonz ,
autem , quantum ad adiutorianeceffaria exparte operis ad cxcitandam voluntatem,& adiu-
&
uandam.
Quarta fcntentia
eft
in Circumcifione
aut
QuMTt fia- aliis vetcris legis Sacramentis
BcUarm.
nuUam gratiam
collatam, fcd cocam graciam correfpondere fidci
meritis. Hanc docet BelLirminus
Alaoas.
lHt.i.de Sacramentis cap.
fuilTe
&
& muiti alijyvt
i ^.&fiejMentibus. Alanus,
defendant diftindlionem intcr
&
Sacramenta nouae
veteris legis , quam in hoc
ftacuit Tridcntinum
Florentinum, vt iila cauiant graciam quam fignificant ; hcc autcm fignificarint tantum ,
non causarint } fub qua diftinclione comprehendi volant Circumcifio-
&
&
D.Thom,
nem
I.
non autcm ponciuos
per priuaciuos inccliigcre
vidctur rcmifllonem culpx 6c pccnz
pcr puliti-
uos vcro rcnouationcm intcrioris hominis Dei

Alium,
amicum conftituerc- Hzc ilc cxplicata
nihil difFcrt a praeccdcnti , ac proindc cx iam di-
&
tis rciicitur.
Tertia fcntencia cft, datam fuiffc gratiam vir-
ad rcmiflio- Tertim ftnad vim ,

meefficaciam fuperandae concupifccnciz ,
rcndi vitam actcrnam. Citatur D.Thomas in 4. D. Thom.
j.&videtur D.Bonauenturac ^tu/i.vUimA dicentis,non fuffeciflc eandem D. Bonau.
graiiam ad profe<ium. Quam fcntentiam vtcr

quedcfumpfic cx Alenfi ^.pm. tptt^.^:m.j. art.4.
i. z. vbi dilHnguic graciam fanîficantcm a gratia, qux fit principium opcrandi meritum.
Hanc fentcntiamimpugnat Suarez clijput. 10.
y?^. I. primu, quia emnis gratia, qux conllituit
fiiium,
Quxa.
I.
& citatur pro eaD. Thomas <pufl.6i.4rt.i,
^fl.jo.art.^.
tuce Circumcifionis
qux
fufficerct
&
ncm culpz non tamcn quantum

,
&
nouz
legis gratiam.
ditionis
Secundus per
modum con-
& fic caufat Circumcifio.
^.part.tpufl.62..art.6jui
}.&in
D. Thomas D. Thom.
/^.tUfl.i.tpufl.i.art.
&
alij, ncgant dcdifTc Sotos.

6. Sotus ijiufi.i .art.^.
gratiam cx opere opcrato.
Scntcntia Dodloris cft , datam fuiffe gratiam
4
ctiam ex operc operato; Stnttntim Dlpcr Circumcifioncra ,
Htrit.
quem fcquitur Gabriel tpufl.ârt.i. Durandus, Gabiirl.
omnes Dodores noftrz fcholz in 4. Sfl. 1. Duiand.
Paludanus citatus.
idcm tenuit Alenfis fupra ,
Probatur primo , quia Circmncifio fuit inftituta Prtbatit.
vc remcdium peccati originalis ; ergo cx diuina
inftitutione habuit efficaciam ad illud delendum fcd quod fuit efficax ad delendum peccaconfetum,fuit cfhcax ad ponendam gratiam,
qucnter ex opere operato.
Primum antecedcns probatur cx Cypriano de Cjpiian.
A.&
&
&
&
&
cartiinal^nts Chrifli
operUms
cap. de Circtpncijione:
expreflaeft Auguftini multis in\oci% Ub.
^.
ctm- Auguflin.
tra Itdiamim cap.ii. lib.^. cap.9. lib.i. deffratia,
feccato
&
10.& î.lib.i. de nHptiis & con~

11.& 17. lib. 4. de BaptifinOy cap.
trriginaliyC.
CMpifiemia cap.
24. lib. 1. contra literas Petiliani , cap, 27. lib. i j.

de Ciiiit. cap. 1 6. lib. 1 6. cap. ij.& lib.de Pcen. me-
author Hypognoftici Ub. 5. circa Anthot Hyinedium quibus in locis zquiparat Circumci- pognoftici.
fionem Baptifmo,vt crant remedia peccati;
cx ncceffitate vtriufque probant veritatem pec-
dicina cap. 5.
:
&
cati originalis.
Vndc
lib.
4. de Baptifino, cap.i^.
yfbrahti vtpanudos circMm-
(ur,\nc]nii:^tieptHm
efl
cideret, nifitpUa ipfitm
Sacramemum perfiipfim mid-
tttm valet.
Auguftinum
fecuti func pofteriores Patres,
Grcgorius 4.MoraUsoH,cap.iJ& 3.& habetur cap. Grcgor.

^H^ autem , de Confecrat.dift.4- Profpcr in epi- Profpet.
floia tpu efl 84. apud Amhrefison,
libjdepromijfto-
&
nibusDeiy i.partxap.x^. Ifidorus lih.inGerufic.i
Beda Ub.i. in Lucam
cap.
}.
& homil.de Circwncifione.
Ifidotas.
Beda.
Bernardusy?rOT. j jde Circwncifio7U\firm.i.de Affian- Betoatd.

(Iro
difl. I
pifmo,
&
vniucrli Scholaftici cum Magi- MagifL

Innocentius III. cap.Maiores , de Ba- Innocent.
zquiparansiliaverba loan. j. Nifiepus
ptione Virginis :
.
renatus fuerit ex aepta
& Spiritn fimElo
&c.
cum
Gencfis 17. Ma/culus cuius preputij uvroy &c.

quantum ad ncccffitatetn vcriulque pcrinde in-
illis
Hanc fentcntiam limitanc aliqui , vt vera fit

in adultis, non autem tn par oulis fed hanc iimi:
tationem non omries admittunt , quia authoricatcs,quibus fulcici^r hzcopinio,comprehendit

tam adultos,quam paraulos ; ncgant vcl generaliter per Sacramenta veteris legis, vcl ctiam in
fpecic datum Fuiflc vUum frudhim gratiz pei
Circumci fioncm.
ThmoltcMUQuancijm aucein ad raodum caulandi grariam
fmdi TtlX pcr Circumcifionem , an ex operc operato , an
im Cirtumticx opereoperantis,^riantetiam Dodiores difotn.
ilinguic Paludanus duplicem modum caufandi
grat lam cx opere operato. Primus eft per cfficientiam phyficam \
fic caufant Sacramenta
Scati opcr. Tom. rill.
nouz
&
&
terpretatur.
Hinc aliqui putant priorem fcntentiam abfonon folum effe falfam , fcd etiam
lutc prolatam
tcmcrariam : fcd fuperfcdendo ccnfurz. Anteccdcns fupponamus ex tanta Patrum authoritate.

Confcquentia autcm eft manifcfta \ aljas non effet Circumcifloremedium cfficax. Subfumptum
patetcx principiis
fidci
przmifl[is,quia originalc
non dimitiitur dc falo, nifipcr gratiam confc:
quentiam autem necat BcIIarminus,& varic torqucnc hinc inde difcipuli S.Thomi.ContraBcl-
larmihum fufficieter probata eft ex anteccdcntc.

Refpondent autcm quidam , Circumcifionem
caufaflc
Rt^fit.
IV, Sententiarum
Lib.
112
caufairc gratiam cx operc operantis
Jmpu^natur.
non
au-
quia non canfai phyficc

gratiam. Hnec ratio fuperius reiedka cft,quoad
fuppolitum de cffjcacia piiylica Sacramentorum
nou2 legis prxtcrea iilud caufat cx operc opcrato,quod non correfpondet meritis , aut bo-
tein ex opcie op^rato
no motui opcrantis ;
fcd taiis fuit cffe<5tus Cir-
crgo , &c. Diccs correparentum. Contra,padum initum

eft cum Abraham jraiione Circumcifionis, vt patct Genefts 17. deindc neceflitas Circumcifionis
cumcifionis in paruulis
Imfgnatur.
fpondere
fidei
non fidci poenam comminatur Deus omiffioni Circumcifionis , non autem fidci ergo efficacia data cft ipfi Circuracifioni , non fidei ; neque rcfponfio quadrat Auoftenditut ibidem,&
Pacrcs.
guftino, aut aliis Patribus,qui dc Circumcifionc
loquunrur pcr modum remcdij fcnfibilis.

Secund6,vcl fides haberet illum cfFedum vc
mcritum de condigno , vel dc congruo ; non vt
merirum dc condigno, quia id folum conucnit
operibus Mcdiatoris , vt valeant aliis de contcei fi. digno
nonvtmeritum de congrno,quia paiit fnnium.
rcntcs poffunc eftc in peccato ,
fides. ctiam
ipforjum vitiari ; tamcn non fufpcndebatur effedtus Circumcifionis , qui fuit infaiiibilis; meritum autcm decongruo non infcrt cfFcftum in:
&
failibiliter,
habcat adiundam fpecialem Dei

de hac promiflione nihil habe-
riifi
promiflionem
tur in Scriptura
charitatem
>
quando
nifi
fides
opcratur pcr
&
lege fcripta,
qu^m
in lcge Euangclica
&
&
perfeaior ,
magis cxplicita,
innititur opcribus Chrifti cxhibitis
in
qua
pcrfeftius
quam
fides
priorum,quaE innitcbatur cxhibendis , neque

fuit tam explicita fcd nunc non habet illum cffcdtum infallibilem refpcdtu pcccati inparuulis,
quibus nequit applicari in cafu Baptifmus ergo
nequc tunc habuir.
Maior Patct quia non mmiis in lege noua
:
iii
!e4 ntua.
& iuftificatio
di,aut
fi~
Prsterea in lege noua

efficacia
peri-
btit.
ficut iuftificauic
non
Circumcifio,
padtum ; Hec efi paBum nieuTn,8cc.CircMmcitietttr ex

&c. Infans oSlo liientm cir-
vohts omrte ma/cultnum ,
CMmcideiur in vobu,8cc. Mafiultts cuiurprtput^ caro

circtmcifit
fitOytjuia
tio
non fuerit ftielebitttr antma
illa tie
populo
paBtm meum irritumfecit.Qax commina-
comprehendit infantes:vndc Septuaginta ad-
danticuittt praputtf caro oElauo die cirrtaitci/a nonfue-
opcrum,quam habcbant
ge ex promiflione Dci
dit eum die oElaHo,ficut pntcepit
firmauit lex Leuitiei 12.
pfto
dicrumpadum
Dominus. Idem conr
irrituinfaceret,pifiratiQ-
candcm vim iuftificannoua , quam habucrunt in veergo idcm diccndum de fide.
teri
Qitârco
patet ratione Doftoris
quia lex veergo ha-
tus ordinauit fufficicntcr ad falutcm
buit
remcdium
peccati originalisiin lcgc
autem
nonfuit aliud quam Circumcifio:ergo,&c.ConCitm peecvo fcquentia probatur quia ncquit cxiftcns in
pcc,
cato originali effc ordinatus adfalutcm^quia infcriptus cft in ciuitate diaboli
xius cft tali peccato
hinc
quamdiu obno-
Dei venit redempturus a peccato originali primario ergo

:
filius
num cap.
8.
Refponde, mc^mt^ potes cwripfi Ifaac,
nifi Borptifinatis Chrifliftgno circttmcifits oSiauo die
f*uffet,peri]^t
tes, cttr
anima eitu de pepulofito f explicafipo~
tanta poenapleBereturjnifiab hoc tanto Sacra-
ptento Uberaretur,8cc.
quod in locis iam citatis f-
Vndc audiendi non funt , qui hanc comminacionem extcndunt folum ad adultos ; vt patet ex
qui
Ambrofius Anguftin.
Origenes liki.inepifi.adRomauoscap.f. Ambrof.
vtitur Auguftinus locis citatis.
'pifi-77'
vnde
depado
intelligitur
irrito in
Adamo
pcr
requiri,aut fuiffe
fed vt
fignum facramentale,
&
cfficax dclendi originalis.
Confirmatur fecundo,
fidcs
cfTe Sacra8
per fe:ergo exi- Rtftdiii
nequit
mentum proportionatum viatori
non
'
de Ahrak*. ftirpe prodierttnt myfierUtm Cir-
cumcifionis,8cc.
&
congrucntiac , ficut
in Circumcifione
'"
lufilafides,velpro maiorious virtusjacrifieij, velpro

tfs , ejui
Circumcifioncm crgo
fi
dt.
*"'' *^' /*""
infer-
Scquendo crgo dodrinam Auguftini

Patrum, qui candem receperunr, fcquirur Circumcifionem habuUle hanc cfficaciam ex diuina inftitutioncac proindc ex operc operato.Accedunc
"S*^*
pcccatum, quod pcr Circumcifioncm deletur, vc

Auguftinus,indorus,Beda intelligunt ex quibus
fequifur Circumcifioncm , non vt conditioncm
qux nori h.-ibet remcdium peccati originalis,

rion fufficieter ordinat ad falutem. Subfumptum
patct cx communi interprctationc Ecclefix,quia
nihil aliud xn lege habuit illam cfficaciam prictcr
lcx,
liberabatur.Vndc Auguftinus Iib.}.contra lulia- Auguftiu.
ex diuina inftitutione. Dcindc Circumcifio valcbat omnibus paruulis ex fcminc Abrahae, fed
multi cx his dcfecerunt a fidc : ergo non in fide
parentum Circumcifio in eis erat effic^x.
Accedit quod in ipfa lcge Moyfi circumcidentes infantcs non omncs habebant fidcm explicitam Mcdiatoris;& validc circiicidcbatur infans,
eo ipfo,qu6dad prscepti impletionem Circumcifio fiebat, abfque alia fideexplicitii. Hinc Greforius lib.4.Moral.c.i. Jûodapudnos,incît,vat atjtia Baptifmijioc egit apud veteres,velj>roparuH-
di rctineat in lege
ne peccati originalis, h. quo pcr Circumcifionem
in vctcri le-
&
'^-
Quomodo autem infan$
re, nifi ex neccfhtatc fruftus fpiritualis adiunli
vt patet dc charitate
Scptuagin-
n^'Genefis 1 1 .Ifaac circumcifus fuit;f circumci'
dcrogatum
fuit
poenitenria perfe(fta,quas
i,ri_înali norf
talis crat
vt patet Gcncfis 17. vbi Circumcifio ftatuitur vt
dierum,non congrucbat diuinae clementis
Circumtifit
t*''f*^'i'*'fi-
& comminatione diuinae poe-
nar, per fc intendebatur
noua.
media eius contra fidcm , quae
yogAtum
dit fub prafccpto,
Abrahamum,fic etiam pcr ipfumvalec in lege
quam in lcApoflolo ad Ro-
& cx Euangclio:
vndc diftinguit ipfe vbique lcgaha, legem, & re-
dt-
cumcifione:ergoCircumcifiocx inftitutionediuina cxigebatur ad dcletionem originalis. Dices

rcquiri vt conditionem.Contri,quod diredc ca-
gebatur fignum aliquod fenfibile hoc fuit Circumcifio , quia crat incorporatum in Synagoga: vndc Paulus ait quod circttmcidens fi efi detitor vniuerfi legis, loquens de ludxis. Fuft etiam
diftindtiuum fcminis Abrahae ; tam rigorofum
autem prjECcptum comprchendens infantes o<5to
tribuitur falus fidci
gc antiqua ; vt patet pafHm ex

tnanos,ad Galacas,ad Hcbrsos,
Vlm fuit
Circumcifionem. Contra, fides non erat efficax fine Cir-
ledlionc Scptuaginta retcnta in editidnc Sixtina,
cft
e.ihc*clM tiu4
fc virtutefidei quae applicabatur per
Chriftorefcruatum eft, vt audireturpro nobis pro fua reuercntia,

infallibiliter.
Tertio , fidcs parentum non fuit cfficacior in
'Eutntgelic
fcrftciiiir^
lebatur etiampeccaiumcius. Dices,dcletum fuif-
piiis repetit.
&
haec promiflio eft refpedtu iphus

,
operantis quoad iuftitiam propriam , non autem
vt impetrarctalteri infallibilitcr iuftitiam, qui;
loli
Tidet in lege
rcmittebatur,ncquc in lege remitti potuir.

Confirmatur,per Circumcifionem incorporabatur infans Synagogx , icu Ecclefiae ergo de-
congruum
ciat facrificia fen- Ccngritcniis.

fibilia
Dift.
legis detcrminari pcr
ribili.t luiius
2.
magis fuillct congruum,ilIud quod

rcmedium peccati origiiulis , ftatucrc in
foitioti
crat
quia per illud(cnlibiIc,quod

conlidcbat in Circumciiione,ei'at in ludxis funaliquo fcnllbili
damcntum,
& quafi ianua, & profeflio legis, in-
duccns obligationem cius obferuandz, ad GaJatas /. Tejlificor rwrfm , inquit , omni cinnmci^tnti
fiy tftmiiam eUbiter
eji
vninerft legtf fncientU
&c.
& ad Romanos i.dtdu Eloî Dei,id cft,lcgem,

Accedit
fuijfe creeUta Ciratmcifiom.
Secund^t quod
AliMct^mtn-
noux
ti
licut
adfHcaciam Sacramen-
legis
iudicarc Ecclefia,fcu Synagoga
lO
tmfm^natmr.
neque
cffica-
eius frudûm euacuaie
deletionem peccati.
Ircnxus 10)' 4. cti^.
fitmmationem
ittfiiti
& omncm
datam non vt
}. aftccit
con-
lib. 1.
camalem. Chryfoftomus
contra Celfum, Origenei.

17. 1 Cene- Chryfoft.
homL
^.10. in Jnliantim, negat valuiflc ad Cytill.

Theodoretus tputf.CjJn genefTettul- Tlicodur.
TcituUiac
lianus contra Itttiaos cap.i.
ali), quos ibidem citat Bellarminu$;& omnes penc Grxci Patres : ex
fem. Cyrillus
&
Latinis etiam addi poteft prxter Tertullianum,
Cyprianus Uh. i contra lutiaos cap.ijih.^.epijl,epi- Cyprtan.

ad Fidttm, 8. Ambrofius epift.71.ad Ranum.\. Ambrof.
.
ftola
Hieronymus in cap.f.adCalatM.
Hi omnes vel excludunt frudum
&
HicroB.
iuftitix k
Circumcifionc
declarantes , tacent hanceius efficaciamdelendi
mc-
a fide priuata, fcd ex foUs
vcl effeftum
vtilitatem eius
titis Chrifti.
peccati,& ad omnes effcdiiSjfiueconfignationis,
Dices fortc eodem modo, quo Durandus lo*

quitur de remedio legis naturx , qu6d Circumciilo , vt habct anncxam fidem publicara c-
& fegregacionis
clefix
virtute eius habuifTe efficaciam.
Con-
rcfpedu cuius Circumcifio hibuit neccfficatcm

medjj , poft diem o^fcauum , vt jpatet ex Auguftino,
cap. Maiores, de BaptiUno ; & aliis Pa-
&
tribus citatis
peccati
non
ergo efficacia dclendi originalis
fuit ex fola fide Ecclefia
ftitutione ipfius Circumcifionis
fed ex in-
quod & com-
minatio przmifta de paruulis intclle(5ta declaipfam Circumcifionem habuific ex diuina inhtbuit Httrfftitutione neccflitatem medij , ac proinde ex
fimtun mt'
operc operato ratione fuc inftitutionis
continebac in fe ratione inftitutionis fidem Chrifti ,
opcra , ex quorura valore participabat
cfHcaciam , tanquam a caufa meritoria ; non fecus ac alia remedia in virtute eorumdem operum fortiuntur efficaciam : quod magis confentaneum eft didis Auguftini , quam quod in fide
parentum, aut miniftri , fuerit efficax : qux non
CirttmtiJ! rat
&
&
potuit dare ccrtitudinem
fedus
ficut
nequc
applicat fidem,
& infallibilitatem ef-
illa,
quibus Ecclefia iam
& fanftiratem fuam, habcnt in-
cfTedum , ficut Sacramenta habcnt.

Obiicit BcUarminus contra hanc commu-
fallibilem
ChiiSit,
nem
fcntcutiam loca Pauli
&
plura loca Pa-
trum,qux vidcntur negarc Circumcifioni

ficaciam
vUam
rcfpeftu peccati delendi
cf-
aut
conferendx gratix ; (ed tota rcferuatur fidei,

aJ Romanos 7. i.adCorimh. j. ad Calat, 3, (^ f. &:
Vtramque fententiam quidam conciliare corrrendunt,exeo quod Circumcifio cx pcculi.-iri
non habucrit
illam cfficaciam
fed
inquantum xquiualebac remedio legis naturx , vel vt includcbat fidcm parentum : vcl dcnique quia Circumcifio , licct habuerit illam efficaciam , non fuerit ex primaria cius inftitutionc , qux refpicit fcgregationem ludcorum,
aut ftirpis Abrahx ab aliis, per hoc fignacuJum,
inquantum fignificabat futuramgratiam Baptifmi,& Circumcifionem fpirif.ialcm conficrendam per Chriftum.
&
Verum
fi
authoritatcs contrarix aliquorum
Patrum,&
ma
generis
Abraham , &
tionis myfticx gratix Baptifmalis,
fignifica-
& Circumci-
exprimunt , frudus
excludendo cxtera.
12,
Refpondetur ergo, aliter ludxos pofuiflc omnem iuftitiam ellc cx folis Icge, & Circumci- ReSfenfi md
oiiecHenrm.
fione
nullam aliam admittebant redcmptioErrtr luddnem , aut neceflicacem eius Mefliam expedla- rum.
qui eos
banc vt inftrudorem , & Dodorem ,
liberarct a feruitute tcmporali, de qua inteUigclibanc omnes promifliones redempcionis ,
bcrcacis a peccaco , quas promiccebac Scripcura
fionis fpiritualis,quos ipfi
eius, ardanr,
&
&
&
ficur & rcgnum eius forc

& rcftaurationem regni lCracl tcm-
forc per Mefllam
temporale,
poralis.
Hocpacecex epiftolis PaulJ,diflerentiscontra

ludxos
iudaizantes , pro fide lefu Chrifti
hoc cft argumentum ipforum , vc explicant omncs expofitores. Patet ctiam Ad. 15. Etquidam
&
defeendentes de ludaa docebant fratrs
&
ipdar.ifi cir~
cumcidamini ficunJtan morem Moyfi , non poteftis

fiiluari,Scc. Surrexerunt autem tptuiam de ItarefiPharijiontm , pu credidermt , dicentes , tptia oportet cir-
cumcidi eos,prttciperetpto<piefirMare Ugem Mo)fi,S<.c,
Contra hos
dilferit
omnem
Paulus , aflcrens
ftitiam efle ex meritis Chrifti
&
iu- Scffut Fmm-
falutem efle
ipfius etiam Pauli in fHperficic,& forvcrboruni attcnd.itur,

non iecundum fubScKt epe). Tom. Vlll.
&
li.
&
redemptionem , qux cft in Icfu

Chrifto , ncque legem quidquam valerc , nequc
Circumcifionem eo Bcrape fenfu,quo ludxi falutcm cx Circumcifione,& iiteralcgis folum cflc
per fidem
adftrucbanc >
& repromifliioncs fibi fa<âs cflc ex

&
merito vtriufquc
fanditate.
Non ncgabat crgo Paulus Circumcifionem
eorihil valere adiundis meritis Chrifti ,
dem modo de lege, in quorum virtutc per gratiam.qux in Chriftodabatur ,valcbant. Vndc
ad Romanos 1. iit , Circumcifio tpiithn prodeft ,fi
Ugem ohferues,&rx. dcinde adRoman. j. oftenden?
legcm non iuftificare , quia ex Uge tamum cogni-
&
alibi.
inftiturionc
Icrnxai.
,fed vt cognofeikile perfeueraret
genus Abraha. Origenes

fttijfe
quantum ad iuftitiam, &
mune dependerc
etiam habuerunt candem fidem annexam,tamen nonpoterant fubuenire paruulo,
I I
Patres nihil confcrre Circumcilioni
ciam inde participarc j ncque remedium cora-
tri,facrificia
.rJpiJ!tU*'
Ii:
itOam matctiara , & intcntum primarium ipfbrum , ncutrarefponfio fatisfacit vidpncurcuim
iuftitiam.
noh exigituc iides , & fanditas.

miniftri cadem congruentia ne reracdium*peccati originalis eiret dubium , aut incertum in
Synagoga , non debcbat dependcre a fide interna minillri , aut parentum , de qua non potuit
li.
Vr.
QuEft.
I.
ipfam legein,
ex operihus Ugit non
tio peccati
arrmis caro
coram Ulo ; per Ugem enim cognitio peccati.
eptia
nunc autemjine Uge
cataa Uge
iufiitia
itiftijicabitui
Deimanifeftata eft,
teftifi-
& Pr9phetu,Scc.\hi per iuftitiam intel-
gratiam Dei,& candem codiftinguit a litcra

ludxi tribucbant efficaciam (aJutis. Et
iubdit lufiitia autem Dei perfidem lejit Chrifti 1
emnes, &fiiper omius/pd crtdunt in eumvten enim eft
ligit
legis,cui
:
diftinSio (fupplc pcrfonaruna) lMddi,aut Grtui,icc.
& ratio cft
oimes enim peccauerunt ,& egent gloria

Dei.
K ;
Jufiificati <r/?/V(non
Dei.
lcgis
>
IV. Sententiarum
Lib.
114
cx merito fcilicct naturx,

, aut operum ) per re~
aut Circumcifionis
quem propo/ttit Deus

fropitiationem perfidemin/knguine ipfius , ad ofiendemptionem ,
<jtt4t
eft
in Chfifio
quam
ficut
Vbi
efi
exfide
Concluefi.per tptam U-
lefit Chrifii.
ergo gloriatio tua?exclufit
fiuc pcr
lcgem,
&
&
Quoniam ûidtm vnus

,
Legern defiruimns per fidem
efl
Deus, qui
iufii-
& pneputium perfidem,

? ahfit
/ed legem fia-
& valor operum cius
in
quorum
virtutc fî"^'}*-
non autem loquitur de

Circumcifionc,& legc vt inciudebant gratiam
Circumcifio valebar
quorum vnum
fuit CircumciDcinde fpeciatim

loquitur aliquando Paulus dc iege iam abolita,
contra iam iudaizantes quibus nc tum quidcm
:
fio refpcdtu peccati originalis.
Poftqnam ergo Paulus docuit falutem eife

rion cx litera legis,neque exoperibus noftris,
|-^j ^^ ^ jg
gratia & redemptione lefu Chrirti
hxc diftinguens a litera legis ,in quaconfidcbant Iudxi,fecludendo omnem aliam redem-
debimus.
In fenfu
mcnte Pauli iocuti funt Patrcs
contra ludxos , quandoque fimpliciter in extrcmo contradidionis, fcilicet , prout ludaei fandiratem , iuftitiam, rcpromifliones efle ex legc
Circumcifione tantiim aftrucbant , n()n autem
ex fidc lefu Chrifti , aut rcdcmptione
gratia:
quandoque etiam loquuntur de iifdcm , poft-
&
giatiam, practer fblam Circumcifioptionem,

ncm
lcgem. Tandem docct eundem Deum
&
ludxorum,
& Gcntium eife,
g^/ iufiificat
& prtputium perfidem
Circum-
vt infra vi-
&
&
quam adimpleta
concludit fidem
rc, vt
ne,
go pcr ipfum
fuit in
Circumcifionc ex
adiundta fide, id cft, in virtute
fidei.
falus erfide
feu
& gratiz
Dei , ac redcmptionis per Chriftum ac proinde

;
non deftruere legem, (ed ftatuequia per cam fuit efticax ad falutcm.
Argumgturf
Capite ctiam fcquenti impugnat ludxos , incapitit qug,r.
cjântum aftercbat repromiflioncs fuiflc ex Circumcifionc
legc } non autcm cx fide : probans
'kfPromlffiiines fuljfe ex rcpromiljiones fatas Abraha? , non cx operibus
fid*
S" 0 natura:, aut etiam cx Circumcifionc , fed cx fide,
Circumelfn- yt elfet pater omnium credcntium, etiam iis, qui
"*'
funt cx Circumcifione, inqoantiim fedantur veftigta fidei. Sic etiam ad Galat. i.
5. feruat
&
&
lio
non folum
fafta funt
& icgaiibus.
Et quando,per oppofitum,dicunt faiurem
efle
cx fidc Icfu Chrifti , fequentes Paulum , inteliimerigunt ctiam ea , quibus appiicatur fides ,
ta eius,in quorum virtute habent cfficaciam } fic
&
&
Circumcifio
remedium legis naturac vaiebant in fide Chrifti, id cft,virtute opcrum Chrifti
non autem
in fide quae
adbus miniftri,
fit
/-
& prxcepta, ad fidcm, ic gratiam, Quam diftin-
non ioquitur dc fide Chrifti Paulus , neque in eo fcnfides pro virtutc fumpta ad falutem fufficcrctj
6*.?''-
(Skionem fequitur Auguftinus variis in locis con-
(ed
eandcm contrapofitionem
tra Pelagianos
pfit Spirittfs
&
legis
quoadjiteram,
& fpcciatim libro, quem infcri-
litera,
explicans illud Pauli
Lite"
ra occidk,fpiritiu autem vituficM, extedens idipfum
ad quamcumque legcm, etiam moralcm, inquan-
tum
hseret in
mandatorum cortice,&non
in-
cludit fpiritum gratiae , per quam fit , vt opero

compleatur : ac nouiflime tandem Tridentinum
candem fequitur , alferens qu6d ncque

Gentcs per vim natura: , neque etiam ludsi per
ipfam etiam litcram legis Moyfi liberari potuerint k peccato. Et canone i. idem definit,& quod
fuprk appellauit literam lcgis , in eodem canone dicit do^rinam legis , quat confiftit in nuda
Jef.6.
c. i
oftcnfionc,
^'"""t'*
^'
'antiatil'
& mandato.
& antiqua
^^"^
bat
&
Concilia contra Pefedatores,gratiam a dodrina,

lite-
&
cuiufcumquc mandati &c
nempe
Pelagius gratiam
lcgis
FeU-
nomint fidei comprehendit merita
& redemptionem, ex quorum motiuo
Chrifti,
tanquam
ex merito praeuifo, Deus inftituendo hxc reme;
dia,conceflit illam efficaciam Circumcifioni.
Aflerere ergo altcrutrum
vel
omncs
16
Patrcs
ante Auguftinum impugnantcs ludxos fuifle in. Ctnfura,

errore , vel Auguftinum cum omnibus fequen- ^'">>'>litio
tibus
quorum non
cft
minor authoritas
dchte definitione Ecclefis

fu Scholafticorum
acce-
^*^"'"'
& communi confen-
fuifle in errorc inteiiigentiae
Scripturx, maior crror
eft.
Interpretari ergo debent Patrcs anteriorcs cx
&
ad fenfiim
corum ,
& rationcs
fiibicda matcria contra ludaeos
Pauli
aiioquin plura loca
, habebunt paruam
eorum errorem, faluiege,& Circumcifioncfpe-
efficaciam, nifi fupponant
conftitue-
tem ncmpe cx fbla

randam clle, ficut & repromiflioncs
&
luftinus probat Circumcifion^m
de
vei in natura
viribus libcri arbitrij , vcl in lcgis dodrina

Auguftin.
aut applicahtis haec remcdia; ficenim
quibus impugnant ludaeos
Diftinxerunt
lagium,
J<^" inttn-
^**"*
&
veritate,& prardicato Euangcmortua , fcd etiam

mortifcra quia Patres ciim fe referant ad loca
Pauli, non debent iatiiis interprctari corum fententia,qu^m iocutus fit Paulus de Circumcifio-
cifionem exfide
^'^
''
cx djeribus Chrifti praEuifis,& adiutoria neceflTaria collata
valebat iex abrogata per vcritatcm
^*
tuimusyScc.
]Jf dlflin-
pe toUit gloriationem nominis ,
tjui efi
ficat Circtmcifionem exfide
Trident,
^**^'Lejrem mult-
gem ?faiorum ? non :fed per legemfidei ; quia nem-
Gentium.
"*
n-r
r r
\f
nonmftincarCjColcnlu intelIigit,quocontrarius ^^^ ^-^ ^^
error ludaeorum impugnatur ,ncmpe,vtcxclu- excludehut
ditur gratia,&rcdemptio fa<Sta per Chriftum: gratiam
eum
&
mjHnHjio
DiofpoIiN
quse fccutum eft MiJeuitan.
Verui fiepu*
qus
fupplc cratias,
Srrtr
politani canone 4. Mileuitani
qucm aflecuta eft Ecclefia contra Pelagianos.

Quando crgo dicit Circumcifionem , & leeem
uiie per opera natura: , vt non glorietur omnis

rationcm fubdit, oHficaro in confpedu eius
tramur enim iuflificari hominem perfidemfine opeludaorum Deus tantum ? imo
ribus legis. An
gn
ejfe
iadihcnmvLt ) propter remijfionem prdcedenttum deliBorum ; vt fit ipfe iufius,&

dit
'"*>
vt id <jUod faciendum
Tiidcnt.
iufiificans
Conclnjto
Quod damnatur art.j. Diof-
Tridentiuum canone primo fitpra.

Ex quibus patet fenfus Pauli contra ludsos,
iufiititfitx
iuftitia,per
r/mh.
cognoturit,faciat,&cc.
intelligitur
Jionem
14
& dileEiionem infpirando
in fignum
&
non in
iuftitiam
-^v'
niv.
.
datam
eflc luftJnus.
quia Abra-
**'
&
ham
cnim Auguftinuslib.de Gratia Chrifti in

principio cap. 3 ait , Nam &gratiam Dei ,
ad-
genus muiiecx fide iuftificatas cft ,

bre non crat capax circumcifionis fic Tcrtul- Tetullian.
tutorhtm, quo adiuuatur ad non peccandum, aut in na-
iianus dicit ncque
ipfo
&
tttra
& liberoponit arbitrio,aut in lege & doSirina,
videlicet , cum adiuuat Deiis hominem , vt declinet

a malo, &faciat bonum,reuelando,
ofiendendo ejuid
&
fieri debeat, adiuuare credatttr
non etiam cooperando.
Adam
neque proiem
eius,
neque Patriarchas viquc ad Abraham fuifle circumclfos fic Cyprianus lib.i. centra ludaos fimili argumento vtitur , quo luftinus
Tcrtui:
&
lianns.
Ex
Cyprian.
Dift.
EJCft.tJkMr
E.x quibusi
non licct abfolutc
Qusft. VI.
I.
infcrrc
Circum-
legis ex Paulo
fic
ctiam includcbat fidrm impli-
rsnc.
cillonem non iuftificare,quia neque cciam baptizati fuerunt > cum tameu inde non fcquitur B.a-
citam Meflix,qux tum faltem rcquirebatur>cuius

crat protcftatio fuo modo,& in virtute cius dele-
tamcn illaconfc-
VAlttt^CIH.
eluMttxfuf-
qucntia cx fuppofitionc crroris przdidli ; ncmpe

non in fola Circumcifione,& feclusa fide Redeniptoris,quam implicitam habebat,datam fuilleiu-
bat originalc cx inftitutionc diuina ; ajioquin lcx

illa non fuEcicntcr ordinarct ad falutcm ,cuius
ptifmum non
pejitun*
tr-
nrm.
iullificare
valet
iKtiam vUam pcr Circumcifionem cuiuscontrorium Iuda:i aftruebant , vt vifum eft fupra;vel
ccrtc fidcm nihil finc Circumcifionc valcre, vt
nouitij Pharifxi baptizati conrcndebant.
:
Alijautem, vtHicronymus incdp.i. adGalM.
'7
Damafcenus lib.^.
Hieion.
Pamafcen.
Chyfoft.
Chemmeift
fidei enhodoxtâp.2.6.
ftomus hmn.i7jn Genefim, explicant efFcdum cx-
notum ncm-
plicitum Circuracifionis,& magis
pe eam datam efte in fignum diltindiuum gcncac

ris Abraham, nccomniifccrctur Gentibus
:
Jifiinî- proindeilli dicunt,in dcfcrto,vbi
ntm tUu.
Chryfis-
cftc
non potuit,quia crant
foli
hxccommiftio
Circumcilionera
cciraire.
Quod vcrura cft
cx fpcciali Dei indulto
quia
alioquin prarceptum erat vt oftauo die Circumcifio ficrct:hoc non obftat,quin etiam Circumcifio ex inftitutione Dci fuerit remediura , quia ex
faluabat,iuxtaPauluraproderat obfcruanti
ci credita funt cloquiaDci habuit ergo
alios cfFcdus prxter exprcirura.Theodoretus di-
fidc
lcgem
Tbeodoicc.
cit
Iduinxos, Ifraaclitas,& alios,qui defccerant ^
fidc.circucifos fuilTcnihilque illis prodelTe.

'ExfbeMur.
Hoc
quidera reftc quantura ad vanitatem ludxorum,

intelligcndum cft
qui in if fa gloriabantur
etiam quoad adultos , qui in infidclitatc erant , fi
erant cx genere Abraham , quibus fua infidelitas
nocuit,& non de infantibus ; non inde fequitur
:
non
profuiflc ludxis
&
modo didlo.
Ali) alitcr loquuntur
deCircumcinonerefpe-
ad Baptifivium,cuius erat figura , ficut BafiLoquitur in genere dc lcgalibus. Epiphanius htrefi^. Cyrillus
lib.io. in loannem ; & fic Circumcifio in comparalius lib.de SpintH/knô,CAp.i 4.
Epiphan.
Cynllus.
&
tione Baptifmi quafi nihil erat , ficut figura

vrabra rclpcdtu veritatis , qu.am fignificat , nihili
reputatur , quod non toUit quin fitvtilis. lam
/pidfi)ivtdt,dicet aUi^His,m<\\xh,Circimcifio ? (prxSpiritu) refpondet:
mifit de Baptifmoin igne
&
Bonafiirte eft
&
vtilis ,fi typtu
tffie
credatnr rtifpiri-
tHalis.
Ex qulbas
patet ad fundaracnta Bcllarmini
d in gencre. Patet ctiam ad fundaraenta aliorum,

tilitrum thit- quia ncgant hanc cfficaciara Circuracifionis ex
Htfftnfio
propria inftitutione, fed cx fide, quia fi hxc referantur ad vcrborum fupcrficiera , qux]ex Paulo
dcfumunttir dc cfficacia fidci , xque concluderet
a.
11
PMitlm
viti'
mrflittrtri-
dc fado, Sacramcnta noux lcgis non habere efficaciam de fafto pcr fc,fed ratione fidci,quod omnino falfum eft.
Paulus enim loquitur vniuerfalitcr, qu6d (bla
fidcs lefu Chrifti faciat ad falutem,quod perindc
huit falutem
vcrum
JUti.
modum loqucndi
eft
ante,& poft Baptifmum vnde

:
retinucrunt
quidam
& hunc
Patrcs de
Bapiifmo per eum faluari infantes in fidc aliorum. luftinus Marryr epull.^G. adorthodoxos. Auremiffion.
Aueudinas. midinuslib.i.de peccatomm meritts^
9
cap. i. iih.de vtra &faLfa p<gnitentia,cap. i epiji. t j
Modm* idtm ^107.
alibi fxpc : quod intelligi dcbct non
ludinas.
&
&
tt<futHdi
dt
includtbat^-
de fide explicita miniftri , aut aliorura ; fed qiiia

Baptifmus eft profcflio fidei Chrifti : idcpque dicitur Sacraracntum fidci , vt appellat Tridcntinum fijf-6.cap.j. Pcrcandcm modura ficut Cir-
dtm
curacifio cx diftis
Bsftifmi.
Cireismcijii)
Uiffti.
apud ludxos
& profcfllo nihil confcrrct contra
pcccatum, dcficientibus
ncccflariis
quomodo
alioqilin faluabaiitur infantes,quibus nihil in le-
gc fuccurrcre potuit , prxtcr^Circuracifioncm
&
rcracdiura legis naturx.
&
Obiiciunt denique Florentinum

Tridentinura,qux negant emcaciam oranem Sacramentis
vctcris legis , qux Drxnuntiabant gratiam futuram,&non confercoant. Refpondetur , crrorcm
fuiflc Armcnorum , Sacramcntanouxlegis cfle
nuda tantum figna , ncquc habcre aliam efiicaciam,quam habuerunt Sacraraenta illa vetcris Icgis,qux fucruntnudatantijmfigna.
Hunc crrorcm affurapfit Lutherus , Sacraraentarij , qui cfficaciam Sacramcncorura noux
legis rcducunt ad nudam excitationenkfigni,ficut
Sacraraenta vcteris legis excitabant ad cognitio-
&
ncm gratix
futurx,
illos proceilit
fuit profcflio
19
Obitai*
ex
(y
Flertnt.
Tridtnt.
RtfftttJIf.
Errcr .4rmt'
Luthtri
if
alitnm.
non eam caufabant. Contra
Florcntinum,concra vrrofque Tri-
dcntinum, rctenti cidcm dcfinitione Florenrini.

Pcr Sacramcnta vctcris Icgis intelliguntilla,qux
erant nuda figna,& propria lcgis,non autem Circumcifioncm,qux eft cx Patribus,& non ex lege.
DiccsiConcilia coraprehcndunt etiara orania OiUBio.
pro tempore
Sacraraenta recepta pcr legcm ,
&
eius currentia
ergo.
Refpondetur negando antecedcns
>
nam
in Hsfftnft.
ipfa Scriptura Joanntt 7. ncgatur Circumcifio data efle
i.
Moyfe , & per legera,î ex Patribtts tfi:

hxc vcllent damnarc fcntcn-
quafi vcro Concilia
t\\ih
Hifilia;.
incorporatio,
Ciretimeiftt
tiam cxpteflam Auguftini,& Patrum fequcntium, tx P*triiitt,

atquectiam definitionem Ecclefix in capitulo ttmtxUit.
Maiorts, dc Baptifrao : quam araplexi funt etiam
Seefm dtfiiit'
Scholaftici:quod cft prxter ftylum Conciliorum
tiemi.
reuocarc in dubium,quod iam definitum eft , aut
dcccrnerc contra Auguftinum , Gregorium ,
alios fequemes ; quin etiam contra communcm
Scholafticorum.
Loquuntur ergo Concilia in ftylo ,
vcrbis
ipfius Auguftini in Pfalm.7}. Sacramenta noui AaguflJDas.
Teflamemi eLmfidntem , inquit, Sacramenta vettris
TtBamtnti promifirHnt Saltdatortm , &c. Etcpiftola ij.ad Hitiony mam:Cttrnon dicamprictptailla
vetentm Sacramentomm nec bona tjfi, qida eisnmiu.fiifica/ttttr homints ? vmbra tnim fiott prtmnmiantts
gratiam epia iHfHficamur. Iccm lib.i^. contra Faufitimycap.il. firailia habet. Sicutergo Auguftinus
ipfcloquiturde Sacramentis veteris legis, non
comprehcndendo Circuracifioncm ; ita etiam
Florcntinura de iifdcm agunt,
Tridentinura
&
&
&
qux erant
propria vctcris lcgis .-alioquio non rc-
ê Circumcino
fub clufmodi coraprchendeba-
quxetiam aliis valcbant dcfcendcntibus cx

gcnere Abraham , & viucntibus cxtra lcgem:
erco non fuitproprialcgis, ncc fic cornprchendi
tur,
dcDuit fub propriis Sacramentis eius fecundura

rigorera. Alias etiara rcfolutioncs afEgnat Do-
&
rcdor infra , quas fuo loco traftabiraus

fpondent quibufiiara obieftis , quibus bic fuperfedcmus.
Sed iti^jnirtndum tfi^tx iilo fitppofitafiefivMr,
c
&c. Suppofitura prxmiifum cft, conclufioDodoris,nempc , Circumcifioncm fuifle roicdium
contra peccatum originalc. QusErit,an indcfe:
quatur contulifTc nccefî6 gratiamcx cccafionc
opinio
lO
rtritm trrgi-
pU
rtm.ttt
intu-
iTiiiui
'
f.
IV. Sententiarum
Lib.
ii6
opinionis, quae imponitur Magiftro

jjjidg contra peccatum orieinalc :
ncmpc vanon tamen
&
traaat
an de potentia
abfoluta potuit rcmitti originale, aut ctiarade
dc peccatooriginali determinatc,an poflit depo-
fackopomt (inecoUationegratiae infufe,&fanaificantis ? Item,an de potemia ordinaria id ficri
tcntia ab(bluta,vel ccrtc ordinaria, remitti a
poflit?
rcmlflio eiret per infufioncm alterius forms,vcrbi gratia,iuftiti2 originalis.
contiiliHe gratiam
quacrit ergo
Ha;c quzftio diuerfa
eft
ab ilU
quam
Quantum ^
Viilf
<^
Oehnm
far.q.t,.
ûitrri.
qui dicere
C H O L
Dco
/ine infufione gratiae fandificantis:quamuis illa
infri
ad primum videncur aliquod non. Et (i rationcs con-
fit
M.
Sententia aferens reûgndre fecutum toJlifintgratU
Rir, hiea.(.
&
diji. 1 6,
dibi ati fcil jcet poPdifl. i^.
rcmitti culpa pcccatori.finc alia in co tranfmutatione pcr formam nouam. Hic autcm quacrit
>
quAtuor ratimbtis fitadetur.
6^w<fc/^r,&c. Sentcniianegatiua
ir
Richardi hic art.6. Cuius rationes quatuor SmttntiatU'
proponit Dodtor,
infrk foiuit. Eandem tenent ^*'.'"*aJij,vtOcham^ff<i//ô;.^y?.4. Idcmdoccnt
qaotquot tenent peccatum non poflc remitti per aiji.
eft
&
cluduntjvidendum cft- Prima eft talis:non
potcft de aniraa pcccatum dcleri , nili dc
immunda fiat mundaj fed hoc non potcft puram condonationem extrinfecam Dei , & cx
fieri ni(Hper aliquam mutationc fadamin
alia parte iuftiiiam originalem confifterc primari6 in gratia fanftificantc , quac cft fententia
anima:illa autemmutatio erit ncccflario
D.Thomae, vt quidam volunt, vel certc in gratia
ad aliquam formam pofitiuam repugnanfui(Ie radicatam contra quos non eft difputatio
gnantcm culpa:, & hoc abfolutam quia
prxfens ex inftituto , fed contra Richardum, vt
ad relationem non eft motus , nec muniox dedarabitur.
tatio. y. Phyfic. huiufmodi formam ah
folutam repugnantem culpac in anima , dico gratiam
ergo , &c.
Secunda ratio talis cft In pcccaco dcformitas opponitur gratiae, vtpriuatio habicui:
fed priuatio non potcfttolliafubiedonifi percollationem habitus oppofiti crgo ,&c.
JEt hoc cft,quod Augullinus arguit, qu6d culpa,&: gratia opponuntur, ficut tenebra ,
oiS"&
D.Thoin.
Rjiii .
&
R4tit }.
lux in aere.
Tcrtia ratio , Culpa non potcft dclcri, nifi tollatur deordinatio vt non imputetur ad
poenamjfi autem dcordihatio cius maneret,neccflari6 imputaretur ad pcenam , quia ipfa
manens non
Ratit
poteft alitcr ordinari
quam
per poenam infliftapi
ergo culpa dimitri non
deordinatio eius tollatur illaaucem non tollitur nifi per gratiam ergo &:c.
Q\3..xn6,f\ culpa dimittitur , diuina ofFenfa remittitur ergo peccator Dco reconciIiatur,crgoper confequensaDeo acceptatur: nullus autema Deo acccptatur finc grapoteft
.<,
nifi
cia
ergo, &:c. Et conficmatur, quia
S
Originale
efi remifsibile
fi
non
eft
HO
inimicus : ergo amicus.
M.
defotentia ahfetuta fine gratia intrinfeca
quia rectitudo naturalJsei
Nec gratia ei magls refugnat pofi , quamante laffumyquia quod fracefierit feccatum,nonmutat naturam gratia.de hocScot.i.d.iy.q.t.fir ^- d.^y.q.t. .Exifta folut.
5.
d.z^.adarg. &infrad.i^.qi. a.t.fi. ^d.i6.q.i. quihta locis frobat ,ex naturarei mnejfe
repugnat.
&
refugnanttam inter feccatum (^ gratiam.
Contra iftam * concluflonem arguo

primo fic:Q;Txcunque fibi inuicem rcpuguant circa idem,mutUQ fc excludunt cir-
ca illud crgo cui plura repugnant circa

aliquod fubicdum , illud poteft per quod:
libet illorum c^ccludi
ab
illo
fubiefto
fcd
culpa: originali repugnat rcditudo in pusJ
'un poêt
m1u*j:S
S'!!
hte
fL'\ X/quifde
'"'""
recti.
"'"'
ris
n^turalibus , etiam fine gratia. Etpatct
^^ f^^ô fccundum Magiftrum ponentcm

hominemaDeoficcouditum.Patctctiam
^^Pîhili,rationc;quia (\ no poflet natura
ficri rcda rcditudine naturali & fine gratia tunc gratia cflet naturalis
licct non
atura: lapfx, tamcn n^turxin reditudiue
propria inftitutx illud cnim eft naturalc,
,
rali /eciuf
Uffa.
quod
Centra iftam conclufionem ttrguiturprimefic,
Duabus
rationibus agit
&c.
Dodor contra priorem
11
itnfMputtur.
fcntcntiam prima eft , quod redlitudo naturalis

opponitur peccato originali ; quS pofiti deleri
poteft. Secunda eft,ficut Deus potuit prim6 conftituerc homincm redum fecundiim iuftitiam
:
originalem
& in reaitudinenaturali
potcft lapfum rcftaurarc
in
ficctiam
candem
re<îtu-
dinem.
Ad cuidentiam horum , in gcnerc aducrtcn- ltp'tia tridum eft ( omifsa fentcntia modcrnorum ) iufti- ^"'**'
tiam originalem abantiquis Scholafticis conftihatuiinintcgritate,&redtitudincnaturali,
bituali naturac , fiuc illa fuerit vigor ipfe naturat
&libcri arbitrijjVt Magiftcr </i^. 14. infinuare Magiftcr
vidctutjcui fupcraddit gratiara finequa non,non
cx
autem dona , aut cratiam fandlificantem :
&
&
partc videtiu conieniirc Henricus .QuoMibetc^. HcntieuA.

eptdft.ll.
Dift.
quod confequitur nacuram fecundum fc:

crgofcquitur, qu6d pcr folam rcftitudi-
ncm naturalem
& finc gratia potcft culpa
cxpclli.
Si dicatur,qu6d rctitudo abfolute po-
abfquc gfatia
tuit cffc in natura
non
poft culpam
tamcn
poteft rcftitui,nifi collaii
gratia.Contra iftud,&: fimul ad conclufio-
ncm
principalcm, arguo ficrFormanon

habcns cffc altcrius rationis in fubicdo,
non habct infcpvabilitatcm aliamaquocunquc quia cnim cft talis forma &: talc
,
cflTc
habcns,idc6eftfcparabilis,vcl infcpa-
rabilis a
quocunquc fcd forma non habct
quod cius oppofitum
cx hoc,
prajccfiit in co,vt pi-
&
calorc circa aquam crgo

dc frigorc
forma non habct aliam infeparabilitacem
a quocunquc , pcr hoc , quod cius oppofitct
prxccflit in fubicfto
naturaUs ,
cum
fi
non
fcd rcdtitudo
prarccflllTct
fuum
pofict fcparari a gratia
oppofi-
pcr
tc:
crgo.
T
U^ Dein htmintm
erta~
rt,tUm ftfji rtfrrt.
Iccm , qualcmcunquc fccundum formam abfolutam potcft Dcus homincm

praecisc poteft repararc
crcarc , talcm
poftculpam, fccundum formam abfolu-
&
tam fcd
pura rcditudine naturali pocrcarc crgo , &c. Maior

probatur, quia culpa non facitnaturam
cfTc aliam in (c crgo ncc quin fit capax
ciufdcm, cuius fuit prius capax agcns au:
tcft
H7
I.
1 1. Eam fuiflc rcdlitudinem volunMtis.qii^;

opponitur curuirati , qux eft Hcut qualitas in
quantitatcpcr quam diftinguitur natura inftituta
^ fc ipfa poft lapfumiftuc ctiam fiicrit donum aliquod fupcradditum ,& fupcrnaturalc , ordinans
homincm ad Irncm fuum naturalcm , prout tcnct
Dodlor pcobabiiitcr , fcqucns fcntcntiam antiquorumin iJift.ic^Sc rcduccnsiliam fcntcntiam
Hcnriciad congtuum (cnfum.Ita Alcniis i. pMt,
fuft.
<]iuft.<).m.i
.& i.D.Bonaucntura in
i.4li/Ki9.art.i.
in
hominem
AlenGs.
BoniQcc.
û*ft.i.&i. Richardus ( qucm cx inftituto htc Ruiiacdo;.

Dodlor impugnat ) eadem dift. ^tft. i
dift.i i
.
art.
<iuaft.
qui negant
Adam
fuiffc
gratia, fcd in fola iuftitia originaii.
iungi poftiint, qui
ctiai;i
&
crcatum in
Quibus ad-
negant Angelos crcatos
fuiile in gratia,vt iCgidius in x.dift.^fuft.i .art.^.
AigcntiK.
cfTealterius rationis in fubicfto
tum
Quxil
I.
Argcntinzsquafi.j.art.i. Acccdit Marfilius
i.
yK,/?.i8.Durandus<i}?.io. ûaft.^. Gabricl dift.jo,

ûaft.i.
Maior
tpuft.i.
& primum vniucrfjm no-
Do<ôres , quorum aliqui hanc quarftioncm

dillenmt in 4. hac dift. vt BatIbliu$,Rubion,Mayron. Abhis diitentirevidctur D.Thomas tantum
in eo,qu6d aflcrit iufticiam originalcm fuifle radicatam in gratiafandificante.
Diftinguitcnim i.i.f.109. integritatem natura:,& gratiam fandtificantcm. Patcr ctiam ex effeta iuftitiz originalis, qui fuit ordinaiiopotentiarum in opcrandodclccbabiliter,fecundum
redam rationem , &: citra rcbellioncm , aut fomitcm. Hanc crgo fcntentiam,qux cft Richardi,
fupponit Dodor quidautcm fenfcrintmodcrni
ftri
Marlilius.
Oocandusl
Gabricl.
Maior.
BafTolis.
Rubiou.
Majrron.
D.Them
Cfeaut
yiifi*
/'.
triî-
muit.
circaoriginalcm iuftitiam.non eft huius loci diffcrcre;& an ab iifdem diflcntiat noftcr Dodor cx
propria fcntcntia.
Alterum fuppofitum Dodoris
originalc ex
eft
pcccatum
lententia Anfelmi Ut. de Conceptu AhtTMm [uf-
cemdiuinum
potcitilli
cunquc, cuius
cft
capax
imprimcrequod& hoc finc quo,
cunquc , quod non includitur

illius imprcfli
fum fit
Cia cft
& maxime
poftcrius ipsa
fi
id
in ratione
non
inclu-
formi imprcfsa gra:
huiufmodi rcfpcftu
iuftitiac
vel rc-
virgiriali,cap.i6.0' libje peccato eriginaU
eflc pri- ftfitMm.

Origintle ei-
uationem iuftitizoriginalis:quam fequitur Do-
dlor in luiift.ji .reliqui Scntctiarij <i/?.30.Schola
D.Thoms
&
}.
Alcnfis i.part. ûafl.iii.
quocunque modo
A Deutf/jit Ttp*rr*
virfmem.
Si inftctur
crgo.
&
maximc contra Richardum,quem fmpugnat.

Prima ratio declaratur, qus talis cft ûacuntjuefthi
contra maiorcm
fccundum
Hicronymum,qu6d Dcus nonpotcftde

non virgine faccrc virgincm Sc tamcn a
maiorc qualcmcunquc fcfic non
cundum formam abfolutam
cft inftantia.quia accipicndoquodcunque
abfolutum importatum pcr virginitatcm,
dco ,
accipi in
fiuc
&
pcrfcdio in mcntc , fiuc difpofitio
fit
m carnc:totum potcft
Dcus
vltra ifta virginitas dicit
dam aftus
pnctcriti
rcpararc :fcd
ncgationcm quan-
vt fcilicct
nunquam
mcntc, vcl carnc in pcccatum

carnis cx quo cnim adus pra^tcriit , non
cccidiflfc
imucem repugnarrt
dum circa Ulud
circa idemy
in
TMtie.
ergOySccSed culpa originali repitgnat
tclligit Jtnegratia
ftio
trimM
mutuo fi~exclu-
reElitudo in puris naturalilms etiamjtnegratia,8cc.in-
principio potcft crcare virgincm. Rcfpon-
Alenfis.
cxpliccnt iuftitiam otiginalem. Ex his duobus

fuppofitis manifcfta* funt rationcs Doôris ,
ftitudinis naturalis
ffitre infri'
HMtitHt,
i.i.<puft.jijert.yadi.&<piali.îji.i. D. Thon.
DtelMratur.
dcquacftqux-
fandificante,
non autem de dono gratuito fupcmaturali,
quo
conftituit iuftitiam originalcm
1 ^.epuft.vnica
,>> 2. dift.
per oppofitum huius intelligitur
>n^>nV/tf(r4//Mir,
comprchcndendo ctiam illud
donum, quatcnus re&ificat naturam adfincm

fuum naturalem tantum id cft rcfpe^ cuiuf,
I fttru n*tHTIllittU
vt
cunque obiefti,& operationis pcrfcftiux naturx,

fccundum rationem rc6bam , quantum ad volunfatcm , in ûa ftatuit iuftitiam originalcm primari6:quamuis acccflbric admittat ctiam donum
infufum in appetitu fcnfitiuo, quo fubdatur pcrfcdtc voluntati*,& diftinguit voluntatcm in purit
naturalilnu ,i fcipfa, vt elcuatur per gratiam fan-
potcft
Idtm
i.rhjf.
$xt.eem.7.
Dcus
faccre
quin
Vnde
commcndat
praztcriit.
Philofophus 6.Ethicorumc.i.
didum Agathonis rede diccnzis ://ocfil9
priuatur Deus ingertitafacere , quxfa6lafuitt.
t ratio cft , quia nulla fadio poteft cflc
no encis,dc ahquo noncntc:quia (maximc

cxtcndcndo
dificantcm ad
finctn
fimpliciter fupcrnatu-
ralcm.
x quo obitei admonendi funt,qui aliis in lo4

ciscalumniam infcrunt Dodori ex hoc modo Mtdmt Itloqucdi,vt infra dift. i ^.tpuft. 1 .^.De/ecundoprinci-
tjieitdi ftmi-
pdiad
[ittris
3.
vbi dicit
pcccatopotcft
qubd voluntas
exiftentisin
cum communi influentia moucri
aJpanitcntiam,vbi noncxcluditadiutoria, qu.T

pct
ri.
JMit-
IV. Sententiarum
Lib.
ii8
excendedo fAdionem,quaelibct cft, vel cntis dc non ente vel non entis 4c cntc.ficut
m annihilatione vcl cntis dc cntc prjctcritum autem non efl: cns & ipfum non
practcriiflcjCllaUud non cns :crgo non po-
pcr communem influentiamcomprehcndit, ficut

ibi latitis cxplicijbitur , fed intclligit voluntatcni
teft
ex practcrito
fieri,
quod non
fit
prxtc-
ritum.
Si obiiciatur
Deus totum
fi
illud abfo-
lutum, quod eft in virginitatc, poteft rcftiucrc, crgo &: aurcolam rcddcrc, nam
auceola vidctur corrcfpondere alicui
perfedioni abfolute in virgipitate. Poteft dici , qu6d aureoU virginis eft gau-
U.
diiim accidentale de fua innoceutia , id

cft de nunquam cccidifrc in illud pecca,
tum,adquod communiter naturaprona

cft maximc in adolefcentia.
Et fi obiiciatur quod ifta ncgatio non
cft materia gaudij multum exccUentis, vel
,
Refpondco
fpccialis.
ficut affirmatio cft
in naturalibus vt excludit chjiriratem habitualcm,& gratiam fanftificantcm, eo modo, qiio htc
naturalibus,
voluntatc in puris
dc
loquitur
quamuis comprehendat donum iuftitia? originalis, quod ipfe docet eirc infufum a Deo,& excludic eratiam fantiHcantem duntaxacqux ordinat
nnem nmpliciter fupernaturalem.

Minorem probat Dodkor,tum authoritatc Magiftri , qui pofuit hominem k Deo fic creaturii,
quem fequitur ctiam Richajdus(qucm impugnat
ad
Dodor )
patct cx
iHnerii fr'
^*"*
vt vifum cft in nptabili fuppofito Sc

argumento fequenti , quod eft ad homi;
nem , vt ipfc indicat
in finc. R.efpondet Richafdus,qu6d reditudo abfolutc in natura poffct eHc
nejfonfe.
nequit tamcn reftitui fmc gratia.

Dodor , quia rcdbitudo naturalis, impugnttur.
feu iuftitia originalis,quam per rc(Stitudincm intclligit , non haber ejfe alterius rationis in fubie- Formam n$n
fine gratia
Contra arguit
do
vrijr m/t.
fiue praeccllcrit cius oppofitura in fubieflo,
& frigore,qux forma

non variantar in fuo ejfe naturaU , fiue fibi fuccedant in codcm fubiedo,fiue non ergo neque fefiucnon,vt patet dc calore
fugibiliSjfeu odibilis, fic negacio amabilis:
ficut
ergo cxccllens odibile cft,fuifle lapsu

peccatum ita cx charitatc amabile,
in talc
firmatio odibilis.
cuiopponitur af-
Multumenim additde
gaudio non cecidifle in culpam vltraid,

<juod aliquis habct de hoc, quod poft culpam furrexit ad gratiam.
Conccdo ctzo ^ conclufiones vltimarum rationum , quod de potcniia abfoluta
formalitcr
Dcus dimittcrc culpam originalem,

non confcrcndo gratiam 6C hoc maxime,
cum gratia non opponatur formalitcr pec-
fccato
caco originali
poflet
nec modo dimittaturillud

pcccatum pcr collatiohcm gratiae, nifi quia
:
gratia includit acquiualenter in accef tio-
nc diuina
iuftitiam originalcm
quac for-
Ad
dcnte.
Kt^h-irdi nd-
fieri
argumcnta
pro opinione prasce-
Ad primum concedo quod potcft

,
de immunda munda, munditiaopporeftituatur iuftitia originalis
fica,fi
priuat
peccatum originalc
quam
fiuc illud
tudo naturalis , fcilicet prasfcindens om-f

ncm dcformitatcm pcccati.
t.
Sumiiur iu-
Ad fccundum patet, quod falfa efi pro-
rtciifudirte
de oppofitionc iftiusculpa: ad gratiam!imm6fic opponitur culpaiftaiuftitiaj originali,& non gratiaE,nifi quiaipfa in
drhita inejfe,
acccptione diuina xquiualet
fiiti nottprt
dorto
hbi-
tuali , fedpro
eui offonitur
OrigintUi.
JM
t. d. 1 9.
poficio
nali:
iufticia: origi-
fcdnullomodo opponicurgratiaz
vt
proprie,&: praccisc priuatio eius.
Ad
tertium
dubium
eft
non imputari ad poenam
vtrum
xio
eft
extrinfeca
Hic non
Deus,qui
eft
lcordinationc
cius
frohti tS-
fequenti*
f****''
qua:
& cognitionc.
concurfus
talis
caufarum
caufa tam gratix, qu^m
qui
iuftitiae
ori-
ginalis,agit libcrc. Suppofito ergo priori;nempe
vtramquc formam non elfc ex natura ipfafeu per prsdicatum intrinfccum aliquam
conncxionem infeparabilem , neque ctiam illa
crit fuppofitQ quocunque extrinfecb , quod non
fit caufa ipfarum oppofitum autem iuflitiae originalis przfupponi in fubiefto , non denotac
caufam , aut caufalhatem cius refpedu ipfius iucrgo ncque inlcparabilitatem
ftitiaj, vcl gratia:
eius a gratia, quin feorfim fine ipfa poffit, fuppofito etiam peccato, poni inejfe ,6t potcntia abfointer
rum
fi non prxfuum oppofitum in fubic6lo,pofIet a gra-
fcd reftitudo naturalis,inquit,
cefliffet
tia feparari per te , id cft , qui fequeris fcnergo etiam poft peccatum.
tentiam Magiftri
Hasc ratio facit etiam ad cQnclufionem princi:
palcm.
Secundaratio cft^quiaDcus
hominem fecundiam
ficut potuir crearc
x6
iuftitiam oiiginalem finc Seeundaprt.
gratia, poteft ctiam dc potentia abfolutaeun- ^**.
dem rcftaurare in iuftitia originali:quia non defipotentia ex partc Dei , neque pofSbilitas ex Klhilebfiart
formx , neque capacitas in natura tollitur 9"'^ "fi*""
per peccatum ad candem formam , cuius pritas
cit
parte
peccatum,quia peccatum non facit naturam effe aliam , neque proindetoUit cius
capacitatem : agcns autem diuinum poteft iraprimcre naturae omnem formam abfolutam , cuius eftcapax fincomni eo, quod non eft de rafuit capax ante
tioneformx
pofTit
eft
vt contingit in relatiuis
funt fimul natura,
fic
donum fupcradditum naturaj,fiuc fit reti-
Ad
prxceflerit.
&
luta
maliter opponitur pcccato originali.

finitnes
non
de bono pofieft inconuc-
cft
maximojtamen non
cidentalc dc ncgatione
Al
bec iuftitia originalis,ex eo qu6d prxcefTerit eius

oppofitum.,vel
ratione alicuius pracdicati

ma per fuum ejfe ,
intrinfeci, per quod dicit connexionem ad aliud,
ranquam ad prius , vcl pofterius , fi connexio fit
intrinfeca,& ratione fui efe^ vel ex concomitantia caufarum vtriufque in a6tu,& fimuhfi conne-
niens vltra illud addi aliquod gaudium ac-
Bri-
infeparabilitatem a graiia ha-
ratct confequentia , quia hafC compeûnt for-
crgo gaudiiim cflentialc
fjm*i$.
&
& dclcdabilc cft, nunquam cecidifle. Etfi

tiuoîino
epp.^r.itur
parabilitatem
imprefTae
maximc
fi
fitpofterius
ipfa, talis cft gratia refpedu iuftitia: originalis,
nempe in fententia
fcntiunt homincm
Magiftri
& Richardi
fuillccrcatum
non
qui
in gratia,
fed
XtU
78
Dift.
eius
Qu^ft. VI.
non ablata.Sed hoc concenro,opponca
dcordinacio
potc(l aufcrri abfque col-
ifta
Ad quarcum conccdo quod diuina of,
fcnfa placatur
&: iftc
cui dimitcicur pcc-
catum,reconciliatur: fednon fequitur,ergo eft acccptus Deo ifta acccptione fpcciali

qua eft acccptus pcr gratiam. Homo
enim in puris naturalibus eft placitus Dco,
non tamen acccptus fpccialiter hoc cft,
dignus vita zterna> pax enim & reconciliatio non dicunt niii Deum noUc vindicare culpam iftam fcdacccptarc plusdicitjfcilicet iftum ordinare ranquam di,
vita xteraa.
polTum cnim
alicui
Parct ctiam in nobis:
qui offcndit me, plainimicus,ncque velim

,
carijvcnon fim fibi

vmdicare commiflum
rccipiam cum
abfque hoc, quod

a<f amicitiam fpecialem , fc,
cundum quamordinccur ad ahquodbo'
num fpcciale.
Sed adhuc
JtnDtiup/ftt dimitttr*
f*c.r'g. */-
ftfiiiui
0tt%ir*tii
Vt
i^filtU trig.
dc priuatione,
& mutacionc & deordinacionc & fpecia,
qu6d homo non habens
iu-
ftitiam originalem , ncccflario habet carcntiam iftius iuftitia:,& ctiamdebitum
habcndi,fieftpropagatusab Adam. Jôc
probo jidso
tiaf
cnim debitor huius iuftiquia accepit in Adam dcbitum ab
eft
ipfonaturaliter propagatus
huius
fed carcntia
cum
dcbito habendi eam,

complet rationem peccati illius originalis.*
crgo fimplicitcr neceirarium eft propagatum ab Adam habere peccatumorigi-
nale
iuftitiac
, fi
non detur
originalis iuftitia in fc^
infri
dsft.i9f.i.
quac 4i(â funt
nerc
quod
liari
Deo
ibi
nccefle eft po-
non poflit reconcifine mutatione adformam abpcccator
folutam &: illa rcpugnabit termino aûOy

&c per confcquens crit gratia,fici>t prius eft
argutum.
:
tmni
m.,tJi-
li
qux
re(lauraretur,non dcbcri ipfi aureol>m,
eaudium de innoccntia non tcmcrata , auc

violaii&amirsi. Itcm , qui ratione poflit gaudium cflc dc ncgationc cxcludcnte impetfedioncm,(cu aflSrmationcm odibilis.
Aliqui citant Do6lorcm,quafi fuerit in eadem
fcntcntia cum Magiftro,
quam
plurcs
alij
, fundamcntum
ptunoepinoU 74. vbi intcUieit illud Gencfis,
^fr-'/-'
&
/i*
o
j
jpirautt
tnfactem ttus fptrticHUtm vttt^ 8cc. dc gratia
fandlificantc
tcncnt, Sententi*
habei in Cy- M'i'Pri /4-
eftque probabilis
aflcrens pri^s fuilfc
creatum
*"'
.
Cvprunui.
'
pri-
mum homincm qu^m accipcrct fpiritum vita;

,
&:in Auguftino
1$. decimt.c*p. 14. intcUigens
Auguftinas.
primum hominem, &per

intelligi animam rationalcni,
prius fuiile creacum
fpiraculum vitx
quod
confirinat vcrbis Pauli
Faihu efl primus hemo
^dam
irt
ad Corinth.i j.
anlmam
vittenterrty
&
cap.8. fequens
eandem interprctationcm Non^

:
dttm tamen, inquit,fpiritualem hominem
debemm in-
telligere,eptifanMsefiinammam viuentem ^fedadhite
animaUm : tunc enimfpiritualii ejfeSbts efty citm in Pa, hocefty inbeata vita conflitntus prirKipium
etiam perfeSlionu aecepit , Vt verbe Dei confitmmare-
radifo
tWj&c.&lib.i i.deciuit.cap.i 3. dicitiuftumviatorcm poft lapfum efle bcatiorcm Adamo,quantijm ad fpcm vitz siernz,quod non cflet verura,
fl
Adam habuiflet dona fupcrnaturalia fimul cum
iuftitiaoriginali.
Vidctur etiam tunc congruenter fuiflc diftinopera gratix :

inter opera naturz ,
flcut de fado adultus non iuftincatur finepropria difpofitione ita Adam, qui crcatus eft cum
&
&
îonem
1
Ctngntentia.
plenalibertate,
&rclidus
in
manu confilij
fui,
non reccpifle
dicit de Angelorum
videtiu: finc propria difpofitione
^ ?* fi**"
gratiam vt Dodor in fimili
^*"
mora,vt in primo inftanti fiierint creati in natu- "'.'"
'"*
raIibus;infecundocollatafucritgratiaiin tcrtio
vera hi meruerint , illi dcmeriti fint ; in quarto
hoc ide6 , quo omnem
faerjnt in termino ,
ftatum expcrircntur. Vide ipfum x.d,}.<puft.i,
poteft fumi fundaroentum huius cx Auguftino
Ubii.de gon.ad literamcap.^ Hanc c^go difpofitionem potuit habe(6< mediantibus adiutoriis
:
gratiz adualis.
concludcrent :.ergo diccndo confcquen-
tiontPhjffici.
Sc
eft
autem pofliriuftificari feu reeoncitiari

Dco,finemutatione cius, illamedianon
,
vireinitas,& qua ratione poflit rcftaurari a Dco,
&
ter his
fit
priori fubiicicns. ItctTi,qiud Ht
<i
1 7. pnmi //^.probatum eft

charitatem cCc in anima pei; mucationem
ilkm,qudefic
iuftificatione peccatoris:fi
Iccm,^/////?(f?.
Teec i lelli
*b/jH*
ttffe
mam rationem
i'^fl*ti,&
'"'J"""*-
&
vcl in aliquo Jtquiualcnti.

JJ*m
quit Hcri,quin practeritum
quaic ncprztcritum ,optf-
Jib,2.de Genefi ad litcrain contra Manicha:os,
trcs rationes prius faftas
Maiorem ,quam
mox fbluit,in litcra cft plana,explicans
vtrum
dubium
pcccatum originalc , abfquc collatione

cuiufcunque politiui rcpugnantis ilH peccat,puta iuftitix originaUs , vcl aHcuius
huiufmodi, Et videtur quod non , per
per hoc
quamuis poflcaei
abfoluta pofTetdimittc-
reftat
Dcus dc potentia
liter
originali
fucrit collata gratia pcr iplbs.
nomffimiu Adam in fpirititmviMificantem , fednon

prius ûodfpiritde efi , tpiam eptod animale , &c.
mm* eolUti' rc
iiiftitia
119
Subiicit inflantiam contra
larionegratix.
gnum
fed in (bla
Pnmum argtupcntum rcquiritdifficultarcm tangen4>un infcrius <////"/<!?. 1 4 An

iciliccr pcccacura poflit deleri ab(que pro
duftionc formac nou^ in anima ? Qu6d fi
poncrecur, qu6d'fic, dcoriginali , ficut
fortc
Quamuis autcm Patres frec^ntfos alirer in- TxpUmitu*

telligant illa verba Gencfis ; Faciamus bominem ad '*""
imaginem,& ftmilitutUmm nolham , &c. pcr imtînem intcUigcntcs naturam ,
capacitatcm eius,
ftxfimilitudinem
funt
donum
&
& virtutcs,inJCclligi pof-
quoad confummationem opcris
finem accepit.quando
homo
qu tunc
rcccpit gratiam
&
qu6d fimul cum naturaomnia fint perfedain exccutioncfisd tantum fecundum intcntitonem, quac fuccefliuc completa eft. t qnamurs
don;t,nofl
Auguftinus intelHgat
in
homincm crcatum
bona voluntate, & reda
& xj.de
pcr
corrept.
& grOtia
bonam voluntatem
i^. de cinit
cap.^. o.
Aiifle
cap.i t.
& fTcquentius
intelligit
chariiatem
contra Pclagianos.
RcrpoBdecur,inquam,Auguftinuni perbonam
volunta
29
uo
IV. Sententiarum
Lib.
forte ibi dicetiir
de
a3:uali
poficc dici
ad
argumcntnm,qu6d non oninis propagatus

ab Adam,(quia propagatus) eft debitor iullitiae originaljs
fed cum hoc ,quia Deuj
vulc talem teneri ad illam iuftitiam.Poteft
:
autcm non
vcllc iftum tencriad illamiu-
ftiriam,abfquc mutatione aliqua poficiua,

iupjiea.
7)1
mHf^titnts.
&abro!uta in ifto,vt tangctur ibi,

Ad fccundum,iuxta hoc confequentcr
quodin ioftificationc peccato-
poteft dici,
vna mutatio priuatiua,quadeihimico fit non inimicus. Eft etiam alia pofitiua,
qua dc indigno vita aeterna , fit dignus vita
xtcrna,& de non po^cnte raeritoric agcrc,
fic potcns agere mcritorie- Licet ergo cx
prima mutatione non poflit concludi aliqua forma noua in iuftificationc:tamen cx
f ecunda potcft,& fic argutum cft ibi , <///?,
ij.pr/mi.No cnim eft nunc dignus de nouo
vita aeccrna,neque niic dc nouo potcft mcris eft
ritoric agerc, nifi
habeat, qua
fit
formam aliquamnouam
dignos, &: qua poffic agere.
gere,
dente a gratia,& adiutorio Spirirus fandi,(iue
Voaor
fi
fuerit
^tl^tcum'
fenferit
non innenioabeo dctcrminatc
fum. Hic ,
chardum cx
vt notaui
tutis,
Sroput
ptt-
finstiu4.
argumentatur contra Ri
propriis eius principiis,& fupponen-
in
2.
autcm
originali
dift.
29, loquitur praccisc de iuftitia
vt crat propria illius ftatus
& confti-
tnebar omnem tranquillitatcm in hominc operantc (ecundum reftam ratioiiem,finc fomite;
&
prxcisc loquitur de iioc dono,vt crac in voluntafatc ,

appctitu icnfitiuo \ quamuis ad eandem
&
ctiam donum , quod fuit in intellcftu,

eif cuiuspriuatione inpoftcrisper ipfiimfequitur ignoranria,& error,qu!B cft dodrina Patrum,
Conciliorum.
/pcvftabat
&
In xMfi.$.
Keftlurit
tiui.
circa iliud,
tura
1. quamuis problemacicus fic

Angelus fuerit creatus in pura na-
ejutift.
fjn
primum ,
& non in
graxia
vidctur tamen
migis inclinatus in eam fententiftm, qua dicitur

creatus in gratia i.Ad incjmrenelkmde iitis , &c.
propefrtime 6. qMod pcrindcde Adamo , cuius ftatus vniformis crat , quantum ad elcâionem, di:
Orit
prtJt-
fiinmtitnii.
Rcm.
9.
cendum ar&t.
Supponendo ordincm etiam
Spiricusfanfti.cui appropriaturcharita$& bo-
eftquemedium,& difpofitio ad charitatcm

co modo , quo charitas dicitur plenitudo lcgis k
Paulo. Accedit quod per bonAmvoluntMem iniclligitafbualcm, non habitualem > &adimpletionem lcgis , cuius prascepta omnia ad charitacem
nitas;
Quando autem Scripcura dicit hominem fuif Homintm

fccreatum tedum,intelligit fineobliquitate,auc <''*"' *f*
macula, fomite,aut ignorantia
praedcftinationis
ra.
tif-alu i
/>-(f
ettt
dttM.
illud 'Apoftoli,
Sic etiam fuppofito, qu6d finis principalis

crcationis crcaturae rationalis fucrit gloria , ad
quam dcter^Tiinauit Dcusmerita tanquam mcdium, quac fupponnnt neccflari^ graciam fanSti-r
ratio
vndc
eft
non vidctur
Angelum non dicerer
gratiaadoptionis
Adamum
&
de potentia ordinaria dari ftatum medium inter

iuftum,
peccatorem,noft lapfum faltem fquod
^^ ,
..'^
' ,.
NddArime<<
-n -^
^''""* vidotur nc praciudicct opiniom Magiftri)
diHm inttr
ncquc
polTc
dari
rale medium fccundum leges
amieum (yfttfutrtm.
diuinacfapieuciae; ita Ctiam nequc antclaphim
&
^*
"*"'
peccati,inquibusconftituic Auguftinus,& Conciliatpotinimum primi hominis intcgritarem, Sc

reditudinem :quibus accedentcgratia, finequa
non(quam
vocat Aueuftinus illam ,
fic
qus data
primo homini ) & adiucoriis, homo ctiam in

prdincad fupcrnaturaliaopcraconftitutus eft rcdbus & inchoatiue ad gratiam habituaicm, ad
quam fc mediantc aftuali difponit. Quicrgofic
voluerit noftrum Doftorcm intcUigcre, vtfuerit
in hac opinione,nihil fequitur incommodi, quit
eft
-,
frequentior antiquorum.
cum in ea
eflcfcntentia, quia quidin
hoc
datum fuiflc
tale
mcdium magis confcncaneum

,
cft cius principiis aflertis,ficut in
fapientiat,quibus ftatus gloris
legibus diuinae
& reprobationis ^
,^^^
reguIarur,nondacur mediumintcrclcdum,&rc- tltaum ,

probacum.
rtfnbMum^
Sicuc crgo crcatura rationalis fuit crcata fc-
cundum voluncatcm vniuCrfalem

gloriam
ia ordine ad
fincm fupcrnaturalem principaliter,
&
& hoc fecundum Icgcs diuinae fapientiac ftatuentis
mcdia ordinaca ad talcm finem
tia
vcl efficacia
ita
etiam dcbuit
vel fuflicicnfuifle crcata
^/ dhtinA
'*
y"V'*
"^
^^^_
quarum
cum his mediis fecundum cafdem
dcterrainatio non vidctur admittere ftatum medium puras naturac , qui non conducic ad finera
pracfixum,& videretur fuperfluus.

Sic ergo intcrpretor fecundum hanc partcm
ca qux infri habet .Depotent!a vero ordinata,8cc.
Ctngruentui.
leges,
j,
conducit ad hoccongruentia,quam afllgnat in 3.

dift.z i. %.j4d(jtuliienem tamenMC,Scc.\hi dicit fi-
dem infufam datam efle a Dco ,
vc perficiac ani-
perficere
quandt
perficit
vntU quando /anat aliejuem
luntatrm per charitatem,ftc intellcEiumperfidem ,
circa
creacos ingratia fuiife, atque vt ip(e infrk negat
lunt poenae
gratificandum'!
ficancem,quae
qux
/ecundum corpMs, perfeElefimat proftatu in cpto eft ; V

eptia in animaeftimago
etiamjecunum animam :
&
31
&
46.
*"'"?
difponunt.
pcr ipfum aflignatum in i.difl.ô.

î.&ln^.
dift.-j. tjiuft. j. quadicit eleaum ordinatum clTc
ad gloriam prii|S,dcin4c ad gratiam,& '^.44. dc
legc vniuerfali omnem glorificandum pritiseflrc
dift.
-^"^** y''?***.
mam in aftu', pripno j^ Deiefi, incimt,perfeie
Deiu vuk omnes homittesfkluosfieri , intcUigcndum

cfle dc voluntatc antecedenti ,
diftributiuc.
Crtur
qui actus redc dicitur charitas pcraccomproceidit ab adiutorio
modationcm , quatenus
cxprcf-
dohanc,quam RichardustenuitcumMagirttoi
tiqmi.
fic
iStas charitatis,3ut pcenitcntix,auc alterius vir-
cft
Duhium
charitatcm frcqucntius intclli- ^plittut

virtutis procc- -^vfi-
quemcunqucawlum bonum
Cacterum non mihi occurrit fundamcntum, vnde dicam
&
volfintatem
*.,
datum
&
tretpetentias, quadrformataerant per
DeifecunSan
peccatum
ieieo
Sicut autem
prcefentem
peccatum
ftatu
jy,',
Chrifhts reformand,Jicut petficit vo- funt
perfeBa
efer.
&c.
Dcus perfeftc reftaurat fecundtim
& mortalem ftatum , qui eft pcr
homincm pcrfcdic in
cum mcdiis pcr fe rcquifitis ad
ita inftituic
primacuo
finem.
&
phitSit *x
Et fi obiidas hic refponjione adi. Richardi ,
/ i.</y?.3i.cumconftituere pcccatum originalc ft">>t<*tiMi
non
in priuationc gratiac
fcd iuftiti origina-
ergo cenfct gratiam non collatam fHiflc

Adamo fimul cum iuftitia. Rcfpondetur cxtia
dubium cllc apud omncsThcologoscommunitcr , Adamum anre lapfum fuiflc in gratia fandlific^ntc
fi autem non fuit coUata cum iuftitia,
lis
,',v-^/;"
fed cx difpoficione propria
fuit perfonalis
&
non
Rtfptnfit.
Dift.
Crstia *ini(ti f*tliijjf,fi-
m*
Mtnijfitttt
iufiitit arigi-
tuilfe ainitti fine iuflitia originali
&
flc
con-
Eua , quc peccauir ante vicum , nequc

amint iuditiam originalem, doncc Adam pcccatigilFe in
XilMlit.
uit
facile erit diilinguere
priuationcm iuftitiz
Diccndo vero
tLt^nfi* t
etiam dicunt , non
Tbom.
D.
iuftitiam originalem
vt aliqui
aliam ab ipfa gratia

fandificante , qui ex eminenti quodam mpdo
eius,in illo ftatu fuit coUatus etTeûs^qui dicitur
iu(litiaoriginalis,adqaod fortcalludit D.Tlio-
mas
fuille
i./xrr. ^M4ft.c)j.art.i.ad j. alferens
gratiam
CrMia
nmmu-
fn
nit
far-
tujt fro-
diceretur peccatum originale ef-
Refpondeo taraen tenendo iufUtiam originalem fuifle donum diuerfum, & cum hoc gratiam fuiile coilatam Adamo concomitanter, gratiam non fuifle propriam formam illius ftatus,
communem omni
Aificante
flatui ( loquendo de fantam innoccntia: , quam poft lapfum,
qu^m gloris:iuflitiam propriam illius flatus
in-
quantum k cxterfs diflinguitur , fuiflc conflitutam in fola originali ,de qua initum cfl paftum
primo & per ic,vt efl forma diftindiiua ftatus
iliius
34
Cttfirm*tit
*x
doitritt
An^Hfiini,
ab
aliis,
& reditudo propria ipfius.
&
gratia Chrifti.
Tale tpuppey inquit, erat tulitttmtm, ôddefirecfuo permaneret Ji vellet ,
non
qtta
htminit i
fier(t vt velkt. Hfc eft prima gratia <pu data eft
gTMti ChripriiHQ
; fed hac potentior eft inficundo yidam:
Adam
fti.
prima eft enim quafit,vt haheat homo iuftitimtfivelit:

fictmdd ergo plus potefi\ tju* etiamfit vt
velit,
& tan-
tum veUt^fantoijue ardore diligat,vt camis volumatem

CQntraria concupifiemem voltmtate Jpirittu vincat,&cc.
DlfilmSi*
grmti* frimt
rtBititdint
niuurt.
Hxc gratia diftinguitur prxfatis in locis a rcaitudine,& potcntia liberi arbitrij,qu6dnuUam

patiebatur rixam, aut difficultatem in opcrando:
quamuis fmc ea liberum arbitrium non polTec
habere meritum , aut ft;re in bono, quod eft mercri vitam xternam quamuis per cam non dabatur ipfum opus , fed poirc ad opus mcritorium.
:
DiftinguiturciiamieratiaChrifti, idcftfccuntlnfUfigrM- di Adam,

quantum ad rationcm pccalia.rem eius
ti Chrifti.
quiahxc datur vt non foliim poflit , fed etiam
DifilnSi*
velit,& per eamfuperatur voluntas carnis &

tentatio,&quodciunquealiudrepugnansj&hxc
&
confiftit in adiutorio
Jh ^me
ctit-
aduali excitantc
adiuuante , quod ^tiam iuftis pro hoc ftatu necefTarium eft ad benc operandum.
Gratiacrgo '\\\zfinetpianon,c^\i3t fuitprimi ho^
fiftrhAt
iSU
minis
3T
irtii
&
intelligitur gratia fandificans,qux in
cum det tantum pofTc, & non vclle,aon io
Scoti optr.
Tom.
nil.
omni
ftatu
ad iuftitiam,dequaloquitur Auguftinus, intelligitur neccflaria,nempcperfeucrandi in bono

accepto.
Accepit crgo illam primus liomo creatus rctanquam formam.fmequanonvellet meri-
& perfcucrado in bono, quod accepit in fui

& qux in omni ftatu ad perfeueran-
creationc
tiam rcquirituc ad falutcm in iufto:non ver6 tanquampropriam,&peculiaremillisftatus. Vnde ftttatS orldtiscommodccxdodrinaAuguftiniintelligitur <?'"*(' 'ft"'}
'"^ "
peccatum originale opponi reditudini pecmiari ^'^"
illius ftatus prim6,& per fe fccundo vcrd oppo- setunio <y
:
nituT gratix habituali:nam,vt Doftor hic aflcrir, tencmltittr

gratia continet cminentcr reditudinem iuftitix /'*"foriginalis,taquam perfe<aius ordinans ad finem. ^,^^*, y^
Vndc patet quomodo originale pcr gratiam tol- ffBii,, ctnti.
latur,tanquam pcr formam xquiQal^ntcm,& pcr- ntt infiitiJin

fedionem,ficutipfcfinisfupernaturalis,adqucm *'''' *^ f"""
ordinat gratia in fcipfo continct emincnter pcr-
feiaionem
finis naturalis
fic
etiam gratia de fa-
do remifit pcccatara Adx in fpccic , contra alias
poftcros transfunderctur
& in
"<"" '<i<iyt
appetitu , quia funt

aut rebellio in voluntate
ex peccatojcontra qux excitari petit voluntas,
toborari per gratiamadualem vt patet ex Con<;iliis,& PatriDus contra Pelagianos. Kcdc crgo
quid pofTet liberum eorura arbitrium j deindc

quid fux gratix bcneficium, aliquos lapfos fuiffc per liberum arbitrium, alios ftetille per li-
htm*
Prim>Hi
intelle6lum,aut ignorantia,ncquealiquis foincs,
nis illud
ret citm veUet
& reti-
tudinciuftitixoriginalis,non indigebataliqua "*"''* ^*'

, quia non fuit in co error fecundum
virtutes, vtinteraperantix,
&
DifimSt
ea potcftatc liberi arbitrij,
Vndc Auguftinus de correptime & gratittt c.ii.

poftquam aileruit homincm, & Angclum in bonis fuifTe crcatos quo primum oftendcret Deus
bcrum arbitrium ;
bona merita eorum fuiilc
opcra liberi arbitrij , pro eo ftatu. Addit reditudini ipfius ftatus graciam Dei ,
adiutorium,
llne quo non pofRnt pcr folum liberumarbitrium ft.ire vndc diftinguens tale a4iutorium ^
grnti*. frimi
quia pri-
cxcitatione
toric
fed
fri.
prxrequiritur ad meritum
qux
mus homo in
buir in flatu innecentiat.
priuationem gra;ix,non lccundum communcm rationem eius pro iioc flaiu , & flatu innocentix , fed fecundum raiioncm illam particularem.
Btfiofi* frt-
tuali
6kus,
fe
fri.
ip& habi-
aliqua adualr ftatuenda videtur,fed in
hoc ilatu , quantum ad remiffichnem culpz , & mcritum gloriae, non yero quantiim ad cfledum iilum immocta]itati$,quem harecuperari pro
Tunc ergo
121
r.
&
originalis a priuatione gratia;.
33
Qua^ft.
I.
non transfunderetur in pofteros. Vel teneatur

criam fentcntia eorum , qui dicunt gratiam po-
fit
& huiafmodi,quam-
priuatio rcditudinis tcmpcrantix
in fpecic.
Paret etiam
quomodo
gratia fanftificans in Trnfirtt ai
Adamo,
perfeuerantc
,
ad communicationem iuftitix , tanquam pcr fe

adiutorium neccfTario cocomitans iufHtiara originalenx Qui autcm velit oppofitam fementiam
fecundura mentem Doiioris tenere, no repugno,
"^
t'fi*'*_'
**'
"'*'
& fuppctit
ci fundamcntum ex obiedlionc vltiquia taraen aliqui variant dc mcntc

ciusjidco pro vtraquepanc propofui ca , qu*
magis mihi oceurrunt accomraoda.
prxfata
Scd tencndo primam fententiam ,
arguraenta authoris non folum contra Richar-
mo allata
&
dum
fcd alios ,qui ftatuunt iuftitiam origina-
lcm faltem primari6 in
gratia
cfTet rcplican-
dura cQntraeoramfolutioncs,quod inpropriurn

locum difFcrimus. lam patet cx diftis rcfponfio oHtSi*.
ad illud quod principaliter obiiciunt nempe fl

pcccatum originale cffct priuatio iuftitix originalis,fcqui nontolli de (z6to,ciim illanon refti:
tuatur
priuatio aute;m foliim tollitur pcr habi-
tura oppofitura.
Rcfpondctur,hanc priuationem cflerooralcm, non phyficam

tix confcruandx
er
RtJ^tndttitti.
& fundatur in debito iufti-
qux
pcccarum Adami
pcrdita cft demeritoric
quamuis
illud
opponc-
reditudini virtutis in fpecic : debitura rrimuU hu

autera illud morale, fea cx pado habcndx iu- fitndiur i
''*'" *"*"
ftitix originalis , fu^cicntcr ordinatur pergratiam fandificantcm reftitutura 1 qux crainen- (;,ti *r.
ter continet rcditudincm naturalcm , non in nt d finimt
fua fpccie , fed in pcrfcdiori , nempe fupernatu- immudtatt.
ralis ordinationisadfinem fupcrnaturalem fim-
latur
pliciter,adqucrarcmotc,&vtmediumordinaba
reaitudoiuftititixoriginalis. Quod autem proxirac atiingit fincm
& cfficaciter ,continet

L
in fc
xquiua
jufiiiîA
*^'-
tnt-
quiualenter,& cmtncntiori
nem raedij
f>let
IV. Sententiarum
Lib.
122
priuatio
modo
perfcdbio-
& fubordinatijHlludque fup-
remoti ,
autem
iuftiiix originalis natura-
& phyfica, fempcr manet,nequc habet ratio-
is,
nem
"Dufhx trdi-
pcccati.
Intclligo
autem cum Dodlorc orMMtuittem
non phyficam, & opcrationis i fed ordirtationem

moralcm fecundiim legcni, inftitutionem, & acceptationem Deijcxquibus tam gfatia,quam
opponuntur pcccato faltein

graui.quac eft ofFcnfa fimplicitcr, quidquid fit an
iuftitia opponebatur hoc modo vcniali.
f Cortcedo ergo^g^c.Wic ponit randem conclufionem fuam , nempc de potentia abfoluta poflc remitti pcccatum originalc non infusi gratia ;
iuftitia originalis
37
CSelufio frt-
&
fri0.
OHtHit.
maxime , quia non opponitiK gratia
formalitcr
peccato originali , fed squiualentcr
iuftitia
au-
Contrk , gratia non
tein originalis formaliter.
peccato originali , aut cum vletiam nequc iuftitia originalis : crgo pcrinde opponituir vtraquc peccato originali
compatitur
lo graui
cum
fic
fgrmalitcr, vel ncutra.
Refpondetur gratiara opponi pcccato origi-
Ke/Pmji.
nali ex
communi
& excludit
gehcnns,
Tttcti riius ad regnum.

gin*le cfpf' tiqnc fpecifica
niiur vtrijf
M# Ut*r,i!f
4Utn.
ratione
qua
illud facit filiuni
a regno, gratia vcro dat

originalis ex fua ra-
luftitia
opponitur peccato originali,
&
quod
per fe , ratioeft priuatio cius primo ,

ne padi , quo ad pofteros debitum eius tranfiuit;
atque adeo ip(a iuftitia , quam in primo parcnte rcccpcrunt
fet.
Et hanc
Adamo
perfeucrantc
intclligit
tranfif-
Dodor
malcm , quae ncmpe cft
oppofitioncm forintcr imraediatc oppofi-
t^ priuaiiue.
5i autem loquapiur dc iuftitia originali quaAtU^ fcnus fuit in Adamo perfonalis qui eam fibi
,
f*e0tum
t^^M[t
tni dtitterit-
etiam accepit in ordine ad perfedkionem pronon folum vt caput rcliquo,

maU, Orgra- rum } pcccatum aduale ipfius pon fuit oppofitit.
tum iuftitiac originali folum , fed
aduali formaliter , quia fuit priuatip r^ditudinis dcbits
imefte in a6tu ; confecutiuc vcr6,
dcmeritori^,
rii cppanirur
iufiiiit origi-
prij fuppofiti
&
&
&
fuit priiutio iuftitix habitualis
cum
paticbatur
Ex quibus
,
quia
patet diffcrcntia inter pcccatum
tptru
ttm
trnfir*t f
neque Chriftus
priginalis
pofteros
aftualc
& habitualc Ada-
transferret in nos iu-
fcu re(fîtudiuem operis
transfert
4inm habitualcm
t*ft.*r*s.
&
Adamus non
ftitiam aftualem
K.*Sifu/h
non coirx-
peccato.
originafe in nobis
mi
quae
quarque
&
ficut
fed tantiim rcdtitu-
iuftitiam
cum
quae vocatur
naiiuitate tranfiret
adi
& originc; ideoque in nobis peccatum
cft ciu5^priuatio:in
Adamo vcxh peccatum aftua-
le fuit tranfgrcffio illius
rcditudinis^quam in
Deus per mandatum determinauit , quafcumque illa fuerit habituale vero pcccatum
fuit c|uidquid ex aduali mknere dicitur,quod
infra iUft. 14. cxplicabitur. Vndc non reftc quifpecic
dam modcrni vciunt pecqatum origiqale cfle

in nobis priuationcm reditudinis , quae debebac
eiVe in aftu Adami , quia , vt dixi , illa rcditudo
non debebatur nobis i neque
etia,m transfundc-
rctur in nos habitualitcr, aut aftualircr,ficut neque reditudo adtualis operum Chrifti transfunditur in iuftbs , fcd dona habitualia , quae nobis
meruit.
mintum
Ri-
thardi.
frim ratio.
cct prasfcindcns
omncm
vt icnfit Richardus,
dcformitatcm pcccati,
& Magifter.
Secunda ratio,qu6d peccatum opponitur gr*

tiae ,
ficut priuatio h^bitui
fed priuatio ne-
quit tolli ^ fubicdo, nifi ponatur habitus
Sieimd rs,
tit.
Scc.
Refpondct , negando Maiorem, loquendo de op- êj^fi*.

quia opptni ^tqiu, & immediata
iic peccatum originale opponitur tantum iufti- ^'/r*tije originali , xquiualcnter autcm gratias fecunpofitionc prscifa , propria
dum acccptationcm diuinam.

Tertia ratio , non pofTe peccatum tolli
tollatur eius dcordinatio,
nifi T*rti rstit.
qua imputatur ad pce-
nam , quia ipfa mancns non potcft aliter ordinari^quam pcr ppenam:hxc autcm deordinatio tollitur pcr gratiam tantum. Refpondet , dubium
efle, vtrum pofEt non ordinari ad pcenam, dcprdinatione el\i$
Stluitur.
non ablati, fcilicer, rcatu, aut dcr
An pt^t
bito pcenae:Ioquitur au^cm dc potentia abfoluta,
de qua eft quaeftio,an poflet Deus no punirc aftu ^"** <"/pcccatum m;nens quoad rcatum poenx. Rcfpon- ^^J^"***^
detur dppotentia abfoluta id poffcvt patet in Affitmiuuf.
peccatis damnatorum , quae noi>am pcenam non
habcntjficut
nequcbonaoperabeatorum nouum
praemium, Dei kpientii fic ftatuentc:potuit ergo

abfolutc etiam non punire aftu peccatum viatoInleBiîtur
intelligitur dc
ris mancns ,
dignum poeni
fen.
*'f
poena fcnfus.De poena autem damni videtur ma- depaen
gis dubium,& depcndetab illa quaeftione, an de ^'y
^^^^^^
&
&
potenciaabfplutapofret cpnfcrri beatitudo cxi- dumdepce^

dmmf
, quia de adkuali fupponitur certu eflc,qu6d non.Non videtur autcm Re^mfio,ne.
pofIe,quiaftantepeccatohabituaIi ftatdignitas ?"" ^^!^^'*" **'*"'ad poenam.quae non compatitur cum gloria, quac tem in
hbi.
cxcludit miferiam ; nequc cum iuftitia Dci.
tMli.
ftcnti in pcccato habiûa|i
Diccs non eflc oppofitionem phyficam intcr

pcccatum habituale contra aliquam rcctitudinem moralem naturalem , atque vifionem ,
fruitionem beatificam : crgo non excedit cafus
potentiam infinitam , ad cuius oftcnfionem pof^
fet dare gloriam ifti, cefTantc omni mociuo iufti-
&
tiae,
39
OhieSit.
&
& mifericordis.
Refpondetur ,
ordincm iuftitiae
tia: cflet ,
micum
peum non poflcfaccre
contra
StluitHr^
contra autcm ordincm iuftiinifaluare manentcm in pcccato ,

;
&
amicum manentem in ofFenfa , &

hoc cnim cft contra bonitatem,& re-
fieri
inimicitia ;
ditudincm diuinx iuftitix , & ctiam mifcricordia:. Sic etiam Deus non potcft mcntiri ; quam
uis homini non repugnet mendacium;ncque potcft caufarc pcccatum > quia nequit agcre defciftibilitcr.
"^^
'
'
Licctcrgopofrctfaluare peccatorcm di-
miflb cios pcccato , non poteft eum faluare mancnte pcccato , quia fic inordinatc agcrct contra
attributum
iuftitiar.,
Quarta ratio, non poflfe rcmitti p^ccatum,nifi

quis rcconcilictur Dco fi;d pcr folam gratiani
ficri poteft talis rcconciliatio ergo. Rcfpondetur,hanc rccQnciliationcm dicerc rcmiffionem
topcccati tantum , & fublationcm ofFcnfae
:
turali in via
gluartM
m-
'
SiluitMr.
&
pcr mutacionem pofitiuam
induccndp fprmvn
;m.
^ôtt
cenict in i.diji.19. fiue rcftitudo naturalis, fcili-
Ad 4irgwnent4 pro opirnene , &c. Refppndct

fundamentis Richîrdi. Prima ratio eft , qudd
nequeat aninia de immunda ficri munda , nifi
,
Seluitur.
oppofitam,fi iuftitia originalis infunderctur.fiue ^^;^^"{*^""

illa fucrit donum fuperdditum natura: ; vt ipfe ,,-^
tum hoccontingcretpcriuftitiaoriginalem:non
indc fequitur qu6d homo efTet acccptatus ad vitam,loquendo dc potcntia abfoluta potuit cnim
Dcus ordinafTe homine fbliim in bearitudinc na-
3
Jtd furtd'
abfblutam,repugnancem pcccato hxc autcm eft

gratia dc fado. Refpondetur , quod fieret rtiunda munditii oppofiti peccato,id cft,per formam
qua: cflct fccundiira iuftitiam ori-
*'W'j^
/"-
!*^)jj^';^
-^,
^ ,^,
trinfeee funt
eioalciD, ttniHnS,
Dift.
ginalcni,
non dcuando
i^(v\tn
Qu^ft. VI.
I.
ad fiiicmfuperna-
turalem > ordinare etiam medi.-i,quibus illa iuditiaamifTa reparari pofrit per pa-niccntiam>aut
aliud remedium. In eo cafu pollet reconciliari
homo Deo per remiflfioncm peccati,linc co quod
acceptaretur ad gloriam.
40
Illa
tdind
verba eius fax

îtkm Deiim non
>4.
fic dcfincrec ? Refpondciur brcuitcr, ficut

pocuicdcpotcntia abfoluta eximerca lcgc vniuer(ali,& pado, in quo pofteri Adami includuntur, aliquem ex ipfis cxeraillc, ita vt non includeretur ; ita etiam inclufum in difto padlo , poll
incurfum debitti, poteft <i lege abfoluerc difpen-
& reconciUiuh non eHamt

vimUcê
velle
iixfUe*Mtwr i//W,&:c. .Intellige de nolitione,
miffionem,
cacum
pecctttim
qux includit re-
& deletioncm peccati
hic
enim
agic
de remiffione peccati ociginalis per rcftitutiofic non repem iuftitix originalis oppofitx ;
mancret peccatum. Dc alia aurem remiffione,
abfque eollatione alicuius pofitiui repugnantis
peccato per (blam cxtrinfccam condonationctn
&
agit in fequcnti,
$.
Crebro.
Sed ndhuc rtfitu didiiim, &c. Hic quacrit inciJln pt^ttftnt h

x/mw imf*- denter an poffic remitti dc potetia abfoluta pecfitnt rimuti
catum originale fine infufione alicuius forraz
0rigiu4ilf
poficiuz repugnaatis ipfi in anima? Refoluit au-
jtffirtiumir.
tem tenendo partem amrmatiu3m,per hoc quod

Deus tolLac dcbitum iuftitiz originalis ab aliquo delcri peccatum originale , quia fcilicet collcndo debicum,definic negatio foftnz circ ptiuatio, fine mutatione pofitiua.
Trii mmtConcedit prsrcrea tres mutatipnes fieri in
iiirui in im- ftiftificationc ynam priuatiuam
, per condonai
fiifict$tinu.
tionem culpx;aliam, qua fit dignus vita zternix
tertiara,qua fiat potens mcrcri has duas eife pofecundum has imelligendas eire ra(itiuas ,
tiones,quibus impugnat opinionem, quz imponitur Magiftro i i.diji.ij.^jl.i.art.i. Denac
quzftionefufius agecur infra de remiffione pec:
&
cati a(ûalis
41
tum
ideo hic
hemus difputationum.
Sed quoad primum modum
ithi-
dcbicutn pollcc
non protra-
Dodor in
^.43. îufi.vnic*
qui difpcnfatione
quz eft eius

Ex hoc pa-
obligacio refpediuc ad difpcnlacum.

cec
ad lecundam pecicioncm, quia of iginalejicec
fic
priuacio iufticiz originalis, ijirantum eftpec"
catum, inquantum fimdatuc in debico morali,ex

obligationc pacî ,
legis habendi iufticiara:
fublato ergo hoc dcbito , defineret pciuatio in
ejfe peccati,
mancret tantum in ejje negationis,
quia dcfinerct cius debitam.
Dices , iam incurfum cft peccarum, vt (upponitur ; neque difpenfatio illa impedit quin fuerit
incurfum : crgo fcmper manerer, donec remitt-
&
&
ipfum pcccatum dircde. Rcfpondccur pcccacum non (oliim in fieri, fcd eciam in fui pcrmaretur
&
nencia dependere k Icge diuina,

eius debico:
vnde e<J ipfo quod iara definac per difpenfacto-
nem conlcqucntem peccacum incurfum

comprehcndi fub
Icgc, definic etiam
perfona
debicum, in
quo fundacuretia peccacum:quia illa difpenfacio

ad Icgcm , etiam pro tempore incurfi peccati , in ordinc ad rclaxationem
eius,quantum ad omne debitum,quod inducit,&
quod ex cffct\i legis incurritur dc fzCto : 8c fic
cxeric vites refpeftiue
etia erit remiffio direfta peccaci:quia per difpen-
facionem illam non

lcgi
remiffionis
pofita,tollcretur debitum legis
vel
quoad
fic
fe, vel
homo
obnoxius deinceps
Icgis pro
quoad cfFcdtum
temporc confcqucnte difpcnfationcm. Ex quo
per
quomodo hoc
aufcrre Deus & quomodo pec-
ablationcm dcDiti iuftitiz
e>iuwndi Uftrri
& habitualis
, comprchenfum in ipfa lege , ficut poteft

damnacum de poccncia abfoluca uluarc , vc dicic
fatiuc
patet ad obiedionem.lntclligi ctiam potcft
pctes
ôr de dcbito, Yt
Do-
includitur in ipfo peccato.
iiijlili*
fijfit.
H O
V.
M.
Sententiam ajferentem defnBo Circumcijumtm deleuijfe originalefine gratitc infitfioM , refutat.

Primo,ejuia de fafio non datur medium interflium regni,dr ferditionis. Secundo, frincifa-
Uus intendtt
Hem gratiam dsre,quamfeccati exfulfionem.
gis veteris dabant gratiam ex ofere oferantU
Tertio,Saaamenta imfrofria
ergo frofria dabant
contrarium,quod frocedant de imfrofriis Sacramentis legis veteris.
etiam de Ctrcumcifione^trifliciterrefi)ondet adea.
ex oferate. Soluit
ûhdverb Circumcifio caufabat gratiam^te-
Jud.c.i} .q.î-dr Matth. 5 .q.t\6.Sot.^.d.2..q.\.A. e^.iicet iffe &
De
9
in 4.
titiM^^^^
v*tr. I.
'
dtfi.
*j-
pocentia vero ordiuaca
'
ponirur,
quod cciani dc fafto in Circumcifionc

'^^
tiac
culpam originalem
:
dc-
finc infufione gra-
proptcr audoricaccs
Sandowm, qux
videncur negare graciam a Sacramencis

vcceris lcgis,
Alij dicunc
vcdcduftum
quod
cft
opponendo.
principalicer infticuca
cx
confcqucnci auccm ad graciam confcrcndam , &: pro canco dicicur non conferre
graciam , quia non ex principali inflicucio-
fuic propccr diuiiffioncm originalis
ne, fcd concomicanccr.

Rifilutit.
Quoad hoc
teneo quod non
De
cft
po(R-
& Abul.
differant ab aliis.
Scc Przmittit fenten-
42.
quam ad
initiura huius quzftio-
Setitlti
fetentia ordinata
tiam Magiftri
nis
SwzxSn verbis
impugnauimus
& eam ipfe
afferit
M*-
hic impugnat. ^'^"
Iteni fencenciara Varronis fui przccpcoris
in Circumcifione graciam
non
qui
-^''
vf**'
incendi **
principalicer inftitutione Circumcifionis,(cd dc-
&
&
ltionem peccaci originalis fccundo auccm

concomicanccr pcr cam dacam circ graciam ,
pro canco dicicur a Sandis non conferrc gra:
tiam,quia non cx principali inftituto id habct.

Conclufio Dodoris eft defotenti* ardxmiria non Cmchf*.
rtmitti feccatHm origindlt fitie ir^fione grati*.
tio cft
Ra-
iam fupra tada, quia non datur, nec poteft
dari de potentia ordinaria
dc pocencia ordinaca,culpam originaicm, ncc aliquam aliam morcalcm dimicci

Scoti efer. Tom. VIII.
linc
bilc
iit-
ôdfi aliqua loquantur
nent Alenf. D.Bonau. Rich. Dur. Mayron.Gabr. Rubion, Maior. Suar.f/>4/;
riî^.
le-
loca
&
fecundiim lcges
diuinz fapicntiz ftatus mcdius intcr filiura

regni,& peccatorem poft lapfura:hoc fupra pto-
fixas
batum e(i in initio quzftionis.

Addicconcra fccundam opinioncm,grac{am
prit:ci
V. Sententiarum
Lib. 1
124
fine infufionc gratiae
quia
licet
finc contradiftiuue poflit efle
humana
fpccic
filium perditionis
abfolute
medium
inter filium rcgni

,
homo
fcilicct
in
&:
in puris
tamen fccundum legem fapicntia: diuinae^pofl: lapfum nullum eft

mcdium inter gratum qui eft fihus regni, &peccatorcm,qui eft fiUus carceris.
Ncc poteft efte loquendo de potentia ordinata id cft conformi legibus a fapicnnaturalibus
perCircumcifionem, quia Seeunda cenagens fccundum rcctam rationcm principaliiis 'M^'^ graii^
""'"'^' /"""intendit perfeftionem.quam carentiam defedlus,
lcu imperlêctionis ,quam intcndit propter j.erfeAionem poiitiuam ,
magis icrminum ad
^nem, quam tcrminum a ejuo quia iliuin intcndit
principaiiter intendi
&
per accidens, hunc autem per
fe.
Ha:c ratio patet in naturalibus,quia caufa pri-
tia,&: voluntate diuina determinatis
ideo nullum hberar,ncc

a culpa,
Addo
GratU datioanfrinc,palius intendtiur
ijuam
fe-citi
ex-
^'J^''
nifi
fic
&
liberarc poteft
ctiam contra fecundam opinio-
ncm, quod principahtcr intenditurgratia
,^.
Circumcilionc^quod probo, quia agens
fccundum rettam rationem , principahus
intcndit perfeftionem , quam carcntiam
i
"1
non
dcfcftus, fiue impcrfedionis:quia
tcndit illam carcntiam,
nifi
in-
proptcr perfe-
flioncm:Dcus ergo in inftitucdo Gircumcifionem(cum fit agens lecundum redla rationem) principahus intedit perfcdionem
pofitiuam, puta gratiam, quam carentiam
impcrfc^tionis, id
pcccati originahs.
cft,
ctiam in moralihus , quia intendens finem prinoperatur propter finem,quam propter

impedimenta,qua: fummouet deciinans ab extre-
mis
vitiis,qua;
intendit
opponuntur
medium
virtutis
virtuti
Tcrtio, proptcr confirmationcm
opinionis
primx
&audoritates Sandorum de-
claro quahter Sandi intelhgiit SacramenQu4jl.i.
fa vetcris lcgis
non contuhfiTc gratiam.
Sa-
cramentum enim, (vt didum eft priiis,) poreft accipi improprie , & propric &: quidcm in illa lege fuerunt multa dida impropric Sacramenta, fcilicct purgationes
ab immunditiis contradis fccunflum lcgcm, vtpatetin Lcuitico, depurgatione a
:
&
^SciW5^
gii
14-
vetitU
improprii s.
^^^^^ morticini, pcr
aquam
cxpiationis,
&
de purgatione a lcpra &: aliis huiufmodi.

Etant ctiam ibi Sacramcntaimpropric dicta alia ab litis tamen plus accedcntia ad
perfedionem, cuiufmodi erant obiationcs
hoftiarum \\xc cnim pertincbant ad cul,
rum
pro tempore , in quo Deus

voluitfic coli:hajc& illa,fciIicctpurgationes
facnficia, fiue obiationcs , diceban-
&
& improprie Sacramcnta.
Et de iftis conccdojquod non caufabant

gratiam tanquam figna cfficacia rcfpedu
gratiaj,
cq modo, quo cxpofitii
nitione Sacramcnti:fed
fercbatur gratia pcr
tamen
medium
finis etiain praccc-
Patct ctiam in propofito in fupernaturalibus, Pattt tn fuquia deletio

remiflio peccati intenditur pro- f^âtma^
pter falutcm ,
vitam vt rcmoueatur impedi- "^"
mentum:hinc poenitcntia concipitur cx motiuo
&
&
charitatis, vt patct cx Tridcntinoy?)^<j. ca^.-j.
modum
cet aliqui negare vidcantur,
illis
meriti
con,
li-
quodin
ta-
hbus cx charitate fadis conferrctur gratia. Hoc enim videtur nimis durum , fcihcet quod aliquis cx charitate,&: obedientia
fit
feruans Dci prxccptum
rcatur.
Hoc
&:
non me-
ctiam vidctur irrationabili-
didum,qu6d Dcus alicui dcderit prxccptum nolcns obferuantcm prajccptum

mcreri, quantumcumquccx charitate, &
tcr
obcdien
&
Trldent.
pr.Texigitur in eo qui eft in mortali adreceptio-
nem, & miniftrationem Sacramcntorum.

Dcus ergo inftituendo Circumcifioncm (ciam
fit agens fecundum redam rationem ) principalius intendit
perfedtionem pofitiuam , puta gra-
tiam,quam carentiam imperfedlionis, id eft.peccati originalis quiaperfcdio pofitiua magis,&

:
ria?,
quam remiflio
pcccati
quod
>
& glo-
patct per I ri-
dentinum fcfl^6.cap.7.declarans,/?<^Mnom includere
nem ,
nonfolum remijfionem peccatiifidfanSHficatio-
& renouationem interioru hominis per volunta&
riam fiifieptienemgrati* ,& donorum, &c.

fubdit
caufam,feu rationem. Vndeyinquiz,homo ex iniufio
ex inimico amicus , vt fit hares ficunft iufius ,
dum/pem vit &terna , &c. fieri ergo haeredcm vi-
&
aeternaf,quod tribuitgrati^, efl finis remiflio-
ta?
nis peccatijvtriufque autcm, vt ibi fequitur,fiiiis,

eft
& Chrifti
gloria Dei
ac vita sterna
hxc in-
tcliigcnda funt de finc extrinfeco Sacramcnti^

Jion vero de fine intrinfeco.
Tertio propter confirmationemprimA opinioni!,^c.
Primam opinionem
appellat
communem
qua;
docet in Circumcifione dcleri peccatum origideinccps refpondetad authoritates San,

Aoruin , qui videntur negare Circumcifioncm
&
nal6
eile
remcdium
peccati originalis.
Supponit in
primis quasdam fuiiraSacramenta in veteri lcge

impropric dida^vt purgationes,& baptifmataab
immunditiis leealibus, oblationes ,
facrificia:
&
aflerit
autem
illa
no
Sacramcnt
'""'f'*
Ifgii
'"."'"'
".'t]'
.',','
-*
-1*^
contulifle gratiam vllam cx /.
opere operatoicontulifle autem gratiam pcr moex opere operanris:tenct ergo contra
extremas fententias cum communi.
dum meriti
eft in defi-
in
cxtre-
motiua virtutis,& mediocri-
h.anc cligit ex
tatis.quo aflequatur
latrisE
tur cacremonisE,
""**
*!',' '"
pti negatiui cft affirmatio oppofita.
na-
irt
principalius
quam fugam
propinquius accedit ad finem eledionis

j
Tatet
Patet ""^'^.
pallum.
fibi
cipaliiis
mi,&
cui dat gratiam,
mario intendit alfimilare
Hugo
Sando Vidore
de
part. 9. cap.
fumma part.
& part.
4. cap.
lib.
i.de Sacrament.
cap.^.part.
aflerit
omnia
illa
cap...
& in
Sentetia
Hu-
f'"".
contuliffe
gratiam ex opere operato , quod admittit ctiam

S. Bonauentura difi. i ejudfi.^. quamuis illam cffi- D. Bonau,
caciam rcfundat in fidem ,
non in ipfa Sacramentarationefui.
.
&
Durandus
in
diftinguit intcr ea
expiationem legalem,
fuit flne gratia
illa
qua; ficbant Duiandus.
& ea,quorum vfus non
non conferebant gratiam;
hxcautemfic, vtconfccratioSacerdotum. Paludanus ctiam in co ftatu admittit matrimonium

fuiilcSacramcntum: nofter Rubion id admittit
dc Pcenitcmia.
Alrcra
Paludan.
Dift.
obcdicntia obfcruarct
nunc autem
oblationibus , prxccpta oata cranc io

lcgc. Paccc in mulcis Ipcis, &:
vidccur cx ccxtu
ItMmir. 15.
dii*nt ^rmtimm X ^
rt 0p*rmtU.
Slfid cvtftrr*
r*tim
func prxccpta nc-
^/
Quac comminacio nunquam
ad dcfignandam cranfgrcfliocrgo ludazi ex chaobferuanccs Sacramcnca improprie
pouicur,
imprtpri U-
quod
nifi
ncm pcctaci mortalis

ricacc
illa
quandoquc
frdterierit fe
,
de aqua fr^dtcia , ferthit anima iUa
de populo fito.
gls vtterii
cdfaria ad faluccm, puca

luftrdri
SMeramt u tm
<fc
cxremoniis, tam purgationibus,quam
illis
didajTncrucrunc gratiam, vcl
augmcncum
illa
crant propric Sacramcnta. Socra-
cx virtutc operis operati
confcrt graciam
contulifle gratiara
ita
quod non
requiritur
& Solcm4'Unam,&
etiamIudaeiadorabant;ncut
ftellas
fula
cui interpretationi fauct prxmilfa clau-
quia loquicur ad Gcncilcs , de quibus

(jtiidem ignorantes
mini
iterttm
Denm , his
Sc fubdic
ad infirma,
Scd
practcr
in illa lcgc crat Cir-
cumcifio,quacfuic proprie Sacramcntum.
Vndc & Magifter ab illa vniuerfali Auguftini
fufer Pfilm.y^. cxccpic Circumcifio-
ha:c cnim pcr modum Sacramenci

coniuhcgraciam,cx vircute operis operati,
ncm
non tantum ex virtuce eperis operatis, fcilicet cx motu interiori. Et tamen fi finc aHqua dida Sandorum, graciam negantium
ab ilhs Sacramcncis, loqucndo no cantum
de czrcmoniis,fcd eciam de Circumfione.
$t*s,fHt vitUmtrnr mrg-
RefpondcOjduphcitcr poteft intclhgi vcl

quia paruam gratiam contuht Circumci-
ri Ctrtumci-
fio rcfpeftu
Baptifmi
cuius ratio dicc-
tur i.qu<eji.dtjt.fequentis:vt\ quia
non con-
tuht gratiam vt difpofitione immcdiatam

ad gloriam,quia non apcruit ianuam fed
:
hoc non
xit
fuit ex defcdu cius, fed quia flutcmporc, quo prciiu non fuit folutum.
Aoguftin.
t.xflittmr
tictu
PhU
dt idolu.
& egena elementa,
ejuihus
de-
rmoJerMire vultis;8c fubdic:<i* oh/eruatis,& mettfis,
& temjwa, & amios,Scc.

Terculiianus Ub.
j. contra
Marcit/tem ,
cap. 4.
rmdiere ,falum fid> lege
Auguftin.
Paulu.
qui natura non
quam
ifta *
li* M,fiin-
lnr.
Quomodo cenuerti-
fercbacur cx hoc folo , quodofFcrcns non

poncrcc obiccm fcd cantum confcrebacur cx vircucc boni mocus iutcrioris , tanmcrici.
Tri-
(icix.
dicic:
Sacramcnca veccra. Huic fauet quod

Paulus cciam in initio illius capitis comprchendit fc etiam fuiflc fub elcmcntis , intclliIta <*r nos , citm ejfermu panmli ,fidt
gens lcgem
elementis mundi eramus feruiemes : at zdri vmit plenitudo tentporti , mifit Deus filium fiitm fatJum ex
Flor. tc
bonus motus intcrior , qui mcrcatur

:
figrti*m.
non
confcrcndam pcr Chriftum. Auguliinus

Pfdm. }. epifl.i^. ad HUronymum Sc aiiis loy
cis citatis. adducuntur loca Pauli, vtad Galat.4.
Quomodo comttrtinwti itenm ad infirma ,
eêna
tiementa, &c. Scd hunc locum in candcm cpiftolam intclligit Auguftinus dc idolis gcntium,qua:
hoc
gratiam fcd fu(Hcic , qu6d fufcipicns non

ponac obiccmScd in illis adibus non con-
fimim didtf-
illa
M*-
Statrti
gijiri.
fcd fignifi-. rim fem-
ca(Ie
fimt Dij ffiruiehatis
ibi
MitSeri-
cnim
fid tHnc
mcnrum cnim
125
I.
Alccra autein (cncentia imponirur Magiftro,

netnpe ex opcre opcramis nihil coiituhirc Sacjamcnta iegalia. Contra illam milicant Florcntinum &' Tridcniinum iam citara , flatuunt
cius,ficam iam habcbantifcd non proptcr
ex ffirst.
^d
Quxil
I.
incelligic
44
Teriullian,
ItitelUgit
S-
(ratiunt VI-
ttrk liU.
vt eos
<pt$ fidt
eram
lege
recUmeret.De.inicViu\\xi cxin^\i\xx.o rctrahit

latas a
ludaifmo
quem
Ga-
fub hac metaphora vi-
detur intcUigcrc.
Scd Hicronymus , Anfelmus , Chryfoftomus, Hieron.

Theophyladhis , D. Thomas intcrprctantur lo- Chryfoft.
cum de legalibus iam mortuis \ ficut ad Hcbrxos ThcophyUaus.
autem fitpriorts mandati propter infirD. Thom.
7. Heprobatio
mttatem eitis,& inutilitatem, Hic locus facit ctiam
ad propofitum,
buit cjuidem
ficut
& prius
& illud ad Hebrxos 9.

fupplc Tcftamcntura
Haiufti-
, &c. fi enim
er einis vittda afperfits , inqtunatos fitnliificahat ad emundationem carnu, 8cc. cui opponit fan<Sbificationem animz fa-
ficationes ctdtwa
fimgtds hircorttm ,
(^ finElum ficulare
& tattrgrum
dtam per fanguincm Chrifti.

Contra alias opiniones circa illa particularia Sacramenta legis, pugnat Tridentinumy?^7. Ttidcnk
can. I, vbi dcfinit omnia legis noux Sacramenta fuiife inftituta a Chrifto
contraaliud id de-
i^.cap.& can.i.contrt Kubionem fijf. 14

cap.i. Concra Durandum, licctnon itaexprefsc,
feir i. cap. I Qupniam fidi frieri Teilamento, te-.
finic
2,
fte ^poftolo Paulo, propter Leuiticifacerdoti) imbecil-
Vcl tercio modo, non coni;uIic graciam,

quia non vniuerfalicer cuicumquc fufci-
litatem, conficratio non erat,8cc,
Altera fencencia Magiftri re^c impugna-
aucem forte ex inad ccrtum gradu gratiae ita

quod vltta illumgradum non pofl*ct , nec
intendcndo, ncc induccndo , & ita fi tan-
quod przceptum Dei ,eiufque opus ex
tum gradum
nymum dicat
picnci : dcccrminabatur
ilitucionc fua
tint
dlt,
qukm B'
ftifmm.
inuchiret infufcipicntc,ni-
&
iftc
vltimus
modus
apparet eflc de intcntione Magiftri. Dicit
cnim
c.penult. quod folum pcceata ibi dimittcbantur , ncc gratia ibi dabatur. Ec
fubdit ftatim , vt in Baptifmo : ic mo-
dum ftatim cxprimit quiaquantumcum,
quc
tur a Do(lore hic aiference nimis
ducum
ede,
45"
Imfngtiiitt
hii fibiconfcrret:
Ctrcnmciî
9u*rimir*-
de quo agemus in-
fta fuo loco.
iuftus acccdat
ad Bapcifmum
vbc-
riorem ibi rccipit gratiam vndc Baptif.

mus gcnerahtct intcndit ibi gratiam iam
habitam , vcl inuentam. Scd non cft ita
Scoti oper. Tom. y 1 1 1.
in
:
charita- ftnteti Mir-
&obedicntia fadum,nihil conferret ad falutem ; quamuis Augtiftinus epift. 19. ad Hierote
prxccpta, ccfi non tnala, non

tamcn bonafuil]e,quiaeis homincs non iuftificabancur , incelligcndum eft de iuftificacionc,
qux ex efficacia ipforum Sacramencorum oriretur: nonautemdeiuftificatione,tquae cx fidc,
religione,
obedientia legis : vnde infra cum
Paulo ad Rotnanos 7. dicii lcgero fuilTc fan<ftam^
mandatum fandtum iuftum ,
bonum. IIquibus
lud exphcans concludit quomodo lex,
fuit bona,quibus autcm mzliiHo/ ergo damnahiliter, incâit, ej/efid> lege quos reos facit Itx ,non im,
illa
&
&
&
&
&
&
plentes legem
tium non intelligendo gratia benefi-
cium ad foficnda Dei prtuepta
tjuafide fnn viribut.
fipe.M
Sifiri.
Exflietltr
AuiMfiinui..
Vnde
Circumcifione.
in
IV. Sententiarum
Lib.
126
Abrahae iam iu-
ftificatOjfignaculum tatum fuif.nihil cnim

fibi intcrius contulit , quia gratia Abrahac
iam
attigcrat^vcl tranfccnderat illum gra-
, ad qucm dctcrminata fuerat Cirintelligo nihil ei intus concumcifio

tulit, per modum Sacramenti, fine virtute
operis operati fcd credo , quod ci contulerit per modum meriti , fiuc virtute ope-
dum
&
quiacrcdo, quod adus cirex chaex obcdientia Dei ,
operantis
ris
&
cidcndi fe
ritate procedefns
ci fuit raeritorius
ficut
& immolatio Ifaac.

Tl
Et fi obiiciatur , quod Circumcifio non

proprie Sacramentum , quia non ft
certum fignum, quia non femper habct
collationcm gratiae concomitantem ex vi
eft
Cireumcijio
fnit
ffficax
fignum ir'
ti*.
operis operati. Refpondco,qu6d fatis certitudinahtcr fignificat, vel gratiam tunc
obex, vel tunc in eJp^Gcut

Beata Virgo fuifTet in conceptione fih)
inferlji non
fi
fumma
in
fit
plenitudine gratix
ad quam
Deus difpofuit eam peruenturam,fi poftea

nullam ibi gratiam recepifiêt de nouoitamen Baptifmus non fuiffet in ea fignumfalfum,vel inccrtumrquia
gratiam fignificaret,vel tunc ficri,vel prius
fuiflet baptizata,
datam tunc
in
ejfe.
& cxtenfiuc.
Et hoc
modo
nefim. Athanafij oratione in illud
Qu vcrba,& confirmant qiix fupra adduximus circa int.elligcntiam lotorum Pauli dc

legalibus,& probatit {^rieepta lcg?s ex fide,&
gratia
lutcm
& charitate fadka fuiflc proficua ad faquod & Patrcs paflim contra Mani-
chxos doccnt ,
8c alios antcriorcs haercticos re-
probantes legcm.
Et rationc patet, quia omnis lex diuina ordi- Kttf.
naturad falutem viatoris;& in ca lege fuitcultus Lex ordinMtls
itdfaiutem.religionis congruus iHi tcmpori ; vtfcrt Augu-
& cx tranfgreflione eius incurreba& peccatum nabuit eciam fuas~repromiffioncsrcrgo & meritum, quando fidcs & charitas obcdientia & religio lufFragabantur fine
ftinus fuprk
tur pocna
quibus in nulla legc valet quis mereri fi cnim Llêrtat ex

legt frti'
cx lege data redlc probant Patrcs libertatem votur.
malum, fincqua
luntatis noftrac ad bonum
nihilconducerctlex,aut pracceptum; ita etiam
ex lcge diuina rcfte probatur poteftas mcrcndi, Et ftiejlss
merendi,
dcmercndi.
k Sed prMer ifla , &c. Docet Circumcifioncm
46
Circumcifi
dedifle gratiam cx operc opcrato,pcr modum Satx efert optcramcnxi,& non tantum cx motu intcriori.Hanc
rato dabat
fupr^ probauimus in hoc commcnto.Refpondct gratiam.
:
&
&
autem adlocaPatrum in generc,qus afTcrunt

Circuracifioncm nullum habuifle frudum, aut
Rejpon/Io ad
iuftitiae in Circumcifis.Rcrp6det,qu6d
Patres,
Circumcifio paruam gratiam conferebat refpeliucad gratiam baptifmalcm:&fic, quafi pcr jld Baptifrrm
comparata,
antithefim comparata ad Baptifmum , nihil conquafi nihil
ferebat , quia gratia pcr eam coUata in compara- eras,
cfFeftum
relata
quafi nihil cft rci
fed
ht-
rerpretati
fMrnm.
ficaret
Apoftolum.
Rcfpondet fccund^ , vcl quia non contulit
gratiam vt difpofitionem immediatam ad gloriam fcd hoc , inquit , non fuit ex defedu cius,
fedquia fluxit temporc,quo pretium non fuic
foiunim.Hoc idem dcclarat infr,refponfionc ad
fct
plenitudincm
ad
quam Deus cam
fet
gratiam
2. . fcquenti.
Refpondct
47
Terii
ittter-
dicitur
non
tcrtio
quod Circumcifio catcnus

quianon vniucrfali-
dedifle gratiam,
pretnfio.
tcr cuilibet recipienti confercbat.
Daiat
gradum gratiac,vltra qucm

non crat efficax , & ita fi tantum gradum inuenicbat in fufcipiente , non dabat ei gratiarn &
per hoc explicat Magiftrum , cap.penultimohuitu
deter
tninatu gt-
dum.
Dctcrmina-
batur fortc ad certum
Eadem
eft fentcntia
D. Bonauenturaj
pofitione titertypart. 1. dtS. 8.
JUiatur
in-
te'pret/nio in
taulo.
&
ûtft.
in ex-
vltima ad
Hsc folutio fundatur in vcrbis Pauli ad

Romanos ^.c^m dicit iuftificatum fuiflcAbrahara
pcr fidem,cuius fignaculum accepit Circumcifioncm hinc ci Circumcifib nihil contulit ex operc opcrato ; fed ex opcrc tamen operantis per
modum mcriti acccpit gratiam;nequc hoc nega-
printtm.
uit Paplus
quamuis
(i
intcrpretari
cum
liceat
fecundum fupcrficiem verboru, & prout quidam

intclligunt ; nequc fic valcrct Circumcifio Abra-
gratiam
faô
vel infieri,
ficut
ejfe :
fi
fi
fi
non
eirct
obex,
ObieBit.
48
Solutit.
Signii ortum
Bcata Virgo recepifhabet effeconccptione filij, Bum
gratiac in
infieri,
dcftinauit
non
poftea fuiflct baptizata
rcccpif- vel in faSt

;
quam-
rcfpcdu eius vcrum fignum , quia fignificaret vd gratiam in fieriy

vcl in faiio efie : quod patct in fimili , quia ExemplMm,
mifilo vifibilis Spirirus fandi fignificat gratiam , vt Dodorcs in difl. 16.
17. talis fuit
mifldo eius in Apoftolos in die Pcnrccoftcs , vt
patct ex Chryfoftomo homil. 24. 1 .A3a,&hemil, Chryfoft.
uis Baptifmus fuiilet
&
4.fupcr illud, Repletifitnt omnes Spiritufimilo. Cy-
Cytill.
Hierofol.
17.GregorJbwB.30. Gregor.
Hedihiam ,
ajij Patrcs. Hieron.
rillus Hierofolymit.C<irfc/;(/i"
in AEia, Hieron. epifiuid
Hinc
&
hanc miilioSacramcnti Con-
Scholaftici plures docent
in eis fuiflc pcr
modum
Confitmaftt
jipe/loUrum,
firmationis. Alenfis j./^^rf.D.Thomas ^.îufl.ji. Aicnfis.

4.ad^. nofter Dodor 1 4. difl.y. vbi alij , vt D. Thora.
art.
Doaor.
ibidcm tradabitur
lis Spiritus fin&i
Mifno fupcr Chrifto

tiam in faSlo
fum
art.i.refponfiad
pfit in vltiraa
litcr
effe
vt rcdle D.
in his
autcm miflio
vifibi-
ejje.
in lordanefignificauit gra-
ncque indc
Thomas in
fuit
uUft.
fignum
fal-
7. t.part. difl,
vbimum. Sicctiam Chriftus fum- EKtmfla.
Coena Euchariftiam facramcnta-
non dedit gratiam , quia eam fupponon fuit indc falfum fignum fic ror-
cui
& boni operis, atquc adimpletionis lcgis, &

mamia
quamuis
ma
Sifnificatit
fignificauic gratiam infieri. infaSo
nebat ;
Baptifmi fignificat rcmiffionera pcccati;
CollatDS Baptifmm iuflono.cftfignum falfum,
hx, quodnon quadratrcguliscommunibus.rocriti,
vcl in
nem
ex cius vcrbis.
diflinElionisy
D. Bonao.
mandati. Scd contri obiicit DoApr , quia fic

Circumcifio non cflet certum fignum , quia in
adultis iuftis non habuit cffcfkum,
Rcfpondet negando antccedcns , quia figni-
merum iignum. Scddices illos Patrcs excludcre omncm iuftitiam a Circumcifionc. Refpondctur, vt fupri ad
Seeuni
Htttc felmitur.
Omniet mihi
Scc.
tem ad figuratum
quafi nulla rcputatur
& Cyrilli,& Origcnis hom.}.in Ce-
intclligi poflimt loca Bafilij
Epiphanij harefi 9. &ah'orum,

qui cxplicant viilitatcm Circumcifionis in eo,
quod fuerit vmbra,& figura Baptifmi : figura autradita fimt
cha--
ritMyScc.
tione gratiae baptifmalis

intcnfiuc
enm legu
fHperhk eUtitne jnrebfHrmm : plenltndo
&
m Dift.
non Jeleac in eo pcccatum : vc communiter Dodorcs de Bapcimio &: abroiutione,

qu.f dantur iuftiticatis noftcr Dodlor in ^.tUfl.Z.
qMfl.6.clifl.i^.<ptdtf}..^difi.i.y.tpuft.i. adi. AlcnHs
^pan.ijud/l.S. i.7.<rM.j.6.D.Thonias in^,difi,
iS, (jui^.i nn.^.ad n.pwrt. <jfuft.G%.Mrt.i.eid $.,
D.Bonauent./n ^.difi.G.ftdfi.i. vbi rciiqui. Ratio
cft , quia Sacramcntum propric didum , vc Baptifmus ,non dclec pcccacum > ncquc fignifica^
qu.-imuis
Afenfis.
D. Thom.
D.Bonaac
Ratit.
fraciam.nifi pradlicc,qui exerccc virtutem,(S<: cfcaciam rcfpcdu corum ; idcoque rcclc Hugo dq
Hogo.
S.Vmore lH>.i.dt S4crim.pan.i^.cap.&.
docet fpr-
mas facramcntalcs Baptifmi, Poenitcntix

dc aliis
efficluwnftgmficare.
49
Itcm
'\t\iitnx\\\\xm.feff.j.deSacramentii ingene-
Sacramcnta dare gratiam,quanmi tiim eftcx parte Dci,& ipforum , & ibi, & alias,
re
ditltrum
& fic
non aSbtmyOMt euentHmJid vinutemfitonm
refpanjitntm
iLumm.
can.-^. definic
lianc fignincationcm ftatuit in efficacia ipfiDtum:
qucNd ergo conferant gratiam in aftu^fcu cucntu,
non
cft dc ratione Sacramcntorum , fiippofito

quocunque ftatu,& incnpacicacc fubiedi^vci quia
hal>ec obiccm peccati.vci quiaiam cft in cermino,
vc ampiius non poffic crefccre in gratia.ficut fuit
Ciiriftus,
& in cafu elTet Bcata Virgo, fiadmitte-
quo liicnon difputamus,

Dlcitur autcm Sacramcntum in co cafu fignificaregratiam 'mfaEloeJfe^ cx eoquod gratia iam
pracfuppofitam, quantum eft cx propriaefficacia,
rccur cafuSjdc
lHmtdt f^mfirMt SmCTmttitMm
efecimrm
in
Quajft.
I.
f*3tefft/
confcrrcc ;'camque concincrcc in fua vircutc,
OUtciit Sel-
quantum cft de fc : in fieri vero gratiam fignifi"car,quando eam confert per fuam actionem praeticc , qualifcunque fit iila aiîo fic ergo fe iiabuic Circumcifio in inftificacis pcr fidem, ficuc
fuic Abraiiam.
Vafquez ,Ti CirSed obiicic Beliarminus ,
cumcifio confcrrec graciam^ ex operc operaco,
:
&
117
I.
&
confcrunt no(lra Sacramcnta Baptifmi

Pccnitcniix:
hic cft ccrtus iiic gradus gratiar, ad
&
qucm
re
iimitabatiir Circumcifio
Aienfi-, &'aif is iuxta
quem
hic interpretatur
exnoftroDodlo-
intentionem Magiftrf,
Dodlor cum D.Bonaucn-
turayiirrr^.
Relpondcri etiam poftet iuxta îas prxmiiTa, Stmnda n-
Pau|um non loqui quacunquc racionc dc iuftitia

abl'oIutc,vt
ipfa,vt libctac i rJeccaco,&
qu inc4uditur in
iu-
Circumcifio non iuftificauit

Abrahamum , led fides , quam habuic ancc Circumcifionem non inde fcquicur,qu{nCircurocifio ipfi valuic ad augmcntum iuftitix , fi non vc
Sacramencum,faicem vc opus mcricorium, vt diftificationoi'&
uic
per fidem.AddeCircorDcifionemnihil valuillcin

eo fenfu , qucm interdebant ludxi , quos impugnac Apoftolus.
Obiicies , falcem fequcrpturii Circumcifio repeccatum ex operc operato , qu6d aduitus Secund
accedcns ad eam cum fola attritione , iuftificarc- iiiHe.
miccic
turTirtuteiiiius; itaVafquez.
Iiem,qu6d
fa- Vafquez.
intentione legitima , valcret infanti , quod eft contra omnes , nifi fide$
applicaretur Miniftri, quam non habct infidclis,
nihil ideo conferrct.
Rcfpondctur , concedcndo primam (equclami
& contra eam nihil cogit:nam qux de neccffitate

pocnitenti^,&
fidei
ad iuftificationem,docet Scri-
ptura,& Patresjin co cafn vcnficarctur ; ficut verificatur inaccedentead Baptifmum,& Pornitcn'

tiam, cum fola attritione quidquid aliqui dixcrint de PcEnitcntia ncceftaria ad Baptifmum,qua:
fijdcbcret ciic contritioperfefta;oppofitum
enim
verius eire fuo loco oftendemus.
concra omnes negacur ctiam fuppofitum, ncrapc fidcm miniftri ncccflariam cllc ; fi alioquin in eo faiuatur legitima intcntio : quia
gratiam fecundam
feu
augmcntum
gratix
vt
H O
d.tjf.
PP. adducia
n.i.&
&
eam fides Ecclefix , qux cum erac Synagoga , applicacur redc mediante Sacramcntoj
pcr
&
vt fupri oftendimus
tur
& includcbatur in
ro fides parcntum
&
pcrfonalis
conducebat
illa
eft
qux exigi, non ve-
Circiuncifione
nifi illa intclligatur
d.
vni-
non autcm parciculaiis,

ipfortun, qux particularis non
iam dida
ucrfaiis
maxirac quando Circumcifio per
alios ficbat.
M.
D.Gicg.t^Mor.cap.2.. ^habeturcap.
dr D.Bcrnard.f^.j/. cum
Ri/ftmfit.
Recaptul.ttfolutiones datttf,qute apgnari fojfunt multis auctorttatil/us,qu obiici fojfunt

ctorittts
th'
cum
6la ab infideli
cedo , mfieri fempcr , nego. Scd vnde id coiiigis?

TttnJametum Refpondeo,ex fundamentis fupra pofitismecolfilutitnm.
ligere Circumcifionem Iiabuirfcefficaciam ex inftitutionc fua delendi pcccatum originale , quod
non poruit fieri po.ft lapfum fine gratia. Coiiigo
cx Paulo Circumcifionem non contuiilleiuftitiam Abrahamo ; quam antea fupponebat ex fide
Ciremneift
datam Ex his duobus coliigo hanc conclufiotanlUm etnnem,Circumcifionem non habuific vllam efficafl"bt frconferrec
tUm frimd. ciam pcr modum Sacramcnti , nifi vt
gratiam primam prxcisc , qua prima crat,& non
Stlnititr.
êmtdo
fttit
dlum cft & fic non fuit nudum fignaculum ,

quantum ad pcccatum>quod fupponit rcmiftum
Refpondetur ad fecundam fequeiam ,cam admittendo , modo Circumcifio non cxigebat aliqucm dctcrminacum miniftrum ; negamus eflc
ûex..
D*bt ang'
mrntnmgrM'
ti*.
f^nnttfm in Jikr'
ham.
nifi
quod eam conferrcc cuiamque cam recipicnci,

& non ponenti obiccm.Refpondetur diftinguendo fequeiam ex di<ais,inj?-;, vel mfano efecon-
Urm.(fVl-
fptpfit
dehotatgratiam tantum,(cd ctiam de
quod autem.
dr au-
deConfec.
c.Maiorcs, acratione Theologica allata n.z.Fundant bene
hoifolutiones^quU Patres Patribusjicut iura iuribus^concordandt/unt. Ali) refpondent omnia

illa loca agcre de Sacramentis legis Mofaictt. Circumciftonem vero efe legts naturx , vel idea
adftgnandum popuquoadhoc dtcitur nihilfe-
dicunt Circumctfionem non dedijfegratiam^quia de perfe inlHtutafiiit
lum
tiff
Ex
caufatio grati* ante
eam erat.,perremedtiim legis
naturie^drfic
quia ttque bene caufaretur gratia:etfi inHituta non
iftis
patct
'
ad omncs auftoritates,
enim loquun-
argucndo ad principaie.Vel
de Sacramentis vcteris lcgis impropric

didlis/cilicct dc cxrcmoniis:vel fi loquan-
rur
tur
Ex
ejfet.per remedium
antiquum.
ad amnes authoritatet,argMemU aJ
52.
Refpondct ad argumcuta pofita ad ^d trgnme^
iFlispatet
principale,8cc.
initium quxftionis. Litcra cft piana:ad primum,

patet ex didis. Ad fecundum, refponfio cftciara.
Paccc dc
S.
loaunc Bapcifta , qui
fiuc baptizatus
fucru,
'*
"*
p"''"^*'
u8
tur
IV* Sententiarum
Lib.
Circumcifione
dfc
Sacramentum
ncg;inc
n6n , Baptifmo Chtifti, faltem vitam

confiimmauit liianyrio ; przter alias prasrogatiuas,acproihdedcccflit fincvllopeccato.aut dchito pcens , vc fupponit Auguftinus trntt.S^. in AugulHnog.
Io4nnem;& ii.iiedmt.cap.j.Clcmnslil>-s.conni- Clcmeni.
quac fuit propri^
fiicrit,fiue
eam gratiam con-
ferro feciindum aJiqqcm iiiiclU:<^m' pcaeti<ium.
Ad
gV<ir
tt-
umc'tfinii1t
nnm
rfr,if
rertium dc apcriione ianu3c,dico,
quod non fuic dcfcilos Citcumcifionis,

.quod non aperuit ianuam:fed quia cucur^jj cempoccj q\iQ pretigqi non fuit (olu-.
tum nam- ^fb folutuni pnecium potuic
alicui aperiH ianua qm won fuiflet bapti'
zatns, fcd /blumcircumcifus ,& in gratia:
baptizato verq defundo antc paflionem,
:
'
vltimum " dico
Ad
qud^d Baptifmus
2uin{im adcadiiumexr riorem, non fignicat niii qua'fidam dcledotlcm immunditix corporali.su
tamji nullusnegataliquid efTecius cflFediim^ôfitiuurii.
&
Dico ctgQ ad maiorcm
quod
Sacra-
mentummjgi^-propric fignificat illum efanima , ad quem coafertur gratia iu Sacrimcnto, quam fignet ipfam gratiam. VtTdegratiaexiftente vnaio anima,
Sicramentatamen diuerfa, diftinguuqtur
c(lnm in
pcnes diucrC fignificata propria, quaefunt

diuerfi feffeitus ciufdcm gratiac , ficutdicetur poft cfFetus tamcn gratiac tam in
CircumcifiQnc, quam in B>ptifmo ,pro:
priuSjcft: ablutio
animx a pcccato
attJngiit
mo gratiac
rcm
tpiihi-
iuali
1/771.
fciliccc acceptAtio
a4
gratia?.
Loquitur degratiahabituali ,quxcommunis ''<"*< diunomnibus Sacramcncis ; hc caufatur \ Ba- -^'

ptifmo per modum rcgenerationis , ab Euchariftiapcrmpdum nucritioni$,& fic in csteris con"
nocat diuerfps cffcdus ,
intcndit efTcdum,
qucm ftatim
de pracfcnti confcrt Sacramcntum i de quo , vt plurimijm loquuntur Dodlores
antiqui,& dc cfFeSlpprincipali,qui femper datur^
eft
&
&
feclpfo obice.
An
prafterea detur
aliquis
cfFcdus gratia:
adlualis
yj
iumtJ$
xw
"
k*î-
V^'
cramento
Sed oîicies contra Dod:orem,quar dixitconyarroncm ,' ncmpe in Circumcifione intcndi
^4
fed fignificatio fequitur inftitutionem
hasc au-
gracia virture Sacramenti,
verbi grat)a,Euchariftix
vt dicit
Dodor, caufe-
&
fecundum naruram, & cxigcntiam praccepti,&
tis
feu operi in fpecic requifita
nam
ficut
ex Patribus,
&
dam
Conciliis
neccflarium elfc adiucorium grati* adualis,
legcm.
Hinc
pcrfeuerantiar
diuerfum
doniim
eft
peculiare
&
\ gratiahabicuali;Trident,/?j^(5,f</>.i3.
Datur autem hacc gratia etiam virmodo dido,quantum eft ex par-
ean.ii.($' i6.
tucc Sacraraenti
te
Sacramcnti
nifi recipiens ipfe fibi
>
& gracis
Dei defucrit , non acccpt.indo , neque eciam feipfum applicandq,& difponcndo ad eius rece-
a-f 'Ali,exrt-
pcionem;nam ficut cfFcdus principalis Sacramenti non eft itainfdlibilis , quin dcpendeat a
n-
difpofitione requificaex parce recipiencis,qiu
cidem poceft ponere obicem

<Sbui
gratfas
actualis
poteft
tra
perficicur, aut decerminatur per intcncio-
eft magis ad fignificandam

gratiam,quam cfFciûm peculiarem,verbi gratia,
nera infticuentis;ergo
remifllonis peccati,quod
eft
contra hic difta.
Rcfpbndccur , fupra eum loqui de intentione

Deii vt ratio eius fubiefta probat , qus primari^
rcfpicit gratiam
fignificatio autem Circumcifionis, & Sacramenti cuiuflibet in fpecie, ex finc
intrinfeco refpicit fuum efFedum determinatum,
f
. r
\
f.
o
cx nnc vero concomitante,& extrmieco gratiam,
cum qua habet connexionem ,
per quam
etiam huic cftefimiliter poneie
ita
obicem.
s";|''5
'^'if"f"J"**
wtrtnfttMm.
&
datur.
Ad rationem aucem dubitatldi refpondetur,

duplicem effevpluntatem inDeo, aliam vniucr/alem,aliam parcicularem,aliam
dij.
finis
T>ufttx vtlSr-
*'.
aliamme-
Vniuerfalis refpicitgratiam primp : particu-
vcro fummotioncm impedimenii ^^qualeeft

fic cti.im voluntas eius , qua eft finis,
refpicic graciam , quJi cft mcdij , ablationem pec-
laris
peccatum ,
cati. Inftitutio
Sacramcnti
&
eius fignificatio
Sipiificati
&
fpccificacur a voluntte particulari ,

mcdij in- ^'"V^""
fv
r
r
ri- JfeeificMtmr a
criniecc, cxcriniecc vero a voluntate vnmerfaJi, voliimate
eriam paniculari finis,qu2e eftgratia,
prtiemlari.
-
&
His poficis,probaturconclufio Doôris eft

au.cm concroucrfia, vc plurimiim de Sacramcnto infticuco contra pcccarum
vt deBaptifmo,
:
,.
Circumcifione> Pocnitentia
Sed
^*fff*'
& fpecialisâd yinccnd^s tentationes, & implen-
ftrA,
busSacramcntis.quantijm ad rationem formac in

furtt diuerfa in quancum
: Sacramenta autcm
quodlibet fignificat cfFcdum diucrfum eiufdcm
fc
tcm
hunc efFcftum
rnljjitae
bituttm.
principialiusgratiam,quamremiflionem
conftat, contra Pclagianos, cciam iuftis,& perfe-
pani
/^,{'l
adquem inftituuntur, qukm gratiam; vndceadem gratia cft in fpccie qus tribuitur in omnj-
verbi gratia,in
folagr^tia habitqalis cciam incenfa nequitdarc
grati*
Sacramcn- ^'"
coram Tyranno.
Nam eoipfoquod
te
Potcfl
aflerit
obitHi tenpeccati, ""* ^'**'
tentationis
chtx
adMaiorcm
In refponfionc
ta,magis proprii fignificarcefFedumpcculiarem,
Euchariftia ad finciii nucritioni^, in Confirmarione ad firmicatem,

rpburcpnfefEonisfidei
tur,quacenus haber ordincm ad perfeaerantiam;

vinccndas tcntationcs, concomitantcr , trahic
medi griU
ttSHalit.
fecum mcdiaordinacaadpcrfeuerandum , qua:
confiftunr in graria a(5tuali excitante,& adiuuan-
Ttident.
humano:non autcm fignificationem
facramentalcm, qyam
pradticam inuifibilcin ,
habet ab inftitucionc diuina.
habicualis, vc dacur ad finem pcculia
huiusjvel illius Sacramcrtcj
tione finit
trhit fteum
&
ex inftituto
licec
&
Crinut
tcmpore congruo,ncque aflcrit exprefsc,

ncque etiam negat. Poflet tamen ex didis eius
inferri,talemcfFedumdari, de quo fupra diximu* : non qgpd Sacramentum proximc , & imilium efFeAum,qui datur, deflnente Sacramento/ed remotc mcdiante cfFedu proxi-
concomitetur alius
vitam aetcrnam.
mediacc
ncra.nequeanimacius fuit bâtiHcaca.

u4d vltimtim', &CC. Rcfpondet qu6d Baptifilius.ctiam qUantum ad adum cxteriorcm , non
flanificet.niu ablutioncm ab immunditia corporiii , &c, Intendit fignifitationcm naturalcm
ablutionis,
fpcculatiuam formac , quam habec
noji pajJuilTcr ianua pro tunc,
Ad^
ff.C4!^.7,Cyprianus ef\fi.ji.tc alij,qui ramcnnon Cyptun.

fntrauit in coelum ante confumatam rcdemptio-
>
in quibus plures
negant
j^
Trobati etn^
*'*/'<"
Dift.
Qu^ft. VI.
I.
ncgaiu fignificaiioncni Sacramcnti in rccbo)
reminiuam pec-
leiniflfioijcm peccati>rc<J gratiain
rfm
elTc
B- cati,aM.intiiinellcierc.OppolitumcoUigiturpri-
ftifm, d*tm-^
remijjime
&
maicria baptij^^ j^ Haptifmo, quiaablutio,

^^^^^^^^ jjj^j lignificat primo, quod dcterminatur
129
detur cur Daptifmus conferri poffit
peccato niagis
ftenti in
uorum:verbi
exj- feijueftU al
.tlicui
quiim .icr3menrom
vi-
forma Baptifmi datur
, nifi alioquin Baptifma cx propri.i,& dcicrminata efHcacia habcret dclere pcccacum.Ad hoc
autemnon fufHcit habere efHcaciam dandigta-
Diofpolit.
in rcmiflionc pcccatorum cx Diofpolitano art-j.
tiam,qu.r dei'eremiffiuaeftpcccati:fcdrcquiiilur
Milcuitan.
Miieuitano c<i^. i.illis
ftceMttritm.
pcr
formam Baptifmi
fed
verbis:r><i-,'^V confiquenSyVt
vt Baptifmusprimariorcmiffionem peccati refpiciatjgtatiam vero
nem peccMtontm non verey,fidfaljo
miffio peccati
ncmpc
(i
traxerunt peccatum originale ex
Scc.
primo
Hic idem canon rcfumprus
Conciiia
Conciliis
eft ^
Atiic^na.
Africanis,& nouiffimc a TiideminofeJf.^Jepec-
TiiJcnc.
catooriîmUican.^ &c habcturcapitulo/>/<M<V, de
hoc argumento preffi funt

Pelagiani,vt conftat cx Auguftino lih.x. drpeccat.
confecratime difi.^. Et
tneritis
& remiff.cap.
7. i c. 3 o.
& alias farpc.
Patct
Conllanci
cx fymbolo Conftantinopolitano:Cw/;rrorzAmOT
nopolit.
Baptifina in remijftenem peccatorMm,
&c.
& hic eius
cftc(Stusexprimitur4<i77nc3.<K^C*/^.i. Cr
Petri
i.
ex
inquantum anr.exa
quo
&
cxprefrura fignihca-
confcrrc autem gratiam
concomitans
inquantiim
rcmiffio,vt dicit
ipfi
effc
fignincatum
connexa
Hinc illa duoêmijfienem peccati , & ctUatiefiem

, tanquam diucrfa ( licct concomitantcr fe
ffratia
habent)explicant Patres:hinc Mileuitanum cap.y
damnat Peiagium aflerencem gratiam ad fblam

peccatorum remiffionem , quz iam commiila
funt, pertincre
&
Tridcntinumy?|^6.c<w.7
cap.6. docet iuftificationem
peccati
rcnouationem interiorem per gratiam
ftccmti.
per Siciliam:^timzm poft naufragium tabulam ex
confiftit in remiffionc peccati,
Lto Papa.
illo i.Pctri
Origcncs.
Augaftinus.
Grcgotius.
^.Qiud
&vosfi7mlisfci>/Ynafkli4osfecit
Baptifma,8cc.Ot\scne% hom.i.in cap.6.Genefts.A\lguftinus Ub.\i.contra FauFfMm^cap.i^.i f.)S.i<).&

lih. 19. cap.i 1. Gregorius hom.i 2. in Evchielem.
Hicrony m us contra loHinianum epifl.j 7. in dialbgo contra LMciferianos crgo liberatio a peccato,
Hicion.
ciiifque naufragio
eft
exprefla fignificatio Ba-
ptifini in re<f!to,atqueadc6
ad
quem
proprius eius cfFedus>
dum
nc gratix
Patet confcquentia ex Florentino dccrct.vnioEfeanc Bj- nis EffectiUy inquic , huiiu Sacramenti ( id eft, Baemnis cjuo^jue pcenx,<ju pro ipfa culpa dehetHr,Scc.Sed
eft
Neque eft dicendum quod Concilium non

,
proprium Sc primarium , qui

conucnit Sacramcnto in relo,cum definitiuc, Sc
cx inftituco declaret eius ellentiam , ficut
in
aliis Sacramentis id prxftat pcr cfFcdum proprium.
explicet effeftum
&
Ncqiie valet (blutio , fi dicas cum aliis ,gratiam remiffiuam pcccati intelligi , quia omnis
gratia ex fe habet incompatibilitatcm
cato
Sc a
quocumque
inhadm.j.
pcc-
fiacctiam delet peccatum:

cum coniritionequis
vcrbi gratia,fi bona fidc,

ViJe dicMa accedat ad
cum
&
Sacramentum Euchariftix, remittitur
cipeccatum; iuxta communiorem fcntentiam,

qua: aftcrit Sacr.imenta
viuorum cum bona
fide,
& attritione fufccpta,dare gratiani,quac de fe ret*ptifmt
*f-
miffiua cft peccati:ergo Baptifmus ampliiis habet
&
& fccun-
quam in
collatio-
pcifmi,
acpcoindenon redc confundicur cum

, ranquara vna & eadem muta-
tio
licet
de fadto concomiianter
fiat
fc
habeanc
&
per Sacramentum,quarauis illa fit cx-
magis principalis.
Secundo probatur idera de Poenitentia.Prim6
preffior eius fignificatio,&
49
ex eius inftitutioneloannis 10. Accipite Spiritim Ptmirertinm

fanElitm, querum remiferitu peccata, &c. Item, Tri- iUr- fr-mari
adus
ganris ad
& 6.&can.i.
Dcfinitur
iudicialis abfoluentis a pcccato
&
in remiffitni
feetmtoruin,
li-
Tiident
poenam tcmporaIem:quod etiam patet
eiufdem feffionis, vt fuo loco oftcnpcccator,inquantnm

Subieftum eft reus
peccatorjmateria circa quam, vcl fuper quam cacx
aliis locis
&
dctur.
dit fentcntia
cft
peccatum.
Huc etiam fpeclant

quz cft detcftatio
aftuspoenitcntis, vt contritio,
peccati,confcffio, informacio iudicis,facisfaftio,
que eft ordinacio teraporalis pocna:,
commutatur terna:ergo cfFcdlus
inquam
eius eft abfblu-
peccato,vt dcclarat Florentinum; Florenb

a
rcconciliatio,vt definit Tridcntinmn, qua fit per Tiidcoi.
cio horainis
rcmiffionera ofFcnfae.
Ex
his patct vcritas fcntenti* pracraifr
ne-
quceiobftant quaedamobiediones aliorum, vr

quod peccatum non rcmittatur de fado , nifi
confcrcndo gratiara ,qu6d Sacramenta nous lcconcineant
giscx Tridentino y?/"7. caufenc
graciam ergo fignificanc graciam primario. Rcfpondctur, ncgando confequcntiam ad primum
patet cx didis, Sacramcntum Bapcifmi &c Poenitcnciae conferrc eraciam pradicc fic ctiam alia
&
frilt
ria Sactdmcnta noua legisconfcrant gratiamjcqoitiirquod Baptifmusex ratione gcnericatan-
tum
ca
& cxiftatu
habcret illum cfFedum,
non autem fpecifi-
fubicdi compcterct
ci
remitterc
peccatum.nempe fi infir,quia dat gratiam,qu eft

incomparibilis , non autcm cx cfficacia propria
fuper rciniffionepeccati,quod faliumeft.
Prebatit ccn-
Tiidcnt.
coUationegraiiae
dentin\im/ejf.i4.ci^.^.
ergo remiffio pcccati
Milcaiian.
cfTe
illa.
r-^
qua pradbicc
fa.
iuftitia noftra principaliias
effetus Sacramenti eft (ignificatum inredloeius,

fignificat
gratU diutf
diuina:ergo haec remiffio peccaci poceft cfTc efFedlus alicuius Sacramenci proprius , ficuc eft Ba-
ptifmi )ej}remijjie omnisculpa eriginalis i^ aSIualis,
&
ftc
tati colUti*
prout infra dicetiir , peccatura remicci poflec de pocencia abfoluca fine gracia,quz
ci non opponicur ex nacura rei,fed ex ordinacionc
vtraque
ordinatur.
Florent.
Ittjmt.
Auguftinuin
1.&
y8
Rtmiffii
peccacorum vrriun-
Hinc ctiam Patres vocant Baptifmum mortcm peccatijVt Lco Papa epifi"^.
^.ad Epifcopes
&
eft talis
Dodor.
que horum concinere,& reraiffionem
.ad Ephefios 5
cft ci re-
(equitur remifjionem pcc-
proprium eius,
cati ellc
tum
parcnte.
I.
eius
$n Âr^fupplc v>zt\xa\ii) fermahaptifinMtu in remtjfietmetliâtnr
ir.c*Ktunlm'
gratia,infanti,fiiic vlladifpofitione
Probacur conlcqutntia, quia alioquinnon
Sacramcnta cauiant eandem gratiara , vt ci cft

anncxus cfFcdus fpccialis Sacramcnti , vt patet difcurrendo pcr fingula ; tamcn vt habet
fub hac
ar.ncxam rcmiffionem peccati
fomiali racionc cam caufant cx quo patct ad fe.
&
vi-
cundura.
QViS
Stluuntmr
tbiiHa.
IV. Sententiarum
Lib.
n^
Vtrnm
tempore
Q^
iE
legis
natur^
VII.
aliquod Sacramentum
ftterit
correfpondens Circumcifioni?
Alen/is 4.p.t^.j.m.i.&
& ).S uar.
D. Boniutnt. hic a.uq.i .Kictirt.i.^.if D.Thom.f>i.^.i<C^

Dur. hic q. i .& 6. Gabr. ^. z
}.
ibt difp.^.
D E T V R qu6d non îe confe.

ôdafitd, & efl: Grcg.
Moral. 4. lib. lued agit afud
nos aqua Bapifini hoc egit afud
I
difi./if.
veteres pro paru/tl^ /olafides : vel pro maiori-
bui virtHs facrifcij

Arnum.
non ergo Sacramenturh.
Irem ,Sacramcncum non poteft inftiimmediatc a Deo , patcc in quae-
i.
roi nifi
de Sacramenci infticutione fcd non

Dcum cempore illius legis (raltcm
vfquc ad Abraham) infticuiffe aliquod Sa?
cramencum.
Concra,Auguftinus i^.concraFauftura,
JnnuUum nome religionis pofunt hominescoU
ftione
legicur
ligari
nifi
RsticiUtff.
aliquorum fignorum velut Sacra-
mentorum vifihilium confortio coUigentur*
CH O L
j p.ij.6iuin.i.
Jnlege natur fuifie Sdcramentum contra originale
M,
& fi nonconliet
fuijfe aliquod certum
fignum fenfibile eiifs. Ratio quia nunquam reliquit Detts populumfine remediofalutis , it4.
Auguft.3 contra Jul.j.
19. contra Faufi. Cypti&n. firm. de Circumc. Hugo lib.i. de Sa,
cram. p. \i. cap.i. Innoc. cap. Maiores.
communis DD. AXcnC.fupr. D.Thom. }.p'^.yo.
art./{.adt.
TimporeUiU
Hefpondco " , nullo temporc dimiHc

Dg^jj culcorcs fuos Imc rcmcdio nccefTa-
rimed.eontr*
x\o
2.
'''7*'"'"
ad laluccm
lcd
omni ccmporc
poft
^*?^"'^ '^"'^ nccc/Taria ad falutem delerio

originalis
ergo quocunque tcmporc aU-
quod rcmedium
efficax erat
potuic deleri in adultis per
ad hoc,&:
fi
motum bonum
incrinfccum camen in paruuhsjin quibus

mocus fuic impoffibiHs , non pocuit
:
talis
dcleri per adum
fuum proprium ergo per

adum aliqucm ahorum circa ipfos, vcl ad
ipfos relacum. Sed non potetat efTe certum, qu6d aftus altcriu"s rclatus ad paruulum fufficeret fibi, nifi hoc efTec infticutum a Deo.Nullus enim poceft cffe cercus,
quod per ahquid accingac ad falucem nifi
fic cercus
quod Deus accepcauic illud
tanquam fufficicns ad calem finem.
Cum crgo non folum adulcis culcoribus fui? prouidcric Dcus dc remedio nc:
ccfTario
rum
&
ad faluccm, fed eciam paruuhs cohoc dc rcmcdio , de quo parenccs
poflunc cfTc cerci pro paruuhs
fequicur
quod cemporc iUius lcgij nacura: erac \

Dco inftitucum ahquod remedium vcl
,
fignum ccrcum, & efficaj^ dcletionis originahs pcccaci.

Ec magis prababilccft, quod perahquod fignum fenfibilc , quaniper ahquod
fignum incelhgibile cantum:quia pro toto
ftacu naturae lapfa: congruunt homini figna fcnfibiha refpedu fpiritualium ergo
,
Re/pondeo mdlo tempore,8cc. Haec efl conclufio
Doftoris,
nempe iii
flatu legis natura;
Deum in-
in.f. Ratio
hominem
eft
quia Deus
nunquam
dereifquit
remedio ad falutem
necrflaricquale eft illud, quoddclct originalc:&
patet hoc , quia lex naturae ordinabat hominem
ad falutem:ergo habuit media nccciraria. Secun- PrthH tt'
d6 , quia in illo ftatu fuit vcra Ecclc/ia , fucrunt tlufcnit.
poft lapfum
fine
elefti, fuit fidesjfuit iuftificatio
fecundum Apoftolum
quia
Abraham
fuit iuftificatus ex fide;
fuit etiam facetdotium , &c plura facrificia , que

placuerunt Deo:crgo& rcmediumaliquoddelendi originale.Patet idem ex ordine diuinac pra:-
dcftinationis
quo
Redcm-
ftatutus eft Chriftus
ptor gcneris humani
excuiusmcritisprzui/is
Deus femper pro omni tempore & ftatu pcre& eledorum contulit bc-
grinationis Ecclefla:,
ncficia falutis inuocantibus
fe.
Hoc etiam fuppo-
nunt Patrcs.
Dubium autem
eft , an tale remedium fucrit

z
vcrum,& proprie didum Sacramentum Negant An fntrit
?
D.Bonauentura hicm.i.<pMfl.x. Soio (UJl.i.^.i. verum Ssermtn(um.

Durandus ^ft. 8. quia Sacramentum dcbet cflc
D.Bonaac|i
ahquod fjgnum determinatum,quale non fuit re- Sotus,
mcdium
lcgis natur^,vel,vt aliqui volunt,cx fidc Duraodus.
parentum,Îuabatur infans,
Dodor autem docet illud fBifTc ncceflario ex
inftitutione diuina fignum certHm
efHcax,
qualecunque fuerit : deindc dicit quod probabihus fuerit aliquodfenfibile fignum, quam intelligibilc.quia itamagiscongruit homini pro ftatu vix ,
rcfponfione ad primum Gregorij
lib.<{. AJoralium : Sc habetur de confecrationc
dift.4. cap. ûodapud , &c. diccntis ..QModafit
&
&
Apudnosaâ
Baptl/rnijjoc egit apttdveteres pro par-
ttniif folajidtSiiiel
raciona
Vuiffe Saer*'
aliquod Sacramentum in remedium pec- tntntum in

Ugt niUHrtt.
cati originalis. Hcc Jdem docuit fupra^wi^.j.
flituifTc
pro maioribus virtus facrificif , &c.
interpre
DoBtrit ftn.
ttntia
fjjir-
tnAtiun.
Dift.
Quxd.
I.
rationabile eft aliquod Sacramentum faltcm contra originale, fuifTc in tcmporc lcgis naturz. Si autem aliquod aliud>puta
,
Matrimonium,vel aliquod correfpondcns

Sacramcnto nouz lcgis fucrit illo
temporc, dehoc infctius in tralatibus dc
alicui
illis
Grcgor.non
intclligit
folam fidem,pro
fo-
riori,fed
adu cxteriori
pro
ftante fidcm
ille
autem
fcniibili protc-
a<9:us fufficicnter
potuit habere rationem Sacramcnti:&
Hc
didinguitur fidcsfola, id c(l,fides folitaria

iinc facrificiis
contra fldem in facrificio
protcftatam:& primum pofuit ipfc fufficcrc prft paruulis
autcm
fortc
protefta-
ifta
tioficbatin vcrboatiquo inuocandi
Deu,
vcl ofFcrcqdi paruulum Dco. Secundum

autem , fcilicct fidem cum facrificiis , pto
adultjs fuiffe neceifarium pofuit.
Ad fccundum
JUt.
vno modo,
quod potuit Dcus talc Sacramcntum rcuelafTe alicui Patrum , cum quo tunc frcpotcft dici
quentius loquebatur ,
Scriptura
4
FVrti iUiîfti
SderifeiMfit
fiiit
tnnc 54-
trtmntum.
non dicat
licet cui
quae ab
& qnando,
Adam vfquc
ad Abraham fatis fuccindc pertranfit.

Vcl potcft dici , quod exprefsc habetur
cx Scriptura , quod pro temporc illo pla-
Deo facrificia;quod non e(fct,nili

Deo fuiffcnt inftituta: imni6 reputaren-
cucrunt
a
tur fatui,& prxfumptuofi,
no
pra:cepto
Tum Geft. 4.
G.
talia fine diui-
vcl infpirationc fccifrent.
dc oblationc Abel
& Cain;
tum ex oblationc Noe poftquam exiuit dc

arca Ge/i. 8. tum cx oblationc Mclchifcdcch, qui crat Sacerdos excelfi Dei,vt ditum cx oblatione Abrahx,
citur Gen. 14.
diuidentis vaccam
Xjji
Str-
mtntitm] Moa
tfi ctturm r'
titnem feri-
ergo.
tcftatam in faerificiis
z(ka extcrno
congruum in rcmedium , nc ad iftam dcfluerent , quod Deus fuis cultoribus inftitucrct facrificia fibi ofFercnda. Poffibilc
autem eft,qu6d aliquoddeterminatum fanon cft

ctificium forct Sacramentum
cnim contra rationcm facrificij, quod
:
Sacramchtum:&:
tunc ( licct indiftindej habetur dc tali Sacramcnto in diuerfis locis Scripturxjquod
iit
inftitutum
non autcm ad candcmin
& fcnfibili.
Rcfponfiono autem ad fccundum

fuifrc
dicit
reuelatum Patribus
tale itmi
& po-
aliquod facrificium , quod fimul ctiam

fuit Sacramentnm quia Scriptuia dicit facrifitaifrc efle
ftttril
illmd
rimt'
dittm.
qua:dam
illius legis placuiffc
gruitatera adiicit ex
Dco
& con-
qu6d homincs illius

tcporis faerinc proni ad idoldatriam qua ratio;
eo
nc ctiam Patres docent in lege veteri inftitutum

cultum in facrificiis boftiarum , ne populgs
ad idololatriara pronus dilaberetar ex priuationc
efle
immolationis hoftiarum.
Hxcergo
naturac.
tum
DoAoris , certum
eft refolutio
daturafuiflc
remedium
c/Te
originalis infbtulcgis
Sccund6,certumeflc fuifTctaleinftitu-
Deo , aliis non haberet efficaciam. Tcni6,
probbiliusflc fuiflc aliquod fenfibile, fiue fuerit fides extcrior cum oblationc paruuli , tcI ali-
quod facrificium , quod
fimul fucrit Sacramcn-
tum,vcl quid aliud fpccialc ; dc quo ex Sctiptura

nihil conftac.
Fuifle fignura aliquod determinatum fcnfibilcmagis concordatverbis Auguftini lib.^.contra
Iulianum,cap.9. Ntcideo tmtn credtndttm eft , inquit ,
totu datam Cinumcifimem famtdos Dei
FMiJfifignim
fettfiMe,
&
^Httndocunepu iniis inerMt mediatoris fides incttnu

vemttriy mllo StKrtintento ekts opittdatosfmfe fttrttHUtfidsyejwtmt^t tpddillttd effety tiiqHA neceffkri*
ScriptUTd latere voltierit ,
Nuptiis
&c. Simile habet
caiifii
tib.i.de
& concupifccntia,cap.i2.
Ad probationem autem
huius faciunt ea,quz

di&a funt de efficacia Circuracifionis in coramcnto praeccdcntisquafftionis in initio;quia ezdera congruenciae ibi addu6tae , huc etiam fpe-
Cinfimatit
IX cn^numtiit ftifri
tU'
Utif.
vt qu6d Ecclcfia in ftatu naiurz fuerit vifolum vnitate fidei ,"fed

; crgonon
ritus,& maxime huius Sacramenti,in quo di/ccrkant
Hbilis
& vna
'ni pofl*ct
membrum i non mcrobro , & Ecclefiac
conftare poflet de rcmcdio

uulis.
ccno adhibito par-
Vnde vcrba ilIaGrcgorijy3i<i)J(t* , intelli-
gi poffunt de fidealligata figno fenfibiI<,quod ad
Et iftud fuit rationabile , quia homincs

tcmporis illius fuerunt proniad idololatriam , vt patet ex tanta multitudinc , quae
temporc illo dcfluxit ad cam. Fuit ergo
ipfum,vel oblatio eius
fcii/Ibili fidci,
potuit habcrc rationcm Sa-
cramenti cx inftitutioncdiuina.Quod autem dicit fola fidcs.intcllrgiturpriuatiuc ad fidem pro-
cia
lo habitu, nec fortc tantiim pro zGtu intc-
r.
intcrprcratur dc aûcxtfficrri&
quiadus fufficicntcr
Sacramentum
Sacramcntis:
Ad primum argumcntum dico quod
VI
fit
hoc Oeus inftituit:quoniam verba fcquentia dcnotant idem , ncmpe virtns fiurificij ejuod prtfuit
aduhtt , quam habebant ex inftituci-onc & accc
ptatione diuina.
&
Qu6d autem quidara referant clcdliQnem ,

4
SscnfietM
oblationcm facrificiorum,corumque dcfignatio0iUt IX inncm ad inftindhun intemum cuiufque, velad ftitttti^ 4i'
ipfius Ecdefiz determinationera proilloftatu,
non Ktc videtuc fundacum,quia ineo ftacu ficut
fides
cognicio Dei fuic minus explicica;ica noa
expedicbac homines commiccere fibiipfis , in iis
pocifEmum , qus eranc neccflaria ad ulucem ;
&
vc cic^ ficrcncjiipponend* erac Dei accepcatio,

infticucio iuxta racionera
tuic aliccr,quaraper
nem
aDco in lcge natura;.
&
&
Dodor is,qux non po-
reuel3tionem,&
ioftitucio-
Cur imlHlD*i,^r^
tit
miUti notijftri*.
haberi:magis ergo periculum erroris fuic in
^ ftacui^quancum ad hzc
finc rcuelacionc diui-
fcquencibus ftacibus , in qutbus cognicio vcricacis creuic.

wf
Qu6d fi ille inftindus erat naturalitcr , ccrtum eft non potuiflc cx illo principio , lumine naturx JnfiittBtu
mrnlu nm
cognito , poft lapfum circa aliam inftrudHooem , aut craditionem fufficientcr rcgulare natu- fmffidtkMi.
ram , in iis qux erant otdinis fupcrnaturalis vt expcrientia co.nftat , dc lapfu horainum iUius Kr^mt MM
vitia
qu6d fi erat diuinus , non fufficicntcr etiam rcgularec Eccle- fiinSm fri.
ftatus in idololatriam ,
na> quara in
aliis
&
iiam,
qux
fide
& culcu vifibili,& vniuerfali vniri debuicquia iniUn^his patcicularis ad hxc nonfufficit.
mum
tioitU.
fmffi-
cit
IV. Sententiarum
Lib.
15^
,ncque potcft fufficientcr difcerni
, fi
fit
fecurus
nifi
&
ex regulis certis
diflercre
autem data occafient id
vniucrfalibus fidei rc-
guletur.
Verum ie
fict.
ftatu legis
naturx non
cft
huiuJ loci
fpecie tangentur
materiam
qu.Trere
hk enim
in
lcgcm coinmcnti fequimur
quamuis plura incidcntcr
quam redlum
illata
>
gcnere
alias
infra de fingulis in
prout textus Doiftoris fubminiftrauic
ex confulto prstcrirc libuit , ne occafionem magis
Alia plura hxc difputari folcnt dc Sacramcntis
quac
curfura fequi vidcreraur. Plura de Sacramcntis nouae lcgis hi gcncre in fc-
qucnti cxplicabuntur.
DISTINCTIO SECVNDA.
T>e Sacramentii in Jpecie,
AM
ad Sacramcnta nouas lcgis acccdamus , cjuac funt BaptimuSjConfirmatio, Panis benedi6tio,id cft,Euchariftia, Pceni-
Vn6tio-extrema,Ordo,Coniugium.Quorum aliarc
mediumcontra peccatum pra^bcnt , & gratiam adiurriccm
_ conferunt , vt Baptifmus alia in rcmcdium tantum funt , vt
tcntia,
Coniugium
aiia gratia
& virtutc nos fulciunt
vt Euchariftia
& Ordo.
Quare moxpojl hominis cajkm nonfuerint inflituta.
Uug.lib.
t.S.c.i.
vcro qua^ritur, Quarenon fuerint haec Sacramcnta inftituta mox poft

SIhominis
iuftitia & {alus Dicimusnon antc aducnlapfum, cum in his
fit
tum
fuifle danda
qux ex
ipfiusmorte& padione virtutem fortita funt. Chriftusautem venire noluic
antequam homo dc lcgc naturali & fcripta conuinccrctur , quod ncutra
Chrifti
qui graciam attulit , gratiaj Sacramcnta
-,
iuuari pofTec.
Ss^^ Sacramentum Coniugij fuit ante peccatum.
C
Idem
iiid.
tamen coniugium antc peccatum inftitutum non vtiquc proptcr

rcmedium fed ad Sacramentum , & ad oflficium poft pcccatum vcro
fuit ad remedium contra carrâlis concupifccntiie corruptclam , dc quo
FVit
C T5.
Cen.
1. d.
fuo loco tradabimus.
De
NVncverodcBaptifmi Sacramento videamus, quod
loun.dyChti.
Aci. \ 9, ,
loan.i. d.
Mittth.^.h
Marci i.r.
Lnct j .b.
inter noua^ gratias
Sacramcnta primumeft. Baptifmum igitur ChriftiloanncsfuoBapti-
.Ai4*.j.
c.vidiffeten-
Baftifmo.
fmo pra:nunciauit:qui primus baptizaife legitur, fed in aqua , non in Spiritu.

Sicut ipfc aic Ego baptizo vos in aqua , id eft, in poenitentiam, Sola enim
corpora abluebat, apeccatis vcro non mundabat. Baptifmus loanniserat
,
in
paenitentiam
nem. Qijia
non
loaiiines
in rcmiflioncm
Baptifmus vero Chrifti in remiflio-
baptizans homines ad pcenitentiam vocabat:
& quos
baptizabat, poeniterc docebat fccundum illud
, Veniebant ad loannem in
lordancm, confitentes peccata fua. Scd in Baptifmo loannjs non dabatur
peccatorum rcmifiio^qujc data eft in Chrifti Baptifmo.
:
Quid
Diftindio
11.
133
^luid vtilitatis habehat Baptijmw loannU /*
AD
quid crgo
vcilis crat
Baptifmus loannis
Quia homincs
zandi prxparabat ad Baptifmum Chrifti. Scd quarritur
cft
Baptifmus loannis ?
ibi loannis opcratio
ficut vcritas dicit,
tantum
vfu bapti-
quarc di&us
Baptifmus loannis vndc
vifibilis crat
cxtcrius lauantis,
non
cft
Quia
fi"*"
<(<
w'
"''""'
inuifibilis
tamen & illa loannis opcratio a Dco crat,

non ab hominc tantum , fcd hominis didtus
cft, quianihil ibi gcrcbatur quod non agcrct homo. Si vcro quxritur, an
Sacramcntum fucrit ? fatis potcft conccdi cx co fcnfu , quo lcgalia figna dicuntur Sacramcnta. Signihcabat cnim Baptifmus loannis rcm facram fcilicct Baptifmum Chrifti qui non tantum cft pocnitcntix, fcd & rcmiffio-
gratia Dci intcrius opcrantis. Scd
& Baptifmus
ille
Dco
crat
nis
pcccatorum.
De fornM Baptifini loannis
f3 de baftiz^tu ah
eo.
I
confidcrandum
baptizati a loannc itcrum baptizati funt BaHIcptifmo
Chrifti & qua forma vcrborum vfus
loanncs. IlU qui bapticft
fi
fit
zati funt a loannc ncfcientcs Spiritum fandum eflcjacfpcm poncntcs in

ilhus Baptifmo , poftca baptizati funt Baptifmo Chrifti. Baptifmus autcm
loannis in nominc vcnturi tradcbatur.Vndc Hicrony mus fuper Ioclem.[Qui
Chriftum credcrc
dicit fe in
habct claros oculos.
mini
& non crcdit in
Spiritum
Vndc baptizati a loannc in nominc
(andum nondum
Aa.19.
comm. -i
1.
""
vcnturi,id
cft,
Do-
quia dixcrunt , Sed ncquc fi Spiritus fandkus cft audiuimus, itcrum
Icfu,
baptizabantur , imo verum Baptifma accipicbant. IlU vcro qui fpcm
non
pofueruntiflBaptifmoIoannis,&Patrcm&FiUum &Spiritumfan(Shimcrcdebant , non poft baptizati fucrunt fcd impofitione manuum ab ApoftoUs fuper cos fada > Spiritum fandum reccperunt. AUj vero qui non ita crcdebant, baptizati funt Baptifmo Chrifti , vt pra:di6tum cft. Vnde Hieronymus, [ Qui Spiritum fan(5tum nefciebant cum Baptifmum a loanne accepcrunt,itcrum baptizati funt Baptifmo Chrifti,vt prajdidum cft,nc quis cx ludacis, vcl GentiDus putaret aquam finc Spiritu-fando ad falutcm poflc fufficcre. De hoc ctiam Ambrofius i. lib. de Spiritu (an<fô , [ Quidam negauerunt fe fcire Spiritum fan<5tum , cum baptizatos fe diccrent Baptifmo loannis , qui in aducnicntis Icfu , non in fuo baptizauit nominc. ] Ifti ergo quia
ncc in Chrifti nominc j ncquc cum fide Spiritus (aniSti baptizati fucrant, non
potucrunt accipere Baptifini Sacramcntum baptizati uint crgo in nominc
Chrifti, ncc itcratum cft in his Baptifma, fcd innouatum,
:
N prima diftinlionc cgit Ma-
dc Sacrameto lcgis Mofaica;, & legis natune in hac

fecunda diftin&ione incipic
gifter
agcrc dc Sacramcntis noux lcgis. Hxc

pars diuiditur in duas partcs. Prim6 nam-
que decerminac dc
Sioti ofer,
cis
Tom.
coniun6lim
VllL
fc*
cund6 dc
fingulis fcparatim
ibi
Nuhc
Prima habct duas

partcs , fccundum qu6d prim6 dcterminac , qux & quoc finc Sacramcnca noua;
lcgis. Sccund6 de tempore inftitutionis,
'vero
de Baftifmi.
& efficacii corumdcm

ritur.
ibi
[ Si
verv qud"
QV A
^'" "
J^
as.
t.
/ ^.7?.
vn"'.'
yxl-
ii'Jr^^^
^^- ''
1^.x.
IV. Sententiarum
Lib.
Q^
iE
I.
Vtrwn Sacramenta nom legis haheant ejjicaciam a Chrifti paftione i

McnC^.p.^.^.m.j. D.BonauJ>ic,iiiJ'.i.& m.\ ,<].i.D.Th.om.}.p.q.6i.art.j.& ^.6^.art.i,}.Ya.[(i.ilfid.i}j.
yegzliif.j.i Tridem.c. 1 8.
Jrca hanc
Msg. A.B,C.
j(rum.
ro
Hsc
habcant
paffionc
fti
non,quia
t.
3*/. 17.
citur,
y.
quod
Mctaph.
8i,
Chri-
cfficacia a
Et vidctur quod
Phyficorum di-
cramcntorum noua:
z.
cius efficaciam
&: pra:di(9:a
Minm.
i.
&
te ,
caufa mcritoria. x quibus condudit duo
coroUaria.Primum quomodo mifericordia,& iu-
przuifa,
quia tunc Baptifmus
bita
ftia
non habcrcnt
&
illa
ftitia
concurrant fimul circa inftitutionem Sa-
quod paffio Chriuangelica,quam

in)cgc vetciî,aut antea. Quarto rcfpondct ad
tan-
cramcntorum' Secimdum
vt exhi-
fti
Euchari-
eft,
fuerit ipagis cfijcax in lege
argumcnta.
cam
cfficaciam pcr
radicc talis pcrfcftionis, qua:
fuit paffio Cnrifti exhibita.Terti6 de inftituen-
fed confequcns cft incon-
fecundum San<dos
tum promittcbant gratiam non
ueniens, quia
& fruiflum;
rum ncas leeis,&
illius lcgis illa paflio fuit
erant cniminftituta ante paffionem Chrifti , vt patcbit inferius,

|tem, aut ab illa tanquam a caufa principali : aut tanquam meritoria
do , quia nihil poteft
efle caufa principalis
co-
Inhaccrgoquaiftione primoarguitad oppofitum. Secundo agitdc perfeAionc Sacramcnto-
cnim
dtorc in cxpofitionc litcrz Magiftri
quia tunc potuiflcnt S^cramcnta vcteris

lcgis habuifle efficaciam per eam tempore
lcgis
nis.
non cft in adu ergo nec cfFedus aliquis

iii adu crgo,&c.
Item,aut ab ill3,tanquam * praiqisa futura aut vt exhibita non primo modo,
:
ireJil.
non primo mo-
Sacramenti , nifi quod poteft
cfTe caufa prineffcdus fignificati pcr Sacramentum fed hoc non poteft cfTe, nifi folus Dcus immediate. Non fecundo modo, quia refpeftu gratiac nulla cft caufa meritoria fi enim eft
cipalis
fx
Argum.^.
tneritu, iatn tfon
ex gratia , Rom.9.
Icem,fi ab aliqua pafllpne , hoc maxime ftiiffct a laterali vulnere, per illud Auguft.i j-.
de Ciuit.c.t6. vbi loquitur de arca Noc, dicens qu6d Ojliutn in latere arca,frofe^ tUudeJi
vulnu4,quando latu6 Crttcifxi ferforatutn eji lancea, Hoc quiffe adiUum venientes ingredittn-
tur } quia iride Sacramentamanarunt ,quwtts credentes initiantur. Scdabillo vulnere
non
Sacramentum habere efficaciam ergo,&c. Probatio minoris, quia illud
vulnusfuic infli^lum corpori iam mortuo,vt patet loan. i^.Ad lefutn autem citm venijjenty
vidijfint iam mortttum , &cc. fed corpus Chtifti poft mortcm non erat caufa mcritori^
potcft aliquod
ahcuius
XAtit
gratiac.
Contra> multipjicicer in litera,
(//.
& Auguft.de Ciuitate, vbi prius.
H O
M.
Congruum fuiffe
fofterior :
inftitui Sacramenta in lege noua : quia eft cAterU prfeSiior., quia infrofeciu
dr quia eita caufa meritoriaeft ferfetifsima,fcilicet Chriftus <omflens curfum
fuum,(^ exhtbens fretium. Exflicat fulcherrime,& fartim ferftmile^ntenftuam

ttam nouorum Sacramftorm ferfeSHomm.
Resbondeo''
clufio
fit
hacc
cam congruum
^liffimis
hic
prima
fuit
adbrnari.
Icx perfcftiffinia
Sacramcntis pcrfcProbatio , hacc eft
quam
Trinitas difpo-
dare homini pro ftatu via eft enim

vltima , fecundum illud Macth. z6. Nofuit
vidt D. B.
ttM.^tili,,
coni-
qu6d legem EuangeU"
^^
^^^y^^
Teftamenti
id
cft
poft
quod nullum aliud cft futurum. In proccfliu autem ab imperfedo ad pcrfeftum ,
poftcriora funt perfcdiora
*"'"*
t iuxta hanc diuifloncm prsmiflam k Do, proponit

ipfc duas qua;ftioncs,quarum prima cft iam prsmifla:fccunda vcr6 tangit Baptifraum Ioanni$,&
Catffa in aift (jr effelfus in a6ii*
X.
quarum
rumquc numcro:fccunda vcr6 de Baptifmo loan-
Jtrgtm.
I
^'/li/io Jiftin.
prima agit dc inftitutione Sa-
Jimttljunt, (^ non funfAcd pafllo Chrifti
* Aliatfu.
hofw diflinSlionem i &CC.

in duas partes
(iiftin<Sîo
principalcs diuiditur
1.
legis
TtMt.
IRCA
diftinftionem qua:-
Vtrum Sacramcnta noua:
&
extenft-
b Re/pondeo hic,frima conclujio/u hac,Scc. Dc hac

concluuonc aliquid diftum cft fupri in quaftione 3. Probat Do<kor,quiahaECcft lex pcrfediffima,quamTrinitas difpofuii dari homini pro ftatuvia:. Ha:c patet ex illo loannis i.quod infri
fubiicit
&
Lex per Moypm dataefl,gratia verltat

Rom.8. Non accefiflisffi-
ferIeJltmChrtflii,&cc.&'A.
ritHjinotutis in timore,fid accefiflis/piritit adoftionis

flliort4m,in <]uo
J.
dicitur
Jidt
cUmamtts,Abha, Pater.t.zd Corinth.
le.vjcripta in carde:
ad Galat.
Non eflis
lege/idJiS ffratiti,&cc. Haec itaque lcx,vt patet
ex didlis
habct vim iuftificandi,ad
Romanos
i.
iftud
HatigetiHm efl virttu Dei irtjHmcomi credenti,Scc.
etiam
&cap.^
Diuijio
ftifnit,
m-
Dift. II.
f
ctiam
cft
proximum
pcrfcdiflimo, fcilicct
ftatui fihalis bcatitudinis
bat liomini in ftatu
crgo compctc-
illius Icgis
pcrfcdifli-
mis adiutoriis ad gratiam prxparari cuiufmodi funt pcrfcftiflima Sacramcnta:crgo,&c.

Itcm probatur fccundo fic PcrfcftiflS:
Cr/i m*riSer.
maH$rum Itn-
ma caufa mcritoria gratiac, quam Trinitas
ji
difpofuit darc gcncri
toris
ptrftSier,
quMm
9ti-
qHcrnm.
humano , fuit Qhricomplcns curfum fuum in hac vita
ftus
nobifcum caufaautcm mcritoria iuftc inchnat Dcum ad confercndum bonum ilii,

pro quo tahs caufa mcretur caufa ctiam
:
cxhibita plu impctrat.quam promifla:
illa
crgo pcr paflTioncm Chrifti cxhibitam , 5c

confirmatiuam lcgis nouac,congruijm fuit
maxima adiutoria ad gratiam hominibus

confcrri
pro temporc ilUus lcgis obfer-
&
&
primo modojquia cft lcx

vcritatis , fccundo modo, quia eft lex gra-
cflTc
pcrfediflTima
tiac.Vnde lozn.i.Gratiaidr veritas fer lefum

ChrifiumfaSfaeft.
Secundum
fciUcct pcrfeftio
maxima
quantijm ad cxtenfionem declaratur,quia

ficut in vita naturah , primum eft gencratio,deinde fequitur nutritio
tio
jruit
d*ri
finiHlit i ll-
gt ntUM.
& corrobora& hxc
&: fanitatis pcrdita: rcparatio,
qucm
cqntinct
proraifsio vcnturi
ricas
adimpleta
gratiam,
Item ,
dabantur. In
fuic
illis
Rcdcmpcoris \ in hac ipfa vcide6 principalitcr continec
eftj
& fidem, & veritatcm.

ficuc ad. Helrraos 9. infirmicatem vcceris
lcgis coUigic
mcnca , quz
Paulus,exco quodhabuic Sacra-
iuftificabanc cantiam ad
cmendatio-
ncm carnis, & mundicii lcgali:ex oppofico
fcnfu
noua,qux eft iuftificans,haberc debuic Sacramenca,qus iuftificanc per Spicicum gracias a peccacoi& fic rcdc dicf tur in hoc cxccderc vetcrc legem.ficut vcritas promifla cypum. Videacur Aulcx
de peccatortm meritis,& rtmiffxap. 1
pcrfcftioncm cxtcnfiuc,oportct
cfTe adiu-
tprium ahquod pcrtincns ad gcneratioDcm fpiritualcm;&: fecund6 aliquid pcrtincns ad nutritioncm tcrtio pcrtinens ad
roborationcm quarto ad rcparationcm
quiritur aliquid cflc
autcm quinto requo exiens finalitcr
pracparctur quia vita
ifta fpiritualis
dam
via cft ordinans
ca , de ipfa
fine
qua:-
bcnc viuens in
impedimcnto tranfcat ad
vt
aliam,proquapracparatur.Ha:c crgo quinquc rcquiruntur tanquam adiutoria ncceflaria
perfonx cuicumquc pro
Ad bonum autcm communitatis obferiftam Icgcm rcquiritur,& multiplicatiocarnalis.quia ifta prxfupponitur bo-
no fpiritualijficut natura gratix

Sati
fY.,
ofet.
aliquorum
Tom. VIII.
.epifi.
1/7.
thaei i6.
Neid,& dtemi
Teftamemi, id c&tpoft
(jttod
mdlttm aliud eftfutttrum, &c. apud Macchsum
non
lcgicur illa parcicula<(rfm/,neque
Expliestur
Dtatr.
apud alios Eua-
geliftas,auc Paulum uCorimh.i i.poficaauceeft in

Torma confccracionis calicis,qui vcuncur Lacinij
quem aucem
cffcdii habeac,infra diccmus. Irrccrgo illa parcicula, tuemi, non cft auccm Doôris illaaddicio,fcd alicuius fcriptoris. Vnde
pfic
infra
ipfcDodor dift.S.<ptafl.i. fatccur pluraverbaillius forma: non inueniri apud Euangdiftas,
JEterni ntn
tegitur
pud
Euangeliftas.
vbi craâancdc myfterioinftitutionis Calicis.Vel
diccndum cft citationcm irrepfifle , liccc ow TeJiamemi,\naenhtut apud Maccbaeum

Marcum.
Vcl rcrcio diccndum cft , parriculam illam di-
&
bm cfre a Chrifto in forma > quam cradic

thxus
Mat-
& Marcus,liccc fueric praecermilla ab EuaDodor fccucus eft
definicioncm Innocap.Cwm Martha,de celebrat.MiJptrumi
Innoccnt.
yhi afletic Ecclefiafticam cradicionem docerc il-
&
lam didara
fuiile a Chrifto ;
rc(Sbc fubincelligi
per notu Teftamentiy^xiii Paulus adHebrMS 1 3.V0cac fanguine Chrifti,fanguinemTeftamenci scerni:& ^pocalypf.i^. dicicur Euangelium aecernum,
quia poft illud non eft futurum aliud ; vt expo-
nunc Theodcrecus,& Anfelmus,& ipfa fides.VntlcPfalmo 109, Tuesfacerdos inatermimfecunStm
Tlieodor.
Aufcltnus.
ordintm Melchifedech.'
&
Qualis aucem cft lex,talecft facerdotium

facrificium}& tranflaro facerdotio nccefle cft vt lc- Ltti flffteer.
gis tranflatio fiat ad Htbr.j. vbi proptct infirmi- dotium ttrr*-
tatcm facerdotij Lcuicici, quodnon confummabat ad perfcdionem , ficuc nec lcx vctus confummabat , nihil tnim ad perfeSittm perducit lex,
ltiu.
Stcerdttif teuitiri
{J
mutatum
cft in faccrdotium Chrifti fecundum

ordineni Mclchifedech , quod erat manfurum in
acternum ,
confummarcc omnia quantum a4
&
pcrfcdiondm.
Idcoquc ad ftabilicacem eius prxmiccicur /rauit Dominus,& non poenitebit eum, id cft,non nmtabic inftitutum. Vidc Auguftinum lib. i contra
&: multi-
in ifta lcgc:
fic
aduerjarium
legt^
&
Prophet. cap.
Citut.cap. 1 7.er ipuft. 1 14.
2.0.
&
lih.
Auguftln.
17. de
ArM^!m.Tridentinum Tridcn:.
.^y?î 3u:.i.accedit Luc-e i .RegnaOit

in domo lacob in atemmn ,
regm eitts non eritfinis:
fejf.ii.cap. I
&
8c Daniciis 2. Jadiebits regnontm iUorttm fufcitabit
Deut
U-
11 inprmitat.
fc.
flantis
plicatio fpiritualis
Prbbac autem Dodoc illud antecedcns > quia

lex Euangclica cA vltima , fecundiim illud Mat-
geliftis:&
practcr
poft lapfum. Praitcr hacc
.Indr,
&
Chriili
cencij III.
hoc autcm rcquiritur ahquod pcrtincns ad communitatem, quo ahquis conftituatur in gradu neccfTario ad ahqucm adum ncceflariu corHmunitati. Ita fpirituahtcr ad complctam
:
aliat.
&
quatuor pertinent ad quamUbct pcrfo-
THm.
principalitcr includit fpiritura gratiac,&

ipfam vcritatcm,dans no folijm prsccpta
connha \ fcd ctiam adiutoria,pcr quat adimplcantur,
qux propria func huius:liccc cnim in Mofaica,&
lege natura: dabantur adiutoria \ ca tamen refpeîuc ad legcm nouam ,
mcrita fui auchoris
nam fingularcm
>
Tlnii fepttm
HAcrnment-
hxc
guftinus libje Sptritu (^ UttrA,c.4^.%. 1 4. 1 7. lixon-
&
mA-
dltur gloriatio noftraivndc vt cx prxniiflis loanAntithep:

n j$ primo diftinguitur a lcgc Moyfi , in co quod leiu ttcH* ad
tra dtMS epiftolas Pelagimiorum lU>.i.t.j.& ii Jib. i
figniHcando vcrc , quantum ad cognitioncm , in gratiam perfeftam caufando:

crgo Sacramenta noux legis dcbuerunt
etn-
'35
& cap. j. vocat cam lcgem fidci, pcr quam exclu-
Conditio ifta * perfcaionis hoi:um Sacramentorura cxponitur perfediflime

quantum ad intcnfioncm pcrfedionis ,
quantum ad extenfioncm. Primum , quia
perfedio Sacramenti confiftit in pcrfedc
,
imtvri
I.
uandx crgo,&c.
:
înqiu
Qua^ft.
ergo congruum
fic
IV. Sententiarum
Lib.
136
fuit
feptem adiutoria
confcrri obfcruatoribus legis Euangelicac,

in
quibus
perfcdio non tantum
eifct
in-
fter in Htera,)
Potejlas eius potenas
&
fufficicns
fed etiam cxtenliua
ad omnia ncccflaria pro obferuantia huius legis j haccautcm funt, ( vt dicit Magi-
tcnliua
cali regmm , <juod in dtermm mn dijfpahimr:

quod rcdc etiam dc Ecclefia intelligirur & regnum eius alteri pepulo non tradetur , &:c. Dan. 7.
Deus
Baptifmus pcrtincns ad ge-
nerationem fpiritualcm Euchariftia ncceftaria ad nutritionem Confirmatio ad

roborationcm Poenitcntia ad lapfi reparationcm:Extrcma Vndio ad finalcm pracparationem Matrimonium ad multipUcationem in efle natura: , vcl carnali
Ordo ad multiplicationem in cftc gratijp^
gnurn
eitts,
txema , <ûa non aitferetur ,
ûod non corrumpetur , &c.
finis lcgis cftiuftificatio
&
mandatum nouum de vebisyloan.
interprctaturj
ccJcntibus
&
confequcntibus
j.
piotiuum
ftabilicnda; altcrius
Sic in parabola de condiicentc operarios in
Jior vneUei.
vincam hora vndccima,qua:de(ignatmiflioncm

Apoftolorurn fub Ghrifto , & vocationcm gentium in lcgc noua,diciturôr/ nouiJfima,id cft,vltima ficut
i.Ieannis i.Aficbe* ^.ABorum i.ad
&
Galatas etiam 4. appcllatur plenitudo temperis , id
cft,confummatio. Ex quibus patet litera &ratio

Doftoris quoad probationem antecedentis.
Subfumptum ctiam
Trob/ttio fuh'
fHmpti.
uidetia diuina
fcctum
pate: cx diftis^quiapro-
ab impeifefto ad perleee narura ad leccm (criptam ; a lcgc
fic
proccflit
tanquam in fcmiiie, &: vmbra includebatur noua { Cjuidefi, inqiiit Auâftinus, lex
fcripta, in qus,
Au0uftin.
êtus
ni/i
nouz
legis occidt.itio ? qttid fft lex
veteÛ legu reuelatio?
xirn
ptrft-
ad
noUi>r.i
quod per fanguinem,

:
menti: fubindixcit aliam particulam ttcrni, quia

etfi noui Tefiamenti def^gnare potrct.quia rcnouat
&
fpiritum hominem integrum, ex

pcr gratiam ,
Auguftino traa. 63. in loan. rcfteetiam noui pro
legem
neua, nifi
:
ab hac
prob.it
Doftor idem antccedes ex eo
quod nouum Tcftamcntum
fir
pioximum
ftiffimo, id eft, ftacui bcatitudinis.
Dionyfij de
perfe-
Hac patet cx
E(.clejitift..hierarch.cap j.
raedlurt
vbi docctEuangclicumftalii participarede vtro-
que cxtremo, tanquam medium intcr ftptiUTi veteris Iegis,& gloriam \ vt communicat beatitudi-
com-
ni,participat iufticia,6i. veritatem;vt ?.utem
municdt vctcri legi, participai in fignis,&r figuris

pcr cnlrum cxrerni! fcnfibilcm
vifibiiem qua-
&
tenas crgo
proxrmnmaJgloriam3& tanqiiapi
cft
vlumadifpoficio, conueniebat in eo cfteperfe^hfliiTia ad'utoria grat!a:,& confequcnier pcrfc<f>:i[Uma Sacramenta illud enirri cft ptrfedifS:
mum medium, quod prpximum cft fini:crgo,&:c.

Securti pyo-
Secuncio priricipaliter probat cociufionem, cx
eo , quod in lege nou.i
fii pcrfe6kiflima caufa meritoria,qi.amTfinjtas difpofuit darcgeneri hu-
mano.&c.Chîftus autem
& opcraeius,& paflio,
in lege no'ia hierunt,^:c.Eadem paflio vt cxhibita fuit
migis eft!cax,q'iam
magis
eFficax mctiuij, vel inclinans Dcii ad
vt promilTaiac proiinde
dan-
dam graciaTi,&c.H.cc racio patct cx di6kis,quia in

hoc potifrimum perfediolegis nouae fuperabundat vnde Pûlus .nr) Hebrxcs y. Exauditus eft pro
Jitii renerentia,?^z. Et confi>mmatus faclus
eft^ omnibus
^temperantihus fibi caufa faUus (uerne, Scc. Quod
:
incelligitur ex (equcntibiis de infinnitate legis,
'ferfeciio
facrificforum
Sa-
pofitiuum pro fuperlatiuo intclligitur;

quo Cyrillus Ub. 9. in loannem cap. 13.
co modo ,
prp yltimo : qus interprctatio rebe cohsrct ante-
Conditio
irameHtorum fcctioncm
& faccrdotij Leuitici.
ift,t
perfcîoiiis Sacrametorum,Scc. Per-
Sacramcntorum noua:
Auguftia.'
Cjriillus.
quantCim ad intefionem,& quant^m ad extenô- neutUgudunem. Primum propter perfeda fignificationeip, fUx.
?uantum ad pognitionem vciiiatis,& proptcr cfcaciam caufandi gratia:vtrumque horum fupra

probauimus ex ipfo,& ex Pattibus,debere conuenirc Sacramento ^</?.2.vtroque autem modo Sacramcnta noua lcgis dcbuerut eftc perfeftiflrima,
gratiae. lo. i .Lexper Moyquia eft lex veritatis
lcgis coliigit,
quantum
PerfeSio >
tenfins.
&
fem data eft,gratia
& veritas per lefurn ChrifturnfaEla
efttSccHoc patct ex comento ad prima rationcm.

Perfeaionem extefiuam pulchrc declarat,fup-
ponendo Sacrametorum neceffitatcm, eorumque

finem,qui cft, vt remcdium ad..'beant morbo, &
autcm explicando neceflitatem,primo perfcnalcra cuiufquc fcruata proportione ad vitam naturalcm, in qua primiim eft gc-
infirmitati. Declarat
tertio cortoboratioj
na.'ccntia,& regcncratio hominis in ChriftoiEuchariftia,vt nutriinentum;Cor.firmatio,vt corro-
inter "letcri,
ad perfcdVum.
difti!;;,cftquc
btie.
Uer-
&
mortem teftatoris
Chrifti confirmatum eft. Vnde i.edcmptio sterna appellatur k Paulo codem modo noui tejfa-
rium
ner.itio
liiffimo,
T.ft
aui innouands.
tandcm, qux, vt compararur ad gloriam, inparte

ejt,ad ipfam gloriamiquê cft terminus pciCgiinationis t-le(n:oram,qui proceflus eft ab impeiedo
Sccundo
Zixntutipy-
Nouum ergo Teftamentum rede dicitur
& circumftan
narrationis.
tJis
tna ût f
crgo
confummatur per legem nouam i ita tollitomne
nouijfmi
vel fpirituah".
& re-
hominis, qux perfedtc
Siciit
dcinde nutritio
quarto fanitatis rcftauratio:&
fic fe
Uecejftrtt,
nMmtruf Sa-
cmmentorum
noft Ugit.
SMcrtnirent
Jptilantia
ad
nectjftttittnt
ptrfonaUm,
habent ad vi-
tam fpiritualcm cuiufque ; Baptifmus, qui
cft re-
boran:,iPc;nitentia,vt rcftauratio fanitatisamif- Sunt ji>
fx per peccatum mortale , poftBaptifmum comnvi(^.;m; quintc loco Extrcma Vn(5tio , vt rcd^
difppnat exeuntcro ex vitamprtali, vt tranfcat in
aliam, qui eft promifra,immortalem:& haec funt
qu.
adiutoria perfonalia.
Duo rcliqua Sacramenta rcfpiciunt communitatem, eiufqucmultiplicationcjvcl in filiisfpiritualibus&cultu,adquaminftitutuseftOrdo;vcI

in
fjfe
naturac, ad
quod
inftitutii eft
Ordt.
Matrimoniii. MatrimoniS.
Alias congruentias adduntDoctorcs huius nu- Alit cogrutn.

xnen fcptcnarij Sacrameptorum ; vt quia feptem tit.
funt vulncrajvel quia fepte funt virtutes;velquia
approbarus
numerus fcptcnarius eft copletus ,
in Scriptura. Sed prior congrueniia cft frequcn-
&
tior,& iumitur ex fine Sacramentotum,& fentcntia Patrum

Conciliorum,vt patcbit in fpecic.
Nec plura,ncque pauciora elfe proprie dida Sa-
&
cramcnta nou^ legis,tradut omnes Doftorcs cum

Magiftro in hacdiftindl!one,perquadringetos,&
ampIiusannos,fecundumc6fuetudincm & fidcm
Ecclcfiae.Dcfinit nouiffimc Florentinii
&Triden-
Noejfeplura,
nequt fauciera.
Florent.
Tridcnr.
fupponimus quoad praefens in fpeciedc
fingulis adturi latiijs contra haereticos,quorum
vertiginem benc notat BcUarminus tom. 2. lib. 1. BcIUrmin.
cap.i^. ibique enumerat corum errorcs , & diffidia, tam inter fe, quam cum Ecclefia.
Scd obiicics lotionem pedum fadlam a Chri- OhieBit.
fto Domino in vltima Cccna fuiffc Sacramcntinij,quac
tunijiuxta
Ambrofium
lib.}.de
Cj- Ambtof.
prianum
Sofram.cap.^
Quxil
Dift. II.
prianum iHfirm.de lotione pednm.Henurdvim/erm.
de Carui Domim. Refpondecur fuiire lato modo
*'i?*"'?*'
Sacrmcntum , non autem Cgnum pradicum
g''^^'^
f"'t iienum humilitatis & charitatis
loti'ttbî
fignincabat etiam myftifce lotioncm
dumfain Chrifti
Cypiiaiu
BcrnaiJ.
CdUK.
Cjtillos.
&
debet per ptrnitentiam,

aoflradionem a temporalibus>& purgacionem,
qui facienda crat pcr pafIioncm,vt doccf Cyrillus in eundem locMm ; idcoque Paulus i ttd Corimh,
fpirifualem.qux
fieri
agcns dc protationc requifita ad hoc Sacramcntum , intclligit pocnitentiam , Protet ataem

fiipfhtt homo; nihil de lotionc pcdum ibi agitur:
1
1.
vnderedc accommodatur
ilIudChrifti,w/<r*r
manibns (adde euixnpedibtu) mandtuxre panemôn

coinquinaf
Ecclcfia tradidit vllam obii-
gationem lotionis pedum ante (umptionem Euncque proponitur ibi vlla neocflltas
chariftia:
S
Septem notta, Sacramenta ab
HO
137
eius,quiacomminat>o fac^ Petro fuit in parnam

inobedicntix , vt in illum locum ducct Chryfo- Chryfoft
ftomus,&: Cyrillus. Bafilius
Ncque etiam
illa
lib. 1 .de
Bapti/hio^.i.
lotio habct efficaciam dclcndi
Cynllu.
^"''"**
non contemenumcraretur intcr cxremonias

racraSfCftetqueinvfuquotidiano Cyprianus &c
fiernardus intcUigunt fuiftc Sacramcntum,id cft,
fignum quotidianz expiationis , qux dcbet Hcri
venialiiun peccatorum. Sanftus Ambrofius intelligit per Sacramcntum carremoniam fiicram,
peccata venialia ; aiioquin Ecclclia
neret illam
qu2
&
in aliquibus Ecclcfiis fuit in vfu
& cticm
cotingit in aliquibusReligionibuscxerceri. lux- H/Vm d

ta
ritum autcm
comrauoionem
animMH.
Neque vnquam
I.
Romanx
in feria quinta
ni,(cd poft mcridicm, ad
cxemplum
Chrifti
ellec cfficax
re.
non ficaiKC '^'"/"ACoena Domi- ^*" Chri^
Ecclcfix,
iii
rccolcndum faftum , Sc
Domini quod non

:
ficret,
(i
Sacramcntii remif&onis peccacorum.
M.
ipfo Chrijio inJHtutaftujfe,(^ adducit tejiimonia Scriptur^ defingU'
tit.Haheturtn Trid.fejf.y.can.i.vtde A\j^.ep.u%.c.i.& i^.contra Fauji.ii.kmhr.t^de Sacr./^.
llt/litUtl
Sccunda ^ conclufio hic declaranda,(it

hxc Omnia inftitura func a Chrifto , vcl
:
tmuium SmtntCTum.
Dco pro temporc
uitcf oftendo hic
iftius
lcgis.Qaod brc-
qaia dc fingulis in lo-
corumpropriis plcnius apparcbit. Dc

Baptifmo patct:quiafuitinftitutus aChrifto viucntc , quia difcipuli baptizabanr,
cis
XMftifitu.
vc patct loan.
3.
Sc
prxceptum
fuit vt
blicc prxdicarctur. Matth.vltimo
omnes gentes , baptiz,antes
cete
EHthviJfi*.
Ite,
pudo-
De
&c.
Euchariftia patet eius prasdicatio diffufa,
Dc Confirmatione
Coena Matth.
etnf.i9.
litcrx,
y.
quia ftatim fcquitur
Oratepro
ijtui-
cem &c. Manifeftura eft enim , quod per

illud fcqucns non intendebat aliquod Sacramcntum inftitucrc , ncc promiilgare:
nccetiam crat apud lacobum auftoritas
infticucndi aliquod Sacramcntum , ficue
poft tangctur in rationc ponenda ad iftam
conclufionem. Mclius crgo eft, vt dica
,
tur inftitutum fuifle,Ioan.i o.>4f^//^ Spiri-
ttimftnclnm, quorum rcmiferitis peccata^ &Lc.
Et promiflum Matth.
6. Tibi
dabo claues
bet Ecclefia in Sacramenta,excipitur eorum fubftantia,& nulla fuit neceflitas exprimcndi in Ca-
litera
&
Extremac Vndionis, prout Dodor in

,
infinuat,&reprchendit: quafi hxcinfti-
tuta finclacobi^. Confitemim,&cc. Infirmatur îs

*nvohff,8cc.hxc
lium
Patet cciam a racione,quia non fuic racio,vnde

Chriftus quazdam Sacramenta,& non omnia inftitucrct : inftituic exprefsc qusdam, vt parcc dc
trio
approbato a
cft in
Dco
fic
autem
arbitrari
foro Poenitentia: folucrc , vci ligarc.
Dc Extrcma Vndionc dicitur,quod la-
refcrc
quod
in Scriptura inftitutio aliquorii
non
habcacur cam exprcfTa, nifi adiungacur craditio,

definicio Ecclcfiac, quia idperindede Excrcma
Vndlionc vcrum cft:tamen Concilium definic
fuiflc a Chrifto Domino infticucam , infinuatam
Afarci (J.commedatam
promulgatam lacobi j.
prout etiam Dodor affirmat in litcra. Ratio au-
&
&
fupcrius.tradiacacft in diff.prace-
nempe
folius Dei cflc principaliSacramcnca , quia illi fbli fubcfl

efFedus Sacramencorum. Acccdic quod in legc
vcceri Dcus infticucrit Sacramenia:ergo a fortiori, in noua idcm magis congruit. Ninil occurrft
epuft. i.
tcr infticuere
circaliteram
fuo locQ
quod in fpccie trakari non debcac
fufiiis.
cob. ^.Infrmatur quis in vobisficc. Scd licec

jbi
Vtobatio
ratitne.
Tria Sacramenttt
quO'
Bapcifmo loarmis ^.Matthtu vltimo, Euchariftiam rum infiituin vlrima Cccna,Poeniccnciam loarmis lO.Ncquc tit efi exfref-
cnim
crat principaliter di-
immediatc ab ipfo Chrifto
cap.zJe Potmtemta,& cap.ijde Extrema rnlHone.
demi
non
tamen infray?|î4.docct Conci-
fuiffe inftituta
tcm Dofloris
potcftas
Tiidcoc.
a lefu
Chriflo Domino nojhro injfituta, anathemafit, &c. Et
quamuis hsc inftitutio incclligi pollct fafta i Senfm CanoChrifto mediate, vel immcdiaic, ratio Dodoris nit iB* cfHtm
exflicmt 0*probat efTc immediacam;&- hic,vc opinor,cft fenBtr.
fus canonis, quia cum fupponunc vcrba eiufdcm
ConciIijy?j^ II. cap. i . vbi a poccftatc, quam ha-
regni ceelorum,qttodcumque Ugaueris ,S,CC. Ifta
mictcndi pcccata, quod cft Dei proprium:

ied arbitrandi dc dimiflionc pcccati, arbi-
lEttrtmA VM'
tnedi:e.
definiuitTridentinii feff.y.ci.i' i]uu
dixerit Sacramenta noua legis nonfuife otnnia
tentiz
Conftemini atterutrum,^c. fcd

lioc non videtur probabilc cx proccflî
lacob.
quammox
re potuit de inftitucione mediata:quamuis aliqui

dubitauerinc de inftitutionc immediata Poeni-
De Poenitcntia dicitur,qu6d eft inftitu-
10
Dc-
none ipfam particulam omni^, quia nemo dubi-
Pcntecoftesj A^.x.
faeuitenti*.
conclufio hic declarandafit /;<c,&c.
2.6.
zo. Accipite Spiritumfancfum,&cq.\Q\ in die
Vide Altn. 4.
ta
ft. tT*a.tU
Secunda
terminac omnia Sacrapenta Icgis noua; fuille Ejji irfHtuia

a Ch'ifio iminftituta a Chrifto imoicdiatc. Haeccftdefide,
patet inftitutio,Ioan.
loan. 6. fed inftitutio in

Ctnfirmaiie-
es
promulgaucric illud Sacramcntum:cft raclius diccrc,qu6d fucric inftitutu a Chrifto.

Scm oper. Tom. VIII.
Legimu^
3
/-
Bxtrems
Vi.
iti
irtmtdia.
ti
Chrifi
infiitiuit.
vid* M*g. 4.
IV. Sententiarum
Lib.
1^8
Lcgimus cnim Marci 6. qu6d Apoftoli vngcbant oleo multos infirmos , & fanabantur:
inftituerat illam vnftionem
hoc non fcccrunt, nifi in virtutc Chrifti , qui
^
"f- > conftat quod

T
f^HUg.X.dt
,/.*}.
bctm.f.ii.
"^^.
..
virtuoiam.
PeMatrimoni9apparctMatth.i9.i\rtf/^^//?(aitChriftus)^w4/?/z!,ef')^/rf
!^T*&"x.
ficit
cw/
|ius
^tf
j,fupple
Dcus,& dixit,fupplc pcr
os Adae,
ûamobrem relmquet homo,6i.c.vhi Chri-
approbat &c ratificat id quod Deus in ftatu innoccntia: per os Ada: publicauit.
Dc Ordinc Matth. z6. Hoc fxcite in meam commemora,tionem. Etloan.xo. ^mrumremiferitis feccata^^c. Haec cnim duo pertiticnt ad ordincm faccrdotalcm,fcilicct poteftas
poteftas rcfpedu corporis Chrifti myftici i vt dicctuc
refpeftu corporis Chrifti vcri ,
ordinii.
&
de Ordine.
Quod autem haec oginia a folo Dco fuerint inftituta, patet per illud,quod taAuni cfl:
in gcncrali dc inftitutionc Sacramcnti. Nulli cnim competit fignum inftitucrc pradicum , nifi vel refpedu alicuius aftus fui proprij , vcl rcfpedu alicuius , qui fubcft fibi,
quantum ad illum adum Sacramcntum autcm cft fignum prafticum rcfpcftu cffcûs
Dei {>rppric, & Deus non poteft in aû fibi proprio, alicui alij fubeflc ergo,&c.
in materia
inttW^tndui
dt foiitia er^
d^Zfeiuu:
H O
M.
JPeumfolum ejfe caufam frincifalem dr fhyjicam Sacramentorum : Chriflum vero (jua homo^ffe
eorumdem caufam meritoriam ^feu moralem efetiuam ,quia omnia remedia nejira adfalu~
temfunt fr<emia operum
& Durand./^/c
Tndcnt.JeJfi .can. i Flor.; decret.Eugen. Sotus d. i .q.^.a.t.

non effe harefim dicere Vnitionem (^ Confirmationem non effe in-
eiun.
.putant
q.
fiitutas a Chrifio :fauet Hug.i.^s^tf Sacram.p. i ^.c.i.(jr D.ôma.d.j.art.i.q. i
E^j:
his
duabus conclufionibus patcc

primo intcl-
folutio quxftionis,expofito
leftu quêftionis ; quia Sacramentum ha1,..-^^^;^,

-n. -..r
u u
1
percenicaciam,cft
riter
ipium haberercKula''&'^ **
cc a.
r
efteaium fignificatum concomitan: crgo ab illo habet efHcaciam a quo
tpm
cft, quod
fic
concomitetur , potcft
ab aliquo dupliciter vel tanquam a

r
r
^
r
\
caufa prmcpali prmcipaliter caufante
hucft-c
concomitantiam vel tafiquam

raeritoria qux fcilicet merecur vt
lus
a caufa
fic talis
Dm
Ec fccundum hoc dico,qu6d SacramcncM^prinf. ta nou^ legis â folo Deo habcnt cfficapalii Saerv /-ii
ciam, tanquam a caufa prmcipah a Chnr,mor^mr
"%./-.
fto
autem patientc,
fiue 4 paflionc Chrifti,
habcnt cfficaciam tanquam a caufa mcritoria. Primum iftorum probacur ex fecunda CQcIufionc prjehabica.Solus cnim Dcus
,-n.,v.,;*i
cV.
.
p. C
c
mltituit
haec Sacramcnta
cfficacia ^*
Sa; "-*-*"^^*
"
ir *'
^ramenti non potcft efle ab alia caufa infc-
&
chriftum ef
''ZrUml**.
trsmftoruw.
fuifle
Deo
&
concludic
adiutorium datum homini poft lapfum

paffionem, qujc fuic
ob mcrita Chrifti ,
--
'
quam a caula mcritor.a } yr. pneerflwtfi </?. 4.

Notandum hk,qu6d Doftor per hoc qu6d
^^ ^.
<{icat
Deum
cfle caufa.n principalera cfficacia*
Sacramcntorum,non exdudat poteftatem exccllentia: i
Chrifto
quam
infri tradkat in matcria
^^ clauibus fcd agit tantvim de caufa , in

;,
effeftus au-
quam
& cfncacia ngn.ficationis

facramenta
/
rj.
tn
refunditur, tanquam .n efficicntem & fic
certitudo
i-
hs
mquantum Deys, cfficaciam

Sacramentis inquantiim homo ve-
Chriftas Dominus,
non
phyficc ;ribuere candcmcfficaciam , apphcando fuamcrita, &prout

concomitantcm voluntatcm diuinam,&
^î^^''
''' """'"'^
pet Sacramcnta funt pro-
crgo folus
c^c** > fcilicec haberc cfFcdus rcgularitcr concomita^tcs crgo a fola voluntate diuina
habcnt dcterminate Sacramenta efficaciam, tanquam a caufa principali.
:
Secundum patet ex diftindionc ij.tcrtij Iibri:&quantumad praefens,brcuitcroftcnHomini fado Dei inimico pcr culpam , difpofuit Dcus non remitterc illam
"'^"^ ^c
"'""'
magis grata Trinitati , qukm fuctit grauis offen-!

humani.
S"pr^ ?'ohztz eft fccunda conclufio , nempe,
Sacramenta habu.fre cfficac.am a Chrrfto , tan-
Deus poteft dctcrrhinarc fe ad caufandum cfFcdus Sacramcntorum , regularitcr concomitantes Sacramcnca. Hoc cft autcm Sacramcnta habcrc cfii:
** .^'f**yi
&
V^-^ttSt^^C'''^
prij foli
ctatur in materia de Incarnatione
^^^,
caufa recunda refpeaS eius
'meJttn^T
T"^
r6 potuit moralitcr,&
lignificati
lc-
gcmftatutamadfaIuandumhominem,qu2defudo<arina fidei & Patrum , vt fus^ tra-
hanc tribuit
ijji-
Secundum cft, fuiflb cfficacia pcr Chri- êrumefficA^

ftum , tanquam per caufam meritoriam. Quod "* '* chri-
Deus dcterrninat fc ad cfFcftupi caufandum fibi proprium fi cnim poflet ah

alio determinari ad agcndum iam eflet
folus
îi tfl
&
propat
<Ju<ai.
riorCjCam inftitucnte.Hoc etiam patct fig,
tcm
infiU
fa gcncris
COncomitantia.
.;
n
DeM
^*^"" ^^^ ""^^"^ principalem inftitucndi Sa- ^^*^''*"""

cramcnta, ^ qua participant luam cflicaciam,
*
^
j
ca a alias
\:\ r..xjlupra dequod
ratione pratmilsa,
prohat ex npceflitatc Incarnationis,fecundum
eJEFedus concomitetur.
Quodautem
P Ex his duaim comJuJtomhM , Scc. Hic txndem

refpondet ad qu2ftionem,& dicit duo. Primum,
culpam, ncquc aliquod adiutorium darc ad taicm rcmifllioncm, fiuc ad confecutioncm

beacicudi
IJ'--
bcatitudiniSjnifi pcr aliquid iibi
Qusft.
Dift. II.
159
oblatum,quod gratius acccptarcc,quam ofFcnfa ilh
clfcc
quim fit
cota OmnU Hmt

di d falnculpa,& ofTcnra gcncris huniani difpliccns,vclingrata,ni(i litaliquod obfequium perfottm prtptm
nazmagis dilci^z, quamtota communitas iIla,qa2'ofFcndit, pcr vniucrfalcm offcnfam Chrtfium ntfucrat,vcl dcbcbat ciTc cara,fi non ofFcndiffct. Talcm pcrfonam ric dilcbm,non potuic pU jantur,
t.rumtftu rfl
genus humanum cxfc habcrc,quiacocum fuic inimicum de vna mafTa pcrdicionis crgo cttuf mtri'
difpofuic Trinicas pcrfonam fic diledam fibij dare generi humano,ac ipfam ad hoc nioli- tnU.
nare, vc ipfa ofFcrrcc obfcquium pro coco illo gcncre calis pcrfona noneft niu Chriftus,
cui Mft admenfuram dedit Deiu Sfiritum charicacis,& gracix, lodn.^,
cale obfequium cft
libi difpltccns
vcl ingraca
nihil autcra potcft inueniri gratius Tnnitati
&
quo maxima apparcc charicas, quod cft
morcem pro iuftit la:

ergo Trinicasnullum adiucorium pcrcincns ad falutemcontulit homini viatori , nifi in
vircutc huius oblacionis Chrifti in crucc fa(^x ,
a pcrfona dilcftifiTima ,
ex maxima
illud, in
offerrc fc vfquc ad
&
charicacc.
&
Ec pcr hoc paflio illa fuic mccicoria caufa,rcfped:u boni mcritorij coUaci homi-
ni viacori.
HO
M,
Xtmedia falutk fmul ejfe ex mifericordta , (jr iuSitia , item ChriFium caufam ejfe meritmam
veterum SacrameHtorum,fedferfe6Hus ffouorum,^ vtrumque expticatur clare.
8
lMometit rt-
tmdiMpilHtU
mi-
/itnt tx
ftricordi,(j)>
tx
iujiiti.
Hic
fcquicur ^ coroUarium
quomodo
rcmediorum neceffariorum gcncri humano,concurrunc & mifericocdia, &; vericas. Maxima: enim mifein coilacione calium
opus eft,homini inimico canca rcmedia concederc fed etiam maximx iufticix cft , propcer obfequium cam gracum,
pcrfonx cam dilcftx , cancum rcmedium
confcrrc illis , pro quibus illa perfona obtulic illud obfequium. luftum cnim cft acccpcarc obfcquium pctfonx cam dilcftx
pro illo, pro quo ofFcrc obfcquium. Maxi-
ricordia:
ma eciam fuic mifcricordia in pcrfona ofFcrcncc,fic fe ofFerrc pro inimicis Trinicacis,
maximx
lufticix cam in comparacionc ad Dcum,
quam ad hominem lapfum:quianoh vidcrccur maxime diligere Dcum & proxi'
quam fummc
dilcxic
fcd eciam
mum
nifi
pro canco bono communijfcili-
cct beacicudinc hominis
Chrijhtt esit-
tniritcrim
S*ermtrurttm vtiirS,
ftd pirfilliMS
ntMirtim.
ad quam Dcus
Hic/equitur coroHartttm
&c. Subiicic duo co-
Primum eft, quomodo
ûftitia
concurrant in collatione horujn reme-
mifef icotdia
diorum generi humano. Aducrtendum ergo ex

ipfo in<i//?...f</?....... qu6d ficut potcntia & fapientia Dei in creatione combinantur , & mani-
&
iuflitia in
ctiam mifericordia
adminiftratione creaopcribus redcmptionis,
turs tationalis,fimilitcr concurrunc quam concomitantiam notat etiam Auguftinus, lib.z. de
feftantur
fic
&
peccat. meritis
Sam
&
& verittttem
iz
8c
PttiHttM
e^
ffitnti
im
erttttitne
manififtmtM,
Miferiettdim
(<f iuftiri
r>
rtdemfiiiu.
remifllon. cap.ij. Mifiricor-
8 j . Mifiricorîa
diliglt. Pfal.
&
veritoi eintiaMerutfihit8cc. Sc Pfal.84. Vnitierfi via

c. 14. Et eptit
quam arthro hac cbto cottiun^ladiuina
DnninimifericarSaj&veritas.ldem
txplicet, incân,
Scriptura commemorei ? ali^Montio etiam mutatisno-
minibus , vtgratia pro mifericordia ponatur ; vnde efiy
& vidimusgloriam ,gloriamficut vnigeniti

gratia (frveritate
ficut eft
plenatn
aU<piattdo pro veritate iudicium\
Afifericardiam
& iudicium cantaho
tibi
Do-
Videatui Dodlor infra dift.^6.tpuft.i.j.

Mifcricordia dcmonftratur rcfpcdiuc ad
*ine,Scc.
&^.
homincm
lapfuro
cui collata funt hsec benefi-
iuflitiavero refpcftiuc ad
non
aUter perucnturum , quam per iftud

obfequium , vellcc iftud obfcquium ex-
perfonam Chiifti
merentem. Vide Paulum ad Rom.4.
Secwtdum coroUarium, quod pafEo CKrifti prz13
uifa habuerit cfficaciam rcfpedu Circumcifio- SieuadMm et-
hibere.
nis,
& gratix coUatae antiquis
pracdcftinaucrac
roUaria.
Ex
iftis
cum
& difpofucratcum,
patcc aliud coroUarium
quo4
fuppofitum fuit in qujcftionc de Circumcifionc, quia pafFio Chrifti, cum cfTct caufa meritoria rcfpeftu cfficacix Sacramcn-
&
ctiam rcfpcftu gratix

torum veterum ,
coUatx antiquis Patribus:camen maiorcm
cfficaciam habcc refpcdu noftrorum Sa-
cramencorum,
&
gracix
nunc confcrcn-
cia
minor
Patribus
& hasc
fuit,qu<un efiicacia refpedu Sactamento-
rum nouzlegis i quia pafEo,vt

ftantius
roUr.
Pmffio frtulfm.
exhibita,eft
obfequium in ^j^meriti
prz- Eîm exhi-
ic fatisfadio- iits mii
quJlm obfequium in opinionc, vcl prxuifio- ttceifteit.

ne. Hc veritas declatara eft fuprk ad initiujn
huius qusftionis*
Adptimum in comtatium , ad initiumquz- Ad frlmitm
nis,
, dicit pafsionem Chtifti prxteritam non

prsfentcm in re phyficc , fed in acceptationc
diuina , quod fufficit ad caufam meritoriam eft
ergo przlens , quantum ad raedium iuftitiz , Sc
padli ,
completz fatisfadlionis , qui fuftulic
chirographum peccati per abundantcm redcmptionem:fic folutio debiti fcmpcr ex lcge eft prxfens, & eundem efF(;dum habet fccundum iuftitiam , quem habuit quando in effedu pofita eft.
Sic etiam peccatum przteritum femper manet,
quoad teatum doncc dclcatut fic (^cta iufto-
flionis
refftndtt.
efle
dx,quara tunc. Quia iufte obfcquium exliibicum ad bonura , maius accepcacur,

ûam przuifum. Trinicas auccm nunc
confcrc canquam propcer paflloncm Chrifti exhibicam , etiam a nobis crcditam vt
,
cxhibitam tunc autcm contulit , vt proab aliis

ptcr cam a fcipfo prxuifam ,
:
fidcU
&
rum
FmJJI
txhHp'
tm fimftr
frtfini
qutmA
tffieaeiim
Imm
B^/f.-
apetutt
Hdelibus praccrcditam , vt exhibcndam.

pjj,^^, ctiam apparct quare Baptifmus
'
'
ianuam
im:<Am,'^n apcruit
circnmci/ii.
icd quia quaiitumcunquc magna gratia

collata fuiiret in virtute paflionis Ghxifti
non confcrcbatur vc
pixuiriB,
cfficax
ad
iinem gratix , fcilicct ad bcatitudincm,

nili priusobfequium illud cflet folutum:
minima autem
conferretur nunc in
fi
vittute huiusobfequij
foluti
confer-
bonum
ad
in nobis , maproptcr oble-
Exemplum
beatitudinem.
uis
iam
vc fufficienter difponens
tamcn
rctur
conferimus
quium exhibitum quam fperatum.

Ad primum argumentumdico ,qvt6d
^^Pj p^^j^ Chrifti non fit nunc in efFedu,
,
ô
AJ^rg.t.
in acceptione diuina
tamcn
cft
hoc
Sc
caufi mcritoria. Patct cnim,

nos conferimus multa propcer alibonum non prxfens in fe , fed prx-
fufficit vt fit
quod
quod
fcns in
memoria
noftra
vel in opinione,fi
^^
Ad
^-
tntnt^t etiarr,
""
ffpon'
'btM lb*e,vt
prseteritum:
fit
, fi
futurum.
fit
fecundura potcft dici
quod omnia
palhone
Chrilli, vt exhibita,cffipaciam, non quidc
Sacramcnta noux
lcgis habciit a
Jn a<^^ cxteriori, fed intcriori cxhibita.
Ab
cnim coccptionis Chriftus habuic

mcritum paffionis & in illo interipri aftu
exhibit,vim inftanti
jH*m.
ponfiftic principaHor ratio meriti
& ideo
quicquid inftituittcmporc vitaz fua:,potuic

ctiam habere tunc efhcaciam a paffionc
vohta pcrfcdc ab ipfo Chriflo , in qua volitione erat principaUs oblatio &: principa-
gratafadaDeo. Nccpoteftdi-
lisoblario
ci
quod
fic paffio
incarnacionem
iUa accepta
fuiflTcc
yel paffioncm
ancc
quia
taaduinceriori, neque cxtcriori.
bucrunc cfficaciam,
ncm
quod
&
quam
tamcn non
minorcm ha-
poft eius paflSo-
inconucnicns,
fuic
infticucrencur ipfo viuencc
eranc infticuca,non vc pro tunc
Secundum argnmcntum
pctit difFcrentiam in-
Sacramcncum Circumcilionis,& Baptifmi,
&
Ai
/eeSJum
Euchariftise falccm,de quibus conftat fuiflc infti- rgumetum.
ter
ergonomfuic
tuta ante paffioncm exhibitam
magis efHcax refpe6tu horum , quam Circumcifionis.Refpondet primo Dodor,ab inftanti conceptionispaflioncmfuiirepr^fcntem , quantiim
ad acceptarionem & oblationem internam pcr
voluntatem Chrifti , iti qua primario confiftic
fundamenium meriti cius ; non fic autem fuilfc
praffcntem antc Incarnationcm. Vnde patct qua
ratione pafllo habucrit influxum diuerfum in
fiaptumum ab eo , quem habuit in drcumcilionem. Ha:c folutio eft magis ex fententia Dodto:
de inftitutione Baptifmi antc paflionem, in eUftinElionefi(ûentie]UAfi.'^. Et patet ex eo, qued meritum Chrifti poficum infj^ ante paflionem haris
bucsit
vaIoremmercndi,&
fatisfaciendi
^tftf-
P*fioprtfent
**
1'**"*'"^
^ccipt-
inm.
titTum
ftmiti
incw
"*'"
cui in-
nirerecur efficacia quarcunque Bapcifmi,tanquam

caufjE poficac
& acccptataf, & fuperabundanti, vt
communi dogmate
fidci circa valorcm

opcrumChrifti invtroquc gcnere. VndcinExtT&\xA^.Vnigenitus,?)CC. dicitur vna gutta fanguinis
cius fuiaob vnioiiCm hypoftaticam fuffecilfcpro
tedemptione totius mundi hoc autem contigit
inCircumcifionceius, qua: pra:ceflit inftitutioncmBaptifmi. Acccdit quod ipfa peflioiamin
inchoatiuc.- vndc
acccptatione pofita fuerit ,
Baptifmus ab eodem mutuare potlct efficaciam,
& fignincaticnem myfticam , vt reiflc baptizati
in moucm Chriili , & pafiionem dicercntur
patet ex
&
tingi.
Sccundo , infinuando aliam folutioncm rel

y
fpondct , quod Sar ramenta nouac legis inftituta, Secund
viuenteChrifto,minorem habuerinr efficaciam, fpofiO'
quampofteiusparsionemrtamcnnoncftinconucnicns.vf fuennt tunc initicuta , non pro cunc,
rt-
p^,êmfut^
fedpofteius niorcem habitura principalemcf- rim minorit

ficaciam. Hxc folutio intelligi poteft , vcl dc cf- tfficMfi*.
non caufarent
omnem gratiam, quantum ad gradum perfe^lionis
& intenfionis ance pafsionem,quamuis vircu-
concinebanr , rationc fuae inftitutionis, efficaciameandenijCuiuseffcdus abundantior, &pcrfcdtior fufpendebatur vfque ad pafsioncm ,
te
Vel poccftdici,qu6d Sacramcnca nouje

viucntc Chriflo, omnia
riuntur, opera enirn iltorum/eûKntur illos,Scc.
f]caciarefpe<5lugratia!,inquantum
ctfi
Dcus eam prxuidic non camen fuic obla-
legis
rum fcmpcr funt pracfentia , quamuis in re pi:rtcrica. Vnde '\\\nA,Beati mortui cjui in Dmninomo-
V-.ircuraci-
parte metitorum:
quidcm ex
nj3,i
f^^^
^-,.
non autem
IV. Sententiarum
Lib.
140
ârf.
quia
fed vc pro
&
mortem
Chrifti poficam, a cuius exhibicionede-
pendebant.
H.XC folutio flc intelleda , mitigat fcntentiam
quorunda Patrum,qui ncgant Baptifmii Chrifti,
feu illum , quo vtebantur difcipuli dedifle fpiri-
cemporc poft eiusmorcemhabituraprin-
tam-ydcquihasinftieiift.fiipientiûitft.ii.Et
cipalem efficaciam.
uis fortc ex fententia
quam-
Sgptifmut
'^'pfp^^***
ipforum
, non fucrit infti'
.1
ptmone ptfi.
'r
' ^
tutum antepafsioncm rationes tamen , quibus ^^
:
Ad
1
"^'^
'
Grittia intut-
tu tuftrigratu . chrifti
vere,ex
ttijti.
tiadatur.
quod intcllcdus
Apoftohcft ,qu6d gracia non habec cau'^
^
,.
^
.1,
lam mcriconam de condigno, in illo cui
tertium dico
'
haberc caufam
camen poccft
'
nicriconam de congruo, in eodcm
oc
f aufam mericoriam,de condigno cxcrinfc.<am,maxime fi illa caufa mericoria excrinfeca gratuite fit dara ilH, pro quo eft caufa
.
&
confercur
innituntur,fauent praefenti foIutioni:quia ncmpe

refurreBaptifmus Chrifti a pafsione, mortc,
dtione
tutem fuam
calis caufa.
foliim praeuifis, fcdpofitisin
efte,
vir-
& efficaciam mutuabac.
Vndc Lco Papa epiBoU 4. cap. j poftquam diformam & poteftatcm baptizandi traditam
.
mcritoriajvc ficci
non
xir
fuiftc difcipulis poft
refurredtionem ,fiibdit
(ûovticjue eosante pajfionem pottujfet infhuere
cie
nifi
proprie volulet inteUigi regenerationis gratiam exfita

, S>cc. & Rupertus eandcm rationcm adducit liki.inloan. Supponunt Chryantifoftomuj, Euthymius , Thcophy ladus ,
quior Tcrtulhanus Ub. ae Bapttjmo cap. 1 1 cui fa-
refitrreElione ccepiffe
Ec fi obiicis , Gratia data pro tali caufa

condigna, non cftgratia: quia aliquibus
&
meritis cft debita
ecfi
non
mcricis rccipicntis.
Leo Papa.
uent
iila
loan-j.
NondHmSpirittu
erat dittw
îa
Jefkt
Rupctitiis.
Cljtyfoft,
^'l'''^'?-
Tcu]|i,an.
Qu^ft.
Dift. II.
SihiltmHln picnris
frmti* D*o
d'Htn , nifi
ribus
incVHMti,
gratia:,
11
qu6d in vniucrfis opcaliquod opus mcrc

nili fola incarnatio Filij Dci,& hoc
PofTct dici,
Dci
non
ad illam
fuit
iiulla
quod vtiquc vcrum

uina dc
illa
mcrita praccefTerunt,
efl in
Incarnationc.
ordinationc di-
Quia fi tcmporc
conccptionis prarccflerunt aliqua merita
Marix tamcn non

,
erant bona abfolut^,
rcfpedu incarnationis , fcd fort^ accclera-
xijfe
qu2 dicunt
Romanot
efi
Ad
qitbd homo in vnitate ferfon^
vltimum dico^jquod
fi
illud vulnus
xerunt ab
illo
Chrifto poft
tanquam a caufa mcritoria:
ibifluxerunc
ad
fenfibilia,
qua: funt in quibufdam Sacramentis. Sanguis enim fpccialius aflimilatur fpccici/ub
qua eft fanguis,& Euchariftia
& aqua fpcr
macerix Bapcifmi , qu
func duo principalia Sacramenta. Ec iftc
intelledus poteft haberi Mxtra. de celeh.
cialius afllniilatur
, quod in illis duoaqua,& fanguine,duo maxima

Sacramcnta rcdemptionis,
rcgeneracio-
Mijf.infin. vbi dicitur
bus,fcilicet
&
&c. Quibus oftenditur
& rc-
furrcdkionc.
Quamuisergo tcncatur fcntcmia oppofita , 8c

communis deinftitucione Baptifmi ante paflto-
nem , fuftincri
ctiam poteft
tentix iam praEmiflacum
& ratio
illa
prioris fen-
limitatione, vc
Aff\'ieiit
Baptifmum
diEiorum
folutttutm.
ncmpc pafsionc Sc mortc,in quibus principa& complete meritum Chrifti confiftit , qui
reconciliauic nos in fanguine fuo.
Alio modo intclligi poteft dita folutio non

dc efTcû gratix fandlificamis , fed de aliis,vt eft
apercio ianua:,caiiquam difpofitio vltima ad gloriam,de quo fupra : hic autem effedus non conucnicbac fiaptiftno , niii poft pafsionem cx-
Ali
inttr
frttatit.
hibitam,
16
Ad cercium refpondec ,gratiam nohis confcrri
grack refpediue ad merita noftra , & loquitur de Ad tertiuw,
Grli quogratia prima
iuftificante ; non tamcn refpcilimode grii:
uc ad mcrita,& pafsioncm Chrifti,qui eam nobis dt.
Apoftolus
mcruit , 8c in priori fenfu intelligitur
ad Romanos 9. Addic infr^ nuUum fuille in operibus Dei aliquod mcrae graciz prxter folam incarnationcm.
Loquitur de operibus fupernaturalibus prx- Exflicatut
deftinationis,& vocationis,& reliquis difponen- dt oferrbm
adfitluttm.
tibus ad vitamj non autcm dc naturalibus,quibus
&
nomcn gratia non accommodatur , quando

faluccm,vc xtGtc D.Thomas i
non confcrunc ad
1
1 jtrt.9.
vc paccc cx Auguftino
lii^.deprx-
D. Thom.
AuguftiaiUr
incongrue cnim gratia dicuncur ftylo Scripturarum , licct gratis

dcntnr.id cft , finc mcritis noftris , & ctiam finc
diipofitionenaturalipracuia,vtpatec cx cpiftoChrifhu tutem Dei , &c. Chriftus crgo habuit inla 9S' cicata.
fluxum capitis fccundum omnia dona conceffa,
Lo<ûitur ctiam de operibus in executionc ,
ita non gratis
eiiifque intuitu conccfta funt ;
cfleftu.non autem fecundiim quctncunqucadtum
daca, fumendo gratiam latc , vt cxcludit omncm
intcrnum diuinz voluntatis , quantum ad intencaufam|extri Deum;vt faepius fumitur quatenus
tionem quia pcr ipfumelcftio adglonamnon
opponitur non folum debito iufticia: ,
legis,
fupponic merita , ^ftque omnino gratuita hpc
fed caufa:,& eciam nacurx.
modo. Agit ergo dc ipfis opcribus ad cxira , Sc
c ica ficuc Chriftus fuic infticucus capuc vni17
fuppofito lapfu. Quidquid ergo facit ad falutem,
ucrforum,licec ipfe gratis datus eftjrcliqua tamen ûU ftu,
nt 'dtbitum
datum eft nobis propter Chriftum eiu(que mcriin ipfo tanquam capite dcbebantur,& dcpendcndonorum irt
paflioncm , vt Scriptura 8c Patres docenr,
ta
ccr ab ca coUaca fum. Dcbcntur crgo in ipfo deChrijlo.
contraPcIagianos. Qu^dfi amplius hocprincibito fidclitatis
paki , quod /blijm cadit in ExptietMr
pium latius interprecari volueris fuppofita fenDcum refpeftiue ad crcaturam. Sic debctur Ec- iliud debitSi
tcmii Dodoris in ^.Sft.j.epufi.i. ncmpe incarclcfii dirediomcdiantc Vicario Chrifti ,
Pc- vriis txtm-
^ft.SanEl. cap.^.epijl.c)^.
in txt-
dependentiaiuftiticationis noftra: a mortc
i.ûaft.
fMiitat.
Itcm
iuflificationem noflram
ecfi
nis, relucent.
hum
& alias.
liiis,
mortem ( vc
Euangelium ) Sacramcnca non flu-
fuit infliftum
corum ,qux
*ffe-
magis locaPauli,
moitcm Chniuad
ad Romanos 4. .Qm
traditus eftpropter deliâ Mofiya,& refurrexit proptcy
fa,
Veo.
efi
ptcr quandam fimilicudincmfxprcfliorem
qu**d
(rd
k fui inftitutione, fed anie pafsioncm proptcr depcndcntiam ab ipfa,vt caufa pofita in cfFedu,non
ruiftc cam abundantcm , ac fuerit adimpleta cau-
fcd dicuntur fpccialitet indc fluxiflc , pro-
lattniHt ttiJt
6.
baptizari nos in
dinata.Benc crgoait Auguft.i ^.dcTrinit.

cap. i^.Jnrebasfer tem^tu ortis , HIa fum-
mvHlmre ( narrac
ttrit Cinifiif
lefitsnondumerat glorificatus
gratia quidem fuerit fcmpcc data pcr
coniunifui
dicitMr
141
I.
tionis,vt implerctur illa incarnatio prajor-
mAgratia
flmomeiU SmtrMtnif fi-
($-
10 j.
&
&
&
&
SxtinJ!
if-
lim frineifij.
&
&
nandum filiamDei, etiamfi non peccaflet Adam,

quem fequitur Suarcz in }. part. tom. i dift.^x. &
.
proUgom.}. deffratia , cap.i. infine.
omniadona,
Om
Jn
txChrifi.
fuiite ex
Diccndum eft,
fiue naturalia,fiucfupernaturalia,
Chrifto capite, quia ad Coloff.i. Jpfi
tfl
ficmcriro noftro debecur pracmium,ficmediantibus Sacramcntis dcbetur gratia cx promifsionc Dci , ctiamfi inftitu-
tro,cui fafta eft promifsio
ciocorum non ncrcc
intuitu
meritorum
Chrifti.
Qu6d fi in eo ftatu gratia,& influxus capitis non

mcmbris pcr mcrita
primogenitMS omnie freatura , tjuoniam in ipfo oondita
applicaretur
Jimt vniuerfa in coeiot c^ in terra , vifibiliay& iniufiki-
ncccftari^ applicarencur dcpcndenter ab ipfo
non
eius
tamcq Dtbtium
vt
liajiue thronifuie dominationes ^fiue principatut ,fiu
caufa morali, alioquin
omnia per ipfiim,& in ipfi creatafimt , &

ipfi ante omneSy(tr omnia in ipfo con[lant,8cc. Ratio
eft,quianaturaiia a<i fupernaturalia reducuntur,
vtraque proptcr pracdeftinatos, pridcftinati pro-
capitis,nequc infticucio^fi nullus eftec cius influ-
poteffates,
Chriftum, Chriftus autcm propter Dcum, i

ad Corinth. j. Omf4^;m veilrafiint,fiue TauJus,
tcr
fiue j4pollo,fiue CephM^fiue vlta.fiuemors,fiue prtfin-
tiaJtuefMtura
omniavefhafiujt
vos autcm
ClmsH,
Chrislus
flit.
faluaretur influxus
xus in membta.
Sic quidam cxplicanc cleftioncm ad gIori.im
fuiflc fub racionc prsmi) dependcntcr ab opcribus , non quidem fub rationcmctiti formalitcr,
fed fub ratione caufz moralisquidquid
ritatc
eft
huius
capuc naturae
fit
rti.
Sintinii liirujiK
dcve-
Adam conftitutus,
propagaadx in poftcros cum
alfcrti.
efit fB*.
Sic ctiam
iuftitia
DtbstH
iafii-
tit origintii.
iiiftitiaoriginalUvt Hcct
in pofteros
/iret
IV. Sententiarum
Lib.
14^
,
mcritumeius non tran-
tamen
perfetierailet iuftitia,
(i
non gratiscommunicata dicerctiir,licct non ex merito Adami in pofte^q^ traniiret icd ex'primo pado , quod ab cius
pcrfcucranria deperidebat merita nempc Adami
non crant conimuniajfed perfonalia quiaopera
filiorum ab ipiis non dependctcnt,ficut nec atce-
erat dcbita pofteris,ita vt

Mjrlta Adrn, perfonalia
pitrunt.
ptarctur a Dco,flcut-opera iuftoruim poft lapfum,
& fatisfadlio acceptantur in operibas-Chrifti

Trident,
docct Tridentinum
vt
(cff.i j.caiîi-.^NPH haifet hotito
inde glorietur^fid ommt gloritttio nailr4 in Cbrifi e/fy

in quo viuitmtfjn tpto-meremurjn ^^tt}sfaeimHt,facientes fruEius dignos poenitemid
hent,ab
illo
offerHntur pMri,
^t ex
illo
vim] hn-
&fer {llkm4cifef^mtttrik
patre,6cc.
Quod
fi
amplius dicatnr,quad etiam Chriftus
veniret,vt caula meritoria
licet
non vt (atisfa-
quiafatisfadione nonindigeret illcftatus;mgis faluatur pracdida doftTina.

ftoria
Quidquid autem
perfedeo
dtrina intclligi
interfritath
fairMm.
de
quxftione , cui fu'

illa ^qvniuerfalitcr quoad omnia dona,
fit
iJia
faltem de fafto potcft ctiam
& lioc vtrba Pauli fonant. Patres autem in ilU

cpiftola 9;. & aiias
contra Peligianos inteiii,
gendi funt dc gratiafaiuantc , &*1uftificantc , de

quafuit cdntrduerfia cum Peiîo , atqueade^
de gratia Rcdemptoris. Vndc Ecciefiaiic interEechji petit pretatur in fuis Collcdlis
itiam temf.- per Chtiftum dirigit ad
& orationibus
Deum
^"
fiiie
fpirituale
ciri/l
quas
fiue temporaie,
fiucnaturaic, fiuefupcrnaturaie
poftulat,omnia in nominc eius petit, iuxta iilud,

Guîdquidpetieritis Patrem in noimim ?neo, Scc omnia
in nornine meo petite,8cc.
jAltera
tio
affer.
Doôrii.
Aitcra aifcrtia Do6loris eft,incamationem

^"''^6 omnino gratuitam , & independenter ab
omnibus mcritis,fiuc ipfius Chrifti,fiuc aliorum.
'Error Orige-
Oppofitus crror ttibuitur Origeni,Iib.z.Periar-
*"*.
chon
quodaiTerucrit animamChrifti fuiftcfi^'H' cum Angelis creatam,

mento virtutum
ruijfe inmrobtinuiile vnionem hypoftaticam. Photinus pro
n*tttnem.
&
riiotinjs,
D.Thajq.
eodem errorccitatur a D. Thoma ^.p.tj.i.art.i i.

anerens Chriftum hominem pra:ceffiire ,
meruifte vnionerh cum Verbo accidenraieinjCum di-
&
flindtione fuppofiti, vt afleruit Neftorius.
&
P^ô 'lo*^ crrore Auguftinus, Phiiafter ,

alij
Auguftinus.
antiqui , noti citant Photinum , cum potius tePhikfter.
Error Photi- nucritcum Sabeilio,ncgandoTrinitatem,&cum
*''
Paulo Samofatcno aftcrente Chriftum
fuifle
pu-
cap,iS.& cap.ô. Aiiqui corttrarium
doccnt cfic contra fidem
crrorem. Au-
ali j eflc
&gratia , fupponit ellc

ndei vcritatcm: quod vcriffinimTi puto , maxirac
:fi ioquamur dc merito antccedente.
Aflibrit prxtcrca Do6kor, Patres ctiam , ac
B. Virginem non meruiflc Incarnationem,nifi
fbrtc cius accelerationcm , qiiantum ad mcritum
dc condigno , id docent omnes jquia mcrita Patrum non funt ordinata ad illum cfFcAum. Seguftinus cap.i 1 .
/fe
corrept.
10
Terti Jfer,
'*"
&
omnis gratia corum fuit ex

trundd , quia ipfa
Incarnationc , tanquam radice : Principiom oMtem
meriti non caditfith rnerito. Tcrti6 , nullus mcre- Uullutn mtturgratiam primam fibi.de fado, nequeauxiiia, ^'*I<'* 'neque domim perfeuerantia: ; miniis crgo Incarnationem , exquaiilaredundant. Qiiart6dcni
que,quia ipfe fibi Chriftus de fato non meruit
^^ pr*cif-
fiS* imeinma-
titntnh
incarnationcm. Quinto , quia ex ipfb , tanquam

capite, Qmniaemanant inrciiquos : ergo faltem,
vt Dofcor in textu, pra:ordinatio capitis praeceffit
omnc mcritum
praeuifum in
aliis.
Vltimo, or-
dinatio Chrifti Rcdemptoris fada fuit nulio

praeuifo merito poft lapfum
aut capacltate
me-
rendi obpeccatum, vt de fide conftat,.^|K propter

nof homines ,
propter nofiram faltttem defcendit de
&
efi de SpiritufanSio , &c.

Anpoiuerit autemdc potentia abfoiutadari
ceelu,& incamatus
meritura Incarnationis in pura creatura, dubitari

foiet. Rationcs quorundara circa prsccdens,
non
&
potentiam;
atbum , fed
ideoque communiter aflerunt de poffibili quidcra dari non poffe racritura de condigno Incarnationis in pura creatura. Ita Vafquea i.part.
difp.ii.cap.i. Suiiczdi^.i o.fel,j expartcconfoiura roilunt
II
l^tthium.
"^" depitin.
fftuerit pracelftfe.
Stntentit lU-
lnt.
cordat , ncrape non pofte dari meritura ex toto

condignura. Cabrera difi.4. in art. 1 1 .^ftionis 2.
1>.Thomai. partii. Lorca Sf.i.i. Fauet ratio D.
ThQmar,nempe mcritum dc condigno cflc a:quaIcprimio, incarnationi nihil cfte aequale in pura
creatura. Altera ratioeftex hypothefi incarnationis,prout cft de
fado radix oranis mcritijprin-
cipium autera meriti non cadit fubmerito; fed

fupponitur ficut caufa ad cfFcdura.
Contrariura docet Mcdina in praEfatum articulum D.Thomae , Suarcz etiara in partc acccdit,
^ffirtnMiua.
*''''*'"*
& foiiim affcrit raeritum iliud purae crcaturae deficere k
non cffet
menfura,feu totalitate condignitatis,quia

aequale, quae eft ratio
D.Tnomae. Haec
fententia raagis cft fecundiira principia Dofto-
ueniatur ab Auguftino,& geftis Ecclefiafticisexdc Incarnatione , afTfercntis Nefl:orianam hattcfim i Pclagio pri6sfuifleconce-
risjlicct in rcipra nihil diflcrat de praeraifla quae- ^'i**

firmis
flionein fpecie, quia vblque admeritura de con-
ptam , qui putauit Chriftumprinium fuiffeho-
raiffionera Dei,cura conditione opcris ;

docet
principiacontrariafundamento priraae fententix
in }.diji.io. .Conrra: vbi ncgat vitara humanam
minem purum
dcinde purc
& intcgre ita vixiC-
meruerit libeti arbitrijDeificationem:hinc

Neftorius fubfcqucns duo in Chrifto fuppofita
fe,vt
'
cum vnione accidentali

hiftoriam
ailiifit
que haerefi.
NeHoriana
Fort^ ad hanc
Profper in Epitaphio de vtraafteruit.
QiiA tamen efi vteroprogenerata meo.

Prodiuiex ipfigermine, ûodpeperi, &c.
Conclufio pridifta Docftoris
omnium , quantum
eft
communis
ad meritum ipfius Chrifti
}.diff.t.& ^.part.ejudfi.i. irt.ii.eft-Auguftini

in lih.de dono perfeu,cap.
.de corrept.& gratia.cap.
1.
einDff-
Sori.
digno nihil cxigit praeter ftatum pcrfQnae,& pro-
&
Chriflifuifre
bonum infinitura,&
operibus.& ./
ifta
tpusHone,
&
idcra
&
fi
ncgatde
ad 2.
refponfione
coraparat infinitatera adûs cx obieô,

infinitatcra , qus dicitur peccati :
ne ad i. docct
htes/uccejfi Pelagiant,
Jnfelix miferagenitrix &filia natt,
Corluj7i.
Enchiridio
non vidctur contcmnenciafententia Caffiani(licet non inpre(fa)//^.j.er 7,
Ncfiorim.
&
rum homincm.
Ca-terijm^quidquidfit de Photino,
ErrorT*laij.
Videatur de dono perfeu.cap.vltimo lib. 1 Je peccater.

meritii
remijf. eap. 1 7. lib. i^.de Trinit. cap. 1 7.
firm.s.inEnang. Matth. ferm.%. deverhu Apofi.in
& fine,ad
refponfio-
Chriftus fecundum portio-
nera tantijminfcriorem merueritpraeraiura collatum fuirte cxcedens raeritura cius , ncmpe pcrfeclione fpecificii , quia fpc^latad portionem fuperiorem fi ûtem merucrit fecundura ponionera fuperiorcm, ijieritum Chrifti exccffiflew
Deindc negat meritum debereeflc aequaleprxmio,fede(rc inferius , quantutn ad aequalitatem
:
rci
Ditl
ibidem. Tencndo crgo liic
Qu^ft.
II.
Conclufio prsniiila (cquitur:& quoniatn intenninis non aatur

Oodore , non crit alicnum ^ propofito illam
rci
11
Probsti* /firmMtiM*.
I.
probare.
przmians militctn
Probatur crgo , quia illa xqualitas inter rem

mcriti,non rcquiricur ad meritum de
prarmi) ,
condigno : dupliccm enini ftatuunt przfati Do-
quz przpondcrat
&
ftorcs,
primam
intcr
merentcm
& prxmiant^m:
Stn rt^Miri fccundam inter rcm pracmi},& tncriti. Aliqui diMfuditMtm cunt non requiri vt lit formalis xqualitas ,] (cd
frtunfsm.
rufficcre vt ilt virttulis,ita vt meritum hoc modo
fic zquale przmio ; hinc gtatia , qu cil {emcn
gloriar,dat opcri bono,vt fka:quale gloriar.
ff 1$ ruppoiitis probatur anteccdcns , quia datum fuit racritum dc condigno in Angclis, quorumgr.ttia non dependcbat a Chriftopcr ipfos,
quoûnquc ncgantcs Incarnationcm fuille
TtllitHt *
^HtlitM fr- primum dcterminatacn indepcndentcr a prxuijanMritfi,
Dcum pra:mianlionc peccaci : fcd incer iplbs
tem nulla ft}it aequalicasperlbnarmn idem patet
Ctiarn de merito iuftorum ergo prima xqualitas
non rcquiritur. c quamuis diccrecur gratiam
efle quadam participationcm Dei,pcr quam conftitueretur ilU zqualitas , ccrtum eH: non pofTc
&
&
cireparticipacionem in rub(lantia,neque per
eam
&
&
&
&
&
&
&
przmium excederet non

,
commucaret mercns fuum mcritum pro

przmio , ncque allicerct prxmians incrcncem
tcGte
propofito przmio
nifi cllct tnaius
bonum
in
xftimationc.
Dices forte,przmiantcm intendere meritumi

proptet quod comnûtat przmium, cciampnv
lmfuxnr. denter. Contra,noiiintenditmcritum,nifi vteft
Rtfftnpi.
medium
acquirendi
palitet intenti ,
finis cxtrinfeci ,
quod
qu^m przmium
cxccdit
alias
& princi-
tam
certc
mcricum,
imprudcnter
agerct.
Hinc Deus intcndens pcr meiitum Chrifti

per mcritum no, intendit
przmium noftrum
ftnim, propofitoprzmio gloriz,primari6 raanifeftaiionem glorizlu<r,iuftitiz,& bonicatis,qui

eft
finiiiumnium opcrum Dci adcxtra, &illa
intcndic falutcm publicain,
patct cxcmplo , quia glotia , quz cft

propofitum,cxccdit mcritumnoftrum
quodcft condignum refpeiflu cius : crgo
Deindc
14
Gloriit exce-
in via
dit
inzqualitas
ftat
cum
condignicace mcriti. Patct
antccedcns , quia pcrfctiiis attingit fincm
meritum
vit.
quz
autcm rcmotiora tunt i finc, funt impcrfediiora.

Przterea patet authoricacc,A^w^r concUgntpMffiones htum temporu adfMKrtim glmam,cpu retulahi-
tnr in nobis,
&c.
f^lec ocmIiu vidit, nec auris
Exetjfttt frt-
mij fuframe-
ritum.
audtMtf
nec in cor hominis intrauitf tpta ffrttparauit Deus diligentibus fe , &c. Afomentaneton trihtdationis nofha
atemitmgloria pondus operatur,8cc.
plura fimilia,
&
in quibus fuperabundantia przmi) fupra mcri-
tum dcclaracur , acquc pcrfcdionis
cxccfTus in
Scriptura.
t quamuis vtrumquc conHftat in a^,tamcn
przmium exccdit in raodo
&
fubftantia.
Neque
przmilTa de zqualitatc, quz

ftatuiturcx partc meriti, qui procedit cx gratia
fandificantc ('dciîu iam non diflero, ne omnia
vertamus in dubium, an fcilicer ex naturarei fit
talis,an cx ordinationediuina:videantur diccnda
fatisfacit refponfio
StatHt v!m
imperfeeiitr
fiMugltri*.
infra </.i6.Jquia ftatus peregrinationis ncquit
comparari in perfedione ad flatum gloriz , Sc

coraprehenfionis , fecundura Scripturam
&
Patrcs.
Quod probatur difcurrcndo Thcologica rationcper Cngula, quia lumcn gloriz cxcedit fidcm cui
fpcm : hzc duo , nempe

cxcidunt in patria,ex Paulo i. ad
fucccdit , tentio
& fpes
fides
Trehatit ex
mtdiii
V-
triMffue.
&
exparte
Corinth. 1 5 .Exparte enim coffwfamus\,
prophetarmu , ciim antem venerit eptod perfeEhm efi^
eMocitabitttr qttod ex partt efiyScd, uacuabitur ergo
fpes
fides, quz irapcrfcda funr,aduenicnce co
quoj pcrfedtum cft , id eft , gloria: ffdemttt nstnc
&
perfpecttltm in anigmatefxi. eft, pcr fidem, qttz
fcura eftj ttmcataem cognofcamficta
&
ob-
ctgnittts fitm,
&c. Nitncmanent jidtsês^haritMy tria htc , mmor

autem horttm efi charitas , &c. quz manct in patria,fccundiim Apoftolum] eharitas nuntpiam exci"
dit,
&c.
In his tribus confiftit quantura ad habitum

iuftitiaviatoriSjCx Trident.fefTfi.cap.^. quas vocat
luftiti* vittrit.
veram,& Chrifiianamitfiitiam,acfiolamprimam
(pro iUa epiam perdidit nohis Adam perpeccatttm
&
inobedientiam) candidam,ittimacHlatam , <putm iuhentfir
renati conferttare.
Vndc
eft pecfei5tius:alias nifi
ptzinio.
przmium
ConfHtui zqualc recund^tii medium iufticiaE

proportioncm Gcometricam>
MiiulitiH<l comtnutaciuz ,
non tjft tx ali^s non eflet ratio cur negaretur,puiam creatugr*ti /ram non poffc de condigno fatisfacere, mediantc
aifitMnn.
illa gratia,pro peccacis,prout ipfi ncgant,
confugiunt ad inzqualitatcm perfonarum fatisfacicntis crcacurz ,
Dei offcnfi. Patet eciam inZxtmfU,
iVantia de Kege prsmiance fubdicum , duce przmiante milicem ,
diuicc prsmiontc paupcrctn
merccnariiun , in quibus feruatur proportio rcûifita iuris ad condignitacem,& dcbitum.
Sccundu probdtur,quia mcritum ordinatur ad
^3
Stnmd* frt- przmiuni,vt ad finem : omnc autem ordinatutn,
itit.
Ytad fincm pcrficientern, quale cft prztnium, cft
fr*mimtfft impcrfcdbus ipfo : hanc tangit Do(Sto|; loco cifittm mtriti.
tato. Confirmacur , omnis ordinario fecundum
prudcntiam,cft inferioris ad
redtatn rationcm,
perfcdkius , quod ctiam in operibus
Ordtnstltrt- fupcrius
gutMttfiiit- Dci obferuatur : fic lex vetus ordinatut ad nofrritris m4
uam:hzc vcro ad gloriam,cx Dionyfio deEccUf
ftlftritn.
hierM-chUiCdp.j.lic virtutes omncs ad charitatenii
fic przdeftinati ad Chtiftum,ex Paulo , Chriftus
autein adDeum , fic iuftificatio k pcccaco ad hzxeditatcm :.
patct in czteris rcda namquc
racio ordinat fecundutn cxigcntiam rerum in
{eipCis * fed ex intemione icOol tam przmiancis,
quam mcrcncis ordinacc agcntium, meritum ordinacur ad przmium.vr ad finom erô przmium
143
exccdens incendit etiam gloriam Chrifti princi'

palitcr tanquam finem iuftificationis noftrz, vi
docet Trid.JeJf.ctip.j. fic Princeps foluens,&
fic
argumcntor
liccc
manet
in patria
quam
charitaSfCft principiura perfedioris iCtus,

/it
in via , cxcidunr fidcs
fcla
fucccdentibus
& fpcs
aliis
tonquam imper-
perfedioribus
comparando gloriam ad meritum
jlrgumeium
tx fttmifiit,
crgo
in ratione
actus,non cft zqualicas > fed cxccfTus , tam quoad

principiaopcrandi , qukm quoad ipfum opus fi
autcm addasgratiam tan^ncantcm ab;his diftin- Oecuftuf
:
tiin
quz fit in eflcntia animz , non cft
piura mcriti,fed conditio
&
princi-
rtfftnfit.
pcrfonz przquidquid dicatur abftinendo ab

requifttus :
Tlteriori quzftionc
controuerfia , illamanct
ctiara in patria cum cxceffu przmitro, nequc ipft
competit conftituere xqualitatcm mcrici ad gforiam,in quam non influit,fed potius zqiulitacem
ftatus
&
&
in perfonamerente:aliis fcqucretur
qu6d omnia Cruia
mcrita iuftorum cllent etiam jcqualia,cum pcrindc przrequirant hanc gratiatn,quod nctno admit-
nea
fiatuit tqu*'
liiMiem inttr
mtrit.
IV. Sententiarum
Lib.
144
tit : (iergo intermeiita, qux cunndunt in opcre

in via, inier fenequit ftatHcre aqualitatcm , mi-
medium recandum proportionem > qux in hoc

confiftir , vt quantum intenfiu^ & cxtenfiu^ cre-
gloriam, qus coneciam in opcre,& ipfum opus meriti cx iiCdcin cniin prjncipiis hinc indc fumitur funda-
fcat
mcntum inxqualitatis , qux maior eft inier melita & gloriam , quam intcr merita intcr fc
in caclo,meritum cuiufcunquc puri viatoriSjiux-../^"'*

ta illud
coliaca.
xit maior loanne Baptijia
Terti^ idcirco requireretur ad meritum de

condigno talis jcqualitasad pracmium ,vt feruarecur medium iuftitis inter datum & acceptum:
fed non magis requiritur ad hbc xqualitas merili jid primium.quam prsmij ^d meritum, vt feruetur mutua proportio fccund^m zqualitatem:
fed potcftpra:miumexccdi a merito fine ofFcn/ione iuftifis crgo & meritum excedi a pracmio
in pcrfedione. Patetfubfumptum,quiameritum
Chrifti Domini exccdit prsmium pro ipfo conftitutum,in quo tameu fcruatur debita proportio
^nocoelortim,maiorefiiUo,8cC'
nus
ftatuic acqualitatcm intcr
fiftit
TerttaprobMf,o,
Lx
frttenf
fropcrtUnt
"'
*"'
'
iuftitiac.
Illud
quoddicuntde virtuali xqualitate meri-
prxmimn,non videtur adco fundatum: hscenim vircuahtas non confiftitin alio,

ti
viatoris ad
quam
in eo c[ui>d connotct dignitatem pcrfbna
niercntis per gratiam fanftificantem,
dequo iam
didbum
eft,
caufa prx-
mijtfcd
hoc etiameft
vcrccrtc quia mcritum
cft
Domini cxprxmium ipfi deftinatum.quod cft iuftifi-
Obiicies primb , meritum Chrifti

cederc
eft
diftindboafe. Secundi
meritum Chrifti , qui
aliis
non
mcru/t. Diccs hoc videtur libcre didûm.
fpondctur ncgando aftumptumjquia illud vulgamfTitumfer- re, D#Lf

frtmiot vltra concUgnwny intelligiturde
MeritMm cx- "icfito
& priEmio perfonali
difparitas autera eft
fumeuda cx principio Dodoris iam prasmilTb:

tmt4,a dAium quando enim meritum cft pcrfonale , ordinatur
alteri.
j^^j prmium,vt ad finem,acproindepra;mium eft
pr*-
excedcns,&
ab imperfedto ad perfeCtam inejji ,Sc a minori bo|io,ordinando ipfum

admaius bonum: meritumi autem Chrifti non
ordinatur ad prxmium perfonalc , fcd eiuS pratfit
procertiis
mium eft gratia
& gloria aliorum
ad qus non
ordinatur tanquam ad fincm vltimatum, fed tanquam ad finem fub fine iopera enim Chrifti fubordinata funt ad iuftificationem noftramcxoccafione peccati,& non ppimarii,
ad gloriam Dei,
ipfius Ghrifti
&
noftrae iuftificationis
& vltimatc, fcd

,
qua fiint finis
vt definit Tridentinum
/ef.6. csp.j.
^^rfiOMm.
tiojfeu contritio,infusa gratia continuatur, Dif-
difpofitio ad gratiam,vt fides
qux antecedunt iuftitiam
>-
Angnftinos.
Hicton.
'*^*-
T>iffer*niim
& opera ^ d**arritt
ncque acccptetur ^4
prxmium,ficut mcritum dc condigno, quod propric cft meritum, & fccundiam iuftitiam , eo raodo quo interuenit iuftitia inter Deum,& crcatu:
tucam.Contrk,contritio perfe^ habct annexam

fupcrpromiffioncm Dei,eftque adus bonus >
fecundum inclinationcm charitatis:

illa non re6tc fundatur.
Refpondctur , negando conlequcntiam , quia
naturalis
ergo difTcrentia
& Conciliis, qux dicunt
fundatur in Paulo
iuftificari
ftolus
qux cft
4. Juihficati gratit pergratiam
redemptitnem
, &c.
Pelagium
Tndcncinum
Ce(r.6.czp.Z.Grdtit autem ideo iuliificari dicir>ur,<pua

nihil
eorum
tjtt*
&
fubordinato.
Obiicies fecundo, inter meritum

feruatut
& pr.-cmium
medium iuftitia: commutatiuac
cxigit aequalitatcm in dato
meritum
&
fcd harc
& accepto:crgo inter
pratmium, Refpondctur
feruare
^"""'"f
'f'
7cm'*u"
Diofpolit.
Mileuiun.
'^"^'^^
iuilificationis ffratiam
promeren-
turyScc.
Promiffio fadkacontritioni itaquc in hoc dif- P'^"'/ dipromifEone, qua acceptata funt opera iu- ^*' ** '"*'
fert ^
ftorum> quod hxc acceptatio fit exmotiuo luftiper modum meriti , quia vita xternapro-
tix,
&
pofira cft iuftis,&
tinum
C(C.6.
efueinfinem,
ficatis)
filiis,
vt bcnc declarat Triden-
cap, 1 6.y1t<puideo bene operantihus vf^

in Deojperantihus (loquitut de iufti-
&
proponenda
efi
vita aterrta,
& tancjuamgratia
'Deiper Chriihm lefimmifericenUterpromiJpi,
& tanquam
tnercet ex ipjius Deipromijjtone bonis ipfi-
&
pricdilum,fedcongruum,qu congruitas in
ficut
iuftificationem prtuedunt ^fiuefidct.,
fiueôpera ,ipjam
concipitur, vt dcclarat Tridentinumy?j^6.c.5.

quas rclatio non eft ex fine vltimato operis , fcd
StlHitur.
^Mt efl in ChriFio lejit
definitio Diofpolitani contra
i.Mileuitani can.).6.& i.yndc
nos
non ex meritis,vc doret Apo-
adRomanos
ipfius, per
art.
gratis,&
riem infallibilitcr confequatur iuftificatio ; hxc

tamen fit gratis^w redemptionem tpu efi in Chrilig
non per meritum proleJUfSc mifericorditcr ,
RtfRtM.
&
ad finem charitatis induccndz, aut conferuandx;

charitatis refcrtur quandoquc ad
finem poenitentix, vt quando cx motiuo charita-
S^f
"^ opef is > fcd
quamuis omnis virtus
cxfineopcrancisproximo,
s^rundtt b.
"**
(^
& tota lcx rcfcrtur
non tanquam
tanquam finis operantis vnde
,
tis
'solui
^"""^
rupcriorem , vt probabilius iudico , ctiam cx

mcntcDoftoris.quiacxpcrfcdliflimacharitate, _ ,,
vt commcndat Scriptura, prxccffit) cxcefllt prx- merniita
miumcuiufcunqucalterius ingloria.
chrifti.
Obiicies terti6 , meritum dc congruonon di19
flingui ^ merito dc cojidigno , nifi latione illius Teriia obieB.
arqualitatis ergo. Refpondctur', ncgandoantc- S/iVw.
cedens , quia idem adus continuatus potcft efle
mcritum dc condigno, &meritum dccongruo
obdiuerfum ftacum clicientis , vt quandoattri-
tneritis fideliterredderuia, &c. Vita

rum operibus ,
autem xtcrna non promittitur peccatoribus ,
quamu{s difpofitionem pcrfedlam per contritio-
rcfcrtur ad minijs pcrfcftum
adus tamen
18
QaamchaCuhmin-
Auguînas lih.xxontra odMerfilegtt. Hicronymus , & Beda in eundem locum de Beatis.

Quidquid fit de aliis interprctationibus , fcntcntia eft vera. Dixi pnri viatoris, quia meritum
Chrifti ( quantum ad adtus internos , in qiribus
primarib confiftebat & fccundiim portionem
filiis
Hoc ergo modo bonum perfe(%um quando-
îilii eft ri-
^"'^J""j
in re-
telligunt
fibi
Rc-
/oiale ixcedi(
tiKnis.
ejl
fit
gcneris
diff4-
<pU autem minor
congruo
nonautem quandoalteri
R4'i*
''"*'
"^"^
quia prarmi j cft caufa tantum moralis,vt includic

promiffioncm,& paAum Dei,quod perindc conuenirct in cafu propofi,to mcrito purs crea-
&glorunoftra. Refpondet Dodtor mcritum excedi k praemio , quando quis merctur fibi,
(edit
.Internatos TnHlierHm,nonfitrre-
autem fumiturex eo qu6dmcritum de '""^ '^*
caiio
ftr-
1 1
fcrcntia
fatis
turx.
Prtmlu
Matthxi
frptrti ;.
dcbilc fundan\entum,
^7
Obaio.
merjtum,tantum etiam augeatur,& debeatur
prxmium, non autemaiitcr,quia infimum fltpremi cxcedic fummiun infimi, vt gloria infantis
&
&
Dei bonitate fundatur, qux
rcfpicit vcrc contri-
, non in mecadem Dei bonitas,& mifcricordia refpiciat gradum & mcnfuram fuap conuerfio-
tum,& conucrfum
a viis fuis prauis
rito ipfiusjlrCct
nis
infandendo gratiam , vt docct
Ttident.JeJf.6. Tiident.
f.^.fccijdum propriam cuiufqucdifpofitione,&c.
Ex
Dift. II.
Ex qaibus patec differcntiapixmifni , tam in>
tcr ^vromifltones (a.tis
'Diftrintiit
0Jftgn4Um dt'
tlgrmtnr.
quam
iiitcr
ipfos
i^Ctxxs,
quia illa qur anpcxa efl merito, eftcx medio, 8c

niociuo iu(litis,& pa^lojquamuis admixta mifcr icordia Oei:red quz annexa eft contritioni,cft cx
meramifcricordia vnus adus fc habct.vt difpo*
ntio,&: non vt mcritumialter autc vt racritum de
condigno,deqiio loquimur.Et quamuis appcliari
polllt ditpofitioex DoStoKdiJt.prtcetUntiq.4.EA
:
camcn diipoiitio ad gloriamicontritio autcm pcc-
MttitH ii^tJiiit
/i*-
cacoris dirpoiitio ad iuftiHcationcm,
riMiB.
& rcmijlo-
ncm peccati, quz Ht gratis , & quaacauiritur ca-
ttfiimt IntMrnstitnit t
Dt fittmut
mifilHts fejfi
isri.
4MI&
horum cxigi:cx ytraquc crgo fententia fequitur,

non ede implicanfiam huius meriti de congruo,
quancum ad potentiam abfoiutam.
31
Quancum veto ad otdinariam.fcu de fado,ali-
lHi4iitrii-
qui allerunt Sanfkos Patres mcruiire dc congruo,

non folum circumftantiam , fed
fubHantiam
Incarnationis:pro haccitatur Caietanus J./'.f.i.
*T.i I.
quidam reccnnorcs,intcr quos Cabrcra
id ailcric diji.^ .concL^ Suarcz vcr6 difp. i o.fiSl.6.
admiccic mcritum dc congruo prxceflifle in Patribus quoad executionem,n5 camen quoad przdeflinationcm , quia ncmpc hzc prxdeftinario
przceiHc quoad fubdanciam ,
circumflancias
Incarnationis, meritum Sandorum Pacrum,execucio fubfequitur. Alij doccnc eos non meruifle
fubflantiam Incarna:ionis,flac in intcutionc,iiue
in cxecutionc j bcnc tamcn circuoxflantias quoad
vtrumque ordincm. Hanc dcfcndit Vaiqucz S/p.
nmrittt
&
Vmrimfiitttnti*.
&
Caieuiu
Cabreta.
Siiicz.
&
TtrtiM fimtltim.
Vafqutz.
^4rtm
Quarca fcntentia efl nullam ctiam cir>
az. cap.^.
fim'
quocumquc modo , & ordinc cos

ncquidcm ipfira acccIcr:itioncmcius.
(.umlianciam
mcruiflc
33
Ctntlmjt.
Richard.
Richardi tirt.^jijtujl.i. Gabrielis art.iJubio j.Almaini f i .dub.i . quibus accedunt noflri in eadfru
dijl' Sotus îif.i. de Ittftitia
Jitre,q.4.art.}. cm, 3.
Patct primo, qoiêadem cfl ratio de merito condigno
congruo , quantum ad dependentiam
ab Incarnationc , tanquam pi;incipio>quod vtriquc fupponitur prjncipium autcm mcriti non
cadit fub raerito , flcut nequc caufa \ fuo effcdu
depcndcrc potefl, iluc rcmota lit , fiue proxima:
omnis autcm gratia Saii^lorum Patrum proccflit
ab Incarnatione,
racritis Chiifli.
Sccundo id fupponunt vcrb^ Auguflini citata , zque cnira cxcludunt vtrumquc meritum
.
Gabtiel.
&
Almaibut.
'
Ix.
Sotni.
Trimmfrtim
dUJp. a i .
Thcologorum. Alcnfis j./?4r/.^</?.8..j.D.Thomz in ^.diji.^. D. Bonauentuiz eadem dij}. nrt.i.
AlcnC
P. Tbom.
n.Bonaa.
DoAotet
Bodtz fcho
j .pmit m^ 1
Conclufio Oodloris cfl meruijfe filam acceUrtttltnem,Sc hzc efl frequentioropinio antiquorura
Lorca
Lo:ca.
&
&
Aijlfuo.
cap.i-dc
dono pcrfeucrantiz <^/w,inquit^r4-
tia Jit td> initio Jidei
ûagratia ah
homo
tpticuTntjue
Cimjiiama,
initio l.rame illefaSliu eji Chrijfiu , &c.

Ancc tidcm non datur meritum dc congruo,quia
HcMi oper. Tom. yill.
fides
&
egit ante f tjHidpttimt vt
ad excellentiam
ineffabilem
penieniret,8cc.
t quamuis Auguflinus loquatur de merito

ab ipfoChriflo,perinde cfl,quia fi cx-
34
clicito
cludatur mcriium Chritii,a fortiori aliorum;
raaximc ex ratione Auguflini

quia nempe
prius afTumpta fuic huraanitas , quara operaintmmmiio
ta : fic etiam prius fuit ordinata Incarnatio
quoad intcntionem,
executionem i Deo , vt /'*"jF' :
ris
gnauimus in przccdenci dubio.ncccilaria cdead

mcrirum de condigno , non aucem de congruo:
nos auccm armamus cum Doôre ad neucrum
iidc,& gratia
etiam impetratorium
congruum : ynde meruit,
inquit , tpiod eins bomtm (jnaUcumepie prgcejfit ? tjmd
rcditatis.
His fuppoittis , quantum ad merirum de condigno ; fupeccil quid diccndum Ht de mcrito de

congruo , quantum ad potcntiam abfolutam , 8c
quantum ad ordinariam,& id quod in diko concingit. Qupad primum,non eft controueriia potuille dari mericum de congruo refpcdhi Incarnationis,quia in hoc dcHcic illa conditio przfcripca
qualicacis, quamexigunc Oolorcs,quos impu-
mtritS it
ri
fiiic
autcm , & vocatio antcccdunc omnia mcrita.

Deinde de corrrpt.O' gratiajcap.i i. ncgat meritum
elfct pcincipiura
H5
I.
illud eflec folius arbitrij
mcrcndi gloriam pcr gratiam lan^lificantem qux facit de iniuilo iuftiim , i5c dc Hlio gehcnnz filiam rcgni , cui fitz cH promiOlo hx
pacitas
An ptjil ^4-
Quseft.
&
...
_/7l.
o
L
bom
&
nt
orams mcnti
ojpe-
rntrilHm
^^^r^-
ac gtatiz in czteris , quira przuifura fue- ^^,^

ric aliquod bonum in czceris , quod etlct meri,
tum
eius.
Vnde idem Auguftinus lydeTrinit.
f<y.i j.afTcric Incarnacioncm fuifTc
Aagafiia.
fummam gra-
opera Dei , quod non folum

debct , quantijra ad exccllcntiam
pcr-
tiara inccr reliqua
&
incelligi
fedioncm, fcd quantum ad modum,quo exmcra

Dci bonitate proceflit ,
gratuitc abfque omni
&
merito ex partc noflra:quod plures rationcs SanAorum Patrum probant , quz pro congrucmix
fadi fuo loco adducuntur.
Sicut ergo vocatio ad fidcm non fapponit ali- Arinmititm
quod mcritum,ac proindc dichur gratuita rclpe- mjimiti.
ikn vocati ad fidem, radix &piincipifl eius, ficut
& ipfa fidcs czterorum,quz in iuftificatione fubfcquiitur:ita fimilitec dici dcbet i foniori
quoad
Incarnacionem , cuius ordinacio in mafla perditionis nihil pocuic fupponcrc boni przcer fblam
naturam, quz pcccato fuit vniuerfim vitiata.
t fi dicas quoad intcntionc id verum cfTcnon
quoad exccutionem.ContrMncarnatio vt detcrminatc poncnda in r^ ,
fic ctiam vt dctermi-
Rt^tnjit.
imfuinmtMr,
&
& boni, in
& non aliter fuit caufa vocitio-
nata i Deo , fuic caufa omnis gratiz
homine , &
fic
&
fidei : fi ergo hzc non fupponunt mericum

nis
dcpendcnt ab Incx parte noflri, aut bonum ,
camationc in re detcrminatc poncndi , fupponunc in Deo no folum cius ordinationcm,quoad
intentionem , fed etiam quoad cxecutioncm crvogo quidquid ex his proccdit, ncmpc a fidc
catione , (upponit Incarnotionan ordinatam ,
&
&
&
przuifam in executionc.
Confirmatur,omne meritum noftrura quod ac5 ^
ceptat Dcus de fado , fiue fit condigni, (iuc con- Ctn^rmmtu*
''*
eruijcft anteccdes, & indcpcndens a fuo przmio ^"""j'
"
tt irdinmr
r
tanquam caufa antCHoie , vt patct vniucrlim cx *.^ ^Mectilt
Scriptura , in qua nullura inucnitur mcritum i frmmium
Deo
przmiatum,nifianteccdcns,nulla promiflio
fiCtz operibus, nifi exhibitis,autcxhibendis, an-
tcquam
quam
ius aliquod acquiratur
ipfura
przmium
przmij
& anre-
decur. Patct in difpofi-
tionc pcccatoris ad gratiam, in mecitis iuftorum

refpcdu przmij, fibi, vcl aliis impetratoric dandi, vel
Dteumtntm
SniftMrmrii,
etiam de condigno , quoad proprûin fru-
ûm,& perfcdlum:patetex promifllonibus abfolutc fadbisin legc,
& Euangclio,cxcorarainatio-
&
nibus ,
etiara przccptis , quz fupponunt , vel
non folara przexigunt cxhibitioncm opcris,
uilioncm ergo cum locamatio io acceptaTione.
ordinatione diuina antecedat tanquam caufa
principiura , quodcumque bonum opus no-
&
&
&
ftrum/cquitur non dari mcritura cius.Diccs,vn- OhuSit,

dc hzc cognofcacur cum potuctit dc potcntia
abfoluca faltera cadcre fub merito de congruo,
&
fccundum nos dc condigno.
Refpon
IV. Sententiarum
Lib.
146
mcRcfpondctur , quod ficut non

ritum de condignoeius de fafto fic paritas rationis (Cxcludit quodcuroque meritum cius de
admittitur
Bi^tnfi.
congruo
quod perindc I radice Incarnationis

meritum de condigno j & dociuncnta
eft,iicut Sc
Scripturarum fi:quenda
fiint,quac
non admittunc
mcritum aliquod confcqutns in Dco de fado;

licct forct poffibilc , Tt aliks in tra&am huius
materis difputaui.
*tReiicienda eft crgo fentetitia aiTerentium in" ^^'^^"'" ^'^ ncquc poflc dici aflcrtiuc quid Deus
retetttidf
^""ftau
iigtndM.
neque
alius
modusfiipponcndus
eft praE-
quia,vt di-
i oi.No vmni^y^faii
vemntamenfaU* tffe ex ct-
docHmentis preb4mWyS)CC.
fiint,
tamen ex
qui
licec fi:riptus
non
"^ ""
ipfi
inucniatur;
quac dc Baptiftni praecepto tradun-
iis,
Eodcmmodo
tur in Scriptura,colli2itur fadus.
mtri-
inueniatur rcuelatum
m (pccic
quod
Dcus non
acceptacit meritum aliquod de congruo refpedu Incarfiationisicamenexdocumenlis eorum, quae de Incarhatione ipfii habcntur cx
tum.
Scriptura,eolliguntur
quia
cmnes/iccepimts -yca radix
&
^ fUnitndine eius
principium noftra
& vocationis, quae euaci|inc omne

mecitum ex parte noftra & ex alccro documcniaftitiic
filei
to Scripcurcquo repcfimus omne meritum tam

ftiritualfc , quiim temporalfc cflc independcns k
fiio prjMnio.OccarrictnquamiC* his duobus fiif-
dotun>entum, vhdc colligamus accedente

Magiftrorum fi:holx , (pbdftincipittm
neriti n^ cat^fuh meri: , vndc cuacucmus omne
ficiens
iEenrentii
3
yttcmtu frt-
""'
*tm^
licet
cnim
prxccflcrint opcra
fadam
bona
fubfccuc*
camen funt eandcm in prxuifione quoad cxccucioncm,& depcndenciam caufalitatis, atque
j
Conclufio praedifta ctiam probatar quoad inqui dicuncur Pa, fcu affirmaciuam y
cres meruifle accclcracioncm Incarnationis : quia
clufiuam
Acctltrtit'
*'
f^*S*f^
Sandli I^tres orauerunt pro acceleratione In- JJJJ^*

Ofiende nobis Domine mi/ericordiam
carnationis
tHttm , &falittare tuttm da nobif , Pfalm.84. Emitte
agmm
Domine
&
dormnatorem
terrtt
plurima
oracioriem , qua:
non
fimilia.
Oratitnit
f*trumtxfi^
fuit iemeraria,fed cx in-
quod pctcj ac proinde

fiducia
impetrari potuit cx opinionc ,
orantium Patrum : hinc Danielis 9. Septuaginta hebdomadt abbrettiat* frper popuUtm tuttm , vt
ftinftu Spiritus fanfti
bat
&
vngatur SanShts Saniiorum ^ &cc. vbi acceleratio FMtrStexn'

'''>
Pfalm. 11. Propter mifeimpctraca vidccur :
gemitum fouperum, nunc exurriam inopum ,
&
&
gtimydicit DomittHSyScc.
quod,
ccfi
de rcdem-
pcione ^ capciuicace temporali incelligi poceft,

poteft ctiam dc rcdemptionc fimplicitcr intcUigi , confueto ftylo Scriptur . quae plura myftcria vnici fentcntii ponnunquam cpraprehendit.
ipfum, qui fingiilis partiiurprout gerunt in corpore fuo, fiuc bonum, fiac nialumrdodrina enim
cundiim hanc circumftantiam i quod cnim ficret hoc , aut illo tcmporc , nihil derogat , aut
fiiperaddit cius valori : crgo haec circumftan-
'
propofitQ nulla
Ohitliit.
Qu6d
Stluititr,
pcaca fuifle
tur , id
fi
exceptioncm , qqae ip
eft.
vrgeas mCritaChrifti
&
praeuifii acce-
profuiiTe Patiibus.
verum tS^ ,
Refponde-
fcd fingularc in Chrifto
Do-
"''"
*!"' ^ft capuc vniucrforum ; imo confirfropoficam contlufionem Dodtoris
r^^hla*"*'
:
quia
etpMta!'*'' "?"
^"p" opcra Chrifti prsuifa influxeriric in praedeGtnfirmath
ftinacos,qui cum antece(rcrunt,gratiam,fidcm,
I}a.liitm.
&
rcmiffiong pcccati (alias rion fiiiflct eis lufficientcr in Chtifto prouifum ) qus ncccflaria erant
ad
ipforum
lamcn ex operibus Chrifti

praeuifis rion recepcranc primium complecum
CHr,&in. ancequam faerunc exhibira in rcipfa
liccc
;
falutetT|
&
habueriftr illam efficaciam

rieceflkria
pro
ftatu viae
uoad
& fic
fuftcfcncia, 3f
fuerint accepca-
quoad haec praecisc , non tamen cranc cmcaquoad pracmium complccum , & vlcimatum , ancequatri exhibicutn fuic complccum mericum in paflione crgo fequirur Deum non acta
<-ia ,
cepcare rhcricum pra:uifutn puras trcaturar , cum

non acceptarit mcritum Chrifti , nifi tantum
quoad
via
nfcceflaria
quibus
ad falatem praedcftinatorum in
pcr Chriftum fubfcqucn-
alitcr
*"
de petra definiy
Sed haec nonfi)lum declaranc dcfideria Sanftorum , fcd eciam

Ifaias 16.
Sccundi , non fequitur hinc aliquod incon- SteimU

ucniens, vc neque illud, quod dpduftum cft con- *"
ira priorem fenccnciam , quia Incarnacib fe-
nifi racio aliqua fuadeat
..
& praemij
quod toUit otdinem mcrici,
meritum rerpcdiu Incamacionis.

Acccdit cciatn qu6d Dcus de facfto nqlliim peccacum prruifiim noftru per anticipationem pu*^'*^' "^^^'^"f' <*P"* homirn praemiec per ancicipationem \ fed aequalis cft ratio vcriufijue apud
irwr ZtmU falf^ fuii Scraipelagiattptum pracuifum

mocum
,
'''"* "bitrij pra:miari,aut puniri JiDep. Vn-rî/TIwrdc ab hac vhiiwrfali rcgula non cft rccedendum,
jj^^
Vftt4?'**
verura
in Patribus Incarnationem
Loquitur d^ Baptifino Apoftolorum,quo
IxtmplS *f- baptizati
ccjfirft
cjt Auguftinus,cpiftola
terif
KA %i-
cft
intcr ipfa.
fimtjcrifta imuniHntur \
fliciur.
tiaabfoluia id verumfit,quoadordinariam tarcgulas diuinae fapientix pofitas , non
principii,
men , &
defadoordinauerit,quianempemodusordina-
tcr confiiecum,qui cx Scr J ptura paict
rias agendi diuinae voluntatis fatis ex Scriptura
liquet
Augullin.
prouirum.
, vel in ipfo non fuiflcc
Hae rationes probant contra Suarez , quod in txieutii'
nec Patrcs mcrucrint fubftantiam Incarnatio- ntnuUmtns.
'"" /*/**'nis , etiam in executione. Nequc rcfert dicerc
.',,,!
ftnt$tn Inj
qu6d-nulla fit repugnantia , quia licet de poten- f^^j.
tcm
cundum
riti ,
&
fubftanciam fuam
gratia:
cft
principium me-
Sanftoram Pacrum
&
non
fe-
TotUturimfe.
quod ^roccdit ex fub- ^^"'^^

"' '"
Incarnationis , fine eo quod principium,
tia cadit
ftantia
/r.
fub meritum
mcrici cadac fub mcritura. Diccs Dcum prxdefiniuiflfe omnes circumftantias Incarnationis,
quando ipfam Incarnationem prxdcfiniuit ante
obitBie.
&
hanc
prxuifa mcrita Sanftorum Patrum:ergo
circumftantiam prxdefiniuir,
Refpondetur, negando antccedcns , quia In-
catnacip prxdefinica fuic ante prxuifum pecca- ^^fi*.

tum cx noftrx fcholx fententia i prxuifo autcm
, modus Incamationis iri carne paffibiad fincm rcdcmptionis eft ordinatus : fic
ergo& hx , illx circumftamix (quidquid d^
priori dicatur quod Cxcmpli loco adducitur)
f)Cccatp
i ,
&
&
cxtrinfecx Incarnationi
non ncceflarid
prxfini-
t funt fimul cum ipfa j ac proinde potuerunt

cflc cx merito Sanaorum Patruro, impctratorio
faltem , de quo agitur ; nam dc condigno non ita
fuppetit fundamcntum:hoc cnim exigit pa^him,
dc lcgem,dc quibus n6 conftatadc6 ex Scriptura.
Rcfponderi poteft fccund6,licct prxccflcrit Setnnia rtilla prxdcfinitio abfoluca, quanciim ad intencio- ff^^finem , nihil obftare, quin in execucionc circumprtfnitA
ftimcia illa cadaic fub mericum , cuius ipfanullo f^tt^ cdtrt
modo eft pcincipium fic t\ci\ prxordinaci fHbtmriti.
fuhc ad gloriam > quam^m eft ex vi elcAionis
:
cfficacis,
nDirt.
cflicitis,ante prcoiCi xa^titz
Qu^ft. II.
ir.
hzc tamen
in exc-
paiSlum prxccfliffc
eius
Deus facit vt.pcumus quz ipfe faûrus

evat non obllat ergo dccrctum intcntionis cxecutioni , quin hzc dcpCndcat ab aliqua caufa , a
qua non dcpcndet execuiio per quod foluitur
quodcumque inconucnicns quod poicft obiici,
quractli intentio dctcrminet rcm ouoad r//?,cxccutio tamen fuperaddcrc poteft aliquam dcterminationcm vU^riorctnj quoad extrin(eca > vc
tiationis atque colloquio
moralibus exernplis,&
obiiiis
de
facili potcft
dc-
monftrari.
40
OiitSii.
Ht^twJtttfr,
fub me(iium> fcd fitWftantia Incarnationis non

cadit fub mecitum:ergo neque cixcumftantia vlla eius.Rcfpondctur ncgando maiorcm,quia circumftantia tcrapotis quandoquc fupcraddit aliquatp bonitatem prxmio diuerfam vt Q dcbic6r andcipirit folutioncm creditori ob aliquod
:
obfequium,ad quam anticipatio-
eius {peciale
a!i)is
quct
quamuis
ex pa(ô,& lcgc
BtMts
Virghil'
in Prophetis Iegerit,qu6d
matcr Chrifti
Qu6d
&
Virgo fo-
& paiiet
Ecce Virgo comipiet
n tcneacur opponcum , cxplicandus cft fn mltcr.

prxmiluun eft & ad racioncm ftnii.
:
iam addudam dicerccur fufficerc fcicntiam illam,quam habuit cx lcge,& Prophctis,qux promifcruni nafccndura Meffiam ex Virgine , ciuu
przrogatiua bonorum operuro , qux fucrunc
in Virginc , quarouis ca fbecialitcr non dircxcrit in cum hncm , vt in fcipfa promiffio complcrcturidirexit tamen fua opera orando,vt promifsio fzOtz complerctur , quod fufficit ad mcci-
Difputatur etiam de aliis circumftantiis Inde(cen3cncia fccun; potifllmx funt

cundt^m carnem cx Patribus Abrahamo,Dauide,
aliis , quibus promiftus cft Chriftus an illam meruerint. Item , de circumftantia Matcrnilatis i an eam mcrucrit Bcata Virgo dc congruo,
vel condigno. Itctii,de circumftantia videndi, 8c
cum in ipfa faluandum, ficuc faluacur in camcricum refpedu acccleracionis cius,&c.

g uid vUimum dico , ^nad fi iUnd vulnHtfmt infli42.
^Mm,&c. Quidam dixcrunc , vc Pcccus loannis, Emr.
annutiandi Chriftum in catne:inquibus varianc

Doftoccs cas auccm in fuumlocum rcmitcimus,
vulnus laceralc Chriftl in vica ei fuiffe infliCtuva , ac proinde vocba loannis per recapicula-
quia ccxcus hxc cxplicare non cxigic : licec fortc pcr confecutioneiti excludat ad nxc meritum
prxccfltftcjcum folum doccat fub dubiomcritum
accelerationis rcfpcdiu^ ad Patres,ctiam ad Virînem : loqaitur tamen dc Incacnatione quoad
lubftamiam ,
intrinfecc
ca qux proximc ,
ipfam afficiunt in cfftftqjnon autciti dc cxtrinfccis, qux fpedanc ad caufas eius.
Cîdquid dicaiur , ccxcus non repugnac ; Ci
cionem di<^ non fcruare ordinem narracionis:

CUmtntiM
cft in Concilio Vieimcnfi Clcmcn""*'
tim de SmmHaTrinitateyO-fidcCMtholica,loumem ^f^*
definitum
ordinem gcftorum fua narracione i ac

proinde vulnus latecale poft mortem inflidum
fcruafle
&
&
lmd d* mt-
vintm non to-
iUa/i]taMio,8cc.
cexcus vc fupra
tjmnltim
ejfct
cutum.
non tenebatur.Ex qui"
&
ijititl ,
Humilitas cius non pcrmiHt vc id in (eip{a

complendum fore prxfumerct fine fpcciali reuelationc eius,quamnon videtur habuillcex prxdiftis Euangclij verbis
Hne autem fpeciali
fcicntia non potuic habuiiTc ineritum explicitum rcfpcdhi talis prxmij , acquc ad ipfam diredlum , ciua fucrit paniculare , 9c non legc fta-
flitU IlKMf' carnationis

n*tiin*.
aut fcicntiam
filitantScc
bos patct conclufio.
AIU tircHm-
îu^nedo fiet
gnofie,Scc. Ctgittimt tpulis
rct
Dices, drcumftantia'teiiiporis non cadit fub

roeritum quando fubOantia opcris non cadic
nem
147
conftat
quod cx modo Incarnatiunis , & Annuncum Angclomagis U-
cutione funt caufa cius : jc fccuDdiim' Auguftiiiuni
rit
non
cnira dicacur nullum prxceflilTc
mericum
fponderi poceft fpcciacim ad
loca
illa
\ixfii
mcrico Bcacx virginis affcruncur , quibus dici-
& perfcdhonis ad quam partim ex tncritis, partim ex priuilcgiis coHatis abfque merito pcruenitinon autcm de merico rigorosc fumpco, quod
fupponic padum,& acceptationcm fpecialem,
auc gcneralcm rcfpchi calis prxmij i quia illud
Vtrum
haptizjattis
non dubitatiue intelligitur,
gelitan
diô
tatiy
,
,
fupple , loaimis
Et
epii
de quo infrk loco prx-
vidityttSiimenitan perhilmit veri-
&c. fupponic crgo ordinem fcruaffe nar-
racioniSf
II.
Baptijmo loannis
necefarib tenebatur
haptitjariBaptipno Chrifii?
Alcnf4.^.ff.9.i.7.D.Thom.j.^.^.}8.4rr.(J.c^j.6(5.iirr.9. D.Bonaui'Zc4rt.2.f.).Richurr.z.f.4.
f4. GaDr.f.i. BcIlvni.W.
ltat.V.E.T.
Argmn.1.
Idctur
&
non funt
Iccm
fcd
fi
ali-
quid omictacur, caucc cft fuppicndum:Ar-
Qui fpcm non
tra de
pofucrunt
iii
Spiritum fandûm crcdcbanr,
poflca rcbaptizandi.
,
qtiod dacur iu>n cfl itcrandum
ftcr iu litera cdp. vltim. dicic:
^ ^-'r^ Bapcifmo Ioannis,& Pacrem &

Filium
Ducand.
Je Baptijmofap. 10. (*r trilmsfitjq. Abulcnf./ c.i.MatthJt q.%6.
quod non quia Magi-
Sacramcntormn,
VIII.
in rcccpcionc
Sctti oper.
Tm.
l.xflituii
D5fi.
fed pcrmifsiuc, tttem.
atque ad cxcufandum craâcuro , qui ad hunc

locum non fpcdlac , quia Dodor inftkdifl.fitjueml tpuft. 3. rtjponfione ad vltimitm , fupponic
concrarium cum Innoccncio i quod perinde hic
ctiam infinuat in illis verbis , vt narrat Etum-
tur digna fuiJrc vt ficrec matcr Chrifti , intelligcnda e(Ct quancum ad dignicatcm excellcntix,
morccm Do-
rainis ab Ecclefia damnaca. Icaque illa parcicu- DifiMit vtri-
Re-
iC
poft
ancea aucem illa interprctacio falfa Uccc,

videcur fuine tolerata, vel faltem non fuic in cerdboris
qux pro
Q^
Hxc dcfinicio concigic
fuiflc.
cUrmferfaltumprinmto,cap.vmcOy c^
i. fcd in
(U Sacramentu nn iteranJu ,cap.
Bapcifmo loann dabacur ablucio cxtcrior crgo fi dcfuic inccrior , iUa fuic iupplcnda : fcd non cxccrior itcranda.
2.
Concra>
:
IV. Sententiarum
Lib.
148
HMio aJ
Aug.dc Baptifmo contra

Dontciftas Xxh.^.Chrtflustdi Bapttjmo mundat Ecdefia,quo accepo,alteru non erat necejja-
Contra,dcr confccr.dift.4. Aliud;&: acci-
tif.
pitur ab Aug.fuper lo.hom.

z,autt loannes,
nes^Kon^S,[.c. Icctn
quos bafti-
^.S't
iterumfunt haptizamii : plan}
iteru,fednon iterato Baptifmosquos enim ludas
riu.Ioannes aute tali Baftifmo fertingehat ,qua
hptiz,auit,^ Chrifius : quos baptizauit loan-
accefto effet Baftifmu
H O
dominicum
necejfarium,
M,
Reôndet affirmattue ex f. Aliud, de confecr.d.t^.^ Augufi.citato:^ ex illo loan. i .Ego baptizo

jn aqua. Batio efi,quia $aftifmus loannis nonfuit Sacramentum,de quo dedit Chrifius fra-
ceftumjequo habetur AB.\^.
Nazianz. oratione ^^.infancia LuMatth.Hicronym.dialog.contra Lcifer.c.yc!r in c.t.Ioel.

Sfiritufanô caf.y Vide Coccium t.Tom. lib.^.art.^. citantempro hfc
mina.Q\\iy(o^.hom. 1
Ambrof.
/ib.
.de
o.&
Tx\^cnx..feff.-j.c.i.Vide
.in
fP. Grcos dr Lattnos, confra
hareticos nouos
Rcfpondco ", poteft intelligi duplicitcr

loanncm baptizauiflc. Vno modo, in for-
ma Baptifmi
quam
Ghrirti,
difcipuhs Chrifti
ho> baptizare
vel ab
potuit fcire a
aliis
audientibus
& tunc non îccrctur pro-
prie Baptifmus loannisjHcut nuncrton dicicur Baptifmus Petri
vcl PauH.
Irtum
enimerrorem rcprehendit Apoftolus i.ad

Corinth.Et
fi
ifto
modo baptizaret loanncs,
planum cftjquqdtalis non
cfTct
iterum
t>a-
pcizandus.
JiMmts ntn
k tpfiztiuit
Bjtfitifmt
Chrilli.
Aho modo
poteft intcHigi
loannem
forma Baptifmi Chrifti,

non
fcd vel in ahqua alia forma propria , fcihcet in nomine v^nturi vel abfque ahqua
formai& de fic baptizato fatis videtur manifeftum,qu^d era; baptizandus Baptifmo
baptizafTe
in
& veteres^ offofitum
tcftentes.
Rtfpondtci foteji inteUigi dufUciter loatmem ba-
fttKAffe,
DoAor dc Baptifmo
&c. Hic agit
loan-
prsfixum ex princiautempluta breuiter dicir,qus ad quaeftiones diuerfas,& titulos reAn

uocantur i Dodkoribus. Qusftioergocft
baftit/ttut Baftifhto loamtis tenehatHr ad Baftifinum
Chrifii?QaQd duobusmodis intelligi potcft,nempc n aliquis baptizatus fuerit ^ loannc in fo.rnis rcfpcAiuc ad titulum
pali inititutoiincidemcr
ma Baptiimi
Chrifti,id eft,in
nomine Trinitatis,
quam formam difcprc potuit a difcipulis Chrifti,

eo cafu illc Baptifmus fic datus non eflct Baptifmus {oannis (cuius ncquc promulgator , ncquc
inftitutor fuit
nequc cft Petri , vel Paui ad Corinth. i. Hic au- EKpUtMth
ficut
vcl alterius miniftri,
li,
tcm cafus non cft ad fcopum quxftionis > quia ilBaptifmum Chrifti , qui non cft itc-
1'**fi't>ii.
lc reciperct
Chrifti
ralc
tum,propter prqrceptu cius genc-
obhgans omneSjquod pr^cep;:um non
implcucrat baptizatus a Ioane(iftud autem

praeceptum generalc fuic rationabile quia
rabilis.
Secundo modo intÛigitur de Baptifmo loan, quo ipfe vte|>atur , vel in forma propria,
fcilicct in nominc vcmuri
vel finc vlla forrna. Ad quacftionem hoc modo intcllcdtam,
nis
omnes obhgari ad hoc,
quod e.Tent membra Ecclefia:, & ad fufcipiendum fignum illud commune omnibus
ingrcdientibus Ecclefiam)tumjquia mediCina pracparatiua lufcepta,cogruum eft reciperc
mrdicmam
curatiuam:difpofitionc
etiam induda,congruum eftadhuc induci

formam principalcm fed ille Baptifmus
:
lonnriis
mt-
dicin prtpit
ratit$a,ChriJjI
eMrstiuA.
loannis crac ficutdifpofitio
mere
proepara-
tiua ad Baptifmum Chrifti , vt pcr illam

ablutionem faciliijs inclinarentur homincs ad fufcipicndum ablutioncm fibi falutareni nec cfl*et molcftum ipfis iam ad
:
fimile excrcicatis.Et
hanc rationem innuit

Ioan.Baptifta,Ioan. r.B4/>^/x<? voiaquaiCvipple tantum) medius autem velirum fiettt,
f//^ftf/;<r/r/>iy-;qui(fupple)baptizat
in
aquatantum, fcd
Si dicacur
de
vos non
in Spiritu, &: veritatc.
%quod
baptizatis a loanne
Magifter loquitur
primo
modo
vtcn-
re, fcilicet
formaChrifti
non potcA
ftaie^quia infidchcas fufcipien-
tis
in
baptizadojhop
3 jptifmujnon eft âuia fuificiens,quod

opprtca^
'f*
jMdjtit.
^**'
,
*
rcfpondet aftirmatiuc , proptcr pra:ceptpm gcnefirm^î^l
rale,quod prsccptum
ratioriabilc fuit
'z
Stnfmt inttn.
baptizatus iicrct
fuit rationabilc,
tum
"
vt
mcmbrutn Ecclcnz tum, quia

,
rccipiens roedicinam pracparatiuam ,
&
difpofi-
tiuam , congruum erat vt reciperct purgatiuam:

vt difBapcifmus loannis fuit prxparatiui)s ,
pofitio ad Baptifmum Chrifti. Origencs tomo 8.
&
in
loannem
Iwn inJfruSfum
awt
Vt
,
praparem , incinit
ego vtni
refififientia
& ad frafarandum lo~

me vemU'
15^ Baptijma loannit
ftr Baptifimm pofi
ro,Scc. Athanafiusquasft.
Bafilius cxhortatione
ad
Baptifmum,iVtfr>;Cyriilus Alcxandrinus
introduiiorium appcllat
lib. 1.
in
loanncm cip.iC-praparatiuum:
z.cap./y. imroduStorium
fidei
Otigen?^.
zvlnti fofu-
ficut
Sclib.
& Damafccn.lib.4.
Athanaf.
BaClius.
Cyrill. Alc-
xandrinui.
Damarc.
orthodoxx,niM^^wwm,&c. Denique Cy-
prianus dc Baptifmo Chrifti,& manifeftatio- Cypritn.

ne Trinitatis ; Praparabat viam Domino loannet
lattando exterius cmpora , vt practderet txterius lauacrum tficutttrum Baptijma in tjuo conferretur animarumablt4tio,&peccatortanremiJJlo,ScC' Auguftinus AuguAin.
in Enchiridio cap. 49. Non renafiebamur (jui Baptijmate lotvmit baptizahantitr, &c. fid tptodampracurjirio iUius minifierio
Domini : huic vni ,
tjni
tUceb^
Parate
viam
in qujjolo renajci pottrant , para-
baMur,Scc.
Gregorius Magnus hem. 7. in Euang. idcm do- Creg:.

ccr,& alij ; proindc redc Dodor fignificat vfum
Bapcifmi loannis in hoc folo fuillc , vt diiponcrec ad Baptifmum Chrifti , tum excrcitando pet
ablucic
Qusft.
Dift. II.
eum
opotccic
alias bapcizari
dum
tamcfi
quod con,
crgo a loannc bapciza-
adfit inccncio fufcipicndi illud
Ec
fcrc Ecclcfia.
fi
non habuifTct fidcm Trinicacis dum

tamen inccndcrcc rccipcrc illum Bapcifn)um,quem loannes inccndcbac datc ( qui
tus
fic inccUigcndo , poccrac cfTc.vcrus Bapcifmus Chrifti ) non crac iftc poftca bapcizandus:cuius oppoficum dicic Magiftcr
dc poftca bapcizandis.
circa inftitutionem Baptifmi Chrifti antepaflio-
non
fuifte vfos
alio
Baptifmo,
quod fumitur cx Aftibus 19. concludic.

Vcrum cnim cft , quod non habcnccs
Cxtcrum loannem non fuifte vfum Baptifmo

, fcd fuo, fupponunt omnes Patres
ncquc alioquin miniftcrium loannis quo vt prx-
non
ccanc poftea bapcizandi. Iftc
arguendi non cencc,
modus
nifi in caufis prarcifis,
quod non eft in propofico.Infidchcas cnim

non crat caufa prxcifa rcbapfizationis Baptifmo Chrifti , iiprao magis , quia prius
non rccepcranc graciam BapcifmL
Ad fccundum argumcncum dico^quod
maior eft vera, quando aliquid SacramcuBapcifmi confcrcur in Bapcifmo aucem

loannis nihil Sacramcnci Bapcifmi confcrebacur ablucio cnim cxccrior,fine dcccr-
ti
minacis verbis , ic dccccminata incencionc
onmino nihil
Sacramenci Baptifmi, ficuc nec quaccuquc alia balncacio.

Et fi obiicias , vbi crgo habcc vcricatem
prolacis
illa
maxima
cft
Fî omijpim
ejl
aliquid, caute
fupplendum ejl ? Rcfpondeo,vel non poccft

haberc locum in Sacramcnco vcrc vno,
quia duobus concurrcncibus ad iftud Sa-
cramcncum , alcerum
fine alcero nihil pft
Sacramenci quia alcerum finc alccro nec

(ignificac graciam , nec cfficic , &: cunc exponcnda cft illa maxima dc diucrfis Sacramcncis ordinacis, cuiufmodi func o(dihunacio in Diaconum, Subdiaconum,
:
&
& de calibus cft ibi fcrmo.
Vel fi
Sacramento verc
vnojvnam partcm cfTe finc alia,puta in Euchariftia, (loqucndo dc fpccicbus panis,
iufmodi,
poflibilc cft in aliquo
& vini
ibi
locum habcc
illud,
quodomif-
Sed in propofico non,quia ablucit) loanSacramenci Bapcifmi idcd
nis nihil erac,
pulis potuit loannes difcerc.
Chrifti
curfot fungcbatur
vfum
ti
non valce.
li>m:im n$n
/"'JF*
'^f""*
^"/"I^'
pcrmittebat iph congruc
''
alterius Baptifmatis facramcntalis inftitu-
a Chrifto^fed feruato difcriminc inter vtrum-
que, foli Chrifto,& eius difcipulis propriumefle

debcbat quamqu^ ilmul pro aliquo tcmpo:
FC concurrcrent
}.& 4. Bavnum annum circitor,
vt patet loannis
ptiCnus auteiw loannis
Ctneurfitt
fJiTiufjue.
vd paul^ amplius durauit , doncc miftus cft in

carccrcm ,
tunc cxtindus cft vfus Baptifmi
loannis , quod ^ folo eius minifterio pendebat:
Yt probat Auguftinus trai.în loxn. Cafus etgo
propofitus eft fpcculatiuus ,
non fadi \
lic
ctiam diilercndi gratii ^ Dodbore ptoponicur:
non vero aflcrcndo.
b Alia modo potefi intellip , &:c. Hic docet di-
&
&
&
Baptifmum Chrifti k Baptifmo loannis.

Oppofitum errorem docuit Pctilianus , cundem
ftingui
quo
&
diftingaebat tres gradus
vBm-
vifiinai
triuffM*
Ioannis,in
Baptifraum Chrifti
^"^['^l^
vnurafcqai fiut ^y^^
in
fptin aqua ,
hic fuit loannis i fecundum ,
hic
ritu ,
hic fuit Chtifti ; tcrtium in igne ,
fcilicet fuifle
g^^
&
&
&
fuit Paraclcti
vidc Auguftinum
lib. 1.
cantrsJi- AognftiB.
terAs PetiUani cdp.î.
i^.& 57. Idem doccnt hat- Errr Neushuius temporis , nullum difctimcn agnof- torum
centcs intcr vtrumque Baptifinum^nifi quod Baptifma loannis fucrit cfiocax in virtutc Chrifti
cxhibendi in Cruce, BaptifmaChrifti in virtute
retici
iam cxhibiti.Vidc Bellarminum l^n.de Baptijr/io,

cap.
Bcllarin.
p.
Hxc hxrefis damnaia cft ab omnibus Patribus.Vidc citatos,& quos refert SchoIiaftes.Damnaturyfj^y.dc Baptilmo.a Tridentino : 5 ît di- Tridc ai,
xerit Baptifina loannis htAuiJfe eandem vim
Ba-
am
ftifino Chrifii,
Joamem
anathemafit^dcc
&c. Matcriam Baptifmi

& ablutionem , habcmus
Mattki. Luca f.Marci i.Ioan.i.& j. Aa.i. De
taptizajji
loannis fuifle
formanon
fum ejl, eji fupplendum.
3
SMfftjiti.
ccm fadbmiquom & infcri^s docctmempcdifciquam inftituto i Chrifto , cuius furmam a difci-
fidcm fucrunc bapcizandi Bapcifmo Chrifti fcd non fcquicur, crgo habcnces fidcm
Adt
&
&
dico,qu6d
non tcnetut Magiftcr ncc argumcntum
:
finm.
149
ablutionem aqu extcrnam , tuni eiiam prxdicandofidem,& poenitentiam peccatorum,appiopinquame regno coclorum, &: gratia nouz legi^:
fubiicit mox fcntentiam M3gi(lri,camquc impudignat. His poHtis quantum ad fummarium
uiiionem , diiHcultates
controuerHas breuiter
pcrllringam Aio ordinc , refumcndo membra
ipHus quxftionis iuxta confuetum ftyium.
Htc fupponit DoGtot opinioncm *vcriorem
pulos Chrifti
Ad primum argumcntum
II.
ita conftat
fupponit:primum
aquam
ideo
Do&or
-*
fuerit
vfm*f*tt>^.
alterutrum
autero.fcilicet baptizafle in dc-
tcrminata foJ:ma,vt in nonune venturi , ita fcntit SenteiiaeomHugodc S.ViOiOVC lH>.t.deSacram.part.6.cap.6. '"**' 'i^
Magîftcr in hac
difi.
cap. vltimo
êûcm fequitur
^'
communis opinio przter citandos: Alenfis ^.ptrt. Magi(i

6Sn
D. Thom.
tpufi
Dodor.
dcm primo
Aabtof
trcs
ijtrt.i.
D,Thom,3.^4rr.^^.58.4rf.tfwK/5.&noftcrDoftoxtanquamraagisreccpiamcai>-
loco ftatuit
Ambtofius
lib.i .deSpiritHfiinlo,cap.7.
TWi ûidem in aduenientis
lefit ,
non in
fito
loan-
haptiKA-
quzftionum noui
Adgultis.
hat nomint.
Hictea.
Tcftamenti ,qu2ft. i^. dicen^ B^pfijhtnm loatmis

non fmffe fine memione Chrifti. Diuus Hicrony-
mus
Auo;uftinas lib.
in illa loelis z. Effiendam de Spiritu meo,&ic.
Ircm Aftorum
9.
loanneshaptizMnit Baptifino pae-
ewn tpu erat pofi ipfion vt credeScoti opcr. Tom. VIII.

rem,Sic.
nitemit , dscens
in
Alenfis.
cui faucnt mulci Pa-
&c. Vbi videtur hzc forraa infinuari.

Oppofitum huius etiam infinuat Dokor vt
probabileyiucm fccutus eft Durandus in hae difi^
rent
NegMtiua
^"^ôt'
Gabricl ^Moft.i.art.i. Sotus^jiufi.iJtrt.i. Gjtiicl.

Et patct congrucntiis , quia locus illc Duwnd.
Adkorum habct commodam intctprctationcm ex Sotuj.
quefi.i.
&
ali^.
fuperficie
nc5
vctborum ; nempe cx eo quod loan-
dum bapti7,aict,infttuxeritciiam defide vcn-
turi.
IV. Sententiarum
Lib.
150
Secimdo , quia forma illa cflet falfa * cum

Chriftus iam venerit ; ac proinde non crat venturus,& idipfum fcicrit loanncs. Terti<b,quia eaJem ctiam forma baptizando Chriftum profcr-
Secundo modo intelleda fententia Magiftri
turi.
retur falsorloanncs aute
idcm BaptifmaChrifto
&
ctuid*,
tit.
Adlorum , ad quem
ficut 8c locus
trcs
-,
iam
prarmiirus dcclaratur.
alludunr^
magis fauentPatrcs^ &:citati Magiftri fchoIx ac proindc ncgatur quod primo adducitur^
quia interpretatio diftotum Patrum ,
Dodocui
&
formam
loco dcfignari
fic intelligit, illo
Ad fccundum , negatur antcccdcns , quia vemuri intelligitur refpcaiuc ad

ftmi- manifcftationc,
munus baptizandi,quia loannes difponebat baptizando ad Baptifmum Chrifun . Baptifmi loannis.
damtnttt
fe--
&
'
fti
quod non
Chriftum
fuit
tum
baptizstii.
Ad
inftitutum
faltem antc
tertium,patet per idcm.
,
loanncm nonvfumfuifteillaformjl
baptizando Chriftum, quiaper reuelatipnc eura
cognouit ; ita Paludanus alij, vt Mayron,vfum
cficalia formi. Ad quartum,negatur confequcntia , quia forraa illa potuit habuifle eftedum inftruftionis de Chrifto vcnturo , quc fola ablutio
Alij dicunt
non fufficicter indicaret. Vndc Auguftinus,Ioanait fecifle mentioncm Chrifti inter baptizandum. Potiflima ergo ratio huips fcntcnti*,
ex hoc eliditur , dc falfitate fcilicct formx pra:^riptz, quia pra-dicatio loanniscrat dcChri-
nem
vcnturo
fto
& vcnturum dcfignabat
mevemt,lo^r\,-^.
quod
intellfgitur
ûi
pofi
dc aducntu
fôd firm fecundum maniFcftationem , vt dixi, non fccuntien efftt.

dum Incarnationem ; alias pra^dicatio illa noa
effet vera quod perinde de forma dicendum cft,
quia illa forma non vcndicat maiorem , aut certiorem gradum veritatis, cum non fuerir pradbi:
ca
quam
ipfa inftrudtio
Sc pracdicatio loanhis
de Chrifto venturo, quae non

telligitur
7
Stntftia
Ma-
Sifiri.
fuiflet falfa
modo iam cxplicato eius
Si eUcatur quod Magifler intelligatur de
a loanhe primo modo,
gantitr.
modum qucm adducit DoCtor

,
&
primum
in litcra, quafi
aliquado bapt.fzaret Baptifmo Chrifti,hoc etiatn

cafu dato , eft falfa , quia infidelitas fufcipientis
Bapcifmum non euaruat Sacramentum ; ita vt
itetari debcat , modo adlit intentio illud fufcipiendi
cum
reliquis
dcficicnte fola fidc.
Hunc
autem cafum non incendit Magifter , qui loquitur de proprio Bapiifmo Ioannis,quem diftinguit a Baptifmo Chrifti:& folum iuxta mentem,
&
errorom ha;rcticorum cafus hic admittitur

in praxi , quianon diftinguunt inter Baptifinum
Chrifti,
& Baptifmum loannis.
th
Chrilii
ttnfignati-
&
Tcrti6,quia Baptifmus jllc fuit prxparato- TertU TMtk

rius ad Baptifmum Chrifti , cui fubordinabatur txfnbordum-
tanquam difpofitio, vcl introdudbio , & cxcrcita- """*

ex Patribus
loannes ad Pharifaeos
tio, vt conftat
dicit
ptizatos
Ego
& Scriptura Matth,^.

& Sadducxos ^ fe ba-
hatniKjo vos in aepta yicc.
cpdamem
poflmeventuruteftyScc illevos taptizahit in Spi~

ritu/anSlo ,
igrti, &c. Itero > qufa inter eos qui
baptizati funt ab ApoftpHs > -^ff.
mendum cft fuifle

quia
ma ,
loco citato
2.
& 4. prasfu-
aliquos baptizatos a loanne:
Matthai , liichm tota Icrofoly-
in qua baptizarunt Appftoli
frequentaflc
âptifmum loannis.
Et quidquid fit de hoc, dodlrina de Baptifmp,
eiufquc ncccfEtate propofita a Petro Êl. 1. non
excipit baptizatos k loannc: quac dotrina vniucrfalis fuit , refpelu totius populi , in quo fue-
runt baptizati ^ loanne neque refponderc licet

fuifle etiam in populp baptizatos k Chrifto.
:
p.cfpondetur enim
neceffitatcm Baptifmi,
illis
non fuiflc propofitam,

funt,& inftru6ki, antequam ad
eiiifquc fufceptionera
quia iam initiati

Baptifmura admifli funt. Refpcftu ignorantium
Baptifmum loquiturcx fubiefto argumcnto Pctrus,& intcrrogantiu quid facere dcberent. Conclufionem hanc tradit St Auguftinus tra^. j. in
loannem; 8c habctur de confccr.dift.4. czi^.Aliud
tftydcc,
&
lib.^. contra Donatiftat
Auguflin.
de baptifmo.
Fundamcntum Magiftri nullum eft,vt rcfpondct DoGtoT in Iitcra:quia infidclitas non eft prxcifa caufa fufcipicndi
infidclcs baptizandi
Baptifmum quamuis crgo

funt.non tamen foli :
:
&
9
TMndamtn.
^^f^^^g^firi
J' *"""
bapti-'
Scc.
Afl*ertio Magiftri inrellcfta iuxta
M-
Bttpttfmu
&
iftemodus arguracntandi non concladit
&
itnpu-
&
fratia, infidclisbaptizandus cft: Cfgo folum indelis cft baptfzandus : tenet tantura in caufis Cttuft frui/ i^'tt.
praECifis,in quibus ficut affirmatio eft caufa affir-
Magiftcr hac diftindlionc docuit aliqs baptizatos efle a loaniie,

qui ponebant fpem in illo fuo Baptifmoi ncque
t/ttis
Seriiiti
&
& in-
vcritas.
cognofcebant Spiritum fandum

hos dôcet
jicceflario baptizandos cffe Baptifmo Chrifti:
alios ver6 non pofuifTc fpcm in przdifto Baptifmo,& habuifrc fidem,
cognitioncm Trfnitatis;ac proinde tertix perfbnar,& hos non fuifle
baptizandos Baptifmo Chrifti,fed rccipicndos
pcr manus impofirionem.
Xijlri
^^*"P"* i*-
qu^m circumcifbs,
tiationem in lcge noua rcquiritur Baptifmus

ntm.
Chrifti,etiam refpedu corum,qui habuerunt
fidem,
iuftitiam.
rum
Satidlt
& cxteros & a fortio-
baptizatos k loanne magis,
datur in Sacramentis nouat legis ad fignificandum cfFeclum interiorcm gratis. Ad fundamcnoppofitac fenientix intclligendi funt Pa-
Praffcrcnda tamen magis eft prior fententia
ftrend.
Daptizatos i Ioannc,ficut
quia Circumcifio confcrebat gratiam,

dclcbat
pcccatum non ita Baptifmus loannis. Deindc
confignationem,
propter charadcrcm,
ini-
6
ftntfii frn
gencrale Baptifrai Chrifti comprchendit "'"
ptum
ri
Netnttir er-
aliis miniftrauit , quia Baptifma loannis non

conferebat gratiamiergo non dabatur fub aliqua
forma verboram dcterminata> quia hacc tantiatn
mm
C.ommunU
rciicrturabonanibus,eftqucerronca,quiapr3ece-
verbi
mationis, ita etiam negatio
eft
caufa negationis,
&
propter mutuam adaequationeiti caufx ,

cfleyt cft inter definitioncm
proprietatem
Jubicdi ; quac adaequatio in hoc famatur, vt vbi-
&
Aus ,
cumque faluctur vnum ibidera faluctur & altcrum cxtremura authoritates autcm Hieronymi,
,
& Ambrofij
\ Magiflro adduda: defignant tan-
tum infidelitatem effc fufficientera cauTam applicandi Baptifraum , non folam, neque praccifam.
Et Ji obijcias y inquit > illam maximam , vbi onuffum
eft aliûid,
caute jfifpplentiumej/e,&cc. nonintelligi iluiind
de partibus efrentialibus ciufdem , quia

ciant,nihil
fit
deficit
fi
enim fundamcntum
ficationis facramcntalis
defi-
figni-
li.
^'''^Mflen-
clâtntit"'
fcd intelligendum efTc
in Sacramento Ordinis>vel Euchariftiac,quod cx

diucrfis integratur
quorum quodlibet feorfira

illa maxima cap. vnico de
poni poteft. Habetur
Clerico per fkltum orSnato
Qui
&
de Sacramentis non
Hanc matcriara
de Baptifmo loannis legat Alenfem citatura,& Alenf.
iteranditâp, i
D.
Thomam
voIuetit,circa
}.p.^ft.}%. &/eûenti.
ftituto przfenti CuBciint.
Hxc cx in-
DISTIN
D.
'^
Tbom.
;i
IIl
Diftinaio
lyi
DISTINCTIO TERTIA.
De
BAptiJino.
O s T hacc vidcndum cft quid Baptifmus,& quac fitforma &

quando inflitutus & cau(a inftitutionis. 4^/;^/ dicitur intinfit
dbio, id eft , ablutio corporis extcrior

prajfcripta. Si
fadla fub forma
vcrborum
cnimablutio fiatfinc verbo,noncftibi Sacramcn-
clcmcntum , fit Sacramcntum non vtique

clemcntum fit Sacramcntum , (cd ablutio .fa(5la jnclemcnto. Vnde
Auguftinus. [ Verbo Baptifina confccratur.detrahc vcrbum,& quid cft aqua,
nifi aqua ? acccdit vcrbum ad elementum,& fit Sacramcntum. Vndc eft nêc
tum ,
(cd acccdcncc vcrbo ad
ipfiim
& cor abluat nifi facientc vetbo non

quia dicitur, fcd qyia creditur.^Nam & in ip(b vcrbo aliud cft fijnus tranficns,
ranta virtus aquas , vt corpus tangat
duobusergo confiftit Sacramcntum Baptifmi,fcilicct in vcrbo,& clemcnto. Ergo , ctfi alia defint , qux ad decorem
Sacramentiinftitutafunt, nonideominus cft verum Sacramcntum &fanAum, fiverbumfitibi & clemcntum. Nam &inhocSacramcnto, & in
aliis, quxdamfolcnt ficri ad decorcm & hpncftatcmSacramcnti, quasdam
ad fubftantiam , & caufkm Sacramcnti pcrtinentia. Dc fubftantia huius
Sacramcnti funt vcrbum & clcmentum , castera ad folcmnita.tcm cius
aliud eft virtus intus mancns.] In
TraB.So.
in loan.
Temoc).
(jf
Ca-
fer.de
taclyfc.i.
Tom^.
prtincnt,
De forma
SEd quod cft illud verbum

tum
5'
quo acccdentc ad elcmcntum , fit Sacramcnr
Vericas tc docec , quas huius
pulisi Itc, docctc
omncs
Bapnfmi-
Sacramcntiformam tradcns , ait
Spiritus fandi. Inuocatio igitur Trinitatis
confccratur
difci-
nominc Pacris, dcVi\i]y &

verbum dicitur , quo Baptifma
gcntes, baptizantes cos in
& ha:c cft forma vcrborum
Bonifacio Epifcopo Zacharias Pipa
ait
fub qua traditur Baptifmus.
Firmifiimc pracceptum
Matth.vh.
d.
Vnde
cft in Syno- "Oe
do Anglorum , vt quicunquc finc inuocatione Trinitatis merfus fuifiet,quod

Saeramentum regcncrationis non habcrct:quod omnino vcrum cft , quod fi
conje.
c.in
diji.^.
Synodt.
mcrfus ih fontcni Baptifmi qnis fucritfinc inuocation* Trinitatis , perfedus

Chriftianus
non cft , hifiin nominc Patrjs, &
Filij
&
Spiritus fanfti fiicilt
adibus ApoftolorumÂpQftotos h^îa^în

nominc Ghriftiifed in hoc nomine,vt cxponit Ambrofius,totaTtinitas4fiEelligitur. IrttcliigiturchimcumChriftumdiciSy&Patcr,aquovndhiscft , &
baptizatus.] Legirurtamcn in
ipfc qui vnihis ci^j
6apa ad
confiilca
& Spiritus fanftus
Trinitatis ^vel in
nomin*
fit
pcr qucm vhdtts
eft.
Vhdc Nicolaus
A <|uoaai ludaro multos baptizatdS-afftti-
Bufgaromm.
tis,8cquid irttk aigsendam
confulitis.
Chrifti
Hi
prdffe<ftofi ih
ficutin Adibtis
nomiric
Apôlbriim lcgimus,
nort dcbent.
jSiianQmine Fatns tantHm,ijel SfiritHS fanîipoJHt tradijBaptifmns,
HIctumquxritur,An Baptifmus
,
vcl Spiritus fan<Sti
cfTct
vcrus
tantum
fi
dicerctur in nomincPatristarr-
vt c.um dicitur in
f.&
19..
Lih.
Sfrir.
I.
J*
/oftH.
c.j.de coh/7
diji.^.
tsCfidtx ^Modam.
baptizati funt , Vnotti' cmm> idcmquc cft , vf cxporiit AmbrDfius, rcbapfizari
ASt. i.fJi.
C.IO.
nominc Chrifti?
Ambro
4
Cap. prdollevatif.
IV. Sententiarum
Lib.
151
myftcrium Trinitatis tcncatur , & vna
Ambr.lib.1.
^rnbroiius vidctur dicerc,quod
Pmi.c^%'
perfona tantum nominetur, plcnum ciTc Sacramcntum : &e conucrfo,(i crcs

non rcdle de aliquo illorum fcntiatur , vaquum fieri myftenominenjcur ,
fidc
fi
&
Tom.i,
rium Trinicatis. Aitcnimfic: [Vbi noncft plenum Baptifmi Sacramentum,ncc princ jpium , ncc fpccics aliqua Bapcifini xftimatur. Plenum autem
crtjfiPatrcm &Filium,&Spiritum fandrum faicaris. Si vnum ncges , tocum
fpbrucs. Ec qucmadmodum fi vnum in icrmonc comprchcndas, vel Patrem,velFilium, vel Spiritum faniStum , fidc autem nec Patrcm > ncc Filium,
ncc Spiritum
licec
Patrem
fandum abncges plenum cft

,
&
ihil p4uU Spiritus fanti
o^-
poj
Filium
fidci
Sacramcntum
ita
ctiam
& Spiricum fan<ûm dicas & aut Pacris,aut Filij

,
minuas poteftaccm
vacuum cft omnc myfterium. ]
auc
Cum
gnim dicitur nominc Cnrifti,pcr virtutcm nominis iipplctum cft myfterium:
l.c.
ncc a Chrifti B^ptifmace Spiricus fcparauic
quia Chriftus bapcizauic in
Spirjtu.
Qmftio Amhrofj,
D NVnc confidcrcmus, Vcrum

de
Sfirit.
Solntia^
jiH.ip/.
Chriftinominc lcgimus Bapcifmi

fan(fô cantum nuncupaco,
nihil dcfit ad myftcrij plcnitudincm ? Rationcm fcquamur , qui vnum dixcrir, Trinicatcm fignauic fi Chriftum dicas,& Patrcm,a quo vnduscftFilius,
& ipfum qui vntus eft , fciliccc Filium & Spiricum fandtum, quo vnkus eft,
dcngnafti. Scripcum cft cnim hunc efTc Icfum a Nazarcth, quem vnxic Deus
Spiricu fando. Et fi patrcm dicas,Filium cius,& Spiritum oris cius parircr in-
plcnum
jtmbr.lib.i.
cffc
ficuc in
Sacramcncum,ica cciam Spiricu
dicas,(i
camcn
id ctiam corde comprehcndas. Et
fi
Spiricum
fandum
dicas,
& Dcum Patrcm a quo proccdit, & Filium cius, cuius cft Spiritus nuncupafti.
jiEi.i.a.
Vnde vcracionicopulctur
audoricas, Dominusdicit:
Vosautcm
baptizabi-
AfMth.}.r,
ârci
i .b.
mini in Spiritu fanto,cx quo indicat nos redc poffe baptizari inSpi^S!
cu fanclo.]
Perftnngit frdmijforum inteUigentiam eur deteminatiom
cuiufdam
dt^fi,
T^Xhis apertc intcllcxifti
vndc
, in nominc Chrifti vcrum Baptifma iradi
XZnihilQminus infinuari videiur , verum Baptifma dari poffe in nominc
Patris tantiim, vel Spiritus fanî tantum , fi tamen illc qui bapcizac , fidem
:
Trinicacis tcncac,quac Trinitas in quolibcc

QnUînr,
horum nominum
incelligitur. Si
auccm aliquis perucrsccredens,&errorcm inducerc intendens, vnum dc triJjyj tantum nuncupet , noncomplet myftcrium. Quod vcro ait nominatis
:
TRtnan.
tribus
vacuumcflc myftcrium
Filij,vcl Spiritus fan<5fci,
credcns
id
cft,fi
fibapcizans
mmuat potcliatcm
Patris, vcl
malcfcntiat dc potcntia alicuius hoium,non
vnam potcntiam trium
inccndic,nccrcdit baptizarc:qui
intcliigcndum cfthoc fupcr cum, quinon
nontancum
carecfidc, fed cciam intcntio-
ncm baptizandi non habet. Qui crgo bapcizac in nomine Chrifti, baptizac
innomineTrinitatis,quac ibi intelligicur. Tuciuscft camcn trcsperfonasibi
&
nominarc, vt dicatur in nominc Patris,

Filij,& Spiritus fandi non in nominibus,fed in nominc,id eft,inuocatione,vcI in confcffionc Pacris,& Filij:&
:
^>wt.ub.i. Spiricus faa(5t:i.
AnaHi!^'
P^'-
^^'
[Inuocacur cnim ibi cotaTrinitas,vt inuifibilitcr ibi operctur

^^"^ txixi vifibiliccrper minifterium. Si auccm dicatur in nominibus,
non cft ibi Sacramencum , quia non fcruatur forma Bapcifmi.

Ve
Diftindio
III.
153
2)^ inftitHtione Baptijmi,
TA^ inftitutione Baptifmi quando cocpcrit
varia: funt arftimationcs. Alij
ydicunt tunccflc inftitutum , cumNicodcmo Chriftus ait, NifJ quis rcnatus fucrit cx aqua & Spiritu fandio, &c. Alij dicunt inftitutioncm Baptifmi fadanri , cum Apoftolis dixit , Itc, docctc omncs gcntcs , baptizantcs cos
in nominc Patris,& Filij, & Spiritus CaLnGti. Scd hoc dixit cis poft rcfurrcdioI
Iom,,^
^^^^,
î^
d.
ncm,pra:cipicns cis dc vocationc gcntium,quos antc paffioncm binos mifcrat
ad prasdicandum in ludara
lam crgo
abicritis.
& ad bapti2andum,diccns
Baptifmus
inftitutus crat
i.
In viam gcntium nc
quia
baptizabant fimul
*
*^
&
pracdicabant.
luc.io.
^^Mmth.io.
^j^y^
Defomutjin quabaptizjauermt Apofioliântepaponem Chrifii,
G 01 vcro quacritur, in qua forma tunc baptizaucrunt Apoftoli

i3tcft in nominc Trinitatis, fcilicctinca forma
Sane dici po- Mmh.vU.
qua baptizaucrunt ^^^^^ j

,
poftca gcntcs : qua: antc paffioncm potcft intclligi fuiffc tradita , hcct non fit c^ o. .
in
fcriptum.
Non ergo tunc illam formam Chriftus tradidit, cum
ad cuangcli-
Decof.d^.
quam ante tradidcrat mittcns cos in ludaram, Jp.**^

poft itcrauit,cum ad gcntcs mifit. Commodius crgo dicitur inftitutio fa6ta, ^ng^fi^-.
zandum
gcntibus mifit
fcd
quando Chriftus a loannc baptizatus cft
in lordanc :
quod difpenfauit , non
^nÊpiS*
quia mundari voluit (cum finc pcccato fucrit) fcd quia contadu mundae carnis fuas vim rcgcncratiuam contulit aquis , vt qui poftca immcrgcretur inuocato
nominc
Trinitatis apcccatis purgarctur.
Baptifmus Chrifti
hominem
quo Trinitas
in
Tunc crgo
inftitutus cft
cuius myfterium ibi innocuic , incecius
bapcizac.
luare in acjua tantum fiat ?
ff
yÊlcbratur autcm hoc Sacramentum tantum in aqua , non
V^rcvt ait Chriftus
Nifi quis rcnatus , &c.
in aqua prxcipitur,vt intcUigatur ,
Ideoque vniformitcr id ficri
quod ficut aqua fordes
abluit: ita Baptifmus maculas anima:
in alio liquo*
7<4.j.4.
corporis,ac veftis, 1^"'.^'^*
fordcfquc vitiorum
cmundando ab-
'^J,.,j.
Vcl ideo, vt nullum inopia excufarct, quod pofTct fieri,fi in vino,vel i" & nos
olcoficret: & vt commotiis matcria baptizandi inucnirctur apud omnes: [g"^^"*'
quod aqua fignificauit, qoac dc latcre Chrifti manauit , ficut fanguis alterius
ftcrgit.]
Sacramenti fignum
fuit.
Non crgoin
aUo liquorc poccft confccrari Bapci- ^w./
fmus,nifiinaqua.
De
I
immerpone
quotiesfieri deheat,
fi quxracur quomodo fieri dcbeac , praccise refponVcl femeI,vclccr,pro variomorc Ecclcfiac. Vndc Grcgorius. ^^^^,
[Dc crma immcrfione Bapcifmi nil verius rcfpondcri poceft , quam quod d.i.
T\^ immcrfione vcro,
JLrdcmus
vofipfifenfiftis:
ucrfa.
quia in vnafidc nihiIofficitEcclcfiacfan6txconiuetudo di-
Quia cfiim intribus
fubfiftcntiis
vna fubftantia
cft,rcprchenfibilc effc
nullatcnus potcft, infantcm in Baptifino tcr , vcl fcmcl immergcrc: quia

in tribus mcrfionibuspcrfonarumTrinitas,
&in vna
&
^^1 ^ji,^.
pe
trina
mmcrfiOi''
potcft diuinitati^ fin-
Nos vero qui tertio immergimus , ctiam triduanx fopulSacramentum fignamus. ] Secundum hoc , liccc non modo ccr , fcd
gularitas defignari.
tura:
^^^^
cciam
JJ^'
IV. Sententiarum
Lib.
154
eciam femclcaiuuiTi immergcre. Ibi tamen dumtaxac immergcre fenicllicec ,vbi confaccudoEcclefiartaliscxiftic. Siquisvero id facereincipiat,vbi
femeltantum mcrgendum aflcrat , reprchcn{ibi[ In fuo fenfu abundabat Cyprianus , cum

fcmc} mcrgebat in Bapcifmo paruulos quiquod inteliigcbat , ftudiose implcbat bonis operibus abundando , licct in hoc nefcius deiinqucret fed quia
bonis opcribus abundabat,poftca correptus a Dco abundauit altiori fenfu,ter
illos mergendo.] Ecce habemus,quia dcliquit qui femel merfit. Sed hoc ideo,
quia aliter fe habcbat confuetudo ilhus EcclefiiCjVel quia vnam tantum facieconfuecudo
/;;
{llud
lci-q fc
Vnuapirquc in feii^
bundac.
cali5
non
conlticuit.
ert,vt
Vndc Haymo
damerfionemjiflerebat.Detrinamerfionc Auguftinus
Habcturde
cmfdijh^.
^"'
[Poftquanoscre-
quiordo
baptizandiduphcimyfterijfignificationccelcbratur. Redte cnim tertio im-
mcrfi
qui acccpilîs Baptilmuni in nomineTrinitatis.
cftis,
mcrfi quia accepiftis Baptifmum in

:
enim tertio
a mortuis. Illa
Rm.6M.
air.
Jcre promifimus jtcrtio capica noftrain facro fonte dcmcrfimus
pulturê.
nomine
Redc tcrtio im-
Chrifti,qui dic tertia rcfurrcxit
typum dominica: exprimit

debere immergi & tamcn Ci
repctita immerfio,
Conftat ergo baptizandos tcrtio
fefc-
mel tancum immergantur verum Baptifma accipiunr. Et qui femelimmergit tantum, non peccat, nifi confuetudo Ecclefiieobfiftat,vclhocmodotan',
tum deberc fieri afierac.
vim fuam?
^lfiando Circumcifio amifu
JC
U*n.i<).f.
Confummatu elt.
MMth.i6.
*
AUrci
i\.
^ Olet etiam
quarri, Si
Circumcifio amifit ftatim vim fuam ab inftitutionc
OBaptifmi?Ad quoddicimus,inChriftimortetcrminataeflelegaliaomnia.
x jm^(- gj.~Q Circumcifio perdidit vim fuam ita quod poftca non profeccv
r
r
>
r
n
1
L
rit, icd potmsobruenc obleruatoribus fuis. Sed vique ad obiacionem vera:
hoftisE poCuit prodefTc. Si enim ante paflioncm legalia finem habuiflcntjnon,
eaimminentCj vctus pafchacum difcipulis manducafrct,
,
b.
ue
J^
cauja injUtuUonvs,
^ Aufa vero inftitutionis Baptifmi,

V-> per peccatum vetus fuerat
cft
innouatio mcntij
vt
pcr gratiam Baptifmi renouctur
homo qui
,quod
f|t
depofitione viciorum,&collationevirtutum. Sic enimfit quifqucnouusho-
mo,cum
abolicispcccatis,ornaturvirtutibus. Abolitio peccatorum pellit
fceditatcm. Appofitio virtutum afFcrt
decorem, &ha:ccftrcshuiusSacra-
mcnti , fcihcet interior munditia.
Qumtuy
an Baptifmm aferuit coelum ,
cjuol
non aperuit
Circumctfioi
QI
quacritur
Vtrum Baptifmus
OCircumcifio
dicimus
apcruit coelum
quia nec Baptifmus
quod non
apcruit
nec Circumcifio rcgni
nobis aditum aperuit, fcd in hoftia Saluatoris qua^fitemporcCircumcifio:
nis oblata fuiflct
illius
Sacramcntiiuftificatio
temporis homincs rcgnum intraffent. R.cs crgo huius

cft.
VPRA
Diflindio
Vp RA
Magiftcr
"
quodam prrambulo ad
ptiftnum Cluifti
Qusft.
III.
dc
cgic
Ba-
qucm
Chrifti,
ptifmi
ad Bapcifmum. Secundb dc fufcipicncc

Bapcifmum ^Jifi. Tercio dc miniftro <///?.
j. Pojl hoc fciendHm. Prima , qux pcrtincc
ad pra:fencem lcdioncm diuidituc incies:
Primo , agic dc quidicate Bapcifmi , fiuc
quid fic Bapcifmus. Securido > de forma
definitionc
an
illa
propria
eius
fit
cxplicat in hac diftinftione. Eius
Secund6 pHcat partcs Sacramenti Ba-
ha:c
fit
&
dc inftitucione cius
,
ibi
cft
ibi
Quarto, dc
De tnBitutione. Ec
C^/r^r4fr 4/^?
^f
de quatuor. Primo , de Baptifmi
ponic Magiftcr Baftifmui

:
efi tiniiio
idefi^
forma Baptifmi:an
forma
praicifa
eft
cum Circumciilone.
ahlutiocorforistxferiorfASfafiibforma <veriorumprafiripta ^Secuadoyde
Amtn ? Tertiojdc
formam , qua;
in fccunda quacftione
qua:rcndnm
quam
ctiam
magis principalis in compofito in tertia vcr&

quxftione, agit demateria:in quarta vero , de
inftitutione eius per ordinem *d caufam efficientcm , & de promulgationc ,
concurrentia eius
parcc intcrferic de maceria Bapcifmi
Circa iftam diftindioncm tcrciam
traftauit dc Saciamctis no-
Primo
Sedquidefi illud verbum. Tcrcio
cnim
Jlfl,,,,
'*""^'
qusftionibusjhoc ordine primo explicat ûid rei Eim Uiui^

perdcfinitionem , qu fupponitur in qualibcc
fcientia.
Dodoi ordinem.Poftquam
argumentum comprchcndit Dodtor quatuor
agic dc parcibus incrinfece pcrcincncibus
in illa cercia
ponit
traftatum de Baptifmo loannis,

tanquam prxambuio ad tradatum de Baptifmo
cius, ibi
155
uac lcgis in gcnerc.fubiccit
Sacramento Bapcirmi.cdiuidicur in duas in pro(rmium,& cradacum,

qui incipit ibi > Saptifmiu dicitur. Prima diuiditur in partem principalcm, &: incidcntalcm , quac incidencalis incipic capicc 4.
Principalis diuidicur in crcs parccs.
I.
WVKKMîi'leregit,6:c.Hicc-s.' OrJo
hicagitdc
cius : Saptiz,o te in nomine Patris ,

Fil) ,
Spiritus fanH.
materia, an folaaqua naturalispura,fitmateriaconueniens Baptifmo?
vtrum inftitutio Baptifmi euacuct Circumcifioncm.
inftitutionc,
Q^
iE
I.
An iUa definitio Baptifmifit propria, quamponit Magifier ^fcilicet:

Baptifmus
cft
tindio corporis cxterior , fada fub
formaverborum
pracfcripta?
HugoVi<Sk. W.i.if^Scnw. />.tf.<:^.z.AIenf. 4.^.^.1 i.i.z.^ j.D.Thom.

hic q. i .art. i . D.Bon. <i .q. t.& 1. Rica. i y. j
Vafq.
&
primum
arguitur
quod
(ffcSuar.cJ*
ratione dubitandi
fupponit
<]Hid
I.
dc fuo toco ablucio cft pars

Sacramcnci Baptifou\ quia fecundum Auguftinum qujeft. i. Dccrahe:
Accedit verhum ad elememum ,
fit Sacramentum.
nomnit , tam quoad formalc Baptifmi,quodeft figniHcano pradica , qu^m quoad materiaie,
&
Sacramentum ergo ficut non

icanecablucio
cft vcrba,
ipfa.
Concra, Magiftcr in diftinftiofic
W
quld nominis
m.\.
Adprimum arguitur, &c. Adduda
non quia pars non praidicacur
iiag.A.
Atsum.
i.p.<}.66.
sniti.
ifta.
In folucionc huius quxftionis poceft

procedi ficut fupra difiinBioneprima q.z .dc
definitione Sacramcnti.Supponcndo cnim
cx vfu loqucntium , fignificatum nominis
Bi^tifmi,ki\icet,
quod Baptifmiu fignificat
quoddam fpecialc Sacramcntum, vt fi
Sa-
apud
ludjEos crant Bapcifmaca corporum,& vaforu, id eft ablutiones:tunc hoc quod eric
ptifmus fignificct ablotioncm
ficut
Sacramentum Baptifmi
incelligcndo ibi
conftrudioncm incranficiuam ) fignificac

Sacramencum fpcciale, &: hoc cam fpecificando fignificationcm, & cffedum fignifi-
catum
puca purificacionem
animac a
pcccaco
quod cft fundamentum
taiis figniHcationis,iuxta
Ex hoc fjppofito dcquarationc potcft definitio conuenire Baptifmojiuxta principia in cadem qusftioncpofifita circa definitionem Sacramenti>dequibus ibi
fiifficienter cgimus
VarU appelPatrcs autem varias tradunt appellationes huUthues huius Sacramenti , vt Nazianzenus. orat.inptnElHm ius
Sacra'
Taptijma,^ ejl 40. Clemcns Aiexandrinus lib. i menti.
alias prarmifta dij}.i.<judj}.i.
ducit
PdcUgog.cap.6. BiCiiiushomil. i^.qH^t/Jfexhortatio

tid
Naztinzeo.
Baptijmum. Chryfoftomus iomil.Mi baptizan- Ck-mens
/Vtfwi.j.Damafccnus
lib.^.Jidei
Nequefecus inScriptura
Orthtdox,CAp. 10.
Alczand.
Bintius.
variis appellationibus Chtyfoft.
dicitw:,ad R^mAnos 6. Baptifmus, fepulturQ,cruci-
:>u^Co/^t.Circumcino : ad Titum j^Lauacrum,feuablutio,& balncum, Kulflr.adHciiMS 6.

fixio
&
o.
illuminatio.
&
communc,& in
vfu omnibus,vt loMt.},
& 4. Matthti vltimo, AEl.t. & pertotttm

cx vfu Patrum Latinorum,&
ruiTi,dc
Scholafticorura
C.ireumiijie
iauacrum,
Ha: autem appellationes prster Baptifmi ,

lauacri,fcuabIutionis,dcfumuntur ab effedu,feu
^fignificatione myftica j vocabulum autcm ^4ptijrni cft
Sefuliura,
crmtifixii.
&
omnium
cftque
Concilig.-
defumitur ab intrinfeco
illuminatio.
AppilUti
vuirit
frefria.
(Jp
IV. Sententiarum
Lib.
156
peccatoorigitâli
damemum
quam fpccificando fun-
talis
rcla-
5c
fignificationis
lionis.
ion-
t>l>*ri
litcr
diriines
rti
iuxt
3iptifmus poteft habcrc dcfinitio-
ncm , cum
dtfinibilu,
liiH
facramentalisîuxtaopinioncm quorundam , vel

fundamenti iuxta aliam, ac proinde
magis propric exprimit myftcrium,quam cxtera,
quz funt appellatiua ab efFedu hocvel illo particertc,vt pars
Ex hoc,inquam,fuppofito, apparetqua-
iaftifmum
> atquc ab eo quod coiitinet in

rcdo,fiue vt totum fundamentutn itgnificationis
/cco Sacramenti
cnira dcfinibilc oportcat cflc
cns pofitiuum
communc
pcr fc
vnum,
vt habctur fupra
& rcalc
&:
Baptifmus
culari;vel certc k figniHcationc myilica,
& iimi-
quando dicitut fepultu-
litu4iHe proportionis,vt
ra,vel crucinxio,&c.
non cftpure non cns,]ficut impoffibile. Et

comodo, quo fupra de Sacramcnto , quia ratio ciusnoncftin fcfalfainulla enim cft repugnantia , quodcunque fcnfibile,vcl quzcunque fcnfibilia inftitui i Deo
ad fignificandum cHicacirer abiutioncm animx a peccato. Nequc ctiam cft purum non
cns.ficut negatio*, vel priuatio patct. Eft etiam per fe vnum quantum ad illud quod
probatur
ad talc fignificatum.
principaliter fignificat,quod cft talis relatio figni
huic obftat qupd connotat corrclatiuum fuum , & f undamcntum quia fic requxcunquc connotat ncc qu6d in fundamcnto funt mulra connocata quia, vt di>
dum cft fupra vna relatio rationis potcft fundari in quantumcunquc diftinftis in rc.
Talistamen connotatiobeneprohibct habcrc dcfinitioncm primo: nihil cnim babct
definiiionem primo, nifi fubftantia,quz non definitur per aliquod additumt neque ficuc
Ncc
latio
S$UfuiJfiiiM
dtjiniiur fri-
mt.
Ttxt.it.
corrdatiuum additur in definitione corrclatiui i ncc ficut fubicdtum in dcfinitionc accidentis , talia cnim habcnc dcfinitioncm , fcd non primo. patcc^. Meta. . llluel Mtem
Sola crgo tcrtia conditio/cilicct qu6d oportct definibilc cfTc ens rcalcexdudit a Sacramento Baptifmi, quodnon habeat omnino pcrfcdtam definitionem habec tamcn
comodo , quo fecundz intentiones , vel quzcunquc rclationes rationis definiuntur,
quod fufHcit quantum ad intcUedlum habentcm fcientiam pcr dcfinicionem. Eodem
;
enim mo4o
cft dcfinitio,rtcuc illa cui
5
?oji declaratnm quid
nem,
^ verba
nominis
&
corrpfpondccquidicas in
HO
rci in
rc.
M.
Baftifmo penit duflicem efinionem^vna aitahlutiO'

,
fundamentum relationis Baftifmi ,

fecundum hancfalfa erit defnitio
Miigisiri oh frimum argumentum. AlterafonitfoUm ahlutionemfed circumHantionatam
verbis , vt fundamentum : (jr fecftnditm hanc^teneri fotejl defnitio MAgiBri, Prima magit
ejfe
fUcet :farua vis
eji
vtrateneatur.
SecqnJ^ principalitcr * eft vidcndum,

an hxc fit cius dcfinitio,qu;^m ponitMagifter. Vbi notandii cft, quod duobus modis
potcft de fundamento relacionis poni, qua
imporcac Bapcifmus. Vno modo, qu6d ilHi
fundecur in coco ifto , fcilicec ablucionc fimul,& vcrbis,tanquam in vno fundamenco
& hoc cft benc poffibilc
tc vnicate eius,cum
modo quod
,
cius
fit
non obftan-
rclatio rationis. Alio
fundamentum
fic
fola
Baptifmi tradita k Magiftro.cft, quod fit intinîo,

idefiâbbttio cirfont exteriorfaâfMbfarma verborum
fraflripta,
&c. Aliam
craracntispart.fi.cap.
aflignat
1.
Hugo lib.z.dc Sa-
definitio reipfa coincidit
&
verba dcnotant ablutionem ,

vt ilc applicata,
idonea eft abluendis criminibus. Aliam ipfeDo
6kot affignat infr^,quz eft magis explicita, Sc dcnotans quidquid per feexigiturad conftituendum intrinfcce Baptifmum, refpefliue ad in-
&
ablHttohomtnuauquAlitereonfentitntUtjacldaffdliOt
hoc vt fundct,fcilicct & qudd (it a tali miniftrp, fic
intendcntc r^cc iftud eft inconucniens,qu6d rcfpcdus talcs przccdant in

:
fundamcnto rclationcm
r{^tio.nis,tanquam
przfuppofinilli relationi rationis, Et fic in

ifta ablutionc przcedit habitudo ad vcrba
concomicantia
&ad pcrfonam fufcipien-
tem aliqualiter confcntientcm & fic in

omnibus rclacionihus talibus pr^ccdcribus
:
j^{g[jij,,
Hugix
verbwn Dei,8cc. Hasc
det,ncque vt cotura fundamencum,neqyc

vc pars fundamcnti:fed nonfola,idcft,
qnibufcunque aliisrimmo oportcc
U-
cum priori,quia vlrima
trinfeca CQncurrcntia,
eam habcrc multa alia concomitantia ad
Dtfiniii
Baptifmus efi atjM diluen-
dit criminiout farSlificat* per
ablutio,fola,inquam,i4 eft,nihil aliud fun-
ipfa finc
SecMndoprinc!p/tlitere/}vieUn(km,Scc.'Dcfin'nio
I,
.1.
I.
qur
talis
*
/.
eft
Baptifmuteft ^'^J*'"'}'''
Diicr 0n.
r a
L 1'
^^^
i aqua^mul verha certa cum debita intentione ,preferemeyfignificans eâciter,ex inHitutione diuina,ablu-
tionem anima a peccato,8cc.Alizm adiungit : Baptifmus ejl Sacramentum ablutionis anima a pectato, cojt-
^ltera dfîm*"'
fislens in ablutione hominis alitfualiter confentienHt,
faia in acjua ab alio abluente
ab eodem *d>luente,cum dtkita
& in verbis certisfmul
intentione,prolatis.
HscdifTcrt iprioti.quodillafit SacramcntJ,vt

3
darur pcr ex- ExfHoJii,
fignum,& in generc rclatiui ,
&
eft
trema,ncmpefundamcntum,quodeftWr#(iux- fV"'
ta opmioncm:quam primoloco explicat Uocter,
vt probabilem) cum conditionibus fundandi ,
&
per tcniiinum.qui
eft ahlutio
animaapeccato.Con-
ditioncs autcm fundandifunt,_vt dt aliqualiter

confintientit,
'^'^"'
Quxa. L
Dift. III.
in
fundamcnto
fec
poni
rclato per ipfas
fic
relationem fignificacionis
quam imporcat Bapcifmus,
illius,
fundari.
primum iftorum ponerecur
Si
pof-
tunc
cum in'dcfinitione accidcntis inconcreto,

ponatur cotum fuum fubiedum,&: non
pars prarcisc ficuc nec ipfum in concreco
pricdicatur de parte fui fubiedi , fcd dc
toto non eflct Baptifmus, fiuc Sacrameu,
tum Bapcifmi, ablutio
fed ablutio,&: ver-
ba fimul. Sicut o conuerio ablucio non

,
Baptifmus quia ablutio fola non eft

fubicftum , vcl fundamentum huius relaefTct
tionis, fed
ambo
&
fimul, fcilicct ablutio,
vcrba ergo ncc altcrum corum denominacur pcr fe ab alio.

Si autcm fccundum poncretur , tunc
ficutde ablutionedenominaciue praedica:
recur dcfinitio Baptifmi (lic^t
illa
ablutio
intclligatur circumftantionata mulcis re-
lationibus talibus
niat
illa relatio) fic
ad hoc vc
fibi
conue-
& i conucrfo in dcfini-
tione huius relationis iu concrcco acccptar
fto,
poffet poni ablutio
folummod6
in rc-
& omnia alia in obliquo, cum quibuf-
dam
dctcrminationibus fignificantibus
il-
vel
, nifi eficnt fignum
tamcn diccrctur, quod efl*ent
,
pars figni
quxdam
dctcrminatio ipfius ablutionis,
rc fignura
vno
fi
illud ponc, &: fufficit

magis quara duo quando in
ablucio
auccm
cxccrior facis po-
poni fignificarc ablutionem inceriorcm. Hoc poncndoj poffet poni talis ratio Baptifmi quod Baptifmus efi ablutio hoteft
miftu aliûalittr
confentierjtis
,faâ ab
alio
in aqua ,fiml verba certa cum intentione debita froferente \ftgnifcans effcaciter
fiitutione diuina ahlutionem
ex in-
anim^ a
tec-
cato.
Quod
fi
quod verba
*'*
{tofTct
poni
ptifmus
efi
tcncatur alia via
fciliccc,
funt pars fundamcnti
tunc
Baptifmi qu6d BaSacramentum ahlutionis animx
alia ratio
qui
iii
lcipiis
intentionait, Sc proferenteJimHl
verba form.T, vt in-
Sccunda autcm dcfinitio in

nempe quod detur pcr gcnus
fra declarabitur.
Steund
duobus
/"
difFcrt
dt-
proximum,quod cft Sacramentumy Sc dclignct totale fundamcntum non effe folam ablutionem,
fcd fimul accederc verba,cx quibus confurgit in-
icgrum fundamcntum. Prior autcm ftatuit integrum fundamentum rclationis facramcntalis,
Diuerjif.v
vtrwjqutdt-
feu fignificationis in fola ablutione^cui accedunt f'^"""*vcrba pcr modum conditionis fpccificaniis , Sc
determinantis ad fundandam fignificationcm

cramcntalem.
fa-
Hsc varietas oritur ex diuerfitate modi fen4

tiendi circa illud,quod Sacramenttm importat TundmentU
in tcQto
tanquam fundamcntum
fignificatio- dtuerJiitH.
nis prafticx. Alij dicunt folam ablutioncm, fcu
X'Mrit femen-
materiam , cffe cflentialitcr Sacramcntum , non tit de fbif

autcm formam ; fcd cfTc rcquifitam tantum, ^' h"'P"*'
quamuis nihil cfficiat , aut iignificct pra(flicc.
Alij dicunt vtrumque fpcdarc ad clfentiam Sa-
&
cramenti in re6to ,
fimul inftituta cjle ad
caufandam gratiam , pcr modum vnius totalis
figni facramcntalis.
Prima
diim priorcm fententiam
dcfinitio eft feciui-
fccunda vcro fccuntenet Magiftcr,fccun- Magift.

art. z. qMtft. i vbi vcr- d. Bonaa.
.
fignifiearc principalius gratiam docet. Vtra-
que
cft
probabilis ex Doftorc,fcd fecunda magis Srntentia yi-
, quia alioquin non vidercntur exigi ''^^"'^^^

"*
vcrba,nifi fpeftarciit ad fignum facramentalc. ^"1,^^^"
Hccc ratio dcclaratur,quia ablutio extcrior habet
probabilis
de fc fufficientem proportionem fimilitudinis

ad ablutionem inteiiorc, vt eam figniiicet quanttim ad naturam ipfius a(5tus:ficut circumcino in
carne ad fignificandum circtimct/ioncm cordii,
quam fine verbis adiun<îs * accedente
fola infti-
tutione diuina, fignificauit.
Non minor eft proportio ablutionis ad intcrnam: ergo verba adiundba non fpeciticant,neque
determinant ablurionem ad aliquam maiorc prof>ortioncm,& fpccificam huius inftitutionis,quia
blum denotant ipfam adbioncm in fieri , Ego te
baptizo,Scc.Qux ablutio feipsa pcrinde fenfibilicer manifeftatur ex natura , Sc apparentia ipfius
abus,qui tahi,& vifucomprchendi poteft.Inuo-
y
Verl ni "^re;t>t t,r''Jv'*'"^*
autem Sandlifnmz Trinitatis non contincc

deccrminationem,quac accedatablutioni permodum fpecificantis ; fed dcnotat authoritatem , Sc
poteftatem eiusîn quo fit interna ablutio ,ac
proinde magis inftitutionem diuina,& cfficaciam
catio
a peccato , confifiens in ablutione hominis
nequeunt haberc confcnfum , vt infantcs , habcnt tamen in alio , nempe in Ecclelia , qux
pro ipfis fpondct , cx Auguftino v.itiis in locis. Itcm , cequiritur vt llt ab alio haheme dcbltam
poteft inueniri racio fufficicns figni-
ficandi
i*f>u-
uis ctiam point exceiicii ad eos
ba
quac cft fignura
A^
ablutionem.
citer nccclTaria
pti/mi.
157
quod intelligitur de aduito quam-
dum pofteriorcm. Primam

dam D. Bonauentura dift. 3
rius
ntfnitl B4-
la dctcrminare,fiue circumftantiare ipfara
Iftorum duorum primum vidcretur vcquia vcrba non videncur efTc fimpli-
confintientii
ali-
ablutionis extcrnsfc ex ipfa rcdundantcm,non ali-
quam
fpecificationem ablutionis in fe : ergo (e-
quitur hanc
formam non
effc
conditioncm fpc-
&
qualiter confemtientis ,fafa in aqua ab alio
cificancem folijm
abluente,(jr in verhis certis fimul ab eodem
fundamentum
alMuente cum dehita intentione proUtis.
Allutio fuf.
Patet confequentia, quia intentio miniftri,
confenfus baptirandi , fufficicnter dctcrmina- fc"*"rftr
rcnt illum ac^m ablutionis , id fignificationcm * '*iP"r''*'
Qualitcr autem particulac pofita^ in

vtraque ratione funt ncccfrariac ad rationcra Baptifmi , bcnc patcbit fpccialius dc
fingulis, in quacftiOnibus fcquentibus.
Ncc
eft difFcrcntia inter iftas rationes,
qum eadcm fecundum vtramque fint neScoti oper. Tom. VII L

cefTa
fcd partcm cftcntialcm
figniEcationis pradlicx.
&
, fcclusa forma , ii cftentialitcr

Sacramcntum in fola ablutione, quia
facramentalcm
confiftcrct
intcntio miniftri
cft
condicio vltimo fpcciH-
formam , quam matcriam Sacramenhunc fenfum praîcum, finc quanihil om-
cans tam
ti,ad
nino
fieret
quibufcumque
alias pofitis
crgo
bjc
IV. Sententiarum
Lib.
1)8
ad Baptifmum fcd vna ponit in

dcfinicione cius folam ablutionem in rcdo , alia ponic &: ablucionera &: vcrba cx
cefTaria
harc fufficientcr dcterminaret abluiionem
pcrtinere,
qux
dif-
cx diucrfo opinandi
dc fundamenco huius rclationis,an
fola ablucio circumftantionataian fimul
modo
& vcrba.
ablutio,
Paret ergo folutio quxftionis:quia Magiftervidctur loqui fccundiim illam opinionem , quod ablutio circumftantionata
f.efoL DnSi.
Baptifmus
fic
qux
&: fic
ponendo
tangit ea,
ad rationcm
multa concomitantia dc-
principaliter pertinent
B.iprifmi
beant
licct
intclligi
quac exprimit ratio ilU,
Faucnt etiam Patres
Ad argumcntum ^
4.
diftA.MTt.i.
Jl./>W.t.
quod de
rc
bonc praedicatur matcria,cum

vnde irca
^
non tantum eft lignea,(ed hgnum bacramentum autem quia eft rcs rationis aflimilaturartificiah. Sed hoc nihil cft, quia
pars matcriac non praedicatur dc artificiato (non enim domus cft lapidcs,fed ad
fubftantia artificiati
domus
bus
requiritur
quia vt
,
ahud cum
lapidi-
didum eft prius, nihil
tur in concreto
poni-
in definitione accidentis
quo accidcns prardiconcreto:nullum autem prxdica-
catur in
tur dc parte fui fubicfti..
Qportct ergo dicere fuftinendo definitionem Magiftfi quod ablutio non cft
pars fundamenti relationis,quam includic Bapcifmus fcd eft cotum fundamentum,Iicet rcmotum,intcr quod, & rclationem figni mcdianr qua:dam relationcs r?tionis, vt diftum cft.
Si obiiciatur , quod neque fic, neque
fic, poteft dcfcribi,quia formalitcr impor,
AfticHli.
tat
aliquid realc
autem non eft

ncque illa realia crgo , &c.
relationcm rationis
,
illa
Refpondeo,ficut relatio rationis in concrcto dicitur dc re * extra quemadmodum hacc cft vera j hacc vox homo cft notnen , vel fignum naturae humanae ica c
conuerfo in dcfinitionc talis concrcci poteft poni res cxtra vt additum tanquam
fundamentum rclationis , idcQ non valcc.
Sic dc primo.
:
AIia$
jw/i di.
Comunii
isu
Hxc
fcntentia cft
D.Thomas
communior antiquiorum cum
Suar<z.
BoPaludanus art. i.
naufntura i 4. difi. 3. ê/?.
Richardus f-if>. Maior tetoart. i.cjuitft... cimquc tcnet Dodlor vt probabilem aliam ver6
Mt magis probabilem , quem fcquitur Balfolis
^tttft. i.art. I. Tartarctus ^/^w textum. Gabricl
Nifa traSl. 6. part. j. qu<cft.
alij freejuiifl. i
quencior ctiam modernorum^qui vniuerfaliccr
tcncnt matcriam , &c formam elle de cffcntia cuiuflibec Sacramenti f.part,quc^.6p.art.%. Suarcz
Va.^ciuei.
dijp.i.fi^.i.fith calcent.
tiqui 'rum.
r. Tliom.
D. Bonaa.
P.iljlan.
K.uhar(l.
Maiot.
Poftor.
BjIToIjs.
ditam.
N.fa.
Florenj
haheat^fit SanEla Trinitas

minifter
infirttmentalu autemfit
qui tradit exterius Sacramentum
aBw
fi ex-
exercetw mininrum,
f/ per ipfim
cum Sanlia Trinitatii inuocatione , perficitur Sacra-
primitur
PientMm,8c<u
refponderet
tiac,
qiji
,
fcquitur fcntcntiam priorem, Seluuntur^

caufam principalcm gra- f^fHcfuur
intclligi
modo , quo Tridcntinumy?/7^^. cap. 7. diDcum, qui operatur interivis gratiam
co
y^-jf*j
cit cffe
phyfice,ncquc aliud intendcrc Florentinum. Pa-
ver6 vt plurimiim
iwcs
ter
quando dicqnt aquam
fandificari per fpiritum
intcUigunt inuifibili-
vt Ircnsus lHt.ycap.i 9. Cyrillus Hierofply- Irenrm.
mitanus Catechcfi 3. Bafilius Uh.de Spiritu fitnHoycap.i^. Nazianzcnus w<i;/of 40. Nylfcnus
Hie-
Cytill.
B(iiu^*
orationeinfitnnumBaptifina. Cyrillus Alexandri- Nazianzen.
nus
lib.i, in Jo^tnnem, cap.

I
'
3.
leanms.
41. Theophylaftus ad Nyflcnus.

Cynll. AIclih. de "Bmifino,
'
TertuUianus
xandijnut.
"^4-
.rj
Thcophy-
Confirmatio etiam peti poteft cx uldem Pa- hdus

quia loquentes dc hoc Tettullian.
Sacramcnto iribuunt vi^-n fanftificandi aquis, Cenfirmarur
tribus huius fententias

Sc ablutioni
cramentum
/;^^*/"""'ac fi io iis confiftcrcr in reô Savt vidcre licet in iam citatis : qui-
bus addi poteft Auguftinus tra<ft. 80. in loancorpus tan'

; Vnde ifia, tanta vii^tus acju*, ft
gat ,
cor Muat , mfifaciente verbo , &c. Vbi cflicaciam abluendi cor tribuit aqu* in rcdo,quamuis non fine vcrbo. Et epiftoU 3. ad Bonifacium , jicjua exhihens forinficus Sacramentum
Auguftin.
nem
&
gratif
0- fpiritus operant intrinficut henefictum
gratia.
Ad
rationem Ctiam fup^rius prsmilfam re-
fpondcri poteft, quia Baptifmus cft initiatio ho- Sttuti raiSt.

minis Chriftiani,atque adeo Sacramcntum fidei; "" f"*^'^
Vt Tridcntinum fuprk appcllat,& facpius Au- |^b^*"^JI*
guftirius, rcquiri inuocationem Sanîflimas Tri- ttnti*.
nitatis
cuius fidcm in Sacramento baptizatus
profitetur. Et vt explicctur caufa principalis fa-
luti$,vtdicitFlorentinum,ficut &miniftri aftus,

eft caufa inftrumentalis , hoc non tollic
quin tota facramcntalis fignificatio fundetur in
ipfa ablutione,quamuis cx diuina infticucione r>
quiratur forma verborum:ficut & plura alia,qu
non fundant rclationem fcramentalcm.
Magiftro , qui fuftincnt dcfinitioncm ab co tra-
qui
i.part.cfufi.66.an.i. D.
i
i .
Tar-arctus.
Gsbriel.
Nicen.
cap.
concreti,nifi illud,de
'"'
citm principalu cau/a, ex ejua Baptifimit virtutem
ejfe
6
AccedUi P-
rum , vcl Grzcorum ritc , & validc cclcbrari Sacramentum ; fubdit hanc rationcm QMmam
Csteri^m
dicicur
artificiali
qui dicunt /vr imwcatio-
A'ylutio hominis-i&ic.
y
RUh. in
ntm SpiritHS dari vim/anElificandl aejuu qiiam inuocationem intclligunt pcr formam Sacramcnti inuocando Trinitatcm , vt intcUigcrc videtur Nicenum Concilium lib. 3 defanSio Baptijhio:
& fauet Florentinum in decreta Vnionii ; nam,
cum oftenditlet in forma alterutra.vel Latino;
fcrentia confurgic
fic
fi
tionis.
xquo ad cius rationem
in ca fola confiftcret fundaincntum iignifica-^
yafquez
&
diJp.iic).cAp.j.
His
His quoad vtraraque fcntenliam di^lis , reinquirendum pro quo fiipponat definitio. Quidam dicunt fupponcrc pro ablutio/
i-L
/i
ne,quia
arcincialibus materia cfttota ratio
dc
compofifi , vt pradicatur
toto rciô. Alij
dicunt fupponerc pro compofito cx materia
ftit
8
Suppejttitit
/"'''"
Tritm fin'
^^^^^
&
formaverbali.
Secnrula
fm
Scntentia Docloriseft ,fupponerc pro figni- "''*
ncatione lacramencali in concreto , atque dehni-
tionem
f
eflc
II
pcr additamentum
dennitur enim
. '..
/W
'
fro
>
jt~
gnificatitiu
Baptifinus ineencmt.
Quêll
Dift. III.
cfticax gratis
fignum
ablucns
BaptiTmus vt
cft
animam,&c.
SicPatics.fic Concilia.fic ScriptufjH:ctat ad confidcratio;
ra, agit
nem Thcologicam. Vndc non
fiala
nis prtdicans Baptifini pae>ittemt'a,Scc.
iblutio phy-
Quimifit me haptizjire,ilU
prima fententia, ncque verba prxdivcrbis , locantur dc Baptifmo ; dc ablutionc,

qucndo matcrialitcr. Alis vero illz detcrminationcs , vt , ahlHtimem anirM figmficMu , Scc. non,
&
ncra
&
id cft
vc cft rclationi
extiema.
vt dcfiniatur
pro
fignifi-
ficutpeculia-
& intclligatur pcr
fum,qucm implicitc includit,rcducenda eftjalias

efCdt fidfa alite.r intclle(aa,Vidc qux dida funt in
commcnto qua:ft.i,dift.i .art.z.
9
S$tiu
impn-
gnt
dtjuu-
fr*'
fnijpun.
Btfiniti* ri-
Utiams
re-
quifiia.
Sotus reprchcndit hanc definitioncm afllgnak Doftorcquafi fiiffarciat aliqua non ncceffaria; fed hxc verbafunt melius prscidilfet ar-
_gumento quod fuperfluum eft. Definitio cnim

pon.comprchendit aliud,quam fundamcntum,&
tcrminum , &.rationcs fundandi cirentialitcr rcquifitas , fine quibus fignificatio factamentalis
omnibus infit, qux funt fob
d yidargumemttm dicitm;8cc.liic reiicit folutioncmRichardi,qui dicit matcriam,aut fubicdlum,

prxdicari dc artificialibus in rcAo , hoc vcrmn
eilc, fi fnmatnr totamateria, aut fubie&um, non
autem pars. Supponit autcm fententiam Richardi , aiTcrcntis formam vcrborum efle de materia
Sacramcnti, feu ellentia, & fundamcnto rclatio-
debent ncccftario addi tara cx partc fubiedti,quim prardicati fpccifiCatio ad hoc reqnifita:
ftifi dicas bonam elFe dcfinitionem Platonis, qua
dcfiniilTc dicitur homincm qnod fucrit animal
,
dcbcat cfle
ratio brcuis, d"ebct tameneirc fpccici cxpreflio,&
conuertibilis
10
n*n
elj*
domus non dicitur efle lapis.

Aduerrendum infupcr illud non eiTe pcculiare
cum ipfa.
nis facramentalis
Vt ampliiisetgo idipfum declaretur,fijmendo
Dejifutior.tm
fu-
ftrflmii ifieu-
definitionem traditam a Magiftro,iuxtafignificationcm tantum explicitam , non foli Baptifmo

facramentali compctit vt fi quis ixjptizaret canem, vel animal , vt malcfici quandoquc faciunt
tali
cum
prxfcripta
cum
verborum forma, nou cllet abluquamuis circt exterior corporis
dicitur, citrrens
ratio cntis artificialis, vt artificialc eft,eft fua
Vcrba illa certa vena profnrnte, admittit
materia;nequc fi ellet,indc fumcrctur fundamcntum prxdicandi ; fcd cx co quod in concreto pcr

altcrutrum,fiue formam,fiuc matcriam importa-
a feipfo
non
alitjtialiter
cm/intieH-
elTct baptifmalis fimilitcr:
rcdc ergo addit ah dio facla \ fi cflct in alio liquore , non cffct baptifmalis rcdc ergo addi-
&
tur maqita \
fi
ioco,
eflct baptifmalis
temione.
& finc intentionc fieret
eflc
cflet baptiimalis
ncquc
diffcrrct i
tur rcliquum:tota cnim ratio hominis cft
Baptifmo
loannii, qui fuit ex inftitutionc diuitu,
Lucx
QjVf
iE
nitas
fcd
non
ftradlo, fed
}.
&
Filij
tantom in cancreto.
11.
tc in
nominc
6c Spiritus fandi.
A\cn(.^.pj9.i iMi.}.per^M4fMerart. D.BonauJ&/f m.x.pet roMm.Ricb.4r.z.f.5.
m.j.zvi
huma-
itOtt de ipfib prxdicatur fic in ab-
VtrUm hAcfttprAcifaforma Baptijmi: Ego baptizo

Patris,
&
&
dc ratione Sacramcnti , ciufquc dcfinitione. Item, fi non Jignificaret efficaciterex infiitittione diHina,Scc. ahlittionem anima a peccato,icc. non
Sotus
Petrus.
rctc crgo addit cian debita in-
baptifmalis:re6le crgo addit

i fi
efi
non
prxfcripta forma:rctc crgo Dodor dicit

fi inuitus baptizarctur, non cftet
Mntio hcmnis :
tis
importatur pcr prxdicatum ex modo fignificandi in concrcto , faltcm fccundario 5 benc enim
D.Thom.^.i.C^ 5.^.^.66.
SuarcTii dijp.it.
Scoti oper.
Tom. V I II.
'*
Qutmid
dcomni concreto accidcn- A*'"^

prxdicatur fubickum fuum totale quod ,''*'*"
Et hxc cft ratio quare fubiedum cntis artificialis prxdicetur dc ipfo in concreto ; qux prxdicatio eflet falia , fi fumcrctur forma artificialis
in abftra<5to:non fufficit cnim, vt forma infit,nifi
ex modo fignificandi denotet fuum inejfe , atquc
illud,cui iniit,importet.Ratio crgo quorumdam,
committit
falfa cft ,
vt Soti ; iam prxmifla ,
nm caufam vt coMfam.: quia ncc tota quiditas ,
tio baptifmalis
Adariimt'.-
enti artificiali,quia
diTHT.
quod cft tcr-
traditam.
&
Vndc licct dchnitio
&
fundandi,non cftcomra artcm definicudi, qujc fpepifica &propriacxponit,&conucrtifit protur cum definito:creo vt conuertatur,
âtiqnes
bipes.
fpccic
tium gcnus. Nihii eft bis politum , aut frcqucntcr diiStum , quod eft quartum genus. Non additur aliqua pars ad totum ; quod eft quintum gcnus. Definitio dcniquc cft ex priorihus cJr notioribus,
immediiuis.xx quibus fcquitur artcm dcfinicndi obferuaircDoôrcm quoad definitioncm
non fnbfiftcret.aut Sacramcntumidefinitioni autcm relationis inconcreto adderc conditiones,&
implume
KtmeucntMT
cft primum genus fuperflui in definitione traditum a Philoibpho 6. Topicorttm,cap.x.

Qualibet etiam fublata,non manet dcfinitio propria Sacramenti,quodcft fecundum genus fuperflui îdem : nulla particula cxprimitur , quin
am
pria
nonfna
quod
tionem
cjui
minant naturam fpecificam Sacramcnti, vt limul J"^'" #'

*'
fumptx, Omnihus nm infint,velfimpliciter ^xfitnt, ""/"/'V
vel tjs tpta fub eodem genere fiint defimtcrMn , &c.
hunc ien-
dcfinitio Magiftri ad
Vnde
hxcdixiirdoan-
nefitafponte prtatrrere videretur,
&c.
Auguftinus /^.4. de Baptifmo,cap.ii. idem docet.
Fuit etiam Baptifmus loannis fub dcterminata
forma vcrborum, vt fupra vidimus , fcd non fiiit
in remiilioncm pcccatorum , in quo differt a Baptifmo Chrifti.
Quxlibet ergo particula in illa dcfinitionc
pofita, adiundis aliis, vel omnes fimul ita dctcr-
&
j.ait
Cyrillus
voUmtatis,fid diuinx difpenfationis mimfierfuit,
funt dctcrminationcs ipfarum in ejje naturali ,

fundamentali tanquam naturales fpccificationes
in ejje rci ,'fed in rfe formali , qus contineni ,
fignificant cffcdkum gratia: ergo fic fupponunt
in hac definitione formaditer
& loannis
rnihi dixlt,Scc.
lib.z.inIoannem,cap.i.&
'fica,vt dicit
cationc facramentali inconcreto
159
&
&
dc Baptifino
II.
efi verhum Domini Jitper loannem Zachari*

venit in omncm regimem lordafiliim in deferto,
Faflttm
Aci
f^*'
IV. Sententiarum
Lib.
D
Masift. B.
fccundum
proccditur,
>
D.E.F.G.
Arûm.i,
hxc non
"
principalc
ficundum prindpale , &:c. Hac

1
quzftione Dodor explicat ea, Ordtîiuiquz ad formam Baptifmi fpe- fitiutfiiofm,
fic
& arguitur, quod
ilc
forma Baptifmi:
baptizô te in
fubiedo patet.
Secundo, quia Chriftus Matthai vltimo
cxprimens formam Baptifmi, non cxpreffit iftam fed ab ipfo habetur forma Sacra-
& fecundum quam pro

portionem inueniantur in Sacramentis.Secundo,
de forma necelfaria neceflitacc prxcepti. Tcrti6,
de forma necefTaria ncceflltate Sacramcnti , id
cft,fine qua nihil fierct,& dc eius variatione,
quantum ad fubftantiam. Quarto de variatione eius fccundum quantitatem. Quinto , de
variatione eiufdem fecundum qualicatera. Sex16 denique , de variatione fecundCim vhi :
rcfpondct ad argumenta pofita in principio
mentorum, quac
Quieftioms.
materia,
&
AfiU*.
&
Arûm.
Prim6,quomodoforma&:
(ânt,
nomine Patru^
Spiritm fanî. Primo, quia cucr Ftlij,
iufcumque habentis matcriam,&: formam,
forma eius eft in materia fed hajc verba
non funt in aqua , nec in ablutione , vt in
Ego
Tertio,
3.
li
inftituit
ifta cft
crgo,&c.
forma, aut vc vcra, aut
Non vt vcra, quia

naturjecoUationcm Sacramenti Baptifmi vcritas enim orationis fequitur ejfe eius,quod fignificatur per ipfam : ifta autemoratio fignificatcoUationcm Sacramenci Baptifmi forma autem , co qu6d cft foima , non eft pofterior co cuius
vt
Non
falfa.
vt falfa, quia nihil falfitatis cft in Sacramcntis vcritatis.
vcritas ciusfcquitur ordine
cft
Arum.^.
forma naturahter, fed
prior, 7. Mctafh. text.y.
&
Item, de partibus iftius formje arguitur, primo fic; Grxci vcrc baptizant,
baptizaci
ab cis,quando veniunt ad nos,non irebaptizantur non autem feruant noftram formam,
ied hanc Baptiz,etnr ferttus Chrifli tn ngmine Patris, (^ Filiji
Sfiritu^ fancfi.
Item , fecundum Prifcianum verbum primas perfonas dat intelligcre Nominatiuum;
crgofufficerctdiccre, 54^//;:.<?/f jabfqqehoc Pronoraine , quod cft , "^^. Ecconfirmatur pcr illud , Extrauag. de Baptifmo , &J cius effcdibus. Si qttis , vJbi dicic glofTa quod
Pronomen non cft de fubftancia forma: quia plcnum fcnfum gcnerac hacc vox haptizff^
fine PronomincIcem arguitur,de confecr.diftind.4. Retulerunt vbi îcitur. Si quts dicit te haptizo,Scc.
:
&
Argurn.y,
^rjum.6.
haptizatus
efi.,
ex quo baptizare intendit fed

;
Item , Ambrofius dc
ibi
non ponitur Pronomen.
A quodam
Confecratione diflinB. 4.
in nomtne chnsii baptizati funt ynon debent rebaptiz,ari
A,rmm,7.
Si in nomine Trinitatis
quiafic Apofioli haptizabant
vel
,
vc
habetur Ad.i.io.&: 19.

Icem y.deTrin.cap.7. idemefl Patrem <?j^,e^^fw>tfr^w;a:qucergocircvalerct diccrc,
in
nominc
gcnitoris, &: gcniti, ficut Patris, &: FiHj.
Item, Ambrofius de SpirarioneSpiritus fandi,f4^.4. &: poniturin htera, Sifdemyjterium Trinitatis tenetur.,
vna tantum perfona nominetur, plenum efi Sacramentum.
&
Argum.t.
Item x.Perihermenias c. i .nomina &c verba tranfpofita idem fignificanc crgo acquiualcrcc,fi ifta vcrba cftcnc cranfpofita crgo ifta forma non cft praccifa.
Contra,dc Baptifmo,&: eius ejfe Extrau.Si quis: J/ qttts puerum terin aqua merjerityin nonon dixeritÊgo baptizo te in nomine PAtris^
mine Patris,^ Filij,^ Spiritusfanii., amen i
Spiritt^ ftnc7i, 4men, non eft puer baptizatus.
fiîji
:
&
&
&
H O
M.
Bropric loquendo,relattonemfigni ejfeformam cuiujlibet Sacramenti,&fundamtntum huiuseius
materiam ; tamen comparando partes fundamenti

terminans ,
efi forma refpeciu
diarum :
interfe, illa
qua efl aciualior^
^ ideo verba in omni Sacramento
(jr
magis de-
in quo interue-
fiiuntyfunt formayquiafecundtim Auguji.z.de Doiir.ChriJi.i .obtinent principatum infigni-
fcando.
Hic prim6 ^ videndum eft,fi aHqua vcru. ba poftunt efie forma huius Sacramenti.
^^^ aducrtendum cft,qu6d (proprie lol"Z'fi^ni,
emniA ai>a
queudo dc forma , prout cft altcra pars
fitnt mtteria.
compofiti,) forma Sacramenti cft ipfarclatio figni , qui formaliccr cft talc Sacraif
rorma
mentum
mcncum
&
matcria
cft
ipfius rclationis.
totum fundaVerumtamcn,
fundamcnto ifto fint plura, cx quibus ahquo modo fit vnum Sacramcntum,
quac non omnino xquahtcr fe habent fcd
fi
in
altcrum
Htc primo videndnm f/?,&c.FIorentinum
defi-
nic Sacramenta noux legis,perfici in tribus,rf^, Horent.
tantjuam materia
na
verbis
tantptamforma
& perfi-
minifiri , habente intentionem faciendi , ûodfacit
?" <^
\-g
&
Hoc ipfum
"^*^*
^^^
-^'
docent Scholaftici ,
Tridentinum fupponit vbiquc agens de Sacrainentis in fpecie peculiare eft in Sacramentis noux
legis , quia circumcifio non conftabat verbis.
Durandus negat id vniuerfaliter verum eflc in Duiand.
Sacramento matrimonij , quod cclebrari poteft
nutibus , abfquc verbis. Fauec ipfum FlorcntiEcclefia.
num,
diccns
ter ef{
mutuw
Caufii efficiens matrimonij regulari-
confin/us
VerbintnM'
tnmontt
per verifa de prdfenti ex- "'""f'^
J
preJjHS,5iC.
ir
Ttquirt.
'
""
ntrf
Dill III.
Qusft.
&
altcnim fit quafi pracuium ,

dcterminabile altcrum quafi poderius , &: determi:
Trtm
inttr
^^t"dUi^pT.
tefi
m*fri
rt^Hi*
primum potcfl: dici

*1"^^ materia,pcr quandam (imilitudincm
natio przccdcntis
/-
ad matcriam , & altcrum forma. Matcji3j cnim cft praeccdcrc fccundum orieincm, &c dctcrminari formz autcm fequi,
:
Aihtiim, &c
dcterminare. Similiter illud
^M^ttâit principalius , &: aftualius
quod
jittntuiu'
ma,rcrpeftu potentialioris. Similircr
cft fpiritiulLus
quod
poceft dici forma rcfpcdku
quod eft minus
cius,
ett
potcft dici for-
fpiritualc.
Ad
propofitum , in fundamcnto relacionis Baptifmi concurrunt abIutio,&: vcrba>nuc tanquam partcs fundamcnti , fccundum vnam opinioncm, fiue tanquam
fundamcntum &: circumftantix fundamcnti , fccundum aliam.

,
modo
ptimo
Si
pars principalior in
fignificando funt vcrba
quia fccundum
A ....a; . J. dolrina
nu.;(v:
Auguftin.i.
dc JÂ.;. Chriftiana,
cap. i
yerha inter homines
obtinttertint
frincifatum
in fignijicando;Sz. fimilcm fcnccntiam diciCji ^.de Trin.
Tunc propccr
iftam princi-
palicatem, vcrba poiTcnt dici forma,refpe-
û alcerius.
i6i
quo pcr nutus abfque
monium
vcrbis cclcbrari matri-
Scd alij rcfpondcnt nutus VtrhM tqtiiaquiualerc vcrbis,& non intclligi vcrba in ri- "^"r digorc ; fcd vcl fic , vcl fccundum iquiualcn^^wif"'"*
tiam : in cxtcris autcm Sacramentis maxima illa locum habct: fcd non ita.quin aliquando verba etiam habeant rationem materix; vt in Pcenicontingit.
tencia confeilio verbalis exigitur regulariter 8c
extra cafum.
&
In Sacramento autem materia ,

forma du3
fumi poteft. Prim6, vt fcruatur propor- DufUx Mtct.
^'"**
tio ad compofitioncm ,
conftitutionem ,
fic f"'
materia eft quodcumque inftitutum ad caufan- ^f^'"*plicitcr
&
&
./-/'1/-
j
dam
gratiam
vcro
liue fint
vcrba
fiue res
/-
rflfftM
forma
/,.
tUCW'
formalis figniiicationis praPro fund.

conucniens ex inftitutione diuina , pcr "/?'/-
cft ipfa ratio
dlicae
quam
illis
ûm
gratia:
hoc modo
competit contincre,& caufarcctte, vcl quicumquc fit Sacramcnti :

non loquitur Conciiium dc matcria,
'*"*
&
& forma.
Alio modo fumitur materia per modum de""ninîHs , & forma per modum detcrminan-
&
Stcund r-
^1/^
proportionem ;
hic 'rTT'!'.
"i vel fecundCim aliam proporuonera
dtterm(jy
eft fcnfus Concilij. Male autcm quidam voiunt
**"
A
*
c
leruari hic compoutionis ngorem , aut propor- k ftrumnt
tioncm, quia, fiue loquamur de ipfis,vt prxlcin- ritrttrt teim.
dunt ab inftitutioncdiuina,funt condiftinfta, P*fif'*^'
neque vnum dicit ordinein ad aliud per modum partium verbi gratia,abIutio,& forma
verbaiis, ^0 te l>aptizo , &cc. fedalterumpotius
cft fignatum,vt ablutioiverba autem funt fignura
adlionfs,qua: habet rationcm fignati:vndc no fic
ordinantur per modum compartiii eiufdcm figni.
Si autem loquariur de iifdem, vt funt inftituta a Dco , faciunt vnum fignum cotalc , quando
vcrumquefpedbac ad fundamentum figniiicationis pradicx , neque vnum fignificat ratione al->
j
Secundo modo patct , quod vcrba funt

detcrminantia rcfpcdu ablucionis &: fiue
fic, fiuc fic, paccr, quod vcrba funt magis
:
crgo fccundum
metaphoras prardidas , patct quod
vbi aliquod fignum concurrit fenfibile in
ijirt vtri fundamcnto alicuius rclationis Sacramcn^^^^'^^ vcrba fimul, verba fcmpcr dim7in7mt- ''
mtntii.
cuntur focma. Hzc de primo.
fpiritualia ablutione. Sic
c1
II.
ptjfus , &c. particula rtguUriter , innnuat cafam,
iftas
, fcd vtrumque pcr modum vnius totalis

fundamenti,& xquc prim6 quod fi aitetum ho-
terius
rum
habeac rationcmfi^lius circumftantif^rouc

in prÊccdcnti quaeftione verba fe habcrc ad
ablutionem , fuftinendo dcfinitionem traditam ^ Magiftro exponic Dodor , fic ininus poceft habere
id cft , rationem partis componentis , cum non
fundet fignificationem facramentalcm.
cam fapponit v vel quia habcc rationem de-
Sccundo , debemus
Sjfttntdafer.
*tio
hAcm^te-
&
^cm matcfix
intcrprctari
formx ,
hanc notioearum
iuxta naturam
"'^'""> '" quibus confiftunt:fcd in aliquibus.res,
rU ^ftrmtf q*** dicitur maceria , vel cui accommodatur hoc
nomen , ncquit cfle materiacompofitionis

bi gratia
in Euchariftia panis
>
matcria,
qux non
facramentalis per
ftruantur pcr
Irt
mns.
in peeniten-
ver-
vinum ,
funt
modum componcntis, ciam de-
formam
/liftrmeft j^^
anttfi infir.
&
funt matcria fignificationis
%mhri- ctg<yinfieri,nc<iae in
ejrectiM,nen
confecrationis
nequc
f4^0 ejfe: infieri enim fot-
habcc rationcm cauf* cffe<9;iua:,non aftus

r
r
r
o
^'^fotmmtis , aut quafi informantis ,
cx vi
.
verborum
deficio panis
& vini
&
ficut & Cor
fit ,
pus Chrifti pracfcns. In poenitentia , tanquam

*
matctia funt adkus pcrnitentis , nequit cflc comfl^*"v!/'^
ttllu4
indi
pofitionis , quia fignificatio facramentalis funti*lii.
datur in forma, feu abfolutione, qux eft fcntcntia iudicialis
& excrcitium clauium, vt fuo loco
dicctur.
Matcria itaque
Sxplieatur
frêrtio
f^jj"'-
v-
&
forma dicuncur fccundiam

hacc metaquac proportio refle dcclaratur ^ Dofto-
tcrminaDilis rcibedlu
verborum in
principaiiiis
&
cxp.reflius fignificanc
quod
rcs
cramcnto,cft prior
&
ad
eletnentttm
fit
Sacramentton
&c.
verifica-
Aiio modo dicitur materiale , pcr oppofitionem ad fpirituale ; fic tcs oppouitur imentiotur.
ni
&
verbis
tanquam magis abftrahcntibus

fenfibili , quk funt figna cx
Ah efe,8c matecia
inftituto.
Aducrtendum praeterea , non cadem propory

tione materiam pcr oppofitioncm ad /ormam, Koeftedtm
*"*'
vel econtri,dici in fingulis Sacramenris : nana ffp"-''
mquibuldam Sacramentis roatcna.circaquam
modum
cflrcftiui
tantiim, in-
& vinHm,in Pgc-
quae dicitur materia in Sa-
nitcntia,peccata,&a6tus pcenitcntis diucrfbmo-
& fupponitur formx
do,vt contritio
iocramentalis alio incipit plerumquc a rc

Scoti oper.
Au-
&
ucnitur,vt in Euchariftia^ânis
qu
decerminatur ad fupponendum pro effedu,

exprimic ,
connocando materiam ad cffedura ipfum refcrt : ficut forma Baptifmatis ablutioncm fieri ad effedum per inuocationem Trinitatis defignatum
in hoc
fcnfu illud.vulgare Auguftini
AccetUt verbttm
qucm forma
phora
in eo
cx
â
operatur forma per
guftino i.de doBrina Omiiiana^cap. i.) adiun Augnftioi
quandam propprtioncm^qua fumitui

re
fignifican-
do,eftquc indifterens,donec per verba
Tom. VIII.
quia
,
vci
cara
pcc
pcrmodu
diipofitiQni$,confeffio
modu informacionis, & accufacionis,de qui-
bu^
'
,^^
IV. Sententiarum
Lib.
i6i
ûs confcflTarius cognofcit,& facisfadio per mo-
dum
ordinationis iudicialis inucnitur
in his
enim duobus Sacramcntis, loqucndo dc Euchariftia in fieri , cxercctur poteftas , & hoc per
2>r//jr fir- formam
Ci loquamur dc Euchariftia infdloejfe,
mEHthMr$- ^Qfj inuenitur forma verborum , quia hsc con:
^'*'
in fluxu
fiftit
ac proinde ncquit circ dc ratione
perraanentis : fpccics autcm funt Sacramentum,

non verba. Vnde rcfte
res fenfibilis,
&
qus funt
Concilium Florentinum
dicic
S^cramen-
perfici
&
verhify &c. Abftincndo ab eo, quod eft

de confticutionc intrii^feca Sacramcnti, ad quod
aliquando fpeâc fola forma , aliquaiido fola
maceria, aliquando vtraque , iuxca varia placita
ta rehHS
Theologorum.
In Sacramcncis ergo , in quibus excrcetur po-
MMteri* cif- tcftas, fcu

e* qHm tn
qux in
excrcicio poceftacis confiftant,
probabilc cocan) iignificationcm pradicam con-
'"
'
Viiurf
^ft*''^ in fola
forma
vt in Pcenitcntia
Qrdine
chariftiae confecratione,
Euenim
in his
miteiit circa ûam inuenitur, vt declaracum eft

in duobus primis. In Ordine confercur pote-
cramencalen? iignificacionem fuadari in fola

mareria.
Qupd fi
Confirmationcm eftc cxercitiumpoteftatis,&Qrdinis. Refponderi poteft,

^^^ ^^ adhibcri materiam , in qua excrcetur adtio
vrgeas,
facramcntalis ,
vcrba
qus jdenoratur
per
formam , per
Cmfirmo te Chrijrnate fkUuif, &c. neque miiiftcrium huius Sacramenti ita conncjfum e/Ie chara(5keri Epi/copah , quin delegari poflit etiam non Epifcopo j vt fuo loco diforma crgo jpfa exprimic Ordincm ad
cetur
roateriarn , non ica in ordine de quibus in (pecie agendum eric. Sic etiam in Extrema Vnctione: Per banc faaramFHîonem ySi.c. magis exprimitur efficacia matcriac , quam formx , quae eft
dcprecatiua: in matrimonioconfcnfui mutuus,
vcl quidquid ponatur, ficut pcr fc exigitur ad
contcadum legitimum ita quomodocumque
illa
>:
tti^tta
X)m/
VerUtu fdei
quam tnUit
Dilkr.
Occurrit controuerfia cum hsreticis circa

formam,& mattiiamhuius Sacramenti,&re-
liquoruni^vcrum fjnt definita & detcrminata?

Veritatem affirmatiuam fupponit podtor hic>
in quacftionc fequenti, & in prima quacftionc huius , per illam particulara ex Smna ifii'
&
tutitne fignificans
tttm
cic
&
in explicationc dcfinitio-
&
ciifi..
cpufi. i.
êr
to-
cftque veritas fidei definita in Tridenti-
vbicumque
icfeff. j. can.
agit
de Sacramentis in fpe-
ij.de Sacramentit in genere
in Fiorentiiio yXy^r^
&
cap.
Sc
Ad ahoUndarnyde
htereticis.
Patct quoad praefcns , leannis j. vbi defignatur matcria Baptifmi , aqua ; Mmh*i vlttmo eius
forma:
I>'onyr.
&
chia cap. i .
&
Matthdi 16. forraa

materia
Dionyfius de Ecclefiaftica hierarPrimi fhcerdotalii tmtner'^ duces vifihili-
ficut
Euchariftiae
htts
fignii coilefiia Sacramenta
fcriftis
Auûftin.
guftinum
&
cap. 1 6.
&
lib. }
ele
Sacerdotum
d"
lib.
,partim nonfcriptis
didentnt,8cc.
texuerum , cr partint
irjfiittaionihtts
nobis tra-
Auguftinus de vnico B.iptifmo,
c.8.
Cyprian.
minifterijs at-
Sacramentum,Scc.
epiilola 11 8.
VideAu-
Aaguftin.
9. contra Fauftitm,
Baptifino cap.
o. epift, 2 5 . lib.
7 de Bapufmo cap. ^j.& ^ylib.de vnitate Ecclejit

.
jfi^
(^p.it).
Contrariam ha:refim docuenmt Pauliciani,

vt referc Euchymius in x.parte FanopUaart. 21.
qui non requirebanc aliquam materiam , fcd
ycrba. Icem hsrecici huius temporis, qui negant requiri aliud verbum , nifi concionatododrinx ; quia hoc foium neceflarium
rium ,
eft ad excitandam fidem. Obiicit autem Caluinus, nulla conucncio Chrifti ad Belial fed marebus ad magi vcuntur certis carminibus ,
&
9
em-
Hdrefis
*''**''*
"jôicw
huiud t*m}e.
r.
bbieai Cal**'"*
&
ergo hacc non dcbuemnt admitti in Sa-
cramentis.
Re^nfigf
rct
SeeunJa cb'^'-
& ccr abluat,

fed quia
nifi faciente
credttftr? tiam
verbo ,non quia
dicittir,
& in ipfa verbo aliud eftfd-
nus tranfiens, aliud virtus mafltnsjooc
eft
verbumfidei
quod prxdicamus.
I o
Refpondetur Auguftinum interpretari illud
I o.
lam vo,s mundi îs propter fepjfonem Rejponfit.
tpiem locutus fum vobis , &c, vnde loquitur tam
de rituali ^ fcu facramentali , quim de dodrinali
ita quidam cum Bellarmino , qncm fequi- Bellarmia,
tur Vafquez. Sed meliiis refertur authoritas ad Vafquez,
folum rituale ex contextu Auguftini & di- inteliigi de
citur verbum fidei , quatcnus crcditur ab Ec- *'* ritMnli
loan.
& quia
ad mundandum
inuocatio fancjbiflimae Trinitatis , id
clefia cius virtus
bum
quod
eft
obicdum creditum
eft
,
eft ^'''
ver-
non k
cft infans , vel infide, quando

quamuis habcat confenfum recipicndi Sacramenti qupd Ecclefia miniftrat, icd ab Eclis
no
Floieat.
tribftta,vifibile efjiciunt
fufcipiente
, fiuc in ratione formae , liue mapcrinde fundat rciationem facramen-
nit traditx a Magiftro
Tndcav
fiolicis inftitutionibus
teris
taiem.
f"
&
explicecur
,
Tetcullian.
&
Reipondetur , fi argumentum quidpiam valc, inferret neque in lcge vcteri Dcum inftituilFc cxremonjas cepas . quibus colerctur , neque vfum fuiffc facrificiorum in lege naturae approbatum.
Secund6 obiicit illud Auguftini tradt. 80. in
loannem ^nde ifta virtus atjux,vt cerpus tangatt
; licct in Baptifmo fuftineudo.defimcioncm Magiftri , probabile fic fa-
&
teri4,in qaa exercetur aftio ipfa facramencaIjs :

probabilius cft vcrumque fpedare ad
eilcnciam Sactamenti
4ir.-immtu
Icficia
&
Suiddtalijs
celcbrari
exerccnda circa corpus Chrifti verum,&

myfticum. In aliis Sacramencis inuenicur maftas
Sacramcnta Chrifti dcbcre ritu EuMtgelict

lib. j. de Daptifmo cap. i;. debe~
recelebrari verbts Euangelicis : & alias facpc hanc
veritatem docet. TertuUianus dc Baptiiiiio cap.
I j. Lex tingendi impefitaefi,
forma prit/iri/ta.
Cyprianus ferm.de BaptifiDoCluifti. FerborHrn
folemnitas,
facri tmtocatio nominis, &figna jipo^
dicit
clefia,
Vnde
in finc fic fubdit
tjuatptam fiuxo
&
adderetur in verbo.
tJifundatio
lahili tribueretur
Hoc
igitftr
elemento
nenifi
verbttm fidei tantum valet
in Ecclefia Dei , vt per ipfum crfdentem , offerentem,

henedicentem ,tingentem etiam tatitilbim mtmdet in-
famem , tptamHts nondum

iuftitiam
ad
faUaem , &c. Vnde
valetitem cerde credere
aut ore confitert ad
&
in eius forBaptifmus eft Sacramentum fidei,

obieexprimitur articulus primarius 1
ftum formale fidci ; inde forma ipfa reê diciturw^w /</', ab Auguftino. VUimaautem R*dartiititr
verba citata deftruunt ônclufionem Caluini, ^'"''T '*
"^*''
qua vult celebrari Baptifmum cx hac authoritate Auguftini , in vcrbo concionatorio , ex-
&
ma
, cijm in infantc nulla f oint eftc

virtutem mundandi a peccato originali tribuit Auguftinus ipfi verbo , quod nequic
efte concionatorium , quia faltem nihil in in-
tante fidem
fides
fante valet.
Vndc,vt notat bcne Anfelmus
in
i.
ad
Co-
rinthios
i.
Anfchnus.
III.
Dift.
Quza.
BtptixMtîu rinthios i. niulcos eflc rainiflros Sacrtmcnti,

tcjutunt
nibus
csnrienAri.
frccpi(Ic
Ambiofitts.
qui non func idonci ad concionandum > quod

tnaxime apparet in cafu nccefllcacis > vbi bapcizatur infans ab obftctricibus. Ambroiius aducnit ctiam Sacraracntuiti perfici vcrbis folcm-
HO
163
Pctrum prius docuiflc Corncliuni,
Sc
II.
mox , vt a miniftris baptizaretur.iôu- *-;-;

us docuit Corinthios, fcd ncraiuem baptizauit, /"'>f*
quia cuangclizarc miflus
cft ,
&
non
bapti-
zare.
M,
De neceptAtt frMpti formam confuetam BAftif/ni effe neceffkriam , nec erdinarium minisirum
Dcfccuntlo
'
AHqMtd itf iincformaifto

flieiitr
vidcndura cft, qua: vorba
modo. Vbi fciendumcftj
nt'
M quod in Sacramcncis cft aliquid neceftaSMrimmu. rium (impliciccr , fcilicec ex parcc Sacramcnci, quo fcilicec non cxiftencc, omnino
trjfarittm
non cft Sacramencum. Aliquid
eftnecef-
farium aliqualicer,fciliceccx parcc miniftri , finc quo miniftcr difpcnfando Sacra-
de forma fecundo modo

ncceffaria,hoc cft,dc forma ncccifario obSi quaeracur
feruanda a miniftro , dico
qu6d
in coca
Romana forma nccefiaria ha:c cft,

dc qua qujcricur , forma ncccffaria fcilicct
miniftro & hoc loqucndo dc miniftro,cui
Ecclcfia
oflScio bapcizarc.Quis fic illc,
j. nam iftum non poccft

ignorancia cxcufarcquia ccnecur fcirc illa,
dicecur diBinf.
qux funt fui officij , ad quod depucatur.

Probacur, quia quilibet miniftcr in Ecclefia Romana tenecur ncccffario illam for-
('
mam fcruarc, quam talis Ecclcfia impofuit

miniftris
ricur
huiufmodi cft
ifta,
dc qua qux-
vt patct Extrau.\vi argucndo,fcilicec
adoppoficumin illo capiculo., Siquis.

Si quzras dc forma ^ ncceffaria miniftro
apud Graicos dici poceft quodquancura
ad aliqua vcrba , non principalia in forma,
;
fciliccc illa
quibus exprimicur fufcipiens,
&atus^fiue minifter,EccIefia Grâ quan-
doquc non
voluit
formam
iftam fcruare:
cuius caufam taugit Apoftolus primx CotMMrt gpud
CrA('nttX'
frimtbtuur
k*ftixMU
firmf
ia
Hoc autem dico ^ quod 'unufquifque

velirum dicit , Ego quidemfum Pauli , (jrc
gloriabanturcnim dc miniftris baptizantirinth. i.
bus
quafi cis afcribcrctur Bapcifmus : &:
rcdarguic cos
& iftam eorum
nem,diccns , Diuifm
eji
conccncio-
{)rimerecur in
in indicaciuo
modo
quia
tunc minifter non fignificacur cffe audor
Bapcifmi fed cancum minifter defiderans,
fcd opcaciuo
& orans
a Deo,
&
effelum Bapcifmi confcrcndum

fufcipiens cciam non cxprimerc-
tur in fecunda pecfona,fcd in tercia
ficmd videniton eft , &c. Primum docct
in Ecclcfia Latina tcncri miniftrum ad
formam
&
quafi
non
II
Obligmtie
pr fcriptam ,
maxirac fi cx officio miniftrat minijln ad
Sacramcntum,quia tenctur fciie quod eft fui mu- fofmam.
neris , & conformari ritui fux Ecclefix, maximc
&
Romanat , qua: illam formam prxfcribit ,

vcrara doftrinam dc Sacraracntis tradit , cap. ./^</
Ttrma EecleabolendMn ,de hereticis. Prxfcribi autcm prae- fiAUtin*.
fatam formam in Ecclcfia Romana , patet cx
tit.
allcgatp
de Baptifino
&
fcqucntibus extrk
aliis
5c cx ritualibus
&
communi
Thcologorum.
d
cot,
Si tpuaras de forma neceffaria mmFhoapudCra'

Jt
&c. Dicit Grscos non vti forraa,auaLatini C*Hfa fcki.
vtuntur
& caufara fubiungit
ex fchifmate orto
fmtuit ,
ad Corinth. i . in quo gloria- form* farti.

bantur de miniftris baptizantibus:ô^ Fauî, tnlarit Cr*.
etrttm.
&c- Hinc ordinatum eft ne miniftet fuum nocncn
exprimeret informa. Idem docct P.Thomas 3. D.Thm.
part.qua/l. 66. art.6. D.Bonaucntura an.i.^tu^,j, D.Bonaafc.
ad^. Richardust.i.^_^.3. Gabricl^rf.i.f*.*, Richardni.
Gabriel.
quos fequuntur pofteriores Vafquez autcm id Vafquez
rcuocat in dubium , quia nemo antiquior dikis dubicaoc.
Scholafticis, id dixit i fecimdo quia non colligitur cx tcxtu,Corinthios fuiflc in eo crrorc , quafl
virtutcm Baptifmi tribuercnt miniftcis , fed tantum gloriatos eire de magiftris fuis in Bde : nulinter Corinthios
lus autem ex interpretantibus , fmc Grarcis

Latinis,docet eos hiifle in illo errore,
fiuc
Cattcrum tcnenda eft fentcntia SchoIafticQ-, quara apud hiftoricos Grzcos rcperiri docct Cornelius a Lapide , eanderaque caufamex-
rura
primendz
Stntenti*
SchtUjhctri
forma: baptifmalis , non exprefsa ttnrnda.

pcrfona miniftri , fimul cum alia hatrcfi , quar in CtmtUtu m
fic
Oricnte contigit,qu? maiorcmfru^ra Baptifmi
Lafidt.
a meliori miniftro dari contendebat, fuiflc doccc

Petrus Arcudius Grzcus lib. i. d$ Baptifine, PettttiArtU'
cap.S.
Errafle
diitt.
autem Corinthios
ftifino cap. 5
Baptifmum,
de vnico Ba-
circa
eftexprelfa fcntcntia Auguftini
, lib.
tcmpore Apoftolorum
dicebant:
EôtptidemfimPatdi, ^c. tjuamuufionperimpiorMmjedSaaEierum nominaîpfitamenimpiafihifinatit
Vide quae fcquuntur
coUcndum nc miniftcr cxpropria perfona ncc adus

,
"De
non exfrtmt
iulie in ea
licita.
faciebant ;hoc ipfirum erat detefiidfHe virium
Chrilitat
Et proptcr hoc , ortum fuit intcr eos

fchifma , &: ordinacum fuic intcr cos , ad
iftud fcliifma
capitulo
mcncum,non poccftivicarcpcccacum.
compecic ex
Formam vero Gr<tcorum olimfuiffelicitam ,
excufari ignorantia.
ferfonam miniliri: nec conHare quod nec modo afud eosfit
thiot arbitror
& cap.
8cc,
Nfc illos Corin-
tptot infihifin^ta dijfilmfe red^trguit,
veramfidem hahuife
, Eô fitm Pauli,

verumtjonen Baptifinum hahebant,ex cuius veritate , vt ifiam corrigerrm falfitatem,
ab eo ipfo audiunt , Nunquid PmIms pro vobis crucifi-
hoc enimfalfim erat
ijuod dicebant
xus efl f autin nomine Paitli baptiîeHis? Dicit

ctiam eos habuifreerrorcro, quamiiis crcdidcrinc
Chriftum refurrcxiffe circa rcfurrcîonem mortuorum, qucmPaulusex refurrcaionc Chrifti
confutat , 5 mortuinon refitrûne neque Chriihtsre/urrexit,8cc.confutns cttQtem corum ex veritate
quam|tcncbat dc rcfurccdionc Chrifti
fk ctiam
ctrorcia
Errafe
Ct-,
rituhitt eirta
Baftijmitm.
Augoftiaas.
Lib.
i64
IV. Sententiarum
non prctfcis^ rccipcrcc quod reciplt ab aliquo fermone fibi dirigente. Vcrumtameil
,
mclius potuifletfufcipicns
qilam pcr
fuifTe cxprcflrus,
h.oc./erutis Chrijli,
nc proprio.
Non cnim
baptizatur
fcilicet,nomi-
iam feruus Chrifti
fed baptizatur vt
fcruus
fit
Clirifti,loquendo de fcruitio fpirituali,quo
Chriftianus
el\
fcruus Chrifti.
Dc hac forma potcft dici qu6d quam,
eoTum
fuijfe
pfim licitam.
diu tolerata fuit ab EcclefuRomana.licita
t^ferte mo- fuit cis

diafudiffof.
& pto tcmporc
3:3.:
pro quo inftituta
fcd ccfTanteilla causa, rationabilicer
potuit forma
communis
Romana
Vel ergo
ta.
fuitdurantc causapracdi-
^-p^ rationabilis
formam
jllam
quantum ad cos
impofi-
fuiffe eis
Ecclcfia prohibuic
,
& tunc
pcccanc feruando f quod cxnrefse non inucrwcurin aliquocapitulo,fpecialcm men-
tioncm faciente de
cis)
vel
fi
permifit, fiuc
conccfTit^licitum videcurctsillam
continuare.
Minifier sa-
^'r
Eertefi*
tia,
&
fi
ttmjeûi.
permifiSonc,fen licen-
tali
ftancc,in Conciliis fuis particularibus,
*7 Of<i'"^"Cf ""t intcr

>#-
formam
fc
talem
formam
cfiTe
fcruandam , videtur quod miniftcr corum

tenetur
cam fcruare
miflionc Ecclcfiac
ficnt ftantc ifta pcr-
Romanae quod alicubi

,
immcrfio, alicubi vnajin illaEcelefia,quat determiuauit trinam immcrfiofiat trina
nem feruandam
de
miniftri
neccflStatc
modum
faciendum
fic
cft
& eft
praeccptum &:
propriae Ecclefiae fcruare.
Hxc dc
crrorcm de Baptifmo in nomine miniftri coiifutauit>ex veritate de Baptifmo in nominc Chrifti:

& ita ftatuit facicndum cum aliis, vtcx veritate,
quam tcnent,corrigatur error in aliis , adducens
exemplade Iudxo,& Gencili.
Auguftinum fequicur iifdcm vcrbis Bcda.in r.
14
ad Corinth.i. Eofdcm crralle fupponit Primaiius: B(rda.
ibidem, Sedulius in illud, Gratias ^go Domino Deo Primaflus.
Scdulius.
mco,tpwd nrminem venrum l>aptiz>*Hi,Scc. Idcirco wminem vejirum haptiKAHi^ tjuis meputaret in meo nc
mino baptiKAJfe,niJiCrifpHm ,
CaiMm,cjui fi nondicuminmeonominehaptizAtoSyicc. Allcrit Hierony- Hieron.
mus in epiftoiam ad Titum alTeiuiftc ex hac oc- apud SeduL
caHonc ordinatum cftc , ne duo Epifcopi flnc in
&
cadcm
diuijiu
ciuitatc
tji
fed
[hrifius
& Pctrus Lombardus inilla,
vt pHtarint gratiam dari ah hemine,non
tjuajt minijiro,
Jed authore; vel putabant (hrijlum in Baptijrno nagis

operari per meliorem haptijfam ;& mirnts permimu
& infra ,Vehementer erral>am
bonum,
Jibiprater Qjrijlum couJHtuebMit
ijli,
tjuia ojlia
&fHndamenta di-
uerja,&c.
Quin etiam Chryfoftomus hom.^.in illa, Aut

in nomino
meo baptizati
guo^M erat
cauja Jihijmatis
ûibaptizArent,&.c.
tjuod vocarenturab /,
Quamuis autem
his vcrbis
non infmuat
cos fuiiTc in illo errorc;infra tamen

dicir pericnlum cins fuifle : namj^cwn viles &a!bieSii
& CjM mdliusjtmt exijiimationis homineibapti-
zarent
orta
ejl hdrejis ',Ji
ege
cfui
annunciaui Bapti-
Jmum wultos haptizAjfem,veriJimile ejfetfuturumfuij^

fe,vt cenuenientes
tHr,fedmihi
nonfelim in meo nomine vocaren-
tjuoijue
baptifimm tribturent,6cc.
ncccfTaria cx partc miniftri.
&
&
cmcnit,qucmPaulusconfutat,gratiasagcnsfcpaucQsbaptizaire: vtquid cnimtanta diflercretdc

Baptifmo Paulus,nifi caufa fubcftct?
\6
Vtcrquc modus adum ablutionijcxprimendi habetur ex Scriptura,vel a6Hu^,vtfaciunt Latini , ex
Vjertjue mo'
Matthsi vliitno, BaptizavtesepsinnominePatris,
Filif,Scc.\bi traditur forma Baptifmi,vt Patrcs do-
&
t*'scri*tuT4.
MMhxi
Ego a te debeo baptizAri : 6c

A<5borum i. "Baptizetur vnujipujtjue vejirum in nornine lejit (jhrlfii in remijfionem peccatorttm vejirorum,
&c. t vtrumque modum profcrendi approbat Florcminum , fiue dicatur baptizatur , fiue
^^"^
vcl etiam paffiuc
vt
i.fêmtIeJits,Scc.vtbaptizAretur,Scc.
baptizctur.
Casterura apud Gracos , vtrcfcrt Arcudius , indicatiuum fcu cnunciatiuum verbum eft in vfu , vt
J^kKQ- ,vel i J'iih.n ti 3tf , baptizAtftrJhuus ^ velJeruaDei, &c.Vetbum autem baptizf'
/Sw7/fTai
D. Thom.
Doftor.
Richzrdus.
Ch^foft.
Necdixitimmtptid
Paulus baptizAuit , baptizAuit enim multos .-Jednon
erat id tjuod ^turebatur, a tptonam baptizati eJfent,JeiL
in chius nomine ejfent baptizati, nam ûoniamhtc
eflis:
Hoc ipfum periculum fufficicbat, vt taceretiir

perfona miniftri.nc Baptifmus in nominceius
haerefis mox fubftqucns in
videretur dari j
priente, qux Baptifmum ex meritis miniftrl meticbsitur,candem caufamfubminiftrauit. Ex quibus
patcr Vafquem non rcifte id in dubiurri reuocare,neque benc,& ad fenfuiii Ayguftini explicuifte,qu
dixii traSiatuân /<: vtpatct ex alio eius loco iam citato- (ûpd autem fucrit xmulatio,
zelus
Corinthiorumcircamagiftros,vcrumeftv(cdnon foliim in hoc terminatus fuit error,qui dc Baptifmo
forma
Pctrus
Adeo fmVwjinquit, errabam ifli, Loaibwdi
quidam imperatiuc ditfbum interprctantur-, quidam dcprccatiue. Primum docet D.Thomas , fecundum autem noftcr Doftor hic, Richardus art.i. ar.jatd^. & alij iicct ncucer modus fit fccundiim
vfum formas Grxcorum, qua: eft indicatiua vterque fufficit ad vcritatem Baptifini , & fccundus modus magis con'gruit,retenti ratione, ob quam Grsci non exprimunt perfonam miniftri; ne fcilicct in
tur,
, aut Baptifmus ab ipfo virtutem vUam fortiri intelligatur , tanquam a caufa princiquiaimpcratiuus modusdefignatauthoritatcmminiftri;dcprccatiuusautemnonita,fedmaeis
authoritatcm caufs principalis . k qua Sacramentum habet fuam cfficaciam,licct rainifterialitcr /it h
dllfeeTiiui*^
miniftri , non
froUtitmfuf. conferente. Imperium etiam fiue dirigatur ad cffcdum Sacramcnti , fiue ad pcrfonam
jicit.
tam propric, quia neque fibi propri^ quis impcrat, ncque effeûsj qui cft ^ caufa fupcriorc,cadit proSecitndit*
pric iub imperium infcrioris ; maximc quando non fundatur in poteftate iurifdiftionis communicammctgM jj,
ficutcffedkus pocnitcnciac,qui proccditJl poteftatecIauium:fcd quidquid fit, vterquemodus fignificat ablutionem injieri ; quod fufficit,& requiritur ad vcrum Baptifmum,qui confiftit in vfu
idc6
forma qui vtuntur nunc C haldaci per verbum practeriti baptizAtus f/?,inualiaa cenfur,quantum ad rigorcra verborum, nifi praetcrituni pro prxfcnti apud jpfos in vfu fit-
feipfo elorictur
Vtrbum^ im. pali,
&
SCHO
ly
Diffindtio
H O
IJdc Utera trachns deforma necejfarU

minilier^ Cr
Quîl
III.
II.
165
M.
neeefsitate Sacrament't,continetaliejuot diâ.
Primumy
cgo^nonnecejfario exprimuntnr. Secundum,&6li4s^(^ fufcifiens, nectffarioex-
ly
frimuntur. Terttum,quoadmutationemfuhliantia verborumji ponatur aliud verhum, idem
eademque rationeJignifcanSyValideft. ârtum,non valet Baftifmus datus in nomine ênitoris, &c. nec Trinitatis. ^ntum^ haptiz,atus in nomine ChriFti^dithius efl defuo Baptifmo;
olim tamett licuitfic bapttz,are ex Ambr. addulo a Magijiro hic.
&\^.vbiefl mentio
colligitur ex Acf.c. 8.10.

,
de Bitptifmo in nomine lefu Chrijli ^Jine vUa Trinitatis exprefsione. its
Mag. Vf.Alcnf.4.^.f.8. m.^.art.). D.Thom.3.^.^.66.
art.6.ad 1. A\h. hic ,art.i. BonacumScoto htc&aliis. Ef contra SiMT.f^praf^.

alios ^qui putant ApoJiolos nunquam baptizajfe innemi-
ucnt.p.i.art.i.q.i. Kic. art.i.q.yadio.
Canum
6.deloc. cap.%.adj.
ne Chrifiii
Tertio ' de forma ncccffaria cx partc

Sacramenci , patet quod ifta non cft talis
quantumadomnia vcrba,cx hoc qu6ddieft , quod Grajci vcrc baptizabant,

non tamcn fub eadem forma.Vndc aducrtcndum cft, quod in ifta forma funt vcrba
principahtcr pertincntia ad cam ahqua
autcm non principahter pertinent quia
cramenti rcquiri , vt exprimatur adus baptizan- infcrm*

fiifmi.
di , &: fufcipicns cum inuocatione fandlifllmx
Trinitatis , non tamen perfona miniftri cft do^brina communis , qus habetur ex capituio , Si
quu,&cc. debaptijmo , quod cft Alexandri III. Si
quit pturum ter in aejttam immerjhit in nornine Patris,
Tertto Je famut necejfarla ex parte Sacramentl,

17
&c. Conclulio Dodtoriscft, ad ncceflitatem Sa- ExprimenJa
dum
cxprimunt miniftrum,a(ftum,& fufcipienilinifter nm tem. Miniftrum enim non

cft fimphciter
tuceffario ixneccfTarium
aliquo
verbo
cxprimi
, nequc
in
frimitur
Bpt. ntc Ij pronomine cuiufcunquc pcrfonx
quia
:
cgo.
non
cft in vcrbis Chrifti
Matth. vltimo.
Aha auccm duo,fcihet aftum,& fufcipientcra, necefTarium cft cxprimi
tcrminatc
codem modo
fcd non dc-
quo
iftis
vcrbis
cxprimuntur , fcihcet adus verbo indicatiui modi,&: fufcipicns pronominc fecunda:

pcrfonac fed poteft adus exprimi vcrbo
altcrius modi , & fufcipicns vcrbo alrcrius
pcrfonx,vc Grzci cxprimunt. Ratioau:
tem
ASut
5*
fmfcifitni #*-
frimi dtbtnt.
neccfficatis
quod
illa
duo fic
vcl fic
exprimercnrur, fumitur ex illo Macch. vltimo , Baptizjintes eos , &c. vbi exprimitur
adus
Dc
& fufcipicns.
verbls
autcm
principalibus quas
funt, In nomine Patris , dr Fili)
& Spiritus
y5^/,anifta|fint prarcis^ pertincntia ad

formam ? Ad huius intclledum aduer-
tendum eft,qu6d fccundum Philofophum

j.P^y/r.quadruplex
g^HMdrufUx
tjlfnMMiti
form Scrtatntcntm.
cft mutatio,fcilicet fe-
cundumfubftantiam, qualitatem, quantitatem,&: vbi ficfccundum ifta verba, potcft fieri quadruplex variatio,fcilicctyff//:
dum fibjiantiam
iftis ,
vcl aliud
alia vcrba ponendopro

verbum pro ifto yfecundum
^
quantitatem , apponendo, vcl fubtrahcndo:
&fiapponendo
vcl
antcponendo
vel
& Filij,& Spiritusjan^li.Ameny&c non dixerit:f

nomine
&
& Spiritusjkn-
te baptizo in
*l'atris,
Filif
m. Amen,non ejiptterhaptizatus,
IUaautem
nem
haptizote requiruntur ad exprcfllo- ABiet mini-
aftus baptieandi
&
ipfum fufcipicntcm,
ftri
expri-
mendin.
quiaperfonaminiftri non neccfTario

exprimitur ; vt paiet cx forma Grscorum,& alia
baptivtHr\ quam formani ratam
pcr baptizatw,
non
aliter
&
nabct Concilium Florcntinum in decreto Vnio- Flotcnc.

nis Armcnorum de hoc Sacramento } vbi triplicem modum cxprimendi formam validam Sacramcnti declarat. Primus eft, Egotehaptizo fecundus , haptiz/UftrJeruus Chrifii , &c. fiue , baptizetur TrlpUx m*.
du txfrimiJeruHs (Tjrifli manibus tneiSfScc Cuius rationcm
di formam
fubdit hanc:
vlidi,
:
Gluoniam,cum principalis cattjaêx tpea Baptijpitu R*lie

1/irtutem hahet ,JitfanUa Trinitas
infirumentalis au-
defini-
titniifidei.
temfit minificr,qui tratiit exteriies Sacramentum,fi exprimituraius,ûiper ipjitm exercetur minijfrum, cto/t
JanEia Trinitatis inuocatione perficititrSacramentum,
&c. Qiiamuis autem Concilium hic non declaret

fufcipientemcfleexprimendum, illud fiipponit,
quia tam forma , quam ablutio,feu aiflus , vt importatur per formam , verificantur circa fubicAum ablutionis ; Sode hoc nulla fuit controuerfia,aut diuerfitas in ritu quoad fubftantiam , licct
quoad modura grammaticalcm exprimcndi fiiP'
cipientem fuerit varictas , qui in forma Latinorum in accufandi cafu,in forma Grzcorum in nominatiuo cxpriraitur;exprimitur tamen perfona
fubicdti in vtraquc,
F.xprimend*
ba-
ferftma
ftixMi.
& fignificatio formi pradi-
ca ad ipfum dirigitur.
Concilium autcm decbrat varictatem , qux

contingitcircacxprefHonem , vcl fuppreffionem
pcrfonx miniftri , in quibus fuit diuerfitas ritus
intcr vtraraquc Ecclefiam.Conclufio ctiampatcc
Matthxi vltimo Baptiz/tntes eos in nomine PatriSf
Filif, &c. vbi traditur forma baptizandi , vcl
iam traditaexprimitur iuxta fcnfum communem,
:
poftponcndo,veI intcrponcndo \fecundum

ijualitatem yfcihcct aufcrcndo aliquam rcquifitam tcrminationcm ad congruam locutioncm :fecundum vbi, tranfponendo.
Et de qnacunquc iftarum variationum,
dico , quod fi varians intcndit vti vcrbis,
quibus vtitur tauquam forma
Ecclcfiac,
&
& interpretationem Ecclcfi*.

Dubitatur autcm circa modum exprimendi DuitMm.
aVum baptizandi,an dcbcat exprimi.vt adus miniftri
ita vt
fi
ita reftringatur
vt fupponat ver-
bum pro a^tionc Dci tantum,vt in

Z?rt</ , fit
prxcisQ
JB-
valida forma
hjcjâptizet te
Refpondet Soto inhac

difi.
prarcise
non baptizat quia
dcficit fibi in-
tentio vtendi verbis
quam formi
quibus vtitur , tan-
Ecclefiat
intendit cnimvti
vcrbis aliqualiter variatis
iliis
IV. Sententiarum
Lib.
i66
tanquam
forma praccisa Baptifmi.

Suppofito ergo , quod non dcficiat intentio,quaeramus ex partc verborum in fe,
quaeiftarum variationum poteft ftarc
cum
forma, 6c qua: non i Et hoc de fingulis pcr

ordincm.
De Drima dico,qu6d potcft intelligi du-
quod aliud vcrbumTccundum

in loco alicuius vcrborum
pliciter,vcl
quid ponatur
illorum,puta
eadem
alia
vox
t.-imen
rationc fignificans
bum fimpliciter
fi
& fub
vel aliud vcr-
fcilicet alia
gnificatum habens. Et
idem,
vox aliud fi-
fecundo modo,
adhucdupliciter,quiavcl illud fignificatum eft omnino difparatum afignificato

vqcisjpro qua ponitur,vt fi poneretur lapis
loco huius , quod eft fÛr vcl eft fignificatum conueniens omnino , habens idem
fubftratum in re:&:lioc contingit dupHci:
ter
fignificantur pcr \ioCtPater,(^ FiliffSfdr Spi-
Coilfequentcr dicit illam formam , quam approbat Sotas,none(re validam, quia referuat nihil miniftro:tum, quit non compeiit Dco baptizare in nomine Patris,
Filij.8c Spiritus fandi, fi*nimm
quiahic modus denotat authoritatem,quam non *'*./?'"*
habet Deus in fe , fed in miniflro , cuius a<îoni
redlc additur [illa particula in nmint. Sccundd
&
fequitur
fi
ille exprimatur , vt miniflri , validam e(Te,quia fic auchoritas pcr Profopopceiam

dirigitur ad cfFedum , ficut fi quis cx ndeimpcret arbori tranifUntare. Tertio iequitur,fi profcr
ratur deprecatiue , nihil fieri , nifi dcnotetur per
vcrba adiunAa adiOjVt procedit a miniftro,quia
iida effet
tur implicitc
collctiuo
& hoc vel tantum
quomodo
in toto
fignificit eas
hoc
woiwcn ftnita Trinitas vcl implicit^ ,vtin

quodam imporrante perfonas per corrcfpondentiam efFctus ad cau{am:& fic im;
nomcn Chriffus. Hoc

nomcu fieuificac
fecundum
FiUum
*
O
porrantur pcr \ioc
rnoio imfor-
g,^,^^^
naturam liumanam qui vnctus

,
cft
& dac
Aiutrio
M- intcllifTerePatrcm,aquovnftuseft,&Spi-
piix: ejft
f.
fandum
quo vnctus cft. Sicergo

habcmus quantum ad iftud membrum,
nomen aliud tantum fecundum vocem,
ritum
vel nomen,aliud habens fignificatum
om-
nino difparatum: velnominafignificantia

tres perfonas,non fub ratione pcrfonarum,
,
cans
collediue
ifta
(jr
nomcn
genitus yVt\
vigenitor
men
vt Trtnitas
connotans perfonas
caufam.
fignifi-
vel no-
ficuc efFe(5lu$
Dc iftis quinque, dc primo, patet,qu6d

manec eadem forma quia in qualibet lingua poteft fieri Baptifmus fortctamen
non Ucet baptizanti cx oificio & folcmni,
tcr,vti vcrbis cuiuflibct linguaz: ficut
in
nec
confedionc Euchariftiac:quia ordinauic
Ecclefia
Romana, quod officia Ecclefiafti-
ca dicamur,& Sacramenta miniftrentur in

Latino Grammatico:S hoc rationabiliccr,
quia
Baptizetur firMus Chrifli in namine Pa'
e^ Filt}
& Spirim fmtii
, fi
deprccatiua
cfl.
auteni valida ,per iflam ahlMionem remittat
tihi
Deus peccatatua.
nis
Sacramcnto Vndlio-
ficut in
Per iflam facram VnSliontm rmittat
neceflario
&
Deum. Vnde hac inua-
tota adtio in
fic reiicicur
cant perfonas fub ratione proprietatum:

,
formapcr modum imperandi profera
adus
tur,ita vt
Deus, &c.
iftis
fton autem fub ratione fubfiftentium

hypoftafum. Vel illae perfona: fignifican-
*'^-
Deum.
nominibus
dc
fin^tts &
genitifris ,gemti^ (^fpirati ifta enim fignifific cft
foriMf
&
Hsc
,.,
fr^^lZtiT.
ftrum nihilconcurrere, ncque confequenter Sacramenta<k fe data elle caufam gratis , ied folum
tris ,
r^tionibus fignificatas
vfv*'*'
^'"*
importarctur akus,vt aminiftroell, aiioquin at,w j?

denotaretur mini- mir-ijlro.
tribuerctur tota adio Deo ,
quam
aliis
nttts
tnr fres ftr-
vel quia exprimit diftinfte tres perfo-
nas fub
chr;fi'MijU6-
, vt non cxcludatiir,
quamuis non exigitur cius cxprcfiio ac proinde
Contrarium docct
illa forma clfet fufficiens.
Vafquez i^.i42.fj/'.2. tum,quiailluddenotatur
per verba illa Matthxi , ex quibus coUigitifr cxprcflio adus , quae expreffio non cxigerecur , ni/i
dil{.tjtuj}.vntc*art.^ .veqaiTi
tibi
Refpondetur tamen in formanon exprimi

adionem, vc eft a miniftro:eft Dodo-
risjD.Bonaucnturar, htc in
Richardi
/orc cVro
,p.difl....art.i. tjudfl.i.
Durandi
quafl.i.
Paludani
ihidem, Gabrielis art. t Adriani in /^.juafl. i .Ad

wifÔT,&c.&omnium,qui formam Grscorum
intcUigunt deprecatiuc , in qua non fignificatur
.
adiovtminiftri, vcl vt
borum.
Quia kapttjottur , &
perfonam miaiftri,cfim
eft
a miniftro ex vi ver-
i<>
Cimtrarium
defenJiiur.
Rj^hardif'*
Durandus.'
Piludanuj.
Gibnel.
^**"*""*
non dcnotant ^'"

verba pafllua, fed
haptixêtur
fint
fubietum,in quo eft adtio per modum paffionis:

implicit? autem connotat agens correlatiuum,
"i'*'^*
2,
^7^
fnimfiroeft
(eclusi alia particula,qu2 ipfum cxprimcret,ficut
correlatiua funt fimul cognitione, vt eft

paffio.
Vnde in forma Grxcorum nuHa
acflio,
&
particula
exprimit pcrfonam miniftri,neque adlionem explicitc,vt
<t
miniftro.
Quamuis autem Florencinum addat manibut

meis,id declarationis gralia fuit, non neccffitatis
cum Grarci illam non cxprimant. Neque ratio
huius vfus baptizandi pcr Grcos introdudti,
aliam cxprcffionem pcrraittit j vnde,vt redc Arcudius,*' if*ii,vcl </l iyZ, id ctt:, ame, \el per
fne,retc fubintclligitur,
ratio fadla conuincit
importari implicitc pcrfonam miniftri , vt exercet a^bionem baptizandi externam.
Ratioetiam Florentini przmifla idemfupponitjdoccns non neceflario cxpr?mi caufam infbumentalem, fed zCtio vt ^ miniftro eatenus neceffario exprimenda eflet in forma , quatenus ipfe
minifter cfTet cxprimendus : hoc autem non rc^xfrimere
quiritur per ipfum Vafquez. Probatur antece- *'^'" vt
dens, quia ide6 cxprimcrctur per ipfum aftio, vt '^""."'"''ft
cftaminiftro, quatcnusconcurluscaufxinftru- ftrf, ,^.-.
mentalis , feu miniftri exprimendus fit , nc alfo- mirt.
quin denotaretur folus Dcus cffe caufa gratiar
confcqucntct abfque Sacraabfquc ininiftro ,
mento.
&
&
Qu^ft. 11.
III.
Dift.
i d$ itj^-
& pco-
qujj
,ftu<j diftin^kius potcft
rcrri
Ucomnino impcrcinenccpatet,quoa
fcnbi
Dc
nominibus
* (ignificantibus
pro-
7t^'',*&e.''
pf>ctatc$,&:non pcrfonas,vt^f;/ffr ,&c.
mmnmttmiT
dico,qu6d tioQ (cruacur
^t*l
'"
in cis (ormat ^^^^

Chriftus voluit perfonas vocari nominii-
bus pcrfonarum
&
dum illud, quod tafhim cft in primo libro

nomcQ
datum crar aliquod

diuinam fub
(ignificans eirenti^tm
propria ratione quod ipfi vocabant
nomcn
Dci Tetragramroaton ita Chriftusdcdic

Ecclcfia: nomina fignificancia perfonas
fub propriis rationibus. Si ctiam non fic
dcdcrit, tamcn bcnc probabilccftinali:
quainuocationc, nomcn pcrfona: habcrc

aliquam efficaciam quam non habct no,
men
proprietatis perfona
pctendo enim
aliquod donum ab aUquo pro amore loanimpetraretur , quam fi loco nominis proprij poncrctur nomcn fignificans
proprietatcm fuppofiti.
nis, citius
Dc nominc Trinitatis patet,qu6d Chri-
l?JitVt
mtmtu, nut- ftus intcilcxit illas

**
in
perfonas cxplicandas:
hoc autem nomine
Trimtatis
rantum
&
importantur imphcite.
ide6 quod dicic
illud capitulum , A (juodam-.TtmitSiÂcbcc intelhgi explicite pro
cribus
pcr-
j)c fluinto
\
fcihcet dc
nominc
11..
\.
Chrifti,
.
patct,quoa ahquando hcitum ruitbaptizare, Aff.t.io. dc Corncho & 19. Sed an

"
tmt.
"*' ^
y. 6.
mîOicitut,
d1l>iM$!*'
modo cflfct baptizatusjfi fic tradcrctur,dubiumcft. Videtur qu^d fic bapeiz(tns pcc^^^^^ mortahter , imo omnino non bapti
zarct.
Primum
ptobatur, quia lcgcm fu-
pcrioris nullus infcrior potcft rcuocarc,
nccfimphciter, ncc adcempus lcx dc ba:
forma commufiija MUMe

Pa/ris,dr Filî &c. promulgata fuit a Cbri-
contingit in propofito
, cft exprimcrc caufam vt

abco cfFcdus fif ergo,&c.
Deindc exprimendo influxum caufz princi-
iqfluit,&
palis, vt agit
mediantc inftrumcnto
10
fufficicntcr txpr,f,c cu-
importatur adlio inftrumcnti,vtab inftrumcnro, / prineifmiu

cx prarfcripto ordinccaufarum,& influxus: fed *"""*' '"c^primitur in forma deprecatiua in verbis prat- A*"'*""*, Deus caufa principalis , vt influens mcdiante Sacramcnto fenfibili , quod poniturpcr
fcriptis
miniftrum
, &confiftit proximcin adibus eius

fcnfibiHbus:ergo fufficienter importatur pcr hoc
folum adlio
>
&
concurfus miniftri,finc alia cx-
prcflione.
Tcrtii denique, quia cx natura rci , acccdcntc

forma ,
materia ab codem
miniftrodebentapplicarij ita vt fialtcraharum
per diucrfbs miniftros applicctur , forma pct
vnupi , matcria pcr altcrum,non integrent mate-
^*"'*
'*'''
&
inftitutione diuini,
riam,feufundamcntumfignificationisfacramentah's,nequc facramentaliter applicentur
ergocx
t*
conima-
^f*"*
"*'
""-
Â""1
7m^|w
i.
nifirunt.
coniunftione harum ad inuicem,redle dcfignatur

ablutio eflc ^ proferente terba
& vtrumque ab
eodem,feclusa alia quacunquc particula id exprimente ex inftitutione item diuina,ex ordine ror-
rQX ad materiam , tanquam compartem applicatamab- ipfo prgfcrentC) ex nacuratam adlionis

abluuua;,quam proUdonis vcrborum,ex ordinc
ablutionis receptae in fubiedo,& fignatc per for-
main>ex fubordinatione Sacramenti ,

miniftti
ad caufam principalem : fufficientejr, inquam,dc'
notatur a(9tio>vt eft a miniftro,vci cfTc ab ipfo : ac
proindc fuperfluitomnis additio adilludexpri-
mcndum,quamdia praedidla faluantur.

Pcto cnim quid dcfignet ipfam formam efle a
anetiam ad hoc requiratur particula

vlla in forma,quz id defignet?& hoc non> vtpec
iiepatet :ergo nihil aliud hoccxptimic > przter
iptam prolationc eius,quz fic a miuiftro. Eodem
tniniftro?
modo
adlus ablucionis fadae a miniftro defignar
(ctpfuro,vt dicic
ordinemad miniftrum, & mint-
fkicttter denocant ai:ioncm fieri a mituftro
cle(ije,quia fuic racto difpenfandi,vt diuul-
vc
gjxecur QomenChrifti tamen illa rationo

ce(rante,non difpcnfauit:crgo nullus infc-r
quidrur.
tcmporc
illo pofteriori,poteft ali^
illa
abfolui.
fbrma tradita (mmunttcr fempcr manec

formi,nifi pcr formx inftitutorem pro aliquo tcmporc fiat aliqua difpcnfatio fcd
forma non fuic difpcnfaciue tradita nifi pro
temporc , pro quo fuic difpcnfandi ratio,
fcilicec in Ecclefia primitiua
Chrifti diuulgaretur
vt
nomcn
ergo rcmporc
lius difpenfacionis cefTaQtc
ftniu!n,vt
forma
il-
illa
iola
ab co
fic
hmc
icaque ablucio defignac
mmi- i;nf^,^
fbuisihinc forma^qux connocac ablucionem ficpcrfonam fufeiri hic

nunc circa fubiteckum
&
&
pientts,6ftquc tanti(m ilU> qux
eft
fic
a miniftco,fuf-
, aut
^ miniftro : neque aUa eius cxpreifio rc-
Magis miruii) eft quomodo przfatus auchor

velic,eciam in forma confccracionis , dcnocari
a(ftioiicm>vt a miniftro cft>feu exprimi>cum minifter
^v.4r
:fedCon-
ciJium dicit fufficere , vt exprimatur adlio , vt eft

i caufa principali,& non inftrumcntah' , quia exprinKrc caufam refpedliuc ad cfFcdlum in fierl, vt
primerctur
Confimiliter probatur (ccundum, quia
exprimatur ipfc miniftcr,
ft Matth.iltimo: crgo eam pro cetnporc,

pro quo Chriftus non reuocauit j nuUus
^hus poccft rcuocare-.fed hcet difpcnfaueritin illa.legc , pro tcmpore prLniitiujE Ec-
qualiter alcgc
;^
autem miniftri
vifibilicer : exprcflius creo dc- .^hlutt fei^

fienat rainiftrum inrcipfa,qukmfiper vcroaex- Pf''"'/'fr'**
rior pro
'
nili
167
concur(tJs
fiCiândo in ifta
-v^
&
fonis.
2ptifmm
womtneCimpi iiim Ui.
ncquir exprinti
rationabiliter fccun-
Mfi.i. vt ficut ludxis
vt ipfc infcrt
quiaeftaftio,vtfluit a TirtutcagentJs
omnino forma non fcruatur.

tMftifmm
mento ,
non
praferac
formam
ca.
"'
,^''o*^j-,'*"
in perfona propria, tMndi
{ei in pecfona Chrifti', neque vlium
quod exprimatur praticc,
Titt*
'^^'*
fic
verbum,
ttiini-.
Jltum.
auc fpeculatiue in or-
dinc ad perfonai|) mtQiftri vel fi eo quod faccrdos proferac verba confccrationis in perfona
Chrifti >denotac.fe haberc auchoricacem coufcccandi',quarceciam,vcproferc focmam Baptifmi,
vt miniftcr Chrifti , non denotet fe efTc miniftrum , quamuis non expriinacur ex vi verborum
:
cxplicicc.
Neque fundamcnca , quz adducit contra Sotum,funt megni pondcris,hcrcnt eoim tn fupcrDcic
X2.
manct
fola
IV. Sententiarum
Lib.
i68
qudc fuit
forma ex
inftitu-
tionc.
Quid
Jtn h*ft:t4-
tM
' r.omint
Chrifii flt
crgo
Non audco
nomine
baptizatus hodic in
diccre
CWrilli
quod
,
cflet
In
dirpenfatio reuocata.
illa
hocergocafu reputo dubiuman
talis fit
baptizatus?
Circa iftum autem talc remedium ha-
bcndum eft,
biis
ficut vniuerfaHtcr in aiii^du-
adhibctur, de quo xtrau. de Baft^fm&^
& eius cfFeftu
dc quibus dubium
baptizati fueririt
praimiffis, Si bapiz,tttM es,fton
finon
es baptizatui
eft
baptiêntur verbis
an
iftis
bapizo te-.fed
ego te baftizo innomine
PatriSydr Fili] , &cc. Et vniUerfaHter in omnibus dubiis quantum ad materiam,& for-
mam,funt
'
vf Sa-
etsmtHtorS.
tres
maximae. Prima eft
fofiibiliitM adeft
vel procedunt ex fuppofito
-via
ifta
Si
tutifsima eft eligenda.
non
admiflb ; concedimus cnim Sacramentum Baptifmj confiftcre in fieri , denotarc ablutionem in

vfu,& excrcitio , vt eft influxu,ac proinde , vt eft
hoc denotatur per formam
a proxima caufa
quamcunque,quz ej^primit aftum baptizandi dc
SotMUMUf
fundamint
Vafqutx..
&
baptizatus, fedncc audeo diccrc,qu6d

quia non lego
non ciTct baptiratus
vbi fucrit
verborum,
ficic
&
inuocatiopraicnti.cum perfona fufcipientis

nc Trinitatis quia crgo materia Baptifmi eft
:
HefynartM'
abUitfo infieri,5c forma iam przfcripta , vt eft in
Hiontm, vt A
&
fupponunt
prolationeaûali noninterrupta,
minifire,
ex ordinatione diuina intcntionem rainiftri , cu- txfrimi
ius eft hsc applicare , denotatur adlio vt i mini- firmam.
ftro eft; non quod hoc debeat neceflario exprimi
nm
ftr
formx , qu2 verificatur fpeculatiuc,& prafticc circa fubieûm , & non circapcrfonam miniftri neceflario.
Negatur ergo prima fequela , ex iam di(kis,
per ipfa verba
nempc
denotari
adionem
illam elfe folius Dei,
priuatiueadcaufam inftrumentalem vtramque,

tam miniftrum , qukm Sacramentum. Nequeillam doftrinam admitto,quim ex Alcnfi pro fundamento ftatuit,nempe per aftionem miniftri re-
DeltrinM ntn
ndmittiiurl
Ac defignari adionem Dci, vt caufz principalis,

non c contrk quia rclatiua eodem modo le ha;
Secunda, Si non adeft pojsibilitoi , vi^ futiffima proxima eft tenenda. Tertia eft
ifta
Ceffante imfofsibilitate
fupplendum
ûod
caute
imfofsibtlttai
eft
frohi-
hebat.
bent ad inuicem, quot enim modis dicituri?rmentum , tot modis etiam cau/k frincipalis. Licct
ergo de potentia abfoluta Deus poflit gratiam
&
Sacramento , tamen de
conferre fine miniftro,
potentiaordinaria.vtagitmedianteSacramento,
agit mediante miniftro
vt inftrumentali caufa:
&
hoc modo adbio Dei mediante Sacramento

quasexplt<raturinformaprdida,importat aftionem miniftri conficientis Sacramentum.
Nequc Patres-agentes contra Donatiftas, dum

negarent miniftrum fanftificare , vel dare effeftum Sacramenti, quem Deo rcferuant { vt infri
porm nen vidcbimus) ex illa forma,& modo loqucndi , extfi ixelitfiH. cludunt
aftionem miniftri inftrumentalcm,mult6miniis excluditur perillamformam,qucxnon
clufiua
cft,ex vi
vcrborum, &
modo fignifi.
cxprimat taritum caufam principalem,vt ^cntem per Sacramcntum. Et cx his nccandi
litet
gatur altera confequentia.
Ad aUn
ri-
fponUtur.
Mitio' txpref.
fienoH
offifit.
Ad formam illam.qua rcprobat, Refpondetur

elfebonam. Ad improbationcm , Rcfpondetur
cxprefKonent maiorcm alicuius in forma non vitiarc ipfam 5 ficut qnando dicitur , Egobaptizfte
PaHlum, vbi pronomina fubintclleda exprimuntur,& fi addatur iftis Spiritttiftinî ah ttra^Hepro'
<e<Umit
&Ci nequcillaeft interpretatio congrua
fbrmz^quam ibidem
fubiangit^qaafi inuo'
catio Trinitatis referatur ad Dcum , vcl baptizaillius
adminiftrurt dcprecantem Deum.vt confcrat effedum

tio minifleti4lis,tanqual
)l
Deo
fafai,fcd
per inuocationem trium perfonarum
fadam in
forma a miniftro:ficut fgcpc inuocamus DeumtVt

pcr nomcn fandum fuum fit nobis propitius,
Detu in namine tuo/aluura mefae, &c. nerfue eiiara
xtOiz interpretatur illud nomine, quaft defigna
rct
authoritatem baptizandi *
quam habet mini^
&
vnir
Dei ,
tatem perfbnarum refpcftiui ad baptizatum ,
cffecfbum ablutionis anim a pcccato. Cztera,
quae ibidem adducit concra caufam prxtcnfam
aSchoIafticismutationis formafadae inEccIC'
fter,quiidefignat potius poteftatem
&
fia
t4
Vtrhafrinei'
falia, (^ mi~
nits frincif'
li.
Gra:ca,iam impugnaufmus.
De veriit autem principaUhut,
ftinguit
quibusexprimitur abus baptizandi
In forma di-
Dodor, quoad ca etiam , qua cflcntialia
funt,qua:dam vcrba principalia ,& quaedam minus principalia. Principalia continent inuocationcmTriniratisi miniis principalia funt vcrba,
quibus
& pcrfona
Harc diftindio non fumitur in co fcnfu, quafi txflie4fUT

aliquod verbum , quod dicitur minijs tHfiinHie,
principalc,perficerctur forma in fenfu facramcntali, in quo perinde forma depcndet arqu^ ab omnibus,quia deficientc quocunque,nihiI fit ;
fic
quxcunquc fic funt principalia. Dicitur ergo PrineifMli
quo fenfu diprincipale , primo quantiim ad modum fignifiC4ntur.
candi cxprefllius ,
magis propric;& fic inuocafi
deeflet
&
&
tio Trinitatis dcbct
fieri
nominibus propriis;alia
vcrba pcr afquiualentiam,licct non ade6 propria,

polTunt fupp!cri,mod6 eXprimant aftum^vt mltto,
immerg,Sc huiufmodi , vel fufcipientem, vt PaulMTp,feruum ChriBi,8cc. Sccund6 dicuntur principalia quantum ad fignificatum , quia cxprimunt
caufam principalcm , k qua cft cffcdusralia verd
fubicdlum>in quod rccipitur,& aftum cxrcriorem
excrcitum ^ miniftro,veI ipfum efFchim interio-
rcmcaufatum in anima:& hanc ranguntauthoritatcs
Patrum,qui dicunt innmtitJ*,ic inuocatione
Trinitatis fanîficari nos pcr
Baptifmum,&
fup
ponit Fiorcntinum fuprlk.

His itaque fuppofitis>Doôr htc dctcrminat
dc variatione faâ in forma,& de verbis pracisc D* vrttitntferm.
requifitis. Supponitergo , ex Philofopho ,quaMutti*
tuor cflein gencre mutationes. Priraa,qua; nt in
JUdTHfll.
quxin Quantitate ; tertia,
Subftantia-i^cunda',
quae in Qualitate
quarta,quae fpedat ad FbiiSc
modis poflc foridcm dico dc matcergo , qux hic tradit Dodlor de varia-
feruata proportione totidem
rtiam Sacramenti mutari. Et

ria.
Scc.
fufcit
ipiens.
Ex
iis
tionc circa
formam Baptifmi,appIicando princiformam aliorum Sacramcnto-
Vtit reptl.
pia gencraliter ad
rum
ftatuo has regulas.
Prima regula, MHtatioformapervorbaftnonymA

eiufdem^vd d.ierftidiotnatis, non
ffi fiihnatitdi*,fed
acciden
frim
rtg.
Qusft.
Dift. III.
hMMiit
*-
iidtml>t-
MccuUniMtu
patct in
&Ju rite eonficitnr
exemplo de forma
per tMlem formam:
Baptifrai
apud Grx-
& Latinos.
cos,
Secuiida regula IIU eji mutMio/uhJfamiaUs \in

Xj
Siamd M- formAytjHdtdeJirtut finfim/kcrntnemJem. Proquo
/'*
aduertendura eft, iilumdcpcndere aquibufdam
:
formr,&
etiam difpofitionc eirum,

''"illL
MutJioni S"* ^* rautu6 determinant , vndc confurgat fen* "1* formx vcrbi gratia , in forma Baptifmi , vt
wrku,
rum (imxi*- diclum cft , rcquiritur cxpreflio a<3:us ,
fufci-
&
&
**
cum inuocatione Trinitatis j fi haec mancnt , quamuis mutctur forma Grammaticalitcr,

non miitatur fubftantialiter in fenfu Theologico*; eftque valida. His mutatis contrarium contingit quc autcm vcrba, quac difpoiitio fit fubftantialis hoc modo , depcndet a tradUtu in fpccic dc fingulis Sacramentis.
Mtttatio foEla infarma animo
Tertia rcgula
inJticendi errorem , moe^ illa marteat , ijuoad fin~
picntis
z8
Ttrti rtgu-
fiaHftJfjlantiaUm,non
Eft contra
Richardumîftfrr.i.
eft fiHhJl<mtiali4.
D. Thom.
D.Thomzm <]futfl.6<3jtrt.Z.
Richatd.
Aliaccnfem ^4/?.a.Adrianum,& alios. Probatur,

*!"'* Grxci, vt rcfcrt Durandus,& Sotus.vel aliqu> corum.vt modcrni apud Arcudium fupri i
aiiqui ex antiquis apud Innoccntium , ita vtunjyj forma Baptifmi , vt putcnt eain cflc omnino
formam Latinorum nullam ; tancccirariam ,
AdtUnui!
Dannd.
Soto.
2Tr fofti-
*" nuLu's*-
erMmeiaum
fnodi
adjit
&
&
mcn validc baptizant , mod6 faluetur intcntio;

quz fi deficiat,nullitas non eft cx defcdlu formx,
intnim.
fej inicntionis.
Rejitnfit.
Rcfpondet Durandus
Sotus, id vcrum efte,
jnoJ^ rjtus ipforum tolcrctur ab Ecclefia;fecus fi contrarium contingat. Contra,qu6d ritus
tolerctur.vcl non,non facit ad cflentiam formx,
quz non dependct infenfufuo ab Ecclefia,aut
miniftro, fcd a fola inftitutionc Chrifti : ergo
quamdiu manet formaquoad rcquifita a Chrifto inftituta , fcmper erit de fc emcax , quantum
cx partc formx , quia alias eflet fignum squiuocum fallibile : ficut aurcm inftitutio formx
non dcpendet ab Ecclefia,fic nec (cnfus cius fub-
jmfMgnatur.
dînda
tklttUS.
&
&
ftantiaiis,
& facramcntalis.
pcndcre ab intcntione profcrcntis priuata , ac

proinde intcntio accommodata formx in fenfu facramentali
niftri
ConficratJift.^c.Retulenmt
circa
Papz
de
baptizantem in
namine Patria, &filia, &c. qui Baptifmum decernit cflc validum, modo non animo induccndi er-
rorem fic baptizaucrit. Refpondetur dcfcftum,

qni tum contingercr, eflc ex dcfcAu intentionis,
non formx.
Quarta regula Signijicatio form* non dependn
J^ intemione rmnifiri^ta vt fer eam reddatttr validoy
&
*9
lMart re-
'
Suarex.
rcz fw.}. in i.p.difp.i.fiS.^. ponit
iiM finte-
^ forma
aliasfuit inMaUda;vel eContra.H^c eft cotra
fit
ambigua,
& vcrum (cnfum
tcndat miniftcr , validc
nientum
fi
pc.r
autem fenfum
Sua-
enim cafum,
cius in-
cam conficcre Sacrafalfura intendat, ni-
non. folura ex defedlu intcntionis,

Si^Jitati
CjJ ctiam formx.Contrarium probatur cx didis,
'^ '* "*' ""' quia formz fignificatio dependct ab inftitutione,
acceptatione communi; fi loquamur de human3,qux cft per authoritatem puolicam ; vnde inccntionem interprctamur per verba,non econtr^:
hil facerc
&
& incontradibus,& tranfadtionibus ftatur verbis,
non intcntioni , quz ncquit alitcr cognofci,
quam
non
per verba. Sicut ergo intentio priuata
dat fignificationera vetbis
ita
neque fup-
pofitionem : ( licet cnim in ordine ad feipfum

poflet hoc, vel iliud intendere per vcrba,) vcrba
lamcn danc intellieere hoc, quod important pcr
communem impoiitionetn, accepcaiioncm.
$coti oper. Tam. yiJI.
&
non
&
qualitercumquc conccpta
Chrifti,qux
t-
fed inicntio
/'*
vt miniftcr Ecclcfix,
mancnte priua-
faluari poteft,
ra corrupta per
Inienti
priuata intcntio mi- tommodat
cft
communis , quam habct ,
errorem hoc non
eflec
verum,
incencio priuaca miniftti poflec diftrahcrc,

auc deccrminarc formam quoad fcnfum : nam
fi
Arianus cx errorc (quem camen in forma non

cxprimic ) in forma Bapcifmi incendit Filium
non
confubftancialem Pacri
efle
ciculam
in nomine
pcribnarum
hic
formam
dac confcrrc
qux
neque par-
vnitacem trium
fignificarc
non
incencio eius
diftra-
a fcnfu facramencali
mod6 imcn-
Bapcifmum Chtifti
&
hoc ideo,
quia forma in fua fignificacione non dcpcndec ab incencione eius priuata, fed ab infticucio-
ne Chrifti.
Ad propofirum crgo inquiro , an forma ambigua faciac dccerminacc fcnfum facramencalcm ex vi vcrbornm , quamuis ad alium fcn-
fum , eciam quouis modo corqucri

,
mod6 adfinc
fi
contrarium
validc conficic
tio miniftri
poflic
? fi
fic,
reliqua,vc inccn,
nihil ficc
quan-
cu^plibcc miniftcr inccndac fenfum facramenca-
Icm nam prxccr incencioncm miniftri requiritur forma cx vi vcrborum fignificans. Vnde fi
quis inccnderec per hanc formam bapcizare,
:
te baptlijo in
normne Patrist
&
cttera^ pcr parciintcndcns leliqoa , qux uipcr*

func, nihil facerct: per hanc , hac efi vera ma-
culam ,
& catera
tio , haptiK.0 te in
nomne Patrit ,
& FiUf & Sprri,
fanOi , nihii ficrec , quancumcumque haberec incencioncm bapcizandi : quia illa prolacio
formx , vel forma fic prolaca, non fupponic pro
fenfu facramencali , fed pro fubiedto prxmiflb:
tus
taUa ettim Jimt prtdicata

JuhieSis
cur
Obiicics refponfionem Zacharis
oHtlHt.
169
Eadcm rationc patct figniticationcm pradicam qux eft ex inftiiutione Chrifti , non dc-
particulis
II.
&
& non fignificaciuc ,quia
mam non
,
prafticc
permittuntur
tptalia
forma hoc modo
profercns for-
fic
profcrc vc minifter Sacramenci
fed vc
rccicaciuc dici-
Theologus , auc
&
dialcdlicus in
&
ordine ad enuntiacionem fpcculaciuam ;

fi incendcrct conficerc,nihil fieret cx dcfcftu formz.
5*
Prxtcrcanullacftforma,quinaliquaeius verba poflint torqucri ad fcnfum xquiuocum , /al- '"*|'"
/"tcm in fcnfu tropico,& figurato;vt id>Jolu te, fup- |/**
plc i vinculis materialibus , aut ab
ezcommuni-
catione,& cenfurisivel cenc recitatiuc,vel fignificatiuc proferri potcft , hoc eft (peculatiuc , vcl
pradicc : crgo fi miniftcr dcbeat , excludcndo
lenfura arabiguum , quacumquc rationc fupponi
poflitjdctcrminare /acramcntalem fignificacioncra, fxpius comraiccit Sacramencum nullum,
quando non reAeCtk.

Dices,fuflicerc inccncionem yniuerfalem,qux ReJ^nft.
decerminac ad fenfum facramencalem. Concri: Jmfupttuy.
ergo, ialua illi,fcmpcr validc fiec Sacramcncum,
quancumcumque per priuacum errorcm, auc maliciam incendac fenfum difparacum

tur cafus:fi aucem
& fic colli-
non habcac prxdidam vniuer-
{alcm,aut panicularem,ad faciendum Sacramcntum,ille dcfcdus eft intcntionis,
& miniftri,non
autem detcrminationis
qux vtcumquc
in forma,
fucrit dctcrminata,non applicatur nifi pcr inccn-
tionem miniftri.
Aliud autem eft formam efle fufliciencem de
(iealiudefle applicatamab intemione miniftri,
recipit
IV. Sententiarum
Lib.
170
recipit determinationem , quantum adfui appli6tionem i non lainen quantum ad {ignificationcm: & per hoc patct ad iliud.quod oDiicitur,cx
Sed dices , forma
^xplifMtur
R^wUTHnt.
itla
in nimine Patria
&
dihet faccrc fcnfum aiiquem rationabilem

8c hiiniantim , aliks non haberet rationcm figni:
talem aiit^ni fchfum in propofito ncquit alium
ide^quc vnufquifquc intelligit ad eum tantim fcnfum refcrri verieflc corrupca quoad tcrminationem finaba ,
lem ,cumalium fenuim non faciant, qui fit in
vfujac proinde intelliguiit ibi non efle verba
alia fubftituta.fed eadem ipfa forma:,corrupta in
facerd qiiim facramcntalem
&
terminationc finali.
Dices , quid ergo dubitat Pontifex , an animo induccndi noui ritps errohei id feccrit?
Refpondttur , qoia in co cafu forma fupponcret pro verbis non corruptis ,& fic non face-
fenfum congruum : vndc intclligcnda efforma in fenfu difparato : potuit autem
fet
Torm Gnt- it^ contirtgerccx malitiaminiftri.
Vndc Gnofti
gj ^pjjj Iffcnacum lib. i. cip. 18. in nomint
nomen
feu
apud alios legitur ) P*tris i^notit

veritatu matru omninm ,
tUfcendemu Jejtf^ &c.
baptizabant. Quae forraa tam difparata vidc-
in
vt
&
&
qukm prior etiamfiin fenfu intclligcretur

, ab 1:6 quem iaiti explicanimus.
tur^
diucrfb
Qliinta regula j Eandem ejfe ftrmam Cr matefiuima /- riam SacraMeneornm per vninerjam Ecclefiam 5 ean-
33
& ejentiam. Hzc cft

& contra quofdam Canoniftas in cap.i.
'*
dem
^rror Cant-
de
nijlarura.
jg Bapttfinflt qui putant in Ecclefia
<Uco
fide
ipuad fiihflantiam
ficere prajfcriptam
fontiam
Grsca
kaptiKftur,8cc.
fi
fuf-
quis
Tundamitum tamen in Latinaca vtpretur, nihil faccrct. Rare- tio vcritatis eft,quiaSacramentaquoad fubftanguU.
a^m non fubfunt Ecclcfiae , fed quoad difpenfaprt-mi^*
tionem
6*
torrufti-
u.
& ritum accidcntalcm
Fuerunt
& alij
niac baprifmalis
feu cxtriniecum,
qui in
forma praimifsa
idco vtebantur
&c.
tjomine Patris ignoti.,
Jn
non
Paulianiftae etiam
formam
&
Cataphrygcs
i.^. I Hkenxan. \ 9. Ariarii ctiam corrumpeVant
formam. Arelatcnfe I. can.%. Niccphorus lih. 1 3
eap.}^. Eunomiani quandoque non baptizabanc
in nomine trium perfonarum , fed in Diomini
,
ficut
morte. Socrares /^.y.c.z5. C<,5o. j4peftolantm.
De
nomirtibui fignificofitihMs proprietates
Propofuit quinque
ri
Aiio
vocis
modo vt
,
vt
& procedemis
vcl in aliquo per
perfonas
ficut
mo-
Chri-
vngentem, qui cft pater,vn(Slum,qui

vnftioncm , quae fignificat Spiritum
fanftum. Ac tahdcm rcfoluit quid iit tcnendum
circa illam formam, Baptiô te in nominegenitorisj
cft ipfc
&
& genitiy &procedemis,8cc.

Dicit ergo formam illam non efre fufficiencem,quae cft coniunis. Altifiodorenfis lih.^Stm-
ma trai.i.cap.^.tpu^.^.A\en(\% ^.part,<piaft.%.m.i.
art.}. D.Thomae i.part.(puft.66.art.yad j D.Bonûenturs cum rcliquisScntentiariis//&<tr<6y?.
.
modos , quibus mutatio
fit
quam probabilem
ua :
etiam cenfct Suarez tU/p.

fequendam. Contrariam
ampleditur Caietanus fuper art. y. D. Thomae
loco citatoi & WCtonz.deBaptifino^. 14. Probatur ratione Dodoris fcntcntia communis:
2i.y?ff. 4.
non
variatio
& fignificatum
fit
,
vcl
omnino
difparatun)^
Aicnfit.
Suarez.
ficut ludaeis datum cft nomcn ^î"^ lehotutt

Tctragrammaton , quod fignificat Dcnm fub ra-
Prohsti* eemclufiQnit.
qaia
tione eflentiae propriae
cando
Deum
& cuius
& protcftando
cfl!ec
Congruentia
vfus inuo- apfepta.
fidem vnius Dci,
inomnibus,& fingulis illiu^

legis ita ctiam cum fid$s Trinitatis fit explicita in populo Chriftiano , ad quam onmes tenenquae fuit explicita
,
ad inuocacionem Dci in tribus perfoRtjuiri itt'

fuit vt Chriftus exprimcret,ficut
exprefnt,nomina propriatrium perfbnarum in uocatifitum
trium perfoordinc ad proteftandam fidem,
inuocationem
narU fub noDei, feu trium perfonarum in vna eflentia i quia, tione
fu^pefi.
vtinquit,quando exprimitur perfona alicuius, ti.
cuius intuitu poftulamus gratiam, pcr proprium
nomen , faciliiis impetratur , quod pctitur , quia
ncmpe cxprimitur perfcdiiis motiuum fic,quam
fi per aliquam proprietatem exponeretu%: verbi
cur
ficuc
nis
congruum
&
gratia,
fi
dicatur per filium Zebedaei
vel huiuf-
modi, intelligendo loannem.

Ciim in Baptifmo itaquc per inuocationem
Trinitatis
& nat proteftatio fidei in facie Ecclc-
ftus exprefllt
MatthM
vltimo
&
Ecclefia fem-
per tcnuit in vfu tam profeflionis fidei , quam

inuocationis diuinarumperfonarum, edofta tam
ex loco prsdidto , quam ex aliis , iidquid petieritis
patrem in nornine
mfifiliits,dcc.
ô.
Nento
nonit
patrem
Pater clarifica,8cc. 8c vbiquc in
Tc-
ftamento nouo hic modus exprimcndi perfonas

eft in vfu , quo vtitur Ecclcfia in Symbolis ,
orationibus,& bencdidionibus ; ^ftque magis
accommodus captui omnium quia ndn omncs
intelligunt notiones diuinarum pcrfbnarum,aut
&
intelligere poffunt.
Sicut ergoforma Baptifmi iCa cftcradica, vt

ficuc
miniftdrium Sacramenci fittecc6munc cui-
lieribus,tam fidelibus,qukm infidclibus,qui con-
quoad fignificationem
Aldfiodor.
in vfu
fie-
variatio fccundijm
Coelufi
gatiua.
D. Thom.
Sotus autem ncgat in praxi cfTc fcqucndam con- D. Bonau.
trariam j quidquid fit de veritatc eius fpeculati- Sotus.
cumque quantiim ad valore,cani vitis,qukm mu-
fonum
dumtaxat, & non quoad fignificationem,aut modum fignificandi ; & hacc variatio non ofticit.
,
dum eftedlus denotans tres
&c.
potcft in nac forma,per variationem didionis.
Primo modo
Tri-
fonarum fub propriis nominibus,prout Chri-
&
fcruabant vcram
verbi gratia,fi explicen-
didionem coUediuam
nominc
vt iilormn
&
fed alitir
fiaB,&petatur gratia regencrans in Chriftum,

congruum fuit, vt inuocatio inftitueretur per-
i.f<p.z.
trium Patrum , vel trium Paracletorum , tcmpore ApaftolxJrtrm baptizabant ; de quibus canon
48. vel 49. Apoftolorum. Marcionitae , qui
Gnoftici , negabant Dcum Patrcm , quem annuntiirant Scripturae
Prophctae efTc patrem
Domini noftri , quia hic notuS eft, ille vcr6
ignotus
crrorcS circa fubftantiam for-
vt fupponit TridentinumT^jî
Vrij erroris,
vel conuenicns in rc
vel pcr proprietatcs notionales, vt genl-
ftfu denotat
crip
poflit reciperc
ma
Trident.
nitatis
inualidum Sacramentum,
limitationem k proferentis
intcntioncRelpondetur in eo contextu non eiTe
diuerfat fignificationis , neque Tcrba fignificata
fua , aliks propria , poflunt fupponcrc, quia for-
rct
pracmilTam exprimitur
torts igeniti
g^^
fignificationis
quoad fprmam
Iienxut.
& fub aliarationc.quam per formam
continet in fe vcrba omnino diucrfsc

ab iis , quat ihftituta funt : crgo
jîi^
liifi
picorum.
fiet
fignificans,
tur tres pcrfonz per
iilo cap. RetHleritnt.

J
& fic nihil
ferre polfunt
Sacramentu valid^ in 6mni cafu>&
licitc in cafu neccflfitatisiitactiam
vt ficret per propria
fides explicita Trinitatis
dum captum
pct alia
quae
c6gtuum
fuit,
nominapcrfbnarum,quibus
,
&
inuocacio , fecun-
cuiufque cxprirteretur
&
non
captum exccdurit Tulgarem.
Hoc
3^
Qusft.
Dift. III.
Hoc ipfum dechratur exemplo vcrbi gratii
in materia Euchariftiz inftitutus e(l pnnis vfualisi hinc in pafta nequic coefecrari.quamuis fpccic phyfica non diftinguatur apane, quia nemê panis non eft vfualis i licct qu.-intum ad effe:
Aum nuttitionis.panis dici poiuc, refpedu eius,

cuius ftomachum non ofFcnderet. Ita in verbis
contingcre potcft , vt ca quorum vfiis eft com-
& accommodacus
munis,
ca|^cui
omnium con-
gruum fueric infticui,non alia,liccc rcfpcdku aliquorum finc quiualcncia,ncmpeThcologorumi

non ramcn rtfpcdlu omnium, quibus accommo-
&
poccftas miniftrandi
forma ; (icuc
Sacramencam ad eos fuit cranflaca.
FundamcrKum crgo primarium eft inftitucio
Chrifti acccdcnte viu , & interprctatione tam
Ecclefijt , quim Doôrum. Vaujuez tU/p. 144.
dari debuiC
}7
titur.
Dodborcm
C4p. 5. putac
fu
deficctc in fuo difcur-
quia non aflignac rationcm
quarc inuoca-
tio pcrfonaruro fub nominibus propriis fieri

dcbeat ,
non fub aquiualentibus , tjtud docere,
&
&
mUj ijhos reycit. Sed uon intcgrum Doftoris difcurfumponderac illa cnim
inquic, deberet ipfi,
cft
conclufio
co non
communis , quam probacionis
fubfticuic
Dotor, fcd
aficrcionis.
lo-
Eam
probac ex ratione przmifta , fumpta congrucntii GX tnodo inuocandi Deum ,

fignincandi
vfuSynagogz per nomen f^),^\ /f^ww, Tecra-
&
grammaton proprium Dei.Congruumcraccciam

Chriftum fic inftituifie formam Baptifmi fub inuocatione perfonarum fub nominibus propriis,
quia calis iniiocacio proponic motiuum expreflius , cx quo reddatur magis cfficax inuocatio:
tocum autcm rcfertur ad inftitucioncm , quia
non obferuabatur in \\\. êmtorii
geniti , 8cc.
forma inftituta a Chrifto. Comprchendit ctiam
Doikoz fub inuocacione crimn peifonarum , non
&
folum exprcfnoncm caufz principalisjfed cciam

profcflioncm
prouc omncs fupponunc,
fidei ,
&
cum
Baptifmus fit Sacramentum fidei ,

ad vtiumquc
profcflio icgis Euangelicx ,
dcferuic cxpreflio pcrfonarum fub nominibus
&
vt eft cxprcfllo principalis caufz fanfti:
prour ctiam
tiftas,
iiit.
& alios
ex vfu Conciliorum,
cft
ac
h.-crcticos
Patrum , contra Donaiam przmiflbs.
Obiicit Caictanus in cap. j4 tjMdam Juddio, approbari Baptifmum in nomine Trinitatis , vcl
m nomine Cbrifti collatum

prxdiAa forma collatum
crgo a fortiori in
qux magis
accedit
&
ad formam ordinariam ,
concinec cxprcffam inuocationem Trinitatis. Rcfpondctur per
Trimtattm intelligi explicitam inuocacionem
per propria nomina,ficut
Stluititr.
didum
eft.
cum ad fecundum de Bapcifmo coUato
iiHii.
Stluitur.
qucntiam,
9i.
Refpondctur negando confe-
& decl.arabitur antecedens infra.
Obiicic certi6
Scoti oper.
Eugenium
Tom. f^JIJ,
Ledefnia.
cioffa.
&
Obiicic quarco,qu6d
lcns
fcd
illa
formafic iquiua-
hoc ex didis negacur, quia
ualcns aliquo
modo
fpcculaciiic
^q
licec arqui- Gûrtm ttit-
quidam
vt
aie.
volunc , non camcn pradtic^ , quia id depcn- StluiiMr.

dec ab inftituto. Meliijs negacur etiam primum ex Dodore , quia notioncs non defignant pcrfonas, fi:d propriccaccs. Sed vrgec Sua- Suarci.
rez , qu6d ctiam Patcc formaliter fignificac
propriccaccm. Refpondecur negando ancccedens,quia non fumicur Pater denominaciuc in
hac forma,fcd fubftantiue , prouc fubfiftic.li- fur futjfm,
ccc importet fic conftitutiuum fui : notio au' tiHi/Mmiimr.
ccm fignificac propriecacem i nam liccc in re
eadcm cum paccrnicatc , camen fignificac

adtum notionalem , vc eft ad cctminum pec
modum aûs pcodudiui , & non conftitucionem pcrfonz fub iUa rationc , ic modo
fignificandi vocis : paterttitas auccm fignificac
fit
fubfiftcnciam per
go
di
difFcrunc
modum
illz
etiam fpccuUtiuc.
confticuencis
voces in
modo
fic
er-
fignifican-
Vidc Dodlorcm infrk
reffonfâdf.
Obiicit quintS cxcmpla , vt , Ego haptiKo te in fiumta tbi*nomine Patru ,

SpiritHS /onEli : in Hie.
Jt/i* Chrijii ,
nemine Patru,& Fili],& Spiritut paracleti.KcCôn- Re^tnjie.
&
&
primam formam non cflc validam , fccundam autcm validam cfTc, quia mutatio illa cft fo-
dctur
non fubftantiz;5/>jri>w cnim figniperfonam vndc fi tollatur cpithctum,valct

fecundum aliquos;vcl faltcm fi mutctur in aliud,
qu6d foli pcrfonz compctit,nihil obcft. Scquicur cx his minus valcre inuocacioncm Trinicacis Ferwiim ptr
implicicam, per nomen coIIe(ftiuum,vc bcnc Do- inutettinem
"**
dor:cuius oppofitum docct Caictanus nam vbi'!î'^^*
cumque dicitur Baptifmum dcbcrc ficri in nomi:
mincTrinitacis , intclligitur explicite inuocatio

pcrfonarum , prout Chriftus cxprefllc, eftque ex
vfu Ecclcfiz.
Dubicari folcc quid defignet illud in nemine

an fit particula fubftanpofitum in forma ;
tialis ? dc quo nihil Dodkor in przfenti quzftione. Supponit DoGtot ^.Detertio,Uc.(piarta
mutatia , vbi infinuat dcfignare vnitatem trium
perfonarum ; aliqui putant intclligi fidcm , &;
&
confcffionem.
Hugo
dc
SanAo ViAorc
lij>.
i.
î
nentim
fuidJtJiinttt
Hugo.
gunt exprimi Dcitatcm,authoritatem,& potcnciam cum vnitatc. Anibrofius Ub. i. de Sacra- Amhtoi.
mentis cap.T Nazianzcnus r^r/owô.Hicrony- Nazianzcn.
mus fn iilud ad Ephefos ^. f^nus DominHs,&cc. Au- Hicton.
Ica
eliii'
j.vc
in no-
Trinicacem, quia vngenccm, vn(flum, &vnftionem creo conftat inuocacionem implicitc Tri-
39
probabiliorem doccc Gloira in ciLi^.Aful'

ti,decon/ecrat. di/i.^. canquam Icgicimam,
hoc
ance Eugcnium.
<rr.
deSacramentitfpart.
Obiicic fecund6 kxv!oio(\\im.lih.\. de Spiritn

/krtSio, yhi dicit pernomenChrifti dari incclligi
nitatis mfficcrc.
Terti*
Quan-
mine Chrifti, refpondcbitur in fcqaentibus.

Doaor.
S*eund th
Rej^tnft.
lius epithcti,
fpcciatim Florentini
Ciictan.
Trim Ait-
ficat
ficantis
inuocationcm Trinitatis fub pronominibus in forma , non reprobare aliam,

quz aliter pcr fynonyma exprimerct niyfterium, & infinuat in rationc ,quam adducicpro
forma Grzcorum , & cius fumcientia,quia dcnotat aûm miniftri , & inuocationem Sandiffimz Trinitatis , vt caufx principalis ergo id
fuflicit. Rcfpondecur cum intenderc , illam inuocacioncm , vc cradica eft in formis , quas approbac, non alicer , fufficere abftincrc autcm
ab inccrtis opinionibus quia illam , quam defcndic Caiccanus & Ledefma i.part.^.^Hdll.7.
Negac etiam zquiualentiam vcriufque formx , quantum ad modum fignificandi fpeculatiuc , & quant^m ad fignificacionem pradfcicc,
fcu efficaciam. Comprehendit crgo in re quidquid fiipcraddit VafquC7;quamuis tanttim declaret iuuocationcra refpcftiuc ad effedum Sacra,
171
priis
propriis.
taenti
II.
licec pofueric
V.indccrcto
fidci,
6.
cap. i. Alij
autem intelli-
AuguftiD.
gufînas Ub.j.comra Aiaximinumcap.n. Supponit idcm Dodlor dido .de Terti6,&cc. tputrtamutatio infinuat
dcfignare vnitatem crium pcrfo-
narum. Rcfpondetur vtrumque tcdlc dcfignari

nam in Sacramcnto cxprimi dcbet caut*
principalis,qui eft vnus Dcus vnus in fubftantia,
;
&
IV. Sententiarum
Lib.
VJ1
trJnus in perronis
&
huius profeflio pu-
in facic Ecclefi* per Sacramenti fuice-
blica
ptionem
fit ,
quantum
eft
& inftitu-
cx natura ,
tione aftus.
Idem dcfignat fides Ecclefix, per quam miniftratur Sacramentum,& inuocatio cx cadcm fidc:
cftc Dcum,
cundem Deum , non
Vna ergo cft fides , & condiuinarum pcrfonarum ; ficut

per quam conucnit ipfis fanAifi-
&
ifta coniungit Apoftolus ad EpheFhiu Domitms,vnafieUs;vnumkapti/kMvnftt
Deitt,8cc.
Rede
in
qua vo-
&
Hugoncm,
Ma-
Magiflet.
SchoIaftici,poft
D. Bonan.
tionc, vcl confcuionc
Gabricl.
Gabricl, Raludanus. Faucnt loca Auguftini,qui-
gifter in litcra
intellexcrunt:vt
exponit in nomine , id cft , inuocaAlenfis, D. Bonauentura,

:
bus dicit Baptifmum in fidc Ecclefiae vaIerc,quod

perinde eft ac confeffionc EccIefi:non rc(5kc crgo Vafqucz rcprehendit hanc interpretationcm
Hugonis, & antiquorum,quafi duram, & cxtortam. Ncgatctiam Baptifmum datuminfide,&
& Filij, & Spiritus fandbi.cflc
confefllonc Patris,
validum, qnia, inquit, haptizAtSyVerbi gratia,poteJi

errare in juie Trinitatit
Z.'i
qi4oM
bapti,
iJem
in nt-
fnlue.
negando
con/khjfantialtta'^
fem trium perjinarum yVt fi fit Arianns. Sed hoc

nihil eft , quia non intelligitur illa particula in
fide, vcl confejfione, dc fide priuata miniftri baptizantis
fed dc fide Eccleliae
(icut ncqiie
cuius
eft
miniftcr:
imentio eius priuata officit,etiam ex
mod^
crrorc concepra,
tentionem
feruet
communcm
in-
&
quam
habet Ecclcfia >

fi intellidc fide obicdiua articuli , vel dc
ipfo adlu publico, &c cxterno,inqup ciufdem
ndei proteftatio fit,connotandoetiarh internum,
quo creditur conformiter ad Ecclefiam , perindc
cft , atque arquiualet , quia tam adbus internus,
quam externus fupponunt pro obiefto , non fccus ac fignum vocalcqnia non minus vox fuppqnit pro obiedto, quam conceptus j Sc cnuntiatici
primari6 inucnitur in mentc,fecundari6 in vocc.
,
gatiir particula
3.
Ouicumijue in Chrifto lefu baptiK/iti
ad Ephefios 4. Nolite contrlftare Spiritumjanlhnm Dei, ift^Hofignati eftis, &c. Ad Co-
quibus in
loquendi Scriptura;
defignat poteftatem,
authoritatem trium pcrfonarum , maximc iuxta expofitionem eorum,
qui negant fuilTe alitcr datum Baptifma
perindc cft dicere baptiK/trl in Chrifto lefit , ac balolTenfes 1. in
ejtto
circttmcifi tftis , Sicc.
modo
locis particula in ex
&
ptiz/tri in
nomine Chrtfti
Quam formam
&
leji,
loquendi
exprcfllit
Pctrus,
ACt.t. 'Baptizetur vnujtjuijque veftritm in nomine

Domin^ nojtri lefit Chrifti , &c. ergo eodcm monomen Patrit ,
do fignificat potcftatcm ,
&
&
& Spiritus JanSi
etiam fub ratipne vnitatis , fcu vnius , etiam dc rigore fermonis , quoniam finc difFcrentia,& vniformiter ad tres perfonas rcfertur ,
fupponit pro poteftate, quam
in rc ipfa habent vnam ; nec requiritur expref^
Filij
&
fio vnitatis alitcr
quam
iraplicitc,quia parti-
co ipib qu6d in fingulari ponitur, arguit vnitatcm ex modo fignincandi fincula in nomine
guIariter,non cxprimit inftitutione primavocis. Hinc Athanafius in Symbolo Deus Pater,

Deus Filius, Detu Spiritus JanElus , non nugato:
Atiiinalius.
explicitum conccpium vnitatis:

Di] ,fid vnits eft Deus : Omnipotens Pa-
ric fubiungit
non
ter
tres
,
omnipotens Filius ,
&c. non
tres
omnipotenut,
&
Hieronymus ad Ephcfid vntts omnipotens,Scc,

fios 4. f^nus Dominus,8cc. non baptiK/tmttr in nomittibus Patris,
Filij, Sccfid in nomine vno tjttod itt-
&
teUigitur Deits,8cc.
Huic
fcntentiac fauetTertullianus lib.dc prjp-
4^
fcriptionibus aduersiis haercfes^cap.to. lujfitgen- TertulHai.
inquit, (fupple Chriftus ) tingenSpiritum JanEhtm.

Filium ,
,
F.t lib.contra Praxcam,cap.i^. ijMandanSyVt tirlFiUum ,
Spiritum Jangerent in Patrem ,
tet
baptitari
tes in
'Patrem
&
&
&
&
fcntiunt Patrcs
in perjonas fingtdas tingimur.
Auxcm fides
que, fed praccisc

tia Patrit
&
Filtf ,
&c confejfio
non in omni
quofcum-
vt limitatur pcr verba fequen-
&c. ad fidcm
myfterij Trinitatis
& confeflioncm
quod proponitur
in forma;
ideoque Magifter in litcra inuocationem ,

fidem,feu confeflioncm Trinitatis fynonymc,
&
&
non fub difiundionc,aut diuerfitate fumit; quod

Ambrofius ab codem citatus facit & Altifio;
&
Ex
citati.
his patet ad
fecundum , illam particulam,
vel in fe , vel a:quiualenter expreflam , efle lubftantialem: vnde qui diceret in nominHfus,inauthoritatibus, in potejlatihtti Fatru,
& FiUj,&cc. nihil
faceret.
Sed quid diccndum, an particula in, vel per

fufEcicntcrdenotet vnitatem pcrfonarum ? vt fi
&
&
&
prasfatus
&
Apoftolorum tradit formam baptizadi
contra h^reticos baptizantcs in nomine triumprinFiUorum, vel trium paracle-
cipio carentium, vt trium
rKf.Qtiamuis autem vcrfio Latina,tam Dionyfij Exigui , quam Gratiani , vcrtat in nomine Patris,
co, fcd in Patrem
moderni videntur negarc BaptifmUm cflc validum , quia

debet exprimi vnitas diuinarum perfonarum in
forma. Rcfpondctur tamcn,faluomcliori iudialij
&
forritum,
Vbi
Baptifmi dcfignat ; vt rcfte etiam aduertit Pamelius annotationc prima inlib.eiufdem
TcrtuUiani dc Baptifino:cod^mquc modo canon
mam
quod
perindecft. Vaf<juez,&
&
quis baptizct in Patre,

Filio , cr SpiritufanSlo?
Vel per Parrem,& Filium,
Spiritum fanlum,S<.c.
&
Rejfnp\
&
fonarum vnam. Vndc Apoftolus ad Romanos 6.

^tucttmqMt baptiî fitm^ts in Chrifto lefit , &c. %d
dorcnfis tralt.^.cap.^ ^fi- 4- fidcm & vnitatem

Dei deberc exprimi in forma Baptifmi , fumens
vnitatem, cui coni^la fynonymc, nempe fidem
Intelligitur
Vafquez.
propofitiones in Sc per depoieftatem trium pcr,
illa;
hm,8cc. Hicronymus,diaiogo contra Lucifc- Hieron.

rianos,cap.3. ^**"' '" P^'y& FiUo,& Spiritujanlo baptiKMns homo templtan Domini fiat. & ca- Co .^^.
non Apoftolorum 49..^/ 0 baptiz/iuerit in Pa- /"'<"""
trem ,
Filium ,
Spiritum fanSttm. Reipondet Rfôtifi.
Vafquez , Tertullianum agerc de praccepto baptizandi, non de forma Baptifmi. Contr^, Ter- ItHfugnatitr^
tullianus non folum praeceptum tradit, fed etiam
formam ex Matthajo
faltem contra Praxeam
id vcrum eft , ciim cx ipfa forma probct contra eundem , Patrcm diflingui in perfona i Filio
vnde fubdit , 0 in vruan ( fiipple quoad
perfonas) nam nec Jemel ,fidper fingida nomina
fua exteniionc ad articulos materialcs
44
&
itaque confefl[io vnius fidei
vniuntur in Baptifmo fidelcs , per ilcantur ,

lam particulam datur intelligi j prout multi
tatit
fignant authoritatem
Galatas
/ios 4.
InfiJiTrini-
fanfbificans
efiis,S)CC.
vna Dcitas
care: vndc
Jtei/eitMr
qui cnim non confitetur Patrem
feflio pTrfcdka
Paludan.
forma fufficicnter exprimi vniraquia exprimitur in ea caufa principalis
in ilU
tcm
ic reliquas perfonas ciTc
inuocat Trinitatem.
43
cio
& FtU],&cc. non continetur in tcxtu Grx& Filium vt reclc notauit ipfc
fic
Vafqucz,quamuis non rcfpondeat nifi ad TertulimoKinnf,

lianum. Canon autem ita habet :
*it
M\tJil
Dift. III.
Tff ifiitticc.v^îufH&uSi
X*(,'i
EpiJcopHf,vel
(jttit
iuxtA Dotnini ordinatitnem non haptiKAHtSpiritum finilitm^fid in

FiUttm,
rit in Patrem ,
tres principio expertes , vel tres FiUos,Scc. deponatur.
trtflrfter,
&
&
Hic crgo canon tradit forraam contra hf reticos

canonfequcns ritura trinx
xcprdbatos, (icut
immeriionis , contra cos , qui vnam tantum dabant in Domiui mortcm fubiungens rationcm:
Mon enim dixit nobis Dominns , in morte meA haptiiAte;fideuntes decete omnes gemes hapti</uites eos in
&
nomine Patris,8cc. Ynde colligcre licct huicxquiualcrc formam fupcriorcm , cx fcnfu vtriufquc
zquiualct particula in.

Confirmari poteft.ad Corinthios C.Eth^cûi-
Jemfuijlis,dcc.fid ahfijluti
fid iu/iificati
fii,
efiis
efiis
,fidfanîficati
in nomine Domini nofiri
& tn Spiritu Dei noIlri,Scc. id
eft,
lefit
efiis,
Chri-
pcr Spiritum
fandkum, vt cxponunt Chryfoftomus, Theophylai5kus,OEcumeniu$,& alij.Loquitur autem Apofiolus deablutioQC

fandificatione baptifmali.
Etprimolocodicit in nomine Domini nonri Jefit
Chirini ; in fecundo autcm dicit in Spiritu Dei no-
&
vbi propodtio
pro in nomine.
firiîcp'
De ijuinto ,fcilicet
^S
ff
fumitur arquiualentcr
de nemine Chriifi : patet tjuod
ttptipnt alitptando licitumfuit, &c. baptizare fcilicet in nontmtnt

ftiine Chrifli. Hxc eft fentcntia comunis omnium
'îa ci-
Scholafticorum , quos citat Scholiaftes,
& aiio-
Armachanum lib. 8. de cjutfiionibus Armenorum cap. 5 quem fequitur Canus , &

rum.practer folum
MMiM.
Artnachan.
Sotuj.
Suarcz citati, & Sotus art.<>. huius diftindionis,

Vafquez (tifp. i^^.cap. i.cr 4. qui ccrte magnis
conieduris oppofita fcntcntiam probanti& nun-
Vaftiuei.
quam fuifte in
negt.-
Canus.
non
vfu baptizare in nominc Chriftf,

exprcfsa inuocationc trium perfonarum.
Conciulio communis variis modis defendi-
47
cum aliis fcqucntibus.doccnt difpcn-
var^ miJi
tur.Alcnfis
*xflicnii
fatiuc in ptincipio per fpecialcm rcueiationcm
fintenitam
'
Alcnfii.
Caietan.
Adtianiu.
Ambrof.
Nieobui.
Mg'ft-
mo-
doctia dici poftctquod Miitthari vltimo, vbieft

Hmiiis forma loqucndi,
Patres interpretantur
dari formam baptizandiiintelligerecur ctiain authoritas baptizandi concellaApoftolispcr inftitutioncm Sacramcti, cuius minifterium ipds collatum cft, non autem forma inteiligcrctur baptizandi crgo fpe<ândo przcisc modum loquendi
Scripturx,n6 colligitur magis ex pr^ccpto baptizandi in nomine Patrts,& Filtj,& SpiritusfanEli, toi'
&
RiijdiMr
'""''''
tx
/1'
"*'""'
& excrcitium dcclaratur fadus
ftoli
Jefit ,
& difcipuli
formam
Caictanus tamcn in art.6.<juafi.66. D.Thomar,

Adrianus in quartum , dicunt formam citra
difpcnfatione validam cfte pro quocumque tcmpoic : quibus faucnt Ambrofius, Nicolaus Papa
cap. Acfuodam Judao,
Magifter in Iitera,& HugQ dc Sando Vidorc Ub. a de Sacram. part.6.c. i
qui finc limitatione loquuntur
probabilem
&
&
cflc
docctLcdcfma
4.
&
i./'rfrr. ^k</?.7. <.<>.
&
A^.t.&
o. vbi exprimitur in nomine,
vbi dicitur
in
in vfu. Probatut
mttnis fenm
vnufiptifiiue
velirum in nomine
Jefit
&
Matthxi vltimo dicit inMomine,8c non innomen;Sc vt in prxmifSs diximus perinde fignificant.
Latinus intcrpres vtrumque,ficut
Quod fecundo loco additur,non fubfiftit,quia

49
Viferentla
Baptifma loannis cfficacia,& forma diftingucba/*tur a Baptifmo Chrifti. Aftorumautcm z. fatis P''*""^*
^'v""'*
rcmifltonem
dcclaratur Baptifma Chrifti darc
peccatorum,
Spiritum fanlum,ex aliis vcrbis
&
adiuncSHs
vt patct ex illis.in remifionem peccato-
rum vefirorum accipietis donum SpiritusfanK: A^torum aucem odauo & decimo, non fuit ncceflitas
explicandi differctiam inter Baptifmum Chrifti,
& loanis, quia neque Samaritani.neque Gcntiics
fuerunt baptizati Baptifmo Ioanis;fcd foli lud^-i,
ad quos miffus eft loanncs,Paratevia Domini,&cc.
Refpondet Vafquea illa loca intelligi inuocato etia nomine Jefit, vcl quia in forma apponebant
non folum nomen Filij,fed fimul lefu Chrifti ex-
ChriHi ,
in re-
Rcfpondont aliqui prim6,hoc idem e(Tc in noIcfu , quod in authoritatc & pote-
minc )omini
eft,Baptifmo,qucm
inftituit
Chriilusiqua ratione diftinxit Lucas ibi hoc laScoti oper. Torn.
FIJJ.
g,jf,mfit
yitfqnex,.
ctia fimul diftindcreliquas pcrfonas;
vel quiaperfonalefuChrifti cxprimeretur
non
fub hoc nomine,fcd folum fub nomine Filij,qux

eadem eft perfona.Contra primu,non congrue in- irrfugnaiUK
uocaretur lefus Chriftus ad cfFedlu Baptifmi, ita
VI in
nomine & inuocatione eius diceretur baptifolum adiicc-
formx inftitutx,in cuius cfficacia datur

remiflio peccatorum , & non ex efficacia adiuniki , qux nulia eft ex fententia oppofita.
rctur
H.TC crgo locutio baptizari
in nomine
Domi-
m Jefitin remiffionem peccatorum,icc. facit huc fcnfum ( cx
ftyio Scripturx
Patrum, atque Ecclcfix,
& modo intcrpretandi
ficut
illaqux de inuoca-
pe remiflioncm pcccatorum dari per inuocationem ciufmodi , non exprcflis ii$, qux funt de elfentiaformx,prout non cxprimuntur in didtis.
Sed hoc non folum cfTet improprie didum , fed
cffet omnino falfum,quia illa inuocatio nominis
lefu fic intcilcdta , ncque fic cfTct dc fubftanti.T
formx,aut Sacramcnti,nequc haberct efficaci.im
rcfpcdu taiis cffeftus crgo intcrpietatio prxmilla minijsqutm reliqux , quadrat Scriptur.v,
aui doftrinx rcceptx circa formam Sacramenci:
quia
P 5
batidttifunt in nomine Dotnini Jefit.
flatc Icfu Chrifti,id
9.
fuerit
& cap. 8. Baptizati tantum

erant in nomine Domini Jefit,8cc. & cap. 9. //// auditis
tioncTrinitatis habentur Matthxi vItimo)ncm-
autem hoc cx Ad.i. Baptivtttr
nijfionem peecatorum
& %.&
nomen: ideoque eodcm modo vcrtit
Cactc-
rumomnes conucniunt in eo,qu6d forma

?rtb*tio ct-
in
zari in remiflloNem pcccatorum,fi
innotuit.
in no-
qua Apominiftrarunt Baptifmum.

dcclarari
fru&u
&
Lcdefma.
vfus cius
mine Domini
primendo
"^***
4S
Jn ntminemeo dantonia fôVwf.&c.Contra^hoc
conccftum efTc Apoftolis, vt nomcn Chrifti con'cmptibilc apud ludxos , & Gcntiles reddcretur
gloriofum , cum pcr inuocationcm cius daretur
gratia baptifmalis ,
Spiritus fandus ;
cum
hac moderationc limitant vfum illius formx pro
illo tantum tempore , donec nomen Chrifti ex
&
tiefonjit.
variis tcftimoniis Scripturx.Marti vitimo,
Alijrefpondentextcxtu Graeco coUigi diuer- ^;;, reQtnfum moduIoquendi,quiaMatthzi vitimo habe- fio.
tur
ovoiJM, id cft, in nomen ; jilf.vcto ficundo ha
betur
tJ oyofxav,id eft,in nominc. Contra:hoc impuffuttur,
nihil eft , vt benc aduertit etiam Vafqucz , quia
aequiualent hscetiam apud Grzcosjquonia JiEl.
1>vo(jut. , ficut
Matthzi viti%.& 1 9. habctur
mo neque dubium eft idem dici atque intclligi
ftr, cui
teatit,
mant
autcm rationc id improbctur.dicctur in fcquenti

quxftione. Prima forma dacur per particulam
'75
quendi modo,Oaptifnuim Chrllli ,a Baptifmo

loannis ita Sotus,& Canus. Et primum confir-
mam tradi baptizandi,qua ex modo lequcdi,quo
&
in
II.
ci!im in lupcriori tradat vcram formam

in hoc fupcorrigcns crrorcm hxrcticorum ,
ponat candcm cx Matthzi vUimo, contra baptizantes vna immcrfionc in Chrifti mortcm qua
canonis,
U#
Qusft.
jo
IV. Seiitentiarum
Lib.
174
miia vel vitiaret illa additio formam.vel omnino

lupeiflueiec quia inItruAioprxmitiifolita,ante
gentia pracdidorum locorum, in quibus dicitut

Bapufraus datus in norainc Chrifti , quia hoc
lotioncm fufficeret.
Confirmatur quia , vt colligit Tridcntinum
in nomine Dornini /<r/,&c. cura
CtttfirtMtur.
cum
Mileuitano,
& Patribus
aducrsus Pclagia-
n6 ellet peccatum originale in infantibus,

forma Baptifmi falso cnuntiaretur inrcmiflionem pcccatorum enuntiatur autem in remiflio-
fct
in ri-
ncm pcccatorum,quatenus potiflimum cxprimit
*mijfione fic.
principalcm ex Florentino, vt vifum cft:

^^^^ Baptifmus tantum datur in remiflioncm
peccatorum(quod fupponit,& contcndit fcntcn-
farma
eaitrum.
^^^^^y-^
Rcipondct Vafquczcx hoc loco id non

ligi
cmcaciter , quia
licct
intcl- Re^nfio.
baptizarentur in no-
minc Chrifti folum, iara pcr inftrudkioncm pracuiam , & <atcchefim deberent nofcere Spiritum
fandum ; quamuis non inuocaretur exprefsc in
ipfa forraa:Paulus autc interrogando an reccpiP
fcnt Spiritura fandtum, intcdit reccptionera eius
vifibilemper impofitioncm manus in Confirmahapti-^

tione:vt patet cx vcrbis fubfequentibus,
Trinitatis
; fi
hsc inuocatio non
fait inefficax.
Patet confequentia : quia ad veritatcm
Z/f d* fe re
fdti.
primiim infinuaf-
dari ininuocationc
crgo fais6 cnunciatur Baptifmus

in rcmifllionem pcccatorum in nomine Icfu
,
Chrifti
ftf'
formam Baptifmi
tiaoppofita) in inuocationccauGcprincipalis,id
cit
nijjiu
Paulus
Spiritus fandi.ncmpc fimul cuni aliisperfonis.
nosjfi
Enuneiatur
dichur^ hi*diiiisbapti<atifitnf
ipfo loco infcriiis
non magis
formx
requiritur, vt fupponat peccatum re-
mittcndum in infantibu$,quaraqu6d ipfa forma

fit
rcmifliua peccati, cuius tcmiflionem enutiat}
im6 hoc
raagis exigitur
potcft circa
ri
tumi&
fubiedum
quia forma verifica-
in
quo non
cft pccca-r
fcinper eft remifllua pcccati, quantura eft
fc quod autem ada remittat peccatum , ^ya

fupponatremittendum , eft ex ftaiufubiedi , cui
de
aliud
rcmedium
applicari
non concingiti vt de
lege ordiniwiaeft ftatus infantura.
Prxtcrea (i quis nunc baptizarct in nemne ?4Ztm*fdf. tru,& lefu Cbriniy& SpirttusfitnEiiîWc Baptifmus
non elfet validus , quia fecunda perfona non exprimitur proprio nominc* vt fubfiftit in Ocitatc:
ergo etiam tum nonvalebattalis Baptifmus fub
illa forma,fcclufa difpenfationc : quz perindc
JI
fada in forma illa , quam docet

communis, tum fuiflc validam.
Secunda ctia interpretatio non confbnat pror
prietati locutionis,& Scriptur:,quia non eft duoiun^ , quin Petius candcm acceptationem apaflSrmari poteft
pcllationis feruarit hic,& in prccdentibus,prx-
dicando Chriftum ludxis \ vbi fumitur appcllatio Chrifli lefii, fecundikm primam inftitutionem
nominis;vt patet ex toto decurfu fcrmonis Pctri.
Quântum ergo ad argumentum ex Scriptura
/iftendo in proprietate vocis &litcr , nihiJ hanam quod
beri poteft pr.Tdi(5lis repugnans
Matthtuvhimo diciiur defprmaBaptilmi, intclligi potcft de lege,illam eire formam ordinariam,
:
&
neceflariam
de hoc aurera in nomine
Chrifliy
ialtem pro tcmpore^fuifle difpenfationera, quam

prout illis in locis dcclacx fadô colligimus ,
&
KjOtifttnt in
fcHue pcr alios.
Atjomm
Apofto-
Jt-
Obiicics quia
los baptizaflc in
Spiritus fan6bi,quod
intcUigi
in folo
nomine
nondcbef , quafi
tus fartî baptizaflent
1 91.
colligitur
nomine
Spiri-
fcd (imul aliarum pcrfp-
narum crgo iimiliter non eft intelligendura eos

bAptizaftc in folo nomine Chrifti , non inuoca:
ta Trinitare, iuxta inftitutura Chrifti
x8.
Matthd
Antecedens patet , quia Paulus intcrrogauit
quofdam
difcipulos Ephcfi
Si Spirittmfitnlum
Mccepiflu frtdentes ? refponderunt
netjue
ytizAtieftts?(^[xifi
fi Spiritus
Paulus in ûa ergoltafupponerctjfibaptizarcntur Ba-
Jiinilus efl,Mtdii^mus;(\:i)Ait
noflcntjnon alia rationc,
quam
fandum
rcdbe
cx forma Baptif-
mi , in qua inuocaretur ergo hoc fupponit Ba{)tifmum in inuocatione trium perfonarum fuifc ab Apoftolis, nbn alitcr, dacum.
:
Atquc fequituralterius
declaratio,
& Intelli-
alij
noneflct idonea,
muni modo
Spiritum fandinm, quem non audierunr.

Refpondetur tamcn illam folutionera bonam
crtc, quia cum Baptifmus ex communi fcntentia,
quam tradit Cyrillus Alcxandrinus Ul'. 1 1 . loan-
T5
Ctnfirmstur
rejptnjit.
nem M^.i6.fupponit fidem explicitam Trinitatis,

inftrudionem circa hunc articulum , quoad
&
Infirulfi
adultos (quales fucrunt illi difcipuli.quibufcum
frtmitiitur
loquitur Paulus) Baptifmus datus etiarainnonte Saftif-^
minc Chrifti hoc importat : deinde requirit mum.
Ctiam vt -prjrmittatur inftruftio de neccfllitate,

fruftuBaptifmi per collationemSpiritus fan-
&
aificantis,vt Pctrus
^llorum i.iprx{iim:Bapti^Domini
tur, inâii yvnufijuifcjueveflrum innomine

lefit,
in remifftonem peccatorum veflrorum,
& accipie-
lUa crgo difpofitio

in adulto rcquiritur ad Baptifmum , vt patet cx
fcrutinio quod fcmper pra:mittitur ex vfu antiquo Ecclefiaf ,dequo optimc Pamclius anno- Pameliuf.
tatione prima in librum Tertulli.nni de Baptif- Tctculljan,
mo. Poteft crgo interrogatio Pauli refpediue
tis
donum Spiritus fanHi ,
&c..
ctiani ad cfficaciara Baptifmi Chrifti intelligi,&
Spiritum faiiiaificantem
de quibus inftruendi
crant baptizandi.ficuide fidcTrinitatis : fuppoinftrudtos , quod

nit enim fuiflc bapiizatos ,
&
denotat pnrticuh credentes,fiSpiritum S.accepiflit

credentes ? Vcl ficut in Gracco lcgitur m^vawmf,
pofltjuam credidiflts ? Et finis intcrrogationis fuir,
vt impofitionem
manus
acciperent,fi
nonduni
fuerit eis data, id eft,Confirmationera, per
quam
fandi dona comunicabantur,

fecunda interrogatio locum habuit ( iX-
vifibilitcr Spiritus
Vnde
diccntibus
neûe fi Spiritus fanSius
^4
attdiui-
efl,
w/ ) rcfpediue ad Baptifmum Chrifti,qui ia

Spiritufandoj&igni bapti2abat,y*^n<j i.fiue
fub forma hac,vcl illa confcrcbatur ,
reipcdtiu^ ad Baptifmum Ioannis,qui fuit in aqua
rantum , non in Spiritu , atque ad cius difFcrcntiam: alius autcm Baptifmus in vfunon fuitrqui
fidem Chrifti haberet annexam. Facit ad hoc
^^^'^^
&
quod fubiungit Pauius loannes baptizAuit Baptif

mo poenitentia populum , dicens in tum , ejui venturus
;
eflet pofl
ipfum,vt credemtt,hoc eflîn kfum,^c.
Ex quibus
ptifrao Chrifti, forevt Spiritum
&
& cum impofidjfet
ergo interrogatio,fcu illatio

nifi fupponeret cx comloqucndi , eos baptizari debcre in
Contri vrgent
Pauli
lis
OhitSio.
illismanus PauUtStVenit Spfritusfanûsfitpereos,8cc.
ratur:ccrtum cnira cft Apoftolos recSc miniftraA

fe Baptiflnun^, flue per
nomlne Dominf Jefu
verbis,(vr fupri oftcdimus,in qujc-
ftione vltima prxccdentis diftindlionis,) colli-
gunt Dodores loanncm baptizaffc in illa form.i.

Illa practcrea particula in tjuo haptiî,8cc, in
Grarco neutraliter poniturm7,idcft,fi</.'ac
proinde non rcfcrt perfonam Spiritus fandi, Ccd
potius ipfum Sacramcntum , vel Baptifma, ficuc
refponfio accommo4ata , f -n ittUm fieiiSifnat
&
ideftt
*>
.*V">t:if
&
Diftinaio
xl eft
in
hamis
qu6d
mafculine ponerctur , non fcmpcr dcnotat innouationem,(icut nequc cius refponno appolita, vc
volunt aducrfarij:6c patetloannis primo Hicefi
.
tjui
baptizat in SpirituJanô\yhi denotatur
Baptifmi Chrilli
Sicii*
rMtia.
frudus
fan(flificantis.
Sccund6, hzcintcrpretatio|illorumlocorum
fundatur in fufficicnti authoritaic Patrum , ic
Scholadicorum , qui iia intcUigunt praedidbas
Scripturas. Citatur proea Athanaliusor^r.i. contra ArianoSfXtgvLcns Diuinitacem ChriAi ,ex for-
ma Baptifmi ordinaria;e^y?mowy?^f/i.Citatiir
CypriaB.
eft
II.
175
GentiUumconditio îUiifuia iam legis,
M)fis antitpujjimian baptifmafuerant adepti , in ni-
mne tjuoijue
.ûodin
lefu ChriJfi erant bapt^ftncti
AEHt jipofiolmtm
dicit : Patnitemini
,ficHnMan
Petrtu adeat loejMitur^
&
& baptizetHr vmûijûe veftrum
innomine Dominilefu Cbrifti,8cc. Subdit deinccps

verba Pccri,& fubiungic lefit (hriftimentioHem fa:
cit
Petrus, nen quaft Pater omtterttMr , fidvt Patri
iptoepu
FiUiu atUungeretur,8cc.
Quae verba fic ex fcopo Cypriani incelliecnda

mihi videncur,vc non de oraiuione,quz fiebac in
etiam Cyprianus epiflola ad Quiritium, quz ni-
&
^c,fumancur alioquin non fecuarecuranciche-
Pompeium,citat pro hac
fententia
Stephanum
fis,neque difTercncia illa incer ludaeos,
mnimaduerterim
talij
Afarcionis fieri mentienem, vt
mx ah ipfo venientes dicat

in nomine
lefit
baptiz/tri oportere,<juodiam
Qmfti haptiÂti ejje videamur , &c.
&
in epiftola fequenti : (ftrin tantum Stephani fratrit

dwra prorupit etiam de Marcionit
tioflri obflinatio
ApoftoUadGemesnuttunturinnomine Patris,
modo ergo tptidam
lidum,5< veriis euangelicis in nomine Patris,
Cyprianus
intelligit
&
Filif,
Caterum non ita
Scephanum, vt patet in cpi-
quem proindcimpugnatiial-
ftolaad lubaianura,
dicuntferis extra
EccUfiamJmo
&
contra EccUJiam^motio, in notnine lejit Cfvifti vbicun-
& quomodocunque GentiUm baptiKOtum
que,
& SpiritUs JanEH jTterittMatttm.
& Fi-
lif,& Spirittu JanSi baptiK/tre Gentiles iubentur.ûo'
nem peccatorum
refpondct Auguftinus lih.^.de

Marcionis Baptifmam fuilfc va-
remijfto-
confitpu pojfe ? quando ipfi Chrifttu
& adunata
inpUna,
Gentet baptit/tri iubeat
Tri-^
nitate.
&
contra EccUfiamy
lUa vcrba ,extra EccUJiam ,
tancuradcm fignificanc hic, ac cxcra fidem veram,
concra fidem,vc fuerunc Gemiles excra,
hxrecici concci ex fencocia Cypiiani,qui confticuic
ludzos intra Ecclefiam , nempe Synagogam pei;
&
&
thaeo, fieri debcre in
tem apud Gcntes Baptifmum alTercns ex Matnominc Patris , & Filij , &
veram fidem legis Moyfis,& anciquum Baptifma,
Spiritus dnGtx
fupple Circunacifionem. Adnertenda etiam
Docete omnet Gentes baptizantes eas
innomine Patris,5cc.
reticos
& ibidem fupponie apud hae-
Baprifmum dacum
fuilTc in
nomine Do-
mini lefu ûomodo,inqun,non cognito,fidblaffhemato Deo Patre,tpti apud hareticos Chrifii nomine ba:
ptizAti
dicuntur peccatorum remijptm conficuti ittdi-
cantur?
& magis cxprcfse inferins
Quomodoergo,
\n(\mi,fpudam dicunt,Scc.modo in nomine

fti vbicunque,(:!r cjuomodocunejtu Gentilem
lejit
Chri-
baptizAtum
remijfionem peceaterum confiejui fojfe ; epumdo ipfi

(hriSiiu Gentei baptizAri iubeat in plena& adunat*
Trinitatef
Hunc locum
tiat,
citanc authorcs oppofica: fcnten-
fed mihi incercum
eft,
fi
illis
faueac Cypria-
&
concrouerfiae
& implicicc fupponit alias bapti-
zatos faiftc ludsos in nemine
loco,
perfonis,maxim^
myfteriaRedcmptionis, in qoibus fcopusdiflcrtationis verfacur
concludic in hunc
Cmn ergo ex ipjku ChrifH
prtdkatiom ,
modum:
& contefia-
folum,&
f tem , Hilarius in Ub.de Synodis circafinem , vbi

y8
conccndic nonclTe nuicandas Scripcurasjliccc ali- Hihtius.
qui eas fubcontradiclione,in aliquibus ,intclli-
fintexprauofcnfu:
oc
inter alia
cxcmplaadducic
Pereant tpio<pu,inc^\xfividetur( tjuodnonego
dixerim ,fid refponfionis neceffitai) omnia diuina UUit
&JanEia EuangeUaJklutis humann, nefe intucem con, &c. & infri:
traria eUEiorum opiniane compugnent
Ne pcjhemo
ApoftoU reperiantur in crimine ,

,
&
Filif
tjui
ba-
& Spiritus Janfli
nomine baptizauerunt?Agn connon retinendum cenfebanr,

quamuisaliqui dubitenrde intento Hilarij, aflerentes ncucram partem ab eo hicdcfiniri mihi
tantitm in
lejit
cra eos,qui homoufion
tamen videntur
illa
verba expreflacfle , pro no-
tione Pater ante cognofcendusfu, qui mifit , tunc deinde
ftra (entencia
Chrifhu , qtunufus
mine baptizauenut ,c(i exclufina, &aduer(atiuft

priori , in qua txprimitur mandatum baptizandi
eft,nec pojfit ejfijpet faUitis
nifi
Jbubusfimul cognitif.tfHvmodo ntn cognito^ imo &bla-'

fphemato Det Patre,<jui apud hareticos, (hrifti nmune
iaptit/tti dicuntm peccatontm remijfam conficuti iu^
dicamttr? Sc ftacim occurrcns tacira: obicdlioni,
feu fundamento Stcphani.quo Baptifmus aftrni-
turdatusinnomine 0\nî,Al.i. per Antithefira"loquens dc Iudatis,& Gcntibus,acque defor-
ma boptitindi vcrofque,
videcur admittcre , fic

Baptifinum datum in nomine ChrifH ludatis,,
Cencilibus'ver6 in plerta
adtmataTrinitate.V crba eias C[xnt,yilta enimftdt ludamunjiib ApofioUt
fuifle
&
Snptifmtu
quem pro fe adducuncaduerfarij , vtmagis
iujfi,
aliis
Chrifti
faueac noftrae fencentiz.
eos verafides de Pacre,a6c
humanicatem,& perfonam Chrifti, aliaque
lejii
non inpUnaj& tidHnata Trimtate,Cic\iz cx praecepto ludMrMm in

nomiru Chri"
Chriftibaptizari dcbencGcnciles. Tantum crgo
fti.
eft, vc non mod6 non aduerfecur Cyprianus hoc
ptioire in nomtne Ptttrit
circa
illa
quz decerminac cempus ptaefens
particulamM^
nas,qui videtur hacin quacftione obfcurus',

impugnare Stcphanum ea ratione tantilm , qui
apud Gcntes illamformam vaIeredicat,non ver6
apud ludaeos nam poftquam apud Marcioniftas
negac efteverumBapcifma, quia non fuic apud
:
a Cj'
friiwt.
'Denitpu vbi poft ReJitrrtElionem a
remijftonem peccatorum dari,8cc-
Ad hoc tacit^
fit
rcdc cohacreret, qua cft

Domin
thefis, quar fubfequitur,
Baptijmoy &c. &illic, Innamine lefit (hriftidicat
Saptifino cap. i y.
aniiihe/ii ff'
& Genci-
les,& formara bapcizandi vcrofque,quam ftacuit

aprincipio:nequealccE* pacs aducrfa illius anci-
etiarti
57
ExpUctiur
Papara in literis ad fe raiOIs,circa controuernam

de rebaptizandis hzreticis, inqua errauicCyprianus. In prima fic fubdic Cian eadem epiHola
:
5^
ratie,alia
formabapcizandi > icd de oniilione fpc6lance ad

cognicioneraPacrisjdcqua in fupcrioribus crt-
hil tale continet,fed in epiftola ad lubaianura,
Auguftinui.
Qu^ft.
Iir.
Bapti/ma. Et dato ctiara
quia claufula illa, tantion in lejit no-
&
FiUjj&Spiritus Janfli , &c. ncque contradiitio, auc rcpugnancia proponicur in

hoc: An fcilicct iuflerit Chriftus baptizari in nomincTrinitatis , & an Apoftoli baptiiauctJnt
tanc{im inlefu nominc? quia vcramquehorum
afleric : fed ambiguicas ftatnicur in eo , an fcilicet
in nomine Patris,
Apoftoli bapcizanccs in folo nomfne lefy , peccauerinc contra prxcepcum datum ? alioqirin , fi
incelligerec non bapcizaffi concra przceprum,.
non
eflet
Iqcus dubitandi
nec HilatiUs dicir
quod
IV. Sententiarum
Lib.
176
quod lcgantur baptiraffe tnfolo nemine lejit , quacunquc ratione
interpretari
hoc dcbcatjfed aller-
tiucaiTerit cos fic baptizalfe in nomine lefuy Sc
fadlum prjcccpto opponit , non autem modum

loquendi Scripturac , quo fic baptizalfe dicuntur.
T9
Ambiollus.
NicoUus
I.
Bctnardus.
Hugo.
Magifter.
Scholaftici.
Thcophyl.
PrirrtM fe
Pr^ter hcconceduntipfi aducrfarij Ambrofium , Bcdam , Nicolaum I. Bernardum , Hugorelicjuos antiquos Scholaltinem,M;igiftrum ,
cos eiTe in eadcm fcntcntia, quod veriflimum eft:
quibus adiungi poifetj&Thccphyladus in caput
vltimum Luc^,tertiarcfponfione,ad quxftionem

propofitam,qu2 talisefl:: jûontQdo OHtemâpi/ma in nomine folius QjriJlifieriintelligemHS ,frAfertim cim alias doceamur haptiz/tre in nomine Patris^
Spiritus ftnEii. Refpondet primo, quia
Filif,
&
&
Baptifma Chrifti fpiritualeeft, non ludaicum,

, non qu6d in ea forma fine inuocationc
ffonfu.
ita dici
RtftUitur.
Trinitatisfueritconcefliim.
Hcautem
recipietis
donum Spiritus/anSIi priora ergo vcr:
ba nqii ad id fpeftant:fed ad formam , & inuocationcm Chrifti fi aufem rcferantur vf rba ad Bapcifmum , quo ipfe Chriftus baptizatus eft , non
ficit ad interpretationem , quiain Adlis agitur
dc Bapcifrao coUato aliis in remifiottftn pecca:
ttcunda
Secundo refpondct innomine
ft-
dum
Ki/illitur.
pro eo
e(Tc
quod
[hrifli intelligen-
eft in mortem.Chrifli
(cA
nequc hzc declaratio rcdlc quadrat;quia in tiomine denotat inuocationem,fcu authoritatem,& cf-
morrmautcm Chrifti,fimilitudinem
quandam analogicam imitationis. Tertio reIpondet alitcr,5(: vt Chrifti nomen in feipfo conficaciaro
Ttrtl Uff9fio.
in
tinct, &: 'Patrem

SKjustur
Ambrof,
vngentum ,(frvniionem Spiritum,
& Filiumvn&um,8cc.Su^f onk crgo cum Ambrohanc inuocationera Trinitatis xquiualere,vel

pro tunc , & Bapiifmum ab Apoftolis datum in nomine lefit coraprehendilTe hoc
modo inuocationem Trinitatis in ipfonomine
fio
fimpliciter, vel
inclufam:alioquin hacc rcfponfio non cflctad

propofitum qua:ftionis:minusautem intcrprctatio
quorundam
circa
hunc locum quafi

,
intenderjt Theophyladlus
id
non
qui tres diuerfasrc-
&
/ponfipncsdedit ad propofitum i
hxceft tertia:qua:Iibct ergo fatisfacit cx mcntc ipfius.
Tertio tandem,congruentia dandi Baptifinum
Terti
rt!p
<onelufiotti$
ex (Mgtutn-
in
nomine
Chrifti pro illo tempore,quaraaddu-
cunt Doftores
non videtur contemnenda nam

:
&ferrno Petri AEiorftm

cxaltaret
nomen eiusi&
i,
ad hocdirigitur
A<a:.3.& 4.
vc
Non efi alistd
nomenfiJ?
ccelo
datum. hominibiu inquo oportet not
/aluosfieri,
&c.
Adorum
Jitum,
8.
tAperiens PhilippHsot
& incipiens a Scriptura ifia
euangeliz/iuit
illi
Iefum,Scc. Ecce acjuaîi meprohibet baptiîidixit

atttem Philippus,ficredis ex tota cordejicet
& reôft^
&
itns ait^/credo Filium Dei ejfe lefunt Chrillum,8cc.

haptiûitettm. Et ante dicitur dc Philippo , quod
praedicabac Samaritanis
lejft
Chriftum
Scinnomine
Chrifli baptizabafjturviri,ac mulieres.
Huc ctiam fpedat inftrudio , & fcrmo Pctri

ad Cornclium ,
doraum eius yiSiorum 1 o. qi
&
fic
.ad
ciauditur
F/uic emnes Prophetatejlimonium per-
hibent remifftonern peccatorum accipere per
nomen eius
omnes ûi credwt( in eum
ha:c ceci-
&c. Et ciim ad
diflet Spiritus fandlus in cps, iuflit eos baptizari
Pctrus in nomine Icfu Chrifli , &c. Ex epiftolis

etiam Pauli pjara defignam Baptifmum datunj
licut
&
illis
tûod ne?ninem vejirnm hapti-
dicat,cjttod in
nomine meo
haptiz/jti
& infra,quantum ad dodlrinam, & prar-
dicationem
cijixum
tiam,
ago Deo
&cc.ne cjuis
ejlis,8cc.
Nos autem
pr<tdicamus ChriJIum cru-
ludûs quidem Jcandalum
Gemihus
Jlulti-
&c.
Ex prjcdicatione autem nominis

cognofcebatur,
le
vcrbis Pauli
ejlis "igratias
zaui
Corinth. 1 Nunquid in nomine Patdi haptiz^ti
Chrirfli faci-
& pcrfuadebatur Trinitas per-
fbnarum , qiiamuis afluraptum fucrit prsdicar

Chriftum ellc Filium Dei, & in nomine eius dari
redcmptioncra , & remiflionem peccatorum , ac
Spiritus fanfti dona.
Congruentia
fpecialis fuit
apud ludsos dari
Baptifmum in remiflioncm peccatorum fub nomine Chrifti,qui negabant ncceflitatem redcmptionis,& Rcdemptoris, poncntes falutemcx lcgC fola. Apud Gentiles non defuit fimilis congruentia, qui cx mirabilibus , qux fiebant in no-
mine Chrifti, (vt Simon Magus jiSorum 8.) crcdebant , ac proindc etiam congruura fuit , vt baptizarentur in
nominc eius,in qucm crcdebanr.
Addi poteft
aftionis
foruT.
fponfio.
batur antc Baptifmum
refpon-
quia Baptifma Chriftiefle fpirituale fatis declaratur fx vcrbis fubfequentibus

Petri ; In remijfionem, inquit, peccaforum vefrorum,
fio excluditur
&
&
na:,&pradicationi Apoftolorum,qua- pnLmittcI
&
Bcda.
innemine IeJu,Sc {alutcm pcr ipfum confcquj,qua:

breuitatis gratiaomitto. Vndc fequitur modum
illum baptizandi ,
formam congi ucie dofti i-
quia
&
alia
licct
congruentia cx natura
principalis phyfica gratiz
>
61
non
fuerit caufa ^l' effuit tamen principa- i"**""-
Chriftus
&
lis,& vnica caufa meritoria,

iuftificatio habici
pcr Baptifmum,non folijm refcrtur ad ipfum , vt
paufam rncritoriam,fed etiam, vrcaufam finalem,

cx Tridcniino fcfl".6.cap.7. Catffafipalisgloria Dei, Tridcnt
Chrifii. Si ergo illa forma, qua darctur Baptifmus in nomine Chrifti,non cllet falfa , quia dcnQtarec caufam meritoriam , ex qua habct efficaciam,& finalem, ad quamrefertur Sacramcntum;
&connQtaret caufam principalem phyficam implicitcper nomenChrifti,vtpra:terAmbrofium
&
admirtit Bafiliuslib. deSpiritufandlocap.ii./

Jc>lo
Bjriliui.
Chrijii nomine profeJHonem totius Trinitatis con-
tineri.
Irenzus
lib.
Irenapus.
j.dc fide cap. 10.
His congruentiis potuit Baptifmus in illa for-
ma difpenlatiuc conferri fine vllo errorc in forma pralicc,aut (pcculatiue:ita autem fadura efle
Cx raodo loquendi Scripturx , & authoritatc tot
Doftorumfulcitur,non ratione.
Aduerfa fententia noftri Armachani ,
alio-
&
rum non
vidctur
meo
iudicio miniis fundata,cui
tant^m tribuunt ca:teri,pr^ter Magiftrum.qui in

eft fcntentiam , qus Ambrofio imponitur,& Bernardo,vt talem Baptifmum,contra
forraam cuangelicam pracfcriptam , non admittant fadtum , fine fpeciali difpcnfatione , & congruentia illius temporis, nonvcr^ permancnter:
ita orancs, prztcc Caictanum , Adrianum,& Letoto fecutus
defitiam.
Prarterea
fatentur inuocationct^j Triniratis
dc eflentia forrax fub prppnis nominibus.

Accedunt Patres, potiflSmiam Auguftinus loco Augunin.
citato ,
in omnibus libris contra Donatiftas,
qui non agnofcunt alium Bapiifmum validum,
nifi in nomine Trjnitatis. Canones etiam Ecclecflc
&
&
Cix
hanc formam,vc neccflariam retincnt , Late-
ranenf. fub Innocentio III.
cap. Firmiter
Latcrtn.
&
Florentinum, ap.Primum^de Baptijhu, cap.Aftdcap.de trina , cap. Si tptis Presbyter , dc

confccratione dift. 4,
ali) plurcs. Cxterurj:!
quia prior ctiam fcntencia cft communior
tijitnt,
&
inrer
Florent.
III.
Dift.
inter antlquos
refpondendum
parti
erit
QusEft. II.
i4r
uerfz.
Obiicies prim6 duos Canones Apoftolorum

<]ui pro iacorruptis rptenti funt i
fupra citat(^s>
PatribHs,& Conciliis ex his vidctur tradido petenda in quibus prohibetur aliter baptizari,
:
<jua innomine
?tarut&
Filtf,
& SpirttMtfinlt\CTg<y
non fuit alius vfus baptizandi tcmpore Apofto!orum:& verba illa fecundi Canonis* fcilicet 49.
extrema hocclarr \nCinMinViNontnimdixitH<J>ii
Dominusjn morte mea b4pti^t:fidjeuntet docete emnes gentesJntptiKês eos im nom,neVtris/!r Filipffr
SpiritHsfanliyScc.
Teffnp9.
Sed refpondetur , haec dici contra harreticos,

quinaitri forma vtebantur in primo Canonc,
qui eft 48. In (ecundo eriam damnari eos , qui in
mortem Chrifti baptizabant cum vnaimmerfioexprimendi errorem
ne,animo inducendi ,
fuura citca Trinitarem ; vnde reftc conuincuntur ex verbiseuangelicis , vbi forma regularis
proponitur ,
lcge ftatuta. Si ergo forma Ba-
&
&
ptifmi inuocationcmTrinitatis continct expref-
fam , dcbct ciTc in nomine
pMtris
trium principio catentium ,

Fihôs.d" SpiritusJanSH
non
&
non in nomine
, non in tres
Filtf
tres Paracletos.quia
hxc forma hacreticorum falfacft,&merit6reprobatuf : &hic (enfus primi Canonis , qui ad.ueriando exprimit formam , qux hzreticis fuit
Sccundus etiam Canon exprimit magis errorem,quem in mstteriaimmerfionisprxtcndebam,

qnacunque illi forma vtebantur , vt excluderent
Trinitatem perfonarum,& DeitaiemChrifti;&ii
dicatur eos vfbs fuiflc forma in nomine Chrijii, de
quo nihilconftat.faltcm illaforma.vt cflet vera,

non debuit habere exdufiuam perfbnarum, quas
implioite Baptifmus in nomine Chrifti importatrhanc autem exclufionem ex intentione hzr^ticorum importabat , fiuc fucrit exprefla verbis,
fiue per
vnicam illam immerfionem
& huncer-
corrigit Canon ; vfus trinz iramcrfionis

indudkus eft in Ecdcfia : vt fiipponit etiam Ter-
rorem
Tertalliaa.
tullianus/^.ffftr(?r<urf4, cap.i6> ficut
& trina
ipfa immerfio.inter[(nifla cft proptccDonatiftas,
vt patet exTolctano
coniccrat. </?.4.
IV.& refertur can.Pro^rfr,de
ideoqueex hisCanonibusnon
probatur intentura. Poiuit taroen fieri , vt illa

forma baptizandi in nomineChrifticlarificato
fubortishxreticis
iam vbique eius nomine ,
ceflauerit ; tum , quia caufa difpenfationis ceflauit ; tum , quia hxrefes obortae ex ea quzrcbanc
vmbram fui erroris. Senfus Canonura amplius
dedarabirur quarftione fequenti.
Obiides fecundo Patxes,qui' vel hanc formam
Filtf , &c.
fimpiiciter tradunr in nomine Fatris
vel certc ita neccflarium putant, vt aliter non va-
&
Sttund ehifHU.
cafiim diipenfacionis
vel loqui etiam euacuata
iam difpenfatione , qua; non debet extra ftatum,

& tempus currentis neceflltatis protrahi ; manente in reliquis lege
&
inftitutione ordi-
naria.
Verum
eft
aliquos
non
lib.de
Incamatiene
vt
cft
Fulgentius Ttnut
& gratia. & Damafcenus
qui
explicant baptizariinnomine Chrifti non debere ficintelligi,vt omifla fueritvnquam inuocatio
oHf
aio.
his opponimus,qux didafunt

: fed
pro fententia Arabrofij, Hilari), Stephani Papx,
atque Cypriani , Nicolai I. Bedz , Bernardi ,
Scholafticorum ,qui aliter illa locaintelligendst
Trinitatis
&
docuerunt.
Obiicies tertio contrarium definitum eflc ^
Pclagio Papa,in epiftolaad Gaudentiura Epifiropuraf, docente eos , qui dicunt in nomine folius
Chrifti ,
vna immerfione fe fuiiTe baptizato^
denu6efle baptizandos in nomineTrinitatis
Zacharias epiftola 1 i.ad Thcodorum Archiepi-
&
&
fcopum ,confirraans qux definitafunt in Synodo

Anglicana,vbi eft determinatum Baptifmum,fine
inuocatione trium perfonarum eflc nullura :
fi
quis dicat Nicolaum I. aliterdecreuifle in capite AtpiodMnludao fupr^,ficut
Stephanura apu4
&
&
Cyprianum.
Rcfpondent hinc inde quidam authores nunc
Nicolaum errafle , nunc alios anteriores , Pelarcfpondifle vt Doôres
gium & Zachariam
priuatos,vel certc(vr miriijs quidam reipoiidcnt)
,
opiniones. Refpondeo in prirais diuerfos eflcca- Refpeniitu*

fus. Pelagius in illa epiftola (quamcitat Gratia- Ut*r.
&
nus an.Multi
Canone Si reuera,dc confecrat.
luo in fuo Decreto cap.x6\. apud alios
autem non habetur ) rcfpondet de hxreticis , qui
:
*,
&
maiorcm
vnde id colligis : Rc-
ri,quiavitiabant formara in fui rrpris
expreflionem. Sed diccs
menti:&ficutNicolausnon redc dicitur contra^

Pelagium dograatizaflc fic etiam neque Pela-
(jue in Chrifiolejit baptiz/tti eftis,8cc.
Sup-
ptifma Colixm in nomine Triniratis datum valerc

ex Marth.a8. Didymus lib.i.de Spiritufiuiio,imer
opera Hierenjmi tom.6. Damafcenus lib.^.fidei Orthodex,exp\ic3.ns baptizariin C^r*^^Mm,nihiI aliud
ertc.quim credendo in ipfum tingi. Terrullianus

eriam locis fupra citatis docet,Baptifmum inuocatione trium perfonarum
& cum rrina immcr-
fione celebrari : citatur ctiam Cyprianus
iupr^ explicuimus.
quera
luo.
baptizabantur in nomine foliim Chrifti ,& baptizabant vna folura raerfione forte autera aliquid adiicicbant formz in profefllonera erroris,
quera per vnicam merfionera defignabant,nam
hoc farailiare eft hzreticis,quando deueniunt HeriiUi Miin prpfundura j vt patet de Arianis ex Concilio tiakant /
mam.
Arelatenfi prirao, qui iubenrur proinde baptizaArtlmf*
Supponit Ba-
cet lib.y.ConJiitutx. 2 ) .luftinus in Apologia x
Gratianat.
dift.4. Sc
quam admittendacorre&io Decretorura, & con-
primiS do-
lierum.
nihil definiuifle, fed refpondifle iuxta diuerfas
ponit Dionyfius cap.^. de Ecclefiafiica hierarchi^.

Origencs /t^.j. in epifiuid Remaxos cap.6. Qtdcun-
Romaous
Baptifmus, vt Clemens
Refptnjit >
&
Origenes.
pionyf.
TcrtuUian.
^7
poflc hac generali in-
terpretatione comprehendi
leat
Damafc.
ma-
Rtfftji
ncintelligere forraam,vel quz regularitcr traditaeft,& fccundum legem ordinariam,nonftutcra
Clctnent
R.om.
DiJjrmat.
66
Rtffenfo
&
in vfu.
177
Refpondent, qui docent Baptifraum in nomine Chrifti datum xquiualere,etiam raod6 id colligi ex Scriptura fupra citata,non requiri inuocationem explicitam Trinitatis, vtcolliguntex
aliis Patribus, fed implicitam fub nominc Chrifti , illos autem Patres benigne intf rprctandos,
aliud non intendiflc. Sed mclius rcfpondetur,Patres,qui loquuntur firapliciter,vel cura liraitacio-
fpondeo
colligi,
ex verbis citatis
czter^m magis
trarietas in materia fidei
id
epiftolz
non
przfumendum
eft,
illius
& eflcntialibus Sacra-
*,
giusdiccnduscftcontra Stephanum aliquiddc-*

tcrminafle, qui,vt docet Cyprianus , afleruit Baptifinum collatum in nomine lefit non elle iterandum : quia neque Cyprianus maligne interpretatus eft Stephanum, quafi imponeret quod alias
Scephanus nonfcripiic neque etiam dicendum
eft eum non intellexillcdecretum Stephani,quod
in hoc ex panc iinpugnac. Stephanus autem inh^rcbac
!
frimutn.
Rtpfica ffl'
uitMT.
h*rcbat conruetudini
rtihil
IV. Sententiarum
Lib.
178
iftnoimrtdum
Contra
&
iraHitioni
decemcns
frtter id , cjuod traditum
effi
Cypriamisnon confuciudini
efi.
fed Scri-
inhaercndum
docuit : ergo Stcphanus fuppofuit ex traditione rctinendum dlc Baptifma datum 1 ttomine
Chrim.
pturis .quas pro fe loqui putabar
Stephano
dccrcuit
tcr
acccffit
Concilium Nicenum,quod
non cflc rebaptizandos
Cataphryges,
hasreticos,
pr-
& Paulianiftas & vr Dodores

,
primcrct:&
CiC
refpondet Pontifcx abfolute iux-
& Arnbrofij
qux
tradi-
tione,& definitione Eccicfiz fulciebatur.Hqc rc-
(ponHo magis quadrar fentcntix adercnti ctiamnum Baptilmtim , fub pizfata forma , datum
valere.
Siluitur.
Refpondetur
rerti6, nihil dcfinitum cilc i
Pe-
iittuierim.
illa
dubium cxortum fuifle,anbaptizanforma fub inuocatione Trinitatis , rcdc
tes in
protulerint formam,vcl cxignorantia, velincuria , vel certc fuperftitione affcftaticrroris , vcl

aliquid vitians lenfum adiunxerint:nam ex igno-
rantia Latini lermonis Baptifma
mine Patria ,
collatumm-
& Filia, &c. putauit Bonifacius efle
iterandum,qu6d Zacharias prohibet,fi abfuit intentio crroris induccndi. Similis cafus in prsdi&is Sacerdotibus contingcrc potuit. Motiuum
autcmdubitandi non dcclaratur ex co,qu6dfciri
non potuerit
ftatus rei.
Poifunt etiam intelligi Pontifices ex eo, qu6d îSarta

cefs&rit Baptifiiius collatus ex difpenfatione in /foitfii.
Chriili , ficut diftum cft fupra probabiliVarias explicationcs affcrunt Dodbof es circa
mtim eotum fijifle inualidum,
^ baptizari dcbe-
reconciliationem
ex mcntc Pontifi-
videri poffunt moderni. Quaeftio fatis pcrplexa
Hoc aptem non
dcrogat quin Baptifmusdi-
eft,
horum cxtrcmoriim,de quibus
&
pro qua hinc inde graues authores ,

Patrcs
quorum opinioni nihil prsiudicare
,
/pcnfatiue ab Apoflolis fuerit datus in Chrifti
difTcrunt
nominc,exmotiuis fupraexpreffis. Dice$,incurritur idem inconuenicns,quia ficPdagiusdccreuit contra Stephamim, & traditionem firmaxam
in Niceno. Rcfpondctur Pclagium fccutum fuiP"
/e regulam euangelicam,de qua conftabat,& ele-
expedit: itaque rclinquo difcuffioncm cius vltc-
quodtutius erat in cafu propofito \ in quo

etiam probabiliter intcrpretari potuit , neque
Stephanum , ncque Concilium aliud intcndillc:
quamuis Cyprianus intcllcxerit Stcphanum iuxta modum loqucndi Luca in Adis Apoftolorum
Verba tamen Stcphani admittunt cundem mo-
dum intcrprctationis,qucm admittit Scriptura,&:

qucm fccutus cft Auguftinus,& poftcriorcs.przter iam citatos,& qucm Ecclcfia habuit in praxi:
fimplicitcr.
Etccontra Nicolaus fequcn-
&
riorcm magis inftru6lo. Hacc pro opinione Doiôris fufHciant , qui ctiam pcrplcxus eft in illa
quzftioncan hodie talis baptiimus valeat coUaChrifti :& non audct affirmarc,
fupponit autcm fuifle in vfu priraitiEccIefiac:dcquo hadenu5>
Sed an modo ejjit baptii/tttu,fific traderetur,Si.c-
nomine
tus in
vel negare
us
h
Vafqucz
cap.i. fupri citat
Dodorcm noftrum
non
Apo-
Magifler.
ftolis. Eam tenet Magiftcr,Caicranus, Adrianus.

Caictan.
Probabiliorcm ccnfct Lcdcfma fauent Ambro- Adiianut.
flus, Nicolaus Papa, Bcda, Bcrnardus. Cxtcrum Lcdcfina.
inclinatur Dodbor magis in negatiuam , quxeft Ambrofius,
communior antiquorum ; quia inclinatio eius cx Nicolaut.
ficda.
difcurfu colligi dcbet rprimd afrtrcnsficbapti- Beinatd.
zantcm pcccarc mortaliter. Sccund6,viderinullo Cxf/ieatur
modo baptizare valide , quia lex communis de Vcaor.
forma Baptifmi in nominc Trinitatis cft data
:
Matthsci vltimo,nullus autem inferior eam reuocarc poteft,neque fimpliciter, nequc adtcmpus:
in hac autcm lcge licct Chriftus ipfe difpenfaue-
Contradidio ergo Decrctorum rcducitur ad opiniones contrarias ,quarum neutradcfinitacftab

hoc,vcI iIlo;& in quibus etiamnum graucsThcologi hatfitant,non obftantibus quibufcunque dc-
difpcnfauit. Sccund^ forma

fcmpcrmanet, nifi pcr inftitutorcm pro aliquo tcmporc fiat difpcnfatio fed
alia forma non fuit difpenfatiuc tradjta , fcilicet
baptizandi fub inuocatione Chrifti,nifi pro rcmporcpro quo fuitratio difpenfandi : crgo eo ccffante ccflat forma baptizandi in nominc Chrifti.
ûidergo ? Refpondct modcftc : non audco dicere^
&c. Scilicct an fit baptizatus,quia rationes didlx
obftant nequc qu6d non iit baptizatns , quia
tcrminatis ab Ecclefia circa miniftcrium
&
quantum ad valorcm Sacra-
menti.
Eodem modo
refpondctur ad locum Zacha-
ri, cura nihil dcfiniflc, fcdfccutum fuifle rcgu-
lam Canonum,in quibus przfcribitur,
vt Baptifub inuocatione Trinitatis fic ctiam

refpondet BcIIarminus nultum cx histribus Pon-
fmiis
fiat
tificibus aliquid ^cfiniuiflc.
71
Vifqucx.
valdc inclinatum fuiffc in af}irmatiuam,quia

conftat de reuocatione difpenfationis fadiar
do Ambrofium , Stcphanum iuxta modum interpretandi Cypriani fuit in oppofita opinione.
eflcntialia Bptifmi
Zchtit.
nomiautcm verba Vt
re fub inuocatione Trinitatis
nuUum
Pecretum
th
Trinitatis fuerint ab
nominaretyiUud Baptifina ejfe non poJJe,8cc.Y idcnt\xt
tcr.
nem praefcriptam Patrum , potuit cflc in ea fi:ntentia,vtputaret Baptifmum alitcr datum,eflc
Z)(f!ictup
qui
fubindicare
nmune
in miniftcrio autem Sacramentorum tutior pars

fequenda cft. Dices, ergo debuit adiiccrcconditioncm. Rcfpondctur ncgando conicqucntiam,
Jjuia ftante regula cuangclica dc dando Baptifmo
ub inuocatione Trinitatis , &iequendo opinio-
69
nomine
& dubitabant plures
vtl vttdm ae Trimtate perfinam in Bapifinc non
Xandos:quamuis hoc decretum fupponat Bapti-
gifle
H*cvi*ili*t$t
in
fi
bapuzati:nulla autcm fuit quacftio an fub
lagio, fed dccreuifle tales hart cticos ciTe rebapti-
cis.
t.tfUt*.
fuperftites
ne Chrifti baptizati erant
ConcilioNiceno aflertam.
Hoc crgo pofito id non potuit praefumere Nicolaas dcludzo, qui fi^dcm Chrifti non habuir,
neque proindcadharrcbat vlli particulari erron,
contra vcritatem Sacramcntijqucm in forma cx-
r*.
etiam idolis facrificabant
ijui
hi
ta fententiam Stcphani,
TirtU
Aint k quibufdam facrilcgis facerdotibus
forma ,
&
fftnfit.
Baptifmi , illud non fuit quod pptifllmcim ia

quxftione vcrfabatur.
Scd quid agcndum eflet , de iis qui baptizati
interpretantiir, quia
illi non vtebantur aliqua

vero formam falfabant : quod perinde
de iftis,dcquibus Pelagius in fuo Decreto agir,
przfumendum magis videtur,quam qu6d aliquid
decreucrit contra traditionem a Stephano ,
^8
Fortc ctiam , & diuerfus eft cafus propofitus

Zacharix , quanqnam cnim |in initio probat dctcrminationcm Concilij Anglicani circa formam
rit
exigente ratione in primitiua Ecclcfia, cadcm.
ccfl^ntc rationc
communitcr
non
tradita
non lego vbi fucrit difpcnfatio rcuocata: non

dicit crgo Doftpr , vt Vafquer putai , non fuiflc
rcuocatam difpcnfationcm , fcd fe non legifTe
illam
Diftindio
fllam reuocationem
>
ac proindc^nihil affirmare
Dubium hoc de
deea.
reuocationc difpenfatro-
nis,propter authoritatem Magiftri
Nicolai Papz,
III.
& Hugonis,
& Ambronj fententiam Fundatur,
quivaluide etiamnum illam formam videntur

alTerere:quibus non vulr prziudicare Dolor. Ec
fi etiam verba illius ablolutc intelligere luber,
illa reuocatio non videtur in terminis legi , quia
neque Canones cam iiquidc exprimunt, rcfcrentes fe ad legen1,& formam ordinariam, quam pro
omni tcmpore valuiile contcndunt, ncquc exprimunt cafum difpcniationis.aut tcmpus.fed illam
formam per inuocationcm Trinitatis eile , qu^m
S
>
HO
QusEft. II.
in vfu
communi,
ftu$ tradidit:&
179
& fub przcepto gencrali Chri-
dc quiualcntiavtriufquc formx
adhuc difceptatur.
Diftum autemeft fupr^,probabiIiiis fortc fub
tempore Apoftolorum.obortis ha:rcfibus,ce(ra(Te
difpcnfationcm ^ id tamcn non eft adco ccrtum,
vt abfolute
nullum
Sacramentum fic datum ccnfcatur

tamen ratio fubeft, vt cenfea-
fufficiens
tur dubium,proutdicitDolor,affignans trcs rc-
gulas, quibusrcgulari debctquilibct cafus circa
Sacramentum dubium, vnde baptizari debcret
Hanc
fub conditione.
fentcntiam ctiam fcquitur
Richardus art.}.quzft.3.ad 10.
V M.
Si atUatHr altquid reûgnans verbis ejfentialibus form , vel diminuens iUa^ vt fonendo conditione/n non exiHentem , nihil jit. idemejl , quando interfonitur aliquid etiam non repu^
gnans , fi difcontinuat fermonem fubtrahereverbumprincipale,annutlat:fitbtrahereJjUa-
bam , non.
ir
Dc fecunda
liccc,
du mutatur
ftrm
dum
fecitn-
quMnli-
fialiquid addai;ur repugnans verbis principalibus formx, vel diminuens verbailla,
t*tem pp'
nenJ* , fub- nihil fic
trtthtnde, in-
variatione principali , fci-
'
fccundum Quanticatem dico,qu6d
gracia
quia non fcruatur forma
de primo
, fi
fic
dicatur
verbi
Jn nomine
terfonendo,
Hminundt.
Patrismaioris
gratia
(jr Fili)
de fecundo ,
fi
minoris
Verbi
bcc.
pra:mittatur, vel dif-
iungatur, vel interponatur aliquaconditio,qua:
non exiilac vcpotc, Si egofum om,
nipotens, ego tebaptizOy &Cc.
Vel
fi fic
additio repugnet fenfui
id eft
fic
ii
ali-
Dc
non
tamen
ficalicuius diftrahentis,vel
fpccialc hoc: quia
fi
efto
quod
rcpugnan-
intcrrumpac
vnitatcm debitam formsc, non manet for-
ma. Quando autem
calis
vnicas neceffaria
aliis adibus
humanis. Quando cnim cx communi loqiiela, ex intcrpofitionc impcrtincntis non
iudicatur quin poflcc prior fcrmocontinuari confimilitcr ncc dcbet in propofito
incerrumpitur
ptiz.o,8cc,<]uiz eft
gcndo
vt
fi
conditio
dicatur
iudicatur cx
vtpotc
quis incipcrcc oracio-
fi
ncm,& dicetctffaceteyYel recediteynon prohoc cffct ncccfTarium inciperc orationem fcd non obftantc tali interru-
ptcr
ptione pofrct
complcre.
verium
nUquod frinSi
cifale fubtrn,
hntur ftrm*,
nihilfit.
/""<
g*
non
fubfiftcns:difiun-
tebaptizo
vel interficio
&c. quia difiundtiua non ponit

detcrminate alrcram partem, fcu difiundum determinatum ; forma autem Sacramcnti ex rigore
in nonunt Tatrity
rittu fanEii
(fr
fignificat:hincfcquitur
Jn nomine Patrisj
Beata Virginis
&
Filtf,
non
fi
& Spi-
cfre vali-
dum Baptifmum , quia dfe rigore fermonisparticula innomitte, eodem modo refenur ad perfonas,
& ad Virgincm. Aliqui non videntur icte tenc, quia nequc rigor fermonis ab intcntione priuata profcrentis oepcndet, fed ex inftitutione publica alias Ariani intendentes fuum
:
errorcm per formam , non reftc baptizarent , fi

forma determinationcm in fignificando rcciperct
ab intentionc profercntis , ac proindc in forma
illa cx intentione profcrcntis,non refertur panicuh innemine ad Virgincm aliterdcrigorefcrmonis, quam ad perfonas.
Item,fi additio fieret in principio
candem concinuarc
&:
vt
fi
dice-
75
rctur,! nomine Beata yirginisy& Tatris,& FiU/,ScC'
aut
fi
interponeretar dicendo innominePatriSy&
'Beata Firginis,& Filtf,

:
'*"'*
&c. Hic additur particularepugnans vnitati

perfonarum in e(Ientia,& poteftatc ; diminui poteft przponendo , difiungendo , intcrponendo
aliquid, primo modoiSiegofitm omnipotens , teba-
iudicari
ficri:
re contrarium
inccrpoficione
tis , eft
niRil
71
Steund*
risy
verborum dctcrminatc
vcl diminuat,
diftrahat a fcnfu facramentali
aliquis baptizct
non.
formz ,
exemplum ponit inlhctZtinnonunePatrismMo-
quia difiundriua non ponic determinate

alceram parcem , &c codem modo de fimilibus. Similiter fi anccponicur , vel pofl:tcr,
lient.
fi
oracio difiunûa concra racioncm focmz:
ponicur aliquid non repugnans

T>e tntirftp-
aliqua
Defecufidavariatione principaltjScc. Hicdocer,
&c. Forma cllct nuIIa:ergo
poftpon%tur , qnantumlibct profcrcns

inrendat aliicr imiocationem Beatz Virginis,aliter pcrfbnarum, fi non diftrahit additio fenfum
fimiliter
fi
formz non dcrogat, vt fi zddztai i&_fisfaltitts , &

huiufmodi , quod non diflrahft fenium formz
przmiftz.
Dc
fubcradionc vcro , fi fubcrahacur

aliquod verbum dc non principalibus, diCturn cft ptius. Si aucem dc principalibus
aliquod fubcrahacur , nihil fic quia quod:
verbum illorum
rium ad formam fed
libec
eft pcr fc neccffafi
fubcrahacur
ali-
qua fyllaba per fyncopam,non propcer hoc

dcftruitur
/w^gllirwquamaisnondiftrahat fenfumfordeterminandp particulas eiusorationis ad

fenfum aliehum, fcu diuerfum ; potcft tamen efle
ranta , vttollat cdhzrentiam parrium difcontinuando eas ab inuiccm , vt confueto modo loqucndi non faciant vnam orationcm :vtfiquis
dicat Ego hdptizjo te ,
fubiungat intcrponcndo
Credo antequam
orationem >ominicam ,
profcrat reliqiu formx. Si vero intcrpofitio fit
mz ,
&
&
talis.
Intirftfiti*.
IV. Sententiarum
Lib.
i8o
deftruitiir
forma.
Non cnim voluitDcus
talis
omnino determinarc homincm ad vcrba

inSacramcntiSjVltraillummodum , quo
vcrba fuffidunt ad cxptimcndumconccptumrfed
cum fyncopa bcnc
intclligit
dicns conccptum loqucntis.
magis cauendum
vt confucto tnodo loquendi
Egobaptizo te
tace tc,vel expefta) * nomine fa,'
au-
vcrbuiTi,quod
non officit;
fit
vt
dicat:
fi
non eft de
fubftantia formsi&c
vel aliquod fubftantiale
&
fic
nihil
formam ad verba in Sacramentis vltra illum modum , quo fufficiunt ad cxprimcndum

conccpturn,cum quo ftare potcft fyncopa , vt experientiaconftat:vitanda tamen eft propter reucrcntiam Sacramenti , fi ex contemptu Hat , erit
mortale pcccatum; fi vcr6 cx infirmitate.non erit

mortale:licet non ponatar omnis folicitudo,cum
Ex
poflit.
his fequitur
quod
Baptifinus datus in no-
aut cuiuflibet perfona,non expreffis aliis , cilet nullus, quia forma data fub inuocationc explicita Trinitatis,dcbet exprimere omncs perfonas fub nominibus propriis. Hzc eft com*
munis contra Magifttum.Contrarium imponitur Ambrofio , vt communis fcholaeumimelligitcum
tnine folius Patris
Magiftro,&
aliis
quidam pic interpretantur mentem eius:alij autem nullum eiTc locum

Caterummihi vidcturinterpretatioD.Thomse^>/?.66. rr.g.îJi.'^ 3.
anterioribus:
interpretationi contendunt.
pofle,quie eft,vt nihil afiertiucdixcrit Ambrofius fed per illam rationem , qui
datum innomine Chriftiin primitiuaEcclefia,contincrcprofefllonCTn Trinitatis,ficut& nomen Chrifti.vt etiam alij Patrcs loquuntur:ficctiam,inquam,Baptifinumdatum innomine Spiritus fanfti.continerc profcflioncm implicitam Trinitîxis & in primo occurrit obieftioni,
quac ficri poteft,quia Baptifmus eft profeflio fidci Trinitatis,itfc6que dicitur Sacramcntum fidei.Hanc
autem profcflionem ctiam faluat Ambrofius in Baptifmo dato in nomine Chrifti, prout datus lcgituif
in Adkisi&ex fimilitudincrationis idem contincri in Bapiifmo,qui daretur in nomine vniuspcr/onari
Magis accommodari
oftendit fiaptifmum
I/ep/ir*iili.
1*4 diuiH*rtt
ferf*tt*rim.
namque Ambrofius probare ex inftituto vnitatem,& infcparabilitatem diuinarum pcrfonarum,atquc a^c^ Spiritus fandi a Patrc:& refpondct obiicicntibqs haer f ticis loca,qusB
vt Spiritus fanfti. Intendit
faciunt
mentionem Patris,& Fili j,tacita
Spiritus fandki perfonaidiccns fubintclligi,ficut ccontra loca,

, eiiam iinportant reliquas pcrfonas:inducit autcm ,
fer-
quae cxprimunt tantijm Spiritum fundkum
vmpn TugeSytotftmfdnrHes,:
&
&
&
'BaptiJinumfiPatrem t&FiUum,
SpiritwnfanSlHmfatearitifi
tftumadmodumfi vmtm in fermone comprehemltf, ata Patrem,aut FiUumtOsit Spi~
monem de Baptifmo,diccns,*P/fw<i
ejji
ritumfimSbpn } JUe autem nee Patrem , nec Filiwn^c SpiritHmfitnitnm ahneges, plemm eftfidei Sacramentmti
Filiwn,
ita etiamtfttamtus
Patrem,
Spirittanfimibtm dicas,&aut PatriSfOut Filtf,aut SpirittufimSH,
minuar poteFiatem, vacuupt efi omne myilerium , &c.
7f
&
&
&
Videtur crgo loqui de Baptifmo.quatcnus includit myftcrium fidci trium pcrfonarum,& prout ha*
betanncxam fidcm miniftri,id eft,mediante ipfo Baptifmo ppteftatcm , fiue rebam,fiuc falfam vnde
fiue wnam,fiue plures perfonas cxprimat vocc,mod6 fides intcrior fit reda,plenum efle fidei Sacramentum,quia in elft,& opcrationc vna,creditur infcparabilis ab aliis cxpreflis in fcrmone,& corde creditur pcrfona,qux non cxprimitur, & intentionc per verba importatur. Si autem fit erronea fides , negans intcriiis vnitatcra,& rninuens pQteftatem.licct fermonc omnes perfonae profcrantur,vacuum cft
:
omne myfterium,qaantum
Athanafius.
Cyprian.
76
eft ex parte proferentis,qui feparat perfonas in tfiit&c in operari. Agit ergo

de Sacramcnto.vt fubeft fidci.&intcntioni particulariconficientis ipfum. Et hoc modoloquitur
Athanafiusy?rw.a.c^ 5. contra Arianos. Sic Cyptiznus in epift. ad Itiiaianum <U Baptifino, vt fubeft fidei
miniftri. Non videtur Ambrofius loqui de Sacramento abfolutc ,
quoad omnia eflentialia ad effedtum,red praicisi vt continct profeflionem fidci,qua: eft in miniftro: certum eft enim ipfum,vt infri
videbimus,docere fantitatem,&fidemminiftri non exigi adeffeftum Sacramenti.
Item , tradcre vidctur ad formamBaptifmi inordinc ad cfTeftum neceflariam cfle inuocationem
Trinitatis fubpropriis nominibus, lih.i. deSacram. cap.^.& j.&libJe iis î initiantttr,cap.4^. Non agit
ergo de Bapti{mo,qua eft efficax ad falutem,fed qua eft profeffio fidei,quz non pcrmittit feparari diuinas perfonas ,'Iicet voce non exprimantur
potiffim^ vt eft profcffio fidci , quam habet miniftrans.
Vnde Athanafius ctiam hoc modo dubitatiue loquendo de Baptifmo Arianorum loquitur , quantiim
firilicet ad intentionem , qua: fundatur in fide ipforum , an fit legitima. Si quis dicat hanc
expofitionem efle duram. Refpondetm: id quidcm verimi eflc,fed commodii^s applicari cxpofitionem duram loco ambiguo ,
difficili , quam admittatur fenfus erroneus : ncquc pracdida
expofitio ita cft dura , quin verba
difcurfus Ambrofij eidcm poffit accommodari. Hxc tantiim infinuauerim non repugnando communi fcnfui aliorum , qui Ambrofium aliter intelligunt:
quia videtur magis expedirc , vt benigne pro reuercntia intelligatur, prout alij pic cum interpretantur, ficut Altifiodorenfis, D.Thomas,
Bonaucntura,Richardus,& alij, quos viderclicct apudalios.
Pater Vafquez omncm intcrpretationem eius cxcludit : alij Dodtorcs , vt nofter Dodor cum re-
&
&
&
&
&
uerentia prjetcrcunt
cifioncm
& diflimulant
difficultatem
SubtraSi.
hoc
fi
qua euitari
0xpUcstur.
nauit
diccrc,qu6dnon vitans cam , pcccctmornon vitat,non cx contcmptu ,fcd

cx quadam infirmitatc,vcl inconfidcratione humana , quz non praccauec omnibus quancun^poflct.
D.Thera.
ofticit
autcm pcr fyncopen detrahatur fyllaba,

non officit quia vt )odor Dcus non determi-
facramcn-
talitcr,fi
Cntra M*>
, &c.
Subtraîo contingit , vel detrahendo aliquod
talibus,quam in aliis vcrbis, proptcr rcucrcntiam Sacramcnti. Ncc tamcn audcrcm
gifirum.
jimbroliut
non intemim-
formam non
tris/jr Filij
Hocautcm
cft in vcrbis
par notabilitcr
traftaiues quaeftionem iuxta
communem
de-
Ecclcfia:.
SCHO
74
Qu^ft. II.
Dift. III.
C H O L
181
M.
InconîtM infine verborum ^fifingulorum -verborum conceptus cafifojptnty non annnUat^

idem
efi
de tranfpofitione mutante conceftnm orationis.
De tcrtia ^ variationc principali

JJ* etrrufti
wrbe-
quan-
tum ad Qualitatcm, id cll, tcrminationcs,
tmm mnmiUtt qu3e pcrtinent ad congruitatcm , patct per

fttiMmf
illud capitc dc confecr. dift. 4. Retulerunt^
vbi Papa refpondct dc Saccrdotc qui baptizauic in nomine Fatriay

filta, (^Jpiritu
&
fanâ. Qu_6d fi hoc fccit cx impcritia linguz Latin,non intcndens induccre crrorcm,vcrc baptizauit.Quod intclligendum
cft^quandocH: talis incongruicas in fine
di6lionis
non prohibct quin
qua:
poffit
capi conccptus fignificatus pcr diftioncm.
Etquomodo hoc
fit
poflTibilc
riuntur aliqui audicntcs
bcne cxpc-
quofdam
tos , qui loquuntur incongruc
iUitera-
&:
I># varisti-
m* fi(Mndum
vbi.
cct vhi,^vzQ
fciU-
quod aUqua tranfpofitio om-
tranfpofitio pcrraittit vt tranfpofi-
ca teneant quafi
candcm virtutcm
in ipfa
forma vt fi diccretur , In nomine Filtj ,(^

Patrif,Sc. Et prima tranfpofitio irapedit,
quia aufert conccptum orationis , vt inftitutacft. Sceunda non impedit,quiaetfi
congruum cflct fcruare ordinem profercndo pcrfonas,qui eftperfonarum fecun;
TraUtit per-
fanamm ftcidim fuum

rdintm
tînti*lu.
an
origincm , & ncceflarium fit hoc

quantum ad miniftrum tamen non vidccur omnino ncccfiTarium cx parte Sacramenti quia perfonac quocumque ordinc
nominatx fuht vnum cfficicns principatc
dum
Aix.
fic attenditiir
& ncgationcra
lccundum affirmationcm,
rias terminationcs vocis
mus, eftquc
clarus ex tcxtu.
principali , &c. Si variac

fcnfum fubftantiaIcm,corrumpit fomiam. Exemplum clarnmeft in tcxtu,vt EgoPatris baptizo
te in nomine /*/;. fi autcm tranfpoGtio non variat fcnfum formac, non toUit cfhcaciam cius, v
&
Ci dicatur in normne Filij ,

Patrit, &c. peccat tarocn -miniftcr fic inucrtcns , quia tcnctur non
principalia in
forma
illa,
& qua: non prin-
cipaUa,fcilicct aftum,&: fufcipicntem
fed
in poteftatc Ecclcfix fuit dcterminarc qui-
bus vcrbis primac , vcl fccundac pcrfonae,

&: indicatiui , vel optatiui modi exprimcrentur fufcipicns,
& adus
&: Ecclefia
La-
tina elegit cxprimcrc fufcipicntcm in fc-
cunda pcrfona
,
& aftum indicatiu^, & ra'
vt notarct miniftrum vcr^
confcrrc Sacramcntum. Ecclcfia autem

Gra:ca clcgit aliter ,
rationabiliter pro
&
temporc,vtdidura cft,vtauferrctur fchifma gloriatium dc baptizantibus miniftris.

tertium poteft dici
Tom. Vlll.
coti op(r.
quod
diuifio
non
iHutrJIt rii-
niifitundiMn
erigintm nn
inucctcrc ordinem originis in forma , quamuis

vittM frid non tollat , quin forma etiam fic prolaca fit
mm.
fufficiens.
Contrarium huius tcnet Alenfis

8. f. j. art.j,.
^.part. tpuji.
quem fequitur Dodor
in ReportaSan(ûs tamcn Bonauentura hac tiifi.
tisdift. i,
prsmiftamconclufioncm Doiloris. Et ratio facit,quiafufficicntcr

illa forma exprimit caufam principalcm , quod
exigit tantum ConciUum Florentiuum ; cftque
&
per e.im cxprefla,

propria inuocatio Triiiitatis
fub propria appcilationc pcrfonarum, quod cxi-
Stnteniia tf'
ffita.
Alcntit.
O. Booaa.
Torma inuerf exfrimit
eaufum frincifalem.
gunt tantum Patrcs.

Acccdic
vnum
& ratio quia trcs pcrfonx qua func

& potcntia, & authoritatcfunt
,
in natura,
Steunda rti.
caufa principaUs fandificandi , non autcm prouc

dicunt ordincm originis inter fe : vndc fi cfrenc
&
improdudls,
fubuftcntcs in cadem natura,adhuc rct Jnercnt eandcm potcntia,& authoriratem,
quac competit Patri, non quia producit, fed quia
eft Dcus, nequc filio inquantum producitur , fcd
inquantum Deus. Comparantur aurem ad exrra

fccundum quod vntim funt in potentia , & cflentia infcparabiliter,& indiuifibiliter in cftcndo,&
opcrando, quod exprimitur per illam formam;li-
cetnon
fit
fecundumordincm originis,qui
refpi'
pccfonas vt compacancur ad inuiccmt& ad

traa non veco ad excca.
quantum ad influxum , ncquc
Ad
ruxta va-
De quarta variatione
qualitcr vcrba funt forma.
tionabiliccr
cafum fupra cxplicui-
di principium adkionis agcnti
Ad fccundum patct cxfccundo articu-
77
non Logicali-
fed Grammaticalitcr
Ad primum argumentum patct cx primo articulo, quid fit proprie formahic, &:
Io,qu6d Chriftus cxprcffit vcrba,qua: funt
4ii.
quia
tcr,
vâttone principall quamum ade/uaIntclligic (jualitarcm
cic
in Baptifmo, &: vt fic inuocantur.
14
tertta
part.i. difi.tpufi.i.art.^. tenet
variationc principaH
'
nino variat fcnccntiam,vt fi diceretur, Ego

Patrii baptizo te in nomine FilijjtLC. AUqua
aucem
De
tamen
bene concipiunt quid voluntîiccrcctiam

quantum ad fingula vcrba.
Dc quarta
litatemy Scc.
Sicut crgo in creaturis
fluxum principij
participandi
modus communican, non attenditur

variat
quia
79
ipfum in
etiam in diuinis modus

aut coinmunicandi diuinam natu:
fic
ram fuppofito produdlo.non

cius
iu'*
variat influxum
gcncratione recipit naturam diuinam , non tamen ad extra agit per

modum natura: , fcd voluntatis , ficur cter
:
perfi>nx
licct filius
quod
fi
dicas
formam
vt fubcft inftitutioni Chcifti
cflc cfficacem,
& prout ab ipfo
Matthai vltimo ; fic autcm tradita

ordincm originis:ergo fine hoc cft nuUa.
Rcfpondctur negando confcqucntiam , quia
tradita cft
fcruat
inftitutio formar fumit cxplicationcm
feu in-
tcrpretationem \ fide explicita , quam dcbet habcrc tam minifter, quam recipiens Sacramcn-
tum
cire
i hafc autem cft illa qua crcdat trcs pcrfonas

vnumineflcntia,diuerfas in pccfona,quia id
tantum accommodatur communi captui ordo

autem originis , & modus proccdcndi perfonarum cxcedit captum cotnmuncm, & fimplicium.
:
Tidtt **flteilM TriniiM,

tit
eft
ffi.
neeef-
IV. Sententiarum
Lib.
l82
, neque cxprimitur ailfoTma, nili quatenus in piolationc perfonarum feructui' ordo , qui eft fccundum proccflionem earum ; quod non fufficit vt intefpretemur hoc eHe dc neccflitate foruix ,.cuius
vfus,&fides debet eflc conimunis tam dodlis,
quam indoAis ex inflituciono Sacramenti, ptouc
6c vix k dodiis capitur
non cft fufficicns quia bcne poflibilc cft,

qu6d vcrba aliqua materialiter fumpta,
:
forma
fint
in aliquo
Dcus
potuit
Sacramcuto
inftituiflc
imm6
vcrba non
tec in
fignifi-
catiua, pro forma.

jin firm
Alitcr potcft dici X quod oratio vt vcra,
cufitvfvi.
non pro tcmporc prolatjonis, fed pro vlti-
u. i. î44jt.i.
!'/.
Ecclefla declarat.
Hic cafus
mo inftanti complcntc prplationcm , ucuc

dicciur infcrius in maceria. dc Euchari^
tunc cum afguicur , vt vera fcquiftia
:
ginis
&
tur aflium rci, verurh cft
qu6d
ôr. Sed dices 4 eiiamfi imenderetur talis error,adhuc dc fccft valida; crgp.modotalisinrendat errorem ex priuata intcncionc ,
adhuc
faluet intentionem vniucrfalem , forma adimc
confc-
tunCnon
eritfenfus ^4^/ixfl , id
mentum
Baptifmi confero
hoc
AiA&i'
cft,
eft,
&
eflet valida
Sacra-
fed baftiz.o,
ego
verum
eft
Qc fic exceptio
quod
&
tanc
formam
eorum lenrenciam , qui pu'

accipere decerminationem ab in-
tentione proferentis, quando facit varios fenfus.

Prior refponfio magis quadcat di6bis fuprii,regula vicimS daca circa
mutationem formz.
Refponfiones argumentorum funt clars
&
fatis manent
dccurfum totius
dc genitoris , &c. dicendum,
com(Tienti fui$ locis.
quod Auguftinus ibi intclligit,qu6d idcm
cft genitor,& pater quantum ad hoc,quod eft dici ad altcrum,fiuc importare proprictatem eiufdem perfona: fed non funt idcm quantum ad primvim conceptum fignificatum vtrobique. Quia Patcr fignificat prim6,& per fe fuppofitum in natura diuina:
non cft cadem vis nominis
ihud autem fignificat prim6,& per fc proprietatem
proprij , &: proprictatis nominis , in inuocatione fa^la alicuius pcrfonx , ad aliquem
Ad
80
^*infit,
ca eft indicare, iuxta
borum.
^<i 7-
fk
fcu limitario adie-
Refpondctur fecundo , formam non cfle validam , quia lic^c ordo originis non re^quiratur
feruari in forma : tamen requiticur vc non cxcludacur ; exclufio aucem eius fufficienter eft
exprella in fornia per calem inuecjfionem orreddicur forma falfa , fi inuerfio fiat
dinis ,
ad exprelHonem etroris , quem etiam foima na-
6.
olfiteHt
"*"**'
ricur, vc applicatio formac in caufaminifteriali.
dc neccflitatc formx,
nequccxprcflum neque vtimplicitum in
vcrbo primz perfonac fcd quantura ad
Ecclcfiam Latinam(adminus poft tempus Alexandri ) neccflarium cft miniftro
exprimerc ego : SiC glofla illa , Si quis , cum
probationc fua ( Rettderunt ) poteft intclligi pro temporc praecedcnte illam copftitutioncm Alcxandri III. Si quis.
Ad illud dc Trinitatc , &: Chrifto, patct in didis de prima variationc vcrcft fimpliciter
,
Ad
Refpondctur , dato quod forma eflet valid,

adhuc excep;io locum habet, quia poflet efle defedus imenitionis requifits,& non feruari etiam
vniuerfalis incentio , qux ad niinimura requi-
Ad quartum de Graccis patet. Ad quinnon
lii
â per Doôrem eft inutiiis.
abluo.
rum de pronomine
Limittuio
^'.
&
quitur ipfam ablutioncm , &: ipfa aWutio
importatuc pcr hoc verbum haptiz^
, quando non intcndeforma,quo negaretur ordo oriper talem. tranfpofitioncih , vt dicit Do-
intclligitur
retur enror in
explicatsc
illud
per
Secunda rej?/'.
&
cfiTectum.
Ad
i.
Ad vltimum dico qu6d propofitio Philofophi vcra cft abfolutc dc nominibus tranf,
non fcquiturquod conccptus totius orationis ex taIibusnomipibusfic,

fic tranfpofitisjfit idcm:forma autcm non confiftic tantum in fignificationc incomplcxopofitis^fcd
rura> fed in fignificatione totius orationis.
Qjr
iC
III.
Anfola aqua naturalis fwrafit comeniens materia Baptijmi?

Aicnf.^f.f.i }.7.i.*rt.i, D.Bonau. hic p,i.A.i.q.i .K\chjtrt.i.q.i^
*n.i.&
h
A^tm.i.
MZ.
Jf.
tcrtium principale
fic
pro-
ccditut) &: arguitur,qu6d
non
folum aqua naturalis pura fit

conucnicns materia Baptifmi:
quia aqua artificialis habet cadem accidcntia cum aqua naturali , fcilicct humiditatcm
Ttxt.ii.
j.
D.Thora.^'.!.*.^.^ yp.q.66.
4. Suarez ihidiZo.
frigiditatem, perfpicuitatem
&:
huiufmodi fed cx accidcntibus cognofci:
tur
hac quzftione agicur dc matc- OrJc jutftltdiui, cara remota , quam nii
proxima , qux cft altera pars Sa- A*'
cramenti , iuxta lencenciam pracmiflam,in prima qusftione,vel cotum fundamencum iuxca modum exponendi fencentiam Magiftri. Primo fuppofitis argumentis
ad oppofitam explicac mateciam vtramque. Secundo conditiones requifitas ad materiam remocam,
refpondec acgumcntis.
S C II
ria Baptifini
&
Dift. III.
tur fubftantia , exfrectmio frimt de
QujEft. III.
Amma.
Iccm, miftum cft groffius aqua clcmcn-
/lîMfltM
tari
aqua auccm
arcificialis cft fubcilior,
non groifior crgo non cft aliquod miftum crgo clcmcncum &: non
vcl falccm
aqua ergo,&c.
Iccm , mifcibilia polTunt ttfaxMx a mifto , frimo dt GenerAtionti ergo aliquis poceft adhibece aftiuum palliub' ad facicrtdum calcm feparacioncm ergo aqua arcificialis poceft cftc aqua elemencaris , fcpanifi
Jbxitm.\.
Ttxt.\t.
racaa mifto.
CffirmUi$J
Confirmacur-per illud Exd.j.Ac ranis;

darmonum adhibuit aûum paffiuo ad produccndum ftacim cx aqua flu*
uij ranas ergo zque pofHbile eft e con*
vbi ars
puricioncm fcparacur cerra ab aqua vfuaii
maxim^
vc fiac feparacio elemenci a mifto,
cum refolucio fic facilior, quam generacio,

Arpim.^
qux
refidec in fundo.
Item , cx
qua
laccrc Chrifti
Hut aqua
in Afiitm.}.
Bapcifmus iccttndum iU
iud, Extr/utJt celebrmone Mtfimmâf. In
4jiudam: fed illud,quod ibi fluxic^non fuic
infticucus cft
aqua elcmencaris , fed phlegma quia in

corpore monuo.non ftatim cft aliquis humor>qui flr aqu clemenucis:Dec per vulneracioncm cxiic aliquis humor, nifi qui
tcmpore apeniQnis erat in corpore fed
tunc non er^p.in corporc aqua pura:
crgo , &c.
:
Concra,Ioan. 3 Jfifi quis renatuf.futrit ex
Uerfo per anem cxhiberi acliuum pailluo,
&
quam vfuaUs, pacct per cxpcricnciam quia per decoilionem,vcl de-
183
cft fubcilior
aûdt
& SfirituJanô,&Lc.
^*^-
Iccm, pcr KMvxtvmm^ciaht Artifces al^hymi^ Jpeciesfer^trtemfermutari mh pojjfi.
velcompofitia
Icem,quancum ad illam parciculam fttrd^
Ec Philofophus ctiam ^.Meteorprum: erô
z<^zmxMx^\%cx fecundo Meteprorum
aquam.
c.
i.
H O
non poflunt miftum
natUU^
refolueit in
^*
tt^httmtMf
fi"-^ -^^*
puram
M.
4quam ejfe materiam remotam <^ lotionem froximam Saptijmij ex loan. )

,
^ Mdtih.
5.
Tri-
dtoi. fejf.j.can.i.. Flor. decret.Eugen. Latcranen. caf. YvctxyiXKXê Sum.Trin.^ fonit coiu
gruenttas oftimaa talis infiitutionis. Profrius tamtn loquendOf totumfundamtntum relationii efi mattria,
tx
quafi. fraced.
num. 3
Hic dicendum * eft proportionabilitcr

ad illud quod didum eft in principio
Wc tiicendton (/f,&c.Przniifla acceptione ma-
teriz duplicijfiuc in ordinc ad verba,qux habent
Mtu*r!a B4ftifim frtxi.
mM
ahlMtit:
prarccdcncisquxftionis.Matcriacnimproprie accipicndo, ficut illud, in quo cft for-
ma rei, cft totum illud quod cft ibi fenfi,
bile,in
quo fundatur rclatio figni,quod
cft
formale in Baptifmo fcd ficut in illo toto fcnfibili aliquid cft principalius,vt vlti:
matc dctcrminans
ita aliquid cft
& ideo dicitur forma:
minus principalc, vel dcter-
minabilc,& illud dicicur materia
fed talc
proximum , ad fignificandum,vel remotum. Proximum cft ipfa

ablucio vifibilis
ipfa enim cum vcrbis
tanquam fignum proximum fignificat ef-
potcft intelligi vel
fedum
vuu
imfriy
Fiwiî
du.
Htiie Gn.
duifhi in il.
non vrgct nos

prima q. i Dttraht , nc for^^ ^fi^ûs bibat Sacramentum:quac verc eft
dubitatio afinina:quia illa ablutio non dujMjj
nifi in fieri :
quantumcumque aqua
Baptifmi. Et idco
iUa dubitatio
&
poffct bibi
ipfa ablutio
vel huc , vel illud tranfiindi,
non.
t intellieitur ablutio hic,non tantum

ucut aqua dicicur lauare corpus quafi for**
homo dicicur lauare corcum aqua, quafi propric aftiuc. Nam
malicer:fcd ficuc
pus
folus concaftus corporis
ab aqua , qua:
quafi ablucio formalis
non
tanquam fignum.vcl
cft
cft infticuca
vt formale confiftensjvel diuidendo ipfam matc-
riam , vt condiftinguitur contra verba , inproxi'mam,& rcmotam. Conclado Doftoris eft,materiam remotam Baptifmi hoc modo fumptam ejje
atputn natttralem, proximam vero abttttiottem.
Circamatcriam remotam fuerunt aliquoter-
Ctcluft
Dt'
Strit.
lErrera rire*
ncgabant aquam fennbilcin eftc lHMtrria Serammii.

materiam Baptifmi ,vel adhibcndam in myfte- Gnoiiici , &
rio. Irenxus harejt i . lih. 1 8. Idem dicebant Se- al.j.
rores. Gnoftici
leuciani
yt rcfcrt
apud Auguftinum/Mnr/?^^^, Paulitiani,

Euthymius i.part.Panoplid,titulo 11. qui
proindcfolis verbis baptizabant
oant Manichxi , vt Auguftinus
eundem doce-
bareji ^6. a.((cien'
Ircnxat.
Auguftin.
Euthymios.
Aaguftin.
aquam ^ malo Dco fuifte creatam & liccc

id primum docucrint Marcioniftxâquam tamcn cx prxcepio ipfi adhibebativt afterit Theo- Thedor.
doretus lib.i Jharttic.falmlanaH. Illi priorcs aquam
tes
Meraphoricc intcUigcndam putabant, loannis 5.

Sfiritu , &c. vt
Nifi tptis renattu fnerit ex atjtta ,
&
quandoquc fumitur in Scriptura,xi^wt <^

t/entreeitu fiitminaa^puviiia.Exi i.t\xni tamen lacobitx,qui no in aqua,fed in igne Baptifmu dabant
aliis
impreflb ftigmate fronti in formam Cxucis ferro

candcntc. Sandcrus Ub.^devifibili MonarehiajM,refi
5.PrateoIus vcrbo /4c^tf<(.Quidquid
fit
lacobitr.
Saixlcraa.
dc
C^rcmonia.fuit errorSclcuci,& Hermx Galatarij. trrtr
St!e-
ci/^ Htrm*.
Fundamcntum huius crroris
fiiit,
qu6d Chri-
ftus dicitur baptizarc in Spiritu fanfto
loanncs autem in aqua Matthai

rtis
pars figni,fcd ipfa lo-
ab aliquo ablucncc. Ncc

Tem. ytll.
oportet.
lio cffe(3iue izdtz.

Scotl ofer.
ratione fonnz, fiue in ordine ad fignificacionem
& Marci
.AEl.
crrabant per vicos

tcs
.Fuerunt
}.
& igni,
Ltice ). Joan-
& FlaecUantcs.qtii
& flagcllis fcipfosconcidcn-
Baptimium in fanguine
ficri
(^ i
cooccndebant:
VViclcf
flagcnaalei.
i84
Let!
eji
ttria
tio
qu6d fic ibi ablutio prout diftin-
m. oporccc ,
froxi.
IV. Sententiarum
Lib.
&
includit amo-
contra lotionemj
tioncm iordium a corpotc pcr contaccuni
gjjjjyf
4i-
communi diQ:i
corporis ab aqua alio hoc agcncc quod
nihil aliud eft , nifi qu6d oportet iftiim
aquae
conta<2tum corporis ab aqua
ficri
contadum ifl:am!&
caufante
ifto
utuBitJi^-
Macth.
inftitutum eft
uifia loco
vt patcc loan.j^K
aquz
fufficiac, Yt
tcf&t Bdliuminus
>
Bellatinia.
XiiAcn\.inofi^..-j:deTaptifin0scan.x. Lacerancn.* Ceneitijit

cap. Firmiter, de Stimtna Trinitate, (tfide Catholica.
fi.
'^''_
Florencino In decreto vttidnis Armenmm : patet

J"^''^Îbannis 5. Ntft^tttsrenatusfiterit,SK.6ccip..i^. fioicnt.'
Ad.8. cce aipM,<juis prohibet me baptitari, AA.io.
Nunqiud aiftim.<ijkilprîbere pottfl , vt aem baptiifntur hitûi-Spirituni fianUum accepermt ,fitcut
ad Ephcfios /. Mmdans eam lauacro aqua

in verho wV,&c.Vbi omncs intcrprctcs,& Patres
candera VCritatem doccnt Clemcns Roraanus Clem. Rom.
rt>ifitla 4. Itrfttnus orat. ad Antommm Pium. Ire- Juftinusnos^Scc.
& comnû& h omncs proprietttfces conueniunt
tix\isfUbi$^0Mrithtrtfitt,icttp,icf.C^rQsxisM.tx^-
nis:
^tipus Padag9gi, Cfp.d. Otigcncs hcm. 1 4. in Lu- xandiinut.

cam. Nicenum Concilium lib.). deJanU> Baptifi Otigencs.
humori , in quo debee fieri Baptifrtius^

eft ad reprimfertdum ftum concupifcenciae ad fledcndum rigorcm inobC'dienciaz ad illuftrandum claricaccm fidei;
ad incroducendum in viam faliucis t
hoo
i
&
cft
cpmmunc omnibus, ficuc lcx ifta,cuius
hoc Sactamentum eft iaiciattuum , communis eft omnibus ad faluiem.

c*p. ^.Hicronymus in epiJLad Oceafium,(]iu
rius
lih.
4. moraliHm ycap. 3, Sc rcliqui
eji
iib.de SpirituJaiio,c'.i^.&
mafcenus
Aus,qui,vt Patres dicunt, fan^bificat aquas. Alij
ver6 intelligunt dc miflione vifibili Spiritus

fancSfci in Apoftolos in dic Pentccoftcs,vt ngnificatur Ai. i. Alij de miffionc etiam inuifibili per
JJaptifmum in Spiritum,quo diftindio dcnotetut iHtcr Baptifmum Chriftij, & loannis ,qui
fuit in fbla iqua. Aquam etiam fumi allcgoricc,
4cu myftice in illo loco lo^nnis 3. eft erroncum,
contra fcnfum totius Ecclefi,& Patruramam
&
r<^,4.bapcizSibant difcipuli Chtifti iniaqua
non
alio Baptifmo qqam Chrifti , vt in quaeftionc fequenti vidchitur

ideo in aqua naturali;quam
nancipfam dcfignauitChriftus /4 j.doccns
nccclEtatcm Baptifrai k fe inftituti,& materiam,
in qua inftitutus cft,
&
mhoiioxa, cap.9. ex Latinis BaHlius.
epifi. tfd
^j.
^ 76. Mclchiadcs Papa tn
Cy i^tizntis epifi.
epiji.
iofiijbama. Hilarius 1 P/S/w

liki.de Paeiiitentiaâp.t.Jerm.j
lib. 1
Ter- Nazianz.
TolofimoSfCap. 1 .& 4.
txxWizrwis lib.deBaptiJmOjCap.Af.
<5j.
i .
ad Epifiopos
AmDrouus
Lucg it.de Sa-
cat.J^ de us qui initiantur
m^
cap. 3 .
&
matcriam proximam
Sacramcnti,feda\:iuam. Aliqui inde fumpferunt
cfle
fljjuntt ablu-
occafionc intcrpretandi ipfiim, quafi afterat fun-
9 tfi tante.
damcncum
^'*'
fterc in ablutioncquk eft a6kio,non ver6 in abfutioncqua cfl paffio, & rccipitur in fubicdumrita
Suarez intelligit Dodorem. Sed hanc quaeftioncm infii difi.6.eiuafi.i. ^.fA-jV/o, definitDodor
magis confiftcre in paffiua ablutionc , qua r?cipitur in fubicdto , quod propric abluitur tam
figtiificationis facramcntalis confi-
materialitcr,quam ctiam fpirituahtcr : intclligitur tamen pafliua, vt eft ab agente,

X*/M Mhlu.
Hic autcm intendit tantiim ablutioncm ne""***> <ir cefiari6 cfTc k miniftro , fiue concipiatur hoc,veI
Ajtf fumtjjjq niodo ; nam fi contingat ficri ab alio quam
i profcrcmc vciba.nihil fit& ablutio paffiua
ctiam
jj^^
Mattialii
Papa.
Tcttullian.
F,^P'1".
adct.
Gregp- HiUtius
Ambtof.
ctiam hpc modp cft adiua : nam licet pafsiuc fu Hieton.

matur,vt rcf(Frtur ad fubicftum rccipicns; tamen ^"g"^"'^&'^'
vt cft ab' agente adbiue fumitur ad difFercntiam
eius , quae pcr alium fierct , aut pcr cafum
in
quacftipnc praecedcntc rcfponfionc i.ad^. dicit
:
&
quod vcrbum baptizo non iignificat ipfum Sacramentum, fed ipfum aftiun ablutipnis , nempe vt
cft
ab agcnte in fubicftum.
Perinde tamcî tft,fiuc adkiuc
prpfcratur
teft adlus
rentc
fiuc pafsiue
vcrbum baptiKja, aut baptizjetttr, vt pro-
ferunt Graeci , quia vtroque

vt ab agcntc clt
modo denotari
hic
& nunc
poprofe-
formam , & cxerccnte adum. Signincatio
facramcntalis confiftit in ablutionc fubiedti ab

agente,vcl agentis circa fubicftum:nrumquc er-
go horum
pertinct admateriamSacrartienti,vt
, & importct vttumquc ordinem , tam ad abiucntem , quam ad fubic^lum

quod abluitur.
ablutio
fit
tranfitiua
Dubitari folct , an ritus baptizandi trina im-
intelU^tur ablutio htc , 8cc. Dicit ablutip-
ncm fotmalem non
ij.Nazianzcnus orat.
*
"""'J'', t".
inhmaem^^Da- rofolymiu
omncs tam
intclligitat ignis clncntaris,fed Spifitus fan-
lib.i. defide
Marcialis Papa
quam Dot5bores.
Qu6d autcmdelirant Seleocfani dcignctanquam matCffa fiarptifinx cx Mlatthapi j. &c. non
.
'
40. Chryfoftomus faêhemit.is
B^ Auguftinus tral.%oJn Jeaitnem^ ahbi fpc
Patrcs,
q\^^\\
wi4/f.Cyrill.IerpfQlymitanusC<'c^(/^3. Bafilius Concil. Ni-.
tlrtnkntu,
Suarcz.
apud
gidasfiuida, lucida, neceiTAm,
illi
qui
TkMbluttM*.
eitis
colldquiis con- Luthetuf,
CMcUifio tamenpofica eft de 64&,definita k
modo
QgarcauccmficfiG-infticutam,
3.
cft,
Ub.ijde BaptifiHfifttp.t.
func apercat congrucnciae:quia aqua eft fj:i-
"'
quae exiuic de lacere
ab aho
quae appUcaeur corpoii in ifta lotione.

Ec^ huiu^ probatio ' 'fton 'cft alik , liid
fic
uiuialibus,cap.i7. inccrtum cft anaqoa,- vel cer-
damentu,iîparsfund!amenci iftius figni>

ficacionisiaqiiia aucem eft materia remocav
quia
aquam
ucherum in Sympo(iacis,id
intclhgendo ablutionem, Sc ktionem> lotio eft mitetia proxima , qaafi ptt fe fun-
frittus cn-
atjua,8cc> iigniiicare dicebac paijfionem Chri{lij
Eropter
fcd fufficit lotio in

,
QuinqHtpro.
VVitclef tpud Vyaldenfcih Tcmo dc SaCramcn- vvitclcfus.

talibustjlliui.loanr 5. Ni/i quis .rexatus fuerit ex VValdcnr.
mcf fionc fpcdet ad cffentiam Baptifini ? & an Ouhiitm.

vna immerfio fufficiat ? Supponimus quant^m ?"r** '**'
^
de neccintate miniftri feciufo cafu, cam tcnead ritum pracfcriptum fu2 EccIefiaz.Trina immerfio , ciufque vfus frcqucns cft apud antiquos Patrcs eam tradit canon Apoftolicus 49. CanonApointcr Canoncs ApoftoIorum;& habctur dc con- ft'"cu.
eft
ti
fecr.dift.4.can.S tpus EpifiopustSccDlotiyf.Atco- Dionyr.

Otigcncs lib.i. Otigcnes.
]pagitA Ecclefiafiicahierarchia,c.i.
Atiianar.
de principiii. Athanafius ^puft.ii^. Cyrillus leroCyiill. Icfofolymitanus Cathechefii. Bafilius Ub.t. deSpiritM lofolym,
fimElo , c. I ;. Gregor. Nyflenus oratione Catechifti- BaClius.
ca , cap. ^$.& oratione defiacro Baptijmate : fuppo- Ny&nu,
Synodus Conftantrnopolitana prima can. 7. Sjnod.Condocet Chryfoftomus hemil.defide inPatrem,& Fi- J,|'"'^P*'^ **
littm,
SpiriatmfianShtm }
heml. 2 4. in Joarmem.
nit
&
&
Damafce
Dift. III.
,&Ub.4. jUei mbo-
Dimtfe.
DimiTcenus tpift. de
TcnuUiuu
doxdyCMp. i o. ex Lacinis Tertullianus
Ambior.i
miUtiseMp.i.&4itbiersMsFr*xe4inj:np.i6.
Hiecoa*
Trifagio
QusEft. III.
/t^.
?[uiatres pcrfonx pcrfeftius
Ambro-
brmam Baptifini , quitm pcr trin.im immcrfioncm dcnotantur; & ipfe adlus baptizandi fub in-
<6'*-
/1^0 tititierms LuciferimosjcMp.^.& in cMp.4.Ml Ephc'
AngaftiB.
1^0
AuffiMn\is/erTn.9i. Je temporey&/erm.ioi.
& hemil. 4.
Lco
I. epift.
4. cMp.
5.
Pelagius cap.
^>dti,dec(mfecr4ti<Meydiji.4. Grcgorius
Magnus
C*e'ifo"Matpift. 41. ConcW.Tolctzn.W CMp.i.KXcwinasdt

gouj.
Tolet. I V.
alij poftcriorcs : nofficijs EccUfui/}icis,c4p.iff.
&
Alcuinu^
fter
Votxoi.
Dodor in Repmdtis ijtuft.^. htdm , docet eam
neccflariam eflc ncceflltatc miniftri
cxplicans
quibus alioquin excufiitur. Ibidcm ctiam tradit myftcrium huius trinx immerfionis efte, quia bapcizamur in Chrifti mortem,
Sc fcpulcuram , qua triduo mandt in fcpulchro.
Yarios cafus
tim
Hanc
fignifi-
fî*.
in
jtj
Saersmeiui.
ncccflitateSacramenti
intellieenduracftjVi
f
r r
r
r
.
exigacur
SchoUftici
el
D. Thom.
rum
Cyptian.
qum vna immerno,lcu eciam alpcrlio,
infufio fufficiac
communis Thcologo-
cft
& cum S. Thom. tpuft. 66. art.7.
in hac dift.
docet Cypriamis
7. alia$ 76. qui afperfiotanquara fufficicntcm do-
epift.
& profufionem
nem
cct:fupponic Tertullianus Ub.d: partitentia, cap.6.

Gregof.Ma- definit Gregorius Magnus in epift.ad Leasidrim,
Tertullian.
gnuj.
^^ fji
i-y^ ^
epiftolar.
Trina,de conjecrat.
Tolet. IV.
Can. ApoUoiorum.
41
dift.4.
&
habecur canone de
qui vcrumque ricum, fcu
vna , feu tribus immerfionibus baptizandi approbaciqnem fequicur Tolecanum I V. Non efle
vcro trinam immerfioncm necclTariam cx infti-
Sic ctiam Pelagius PapayS^ citatus, agens dc

co quod neccflicace Sacramcnci infticucum cft,
docec bapcizari deberc in nomine Trinitatis,

quamuis immcrfioncm crinam fieri deberc fup-
ponac;non tamen
nem
refert ca ad Chrifti inftitutio-
non inuenicur, nec loan-
ficut rcucra in ea
nis j.nec Macchaci
vlcimo>neque
vllibi
cxd-
pcifmi in
Chrifto,& Apoftolis cradicum fubucrtit.

Refpondctur cx diftis dari Baptifmum vnl fitfttitSt.
imracrfione,
in nomina Chrifti mortui , feu in
mortem Chrifti fuiftc reprobacum;cum,quia forma fubuerccbatur , quac fuit Macchjri vlcimo ;
Jianc racionem damnacionis adducic canon Apoftolorura ; tum, quia ritus nouus inducebacur ad
fincm errorisjvc Eunomiani faciebanc, qui negabanc Trinicaccm,& ad proFeflionem talis crroris
vtcbantur tantura vna immcrfionc,ficut poftmodum Ariani trina ad profcfliionem erroris , (cparationis crium perfonarum in nacuca ,
conlubftancialicate , vt rcfcrt Grcgorius Magnus Gregoiim.
:
&
&
&
&
Quod
rentc motiuo,vt causa difpenfacionis fz6tx,
logicc
morcem & fcpulturam

fumit cfficaciam
ABorttm 2. vno-die bapti2aci uint cria millia, quod magis prasfomicur fatnm pcr afpcrfionera.quim per crinam imracrnonem , quia tcmpus non fuppctebat poft horam diei fextam. Itcra , in adis Laurcntij mar-
mcritum ad mortem
cyris legitur afpcrfionc bapcizafie inftance fuo
fepulcuri.
amplius
eft
&
cft
congruentia , quia
in aqua , vc macc-
ria cius propccr nccelficaccm eftet peruia
racionc
Chrifti
ficut
cx his ta- {*i "n";'"*-
nequc Chrifti
& fepulcuram cxtcndicur:&
data
bapcizandi valide cx eadem
fed mulci lunc cafus piopcer infirmica-
tem , aut defcdura aqux, in quibus trina immerlio non ciTcc poifibilis crgo non fuic congruum
:
ad cam ligari Sacramcncum

Deinde fiue dicatur dcnotare
Scni eper. Tonu yill.
petfonaf j
exfli.
<i*.
*,
&
fubfiftcntem.ficut
& potcftas dcfignata
inuoca-
nomine Chride qua Ambrofius fupr^ , rcquirit Chriftura

fubfiftcntera
forma auccm Baptifini cxigit
cxprcflionorn caufz principalis , vt fic valida
ex Florencino ,
connocac principiura , k
tio etiam Trinitatis implicita in
fti ,
&
quo
0
tccs
denti
ficucnacurahumanadcfiit pcr morcem dcftrucla

fic etiam nequc Chriftus fuit,id eft,Filius fubfiftcns in nacura humana
fubfiftcnce cx partibus vnicis durancc mortc
vnionc animz ad corpus
Parcicula vero in nomine rcfertur ad Chriftum
Acccdit dcniquc racio

ideo Bapcifmus infticucus
eft cuilibet poceftas
non
idcm baptizare in nomine, & potcftate Chtifti,ac baptizare in mortcm Chrifti , vel in Chri- Oifertntia
ftum redupHcatiuc, inquantum mortuus erat , & '^'*' /"'*'
fepultus. Licet enim Baptifmus rcpraefenccc ana- "i""" *
eft
martyrio.
Cjnpwitfi*
&
mcn non
cra Scripturacolligirur ncceftario facicnda.
*'"
fit,8cc.
Hinc Synodus Conftancinopolicana docct Eu8

nomianos rcdeunccs ad Ecclcfiamcflcbapcizan- Synodus
dos.Vndc illa vna immcrfio Eunomianorum non **" .""'
fuic bapcifmalis, quia non rccipiebac decerminationem per formam legicimam , aut cciam validam. Quia licct dicamus Bapcifmura datum in
nominc Chrifti valcre etiamnumivt quidam volunt , vel ccrtc pro aliquo temporc valnifle cur-
docec necef-
immcrfioncm.
litu ^*rfit'
ftlmtmttn.
fupra.
qyjj^ Triniracis ini/ocacionem
&
txtmpla y-
uocantis in dubium Baptifmum cius, Simodo, inquit ,talem hominem Baptifimtm accepijje dtcendnm
y
ohieSitntt
jm^ ^
rdagitts,
dlcnciam Sacramcnci fpedarc.

Neque obftat epiftola Comelij apud Eufcbiura de Baptifmo Nouati fub vna mcrfionc , re-
fticucione Chrifti fupponic catton 49. Apoftolo-
fariam cx inftitutionc Chrifti Mattha vltimo!

quamuis reprchenderit vnam immcrfioncm fadâm in mortem Chrifti ,
crinam fieri praccipiac infticutionem Chrifti rcferc ad Bapcifinum
in inuocationccrium pcrfonarum,non in crinam
dc morcc peccaci,& rcfurrcftionc ab

ipfo, vt ipfc Paulus infinuac ad Roman.6. ergo
nulla congruicacc trina immcrfio poni poccft ad
incelligicur
Quamuis autem aliqui Pacres trinam immcr(lonem adtradicioncra Apoftolicam rcfcriicnon
Magnus.
V *
uocationc trium pcrionarum fumcicncer fignificacur pcr formam. Ex Apoftolo dcfumpca fimilitudo morcis,& fcpulcurz Chrifti fufficiencer dcnotacur pcr vnam immerfionem ,quiamaxim^
primx Synodi Conftantinopolicanae damnantur

Eunomiani, qu6d in vna immcrfione, & in mortcm Chrifti non inuocaca Trinicatc bapcizarint:
dc quibus Thcodorctus, feu de eorum authore
Eunomio dicit , quod fandki Baptifmi ritum ik
vM
cxprcfliuspcr
&
&
Sufifit
quia dc ritu non dubitat.fed dc fruftu Bahomine peruerfo. Obiicitur ctiam canon prxfatus Apoftolorum', vbi rcprobatur vnica immerfio in mortem Chrifti ficut
ctmone 7.
fignificationcm tradit Cyrillus lerofoly-
mitanus : Nyflcnus orat. dc Sando Baptifmate,

multi alij. TrinitaAmbrofius , Leo Papa ,
tis myfterium fignificarc docet Dionyfius ,
Origcnes , & Hicronymus
vtrumquc defignari docet Auguftinus vlcimoloco,& Gregorius
y
&
requiritur;
tU cormu
Hieronymus
fius Ub.i. de S4crMmentis, CMp.y.
185
Hue etiam (cpuIctKam Chrifti,non
eft fandlificario
vndc
te in tttemitate fatris
&
Ci
Fil^,
dicacut
&
Spirittis
Bapti-
fanUi,
aoneflec lcgitima forma, quianonquxcunque

inuocacio
(^ 5
''"**
J^^*
fiuM/tm
Mcjtie
inrt-
fuiriiMr.
10
IV. Sententiarum
Lib.
i86
inuocatioexprefratriurapcrfonirumexigimr,&
fufficit ad Sacramentum>fcdilIa,quadcnotanjyj g^g j.j^yC^ principalis fanîficationis,vt fupponit Florcntinum in jrationc pracdidta , qua declarat per fe fpeftantia ad formam fubftantialiter, vt bene Vafquez colUgk dijp.i 40. cap.^ fub
finem:hoc non denotat xtemitas, neque immeqfius trium perfonarum*
Ad propofitum ergo appUc^ndo pracdidam
do(arinamhaFC forma
fii , vel in Chrifittm
Baptiztte
inmmtmChri-
mmitum redupUcatiue ,
quat eft
quiuaIens,-lion denotat caufam fubfiftentem,

ic principaiem , fiHC meritoriam , quz eft Chriftus fubfiftens
& inftituens
Sacramentum ,
princip4em phyficara , qu
portatur per
nomen
Chrifli
eft
Trinitas
modo
fiuj:
vt im-
explicato
ac
proinde defuit fufficiens forma,per quam dcterminaretqr illaablutio,vt fieret baptiunalis.

Hunc eundcm errorem eire eum ,quem damnant Apoftoli, conftat ex tenore Canonisjqucm
Eunomius
communi quam
ni
fluJlMu vitrin
iiut
merjio.
Hinc
Canones non ptieiudicarc opinio-
pofteaalfumpfit,eftquc fecutus.
fequitur hos
fupra defendimus. Sequi-
non haberi trinam immerfionem fpeftare ad neceflitatem Sacramenjj ^ ^^j fuifte introdudam per modum ritus , in
quo magis explicite declararetur myfterium
tur perinde ex przdidtis
Trinitatis
vel certc fimilitudo Baptifmatis
triduanam fepulturam Chrifti

EccIcfiaOriencali
8c viguit
ad
in
& Occidentali, vfquead Gre-
gorium Magnum; qus conluetudo tunc in
ali-
quibus Ecclefiis eft abrogata ad rcprobationem

, qui per eam k fchifmaticis , & h<-Ercticis intentatus eft, atque cx ajiis congruentiis.
prroris
fcdquae
(aria,
Apoftoli per afiiftentiam Spi-
ipfi
fitus (an&i ordinarunt obferuanda
tempori congrua
ftliqua differcntia
tanquam
& ftatui fidelium quarum

cafus
& circumftantiarum
i
omittenda exigebat. Alia vero retenta funt,qu
omni
teinppri dcfcruiunt
nam cadem
poteftas
ad fucceftores tranfiuit , vtpoffint etian) circa

Sacramenta , falua eorum iubftancil,ea ordinare>qus vtilitati fideiium,& ipforum Sacramcntorum rcuerenticedunt: vt rcde Triden- Tiidene.
tinumy?jîi .c4p.i.determinat.Aiia qu ad hanc
materiam ablutionis fpeânt , infra tradtabuntur ex occafione in fcquentibus.
1
Et huiui prohatie non eft alia , 6cc. Supr a dtft.i.
c
^dft. 1. art. 2. probauimus Sacramenta debere
iimilitudinem earum rerum habere , quarum
funt Sacramcnta , ficut caufam inftrudionis cx
eadcm fimilitudine,(ccundum proportionem defumptam quae ratio fuit vt Sacramenta in rebus,
verbis infticuerentur cx Dionyfio,Chryfoftomo , & aliis citatis. Hinc Dodor ex proprictatibus aquae naturalis declatat congrucntiam, vnde Sacramcntu fiapcifmi in aqua, & non
in alia quauis matcria fucrit inftitucum. Eaf
:
&
dem
congruentias tradit Alenfis 4. pa>t.
qwtfl. 8.
$. art. 1. .l
part. i .art.
.quaft.
.Vidp
Hugoncm Ub.i.d* Sacra-
Hugo.
mentis part,6.cap.4>
materiam Baptifmi,(juia.
M.
aquiuoce tantum aqua, quodfrobat
dtt-
De
ejfe
Alcnn
D. Thomas in 4. dift. j. <]uift. 3 d. Thom,

).part.<}uaft.66.art.}. D. Boninentura. eadem dlft.^. d.Boiuu,
m.
& imptiritatem non obftare^modo maneat apta ad lauandum,^ ftthftantia aqux.
jltjttAf4rtificiaUmnon
fliciter^
H O
Fa(%um approbatPontifex qucm fequitur Tolc- Tolet IV.

tanum IV. neque enim conftat.
Sed traditio Apoftolica , ficut in illis Canonibus apparetipaffim compiehendit , non folum
qua: k Chrifto ordinata funt, tanquam neccf-
eft
frimaparte habetur in Florpnt, decret. Eugen. df i Tndint./ejf-/.can.t.
(jr
c.
Firmitcr,V
Sum.Trinitate.
Qôd
A^M
rtiji-
eialis
4,qui'
autcm ^ in quxftione ponitur

ad dillingucndum aquam artificialcm. Refpondco quod aquac illje, qua:
communitcr dicutur artificialcs, funt corpora quxda mida, & non dicuntur aqux>
naturalii
asquiuoce quod patct primo, quia ita

ex qualitatibus confequcntibus totam
fpccicm , qu6d vna qualitas fimilis non
concludit idcntitatem fubflautije fed vna
nifi
cft
d ûod autem in <puftiQneponitHrnatHraUs,icc.

Excluditaquam artificiaiem , quar comuniter dicitur taiis,&
,
mentaris
fed fubftantiamifti exprcfla
Vna
fsialitxt
dijfimilis
in
tttê(ie rguit fubjuntialem Jpeei
pvn
diffe-
rentitm.
cfTe fubflantiam. Illx
concludit aliam
autem qux dicun-
non cft aqua
aliud tertium. Litera

infra
naturalis
eft ciara.
aut e!e-
vel
quid
Exciudit eciam
aquam miftam, feu impurara,
ca miftione*
quae vetat ablutionemjfic neque aqua in fpongia,

feu pafta
tur
tione
fiat
non eft apta matcria doncc exprimaneque nix,neque giacies doncc refoiuapta iotioni. Excludit eciam humorcs,
>
ficut
diflimilis in tota fpecie
fit
nem mifti
qusE
vt faliuam
8c vrinam.
De
aliis
alterationibus
vt brodij, farinat2,ceruifia,medonc,lixiuio,
non
habent a tota fpccie aliquam quaiitatem difnmilem aqu

clcSmentari. Hoc patet fccundo , ex mo-
adeo certum ad fenfum,an varicnt fpeciem;

quod Philofophi naturaiis dctermiiiarc cft, non
Theoiogi, nequc Canoniftx.
do gencrationis iftarum nam impoflibiIc eft toti naturz crcatae cx vno gencra-
ûod fide diquûs , inquit ,fit itJinum, fimandafimt reguU fitperius data circa formam in qutftione pracedemi. Aliqui autem Dodlorcs dubitant dc
dctcrminatum pro-
his,aut quibufda ex ipfis, vt de brodio,fi niraiam
tur aquac artificialcs
fc aliud,nifi feruando
^cfTum
pcr mcdia detcrminata
eft
cnim natura crcata non poffct cx aceto

generarc vinum ftatim fed oportet redire ad materiam primam communem cis,
habeat admiftam fubftantiam carnis decolatam;

de ceruifia etiam videtur planc diucrfajdc iixiuio
etiam , quando trahit fecum quaiitates cincris in
perfeAo gradu. Confideranda; ergo funt quaiitates pracdominantes,
an nomen mutctjgrauiffi-
qua:
mc pcccaret, qui
tota
tis
eft
aqua
candcm
in
qua: attraiâ in ftipitc vi-
vua conucrtitur in vinum.
&
i.f aejUM
per expreffionem,aut diftillacio- re^wti>urf
&
illis
vtcrctur,
& Baptifraus clfcc
dubius,& fub conditionc iterandus.

Sicuc
Dill
^
TM4.
ifta
Qu^ft. II.
III.
fcntcntia ponitur a PhilofophoS*
&
patct ad fcnfum , quod ita

MfUfhyficA ,
cft. Sediftx aquxartificialcSCX quocunr
lint,huninonfcruatoproccfrunaturxpcr mcdia ddtctminata ordinata, Iftz

Ctiam uniucrfalitcr fiunt per aîoncm
q-
ignis dccoqucntis,&: rcfolucntis
iguis au-
tcm non vidctur tS^ fuflioicns in vircutc

adiua ad corrumpcndum , vclconucrtcni
n.
dum quxcumquc mifta ni aquam clcmcn
quod vniucrfalitcr conccd

^SutHTL ^^'^'"^P^F*'
potcft,quadaqua: illa: , quac dicuntur artificialcs>nonfuncconuenicns materiaBa-
ufl t^J*ms.
urU
Bsfti-
^"'-
pcifrai
quia non func iu fpccic aqux clc-
mcntaTis
,_;
,.
Quod additur in
4
TurUtuaqM
ft.
quxftionc
intclhgcndum , quod impuritas
"haturaacc.dcmium.AducrtcndaiilaratioDo-
aquam
ctorisjtrldccoliigat
rr
fuu ,
rt
cft
in aqua,
187
Sicur autcm ciufmodi liquorcs habcnt diflc'^""^ 8"''"* '" Philofophus dc ipGs iudicarci
^%s cx
,,ur,,,.
ariihcialcm noncflc
mino non pouft immcdiMti *******
tr4nsfot7tuqreelementum,<ptiaMgit motu ordiMtoper
mediMfor.mM^fKMtproclucendo miS}umitaetiMnrefiluendo
^'"^
ideoqucfatpc non
'*^'"
''^
contiiijjit
iniftum rc-
elementum, cx quo fu , fcd in aliud
'^'j?"'" '.^ ^'Sntim in
cincrcs.-Hxc
dcrur crlam currcrc
Ancek)
maxima
vl-
qui mcduntc
ig,, ^,^81 gratii. ncquit ftatim.conucre miftum in aqqara elcracntarcm:idc6quc,quod dicit
,
de Angelo bouo.vel maIo,intcIligitur iuxta illam

maximam : ficloquitur dc conuerfione mifti in
*^"^"' elementarcm , quE conuerfio nequit cfTc
pnmarelolutiotahs mifti pcTigncm,vtt)atctad
fcnfumpcrcxperientiam. Sedquidquidfit,non
cft
huius loci.in quo agitur prxcisedcaqua,
qux
inftitutacftmatcriaBaptifmi.
duobus modis. Vcl propter

miftioncm, fccundum iuxtapofitioncm , vt aqua lutofa dicitur impura vel proptcr miftionera alterantcm afpecie, ficut humor miftus dicitur noncfleaquapura. Erprima
quidemimpuritas non prohibet dumtamen non excludiat ab aqua,quin fit conuenicns
potcft intcUigi
ritlrâdîM.
fti/mHm.
adlauandum,
aqua inhibica
dealiis,
abluendum. Nec eftaiiaratio,
vcl
contingant carnem
fi
quia fic inftitutum cft. Vndc

imbibita in fpififo Iuto,& fic
non funt conueniens matcria Baptifmi talcs aquac quia
farinae in paftaj vel in fpongia,
contadus non
dum
nifi
ibi cft,vel
fed tantum contadus aquae fluidae libera: coniungentis fc

cuti,vel fcparantis inter cutcm, &aliud corpas.
calis
In fecundo
.^^
'
cicm
eft lotio
modo , dico quod
ficut fortc
fi
manentc aqua intra fpetendcndo ad generationcm clcmcnti grofljoris ifta
aliqua impuritas poceft efte
incipiat infpiflari
non prohibet, dum tamen fit ftuida. Quod pro tanto dico,quia in glacic,niuc, & grandine,qux tamen funt imperfcfta.vcl in via ad miftionem,dum talia funt, non pdceft in cis
iieri Baptifmus,quia ibi non eft lotio,ficuc nec in duro.
Si aucem per illam alccrationem,iam fit extra fpeciem aquap, omnino non cft matcria
Baptifmi & de quibufdam altcrationibus fatis patet quia conftituunc altcratum cxtra
:
N/*,//4fM,,
/wX.vIj/I^
ft.
fpeciem aquac, puta de humoribus naturalicer refolutis pcr digcftionem, vtfaliua,vrina,

huiufmodijiuxta illud Extrau.de Baptijmtt^cjr eitti effeii, Non -vt apponeres.
De aliis autem non eft ita manifeftum,puta de dccoaionibus5& admiftionibus fecun- *'* *'f. ).
dum fenfum, in quibus non apparet cuidcnter, quod fit alterata fpccics:vt pacec debro- i,*c\ai .
dio carnium,& farinaca,& huiufmodi,& ccruifia,& mcdone.Non enim manifeftura cft, qttMfiuiiuum,
qu6dfic ibi aliquod adiuum corrumpcns fpcciem aqua::tamen hoc difcuterc non pcrti^j^^jl^^
iiet adTheologum dcterminantcm matcriam Baptifmi,inquantum haberi potcft cx Canonc Bibliac neque ad Canoniftamdeterminantcm conditioncs materiae, prout dctcrminantur ab ordinationc Ecclefiar:fcd pcrtinct ad Philofophum naturalcm, cuius cft in-
&
&
aquam a fpecie fua, quae non quod fi dc aliquibus fic

Baptifmus fa(3:us,vtcndum cft ibi illis tribus maxiraispofitis
in folutionc pra:cedentis quazftionis dc remcdiis adhibcndis circa eos, dc quibus probaquirerc,quas alteratio transferat
dubium,& in talibus
fuerit
n.
10.
bilitcr dubicacur.
Ad primum argumencum dico quod aqua arcificialis

,
fimilia
camcn aliquod , vcl aliqua
diflHmiiia
^
, ccfi habeat aliqua accidcncia
habec a tota fpccic jcxquibus fcquiturdi- -^ *'
ftinftio fubftantix.
Ad fccundum diccndum, quod etfi aliqua aqua

clementaris,quia magis penctratiua
fcd virtutis adiuae
& hoc
ifta
artificialis
tamen fubtilitas non
videatur fubtilior
quam
-^''^-
cft fubtilitas fimplicitatis,
modo vinum eft fubtilc , vcl fubtilius aqua fubtilitas autem

co modo quo clcracncura cft
fubciiicas fimpiicicatis
:
conucnicns aqua: clcmencari cft
fimplicius mifto.
Ad ccrcium conccdo,qu6d poffibilc cfl*cc Angcium bonum, vcl malum, adhiberc aliqua adiua mifto,vc paflb, pcr qux refoluerecur ab co , aqua clcmcncaris. Non cnim ncgaui aquam arcificialem cflc aquam clcmencarem; quia ars ibi concurric ( quia non concurric
^
produccns ccrrainum
poccft adhibcrc
^
fcd vc adiiibens aftiuum
pafiTiuo )
idcm ai;iuura,puca igncm, quancumcunquc
feddico,
quod nulla ars
diucrfis miftis
Q^ 4
& paflis
ica
qwod
-<'<
Lib.
i88
Jiem tx quM^
tumuit
di'
merfis,nonf09
tefi
fciri
4KjHm natUturÛm.
Ad
IV. Sententiarum
quod per illud agcns,fiat iTmnediate rcfolutio in aquam/cilicet elementaremlquia illud

idcm agens non potcft habere virtutcm , vt fit finc formis intermcdiis mutandi neque
ciiam itatalitcr diuerfa in eundcm terminum corrumpcndi.
Adquartum, patct cx didis dc imputitateper iuxta pofitioncm.
:
Ad quintum
4.
non
5.
Ytr* qu
fiuxit di
fuit
rcfpondct Innocctius ibi,qu6d illa aqua, qua: fluxit dc latere Saluatoris,

phlegma,fcd vera aqua. Quod probat cx vcrbis Euangelifta: , Et qui vidit^teHi'
moniuptperhihuitveritati.
Profcd6 non aquam, fcdphlcgma
dixifletjfi
non fuiflTetaqua,
U- fcd phlegma. Probat etiam a pofteriori per materiam Sacramenti Baptifmi
tete Chrijli.
Viie Trid.
/r/.lit.7.
Nec in
hocy
inc^wityVerum regenerAtionii SacramfHtumfuiffet ofienjumycam per Sacramentum Baftifmi, noft
regeMxen$urin fhlegmate yfedin aqua. Probat etiam pcr aquam mifcendam in SacramenEuchariftiac. Probat ctiam quarto pcr figuram, quac praiccffit fupcr hoc,in vctcri Te-
tr>
ftamento , quando Moyfcs pcrcuflit filiccm ,

Ad probationcm refpondct ibi , qu6d vcl
& cx ca non phlegma
, fcd aqua manauic.

aqua fuitibidc nouo crcata miraculosc , vcl de componentibus refoluta. Scd qualitcrcunquc dicatur dc aqua latcris
Chrifti , quia fluxit ficut fibi placuit non proptcr hoc ibi Sacramenta fufccpcrunt efficaciam vt fupra didum eft fcd proptcr quandam fimilitudincm pcrfcdiorem ad Baptifmum & Euchariftiam. Ccrtum cft tamcn , quod Baptifmus non potcft fieri , nifi in
aqua vfuali, quia Chriftus hoc inftituit,
illa
Q^
Vtmm inHitutio
IV.
Baptijmi emcuet Circumcifionem?
Alenfis 4-^.f.7.i.5. D.Bonao. htc i.f>.a.i.^.t. &i, Kic.d.i.a.6.^.4.

^.10. dr }.p.(f^66.a. uSau: }.p.tom.}.Mj^.ii.
quartum principalc
proccditur,
Argijm', I.
inftitutio
N hic
fic
cuauitCircumcifionem, quia
k-gc
ftes.
promulgatus in die Penteco-
QiurtOjdiucrfa tcmpora,
& ftatus Circum-
cifionis,& lcgis exponit.Quint6,exponit contro-
uerfiam de legalibus inter Pctrum
fufcepit.
Hicronymum,&y\uguftinum
tct
,
/*'*""
faeiit folemniter
Item Gencf 17, data fuit Abrahae Circumcifio in fcedus fcnipiternum crgo
ad femper permanfurum aUoquin non
?**-
antequam fucrit fub prasnon fuille

cuacuataKi qupad fiuAum antcquam fiaptifnaus
firmatur, quia ipfeChriftusinfcipfoeam

Atgiiin.
dyii'
"t/J^*.
confilio
C)*i
ccpto. Tcrtio, docct Circumcifionem
fed Circumcifio erat prarcepra in

Gencfis 7. ergo Chriftus non euacuauit eam inftitucndo Baptifmum. Con-
plere
fuifTc inftitutiim antc
mortcm Chrifti. Sccund6,inftitutum Baptifmum fuiflc prius fub
non eua-
Non venifoluere legem ,fed adim-
Matth.
quzftione fupponit prim6
Baptifmum
& arguitur, quod
Baptifmi
& hic a.j.q.x.&i. D.Thom.J.l,
argumcntis ad limen quaeftionis
& Pau!um,iD,
&rerpondet
propofitis,.
Arguin-
j.
fcmpitcrnum.
fuifl^ct
Item, nullus infcrior habet auftoritatcm reuocandi lcgem inftitutam a fupcriorc:fed
quod Dominns inftituit Icgem Mofaicam , & Circumcifionem & non ineam reuocauerit etiam in nouo Teftamento immo Chriftus toto temporc
vita: fuac mortalis , cam fcruauit ctiam ante ccenam comcdcndo agnum Pafchalern;
difcipuli autem non habuct unt audoritatcm reuocandi crgo,&c.
cerrum
eft
uenitur vbi
Rtit aitfp.
Contra loannis
ex aqua , &c. crgo Baptifmus poft fui inftitutionem erat fimplicitcr neccflat ius ad falutem ctgo Circumcifio eft eu^cuata:quia
ppn fimul concurrunt duo rcmedia neccfliaria, fufiicicntia contra idcra.
tcrtio, Nifiquii renattts fuerit
&
Item,ad Galat. j. Si circumcidamini, chriHus vobis nihilproderit.
C H O L
M,
iaptifmumfttiffe inliitutum ante pajiionem , ttfinon certh conHet quando:quia difciputi Chriffi
haptizabant anteeius mortem,<^ Baptifmo ChriTH^non loannis^nec alio.yVt tenent^D.Thom.
l p.q.66.a.t.
Richard.^/V 4.1.^.1. D.Bonau.t./>.4.i.^.i. Auguft./r.i^./i^/Orf^.^/x.y.d'
habetur cap.k\i\i^Je confec d.4.

Ifta quasftio *
ftitutum
fuiflle
fupponit Baptifmum in-
in lege
eft,&rationabiIc.
noua , quod verum
Vcrim,
ficutpatctCJC
I
a
'"
/??'
ipuBio/upponh BaptijTnum inHitMtumfmJJi

&<^' Dcfinitur in Flo-
H' "'""'> 1"^ ^^^ 'fi
rentino in Dccrcto vnionis,

fiJT-l*
&
in
Tridemino
dc Sacraracmis in atntrt amone pnmoi
r
Inflhutl
"
^-J^^
*
Diftinaio III.
fnulds auôncacibus noui Tcdamcnci ,flc
Chrifti,& Apollolorum, in quibus probatur necefncas
nifi cfTcc
B ipcifmi
quod non
indicucus in lege
ilia
eflct,
lcgicime.
Quando umcn primo fuic
dubium eft, non quidcm quando CKriftus

bftpcizabacur a loannc quia illc non fliic
,
&
Ptilmi.
&c Hic tangit controuerfiam

an fuericinfticutus ante,vel poft pafEonem
Carifti?Partcra negatiuam, fciiicet non fuilfc inb
QumiJio tamen,
iljjun
2.
Sin/mijji
EceUfianm prdfides
aquz > id eft vc minifte-
rium. Ncc cciara in
Nicodcmp
ilio
vcrbo loan. 5 .difto
non eft vc-
Nijiquisy &:c. quia
rinmile camnoccftarium Sacramencum ui
conclaui coram pcrfona priuaca
infticui,
qnae non debaic efte praeco iafticucionis
Ncque etiam
'ilHiis.
differebacur infticui>
vfque ad cempus afcenfionis
Macch.vlci-
dmo,nam difcipuii Chrifti ancc paftionem

bapcizabanc Bapcifmo Chrifti. Ioan.3. dicunc difcipuli loan.ad ipfum RAbbi cui tt~
:
fHmoniu/nferhibuiiii
ecce iffe bdftizat
&
mnes veniunt aJ eum. S>C fcquicurcap. fequcnci , ^Quanquam lejw nj> baptizaret ^fed
Mfcifuli eitts. Conuincicur ergo ccmpus
infticucionis fuifte ance illud
cempus , quo
difcipuli Chrifti bapcizabanc,licecprzci-
se hora inftirucionis
non
II.
Jliimium tm
tt
dccehantitr ,fonmtm &potei}atem trnMdit haptizandi, tUcens : Ewites ergo nunc docete oTnnes gentes, haptiûtntes eos in nomine Patris,
Fil^^ SpiritMsfimili. De tpw vtUjue eos antefajjio-
&
nempotuijfet inHruere^fiprofrie voluijfet intelliri rt-
genertuionfsgrMtiam exfita refitrreiHone
ccepiffe , &c.
Idcm tcncre vidctur Optatus Milcuitanus
//^.5. concra Parmenianum ; Cmm loannes, inquit,
Optaciu
iam ChriHoprn- Milcaitao*

jinte epertdiatwrfenau,
voctdsat Dominus anteûam
baptizandi daretformam : peraSbtm efi non modicum
infimta rmHia honuman baptizaret
&
temfm , millia homintan
in fcenitentia
& temiffione
tinilafitm peccatorum: fed nemo tinHns fuerat in Trittitate
neme adhuc nautrtu Chriihtm , nemo audier^
effe
Sfiritum/atUhtm,
nis
At
vhi venit tempus plerutueU-
certotempore deditleges Buptifinatis Filius Dei^
& dedit viam
iptft
iretur in regna ccclontm,tlum prace-
fit, tUcens:Ite doceu omnes gentes , haptiianteseot,
& in fequcntibus idcm docct fupponcns Bapcifmum Chrifti non incepilfe ante dacam foc-
Scc.
mam Manhzi vicimo.

Eandem fupponic Tertullianus^.<^J74pfKyM
legacur in uan<
^^.y. vbi docec difcipulos Chrifti/oiwi.^.bapti- Tcttullian.
gclio.
Iftud eciam fuppoficum eft racionabilc,

quia Sacramencum principalc icgis Euan-
gciicz , per
quod
fciiicec incracur in eius
âflcbaptifmo loannis tantum

hom.
2 8. t Joan. aflcrcns
Chryfbftomus
Baptifmum , quo bapti:
Ciiiyroft.
zabancfuiflc Spiricus expcrtem, flcut fuit Baptifmus Ioannis,nuilum frudum diuerfum habuif.
nouum, &: proprium ilh legi , vc prius diftum eft in quxftionede infticucione Sacramcnci in com-
fc,qucm fcquutur Euthymius, ficTheophyladlus Euthym.

Theoplij!
inloamtem. Idem eciam Chryfoftomus homiUi^
in AEla , doccc miffionem viflbilcm Spiritus fan-
muni , diftinîone
ci
obferuanciam, debuic
cftc
prima. Dcbuic eciam

iftud Sacramencum efTccuidcns infignificacione,quia ifta cft lcx vericacis euacuans
vmbram. Ec debuic efle copiof um in gracoliacione , quia hzc eft lcx graciz.-
ciac
loan.i. Gratia
ftum faSfa
quia
/if^,
ejl.
iu^m
^ veritas fer Jefum

Debuic eciam
ChriHi fuaiu efi ,
Chri-
effc facilc,
^ onmeitu
Macch.ii.
Icem debuic effe commune , quia Deus

elegic vnum populum
cancum fed ad nouam legem cocum mundum , In omnem terram exiuity &c. Hzc
quacuor inueniuncur in vno fcilicec in
:
ablucione
cum
cft
effedus principaiis
piose.
quia hoc euiden-
& dac graciam co-
Vnde in Pfalm.
ilionis ,
Eft
verbis
mundacioncm animz , quz
tcr fignificat
dicicur aqua rcfeSuferaquam refeSiionis educauit me.
& facilis
& zcaci
quia nuiio modo pcricuiofa,
ficuc fuic Circumcifio:&:
fcxui,
fe
Baptifmi loco ApoftoIis,neque alium reccpif^

honuL^. in iilud , Repletifitnt omnes Sfiritu
&
fimElo,Scc.
Non accefentnt 4//<,inquir(fupple Ba-
ptifma in aqua fcnfibile)y?<^ hocprinutm j erat enim

nouum, nec erat ofus aUofigno ,
clarc homil. i in
&
Afta fuper illud
communis omni
5CHO
Baftiizahiatim in Sfiritu fan-
e,&c.
Sed ^tiomodo , inquic
aepia noneffetin catnaculo
, eUcit
i
baftiKjJnmini
refpondct
.*
efuemadmoditm
tjuammsnetpiaeptam vnEhu
ritumfanSumJic
& aUa
cum
Qumiam
Baptifmopraciptta pars efi Sfiritus, per tpiem

fit efficax.ltaefut
adlcgem Moyfl
rfihnAi.
&
ccedcnte
Item,/AOTMr i.& ^. Mmhti vkim\tx variis locis Adorum Apoftolorum,
cpilloiaruni Pauli,
in ooibus oitendicut necefllus ,
frudui Ba-
xnundiilimz carnis:quia in legiilacore confirmacus cft rfus
1.
Baptifrao Chrilli docuii,

inrcrpretationc Ecciciis
Patium.
fajpenrm
ftitucmn ante pafFionem, exprefse docet Leo PaClmfii.
pa epifL4.cap.3. DwaimMînquit , Jfjus foH^Ham
Lco V^px.
refkmxit a mtrtHUtdifiipMUs/iUs , in/jHihus oranes
cft, in
:
j.
Matthai j.Lucz j.loannis i.Maici
qu* loanncs dc
iis
fbrma Chrifti,
lea in forma loannis camcn Chriftus dedicauic tunc aquam canquam maccriam
idoneam Cao Bapcifmo , cx concadu fuz
Bapcifmus Chrifti,id
colligitiu
ex
189
&
in(licucu,
**
IV.
QujeA:.
& ipfi dicitur vnlus,
effet oleoyfid accepiffet
Spi-
& haptizoti dicuntur difiipuU.
interpretatio
im
& atjua
comperire
Efl
licet iUos fuiffe tin-
non dcnomentc Chryfoftomi iceratum, aut multiplicatum Baptifmum Apoftolorum in aqua ,fed
Hosjd/pie lUuerfistemporihus (quac vcrba
tanc ex
diuerfis
temporibus
recepille
ablutioncm in
aqua,& Spiritum fandum,vt pata pcr vcrba fubfcqucntia
innohis enim vtntmtpiept pariter, tune
vero SfiunHm .fitpddtm d> initio a loanne haptiâti

, &c. Negat crgo ipfbs bapcizacos fuiifc Baptifmo Chrifti/ed Ioannis,vc dicic Tertullianu^;
quod fupponic Baptifmum Chrifti non fuifle inftitutum ante paffionem , aliis vfus eius eflet potifnmiim in difcipulis : neque aiio fundamento
alferitur infîcutio Baptifmi , qu^m ex illo lonnci;;
/ioit
nis
fed
IV. Sententiarum
Lib.
190
i.& 4. Primo loco dcclaramr eius neccflitas,

non inftitutio iecundo ver6 ioco prarfumi:
turtantumfuiflc diucrfum Baptifma difcipuiorum Chrifti a BaptifmO Joannis , quod negant

pracdidli Patres.
Rtipertus.
W^giftcr.
AleaLs.
Eandcm
contrariam
ver6 probabiliorcm cahdcm fequitur Alcnfi^ 4.
pt(rt.ijtuji.%. m.xtm. }. qucm moderni notant obgiftcr t4.<///?.3.probAbilemdocct,
:
fcuritatisjfed Glariffimc loquitur.
Quamuisenim
&
fandtum
pcrcontaftum
defccndenfcm fupcr Chrifto,
Chrifti:& hanc vocat matecialem, aliam forma-
Ailicatis aqui< in lordanc per Spiriium
&
lcm pcr traditionem forma: Matthaei vltimo,

hanc hmpliciter intendit ciTe inftimtionem Sacramenti. Canus lib.%. de tocfs c/ip.j. & plures reccntiorcs doccnt hanc fentcntiam vt probabjJem; S.Thomas i^.fan.^jttt.ft.yii-trt.^MA. eam vc
probahiliorcm videtur prirna refponfione am,
zabat ipfc Chriftus
feu difcipuli eius
&
loannis aucem 4. bapti-
,{cdnon
Baptifmo loannis , ncquc alio Baptifmo vacuo,

qui in folaaqua fierct crgo proprio Baptifmo,
quidabat Spiritilm
rcmifllo^nem peccatorum.
Probatur fuofumptam cum confeqoentia, primo
quia Baptifmus datus i difcipulis Chtifti , fiue
Chriftus manibus propriis baptizauit aliquos,
fiucnon; tribuebatur Chrifto authori,/04mfV
}.&^' quiaeius authoritate' fiebat , alitcr enira
non minrftraTctur ii difcipulis:& fi Baptifmus
&
&
loannis erac de caelo
magis recepta;
MgiftctJD.Thoin.
Kichardus,& rcliqui omnes, praeter citatos.
D Boniu^t.
tradit Auguftinnsfnt^.j.
Iom.& trdSl. i
Eam
^.c^
j.
loanncm.quamuis
Chriftus,
Non fuit B.aptifmus Ioannis,vc incellcxic Tertullianus
quia fecundilm Patres
ucrcic Cyriilusjille
lo dabatur
& vc benc ad-
Baptifmusloannfs abiplb
non ab
eius difcipulis
venturum
& baptizaturum in Spiritu Cxnto
a(Iumeret minifterium loannis
9
HifcifMlintn
fo- vjlfunt t'
âequecon-
gruum erat, vt Chriftus , quem prsedicabat loan-
ftraret
eft
ItM,
buiturtanquam authori?
tiam damnant.
Conclufio tamen Doi:oris
eam dcfenduntcommuniter Scholaftici cum Magiftro t 4.<^7?..;vbi D.Thomas, D.Bonauentura,
Vt fiiippomt
6' 4-
& ipfi Chriftoveracitcr tri-
a difcipulis Chrifti,
nes,
Sapiifmui
Chrifii
quanto magis illeBaptifmus , ûi miniArabatur
cauendus proindc modus loqucndi ,

prompta cenfura quorund^ qui hanc fcntcn
piedti
V{i*ru.
eflicaciam fui Bapcifmi
Ma-
tuetur Ruperms/^.3.*/94w.
dic.u plures Baptifmi inftitutioncs fuiire:primura

fanin lordane por defignatidnm matcriac ,
Joannisj. Chriftus ipfe docuic ncceflStatcm
ftifm*
Itiifit,
Nm fuit eS.
griM4
vfM*
Sdftifini
fed potii^s raini- Ittmtitti
proprium fimul cum prxdicatione veritatis,ne vidcretur potius agnofccre loannem fupcriorem & doftorem, cuius Baptifmum alfiiraeret
miniftrandum.
Prsterca fi vcl ipfum loanhis BaptiCnum mi-
iU-'
fiifMBt.
Kmfitttt vJS
Bftifm
niftrarct,& praedicaret ( Baptifmus enim qucm
VltCMt.
miniftrabant Apoftoli , non fuit fin? inftrudionc)vcl alium in folaaqua miiiiftrarct ad euacuan-
ILichardus.
&fpifi.i i8.0rigcncsfw.7.in
Auguftin.
verba eius quapdam
Origcnci.
priQri lentcntia facere vidparitBr,tom. taracn 8.
dam dcceptionem figni falfi:neceflaria etiam erat
hanc fententiam docct
inftrudio de hoc Baptifmo,quatenus vacuus crat

prout loannes ctiam de fuo docuit efle InconMtnitn
(
tia vrêntMf
fic fi diucrfus eflet k Baptifrao
folum in aqua )
cmtr frimt
loannis ,& fine Spiritu, eneruarct tcftimonium
foHiintiam,
cius Baptifmo in Spiritu
loannis de Chrifto ,
Jymbolum&
anyîeua, vtmagispro
finc
LainurHvitîktt inquit,
nota exiêns purljicatiotiis îmaeHflMtt
ah omnifirAt maliti*
prineip.inm Acfonttm
nihilominits
efiofn
exfi )
ejje
mmerMin eliuinorunitpropterpa-
fentiam imtataatioftum iidor^ldti Triadif ei,<p*ije (xhibHtrit Deitati
8cc.
Et infri
.Qf<
&
notwdM.m,cfmdIoannis B^tifiminefit
dabatHrper difiipuks eius
probat ex ASlorttm 1 9.
Hoc
^>oc infitper^
&c. quod
confcrre
inferiwrer^t
de intcgram inftitutioncm Baptifmi
praeceifide,
tradtac
enim de eontroucrfia, & aemulationeorta cx
o.c-
Baptifmi difcipulorum Chrifti, adquem

plures conueniebant , qu3km ad Baptifmura loannis 4. Vcrba crgo eius in praecedenti tomo , feu
cafionfc
capite incclligenda func aliter
cejferit
qu^m fonanc ;
ica
ergo ipfitnm non bapti^zarit ,fid
hanc prottincuim
euacuarct etiam
efHomodo.
ovffll
accejfirit
ftolqrura
tionc
ifftiy
&c.
Quz
quafi in folaaquaefrct fine fanftinca-
cqntrarium prioribus vcrbis docct)

|ed ad miflioncm vifibilem Spiritus (anilipoft
(
cuiijs
pyrjUa
Alcxand.
Afccnfionem. Idera docec Cyrillus Alexandrinus inIoairaem/<^.2.(<â7t& cap.i 8.

Secutid6 hatc fcntcntia raagis fundatur in
Seeund* pra- Scriptura, qufa ipft loannes Matth.}. Luc.^.
bnti nncluIoan.& M/pci I praedicauit Baptifraum Chrifti
.
forc in Spiritu fandbo
uinsen,jimen dicotibi
tradlauimus
ficuc
& Paulus
uiSlorurn 19.
Itcra
Chriftus ipfe
nifi<]uis renatus fiterit
nonpotefl videre regnum Dei.
10
denugy
quod infr^ declarat:
&
Spiritufin{&,8cc.
Nifi cfuis renatusfuerit ex aqua
Quibus verbis oftendit renafcentiam , fcu rcge-
nerationem ex Baptifmo per aquam,& Spiritum,

ianuam, & ingreffum in regnura Dei , quod
eft Ecclefia , vcl ccrtc ad fidcm , feu cognitioncm
,
qui
vtquidam intcUigunt cum
gloffa ordinaria) cft vifio veritatis
& regnumPO'
Nicodcmum enim
humilitcr dc Chrifto Errtr Nieom

fcnfifle conftat cx Chryfoftomo homili^ 1^.1 demi.
/a*.Auguftinus traiiatu 1 1 putauit cum efle Chtyfofl.
tris.
AuguAinuf.
purura hominem, idcoque proponitur ipfi neceA
fitas rceencrationis fpiritualis per Baptifmum;&
hoc ipfum cx decurfu litcrs patet,& comprehendit rcfponfio Chrifti ad interrogationem Nicodcmo. Supponitur crgoBaptifmus,cuiusncceffitatera docct Chriftus,fuiflc inftitutus.
& igni, non in fola aqua:
vnde fumunt P.nttcs communitcr diffcrcntiam

intcr Baptifmum Chrifti & loannis quara fupr,\
(
qux
cx circumftantia literat.
Vnde aduertenda funt illa,quibus primtira rcfpondet Nicodemo confulcnti dc via falutis:
vcram Chrifti
&
cfficacia
&
Baptifiwm in Spiritif
verba non rcferuntur ad
cxclufioncm Spiritus dati pcr Baptifinum Apo-
difiiptdi eius ,fibi ipfirefirtions
&
Baptifmi Aii,
quem coniun<ûm effe cum Spiriru docet illis
Spiritu
yerbis , Nifi qitis renatus fuerit ex atjua ,
Janlo,8cc. hxcenim dida funt, cum Chriftus
baptizarct,& pracdicaret,& fignafaceret:vtpatct
cfTc
fanilo,
ex
Aialachix vaticinittm baptizatunu efi?8c rcfpondet : igitttr Christtu in ^qtta non baptiK/tt , fid
ittxta
Jionis
, cum vidcretur
in effeftu,nihil aliud fuo Baptifmo
docuit dc neccffitate ,
& quoad raateriam & quoad formam
diis
&
pcr remiffionchi pcccatorum

Chriftus
loco cxponit differcntiam,quaE fuit intcr
&
Baptifino,(jt
Baptifmum loannis in lordane, & Baptifraum,

quemdabant difcipuli Chrifti; fupponit proini-
enim habct Cvm
Spiritu
, vt benc Doftor in conclaui & homini

non primum proponenda erat dodtrioa,
inftitutio Sacramenti , quod ordinatum eft rc-
Nam
priu.ito
&
(pc6tu comraHnitatis:crgo hic ipfc cft Baptifinus,

qucrri
Dift.
11 1
:
&
&
tfiiimotiiim ^trhibtaTH teccthicbîftiK^t
vmitptt 4d(um:&c cap.4.

judierunt Pharijii
& omnes
Vt yo cognoidt lefits, iptiitl
îtod Itfiu plttres difiipulotfitcit,
Ctf* frt- .& b^îK/tf/ptk" /<w,&c.Quibus vetbis denotpumitru t9- catur conctdfus omnium ad Baptifmum Chrifti,
emrfm aJ
vndetndicacurcaufa,quianempedabacuc non itl
S^ptiffntm
eitnjli.
nuda aqua,fcd
dixic,
t\.\x
in Spiricu fandlo,vc loanncs prat-
& inrcmifllonc peccacorum,idc6q;cx fru-
Bapciirni
omnes concurrebant ad ipfum, viHs
eciam (lgnis,quz in confirmacionem lux do6lrinx,&Bapcifmi Chriftus faciebac : quas racioncs

accingic iupri Origencs : fcquicur crgo inccn-
tum , nempe illum Bapciimum eile Bapciimum

Chcifti , & vcrum Sacramencum ^b ipfo iuilitutam.
Prrcerca vt omnes Pacres doccnt, Bapciiinus
tftifmm loannis Fuic difpoficio ad Bapcifmum Chcifti
J*Mtmit difp- mox fiibfccucuri : crgo non dcbuic eflc miniftefui mU B0ft.
rium folius aquz , fed vcricas rei, adquam loanCltrifii.
nis przparando fuo BapciGno prziuic, cii;n 6euram vcricas ipfa femper fubfequacur. Vndc colliStliiim r- tur ratio TcrcuUiani , qua pucat causi difcipiinz
11
titTtnuU.
&
proprium
fit
ergo dcbuit
antc-
quam conferretut.faccrdotiam i hocauccm in vl-
&
tima coena coUacum

infticucum cft , vi pacet
cx Tiident./ejf.ii. cap.i. Hoc dcniquc confinna- Tiidcnr.
Ctnfirmatu.
cur ex nacttr;^fiaificij , cum infticuci , quod nulli
prodeft , nifi incorporaco pcr Bapcifmum : crgo
jiulla congrueotia differri poflcc infticucio
pcifmi
Ba-
yCquf,^ (cfurrcdioncrn.
Hinc
quam
reiicicur racio
ailducic
Leo Papa
fupr^ : quamuis cnim Bapcifmus infticucus eilcc

antc paflioncm , non fcquitur , quin verc ad paf-
fioncm,
populum}&
primum
in adulcis jiEiontm
cite in
dcbuic cigoprzdicacioEuangelij incipcrc
cum
Bapcifmo, qui cftpropriusems,&ingrcfrus ad

ipfum,vc dilHngucrccur k Bapcifmo Mofaico ,
vc fucccdcrcc figurz vcriBapcifmo loannis ,
mediis fubcas ,
in ptopriis Sacramcncis ,
&
&
&
&
fiflcrcc.
Teniu accedic, quod ica ordo rerum exigic, vc

faccfdotium Lcuiticum fupponcbat Circumcifioncm,quz fiiit incorporatio hominis cirEx ordimf^ cumcifi in Synagoga,ita ctiam faccrdotium noui
toBttexttm
Teftamenti fupponcretBaptifmum, perqucmcft
flcuc
frintifnlis.
ingrcffus,
& incorporatio debita huic lcgi. Sicuc
: Hocfit'
mettm (;emmemormionem:cîixa.\iXi cius inlU-
Deindc,vcdocecTridcncinumfcfni3.cap.i.in
finc
EMehariiliit
tfi
Symbolitm imius
illius
cmfis ipfi capMt efl{ fupple Chriftus) CM<jue nas tan- EUiharifti*
tptam membra ariiiffimafideijlpeijd' charitatis conne-
&
&c. quod
Pacrcs doCCnc,Chryfoftomu$ Ww7.6i. ad pop.Amicch. Au^îvaxi traS.ij.inloannem. Hzcaucem vniofic
in nobis mcdiancc Bapcifmo , vc docec Tridcncixione adfirilios
ejfi voltdt,
corporis myftici per fidem

fignificat Euchariftia,
fpcm,
chifcdcch accepic lcgem cuangelicam , quz cft

rcprobacio prioris mandaci ob infirmitacem,
hoc in paflSone,& morcc Icgislacoris, qui consumauic omnia , quz de ipfb dixcrunc Moyfcs ,
Prophccz,& figurauic lcxifcd in vlcima coena in-
&
&
flicuti
funt Apoftoli Saccrdotcs,
Luangclicz
lcx
& miniftri lcgis
crgo tum primum fubfiftcbat ipfa

quam ad Icgcm fuic ingreluis,
& porca pcr
qu.T cft ipfc Bapcifmus
& finc quo Icx cuangcli-
cacflec fimpliciccr infirma,ncqucpoflcc incorpo-
rarc Chrifto profcirorcs fuos pcr rcgcncratio-
ticm
quz eji VMifinxio al> ecfiatH, in am tmis riAfii-
VDiuniut
& charicacem
pcifmo,& fupponitur
tanquam
pcr fc ad Euchariftiam.
difpoficio przuia
rcdtc fequicur Bapti-
fuifle infticucum ancc
&
Euchariftiam
id-
quod
cft lauacrum
dans vicam.
rcgcneracionis in Chrifto
Facilis eft rcfponfio
fentcntiz , quia
illa
ad fundaroenta oppofitz
, quz dicunt Chriftum
loca
Explicarttnt
baptizaturum in Spiritu fandbo & igni , non fo- di9 in cff*'

ftuia.
lum refcruntur ad plcnitudincm Spiritus reccptara in Pcntecofte in linguis igncis,fcd ctiam ad
igncm charitacis , ad Spiricjmi fandlum inuifibiliccr dacum. Iccm , quod dicicuc loamtis 7. dc
DaiaturSfi.
Spiricu,qui nondimJiitratdatMS,^MiaIeJtunendum ritmichri'
eratlorificatus, incclligicurtion dc Spiiicu inuifi- fli mut
f('
biliccr daco,aIi^s quomodo Magdalcna,Zachûs, ficMim.
Macchzus,aliiqucfuerinci Chriftoiuftificati?
Deinde facerdocium rcccpciun in vlcima cccna,d:
&
&
Eucbariftia
fic nihil confcrrcnc Apoftolis:iicque

loannis ao.pcr ilh, jiccipiteSpiriti*mJinSium,Scc.
quidquara reccperinc,concra cxpo/icionem com-
ncm illam vifibiIcmSpiritusfan6li,quam proraific,ad quam alludic ibi Ioanncs,& poftca commu-
n SMCirdttiiL
Clityfoft.
quz vnio ficmediance Ba-
X^ttuit > fub faccrdocio Leuicico populus Icgcm acccpic:

ftifmmfru- ica eciam fub faccrdocio fccundum ordinem Mcl-
7.
cr~
Sicfijf.
muncm Pacrum>hzc tamcn infiifflacio Chrifti in
ît^Hebrtot
fjrrAtlk
firii myJHei,
mtmbra fir
x\. cap.i. cxplicans diffcrenlaftifmum.
tiam Bapcifini,&Pcenicenciz:ficuccrgo vnioncra
num fupra
Apoftolos cxmi vcrbis przdidis przccflic miflio-
translacio
14
corporut Tiiilcnt-
vc Icgis
tranflato faccrdocio ncccflc cft
Ltinu.
& mortcm Domini ferrctur i.ficuc & u-
& vc ibidcm dicicur,
enim
tio
cucio przccflcric.
8. fic
ad reccpcioncm Sacramcnci : ociofus

ergo , quoad hoc, forct Bapcifmus difcipulorum:
ra
Stluitur
chariftia ad facrificium Cnicis rcfcrtur
fbliim nucric vicam conccllam pcr Bapcifinum,
Tiidcnt
ipfius legis,przter
fuiflc inftitutus
& quia
crac pocniccnciz
facilicabac
f-
quod
Baptifmuo)
que ntccilarium fuifle cx przfixo ordine fignorum,

quoniam Euchariftia
fignificacorum
iio cxigebatur
&
originalis
picndi,cuius cancuseflcc ûhis,& ncccfllcas,non

fuiflec djfficulcas,cum calis non fueric,quoad Ba-
quia fidcsnecefliaria ad Bapcifmum,cuius profcf-
keit
Ta4cminamfiff.6.cap.7.
Iq tota Ige noncft aliquod remcdiuro efficaz
fmum
ipfc loanncs fufficicnccr difpofuic
ratit
191
titrfilim AdMSin ttdfttuum Mdoptionis Filiaitm Dei.
difcipuloscius,
tanciim bapcizalTc Chriftum ,
vc facilius reciperecur verum Sacramencum}
quia,vcdixi,opcrisipnu$ , feu Sacramcnti rcci-
pcifmum loannis, qui
Ttrtim
IV.
Qujeft.
&:rcaunci nainiftrarunc
quetn
Apoftoli.feu difcipuli cx ûthoriuce Chrifti
Chrijii inef
hoc congruum erat , vt Tocatio adf dem Civiftji
fit eum
baptiza*
prxdicauit loannes vcnturum ,
ftifm tim. qucm
tucura in Spiritu fanIko,indpercccum Baptifmo,
qui concincbat regeneracionem in Chrifto , 8c
ptofciEonem fidci,& legis nouac.
Deinde pacet ex verbi$ ilii$ difcipulorum
II
loannis Rnhlnyî trm ucnm trtuu lortUnemûijm
in 1II0 capite.j
nicacacft Apoftolis,
& fucccflluc aliiscrcdcnci-
bus,vc pacec in priraiciua cclefia,cx lcKis cicacis
Aiiorum io.&
9.
Przccr duas przmiflas fcncencias aliamlcgo

apud auchorem Commencari) in cpiftolas ad
Komanos,quz cft incer opcra Ambrofij ; uon camcaeft ipfius Ambrofij , vc bcnc probac Bcllai:minus,& alii dc Scripcoribus,fcd vel Hiiarij Di.v
coni,qui dcfciuic infihiJmaadLiieiferianos,yel ccr
Lugdunenfis illc ergo

auchor quicunque fic in cap. j. epiftola ad Romanos,
cc,vc alij volunc, Reraigij
in ilU vcrba.AÔT OHttmfiriptum
eft
tantitm propter
ipfinn
16
Ttrti
tthti
ft'.-
IV. Sententiarum
Lib*
192.
ip/itmfitHm,iut4 reputatum
BaptifthHtn propternos,Scc.
ejl Uti
adiuffltiam,Jed
&
Ante pafftonemenim, i'nquir,f^-
de.
ptiz.aH fiuit/hliun remiffionem accej>erHm peccatvrum,
'"' ''''"'Ji-'-
quorum Zflo Sathamu occidit SalMMvrepi: p<fi refkrttttiontm tamtf , tfmpnut, ûam (piPposvem baptiKjitt
Chrifti
în^
funt\<mnes iuHiflcatiji^nt ferdatnimformamfiaei Tri-
videtiit feparare rcnti(Rowjempccca-
fic >
illam remifEoricmnon fuillc da-
ptilmus non -fuerit in vfu antc refurretionem.

Sed nefcid quare feparet iuflificationem a r^miffionc peccatijfiuc per pomic^ntiam.fiue alibmodo habitam quidquid fit.author cflfufpedlE
fidci , atqQ in hoc ipfo forte denotat iuflitiam
:
cilcin fola remifHone^pecc^fornm, vt Pelagiu?

iQCuitjdeoquc fufpefta mihi fiint-illa verba vltiina cius , ûodSpiritui fmSusJitfignum , quodfnt
Vnd
colligi poirct
remiflionem peccato-
iufticiam in
eam a gratia,
Pelagius, atquc fcpararc
Locus mihiobfcuruseftiali[vidcrint,quis
fitfcn-
fus eius idoncus.
^Hfndotamenprimofuit
ptifmu(i}(^^/ f/?,&c.
'?"t'fiituJ eft a
Tietjue
vis
fuppplc Batcmpore , quQ
infiitutus{
Hic
acit dc
Chriftoj&.conclufio ems cft,qu6d
in IordaHe,quando ipfi eftbaptitjuus/Jttpte Joari'
Sn ilUi verbis ad Nicodemumjl!r coHe<juio , mtiHe
Mattbiti vltima
fid aJiûo tempere intermedio inter

Taptifinum Chrifii in Iordane,& miffianem difiipulo^
:
rumadhaptizAndum.
^'*^fi-'îca,art.
X.Boiuu
kichafduj,
Utmdoccz
dubio vltimo
Czhiidhacdifl.
& eandcm in reip^
videcur docuilfc S, Bonauencura ead.

(trt.i.û^.i.
ddvUimum.Kichardws
difi.
part.x.
art.^.ijutfi.i.
dicuntenim, quod Chriftus fadoinfinuauit Bapcifmum forc in aqua pcr dclignationcm materiac. Secundo , vcrbo , in collcxquio ad Nicode-
mum.
Tertiojinftituit cura ipfc baptizarccocpiti
quod intclligimt circa
id tempus faitum.quia inantcquam difcipuli iuiliieius

baptizarjn::&Uoc cft , quod intendit Dodor.
I 9
Congruentis Dodoris rccflc probanc fadum
r-robatur m- quia ita
ratio pofccbat quia Sacramcutum Icgis
ftituiio debuic fieri
icne
eon-
jiruenit.
aut cui fzHtz,
noux,qua:
eft
ncmini rcuelatacft, non
ianua,& profcfHo cius incipcrc dc-
, quando ipfa Icx n,ouainccpit prardicari )l

Chrifto,&; pcr vocationcra difcipulorura congre-
BsiptifmHi
u.m:io cceptt
cirtft^ doetrt.
gari Ecclcfia cx ludxis, Hac
enim ratione ncgant

communiter omncs Chriftuminftituifrc Bapti*
r
/>/
'"111" antequam fucrit ipfc baptizatus a loanne;

quia antea npn inccpit; docerc crgo congruum
fuit Baptifmum tum primum inftitutum fui0c,
quando incepit habcrc difcipulos , quibus raini
<
fterium
& yfusBaptifmi
committcrctur cx au-
thqritate inftitucntis.
Inftituiios'-
eramenti de-
pu-
i>et tjTe
"^*>
:î>ua
ant*
ptM.'4tijifL
&
tunc limwl cum lc^. ^^"^ clifcjpulos j crgo

8'* ""^ prxdicationc inftituit Baptifmum:ergo
'ô" *" lordanc. Confirmari potcft , quia inftitu-
&
tio Sacramenti dehuit effc publica ,

refpeftiue
ad Ecclcfiam , in qua fupponi debuit inflrudio,
.^
^^
rccipicndum. Baptifmum
prium Sacramcntum
enim
fuit inftituiio pubiica,
2.0
^'''"
^f***
f*^l'"^**"
inftitutionc Baptifmi vidctur promuigatio efus
debere
ficri alicui
qui cllet mini-
qua currit oacramcntum
tanquam proprium cius.

Nequeetiam videtur hocnotum
fuifle aliis,
quia difcipuii loannis zciabant pro magiftro,

loanmt }.& zclus ipforum fupponit Baptifmum:
G antea fuit inftitutus a Chrifto , fuiirc cis ignotum:aiius
non fuit,cvii
id rcueiarct Chriftus,quia
habuit fequaces. Non fuit etiam con- Unfitit ii$.'

gruum vt vfus Baptifmi Chrifti ficrctab alioan- fiitutmt antt
tequam ab ipfo Chrifto, aqt pcr fc,aut pcr aiium '"'^M^"''^'*^''
"*"*
iuffu fieret , quia aiias hoc incius praeccpto ,
fcrrct dubium authorem,fi Baptifmus Chrifti antc manifcftationem cius daretur ab aiiis , quo4
probat inftitutioncm non debuiffe ficri a Chrifto , antc fui manifeftaxionem pcr dqctrinam 2c
opcra:qttia fuppofita inftitutione Sacramcnti
iam potuit vfus cius fuilfe lcgitimus, ab aliis an*le Chriftum,
Quod fi dicas in lordane fuiflc manifcftatum
defcenfum SpiriChriftum pcr voccm Patris ,
tusfandti infpccic columba;. Rcfpondetur ha?c UanififiMti
tantijmIoanni,&nonaliispatuifre>fuitcrgopri- ^^'j^' '"
uata,&non publica manifcftatio,qua: rcquircba'nJfynit^"*
tur ad inftitutionem legis
Sacramenti.Et quidem pater Suarcz licct conciufioncm tcneat cum
nondum
&
&
&
aiiis,
in expiicationc cius concordat
cum Dodo-
"
itdifp.xcffiSl.i.
Contrariara fentcntiam docuit Magi(lcr

hac dinin6l.
ncmpe Baptifmum
tum, quando Chriftus baptizatus
D.Thomas
j, /'<?rr. tpufi.G^, art.t.
iit
fuiflc inftitu- SentitiaMo'

cft in lordanci X'f"''^'^
vbi Caietanus, 5' .^*"""-
Sotus difi.i.<pt^.vnica,art.i. glolTa fuper capitu- Sotu^"

\o,Peracjuam,dt conCecsAtJifi.^, Vafqucz proba- GloITa.
bilioremccnfet. Hitcfundaturin femcntiis Pa- Vafqucz.
trum,Tcrtuilianus aduerfiu Iudaos,c.2. dicit Chri- ^Jfjûiiontm
ftum fuo BiptiCmofaHiiificafie a<juM. Ambrofius j^'
'" ^"'*
Lucam cap.vitimo, qu6d mundauit aiptas^ Tettullian.

vtius baptifmatis haherem, Auguftinus etiamy?r- Ambrofius.
lib. 2.in
Poft autem Baptifmum rcceptum a loanne, Sc

jeiunium,& tentationem,coepit Chriftus docerc,
Ct,nfirmat'u-
? fi
qux conucnit Sacramcnto:fi autcm rcueiata fue- ditatioar^

ritaiicui,nonvidctur fundamentum iiludaffc- vocatiotfail
rendiexScriptura,fcdpotius contrarium: quia ''X"" """'
tunc loannis Baptifinus non ccilauit , qui fuit
difpoiitio ad Baptiiinum Chrifti ; ccflauit autem
ciim coepit Chriitus baptizare ; nequc loannes
fuit dc icgc noua, fcd pratcurfor cius:& fuppofiti
buit
tnftvutm,
aut fides prjcuia rc-
& reuelata ciret inftitutio
fter,& cultor iegis, pro
intelligcrc vidctur de Spiritu inuiflbiliter
, ficHt
&
alteri facienda
jum
Cabnel.
motiuum eius
, tn quO
& ftaiu
mifit , qu6d inteiligitur de manifeftationc eius

per do&tinzm , & miracula ,
vocationem luaxorum ad viam faiutis inlcge noua.
Pcto igitur , quis firtis tum cffct itiftitutionis,
Pci,&
data pcr formam Baptifmi,
ConcUfi,
dus
recipiemei fiiif.Dei ,ciim potiusconftituat filios
conJiitucrc
VoSioru.
priisînfUtuertdtipro tempore,
ncque infttudto. Acccdit quod loanncs

poft fe vcnturum Chriftam,& baptizaiurum pro-
vt "torum in effedn aiuftitia i <!iuod crroncum eflc

Tapra docirVi-rtHi deCircumcihowC) nifi foftc in-
temport
{ubtiftit
quifita,
tam virturc Baptifmi/ed Pceni*cnti*>atque!ade6

intcnderc Baptifmura }6annis,qui fait Poenitcniiin rcmiflioncm peccatoruni , ita vt alius Ba-
prbprium inftitutum:
dtf$
dequod ma^sêffknuilum
nulIuS potuit eife vfus
telligendus
pe
Sacramcntum
mtatii;accepti<jue Spirituftnihtîjinitm eji credeti-
Hic ergo
iftrttit,
&
tiiJC(e
tiutn,tjUodfint Filif Dei,Scc.
Hfiicitur
&
vocationcm di,
fcipiuorum niâ fuit Ecclcfia corfgrcgata fub lciubSacramentiseius :crgo
gehûavifibiiis
ante prdedicatiC)ntn(iGhtifti
ipfi
cum
lege
qui
cft
datum
pro:
fcd
mone
j (i.de
tempere, fimilia habet , dicens,
quia ianit (^hrifium
&
recepiffe
mundatam efje ,
Vndam,
nos fanElificare,
foecunditatem vt gigneret
filios
Auguftin,
a^*"'-
Ckri- entauin
Beda in Matthaei 3. SanEiificifffe fbimA chrifti.

aûarum , tribueus eis virtutem regenerandi htrnii- Bcda.
nem. Hieronymus in Matthai j. fimiiia habct fi- f|*"*'"*
milia habet Hilarius in canone x.fitper Matthtmm. Nazjanzec
Nazianzcnuswa/.iS, omittoDamafccnum//^.^. Damaicco.
fio.
.'
de
m\
III.
qiu puut Chriftum baptizatum fuiflc

proprio bapnfmo. Scd hx locutiones ncqucunt
faluari niH fuecit aqua mundata, fanîficaca, pcr
JtfiJe
inihtutioncm Sacramenti:ergo,&c. Acccdit qu6d

loannes tunc baptizatus fueric a Chritlo, vt quidam volunt cx Hieronymo i MMthti j. Itcm
myfterium Trinitatis tunc reudatum cft,quia
vox Pacrisintonuit,& Spiricusfandusdcfcendit
in forma
21
columbc
Rclpondetur
Jitn itttiligi
Patres dicunt contadlu faiiftidimx carnis Chri-
dt iutHtuti(li
mundatas aquas ,
fuilfc
aocem
ti.
Chridum.
non vrgere plucimijro, quia
fuper
ha:c
& fancbificacas
infticutione Sacramenti
non
Sc indc ius in
, fcu fandiHcandi : quod non indc ipfa inditutione Sacramcnti , fed

de fanditace cx contadlu , per qucm aqua dedicaDtfifnMtM ta eft,& dcfignata,vt fierct matcria Bapcil}ni,prx
tfl folum RM- aliis liquoribus , fcu tebus, in quibus inftitui po-
duiife purgandi
telligicur
ttris,
Pnistmr
im-
x TertmMis-
S*Sifie*tf*
tudiBitmm
S**fdtit.
&
&
non Chrifti. Sicut,& alij Pacrcs,quos fupia cicauimus , qui neganc fiapciijnum Chrifti
îfle inftitutum ante mortem,& refurccdionem,
ab hoc modo loquendi de fandificatione aqiurum per conta(Skum Chrifti non abhorrenc.
Communis modus ioquendi Patrum eft fanlificari,& purgari aquas per bencdidionem Saccrdocis, ancequam in iis fiac Baptifmus ; de qua
Clemens Romanus Ub.y. Confiitnt. jipoft.cap.^
DioQjrf.
nirc/;M,c<t^.i.Terculliai>us lib.dc Bapcifino cap.4.
Tciittlliin.
Omnes a^tu de prijiina origims preprogatiua Sacramentnm fiutSIificationis con/i^pmntnr imwcato Dei\
lih. 8.
C4p.9. Dionyfius
Areopagica Ecclef. hie~
fiiperuenk enim fiatim Sptritus de
ccelis ,
Jiipereft , fitnSlificans eas dtfiioelipjo
ficata
y&
&
ita
aqttit
/onQi-
vim fiinElificantU comhihunt y icc Cyprianus
&
epiftola 70. Oportet ergo mnndari ,

JanElificari
atjHom pritts a Sacerdote , vt pojftt Baptifino fitopeccata baminis,^Mi haptiiotitrâblmre.Avahioâi Uh.i.
H O
Auimftin.
de Rabanui.
cap.t^. Videanctir rituaies
Ecclefiarum in quibus benedidio fontis,&: aqux

baptifmalis inucnitur.
Ex
his ergo colUgitur (andlificationcm
6c
purgationem aqux, vt vim (anclihcandi combioatinon intclligi iblum de fanClificatione per

infticucionem Sacramencii fcd eciam de dcdicatione ipflus aqux , & bcncdidione prxuia , vt
Patrcs loquuntur. Figuratum ergo fuic" myftice
Sacramencum Baptifmi in illo Baptifmo Chrift^
in lordane , tam quoad formam , quam quoad
materiam , & vtraque defignaca fado , vt dicic
S. Bonauentura ySfTic ex concad^ carnis Chrifti
fandlificata aqua , ex apparentia perfbnaxuro, de-
Jtpufanilt-
fignata forma.
ftt*.
Hxc autem fancSificatio aqux redc dicitur demundandi
qu6d tum fuc-
alix res fan&ificabantur exconta&u eiusi& ipia
&
Ambiod
tjîttttione Cleri,Uh...
Rabanus Maurus
efententia,quia,vtfupcrius allegauimus cmt.

jn-tcedemi , nullum vfum Baptifmi Chrifti admiilt,neqiie inftitutionem ante paflloncmi quin
etiamea.qux de Baptifmodifcipulorum habencur loMtnit ^.& 4Jnterpretarur de Baptifmo loan-
Clcnf.Rom.
Cypiun.
hh.6. contra Donatift. lap. i;.
diflc ius
nis,
tfmt f*r b*-
Je Sacramjap.j. Auguftinus Ub.jo. homil. 17.
Sacramentum.
Perfpicuum cqim eft cx didis , TertuUianum,
in contraria fuii^
Jiui hoc modo loquendi vtitur,
tuit
$trfrttti
IV.
Quseft.
tit inftitutio
a peccatisiuon
Sacramenti
>
Mattri SatrMm*nti d*.
fed dedicara mateiia Pi"*"'
eius in contadbu carnis Chriftiicx
quo
etiara
aqua defignata eft , vi fierct matcria Sacramemit

pro tcmporc inftitutionis cius.
Quod adducitur ctiam pro Baptiimo Chrifti
fufcepto a loanne, res eft omnino incerta , ncque
fundaraentum habct ex Patribus.Abulenf.proinde tjnaft.jZJn Matthai j.verifimiliiis ait non fuif-
2.4
Abulenf.
j*'**"'
fu/cefie'*
B-
Caictanus in }.p. D.Thom.îatft. ftifmi smctmbaptizatum in Spiritu, quod & allc- mtutmm.
fc baptizatum:fic
}i.art.6. ait
rit
Hicronymus
citato dicit ,
Damafcenus
in j. Matthti.
impofita diuino
Domini
/^.
capiti fua
H'**"j,j,jijnKn.
raanu fuo etiam cruore fuiflc baptizatum. Nazianzenus wat. 59. dicit fuo cruore baptizatum,
atque etiam Baptifmo flaminis : hunc fuifTe Baptifmum eius docct Nicetas prâto Uco repetitis
verbis Damafceni. Et videtur magis fundari in
Scriptura hxc conieaura , quia Chriftum prxfcntibus aliis verifimite cft fuifle baptizatum a
Ioanne,atque adco difcipulis. Si autcmChriftus CiitSurm n
tunc rcciprocum Baptifmum loanni tribueret, ^(fifttra.
non eflct fundamentum querelx difcipulorum
loannis de Baptifmo rainiftrato a Chrifto , cum
iam viderint ipfum loannem baptizari a Chrifto,vel ccrtc intellexcrint ab ipfo Ioannc,& aliis.
M.
Bdptifinum h ohligafje Atttefilemnem eius promulgatiosem in die Pentecoftes
& friusfitiê
cum Doff. Aureol.^/r^.4.Rubion

^.}.art.t. Gabr.</. 1.^.4. Snzv.i.p.tom.i^.d.vj.fe^.^.(!r omnes Scotifi* hicfcontra. D.Thom.
fif& 1 .1 .f t o 3 srt. j (jrfitjuaces , ajferentes Baptifmum^ (jr totam legem nouam ftiê fuh
fith conftliOjpofieafub
pracepto^
explicat vtrumtjue.Ita
pretceptOffiatim k morte Chrifiiyfedeo vfquefub confilio
Hoc
crgo fuppofico
& racionabili
vidcndum
tanquam vcro,
cft primo vnde
crac fufccpcio Bapcifmi fimpliciccr ncccCfaria.
Sccund6,an cx codem fucricCir-
(licucio pracccfllic
quod inpromulgacionem non

dico ,
cnim promulgatur lcx>nifiprim6 ficdctcrminaca a legifiacorc , a quo habcac firmicaccm ( H.
dcccrminacio p6cc(l diqi

infticucio)iMfi cciam ab ipfo fic rcuclata aliScoti oper. Tom. FIII.
cui
iila
inftitutionc
&
cunicifio cuacuaca)
Quancum ad primum
Hoc ergo fitppofita tmipuem ver9 1 icc. Nerape

2,J
Baptifmi& qu6d fic proprium legis noux Sacramcntum , & commune omni populo , non ficut lex Mofaica fuit populo ludxorum foli tradita. Mouet deinceps duas quxftio- nmfUx qMc
nes : priroa eft de neceflltate Baptiftni ,

vnde
redundet illa neceflitas. Sccunda , an inftitutio
Daptifmi eiucuet circumcifionem;Primam quxftionem hoc $. refoluit,altcram in (equenti. Primo dicit, nullam lcgcm pofitiuam Dci antc pro-
muleationem fui oblieare, quod collieit loan\

-A communei vel emm promulgatio
r
m/ I eft
Ipc
j.
Ût X fiKmidura aliquos , ad eflenciam
legis
vd
ccrte
ftio.
tJtiBattt 0%.
ttfnifr*m>iL
*eti*nr eHt-
IV. Sententiarum
Lib.
'94
&
hoc fi
cui taiiquam piaecom folciini ,
per pnooiicm iUam volucric pfomulgari.
Dc
hac
iiTftitutionc,
dico duo. Prim6,
cam non crat neccffarium

limpliciter baptizari quod pacec loan. i y.
quod
propter
mn venijfem
Si
Itx nnte praTttuliatitM^)
VO lift.
&
mnfmffem^
kcut/î (is
feccatum.non haiferentJEx qitodilo accipio

rftnm prcpofitionem, qvt6d nuHus tenecur
ad aliqiiod prarceptum diuinum , niii pcv

authecicum fibiproaliquem idoneum,
&
muJgeturjvel fama vcridici,,&;teftimonio

bonorum , cui debct qwilihet rationabiU^
teicrcdcrc 5c hoc inccliigo delegc pofitinoca. inccrius in corde.
, qux non cft
:
na
Non
crgo pcr folam iftam irifticucioncm

praECcdentcm promulgationcm obhgacur
papulus.ncceâri6ad 3i)pc>fmum ,,dc hoc

snaximo d ifto przcepto quia crac can:
tummodo
pofitiaum
qaod
auccm
ilKid
pofi-
de Gircumcifione,
non dqbuic ftacim dimitti , cx quo ccrcum
riairm
fuic,
qubd
praiccfltc
Dco
cciam ccrcitudo
fuiflTc
fucrat inftitucum
ficrct
datumiDco
haco
nifi
iUud fecundum
auccm ccrcicudo
de fecundo , n^n poccrat habcri
finc pro-
rnuJo-acionc authencica.
Sccundo dico quod promulgacio huduplcx vna

,
PrfnHlgitio
S*Kif//ii dufltX
lOrifitl-
tiM.1
cJr>
pft-
t<rftiM4
ius Sacraraeoti, poccrac poni
pcr modjiim
CQnfiIij:ailiA
pcr
modum prx-
certc cft comditio per fc requifKa, vt lex otjtgct

f<*cundum alios. Videantur Oe&occs tit. de Ugiktft,
&
confiittttiombta.
Ratio
eft
in
promptu , qul>
facicndoruin, nifi proponatur,
Lex
non eft rcgula
& dcueniat inco-
gnitionem ; hoc autem contiqgijc per eius promulgatione : hinc colligit Do6kor per prarcifam
inftitutionem , ante promulgationem, ncmincm
obligatumadBaptifmumexrationcvniuerfali pra:mi(fa ; tum ctiam, quia praeccptum de

Gircumcifionc,quodcrat diuinum,non debuit
iutermitii ^htequam conftaret Baptifmum fuifle
inftitutum in rcmedium peccati quas certitudo
non potuit eHe antc folcnnem promulgationem.
Hanc fcntentiam fupponit ( vi reliqua omittam)
Tridentinum fc(r6.c.4- Hm tranjlatio ( inquit,/?/?
fuifTe
EuangeliHm pro?mlgatHmfine loHocro
regenerationis^
Ex
quibi^s verbis infinuatur diftindio
vfquc ad mortcm Dpmini omncs conueniunt:

congrue autcm dcbuit primum proponi pcr mo-
dum confiHj, quianon dcbuit
lica,quaec,ft perfeftiirima,non
debuicpcas-
imponi fed homincs primo ad

illam klHci , cadcncem adhoc fub confi-
cipicancer
lio
vt poftca excrcitatis poffcc fiib prx-
ccpto imponi. Secund6,quia lex vctus
chrifii.
prascipitantcr, fed
maturc induci lcx noua,qux eft perfe<5kiflima.Sccund6, quia ncque lcx vetus, quac pra:ccflit , & a
^'^
'xigebat
Dco lata eft,
^**
debuit etiam prxcipitantcr abroga^'J*^'2.
""*'
fuppofita dcbita inftrudtione tut*
ri , fed fenfim ,
dc cius adimplctione , campleta veritatc, qnam
obfcurc figurabau Tertia addi poteft , quia non
&
tam facilis tranfitus a legc veteri ad nouam,

&aCircumcifioncadBaptifmumquoadIudaos,
qui Patrum traditionibus inhacrebant:his autcm
crat
go prafcribi fub prxccpto, fcd fub confilio.

Hoc tamen confilium diuinum nequit, inquic
congpuum ,
26
quam
Dodtor fubiungit dc promulgationc Baptifmi Snptifmm

fub confilio tantum , & de promulgatione eius {^, J"'^'*,
fub prsccpto. Sub confilio fuiflc Baptifmum ^j mortem
prim6 promalgaretur pcr modum confiPiimo, quia lex Euangciij, propccr duo.
fuit
f^lvlwir.*'*'*
ant eiui vetofieri non poterat,&cc.
primiim propofituscft Baptifmus:non debuit cr-
Hqc aucem
Pô^"^
qii6d
ccpci.
'Bapttfmui
*"".
Sit eevgrut-
**' Itd*.
^*" /**
Do6kQr,contemni,licctnonobIi2Ct,ficutncque '^"'""' "":
confilium Euangelicum, quia icmpcr cft rationa- ^^
bile, & dc mcliori bono,non fic confilium hpmi-
quando cft irrationabilc,ctiamfi cllct Pra:lafcdcum debita modcrationc debct , quantiim

fieri poteft,irritari & cotcmni.quantum ad vfum
eius quod intelligit , quando ipio radto conftat
de incongruitate , &: nocumcnto talis confilijj
non autem fi eft cofilium probabilc, aut dubium,
nis,
ti
Semper eji
fjion^biU,
"""''' '"""*'
non crat mala,ficut cft idololatria &c idc6

uon debuic fubito rcpclli in hoc cnim
,
rcpulfa quafi mala.
fuilTet
Synagega debni:
fepeliri
ium honori.
Synagoga
derccur
poficio
cum honorc
fuifiTe
Scd dcbuic
fepeliri
bona pro ccmpore
autcm Bapcifmi pcr
vc oftcnfuo.
modum
Im-
eontemnen-
dum
pr*ce-
ptum ai
ob-
ftrtiondHm,
quantum ad ncccflitatcm.Dcbuit autem
modum prxccpti
firmitatcm, vcl ncceflitatcm, faltem

Confilia Dei
obligt ad tio
fione authoritatis,& iuris infubfidiii,quia ei debec dcferre,etia in rcbus indiffercntibus fubditus.
prae-
cepci,cuacuacio fuic Circumcifionis/alcem
quando fisqui promulgatio pcr
&
quia
aliccr
nunquam habcret lcx
&
TrtcepiS ho-
4o<fue
ton-
tetanendum.
ift^
Ec nocanduni gencralicer, quod promulgacio fata dc confilio diuino , obligac ad non

cnin> confilium conccmnic j conccmnic confulcnccm , inquancum confulcncem &c idco nolcns fcruare confilium diuinuî Euangclicum , quafi concemncns illud,canquam irracionabile,&infrud):uofum,pcccac mortaliccr. Vnde vidcanc mordenccs paupcrtatcm Euangchcam nc force ( cum nohntfcruarc, quia non cft
neccflarium) concemnanc quia talcs contcmnenccs ,vel paruipendcntcs, contcmnunt
Chriftum,qui hanc fuafit obfcituari tanquam mericoriam ,
vcilcm ad vicam aeccrnam vc habccur in 6,Ub.de verb.Jign, Promulgacio auccm pcr modum prxccpci obligar,
non folum ad non conccmncndumj fed cciam ad obfcruandum , fi eft aflirmaciuum vcl
cauendum, fi eft negaciuum.
Hxc auccm dixi dc confilio , & prxccpco diuino quia fccus cft dc humano , eciam
loquendo de confilio/eu pra:cepco hominis fuperioris,fcu Prarlaci. Licet cnim cam confilium , quam prjeccpcum alicuius fuperioris conccmncrc , id eft , irrationabile ,
infru6luofum
conccmncndum. Qui
mimi qHn-
ali-
quantum ad illud Sacramentum.
ConJiUS pre-
quomod
quia in dubiis przualct fententia Prjelati ,
fi ^
addat prxceptum,cft lequcndu,quia eft in pollef M'*'"^*""'
&
Qux{\. IV.
Dift. III.
fcd non
dum
195
fruftuofum iudicarc
, contcmncrc non obfcruando,
quiadicitur Matth.i 3. Sufer cathedram Moyfifederufttîcc. Iftud dc contcmptu confilij,
vcl prxccpti fupcrioris , probatur quia non tcnctur aliquis ncccflario habcrc falfam
opinioncm dc fuo fupcriorc fcd monitio cius, vcl pracccptum potcft in fc cflc irrarationabiliter ,
vtilitcr tunc laborandum eft ad ciils
tionabilc,& infruduofum
rcuocationcra ,
ad corrcptioncm , vcl amotioncm talis Prarlati fatiie pra^cipicntis ergo non tcnctur fubditus rcputarc prxccptum eius , tanquam rationabilc &: fruftuofum fcd poteft oppofitum rcputarc , ficut cft ,
fic contcmncrc non approbando.
Sic crgo patct , qu6d prima obligatio Baptifmi per modum confilij , obligauit omncs
:
licct
eft Pra:l4tus
&
&
&
&
ad uon contcmncndum. Sccunda autcm pct modum
praeccpti obligauit omnes,ad quos
lcgitimc venit, ad fufcipiendura.
H O
S
SententU D. Thom.i.p.q.66. art.t.
M.
^ i.z.q.io^.art.^. SaptifinumfmJ/efith
confilio vfque ad
ad fafsionem necejfariam
fuijfeînde ad Pentecofien licitam^fed inutilem,a F(ntecofie autem mortiferam. Hanc refutat
fafsionem,(jr fofieafiatimfub fr^ceftofiircumcifionem vero vfque
Docfor quoadfingulas eiutfartes^fatis
j
liith.hU mrt.
dt enm di^.ii
f.vlt.
clare.
Dc fecundo * principali , fcilicec an cx

codcra fucrit Circuracifio euacuata , cx
quo fuit fufccptio Baptifmi fimplicitcr ncceflaria , dicitur quod tcmpus quo Ba-
Sc i.i.quafi.ioi.an.^.
ptifmus fuit fub confilio , erat a prima publicatione eius
vfque ad Chrifti
paflio-
& hoc
non euacuauit Circumcifionem,etiam quantum ad ncccflariura illo
nera ,
cnira terapore neceflariura erat ludaco cir-
cumcidcre paruulura fuum,quia nondum

fuit illa lcx reuocata , ficuc ncc alia impofita. A tempore autcm paflionis vfquc
ad tcmpus publicationis Euangelij , fuic
Ctrcumcifio licita
fcd nec ncccflaria,ncc
quia in Chrifti morte lcgalia func

confummata,Quod probatur cx illo loan.
vtilis
1 9.
morte immincnte
dixit lefus
ConfitT-
matum efi. Et fi quacritur,quid crat patuulo ludaci in rcmedium contra originalc,

paflionc vfquc ad publicationcm
gclij
Euan-
Dicitur,qu6d non Circumcifio, fcd
parentum , vt tempore lcgis naturx.

Tcrtio verd cempore poft publicationcm
Euangclij, Circumcifio fuit mortifera, pro
fidcs
quo temporc loquitur Paulus axi

RifiKtuf
^fciif'*'''
ûodfi circumdamini,SiCC.
Contra primura arguitur
fic
Galat.
Si
j.
vnum
pf^^^P^""^ impofitum totaliter rcuocat

aliud, confilium, fcu monicio dc vno, facic
aliud non neceflarium quia cuius adus
pracccptum cft altcrius prohibicio , cius
:
aftus confiliura,cft liccntia
uando rcliquum
crgo
denon obfcr-
fi
&
neccflariam.
"'"* f"'
Hoc confirmatur quia fi antc pafllonem aliquis Iuda:us ad przdicationcm
tircumeifm,
Chtifti
Fuer
bfti-
falM*rttr,
vcl Pctfi
Scoti ofet.
patuulum fuum
Tom.
duo tempora
xy
Baptifini ^.fart. fn^.66. art.i.
Primum tempus
Baptifini, vt crat fub confilio,

hoc durauit vique
ad mortem Chrifti. Secundum tepus,inquo fuit
fub pra:cepto,& hoc incepit ftatim k mortc Chrifti. Tria praeterea tcmpora ftatuit Circumcifionis , primum vfque ad mortcm Chrifti ,
tunc
Circumcifio fuit non foliim fub confilio, etiam
inftituto Baptifmo j fed ctiam fub prcepto,quia
nondiifuitabrogatalcx. Sccundum tempus fuit
Circumcifionis vfque ad promulgationem lcgis
in die Pcntecoftes,
pro illo tcmporc fuit Circumcifio inutilis , quia lex vctus fiiit abrogata
in morte Chrifti , ficut
Circumcifio , qux tamcn vfque ad Pentecoften fuit licita , quia nondum promulgata erat lex Euangelica. Tcrtium
tcmpus fuit Circucifionis dcinccps poft promulfuit
&
&
Thomat,
ftntm'
j)_
tiut
"*
__
J'ltifaT'^*
y-^ temptr*
circMtndfit'
P''*'
J^*^^'^},
jj mer-
ttmChriJli.
&
&
gationcm Euangelij, in quo fuic mottifera, & fic

loquitur Paulus de Circumcifionc ad Gnlatas $.
luodficiramctdamini , &c. Hanc fcntcntiam fcquitur Sotus de lufiitia
ittre^ liki. tpt^^.j.art.j.
&
& hic epufl. wiica
art. 1.
Kichardus
tUfi. i
tptafl.
Deheept vf-
j" '
""/**
p,ft
^f^
'"*'
ftntim-
fttn mwttft'
SotQS.
Richacd.
&prafemi dift.tot.^.tjtuli.^.
Veriim , vt tria hsc fcorfim diftcramus , ncm-
vUitfui,
pe de Circumcifionc vfquc ad mortcm Chri-

fti,de cadem poft mortem.&tcrtio poft promulgationcm facâm in die Pcntecoftcs. Rcfpondcndum erit feorfim ad fingula. Praemittendum ta-
mcn eft hic Dodorcm non diircrcre ex inftituto

contra D. Thomam, quamuis cohttarium inter-
Differtjuit
^*'"" "
^Lct'"'- fei
prccentur vtriufque fchola: Authorcs.; fed con- HMgtnmn.

tra Hugoncm dc S.Vi(florc,cuius funt ea,qux ad-
dudt Doâor quoad fingula aflcrta. Vndc non

exiftimo Dodtorem aliud docere de Circumcifionis przcepto , quim D. Thomas docuerit quoad
hoc pundtum , vt infra fub calce Commcntari
oftcndom intcriin. tamen explicabo difficuhatem iuxtacoromuncm intcrpretationcm, vt libe:
praccepcum de
Bapcifmo crat prohibitio Circumcifionis
quantum ad frudum, confilium dc Baptifmo erat rcddens Circumcifioncm non
:
Deficundo primifaU , &c. D. Thomas diftin-
guit
1 1.
bapti,
zaflct.
rum
fit
lcdori
hoc
vcl illud fcqui.
Quoadprimum tempus,Circurncifioncm fuip
8
prxccpto , non obftantc inftitutione , & /'* Cwu
conClio Baptifmi fufcipicndi, fupponit non fliif- """"P* ^''
fc mortuam quoad frudlum cius , de quo fu^fX^f
pra dilleruimus. Solura crgo controueilia prs- stmtm r.
fcns cft dc prarccpto, an baptizaius iilo tcmporca trtutrf^
tcnebatur ad Circumcifionem,fi antca non hierit
i
circum
fe in
zaflfec
IV. Sententiarum
Lib.
196
,
fuifTct
&: non circumcidiflcc fi paruulus

morcuus,faluatus fuiflet,quJa recc;
gratiam in Baptifmo a prima cnim inftitutione Baprifmus conculit graciam.

Ec fi dicitur,qu6d verum cft^quodparuulo fuffcciftet Baptifmus , fcd pater pec-
pit
non circumcidcndo. Contra j quia
ante
odauum diem
uulii
& cx quo
ille
habuit iam
remedium
&
tunc videtur quod nontenebatur ncccflarioprouidere paruulo dc aho rcmedio.
Contra fecudlim,quod dicitur dc tcm-
pore inter paflionem Chrifti,& promulcfuumcir^

nem mn di- gationcm uangehj,arguitur flc,quia nul-r
ttr fe htiue.
j^j aliccr fc habct nunc,quam prius ad ah*dreticofitn,
jr
man
quam lcgc,
quia
nifi
cft fibi
ahterpromul-
gaca:fcd poft paflionem Chrifti,ancequam
^^q[^q\^ Bapcifmum pracdicarcnc,non fuic
Bapcifmus ahtcr populo promulgatus,

quam ante ergo non aliter obligabatur
aliquis poft paflionem ad Baptifmum,
quam antc nec per confcquens ad Cir:
cumcifioncm
Icem,ab
eodem habenc pra^cepca
& Gircumcifio
(fcili-
vim
obli-
gandi &; medcndi fcu curandi patet per

,
Bedam fupcr iilud loan, j.
& ponicur in
tcra, dift.i. Nifi ûisrenattts,S)i.c.
fer EuAgelium fuum clamat
li-
^tiinunc
briter,
ardam obligationcm
falu-
propterefficaccm medeIam)//5^^<//-
dum clamabat ferfuam legem, mafculus ,cuius

frdputij caro circucifa nonfuerit^feribit anima
*3f/i7.
Sed Circumcifio habuic

vim obligandi vfquequo reuocaretur:ergo
pcr idem habuit vim medendi vfque ad illam reuocationem. Sed pcr folam Chrifti
tius deôûlo ftio.
reuocata , quam
prius vt patet ex rationc pratcedente quia
mortem
non
eft aliter
promulgata ergo,&c.
:
Item , poft mortc Ghrifti vfque ad promulgationis tempusjudaei tenebancuc cir-
cumcidere paruulos fuos , quia nullo modo coftabat cis dc reuocatione Circumciiionis
non autcm contulcrunc cam paruulo , nifi vc vtilcm ,
ncceflariam fibi
ad falutem , quia tenebantur ponere fpcm
in ca , ficut &: prius : ergo tenebantur de
peceflutate habere falfam opinionem de
:
&
Circumcifionc quod
;
nihil cft diftu
quia
D?us nuHum decipit, ncc obligat ncccflfaad decipiendum.

Item, nunquam fuit
x\h
remedio certo
cus,
qu6d
erat
home rclidlus
fine
&
de quo non cflet ccrremedium ccrtum fcd in

,
Caprcolus
legih. l%h.<).c.
^.diJi.i.<jMaJl.vttica
irt
ad
Vafquez
2.
zli'],in art.}.
nauentura qtuji.iMn.^.
Gabriel
bat
dij}.
art. 2.
Dodor
.cjtutft.^.itrt
D.Bo-
"qucz.
'"*:
''
Paiudan.
D. BoiJau.
fequitur R-ichard.
2- 9
ada tomo i.ComroMerhic^
quam
& rcliqui eius difcipuli.
^'
i.contra i.con-
& Richardus.
Oppofitam tcnet Dodcc

JiarHm
Suarez.
D.TT7em<e.
c/ô;27.PaludanusfMx/?.^.quibus accedit
Hanc pro- ^fPtifi" *

&c. Ex fi>"*">&M-
Contra primHm argMiturJic
co quod praeceptum nnpontum de Baptiimo necelfuiu

cuacuat Circumciiioncm quoad fruftum ,
circumcifioobligationem ergo confilium de Baptifmo tol- '*
'"'*<''?**'ht obligationem Circumcifionis. Antecedens
admittunt omnes. Confcqucntiam probat Do- ^J^f 'crWtfftor ratione morali,dcfumpta ex natura legis, cifientm.
pracccpti , quia quando vna lex , feu pra:ccptumdc aliquotoljit aliamlegem,& praceptura
de alio in toto , confilium etiam dc alteco tollic
obligationcm altcrius.
Ad hanc rationem refpondcnt aducrfarij pri- Rtjpofit ttlli'
m6 , admittendo hancmaximam,quando adus *"*"
&
&
funt talcs
vt
non
poflint fimul confiftere , ficut
confilium de virginitate , quz cum matrimonio confummato nequit confiftcre, non ita Circumcifio,& Baptifmusjquia fimul confiftere pofcft
ficut ante
mortem
fi.^do
aHHt
"'-
/^^^
fifi'mj/.^^^
ve-
Chrifti compatieban- euAcuat
tur prsceptumdcCircumcifione , & confilium cefiiratem alde Baptifmo. Admittit autcm Dodor vtrum- ""***
quc fuifle proficuum pro illo tempore ergo
non rcpugnabant corum a(5tus. Contra,praE- Jmfupnuh>
ccptum dc Baptifmo non inducit fimpliciter reônfitnit.
maiorem rcpugnantiam intcr adus , qu^m confed omnes
filium legiflatoris de Baptifmo
concedunt prsceptum dcBaptifmo fuftuliirccx
:
&
toto obligationem Circumcifionis : ergo

confilinm. Maior probatur,quiapraeceptumdc
Baptifmo , quantum cft cx natura aAus non ad-
Prt.-eftS non.
""*"'*! ''/-
ditrepugnantiam vllamad Circumcifionis pxx- ^s^'^.;,^

ceptum , fed addit obligationcm ad adum Ba- ûam confiptifmi neque in fe formaliter , ncque virtuali- Uum,
:
Circumcifionis ex vi prsccpti,
, quia in lege noua
potuit etiam continuari Circumcifio cum fuo
Baptifmus fub fuo prsccpto.
prxccpto,
Peto ergo,vnde Baptifmus fub przceptofuftuter eft reuocatio
sût
%bus fubftrati prscisc
&
lit
50
non aliunde, quam Cur frAtepiu

legiflatoris , qul voluit Baptif- ^'f''f>"' /-'
ex toto Circumcifionem?
jpulla lex cft aliter
o j vbi Suarcz de
^fa-
terrihiliter
lubriterinifi quis renatus,S.c. (ccrribilitcr di-
citur propter
diJp.iSo.cap.i. MedinZySc
funt
aliter fe habuit.
cct Baptifmus
<pufi.
potuit baptizare par-
hoc credidit patcr

contra originale j
(nam crediditBaptifmumefHcace ad hoc)
fitntm.vfqu
cius.tam antiqui,quammoderni,^//c,^ i.z.
caflct
juiti ni B<-
circumcifus. Partcmaffirmantemdocuit S.Tho- UnttntU

mas , quem in hoc fequuntur omncs diicipuii D.Z*mb.
cx mcnte Chrifti
"*
fucccdere Circumcifioni,quatenus Baptif- ^" ".,
nium
mus eft profclfio legis nou , & ingrcflus ad

Euangelium fidem explicitam Chrifti continens,
& veritatem figuratam per Circumcifioncm lotum hoc habctur cx voluntate Chrifti inftituentis Baptifmum ,
confulcntis eius receptionem,
KHacMMi
tranfitum ad legem nouam inchoatiu^ crgo
perindc inftitutio publica Baptifmi , de qua aei- ^""""f":
&
&
tur,&conliuumquod iccumrerebat
vlus cius,
&
,,;,,
^4.
obligationem Circumcifionis,ficut
pra:- ftifmi quoccptum:& ponit etiam repugnantiam intcr Cir- ^ ntceffitnecefntatem, fiue *""'
cumcifionis obligationem ,
vt medium erat,fiue vt prsceptum habebat ha-c
autem repugnantia erat cx motiuo intrinfeco inflitutionis Baptifmi , quatenus vtrumquc cadic
fub intcntionem legiflatoris Baptifmus ergo
tollit obligationem Circumcifionis, antequam
ctiam datus cft fub prkcepto pro illo tcmpor^
tollit
&
tcmpocc poft paflionem,ante publicationem fluUum fuit aliud ccrtum nouum

illo
remc
quo fuit fub confilio.

Ex quibus patet, inftantiam illam dc virginitate & matrimonio > fi fumantur in oppofitione
iHifugnatHr
morali, 'V**'*-
fcmedium datnm d$
tum crgo rcmatiGt idcm quod prius &
xque certum remcdium: crgo xque Cir-
quia ncc publica-
cumcifio rcmanlit ficut prius.

Contra tertium, quod dicitur dc tcm10
TritMSymU. porc poft publicationcm Euangclij , appa'llu^''^**'
jtS.i.
^^^ Ac7. 7.1. cap. vbi lcgitur
aliorum fratrum poft quartam Syno-
dum
AS.i.
dcPaulo,qui
afccndit Icrufalcm, &: ibi de confilio lacobi,&:
ftmit.
in IeroIolymis,purificatus
habitam
fccundum lcgem afccndit tcmplum;8 obtulit pro fc facrificium quamuis folemnitet antc iam ibi fuerat Euangclium pu:
Je msffi*-
m* ritri,
&
iM. ff.i.
Patct Aff. ii.cap. quia ibidem
blicatum.
dixitlacobus
-^ iudis.,qui
Vides frater ^ quot rHillia funt
crediderumt^
& omnes smuiata-
ergo ftante tanta publicatiO'in luin ipfo Paulo,

ne Euangclij ibi,
dxis conuerfis approbatur obferuatio lc-
resfunt legis
&
&
4.
ii
Uiim,
ittn*
'
etff*-
'
^\.^^
tmr stot. nmtnerre, fecH-
firum
hiiio-
wisrmm.
IV.
Qujeft.
Dift. III.
Et ipfc Paulus ibidcm inter tot Chri0i;jnos opus lcgis implcuit.
quantum
crat fub praeccpto. Sic etiam
aut confulcns aliquid

fi
fupcrior
cft
gX coniici potcft Dartim ex textu Aduum,

oC partun cx Magiftro hiftonarum, Iftud
cnim fuit antc captionem Pauli per fc-
fieri
quod
alias
dics, ficutpatct A6f.xi.
illa
auccm
captio fuit circa principium rcgni Ncronis
nit
quia tcrtio anno regni Neronis vc-
Romam
fccundum Magiftrum hiftoNero autem inccpit rcgnare cir,
riarum ;
ca viccfimum
annum
poft Chrifti
paf][ip-
uit legalia.
.Si
tum non haêrent:eTs;o pcccacu habuerunc audicndo,neque tccipicndo Chriftum,

dtodrina eius,
Qiuc aucem docuic,& infticuic Chriftus,eranc
&
JioSrinM
Chriftian
mdimfUii
ligiu
adimpIeciolcgis,& pcrfcAius accingcbant fincm

fanîficacioncm homi, vtculcum Dci,
&
ipfius
quod abundc dcBapcifmo conftac,vtcomparacur ad ipfum

tanquam figuraad vericaccm.ipfaCircumcifio,
vc comparacur ad Chriftum canquam ad fincm
iiis,quam vt in lcge prsfcripca crant,
&
legisijinis
autem legis Chrijltu, inquic Apoftolus.
Si cciamconfidcremus Circumcifionc, vc erat

TlAftifmui
MdimfUtCir. profeflio Iegis,& fidei per Icgc praefcripcaj,nemeumcfioium.
Meflia^^qua ratione plerique oppofita: fcnccntis doccnc
(lacionem
eam valuillc,vc includcbac hdci procenon aliter ) quoad hocmunus Bapcif-
mus no folum
aiquiualct, fed eciam fupcreminer,
quia habcr annexam fidcm explicicam , non fo"

liim implicicam ; vt Circumcifio
itcm fidem
:
Chrifti fubfiftcnci$,nonauccm fucuri canciim. Si
confidercmus eandem , vc denoxac Circumcifionem fpiricualcm. hacc eciam pcrfc^tiiis dcnoratur pcr Baptilrnum , in quo circumcifi eJUs ptr Cir(ifionem ntn mamfalaTn,Scc.
Scoti oper.
Tom. VIH.
Pr^
^,^,,/,,^,
& cap.i^.n.-^^.Azotius tom.j.lih,^.cap.i^.û*fio,

Armilla verbo
Dlfpenfit, Sylucfter ibidem.
Sxnchez
(onf.c)^.
Ul>.i.tU
*""""
Aymon
Matrimomo/U/p.^xara
AimiUa.*
SjlacCtet.
Aymon.
communi.
Itcm ratificatio fuppofita fcientii Principis, **"'H"*

Sc conluctudo contrana toUunt vim legis procmfuetupter voluntatem tacitam ,
rcpugnamcm Prin- do dttogintt
cipis anncxam ! quod ergo facit confilium &c H''
monitor quoad effeftum difpcnfationis rcfpc-
&
ftu priuati
t\i lcgis
feu ratificaiio
quam
&confuetudo rclpc-
vel in toto
vcl in partc cua-
quantiim ad vim oblfgandi , hoc facit lcx

contraria in cxcrcitio pofita fub confilio , ad
fincm derogandi priorcni , antcquam etiam prxcipiatur. Talis eft Icx noua refpcAu vcteStftifinm,
df Ux noum
ris , prout fcnfim induda cft a Chrifto ;
induSa md
ipeciacim lex de Bapcifmo refpeftu CircumcieuueuMadmm
/lonis
inftitutus viterem.
crgo Baptilmus pofitus ,
fub confilio , euacuauit Circumcifionem quoad
cuac
&
&
obligationera.
Confirmatur,qui vouet opus bonum vt in5*

grcffum religionis laxioris , illud adimplet in- CinfirmMtun
grediendo ftridliorcm ,
pcrfcftiorem,vt conftat ergo ludarus profcfliis fidcm Euangclij ,
fequcns Chriftum , refte adimplcbic quidquid
TtrfiSim
ei pcr Icgcmveierem pracfcripcum erac.Probacur
&
&
mdimfUtur
confcquentia, quia lex Euangelica continet per- ,

r^' \ explKitc
i.-n. Uxvetmefer
txtc,
quodj chgttratc lcgc veccri elc
f^^^
prsfcriptum , Sc promiHum. Tencbancur eciam
ludxi recipcrc,& acccpcarcChriftum promilfum
&
&
non venijfem,& locutus eis fnijfem,pe(car
"'*
fcit cile prohibicam comcllioncm camis*

XnnoctVAViS tz^^.lfemtnsj^ fil.Vrtfirjt. Panormi- lanocenr.
tanus cap. Chn itt cunHU^ ele6iione,8c caf. Diuer- t>anorinit.
Jts^ Clericit coniugatis. N.iuarrus^<iW S)..i /, Nauanu in
temreceptrunt eum,4edit eit potejratemfiiios Deifieri,

I
^-
<
f'^*'f''
quo
\n fua Icge,cumque fequi : ergo

acceptare Baptifmuni)&
propria venit,
fm enm non recepertmt j eptottptot att-
& cap.
CtnfiHtim d*
f/-/""
oppohta:vtn
lcgc
ncm. In tanto autcm tempore vidctur

Euangclium fatis publicatum fuiflre,& maxim^ in Iuda:a,vbi taracn Paulus abfcrua-
&
licct,
Pontifcx det bencficium illi qucm nouit cHe irrcgularcm , vd prxcipiat comcdcre carncs die,
ptcm
moucns,
non
habcns facultatcm dirpciifandi,
ccnlcturdilpenlarctacitc
gis.
Quo autcm temporc fada fucrit ifta

PauU purificatio & oblatio fccundum le-
197
&
morali ,
non fulum phynca , cotifirmarc pro- ReguU m*poficum , quia voluncis inditucndi Baptifmuni >*'"
habuit oppofitionem ad Circumciiior.cm , in-
dodrinam eius,iuxca illudloannis
Pr2terea,fi
loquamut
<Jc
10. In
Circucifione, vt
fiiit
J 5
data Abrahz&Pacribus,ncc6mifccrencurpoftc- -^^ tfelhu

ri corum aliis propcer reuercnriam Chrifti , qui ^"'"^'fi'-
Icmmc cius *rac vencurus,vcl propccr Iignaculum fidei , & difcrimen populi fidclis ab idolola-
cx
i,^f,^
Mptifino.
&
tris, ccftauir primus finis aducnicnrc Chriflo,

fccundus inftiruco Bapcifmo:quia Bapcifmus (vr
dixi)quoac^hoc pracfercur Circumcifioni,& prx-
tcr
cftedum
nem
fidci explicica:
ciiifque profeflio-
ouium per charaberem in

anima, dc quo infcriiis hzc aucem fignacio lorw
,
confignacio
eft
gc pcrfcdlior eft , quam illa , quae fiebac in carnc,

vr vocanc Pacrcs, more pecudum.
Si denique allcracur quod Circumcifio' fuft
profeiRo Icgis ludaicz.&^^ncorporacio in ipfam^
per legem confirmaca fuerit , canquam inicia-
&
tio
&
Saaamcncum
&
ex Patribus ,
cepit fub lege
gam ,
cius.
Concra
quia fuic
CirtSeifit
fn- f*trtUi,
''"
fuit incorpoxacio in Synago- '*
recenca in lcge
non etgo
ratione remedij pcccati originalis
, quiDus aliud non fuppccebat extra cafum necof

fitatis:hincPauIus ad Romanos i.ûtdergo nm-.
pUiu ludao eji? aut epu vtiUtat Circtmcijionis ? muitimper omrttm mocUim. Primitm qtddem, <piiacredita
fimtilliselotpfUDtiy&cc. Eloqaiacrgo.Deiideft
lex
E en^t
>V
"*
'^**"'*
IV- Sententiarum
Lib.
198
lex credita cft Ciicumcifioni
quac primiini fuit
& legc
ex Patribus. Vndc Apoftolus ibidem probans falutcm cflc ex ndc,

concludit tmdem Deum efje JtuUorMm , c^ Gemiiium ; quia itîficat Circumcijtonem ex fide ,
prtputittm fer fidem : lex ergo Mofaica licet crcfub prxcepto
&
dita fuerit circumcifioni
CircumciHo non
tur ad Circumcifionem
&
flgnum diftindiuum
fiiit
fuit
Efau tenebuiIfmaelitz : ergo non
eius profefno fpecialis,quia&:
filij
legis
fed
commune
&
ûometh, 6* legi ,
aliis exiftentibus extca iegem. Eatenus
"* rf itaque ei fuit credita Icx : quia fuit fignaculum
*'*''
*P 5jej
^ rcracdium pcccati
originalis
ad quod
tcncbatur ludaeus ante inftitutioncm Baptiiini:

boft aucem ihftitutioncm fiaptifmi , quia fuic
ligurattim CircumciHonis
>
iam non manebat
fub praecepto , quamuis rctinuerit cfficaciam,

donec fehfim abolerctur lex , & hoc fufficiebat
ad efe(SlutD..prfatum> quamuis non manerct
obligatio prxcepti rcfpeû baptizati.
x his crgo omnibus pacet dentiq Circum34
Ktque Ux, ciiionis quoad praeceptum ccfpcAu baptizacoMque fini* rum quia nec lex iila comprchcndit baptizaV^j"^^"' tos, neque ratio, ncquc finis Icgis > ad quos auj
fint
legU in vni-
*^fUx**^*'
Alcdina.
art.i.ad 4. Sylucfter
î*
y.de luftitia
r
Medina
1. ûdft.
90.
verbo Lextquift.^. Sotus lib.

dr iure,quaft. \ .art. j Et ratio cft,quiai
.
^^
j ^ pgy.
caufas nafeitur , per eafdem dijfolui/^; jg jjggjjijs Jufij ^. Si autcm lcx inutilis effet
aptincipio
licientc eius
P. Thom.
llct nulla
r-cdditur inutilis de-
finc,& rationcrergo etiam
defi-
&
Vnde D. Thoftias tpttfl.ô. art. i.

^dft.96.
.lic, qu6d lex incaacum.habct vim, inquantum eft vcilis bono communi.
cit.
art.6.
Ctfsttte cMt-
eeffnt
if-
ftHiu.
Icem,ex cap.Cw cejfante^ appeiUtionibui j cef{antecausaceilatefFedus: finis autemlegis, qui

ergo illo defig(j intrinfccus , eft fua caufa
:
ciente reflat.
clrcumcijio
folim vaU^trattonifi-
J'*''*^"'T'
ntoaem
puttium.
Inftituco
autem Bapcifmo
ccfta-
uit finis praccepci de Circumcifione , maximc

admittendo Circumcifionem , non fuifte reincJimn peccati originalis , nifi rationc fidei,noa
autcm fubr.atione fuaparticuIari,exinftitutiot

"^ propria , vt plerique doccnt eorum , qui
cppofita fencentia funt. t dato etiam quod fuerit remcdium cx inftitutionc propria , cclEinte
ncceffitate eius,ccirat przceptum : quia ipfi additum fuit , inquantum erat medium vnicum pro
mafculis:vndc prazfati Dodôres ( vt fupr^ viuuxi

eft) negant quidpiamcontulideadultis ,inftitu-
jy
Cum eciam Bapcifma fuftulic illam nccefllcaccm.

Addc iuxta opinionem probabilem, quam infinuat Dodor , cam dcdiftc gratiam in determinato gradu quo fuippofito nihil confcrret. Vn;
de cx intcrprecacionc plurium,non dedit eraiAbtit foliim tiam Abrahamo , quia fupponft cum iuftincaprim*m gratum pcr fidcm ; vnde colligunt eScaccm taotum
Cirtumeifit
"**
non fuppetcbat
quia aliud remcdium
fuiflc ih infantibus.
fuifte
tiam,
Ad quod confcncaneum
eft
dandum folum pcimam granon augmentum cius. Suppofita, inquam>

limicacam ad
hacopinione, Circumcifio etiam cocurrcns cum

bapcifmo prbco tcmpore,bapti2ato infanti nihil
confetret ;
fic quoad fru^tum ex propria infti-
&
frimttm temput &Jecundum : cx co ergo tcncbantur parentes przccpto diuino nacurali aliquid
iiorum applicacc
Obiiciunc aduerfarij , quia vfquc ad morccm
56
Chrifti faltcm tencbaritur ludaei ad legem Mo- Prj'a ctigfaicam ; vt patet cx variis locis Scripturs : Non **
veni fihtere Ugem , ftd adimplere. Matthai 5. Su- Jê^jpfr.
per cathedram MoyfifederuntJcriba,8cc. Quacumûe dixerint vobii facite , &c. Matth. 1 3 . Lucae ^.
dixit Chriftus mundato lcptoCo :Offerproemundatione tua fiatt pracepit Afoyfes.
Icem cap.
Cus in
&
&
&
morcc Chrifti
&
Tcftamcncum vc-
fimilibus, vbi often-
dicur lex manfifTe vfqiic ad
morccm
Chrifti fal-
ccm ergo omnia praccepca legis manferunc crgo & praiccprum de Circumcifione.
37
Refpondecur , negando confequentiam vltipiam. Ad anceccdcns refpondctur Ugem fumi Rfônfie.
prb tota colleaione contentorum in lege , fiue r^pp^fl^
:
&
&
con,
carcmonialia ;
ita
fumit Hieronymus epift. ad Algajjam tinitr^tt- Hieron.
tando illa i Jtcut Jcriptum eft in Uge eorum : iûia
odio habuerum m^ gratit &cc. Quamuis haec prophetia non intcr przccpta , aut legcm rcceptan^
a Moyfe,fed in Pfaltnishahecur.Sumendo aucem
fuerint prophetis
filia, fiue
fiue inftrukioncs
praeccpta
fiue
confummata in morce
morce , parcim ppft mortem,partim antemorcem. Vnde Luca: 24. dilocutus Jitm ad
jcit difcipulis ; htc Jitnt verha
fic
legem
Chrifti
non
fuit tota
fcd parrim in
vqs
eft
&
dtrn adhuc eftem vohifium
impUri emnia
(pta Jcripta
cjuoniam ntcejfe
Mojp,
& PJaimis de me, &c. quod mox fub-
Trophetii,
iungit aperiedocis fenfum,

fic oportuifte Chriftum
tertia die^
fint in Uge
& Scripturas,dicens;
pati,&
& pradicari
rejurgere
Incelligicur crgo illa confumraacio
tum cempus
a mortuis
in mfrrune etus poenitentiam.
quo Chriftus
cor Tempt-c -
quoad
fuic in ccrris
do-
&
&
&
&
& Saccrdocij Aaronici fal& de his loquictu: Paulus non au-
culi,Teftanicnci,
ccm in caufa
temquoad fingula.quafi tum primum implcta

omnia in legc data,quaE fenfim,& fucceflii
ellenc
temporis adimpleta funCvaduememc veritatc,
qui
/*^"'
promifrum Spi- '*"

ncc afccnderic ad Pacrem ,
ricum fandum miferic Apoftolis. Incelligicur
fciam principalicer de cius morre,& paffione
in qua confummaca eft redemptio gencris humani,& finis aducncus Chrifli in came paffiCtnfimnabili. Incclligicur de confummacione Icgis,quanoblacioncs , quae figura- ^*^"^/**"
tum ad facrificia ,
"" 'J'
bancmorccraChrifti,confirinacionemSaccrdotij ,
Tcftamcnci noui , pcr morccm ccftacoris ,
complcca anciquatione prioris cabcrna-
completis myfteriis*
7.
Idcm pacec ad Hebraeos 7. de tranflacionc

Sacerdotij,& confirmatione Teftamenci pcr fancap. 8.
guinem , morccm Chrifti ,
9. vbi
tUtione cbnucnicntcm , fuit cuacuata quoad balicct fucrit efficax in iis
fiontm.
prtuepit vt alij mundatife prafentarem Sacerdoti-
j^tizacos infaotes
fa-
ita DoiStor .fequentf,
pgnificac fuifTe p pnfummacum
quia cefiantc fine Ibgis in vniucrfali , ccflat ipfa Icx , vt comniunior fert opinio,
quamtenet nofterCaftro lik i . de poteftate Ugii
}
paenalit cap.$. docuatento 5.
$otus.
nem ,
lutis infantibus mafculis
hic agttur
Caft'o!
Sylucrt.
&
bus.
lex.
Ctgmnte
^*c non cxtenduntur , non extcnditur ipfa

Sequitur fecund6 , qu6d etiam vniuerfim
defierit ipfa obligacio prsccpti pofitiui , de quo
^^'"
xjttum.
non fuerunc bapcizaci ex quibus fequitur inren'

cum, quia quoad reliquos fines, qui dcfignantur,
pacet etiam ex AiGiis non fuiife vcilem.
Dixi fuperiiis cefrafle prscepcum Circumciiumii
fionis poficiuum, ad excliidcndum nacurale, quia "i^nftt prtcfillud manfit fub difiundionc , eciam infticu^J^^cinum
to Bapcifino , rcfpcdu cius,qui non afrumerct gifitnit,
Bapcilmum , nec vellec fumere ; aicerum enim
rcmedium ex duobus ccnetur afrumere , contempto Bapcifino , tenebatur ad Circumcifio-
&
Diftinaio III.
j
TtM
frfi liqMod
'
autcm potaicobligarcratione fcandaii , vcl quia

iam fupponuntur circumcifi , circumcifus aucccn
cnim dcrogari in pattc quoad aliadhuc mancntc i potcft quoad
debitor eft vniucrfaslcgis,cx PauIoadGalatas:

vcl per accidens infantcs ctiam obligabantur,feu
aliqua ruppoiita etiam cx ptiuilcgio principis
parentcs ipforum ad Circumcifioncm , non ex

pr^cepto Circumcifionis,fcd quia dcbcbant ipfbs
poteft
*3"^ contcnta,ipsa
dcrogati,quamuis quoad rcliquos maneat. Accc-
quod nequc lcx noua, tum

complctc fucrit introduka,quianequcrcfiKTCAio , ncauc afcenfio Domini , ncquc promiffio
Spiritus landi fada, nequeprsccptum dc Baptifmo datum,ncque poenitentia inftituta, vt Sacra-
li ,
mentum,ncque Ecclefiz
vtfiminiftret
dit, (vt inFri dicctur)
Petro, monarchia.
inftituta
datis clauibus
Non poteftcrge intclligi illa
crat inftitutus
confummationcm lcgis in morte , eiufque permancntiam , quoad prarcepta , qux propria eranc
scrmenu |cgis, co modo quo lupri , cum communi fchoia,
gu
frfri
gxpjij-jjyf j Sacramenta veteris legis non contutntfmmmai
rt-
morlt
Chrtfii.
fionis
/ionis.
Vndc
Leuitici
1 1.
conti-
datum tanquam foedus fcmpiternum
Abraiia:
&
feminieius.Hinc loannis "j AichvLZ Circucifio cfte

non ex Moyic , loco citato ad
,
* ftnl""' Romanos j. CretUtafulJ/e elotjuh Dei Ctrcmaci'
72w;quod fupponit obligationcm Circumcifionis praeceffiflc ; rctcntum autcm cflc in Icgc, non
cx pracceptQ proprio ipfius , quod fruftaneum
eflecpriorcnondumrcuocAto. Pcr hoc intclligo,
Clrtumfijio
fmceptH ex Patribus
quod fupra
&
&
Dodldr
fuiflcconfirmatam
Circumcifionem in lcge , quia nempe ei credira
<ft lex , &eIoquia Dei:potuit crgo lex remanerc,
aflcrit
definentc obligationc Circumcifionis>ex prarce-
pto proprio>quod non fuit legis.

Dices i ergo lcx non obligaretfic,quianon
ergo obligatiofixa
obligauit nificircumcifos
lcgis fupponit obligationcm Circumcifioinis,doiiec lcx reuocetur. Rcfpondetur prirao, ncgando
fccundam confequentiam , vel cam diftinguendo : negari cnim poteft rcfpc^bu baptizatorum,
quia eft de fubieAo non fupponente, quia neque
:
Kon
tillg-
mit Ux baf$i-
lexobligauit baptizato$,qui translarifunt,inlegem nouam per Bapti fmum y vc fupra d idlum eft
7* ifinfu in confirmatione:non obltgauit, inquam,in fenfu

figurali , quia cultus eiu$ ift eo fenfu cflct falfus
fyUTMli.
CjrtiUos.
fuit
non dcterrrMnata,fed
indetcrroinata
quatc-
tionc ignorantiz.
Refolutio ergo eftipracceptum Circumcifionis

manfifle refpedtu communitatis
inquaexcipie-
bantur illi , ad quos deuenix notitia fiaptifini,aut

:
in his autcm cellauit
quoad
Ohligiuit
CireScifituit
tx ignorantia
Baftifmi.
in-
fantcs,qui poterant baptizari , qua: Circumcifio-
&
cum
illud pracfentationis
oblationis. Ab
hoc poteft
eorum in ccmplo,^
exemptos in-
dici fuiflc
&ab ipfa
Circumcifione : vcl certc

fi teneatur oppofitum , quiaparentestencbantur
iam circumciii,vt fupponitur,anteBaprifinum,&
debitores adimplenda; icgis , donec reuocaretur:
tunc per accidcns tcnebantur circumcidcrc infantes ex prxcepto illo oblationis faciendx, non
ex pracccpto Circumcifionis.
fantes
ficut
De rcliouo non
fuppofitioconfcqui iiam circmncifi
fubfiftit illa
quentis reipeau adultorum
eranc,iuxca praccepcum Iegis,dic oftauo.Si
cafus darecur,aliqucm adultum tunc
aucem
non cfle cir-
cumcifum; dico non teneri eum ad Circumcifionem , fi Baptifmum fufciperet,ncqueetiam ad

legem , quac fblos circumcifos obligabat. Aliud
cft dc ituantibus ex obligatione paretitum cir-cumcifbrum , quia tcnebantur ad legem circa fe
fiiiosinfancesobfcruandam. Difparitas autem
&
non obligabat nifi circumcifos ; defincnte crgohacobligationcinadulto baptizato,

definit'criam obligatio vniacrib Jcgis,definit illa
rcccpto Baptifmo.
Ex quibus patct ad primam confcqucntiam,
quaectiamnegatur , quia ablacaobligationc Circft,quia Icx
iam,poftquam venit Chrifto ; tum,quia in legera
cumcifionis,pocsf t manere obligatio kgis rcfpeiJta eorum , qUiaantca fuerant circumcifi , vt di-
in fenfu fpiricuali,
nouam,quam figurauit, ttansiatitobfcruant illam

qu eft pctfedior eius obfer-
gatio praefentan^ paruulum in templo , tantuni
uantia,quia fccundiim vcritatomj ideoquc Cyrillus 9. contra lulianum : Tranfitus adveritatemah
conccrnebat primogenito,non alios j ocque fdeminas , vndc minuitur vis argumenG , qudd t antum formari poffit cafus in primogcnitisinfan.*-
vmhriiJUgem Meyfisnon tollttjetimanifeflioremeius

mentem exhibet , &c. tpta innohis impletur iuxtajpiThcoôret. ritualis cultus mdum , &c. Vidc Thcodoretum
fietnaU.
fldPbilipff.$;. fiernardum hojn, i^fiipfr Mi^ffi.
difiunciinu.
nus hocjvcl aliud,applicare dcbcljant.Acccdit vlterius qu6d praEceptum Circumcifionis adhuc

refpedu corum manebat , quibus non fuit noia
inftitutio Baptifmi > hoc tamen per accidcns, ra-
neerat pcrfcftior,
cmincntior. Cactcra pracccpta lcgis non concernebant infantcs pratter vni-
natura;,
41
Obligttticfui
&
cramentis, quac crant propric illiuslegisinon au-
nuatur przccptumde CircumcifioncGenefis 17.
Stlmtmr
cftcx pracccpto confcf-
cius inftitutio
quac erant antc legem.
40
aut rccipiat aliquod SacromeR-
gratiam,ex definitione 'Tridentini/cd fignificafle confercndam per Chriftum,intelligi dc Sa

liOi:
tem de Circumcifione,aut remediolegis
IU4
cum ; hzc obligatio non
/pn^.
ia
morta-
Poteft etiam dici , quod contcmpto Baptifmo,

tcnebantur parentes prouidere dc rcmedio Circumcifionis , quod tum etiam valebat , non ex
prsccpto pofitiuo,fed naturali :
hsc obligatio
Circumcifio
ftr atcidtm.
poteft obligari pcr accidcns ad confeffionera;
nulla.
ergo fequicur
cuacuatum fuiire prsccptum Circumcifionisadimpleti vcritare.
Rcfpondcri poteft etiam fecund6, intclligi
tcs circumcidere ;ficut qui eft in pcccato
fcdcx przccpto Sacramcnti , quod miniftrat , aut recipit : hinc non fcquicur refpciku baptizati manerc obligationcm Circumci-
uit
Obligalit
CircSti/ionij
praricntarcintcmploexprajccpto Icgis,quia non

poterant admitti, nifi circumcifi ; idco cx pracepto legis peraccidcns tcncbantur parentes infan-
confummatio de, adimpletione legis compleca

tum fafba ,' neque de reuocatione mandatorum
eius , ac proinde confcquencia in hoc fundata,
quafi eoufque manferit lex , & noaampiius eft
Referendo etiam confequentiam illam ad.caufam in qua fundatur , dc adimpletione legis , &:
iiguraram confummata veritate,oppofitumfe?ûitur,quia antc mortcm,Baptifmus,cuius figura
Steuada
199
ncccllarium vt lex mancac quoad omnia prccpta,& fingula,ad hoc vt lcx innplicitcr mancrc
cft
^''^*^"f
'fu!rii*'tn
fMHm.
IV.
Hoc potiffimc verum cft quoad infantcsjadultos
manfit,
QusEft.
Ad prlmam confcqucntiam.n^^gatur, quia nrti
ikum
eft.
Aduertendum
vltctius
,qu6d illa oblir
quantum adobligationem proprianilcgis:

qux conccrncbat infantes , aot paxentes^rationc
infantum.Ex'ûii>us patct ad omnia fundamenta
tibus,
alionim
4^
200
IV. Sententiamm
Lib.
S*niintiver Doctorit.
tati,& eius difcipuli adhibcnt.

Cacterum nefcio car ira Dodorcm interprc-
reuocatar. In fecundo loco agit de
fuffeciiTe
ratione praecepti pofitiui', vt fuit lcgis
eius cx difcurfu colligi
medium ad falutem
debear,qui agit de Circamcifione,vt crat necefla-
tamen necelTarium
cogamur ciim mcns
tari
medij,ad tollcndum peccatum oriad fummum de prxccpto annexo , vc

ginale ,
habuit hanc neceffitatem,qu6d fuitdiuinum naturale ex fnppofitione inftitutionis cius,vt medij
ria neceflitate
&
ncceffarij ad
hunc efFednm , non videturautem
&
efficax,
nondum
eadem
vt fuit
& vtile pro tunc, non
inftituto Baptifmate fubconfub diftindione.

Sed quid ifta Dodor ? quia D.Thomas , quem
4 J"
hic videturimpugnare, loquitur de necefntaie Ctnccrdut iH
CircUmcifionis ex praccepto pofitiuo, non autero ^^*'"^>
de neceffitate eius , vt crat racdium efficax con- j'*"*^"'
filio,nifi
'aJ
pofitiuo duplex
agere de prsccpto legali ,
enim priceptum fuit Circumcilionis , aliud da-
currcntc ctiam Baptifmo fub difiundllone.

fpondetur , Dodtorem hic non diflcrcre
tum Abrahae , ex quo
S.Thoma,a quo non videtur diflcntircmeoiudi*

cio,fed contra Hugonem de S.Vidorc , qucm citat in Rcportatis; is enim lib. i. de SaerMUentis
induit neceffitatem medij}
iliud ver6 Iegale,quo credita funt ei eloquiaDei,
vt dicit Pauhis,
& vtaitDo<fl:or,confirraataeft
pcr iegem. Leuitici
1.
Hoc prxceptum
legale
manfit,quamdiu ipfa lex obligauit, primum vero

rjjccificans ncceffitatem medij , inftituto Baptir-no,cefl!auit ,
de hoc folum agit Dodor.Vnde
in confirmatione fubicdta dicit, fi paruulusbaptizatus moreretur abfque Circumcifione, qqod
faluaretut ; vnde coUigit Circumcifionem ei non
fuiircneceflTariam. Et refpondcndo ad replicam,
dicit qu6d parentes infanris tantiun tcnebantur
ei prouidere de remedio necellario. Item infra
contra (ecundam a(rcrrionem argumento rertio,
fumit argumentum ex obhgatione , quam habebantludaei circmr.cidcndi vfqueafl tcmpus promulgationis Euangeh"j, quia non conftabat de
reuocatione Circumcifionis , &c. Et . fi(fuenti
agens de fecundo tempore Circumcifionis, dicit
fpfam fuiile vtilem currente Baptifmo tantum
fub confilio , non vero ncceflari^m dctct minatc,
fed neccflariara iub difiundtiQoe vel ipfam , vel
&
44
Vnde
colligitur inpriori parteageredeCircumcilionc
45
paruulo ante paffionem Chrifti.
aHorum tenendo rententiam Doftoris iuxta intcrprctattoncm communem', quamDoftorcs ci-
Baptifmum.
Loquitur Do(flor de pr.Tcepto Circumcifionis
in ratione medij ,quod dcfinitobligarc determinate ficutprius, quia prQuilumefl de alio medio
cffic.nci refptaueiufdcm effc<Sius
manfit tamen
,
&
indeterminatc obligans eft

fub difiundionc,
enim de natura pracepti generalis, vt fic , vel fic
:
obliget mutata natura
&
mediorum ad
part.6.cap..\.
eft
Baptifina
Re- mgmtm.
cum
vbi agit de temporc,quo inftitutum

, citat varias opiniones circa hoc.
Prima fuit,quE dicebat /<*mV 3. Baptifma in il- StntmtU

, &c. fuiffe inftitutum; ttrum.
alij
Matthaci vltimo
&c.
& alij quando
Euntes docete omnes fentes^
loannes cqepit baptizare , alij

inpaffione, quando dixit Chriftus Confttmrnatum efi, &c. veteris Teftamenti Sacramcnta finem freprU /l,
accepifle,& Nouiexordium, putant. Subiicit tentU hpropriam opinionem,dicens: Commodius antem ^*"^*
videtur,vt dicamus Baptifmum prius per loannem ,
deindeper 0mnum , fiue per difiiptdos Chrifii ali~
ûandiu ,folum ne a confiutudine ahhorreret in vfitm
produElum: nouijfime autem ejuandovniturfiimmun:
&
dum prtdicatoret haptizare mijfifiint,generaliter infliQuibus verbis nihil difcemit intcr
tutum,Scc.
Baptifmura loannis
&
quem dabant
difcipuli
Chrifti {olieiuamSufiltmtKaconfiutHdiae, inquit,
qupad fru6tum:ac proinde mihi videtur efle in fententia Tertulliani,

Chryfoftomi ,
Leonis Papx. Quidquid dicat Vafquez.
abhorreret ) diftindlione
&
Vafquez citans eura in cap.6.fi<ju^nti , vbi diftinguit Jinier Baptifmum loannis & Chrifti , quod
iile fuit Sacramentum tantum , Chrifti Baptifipa
conferebatur cum Sacramcnto , id eft, ciim iigno <^*'i
rcs ipfa,& rcmiffio
pcccatorum.quia
fi-
de Baptifmo poft complct.-im cius inftitutioncm,
& prout erat in exercitio poft antiquatam lcgcm;

& nunc cftih Ecclefia.
ftatu
cfficax
non fuppetat
tamen
li
alia fuppetant,
Vndcin
verbis prxfatis rcfert inftitntionera
praceptum diuinum naturale procurandae falutis quod antc

inftitutionem Baptifmi liraitabat^jr ad Circumcifionem mafcub',in illo populo , die.oftauo de-
generalem Baptifmi ad tempuspoft refurre6tionem:infra autg dici t, ejuod noua inchoatafitnt ante
pajfionem ad cenfitetudtnem , quod perinde eft ac ad
vfum,non ad fruduraex raente ipfius &poftea,
terminatc:inftituto vcr6 Baptifmofubdifiuni5tio-
(^ fBo medtQ tempore ( fupple vtriufque concurrentis arue paffionem ) ûo fuit 'Baptijmus cum
Circumcifiene ab inchoatiqne fita , vfûe adpafiionem
obligat fub difiuncbione. Tale
eft
ne,& indctecrainate obligabat , quaradiu Baptifmus manfit.fub confilio euacuata ex toto Cif:
cumcifione d,folum Baptifmumlimitatur,quoad

matcriam peccati originalis ,
incorporandi fe
Chrifto,& legi nous, in qua fola datur falus , ad
&
Baptifmum,inquam,vel in re, vel in voto de leê

or(^naria. Non agit ergo Doikor de priceptp
pofitiuo Ciraxmcifionis quod confirraari pQteft
ex hac diftind):ione in Reportatis ?/? j. voi h|c
materiam tralat fC?c<i tfu<t/liongm,Scc.DHpUciteK,
:
inquit,yiV fromHlgAtia.
faiU
"âptifmi.
Vnomodo
permodtm
46
Orrifii
hocfuit Circtmcifio
jionem,vfcjue adillttdtetnpsis
cum Baptijmo poftpaf^

ûo
ipfit
Circtmcifio cae-
Circumcifioncm in Ctmparatio
morte Chrifti finem accepifre,
ante illud tem- Sfptifmi,^^
pusita Baptifraura fe habuiffe ad Circuracifio- CircSrijionis
nera , ficut Circumcifio poftmortem Chrifti fe
^'tmplrr
habcbat ad Baptjfmura : crgo fentit non fuifle
fruftuofura Baptifmum ante paffionem qpod
clariffimc,profequendo eandem comparationem,
pit prehiberi,S>cc. Dicit ergo
&
cotîj ^Chrii}o veniente ih c4rne ,/ed non

per modumfrtcepti. Trimo modt. nmfHtt necejfarium recipere "Bitftifmum , <jmA tunc imponehAtur ne^
cuirte
(ejfario lucUts Cktttmeifio vfifue
MdpMJjlonem Chriliiy
Chrifti Baptifmusin fuoftatu fufcipiebatuf ad
&leget MofincA,, Scc. Infri autcm; impugnat dicentcs Inecef^riam omnino fuiflc Circumcifio-
falutcm, neque debuit , aut licuit contemni Cireumcificncm donec prohibebatur : ac tandem
comparando vtrumque dicit: Rwrfiu ijuemadmo-
nem,neceffitatc falutjs^per rationes fupraallatas;

dicens Ba|nifmtifn qanttm adeifeciura lalutix
ibi loquituil
nem prxccptum pjTocuranda; falutisobligat ad

medium vnicum taDtum & determinatc, fi aliud
:
ui,
lis, Nifitjuisrenatusfuerit
docet, aflerens , ficut Circumcifio in fuo ftatu antc paffionem adfaluxem fufcipiebatur
Baptifmum contcrani
fic
poft
ncque li-
mortem
dtn BaptifimaalottHnefictmdimfobmSacrafnfntum
dahatiar
'
,
(t
Dift.
Qu^ft. IV.
III.
(LihMtW vt ^,ijui hAptizAnd! v/itm nen nouerMtt^rttdi-
Ytnturjk in netdfsimo
quibu/cUmfideUbtu CircMmci-
tt
fia dispen/MorieJecunditrn/olum
fignum
SAcnmentum (
cxx.ctn\im) /itfcipiebittury ne
id cft,
cjm circumcidi
tf
&c. Vbi de Baptirmo

loannis loquitur , pcrindeac deBaptifmo , quo
vtcbantur difcipuliChrifti lotmnis i.& ^. <juia
cundem planc fcnfit fuifte cum Tertulliano ,
cunfuetudinem , non ad
aliis fupra , ad vfum,
con/Meuer4nt,Jcand*lizarentur,
&
&
frudum vllum.
Hanc dodlrinam impugnat Dodbor,ncmpe qui
tribuit ncceflitatem mcdij ad falutem foli Cir-
&
20I
confcquentil illam.qua infcrt:';jf,inquir,/;'r/cepti deBdpti/mo erat prohibitio Circumci/umu,ûan-
timadfrunii (ideft,euacuatioCircumcifionisjaIhidit cnim ad vcrba,& rationcm Huconis)cr<:o/iUum deBapti/mo erat reddens [ircumnfionem non ne-
jîm,&c.Supplc quoad fruftum determinarc,

quia infra dicit fub difiunftioncfuiire neccftariam. Patet idem cxconfirmationeeius,vt legcnti apparct:hoc vidctur crgomihi inftitutum Do, quod communitcr imponitur,
pro ca diflcruerim cx rcucrcntia Schols ,
fpeciatim Illuftriflimi Magiftri mci,qui in Scholio,
marginalibus communem interprcca-
dloris,non illud
&
licct
&
cumcifioni antc paflionem Chrifti ,

inftituto
Baptifmo:& opinio illa , quam hic citat Dodlor,
tionem fcquicur, quam etiam in Scholis (cmper
Hugonis ; quam etiam fecutus

Hugonera ^./'rfr^ tjU4^.i. m.i.
^.i.&.i. vbi idcm doccc. Contrariam
Contra ficundum , tjued \dicitur de tempere inter

pa/sionem Chrifii,& promulâtionem Euangelij , &c.
quoad omnia
eft
eftAlenfis citans
^t.
}.
fentcntiam probat Do<5tor vtroquc loco,& rationcs cius c6 tantum fpediant , ncquc agit de derogatione Circumcifionis
& praeccpti cius, nifi vt
mcdiura neceftarium falutis. Quanao autcm

inftitucus eft Baptifmus,non fuic mediii ncceftaf ium dctcrminate/cd indcterminatc & fub difiiiîonc,vt vidcre licct pondcranti rationeseius,&
fuit
didfcauic.
Sccundum aflercum Hugonis de inucilicacc Circumcifionispoftmortem Chrifti ,hic impugnat

Doftor, ficut
ccrcium aflercum de prohibirione Circumcifionis promulgatoEuangclio. Ra-
&
tiones
quenti
Dodoris fatis clarac funt , caiquc in fc$. examinabimus

exponcndo conclu-
fioncs.
C H O L
M.
Ponit quoad Baptifmum duotemfora. Primumyvfque Adfromulgationemfolemnem. Secundum^
Primum , necefsitatis^ vfque ad

cum Baptifmo,ifque adPentecoHen. Ter-
foffea: quoad Circumcifione/n vero quatuor temforajiatuit.
inFiitutionem Saptifni. Secundumôncomitantite
tium,concurrit cumfecundo tempore Baptifmi, quoad IudOS.,pro altquot annis ,filtem vfque
adinitium imperi] Neronis , quodfuit to.ann. poji pafsionem : quia tunc Paulus purifcauit
fe Alf.zi. Namvenit Romam anno ^. Neronis fecundum Mag. hiHoriarum. cârtum^
quando ommnofuit illicita. De hac controuerfia Hieron. inefijl. adCal.i. dr ep.%$.ad Aug.
dr
fl
Dut temfttM
*d
9. acerrime difputant.
Quantum ' crgo ad iftum articulum,

dico,qu6d in Baptifmo non eft diftinguc-
Vvfûe rc, nifi
"Bttftifmt,
*Mm
ipfi Aug.ep.
Ptnteet-
flem,alttTum
duo tcmpora:fciliccttcmpus quo

& tcmpus, quo crat fub
prasccpto & primum durauit a principio,
cx quo prardicabatur Euangelium, vcl Ba,
crat fub confilio
ptifmus pcr Chriftum , vcl pcr Apoftolos,

vfque ad pracdicationem folemnem,&: au-
thenticam ciufdcm poft Afcenfionem

Chrifti itaquod primum tempus nullam
habct difFcrcntiam pcr mortcm Chrifti,
nec poft cam , cx hoc folo, quod alitcr cucurrit poft Baptifmus, quamante. Sccun
cundumautem tcmpus, ('vt crcdo) incepit
in dic Pentccoftcs in Ierufalem,quia vfque
i
ad illum dicm Apoftoli non pracdicaucruntpublicc, iuxta illud vctbumChrifti

Luc.i4. Vos autem fedete inciuitate , donec
imduamini virtute ex alto. Sed in die Pcntecoftes miftb Spiritu
fando
folemniter
Timfut
ft'
twtdum Bapti/mi.futcef'
fiui ir.cipitbat variU It-
Inde autcm ad
&
baptizati funt. ASf.t.
alias ciuitatcs
fccundum
ordinem,cuiIibet ioco,vcl gcnti, erattcm-
pus fccundum, quando ibi publice , &: folcmnircr prxdicabatur lex cuangelica ita
;
quod ccmpus non
&
rci,fuppofitainftitutioncBaptifmi, vt duraret vf-
quc ad fincm mundi, ficut lcx noua,cuius eft proprium Sacramcntum, fic cft duratura. Non obligafle Baptifinum vfijue ad mortcm Chrifti , cft Baptifmut
communis fentcntia Theologorum an autem vfq, ad merttm Chrifii.
poft mortcm ftatim,& antc Pcntccoften, eft controuerfia. D.Thomas airerit in mortc fcu poft D.Thom.
mortem Chrifti, obligafle Baptifmum in t^.di/i.i.
:
ûaft.i.ttrt.t^. îttcniuncula
apud
quofcuQ
inccpit fimul
^.&di/i.^. ûaft.i.art.^.
^.& ^.part.^tu/l.66.art.-/. quem firquitur Richardus difl. i (jutc/i. 6. Duraodus epia/i.^.

Soto /itpracitatutyC^MOs plures ctiam moderni fu-
tjU4uHuncula
Contrariam fcntentiam
qucm fcquuntUT
eptit/i.^,
Richaiduj.
DnraDdut.
Sotus.
prk fequuntur.
nauencurac inhac
prxdicaucrunt,&:âppofita funt iMo die circiter tcia millia
f Quantum erg ad i/fum articulum,Scc. Duo tcm48

pora Baptifmi difccrnit.Primum,vt erat fub con- Duo ttmfora
filiojfecundum, vt crat fub prxccpto : vtrumquc Bttfiijm.
tcmpus admittunt communitcr Thcologi , fcd
controuerfiaeft, quando fuit terminatum temr
pus primum,quoBaptifmus erat fub confilio,
quando inccpit clle fub pra:cepto , intcr hic
cnim in rc non fuit mcdium tcmpus ex natura
tra6kat
Dodor
Stnttnti*
htc,
TitSirit.
reliqui eius difcipuli

difi.
cft
D.Bo- D
Bonanfc.
Aureolus Aurcolas.
Gzhdelis di/i.i Rubion.
i.p.di/l. ejtufi.i.
Kahionis ^f}.}.
art.i.
ûa/i.^.Snaxcztom.yin ^.parte
di/piiy./e(i..^.de leg.
GabricL
Suarcz.
fauorcm. Et
hanc (cnccntiam fequuntur Patres , qui ncgant
datam cilc formam Baptifmi antc Matthxi vlLeo
cimum , vc Leo Papa ,
alij ,
quos fupra
cicauimus : quam tenec eciam Hugo iam citacus , quia iuftitutioncm vniucrfalcm Bapcilib.io. cap.^. cicancis alios in eius
&
fnv.
Papi,
lOZ
quoicvtnque/ed /Je Sion exibatlex , c^ yerbum Domini de IerHfale?n,\u\ta. prophctiam

Ifai9r:& quibufdam inccpittempus fccundumad mcnfcm pofl: Pcnrccoftcn &: alialiquibus ad dccem
quibus ad annum
%.
tf*u
IV. Sententiarum
Lib.
annos
& fic deinccps
licut eis prjcdica-
bacur.
Tl
fD' Circum^
tifionii.
Scd quantum^ ad Circumcifioncm,diftinguo quatuor tempora. Proprimocrat

ncceffaria pro fecundo vtilis non neccf,
faria:pro tertio necvtilis,necncce(raria,ta-
jncn
licita
pro quarto omnifloillicita
Sc
mortifcra.
Primum tempus
ceffit
Circumcifionis
pra?-
vtrumquetempusBaptifmi. Secun-
dumtempus
Circumcifionis comitabatur
primunjtcmpus Baptifmi:nam ficut argurum fuit prius,exquo primo confulebanir

Baptifmus non fuitCircumcifio ncceffa,
ria volenti baptizari
fcd tunc cucurrit
vtrumque fub difiunftione, vt ludajus eligerct quodcunquc vcllct. Licuiccnim,&:

profujt fibi circumcidijfi voluit (necenim
fuittunc rcuocataquantum advtile, nec
quantum ad licitum ) licuit etiam fibi,immo laudabilc fuit baptizari & hoc etiam
fatis congruum fnit,qu6d intemporcintcrmcdio intcr duas Icges , quando non
fmi
ad
illucl
tempus
refcrt
nitur
illo
nec fccunda impo-
inquam temporc, fimulcur-
Cirtumeijto
n$fuit
iUiei-
taftMim
fnfi
Tentecofien,
ifue/ni ludtts
Tertium ''autem tcmpus Circumcifionis cucurrit cum fecundo tcmpore Baptifmi & hoc quantum ad Iuda:os vfque ad
illud tempus Pauli
dc quo argutum cft
pnus. Immo verifimile cft quod bcnc vltra,quia tempore purificationis Pauli vidc,
fdttttt.
bantur fratres in leroiolymis approbare

obferuantiam Icgis ,
de ea confulcre
&
quantum ad Gentilcs conuerfidem fecundum tcmpus Baptifmi,
Paulo. Sed
fos ad
& quartum Circumcifionis fimul concur-
Zequitttr ft-
eundum
& orationi m-
cubuerunt vfque ad aduentum Spiritus fanfti,

quo recepto , tum primiim coeperunt p.JEdicare,
uiHôr.x. vt retc Do(Sbor.
Quamuisautem
neceflitasBaptifmi
fedit
qutd
tiam fecundum Magiftrum hiftoriarum,

1 $infr. dum dicens
Bgo indico non inquietari eos , qui ex.
:
it
nuntiti
lAcobi tjfe
gentibus conuertuntur Adi)eum:fedfcribere ad
fuUites
(oSyVt abjiineantfia.contaminationibs
iri.
e*-
&c.
&
dc illis quatuor , duo , fcilicet abftinere ab idololatris,&:fornicatione,funt

necefTaria.
Et idco fpccialitcr
dc
ilhs
cis fcribenda , quia

gentcs minus curabant. Duo alia,
fcilicc!:
&
6.&cius neceflitate, referuntur ad

tempus futurum , in quo ipfa inftituta , & prs-
hîiiu!: loannis
cepta
fuit.
Refpondent aliqui,vt Vafquez,legem diuinam

contra , quia
fui
non exieere rpromuleationem
.o
"
..
lex diuina ncquit obligare ad impoflrbile
crgo
lcxdiuina,qu2inordinead homines fertur , debet intimari,& public3ri,antcquam
JO
^'fpo^fi* ff-
gem diitinttm
non
exigere
promul7ti7.
fitregulafa- nem.
ciendorum , obliganscommunitatfm houiinum. Vafqaezim.

Alij , cum Soto , dicunt lcgcm de B.iptifmo non P"g"<"^
obligafrepermodumlegisantepromulgationcm;
fed per
modum
prjecepti
,
cadunt& prasceptum &

nequeunt
quod reuelatum cft

eandcm materiam
licet in
ley
vcl cadcre polfum,
^'jf""""*
If
munitatem^fcdde hac obIigationequsritur,non

de priuara.
Deinde ficut pracceptum nonobligaretpriuatum,cui datur,nifi fuppofita eius cognitione , neque haberet vim praeccpti relpeftu eius, fcquitur
qu^d prjEceptum Baptifmi permodum legis obligans omnes,nequeat habere vim legis , nifi fupnotitia publica de hoc
pofita promulgatione,
autem quarritur, nempc quando fic obligario Ba-
&
Terti6 ad
,
re-
'^1^!"tr*'.
mulgtion(.
feruiret illa reuc-
fada Apoftolis,quia nullum obli-
nifi ipfos
iam fucrunt
Obligittit
frteepti
nuUum efFeaum
latio prarcepti
garet
"'
/rt/i
idem, quia pracceptum eft refpedu

pcrfonsc particularis, fex rcfpeftu communitatis:
crgo prseceptum illud non fuit obligans coniefTe
tcnditur.
fintit Sctt.n.
frt-
tamennoneftfundamcntum
gat Pctrus fadum Cornclij
dequo habe-
ft.tquir%
coUigendi illum obligafie,antequam praeceptum

cius eft latum , vt omncs fupponunt
refertur
adtempus, quo necefHtatem habiturus crat cx
pr.-Eccpto: ficut&ca, qua; dc Euchariftia ha-
niorcmfcntcntiam Auguftini,
loan-
nis }.ini\\is,NificjuitreT3atHifMrit.6>:c.dcchriHjr '""liîionf.
fuper illaquxftione confulens ,dc

qua habctur Acfftum caf. i j.vbi primo alleJii-
ftmtcofttt.
prxdic.irunt Apoftoli,{cd ieiunio
niorcs
''''"i'j[*
vjque ad dit
neque vlla lex ante promulgationem Baptifini,

neque in ipfa morte,neque poftmortem jlicct
datum fit prxceptum eius nouiflimc ante afirenfionem:tamen non fuit promulgatum , vt conftat
cx AElor. .& Lucac i^.quia reliquo tempore non
ptifini daca eft.
qum tur ASimm i o.& deindc Jacobus tanquam

Ptlr.ibi frt. Epifcopus
in lerofolymis profert fenteh-
JttricS
"*!"
rcrunt , faltem poft quatuordecim annos

a paflTionc Chrifti, vcl circitcr;quando fcilicct Paulus afcendit lerofplymam ad fe,
SMfiijmun.
Apoftolis. Contra
tantambie fub difiunftionc.
49
Probatur.quia Baptifmus non .ilitcr fuit indiAus poft moi"tem,aut pcr ipfam mortcm Chrifti,
&refurredionem,qukm fueratdatusantemorr
r
r L
rio
tcm.led ante mortem ruit tub conliiio tantum,&
non fub prxcepto ergo & reliquo tempore. Secundo , quia lex noua non cocpit obligare , ficut
fubit6 prima tollitur
fadam
ibique
docer.
Apoftolos
baptizari
qui
iuxta
commu-
& Thcologorum,
ad alios autem non ex-
illos
non fuifle praEccptumcomprcheiidens

ad fufceptionem Baptifmi , fed vt miniftra-
rcnt
Baptifmum
Si dicas
vel publicarent.
Contri , non
publicarunt antc Pentecoftcn ; ergo fignum cft,

nbn fuiflc praceptum pro illotemporeobligans,
autad publicationem, aut [ad obfcruantiam fui.
Neque primum
dici poteft', quia prsceptum dc

Baptifmojde quo qua:ritur,fuit vniuerfale refpeAu omnium tam ludajorum , quam Gentilium,
atque adeo comprehendcns vniuerfura orbem:
{cd aliud prsceptum datum a Chrifto , quando
mifli funtad prxdicandum.-nempe, In viamGentinm non ahieritis, &c. &, quo vetitum eft, ne pra:oicareni Gentibus *non tuit rclaxatum jn raortc,
vel
,
<-""
'
i../.'^^'*"*
niutrfml,.
4St ii
fcilicet
gttine,
ff*tttrfttin
^bjtiHtndum
inanJojut i
eu<*.
Diftindio III.
quod
& afan/thjiineant Xfujfocato
non crant ncccfTaria fcd bcnc con:
grucbantjVtgcntes conucrfx abipfisabiHncrcnt , nc cfTcnt abominabilcs ludxis:

ficut in focietatc bcne dccct , quod homo
abftincat a quibufdam,qux funt abomina, licetnon lint fimplicitcr illicicrgo fccundum tcmpus Baptifmi , a
prmcipio fuitotaliccr fccit Circumcifioncm illicitam,quantum ad gentcs conucr-
bilia fociis
ta
fas
vel faltcm poft
Icrofolymis ,de
quo
tcmpus
Concilij
tertij
quonunc tadumcft, dc
fcniores decrcuerunt
legcm non dc-
bcrc imponi gcntibus conucrfis decimo

quarro , vcl dccimo qumto anno polt
5
Quz([. IV.
203
rcfurrcdioncm Chrifti , vfque dum di6kum cft Matthzi vltimo , Eitmes doctte emnct
Gemes tbaptiiAmes tos , &c. vbi ram piiccptura
dc Baptifmo minifttando vniuerfim omnibus,
ciufquc fufccptionedatumcft, quaraetiamprivcl poft
miim
illud rclaxatum
prcrum crgo non
coramunem
iuxta
dem fufcipiendo.
Excmplum autcm,quod przfati
hil facit
ad propofitum
ccps domefticis fuis aliquid iniuncit
ep^ft'71-&c
cam fupponitTridcntinumy?j^6.M/.4.
diccns,Baptifmum piomulgatoEuangelio fuille

actandcm ,vtin pra:ccdenti commcnto didlum cft , plura lcgis nous myfteria adhuc non erant complcta in morte ,
refurrciicceflarium,
&
(fVioneChrifti
vt inftitutiocapitis in Ecclciia,
qui fafta eft poft rcfurrcdionem congruura au:
temerat hierarchiam Ecclefii ordinare, antcquam daretur lex ipfi dc obferuantia Baptiimi
obligans. Alix congruentia: adduci poflunt , fcd
dibafuificiant cx quibus rcfponderi potcft fundamentis contrariz partis.
Obiiciunt quodlex vctusfueritconfummata
in mortc Chrifti : ergo dcbuit lcx noua inciperc
obligarc,6 potiflimum ad Baptifmum, qui ianua
ingrelfus cft ipfius lcgis. Antcccdens patet cx Paulo ,'Iocisfupr4 citatis,ad Hcbrzos , vbi
agit dc tranflatione tabcrnaculi,& Sacerdocij ,
legis , dc confirraationc Teftamcnti in fanguine
tcftatoris atquc mortc. Sic ctiam inteHigunt Au:
55
OVitlh frim tx con-
fummiuicnt
lti*.
&
&
|;uftinus
laile
&
Hicronymus
vctcrcm
nouam
in fuis cpiftolis
in
obligaflc
cef-
morte
Chrifti.
Hifftnfo.
Rcfpondccur pcr illud CtnfitmmatKm <r/l , fi rtlcgem veterem inieiligt quoad obligationem ad fummum , non vero quoad fructuro:
deinde , fi negctur ceflafleex toto quoad obliga-
Cofummatit fcratur ad
Itgil qutmt'
d inttUigiIHrf
diccns^Jvt
Coftunm^tit
tioncm,prour multi probabilitcr doccnt,illaver-
in cMuf.
ba intelligenda ellc quoad ccfTationem Jn caufa,

quia cx morte Chrifti ceifauit , tanquam ex caufa
motiua, & finali,quia illum figurauit:non tamen
cpfniuit quoad obligationcm pro tOnc-, fcdpro
tcmporc congruo dcllinato per diuinam prouidentiam; proutvtilitati congrucbat ludxorum,
qûibus data eft &ncut]fuit publicc data, fic
:
ctia pnbliccdebuit derogari.H^c folutio in rcipfa

cft
S.Bonaucnturx,^ Dod^torisiu Reponatis.
, neque
idem funt mandarc vt ipfi faciant, & publiccnc
facicndum aliis,id cft,communicati,quiaprimum
vt vcro
lex,&non
ficut
Si
& altcrum dc
primum publicatum
rcfpcdu communitatis,
cft,
cftobligans, ficflcc
fic
prius.
Nequc vidco
cur ad reuelationes inccrtas
dubfas recurrendum
fit ,
cum cx
&
ipfo Etiangelio
^f**
'*
'*''"* f***
loco citato veritas habeatur quamufs ibi datum

przccptum tunc quidcra habuit vim obligandi,
:
doncc indue-
Si intellig.itur confummatio refpettu legis

nouz,non fuit in toto completa pro tunc , fed in
caufa, nempemortc Chrifti , Sc redemptionc gencris humani , quia plura myftcria adhuccranc
complcnda. Incelligitur etiam confummatio
quoad ipfam redcmptioncm,paflionem , & mortcm Chrifti, quz in lcgc , & Prophctis funt pra:-
Plura tnyflf
ri legii nout
nen futrunt
completa
ptorte
in
Chri-
fi.
didz.&figuratz.
Ex quibus patet ad rlla , quz addudta funt in
probationcm anrecedcntis,& ncgaturconfequentia, cx Tridentino,& Bernardo,& aliis fupra ad- Tridcnt.
dudris. An aurcm ceflaucrir Icx vctus in morre Bcinatdcs
Chrifti, quoad obligationcm Circumcifionis,infra dicemus an quoad reliqua,non eft huius loci tradbare. Videanrur authorcs citatiinmatcria
de Icgibus. lUud tamcn eft quod contenditur,
:
nempe
non cx
ccffatione ciCis-quoad obligatio-
nem , inferri ceffyionem quoad frudum , autcx

vfuconcurrcnte Icgis nouz in partc fequiobligationcm prztenfam Baptifmi.
Secundaconclufio Doctoris eft , poft promul54
gationem Euangelij folemncm , tum przceptum PrtctfiH BaBaptifmiobtinuiflc,& fequiturex priori. Hzc ftifmifticctf.
fiui okiipuir.
autem promulgatio ficut fucceffiuc tuit in diuerfis partibus orbis ,ita etiam przccptum Baptifmi
fucccfliuc etiam obtinuit , primiim Icrofoiymis
ipfo diePenrecoftcs ; fccund6 inalirs ciuitatibus
prouinciz,quando illuc notiria cius pcrucnir, in
Samaria,quando ibi prxdicauit Philippus ,
fic
de rcliquis quia non maior obligatio fuit fufcipiendi Baptifmum,quam fidcm Chrifti:im6 ma- NiM mAitr
obligMtt .
ior erat fufcipiendz fidei , quia hzc non fuit fub
flifimi, miam
confilio, ficutBaptifmiis; fed fempcr in przcc^
ficUi fu^to ,vt fuprînfinuauimus txloannis i j. idcoquc fitndt.
pcccaucrunt ludzi non fufcipicntes Chriftum,
&
ncquc crcdcntcs in illum
non obligat ,
jides
ex
fcd
przccptum
fidci
przfuppofita notitia cius , quia

auditm autem per verhm ^hrifii,
nifi
oiiditM
Itcm, ejMomodo credent,

mfimitranturîScc.
'
**""/'"'''
dacur Apoftolis , qui iam baptizaticrant
quantnm eftcx dcterminatione voluntatis Chrilli , fed non pro tunc , quia fic etiam tenerentur
Betnatj.
HmU tx lon-
primum faciant , deinde aliis faciendum

publiccnt ; fic fadum dc przcepto Baptifmi. Scd
hoc nihil cft,qui:villud , vt dixi, non accommoipfi id
Apoftoli pradicare.quod cft contra alia conftituta a Chrifto,vt manercnt expedantcs

rcntor virtutc cx alto,per aduentum Spiritus fan-
gTitilMi.
ficut Prin- îfutiuur
iiabantur.
Tiideaa
5^
adducunt, ni-
dicuntenim
haberct rationem przccpti
vim obligandi pro futuro fuppopromulgatione.

Tertio eadcm cft fcntcntiaexprcflaS.Bcrnardi
Intcr-
publicatione
fita
toufyut^^lut-
fuit antca
Sed quantum ad ludxos conucrfos, fccundam tempus Baptifmi, nec a principio

lui ', ncc poft Concilium illud tertium
Apoftolorum , cxclufit omnino Circumcifionem tanquam illicitam ncc alia Icgalia,fcd multo poft temporc licite fer-
^Viihabuit ergo
frti.
datum przccptum
Apoftolis de Baptifino i minus autem aliis dc eo:
palTioncm Chrifti.
Vire*"U
ttlltri
niji audiant-ûomode
Midiem
Ergo przccptum BaptifmijCun

tion
204
non obligauit Iiidaros
(itppo-
nlt dtilrin/t.
iii
in diuctfis partibus orbis
nequc pratccptum
exirtciues, iicut
fiUt
IV. Sententiarum
Lib.
fidci
cxplicits
Chriftumiharc cnira lupponituf ad Baptifmam
adultorum cius cnim prsceptuxn ron obligauit

ucaup ludos,nequc Gentiles, nifi fuppofiti fuf:
inftrudionc.quia f titocretUtylntis eftcorHugo fupra citatus, nequejuiesê^tte
ficienti
iU;Sc,vt dicit
ratio odmittMnt repentinai mtttationes.
fuaumw
in-
hsccon-
lifdem eciam congruentiis fulcitur
lix no<m
cjufio,
quibus oftenditur in ipia ludxa Chriftum

Baptifmum fub confilio , quia lex noOa
docuifle
It-
humanis faltem prxcedc irritantibu$)poft promul'
in ipfis lcgibus
quidquid fit
(
gationcm earum in metropoli datur
ptiuis
luificiens
tempus, quo publicari poflint in prouincia , antcquam obligcnt quantp magis in lcgcDciid
faiSlum inteiprctabimur, qui magis compatitur
Ncque
quorundam
TttluditHT
infifinitati noftr?.
fponfio,dicentium.quod acceptatione populi.fcu

inftitutionc, idcontingat in humanis legibus;
quia poteilaslcgislatoris a populo depcndet,non
ita poteftas Dei:'ia:c, inquam,fefponfio nulla eft;
fut
(y prO'
Tn:il^tiintm
valet
re-
fajpc non depcndet talis pofcftas a populo,

quando ab co non dcriuaca > vt fi iure bclii , au(
quia
oncrofo redadus
alio titulo
fafiiiHt,
quando
eft
in feruitutem;vel
poteftas deriuatur immediatc a
^ftpoteftas Pontificia
cxigit lex ipfa naturalis,
fed
Dco
vc
prxdidum fpatium
& conditiQ hotTiinis,qui
fufr-
,& idoncam promulgationem non eft
ttgid monâ propofita:

fromulgatt
vndcnequit
quz
fcdnefcientia,
autem priuatio
dici ignorantia propric,
negatio noticis Iegis,non
quia.nullo
modo humano
eft
aliorum magis.quain fi in pedloroadhuc rcEa crgo promulgatio, per quam hxc
C\dctet.
habcc
ritur
&
vt
fit
publica agcndorum regula, requi-
fufficit
ad legcm
vt
vim obtineat in
commdnitate.
Hxc fentencia eft
J.6
gationcm
Bcrnardi quantum ad obli-
& promulgationem legis noux,&
Hu-
gonis , camque tenet Suarez loco citato,& quotquot requirunc promulgationem lcgis in prouincia neccirariam eftc
dc dicendam
cft
vt lex obliget
de legc noua
quod perin-
quia
vt inquit
&
Dodlor , lie Siott exitdt lex ^

vermm Dmtirti d
/(rr/rt/(fi,IfaiaF j. vndc concludit , quibufdam
prxccptum Baptifmi,& Euangclij poftmcnfcm,
aliis poft annum, aliis poft dcccm annos inccpit.
Hmc reiicitur fcntcntia fingularis
Sotut.
Mcditu.
eb!igut!$
piifmi
df
fuit
BmAriti
if*tipfHm.
legis
qux
primcS rcfpicic
ti
na
luft.
& iurey
tjtMft.^jtrt. 4.
quem
Sotolib. i,
fcquitur Mcdi-
i.z. ^Hdft.\oi.4tt.i. aflcrcntcs Gentilcs fuiilc
obligatos fufcipcrc Baptifmum,
fi
cred^rent in
&
circumcidi
& reciperc
qixod
eft
Icgcm , vcl
Rtfpoffio.
''"f '***'*'
""*'
^f"***
îîLuZ,
pacec
fieriprofclyci.
ad
Std tjuantum ad CircumcifionemdiFlingftoejuM'
'ap.
nttturti,
pUcaiumfin
^*^"/""-
fundamcncum aiiorum,
illud iam impugnatum.
x quibus
ror/^wi/>on,&c.
Primum
fuit
antcinftitutioncm
57
^ttatuor tf-
ficfuitneceflarialudxis;fccundum ?r? Ci" ww,

Baptifmi ,
''''*'"*
autcm eft poft inftitutionem Baptifmi,vfûead
&
promulgationcm cius & fic non fuit neccflaria,

fcdvtjlis. Loquitur autem Doftor de neceflltatc medij , proutfupraexplicuimuseiusmcntcm,
:
Addc etiam,fi fecunda ma-
in primacxpQfitione.
pofitiui
vhi non fuit Baptifmus promulgacus.
Tcrcium cempus
Baptifmi,
ria
dus poft promulgacionem
fuic
& pro illo non fuic vcilis
tuc necefla-
fed licica.
promulgacioncmjimpuenant Do6tores,quibus
*
/-
^
lam reipondimus;qui putantlegemnouamobh1
1 .
Cireumeifi-
"""ftîjftv'*
'f
'""h***
adpromulra.
/*jg
fi/,
galle in roorte Chrifti, vel certc in rcfurredkionc, ,
&
ab eo tcmpore Circumcifionem fuifle licitam

quidcm,fcd inualidam,& inefficaccm:quia fucccdcte obligatione Raptifmi,fublata
Eam probat Do<ôr
"
-prtecedenti
cft
cius virtus.
quatuor ratio-
nibus,& fcquitur ex iam di(5tis,quia tum primum

coepit Circumcifio cflc inualida , quando Baptifmus pofitus cft in prxccpto:& hoc fuppofiro,
Primaratio eft; nullus aliter fc habet ad legcm
nunc , quam antca
fc
habuit ,
58
quia eft ej ali- Prima ratii.

Bapcifmus alicer ^* "'" '"
nifi
ccr promulgaca ; fcd non fiiit

"''*'
promulgacus fub prxcepco poft morcem Chrifti, "^^"
vfque ad Pencecoften , quam fuerac antca pro- ifi% '^;/^
pulgatus viucntcChriftojtuncfuitfubconfilio, efi ftmml-.
Circumcifio fuit valida crgo,&c. Hanc ratio- it*-
&
nem iam
in pracedenti
gnata
refponfio aducrfariorum
cft
minorcm,
Sccunda
Sc
ratio:
commento tciigi ,
,
& impu-
qui negant
Ab codcm habent Circumcifio,
Baptifmus vim obligandi
^"lida
ratit.
quo habent vim
&
curandi : patct ex Beda in loannis j.

medendi ,
Scnfus huius prpppficionis eft.quod Circumcifio
Baptifmus inquantum erant obligantia,habucrint vim medcndi pro tcporc fux obligationis,&
&
Chciilum.ante etiam Bapcifmum promulgacum:

nulluracnimeft fundamentum afl?rendi Baptifmum propoficum fimplicicer fub confilio ludxis
obligafle fub prxccpto Gentilcs credcntcs in
denotat connexionem obligationis ,

cfiicacix:
Circumcifio autcm non cft aliterreuocatapoft
Chriftum quia neque Euangelium tum dirette
niortem Chiiftii& pro
f*,^"'^^
com-
, neque pcr modum prxccpti priuaquia nou alicer proponebatur ipfis , quam
eft
debica fcientia eius pcr promulgationcm inccrto loco , ex quo nequeat dcucnire in cognitio-
ncm
SnM
modum
Quartum fuic , quando iam fuic

morcifera,& non coleraca,
Secundam conclufioncm Doftoris dc vcilicace
Circumcifionis poft morccm Chrifti , vfquead
ficientcm
atfciinti.
ces per
iurisin forointerioii excufat a culpapriuatum ; fic cti.am ignorantia inuincibilis publica
aufert pbligationem legis a fprtiori, quse pet
efl
ctiam ncqucremedium eius poteft obligarc Gen-
gis placet,niiircncceflariamncccflltatc prxccpti
lis
identi no
Gtntiiis ttd
"'*'ita '''"'"
ad nihil obligari poteft , nifi fuppofiia uoiitil

ruHicienti , vel debito eius, contra quam nequic
obtiner^ vlla lex pofitiua,nc quidem ipfius Dei.
Vnde ficut ignorantia fundata ,
inuincibi-
&
ignoriiA,ftd
fed lolis ludxis
Dices , quod ludxi habcbant rcmedium legis,

ideft,circumcifionem,ide6quc non obligabancur ad Biapcifmum ; hoc non habucrunc Gcmes.
Sed hxc ratio non valet , quia plures alij ; vt filij
Efau ,
Ifmaclitx habuerunt Circumcifionem,
tamen intcrGcntescomputabacur.Dcindercmcdium legis naturx valebant Gentibus, ficuc Circumoifio ludxis. Accedic quod Genccs poccrant
r*fptnfio.
Ltge ntHr*txigi ttm-
iugum amarum & rigorofura > atque onus graue,
li
gentibus, vc pacct cx diftis
ludxis.
Vnde
fîiontm
& natuts hominum accommodatam,& induccro

55"
gH humMnt.
&
nondebuit tcmcraric,^
hoc cnim eflct contra fuauem Dei prouidenriam,
Sf nonjeuc.
rt
prxdicatum eft Gentibus , nequc dircipuli mifli

ad prxdicandum , & baptizandum Aiatthti i o.
miifi funt ad Gcntilcs ; Icd prohibiti func ad cos
irc,/ viam Gentium ne abieritu : &c Macchxi /.
Nonfiim miffus nifiad oHeSyCfUiiperierum dornus Jfiael:
illud Non eft bonum fitmere panemfiliorum , (^
mittere canihus , &c.
Si ergo uangelium non proponcbacur cunc
municatem
prxcipitanter induci
TempM
&
illo
ccmporc>quim fucrit
antc
Deelaratnr,
Qu^ft. IV.
Dill III.
antc
trte rtiU t^f.r!nt*xpfi-
tit>tem,qf
fitpri
ttJhi.
hiumMi.
mortcm rcuocata,
&
habuit vim obligandi
antequam reuocaretur:cr?o,&c. Videtur hic fupponere Circumcifioncm habuide obligationcm

prafceptt pofitiui.quod no fuit rcuocatum.vfquc
*" promulgationcm Euangelij , luxta lecundam
cxpofitionem , quam fupra przmifi , & idem vietiam in fcquenti argumcnto;
dettir fiapponerc
idcoquc fcqucndo hoc ,explicantur ca qux dicit

ibidcm dc Circumcifionc,doccndo non tuiflc ncccflariam,intcUigerc in rationc mcdij concurrcntc Baptifmo, ficut antea fuitjnccclfaria iuxta primum tcmpus cius ; &: etiam dc prsccpro naturali redundante ex ncccflitate mcdij fub difiunîonc obh"gante,vel ad Baptifmil,vcl ad Circumcifionem. Quod li comunis cxpofitio magis ^laccat,dicas hic eum argumcntari cx principiis liippofitis,& admiffisjta ab Hugone.quam a D.Thoma,non vero cx propria opinionc.aut aflcrtionc.
Tcrtia ratio cft etiam clara de obligatione,
59
Ttrtim raii quam habcbant ludxi circumeidcndi pueros, vfexnrmpr- ^d promuleationcm Euaneelii,quia nullo
*"Oao conllabat eis lUa fuifle reuocatara,ipsi(quc
r/ lincccflarium crat ponerc fpem in Circumcifionc,
OlHI.
vt rcmcdio vtili crgo tenebantur ncceflario haberc falfam opinioncm dc Circumcifionc.quantum ad eius cfficaciam poft mortem Chrifti ,
errorcra pr.ibicij,applicando ipfam vt remcdium
:
&
no
faIutis,quod
fuiflct,
fi
eflet inutilis:Deus
autc
neminem dccipit,nequcobligat ad dcccptionc:ergo,&c. Ad hoc rcfponderi potcft no eflc inconuc-
Htîjic qiui
trrtr ix cnl- nics
ifjit
Itt-
impnfHMtur.
^'^'Jf*' '"'
""'
zos
Quarta ratio pro conclufionc cft , quod Dcus

6o
nondcrcliquitcommunitatcm hominum in fta- Gârt* m*
tu vix,(incrcmedio .id lalutcm nccclIjrio,dequo "
eflet
ccrtum
j
_ /Ipolitadcalio,
non
fed
quam
fuit ccrtitudo Iuda.is pro/r^1
^^*** "'"'"
rfliijntt frm''
dc Circumcilione,quam h.a- ^;f,f r

buerunt ante ,
poft lcgcm crgo rcmanfit , do- rii ttmtd,e ifnec aliud fucrat publicatum. Rcfpondcnt Soto, ficaci cin.
&quidamalij,faluaripotui<rcinfantcspcrreme- '''#<"'/ s#-
&
dium
Icgis naturx pro illo tcporc.Contraj)erindc lublatum eft hoc remcdium , pcr ncccuitatem
prxfcriptam Baptifmi,ficut
Circumcifio:deinde non toUitur inconucnicns:quia remedium le-
&
efficax nihil c6ducit,nifi conftet
vt applicari poffit
dc cius efficacia,
mclius crgo diccrct , Baptif-
mum fuifle
efficaccm in rcfiiluandis pucris ; imo

ctiam,vt ipfc vult.fuiflc nccelfarium;quam falua-
Dci prouidentiam pcr remcdium lcgis natiirx , quod cx lege non licuit applicarc paruulo,
nifi in cafu ncccffitatis antc oftauum dicm ergo
ficut fupponit fpcdlaflc ad Dci prouidcntiam , &:
ret
mifericordiam non dcrcliquiflc procotcmpore

Synagogam finc rcmedio,quod applicarct prafticc,& dccuius efficacia conftarct:lcquitur nuUum
aliud fuiflc prxtcr Circumcifioncm.
Hxc tamcn rcfponfio cft Hugonis de S.Viftore,& Alenfis /tfc/Vf4r^,quxminusquadratfcntentix comuni dc tali remedio, eiufquc matcria,
quia matcria
apcrtus vfque ad refurrc(3:ionem,LM i^.Si crgo
pro illo temporc, vt omncs concedunt , fic etiara

eratvalida,firemedium legis naturi fuir validum ac proindc faluat Soto , &: alij , quod cuitarcconantur,dicendo talcremcdium fuiflc validum ; quod non cohxrct cum neceffitatc Baptifmi pro illo tcmporc,aut abrogatione CircumciHonis quoad fru(3:um.
Refponder Vafquez,non efl*e inconuenicns,vt
in cafu non fuppctcret aliquod rcmediii pro paruulis,pcr accidcns. Contra,hoc cft contra c6muncm Theologorum, & fuaucm difpofitionc diui-
&
Scripturas, qu.t dc Chrifto loqucbantur,non intellexcrunr,
minus intcUexerut ccflationem Cir& lcgaliii, quod coUieitur exuiElor.
cumcifionis,
\o.& ii.nam cum difceptarentj^wof Circumcifione
cnm Petro, diccntes , ^r^ introijiiadviros

prtputium htdfentes,& mandncajli cum illts ? &c. Rcerant,
(pondit cx vifione
dincm gcftorum
quam habuit,& fccundtim ordomo Cornclij non autem
in
ex pcculiari reuelatione habita in mortc Chrifti , cuius non eft veftigium in Euanreiiis
parct
etiam ex jinorttm i j. Ncquc crgo Chrifti mortc
hocfuit promulgatii Apoftolis,vt potuiflentdcucnire in publica notitiam crgoTninus rcliquis.
C*npmMii.
Confirmatur crgo ratio Dodoris quia ficut
S.iaeMt,Upromulgatio fe habct ad c6munitatcm;ita ctiam
rcuocatJo lcgis pcr fubfcqucntcm : crgo ficut
:
quftmMit
ejfifutlica.
publicatio legis Mofaica* fuit publica
fibile
nc, ficut in aliis , quia non determinabat ccrtam

matcriam. Plcrique autem cx fchola D. Thomx
doccnt Circumcifioncm non habuiflcaliaii) cffi-
&
nifi rationc fidci protcftatx,

vt fndudebat rcmediii lcgis naturx:ergo ficut fuit licita
ciciam,
fufficientcm, inquafuit fides,6c cultus veriUci,
dcrclinqucrctur finevllorcmedio,refpcftu pariiuIorii,cum crrorc pradico,& inuincibili.qucra
11..
i'
1.
dio neccflario ad falutcm plurimiim dcrogaret

diuinz prouidcntiz, quod non eft admittendum:
idcoquc quxcumquc ratio fuadet Baptifmum
fententia S. Bcrnardi
rantis cius ncceffit.atein, ficut
gis vetcris in
nouam.
S0ti oper.
Tm. rill.
& tranflationis lc-
r'/-
V^-
nxProuidcnti{,vtc6munitcrEcclefi3,qualisfuit
, ante promulgationem Euangelij
lam rationem tam immatur.x obligationis Baptifmi pro tunc , doncc promulgarctur qux cft
congrue datum cflc fub confilio , antequam eflct

fub prxccpta,eadcm fuadet non fuiflc rcuocatara Circumcifioncm quoad vtilitatcm , antcquam Baptifmus obtincrct vim prorcepti dccla-
6t
V.rf^dfi<)
tum Synagoga
& Apoftoli
tas Baptifmi,ficut przdicauit Pctrus,
&
fedperindc hxc fidcs applicari poflct, &:
Doftor ait.fine culpa fua

obligarc Synagogam ad errorc pradicum.in mc-
^^'"f"-
protcftari,pcr oblationcparuuliin Circumcifio-
Icrofolyrais. Dcindc,vt
&
& reuocatio eius per legcm Euangclicam publicata, debuit cflc publica & prxdicari nccc(Tiita
61
Uus'
rcmcdij erat fidcs

{ vt dicunt ) talis
externa parcntii applicataad aliquod fignum fcn-
habuit citra culpam , &ncgligentiam fuam,qux

imputari poffit,quia fcclusa publica rcuocationc
Circumcilionis , non tcnebatur aliud rcmcdium
quxrcr,quod coufque fuit priuatum, &^nulla lcgcftatutum. Mcliiis ergo dicirur,non fuiflevl-
plana,
Reûiri vt
naturx,abroMta Circumcilione.fuifle efficax Timtiiium efxquc ignotum kiit ludxis , ficut & ipfa abroca- A**)^' *"*
tio v-ircumcilionis rcmcdium autcm cfle de le
gis
ludsos fuilfc in illo errorc ex culpa fua,quia

noncredidcruntinChriftum;credendo namque
ipfis cfl*et fufficicter nota defitio Circucifionis in
morte Chrifti,&: orania lcgalia fuiflc adimpleta.
Contri, quia non omnibus ctiam crcdcntibus
fuit hoc notum, vt patct cx Atis in pluribus locisjvbi conucrforum ad Chriftum zclus lcgis exdifcipulis
ponitur imo nequc ipfis Apoftolis,
fuit notum,quia fcnfus Scripturarum no fuit cis
;
']f
quam lupponitTridcnti-
num
/iipr/i; hoccniin ipfo quod Baptifmus habuit totam neceffitatem poll promulgationcm
Euangclijjfupponit
non
fiiiflc
ac proindcaiiud remcdium,
antc ncccflarium;
quod
fuit lcgcftatu-
tum, manfiflc validum, & vtile.

Ex quibus patct fcntcntia,& conclufio DoOtoris": qux intelligi dcbct iuxta fentcntiam eius de
obligatione Baptifmi , ciiifquc promulgationc,
S
qux
K
?"''
Jtrfli'
P"*'^
^" 'J"*"''"'
"' Ttftm,o.
CcnctnJ!.
2o6
V. Sententiarum
Lib. I
fada
& frudus Cir-
VlllitM Cir-
qux
cumcifionU
cumci/ionis etiam fuccdliuc quoad ludaros defiuit, quandoad cos pcruenit notitiaEuangelij,&
fuei:ejftue i*fiuit.
ficut fucccffiuc
cft, ita
ad
feff.6.cap.i.can.i,
ni mortuam
pore
^""'fultrJ''
Dodoris fequitur ex
nempc Circumcifioncm
licct
&
Hsc
ludjei
cuacuata fucrit
venillc,
frudum Sacramcnti, quem ex inftitutionc diuina habuit independcntcr ab crrore illo particuIari,quamdiu hsc cfficacia durauit. Hocdixerim adconfirmationem eorum, quae fupra dillerit Dodor dc efficacia Circumcifionis ex opere
vt notant piures expofitorcs

tnii fcrmif-
opcrato
cum Chryfoftomo,
quos
motiuumcius.vt cum honore (epelirctur,& tanqitamqua: fuo tcmpore a Dco data,cultum
fidem cius contincbat ex quibus motiuis iStas
erat licitus ,
honeftus ,
potuit cfTe vtilis ex
opere operantis ; quamuis rcmedia illius legis
ex opere operato ccftaftent quoad fruftum. lu-
&
ribus in
nem
legniiii
qitlis
tum
iicitm
[ermiJfiH
ut
crrorem
non ^tdex eff-
crgo
illa cfficacia
ipfi
delendi peccati
rt vperattfa-
non con-
rationc fidci miniftri, aur Synago-
Chriftum vcnturum ; fcd ex pro-
Tertiut
dut
me-
vtendi
Itgijlihm.
&
deinceps mortifcra.
H O
Explicat caufam reprehenjtonis Petri a Paulo

,
venturi
& hxrefim &

S
Pentecojlen
cum fidcs
&
fe
& Scholaftico-
rationc fidei tantiim
ftum non poterant vti Circumcifione hoc niodo.

Tertius crgo modus vtendi Circumcifionccx
vfu crcdcntium fuit , quatenus crat licitum , &
honeftum ca vti , ctiam quando euacuatus eft
motiuis prsmifeius fruftus , ex rationibus ,
fis , quia riondum erar prohibita , ficut neque lex
illa reuocata. Quamdiu autcm hic vfus Circumcifionis , & lcgis fucrit protradus, inccrtum eft,
quia ex Scriptura non conftat , vtinfine . fcqucntis docct Do(5l:or,immediatc antcargumenta de hoc crgo ibi aliquid dicemus,eftquc quartum tcmpus Circumcifionis , in quo fuit , cft
Obferuandum tamcn,hanc obfcruantiam plumodis ficri potuiftc primo modo ponendo fpcm in lcge & Circuracifione, fine vlla
fide , aut depcndentia ad Redcmptorem & hic
modus vtendi legalibus,tanquam cx proprio habcre vtilitatcm , & non cx fide , & operibus
Chrifti , nunquam fuit licitus.: fed damnabilis,
quia continebat in
Chri-
pria inftirutione:Iudaei autem credcntes in Chri-
.'
, fi
gae,qua: crat in
Hicronymus cum omnibus expofitoilla loca Aftorum , & ad Galatas 2. vbi
ribus
ueniebat
& rcliquis cius difcipulis.

7j
falfum
neque fupernaturalis , cui nequit

fubelTc falfum , poftquam Chriftus venit in car-
Peda , Hugo c!e San<5to Vidtore fuprk citatus,

communitcrTheologi in difi. prafemi , cum Magiftro , & Alenfis fupr<l citatus cutn D. Thoma,
vfttt
eflet
fuerit vera
&
&
mortem
(i
haberer illam cfficaciam
etiam illius legis , quac diutius manentc republica luaasorum, obfcruanda erant , hanc
lolcrantiam ,
vfum legalium caErcmoniarum
Ccfluftoem' exigebant. Hanc conclufionem doccnt Auguftinus
rum,quod
dicialia
tBHnit,
cati,iuxta fcnteniiam Auguftini,
&
tnchto.
Circumcifio ante mortcm Chrilî vafxhem

lebat etiam inftituto Baptifmo fub confilio ; vafit.
lebat, inquam,quoad ea, qu ipfi conueniebanr,
quantum ad frudbum , qualis fuit remiffio pecfticorum
infra citabimus. Fuit ctiam aliud
74
Errer friuanen derognt SacrIftf
huius (juaji. 6. Nam ex communi

Cireumeifio
omnium tam Patrum , quam Schola- Ww/r "vfc^M*
dift. i
fcntentia
&
/.
nondum
ergo,qui putabant Chriftum
& vtebantur Circumcifionc in fide ven-
tempore poft promulgationem

quod patct ABorum i^.& xi, vbi
primo de exemptione Gcntium a lega:
in fccundo locc' dc purificatione Pauli

;
lerofolymis cx confilio leniorum patct etiam
.AEiorum 1 8. C^ altjs locu > quia ludsi cx ipfa legc
per inftiudionem eius fenfim erant reducendi,
^ mo'
& fic non dcrogant cfficacix
turi, valide quidcm c'ircumcidebant,quantum ad
libus
Vatte
Sacramenti.
Hon mertife
nmife- licitam aliquo
& Bcda
fic
ficut cft
fuific
Euangelij
clare
M,
licita hnge pofi
quem fequitur communis DD.
demonfirans legalia fuifjfe
qtiod Augufi.fitfra contra Hieronym. conuincit^
D.Thom.i .z.q.ioyart.^.ad t.vhi Cd\ct. c^ altf. D. Bonzu. htci.p.art.^.q.i.
Rich.</,i.
a.^.q.^.DuxAnd.ilfi q.6.1?a\{id.q.6.a.i.Ga.br.q./{.a.^.M!LioT:.q.t.Soto i.de iujl.q,^.a.t^,ad
13
v.eprehenfto
l,,
, quod Paulus rcftitit PeAntiochia,vt ipfc fcribit Gal.i. Cum
Si obiicitur
x,xo iii
'
'vemjjet y\nc\\MU Cephas.,infacie ei rejltti:,quia
Si obijcitMr tjuod Paulut reftitit P^trOyScc.Hic tra-
ftat
Dodor controucrfiam
tiochiae inter
Pctrum
ad GalatM i.cap.
reprehenfibilis erat.
Et reddit cauiam. Prius
entm,quam venijfent quidam a lacoho, edebat

cum Gentibui,c'um aute veni/fentjub-
Petrtti
trahebat.drfegregabatje ab i//ts,times eos,qui
fx Circumcifione venerant.c^ ftmidationi

confenferunt cten ludxi.
ettis
Scquitur ibidcm
jrcprehef!0:i'/ tnjttddnn cHmfiSygentiliter.,^
non
It^
Sacramentum, verbi gratia, Baptifmi, vt Ariani,

fcrnantes tamon ihtentioncm vniuerfalem ,
Au-
praeccdentibus,
^"o^*^ fru6l:um,& obligationcm; tamcn
agitur in
&
quac inftituta funt
TertiHmaHterntempMCirctimcifionisySiCC.
conclufio
fed particularis
guftinus fupponerc v idetur epifiola 9.
7-
Seeundui me.
ctiam fuit crror quidem,

eorum , qui cx crrore
parriculari concipiunt intcntionem miniftrandi
iam Chriftum
ta ) fic etiam tunc primum ceitauit vtilitas Circumcifionis, quando incepit neceflitas Baptifmi:
circumcijio-
eorum in fidc Chrifti venturi , fic vtcbaiuur cis dm vtedi

gKlllllU,
ludazi non conuerfi , ncque cognofcentes vcnifie
&
loco citato,Sc aliji&
nouiffinic Tridcntinum
Sccundo modo potuicdrc vlus
tres contra Pclagianos
Baptifmi , aut perucnirc potuit nam ficut abligatio fiaptifini fuit euacuatio Circumcifionis
obligationem (tcnendo hanc
quoad frudum ,
manfilfc, donec publicc fuerit reuocata in diuerfis prouinciis , promulgationc Baptifmi requifi-
quod docct etiam Suarez
Paulus damnat vfum legalium in cpiftohs

Romanos, & Gaktas, & pofteum omnes Pa-
fic
ludxis
i.
in
&
jr
illam,quac fuit An- Ccntrouerft

Patilumjqua: habetur
quo primum docet
fe
non
qui explorabant libertatcm eius

in Euangclio , qui nempc volcbant inducereiugum lcgis, contuliircEuangclium cum Pctro,
Ioanne,& Iacobo,qui dextcras ci dedcrunt fbciccefllflc
&
tatis, vt ipfc,
& Barnabas inter Gcntcs prxdica-
rent Euangelium, ipfi vero intcr ludaos tandcm fubiungit : Cttm autemvenifet Cephas .^mio-
Reflitit
chiamyinfmem r^;V/,caufam rcprehenfionis
luiVetro.
fubiua
Tau-
Quxa. IV.
Dift. III.
HO ludatce viuis , quemoelo Gentes
cegis ia-
autcm non crat diu polt illud

cercium Concilium in Icrofolymis,vc paccc
fccundum Magidrum hidoriarum. Nam
quarco Claudi) anno vcnic Pctrus Roma;
daizare?l(\ûd
&: in
via vcrsus
illa
Romam, cum cranfircc
Anciochiam fada func

,
ifta
hoc auccm
ConciHum
crac facis cico poft
fupradi-
dum,quod decimoquarto anno, vcl

moquinco
dcci-
poft partioncm Chrifti.
duos cgrcgios Apoftolos fcihccc

Paulum &: poftca intcr duos
Pctrum ,
Dodores famofos, Auguftinum,& Hicro,
&
nymum.
aHorum teneo
cum Paulo, &: Auguftino, hcct cnim ApoSalua reucrcntia
â reprehenjiotlif erat,Scc. pritis cnini,
quam venircnt quidam a lacobo , cum Gcncibas

cdebat cum aucem vcnidcin.fubtraliebac & fe;
grcgabat
fc
uis fuille
cimorcm
fubdit
mociuum
timenseos
ûi ex CircMmcifio-
neentnt, &:c. cfFcdtum cxponic
feîcgauo-
luiius
qui cx
rimt cateri
ftoU in aftibus,vel verbis,qux dixcrunt vc
homincs , pocuerunc errare camen nullus

Apoftolus, vel Prophcca , inquantum fcriptor alicuius partis Scripturz , ahquo modo crrauic:quia fecundum Aug.in cpiftola
ad Hieron.& ponitur in Canone dift.9. Si
^^ Scrifturas diuinas admijfum fuerit aliijuod
l ^tUniitt*lur, vtl ite.
mendacium^ quantumcumque paruumjeu ofji-
fnm mtnj*- cigfufff HjU remanet in ea folida ventatis.

-'^
tiumtnScrt'
i
r
i
i
ftmrs, tet qua conuiHcatur aduerjarnts. ûidquidentm
contra ipfum allegatum fuerit , refpodebit illud
mendaciter effe diCium.,

eji illud
Vnde
tocosc^
vel offciosey vt
aliud,quod conceditur ita
effe
dictum.
dicic ibid.Aug. Hisfolis libris fcrifta-
rum^qui Canonici nominantnr,hanc dtdictfer-
quod nullum eortim infcriben-
re reuerentiam^
^
do erraffe^firmifsim^ credam. Ciim ergo Pau-
'
lus
ad
Gal.%. qua: eft pars Scripcurac
nicx,hoc icxihzZ)Ifaciem
freiienfibilis
Cano-
ei rejiiti^quia re-
erat,^ CubditiCitmautemvidif-
hcnfio sfitM citm lud^fftsfis gentiliter viuis ,

&c. ncrnpc conuerfando ,
cdcndo
&
iudaice,
nm
cum
Gcncibus , anccquam venircnt nuntij k lacobo:

quomodo Gentes cogis iudaizAre ?
y6
Reiiciuntur in primis Hcdor Pintus in Da, cap. i. qui negat hunc Cepham fuiflc Pc-
tftrfrttAtit
nielts
trum
fed
vnum
Petri,Gentilem,
bium
cx difcipulis
fepiuaginta
iilis
& fic appcllatum, fecutus Eufe-
9*'|''*
^*''""^'
citantem in eandem
fententiam Clemcntem Alexandrinum lib.yHylib. I
hifioriar. cap. 1 1.
potypofion-yCûtai tenct
Dorothcus in
Syn0pfi.H3.nc
& com& loannc,
fententiam mcrito rciicit Hieronyraus

munis, quia in illo capite,cum lacobo
stnfuijft r#-
frthtnjHw
tanquam columnis modo Petrus dicitur , modo *''?'^ **/'"

Cephas , quod ncquit conucnirc altcri nequc
^^|^|J^'
;
cciam alius quifpiam ex difcipulis fepcuaginca

duobus tant fuillct authoritatis , vt uio exemplo rcliquos ludsos Antiochiz ,
maximc Barnabam Apoftolum traheret ad imicacionem fui.
&
Vnde
TcrtuIIianus de frxfiript. contra
hxreticos,
reffe ambularet
ad veritatem
Euangelif: ncccfteeft diccre iftavcrba cfle
fimphciccrvcra:vcltociusScripcurqaudoricas
aufcrrccur.Quxrcndii cft crgo quis fic
incellcfbus iftorum
vcrborumj vc vcra finci
non cnim poccft dici,qu6d cunc rcprchcn-
vm prtptn
trZ"^^- poft
htmdit
ft-
"'^
erac,quiafcruabac cunc legcm.
fibilis
illud falii
Timochcum
poft tcrtium
exiftencc
Nam
ctiam Paulus circumcidic

cnim fuic faiSum cit6
iftud
Concilium Barnaba adhuc
Cyrillus Alexzndiinus
lib. (f.coTitra
fulianumyin
hiftoriarum narrac ,
rc-
quando fcilicet Pccrus
Romam, cr$.fiuic per Anciochiam.
w- PaulusautccircumcidiiTimotheum,poft
fcparacioncm cius a Barnaba,quando fummah.ftftci.
fiUerefiijm. pco Syla profcAus cft ad vifitandum fra?4MiM
fMfifieMm*
*,'?.
^^^^
Af.
quibus prius pracdicauerac , vc paccc

6. Poft illud cciam cen>pus , bene ad
quacuorannos,Paulus purificacus cft fccundum lcgem,& coca mulcicudo conucr^

fa in ludxa obfcruabac Icgcm, A^.x i
Siî
oêt.
Cytillas.
Chryfoftomus,Ambrofius,Hicronymus,Au- Chiyfoft.
guftinus, in prxdicflum locum cpiftolx ad GaU- Hieron.
tas , Gregorius homil.ii.in EzfMelem, & omncs Auguftio.
fine,
Scholaftici,
"^*"'
& interprctes.
Altera controuerlia fuit dc modo , qiio obferuariint Apoftoli legalia
Hieronymum
inter
&
77
Comnuerfi*
""><'//'
; dicit Hieronymus non licuiftc ca

oblcruare,nifi cx fimulationc quadam ,&noii ^"
cx animo , quia ncmpe erant mortifcra. Comra,
Aueuftinum
Auguftinus docet non fuiflc mortifera, fcd mortua, pr.-Edicaco Euang?Iio cx priori racionc difpenratoris fimulaiionis intclligit ex condidto
Apoftolos ccrtallc ; vt Pctrus , qui erat Apoftolus CircucifioJiis,agcret pro Iuda:is,corum infirmitatiscuram gcrens,ci{que benignc condcfccndendo:.PauIus vcro.qui crat Apoftolus Gcntium,
codem modo condelcendens ipfis , pro Gentibus
ftarcc&Vtrimque deccrt.ondo
ludzi,
qukm Gentiles.
'"''*'
stntliin Hitr
rtnjmi.
inftrucrentur,taîi
In candem fcntcntiam rc-
Hieronymus Grxcos Patrcs , quos fequitiir

Adrianus in ^.tptt^.i. Citcrum Auguftinum fequuntur omnes pofteriores interprctes Lacini,&
fert
cum Paulo in Anciochia,poft
uerfioncm coru de Icrufalcm, vc Magifter

pcrgcns
Tertulliaiu
cap.i}.lib.^. contra Marcionem,cap.i.lib.^. cap.^.
Jem quod non
ttfr,
kenfit*-
non relfe ambulatent ad veritatem Euangeli] , dixi

Cephtc coram omnibm, &:c. fubiicicur ipfa rcpre-
ruit.fetSdHm
ab
^d
iUam ftmdationem. Sed cian vidijfem
eis in
Cmuf*
confenfi-
/ittceretnr
idtm Snfnl.
fcgrc-
cali
& ftmulationi eins

luddi,ita vt & Bamahas
gacione fcqucbacur
&
Rcfpondco , quod de ifto fado Pccri fi

pcccaucrit,vcl non, vidcbatur cantroucrfia inter
(uhiangiz,
207
Xom.
VHL
Ncc
Scholaftici,quinetiam ipfcHieronymus tranfiuit
tandem in fcntcntiam Auguftini , vt infri

mus, quod probationis loco fuflicicr.
Probat crgo
trum vcrc ,
vidc-
Dodor ex fcntcntia Auguftini Pe-
& non fimulatoric fuillc rcptchcnfi-
bilcm, quia ad Scripturam non cft adDiittcndum

mendacium fed dicit Paulus in ca Sciptura Pctrum fuiflc rcprehenfibilcm:ergo ita fuit vcrc, &
non fimulatoric:& fubdit cauuimdignamrcprj^henfionccfle^ cx ea rcdundantcmrdocct fimu:
78
Vrtbaturft.
''"'"*
^''^'r
\'f^l 'scrttii.
r*.
infatuLilL
Barnabam. Acccdenique fcopus Pauli in hac cpiftpia,vbi dif- Scifm T*mIL

f?rit contra eos,qui cogcbant Galatas ad legc obieruadam
Circumci(ione;& initio capicis dicit
ludxos quofda,dum cflet Icrofolymis,fubincraflc,
lationi cius confcnfiflc alios,&
dit
&
82
vt
208
IV. Sententiarum
Lib.
Nec vidctur qu6d
reprehenfibilis crat,
obfcruabat legem , fcilicet in difcerncndo cibos quia Sc hoc non magis
quia
lic
fuit
mortiferum,quam aUa lcgaUa, fciUccc
&(, huiufmodi.
Vel ergo dicetur reprchenfibiUs
fianU Pttri.
fuiflTe,
adu
obfcruabat legcm,fubtrain cibo , &: potu

hcndo
quod hoc non erat facicndum , videtur
quia in iUo
Gentibus
fe a
CorneUo
didum a Dco
prius fibi fuiflc
vcl quia prlus
&
Aff. lo. de
non obferuans
legeni in hoc,coram Gcntibus
poftea vc-
nientibus IudjEis,etiam in hoc obferuabat:
& vtrumque iftorum duorum poffct poni

multipUciter.
henjionu Pi-
,r.jxmr,.
potcrat dici reprehcnfi-
quia ad qHamcumqite Bcdefiam ve/iem,

^^ ^^nformes ,^\t Ambrof Auguft. ergo
bjle,
.^.
mox
(nhAens
authoiitatem
cobo, & loanne, qui nihil ei contulcrunt, quantiim ad dpdrinam, & vcritatem Euangeli,dexteras iunxeruntjVt Paulus ad Gentiles pergcrer.ipfi
vero ad Circumcilionemrdeinde fubdit illud fareprehenfionem a fe
&.\im Petri Antiochi^ ,
&
datam, qula reprehenjihilis erat.

Ex quibus videtur clarum , nihil hic faftum
fub fimulationei fi reprehenfibilem allerit fimulationem Petri , iongc debct ipfe elfc a fimula-
quo hxc rcprehcnfio,
&
caufa cius contigerit
poft Concilium lerofolymitanum
in
quo de-
dercntur a communione fuperiorum. Ad

iftum intcUedum poteft rcferri illa repre-
faltem neceliariam efle, vt communio ludzorum

conuerforum ad fidem haberetur:vel denique fa-
hcnfio Pauli^Cm^j
t\im illud interpretari pQlfe
cogis iUidaiz,are,GaUt.i.
vcl fore neccflarium cis,vt fint digni
munionc Iuda:orum fidelium
com-
vel faltem
laudabilius cis fore cxcmpla maioruni imi-
quam forcc oppofitum.
tando,
fore abftincndum a Gentibus conuerfis ad

:
& in fecuftdo fado oftendit;,qu6d
hoc cflct faciendum. Et ad iftum intcllctum potcft refcrri illud verbu VznW^JimuiatiomeiusconfenJeruntcterijGalat.i. Vel
poffet fecundum dici reprehenfibilc, quia
non vtebatur audoritate Praelati. Cum
cnim cflfct fuperior illis nuntiis lacobi,
magis debcbac
ipfe vcritatem conftanter
tencre in opcre
& eos adduccrc ad icOi\-
tudincm fuam;quam proptcr timorcm coflcfti ad illud,quod erat eis placitum,

vel magis acceptum & talis remifllo , feu
timiditas Praelati eft pro tempoic rcpr^hcnfibilis & ad iftum intelledum poteft
riim
referri,quod
ait P.iulus, Galat.i.
feabalijs^timens circumctfis.
ibi
Segregabat
Non enim crat
vcre timor, quia fimpUciter licitum
crac ludxis
non feruare lcgcm
Circumftan*
tit euiutânt
Jitnulati-
ntm.
&
tiojin
dcbebat Petrus
&
perfedlius foret
Efctui fimuhtimii.
& fpeciatim Petri, in obferviatione legis,
iorum ,
quam ludxi
ponerc
tanquam melius,
conformare fe exemplo ma-
conucrfi intcntabant Gentibus im-
vt patet tx variis locis
Adorum , &
ex
noc loco PauU.

Vel
fe
und6,reprehcfio referri poflfct ad fimu-
80
Utioncm quia corde non fenfit , quod fecit elle

neceflarium ; fado autem contrarium nionftrauit
ad quod refcrri poteft illud fimuUtioni
,
Secundum etiam poteft intelligi vel

quia fimulabat non rcputans hoc corde
cfl!e faciendum
quod {cciz in operc. Ex
primo enim fafto , quod fccit in abfentia
nuntiorii lacobi, apparuit quod non fenfit
fidem
79
cretum eft,ne iugum legis Gentibus conuerfis

imponcretur ; ac proinde fcgregatio illa Petri
a Gentibus vt fimularet obferuantiam legis , vianteaipfi
dftur incongrue fada.Accedit qu6d
fundauerit Ecclefiam Aniiochenam , in qua lcptcm annis prsfedit. Hinc crgo patet prima ra-
ceflitatcmlcgispbferuandas,vel fimpiiciter, vcl
Vel oftcndendo ciscxcmplo, necelTarium fimplicitcr fore eis fcruare lcgem:
Ttit.
EuangeUj,& fuae do(Strinac,quam pri-dicauit,coIlatione fada cum primariis ApoftoUs,Pctro, la-
feriores faccrcnt aliqua difficiliajne exclu-
(ap.
cAufa
ad ho-
qua reprchcnfibilis videbatur Petrus, quia

fc conformare EcclefiaE, & moribus Ecclefiz Antiochcni , tum maximc quod
cam fundaucrit fuo autcm fafto oftendebat ne-
uiint
tieûe
reprchenfibile fuit in Ecclefia Gentium,

non conformarc fe modo corum viuendij
vel quia in hoc dabat occafionem Gcntibus fcruandi lcgcm vel quia oftcndens
fado iUud efle nece{rarium,vel faltem necefilarium ad hoc v\ conuerfi ex ludaîs
vcllent communicarc cum cis & fxpc in:
Ght.x.
Paulus ver6 pro EuangeHo ; ^/^w
ranti inquit, cejjimus /kbieilietje,vt veritas Ejtartgelij
tione. Accedit vlterius circumftantia temporis,
Primum cnim
CKtifa reprt-
&
fcruitutc legisjiUi videlicet pro legecenabanr,
fermaneat apud vos
purificatio,
DufiUx tath
f refrehen-
vt probaient libertate noftram,inquir;ncnipc pro

libertate Eiiangelij in Chrifl,o Ielu,a
veritatc,
&
maximc
eitu conferifenmt cateri.
quit
Dodor
illis
tertio
deniquc,
polfcr dici reprehcnfibilis
fiiccubuit tiipori
ritatem
Yel
&
in-r
quia
magis debuit prsdicarc ve-
nunciis lacobi
quam conforma-
qui erant inferiores , maximc Antiochi^, 8c inter Gentes , ad quas ipfe alias,cum
aliis Apoftolis fcripfit, eas non obligari ad legalia > quod exemplo ctiam confirmalle debuit. Lfre fe illis
pcccatum,tamen pcrfona Petri excufatur k graui lapfu , fi vUus fuit,

quia fortc ex inftruîonc prsfumebar nuUum
fore fcandalum Gentium cx illa fegregatione,
quam vt ludsos lucrifaceret , fecit , vel non aduertit , & fadum illud ad perfonam Pctri refcr-
tur , vt proceffit ab intentionc eius quia licitum erat inter ludaos fcruarc tantum Icgcm,
quod & Paulus etiam fecit ; licuit & inter Gentes non obfcruare ;
notum fuit ludôs adcet ergo in fadto fucrit
&
huc
pcrfeuerafic in Icgis obferuatione
&
hoc
pro illo tcmpore,quiaconiilium leroloiymitanum nihil dc ludasis ftatuit ; ratione ergo charitatis
humanit.itis Petriis conformauit fe illis nunciis lacobi , non
prafvimens inde aliquod in Gcntibus euenturumi
rcandalum,nequcprxuidens, quia ipfi ex dcfinit
tione ConciIij,& prsdicatione Apoftolorum haipfis fuiflc licitum
&
buerunt regulam, cui fc conformarc debcrcnt.

Ca:ceruui
T.xrufatm
Vetrut.
Qusft. IV.
Dift. III.
xime quando erant inccr Gences &: hoc
debuit Pecrus excmplo fuo oflcndcre
nunciis illis canquam fuis infcrioribus.
Caetcrum ipfum per
De fingulis idorum quacuoc
t6
poffcc dif-
quantum eflcc rcpreheniibile & fl poffmc vcrba PauU in Scripcura faluari ibidcm cap. i. mcHus eft dicere,
quod quocumque iftorum ibi fuiflec poCuci qualicer,vcl
/ibilc rationc fcandali
Pt-
tri fmffi
V*-
nUll
ft li'
^Hmfuit.
veniale,quam mortale. Ncc poteft excufari Petrus,qu6d hoc facerct proptcr fcandalum ludxorum vitandum:quia
tius fuiffe
non erat ibi materia fcandali perfe6l;is,nequc paruulis,fcd tantum Pharifxis;dc quo
fcandalo non cffe curandum , docct Chriftus Matth.iy.
cui,cum
dixiflent difcipuli:
Scfs quia audite hec verbo Pharifeifcandali'

z,ati
tddtth.is.
comcdcndo abfquc
manuum. Refpondit qud enim
funt ,(c\\\cct de
lotione
,non coinfuinat hominem , Scc.

quafi diccrct, non curctis dc illo fcandalo.
Sinite illos, c^cifunt,
duces cacorum. Tale
autem fcandalum fuiffct hoc , quia cx ge-
&
nercadlus, nullus dcbuit fcandalizari,

Jug. centr
liitren.
nifi
malc fcntiens dc libcrcace Euangelica.Nec

pcr fimilcm racionem de fcandalo vicando,poccft cxcufari Paulus in circumciden-
do Timocheum ,
ijullum illicicum
pter fcandalum
vel puriticando fe
quia
cft commiccendum , proquodcumque vitandum.
Vnde Extrau.de rcgulis iuris,Qui fcandaVmuerit ^'vtilius^fandalum
iinc prariudicio
Maior
nafci fermitti-
quam veritas relinquatur. Ad minus

hoc vcrum cft pro vcritate vita: in praccefemper,&: pro fcmper
affirmaciuis,pro temporc,pro
& in
quo funt ad-
implcnda.
17
emt Ful*
ftruari Itgiia,
hngi pofl
Brcuitcr ergo Paulus

feruauit lcgalia
licite inter
ludacos
etiam multo tempore
pofttertium Concilium , &: hoc fuit liciipfe non ponerct in eis
tum dum tamcn

:
'Euigili/ pr-
mulguittum.
tifcra
no
nec neceffarium.
Intcr Gentes autem Gentibus fe conformauit quia licuit fibi lcgem non feruare pro illo fecundo tempore Bapcifmi.
Pecrus aucem in lerofolyma fcruans lefpem,Iicet
cflet vtile,
ludxo &
incer ludxos Icgcm fcruare cunc. In Anciochia autcm intcr Genciles conuerfos,
noh fcruans lcgcm non pcccauit fcd fe
conformans cis in cibis &: potibus non
peccauit fibi enim licuif non feruare legcm pcccauit auccm poftea fegregans fe
gem non
,
peccauic
quia
licuic
pcrfonx crrantis.
difficultas c(fct,filcgalia cffcnt raor-
81
Hieronymus , quia fimulatio illa

vix cxcufari poffet , cum fit in materia Rdigionis,& continerctfalfumcultum,qui nuUa ra,
vt fenflt
tioncadmitti potcft:meliiis crgo Auguftinus admittit lcgalia hiilTe licita,& non prohibita.quan-
doeaobferuarunt Apoftoli
Hicronymus
ipfc
acproindc tandcm
tranfiuit in fcntcntiam
Augu-
uinijvt patct cxdialogo i.contra Pclagianos:

Primttm, inquit, <jHod dixh irreprehenjihills,aut mlluj
aut rarui
fore
(juis eji
aut nneuum
enim
tpii
non in puUhro cor-
aut verrucam haheat

?fi enim ipfi RetrMllatit
jipoflolus dicit de Petro, tjuodnon reSlo pedeincef- Hitrm,
firit in Euofigelij veritatem ;
in tatitum reprehen,
fibilis fuerit
vt
&
& BamabM addtdius fit in
dem fi/nulationem
tjuis
ean-
indignahitur id fihi dene-
gari, tjuod Princeps Apoflolorum non hahuit
Idem
docet ipfe Auguftinus cpiftola x6o. ad Oceanum : Sed tptid hinc diutius , inquit ? citm dc bac
quaftione
ca
fcilicet obferuantiac
locum Pauli ad Galatas
2.
lcgalium
)
& cir-
inter nos ege
jtugufiinut
lande rttrHAtiintm vidit.
e^
prttdibts Venerabilis frater ffieronymus Jatts literit
egerimus
mine
O" hoc opere recentijfimo tjuod nPelagium modo edidit , ean-
Critoholi adtterjus
dem de
rttdt ,
ifla re gefla diifis Apoftolicis fintentiam tetjuam Beatiffimi CyprianL^tiam nos ficuti fii~
Ex quibus patet Hicronymum , vifis

Auguftini in epiftola 19. mutaifc fcntcn-
mus,8cc.
fcriptis
tiam,& adhsfiflc Auguliino non cft crgo quod

eam contra mentem ipfius Hieronymi dc:
alij
tur ,
ptis ncgatiuis
rcprchen-
fuit
intrat in os
faftum
quod gcnerari pcilct cx

fcgrcgatione prxfata a Gcntibus & hoc modo
rcprehcndit Paulus fadum. Hscautem tjuzftio
non cft iuris , fcd fadi , in qua potuit circ crror
Culfam
fc
Z09
ab cis in cibis, &: pocibus,propcer aliquam

quacuor racionum prxdiVarum , vc vcrba
Pauli prxdida faluentur.
fendere conentur.
Ad fundamenta
tet
addufta ab Hieronymp , paillam fuppofitionem eius de inhibitione lc-
galium non
quo quis in
admittcndam nifi co fcnfu,

fpcm ponerct , & non in gratia
Chrifti,quem fcnfum Paulus damnat,ficut &
vfum conformem , de his plura moderni Doftores } (ed compendio data folutio fiiSicit i non vidcntur cnim aducrtiflc Hicroymum tandem mutafle
efTe
cis
fcntentiam.
Et fitjuttroi , (fuando fuit Circumcifio fimpliciter
illicita
Iftdaisetiam conuerfis,S)CC.
81
Refpondct id in- Ttmput
quo
certum cllc,& probabilitcr dici poffe cx toto ludtorum legli faR*

fuifle inhibitam fubuerfa lerofolyma ,
temfunt mtriiftplo , quod valdc confcntaneum cft rationi , non
duraiâmpliijs,quia &Synagoga,& populus il-
&
&
&
diuino iudicio,
fcntentia,tunc reprobatus
eicdus , libertatcm ,
lcgcm amifit ; cuius finis
lc
&
eft vaftitas,
raflc ipfis
&
folitudo
probabilc ergo
eoufque tolerantiam
legis
eft
du-
ita vt fic-
, fed mortua i deinceps ver6

deregno, &diftradis hinc indc ludaris ,
iis datis inreprobum fenfum,atquccx alia parte,
dilatata pcr vniuerfum orbc Ecclefia,
cxplicata vcritate , qux pcr vmbras legis fignificabatur,
iam amplius nullam habitam ellc rationc ludxorum,ncquc toleratam edc Circumcifioncm. Probabile etiam cft illud fadum cfTe antcjquando autcm,incertum eft veftigium eius inuenitur apud
difcipulos Apoftolorum Ignatium, Iuftinii,Dio-
ret eis licita
&
ftrudlo
&
Ec
fi
quxras,quaudofuitCircumcifia
fimpliciter illicita,etiam ludxis conucrfis?
nyfium,&
Rcfpondeo quod tempus illud non

habemus inScripturaaliqua, quia hiftorica Scriptura non pcrducit Ecclefiam vltra
Scoti ofer. Tom. Vlll.
quin
tix,nempcad vocationcm magis facilcm ludiorum,& vt cum honorc dcfineret lex illt a Dco data,quiaprimuscx obftinationc,& obcxcatione
ftyifuartdo le-
/4// inctpi tffii itti'
cim.
dcfiuit vtcrque finis iUius toleran-
ludxorum , atquc rcprobationc ccffauit

S
vt qijia
nuilus
Tinitiolermf
titttffmiit.
210
quintum annum Neronis,

tra
IV. Sententiarum
Lib.
annum
tricefimum
non
fcilicct,
vl-
a paflionc Chrifti:
& toto illo tempore ctiam ludxi
conuerfi
obfcruabant lcgem > quod cis licuit. Ncc

credoj quod hoc fucrit omiflum vfquc ad
cucrfionem lerufalem , fiuc ad difpcrfionem ludzorum cum Gentibus , intcr ludxos conucrfos tunc cnim fortc conformabant fc Gcntibus , intcr quas erant difperfi , &: fic paulatim ccffauit etiam apud
:
cos obfcruatio.
Vcl potcft
Apoftolos
aliter dici
qu6d Deus pcr

eorum detcr-
vel fuccefTorcs
minato tempore
galia fcruari
fimplicitcr prohibuit le-
de hoc noq habcamus
licet
ff
htrefistft.
quod
hjErcfis cft diccrc
legalia currcrc
eius effetuj c.Maiores,\h'\ dicit
refim incidamtu
qu* ferperam afjirmabat
gem cum Euangelio
le-
^ Circumcifionem cum
Non autcm
Baftifino feruandam.
vidctur,
circumcifto
hoc iudicaret haercfim , ex

ludseorum quadam neceffitatc difpcrfionis, fcu huiufmodi non fcruantium Icgcm:fed videtur quod hoc fuit
proptcr aliquam reuocationcm fimpliciter fadam a Deo.
Ad argumenta pro opinionc prasccdente.Ad primum,cum dicitur.quod Cirr
r
î -n.
cumciiio nou luit antc mortcm Chnfti
nte pafto-
fcuocata verum
EccJlcfia
fola omiflionc
Mrgum.
nHm.-J.fofit*
cft tanquam inutilis , &:

tanquam relaxata, vt iam
non cfTct ncecffaria quia confilium dc
alio rcmcdio , rclaxauit prajccptum dc
priori. Ex quo cnim fecundum fuit remc:
''hcita,
HmreHo.
tns.
fcd bcnc
& confulcbatur
diumfimpliciter,
immo
laudabilitcr licuit
non
vti
Ad illud loan.
tC eft ,txfU-
co,
Smyrnenfis Ecclefiar, qui ex probabiliori
9.
Confummatum
cultum,&rcligioncm,adRomanos
2.
Nonenim
religioncm , fed
, haberc vcre cultun^
prout Vidorinus MarSy nagoga Satana: ;
ludaeos
cfle
&
tyr, aliique
aflerunr,quam coUigct Antichriftus,
& quas dcferuit Chriftum promilfum in lcge &

Prophctis & fupponiiur rcprobatio iam fada
,
Iudaeorum:hi enim pcrfequebantur Ecclefiam,&

rerfceuil
Apoftolos, fpeciatim vero Polycarpum , vt con- iudAorum in
ftat ex cpiftola Smyrnenfis Ecclefiar , ad Ecclc- ^'^y'nurx.
fiam per Pontiim , quam habct Eufcbius lih. 4.
bift.cap.i^.
Confirmari poteft ex Canonibus Apoftolo- Confim.

^" cnn.
8. prohibctur Pafcha cclebrari
cum ludsis, quam cflc traditionem Apoftolicam ^/'Mww.
omnes concedunr, Petrum ac Paulum ordinaffe celcbrandum in dic Dominica : Si quis, inquit
Ignatius epiftola 8. ad Philippenfcs , cutn ludm
rumjnam Canone
&
Pafcha celehratt aut Symbola eorum recipit , particeps

jipoftoUs
eorum , qni Dominum occidenmt ,
eiut,8cc. Canon ctiam <f ^.prohibet ingreflum in
Synagogam Iudacorum,ad orandum:C4.65>.pro-
&
efi
hibet ieiunarecum Iudacis,ideft, ieiunialegis,

eorum celebrarc, xenia ab ipfis recipere , vt
fefta
azyma,&
efi
di-
flmilia
Canon 70. prohibet lucernam
&
rum
vt
nempe tollatur omnispraefnmptio
tus legis
cul-
& idolorum. Aliqui etiam citant Bedam,
obferuatia; legalis ludaris couerfis fuifle pofitum,

facrificia lerofolymis,
quamdiuftarcttempli],
Rcfponfiones ad argumenta fuperiiis attigimus explicando controuerfiam de morte lcga-
tdsdefitiohominis.
Vel
fi
illud referatur
ad
antiquam legcmj fiq debct inteUigi Conin caufa.Nam mors Chrifti

:
fummatum eft
caufa crat confirmationis legis Euangcliilla
non
fuit
confirmata tanquam
ncccflaria ad obferuandum,antc pracdica-
tioncm cius publicam, quae non incepit in

pafliQnCjfed in Pentccoftc tempore enim
intermcdiofedcruntin ccenaculo, ncmini
:
folennitcr, vel publicc pracdicantes.
Ad argumcnta principalia. Ad primum

jJjj-q
^^^^
^
^^
^^^^^ moralia
frtcepiorit "
uê.
lcgalia,iuQicialia,&: c^reraonialia:&
,.
Injtnuai ri*n>c*tio Uîs,
qid in manifefto r/?,&c.Ncgat crgo Chriftus pra^fa-
& Dionyfium Carthufianum alferetes tcrminum
Ecce afcendimus lerfolymam
fcd
ptr-
"""'J'''
ris
c^ confum-
'''^'^'f*
& ma-
mahuntur omnia quafcrifta funt per Profhe-
f^x
obferuati
*,
&
acccndere in Synagoga ludaeorum fub feftis eorum j aut oleum ad eandem Synagogam eodem
tcmpore defcrrc ; ficut
eadcm prohibet cadcm facere in tcmplo Gentilium fuo feftis ipfo-
qupd hoc intclligitur dc his , qua: fcrifilio hominis, iuxta illud Lucx
1 8.
!5
&
remc-
pta funt dc
Margum.r.
Tn jener
temporis tam
ludxis in ludsa, (Juam inter Gentes dcgcntibus,
atqueipfis Gcntibusconuerfis prxdicatam.
Vndc ex natura rei dcfiuit finis tolcrantia?,obtinente dcinceps vcritate Euangelica j
magis
inualefcete obccatione ludsorum, qui falutem
in Circumcifione ftatuebant vnde reddita cft
ipfavt pcrniciofa,
tanquam fignumilliusha:refis diilindiuum j contra quam Paulus fcripfic
in fiiis cpiftolis : trannationcm autcm legis latis
przdicauit Paulus in fua epiftola ad Hebrsos.
Dcclaratio illa , quam intendit Dodor fa6tam,
vidctur etiam aliquoufquc infinuata in Apocacalypfi loannis cap.i.in. epiftola illa ad Angelum
hcuir,
dio priori circa idcm.

Conrumma-
quam inclufit vbiquc
to loco ludaeos elfe ludsosjid cft,qui fe diccbant

(jr
Innocentius,^^^/ vt in illam damnatam hs-
18
fuificientis
ab his quifi dicunt ludaos ejfey& non/kntjfid/mt

Synagoga Satan*j8cc. ludaeus cft nomen dcnotans
cum lcgc Euangelica,vt habctur Extrau.de
Ai
iam perceptam,&curfu
gis reccpta opinionc,fuii Volycitpus-.Bla/phema-
cft
quod
clarata lcge pcr veritatem
non
auccm
Baptijmay
fuerit deinccps fruftus prardicatiojiis

Euangelij inter ipfos.Secundus etiam defiuit,dc-
vfquc ad illud tepus.Iftud

probabilc , quia Ecclefia tenct,
in Scriptura : quia hiftoria Scripturjc

Dutrt nme datur,vcl dutat
mcft*
nuUus
&
lium, quae clarc,
nam confummatio
vel de
iis
fiuc
quan-
fadta in
Cruce
*,(
^fgument.
intelligitur,
quac dc filio hominis erant fcripta
Ecce afiendimus lerofilymxm
vc
&c.
aliis locis fupra citatis vel de confummacione in caufa,vt etiam S. Bonaucntura & alij fupri
citati cxplicant , non tamcn in cfledtu doncc lex
patet Luca:
2.
&
promulgaretur.
Argumcnta etiamprincipalia, vt illud : Non siuomoJoaJveni filHerelegem,fidadimplere, intclligitur vni- implera lext
uerfiliccrj
& fundatc hic explicat Do<Stor:
S4
Rejj>0nfia
manenr
noii
iii
primum quantum ad moralia,qux
perfediiis cxplicaca. ludicialia
mancnt
lc/cd in xquiualent>> quanium ad fincni

pacis
Qusft. IV.
Dill III.
tiim acl quodlibcc iftorum, potcft intcUigi
pacis public*
vcrbum Chrifti,A^tf venifiluere &C. quia

funplicitcr manct fcd pcrfcDccalogus
o
Cxrcmonialia non mancnt in k,

f=d'nfuisfignificaris ;non folu.t Circumcifio.
ncm,autlccmquoad fruaum.fcdmulttSabun
Icgcm
_.
M*. j.
fluomtd
n*n
11
dius cxpomtur, quam ludzi mtclligunt,y t

quia diûm efi anP^^^^ Matth.y Audijlii ,
tiquis-.Non occides. Ego autem dico 'vobis,ûi-
^^^^^
VtmmT
mxchaheris , &c. Eô autem dico vohts
dixeritfratri fito Racha,
...
pcrfcaiori rctcnta cft.Quid Chriftui

, fiiit proptcr adiraplctioncm
lcgis, qux tum durauit antcquam alia ftatuta cft
fic ctiam qux crant lcgis naturar , pcrficicbantui
cumquevtdern
crc Et, Non
<fHomM> nut
hu yi.^0.
ôyfcscircumcifuscft.AdfccundumdiciturV
Jus fempitcmum * vd cum panicolari gcncit;
Abraham , quia aliud fpccialitcr non fiiit datum,
mancnt, non in fe^fcd

jnjjquipollcati.quantumadfinem. Finis
udicialia autcm
vclccrtc,vtquidamvoluntcumCyrillo,fuitfcm-
F"crnum doncc cx natura fua
cnim iudicialium crac pacifica cohabitatio hominum; morcs autcm Euangclici

./r
plus valenc ad pacificam conuerfioncra,
,
ictcr,vtdicitAuguftinus,qu6dlexnouafuitrcuclatio vcrbis legis,in caquc contincbatur , ficut

in fcmineftudus.
quamlcx talionis:magiscnimferuatur pax

non percutias pcrcuticnccm quam fi
fi
rcuocarctur, cx di-
"fa conditionc,& ftatu gencris humani ; & hoc

etiam miinuat Doctor vcl intclueiturzquiua-
lcx in Sinai data cft.intclli-
citdc lacrihciis, non dc Circumcifionc, quia
eamyC^c.
I
j,,
cr" Moyfcn.doncc
cuU-
pcrfediiks pcr Euajigclicam
fucrit circumcifus
^r j^
muUeremad concuftficendum
**,.
fcruatur.
^^^^^3
chnfim
iuiuilim
aax
211
oculus pro oculo , &: dcns pro dente red-
Vnde brcuiter nullum iudiciale illius legis ( quia illius lcgis ) ligat nunc licet ca*
mcn bene Principibus nunc ftatuere aliqna, qua: erant in lege Moyfi &: illa ligant audatur.
doritatc Principis , nunc ftacuentis,non audoritate legis vcteris. Sicut licet vni Regi in
regno fuo ftatuere legem, qua:

rius rcgni
eft in alio
regno fed
:
illa
non
ligat ibi
quia lex
eft alte-
fed quia inftituta hic ab ifto Rege.
&
Caercmonialia autcm non manent in fc,fed in fuis fignificatis:quia vmbra tranfiit ,

j^^ûT
enim illx purificationcs fignificabant purificationcm a pcccato, / fznifi-
vcritas fucccfllt.Omnes
& illx oblationes
figurabant oblationcm
fidci,fpei,&: cHaritatis in
perfcdam Chrifti,
& adusquofdamlatria:,
iam oblata & per cam
Deum & hacc funt compIcta,hoftia illa

:
peccatispurgatis,&: mentibus in
""*
cultum Dei diredis.
Dico crgo, quod non vcnit folucre legcra,vcl Circuracifioncm,quantum ad fruftum,

ad quem erat inftituta, imo pcrfecit cam, copiofius rcmediumj& longe pcrfcdius inftituendOjVt diiSlum eft in declarando fuppofitum
ô
Ad confirmationem cum dicitur

,
oportuit legislatorem
iftius quxftionis.
fc fuit circumcifus. Refpondco , non -^"'!^fuam legem ferre. Et ideo in principio
Chnftus in
ftatim circa natiuitatem
&
illa,quz fucrunt legis naturz, fucrunt obtemporis lex prior adhuc durauittvndc
feruanda circa Moyfcm,vfquc ad ccmpus dationis legis in monte Sinai:ita hic.Et eodem ^,'^. "'*'*!
modo poteft dici dc agni Pafchalis comcftionc in cccna,quiain morce Chrifti caufalicer yi/,7' /.
cxpiraiuic lex vccus,Uccc non pro cunc,fcd pro ccmporc publicacionis huius caufx, &: Ic- *" ^*idco vfquc ad mortcm , pocuit Chtiftus licite illa ca:remoniaIia
gis Euangelica:
fui
&
fcruare.
Ad fccundum,poteft exponi foedus fcmpitcrnum,in fe, vel in xquiualcntc vcl fortc -^,' * ..
magis ad intellcftum Iiterac,qu6d erat foedus fempiternum intcr Dcum, &: Abraham,
ww/J^/kl
illud dmfemfiierfpeciahter eius femeniquia numquam fuit ahud fignum fpccalitcr incer Deum ,
cocum gcnus hu- '^',xftH?.'
genus:&: camcn fucurum erac aliquod fignum foedcris , incer Deum,
nianura:& mclius crac femini Abrahx cranfirc in illud fcedus comraune,quam remancrc "fub ugnofcedcris fpccialis quiamelius cft parccra eflc in coco , cui fimplicicer benc fir,
:
&
&
&
quam eflc diftindura
a cacccris partibus,vc fibi aliqualicer
Ad cerciura pacec,quiaquantum ad Gentiles conucrfos
bcnc fic,&: aliis malc.

, prxcepcum dc Circumcifio-
&
lacobi , iino Spiritus fandi,

in tcrtio Concilio , audoritatc Petri ,
quia ait licob\is:Fifimefi noh/s,{-r Spirttui finiifo. Quantum autcm ad ludaros , fupponicuraliquando rcuoca:a , liccc tcmpus rcuocatiouis non fucrit fimpliciter cxplicicura
nc crac reuocacum
Scriptura.
Ordinem haifenw ohfieruatum , vhi Commentaritts R. P. F. Hiquai û/efiionihus DocJeris

ahhinc nonnihil tmmutatum inuenies. Ne mireris, id enim infioUtium
Suhtilts e regionepofiitus
-^' J*
imimfiuturum nobts vifium
efi.
citm prior ordo, tjuemputauimiti fiore cUrioremfiaaltoremque , ex
foltfiaô refertm fiterit obficuriorf atque dififctlior.
DISTIN
"^^'
'
IV. Sententiarum
Lib.
2IZ
DISTINCTIO QVARTA.
c diccndum eft,aliquos fufcipere Sacramentum,& rcm Sacramenti , aliquos Sacramcntum,& non rem , alivâos rem, & non
Sacramentum. Sacramcntum & rcm fimul fufcipiunt omnes

Baptifmo ab originali mundaturpeccatorquam-
paruuli, qui in
uis
LV'. de
'Sapt^.paru.
quidam diffitcantur,
illis
qui perituri funt paruulis,inBapti-
fmodimitti pcccata, innitcntcsillivcrbo Auguftini;
Sacramcnta in folis
quod figurant ;] non intclligcntes illud ita efre accipicndum,

quia cumin aliis efficiant Sacramenta remiflionem,non hoc cis faciunt ad faim-eni fcd folis clcdtis. Nam quod omnibus paruulis in Baptifmo remittar,
r
a
nir*
tur pcccatum pcr Baptilmum, Augultmus cuidentcr aicit:[ A paruuio,inquit,
^^^^^^ cfficiunt
Ench.
/
f.43.
to. }.
IlabentHr
de
confccr.
difl.
4.
^C^mntnt.
rccenter nato vfque ad dccrcpitum
tum
Jw
adillud,
^**\n
ficut nullus
prohibctur a Bapti-
non peccato moriatur inBaptifmo fed paruuli tanmaiorcs vero ctjam omnibus quc male viucndo addidcrunt
finOjita nullus cft,qui
4.^ 16. cAp.
aqua non
{cncm
originali
quodnafccndo traxcrunt
enormitas
nifi
vita:
impcdiat.] Adulti
quoque qui cum fide baptjzantur , Sacramcntum & rcm fufcipiunt,
cftlotajC^
De fiê
giofibid.
-^
Hieronym.
Enm-at. in
accedentiyHf.
/'^ Vi vcro finc fidc,vcl fide acceduntjSacramentum
V^Vndc Hictonymus
Sunt lauacra gcntihum
non rcm fufcipiunt.

non
hsercticorum fed
:
non plena fidc accipiunt
lauant ad ialutem. In Ecclefia etiam, qui
Baptifina,
"" Spiritum, fcd aquam fufcipiunt.] Auguftinus ctiamait, [ ludGcisomnibuscommunia erant Sacramcnta fednon communis omnibus eratgratia,
Toenit. mc
quiE eft vittus Sacramcntorum ita & nunc communis eft Baptifinus oranidiCinayC.i. ,*,
-ri
r
n
r
-Tt
r^-x
bus baptizatis, led non virtus Baptiimi id citjipla gratia,J Item, [Omnis qui
tom.o,
Etponitur jam fuac voluntatis arbiter conftitutus cft,cum accedit ad Sacramcntum fidclium,nifi poenitcat cum vctcris vitx,nouam non potcft inchoare.Ab hac poedili^j^ cap.
Omnjs
nitentia,cum baptizantur,foli paruuli immunes funt.His aliifque teftimoniis
oftenditur , adultis fine fide,& poenitcntia vera in Baptifmo non con^P^^'^^
lijb
de
inprinclp.
.AHg.UbJe
r.
i>onatifi.i.
de confic^.
diji.4,.
cap.
gratiam remifiionis:quia nec paruulis finc fidc alicna
, qui propriam hanequcunt, datur in Baptifmo remifiio. Si quis ergo fi6tc accedit, non
habens vcram cordis contritionqm,Sacramcntum fine re accipit. Vidctur ta-
Tapt.cetra fctri
[jgj-g
nicn Auguftinus dicere,quod ctiam
fite
accedenti
qui etiam haber odium
&
doDeus, fr^ternum,in ipfo momento quo baptizatur,omnia condoncntur peccata,

injine.
poft Baptifmum mox redeant. Scd non hoc afTcrendo dicit , imo hanc opi-
nioncm,
&
pracmiflTam fentcntiam confcrcndo. Ait cnim fic [ His qui fito

cordc baptizantur,aut peccatanullatcnus dimittuntur quia Spiritus fandtus
:
fidum
difciplinas cfFugict
aut in ipfotcmporis
pundo pervim
Sacramcnti
dimi(ra,itcrumperfid:ioncm rcplicantur:vt ctiam illud verum fit, Quotquot

Sap.z.c.
inChrifto baptizati eftis

fidtum
pernicies fidionis.
Matt.i%.d.
apcrtc
&c.
& illud, Spiritus
fandtus difciphna: cifugiet
cum Chriftum fandtitas Baptifmi,
vt induat
Nam
non eft,
aquo dominus dimiffum debiconfcruo dimittcrc noluir. Sic non impcditur Baptifmi
Dominus docctetiamin
tum petiit , quia illc
& cxuat eum Chriftum
rcdire dimifia pcccata,vbi fraterna charitas

illo
fcruo,
gratia.
IV.
DilHnaio
giatia
quo mirius omnia pcccaca dimittancur ctiam

,
213
fi
fratcrnum ociium in
cius,cui dimictunturjanimopcrfcucrat.Soluiturcnim hcftcrnus dies,
&quic-
quid fupercft,& (oluitur etiam ipfa hora momcntumquc antc Baptifmum,&:

in Baptifmo. Dcinccps autcm continuo reus incipic cflcnonfolumconfc<|ucntium,fccl ctiam pra:teritorum dicrum,horarum, momcntorum,rcdcun-
omnibus qux dimiflfa funt.] Hoc autcm,vt prardiximus, non fub affcrtione dixit quod oftcnditur cx co, quod ait in codcm hbro fic, [Si ad Baptitibus
fmum fidus acccdit dimifla funt ei peccata aut non funt dimifla cligant
quod volucrint.] Eccc apcrte ccrnis,fi tamcn attendis,id dixifle Auguftinum
non affcrendo fed quxrendo & aliorum opinionem refcrendo. Idcm cnim
ait, [ Tunc valcre incipit ad falutem Baptifmus,cum illa fidio vcraci confcffione rcceflcrit qux corde in maHtia perfcuerante, pcccatorum ablutioncm
non fincbat ficri. ] Non crgo fidic accedcnti pcccata dimittuntur.
,
^fic
'"''
JnTl
ofteditur
'^'* '."'^'
Quomodo
^"
intetltgatur iUud
Qjiotquot in ChriFlo baptiX^ti
ibid.
& de
^*^^"'
*'*>'
eflisy
Qirtflum induiflii.
/^ Vxritur crgo quomodo

V^ eftis,Chriftum
illud accipiatur
zati
induiftis
Chrifti conformitatc baptizantur

ficuc Chriftus vecuftaci pocna:
tantcm habcnt. Poteft
Quôcquot in Chrifto bapti- g^- J''*
Potcft dici,quod qui in Chrifto,id

,
fcilicct vt
cft,
in
""*'
**
moriantur vctuftati peccati,
induunt Chriftum,qucm per gratiam inhabi-
& aliter folui. Duobus cnim modis Chriftum induc-
rc dicimur , vel afTuinptionc Sacramenti, vel rei pcrccptionc.
Vndc Augufti-
^?-^'*j'^
Induunt homincs Chriftum aliquandt> vfquc ad Sacramcnti pcrceptio- DmM. s^.

ncm,aIiquando vfquc ad vita: fandificationcm atquc illud primum Bonis i^^*./.
&malis,poceftefrecommunc,hocauccmcftproprium bonorum &piorum.]
nus.
Omnes crgo
qui in Chrifti nomine bapcizancur, Chriftum induunt, vcl fc-
cundum Sacramcnti percepcionem,vcl fecundum vit*e fandificationcm,
De illi4 quifufcipiunt rem
D Q Vnt &
alij
^ non Sacramentum,
vt fupra pofuimus , qui fufcipiunt
rcm,& non Sacramcntum.
OQwi cnim cffundunt fanguincmpronon:iincIcfu,etfinonSacramcncum,
rem camcn accipiunc. Vnde Auguftinus. [Quicumquc non pcrccpco regcncracionis lauacro , pro confcflionc Chrifti
mittcndapcccata , quantum
fi
moriuncur , tantum
cis
valet ad di-
ablucrcntur facro fontc Baptifmi
13- cIh.cj.
^^"^fj^'
Audiftis mUitm,
quod pafho pro Chrifti nomine fufcepta , fupplet viccm Baptifmi. Ncc tantum paffio vicem Baptifmi implct,fed ctiam hdes & contritio , vbincccffitas
cxcludit Sacramentum , ficut apcrtc docct Auguftinus,diccns [Baptifmi vi- -^- a-J*
ccm aliquando implcre pa{fioncm,dc latronc illo , cui non baptizato didum JXi."'T
eft Hodie mccum cris in paradifo Beatus Cyprianusnon fcuc documcn- 22. ./mV.
tum affumit. Quod ctiam,atque Gtiam ego confidcrans,inucnio non tanium '/^-^paffionem pro nomine Chrifti , id quod cx Baptifmo dccratpofrcfupplcrc, ii^ji.\d
:
fcd ctiam fidcm conucrfioncmque cordis , fi fortc ad cclcbrandum myfteriumBaptifmiinanguftiis tcmporumfuccurri nohpotcft. Ncquc cnim ille
latro pro nominc Chrifti crucifixus cft , fed promeritis facinorum fuorum;
ncc quia crcdidit pafllis cft, fed dum patitur crcdit. Quantum crgo valcat,
ctiam finc
vifibilis
Baptifmi Sacramcnto
tur ad iuftitiam, orc
^^*^'*^
'Zcmficr^
diftA.Bi'
*"*'
P^J^'"*
quod Apoftolus ait Cordc crcdi- Rm.io.k
autcm confcffio fit ad falutcm
in illo latronc dcclaratu

cft.
Lib.
214
cft.
Sed tunc implccur
IV. Sententiarum
inuifibilitcr,
cum myfterium
lcd articulus ncceffitatis excladit.]
Baptifmi non contcmEt Baptifmus quidcm
jun. ibU.
ptus religionis
Afff.i;.
conuerfio autcm cordis potcft quicontempto Baptifmo non poieft:nec

vllo mododicendaeftconucrfio cordis ad Dcum , cum Dci Sacramentum
contemnituF. ] Ecce hic habes , non folum paflioncm , fed etiam fidem &
poceft efle vbi conuerfio cordis defuerit
dem incflc non perccpto Baptifmo,
fed
contritionem conferre rcmiflionem, vbi non contcmnitur Sacramentum:vt

in latrone illo oftenditur , qui non pcr paflioncm, fed per fidcm faluatus cft,
fine
Baptifmo. Scd dicunt quidam hoc rctradafle Auguftinum. Retradauit

fed non fententiam. Ait cnim in 4. libro dc Baptifmo.
quidem exemplum ,
[Cum diccrcm vicem
non fatis idoncum

cxemplum , quia vtrum non fucrit baptizatus inccrtum
cft.] Conftat ergo fine Baptifmo aliquos iuftificari & faluari. Vnde Ambro(ap.tx.co- fiits de Valcntiniano, [ Vcntrcm mcumdoIeo,vt prophetico vtar cloquio,
quem regeneraturus eram , amifi Ycrbntamcn gratianij quam illc ponf^ZTu 4"'^
Vai^t.pauio pofcit , non amifit.]
jiHg.iih.z.
Retr,.c.i%.
Baptifmi poflc habcre paflioncm ,
pofui illiuslattonis
med.
innte
lu îdentur ohttiare py,diÛ.-
/f^4.f,
Tls autcm videtur obuiarc quod Dominus dicit, Nifi quis renatus fucric
Xex aqua,& Spiritu fandlo , non potcft intrare regnum coelorum quod fi
7m. J.A
Jl
Bern.
gencralitcr vcrum cft^non videntur eflc vera fuperius pofita. [Scd illudintcl-
epift.
Ijgendum cft dc
IdHMton.
illis,qui pofliinc
& contemnunt baptizari, Vel ita mtclligcn-
dum eft, Nifi quis rqnatus fuerit ex aqua5& Spiritu fan6to,id
eft,ex ea regcne-
& Spiritum fan6tum,non faluabitur. Illa autem renpn tantum per Baptifmum,fcd ctiam per pcenitentiam & fan-
rationc,quac fit pcr aquam
generatio
^l'^.r>*pt^
iLl!i,G.a.
fit
Vnde Audoritas dicit, [ Ideo Apoftolum pluraliter dixiflfe fundanientum Baptifmatum, quia eft Baptifmus in aqua, in fanguine,in poenitcntia.] Hoc autem non ideq dicit,qu6d Sacramcntum Baptilmi fiat non nifi in
aquajfed quiaipfius virtus,id eft, fandtificatio , datur non modo pcraquam,
guincm.]
fed pcr fanguinem,vcl poenitentiam interius. Ratio eciam id fuadct. Si
non valentibus
Augnji. de
credercparuulis fufficit Baptifmus, multo magis
adultis volcntibus, fcd
non
valentibus baptizari.
enim
fufficit fidcs
Vnde Auguftinus.
[Quajris
4^^^^^ maius,fidcsanaqua? non dubitoquin rcfpondcam , fides. Sicrgo

fm. quod minus cft fandlificarc poteft,n6nncquod maius cft,idcft,fidcs ? dcqua
"Êtmô^'
lih.i.
Chriftus aic,Qui crcdideric in mc eciam
6,cap.4^
*
uh.
defide
^^
.Aug.
dunc,aliquis vicam acccrnam acciperc
de
Ecciefiafi.
jfid.''^^
fueric, viuec.]
Auguftinu^ aic. [ Ex illo ccmpore quo Saluacor dixic Nifi quis rcnacus fucric,
tdpetr.c.i.
'
morcuus
Sed dicunc
aliqui, nullum adulcum in Chriftum crcdere , vcl charicacem habere fine Bapcifmo, nifi fanguinem fundac pro Domino,fubdica incroduccces ccftimonia.
fi
abfque Sacramenco Bapcifmi,prxcer cos qui in Ecclefia fanguincm funnon potcft.] Iccm , [Nullum Caccchu^
mcnum, quamuis in bonis
operibus defunjilum , vitam a^ternam haberc crc-
dimus, cxccpto martyrio,vbi totaSacramcntaBaptifmicompIentur.] Item,

[Baptizatis
tantum iter falutis
efle
credimus.] Sed
quod
in hisminus dixit,in
aliiscfapituhsfuprapofitisfupplcuit. Et ideo ha:cficinteIligendafunc,vcfoU
habenccs cempus bapcizandi excipiancunfi enim aliquis habcns fidem

ricacem volueric bapcizari,&
non
valct neceflitate priEuentus
fupplet
& chaomni-
potcntisbenignitas,qu6dSaaramento dcfucrar. Dumcnim foluere poccft,

mfi ibluac , cenetur fcd cum iam non poceft, & camcn vult , non impucac ci
:
Dcus,
IV.
Diftinaio
215
Quod
Dcus,qui ruam potcntiam Sacramcntis nonalligauit,

fandihcatio finc
Sacramcnto quibufdam
vifibili
infit
vcroinuifibilis
Auguftmus
quibufdam alfuif-
apcrtc
tradit fuperLcuit. diccnSjînuifibilcm fandtificationcm
^f. r.g^.
"^'^'
fc,& profuiflc finc vifibilibus Sacramcntis. Vifibilcm vcro fandlificationcm,

qu2 nt Sacramcnto vifibili,finc inuifibilijpoife adcflcjnon poflc prodeflc,ncc
tamcn vifibilc Sacramcntum idcocontcmncndum cltquia contemptor cius

nonpotcft.Hinc Cornclius,& qui cum co crant,iam
Spiritu fan(5kificati baptizati funt. Ncc fuperflua iudicanda cft fan(ftificiitio
vifibilis, quia inuifibilispracccflit. Sinc vifibili crgo inuifibilis fandlificatio
inuifibilitcr fandificari
cflc potcftj
& prodcfle
prodeflc
bili
bilis
non
autcm qua: fit Sacramento tcnus , finc inuificum ifta fit omnis illius vtilitas. Simoni Mago vifi-
-^^-lo.a,
vifibilis
poteft,
BaptiCiius non profuit, quiainuifibilisnon afluit
-^^.8.#.
fcd quibus inuifibilis
nectantum valctfidcs aliena paruulo, quantum propria

adulto. Paruulis enim non fufficit fides Ecclefix nne Sacramento qui fi abf^
que Baptifmo fuerint defundi , etiam cum defcruntur ad Baptifmum , damaffuit, profuit:]
nabuntur,
Sandorum
ficut multis
hoc vnum fufficiat, Auguftinus ait,
Atquod
audtoritatibus comprobatur.
[Firmiffime tene paruulos , qui vel in vtc- ^ng. Ub.de
rismatrum viuere incipiunt, &ibimoriuntur, vcldc matribusnatifineSacramcnto Baptifmi de hoc fxculo tranfeunt , a:terno fupplicio puniendos:
qaiaetfi propriajadiionispeccata
non habucrunt,originale tamcn pcccatum
fi'^'^^'"''
H^hetkrde
^'^f"-
'^fi-
"
iraxcrunt
carnali concupifccntia: conccptione.] Et ficut paruuli
qui finc
miffifnc!
Baptifmo moriuntur,infidcliumadfcribuntur numero:itaqui baptizantur

fidcles dicuntur ,
qui a fidclium confortio non fcparantur,
cum oratEcclefia
pro fidelibus defundtis. Fideles ergo funtnonproptcr virtutcm , fcdfidci Sacramcntum. Vnde Auguftinus, [Paruulum ctfi nondum fides illa,qua: etiam
in crcdentium voJuntatc confiftit
iam tamen fidci ipfius Sacramcntum
jiug.ep.ad
id ^^'f- ?**
'
cft,
Baptifmus fidclcm
catur ,
facit,ficut crcderc
refpondetur
non rcm ipfam mentc annuendo
ita
etiam fidelis vo-
fed ipfius rci pcrcipicndo Sa- #-4-
cramentum.J
,.
Quid profit Baptifmta
O Olet etiam
quacri dc
illis
his qui
cum
cft,
& chari-
conferat Baptifmus.<? Nihfl cninai
& contritioncm iam remiffis peccatis iudici poteft, cbsquidem per fidem & contritio-
pcr fidem
Ad quodfane
îcm iuftificatos , id
eis
"/'
cum fide accedunt?
qui iam (andificati Spiritu , cum fidc
OtatcadBaptifmumacccdunt, quid
cis videtur pra^ftarc,
ftificatifunt.
decmfec.
macula peccatipurgatos,&
a dcbito artcrna: pocnx
qua pccnitentes li,

autcm Baptifmum percipiunt,&apcccatis,fiqua
abfolutos : ta.men adhuc tcncri fatisfadione tcmporali

ganturinEcclcfia.
Cum
intcrim poft conucrfionem contraxeruntjmundantur,,& ab cxtcriori fatisfa6fcione
abfoIuuntur,& adiutrix gratia , omnifquc virtus in co augetur, vt vere
nouus homo tunc dici poffit. Fomes quoque pecCati in eo amplius debilitaIdeo Auguftinus dicit, quodfidesquxfideles facit,in aquis Baptifmi daiam habenti , vt
tur , vel nutritur quia non habenti aliquando ibi datur ,
tur.
&
Qui crgo mundus

mundior,&omnihabenti ibiampliusdatur. Quod vcioom-
homt
'^^**
*
JjJ^_
plcnius habcat , datur: fic&dealiisintelligcndumeft.
Matt.i;.e
acccdit,ibifit
j-^' ''",
nis exterior fatisfodio ibi relaxctur
Sine poenitcntia funt dona Dci ,
non
rcquirit
&
Ambrofius oftendit fuperillumlocum,

[Gratia Dci in Baptifmo
vocatio,diccns
hnê kfine
'^*^'"-
gemitum , vcl plandûm , vcl aliquod opus
fcd
& omnia gratis

condonar.]
^gn.
Bt
de con-
IV. Sententiariim
Lib.
2i6
Quod quidem dc cxtcriori gcmitu, vclplandu accipicndum cff.
condonar.]
Sineplm'
âm
temu.
afflidiones
nemo adultus
finc interiore
fcilicet fordcs
rcnouatur fed cxt^riorcs fatisfadioncs,

:
pcrnitentium ibi dimittuntur.
Multum
&:
crgo con-
Baptifmus,ctiam iam per fidcm iuftificato:quia acccdens ad Baptifmum,

quafi ramus a columbl portatur in arcamrqui antc intus crat iudicio Deijfed
fert
Gen.l.k
jjid.hb.\.de
fummo
bo-
ne^c.i^.
nunc ctiam iudicio EcclcficE intus cft.
Cum
r
f
leatur,&fatisfa(fbiocxtcriornon imputetur
vero in Baptifmo peccatum der>

quxritur,CurpcEnalitas, cuipro
'
pcccato addidi fumus , non tollatur?Hoc ideo tradunt ficri viri Sand:i,[quia
fi apccna homincs pcr Baptifmum Iiberarcntur,ipfam putarent Baptifmi pre-
tium,non artcrnum rcgnu. Idco foluto rcatu pcccati,temporalis pcena tamcn

jiug.lih.ii.
^"'
m/*".
manct:vt
illa
^^^^^ manct , vt
vincerct,fi
omnibus aliena.] Idco

vinccndi occafio qui non
vita ftudiofius quarratur,qux erit a pcenis

fit
fideli
&
ccrtandi matcria
non pugnarctjncc
&
pugnarct,fi in Baptifmo fieret immortalis.
Cmus rei Ba[ft'ifmus,qui daturiam iuHOyfit Sacramentum?
G O
qua:ritur,Cuius rci Baptifmus ilic
Ooicimus Sacramcntum efre &
fit
Sacramentum,qui datur iam
iufto.*
rei,quaj pra:ccflit,ideft,remiftionisantcper
fidem data:,& remiffionis temporalis pocn^,fiuc pcccati,fi habctur,quod intc-
rim committitur,& nouitatis ac omnis gratia: ibi prasftitac.Omnis ctcnim rci

fignum cft,cuius caufa cft. Ncc mircris rcm aliquando prarccdcre Sacramen-
lum , cum aliquando ctiam longe poftfcquaturjvt in illis,quifidlc accedunt:

quibus cum poftca pcenitucrint, incipict Baptifmus prodeffc in quibus fuit
:
Baptifmus Sacramcntum huius fandificationis,quam pcenitcndo habcnt.Scd

fi
nunquam
cffct
pocnitcrcnt,ncc a figmcnto recedercnt cuitsrciSacramcntum

:
Baptifmus ab
fufceptus f Potcft dici , rci qua: ibi fierct,fi
illis
non corum
cnormitas impcdirct.
Siparuulu datur in Baptifmogrdt/aiqudpoftit in maiore Atateproficere>
SOlct ctiam qua:ri
Si paruulis in
Baptifmo datur gratia , qua cum tempus
&
currcrc ? Dc adultis
habuerint vtcndi libero arbitrio, poffint bcnc vcllc
enim,qui dignc rccipiunt Sacramcntum ,non ambigitur quin gratiam opc-
rantcm & coopcrantem pcrccpcrint qua: in vacuum

:
cis cedit,
fi
pcr liberum
arbitrium poft mortalitcr dcliquerint:qui mcrito pcccati gratiam appofitam

i.Cw. .*.
/f
io.f.
.
perdunt. Vndc dicuntur contumcliam Spirirai
fanô faccrc,&ipfuma fcfu-
gjj.^ Dcparuulis vcro, qui nondum rationc vtuntur,qua:ftio cfl , An in Baptifmo rcccpcrint gratiam , qua ad maiorem vcnientesxtatem poffint vellc,
& operari bonum

&fides
fidem
Vidctur quod
qux voluntatcm
& charitatcm
Si
non rcccpcrint:quia gratia illa charitas eft,
prarparat &adiuuat.
Sed quis dixerit eos acccpifTc
vero gratiam non rcccperint , qua bcnc operari pof^
funt,cum fucrint adulti , non crgo fufticit eis in hoc ftatu gratia in Baptifmo
data,nccpcrillam pofrunt modo boni cffc, nifi aha addatur qua fi non ad:
aiii$,on
ditur,non cx
eorum culpa , quia iuftificati * funt a
gratiam opcrantcm
ncrc,non in vfu:vt
vfum ,
nifi
pcccato.
Quidam
cum ad maiorem vcncrint ajtatcm
cx munerc fortiantur
vfum muneris cxtinguant pcccando & ita
cx dcfcdbu gratia:,quod mali fiunr.qui cx Dei muncrc
,
pcr liberum arbitrium
cx culpa corum cft,non

valcntcs habcrc
putanc
& coopcrantcm cuniSbis paruulis in Baptifmo dari in mu-
vfum bonum , pcr libcrum arbitrium rcnucrunt
& vfuni
prauumclcgcrunt.
OKDO
IV.
Dift.
Quxft.
217
I.
QS^ R E N D O R V M.
RP
O 5 T 03 A M
Bapdfmo quantum ad cius
Magiftcr cgit dc
intrinfcca,
&
confiftit tota dctcrminatio iftius

hic agit dc fufcipicntibus Baptifmum ,
diftindionis in dcclarando , quandam diftindionem trimcmbrcm dc fufci-
Sacramcntum, &: rcm aliqui Sanon Sacramcntum, &: diuiditur in

In fccunda, cam cxponit. In tcrtia circa cam
picntibus, qua: cft,qu6d aliqui rccipiunt
cramcntum,
trcs.
& non rcm
aliqui
In prima , huius diuifioflcm ponit.

mouct , ponitur fccunda
&
dubitationcs
deittis.
Priraapars manct indiuifa.
rcm
&:
Sacramentum^^ rem. Tcrtia ibi Solet qHdri

Sccunda diuiditur in trcs,fccundum triamcmbra,
ibi
Sccundum mcmbrum ibi [ Si vero fine jide. ] Tcrtium ibi [ Stint dr

Et vtraquc iftarum partium habct duas quia primo dcclarat vcritatcm. Sccund6
contra difta in dcclarationc fccundi mcmbri ponit duas obicdioncs.
obiicit,& foluit,
Priraa eft ex auftoritatc Auguftini ibi [ Videturtamen Auyifi. ] Secunda ex audoritatc
Apoftoli.ibi \âritur quomodo.^ Qontra ctiam difta in dcclarationctcrtij mcmbri ponit duas dubitationcs. Prima,ibi [ Ets autem videtur: ] Sccunda ibi [ Sed dicunt aliqui.'\
quac dcclarat.
Mt/. ]
&
Tcrcia pars principalis , diuiditur in duas , fccundum duas dubitationcs , quas mouet.
ponitur ibi [ Solet tjuari , &:c. ] Secunda
Prima mouetur circa tcrtium mcmbrum ,
&
mouctur circa fecundum mcmbrum , ibi [^Soltt etiam qu^tri. ] Primum mcmbrum,fcilicct fufciperc rcm & Sacramcntum, certum cft quod conuenit paruulis. Sccundum,
rccipcrc Sacramcntum & non rcm ccrtum cft quod tantum conuenit adultis. Tcrtmm mcmbrum potcft compctcrc vtrifquc , quia vtriquc poflunt haberc Baptifmum
fanguinis, & flaminis. Secundum hoc ergo primo quxrendum eft dc paruulis. Sccun:
do dc aduItis.Tcrtio
fimul de vtrifque.Quantum ad paruulos tria quaero. Prim6,Vrrura
paruuli fint baptizandi
Sccund6,Vtrum paruuli
baptizati rccipianc cfFeftum Bapcifmi
Tcrcio, Vcrura paruulus cxiftens in vtcro macris poflic baptizari
>
COMMENTAKiyS.
Orit
difl.
mum aflSciuntur.
a 'TyOJiftMn Maglfter,&cc. Poftquam in prioriJL bus cum Magiftro expofuit cxirinfeca Baptifmi,qaantum ad formam,materiaro,definitioncm, inftitutionem, nunc proxime agit de fufcipicntibus Baptifmum
Hic triplex modus fufcipicndi

Baptifmum patetexlocis Auguftini,& Hierony-
mi
in litera citatis i Magiftro.
Tradatum vniuerfum abfoluii Dodor noucm
quarftionibus , prima pars eius cft dc Baptifmo

infantium jcontinet tres quacftioncs ; prima, yJn
qui funt infantes ,

Trifltx m*. adulti , ad quos poffit tripliciter comparari ) vel
dmfmfelfiidi yt rccipiunt Sacramcntum tantum } vel fecund6,
pnt
^Mftifiimm.
pti/mi?tcniz,
yt recipiunt rem Sacramenti j vel terti6, vt rccirem Sacramcnti flmul.

piunt Sacramcntum ,
&
& rem Sacra-
etmdemrtezdc vtrifquc , ad quam fpcdkat quzftio

fexta
fcptima Vtrian i$iflificati teneantnr ad Baptifimtm ? Vtritm omnes baptizAi aqHoliter recipiant
tia pars cft
&
&
effeQumBaptifini? Quarta pars continet
& nonam
Item , qui in fanguinc baptizantur

propter Chriftum, vt qui Martyrio ante Baptif-
I.
paruuli ^fint hafttt^ndi?
Alcnf.4.^.f.i7.w.i. D. Bonau. htc z.p.art.i.q.i.& 1. Richard.4rf. 1.^.2.
Svat.if.tom.i.d.zj.fi^.\.&
i.
odauam
prima eft dc paruulo cxpofito. Secuuda paruulis ludzorum, & infidclium.
eft copia.
Vtrum
effeElim BaptiJhufVtrian fiUus recipiat
to fufcipiunt,qui baptizantur fiaptifmt fiaminis,

fic dccedunt finc Baptifmo fluminis,cuius non
iE S
fecimda An recipiant effeilum BaAn in vtero matemo pojjint haptiz/tri?
Itaptizandi ?
&
mcnti fufcipiut infantcs,& adulti,qui fmc fidUonc acccduntircm Sacramenti finc ipfoSacramen-
Qj^
lUi-
Sccunda pars cft de adulto,

cotinct quartam &
quintam qu^ftionem^^rrwn non confintiens recipiat
& non rem,
Sufcipcre Sacramentum tantum ,

compctit fifto:Sacramcntum vero
D;;)f
fiiniiintU.
D.Thom.qj6.&
i.ptj.G^.art.e.
Au^.6.comra Iulian.5. Concil. lAilcait.i.LzKtin.c.Maiores^ Bapt.
Clcm.i.defitm,Trin.TKidcnt.fiff.^.depecc.orig^fi/f.j.can.ii.i}. Coccius late iJomMh.j.art.6.
primum arguitur,qu6d non;quia Baptifmus cft rcmedium contra pcccacum: fcd paruuIinonhabcntpeccatum,quianccvfum rationis, vcl voluntatis &: fecundum Auguftinum dc vera Rcligione Peccatum adeo
efi volun,
, tarium, quodfi nonfit voluntartum, non efi peccatum : crgo,&c.

Itcm Matth.vlc.
non crediderit,condemnahitur. Paruulus non potcft crcdcrc
pct Baptifmum non poteft faluari : crgo fruftca baptizatur.
î
Scoti ofer,
Magifi.i.
-^rgion.u
Tm,
VHU
crgo
Contr^,
Ar^Ktn.x.
&
Lib.
i\S
jl4t!o
IV. Sententiamm
Contra, Auguftinus de fidc ad Vcttura-.Fimifsimi tttte^ruuUs,quifiiU $juxmem6
ad
ptifmi de hoc feculo tranfiunt , aterno fufflicio funiendos : quia originMe
cpp'
feccmm
]S4f
in carnali
conceftione cofftraxerunt.
C
b "T
"^xfUeatt
MM
T Ti^ pantfili,8ic. Vtxc qiiaeftio poteft.ex-'
fccundum varias controucrfias,.

quae circa Baptifmum infantumcontJgcrunt.Pri-
mu
plicari
an paruulus necefntate faliitis dcbcat baptiita vt alitcr in eo ftatu deccdcns,n,bn faluer

cur, vcl ccrte nequeat eflc mcmbrum Chrifti ,
,
ari
&
Ecclefiae finc Baptifmo, ratione peccati originiaTrrer
itl-
sa-
Et hic cft fcppus Doftoris,quia diflerit contra Pelaginnos,qui negarpnt peccatum originale,
contra quos Auguftinus,& Patre agunt,probntes cx Baptifmo paruulorum, qui datur in remiflis
fionem peccati,yerc infantcm,qui naturali gcneratione defccndit ab Adamo , contrahere peccatumoriginale,& ideo forraam Baptifmi in ipiis
yerificari in rcmiflfioncm peccati,cx quo indigent
paptifmq,vt liberari pofllint.Secundus fenfus eft,
ytrum conucniat eos b^ptizarij Tertius, vtrum
fit aliquod prajceptum bapt izandi paruulps.ita vt
parentes,
& Ecclefia teneatur eis de hoc rcmediq
prouidere?
Neutrum horum attingit hic Dodor,fcd fupponit vtrumque cxpraxi EcclefiiE,quiafuo tempore nuUa fuit neceflltas hasc examinandi : antiqui enim crrorcs fuerunt extin(ai;& quamuis Pelagianifmus cum illis etiam fucrit cxtindlus , per
Concilia,
Patrcs ; tamen vt cfFcdus Baptinni,
&
ciiifque ncccflitas declaretur, difleritcotra Pcla-
gianos breuiter fupponens quae definita funt adPelagium,qui magis ex inftituto diflcruit
contra vcritatem pcccati originalis , cuius remediuni eft primario,
cx fpcciali inftirutioncBaptifmus , vt ab aliis Sacramentis diftipguitur,
quiaeft recencratio in Chriftum ;
per cum fit
liersus
&
&
X)ecUrtur
itrror Telagij.
Trimue error.
Seeundu4 nrer.
qu6 Vim hptita-
&
fteros, fcdimitatione. Auguftinus7f^.i,<^^m4^. fiimitti"* '"fftertf
feritis,i^remiJf.cap.S). Infantes nafci in co fta;u,
in quo fuit primus parens antc pcccatum j cft aiccan. i. Arauficaticulus tcrtius Diofpolitani ,
yiJam
His fuppofitis;Pelagius negabat peccatum priginale, vt patei cx Auguftino lih. de dono ptrfm.
'^""J'''*'
&
nimegabat ctiam ppcnas pcccati priginîs,quo4

ad alium Ipcum fpedat.
Secunda
non baptizaquem Auguftinus
haerefis circa infantes
tos fuit Vincentij Viftotis
&
impugnauit tribus libris dc anima,

cius origine.Hic admifir pcccatum originalc in infantibus,
fcd afleruit vlterii^s , fi fine Baptifmp decede-
j
H*rtfis v$-
f*"/*^
rentjfaluari in paradifp per pblatipncs Sandtp-
rum, qu2 prp ipfis ficbant , vbi detinebantur vCque ad diem iudicij , ppft quod tranfituri funt in
regnum.
Tertia haerefis negat Baptifmum infantum, vt
f etrus Brufius apud Bernardum,& quidam Hen-
4
"^* huefis
corum fedatores Pe- ^^fiHenriciani , qubs confutat Bernardus epift. iô. Scjerm.66. in Cantica. Hi ncgabant infantes capaces efrc Baptifmi. VVitcIefus VVitclefi,
ricus
a quibus difti funt
trobrufiani,
&
apud VValdcnfem
ttm. 2. de Sacramentis , cap.$6.
pegabat BaptifiTium aqu ncccfTarium efle infanubus ,

adultis, ad falutem , fed fufficere flaminis Baptifmnm per mcrita Chrifti. Anaba- Anabapti-
&
Baptifmum
ptiftjenegant
licere dare
nifi folis
theri
in e/uo quis a/citur filiut
adultis
'
^"'""-
Caluini,
anno 1528. ) Balthazar Pacimontanus,

poftca Viennas crcmatus. Caluinus in jintideto
&
nem peccatorum;& illud de ncccflSitate Baptifmi;
Tridentini , cap. j. Jejf i .

loce citato , docet paruulos ctiam finc Baprifmo moricntcs faluari ,
fieri fan6fcos ,
membra Ecclcfiac , quibus plures huius tcmporis haereticiconfentiunt.
Quidam etiam negant paruulos baptizandps
efle, quia ciim cfficaciam Baptifini,
Sacramentorum doceant cum Luthero confiftere in exci- Errtres aliu
tatione fidei tantum per verbum,quae ncquit cfle """
N'!^ ûis renatus fuerit , &c. non intrabit in rernum

calorum , loannis 3. Quo argumento diuifi fuiit
tr4 docent fidcm aftualcm effe in paruulis
cap. 3.
&
lib.
depecc. orig.
remijf.cap. 8,
& Itb.i.depeccatorum merit.
e^ deinceps vjque adfinem
libri.
Se-
cundo docebat confcquenter rion baptizari paruulos in remiflipnem peccati priginatis. Augu-
&
nam quidam dicebant baptizari in remifllonem pcccati non originalis , fed aftualis,
quod tum committebar ita Auguftinus cap. 17.
Pelagiani
&
&
in paruulis,
fic
ncgant pofle baptizari. Alij con-
baptizari poflc rationc illius fidei

paces. Alij docent
ptifta in vtero matris,
uuli
regnum coelorum,
vitam beatam extra regnum
fed vt intrarent in
ipfis conftituentes
&
Pelagius
que
, vt colligitur cx Auguftino in libello,

Ca-leftius gcftis Ecclcfiafticis alligauit Ro-
fntti non in
yemij/ionem
mac fub Zozimo , admifit paruulos baptizari in

remiflionem pcccatorum , negans tamen in cis
erigintilU,
peccatum originale:ita Auguftinus degratia C^rifti lib.
author
<*/'.
.cap.
;
j 3
Pelagius ver6 alterius erroris
nam tefte Auguftino
2 i.interrogatus
fiiit
lib.i.de peccato orig.
deparuulis,qi moricb^ntur
inpcccatooriginali abique Baptifmo* quo ircnt.
& fic
ciim fint ca-
aliquosmotusdiIedionis,&
quos habuit loannes Ba-
catorum
fidei in ipfis,fimiles iis,
Alij vcro ncgabant baptizari inrcmiflSonc pec-
ccelcrum ita Auguftinus cap.i 8. 20. jo.

34,
Vtriufquc error:s Authores fuerunt CaElcftius,&:
lB*ftttri in-
(cio,
num Jejf.6.cap.j.
enim
Parres vrgcbatlt cpnfuetudincm
Ecclcfi^, qua; baptizaât paruulos in rcmiflio-
'Diulfio Pela-
non Ire in regnum coôtum
yer6eantfene(ciredicebat,&c, Ethiceftarti- *V i*i/tef

culus quinpus prppofitus eidcpi in Concilio **"' ''."*
Diofpolitanp : damnatur quoad vtrumquc fen- beatam!'"'*
fupi in Milcuitano can.i.
in Tridcnt. can.^.Aoccbat pcccatum Adjc non origine tranfire in po- PeeeMtU AJ4
inftatum adoptionisfiUonm Dei, vt docet Tridenti-
ftinus
îanorum.
re(pondit,
S.
idque circa annum 30. vt quidam eorum apud Caluinum ^'^.4. Jnftitut. cap.\6. Huius
feds Author fuit ( apud Cochleum in aîs Lu-
tranjlatio tw eo jlKtu
T 4 Rl V
fed
non quod intelligant parqu6d habeant quafdam inclinationes
&
motibus fidei ,
dilcfkionis : ita Pfeudoconcilium VVittcmbcrgenfe apud Cochleum
fimiles
lib. 3
VVittembcrgcnfiura
Mifiellaneorum traa.Z.cap.i.
His oblique accedit Erafmus prafatione ParaJ"

fhraju in Matthtmm , vbi docuit interrpgandps Eiafmi.
efle qui in infantia funt, ciim adpleuerint ,
fi
&
npn
cpnfcnferint in Baptifmum receptum
cfle
dimitiendos liberos. Ludouicus Viues A.nnot.ad LoddulFt

cap.x-j. Auguftini /t^.i.(^C/w>.r4^.i7.dicitoIim Viuc.
ncminem
adulta
confueuifTc baptizari
& qui
tclligcrct
quid
, nifi in actate
per fe peterct Baptifraum ,
in-
&
fit
baptizari.
CHO
IV.
Dift.
Parintlfis
ep haptiiiAndos
H O
vt liherenturah
Milcuiunum
originali^contra,
Hier. Cyprian.^<'^//?.8. ISiizianzcn. orat.
Vrofp.t.de voc.gent.%.
Qu^ft.
219
I.
M.
PeUgium, dequo Dion.f.t///. Ecclef
lauacrum. Auguik.io.deGenefzj.
vide BcUarm. iih.\.de Baft.c.%. Ca-
infanûm
Concil. can.z.
ftro v.BaftifmmJjdr.^. Tt\dcm.fijf6.c.4.(jr fejfy.de Baft.cM.it.i ^.
Coccium fupr.vhi
citantur Patres Grxci dr Latini.
&
t
Hic fuic crror Pclagij, quod paruuli non habcnt peccatum originalc. Dc hoc, cius
improbationc cadum cft lih.i.d.ô.
fidem, paruuU concra- Pamdosep
Tcnco ' crgo oppofitum, quia cum fccundum Scripturam,
cius
qu
ncccflaria
ad
falutem, funt baptifi l^tptizAdclctioncm,
cft
ad
pcccatum
hant originale
*'"
zandi quia tempore legis Euangclicaz , Baptifmus inftitutus cft in remedium contra
&
illam culpam.
Ad primum argumentum
illa
audoritas Auguftini dcbcc dc aftuaU peccato
modo peccatum
originale fuit
&
si
intelli-
Peccatm
inprimo parente voluntarium non tamen nmfimper

gi,&:
volHtanum
oportct quod quodcumque peccatum fit Voluntarium voluntate illius in quo eft.
'
Ad aliud patct, quod dcbet intelligi de adultis per illud quod praicedic , ûi credide- "f*^':
Ipaptizatus fuerit. Vel poceft dici qu6d qui non credidcric , ncc adu , ncc habitu,
rit ,
condemnabitur,quia fecundiim Apoftolum Hcbr.i i. Sinefide impofsibile eftplacere Deoi
credere enimoportet accedentemadDeum.VasuuM autem,ecfi non poflunt haberc adum crcifto
dendi, poflTunt caraen habcrc habicum,vc in fequenci quxftionc dicecur ideo

:
non valec
COMMEnTAKlVS.
6
Vum
c
cin-
'^"^''j
tlulit
ergo eppojitunii &c.

'Tpw
_
Hic duas conclu-
Hones oppofitas eifdem erroribus breui

tcr comprehcndit Dodbor.Prima cAypeccatum orlgin/deep tn pxruuUs. Secnnd:L , parMulos necejfttatt
jklutis ejfe haptiz/tndoj : tjiua, origlrude in lege Euangelkajin ijS nequit deleri,nifi per Baptijrmm,8cc. Per
Trtibntit pri-
legem EHongelicam intelligit ordinariain
"*
prsfemis
,
ftatus
aut fandtificationis pcr
&
peccato
fupponitur cx matcria dc gratia ,
o^riginali.Eam definiunt DiofpoIitanum,Mileuitanum,& teliqua Concilia haoita in Africa con-
fio
Diofpolit.
Mileuiun.
qux eft
non comprehcndit cafum MarBaptifmum flamiVtraquc conclufio cft de fide. Prima conclu-
tyrij
nis.
African
Pclagium;Lateranenfe, Florcntinum,TridenCSciUa La- ^^^

tinum :
patet ad Romanos 5. 'Per vnmn hmitctantnf.
tiem peccatum intratiit,8cc.
Flotent.
&
Tj^n^"'*
K-o- J-
7
tx Seri.
fturm.
Ad Rom. ^.
peccato
Secundo cadem veritas ex Patribus patct,SyriPapa epifi.i.cap.i. fupponiteum, qui abfque

Baptifmo decedit,perderc vitam,& regnum. Irccius
na:us
tum
lib. j
Aquam &
contra harefis, cap. 1 9.
(piri-
triiM.
Syticiut.
dial.r,.
contra Pelagium. Auguft.<^ peccat.meritis
remiff centra duas
de Anima,
epifi.
Pelagianorum , cap. 4.
& eius origine,pap. io.lih.%, cap.
cap. 9. epifi. 18.
&
alibi paffim
ejr
Auguftin.
lih. 1 .
i.Uh. j
contra Pelagia-
nos. Concilium Coxjftantinopolitanura:C#w^>f" Concilium

ConOantivnum Baptijmainremiffionempeccatorum.
Dopolitan.
Tertio probatur fpccialitcr de patuulis ex co-
&
docet, BaptizAte, inqmi, pueros infames,Scc. Sinite
^m crediderit
f-
tati *
homo
natus fueritexaejuat&SpiritufmSlOynonpotejlinj.
S
StettmU pft^
invita Dei perhcia- Itenzai.

tur. LeoPapa /î^.yS.alias 8o.Qui Baptifmo pri- Leo Papa.
uatur,neceuaria liberationc priuari,&c. Hieron,. Hiergn.
efle neccflaria^vt
muni Patrum , & Ecclefiac fenfu

Clemens Romanus lih. 6.cap.ij.
definitionc.
9
Tertla
rati*.
confiit.Apofi. id de Baptifmo
enimy ait Dominus, ptteros venire adme
,& ne prohi-
infittnum.
Clem. Rotn.,
^ y*ptiKAtHsfuerit,faluus mV.&cMatthî vltimo,
betetos. Diony(.EcclJ}ier.cap.y. luftinus in quacft,
DionyC
An tgnoratis, quia ijuicMejua haptizAti /itmm in Chri-
j6.Infantes dignijitnt B^^ptijî commodis,fide eontm^
luftiiius-
qi4 iUes ad Baptijmtem
Irenxus.
Jfo
Jejii ,
in morte ipjitu haptixati fumus ? Confiptdti
per Baptifinum in mortem , &c.

ncino autem faluatur,nifi qui eft in Chriflo lefii,
ad Romanos 8. Nihil nunc damnationis efi in hit,qtd
enimfitmus cttm
illo
fitnt in Chrifio lefit
regenerationU, ad
&c. faluos nesfecitper l/fuamtm
Titum
/ qut
& ciratmcifi
efiis,
Circumcifione non mamtfallajn expoUationem veteris
offerunt.
&
&
Baptifmus
cap.^. Syiicius epifi.f.c.j.
Petri
i.
appellatur
ritualis:yi/m^^ eam
lattacro
Circumciô
fpi-
aepu in verhe vita:aA
Eplicfios j. per Baptifmu induimus
Chriftum ad
ergo fuppofita priori
veritatede originali pcccato in oranibus, qui dc.rxHl (ccndcriitper naturaicm propagationem ex AdaCaUtas
j.
& plura fimilia
mo.neceilariuscftBaptifmuspcrqueminduimus
Chriftum, cxuimus veterem nominc, liberanjur,
Scoti eper. Tom. FIH.
\ih.i. f . J 9u
liî Bafilius hofml. i j. epta efl exhonatio odBa- BaClius.

ptijrmtm, doccns omnc tcmpus ,
totam xta-
tcmhominis
l.
Ircnsus
Origencs hom.SJn Leuit. aJferens Baptifmum Bc- Otigcnes.

clefis dari in rcmiffionem peccatorura etiam infantibus ob peccatum originalc hemil. 14. in eadem,
lih.^.in cap.6. ad Roman. Atliaîafius <pt^. Athanafius.
camis ,fid in Circumcifione Chrijli ,confipulti ei in

Baptifmo, in tjtio
refitrrexifiis per fidem aperit Dei
îfitfiitauit HIh a mortuis,8ic.nd ColoJf.i.Sic etiam
&
.s
\.
& illBminamur, vt.habetur ad Hehrtus 6.
Secunda conclufio qui ad pracfentem maiejiam fpcftattjprobatur cx Scriptura ; Nifi qtds re-
loannis
ûnjHlielu' "'<'''"''"''^'''"^"&c.
fitnit
mundamur jfaluaiTiur, circumcidimur
cflje
accommodam
zianzenus orat.ô, Cyprianus

fins
lib.
Baptifmo. Na- Naiianzen.
epifi.
59.
Ambro-
Cyprian.
Ambior.
o.epifi.Z^.in cap.i.Luca de myfttrie Pafiht,
Hicronymus loco citato,

&epifi.y.adlMam. Auguftinus variis in locis,
&
Hieron.
Auûftin.
c.i^.& i^.
lecisfuprk
iS.ad Hieron. de CenAd litfratn, lik 1,0.
f.i j. Concilia,& omnes Patres,tam Gracciûam Catthag-n..
Concil.
Latini , quotquot fcripfcrnnt dc hac materia BaMilruitan.
ptifmi.Carthagincn.V.Milcuitanuro,Bracharcn- hracharcnC
fc 1 1. Matif(ouenfc 1 1. Tolctanum
L Con- MatircoDCD.
2
ciliura TQUtao.
vt
iih.
contra Donatifiai,
eitatis epijl.
220
Lib.
IV. Sententiarum
Metenfc.
cilium Mctcnfe , Laterancnfc, Vienncnfc,ac Tii-
Rupertus de diuinis
Literancnf.
dcntinumy?/?.*^ Baptlfhto cMt.iJ^. Scfijf.^.can.^.

pjjori loco damnatur fcntcntia corum , qui Jic^^^^ baptizandos paruulos. Et ccrtc vcritas hzc
pter pericula mortis dcdit indulgentiam Baptif-
Vicniienf.
Tndcnt.
ita paffim a
Dodkoribus, Patribus, Conciliis,at-
quc Pontificibus continul traditionc definitur,

vt mirum fit qua frontc aliqui fuerint aufi contradicerc. Ex diftis autcm tam ncccflitas , quam
congruentia Baptifmi paruulorum patet.
Jin
baftiz/iri paruulosjit in prtuepto ?
Aliqui du-
hoc non inueniri aliquod

przceptum pofitiuum Ecdefiz > fed confuetudi-
Ej* fttce- bitant aflcrcntes, circa

pti*m
b*pii-
^ndifarutt-
^^^^ obtinere
vim
Cterum videtur
prcepti.
confuetudo fundata eflc in praeccpto, quod ad

Nizuuzcn. traditionem Apoftolicam referri dcbet.Vndc Nazianzenus fumit fundamentum baptizandi paruuios ex prsccpto de Ciicumcifione , quod poft
/cptimum diem vrgcbat. Idem docct Auguftinus
Auffuflin.
lih.i. de "Baptifmot cap.i^.
epiji. 1 8. ad Hierony-
&
mum,
Ejl
traJith
/Ifofiolif.
& de Cen.ad Uteramjih.
o.cap. i ^.diccns eflc
traditionem Apoftolicam. Ce/5if/o,tnquit,w<fhaptiândis paruulis, nequaûam/pernenda eft , necjue vllo modo fitperfiua deputanda , nee
omnino credenda , nifi Apofiolica ejfet traditio. Et
tris Ecclefit in
cpift.illa 18. Beatus Cyprianus
non aliquod decretum
conJens nouum,fid Ecclefitfidem firmiffmamfiruanSf
ad corrigendos eos,tjki putahafJt ante oEtauum diern natdtatit
non efi paruulttm baptizandtm, nen camernjed
animam
dixit ejfiperdtndam
(fr
mox natum rite ba-
cumfids cjuihufilam Coiiptfiopis cen/itit.

decrctum habetur apud Cyprianum epifi.
ftizjvri pojfe
Hoc
/9.argumentum fumcntcra a Circumcifionc,qua!

die
odauo
przccpto ; Can. 85 in Trul, dc quorum Baptifino non conftat , nequc tcftimonium haberi
fiebat ex
lo decernit pqcros baptizandos
potcft
id
ipfum decreuit prius Concilium Car-
officifS,lih.^.c.
8. Ecclefia
pro- Rupertos.
mi ,
folennitate Baptifmi in paucis , vfquc ad rcfurrcftionem retenta.

His ergo fidei fuppofitis fundamentis, facilis
cft probatio conclufionis , quam probat Doftor
cx illo dc fide ad Petrum ; Firmijfime tene ,paruu-
qui fine Sacramento "Baptifini de hoc ficula
los ,
, atemo Jitpplicio puniendos , quia originale

peccatum in camali cenceptione contraxerunt , &c.
tranfiunt
Hxc
authoritas continet fidem Ecclefia:
vt pa-
Sub nomine Auguftini proponitur

aDo6fcore, libertameneftFulgentij communis
autem crror fuit antiquorum Scholafticorum,
tet ex didis.
Liher de fid*
^'^
'*"
*Jt
^'*î"**H'
qui ipfum Auguftino tribucbant, quia intcr opcra cius habetur. Acccdit ctiam ratio, quam Do6tot infinuat , quia paruuli contrahunt origina-
le,cuius remcdium ncceflarium in
iilis eft
Ba-
ad
nequc morbus ad cofdem limitaturiDeus autemomnes homincs vult faluos
ptifmus:crgo non limitatur ex
folos adultos
ficri
fui inftitutione
ficut
ergo ctiam remcdium illud contra mor-
bum voluit efle communc.

Ex quo fequitur quod neque ex pra:cepto diuino cxcluduntur paruuli , quia ncque pracceptum Sacramcnti conformatur eius inftitutioni,
,./.
.1r
i.
qus ad mfantes indigentes laiutc extenditurj
non prxcepto Ecclcfiaftico , vt patet cx didiis,
excluduntur ^Baptifmo non excluduntur ctiam
rationc ftatus , quia
cx defedu difpofitionis ,
ficut cx Adamo , fine adu proprio contrahunt
pcccatum , fic etiam falutem haberc poflunt in
Chrifto per Baptifmum finc adlu proprio , vt
\
^
J
^"^
'''*"f-
"'/
l*'^ " /
tnjames
a
Bxfiifmt.
&
patet ad
Romanos
regnauit per
tia,
j.
Si enim vnius
deliSlo
mors
vntm , mtdto magit ahundantiam gra-
& donationis,Sicc. accipientes in vita regnahunt
Catthig. V.
thagincnfc V. cap.6. cuius ille cft Canon , vt re&c aduertit Theodorus Balfamon.' Idem decrc-
per vnum Jejim Chrifium , &c. Jgitur Jicut per vnius

deliBum in omnes hominet in condemnationem ,fic
VVorma-
Concilium VVormatienfe crfp.yo.Hincmarus

Rhcmenfis ad Hincmarum Lauduncnfem, prohibcntcm infantes baptizari,improperat id nunquamin Ecclefia ab vllo tentatumeirc,proponcns ci rcgulam Ecclefiafticam a Bcaro Syricio
Papa in hos prolatam. Hjbc autcm regula habe-
per vnius iufiitiam in omnes homines in iuftificationem

vita,Scc. Vide qax fequuntur.
pcccat um ex priSicut crgo condcmnatio ,
mo parente rcgnat in infantibus , ita etiam iufalus ad Cofdcm extendi- ^hrijlm n*.
ftitia pcr Chriftum ,
tur in epiftola Syricij ad cundem Hincmarum

Rhcmenfem. Vnde merito Tridentinura docet
primari6 ad redemptionem
non eflet vere redemptor infantum , fi vel
ipfi pcccatum non habercnt , vcl fi habent , non
lenfe.
Hincnnarus.
uit
efle
traditionem Apoftolicam^j^j.c*.^.
autcm dicbus,extrapericulura,in quiBaptifmus parimlorum fiebar,

vtpatct ex decreto Matifconenficap. 3. Omnes
mnino , inquit , * die quadragefima cum infantibus
Statutis
bufdam
lUtlftoncn,
Ecclefiis
ad Ecclefiam ohfiruare prctdpimus , z/t impofitionem manus certisdiebus adepti, fitcri Olei Uquorg
pemnEH , legitimi diei fefiiuitate fruamur ,
fitcro
fiuis
&
&
Bagti/mate regenerentur,dcc. Intelligit autem
cili\imexorcifmos,
& vndliones
Con-
quae anteBa-
ptifmum pracmittuntur, certis dicbus fieri debere in infantibus ante Baptifipum
qui in dic rc-
furreftionis mimftrabatur,
I^c his luo Carnotenfis in f? rraone dc SacraYuo CatnoituC

mentis dedicationis. In lib.^. Caroli Magni cap.
^8y. habetur , Placttit t/t pcpultu infames ad Baptifimtm non ajferat , nifiduobus temporibus,fiinfirmiVJiu JEthiO'
tum,
tas
non occupauerit , Scc. iEthiopes,vtdocet
Zaga
Zabo itthiops , in confeffione fidei, quadrageh-
mo die mafirulos, oftogefimo vcr6 fceminas, baMtftuUit9Mm,
fit periculum. Mofcouitx etiam

quadragefimo die Baptifmum conferunt , vt docct Sigifinundus, de rebus Mofcouitarum, cap.de
Baptijmo. In Ecclefia tamcn Latina vt notauit
ptizatjnifi antea
&
&
&
tur
qui venit faluum faccre,
quod
pcrierat; &:
'"*
/^f/^'
peccati originalis:
alias
poilct cis applicari rcmcdium.
in Chrifto, hunt
non
membra
eius
Qui
faluantur
& Ecclcfia*
contingit lege in infantibus
nifi
quod
per Ba-
&
ptifmura :
ficut condcmnantur ex peccato,
quod voluntate Adami , non proprii, commifcrunt; fic ctiam faluantur pcr Chriftum in fide
Ecclcfia;, ac virtute Baptifmi. Deii\de Joannis j.
vbi oftenditur neceffitas Baptifmi non fit raentio fidei, quae quidem in adulto exigitur, non tamen in inrante haberi potcft, qui non eft eius capax, bene tamen Baptifmi.
Argumenta Anabaptiftarura benc fbluut Doftores moderni, vt Bellarminus lib.i.de Sacr.Ba-
1 3
'^^'""f?'*
vr- ^^^^*tt'P*-
quia nullius funt difficultatis ;

gent cnim ca quae dc ncceffitate fidei ad falurcm
loquuntur, qus nequit in paruulis. Refpondent
falutis
Patrcs quantum ad effedumBaptifmi,
in infantibus, fufficere fidem aliorum,vel Ecclc-
ftijini, cap. 8.
Stluuntur.
&
^'^" '/*
"""'
quia non funt fui arbitrij , fed in potcftate

aIiornm,qui pro ipfis refpondcrc,& fpondere iuvt refpondet Doftor, paruuli cre- Doftor.
re polfunt
dunt habitu,licil ncn a6tu : ita Innocentius cap. Innocent.
fix
&
Maioresyde BaptiJmOi recipicntcs enim iuftitiam
mcdiante
IV.
Dift.
meduntc Baptifmo ,
recipiunt fidem
fpera
Qu^ft.
&r
fcflio fidei
Baptifmum,&
Poft
eflcntialiter requiritur
& lcgis nou.c
de Auguftinus
miiT cap. xj.
charitatem;ex quibus integratur iuftitia ex Tridemino fijf. 6. cap. 7. vnde infantes habent hanc
:
TudcBt.
idc6
ejfe
II.
221
ex nattira adlus.
Vn-
&
dc pcccator. meritis >

rc6^:V a$aem ntjcit , inquit , credeie,
infMHtibm bdpti^t/trit non oedere (tHtem non bapti'
lib.
& Scri-
\ Graecis Patribus dicitur Baptifmus illumi-
4r,&c. Vbilatiprobat ex Euangcliis
natio.
ptura,& cpiftolis Apoftolorum,ncccflItatcm Baptifmi quoad infantcs. Vidcatur epiJioU a }

; 7.
Aliam ver6,qu
confiftit in adlu,cftquc difpo-
loyfir. io.&i^.de verbis yipoJ}oli,Ub.^. de
prxuia in adultis, quibus proponuntur primumacdenda, (difpoutio, inquam , ad Baptiffitio
^sftifmtuf-
tnum , ) non habcnt
4tifr$fijfi0,
in
ipfis
infaiites
bitrioâp.i).Ub.^ Baptijmo^.i^.
Qj/
VtrumparuHli
tis aliis locis
fccundum
&
II.
haftiZjati recipiant effedtum
Baptifmi ?
D.Thom. D. Bonauent. Richard. (^ /ji citatipro qu*J}.pr4ced.
Alcnf.4./>47t.fM^.i7J.z.
iC
lib.ar-
i^. Sctnul'
vbi hanc YCritatcm cx inftituto
probac contra Pclagianos.
neque rcquiritur
fcd ipfa fufccptio Baptifmi cft pro-
fic
proccditur ,
& arguicur
piunt cfFcdum Baptifmi : quia
talis
quod
cfFedus
paruuli baptizati
cft gratia
paruuli
non
non
rcci-
rccipiunt Arnan.1.
gratiam quia non infundicur fine fidc , quia fme fde impofsibile eft placere
Deo,vt habctur I/ebr. 1 1. fcd paruuli non recipiunt fidcm. Quod probo,
:
primo audoritatc Apoftoli Rom. i o. Fides eft ex auditu : paruuli non poflunt fic acciperc fidem. Secundo, probo rationc , quia habens habitum , poteft vci co cum volucric
non impcditus paruulus baptizatus cum vcnerit ad vfum rationis , non poteft vti habicu fidci quia non potcft cxirc in aftum crcdcndi articulos fidei.
Et confirmatur iftud , quia habcns habicum fe habet aliter ad aftum , quam non habcns aiiquo cnim modo habitus fc habct ad aftum , & fecundum illum modum difFcrc
habcns a non habente: fed paruulus baptizatus nullo modo alitcr fc habet ad adlum
,
crcdendi , quara fi non fuifTct baptizatus quia fi baptizacus nutriatur intcr infideles , &:
ab cis doceatur , fimiliter acquiefccc errori corum , ficut alius non baptizatus fi etiam
non baptizatus nutritur intcr fidelcs,&in legc corum doceatur;.fimiIiter acquiefccc
illi lcgi, ficut aliquis baptizatus. Si crgo nuUo modo alitcr fc habet ad adum credendi
:
quam non baptizatus, nullo modo habcc habitum fidci.

quod habitus acquifitus aliquo modo fc habct ad aAum non
ficautcm infufus. Contrahoc,& ad confirmationem principalis argumenci qtiia fi
Dcus infundercc alicui habitum Geomecrix concurrencibus fibi racionibus tcrminorum Qcomctralium, poffet ex illo habitu affentirc vcritatibus Geometricis crgo a
bapcizatus,
Si vcro rcfpondcatur ,
2,
ex fide infufaj fi adcffet, poffcc habens aflencirc occurrentibus ratioita apprchcnsa rationc mortui,
nibus terminorum
refurrcdionis, poffct aliquis affentirc huic vcritati mortui refurgcnt, cuius oppofitum cxperimur.
Tandem confirmatur propofitum , quia cum habitus det aliquam faciliatem , dclclationem in opere , cyifecundo Ethicor. nullus autem facilius , nec deleciabilius operatur contra habitum fuum , quam fecundum eum
fed paruulus baptizatus poft(imili in propofito,
&
&
&
Fides 011
itatendit in
fffîbilia^,
-v *!!.^)f"*
*""'"
'
"*'
quam
fucric adultus, facilius diffcntit a crcdibilibus
crgo,&c.
Itcm ad principalc nullus
rccipit graciam a
tur:
nam
aftualiccr aucrfo
& omnino
Dco
indifpofito
quam
nifi
confcnciat; vt cxperimur:
aliquo
modo
Dcus non dat
fibi
coniunga- ^j^.
1,
gratiam. Prima au-
cem coniundio ad Dcum fit pcr fidcm:ergo non habenti iIlam,non datur gratia:paruulus
noft habet eam antc Baptifmum crgo non datur ci in Baptifmo.
:
Contra, Auguft. in Enchiridio , A, paruulo
recenter nato,
vfque ad decrepitum ^ficttt nuUus RMio ai
frohibetur a Baptifino, i4A nullus eft qui non moriatur feccato in Baptifmo : fed nullus moritur opp.
pcccato,
nifi rccipiat
gratiam crgo,&c.
:
Scouoper.Tom.yill.
SCHO
222
IV. Sententiarum
Lib.
S
H O
M.
&
originale dimitti paruulis in Baptifimo, de

Secattdumfidem certum ejl,gratiam infundi,ficut
qito citati fro quizft.frAcedxfi defide ex cap. Maiorcs,^<; Bapt. Ttidentfijf-^.can.e.y.dr 8.
dr Florent. decret.Eugen. AmbtoClih.z.i Luc. Aug.^.contra Donat.c.ti.^vide

dr Bellarm. citatos.
Ad quxftioncm
' dico, quod ficut eft crcditum paruulo in Baptifmo

originaledicreditum cft fibi gratiam infundi quia, vt diftum eft in quxftionc dc Circumcifione , Deus pro ftatu naturje lapfae, nulli rcmittit culpam , nifi cui dat gratiam:
nullum enim liberat a perditione, nifi quem ordinat ad hoc vt fit filius regni.
Ad primum ^ argumentum, licet Dcus de potentia abfoluta,poflet darc gratiam fine
mitti
jidarg.x,
fide
ita
&
(ponendo quod
funt opera
quod non
Deuteron.
fint
3 1.
duo abfoluta fimpliciter diftinda ) tamen quia Dei perfcfta

Et quando hominem fanat totalitcr fanat , ideo conceditur,
,
infunditur gratia paruulo fine Mde,
& finc fpe.
autcm probationes , quse funtcontra hoc de fide,locum habcnt in ^.lib. difi.

infufam,& ideo ibi habent folui,ficut ibi halêt dcclarari proptcr quid ponenda eft fides. Vel enim ponitur haberc aliquam caufaliutcm rcfpcdu adus , & tunc adus non poflet cfle talis,finc ea,qualis cft ipsa
pofita vcl nuUam, & tunc manifcftum cft , quod cx aftu non potcft perpendi fides
IHae
Non damr
Jhe 13. probant cnim nullani eflc fidem
g,atia
& fpe
pdc^
Coccium
Trid.fejf.6.
^*^/'"'''
ineflc.
Scd
aliquam caufalitatem habeat, adhuc hoc poteft efle dupliciter, vel praecifam
alij pofiit competerc
vcl non praecifam puta fi talis caufalitas poffit competcrc fidci acquifita:. Et fi primum iftorum poneretur,poflct forte certitudinaliter fidcs cognofci incfl!e , pcr hoc quod aliquis cognofceret talcm conditionem fuo
etfi
quod nulli
fcilicet,
inefl!e, quae non poflêt ineflTc fine fide infufa.

fccundum ponatur , fimpliciter non poteft cognofci fidem infufam ineflTe ex adu,
fafts dari, ncquc cx aliqua conditione ipfius adus &: tunc cflTet diccndum , quod licet nihil fit
fidetantum, jn adu ncc pcrtincns ad adum in quo diftinguatur habens fidem a non habente,
' ,"" ac per hoc non poflct eflre notum fecundura rationem naturalem
fidcm ineflTc ta"^^" ^'" ^^ crcditum
& fic pofiTct dici generalitcr, quod nuUa virtus fupcrnatutrohtr voralis poteft probari incflc neque ex atu ahquo neque ex aliqua conditione alicu^^^
ius adus fed ncc forte m vniuerfali poteft probari per rationem naturalem , aliquam
aclui
Vlrtutes
Si
iri-
virtutem fupernaturalem
<Sum
Ad fccundum ' principalc
Mi.cri.
.Alex. in 4.
fdrt.
fdm.
''
De iftis amplius
in 3. lib. in materia
de
virtutibus, di-
dicitur,
quod paruulus coniungitur Deo per fidem pa-
rcntum.
Contra pone
parcntjcs hxrcticos , vcl infidcles. Dicitur adhuc quod pcr fidcm Ec,
Contra, efto quod in Eccicfia militantc nullus cflct fidelis, tamcn intenderct fareciperet gratiam.
^^^î qiiod Chriftus fccit, paruulus adhuc ycre baptizarctur,
Dico ergo ad argumcntum , quod de fafto nulli datur gratia , nifi per aliquam cau-
clefia:.
/i?T^
ptiz.andis
a,i.
&
NulUdatur fimi mcritoriam,

gratia
pcr
incfle.
eft.
Chri'
jg^
eius primam cum Deo & hxc caufa

non oportct dare aliam intrinfecam in rccipien-
qux mcrctur coniundionem
nfi mcritoria cft Chriftus, fcd pr;cter iftam
qy^ coniungatur Dcoj antequam
recipiat gratiam.
JtWfl.
COMMENTAKIVS.
I
Conclujto Ji-
AD
_
eft
ûajrlon^m dico,8cc.
ConclufioDodtoris
de fide, dari gratiam infanti baptizato
V "''i^*- perBaptifmum,qnidclet ineopeccatuoriginale,

nequit fieii,niii per colktione gratia:.Hsc
in- 'V^^^
probata eft fupradecffedu Circucifioniscontra
fimsi,
ftijmum
Magiftium, eiufqucefficacia, quia,vt diftumcft,

non remictitur peccatun; originale,aut mortaie,nifi pergratiam. Dc Jiapcifmo aacemccrtiorrin gr.idjm obtiiicc,
qu.T: cx alivjuoniiii
quam
de Circi.imcifione,
opinionc crar incfliax ad de-
lendiim pcccacum , vt ibi vifiim cft ; & ex opinionc Magiftri l'cc't dclcucrit pcciatum , non
contulit giatiam de Baptifir.o .mtcm inter C.i,
:holicns l)ov.l:urcs luiikis id afhimaiiit qu.in-
r im
t{l c>:
ctHca.ii Sacrrtmcnti
iiccc aiiqui
du-
bitauerint an infantes ellent capaces

effecfjtus,
Fuerunt
eius
varij errores circa efficaciam Baptif- Etreres eirf
mi. Aliqui negabant

ni
omnis
ratione fui flatus.
omncm eius frudumjCaia-
apudTenulUanum
Uh.de BaptiJmo,inprinci~
'ff^" -B*-
Xenuili
Manichaei apud Augadinumhxrefi^^. Ar- Auguftin.

chentici apud Epiphanium ^"^40. Mellaliani, yintiijutht.
/>/<:
feu Maftaliani apud
Theodorctum
4. Ai<r/-
"f"-
car.fabjdaruTn,infine :c\aihus3id[ungiôffuniAt-
7^'^
meni , qui
omnibus Sa-
riorcnt.
cramentis legis nouaejcontra quos fpccialitcr cft

decrctiim Eugenij PapaE,& Tridentinumy?j^7.</f
Tii<Jent.
id in gencre dixcrunt de
//^.
h"'
Sacrarnentis, can.i.
Quibus
cramcnta
acccdunt,quotquotdicunt Sanuda iigna excitantia fide,vt huius
reipfa
effe
tcmporis
i^Mmret
w/.
^,"'**
"**
Dili
temporis h^rcticitquia
propriain
fic
V.
roHunr omne efficacii
Sacramenti,&omncm iullitiam
in ride
llaruunt,#on qu6d hatc ctiam deleat peccata ; fed

tcgat ; fcu fariat , vr non imputentur. Quamuis
qus denotant efficaciam Sacramcntorum tamcn

ad prauum fenfum torqucnt
hxrcticorum cft.
can. 5.
autem
modum loquendi
Scripturac
,
Patrum
&
vfurpantes verba,
;
Hic modus radcndi
2,
Tfi*f*
ftc-
Theodotet.
antiquus
quia
fic
quod proprium
feu tegendi peccata fuic
doccbant apud Theodorctum
Mellaliani, per fimilitudine^ nouaculs
quaf
radit pilos,non tollit radicem. Sic ctiam
Epiphin.
Gfegor.
Ausudinus.
quidam
Proclus Origenifta apud Epiphanium ex Mechodio httrejt 64. D^mnarur modus ille loquendi
ctiam a Greôno Uk9.Rf^!fin,ep!fi.^c). ab Auguftino litt. I contrtt tittM epift. Pelaîanontmâp. i^.&
.
Eum aflTumpfcrunt ha:rerici huius

tcmporis.vr docet Bellarminus lib. i de Baptijmoy
cap.iS. qui perinde cxtcndunt hunc modum ad
Ub. 5. M/>.}.
Bcllacm.
& futura, feli quae poft Bapti-
^cccata pracrcrita,
Imum
comrnittuntur , 8c confequcntcrquidem:
quia excitatio fidei ,'cuius ille cft cffeftus pcr
ipfos ,perinde fieri poteft per Baptifmum quoad
prxtcrita& fubfequentia.quos damnatc/*w 10.
Tiidcnt.
Trident.fijf.j. de Baptifino fijf. 6. can. 20.
ctiam
Canon
damnat ibidem alium ramum eiufdem

; quo dicunt baprizatum nullo modo pofte amittcre gratiam quanrumcunque peccet nifi nolit crcdere quafi fola
fides fufficiat ad iuftitiam, quod perindcantc , &
poft Baptifmum dicere debenr.
6.
crroris circa inftituta fidci
Hunc crrorem de
3
J,rrr
loui-
maHL
Hieron.
Aaguftin.
Wem.
CMlHtm It'
ttps.
impeccantia baptizati te-
nuit ctiam louinianus
vt refert
Hieronymus
W.i.contra ipfum;& Auguftinus lib.de htarjtb.%1.

Qupd fi peccabat baptizatus , dicebat cum non
fuiile vcrc baptizatum qucm ibidcm confutat
Hieronymus. Alij dixerunt quidquid Cit dc impcccabilitatc cius,faltcm non fore , vt damnetur:
dc quibus Auguftinus lib. 21. de cittit. cap.io.
cundem confutat ly.Caluinus incidit in cundem
irt Amideto Conc. Trident. fijf.i. can. 2. vbi afle-
&
eftc chirographum , quo ccrreddimur de perpetua gratia adoptiotiis & lih.i. InilitHt. cap.i. dicii veram fidem femel habitam non pofte amitti, efte donum clctorum:hictamcn ficut gratiam,& fauorem Dei
extrinfecum ,
pra:dcftinationem ftaruit , ira
ctiam in eandcm refcrt illam cfficaciam non perdendi fidera ,
non damnationis , non vcro in
Baptifmum. Alios p.uiter cfFcdus tribuunt Baptifmo , vt qnod tollat omnem obligationem,&
Baptifmum
ric
tiores
:
&
&
&
Ep/tud prtttufi StUTM-
^23
1.
folum probant neccflltatcm Baptifmi , fcd etiani

cius eracaciam quoad rcniifljcncm peccati
, &
colIationemgratii,inqua ncccfJitas eius fundatur. EfFcdus crgo Baptifmi cft,non folum toUerc peccatum ojiginale , fed etiam aduaitj, quoaJ
culpam
poenam. Eft de fide.ConLil. Florcntin. Flotfnt.
in decreto vnionis Armenorwn. Tridcntinum/<;^.'6. Tii.kni.
Ecclcfix quandoque fimulanr
tat.
Qusft. 1
&
cap.j.fijf.y.can.9.fijf.i 4f.cap.
Carthaginenre
.fijf.$
V. cap.
fidei, quat profiteri dcbct
de pcccato orig.
intcr
i .
Epifcopus
dogmata
quando
Canh.ig.
confccratur , proponit candem vcritatem profitendam Quarendmn , inquit , ah eo fiin 'Baptifino

:
omnia peccata ,ideft, tam illMd originale contraiium,

^fuamiliatpu voluntarie admijftfitnt
dimittantur.
Adjnijfa,inc^\x,
& non admittenda,\i incptc h-
rctici. Martialis
Papacpift.ad Tolofanos
Vos enim
tftie
membra [hrifli ,
&
twfiêc diifua in re coinquinatum

uolutum,
&c. Subdit rationcm
corptu
cap.i.
immaada-
Mattialis
Papa.
neque firdihui ob-
iam
cnimfanclift.
cati,&mundatiesiis aquaregenerationis , Scc. Cyprianus dc ablutione pcdum

De abdito ficre-
Cyprian.
&
tijfimo Spiritusfiinî munerejtuiusgratia liquor
nat, Jic lauans epios parentalis lahes infecerat
ema-
vtnec
abtalis,nec originalis maculajid poft ablutionem illam
vefiigia derelinûat
Ladantius
Scc.
lib.7. cap.5.
Laflam.
(îm homo cocUni lauacro purificatiu exponit ifântiam cum omni labe vitxprioris ,
incremento diuini
&
homo perftRus, &plenus. Rheticius Auguftodunenfis apud Auguftinum lib.r.

contra lulianum, cap.3. Hanc ejje principalcm in
Ecclejia indtdgemiam neminem prtterit , in cjtio amitjid criminis omne pondus expommus,& ignoramitc novigoris accepto,fit
Rhecicius.
Vbi loquitur dc
Baptifmo. Ambrofius de iis epii myfleriis initiantur, Ambrofii
cap. }. t/fqua eft, tpta care mergitur , vt omne ahluaturpeccatttm^peliturillic omne vitittm.Hietonymus Hicton,
jhttprifia facinora delemus,&cc.
Ruffinum
libro aducrsijs
& cpiftola Sj.
cap.7.
ad Oceanum, cap.2. Omniafiorta , &publiccolluuionisfirdes

fttts
impietas in T>ettm ^parricidium
in paremes
atcjue in extraordinarias
& ince-
voluptates
vtriujtpie fixus mutata natura , Chrifli fome purgantur,icc.Omma in Baptijfnate condonata fimt crirnina
necpoft indulgemiam iudicis eft metuenda fiueritaSy
dicente Apo/iic
Et
^dem jiUftis ,fidabiuti
htec
tftis,fidfimHficati eftis ,fid iuftificati
eftis
in nomine
Domini ntftri lejit Chrifti,& in Spiritu Dei noftri,omniapeccata donataJimt,Scc.
Vr caetera crgo omirtam omnia hic ipfe locus

Pauli veritatem hanc luculcnter docct i . ad Corinth.cap.6. Nolite, inquit, trrare,neefue fomicarijy
netjue idolisjeruiemes, neepte adulteri^netpte molles, nctjfue
mafiulontm concubitorcs
neijue fwres,necpte auari,
wtiui.
vinculura legis Ecclcfiafticse, vt fubuertant poiMbtri ht- teftatem Pratlarorum ita Luthcrus de captinitate
:
tifit.
Babylonica,cap. de Baptifino.
IiutattiiMS
ne 6.C4W.25.
Hanc damnat
ha:re-
fim Tridcnrinumy?^7.<ilf Baptifino can.%. &fiJJio'

Itcm.quodomnia vota tollat; ita Luthcrus ibidem , Caluinus/ yfntidotoinfijjtonej.
can.cf.
Sc
Kemnmus in ExamineeiHfilem. Damna-
tur codem canone. Horura cffcdluum non meminit ha6):enus antiquitas,aut Scriptura,aut traditio Ecclefiaftica contrarium autcm in materia
de legibus ,
voto late probatur ^ Thcologis,
nequc ca, qua: Paulus diftcrit de libertate rcnatorumin Chrifto , fic intclliguntur , feddelibcrtate a iugo Icgii Mofaicx ,
dc libcrtatc a
:
&
&
neejue ebriofi
neepte maledici
neejtte
rapaces, regvnin
&
ijoc epudemfuiftis , & c. S 11 b u n Dei polfieiebttm :

gitefficaciara Baptifmi,qui hicomniadcleuit:
Sedabltai, inquit, eftis, &c. Ex quibus colligitur
vcritas fidei definita a Conciliis, nempepeccai
ta,tam originale,quara adrualia ,qua:pr.Tcedunc

Baprifmimi (dc his cnim agir Paultis dumraxar)
pcr Baprifmum dcleri. Quod vcio fututa pcccaracomtniirapoftBaptifmum, non dclcar B.iptifina, vt varic
locis
glorianrur haercrici
omiffis aliis
invobis, eptediudicia habetis intervos:
monct
vt fiigiant fornicarionem,cui
addidli eranr Corinthij
Impugnatio autem harum hxrefum prouc ad

pr.xfentcm materiam fpeftant pctitur ex ii$, qu.-c
pricedenti quacftionc prfuppofuimus,qux non
colligirurcx cpiftolis Pauli.Itcm,ad
Nihilergo
nttnc
& infri
plurimum
vr cxponunr Patrcs
pcccato.
lejit.
*''''
'''*".
paret vcl cx hoc ipfo capite, vbi rcprclicn- /'"'"*
dit Corinthios,diccns.74 ejuidem om/iino dcliHu}

eft
litptijmut
damnationis eft
iis,
Rom.inos
&
8.
eptifimt in Chrifti
nonficundion
T 4
cmicvi
Et fubdit cxceptionem,
Z4
IV. Sententiarum
Lib.
omnium indulgentiam
atmem ombHlsntjicc. Vnde qui fccundum carncm
nos dicere Baptifinum non dare
mbulant , liccc prius fuerint in Chrifto Icfu pcr

Paptifmum rcgencrati habcnt damnationcm.
peccatorum,nec auferre crimina ,fidradere
Itcmâd Hcbrsos 6. Impojftbile eft eoscpu fimel Hluminatifuttt , &c> Vbi darc coUigitur incfficacia
Baptifrai ad tollenda peccata commiffa pofi Baptjfmum : quod rcftc dcHniuit Tridcntinum
Telagianos hoc
fefT-j' de 'B<tpti/mo
&
caft. lo.
&fijf.i^' can. i.
i.
Fundamcnta hsreticorum, vel fupponunt fo6

fidcm effc iuftitiam , ad quam concurrunc
Tundmtnt lam
torum radices in niala carne teneantur :

,
nifi infidelis ajfirmet
vtpecca'
cjuia aduerfits
Dicimus enim
'Baptijmumdare otnnium indulgentiam peccatorum,&

auferre crimina,nonradere,nec vt omnium peccatcrum
radices in
mala carne teneamus,cpiafiraforutn in capite

; vnde crtfiant iterum reficanda peccata,
capillorum
Nam & iftamfitnilitudinem comperifu* illos adhibere

caltmnia,tanquam hoc nosfintiamus
atque dicamus,
tftifme.
Sacramcnta,vt fignaexcitahtia,vcl concupifccntiam cfte peccatum , qux manet in renatis quorum vtrumquc falfum cft , fi intclligatut pccca-
rum propric:fiautcm latc,quacenus concupifcen-
pifientiftm
ex peccato eft,& in peceatum inclinat * vt cxCmcMftfe*'

ponitTridentinum_/?jf^j.vcrum eft.-fcd monendi
ti' qutmtdt
dicitur ptt' eftenc fic intelligcndo , vt contcntionem depo-
eogitantur,
ria
nantifcnfum tamcn crroncum pra:tendunt,quem

non faciunt ea, qujcde concupifcentia dilfcrit
Paulus>vcl dc legc mtmhtQtumadRmanosâp.^.
&T.yt alias in maccria dc pcccatis fufius dif-
tmuftt.
tmptiU
& concu
&
cap. } 2.
&
(â tam manum peccatHmfuit, inquit, vbi magna

in deteritufieret i?nuationatHrtJolHmgenmhumanHm
fecit oleafirwn,vt
camm de
camali concupifientia traduElum ^,
&
tra-
fium,remittatur,tegatur,& non impMtetur^: inde tamen

tleafler nafiatur, nifi
rena/catur
8cc.
& ipfe in tleameademgratia

Beata itaque
cuius
& cuitu
peccata:
& cap.j
remijfa fitnt iniquitates
remijjitm
&
olea
j.
teilian efi
telafitnt
beata, cui nonimputauit
Dominiu peccatum,fidillHd
,
& non itnputatur donecjiat
intuernam immortalitatem plena 'mMtatio, habet vim

^tMtidam oceukam , vnde fiminetur amarus oleafler,
mfiiHic eadeiH Dei agritultttra reruittatur, tegatur,nan
imputetur,
&c.
& ad ptccatuminciinat.
&
docct
non
& verbofitnfiijicationu
nonfilimptccata,
ûtc
omnia
omniaprorfiismala
,
atejue fantntur
Bahumana ignorantia,vel
rtunc remittuntur in
ptifmo,fid etiam ejtu poBerius
ft-
infirmitatc contrahuntur,non vt
Baptifma ejtuties pecquodfimeldatHrfit
vt nonfilMmantea, verum etiam poiJea qutrtfmlibet

peccatorum venia fidelibus impetretur. .Qiad enim
prodefiet, velante Baptifinum paenitentia , nifiBaptifinHsfi<puretur,velpoFiea, nifipracederet
&c. Ergo
Baptiunus-etiamfacit ad rcmiffionem peccatQ-
rum fubfcqucntium ,
& in virtutc cins
fit.
Hsc loca difHcilia efle doccnt quidam modcrT

nJ,& nimium fauere hsreticis , fed nihil minus:
cnim vcrbis pracmiflis clarc docet omiua

peccâ.vcl quidquid habet rationcm pcccati,fdiCtuumnia mitti in Baprifmo.
FuitillacalumniaPclagianoPiUgianerii
rum contra Auguftinum lib. i. contra duui cpitomr
ipfe
Augu,
ftolas
li
frtfomi-
tefumiiur.
ctiam^ CJf graf ja Dci
confentiatur,
Aiiquando etiam loquitur de concupifccntia^
non foliim quantum ad inclinacionem lcd cciam

quantnmad reatum. Et ficdicit remitti,tegi,non
Ali*utidl
ttiam fro
imputari olcs.quedulcefcit cx agriculturaChrifti, pcr gratiam baptifmalem.

Vndc haec verba
non imputationis pecrcmiflionis, tedionis ,
&
catorum defumpfit Auguftinus cx Pfalm. 31.
&
quorum te5l<i
Btati cjuorum remiffafunt iniquitates,
, &c. Beatus vir, cui non imputauit Do-
& 0 impuHtri iidem

pcccatum pcr indulgcntian^
TeSlafiint peccata, nonfic inttffigaSfWquh
Ccr.cufifeen-
quam ^ peccato atuali,
ad quod moucndo alHcit
manet. Deinde docet , qua ratione id fiat, dicens

regenerationem qux nunc fit per lauacrum,vfque
ix\ finem cundka mala bqminis purgarct& fanarc:
infra : Sic inquam accipiendfm efl ( fupple quo4
dicit Apoftolus ad Ephefios 6.de mundatione Ecclefix per lauacrum aquz) vt eodem laMacroregene^
catttr tqiits repetatur,fid cjuia ipfo
fiinnm.
ûia ex peccato tft,
concu- Tiident.
dicit ideo appeilari,
minus peccatum,8cc. vnde tegi
Haftifmum hominum regeneratorum mundentur
fimiliter declar ansy?j^ 5 . can. 5 . cur
pifcenti^ dicaturpecc^tum
Quibus verbis docct peccatum quidcm originale ita remicci,vt tegatur, non imputctur : crgo
rationit
jHtntium.
etfi ei deleilatione iufti-
Exquibus verbis Triden-
fitntpeccata
&
torum
non confintiatur , &c.
tinum
dicuntur,
tfine tptodpeccatofaElafit ,fiue cjuodpec-
ripeccatum
fandi deleUatione moueatur ,

titt
Hlicite fiunt
citur , vt cap. 5
lib.l.^dt
vbi fcruans oleaftri

oleae infcrtas fimilitudinem
pcr primum intelligcns
pcccarum, pcr fccundum iuftitiam
gratiapi;
tnijfttnim fte
&c. Et 'mit\6\c\x.,concupifcentiam voca-
ihivitiumprimtt natiuitatis, quoderat originale pecr-
pycentia
factrttid rt'
vel ignorantiam
ijuemadmedHm nunc in ipfisvidemM

^rboribM^quid inde in oUamgratiadiuina conuertit;
Obiicics Auguftinum
7
OUtSHt.
fecerit :peccataautemfimt qusficunditm camis concu'
Kemitti autem omnia in Bapcifmo non fblum

toco prifato , fcd in anterioribus , vt cap. i$.&
z6. &fcquentibus, vfquedvltimum,quod cft
35.//^. i.denHptiis& concup. vel cxprcffe dicir.
vcl fupponit, diftingucns concupifccnjiam ^ reatu, qui dimittitur in Baptifmo j hoc cft.ipfam inclinatipncm corruptain ad malum,tam a peccato
cx quo vf nit
originali, quod reatum appellat (
ipfaconcupifcentia.quae impropiip peccamm di-
(eritur.
et dimiti*
&e. Sedhacetiamfivocaturpeccatum,non vtique quia

peccatum eft,fidquiapeccatofalaeft ,fic vocaturficut
firiptura ntanus cuiufijue dicitur, quod manus eam
htntiecrum.
Omni ftc
Pclagianorum cap.
5.
Diomt , iuquit ,
&
eft
quod
remitti
nus in illum Pfalmum

fint,&vitiant, 8cc.
Augufti-
ptccata coopcrta , quafiibi
Quod &f doccnt alij
cxpofito-
fes,itatcgivtamplius non fint:tcgunrur cnim

pcr charitatcm
alias virtutcs,taniuftitiam,
quam pcr primam ftolam, candidam, immaculatam , quatollitur rurpitudo poccati fic enim
&
&
&
charitas operitmtdtitttdinempeccatenm ,per uipofio-
Itm. Origencs in cap.^. epiji.ad Romanos.
Ambro-
GregoriusAow. 4. in Ezje(hieiem, Perinde intelligitur non imputari ; imputatur enim peccatum quamdiu cft ; ficut
bonaopera,& ndes dicitur reputari ad iuftitiam
dicitur mcrces adprxmium.
fxpiijs a Paulo ,
ytique
Bcrnardus fcrip. i. de Annuntiationc
qHodfaSlum eft , Deo t4men non irnpwante , erit , qttafi
rcnonfuerit, &cc. Scilicct per indulgentiam ,
(xnsde orcaNoecap.
51.
&
ûiJ/it
noii,
impHtm-i.
&
Brrnardus.
&
miflioncm obliteratum, fanatuj-n, mundatum, vt

dicitur de pcccatis dclctis pcr Baptifmum. Qupd
autem Auguftinus dicat, cap.iiio 3 }. verbis citatis, ZxplirantHP
U-verl*
illud quod lemillum cft, & tegitur, & non impuJluj
tatur , haberc vim quandam occultam ; vnde Ccminetur amarus olcafter , intelligi poteft dc concupifcentiacarnalijvcl inipfis parentibus rcfpcftiuc ad prolcm, quse ctiam
vt nafcitur a parci^-
(ibus
DiftlV.
Qu^ft. 11.
viam concupifcentic.trahit
, donec pcr Baptifmum
rcmitratur reatus , tegatur, non imputctur. Vcl
intelligi poteft refpediuc ad perfonam baptizatii
in qua vigct adhuc concupifcentia in agonem
certamen , & foUicitans ad pcccatum aduale,
tibus bapcizatis>per
pcccaium ,
&
oleader
fii
&
nifi
pcr gratiam baptifmalera
& aliara fupcrad-
ditam remittatur,id eft,minuatur,prout fit in Baptifmo , vt infrk docct Dodor 'Jfuft. 7. ^>" $
Reffondeot Mllfudicunt^Scc. 8c patet cx Auguftino
variis in locis } vt hic C4pite }i.8c c^f' i j. Tcgitur etiam pcr rcfra^nationcm ciiis
ftitiz
&maiori
iu-
vinccnte amore : non imputatur,quando ci
non datur conienfus.
lo
Alia item vcrba Auguftini
quibus cxtcndere
ad pcccata fub/equcntia Baptifmnm , quatenus valet, vt impetretur per ipfum venia eorum,intelligitur co fcnfu,
Ûm vtrbs videtur

AuiiJHm
itcflittuumr.
BsftifmitnU
fubft^wtui
remijitnim
ftcettiinb*,
fiixJUH
cflScaciam Bapcifrai
quo Baptifmus neccflarii fupponiturad veniam

eorum, qu pcr alia media fit, vt funt ibi enumerata ; quia hxcmcdia eflc efficacia docct , fed ncccflario fupponcntia Baptifmum , & ideo poenitentia appcUatur fccunda poft naufragium tabula, vtfuoloco dicetur. Baptifmus enim cft mcdium necclfarium ad falutcm , & primum ,quod
ianua rcliquorum, ide6 necef
applicari dcbct,
&
fario fupponitur , vcl in re
quamedia,qu* cum
Argumimm
PtlagivUtnm.
vel in voto, ad reli-
Baptifini
contemptu nihil
in Ecclcfia cfle
Hoc enimpropterea, dscum, inquit, vt cre-
tum, &c.
efi
credito
Intcntum crgo Auguftini eft , Ecdefiam rcdrugaper indulgentiam omiiium pcccatorum in Baptifrao ; & tamen in fin-
&
gulis luis fuppofitis adultis habere peccata quotidiaiu, quia veracitcr dicunt , Dindttenehis debita
nofha, &c. Oftcndit ergo
quomodo
locus
Apo-
fit.ncmpc quoad rcmifllonem

plcnariam peccatorum prateritorum pcr Baptifftoli intclligcndus
rrum & vlteriusqu^d idem lauacnmi iam reccptum facit ad rcmiflioncra eorum,qux poftea c6mittunturjquiarcmcdia, pcc quxdclcntur, non
:
funt efiicacia , nifi fuppofito Baptifmo in re,aut

voto,qui eft ianua,& fundamcntura rcliquorum,
ficm cft fides : cft cnim prima natiuitas hominis
initiatoriiun:
in Chrifto,& Sacramcntura fidci
nihil crgo Auguftinus fauct hxreticis , iquibus
longc difcrepat, eofque impogtut, quorum ettoc
&
&cundcra gradumcertitudinistriGrMilMn Ifi'

ncm^tper Baptifimm rtmitti eri. ftmdifam,
giuaU,&itifitndifratiam
ri,
mundari,
&patct;quiaiuftifica-
&
gatis.
Eadcm veritas patet ex Patribos allegatis fu- Ex PMtriifh.

pra de cflicacia Baptifmi Chrifti fupra Baptifmii
loannis, eorumquedifferentia. Item in commcnto prafcedentis quaeftionis;& in coraraento iam
przmiflb : Nazianzenus orat.ô. Chryfoftomus Nazianzen.
hom. 40. in Genefim, id docet de infantibus etiam; Cliryfoft.
& horailia
ad neophytos
Hac de caufit , inquk,
& infamulos haptizamus, vt nonfint cointpdnatipeccato, z/t
ijs
addaturfimElitas, iuflitia
tas ,fratemitas Chrifti
adoptiojjttredi'
vteiut tnembrafint omnes,vt
Spiritus h/Aitatio fiam,Scc. Ladlantius Ub. y.cap.^.
Cyprianus
epiftola
tatis
x.
& epift.^.Dzmzfccnuslili.
partim in
Cyrillus
i. in loan.cap. 41.
aut virtutes pacuulis
<jaia nollus
po-
contra Pelagianos
Hanc tandcm vchit
Cyprian.
Dunarcen.
Theodotei.
& Do-
definitam colligerc licet

Floicnt.
Tiident.
finate corfertur,reatttm originaiis peccati rernitti ne-
gM, &c. .Anathana

Deus,
ijuia nHiil efi
fit
in renatis
damnatiorls ijs
enim nihil odit
tpti
vere confipul-
tifiintcum Chlfio per Baptifimtm in mortem,
non
ficimtm camem ambulmt , fid veterem hormnem
extsemts,
neuttm tpuficunStm Deum creattu eft,in-
&
dsiemes
imtocentes, immaculati, puri

,
itmoxif ac Deo
haredet tjuidtm Dei, coharedes au- Efratu Ba-
tem Chriiii^ta vtnihilprorfiu

moretftr.
Hzc definitio
eos td} ingrejju cali rf ftifmi.
Concilij finevllalimita-
, comprehendit omnes baptizatos,

quantum ad cffeftum,qui natus eft haberiin
tione pofita
omnibuSiCx vi Sacramenti
& feclufo obice.
Itemfijf.6.cap.i. docet ficut
pcccatum
Adx
nonpotuiflet communicari,aut contrahi, nifi ab

eo , qui ex fcmine Adx propagatus nafceretur:
fic etiam.nifi renafccrctur in Chrifto, nunquani
Citm ea, inquit ,renafievtiapermeiuftificaretur
:
^tH pafiionis eittsratia,tpta iuIHfiftnt,iUistrilmatur,

&c. Hec autem renafceniia fit per lauactum rcgenerationis ergo &gratia collata,quil rcnatus
14
Ktnofetntia
in Cbrtfii.
Hzc ctiam
doftrin eft vniuerfalis rc(peftu oraniura, qui in Chrifto renafirunrur.

fit iuftus.
In capite fi^qucnti docct hanc rcnafccntiam

poft promulgationem Euangeli j , fine lauacro re-
generationis
&
aliis
lib.
tx Florentino inDecreto vnionis,yhi definit omnia

Sacramcntanouz lcgis caufarc gratiam,& cx parciculari Baptifinum, cx Tridcntino fcfl^ ^.can.j.
Si quisper lefii Chrifii Dormni gratiam ûa in hapti-
cap.j.
gratiam
<>.
Ladanc
natiftas.
Przter citatos errorcs , fuit etiam quorundam

fcntcntia^quam dcclarat Innocctius III. capitulo
poft eum Clemcns V.
Maiares ie Baptifino ;
&
lu.
& fandbificari, perinde tribuitur Ba-
ptifmo, ficut
rcnafci per ipfum ,raori peccato,
viucrcChrifto,infundi Spiritura fm&um in cordibusnoftris : vt patct cx Scripturis fuprji allc- ExSenfim.
lum non emerfit.
CUmemina I.defionma Trinitate

fide CathoUca,
&c. Vbi quidam dicuntur afleruiflc non infundi
CtnthfieLM
fftrit.
buit his duobus,
dileSli effelHfimt
di fine macula,
vtttn$t9.
fidediuina
dr crcditum
ita
Loquitur Dodbor de
Thcodoretus in epitome tUiunor. tlecretor. cap. de

Baptifino. Auguftinus variis in locis partim ci-
datHK Ecclefia pofi SanElttm Baptifimtm , in quofit

0mnittm remijftopeccatorttm, alterius non haberepecca-
qutnmdam
lo in Baptifino dimitti originale
fihigratiam infundi.
Baptifmus ergo reddit fubiedum capax rclicfFcftus corundem. Pclagiani , quos ibidem impugnat Augoftinus , captabant rraudulentcr argumentum ex illo ad
Ephcfios j. Mwidans eam ( fupplc Ecclefiam ) lauacro aqu* in verho vit, vt exhilieret, &c. non habentem maculam , aut rugam. Captabant, inquam , ar-
quorum donorum, atque
ptizatus.
StnftnttM
valent ad falutem.
peccatum, eofquc hic impugnat Auguftinusjficut

iclib. ^.contraduoi eviiloLu Pelagianonm cajf.
7. vbi cx parte harc ipfa rcplicat de oratione Dominica ; qu frnftri diccretur ad rcmiflioncm
pcccatorum quotidianorum, nifi dicens eflct ba-
?'
tatcra adultam
i.fidei, cap.
gumcntum ex hocvnde negarcnt
tl
225
in eis efle vfus
ipfarum, doixc peruenerinr ad

pcccatum vcr6 remitti per Baptifraura. Hzcfcntentia tolcratur in iiJis dccretis, quia non condcmnatur ; & hucmagis fpcAat
fcopus Dodoris , in hacquzftione.
Conclufio eius eft quody&M creditnm efi pamu'
teft
aut eius voto
fieri
nonpoflc:
&
docet Baptifinum eflc caunun inftrumcn-
NcH in fU
talem ioftificationis,quamdefinit non infilapec- ptcettomm
catorum remijfione confiflerr (ptout dicehznt Pcla- rtmijpcni.
giani apud Auguftinura lio. de gratia Chrifti,
SeJttiomi
cap.$8.& fef. 8c damnat Mileuitan. czn.^.) fidin
fmnRifitati:
fimS^ficatiometiam, &renoHatime imeriaris hormnis
ftr
226
IV. Sententiarum
Lib.
jxrveluntarlAm /itfiejfttoriem gratiA,& donorfm:vnde
& ex inimico
ttmict*t,vt pt
bdresfecundMmJpem vititatemtt : Sc ha:c
omnia cau-
homo ex iniuilofit
fat in
iujiut
co Baptifinus. Et infra , caufam fonnalem
, per Baptifmum data: , afferiteffe

Deiôn <pta ipfi iHihtseJi(vt vanc moderni Nouatores garriunt )fedtjtia nos itt/iosfacitjufti
mminamur ,
fitmus , eam in nobis recipientes, Et
hanc iuftitiam dicit efre charitatem Dei,qus diffunditur in cordibus eorum,qui iudificantur, atque ipfis inhzret , fubiungens, ipfa iufiificatione,
cum remiffione peccatorum ftmul reciperf Q>em ,fidtm,
iudiBcationis
iHfiitiam
'5
C^ charitatem.
Hac doftrina plana
eft
& quamuis de iuftifi-
tamcn perinde intendit hxc etiam communicari infantibus, qui
catione adultorum loqtutur

ah'ter
non difcernuntur i nifi quod in adultis exi-
inadibus
Idcm
liberi arbitrij
cuius in eis
5 ^
definit can. 2 .
diicerit
fola peccatorum remijfione,exclusagratia

ejua
irt
non
komi,
vel
& charitate,
rorumper SpiritumfanSlum infundainhareat, aut etiamgratiam , <jua iufii-
cordihtts
tur, attjue illie
Itemfeff.j.de Sacramentisingenere, can.(,.-j.& 8.

vniuerfim facramenta caufare gratiam
quara fignificant fedufo obice. Eandcm fupponit caxt.G. df Baptifrno. Et can. 1 3 definit infantes
baptizatos computari inter fideles. Et feffli^.c.i.
eandem veritatem fupponit , nempe Qapcifmo
.
dari grafiam. S* ta , inquit , in regeaeroiifmmihitt

gratitudo erga "Deum ej/it , vt iuftittamin Baptifmi
infufos.
habctur
tis
(Jhriiii,âperBaptifmum applicatur pariter om-
nilfushaptizatis
opinionem
qutt afferit
tamparuulis,
Ex quibus habentur hsc cx communi confenfu
tam Innocentij
incap. Maiores,de Baptifmo,
&
, de quo , vc
Secundum eft w-
in h0hitu,& ûalitate phyftca informante
dixi.nullafuit controuerfia.
adtdtis
partis.
&
paruulis''. Ergo
nullum fundamentum peti poteft dubitandi , an
gratia coUata per Baptifmum , & alia Sacramenta , confiftat in qualitatc , & habitu ,.id eft, phyfice , & permancnter inhasrentc , & informantc ?
Nulla ratio dubicandi , inquam , ex prxdidis
Canonibus peti poteft, neque etiam exopinione
&
&
faltem in adultis , in quibus poteft clfc iuftitia

Vtrhm ir*- aduali$:in infatibus
aute id efte de fidcH^c qua:-
ftiomagis fpedat ad matcriam dciuftificationc,
quamibidem
difleruimus. Alij contrarium dtj-
cent tanquara proximii fidci faltem ,

pcatur ab illa appellationt habitus,
mod6 abfti-
& qualitatis.
Viris
magnis,& grauibus
&
benc racritis dc
bitum eiteS- fchola , nolo ex propria opinionc pratiudicarc.
mMtutifinfu, Caetcrim videtur mihi cx comtfiuni confenfii
ycritatem hancmagis tcncrc in adultis.; de quibus ncmo videtur inter Dodtotts antiquos Schofrohitti
ex lafticos
aliks dubitafte
primum id confirmo
ctmonibm.
ex authoritateprafdi6torum Canonum,inquib(is
tantum dubitafle quofdam Theologos dpcetur
de cfFcdlit gratia: ,
donorum in paruulis , an
Cafitt ttoit- ipfis communicetur pcr Baptifmum ?
Et ratio
efft htt-
&
&
eorum fuit,vt infinuatur, quia vfus przdidorum

habitaum^ncmpe gratia; (quam ipfi fupponcbant
confifterc in charitatc , & eifc habitum opcratiimm , quia alioquin fundamentum eoium non
fubfifterct) fpei, & fidei, non potuit cfle in infantibus,ex defe(fiu,& incapacitate illiusftatu$.
Cx.ccri
autem tam antiqui,quam modctni Do-
iS
Cenutniemia
Dclitrum.
Dodorum
diuerfa, quia in iifdem infinuatur,

ciim contrariura doceant ,
fupponant nequc
&
?u$,
Tridentinum ( quamuis loquatur de iifdem
& qualitatis
tenet
Aliqui itjoderni proptcr ca , qusp dicuntur i/t

Maiores , dt Baptifrno ,
(lementina i . de
Jitmma Trinitate
fide Catholica , dicunt non eflc
de fide,iuftitiam confiftere in habiti) &qualitate;
eap.
dona concomitantia communicari
in quibus ceflat ratio dubitandi alterius

Tertiumverofuit in controuerfia folum,
fub appcUaiionc
aduUus baptizatur.
Ctntent in
Deerttt.
quara Clemcntis ,
Concili) Viennenfis, quam
ctiam Dodotum difrentientium,circacffc(ilum
Baptifmi in paruulis.Primum edgratiam confiflere
Supponit enim ritum Ecdefiae baptizandi paruulos ,

gratiam recipere nam rarus cft
&
Htctp,
Nos attendentesgeneralem efficaciam mor-
alitcr
inter fideles,qui
nnm.
completum effedmn Baptifini,& habitus

Qusftioautem fuitdegratiainforraantc per modum habitus , id eft , qualitatis petmanentis,& informantis :vndeinClementinaita
adultis
ipfius heneficio, &gratia,fiifceptam, conftanter tueren-
tur,Scc.
im
&
An (ci\ictt,gratia,& doaa darentur
ex defcriptione
dcfinitur
duiii*
&
duobus nequit faluari
iuftificatio
exre.
tiutn.
vfus : qua: ratio

incapaces habituum, ficut
ceflat in adultis : ac proinde admittebant in
efle
liem gratiam
cius fuppofiti a Concilio.
Cauf
prienu imfiiu,
Dei , anathemafit. Canon vniuerfalis eftcomprehendens tam infantes,

qu9m adultos , qui iuftificantur ; quia fine iilis
ficamttr, ejji tantumfauorem
Ztim
adultisquoad vttumque priores ergo,qui negabant infufionem gratiae in infantibus , ideo ,id
negabant, non quod de efticacia Baptifmi, quantum eft ex parte Sacramenti , dubitauerint , fed
quia putabant nihil otiosc confcrri , vbi nuUus
cius vfus eflet i
infantes ob defedtum statis,
duximus eligendam,8cc.
cft vfus.
hîi-
in
cramcntum, per quod
ves iufiificari, velfoU imputatione iufiitia Chrifii
tH4.
vfum,quam
ûamadttltis dari inBaptifmo, inffrmantemgratiam
fiftit
tU fit
infantibus quoad rem,licc:t quoad
gatur difpofitio antecedcns iuftificationem,&Saiuftificantur ; infantes autcmnonfuntcapacesilliusdifpofitionis,qu5cpn-
i^
ftores admittebant infufionem habituum,tam in
iuflitiae
)
Trident.
& gratix, & non habi-
licct interprctari
quodomnes Scholaftici,&
nam
reipsi
prsfati Pontifi-
ccs docuerunt, aflerens gratiam renouare interius
anima,intcrii^s infundiîncfTe notis,
denominare
vere iuftum inh2rere,augeri,amitti,recuperari;vt

patct cx tota fefl".6. abftinuit tamcn ab appellatio-
ne
illa
Phjlofophica ,
haJ}itus,Scqualitas\ 8c
& Scholaftica
quam
qua dicitur
admiferunt Clemens,
&Innocentius ,comraodius fequensmodumloantiquorum

qucndi Scripturac, & Patrum,
Conciliarum , inmateria dc iuftificationc homi-
&
; rcipfatamcn id tcpuit, quod alij fub didis

appoUationibus cxplicant: ficut &Patres,vbi-
nis
cumqucaguntdecommunicatione
Spiritus fan-
horainibus, de rcformationc imaginis, de rcnouatione intcrioris hominis,dc efficacia Baptiki
fmi
&
aliorum Sacramcntorum
dc iuftinca-
tionc a peccato , de grati^ adoptionis : quibus in

locis loquuntur de dono aliquo permanente,
communicato hominibus.
Ratioautcm dubitandi dc iuftitia ,
poflint
vcrum
feu gratia
19
cum ipfi
iuftificari per adus eft noua nam licct
baptifinali in ^dultis
an
fit
habitus
fit
rantibus
eflc iuflitiam
aûalem
& adimplentibus legem
in benc opc,
longc ab hac
diucf fa eft gratia fanitificans ex mente C^ncilij

Innocentij in illis Decrctis,ac etia
Vieimenfis,
&
Scholafticorum
ac
nouiiHmc Tridentini nam,

:
vd ille adtus antecedcret Baptifmum,& hc non;

quia
TullitrJl
fsn.
lHfieMnif nen
etnfifitre
in
IV.
Dift.
quia
lic
tton eiuraretur a Bapti(mo>neque ngnifi-
carctur piadicc. Deinde
Tndentinum cap.7.
ex-
non eflfoU peccAtontm rennjfio Jedfim-
dr renenatfo imeriorit hominis pervolunta-
riamfiifieptionemffrati,&donarttm,SiCC.C\n\ii cau-
enumerat ,
augeri fccundum
uix,
& inter alias Baptifmum

menfuram
dicit
difpofitionis pra:-
dicit infundi per Spiriturri
fanflum
&
caufam eius efficientem eflc Deum, mefitoriara

Chriftum , inftruraentalcm Baptifmum , nullara
flutem adiuitatem refpedu eius tribuit baptizato , niA inquamum fe difponit cooperans graiia:
vocationts,quodnequitdici de iuftitia,qua: con-
difftmt.
fifteret in
aû vitali ,ac proindc
inter alias cau-
cnumerari liberum arbitrium homotum,& excitatum , vt declarat in
fas eius deberct
minis \ Deo
ideo nos dici iuftiHcari graquia netptefidet , ne^ opera , ûa iuftificationem
Itcm, ci^.
IPnfrhitttn
cis,
Itakiim ftt' amecetiunt
8. dicit
ipfam inflificationis ff-atiam promeremitr.

Dicit deinde iuftitiam noftram nobis inhxrere,
,
& augeri & amitti

,
queunt intcUigi
ineft.
quae in rigore alitcp ne-
quim
dcilla, quat
permanentcr
Dicit iuftitiam noîimcap.illo,
re in charitate
tiaptizantur,
Itera
put diffumUtur
atque
iif
7. confiftc-
cordihus
eormn , epd
ipfis inhacret.
in ipfa iufiificationefiimtl cum remiffione pec-
catontm hac omniafitnHl infufa accipit homoper lefttm

Chrifium, cui inferitur,fidem, jpem^
& charitatem,8cc,
In his quocunque modo tcxtus intelligatur ( vt

abftineamus ab illa quxftionc, An gratia k charitate difFcrat
qua
confiftit integra iuftitia Chriftiani,
homo infcrtus
Chtifto per Bapti,

fmum Chriftianus. Ha:c non poftunt rcferri ad
iStum quia ante Baptifmum habuit adultus
id eft
gr-
fiert
fit
tim fn8ifiaAu: fidei

gMHttm in
8m
*ntect-
fpei
& charitatis
vnde
confiftcret iuftitia, id cftîn actibus
fi
non
in ipfis
intelli-
aut fupponi ,vt
Jtuit Bnfti-
geremur per Baptifmura
fmm.
difpofitio requifita ad Baptifntqm adulti
Uejiu
9m
in
tmft-
U3tt,
infufa
qui
tttit
*$
mSiiK
alia in adulto
alia
aut Baptifnuim
&
aliam efficaciam ,
efFcdlum in fpecic habcie in
t.tdtm t(l im
infantc, aiiam', inadulto : crgo non in alio con- fptcie tffic^fiftit
iufbtia,
^ gratia infantis
',
in alio,
inquam,
diuerfo fpecie , i gratia adulti, Patct confirqucntiacx Tridcntino cap.iUo T.fiff.C vbi vidctur dcfignare
vnam,&eandera formam
ci SucrtBiBti,
cfreiuftitiam
inomnibus. Z?CTSMn,inqnit, vnica fermaiis caufk

tft iuftitia
Dei, non tpia ipfe iuftus eft,ftd epia nos
iuftos
fMit, &c. In hac iuftitia dicit,r4p. i o. nos crcfccre

per merita, quae ex fide fiunt, eundo de virtute in
virtutera: Sccav.i ^.dc lapfis,&corum rcparatio-
ue
; .^1 vero ao accepta iuftificatiords gratia,per peccatum exxiderunt , rurfiu iiîficari potentnt cum ex-
Sacramemum pierito Cbri-
fii amiffamgratuun recuperare procurauerint.
Dcraus crgo cafura ordinarium, infamcm bwptizatum ad annos difcretionis vcnicntem pcc-
cando amififIciuftitiam,dcindepocnituiffe :pcto.

quam iuftitiam rccupcraucrit ? an eam quar cft
habitualis
& quam
acccpit infans
& pcrdidit
adultus?anver6 adualem , quac cft adultorum?

Si dicas, vel illam, vel hanc, quac squiualet.
Contri , quit Conciliura debet intelligi in rigorc fcrmonisj,
ria fidci
&
fecundura proprietatera in mateloquens,

vt loquitur de vnafimplict
&
forraa in fpecic.
Deinde fi ex modo loqucndi Patrum contra

Pelagianos procedendum fit, cum appellationcm Octurrttur
iuftitiae,
quae cQnfiftit in adlu
tribuat omnibus, fundmtnt9
& fingulis operibus ex gratja faCtis

circunftantiis
cum dcbitis
efftfitt.
videtur hoc fundameniura cx
raodo loquendi defumptum reddere ambiguumi

in quo confiftit iuflitia , pcr quara habcraus adoptionem ,
filiationcm
ciim pocnitentia fit fecunda poft naufragiura tabula , ad tccuperandara iuftitiam in Baptifrao coUatamper
&
&
dam eandem iuftitiam, augendam, dcbet rcfpe&a. eiufdcm forma: cftc efficax ; non altctius ,
pcrinde de aliis Sacramentis dicendum erit.
non confert aliam
in
qua: data eft
iii
illa
, quantura ad gratiara fanftificantem:

etiam Euchariftia , qux ordinatur ad nutricn-
&
&
date in omni opere ^m,&c.vbi diftinguit iuftitiam
Quod fi dicas contritioncm, aut a^ftura pcrfe*4

^be dile&ionis,quz non corapatiuntur cura pec- Ktinrffi tHit
diltSieuii
,
cato,elTe iuftitiara , hoc eft, comra dograa Eccleaut ctntritia^
fiac, quia hi aftus per modura difpofttionis tannis.
tum faciunt ad iuftitiara quac confcquitur ,
in
qiix perpetuo conferuari potcft, vel amiffarecu-
voto Baptifini
confequentibus ficut
ab operibus anteccdentibus; neque Concilium agnofcit vltra hxc, alios
aftus virtutum, ad quos concurrat lifcerum arbitrium neque etiam Patres , aut Scholaftici loquendo de operibus , quibus horao iuftificatur,
neque Scriptura ergo fine fundamento aflcritur
potuilfc hanc iuftitiain,de qua loquimur , adulti,
de fafto ,
lege ordinaria, confiftcrc in aftu ali-
citurquod reconciliatip non debet adfcribi contritioni> fine Sacramenti voto, quod in ea includitur,
difcernitur inter ipfam contritioncm,&
reconciliationera tanqnara diucrfas formas:qu6d
fi ex natura a^tus comritio cflct forraalis iuftitia,non diceretur in votOx& virtute Sacramenti
roconciliarc, raaxirac tenendo iuftitiam ex naiura rei iuftificarc ; prout diti authores dc gratia
quo
dîflerunt.
diftinxit
&
tftrsto,
ftatui
Sed neque in aku ctiam confequ?nte Baptidiftinguit Concilium gratiam iuftificationis ab adlibus confequentibus,
quos vocat fru^lum iuftificationis , cap. 1 6. Hac
fmum confiftit , quia
ûtdnan
fundamcmo
fccundum fpccicm
fic
rt
dico,
Baptifrao
perari.a bonis operibus
Smer'
&
eam
baptifmalem.
eam fuperius
tntnt* tx tfi-
ratione: quianulloprobibflj
poteft gratia adoptionis
in infante
a6lu,pra:cecknte Baptifmum, confiftcrc iuftitiam
cuperauerint , proponendafum verba jlpofloliy^bttn^
fAM
Sacraraentoium
opere opcrato. Confirraari potcft Ctmftm,
iuftificationem k peccato ,
fpecie iuftitiara , quara fit
homini^.fiue acceptamgratiam ptrpetuo conJeruauerint,ftue amijfam re-
Crli4 c*u-
hacc fcnten-
dc rationc iuftitiat eft , ( quando incft in quocunque gradu, ) iufti ficarc. E x quibus patct in nullo
igitKT ratione, inquit, iui}ificatis
22,
ftum vita-
Deo vnde
citante Deo per Pamitemin
c^.f.& 6.ci-can.^^.& 6. CicigcrcidzStas.
10
227
fcntentia ftatucntc
tiatollit efiltcaciam
mtn fTtiudt fas ibi
/linn
ex-
poftc cftc a folo
quarahabcm cx
ilificatio
ftm
raaxim^
ptifmum, enumerat adus Hdei, fpei, diledionis,

poenitemiz ,
negat in his conhllere iuditiam:
H*nc^ in(^vdt,fcH prparattonem,u^'ifu:atio ipfkconfequitttr , <]iu
Sifuittm mi
lem non
plicans ne ceiTariam dirpofitionem adulti ad Ba-
&
'iMfilz.Mtm
Qu^ft. II.
trij
fuo.
Acccdit qu6d hoc tenendo non rcftc definirct ConcilJum fijf. 7. de Sacramentis in gcncre
can. 8. âtiam confrrri k Sacramemis noua legis ex
opere operatt, id eft, fiae cooperatione libcti aibi-
&
aut Pcenitcntia:
vt dcfinit Tri-
dentinuray?^6.f<.4. &feJftone 14. cap. 4. vbi di-
&
Dcinde quando ex attritione cum Sacramento adultus iuftificatur,quomodo fieri pof^

fit,vt pcr zGtaalem iuftitiam diuerfam ab ipfa
artritionc, ( tenendo diftinlioncm , quam contendunr cflc iutci hos aûs ctiam in fpccic)
S4tramtnti.
Lib.
zz8
ouomodo hoc
IV. Sententiarum
ahim nouum,
faluari ppflct per
juin cxpcricntia conftct iuftificato fe
rcccpiflc
iuftitiam.ficut habcicpotcft expcricntiam de fuo
adu nouo ,
fioris.
& diucrfo
quoad motiuum &robic-
ftum formale. Hac ergo opinione prztermifsa,

Conclufio Dodoris patet rationc,quia Baptifrauscftefficax refpelu gratix , vbi nullum inuenit obicem , fed m inf^nte non cft talis obex:
crgo. Maior cft dc fidc,ex Tridcm.fejf.j,de Sacra8. Minor probatur,
mentis ingenere, can. 6.y.
q.uia non cft repugnantia voluntatis contrariar,
non eft pcjccatum adtualc ,quod exigit pcenitcntiam,folum eft peccatum originalc quod npn eft
&
IJuIl rtfu.
gnanti
ift
fitfitnti*
4d
fratmm.
obex rcfpcftu Baptifmi , quia ad eius dclctionep

faabet cmcaciam:non obftat dcfcftus libcri arbi, vt pat.et cx didis , quia funt capaces gloria::
ergo
adoptionis , .quse Tiequit contingerc per
folam rcmimpnpm peccati orieinalis:ficut noque
per folam rcmiffioncm peccati inferuntut Chrifto, fed pcr gratiamadoptionis filiorumicrgo recipiunt ipfam gratiam : deinde polFunt faluari
pcr martyrinm , & Baptifmo flamini$: crgo funt
trij
&
capaces gratiar.
Cifojirmatto
f ccnjuetu4ine.
Confirmari poteft ex confuetudine primitiu*

Gratca con, qux criamnum in Ecclefia
communicandij quajnuis in
ob rcuerentiam Sacramgti. Euchariftia autem cx primaria inftitutione, &
pcr fc , non ordlnatur ad confcrcndam primam
tinuatur jinfantes
Ecclefia Latina ccflauit
Comm^ni
iufimtHfn-
ffcd
augmentum
eius
&
nutritionem:
confuetudo fupponcbat cx communi

fcnfu EccIefix,eos recepifle gratiam primam per
Baptifmum , fecundam pcr Euchariftiam , quia
icrgo hacc
alioquin ncquc
Chrifti
communio cfTet licita , ncque vinon cflct frudluo-
lus cius finis afllgnari poflet,fi
fa:vt fuo ioco videbitur, contra
quofdam
pafllo
Baptifmo applicatur,
fi nullum habeat pec-
ficut infantibus in
eum
etle
in ftatu falutis
catum.
Qu6d
dicas infantibus
fi
gratiam in tranfitu
in eo cafu
dati
prout infra dicetur
re-
quoad culpam in iufto,vcl daci
mttti venialia
augmentnm gratiz , correfpondcns adtibus

rcmifm meritoriis in via) hinc colligitur ipfos
efle capaccs gratiz , ac proindc cam mclius
caufari per ipfum Sacramentum , quando reipfi
cipitur.
X%
quia infantes funr
Anteccdcns /*/*'/**
^"^*^"^'
patcbit infra. Confequeiuia probatur , quia nequit dari difparitas tum quia principaliiis configurantur Chrifto pet gtatiam , quam pcr charaderem quia charadcr potcft compati cum Ctnfpiratur
Confirmatur fecundo
capaces charafteris ergo
:
& gratiae.
.*
peccato,& fecundum aliquos cumdamnationc,

non itagratia vnde Catechumcnus iuftus , deccdcns cum gratia , & fidc , faiuatur , non ita
:
cum
folo charaderc finc gratia
tum etiam
co plcnum cfFe(5lum in fcntentia ipforum aliquem tamen habct iuxta capacitatcm fubicdi,
;
ncmpe
rcmiflionis pcccati;& idco ipfis eft vtilis,
squc
6c ncceirarius. Sic etiam gtatia
necefTaria
ad falutcm infantis , pcr quam fine opcribus faluari potcft , Sc cumquafola,etiam fine
fiaptifmo , faluatetur , vt fi cflet fandtificatus in
vtcro , aut cxtra vtcrum ; non ita cum folo Ba- SoU rim^f
eft
ptifmo,& remilEone peccati,quia

tantum in
fic
confti- ^^';^'],^%*
Confirtnti
Confirmari ctiam poflunt infanies,& folcnt,an-
i^fMtum.
tequamad annos difcrctionispcrucnctinf.ergo
tcm.
infruûofam quoad cfFcftum gratix.
tes fuifle
rccipiunt cffeftum Sacramcnti
i6
êfponjio.
ri
Quod fi dixcris efFcftum grati* ipfis cpnfcrcum primum ad annos difcrctionis peruenc-
rinf,nifi
ponant obicem,quo etiaiTi fublato datur
gratia debita Sactamcnto,vt contingit
ceptam fcntentiam
Jmû^muut.
in fido baptizato
poenitente. Contri, auidquid
fit
iuxta rc,
&
&
tur infantibus.
t7
fnmit.
t peto vlterius de infante baptizato qtiid

, fi moreretur , aut vbi recipcrctur ? non
in coclum , quia non habcrct gratiam adp^
ptionis, cuius non eratcapax , & finc qua neque
primus parens, fi pcrfcueraflct, faluerctur, ncque
Angeli , fine eadem crantcapaccs gloria;, ncque
fieret
vllus fine hac ftola ingrcditur ad nuptias ,
Jnfernum
nis
ficut
non in
quia non funt capaces damnatio;

nequc vllum habcnt pcccatum:
pportct crgo fingcrc ipfis locum medium,indamnationcm ,

faiutcm , quod rcprobant
Patres contraPdagianoccftque hdci <logma cuiter
&
ftatu
Deinde gratia dat

filiatio
dcm ,
&
ius ad gloriam
natiuitas cius in Chrifto
intem.
eftquf
per can-
&
dona * reformatur imago fecundum Pancquc funt inutilcs in dormientibus ,

amcntibus pcrpetuis , poft vfum rationis habitum, quamuis nequeant tranfire in a&umscrgo
&
tres,
non
funt otiofa in ipfantibus
qui funt capaces
illorum cfFcûum.
& mpx
dc Baptifmo ob
rcmiflionem peccati,faltcm praxis illa communiconfirmandi,nifirccipcrcnt

candi paruulos ,
effcdkum Sacramenti , efTct inutilis , quia neque
ad rcucrcntiam Sacramcnti,ncque ad frudum,
5)Eofc6kum rccipicntis vaIeret:idcirco magis conultum cflet omifllo Confirmationis , vfque ad
annos difcrctionis , quibus eflet plcnc fruftuofa,
quia nulla neccflltatc praccepti,aut medi) confcr-
Tatonutnitnt
fx ftstu -
tuitur
fciiicct gra-
tiam,aIioquinnon cxpediret cosconfirmare,donec cfTent capaces cffcdlus,quDdperindpfii.ci pofitx. de ipfo Baptifmo.
f*r
, baquia gratia, &: dona non ^*" *f'"'

otiosc conferuntur infanti , vt falso fupponit
^.^^'^'/tfi
tinmtMfrntU
prioropinio , quia ipfc Baptifmus non ctiose
aut fruftra ei confertur , quamuis non habcat in
defcedens
pu(o naturz > finc vlla

iuftitia , aut conformiiate ad Chriftum , exccpto charadere , qui non fufficit ad falu-
aflercn-
Chrifto
/''*"**'
tizatus
Ecclefiac
jgratiam
cdnque applicatur per medium cfHcax
Accedit qu6d
ficut infans eft
capax in ra-
cione fubicfî, vt ab eo tollatur macula,quae

confiftit in priuatione
gratis infufse
lcntis formae
ti
nam
ita
originalis,
iuftitis
vel faltem
ctiam
&
tanquam anjuiua-
cft
capax ipfius gra-
iuxta principia Philofophica
ex
quibus prpcedunt pracdiî magis , qu<tm cx reuelatis ) pro quocunquc ftatu fubicftnm cft
capax priuationis , cft etiam capax forroa; oppofitac , quantum cft ex parte fubiedi
ergo
applicati causi efficaci , qus ^ nulla difpofitione fubicAi dcpendct , qualis cft Baptifhius
:
('aliiis
non haberet
remiflionis pcccati in in-
otiam recipit ab ea formam,

fcu habitum priuationi oppofitum
fi alius
cfFcftus , quralias conucniret gratise permofante cfFcdlum
dum
principij
impedimcnto
epio efficicntis,
fubicfti
&
non habeaturex
fcu altcrius conprincipij
pcr
fe requifiti
per
modum canfx formalis cxpcllcntis peccatum
vt liberi arbitrij
gratia
tamcn
noncfietotiofa.
Ex quibus
patet ad
fundamcntum
practcnfiim
fcntcntiz pppQfitz.Qui autfm ftatuuntnucflcde

fide
Si
2,9
fubiiBum
'fiefxfri^
uatttni*
etiMpfotms.
Did IV.
fide, aut
Quxd. IIL
& m. 8.
cercum , iuditiun aJuhorum confidcie
in aliquo
dono
habituali
gratiac necefla-
& coraprchendere, vel fupponerequidquid
riis,
per
& adiutoriis
ad opcra digna pra:mio,&: comdona habitualia conucnirc cmn
fc requiritur
pletc
bona,&
a<aualibusnoraincadiutorij,quandoquc;quamuis aliquando difccrnantur. Sed dc hoc pcr occafioncm opportunam in matcria de iuftificatione hic cnim agitur foliim dc iuftitia, vt cft cfFe:
Qm%
Sacramenti.
&
&
quia Dei jferfeElaptnt opera : Sc quando

fanar, fanat perfedlc:& ratio Innocentij cap.Ma-
Probat
iortttde Baptifino
& Hieronymi
mt. Patct ha:c conclufio cx diAis

Trident.
contra Pelagia-
nam Tridcn-
& Clcmcntanquam veriorem;

communis Theologorum & hac ratione Ba-
tinumfeff.6,cap.j. id cxprefsc doccr,
tina priraa
eft
gaturgratia. Hancrcftc impugnat Doftor ;primo fi ofFcrens circt infidelis , idcra de parcn-
& Innocentius
, adhuc validc baptizatur infans.

Refpondctur fidcm Ecclcfi* valcre. Contr^^ inquit Doftor , quia ctiam dato qu6d nullus circt in Eccle-
tibus
fia fidelis
Inftuttis b-
ftixMM
fdtUt.
tffl
prscifara alicuius cfTct^lus, admittitur fuppofitio

impoflibilis non implicans cx terminis mcau:
tanquam de intcgra
iuftitia:fidcs
:
cft
piente gratiam
vt patet cx Tridentino
modum prxparationis,
&difpofiticnis,ipfam gratiain iuftificationismercri.Loquituuutera de merito rigorofo,fcu condigno:&
veritas hxc fatis liquet contra Pclagianos. In paruulo autcm ipfe Baptifmus applicat
merirum paflionis , vt docet Clemencina locofitpra citato ,
Tridencinum
j. de peccatt vrig.
&
fijf,
non pcr hocnegatur in fidc Ecclefix offerri infances,vc quidam Patrcs dicum,quos aliis
can. 3.
citauimus,
&
baptiaari
de Bapti/ino can.
aflcrit
x j.
Sacramcnro , tanquam articulo crcdito,& cui

annexa eft profefCo fidei tanquam infiicucioni hominis Chriftiani. Ncfcio qua racione
idcm modcrnus hanc quxftionem rcducat ad
virtutcs moralcs infufas paruulo , tanquam de
mente Scoti,qui contrarium planc tcnct, negan-
&
do morales per
fe infufas in 3. dift.^6,
liim loquitur de Theologicis
AdJectmdMm principale dicituryScc, Hsc rec

31
Aififuiim. (ponfio cft Alcnfis ^.part./itm. <puf{.Zjn,-j. art.-j.
Vtrum farmlta
Tr/dentinum
tutibus infufis.
&
ficut
quia per hoc

non inccnditur quod fides Ecclefix habcat rationcm caufx mcritorix fcd de fide agitur , vt
rcducitur ad intcntioncm Iegitimara,& minifterialem baptizandi , vcl dc fidc vt eft alligata ipfi
fijf. 7.
fufius
fiff, 6.
antcccdmit,in adulto per
Scripturs , quarauis probari non poffic rationc,

auc dcmonftrariiquod pcrindc docct dc aliis vir-
Qj^
Chri'
& fidem & opcra, qux
cap, 8. vbi ncgatur etiara
tradlat in j.<i^.i j.vbi docct neccflari6 fidem in-
fufam admitti proptcr authoritatem Patrum
Silui
.
enim & fpcs

vndc infan-
Dodor qux
5*
Idcm docet Tridentin. cap.y.fitpra: aliam autcm ^*^ ""^f

"
fnirtliria
*' tU'
non oportet cfTe cxtrinfccam , qu?Iis cflet fidcs
XXti$nii.
ofFcrcntium , ncque ctiain intrinfecam in rcci-
infcrcns baptizatoS'in Chrifto, communicat

principium credcndi. Alia ibi
neccflitate fidci dilfcrit
Baptifmus, fed de mcritoria.
Kefpondet autcm DoQiot quod nullam aliam

caufam oportet afTignare practct Chriftumi qux
cxtrinfeca eft,& perquam primo coniungatur
Deo,nemjpc peTredemptionem,êftinChriJtoIefii.
fidcin infufara,&
dc
quam przcisc coniunnon dc inftrumcntali , qux
tcra quxritur de cauiajper
fpcdant ad integritatem iuftitix

tcs computantur inpcr veros fidclcs,vt definit
Tridcntinumy?/7- de Baptifmo can.i}, Auguftinus Ub.i ,de peccator.merit.& remiff.cap,i j.cr /1^.3.
cap.i. Hoc idcnrfupponunt Patres , diflercntes
dc Baptifrao infantura , cura Baptifmus fit Sacramcntum fidci , & initiatio hominis Chriftiani
adhuc valerct baptifnSus falua intenquod fecit Chriflus. Rcfpondct
quidam noftr fcholz modernus fcriptor , quud

argumentum fupponii impoflibilcquia Ecclcfia fcmpcr mancbit fidclis. Sed hxc refponfio
non valer, quia etiaiti ad cognofccndam caufam
&
te,
tione facicndi
ptifmus vocatur ad Hcbraros 6. illmninatio ; quara

proprietatcm eidcm tribuunt Patres, quos lupri
citauimus. Patetetiam adHcbrxosi. Sinefide
ititpoffjfile efi placere Deo, Vbi Patrcs,& cxpofitores de neccflitatc fidci ad falutcm diircrunt. Itcm
charit.-iI Mi Corinth, i j. vbi agitur de fidc,fpc,
dri.
'*"*
&
gitur gratia paruulo,
Ad frimwn ttrfftmentnmy 5(c.
In refponfioAiftimttm. nc ad primum, docct Dodlor, fidem,

fpcm inImfinUi fm. fundi fimul,&gcatiara vniucrfaliter in prima iufpeciatim infantibus.
ftificationc pcccatoris ,
219
Vbi admittit rcquiri^fidcm
\n Si ttquiA
ofFcrente, aut fufiripicnte paruulum.vt ci coniun- /'** **""
vcl probabilius cire,
camconlUlerc in adaali.Adducunt loca quxdam

Augu(lini,poti(Iimum in quibus accommodatur
appelUtio iuftitix operibus , & charitati adluali
fed non eft huius loci illa examinare i admonendi tamen funt , Auguftinum pracfatis in locis
ex fcopo diftcrere coutra Pelagianos de iuftitia
operum bonorum,
art. j. $.1.
tiquitus
mota
fuit
& hic tan-
& quxftio, vt an-
charitatera
fadcm
Uin
elari
umalis.
& fpcra
tangebat.
III.
in ventre matris baftitjari fopt^
AlenC.^.part.fta/t.t7,m.i,D.BonzueM,d,.p.ium.i.<fMaf{.t,KichJhiart.i,ipiafi,i,D.Thom,^ft.t,iirt,i.
^tta/liMncHU
Sed Caict.
i.&
ibi
yp4rt.<jiuft.6Z,art.ii,
Suaree il;id.iy.fiQ,}^,^
otnnes ctim Deii.
&
cotnmiitti negant,
temere ait parHHlum in vteri, per Baptijhuan in vtto,fihiari.
&
i
tertium Gc proccdicur ,
arguicur quod paruulus in vccro poflic bapciquia donum Dci pcrfcdius cft, quam pcccacum Adac , vc pacet Rcm.f. -^^ptm.^
zari,
paruulus auccm in vccro macris poccft

fici
dono Dci
Iccm, paruulus
oêr.
pcccaco
Adx
in vccro poccft libcrari a fcrujtutc temporali. Patct
macris : ergo,&c. potcft crgo
Scm
infici
Tom.
ergo poceft per-
& fic rccipcre Sacramcntum pcrfcdius.

ex manumillioftc Arpm.Xs
ibi baptiza.n.
yilL
Itcm
ijo
Iccm Rom. 1
ArgHm.^.
tem
.cap. J/ rndix fnnStA,^
dicitur proles in vtero
Contra, i .Cor. i
Ratio dd
IV. Sententiarum
Lib.
y.
rami : Mater fanfta coiwparatur arboii,iamus aa-
crgo,&;c.
Non frius quodffiritttalej,fed quod tinimde^deinde quodfpiritude:cxgo

quam fpiritualiter renafci. Item,vt vult Iftdorusj ûi na,-
prius oporcet nafci carnaliter,
epp:
Adam non ejl, renafci fer Baftifmum non fotefi.
tus fecundum
S
Jieijcit
'uel ftnguinis in vtero
hinc enimfequeretur,
quod efifalfum,
f^ omnes
Ttrant.
lib.
^'
fiem.
2.
M.
quodnon fojfet habere Bapttfmum flaminis,

17. Ctuit. 7. quia
Baptifmus fan-
cum D. Thom.2..z.q. 114. art. i df
quodl. 6. art.^.
hic contra Armachan.lib .%.de qujifi.
Armen.cap.zy.^ Adrian.quafi.vlt.de Bapt.
quod non quia paruulus in matris vtero coniunlus eft caufa: fuae corrufic coniundum, non poteft mundari dum coniundum eft.
Contra, quia caro matris in paruulo non eft caufa corruptionis,nifi medi.ita caro au^^'^ 'P^^ paruuli cft caufa immediata , loquendo de corruptionc originali ( ftatim enim
Dicitur
Petrnt de ptionis
^'
^ contra Augufi.
ûinis omnibus valet , vt tenet communis
oftnionem Richardi dicentiSy ideo paruulum non pojfe in vtero haptizari,qttia coniunûs
caufa fu corruptionis
efi
HO
'
autem
talc
v^^
anima paruuli informat carnem eius
junftionc ad caufam corruptionis
non
corruptione
inficitur illa
caufat corruptioncm iftam in paruulo caro fua
quam caro
immcdiatius ergo
matris. Si ergo ftante con-
poteft purgari ea per te, fequitur
habens carncm fuam propriam nunquam

,
quod paruulus
quod cft
peccato originali poteft purgari
contra fidem.
ftiz.ari po-
Ircm licet paruulus in vtero matris fit coniunlus matri localiter tamen eft diftin^luâb ea perfonalicer, quia habet aliud corpus ,
aliam animam fed diftindio perfonalis fufficit ad diftindionem fecundum peccatum vcl iuftitiam ,
non iuftitiamj
nam peccatum,&: iuftitia infunt ifti pcrfona: fecundum quod haecjnon quia in tali,
vel tali loco crgo non obftante illi coniundione locali propter diftindionem perfonalem, poteft paruulus cffe iuftus licet mater qualitercumque habeat fe ad iuftitiam.
Icem fi non poflet cum coniundione ifta ad caufam corruptionis ftarc gratia in paruulo ergo non polTct paruulus in vtcro habcre Baptifmum flaminis, vcl fanguinis, quotum vtrumque eft falfum. De flaminc patet dc leremia , Jerem. i, 8c de loan. Baptifta,
Lucx I
dc matrc Chrifti hoc tencc firmitcr Ecclcfia.
Y)c fccundo patct pcr hoc,qu6dfiquis perfequitur matrem grauidam,cadem de
caufa perfcquitur paruulum in vtero eius: ergo fi mater occiditur pro iuftitia, fimili^^'- ^ paruulus. Si autcm paruulus occiderctur extra vtcrum
haberet Baptifnuim fan-
tefiijuisfla-
guiuis
&
&
lis
hx
d. 5 .7.
j,
vhi
d concept.
j' "^',
&
îne
fkngHine.
&
j fi
pro
racionabile
iuftitia
cft,
vcl fidc occiderccur cciam
non
quod Dcus non concemnet eum,pro
bapcizacus
crgo
eodem modo
fimili caufa in vtero matris
pafTum.
gc ex hoc potcft argui contra opinionem , quia fi paruulus poteft habcrc Baptifmum
flaminis:crgo poteft haberc purgationcm a peccato originali. Sed coniundus matri,qux
eft caufa corruptionis, per re poteft haberc Baptifmum flaminis crgo,&c.
:
COMMENTARiyS.
T^Jcitur t]i{od non,8ic. Condufio communh
JLômniuni , tain Patrum , quam Concilio^" ' 4"^"^ etiam Scholafticorum , hic fupponia
^
Ceelujioeem-
^t^Bnktirm
Ifidoro,
damn*ri in- turjquam probat Dodor ex Apoftolo,
argumento liminari contra obicfta ad oppofifMiem.
&
tumjnempe paruulum
Sfntftl
nttMu
Baptifmo decedentem
in vteromaterno,aut extra vtcrum,damnari' VnCa- de ab omnibus notatur fentcntia Caietani j .part.
giw-cy^.^S.^r/.^.e^^rf.ii. diccntis votum, &fidem
parentum pro paruulis in neceflitate,iiueintra
fiue extra vteruin , quando Baptifmus applicari
fine
non poteft,va!ereadfaIutem.
Ctnftuatur.
loan. j .
'B.egida itnt.
^"^'^
A'j;uftin.
Roma: imprdfis
iuffu Pij
;
V.
& de facili
confutatur ex iis.qurc de neccflitate Baptifmi

traduntur in Scriptura; vt loanni s 3 Nifi quis re.
natus fuerit,d<c.
omiies
Qmx cft vniuerfalis rcgula quoad
quibiis B.iptirqnis in re
ia
lib.
in
lih.
contraVinccmium Viftorcm
& eius mgine. contra Pelagium;

de gratia
de peccator. merit. & remtjf. q-
de Anirna ,
lih.
Chrifti,cap.%. de bono per/eueranti<t,cap.
2.
omnium
Patrum,quos fupra citauimusde Baptifmo
in-
& cius neccfsitate,& reliquorum interprctum in praedidum locum loannis, & in Mat-
fantium.
thaei
vltimum
"Baptiz^ntes eos,Scc. aliifque in lo-
necersit.-is Baptifmi. Patet ex

cap. Afaiores,de Bapti/mo;cxConi\a.micnfi/eJf.i j. Latcran.
cis
vbi dcnotatur
cx Trident.^/5.
can.i.jejf. 6. cap.^. defcribente,
iufiificationemeJfetrariflationemaheoftatu,in(juo(jius
Hxc fcnteqtia Caictani omiffa eft

in Commentariis
cisfupracitatis.vt
vel jn voto, aut
nafiitHrfilius primi
Adamjinfiatugratii, (y~ adoptio-
msfiliorumDei , perfectwdHm yidam JefumChrifium

Saluatoremnofirum. GjiiU ejuidem tranfiatio ,in(^mxy
pofi
Euangelium promulgatumfine lauacro rcgcnera-
tionis, auteiusvoto,fieri nonpotefi ,ficut firiptum efi:
&
Spiritufiinio,non
Nifi ejuis renatusfucrit e.v aejua^
regnum Dei.
Ixcmfejf. 7. de Sacram. ingenere can. 4, d.nmnat
ceitc acquiualens,vt Baptifmus fanguinis,aut fla-
petefi introire in
minis applicari nequit ; cdmque perpetuo fupponit Auûftiuus contra Pelagiaaos ,

probac io-
negantcs Sacramcnta
&
nous
legis cffe nccellaria
ad
Coi.Uaticnf.
IV.
Dift.
z
ralatem
a<l
Baptifmi,
fula finali
quod
ob
potifliiQMin
& Poenitentix docet
neccjfilcatem
vt pcet cx clau-
vbi docet omnia iinguli flon cfle
& d* BMjnifin C4. ;. kmoai aflcreng
nccedaria}
Ceifon.
hoc ft non eirc

flcceflatium ad falutem. Aliqui autcm.damnanc
icntentiaro przfatam hxrcfis i alij fifwris , Sc
temeritatis. NotatutfimilitcrGafon.quodmo-
BxtmjMtmr.
nuerit in fimili cafu oferri dcbcrc infantcs , atqne pro ipfis orari ; ferm. de Amuttit. S. fîrginiiyfm. }. confid. i. Scd magis, cxcufandi funt,
Baptifmum liberum
tes
^mr
Ut-
'
eflc
ji* iim- quia non dogmaticc id afTcrucrunt ; fed cx quaalios,vc

tki ItpuM' dampicratc.admoncndQ parcntcs,
*''
prsftcnt quod po(fi>nt , ciim alia faculi^s non
&
luppctat
& oratione recurcant ad Dcpm pro fa-
Tutc filiorum , ciim aliud
mcdiuw humaiium non
Non eft er; hoc autcm licct & expedit.

go pracfumcndumDoftorcs Catholicos, & cxerfupcrfit
citatos voluiftc defenderc contra ccrtam regu-
lm Ecclcfi* , fidcm , & votum parcntura valerc

tantum , promulgato Euangelio ,quanrum olim
rcmedijjm legis naturs, aut fidcsproteftata in
infaqtificio pro paruulis i vcl efle ccrtum ,
promifdubitatum rcme4iiini , aut ex paô,
fione diuinaeBcax : fed confuluille, vt qôniam
virtusDei non fit alligata Sacramcntis, &magnafitvirtus fidci rccurrcntis ad Deum,defi-
&
&
ciente alio
fidc ad
quocumque mcdio
vt parentcs
Dcum in cafu ncccfsitatis
lo autem interpretari
fic
rccurrant.
didtos authore^,
cum
Ma-
quan-
tumlibec incautc difi:urrant , qu^m calumniam

jntcncarcquorum proculdubio intentio fince-
&
fiib corrcdione , exprefla , vt Caieta,

nus loquituc in commento articuli 2. Rciicitur
etiam prxdi&a fcntentia ex iis, quae Dodlor tangit in calce prxcedentis quzftionis contra Alen-
ra fuit
icm
3c
Richardum
puttlmvi-
^_
TaiantaCa.
Richardos.
^^ gQ quod infans coniundus caufa fus corru.*

/ptionis , nequeat mundari , quamdm ita iit coniunius:citltur pro hac Pctrus a Taranrafia in 4.
diji. 6. prohUmate 6. qiuft. 1. Eandem fblutioncm
infinuat Richarduy <rr,i. ^tutft.f. in corpore , d*
.
ni x. vbi dicit fidem Ecclcfis ex diuina ordinatione difponcre paruulum ad rece^fiiio ntctf- ptionem Baptifmi
hoc impugnat fpecialitcr
^*^ f*J iziio Dodoris quia fi eflct ex diuina ordinatione difpofitio requifita , fie ca nihil fieret;
^ll
ridts ZccU-
ftntn
refponfimu
tfldi-
&
ma & inccncione
,
miniftri.
autem eft
Neque
fi elicita fubfiftit refpe<fliuc ad

eft in
non
fal-
fides Eccle-
paruulum
nifi
parentibus, aut miniftro,in quibus fidcs

potcft
quamuis paruulus validc bapti-
zetur faluatis reliquis-
Cm fufi
'**/*
ms
^T'
fttcatt.
Anfelma!.
Aoguftia.
Sedaliam priorcm fubftituit Richardus,eamque impugnat Dottar & bcnc primo quia caro.
;
raatris
eft
caafa mediata corruptionis
pgccati in paruulo; fed inmiediata
fupple
proxima>
cft ipfa caro infantis ; vt patct ex Anfclmo da
Conceptu virginalicap.1 1. vfque ad 17.. Auguftiiio llb.i.de Gen.dd Uterm,cap.ic^.& 20.
lih.i^
&
di*ta
mm-
imr^^âti,
^mmm
(#.
Mm-
contra
^ 6.cap.y & communis Thcologorum de pcccaw>o"gnal : fcdcaufa immediataefFc<aus habet

ô raaiorcm connexionem,quam remota:
cum crgo caro pueri fit fcmpcr coniundia aniôti aper. Tom. yjjl.
infmtii dlmtp-
/"" ////'**" ^'"'"^**
fuppofittlra:erep capax.iuftici(r,auc peec&<i,quali-
cacuqw>re<habcac ad hiec matcr gellans vtcrum.

Tcriid, quia infen$,non obftante coniundionc cum matre, poteft ia vtero habere Baptifmum
flaminis , vt conftat perexempla, &c Baptifmum
etiam languims,vt;liquis,propter hdcm pcrleficut
quatuc matrem , pcrfcquitur ic parrum i
iuftitiam,
matcr occumbit propterfidem ,
ita
idem deinfance eciam nato,& ocftlius
cumbenicper mactycrum aficrir faluari abfquc
alio Baptiuno aquic*
Quoad primum cafum eandem refciptionei
tjsncc Richardus hac diftuirt.t.q.i.G&hiial^M^.i.
art,i.dh.i.Va.ludin\i$dtd^.6.a.i.art.i. Ratio cft,
p,teji in vitr
hhtrt b-
pt'J''"" fi*-
&
&
&
&
E( mr/)>y.
4
^"^ /*
i* v'*ro fl-
quia q/ui pcrlequicur macrem, perlcquitur lutan- ^^tsAum.

tcm,ciuus vicAdepcndct i vita matris,^ qua priuatprfimul cum matre in odium fidei:&iacm
dicendum fi occidatur infans folus in odium

fidei ; quamuis mater ex tormenus fuperfit , in
quibus occumbit infans in vtcro:quod intelligo,
fi mors cius pec fe cx perfecutionc Tyranni fcquatur,
& non per accidens.
Secundus calus patet a paritateiationis , quia ie.xtrm vtirH

Innocentcs fuecuntMartyrcs, ncc aliaratione, """ A^>*'""'
nifi quia proptcr Cluiftum occifi funt ab Hero/'f'
^ ^
i^communis
ri
lchola
t
de, vt
bus,
(fr
& Ecclcfia.
tcnet
D.Thomas
r r,- n
ratticum lanccis
Innicivits.
2.2.i5r.i24.i'M.<i i.
D.Thom.
tpt^.6M-t.^.\?3Xcx. ex fefto,5c officio
tat Ecclefia
&
quod can-
Innocentet pro Chrifto infantet occifi
Detu cmms hodierm die jnocfits vinon lo^juendo ^fed mo~ ri Mmrtyrai
riendoconfeJftfimtfScc Cyprianus ferm. de Stella Cyptian.
ftnt
&c.
in ocatione
Magis ; Dum putatperdere quot occidit, melioris vitt

ftatumeii procurat,Scc. Aag\i(iir\usfirm.\o.d.eSan- Auguftin.
lib.iMe libero arbiiiis, &firm. I .de Innocentihtu,
&
trio,
cap.if.3c aliks. Oiigencs homil.^.in varios lo- Oiigencs.
ees Euangetij.hco
Papifirm.i.de pipham'a,Sc com- Leo Pjpa.
muniter omncs Patres in homiIiis,&: fcrraonibus

cxpofitores. Ex quide landis Innocentibus,
busmanetconfirmatus prior cafus cx fundamcnto Patrum , quia licct lalus prxdiclorum infantum referripofsitinCircumcifionem, tamepro-
&
babile
cft a
OcciJ! mlittmi
"'" """">'
'^''^**''
&
aJ tnArtyri,!
inccrfcdispropterChriftum. Deinde Patrcs ,
Ecclefia appelrat omnes Martyres rationc mor- ""M"^ t''
^*^"^*'^
tis datx in odium' Chrifti , & fangiHnis cfFufi in
c&nfcfsionem nominis cius , non loejttendo, vt cantat EccIc(ia,y?</ion>R<io;ergo hoc fufficit ad falutcm infantis,.qui ncque cordc crcdcre,ncque orc
confiteri ad lalurempotcft.
Terti6,quianon in Circumcifionem,aut aliud
5
quodcumquerefcrt Ecclefia , aut Patrcs ad falu- MBrtyriut^
fty ftlm >.
tem ipforum, fed in martyrium,quod fubicrunr^ m^cinium im
quia ne vcrbum quidem fit dccorumCii^cumci- fajftentm refione , fed dc mortc
martyrio crgo id fuflScit ftrtmr fclmm.
ad falutcm quibufcumquc infandîbusjquia ea.
&
Iidiamm,& lih.^.c. c^xfift.Z^.epuft. j Et fupcuf* immi- ponunt Concilia antiqua cum Tridentinoyrj^ y
Ttldtnt.
capax remcdi) , quod eft contra fidcm.

Sccund6, quia ftatus iuftitix 8c peccati attcnîtfic fi;cundum diuerfitacem fuppofitorum , feu
pcffonarum ; fcd infans invtero matcis eftaliud
quorum ergo id.emdicendum de nonbapcizacis
illud
effe
, Scmundaquod nunquam encc
& verbis, tanquam materia & for-
fuo confcnfu,
fum ex Tridentino quia Sacramenta
vt
tionis a peccato> fequetetur
perficiunr
aut fine intentione miniftri
m damViiiir, vteftcapaxBapiifmi
bimatu,& infri,interfeaos fuifle aliquos nondum circumcifos antcodlauum diem:

hos autcm compfehendi in numero cleifborum,
& innocentum patet , quia nulla fit exceptia ali-
ficut nihil fieret iu adulto fine
tur ex rebus
251
prttconittm Innocentes martyres
dift.af.art.i.<jutft.i.
Suppofica autcm conclufione communi , qui3

KtnpcfehM- dani negant baptizari infantem poflc in vteroj
fjif^n tn-
Qu^ft: ill.
&
4em conditio omnium quoad
hoc.
QiîartOjfi a Circumcifioncdcpcndcret cffc- Sendtfmdtt
ûs
marryrij in iplis quoad lalutem , Ecclefia

hanc limirationcm cxponcret , ncc promifcue
omues poiTct colcrc, auc pro Sanîs ptxdicare..
Quinto,
Y i
't
'
^"""*'-
CMieehum*-
IV. Sententiarum
Lib.
231
Qmnt6,mhilobftar nifi defcdus Baptifini,

hoc autcm non obcft quia Catechumenus pro
Chrifto occumbcns in (uo fanguine baptizatur
de cor}ficrat.difi..^.cap.CAtfchutJtemm : nam in Martyriotota Baptifmi Sacramenta complcnturj vt
ibi dicitur, & dc dogmatibus Ecclcfiafticis, c.74.
Vidc Auguftinum iib. 4. cotltra Donatiftas , cap,
ii.&ljb. i3.dcCiuitatr,cap.7. j^tMHmipte nm
'
tyr.
Fulgent.
Augudin.
êns Ub.yConîtMt.cap.^.alias
^.dicic Baptifmum
Ssptifmm
Catechumeni veriorem eftc ipfum martyrimn>in tnartyrie tS
pnrntut.
quo non tantum fecundum figuram,ficut in aqua
baptifmatiifed etiam reipfa commoritur Chrifto*
Armachanus lib. 8. de ûa/iionibus Armenarum
7
8e Adrianus in 4. ep4tt/f. vltima de Baptifino ad 5. Senttntia n/.
fmtius.
licct non omnino definiant , afierunt tamcn proArmachan.
babilitcr oppofitum huius,ctiamdc InnocentiAdrianat.
busdicehtes,nihil fanîtatis>aut grati^ per mor- Sihil ctpftretiam
cos , qui incircum- ti iftfakti ftr
tem acquifiuilTci quin
martyriitm.
cifi fuerunt in illis non fuilfe faluatos. Hoc meImpuituttur.
rito ab omnibus temerarium , & erroncum iudi-
percepto regenerationi* lauacro pro ChrtHi confejfione
moriuntHr, tantum
eis valet ati ctijruttentU
peccata,
ûantumfi abluerentur Jacro fonte Baptijmatis , 5cc.

Seddices, in infante nequiteiteMartyrium, vbi
nec fides, nec confcffio cfte poteft. Contra ,hoc

jamnatur ex praemiflis de martyrio Innocen-
rum }in quibus neque

cordis, fed mortis
fidcs,
neque confeflio fuit
quia nonlotjuenclo,fidmoriendo
fimt , vt cantat Eccle<ia

{erm.4. de iifdcm.
confeffi
iitnftjlio per-
inde ad Ss-
eramentiun
requiritur,
ficut
Md mu-
tyrium
catur
cum Auguftino
crediderit
Gjivft
nam
non cretUderit condemnabitur.
ertt
ob defeftura
&
tjui
&
fpondent,
martyrio fimiliter ipfe fanguis,
mors a;:que
odium Tyranni fubftituutur confefsioqi, $c fidci
in iifdem : vnde dicuntiu: non loquendo,fed iiio-
cicndo confiteri Chiiftum : ergo (icut frudbuose
baptizantur, ita
confitcntUr frudluosc Chriilum per martyrium illatum. Ncque enim idep
dicuntur confiteri Chriftum innocentes , quia
ciicumcifi funt , fcd quia niortui funt proptcr
Chriftumsin quibus martyrium , non fccus ac
&
&
&
frincifalis affareat
eadcm
ejttb^ptiz^/d/ilis
fit
caufa falutis
Sc cfficacia martyrij in
omnibus. Fundamento oppofito rcfpondct r^tio praemifla}& citari pofliint pro hac conclufione , quae Patres docenc de efficacia Baptifmi fanguinis.
C H O
baftiz,andus efi ,
agit
M,
meji ,fifarsfrinciptilis,fic;fiautemfars minits
^ fofiea natus yfub conditione rebaftizandus.
fddit fuerum de fontv eieSium non efie baftiz.atumîd tenent Richard./r/r
art./^.q. t.
ûod
Palud.
d.6.q.i.art.^. M^rf.^.q.^.art.^.dub.9.Soto d.yq.vn.art.S.fin.Sylue^.v.Baftifinus 4..io.
&
J.-i.
Ad ^
Auguft.^.Armil./^/. Scot.d.^.q.yinnuit offofitum^velfaltem manet dubius.
quaeftionem dico ,
quod
vcl puer
fecundum omnes
parces eft in vtero nMtris:
modo , dico quod non
vel fccundura aliquam partem apparet extra vtcrum. S\ primo
nonpropter ratipnem priorem, quia coniunftus eftcaufx corruptionis fed quia Baptifmus eft lotio, vel ablutio in aqua fed paruulus fic in vtero , non potcft lauari , quia nec fic immediate tangi ab aqua.
Dehocntfr.
x hoc fcq<iitur ' coroUarium , quod fi paruulu$ corio inuolueretur , illud ponerecur in aqua ita quod aqua non tangeret corpus , non efifet baptizatus fed fi tangeretur
aqua , bcne fe4 proiedus dc pontc non , quia hoc non eft ad vitam ordinatum , vÎ locionem, fcd ad mortcm.
fartt) prtnSi fecundo* modo fic; aut apparct pars principalis, vt caput,
tunc poteft baptizari
cipalem ba- in
iila parte
in hoc etiam fimpUcitcr baptizari non eft enim verifimilc , quod in dic
ptiKAri fitt
Pcntccoftcs , quando baptizati funt tria millia , At. 7.. quod quilibcc quantum ad totfi.
cum corpus fuum lauarctur aqua, fed prascisc quantum ad facicm afpergcndo,vcl quantum ad capuc pcrfundcndq. Et in ifto cafu,fi poft puer nafcerctur, non oportercc ipfum
baptizarc. Si autem apparct pars minus principalis , fcilicct manus , vcl pes , illa eft baTartt mi- ptizanda
quia ibi eft tota anima , licet non omnis fenfus > ficuc in capite. Et fi hpc miints prineiniis fufficeret ad hoc , vt cffct fimpliciter baptizatus, fi nafceretur poftea viuus,cflctfub
pali bapticonditionc baptizandus, vt docctur Extrau.de Baftifmo,
eiits efieHujCaf.de quibus. Crcfjtta non
potcft baptizari:
:
&
&
&
&
fit
Baptifmut
dcndum enim
ctrtitn.
ctfi
morcuus
eft
quod Dcus
iiaftpif ur
fupplcret illud
fepeiicndus
AleDfis.
Diffitretuia
prtittnf
Bm-
ptifmi aûtt,
&
f<tt>giti>M,
&
&
$i nihilfueri extfA vterum
inquo
statis,
&
veri
confcfsione oris cxcu-.

pro quibus alij proinde
refpondent in Baptifmo : led in
infantcs a fidc cordis

fari,
tur Alcnfis t^.part.quttft.S. m.y.art.^.
Vnde Auguftim
fitpra cap.z^. oftendit ncccfsitatcm vtriufque
iis
de exceifu Bapcifmi aquae , vc comparatuc ad Baptifinum fanguinis primo quia illud prodcft
f>luribus,nempe adultis,& paruulis,hoc \ci6 fois adultis 8c ad calcem dicit , qu6d illud toUic
originale,
a6luale,hoc vero nequaquam;fcd ex
bono meliorcm facit , non ver6 dc malo bonum:
(Icut Baptifmus fanguinis bonum,/ic facit Baptifinus aquz. Vafquez magis cxcufat hanc fententiam , quam priorcm j non inuenio tamen
quid diflerentiac fit inter Innoccntes ,
quof
cumquealios inf$mtes pro Chrifto occifos ; cikm
Matt-hzi vltimo dicitur,
dr baptizatus fuerit /oIumj
quia alioquin errorem inurit Eccle^s,
Martyrcs, eorumquc pafsio colitur , quac fi nihil

ipfis gratis , aut lanftitatis conferrct , non cflct
mntcria cultus (pccialis.Eiuiciem fententix vide-
& impofsibilitas noncxciifacficut
cxcufar infantcs
Patribus in cultu eorum,qui cenfentur ab
Deinde non miniis ad BaptinTmtp reqniritur

fidcs , & confefsio,quam ad martyrium , vbi dcfc6bus astatis,
Baptifmus cx opcre operato delet originale , Sc

configusantur Chrifto , ciuique morti , qui pro<
ptcr iuftitiam innocens occifus cft. Vndc Clc'
eft in cerra
quod impotentia impcdirct
benediâ , r^cionp
talis
cnim
diiâ,
Ad
Vaf(jac7.
Rtijcitltr.
Qu^ft. IIL
IV.
Dift.
Ad primum eoncedo,qu6(l Dcus pcr
donum fuum
235
poccft iuftificarc paruulum non

dc Icrcmia, loan. Baptifta, dc Virginc Maria fcd non pcr iftud Sacramcntum, quia dum cft in vtcro matris, capax non cft huius Sacramcnti.
Ad fccundum dico , qu6d quantum ad fcruituccm ccmporalcm, filius dum cft in vtero,non cft diftin&us a matre non cnim habcc dominus dominium in paruulo, nifi quia
in macre fedquantum ad fcruitutcm, vcl hbcrtatcm fpiritualcm,non eft fimilcjquia ifta
rcfpicit diftindam pcrfonam paruulus autem in vtcro , cft ica diftindus in pcrfona a
roatrc, ficut cxcra vtcrum.
Ad tcnium conccdo , qu6d fruftus inquantum cft ahquid arboris , fcquitur conditioncm arboris tamcn inquantum cft ahquid in fe , poteft habere conditiones oppofitas arbori in fe potcft cnim fruftus efte mollis,& arbor dura. Sic in propofito,quia iuftiiniuftitia rcfpicit perfonam in fe,non vt coniundam,vcl diuifam localiter, rcfpcdu
cia
idco iufticia potcft compcterc proli , licct non matri,
c conucrfo.
altcrius pcrfonx
natum, ficut
fuit
uidarg.i.
Ad
3.
&
&
&
x.refrehendit Roma-
Aliterfotejl dici tid intentionem Afofioli,fed hocfuffcit htc.lhi enim^ 1
nos ao inftltatione ludaorum ^dicehant ludaos effe ramos excifos^

dicit aliquos
cft,
ludaos honos-ejfe
^ non
& aliquos infrtos,froper
excifos ^fed naturales ramos. Sic dicendo,
fi
Addit
hoc^
radix fanda
id efyPatriarcha, quifuerunt quaf radices pleh/s ludaica, &c tzmi, fcilicet Sancli ; patet de
Afofolisy quifuerunt luddi.
&
non rcm SaCirca fccundum mcmbrum diftinftionis dc rccipicnte Sacramentum,

cramcnti,quod prarcisc conucnitadultis,qu2croduo.Prim6,Vtrum adulcus nonconfcnticns poceft rccipcre
clFcdum Bapcifmi
?.
Secundo , Vcrum adulcus fidus
rccipiat cfFc-
d:um Bapcifmi ?
COMMENTAKIVS.
A
Z) ^^JiVff.Quartaconclufioquoad
./jLptimam partem
eft
communis. Alenfis
4.part. quaft.Z.m.-j. rr.i. .2. citat varias rationes

Alenfis.
D. Thoni.
vctcrum,qua: pcr rationem fupra allatam i Doftorc confutantur. D.

<rf.
Aggsftia.
1.
Thomas
i.fart.epuji.%.
& cxtcri Dodorcs tn hac
dijl.j^.
Patct ex
&
i.cap.
Auguftino Uh.6. cmtra luliamtm cap.1.6.
î ejtudijHid^ cot:fecratMji.4r\n Concilio Ncocxfaricnfi cap. 6. ncgatur Baptifraum prargnantis
valcrc partui. Ratio autcm cft>quia ncquit ablui,
aut tangi aqua ; quod fi contrarium poflet ficri,
& falaari fufHcicns
ablucio
vaiidc baptizarctur
\ fcnfii contrario.
Ex hocfeqidtw corellariumtScc. Exprimit duos
Inelmfm ct- cafus.in quibus Baptifmus cll nullus

tt
mn bftt-
primus , fi
jp cQf JQ inuoluatur infans , ita vt aqua non tan>
non crit baptizatus ; & perindc

cft dc alio quocumquc inuolucro prohibcnte
contidum aqu , fi aliquo modo non adhzrear,
vc pars quzdam connaturaiis corpori quod digat cius corpus,
Sytacfter.
S.oreUi.
Vafqacz.
co proptcr fecundinas, quibus inuoluitur infans:

quia aliqui putant , fi tangatur fic inuolucus fccundinis,forc baptizatum ; vt Sylucftcr,& Summa Rofclls , vcrbo Baptifrmis ; Vafqucz Sfp.
&
i^j.cap.4.
Cxtcrira rcs ha:c non vidctur dubio carere.

iftifmiuin- quia fecundinx non videntur adha:rcrc corpori,
f*ntu ui fi-. yj _
jjj gjyj ^^jg animata , fiuc inanimata , qus
tmn4iMU, ntfi c
i
c cl
4M tMsnt "c*^^ *d intcgritatcm corporis , aut lubltantiam,
&
fortc proptcr inuolucrum

>
fecundinarum negant Dadlorcs cot^jmunitcr baptizari pofle infantem in vtcro matris , aut tangi aqua , de quo nihil mihi conftat, cum hoc dcccrnerc magis ad mcdicos, & obftetriccs rpeftcr.
Si tamen vrgcrct cafus neceflitatis , fic etiam cA
fct baptizandus in fcftinatione periculi ,
cum
Dodkorcs graues id affirmcnt valcrc,fepeliendus
auc aliquid cius
cirfw.
&
eflct in
loco facro.
Secundus cafus cft,de infante proielo ex ponCdfutdtfrt- tc in aquamfin qaa eflet fubmcrgcndus ; dicic
i49t imfuue noneflcvcrc baptizatum,nequc aDlutioDCm UI
Scpti oper.
Tm. FIIL
baptifmalem;quz non ad moncm pcr fc

illa infancis proturbatio ex ponte
in ilumen ,
quxcumquc fimilis ad morcem pcr
fc tendcns. Dc hac eriam agit <iy?.j.^_/?.}.quam
tcncntomncs Dodores citati a Scholiaftc ; eftquc magis communis antiquorimi , qui cafum
formant,pro qua ctiam citari potcft Holcot in 4.
lam
efle
tendat,ficut
&
quaft.iatrt.7.ca/it z.
uari
qui
Ijcct
ex ftnte
"**
doccat infantcm fal-
Dco fupplente dcfcdum , docet non cfle ve-
rum Baptifmu. Eum fequitur Aiiaccnfis

Gabriel autcm 1
in 4.^.1.
4.dijf.^.<pu/l.i. tcnct
contra- SinuntU ttffrmMiu.
riam ; quem fcquitur Vafqucz, vt probabiliorcm

loco iam citato,iap.i. Suarez diJp.io.fe^.}.KoCe\h
verbo Baptifmuj.
Ratio Dooris cft , quia ablutio b.-tptiimahs
ordinatur ad vitam ,
non ad mortem , pcr (e
ncmpc. Sed refpondct Suarez committi arquiuocationcm , quia vita ad quam ordinatur Ba-
&
ptifinus cft vita aniinz

fi
& non corporis.
Saccrdos intendcns etiam
immcrgat cum aqua
mortem
modo adfit
Rofella.
R^/r# Sum"^-
Vnde
infantis,
Bapcifmus.
Vafqucz diccns i\
Saccrdos mergat Catcchumcnum in fontem , cx
quo cum cafu non poifit cxtrahcrc , fed fubmcrgatur,
Y*'"'^"'*-
, cx qua iramermors , modo fimul ha-
animum bnptizandi,crit vcrus
Aliam inftanciam
C^"*''
calidifllma
fione fequatur cius ccrta
bcat
nm
ijftt l>Mf:ix.4-
aflignac
i f
intcntio baptizandi,
KtffidttV}J"'*"
& cztera
Contra tamcn ratio Doftoadhuc perliftit,quia non intclligit ablutioncm ordinari ad vitam in eo fenfu , quo eam interprctatur przfati Dodorcs,quia id eflet pueri- trftitMtiir
le , & cxtra icopum difcurrcrc fed intelligit in- l>5r.
ftitutionem diuinam limiiafle pro maceria Sacramenci ablucioncm illam,quz cx nacura fuacompatibilis eft per fc cum vitacorporali \ & hoc dcc
ordinari ad vitam intendit Do6lor,
Et probatur,quia Dcus cam materiam, Sc fot- Cmfrp'"'
raam Sacramcntorum inftituit,& maximc hu- '' P'**'*
adfint,verc baptizat.
ris
ius Sacramcnti
quod voluitelfc communc om-
& ztati, quz non repiignat pcr fc vitz

corporali & hoc fpcftat ad fuauem eius prQuidentiam.
V 5
ni iexui
*''
Cut
letU
fttttteri
ejl
Sa-
(rHmcnti.
IV. Sententiarum
Lib.
254
&
&
cx conlotioncm ctiam vfualem ,

dcntiam,
fuetudihc hoipinum , qus fordes corporis , non
vitampcr
Vndc ficut m^teriam Euchapancm triticcum,(inde colligfic
fetollat.
voluit cfTe
riftiae
Dodkorcs paftamnon clTe fufficiemcm matcriam:

quianon cenfetur panisvfualis,licet fpccicphylica non ditferant panis,& pafta ) fic etiam ahU:
tio
qux
matcria Baptihni
eft
cx diuina
tione dcbct intclligiablutio vfualis,
nis vt comprchendit etiam afperginem
ccnfctur abjutio
tionem cum
fcd ta-
communcm vfum
vocabuli,
feu lotio , qua: habeat propor-
vtrumque cnim praeccptum naturalc
fola ablutione fordiumiin
qua com-
muniterdcfignaiur proportio fimilitudinisfundamcntahs materi^ âptifmj , cumefFedu fpirifed eft merfio intuali , feu ablutione animae
fantis, qujE ex natura adionis ordinatur ad mor:
tcm eiusino autem ad abIutionem,per quam
tol-
dcccderet fincBaptifrao,tcncretur
; nam quamuis ei contritio fine

contemptu Sacrarneti valcatinccrtitm eft ipfi,an
fccuritatcm fua:
habeat veram contritionem ,
&
vitaj
tenditur
crari
vt docct Alcnfis
infra citabimus
ne congruam
faluti
fini
Sacramenti
qui
eft
animx , finc prxiudicio f^lutis
prouiderc
corporalis,
fc loquendojquia finis Sacramentorum eft

medcri infirmitati viatoris fine deflruaionc fuppofiti fer fi dico , fpedtando naturam adiionis,
Jion conditioncm per accidcns huius,aut illius,fi
:
in cafuablutio,verbi gratia,eflet nociua,
qus
vix
applicarctur
Prarterea, in cafu extraordinatio,
& per acci-
denSjDeus non tenctur dc communi lcgcnec dej,^,-^ infticutionem

Sacramenti accommodarCj
^'^^^ infanti in vtero non prouidit , pro eo ftatu:
crgo ctiam in cafu,qucm exponimus.non eft fun-
damentum
ncm
aircrendi
Deum
inftituillc ablutio-
talem eiremateriam Saciamenti,cui denc-
cellitate
annexum
eft
mortaliter,
& inexcufabiliter, per

&
fe.
in aliis cafibus
pof
miniftrum peccarc ex praua intcntionc, quia
id per accidens eft,non ex natura Sacramenti, aut

conficiendi,&: miniftrandi
tem ex natura
Unterla Sacramenti non
per
dentis
crgo non
eft
ba^
ncceflario cxprim^tur pcrfona miniftri in for-
fna : fubintcjligitur tamcn,& fecundum Vafquea

rcquiritur vtadtio fignificetur vt excicita a miniftro , vcl vtcxicns ab ipfo ; ac proinde videcui
rcquiri vt proximc applicet pcrfe,aut inftruvel puerum aqus, vel
aquam pucro, quod non videtur eo cafu fieri.

Alitcr probatRichardus eandem fentcntiam,
quia lotio baptifmalis exigif, vt immcrfioni fuccedat cmerfio, quae intelligi fic debet, vt falcem
fuccederc poflit , quantumeft ex natura ablutionis , fcu immerfionis , licct per accidens non fcquatur,vt contingit in cafu propofito ad oppofi-
Sacramentumjnon au-
ipfius minifterij
aut aitionis fa-
fedtu virium
ab intrinfeco ex natura aitionis

potillimum
,
&
paturali.
1 5"
Sificnndo modofic aut apparettScc. Ha?c eft rccommunis Dodtorum , patet cx ratio- ^^ *^/'m-
Prsterca vidctur in co cafu obligari parcntes,

modo prouideant faluti pucri iam moribundijdemus alitcr prouidcri non poIlc:hoc om-
nino eft abfurdum patet tamen fequela,quia tencnturprouidcrc pucro in eo ftatu,vt laluetur
anima eius, cum a'lfic copia Baptifmi ergo prxccpium hoc dcobligaret pra:ccpto naiutaii de ho:
&
nibus,quas
lis
Dodor fubiicit;fi ergo pars principa'
attingatur aqui
itcr
um non dcbet
'* '"f"''*'
baptizari
autcm minijs principalis fub conditione

baptizandus eft:quamuis Sotus cxiftimet fimplinatus;fi
citer
vt hoc
dc aqua calidifllma adnon ex natu-
&
& morali.
fct
^llentialis Sacram.enti legi fqae
alter cafus
"/^'-
^'"'"''
ra ablutionis in aqua mox fequitur mors pueri,

fedex qualitatc accidcntali ipfius aqpae. Scd melius fortc ncgatur valor talis abIutionis:quae non
eft materia Baptifmi ; fed illa qua; natura adtionis non ordinaturadmortemeius,quia ficmagis
congrunm diuinae inftitutioni:& communicationi Sacramcncia
ablucionicfuaIi> feu confucts,
imfeu,
ccmtra cius fuaucm difpofitioncm , vt inftitu-
Reuin R/'^'"^'^'
mitti etiam poteft , vel ncgari, quia
m^lum abin-
*}}<ijit}.
forma fccundum rigorem verborura;ô baftiKfl

vcl baptizAttiramefirms Chrijiidkh enim non
fijuiûr fv
vt recipitur in pafliim
tCy
folutio
1 3
Minorpi;obatur,quiaablutio, quae eft

baptifmalis, videtur illa cfle,qux determinatur a
ccndum Dcum inftituifle Sacramentum in aliqua

'""^teria, qux cx mtruifcco cft mala, quia hoc el-
Ineiinueniens
elt actio eius /^,
ptifinalis.
cramcntalisjficut eft in illo cafu:non cft ergo di-
tio dcrogaret
modum ablutionis immcdiate ab ipfp procc-
tum,quo non poflet minifter extraherc Catechu-
Nequc valet fi refpodeatur

fc
/^* nutMtm
"'"""'
*
mcnum ex fonte,hoc <?nim pcr accidens eft ex dc-
Rejptnfii ex'
&
conftar au-
cfle
loquendo, qui miniftraret fic Baptifmum ,
homicidam ex comniuni omnium crgo non eft
prasfumendum Dei inftitutionem comprehendcre talem ablutionem pro materia Baptifmi.
ilHeUtnr.
& miniftro.
homicidium, &peccatuin
piiniftri cx natura ipfius actionis
tem peccare
Vltimo tandcm,ablutio,qus eft materia Sacra-
mentum coniundum,
pradlicc fingi potcft,

:j
peccaiT)inofa,quia id derogarct Sacra-
proccdit proximc a mmutro,ncque
fiâlij,
pcr
lftm.
& reuerentix Sa-r
praeiudicet fini
D. Bonauentura,
mîtcria Euchariftijp,
&
'effUrnJklptr
cum
non pofle panemconfe-
fit
quia habct tcrminum fuap

jnagnitudinis refpedme ad confecratipnem validam. Eodem ergo rnodo
materia Baptinni
habere poteftlimitationcm ex diuina inftitutio-
quos
rrr>entinon
menti,debet confiftero in adtionc miniftri, vt fu

pf a vidimus ;
doccnt omncs talis ablutio non
panis
fmiii d$
cramenti,& reo:crgo etiamfi materia Sacramenti Baptifmi licct fit ablutio , non deba comprchendere abIutionem,quJE per fc,& vbiquecft nq-
mento, & cultui religionis, ac ctiam pcrfonae cui
licct
PraEtcrca,confcfl[ioeftmatcriaSacramcntiPa:-
nitentixj&quamuiscDnfeflio pcr litcras fuffice- fnMtont.

retad naturam adtus iudfcialis,in quo inftitutum
cft Sacramentum ; tamcn eflet inualida talis confeflio,quia Sacramcnti inftiiutio ad eara non ex-
ciua,&
in quantitate cxcelliua
prouidcrctenctur,nonobftantc damno
corporalis,quae ipfi iam cft defedura.
falutis,
Hoc etiam congruit prouidentix , &: reuerentix- Sacramcnti. Vnde vt lequamur inftantiam
j
incopr
prouidere, "
lantur fordcs falua fubftantia,&: vita baptizati.
eft fentcntia
Inftitutic S4-
fibi
vt baptizaretur
dp materia Corporis Chrifti,grauium authoium
infianti*.
eft.
Pra:terca,Catechumcnus adultus in eo cafu,ne Aliud
flumen a ncmine fecun-
lU frthHlo lis proiedio infantis in

mnefihiie.
jj^jYj rigorcm ,
&
inftitii-
& commu-
micidio;& fic,fi inftitutio comprclxcnderct talem

cafum , conftitucrct parcntes in pcrplcxitatei
non
fieri
Baptifmum in parte minus
cipali,<'f.7.<///?.3.qucm fcquitur
Suarez
Sotuj.
prin-
eii/p.iQ.
Suirtz.
Mintis principalis quoad dubictatcm Sacramenti cft pes,vel manus,quoad nullitatcm cft
fil. 1.
pars minimx quantitatis,vt digitus,rel parsdigiti,fecundiim cofdcm^ Vafquez oppofitum do- Vafqucz.
^'
cet cap. 4. per partcm principalcm intellicit Do-
^*
tlor iUas, de qwbus aUaitur
dubium Sacramen- ^^f^

tum,
ff
DiftlV.
Qu^sft. II.
.tum iu vt repcti debeat fub conditione,nempe

pfdcm,vcl manwojnon aucem partem quamcunquc minimx quanticatis,quia dc hac antiqui non
loquuntur, ncquc tcxtus qucm citat. Vidctur erTfuhi tfire- go opinio
Vafquez non elle tenenda in praxitfcd
foltai VfBapcifmum ablolute confcrenduni clTc ralitcrnayUXn
to , quod magis fupponcre vidcntur Scholaftici,
qunvchemens eft dubium df valpre Sacramcnti
cx dcfcftu matcrix,cum illa non ccnfcacur moraliter cx confuctudinc ablutio abfoluta hominis,
vcl quac totum liomincra denominet, ficut ncque
iEthiops dicitur albus abfolucc proptcr dcnrcs,
fed (ccundum quid
vchcmcns autem fufpicio
non vidctur admittcrc eam fcicntiam,auc probabilitarem , cx qua Sacramentum flib condicionc
fit miniftrandum , quia non tribuit in praxi fun,
damcntum fufticicns applicanda: conditioni:idc6

abfolute applicari dcbet.
16
Ca:terum non improbandus eft,qui vcl ipfura

digitum,{i aliud
lo,
non
apparcc, in euidcnci pcricu-
& ccrto baptizaret,cum alia fcntentia non

ccrta & {cpclicndus eflet infans fic ba-
fic
omnino
quc cxemplum dc vulncre fubfifticquia non quxcumqueJxfiodigici dcnominat liominem vulncratum abfolutc,& fccundum rigorc in,nifi abufiuc & impropric quis loquatur,a quo gcncre locuiionis non dcbcc rcgulari fcrmo , ncquc cci.iin
& formx Sacranicnti, fcd a pro

& fecundum vfum reccptum & appro-
vcrirasmacerix,
prictatc,
bacum
fapicncura.
Diccsjcrgo facrilcgum cflcc illum pucrum baprizarc in digito. Refpondctur ncgando confc-
quciKiam, quia rcs cft incerta ex co qu6d dcfiniri ncqueat quantiim ad matcriam Sacramcnti,
an talis ablutio fufficiat cx inftitutionc diuiiia,
idcoque fine irreucrcntia Sacramenti , vrgente
ncccflitate
mcncum
applicatvr
hic
cnim non
cft
funda-
diuina, prxtcr gcneralc illud
qu6d ncmpe ablu-
fit
tione bapu'aare,fi infans uipcruixcrit in hoc autcm rcmcdio ad falutcm nece(rari6,magis pratfu-
quit habcri.
mendum cft de mi(ericordiaDei,& in cafu necef^
finus in partc
cxtendenda manus,quam ardlanda,vbi ri-
iitatis
Iiil
ccrt6 in oppoficum habetuc.
Iii Sacramcncis enim iuxta regutas Dodboris.

fupra aflignatas d.}.q.i.a.^.dehct applicari quan-
do potcft,quod ccrtum eft:fi autem nequit,quod

ad certum magis acccdit,& fic in ncceffitate,qua:
&
&
fufficicns
inqua ccrtitudp Mathcmatica nc-
Dodor adducit congrucntiam

minus
ex qua Bapti- Ctn^ruentia.
principali probetur vali-
&
dus , quia ncmpc illa cft viuens ,

habct totam
ahimani. Eandem afTurait Durandus dijf.6.8c Ga-
brielySî.Hancautem rationem iia interprctantur quidam,& rciicitmt , vt Vafqucz iam citatusj VaTiucz.
qu6dncmpe animaquz contraxit peccatum originalc in illapartc
fit
tota,acproinde ablui dica-
remedium non haber,applicari quod potcft ncque fcntcntia Vafqucz eft improbabilis fpecula-
rur.Eandcm etiara rciicit Suarez ficintcUeftam:

quiain animaeftefFedlus ablutionis bapcifmalis,
loquendo ; quamuis , vt dixi , in praxi fcrt^
&non cft fubiedtum eius ablutionis , fed homo.

Verba Dodloris funt , SioMtem appareat pars mimts
tiue
Jion cflet applicanda conditio in forma Baptifini
nato pucro.quiapkir partem minus principalem

iionintelliguntDodoresdigitum,quamuisviuus
iit , fcd illam quae immediatc concurrit ad compofitipncm intcgralcm totius * vt cft pcs,vel ma-
principaUf, Jcilicet mattuf , velpes,illa eji haptizanda,
& in qua non cft principalis fundio vitz,it*
tam animam in partc , quafi anima eiret fubiccbum ablutionis,fed loquitur rcfpeftiuc ad capur,
in quo Baptifinum fieri poflc orancs concedunt,
cx eo qu6d fit pars principalis, in qua fcnfus animx magis vigent,& fundio vitx,& finc qua vica
nequic confifterein homine , qux cft difFcrcntia
partis principalisa non principali, cftqucfundamcntumj cx quo Dodiores colligunt Baptifmu in
ca partecflc aofolutc Baptifmum hominis &validQ.Ad occurrcndum crgo obicftionitacitx, qux
fieri poteft contra Baptifmii in parte non piinci-
nus,
vt finc ea homo confiftcrct in vita : tamcn dubitant dc Baptifmo in hac parte,

icerandum do-
&
etiara non requiritur d di*

ritutjVt tota manus , vel pes tingatur , rcquiritur
ntmitMtkni
tamen vt tingatur in illa parte fccundtim quam
tum.
cent fub conditione
quamuis
poteft denpminari tPta manus,vt verbi gratia in
palmo , quia dicitur manus lota. Ad hanc autcm

denominationcm non vidctur fufiicere, vt tingatur digitus,vcl pars digiti,quia in digito, aut mi-
nima
non
fumciens ratio
denominandi totam manum principalitcr ( quia
cft pars mcdiata) cx qua redundaret dcnomin^tio
parte ipfius
confiftit
totius.
&
totius
non
efte
abfolutc
nifi
forma ilia infit fe-
cundum aliquam faltcm partem principalcm:non

ita qaoad denominationcs extrin(ecas, feu k formis cxtrinfecus (c habenribus:vndc dicitur homo
fimpliciter,& abfolutc vulneratus, quacunque in
parte vulneratus
paritas
qtaa ihi
capite
fit,talis cft
ablutio.Negatur dif-
hzc quoad forraasintrin(ece,& extrinfcce

ab efTcdlu
habet ad tocum, ficucprincipium
fe habentes,quia dcnorainatio fumicur
forrax,&
ita fe
dcnominans ad tucumîlla autem pars naca eft fp-
efl tota
&c.
pali,dicit
ratio
non rcdtc intcUigitur

non ideo dicir cile to-
'k
animam totam cflein
palijquamuis non
ab
aliis
rilis
Suarc/.
Ratio VtH-
anima , licet non omnisjenjiu^jicnt in
Qux
prxfatis Dodtoribus, quia
capite.
Ratio autem Vafquez non concludit , dici(

formam intrinfccam
enim denominationem ,
18
Olittiit foluitnr.
affercndi, aut negandi ,cx reuclationc
qucndoillamfcntenciam,pofletcciamfub condi:
y*ffiuz.
fccundum quid,vtquiacftpars
partis falte.hctcrogenca,vcl huius ctiam pars.Nc-
non
fundamentum ex opinione grauis Theologi ad hoc fufficicns : qui tamen fic baptizarct fcdccft
StlMlturrMti
&
qucracdiatc
tiohominis fitmarcria Baptifmi. Dodlorcsautcm diflerunt de ablutione fecundum vfum ,

acceptioncm vocis , non cxrcuclatis , quxrcntcs
an fit ablutio illa partis fufficiens ,
quxnam
ptizatus,&: mortuus,in loco benedidlo, quia
'7
2,35
liim dcnominare tptimi abfolut^ qux cpncurrit

,
feipsi ad cius confl:icutionem,iSc non rcmotc, nc-
parte nonprinci-
omnis fcnfus , qui eft iu

Hic vcrus fcnfiis Do6koris,non autcm ille
fit
ibi
prxfumptus,qui humilis
cft,
& fatis puc-
in hac matcria.ExcIuditur eciam Baptifmus,
qui ficret in capillo, vcl vnguc per ftillam, qucm

contcndit Vafquez eflc verum Baptiiaium:nam u
dubitant Dodtorcs dc Baptifmo partis non principalis , licct viuentis ,
vnoore dicunt itcrandum cflc Baptifmum fub conditione , vi
etiam prxfcribunt Rituales , quant6 magis ex-?
cluditur ab ahlutionc baptifmali ea , qux fierec in capillo , aut vnguc , qux denoipinant hot
minem abfolucc. Relponfio ad argumenta cft
&
clara.
QVyES
ExflitMtmr
tiu* intentlL
Otcurrit fiiecHtni.
IV. Sententiarum
Lib.
2^6
I
tm
II
.fcîn
II
Q^
iE
Durand.gf.7. Suar,
D.Bonau.A/f
effe^him Baptifmii
D.Thom.3./>.f 68.4.7.
I.^..1.^.1.
j.f.ôw. j.^/.i^./Ti.Vafq. d.i
IV.
Vtmm non confentiem popt recipere

Alcnfis4./'.?.i8.i.i.
.1
'
Ric.</.6.4.x.^.}. Palud.f|?.i.
jj.
D primumarguitur.quodnon :Nullus difTenciens contrahit Matrinônium

cirnalc crgo ncc fpiritualc
:
quia ibi non minus , fed magis rcquiricur conauccm concrahitur quoddam Matrimonium
fenfus fpiritualis. In Bapcifmo
quia anima defponfacur Deo crgo, &c.

refpondecpro paruulo , ica adultus refpondct pro fcipfo fed fi patrinus non confentiac , paruulus pro quo refpondcc non bapcizacur crgo,
&c. Videcur cnim conferri Baptifmus in vircute rcfponfionis illius, qua ad quaeftioncm
fpirituale,
Argura,
a,
^^^"^ Auguftinus ,ficut pacrinus

:
i\\siva,Fis hafiizdri ?
refpondcc pzttmm,yolo:SiL fubiungic Sacerdos,^ ego

, fi condicio non exiftat, nihil cft.
te
hptizOyScc,
quod auccm fic fub conditione

Aigam.
5.
Icem,
in
Baptifmo
fic
quoddam vocum abrenunciandi Sacanae, & adhaerendi Deo
fed
nullus inuicus, vel diiTenciens vouec, vel fe obligac crgo, &c.

:
Argum. 4.
Icem, magis nocec baptizaco malicia fui ,

rcquiricur
JlUtip
ppf.
non cancum confenfus, fcd
quam miniftri bapcizancis
incencio bapcizandi
fed in bapcizantc
ergo mulc6 nugis rcquiricur
confenfus baptizati.
Contra, Extr,auag.de BaptiJmo,(jr eius (jfeciu , caf.Maiores. Qui tcrroribus,atque fuppliciis violcnterattrahitur, ue dctrimcntum incurrat Bapcifmi,fufcipic Sacramencum cahs:
ficuc&:is,quifideadBapcifmumacccdit, charaderem
fum
& ipfe tanquam conditionaliter volens
obferuationcm
fidei Chriftiana:
fufcipit chriftianitatis impref-
licct abfolute
non velit , cogendus eft ad

> recipit Sacramcntum
crgo abfolutc non vdens
3aptifmi.
HO
M.
Aûltum a natiuitate furiofum , hapi%andum ejfe,jicut infantem, exfeSlandum tamen tucidum

interuallum ,JiJperatur :furiofum , quandoque ratione vfitm
riam habuit
erga Baptijmum,baptizandum ejfe
iuxta dejiderium quodantefu'
vel non.
Hic diftinguo ', tam cx parte eius,qui dicitur adultus quam ex partc ciu5,qui dicitur
non volens. De primo auc adultus non vcicur nunc racionc, nec eft vfus vnquam, vc furiofus, vel facuus a naciuicace auc non vtitur nunc rationc , fed aliquando eft vfus auc
tercio
nuncvticur aftualicer racione,
De primo brcuicer diccndum cft,
ficuc de paruulo , nifi quod in hoc cft difFcrencia,

vfurum racionc , expetandum eft temcurandum,
^^ T/'*" pus illud,vt cum maiori rcucrentia fufcipiat Sacramcntum. Si autcm dcfpcratur de eo
quod ad vfumrationis nunquamattingat,ft:atim confcrcndum cft fibi Sacramentum:
^cer^rem-'"^
quia nulli Deus excludit remedium ad falutcm.
Tttriofm,
Dc fecundo , fcilicct nuncnon vtcntc,qui aliquando tamen vfus cft ratione , dico
qmquando- quod fupponitpr nunc habitualiter confentiens , vel diflenticns , fccundum qu6d fc ha-
uiMtiu,
^; nurKpia
9f vfus
ejt
quod
fi
jjyjj. jj^
&
fpcracur ipfum aliquando
fanitate , ante iftud
impedimcntum immediate, fcilicet fi tunc
alualiter confen-
diffcnfit , nunc iudicacur

modo lami- ^^ ' i^îcatur nunc habitualitcr confetitiens fi tunc aftualiter
habitualiter diflentiens. Et dixi , immediat} , ita quod inter aftum illum,
iftud impcdiKJtndM.
;
&
mentum, non
motus voluntatis opppfitus. Et fic vniuerfaliter dico,qu6d iftc

habltualiter fe habens, poteft recipere Sacramentum, ficut patuit prius,quando aftu fic,
vel fic fc habuit, Qâliter autcm adualitcr fe habens, poflit baptizari ftatim dicetur ia
tcrtio membro,
Scd, expeditne talem baptizari ? Multa cnim licent, quae non expediunt,i.Cm>/^.^.
Rcfpondeo , fi fperetur cum redicurum ad vfum racionis , magis cxpedic cempus expcAarc,quo vccrecur rationc,puta de dormientc,tempus vigilia: expedit expctare.& dc fufiofo tempus lucidi interualli.Si autcm non fpcretur,puta dc co^^qui incidit in perpetuum
impedimcntum yfus rationis , eum cs^pedit baptizare,"fi tamen eft capax Baptifmi quia
alias c^ponercturpericulodamnationis. Qualitcr autcm fic capax , ftatimdiccturdc
interuenit
vtentc rationc.
COMMEN
IV.
COMMENTARiyS,
IV.
Dift.
TT/(f JuHftpu Uan
ex
fm
ktMS
tftu
Jicitur
irjLMbdtMs, &c. Rôtutio kuius quzftionis

eft tommunis Theolofeorum.Alenfis 4.p4in.^tfi.
D. Thom.
D.Bonaa^c.
K.ichai(l.
Faladanus.
S.m.7.4n.i. i.vUime.
D.^fhom*
j.]f<t. ipuji.6<f.
reIiquorurawi4ui^.4. vbi D.Bonaucmura

4rr.x.^^.i .Rjchardus iil/i.6jirt.i.qtuft.i.l?l\idi-
MTt.ix.
nus ilfiJem
Gabriel.
tjtufl.ijtrt.
& 1.^*1. Durandus
dift.^,
Darandas.
fufl.j. Gihiieleadcmtlift.ijudfl.ijirt.i. Marfilius
Cabriel.
*n4.qiufl.4.4irt.4.diih.i.
kininnifutp-i-de Bdpti-
Jmo,m. j Sotus in \Jift.<jMffl. i m.j. & modcrfti

Scriptores 3.^4rr. e[ik^.64uirt.io.& 69um.t 1. vcl
Sotuj.
in Magiftrum in 4Jift.4.y& 6. Hi omncs doceiic
rcquiri confendim adulti , vt validc recipiat BaIKtfmri ptirmum. Refoiutio eft quoad adultum , alium
fimi *iuUu ciTe a;tate folum adultum , alium fimul mente:
prior n nunquam lubuit, aut fperatur habiturus
Mainiiof.
Adtian.
vfum rationis, reputarur pucr in ordine ad BaptiDiiUrB
fwmU
fttt-
&
ficnon rcquiriturin cq
fmum fufcipicndum ,
vUu^dbnfenfus fi autem fuit a prima xtatc femper amens , Ccd expedkatui pcpucntuiius ad vfum
rationis , expedbandus cft , vt cumraaiori fru&u
rccipiac Sacramentuin , nifi periculum aliquod
Quxft.
fimplicicer, inaoluncarius fecundum quid : quid

aucem requif|icur,iam diccmus.
Hic auc6m modus criplex confencicndi.vel dif-
fenciendi, fxpiits craditur a

î.ejU4fl.vnicdt\\yi
Dodore ,
agitdemodo, quo
adlus bonus in finem charitatis
rcfertur dui
& infra Sfl.6.
medium remotura,vcl proximum
voluntatisjfiuenegatiuc, pcr fufpcnfioncm aûs

fecundi non confenticntis , fiue etiam conuarix
difremientis.
Prztcr hunc confenfura habitualcm concedit

aliura Do(5boc, ip iBa dift.î. nerape qui dicitur cx
habitu,
& difpofitione voluntatis in ahi prirao,
&
quo conftat,
& ille nunc ineft habitu & fufficic

&
&
,
cx partc fubiecli ,
miniftri vt infrM vidcbiraus,
vel habuitdiflcnfum,
nunc ctiam habetur diffenticnsjjiequccft baptizandus, quiavoluntas
prxteritanon retradata ipfius,pro ftatu prarfcnti

amcntis repucatur;vel neutro modo fc habuit,vt
infidelis,verbi gratia, qui captus aChriftianij incidit in amentia,antequam quidpiam dcBaptifmo
audiuic, vel ccrc^ ex ipfa libertatc ita manfic ali^s
mtiut
fmftnfm HmAllttt
Hlunlii.
vt quado habcns habituracharitatis, clicit adtum
poflec rcfcrri ab eliciencc,quamuis in adu fccun*
eft
UaHtUtiit
ttnftmfiti.
xnencum volitum , licctnon applicet mediapro

tunc,quando erat,toIIit tamcn obicem coutrarix
ftatus,quem habuic
dum rationis , confenfus fuit capax , quia vcl
Iiabuit aliquem confenfum non rccradiatum , de
ratione vfurus,fpcdandus
tttndi.
talis eft in di-
ftrado : habitualis vero cft voluntas incfficax habita,& nunquara retradlata , qua redditur Sacra-
bonum, non fccund^m inclinationcm charicacis,
mu
itnfi'
confcnfus adlualis ellillc, qui nunceft AKutiim.

VirHutikttW'
przfcns in excrcitio , victqalis qui fuit alifnfm.
quando aûalis ,& manet in virtuce, quiafollicicauic voluncatem ad ponendum cfTedum , per
aut vidcatur. Si autcra alius habuit vfiim

rationis, quo nunccaret,& prarfumitur nunquam
fubfic
vt iniMfl. Triflnc
^tufl.^.
fit
237
a eft,qui nacus eft refcrri in finera charicacis &

,
do non rcferac ex negligentia , auc inaduerccncia

hxc habitualis voluncas , licec habcat locum in
raerito,nonperun$t adfcopum przfentis quz- Kifufafal
BMftifntnm.
ftionis,quia indinatio illa habitualis pon ineft
adult6 refpeftiucad Baptifmum, fuppofitoqu6d
non habuit adlus, ex quibus cfrcc,& quamuis etia

ineftet,e| non obftante,Bapcifmus eius efret nul1
us,fi
poftea retradlaret priores a6lus,quihus con-
vtcumque etiam fecundum quid, vel

fimplicitcr, co modo , qno diftinguitur voluntarium fccunduraquid,& fimpliciccr ,-verbi gcaci^,
: nam difpofitio rcquifita ad

Bapcifmura adulti eft aliquis a(Sûs fecundus, quo
^tquirttnw
de fe ipfo difponit in crdinc ad Baptifmura ,
falutem , hahcns fuiipfius plenara difpofitio- ttnftnfm im
dominium , quz non attenduncur Snfitmt4t.
nem ,
hoc cx Icge
alicer, , qu^m in a6tu fecundo j
gcnerali, qua Dcus voluic faluc^ adulci dependerc^fuoliberoarbicrio, ficuc raedia in exercicio ab codcra depcndenc. Confcnfus fecund^m
quid &fimplicicer pacec cx iis,qux cradic Docbor
inftiidift.itf. quidfinc,& cx Philofopho }.Eihi~
proiiciens merces in naufragio eft vokintarius
comnt.
fufpenfus.Iiccc audierit,&fic eti J
dus,quia
non cft baptiza-
non volcns quodteneturvcHe rcputatur
raoralitcr nolcns.
Si
a^tcm eft adultus corapos
rationis, potcft habereconfenfum,vcI diflcnfum,
& vtrumque vel habitualiter, vcl vircualitcr

adlualitcr
vel
HO
fenfk in Baptifmum
&
&
&
M.
tjfe Bdpifmum datum noUntiillud ifem fi exmetu velit. Matia primi , quia Deui
ftemiHemifimtumfiiitfamilijt afcribit. Rati0fecundi,<fuia talisjimflicitervult. Vtraquefars
Uultum
de Bapt. Itent fufficere intentionem virtualem ad Baftifmum. De trivide Scot.tJ.41. c^ infra d.6.q.4. Requiri autemaliquamintenticnemte*
/.Maiorcs
coUigitur ex Carthag.1 1 1. cap.^4.& Arauf.I.f.ir.
nent citatiy&tmnesy
cumgl. f.SonuUupt
baftizati
requiri^
confenfum
.f.q.6%.art.y.dicens
Bapt.o/Wi^
Caict.
de
3
hahetur., c^^.Maiorcs,
flici intentione
&
&
lct.v.
implorand. de coi\(ccij.4.merito reprehenduntur,
Dc tcttio mcmbro ^, fcilicet dc adulto vtcntc ratioJie, Aftinguo dc eo,quod ponitur
in quaeftionc, non confentiens-.qabd potcft intclligi contraric,vcl ncgatiue. Ncgatiue,tan-
tum ncgat aftualcm confcnfum concraric vcro ponit aftualcm difTcnfum & patct diquia non cftidcm non vcllc,& noMc fi autcm accipiatur c*/r4rr^, pro diflcn:
ftinftio
ticntcaaii,autdifrcntitfimplicitcrjaut fccundumfi</,&intclIigo/w^//>fr,ficutcft ^/*l'
cxpofitum in
tcrtio
/*
Hbro , quod illc,qui vt fugiat aliquod incommodum , vult aliquid, ^
ficut proiicicns mcrccsin marC} vt fugiat fubmcrfionom , fimpli- !J^^^
ckcr ^îf^
firaplicitcr vult illud
IV. Sententiarum
Lib.
2^8
citer vukproiicercmerccs. Natn pocenciatTi fuam motimim a4proiicicndum , voluntas

niouec imperando, &: ipfafeipfam libcrc moucc, quia cogi non poceft. Simpliciccrcrgo
volens proiicic:fed fccundum ^/^/(/nolens,hoc cft, fub condicione nolens,quiiv nollec , (i
poflec alio
Nokm Ba-
modo falaare vicam.
Si crgo ifte
fic
vcroque modo di(rcncicns, dico qu6d non recipic Sacramcncum quia

dicic Prouerb. i}. Fili frabe m;^/V(;r/Kjsv-:nolensaliqucmom;
fttfiiumm
Deus per Sapiencem
^"f^-
nino inuicum afcribi familia: fuae fufcipicns aucem Bapcifmum , afcribicur pcr hoc faj^-jjg^ d^fiftj Ncc oporccc hic diftingucrc de reclamance, fiue proceftancc , iigno cxcc^
riori/uum diflTenfum, 8f dc non teclamance:quia in rei vericace fi eft diflcnfus , omnino
:
reguu
Melitis
efl
qnod inm-
idemcftquoadDeum:camcnquantumadiudicium
mquisfer-
& cum,qui tacet pracfumentis confentirc, nonôgetur reclamansadobfcruantiam rcii-
Ecclcfia: iudicancis
dc manifeftis,
cogetur aucem non reclamans. Nec in hoc poceft argui Ecclefia,

tamcn non reclamanti fiat iniuria. Minus enim malum eft fibi , quod
quamqu^d impunc permittaturagerecontracamj
"iuitusfcruct lcgem Chtiftianani
permittMnr
inuitum
aliqOabona
malunicft
faccrc^&mala fggere quam liberc , & imminus
<1"'^
impuemapunc mala agerc, &: bona dimitterc.
fa Agere.
& hoc non cantum
S'\ autcm fecundum quid diflTcntiat , fed fimpliciter confentic
4
i?lamablutionem,tanquam inquoddambalueuni ,fed in ablutionem eo modo , quo
illam intendic faceie Ecclcfia, ille fimpliciter reeipic Sacramencum quia fimpliciter cft
volcns, licecfccundum quid nolens , & de cdii loquicur illud Concilium Tolecanum,
quod allcgacur Extrau. de Baptifmo , &: eius eftêduis , cap, Maicres Quod illi , e[ui iam
frident ad Chriliianitatem ceafti fuKt,<jrtia iam cppBat Sacramentis diuinis ajfociatos, ofortet ixt
fdem, quam necefsttate fufceperunt , tenere cogantur, ne nomen Domini bUj^hemetur^ (jrfdeSf,
Itgem gionis
Chriftianac
(hrtfitanay
^j^^^^j if^j
nolcHci
'\\\
quamfufccfcrunt/onttmftibilishabeatur.
Qmmod
ex
voLerts
v"^^
Exemplum
huius
qualicer aliquis poceft confcncirc in illam ablucionem fufcipien-
& tamcn noUec fi poflcc euadere rormenca,

"" credic cam ahquid valerc,ficuc poceft haberi de eo,qui non credic verba incantationis pofl^c haberc aliqucm efFedum,tamen concedit incantanti, quod dicat illa vcrba fuper eum , ea intcntionc , qua folcc ca diccrc , diccndo in corde fuo , valeant quantum v.ilere poterunt. Ifte vcre diccretur incantacus & fi talis incantatio fuper aliquem
dic-rcrur confccrato diabolo, ille cflct diabolo confecratus. Patct autem difFerentia
j^jj^^
^^
modo quo
confcrcur ab Ecclefia,
*lî^
iftius
mcmbrifccupdum/jw/Wdiflênticntisamembropraecedenti
quia
ille
fimphcitcr
Sacramcntum, & ideo ceflTante diflcnfu eflct firaplicitcr

baptizandus. Ifte vcr6,quia fimpliciter confeiifit, liccc fccundum ^/</diflentiat , cft baptizatus, &: ceifantcdiflTenfu illo fccundum qutd, non cft itcrum baptizandus.
non
difll-nt:cns,omnino
Acl SacravKntafkjfi'"
/
%irt
${ q,iis
rccipit
autem non confentiat cantuni negatiuc , dico quod rccipic Sacnamcncum

,
confcnfit virtr.alicer:qaia noluic
Deus obligare hominem ad
fi
impofllbilc, vel fccunduni
ftatum huiusvita:, nimisdiflScile.Nuncautcmnondiftrahi,nimis videturdifficilehomi-
m pro ftatu, quia fecundum Aug.3. dc libcr. arbitr. Noneji in -veluntate noHra,^ qiiin vtfis
/i;;î'r:ergonoluit
Deusfalucem hominis ponerein
iiizcondit'\onc,Ji nondisirahatur,
Ncc ergo voluic obligare cum,qu6d in fufcipiendo Bapcifmum,non diftraherecur. Et ita

cft vniuerfalitcr in aliis
Sacramentis. Saccrdos etiam in confecrando Euchariftiam,
dum
non
Verc cnim conficic diftraftus,

tamen prius induendo fe , incendcrcc celcbrare Miflam , fccundum morem Ec-
obligatur (neceflfario dico ) ad
hoc vc non
fic
diftradus.
clcfia:.
Et fi qua^ras, efto quod non confcntiens adualicer,tamen confcncicns virtualicer ( eo

modo, quo poficum eft, ex;emplum dc Sacerdotc cclebrante) recipiat Baptifmum , nun-
quid&
Etlnf.
diji.
^l +
>!j:r^x:at
ille
qui foliim confencichabicualitcr recipic
ter^&L habitualiter, pacec x.Ub.diJl./^\.
? diftindioaucem iftorum , 'virtualiEc cfto qu6d fic,nunquid ille ,qui cancum negaciuc
non confencic,negatiue etiam non diflfenritJquia necadum,ncc habitum oppofitum ha^gj. -Qg pfimo poflTec dici,qu6dcalis iudicacur habicualiccr confenciens quiaaliquando
'^=^1^"'^ confcnfum adualcm, non intcruenientc diflfenfu & talis , licet vtens racionc,rcGipit Sacramencum,quia non videcur pxoptcr aliquam conditioncm minils capax, fi vciiur ratione,quam fiprius vfus,non vtatur nunc :fedin taU non vtente nunc,prius tamcn
,
imcntio ad
Bitptifnii?
Saltem hx- vfo,fufiicerec habitualisconfcnfus

hitudts
-
fr''
'
m-
^^'^^^^^ ^^^'
"'li
vteme
ratiwte.
faicT^ inucnirc,praecipue qui prius
baptizari
vcl
non
&
hoc. Dc fecundo liccc difiicile cflec aliqucm

ergo
aliquando cogicaflfec dc Bapcifmo, quia vcl cunc pla-
placurffec
imo difplicuiflet
& fecundum vltimum mo-
^^"^ iudicaretur talis habicualis confen{us,vel diiTcnfus eflic in poftcrum. Tamcn fi quis
cflct Qmnino norr conlcncicns , nec difleiitiens , cam aduaUtcr, quam habitualitcr &;
:
tamea
DiftlV.
Qu^ft. IV.
239
capax Baptifmi,quia cx quo vtitut ratione, oportct quod

habcat dcuotioncra aliquam ad Sacramcntum , fi debct fibi valerc alitcr cnim vidcrcturcontcmnerc.
Ad primum argumcntum dico,qu6d in Baptifmo magis propric eft adoptio in filium,
quam Matrimonium quiaparuulus non potcft dici proprie contrahcre MatiHmonium,
cvim non vtatur ratione,cuius vfus requiritur ad omnem contralum in adoptionc autem fufficit folus aftus adoptantis, etfi nullum habcat adoptatus.
ramcn vtcns ritione non
cflct
Ad fecundum dico, quod malitia potcrt cflc miniftri , inquantum miniftcr,fcilicct in

male miniftrando vcl quia non bene credit , vcl quia non intendit confcrrc Sacramcntum : & hxcmahtia, maxime non intcndcndi , impedit Sacramcntum conferri , magis
quammahtiamorisinfufcipiente,&: ratiodicctur in diilinîione fcquchti. Ahaautem
poteft cfl*e mahtia miniftri,non inquantum miniftcf , fed concomitansj puta quod eft in
peccato mortah &: hoc non impcdit Sacramentum conferri. Patet ergo quod non intcntio miniftri impedit,fed non quxlibet aha mahtia.Non autcm fcquitur cx hoc , ergo
:
non
lôn
tr.jui-
ritur
t.vtr.t
intentio
in
Jitfeipimte
tjuanta in
miniflrc.
intentio fufcipientis impedit:quiain agente fecundo, ctiam requiritur quod pcr fc
pertinet ad agens,
quod cft intcndere in agcnte pcr rationem:intcntio autcm,non pcr fc
eft fufcipicntis,inquantum
huiufmodi.
Adtertium, diccndum ,qu6d fi adultus baptizandus , cx voto intcndit rcnunciarc Ad^.

Diabolo,& pompis cius,tamcn iilud votum pra^ccdcns non eft de neccflitatc Sacramcnti fed pertincns tantum ad eius folemnitatem.
Ad aliud, conccdo , quod confuetudo Ecclcfix bona eft , quod millum adultum ba- Maptizat, nifi refpondeat pro fcipfo &: cft confuetudo laudabilis , Sc rationabilis, vt folum
volens afcribatur familia: Chrifti. Sedlicct non rcfponderct , quiafcilicet non vterctur
ratione, vt dormiens , poflet fibi Sacramcntum conferri , dum tamcn eflct habitualitcr confcnticns fed hoc vt diclum cft prius uon expedit facerc , fcd expcftare tcmpus, quo adualitcr confcntiat.
:
COMMENTAKIVS.
Ausufbinvs.
h 'YÊureiometrAro yScc. Refpondet Dodlor,

I ^quod dilfcnticns negatiuc, aut contraric
noa baptizatur vaHdc. Eft Auguftini loco fupra
com. praeccdenti , ex
de BaptifinOi
Dijjeiuiens
citato in
ji*gtii4i,MI
cap.i^. Et probat cx ilioloannis 9. atatemhahet
fiîtiue
Htn
iiptkMMT.
lih.^.
ipfiprofe reffoneleat;idcb autem infantcs fine confenfu baptizantur vaiidc , quia nondum arbitri
fuiipfius cx
defedu etatis an autem requiratur

:
in cis confcntus parentura , aut tutorum ad vapatet cx

lorcm Sacramenti ,infri vidcbimus
:
cap.
Mdores
de
'Btptifir.o, ,
&
ratio eft
iam
tacla.
Dlfnfw
fe-
eundifm quiJ
fun impedil.
Tolet. I V.
tantum fi:cundum quid diflenfus , fimplicitcr tamen confcntit , Sacramentum elfc validum. PatetexTo-
Secundo dicit ,
letano
fi
dilTenfus illc
fit
V. cap.^6.5c habetur ^$,diJlJe
/<i*^:cu-
Innoccoc.
ius verba citat Innocentius in dibo capitulo
Ctnfenfm
accommodatum , vt
ibidem patet. Quod fi confenfus eius non fit veruSjfcd hmulatus , & fiftus non erit coram Deo
Maiores , de Baptifino ;
litera,
fi-
Sm anid $n
& excmplum
& eadcm liabct Dodtor
in
fubdit
dntit*
baptizatusjfed in foroEcclefiz tenebiturpro baptizato : quia extcrior confenfus vcrbis exptcCfus,
Smffitit
tntUit.
vir-
fupponit intcriorem ,quantum ad praclumnifi probctur con, qux non tolliiur
re ad receptioncm validam Sacramenti. Patet ex

,
&
thagincn.1 1 1. r^. jÂrauficanum I. cap. 1 2.qu.xdocent priuatos vfu rationis ,

loquelx , fi
iiabent teftimonium prxteritx voluntatis , ba-
ptizandos elfe,
& rcconciiiandos,&Ritualc Ro-
manum.
Quinto, dicit quod qui indifFcrenter fe haber,
nec confentit , nec diftentit , non rccipit Sacramentum patet ex didis. Contrarium huius dicitCaietanus i.part.^fi.6i.an.-/.Vtim6 exillis,
ca.p. MaioreSydc Baptifmo
Tunc charaiteremfii:
cramentatis imprimit operatio

riit
voluntatis non inuenerit, &cc. in tali
trariavoluntas
imputationcm,& contrakus
,
vt patct in
iis ,
&
qua? pcr procura-
Qturto, dicit voluntaêm habitualcm
Anteccdcns paret iii

habitualcm rcquiritut
a6tualis , aut virtualis, &c.
Ad primum rcipondetur centrariam tolMnia/em
dici ibi ctiam eam, quar negatiua cft , vt patct cx
didis.
fufficc-
Rtfftndttuy
ûi nHncptam confintit , fid adftimHm

penitus contntdicit, nec rem , nec charatlerem fitficipit
rextu Jllevero, inquit

:
Sacramenti,
âplus eftexprefie contradicere , <jttam

îd fit
Vbi i\\^\ctba.,fedpenitiis
?ninime confemire, 8cc.
tores fiunt.
Caictan.
Vnftionc,qux datiu priuato fubitu vfu rationis.

Item , in paruulis non requiritur talis confenfus:
ergo. Item ,Florcntinura in Decretavuioms rantiim requirit materiam formam , & intcntionent
miniftriadperficiendum Sacramcntum. Itcni,h
miniftro, quia prxter
&
fiimatiu,
non cft con-
quod falfum eftex
ttanfadiones
gii/il redfli,
Senteniia */"
crgo. Deinde patet in Extrcma
Tertio , dicit voluntatcm virtualcm fufficere,

vt bene probat , quia hxc ctiam fufficit in miniftro Sacramonti, nam fcmper voluntas prxtcrita
meritum;
Indifferens
ijuando obicem contra-
requireretur confcnfus,non fufficciet habituaiis,
&
RitualeRomanuin.
trarium.
praefumitur durare,nifi mutemi.Dehis^vitmeiila fufficit ad

causa fiunt , czp.Perlatnm :
Arau/ic.
&
piionem
tufije
SuffUii hali.
quia voluntas prxterita repu- tulis frim*

med didut.
tatur donec reuocetur, vt patct ex illo cap.Maioresyde "BaptifinOfvhi dicit Pontifcx.quod amcntcs, Cittliag.
dormientes,qui iamconfenferunt, ncquepoft- Coucili4.
eadi{Icnferunt,rccipiunt Baptifinum vaHdc.Carratione prscmifta
cffttradicit.no
adduntur per
modum limitationis,
fcd
fi-
traria v/>-
taiti itxnt.
240
fiiit.de iis,qui
coa(5li
cafys propofitus
modiim augmcnti ,quia
fcd pcr
IV. Sententiarum
Lib.
adBaptifinumcogcbantur.vcl funt
in quibus dicit
Baptifmum eire nullum,fi
conii;iA\c\inl,<\mzplM eft contradicere,qu'amm'mime

confentire
ptizari
vbi fupponit ctiam hunc validebanon confentit , ccnfetur in-
qui enim
nif tonsffum
vmutrjitlem.
Ad fccundum
refpondctur
Extremam Vn-
dioncm non fupponere alium confenfum, quam
Dm-
qui non (unt fub potcftate Chriftiarccipere Sacramentum valide , finecon-
infidclium
vli'ii bnfti-
norum
fontraria
ftntinti.
Auguftin.
debent
, quia non magis
parentum quoad iuftitiam
rccipiendam perChriftum, quam quoad peccatum contrahendum ab Adamo hoc enim cflet
in praiudicontra diuinam mifericordiam ,
cium infantum ergoficttt deli&tem, ita& iuititia,
Patet confcqucniia
&
&gratia:etô ficut pcccarum non depcndet , nifi

a confenfu proprio , aut primi parentis ita nec
gratia dcpcndet , nifi aconfenfu proprio , vel
:
Chrifti Redcmptoris
rcquititur
confenfus tutoris
vel eius
ptifmus,qui
ncm cius diabolo per incantationcm
faluatur
C^tertany\n-
Baptifimim pirrcipiendum paruulos ferunt

fi>iritHali
vtgratia
ad vitam tegenerentur ttemam,fed tpud eos
putent hoc remedio temporalem retinere
fhnitatem
non enim propterea
illi
vel recipere
non regenerantur,
quia non ab iFlii hac imentione ajferuntwr: 8c fubdit
rationem
fieriaySc<:.id
CeUbrantnr enim per
eos necefiaria mini'
eft
in calce illius epiftol,& alias docet,vcI fides Ec-
voluntasccIcfiz,qu^
ad valorem Sacramenti.
Deindc fi ius patcmum, diflcnfus in eo funda- lui fnttrnum
non dertgt
tus, impedit valorem Sacramenti,manebit etiam
Saemmtntt.
cadcm poteftas Patris refpe^liue ad Baptirmum,
clefis
crgo etiam
fufficrc
in miniftro
&
quamdiu
ius eius
non
expirat
non
fed
expirat
veniente filio ad vfum rationis ergo etiamfi tum

confenferint in Baptifmum .rcpugnantibus pa:
rcntibus
&
tutoribus
quod nemo
Baptiunus
erit
nuUusj
falua fide aflerit. Probatur confc-
quentia,quia illud ius paternum valer ad irritan-
dum votum filij,& alios iHtvLS quamdiu cft impubes,& poteft difponcre de filio impubcri non
eft,Baptifmus.
cus ac dc infante , ctiam contra voluntatem
interfcdores elfcfiliorum,quieos dasmoniis con-
fuos
non quod interficiant fpiritualiter filios

quantum in ipfis eft & addit , /iffirri
reipsa,fed
paruubs ad percipiendum falutem

[uorumgestantur manibut
ramfifidefes
non tam ab eis,
ejuamttis (fr
illi
etiam
offe-
(^ bonifitnt) cjukm ah vniuerfkfocietate
Santiorum',S>c conc\\xAit, Tota ergo hoc mater Ec-
frliM non dt- clefia, cfHt, in SanSlis efi,facit,cpiiatota emnes, totafihftniet VC' gulosparit, Etinfra: lUudautemnolotefallat
, vt
f' exiilimes reatus vincuturn :

pojfe difrumpi nifi paruuli
gratiam a parentibtu
citficftt
^dam traSium^dliterno
ad percipiendam Chrifli
ofirantttr,,
Sic enimfiribit,vt di-
parentes fuerunt authores
perfidemparentumidentidem
multos non
offirri a parentibtts
fxtraneis,8cc.
ad eorttm panam,
ittFiificeritttr,chn
videat
,fedetiam acptihufiibet
Ter hoc nihil aliudhicfieri vides
nifi
cjuod in Euangelfofiriplttm, citm domimts interrogajfet

c/uis,iUi
latrotubus fituciato, &femitutto in via dere-
iiilo,proximusfnijfet, re/ionfiim efi enim,(jtti in illofecit
m!firicordiam,8cc.
Probatur prim6,quia yoluntas parentum non

imputatur adcontrahendum originalepeccatum,
ncque ab eapendent quoadhoc, vt de fideeft,
quia ctiam infantes Chriftianorum perindecon-
*
Sieiid raih.
parentum fcd vel ipfc Ba*

Sacramentum fidei,vt Auguftinus
intelligitur fides
Supponit ergo falutem infantum baptizatorum non depcndcre a fidc.aut intentione infideli parcntum,fed a folo Baptifmo
ficut fubiungit
lecrant
kraifjne.
cfletefficax
Adam ad damnan-
per alienam voluntatem offerri:fcd in fide aliena
non
vt
fe-
filij,
eum venderc,& in fimilibus.

Prxtcreanon
./irgllmdtuat
minus
quafi
Secundo , magis doccnt Patres in fide aliena

paruulum baptizari,quam in voluntate aliena,feu
Ccyitrarium huius- tenent communiter Dofupponunt , eftque Auguftini epift.ij.

ad Bonifacium , vbi cxprcfsc docct paruulum non
dependcre a voluntaic parentum,uue quoad (alutem per Sacramentum, fiuequoadconfccratiodtorcs,vcl
Jiiam,& animamfiiom, anima cjtupeccaueritfipfa mtrietur, Nec illud te motteat,<pud quidam non eafide ad
fentum.
Chriftus ad faluandum,quam
bis citatis.
quit,caw infans non redeat in parentem,vt cttm iôjffr
iwiittte
regcncramur ad
rtîne-
raiio.
ptifmum.
tc(lacur,&eligit fepulturam,& contrfihitifideiint
in Ulo vntufit homo,fed omnino alterfitjhahens cttmem
firuulorwm
&
iuftitiam per Ba-
dum , vcl ius parentis in filium cflct maius rcfpcdiue ad Chriftum , quam ad Adamum. Hanc
rationem habemus ex Auguftino in primis ver-
qui curam cius gcrir.

Cojttmunit^
quo omnes vnum na
in
fcnfu vero,aut interprctatiuo parentHm, qnia voluntas patris reputatur voluntas filij.qui pro ipfo
parcntcs
fcd k folo Chrifto
vcl gratia; &cvbi ahundatut deUElum,fiiperabitndauit
Jnf'itttm ntn
tum.
confenfum,& non confenfum. Diccs, faltem requiri confenfum parentum , ita vt alias Baptifmus fieret nuU\is:ita fcntit Durandus in ^,diji.^.
Paludanusf^y?.4. Cathcrinus o/'K/?/fl<^
irtfantibm Iudaorum haetizandit : hi ncgant filios
ftnfu ptrtn-
tum
conftitui in voluntatc
tjmjl.-/.
7iiri,(itcott-
vniucrfalem ,quo homofidelis,&pa;nitcns vult

nûniri omnibus Sacramentis,
Ad tertium de infantc, patcr cx Auguftino loco
(itMo,\\i\ hanc diffcicntia^ fuprk expreflatn affiadultum refpcdiuc ad
gnat , intcr infantem ,
&
Stntfti
&
fiunt
uitus.
V/iHio fupfo-
&
infidelium, quia a fola cmrnljtiHf

trahunt otiginale,ficut
peccato primi parcntis , in quo
voluntate ,
^^^^^,1^1
omncs vnum erant,& peccauerunt,dcpendct er- .vtluntat*
falutcra
fnrentum.
go etiam n^n depcndent (quantum ad
confcqucndam in Baptifmo i voluntate paren-
illa
filios,
eft
minus ius Chriftianoruta
iudicat iuri naturali parcntum in fiIios,&prarceptum de honorandis parcniibiis in legcnoua
confirmatur
fed
fi
adio
Filij
fidtlium
inuitit
^j^
fartn'
validi
bftix.tinttir,
fiUus fidelis, aut ha;rctici,bar.
ptizetur inuiro parcnfe

etiamfi talis
in
qukm infidelium,quia fidcs non prx-
cflet
manet Baptifmus farus,

prohibira ab Ecclefiaj
quia efficaciaSacramcnti huius non depcndct ab

Ecclcfia.
Pr^terea
fi
f"Mn}ri6
raartyrio in p,dium Chriftiintcr-
ficeretur infans infidclis,faluarctur fine confcnfu ["/t^mmI^'
parentum
crgo etiam
'
crit
vetc baptizatus ,
fi
abfque eodcm confenfu baptizaretur. Antecedcns

patet,quia Innocentes inuitis parentibus fucrunt
occifi,& tamcn funt Martyres , vt fupr^ diximus.
Confcquentia probatur, quia martyrium cx narura atus magis dependet k confcnfu voluntatis,& fide jidurti,quJim Baptifmus , vt per fcconftat
ergo idem dicendum
eft
quoad infantcs
cxigcretur confcnfus parcntum ad Baptifmum,
magis exigi ad mar^yrium. Prxtercaquoad bona

temporalia, & vitam corporalcm , poteft rcfpublica,vel Princcps
fufcipcrepatrocinium infan-f
filios ergoctiam
infantcm in pcriculo mortis conftitutum , poteft
tis
contra iniqu($ parentcs,aut
baptizare
IV.
Dift.
baptizare inuito patre,
Qu^ft. V.
& repugnantc, etiam ho-
infantum dcpcndcrct ab
mo priuatus^ficut vi eripere infantem a patre.qui
teria,
occifurus:creo tum valebit Baptifmus;

confenJiuod elTct falfum,fi elwntialiter exigerct
um paternum ad fui valorcm. Seddc hoc infc-
nem
eum cfTet
eius
Bapti fmus itaquc

!>rium infantis
cfle
ipfis cft
vnicum remcdium
idco
non
exprcillo
vt
&
& expreOlo quoad adultos,
Adquintum rcrpondctur,inminiftro rcquiri Adtjiitmiim.

voluntatcmefficaccmrefpciau Sacramcnti,quia i>'#".'(m/.
concurrit effedliuc faltem applicando Sacramen- '"^'^''>
"""'
tum in adulto autcni baptizando , fufficit qui- ^
cumquca(Slus,quacredditur voluntatedifpofitus,
thoruM mn^gnjmn gffg (cmpcr validum, ni fi ponatur obcx,

' "**
mcntionc alicuius obicis fccerunt in infantibus,
qui reddcrct Sacramcntum nullum , fed in folis
(anc cnec magna iniuria,fi Baptifmus
adukis y
>E
funt hec in poteftate liberi arbitrij in capacc

proprij confenfus vt fint voluntaria.
falutis ,confti-
taere (ob voluntate parentum, quia in pcriculo

facpc non vacaret confcnfum cotum cxpcdare,&
AriMmttmm Sacrameriti efficacia committeretur inccrtitudijj!'* ** ** ni : ncque Concilia,aut Patrcs,qui doccnt Sacra-
Qjr
ciTcntialcm rcquifitam
quoad infantcs
Caictanus dicit irrationabilem.

Ad quartum Caicuni rcfpondctur confenfujn
1
baptizatinon tequiri cx parteSacramentiifedcx M^nnwt.
partc fubicfti , vt fit capax falutis , Sc rcmedij ad
J"/"'/*'
ialutemordinati cx legcvniucrfali.quaordinata *;^,>,>,./'"
nequc con-
cnfum parentum eius ad valorcm Sacramenti:

quidquid fit an liccat ita baptizarc-Ncquc expediens fuit valorem Sacramcnti in infantibus,
quod
qaam i forma,ma-
dodrinam , quam tcnemus, cflc vniucrfalcm,& priorcm omnino falfam cfTcquam mcrit6
non cxigit confenfum pro-
qui non potcft
& intentioneminiftrijpra-tcrirc conditio-
reddir
rius agetur latius.
10
alio
241
Sacramcntum
vclit reciperc.
Alia ad initiura
quarftionis pofita foluuntur cx tcxtu.
V.
jin adultHS fiHtis recipiat effeûm Baptifmi?

Alcnf.4.p.f.i 8.i.z.rt.i.c^ 2. D.Bonau./'/^ if.m.x-q.t' Richarduirf.i.^r.a.D.Thom.^./^.^^.fij.^t.p.Vafquez ^.partj.ij9.
fccundum fic proceditur , arguitur quod adultus fiftus rccipiat gratiam

i
Baptifmi quia Galat. ;. ûottjuot in Chrijio taptitati ejfu, Chrijlum induijlisi ArgHm.x.
:
, nifi accipicndo gratiam

quia pcr hoc fit con- Cdat.i.
,
formis Chrifto crgo,&c.
Icem, fi fibus non rccipit gratiam , cum non pofiit faluari finc gratia baptifmali crgo Argitm.x.
reccdente fidionc , cflct alias bapcizandus. Confequentia patct a fimili , quia fiftc poeni-
fcd nullias induit Chriftum

:
tcns,tcnetur adpoenitcndumverc dc eifdem pccoatis.

patct audoritatibus
Sandorum in
Gonfcqucns
eft
inconucnicns, vt
litera.
Item Baptifmus expcUit peccatum non illud quod iam prius expulfum cft ( quod
cnim expulfum cft j cxpclli non potcft ) ergo expcllit peccatum quod tunc ineft crgo
nullum pcccatum in fido impedit eifedum Baptifmi.
,
Argtm.i,.
Contra, Auguft.dfr P<r.f.i.& ponitur in \\x.QX7i.0mnis qni iamfuavoluntatts arbiterconJH- Rîoadop.

tutus ejiycum accedit adSacramentumfdelium,niJifxniteat
eum
'veteris
vitA^ nouam nonfotejl Aftgt^.
inchoare.
Iccm, de Bapcifmo paruulorum, dicic Auguftinus Tunc vilere incipt Baptifmus adfalutem , cunt illaJiBio veraci confefsione recefferit , quA cotdc i malitia ferfeuerante , peccatorum
ahlutionem nonfinebat fieri : crgo illa fidio impedicbat ablutionem in Baptifmo ,
pcr
:
&
confcquens gratiam.
H O
M.
Filtum fideji^ exijtentem in mortali^ de quo non conteritur^ nec atteritur-, non accipere gratiam
Baptifmi,ex Tridcnt.fejf.6.c.6. Auguft.//^.</r medicinafen.c.2..& defde
Carthag.4.r.8
y.
Aquifgran.i
lauacrum. Bafil. Ub. i .de Baft.
.f.i i
ofer.c./^.&fe/f.
/^."Dion.de Ecclefffierarch.c.7..N^z\zaz.or4tinfancium
Ambrof Ub.de his
tfui
mjfi. initiantur.
Tiiim <pu4
Rcfpondco
dicitur, qui aliud prartcndit cxtcrius, aliud
habct intcrius potcft ^^.^^ j^

crgo aliquis in fufcipicndo Bapcifmum eflefiftus dupliciter. Vno roodo , quod oftcn- pifx,
dat fc vcllc rcciperc illam ablutioncm , co modo , quo Ecclcfia inccndic cam confcrrc: Aliacmrm
camcn oppoOcum habcc in animo &: ille non rccipic Sacramcncum ; vc paccc cx qux- Sacramenftionc prsEcedcnci, quia fimpliciccr cft noI;ns rcfpeftu ablucionis facramcnralis , lic^c fic ftatia^'"volcSjrefpcdu ablutionis fimplicis,& fi calis poftca rcccdcret a fidione,cffct baptizandus: "'.'* '"JPt
, fiftus
&
'
in ablutioncm facramcntalcm, & cogcrct cum

ad obfcruanciam fidci Chriftianx quia przfumic partcm mcliorcm , quando figna
magis prxtcndunc cam , ficut prfumic poft matruuonium, dc fido cognofccncc illam>
Scoti oper. Tom.VHI.
quatu
tamen Ecclcfia iudicaret cum confcntire

:
ccirfi4 pr^
jumit
pm^
per mcli^
'^^f*''^-'
quam
IV. Sententiarum
Lib.
242^
cognofcerc
in cam.
aflfidauic
affe<3;u maritali
&
cum ad vcrum confcnfum
idco cogic
matrimonialem
Alio
modo poteft aliquis efTc
filus,
oftendendo
fe cflTc
difpofitum
ad recipicndum
tamen non eft difpofitus intcrius vel quia non habet redam fidcmj
vel quia habct aliquod peccatum mortale tunc in atu , vcl practcritum , dc quo nullo
modo atteritur, vcl conteritur. Et ifto fecundo modo communiccc loquuntur Sandti,
Sacramentum,
&:
& Doftores dc fifte baptizato.

Dico tunc
tejine
te,
'',
jnfidelitatem
iuftificat,fecundum illud Auguft.
î creauit
qui habet aduaHtcr obicem contra gratiam
Ifte,
te.
ahquod pcccatum quod cunc adu
vel
prius commifir,
Deus non
quia nolentcm
non iuJHfcabit tefine
puta
quod
voluntatis committit, vel
& nullo modo fibi difplicct,nullo modo recipitgratiam.fecundum Au-^
guftinum,vbi fupra
Omnis quifita
'ueluntatis arhiter confiitutus f/?,&c.
&de ifto intelligi-
tur illud Sap.i. Spiritusfin}us difciflimt ejfugietfûm.
Et fi obiicitur ' , ergo ifte tunc videtur cfTe perplcxus , quia non patec fibi via falutis,
fine gratia baptifmali faluari non
poffit itcrum baptizari, quia baptizatus cft ,
CurBapttf potcft. Rcfpondco,rcbaptizari non poteft,quia Deus inftituit Baptifmum in iterabilcm,
nni non Jtt ne proptcr plenam remiflioncm, qvrae fic ibi tamculpsc, quam poenac, darctur occafio fxiterahiltf.
pius delinqucndi, fi Baptifmus pofTct fafpius iterari. Quod autem in Baptifmo fit rcmiffumitur de gl.fup. illo verbo Sine
fio omnis poenae, dicit Ambrofius de confecr. difi./^.
TcrBaptif- poenitentiafunt dona Dei^ Rom.i i Gratia, inquit,D in Baftifmo, nonrequirit gemitum/vel
mtm toUi- fUn^lum^vel aliquod opus ifd omnu gratis condonat : Magifter 4. difi. cap.antepenult. ta*
ttir omnis
men nulli quoticfcumque labcnti , pra:clufic Dcus viam falutis in hac vita : non enim
pcaut.
ad maiorcm miferationcm voluit ipfc qucmcumque noftrum ad proximum obligare,
rrid.fefs.
quam ipfe vplucrit habere ad fubditum. Pctro autcm qua:rcnti,Match. i S.quocies debede peccat.
3
&
cum non
&
&
e>ri^.Flore.
rct dimittercfratripeccanti in \^(nm,afepties?'R.tiôviddx.feptuagiesfepties:'\mm6(ccun-
dum Auguftinum
in
Homil.
millics ,millies:
& recogfiouerit,parccndum eft
& vniucrfaliter, quotiefcumquc
pcccaue-
crgoDeus inftituic aliquod aliud rcmedium,

quotiefcumquc pcccanti in via , fcilicet Sacramentum Pcenitentiaj & tunc dico quod
iuxta fecundam audoritaifti patec via falucis > pcr vcram pcenicenciam dc ifta fidione
ccm Auguftini addu6tam.
rir,
ci.
Sic
COMMENTAKIVS.
a
T\
EJponeieo fSiui dicitftr y Scc.
XVtjusftione
In fupcriori
cgit de difpofitione requifita
ad valorcm Sacramcnti in adulto,qui e(l confcnfus eius tantuiTi,& aliud non requui ; patet ex diitis ,
amplius patcbit infra de Baptifmo hasreticorum , contra fententiam , qua: fuit Cypriani:
in hac aut^m agit de requilitadifpofitionc adul-
&
tijVt rccipiat
erfedum Sacramenti,qui
eft iuftifi-
lip
qutt mOr
eentinât.
kw humanis imenitnr ejfc in eo
(juod aliejHis exterius
&
haec cx vfu
in operibus fimu-
Theologorum
appellatur
quantiim ad prarfcns.
Primo vt intcriijs nullus (it confcnfus rccipiendi Sacramcnti,quod exterius fimulat recipere,vel
fit
cftc potcft
difienfus internus abfolutc
& talis, in-
quit.non recipit Sacramcntum validc, vt in pra*ccdenti diftumeft quamuis ab Ecclcfia cogatur

ad obfcruantiarfi fidei , quia prarfurnitur ex verbis ,
fadis confenfus, qui debet incfle ,
non
contrarium,
:
&
modo
tri-
modit co-
tfnît.
comalias
commifcrit , vel fi comraifcrit, non folum omittendo poenitentiam ,. fed etiam ad peccando
mortaliter in ipfa fufi:eption^ Sacramenti peccat de nouo.
b Dico tunc tjuia nolentem Deus non inJ}ifcat,Scc.
Intelligit
nolemem
iuxta
fcopum Auguftini,&
conclufionis
ccrtc
mortale
fed etiam de interprctatiua,feuomifl[ione eius,
fidio
fHo:qux duplex
tm
nuUum
latio
feeun-
vel ccrte etiamfi
Hc
lit
in vcrbis dicitur mcnd.icium
liiBio
primo quid
prtendat,aMt prafc fer^,(]uod interius non hahet,8cc.
'JtmuUtif.
miflis
catio eius a peccato.
crgo qu.xftio explicat

fecundo quo;iiodo tollatur, iuxta varios niodos diccndi.
Quantum ad primum dico fiîonem vtin a&i-
tlit
deeft pcenitcntia dc peccatis anteBaptifmfi
&
quod debuit
non folum de nolitionc
adefle ,
nempe difpofitionis debita?,
malc comraifimpcdimenii , vt peccati adlualis tunc coramiffi. Conclufio autem Dodoris

eft nullo modo fic fiftum recipere gratiam fanftificantcm eft de fidc , eimque fupponit Dodor ex Sandis Patribus , eam breuitcr probans
Scriptura.
ex Auguftino
Prima ergo difpofitio ad iuftificationcm adul- Pfim iHJpiti in Baptifmo eft fides.Loquitur autc Dodlor in fii"*fiH"ordine ad rccipicndam gratia fandtificantem.Requiri autem fidem patet Matthsi vltimo , Euntes
docete, &c. praemittitur doArina ob neccflltatcm
fidei , fides enim ex auditu, auditus autemper verhunt
fi
fis
& remotione
:
&
Deiyid eft,pracdicationc, Qtucrediderit

tusfuerit,filtauerit,8cc.
difpofitionis
te fidei
feu rcquifics ad fufccptioncni Sa-
cramcnti lcgitimam
& fruduofam
, qua tamen
crcdcndo myftcria,quolumfidcs exigitur,YcI omnia.vcl ali'.]ua,velquia
,
carct, vt ficaret fidc,non
""'/''***'
dceft fides, aut pccnitcntia de
vt
Secundo modo Ciimkur fi&i, ex vfu prafentis

quarftionis, & fentetia tam Patrum,qnam Thcologorum , quatenus cft in fimulatione congrua:
,
contraria,
2.
J^ V'/'*-
Si credis
licet,
& haptiza-
Marci vltimo.Adborum
inquit Philippus
Eunucho ,
8.
Credo,
inquit,&c. Paict fuse cx locis Pauli de ncceilit.a, fine qua impojfihile efipUcere Deo.
Hinc
cxigitur confcfno fidei i Catechumenis,
& Symbolum antc Baptifmum. Clemens Romanus
lih.7 .Infiimx.î.
DionyCius df
cclefiafi.hie-
rarchia.
CIcm.Rom.
Dioojf
IV.
Dift.
Qu^ft. V.
243
rar(hU,e4p.i.. Ot\gt\Ki ham.^.in Num. SynoAws

Ofij^nef.
Cooc.LaoJi- Laodiccn.f4.46.cr 47. Cyrill. lerofolymkanus
cata,fed fupponcrct rcmifla per
"^-
nem,&
CMechf/imyft4goîcd,8cCateche/ii.Bi(ili\iilil>.i.
EunomiMm.Scxii Synodus ConftantinBfpoUtacap. 7. Chryfoftonius in cap. i f. t.dU CorinSynod.Con- thiosy in cMp. i .ad orM.i. Cyrillus Alexandrinus io
TofolTrait.
'*'
BaChus.
na
nantinopol.
c.i^.I/ii* Uh.ii.in Ieamem,CMp.<i^.8c reliqui Grat-
TeitulliAu.
P-itrcs.
c>
CynllÂlex
Idcm docent Latini.TcrtullianHS
Cyprian.
Hiuiius.
mbrol.
in
Hieronymus
odPammachiMm
,.
a:
K.umnus -
cap.y^.& Uk.de SpiritMjanlo,cap. 1
dialoffo contra Luciferianos
, cap. f.
5
'
.
J,
,
contraerrores Ierojolymitant,cap.^.
}iieron.
K.ufRnas.
Auguilinus defiJe
plicatiene Symioli.
Aogu(l.n.
<if
Cyptianus epift.jo.& 76. Hilarius

Matthaumcai.jf. AmhroCias lih.i. tU Sacram.
fpt^MculifyC.^.
& operihMSy
&
f.io.
omncsRituales idcm prxfcribunt,
ac nouidlmc Tridcntinumy?i^6. cap.^. hanc pric.t).0'
Jiidea;.
^j^
^^ ^^ fccunda conclufio huius qua:
/k
i-r nftioms. Ca:tefumabaliiscitatur,qualiaUcruerit

.
pcccato, fed fo-
Gabriel.
coplacentia adbuali pcccati;ita
pro hac fcntcntia

Almiinuj.
c~
AJttan.
in 4.
dift.
4.
eum ciiat
ejtitft.x.
dift.^.i^ttxfi.i.art.i-poft J^.cenclMfoaem. Alma.m\is
^ jijf^ , ^ ^^j} ^^ Adrianus <piodlibeto j. art. 5.

Sylueftcr in Summa , vetbo Confejfto i . <piaft. z i.
Vega^
in Trident.c.j.
&
lib. i j .r. j .(^ 5

j
4.
lib.
Ub.
9.
i
Vafqucz rwn.i.i }.</^.ij8.

f'*/'.!
&.' Siiarcr difp.iS./eif. iu:oncluf.i
optimc
Scholiaftes hic Scholio i.& infikdift.t^. Malc ta,nen ccnfct Vafquca Dodorcm aircruiflc illuin
dolorcm requifitum non eflc fupcrnaturalc,quera
fuo loco vindicabimus commodius iila dift.i^ vbi
de natur j pccnitei>ti<r,eiufquc a(%ibus pcr feagit.
Pro prxtcnfa autem opinionc iam prazmifla
iiuer-
frttau.
4
Exf,l,.-atMr
,
Corduba
^'tîonartj^jHdft.'!.
Scholiaftes.
I>#r
finc
Gabriel
Angeius ibidem i.num.ij. RofcIJus .4.

Scotum ab hac calumnia vindicat Vcga
fslfa
art.i.not.i.
Rofellof.
VindUinur.
Suaiez.
&
&
citatur in 4. dift. 1 4. quacft. j . art. j .verfu

ergOySicc.
/'''*"**'"
^ttnfk caImit.'
Verba cius
Dicitter
funt:5/fitf ergaaduUtis primam
deitntem originaU poteft hahere dmpUci via,
zrl e.v hono motu difponeme ad illam de congrtio , vel
pi^
exfM/ceptiome Sacramemi;ita
declaraturjtc, <jiua
& in propo/ito,8ic.Hoc
ad primam/M/ceptionemgratiaê-'
quiritMr aUquis nutus meritanMs <U congruo
adficMn-
Etamplius fubdit dcclarationcm,//of,inquir,

&c. ûia ad primam fufceptionem gra-
declaraturfic,
f/^,(ncmpc ab adulto/juando iuftificatur a pcccato originali extra Sacramentum ) retjuiritttr aUûis mottts Tneritoritu de cengruo,8cc.
6
Cafus ergo eft dc adulto cum peccato originafolum, quia non facitmentionc vUam Doclot Crm qi^m
^^
dc peccato perfonali eius mortali , ficut in prx- ^''l***'
*''
ita no cft
fcnti quaeftione,& conclufionc facit,
fibi contrarius,vt male alleruic Gabricl;& folum
loquitur de iuftificatione adulti a peccato origiiuIi,non autcm a pcccato mortali petfonaIi:5irf
li
&
eroadMltMS,inc[\iit,pritiiiimgratiamdelememongi-
Ltfmmr
naU
'^"^".
poteft habere
dupUci via
preliio excpli,& cafus,
&c. qus
quam
eft ipfa
ex-
mu-
dcinccps nihii
infra
ritnm de congruo : infectmdofoUtm recfuirimr optts ix-
tia
cum amotione inleriohs impedimemi.NonfilMm

ergo attritus per aliejtiodtempus,8cc.VivLVtc locum ita
intcrprctantur prxfati Do<Jiorc$, vt DoOtot non
ailcrucrit non rcquiri poonitcntiam ad dignam
virtualiscft pcrnitcntia cius defcduin in co
fufccptioncm Baptifmi,fcdnon reqitiri cotricionempcrfc<fl.tm,quxcxtra Sacramentum iuftifi-'

ccr ; dc qcu contritione vtplurimiimtota illa diftindionc loquitiu
hoc fccnndura verum eft;
fed dcclarando litcram planc,
fecundum men-
mentum aboriginali (quod
retjuiritMr
nUiôd
&
&
cft
neccirarium ad hoc rcciir-
fpccificat aftu debere ellc
n6
qua
fbrraali,& cxprcfla fupplcnte dilcdione,
qui
aducrtic ad pcccatum)attritioncm perfcdlaiT),
id eftiCtnatritioHcrelremillam
Qu6d ergo d aduiti

teria Baptifmi
cam Sacramenco.
iuftificationc pcc Sacra-
pcr fc prim^rftjna-
fccundaria autcm pcccaium
pci--
dc quo nihil pizfato loco Doddr)

fufficcrc voluntatem rccipicndi Sacramentnm
fechisi fidioncveriflimum cftyicc folum fentcntia communis , fcd vcritas fidci. Ex quibus patct
fonalejfi infit,
locum calumnix, vcl
alitcr intciprc-
icrcquiaclarc loquitur, fi niembradifciufiis eius

difccrnamus ,
fcopum pcrpcndamus.
In principio itaquc iliius articuli rciick fcn-
nullum
tciitiatn M.igiftri in dift.
gendaeft. Cafnsautem pr.xfcntisqu.tftioniscft

diuerfus ab co,qucm in loco citato cxptimit I>o-
&
S.alfcrentis Saccrdoteni
uaeIicumnonrcmitcrep?ccata,fedoftcdefc
,v u
c
iinpugnac,quia dcrogac Saciamcui:cninia.Hanc
Sccti oper. Tom. yilL
ellc
tandi fcntcntiam cius quara ibiiat
quia dodri-
nalis propofitio fircundtim proprietatcm intcllr-
fgi;,
tem,vc ApoftoIus- epift.ad Galatas,c.^.yel certe,

li habct aliqua venialiacum originali, pcr adlum
pcenitcnti* perfcda>,qfe fine pcecaro pcrfonali
nequit concipi ; non requirit tamen dcterminati
:
ilor,non.fc4i'fnvctl>is, fcd
& fcntcniii.
X
2.
Omitto
qûod
</#
^."^f-
tatam prolequitur. Non vidco ergo qua ratione

trahatur ad aliii diuerfum prxfcntis quxftionis>
in qua agitur de fiao,& dilpofitionc in co rcquifita ad iuftificitionem. Adconfirmationcm facir,
quod iuftificitionem adulri ab originali aflcrac
ficri,non per poenitentiam,fed pcr motmin mcriloriumdccongruo, ncmpe vcl pcr fidcm formatam, fcu opcrantem per charitatem,& iuftifican-
( ncmpc pcr fc loqucndo,& fccludcdo cafunhquo excnfaturapceniten-
primo
ita tjuod in
tcm Dodloris, non
Veta futttn-
de Pccnitcntix Sacramento.
opMs imruifictun, aUepu modo acceptitm, tanejMam me~
on*
1
txfl/ctnr.
&
pefito,8cc. id eft,
tamen agens dcdifpofitionercquifita ad rcmiffioncm peccati mortalis poft Baptifmum c6mifli,
''"' "
coiKritioncm,
pccnitentiam,qua: ncquit cflc de originali
rerius
fiuc pcr
'
''""""-
Sacramcnnim Pecnitcntia; fuppofita attritionc , quod denotat illa claufula, ita

in pro-
pifmi,&fmt fmione ; hoc rft cum iatentionefit/iipicncati mortaUs
jnierfreiMtk
Vniylrx
''"'
fiuc pcr
dam autem non reepiritttr^fivoUmtariafMfceptio Bnr

di tjuod cortfert Ecclefia, &fine ab4,vel voUmtatt pec-
mliinaB.
adulti,& rcmiflionc pcccati originalis pcr duplicem illam viamjvel pcr bonum moturp voltiuta-
>
lam voluntatem recipicndi Sacramcntum
Vfaucz'
mentum, quod cft maioris miiericordiz dupliccm viam , & medium remitiendi pcccati inftitucrcquam ad vnum tantum ardarc.
Subdit autcmDodorexempIum dcBapiifmo
non rcqurri ahquem dolorcm de
veram contritio-
conicquentcr non cHcf fccunda poft naufragium tabula. Subdit fcntentiam Alenfis. qnc
dicic ai Sacramcntum Pocnitentix ade6 requiri difpofitionem congruam,vt pcr Sacramentum
rcmittat peccatum, non tamcn alligairc virtutem
fuam Sacramcntis, quin fine ipiis remittat peccatum pct pcrfcclam difpofitioncm extra Sacra-
vtroquemodoinftificari
Cthimnia.
AneiiM
rcmitreret pcc-
&
^g
ftntin-
,^,
nunquam
mam
&
V*r
fic
tisjtanquam mcritum de congruo;vcl pet [Catein

fufceptioncm Baptifmi,cxcludendo fi(5lioncni;
vt indc probct ctiam pcccatorc poft Baptifmum
conftiruit in difpofitioncadulti ad iuftificationcm ; & rationcm fubdit MjP.S.quia cft radix

fMndamentKm tMftiftcationu
Sccunda difpoluio cft poenitentia de aiSbuali,
5
SffwiVi /- finc qua nequit confcqui gratiam fandihcantcm;
mtmiitm d$ itaDodot cxprcfsc,../4//o OTwijj&c.
vcrfu.D*situali.
to Poenitentiz,quia
IV. Sententiarum
Lib.
244
3uod dicit ifnjHdjl.}, nrt.i. dc lege ordinaria non

eierj
peccatum perTonalc>nin per poenitentiam,
Stuna mandata, Scc.6cfijf\
nitcntfa folum refpicit peccatum perfoiialc, non

ptiginale, vt fupponit probatio principalis con-
fita
cluiônis fequens.
veteris odium :
tura Sc inchoationem,
infri
de attritione, fcu contritione impcrfcfta , qus
peccat furcipicndo Sacramentum : poteft ergo

per ipfum accederecum folo originali^finemortali perfbnali , fic tunc
piendi Sacraroentum ,
quod fupponitur
roiuntas reci-
fufficit ei
& fides
fine pcenitcntia;
infra q.j.in (in.CiV.iuodficom-
pdrefjdcc.
Probatur ergoconclullo, Adlorum ij*amttntlmi îte,& b*ptiKjttttr t/mppdfipu vefimmjicc, A u-
thor de vcra,
& faifa poenitcntia cap.
S. 'Bftif-
tiaiia,vt abftinentia a carne,
poft BaptifmumA:ontincre votum Sacramcn-
d , cefiationem a peccato , & vitz nouac
rillo Catecheficitatajupra.
ginenf.r4n.8j. Auguftino dtfidt
Concilio
&
legitiraa, reqairit, vt
noncompla
aûaik in peccato , fi;d necelfaria eft vo
luntas pofittua , quz cft firmum propofitura non
peccandi, vt colligitur tam ex initio capitis, vbi
agit de contritione , vt communis cft ad perfcfedâm , atque impcrfcAam , qua impetrat v^quafi negatiue,vt{cilicet^'fufficiat
centia
niampeccatorum,requiritenimpropolit(icmen-
Reqt/iri fr*.
dationis,Etinfrar<(n./.adiicitidemtanquaracir-
ffiti' tmet^
cumftantiam requifitam
melioris vittt.
ad iuftificationem adul-
ptccitOTiSfper eampcetttttti4mît\(ît,^Ham ame
Si
j,
tiixe-
ritfine prauertieme Spirittu fittfSi ir^piratimfe , titeptt
panitireficitt oportet , vt ei iufiifi-
(otionisgratia coHcedatur,anathemafit.Lo({\xit\i{ au-
cem de
iuftificationepcr Baptifmum,atqueadulti
peccatoris
& felT.i^. cap.i,
fV<ww,inquit,
ymutrfii heminilfus , ûi mortali ditpto^peccato inqui~

najfent { nota hacc vcrba , in quibus pracfcribitur
matecia przcifa p(xnitenti,obquam ncceila-t
ria eft cfle peccatum raortale , adluale , fcu perA)nale,
nonoriginale) tptotus tetnpore ad rrn-
ttam ,
tpti.
&
&
iuftitiam affequendttm necejfaria {
Baptifini Sacramtnto ahlui petiuijfent
HUs etiam
vt perner-
foafeîel3a,8cc.\iiem dcclarat <:4/'.4.iaprincipio.

Hiinciexcluditur fententia
illa,
quam tribuunc
iniuftcprasfati authores noftro Dodbiri
cuius
conclubo manifcfta cft cx hac quzftionc , inqua

agic de adulto pcccator^ , cuius verba exprefta
(uuit in textu
& probat eam ex Auguftiuo, libro
Poenitentiac medicina
<:<ip. i. vbi illa vcrba

habct ; imponitur tamcn Caictano i.part.
ût^.%6jirt.l.duhio vltimo, qui aflerit voluntatera
fufcipiendi Baptifmura inrimiinon^peccaca*
rum oirefufficientem pccnitenciam fine atio- exprcflb propofito. cmendae , quia iila ipfa^ voluntas cft virtuale propofitum emcndaiionis. Expiicat eum congrue Suarez , quamuis illam cxcufa-
fie
citata
tionem non admittat Vafqucz.

Cxtextim quoniam volutas fuicipicndi Sacramenti poflic fcparari a poenitentia rcquifita ia
aduIto,&reipfacontingere poflit,fine fufficieqii
f)oenitcntia, qusc
non enet
atrritio, aut concrjtio,
icct eflct aeftimata,vcl vna, vel alcera
>
modus lo-
quendi dubius cfl,& obfcurus ad pctnitentiam,

qujc fit frudfcuofa etiam in fiaptifmo, cxigit Tri:
dcntinum
practcr
Cum propofito ,
inquit,
dolorcm propofitum emcnda-
^'^''*-
quiri adpoenitcntiam
debet
^ peccatis
cfle ccffatio
Vndc Apocalypfis i.Memorefto
lutemfttAiltm
&c.
& fcir. 6. cap.14, idcm fupponit rc-
tentiam neceflariam
Baptifimm agi oparut,8cc. 8c can.
iuftificat vt difpofitio
voluntatcm peccandi excludat : quae cxciufio non {blum intelligcndacft

fit
QuafecmStm Deum
efte
&
Sacramentum non
extra
Nazi^nzeno Orat.infitnElitm Imtaerttm^

Itcm Tridcntinumyf^6.*/i/'.6. decUrac poeni-
eitu adiutorio,
propofi-
panitemiam,&pnmaoperafac,8cc. pcr vltimura
vino, oc aliis,ex
CjtHlai.
ti
4- dicit pceniin Sacramento requi-
Cy-
&
Augudin.
Nazianzen.
^* pvttittn-
cft difpofitio
V^ Carthacperikmâp.6,
&
ti4f
qux
<^*p'
honunis Chriftiani, quic

, & cx natura rci ad
poenitentiam peccatorum veram , qus difponac
ad indulgentiam, id cequiritur,quia eft dolor cfficax qua applicatur Sacramentum , vt raedium
falutis, & intenditur cfficaciter ipfa falus,& amicitiaDei, qu&non eft dignus,nifi quiimpediraenta tollere de prxfcnti & futuro proponfc
vmfine panitentia Tmttjttam prafiut ei tpupeutaut

Jpomanee: peccauit fpantawe , inquit. Auguftinus
ctiam yaîis in locis, fxpc idcm docet,vt epifi.^Z.
\\%. Fulgentius de nde ad Petrum cap. jo.
ex hac ratione iniungebatur ante Biipcifmum
Catcchumenis ad exercendam poenitentiam , vr
puriores accederent ad lauacrum opera pceniten-
Caietan.
tcntiara,
4-
&
ppiis Doôri$,ncmpeadultum cacerepoirc peccato mortali perfonali de quo alius locus-cd diC/erendi eundem autem cafum fupponit htc in
textu ia fecundo gencre fitionis > aempe dum
K*etJ[itM
vitam,& feruare
vcl aliqpid aequiualcns in acceptatio^t diuinaj

6c plura aiia (oca.citari poHunt. Hxcnim poe-
Adutet^ndumeft^cafum hunc adraitti ex prin-
f(fnu$atu.
tionis fefr,6,cap.^. Dtnitpte,ii\qa\t/{um propontmt

fitfsipen Baptifimtm inchaare nouam
vndt excideristoge
intelligitur conatus emedationis z.ad Corinth.7.

trifiitia efi
operattir. Operatttr,
ftahilem paniteHtitim
panitentiam infitinquit, infalmem
etgo nulla
eft
ficcundum
trifUtia,qu triftabiliter non operatur

poenitentiam cura {>ropofito cmcndationis.
Sic ctiam Prophaae przdicaucrunt conuerfionein pcccatotibus , vt tjitiefcerem agere pertterse
cmendaret vias fuas,fugerent iniquitatem,fequercntuf DQminum ergo non eft aliquod fujida-
Deum
mentum id negandi,cum aiioquinpoenicentia,

quz jd ezcluderct , non eflet vera conucrfio pcccatoris. Quod fi de adlu perfe&o amoris cum
obliuione peccatorum id doceretur , rcftc quidem } fi:d hoc raodo non ftat cura voiuntatc recipietidi Sacraraentura in remifsioncm peccato*
rum,nifi compreheodatBr folura ociginalc,
fura ipfa dubitatio ex ttuio excludic : in
& ca-
co enim
qul recocdatiir peccaci fiu > nequic efie amor perrttfeSUt*

fedujdiuitue chariutis , nifi iequatur dolor de *'^"- indudt
^wVwr.*.
peccato coraroifro.
Dttbicabis quam poenic5ciam intendit Dodor
io
requiri , ad Baptifmura validc fufcipiendum ab DuHum d*
adulto peccatorc , vc deieacur peccatum mortale ?^''';w'/'-
&
cius ^
qusnara cxigatur , & lufficiat in rcipfa ?
Refpondet Gabrid requiri verara contritionem
""""'*
Rfjuiri }.
ia 4. difi.^. ^fufl.t' art.i. poft conclufionem tjuartamy "*';".
quara tenet Petrus k Soto dt
Inftitutione fiicerdo-
p/"
tum^fJtiiivtej^BtiptififOtj.FltimataHdtm. Cita- soto.

ri etiara poffuDtjqui aflerunt ad rcraiflionem peccati in Sacraraento Poenitentiaj rcquiri pcrfc-
&axn contritionem
ficuc
Magifter infra dift.
& Marfilius in 4. cptdft.ii. art.i. in x.part.

dubio incidtmali & ali), quos infra
:
8.
artictili
agirt-.
MaiHIiuj.
<Uft.iJ^.tjtuft.^.
citabimus. Alij vt Nauarrus itt fitmma cap.t. Nauat.

num. 3 9. docet requiri faltcm contritionem xfti-
Corduba, tib.i. ^tdocenr noii

foliim rcquiri, & fufticere contritioncm,& attritionem conmmniicr di^âm , fed difpliccntiam
matam,
cui accederc videtut
fiionum/]tuft.i..ad 7,.argumtntttm. Ali)
huinanani
Ccyrduba.
IV.
Dift.
humanam ob infamiam,aut mortem.viribus naturx conccptam fufficere ad valorem Sacramcnti. Idcm infra docent etiam de difpofitione requifua ad Sacramentum Pccnitentiat,vtvalidc
conferatur.
Conclufio Doftoris
1 1
cft,
rcquiri difplicentiam
4e pcccatis commiflls,*& poenitcntiam, quam in-
CScImJ! Dt'
tendit Auguftinus,loco ab illo citato fupra.quam

in fcquentibus dicit veram poenitcntiam aliquortes
toUcndam fidlioncm ,
vt rcquiritur ad
rcfponfionc ad vltimum
in
voau contritionc,$./'/
adficnndam ebUSionem, appcUat contritionera, vcl attritionem

in fine.Requirit crgo Doftor illara pocnitcntiam,
fit ergo aliter tlici,8cc. in rejponfiom
quara infra difl.i^.îufi... lococitato, docet neceffariam cfTe cx lege ordinaria ad dclcndura pcccatura mortalc aftualcfcu pcrfonale. Qnajftione
z. docct illara pocnitcnautcm fccunda, 4rf. I.
&
tiam
ciTc
requifitis
adlum circumftantionatura omnibus

circumftantiis , quas ibidcm dcclarat;
alioquin dubium cftc, fi aliqua cx ignorantia, auc

ncgligentia dcfit,an fit fufficicns difpofitioâd
dclctioncm pcccati?Imcr alias circumftantias rcquirit, vc
fic
irapcratus,aut elicitus
adus a chari-
fccundum finem charitaa(ûm
Requiri fu-
tate fupernaturali
ftnuuwS'
Um.
tis.Et quaeftione quarta,<Y.}.c>fr#,diuidic
(cu
illum poenitcnti* inattritioncra perfedara,qux
&
ftne
Sacramcnto
iuftificat ,
quz
requiritur vt
Sacrametum
in
imperfedam,
fufcipiatur,
docct etiam
difi.io.epufi.vnica-yic qua: fine
mcnto non
fufficeret
culi
&
vt patct in corpore arti-
infra refiponfione
efficaciam Baptifmi,
in hoc
quod
Sacra-
adprimnm , parera
facit
& Pocnitentix,quantumeft
vc vircute vcriufque rcmitcacur pccca-
1.
alitpialem tU/f4icemiam de peccatis,
&
propofitum cauendi de catero , e^ veUt fiifiipere Sacramenewn Paenitentia , in quo attritio fit contritio ,
tunc fufiita-
&
turJmpUciterperSacramemum,Scc. Ecrcfponfionc ad vltimura , conecdit qu6d Sacerdos dimittat tara in
Baptifmo,quam in Pccnitentia,pccca-
cum quod
ineft
mcnti
8c delecur virtute ipfius Sacra-
realiter fufcfcpci
Vnde quando
non
priiis
dimifTam.
in hac juîone appcllac
pocniccnciam , refponfione ad vltinum
nem
hanc
contritio-
loquitur ficut Tridentinum y?^ 14. cap.^.
nomine contritionis comprchendcns tam
pcrfe-
dkam,quim imperfeftam.Rcquirit crgocx diftis,

vt
fit
dolor fupcrnaturalis
& exprclse patet in-
fra dift.xi. fuft.i.art.i. infine , vbi admittic pco^
pccc merica morcificaca
Dcum
cicius dare gra-
tiam ad rcfurgendum peccacori,quando func plura
&pcrfe(5la
& affirmac pocniccnciam diuini-
tus inlpicari. Requirir poenitcntiam
perfedam
Sacramentum , imperfeftam in Sacramennon autera perfedam,ctiam vt talera xftima-
extra
to;
Vafqaez.
hoc eft ab eiut vocatione, tpua nuUu eorum e.xinentihus
per peccatum a Deo auerfi

per eius excitantem, attfue adiuuantem gratiam
meritis vocantur , vt
erant,
ad coHuertendttmfi , &c. di/ponu/nur, &c. Et cap.6.

enuracrans adbus conueriionis ordinatx, vltimo
loco ftacuic pocnicentiam. Cap. 14. dicit ab eadcra gratia lapfura poft Baptifmura excitaci ad
pcrnitenciam , cap..^. concricionem impirfeftam
Spiritus fanEli impidfim
ailcric ejje lUnum Dei ,
mouentis , <pia paenitens fibi viam ad iuftitiarn viam
&
parat.
Secund6,probatur alcera pars,nempe n6 exigi
tam. Qux (entcntia contradidh>ric opponitur

opinionibus iam citacis. Eftcommunior modcrnoram,quam ccnet Suarcz difp...ftll.i. Vafquez
di/p.jjZ.cap.f.^& f,Sca.U\. Rcquiri autemdoIorem,iara probatum cft in comracnto,cfrc dcbc(C fupernaturalcm^
Scoti oper. Tom. VI IL
i j
concritionera perfcftam, ratione Dodoris, loco Sttuml pr*-
Magiftrum , quia ffqueretur quod

Baptifmus realiter nunquam conferKt primam
^*''
citato contra
|*
'^"".""^'0
.
gratiam, vcl remictcret pcccatura ; hoc autan cft ^^

inconuenies,quia Bapcifraus per fc rcmiccic pccPatres de cmca- Conftanticatum,iuxca ea.qux Concilia,
&
cia huius Sacramenci doccnc, vc illud
vnum Baptijma
Cortfiteor
nopol.
Ec forraa Bapcifmi dacur in remiffionem pcccacorum

in remijfionem peccatarum.
ex MiIeuitanoc<n. z. Tridcnt.y?^5.cw.4. quod MileuitiB.

Tndent.
non folum intcUigitur in infantibus , fcd etiam
to
augttnr ; velfiifiitarificum&m quidjcilicet vt haheat
Saaiex.
Trtdentinum
corrcfpondctrap.j.
Declarat preterea ipfiut iuftificationta in aduitu a Dei
per Chriftum lefiim prtuenieme gratia ptrnendum efii;
loannis
peccatorcm) velfimpliciter\&tnnc per Panitentia
TuicDt.
cationis gratia concedatur ,:yi dciinit
fiJf.6.can.}.iaTafiipracitato,cni
ficationc pradica, Bapti<.ote,&cc.ncm'^c a pecca-
Sacramentitm non deietur peccatitm ,fid qua gratia

infidt ( fupple racdiante contritionc pcrfcda)
&
&
in adultis,vt patct cx vcrbis ipfis
fupponicuc nondimifiura. Rcfpon1. explicans locum Auguftini in

de fufcitatione Lazari j nemopoteft con-
gnam Sacramenti Pcenitemit,oportetfitfiitari ( fupple
&
fionc etiam ad
, nififitfiitatHt : vbi agit de fufcitationc per

gratiam. Concedo ergo , quod ante perceptionem di-
Sujfiftf*
245
Probatur prim6 cflc debcre infpiratum a Deo, Quidfit fuhoc fcnfn fupernaturalem, quia de boc dolore ftrmmmralHi
agic Auguftinus locis citatis ,
vbique Patres
Pelag-ianos, QCgant virtMeJecontra ludxos ,
gis,aut naturx poftc homincra rciurgere i pecca
to .fine gratia Dci , aur adultum fine adiurorio
eiufdem gratix, Pcenitere, Gcut apmet,vt eiiuftifi-
tum,quod
fiteri
triiitmm.
Qu^ft. V.
formx in figniiMftifmiam
idcoque Tridentinum eadem feff. can. j. ana- dati i

Piifitne fte
thematizat negantcm mcritum Chrifti cam intuenm.
fancibus , quim adultis appUcari in remedium peccati per Baptifini Sacramentum infarma Ecclefie. rite
coUatum. Ergo fupponic Bapcifinura realiter datum,& receptum,efle efficax,etiara vt reracdium
;
proximum dclendi peccaci , aliis forma eius non

vera , fi non habescc calem cfficaciam quantum eft dc fe. Etfijf.6.cap.^,dicii iuftificacionem
elTcc
impij vel in retVel in voto caufari per Baptifraum:

difiunftio importat altcrucrum elTe reme-
qux
dium
Et cap. 7. dicit iuftificationi$

loquitur
injhumemalem ejfe Baptijmm i
iuftificandi.
&
caitfam
dc fuftificacioncadulci.
Ergo ex his apercc fcquicur Baptifittura non

exigere illara difpoiitionem perfetam in adulto,
qux diraittcret peccatum. Pacec confcqucncia
efficax delcndi
quia remcdium ordinaiium ,
&
pcccaci
non deccrminac difpoficionem priorem,
calem eflc,vtex fuavircucc rcmittat peccatum,

alisis efficacia illa remedij non eflct de fc fufficicns , nequc vnquam cauia proiima rcmittendi
qui
, quiantum eft de fe , fi ca neceffitate
prxexigit difpofitione in adulta peccatorc, pra^peccati
eam difpofitioncm cflc remiffiuam peccati. Deinde non cflct vcra illa locutio
cxigcret etiam
sl ntnptmit-
ConciIij,qu6dSacraracntum,fcuBaptifmusin '"*' "

voto reraitterct peccatum adhiale , & perfonalc, ^^ji^"'^
fi Sacramencum in re non eflec efficax refpeftu ^,^
eiufdem rcraiffionis quia nulla cflet fubordinacio inccr Sacramcnciun in re , & i voco , cum,
:
nuUa
cflcc cfficacia
&
Sacramenii ip i;e,quoad
il-
qui ex ncccfficatc Sacramenti ,, vt

validc rcrijpiatur , fupponitur peccacum
lura effedlura
dign^
ablatum*
246
1
IV. Sententiarum
Lib.
Prattcrca Tridcntinumyf/TTi ^.cap.i. cxplicans
&
Pcefacraincntorum BaptiGni ,
njtenti quoad fiuftum : Per BaptifinHjn enimt
jnquit Chriflnm inditentes noua frarfus in illo efiintegram peccatorum omciT/mr 'creatftr/i , pleuam
dififttU difFtrentiath
vtriuj<jHeSM-
ramtuu.
&
nium remijfionem confitpumes : c^\xo6iTit^2X ficri in

Poenitientia, quoad orancm fciiicct poenam temporalcm, nifi (it pcrfc<5Uffima. Praetcrea Baptifmus cft Sacramcntum rcgenerationis in Chritto hxc autcm rcgeneratio fit pcr iuftificatioj
jicm , quae cft tranflatio i ftatu peccati originalis ad gratiam adoptionis.Si crgo Baptifmus hafcct emcaciam dandi gratiam primam adoptionis in Chrifto, habct eandcm cfHcaciam cx fead
tollcndura quidquid cft rcpugnans illi ;
non
iblum originalc, fed ctiam pcrfonale.
&
fcfta, quia agit de ea,
fuper
sntitntm
ii
nem etiam aeftimatam
ncccffitate cfFcftus Sacra-
menti , hoc eft , iuftificationis a peccato , quia

Concilium & Patres non dc tali ioquutuT,fcd de
contritione vera,quae
infit, comrifione
dico, vt cft
CQmmunis ad attritioncm impcrfcl:am,&deilia

quz fubfiftit in reipfa non folum in apparentia.
Su9d
fujji.
iiat.
Sequitur fecund6,fufficcre attritioncm fupcrnaturalcm in reipfa , &c xftimationc talcm , quia

fi cxigatur doior fupcrnaturalis ,
non contritritio pct(eStif. , i>cque valeat zftimata , quae non
cft rcalis , fcd apparcns > fcquitur fufficcre attritioncm diftaiî vnde Tridentinumy?/î 4. cap. i
pcrindc cxigil finc difFercntia vlia poenitentiam
ad BaptiGnum,& Pccnitcntiam.Cap.autcm quarto docct , fufficcre attriticnem ad poenitcntiam}
fequitur etiam fufficere ad Baptifmum 8cfijf.6.
cap.^^& 6. non agit foium dc contritipne perfeSta,& cum voto durmaxat Sacramenti iuftificante,fcd ctiam contritionc communi ad pcrfccfkam,
Sc impctfedlam idco fupponit CA/v.^.Baptifmum
inre,vcl invoto effccaufam iuftificationis :
c<^.7.cfrecaul*am inftrumentalcm mftificationis
&
Ttidcnt.
"BMptifmMi tn
"#*"
^^
*'"'
'
&
quam maiorcm, vel minorc iccipit,vt ibi

Concilium docct,iuxta menfuram fux difpofitio-
cft
ftind:ione contritionis
cotra
Dodorcm,hoc
&
cx dilcifkione Dci
dixerint dc di-
alij
attritionis fpccihca,
om-
nihil vrgcr,quia docet
ncin contritionem requifitam ad cffedum falutis,dcberc cfle impcratam,aut clicitam fccundum

inciinationcm charitatis diuina:. Aliud funda-
mentum>quod
alij prxtcndunt, infra foiuetur,

oftendendo rcmiflioncm pcccatorum medio Sacramento ficri pcr ipfum Sacramentu inftrumcntaiitcr, minifterialitcr pcr miniftrum , qui verc
abfoiuit,
non foium monabluit a pcccato,
ftrat abfolutum ,
ablutum. Dc natura
dif-
&
&
&
&
fcrentia contritionis
& attritionis
infra agctur
vbi per fc materiam traftat Do<Slot dc
difl.i^.
virtute Poenitentis.
Ex hoc fcquitur prim6,non requiri contritioMt
Rtqutri
qux
omuia quidquid cnim
Etfi ohijcitur, ergo
ifle
tmtc videtttr ejfe perple-
&c. Rationem dubitandi

ptifmum non cHc iterabilem
.rus,
foluit, dicens Ca,
nc maior occa-
fumerctur pcccandi, fi Baptifmus,in quo omculpa tollitur , poffit iterari ad facinis pcena
liorem, &c pienam indulgcntiam quac congrucntia veriffimaeft ; eique ratione muiti diffcrcbant
Baptifmum oiim, vfquc ad fene(5bam, quo hac indulgcntia fine maiore labore cgredercntur ex vita nuilus enim fubiret opera fatisfadionis ,
fio
&
toties
fi
liceret
&
H O
& firm.de'
lotione
iam
M.
efi dolor,
cum
ôdait,
comflacentia feftimi teccati
mn ejfe neceffariam attritionem.vt tcllaturf.îOy c^ detur effeHus Baftîfini^videtur loqui in

detefiatienem feccati propter
Deum ,fed ex alto mo-
tiuo,(jrfic dabilem effe,de altquibus peccatis,cum complacentia aliorufn.
Velforte vult imper-
feclam attntionem etiam profter Deum^non effe neceffario de omnibus feccatu, quia efi difiohaheturfrius illa aliquando duratione ,de
fitio adiiifiificationem , ex Txidcr\t.feff6. c.6.
qu Vcga 6.in Trident.ct^.i^. Vide Cotd.lib.i .q.j...Fhi nota. Vega ^.in Trident.q.ij.
&
dr lib. 1 3 .c. 5 3 3 4.A.i\g.>u.Confefsio.i.n.2.y.Ko(e\.n.4.qui Scotum vendicant ab ijs qui ei imfonunt, quod nuUum dolorem fofuerit neceffarinm ad delendum aEluale fcr Baftifmum , -vel
Pcenitentiam,de quofofieayd.14.^ i ^.flura notaho;huiufinodi attritio efi aûs fcemtenti^
crtHS ex imferfeô amore Dei,quo incifttttr diligi vtfons iufiititc^vt loquitur Ti\dcni.d.c.6.
.
Et fi obiicitur ^ , quomodo habcbic iftc gratiam baptifmalem , vcl efFedum aliquem

Baptifmi ? Vno modo poteft dici,qu6d illa fidio non diniittitur,pifi per vcram pocnitciitiam fed ca dimifsa , habet Baptifmus cfFedum fuum refpeftu omnium pcccatorum
:
praEcedcntium Baptifmum,qu2Etamen nonerant caufa fiftionis in Baptifmo. Vctbi gratia,aliquis ante Baptifmum commifit feptem peccata mortalia,Si: veniens ad Baptifnnim
<ic lcx attritus,
mum
folum
feptimum autem aftu
eft
placct, vcl
de co nullo modo
caufa fidionis cius in Baptifmo
oportct ergo
attcritur
quod
Clciji.
Ale-
zandiiQiis.
aiiquoties, circa cHicaciam Baptifmi.
num.\.foYte de tUii fexfeccatisyde quihus habitus
effe
Tlenaria fMdulgenti IX
Sapiijme,
pedum. Cicmens Alexandiinus Cypnan.
lih.i.p*dagogi ,cap. 6. vidcanturcitati fupra
Recedeute fiBione, effeSfum Saptifma Deo immediat},non a chara6tere,caufandum.
fententia tenentitim attritionem non
tur alia rtmedia.
tet cx Tridcntinoy^jî 4- cap.i. &fijf. 5. can.^. cx

AmbroC.
Flotentino in decreto vnionis ; quam iate tradunt
Trtdcnt.
Patres , vt Cyprianus lih.^.ad ûiritium, cap.j6. Florcnt.
& patebit ex fequentit
contemneren-
quotics peccatur fine confcffionc pccca-
torum, eoriimquc fatisfadkionc.Dc propofito hic

non affignat rationcm intrinfcca,qu2 fumitur cx
charadicre,quiadeeainferius agit fufius difl.6.
Omnc npn foiiim pcccatum , fed pocnam,
per Baptifmum tolli probat ex Ambrofio pa-
mcntutxi aducrfac partis pctitum ex cap. $.fijf.^.
Hiuc cxcluditur funda-
Si Baftifaui
ffjfrt ittrmri^
Baptifmum aflumere
quafi ibi agcrct Conciiium de contritione pcr-
nis maioris,vcI minoiis.
optima.
&
alia pocnitcntiaiia,
Tandcm docet conclufionem comuncm, ncmpc fiiStioncm rolli per pcenitcniiani,qua; iterabilis eft, ac proindc non elfe occlufam viam lalutis
indigne baptizato , quod probat bcnc in iitcra;
adulti,
16
Ctngruenlia
illud fcpti-
vcrc pa-nitcar
de
FiCiioper pae-
titetiam
iftur.
til-
Quxft. V.
Dift. IV.
247
cius
fiftionis
in
caufa
Baptifnio.
fuit
Quod
inquantum
pto
feptimo,
&
in
fc
&
dc ifto
,
canto dico
q\ii3.forte
pcccauit
nbuo peccato mortaii
facicns irrcucrentiam
Sacramen-
to Biptifmi , rccipicndo illiid cum tali fiflionc fcd rcccdcntc ifta fidionc ( qux fuit impcdimcntum cffcdus Baptifmi ) Dcus confcrt gratiam Baptifmalcm,in rcmcdium con;
tra alia pcccata,quae fuiflcnt dclcta in Bapdfmo,nifi fidio occurrilTct
Fortc.iuat
^'''*
./ ^*
["'""'[j
&
idco talcm de f,tnetilfii^

,
nonoportct habercnouam p(nitcntiam,ncc fortc nouam attritionem , praetci clperfT, no
illam quac habita fuit antc Baptifmum, fcd folo impcdimcnto amoto , ficut Dcus ligno peccMt morfuo prius aftitiftec ad caufandum effcdum cius, vcl dandum quando fufcipiebatur , nifi talitcr.
fuiftct impcdimcntum in fufcipicntc, ita paratus cft fcmpcr poft fufccptioncm 'cius ^^ P'"^'
'"'
figni, affiftccc ci qui fufccpit , ad caufandum cfFcdum cius , quando ccffat illud impc- ''"S'^
illis aliis
dimcntum.
trit7oetn.
Ncc oportct diccrc chatadcrcm

cadcm paflioncâfTiftit ctiam
obcx tollitur.
folum quod Dcus cx
in fido aliquid opcrari ,fcd
poftca
ci,
(ônjiathinc
qui fufcepit, ad caufandum cfFcftum, quam cito falU
^f*"
tjHi
'rf-
non autcm ""''^ ?*'"'

potcft dcleri vnum pcccatum mortale quin deleantur omnia quia fecundum Auguft.
^^^^ ^^
Imfiitmeji a Deo dimiduTn fperare veniam ergo per illam poenitcnciam dclcnturomnia adhunc efalia pcccata ; non ergo gratia Baptifmahs delet illa aUa.
fflum reItcm, nullum peccatum monale quod incft poft Baptifmum poteft deleri fine pce- ûiJitMm.
nitcntia quia illa cft fecunda tabula poft naufragium fecundum Hicronymum , illa
y
autem alia peccata quac non fuitt caufa fidionis , infunt poft Baptifmum : crgo non P<f>'''f'^
dclcntur , nifi pcr pcmitcntiam vel fi fingas illa dcleri pcr Baptifmum quando toUitur fi"**"** ^^'
impcdimcntum effedus Bapiifmi, quare non poteft ita illa fidio, quae fuit caufa impcdi- j^f^Ljf-^
racnti, toUi,quando ccfTat impcdimcntum pcr ipfum Baptifmum?
Scd contra
iftud arguitur , quia pcr pccnitcntiam dcletur ifta filio pcr ic
'
'.
Si dicaturad primum iftonim, quod poenitentia quantum cft de fc poffct dclere Rcffonjio
omnia peccata tamcn quando prxucnitut ab ahqua caufa potcntiori, non delet illa:fcd ifôrunduni.
ifta caufa eft hic quantiim ad alia fcx pcccata , fciliccc gratia Baptifmalis , quac prxucnic
poenitentiam, vclcffcdum cius. Hoc non videtur rationabile,quia prius naturalitertollitur fidio, quam pcr Baptifmum aliquid caufetuc fcd in illo prion oportct haberc vcram paenitcntiam.quia fidio non tollitur fine vcra pcenitcntia fecundum Auguftmum,
vcra poenitcntia plene reconciliat Dco , quantum ad omnia crgo Baptifmus non Dotcft
prxuenirc cfFeftum pcenitcntia:,quantum ad aliquid delcndum ibi imo poenitcntia praeucnit, quantum ad omnia.
^
PofTcc crgo alitcr dici, quod pccnitentia vcra pcrfede rcconciliat Dco & per confequcns nuUum pcccatum relinquit. Sed tamcn non omnc quod infuit, pcr fc curat fed Paefiitîa,
Baptttantum illud quod eft obicftum pocnitentiar de quo fcilicct poenicens poenitct. Qnan- ^
'
doquc autcm oportct omnc pcccatum quod dcletur, cf ic obiectum poenircntiae, vtpote '^
quandoquc
autem
non
oportet vt ,^^ cauf<i
fi omniailla peccata fint commiffa poft Baptifmum
in propofito. Non crgo pcr virtutcm pcenitentiae dimittuntur hic omnia peccata fcd in adccjMota
poenitcntia dimittuntur, panim pcr pocnitcntiam,partim per aliam caufam:& fic non ha- ranijjlomj
bctur ibi dimidia vcnia pcccatorum , fcd tota a Deo non tamen tota pcr poenitcntiam, f<"ato;M.
quia non oportuit dc omnibus , qnx inerant peccatis poeniterc. Et fccundum hoc cfTct
diccndum , quod illa fcx dclcntur , & quantum ad culpam, &: quantum ad poenam nec
7
de cis oportct habcrc contritioncm ucc confcffioncm , ncc fatisfadlioncm fcd folum Baptifimu.
w îft
dc illo fcptimo , quod fuit caufa fiftionis.
Ad fccundum potcft dici, quod omnia pcccata raortalia, ctfi infunt poft Baptifmum, ^Pj'""^^ 'f*
tamcn nuUum corum fuit caufa quin iam cfTcnt deleta. Illud autcm feptimum fuic ^^ prutdi*
caufaquarcnccipfum,nccaliafuncdelcca,&idc6 racionabilccft, qu6d rcfpcftu cius eumjjieue
non habcac Baptifmus cfficaciam,fcd rcfpcftu aliorum quia ipfum formalitcr impcdiuit Sreai concfFcdum Baptifmi> alia non. Et tunc illa propofitio Peccatum mortale fojl Baptijmum non tra eius ef
^'^
vcl f'^'*^*
deletmr., nijiferfcenitentiam dcbet intcUigi , dc pcccato commiffo poti Baptifnuim
omnina inhacrcntc fic fcilicct quod dc ipfo ncc fucric contricio ncc actritio in Bapti- ^J^/jî^
,
fmo, ncc poft Baptifmum.

Alitcr poteft dici
',
quodquando vcrc aliqucm
^;^
pocnitct
de
p^;l
fiftione iUa, gratia infun- per poemte-
fibi perfcftior quam cfTet illa,qux prxcisc virtutcpcenitentix infunderetur ita tH deUtur.
quod illa includit in fc pctfcdioncm gratix pocnitcntialis & Baptifmalis &: hoc modo Recederê
ditur
Baptifmus habet cfFeftum,quia gratia xquiualcns gratix Baptifmali datur pocnitcnti dc A"*"" '^"
fidionc, fimul cum illa quara meretur de pocnitcndo.
"BatJiâScd contra hoc arguitur ^ , quia cunc ille habcrcc commodum dc fiftionc fvia , maius Us&pani'
,
quam
tcmidi*.
248
quam
fi
IV. Sententiarum
Lib.
tnnc non
Gidiflrct,&
modo
fuifTct fitus:& poft in
pcccatum
poonitcrct,non habcret
Tu auccm dicis,illum qui tunc fuii
modo
fiftus in
cccidiflet,fimile
illi
tantum
gratiam,nifl
fidionimam fi cc-
virtutc poenitentiac.
Baptifmo,habcrcin poenitcndo quafi dupli-
ccmgratiam.
Hic poteft dici vno modo,qu6d non habet commodum,fcd magis dctrimentumrquia
tcmpore Baptifmi,& fcqucnti vfquc ad pcenitcntiam,dl filius gchcnnac, & omnia opcra
fua mortua funt fi autem non fuiflct fitus,fuiflet tunc , Sc poft vfque ad lapfum , filius
opcra cius viua,quibusmcruiirctaugmcntura,&gratia:,& gloria:.

Refurênsk
Alitcr potpft dici, quod fi non fuiflTetfiftus ,& pofteaIapfus,& portea poenitercc, in
feccato re- poenitcndo rccipcrct tantam gratiam quantam nunc rccipit poenitens dc fidione quia
,
f egni,&:
cHperat m-^
rcfurgcns pcr poenitentiam a pcccato mortaU, rccuperat totam gratiam, a qua cecidit,&
Xwr^^"* aliquam
vltra pcr poenitcntiam:&:
fcrius in materia
hoc vcl in
re, vcl in
diuina acccptionc, fed dc hoc in-
de Poenitentia.
Tertio modo^ principalitcr poteft dici,qu6d ille poenitcns dc fidionctantum rccipic

gratiam virtute pccnitentise
ita non maiorem , quam fi nonfuiflct fiftus in Baptifmo,
&:poftBaptifmum cadcns rcfurgcrct pcr poenitcntiam. Noneft cnim verifimilc,qu6d
&
ille autcm
, non detur zqualis gratia
Baptifmum , licct quantum ad aliquid grauius pcccaucrit , quam fiftus tamen fidus quantum ad ahquid, grauius peccauit quia Sacramcnto irrcucrcntiam fccit.
acquc poBnitcnti,&: dc ^gquali pcccato, vcl minori
iapfus poft
Et tunc illa verba,qua:dicuntur dc cffcdu Baptifmi, qucm fortitur poenitcns de fiftiointcUigcnda funt , non quod in pcenitcntia illa recipiat gratiam aliquam vittutc Ba
iie,
non
ptifmi(quia fufccptio eius mortua fuit,&: mortuus rcuiuifccrc
&
Trm4
^c<//i r(.
potcft ) fcd abfolutus
de Baptifmo fufcipicndo , quia illud impleuit illa autem impletio nihil

fibi va:luit ad falutem ante iftam poenkentiam.
Rccipit crgo eff^cftam Baptifmi, quando poenitct quia cft filius rcgni :
non obligajyj. ^ j fufcipiendum Baptifmum ad hoc vt fit fiUus regni
quia illud prarceptum inrplc"'' '^ ôc nota qu6d adualiter pcccans mortaIitcr,in alio,fiuc in illo adu poteft implerc
cft a prseccpto
&
MiUons
przceptum aflirmatiuum ctiam
jf,f
Ad primum argumcntum
in illo
adu.
dico, quod
omnis bapcizacus induic Chriftum,quantum

non induit Chriftum fempcr per charitatcm,
Ûbet vel gratiaffi,&: primum indumentum poteft dici commune omnibus de familia fccun^""^'^ft '"'^""^cntum fpccialitcr fiUorum. Vcl poteft dici quod illc non eft baptizaJ^^n!*^"^ ^" Chrifto , fcd in Chrifti nominc quia non in vircute Chrifti intcrius ba2'd
*fiu
9
uirgum.
I .
ad hoc quod Chnfti
familiac afcribitunfcd
'
Ju^,&nUo
Ptizantis.
Ad fccundum
rnodo.
Argiim. 2.
Ar^rn.
5.
parct cx didis in corporc quacftionis.
Ad
tertium dico
quod
Bapti-
omnc pcccatum,non quia in codcm inftanti infit gratia,& pcccatum fcd

gratia baptifmalis expellit omnc peccatum,qu6dinfuit vfquc tunc. Culpam autcm qua?
tunc incft adu, vcl qua: adu tunc committitur vcl quia dc illa nulla contritio incft^non
fmus
expellit
cxpclUt,quiainucnic pbicem conccarix voluncacis,
M Mnnr A%iv
c
b
ij
AuguAfaas.
uftiftaj.
'rTJt
(Aiiciatw,Scc. Recedentc fidtionc vaX-ilerc Baptifmum.eft fentemia Auguftini
lib. I.
dc Baptifmo contraDonatiftas,cap.ii.
SicMt ctum
haptiK.etur,Jidipfa pia correSione,

D/r
frt\X purgetHTytjuod nfin pojfetfine
vteidenti fi-
"""
vt
ott dcnuo,
& vtra
confejfione
ittillo tfuifiSttu aecejferat^fit
Baptijmo ,Jed vt cjuod
anteddtumeft tunc valere incipiat adJalutem,citmiUa

Jiîo versci confeffiane recejferit
&c.
& infra dicit,
qu6d Bapnfmus haereticorum , & fchifmaticorum',qui in cq ftatu non valebat ad falutcm , tunc
indpiat valerc ad rcmifllQncm pcccatorum, cum
rccipit vnitatcm,& pacem Ecclefiae : idem habet
iih.i.cap.^,8cUb.6.cap.\. Hanc veritatem confir-
mant Concilium Nicenum

citandi infra tpu^.
7)'i$'uk^
ûtftionu tH
tiemtdo,
rf.eii,it
uns.
iatni-
j .
Pontifices,
dift.Jeeptenti
& Patres
qui hsreticos
recjpiebant baptizatos in Ecclcfiam
, per folam
tnanus itppofitionem , quos fcquuntur omncj
Scholaftici. Sola difficultas eft quomodo rccedcntc hctione valeat Baptirmus,& quid confcrat,
an rcmiflloficm peccatorum foltun
>
an ctiam
gratiam
n2?Hanc
s.
aut rcmiflioncm tantum omnis paecrgo quaEftioncm mouct Podorin
pra-fenti dubio.
Rcfpondct variis modis primp admittendo

cafum , quod baptizatus habc^ct feptem pcccata
mortalia , attritioncm autcm dc fex , dc icptimo
autem, vcl complaccntiam , vel nuUam attritio9cm fcptimum ergo folum fuit caufa fiftionis,
oportci vt dolcat dc illo in fe , & inquantum
:
Ctfin frtf*"""^-
&
fuit caufa fiftionis in Baptifrao
inquit
> <''f *>
^ftiaforti peccauit
iuodpro tanto^
nouo peccato mortali
faciens irreuerentiam SacramentoêcipiendoiUudcum
///jJff/w, &c.Illaparticula/'rr,
nonexprimit ^xplUatkr
dubitationem de peccato indignc recipientis $a- ^"^*"

cramentum , fimpliciter loquendo > quia indubi<
tanter id aflcrit
<i
9.
&
d.ij. fcd expQnitcafum
inaduertentiit,quac excufaret a peccato (acrilcgij,
quipoflet contingeic iuxta fententiam eormn,

qui exjgunt dolorem diftinttum dc Imguhs peccatis,
quam
cx profeflb infra
trîdVat
Dodlor :cam
autcm
Quxa. V.
Dift IV.
tutemexmentealiorum hic fupponitivet etiam
{i
accedat
bona fide
reipfa
tamen im^nitens
quia folum cx intento quzrit nu>dum

mittatur fiAio
,& detuc
quo re-
efledlus facsamenti Ba-
ptirmi,& Paenitentix>& ordinem caufanditquem

ioter Ct retinent Sacramenta , in caTu fidionis
exprelTo , peccarc autem talem indubitanter afferit in tcrtio modo diccndi i.Terthmodoprinm'
Mt itcindi.
ri'
Stftiimtm
quomod fnt
Dodor illud eflc caufam fidkionis, Cea

indignz rcceptionis Sacramcnti. lilud crgo fic
animo continuatum , fit adualc in eo inftanti rc
cepti Sacramenti j
fic non fpcitat ad Baptifinum,fed ad pceniientiam : quia omne peccatum
quod fit contra dignara receptionem Sacramcnti integrat fiikionem ; alioquin ncque dcfcAus
tiSuali in
hoc
ibi.
quod dedit omfam

tiam
&
&
charadereBaptifmali: crgonon compiehendit

peccataiquz antc Baptifmum infuerunt, nec
fpcdantad poenitentiam. Confequentia patet
ex Tridentinoy?/ 1 îifu i .^ i. vbi docct pcenis
tentiam inftitutam cflccontrapcccata poft Ba
inhtreme , ficfiiUcet f*od de ipfo
& fine vlla repugnantia,neque
necftierit contritto,
his determinant adlus ficri.vt difpofitionem przuiam ante reccptionem dignam Sacramenti : fic
crgo voluntas continuandi feptimum fpedlat ad

fi<Stionem,& ipfum feptimumdat caufara^non
vcr6 qu^ przteriit pridem quoad adtum , aut
manfit deinceps quoad habitum
pz,quia hoc
modo non
& reatum cul-
materia poenitentizji
quz refpicit a^him przteritum fed fubcft comeft
placcntiz.
Hzc
interpretatio maoifefta eft etiam ex
Re>
portatis difl.^.mufi.T. %.Qiuflionem , Sccreifonfio- CtnfirmtUii

ne ad primam eitieilionem. Vcrba cius funt DiVo ixtitfniMis^
.-
îodfiHm peteft hakere multa peccata ,
& nonpropter
tantian
vno tantitm peccate ,
& haheat eUlfUcentiam de omni-
,ficfieftfiElusde
to fficut de commiffopeft 'BaftifTnum ,
fer Baptifmum , &c.
Vidcatur
illo
vno pecca-
& alia deUnttOf
rcfponfione ad
tertium.
x his patet ad rationes Suarez , quz proficdunt omnes cx mala intelligcntia , quia itiud
ineffe,Ceu
inharenepeccatum,
eo prxcisi,qu6d peccatum aliis fadum.
eulam habitualem , quia
&
& vo-
non autem per foiam mafic
etiamreiiquainhz-
quo non cftconttitio,ncqueattritio, non vtdetur
rcntante,
ipeftarc ad fikicmem,quz in ipfa omiflione contritionisjfcu attritionis,& irreuerentiacommifla

in Sacramcntum , fine debita difpofitione fufce-
ptum,nequcpeccatum vllum dat caufamfidionl,

nifi mcdio libero confcnfu voluntatis przfent i,
confiftit.
Seddedatati nacntc Dodoris
fa-
ciliseftfolutio.
Refpondctur itaque Doaotemnon intelligcre peccatum inhzrens de inhzrentia habituali,

eo modo , quo infuit ante Baptifinum , fed dc^
inhzrentia aduali pr complacentiam , inquantiim dedit caufam fi6Honi : verbi gratii , quis habet attritionem dealiis fex , quz requirit ctiam voluntatem emendandi fciniUis,^ &:quzlibet
attritio fit
concepia ex turpitudine cur
Riffwfii ad
otieSa Sua
quod intendit Dodor
iucfle,& inhzrere per continuationcm,
luntariura confcnfiira,
de
vrmm
cemiam cominnando
H*c claufuladedit locum irapugnationi , nam ex

,
Ticcataftta
contra digr.i
ncque pocnitentiz , neque propofiti emcn- ritifiiincm

Satrammti
neque feruandi icgem Chrifti , qui omffiHnnt *i
nes committuntur ante Baptifmum aû fufcc- ftinitmtiam.
ptum fpc^Sbrent ad fidioncm. PrzcCpta enim de
fidei
cft
infit
fi-
1.
dationis,
nec attriti* tn Baptifmty itecpofi Baptifitutm, Scc.
ptum
DUkr.
confenfus liberi
bus aUis, opertet biAere pcemtentiam dt
de feccitto commifo pofi Bapti/mtm^vel omnini^
11
&
fionc ad fccundam obieftionem , dicens rationabile eflc qu6d peccatum , quod dedit caufam fi-
telligi
10
intelhgit
^HodUluteftfiBiu, ûia de mnltis poteft habere dilpU-
ttepUtntW
mcntum.
ptifinum commifla.
Refpondet*Hr tamen.fcntentiamillamDodoris cflc vcram , quam tradit etiam infri refpon-
aioni , non fubfit cificaci* Baptifrai , & fubdit:

Et timc, inquit, ilUprvptffttia peccMnm mmaUfofi
Bapti/mnm non deUtur,ftifi per peenitemiam,iUltet i-
Vrtititr <Cjp-
iP
quantum eftdc fe continuat fcptimumi quo fcnfu
iiftioni,ranitti per pcenitenfequeretur qu6d Baptifmi efficacia

quia
nitmiism.
ImpMinmtu. non extendcretuf ad omniapeccataantcBaptifmumcommifla,quod eft falfum. Secimô, qu6d
illud pcccatqm remitteretur quoad totam pccnam temporalen). Terti6 , quia p^cata antc Baptifmum commifla non cadunt fub iurifdidlionem Ecciefiz : ergo non fpcdibant ad facramenFietMtM Mnt$ tum Poeoitentiz. Q^t6, quia peccata non quk
Baptifmum
inhzrcnt,fed qui funt adlu commiflajfunt mateeimmiff* tun
abfolutionis ergo non omnc
i ria confcflionis,
ffiBnri
perfeuerat poft Bafxniiintitun. peccatum quod tum incft ,
ptifmum,eft materia pccnitentiit,fi fuitante Baptifmum commiflum. Quint6 , quiapccnitentia
non habet efrc&um nifi in baptizato,& infignito
Kt^mfi*.
quomeili
*>U'liiiiati4
peccatis fingulos dolores exigunt,vel certc vt extendatur vnus dolor ad fingula cogitatanecefEta-
Csterum przmidam dodrinam admittit Sua-
aduhum,qui fic ncgatiue

habcret rccipiendo Baptifraum,id eft,fine confcnfu, fiue etiam diflenfu:minus autcm potcft iu
telligi , pradicc loqucndo , in przfenti cafu voluntas fufpcnfa circa feptimum jjeccatum in co,
in quo cft voluntas cfhcax fufcipicndi Sacra-
Snffi(itii cn.
ftt4
Non fubeft ergo motiuum, cur eiiam de fcpiimoiiat fimilis attritio.nifi complacear in ipfo*&
ticcti qnti tez/eci.j. eo exccpto,qu6d alTeiirur peccatum,

dtiitcwftm quod przcefllt Baptifmum, nempe feptimum,
mitii firfm-
non folum ncgamancret : quia hiccafus non

eftpradicus, fcd ficut in przccdcnti quzftiont
fuppofitio intclligenda eft
tiuc,quafi fufpenfus
fc
te remiflionis, fcd de
fiSiini
quz
Dicitcrgo illud pcccatura pcrpaenitentiam,

cctera pec Baptifmum cui Deus amftit ad totun\
efFeftum recedente fidkionc, tam gratix,quara
remidionis. CaTus huiusruppofitum^nempedati
pode p<rt>itentiam de vno peccato , quz non exr
tendatur ad alia , etiam tum cogitata difleremus
infri dijl.if. (jH^. I ita contingcre fatis vulgare
e(l apud antiquos Dodores , vel qui de fingulis
.
19
miflam emendandi talis, quoad illa fex ita difpofitus.quoad feptimum non habet attritionem,nequecontritioncm, vtdicit DoCtox', vcl fupponit;
dixit,vix inucnire poflc
cijfoliter.
Pnmm
249
iufque in particulari i hzc atrritio, vt dcclarauiraus fupra ex Tridentino,exigit voluntatem prz-
poft Baptifinum
in eocafufufce-
ex quo oritur fidio , feu omiffiodifpofirionis ad

finem debitum Sacramenti> Rationes itaque
przmiflz condudunt quoad peccara ante BaptiumuT) commif{a,& quorum inalitiaconfummata

eft quoad fe,& motum voluntatis independentet
jkBaptifmoi non autem dc peccatiscommiflTs
irca fufccptionem ipfara Saaamenti , quale cft
illud feptimum quantum ad continuaiibncmfui
quz inducit fidionem.
Conciufionem ,feu refpoiifionem impagoant
aJiij,Yt Vafqucz cap.^. tota eius impugnatiofedi-
cinv
v*f]uet im-
fu^natianj
ad fcam,quam Doftor
^.jtur
IV,
Lib.
250
fibi obiicit
nempc poenitcntiam ordinc naturs, &
& foliiir,
cauralita-
tispriusoperari ad rcmiflionem fidionis; gratiaui autcm datam virtutc facramcnti Pccnitcntis deiire omnia peccata , quaedam per fe, vt fi-
T<>i*nfttr)tf
dtionem , quae ad materiam pocnitcntia: iper fe

fpedar; aliavcrcS qiia: priceflerunt Baptilmum
per accidens ergo ad remi/noncm corum , nihil
fionem iffeper
facjt
^^'!',v""1'"'
ri
Baptifmutn.
dehoc nullum
fubefft
funJt>iir>iS.
Baptifmus,quia nullum inuenit in poftcrionatura:operans ,quodrcinittat. Dcinde,quia

eft
rundamentum
ua
aiicrendi,
ChrifluminftituineSacramentum, vt rccedentc
fiftione confcrrct efFedlum gratix, aut remiffio-
Auguftinum , fatctur locjj pracfatis ira docuitre Auguftinum , fcd neque

tiajjtJoHj Ecclefix neque cx Sctiptura neque
^x dcfinitionc , ncquc cx ratione id proballc &
concludit, vndc igitur Auguftinushocpriuilcgium Baptifmi , quod ex fola Dci voluntate pender, colligere potuit?perindc refpondet ad Scbonis peccati. Si obiicias
ferjliirtgtt
uiujifjtmum.
Timirari
infultsti).
cum ad vnum omncs (ccuti ftinr.

^^^ ^^'^ nimium eft,& prxtcr reuerentiam di-
Iafticos,qui
S.iiimiur.
lum
fufficit
enim authoritas
folius Auguftini,
qua; fundaturin bepigna interpretationcdiuinx

mi&ricordiy , vt id allerat , &: prxferri dcbct ratiuncula; malccohxif?nti,quam ipfcnonprimirs
cxcogitauit,fed
alij;
camquc
foluiint
& ihtcrro-
vndc ipfccontra Auguftinum,
gari poflet etiam
& alios Dodkores, idnegct, cum a fpla voluntarc

opcra enim npftrac redcmptioCntgfuimU nis ,
media ad falutem ordinata , non mercatntiHigindt
(Qfj j trurina funt ponderanda; fcd iuxta diuinam
/4 um.
bonitatcm intcrprctanda , vt illud fadlum intcrpretcmur , quod raagiseft fccundum diuinam
mifcricordiam , profeftum noftrum,
SacraChrifti pendeat
&
mcntorum commcndationcmi
i4
&
& rf ucrcntiannac
magis inclinat homines ad âcramcnta fibfcipicnda. Potuit autcm ex condcfccndcntia ita inftitui Baptifmus, vt rcccdeme fiftioneconfcrret
efFcdumfuum: quod magis facit ad pcrfcdioncmSacramcnti,vt per fe conftat ,&congruit.
Quia cum hoc Sacramentum fit initiatib, nec
fit iterabile , & inducatonus lcgis obferuandar,
congruit vt impeditum per accidens poffitreccdenre impcdimcnro habere cffetum hoc magis
folhcitat ad pceriitentiam dignam fatiendam
ipfum fi(ftum. Hoc etiam magis commcndat fuauem prouidcntiam Dei,& Chrifti, qui venit pec;
catorcs faluos facerc, quiacafus hic fidionis non

ita rarus eft, quin ci profpici congruerit,quia fas-.
&
piffime contingcrc potuit ,

potcft in adultis,
qui non ita pcrfcdVe deponunt {arcinam peccarorum, aut conucrtuntur , quin ctiam in rcipfa
quamuis habcant fidcm,

tio
hlb^Hdh
ûii.
^^'^^"
"O" ^'^ vcrus
& dolorem xftimatum,

&
dolor,
difpofitio fufficies,
fupcrnaturalis.fed humapus dumtaxat;& faspe
in hoc falluntux
iientur
qui putant fe faccre
quod tcaut etiam pomint , & quorum jatio non

,
congruit habuiirc Chnftum cx finc inftitutionis

Sacrjimentorum, vt non foliim ad furgcndum inftitueritpoenitentiam
fed etiam reparari volue-
difpcndium gratiae baptifmalis. Qupd

*r/iTW "^
ittfiltointHi.
^"''iliaa^flualia
conferuntur
fic
fi
crgo
baptizatis intui-
& vt adimplc-
saSMrnmfti, tu Baptifmi fufccpti,vt rcfurgant ,

^t rtfuriM. ti6ncm legis pcrhciapt.qua- auxilia
non
in eflif a-
ciam poenitcntizjfed Baprifmi
fufccpti refcruncongruit etiam vt gratia fandificans ,

remiffio peccatorum
cifdcm tribucrctur ex
codcm finc : iion dcfunt crgo argumcnra, cx
ûibus intcrprctatio AugiiAini fulciatut.
tur
&
Sententiariim
Cartcrijm non folus ûguftinus,& St holaftict
iy
docucrunt Baptifmum icccdentchdUoncvalfcic Idim doctKt
adfalutem; itaCollatio 54. Carthagine habita *'?
contra Donatiftas. Jdeo ad [hriflumy \v\(\\\niVenire
dehent , tjui extra communionem Baptifrnum eim ba-
hem, non vt quod deerat adfit>fcd vt ejuod inerat profit,
&c. crgo haec
rum etiam
Patrum Africano-
fuit fententia
& non folius Auguftini.
Scntentiarum
tjuodnondum hahes
Profper lib.
Hahe iiu]\x'\i , hotium

fcilicet fidemoperantempcr
cap.
^ 1^.
charitatem) vt projit tihi bomtm cjuodhabes ^fupple
Baptiianus.Gregorius.Magnus lib.p.cpiftolarum, Grfgor.

epiftola 61 Sandum Baptifma^quodfiirit apudhtcrer Magnus.
.
ticos confecHti
tunc in
eii
vires emundationis tecipit,
cum vel illiper impofitionem manus Spiritum faniium

acceperintfVel ifiipropterprofcjfionemfideifanEf^
vniuerfalis Eccleftt, v.fcerihusfnerint vniti
&
&c. Ifi-
ifujjjiuj
dorus Hifpalenfis lib. i.officior. cap.24. //<îrf

ûidem Baptifrnum Chrifti hireticus , fed ejuiaexira
vnitatemfidei , nihil ei prodeft ; at vhi ingreffusfutritt
ftatim Tiaptifrnayejuodhahuerat foris adferniciem , in-
iUiiamprodeJJe adfalittem, &c. Idem docct

authoriermonis de Ccena Domini,&ferm, de
lotionepedum,intcr opera Cypriani, vt infra vicipit
dcbitut.
Confirmari potcft cx Tridcnt.y?i^^.C'p.4.quod

docct fine Baptiirno in rc , vel voto non ficri inftificationcmapeccato originaIi;& cap.C.dicit
votum
rcquiri
fcu voluntatcm fuicipicndi Ba-
ptifmum:&y?jî4.
quam
z6
Ccnjirmaiur.
Baptifmi
cap.i.
&
1. Hiatcri.im
circa Ftetmrtt*
peccata aniG Baptifmum f>-ftifmhm^
cllc
commiira, commiifa ycro poft Baptifmumcllc

Vnon ni voto Baptifini remittcrctilla peccata commifla ante Baptifmum,quia non eft talis fubQtdinatio
eius ad Baptifmum ergo yirtute Baptifiiii func
.
'<""*"'S* f^f
malertA
eiin.
piatcriam ppenitcntiaj,Ied poenitentia
rcmiffibilia,
& remittuntur
non virtutepoeni-
& confcquentcr Baptifmus fufceptus va-
tentiz
lct ad
rcmifficnfm eorum
vt yerba Concili)
fecundum rigorcm intclligenda pra; fe ferunt.

Diccs cum Vafquez rcmitii pcr accidens , pcr Rtfpmf
qu
datur in poenitentia > qux per /e

fidionem , per accidcns vcro
gratiam
quidem
rcmittit
^'"Jv^l:
&
quidquid repugnat gratiar, quale cft originale,

reliqua,qua antecedunt Baptifmum.Contra,quia Jnfpuginttu.
przfato loco Concilium docct ncceffitatem Ba-;
ptifmijVt cft mcdiiun in rc , aut voto ad iuftificationcm rcquifitum ergp diccns non rcmitti ori:
Baptifmum in rf,aut in voto,fupP

1,
r
ponitquod nonlitaliudmcdiumcuis rcmutcîdi , alias poflent etiam excogitari alia media , vt
quod Circumcifio& rcmcdium lcgisnaturx in
00 cafu valcrcnt , quod non alia rationc negatur,
uifi quia hxc cfficacia tribuitur foli Baptiimo in
cinale,nifi per
.
rc
bus
,f
vel in voto,tam a Scriptura

:
ac proinde cxcluditur
qyim
^f^fjptat
Bapti:mi in
^'^^^
^^,^
exeltidit alia
remedi
eif
'W^*''*-
a Patri-
quodcunque
aliud
medium.
27
quia ob detcrminatam
Baptifmi,& Pocnitcniijradrcmif-
Patet confequentia
neceffitatcm
&
a^tyalisrefpcfl-iHc,
fioncmpeccati originalis ,
fubordinarur ipfis contritio, feg pcenitrn; la pcrfe<aa,qua; non valet , ncquc acceptai ur ad rcmif-
fioncm pcccati, vt
locis citatis docct
Concilium,
&cfefi 4.cap.4. nifi coniun<aum fit votum Sacramcnti ;'quamuis alias antejinftitutioncm horum
Sacfamcntoruraabfolutc,&finefubordinatioi)
ad rcmiffionem adnalis valebat :crgo ita inteUi-
gcndacft rcmiffio
pcccsiti ficri a
rcjaut voto, vt aliter fieri
npn
Sacramento in
poffit
de Icgc orab alio
dinari.n>ncquc pcr f9,nfquc pcr accidcns
rcmcdio
Ctnfriiitfii,*
^^,^,j j^^gjj
^^^.
cxcludamns priuilegium Baptifmi flqminis infantum , aut languinis , atque ctiam

potcniiam Dci abfo-
Aionem in cenfuâm anncxaro peccato , nequit

abfolucre ^ pec<;ato,quia iurifdidio eius non exrenditur ad illum cauim. Sic etiam diccndum cft
huam.
de abfoiutione data quoad cafus referua\>sab

ecsqui caret poteftate abfolucndi taics cafus :
pcr
fe
ncquc pcc accidens rcmitti poffint pcr
pcsnitcntiam. Anrcccdcns patetex iifdcmprincipiis , ex quibus colligitur orane peccatum pcr
Sacramcnta in rc , vel in voto , rcmitti per fc,

quia ctiam pereadcm diftinguitur vtriulque Sacramcnti matcria , vt iam pratfupponimus ex di'
tis crgo fequitur intentum, ncmpc Baptifmum
in rc fufccptum habcrc cfficaciam rcfpciftu originalis,
adualis, reccdcntefi6kionc,fecundum
illam regulam gencralcm,& doftrinam Ecclcfias:
alias excipiens cfTct ftatus fidkorum , qui cfc
:
&
vulgaris,
titj^nfit.
Imûgnatiu.
rali
datur exceptio. Contra ,
illa
datur iuxta lcgcm ordinariam

pcccati
&
rcgula gencralis
& ftante fcienti^
ncceftariz difpofitionis
prout ha-
vnde intdligenda eft iuxta hunc

non aucem iuxta Dei prouidcntiara extraordinariam , fupplentem defedlum , qai non
betur in fiô
cafum
hominis, quales funt illi , qui cxprimuntur,& cafus de Presbytero non baptizato*
Eztrau czp.yemes, de Baptijmo^ Et idem dicendum eft de eo , qui habet votum implicitum ,
charitatem perfcaam,
operacur pcr fidcm ,
cum ignorantia inuincibili fui peccatiiin haben-
eft in poteftate
&
&
te
tamen fcicntiam fui
ncque pcr fe , nedelcge ordinaria,
pcccati,
jue per accidcns remittitur
pcr remedium ad hoc inftitutum per fe,

adhiaquale eft Baptifmus rcfpcftu originalis ,
lis dicki ,
hoc ex ordinatione diuina , iuxta interpretationem Ecclefix , aliis fcqueretur dari
nifi
&
&
vulgarem peccatoris viatocui non prouiderctur deremedio ordinario,
aliquemftatum
ris,
fatis
per quod applicaretur pcr fc meritum Chrifti,

quod eft contra pcrfcdlionem iegis nouz ,
&
19
Trtint ii
Sk
frhri.
&
idcm de eo, qui non dolet dc aiiquo pcccato , fcd

magiscompiacct , lic^t dc aiiis habeat aliquam
difpIicentiam;Ioquor de moctalit>us.
Scd in propolito originalc , & aifkualia ante

Baptifmum commiflanon fubfunt iurifdidioni
Ecclefiar, neque dire^c , nequc indiredkc de illi$
poteft cognofcere
ergo fiftus ncquirct abfolui^

Baptifmus in rc fulccptus habcrct efficaciam
refpeû illorum acccdentc pcenitentia , quae
fimul tollac fiftioncra: nara ficuc ponicur obcx
refpcftu Bapcifmi per fidlioncm
tUûlttu.
fuaucmDci difpofitioncm.
Secundo hoc probo \ priori, fupponendo difficultatem non cflcin hoc, quod magis premitur
ad oppofitum , ncmpe fi pccnitcntia in co cafu
daccc fuum efFcftura gcatiae, remitti proculdubio
orania peccata per talem de hoc cnim vix cft
fundamentum aliquod dubitandi fcd difHcuItas
:
, an poffic darc cfFelum graciat per modum

Sacramenti , fi Baptifinus non concurrerct ?
cft
&
Tn cnfu feenit*nti*m uS
v*ltft fint
etneurfn Baftifim.
probo , quod nuila ratione miniftrari poffit facramcntum Pocnitcntia in eo cafu, iuxta inftitutionem eius prxfcntem , nifi Bap tifmus concurnon contrito.reret, faltem attrito tantum ,
&
quiaefficacia facramenti Poenitcntia: primari6

confiftit in iurifdidionecIauinm,feuauthoritate
ZxcmfU.
fic
cciam
cft
obex refpefiu panitentix per priora peccata:

nequemaior ratio eft, vc exigacur poenicentiaad
toIIcndamfilionem,qnam Baptifmusad tollcn-
qu fub efficacia cius func. Vndc {i

finc dubionon pofiet pccnitcntia
fola valere fifto crgo congruum fuit hanc cfficaciam eius manerc , quandoin refuitfufceda pcccaca
iterari poffit
In fiS
tfi
cbtx rtfftHtt
foenittntid
Sa'rm*nii
nifi eoncurrt
Baftifmitt.
ptum.vtctiara rcccdcnte fiftionc valerct adcemiffionem pcccacorum>vt dicic Auguftinus,quia

fic magis prouifum eft adulro , & magis faluatur
differcntia
&
naturapropria vtriufque Sacra-
menti,& rcmiffio peccatorura per caufam per fc,

nempeperBaptifmum, &pcenitentiam rcipediuc ; atque , vt dixi, (ic magis prouifum eft , quia
neque adultus in ftatupcccati mortalis ,
originaiis debuit reiinqui jfinc rcmedio pcr fceius,ncquepeccatummortalcdiraitti , abfquetaii rera.
dio,quo appiicaretur ei dircdlc meritum Chrifti,
&
quo habemus redemptioncm \ peccato;appiicatur autcm per Baptifmum tantum pcccato ori-
in
ginaii, vtpatetex Tt\Acnxinofef.^.can.i.&fif.6.
(^.4.
&
&
aiiislocis citatis:
cafus ipfe fidkionis ordinarius eft , cui proindc dcbuit cx bo^
nitate diuina ,
fine inftitutionis Sacramcnti
&
prouideri.
Ex his coiligo Baptifmura rcccdente fidlione

darc gratiam ex opereoperato hoc patet exdidlisfuprade cfficacia Baptifmi ,
Sacramento-
&
rum noi;x iegis,quia Baptifmus non datur in
rc-
miffionem peccatorum , nifi mediante gratiS,

quam caufat , cui de fzto annexa eft reraiffio
peccatorum : vnde vel nihii caufaret,vel vtrumque cfFe(ftum caufarct , quia vtriufquc eft capax
fubiedum;adeft difpofitio dc prfenti,vt doior,
qui fufficit ad poenitentiam , vcl etiam attritia
&
modos dicendi , quos

Idcm etiam dico dcre-
prior habita, iuxta varios
mox
examinabimus.
&
miffione totius poenac tcmporalis ,

xtemas,
quia hxc confcntanea cft ad priorein cfFcdum
Baptifrai.
Ad obicftionera iliam quam Doftor in lite,
ra,
& Vafquez vrget
nempc poenitcntiam dcmertalia , quia impium ef,
lere
omnia peccata
fet a
Deo dimidiatam
fperarc veniara
ftus pa'nitcntix cft incorapofllbilis
&
dam , qu6d pccnitcntia tolierct
illa
Rtfpenfi
eflfc-
pcccata
Ktfftnfi
jutrn^nm.
,
nifi
&
prxuenirctur i caufa perfeliore ,

potentiore,
nempe a Baptifmo. Hanc reiicit Doftor,&merir6, quia ncqu.it Baptifmus lubcre cffcduni , nifl
prius naturalitcr
uium,non poceft abfblui.

Patct cxcmplo in co , qui non
caufando.
sl
Qbitciitniwi.
aim pecca-
to originaii,& aduaii naortaii. Rcfpondcnt qui-
abfoluendi pcr adhira iudicialem; quando autera

ftatus rei cft calis , vc non fubfic iurifdidioni claliabct iurifdi-
3^
SxpUettur
nifi
&
Diccs fortc, aliquando in cafu ignorantix ,

bone fidci,mod6 adfir attritio , remitti pcr accidcns peccatum mortale perSacramcntaviuorum,
vt uchari(liz,vt mulci Dodores docent,vt infrk
vidcbitur in matcriadcEuchariftia. Itcm,rcraitti
ctiam peccata pcr Extreraam Vndlioncm^quando
confcffio fieri nequit ergo ab illa regula genc-
z8
2.51
f cmcdio de Itê orMruirU dico, vt
Scd non magis rcuocatur rcmiffio peccati in

gencrc ad h*e Sacramenta in rc, aut voto , quam
ad quodlibet horum, quod cft propriac matcri,
Ktetffiim n- tanquamadmcdium necedariura :ergo itapccfftSini *d
catum origin''.Ic,& adlkualeantc B^ptifmuro comfrtftUm msvt neque
Itriam inttl- mifla.rcuocantur ad ipfum Baptifmum,
lijtnd.
Quxd. V.
IV.
Dift.
tollatur impcdiracntum fiîonis : crgoncquit prxuenitc pccnitentiam in.
Rcfpondct ergo ipfe Doôr,qu6dpocnitcntia

pQtfcdlc
HtfptnflB
Dt
Boril.
Hrmitti
em
ni in focni
tentt non
ftr ij>fm.
Dtclratur.
IV. Sententiarum
Lib.
^52-
Auguftinus, fed
non
non per fe curat omnia pcccata fidi, fed quardam

perBaptifmum , quardam pcr pcenitcntiam curantur omnia crgo dimitruntur in pcjenitcntia,
inquit.non tamcn virtute poenitentiac. Quod de-
tum
perfedc rcconciliat Dco.rt
dicit
ciaro
non
ad propofitum do<Skrina iam îxvniffxy
fic
intendit
Dodor ncquc
alij
huius conclu-
trrt-
ticclu
diiur.
mox
tionedcrco
borum
& prolata fcntentia
fcu abfolu-
in vltimo inftanti prolationisver-
fimul datur gratia pocnitentiac
fini virtutc
vtriufque Sacramcnti
& Bapti-
dux caufz
ita concurrunt , vt vna aependeat ab

rcfpedu fui cfFeîius , neutra priiis caufat>
fed vtraque fimul , ita nempc dcpcndct Pocnitentia a Baptifmo rationc impcdimcnti peccati originalis,& aliornm.quac prxcefterunt Baptifmum;
ita etiam Baptifmus <i Pcenitentia ratione fidionis,vt neutra fcorfim in co cafu cx coniun(Slione
fiftionis
& pcccati originalis & adualis prscC''

,
tfft-
eft
tra
iuftificare ncquit.
D<iw ftr v-
per vtrumque Sacramcntum completum , quia trumqutgr.

datur gratia baptifmalis qux inetrct, fi fidio non "** '*//?.
prajccHifrct
communior
& vlterius gratiapccnitcntialis. Eft

fententia
quam
DoiStor vt proba-
biliorcm defendit primo loco,& pcrindc applicari poteft ad fi6bum,qui rcfurgit ad pcrfcdam con-
Sacramentum requiritur ad
toUendam fidtioncm,vt fupponit.
e
Aliter poteji dici^ Sicc. Hic oêvAkDoStoz
aliam viam defendcndi modum,quo fidio dclea- steUdm
tritioncm,quac extra
tur,& rcftituatur gratia baptifmalis,non in

in acquiualenti
qua
fcilicet daretur
mo.
fc,fcd dut dUtndi.
gratiapcr-
fedior refurgcnti per pcenitcntiam , quam fit

illa,qux virtutc foUus pccnitentiz darftHt praccisc:quia gratia zquiualcrct baptifmali
& poeni-
tentiali,
quam
aliis
ctiam Baptifmi,
cafum
fidionis
Baptilmus in re manet appIicatus,non tanên

eft cfficax,nifi concurrat caufa,qux nata eft tplle-
Baptifmi
fed
&
fmpedimentum , qus eft pcenitentia ,

hacc
eftpriarhas Baptifmi ad efFctum Pccnitcntiat,
nempe vt pritis cognofcaiut de fi6tione,& profc-
&
net fimilc
impcdimentum
rcfpciSlu pcenitcntiie,
& fupponiturBaptifmijs
fubie(3:um
fit
inrc fufceptus ,vthoc

eius capax ,
efficacia Baptifini
&
concurrcrctvt pcenitcntiahabcat
fuum efFc<5lum;
mutua dependcntia eorum,rationc diuerforum peccatorqm , qua: fimul concurrunt in fubiedo ,& perfeexigunt vtraraquecaufam particularitcr,ex conditionc & natura fingulorurn, vt diftum cft. Et exemplo dcclaratur in
matcria,& forma Sacramenti,quando vtraque eft
cfficax,& tajis eft dcpcndcntia.vt quamuis abfoliiatur vna ante altcratp , nihil cfficitjnifi altcra fiide6,vt dixi.eft
nita
& tum fimul caufant.
Similis dependcntia
to, fcd
totam virtutc pocnitentiac
fit
&
crgo Baptifmus peraccidens remittit fidionem,

ncqueptiamPoenitcnti.i , pcr accidcns remittit
origina!e,autalia, quae (Imt materia B.iptifini,
quiaid improprie dicitur , cijm caufa difparata
lion dicitur per acciddns,feu indircdlc(quod idern
cft in
prppofitojvel fedundario habet re cfFccbum
quando cam quoad ho^;

iiippletjipsa non agentc:quod non contingjt hic,
quia vtr^mque Sacramcntum agit quod fuutn
cft,refpc6tiuc ad efFcd:umj& matcriam propriam,
non autem indircdle relpectu alterius , (juod ipfi
per
fe alterius caufac, nifi
maiorcm,
reciperctur
intuitu
^""i^*"*'^-
extra
tamcn
vt difpofitionis pracuiz, pcenitentia
magis
efficax
S/^ti-
ficut in
& caufat pcrfcclius
Congruum autem
vt docct
cft
Tiidcnt.
vt Sacraracntum rece-
&
ptum,cuius efFcdlus fuit impeditus ,

quod itequoniara ipfinn in re nequeat rcpeti,ncquc vt prztcritum aliquid agerc per modum Sacramenti , cuius totum efle , &efficacia
rari nequit, vt
, faltcm confcrat fic emolumentum , quandoquidem vt prjcteriit ncquit cfFcftum habere ex opcrc opcrato , ex rationc prar-
Buftifmu*
l^*"^tu> nS
modum diccndum
'* "f"*
confiftit in vfu
mifla. Etiiixtahuncdiccndi
,
"f*
habcre eundcm cfFcdum pcr raodum difpofitionis pracuis ,
virtute poenitentiac ex opere
opcrato; ficut contritio pcrfeda, verbi grati^, txtmplumit
alitcr habct cfFedum in peccarorc,aIiter in iufto; ""'
cft
&
cundcm tamcn cfFedum quoad intenfioncm gra-
duum in peccatore caufat per modum difpofitionis
modum meriti fic etiam Baptimodum difpofitiopis, potcft habcrc ef-
in iufto per
fmus pcr
ti
Baptifmum
&
Tridcminum dc ipfo ^zîiCmo fiJf.G^cap.j.
fcctura,
ex ftatu
Poenitcntiam. Ncqup
ficut continet
pcr pcenitentiam
melius difpo- f>t*mtfidif~

fito , quantum crefcit cius difpofitio ad rccipicn- f'r"'
dum Sacramentum,tantum etiam Sacramentum
cx conditionc fubiedki
praecisc
haberct talcra cfficaciam
poteftcfle ctiam inter caufastotales fubordinatas

fidi inter
indi.
Sacramcntum
Hxc do6trina fupponit dari diuerfam gratiam
ni* remitti,no>itamen virfnte fqUtts fofnitenti*
cfficax
in
rendo fentcntiam perficiatur Sacramentum ,

in generc caufa: materialis fupponatur rcfpcdtiuc
ad cfFcitum Baptifmi tolli impcdimentum &c
lisc confidcratio cft inadxquat^ rcmiflionis^quac
fit in fidQ, quoniam cx altera partc pcrindema-
Vhutmm
vel
H<ec fcntentia ita dcclaratur , vt nullam gra- DteUruur.

tiam reciperct virtute Baptifmi ex opcrc opcra- *'>> **
iiumtJ fi
hbent Sn- re
rment i
iiuw.
fit feorfim , dependcntia ergo eft

eo cafii& caufalitas limultanea j & hoc
eft.quod intendit Dodor dicens inpanitentia om-
dentis
mutua
fe,^d
:auandoenim
altcra
3-
altcri dircdlc
etiam fi6tionis,accedentc fola attritione,qua: ex-
ad rcmittendapeccata reliqua , quz non fpcdant

ad pcEnitcntiam,quia hic lcnfus non fubfiftit ,
benc impugnatiir ex natura gratiac , qua: habet
anncxam rcmiflionem pcccati infercntisdamnaregno.fed
tioncm,& excludcntis ab adoptione
quodapplicato facramento Poenitcntia exterius
cum requifitis
Deftnd*nt$4
caufandum
indiredkc refpciîuc ad idem.Miniis ctiam vcrura
ftibfequaturgratia baptifmalis in pofteriori
quam
&
mHi4.
vtrumquc autem Sacramcn-
hic caufat diredtc remiffionem peccati pro-
prij,nihil rclinquit
&
Stn/M virw.
eau/at
eius,aut indirc6ta
quod ibidem afTcrit , Baptifmum caufarc rcmi inoncm peccatorum,tam prxccdentium,quara
infundatur, per
tttm
prxcisc rcmittitur fiAio,
fionis aflcrtores.quod prius gratia poeniientialis

Stnfut
^tHeltuv
fubeft, vt docct Paludanus in ^.dijl.4, ijiujl. j
quia vbi nuUus fcquitur etfeduscx virtutecau- 1*"'""'*^*
(x. procedcns faluari non poteil caufatio dircdta
quem alias habet pcr niodum Sacramcn-
quoad gradum
&
gratiac
, non
quoad modum
non fblum cx rationc
caufandi
propria
fed ex difpofitione pracuia habctcfFc-
poenitentia
ftum maiorcra.
Si pctas quomodo facramentum Baptifmi po54
tcftcfIcdifpofitiQ?Rcfpondco , quia perBapti- Sutmed
fmum afTumitur noua dignitas perfonq,per quam '^'/f />'.
afcribitur in famiIi;^Chrifti,per confignationem
f iiaradcris
, cftque vera iniriatio hominis in lcgenoua:hinc teStc poffc acccptari pcrfonam magisadgratiam ratione Baptifmi fufcepti , quod
&
f onftituit mcmbrum Chrifti pcr fidcm

fpcm,
iuxta fcntcntiatn corum , qui dicunt harc dona
infundi
fit
IV.
Dift.
iijfundt feotfim
faltcm
quandoquc
(idci
Chrifti profcflio
cft ipla fidci
mcntuin
a gratia
& in cafu>
,
Sc Sacra-
magis acccdit quis ad
8c pcr illud
&
Dcum
rcucrcntia: Sa, rationccuius acccftiis ,

cramcnti maior cft acccptatio pcrfonx inprdinc
ad falutcm.
Et fortc hoc intcndit Cyprianus , vcl author

Cocna Domini EtUcet indigmfint , in-
fcrm. dc
<\\i\i,ejHi
torurn
McifftHHt
fupplc Baptifmqm) SAcramen-
& prcp^ntfHiarem ad Deum

ahlu& vhi redierint ad cor
tamen reuerentin ,
pM-ttt accejfum
tionu
donum
confiat
cr redit ejfeilm mwterum
^Mori , OMt repeti necejfe
tHm,Scc.
fitlMtiferHm
Qux verba applicari
nam prsmillam
trum fupra
CyfriMwM,
vtialiM,
efi
tione peditm
nec alias
Sacramen-
poirunt ad dodk^-
PaCyftiani firmcne dt L-
ficut ctiara authoritatcs
allegata:
:
&
quod
\hi alfcrit
Poenitentia facit
vtreucrlis itcrum Sacramcnta poflint prodcilc,

fi poenitcntia non fubcflct , nullo modo deinccps cxpcriri poflcnt cfFcftum quacumqueenim,via Baptifmus , fiue pcr modum
quorum
di{pofitionis, fiuc cx opcratp
cramemi
3 S
TiJet imp-
trttm
>
& per modum Sa-
ptifmi
fcrcncia oricur ratione Bapcifmi fufccpti
dlionis
congruum eft diuina: milcricordiar > &

Sacramcntbrum > vt illc defe-
fini inftitutionis
<n:us
&
inchoaca applicacio fuppleatur pcrfcitc
pcr poenitentiam, per
quam dcletur fidlio.
Sed centrahocargMitMrjScc. Opponit Dobor,qu6d talis habcret commodum ex fidlione. Refpondet dupliciter> negando primo ; quia
opcra cius funt mortua in eo ftatu > doncc furrcxit, Rcfpondet fccundi , quod nullum commodum ctiam lapfus poft Baptifmum ritc fufccptum, &: rcfurgcns per pocnitcntiam habct, liccc
rccupcrct etiam gratiam baptifmalem> Sc aliquid
amplius > nullum, inquam, commodum cx lapfu;
hanc rcmittit infra4</<///?. iz. vbi agit dcrcuif
meritorum per poenitcntiam.

Vafqucz reiicit illam obiekioncm, quiaqued
quin etiam
id fupponic Tridcntinumyf;^(S.f4/'.8.
fequitucetiam Baptifmum,cui anncxa eft profefliofidei liaxcAAuguftinumfî/?. 13. (nam fic
dicit infantcra profitcri fidcm pcr rcalem receptioncm Sacramenti)cflc impciratorium fuo ino-
neque hoc
do , rarionc opcrjs
rccipcrec
qua pcrfo^
^ bona opcra cx fide fadla in ftatu peccati
Itcm
conftituit,
^""^ ^"^ incrKwm
wr&tnem.
Dcus
ficuif
mcrita mortificata,
,
pof-
rcmotum dc congruo j vnd^
tribuat gratiam pocnitentii ad rcfurgen-
dum a pcccafo aquantuis
illa
in rc fint przcericai
&
oHtSio.
refurgcns>
uia::ergo
fi
difpoficionis prae-
Baptifraus prsteritus habet fc vi dif-
ê^fit.
pofitioncm rcfpedu graiiae fub(cquctis pcrpocnitcnciam,eam caufac vc Sacramencum. Refpon-
J>ij^fiiit
dccur , quando Sacramenca > vc caufanc graciam

M- pcr modum Sacramenci eam caufanc vt difpofitio
verc caufanc,vc rcaliccr fuo moin jJm' fed vc prsccrica non ncccfllcanc
nccefl3tans,&
j^ ^^^
fic
.
ad graciam hoc
modo ,
neceflicac fimplicicer
>
Ccd poeniccncia
cft;
quae
& vc fupponit Bapeifmuiri
pcrfedius caufar.
Diccs,crgo ciim fcmpcr fupponac Bapcifmum,
3 6
Obitait.
fic ctiam fcmpcr caufabic ineodem gradu, quant.i^fit.
tuin eft ex difpofuione Bapcifmi. Refpondecur
ncgando confcqucnciam>quia liccc omnia Sacramenu fupponanc Bapcifmuin hoc modo , vc fubic<flura fit capax Sacramcncorum ; camen Sacramenca osdinancur ad diucrfos cfFccflus , ad quos
Adfrimam fpccialitci no facit Baptifmus;ad primam caracn
i"ttifi""oncm homiiiis,qua: cft cfFcaus fpccialjs
3rSmcittUttT
Baptifini
fiifmm.
tcncia ^cx cuius efficacia habctur
Jr-
fpecialiccr difponic
ac proindc pocnj-
prima fimplici-
ter iuftificatio in cafu ficlionis>efficacior eft in
Ttrfteiiut
mffUcttMr
'-
co cafu> quam alias, quando dat fccundam iuftiricationcm, qux non (pcdat ad Baptifmum.
Ratio c(i,quia pafliio Chrifti vt appiicatm;
^^ priraain iuftificationcm,pcrfediiii applicajyf pgj. pccnitcntiam fiipplcntcm
Scttt oper.
Tcm. Vill.
dcfcdum Bi^
intcndic ibi rc-
fcd pcr pccnitcntiam
&:
inconueniens , vt cx fidlionc rc-'

cipcrec commodum prz eo , qoi non cft fitflius;
inconueniens cflcccsccrij paribus,vc lapfus
comraodum cx lapfu > quod non reci-
pcrcc perfeucrans j hoc cnim eflct contta vias
D6mini,quxfunt mifericordia &veritas. Nemo cnim peccando fit melior, ncquemagis acccpcacus Dco , cxccris paribus , vc in fequcnci
ficut
$.
docccur.
fiAio remiccacur
modum
talis cf-
cflct
quamuis
fic.
aliJis
compctcre. Vcriim
commodum Dodor
tio
Diccs (ccundum Dodtorcm fupra, Stcramcnca
non refcr{,mod6
cipi per Baptifhium
alioquin
quod
fidus>,fcd poft Baptifrnum lapfus>
eciam Baptifmus poceft dc congruo difponcrc ad primam graciam ampliotcm recipicndam,
caufanc graciam per
wT ;.
ntneerg
non
ficacia Baptifino oftendatur
Tcr-
Tertio nudoprincipditerpotefi diciyScc
iic
praECcricura
37
uifcentia
recipit
JSc, dignitatis ,in
vc
>
vnde ficuc non fuit applicata paflio pcrfedlc per ipfum lauacrum, quod
non rcgcnerauit a peccato cx impcdimcnto ficongruae difpofitionis
rccipercc commodum cx fidione vltta illud
nam
f*P*
iccundam iuftificacioncm apccHxc autcm dif-
cato poft Baptifmum commiflb.
Prxtcf ea ficut fidcs ipfa ^ft impetratoria , vc

conftac cx Auguftino epifi. loj. &106.& Uk. de
aliis PatribSi
pr^defiinatione Sanlontm , ct^.i.
tifcmtaiiff*-
'
253
inftitutione rcgularitcr
tcs Patruni.
jAtrii mr-
"'
quam cx nropria
cain applicat, ad
profit,fucic ad faloandum authorita-
&
ift.
Qu^ft. V.
candcm rcfpondec cxponens

:
dicic
modum
crgo quod
quo
fiftus pocni-
tcns rccipit gratia virtutc pocniccncix, pcr
quam
remiccuncuc ci peccaca, ipfa fictio dircftc , ca:ccra vero indire<^c ; nullam autem graciam rccipic
vircucc Bapcifmi rccepci ; quia indignc rcccpic.
Nec eft verifimile,
inquic,
quod
minihU rt-
T/rf*
dm
"/'"'' '^'""*
pocnitenci a:quc
de eodcra pcccaco quoad maliciam in indiuiduo,

fpecic quantum ad rationem intrinfccam, fci
licet pof^ Baptifinum ritc fiifceptum , quando
lapfus eft , non detur eadcm gratia : quia liccc
lapfus poft Bapcifmum quancum ad aliquid gra-
&
uius pcccauic, fciliccc ob ingracicudinem, vt exTri'

plicac infra Dotot,difi. zi. ^M^.vnic.
&
dcntinumy?;^ i4uius peccauic
âp. i.
&
1.
camen fidus gra- Tndent.
ob CTcrilcgium coramifliim
in Sa-
cramencunv
c fi obiicias , quod Bapcifinusfic non valc-
rec conuerfo ad falucem. Rcfpondcc valerc npn
quoad grariam, fed quia adimplcuic prarccpcum,

quae adimplccia ipfi non valec quoad faluccm,
nifi per pcpnicentiam , & fic filius rcgni , 8c amEt hoc
plius non alligacur prxccpro Baptifmi
ttftifmum
y*lrrt<}uod
'^''^!|*""*
nota
inquit, ^KM^ a6btditer peccans mortaUter in
alio tfiMt in
illfi
aEln potefi implere prtceptian
affir-
matiuMp etiam in illo alM. Hxc rcguia patct in

prxfcnti matcria,quia fidus adimplcuitprxccptum: patctetiam rationc,quia prxccptum affir-
matiuum determinat adum quoad iubft.imiam

aon vcr6 quoad fincm cxtrinfccum,aut alias circumftAncias
qox
fcparaci poflunt a lubftanti.v
acliis.
Rerula
mt-
'''^-
Rmtit lim.
IV. Sententiarum
Lib.
^54
prxcepto hinccommimicans facrilcgc in Palcharc fatisfacit prscepto
ji6kus,prout cadit fub
, vt communioc tcnct cum Couarruuia

Alma mater.
Hanc fententiam, fcu modum explicandi, fcquitur Gabriel quantum ad cfFedlum gratiz , &
Ecclefiac
in cap.
39
Gabricl.
Angelus.
Adrtan.
Vafciuez.
Gloffi.
Auguftin.
remiffionem aftualis culpx. Angclus verho BaPti/mus. Adrianus irt /^.tjttijl.^.de Confejfwne. Vafquez cap,^. Sc GloiTa in cap. Tunc valere^ de confecratione, eUji.4,. Hic modus dicendi applicari poteft authoritatibus Augullini , qui lib. i. dt Baptifino
fia
cap.
correSlione
tiam
& vera
inquit
, (
dick baptizatum fi<5lc

, conuerfione per pccniten-
1. Itco citato
id eft
pt^gari
cortfejfione
fupplc confcffio
nempe non
ptijmo: quia
non
tjuad
pojfett
& corrcdio )fine Ba-
eflet
,
efl {
'.fid
nia ) twtc valere incipiat adfdutem , cum

cotrfejfione recejferit.
redioni
& confeffioni
tionjs a peccato
inqqantum
XxflifMtUf
iicct
cpnftituit
Quibus verbis foli cortribuit cfFcdum purga-
ad hoc faciat Baptifmus,
homincm capacem
illo-
incipiat
fuppIcBaptifmuSjCadem ratio-
ne intelligcnda cft , nempc quia przceprum adimpleuit, finc qua adimpletionc non fit capax falutis,& deinccpsconftituic hominem capaccma
reccdente fidione, aliorum donorup, & mediorum, quae ad falutem faciunt.
H^c cciam interpretatio cft fccundum ftylum
InterfutMti
Auguftini
(nnfirtHMtHr.
concupifccntiajcap.j
dum efl
fios /.
Auguflin.
illa fiElio
rum donorum , illa autcm claufula , tunc

f/i&r^/fc/yS/wrf//,
40
aliis
in locis, vc lib.
}.
de nupciis
&
Sic eniniy inquit, accipien-
( fupple quod dicic Apoftolus ad Ephcde mundacipne Ecclefis pcr lauacrum re-
generationis
&
vt eodem lauacro reênerationis ,

, omnia prarfiis mala hominum
verbo fimîficationis
regeneratorum mundentur, atquefanentur;nonfi6an
feccata cju* omnia nunc remittuntur in "Baptifino ,fid
etiam
<jua poflcrius
humana
ignoranfia
vel infirnu-
non vt Baptifina quolies peccsuur,
tate contrahuntur ,
ania ipfo ûod fimel datur,fit,

; fid
vt non filttm an:ea \ verum etiam poflea cjuontmli-
toties repetatur
Ouidenim
Baptifinum Pcenitentia , nifi Ba~
het peccaiorumveniafidelibus impetretur.

frodeflet vel ante
ftifiniisfitjueretwfvel peflea nifiprtceeleret,8cc.ldem
W.4. centra duas epiflolas Pelagianorum, cap.j,

quae vcrba eius ita intclligenda funt, vt fupra explicuimus qutft. i huius diflinSiionit, quatenus Badicit
mediorum,per
ptifraus facit fubieftum capax
qux reliqua poft ipfum peccata
remittunt,vt paex difcurftt Auguftini.Ergp valer^ Eaptifmum

ad remiffionem pecc.itorum exmence Auguftini , fic commode interpretari poteft ; non quod
txflietintur tet
MJifrtfoptum
mhoriltes.
ipfe remittat peccara in cafu fidionis
quod*
reddat fubiedum capax , & difpofitum rcfpcdu
pcenitcntije , per quam remittuntur ,
dependet hoc fcnfu rcmiffio peccatorum a Baptifmo,
etiam in fidlione fufcepto;non folum eorum qua:
per pocnitcntia raox primo remittuntur jfcd etiam
corurri,qux denuo committuntunnon autc qu.6d
Baptifmus ad ea rcmittenda habeat virtutem.
fcd
&
Hoc modo
etiam poifunc verba fubfcqaentia,de baptifmo hsrcticorum,

fchifmaticorum,quando dicit ipfa rccontiliatione,& pa<:e prxftari,vt adrcmiffionem peccatorum Baptifmus prodeife incipiat- Sic inteltigi poiTunt
intelligi
&
aliaf
authoritates eius lociscit.atis, vt lib.j.cap,^,
lib, 6. ctp. j.
alij
, & prout lex ftatuit accedendum elle

ad Baptifmum , non autcm de cafu fidionis, quo
fuppofito, via falutis quacrenda cft pcr poenitentiam , per quam fidio direftc , ca:tera vero inditedth remitcuncur ; nequepeccatapriora,ita pertinenc rigoroscad Baptifmum,vt fi ea non remit-
regulariter
tat ex culpa fitionis
qux idem fonant
& eodem modo
Patrcs fupra citati loquuntur.
remitti poffint per Baptif-
mum cx operc operato (cuius virtus facramcnta-
&
forma,&; fine quicura ipfa materia

bus manere non poteft fublati fidione ) fcd tunc
lis tranfit
fubfunc poenitentiaf pcr accidens
aut indireftc,
quoad remiffionem , quia habent rcpugnantiam
cum
effcftu poenicenciae.
poena illorum peccatorum tam

cemporali dicendum eft ? Vafquez
remitci poenam ccmporalem per Baptif-
Scd quid
capax confeffionis,
& Sacranjenti Pcrnitcntix nifi e(Tct baptiztusj

tamen cjuod ante
fupple Baptif& fubdit
veraci
Ad ea quar pro oppofito fuprk citauimus cx ExfUeatMr

Tridtnt.
Tridenrino, refpondcri poteft, Concilium loqui
tcrna,
aftcric
4'
.de
quam
mum,citans Gabrielem,& noftrum Dodorem ii>

eam fententiam, & Alenfem fcd Dodor id non
dixit in pracfato loco, ncque alibi , quantum pro
nunc occurrit neque , meo videri,confequenter
dici poteft:nam fi totarcmiffio fit quoad culpam
per poenitentiam ; fic etiam omnis remiffio fit
:
Dubium de
fcena debita
in cuiitt vir-
tute remittttur.
Sen'enti
Vafqutx..
Impuguatur.
pocnicenciaIem,quae nullo modo haEcr graciara

ct hunc efFcdtum , vc deccrnit Tridentinumyf/7I
1 4,cap,i. in fine, nifi fit perfcdtiffima , quae non
rcquiritur ad remiffionem fifbionis.Et probatur,
quiapoena: aeternae talis eft remiffio , qualis eft
virtus caufae, per quam remittitur culpa , quia vc

Tridencinumy?j^6.c</>.i 4.dicic,poenam artcrnam
per Sacramentum , aut Sacraroenti voto remitti

Paeni/enti^
fimnl cum culpa : fed Pccnitencia non habec
poenam mn remittit
talem cfficaciam remittcndi culpam ,
neeejftrihfte.
aecernam quoad pcccacum ipfum fidionis , cir- eatum cum
maneac
ca quod prim6
per fe, operacur, quin
emni fosn*
poena cemporalis : ergo mintis potcft remitterc temforali.
&
&
poenam aecernam corum , ad quae racione cfFeAus cxtenditur per acciden^ ; ita vt non remaneat poena aliqua tcmporalis pro ipfis foluenda.
Patet confcquentia , quia gratia pcienitentialis,
per quam remittunnir,non habec annexam talem
remiffioncm.
Sccund6,quia Bapcifmus non dat vHam rcmiP

4?
fionem fido , tenendo huncmodumexplicandi, SuhUta effj'
cacia Baftif.
ncqucdarepotcft,nifimediantc gratiabaptifma-
quam ita regencratur homo, vt toUat culpam,& omnem poenam fimplicitcr , & cui annc-
li,
pcr
mi quoad
culfam teU
litur quoad
xa efi talis remilsio , qui^cft prima ftola recupe- foeaam.

ratapcr merita pafsionis,pcrfe<Stifsimo,& fingulari modo applicata per Baptifmum:ergo fublaca
cfficacia
Bapcifmi circa remifsioncmtamculpar,
quam poena:,tollitur efficacia eius quoad poenam

tem poralcm.
Terti6, quia ipfi Baptifmo, vt datur in remiffionem pcccatorum , tribuunt Patrcs , & Canoiies hanc efficaciam : vt patcc cx omnibus locis , ex quibus fupra probauimus efficaciam Baptifmi ; vt declarat Tridentinumy?/^6. cap, 7.
.'
profijf ;. can, $.fef. 1*4. cap. iffo ficundo
&
bat
ilJc
locns Pauli ad
nunc damnattonis
non ficundum
dentinum
eft ijs
Romanos
8.
Nihil ergo
tpd fimt in Chrifio
camem ambulant , &c.
per
y?j^ ;. can, 5. declarans
ficaciam Baptifmi
qui
vt reftc Tri-
hoc ef-
fcd Baptifmus iidi,quifi-
cundum camem ambulat , non fuit ipfi in remilpeccatum,

fionem , fed in damnationem ,
ergo nulper quod indignc illum fufcepit
lam habet cfficaciam rcmittendi poenam tem-
&
:
poralem.
Da IV.
Dc
^4
Icge
autem manct
to mortali
pcrn.i tcmporalis pccci-
non obftantc
poeniteniia
abundans; nequc illa,qua:
nem
ciens
rufficit
ni/i /it
ad rcmiflio-
peccati, etiam cxtra Satftamenium, cft fuffiy

,
vt coiUtur poenaicmpoulis ueq*ic olim
etiam antc inftitutioncm Baptidiw habuit illjwa

, aliJis nunc habcrct , quia nihil ip/ius
cfficaciam
virtuti derogat inftitutio
Sacramcntorum
fcd
ergo in propofko cafu non habct talem cffcdum toUcrc , nifi

quando cft jta pcrfcda, vt dixi,vt aquiualcat
fatisfaftioni , quantum ad di^nitatcm adus.
foliim fubordinarJoncm addit
DiccndocrgoquodBaptilmus non fitcfficax

ad remiflioncm culpi iri fidto , diccndum cft
etiam non remittcre poenam tcmporalem nam
li vlla efficacia pcr.madum Sacramcnti ipfi tribucnda eft, dcbct faluari primaria iuxta primum
modum , qui communis cft , & qucm , vt magis
:
probabile.defendit Do6lor, quidquid dicat Vafin Requez , quia &c em primo ioco ftatuit ,
&
portatis
eum foliim adducit
jaliis
fupcrfcdendo.
Qj/ ^
Vtrum iam
Alcnf.4.^.^.i8.OT.7.
d.6. i.puirt.i
.<j.
mjiificau
VI.
QucEft.
peccatum OfinU Caoriginalc remitti virtute Baptifmi in dCto, 8c hriili4 rt^cinon adualia , qu fucrunt antc Baptifmum, metur.
rit)D
atS
omnibus
rcpldhendittir
non f^t
pccoati.originalis
tcrtium
quta remiffio
fi tunc
fine gratia ,'qux
&
d^rctur viccat(;.S4Cramtxci>tolicret
fidîoncm,
Sc reliqua peccata : impugnatio cius habctur cx
neque cft tuta.

Adprtm$tmy &c. Hic refpondet Dbdor ad
45
argumenta , quz refponfio eft clara[..(ûando di Ad nrgnm.
FtffMi ni efi
cit refpondcndo fecundo, quodfidus non fit bam Chtifto,fid
ptiz;atus in Chrifto,fcd iji norniho Chrifti quain nomine
drat locis Apoftoli , quia de co nequit dici , quod ii$ti bnfnz.fit fiftuttMs ctm Chrifio in mortetn pccatotum : ad tUi,
Ephcfios 4.neq qu6d fit in Chrifto, quia damnationem h^tt , & ficunSm cdtmem amhulat , neque fpiritum Chrifti hahev,Sitptts^tem/pirttum
diftis,
Chrifii non hahet
hic non efieiiUtid
Baptizatus tamen
iii
cft
in
nomine
Romanos
Chrifti
authoritateChrifti per Baprifmum,in
8.
jd cft,
quo eft
fignatus.
VI.
D.Thom. }.p.q.6Z.art.i.& tj.66.art.c).(^ hic ^.jutn.^.
RcA
dioit
tenemtur ad fufceptioncm Baptifmi ?
1. Suar.3.^.roOT.3.</.5 1 .fiS.i.
Richard.<T.i.^.3.
D.Bonau.
& communif, affirmant. vtde SQOi.$.Metaph.q.i ^.
membrum diftindionis quod cft
& non Sacramcntum
zs$
Opjnio autem Gabrielis , qua
dc fufcipicntibus rcm,
Vtrum iam iuftificati tencantur ad fufccptio- Mag.D.E.

ncm Baptifmi Et arguitur quod non quia non lcgitur de Apofl;olis, ncc dc ^'^rgum.j.
Bcata Virginc quod fuerint baptizati.
,
quarro
Itcm , baptizatus Baptifmo fanguinis , non tenetur ad Baptifmum flumlnis ergo nec Argum.i.
:
baptizatus Baptifmo fiaminis tenctur ad illud. Confcquentia patet pcr fc , quia
baptifmata acque dicuntur fupplcre Baptifmum fluminis. Anteccdens

quia talis cuolar.
eft
ifta
duo
manifeftum,
Item,nuIlusteneturrccipereSacramentum fruftra,quia in operibusDei nihil eft Argum.i.

cum habeat effcdum , qui
cft ablutio anitpz a peccato. lam enim priiis eft ablutus.
Item , nuUus tcnetur iniuriari Sacramento fed ex hoc fierct iniutia Sacramcnto , fi Argum.^.
iuftificatus baptizarctur iniuria cnim eft Sacramento , faccrc quantum in fe eft , quod
ipfum fit fignum falfum fed talis fufcipicns facit hoc, quia caret tunc fignato, quia tunc
fruftra fed Baptifmus rcccptus a iuftificato fruftra rccipitur ,
:
non dat gratiam.

Contra Ioan.3 Niji quis remttui ftterit^^c.
,
COMMENTARIFS.
I
memhrum,8cc. Hic traftat per

Clrca tertium
^
de cffcftu
Baptifmi & obligatione in
V^fc
fc dc
"
ZxflicMiHr
qutftioy^. iuftificatis
(iMut fubit.
Snum,
quia in his habet peculiarem difficultatcm , qui lam receperunt eratiam ,

prxuenti funt , vel per aliud rcmedium xquiualcns,
vt qui funt iuftificati in lege per Circumcifionem,& poenitentiam,& fidem vvel Martyrio fupôfiti promulgatione pra:cepti , v^l in vtcro cx
f pcciali priuilegio , fme ordirie ad Baptifmum>
aut fubordinatione ; de aliis fiuc pcccatoribus,
,
&
fiue iuftificatis
fuppofita promulgatione lcgis,
&
cclfantibus aliis rcmediis , non cft tantadifficultas,quia in cis habet Sacr.imcntum in i?.
Sc0ti oper.
Tom. VIII.
vcl voto
&
przccpti , dc
, neceffitatcm medij ,
quibus hadlcnus Do(ôr ; vt de infantibus ,
adultis tam fidis,quam non fidtis ;& quid in eis
requiratur,& quem cfFcdum rccipiant Sacramcnti ; quod tangit etiam io fcquenti quxftione : i) etiam qui in voto Sacramcnti cum contri-
&
tionciuftiHcantur,vt funt Catechumcni adulti
clanun
dincâd
obligari illos ad Sacramcntum in orquod realiter fufcipiendum iuftificantur:
eft
quamuis & hos ctiam comprchendit ratio tcrtia

ad oppofitum , prima autcm , fccunda , & quarta
comprchcndit iuftificatos pcimo modo,fmc ordine ad Sacraineatuii).
SCHO
IV. Sententiarum
Lib.
256
C H O L
M.
Jam iufiificatos foji BAftifmi fromulÂtionem ttneri ad eiiti fufieftionem. Primo , quid. frAceftum efi vniuerfde. SecHndh^tenetur quilibet effe membrum Ecclefia. Tertiff,aliter contemneretur BaftifinHS, cum aliorumfiandab. Ita communis Dociorum.
Rcfpondco
dicendum quod poft Baptifmura promulgatum per modum prarccpti,
quahtercumquc iuftiflcatus, qui non implcuit illud praeceptum,cum quo Dcus
non difpcnfauit fpccialiter , vt non tenerctur ad illud , tenctur ad Baptifmum afFcdu,
5C pro loco &'tcmporc cfFedu , fi manec viator nobifcum , quoufquo potcft commoQmtus ttta dc rccipcrc. in cfFcftu. Huius ratio fundamentalis eft, quia lex vniuerfaliter promuliHfiijicatl
gataomncsobligat (t//W)j/2(/;/rr dico illam promulgari,incuius promulgationc non
tenentur ad
g{^ aliqua acccptio perfona:, fiue cuiufcumque exccptio pcrfonaj, vel circumfcriptio cirBafttjrm.
cumftantia ) talc fuit prjcceptum de Baptifmo fufcipiendo , & hoc rationabiliter quia
congruum fuitomnes de legc Chriftiana fiaberc vnum fignum , in quo conuenirent indiftingucrcntur ab aliis, vt didum eft in quacftione de inftitutione Sacramcnti
ter fc
in communi &: maximc illud fignum , per quod ingrcderentur obferuantiam huius Icgis per eius enim fufccptionem adfcribuntur illi Icgi, & dicuntur de familia Chrifti.
*
quiiibet
, 5::
PofTet criam alia ratio affignari
quia quilibet viator tcnetur cffc
membrum Ecclc-
quantum ad notitiam aliorum

fc eft quia tenctur cum aliis membris communicare in his,
qua: pertincnt ad obferuant;am legis & cos non fcandalizare. Si autem non accipercc
Sacramei)tum pcr quod ^t mcmbrum Ecclcfix fecundum iudicium Ecclefiac , non effet aptus ad communioncn^ cum aliis membris in multis adibus pertinentibus ad Ecclcfiam
fcandalizaret etiam adiue alia mcmbira quz habcrcnc occafioncm iudicandi
non t^ntum
racmbrorum quantum in
(lae
militantis
in fcicntia diuina
fed ctiam
ipfum,contcmnere communitatem.
x hoc pptel^ formari tertia ratio, quia qui potcft ex aftu facili magnam gratiani
acquircrc, fi negligat illum aftum, vidctur gratiam contcmncrc, vcl faltcm non cam '\i\
ahccr
gnam
quantum
qui non cft baptizatus , quantumcumquo

per fufceptioncra Baptifmi, potcft ma,
gratiam acquirerc quia quantumcumque perfcdo de Icgc coramuni acccdenci
appretiari
fit
eft apprcciabilis
iuftificacus
per
fcd
adum facilem
illc
fcilicet
ad Bapcifmum , augccur gratia crgo

aliis occafioncm fic iudicandi.
:
fi
negligat
vidccur conccmncrc graciaro
& dat
COMMBNTARiyS.
t
Cenclufi f'
jirmatiMA, (^
tQmmunU.
T)
Effonieo
iicenclMm,citt9d poji Baftiftnum fro-
M\.rnnlg4aHm , Scc. Concliifio eft communis

pmnium in hac diftinftione , i.fart. û<tfi.6%,
rt. I. e'ftquede lidc patet loannis j. NifiejttU
reHottu fuerit j Sac.
cx aliis locis fupra citatis
de neceQitate,& efficacia Baptifmi. Dcfinitqr [n
Tridentino fef. 7. de Baptifmo can.j. Si cpm di-
&
&
Tridtnr.
xerit Baftifrmim liherum
Flcxrent.
Innoccnc.
effe ykoc efi , non neceffarium adfalutern, anathemafit : qui canon ctiam rpferri poteft de lege ordinaria. Itcm fejf.6. caf. 4.
\n Florcntino decreto vnionii^ caf. Aiaiores^ BaftifmoySc iocis aliis iam citatis i fpcciatim vbi
declaratur tcmpuii
quo
ha:c obligatio inccpit,
& de ccffationc lcgalium.

frth4th DeHprii'.
Evidem probat
primo , quia
promulgata om-
ttx vniutr- ncs obligat,&c. intelligit vniuerfaliter diftributiflii.

uc, fcucollediuc, in materia, quac omnes,
fin-
&
&
gulos capaccs doli comprehendit i

^M4 pM' dcclarat , vt cxcludit lcgera , in cuius
i#.*
tet
exceptip-
ni ptrfon-
rum.
prout ipfe
promulga-
tionc cilacccptio perfona: : ficut in legibus Imperatoris inrelligitui; non comprehendi Augufta;nequc legc Alfueri comprehcndeb^tur Efther
regina, ob acceptationem perfon^ , quae eximJT
tura lcgeonerofa,& inJiccnte pcenamjquamuis verbis lcgis non cxcipiatur exprcfsc:fic etiaio
legcs contincntes ccnfuram Ecclcfiafticani , non
inclttdunt
vniucrfali
nifi fiat
eorimi exprefni mentio]

illarum perfonarurh:
nempe ob acceptationem
&
dignitaquia xquitas fundata in qualitate >

pxrfonx , non permitiit legcm , aut volunt^tem legiflatoris ad eam extendi vtl etiam exceftio ferfona , id eft , vel per ipfam legcm , vcl
per particqlarc priuilegium , cui lex non derot?
zxetpti l)u
gat
vel circumfcriftio circumftantia, fcilicct
poris
loci
qit9mdefi*t.
tem-
quz limitanc legcm,

non fit pro omni tem-
vcl aliorum
&
matcriam cius , vt
pore , pcrfonis, loco , &c. obligans 1 prxccptum itx BMptifautem dc Baptifmo fuit vniuerfale hoc modo; wWww/ivtpatet loannis 3. Nifiûit renatus,8cc. Sc Mat- ^.A"**"'""*
vltimo , Docete omnes gentesbd^tiÂntes , &c. '
Iimitatur,neque
ad
Nequead locum, aut tempus
thaei
Doiftor argumcnto morali,
iex vniuerfajiter
fulil
Reges,quautumUbct ex;primutur clau-
pf rfonas ergo.
Probat ctiam ex congruitatc defumpta a Baptifmo,qu^ eft iignum diftinîuum legis,& profcffionis,& ingrcflus in Euangelicam legem , i
qua nemo excipitur poft cius promulgationem:
:
ergo vfus eius dcbet

lex
&
fides,cuius
cft
eirc
communis
ficut
&
mcmbrum
Ecclc-
i\x vifibilis,& railitantis,& clle capax
com-
cfle
munionis vifibilis cqm aliis,quoadabuSj qui ad

hanccon|imunionemfpe<!lant,idquciudicioEc-
hbus
non
tatio.
TB*P'iftntM
,
''*"
J^*""''
Sacramcntum. Secund6
probat , quia viator dcbct
clei?e,quac
suMtidM pn-
iu4icat de occultis
vintot
Jthtt
fed viiibi- fi'" f^fhrum
& cxtcrnis, cui icfcruatv iudicium difcerncndi
^,^
''" ^"^'
'
Quxd. VI.
IV.
Dift.
&
cui refcruanenii membrum k nonmembro,

tur minifterium illorum adhium,in quibus communicant membra,vt Sacramenta
facrificium,
ad quae non admittitur non baptizatus , quia
non eft capax,& patet dc Catechumenis,qui non
tantum i Sacramemis , Ted etiam anaultis aliis
adlibus excludiitxinttir
patct etiam rationfffcanadiui in eo , qui non conununicaret in his

atibus cum aliis : ergo congruum fuit legem
Baptifmi omnes comprehendctc.Tertia ratio cft, Tittis rmtk
quia alioquin prznuneretur contemptus*non fo- ^ ttmimfm
'''*"*
\ixm Baptifmi j fcd etiam grati* baptifmalis.
H O
dali
&
257
M.
AdfrimumfutAt 4pJiolosfuijfe haptizatosjta Auguft. efiji. 108. cjr ^.de orig. anim^yC^. referunt Niccph.z.A(/?.f.3 .fAr Euodio^ (jr Euthym. in 3 .loan.ChriJium baptiz.ajfe Petrum,
d Petroj Andream , loan. lacob. baptizatos ;& ahh*s cateros Afojiolos. (^ ^cro (jr loan.
&
difcifulos. Saftifiamfuijfe baftiz,atum, tenet
71.
in Matth-dr indicat Hicron. in
Socus d.yq.i.dr Author imferf homii^.
Matth.
Ad primutn " argumcncum diccndum,qu6d Glofla quacdam fupcr illuij loati. i ^.ûi
j
videcur diccrc quod Apoftoli fuerunc baptizaci. Quod probabilc eft} quia Ad arg.t.
lotus (/?,&;c.
Chriftus fccic cos Saccrdoces

Chrifti, dicens
confcrcns
ôtiefcumque^bcc.
cccna poccftacem conHciendi corpus
eis in
& confcrcns eis poft refurredionem poceftaccm ab-
foluendi.Ioan.io.^^r remiferitisjicc. concuUc cis cciam ofHcium bapcizandi folcmni*
-^p^ftî
''^P^'<^*
^
Macch. vk. Euntes baftisjatefiLc. ordo auccm faccrdocij fupponic Bapcifmum falccm
dc congruo, Extrait.de Presb.non baft. cVeniens.
ccr
Ncc videcur neccflicas, quod Chriftus cum Apoftolis in hoc difpcnfaucric:quiaiiulla

vidccur racio difpcnfandi necaliqua ncccflitaSjVcl vcilkas confecuca;cum nec ipfi eflcnc
Deo pcr hoc,qu6d non bapcizaci nec fuiflcnc cfficaciotcs Dodorcs in Ecclc-
graciores
Im6 vidccur quod minus cfiicaccs , quia minus valec
Magifter moralis qui non Mapfler

quod docec , fccundum Grcgorium. Chriftus eciam in feipfo vdtuic monmofeBapcifmum fufcipere , falcem loannis anccquam legemBapcifiiiialii$irnponcrcc,quia rcioccat.
fia.
vulc operc iraplerc ,
Aft.i dicicur , Caefit lefusfacere^

.
&
dotere.
Confimiiicer fupponcndum cft de Bcaca Virginc ,
nifi forc^ ipfa fic
gc,&: dc ea fuiflcc ratio difpcnfandiiquiafort^ habuic in conccpcionc
tudinem
graciac,
Ad aliud
illa le-
Beata Vrr-
fui illam pleni- ginemfidjfe
baptizâm
quam Deus
ad
dico
cxccpca ab
filij
difpofuic eam pcrucnirc.

quod bapcizacus Bapcifmo fanguinis , fi
poftca cft nobifcum viator,
ccmporc recipcre cfFcdu Sacramcncum,id eft,Bapcifmum

hoc auccm quod fupponicur cft bene poflibilc , ficuc de quibufdam lcgitur, ^j ,
Adi.
ccnccur,afl'clu,& pro loco,&
fluminis
***
''
qu6d func fadi bis confeflbres quia fuftinuerunc bis poenas pro fide propccr quas ca
men non func morcui. Si aucem Bapcifmus fanguinis fic complecus quia fic bapci
zatus moricur 3 & non remancc nobifcum viacor non eft obligacus ad prxccpcum viaco
ris Sacramcncaauccm non habcnc locum , nifi pro ftacu via: , vc cadum cft diftinftionc
,
Vt fi quit
acceptovtd-
nert letbaU
frofi^"-
raadose CO"
^.:.^.
prima.
quod nullus rccipic fruftra Bapcifmum quia gracia ibi augccur , nifi /^
pcrucncric ad cerminum & fi forte prius peruencric , addicur ibi mcricum ,obedicndo î
przccpco diuino. Ncc cciam cft fruftra poft plcnicudiHem graciz,fi quis cam habcrcc,ad-
Ad ahud
dico
'
dcre opcra mcricoria.

Ad aliud dico,qu6d ille non iniuriatur SacramentQ:ncc facic,q.u6d fic falfijm fignum: Ad 4.
quia vcl ibi confercur gracia aliqua , &; cunc eft fignum pradicum vcrum vcl nuila , fi Licet Saiam prius crac gracia pcrfcaa,
cunc cft fignum vcrum prafticum, non fcfpcdu cius, ""^"^^
""*
quodcftgraciainyfm, fcdin^.
^J^'*'
Si auccm obiicicur , quod falcem non habcc fecum fignificatum, feiliccc ablucioncm a ,-, ~^ pg,
pcccaco:dico, qu6d illa ablucio fignificacur vcl cunc i'n jfm,vel canquam quz nunc infic, riente ohictt
vcl canquam inficnda quancum cft cx parcc Sacramcnti , fi fcilicet aliquid ineflet , a quo 0 idei efanima cffct ablucnda.
fi^ figmtm
:
&
falfitm-
COMMENTARiyS.
4
fmjft bfti-
XMU.
loan.io.
Mitthzi
TltiBW.
A D fnmumargumemumj8cc.DicityC\}i6dptO'
XJLbabile eft Apoflolos fuine baptizatos,quia
JljtfltUs
fiicrunt ordinati Sacerdotes in vltima Cocna i rccepcrunt clauics abfbluendi , Ioan.io. przceptum
docendi, Sc baptizandt, Matthai z4timot&cc. Hzc
omnia ordinc fuo,& fecundum legem fupponunc
Baptifmum,& etiam de cdgruo anteeius obiiga-
cionera.
Vndequado.DAdior
Scoti ofer.
Tm. VllU
ordinci;:
fupponcrQ
de congruo,non alLoditad
opinionc,quz in eo cap.^^',&c. dicitur quorumdam fuiifcqui pucasunt non baptizatum
roodo habcat Bdem , validc ordinari , quia habet
Chriftum, qui eft primarium fundamemuHi fed,
loquitur iuxta przfcntcm cafum de Apoftolis.
dicit Baptifmu,faltem
in quibus cft duDium,fi fuerint baptiz4ti>quan>-.

ttis
ccrtuQi
{ii
eos fuiflc ordinatos.
Noxj^
Noti vidccur CTgo tatio tU difpenGitianis

qu neque in digoitatan , nequc in fru^jjj ccc^crct , ncque in môrcm cfficaciam dopnnx. qui crgo docebant îos baptizandos cx
ToUiiurrMtit
diênfndi
eum
IV. Sententiarum
Lib.
258
Accedit,
a Pacribus
fubcfTe,
Ai*fir
Adorum
IhAiim dt
BafH/m$
pccurric ratio fpecialis priuilcgij

ctnceptiotfe fitjj fiu
gritit
(âhtpm ad
SnutHtU f/.gMr.W4.
&
ai
Jjianfon.
"" ^/^.^VQrilen
Vorilen.
eadedift.(j,s.Miyiiori\es qtufi.}.
Baflbli.
îu^.6.
Jnbioo,
Antonius Andreas
A riminenfis dtft.t.dtA, %
Paluda-
"us<i</i.6.f.iwirf.t. Soxasdi/l.j:îi4^.vmcM,art.i.
Suarez ijmJit
AtiminenC
e.j.Blla.tmflifi4iJifB4pti/mp,c,iy^ Ub.i.(uSwh-
Paludan.
i^p Pontificeâp.x
Vafquez.
Bcllarinin.
^lazar.
} .fMfp. 1 8 .ifetl. j . 'ViCq.di/b.
Sakzar de Conceptione Vir^mt,
J.
qwz lili.i.de Bapti/mo,cap.^..i.
Caniftus
Beata Virgimj:. 9. TurrccrcrotCa c.^^vandt^ ttn-
&
Aptfhim^
temporHmsproximi , /juod Chriftits Petrwit ,& fir^
loannis
Hfm Maritipt
Jfolos,Scc.
lniptittout
inquit
Pttnts vtro
relitptos
Hanc cradicionem Nicephorus
^5 ijb.i. hiftori*
ntts
fm^, inquic
Scribm
& ip/?
fitif,in Commentarijs /itu
tptam Iwnen
Jput : Chriflut
in/cripfit (
,
Callix-
cap. j. aliccr proponit
Entdiits
Diiiir
yipoftolontm/itcceffir
pracipue atttem in epiftoU
Gra:c^ fvf
inquicns
Apo-
h*c ifuo^ pa-
&
ginta ataem
'Xutlymiiii
illos ?etrus& ToannesTheologus tiaptit4rum, &c. Solus Euthymius cx omnibus anci-
vtriM.
quis
mcntioncm facit
riac in narracipne
Bapcifqii Virginis
Ale-
& v^-
quia dicic Chriftuin bapti-
Virginem , quod non aflcric alter iccm

Pccrum rcliquos Apoftolos bapcizalfe ,quod ncr
gac alcer , praitcr Andrcam , & filios Zebedsi,
ni autcm rcliquos. Et quamquam pofterior fucrit Nicephorus ducentis annis , tamen vctba
ipfaEuodij tranfcribicjcuiadftipulacur Clemens
stromat. Ub. $. exponcns iUud Apoftoli i ad Cozaifc
Clein.
rinthios
c. j.
^ratias ago,8cc.â neminemveflrum
bapti^^l,Scc. Chjri^s^ i nqu i t,dicitiar Petrum/elum

haptiKAffe, Petrus. Andream, Iacebwnyt!r
loarmemîU
reli^s,Scc.
Et quamuis aliqui êfpondent exclufiuam intelligcndam cfle, vc cvim dicicur folus Pccrus bapcizacus k Chrifto, refpcaiue ad Apoftolos, non
lit^/natur. ad macrcm dici
rcfponfio non quadrac vcrbis
,
Euodij , quem cicac Nicephoros, ncque inrencp

Clcmencis , qui vcrba Apoftoli ad exemplum
,
&
loco opportuno
?um
ficuc
indicat
; cuius forte exemplum prxccfin ApoftoIisi& loannes Baptifta non baptizaCus Baptifmo poenitentiae baptizabat ex commifdoac fux mimonisjcunc auccm Apoftoli non ha-
lide bapcizarenc
fit
buerunt aliam quim delegacam.

Accedit qu6d Bapcifmus Apoftoloriim fueric
referuatus, ex fementia Chryfpftoini,in dicm
Pentecoftcs,vt eminentiori modo bapcizarcncnr
8
Chryfoft.
^'f''ff'*
inSpiricufanfto,& igni vel,vc dicic Tcrcullia- dup^,'^^^,

nus, fucric squiualentcrfuppletum per vocatio- jin.
ncm , familiaritatem Chrifti, lib. de Bapcifmo Tcuullian.
inditddua
Illit, inquic, prima adleilionis,
cap. 1
:
&
&
famiiiaritatis praroâtina compendiutn Baptifmi conferrepp/fet,Scc.
Accedit
non maiorcm fuiflc racioncm.vt Apot
(lolis rcferuarccur
Confirmacio in diem Pcnce-
quam
miffione vifibili Spiritus fanfti

rcccpcrunc , non pcr Vndionem, auc manus imcoftes
Ctnfrmati
.
'?*
'''*
'*"*
'"'
ficuc caceri fideles , quim quod Bapcifmu; fimilicer ex prxrogaciua fic darecur emi-
poficionem ,
ncncior,qukm
quam
fi
ficret
in aqua:quia ipfi can-
&
prindpes cenebantur
ad Sacramentum Confirmationis racione exemcapica Ecclcfix
pli,& fcandali,
& cuiufque alcerias congrucnciar,
quac pro Baptifmo ipforu in aqua adduci poccft.

Illam vero miffionem vifibilem Spiricus fandi
in cos, loco Confirmarionis fuifle, plurcs docenc ; cenec Alcnfis i.part.ûa/I.^M.i . D.Thomas Aienjii.
^- '^^"'in 4.dift. i. tjuafl. 2. art.^ ad),& j.pan. ûa/i.yx.
art.i. noftcr Dodtor in 4. difl.-^. tjuafl. i . refponfione Doaor.
ad primam
obieSiionem.
Ex quibus
eliditur
con-
fccundumlegem ordinariam fuminon auccm in cafu priuilcgij.
grucntia,quje
î^tnfii.
Chrifti rcfcrt
& hoc
congruentia de Baptifmo eorum , quz adducitur

ab Auguftino fuprk Neejue erdm minifterio bapti--zaadi defuit , vf haberet baptizates feruos , per ûes
(tteros bapttK/ireti Scc. Haec etiam coniedbura AuReJptHdetur
guftini non conuincic,quia authotitas baptizan- ttiirutntU
<ii etiam de fado pencs non baptizatps eft,Yt va-
manibus ip/e fids Petrumx
t4ntummodo haptizauit ; Tetrus porre Andream ,

fiios Zebedai \ tf deinceps relitjuos Apoflolos :/eptUA'
//^.i.<^
ficrat.d*ft.A,.
'
zaadiwu.
sûthoritas baptizandi difcipulis
c-i^.Vilcntii tam.4.di/p.4.îutft.},piinia^.Henn'
Vega /<*. l .dt iuftât.cap. 1 1.& alij.

CfftcrAm neque Bapcifmus Apoibilorum eft
cer;:us, fed fub opinione illud aiferuit p. Auguft.
yeg4.
epifl. 1 1 8. minus aucm cec|:us eil Bapcifmus Vir^
g"i>s
<lc vcroque pra^cer docuntehca ,
confrtmig4
fintinii* $ g|:uencia$, quas adducic Dodor in prxmiffis, nietrtatfi.
hil ccrcius habccur ,quJim auchoritas cuiufdam
Augttllin.
tradicionis, quam itanarrac Euthymius in cap.5.
TrMdith.
&
119.
Canifiu.
Nicephor.
oftendimus de cemporc huius infticucionis. Forcc cciam eneruac illafn cradirionem,qu6d Pecrus
cum non habuic prsrogaciuara incer Apoftolos,
qu^yido fuerunc bapcizaci,qui rcliquis prarfcrrctor, quia nondum hicranc promiifeei clauesjbapcizari autem debuit fub initio prcdicationis
Chrifti, quando inftitutus cft Baptifmus,
data
,;>.</i}?.4.4.3.Baflblis,Rubion
Baeonius.
Suarex.
thai vltimo ; qive fsncen(ia probabiiis eft, vc fupra
Bianfo-
ijiufi.S.
& reU<lUf noftrx ft;holac Doftorcs. Baco-
nius difl.6.^. i .
'
dicM.'
Chrifti vfos fuiflc Apoftolos, aut illum cfle infti-
tutum antequam daca eft forma bapcizandi,i^<ir-
aflcrtionem d^ Baptirmo
hic.fcd ctiam in Reportacis
A.ugultin.
eorum,quc fad^func,& fecundum congruenciam, & non ex cradicione vlla.

Eam non admiccut quocquoc neeanc Bapcifmo
Apoftol6rum,& Virgiiiis,earti tenent non foliim Do-
aor
r'"t**.
/''
aliis
ijumn iUMn Dens vehiit peruenireîcc.
8. dicic Xradiiit ntn
Baptifmo loannis j ficuc nonnulli ailerunt i fiue qu6d magis credibile eft Bapcifmo
Chrifti :
hoc ipfum colligic ex documentis
ftrte im
, ^11*4
luhm pUmtudinem
fui(le,vel
v$rfn^
epifl. 1
Ec ip(e
voluit i. loannc baptizari , antequam legem Baptifmi aliis imponcrct. Idem docec dc Beata Virginc, nififme, i n<{mt, fiierit a lege exentptih n qua
capit facart &. doctre
in pcimis Auguftinus
fcriptum, quando bapcizatus cft Paulus, non

autcm inueniri (criptum , quando bapcizati fmt
Apoftoli i qoamuis credibile putat baptizatos
lge>congniebat ipfosellcbaptizatpSyficutChri,
quod hzc tradicio nou fuerit recepca
eflc
fius
praeceric
Bapcifmum Virginis
qui perinde facerec ad propofi-
Bapcifmus Pecri
non
erac ergo locus
excIufioni,nifi vt tollatur frcqucntacio, vcpiuraiicas a^lus.
tur,
Argpmcncum eciam ex neccfficate Bapcifmi,

medium eft,fiue vc pracceptum,non vrgec,
quia, vc fupri vifum,illam non eft fortitus vfquc
fiue vc
ad promulgacionem Euangelij
confilio
ancea fuic fub
non prascepco , & ^lia rcmedia fucrunt

Neque cciam Glofla fuper illud , îd
ftuftuofa.
lotuseflnon indiget,&cc. fimilicer conuincic
lo
ex
9
-^7"^'
*^Mft^'/i7.
,-^^.
Gloffa.
il-
enim loco adducic Auguftinus loco citato, argu-
mcntum , quo probet iplos fuifle baptizatos , atquc adeo intelligi iotionem baptifmalem;C^y?r.
elr
Auguftin.
Dift IV.
Ambrofiui.
Tenolluii.
Gteget.
Faciaous,
Cyprian.
D. Thom.
loannis.Gregorius \ih.^.Regxgf.i^. Pacianus^

fiaU \.cmtr PeUgimos. Cypritnus firm. dt(c'"^
amim.D.Thomas 3 .fm^*^- } 8. ^rr.S.

nonnulli
j . &:
alij.
Haec, inquatn, loio intelligi potcft d< lotione
pei Bapcirmum loannis

git
Tettull.
AugitAia.
TertuIHaous
Ltemm
B*pr.
& pnitentia;>vt intelli-
& iniinuat
ipfe
AuguiUnus ^
probabAicer intfift.wZ.
incelligi de bapcifmali docent oranes Patrcs
Gzxa.injeuHdm locum , fcd de lotione fpirituali 4
nonnullis
wm Non
d*
imttUiii
iic iatelligi
Theodor.
Theophyl.
peccaco,& meuphorica , vc Chryfoftomus , Cyrillus , Leoncius , Thcodorus Mopfucftenfis ,

alius Hcracleota , ThcophyUduj, Euthymius:
quibus fauent verba fequemia Xîdtciltfm y<pd
EuthjNn.
lotm tftjun indigtt nifi vt ptdts
Chryfofl
Cyrilluj.
Leouiius.
&
tetHs
& vts mwidi eilu^d
noti
Umt ffidtfi mmdm

omnes
fiieb/tt
enim
înam ejjit fdtmdertt etomipreptorea dixit, aon eftis

mnndi omnts t Scc. haKCXcepcio propcerprodicorem non quadrarec,n locus de bapcifmali locibne
inrclligcretur,quia eciam ludas bapcizatus cft.Intcrprecacio ergo prior non eftliceralis , fcdfymNequeconrempcus legi$,Sacramcnci, auc grabapcifmalisineo calu,
& ex priuilcgio noco-
rio przfumipocuic>aut trahi in cxemplum,reclavltimo , qux ipdus

In tmf ffi' mamc lege /mmut 3.
uikgi)
MmiMU
promulgatione , Apoftolorum dottini,

exemplo credentium,& frudu Baptifmi euacuantur ideoque rede S.Thomuin 4.dift.z.arr.4.a(l
legis
Imptioitos
tjji
ptifmum quis
fic
capax Sacramencorum, &mcm*
brum Ecclcnae vifibilis,& profcffor dei, ac legis

Euangelicjc hxcenim de lcge Bapcifmo conue:
ittTum.
niunc(& fuppofica fencenciaChryfoftomi , Lconis Papz,Tcrculliani,& aliorum,quos fupriciu-
uimus , aftercntium Bapcifmum Chrifti non hamorcem,

neque infticucionem , donec daca eft forma ba-
pasicit
tratjniingmi tetim
orbis trat,icc.
Ex his patet leOih Do6horcm fub opinione

cum Auguftino conftituiflc Baptifmum Apoftolorum ; Baptifmum autera Virginis cum maiori
.
Ssfti-
fmim rirgi'
Racionem autem hniuscxetpptionis Virginis

II
^ Baptifinofubdit Dodlor : iîda,in^\i\tj}almitin RfM ixtm
eonctptiemfiiiffiu iUam plenitudinem gratia,ad<piMm ftimit fmfiiDcHS dil^fidt illam ptruenirt,S)Cc Hanc fcncentiajn,quamfubdubioiproponic Dodor, cenizit
iMur.
Alcnfis i.partt <piali.^.m.ijtrt. i.$.i. tara in argu- AleaCt.

raento in oppofitum, quam in corporcj vbi dicic Virginim
rcccpiffc plenicudinem gfacix in
Concepcionc
camque fuifle in ftacu pcrfedlx graciz,vc intelligic gratiz in termino , vnde in refponfione
ad primum ditit , Non peffipeccart^cît, nonfo-
in
Cinciftitnt
Tily
fili),
nijfi
ferut,
md
tir-
minutn ^r(U
li*.
Gampcrtintt adftatusngloriafed ttiam adftatumptr-
ftOegratitficut eft infimilo homint perfiuerantefino'

liter, qid meritur ctm ptrfeueramia in honojnon hahet
petentiam peccamUtfiilictt in vltime inflanti, nonta^
ferfiueramia eftftnaUs ftatm pUna gratitt : cim ergo

Btata yirgo p^fimnificatientmficundam ( idcft ,in
ConceptientfiUj) ejfct inftatu plena gratia, vnde dixit
AngeUw.jitiegrMiapUna ,patet ôd twnhahdtpt'

ttmiamadptccandum.
tne
dclcndummorcale:vidcatur ^. fitjutnti. Ethzc

fcncenciavidecurD.Thomx ^.part.quift.if jtrt.^ D.TIism.
cuius citulus eft Vtritm Btata yirgoperhuiujmodi
Jan^Jkationtm adeptafuerit pUnitutUntm omnium
gratiarum ? &c. vbi intcndic de graciis infufis pcr
raodum iubicus,vc pacct rcfponfionc ad j.ncgans
eam recepifle fapienciam quoad vfiinv docendi.
In argumcnro-autem ad affirmaciuam panera,
eamprobac ex verbis Angeli Lucx i. &verbis
Hicronymiy2m.</f AJJiimptione, qui dicic aiiis per
:
tlaf*
&
dicit recepifle,in ilia fandificationc fecunda,ple'
&
Similimde
: verbi graantecedcns for- mfftfita.
mam ignis eft remiOIor , vc confequcnccr eft in
incenfo gradupcrfcAionis , vt eft in ccncro ,
cura iungicur fini consumacur.Sic Bcaca Wrgo in
gradus perfedlionis forraz naruraiis

tia ,caloris,qui vt cft difpofitio
&
priraa fan^ficacionc fe habuic vc difpofica,
cflccraacerDei
quo
in finmda vero fuic pcrfc<aio
, ficuc caloris qui confcquicur ignem ,' ex

prxfcncia filijDci in vcero incarnati. Icem in j.
gracix
imer Scholafticos,
Sft.i.ûafi.\jirt.i.<pufHimcula 3. dicicfuiflecono
quem alij
dcinccps fecuti fiint:quianequc Auguitinus,neque ali j Patres quidquam dixerunt,prtcr Euthymium,qui memoria lapfus videtur,quia
fummacam graciam eius quancijm ad ftacum viz,

in fecimda fandificacione ; iiti) neccflicatam
fiiifle ad non peccandum amplius.Loquiturergo.
neque vcrbis Euodi j citatis ^ Nicephoro , ncque

Ciementi Alexandrlno multis fzculis antcriori
cohxret , & plurcs rationcs fuppetunc cximcndi
Virginem,quam Apoftolos , qux clcdionis przrogaciua & gratix,tociDS elc^z crearur culmcn
S.Thomas non folum fecundum przrogatiuas
incertitudinc aflcruit primus
fiieis
indiguit.
nitudinem gratiz,TC eflet propinqiuiEraa autDori gratix :

rcfponfione ad 5. expiicat diueri^s
vna domts trat, acctfit Spiritmu fitnEbon,in homimbus,
ajjirmt
Aaguftliiu.'
runtclaues,Petrus inftitutus eft Vicarius Chrifti,

minifter,& difpcnlator Ecclefix,ac myftcriorum
&
tntir SchtU.
ptizari potiiiri vt imr^, rcfponfione ad
raagispropinqua erat fiiio,principio gratiz,qua- fUmtutlK

do euraconcepit in vtero :
rcfponfionc ad i.
domtftici , ac proinde
tes,& aduenz \ Sed ciues
Auguftinus fcrm. i } 5 .de Tcmpore:fc/<^ tuncin
mm
fri
tuili'
tmi.
Ecizandi MattheivUinm} Apoftoli fuerunc memraEcciefixante illud tempus,ipsieleftione,

vcKatione fuerunt inftituti Sacerdotes , recepc-
&
pri-
VirgiM
parces dacam fiiifle graciara , Mariz infufara cotam plcnicudinem. Probacincorpore , quiailla Cmr
Dei:fiergominiftri, difpenfatorcs, principes ,

fundamencum etiam er^nt meinbra,& non hofpi-
JhSor
(quamuis ctiam finc jHziudicio fux puhtatis bavliimum,

dicetur)quam congrucntiam infimut AugulUnus
traH.f.in lommtm^ cutChrilhis folo Bapcifmo
loatmis fuic baptizatus 2 quia ncquc hoc ipfo
Ciagruinlim
JfieisJii
buiilc efficaciam aiue|refurrelionem,&
&
II
etiam
congruum fuit,vt rcmcdio per fc ordinato ad rcmifuonem peccati, ciulque prxcepto eximeretur
vt pacet;quift dicit minimam graciam fufficcrcad
jlpofiolos
fit,& ipdvirtutem fiiam SacrMntntit non oBigamt^

nen ej/it ad confiijiientiam trakendian,Sic.
Ncque aliud infupcr obftat cx eo,qu6d per Ba-
l*pt.
iMMM
fic
Chrihus,qui hdbmt poteihatm rtnuttendi pecctuti , eos
^mdem
fint 'Baptifino,ex priMilegie quodjmfiuiSHficart veltdfi
tiifftmUtiif
fS-
Bdptifino , tfiumms firiptum ntn reperitmir :fi ttpneu
j.aflerit, Crtdi
mimUmm
259
& ^ peccato fuic ptxfefuata
Exquibuspatet intdiigere ftatum plenx gra, ilium , qui eft in termino fuae intenfionis}
quod dixerim propcec aliquos, qui eum aliter in>
terpretantur. Loquitur etiam de gratia habiruaii,
10
fuperauic.
men eft inftatugloria,fid eft inftatu plenagratia , ûa
bolica.
tiar
VI.
Quseft.
It^nmm. Ambro/Ius
JtCahs VamiHitr^S.jo.
lih. ) .de StKrdmanu , cttp. i . Teetuliianus Uy. <U B*fnjm,u^.i\. quamuis coocipiac Baptinnun)
iit
,& terminum:
neque etiam ipfa przrogatiua,per quam ex plcnigratiz,{cd fecundum intenfionem
tudiiie gratix conftituta eft in taii
perfeîoBCVt
ccceflltaretur ad non peccadum,etiam vcnialite^
intcliigi
26o
IV. Sentcntiarum
Lib.
fntelligi|>oteft finc intenfione 'grttiae
adquam
D.Thomac de propinquitatc matris
fpe6katratio
dChriftum authoremgratis *& fimilitutlo addu6ba de fotma caloris>& appliâtio eius ad gratiam Vifgihis. Vidcatur
Thomx
Ratio autem D.
14
ctiiutt
D.Bonauchturaih
prxmifTa fatis con, propter propin-
R0thD.Tb- gruc probat illam fcntentiam
^* /W
quitatem cius ad Chriftum authorem gratiac,

jitawHrT "'^roillumConccpit de Spiritu fandlo,qui fieut
difpofuit corpos yirginale , vt cum concipcret
canje , fic ctiam eius mcntcm , vt cum concipcrct in Spiritii
tls^^^rS
lu ftrpti
iuxta illud
Qtut^rfti beati tptiMi-
^'^^^*i'(^ atflodiunt illud,Scc.
Et rcdlc
probaturantCcedcnsabcadcm aufhoritatc Dionyfij,quia Spi^tftus Angelici, qup magis accedunt
ad Dcum , cb magis papticipant perfcdliDncm:&
fit ille,
in
quo fada
concipicns de Spiritu fando : dc-
cuitergo cam tuncdignificaTam
fuifte
fumml
Leginuts, inquit
losfulJJerepUtosSpiritufiinê: fed longe diftmiiiter
4 Mmti^c in Stephaao hiAitmut plenitudo dittinitdtis corporaiiter, 'ûemadnudum in Marift > rtec ApOj
non
termino fuz pcr-
fcdlionis.
Et hoc eft , quod intendutit ckati Doôres,

perÛum ctfeStam fe<;nndx fan^ficationis,quo
dicunt eam conftitutam cflcin cagratiaEplenitudine,vt ncccffitaretur ad non peccandam leuiter,
quicftfummus gcadits pcrfediionis in viatore,
participans impeccabilicati:m pauix , quantum
communicari poteft piuroviatosi :adfasccau(z

efiicaccs applicatJt fuerunt
<5kus,ex
ncmpc Spiritus fan-
C/mfatffieM
*tf^"*'*-
quo cOncepit Filiu,&ip{cFilius c6ccptus,
perquas fuppleri potuit omnis

infcrioris,vt mcriti.Si ergo
^ fortiori magis fuit
48cc.Vndc fcrm.^ I
coniundus ipfi Virgini , ad

effcûm fanîficationis , vc fupponunt omncs
Patrcs. Secundum cxemplum eft dc Euchariftia,
<{mt,conciperet
?[u cxtcris Sacramentis pcrfedlionpgratis prs-
fieli conctperuat
dt Spiritu /aalio ,qumodo Mariaf
. de Virgine : Qf^dfoermna, in
littm^^y &fuit miraciJttm miracu-
UrttmyScc Propofuit ncmpenon fuillc mirum, vt

Deus Pater geixerarcc filium , quia nulla rcquircbatur difpofitio , c^m ci ex natura conueniret,
/c rcaliter continct.
qu6d fcemina cqncipcret Deum , fuifie miraculum miraculorum,&c. &fubdit difpofitioncm

ad hoc neceflariam Opmuitenim inquit , t^jic
magis auger,quia ficut non eft Nm minuit

contra dignitatcm naturx aflumpta: , vt iptuitu *f ftntmtin
vnionis,& affumptionis cius , fucrit ipfi conccf- ^f"'.'*'""
dic4nt ,foc/ninam eleuari
fumma perfe6bione,tanquam difpofi- "i*^"'

confequcns vnionem,ita ctiam ex afrumptioneVirginisin MatremDeinon minuiteius dignitatcm,fic reci pere gratiam , quz ipfi d^ftinata
*''cft , tanquam difpofitionem anteccdcntcm ,
f^'"^
*
** collatt
\
r
r^
concomitantcm ipfam
Conceptionem , imo au- -^^,,-^ /-^^
get,quia ex altiori titulo matcrnitatis ipfi collata texenf.
fuit , quam fi pcr propria mcrita dccommuni lege cam recipcrct.
Dignificat ipfam gratiam,ncque minuit cfKcaJ>ignifitat
ciammeritivirginalis,qu*nt^mcftdcfc,vtpa- //*. Jp
tct in raeritis Chrifti Doraini , qux de fcquidera *""'*
!)Otcrant habcrc valorem,vt mercrentur gratiam
anî6cantem,feu'habitualem(nifi quiaiam fucrunt prxucnta)fi Dcus itavcllct,ficutracruerunt
floriam corports,& exaltationcra nominis : <{}xiaêrita cbri,
xcfubfecuta func operaChrifti,acpcrindepo- ft*terant cadereiub raeritum eius,gratia autcra tota
fed
ad iptandam quafi atptaUta^

tem diuinam^per (ptandam irtfinitatem peTfeiionum,&
^''^"*''*'">'7w creattara ttunijuam expertaefi.
('^^
^'^ ) ^' '^ ahyffkm
rifinattfm Spiritus fitnSi
Vnde
imperfcrutakilium cha-
in 'Beatitm Virgirum
ptanus , vel jingelicus nuntptam potuerunt attingere,
&c. Vidcanturexpofitores in Luca

gratiaplena
&
i.fupcrilla,
&
fcrmonibus de
Deipara. Quiqimi niillam agnofcit Ecclefiamajorem prxrogatiuam ir Virgine , quam concepiflc dc Spiritu faafto filium Dci:congruit crgo,
vt in eq ftatu ,
gradu perfeftionis cum conci,
in opufculis
&
peret
quem
ertur,quia ipfum
Prxterca
nullus alius in yia
& viu mortali
eius,cxce<icrct,vt in illis vcrbis infinuat Bcrnacd.
*5
Vndcqui dicuntcam meruifTe^vt ficretmaSî.'"^^!! ^^^ ^' vl ccrt^ cum fanftitatis eradum attigif*^ 4"' qignus hoc primlegio fuit , non dcbcnc
JD*.
Chriftum authorem gratix in
hasc fentcntia
tcm Virginis
non rainuit dignita-
&
prxccffit
cum,quia erant principiura raeriti.

Ex^mplum ^c in Sacraracntis , vcrbi gratii
&ipfa
Baptifmo
fanditatem,qux maxinia pollct
cfie in ftaiu vi,
& pyra creatura &omnis fankificatio Virginis

Dco fs^fla & priuilcgia ad hunc finem ordina:
bantur
fan(f^jficatio
ergo Vireinis
& fanditas
P^^ g^^^^'*"? coÛta fucrunt mcdmm difponcns

^^ ?^^^^ Virgi r;is,fcd difpofitio,
medium tunc
/ in ftrfâ
maxirae cft pifrfeftum , quaudo fioi cgniungituc
fiH,
&
nem ,
id^quc non poterat cadcrc fub raeri-
nii^m confcnfu,difpofitio neccflariaad hocfucri^

fandiras,
eminentia gratis ex partc Virginis;
&
tio
plurimum ab hac fcntentia abhorrcre , ciim, om-
praerogatiua conceptionis exigcbatcam
fed
fa gratia in
defienderuttt in bora diuintt [onceptionit,intelUibts hu-
fitti
fucrit in
Virginis in
borari potcft duobus cxemplis , qnia Chriftus in

vtcromatris fandificauit Baptiftam pcrfalutacioncm Matris,& rcpletus eft Spiritu fan6lo:ergo
xruiD
..
& quiete
gratia
quam fit meritum quodconfiftit in atu. Corrp-
Dci
gratii ipfi dcftinatii.
ConccptionC Fftl j , vt
alu ,
fuit
in jiSlie
îorcm habuit Virgo,quam
Filij.
iunaum
eft in
ergo: talis
Apoiiolarum,& Stephitmim plerMmgrMtii,& Apofio-
quihabebant primitias Spirituj,c6maeis
pcffeftafuit. Itcm,nullumftaiuiiinviapcrfc-
fHit in Cinet' cft raatcr
Mlit.
â ttmc
hom.i.fttper Miffiu efi
vtij
vTsZ!"feT.
fâifmtM
fruuXir*!.
Acceduntad hocauthoritatcf fandlorum Pa, qui caufam tantz gratizinipfaaffignanc

conceptioncm filij Dci , quia, vt dicit Bcrnardus
fimiliter Ea:ifia,qup propinquit>r crat Chrifto,
Bernaido.
motu
cfficacia caufz
Sacrameta applictta
producunt effc&um gratic, qui ali^shabcri pof(ctpermcritutn,& eo perfeftiijs caufant , quo
pcrfcftiorcm in feipfis virtuicm contincnt paffionis,& nvritorum Chrifti,qukm mcritum contincat) xeGth crgo in propofitolicct i fortiori ar- Perftaitr r .
gumcntari,quia pcrfeftiorfuitconiunAio Chri- iuttain ChrifticumMairt
fti ( vt henh D. Thomas ) cum Beata Virginc in
m uatur.
Conccptione fua , quam ciufdem mcdiantcSa- 'aukmpe's.
cramento rccipientis ipfum Sacramcntum , quia crammtum
hxc cft mediante figno tantum, illa vero per par^ viator*.
ricipationcm naturx:ergo i fortiori magis applicatum in efle caufz ad caufandum fanditltem;
'^**"*
...
ftiom
in Cffcda ,
in
qui natus
cft
darc priraara iuftificatioquantum cft de fc , nec
& gratiam dc lcge
rainuit cius e^c(iciam,fi pcxucniatur ab alia cau- ExemplS

fa fupcriori
iedo
vt carcat cftcdu huiufmodi in fub- *ftifm.
particulaci cx cunditionc
& ftatu fubicfti,
non dcfcdu cfficacix Sacramenti. t fi dicas faltem dare augmentum gratiz. Rcfpondctur nihil
(cfcrrcaqviiraino.
4*.
IV.
Dift.
miiiOt quintuin ad gratiam dcftinatam ; vnde de

rationc Sacramcnti cft tantura . vt fignificct gratiam injSrn,vcl in f4EloejJi-\ uon autcm fcmpet in
Jfm.vt bcnc D.Thomas , flc Doftorinlocoinfri
citando. Vndc Euchariftia fumpta a Chrifto
(rAmtnti.
Donrino , fumpta cft facramcntaliicr , non tamcn

augnicntum illum grxtix fancUficantisjncquccx hoc crat fignum falfumifcd mcrkum
noncft magis {ecundum lcgcm,& voluntatcm diuinam ordinatum ad caufandam gratiam , fcu
cius augmcntum , quam Sacramcntum Eucharici contulit
ftiz
ergo,&c.
Vltirao tandera,vt propius attingamus funda*

mcntura aducrfi partis, non dcftruit mcritum in
7
tur mtriii
ViriiiM,
Bcata Virginc.quod non fucrit caufa gratiz fanftificantis, poft Filij conccptioncm crgo ex hoc
malcinfertur contrarium. Probatur anicccdens,
:
quiaiuftitia
opcrum
longc diuerfa i
eft
iuftitia
fandificantc pcr modum habicus,& per fc requimut iAe3Lm'\n.ia\to,Sivtj irtffreS Mivitamyfirtu

finii ftimM-
rim ntriti.
mamiata , Matthd
9.
imo hxc magis per fc exi-
gitur prrfcriptum icgis
in quibus excrcitium
&
fubiedio
noftri confcnfus,& arbitrij habctur,
ad legem Dci , quara augmcntum iuftitiat fanftiopcra rcquiruntur magis per fe
ficamis. Vnde
ad gloriam in adulto , vt confcratur pcr raodum
coronz,cui alioquin non datur nifi vt corona re-
&
fulariter ,
abitualis
quam
,
cxigatur augracnturo iuftitix
quod potius habet rationem prarmija
& ponitur ex partcDci
, neque irampdiate cadic

opcra,& gloria,quz eft prxmium
confummatum. Et aliquando eft neccflitas ope-
fub legera
ficut
ris,cui nihil accrcfcit iufticix fandificanti in \iit
remlf-
operandi occurrentc prxcepto
quiUn
fic
augmentum nouum era-
& glorix in patria', nifi, ad
fummum gaudium aliquod aecidcntale de bono

,
&
&
prxmium piuribus racritis corrcfpondere potcft,

licut gratlx habituaii gioria pcr
modum hxredi-
tatis,& vitimx difpofitioni correfpondet vt mer; cxaltatio nominis Chrifti ratione vnionis
hypoftaticx,&rationemeritorum:itaD,Thomas
D.Bonanfc ini.difl.i-j. ijiuft.i.an.i. D. Bonauenturatn 2.
ces
D.Thom.
Capreolas.
dift,/ÔMrt.l.eptdfl.yCvpito\\l%in^Mftl^.<lu^,i,
Couiadus.
m. j.Conradus
.i,tnuft.
14.4? .8. vidcatur
etiam
&
i.i. <iuaft.
D.Thoraas i.i. <juaft.ii^.n.%. ad i.
i^.art.6. Addaraus & Durandum diccre in i,dift.
iy.qu4ft.B. atibus rcmiflls nos mereri augmen-
AfflicMtmr
ftn-
fiftum.
Iogos,attt lurifpcritos aliquidpluribus titulis ac-
quiri poflc.
Secundo diceretur,qu6d fieatiffima Virgo hadando confcnfum Incarnationi >omnia in

pcrfediffirao gradu requifita ad mcritum purx
creaturx^ tunc affiftente causa cfHcaci , fadam
buit,
UtrilH Vif
^micin Cmtifiitnt
Fil'/.
fuiflcintcrminofuxgratix fandificamis , qux

potuit viterius augeri pcr aliquod mcritum
fubfcqucns, quia nulium crat intenfius gratia rc-
non
ccpta,vel metito,pcr quod illud rcccpit,& fic raerita fubfequentia eranc
cantum:& hxc
facis
merita refpe<5tu giorix
congruk
iilis
fencentiis,po-
ciffinium Durandi.
Ex quibus patet,hanc fententiam fatis probabilem eflc , applicando principia k pluribus Doôribus fatis recepta. Eam prxter citatos tenct
Alraainus
20
impugnat
Vafquez }.pdrt.dift.ii^.cap.$.quorum impugnationi
refpondet vltimum argumentum, concedendo
mcritura Bcatx Virginis, vcl fuifle folius glorix;
loquendo de eoquod habuit poft Incacnationcm;
vcl ccrtc fuiflc mcritum refpcdbu gratix antiqux,
ncque repugnarc hoc mcrito , neque iegi ,
iuftitix , qux eft fecundum meritum , vt pluribus
adibus raercatur quis idcm , cui vnicus tantiira
iioftcf
iuiift.fjipuft.i.jtot.i.,E2.m
Vega lHt. 1 o. in Tridentinum , c^. i.
&
&
mîtflaeit.
quum,quod prioribus promeritum eft:nain idem
ttntiM adfrt
fuhfl-
ttnti
perpetuitas pcxmij. Quibus

opercprxterito ,
fUMHt^lUit, dicunt viterius correfpondcre prxmium
eflcntiaMS
if/*it
giorix, non nouura,vt dixi,fcd antiIc gratix
friMS
&
docenc mcricum xquale ,

rcraiffura mercri titum
ctiam prxmiura ex antiquo dcbitura , ficut per qutm.
exempla adduda patet : fic etiam iuftificati cx
communi fentcntia mercntur primam gloriam}
quamuis aiias correfpondeat primx gratix , qux
non cft cx mcritis quibus fauct Tridcntinum
Jef.6.can. j i.Ncquc hoc abfurdura eft apud Thco-
quam hadtenus difleruimus , quiamagis fundata

vidccuc in auchoricace,& ratione, quam non im-
d-
19
>& vt per opera Mtrtfi /f^

prxfatiauthores tninmftrme-
fentialem , pcr adus xqualcs,aut rcmiffiores ( in

quibus tamen faluatur obfcruatio legis,'& neccf-
tix in via,aut gratix
ficut
myfterij,facit,& hanc ego cenico probabiliorem,
tentia,nequc his mcrcri
xquiualet.
fitas
Alhu
fubfi:quentia eara meruit
probarc libct.
In primis non augeri gratiam, aut gioriam ef-
habitus prxccdcnsrcft plurium Magiftrorum fcn-
fitr
261
fentcntiaDoaorum de natura,& conditione meriti(quam fi attcndcrent raoderni, non tam

rigidc hancquara hadlenus trabmu$,cenferent)
vt ex
iS
VI.
Qua^ft.
difpofitio dara ad macemitatera
tum glorix,& non gratix.

Hanc crgo fentcntiam applicando de facili inucnitur cxraerito non infcrri augmentum gratix
&
(cmpcr^quamuis viatori adulto ,

iufto incurabat ncceflitai opcrandi , vt (cruct leapplicando hanc doctrinam ad Beatam
gem :
Virgincm, ciufque opera.poft Conceptioncm
Fiiij,& plcna gratiam in termino,diceretur,qu6d
meruit eandcm gratiam per merita fubfcquentia;
fantificantis
&
eamquc
duplici titulo habuic
nempc
vt crat
Teneaturquodraagis addignitatem Matris,&
Eligaiurfin,
,
quA
pugnat alia ratio
, quara iila de opcf ibus fubfequentibus, vc func raeritum,& (atis eft ambigua,
& maic appiicata

3 2.
neque canon Tridcntini vrgct Cmu* Trii^

vbi damnat afferentet iuSificaiamperbmaepera nmtbpat.
:
non mereri augmentumgratiOySiCC. quia damnat h-
fru&um iuftitix , & mercedem

bonorum operum in iufto,non imendicper quxcumque opera mereri iuftum , & in omni cafu
aucmentum gratix quia fic prxfata fententia
Scnolafticorum maneret damnata, quod non eft
vcrura vnde Dodoc reiponfione ad t. dicic non
efle fruftra poft plenirudincra gracix, fi quis cam
ceticos, negantes
*,
Dodor.
habcrec addere opera meritoria. Quod patet ex

ratione prxmifla,& iuxtafententiam Dolorum>
quos citauimus.
AdîuddicOytjUodbaptiK/ttut Baftifinofitr
Hxc rcfponfioeft clara, doctrinain Martyrimm
&
luinistScc,
nottUit tbli, fiue pcr

lationem a4
niartyrium, fiuc pcr fidem, recepta ,non eximit a
ea tradita
communis quia fandificatio

-
SMcrminti
prxccpto fufcipiendi Baptiftni Catechumcnum, fivita/iifttfi potcft illud commodc adimplere,cuius omiffio
eflct contemptus , vt patet ex Auguftino lib.ii.de Aa*auii.
Trinitatecap. i ^.fitper Leuiiiatm tpuft.%^.depreideft.
Sanii.cap.j.lib.i
Je
Baptifinocap. ZUib.^cap.i
i .
(*r
Fulgentius defidead Petrumt cap.^. 8c

alij:& patct cx iis,qux fupra prxratfimus:& Do-
aliatfiepe.
dlorcspaffim adducunt de neceffitate Sacrameuti,qu6d in raartyre haberet cfFcdum , vel gratix,

vcl charaaeris,& confignatioBls, &c.
vi
i' patct
Rcônfio
ex didis.
Tcrtium
FalgciU<
26z
^^1 fifmt!""""
IV. Sententiarum
Lib.
Tertium argumcntum petit cxponi , in quo

Sacramenti,& fignifica-
confiftat vcriras praftica
qu2 datur in
quanam ratione
lio forma:
rum
8c
quam forma
tiae
di-
fandlificantis
remijftonem verefCfter baptizantur
tione munietwr./fuodgeruratiene traxerum
ciusprafticc in
idcm canon refiimptus
fuftifi-
vcl crcrcerc in ea amplius
polCt, faltem in via
fulratu.
jjjn^
habuit peccatum
quomodo
non
fuppofito etianv^qvrD<d nul,
vcl originale
crat capax Baptifmi
vel aduale*
qui datur in rc-
miffionem peccatorum?Quam difficultatem mouet Doftorin obiedione ad calcem. Refpondct
Solfiiiur.
autem ad primum dcefFedlu
mentum hgnificet fcmpcr

Ho
D. Thom.
gratiar
quod Sacra-
vcl in fieri, vcl in/iT
jj^ refpondct D.
^.rejp.advkifnum
i\\
Thomas
in
Jifl.
7. i.jfon,
fimilijeftque vera refblutio
Dodorum, quia fignificare

/ tnptrt.
per Sacramentum cft

pcrinde crgo valet prasdifta diftinifbio,
qiiando Sacramentum, vcl caufat cfFf ftum
fignificatin^m
& fic
caufat^m abalia
vcl fupponir
Sacramentum cffcftum fuum,

qucm in virtutc continet, & fic quantum eft dc fc
caufarer,nifi iam ipfum pra;fupponcrcti& hoc eft
caufa pra:ucniente
iuidinfalto
ejfe
eH/rei
, id eft , fupppnerc '.caufatum,

ipfum Sacramentuni natum cffct caufubicdlum elfet in poientia.
caufare in/ifl'* fj^
quod
alias
farc,fi
Ad aliud quod obiicitur
11
Eadem
di-
/;S,(. appli-
'fioniPtt7atJ
dc efFeclu remiffionis
dandigratii,
& TiidcntinofeJf^.depeccato originali,ca.j^.\\ahetar,cap.PlacMit/ie conjecrat. dift.^. crgo forraa Ba-
ptifinijtunc cft vera
cura caufat quod fignificat;
remillbncm pcccatorum, quando fupponit peccatum , vel quod incft , vel quod
vel tunc datur in
infuit
gini
crônon potuit dari
veracitcr Beara: Vir-
, non adualis,
quod nunquamadmifit:ergooriginaIis, alioqufn
non habct forma veram fignificationcm remif-
nifi
ex fuppofitione peccati
fionis peccati in.rc,aut in voto.

rcfpicit
^*""'"'*''
habcant adiialc,iiifert ad veritat?m formaj in
ipfis rcquiri originale:fed pa:nitcntia ita refpicit

/tfc7tuw.
peccatura poft Baptifmura , vt non poffitminiflrari,nifi rcfpcdiuc ad ipfura, nequc abfoIui,nifi
qui fic fuit peccator : ergo ncque Baptifmus da-
forma eius verificari,nifi rcfpc(îue ad pcccatum,quod infuit: vtrumque enim ex finc intrin-
ri,aut
fpco inflitutum eft ad remiffionera peccati
altc-
rum pcr modura
dum
qua faluamur a naufragio. Baptifmus i.Pe-
rcmittcndum
in/mcaufat rcmifTioncm quoad infant9S,& cos
tri 5.
ûoddrvosfimilitformajkluosfecit Baptijmaj
qui habent peccatum, fi
lib.i
'^*^^'^ eîin fore,{\ aliquid ibi eflct
fint
aduli5i& acccdapt ad
attritione
in fa&o ejjeciufsit
qua nullum fuit pcccatum.

Vterque hic modus dcnotat virtutcra Sacramcnti,quantum eftdefe,adremiflipnempeccati,
^cd difFcreiitia foliimcft in hoc , quiod fcctmd^s
modus in ordine dcnotat acftualcin reiniflioncm

fadam fuifle; tertius vcro iion fupponat a6bualem rcmiflionem pcccatijquia non infuit, fcd fbfuiflet
incurfum. Priori
fi
modo fubic-
ficationis per translationcm fubic6li,aut perfbnas
ab eo
ftatu,in
quo natus eft horao filius Adami ad
ftatura adoptionis filiorum Dei, pcr verara reno-
uationem
a peccato per gratiara
& fic indigen-
tiam Baptirmiratiojiepeccati incurfi,aut altcrius

remedij xquiualcntis. Sed alius iT^pdus npnadmittit
primam gratiam datam
iuftificantis
aut rcmiffionis
pcr modum
fed foliim pcr
eflc
>
raodum fandificantis , & prsucniciitis pcccatum, quod aliks incflct , nifi prsueniretur pcr
Vt autcm
hiEc doftrina,
& folutio
magis de-
impuzrMur
clarctur , obiicitur ( omiflis Scripturis allegati^

mo- fupra ) Conciliura ConftantinopoIitianum.Co/?-
vmm, "BapfiJfM in remijfionem^ peccatorHm , &c.

Milcuitanum czn.i.Jtem placuif, vt ûicunejue paruulos recentes ab vteris watrum haptizAndos negat,aut
teor
dicit
8cc. Otigcncshom.i.inCcap.Cenefis.
Lcontra FoHflHin, cap.i^.
Auguftinus Odgenes.
5.5 8.39, dr
in remijftenem peccatorum eos baptizari,fed nihil
ex Adatno trahere originalis peccati,
ijuod regeneratio-
nis lauacro expietur.-vndefit conjequens^vt in eisforma

baptijrnatis in remijfionern peccatorum
non vere ,/ed
false intelligatur,anathemafit ,S<.c. Trofter hanc enirn
iii.
'^guftinat.
9.
Gicgotius hom.ii.in Evch. Hieronyixius

lib.i.cpntra lmnianum,& epifl. y.Pcenitcntia vcrb
5
fccunda tabalz difl.i.de panitentia , can.ficundata-
111'^'
cai;.i z.
bula.
& alia ad Sabi& i.in Ifaiam. cap. Scholaftici in 4.

art.6. Vtriqucetiam
& i.part.
Idcm epifl. ad Demetriae(em ,
niamtm,
dift.i^.
lib.
ejHtft.%^.
&
arquc competit neceffitas medij

prarcepti, qu4
prdinantur ad pcccatum. Si prgo forma Pocnitentis non potuit cfTc vera in Beata Viigine,quia
non habuit adualc , etiara veniale , vt tenet Ecclefia,
Tridentin.y?j^6. crfw.i^.
Baptifini
fprma vcra
fuit
:|
nifi
etiam ncque
ita
ex fuppofitione
priginalis.
Haccdifficultas tangitplura.qusbreuircrtan, vt ex fidci regulis vcrum

forma: baptifraalis fcnfum eliciamus, qui cft ille,
^qra hfc tradare licet
quempaucis vcrbis attigitDoftorin rcfponfip-
^'>î*'io
l?-
*"
**- ^
ne pracmiira in tcxtu ad calcem quarftionis. Nc
autemvideaturlibera,&finefundamentoproba- but! *"''
tur pcr fequentes conclufiones.
Prima conclufio Non eft de veritate formtt bavUum pfccatum,fiue originalejiue ailuale,
:
ptijmalis,vt
eptodineJ{,renttttatin determinataJitbielidiIfofitione,
&ftatu;<}uamuis valide conferatur Baptijmus ,

fiquenter foam etus practtce veripcetur.
gratiam.
%4
peccatura aduale poft Baptifmura commilliim, Confirmatit.

quara Baptifmus peccatura originale , aut aftualc
antea commifTumjalioquin confequentia Conci- Ccmpuratio
\i) non valcret in paruulis : nam cx co qubd non ^"pti/mi ,
bula,
in/^fifo efle, yel
Skumrccepit primara gratiam perraoûra iufti-
""
diM,
a Conciliis Africanis^
in/r.
pcccatum
tertim4,
Hic
&:c.
cramcntum.vcl injfm , vel
liimpotentiara Sacramcnti ad huncefFcdura,
Z5
regenera-
eis
pcccati,rcfpondet fin>iliier caufari fcmpcrpcr Sa-
in iis,quibus infuit peccatum , fed pracuenti func

per aliud remcdium ante fufceptum Baptifmum:
in Jiendoyzmfore, rcfcrtqr ad folam Virginem , ii^
irt
rcgenerationisjaltefura pcr raorccpnciliationis vtrumquc appellatur ta-
Sacramcntum cum
reundi tV
rtrtif medi
eft
vt in
Confirmatur , Panitcntia non magis
ejfe.
^juidfiteM. caufarc
etiam paruuli , ûi nlhii peccaôrum
reraiflionemlpcccato-
to,& potiffimum in Virgine , uippofito qu6d in

Conccptione Filij perucnerit ad tcrrainum gra-
Mh
adhuc committere potuerunt, ideo in peccatorum
vcrificari.poffint ,tara
Baptifmus,
fidei regulam
feipfis
& con-
Hccon-
&
de fide>
prpbatur cx iila veritate fa-pc
detcrminata ab Ecclefia , contra antiquum crrorcm-,-nempe Baptifraum abihazrcticis collatum
etiam adulto,efIc vaiidum, quamuis illum recematcria , & inperit in hatrefi fcrqatl forma,
clufii> eft
&
tcntione rcquifitis. In histamcnquoadadultos

profeflbrcs hxrefis , nonfignificabat adu rcraif-
fionem peccatorum:crgp non cft ille fenfus verus

formaj,& neccfrario requifitus. Anteccdcnspatet
ex detcrminatipne Stephani Papac , contra Cy-
prianum cx Nicarno can, i<).& aliis

:
quos infra
fu
z 5
Conelufio.
Hireticorufn
^*Pf>fi"*^
remiffione
peccmi
DiftlV.
&
perindc hocprobaripoteftin aliisSacramentis,

qmdquid fit de Pccnitcntia ,
cnm hac claufula
Tridcntinum loco citato can.6.
7. afrcrcns Sa-
&c. Eftinitinm,
craincnta defe cominere gratiam,eiuamfigmficant,(!r

ncn ponentibut îcem corêrre , ûantim eft eparte
cari adultum. iHihuexfideviuit,
& fimiUmemum iHflilicMtinUyTtiient.(eff.6.cip.2i.

Sc cap.7. Primo diffomt *d iffjam, reepuritur vt infit
per DeigratiMm , can. 5 .fiae es nihil
ficKt oportet ,
Leo Papa.
l6
Steiii
&
&
Baffifmu*
mtûit ili,
Ttidenr.
Clem. RoRi,
Cjprianas.
Cjf'
frim.
Augudin.
ciem cft ccrtitudinis
qu*
ciuf-
adiundkis rationibus Pa-
trum proeadcm , hsc autcm
eft
Baptifmus riti
\(>. ApoHolo-
niw.Florcntinum in T)eereto c/ma,Tridcntinum

can.cf.de Baptifino,
filf.']' de Sacramemit ingenere ,
i ;.
t T .Clcmcns Romanns
Cyprianus Itb. i.epislolarum,epfft. ^âlias 6i.ad Ctrilium.Quhd autcm fuerit in illo crrorcquod
putauit apud hxreticos , Sc fchifinaticos non c(Te
BaptifiTium , proceflit ex eo quod putarit , ncquc
fidem , ncque charitatem elle apud harcticos,
quod vcrum eft,ncqueconfequcnter rcmiinoncm
pcccatorum, quod squc verum eft , rcfpeftiuc a<i
adultos in hjrrcfi,
fchifmate pcrfcucrarvtcs , dc
quibs loquimur : cx alia autcni parte non poflc
fine his Baptifinum cflc Validum.
lib.6. ConfiitHt.cap.
can.
Hacriatione
inquit Auguftinus lib.^.dc Bapti-
fmo CAp.6.)ijtutillivervifii fiint in

vtritm
ohfiurijfima
ejtia-
& de remiffione peecatorumjbdluami^

/n Baptifmo ChriFli poffttnonfieri & vtrum
,
apudh^reticos pofiitfieri ,8cc. fupple remifEo pcc-
catorum
& lib.6. cap.i. idco
dicir
eum crrallc,
ûia non diflinûebat Sacramentum ab ef^Sbt , vel
Sacramenti
mentis
De hac agcmus cum
&c.
&
rationibus
fmus validus
fuis
vfit
funda-
vndc probctur Bapti-
in hxreticis
& fchifmaticis
in
quibus non habet efteftum rcmiffionis peccaii

infra<iy?.tf.
ditbiitt itt-
rniMS.
Leo.
Catthigin.
Hucetiam fpedat veritas dc Baptifmo dubio

fub conditioneitcrando,
in iis,in quibus nulla
cftmemoriaBaptifmi fufccpti,aut vtftigium , in
&
^^.adLeonem Rattennatem ,'m

Carthagincn. V. cap. 6. Concilio Africano fub
Bonifaciocrfp.j 9.VVormaticn.f<*p.70.& refertur
TiBui vsUdi de conficrat.cap.^.?laciut.\tem cafus de fiko baptibMfti^^tur.
zato, quem (iipra tratauimus. Sed his omnibus
cpift.Lcon.57.<*//<;
VVormat.
Baptifmus, quamuis in iis non hacrgo remittere

pcccata,quz ctiam infunt,non exigitur ad veram,
ritc confertur
beat remiffionem pcccatorum
& pradbicam
fignificationem
alias efTct fignutn
falfum
cramentum.
Ratfo autem huius
2-7
RttitdiSerS.
formx
ncque
Baptifmi:
confiftcret Sa-
&
Iccundum vero cx czp.Maiores, de 'Baptifme, quz faluantur in ordinc ad cum, cui nullum peccatum rcmittitur: ad vcritatcm autem
nere,can.^
Sacr.imcnti nihil aliud rcquiritur, eft cnimfi-
gnum dc feefficax,cx
genere,can.x.(fr 6.
Ad
ritur
effi-
Ttideni. fiff.j. de SacramSn
& ex Florcntino.
moraquocunque
fubicdlo, qiialitercunque difpofito habeat quemlibet clFcftum fuum ; fufficit enim vt habcat aliquam cx pluribus , cuius capax cft fubicdum , vt
faluandam autcm cfHcaciam
Iis,&naturalis
catiMCMuf*,
& hoc
patct in
omnibus ca valide conferri
y.epuft.^.an.^. quaiiiuncula prima
datur inplurcs authorcs lequun,
& valida, quem

iur:& ijquidoccnt Sacramcntaomnia
vcl charaiterem
fn-
ofUiit
J"'*'.
caufarc
vel aliqucm
ornatum , ialuant
per hoc vcritatem formx,& matcrixin figni,
ficando.
Exquibus colligitur Baptifmum inVirginc,

quoad vcritatcm fiVnificationis faluari in his efrcctibusjquamuis incanon h.ibuerit remifiioiicm pcccati nam eadem eft ratio , & idem fun-
Cendujit
^'^
v".-^,'-
damentum nam magis cft contra veritatcm formx baptifmalis non fignificate rcmifEonem, vcl
camnondariin remifsioiiem peccatorum qux
infunt,quam oani non dari in remifsioncm,
quando nullum pcccatum incft crgo non fuillc
:
remiirura in ipfa aliquod peccatum infieri.vt rc-
fpondct Do(3:or,quando fui: baptizata,non tollit

veritatem formx bapifmalis.
Sccunda conclufio
fmiifi omnifiSieElo
Ad veritatemforma Bapti-
mm requiritur
vt peccatum
ali-
^deiinfit,e]uadoverificatHripfaferjaa.'Hxceti3.m
j,
SicundM ctnfl^fi'
N"
loquendo dc pcccato fimpliciter, quodcxcludit "?""'

a vita xtcrna,qualc cft originale,& adualc^cft de
&ne difFundamur,probatioeius peruiaeft

tx iis,qux Scriptura, Patrcs, Concilia,
omncs
Doftorcs tradunt dc cfficacia fidei opcranris per
chariratemadcefficaciactiam ipfius charitatis,&
pcenitcntix perfedlx, qux dicitur contritio, non
fide,
/"^"
'âlsTtverScatHr forni.
&
qu6dex multis paucaproferamus. Patct ctiam

ex iis,qux dc Baptifmo flaminis,eiufque efficacia
traditurex Patribus -^ff<w> 10, Ex his duabus
eft
, non cfle de vcritate

formx Baptifmi , vt peccatum quod incftrcmittat,ncque quod peccatum rcmilfiim fit pcr ipfum
Sacramentum in re , licet cum voto eius remit-
conclufionibus colligitur
tatur.
Tcrtia conclufio
Non eft de
ptifinixVtpeccatumoriginale
remittantur, aut dtmfiihordinatione
Hxc
Ba-
invotoeim
Terti
veritate forma
,& aEbtale
ad Sacramentttm.
''"/'*
^
con-
^"'
ctiam eft de fidc

quia forma Baptifini i S'rl!''"l\
venhcata in circumcifis ,qHiconucrfi funt fecctum in
ad prxdicationem Chrifti ,
Apoftoli iuxta -vett tlus ncommuniorcm fcntcntiam fcholx,& alij, in qui- niiitmtmr^
busantea Circumcifio rcmedium lcgis naturx, '""^ ''
fidesjcharitas,
poenitcntia habuerunt cfFcdum
rcmifsionis pcccati,vt in Magdalena,
Latronc
:
fuit
&
&
quia ad vcritatcm Sacramcnti non cxigiturnifimateria.&intcruio

miniftri ,
confcnfus adulti. Primum patct cx
Florentino
Tndemino fiff.7.deSacram. in gecft
&
ad
iionobftantc obice alicuius fui cfTcdtus, quin

ctiam poenitentia cx opinione D. Thomxtn^.
formis,
fidei,
ftione laboranti,
Stufmtu
'Dti
adulto.
&
Errtl'
&
dift. i
collatus nequit iterari , ctm. 1 7. id*As
rnri.
&
fiptlhtm. Lco Papa firm.^. de Natiuimt ,

alijomncs, qui ncccintatcm fidci declarant in
eft
Sccundo patctex aliavctitate
ratit.
263
confequentiapro/uoloco citabimus. Minor

bantur.qux etiam funt de fidc,quiajw;|Wf "/'^
fibiU eft pl4cere Deo.^dHebrxos i .crgo & fanftifi1
TiWent.
VI.
Qua^ft.
,non cxigitur
caufac
vt in
in prxfenti materia ch3raftercm,vcl gratiam, vcl
ingrcfTum in Ecclcfiam
apcrtronein ianux
&
&
Baptifmum antemortcm
quo tcmporc non habuit neccfsi-
fine fubordinationc ad
faltem Chrifti,
tatem medij,aut prxccpti, vel ctiara ante inftitutionem Baptifini, quando remcdia dc lcgc currcbant contra pcccatum,& fine vlla fubordinationc
ad Baptifmum:valcbant crgo finc voto Baptifrni.
Excmplum fit in iis , qui conuerfi funt ad prxdicationcm loannis Baptiftx ,
pocnituit cos de
p<ccatis,vel in Nathanacle,qui laudatus eft vcrus
Ifraclita, in quo non fuit dolusyn loannc Bapti-
SMncT,f!ru
fta fanftificato in vtero.
" ^'''
&
Demus
ctiam iam aliquos fandificatos in vtc-
quod non rcpugnar ; & ex Legendis Sanôrum aircrnnt quidam , vt probabilc aliquos talcs
fuiftc poft promulgationem Euangclij , & ncccf^
ro
fitatem Baptifrai
quibus coUaius raox Baptifinus
264
IV. Sententiarum
Lib.
rmus, ncquc iii xc, ncque in voto rcmilit aliquod

pcccatum non in rc,qui.i iam fandtlicaci funt cx
piiuilegio,& fupralegcm non invoto, quia vo^
tum Sacramcnti nequit habcri nifi per a<ûm
propfium.qui non potcft cfTc in infante , vt fupponit canoii ad oppofitum citatus contra Pelagianos, aflerentes infantes baptizari in remiffio:
ncm
pcccati,non originalis
(edadualis,
& pro-
pria voUmtatecommifli, de quibus fupraegimus

Comprthtnduniur fri.(epto Bft.
dc Baptifmo infantum ^x/?. i hi tamcn comprchcnderentur praccepto Baptifmi.iiciit Apoftoli,&

ludsi circumcifi,comprehenli funt.Comprchen.
enim
tam iaftos, quam iniuftos,cam Gcntiles,quam ludajos quod non ellcc verum , fi ad
dit
lex
Iccm , fupponamus aliquem Cacechumenum

rapcum ad martyrium,& qui fit in pcccato,neque
tamon difpofitioncin ,quascanquc illa fir,

ad pafsioncm pro Chrifto,
rccipiat vulnus lethale, quamuis pro tunc ftatim nou cxpiret , fcd
poftca cx ipfo vulnere expiret , recipit grati^m
&
martyrij.vt benc noftcr

feff.6x*f>.^7.
quem
Vcga lih.6.in Tridentinum
fequitur Suarpz.vt infra vide-
bimus , d Baptifino fanguinis , tenetur talis ad

Baptifmum , fi occafio datur > in quo Baptifinus
fulceptus non remittit pcccatum in rc , aut aliks
in voto
fcd gratiam
& rcraifsioncm acci-pit per
martyrium , quod nuUo modo fubordinatur Bafit vlrimus adus tranfeuntis cx vita
de lege ordinaria,& rcmittat culpam ,
omncm
pocnamjcx Auguftinor/-<ff.84.< Iomi.. Tcrtullia-
nen fubrdi.
ptifmo, ciim
natur Bft.
C/ptian.
Martyrium
Jt
&
no in Apologet.
, Clcmcntc lComano lih.^.

Cypriano cpift. 75. vbi xquac
martyrium Baptifma Videatur cciam Auguftinus lih.ydeciHit.cap.j. & commiuiis Pacrum, qui
infine
conilitttt. cap. 7.
tôa
'""}"'"
P"-
'* *""
^*"^^''
auc vircuce , fed folum ablucionem corporlcm,qu<e eciamcx nacuraaftionis,autinfticucio<5tu,
cft
Vtriiat
ffe-
'-'ttrnA ftr*"*'
forms , ex diuina infticu- Veritu

*'*
, & per eam fortitur
fra'
tione, qujE dicitur praftica
Ic:c_rgo
ncquehoc fpedat
.id
vcritatcm formar,
jrefpediucadquodcunquefubicdum.Etprobatur
Minor cum eonfcquentia.

Significatio forma; Baptifmi hoc modo fura3 2,
pta,noneftfpeculatiua,fedpra<Skicaificuc&cu- Cmpfiit
iuslibec Sacramcnci nouae Icgis, hc auccm eft in '"1^*^
caufando cfFcdum Sacramcnci,vc doccc Florcnci-
num in
Decrete Imtnif, diftingucns per
cramentum nouz
icgis, a
itt
hoc , Sa-
Sacramcntis vcteris
le-
gis.Tridcnt.y?j^7.Wlf Sacrfm- rrtg'ere,can.i.^6.y.
&
Idem fuônit canon primus dc Baptifino,

Baptifmum Chrifti a Baptifmo Ioannisy?j^6. aia.4.
l.fefri ^. cap. i.&i.
8.
in hoc diftingucns
&
canonibus definit hanc fign^ficationein conucmre Baptifino , qua h?b^t ffficacjam adremifsionem peccati originaliii.
Inhiso.mnibus vbi denotatur ordo Baptifini
in fignificando ad peccatum , dicitur in eo eire,
vel quia caufat gratiam , vel applicat meritum
Chrifti ad fandkincationem , vel regenerat , delet
peccatum,rcmittif,tollit, quae omnianihil dcnotant pfaster efHcaciam Baptifmi in caufandq
fuum cfFcdum. Et vt breuior fim.nunquam alitcc
fefPS' tribus vltimis
aflerucrunt Concilia,Pati^s,aut Dot,ores,Bapti-
finum, autformam cius ,connptarc pcccatum,

Sacramcnti , ncccfsitatc fubiedi,
fti,pcr
Ex hac ndf i rcgula fic argumcntQr prirno ; Ba3 3

ptifmus non fupponit peccatum ex modo figniî- F<>rmm Bm^''^'"' """':
candi , aut ipfa fignificatione forma: , nifi quate*
tare ptccMiu
/\
nusvirtusems extenditur ad rcmusionem pcc- tftiUudJeUcati,vt patct cx prxmifsisfcd irt cafu primae , fcre in n ant
cfFufionemfanguinis.
Quin cciam marcyrium nacum
cft
dc
lcgeoa:-:
rcmifsiQncii;! pcccacorum,fcd in
confignationcm,
vel ccrtc ad alios efteaus implendaf lcgis,& gratiar,fi darctur,aut cflct capax,& ingrclfum regni.
Diccrctur forte Baptifmiun haberc in voto implicito,ratiQne fidci,& charitatis , qua pro Chrifto pacicur.
Concra, dcvoro
irtiplicico
non
lo-
quuncur Pacrcs , aut Concilia, & quidquid fii;dc

hoc,nede cafu difpucemus pacet vcricas conclu;
fionis propafica ex
ftac
.iliis
prormifsis ;ac proinde
hunc cfFedbum remifsionis
peccaci in re, aut
vdco , non exigi ad veritacem (ofmx baptifmalis;
attt voto.
fi"fi
nifi excfficacia
grMim dinaria dare gratiam in tcrmino ad

,
qucm d6ftinata cft pcrfona,vt cx rationc prxmifla patct. In
eo ergo cafu Baptifmus non darecur Marcyri in
Bxp.tlfmm
Quttrt con-
dc necefsicacc Bapcifmi agcnces ad ingrclTum rcgni coelorum,excipiunccafum confefsionjs Clwi:
in ttrmitu.
caufai tjMtitm in re,
fignificationera formar,
quarum altera eft fpeculatiuc , & cx inftitutionc

humana hasc autem non refertur ad pcccacum
canquam fignificacum , ncque connocac pcccacum eirc, auc fuifle,auc remifsioncm eius in cffe-
tcm huiusnonrcquiritur , vt in omni fubicclo

qualitercunquc difpofito,denocct peccatum fuif-
liabcat
Clcmrns.
fupponendo duplicem
didis. Probatur,
efficaciamremifsionis pcccatorumjfcd ad verita-
rccordctur in illo agonc,Sacramenti, aut pcccati,
Tcttull.
contra diftam refponfio-
cft
ncm,ncque minuscertacft ex
& effica-
? i
ciam pccnicencix ad remifsioncm a^bualis mortalis ance Bapcifmuin infticurum , quo ccmporc
nullam habuic fubordinacionem ad Bapcifmum
rcmifsiopeccati fic tamen iuftificaci cenebancur
ad Bapciimum promulgaci legc, vtcommunis
Icncencia fupponic.
Auguflinus.
Hjcc conclufio
Ad veritatem fortM haptine^ connâtur peccatnmfHif^
Alcera fi'gnificacio
Confirmari poceft prim6cxTridcntinoy?jî4.
Mdrtyrlum
Quarta conclufio
fmalts non reûiritnr y
fi.
veritas cius I*u[>ponit fuif^
in voco:vc paccc in cafibus expreffis.

cap.i. dr 4. vbi declarar neccfsicaccm
2>uaicz.
quod faltcm
fit
ne humana ad illum eftcftum non rcfercur , ciim

od alios fincs,auc voluptatis , aut munditiei , auc
falucis corporalis frequcns fic vfus balneorum.
io
Vcga.
fe:
vericatem forma: eius rcquirerecur in fingulis ordo Bapcifmi ad peccacum in cffcAu, vel inre, vcl
Alittt cttfm.
potcft
fcd rcmifsio peccaci nequic ficri pcr Baptifmum

in cfFedlu , nifi in rc , vcl voto , vc fup.p<yiit Tri-
dcntin. fef.6. cap.j^. crgo formz vcrioas , qux

in cafibus pra:mifsis , non depcndet
a remifsione pcccati in efFc<ftu , fiue in rc,
fubfiftit
liue in
vQco
&
quia non
Colitjn
rcCpou^cri
& ftatu cius.

,
&
nullam cxcrcct iw,

caufalitatem in reipfa coUatumcirca peccatum,
cundx
tertiac conclufiorris
quo non obftante verificatur lenfus formx baptifmaliscirca fubie<5tum:ergoadcamnonfpc- ^/' verum,
dat fignificare,aut connotarc pcccatijm fuilTc in //" "'^*'''
''''*'
fubie<ao,&fifuerit,nonfacitadveritatemfor- ^^^^
m<c ,mod6nonexerceatcaufalitatem in re, aut
voto,circa pcccatum: ergo pcrinde crit for-,
ma, cius vcra, ctiam in co, in quo nullum fuetit peccatum , piodo excrceat aliquam caufa-r
litaccm in ipfum , calis eft Bcata Virgo , rc- t.ff(Htu eiusfccundum plu- *^^''gif.
ciperct cnim charaftcrcm,
rium fenccnciam graciam, incorporacioneni in
Ecclefia vifibili , ^dimpleret prccceptum, rcd.^
.^
derctur capax aliorum Sacramentorum : er-
&
go,&c.
Confirmaûr, non
cft
contra vcricatcra
formx
non
^rlmîifirm,
'
IV.
Dift.
non fignificarc remifllonem
peccati in hxrctico,
& fiftorih qiio cft peccatum,& in quo forma vcquamuis incapax
huius effcftus rcK4i;:V vtrip- miflionis proptcr obicemifed xque,aut magis,inemri formAm
capax eft qui nunquam habuit'peccatum,vei fi
in l'irgitt*,
fidlus, qui fimili^tiim infSo. habuir,eft i^m remiirum, quim
ter cft capax non folum oranium cfFeftuum,quos
rificatur
fit
qiiorum ratione vcrificatur in co
recipit fibus,&
forma , fcd gratiac dc rcgni r.crgo a fortiori , vcra

erit in co forma Baptifmi. Probatur minor, quia
Deus dc potentia abfoluta, nequit remittcrc peccatum , quod non eft , fcd caufa inftrumcntalis,
qualis cft Baptifmus, noncxtcndit fuamadiuitatcm vltra a^liuitatem,
principalis, qui eft Dcus, vt
&
potcntiam cauf*
affiftic
Sacramcntis,
Sccundo conlirmatar , non
eft
magis de
veri-
Snundm ctn- tatc pradica forma: Baptifmi remittcrc pccca^

tum , quam confcrrc gratiam , iiuo hoc magis
frMMtit.
formx pradicam
cadit in vcritatem
&
cffi-
caccm,quiagratia cft tcrminus*^fi,tcrminus autcm 4

cft pcccatum , ncquc rcmittit illud, aut remiillua cft pcccati,nifi vt confcrt
gratiam pcccatori tetminus autem mI tptan in
moralibus magis intcnditur ab agcnphyftcis
ic , quia pcr fe , terminus i <jmo pcr accidens.
Ttffrinm Adio autcm baptifmalis , vt cft circa pcccatum,
&
qiu
qtum
<l
iujiifi'
rtitniu
modum
eoncipitur per
ftificationis, in
rcgcnerationis
quibus tcrminus
&
iu-
4^ cftpec-
catum, vt concipitur tanquam priuatio
qus
vitat,
ideoque tam Scriptaira,

quim Patrcs hanc rcgenctatiQncm explicant
per renafccntiam , mundationem , abhitioncm,
landificationcm 1 peccato , in quibus omnibus
pcccvum connotatut vt tcrminus 4 qno y ipfa
mundans , gencrans
gratia , vt fandificans
ad vitam , iuftificans , vt tttxaxwis ad quem.
cft.pcriuftitiam
&
Tridenr.
id*m dteet.
Et nouiflimc Tridcntinumy?j(7?..c4/>.5.^7.
in dcfcriptionc iuftificationis , eiufquc cxplicatione fic docct cfle trmjlationem ab to fia:
tH
in qito ^Hts nafiitnr filitu
adoftlonis fiUorum
per Baptifmum
&c.
^dam
& loquitur de
i^cflc
& rcnouationem
Et optime DiuusThoraas in4.difi.i.û^.i.
, in purc ncgatiuum forma: x quo modo

inueniebatur in Angclis ,
ptimo hominc in
ftatu integritatis , iuftificatio procedcns cx ûra
27tm nmM- carcntia formx , ad ipfam formam. Alio motari ptccMti, do , vc (upponit contrarium , vel rigorosc neniJSvtttrmi- gatiuum
in qua
, vt eft iuftificatio iropi) ,
M jtto.
confiftif zdiio baptifraalis , qux nullo modo
imaginario connotat peccatum , niii vt tecminum 4 tjm i aut- iignificat ergo gratia , qnx
eft tcrniinus ad ûem , magis cadit fub vqricve
cationis
&
&
formx , qu^m pcccatum : quo fuppoiuo > fic
fub-
formam
veram in fido,
vcl hxretico & fchifnuitico , quamuis non figni^cet collationcm gratiz ; nec, quod amplius eft,
rcmiflionem vUampeccdti crgo ctiam veraefld
potcft i foctiori,in co, in quo fignificat grariam,
quamuis nuUaî remifEoncrqpcccati , aut ipfum
eft
cflc
peccatura connotat.
etU'
nifi
, &c. Quomodo autcm

ûanquam tnim y inqaiz , ne-
fiat,docuit cap. 7.
mo
pojfit efie
miui
iuittu
Do-
nifi cui merita pafftonis
communicantur
nofiri lefit Chrifii
id tamtn
in hac impij iullificationt fit , dum tiufiUm fapQijftm* paffioms merito per Spiritum fknBum cIm-
ritM Dti
cantur
torumy^td
diffimditttr in cordihtst
attpit ipfis itihtrtt
iunifi-
&c. Et infra
affi-
gnans caufara formalem iuftificationis , & inftrumcntalcm Jnslrumtntalis ittm Sacramtntum

Baptifmi , &c. dtntum vnica formalit catifk efi,
iuilitia Dei , non ûa ipfe iuffus efi , fid <jua nor
:
ah
tjua videlictt
to donati rtnoua-
&
nominamur ,
Jianus , iuHitiam
in nobit rtcipitnttt , &c. crgo quoties abfoluitur forma a confercnda grati^ , feu eius collationc , abloluitur ctiam i. connotationc ,
mttr
&c.
iufii
&
^^ ,
<.j.
a collationc gratix ab- fer/gratiMm.

ergo a rcmjffione pcccati ,
fignificationc pcccati
foluitur in fifto
Fiririam nen
cSnotMre fte-
cius connotatione
&
abfoluitur ctiam in iuftifi-
catisalias,fcuquocunquc
modo cxiftcmibus
primx
gratia a collationc gratix
habcc annexam rcmiffioncm pcccati
connotationem per
modum
qux
,
termini a
in
fola
eiiifque
ijuo
er-
gp ctiam abfoluitur a connotationc peccati,

quod fblum connotac inquantum illud rcmit-
adu pcr collationem grati^^connotat ,inquam , quantum ad intjfi cius ergo in Bcata
tit
Virginc a fortiori abfoluitur ab hac connotatione,cui probabile eft nullamdediile gratiam

iuxta fupetiusdidbk ,vel
totius Ecclcfix,
gratia,
fi
dcderit in fententia
& fcholx, non potuit cfle prima
qux habct anncxatn rcmiffionem peccati.
Confirmatur,& pcto ,quo fundamento aflevitur,
formam Baptifmi connotare pcccatum.?Nul-
lura aliud afFerripoteft,nifi illud foluni,quo dici-
tur dari in remiffioncm pcccatoru
tur de fadto virtute Sacramcnti
non
./"""*'"
fcd Scriptura
rccepti incius
rcmiflioncmjnonverojcfcrunthuncfcnfumad
qiiod
fl^trt ctn-
Cennttnri
'*"""" f"-
ineft,fcd fuit rcmifliun pcr ,#
nunqua incfalia rcmediaaquia (ic

fet,quando fufcipitur Baptifmus vndc rcmiffia-.
nem cius,alias ootcntam non referunt in e0icaciam Baptifmi,qua Sacramcntum ^ft*fcd in fidem,
fe habct,quafi
:
poenitentiam,& charitatem,vel fandlifi^ ationem

cx priuilcgio, vt contigit in iis , quiin vtetafim.ChtyCoR.
Uh.4.dt Baptifino,e. i;.C^ aUis locit Auguainus.
dkificatur:vt.patet ./4ior.io.\hi Chr)(fbftoj9tts,&

aiij, Auguftinus
fiipracitatit,& prdtUQoc.i\y&î.(iocit miniftiari
Sacraraentum iuftific3jcisyt Cornelio, non in rcmiffioncra pcccatorum f<;d vt coniungcrcntui:

Ecclcfix,&adiBgtcfrura tegni coelcftis.
Quam veritatctQ communi cpnfcnfu Scholaftici,
vt D^Ttoaus in^jUfi.i%.<]Hi^.i.^t,y adft-
yzScttm ncquc Baptifmum, lf*AtHr

ncque Poenitcruiatn dari in remilfioncm pccca- /''"'^'M'''*
cttttddmrejponfionem
Ttrti
re-
neijite
vnûani fmjfe ptccata
gratis diuin4 mifiricordia
peccaturo
wm
rMcejpvritan Jit credere
rtmijfa
& Patrcs hanc vcritatem,& fignificationem for-
i . <puFiiwicHU i.ad i.dr tpufi. tZ.de veritatej,

art.u in corpare\ diftinguit termimun fiw iuftifi-
jSrmsfit,
autem
ne^
265
patet cx Trident. fclH j. cap. 9.
mx referunc ad pcccatum,quod incfl, & remitti-
art.
3S
mitti
&
adfiatum
interiocis hominis.
fumo:
Sed defide
QufmHu
>
ca , quae fit
vbi denotat tcrminum
peccatum,4<^î<n vcr6,gratiam
D.Thom.
ex di6tis
iuslos facit
Tridcntin.y?j(7r6. cap.j.
34
Qu^ft. VI.
Confirmatur
Baptifmus ^d
teraiffionem peccati , quatenus habct ccaciam conferendx primx gracixj vt fupponituc
Scoti ifer. Tom.
,
catenus
agit
VUL
_
? ./,0
fanctificatisp^rcontntionem. Et 3./wrr.f. 6 8.
in vtero rceiperc rcmiifionem peccati , per Baptifmum itcm charadkcrem. Videatur ipufl. 66.art. 11.^ ûtfi. 6i).
.
ti
ri
m M tne
i
pfctatirum.
4it.i .4<i 3. dicit fandbi&iatos
4rt.âdi. AlenCist^.part.qua/i.S.m.y.art. 1.^.6.

D. Bonaucnt. in ^Jifi.6.q. i. vbi ctiam S.Thomas
qfiefi. I. art. i qtuftiuncuU 3. vbi aflcrunr quud (t
fandificato in vtcro darctur Bapcifmus in ccmif-
floncm pcccatificret cootemptus,& facrilcgiura,
daci
Afenfs.
D.fioaauct.
266
dari
S.ichirdu5.
IV.
Lib.
autcm
ad alios
ctfcaus.Richardus in ^Mfi.^.
Dodkor
ijuifi.^.ad 4. nofter
loco citato, Sc
commu-
omncs. Ex quibus patct , Baptifraum nullo

niodo connotarc pecc^tum ptzrens,aut praeteri-
nitci;
tum
Ci Jsrtiur in
rtmiftonim
S*/ia^,elftt
in
faniSfcificatrs.
Applicant quidam corum rationera> quam adducunt Patres contra rebaprizantes,quae perinde
hic concludit quia f> Baptifmus daretur in rcfal-
&c.
Quinta conciufio
37
vlufio.
contintri
femifiontm
virtMt,
Trident.
Senfiu forma facramentalit
vt contineat in virtute fua remiponem peccati
(fi
aHontum
efi
ex parte Sacramenti , 0 vero quoda^lu
confcrat CMCumtjHc fubttcto tltam remtfjionem ,Jtnen
capax
fft
diget,vt cuinuUum
cx didis
ex obice ,fiue
remiffionis yfiue
injit
& probari
peccatum.
cjuia
Hsc
non in-
fequitur
potcft cx Tridcntinoyfj^ 7.
camque da-
obex ponatur,idem habet Canonc fcqucnti. Hugo de S. Vidore lib.i. de Sacramtmisy

part.i^.cap.%. vbi dicit formas facramentales Ba-
&
pcifmi ,
Poenitcntix , < a5lum,aMt euentttm,
fid virttaem fuorum effe^tmm fignificarf ; quod
perindc eft , ac dcnotarc virtutcm,
efficaciam
refpcftu cffedius i non autem fcmpcr ipfum cffefturo,quiahic dcpfcndec ctiam a ftatu,& difpo-
&
fitione fiibicdi.
Hinc
ûitfi. I.
redfcc
noftcr
opinione
Corduba
i.adjecundum
fenfum formz Baptifmi
culpam
& paenam aternam
/i^.
i.^fiionutfi^
fic
intcrprctatur
& Poehitcnti*
Dfttibi
deUttMm peccati,ûoad
Saeramttumkiahens virtutem
,
&c, Jfi eges , &c.
&
Vltima conclufio Baptifmus Vtrginii, &forma

eim fwt vera praiiice abjûe connotatione peccatit
:
vel ûod ttan infuit
aut quod antea fuerit.
conclufio principaliter intenta
Hsc cft
î'*'*
cni'
'^"fi"
& probata cft in
argumentum a loco intrinfe-
&
nifi
&
&
&
; qux cft conftans fcntentia excircumei^'"'S. Auguftini lib.z. contra lulianum, c.i 8. Ub.^.c.%
.
peccati originalis
lib.
Ub.
& peccato orig.cap.

& concupifi. cap.i i.&
1 . degratia Chrifii,
1.
de nuptijs,
Bapt.cap.i^
lib.i.
de Ciuit. cap. 1 6.
fionem pcccatorum
fandtificatis.
& quotquoc
Vafquez ^4.
fpecialitct
cum
Popnttentiz vali-
omnem eftedum fuum ncmpe

;
non ha-
remifsio-
nem
adualis , cmia illud non cftinparuulo ; ita

in adulto fandiftcato verc forma Sacratnenti ,
ipfum etiam Sacramentum verificatut ; quamuis
&
non
clus.
in remifsionem peccati
fcd ad alios cfFe-
Vnde manet probaram quod
foprii dicit
Dodtor Sacramentum' rcmitterc pcccatum aliquandb infieri, nempe quando ineft , aliquando
,
infaSo efii,Sc in fore

hil aliud dcnotat
quantum
eft
fi
; pcr qaat vcrba nivirtutcm Sacrannenii,
inefret
quam
ex parte ipfius.
Sequiturcx hisinBeatifsimaVirgine, & imoriginis,pomaculata ab omnipeccato operis,

tuifre verificari forjnam Sacramcnti, finc vllo
praEiudicio fus innoccntiac , finc vlla connota-
&
tionc peccati prxtCf iti
&
pratlntis
quia in ca
2.
de
"*'
"^"
contra literai Petil.cap.jt.iib.i 3.

6. cap. 17. epifi. aa Dardanum,
105. in PJalm, 75. traSl. 30. in loann. idcm

Author Hypognoftici lib. j. Profpcr epifi. tjuit efi AuthorHylib. de promiffionibus Dei, pognoftici.
84. inter Amhr^bmas ,
I .part.cap. 1 4. omncs Patrcs pofteriores,& Scho- ^'^<*^P".
laftici, quos {uîkdifi.i. quafi. 6. citauimus. Sed
Icrcmias fuit circumcifusi in quo non habuit il- tenmiM eir
ium efFcdum Circumcifio , ncque haberc po- """''fi*êpifi.
&
quia fuit fandificatus in vtero , vt Athana- Athanaf.
fius Itb.^. contra jirianos docet.
Ambrofius
lib.
4.
Ambrof.
lerofolyraitanus Catechefij. Cyrillus.
& Scholaftici.
loanncs Bapcifla leannet Bm.

, vc Acnana- fffta tircH,
fiusEufcbiusEmifIcnus,CyrillusIcrofblymi- "^Canus , Cyprianus , Ambrofius , Gregotius Maplcrique Patrcs
eodcm modo
gnus
Sicut ergo Baptifmus datus paruuiis
o.
i z.tib.4^.
lib. 1
<^y!/f,f-/>.4.CyriIIus
bet In
HoTum.
eft intentum confequentis illatas ) intcnnon qu6d tanprobare pcccatum inelle ,

tum fucrit nec concluderet, fi aliunde deleri poffcr,quam per Baptifmum de Icge;vndc cofcqucntia Concili j no cxtcnditur ad aduItos;quibus alia
rcmedia antcBaptifmiifuppetunt dclcdi pcccati.
dit
quod rcdc colligitur ex iam citatis fapra,&cx negantibus Baptifmum dari in rcmif^
D.Thoma dariSacramentum
dum in formz.
3S
quod
tuit,
in^.part.qu*fl.^\.
csfttmti 4f.
&
prifmi in infantibus,quo probet eos habercpec^Qf^j

catum originalc contradtum ex ptimo parentc;
obicem pofiterU. S Uarez iom, 4. t 5 .pJifp. 1 9. hanc

appcllat communemDokoruth,quam ipfc fe-
quitur;
D0.A01.
cfficacia ,
fignificationc forco ; de natura ,
ms baptifmaliêx fidei , Patrum, Dodorum regulis. am ex abundanti probamus, ex vfu aliorum Sacramentotu, per medium excrinfecum.
Prim6,Circumcifio fuit inftituta in remcdium Argumttum
nienti,nifi
Vafqucz.
/.
ta nouar legis continere gratiam , quam fignificant nempe in virtute , 6c efficacia , quae com-
pecit caufz efficienti inftrumentali
S U4rc2.
praecedenribus per
rc fufcipientibus quantilim eft cx parte Sacra-
Cottiuba,
r
ficMltaieVtr^
cpcccatum , vt mgenuc fateturlupra So- -i^ fi,igf
tus j nam,vt infra vidcbimus , & iam probatum fmaifestm,
cft;Canon citatus ( quantum ad vim confequen- ttfrtfirMtfs
argumcnti fumpti deveritate formae Ba- '*''/".^f.
de Sacram. ingentre can. 6. vbi definit Sacramen-
Hugo,
modocumquc difpofito, aut non capaci.
traxilfe
tfegare (juod habet,
ft
fum
fignum
ctn-
Baptjfmus habcrctalios fuos effclus,por quos

fubfiftcrct veritas pradicacius ficut fufiis probatum eft , non elle de vcritate , aut efficacia Sacramcnti , aut vllius caufs , aut etiam in adu fecundoivt produCat omncm cfFcdum , ad quem
ordinatuc ex virtute fua,in quouis fubiedo quo-
fi
jîfjJQpgj^ peccati fandificatis, efTet
fignificans pcccatum efle, quodnon eft:ficuc

Baptifmus daretur baptizato, eilct fignum falfum quia denotarct cum non habere confignaClem.Rom. tioncm quam habct. Vidcatur Clcmens Roma""^ lib.(i.confiitKt.c. i j. Ambrofius lih.i..de Sacrtmt.
Ambrof.
cap.i. bzCiUus libJe SpirhufanSo,c.i ^.DimiCcePafiliu.
Damafc.
nus lib.^. de fide , cap. i o. liidorus lib.2.. de diuime
Ihdorus.
o(Kctfs,cap.de Bapti/Mo.Aazalînus trad.f.in loan
nem, Dare, inc\\xn,non potes quodtam habetyjeajacis
li$inia
Sententiarum
Et perindc difficultas fupr*i propofita vrget PmV* ift

authores,quialIcrunt Virginemfuiifea peccato i-a^tum ^d
fandificatam in vtcro , ficut alias negantes con- ^"v'"- .,*''
figaufalfitm.
fandificacus in vtcro
& Scholaftici
fine codem efFcdhi.
aiTerunc
Abraham
fus fine fimili effcdu
Eufebiof
fuit circumcifus* Cyrilluj.
fimiliter circumci- Cyprian.
,
ad Romanot 4. Saluator Ambrof.
circumcifusfuit,Z4f i.Circumcifioautemfigu- Q^^^fa^

ra fuit Baptifmi,& libcrationis ^ peccato, d Co- j^brMhd
praeputium fignum peccatoris,Dcutdrbnom. 10.

50. Circttmcidite pneputium ctrdie
t!'^/,&c.adRom.2. Siautemprdusricatorlegiefis,
Philip. ;
ciramcifio tuapntpmimmfaSbtm efi,Scc.
fuit fignum pcccati originalis, vt docct Auguftinus Ub.6.contra IuUaiiMm,c.j. cffe fignum pcccatoloffenfi. ficut
&
^
cir-
eumcifi.
CireMmcifi
^"^
f'*-
&
ris,ait Betnard.Jerm.j.& 3 .de Circumcifiene.Alenfis

^^f^^\'*'
^.p.(f.8.m.7.art.i..6.>D. Bonauent. tnj^difi.i.p, ^^^"5 /
cbmmunis Thcologorum. D. Bonau.
x.dift. art. x . cjutfl. 2.
Scd in Chrifto non habuit hanc fighincatio- communi$
&
nem.ncque habcrc
bus Epiphamus
Icgcm a
fe
potuit
fcd aliasidc qui- Thcologo-
nempe
vC CDnhrmarcc
dacam , vt oftcndcret vericatem car<ew/i 30.
Epip|,j
^feaitt
tiitt
nis, inChrift.
IV.
Dift.
nis
& Ce crtc de gencrc Abraham, cui promifTus
non habercnt cxcufationem crgo

Baptifmus poteft cflc verus , finc co
quod fignificct peccatum in Virgine.
Scund6,Baptifinus loannis in lordanc fuic
fignum pcccatoris,& poenitctijr,ii/rw uMMth.
ft
vt ludari
fimilitcr
40
Secuntb fri*tur.
Sftifmm
JesnHM /ixnu
ftCCStOTU.
fieda.
Thcophyl.
Magiller.
D. Thom.
D. Thom.
Theophylaftus i.Mdrci. Magiftcr in 4. elift. 1. & reliqui. D. Thomas j.;>rr.

qi^fi. iy.dr iS. Sed hoc baptifinatc tindlus cft
Chriftus, in quo non fignificauit pcccatum , aut
pornitcntiam; ncc proindc in iplo fuit falfum
fignum , ob alias rationes , ab his diuerfas , qux
per rale Baptifma defignabantur,quas coUigic
^.Luctt j. Bcda,
D.Thomas
in 4^ft.i.^.t.4n.i,im ctrpore. Alcnfis
Alenfis.
4.f>art.q.6.m.^ .& m.Gjtrt. i .Glofla in
GlolTi.
Wf.^M Baptifino contra DonatijiMâp. 1 1.

Vnde S. Thomas tfuaftiuncula i. obiicit quod
M4Craan.h\x-
guftinus
AugufUn.
Chriftus non pocuit baptizari loannis Baptifdcfignabat pccca, quia erac poenitentiz ,
&
mo
tum,quorumneutrumpotuitc(feinChrifto;ficuc
etiam circumcifus fuit non in rcmediumpcccati,
Tcrti6,Chriftus fuit in tcmplo prsfcntatUi$,&
Chrijtm tbU pro co oblatura facrificium par turturum , aut
i itm'
duo
columbarum;quod
pulfi
facrificium iubebat
lcx Lemt.i x. ofFcrri pro pccrato

fiue intelligatur originale
filij,
non
fiue
legalis contradla ex vi conccptionis
fanguinolcntx
Auvnfttn.
catis
FcdaEuth/niias.
^Mff. in
mijftonem peccatorum.
267
Quarca,qu6d/ww4 Baptifim
fit vera, in eo etiam, cui
non datur in rtmiffionem pec~
catorum;modo fitlnentMr alitpu
altj
eim eJfeElMi in ipfo:
ac proinde veramfuiffe in Virgine ,fine vlto praiMdicio

innocemia immaculatt.
fiia
Ad rationem dDbtrandi
fuperiils addudlam,pa- RfJênJIt ad

ad primum dari Bapcifma in remiflioncm pcc- frtmam fr
tec
cacorum,& quis fic vcrus fcnfus formz cius,

nempc incelligi , & rcferri ad potcftatcm virtu-
& alij
git in Chrifto
patris
fed
immunditia
,
aut natiui-
vt doccc Auguftinus
LeMiticMm^tpuft.AfO. Bcda,
in cap.i.Luca;
&
tcm efficaciam.quantum cft ex parte Dci,& Sacramcnti ; non vcr6 in cfFeftu ipfo.nifi iuxta ftatum,
capacitatem fubicdi,aut difpofitionem.
&
Ad fccundura,quod eft
CanonMileuitani, rc41
fpondetquidam vir alias dodus & pius , in fuo Ad ftcHdum.
Rtjptajit culibro de Immaculata Conccptionc/4/>.i4J.i 1 9.
iujdam.
aflcrens non cx propria fententia , fed in fcnfu
jtrgumeium
hsricorum locutos fuiffe Patres ConciIij,& tjfe tx profrijs
vcluti argumento ad homincm cos confodiile ex httetictrum,
cum illi vlcr6 admitcebat,annucn- non IX ftnju

Baptifma dari in remijfionem peccatorum ; imo 'Ecettftt,
ipfi formz adderent illa vetba, remijftonem peccatomm , &c. vt ex illo ipfo Canonc Concilij
vcrbis form^ Baptifmi in remijfionepeccatorum,8cc.
inferri putat ;
tamen ncgarcnt infantulos haberc peccatum, ^quocmaculari ,
abftcrgi pof^
fent per Baptifmum, cfHcaciter deduxit c6tra eos
Concilium , formam illam , quam afHgnabant in
remijftonempeccatonm , &c. eflc falfam ; dum pcr
eam ex eorum do(3:rina nullum remittcbatur
peccatum. Vnde idem author confequcntcr ncpropriis,quia
tcs
lib.
& Euthymius
&
&
fcd neutrum horum contiquia prodiit claufo vtero,

abf^
C*n6 Trul- que fccundinis, aut vlla macula, vt habct Canon
37. in TruUa, epift. Sophronij in V I. Synodo
laauc.
gat Concilium eo canonc quidpiam affertiuc

cnuntiaflc , aut declaraffc Baptifmi focmam non
Sophionius.
Cyprian.
Auguflin.
neque eft vera:nam eo ipfo,qu6d cx Conftantinopolitano (vtScripturas &Patresomittamus) datur Baptifma inremijfione peccatontm (quod
perinde priores Canoncs Tridencini,aliaquc plura loca iam cicaca apcrcc docenc ) non pocuit for-
D.Thom.
>^ff.i I.
nus
3
&
Cyprianusy?m.<^ Nat.Domini. Augufti-
lil>.i
9. contra
FoM/ium, cap. i.& 4.
.part. (juaff. 2,$.art.6.
S.Thomas
Hoc autem facrificium fuic
vcrum,&
religiofum in Chrifto fcd non fecundum illam fignificationcm,fed aliam approbationis

adimplecionis ,
oblationis fuo Patri
in templo ergo,&c.
:
&
&
QuartOjChriftus in vltima Cocna fumpfit Eu-
41
chariftiam
th.
epift.
cum
difcipulis
ad Hedihiam
D.Thom.
Hieron.
TcrtuUiaa.
vt
Hicronymus
& D. Thomas
epuift. i.
Sumpfit E- qfuft.79. art.i. TercuIIianus

eharifiiam.
in
i.part.
Ub.^.comra Marcio-
ftineri,
ma
Baptifmi
non
Eum;quod eciam fatis conftat ex ipfis eius verbis.

Acccdit quod przdidus Canon iifdemvcrbis
concipitur in aliis Conciliis Africanis , fub Zo-
ma
&
fundacapkcita,& communia plurium Doikorum , vc quod fueric in Virgine poeniccncia

viccus , quz non minus refpicir peccacum aftua-
tis
quam Bapcifmus originale ex
natione. Item
Virgincm
primaria incli-
fufcepiffc
Extrcmam
Vnlionem,qu2 habet virtutem cemitcendi peccatum , & corroborandi contra finalcs pcrfecutiones, vt plures afferunt
cum
Tridcnt._^jî 4.
aliis przmiflls coUigo
x quibus omnibus, &

"has veritates; prima
quod
,
f^rgo,gratia plena,
& in eaconftrmatA non hahuit peccattan
originale, aut
ûandt Jufcepit Baptijhmn. Secunda vcri, quod Baptifinni non potuit dari eidem in
aBiiale,
tas cft
remiffionem peccati.
fignijicat,
Tcrtia
quod
Baptifimu non
netpu connotat peccatumîfi vt datttr in rt^
Scoci opcr.
Tom. VIII.
Ddri
Sjiftif.
I in rtmif-
fimtmftccatwum.
Hiiherur in
ulift
Ctmci-
eji
fen-
in definitionibus Ecclefiz aliquid prqtcr aflcr- tenti* Eccle-
pradicum, quamuis non habuerit adiun^lam reerar illa capax,quia
Conn-ancin.
Concilium.
zimo, Bonifacio,& Caeleftino: habctur in decrctis Gratiani,Rurchardi,Iuonis.Ncque confuetum Cano
qui contra veritatcm Baptifmi cmerferunt;& fpcciatim quiddocuerint Pclagiani, & rcfpondcrint
ad hoc arsumctura,quod vrgcbant Patres cx for-
non
ReftSitur.
dari in remiffionem peccato-
quod alias fupra diximus,:rakantes dc crroribus,
aliorum cfFcdbuum cius fuic capax ,

probabilitcr etiam grariz.
Adduci ad hzc poffunc aliz rationes, iuxcafa-
eit*.
paruuli peccato carerent.
ptifmus loannis denotant peccata, vt fignificata

fua primaria , quo non obftante fucrunt vera
figna in Chrifto , fine cali fignificacione eodem
modo Baptifmus Virginis fuit verum fignum
niiffionempeccati,cuius
tU-
fi
Czterum hzcjntcrprctatio ncquitcomodc fii-
fit
Vmutts
vcram,
nem,Sc alij.vt fuo loco dicemus. Siergo Circumcifio , obtatio in tcmplo , & facrificium , Ba-
le,
efftfio.
&
ficut &ali|.
T*ttU rsti*.
tm
Qusft. VI.
cioncm profcfTam incexcrc.
Nc
aljcrltn
ergo rcpccamus fu
&
Baptilmi ,
confuetudiue Ecclcfiz exorci2antis,& baptiântis paruulos in rcmrfnonc pec-
catorum:vt patet ex pluribus locis Auguftini,ibi- Vaeillati tidcm citatis,diuifi funt in duas partes ; ali) admit- riticnum,qui
Jiui/i funt ex
tcbanc bapcizari ees in remifllionem peccaci, noa tf^Mci rproa6buaIis,quod
originalis.quodncgabancfcd
gumtnti.
pria volutatc in paruulis cft commiffum. Alij vc1:6
dicebant baptizari tantum vt ingrederctur re-
gnum coelorum, nonin rcmifnoncm
pcccati
de
quibus fusc Auguftinus locis fupr^citatis , cuius

dodrinam fecutum eft Concilium Milcuitanum
conditor cum rcliquis ipfius Cacui interfuit ,
nonis fuit: vc Profper cafminc de ingratis,loquens de co Concilio , Ciu du-v yiunlius, ingC'
nium AMguJlimu erat, &c. Videacur ctiam cpiftola
alia Innoccnti j ad
Synodica ad InnoccntiuQi ,
&
&
Patrcs Concili j Milcuitani , quibus fenfus Ecclcfiz declaratur..
Sed omnia rcmitioquoad hoc ad loca Auguftini
fupra cirata;& aperiiflimc colligitur cx vecbis

Z i
Ptofpcr.
268
Tiiiciit.
IV. Sententiarum
Lib.
Tridcmini , rationcm
fubiungentis dicftoriim ex
ApoRolo,&
Qupd confcquens cft vcrum:fed non cxtcndi-
bis fubfequcntibns ipdus
interpre-
ûoniam, incûit, non aliter intel'

Uêndnm ejl id ejtiodHixit u^poftolw j per vnum homincm peccatHrn intrattit in mnndumi
per peccatum
mtrrs ,
ita in omnes homines pfrtranj/it, in <jtio om~
nes peccauerunt, 7tiji ejnemadmodHm Ecclefia Catholica
tationeEcclcfia
&
&
vbitjue dijfu/kfimperintellexit
fidei
ex
propter enim regulam
adhuc comrnittere potue-
bil peccatorum infimetipfis
runt
traditione yipofiolorum etiam parutdi, efui ni-
ideo in remijfionem peccatarum veraciter bapti-
^ntur, vt ineis
r:egeneratione mundetitr,epiod genera-
tione contraxerunt
nifi
enim
ejuis rerjatus
verbis totius Canonis
$!Xiibus
fuerit
&c.
fundamenjum
habetur ex Scriptura, traditionc Ecclcli^, forma
& neccflitate baptifmi.
baptizandi,
Senfus ergo Canonis planus , quem colligere

ex Auguftino variis in locis ,
fpecialiter
&
licet
Auguftln.
hocargumcnnon fimularoric, fcddogmaticc nam

cum docuillec omnes filios Adam,ctiam a parenlib.
i.de peccato onînaliycap. ô.qni
to vtitur,
ribus CliriftianisjClle fub pcccaio,
& daiTinatio-
tur vltra fubic6lam materiam,quia
non comprc-
hendit famSbificatos in vtcro,ncque paruulos circumcifos, fi qui fucrint baptizati currentc fru-
&a huius rem,cdij
y ncque etiamadultos.quia inagens de iuftificationeadulri, admittit quandoque fandificari cum voto Sacramenti , quibus non datur mox Sacramcntum in
remiffionem peccatorum. Minus autem rccepif
illud Bcatiffima Virgo in rcmiffionem pcccatorum, adquam proindcnihil fpeftat Canon prsefatus, ncquc confequens illafuma Patribus imo
cft ad pppofitum , quia intendit peccatum origi-
fvifi]f.6.cap.^.
palc eftc aftu in infantibus , non autcm fuiire.

Accedit vlterius quod ipfi Patrcs Concilij fub
finem nolucrunt comprehendi in ditStis canonibus Bcatiffimam Virgincm : X)eclarat tamen hac
fanSla Synodw, &c.
Ad confirmationem pctitam ex Sacramento
exiftiment fimulatone potiiis
nulos,
ejuarn veraciterfieri:,
a partH etiam recentijfimos ,pergratiam Chrifti
Carii'
46
&
quantiim ad cfficaciam
Paeniltmi
&
&
&
omnia peccata venialia Pceniremittit,

nitentiamdrtalia tantum,& confcfl^ venialia,
:
&
catorum remijfionem non fallaci ,fid fideli rmnifterio
nam temporaIem:vidc Tridentinumyfî4.f/.2.
baptizantur, etiam priits exorcizttur in eit,
Cpnucniunt terti6,qu6d in voto vtriufquerc-
husportatur,fifi renumiare refpondent,

aflerit fe
& exfuf-
nunquam aliud
&c,
a qtu-
& cap.<f
audiuiflcaaut legilfe an-
requam Carthagine illud audicrit.fubqrientc hacPclagiana.
refi
mortale aikuale pcr contritioncm
niittatur
forma tam Baptifmi, quam Pornucntiae
non
catur
in rcmifsionc pcccati rcmifli
fhimcft.
DifFcrunt tamcn in
hocquod
eft
&
vt di-
coninotare
pcccatum prspteritum , quod non compctit Baptifmo conucnit tamcn pccnitcntiac propric diCtx,yt cft virtus,& vt cft Sacramentum ; ideoquc
rentcs fimulatoric baptizari , vt diccbant Pelagiani , faltem quantum ad remiffioncm pcccati:
ncceflario fupponir,peccatum ricquit cflc in Bca-
Irrer ttU-
hoc enim docebat Pelagius , baptizari cos tan-
virtus
'"'
tum
&
vt fandlificarentur,
ad ingrcirum rcgni
coelorum ; non ad rcmilEonem pcccati : comprchcndit infantcs natos cx Chriftianis parcntibus:

hoc cnim crat potiffimum argumentum Pclagia-
norum
Steioidm tr-
contra Ecclcfiam.
Secund^
errorem Caslcftij.qui admitror dnmnarebat paruulos baptizari in remiffionem peccatus a Cano

^'^"'" > ^^^ "on originalis , quod negabat , fed
fuit^CtUadualis pcr propriam voluntatcm commiffi.
lejHj.
infertur tir.
Infcrt tcrtio loco illud confcquensinempe fe/M cofeijutm. qui formam
Baptifmi in eis eflc falfam , fi npa
habcrent originalc.Rationem autem confequentis
infra
fubiicit
Parttuli epti nihil peecatorum
iti
fimetipfis adhuc cerrmittere potuertmt;ideo in remiffio-
nempeccatonm veracitcr baptizAntur , vt
in eis rege-
ratione mundetttr, eptod generattone contraxerttnt,
&c.
Supponitautem Cpncilium paruulos non haberc pcccatym ad:ua!e,authaberepoftc,quianon,
habent
vmmfui
arbitrij
fiue in
bonum > fiue in
maium
;ac proindenonpofleapplicariparuulis
rcmedia, vt fidci ,
charitatis , per qus poffint iuftificaFi ,"quia haec per proprium acûm
difponunt ad iuftitiam ,
libcrcconucrrcndo fi;
&
alia
&
Dcum, vt
ta Virginc-vt rigorosc fumitur

,
quia poenitcntia
vt dcfinitur in lib. dc vera
& falfa pceni-
fupponit crgo peccatum tanquam materiam circa quam , in quo differt a Baptifmo , qui
per accidcns ratione pcccati adualis in adulto

non pcr fe. Poenitentia
,
f tiam habct
&
ordinem ad peccatum prstcritum
Ex multk
raiienihui
Paenitenti
fationenon foliim contxitionis,quas eftpars maSaerametum

teriae cius ; ftd ctiam confcfsionis , qua eft adus fupfonit
fef-
& accufatio criminalis rci per feipfum,

& recurrentis ad hoctribunai ob pcccatum.Pre-
iuridicus,
terea, rationc fatisfaiStionis, quae
ptcr peccatum, dicit fimilcm
imponitur pro-
ordincm ad pccca-
tum. PraEtcrea,rationc formae quac cft pars prin-
&
confiftit in atu iudiciali per modun^

fcntcntis lat.HC patent ex Tridentinoy?/"i 4.
cap.i. 4. j.
6. non crgo idc^ pcenitcntia dicit
cipalis,
&
ordinem ad peccatum practeritum, quia

cft
contra pcccatumjfed
inftituta
exmodo fpeciali Cux
itit
quo diffcrt ^ Baptifmo. Baptifmus

peccatum vt tcrminum 4^0 tantum , fi
ftitutionis, in
rclpicit
incft
ptenitcntia vcr6 vt matcriam circa
quam
ordo iudicialis,ad cuius normam
infti
perficitur
tuta eft
& excrcctur poteftas ligandi, atquc fol-
ur originalc;
argumcntum patet.
con-
tutit.
tnifij/e :
uendijideoquc requirit pcccatum cfle, aut fuifle,

dc quo cognofcit pcr fe : non ira Baptifmus, quia
ex conditione fubuccii hoc tantum petit , non cx
tatione matcrix,aut formae ex quo rcfponfio ad
Tridentinumy?/^6.f<;>.j.c<OT.4.
cft
Definitio foo-
tcntia,eft dolor animi punientit infi, ejtiod dolet camr nitenti* vir-
cos baptizari in rcmiffionem peccati

origiinalis, quod aliter de lege nequit in eis tolli;
ac proindc forraam fore falfam , nifi (iipponere-
in
fequens
Differentia.
xigit poenitcntiam
damijjat
Vtriufqu* eS'
lunientia.
verifi-
Canon crgo fccundum hanc dodrinam Ecclc(ix damnat primum negantes paruulos verc baP"^^" i" remiffionem peccati,&pcr hocafTe-
Ttidenr.
rie.
pcenam a:tcrnam remittit,non tamen totam poe-
fiaturpoteftas contrariaêjui etiam verbiseorum,
frejfa.
tini
rcfpondetur negando anteccdens, uld confirmitdependentia poenitentia: tioo? rejjitnquia maior eft ordo ,
ad peccatum,qu^m Baptifmi quoddecIaro,quia detur.
PcenitcntiaE
exceptoenim ejuod inpec-
de diaboli firuitio liberari
CaninU tx
trittu Tridi-
nam
li-i
Shfpofitio
Eximiiur
a Pa-
Virgo
nan tOTnen atident apena improbatione refpuere\ ipfa,
Deni-
Sacramenta,ûa tamprifiit tracUtionis authorttate conceltbrat,vt ea ifti,quamuis in paruu-
tif
ttt.
injjHam,fknEla Ecclefiji Sacramentafittis indieantpar-
eiue ipfit Eccleftx
Trlmu quod
^*'
um'"*'
fatHtt'
folot
virtutcm vtrumque
rnagit dieit
Sacramfntum in boc conucnir,vt pcrinde dicant trdtneadfteefficaciam ad dclendum mortalc aduale ,
Ba- entum, quam
ptifinus otiginale. Quantum ad efficaciam re- BaftiJmMt,
miffionis maior eft in Baptifmo,quia totam poe-
donec in Chrifto rcgcncranturifubdit
jic,
4y
Csnfeqmm
comfreheHdit
eaiumfuijft.
Qjr
Vtrum omnes
Qusft. VII.
IV.
Dift.
iC
V1
269
1.
baptiz^ti recipiant aqualiter effeiium Baptifmi ?
VafAlcnf.4.f>.7.zi^. j.D.Bonaui><f f.i^.z.f.}.Richard.4rr.j.f.3.D.Thom.}^.f .59.<.8. Suarcz

qucz ibi. Sotus i.6.ei.vmcArt.6.Vi\\xA})ic ^.i.Gabr.f.iufrr.i.Bairol.f.iu(^r.}. Eckiusilf BMptJjam.i^.
LTI M o
omncs
bapcizaci rccipianc zqualiccr cffedum B.iquia

cffcdus
Bapcifmi magis depcndcc a confc- Magifi.H.
,
rcncc,quam a fufcipicncc ; licut cffcftus vniucrfaliccr magis dcpcndcc a yirgHm,i.
caufa cHicicntc, quam a matccia. Apparcc cciam in propofito, qnia in mini-
pcifmi
quacro
"
vtrutn
Vidccur quod
fic
inccncio,quam in fccipiencc ; quod non cft, nifi quia ab eo inaquam

a fufcipicnte fcd miniftrorum inxqualicas nihil facic ad
Bapcifmus,
gis dcpcndcc
inzqualicacem cffedus Bapcifmi : ergo multo magis nec injequalicas fufcipientium &c
ftro rcquiricur pcrfcdior
pcr confequens nulla cft caufa inzqualicacis effedus huius.

Concra , aûs aîaorumfunt infaticnte dijpofito. i. de Anima ergo in magis difpofico
pcrfeftius rccipitur effcdus crgo,&c.
Sacramcntum , qui dicicur
Refpondco , aliqui diftinguunt dc cffcdu, qui.ft res ,
:
Ratfoopp.
Ttxt, com.
&
& dc effeau
Rich. In 4.
camcn quodam quia caufare graciam & rcmicfomiccm , & huiufmodi. Pacec auccm quod non in omnibus bapcizatis arquc remit-
giujire BoK.
fermo , fcd habebicur
qui
cft res
diftind. 6.
cffcdus'calcs habcc Bapcifmus ; ordinc

terc
ticur
cancum fed dc primo cffedu hondum habicus eft

Dc fccundo ergo cft quicftio , &: dicicur , qu6d plurcs
charaftcr
hic art. i
fomes.
non eft vcrum, nifi inccUigacur fane, quia fomcs cum fit in carne, vcl in virpcr graciam, qux eft in anima non poccft formaliccr diminui:
quia nOQ cft inccr ipfum , & graciam foirnialis cepugnancia , cum non finc naca ficri circa
idcm. Seddicitur fomes diminui quantum ad effedum qucm corifucuit caufarc in Fomes qu*anima ,.fciliccc peccacum nam fccundvim quodgracia augccur fomcs minorem habet modo dimimatur,
efHcaciam inclinandi ad pecc^tum. Ponitur autem cxemplum conueniens de lapillo
declaratur
alligato alis aquilx , quia fi crefcerec vircus motiua aquilê licct non diminueretur graexemplo iauitas lapilli (quia oppofita nonfunc necin eodcm) tamcn grauitas lapilli diminuitur pilli ligati
quantum ad cffeftum quant6 cnim raaipr eft virtus in ala,tantp lapillus minus impcdic aU oqHilt.
Sed
iftud
tuce aliqua corporah
afccufum , vcl volacuni,
COMMENTARiyS.
a "T YLtimi quara vtrian omnes , &c.
Podquam
fupcrius cgit dc cffcdku huius Sacramcn-
&
ti , quantum ad gratiam ,
remiflionem culpa:,
hic confequcntcr qusrit de perfcdkione illius effedus,5( fpcciatira gratia: : an Ixrilicet asqualis fit
in omnibus
nz non ^git
;
,
nam dc rcmiflionc
quia
illa cft
pcccati
xqualis
nifi
& pce-
varictur
quoad peccata operis plura , vel

pauciora IBt enim, tpd plm debet, plm etiam dimit-
ftatus fubieî
lUchud.
Mr,Luc7, Adducit
, quantum ad cffcdum minuendi fomitcm pcr gratiam baptifmaJcm, eam-
dift. qut/t.i.
SMpiifmM
(entcntiam Richardi hac
in cerpore
&
benc, quomodo contingat rcraif

quantura ad cffe^lum nc trahat in
confcnfufni& hoc eft mortificarc raembra, rcprimcre hominem inferiorem,& non confcntirc IcTtms ftid gimcmbrqriuTl.EthincPatresadhunccffedltun
r'acfiniunt ncceirariam c{Ic graciam Dci , qui^ rc(1*^
""*
S"^
declarat,
fio fomitis
bellio fomitis coijCilcns in appetitu fcnfwiuo,
&
praua inclinationcvolutatis,cil iofirmitas,quara

incurrit libcrumarbitrium cx pftccato,ad facicndum bonum,quae pet gratiam fublcuatur^vt vincat concupifccntiam malam, (equendo legcm ,
rationcm.Dc his fufiusagicur in matcria de gra-
&
ria,&auxiiiis.
nis
non
Sacramcntum autcm regcneratio-
foIiIrKi-tcibuit
gratiam (anftificantem,
lcualios habitus fupcrnaturales fidci,fpei

Scoti oper.
Tom.
yUL
& chjt-
ritatis,quibus datur pofre opcr:i ad falurcm,

quantum ad clcuationcm potcntiasfcd etiam tribuit fpecialia auxilia ad rcprimendum fomitcm,
vt infmuant Patres, quos fupracitauimus, agcn-
&
&
rcnO'
cfficacia Baptifmi ,
de neccflitatc,
uationc per ipfum fada;quara fusc Cyprianus in
tes
fcipfofuilVe dcclarat
& maximc ad propofitum
libcrtacis aconcupifcentiis.
Prima crgo conclufio Dodoris in hac qusftionc cft.rcmitti fomitem,hoc cft.minui- pct baptifinalcm eratiara,
&
modus quo
id
'
^''*"*
ex doarma Patrum , qui ad hoc ita- ,,

tuunt ncccflitatem gratiac Chrifti , vt obfeructut
lcx,vincantutconcupi''centi,& tcmatio,quz rcclarat
Clt
fiftunt op^ti in cxcrcitio.
Hic autem effcûs
mitis in adultis valct,in infantibus fopitw
nondum habcntvfum
fo-
qui^
arbitri},& iuquibus re-
miflio fomitis pergxatiam Inteliigenda cft>quan-
& yites non pjo tunc cxcr& quantum ad gratiam habitualcm, non
tura ad poteftatcm
ccndas,
autcm adualcm datam, pro tunc, fcd pro tcmpore congrup recipiendam virtutc Sacramcnti pcrccpti quando icilicct pcrucnicnt ad vfum rationis. Excmplum addu^tum a Doctore fatis cony
;
modumeft,quiavt Auguftinus
8j. qnatftionum
quzft. j6. PerfeEiie charita:is
Mmitttttio cupidi-
eji
tatu,8c<;.
*f
dc- f''fi"*^ *^"
ficri
SCHQ
IV. Sententiarum
Lib.
270
C H O L
s
JLx
pme Dei commumter
M.
iqualem dari gratiam baftifmalem ,fofsibile
tamm efi^^mm acci-
fere maiortm gratiam alio fer Bapifmtun fme maiori diffofttione ^fi Detti itafiatuijfet. Nec
Scotus dicit defacio dari 'maiorem gratiam bapifmalem ei qui fradefiinatus efi ad maiorem
gloriam
vtfalso
ei
imfonit Sotus fufra^ fed tantum loquitur de pofstbili,
(jno
cum
conuenire
videntur Alenf(jr Bonau.jupr.fed defaSio dari tenent Palud. Gabr. Bajfol. Eckius citati.
Sic ergo
Jm^Hallm
gratU
jt
jjjj^ poflet
^.QQpgrari
attcndi aiqualitas
ex
canfa ^merl-
torU
poncndo Vnicum cfFcftum Baptifmi
ha- <;aufa meritotia, vt paflio Chrifti
ptifmalis,
w-
*"
vel
fufceptiHa.
fcilicct
gratiam
rcfpondco , quo J
fcilicct Deus, Sc
cum ad cffedum Baptifmi/cilicet gratiam,concurrat caufa principalis,
jfti
& ipfe fufcipicns Baptifmum
vcl inaequalitas.
Qu_antumad
cx parte cuiuflibet
Deum
figno per ctfcclum fignificatum,& in hoc inftituentcm
tionc figni ccrti
vt
didum cft
fupra
aliquo
modo
ifto-
detcrminantemfc
iil:ud
fignum,in ra-
poteft cfTe difFcrentia,
aUquo modo
non. Aliquam cnim gratiam difpofuit rcgularitcr conferre cum ifto ligno,ita quodnulli
minorem
ifta poteft dici conferri virtute Baptifmi quia virtutc vcritatis huius figni,
:
&
& ficut dctcrminatip
illa
vniuetfalis
qu^njum ad iftum gradum
cft
vniformis ,
ita ef-
fcdus xquaiis.
yeramtamen quia Deus

,
prxdeftinauit diuerfos elcftos ad diucrfos gradus gloria:,
& hoc antc determinationem huius figni ad tantam vel tantam gratiam confcrcndam;
& ordinato ad maiorem gloriam, rationabiUtcr potcft conferri maior gratia:potcft Dcus
,
LocjHltwde
fo0ili,
dcterminando vcritatcm, fcu certitudinem huius figni, difponere conferi:e alicui

ad certitudincm figni & aUcui maiorcm, quefn prxdeftinauit ad maiorem gloriam , fed ille vltcrior gradus non confcrretur virtute Baptifmi fed dc fpeciaU beneuolentia diuina. Proptcr hoc dici poteft^ quod
ex parte Caufse piincipaHs,effeftuscftrdgularitcr acquaUs fimpHcitcr qui daturvirtute
Baptifmi:quiafupponitUr,qu6d de lege communi,prima gratia non datur maior abfquc
cmni differentia cxtra caufam principalcm.
jn
fufcipienti praicisc illam gratiara, quac requiritur
CQMMENTAKiyS,
5
VitrU eufi
Xr*ti* fM^mtntMu.
i3grariaf caufanaum cocurrcie Deum vt caijfam principalem , pafRonem Chiifti vt meritoj.j,jj^ ^
g^ ipfiim rufcipientcm vt caafara difpofiti-
uam;nempc quando
tcft
Tri4snr.
Sccundoaflerit DolorpotuifIeDciim,prsrer
b Q/c*rfff,5cc. Supppnit<jU4ntiiroa(lefFetam
coiifertur adulto,in
quo po-
eflemaior, vel minor liifpofitio. Eft do<3:ri-
na Tridcntini y?i^6.
c,
Ex
7.
iiis
patet
vnde
maqualitas artendi pofllt in efFe(ku de meritpria,& difpofitiua agk, . fcquenti.

Qnantum autem ad caufam principalem dicit
duoiquaeeftfecunda,& tertiaconclufio. Primo,
vt habct volunratem vniuerfakm de lege aliigaEfeliu* Sa- tam ex inftitutionc , Sacramento , effedum eius
etamenti de effc a;qualcm in omnibus quantum cft ex parte
,
Itfe iqualu.
pgj jj Sacramenti,quod ficut habet matcriam,&
SecuniUi coa- r
i c
r
jtl.
n.
rormam dehnit.im
, vt lupra dictUm eft contra
'Aufi.
ha:reticos, ita ctiam
efFedbum, qui importatur
ex dcterminatione fignificatiohis pradticzSacraimenti & dc hac jequalitate loquumur Patres,
quando dicunt Sacramcnta a malo, aut bono miniftro collata eife paria ,
intelligitur illud vna
afqualitas, vel
:
>
&
&
fideSfVnum Saptt/rnOyVnut Detu,Scc.ijuantHmeJi, in-
qmr,ex parte Del,& Sacramemi, excludendo diffcrcntiam , qux noteft effe cx parte fufcipicntis, ex
qua poteft crefcerc cfFcdus gratix.vt fi cft melius
illumeffc^tura grîsc communis,<jui
eft ex vo- Ttrti

luntate ordinaria,& lege, daiealicuiinparticu- '^"fij'
lari
maiorem efFcdum,cx
fpeciaii voliintate par-
ticularis acceptionis perfonae
vel quia prardefti-
'* *"' '*"'

tcpQffe exjpe-
natus eft,vei qaia aliter acceptus ad maiorem cUU volungloriam. HiccxceflUsnoproucniret a Baptifmo, tme dare tf/'*""*^
fciiicct vt eft inftrumentum ordinarium,& habet
cfficaciam.vt fubeft voiuntati diuinae ordinarix,
fedcxbencuoIentiaDei,qusetiammedianteSacrametP,pecu)iaritcradhocaflumpto,pofletcau- Ttuplex rmfarc illum efFedum ex opere pperato, vel certc ^"^ caufandi
independentcr k Sacramento.Hjcc etiam conclu- ' " '^*"'"''*
fio eit verifsima , quia nihil afTerit practer potentiam efFe ex parte Dci dc opcrandi, fi vcllct ; nc*
i
iv
L
que dceliecongruitatem,cxpartebaptizati,qum
Deus
poflet
fic
vellet
hoc medio
cerc, vcl
bus
fi
eadcm bencuolentiam excr-
Decetpoffti'
in particulari, vcl aliis qui- ''V<v*w.
cletus perueuiet ad graitiam proportio-
natam (\xx gloria: , iuxta communiorem fentcntiam , qux hanc proportionem qualitatis intcr
gratiam
gloriam ftatuit. Hic Crgo docet Do-
&
<5bor,quiritionepoflctcfle inacqualitasefFcftus
grati.T,ex parre caufa: principalis ;
non aflcrit,
&
an
htoh
tfît
dirpofitus.HacccoriclufioeftcommuniscuTmium,
contingat , ficUt affcrit ajqualitatcm grati^ /<n3.

efle ex partt Sacramenti,
Dei, (ûantijm adle-
ptifcr.paucQs.
gcm ordinariam.
S
H O
ôfslhite efi Cfjrtfium obtitlifie fuam fafiionem
his,quamjllu
emmfupra
fic
&
M,
admaiorem gratiam obtinendam per Baftijhmm

maiorem gratipn dat, quam ante. Videtur
cjrfirt} Baptifpttfi pofi fafsionem,
diccre
rta-
maiorem grxtiamfaruttlo dari,ob deuotiottemwimfiriifedtantitmloquitur

de
. '
IV.
Dift.
Je fdftitlt
vel
ditbitat
Qusft. VII.
id t^mett AJferunt
Bajfol. (jr Gabr.citati
(jr
271
Eckim tom. } hom.de

.
S.Nicol.fedhoe intelligi debet^de merito de congruo,(jrforte tantum degratia aûali ,.non dc

iuFlijicante
quajl.
quia
hanc dc condigno purus homo
alteri mereri nequit.
de quo
i.
z.
14. art.6.
Dc fccundo ' potcft dici , quod illa caufa meritoria pote(l cfficacius operari a^ graa
tiam in vuo , quam in alio vcl quia fpccialius oblata pro vno quancum ad intcntionem Dr [hriJK
offcrcmis , quam pro alio vcl quantum ad cxccutioncm pro vno oblata in cfFcftu , pro mmto,v'tde
:
alio non,nifi inpracuifionediuina. Primo modoChriftus poniturcommunitcr noflc

omnia,qu3B Dcus nouit fcicntia vifionis , &: pcr confcquens nouit omncs eleflos , &: ad
quem gradum glorix fuerunt eledi. Potuit crgo pro pracdcftinatib ad maiorem gloriam,
plenius ofFcrte paflioncni fuam,&: praccipue eum fe ofFerrct pro gcncre liumano ad hoc,
vtdp cis implcretur diuina praedcftinatiot
Sccundo modojpafTio Chrifticfficaciuscooperatur pro nobis,qui fumus inlege Euangelica , quam pro Patribus in lege Moyfi quia obfequium prazftitum ad maius bonum
retribuendum,magis acceptatur, quam baicficium pracuifum. Et illo fccundo modo cft
:
ina:qualitas in fufcipientibus gratiam per
^l
'^.'^-
^"**'*'
falfia
?*-
*'^'/'*
#"
^"""'^
^*^*'
Circumcifionem,& Baptifmum propter ina;-
^y^'"
qualem applicationem caufx mcritoriaj ad iftos & fortc ctiam in baptizatis ante paflTionera,& poft paflioncm. Si autcm primo modo,fci|icct proptet fpecialcm oblationcm in
voluntate Chrirti fit inxqualitas gratia: in aliqu;: 3us nunc baptizatis , dubium eft dc fa:
to
fedpolfibilitas cft oftenfa.
De tertio dico ^ quod vel baptizati funt paruuli

,
ad paruulum, cum nullum habcant
vcl adulti
comparando paruulum
motum proprium,
nullam habcnt in^tqualitatcm ad

gratiam,cx partc fui rccipicndam. Poteft tamen in parcntibus vnius , cffe maior motus
quam altcrius pro fuo paruulo vel in aliquibus aliis miniftrantibus,vcl afTiftcntibus Baptifmo propter quorum merita Deus vî paruulo poteft confcrrc maiorcmgratiam,
quam alteri fed hoc non virtute Baptifmi,fcd racriti. Et hocmodo forte parcntcs bcati
Nicolaiorationibusfuismerucruntfibimaiorcmgratiam, quajcratineoctiamparuulo
principium tam mirabilis efFcdus, vt duobus diebus in hebdomada vnica tantum laftatiOnc contcntus manerct. Et quoad hoc magis optandum eft puerum baptizari a bono
Sacerdote, quam a malo quia orationes Saccrdotis boni,quas multas facit ante ,
poft
riaptilmum magis exaudiuntur,& valent ilIi,pro quo fiunt,quam orationcs mali.
Si autem baptizati fint adulti , cum illi pcr motum proprium poffint cffc inacqualitcr
difpofiti ,
in Sacramento confcrtur gratia fccundum proportionem difpofitionis in
-^^
M'^'*^''-'^'
&
&
fufcipieute,fcquitur inaequalis effcftus.
Quod
ajfcritt
^*^"
(jabrxitatt
Eckiusj
qj-
tom.
de
j.
S.Nicol.
0^"'^^
^^
".
'^^^^
^^'
^^,,^
a malo.
Cratia Btftifmi
0/^-
comparcs paruulum adulto, regulariter paruulus nullum mcritum habet:

J^"'!""l
^^^
adultusquantumcunquctcnuem habeat voluntatcm , dum tamen confcntiat recipcrc /^T!""'"
/iifctpienttf.
.j
c
i_
o'
'
bacramentum
, nec ponat obicem aliqucm , videtur haberc mcritum proprium , &c pro
tanto magis difpoficus eft, quam paruulus crgo, &c,
Scd efto,qu6d adultus toto tcmporc Baptifmi peccct vcnialiterj vidctur crgo cffe in- VemaUnon
difpofitusquodammodo.-paruulus autcm nullam indifpofitionem habct: crgoinillo prtirthet
cafu paruulus maiorcmgratiam rccipiet. Rcfpondco , peccatum veniale non prohibet ^'""'"'^ficratiaminfundi,necctiamatummcricorium fimulhabere: tamen quiaanimapluri- '^"'""f*'"
bus acctbus, pon potelt umul aique pcrfcac cflc intcntajactus bonus, cum quo concur, ja,
rit vcnia}e,cft miuias intcnfus & idco minus mcritorius, quam foret fine vllo veniali. Et ^.i
adpropofitumfcquitur,qu6dadultus fi non ponit obicem peccati mortalis, & in fufce- Adultru n'9
ptionc Baptifmi confcntit;aliquem motum hat)ctdifponcntem,quocarctparuuIus:non fi^^^ ^'?";
^tHi, acuobftantc qu6d ille.habcat vcniale pcccatum fimul.
^*^ "'*""'<'
Ad argumentum dico,qu6d Baptifmus plus depcndct a miniftrojad hoc,vt fit Sacramcutum,quia in co fimplicitcr requiritur intcntio:non fic infufcipiente,quia non potcft payiih,
vti rationc,fe4quo ad hoc, vt hic efFe):us maior, vcl minor rccipiatur ^magisdcpendct yf^/./r^
fi
3 bsptizato.
COMMENTARIFS,
c "TÊfieundopeteJldici^Scc.Vcditatâomo^
jL^dopoflFtproucnireinacqaalitasgrarixex
&>tnt ccnclufn.
applicationc diuerfa caufx mcritoris:qux diuer-
pracdcftinatis obtulit
Contmgert
hos principalitcr
^ltfiu^pift^.
fam merlif
M'^
^j^ ^j
potcft cftcjvcl cx partc ofFcrcntis, vel ex par-
^* ^*'
Ex parte ofFcrentis , ncmpe volun,qus alitcr ptorcprobis , alitcr pro
obhtac.
tatis Chtifti
fuam pafnonem.quia
pro.
illisquantiim ad fufficicntiam , pro liis ctiam

quantum ad cfficaciam obtulit : quia proptcr cle- Ex
venit,
& ad complcndum clFc-
ftum diuinae pra:deftinationis,vt dicit Doftorrfic

ctil potui< ODtuliffc paflionc fuam cfficaciiis pto
7,
'i
aliquo.
/rtrUU
*/-"'"7 'f*'"''''
27Z
Lib
aliquo.qui maiorcra ad gloriam
pnrte
JSe
cft pi-acdeftina-
f/ojftt
ijurift'
'*'
maior ratio,ciK
ius cmiftionis concluno^
lis
Diuerfitai autem ex partc lei oblata: continacceptagit fccundura diucrfum ftatum eius,
quem habent
tionem diucrfam.aliter rnim
fuit paflio
vt pra:-
dc qua fupra dixi in commento ejutfiionis i.

fi
d'fl.i. Tandem concludit quanttim ad faftum
autem primo niodo , fcilicer progter fpecialcm
;
oblationeio in voluntat^ Chrifti
ht aliqua ina;-
qualitas in aliquibus nujjc baptizatis
dubium
eft
de fado ; fed pofllbilitas cft oftenfa,&c. Ex quiad bus conftat Dodlorcm nihil dpfinirc quantum ad
fti
f^^m^ fgj folum quantum ad polfibiUtatcm
quoad mxqualitatem gratine ex partccaulaj prm-
dfjlnit
iitffm.
cipalis
Scot*.
& Vafqucz
4.eiifi,6.<}tit/i. |
.m.6.
Dodorem facit, ficut
& quidam alij
quia
ni WI aflerit Do6ior quoad fadum , foliim extendens potentiam, vtbene aduertit etiam ScholiaKater.Concluftcs vcnerandus^meus Magifter
/lonem ipfara aflerunt alf) ab eo citati^ prs cacdi^.i 5;. cap.4.
&
JtntimU.
rcris
Paludanus
tputft.i. art.9.c:t alio
id a.lcrit in paruulis, qui antc

riutur,quia putat
vfum
fundamcnto
ratioîis
mo-
omnes tam Angclos, qu^m ho-
mincs,ele6tos cflc ad inxqualcm gIorlam,& corifequcnter gratiam:quidquid fit de hac fentcntia,
& eius fundamento
>
nefcio quarationc
alij
exi-
ftimcni camcfreomninolibcram,aut fine fundaiiiento atlertam
de opi:iionfi
qiiia id
perinde etiam diceretur
coiiMv.uiii practer lioc
folum
quod
congruum fit definirfi cfFedtum

Sacramenti, vt dicit Doftor.
Scd refpondcri potcft id certo ctiam non conftarc, quin aliquid contingat mcdiante Sacramcnto vltra illam menfutam cx difpofitione
lcgc comir.uni
adulti , vt infr^ dicemus , quod ^tiam cx operc

opcrato caufat Sacramentum 8c vltra hoc ctiam
aliud caufari, ex fpcciali difpofitipnc Dei videtur
Ciftri dU infinuaicTridcntinum , CcfC.Sxap.j. Itiiiitiamin
utrfam gm- nabU recipientes loquitur dc gratia fanftificantc)
(
:
tiam in Sa.
vnu/cjiti/fujitxmficwidwnnienjitx^tn, qmtmSfnrittu
iranentc ix
propriam cttffeciali Dii fî^titnrfitigulis frout vhU, &ficundMm
itifijue dijpofitimem-tdr cooperiUionem,8cc.
vcinutntt.
Duas ergq
Concilium , vud^
(ccundum menfuram diuer-
cauias afllgnat
poteft crefcere gratia
famin fingulis, alteram cx voluntate Spiritus,

qui partitur fingulis menfuram prout vult j fic
quamuis loquatur Concilium dc gratia iuftificJinteâlludit tamcn ad verbaP.iaIi i .ad Corinth.
1 1
vbi agit dc diftributione donorum pcr enn-?
dem Spiritum ,carumque diuerfitatc fecundum
yariiiiuUni. Y.olumatem Spirkus dinî donaniis , fingulis
'!"",: ^5"** Piout vult,&nocxmcritocuiufqaa,autdifpofitionc:ergo lupponit Concilmm dari inxqualitat?m gratia: baptifmaIis,dequa.igit,non folum in
adulto cx ina;qualitatedifpofitionis,qua: eft-altc'.
crgo fi poffunt ellc inxqualcs adulti in gratia

iiac,non folum ratione difpofitionis,fcd etiam cx
ro caufii iaiaaffignata
fifd
etiam cx
itjactiualitatc,
Dei , nihil obftat quin
fpcciali volufttatc
id in
paruulis contingac
Et confirmatur , quia Jlicct gratia facramcntaS

de communi lcge dcterminata, id ita intel- Grati] fg.
ligendum cft , quantum ad gradum infra quem cramentalU
nondatur alia minor virtute Sacramepti , non quemtd dejinita.
tamcn quantunj ad exccflum itaetiam pofletdilis fit
ci faJteni in
adulto
in
quo
eft
aliqua dilpoiitio,
& rccipit
virtutc Sacrampnti gratiam maiorem > quse ctiam maior

;
&
no determinatur graria facramctaiis in

adulto, quantum ad excelfum.ita etiarp pollct dicijfaltem in aliquibus paruulis,etiam non fcruari
mcnfuram deterrainacam. Patet CQnfcquenti^,
quia licct in paruulo clefto ad maiorem gloriain,
non fit propria difpofitio , xqua cxcufatur ob
inhabilitatcm
tamen cft (najor acccptatio,
qua ordiiutur adperfedioremgradumgratix&
fi
ex lege
Vayiatur
in
*dultt.
gforiaf.
Qiiod vero
aflcrtorem huius fcutentia:
Vafc)uc7 im-
foiMnt
& meritoriar.
Immcrito itaqn? Sotus
Sotus.
&
liDeri arbitri), funt pares paruulis:
maior cft fireundiim cxcefliim difpofitionis:crgo,
fmum
non clt
tione Baptifmum ante paflioncm non 'habuilfe

cundem cfFedum gratia-,queii; habuit poft Bapti-
^<**ntum
fed
fiat
quam non habetparuulus
&
fHum
in adultis,quam-in paruuquia adulti prajtcr difpofitionem ,

vfum,
id
tantira acceptata.aliter vt cxhibita,c[uia obfequium pracfticum magis acccptstur, quam praruifum, Prim6 fuit applicata Patribus per remeiic attenditur inidia legis naturx,& fcrjptac;
Baptiqualitas gratiac intcr Circumctfionem ,
fimfmpropter inxqualem applicationcm cxparte rei oblatx. Et hxceft quintaconcludo huius
quarftionis. Ex cuiusfundamcmo deducitaliam
probabilem, licct incerram nempe ex eadem latiifa
&
ir,htl
quas proucnit ex voluntatc SpiritiK
tusjvecbi gratia,pi"o raatrc fua-Et haec quaita hu-
&
t/ufio.
ebUtt
IV. Sententiarum
illa
gratia confcratur pcr
medium diuinae prouidentix

maximc, cum Sacramcntum,pofita
aliud
KottepcStr^
Dei priuidf'
tiam, ftali-
hoc , vel
pcrinde
eft,
insqualitate
cx parte fubiedi,
non liraitaturâd^radum xquaim6 magis vidctur prxicr diuinam
lcm cfFcdtus
prouidemiam ordinariam,vt Deus, fufpendendo
5
quibiti
par-
MulU etnferat
rfeilutn mtiiirtm.
conairfura caufarum naturalfuni,perducat infantem ad cum ftatilm , quo poflfit attingere gradum
gratiat deftipatura
cramentorum
fiucperfrcquenrationcm Sa-
adus proprios , qu^m vt

pcr ipfa Sacramenta reccptavberioremgratiaro
conferat , quia fic opcratur per mcdia ordinaria,
,
fiue per
quar ex fe alioquin ex inarquali difpofitione fub-
iedi habent emcaciam maiorem,veI minorem>&

cafusponaturininfantevalctudinario.
Confiimatur fccundo , quia quantum ad alios
cfFcctus concomitantosjvt
extindionem , aut diminutionem fomitis, auxilia grapia , &gratias

gratis datas
9
SeeutM^ /
firmati.
inarqualis cft cffeiftus Sacramenti
etiam in infantibus crgo etiam pcrindc dici poteft dc gratia gr^tum facientclfaltcm in aliquibus,
in quibus vifa eft illa inêqualitas effeiûs cocor
:
mitatis,vt in fandlo Nicolao.Patct confcquentia,
quia
d.-ire
hos effc^lus mcdiante S-acramcnto, qui
regulariter pcr ipfutnnon conferuntur
videtur
magis extraordinarium , quam qtiod efFebus ordiiâriuseius dctur tntenfier,aut pcrfeilior.
Nec video , quid vrgeat contra hanc fcnten- Refpenfio

liam ex Conciliis,aut Patribus^napi loca Cypri- ebieSa.
ni , qu2 adducit Suarez , ad aliu4 intcntura fpe<5lat,vc bcnc adiiotauit VafquCz. Rationcs etiam, Vafaucz.
quas adducit ipfe Vafquez,n6 conuincunt. Quod
prim6
dicii non decffc Deo alia media , quibus

infantem pcrduc^rct , aut ccrtc adultum, ad gra-
yfd primgm.
dum
deftinatum gratiae , id verum eft , fed intcr

mcdia diuinz prouidentiac fubicfta,eft etiam Sa-
ccrtum eft ex bonitate diuina , &

fint mcdia applicari,
donari abfque proprio mcritojnam fiucpcropera
cius perducatur,ipfa opera donantur, fiuc pcr Sacramenta eodcm modo difpouitur ad Sacracrament-um
mifericordia
id
quxcunque
&
Mtdi.t falutU k Det denttrigratit.
Oienta.
Qupd fecundo aflcrit, illam cleftionem cx

prsuifionefubcondicione modi&niedij, quo
illum
10
SicS.i4!!tie!l.
DiftlV.
Qu^fl. VII.
illum perduccrc poner.dato etiam hoc, qiiod non

admittirur cominuniter. Refpondctut interalia
media,&: modimi hunc , quem iam diximus,pone
tLMtiann
uumiur.
ri iftijignopereffinumfignificatutit
iiidirutum facir
potefi ejfe dijftrentia,ali(]uo tnodo non,Scc.
ciim docer Sacramcntum effccft
cx parte
& Dci, nifi ponatur obcx , id vcrum

fcdan quibufdam confcrat vbcriorcmctfcCtncUiUm (fkum, nihii
alTcrit.aut ncgat Concilium ,quQd
ixpiieMMT.
folum dcterminat dc efficacia Sacramcntorum.
Sacramcnti,
eft
Dcindc fignificatio.inquit
fit
dttermi'
nttii4,(îU'
DtttrminMtie
tfftStit
Sacramcntorum
cft dcrcrminata : crgo Sc cfFcdus. Rcfpondcri

potcftcde-dctcrminatam quantum ad gradum,
infra qucm non dat alium ; non tamcn itadctermiiiata, quin crcfccrc poffit fccundum mcnfuram cfFcAus prout Spirirus fanftus parritur dona
prout vulc i ncquc hoccfficacia; , aut certitudini
Sacramcntorum derog.ir,fcd cam ampliat

Terti6 adiicit codcm modo dici polle nullum
Sacsaraentum comparatum ad aliud in fpecie
habcrc dcterminarura cfFcdum , fcd nunc hunc,
nunc illum pro Dei arbitrio. Rcfpondetur ncgando lcqaelam, quia dctcrminationem cfFcdus
Sacramcnti in Ipccie habcmusex Scriptura,Con-
&c.
(dicjuomodti
quando
fedus cft zqualis , quando ina:qualis

CQopcrantc Sacramcnto.
fit
cf-
Dco
x his corruit fecunda ratio Soti.quz cft conj

trafuppofitioncm quarftionis, itacnim procedir, stcunj
rr
,
fi ille cxccftus non caufarctur pcrSacramcntnm. Tcrtia ratio proccdit in fcnfu contrario,admittcndo fuppofitioncm,quafi libcrum fit fentcn
tiam ftudio impugnationis ad cxtrcma trahcrc,
propcllcre ad contradicentiam ,quo faciliti:^
ac
tittit^
ritiu
fîtuntu'.
&
Cxplodatur.
Summa rationis cft qu6d pcrindc

Dcum pcr mcritum xqualc con:
etiatn dici poffir
ferrc inasqualem gratiam. Rcfpondetur ncqando

rcqueUm,quia intcr meritum,& gratiam, & gloriam datur proporcio fccundum mcdium iuftitii,
r*
non ita in Sacramcnto
, quod operatur cx mcra
f
libcralitatc inftitucntis
jilittr Tr.iri-
'"*"
'^''"'
^"^'^*'""-*^-
CUtt
''
& indcpendentcr a mc-
&
rito ,
difpofitionc infantis ; in adulto vero
cx proporrionc difpofirionis feruatur mcdium
iuftitiae dc congruo , quando eft in peccato
pcffonali.
Minus vrget altera confequcntia,nerape cxtra ConfetfuentU

Sacramcncum & meritum,Deum poifc caufare il- "*" *ScluMt.
lam gratiam cx motiuo prxdcftinationis , & fic
lota meritorum ratio profcribcrctur. Rcfpondc- Deum //.
tur abfolute potuifTe Dcum fic faccrc non ramcn ?>'/ ["H'
&c.
Dc hac
alia
determinatione non
ita
ex parte caufx,& Sacramenti.Roparibus id conccdipollc.fed
cacteris
partc paffi,vt confideratur in
ordine elcdionis , neque Sacramentum fblum

ftTtur
opcraturcx virrurelimitataad hunc, vcl illum
frout apfli'
gradum,fcd ptout mouctur,vcI applicaturacaufa
(tur,^ moprincipali,nuuc afqualitcr,nunc perfcAius,ptout
tittttr.
JnfirmmmtU
vult
Sc cuius virtus
io,nifi vt
non eft
aliigata
Sacramcn-
ad gradum infcriorcmcffcftu ordinario

perfcdliorem aurera , cx bcncuolenri^
rcfcrtai;.'ad
paKiculari cxtcndi poteft.
Obiicit plura Sotus , fcd procedunt cx
non
, quia fupponit illum gradum cxcedcntcm non darihtc, & nunc virtute Sacramcnti:
hftc non fupponit Dodor ; quamuis enim dicar,
quod illc vltcrior gradus non detuc virtute Sa-
conccdb
cramenti, fed cx f^Kciali bcneuolcntiadiiuna, id
rcgukritcr , perducerc pracdcftinationem ad effe- ''*'.'" ''^*^'

<Sbum,nifi pcr mcdia ocdinaria ,
ftatuta, ncmpc ^1^1*"/.,
Saccamenta,
opccaiquarauis aliquos pcxtcc lc- gtrc.
&
&
gcm iuftificauerit
in viero
vt fortirentur cfFc-
(Slum pr^deftinationis,quaIis crat illa gratia:nihil
in hoc prxfcriptum, aut profcriptum cft contra

lcgem ordinariam,fcd fupra illum aûm cft,quod
per media cius habcri potcft in diuerfo ftatu in/antis.
Oportccct ctiam pcobare, dclcgcordinaria,

Dcum cfficaciam Saccamcnti, rc vltra
gcadum dcccrminacum , ex fpcciali voluncatc ad
vltcrioccm gradum quandoquc
non cxtcndan-
c quamuis de lcge ordinaria mcdia falutis

comprehendantur fub Sacramcntis,
opcribus,
tur.
&
noneodcmmodoomncscIcdivocantur,moucntur,& pcrtingunt finem nam quidam pcr opcra,

quidam pcr Sacramcnta^ aliis alia funtopcra,
prout donantur , ncque fingulis omnia , vt pcr fc
notum cft;ncque Ci per pcenitentiam finalem , &
fidcm faluatuscft latroin Ccucc
modo cfFc xqualem virtutcm
mcritum
&
Sacramcnri in om-
nibusi&in hoc fenfudicit illum gradum cxccdentcm non confcrri virtutc Sacramenti , fcd cx
bcncuolcntia particulari quia ncmpe Sacramcntum vt habec efficaciam , & afBftcntiam Dci , vt
:
iuftitix
aut fortitudinis
aut aliacuni
fupra diclum eft,in
fUonis
fi
commcnto prxccdcntis qux-
gratia vberioc mcdiante Sacramcnto
non
dareturalicui,
&
&
virrutum,ncqueii infantcs mcdianteSacramcnto

faluanfur,dclpicit idcoDcus opcra piorum:&,vt
nmi,quibus raecctuc glociara,quando ad cum ftatum pertingit, vt patet in Bcato loannc Baptifk,
& Ieremia:non licetcrgo inferre exgrariacoUata a Dco racdiant^ Sacramento difpcnfationcm
opcris:namcx fcntentiaD.Thomx (vt ibivifum
eft ) opcra fubfcqucntia comparaci pofTunc ad
gcatiam antecedenicm ctiam liberali^rdatam,vc
opcce opccatojnam
hoc titulus ipfe quxftionis
fupponit ,
impugnatio huius fcntcntiK nam
alioquin illegradQS , Ci a folo Deo produccrerur
non mcdiantc Sacramento, concomiranter fc habcret ad cfFclum Sacramcnti , ncc fic cllec locus
quzftioni Any^cWicttyomnet haptiÂti dqualiur recipiant ej^lnm "Baptijmi 1 ncque cti.im impugna-
^*"*'*'''
"" "'*"'*
pcofccibitur
non cxtcnditur cius virtus , aut fignificatio vltra

illum gradum vt fubcft tamcn voluntati fpeciali
Dci , caufac illuni gradum cxccdcntem , etiam ex
:
Diuirfttnf
fignum ccrtunr cx voluntatc vniucrfali tantiim,
ttt Mtflicsri.
ica acdalle
intelligendum efi iuxta anccccdcntia , vbi dicic

cx voluntate vniuecfali Dcum difpafuifle darc
gratiam regularirer mcdiantc hoc figno ccrto in
detcrminato gradu,ita vt nuUi minotem Et ilUy
inquhypotfft Sci cottferri virtute Sacramemi;
hoc
:
ttlittr,^ li-
Pocnitcntia ab-
non eft qualits cx
Satrmtiftitm
quod Baptifmus
fpondetur
ndmtJfH.
ideoquc Dodloc hunc fcnfum fupponciis

QMMittm odDeum (Uterminantem fi coopera'
Qiiart6* inquit* vbi cft aequalitas ex parrepaf-
Sufptnlt ntit
fi,Sc aequalitas
OiURitntt
dicic
ciliis,& Patribus, veibi gratia
nobis conftat,
Sni.
raodo
rcgcncrat, Euchariftia nutrk

foluit
II
rcfpondcrct gradns exccdcns a folo Dco caufatu,

magis, quam fi caufarctur pcr mcritum , vcl alio
comprehcndi. Aliud , quod adiicit ex flngulari

opinione redundar,qu rciicitur.
Qu6d obiicir criam Suarcz non conuincit:
nam Tridcnrinum yi)^7. cm.j. nihil adprarfens
clum fuum darc (cmpcrquantum
Sctnttnti
273
iioni,vt dixi, quar procedic ex dcicfminata figni-.

ficationc,& fignificato Sacramenri , cui non cot-
idco cxcluditur ^ iuftitia opc-
mecitocin cius.
Ex quo patct ad quactum , quo vrget ex hao

* 4
fcntcntia feqiii, qu6(i qui pcxdcftinatus eft ad S*'tratit.
auioccu
Lib.
274
IV. Sententiarum
inzqualitas ab intrinfcco,ab extrinfeco poteft
ex impetratione parentum , aut miniftri , auc
ofFerentium. Harc cft quinta conclufio in ordine.
fnaiorem glorJam habeat ampliora meritajquia

nempc cx illa bcneuolcntia rccipit maiorem graKefftnô Tludnni.
eft
efle
tiam,& gloriam proportionatam. Refpondet Paludanus admittendo confequcntiaiu vcrbi gratia,in. infante fi fic dcccderet; fed quantiimad
,
Prima patet , quia nullum habent a<5lum proprium,aut difpofitionem. Secunda patet , quia fides,& mcrita ipfa polliint maiorem gratia impe-
&
in cifu argumcfiti,
pr^fentera quxftioncm ,
quotalis perucniat ad a:tatcm capacem meriti,
Ali
riffofte.
facilis eft refponfio
hancbcnc aduertitScholiaintelligcndum cfTe non dc fandificantc, fcd

dealiquo dono gratuito,quod gratia a<StuaIis,aut
exditis;im6 argumcntum
&
feipfum deftruir, quia vberior gratia adualis ,

habitualis in adulto ordinatur ad pcrfcAioncm
operis proximc,ficut perfcdiora mediaad perfc6tiorem finem.
Extracontrouerfiamcftadultis ,qui faluantur
per opera , ex Dci dono,per vberiorcm gratiam,
dari ctiam perfediora mcrita ; illa gratia abunGrMtU iiM' dantior datut a Deo, vt principium excedcns ; Sc
Jultif
crdi-
naturitdmtrit.
ExplicaiHr
fitiftt
quia {kvtzqudfi.iMtHirejp.
:
ad i.ncgat dari aliquam caufam meritoriam prima: gratia?, fiue fit fides parentum , fiuc EcclcficT,
praeterfolumChriftum: hacdonaautemannexa
cfFcdui Sacramenti pofTunt impetrari ^ tniniftro,veI aliis , vtaflerit S.Thomas }.p.^.6^.art.i. D. Thom.
adz.im6 idipfumdocet Caictanus de gratiafan- Caiccaa.
ftificante , poflc cam maiorcm impetrari per mi-
ficutadiutoriapcrfciflioragratis aftualis corre-
fpondentia ad finem pcrfcîoris operis ficutergo prasdeftinatus adultus ad gloriam maiorem,

requirit etiam pet fcdliora opera ; fic vberior gra-
niftrum,ita praefato loco intelligens
tia,quam reciperet mediantc Sacramento
nionecommuniter,fcd immerito ex didlis. Quod

fi quiseam dcfendcre voluerit tanquam eius,
vi-
&
cui
S.Thomam,
authorcs,quos citat Scholiaftcs.

Citatur etiam nofter Dodor hic pro hac opi-
alij
dcat quac dicant Patres de virtute fidci ad impcpctrationcm de ieiunio matris Samfonis quan-
grarix adualisnonefletotiofa, fedabundantius

rcducctetur ad aftummeriti. Et ficutgloria in
illarum,
.Quatttum valeat apud
Deum
fides propria,
hominem ? Item, quantum valuit oratio Stephani

pro Paulo ,
innumera huiufmodi ? Hoc tamcn
cludunt.
meritum de congruo tantum,ex cuius motiuo Deus in Sacramento dat vberiorcm gratiam,
quim alias regulariter non confert. Qabd autem
contra hoc afterri poflct ex illa qusftionc , qua
dicitur Sacramentum non dependcre k malitia,
&
Haec diflcrcndi caufa dixerim,quiaex inftituto

afterac
de faiSto contingerc inzqualem cfFcdlum hoc

modojfcd vt oftenderctur poffibilitas huiufinodi
nonderogare,autmcritis,aut Sacramento, aat
prouidcntia:.
Quod namque opponiturde
bus Deus adiicerc poteft cx libcralitate aliquid

ob impctrationem aliorum.Contrariaopinio ma-
&
perfe6titis ratione gratiae perfeftioris
gis placet,vt
c.j.iamcitato,ic
Quid faciendum
communis Theologorura:ex quo
fcftum Sacramcnti in paruulo,& adulto quia in

hoc maior cft rationc confenfus,& fidci , aftus
boni difponcntis. Loquitur dc adulto abfolutc,
&
ficut alias fuprk
cinale tantiim,
cxplicuimus,ncmpc vt habet ori-
& non mortalc adlualc
licct
ha-
berc poflit venialc : rcliquapat?nt.
VII L
de pamulo expofitol
D.Thora.^.6tf.<i.9.Richard.A/<r4rf.f/r.f I. Sotus d.}.a.(). Suar.fww.j. },p.d,ii.fi.(fi-d.ji.f6. c*p.cipr.

itaque. c.frnllia.
temtmiuii.
Irttqualit tf-
uule
& paruulum nulla
trtftrtur
fcquitur tcrtium,quod adiicit,inaequalem cfTc i(- ftSiu inftt.
quomodo pofinzqualitas effedui facramcntalis cx par-
iE
qua communis eft,& magis confcn-
Subiicit in adultis inueniri inxqualiratem cfinacquali difpofitione ; efl Tridentini
Deo referuatihn eft.
Q^
tintitt.
fcdus cx
7)etmiotiico,8cc. Declarat
te recipicntis,inter paruulura,
ratie
ppfit fett-
tanca principiis Doftoris.
quac ad
opcra perfediora inclinat. De paruulis autcm

decedentibus ante vfum rationis , haberent gloriam perfectiorem ratione-gratis perfedioris,
juxtatenenteseos fuifleeleftos ad maiorem gloriamrfcd id non fpedtat ad hanc quxftioncm:quia
incertum eft,an fint ita elefti aliqui ipforum prx
efle
Selititttr
aut bonitate miniftri , intelligitur quantiim ad

fubftantiam Sacramenti ,efFcaunf, &frudlum,
cius cx Icge,& ordinarium.Quibus non obftanti-
meriro,eiufque neceflitatcfoliam habet locum in

aduItis,non in paruulis, in quibus non habet locum , nifi cum pcrucnerint ad actatem adultam:
tunc autcm ficut
in adultis , faluatur meritum
(it
crit
commcnti non faciunt , ciim Dodfcor non
foli
^ttiritnr.
& extrafanaret
hanc fi:ntentiam modo diSto , & iuxta principia

Dodoris noftri,vel non fequuntur , vel noa con-
efHttf (.
(ko) dixttconfidefilijremitturtturtibipeccttta tuawhi

gloffa
apudtjuemjic valuit aliena,vt intus
tx
quibtti tnsior
Matthei ^.Videm lefusfidtm

(nempe fupponentium paralyticum ex te-
Jiicntia quas adducit praefatus author,cxplicando
liis
\6
Trincifis
tura valuit filio:itcm
adulto iuftificato,non eft cx fola gratia,fi;d etiam

cx operibus per gratiam fadtis , quo abundantiijs
ci prouidetur de gratia, ita abunaantiiis prouidctur de operibus proportionatis. Alia inconuc-
Dei
De3t-
ris.
gratis data dicitur
ctiam. correfponderent adiutoria proportionata
*lltjt.
trarc paruula. Circa
ftes
dr c.paruulos,de coJec.d.^.fimt. 'Lton.& Grcg.
V x T A ifta patent quaedam quxftioncs finc argumentis. Primoi , quid faciendum eft dc paruulo cxpofito ? Rcfpondco , aut inueniuntur in co ccrta
figna quod non cft baptizatus , Hcut mulicrcula: confucucrunc cum eo apponcre fal. Ccutcum dcportandis ad Baptifmum fic
tunc abiqucaliqua hxficationc baptizandus cft abfolutc. Aut non inucniuntur cum eo talia figna , &:
,
&
adhuc,
dult.
Net.
n.
Dift.
IV.
Qu^ft. IX.
275
adhuc,qu6d non poteft dc co habcri tale fignum pcr viciniam,ncc pcr tcftimonium fidc
digni,qu6d
fif baptizatus
dc Baptiftno ,
baptizandus cft:camcn tutius cft vti ilia illius capituli Extrau,

, de qitibm dubium. Et dc ifto cafu loquitur Lco dc confcc.
& cius cfFcdus
6x^\adi./^.JXequibusi^m^yx\thw)uuUAextAntiHMcUimerfrdfinquoSt&
zatifitijfe doceanturyAgendum efi vt renafcantur, ne faeawt \ im quibna, quodnon efienditurge'
ftum, ratiK nonfinitt vt videatur iteratum.
COMMENtAKiyS.
qtuddm <pu(liene$ , &c. Rcfolu, non folum ex
DecretoLeoniscitaco, fedetiamCarthaginenfi
V. C4^. 6. Concilio Africano fub Bonifacio,
c^^ ^^, Worraaticnll cap. 70.
rcfertur
Alcxan*'' emficrat. Jiiftmei. 4. cap. FUcmt.
T^***
T)4 $xp*rii.
*fi*
dcr III. capitulo
pateru
Doôr dandum
JLtio huius qucflionis cft vcra
Leo.
Cacthtgin.
AlexaniUI.
Q^
iC S
Ex quo refoluit
Baptifmum , fub
*'*'
pratfumptio.
IX.
X)
haptiz^ndi
& z.x.f.10.^1
f .4. Gabr.f.1.4.;. Vafq.^.fui.ij 5. Suarez
^finhut.
tutius
zandum docuerunt cx fpcciali conditionc illorum temporum in quibus minus fundari po0cc
Vtrum paruuls ludiomm , 6f infdeUumfint
D.Thom.^;'.f.68..io.(ofo'Caiec. &aUj)
De
conditione. Anteriorcs Patres abfoiutc bapti- ^*?^'**'*
&
African.
cile
inuhis parentibus
/*
1. Richard.//.^.4.;.f.}. l^xaixii.htcq.6.
i.f.tnm.}.d.i$.f.i^
Socus
d.^.q.
Palud.
i ut.7.
E paruulis ' ludxorum , & iofidclium , an finc inuicis parencibus baptizandi.

Diciturqu6dnon:quiaauc reddcrcncur parcncibus , & cunc bapcizacio corum cflcc in contumeliam fidci Chriftianac , quia poftnucrirenturaparcntibus in crroce parentum auc non reddcrencur,& cunc ficrcc iniuria,quia dum
i
Rich. int^.
d.^.art.i.
?'^*
func paruuliîus habenc parences in cos.

Scd hzc racio,' licec forcc concludac de
quacumque perfona priuata, qu6dnon
poftec
paruulos a calibus aufcrre , ncc iuftc bapcizarc non vidctur camen concludcre dc Principe , cui in regimine reipublica; cales func fubdici. Nam in paruulo Deus habcc majus
;
dominij,quam parences vniuerfalicer enim in poceftacibus ocdinacis , Poccftas infcnon obligac in his , quae func concca fuperiorem , ficuc docec Auguftinus dc vcrbis Tgf^ , o^
ponitur cap.vlt. lib. L Si aliquidiubet poteffas,quod non dehsfacere htc
Doqiinijhom.^.
declarat in excmplo dc Curatorc, Superitri^
fane contemnefoteHatem,tijnendofoteIiatcm maiorem.
Dco crgo fi quis habcc ^"^fy ^JImperacore
de
,
Proconfule,
Proconfule,&
Impcracore,
&:
de
*^* *\^"'
rcgcrc rempublicam, magis dcbec quancum in fc cft , cogcre vnumqucmque fubdi dominofuperiori,quam infcriori: im6 fuperiori conccmpco]ioferiori,quandoinfcrior ^-^^ w?.
in cali dominlo rcfiftic fupcriori.
Sicuc crgo Impcracor dcbcrcc fentenciare aliquem obedire dcbere Prtfconfuli , conrempco praeccpeo Curacoris,id eft,inferioris Proconfulc,fi concradiccrec Proconfuli : ica
cciam>fi cflcnc fub eodem dominio ordinaca , fcilicec, qu6d aliquis eflec fcruus Ticij ,
Ticius Pccri magis dcUcrcc Impcracor cogcrc fcruum fcCuirc Pccro , quia rupcrior cft:
TiciO}qu^mTido,fiTiriuis vellec vci ferup illo concra dominium Pecri ergo maxim^
dcbcc Princcps :êlare, pro dothiniQ fecuando fupremi Domini, fciliccc Dei;& pcr cohfcqucns non folum liccc,fcd debcc Princcps aufcrre paruulos a dominio parencum volehtium cos cducare contra cuftum Dci , qui eft fupremus , Sc honcftiflimus dominus , 6i
dcbcc cosapphcarc culcui diuino.
ius
rior
&
&
&
&
COMMENTARiyS.
j
^4rw</ IfuUanm &c. Hanc quzftioT%^

ynem paucis abfoluunt amiqui,quam mp,
cx Yariis dicendi modis > in varias ctiam

quzftioncs trahcmt iquorum^vel ip{as opiniones
sapm aiU' prplixumeft referre videantur aathores , quos
citat Schoiiaftes fub titulo quzftionis dc nliis
fittim.
inHdcIium,,.qui nonfubfunt PrincipibusChridcrni
ftiaiusjnac vt fertu>fiuc vc ciues,^non eft qtiarftio*
& quorum potcfE adhifccr

& difciplinx in Chri-
fcd dc iis qui fubfuhr,

cura debicx educacionis
& iis qux
fpcftant ad iajutcm:
quia in his tahtum fuit praxis aliqiionim rcgno*
ftiana rcligione i
rum, vtinHifpania,cxauaforti prtrndmmora

cft
quxftio inter Scholafticosrnequeeft quacftia
deBapti(moauthoriTatepriuatidaco,fcapubU
ci^que fupponit poccftatcm in ptrtnces.
Qu^CHia
Lib.
276
SttiuM.
Qaanti\m ad fubiccfcos ciuilitcr,
IV. Sententiarum
fmut 4.^<e/?.7. Marfilius 4. f/?'4. Mrt.i,.dtJb.7,. Matfliiu.
Quantiim ad feruos communitcr tenetur , filios ^' ^'"' /""-
iicgain aliqiii
polVc baptizari iimitis paicntibus, licite alij ncgant ctiamvalide baptizari; inpriori fcntentia
:
D. Thom.
Richacdu).
e(l
D.Thomas,
lia{lc,&
alij.
SecundatTKloccnt quamdiu fub cura
aiunt,antequam feparenturjalij dicunt ctiam anic

feparationem baptizari polle.
Affirmatiuam partem docet Dodor cum Ijmi- A^rmMiM.
tationc fuperius adiedd , quem in pracfenti qux- ^'^rk.
ftione fcquuntur omnes cius difcipuli,
Gabricl vide fcholium quod fummaric,&: daic rc-
&
Darandu?.
Paludinus.
Capreolu',
^ylueftcr.
potcftatc quotquot docent

pareritumdegunt >
ad Baptifmum infantis requiri conrcnrum,& voluntatcm alienam ; non fecus , ac ad Baptifmum
ita Diirandus in 4.
adulti conrenfum proprium
&
Paladaniisf;w/?.4. Caprcolus</7?.j.
qmjl. i .m.yad }. Sylucfter infnmma, vcrbo Bapti-
dift.^.<jtujl.6.
*'"""
edrum pofte baptizari inuitis parcntibus.fcd diffcrentia eft , qu6d quidam baptizari non pode
& Richardus loco citato a Schq-
foluit
HO
hanc difHciiltatcm.
M,
rrincifem foffe intntu fArentibus infidelihMjfubditis,hap:tiz,arifacere eorum paruulosôdo prouideat ne m.tiora mala indefe<juantur:ime ipfifarer/tesforte minis inducendi effcnt adprofeftonemfdei,ficircumsianti<e id vtilefuaderent infdeifauorem. Ratio.quia Princeps debet
zelare pro dominio Dei^quod habet inparuulos 'vt baptizentitr , cr eiferuiant j
fubditos ahutentesfio fibordinato dominioin contrarittm. Ratio
eji
AuguHini
^ compefcere
citati
a Do~
torc:non tamenfub poena mortis effent compellendifedhenepaena exili], vel mortis ciuilis,(jr
babeturex
fc inteHigit Doôr qt hoc fecundum prafficauit Ferdinand. Rex IJifpan.
/.Ciinlos,C.cle (um.T nn.primttm prohibuit Concil.Tol. IV. vt hai>etur,c.dc ludxisd./^y
illud certum (^ commune paruttlos inuitis parentibus infdelibus valide haptizari ûia non
,
reûiritur propria^nec parentum intentio in paruuloêx Jiugujt.%i. eJlcontraDur.hicq.j.
Cathar. opufc.de infantibus lud. haptiz
Dico crgo brcuiccr
^,
quod fi Prlnccps hoc faceret, cum cAitcla bona fcilicet ne pa& quod baptizatos f^,
rcntcs prius cognofccntes hoc futurum, occidcrent pucros fuos ,

eeret rcligiosc educafi
bene
ficret.
Imoquod plus eftjCredcreiii religiosc fieri fi ip(i pa--
&
rcncescogercnti|rminis,& terroribusadfufcipiendum Baptifmum,

adconferuandum poftea fufccptumtquia efto quod ipfi non cfTent verc fideles in animo^r^mcn minus
malum eflet eis, non pofle iropune legcm fuam illicitam feruare , quam pofle eam Hbereferuarc. lccmfilijcorum fi bcn^ educar^ncur intertia,&: quarta progenic,eflcnc
vcrefidelcs.
Ifki.lO.
quo4 fijcundum prophetiarn lCiix quam recitat Paulus Rom.9. Reliquitc

fne; &Mde6 ludasosnon oportcc cogere cocaliccr ad Bapcifmum
fufcipicndupi,&: relinquendum legcm fuam. Refpondeo, non dubico, quln vera fic proEt
fi
dipas,
ifrael conuertentur in
&
non accepiphetia Chrifti,quam rccitat Chriftus loan. f Ego veni in nomine Patris mei,
fis mefi alitts venerit in nomine fuo,illumfufcipietis : ergo ad minusex vcrbo Chrifticrunt
perucrcendi , quia adhajrebunt illi pefTimo Antichrifto , de quo eft fcrmo Ghrifti
.
prjedidus.
Et
fi
dicas,
quod visa
deftruftione Antichrifti
illi
qui fibi adhsEferant^conuertentur;
dico pro tam paucis,& fic tarde conuertendis, non oporteret tot ludxos in tot partibus
mundi , tantis cemporibus fuftiner^ in lege fua pcrfiftere quia,finalis frudus dc cis Ecclcfiae eft , Sc eric modicus. Vnde fufficcret aliquos paucos in aliqua infula fcqueftratos
:
fuam feruare,dequibus. tandeni illa prophctialfaiaj impleretur.

minas,& terrores, videtur probaquiafimilccommendat illud Concilium Toletanumfupra aliegacum. d.î pridem
permitti lcgem
Iftud ^rutem de parentibus infidelibus cogendis per

Co!:cil.Tol.
4.C.5;.
* al
Sifc-
huci.
ri,
adChriHianitatem coaîfuntficutfaEium eft temporibus
religioffsiptiprincipis
go in hoc approbat eura tanquam principcm religiofum, quiainfidelcs
* Jjphuci : er-
coifgtc
ad ftdcm.
COMMENTARiyS.
b TTV/^fJ-ôirmw, &c. Hsc
Ctnelu/it af.
firmatina,
Tnbtttur.
cft
JL/Dodoris,quam ptobat ratione
cohcluno
pra:mifsi
&
no , fed etiam naturali non fecus ac de alimentis. Et hoc de iuftitia eo modo, quo poteft intcr;
&
ex authoritate S.Auguftini,
cx fubofdiriatione
luris pacentiim in filios , ^d iuj quodhabetin
ipfos Deus ; contta*quod nec licit^-ncc iuftc fit
filium iuftitia: fe4 Pcinucnire intec patrem ,

ceps habct potcftatem coadliuam rcfpcdtu fubditorum addefcnfioncm innoccntis , quia^y<tf>w Tot*jhuPnn'
yfusdominij inferioris, non fblum
Z)yr/ialioquin
cium iuris diuini

\iiy
fedipfius tertij,
cui tenctur paircns prouidcre
ceffario
iri
praciudi-
ncmpe infan-
d.e rcmcdio nead faIutcm,nonfoliirn cx praccepto-diui-
Deo
non
inftituta intcr
reiftcconfifteretpolitia
homines. Si dclidum pu-
blicum particularis pcrfQnar,& fubicfts non ordinarctur per fufficientcmauthoritatcm,quant6'ni
/"<
IV.
Dift.
& maxime
tum ad pode ,
Iw
tt.ifr*-
cum
fiUi
in
frtmt$.
fl
parcnci
crgo
qMd
Jmri,
ntcif-
(^ cii
tercij,
fi
ex iure parentis in filium , Herec

; fic etiam cx dcbi'
parenti aufcrretur
, fi
to parentis , <juo obligatur

11
contra ius
quale in propofitoed ipHus infancis^&Deiiquia

parens tcnetur filio infanti rcciprocc, ficut fiiius
iniuria
Ttntntmr
e(l
iuria infanci
fi
filio infanti,ficrct
in-
abftrahac neceiraria a4 vicam
&
corporalem ,
fpiritualcm , fine quibus nequit
confiftcre vnde ficut Princcps potcft vindicarc occifionem infancis,quantum ad vicam corporalcm in parenccm,& eripcrc infancem hocpcriculo ,
fcparare a parencibus ica eciam poccft a
:
ftfnnt.
&
vicam cius fpiricualcm defendcre , quia

h*c pocior eft,ad eamque rctincndam, cxponcnda eft vica ccmporalis.
Rcfpondenr aducrfarij, quod licicc defcnduntur infanrcs , Sc fcparancut a paECntibus,quando
forciori
ReJîfi K-
mm.
iniufta vis ipfis infercur in rcbus debicis iurc na-
tts
Parcnccs infideles non infc-
iuri nacurx.
legem ndci , & contra pietatcm non I|iminc

cognicam , fed folo lumine fidci nocam:
ex qijo inferunc , fucilc circ hoc argumencum;
tas cftplcnitudo legis
nam
ficut nulluseftfta-
> fic etiam nuUa lcx

non fubordinatur charitaci , fidei,
Omnit Itx tus medius natura; purz

fub*rdiadHur
naturalis, qua;
eknrinui, df
&
faluci
fidei
tur
ergo. nulla obligac in praziudicium
& charitacis
omne
gationis
(jf
cnim, in qua funda-
piccas
ius parencis in filium racionc propa-
non
obljgat contra fincm ipfius pro-
pagacionis,qui eft culcus Dci,re6la educacio prolis
ad faluccm ordinaca , ad quac ordinacur eciam
macrimonium , fiue vc concradus nacuralis eft,

fiue vc Sacramencum ergo piccas non obligac
:
concra fidcm , auc charicacem
icdam cducacionem
prolis
auc falucem
&c
aut concra ipfara
pietaccm, qua parens ccnctur infauti crgo nul:
lum ius conccoit parcnti in filium cpntra debitum pictatis,qua tcnetur filio, contra praeceptum
fidei , quo tenetur parcns & charitatis , contra
prarccptum dc fufcipicndo Bapcifmo, quod obli^
gac cam fideles, quam infidcles.
Scd hzc przccpca lumine nacur.-vli ipfi non
,
&
Ohlig*ti ti-
func noca
cifitnd fidti
ca amplcdti
friftfits fuffititnttr.
iis
propoficis fufficienccr tenctur
neque
ergo ctiam
eft ignorans
,
priccpttim , quo tcnecur ex pietatc ad redam
educationem,&,neccflariam infanii adfalutcm
fufficicntcr propofitum eum obligac ; ica vc nullam habeat excufationem , aut praetcndcre poP
Htiquin peccet contra pieratem ; ficut is,cui prx:
&
dicatur fufficientcr fidcs ,

cam
cipere, peccat peccato infidclitatis
lum
AdelUgnti-
tum
nta, fn-
quara-
&
aliis excufaret a
doncc proponatur
fufllicientcr
culpa
inuincibilis ipfura
ei
pracccptum. Multa enim funt prz-
ccpca naturalia
qux
feclusa traditione
6c
inftrudione per alicnam authoricatcm , priuacam , auc publicam , nou cognofcuuciu ab infidclibus.
Sed
infideles fub Principc Chriftiano,
& in-
Infidelts inter
degenccs , nequcunc prxcenderc Ci/riftinntif

ignoranriam fidei , auc Bapcifmi , vt praxis do- ntquiSl fr*'
cer Chriftianos
Cer, quia coguncur in pleriiquc locis audirc ver
bum
&
tenderi extufnrieneTK.
myfterium,ac neccflitaccra Bapcifmi , vc Roma: ludsi

crgo cales cencntuc
pracccpco nacurali prouidcre filio dc Bapcifmo , & confequcnccr nullum ius habcnc educandi filium concra pricepcum , in pcrniciem,
fidci
fed vbi
non
la^dicur ius pa-
cem,
qux
fucccdit^
& corrigit crrorcm patris &

& impedimcntis,
fublicn futcedit fcieftnti
fatimt nd
cerrtOioKttTij
iecluns aliis inconuenicntibus
Sccund6,Baptifmus,aut fidcs fufccpta,oon in6

ducit miîorcm obligacionem legis nacuralis pa- Seeundn
aliks
&
quia
&
mMTtmtnij.
fubfiftat ipfa eius obligatio
uis ignorantia fundata
hoc ad cam fpcdat:crgo licicc poceft

non obftance auchoritate parcntuin.
etiam licercc bapcizarc eo inuico.

Concra hanc rcTponfionem prim6 , ius nacu4
ImfugnntKr rale non obligat <Qncra legem bdci , quidquid
(Mf n*iurA n
enim conccdicur iiurc naciirali ,cQmplecur in Oetblignt ctncalogo ,
reducicur ad prsccpca vircucum , qua;
trn Uiim fiomnia confirmancur lcge fidci ;
quaccumquc
tUi.
lex ordinacur ad fincm charitatis , quia chari-
gntiinis
ad propofi-
naturali
probarec priuata authoricacc* ficut licet dcfcndcrc infantem,quem occidit parens ; ita
Vinis prtpM-
facic
tem
tra
fidii.
277
non
cernum quod in propoJico cft nullum , non fic

iniuria prouidcndo filio pcr pubiicam .luchorica-
MJinqu* runc calcm iniuriam, neque abucuncur pacria poteftate propric contra legcm naturz., fed con-
tutur*.
tum , mod6
filio
& damnacionem
Htdjfnri
funt lumint
tenecur prouidere
tura:
; eo qu6d dcfcnfio haec locum habcac folum concra vim,& fraudcm manifeftc repugnan-
Ttntrifnrtn-
Qux{\. IX.
eft
& cui
uon
,
vulc re-
vt pcr fe no-
pra:dicatur neccflitas Baptifmi,
& legis obligantis,ilIudque contcmnit
omnium
opinionc pcccat > quia Icge comprchendicur,i&

fit qmd tU'
nilllam iuris , auc fadli ignoranciam przccndetrtint untMrlimnfitn- re poteft, cum ipfi fufiicicntcr proponacur ; quod
ergo lumine natutali , aut lumine fidci diuin>aut humana: cognofcat obligationcra > qui
Scott oper. Tmn. rilJ.
id prxftarc,
rentibus rcfpcdiue ad picracem, qua cenencur
TiJis nn
quia non aggrauac legcm nacurap fidcs , nenuit iut

2uc dcftruic* neque praeiudicac iuri parencum iu temum.
lios , alias cfrcnt peiotis conditionis. in hoc
filiis
ra~
ti.
mi-
&
quam
infidclcs,& Iudjei}fed filij hxrcticorum,

ndelium poftunt fccundum aduerfarios baptizari authoricace Pcincipum ,
Ecclefiac renucntibus parcncibus : ergo eciam infidclium fubdi-
&
torum filij baptizari
f*'
Wilif h*rlti-
cerum ,^fidilium bnpti'

xjtri pofsls i.
uiiis
fnrtmi-
,fine prsiudicio iuris patcr- bui.
ni, inuitis parencibus,auchoricace Principis.
Maior pacec cx diîs quia

:
fides
confirmac
gcm nacuralcm , ac prpi^dc non coUic
lc-
ius paren-
in filios. Minor conccdicurcommunicer ab

omnibus,exceptis forcc iis ,qui rcquirunt cou(cnfum parencum, vc Bapcifmus fic vaiidus quac
rencencia fuperius impugnaca cft, camquc mc-
tum
communiccr auchorcs poft Augufic , non facic ad infticucum , in quo quzrimus prxcisc de ciculo iuftitix rcquifitz ad aftum , ne fiat contra ius paccrnum. Confequcncia probacur exeo,quudquis
fic bapcizacus , nullum ius poljticus Princcps acquirit in filios eiusmagis,quam inalios lubditos infidcles , eorumque fiIiosnuIIum ius Baric6 rciiciunc
ftinum i
& quidquid de ca
ptifmi recipiendi accrefcit baptizacorum filiis,

magis quam aliis in prariudicitl poceftacis paccrnae nullum ius acqniric,ipfa eciam Ecclcfiain
filios parcncum baptizacorum magis,quam in
aIios,qui foris funCxdonecrecipiancBapcifmum:
quidquid fic , cancum obligancur ad baptizan-
fr ftttftm
Principii
in
fliesfideliumy
f^
infidilfutn.
&
dum filios,plufquam infidcles, rationc fidei
recc-
pta:,& Baptifmi , vndc rcdundat poceftas compulfiuain Principc
vcpofllc prouidere
compellcre parences
riac
(cd fides reccpca
filiis
obligacioncm , auc maceriam piccacis
hil iuris addic,ve) adimic parencibqs
&
non va:
& ni-
& prx-
cepca qusccumquc fiue dc fidc, fiue de Bapcifmo>

qua: obliganc parenccs rcfpediuc ad filios,pcrinr
dc obliganc
&
&
quoacf
,
paresicrgo cciam
pac poccftas Principis in ip{bs,quacompellac a4
fidclcs
,.
inndeles ciucs
politicam fubiediQncm
Bapcifmum
fiinc
filiorum-
&
Teni rnti.
ciuilis non magis Ex

Terci6 feruicqs policica ,
ftiefimt
inducic pQtcftatcm in prjudiciura potcftatis pa- in filios ftr'
tctn. ntrum.
A a.
IV. Sententiarum
Lib.
278
patcmx
qiiim przccptum diuinam niturale , qao

tcncncur parcntes prouidcre filiis dc ncceflTariis
ad faluccm , qua: neccffitas alligata eft Baptifmo,
fuppofita promulgatione crus , vt fupra vifun>
ternac,
eft
fed Principes poffunt inuitis infidelibus fer-
uis, aufcrre filios
& feparare a paientibus, e6f-
que baptizarc ante ,
vel poft feparationetr)
vt
admittunt âthores praemiQi ergo ctiam idcm

3'" ^^^^^^^ dc filiis inndclium ciuium.Maior cum
^*/t*""j
confcqucntia probatur , feraitus non eft indudba
iareliMtur:
/,
Yidc infra
d.i 5.
NtnprttMii"*"
Vurll^
ûf* naturali
fcd iure politico^ aut
& ferua
:
ti
{HlnJiriHius.
poteft fcruus
imb hoc
ipfo ^t libcra.
Ergo
fi
quibus
& fcrua
dominp ad violationem
naturalis
fi
fu-
iuris
tum animx proprix
ctn
quae cpncedit ius
& facultatem extrahen-
&vendendi,aut baptirandi fcruorum filios,^

fortiori non ptxiudicat , ncquc extcnditur confli,
tta fubiedlionem debitam
De6
& icgi naturali,
harc
in
quando repugnat.
Patct fubiumptum , infans
&
Erxccpto,qnantum eft cx parte lcgis in infanti4

abct ius propris falutis, ficut &alia iura haerc-?
ditatis, aJimcntorum, lcgitimx fuccclfionis,edupro ipfo
cationis , quamuis vfus impcdiatur
:
Chriftus paffus
efV, cft
capax fruftus
& applica-
Ca xtatc dccedat finc rcm?dio:ergo ficut poteftas
^""
politicum diuino po-
natutali pofitiuum
infcrioris virtutis
j)r2ccpto fupcrioris , ca:teris paribus, In propoiito
autem
id
magis patebit ,comparando prarce-
ptum,fcu ius fcruitutis

haturali
fcrua j quia
Struitittetdit
/ tUutn^
quando
cum
praccepto diuino,
vt patct in inftantiis datis, de feruo,
mbiedio per
fcruitutcmdiflbluitur,
ne^juit obferuari
fmc
praeiudicio lcgis
diuinae, aut fine periculo fidei, caftitaris
terius pcccati
qus
gis, aut naturalis
fic
&
&
aur al-
grauis ofFcnfa diuinae lc-
aut iuris, ctiam tertij
fcd fcr-
uitus ita praeiudicat parentibus infidelibus,&

ieruis
quantum ad
ius
patemum in filios quoad
propofitum cafum ; ita vt contra voluntatcm doîni non tcneat crgo a fortiori ius diuinum naturale de rcAa educationc prolis , fimiiiter pniudicat poteftati patcrnx , quando vfus cius fie
contra legcm Dci , &cedit praeccpto fidci,
Ba:
&
ptifini,quo teneptur parentes in (cipfis,
& in or-
ex fandamento f^ntcatia: oppofiliupatemum tae ; quae reducit ius paccrnum ,

obligatiooem
" iffMnd- ftriftam eius in hoc quod infans fit aliquid
,
pa****
tris ;
quantum ad ius pofitiuum non fint didinc ad
filios
&
&
ucrfae perlonae,quia
ctiam
quod acquirit parens, acqui-
ergo etiam
ficut parcns tenctur

praecepto Baptifmi',& falutis fux procurandazjita
rit
filio
^tiam hoc prxceptum comprchendit fuo modo

filium,quantum ad obligationem parentis,falrem
quando filius no^ cft capax voUmtacis proprix.
9
QHarr6,filius pcruenies ad vfura rationis
mo-
^rt r-
do confcntiat, inuitisparentibuSjbaptizari po-
''':
teftj& fi fubfit periculum iubuetfionis,eiiam po*^^ fcparari ; fed vfus racionis in filio nihil derogatpotcftatipatcrnxicrgoetiamfineprxiudicio
nifs^m/vfum
witnit b.
//01
eft
ea-
tionismcritorumChrifti,etiamquoadvfum,& /' //m,

""
tfrcdum falutis,vt dcfidceft:habct ncceffitatem: ^ **t".
quia peccattim quod meit mdepcnaentcr a vo- ^^
luntatc parentum , & quod expiari poteft Sacramcnto,habet pcriculum certxdamnationis, fi in
patcrna non prxiudicac aliis iuribus politicis,
naturaiibus , qux obfcruarc cogitar i Principe,
debct i ita ctiam miniis prxiadicare poteft
^'*"^';1 '*' ^c*î^.pr*cepto fupcrioris
10
eft capax falutis

damncronts, fumicitur ncccffitati Baptifmi,&
ConfifrnatuNquia concurretibus duobus praConfrmatur^ ccptis iri Cadfem matcria , infcrioris prxccptum
fctim ttm.
fi,itii.
& in dctrimen-
omnia concurrunt
quae eft de debita cducationc prolis.
pr*tuanium
eo infantc ergo prxiudicant poteftati paternx,
feruitus pixiudicat potcftati paternae
&
gis fubiicitut,quam parcntibus,
ferua dc pudicitia ab eo tcntcturi
in filios , vt eo inuito bfaptizari poffint : fic

ctiam pr*ccptum Dei,& iuris naturalis,quo
'P^<=f^"^ eisprouidefcdercmedio,&inftru^ône,Ce\i cducationc necclTatia ad falute.perindc pra:iudicat cidcm potcftati , quia hoc ftridius
obligat in ordinc ad Dcum ,
ad ipfum infantem , (ûim rirulus fcruitutis , in ordinc ad dominum politicum. Si ergo poteftas patcrnanon
{iraiiudicat fubicdlioni ad dominum tcmpora-
ful>eft
Patct vitima confcqucntia , quia vfus rationis
fcd acquirunt Monaftcrio,ficut
& fcrqus domino &

vt
& Monacha
No
P*''"*''j>'*' '*
non eximit iiium a poteftate paterna , vt dixi, in

omni materia , ad quam fubiiftit ipfa poteftas:
non fubfiftit quoad pcrucnicntem ad vfum rarionis contra fidem , lalutem, & reliqua, qux ad
falutcm faciunt, & in ocdine ad Deum, cui ma-
agcre pro alimoniis nc-
Monachus ,
gcre , n cogantur i
^ftrmUMU
Ai
inuitis
nes,vota cius poffint irritare parences:ergo ide6,
P'^^^ feruus ,
ccnariis , ficut
''">
P'*"*'''^"^-
quoad ca, qux funt falutis non fubeft, qui a in fauorcm fidci cultus , & falutis cximitur a poce'
atc paterna , quando his repugnat ergo ctiam
quando eft infans in prsiudicium falucis, &c.
non fubiieitur poteftati patcrnx.
neutrum horum potcft pra:iudicarc iuri naturaqjjQ j gft fundamcntum rcliquorum idcoquc
ijj
nihil eft proprij
TrtetpiS iu-
Gcntium:
potcftatis fimilitcr poteft infans bapti- ptizntur vo'
Maiorcftconcefta abomnibus:quiainiis
qn faciunt ad falutem,non fubcft patri, quando
ipfc cft carpax proprij conienfus. Minor probatur,quia iri oinnibiis reiiquis eft fubiedus,faltem
quamdhi eft impQbesjitavt ccmtradus,donatiozari.
&
&
iuri magis fundato,&ex quo acquiritur

maiusemolumentum,&fundatur in fubicdione infantis ad Deum, qux tolli nequit , & cuius
huvc
'
"^'
.ki^
dettimcntum afFctre pocrgo etiam infans in illo ftatu habet quodcumque ius , quantum ad titulum , in ordine ad
faiurem , quod habet perucniens ad vfum ratioin hpc foium difnis , ficut
ncccffitatcm
fcrt perueniens ad vfum rationis qu6d fiat capax
fui iucis in vfu pec proprium conrenfum fed ad
Principem fpcâr vindicare ius innocentis contra inuafbrcs , dcficientibas infcrioribns minidefenftris,
abutcntibus fua potcftate ergo
derc infantcm contra parcnccs in fuo iurc,& fruviolatip irrfparabilc
tcft
&
&
&
{kuy
&
quo in ca xtate
frui poteft.
Confirmatur , infans in ccrto pcricdk) mortis

conftitutus
potcft baptizari inuitis parentibus,
vt conccdunc aliqui ex Doftoribus oppofirx fentcncix,cciam k priuata pcrfonajhoc eflct fal/
/-
/,
/r
,.
fum,fi potcftas patcrna prxmdicarct nccelJitaptxcepto charitatis , quo aiius in

ti infantis ,
extrema ncccffiutc conftituto fubuenirc dcbct,
ficlufo alio inconucnicnti,prxtcr ixfioncm prxccnfam poccftatis pacernx , qux nuila eft crgo
ctiain Princeps in probabiii pcriculo mortis poteft fiibucnire infantibus pcr rcmedia opporcur
na, etiam inuitis parcntibus, fcciufis aliis incon^
uenientibus ; imo forte, quod ampiius eft , tenctur,nonfccasacpriuatusincafuexprelfo. Pro-
&
1
Cenfirtnatur.
^ pt"ûlo
^"!*
f*'*.'*
bptix.iiri
in-
uitis pnttnti-
biM,
bacur confequcnciajiurc adminiftrationis pubiicx cenccur fubmouere pericuia mulcorum fubdicorum,fi

potcft,
commode,& finemaiorc incommodo
non folum prxfcntia
& ccrta
fcd eciara
probabi
oblignti
Prineifit.
Qux(\. IX.
IV.
Dift.
quia hoc ad prudenprouidcatiain lcgiflatoris rpcdatjfccunriam,

dum quam operari t*nctur re(pcdliuc ad fubdiprobabilia, 8c iinminentia
&
tos
Sc pater in pcriculo probabili infantis.tene-
tur criam ei fubuenire:fed infantcs inHdeliu fub-
magna pars RcipublicaE,& in ea attaqux minimo cuique nocumento fubcft, Sc in-
ditorii fuiit
te,
fcrt pcriculu probabilc mortis, proptcr tenerrtu-
dincm,& minimam rellftentiani,acccdente infidcparcntum.qui rcmcdia
litate
falutis
& fibi, & in-
fantibus necedaria
nunquam adhibebant, fed ab-
horrcnt:ergo de
potcft prouidere Princcps in-
lis
tualia
279
camen indiredam , quando error
h^tbet
vcrgitindetrimcntumvtiIitatiscoramunis:ficurt
ex Tcntentia Thcologorum , Pontifcx habct potcftatcm indiredla,& vniuerfalcm quoad tcmporaIia,quado ncceiraria funt ad finem fpiritualem.
Ex nis oranibus vnica hxe coclufiaelicitur,
Bcrapc ius parcntis in filium nullum c(Ic,in przfidci, ad inftitutionis diiudicium fatutis cius,
uinx ac proinde pollc Principcm fine Ixftone
iiuis, quod non fundatur, potcftatispatcrnx, co
&
inuito filium eius baptizare.
Vafquez
d. 1J5.
qui illam refponfioncm ha-
r/2jwftr*jf-
BU>J^ji/#.
Si dicas.infantcs habcrc ius.fcd impcditum,&

remotum, quia cnm ncqueat haberc voluntatcin
propriam,reputarur voluntas parentum tanquam
dcnus impugnatam tranfcripfit , velut commu- """

ncm Dodlorum aducrfx fcntentix,adducit diminutc fundamentum,(cu rationc Doôris,& quall
in contcmptuin dicit cam vnicam efle, no aducrtcns quod in contraria iententia vnica,etiam fir,
TtnfupMt.
voluntas ciu$,qux rcpuj^nat. Contra.fi interpre-
qux dcfumitur cx
uitisparentibus concrarationem &debitum,nallumque ius habentibus, illa propnlfandi.
II
caii licer
voluhtatem inrantis prxftntcm, aut fu-
curam ,
cem tollendara valct
ilk intcrprctanda
falus infantis clamat
ttt^
cft
, qux ad
ncccfllta-
& pro qua diuina lcx &

& fupponit & qux eft
,
limtm '"*f'^
'^*'iL
'^
tis,
crrore fîuato,
/i
mini-
mod6 faluetur
iti
infantcm,'feututorcs,qui parentibusfuccedunt,
faoorcm infantis , quam in fauorem
ccdens patef,-quia in ea xtate nequit aut

aliis,per ie proficerctparentes
autcm
tur dc educatione,& aliis ncccftariis
fibi,
ipfi
aut
tencn-
ex adlu au-
tcm,& vfu fulficientcr dcclaratur poteftas,& cius

quando autcm pcrucnit infians ad vfum rationisjpaf etibus tcnctur kd non in iis qux rc-
nis
',
&
pugnant faluti ; quia-fw non odttpatrem Jwm ,

marem, &c. tum ejl me dignus , vt explicat GregoItinm fmhtjfîai tjitoi adMetftriot ftntit in vitt Dei: crgo mintrs
f*rtnti parcntcs videnturhabcrc poteftatem in ipfum
ftnt ^mm infantcm inprxiudfcium fuxfalucis,qujafilius
,
" <icbct porcace iniqui*>tcm patris, aut ei fubefvft!mTtiifii filius quamio tam proficicpa^
mu.qHtMdf*- fe^quoad hoc :
tri, non db itv poteftato cias , quoadea, quz mnc
luttm.
&
{lutis
quando
obeft,
minus congruiun
crat bo-
nitati diainêcumconftitucrefubciuis potcftate
iniqua
quilm quando
cft
infans
>
& minus
fibi
fubuenire pofter.
Sed
aliqua poreftas coaft?u ,
&
cxectKiua
alia^quam
*'*''*?.'"* Principis, deficicntibus, aut abutentibus
fua pofHum tn}0jgj^jjg tutoribui,& partfntibus;cygo pqceft Prihccps dare fuun> ius infandbus , reciamante pto
ipfis lcgc diuina,
propria ncccflitate.
Dices , qu6d Pdnccps haJbet taatuni ius pofi1 4
ftttflm frim
**
^''**
^^^^
cft
iuris,qyod
Re^^tnfi.
tiuiun.Contra
imfuinmtnr.
\c
fi
kaJxw infaotcsjnop
bus mitriraonialis intcr infideles
naturalis,non tenet altero
qux
cft iuris
coniueum ad hde con-
uerfo,in prxiudicium fidci,& religionis^quando

fubeft talc periculum:non ligat reftitutio dcbiti,
&
Iigionis,& vcri cultus

quaniuis Priuccps non
lubeat poteftatem dircdtam iu oidinc ad (piri:
Tem. rill.
^*/**
^"f"
quado vrgct neceflitas graui wma debitoran',non f J^]^,

vrget debitum coniugale cum abufu contra tem-
'***
perantiam:non vrget ipla fubiedio filij parehribus,quando peruenir ad vfum rationis,cum pcriculo fubucrfionis proprix:non vrget prxccptum
de non aufcrenda re alicna, quando prxualct cxtrema neceflitas, Ci dominus cft nolcnsjnon vrget
prxceptum conferuandi vitara per medicinam,
&
aliaexquifita rcmedia,qux exhauriunt integram fubftanriam xgri y in dctrimcntum vxoris>
& filiortun, & familix.

Aliud crgo cft parcnres habereias aHrolmc in
aliud eft ins prxdidura cum
;
omnrlimitatione,& concurrcnte icx vna parre
aliis circumftantiis, quas
fniquirate parcntis ,
hadienas cxplicuimus, fubfiftere:nam inter ipfos
oppofitx fcntentix Dodlorcs , in alia quxftione,
de difpcnfatione lcgis natoraiis , nihil eft magis
vulgarc,quam materiara lcgis naturalis,accedendentfc noua drcumftanria , ita-variati, vt de&oat
ebligacc,pec^xc folucndo czcin^û difpcM-
filium infantcm
&
&
farioncra Ibnant.
parentcs in aliis virtutibus raa-
imvin- tcftatcm corrigcndi crro.rcm in religione, qui

'^"*'^
^*'"'**' '" pubHcum datiroentum, inuitis etiam
T"
**
PJK^cntibus cducantibus filios in concemptum re'tl-itnit.*
Scoti opcr.
& cultus
^cfibet er diftik. Sic Princcps habcc ius in

tegnum , quod potius cft cx fine, quair {Urentis
bti
d1
fi,,
',
&
educanc fiHos contra legein nattKalem , potcft

Princcps cnjfodafe epruni erroxcfnj/cd nihil magis cftdclcge naturali , quam Delcultusvccus,
nihilque magis cbtuhicit ad pacem publicam,
profe^lum R-cipnblica ergoiFrinaî habct po"
^^."j^*
ncc tenet vniuerfaliter contra iuftitiam:& hoc videtur verum etiam in multis aliis ; vt eft cxempli gratia, obligatio contraligat
Quamuis ergo parentcs babeani lus abfolutc,

non extenditar ad materiam , in quauis circurnftantia qux eam omnino inutat qualis cft
&
frinetfs h*.
quod ftridlius
cp"i''*"*
ipfius infan-
& cultus diuini,quiacft potcftas
infantis;ncc tenet contra debitum fidei,
infidelcs funE,aut hxrcticj, vci
niagis cft in
*'f't
fidci,
rentum,G
ipforum, quamdiu manct in ca'Xtat:creo nequic

prxiudicium mfantis. Ante*"* ^**^ rundari
/4MW.
neque
fubordinata , nec tenct contra potcftatem fupcriorem j nec tenct contra ius tertij,ipfius fcilicet
T*ttjtM JMin-
intelligendam , quafi cxtendat fc contra nem iuritf.

Dei in cundcra infantem,& qux nul- timi.
fti,& Ecclefix,baptizanlurvalide,noninfidcpa-
r>.
f*Hrtm
eire
quomodo hxcparcn- ^*fi" '"Dodor contcndit i^,1lpreiti.
intelligcnda.
fit
modo cxtedatur in prxiudicium
lo
co intentio Yniuerfalis:crgo non eft interpretanda voluntas imqaa parentum cfte infantis.
Qnint6,quia poteftas,quam habct parentes in
I }
potcftas
potcftatora
voluntatem,qux dcbct incdc parcntibus,non qux ineft,ficut in iide,& intetione Chri-
fter cft talis,cx
n(ii( r-
tum
non
(ecundum ius ipiius,& ordinationc Dcij& Chrift' fti,eimquc
poteftate parentum in filios:in
quxftione autcm vcrfatur
illud
-,
fi neceffitas fubtft Rcrpublicx,poccA pcioace pacenoera>ârando filium 00 inuiexponendo pro falute Reipublicx } fed ius
co,
non habet,vt tycannicc eo vtatur,& contn inem
debitum in rainam Reipublicx > cui tcnetuc dc
teda adminiftcatione >patec habec ius in fiIio$,
in filios,quia
&
familiam,& fubftantiam tamen fi cft ptodigus,

skbliguricns patrimonium , & peruerse vtcns fuo
;
Hicc tc plura cx
vnica Dodlocis , ciicerc
pofik
Aa z
iute, poteft pciuwi ilk> iuie.
vnica
illa
rarione
&
fit
28o
IV, Sententiarum
Lib.
pufTumus, Redar.îuio autcm allata ab co

piiuatus pollet,
ceps
quod
in refpon(ione
aali infirma
quia
, vbi non emergat maius damnum.

Refpondent ali j,qu6d Dcus no ita voluit violentc homines vocari ad fidem,fed liberc, & nulla neceflitatc fcd hoc vnde conftat nefcio , dato
pradticandus
qiiafi
in noftiocafu poflct priaeft fatis
dodrina mo-
in
homo priuatus
ncquit fine
aii-
valctiquidquiddixerint quidam:Iexcharitatis,
iuftitiafecundijmquas in propofito opcratur,
tes,aut alios fua pofleflione,ctiam iniqua,cx pro(i
cum inuiro parentc
nequc
alius adcftet
baptiâre iam
>
Dcus ctiam in forma patrisfamilias

vocauit liberc ad cocnam feruos luos , fcd alios
ncgantcs cotcmpfit, alios ctiam induxit per com-
crgo illata cx dodrina Docfkoris non ^ft ad

propofitum, ncquc cx principiis cius fequitur.
R.cfppndcnt alij non circ contra ius patcrnum
pelle intrare.Hzharwis
batizarj infantc co inuito,fed fcparari clTct con-
fuifle aliquos filios infidelium
la
fum.
Itcit
Itcit
nnimfepttr-
fantes in finibus Ifracl, in quibus vix cft
addujcit
tur a Tolctano
(i
ncccilaria eft
iure
fit
cum
Ex quibus
rcntia:
rationc Baptifini
cc,
dcmonLS , & eadem ratio vrgcrct baptizan4o filios Anabaptiftarum , aut aliorum hreticorum, quibus fic licct fuccurrcre; Deindc infidelcs,& hsretici non minus diligcntes fint ad
<.iti
fubuerfônem filiorum^âut infanium fidelium,

ma- fiuc cafu^ npftcr habeat j^raxim , vcl non ha-
tiofitr
txclitdit
4tomun. beat.
Vftim6,tandcm cams noftcr
intelligitur
&
dico,ne prolixior fim ; fcd tantum intcUigcndum

efleDodotem de minis,& terroribus in macxiIio,non autcm in iis minis,quc
teria ciuili,
eadcm violcruia
quos rapiunt:fed primum

nihil eft , quia vix fides poteft rc^di magis pdiofa apud infideles iam obduratos , quam fit artifi
ckca. infantcs fidclium
cip
Caftee
fidem odiofara per hocapud
infi<lclcs,qui fimiliter vtcrcntur
& priuatim fiunt,an habeat ius illa vindican-
vfum Cax fuperftitionis, cx quo

redundare poteft periculum fubucrfionis aliorum fidclium ficut
plura alia peccata contra
ipfam Icgcm natutalcm. Dc his ninil 4 prarfcns
ttt:u*.tur.
fuum locum cam rcmittimus.Vidcn-
di,aut prohibedi
ponuntur dati in rcprobum fenfuin ncque cft

lcandalum refpedtu credcntium,vt per fc conftat.
^pritin} lUb.
conclufionis , qua;
&
Alij refpondcnt forc icandalum. Scdcontra,

quia illu,d fcandalum nefcio in quo fundatur : in
primisnon.eft fcandalumexparteinfantis,cuius
faluti rciStc prouidetur non cft fcandalum parcntum.nifi tantijm Pharifaicum,<juia iam {up'
impedltntni sf
jicas reddi polfc
fundamcnta oppofitz fen-
&
fubcft dircdc Ecckfix.
rtftUt-
patct ad
& ad altcram partcm
da eft obligacio Principis , vt prouidcat verum

cultum , qui eft iuris naturali^ #& fummoueat
blafphemias,
crrorcs publicosÛfE prouocant
iram Dei in dctrimentum publicx pacis ; quid
conducat ipfis infidelibus religio, & huiufmodi
cur magis cxtcndatur poteftas ciuilis in harrcticos,quam in infidcles,& huiufmodi alia,vt func
facrilegia,quae ab huiufinodi contra fidem publi-
Tnm
tranfcgit,in
aUo'
rcligiofus Princcps appclla-
IV. Habcmus ctiamcxemplum ExtntpU f^
magis fpedat ad matcri.im de fide ; eam hk tancit Dodior incidenter ; proinde ne prolixius tranamus hanc quaeftioncm , quam Dodor fincargumentis , vt ipfe aflerit , ficut , & prjccedcntcm
& cogi ad obfcruantiam fidci etiam iqpitusjex Toletano V. & cap.Ci Mmhit: quia
'RtJôfio
dubium
& Aflcbuti quod
los inuitos ad Baptifmum proprium,& filiorum.
titulus infanti
&
, contra parentes,& Ecclcfix. Accfdit quod ctiam fine vUa feparatione pofllt infanti prouidcri dcnec vfuin
rationis attingat \ tunc autcm non fubeft parentibus in iis,qux funt falutis poteft crgo tunc fc'
parari
i.
Ferdinandi CathoIici,& aliorum Rcgum Hifpani.x, qui Maiiros,

Iuda:os compulcrunt ad Baptifmum , intcr quos non eft dubigrn fuiilemul-
nouus acquiritur
|8
Dodor,qui
tra ius
forct. Cpntra.fi
,
'
j,j^
etiamcxcmpla Matathix
Afttchab. cap.i. qui ficin virtutccircumcidit i-
patcrnura,qux tamcn fcparatio necefttoria

non eft contra ius parcntum baptJ2,-i|.e ijifantc,iis inuitis,minus cft contra idcm
i
^
r
r r
rr
infantem baptizatum Icpararc,{i ht ncccne,quia,
fufcepto Baptifmojiam tranfit in ius Ecclcfia:, Sc
praeualct fauor fidci,& Sacrameti. Confequcntia
probatur,quia accpflbriii fcquitur naturam principalis:crgo ii iure fit Baptifmus infantis inuitis
parcntibus, ctiam fcparatio.inuitis parentibus,
bptli.(ir
Sf
dico
&
tcndunt ad mortcm corporalem ; vt bene aduerr

tit $choiiaftes,Cap.vt autcm, Û Indtus/iifl.^^ fic
intellrgitur dcminis , quibus fucccdit mors cor.
poralis,
& to|:menta
non pripri modo ; nam vbi
dctrimcntum publieum, &pcriculBro vrgct tam

.proditionis,
quam
rcbcllionis,, ac etiam fub-
ucrfionis fidelium,rcdkc priorncccffitas ipfis poteft
imponi^
DISTINCTIO QVINTA.
O
T hxc fcicndam
cft,
&a
& a malis fumicur, Ncc me-
Sacramcnrum Baprifmi
malis miniftris dari,ficut a bonis

lior cft
a bonis
Baptifmusjqui per meliorem datur,ncc minus bonus,
qui pcr mini)s
bonum datur
ncc malus qui pcr
malum da-
tur nec maius munus dacur in Baptifmo dato a bono , nec

minus in Baptifmo dato a malo , fed arquale quia non cft munus homi^^^ ^^^ '^^' quod totum fubditis dcelaratur tcftimoniis, Auguftiniis air,
Itn
^'"îi*'"
trnCl.
tLntt
mtJ.
Baptifmus
talis cft,
"
cft lcx Dei.
polfet
moribundumj
vt vcl ipfj etiam alterius fcntentiac docent.Sequc-
'7
'^*""""
&
tamen cafus extrema: necefll-
t.nis infantis vrgcret,
n~
^cnlio.
Ex quibm
cafu:quiavoIuntatcmDcilicetcoIIigcreexinftitutionc Sacramenti , quod -hoc modo coUatum "%"'' *fi
thqritatc ingcrcrc fc adminiftrationi pubh'c,
nequc potcft ac proindc nequit ptiuarc parcnpria authoritatc j
Alioruiti
qualis illc, in cuius poccftate datur,
non
qualis cft
ille,
pcr
/'**'.
,j
V.
Diftindio
pcr cuius miniftcrium datur.
bcant Baptifma, &

ftros,
cum
aUus aho mclior , non
fit
datur:
illorum
&
cft ,
eft. ]
Hic
cft
cft
qui baptizat.
iuftos oportct cffe
mchor Baptifmus qui per mchorem
cap.
munus
Cum baptizat malus
Ego dico
iufti,(i
mc facit Magiftcr
Hic cft qui
baptizat.
meus,
Itcm ,
illud
quia non
''^- ?
quod dacum
rA7n.r/,.
'cu
cft, Sup.
cflc iufti,qui
fcilicct
/'^'^^^'J*
quia
traef. ;.
Chriftus dc
:
quo
Quos baptizauit Iudas,Chri-
Chriftus baptizauit.
ii
Chri-
yi-
P""
fcdent in
quos ergo baptizauit cbriolus, homicida,adultcr
lojn.
proptcr
&: a:quale
,
Non timco adulterum nec cbiiolum, ncc homicidam quia coiumbam attcndo, pcr quam mihi dicitur Hic
cft qui baptizAt. ] Itcm [ Homicida dcdit Baptifmum Chrifti quod Sacra-
fti
crat Baptifmus
n.
^"i-
'
cft arqualc,
& nos dicimus omncs
autcm nolucrint
voIunt.Si
""'
^^'^'
cathcdra Moyfi , fecurum

ftus baptizauit, Si
Si
Devni.Jia'
per quos baptizatur iuftos oportct cftc tanti ludicis mi-
niftros.Sint miniftri
Spiritus fandus,
imparcs miniftros , fcd par
Item ,
vcrum haintcr bonos mini-
potcft,vt aliqui
ficri
qui ctiam per malum datur, quia idem Baptif-
Idcm ,
vnum cft non impar proptcr

lioc
Piorfus
idco pcr miniftros difparcs Dci
fcd cius
non habcant vcram fidem. ] kem,
datur : nullo modo malus
mus
Itcm,
281
^"J-
Manki^
^***ihid.
iJpijj"^'
pauh
ihid.
'/^/T^r
ad m. c^.
^"^*'^"' /"''
rncntum tam fan<Stum eft,vt nec homicida miniftrante polluatur. ] Item, ^^ ^^''^^
[ Si in hxrcfi quafcumque, vel fchifmate quifpiam in nomine Patris & Filij, htr.Bm.
& Spiritus fandi Baptifmi Sacramcntum acccpcrit,integrum Sacramentum
acccpit fed falutem qua: virtus cft Sacramenti , non habcbit fi extra Ecclefiam Catholicam ipfum Sacramentum habucrit. Debet ergo ad Ecclefiam
redirc:non vt Sacramentum Baptifmi itcrum accipiat , quod ncmo debcc
:
in aliquo repctcre , fed vt in focietatc Catholica vitam accipiat. Baptifmus
cnim
extra Ecclefiam nequit prodefrc. Ibi
cnim cuique prodeftc potcft Ba-
ptifmus, vbi potcftprodclfc clccmofyn^, fcilicet, in Ecclefia. ] Itcm Ifidorus,
[Romanus
Pontifex
non hominem
iudicat qui baptizat,fedfpiritum
fubminiftrarc graciam Baptifmi , licet paganus
fit
qui baptizat.
Dei
j)e cenficr
'^y?-4.f^..
In his pcr-
Baptifmum verum bonis & malis dari, & a bonis, & a malis:
ipfum tamcn acquc fandum cfle , & munus cius a:qualc in bonis , fiuc a bo
fpicue ccrnis,
&
nis, fiuc
a malis baptizcntur,
De potefiate Baptifmi
Qf minifierto.
/^^^^ niiniftcriumtantumhabcnt,nonpotcftatcmBaptifmi.Poteftatcm
V^cnim fibi Dominus rctinuit. Qupd nouit loanncs cum vidit colum,
bam dcfccndcntem fupcr Chriftum. Vndc Auguftinus, [ Quidnoucrat loanncs Baptifta? Dominum quid non nouerac? Potcftatcm dominici Baptifmi
in nullum homincm a Domino tranfituram fcd miniftcrium planc tranfiturum poteftatcm a Domino in nemincm transfcrcndam fcd minifterium in
;
/<??. i
e-
^"l'" '^^^
Uteraf.
^'"/^-
bonc & malos.Non cxhorrcat columba minifterium maIorum,rcfpiciatpo

tcftatcm Domini. Quid facit ibiminiftcr malus,vbi bonuscft Dominus?]
[Ncquc qui plantat, ncquc qui rigat cft ahquid, fcd qui incrementum dat
wUs.
Dcus. Si fupcrbus
i.Cor.i.k
minatur
canalcm
donum
tranfit
fucrit
miniftcr,cum diabolo coroputatur,fednon conta^
Chrifti,
aqua ad
quod
per illum
fluit,
purum
eft.] [
Baptifmiis
Pcr iapidcura
J^^^'
^^li'
arcolas: in canali lapidco nihil generatur , fcd hor^ nitrak.
] Habcntergo non modo boni , fcd ctiam mali

miniftcrium baptizandi, fed ncutcr poteftatem Baptifmi. Miniftcrium cnim
tusfru6tusplurimosaffcrt.
dcditChriftu$feruis,fed potcftatemfibi rctinuit,

uis darc,vt feruus daret
Scoti opsr.
Tom.
[quam fi vcllctpotcrat
fcr-
Baptifmum fuu tanquam vicc fua.Et potcftatcm fuani
yilL
Aa
confti
/^/j^...
IV. Sententiarum
Lib.
28 1
conftitucrc potcrat in aliquo
vcl in aliquibus feruis fuis, vt tanta vis cfTct
Domini, fed
jn Baptifmo fcrui jquanta cft in Baptifmo

jer.17.
feruo
fpcm ponctct. Baptizat
noluit nc feruus ia
:
quam potcftatcm habcns: quam fi daret fcruis,vt fcilicct

Domini
crat
Dominus tanipforum eflct quod
fcruus vt miniftcr, baptizat
tot cflfcnt Baptifmi ,
quot fcrui:vt
loannis, Hc diccrctur Baptifmus Pctri,vcl Pauli.
didus
ficut
cft
Baptifmus
Quod ne ficrer, retinuit fibi
DominuspoteftatemBaptifmijferuis autcm miniftcrium dedit.Si ergo feruus

dicit fc baptizarc,rcte dicit,fcd
bonus,
jhid.&iib. fert fiuc

ptirmo contra
Dona-
tifi.c.i 4.
fiue
tanquam miniftcr baptizat,& ideo non dif-
malus baptizct,
Inde etiam
ncmo dicit, Baptifmus
Euangclium mcum , prudcntia mca , licet lint hxc

a Dco , in quibus diffcrcntia cft. Ahus cnim alio melius operatur in cuange-p
lizando & alius alio prudcntior cft. Alius autcm alio magis minulvc bapci"^^"^> ^'^"^
tamcn
dicat ,
zatus, fiuc
ab
infcriori, fiuc a fupcriori baptizcturj dici
Q^^fuit fotefias Baptifini, quam potuit
'Ic quasritur,
qujc
.& potuit darc
fit illa
fcruis
non
poteft.]
Chrifins darefimis^
poteftas Baptifmi, quam Chriftus fibi retinuir,
Hasc eft,vtpIurimivoIunt,poteftasdimictendi
pcccata in Baptifmo , fcd potcftas dimittendi pcccata , qua: in

cft.
Deo cft Deus

,
Ideo alij dicunt hanc potcftatcm non potuiffe dare alicui fcruorum:quia
quod ipfc cft, vel vt habcrct efTcntiam , quam ipfe

quod poffc. Dicunt cnim fi hanc potentiam alicui
darc potuit, potuit ci darc crcaturas crcare quianon eft hoc maioris potentia?, quam illud. Ad quod dici potcft, quiapotuit cis darc potentiam dimittcndi peccata , non tamen ipfam eandem,qua ipfc potcns cft , fcd potcntiam
crcatam , qua fcruus pofTct dimittere pcccata, non tamcn vt audor rcmiffionjs ^ fcd yt miniftcr, ncc tamcn fine Deo audorc: vt ficut in miniftcrio habct cxterius fandificarc, ita in miniftcrio haberct intcrius mundarc & ficuc
nulli potuit darc vt effct
habct , cui hoc
eft cffc
yic Mtg.
nmtcnmr.
illud facit
Dco
audtore , qui cum eo ,
& in eo operatur illud cxterius
ita in-
mundarct Deo audorc, qui eius verbo velut quodam minifterio vtcretur. Icem etiam pofTct Deus per aliqucm crcarc aliqua , non per eum tanquam audborcm , fed miniftrum , cum quo & in quo opcrarctur ficut in bonis opcribus noftris ipfc operatur & nos ncc ipfe tantum, nec nos tantum,
fcd ipfc nobifcum, & in nobis & tamen in illis agcndis, miniftri eius fumus,
tcrius
i.Ccr.i.
jion audtorcs. Ita crgo potuit dareferuo potcftatcm dimittcndi peccata in
BaptifmOj id
tur:
eft, vt in
mundationc
interiori fcruus
non fcruus fincDomino, ncc Dominus
cum Pomino
finc feruo
fed
operarc-
Dominus cum
Dominus opcratur cum feruo,

& in fertjo. Vndc & Dominus dicitur fantificare,& fcruus fcd Dominus inuifibili gratia,feruus vifibili Sacramento. Vnde Auguftinus fupcr Leuit. Dominus ait Ego Dominus qui fandifico, Et de Moyfe etiam didum eft , Et
fcruo,& in fcruo ficut in cxtcriori miniftcrio
:
C*p. 84.
^:J*^j
Exaiiox. fan(5tificabis
fterium ,
cum, Scd Moyfcsfandtificat vifibilibusSacramcntispcrmini-
Dominus autcm inuifibili gratia pcr Spiritum , vbi
cft
totusfrudus
vifibilium Sacramcntorum. Sinc hac fandificationc vifibiliaSacramenta nil
profunt. Si quis hoc mclius apcrirc potcrit ,
non inuidco.
POSTOVAM
V.
Dift.
Quseft.
283
I.
B iptifmo in fe, & dc fufcipicntc.hic agit dc

dc conditionibus minifliri. Sccund6 dc modo
miniftrandi , ibi [ Htc etUmfcienetum eji.^ Prima in duas , prim6 de miniftri
poteftatc:fecundd de cius ftatu,& gradu.Secunda in principio dift.6. [Nttne
quibsu liceat lajnizare.^ Prima ic duas, primo oftendit , quod iila poceftas non cft impcdibilispcrmaliciam miniftri fecUndo ad quid fe cxtendit , ibi [J/tc efuaritttr.] Primain
duas primo oftcndit , quod ica cft fccundo oftcndic proptcr quid iu eft , ibi , [ îa,
T
93 A M
Magiftcr egit dc
Primo ergo
miniftro.
agit
mimiierium.
Circa Iianc diftindioucm quijitam quaerendum cft qualitcr malitia miniftrantis fc
habetadimpedimentum; vel non impedimentum Baptifmi & circa hoc quxro duo.
Primum,Vtrum malicia miniftri impcdiat confcrri verum Baptifmum?Secund6,Vtrum
rccipicus Bapcifraum fcicntcr a malo miniftro, mortalitcrpcccct.''
,
COMMENTAKIVS,
jnalitUmmJlrilmpedUtefeSiumSacramentiJictterA Ordi ^r
INha(Siiftinbione poftquahaftcnustradbuit
dc cflentialibus Sacramcnti,eius cfFcftu,& fufcipicnte, agit de miniftro quoad ftatum cius : in
adfint,qM reftirwUHr f Sccund6,<w rtcipiem Sacramentum /ciemer a malo miniflro ypeccet mortaliteri
An
iE S
"Jl^^^^
Tcrti6,4 licite miniflretur "Baptijfhuu , quandoprA-
fequcnti vcro agit dc pcr fc rcquifitis cx partc rainiftri. Hac crgo diftindionc qusrit primo ,
Q^
ji-
^"'"
fitmiturfiquipericulum vitacorporalis?
l.
Vtrum malitiamimBri impediat collationem Baptijmi ?

A Icnf 4.;>.f
6.m. 1 .per
tres art.
D.Bonau.Wc 4. i .9.1. Richard.</. j .f j .
^.part.d.1 37. Suar.*w.j.</. 13.774.
D.Thom
CiRxo v.Baptifimuhtr.j.&v.potefla^.
).p.ei.64.a. 5 .& 9. Vafq.
WddcnC i.tom.lib.}x.8i.
Zi.Si.late Coccius i.tom.lib.^.art.j..
D primum ficproccditur,& arguitur,qu6d
1
Ambrofius in libro dc initianMag.A.
pdnon
mundat
,
i .^. i non
^fed
luit.Qwad probat auftoritate Pfalm. i.In diluuio aquarum,^c. dicitur de ma^J^'
lis. Probat ctiam per illud Apoftoli ad Rom.14. Omne ,quodnoneJixfdey
dis rudibus
peccAtnm
Itcm
fic,
fana. Baptifmtts perfidi
J^'^'
ejl.
i.q.i
repoffunt
&: habctur
Corporalia ,&:cftAuguft. dcBaDtifmoparuuIorum,y?^4r4//^rw<T/w^rf^^- Arûm.t,
virtHi in eis
ejfe
nonpotejl ,
quemadmodum fenftu mn fequitur memhrum , quando
amputatur a corpore.
Item ratione, membrum aridum non potcft cflTc caufa influcndi vitam in aliud mcm- Arûm.j.
minifter raalus cft mcmbrum aridum Ecclefiae quia finc graiia , qux cft vita Ec
clcfijE crgo, &c.
Item, in aqua ad hoc,vt fit matcria conucnicns,oportct vt fit aliqua virtus fupcrnatu- -^rgum.^.
ralis probatur per illud Ambrofij de confecr. difi.a^. peraquam crgo multo magis rcquiritur aliquafanditas , vcl virtus fupernaturalis in miniftro, vt baptizet magis cnim dcpendet Baptifmus a difpofitionc miniftri conucnicntc , quam ab aliqua virtutc aqux:
crgo &c.
Iccm , Auguftinus dc vnico Baptifmo , poft medium refcrt Martyrcm Cyprianum
z
gloriofum, qui apud ha:reticos,ycl fchifmaticos,datum Baptifmum nolebat cognofccrc, ^rgum.y
Scc. ex hoc arguo fic,crrans circa aliquem articulum fideisfi in illo crrorc moritur, dam- ^"F-î"
xiztux:qm2finefide impofsibile efiplacere Df*,Hcbracor.ii.Cyprianus dixit,a malo miniftro,. Hehr.i u
brum
faltcm hjeretico, vel fchifmatico,non poflc dari vcrum Baptifma.

Et in ifta fentcntia nalitcr pcrdurauit,& tamcn non cft damnatus,fcd Martyr glorio-
crgo ifta fcntentia non cftfcrronca, ncc contra aliqucm articulum fidci. StA veritas
Sacramcntorum pcrtinct ad illum articulum SanEiam Ecclefiam Catholitam,6L Extrau. dc
hxref & fchif. Ad 2bo\cndzm^Fnitterfos,qui de Sacramentis ecclefiaiiicis aliter docere non me^
fus
tuuntjAat afientire
damus : ergo
ifta
, quamfacrofanlfa Roman^ Ecclefia docet,vinculo perpetui anathematis inmo^

C:ntcntia,qu6d hacreticus baptizat,non eft vcritas pcrtinens ad aliquod
Sacramcntum fcd nihil cft aflercndum-tanquam ccrtum, & ncccflarium adSacramcntum,quod non cft vcrum pertincns neccflario ad Sacramcnturo crgo,&c.
:
Aa
Concr^,
Contra, Magidcr in
IV. Sententiarum
Lib.
284
Rauo 4d
Auguftino.
'PP-
tur-i
litcra
Sc adducit multas auftoritates
Vna cft fuper loan. hom. j.
Baptijmtts talis
& accipiuntur plurcs
qualis
efi,
ille
ab
in cuiusfoteliate da-
non q\i,a\U miniHer, a quo datur.

Icem,Contra Crcfcent. J"i non efi ntelior BaptifinH^,qtti per meliorem datur,nullo modo malus efiquipermalum datur quia idem datur.
Et fi ilia: audoritates exponantur dc malo fccundum morcs,non dc haeretico,& fchifmatico tamcn de his cxprefsc dicit Auguftinus ad Orofium , q. 59. âmuis 'vnumfit
Ecdefia CaBaptifina hretic6rum,qui in nomine ?atris~<^ Filij,& Spiritusfanili baptiânt,
J^^SW'
&
tholictf.tamen quiforis Ecclefiam baptiz,antur,nonfumuntur adfalutem. &: (ccîtat:Ecclefia eos
uoH rebaptizat quia in aomine Trinitatis baftizatifunt.
COMMENTARiyS.
^
r-
^'^flîcom
ttihtniit?
/i
&
Sc perinde cft de aliis Sacramentis in gcncre.
quiri)autem fidem
Imaticis
non
ita vt
ab
hacreticis
&c fchi-
ftanticnfiy?j^8.
tum
videturdocui(TeAgrippinus,quipluribus
^tlini Je'
annis prxccflit Cyprianum in Sede CarthagiiAfiiTdtdii
btrnitu.
niChvtipfe CypTia.nu^docct inep!fi.adlMl;aianMm,
ûaefi-] i.docait intcr h2rctitos,& fchifmaticos
non fuiffc verum Baptifma,ac proindc vcnientes
ad fidem rebaptizandos docuit in Concilioaliquoprouincialijquiaidmoris cumfuitjvtdodrinavniuerfahsin Conciliis proponcrctur:& Cy-
& cpiftola praefata
De
Nicen.
tefie
autem Lucifpr C^ralitanus fchifma in

odium Conciliabulr Ariminenfis , potifTimum
vbi
ait
recipcre noluit
Epiphanius
potcft id in
fcd dc hasrcfi
nequc Philafter
poenam
interprctari ergo Epipliao.

,
nonquod
male deordinatione fenfcrit , velcerte adcorreptionem, & caiifam fubmoucndi periculi quamuis eius fequaccs ad maiora prolapfi finr.
Malc Erafraus hoc fchifma inurit Smyrncnfi
fuerunt alij anteriores hsrctici huius np:
minis.
H O
M,
Hier. contra Lucifer. Carthag.I. cari.x, Cbnftantienfej^/TS. Trid.
(jr
Aug.epifi./^2. cre^
mortem fententiam mutaffe,qua tenuit baptizatos ab hareticisêjfe re-
iapti&andoSjquia talium erat ntiUifm.
firi ohfiare
fit
malus,fiuc hsBrefis,fiuc fchifmatisi
Sa- cere
zalori
critmcnt!,fi
a<..jit
VcrJtas quapftionis patet ex audoritatibus
mini-
quod
facit Ecclefia
3 ,p(;iftnus yerc
^^^j jjj^ fufcipicntis, in
han I
Damur
ftione. Veritas
co-
grnentiit,
f]HM^c fmli-
tia
i"Yî'
^""alori
s!t-
cntmttom,
quia
autem
ita placuit
fiuc
muhis quod quacunquc mahtia minift?r
morum,
falua vnitate Ecclefia:,fi intendit fa-
& fcruct modum Ecclefix
verc confert Baptifmum
habct cffedurn in bapti:âto , non obftante malitia miniftri
vera
nifi
&
^:alis
pbftcc
in fequcnti quxnon îabct nifi rationcm vnam propter quid,(c\\\cct

malitia miniftri non irppedirec Sacramcntum , nec
hoc quod recipit a tali miniftro , dc quo dicctur
iftius folutionis
Chrifto inftituerc,vt
Catalian.
in fuo gradu
Jûa'mAiitia
Leifer'.
eum non traducit
pcccati tentafle
Concilium Carthag.fub Cypriano mutaffe fententiam^
dtt ipfum Cyprian.ante
vVitdefuj.
contra Epifcopos Catholicos lapfosin hjerefim
Arianam,quos ctiam panitcntcs
Jf.j.can.^.^ II. Kng\x^.omnibus libris contra Donattj[ias,& contra ep.Parmen.lib.t.cap. o.

e^ auStoritates adduCitt a Doifore. Vincent. Lirincn.// commonitorio. Hicron. dial. contra
Lucifer.fi.
J
VValdenfi.
antiquis Luciferianisincer- Lacjfciiani.
NuUam malttiam miniltri annuUare Sacramentum^modo intendatfacere quod Chrifius infiiuiity

ita Concil.
"*'
"*'"^" "^*
hacquaeftionc crrarintcircaordi-
baptizatos ab h<treticis cflc rebaptizandos.Con-
3.
cft ari in
didit
Sub ylgrippino,
inquit,^(>* 7nemori,viro conuenitntes in vnumÊpiJcopi plnrlnti hoc fiatmruni , S^.c. pgft .^grippinum
idem ftatutum ell ab aiiis lcoiuj congregatis,
quod fecutus eft mox Cyprianus , vt ex pracfâtis
epiftolis,& Concihis fubeo habitisconftat.Succcfrerunt Nquatiani,quiaddidcruntpritcrea,ncque Baptiima ab improbo ditum valere,quod
Parmcnian. docuit Parmcnianus dc manifcfto pcccatorc>apud
Agrippino ,
'^*'"*'
nationem Saccrdotum,& Epifcoporum,quamuis

conftetcx dialogis HieronymicontraHilarium Hieron.
LucifcrianumjCum fcnfiflcctiam cum Donatiftis H'"""'
71. ita fadumeflcab
epifiola
Apoflotict.
Rc-
Auguflin.
vt Cre- Cufconius.
idem de peccatoribus docucrunt ficut

& V Valdcnfes apud Antoninum tit.i .cap.j.zddit
VVitclcfus quod ncque praefciti, apud VValdcnCemtom.i, de Sacram.cap.i^. damnantur in Con-
priiTnus
prianus innuit in
in [antica,
Sacramentum vahdc,
conficiatur
occultus efTerjnoh valerc Baptilrniim
/conius apudeundem Uh. i.contra (reJlonium,cap.i%.

Errarunt Apoftolici,qui apud Bcrnardumy?r6(>.
Eccle, qua; feparant a corpore

charitatcm. Solct ab
quantuin ad fidem ,
ahis proponi quacftio,>i, Ccilket, prehitas &fides
mimfiri re(juiratttr ad valorem Sacramemi Baptifini?
^'"> ^c fchifma
{\x
Aaguftinum lib.i.corttraeuttdemcap,i.c\uincUim
^ QVbmah^tiaminiftti cotpprchcnditDofbor
i3improbitatem virae, qupad mores,& harrc-
cms efF<;;dum. Et quod
fic inftitiiit, Auguftinus colliît dc illa ûftoritatc loannis Bapcij^. Siiperquem videris Spiritim defienAentemJjic efi qui baptizat , quae fcribuntur Joan. i
Qôd autcm itafuerit Baptifmus inftituendus,funt plurcs ration?s congrucntiac.Prima,
fignatum cx dc'l'-iO'^ rationabile cft; Deum afiiftere fuo figno pvadicoj ad caufandum
terminationo voluntatis fuac,pra:cedentc omncm conditioncm miniftri , vt ficut illa dc-
cerminatio
^^^^^*^^*
&
Quxft.
Dift.V.
285
r.
omnino , &
cicterminationcmadcoopcrandum,fit immc-
tcrminatio fua, qoa.tribuitfignoc(rcccrtum fignum>cft abipfo imtpcdiat^
primo
&:aflriftcntiacoufcqucnsillam
ica
diate ab ipfo.
Secunda congruentia fumitur cx finc,quia fi Baptifmus non pofifct conFcrri,nifi a bono non cffct in magnum remcdium viatoris fcd quafi communiter in dctrimentum.
Cum cnim quafi nullus poflit cfle ccrtus dc bonitacc propria,niuk6 magis, ncc de bonitacc alccrius crgo fi cx bonicatc miniftri dependcrct B^ptifmus^nunquam poffct aliquis
cflc certusjfc verc rcccpiflct Baptifmum, quod cft inconueniens.
Et fi obiicias, quod nec modo potcft cflc ccrtus quia ncfcit difpofitioiicm fuam propriam;hoc non obftat quia fatis poccft noflc ccrcicudinaliccr,ficuc rcquiricur ccrtitudo,
quod ipfcmct intendic rcciperc Baptifmum:& hoc fufficic cx parcc cius.
Si dicas quod non poccft cfle ccrcus de inccntione miniftri hoc non obftatjquia probabiliter praefumi potcft.quod miniftri talem aûm cxcrccntcs, intcndanc facere illud,
ad quod adus fccundum fe ordinacus cft fcd non ica poflTcc habcri ccrcicudo de bonica-
ccjvcl fanftitatc miniftri.
Prxterca cx partc fufcipicntis cft congrucntia;quia omnino iniuftum cft,altcrum pro

iniquicatc alccrius puniri,quando illealcer
vcpoflltfibiimputari, fcd
nuUo modo communicat
iniquitati iUius, ita
baptizandus difponit fead gratiam'quancijm poccft
illc
crgo malicia miniftri impcdirec,
illc
punircturpropccr culpam alienam, nuUo modo
fi
fibi
impucandam.
&
Ad primum crgo dico, quod aut hxrcticus bapcizac paruulum in forma intcntionc
Ecclcfix,&:nihilobcftparuulo, necquancumadSacramcncum: nccquancijm adeffe-^
<J
-^'^ "'2^'
&
6tum. Auc baptizat adulcum,

adhuc confcrt fibi Sacramcntum,& cfFcdbum cius , fi in
adulco non cft aliquis malus mocus, puca aflTcnfus in hxrcfim bapcizanci$,vel inccncio,vt
fiac difcipulus eius
Auguftini
cifo.
& dc tali intelligcnda cft auAoritas Ambrofij, & fimilitcr audoricas

illa Sacramcnci vica cft:crgo & illa nun manct in mcmbro prz-
quod vircus
Non tamen fcquitur
quin pcr Sacranêntum eius
poflic eflfe in fufcipience
quod
patct cx rcfponfioue ftatim fcqucncc.
Vndc ad racionem ftatim rcfpondcndum cft quod in coto corpore humano vica vna
omnium parcium,& parcicipacur ab cis ordine quodam,quia primo in cordc:fccund6
in aliis,fccundum quod propinquius fc habenc ad illud principium vitae & idc6 ibi pcr
vnam partcm non potcft vita dcriuari ad aliam, nifi ifta pars dcriuans prius viuat cadcm
vita,modo fuo pcrfcdo. Non cft fic in corporc myftico quod cft Ecclefia quia non cft
in cis vna vica numcro nccoportct, quodillud mcmbrumjquod miniftcrialiccr dac vi,
cft
uid
1.
-^/V' '''
^*"*^"^'"
^"'^'^'
, 'a(nral:.
tam
propinquius principio vicx in parcicipando vicam,fed cancum iri gradu miiftrandi. Excmplum cfTct^fi vcnx in corporc non viuercnt formaIitcr,tamcn cffcnt mcalccri,fic
dia miniftrandi vitamczteris paribus.
Ad illuddcfandificationc inaqua,ncgatumeft fupra^(/?.i. nccvidcturrnultum pro- ^dy

babile virtucem fupernaturalem totics gcncrari,& corrumpi:ncquc ctiam,qu6d poft gc-
ncrationem
in
aquaBaptifmalifcmpcr pcrmancat,permanente aqua.
Ad au<aoricatem Ambrofij, quxrc ifupra. Dici poteft
quod noiicft virtus aliqua
ficut didum cft Jijf.
^ûxjt.^.
aqua , qu;|e fic aftiua fecundum aliquam formam abfolutam:fcd tanturacft virtus,qux cfl vlcimum dc potcntia,fcilicet efficacitcr fignificarc gradam.
Ad aliud dc Cypriano,dico qu6d aliqua funC ita fimplicitcr de fubft^ntia fidci, quod
omncs etiam fimpliccs poft tcmpus aliguantulum vfus rationis cciy^ntur ifta cxplicitc
crcdcrc,ficut funt articuli dc incarnatiope,vt Chriftus cft nAtus,&: raortuus,de quo funt
folcmnitatcs fpcciales in Ecdcfia,& quos poteft populus concipcrc.quia funt de Chrifto
hominc. Alia funt explicit^ requifita de fubftamia fidci,obfi:ruanda a maioribus Ecclcfix.vtpotc,qu6d Dcus cft trinus,&: huiufmodi pertincntiarpîtualia,& imaginabilia
illa diftindio potcft habcri ab A uguft. 1 4. de Trimt. cafuvkM^ funt
qux nec ncccffario
,
funt cxphcite credcnda ab iftis,ncc ab illis quia non adhuc illorum vcritas eft dcclarata, & detcrminata per Ecclefiam cuiufmodi funt mukx conclufiofles neccfTario inclufx in articulis crcditis fed antequam funt pcr Ecclcfiauv declaratx ,
cxplicatx , non
oporccc qucmcunquc cas crcdcrc oportcc camen circa cas fobrie opinari,vc fcihcct hof.
&
mo fitparatus cas ccncrc pro temporc,pro quo veritas fucrit dcclaraca.

Hoc modo , dico quod Bapcifmum cflic Sacramcntum novixlegis necefrarium ad falutcm,ftatim cracdc vcritatc fidci Chriftianx, quia exprcfse habitura eft in Euangeliis:
fcdqu6dab hxrctico
-^^ 4-
in
pocerat confcrri, nonfic flacim cxprefrum fuit:im^
ncctemporc
Cypriaiii
-^<^ ;
^^"^'j'*^!*
'"
'"^j%
"^*!;^
286
Cypri4.
tion docuif-
Jt contra, fi-
detU
apud hx"rcticos non efle Baptifmum quod tamcn promanimo circalioc^quod Ecdcfia detcrminauit iil nuUo cj*r'auk,nifi forte
vchialiter peccando quia nimis aiferuit illud, ad quod nec auftoricacem ncc rationem
cogentem habiiit. Ratio enim fda non valet,fcilicctquod quis non habcc,notX potcftdare, quia baptizans non dat gratiam fcd SacEamentum:& iilud habet ii) vircutc,qaia habet ordinem, & hoc modo fortc innuit Augurtinus eum pcccaflTe vcniaHtcr, cum fubdic
Cyprianus
ptus
htreticorii.
IV. Sententiarum
Cypriatti dc^Jaratlim, propter quadcirca iHatA verlcatemBaptifmi dctlarandato > Ittultum laborauit Aiiguftinus ih HBfis ruis,vt dcvnico Faptifmo,&: contra Donatiftas. Vridc
fi
'Bapt.
Lib.
cflTct
ita fenfit, fcilicet
fcntire
fn auftoritate pracallegata
Vlde in
i.
dixit
de opin.
loachim.
Dumeos,\r\(\n\t-ideieHaretHr/iqmdfurgandumerat^pafsiomsfal-
Et hoc modo poteft cxcuiari Abbas loachim quia ctfi fcnccntiam crroiicam
ficut pzzct Extrau.de fum.Trimt.&f.Cdth. Quod trcs pcrfona: non func aliqua vna
ce toUeretur.
rcs,
qux non
generac,nec gcncratur,nec fpirat,nec fpiratur , quia non dicitur hoc pcrti-
fccundum iudicium
nacitcr dcfcndifrCjfcdomncsUbros fuos rehquiflTc
Ecclcfiac cor-
rigendos.
COMMENTARII^S,
"T TEritai tjMtîonis pttfet ex MHthtribtu
Ccn:!ujlt
rmiltis,
&c. Refolutio c(t de fide videanrurPatres,CoinciliadcataperSchoh"aftcm.Eamprobat

a priori Dodor cx inftitutione Chrifti,quam verc aflecuta eft Eccicfia cum Auguftino ,
Patribus citatis. Eius inftitutionis varias aflignat
Congruentias,& bonas.Prima cft,qui? CQngruum
:
hxreticis coi!aco,ciufque valore,
ert,vt inftitutio figni praîci,

eft
anterior&ftabilis
nitatcm,
&malitiam
6ccerti,qux pcr fc
a ftatq mtniftri
cius
quoad bo-
fuit dcclarata,quod
quz alias,vt
vcrum cft
ii-
piam dcfiniuit,praetcndcbatcnim Sccphanus traditionem obferuandam cfle,& conluetudinem
&
CirM(t$a.
non
quia rcc
Stephanus,ncqucaliqui$antcriorinhacrcquid-
cit,
y &c. vtpatet ex epiftola ipfius CyPoropcium , Eufebio Ub.j. hiiioriarnm

cap.^.&^. Vincentio Lyrinen. ncquc ctiamilla
eft
priani ad
cpniuctudo
&
licct fucrit
cx rraditionc Apoftolica,
non debuic
vr flipponit variis iii locis Auguftinus , tamcn

prsceprum aliquod fcriptum ab Apoftolis non
habebatur,vt dicit idcm lib.^. de Baptijmot cap. x 3
Cyprianus crgo cpnfuctudincm fuorum antcriorum , & Ecclcfiac in qua fedcbat , fcruarc voluir,
quam etiam Cappadoces cum Fermiliano , & alij
modo com-
ih Afia tenuerunt,vt conftar ex cpiftoIaDionyfij
municac. Quarta addipoccft, quianon habent

Sacramenta cHicaciam ,nifi a merito Chrifti , in
tanquam in ca-
Alcxandrini , qui mox omncs rranficrunt in fcntcntiam Stephani Paps,quar in Niccnoprimo

definitaprimum fuit iantcavetP confuctudine,
pirc,aquo rccipiat influxum,

rcdemptionem,
fanditatcm,quod non cflec verum,(i eflicacia Sa-
& traditionc fulcieb^tur.

Cyprianus rationcs, & Scripturas opponebar,
craraenri, auc falus recipicntis Sacramencum dcpcndercc a miniftri bonitare,& fidc.

Tri genir
Re/pondcr bene argumenris v(qu? ad vlticredtbiium.
mum , in quo faluat Cyprianum,! oftcndcns cria
putans apud hzreticos ficut non cft fidcs , fic

ctiamncc Baptifmai (îa.vnajides ,vnMm Baptifina &, vc dicit Auguftinus io quaeftienc obfcu-
racncum
fc
Ttrt! tn
frtt fufeifientU.
Ql4Tt
(uf
tQt'..
tX
tHtri-
Tertia
cft
mcdium
verc fufc^piftc
ad falutem,cum incertus
iit
cx partc fufcipicntis
qui
pati ex iniquitatc altcrius ,cui nullo
quo folum quifquc
nccellariun^
dc bonitace miniftri.
conftituitur
&
gencra veriratum fidei. QusdajTi ncccflari6,&

explicirc credenda ab omnibus, etiam aliquanculum poft vfum rationis,vt ca quae: fpcftanr ad humaniratcmChrifti., quorum tbtminos defacili
apprehendunr ; nam adus fidci fupponitcapacitatcm.ad concipicndum rcrminos aliquo modo
arriculi, de quo cft fidcs cxplicita. Alia qux func
magis fpiritualia ,
rcmoriora a fcnfibus ,
folcmnirer propofira,
dcclarata ab Ecclcfia,& in
Scriprura ;
harc debcnt a maioribus Ecclcfiz
cxplicitc credi. Terrium gcnus cft eorum , qux
cxigunt definitionem Ecclefizj& anteqqam definiantur , ncquc hiincque illi tcncmur ca crcdcrc
&
&
&
&
Huius gencris
fuit veritas illa
Q^
--/;?
iC
graciz
erat
non
,
Sacramcncum ab cffcdlu
, vbi hacc non
diiccrnen.s
& remifllonis peccacorum
fic
ncc Baptifinus cx cius (enccntia
hinc
ialuatur rcdtc Cyptianus aboinni notaerroris
damnabilis, feu hsrcfis
& fchifmatis
quia finc
Stephano differuit pro confuctudine fus Ecclcfia; , quam puScripturis fundatam , vc

tarat magis ratione ,
patcc ex praefacis cpiftolis ciui,in quo error in co
larfione charitatis,& fcparationc k
&
fuerit maccrialis
vt vocant
non formalis
Sic,
inquir,2)oflor potefl Jiduari AhhOt lacinmy^c.
quod pcrinde
cciain
verum
cft
vidc
cap.
'Damnamtu , de Jarâ
Trinitate ,
& ftdeCatholica,
&
III. anni
i.
cpiftolam
Honoqj
fui Poncifica-
rus
dc Baptifmo ab
II.
recipiens Bapiifmtimfcienter a ?nalo mmiliro^mortaliter peccep?
Xi^\iom.d.^.<l.i.a.i.& 5./7.^.tf4.<rf.6.Richard.Wc,<i.3.5'.4. Couar.almamatcr^.i..i.,7..Sorus</.i

^.j.<?.6,Suar.5.t'.rw.3.</.!
/tr-
ticulum antt
Cjfritnutn,
Cyprianus.
Eulebius.
Vincent.Lylincn.
Auguftia.
Dtfinitl
ctni
X<-
Cettcilij.
riflirna
apud Pofleuinum in vcrbo Joachim y <jâo id

abande probar.
explicite ied fobrje expcdit jn jllis ppinari.
fuijfi
EccIcfiae,diccns,iA>/ innoMandum tffe pater id ijttod
traditnm
non dcpendeat a mini-
ftri conditione variabili ,

fimilitcr neque cius
Sttund fn. certiiudo.aut cfficacia, Sccunda cft a finc,quia vix
jrutntia, ix
alias cllctccrtum Ecclefix,aut fufcipicnti Sacra-
Nm
dejinitum
.(in.vlt.
Ai
Cyfrinu^\ni
huhuit errori
ftmicicfutH
fibL
Dift.
D fccundum
fic
V.
proccditur,
&
Quseft. 1
ar'guitur
287
1.
quod rccipiens Baptifmum a malo

Ambr.de initiandis rudibus, Qui
fcicntcr,peccat mortaliter : quia fecundum

i
ftciunt , (^ quibtufaciuHt , nihil frodejt ^fedad iudicium

baptizantibux,^ recipientibus abeis Baptifmum.
Arptm.\.
Loquitur dc mal js
efi.
PrartcrcajCoopcrans alicui ad peccandum mortalitcr,peccat mortalitcr, quia cft con- Argum.t.

fcd ille rccipicns Baptifmum a miniftro malo,cooperatur fibi
ira charitatcm fraccrnam
m a(Su baptizandi,in quo peccat mortaliter
ergo,&c.
Prastcrea:,cftoqu6d minifter vcllet committcre malitiam
Simoniz in couferendo Ba- Argum.}.

ptifmum, puta noUct baptizare , nifi pro pccunia, non pofiTet aliquis ab eo rccipcrc , nifi
committcret Simoniam: quia fi vcndens eft fimoniacus , &c emens crgo faltcm inillo
:
<;afu recipiens fic a
maio, peccat mortaliter.
Oppofitumder0xr/9r.^/y?.4.r4^.Romanus,diciturin fin.capituli
Romamtu Pontifex non
4ttendit hominem^ qui Ifoftijutfed Deumêtfi fdganmsfit.,qui baptizat.
Prartcrca
Augult fuper loan. homil. ^.&i.q,i .caf.
Si fuent
Rttio
<(d
"pp"
non exhorreat columba mi-
nifferium malorum.
HO
M.
Pofita duplicifententiarefoluit frobabilitts tjfe ,teneriadultnmin neceptate extrema accifere
3aftifmum a miniBro frttcifo ( qui modt tantum cenfetur excommunicatus nominatim , vel
obnotoriaminieiiionemmanuumin Clericum) f^ hocfofi Concil. Conliantienfey^ Bafil.cerlifsimttm
efi.
Probat frimh, quia frdceftum de Baftifmo efi diuinum , de tton commumcando
cnm excommunicatOyEcclefiaHicum. Secundo, excommtmicatm

bafftizaft.
tenetur agonizantemfuerum
Terti\ ex Augufi, htccitato,(j^ lib.6.caf.y(^referturde cenfd.^.c.quom(ido,
Hic * diftinguitur dc malo aut eft prxcifus ab Ecclcfia totaliter , vel ad tempus vci
2^
^'"^b. hc a.
non praccifuSjfcd permiffus. De iftius diuifionis membris per ordinem videamus.
Dc primo funt duo modi dicendi oppofiti. Vnus, quod tenctur aliquis a taii rccipe- ^*^
re Baptifmum , fi non pofiit Iiabcre alium miniftrum, quia Baptifmus cil Sacramentum
^^'
necefiitatis. Alius modus dicendi cft , quod tenetur non rcciperc ab eo , & rccipiendo i^t,x.arv.
:
pcccac morcaliter.
Hoc autem fic declaratur, quia baptizandus aut eft adultus, aut paruulus. Si adultusj
in pro, quando non poteft iiabere Baptifmum fluminis
non Iiabet miniftrum,quia prohibitum eft fibi communicare cum illo pra^cifo , &c
maximc in adibus facramentalibus ergo ille faluabitur non recipiendo ab eo Baptifmum fluminis, per Baptifmum flaminis:quia eft in cafu in quo non poteft habcre miniftrum fi autem reciperec ab eo Baptifmum , communicaret fibi contra prohibitionem
Ecclcfiae, in adibus maximc prohibitis.
Si autembaptizandus fit paruulus,habens paruulum debct baptizare eum , fi non poleft alium magis idoneum haberc , quam praecifum quia cum przcifo ( vt prius diûm
eft) non licet fibi commuoicare pro paruulo fuo. Et fi ponatur,habcntcm paruulum cffc
mancumjncchabcrc inillaregionc aliqucm nifi prxcifumioportec dicereconfequencer
li nullo modo communicandum cft cum przcifo in cali adu,qu6d ncc tunc etiam dcbec
paruulum fuum offerre przcifo bapcizandum.
fufHcit fibi Baptifmus flaminis
pofito
Contra illud,quia prxccptum fuperioris plus obIigat,quam prxceptum inferioris, ex

auaoritate Auguftini prxallegata: Deus autem prxcipit Baptifmum fufcipi , nec determinauit aquitnis, ccmporc necefiitatis Ecclcfia prohibet communicare cum ilIo,quem
pracfcindic crgo magis obcdiendum eft prxcepto diuino, quam Ecclefix in cafu illo.
:
, plus cenetur excommunicatus vitare alium , quam alius vitare eum ) quia
orxccpcum dc vicando excommunicato,non imponitur alicui nifi propter ipfum:
Praeterea
iftud
nec imponitur fibi nifi propterfe fed prxcifus,vel excommunicacus,in cafu illo,non tcnetur yitarc aliumiimmo tenctur non vitarc. Si enim talis prxcifus fciret paruulum aliqaemnon baptizatum ftatim moriturum , tenerctur neccfiTarid eum baptizarc , &: ita
eum non vitare in adu baptizandi. Hoc probo, quia fi inucniret eum expofitum periculo vitxcorporalis propter famem , teneretur eum necefiario iuuarc ad faluandum vicam corporalem magis autem tenetur diligere vitam eius fpiritualcm , quam corpora; ergoquandoparuulus expofitus eft periculo vitx fpirttuali;s ,tenetur ille fibiconferre rcmedium necefiarium ad vitam fpiritualem ergo multo magi^ alius non tcuctur
vitareeundcm, communicando cum co in tali zOlm.
c per hoc apparct ad racioncm pra fccundo modo diccndi>qux proccdic cx prxcepco
:
km
Ecclcfix.
5
''
4f-7-
"*'*
288
IV. Sententiariim
Lib.
cnim prohibitro vniucrfalitcr intclligitur,quando prarceptum maioris non

prazccptum Euangclicum maius
obligat ad contrarium pr2Eceptum,aut legis naturse :
Ecclefix. lila
&
tantum.
Vbicrgopracceptumlegisnaturaeobligat fic adfaluandum vitam proximi corporapraeccptum diuinum de conferendo ,
fufcipiendo
Icm,&: multo magis fpiritualcm
Baptifmum magis obediendum cft praiccpto fupcrioris , quam vitandus eft aliquis in
adibus iftis proptcr praeceptum Ecclcfix ipfum vitantis. Nullus cnim iudcx in Ecclefia,
eft praecepto Ecclcliac

A
&
&
fuum efle feruandum in co cafu , in quo vrgcdiuinum.

ad articulum iftum , tcneri fententia mcdia , quantum ad
vcl legislator intcrprctarctur praiccptum

rct contra praeccptum legis naturac, vel
Potcft ergo
Hefolutio
DoSloris.
quantum '
licet rccipcre Baptifmum a prxcifo fi alius miniftcr habcri non

&hocvidetur habcri ab Auguftino lo. dc Bapcifmo contra Donatiftas lib.^.
adulcum quod adulto
poteft.
cap.y. Poteji traderefeparatus jficutpotejt hahere fefaratta :fed ferniciose tradere. lUe autem
tradit, potejt faluhriter accipere ,fi ipfi neit feparatut acciptat :ficut flerifque accidit
citi
^ corde ah vnitate facis non alienato aliqua

quem h/ereticum irruerent, & ah eo Chrifii Baftifmumfine
tholico animo
, 'vt
Ca-
necefsitatemortis vrgentis , i ali-
illius feruerfitateferciferent
&fiue
defun6lifiue liherati^nequaquam afud eos remanerent ,ad quos nunquam corde tranfierant.
Potcft ^ cciam forte non reciperc,quia Baptifmus flaminis fibi fufiicerct,fi propter rc-
ucientiam
Ecclcfia:
cipiat,quam
talcm vitet pcnfatis tamen omnibus,mclius videtur, quod a tali rc:
quod de vita hac finc Baptifmo dccedat.
Quantum ' autemadparuulum,fi nuUus pofllt habcrinon praccifus

zaret,
& immincatpcriculum
tcneturncccflrario
illc
offcrrc
qiiod tcnccur paruulum
qui
fuum pcrpetuo damnari permitterc,cum poflfit habere aliqucm,
cum baptizet cum faluetur a quocunque baptizecur,etiamii paganus

cundum illud, de conjec.difi.i^.caf. Koa\3inus.
qui
cum bapti-
quod non poflTit cxpedari habcre miniftrum idoneum,

paruulum fuum prxcifo. Nimis enim durum oflrcc diccrc,
,
baptizarct^fe-
COMMENTAKIVS.
a
TT/r Jjffifiûitur dt mak,Scc. Hzc didiniflio
JTjLdc malo notoric imelligitur , vd qui eft

toleratus,vcIqul eft prxcifus, hoc cft.per excom-
Minilltrfrtcl/iu.
rnunicationcm,degradationem,aut etiam fufpcnfionem k minifterio Sacranicntorum.Vt benc autcm aducrtit Scholiaftes , przcifus poft Dccrctum Conftantienfis Concilij intcUigitur notorius Clerici percuflbr, aut qui denuntiatus eft,
qux eft do(ftiina communis quia cum illis tantura prohibctur communicari per illud Pccrc:
Vuhium
dt
fetubinrio.
Tiidcnt.
Oppojit V*rir,
CotHbina/iiu
non
iffi
frt-
Uorfll
!>>>
forma cfntr*
toifrocededi.
cedic in articulo neccfiStatis pofte
Baptifmnm
&
&
les.Prima.a miniftro tolcrato, quanturaliDCt malotpoffc peti,& recipi Sacramcntum.Secunda eft^,
vt patct titulo de cohahltatione Cleric.

Pr<tter,diJ}.i.
a prarcifo
binarios exTndcntino/eff'.ij.dereJarmat.c.\^.vbi
ita
mandat cocubinarios poenis a facris Canonibus,
dchocnihil D.Thomas:in a.loco agitderccipientibus Euchariftiaini praecifis , in quibus diuerfa poteft clle ratiojaliquos tamcn cam doftri-
opppfitum
huius verius eft ex ipfo Concilio.quod ftatuit prdinem procedendi,& modum , qui feruandi funt
de iure contra concubinarios primum, vt tertia
partc fruftuum Sc prouentuum fint punitr ipfo
fadojfi primae moniiioni non paruerint:fi fecundx vcro monitipni non paruerJnt,non Coliim omnibus fruftibus,& proucntibus beneficiorum,
proucntuurn priuentur,fcd iufpcndantur ad arbi-
&
irium
bene^ciorm^ adminiftratione:fideinceps
non corrigantur, priuenruromnibus &fingulis,

tam benenciis,quam 6fficiis,&c.pcipetuo firit inhabiles ad quaicunque bencficia
& officia eccle,-
doncc poft manifeftam enjcndationcm a

fupcrioribus ex caufa vifum fucrit cuni iis di-
/laftic.-,
fiiis
Suarcz
iis
temia.
ipfe
nam,quam
uis
Secunda'feti'
non licere,quianon licet petcrc ab alio,

non potcft licitc miniftrare , aut darc:
quod
vcl ftatutis Ecclefiafticis puniri. Scd
Richitdus.
fine pcccato a prxcifb fufcipi.
Nauarrus autcm in manuati, caf.i^,num,Zo.

aftcrit Canones antiquos rcuixifte quoadconcu-
aliis.
eifosy
'DefrimoJuM duo modithcetuli,8cc.Duis fentetias proponic:prima eft, teneri aliquem ad Bapti- S*ntentiaaf'
fmum recipiendum aprzcifo in ca{u,qvto deficiat ptiruuiua.
alius,quia Baptifmus eft Sacramentum neccflltaris.Hacc fententia cum rationc fubiunda videtur
Alcnfis 4.^.f. 8.w.6.<r. z .J 2 .& D. Bonaucntura: ^c Aicnfi.
dijf.art.i.^.i.ad .Kichardus dijf.f.art.j.tji^^. con- D.Bonaufc
Secunda fcntentia eft D.Thoma: }.p.q.6^.art.6.

ad i.(-r ^.8z.4.9. vbi ftatuit duas rcgulas gcnera-
tmlierffm,c.vkimo^caf.NultM, cap,
Naunrri'
eft.
tum,quomitigantur Canones antiqui. Dubium

fblum cft dc concubinario notorio,cuius Miflara
audire prohibcntur fidclcs , & Sacramenta ab co
accipcrc
Stnttnli
modum,& formam procedcndi inftituit, fcruandus
},part.dijp.i8./iif.i. fcd in priori
loco
citatDoftor,tradidiftc conftatjquam-
inucftigandis
non lubct nunc immorari;
fed ipfa do6trina,Tt fuis principiis hzret,tradaii-
daeft ad propofitum
qua:ftio.n.is.
Eamrede impugnat
Dolor;prim6,quiapra;3^
ceptum Ecclcfia: non extenditur ad ca(um neccf- Liecrem frsfitatis contraprsccptum diuinum, & priccptum cifo rtiiftr
iuris naturaIis.Secund6,quia vitare excommuni- Haftifmum
in nei:effiiiut.
catij eft in poenam illius,& fua; contumacix.n^gifque ipfum obligat vitare cstcros , quam alios
vitarc, ipfum
fpd ipfc ctiam cxcommunica:'
:
tus in ea neccj^ltatc tencrctur pra;ccpto cbaritatis
pcr fc fubuenirc, nifi alitcr poflit mi-
Sacramcntum ergo h fortiori altcr,

Sacramentum , magis cxcufiitui'
rpcnfarcSi dcmii fucrint relapfi pra-cer pracdidlas
niftrari
pcenasjCxcommunicenturj&c.Qhando autcm lex
cui confcrtur
ac
V.
Dift.
linum
dum ne hac ipfa occafione aUtjuispereat,in Ecclejia Dei
non intcndit fua prohibjtionc comprchcnquo concurrit obliga-
cu(ioditnm Jimperfitit,vt nullajit reftruatio in articu-
tio diuini
& naturaiis iuris
vndc
vcffus cxponit plurcs cafus,qui
duntur przccpto
ytile , lex
illc
vulgaris
non coraprcnen-
Ecclcfia*.
humilts
& communitcr
Et quidquid
fit
de h3cfententta,communis
il-
Concili) abfolutc,& fine limitationc quamuis facerdotem coraprehendunt,& finis ctiara conccff authoritatis,in fauorem cxiftcntis in articulo,
animx excommunicati
fiiij,
lex, fcilicct
fcrui.familia, lubditi
res igno-
Poteji ergo tjHanttm ttd articnlnm illum ,
&c.
pcrindcid importarc videtur:crgo ctiara in arti*

culo prxfenti. Sic ctiara intcUigenda cft mens
Ccclelia: , fua nci;npe prohibitione non compre-
hendere talem articulum',&
licct miniftcr fitalias
fo,quando alius minifter haberi non polVet:hanc
przcifus, in cafu przfcnti
probat.authoritatc Auguftini in litera,qui cx-
toleratum,in fauorem pctcntis
prefsc docct lih.G.de BaptiJmo,c4p, 5 .Cr
cuius verba funt
lib.
xap.i.
Si quem forte coegerit extrema
vbi CathoUcum per tpitm accipiat non imte-
necejfitas,
cr anima- , pace Catholica cujiodita , per aliijHem extra vnitatem Cathoiicam pojitum acceperit,
ncrit
ijuod erat in ipjk
CathoUca vnitate accepturut
tim etiam de hac vita migrauerit , non eum
niji
ijtjia-
Catbo-
licum depuTamuSyScc. nonjolum non improbamui tjuad

fccityfed etiamJecuriffime,verijfimeqHe Uudamusêûia
prtfentem
:tabat
Deum
credidit cordijiw
vbi vnitatemfir-.
(trJinefinQi "JBaptiJrni Sacramemo, tptod vhi-
cmrupte inuenit , non
hominum ^Jed Dei
ejfe
cognouity
noluitex hacvita migrwrjScc. habetur z^.quzft.!.
can. Si
tjtiem farte
&c.
Mox
reprobat eum
qui
Baptifmum , cxtta
vnioncra Catholicam , quarauis animo paratus
iinc tali ncccffitatc rccipit
fit
redire
aftercns cflc
ie confecrat.
difi.
4. cap.
&
pcrucrfum ,
iniquura,
Quomodo. Hanc fcquun-
communiter Dodores , vt Caictanus
Caiccan.
tur
Suarcz.
Sotus.
Adtianai.
64, art.6. Suarez fupra, Soto difi, i tpufi.^. art,6,

negare taraen videtur Adrianus tjuajf.^.de Ba-
e}utji.
non cft
paratus darc Sacramentum , ncque cx oflScio rcnetur dare , nec 6 <tedcrit , iuftc cft daturus , conucrtendo nempe fe,
ptiJmOyCi minifter
&
miniftraudo abfqujs peccato.
Augoftini
&
DoAoris
eft
Sed refolutio
, quia
pracfcrcnda
nulla ci ncceffitas imponitur peccandi

tente
& quamuis ex officio
non tencatur
k pcdarc;
&
cx prxccpto tamen diuino ,

narurali in eo cafu tcnctur dare ; quod pcrindfc obh"gat ad aftum,
iicut fi cx officio tcnererur.
Et confirmatur, quia nihil vcfat pcscier prasce"
vult falutcm
prcuidere-quantum ad fanl;ificationem,vcl ccr^c a|ias fuerit iuftificatus pcr

contritioncm,& fidera,ncquc confcius fit fibi ipfi
dc mortali ; tamen vrger pra;ccptum diuinum
fibi
& tanquam membrum Ecquod prsccptum prxualct prxccpto Ecclcfiaftico quod nullo modo corapreBaptifmi.vt fignatus,
clciix dcccdat
hendit cafura. Quod patet ex firaili, quia Ecclcfia niuiquani in articulo moctis refcruat Ccnfuras
in fauorem falutis animar
omnibus
raitur,a
cafibus
in
; vt pcr fe conftat , in
quibus hxccxccptio cxpri-
quibus abfolui non poffit

Tom. VIII.
Scoti optr.
nifi a
Roman
quam
thoritatc competcntc, ab Ecclefia rcccpta
non
Baptifmus,aut cius valor, qui ctiam renitcntc
ita
& prohibcnte EccIefiavalideconfcrtur;vt
fi prxParogho aliusbaptizct, tcnebit ;Iicct iniuftc fadtuin &contraprohibitioncm Ecclcfix.Ratio autem Adriani non cogit , vt patet ex irapu-
fente
gnationc;quia obligatusex officio tcnctur ctiam

grccitra ncceffitatcm prouidcre fuisfubditis,
gi prxcifus in ca(u ncceffitaeis pcrinde tcnetur
&
charitatis przccpto
ter
; fi
licet
non
iuftitix ficut al*
taraen alter ita ex officio tencatur vt inftk
patcbit.
P*r^rtVi/mr,&c.Dubitatiucaireritfor-
d
tc
adultum in eo cafu non tcneri pcterc Sacra-
mentum k prxcifo ob reucrentiam

ita cxcufari k
Ecclcfix
prxcepto adimplendo
&
ficut in arti'
rM/oj.dicitdc fimili in cafu expreflx fimonixj,
quia perinde fe habet
copiam
omnibus ma-
ac flnon haberct
rainiftri:concludittamcn pcnfatis
&
Ktftlutio
Sacramen- ^'ô^'tura: &hxccft fimplicitcr vcra,quiaeam probant verba Auguftini , & rdiqua adicâ contr
Adrianum.
gis cxpcdirc
vt petat
rccipiat
GiuantumautemadpantulMm,&:c.Svhiiciifc-
ptizet i
& licitc ab co petitur & quarauis ta-
ratio in propofito currit
in abfolutionc pcnitcntiali,qux dcpendct ab au-
tendit eura ligare:crgo incafu ncceffitatiscxprcfl"o,licitc miniftraf Sacraracntura, quanttim cft cx
adultus poffit
fcd
omnium, & contra prxfcriptura di-
uinz legis.
Maior porro
cundam
hoc capite,
non cflc prscifum,
co cafu extrcm.TC
ncccffitatis,Sacramentum. Ncquc vUibi inucnitur taliscxtenfioprohibitionis,ncque ex gcneraU claufula pccnx inflidx aufertur , aut comprchcnditur contra pietatem,& vfum Ecclcfiz , quo
pturaEcclcfiafticuroifcdin co cafu pracccptum

non ligat cx didlis,ncquc Ecclefia potcft , aut in-
lis
JSjhaiU.
tra Caluinum.
Ooctoris mediat intcr duas illas fcntcntias. Priraa conclufio cius cft incafu ncccffitatis poilc adultum rcciperc Baptifrauma pracci-
.^ffum:?iHm
Capreolus.
in articuUsytrtic.i.
^ conPaludanu.
Ruardut.
reticos,quamuis aliqui id ncgent. Et ccrtc vcrba
tAtit.
&c. Hanc authoritatcm cftc iuris diuini docct

Durandusin ^. diji.i 9. tfudfi.i, Caprcolus tpitc/i.i Dunndus.
Dodorcs dc Ccnfuris pcr
Citlmfu Dt- Rcfolutio
in
omnes facerdotes cjuoslihet poeni-
Paludanus <i7?.io.Ruardus
rtUA, fupplc ignorantia,ffff^/cilicct altcrutrius.
ntetjffi.
attjue adeo
ma-
CMf
Tiident.
temes atpubujitis peccatis,& Cenjiiris abjoluere pojfint,
trimoni) coniugem /w7m comprchcndit fubicctos, vt iunt
(r*meium
mortis
admo-
lam authoritatem extendit ad pra:cifos,eHam hx-
vtilitas
Tentri frttifinn d*rt 5-
lo
fcn. i 'Ôip.y .FeTumtamen,in<imt,pie
damnum notabilc cmergcns , &
intcUigitur
vtile
Rtiftitur.
Pontifice,pr4terifitam in mortis articulo :
res ignar*ta^ necejfe.
Quem cxponunt Summilbc \ezho ExcommMnk^

tio,
LimiiMti.
& Triden-
fantis:antcccdcns patct cx tcxtu. Tcrtio^quia Ec-
derc cafum ncccffitatis, in
Aagudia.
289
II.
Ac proinde minus coniprchenditur prxcepto Ecclcli* contra prxccptuin propriz falutis, aur inclclia
Sorit.
Qu^ft.
conclufionera de paruulo
qui etiara
cafuncceffitatis ofFcrri potcft prxcilb,vt
iii
eum ba-
Sentnda etor
' "/'*''?*'-
& tenctur ctiam fic ci prouidcrc, ubeft

pcriculum, & alius idoncus cxpc6b.ri non poffir.
li f
Patet cx ratione prannifla quia nuior
per
eft
nccef-
ûeniri non poffit, nilt

Sacramcntura, quam adulti,qui pcr fidem, &
fitas
paruuli , cui alitcr
poeniteniiamxCura voto Sacramcnti, faliiari poteft. Adiungit confirmationcm huius ex capitulo Romanus, tie conficr. diji.^. qux abundc cti;un
peti poteft , quantiim ad congruentiam cx plu- qi- aribus locis Patrum, qui dicimo Sacramcnta k ma- seluitur.
lominiftrodatavalcrc.
Tater haftiSed. obiici potcft ip5 in eo cafu nor> deelTc op- z-*'* ^f*porrunum remediu)n,quia ipfc paccr poteft fuum
'^T'*'*.
infantcra baptizarc. Rcfpondctur negando af- ,un ttntrahit

furaptura > quift Kcct poffic licitc ctiam baptr t<>Tn*tientm-
Bb
zarc
(ii-îtuaJssi.
IV. Sententiarum
Lib.
290
inalum^fcd ctiam pcccatum mais committitiir a
Z3XC infanrem,vbi nullus alius adcft.qui baptizcr,

Umina Beati Petrii, j o. qutt/l. 1 . nec contra-
miniftro dando ipfum Sacramentum
fi ergo a
cooperatione huius,neccflitas excufat pctentem;
fic efiam a coopacatione ad primam cius detcr-
cap. j4d
cognationcm fpiritualem imo & fi alius

defit fufciperc ad Baptifmum, cap.Perueit,eo(Hem',
tamen fi alius adeft , qui baptizare poffir, pcccat
hit
fic
tum
minationem, qua fit paratus>

Deinde non cft hic alia obligatio, qua: rcdundat in petentem , prstei: fcaiidalum miniftri (ed
&
petens in ea nccelsitate
grauitcr baptizando,
& amittit ius petcndi dcbi-
coniugalc, aif. Nojfe deJiderM, cap. diiinm efl:

cap. deeo tjHod, eoiem : cum ergo minifter ido-
rit
eum baptizet , vt rcfoluit Dodor infra,
ipfe
iuxta cafum Canonis pramiffi
quia qolcns habetur pro non prxfcnte. ImA ncquc in eo cafu

etiam Laicus fi adeffet poftct baptizare:quia Sa:
eum
c.C0nJlut,decon/ecr,diJi.^.acpToindeeuSttenetur.
no
ncmpc
requiri
non
quam
iJtn reijuirl-
adhibet
/^""fit P^r-
ttu
iire.
tis
quia vr diftum cft tcnctur iure charitaSc dcbito ordinis dare Sacramemum , nequ^
:
paratum requirirur , vt difpofitio praefuppoad licitc petendum , nifi vt fupponatur pcc-^

catum iam completum ex parte voluntatis miniftri , & fic ^xcufarctur p^tens a coopcratione ad
gjj^
fita
Licere fubl^ce fetere
intelligatur
&
C H O L
fi
pra:cifb,eft de
neque in co ftatu tenctur miniftrarecitra ncccffitatcm. Verumeft fortc hos Dodores Ipqui dc
miniftro toleratojfcd quia magis vrgent rationes
dc miniftro non tolerato , pcr maiorcm cxplicationem , & probationcm conclufionis, ea hic accommodareliccr,quia fortius vrgentcontra conclufioncm pofitam minus cnim peti potcft , cx
fpeciali ratione Sacramenrum a non tolcrato ,
rationc przcifionis , ille minus aptus cft ad illud
miniftrandum.
fbliim ncccffita-
dcqua loquimur , fcd etiam miniftrum eiXc

jjaratum ad Sacramentum dandum , ad hoc vt licitc ab co pctatur hacc namque conditio non rc-
VI mini. quiritur
&
hoc dc miniftro omnrnon fupponenre , quia talis

fufpcnfuseftab officio, quantum ad excrcitium,
iurc fuo,
c,er*mnf- jem
tur,
paruulo fuo
re,citravllamnecefsitatem, noncft vniuerfaliter

charitate tcnctur petens non vti
vcrum , quia cx
Reiicitur per harc limiratio,
&
excufat.
neceffitatis iurifdidtionc Ecclcfiac ex przmiffis:

quia in cafu neceffitatis cft tolcratusi& prasterea
ex officio ratione charadleris , idipfi competir,
Caictanus
Qijpd addit Adrianus , fi cx officio tcncatur

minifter dare Sacramentum liccre id ab eo pcte-
cerdos.ctiam praccifus,retinet in ordincad cafum
fibi ipfi
M.
Ba^tijmum k minijiro occulte malo, licet ttiam petere a puhlice malo,î ex

aque cemmode ah alio non mdlo , feti fotefi , charitas ad
offcio mtntfirare tenetur .fitdmen
id abligarcvidetur;
^ficinteUtgendum futo Scotum ex
eiHs ratione.
Quantum *
autctii ad rccuQidum membrum difliiKîonis, fcilicet de malo non pra:ab Eqclefia fi eft occwlte malus , ita quod vita eius non {it fcandalofa pppulo , fatis
nljiro^
mn conccdituf , q6d poffit aliquis a tali , imo dcbeat rccipere Baptifmum , fi aliis debeat:
prcifi,^tMqyjjj propter peccatumj quod non cft notorivm,non dpbet aliquis in adibus notoriisjyij
A mdoml-
îgfg
cifo
Si aqtem cft publice '',vetnQtoric malu$,vtpote pubhce tormcarms,auchuiurmodi:aut

incumbit .fibi cx ofEcio difpenferc Sacramentum Baptifmi vtpote quia eft Saccr dos,vcl
Curatu$iParocliialisvaut.no incumbit,tamen congrueret ratione officij vrpote quia cft
Sacerdos aliquis^datus^vcl vocatus in adiutorium Curati:fi primo modo,non pcccat,qui
rccipit BaptifiTium pro fcjVelpro parttulo fuo^quia non peccat,qui a malo debitum petir,
vel accipit:ille autem Curatus debitoi: eft Parochiae fua: in Sacramentis iftis miniftrandis.
Si fecundb modo, fi poffit habere alium, cui incumbit ex oificio baptizare aut azque
malum,aut meliorcm. Si meliorcm,pC(icatqui ab illo rccipit:quia non incumbit fibi Sacramenca miniftrarc:&: fi acquc malum,debet recipere afua Sed fi nullus alius poffit habcri Curatus,vel Saccrdos,nifi acque malus ifti,poffit tamcn h;tberi aliquis bopus Laicus:
(jQbium eft,quis cui fit pra:ferendus ih ifto aftu,an bonus Lafcus Saccrddti publice maj
Pro Baptifmo,zteêli-
endus
vel
bo-
mllHs
''^" Sa<ierdosmalusbonoLaico. tbreu;ter,quiaofficiumminiftrandiSacramentain
dicendum,qu6d quoad iftum adum, magis
Saccrdos?
Ecclefia CQmpetic Saccrdotibu5:vi4ecur
gendus cft raalus Saccrdos.

Ad'|>rimum argumcntum exponenda
^^
quaclt.praeced.Intcnditenimdeco,quifufcepicexcraEccIefia,vcfiacdifcipulusbaptizatis.
Pete>is
Bx-
ftljrnum
mô
Ad fccundum
k tur
mini-
illi
direfte
dico
qu6d
ille
po,ejMomo^ eciam
eli-
audoritas Ambrofi j.ficut cxpofita cft in alia
qui petic Bapcifmum a malo Sacerdoce,.non coopera-
ad pcccacum mbrcalc
delinquit quia nullius malicia cxcufac

:
cft
pecit
Oeea/!o acce.
''* nondiHa.
magis obligatur cx chariratc, quam miniftro, cui

non dat occafioncm fcandalijfed permifsiuam,&
acceptam ex'propria improbitate. Accedit etiam
obligatio qua tenetur fibi prouidere petcns, qua:
neus in cafu neceiHtatis fit pracfcns , tcnetur ab

co petcre,vt paruulum baptizet ; fi autcm noluc-
Umitatlo
enim ab co a(3:um debitum
& in hpc non
eum a foluendo debicum,quo cenecur alceri.
Illc
adus pccicus poffcc folui fine peccaco fi bapcizacurus concercrccur. Vnde quan^^^ ^^ '^^ ^*^" pccencis, pecens magis ncccfficac Saccrdocem ad pcenicendum, quam a4
tMrkcooDe
rmone ma- "î^^ peccandi. Si anccm ille non poeniceac nihil impucandum eft ci qui pctic illum
adum quia npn inquaiitum cft peccatum pccic, fed inquantum debitum eft.
li
,
COMMEN
V.
Dift.
Qu^ft. II.
291
COMMENTAKiyS.
10
/^^WMM
tmtem
tiJ Jet:tmJum
memltnm ^ Scc.
V^Hoc
fccundo atticulo cxplicat Dodor,

quomodo quis debcat Ce gerere circa tniniftrum
improbum , fed toleratum, nec prxcifum ab Ecclclia. Prima conclufio cft fi talis non fit notoric malus , fcdoccultus , non folum potcft , fcd
ctiam tcuctur ab co pctcrc Sacramcntum , quia
:
proptcr peccatum occulture
jmid *3>tiM f
fMeteri iccuU dtbtt
non dcbct <juis
vita-
cramcta publicc petcnti pcccatori occulto, vt infra dicctur, jn materia dc Euchariftia quia non
cui ex ofncio incumbic
Parochi,aut fui Superioris:& ratio eft clara,quia

alter tolcratur ab Ecclefia,
equc rctinct fuum
&
ius,ac
quicumquc alius non maIus:ficutergo non
eft in poteftate altcrius,aut ipfius
Parochiani per; ita eiiam
eadcm
& ficut
in publica zftimationc
petens habet ius ad Sacramcntum , ita ctiam Sacerdos ad minifterium eius , quandiu non eft difimpotcntia.
famatus dc crimine,
Diccs.faltcm tcnctur in occulto non pctere ab
&
co Sacramentum. Rcfpondctur, quidquid fit de

aliis Sacramentis , qux deiurenon exiguntfolcmnitatera publicam inrainifteriopriuato,necando confcqucntiam quoad 3aptifmum,qui de-
cum folemnitatc, & fccIusS ncccfincumberc Para-
0^'n\pt f*'
fitatc Acccdit, dc cx officio id
roclii.
cho, finccuius liccntia ncquit alius illuro raininon licet ad aliura recurrere,ad
cuitandum-pcccatura Parochi , finc liccntia eius,
quia altcr ncc habct dcbitura miniftrandi, nequc
fmc pcccarograui rainiftiat, vfurpando ius alicftrarc,ac pi;oinde
Parocho autcm,ctfi fir pcccatura occultuiT!,eft tamen officium, & dcbitum miniftrandi,
iiura
in
cuitenctur Parochianus de iure,ita vtalitcr facicndo peccct fi autem finc praeiudicio Paro:
chi prouidcri poflit abfquc fcandalo altcrius ; vt

fi Parochus dct licentiam practendendo legiti,-
raam aliquamcxcufationera , tunc obligat charilas, ac rcuercnffa ipfius
Sacramenti.
Ex quo excluditur didium Adiîani quoad hoic,

qui dicit a Sacetdote cx officio oblfgaio miniftrarc Saccamcntun^ , pofê finc peccato peti $acramcntura, fiuc fit paratus darcaut notoric maIus,fiue non:quia quifqucpoteft peiere fuum ius
in rc
licita
(htrituit Md prcftb iaro
& faufta.
Se<J
hoc
falfura cft in cx-
cafutquiapctcns tcnctur cx charitatc,
&rcuercntiaSacraracnticitravUumdifpcndium
fuum,curo idcra Sacramctura abalio xquc commodc finc darano altcrius, 8c cura codcra frudu,
ac raaiori rcucrcntia Sacramenti recipcrc poflir,
ccdcre iuri fuo , vt patct cx materia de (candalo,
quia ctiam Pharifaicum cxcludcre tcnetur quis,
cx charitatc,qua obligaûr faiutcm proximi procurarc,finc dctrimcntoproprio,ai't incoramodo.
de
nequc
nifi
vfurpare ius alienum, quo non priuatur.

x alterapartc vrget confuctudoEccIcfiaftica,
habcQs vim przccpti de baptizandis paruulis,ad
quam tenctut habens cura infantis^

tus fpcdbat ratione refidentijc,
fi
eft
adul-
& habitationis ad
cere;habetctianccemtatera przcepti, quoad Sacramentum fufcipicndura. Etquamuispru tunc

non ligaret ; cx craolumcnto taraen Sacraraenti*
& vt nerec capax aliorum Sacramcntorura , non
tenetur non peterc Sacraraentura ^b ordinario.
ratio in propofito
DCt rainiftrari
alio petcrcpoteft
ordinariura eo ipib,quo vultSacramctis fc fubii-
rainiftrans
(um fuo cfFedu
ncque Pacochianus ab
communionem cum fit adul-
quia miniftcr mÎe

Sacramentum no magis pcccataqu^m
Fccipi^ns malc difpofitus ; imo ex frequcnti opi-
nipne hicmagis peccat, quiapriuat Sacramen
rit
uertere iurifdidioncra Ecclcfiafticara
& inpoftcflione fuae famx^quan-i
tum ad publicam 2ftimationem:fcd perinde cur-
Ti.\imH/ih
fit,
illc
per procctrum.
Et hac ratione dcbct Saccrdos rainiftrarc Sa-
tus baptizatus,
Ohligti
fus,quando alius non
rainiftrare,ncc miniftrarc poteft fine licentia>auc
vel donec conuincatur notorietatc fadti,vel iurjs
amifit ius pctcndi
II
paruulo ftio,quia eft dcbi
liccntia Paj[Qchi,auc Superioris ordinarij,
trm*ntifH-
iibusttr.
fibi>aut
tor refpcû fuae Parochis.IntcUigitur aatcmca^
reinackibus notoriis proximum. Etconfirniatur , quia altcr cft in poircflionc fuz fams, qui
non potcft priuari iuftc,ante fcntcntiam iudicis,
OittSit.
Sacramentum
Si /iMte eji pnbliceyvd noioriem4lKS,Scc.Di(iin-
guit cafum in co
qui tcnetur cx officio
miniftrarc Sacram5tum,vt eft Parochus,
8c cura
& in ea
cui cx officio.oongruit vt cft Saccrdios datus in

adiutoriii Parochi,vcI
ab co vocatus. Quoadpri-.
muin dicit non pcccarc cum. qui pctit i Parocho

Sce[i oper.
Tom,
VII I.
I ^
Sccunda conclufio eft,qu6d ab co,qui cx congruitatc dcbct rainiftrare Sacramcntu, poteft pe- Setmid* ctn-
alius mclior non occurrat

squc malus, potcft rccipcrc
\ fuo:ncc bonus Laicus malo Sacccdoti przfcrri
tcrc
Sacramcntura ,
Saccidos;fcd
fi
fi
/"'
alius
debct,quiafus admipiftrandi Sacramcntacopetit

Sacerdotibus.Rcrponfioadprimupatet.Rcfpon- R'/^ mt*
(io etiam ad fecundura optimc foluit difficulta- ^*^'
tem , quia non folum petcns Sacramcntum ^ tolerato, vel non tolcratp modo dido, non coop&ratur raalo cius
fcd potitis iraponit ncccirua-
bonus , petcns a,b eo adhim dcbitum,

qycm potcft,& tcneiur dcbitc in gratia fan.dle
rainiftrare ncquc pctit ab eo adlum, quk pcccacum eft, fed qua fandtum.
x qua rcgula plurcs in raocalibus rcfolutiotcraiivt fiac
'BxcmfniHr
nes habcri poflunt;vc quomodo pctens ab vfura-
''f*^''*'
rio rautuu,excu(etur ab vfura;quoraodo
^^^^
vendcns
agnura Iudzis,quo ipfi vtcntur in fincm fupctftitiofum,non concurrat ad fupcrftitioncra;faciens,

aut vcndcns glaîura , non fit horaicida; locgns
doraura impudicis,n6 fit irapcdicus;& vniuerfiiliter excrcens aliquod opus bonum , lut indifFerens pcr fe non ordinatu ad pcccatum;(ed ex praua alterius intentioae,& vfu,excufatur:quia pcccatum ncquc cx natu(aoperis,ncque cx intentione fic excrcecis fequitur;fed ex prauo cius vfu pcr
alterura , qucra ipfe non tenctur non pcrmittcr*
cumdamno proprio. Sicctiam plufcs excufant
Chriftianos rcraigantes inter Turcas oppugnantes alios Chriftianos, modo aliter non concurtant quira tcmigando. Non rcdc creo prarfcns,
difficultas in cafu quo licct rccurfus ad alium, oU
improbitatera Parochi,reducitur ad concurfum
pcccati ; fed ad przccptum charitatis , quo tenemur przuenire damnura fpirituale proxirai , przueniendo occafiones non folura, datas, vt vocant, foUicitando pcccatum eius fc(l
etiara aucrtendo occa^fiones acceptas ab ipfb,
cx ptopria pcruerfitace
quando
fine incora-
raodo noftro polfumus , quod fpedtac ad przceptum affirmatiuum cKaritatis , nempe fubmouere fcandalum Pkarifzecuxn > qiundo fine
iacommodo > vt dixi , poflumu: fqandaloin vetu pufUlotura excludcrq tcncraur cx ptzccpto
ncgatiuo.
Bb
Ex
'^
^"
Ex rcflunonc itaquc vtriufquc
#//
IV, Sententiarum
Lib.
29 i
attlculi
vni-
rltt.
tur ex debito iuftitix,ex dcbito rcligionis,cx dc-
prouinciam illam ,
ymVw/i- f
*>C^<ccip:quiajlleex dcbito charitatis , cx

debito etiam rcligionis rationc ordinis , ad hoc
lifHm!*
obligatur extrcmc indigcnti
tam
charitatis propriac
&
quam
fic
pueri
&
Sccandz reg\ihe(i Saeerdotem toleratum,<jtufit
rf
Parochtu , vltra debltum chant.itis ,
Q\,lilsio re.
'"hutn
f,f etiam debitum

fififfidtditis
iufiiti<e
& reUgionis hor
minijirandi Sacramentuta
extra necejfitatem , <juando
tflitu
ntnfitp-
, 0- Parochianum licite etiam tA eo petere Sacramentum, ûandofine graui damno non di^rretur.
petit
Graue damnum intclligo omiffione|n,qua lcx,&

confuetudo Ecclefiaftica non implcrctur , vcl
quando pateretur ex omiJIione cius dctrimcntum nptabile frudlus fpiritualis , aut periculum
pcccati.
Huius ratio habctur ex ptxmiffis
& re-
gula haec perindc curjit in petitione Sacramenti

abalio,qui Dotcftillud ex conceflione Parochi,
aut altetius dare:npn pcrinde tamen currit obligatio in miniftro, nifi
fit
ordinacjus, auc certc rc
H O
non
foliim
modo alFumat
& curam fupplcndi dcfcdum
Teitiz rcg}ili cQ: ^ jQu^ndotjuit potefi^Hetiamno Tntia rsû.

aliter ,fine damno fpirituaU fui Pa- '*
"7
ex charitatis prêpto affirmatiuo non
^^Jf,"*^
Sacramentum a Farocho improho , tjuem nouit ^Zwn3 tm-
fuo promderejAi
rechi , tenetur
petere
non minijlraturum/t!f/acrilege, qui ex fre<juentatine probum.

malo ,
dattu in reprobum
cx dc-
ponit przcifam ncceffitatcm cxtrcraam , vcl rcalem, vcl motalem.
iuftitia,
Parochi.
cx prxccpto
bito rcligionis tenetur petcns ampleî Sacramentum a quocumquedatum:& ha:c rcgula fup-
//.
& coadiutor a fuperiore conftitutus,f
cafu habct debitum miniftrandi
cx charitate , fcd ctiam cx
,&
quo
do quaftioncm ad lua principia * quae defumun-
Trims rtu- bito charitatis. Prima cft , / ca/i txtrmu necefi-.

*
U.
t4tu,fiMep-oprio,JtM$nfittif)mimJfrumetiampraiOkligatio rihoc pojfe ab eo
^^^poffe mimjirare Baptifmttm
SeimnJ*
Vicarius,
- uerfjm, ha: rcguls gcneralcs fuppetant,teduccn-
&
minifierij confirinatur in
/enJitm,contemnit conuerfimem; tjttamfortefithtrahen-
Jo eitu cotmmtnione non
difierret : quia
cx ipfa confuconucriuntur ad bonum. Et
fionc fubiiftunt ,
fortc Parochianus etiam ad idcm tenetur praehonoris diuini , ac rcucrenccpto religionis ,
tibtu
alijt
fi
plerumque
feftinantes in
malum
&
&
autem horum concurrat in

nunc,perpendendum cft cx cir-
tix Sacrampnti.Qiiid
particulari hic,&
cumftantiis cafus
gulas
applicando has gcncrales rc-
ex quibus finguli cafus in particulari rc-
comunicarc poteft miniftronotoriemalo, fiuepricifo,fiucnonprcifo.
iblui po(runt,in quibus
Quarta regula
Ginoad minifirum, ûi occulte efi fiuarta rfu.
maUu ,& puhltce & priuîm
debet ah eopetereSa-
cramemum,fialiiunonoccurrat,autexpeiarinonpO'
i"-
^*^-?*!"'
''*'
commode ; fi fic fetuetur regula charitatis,quae il^"; ^,-.

praemiiraeftdefcandaloPharifxorum,procuran- uMtimeJlma.
rcuercntiam debitam Sacra- f**'dp cius falutcm ,
mento, prout ficri commpdc poteft.
tefi
&
M,
Negat frettum dandum fro Sacrame^to etiam in extrema, necefsitste , idem abfilute ait Alenf.
t.fart.tj. 1 2-/.m.^.art.i. D.Thom./&/V ^.i.art.z.fjr d.iyq.ûtrt.t.^ i.t.q.ioo.art.t.adi.
Aragon.f^;.Rich.4.</.r ^ .art.$.^.i.Valud.tf.2.licet tamen 4iquid dare proredimendavexa..
tione yjicut fjr pro lahore ,
materia , non aliter , &fic inteUigendw efi DoHor ^fi enim minifier negaret dare Sacrifnentum , nifialius facifcatur de emendo ffirituali eius , nullo moda
(ft.fit
y
Argwn.i,
4ccifiendumy f^ multo nUnusfic fetendum, quia hoc
Ad tertium, dico quod
& (ic
(i
illc
nulio
efi intrinfec}
malum.
modo vellet haptizare,ni(i pro aftu baptizandi re-
quia vendens Sacramentum, nullo modo recipi^ndus eft Baptifnius ab eo neque pro adulto quia peccaret mortaliter, & non
obligatur ad rccipieudum Sacramcntum > quando non poteft recipere fine peccato
mortaU: nequc pro paruulo fuo.efto etiam ,qupd nuUus eflet qui vellet baptizarc in
cipiat
prctium
Ht pcrfcft^ fimoniacus
prouinci^.
fuum periculo damnationis ? Refpondeo, baptt6 non eft mancus, vcl mutus vel fi non poflHt inuenirc aliqucm
inbapcizando paruulum fuum,nifi cmendo Baptifmum i debet dimittere paruulum
mori fine Baptifmo:quia non funt facienda mala,vt indc veniant homydd Rom.c.i.ic quiEc
fi
arguas, tunc cxponitparuulum
zet ipfe fi poflit, vtpote
&
magis dcbet diligere feipfum, quam proximum

per confcquens magis in feipfo
peccatum mortale , quam in alio damnationem tamen ille cafus de difHcili , vel
nunquam contingeret,quin fine fimonia committenda ex parte baptizandi , vel oflFelibct
vitare
An
filfit
emi rcntis paruulum baptizandum,poflit Baptifmus haberi. Si enim ille Sacerdos vellet venBa- dere aquam fuam , &: nullo modo alitcr concederet cam , ppteft ipfa emi , efto etiam
ptijmut.
modo habcndo oculum ad confccrationem:quia tantura

quantum non confccrata. Sic cnim licct vcnderecaliccmconfecratum , nullo
modo oculum habendo ad cmendum, vel vendendum confecrationem.
^^ autem Sacerdos nitatur vendere aftum baptizationis potcft ille qui offcrt paruulum cmerc, t\on intendens aAum illum cmcrc inquantum eft facramcntale, fed laborem
quQd fit confccrata. Sed nullo

valcret
lumtdo
detttr
pecu-
piaproSa- Saccrdotis in illo adu:fi:cutconducuntur hodie Sacerdotesad

aramentis.
non
cclebrandum Mifl*as,
vcndant,& alij cmanc adum ceIebrationis,inquantum eft facraraentaIc:quod
fed ipfi vendunt laborem, & alij cmunt eum quia oportet vnumquemque de fuo
vt ipfi
abfit
labpre talitcr qualitcr viftitare,
& vitam acquirerc.
COMMEN
Quâ
V.
Dift.
II I.
293
COMMENTAKIVS.
H
A iP tertiMtn dico,Scc. Hic cafus tradacur ab

JLJLauchoribus cicacis a Scholiafte > rcrolucio
principalis eft communis nullo niodo polTe peci
Sacramentum ab eo , qui non vulc conferrc, nifi
b
ipfa voluntas fpecificatur:ipfum ergo
tum fubttadum
qua fpiricualeeft quia

non fnnt fMietuU ui,&c* ad Rortutn. 3 B.ationcra
qu)k cale
Sc
cius rubiungicDo(9:orin licera

Diflficuicas folucionis eft in
modo,quo pecens
Sacramcntum
D.Bonau.
fc habcre potcft, vt licicc fibi , aut

paruulofubucniaCjfinc Dei ofFenfa. Aliqui dicunt portc dari pccuniam in eo cafu ad redimcndam vexationcm ; ita D.Bonaucntura inhac difl.
Richiid.
quam refponfionem
infinuat eciam Richardus
hic art.}.qMi/i.^.4d }.(^dift.i^.4tt.i.ît4/f.lM 8.
Panormic.
Panorraicanus in cap. Citm
idem
cenec
Ecclejia
de Jimonia:
quoad paruulum^non quQad adultum,
quia in co non
cft
Ajriantfs.
Caieun.
tibeto
ôcus.
an.i. Sotus de
lufi.
Aragon.
Negat A ragon
de
Sintinti n-
quia vcxationem
j.
confifterc in
Confirmat Caieianus
&
luji.
iure,lib.r>.<piji.6.art.i.ad i.
&
iMre,<juiji.
qux redimi
co,quod quis
priuatur iniuftc
vt
t.i^tjtuft.ioo.
fi
poteft exiftimat
c6quc
iuftepoffidet,
beneficiatus patiatur in-
vt excitans eft
intrinfccum
citans ,
ili Mntiqutru
4e niimtni
vt**titntf
Rtdimptit
vtxmiitnit
imflit/it
5>
ctMmntnm.
voluntate
ita vt cxprcfsa
fit
ralcm k hne , aut clcdio eius

finis
clTc , nifi
excitans
niam prxfcindit a Sacramcnto.
Exemplum
nera,
potcft efte in eo
liberalitati$;fed
non
is>licct
d ha:c autem non cxtcnditur vexatio,aut redemptio:quia funt res prctio xftimabiles,& qu:^
vendi pofTunt fine fimonia,ex partc miniftri : ergo in co cafu non fubfiftit iliud motiuum fpecificans volufttatcm redimendi vexationem , &;
efficacem , nifi ipfum Sacramcntum , cuius fubtradlionc fit vcxatio iniufta ,non vero fiibtraflionc laboris ,
matcrix quia haec non effet
xniufta , ncquc vexatio dici dcberet in eo fal-
&
cclTarct aftio
irj
dantis
qua fic tctct viam ad bcneficium)

paftum aliquod cxpli-
interucniat
&c a
quo tam
aftio
Qjf
quam
& palliatc
quia Simenia fl
non lubfiftit adaliquod moreipfa , ad quod maneret ex intentionc
ad bcneficium crgo ctiam fimiiiccr
nifi
aliud,quam ad Sacramcncum tanquam
re ad
caufam,
& mcdium cius poncndi,acproindccrit
fimonicavtpraccisefiftit in rcdcmptionc vexationis.
Confirmatur ,
beralirer
tamcri
vexationem,
icm
ab
non
fic
& vc fubeft padlo implicico, vcl exoncrofo, quo alius comSacramcntum crgo vidctur falMelius proinde Doftor abftinct
cum titulo
nifi
ipfa
peticulola.
illo
pccunia dari poffit lidatur ad rcdimendam
licct rlla
modo,quia
vexatio redcmptionis
licct
, in quibus aliquid pretio ftimabile inuenitur , ad quod pof-
licita fit
fit
in
iis
fubfiftere
tamcn ficri debet
quod in
prasfcnti fortc difficulter
datur,aut fcccrni poteft a rc fpirituali , qui non

arftimatur preciocemporali : de quo nihil affir-
mo in prsiudicium tot authorum>quos etiam fequitur Scholiaftes ; ncc Dokor contrarium borum non tenet, quia dicit nulli ratione petcn-
dum, aut recipicndum efle Sacramentum a miniftro
>
qui nolit illud miniftrare, nifi pacifccndo.
Quodfidonatio
fit
mere
liberalis feclufo
omn
&
&
cxplicito, licka erit ,

tunc
padlo implicito ,
non erit proprie loquendo redcmptio vexatlonis
ex parte dantis; licet coliatio imuitu Sacrainenti

in roiniftro poffit cirefimoniaca.
III.
An aliqms deheatmimjlrare Sacramentum BaptiJmi,quandoprjifumitur

baptizjatwnem 'vergere inperictdum vitA corporalis eim-^qui [ufcipit?
V>Sc\iztiiA.it.an.4,.ej.\:ÂxxLd.G.eÂ.m^l.\Axi(\\.4f.ci.4,jm.\.dtA.%.So\c^d
mm 4.f.
o.
Angclus
& Armil.
ttm. Gabr.<i.4.y.2.rt.}.
Scoti opcr.
Maior
i\n
aiunt froiethtm infMteum non
ejfe
baptiz/ttMm.
Communif
ttrtet
oppoji-
f.i. S]MX:tom.id.xoJi6l.i. \3lenxJtm.i^d.j{,q.i.pii.
Tgm. V 1 L
liat.
dacio pecunia: in propofico cafa nequic fubfifte-
gratitudinis,aut
datio pecunia:
tiuum
icm,qui ex iuftitia non tenetur miiiiftrarc Sacratncntum. Voluntasautcm efficax debctfubfiftcre ad aliquod finale motiuum , &: reale , quo ccffantc
qui ofFerat mu'
non fimplicitcr cxmotiuo
mutet cum
aut ipfa vcxatio:
eftti.
&
plicito
ex motiuo
crgo dacio pecunii, vt ttiam

nequit praefcindcrc k Sacramento,
vtcft mcdium ,
caufa , per quam ponatur in
eirc,neque confcqucnter voluntas dandi pccicft
fimoniacus, cum nuUa alia vexatio ofFeratur, nifi
tcndct rcdcmptio vexationis
Vcluntai tx-
quiacefrantcvoIuntaccfinis,ceirarerctiam
cxcicacio ad fincm
fubtradio Sacramcnti , eiufquc effedus ; vix potcft petcns rcdimerc vcxationcm , nifi implican-
do Sacramctum cum nulliim aliud fubfiftat motiuum prcr laborem , & aquam , ad quae Ct cx~
ImfMinstMr.
cedit ab excitantc poteft prasfcindcre ab opere; citans ntn

ab
ficut neque remedium,quantum ad fpeciem mo- frafcindit
liiirtm.
Cur DtHir dc co pacifcitur
fincra
ncmpc
tanquam pcr medium ; non enim excitat,

neque ipfa cxcitatio , vt pro-
ex fine operis
nifi
illa
qux eft per fe mala.
&
citum,eft fimoniacus implicitc,
Rcfpondct Doftor pofft dati pretium pro

H*f!Mti9 Dt- aqua , vcl prp laborc } ndn autem pro ipfo SaStrit.
cramento , & ex propofito videtur. abftinere ab
illo modo loquendi antiquorum de redimcnda
vcxatione ; qua in hoc cafu habet fortc fpeciaJmi ftjfi lcm difficultatem quia fi alter non laborcm , aut
,
qttm, (ls>
ftiateriam, fed ipfum Sacramentum vendit>atque
tanquam ad
fpccificans
poffidet, nifi redimat pecunia
fimoniaca,
mbjlimt
rcferri
obicdum
iuftc
vexationcm per ablationcm beneficij.quod

cam vexationem,
in propofito cafu eft coniunijka cum cmptionc
rttdi liqtun,
&
ipfam,non vcr6 ad cmptioncm Sacramenti.Contra haec folutio in rc morali non carct fcrupulo,
quiamotiuum excitans in moralibus fumit fpequac primario
ciem ab operc , ad quod allicit ,
intenditur ab cxcitantc, per ipfum motiuum cx-
oo.art. i.ad 1.
voluntatem dandi ad ipfam dationem hoc
modo
tanta vexatio, quin poffit per
contrkioncm fibi fubucnire & vt dicit Do(5tor

in litcra , non tenctur eo cafu ad pnccptum Baptifmt.Hanc fent^tiaiTi fcquitur Adrianus ûod$.ad
&
ipfo fimoniacc, emendo Sa-
cum
alccr pacifcacur
Sacramcn-
motiuum.
16
Dices , dationem pccuniac effc pofle motiunm
cxcitans miniftrum adcollationcm Sacramenti> Rijpcnft.
cramentum,
eft illud
B b
I v
x t
'7
.
Ctnjirtnini:
IV. Sententiarum
Lib.
294
VXTA
'
hoc quacritur
finc
argumcntis,An
aliquis
dcbeat miniftrarc Sacra-
mentum Baptifmi,quandopraEfumitur baptizationcm vcrgere in pcriculum

autcalis pracfumptio cft ccrta
? Rcfpondco
non habens aquam quam poffit attingere nifi
ê pontc propellat puerum in fluuium vel in puteum hoc ccrtum eft quod quantum
cft ex rationc tahs aûs, nata cft mors fubfcqul, quiafubmerfio. Dico quod quando fic
prcmitur mors ) nullo modo dcbet ahquis cum propcllere , aut proiicerc quia pcccabit
mortahtcr occidendo,& quihbct tenetur magis vitare peccacum mortalc in fcipfo,quam
qui fufcipit
vitac corporalis cius
cx
fignis ccrtij
vtpote
quis
fi
Mich.4tjf.4.
quaerere falutem proximi : quia ordinata charitas magis cft ad fcipfum. Dicitur ctiam,
an. 4.
proicdus non effet baptizatus , quia Baptifmus cft abiutio ordinata ad vi; non fic ordinatur taHs dimerfio. Efiet ergo in tah cafu ahquis pannus
dimittcndu^ in puceum , vcl fluuium ( fi non habetur vas in quo pofiet aqua hauriri } &;
de ifto panno %qua exprimenda, qua baptizetur tahs.
c. i.
^ ^'
quod tahs
tairi
fic
iHius abluti
COMMENTARIf^S.
a
TVxt^ hoc qudriturjme iirgumentit,8cc.CzCas hic

Jl {>roponitur, vt redlius explicetur,quibus cir-
cumftantiis obligct prsccptum Baptifmi, fiuc

miniftrum , fiuc ipfum fufcipientcm ;
poteft
ftriculum
dillingui pericuhim in certum , probabiie, aut
multiflix.
non Fundatum , fcd apparcns ex errorc,qui fine
fufficienri prsfumptionetaut fundata concipitur.
Inquantum hêc pbUgatio cadit in fufcipientcm
adultum, quia de p^ruuio non cft qusftio,t?npndum eft eum non oblieari ad Baptifmum fufci'piendum, quando per le fequitur mors certa , vel
probabilis: quiaaUter fibi poteft prouidere de
rcmedio fumcicnti pro eo ftatu^ncque obhgat
oiligM/i$
*Julri tJs*. pracccptum Baptifmi fufcipiendi pro eo ftatu ,
ormtmMm.
jj^j circumftantiis. Sed an pcterc pofllt Baptifmum , aut permittcrc in co cafu quando pcricii-
&
&
l^m
eft
/ine
Sacramento
ccrtum, vei probabiie > ex vita decedendi

quamuis cpnetur conteri ,
\
&
De miniftro autem conclufio Doiôris eft non

eum licite miniftrarc Baptifmum in tali
, quando cX eo infcrtur mors , aut praefumi- fier dart s.

tur inferri cx ccrtis fignis in ea difpoutione inft<ftum tx
firmi,aut ex natura ipfius aftionis fequiturjvndc
qui proucit inf antem
iioc paracumrficut in mulcis caiibus
pofllt fcipfum priuarc in vllo
dominus vic
?am cum
non tcnetur
nocabili
tetlieicndo aggrelTorem
in-
vcl prodigcrido patri-
ctiam
iilioru, vcl
fupcruidiurus
tcm Sacramentum
ea
in remedia exquifita in pra-
iudicium vxoris, auc

fi
po-
npn
cafu , quia non eft
ramen conferuare
licct
damno fÔjauc altcrius,vel
monium imegrum
& conîtionis,
nam
in co cafu
eflet.
non
fui ftatus,
Pctcrc au-
ppteft
in
quo
p?ccato,aut periculo probabili mortis

eius , per fe ex natura illius aftionis ncquit dare,
adpcccatum^
quiaconcurrcret adfui mortera ,
&
applicando caufam fuo mpda, ex qup mprs cert^

cft,
quandp ipfa intcrim iniirmitate laboret ad

mortem, tunc fxirtc ratione pcriculi infantis potcft
Cttfm vixeji
frMSnm.
cxecutio
ricnda erit
de dice^ndum
yjjj p(^
periculi
de iplo
cft
no fundati pcrin-
ac de miniftro
cafus
praikibus, nifi formetur in circumftantiis
rcmotis a praxi
& vfu operandi, vt
fi
intoxicata, vt ipfa de fe eflet mortalis

forte ficri potcft
quia
ficri per
miniftros iuftitiz
vt faluetur infans
&
fi
venenum
fit
aqua
i
cflet
quod vix
adeo pr-
dominans , vidcrur potius in fc aquara conucrtere , ita vt fit magis vencnura , quam aqua naruralistfcd formacurcafus ad intelUgendam vim
pracceptijqu^d ii autcra vcnenti non fit adc6 prdominans,n6 videturexiiiiU aqus iiifcrri pofic
& ape-
mors dc-
popnam
fieri.
\ fed authoritate priuata , id neDiccs ipfa prxgnans in periculo mor-
fumerc potcft mcdicinam,ex quacert6,v^

mors infantis crgo ficuc
vitara corporalcm infantis ob falutem propriam
vitam cprppracontcmncrc pptcft : ita ctiam
lcm infantis potcft quis cpntcmnerc ad faluandam vitam eius fpiritualem. Patct confequentia,
quia vitse propriz , & corporali poteft praefcrrc vitam fpiritualem infantis ergo a fortiori vitis
probabiliter fequetur
&
tam
eius fpiritualem pracferrc vitac corporali.
Confirmatur , ipfe infans fi eflet fui cpmpps deberct yixvax cpcppralcm cpntemnerc pb nccef^
^tatcm vitas fpiritualis : ergp
pareptcs faltcra,
^n quprum eft difppfitipncfimilitg: debcnt cpntcmncrc vitam eius cprppralem,in periculp vita:
&
fpiritualis.
Refppdetur aliud
^bi,aliud ver6
efle auferre
vitam altcri, aut
npn cpnferuare : primum eft cpn-
ncgatiuum,qupd obligat femper^

; fccundum ver6 contra pracccptum affirmatiuum de conferuanda vita,quod
tra pracceptum
&
pro fempcr
pbligat in determinatis circumftantus
aut prpbabilis.
Quoad aliud gcnus
&
foenity
alccr fine
alterius follicitando traiifgreflionem pra2ccpti,&
/*?**' '
m putcum,& eit homicida,
baptizet , eft ctiam homicida , quia

etiam adiudicata morti donccpariat non cftpledlenda, l.negM defiiuu hominum, l.prtfftantis^ff.de
cxtrahat
tur in
pcrmi^tctc fe priuari vitaj
^*"*
qui fccat muliercm grauidam,& inpcriculoexiil^ntcm mortis , cx qua fc6îone ctiam fequcrctur mors infantis > quo ipfum infantcm viuum
quit
tcft
2
Neqtiii mini.
c^fu
Rcfppndctuf pcrmittere quidcm pofTcjqui*

non tcnctur faluarc vitam c^rporalem in prqpiudicium yica* fpiritualis, quam per rcmedia certa,
tuta prociirarc dcber, fi licitc poteft:fi non poteft procurarcex ratione quam mox fubiungam;
faltcm pcrmittcrc potcft vt ei appUccntur pcr
aUum ad
ftatim abluatur,cut tcrgatur, antcfuas per alrcratipnem corporis exerat.
poflc
cxiftimct fecpntritum.
&
ômtJt fe
gtrit in firi.
mprtcm fi
quam vircs
rcliqua affirmatiua
omnibus
circumftantiis
damnum proprium
pofita dillinftionc
,
,
ficut
non tamcn fempcr ,

,
vc
&
& pro
quando occurrac
aut alterius grauc. t hac
rcfpondetur ad rationcm
adduâm
de pracgnante fumcnte mcdicinam

iudicio mcdicorum neccflariam ad vitac conferuationcm , iuxta aliquos fumerc poflc cx
intentione falutis propria: , quamuis videatur
mors infantis ^crt6 aut probabiliter prz-
fcqui
tcr intentioncm, quia non tcnctur vitam propriam exponece pro vita infanti$,hcct pofltt eam
concem
('i^MnJUll
Qusil
DillV.
odium rcligionis , & Sacramenti vtrique , & aU

terutri mortcm clTct illaturus. Rcfpondetur , fi
contemneic fed meliiis limicandus cft cafusjfi ex

moitc matris cert6 , auc probabilitcr crcditur
:
^'d
^"7
-iif*-
t0nt*.
fX
'"" infantis, tunc verum eft
eam mcdici-
pofle
infans cft in pcriculo mortis eflc baptiradum,
fi
tamen fperatur paricura in~
ccidens ex peruerfitate inferentis, non ex nattira
fjntem viuum , tunc ncquit fumcrc medicinam,

quiacumdamnovit?fpiritualis,&corporali$inad
fantis non potcft faluarc vitam propriam ,
adkionis.
&
hoc nullura habct

infanti
ius;
im^cx
ria omitti
, fi
rcz </i)^.5i.contraSotuni.Ha:cqua:ftiomagis fuic
ex partu
rednndat)pcriculum non pofte etiam procurare

periculo vitae infantis, quia ficcx
difputatur in trakatu deiide.
Quod dcinde Dodor hic afterit deduBietate

Baptifmi cx proieftionc infantis in putcum fupra rra<fbatum e(kS/}.^.eftuJl.i. Ex hocautem loco coUigit Scholiaftcs Dodorcm poirc ctiam pro
abortumcum
intentione mors infanti procuraretur. Confe-
quentiaautcm negatur,fi intclligatur decontemptu per illationcm mortis, non de contemptu pcr
Cohm pcrmiflionem: vndc mater in cafu,quo pro-
aftirraaiiua parte defendi
&
&
tum eft.
Petcs,quid dicendum in cafu,qno mors infantis
pcr accidcns fcqucretur ab cxtrinfcco
ipfius baptizancis
vcrbi gratia ,
it
auc
Tyrannus
in.
HO
quia ilfam fentcntiani
canquam alcerius , ncc probac , nec improbat quod vcrum cft,ncc cam cencrc vidctur tan-
moribundo pcr icmcdium

quod infcrret morrem corporalcm,& faluarct vitam (piritualcminon tenetur rcfiftcre,accclcratio
rcfcrt
iiiderct alius infanti
enimmorciscolcrari abipfapotcftcumlucrofalutis cius ex quo patcc ad lecundam con(equcntiam ,

ad confirmationem diilinguendo intcc
permiffionem,
illationon mortis , vt priiis di-
Ncc dcbct adio iila rcligionis ncccifa, nc cum fcandalo , & timore huniano
magisobcdiatur hominibus,quamDco :itaSua-
pictatc tcnctur
,& cx iuftitia. Idcm dicercm
&
minifttum ciiam dcbcre cum baptizare, quia periculum cxtrinfccum in odium religionis, cft pcr
nam fumcre,& mors infantisjprxtcc intcntioncm

eius tunc fucccdit
295
I.
quam certam:(cd appofitc hic eam citat, quia dubitari potcft cum fundamcntodcvalorcBaptiimi:cilm ergo ccrcum
fic peccacum ex parcc mininequc ccrtus eft frudus , aut valor Baptifmi
rcfpe&u infantis,fcd omnino dubius, tollitur cx
hoc motiuum de faluteccrta infan.tis,ac proindc
illius adionis in praxi , a qua vcl ipfum przccptumdiuium,w<:tj,abftcricrcdcbcf,&pcriculmn de nuUitatc Baprifmi.
ftri,
M.
PoHquAm docttit non licere froiicere pueritfH $ puteum^vtSaptizetar (vbi tHnmt , quod valeret
talis
Baptifmus,velfaltem dubitat de hocjicet idnegare videaturfup.d./^.q. j . quia
pofttam fententiam Richardi negantis valere
nec
affert op
eam approbaty nec refrobat ) refoluit modo
quidfaciendmn^quandominijierfalsojîfuadetj>apti^tioneinterimendumpuerum.
Quod ^
fi
prjcfumptio
illa
dc mortc immincnti,vcl accclcranda proptcr Baptifmum,
2,
non fit ccrta/ed lcuis,& fortc irrationabilis,vrpotc fi paruulus , vcl adultus cft in articu\o mortis conftitutus. Dico, quod habcns confcicntiam dc accclcrationc mortis talis infirmi per baptizationcm cius,habct confcicntiam crroncani, qua:,fi nullus alius adfit qui
baptizet, facit
cum pcrplexum. NuUus cnim pcrplcxus cft cx lcgc diuina,fed potcft cffc
Ntdlm
dcccdat finc Baptifmo, perpUxM
daranatur :) crgo illc tenctur dc ncccflitatc falutis , ( fi nullus adfit) baptizarc iftum , nc '* ^'g^ <^''
damnctur raagis cnim tcnctur diligcrc vitam cius actcrnam,quam vitam cius tcmpora- "'"*
lcm. Si crgo peccaret , non faluando in cafu ncccflitatis vitam cius corporalcm , puta
pcrmittcndo cum fubmcrgi,nolendo ci porrigere manum ad cxtrahcndum, multo magis pcccarct mortaliterpermittendo iftum damnari propter dcfeftum Baptifmi.Si etiam
ille ftante illa confcicntia crconea,qu6d bapcizando accelerct mortem,baptizet pcccat
ctiam mortalitcr, quia fecundum confcicnciam facit homicidium. Quid crgo .'Ncceflrc
cft(fi nullus alius adfit, qui pofiit baptizarc ) dimittcre iftam confcientiam , quiain cafu
illo nullum eft aliud remedium vitandi pcccatum mortalc. Apparct etiam fatis rationabilitcr,qu6d illa przfumptio cft fatua,&:irrationabiIis ; quia non multum nocerct
ctiam grauiter infirmo parum afpcrgi dc aqua in capitc
fi forte aqua frigida noccrct , faltem tepida non nocercc quia paruuli tcnerrimi' pro rcmcdio balncancar
in aliquo adu, vel cafu perplcxus cx ctronca fcicntia:nam fi
illc
&
aqua ccpida.
Scd nunquid baptizans cum ifta confcicntia erronea eft irrcgularis fi poft mors fc- ^^" 'fi"'
quatur > Refpondeo , non eft irregularis, quia nulla Icx Ecclcfiaftica quantum ad illud, ^'^",
reddit irregularcm,nifi vcrc homicidam iftc autem fccundum vcritatem uon eft homiJ^.^ ;rtve,
^.
cida. Tamcn poft mortcm illius baptizati,ftantc illa confcicncia tcnetur fe habcrc tanquam irrcgularcm quia l"c habet tanquam homicidam fcd ccflTantc^vel amota illa confcicntia,non oportct difpcnfationcm quxrcrc quia nunquam fuit vcrc irrcgularis. Ec fi
,
qujerascuimagisficcaucndum ,Clcnco, vcl laico baptizarc infirmum conftituttmi in

articulo mortis ? Dico.quod ncutri cftcaucndum:quia neutcr tranfgreditur pracccptum
diuinum dc non occidcndo , nec Clcricus po^nam aliquam rcpellentcm ipfum a clericatu
Bb 4
^^
({4.
hoMiri^
IV. Sententiarum
Lib.
296
catu incurrk. Si tamen vtcrquc poncretur jcqualitcr habere confcientiam crroneam:

fimpliciter ncuter pofTet baptizare quia pra:ccptum diuinum vtrumque xqvh ligat 6c
contrailludvterquc fccundum fuam confcicntiam facit: Clericus tamcn fccundum
:
opinionem fuam falfam crcderctfcincurrerealiam pcenam vltra peccatum mortale &:

i Jco ipfe babet J>luw rctraftiua in cafu illo, qqam laicus,
,
COMMENTARIJ^S,
b
Situni
eo-
y^ VodfiprifUTnptia iUa de mortet &c. Hsc
ponit
JiitpUx pfd'
eft
vi/ fccundaconclufio
ii
pracfumpt jo
fmum.Pro cuius
fit
huius quxftionis.Supleuis, dandum ellc Bapti-
intelligentia
aduerccndum,prs-
fumptft.
fumpti(?nem ex vfu iurifperitorum , &moralium

ffTe dupliccmv alia Cnimeftiuris.alia hominis.
Illa ctiam diurditur in prasfumptionem iuris tanPrtfumpth
tum,& in pr^fumptionem iuris,& dc iure.Illa eft,
imtt dupUx. quando ius aliquid detcrminatcpraffupponit fuperrcdubia, &verifimili hxc cftquapdoius
:
Ijon folum ptaerumit aliquid

efte
cap,
rr4^'nr*p:ie
homiiuf
tri.
T"
Viilint.
Trihbilk.
fcd difponit ita
nec contrariam haberc piobationcm
h ijuiydt (ponfdibtu & ibidfcro^/<3i^
vidc
& Pa-
normitanum.
Prsfumptio hominiseft iriplex;alia violenta,
cx qua etiam potcft procedi ad poenani , fincalia
probationc.
Sciaat cuiiiii,Co.d.de prohat.Pinor-
le^.
mitanus
in cap .Excommmicamm, de hareticis
quia
illa facit
plenam probationem. Sccunda eft
prcv-
babriis,quz facitfcmiplcnam
nam probationem , cum vno
& aliquamlo ple-
tefte
tantum ,
&
fi
quiseft infamatus,inducit purgationeq; canonicam , cap.fi (jtM de gradu , de prafitmptione , can.

JLtuu.
prxfumptio leuis,
fundamento fufficienti dc ca
Trefijyterix. ê/?.^. Tcrtia eft
& tcmeraria
vidc
fine
S.Thomam
2.i,^<f/?.;o.cuius plurcs
gradus
affij^nat.
"Diuerfi titu
grdHt.
&
Hanc intelligit Doftor in prarfenti leuitT ,

irrationabilem, qui funt diucrfi gradus eius,nam
mctum ex
tefus eft qua; gcnciat fufpicionem ,
&
leuibus indiciis
eft
enira denominatio fumpta
quod lcue cft, & incfficax , nead formandum conceptum etiam
cx natura motiui,
Jzriionhilit
frtfumpti*.
quc fufficiens
dubium de obiefto in rc , fed folum in tenui , &
non fundata apparentia. Jrratioaahilis amplius dicit,ncmpcquando cxeiufmodi motiuisnonfolcipi gcncratur dubictas,& vacillatiomcntis ; fed
ctiam quando gcneratur iudicium detcrminatum,
qu<ifi ita clfet res
quam
rcctc
Doftor irrationa-
bilcm vocat,quia nulla ratione

tcr regulas iudicij
&
fubfiftit
& prac-
difcrctionis formatur te-
xpcraric.
His
t.x liui nort
d*tur rgi*l
tftrandi.
po(itis faciliscfl probatio cqjKlufionis
re morali
& a priori
quia in primis
, fi
eft
it\
pr-
demorte infantis aut cius accclcBaptifmum collatum noneft fufficiens regu],aoperandi,aut fnfpendcndi opus,quod
eft in prxccpto: vcibigratia , fi fcrupulofus nqn
fumptio
leuis
rationc per
leuit
noH tx-
rs dtbut.
moribundi in
concipitur
bus
illa
ncccfCtatc : f^fpicio
vel ex caufis mortis
vcl valdcrcmotis
verhi gratia, non Qccidfs , co
qua
cft
quia fy fpicio Icyis de mortc puero infcrcnda,ficutnon cft regula operandi proxima;
illa
modo,& fuffFcicntia;
regula inducens obligationem in hac
matcria , quia ad hoc rcquiritur iudicium deter-
minatum.
Quantum ad irrationabilem prtfitmptienem, quac

iudicium determinatum , & confcientiam
crroncamjrcfpondet cum efTe perplexum , non cx
legc diuina ,quia rcipfa non cpncurrunt , ncque
hic,ncque inaliamateria,duo prsccpta lcgis diuinxcontraria, quantiam ad obligationem vnquam,vcl in vllis circumftantiis,quia fic cfTct impoffibilis eorum obferuantia contra Tridcntinumfiff.6.cap,\ i.can.i 8. quiaminus ccdit maiori,fi fint diucrfatum virtutum,vel fi ciufdcm , fecundum diucrfum ordinein,quo ipfa virtusfequendacft vcl dcniqucex fubordinationcadinuiccm,(icut pofitiuum fubordinatur naturali 5 cft
facit
7
Irratitnabiki
fuidt^cit.
Prtetpta t.
trtiti
ni-
queuntfltnul
bliari.
t^mcn perplcxus cx fcientia,vcl confcientia crronca,ac proinde peccat,fi omittat, quia non habct S^rupuhfeu
quomndo ptrignorantiam inuincibilem,aut impotentiam obfUxMt,
feruandi ptacceptum baptizandi. Pcccat etiam
fi
quia tcnetur non opcrari contra confcicntiam,etiam erroneam,quia iic opcrando ,

iudicans determinatc fc facerc contra prccptum
Dci,cft contemptor pratccpti, fecundvim omncs.
quid crgo agcndum ? Refpondct Dotor cflc dcponendam, quae do^ltina eft communis,quia
baptizat
&
nonligat,nifi quamdiu cft ex fuppofitionc crcdentiar, qua dcterminatc putat fc obligari prccc-
& oftendit n>odum
, quo deponi poquia fatuum eft putare

ex modica aqua , qua infans tangitur baptikand^
ipfuin,infcrri roortcmivel etiam accclerari , quia
nec cx principiis natutx , aut vUa praxi,aut ftatu
pto diuino
icft
cx confiderationc rci
infantis id coiligitur
ciim
& infantes t^ncrrimi
ctiam caufa falutis aqui tcpida abluantur.

Scd quid fi talis non deponens confcicntiam
baptizet
eritnc irregularis
Rcfpondct non cflc
irrcgularerDS fcd fc dcbere gcrcre vt irrcgularem,
donec dcponat crrorcm. Hjcc principia pluri-
rentcs
cnim
fubfiftenti-
vel qujc praueniri facilc
didurum offi, aut reucrentiadcbitafe

ciam,vt debct cx pracccpto religionis, peccat : fic
ctiam obligatus ad ieiunium hon excufatur tx
leuifufpicione , quam habct iciunium nociturumfanitati corporali. In propofito autem fic
contingit
non
poiruncvel incfficaces funt ad illum effcdtum,

jdcoquo nan cxcufanr a pracccpto bapi>zandi,
quianequc applicant pra:ccptum dc contrario;
mijm aducrtant fcrupulofi
tentiojic
fHfkt abopt'
omittentcm prccptum diuinum,
& naturalc, qaatenetur prouidcre f^luti infantjs
adquodcxpracceptotenetur,ex
ca fufpicatione qua timet diftradim , & finc atrccirct officium
1^/ifurnptit
(c|non cxcufat
quia ipfifibi nodos,
in quibufuis matcrii^
& laqueosalligant, qux-
pacem confcientis, deftruunr
in ipfa
mc-
ridianaluce quafi ad vmbras caligantjvndc fipaccm quaerant, obediant aliis fpiritualibus , do-
&
chimxris , quashumor melancfaolicus

fibi diffidcntcs quafi ad
ingencrat,non fubfint,
nianus aliorum dirc^tpru^n inQcdapt, dpncc vitis
Tuis
&
derc incipiant.
DISTIN
T)tb*t ilrpeni
ttnffiinti
trronra.
VI.
Diftinaio
Z97
DISTINCTIO SEXTA.
Vnc
quibus liccat baptizarc addamus. Dehoclfidorus
[Conftat Baptifmum
folis
ait, IjWtb.iJt
Saccrdotibus cfle traditum ^ciufque
officiis
Ecr-
dffcaf.t^.
miniftcrium j ncc
ipfis
Diaconibus implcrc
eft
licitum , abfquc
Epifcopo, vcl Prcsby tcro,nifi his procul abfentibus , vltima languoris cogat ncccffiras : quod ctiam laicis fidclibus permittitur.l
Itcm ex Concilio Carthagincnfi I V. Mulicr , quamuis fan(â,baptizare non

prarfumat , nifi ncccffitatc cogcntc. Dc illis vcro, qui ab h2crcticis baptizantur
vtrum rcbaptizandi
fint, quacri folct.
Ad quod brcuiter dicimus
quia
quicunqucfit qui baptizet,fi feruatur formaa Chrifto tradita , verumBaptiidco qui illum fiimit,non debet rcbaptizari. Vnde Beda , [Siuc
fmum dat
:
&
Qp. I oo.it
confdift.^
Bcda. hom,
1
haercticus
fiuc fchitmaticus
fiuc
facmorofus quilquc in confcflione fan6ix
c.Mulicf.
G.fitpr.
Matth.
Trinitatis baptizct,non valctille, qui baptizatus eft,a bonis Catholicis reba-
ptizari,ne confeflio,&Trinitatismuocatio vidcatur annullari.] Itcm Auguft.
[Quamuis vnum
corum qui in nominc

Vatris,& Filij , &: Spiritus fancti baptizant, & Ecclcfix Catholica: qui tamen
foris Ecclcfiam baptizantur,non fumunt ad falutcm Baptifmum, fed ad pcrnicicm , habcntcs formam Sacramenti , virtutem autcm eius abncgantes, &
ideoEccIcfia cosnon rcbaptizat, quia innomincTrinitatis baptizati funt:&
ipfa cft forma Sacramenti.j Itcm [Rcbaptizare ha:rcticum,qui hxc fan(5lificationis figna pcrcepcrit, omnino peccatum eft:CathoIicum vcro , immaniflimum fcclus cft.] Ex his apcrtc coIIigitur,quod qui ctiam abhasrcticis baptizati funt,fcruato charadtcre Chrifti, rcbaptizandinon funt fcd tantum impofitionc manus rcconciliandi,vt Spiritum fancftum accipiant , & in fignum
dctcftationis hxrcticorum. Sunttamcn nonnulli Do6lorum,vtCyprianus,
& alij quidam qui dicerc videntur ab hxrcticis non pofle tradi Baptifmu,&
fit
Baptifma,&: ha:rcticorum,fciIicet
Augu^. ai
Aiax.epifi.
xo^.tam.x.
II.
Epijl.
lib.
ftip.
iJludEzfch.
}6.
&
a-
{pcrga V05
aqua rounda.
cos
rebaptizandos
cfle
cum vcniunt ad Ecclcfiam,
qui ab illis dicuntur ba-
Sed hoc dc iliis vcrum cft , qui cxtra formam Ecclcfiz baptizarc praclumunt. Cyprianus tamcn ibi a veritatc deuiaflc vidctur, qui ait de harrctico:
ptizari.
[Qupmodo fandtificarc aquam poteft,cum ipfc immundus eft,& apud qucm

Spiritus
fandus noncft?cum DominusdicatiHlegc,Qua:cunquctetigerit
immundus , immunda
crunt quis potcft darc quod ipfc

:
non habct
Nnm.\^.i,
Hoc &
crgo cxignorantia cumdixifle Auguftinusinnuit, dicens. [Mattyrem Cy-
LCM.J,
J.& ii.de
vnico 4-
prianum gloriofum, qui apud hxrcticos, vcl fchifmaticos datum Baptifmum ptijmf^.ll.
tom.y.
nolcbat cognofccrc , dum cos nimis dctcftarctur , tanta eius merita vfque ad Ad Cal. i
iriumphum Martyrij (ccuta funt,vt & charitatis qua cxccllcbat lucc , obum- Comnncnt
ad^.cap^
bratio illa fugarctur,& fi quid purgandum eratjpaflionis falcc toIleretur.Ncc
& hasrcticorum
nos qui Baptifmi vcriratem^ ,
Cypriano mcliorcs fumus
ficut
iniquitatcm agnofcimus
ideo
ncc Pctro^quia Gcntes iudaizarc non
cogimus.
Qupd nuUui in vtero matemo haftizjattir.
quod
HOc ctiam fcicndum
tamen vnum Baptifma
cft,
Trinitatis,
[licet ter
immcrgatur proptcr my ftcrium iftd. ny.

ignorandum ^^^^*"
non cft quod in matcrno vtcro nullus baptizari

,
rcputatur.] Illud ctiam
poteft,ctiamfi matcr bapti-
zetur
Lib.
298
Ve
eonf.
Vndc Ifidorus. [Qui irt matcmis vteris funt^baptizari non po(runt,quia

qui natus adhuc fccundum Adam non cft, fecundum Chriftum non potcft
rcnafci ncquc rcgcilcratio in ctim dict potcft , qucm gencratip non prae-
^ zctur.
mot "&
eadem
dift.
Vim"r!h.'*'
Itcm Auguf!inus.[Non pottftqulfquam rcnafci antcquam natus fit.]

Sivcro opponiturdclcrcmia,&de loanne Baptifta , quiab vtero fandificati
ccflrt.]
leguntur
quod ctiam dc lacob quidampu'tant.Dicimus,fiyS<5?yff4^;o,ibi ac-
cipitur interior emundatio , hoc in miracuhs diuinx potentiae cfie habenad (lyn^
j yf Auffuftinus ait,ambigue fupcr hoc loquens , [Si vfque adco, inquir,
...
dc
fk
II
f
^f,
jiugHl.
JJafda,
'
frêmU
Dei. ef.^j.
p'fi^
IV. Sententiarum
ra
..*
& voluntatis,vt intra matcrna vifcc1
in i"0 pucro accclcratus cft vlus rationis
iam pQflTet agnofccrc
& crcdcre,quod in ahis paruuUs expcdat ^tas vt pof-
habendum eft diujna- potcntia:,non ad humana: trahendum

cxcmplum natura:. Nam quando voluit Deus etiam iumcntum locutum
cft.] Idcm, [ Dc lercmia legitur, Priufquam exircs dc ventre, fandtificaui tc.
fintjin
miracuhs
jerem.i.b.
d^L<:.ii.
iw^ tamen landificatio , qua efficimur tcmplum Dei,non
Ead.ep.j4.
Nifi enim quis rcnatus fucrit ex aqu4 &Spiritu
in med.
rcgnum Dci.
leî!^'
\.(or.yi.
jMn.i.a.
Bedafmp.i.
"^-
<^T-
loqui: qui ctiam in eodcni dicit.
ypcro
&
Amhr.
Nemo autem renafcitur^qifi prius
^^" poteft fccundumprajdcftinationcm

,
(ed cxultauit
cflc ifta
nafcatur.
renarorum
eft.
potcft intrarc in
Vnde illa
fandifi-
accipi.] Ecce videtur dubitanter
Non didum eft, quia credidit infans
nec Elizabeth dicit
vtcto mco. Et potuit
indicium
nifi
fando , non
in
Exultauit in fidc , fcd exultauit in
fandificatio , tantx rcia maiori cognofccnda:
non a paruulo cognita: ] abfque affcrtione de hac fandlificationc

non definiens qualitcr intclligenda fit illa fandificatio anfit
loquitur,
fignumfuturasrei, an vcritas iuftificationispcrSpiritum fadsc. Sedmclius

eft
vtdicamus
tia pracucntos
illos practcr
communem legcm in vteris iuftificatos
dimims omnibus
peccatis
quod ctiam
multis
& grar
Sanôrum
tcftimoniis edoccf ur.
Si Bafii^wfit verhis corrupte frolatii.
^^^ Vri ctiam folet
Q
/ epifi.qua
incipit,Ke-
rtio
&faii-
ftiffimo.
cap
Jlcailcrac.
Si corrupte profcrantur
vcrba illa, an Baptifmus
fit?
V^Dc
hoc Zachatias Bonifacio fcribit. [Rctulcrunt mihi nuncij tui,qu6d

fucric Sacctdos in cadem prouincia , qui Latiuam linguam pcnitus igoora^^^ &dum baptizarct, ncfcius Lji-tini cloquij, infringens linguam diceret,
Baptizo tc in nominc Patria, & Filia , & Spir iû fan â & projpter hoc confi^l^r^ft* rchaptizarc. Scd fi illc qui baptizauit , noa crrorem inducens, vel ha:
Romanip locutionis,infringendo linguani banoq poiTumu^ confeiitirc,vt dcnuo baptizctur.}
rcfim, fedpro fola ignoranti^
ptizans dixiêt
Leo Fapa,
^'
Z^
TjRactcrca fcicndum
""^-
X. pinquos, vel domefticos , vcl vicinos a quibus baptizati fuifle doccantur

^gcndutii^ft, vt icnafcahturne pcrcant:in quibusquod non often4itur gc-
niiib
^*
exLeo.i.ad
eftnTi'**
ftum,ratio fion
collatum
finic
eft,qu6d[illi
de quibus nulla cxtant indicia intcr pro-
vt videatur iteratum.
cfle ncfcitur
Conferendum cis vidctur , quod
quia non tcmeritas interuenit prarfumptionis , vbi
eft
diligcntiapictatis.]
De iUo qtiipro ludo immerîtur
Olcc etiam quaari dc illo qui iocan,s, ficut Mimus,comnicmorationc TrlOnitatis immergitur , vtrum baptizatu) fit ? Hqc autcm Aiûftinus non
dcfink,
Diftindio
299
I.
&
ioculariter ageretur, ^'^^- A?

Hcfiait , itainquicns. [Sitotumludicrc &mimicc,
vtrum approbandus cfletBaptifmus^quificdarctur^diuinumiudicium per ^^1^)0^.
alicuiusrcuclationisoraculumorationc implorandumeflcccnfcrcm.] Vidctur
non
tamcn fapicntibus
fuiffc
Baptifma vt
:
in flumcn merguntur in nomincTrinitatis,
non intcntionc baptizandi
illud geritur.
cum
non
efl:
aliqui in balncura
vt4
tamen Baptifmus , quia
Namin hoc, & m aliis Sacramen-
c.î.crhay,
^'
Soic
qua.ri.
'*''
^"^"fi-
forma eft fcruanda , ita & intentio illud cclebrandi cft habenda. , mfi, &
riHudctiamnontc moueat, quod quidamnon ea fide paruulos adBapti- ''"^''"r de
Imum rerunt,vt pcr Spiritum ad vitam regencrentur xtcrnam:lcd cos putant 0^ /g
lioc rcmcdio tcrnporalcm accipcrc fanitatcm non enim proptereailli non moucar.
rcgcncrantur,quia nec ab illis hac intcntioncofFeruntur.]
^"Ii^^t
tis ficut
wf. perSr-
Quhdduoêmpora erantin cjnihm haftiz^hantur homines.
"fj*"- '^"^.tn ordin.
AGnofccndum cft ctiam,in baptizandis cledtis

da>(cilicct Pafcha,
ftcs
&
duo tcmpora cflc fcruanPcntecoften,vt in Sabbatho Pafch*c , vel Pcnteco,
BaptifmirSacramentum celcbretur.Qui vcro ncccflitate mortis , vcl peri-
culi vrgcntur,
& habe. de
["^'^J^^^,
pora,er f.fi
^"* "^"^'
omni tcmpore dcbcnt baptizari.]
lih.de ojfciii
De reFponfione patrinorum.
^5^4<^ cZf
ja.-rf^.
POiTo cundi ad Baptifmum vcnicntcs , fidcm fuam prohtcri dcbcnt , &

cxponere ad quid petcndum vcncrrnt ad Ecclefiam vndc ctiam a baptizando quxritur, Quid vcnifti ad Ecclcfiam pctcrc ? Qui fi adultus cft, pro fc
rcfponder, Fidcm, id cft,Sacramcntum fidci,& dodrinam. Ita ctiam pcr fin1
Paruuli.
gula intcrrogatus,rcfpondet fc crcdcrc in Patrcm,

fcum. Si
autem paruulus cft , non valens credere ,
& Filium & Spiritu^m fan,
vcl loqui , alius
pro eo rc-
Ipondct. VndcIfidorus.^ParuuIialioprofitentc, baptizahtur, quiadhuclo-
ctiam pro êris,mutis, vel furdis,alius profiT /CL rctcturdumbaptizantur.Jnc&dcpoEnitcntibus agendumelt. [bivcroproeo
qui , vel crcdcre nefciunt
11
iicut
1
>-
didumcft,
xtatcm habet , pro feloquatur.] Si vcro qua^ritur ex quo (enfu proparuulo
dicatur, Crcdo, vcl fidem peto ? Dicimus de Sacramento fidei id eflc intelligcndUm, quod rcfpondetur petcrc , cum dcfcrtur ad Ecclefiam , &habere
hdcm cum baptizatur, vtfit fcnfus, cum dicitur fidcm pcto , id cft,Sacramcnquirefpondcrc potcft,aIiusrefpondca^, non itidcmvalet
ficut
tum fidei prajfto fum recipcrc: Crcdo ,id cft , Sacramentum fidei fufcipio:
quod eft,hic pruulus pra^fto cft Sacramentum fidei accipcrc. Vndc Auguftinus:[Nihil eitahudcrcderc, quamfidcmhabcrc & ideo cum reipondetur
credcrcparuulos, quifidci nondumcftcdum habct , r.cfpondctur hdcm ha:
bcrc proptcV fidci Sacramcntum,&
coriucrterc fe
ad Deum proptcr *conuei;-
Scd adhuc qua:ritur ex quo lenlu pro paruuio rciponPatrcm , & in lefum Chriflum , & inSpiritumfandum? Nunquid dcSacramcntofidci, andcfidcmentisibi agitur .<^SideSacramcnto , cur nominatim diftinguuntur pcrfonac ? Si vero dc fidci afFedu,
lionis Saciramcntum.j
dcatur,
Crcdo
in
Dcum
quomodo vcrumeft, cum ea paruulus carcat.^ An illud fadturus paruulus

fpondctur cum crcuerit, ficut & omnibus pompis diaboli fpohdctur abre,
non feruauerit fadus adultus , tcnebitur ipfe, vel (ponfor?

Sanc ctiam dici potcft ibi fponderi pro parufilo , quod ad maiorcm a:tatem
fi vcnerit & pompis diaboli rcnunciabit, & fanam fidcm tcncbit , cuius tunc
nunciarc quod d
:
Sacramcn
*Decofdiji.
4-
cum pro
paiuulis.
e.x Aug.
4^-
^^-
>Xi.^^*
24.
^"'^^'^-
^gMcof.
ejf' 5"uJ^'^
ex
epifi.lul
^""'^^- âiias
*/''
fi-
Lib.
500
IV. Sententiarum
Sacramenrum rccipit. Hacautem (ponfione paruulus pro quo fit,tenebitur,

non fponfor fi tamen vt cautio implcatur , quantum in fc cll , & opcram dc:
Dfc^f.d.^.
prima
i^t-
turexyiu^.
de
1.
iib.
Dc hoc Auffuftinus.
foHicitudo.
nunciarepompisdiabolilpoponaiitis.J
ad
Sjrnb.
;,.
fit diligens circa cum proquo fpopondit,

rCertiflimamemififtiscautionem,
quare-j
l
dcrit,quiacxigitur a patrino, vt
J-^^
cr//^.4.
catechtjmo
^ exorctjmo,
tom.i.
TLla autcm interrogatio & rcfponfio fidei jfit in catcchifmo , cui additur
Jlexorcifmus. AntcBaptifmum cnimfitcatcchifmus&exorcifmus, poftcatechifmum fcquitur exorcifmus ab eo qui iam fidc inftrudus eft , aduerfaria
vircus pellatur. Exorcijmm de Gr^co dicitur in Latinum ^îm2Li\o'.(JatechiJmif3y
inftrudio. CatechiTâre eft inftruere vt de fymbolo ac rudimcntis fidci. S^xorciâre eft adiurarc vt Exi ab eo fpiritus immundc. Symbolum eft fignum , vcl
:
Rab4n.de collatio.Siguum
4'
*rL MP.
&
de
hab.
^wiffiw^
Jniib.i. de
Symb. ad
tM.(k
(onf.
Mjl^Sicnt
^conf.difl.
j.frf/>.Ma-
^Nota.
ibid.
loi
'
it>i
quiacofidclesabinfideHbus difccmuntur. Collatio
totius fidei fufficientia,& integritas eft collata. Catechifmus
quia
& cxorcifmus
Ncophytorumfunt: magifquefacramentaha,quam Sactamcnta dicidcbcnt.

^Klophytnj nouicius intcrpretatur, vclrudisi & diciturNcophytusnupcrad
fidcmcouuerfus, vcl in difciphnarcHgiofas; conucrfationis rudis. Hajccrgo
prajccdunt Baptifmum , non quod fiuc iftis non poffit cffe Baptifmus yerus,
fcd vt baptizandus de fidc inftruatur
& fciat cui dcbitor fiat dcinccps & vc

,
diaboH potcftas in eo minuatur. Vnde Rabanus, [ Antc Baptifmum,catechizandidebctin homine prjcucnirc officium , vt fidci catcchumenus accipiac
rudimcntum , & fciat cui dcbitor fiat deinccps.] Itcm Auguftinus , [ Paruuli
cxufflantur
& exorcizantur, vt ab cis pcllatur potcftas diaboh,nc iam contcn-
datcosfubucrterc, nc Baptifmum confequantur.
Dci
crcatura
homine.
cûfflatur
vcl exorcizatur
Non
crgo ab infantibus
ab
fcd diabolus vt reccdac
03 A M
Magiftcr dcccrxninauic diflindionequinta de potcflacc midc

, Sc gradu. de gradu in primo capicc
ftatu in fcquenti capiculo. de iliis vcro qui ab haerccicis. \^Hoc etUmfciendum
s
niftri
hic dctcrminac dc cius ftacu
ejt.l Hacc eft tcrtia pars iftius fcxtae diftinftionis , quae fimilicer poccft continuariduphcitcrcumpraecedcncibus ,ficucparsprincipaHsconrra incidencalem. Etpotcft diuidi, vnomodo vt diuidaturcopcra cocum praeccdensde Baptifmo,a principio
diftindionis tcrciae,ficuc pars principalis concra incidencalem
fic diuifa eft diftin<3:iQ
,
tertia.
ta, vt
&
Alio modo,vc diflinguacur concra ea, quac praeccdunc diftindionc quinca
& fex-
dicatur prius fuiflc dcterminatum de ordine miniftri. Secund6,dc condirionc mi-
nirtrandi fiue fic, fiuc fic, cadem eft fencentia.Ifta pars diuidicur in dftas partes. Primd
namque deccrminac de quibufdam concurrcncibus in Bapcifmo fecundo , dc quibuf,
dam
praeambulis ad miniftracioncm Bapcifmi,fcilicec,cacechifmo, ibi [Porrocunffi.] Pri-
ma pars habec fex.

pience
ibi [
In prima
namque cradac ipfe dc vnicace
llludetiam ignorandum.] Tetcio de forma, ibi
Baptifmi.
[
Secundo , dc fufciQuarco,
^therietiamfolet.]
dc certicudine habenda circa fufcipiencem , ibi, \^PrtereA.\ Qmnto , deincencione

\Solet etiam quxri.] Sexc6, dc temporc bapcizandi , ibi, [Cognofen,
miniftri, ibi
4um
etiam.\
Circa irtam diftindioncm quaerendum cft de quacupr. Primo , de graû miniftri.

Secundo, de vnicateBapcifmi. Tcrti6,de inccncione rainiftri. Quarrd de iterabilica,
tc Baptifmi.
COMMEN
Vr.
Dift.
Qu^ft.
301
I.
COMMENTAKIFS.
fupfriori egir Dolor de
IN
eiufque ohligationc ad roinifterium
ftatu miniftrf,
utfi
Bitmti-
drUn.
agit dc alia ciusconditione.
effc ipfa cius intcntfo.
Et hacc cft pars prinu huius diftindionis cStiticn? fex qujtftiones-. Secun-
in hac
Prim6,dc gradu
da aute pars quinquc-quiftioncs^.qua: orplicant

efrcftumSacramcnti,qui diciti<rcharaftcii&: prima eiusquxftio cft (eptima inordine,?.: qua/i
przambula ad tradatum de charaderc , in qu.-v
agitur dc Baptifmo.qua non eft iterabihs oidau6,de poena itcrantium Baptifmum:non6,an dcrur charadteFoaptifmalis decim6,quid fit:vnde-
fccundo, dc vnitatcBaptifrai, vt i minrftro

proccdit tcrtio.dc alionc eius , fcu dc applicafimultionc Sacramcnti quoad p.irtcs fuas ,
cius
&
quarto ,agit dc codcm in ordinc

de
ad fuDic<fium , cui applicat Sacramcntum,
diftindionc requifita intcr vtrumquc:quint6 , de
tate
partium
&
cim6,quod cius fubiedum; & ficvndecim qu.Tftionibus tcrminat totam diftindlioncm.
ncccilitate intcncionis.qua coftituitur vt princi-
pium <>perandi
in
adu primo:fcxt6,qualis
debcat
Qj
Vtrum filpii
Alcnfis
tff-î-
6.W.
I.
Sacerdos poftt hafttzâre?
.D.Bonau.</.5 uirr.i .^.i .Richard.A;V
art.^.tj.
D.Thom.</.;.f
.wt.z.^ ).part.^.j.
Suarez }.pm.d.2.)./e6l.i.
art.-j.
E primo,qu:Ero vnam quxftionem vtrum

,
is-^KWJ le? Et arguitur quod

lu Sacerdotthtis tradi.
lic.
folus Saccrdos podlc baptiza-
Ifidorus de offic.lib.i.cap.t
Conjtat
j.
Baptifmum fo- jir^m.t-
Prajterea , foli Sacerdoti concefTum cft dimittcre pcccara. Ican.zo.^^ Ar^Hm.i

Matth.\%. in Baptifmo autcm pcccata dimitruntur crgo,&:c.
Oppofitum de confecr.dift.^.RomanuSy vbi dicitur,qu6d Romanus Tontifex hominem non Rario<a>p
iitdicat^ qui haptizât , fed Spiritus fanûs fuhminijlrat gratiam Baftijmiylicet Paganus ftt qui
:
h.iptiz,aty mttlto
magis^vel^que^ quilihet Chrifiianus.
C H O
Primum,
Conttftet hjtclitera aliquot diEta.
M.
in baptizancc rcquiruntur,virtus
motiua,vo\,^:
vfus rationis.5fiWw,fi Angclus bonus baptizarct,validc hccrct.Tertinm,i\ An^clus

malus id ficcret,finc rcuclationc^pro nihilo habcrctur. ^^4r/i,maximc congruuni
cft
Baptifmum
a folo
hominc viatorc ficri.întum,intcv homincs folum Saccidorem
baptizarc cx officiojcongruum
tia,feu iu/fu Sacerdotis.
Rcfpondco
cft.
yidde Diaconis ex
officio
hapttzare competereîn ahfen-
TcnwW.lih.de Bapt. Hicvon.dialog.contra Lucifer.
cum oportcat
baptizantcm abli;re baptizatum
rc corpus cius contingi ab aqua:
& hoc vcl pcr nwtioncm
quod cft aiiuc faceaquam vtpotc
corporis ad
immcrgendo; vcl pcr motioncm aqua: ad corpus cius,puca pcrfundcndo vcl aipcrgendo ncccfiariarcquiritur in baptizantc virtus motiua, qua potcft aliquo iftorum mo,
Cum ctiam oporteat miniftrum profcrre vcrba in quibus

ncccflc cft ipfum pofle loqui. Cum etiam requiratur incentio in miniftro vt
aorum adiuc ablucre aliura.

eft
forma ,
z
Jnhapltz.i'tc rc.pt:ri-
tur
c-iiinf
Tnotin.t
tjnutio
/0i/i~
dicctur intcrtio articulo) ncccflc cft ipfum habcrc
vfum
tetitio
ergo nulNon
propccr aHqucm
racionis. Simpliciccr
nifi
lum fuppoficum nacurx
illorum crium dcfcduum, vtl propccr plurcs, vcl omnes fimuK
Cuni ^ crgo non Saccrdoccs mulci poflinc habcrc>& habcanc hxc cria fcquicur quod
limplicicct pofilnt baptizarc. Dixi autem gcnctahtcv, fuppoftttm naturje intcllccluAlis,c[uix
inccllcftualis cxcluditur a poflc bapcizarc
fibonus Angclus baptizarct in corporcaflumpco cum omnibus prxdictis condicionibus tunc fupponendum cflec vcrum efle cius Baptifmum quia non fierct nifi dc prxccpto E>ci ncc cflet illc baptizatus ab Angclo iccrum rebapcizandus ficuc Michacl
prohibuic Epifcopo dcdicarc Ecclefiam fuam in moncc Gargano , aflcrcns cam a fc dc:
ait di
yin-
faHa
gclnm habere
tem
potfJ}iftirnt
ftra>:di
Sn-
iramentA-.
ijnod no n:i
urrtunt
(liti
impu^nato-
rcs, t^htjuuf
dicacam fuiflcSi cciam malus Angslus in corporc? aflumpco bapcizcc ,
ccnftec , quod circt dc vetitts phdpixccpto Dcijtalis habcnduscflc pro baptizato:quiaoportct malura Angelum ctiam ta/iui im
pM^r.aiit.
muitum obcdirc Dco. Scd non ciret finc certa rciiclationc fupcrhoc habita crcdcnAlahs //f
baptizarct
tum
Angclus
vcre
quia
Dcus non miniftrat Sacrar/icnc a f.-lui iinva
dum quod malus
,
pcr cxclufo."; finaliccr a falucc :um, quia fi non cflcc arftacus dc prarccpco diuino ad op- iide n.-iti-
&
'^
Scflti flpcr.
Tom.
y IJ I,
Cc
pofitumj
Prii Sip'.
IV. Sententiarum
Lib.
301
pofitum ,fupponendum cft fempcr ipfum fr;iu4ulenter agwc^ ncc completc facerc ca,
quaecffent neccffaria ad falutem baptizati, proptcr inimicitiara , quam habct ad falutcm
hominum cx inuidia ptpcedentem..
Gcneraliter etiam congruum eft ab horaino viatorc confcrri B-iptifmainj&: non ab
Angclo aliquojtum,quia ClvTiftus, qui inftituit ,'homo fuit tum,quia in Sacramento eft
aliquid fcnfibilc,&: ahquid fpiritualc,& pcr conf6qucnsmagis congruiiminiftr6,& vtcnti fcnfu,& intellc]tu,quath pure intcllcduali
tcriio quiapcrfufccpiioncm Baptifmi
afcribituraliquis vt fit mccabfum Ecclcfla: militantis crgo congruum eft hoc fieri per
"*
&
aliquen) iiiillaEccIcfia.
Tandcm dico,qu6d licetifecundum pra:di<3:a quodlibct fuppofitum habcns tics pracctiam cum hoccongruit folum hominem viatorem
SoU Sacirdt'
^'^^s conditioncs ppffit baptizare
/*jf /*-
baptizarc
ptiMrt.
congruum tamen
cftrintcr viatores
folum Sacerdotcm baptizare
& foli Sa-
pcrdoti congruit ex officio.
Cuius cft ratio , quia pcr Baptifmum rccipitur baptizatus in collcgium Eoclcfia: milircccptio autem alicuius incollegium pertinet ad prazfidentem , &: habcnrem au^Voritatem in collcgio:&: ide^quanto aliquis habcrct maioremaudoritatem mEcclefia,
tanto magis pertinerct adeum recipere, & introduccre in Ecclefiam",
per confequcns
baptizare. Vndc magis competeret Epifcopo quam fimplici Saccrdoti fi fufficere poffent Epifcopi fed proptcr paucitatem Epifcoporum,& pluralitatem baptizandorum,rcgulariter conccdituromnibus Saccrdotibus.
Pcr hpc apparct ad audpritafem Jfidori. Loquitur cnim dc officio baptizandi,quia illud cft commiflTum Saccrdotii
tantis
&
AJrg,
l,
Ad rationem, dico quod folus
Adu
velarbitri
abfque
quomodo
Sacerdos poteft dimitterc pcccara,pcr modum iudicis,

: fcd in Baptifmo virtutc Sacramenti,
rcmittuntur in Pceniteutia
arbitrio, vcl iudicio rcmittuntur.
C R C A Sccundum principalc quacro tria.

I
quirat,
quqd ab vno
Primo, an vnitas Baptifmi neccftario re-
miniftro confcratur. Secqnd6,an requirat fimul cffc ablutioncm,&:
prelationem vcrbpfum.
Terti6,quia vnum cft in fc indiuifum,
4ifcrctum pctfpnalitcr a baptizato.
& ab alip diuifum, an y^quirat baptizantcm
cfiê
COMMENTARiyS,
a
Xy
Efpoftieo^citm oporteat,Sc.
X\.;oncumint
malis, ab illo
Ad baptizandum
aûs baptifoercitus per potentiam motiuam;

ex parteminiftri
prolatio fenfibilis forma: per vcrba formata

Impotentti
/
a .tnimtHiPtrm.
.
&
i"rentio;qui aliquo horumcarctinonpoteftmi*
-a
c
niftrare bacramentum
excluduntur crgo qui
vfum membi Oi um non habcnr,& muti,& amcni
tesjfcu rationis impo.tes

Ctoelujio.
qui ncqueunt cxercerc
quod oftenditprimum dc Angclo bono, de quo An Angehu

non cflet dubitandum , fi conftaret ipfum niini- lonut aut
ftrare
Sacramentum, quia nihil agcrct contra
uercntiam Dei
re-
Sacramenti ,aut contra profeOium hominum. Certa ergocflet conccflio Dei

fpecialis:patet
&:
quoad
hijiorit cap.
&Niccphorus
adtum humanun^. ConÎudit nullum fuppofitum
chium confccratum Epifcopum ab Angclis
deferto,receptum fuifle in gradu ab aliis Epifcopis : ficut etiam Dei virtus non cft alligata Sacramentis,ita ncquc miniftris dcterminatis, quin
pcralios exfpccialiconceflione falui fubftantia
rum, aut omnium.Et loquitur de potcftate quan-
tumad capacitatem cxcrcendi a<Sl:us baptifmales,

nonautem dcpotefta^cordmariacx inftitutione
diuinafecundum lcgcm
das
intcliigi debet
vcl
fi
hanc comprehen-
vt includit authoritatern
&
iii
Sacramenti miniftrari poilint ; qui iecunduni le-
g^m ordinariain ad id muneris

fumpti.
non
func af-
communcm, quaecompetit homitajuum , & ^xtraordinariam , feu Ipecialcm , quae committi poteft Angelo bono , aut
Vltimo tandcm pro hac conclufione,eft manifeftum teftimonium fandti Auguftini lih.i. contm,
PgrTnenidmmt cap. if. obiicicbat Parmenianus qui
malo. Ri>tio praemiflbrum ex alias di<Stis fufitis

habctur , quanriim ad ea , quae neccflaria funt ?x
iniuftus
inftitutionem
ni viatori
formam & matcriam

quoad intcntionem,dicetur epaji.^.
illius erat
fententi*
non
vt fupri cxpofuimus
patctcapite praecedcnti
Sacramcnti
^Farmenianfu inani iaSantia exMtat,
quantum
ad reliqua patcbit cx fequentibus.

b
C HTH ergo non Sacerdetes wW,&c. Docet cos
qui non funt Saccrdotes polTc iviniftrarc Sacra-
quod
miniftrarct validc Sacramentumjvc
parte miniftri refpediuc ad

:
ncmp?
14. Ft ûid ergo
&
dictt
Nuri'
quam diHinti legis itnjitra patieturtVt znui/icare quem'

ûam mortunipojftt, curare vulnerattu , illtoninare ctt-
&
Baprifmi validcrfubiungirpofteaintcrpretationem cius quod dixit;D/.v amemgenerali-
nudiu ,
vmdarepolluti*! , &:c. Qiiibus
iniuftum non polle tribuere Baptifmum
nd iuftitiam:& ad huius confirmationcm obiicie-
Ur, '\nc[vk\t,jMppoJitumnatHrînteUeEltiAlti, ^c. fupple , poftc miniftrarc Sacramcntum B.aptifiui:
tjuamniji fMeritillidatumdeealo.
ncmpe dc conccffionc & pnrcepto
tcrprctationcm variis raiionibus redarguendo
menrum
fpcciali
Dcij
ctts,vejlire
aflferebat
bat
C.I j.iilud
t(atiu
bci.o
20. rcfert Amphilo- AmphHerhitu
iiatura:intcllcdualis (impliciterexcludj a pote-
ft.itcbaptizandi,nifi ex aliquo particulari ho-
Mwijler
^^rramenti.
Tenena/ffi ef.
alia minifteria,vt confecia- ftt BafuftriMi
tionc Ecclefiac montis Gargani

Calixtus Ub.M.
fna/u'< pojjit
'jj^
lo2n.i.Nonpotâccipcrehomoiptid-
Cuius vcram inaducr
ctnficmtKs
aii
AngHU.
Dift.
aJuerfarium,ciurque
Qu^.
VI.
prauam intelligctiam
Stri'-
l>t\itx,im^tmconc\\x<\it:NemoergOy\n<\\x\i,tUcipit
fineuUtue ,fid ^ttod pettinet ad B^tifm ptnEHimetHy

homo, ftiticcipittt ^Jittt ferfi'adeft DetUy tpii det,
&
ipfitm donttnte Deo-jim per AHge{wm,fiiuperhominem
finSlnm, fiue per Petnmfitu perle4iHMtfm,fi*ie per homi.iemiftup0im; &c. illnper Angtlum^perhoftdnem,
&c.intelligitur miniftcrialiterjquia aliter
al gr*'-
tiam baptifmalem ncquit ccwtcurrerc purus homo,3ut Angclus ; dc illa autem foir quxfHo : net
refert quod dicat Dcum aiiquando pcr fe djtfe
gratiam baptifmalem quirauis intelligatur de
landificatione nonmcdlante Saccametojfed pet
alia mcdia fubordinata Saciamcnto;aut fme-iJH,
;
Thomam & Doftorem, qux reipsa non eft.Obiitamen illud ad Hebrxos ;, Onmis Pmtifextx
honunihm ajfttmpttu , &c. ctgo fi hoc minifterium
prxcipuum dencgatur Angclis,mult6 magis minima minifteria eifdcm fubtrahentur.Reiporidetur de legc ordinaria id vcrum cfle, non vet6 de
cxtraordinaria j nam confecratio Ecclefix etiam
cft minifterium Ecclcfix,quod Angclis coramiffm fuilfe ex certahiftoriaconftat:miniftrare Euchariftiam cft minifterium Ecdefix per Presbyhoc etiam aliquando
Diaconos ; fcd
teros
Anscli prxftiterunt cx fpeciali commiflione , vt
cit
tnnuni eomfer AngtUt

tixttt.
&
&
ex vitis Sandlorum probatis Ixpius conftat.Promulgatio leqis diuinx cft miniftcrium hominis,
fcdin montc Sinaiid prxftiterunt Angeli,&Dei

Baptiimum pof]egzt'\,Aiorum y.quidni crgo
&
fmt ctiam cx fpeciali Dci commiffione dare in

corpore aflumpto , feruata fubftantia Sacramcnti.
Obiicit fccundo.quod minifterium Sacramenti fit a&us vitalis ;quodminiftcrium Sacramenti
dcbet fieri pcr inftrumentum conianfcum primo,
mediante illo per minifterium fcparatum;neutrum horum potcft conucnirc Angelis in corpore affumpto : crgo nequc miniftrare Sacramentum. Rcfpondetur eum argumentari cx iis , qux
cooueniunt miniftro ordinariojncmpc homini:
de rationc autcm forrax cft,vt {woferaiur fenfibi-
&
01
litecnihil aliud
nam quod
itla
prolatione
fiat
per principiumviuificans corpus.idnon requiritur fimpliciter ex parte formx, quJl facramentacft,& fignumprafticum effcftus tam in baptizato,quamctiam refpc(SluEcclcfix,cui debct conftare dc forma applicata , ncque attcndit modum
formandi vcrba , (cd fignificationem , quara ha-
lis
Vtrl iff*
fnrmt Mtten
eUttttr,non
Wttim
mnndi.
fiT-
vcl etiam
fi
edentuli, qui dentibus appofitis arti-
formatc ,/ineqoibns lamen

an hi
pofsint baptizare ? quaniuis non loquuntur pcc
Inftrumentum coniundhim ; perindc etiam dillcrerelicct de ipfalotionebaptifinali,adquamreficjaliter Idqiiuntilir
formarc verba
iiitcftigibilitcr norrpofsint;
quiritur vt folt^m
fiat
per hiimftriim,fiuepcr in-
in artificialibus
Fruftra ergo Caictanus ^.par.qiufi.Cârt.j.Giftinctinhacconclufionecontrouerfiam intcr D.
fetimt, itim
autminiftrare Sacramen-
tum,Dco lupplentc in ipfispcrrairaculum dcfeftum inftrumcntornm,& dando voccm & loquciam abfijue lingf(ia,vt fertut dc S.noftro Lcuino?
tur,vt adtiotribuatur miniftroinrigore,alioquin
llicutum.
^M dt Ugi
quiacxccraintcnjgenda (unt,quatenBi
pcc AngcIum,aBt hominemiuftum,veliniuftutn,
vt miniftros> dat gratiam mcdiatitc Sacran>entoi
loquitur co modo j quo Dodlor in prxfcnti
quxftione,vccompreh^ndat tamordinarium dc
communi lege miniftrum,quimctiam cxtraôrdidcfpcciali voltf{itate,aut indultoconnarium
fanfttficac- ih vtcroyvel
&
idinifitriti
poffintloqui vitaliter
fi illi
pcrMartyrium.qud^
fi
&
StUitm.
503
quibus cxcific
funt lingux a Tyrannis ob confeffionem fidei,
,
non fHbordiniifilr Sacramentd , hoc,inquam,non

rcfert
OUtSie.
Vnde interrogare licet
fttumentum coriiuhftum , fiue feparatum , qnanc^m ad fun^tioncm vitx ; hoc cnim nori rcquiri-
vt
I.
bcnt ex communi inftituto, aut inftitutionc Dei,

non vero a pcofcrentc : vnde lcx data pcc AngcIos,& rcuelatio fadla per ipfos viris fandtis fenfibiliter
loquentcs,
non attenditur aliter,quam
fi
modo qucm
Caictanus prxtendic
focmando verba, proponcretur;quianon ad modum formandiviut caufandi vcrba attenditur;fcd
ea vitalitcr
ad (enfum, qucm habcnt indcpcndentcc a pcofe^

rentc.
ScMt
eper.
Tm. VIII.
& moralibus
multa fiunt
qux
non
pcr inftrumeriCum conmndlumfiunt jquanri$arrifici,ût alceri caufx morali cribuantur:
quia
aliis
etiam liccret eodem
modo interprcta-
rinon validcbiptizare<um, quinon vtitnrinftrumento coniunô&conriatui-ali', quod ad

ciufmodi aftionem communiter deferuit jvcrbi Vtrijmtdi
gracia,manibus ad locioncm bapcifmalem : quid Mttndi,
crgo ille qui pedibus cingere porcft bapcizan-
dum
mahibus,& iaculando forbillum

, quando aliccr non
poccft, vc qui mcmbris excerioribus carec , vel in
vel carens
aqux
in fubiedtiim infancem
re.vcl
ad funftionem,vc poceariSis
vel eciam
C\
toco corpore vcacur propellendo bapcizandum

in aquam
profercndo formam , procul dubio
&
Sacramencimi eric validurii.

Caictanus ergo commiccic fallaciam non caue
fivtcoHfk , pucans idc6 Bapcifmum collacum ab TmUMid. nen
homine validum eftc ; quia aliccr nequic profcrre '*/ f rformam,auc cingcre,quam vicaliter,& per inftru- /*
mcntum coniundlum,ide6que rite confici Sacramentum ;acproindeid non competcre Angelo
in corpore aflumpto, fiue de lcge ordinaria , fiuc
illnd
fecundum eft falfum ; primum

ctiam non reddit- vcram caufam, qux cft fola lex
diuina communis,
ordinaria ; quia hoc rayftc-
extcaordinaria
&
rium
hominibus viatocibus referuauit, qui

aliter nequeunt miniftrare Sacramentum ; qu6f
fi
folis
pofsint,proculdbio Sacraraentum foret vali-
dum
faluataintelligibili
& fenfibili
prolationc
formx, & lotione,qux ab ipfis procederct ; quia

hoc fatis elTct, vt forma denotacct lotionem , vt
aminiftro fadkam , quod folum requiritur. Dato
etiamquod adlio vitalis miniftri requirerctur ad
minifterium Sacraracnti , idintelligendura cft de
lege ; non vero ex Dei commifsione fpeciali nccefTarium
quando Angclis
id coramitteret in
corpore aflumpto.
Qu6d
quis curiofius quxrat
, an Angclus
corpus poflet miniftrarc Sacramcntum ? non vidco quid rcpugnct , moJo formarc
poffit verba fenfibilia mediante acre quia quan-
fi
etiara extra
cum
ad locionera non
eflec difficulcas
quin
An-
gelus eara prxfiiarc poflet mediante fua potentii

motiua ; ficut anima in corpore gloriofo potcft
moucrc ipfum corpus primo totum , & non pcogrcffiue cancum, fiuc parcero poft parcem:hocei-
go dato,nihil derogarec fubftantix Sacramcntii

quia vt redpcretur in fubiedum , cflet fenfibile;
quamuisminifter non efTct fcnfibilis in cocafu:
ceffanc raciones Caiecani, qnia Sacraraentum per
adum vicalem miniftrarccur.
Addefimilicer
An-
gelum mcdiance corporc aflumpco, ex conccffionc Dei , pofle ica miniftcare Sacramenca , ica vc
Cc
corpuo
(^
IV. Sententiarum
Lib.
304
corpus ad hoc folutn dcferairct, vt minifter cfTet

, non vero vt inftrumcntum elTct a6lio-
vilibilis
nis
D. Thom.
vnde
tollitur
fundamentum
Qopd etiam manifeftc

^.64.
ftP/ten
ttrt.
7.
patet cx
controuerfia:.
D. Thom. j./'irf.
verba eius (unt in corpore Sciendum

Sa:
quodJicHt Deus virttttemfitam non alligauit
cramentijûin fojjitfint StKramentis effiilum Sacrafttcntomm conferre,ita etiam virtutemfitam non aUiganit Ecclefit, minifiris , (juin etiam Angelis pojfit virttt-
ttm tribuere mimfirandi in Sacratwntis. Et cjuia boni

^ngeli fitnt nufitij veritatis yfi aliijuod fiicramentaU
minifierium k bonis Angelis perficeretur ,
ejfet
ratum,
hahendum , quia deberet confiare hocfieri volumate diuina ificut qM^dam tenfpla Mcuntttr Angelico minifierioconficrata,^c.
Hxc omnia
aiTcrit
Doaor.nihil
î etiamrnalus Angelus in ccrpore afiumpto,8cc.
etiam quod fi malus Angclus baptizaret dc

pricepto,& imperio Dei,tcneret Bapcifmus,quia
ftifmo a m.
ncccflum eft malum Angejum .obedire Deo,
/^' Angtlo (01etiam inuitum : addit tameii, nidconftar^t certa
l(0.
fiuiH dicin- Dicit
dum de B-
&
rcueIatiQi\e tale impcrium,

Baptilmum cx eo
fuilT6miniftracum,credcndum elfc Baptifmura
fore inualidum,tum,quia Deus non miniftrat Sa-
cramcntum pcr cxclufos

quia
nifi
Dci impcrio
tur ex odio,
finalitei:
a faluce; tum,
fuiflct ardtatus
prarfumir
& peruerfitate fraudulentcr, & non
validc miniftrarc.
Differini!
intir Baptif-
mH
i
Hoc crgo intereft inter Angelum bonum Sc

malum quod fufficiat Baptifmum per Angelum
bonum fuifte miniftratum,vt tcneat ,quia hxc in
,
coUdryn
bono
tnlo
qutad nullo reccdit a voluntate
Eccltfittm.
ciali
Dei , nec
fine eius fpc-
commiflione Baptifmum miniftrarct : An-
gclus vero malus ficut inuidet faluti hominum,

Dei cultui , ac reucrentiar Sacramenti , valor
Baptifmi non cqlligitur fufficicnter ex cius fa-
&
to fed neceflariqm cfiet conftarc per ccrtam

rcuelatiQnem id fadtum cfte cx fpcciali Dei imperio,neque ipfi crcdcndum efle ; tum,qaia mcndax i tum , quia Deus non folct vti cius minifte;
fincerccgifre,fed ex fcripcis aliorum

hauufte. Ncque plura mcditanti
vacat fingulos mmutim perquirere , dum quis
hunc crrorem
non authorcm infeaatur.

Quantiim ad vcritatcm autem nemodubitarc
debet, quin Dcus pcr malum AHgclum poflit miniftrare validc Sacramentum , & vci minifterio
cius ad hoc , de pocencia abfoluta ; quam intellifententiam,
jtngelo miniejjit
Dodor , vt cx fequcncibus eciam apparebir,

pcr praccptum diuinum, quo malus Angclus argit
frtttfiiens
*li-j*id fieri
tlHirit
friînt
pro-
Itgem
I Uijpfnfl:(i ex cir.
t*
/citntijt itt
idfieirit.
rem,
vel refpediuc ad
matcriam parcicula-
& pro dctcrminatis loco &ccmporc,& per-
&
fonis, vel ccrtc vniucrfalitcr omncs pcrfonas ,

quafcumque circumftantias comprehendens crgo & Deus prxcipiens Angelo malo , vt miniftrct Sacramentum,agit fupta lcgem otdinariam,
:
& dc
potentia abfoluta ficut fi conccdcrct faculratcm conlecrandi Euchariftiam non Sacer:
doti,difpenfaret in Iegeordinaria:ficpra:cipicns
Abrahamo ,
vt immolarec filiura Ifaac, dilpenfa-
j. <///?. j 7.cum
vt nofter
Doôr
irt
darctur
nam
praccipicns vel fupra
vcl contra
legcm a fe ftatutam , cenfetiir difpcnfare in ipfa

quoad illum adum , cx communi fentcntia om-
&
nium , agcte confcquenter non fccundiam potentiam ordinariam , fed fecundum potentiam
abfolutam ; alioquin non ordinatc prxciperet,
fuppofica cognitionc caufs ; neque ctiam validc quantijm ad obligationem eius ,cui praeciperctur , quae longc abfunt a Dco. Hinc Princeps
ToUUur ri^
multisalilsdocct. NuUaetiara re-
fado^quiaideo dafmon non poteft miniftraie Sacramentum validc

quia non
habct poteftatem , quam tum in cafu rcciperct. NuIIa ctiam impcrfeîo redundat in Dcum
vtcntera miniftcrio eius , fi vtcretur , quia effct oftcnfio potcftatis,
extorfio lubicdionis
pugnantia
eft in
{"Sp^^ff^
'""^
&
a rebelli
quod
in co ad
ncqu^ redundaret
aut eius qui rccipit
ti ,
cftet
maximc
inuitusj
dctrimcntum Sacramen-
in
ficut
ncc quando a
ma-
nequc Dcus concurrcret ad

peccatura facrilcgij , quia hoc ex malitia dsmonis cllet, non ûtera ex Deo, & pcr accidcns fq
lo miniftro datur
haberct.
Diccs, daemon
non eft dcrelidus
Deo,
&m
&
obdurationis , non habens

damnationis
gratiam fufficientcm , aut efficaciam ad furgendum ; 54 ex alia parte miniftrans in peccato Saftatu
9
Olêciiii.
cramencum ncceflario , peccat peccato facrilcgij:

ergo Dcus ctit author illius pcccati,ardlans dxmoncm ad minifteriii, quod nequit prsftarc fine
peccato, ratione fui ftatus, quod incurrit ex folo
minifterio Sacramcnti
fcclusa alia pcrucrfitate,
adum
Gregorius a Valcntia (vt folet) tom.^.di/p.}.^,^.
punô i. imponit noftro Dodoriêum aireruifle

diabolum validc miniftrare Sacramcntum , quafi
hoc de lege ordinaria, Sc fine limitatione pofita docuerit ; ac proinde eum parem facit Luthcro. CQntrarium patct ex textu ; quem tamen
m^fumo
fif^fu
poteftatis
miniftrans Sacramentii in cafu ncceflitatis,& finc

, quamuis fit in pcccato, exculatmr a
pluribus i ncque alia ratione , nifi quia in eo cafu
commilfionc non poffinc baptizarc , quia

hoc miniftcrium requint inftitutionem diuinam,quac de legc cft alligata horaini viatori,
Safrifmui
eut a malo
impcdimentum legis contrarice,quoad matcriam

fubieâm, incaquedifpenfare, vcl omnino eam
tollere iuxta modum quo vtitur fux plenitudine
ciali
qui ad falutcm faciunt hominum.

commune cft vtrique quod finc Dei fpe-
iis ,
Id vero
VMUlUi4.
&
diucrfum,aut prauam intentioncm.

Rcfpondctur iuxta varias opinioncs , quas in fcquentibus tradabimus, negando antccedcs,quoad illud quod dicitur dc pcccato dsmonis ; nam
rio in
CMlfimnim
ex certa fcientia ,aut concedcns,cenlctur tollerc
uit in prascepto non occidts
aliudj idemtenentetiamalij.
aliquid de plcnitudinc poteftatis prafcipiens
per
Solntia fri.
"**
folcmnitate
vrgetpr2ccptumcharitatis,cui ccditprxceptii dc
rcUgioncquando
alter^ft inea difpofitionc, vc

ncqueat faltem contcri ex repcntino
cafu neccflitatis,& vrgentcprzcepto fublimiori.
Rcfpondetur ergo cx hoc, negando anrccelo
dens i quoad iIIud,quod adiicitur de peccato dxmonis ex przcifo miniftcrio , fcclusa alia perucrfitate. Rcfpondetur fecund6,negando confe- Solut! /equentiam , dato anteccdcnte , ad cuius probatio- '^*""''''
nem patet i quia quando malitia eft coniunda
a<5tui ab intrinfeco , fic Deus nequit praecipcre ^'"f "fqfit
adum i quando vcro ab cxtrinfeco , perucr- f''*"f"',^^^''
commodc
&
&
'
operantis
fitate
non cx natura adus
nega-
tnalutn.
tur confequcnria.Sccundum in propofito con-
quia minifterium Sacramenti abfialutc

i,pcruerfitas autem dasmonis ipfi voluntaria eft , volunrate quam habuit in via,
voluntate pracfenti , quam habet in rermino:
quia InitptitMeorum ,ijtii te oderunt , afcendit fimtingit
bonum eft
&
per
&
pcccafle
ferreiur ei
rct
finalis
ex parte
&
nunquam
difplicet
fed pla- ^*'
difpoutus , vt, fi ofgracia conucrfionis , eam rc/pucergo impoenitentia daeraonis ctiam
cet dacraoni
&
ita cft
peruerluate voluntatis durac
&
non
/'-
/"''"*'*
Dift.
Mon
Coliim ex fubtradione gratiac
I.
i(ie6que
itv-
, non ex
odio Dci,&: hominis cui pro-
cuic
tc raericorum eius,
Sacramcnrum.
Hac
Deus
autcra cius pcruer/Itare
vti potcft
bonum oftcnnonis tam
porcntiz fuae , quam

extorqucndz fubicdlionis dcbita;,quam ctiam in
vcilitatcm .iltcrius. Vndc Auguftinus dc corin
& gratia, cap.
rcpt.
ttmnr (jMod
SMluherrtme
o.
inquit, cenfi-
Denm Demlnumtjiu
retijftme credimMS
rtTHm omninm , tjHt creauit omniei hona vaUe , (^

mala ex bonis exertura effe prx/iiHit ,
Jciuit ma-
&
gis ad fitam omnipotentiffmam honitatem pertinere
etiam de malif hene facert

re
tjHam mala
tjje
nonfine-
QHajTiuis in ftacu viatoris malicia vo-
Scc.
conuertendo fe ad
Deum,quam,ii induracus non deponac,non ideo
cximicur a legc Dci , etiam in iis f quas fine pcctximtiitr m
caco adtmplcre ncquic ineo ftacu: iic nmiliter
legt Dei.
dzmon ex voluntate antiqua ; ctiamnum continuaca pcrucrfus , nou eximicur a Dei pocencia ,
fubicdionc , quin co ad bQnum rainifterium vti poftcc , quod ipfc cxequcndo peccac.
IV teneai Dodtor autem hoc folum inccndic ; &addit (i in
Bjfftifmue k
cafu miniftraret Sacramennim , neccflariam ede
Vttnont eolreuelationcm diuini impcrij , vc faiflum cenear:
Irntn* rejuiritur reuel' nonfolumauccmrcuelatiocxigicur in ordinead
ti* Jiuia*.
Ecclcfiam, fed eciam rcfpccbiuc ad bapcizacum,
qui alioquin communicarc nequic dsmoni in rcceprionc Sacramcnti, aat fidere.
II
x his patec quid diccndu de animabus Beatis,
A Miim dc qutbus eadcm ratio cft ac dc Angclisifi tamcn
feprt, vel redircnc
ad corpus,ftacus cermini,auc glori^ non
Beitli pojjlat
impcdirec iuxca aliquos , quin de poceftacc ordicoajitere Smnaria, qua: ipfis, vc viacoribus conuenicbat , fine
crm(tttM.
noua, auc {peciali conccfsione miniftrarcnc validc Sacramcnta:ficdicic Soco^/ty^.i.f.^^wt./.itavc
fi Bcacus Pctrus rcdircc viuus in corpore , valide
confccraiet, lacione charaftcris.qucm rcrincc in
ftacu gloria:,Scd hoc inccrtu eft,quia Sacraraenluntate additl pofsit deponi
&
&
ta func data Ecclcfia; milicanci,
ciendi,
daca
tur
& poccftas confi-
& miniftrandi illa,qua: dicicur ordinaria,
cft
miniftris ex corpore eius aifumptis.
autem fiifficiat
fuifle, vel vlccrius
An
nunc requira-
vr finc ad poceftatcm ordinariam rerinen-
rfam , incertum cft,ncque dccft hinc indc congruicas affirmandl,auc negandi. Prim6,quia miniftcr habcc inceucionc Ecclefia.,canquam
mcm-
brum corporis cius myftici,comraunicans
in fta-
tu viaroris cumaliis
tcm ,
fiac
&
Ecclefia habec potefta-
& ius cognofccndi deminiftcrio fado, nifi
a capite viuo cius
quod dc prarfcnti
in cor-
aurem fit miniftcrium capitis , hanon iudicialcm,fcd

acccptationisi & fubicdiionis , qujc non conuepus
influit
; fi
bct poteftatera cognofccndi,
& inquantum homo infti-
Saccamenta hac poccftace>& cciam in vircu-
inquancum homo erar, & redemptor, func cfficacia; fic autem comraunicac
folis hominibus crgo,&c.
Eandem congruemiara adducit ctiara S.Tho\m%fiipra. Sccund6,cx eflcmiaSacramcnti illud
:
probat,quiaSacramcntura
ad matcriam ,
formam ,
formaSncr*bus,qux connaturalcs func homini,(5: non Ange- menti.
lo,confiftic cciam in aliquo fpiricuaii ex vcroquc,
vfus cius habcc proportioncincura natura hominis,qu partim cft lenilbiiis, partim intellcdlualis,non autem ad Angclum>qui eft folum it)-
&
&
tcUedualis.
Tcrti6,cft cx cftctlu Sacramcnri,quo infcribi-
turquis,vc raembrura Eccleiiarrailirantis,qux ex
horainibus conftac ergo hic actus dcbuit

conucnirc alicui in ipfa Ecclcfia , quia corpus
folis
raunicarct
cum Bcato,non autcin racionc ftatus.
Gfneraliter etiam ccngrmim
efl
ah homine via-
&
iJemo vlnter
didis dc Ajigclo bono

malo, quantum ad potcftatcm abfolotam ,
cxcraordinaria,qua Dcus. iis vti poteft ad minifterium
Sacraraenjcorura hic randcra refoliut potcftatem
ordinariara, non foliim quantiira ad adlum , fcd
etiam quantiim ad polfc validc conficere Sacra-
Minifter S*-
raentura,
rm*nti
inincs viatorcs^Probat variisc6grucntiis,prim6,
tore,Scc. Suppoficis
&
non cflc penes Angelos ; icd peiics ho-
quiaChriftus,qui
Sceti oper.
infticuic
Sacracacnta pcrpc-
Tm. FllL
ex
gruentia
tffeSu
Sn-
trment:.
royfticum fetc ordinatura fulcicur neccirario
auchoricacecompctencc, ad fui dcbitam adminiftrationem per membia propria > aliis non fubfiftercr vnio dcbica, aut vitamembrorum , fub cadcmlcgc*
Quarto poteft
Sacraracnta
fiint
furai congruitas ex fine
crgo vfus corum fupponit potcftatem in

fia,
quia !uarU
rcmcdiadata contramorbum:
ficclc-
cui conccfla funt vt applicarc poilint.
Quint6,quia ipfum corpus cclcfix,quod

Aificatur per Sacramenta
quse funt raembracorporis vifibilia,
nicantia toti
ergo ctiam
(an-
rcgirur pcr rainiftros,
&coramu-
& fantîficatio eius dc-
Ac tandcm ha:c connon folum cft comraunis,fcd cciara dc fidc,
buit pcr cofdcra ordinari.

clufio
quia infticutio Sacraracntorura fadla a Chrifto,
& minifterium,& pracceptura
miniftrandi diri-
guntur ad homines folos , quibus ctiam folis data eft lcx, cuius hxc funt media ad falutem ordinantia:Matthxi y\x.mOi Enfites docete omnes gentes
hapti^ntes eos , 8cc. Luca: za. Hoc fadte in meam
aimmemorationem,8cc, loannis lo. Accipite
Spiri-.
ri,&c.Omnia dcniquc Concilia,& Patrcs hanc

poceftaccm dcclaranc refpcdiuc ad homincs viacorcs,quibus foLis ipfa lcx loquitur , qua: non
comprchendicnifi eos,ad quos loquicur ,
quibus datacft cum potcftace rcquifira iudicandi fccundiim lcgcm ; ac projnde cciara miniftrandi ca
&
quac func legis.

C
Tandem dico,<jHad licet ficundjtm pndiElayScc.
Suppofica inccrprccatianc eorura,qux dixit dc

Angelo,
quocumque fuppofito naturs intcllc-
&
(ûalis
quancillm ad poflc ihnpliciccr , rcftringit
prditiariam poccftaccm bapcizandi ad horaincra
viacorem folura
& ex officio ad iblum Saccrdo-
tcra;quac cft rcfolucio finalis quiftionis,coraprc-
hcndcns duas conclufioncs quarum prima
rencinoîn 4pcrero vnionis
&
14
Ttrtia ctn.
inquafieretrainiftcrii],&rationcminifteri)cora-
cft digniracis
Seeund een'
gruentim ex
cft fcnfibilc quantiara
materia , (^
confiftit rn iis atSî-
ûemlibet httmintm viatorem haptiKAre pojfe valide,

Ifctte autem inJUa necejfitate.
ci rcrpcctiuc
tcftas,qux
t*ge.
ad Beatum. cQntra,ciim poordinis,non decrclcac

Beaco, vidccuretiam pofle habere fuum adum,
quacum ad vaIorem,etia refpctîuc ad Ecclefiara,
niunt
d*
tcftatem excellcntiae
uicus ellct ad minifterium Sacramenti

peccatijfccl ex
505
I.
fuga
de(Iec
12,
Qu^ft.
Priraa conclufio
cft
cft:
dc Iklc dcfinica in FFo-
Armenorura In cafu
:
autem neceJfi[afu,inq\x}X,nonJolum.Sactrdos,vel Diaconttt,fidetiamlaicm, vel midier^mQ etiam Pagifnut,

Xir hareticHs hi^tizare petefi,
Ecclefia,
dummodo fermam fernet
& fatereinttndat,efHpdfacitEcciefia,^c. dc
hzrecicis habcrur facpius cx dcIinirioncEcclefiar,
qua fupra pr^mifimus de Bapcifnio hxrcticorum:

tjfutdam ludaojdie cendc Iud}ea& P;)gano, cap.
ficr.difl-4. quod eft.Nicolai I. ad intcrrogata Bulgarorum,M^. 1 o^.ita cnim prgponitur,/^ juodam
buiae, nefiitis an Chriflianok, an. Pagano, &c. Et rc-
fpondcc Baptifbiun
validii cflc leruati ioccntio-
Cc
ii^
e.it-
3o6
ne
ieqiiifira:dc
ni
1 1.
c/i>J.
IV. Sententiarum
Lib.
foEmina habetur in epiftola Vrba-
& rcfcrtur
fo.tj.}.
SHperifuihiu-.defimtav vniucrfaliter in
Conci-
ad Vitalem Piesbyteru,
quod Baptifma
lio Laterancnfi
quocumquc ritc
collatum in forma Eccle(i>proficiat ad falutcm.

Idem docct Auguftinus//^.i. comra ParmenUnum
cap. i^.&in epiJioU ad Fortunatum docet lakos in
neceflitatc ritc baptizare.Ifidorus de ojjiciy EccleJiaflicii lib.i.cap.x^.&c
Baptijtnocap.
ante eos Tcrtullianus
//^.<ilf
& Hieronymus in dialogis con-
7.
Hinc cxcluditur crror Caluini
inepiftola
î.&
Inftitutionnmcap.
ficio baptiZitrc comtenire

^^^^
j.
&
aliis
qni contra-
i.de Bapttfino
extrema
ncceflitatc,
^^"
câx excjufiua intelJigi-
quoad infcriores,non vcro quoad Epifcopos,
Hmt
Sriccrdotcs prmiarij,ac hierarciia." in Ec-
auccm Dodoris
clcfia.Ratio
44/.
mum
ell,
quia pcr Baptif-
recipitur quis rn Ecclefis collegium
rece-
ptiq nute alicuius in collegium pertinet adprsPrebîiir
cKplKAcur.
ildentcnun collcgicj& habcntem authoritatcm;

i^-quanto maiorcft authoritas cuiufquc in Ec, tantomagis hoc ad ipfum fpcdat ; idco
magis compctit Epifcopo.quam fimplici Sacerdoti quia tamcn Epifcopi non polfunt fuflicere,
clefia
hac
idco rcgularitcrconccditur Saccrdotibus:&

cft
r,itioproxima huiusconclufionis,qua funda-
tur in authoritate miniftrorum
& iurifdiftione,
qux conuenitquidcm primo EpifcopQ,& deinde

presbyteris,& in eorum defcdu diaconis ex commi(Iione:TcrtuUianus lococitato Dandi ûidem
:
habet ittsfurnmns Sccerdos
ûi
eft
Epiftopw , de hinc
presbyteri,c^ diacoHi,non tarnenfine Epifiopi anthori-
tate,propter Eccleftithonorcm,
&c. Auguftinus loco
citato, aflcrit laicos extra ncc elfitatem validc baptizare,^:;d
non
iicite,quia vfurpant ius alicnum.
Gciafius ['apa ad Epilcopos per

ftitutos cap.9.D/.t(:o;7/,'.nc]uii,
Lucaniam con-
(dyfcjuc
Epifiopo
vel
prcsb)tero baptizare non Mdeant nifiUngiHS conftitutQS

Ifidorus-
e.\:tre7n<inecejfit.uvrgcnt.
'^"o-
fupra-,Hugo
Quod
fcquitur ifidorus
Yi&onims de Bapufrno cap. 8. Scd
&
'Epijcopum
t'*-f"iiini.
tamen intelliguntur modo
plici
quia
licct alias
meliijs
dicflo:
dc iure ordinario ea facultas fit

apud Parochos, non dcbet interpretari in prxiudicium dignitatis Epifcopalis,cui debcnt reucrentiam ,
honorem , quando ipfc Epifcopus
prxfens cft, nifi alitcr pra;rumant de cius volun-
&
tate.
&
Diaconi autemin praîcntia Epifcopi

prcsnon debent , ncc pofllint licitc baptizarc,
ctiam cumeorum licentia, niu fortc in calu necciIitatis,quoipii nequeantminifteriumcxhibere,& proinde prxfentiaipfotum pro abfentia rebyteri
putatur ex impedimento:quo cafu conccditur
fucce(Teruntfr./ nouo,difl.
.c.Qôrum vices,dift.68.)ad hunc hicrarchicum

oidincm prxcipuc pertinere ;
pofitos ficut idc
2
&
A(5lorum zo.a Spiritu fan(ô rcgeDci , eofquc presbytcris fuperiorcs
ait
mar;am
Linc
eandem potcftatcm
pri-
in roipus myfticii Ciuifti fupponitcadc
Synodusy?,^6.f. i .de reformat. agens dc refidcntia.

Sicut crgo piesbytcri funt infcrioies Epifcopis,
Ecclcfia- principibus; ita ctiam om-
&
ncm
iurifdiclioncm in coipiis inyfticuniab
^''-'^
participant
pcr miniftcria fiibordinata
iif:
ac
proiudc cx h.ic Do(fVoris rationc, quamuis ex ofhcio ipfis bdptizarecoiuieniar; id intclligcndum
Epiifi,pi
pojjunt
tt,.
pt'âre.
centia Diaconis baptizarc in n^ccflitatc abfcnti-
bus Presbyteris,& Epifcopo.

Quando ergo Dodor allerit Saccrdotibus cx
j g
officio conucnire baptizare,& regularitcr id omnibusconccdi, intelligenduiii eft iuxta rationcm
abeopofitam,feruataordinatione iuris , Canone
Interdicimt4i,i6.ejutft.i. quointerdicitar miniftcrium Sacrametorum non fubditis ; nc confundatur Ecclefiaftica iurifdidio. Cum crgo ad;us cxi- Mlmflerlum
gat iurifdi(ftionem,quo licite
ta
fiat
& hacc lii]iita-
de iure ad Sacerdotcra curam habentcm,non

vfurpanda ab alicno,& non habcntc fubditos;
^''>g<furif.
*"''*'"''
fit
cft
fi habeat refpe(5liuc ad fuos exercenda cft , ad

quos limitatur cius authoritas. Intclligit cigc)
Do(Sor id conuenireex officio omnibus iimpli-
vel
&
ciccri quantiim ad capacitatcm ;

in cafu necelfitatisquantiim ad efie(5bum,fcu ofticiu>n:vcl illa
a Sch.oliafte loquuntur.
^'aconii^
f''*^''""*
li-
Apoftolorum Ipcum
circ,&c.vide can.y.
*t{ hîfceôs.
quam-
uis eos quifpiam explicet loqui de Saccrdotc fim-
dignitatis,vt prxfati Pattes docet.Et
Sacerdotibuscx officio jpaptizandi munusdicic

datum Alenfis,D.Thomas,D.Bonauentura citati
Apoftolus
Payechfuin
..,-..
rem
i-neritoquc Tridentinum/?/7;o. 1 z. declarat prxter

^
,r
r i\r
cxtercs Ecclcnafticos gradus , tpilcopos qui
i.adCorin-
2.<^Â^(7/4.fecundum Paulum,vbi cgre-
re Ecclefiam
ScWiwA/io
reco- ^"''"bu^
huncordinem defcribir,perallegoriam mcmbrorum heterogcncorum in corpore humano:
gic
^"
nifi adlit
Parochorum in proprio diftri<5lu , aut Epifcopi

authoritatcm habent ; quia nempe
vfu iam iolispresbyterisminiiterium hocttibuitur
nam
raruscft Epifcopus,qui illud cxhibet,nifi in prxrogativiam pcrionx alicuius , vt Principum, aiit
Magnatum. Inillaetiam forma verborum,qui
thios
Kfnfccpulu i
quem incocafudebcnt ctiam
&c. Ecclefia nempe, quxeft vt caftrorum
pheias>aliosPaftores,aliosDo<3:ores
IDignltm
poflunt finc alia conccfllione fpcciali
diftributio intelligendaeftpro generibus fingu-
acies ordinara, alios habct Apoftolos, alios Pro-
clejuordintt-
P.arochi
]prum,quoadeos,quibus fx cura,velconccfsionc
necjtie
ztndi,
tiim.
Laptizarc
prcsbyter , neque diacontu ius habet bapti-
& corpw Er-
corum
idcm docct Hicronymus fupra Sine Epiftopi iuf

fione
Hitrarchia
pofliint
'"'''"
gnofcerc,fi eft ordinarius, vt de voluntate impli- !""'"
".
'~>?i frimttr/t
^
...
,
cita,autexplicitaeiusid taciant propter hono- recogi.ofcut
lib.Jf.
&cxdefe(5tu aheriusj qui baptizarct exofficio,

quia eirct peccatum vfurparc ius alienum.
Secund.iergo con<:\\i(\oc{iSaliSacerdotie.\:of-
bpti-
Epifcopo,& Parocho
&
liccic laicis baptizare nifi in
e"^c.c
praefente
leclusaneceflitateex voluntate
Epifcopus,
cap.j.VMCi ctiam cx prxdi(5tis,& cx dicendis,non
enrlitjio.
poteftatem in corpus Chtifti verum , ita ctiam

iintcapaces poteftatis in corpus niyfticum , vt
h: appcndice ad libellHm de vera Ecclejii reformatione,
rium docuit. VideBcllarminum/^.
17
ver6 cx munere,ad quodfunt airumpti,baptizare
tra Luciferianos cap.^.
Sicur.:!.-.^
per fubordinationcm & conccflionem Ecclefix,&Prlatorum, per quos adcuram airumuntur,vtParochi ; velcx commiflionepra^flarc folum pollc alioquin ius alienum viurpando peccarent id tamen fupra Diaconos ex ordinationc
fua & gradu habent Sacerdotes i vt ficut habcnt
eft
Obiicics, laici inneccfsitarc licitc baptizant:
crgo
matur ex Pontificali Romano, vbi habcntur hxc

vcrba,quibus Diaconi munusproponitur:D/<iconum enim oportet miniftrare adaltare , haptizare ,
&
prdica;e,icc.
aliis
o^/V<7/,
& Diaco.ni aliqui^ .ampliiis habcnt.Confir-
quod non dicitur fubdiaconis
Pcntifical.
"""'''w
^"""!
aut
infcrioribus ,Philippus ctiam baptizauit
.yittor.
8.& Ananias
./îlorum
dam hoc intelligi dcbere in
p.Rcfpondentqui-
ncccfsitate,
& quoad
rolemne minifterium ; cjuiaficutDiaconusproximc afsiftit Epifcopo, & prcsbytcro , in iis

, ita etiam poteft coramithoc munus baptizandi , quod comnuinc
qua: funt altaris

ti ipfi
nifbtnft*.
'
DiaVI. QuÎlI.
ne
efl
Tbu
omnibus quantiiin ad valorem
Piesbyceri} itavc in prxfentia Diaconi
liccat laico
baptizare.ncque
aliis
ncu
inforioribus
ClcriciSjCtiam finc (olcmnitatc.
efle iuris
& non faccrc ad sSetxm ordinis, ex quo
vidctur Diaconoconucnire iusbaptizandi. Rcfpondctur tamen Ecclcfiam attcndcrc etiam ad
ipfam {blcinnitatcm adus
>
quam non licct laico
& eam rcfcruatDiacorlO dccongruftatt

ordinarionis,&gradus: nequcEpi(copum,
aut Prcsbyterum polTc Diacono munusbaptizandi committeri praefctite Sacc^dote, qui id
pr^fcntatt pblfet ; fucccdic âcncn in hoc Sacer-;
cxerccrc,
fii
&
ncceffitadoti,quando abeft,& ratjonc gr adus,

ris. Exquopatetad confirmacioqcm. Qupdadditur dc Philippo, rcfpondctu^ cx concc/nonc
Apoftolorum cum baptizaidc
&
in abfentfa
Quannilint' ad
aliorurrt" ifiihM^trthlm.'
Ananiam
de co^
habuiflefpecialemconceflioncm Chrifti
Diaconum quod negarc vi:
iKJn conftac^fiiifle
ClcBWis QLomanus llb.%.con[Htut.cap.j^6.

Peccatum , quod committitur in vfurpationc
iuris ad Baptifmum,fcclu$a ignorantia , cft mor-
<iHir
Ttcttuum Vfurptntu
wil, quia in regraui cft vrarpatioiurisalicni.

Aliqui negant laicum peccare mortalitcr, quando priuatim confcrt Baptifraum in prarfentia
talc
niHtrJum.
I.aicMm ftctrt fi bafti?.
in
frt,-
rius,& fupponitur falfum : quia cx didis patct in

hoc ius deuolui
DtM- abfcntia Saccrdotis,& Epifcopi,
jcuiiii
eeni>
Ordo f'ri*4indii4 fe'fonA-
ntm
Diaconi,quia non vfurpat ius alienura , cum hoc

non conneniat Diacono. Scd contrarium eft ve-
in
ad Diaconum. Seruandus eft ergo ordo , vt mulier in prxfentia viri non bapcizet, nec laicus in
prxfentia Clerici , ad qucm cx ordinationc fna
fpedat rcm facram traftarc nequefimplex

Clericus in prxfcntia Subdiaconi, neque Diaco\ms in pracfentia Prcsbytcri,neque Prcsbytcr fine
htc raagis
miniitri.
liccntia Epifcopi
peccatum
fit
modo
debct ecderc fupcrior
uum
i.imdi(Sbo.
Quale autem
inucrfio huius ordinis,quoinferiori
Ecclefiafticum
fi
refcratur ad ius pofiti-
talc cft, qualis cft
prohibi-
& qualc cft ius prxfentis quod violatur. Si

rcfcratiir .id ius diuinum & pracceptum rcligiotio
primumconftat cx diftis qucmlibct poflc

miniftrarc Baptifmum in cafu cxtrcmx neceflitanis
lHmdtn*ctjfittttii
cm-
id
,qux ncceffitas ita interpretandacft ,vt non

folum fumatur rcfpciSiue adcum , cui dcbet mi-
fuidebtt intis

tertritnti.
, fcd etiam rcfpcdiuc ad alios prxfcmes,

quibuscompccit miniftrare,nec prziudicat ne-
niftrari
ccflitas
minifVrandi Baptifmi
aliis
priccptis,qui-
bus ordo intcr ipfas pcrfonas ftatuitur.

Primo in iis quac lunt ad Deum,primatuscompetit viris fupra fexum foemineura cxtcris paribus,& intcr patrem,
matrem, quando alij non
adflint, fpedat ad patrcm baptizare fuum infantcm magis , quam ad mottem fi autem adeft alia
perfona ctiam mulier , illa dcbct baptf zarc , fi
noucrif, quia id prohibitum eft parenpotcft ,
tibus facere in prxiudicium matrimoni) , quod
&
&
non
occurrit quando fbli adfunt. Intcriaicos

autcm , & Clcricos , prdincm ftatuit ordo, vt his
magis competant ea , qux icligionis funt tralare, in abfentia aliorum , & quo maior cft
ordo , & gradus , eo magis fundatur ius ,
debitum. Inter alios fupcriorcs ordincs iam
di(5tum eft feruandum elle ordincm aCanonibus
prxfixum , qui cx ipfius otdinis , & gradus cminemiarcdundat.
&
307
hoc peccacum ? an mortale,
(it
tl
an veniale : quantiim eft cx parte iuris diuini

diceicm aliquandu cflc vcniale , aliquando
aliquando nullum. Si cx comcmptu

, iudicarcm morcale:
quandoalteroedit kui fao , nolens miniftrarc,
tuucnullumcftpeccatum,nifi cx parte ccdcnniortale
Scd obiiciunt iftam fcrfcmnitatcm

poliriui
Qualc autcra
in dcfc-
fiatdebiti ordinis fcruandi
tis
quando cx quadam negligcntia contingit,

, aut cx prxlumptione , quud
fortc cflct venialc
Hiccdifta fintde inferioribus gradibus.quia Canoncs in fuperioribus ordincm

pofucrunr. Dixi , quando quis ccdit tantum iuri fuo,
non imclliâtur fucccderc alter dc
licenti^ eius , aut poftcminiftrari de cadera liccmia Sacramcncum , quia liccntiara darccom*
pctit Epifcopis ,
Sacerdotibus , non aliis:
qui tamcn fmc motiuo congruo , in aniculo ncalrcr Ccdat.
&
&
cefKtatis non miniftrant , pcccant grauirer,

quia prxceptum in eo cafu ipfos folos obligat,
quibus ccdcntibus , aut noIentjbtK extcnditur
adalios inferioces , qui licitc baptizant

ncntur.
&
cc-
Si autem cafus ignorantix fuboriacur , vt periculum fit peribnam gradu fupcriorcm,aut fcxu,
committcrc (acrilcgium in ipfominiftcrio , vt
qui nefciat pronuntiare forraam Sacramenti,
tunc prxiudicac ordini,neccitas baptizati,& rcuerencia Sacramcnti vt non dubitarcm ctiam
farminam in eo cafu in prxfcntia CIerici,aut Saccrdotis idiotx,&omnino rudis, dcciusfaltcm
liccntia, vcl quando de cius imcntione debitaad
Sacramentum ob ipfius perucrfitatcm cum fundamento prxfumitur > vcl aliud pcriculum fimilc
fubcflet,yel aBquiualcnsêbcre prxfcrri,
tcneri etiam rainiflrarc Sacramcntura nam rcucrcntia Sacramemi,& prxccptum dc coadminiftran-r
do validc , ac neccffitas baptizati prxfcrenda
flint prxccpto dc ordinc fcruando , quod fupponit capacitatem perfonarura ,
voluntatem
integram,qus neccffitace Sacraraenti requiricur.
Cafus forcc eft fpcculatiuus quoad primam
partem , fed proponicur ad raaiorem declaracionem materix , ficuc alij iimiles proponuncur a
Dodoribus, qualis eft ille de manco rauco , dc
quo fupra. Ncc diccndura cft forcc in eo cafu muliercm dc licetia baptizare,quia incapax cft talis
fcd deuolui ad ipfam ius,quod ei compctit in extrema neccffitatc , quando alius non adcft. Canones autem ecclefiaftici,
Patres, quando ncgant
:
&
&
&
&
quibufdam ius baptizandi , intelligunturextra

cafum neccfsitatis , & in concurfu aliorum,quibus cx officio, aut gradu corapetit aliis prxferri,
& fccundiim hoc
Ad argumenca bcne refpondet Doftor; ad pri-
mum explicando
Ifidorum ad fecudaro rarionem

Saccrdotcm per modum iudicfs rcmittcrc
pcccatainpocnitcntia, fcd in Baptifmo virtute
Sacramenti , abfque arbitrio , vcl iudicio remittuntur,qux vltima verba non ita intelligenda
dicit
funt
ac
fi
miniftcr no.n concurrat minifterialitcr
ad cffeftura Sacramcnti,fcd foliim vtcaufaapplicans,ficutdicit PaIudanusi4.^7?.i.f.5.C^6.
&
Caprcolus/^^,nam contrarium affcrit Dodor.

Vide Auguftinum traB.^. in loamem. Saccrdotes
dicuntur viccm Chrifti gcrcrc, eflc organa,& in-
ftrumcmura Chrifti
^Mo/f. j.
&
hoc alias patebit infri
vbi agicur de imcncione req^tufita ad Sa-
craracutum.
Cc
QVvCS
11
3o8
IV. Sententiarum
Lib.
c^ ^
II.
Vtmm unitas Baptifmi necejfario requirat^ quod ah
^vno miniftro
conferatur ?
D.Thom.
k\tx\(\% 4,.f.c\.\6.m.G.
^.3.
Sotus
^^jv^f ^ primum
Armm.-i.
|^^|î^
3.f.^.(J7..6.Richard.ii/.3.<i.4.^.i.Gabr.^* q.i.an.x.
Palud.f i.Du(and.
d.i,. <j.i. tt.it.
arguitur , quod non quia idem potcft fimul plurcs baptizarc:

ergo plures eundem. Confcquentia patet a (imili. Anteccdcns probarur,
tum, quia fimul poteft perfundcre duos, dicendo F.go hnpttz.o vos^ &:c. Ncc
vidctur ibi aliquid dcefTe , quin vterque lit baptizarus. Tum,quia{i c(frt
*
&
A'-^H7n. 2.
tamcn probabiiecft ibieflc

monftrum habens duo capica , poflct fimul baptizarc,
duas perfonas , quia duas habct partcs principalcs. Tum tertio per fimilc, quia idcm Siccrdos poteft fimul plurcs hoftias confccrare.
Irem,quandoadaliqucm effcdum concurruntpkira, aeque pofTuntillafieria plutibus,ficut ab vno apparct dc domo quia arquc poteft vnus lapis apponi ab vno ,
ahus
abaho,
tandem complcbitinrdomus, ficut fi omncs lapidesvfquc ad indulionem
formac apponcrcntur ab eodcm.Apparct ctiam in aho excmplo , vbi eft maior vnitas cffe<5tus : xqtic eiiim poteft nauis trahi vno traftu a piuribus , ficut ab vno habentc sequalcm virtutcm ilHs ied in Baptifmo concurrunr plura, vt abiutio ,
prolatio vcrborum;
crgo xquc potcft confcrri a duobus , quorum altcr abluac , &; alter dicat vcrba , ficut ab
:
&
&
&
codcm
abhientc, &: loqucntc.
Oppofitum,Mmifter
S4:l9 cpp.
ibi rcprarfentat
MM
A D primum
uiiic nutjiio-
""
/t-ûitHr
,/jLqu.Tflionis
OrJo,(^d!-
&c. Scofus
Chriftumjqui
T A R
ferat
liuius
cramenti dcpcndeat ab vnitate miniftri ? Conprimus cfl , Sl\minitinet quatuor articulos

siri
fimul concurrant
:
fccundus
cft
ablutione
Si
vnm
& prolatione for-
ahluat
ftia
totdis Baptifmi:^
C H O L
Rcfpondco
fufcip;cntcs:5:
Cir, vcl
dns
vtrumqueadhuc fubdifhnguitur,
vnus abluit
cft
Ezndem
An
vnni fimul pof<\\ix(iioncm coni-
antiqui
&
M.
& formamfimtd,quo cafujjulUis
ohieCfiones contra hoc foltiuntur.
Pkircs baptizarc,potcft inteUigi vcl
^.
tcrtlus
ac etiam modcrni tr.-.,

limilem in matcria de Euchariquartus e(t dc monflro , quaHter bantizari
hic
ymfff hapttzari poffe a pluribui,figulis ponentihtts materiam

effct citifa
S.
dcbeat.
altrr pro-
formam
munitcr
<3:ant
W4
hominum
mediator Dci,&;
fit plures haptiâre ?
declaiare an vnitas Sa-
eil
eft
cundcm fufcipientem vel plures

eundcm vcl vtcrquc totum fa,
quiafi
& vcrba ahus profert, puta vnus mutus cft & tantum
,
mancus elt,& vcrba
profcrt.
abkiit akcr
:
Sccundum etiam membrum fubdiftinguitur, quia fi
bapti-
zar piurcsjvel manifcfte diftinctos^vcl iramanifeftcjVtinmonftro,dequo dubitatur
VmvK
h.-
pri<'r/l
dnojiu,
,ir,
.i
vd
is,
fi
eff
vna perfona,vcl dux, De his quatuormcmbrisdiccndum eft per ordinem.

Dc primo dico qupd ille cft baptizatus quia non cft verifimile, quod vnus facicii-.
annuilct factuiT^ akcrius:l'ed fi tantum ynus cprum faccret,quod facit,fadum cftcr:crgo
,
j^j[^,i
mi,-j^s
quod
facit,fatum
cft, alio fimiliter
facicnte.
Circa hoc duo funt dubia. Primum, quia non potcft idem efife a duabus caufis totaHbus vnus autcm abluens,& profercns vcrba,eft caufa totalis in baptizando,
hoc illa
&
crgo non potcft idcmBaptifmuscffcabaho,qui fir

orchne. Maior probata eft ahas per hancpropofitioncm , qui.}
caufalitate,qux compctitminiftro
*
/.
c.'M-
idcm caufator in eodcm

quo non * cxiftente nihil minus eft efFedus. Pro^tcrca fi agens & forma
i;j,hi| caufac
qua agit, lantaliud,&; ahud, &forma indu(f\aeritaIia.Hoc accipituraCommentatorc.
,
^*^"'*^-
<;.
Phyftc.t.commento
fcd hic cft aliud ,
& aliud agcns, ficut miniflro competit agere &

:
alia,&."tliaforma,qua agic:quia alia,&alia intentio in !fto,& inillo:crgofimplicitcraha
bjptizandinctio.Scdcuilibctaftioni corrcfpondetfuapafllo
zationes paffiux,
ergo funt
ibi
pkires bapt i-
& pcr confcqucns plures Baptifmi.

Ad
Dift.
Quxd.
I.
309
1.
Ad primum, concedo illam maiorem de caufa induccucc formam cffebiu^
hic au-
./in plmt
tem inducicfbrmam Deus,non miniftcr.
Ec fi obiicias,falccAi formam Bapcifmi , vc cft Saccamcncum , inducic miniftcr , & fic bapti^jtmtt
vni
func duz caufz,& vcfaque cocalis. Refpondeo fi vccrquc abluac, neucer in ablucndo cft faciant
coM/im tocaufa cocalis &: hoc iiuc ablucio Hac immcrgendo (cunc enim ambo mouenc corpus imttdem Btlmerfi vno mocu cauiaco a vircuc^mociua amborum ic hccc alcer poffec illum mocum ptijmi
caufare, camen quando fimul mouenc, neuccr vcicur coca fua vircuce mociua, qua poftcc
ca vri,ficuc apparcc, quando duo porcanc vnum pondus, quod alccr (blus poffec porcare)
,
perfundendo , vcl afpcrgcndo ,
fiuc fiac
afpcisa
ncuccr camen madcfacic coca
vccrque madefaciac aqua a fc perfusa , vcl

madefadionc ,quac cft per afpcrfioncm am-
licec
illa
borum.
Sed adhuc videcur ftare difHcuIcas , quia vccrque eft caufa cocalis rcfpc^lu prolacionis
verborum , &ficquanrumadvnam parcem cffeftus excerioris , qui efl Sacramcncum,
crunc dux caufa: cocales,& hoc cft impoffibilc,ica dc parce efFedus,ficuc de toco.
RcfpOndco, difficile cft quin alcerius vcrba fuperfluanc , ica quod non finc pcr fc pars
vnius Sacramenci : quia poncrc duo eiufdem racionis effc parces vnius, quod fimpliciccr
cfrccperfeftum, habcndoalcerumcorum pro parce, vidccur fupcrfluum. Qux auccm
iupcrfluanr,& cuius profcrcntis, difficilc
eft aflignare
vtraque , vcl ncucra, quia vcerque xquh complcce

rponiioncm quxrc.
quia qiia racione
S.
Cuius vero determinate
&
ifta,
& ica
Re-
ueniat
ah.'
filHedo for^
mam,
ter
ali-
nihil
facit,
DkifoteJt^qModhaptizuiUo hmus^veliUiusvalet,fcilicet
uit.
illa,
confimili inccncione proferc.
Si alteral'
terum fro'
nobU fenitus incertum
eji
,
,
cuius baptizationem Deusaccepta-
foius nouit
Deus , c^
AOOITIO
cui voluerit
reuelare.
A d fecundum argumcncum de aftione,fi ponacur in paffojvcl in
agence
dubium eft.
Si in paffojnon eiiplures realicer,nifi paffiones finc plures:ncc paffiones func plures,quan-
do forma reccpta in paffo vna eft. Ec hoc cenendo, neganda effec illa propofitio maior,
qux accipicur a Commcncacorc Si aucem adio ponacur in agcnce,*fiue abfolucum fiue
,
rcfpeftus ad paffum cunc poteft conccdi maionfcd cunc

:
illa eft falfa
diucrfis aftioni-
Quocunque crgo modo dicacuc dc adione , non

ponicur plures effc paffiuas bapcizaciones, fed vnicam.
Ec ex ifto videtur fcqui corollarium, quod Sacramcncum Bapcifmi magis eft bapcizabus corrcfpondcnc diucrfac pafTiones.
cio pafliua , quam adiua quia plurificaca bapcizacione aliua , non plurificacur paffiua>
nec Bapcifmus,quia paffiuaeft vna. Iftudaucem illacum videcur probabiIe,quia bapcizatus propric fufcipitSacramcncum fufcipic auccm proprfe ablucionem paffiuam , & non
:
ttiûam,
nifi
dicacur
idcm
rcalicer.
COMMENTAKIVS.
h T>
quando vnum
\ duabus inflrumentalibus
mtrfitati nti-
Efpondeo plmrs baptiz/tre , &c. Pcaemifsa

X\.explicatione cafus per varias diflin^lioncs fubiicit rcfolutionan communcm Thcologorum,& rationcm cius,circa qu nihil occurrit.
Primo tamcnobiicit non poflc cilccluas caufas
totales vnius,& ciufdem ef!rftus,qualcs funt duo
mini{lri,& duo Sacramenta. Hoc ipfum fccund6
probar, quia vbi agcns,
foniaa funt aliud ,
aliud, etiam cfTciSbus indudlus fimiliter erit aiius,
alius. Refpondct quantum ad caufam principalcm, a qua cfl effcdlus in anima non multiplicari
vnus vero , aut diuerfl miniflri fe habcnt
tantiim miniflcrialiter ,
non influxum phy-
viflrirum.
ficum.
rauitiplicctur cfFcdlus prout cft i Sacramcnris,
&
&
Utit f*qni
diuirfitutm
tffeHm im
tfm
JT
Ui.
ObitSil I
trunt du b'
flifmM}
&
',
&
Scd ad hoc obiicit de zScCtw proximo miniflri,nempe ipfo Sacramcnto
sJfirmat.
efl
3,^.fi^.y
quictiam flatuunt Sacramcnta phylicc
agerc pct virtutcm,aut adioncm rcceptam in fc:

perindc philofophari debcnt dc principalibus,
6c
dc inftrumentis phyflcis.fi
cundo
totalitatc virtutis
fint talia in
adu fc-
autcm.vt fupra vifum cfl

inflrumcntaphyficaper Dci afliilentiam, aut diuini impcrijintimationem,quacleuanturad hoc
non pcr virtutcm aliquam , aut motionem rcce-
pcam ergo
:
fl
aliqua adtio cft Sacramcntorura
rcfpeftucfFe(Slus,'nequit cfrctotalis
nifi
ctiam
Jiuia cadem repugnantia accommodari hic poteft^

icut Sc in adionibus principalium refpcdu ciuf
fpondetGabriel A4c<i7^.i.4rf.j. dtih.^. duofieri

Sacramenta,^ quibus ctiam cfTedus efl,vt a caufis
dum vnius in adhi fecundo.

D.Thomas hic fupponit cfTe vnum tantum Sa-
totalibus,
qu6d hic author non
putat ede incon-
ueniens. Fauct Caietanus i.partjpuft.6y.^.C.
&
quamuis non putet cundem cfFcdum totalcm cflc

i caufis pluribus,& totalibusprincipalitcragen-
tibus,non ccnfct cllc inconucniens.vt proccdat
/"*
Caietanus
, docet Sacramcnta clfc
dcm
Cinfttntio
& adlionis.
quod pcrinde efl ac qua:rcre an fint ibi

duo baptifmata,& non vfum folum. Ad quod re-
plicari
Gabriel.
quod vidctur multi-
principalc agens. Suarez fequitur vtvumque<i/^.
bat
cfFcdus. Suarez etiam loco prxmiftb appro-
modum quo illa duo concurrcrcnt pcr mo,
cramcntum , quod docct ctiam Sotus dift.4.
^tuft.
vmcoym.^. VMi.nvLS.dift.i.tjMfl,i.ihid<m. Durandu$,Vafqucz di^.i 48. cap.i, & tlij. Scd ratio
huius varic afIIgnatur.Sotus,Durandus, Paludanus fumunc vnitatcm Sacramcnti ab voitate fubicfti?
a
D.Thni
/'* '/
^^^^*'
tnSftramfn
vnum
jeî tVarqiiet putat cfTe
ciamcntum
licct materialiccr
/.beiH, vel conftituitur

figttifiemtii-
IV. Sententiarum
Lib.
3^0
S.4ti-viiii*-
vnitas in rcbus
formaliter Sa-
diacrfum: quia
genere ligni l-ormahtcr , cmus

numcro diucrfis rcpcnri poteft,
nonexvnitate phyfica coriim conftans, {cdcx
'.
vnitate fignificationis. Sic ih prbpofito ablutio,
& prolatio formi fata
k diucrfis fimul, in ordi-
& fignificatum,conftituunt
ne ad eundem fincm,
vnum numero Sacramentum,tion quod fint par-
inftitutionem reiinentJn concurretitia, ncqiie

cxconcurTrcnriavarJatut inftitutio,in qua omnis
fignificatio,
eific^pa^rum fundatur ergo Ci
&
:.
nequeant cpnciirrere vc. pattcsiijc ctiam ncquc

habcrcin fceandcm' figoificaîonem numcro,aut
rationem SacraititHtf.
Confirftiari potc*ftdeiKumcifione,& 8aptiJ
fmo, fuppofita fententii Auguftini ,de efficacia Ccnfirmath.
,"?''/"''*'
CircumcifiQnis:HtcquantumaddelefionemoriConhrmA.
^f.
-r'
ginalisidcra. pmTicroligmhcabaut.jeranttamcn
^, j,.
/ignadiuerfa , drSacrnmenta, ctiam quoad hunc uerf Sacra'"''*
cftedtum fcd quia refponderi poteft dealiiscffctSlibus B.iptifmi , aliter probatur , quia Baptifmus iteraiuS eft fignum diiierfum a Baptilmo Saptifmm
validc coUaro ,
diuerium numcto Sacramen- """"*' '/*
tum , alias non committcrttur facrilcgiqm itcra- p^-'^^
tione eius:fcd vtcrquc habct idem nuipero fignificacum , vc pcr fc conftat in virtutc : quin etiam
aliqui Patrcs , vt fupra oftcnfum eft , idc6baptizantcm denuo peccarea(Tcrunt,quia quantiameft
de fe , reddit fignum falfum fed harc perinde fe
habcnt, fuppofito fundamcnto Vafquez , ac Ci
fimul concurrcrent , quantum ad fignificatioiicm , qua: fingulis compctit,eundern numcro cffed:um fignificant , quantum eft de fe , vt eidem
applicantur, nempe confignare
reliqua ergo
vnitasSacramenti non poceft cx vnitacceiufdcra
numero cfFcdlus dcfumi.
Videtur hic author confundcre fignificatio^
nem Sacramenti cum ipfacius caufationc,fcu influxu, quamuis fignificatio Sacramcnri non con'
, .
tes ciufdcm.
Reiicit p^jeterea ratipnc.m Soti : quia ncmpc

ibi fimt prolationcs plurcs ,'& ablutiones : ergo
non vidcntur
cx vnitatc fijbicfti efle
vnum Sa-
cramentum.i Rcfpondct Soto, Baptifmumfiipponere pro ablutioncquaE fit in fubiefto ,

non
pro prolationcaut forma, quia dicit, vt fupri vifum eft diJlinSlione i. CT i. Sacramcnta fe habcrc
fi ;ut artificialia,quaE fupponunt in rcdo pro malcria,&non pro.forma. Ablutiones crgo illa-,
&
ctiamfi in diueifis partibus feorfim fiercnr
ficut
tribuunt candcm dcnominationem toti fubie(fto,

qua dicicur abiutum abfolutc ablutionc bapti/inali,in
quacunquc partc
fiat
fic
etiam fumcrcnt
De hoc
vnicatera a fubiedo in fcntcntia Soti.
5
Jmpu^natut
rt<o Vuj
fuiidamcnto fatis didum cft locis prxfatis.

Scd ncc cfpon(io ipfaVafquez omnino fatisfacicquia licct plures rcs phyficx couenire poflint,
yj. JQ.jj pragfacis Dodtor bcnc cxplicat , ad fun1
dandam rclationem vnam
figni cx infticutojficut
in Sacramcntis rcs cft vcrba,ad
fignificationem Sacramenti
nia funt
fundamentum
vnam completam
tamen
',
ifta
fignificationis
ha:comvt
vnum
fine altcro nequeat fignificare feorfim ,quia
neu-
trum fincaltcroeft inftitutumad fignificandum:

&: quamuis quodiibct corum in 'Jfe rci non ordinctur, vt comparsaltcrius
fje rei
tamcn
in
ejfe
ad aliquod
vnum in
figni ita ordinatur.vt cx iij
fimul coalefcat integrum

cationis
fundamentum
fignifi-
crgo non rcclc applicatur haec dodlri-
na ad inftitutum prsfentis quxftionis , quia

ablutio,
quam forma, vt eft ab
vno,per
tain
fe fignifi-
cat cffeftum ex inftitutione diuina,& perindc
Ci-
&
'
&
&
in adu fccundo, fcd in virtutc, quam habet

adu primo vt Tridcntinum docct & veritas
fiftat
in
cius pradlica
fubicdi
fuppofito impedimcnto ex partc
nondepcndeat ab cfFedupofito: fed

cnim ficut & fignificatio denotat
ccontri,veritas
folum
poflc,
& cfficaciam
quantiim
eft
ex parte
prasfcripta rationc huius authoris ncgantis
currerc vr partcs eiufdem Sacramenti
tantijm
in
quo
tfficiunt
vnum
conco
nifi in
fignatum
quod
ncque cohaEiet dodlrinae de Sacramcntis, nccrc^
concurfu alterius,quantum eft ex vi inftitutionis,

vnu qua; jn nihilo mutatur, fiue alius concurrat , fiue
Saeramentu
j^^j^ concurratidcindc etiam pcr concurfum altc-
Gtx Philofophiar;defumere fcilicet vnitatem cau(x inalu primo, qualem habent Sacramentadiuerfa,ab vnitatc cftcdus quia neque in ejfet nc-
Kn
e*-
ejfe
vnitite
It^nificnti
ni(,
r-
facij
(igpi:acproindcalia, &aliacftfignifica-
corum
diccre Sacramentum
qua conftituitur.
In propofito autcm certum cft ablutioncm,
formam prolatam ab vno,non amittercfuain fignificationem facramcntalem pcr ccncomitantiamalterius: qaia hoc eft fundamentum commune omnium in hac conclufionc , quod nuUum
tio toralfs
nifi velit
fubfirtcrefinc fignificationc
&
elTec^nifi
Rfl/
YJ-
2.
ex fuppoficione fignificationis propria:,
tam vnius,quam alterius adionis, & prolationis;

cx quodeftruiturilludex quo vnitatem huius figniricationis defumit; ncmpc cx co quodfimul
concurrant ad fignificandum, & caufandum cundem numero efFc(ftum, non poffunt diuerfum cfac proinde ncc diucrfam nufignificationcm , aut rationem Sacramenti
fccliim fignificare
mero
Dejlruitur.
Jn fe habcrc
Hxc ille. Sed
fusjvt iplc vult,vna ablutio,&prolatio,non concurrunt vr partcs ad conftitucndum vnum Sacramentum, cum iis qua: proccdunt ab altcro ergo
et.am lequc vnum fignum Sacramenti fimul
conltuuunt crgocum quodlibct fitdiuifum ab
alio in racjone Sacramenti, fic ctiam in ratio-
nc
/'"^"'''.
Dci,& Sacramcnti,qus perindc in propofito fubfiftitjfiue concurrant plurcs,fiuc nonjmaximc cx
modo,quofignificat in
gnificaret fcorfim, eo
vnltoiSarra.
>""' "'JntU
oppofitum confctûeutis fcquitur cx îmcccdentc quia aotiquam
que confcqucnter in vnitatc ,prius conftiruitur

pcrpoftcrius: nequc duocalores caufantcs vnum
numcrocalidum, idco funtvnus numcrocalor.
Qiiod ergo ram h^c prolatio , quam ablutio concurrat in al:u fccundo ad
vnum numero
effe-
<jtum,non facit,vtin^vnius figni efficacis communicent,nifi aliquo modo fe habeant, vtpartes

vnius. Fundaihcntum Gabrielis infra fuo loco
tcrmino formali
in materia dc Euchariftia ,
&
conucrfionis cxaminabitur
vbi difiicuhas hx^
pcr fc tradatur.
7
Caterum quid ccnfeat Doftor,quamuis communiter citetur pro fcntcntia D.Thomac,cft fatis SentemU
ambiguum:difficultatcm cnim mouct,& quid re- *?""'.
'"'' "*'
foluat cxpcndamus. Primo, refponfione ad illam ^^^^
obiedionem dc duabus caufis totalibus , refpon- primt rfffc,
dct vcram eftemaiorcm in caufis principalibus, Jio Dcclirt*.
quae ex virtute propria opcrantur,& phyficcjnon
autcm
in caufis inflrumcntalibus,aut miniftcria>
libus
quac
non habcnt influxum
in cffeftum
hxc refponfio quadrat fundamento, quo
&
ipfe va-
ncgac duas caufas principales, & roeiufdcm ordinis , produccre eundcm numerocfFectum, totalitaie aclionis : quiainuoltiit
riis in locis
talcs
Dift.VI.
MtfBtMt.
ac proinâ^d conftirationem Sacramentt minim^ concurnint refpcndec , fupple Scotiu,i^no-
imreediate,non vcr6de moraftttnis,vt fiint Sacramcnta,aut minifti:i.Hiecre(^n(ie {bpponitîicuc

hic funt ditierfi mini(Vri, ditierrc intcfitioncs, ita
eriam diucrfa efle Sacramenta.
Contrk vltiirris rcplicit > ftH(ftt> ipfa Sacra-
ptante pocitis
mcnta*quc funteffedusprdximtisminiftri
phjficusjcrunt cHacrfa hoc
& prolatio ita
modo
&
quia ablutio,
ab alterutro,vt totalis. Rcfpondei in ablucione communicarc pcr modun< agentium partialium, vcl faltcm ponc commanicare;
fic doas ablutioncs ficri,vnam, vt fupra cxpltRiflitat.
fit
quia cqae impofCbilc
cft
duabus caufis totalibus
totum cfTedum
fiAit & pattcm
cfFcftus.
Refpmdet
inquit
verb fitperfmmt
tritti
pttrs
vnim
,
,
M^l*
Sticrttmentij tjuia
fw dtenH
efi
it* tptiod
pcnere
nm ftmt
dtte
ferfi
eiuflem r4-
tionis effefgttesvmtu^ tpiodJtmpUciterejfetferfenmtt
hMhend altentm
îu
emtm pro ptine, videtttrjitperflmm:
tttitemfitperfituit
& cmttt
differentts
iiiffcile tfl
&c. quia nempc vtrhafque protatio

quc eft completa,& cum dcbita intcntionc : rcmittit rcfjxjnfioncm ledori rrj^^\inquit,
Mffiffutre
^nttre.
ditiim.
Subdit nefcto quis per additionem , qu^ non

, vt DCne notauic Scholiaftes,
fpcdlatadlitcrani
rclponfioncro hanc , nempe valcre Baptifmum

eius,quem Dcus acceptat,& hoc cfte ignotum,cuBVtltit
ius acccptat. Hcc rclponfio ad hoc folum conduftifmi tim,
cit , vt certum fit fufcipicntem effc baptizatum.*
Vtm
fMtm
cxcerum incpta eft ,
puerilis, nihil ndcns ad
mefiftMt.
&
HiiiciiMr.
non cS tamen ratione eft rciieam impugnat Vafquez , vt videbi-
fcopura DoAoris
cienda, qua
mus
prxtcr peccatum
quod contra confuecudinem Ecclefiz committercnt, fincvllancccffitatcfimulbaptizantes eundem , committercnt ctiam facrilcgium manifeftum , fi ita res fe habcret , quia quifque corum
:
fed quia
collati
&.am
fic
baptizantes
( fi
fimul ncquirent conciurrere ad efFe-
fignum , aut ccrtitudinem non habens de

acceptatione fui Baptifmi apud Deum. Secundo;
dodrina eft falfa , quia quodlibcc Sacramencum
)
&
ex infticucione eft efficax ,

habccccrcara promiffionem diuinam fcclufo impedimente ex parce fufcipiencis, fi cum debicaincencione adminiftrencur ,
confequencer haberec affiftenciam
Dei in ordinc ad CttcSt\xm , neque alcer prarucnic
alcerum,vc fupponic cafus , nequc eft aliud impe-
&
dimencum , neque cft cefponfio fccundum mcnccm Dt)loris,vc poftca dicam.

Vafquez camen Uco citttte adducit Dofborcm in
eandem opinionem cum D.Thoma , nempe fieri
vnum cancum Sacramenctun in eo cafu.Poftquam

auccra adducic
fundamcncum atuiquorum Du-
&Paludani,
randi,
& poft eosSoti
rcfcrcctiam
Do^lorem idipfum probare ex prxmiffo paffu

tcrz
VMftpw^Jm.
Htrim.
Dt'
tamen prim6, quiaconfoodic ad-
cxtraneam cum tcxtu : (ccundd,quia hac ratione vtitur Dodor ad piQbandum

diuerfii efle Sacramcnta in co cafa , & non vnum
SacramentmTi.quod
ipfa ratio manifeftc con-
qaem
ideo tranfcripfimus
li-
qula cum duo
Vafqucz demcntcDodkoris,) hocmodo

vctbaformz fupcruacanea funt,ac ptoinde nequc vnum Sacramen(inquit
baptizant,alicrius ablutio,&
tum pcr fc conftitmmc,ncqiie f imul cum

cionc
ablucio-
& formaab alio prolara. Si aurcm qu:^ra-
tac cuia(hauiabIucio,& vecba
fup^nucaoea fuuic.
RiiieitMr ti^
ttrfrttalit
frtfefM.
alcerius
&
cludit,ad quam
nbn tefpondet DoAor ,
fed
cam
niouet concludit,inqtiam/juantum ad viro confeqacntiz,& ex fonna , quidquid dicatur de ipf,

:
quant^m ad probationem,autmateriam.Non foDoh}r
propofitum currcre,& litera
ita extra
vnitatera Sacramenti in cafu communiter affer<o ab aliis , illam difficultatem proponit. Errat
denique in co,qu6d putat Dodorem loqui de Sarefpediue ad
cramento,quafi in zCtu fecundo ,
cffcûln caufatum in fufcipicnte:& huiuscrtoris
&
caufam dedit additio illa , quam non difcreuit

a textui& cundc crrorem habct. Sic etiam aliqui
noftrs fcholae intcrprctantur Doôrcm loqui,vt
Arctinus. Vhde putarcm
BafIblus,Tanaretus ,
Ballblum cfle priraum folutionis inuentorcm.
&
lO
Dodor ergo non intendit fic loqui de Sacramento,fed foram vt cit cfFcftus miniftri, vt patct ExfHcMtiir
fimfii Dt'
ex ipfaobiedioncquam primb mouet de duabos Sttii tKtUfcauustotalibus*ad quam primo refpondctnon femfmtim.
cfte inconueniens dari duas caufas minifteriales
refpcdhieiufdem cfFcdus gratijc , qaia principalis vna a qua fola fic cfFeûs per accingenciam
Jhyficam
ab
aliis
cancum
miniftcrialitcr
abcc vcrfus Adfritmim concede,&cc.
ica
mox fubiun-
gic Etfi obiicitu fkltemformim BMptifini, vt efl Sttcramentum inducit vnniiier,&fic fimt dux cttufit,
:
&c
Rcfpondet prim6,quantiim ad ablucionem vnam

eflecocalemex plutibus partialibus:quantum ad
formam
difficilc efte faluarc
vnitatcm Sacra-
epuapomre , inquit, dm ehifdem ratiome ejfi

ftenes vmus,tfnodftmplieiter effet perfeBtm , haltend
alterum emtm propant, videturfitperjiiatm : tjti^ ai**
tem/itperpiaty& cmHSprtferemis, di^ciU efi tîffu^
roenti
r,Scc.
x quibas conftateum
induceret periculum nullitatis Sacramenti i (e
fitxnMt
errat
let
tas
Ri^lbAd.
diuina voluncace acoe-
ipfa eft plana:quia per modum obiedbioniscontra
cife a
KtB rtfilMit.
Vafquez
dirioncm
,& ex
vnaraqakn aliam, penderC' Hcc
cui iuxta fcntentiam Soti.
Sedbbiicit vlicrius, fattem in prolationc for-
bts incertum diSt
&
m; noncommunicant,& ita rcdit cadcm diflicul-
Rfjfifit.
3"
hwic cbn(4rft9i6l!oninn, nempe efji^tc efji effeÛJ M^HdfMJ intclligi fol6m potcft dccao/is
qux attift^tim cffedkum per fcipas phyfic^ , &
:
crMm*m4
QujEft. II.
Tt
cft efFeftus
loqui de Sacramento, AgitMr it
miniftri proximus,non vcri vtcft
caufa refpcdtu gracix
auc chara&cris
&
SMtrMittemo
Jintrfi
fic
agit
&
talis.
Ponamus ergocafum fufcipicntem,nempe Sacramcntum,eftc inuitum .-ibfolutc in fua voluntatc& nolleconfentiriin rcceptioncm Sacramenci ; fed tantiim fi^c,& fimulatc fe habcrc, in quo
cafunihil reciperet, quamuis perficerecur Sacramencum It duobus iuxta cafum quzftionis:adhuc
raanet hxc quxftio,an fit vnum,aut duplcx/cclufo ordinc ad cffedtum , qui non ineft in re caufatum. Quando ergo dicit Doh)r fupcrfluere for
mam ab altero horum prolacam , Icjquicur de fuperfluicace in ordine ad vnum Sacramcncum confHcuendum ; quia neque du formx neaue prolacio earum,faciimc
vnum in^ rc*iauc figni,
rc
fpeftiuc ad inuicero,rcfpckiu^ ver6 ad locionem

alcera fuperfluic in ordine ad
Cramcntum vnam > qoia
confticucndum Sa: crgo (li-
akccafulcit
petflui
m M'
SlifrnBt.
de eo in aku primo,& prouc vircutc continct cffe^m dumtaxat ; non vcr6 in adhi fccundo
prout illum confert : quae acccptatio Sacramenti
de mente Dodôrum,
eft cx fcopo quzftienis ,
qui in hoc fenfu quxrimtan fit vnum Sacramcntum , an diucrfum in ration^ figoi facramen-
XI
IV. Sententiarum
Lib.
Si^perfluit alia,
qus eft eiufdem omnino csuionist

non ieeus ac in aliis compoittis v Koc albam nu-
cxcrcitio tbîploprofjrcntc, fic ftOiWconnotat

ablutioncra ciufdera facffcara ab alioafitte iot eadem
pecmam nat
meroalbcdinem, vt alteraomnino luperfluata.vt
aec}ueiilem numcro conftituatj neque conftitue-
pattcfiat,fiuCiinaItera:quinim6 fiad ablutionera
re poiTet.
modum figtuficandi.Ci9(prcfrum,n6 denotu adura
merotvcrbi gratia ita conftitpitur
Eodem modo forma
facramentalis
cum debi-
vno proIata,ita conftituir tniim

numcro Sacramentum , vt eadem forma , ab alib
ta prolatione ab
D farmA proiata,cum fimjli intentionfl,fit fupcrflua,nequc

'"'c, nequeinfignificationepoffitLadidera nu*
flitutre idem Hiero Sacramcntum , vt pars eius ordinariiquia
numirt,quM. quod natum eft dare vltimum al:um completum>
dj nonfubor- excludit in
mmmr.
ordine ad illum efFe(fium , omnem

aliam formam,
z6t\xm diurfum numero , qua:
aduenjre nequit per modum conftituentis , niii
fupponat potentiam incompletam ex parte ma-
&
teriz
aut conftituti
quz in propofito
nulia eft:
ergo easdem formaE (imul aducnientes nequeunt

conftituere idcm numcro Sacramentum ^ ex eo
qu6d quslibct natafit dare vltimuni adum , vel

omninonullum.
Ii
Hanc ergopartem tcneo cfTc de raentc Dodor
Sentlti Dt. ris ad quarft facit fua ratio, qu aequiualct affer:
Btri$.
hoc potiffimum tcnendo fentcntiam,

quam ipfefupra, vt probabiliorcm fcquitur </}?.
ncmpc forraam Baptifrai pertinerc ad
j. ^tfi.
eflentiam eius,per modum fundampnti ftgnificationis facramentalis & non folum fc habcre, vt
tioni
8c
1 .
circumftantiam rcfpcdlu ablutionis, vt fe habet

intentio miniftri refpedu vtriufque,
alia con-
&
currentia.
Imo ctiam idera
aflcro,
tenendo ctiara
fententiam Magiftri,quam vt probabilcra dcfcndit,quztocam fignincationcm facraracntalem

ftatuit in ipfa ablutionc , ad quara fe haberet fic
forma, vt conditio,
circumftantia.
&
CtnfirmttU.
Confirmatur> ablutio facramcntalis abvtroquc
non facit vnum in cffc figni facramcntalis;

quamuis rcmocc poffct aiiquo modo dici vna
phyficc crgo tollitdr vnitas numcrica Sacramcnti in propofito cafu , quantum ad matcriam,
fa(5la
altcrius rcff rrf cur^cfrct
gnificandi
omninQ falfa in modo fi-
^qiuanmis-forraa Grxcorum, quoad
ablutionis in exercitio,vt cfl a profcrpntc, fed refpcdliu^ ad pafnim ; tamcn in rcipfa id fppponit
implicitc , quia advnitatem Sacraraenti requiritur i 8c forma Latinotum,qux cft raagijs cxprefla
in raodo fignificandi
non folum quoad ipfam
fubftantialem fignificacionem
Hinc crgo
cft vera.
Doôr
patet tationcm illam,quara
talis eft;
& illaquae prarmifit dc
vnitate lotionis
debcre rcipcdiuc ad fubiedum de lotione in ejfe phyfico , vt cft a duobus miniftt is

partialiter ; non auccra de lotionc , vt cft figniincelligi
ncationis facramentalis
fundamcntum
&
vt
xefcnur tam ad intentionem , quam dcbec hapercminifter vt applicans , quam ad formam ab

ipfo prolatam,quxlimitantur neccflario adablutioncm fadtara a fcipfo,vt tota cft,
non vt pars
&
fada ab altero refpedliuc ad conftitutionem Sacramenti , vt

eft pcr hanc formam conftitutum. Nequccontra
altcriusjcrgo ctiara fupcrfluit lotio
hanc fupcrfluitatcm plurimum vigct impugnatio

Vafquez,quae eft talis:
Ex co quod aliquid comparationc Sacramcn- TunJmmentM
ti,ita fc habcat , vt finc illo reftc conftarc poflet, ^''/f*:^
non fcquitur rede d conftirutioncm ipfius Sacramenti nonconcurrcre. Excmplum,fi quis non
folum confiteatur pcccataalias non
confefla,
(cd.
quibus abfolutus cft , non fcquitur confcflionera horum peccatorum non fpcAare ad conftitutionem Sacramentijquamuis ctiam
alias confefra,a
fine illa cum confcfllone aliorura confilfcret Sacraraentum:crgo rimilitcr in propofito,quamuis,

yni fonvia omiisa , inancret Sacramcntum , non
quantum ad ror mam. Anteccdcns probatur,

diue" ^
^Hcad for quia forma prolata ab altcro , fiuc fe habcat vt
fcquitur quin illa firaul proIata,ipe(5bec ad conftitutioncm vnius Sacramcnti.

Rcfpondetur in pnmis vnitatem Sacramenti
mM.^qutttd ccmipars ablutionis in fignificando
Pccnitentia
fieri
m^tiri^m,
fiuevtcitr
cumftantia,ita dcterminaic veriEcatur rcfpcdbiuc

ad ablutionem,ab ipfo folo fadam \ vt nullo mo-
4o
ad ablutioncm fadam ab altcroi

faquiadcnotatadumablutionis,vt fit valida,
cramcntalis , quatenus i ptofercntc fit j idcoquc
ex communi fententia li vnvis abluat,altcr profe--referri poflit
&
rat fbl um formath, non conficitur Sacramcntum;

quod elTet falfum,(i fotma nata eilct decerminare
ablutioncm facSlara a non profcrcr\tc , vcl ctiam
partialiter:
nam quaecunqueablutionata
minaripcrformam
cicns
^
Ec
âin
Vtrmm
not^t
etnmblu-
ipr^f'^'
fi
fi
deter-
fcorfim fierct, elfetfuffi-
& perinde decerminarctur pex eandem,

dicas,cx
CQniundione ad ablutionem
a profcientc connotari
^blutionem
fa-
alterius,
hoc nihil cft \ quia neque ex infîtutionc diuina,

hoc habet formae,quaE nullomodo variatur in co
cafu:ncquecx inftitutione humana, vctbi gratia,
illa qua vtitur Ecclefia Lacina,ôrf baptiz.OyScc%
ica cnim dcnocat aftum vt egiodiencem a profe-
& abfokuc fub hac ratione
, vt nullo modo
modo fignificandi rcfcratur
ad ablutionem fafkam ab alio , raagis quam fi di-
rentc
^^ fignificatione, aut
ccret , Ego vjdco Petrum, non connotaret eundem vidcri a Paulo , quod nullo modo fignificat:
crgo cum forma tantum fignificet ablutioncm
baptizati
non abfolutc,
fcd vt dct^rminatc
fit
in
oftendit,nempe fuperfluerc alteram forraamiperinde concludere etiam delotionc, qua facramen-
non
aut diuerfitatem eius numcricam

fSmi a matctia rcmota , qualia funt pcccata,
,
Stluitur.
fed a proxima
, ncque illa effc raatcriam , in qua

vnitas
sfundacur fignificatio Sacramcnti , fcdcflcmate- tr*meniifa
riam circaquam cxercecur :idc6 nihil faceread ""*'"'*
propoficum,ilIain inftantiam, quia non ita fe ha- J"""'^''
bct forma Sacramcnti Baptifmi, fed tanttim fun- iu/Anti'"^
damcncum proximum,& vltimatum conftitutum
in genere formae , nullura dicens oidinem , aut
W#
compoflibilitatepcr modumcompartis.ad ^liam

formam; & conrcqucnter ita conftitucns hoc
vnum pumero Sacramcntum , cura hac numcro
ablutione fa(5ba ^ profcrcntc, vt ncquc cx parte

forms , aut materiae fit corapofllbilitas ad aliam
formara numero diuerfam $c haeccft fiipcrflui:
tas,
quam
intcndit
Podtor, nonfolumquoad
itum conftitutionis Sacramcnti,vt raancrc pof^

forma diucrfa fcd ct jam quantum
fct fine altcra
adpofle: ita vt cu^n iIIanequeatcohsrerc,aut

abcarecipere conftitutioncm vllam cflentialcm,
aut inccgralem in ej/i Sacramenti , aut etiam
,.
fimul
ciiin illaconftiruerc
Sacramcntum
tiali,aut intcgrali conftitucionc,
cllcn-
& fcruat^ infti-
tutionc Sacramenci,vt de fafto eft.

Accedit vltcrius, inftantiam magis probarc
cppofitum,quia in gencre confcfsionis,
atus,
&
eft
diuerfa
numcro
confefsio peccatorum
qux
alias
îsy^w
.^
VI.
Dift.
non
Rrt$rfi*tMr aliis
imfMmiM.
confcflio
funt confcffa > quando iHa fola fit , Sc

tam illoium aliotum vcnialium pccca-
, aut aliis confcirorum } & ita hacc diucrmatcri* infcrt diucrfitatcm numericam in
torum
fitas
confcflione, vt
quandoquc fiat nulla confcfllo,
ft
omittatur aliquod peccatum culpabiliter, quodi

tkrbuit confitcri. Quin etiam fi loquamur de con,fcflioncvt cft infornaatioiudicis,tot funtconfefllones
quot pcccata confclfa
>
tam numcro
qukm fpecie , ctiam rcfpediuc ad fcntcntiam , &
Mi
fMtS
timfdtm
H-
**'*"^'
cognitioncm iudicis& fatisfa(fSonem,licet vnica fcntentia , quantum ad remiflloncm , tcrminetur aftus iudicialis , vcl confcflioncs vna i.pformationc exponafttur , qua rationc dici poA.
funt habcre vnitatcm, de qua fuo loco.
Alia ratio , qua prxdiStas aivhor putat fi?.
impugnarc Dodlorcm , tendit comra illam adr
ditionem aliorum j fcd ncc cam redc impugnat,
vt in fimili aliis vifunxcftcontracandcm fupri
dc Baptifmo paruulorum, difit^jj.i. hk dicit impoflibilc cfle vnam prsdibarum.a,blutionum
ve alitcr
8c
non poflet
fupramodumordinariura agcre> quod
Vm
cMMft
qu-
^(fc /*
^^f
quia
vnum
cffcdlu,quia
tjfe,
fignificat
alterura ver6 in fieri,
cffedura infailo
quod fufficit ad
tcm forma vtriufque.vt fupri
alias
Dodorc dc Daptifino Virginis
difi.
vcrita-
cum
diximus
Et
4. <pufi.6.
rcfpondcrejur ad replicam k nobis fadlam, contra eandem additioncra : fcd non rcdkc
quadrat,quia Sacramctum dcbet habcre aliquem
fic etiara
effcdura,cx ordinatione diuina,& finc fux inftitutionis,ad hoc vt licitc k rainiftro appllcari pof'
fit : in ptopofito nuUura habet j
quando fignat
&
cffedtura aliqucm in foElo
effty
illud debct
fuppopec
D^. conccirum immcdiatc , vcl
pcre vcl i
alias caufas.
Quanium crgoad efFcdlura rcmotum miniftr j,

qui
eft
gcatia
TridHcnttur
flraul concurrcrc ad illum cfFeduit>, XrMti sb V-
Sacramenta
trefMtSscr-'
vt dicit Do6ko5 fiipri in refponfionc ad prima obtnintt itimr
iedionem, & hoc non cft inconucnicns,quia cf- totmlitir.
ficacia tam miniftrantis,quaaj Sacramcnti confi^
ftit in eo prxcisQ,qu6d habcant adiuntam diuinae volutatis dcterminationera,&proraiflIoncmr
non cft autcm inconuenicns ha:c multiplicari,ita
vt intuitu tara huius,qaim illius Sacraracnti,
eft cofitra
&
Catcriira vt cadcra ratio applica.tur ad pracfcns , habet facilcm folutionem cx principiis , ad
tanquam ad cundcmnuraero cffedtimi , vt appli-
duas caufas totales eiufdeni effeftus
^^ in
effi cffptis ,
ita rt ab.
indiuifibic-
v* t^ntu^ natus itt
,&
totalitct , fi attingat eius pro'^^ prodroci totus

dudionem , fiue inftruracntaliter , fi.ue phyficci^
"
ex dcfc6kavirtuiiiincaufa,fcdcx defcftu
capacitatis in cfFelu.Huius gencris putantmul-
non
ti circ
formas fuhftantialcs in codem paflb.pror
duo ignes applicAitur eidcm

quod natum eft rcciperc formaro ab al-
paflb
>
ita vt
fi
tcrutro feruata proportione a6liuitatis,diftantia,

cactcro aequali in ipfis , ncutrura pollc agcrc;,
&
fcdrcquiri dctcrmiationcra primi agentis,qui

vnus prx alio determinetur iaagendoa Itero nihil agcnte ,qui licct indudat infiia virtute formara produftara , tamcn ob incapaciiatcra pafli
&
concurrcnte alio ignc, fit in potcntia ccmota

indctcrminata,nonvcr6 proximi,donec dcterminetur pcr priraamcaufara,cuius cft (upplere dcfct\im naturx in iis,in quibus ipfa natpra dcficit.
Eodcra modo in propofito,faluadoidcm priacipium, ctiara quoad cftLcaciim SacraiDentorura>

rcfpcftiuc ad efte&ura,qui natus cflct,iuxta haec,
Eroccdcreab vno tantum feorfira ,
& non a duo-
talibus deterrainctur
numcro diuctfis,& topct fingula ad caufandam
gratiam facraracntalera , ad quara Sacramcnta,

cata funt huic fubicflo
, ordinantur.
Sic ctiam
elcdlus mcdiante Baptifmo , aut Poenitcntia itt
fine recipit gratiara ,
eandcra etiam recipit cx
&
motiuo eleônis fuac > quae funt diucrfa motiua,

ad eundcm effcûm dctcnninancia..
Alij docent , vt- Baffolis , ilk Sacraracnta per
fe habcrc in a(5hj.ccundo ,
fic BafTolis.
ctiara commodc fuftineripoflet,& declarari vni- ProbMbilk
modura vnius
&
tas nuraerica
ipforum, ex vnitatc numerica finis,

applicantur,
fiunt,& ordiMantuc i miniftris , vt eundera nuracro finem,
quera aatiagunt , vcl partialitcr, vel totaliter in
fic ctiara fumitur vnitas nu
tffe caufae moralis
mcfica in Sacramento Altaris, vt ordinatur per
modum completi paftus ,.& conuiuij ad eundem
fincra , quamuis illc finis pcr vnara folara fpeyi:
&
hic,& nunc
ciem
attingatur.
Poteft dcni<JUe in re morali
furai etiara vnitas nuraerica Ji raateda
ytwttfquc,
nempe
remota
a lotione, inquantum phyficc
integrat vnaita lotioncm fufcipicntis
&
fic
ex-
Doiôr , \t fupra vifura cft,& in

tcfponfione ad fccundum , diccns baptizationcm
pafliuam eflc vnam , intclligendo tam de lotione interna,quim etiam extcrna modo dido,
vtruraque cnim corapleditur j quia dc lotionc
plicarijpotcft
us firaul,tunc dctcrminatiocfFc^ktis dcbcrc pro-
interna nwgis.v^gct ipfura arguracntura,ad quod
uenirc k primacaufatinquamora afllQit Sacr%.-
rcfpondet.: d^ extcirna amcra cxpreflius loquitus

refponfio, vt fubraoueat replicam,quae cx plura-
mcntis , neque rcquiritur aliud motiuum , vt

vnura prae alio in ordine ad cfrcdhim ocdinaret,
cxtra fuara voluntatcm:otdinaret taraen aliquod
ipforum ex yoluntatc antiqua , qui dccreuit affifterc Sacramcntis in ordine ad fuura cfFeftura.
Etfi dicas ,ergo Deus eftet caufa, vt Sacriraentura alterura carcrcrcfTcdu.
adfcjonum furaifur : quantura autcra ad intcrnam lotioncm, &eius vnitatera rcfpondit cx-
litatc
prcfsc fupra in rcfponfione ad priraara obiedlio^

, eam eflc phy ficc \ caufa principati^
raukiplicaturriminiftrls autcm tan-
nera diccns
qu noH
tura rainiftcrialitcr.
H O
M.
NoH vaUre Baîfmum^vnoftnenteformdmy f^ altero materiamidr qus huim rati,ita AUnf

4 .f:q. 1 6.m.6.D.Thom. 3 .f.q.67.art.6.BoaH.d. j .art. i.q.i. RichardJ. 3 .art./^.q. i .PMud.SO"
tns
Gahr. Durand. citati.
Scociopcr.Tom.Vni.
iS
& chaiader, dicendumefl, illa duo
miniftri,tanquara raotiuis
ducibiles
Refpondctur negando confcquentiani
hacc culpa eilct vtriufquc miniftri concurrentis

io co cafu^ vcl ccrte diccrctur ncutrum carere fuo
coraraunc Dodorum aflcrcntium powntiam Dci

non cfle ligatam Sacramcntis , quin poflct alifcr
datecflêdlumipfius Sacrameti, fine SacraracnXQ.
qu*c di6ka additio debcat reduci > ncrapc non dari

totmlet
II.
prolationum i Dcaacccptari,non fada aliqua in

rcbus ipfis mutatione.Quac raiio profedit cx modo, quo atiis explicat potcntiam Dci ordinariara
eflc alligatam &icraracntis
Qu^ft.
Dd
J^
fittttttti^
IV. Sententiarum
Lib.
314
Dc fccuftdo membro diftindionis , dico qu6d vtroquc feorfum aliquid facientCrat

profcrcntc verba,nihH fit. Nec eft alia ratio, nifi ihneutro cotum finjul fic abluente,
jflitucio Dci , qui ficuc voluic cffc vnum principale agens , ita voluit habcrc vnum mini(Irum in coâcione inccgra Sacramenci.
Hoc cciam apparec accipicndo iftam formam * qua nos vcimur : nam per verba illa,
profercns ea , figni^cac fe abluere : non aucem debec oraciq cfic falfa , quae eft focma Sacranêncorun^ verorum. Gonfiniihccr cciam debec inccHigi vcrbum Grzcorum dicenpum , hdptizetur, &cc. quianoncft cancum dcprecacio,fcd cciam quzdam cfHcax optalio; vc fic fenfus, per iftum adum nêum circa iftum, bapcizecur ille.
&
CQMMBNTARiyS,
xo
"Y^B flctituUmembraticc. Hzc condufio eft

X^communis DoAorum,S; ratio,quam pro
fUnelujit eS-
vmnit.
eaadducit, magis efficax
eft
quiim
illa,
qua
alij
f cuntur , putaQtes verbutn B^tkfi , pro niinifterio cocius Sacramenci fumi

eft
quia ille verbi vfus

impropriusjformaenim non denocac feipfam
modum
per
fignilicaci
cuius prolacio incegrat
minifterium Sacramenti j (ed ipfam ablucionem,

vc fic k miniftro. Hanc cacionem OoAoris feSuarez.
VaTûcz.
quuncur moderni, Suarez loco citato,& Vafquez

e^. 4. tanquam maeis efticacem. Racio ergo k
priori eft infticucio Chrifti,qux fufficiencer colligicurex Macchzi vIcimo,vbi cradicurpraecepcuni,& forma Bapcifmi : Etmtes docete otnnes GetitesJtMptiKAmes eos in timtine Patrit,
&
Filtj,
& Spi~
rittufknli : vbi denocacur
ablucionem debere fic

î ab eo , qui bapcizac cum inuocacione Trinicatis } quod fupponunc eciam omnes Pacrcs. Voluic crgo Chriftus habere vnum miniftrutn in
minifterio incegro Sacraroenci , ficuc caufa prinpaccc , inquic-Dodlor , in for-
cipalis cft vna :
&
ma
Lacinprum
non
eft falfa ,
Ego
hdptiKjete,6cc qua:
& fignificac ablucionero
forma
przcis^,
yc fic ab eo,qui profcrc illam formam ; quod debec eciam fic intelligi in focma Grarcorum , qu9
in nullo cafD,eft valida, quin in eodcm elfcc vaii-
da forma Lacfnorum qux camen non e(fec valida incafu , quo ablucio fieret ab altero diucrfb i
,
proferente, quia efTec falfa.

Marfilius in ^.^fi.^. dtrt.^. itdno
1 1.
docec in
vbi duo eflenc prarfences, quoXim ftntm- x\xm vnus eflec mancus , ajius stxh mucus poffe
,
**
miniftrari vaHdl^ bapcifmum,mucoIauance,&
MaiClius.
cafu necefficacis
manco
Caietan.
proference
fQrmam; hocmodo
quem
^pti^îtitu , Scc.
Noste
fequi videcur Caiecanus
(otmzêffct Bapcifmus vaHdus.Secund6,in ilullo ImfUgUMtMf,

cafu necefficacis Sacramencum confici poccft,
quin eciam conficiacur ordinaric , loquendo de
Bapcifmo. Terci6,perinde illa forma eric falfa in

eo cafu , eciam pluralicer ezpreffa quia/, Not te
b^tiKAmits,icc. denocac ablucionem neri ab vtrpque quod cafus non pcrmiccic^ Qujrc6, Sacra- L*x
',
menca habent fuam infticucionem conformem

legi ordinarix , & non comprehendunc cafus,
ficut neque ipfa lex,cuius funt remedia ordinaria:non debet ergo dc faciii eorum infticucio referri
ad cafus exorbicances
ficuc nequeefficacia.
& non fubfiftcnces,
bufHam prxcepcis, qux ad incegricacem ipforum

5 verbi gracii, deprxccpco confeffionis
verbalis in eo,qui cftrautus, vcl incegrac confcffionis omniutfi peccacocum in eo, qui iamiam eft
fpeftanc
&
Ahfoluti >'
moricurus, vel in eo,qui peciic abfolutionem,
vfum loquel^, qui validc abfbluuncur in tafu valids.
raii cafii, vr colligicur cx nacura adus,in quo infticucum eft Sacramcncum , accedence Ecclefiae
declaracione. Ec quia ad vecicacem formaE,& fen- Rtftithuint,
tencix , in qua primarid huius Sacramenci vis
amictic
confiftic,
fumcic informacio, quae paffibilis eft ex
quando alia haberi nequic.

In prop6fico camen nihil tale habetur , quia
neque cx nacura adus ablucionis , vc denocacur
fieri a proference formam, quz eflec falfa & praftice , & fpeculaciue , fi non exercececur adlus
ablucionis a proference \ neque ex dcclaratione,
vfu aliquo,auc praxi Ecclefiae ; neque ex paricate
cafu,
rationis poceft excendi minifterium Bapcifmi
ad
cafum pra^fcripcum , qui non fubeft legi ,
omncs Theologi repugnanc. Nefcio ergo quo fundomenco aliud aftericur , & magis videcur fuper-
&
c6cra vecicacem,& reuerenciam Sacramen-.
fticio
CsftMnSsd-
mus fupra , oafus
ci,
mittitnr,
fu , aliquis eft ica mancus , quin proiicerc poffct

aquam ex ore in fubieftum , 8c fbcim fubiunge-
fe. Conclufio probacur ab aliis ex quibufdam

Canonibus , qui fpedanc ad Sacramencum ordi-
re verha , quia (ûascumque vircus mociua fu|Scic ad pcrft6lam prolacionem , fufficic cciam ad
proiiciendum forbillum aquae in fubie(Si:um , vei
ciac racio Docfloris,
certc dimiccendum,
& concinuftndo prolacionem
ymm pdffi baptiz.arejmulplures

baptifmat^
H O
nis
qukm piecas in eum , qui fic laborac neccffica-
& varias
paciuncur incerprecaciones
fuffi-
& communis fenfus, ex quo
infticucio Sacramenci fumic legicimam incerpretacionem. Videancur moderni.
M,
proferendoformam pluraliter, e/uo caju verius efiferi plura
DfiHfores citati communiter^
Epttamenfeccatum,Jine maxima necefsitate id
facere.
6
Vmts ftmul
potejtbdpti-
tMrtplnrts.
Dc tcrcio * membro diuifionis, conccditur qu6d ifte plurcs fimul afpcrgcns, vcl fundcns,& fimul proferens formam in plurali,diccndo, Ego baptizo vos: bapcizac fimul omcamen peccac mortalitcr : quia non fcruac formam impofitam fibi ab Ecclcfia , nifi
fgyj^ g^^ ^jjj^ ncccffitas , qu6d immincjrcc mors omnium
fi quando fingulos baptizarct figillacim, aliquis corum forcc morcuus, anccquam alios bapcizaircc.
iics
rifmiitdtfut.
Quidquid enimficdcqui-
^.part.<pttfl.6j.m.6jrefponML j. Sed,vcalias dixi-
ifteeftfi):us,quiainnuUoca-
ordinM'
ria non dibit
&
Scd
VriquitappU.
eri in freffitt.
VI.
Dift.
Quceft. II.
315
dubiutn , vttum tunc fic vnus Biptifmus ? Vidccur quod nou quia plurcs funt baptizati,& pcr confcquens plurcs baptizationcs pafliuar,
ita plures adiones,& plurcs Baptifmi. Sedoppofitum vidctur,quia non cft nifi vnica formamam
vcrba tancum funt fcmcl prolata. Poflcc camcn magis concedi , quod func plures Baptifmi, tcncndo illud, quod ditum cft, quod Sacramcntum Baptifmi cft bapcizacio paf-
Sed hic
cft
&
Ec cunc ad argumcncum diccndum,qu6d non oporccc ad plurificationcm ahcuius,

omnia quar funt in illo , plunficari fcd fuflicit aliquod corum plurificari , ad lioc quod
liua.
yrt^t
fmnl
baptizAns
/'^'"
>
P^*"'^ f*'''^
^^F''fi"^'
""
tocum
plurificctur.
lingularc plurics
Ec
illa
cciara
formanon
cft iimplicitcr
vna,quia
/y iôj,includic
m fc
gcminacum.
An auccm cafus nccc(ricacis,qui poficus cft dc piuribus ftacim morituris,cxcufaret miforma, Baptiz,o vos^l pcccato morcali dubium
niftrum vtcntcm
illa
hoc
quia cx
illa
racionabile
verba , Baptizo
lucricaliqucm
ica
te,
in poceftacc Ecclefix fuic
didum eft fupra dtjl.^.quajl.z. non
(ficuc
pracciscad illam
formam ardare vcpcr hoc

,
Nunc autem in cafu praedido,
falucis.
cft. Videcur camcn

dccerminare iftam formam ad
;
quo
vidccur ,
qubd
ipfa vo-
alicui praccluderccur vii
alicui illorum prrccluditur falus,
fi
non
polfcc ali-
quis finc pcccaco mortali vti ifta forma , Baptiz,o vos. Nam fi in quocumquc cafu cflrct
peccacum morcale,nulIus dcbercc cos fic bapcizarc nullus cnim dcbec falutcm alterius
procurarc, pcccando in fc morcahccr.
:
Dc quarco mcmbro ^ diftin6kionis dico quod cempus haberi poceft ad difccrncndum , an monftrum fic fimplicicer vna perfona vel dnx dc hoc dcbec habcri diligens
,
Poccft
inquificio ancequara bapcizecur.

ris
puca ,
fi
duo
finc
capica
Ci
auccm
inquificio haberi , vel
ex parcibus corpo-
vcl dua: fpinaz dorfi': vcl principalc indicium dc cordibus;
fed illud non poccft
eflfc
pitibus cflTccomnino
ccrtum quia
faciliccr
euidens
dum viuic. Sed nec fignum
dc duobus caaliquam ccllulam in matricc clTc pcrparce fuperiori,&: cunc concurrercncparcesfemi,
pofl!ibile cflTcc
Dm capirA
non
f^^nifi.
'^""^ "fcef.
focacam pec cotum , praccerquam in
nis candcnccs in diuerfis incaftracuris matricis , pro toca partc inferioti , &: cunc diftin- ^", '^**
'*"'"'"
ibi formarencur duo capica, cum caracn reliqua maccria
guercncur in parce fuprcma ,
uon fuflSccrcc, nifi pro formacionc vnius perfona:.
Breuiccr , cuidenciflimum fignum diftinguendi , cft pcr aftum intcUcftus >& volun- j^fjTMla di-
&
enim funt dux anima: non eft ncceflarium vnam fcire quicquid fcic aha , &: gnofiUl an
tamcn raro vcl nunquam accidic , qudd finc dua: anima; , iquin monflm fit
fint duo capica, vel duac partes principales capitis , licct non e conuerfo. Et fi quo mo- ^"'* f^fi'
"**' ^" '^'**^
do poflit deprehcndi diuerfitas intellcduum in intelligcndo
tacis. Si
velle quicquid vulc alia
puta
quod pCF aliquod
fignum dcprclicndcrecur idcm fciri,&: ncfciri vel poflec deprehendi diucrficas voluncatum, puca, quod eflec ibi vclle &: noUc de codcm abfque dubicacione ccnen<ium eflcCx
quodcircnc ibi duacanimar. Sed iftud non poccft iudicari, nifi de monftro adulto, qualc
ponicur fuifle in Francia,habens duo capica,quorum vnum cxprcflic nolle dc co,dc quo Monjfrum
aliudcxpreflic velle. Vnum enim noluicconcincrc>&fobrie viuere, &: aliud lafciuirc 6c in Galtla.
:
cpulari
& cum vnum per os fuum excedercc, rcliquum clamabat fc grauari^

&
Dc cali monftro dico quod
fi ccrcicudo poceft haberi ,

finc parccs , dc quibus pa,
pertincnt ad diftindas perfonas , feparatim pcrfundi deberet ifta pars , &: illa,
itcratione forma: in fingulari fupcr vtruraque. Si aucem cercicudo haberi non pof-
quod
tct
cum
fic,bapcizandus cft falccm in
ma
illis
parcibus, qux principaliccr pcrcincnc ad vnum jcum for-
&:fccund6 ablucnda: func alixparccs , qux non vidcncur principalitcr

percincrc ad illum primum,c hoc cum foima,qua: feruandacft in iHis,de quihus eft duin fingulari
hium
'""''>
"""^''.
7"*^
^**/"**
^**'"''""*'
qua: ponitur Extraua^. de Bapufmo^ (^ eitts
S
Si conjiat
Monjlrum
duarii ani-
HO
effeiiu^ capite
de
qiiihfs.
M.
monjlrum hahere duas animas , pars fpetans adhanc antmam ,feorJtm baptizMtda.^
a parte qu<e fpefat ad aliam. Si dubium ejt ,
ofl httc/vel illa
parsfit
atteritHamm ,fub con-
ditione baptitetur.
Ad primum argumcntum ^
Nam
fi
idcm
antecedens non eft verum , loqucndo dc vno Baptifmo,
fi intendat probarc maiorcm

loquendo de vnicc) Baptifmo. Rcquod hoc non probac prima probacio dc mulcis fimul afpcrfis.vt paccc in tenio
rcs baptizationes. Ec
fpondco,
baptizat plurcs,hoc cft pluribusbaptizacionibuspaflluiS}&: icafuncplu- Adarg.t.

,
membro diftindionis.
Ncquc fccunda probatio dc monftris
Sccti opcr.
Tom.
V1
quia
fi
eflcnt dua: pcrfonac in
Dd
monftto > cflenc

i
fiîlU
IV. Serltentiarum
Libi
3i6
iigillaeim
baptizandx vcl Atimvi<l baptiztremuc fub

:
liac
^rma
Egi^4>jjitiM^fis^quzm-
nou polTcc do facili iQuenivi talis icilicec,

quod non pofliec expedari ^îaUibaptiâfciQ oorum eSJcnttztnca duo Bapcirmi, ficuc
uis rrYiift?r peccaicc (Inc nQQdUcatc*qi>a;
<li<ûm
Ad
cil in ccrtio
membiHi <iibf)bioni$.
cerciam probaciojn^mde)uch%riilia,quaoiuis Sacerdos proferctid^ rcmel vcr-
ba,plures hoilias confccrec (tmui:camcn func ibi piurcsconfeccationespainuae. Ec eciam
qu6d
poflccconcedi,
eltcnc plurcs uchiri(bia;) ilcuc plurcs boftia: : fimilicer plura vina
confcCraca, ficuc piuravina.
Ad fecundum dico quod in aliquo concurrunc plura, quorum quodhbcc

,
ynitM
bit-
ptiiantu,
eft
eil in illo
(Inc aho,
cA aliquid in fc , iea poceft permancre vc fic ahquid cocius, ficuc

exemplo dc parcibus domus. Hoc nôdo non eil.in propodco quia nec vcr-
ahquid
iii
fe
&; iicuc
^Homodore^Htritur
fiapt.
ba linc ablutione func ahquid Baptifmi , nec ablutio (inc verbis. c ii dicas , faltcm illa
ad
vc iimul exidentia , fun( ad ^^pcifmum ,
(fc- poiTunc adhuc ciTc a diuerils. Hoc ye-
&
non cifec vnitas jcfHcientis reqnilica > inquantum illa conftituunc vnum
iignum eft aiKem requiiica proptcc ordinacioncm principahs agencis , 6i, infticucncis:
f. idud non cirec lignum efHcax^ niii cocaUcer qainidrareûr ab eodem.
rum
eflfec,
fi
COMMENTAKiyS.
TTÊ
a
mums,
Alcnfis.
D. Thom.
b. Bonaa.
Soius.
bnirti,.
e^mque fupponit Doôr
<;x
Thomx, D. Bonauenturac , Richardi.

etiam docec Sotiis : videantpr locis citatis
in fcholris pr^milHs huius quxftionis. Ratio
eft, qaia pihi} deBcit ad valorem Sacramenti re-
Eam
dc Cngulari in plaraIe,quo^d
particuiam vos, requifitur ex partc fubieAorum:
,
afterentes Apoftolos tot millia
Vno die
dixie.faâm clTe con(lat,quorum B^ptifmum.

ratum habec î^letia , 8c necelQtm ex paucitate
miniftnorum rufficiemer qaaiiiicat adlum tefpe(Stiuc ad legem , qoando aliter nci^pac ipfis pro"
uideri ex cafu, aut defcdu rainiilroru:hoc tamen
(i
cattera
qa ad
namerum.
b De Mutrto memtro,8cc. Vide textumin quo
regulas difccrnendi diuer(itatem perfonarum,
ahimarumin mon(lro,fundatas exhibet
dum ipfum baptizandi licit^,
c^biftriham faciunr,
prxmittaniur , & ihquantAm (ieri poteft reiiqoa pr^paratoria ad Bapcifmum. Si autem nequir hoc fieri,raltem inftraîp> i(. difpoiitiQ pe-
tenfium Baptifmum.praemitd debet.
Vtrwn requiratur fimul
ejfe
8c
&
mo-
3(validc iuxtado-
in prxcedcnti membroprxmidam.
Rcfponiio ad argumenta patec ex textu, 8c
tx dodlcina prsmilla in variis membris, (eu arti..
Arinam
c
De cxtero
Q^
CMlis qujeftionis.
I I I.
Mtuiorum ,
^ prolationem
verborum?
Richatd.</.;.<irr.4.^.i. Cziet.tom.i.opul^.tr4fl.i6. Soio4.l.^.vnutrt.S.Kuhionhic<j.i. Baf[bl.f.i.
hic q.i.Art.1. Suatez i..pJom.i4-^.Jil.i.^loJf. cap. Detrahcî
Yafquez $.pul.ii{B.c.j.
Gabr.
.f.i.
&
foeunduni (ic proccdicur ,

aiiguicur qu6d non oporccac fimui eflc ablur
tionem,&: prolacionem verborum , quia uchariftia e(l vnum Sacratncutum
vcrba confccamen incer vcrba confccracionis fuper pancm
cratioiais fupcq yinum, cft magna incerpoficio quia ab iiio loco, Simili mtdoy
^rgHmtf
&
&
vfquc , Hieefi caiix.

Mmio epp.
Oppoficum, Auguft.fupcrIoan.homil.8D.
fnfiHtum.^
plnr
SatTmtni.
&
&
intclli*itur,
i^
EJfent
fupcii </?.3..f<(/?.}.prouc
feremcjvt patet <irr.}.
ibi eft explicatum. Forma eti^m illa , "BaptiKjf
voi, xquiualcrct pluribus formis , quia extcnditur ad omnia (Ingularia geminata per pronoraen
pIucale,pro quibus diuihuc fupponic , vc facianc
tin-
Tif* plitres xiireper ifpcrfionejn ,

iri (fonuerfione Indo4^ VHt fimnt rttm conctiTfemiatn ad fidem ih tanta multitu'-^
iaftix,ri.
8c
muUiplicatione materix , nempc ablutionis , vt

recipitur in fubiedo prout dixi in strt.iJmiiu; inrelligit tamen dc ablutione paifiua , vr eft a pro-
illa variattofoctpje
idem CQntigiile in fado fupponunt Dodio-
neceflitatis baptt-
Mtem, 8cc.
His fuppodtis , quzrit an eifent plura Sacramenta i 8c refpondct fore plura Sacramcnta cx
materiam,&f(>miam,quia
&
cafum
contra confuetudinem Eccledae
cum mutatione etiam formx ,quam tenctur feruare minifterexcafu. VideDodorcm verfu.^
fcmemia
res
plares extra
zare (imul
Aleniis, D.
frobMio eon- aaiiitUnvâii({im' ad

elufionk.
noh licet
ttniomemlfrodiM/!mf,8cc. ConcluCio
X^ ha: dl comunis quoad vtrumque mem-
Coclnfh ttm-
& i.q.i. Decrahc.
Accedifverhum ad eU-
(jrft.Sac9mentMm.
SCHO
I^^menftn.
Quâ
VI.
Dift.
III.
317
SCHOLIVM.
JUquiri ^fuffcerefimultatem
humanamfeu moralemi inter materiam (^formam Bdptijmiîta
vt antequam altera farsfniatury
altera inchoeturj
& idem
ejl
deftmultate fartium in alfi
Sacrantentis.
Ad
quod rcquiritur fimuUas &: principalis ratip cft infti1

duo tanquam vnum fignum completum , ad fignahdum îujmml-
iftam quxftionem patct ,
tutio Chrifti inftitucntis haec
'^w re<pura'
ita quod ncutrum cflct fignum finc alio.
Scd ^ qualis fimultas ? Vna opinio fupcr illud cap.DrtM^&rjdicit.quod aqua per fc non **""'
cft Sacramcntum fcd quando coniunda cft cum verbo , fcilicct in vltima prolationc
ipfiusforma;; & hoc vccum eft,dicit gloffator, fccundum eos, intantum, quod fi iu illo
inftanti in quo forma tcrminatur, &: a qua fit Sacramcntum,pucr non cflet in aqua,non
efl*et baptizatus. Non tamcn fcquitur,qu6d afinus poflit bibcrc Sacramcntum,quod argumcntum tangit ibi contra Gaudulphum diccntcm, quod aqua cft Sacramcnturn fcd Rejmbtnideo non fcquitur contra illos quia dicunt aquam cflc Sacramcntum tantum in vlti- ^* i^f^
mo inftanti ncc mirum cft fecundum illum, fi incipiat , & dcfihat cflc in codcm inftan- '*"]/'*'*"?
ti cum hbc fit repcrirc in ahis cafibus , fecundum legem & ponit vnum cafum
de
,jf.
acceptilat.l.antepenult.&c rcprchendit illud exemplum.Sed ponit aUud dc feruo dato vxori a virq^vtcum manumittat.Nam in codem inftanti incipit,& dcfinit habcre dominium,
cfFeftum,
jfde donatJnter virum,dr vxorem. Quod autcm,.T'/^/iw.ahud cxemplum potcft poni vbi
quis fimiUter iacipit,& dcGnit cflc dcbit6r,vt,/Â/ yeUe.l.debitrix. Illae bcnc porfunt cflc
&
quidem fatis afininx,timcndo nc afinus bibat

obicdioncs, &: fubtihtatcs Bcrnardicae,
Sacramentum quia aqua neque antc probtioncm vcrborum , nec in prolatione , ncc
:
ncquc brcuitcr vnquam ncquc finc vcrbis , vcl cum verbis , cft Sa& ad bibendum illam non poteft venire aUquis
afinus. Ncc ifta fimultas vltimi inftantis prolationis vcrborum & ablutionis , cft neceffaria nam ApoftoU baptizantcs triamiUia vno dic , Ai. i. non fempcr cum vltinaa fyllaba fbrma; afpcrfcrunt, ita quod tunc aqua tetigerit baptizatum.
Quod ctiam ipfe adducit , virtutcm aliquam eflc in aqua in vltimo inftanti , & ftatim
3
dcfincrc, nihil cft, proprie intcUigcndo vcrba quia permancns quando definit cfle,non Ttrmaneni^
cft , quando incipit eflc, cft habct cnim primum fui r^ & non vltimum crgo fi fimul f*f"*' ^-^
"*
definat , fimul eft , & non cft. Ncc iUud oportct proptcr hoc , vt non rcma- -^"-^'
incipiat ,
ncat virtus in aqua poft adum baptizandi quia ncc aliqua virtus eft in aqua , quando ic'i^teffi
oftu baptizans vtitur ea,ficut tadum e^,dif. i .ncc iUx concordantix legis probant idcm ejf.
incipcre fimul , & dcfincrc fcd habcnt fuum inteUcdum , quo modo dominus alio
in vltimo inftanti ,
cramcntum
fed ipfa ablutio in aqua
&
dati vxori, quam prius habuit, & dcfinit habcrc

co modo,quo prius habuit. Habuitcnim prius immcdiate,&; nunc habct mcdiatc quia
modo incipit habcrc dominium fcrui
nunc cft fcruus vxoris,

Dico crgo quod taiis fimultas rcquiritur quaUs rcquiritur in adibus humanis. No4
luit cnim Chriftus nos obUgare ad tam fubtilem fimultatem, quam vix poflet homo
pcrcipcrc,vcl fcruarc. ludicatur autcm fimultas intcr fadum hominis,&: verbum,quanSirmtltat
do incipit vnum antcquam totaUtcr finiat aUud: & hoc indifFcrcntcr, fiue iftud prius fnommafm
finicrit,quam aUud,vcl c conucrfo vcrbi gratia,fi quis dicat iUam orationcm^yio^ hoc, ^^^^
^*^*
&; fricct barbam fiuc incipiat adum fuum antc prolationcm fiuc c conucrfo dum tamcn vnum non finiatur complete antc inceptioncm altcrius, dicctur, IUc fimul dixit
,
&
fccit hoc. Ita dico,qu6d fiuc Sacerdos prius immergat vna immcrfionc, vbi mohoc,
poftea incipiat vcrba cum fecunda immcrfionc fiue
lis tcrrx cft cer immcrgerc ,
prius incipiat vcrba diccrc , &: dido , Ego te baptiz^ , immergat cum illis verbis fequcnti-
&
bus,cftfuflicicns fimultas:dum
nec ablutio
Baptifmum.
tionis
finiatur ancc
Ad argumcntum
panis
tamen
prolatio
non
finiacucantc inceptioncin ablu-
inccpcioocm prolationis, uUs fimultas
dc Euchariftia , diccndum , qu6d.non
& vini, qualis eft in Sacramcnto Baptifmi.
Illac
cft fufficicns
ad
cft talis vnitas inter fpccics
enim non Cunt
partcs cales
qua-
rum neutra fignificat finc altera. Vcre cnim fpecies panis continet corpus Chrifti, ctiaia
finc confccrationc fanguinis \ fcd
hzc vcrba
nihil func Baptifmi , finc ablucionc , ncc
conuerfo.
Scoti fper.
Tm- ri 1 1
Dd
COMMSN
AiarrtmK
IV. Sententiarum
Lib.
318
COMMENTAKiyS.
A O //?wf4/?<Ww/vi/,&c. Eftconclufio
CSelufiotmwnnit.
ablucndi faciat inuocado Trinitacein ; umen nc- Sugkit mn^

quc id afTeruit de neccflitatc Sacramcnti rcquiri '<
( quauis requiratur de neccflltatcminiftri,quando fcruari poteft)quin etiam minor per moralcvn
JijLcoinmunis , quia id cxigit inftiturio,vc

forma dctcrminet matcriani , & coalcfcant in
vnum,quocumquc modo ad inuiccm ordincntur,

/jue vt compartes ciufdcm fundamcnti , in quo
continuationemablutionis,& prolationis forms
pcrficitur fignificatio racrameinaliy; fiue vt fun-
damentum,
fufficiat
& circumftamia iuxta varios modps
Sacramenti in fpecie , intelligitur ditficultas in

Sadramentis , qua: in vfu confiftunt , non autcm
de Euchariftia, in qua cft ratio fpccialis qnia cft
permancns , vt indicj>t Doftor.
b Sed^HdluJimultaiiScc. Prim6rciicit opiSimultMtn*.
****
gloilatoris
i. ^hkJ}. i.
cap. Detrahe
runt
quo
^pofioli haftizantes tria millia eodtm dicy
vltima/yllahaforms, afperfe-
Hoc
etiam
clariiis colligitur
rcquifitam ad aAus humanos.
iji'
antcquam
f "";'*"**/'"'*"* "
fiac
rhoralis, Sc
fimilicer feruerur fcn-
fed harc
non cft phyfica,
humano modoc6fidcrata:alias eciam
clusa voce, 6c halicu per eiufmodi,feu pocius in-
modicum , quod eft falfum , quia fic

non ellec fignum apcum infirmicaci humana: crgo cciam fimilis vnio , & concinuicas inter forraam , Sc materiam fufficium ex mente Dofto:
ris.
Scholiaftcs,quando dicit rfîr>Vr,incclIigic

congruicacc minieft de ncccflicace
dum poceft, quia fcruanda eft regula Ritua-
&
quancum
liri,
lium
Sc vfus, Sc in miniftcrio
poflibilicas adeft,
& quam ex cortgruitate, Sc rcue-
eligenda
Sacramcncorum,fi
& via cuciffima eft fequcnda Sc
vc opcimc prafcribit
Dodor
codcni
loco in fine prarcedencis paragraphi.
vt adkioncin
IV.
Vtmm oporteat baptiz.^ntem ejfeperJanaliterdifimciHmahaptiz^to^

Alenfis ^./'.f ii^.OT.8.Rich.Wtf4r/.4.^.3.D.Thom.3.^.j,66.<rr.5.(^4.RubionAf,^.2.<i.i. Bafrol.</.j.f.i.
D.Bonau.(i.j.<irf.i.^.i. Vafquez i.pJ.i^t.cap.j,
D
u^r^Hm.
Ratio opp.
in MifTa
,
diftingui
, qu^d non oportct baptizantcm pcrfonaliter
quia Sacerdos poteft fibi ipfi dare Euchariftiam , vr patct
crgo ficut potcft rccipere Sacramcntum illud a fcipfo , ita &:
tertium arguitur
a baptizato
:
iftud.
C<>nttk, EsctroH., de Baptifmo,
& ci$ cfFcftu, debitum.

C
H O
M.
Opcrtete baftizantem dijiingm a baptiz,alo , prohatfgura

Ifta
auiorttate ,
ratione.
quaeftio foluitur cxprefse in illo cap. Debititm .,^to partc affirmatiua
adducitqr figura, authoritas , &: ratio congrua. Figura
cft,
^, mAltr
'"''''
fcd fartlum for-
terrupca ad
poflint exoriri.
aliquis di-
intcrponat hoc
tc,
fyncopans, auc fingulcicns, auc refpirans* aur fufpirans,non pollcc validc proferre formam,intcv-
Et hxc dtfcnt,entia Dodtorisj nam licet pofucrit modum fccundum rigorem Philofophicum,ctiam faluadum de fimulratcfucccfliuorum,
qus cxiftunt per partes,& non fimul, &c qus ma-
continuitatcm
cocum fignum facramencalc , quam vnius
Baptizo
fus facramcntalis
Vndc fi
formi ad aliam , vc
vc
quc hoc requiri in rigorc, fed fuffictfrecontinuationem moralcni, iuxta naturam cuiu(quc aftionis Si. modum cliunciandi formic. Ex quibus
conftat ad Sacramcntum exigi nunc maiorcm,
nuncminorem,quatcnus ad fignum facramenta,Je fpedant htCy & rtnnc : quia licct in hac materia
omnis diligcntia adhibcnda eft , vt debitc excrccatur}tamen fubmoucndi func fcrupuli,& {>cri-
Qt
in rationc veri figni
uebet (JJeprt-
parcis
&
5.
tanus opufculorum tom, i. ttt, 16. . u4d cuius euidentiam , &c. Melius intellcxit Soto Dodorem,
qucm ipfe fequitur c^fi.i.<ptt,ft. vnica art.S. ne-
gis cft in praxi,
fupra exdifi.
verhum , tacete,
vel r?ff<!/>f , &profcquatur formam in rcliquis,
donec abfoluat, non impeditur continuitaseius,
ad fcnfum facramcncalcm rcquifita fcd non maior rcquiritur propinquitas foimx ad matctiam,
ccns
i;efmincturiaut ccontra:quod tcnuit Caie-
rentia miniftcr dcbet obferuare
aut
vbi didt fufficere adconnexioncm vcrbo-
rum formx
&
qus de valorcSacramcnti
Scc.
tjuafi.i..De/ecunda variatione,yeiCn de interpojitio-
derc: lufHcit crgo moralis propinquitas,qux
cula,
formam,
cafu afpcrfio potuit pixuenire
tie,&cc.
luiflc lequiri falte, vt ablutio incipiat
bnptizAtum
ita tjttod tunc atjua tctigerit
voluic,inquam,obligaread rigorcm Mathcmaticum, qui ncquit fub fcnfum, aut prudcntiam ca-
forma
vt excludat ratio-
fubfcqui.
Aliqui , vt Vafqucz ,
Suarcz iocis citatis a
Scholiaftc.imponunt nollro Dodlori eum vo-
Vo
AH. i.nonfempercum
icruenit intcr aftiones humanas.
Sentfii
fufficerc
iatorem
8cc.
atquc fundamenta ciusi&: merit6,vt omncs concedunt, quia Chriftus non voUiit miniftros Sacramentorum, quae pro cdnditionc hominum in
marcria facili , Sc pcruia inftitntr , quo facilc per
ipfa pcrucniri polfet ad falutcm i& quorum minifterium voluit cllc vifibile.&perccptibilcaion
enim
tem moralem,& humanam,pcr quam matcria, Sc

forma ad idem referatur per modum vnius figni,
& . gittalif efi,8cc. finc, ait impugnando glof-
nioncm
dicit
ad ffmultatcm,vt vna adio incipiat antcquam tcrminetur alia ; non dicit tamcn
omnino hoc eire per fc requifiium:nam latio pofita ab ipfo primum docct fufficcrcpropinquita-
cxjilicandi fpccialcm cilentiam huius, aut illius
tfrit (J. fer-
jics glollatoris)
ad quod
quia Chriftus ad hoc fignandun\,
frm
'"
adf^mu-
Dift.
Qu^ft. I V.
I.
319
dunijUon a (c , Tcd a loannc baptizaii voluic. Audoricas colligitur cx vcrbis Domint diccntis Apoftolis Matth.vlt. Jte ,bAfttz^te omnes gent<s in nomine PatfiSi &:c. vbi difcipulos
c.xprimitin l"ccundapcrrona,(Sd baptizatos in tcrtia.
Ratio
dc qua
qux innuitur
ibi^cft ifta
veritas ait Ioan.3
quia in Baptifmo celcbracur
ita & in facramcntali gencrationc

& ulius qui fpiricualicer gcncracur.
cft,4ui giguit,&: alius,qui gignitur
qui fpiruualitcr gcncrat,
gcncratio,
illa fpiritualis
Sicuc crgo in carnalv gencrationc alius
Ofortet vos najci deauo.

:
debct cftc
alius
Ad argumcntum,dico quod fufccptio Euchariftia: non cft Sacrimcntura,(icut tangccur in matcria dc Euchariftia
autcm cft Sacramcntum. Et
fcd cft comeftio
fcu pcrccptio facramcntaHs Baptifmus

:
-î^ rftan
fibi Sacraraoncum EuRcfpondco, miniftrarc illud Sacramcntum,non

cft Sacramcntum,quia SaCramcntum illud non confiftit in vfu:fcd miniftrarc Sacramcntum Baptifmi eft ipfum Sacramcntum. Et ratio diucrfitatis cft,quia Sacramcncuro Bapcifmi confiftic iu vfu cflcntiahccr, & non in aqua vc didum cft in quacftionc praeccdcncij
Euchariftia auccm cft quoddam ncrmanens diftindum ab vfu Sacramcnci:quamuis crgo
ahquis poflct cflc in vfu Sacramcnti pcrmanentis,miniftcr,& fufcipicnsillum vfum:non
tamcn porcft hoc iu Sacramenco,quod eflcnciahccr confiftic in vfu.
chariftix
fi
arguas , Saccrdos faltcm miniftrac
crgo pari rationc potcft
iftud.
COMMEHTAKIVS.
a
Stm
fi b'
flix.AT*
f-
TSiA (pufiio, dcc Hxc conclufio
poteft
J, biunitdefinita
ipfc fufcipic
hitum, de Baptifino,
autcm fubicdam
ah'qui vocant in
eft cxtra duab Iniioccntio III. cap. Dequod citat Dodlor. Rationem
iiiius
capitis>qux cft Pontificis,
dubium , tanquam non proban-
tcm, idcoquc rccurrcndum
tioncm
efle
dicunt ad inftiiu-
Rubion
& Baf-
gruentUm
&
non poflc.fcd
fic
fpccialitcr
non probat
datur tanquam
ratio illa
illa ratio
congruentiafacti,& inftitutionispofiiat : nam

omnc Jecwi/tm tjuid dicituc rcfpcîuc ad fuum
fimpliciter, cuius proprictatcs fccundum aliqucm
modum
f*ai.
parciciparc dcbct>aut imitari ,quiacft
cns parricipatum. Scriptura>& Patres dicunt

Baptifmum cfTe lauacrum rcgcnerationis in
Chrifto,a peccato , quod quis ex Adamo generationc traxit,X: fccundum iniitationcm gencrationis carnalis,
qua pcccaior nafcitur cx Adarao.dcaquam:
litudini gt-
turmitnii.
pcr pcccatum
&
huraanii , nullus ciuis ciuiratis aduerfx>

cx fiia auchoriratc infirribicur in ciuicacem
aliam, fcd hoc dbec fieri pcr membra ipfius
ciuicacis> cuius ambit incorporationcm talis eft
ciuicas
Dci
qux
eft Ecclefia
boIi,cui infcribitur
tc dcbuic fcruari
Hinc crgo
Baptifmus in'
raodo proprictatem gC-
ficut in cxtcris
& in hoc, vt
rcclc lcquitur
rcfcrc
Cx
quia
,
in rcbus
nifiyJf volo.Jk itiheo
colligi
fcd cx natura rci fzCtx potcft
concruacius ratio, qnalcm appcllat Do-
Gtotprtmijfam , in capite citato a Poncificc addu-
&
âm,
cuius efticacia reducicur ad fadlum >

inftitutionem,quiabap{izans debct in pcrfona
Chrifti,
& Ecdefix
quorum
miniftcr cft ,
tcntioncm (cruat , miniftrarC Baptifmum

lauacrum regcncrationis
hoc' autcm
:
& in,
fcii
non
crgo
b:l|)tizacum
licct
>
non
fic
ri-
non
Minljltt f%
inmit fnfiivcl lu- ntt
pttjtnam
mcmbrum
Paganus
vel
>
membrum viuum
fit
quoad fidem,& charaftcrcm
eft
camcn
mcmbrum ciu$,quoad auchoricaccm> &incencioncm, vccftmini^c):,
d^tus. Alcnfis recurric
autcm mcrc fupcrnaturalibus>

qu depcndcnt \ voluntatc Dei,non cft alia ratio>
:
infcribcns minifter
proxima
a miniftro
pcrfonam Chrifti in fauorcm

proprium > quoad propofitum , quia accedit
ad Sacramcntum , vc infcribendus memhrum
Chrifti , & Ecclcfix > ^ quibus cft feparacus.
Huc cciam ccndit

quia idem non poccft
fit
iffoJitM.
ciuicas dia-
homo per peccatum
diftcrcntcapcrfbna bapcizata,tanquam a caufa
nerarionis in aliis,ita
&
poflc fuftincre
Chrifti
Congruc crgo
hxc proporcio.
dxus
jHod (fnritHoU eji ,Jed tjuod tinimtt-
Similitudt
prifu
Chrijli.
&
fcparatimi perfonalitcr
inquit
tfi
&
Neque
mihi-
nen
fin
cft
vndc Paulus feruans eandem proprieratem , Ntn
'RtgintruU ftitutus cft, vt feruct fuo

ritintt fimi-
mcmbrum Adami
qua fubichis
fcribitur eius rcgcneratio in Chtifto per
leeft.
Vt adhuc
litiis
po-
ttfiiytttn
&
hominis ad feipfum icgcncrandum

alitcr ficri
ttn-
eo coniungatur Chrifto ,
ncrationcm > quia reprxfentat Adamum ,
mortuum viti fpirituali , quia fic confidcratur,
tcntiaDci inftit^cntis Sacramcnta, noncftdubium, quinDcus polFct vti minifterio proprio

pcr modum miniftri
Voctt
&
Ecclcfix per regc-
morii , ac damnationi : ergo

initiatioeius , &: redudio ad vitam , debct fieri
auper aliura, qui fyftinct intcntioncni >
Ecclcfix : nam in pothoritatem Chrifti ,
folara Chrifti.Videantur
foiis locis citatis i Scholiaftc. Si fpcftctur

ratit Piatifi-
rcmotus inquantum
, &
Sacramentum regcncrationis,vt
Adami
filius
qux
defignac
p. Bonaucncurx,
mundans
ad vcricatcm
&
mun-
fojmx,
diftinkionCm pcrfbnarum.
concltifibnis
riras
racio
cÎc
dccrccis Ecclcfix
dc
facili
deducicur ex
fcd illud foluio
Vcaliis
adducicDo-
quia cafus in fpccic pra&icacus eft a lu.dxo, qui feipfura bapcizauit intcc ludxosexiftcns in dcfcdu alterius miniftri cui fidcm Sa-
(Xot
cramenti profuilfc , docct Pontifcx, ideft , pcr

charitatcm opcrantcm> non ipfum Sacramcnf om
qaod nullum
fuit^
Dd
QViES
Chrijli,
jio
IV. Sententiarum
Lib.
Q^
iE S
V.
Vtrum in haptiXanterequiratHrintentio haptiXandi ?

A\tnC\i^.p.^.ilMA.fertresan.X).ônxaJcx.f.a.t.q.i.&x. Rich.
^.64.4.8. S\iax.ihid.i ^.f.x,&
riS^^SÎft I R c
^^^
Arfftm.
A tertium
D.Thom. f
4.1. ^.z.
i .4.
i.^ 3^.
3.
princip(iilc,quaero
duo. Primo ,
Vtrum in
baptizante rcquira-
Secund6,an requiratur in co aûalis intcndo bapti1

zandi i Ad priraum arguitur quod non, quia non habcns fidem poteft bapti^K^îl^ zarc , patct hoc de Pagano , de confecr^t. dift.^. Romanm fed non habcus
fidcm,non habet intcntioncm quia nullus vulcficri,quod non crcdic pofle fieri.
Praiterca , Auguftinus fupcr lo. Homilia y. iion timco chriofumin a61u baftizandi. Sed
pcrfedc cbriofus non poteft habere vfum rationis crg6 ncc intcntioncm.
tur intcntio baptizandi
^^Q^
jirTim. X.
^tuio fpp.
Contra, Magiftcr in
ficHtforma
litera. c, i
eft feruanda^ta intcntio
Solct ctiam ^nari in hocy inc^xxitfficut in aliis Sacramcntis^
cclebrandi eft habcnda.
S
Jieie6ta rationc Richardi dicit duo.
H O
M.
Primumjfaftizans neccjfario debct intcndcrc affum baptiz^vt valcat. Sccuhdum,non tenetur intcnderefincm 'vltimumy
tionis, ideftjibcre illum cliccrCy
hene tamenfincm froximum in farticulari, 'vclgeneraU , ideft ,facere baptix,atum ChrisHanum,vel quotd inlhtuit ChriBm,fcu quodfolcnt ChriHianifaccre, Trid.ff.-j.can.i i.&Jf.ii^.
can.^.Vide Ceccium tom.x.hb.^.art.i.
Ad iftam " quaeftioncm
*
^*'^.'
jenn
communiccr conceditur, quod fic. Ad quod ponitur talis

quando ex aliquibus duobus fit vnum , oportct quod hoc fiat per aliquod
coniungcns illa^v^rbum & clcmcntum concurrunt ad vnum Baptifmum:ergo rcquiri-
^^*" congruitas
ij
.
'^*
turaliquidconiungcnsiria:hocautcmconiungcnsnonpoteftcflcfufcipiens:quiahabct
rationem maceriz,& fufccptiui ergo oportet,qu6d fit in miniftro:fed tale nihil videtur,
nifi intentio, quia ipfe miniftrans pcr potentias cxtcriorcs puta motiuam, qua abluit,
cxprefliuam,qua profcrt vcrba, caufat illa,vt diftinfta.
Haicrationon videtur multum efficax: quiain iigno inftituto adplacitum pofliint
multa concurrcread rationcm vnius figni,proptcr aftionem inftitucntis,licet nihil aliud
fit, a quo habcat vnicatem. Patct de circulis ornacis foliis viridibus ,
aliis multis , ad
:
&
ContraRic.
&
JnteMiodt^ffliciterjk-
'"^*^*
fignandum muftum.
Dico ^ crgo dirtingucndo dc intcntione quantum ad obicftum refpcftu cuius dicitur intcntio quod miriifter potcft diciintcndere,vcla(aum illum,qucmcxercct: vcl
,
,
finem propter qucm talis aftus cft cxerccndus. Secund6,niagis propric a<;cipitur intcnmagis rcfpicit finem propterqucm intenditur,vt patct /iî.tamen primo modo
alibi frcquentcr , vbi vult,qu6d
alitcr accipitur vt patct pcr Auguftinum 9. de Trin.
intcntio copulat intelligcntiam cum parcnte. Hoc etiam modo accipitur intentio i.i/rypropofito , diftinguitui
fic. text.c.9.(înde. vbi agcns cx intentionc, qu6d dicitur agcns a
f io,quia
Cap.vk.
&
contra agens naturalc.

Dipo ' crgQ,qu6d oportct miniftrum h^bere intentioncm pritpo modo/cilicct rcfpctu aûs,qucm cxerctst. Cuius ratio oft, quia intentio rcquiritur in quocunque homuic
agcntc aliquid,non fortuitc,vcl excrccnte aliquem aftum humanum,prQpri^ loquendo.

dc adibus humanis qui fcilicet caufantur per intcllcdum & voluntatem ahhomine.
Ille autcm aiûs,qucm miniftcr dcbet cxercere,dcbct cfle humanus in eo & non ca,
&
quemDeus obHgauit miniftrum
cx parte fu.i ,
fufcipientcm cx partc fua. Adus autem ad qu,em homo obligatur, debct eflc humanus,
noncafualisuvel fortuitus ,quiafupeF fortuitanon cadit obligado ipfa cdaoi obligatio
fualis, vel fortuitus
eftcnrm aftus , ad
eft,vt
homo
intcndatillud ad
quod
obligatur.
autcm loquamur dc intentione fccundo modo,ft;ilicct refpcftu finis proptcr qucm

Dicendum,qu6d talis finis cft duplcx fcilicct principalis , &
remotus, vtpote, quod baptizatus fiat filius regni qualis fieri non potcft fi non habeat
Si
talis
aftus cft cxcrccndus.
gratiam , per quara eft digaus
vita.
Alius pft
proximus& minus principalis
vt fciliccc
bapdza
Qu^ll.V.
Dift.VI.
baptizatus
mcmbrum
fiat Cliriftiiiius.fiuc
aliquis intcndcrcin vniucrfali
Dico crgo
*
321
Ecdcfix milicantis,&: vtrumquc fincm potcft
vcl particulari.
nullo
quod intcmio finis vltimi
modo rcquiritur in baptizantc:quia Pa-
^"'ffio /-^
ganus nullo modo mtcndit ordinarc iftum qucm baptizat ad vitam actcrnam rcquiiigcncraii
in
vcl
in
particulari
hoc
vel
in
proximi
,
tur tamcn mtcntio rcfpedu finis
"^Î'"^
particulari,vt fi intcndac iftum intrarc Icgcm Chriftianorum fcruandam in gcncrali,fi iu- f^;^
:
&
tcndit facerc circa iftum,quod Chrirtiani folcnt faccrc circa fuos.
ad
Bupti^
Ratioautcmquarcrcquiritur iftaintentiorcfpcdu finis proximi,&: nonrclpctlu finis JtKum7

vltimi, cftcongrua:quiafcilicttDcus voluitiftuma^lum cxercitumaminiftroclTchu- ^^re m
nianum m co,&: non tantum vt cft talis aftus in natura ( qui in hoc non diftingucrctur ^"*P*'<^>"f
a quacunquc alia balncationc, cum aliis vcrbis) fcd inquantum cft a6kus alicums, vt mi- ^^^,'"^1^"
niftri cxcrccntis fignum Dci habcns autcm aliqucm alum humanum mtendit fincm
illius adus , vt cft libi abus humanus crgo mmiftcr intcndit fincm proximum illuis
adus, vt tft fibi impofitus fcd finis illc vltmius fcihcct ordinarc iftum ad vitam artcrnam,non cft finis huius, vt cft aftus humanus, ad qucm fincm oportcat adum iftum or,
dinarc, vc
fic fibi
Hoc autcm
humanus.
cnim lcgiflator
manus elfc fignum pradicum amicitiae, non intcadcrct,
prxcisc habcrcntaftumhumanumcirca iftud, inquantumcft
rationabiic eft vniucrfaliter in vfu figni pra^flici. Si quis
inftitucret in fua poIitia,ta(5t:um
quod
vtcntcs illofigno
quid matcrialitcr fcd inquantiimcft talc fignum inititutum. Et fi difpofuiftct omnc talc fignum faccrc fcriuiri non faccrct hoc fcruari,nifi homo cxcrccrct adum iftum,
vbi cft inftitutus ad talcm fincm.
talc
H O
M.
Bxflicjt r.ttionem hiHrumcntifecu/idum qttique eius acceptiones,cie qiio
d.
.q.i.& 4. rcfoluem
miniHrHm ejfe CAufim fecHndAm rejpefht S-icramenti ,fed inHrumentum rejjieffu grati*,e0
modo qtio agens dijôfitittum eji mstrumentum rejpeû effeiJusfrincifalU.
Scdcontraiftam obiicitur fic Inftrumcntum non oporcec, quod habcac actionem
propriam quia in adlionc propria noncfiecinftrumencum, fcd principale agcns ncc
multo magis oportct , quodinftrumentum habcat intentionem rcfpcttu finis , fcd fuffiminiftcr cft inftrumcntum
cit,qu6ddirigatur a principaU agcntc mtcndcntc finem
Dci crgo, &:c.
Prxccrca, ad Sacramcntum nihil pcr fe rcquiritur,nifi vcl pars,vcl rcs Sacramcnti:fcd
intcntio non cft pars,ncc aliquid Sacramcnti , quia non cft aliquid fcnfibilc ncc cft rcs
Sacramcnci,quia rcs Sacramcnri cft in fufcipicntc Sacramcntum.
Ad prinmm,dico,qu6d aliud cft loqui dc caufi fccunda,&: aliud dc inftrumcnco pro:
Caufacnimfccundahabcc formampro- C'"^^^'

priam in tHc quicto qux cft fibi ratio agcndi in ordinc fuo &: hoc rcfpciSu ciurdcm ^.^^ ^
cftc(flus, rcl"pc(ftu cuius agic caufa principalis in fuo ordinc, ita qu6d vniucrfalitcr fccun- inîrtmcte.
da caufu propric acccpta cffc(ûm principalis caufx pcr formam fuam propriam attin- luJlrHmengic, in virtutc camcn caufi principalis agcncis,quiafubordinacur illi fcd inftrumcncum tHm ^Hirt'
w<"'
propric fi ponitur acliuum^vcl non accingiccffc(3:um principalis agcntis.fed cancum ali- 1^
pricdi(3:o,dcquotra(a:acumcftfupra<//i?w;f7.i.
nuam
A
difpoficioncm prxutam
/f
r.
ftantix ad
qualicas alccrans dicitur inftrumcntum fub- J*^"OuarecAUV j /

n
n.
n.camcn non cit,quoa iu mitrumcntum attio- ^^^^^^^.
quomodo
gcncrandum lubftancum hoc

:
ne altcrandi,imm6 rcfpcftu alteracionis eft pcrfccbum principium,;n cancum,qu6d fi pcr

: icd Iblum
propccr hoc dicicur inftrumcncum ici^c^w
fc cHcc, per fc poflTcc alccrarc
fubftancix,quia agic ad aliquam
formam,qux
cft diipofitio
cllcltttr
in-
(luirnctttm
ad fubftantiam:vndc ad fub-
ftanciam diccrccur magis agcns difponcns,vc diuidicur concra pcrficiens,quam agens
iu-
ftrumencalc,diuilum concra principalc
ponacur inftrumenium actiuum , &: camcn accingcns ccrminum principalii

hoc diftinguicur ii caufa fccunda, quia non habcc in elTc quicco formam , qu.r
fic principium agcndi in fuo ordinc fed rantum in acluali motionc , &: recipit eam dum
aftualiter mouctur. Et dc quocunquc illoruin crium , fciliccc caufifccundapropric di- Cauft u:^
Ji^fer.taltf
fta, &: caufa inftrumcncali difpoficiua , &: inftrumcncali atkiua pcr formam rcccpcam in
"'*
aftuali motionc,fallum cft,qu6d non habcat intcncioncm propriam,co modo quo agcus -^j']
nacuralc habcc intcntioncm luturalem , quia quodlibcc iftorum crium habcc formam ^,-j,^p^^
pcr confcqucns ^j^:
propriam,quxcftfibi propriam prirxipium agcndiinordincfuo:
Vcl
fi
agcncis, in
&
ptoprian^
Sententiatum
Lib. I\r.
3^2.
tjOJ* formam aîaam nacaralcm cottfcquitui:. intcatioilto

modo.
QiiaAb motfo p6flfee jjdnrinftrumenwnj^ &fropri^ abfumn tefpcd.u totius aliqua
par$,cui CciHctt, ptimb coHucBitf (Tc principjum operationiSi&icoti non niii per partem.
propriSm fn^tittiMKin'!
p4rs dicitur
infttwnentH
refpe^M oper/tti^mf
totinii
Et hot meftjo' Philofophws- VdGttt' orgafw partcs'iHas,i'ecirti<iaim quas conucnit toci opcfatjd, Etiftijdqudam H^ddo habct intemioncmpropmm^ quodam raodo non.Nam
formaeiusaliua,&ellcius,&"eftcotiu$:fed ciuscrtprinao: tocius autcm cft pcrfc, fcd
non prim6'.'Et codcm modo de intentione. Non enimcft hic ordo virtutisad virtuccm,
in e^ qttiettîxtm in primo mfembro nec ordo dfedus adefFedum , licut- in fccundo:
nec vtftuti^ ifljPm , ad virtutcm in ejfe tjuieto iicut in ccrcio : fed cft cadcm vircus, diucrfimod^ ramfcflparctcipara iticotOj& in parcc,fc de ifto membro poflct concedi,qu6d calc
ioftrumeiicum bon habcc aliatn intencioncmaprincipaliagcticc,iicuc nccaliam ationem propri^ habec pars quam cocumagenspcrpartcm , fcdaUomodo habet eaodem.
:
Exemplum ptimi
Sol
& pater rcfpcftu
gcncrationis
filij.
Excmplum fecundi
ignis
&
difponctw ad gcticrationcm altctius ignis. Excmplum tcrcii color illuminatus , &: fpecies coloris in aere , rcfpeftu mutationis ocdi ad fpccicm , vel vifioncm
tocum animal refpeda
colotîs. Excmplum quarti, organum potcntiac nutritiuac,
calor,
iiiif cft
&
nucricionis.
8
Bljl.l.q.l.
JnHrwneta
ttrtU
fmt
nomcn inftrumcnti de quibufdam

primotradum eftnomcninftrurocnti,
Prtcrhaccquacuor, communisdici confucuic

ahis ,id'eft,deinftrumcntis arrificum ,a quibus
non
ailiuit.
vc de icuri&:ferra,&: huiufmodi:dc qutbus frcqucnter ponuntur
cxempia
didum eil fupra,non funt propt ie acliua,neque rcfpeftu principahs

talia attingit cfFcftura
ifta,
cffeftuStfi
quac
vt
agcns per
principalcm, ficuc monecarius per ahquod inftrumcncum atcingic
figuram imprimendam moncox , qua: cft lemiinus eius principahs ncquc formae difponcmis, fi agens pcr caha agic ad difpofitioncm praûiam , ficut per fccurim agit ad diui:
iionem Ijgni, quae eft pracuia formac arcx. Scd tamen inftrumentum ifto modo didum>
a quatuor modis przdidis, cft motum fufccptiuum efTcftus prioris oidinati adeffeftum poftcriatcm, itaqu6drcceptumineo,habetordinemadtcfminumprincipalem,
ficutefFcftus propinquiorcaufac,adcfFcdum rcmotiorem non autcm habct ordincm
caufalitacis propti^ didae.
dc t^h poflet concedi, qu6d inftrumcntum non habcc aftioncm propriam,rcfpcdu c^^dus^quia nec habct aliquam vircutem, nec in ejfe quietOyncc
inferii &: idcoiimphciicr>on ell a<3;iuum,Si pQt gonfequcns, ncc habct intemionem,
9hud
&
vtconvjcnitagcnti.
Patct crgo
fcihcct
du
non
quomodo illa maior debct intcUigi de inftrumento:quia vcl dc ifto, quod.

adiuum,fed rcceptiuum efFcdus prioris:Yel quarto modo de partc rcfpe-
cft
tptiui opcrantis per
Immo
partem &: minor

:
eft falfa
&L
quantum ^d quartum modum

non tantum
Minisler
etiam quintum.
cji caufttfi'
ablutioeft,fedvt facramentalis:&ide6habctpropriamintcntioncm
minifter eft caufa fecunda refpedu ablutionis
&c
vc
cum fit agens
vocnnda rcluntarium, &:nonnaturale,illamfcilicet quac pertinet ad cognofccntcm. Sedrefpcdii

JpeHtt Sa^
inftrumcntum refpedu Dci , co
crameti,/ed principalis efFedus âptiimi, fcilicct gratix, poceft dici
modo,quoagcns
refêHu,
gratidi
in-
Jirumentum
di^cjitiiui.
modo
difpofitiuum diciturinftrumentumrefpedu petficicntis in fecundo
& talc agens non liabet intencioncm refpedu cermini prjncipalis agcntis, fcd rc-
fpcdu fui proprij termini. Et ita concedo , qu6d non eft nccclFe baptizantem habcrc
intqntionem refpedlu vltimi finis Baptifmi fed rcfpedu Baptifmi.
:
Intetio COH-
fandi gratiam,nonfJi
necejfaria
in mimftrp.
Jntentio eft
principium
determinas
fgens intelkiinale.
Ad fecundum dico, qu6d ad Baptifmum pertincnc aliqua canquam inctinfeca & ali,
qua vt cxtrinfeca,& concedo,qu6d nihil
ad fundamcnrequiritur nccefFari^ ad ipfum , tan-
intrinfece pertinet ad ipfum,vcl
tqm cius,nifi fcnfibilc. Tamcn ficut caufa cfficiens
quamcaufacxtrinfeca:ita illud quod eftquafi principium agcndi tali caufac effcdiuar.

Principiumautcmvltimatumdecerminansagensintellcdualcadagepdum,eftintcntio:
quiaralc agens periinperiumvoluncatis, eftcaufaadiuamotiuaaliarumpotcntiarum,
quac fubiaccntimperio voluntatis. Quando ergo dicitur , quod nihil pcrtinctad Sacra-
mcntum , nifi fit aliquid Sacramcnti vcl rcs cius vcrum eft de eo, quod eft intrinfccum ipfius fundamcnti, vcl fighati ipfius Sacramenti. Sed intcntio neucro modo cft in.,
trinfeoum, rcqvirituf tamcn cx parte agcntis.
TO
44arg.i.
Ad primum principale dlco,qu6dnon habens fidcm de finc vltimo,non intcndit ordinarc irtum pct Baptifmurei adiillum fincm vltimum crcdens tamen eum poflTe per Ba:
ptifmum afcribi fcda: Chriftianorum
fiue .credat fcdam illam valcre
fiue
non
potcft
intcnderc aicribcre iftum illi fcda: vcl generalius poteftintcndcrefacere pcradum

iftum circa hunc,quod Qhriftiani iuccndunc faccre circa calcs. Exemplum,pofiei7i enim
:
egv>
Dift.
VI.
Qu^ft. V.
cgo credens ludzos per circumcifionem diftingui ab aliis,ineenderc hunc paruuf um fetx ludacorum arcribere,& facere circa cum,quod ludzi faciunc circa fuos circumcifos,
cciam(i non crederem circumciHonem iilam valere ad faluccm. Hoc criam modo aliquaverbaquibus vcuncuc magi,vel magiz incancances^pofTcc aliquis bonz Hdci profcrrc circa maceriam illam , circa quam alij vcuncur , inccndcns iu gcncrali facccc illa ad illum finem, ad quem ilii proferunr.
Ad fecundum dico,qu6d ebriofus eft,qui cft afTuecus ad cbriecacem & ifte non fem- Ad:
per cft ebrius , quia non fcmper impcdicus ab alu racionis. Vcrum ergo didic Auguft.
Nontimeo ebriofum^ id cfl, afTuecum gencralicer ad ebriccacemiquia illa confuccudo mala
non prohibcc, quin Bapcifmus ab eocollacus fic bonus non camcn quandoeft cbrius.Ec
hoc dico perfcde , quando cocaliccc impcdicur racio fcd alias quando cft non impcdi:
cus,
pocens racione
vci.
COMMENTARiyS,
I
Di
^<^^7'M/?t''<'^&c.Hicagitur(]einyjLtentione.inquantum rcquiritur, vt principium cx parte agentis a propoftto , qualis cft

mtnifter fuperii^s autem exciuA funt amemes,
^Leone X. Caluinus
&
nam doftrinam de imcntionis neccditatc; tamen
mtitimt,
incapaces rationis \ miniderio ,Sacramen-
ci ,
quia ab
c(l
iis
non
poteft procedere zdtio iiu-
hocminifterium modo humano , qui

vt procedat mediante intentione,& fcientii
mana,
per
vel
modum iudicij,& difcretionis,& non fortui-
cz,aut
merz apprehennonis,& iinc omni
tionis.
Non agitur autera hic de
vfii ra-
quaiitate inttn-
dequa
deraodo eius.
Diftinguit Dodlor infiit^.HocMttmrîtieiuiiieflyicc. intentionem humanam refpedu mini-
tionis.fed de eius fubftantia : in fequenci

litate di(Ieritar,feu
U
I>Mfhn
itt-
tmU,
fterijSacramentiduplicem.Aliam,quae(Ictadlio
quidem libera , (cd non formaliter vfus Sacramcnti,qukSacramentuffleft,id eft,cxreraonia facra ,

ille vfus eiret materialis , rerum
verbo-
&
&
Jntnti
m*
tauUk,
rum, nempe applicatio rci & formz Sacramenti>

non tamen per modum Sacramenti, fed ad alium
finem,vt irriforic,& fimulaic,vt quondam illudc-
bant Ecclefiz idololatrz , vel malefici , vt quando ex inflindtu dzmonis baptizant bruta ad contemptum Sacramenti : vel fi quis intendenon vt
rct dicerc formara recitatiuc tantum ;
lntnti$ ftf eft fignum pcadicum. Alius modus cft, quando
iit vfus Sacramenti formaliter , vt cft CJcrcmonia
facra, intendcndo facerc quod fecit Chriftus ,
Ecdefia , feu Chriftiani faciunt , fiue ex inten-
&
tione fpeciali
fiue ex generali intentione
de intcntionc hoc
modo fumpta Dodlores
X
9tmm,
hic
imi-
&
tutione (igni iSc capacitateaudientis quod tamen ncgat Kemnitius in ficunda parteexaminii
negans adionem facramentalcm cffc dcbercfubfannationcra mimicam,aut lufum. Errorcm prz:
,^
eatitn. ii.
dc crroribus Pon-
tificiorum.
AlijDodlores Catholici >

aliqui
licet
admittantia-
eam dur^ expIicant.Cathcrinus in opufcu-
lo de intentione miniftri
fufiicere
Sacramentorum
dicic
intentionem exteri^s faciendi , ea
diftum docuit Luthcrus inlih. At captiuitMe^Babyknica/afJe Bapti/ino:6c in articulo 1 1. damnato
Stntentia
CMtiertMi,
qux
poncndiabIutioncm,& verbadebita,quam intcntionemnequit non habcre,

fi fit fanx mentis , quarauis neque Ecclcfiam efle
credar,aut vllum efte^him Sacramcnti, nequevllam aliam intentioncm, quxcum hacconftare
poteft,officere Sacramcnto, quin per6ciatur.
Citatur pro eadem fententia Angctus , verbo
B^îfimu j.n.y. fed immerit6,quia dicit non fufrcficere intentionem folum lauandi corpus ;
facit Eccle(ia,nempe
&
quiri faltem'intentioncm
,qua
fiat
per
modum
c^remonix con{lvctx,& in reipfa hanc cfTc intencionem faciendi , quod facic Ecclefia: licetnon
fubilloexpreiTo motiuo. Idcro fcniit Innocentius I V. incap. Si <juii ftttrwn dc Bapcifmo , &c.
quem male in fuum errorcm allcgat Kemnitius.
Paludanus infolo matrimoniorcquiritintcntio-
ncm rationecontraftus, in quo perficitur:in aliis
finut
niftranteintendatur,nuenon:quiahzcexcitatio
compctit ipfis ex inftitutione 'fua rcfpc^liue ad
eum,qui fidem concipcre poteft } (icutjfi proferatur ha:c didioAw* , aut homo atrrit , quxcunque
fit intcntio profcrentis , pcrindc excitat ad mcfecundiim hoc
moriam fi?nati audientcm ,
etiam confcquentcr dicere debcnt , ncc vfum rationis exigi in miniftro', ad hunc enim cfFcdium
nihil conducit , cum foli^m dcpendcat ab infti-
'-!
lib.
&
fcd folura excitantia figna
fidci,quod perinde ipfis compctit, fiue hoc
in Antiitttai
Tilmannus in
&
Hzretici negant illam intentionem requiri

falfo dogmatc, quia putant Sacramenta non
gji^ caufas gratiac
folum intentionem profcrendi verba Icgitimc,&

hoc potiflimum aflerit in Baptifmo , quia minifter non eftcaufa principalis,fcd applicans adiua
f>afliuis. Vidc dift.6. fM/?.a. rr^j, Sentcntiara il-
diiferunt.
%mrhmti- tt
Tridentini
am Catherini
fcquitur Sylueftet verbo Bapti- Syfuefter.

D.Thonu
3.& pro cadem citatur D.Thomas inbacdifi.
ûaft.i .art.x.qu4îmcula ijidi.& ^.fone ipuft,j^%
0rt.%.reifonfione ad z.
His luppofitis, DoCtor opcime hanc quxftio4
ncm rcfoluit. Primo rciicit rationem Richardi, RtiicitMr rtanquam non probantem , quia ecfi coniundlio ti SJtlwJi.
cxigatur inter materiam , & verba Sacramenti,
non i
poteftilla neccfEtas ab inftituente eife,
miniftro vcrbi gratia , quantumlibet miniftcr
habeat imentioncm Chriili , & ccle(ix , ni(i in
rcipfa coniungatur ablutio,& forma,ei fimulta-
&
tc,qux cxprcfla eft quxftione j.yi^-i, nihil fit;

non ex aliaratione, nifi quia ex infiitutione diui- CiniunSi
na exigitur hxcconiunbio
inter partcs ciufdcm
tnter
mMttriZ
(ffferrKam ejt
figni,& Sacramenti
ecgo faluetur
coniun- IX inftitnti^
kio requifita ex infticutione faluatur omnis per mdiHina,
fe requifita vnio intcr ablutionem ,
prolationem formx,ad quamnon exigiturintcntiominiftri. Quod ergo requiratur hxc intcmio, non cft
excomundlionc illarum : quia , vt bcnc Do6tor
ûaft.xêffonfione advltimum: ablutio fine verbis
:
fi
illa
&
uon fd
baptifinalis * ncquc vcxbaijneablucione
fuo^
IV. Sententiarum
Lib.
3^4
Baptirmi
fuiit aiixluid
ergo intentio mimftri ex
Bne exigitur.
b IHco trgo cUiiirigiiendo de irttenttone,Scc. Htc
alio
&
fumit intentionpm,vt eft aftus efHcax,

ptincipium operandi in agcnte k propofito,& refpediqe ad ODic<3:um,vel materiale,vel formale ; mate-
fltx.
& qiiamuis Caietanus, & Sotus plurimtjra labo-
finem
Inftitutun^ quaefliqnis prsfentis
ex
ccffat
etiam
patet diftindio
littera.
"Dico trgo , cjuod oportet Tninijlnm hahere ittc

temionem primo modo , &c. Haec efi prima conclu-
mebrum diftiniSbionis
fio,& iuxta primum

adtus debet effe
ille
quia
cft re-
gula voluntatis liberx quam tenetur fcqui ex

cledionc.
Si autem Uejtutmur de intentionefecundomodo, &c.
fiuii
intintitttk.
Tinit
& liber, adquerti

quia in ncccflariis &
humanus,
Deus legc flatuta obligat ,

fortuitis non cadit obligatio legis , qux
miniis
frineipalit,
Hic
diftinguit intentionem,
quilm qupad
modum tendcndi
tam quoadfinema
in fincm:finis au-
tcm dupiex,alius proximus,alius remotus.Proacinius cft ipfe zGbxs non ineffi naturae,aut liberi,&
humani tantijm , fed etiam>vteftcxremonia , 6c
fpe6tans,faltem intcr Chriftianos adcultum;; 6^
quo fit membrum Ecclenae militantis , hic ^fl
&
Tinid priaei-
nnis minijs principalis. Aiius eft finis extrinf^cus , nempe effcdus gratiae in fufcipicntc : vteraue finis poteft intendi, aut generali in^cntione,
Dhfrfw.m. ieu vniuerfali,
in particulari confuse , diftin-
fUt.
&
</<M ininti*'
ih
implicitc
expliciti', formaliter > virtua-
modum
tendendi voltintatis^ qui fequitur modum conciliter,iuxta diuerfos
modos
explicandi
piendi ex parte intellc'6tus,qui hoc,vel ilio modo

proponit acûm^fub his motiuis. Expiicat autcm
ttntionis (jf Doftor intentionem gencralem proximi finis per
fwticHisrii,
hoc, quod eft intenderc faccre circa illum , quod
Chriftiani folent facere in particulari ver6 intentio eft , qua baptizatum velit explicite fieci
Chriftianum.
d Dico ergOtCjuod intentio finis vltimi y Scc. Hic
7
Trtm cm- fubiicit duas conclufiones. Prima eft,non requici
clHpo huim ad valorehi Baptifiiii,vt baptizans intendat finem
.^ x.inir' vltimum,& principalem ipfius adtusJntclligitur
tHne ^sinJiM'
conclufio de intentione explicita ,
particulari,
Vi.
non autem de fola implicita ,
virtuali qua:
etiam faluatuir in primaintcntioncHanc probatt
quia Paganus i
ludaus nequeunt haberc illam
intcntionem/uppofita ignorantia finis,&faltem
cfficaciaB mcdij ad talem finem.
Motiuum
xr>
niittrfalU in.
,
&
&
&
lUeqHiri ittti-
Secunda conclufio , requiritur intentio finis

proximi , vel in general i, vel inparticulari ,
haec intcntio ad minimum,necefuria eft ad valorern Sacramenti. Hasc cft de fide , vt patet ex Tri-
ântm
defiiinofiffly. cttn.i
$ieunJaeeejuîr.qut tft
j.in trdine.
finit
firit'mi
Tnj<lcnt.
liorent.
&
gator fententiae antiquorum Thcologorura ,

potifEmi!imS.Thomae,qui pro fententia contra-
rialc eft ipfe aftus exercitus
motus in media humano modo , & fub ratione

mediorum. Secundo modo fumitur intcntio
adus ex fine,ad quem ipfe adlus ordinatur, npmpe ad finem fignificationis, Sc hoc modo facit ad
J>ufUx
Theologornm in
fchola
quia Do<5lor diligens inda-
tioneâut
ficut ccflante mottrefficaci in
neminemex
reipfa aliud dicere
Catherino,& Sylueftro citatur , & quem tacitonominc impugnat Durandus: eum tamenin
eam fententiam neque adducit, neque impugnat:
, fub quacunqueramotiuo fiat,& haec necedaria cft in quocunque exercente illum adlum , quia ea fubtata,
tollerctur ipfe adus , qui ex ea imperatur , & fiti
Trim
verc^puto
tjuif
ria a
rent
aliiquc pofteriores
eum eximant a tali
vt
fententia,nefcio quid difficuitatis habeat,
trientem eius
tet
& rem.ipfam pcrpcndamus
enim confiderare qu6d hoc

,
minifter proferrc verba formae,
ipfo,
redc
fi
opor-
qu6d veiit
non ridiculc,ne-
que iocos^, nequeex alia intentione extranea Sacramento,aut repugnanti,fcd
ferio, vt
neralem variismodis pofleconcipi,
nempe
fi
formari, Vrij meJl

eencifiendi
veiit faccre ,quod videt faccrc hic ,
&
nunc vnum Chriftianum,vel
fi
velit facere,quod
ab eo petitur ; vcrbi gratia.fi fit Paganus,qui nihii audiuit de Chrifto,aut cclefia,aut de corpore,& profeflionc Chriftianorum , fed quod pctitur ab hoc Chriftiano aduito , in necefntatc conftituto,& inftruatur de abiutione ,
prolatione
vdrborum, per modum cuiufdam ca;remoniz ,
eam adhibcat
iuxta
mentem petentis, quam-
uisnihil infpeciali fitcdodius de eius efficacia,

praecepto,necefnate,aut de Chrifto, aut Eccicfia,
non habet aliam intentionem cxprcflam, qu<im abiuendi ,

profercndi verba pcr modum cjbremonir,
aut profeffione Chriftianorum,quocafu
&
& iuxta raentem, & requifitionem petentis erit
Baptifraus validus & faluatur in eo intentio
,
quod minifterium iilud pra;carremonix , ad effcctum , quem

intendit perens. In quo etiam cafu ligatur intentio ipfi minifterio,fi:ilicet abiutioni,& proiageneralis,hoc ipfo,
ftet
per
modum
verborum , per modum csremoni^, neque

aliam habet diuerfam, aut motiuumintrinfecum
alterius, quod cognofcat. Et hocmodo intendit
tioni
D.Thomas quando
dicit
non
requiri aliam in- Vetiu ftnfus
tentionem in eo faciendi,quod facit Ecdefia , di- D.Thm*,

uerfam abea,qux eft profercndi verba,& ablucndi.nempc fub rationc ritusj& caercmonia; ,
cxcludit tantum illam intentionem expreffam ,
&
&
neceflariara ,
qua
vellct iraitati Ecdefiara
tan-
quam ex hoc motiuo,conceptara , fine qua poteft

manere Sacramentura validum quia motiuum
fu/ficiens intentionis generalis fubfiftit,
clep
quod intendat ablutionem facere , & verba

profcrre per modura ritus,& caeremoniae,veI qua
f pfo,
vtuntur
alij
vel quara ad rcquifitionera alterius
facit,prout ipfe poftulans intendit.
Probari poteft cxemplo
verbi gratil
io Extmfliim.
hic nefdat intentura , confcrt tamcn operara pc-
incantatoribus (quo in
cum
ciuntur, videlicet rehiu tantptam matetia
opus iuxta mentera
verbis tan-
& perfona miniHri conferentit
Sacra-
memum cnm imentionefaciendi ,
ejuodfacit Ecclefia,
&c. Dixi hanC conclufioiiem
elle
dc fide
quia
firaili
vtitur
&
effedura incantationis
ejuamforma
'""""*/*"'"
&
ipfi
Ec~
elefi4t,an4tkemdfit. Florcntinuni in Decreto vnionis, vbi dicit
Htcomnia SMramenta tribmperfi:
'"'""''"
&
dixerit in miniflru,dwn Sticramentttm conferttnt,
no/i retjuiri intentionem,fkltemftciendi ejuodfocit
^ f'"*
&
cum dmonc pepigerunt,opera alterius,<jtjamuis
'S*"****"'
&
Si
de Sacreimentis ingenere
D.
habent ra-
nofterDoftor fuprii ) quando ergo indigent ad fuperftiad cffedbum intentum , 'de*quQ

tipnera fuam ,
'-^
tipnemforma:,&materi2,&'conueniuntinvnam
caeremoniam , hoc ipfo habere intentionem generalem Ecclefia,
Chrifti , ncquealiam ab
hac diftindbam requiri ad valorem Sacramenti.
Vnde aduertendum eft , hanc intentionem ge-
&
Stnttnti*
Tl>m*.pln*
tltam
obfcruationibus;) ab eis praefcriptis,
praeftat illud
opus cx
a4
eoipfo, qu6d exhibeat
fufficicnti intcntione
,
alterius
&
obferuatis riti-
bus pra:fcriptis:& per hoc explicatur quod habet S.Dodor in art.. ^.eptetilionis 64. qui negotium
faceffit patti Vafquez reifionfione ad fecundum
argumen
Xxfiieatur
_
eitu.
^rptmentMm i
nm
fententi S.
Thom*
eft
plana
ex corp6re,vbi requirit intemioncmminiftri, vt

determinet ablutionem, qux indifFerens eft ad
multa , vt fanitatem , mundationem corporalem*
ludum,& huiufmodi. Et hxc intentio,inquit,exprimitur per verba qu funt in Sacramentis;
tt bapti<.e in nemine Pmputa cum dicitur ,
&c. Qupd ita intcUigcndum eft , non qu6d

verba quomodocumque fignificcnt intentioncm
miniftrilntcrnam , cum denotent tantum adum,
inuocationcm Trinitatis , fed indircdc , auatenus cfFedus dcnotat fuam caufam nam hcut
verba exterius prolata , magis exprcfsc , & dctcrminatc Hgnificant cffcftum Sacramcnti ,
ad eandem lignificationem limitant , ic detcrminant ablutioncm , qusc cx natura fua eft "indiffercns ita etiam verba magis cxprimunt intcntionem interiorcm , qua nmilitcr dctcrminatur ablutio , quam cam exprimat ablutio ipfa,
qux habet racionem determinabilis Sc in noc
paflu videtur tacitc occurrcrc fccundo argumcnto , ic tcctio nam fecundum tangit pcrplexitatem fufcipientis Baptifmum , qui fi dependet ab
intentione miniftri , nequit ipfi tffe nota , cum
ilt interna , neque confequenter fe tecepiflc Sacramcntum.
tru
&
&
Ad quod rcfpondet ptim^ ex aliis , qui dicunt

requiriintentionem mentalem in miniftro>qu9
deiit
nihil
fit
hunc tamen dcfedluin in pueris
fupplct Chriftus, in adultis fua deuotio>
Hoc impugnat
Quxft. V.
VI.
Dift.
& fidcs.
quia licct hoc fufficiat in ordine

ad efFe(ûm iuftificationis , non tamen ad cfre*
&\xm charadletis , qui non datur nifi pec Sacramentum:adhuc ergo manct illa perplexitas. Rerpondetcumaliis,qu6d minifterSaccamenti agac
in pcrfona totius Ecclcflarj cuius eft miniftcr ; In
:
faluatur intentio caulz principalis requifita, fal-
uacur etiam in cxer citio,quidquid per fe requifi-
tum eft ad Sacramentum. Ideo in refponfionc ad

primum dicit exprefsc requiri in miniftro intencioncm, qu^
licet
fe fubiiciat principali agenti.fci-
intendac facerc
clcfia
quod
f^cit
Chriftus
r& c-
& refponfione ad tertium,idcm fiipponit,di-
cens intentioncm habicualcm ( quam alij virtualcm intcUigunt ) fufficcre in Saccrdote diftra(5lo,qui tamenvoluit priusadlualiccc face-
re,
quod
facit Ecclefia.
via intclligcndi funt
alij
his patet etiam qua

Thcologi.qui viden-
riam ad valorcm Sacramenti
nam
dicunt nc-
ceirarium efTe intendcrc adiones externas vt
facramentales funtiper
mod.um
ritus inftituti,
qua intcntione virtualitcr includituc intentio facicndi quod Ecclcfia facit qui enim apfocmam , qua tales funt , applicat matcciam ,
in
&
plicat ex intentionc totius, ac proindc conficien-
di Sacramentii& implicite reliqua qux per fe fequuntur, qui applicat, inquam, non foctuitc, fed
cx cleîone.
It
Pcobo ergo conclufionem hoc modo intcllefoc- frebMie tenkam cffc de fidc , quia prxtcr matcriam ,
mam in cxercitio , id eil , practer ablutionem in clufienii.
prolationem fprmx, requiruni Concilia CeneitiMfrt*
fieri,
&
&
tertium
faciendi
nempc intcntiQnem miniftri , faltem

quod facit Ecclcfia fcd hxc intentio
:
&
vniuerfali
modocumquc fiar, & cx quocumque

tuc intcntio Eccleflz
fine, lubca-'
aut ipfius miniftri
eo
modo quo rcquiritur ad perficiendum Sacramenuim

qua
quod habcatuc fufficiens cectitudo,cx
fcd
fufcipiens deponac perplexitatcm
&
co-
gnofcat Sacramcntum verum fc ccccpifTcquia

suiam certitudinem ncquit habere de intentione miniftri ; Sc Sacramcntum habcatur ratum
coram Ecclcfia vnde addit, nifiipfi minifter exte:
riits
contrarium exprimat,vel recipiens Sacramentum:
nempc, fi iilc dicat fe non habuiifc voluntatcm

dandi Sacramentum , Sc hic non voluiflc iliud
rccipcrc quia hocdato non folum in ceipfa Saccamcntum non fubfifterct,fcd nequc pca cato ab
:
Ecclefia habcretuc, aut haberi dcbccct.
Quod fi ergo Sandlus Thomas vcllct non de->

pcndcrc Saccamentum ab intentionc, vcl poflc
exiftimaret fubfiftere intcntioncm Ecclcfiz, fine
vlla inteittione
miniftri
aut
cum
contraria intcntione
Sc repugnantiafufcipicntis,
non addc-
cum
fincm ad-
ret illa vecba
duGtz funt
quz tantum
vt oftendatuc
in
pczfumptioncm
&
cenitudinem de valore Sacramcnti fundari eo

ipfo,qu6d ablutio cxterna fiat cumdebita forma,nifi contingat eam elidi pec aliquidaliud
cxpreffum a miniftrbâut a fufcipiente: neque
atgumcntpm oppofitumaliud petit.Vndcquamdiu
fubfiftit intcntio Ecclcfiz
Scoti oper.
Tom. FIII.
& Chrifti
m^t
pofTunt
fic
ter
&
Qux
vcrba non ita abfolute intelligenda

funttquafi pcrfolam prolationemvcrborum quO'
fermS rt-
(J
quirunt in-
faluatur in voluntate faciendi ablutionem, tmtienim.

profecendi formam,tantum materialitec,quia
rium exteritu exprimatttr exparte mnijiri , vet reci-'
Muem , tjut prcfert , exprimitur intentio Eccle-
tir mnttria,
non
piemit Sacraremum,Scc.
verbis
KxflieMtur
/y Thtrlfgt.
tur negare intentioncm miniftri effe neccfTa-
fieci ctiam libece ex alio finc prxintentionem Ecclefiz > aut contra eam , Sc
Sacramentum efle inualidum , vt pec fc conftat;
vt fi ad lufum fiant ecgo non fufficit ablutio ,
probatio fada ahfquc intcntione,qua ordinantur
ad inuicem pcc modum figni faccamencalis , vel
fu/]MJiît adperfeSlionem Sacramenti, nijicontra-
j i
32S
net Sacramcntum, quantumlibet aliud exprimeretur , quod intentionem non toUeret ; nam fi
Secund6
vel particulari.
,
quando Concilia exigunt
res Sc SeeunJa fro-
modo
humano crgo cura intentionc ad hoc ccquifita vt adio fit humana , & libeca. Sed pcxtccca
batie.
exigunt Concilia intcntioncm faciendi quod facit Ecclefia ccgo hacc diuecfa eft ab intcntio
ncfaciendi illos aikus , qui funt humani akus
in genere. Patetconfcquentia, quia fuperflueret
dennitio * cum nihil diuerfum importet , prxtcr
inttntie
vcrba, exigunt ea vt pofita in cxcrcitio,&

:
K.eqt(iritMr
eiendi
faûeti
id
quod ipfa materia proxima,& focma
f*eit
Zselt*
fia.
pcolata
includunt.
Tecti6,Concilium Ttidentinum aliquid

nit contca haercticos Lutheranos
ncm
dcfi- Ttrtia rrt.
qui intentio- Tridcnt.

DmnAt htl-
quod facit Ecclcfia,

non negabant ad ablutioncm , & prolationcm formx rcquiri , vt fiant
hutnano modo.a miniftris:crgo aliud prztcr hoc
ncgabant, quod definit Concilium, ccquici.
Quarto intcntio Ecclcfix * & Chrifti quoad
prxfatas adliones refpicit vfum religiofum in
miniftri
aut facicndi
requiri ncgabant
fed hi
Yttieei tuiMlei
inttntie-
nim.
iuarta ptie.
ASie bfiifereo intentio facicndi,quod fa- m*lie Mti

ad
f
eliotdinatut
vfum
Ecclefia
,
neceiUri6
cit
fieri ftr megiofum corum : ergo fub hoc rootiuo ipfas adîo- dum eArimnes,.modo aliquo ex didkis confusc, vcl diftindc
refpicit. Patetconfcqucntia>.quia intentio Ecclcfix ,
Chrifti ncccfTari^ faluanda in mini<
ipfis& cultum
&
ncquit in co falu^ri nLfi pcr modum rcgU"

Ix obicdliux,vcI pcc modum caufx infeciocis, Sc
minifterialis fubordinatx.Si primo modo:neccf-<
ftro
fari6 imcndic
faccrcquod
facit
Ec
Ecclcf^,&
fl<^
falua
IV. Sententiarum
Lib.
5Z6
, per modum
regni obli6tia,quam fcquitur : C\ fccundo modo, non fubordinatur Chrifto, aut Ecclefix , nifi
hoc modo opcvt caufa inferioT {pbordinata ;
Ecclcfans per fijbicStidnem ad Chriftum ,
fiani : fed
nuilo vfu, qui non eft facer, fubfifttt
talis fubordinatio in miniftro crgo ncquc a6bio
faluatur JntentJO ciu in niiniftro

J^mifliffub,
trdinatur
Chfifi.
&
&
facramentalis du^ talis
Subfumptum
eft.
patct,
quia illz adbiones cadunt prsciscfub intcntio-
& inflnxu Chrifti
ne ,
vt funt facramentales
fpediant ad rcligionem
alitcr
non fubfunt
&
ipfi.
Huc fpcdat ratio Do6toris,(5<: D.Thomx, refponad prinmm in diSlo articHlo \ cam fic format
Doaior
Quint6 , Deos voluit illum aftum fieri a miniftro pcr modum aftus humani, & non tantum
fione
4
ri*-
P*ht
in
itften-
tU finit
mHm*
fMiculsrit,
t^frtxikiu.
nautr.T
ejfe
iii
cft
vt eft indiftercns ad quof-
cumquc
alios cffeftus
ad
balneationcs
alias
S.Thomas
vt dicit
Doftor in
vt
litcra
,vel
}
fed
inquantuiTi eft adtus alicuius^ vt miniftri cxer-
fignum Dci
centis
num
fcd habens
intendit fincm illius
adkum humahumanus:
vt eft fibi
&
quia alioauii^ non fubfifteret intcntio,

volitio
ipuus adus cxtcrni , de quo eft fermo ,
liber ergo miniftcr intendit fincm proxiraum
&
efficax
illius'adus, vt pft
adtum
cct
impofitus
fibi
diqatur caufa principali
adtum vt minifter
ctt
lis
inquantum minifler
non fubordinata ,
&
fubor'-
non excr-
fcd vt caufa principa-
& ad diucrfum finem ab co,
Sacramcnti intcnditur
a miniftro, vt minifter fubordinatur caufs prinjui neceflario neceffitate
cipali.
Confirmatur.
Confirmatur , minifterium Sacramenti non

competit miniftro, nifi per poteftatem concciTam
)i
caiifa ptinclpali inftitucnte
quam
Sacramentum , per
poteftatcm in aftu primoconftituitur mi-
nifter,
&
califa inftrumcntalis
quam
potcfta-
tcm non habet amens refpcftu Baptifmi,non Saccrdos refpedu Euchariftis , non approbatus ab
Ecclcfia rcfpeftu abfolutionis
& fic dc reliquis
miniftris Sacramentorum crgo quacumque rafff* i Mini- tione

procedit adfcus a miniftro, abique co, qu6d
jtro fecidkm
procedat fecundqm potcftatem daram , vel ab
fotefintl (laipfa poteftate tanquam a principio , non proccvm.
:
cum
ipfa copolatur
adu
fuo
fcu a(5tus
cum
ipfa,
Ha:c autem intentio nequit fubfiftere,nifi motiuum cius aliquo modo lubfiftat > quod eft miniftcrium Sacrum,aut confusc, aut cxplicata volitionc aliquo modo,& hoc ex inftitutione Chriftj^jnon folum qu2 rcfpicit les & verba, quia ho-
vum
fed ex inftitutione fpeciali
qui
niftro prx aliis. Et quamuis hsc fic coramunis,

quoadBaptifmuminomnibusviatoribuscapacibus libertatis , & difcretionis ; camen non ideo
prsrcquiritur in ipfis libertasad hoc vt adus
dicatur liber phyfice prscisc

poteft elici,abfque co,
quia hac libcrtate
quod fit facramcntalis:ied
vt miniftcr inftitutus concipiat intcnticneni per

fe requifitam
adminiftcrium, inquo agit,vt mi-
niftcr fubicftus caufa? principali.
patct ex communi confenfu Ecclefir, TrtfumlfEt.

praEfumit dc hac intentionc miniftri re- '^^"^ i^*v.
Quod
qua
quifitaeo ipfo,qu6dnihiI ei derogansextcrius ^"'

apparet ; quod u apparcat>aut de defedr'.; m-
quod
eft
aftus
fecundus illius poreftatis,&/fr Sacramenti : crgo dc neccffiratc fupponit intentioncm ad mini-
êrium Sacramenti,qui Sacramcntum cft,vcl gencralcm, vel particularcm qua rcducitur poteftasf
a
Deo data in cxercitium,

Vnde ficut artifex nunquam
tentionis conftct
quamuis ciiam conftet ad:us
illos libcrc fuiife elicitos
ncmpe
prolationis, Ecclefia iudicarct
ablutionis
Sacramcntum
&
cflc
nullum , non cx defcftu formas , aut matcris rcquifita: , fcd cx dcfedu intentionis neceffarix:
hoc modo intcrprctantur plures Dodlores
rcfponfionem Zachariar Papac circa Bapiifmum
/ nomine Patria ,
collatum cum illa forma
Filia,Scc. fuiflc validum ; fi defuit intcntio inducendi crroris. Etquidquidfit dchoc.Baptifma collacum ab Achanafio adhuc puero,& ratum
in Ecclefia Alcxandrina , antcquam datum fuit
pro rato , examinatum eft de intcntionc non fim-
&
artcm,
nifi
habeat intcntionem fic facicndi
ars reducitur ad cxcrcitium
eum
ingat
facere cfFcdtum
ficri
fecundiim arrem
rem
&
ita vt
fi
qui natus ctret
faciehs
de hac vix dubitari poffet^fed

cx fine conferendi Sacramcnti,concepta.Non video ergo in hoc diffcrcndc intcntione fcria >
&
&:
itimfortc in verbis,&modis explicandi intcn:
fujc fcntcntiac proccffiffc , quatcnus putauit aliquid particularc in ca contincri,diuerfum a com-
mnni
non fccundum
fentcntia fcholx.
illa vulgarem hiftoriam Atha1

adhucpueri>baptitantisperiocum,quam Prim
ttadidkKamnus lib.i.hijioritticap.i^. Nicepho- ^"''
Obiicies prim6
nafij
agit felegifla-
potcfta-
?em (jaam habet, non
f4p. 44. 6c fimilitcr
aliis
&
rur
, fi
dcns
locus
/-!
fit talis
vt
gitur ad fubftantiam iius

tara
/-1-1
Rfjffnfi.
r
Iit mcra fimulatio exclu7;^ , ,j^..
animum cxerccniji iftus
intentioncm
fi
, fic
fcri6,
& prout exi-
exclodcrercquifi-
verd iocus
fit
talis
vt
non
^xcludat voluntaicm pcr fc requifitam ad aftum,

quamuis vlterius ctiam intcndatur oblcdatio.ni-
agit vt iudcx , dut lequia ad harc requiritur intentio vtenli poteftate ipsi , vt verc ppcrctur fecundum
poteftatem ,
cx ipfa
ita fimiliter minifter
Sacramento , quantum ad valorcm

Huius gencrisfuit ioais illc pucrorum baptizantium ide6 Baptifmus ab cis datus pro ra-
iacramcntijft
to,
giflator
&
ntj;!
agat fecundum poteftatcm
dit-
aliam fimilcm de
N^cephor.
pucris pcr lulum refcrt,//^. i .c.vltimo : qui Baptifmus rcceptus S/iftifmMt
fupplctac '''"** /'"'cft in Ecclcfia Conftantinopolitana,
tantiimcxremonia:>&rirusfolemnis.Rcfponde- ^"v ,
/^. 8.
pqcro ludxo baptizato ab
eflc per ariuftum , (Â
non iuft^ propter ipfam iuftitiara non

cundum virtutcm , & ficut iudcx,aut
,
qu&
non tamen
{Jcut ftudiofus
tor facicns aliquid
>
cafu con-
Zachariaa
Papa.
plicitcr libcra.quia
rus
agit fecundilm
f'^!.'^'.
^fp,^,,
tionem rcquifitam in miniftro id conccflcrim

Catherinum fortc inconfulte ad probationem
dcdit potcftatcm conficiendi Sacramenti ipfi mi-
fccundum poteftatem datam, nifi rcfpcdiuc ad

Sacramentum, qua Sacramentum cftîcu fignuro
facrumi Deo inftitutum , ad quod ordinatur pc^
& minifterium
indcpendens k miniftro,aut
inftitutio eft
eius voluntace
tiam aliquam notabilem inter Doftorcs.nifi tan-
fe potcftasdata,
mmfl*.
4it a miniftro , qui minifter eft Sacramenti , per

potcftatem a Dco datam:fed non poteft proccdelê
TrthMftt f*r
nunquafti agit vt mioifter,
ncquc vt fubordinatus caufae piincipali , vt inftrumentum animatum ad hoc autcm vc aât

fecundum potcftatcm sniniftri , & per ipfam,
requiritur intentio fpccifica adus illius potcteflatis , inquantum cft diucrfa ab aliis, & vt
id eft, vt cxcr-'
eft
alias ccrtc
Dco conceffam
hil dcrogarc
eius.
^ valido fuit rcccptus.

Obiicies
cludit
imen-
tionf ferim.
VL
Dift.
Quxil V.
:
Stcnnd tbuBi.
pr4iKt,neifiu enim injiitm
Aagaftin.
eft
propttr tttttriHS malitiitm
non rcquiritur alia,quz

iion folum manus , & verba
iffentii ,
Scc.
quc intentione
iu miniftio;
quantum cft perfona particuiaris imodo illa noa

dcftruat imentionem vniuerfalem.
Ex ouo patct adl (ccundam probationem , quia
fic
alias
ofFcrrct Saccr-
do$. Item Auguftinus Uh. 7. Mr Btfptifimo,
habetur in capitulo
cttp.^ }.
Stdet etittm ûtri
dt
dift: 4. vbi adcrit /i'abnc iimulacio

ex parce recipicntis,quamuisadnt in dancc Bar
ptilmum, rccipcrc verc Sacramcntum.
Refpondetur , Chryfoftomum non excludere
conficrgtione ,
ExflitMtmr
Chryftfit-
illic
&
mandatur:qu6d fi mQdurq& madatum non

feruacnon agit !vt Procurator, neque comradlus
ivalct. Dcindrncqi)e lcx,nûp nundatajius volurunt dependcie0ncra;â) ab interna;i& oCf
culta intcntiobe Procuratoriside
diiTcric.Simi^
ad Auguftinum, qui nonioquitur de

/imulacione cxcludence fcciam incentioocdtndi
Sacramentiiquamuis ibi non integre explicaf \ie
qua Amulacione agac \ fed prxfumi debet dc hac
force alludit ad Baptifmam datum ab
agere
Athanatto, auc etiara dacum Mimo coramQioclcciano , qui de repencc conuerfus cft
profeffus fidcm Chriftianam,
fadtus eft Martyr i in
quibus cx partc cam fufcipicntium,qu^m offercn-
tentioneminiftri ncquit mooecc cxrcmonia
&
Ex
vnus ,
non dependere ab incenT

Minor probacur, quia
fublieM,
SdUTM-
ta*nt4,jke4d
iifiim.
ncc refert vc
motiuum mbeft
& malitia
& ipfo cfFedlu etiatti
priuatur Sacramento
& eius
frudhi ; quia cafus
non comprchendit
lcx. Dixi,fi
mo-
tiuum fubeft,quia alfoquin,vt benc D. Tho- D. Tlioai.

pas fupra , Ci ablutio & forma rcdc applicentur
'
cxtcrne , vt nihil pparcat contrarium intentio- TeBtMT^fcntni legitiipx , non fubcft fundamentum aliquod fulttt dt ia-
quia ficut Ecclefia ratum habct

fufcipiens debct quicfccrc
ita
tintitnt legi'
Rcfpondctur ncgando Minorcm. Ad cuius

probationem refpondctur vfum aliorum fignorum dependcre ao authorittc publica tantiki?,
idque congruentet adfinem pacis,& communionis publicx fcruandz , ad quam fe habent particulares perfonx, tanquam lubicdx legibus, non
tanquatn mi;iiftri corum,kquibus dependet finis
Sacramcnta ex dcfinitione Ecclcfix dependcnt

ab intentione miniftri , idque congrucnter, quia
incencioncm , quid fict ? Refpondent AicB/is rc- Aienfis.

fponfione ad fecundum loco citato a Scholiafte,
v^ iuxta aliam panitionem fi^/?. 8. m. 5. artic.i.
refponfionc 4^ 4. D. Bonaucnturaiftij. Duran- D. Bonao.
dus
Gabriel,&,vt apparet ex prima refponfio- Duraiuius.
tic.D.Thoraas art.Zjia i.quod Dcus fuppicrct in Gabriel.
D. ThoOT
eocafu>quod dccirct quantum. ad iuftificationcra, Dtumfupflef\ defcdus imcntionis cfTct occuitus. AHj hoc ri itftSi innegant,quiputant rigorosc Dcum ica alligafle ttmtituit ttvircuccm fuam Sacramcnco , vc alicer in eo ca- emltA,
inftitutafunt incultum rcligionis,qui dcbetur
fii
Deo , & confignata
iuftificaiionis infundcret
fcd a lcge
ify
pcrplexus cx ftatu ,
pcrplexitatis
gruum talem dcpendentiam
inttr sIim/!-
fit
ergo fimiliter non fuit conin propoflro admifcere. Confcqucntia patet quia fic teddercmur
inulti pcrplexi de valorc Sacramenti percepti,
vcrbi gratia ;inter hxrcticos jqui crroremdocent contra vcritatcm. Sacnupcnii. Deinde I14C
ratione,vt paflim Patres,& Concilia tradunt.non
voluit Chriftus fua Sacramenta dependcre i probitate , aut fide miniftri : ergo magis id congruit
ne dependerent etiam ab eius iDtcntione.
ratoris
gHM
& alter
'particuljrcs
&
Diutrjitiu
quod non competit puro
his ncgatur confequcntia
miniftri,fi
nequc alia figna cx authoricacc publicainfticuca

dependenc ab intencionevtenrium:deindecon-
Htj^nJU.
conformari,
Crgo, &c.
tradus, tranfadiones,
huiufmodi,Dondepea-,
dent ab incentionc miniftri, verbi gratia, pi;o?u-
iudex
eft
mcnta,modo quo conueniencius eratjfedmar

:
quorum
homini) & per miniftrum voluit illa ofTcrrijtanquam caufam fubordinatam , cum qua ipfa principalis concurrit ad efFedum dcbct etgo Miniftcr confcqucnter intendcre fub aliquo motiuo,inquo fu^bfiftat incentio priucipalis,cui debcc
Obiicics ccrtio Chriftum infticuifle Sacra-
cione miniftri
vt
&
&
aliquid deccrintnacecar,quo4 poftea f;;^dk\unfft,
gis conuenicns crat ea
oblaca incultum rcligionis,qax principalitcr fundatur in intcrnis adibus * quos Dcus inftitutar Sacramemi primario refpidt ,
exigit
eft
tium feruataeft inccncio ferio agendi^quod faciebanc Chriftiani. Rcfponderur cciatn fecundo,
Auguftinum nihil in eo cafu determinafle, fed
fufpcndidc fentctiam, donec ab Ecclefiajaut aliis
tbi*'
ali-
m fadumêxtationibus pixmifllsi quia flne ia
&
Ttrtim
qua neqait lcx,
4Ut principilisiurdiffaic.In Saciamcntis patet
&
19
10
:titm
licer patcc
in-
&
bapcizaco^de qua cx propoHco
inftrudionera datam,
fic etiana contradhis dcpcndct ab eius intetione,qu| Proicurator opcpans
eft iuxta.inftitutioncm- mandaniis ,
inquan-
&
&
Simililtr ^f|.
particulari huius aut illius
ncque Icx cuius viitute ftabilitiu comradlus, nc^ Diffrtliia Im.

que etiam mandatarius volunt dcpendere con- ttr PrttHTMrradlum a aiiniftri>,nifi in ccrto modo , in qoo ttttm,^ Mimijhitm SProcurator agit wicem mandatarij , & fccandilm fTmtmti.
intentionem legicinum offcrcndi manus,

verba ad cffeûm prarftandi Baptifmi,quia intendic
atfium deberc e(][e humanum in ocdinead Saccmencum conBciendum , oblatum nequc por
maliciam incendic dcfcûm incemionis debicci
fed foli^m probicacis,
morum , qux non nocec
&
& profcrcn-
di vcrba,
&
Intentio legis
&
dd /ilutii ncftrd SjmhoU fide Mcetlentes

ergo prxtcr intcniioncm abluendi ,
327
qaantum ad adum in fe debct

ctiam (eruari intentio Ecclcfix tanquam in adminiftratoribus, & quamdiu hxc feruatur,validc
conficitur Sacramencum , nou obftante quacum-
Obiicies fecundo.Chryfoftomum homilia 8j.

maruu
in loannem SMcerJct, inquic , Ungudm,
politici adminiftratio:
non ita in prpofito,quia
funt Ecclcfix
vt pcr mini-
>
Sacramentum
&
eodem fundament(M:ertitudinis,qux moralis eft;
immo peccaret prxfumendo,aut iudicando aliud

de m,iniftro , fcclufo motiuo fu$dcnti ; quud fi
oriatur fccupulus ex propria difpo.ficione , quani
dcponere dcbct,oricur non ex nacura adionis,
auc minifterio.
DcmuS|ergo cafum ialiquem ncmpe

ica inuifa
fit
falus proximi,vt omictac
eflc
cui
legitimam
&
non prouidcac ad falutem

:
ncque gratiam
hoc omnino in-
fcd
ftros publicos cxercerentur , nempe Sacerdotcs',

veIaIios,vt in Baptifmo,exeorum dcfcdu,&
cercum eft,neque fundamencum aliquod hoc, aut

illud vrgec nam quod modcrni vrgeaiic illud;
congruo
finc huius
roiniftris
tanquam in caufis
NifitfHu renMmfiterit,Scc. vbi dcnocacur ncceflicas Bapcifini , incelligi poceft in rcipfa, au^ in ap-
Sacramenti debct ergo

:
i;i
fuboi;dinacis,fcruari
intentio [ ublica Iegis,&principis,cutus funt

miniftri : ficut in miniftris. iuftitis dcbec (eruari
ScQtioptr.
Tm. FIII.
&
in foro Ecdefix fufcepci,quando vitium intcntionis extcrius nonproditur,& quod
parcncia,
2.
graucs.
Alijmtimnt.
IV. Sententiarum
Lib.
32.8
congrucntia.vt Deus caufa principalis inftituens,
ille fpedat ad cultum Dci inquantum pcr

Sacramenta habetur ; nempe quatenus ordinantur ad propagationcra falutis in co qui illa fufcipit, in quo folo habent cfFcdum non in miniItrante.ncque idem etiam ftatus fpedat ad adum
& caufans
humanum
;graues Dodlorcs prarfumiint de falute

zati
in
fic
hapti-
multiirn congruit diuinx mifericordiae
&
eam fententiam multum ptopendct Auguftieam ipfam no tencat, loco ciiatojnec deeft
nus^fi
falutem hominum iTJcdio Sacramenco cafu,quo Sacramentura fine culpa fufcipientis , (cd ex fob malignitatcinterna confe-
cius
rentis
nalkim fuppleat fui diuini mifcri-
fit
cordia dcfcdlum
cecedaria
.
li
S
in
iis
fed neque ctiam ox alia parte eft fun-
ita fieri
totum
Doddr,qu6d miniftcr fe ha; fcd in hoc non rcficut non attingit cfFedum
beat vt caufa inftrumentalis
ij
oLUiiio quk.
quiritur intcntio
'*
cft
cft
Dci prouidcnti^,&difpofitioni fecreti refcruatu.

Cafus mpraKs elje polfet de folis-infantibxts
&
fic baptizatis 3 miniftro finc vlla intflntionc ,

mortim mprtuis cum fdlo illo Baptifmo,an tfxhumattdi
confittret
feii
ficut intcntio miniftri.
caufc principalis:rcfpcdiu autcm elfedus propri j
qua; ad falurcm funt
damentam quod conuincat
Obiicit denique
to, in
caufa principalis
non
inftrumcntalis
fic
au-
tcm ndn rcquiritur vt habcat intentionem qua

fubordinatur caufa: principali quia fic tantum
agit, vt inftrumentum ergo inquanti^m agit vt
inftrumentum rcfpe^ku caufs principalis, non
,
qu
quam dirigitur , & af-
rcquiritur in eo alia intcntio.diuerfaab ea
tnfantude filont tnl*ntionu auid
eifgpj g^ Jqco facro?quia dc adultis,qui per fidcm

a
ir i:
c
o
n.-c
Sacramcnti , 5c propria dnponiione luftincari
ei^ caufae principalis
/cundum f
poiIunt,non cft difficuItas.Refponderem fcquen-
quae fubiicit
dam
menti, de qua fuperius agit dift.i.epufl.i.x.

4.
Refolutio eft miniftrum non eife caufam inftrumentalcm , fcd principalcm rcfpcftu minifterij,
COnfedtionis Sacramcnti,& ablutianis^qua cft
ablutio etiam facramentalis,&fehabct vtcaufa fccunda:rcfpeftu vero cfFcdus Sacramcnti po-
pft
eire in praxi fetitentiam
fltmitur ad
ricordis, in re obfcura,oftenfionem:vel noti elfe
refpondetur , ftatum miniftri quoad
&
probitatcm ,
fidem, minus ccrtumêftc ; noquc
de eo poteft eire tanta certitudo moralis, ficut de
intentione,dequa ipfe minifter potcft ccrtituflinem Phyficani habere ; nequc prfctcrca ftatus
Q_y
p.Thom.3./?.9.64.<r/.8.
Rmu
Ponau.Rich.Suarez
fic
&
fatis patct
cx didis.
VI.
reqmratHrintentioa^mlis?
& AknCctttiti pr
lib.i.de reguUs morMl.
fecundum
teft dici inftrumentum vidc $. Patet ergOy &c.

Refponfio ad principalia argumenta cft clara ,
in baptizjante
ntim.io^.&feq. Gcrfon
fuum finem. Vide Scholium , & ea

Dodiorde variaacceptione inftru-
crodendum miniftrp.
Vtmm
pcr
&
toc Dolorum,qus
magis infauorem infantum,&<iiainaE mi(e-
Ad aliud
Sbtus
proceditur
ijudfi.prdced.
NMAi.fim.c.i.tt.i^.& c.z$.
d.i.q.^,art.%. }Az.iot.^.d.ii.q.j.
& arguitur, quod rcquiritur in baptizantc in-
adu primo non
, nifi mediante
adus primus ergo ab ea non
procedit effedus finc intcntione aduali, quae tcneat locum adus fecundi.
Oppofitum non minus fgfficit in miniftro intcntio ad mcrendum , quam ad Sacramcntum confercndum fed ad mcritura non rcquiritur intcntio aftualis crgo nec hic.
Maior proBatur,quia mcritum non habet effedum , nifi cx proprio voluntatis conatu
eius qui mcretur Sacramentum autcm habct cfFedum non per raotum voluntatis in
aliquo,fed tantummodo fi non ponjtur obex. Minor probatur, quiafi requircretur
femper adualis intcntio ad mercndum , diftradus in opere incepto quantumcumque
perfcdo,&; quantacumquc perfedionc,non mererecur , quia non haberec inccncionera adualcm.
quia ab
tentio adualis
adu fecundo.
Intcntio habitualis eft
procedit cfFedus
ficut
eOMMENTAKlVS.
a
A D ficHTidftmJic proceditnr
8cc.
Hic agitur
xJLde qualitate intcntionis:in argumento ad

oppofitum,fupponitfundamcntum
totius refo-
lutionis;nam quaslibct intcntio fufficiens ad me-
H O
ritum, fufficit etiam ad miniftrandum Sacramen-
tum
& agit de intentione, vt cft adus efficax, &
abfolutus, ex quo mouetur volumas ad alios

a6kus fubfequentcs.
V M.
Explicat triplicem intetJtionem.,a6tH4lem, habitualem, & 'virtualem, refoluens hancfufficere,^
S
requiri in haptiz,ante,
dr idem
ejt
de miniflro aliorum Sacramentorum ; ita communts.
&
Diftinguiturcommuniter de intcntione aduaU ,

habituali , quafi ifta fufficicnccr
intcncioncm diuidanc.Sed vidciur quod rationabihtcr poffcc apponi ccrtium membrum:
Rtjj^titjii.
VI.
Dift.
&: potcft dici intcntio virtualis. Illc
Qu^rt. VI.
cnim
diciuir adiialitcr intcndcrc
clicitum rcfpcdu cius,quod intcndit:illc
autem
329
qui habct
adum
dicitur habitualitcr intcndcre,qui
TrtpUx !n.
expU-
tctio
habcthabifum incHnantcm ipfum ad talcm adum fcd aliquis cft minus pcrfcclc in- ^'^'""tcndcns quam primo modo &: pcrfctius quam fccundo modo crgo cll medium iiitcr ifta duo mcmbra. Aflumptum probatur , quia fi aliquis intcndjt in principio Mifla',
cclcbrarc Mifl*am fi poftca cft diftradus , non habct adualcm intcntioncm, quando cft
diftradus patct, quia non intclligit tunc illud in aftu crgo nec vult illud in adu ncc
habct tantum intcntioncm habitualcm quia talcm habct dormicns habct crgo fc mcdio modo & hanc cius difpoiitioncm dico intcntioncm virtualcm ,<iuia fcilicct , virtutc alicuius intcntionis prius habirac adualitcr , facit omnia qu.-e facit , cx illa tanquam
ex radicc ita quod illa intcntio aftualis fuit principium ordinatum ad omncs iftos aftus,
habct in fc virtualitcr intcndoncm propriam cuilibct iftorum aiSuum , ficut intcncio finis habet in fc virtualitcr intcntioncm propriam cuiufcumquc ordinati ad fincm:
pro tanto mancntc intencionc cuiufcumque ad fincm ordinati , manec ifta intcntio
aftualis prima , virtuaUccrin omnibus iftis.
Hoc modo intendcns ire ad fandum Iacobum,ex intcncione huius finis,ordmat mul- Peregrhiiis
taaliancccflariaad illum fincm. Excqucns autemillaordinata,nonfcmpcr cogitatdc ads.Iacob.
fando lacobo, ncc de rcucrcntiacius. Dico tamen quod fcmpcr mcrctur quia vcl ha- f>*^""r i
bct intentioncm corum quae funt ad fincm illum cuius cft illa prima intcntio vcl ha- ^^*^^
:
&
&
bcc adusaliquos fequcntcs cx illis intentionibus , licetcum illis adibus concurrant aliab intcntionc illa prima ,
ab intentionibus propriis eorum,
qui adus diftrahentcs ,
&
&
,,*,.
ceffarta
quxfuntadillumfincm, ficutdeclaratumeftin r.Iib.dift.41. & in ^.dift.i y. vbidiclum cet

cft, quod forte Martyrcs in adu fuftincndi martyrium,non habucrunt intcncioncm, nifi û*
irtam viriualcm quia immcnfitas pcenarum abforbebac forte vfum rationis ifta tamcn '"'
pcrpenio poenarum crac quidam ctFcdus deriuacus ex incenciqne feruandi fidcm Dei:
:
lU
d!flra-
eUci.u
& idco dum durabac paflio, durabat ferapcr ifta intcncio vircualitcr, ficut in cffeclu.
Ad propofitum , dico quod fola intentio habitualis non fuflicit in baptifmatc quia
^
proptcr iftam non dicitur alus eius,Iicet fitconformis illi habitui adus humanus. Nam Jntemioha^'''^
fi aiiquis habeat habicum inclinantcm ad defiderium fanitatis, ficuratur nullo modo
:
intcndcns fanitatem fcd ad

,
humanum
ludum non dicitur confequi fanitaccm per aliqucm adum

non magis quam fi non habuiflct inccntioncm
,
non
adus humani,vt
humanus cft. Ncc rcquiritur in baptizantcfemper intentio aftualis quia non obligauit
Dcus homincm ad impofllibilc, vel nimiidifficilc, cuiufmodi cft non diftrahi quia fccundum Auguftinum , tertio d^ lib. arbit. Non efi in fotefiate nofiraquin vifis tangamur:
nec ctiam plus obligauit miniftrum in illo atu , quam in excqucndo ad:us aliorum Sacramcntorum. In conficicndo autcm Euchariftiamjquae cft cxccllcntilfimum Sacramcntum , non obligauit homincm ad non diftrahi , quin prius inccndcns cclcbrarc licec in
profcrendo verba facramcncalia diftraftus fit vere camcn conficit.
ad fanitatcm crgo
:
-^*-^'^
fed cafualicer vel fortuite
fola intcntio habitualis
fufficit
rcfpccû finis
:
5
.\
^^^^
ritura^ttAlis.
Augt^fl.
Sacerdosdi.
flraclw co/ecrat.
Ex his concludo, quod fufficit in
baptizantc intcntio virtuaIis,hoc cft,
quod aliquan- ^^
do habucrit inicntioncm adualem,,cx qua dcfcendit nunc vere adus baptizandi; fiuc
in ifto adu habeat intcntionem adualem , vel aliquam ex ea defccndcntcm fiuc non.
Intclligoautcm, quod dcfcendit ifte adas abfque omni motu voluntatis contrario in;
tcrucnicntc. Sicut fi inducns fc ad Miflam,intcndens cclcbrarc fccundiim vfiim
nx Ecclcfia:
in phantafia
Sacra-
Tnentafiffi-
"[
itent!o
"^'"'""^'
Roma-
& cx ifto proccdat continue fortc fecundum aliqucm habitum derclidum
cum magna diftradione
facramcntalem, qui
verc facit ca ,
qux
nccclfaria funt
ad iftum
adum
cft conficcrc.
Si quxratur,quomodo potcft aliquis cfFcdus, qui modo cft, rcduci in illam intcntio4
ncmprimam,ficutincaufam,fi nuncnoncft ifta intcntio, ncqucaliqua alii imperans ^lh.hictj.
iftumadum ? Dicitur,qu6dcft pcr quandamvirtuccm imprcflam virtuti motiux, pcr 3- '"'^-
voluntatcmadualitcr intcndcntem &: quamdiu manct illa virtus imprcfla,îlb virtus ^ " *"y"
motiua mouct.Vt fi aliquis intcndcrct irc ad aliquc locum,& poft in via cogitct dc aWis, "^ o
,
/.
aduali volitione ficbat adualis imprcffio in potcntiam motiuam &: quanjdui illa (,>;- ^;,..
irriprcffio manct, mouet ad tcrminum volitum, &: procedit homo. Paulatim autcm mi- tujHtcr -.0nuitur illa imprcffio &: tandcm dcficit
cefTat homo a motu ic tunc dicitur ab iftis, Htn* pcr
quod homo non habct intcntionem virtualcm, nifi dum habct cffcdum imprcfTum a vo- ^^'"f J"'-luntatcaduintendcntc in potcntiamaliquaminferiorcm. Scdmirum vidctur quomo- ^"^" '""'/
in
illa
do
&
voluntaspofllteflrevirtus fadiuacaufanstalcm
rum cft ctiam, quod i\
caufaretur
ibi
formam
vndc paulatim
ui
iftapotcntiaorganica.Mi-
dcficcrct.
Potcft crgo dici,qu6d in appccitu fcnficiuo,fiile phantafia,eft aliqua difpofitio,(ccunA
Scoti oter.
Tom.
y 1 1 1.
Ec
dun\
quam mouct
4arn
quod
IV. Sententiarum
Lib,
3P
adu
ccfTantc
liue voluntas
voluntacis imperantis
adu intcndensaliquid,
oidinatc tamcn habct fuas vohtioncs rcfpcdlu finis,&
cum adahquam
cis.
Vcl alitcr ad propofitum,
rclinquac inpotcntiis inferioribus, liuc non,
corum ) qua: func ad finem
&
iftarum pcrucnerit,âtum potentia: infcrioris corrcfpondcntis ini-
pcrauericjpoccft
adus
ille
fecunda mancat &:

:
inferior imperatus
dum manct illc aftus
mancrc,hccc inccncio nec prima , ncc

,
voluntate
quantumcumquc diftrada
dici-
mancre intentio virtuahs,

Ad argumcntum, conccdo,quQd ahquis aftus rcquiritur ard hoc quod cfFcdus fit ; &:
jfd 4r^m,
illeaftus potcft dici quo producitur cffcftus extra. Scd (i quzras ahquem aftum,fcpundum qucm fit opcratio immanens agcnti , calem non oporcec darc cunc mancnccm,
quando effcdus extcrior chcitun ficuc manifcftumeft, quod mulci cffedus adu caufancur , quando aduahs motio caufx agcntis pcr intcllcûm , a qua producuntur non
mancc. t poffct poni cxcmplum in naturahbus , quia proiedo lapidc in aqua , primus circuluseft caufa fecundi circuli,& fic deinceps non camen femper manec primus
quamdiu caeccri. Ita ctiam vniuctfahter inmocu proiedorum , prius cdfac pars mocori
tur
f ropinqujorj quam remota.
COMMElSlTAKlf^S,
a
'frlfUx
tfl
iiittnii.
"pv IftinguUur commumter,8cc. Habitualcm in
Rcfponder fecundo voluntatem habere ordi- Stcudm mtm

dnt Ut fltlh.
nat^ fuas volitiones in ordine ad finem , verbi
trdinMimt
gr4tii,prim6 intcntionem, poftca cledionem,
A_/centionem plures extendut ad eam,quatT)

mediam vocat Doôr, (cu virtualera, vt cam di-?
tandcm vfum , & executionem pcr mcdia fubordinata, quando plura funt;quibus correfpondenc
&
ftinguat ab ioc tjuod cft in habicu ,

confuetudine,(eu inchnatione tantum aûs primi ahquid
tantum velle,& non zSta. In quzftionc nuUa
HahfiuidU
fer confuttM-
liirnm,^ inlintiontm
non
fufflcit.
Snffitit
vhf-
tnslit.
ztas potentiarum inferiorum
eft
ne poteft ergo diftrahi voluntas ab adtuaU voli-
dum loquendi.
du aliorum;hic,& nunc,cum praefcripto ordine;
&OJ , non
randi
fufficit
eam
vt
quia non
eft
cxplicat
tione
Do-
&
principium ope-
zGtaalis e(l pcrfedifllma
fufncit
autcm
, qua; cft illa , qui dicitur adualis antecedcns mancre in fuo cfFcda , vr , quando quis
&
tas imperct,& applicet potentiam infcriorem,

cxtcrnam ad adum , poteft continuari adus illc
per appctitum ; quod dico ncceflariumcflc rcfpc-
Au potcntis motius qux

;
detcrminare ad adlum
Richardus docct modum,quo intentioaftua, nempe quatcnus voluntas imprimit appetituiifeupotcntiae motiuz ali'
9dum, nifi
'Bx intintia-
ne nHutli
fe-
fuiiur uilw
fotentii mo$iu4, (^ que-
Trimut
mouet
fit
aliqua difpofitio
cellante
adu
tDO-
dut ex fuhoTdinAtione ft-
teaiinrum.
potcntiarum
fecundum quam
alia,
quam adbus ipfarum
ad quem applicantur cx impcrio~

volunratis , per fubordinationem ad ipfam j mancntc appctitu applicato,manetetiampotentia
motiuum formalc cxtrinfccum
&
motiua applicata,
fic fcquitur motus in afkior
ncm cxternam:& hzc fufnciut ad eius continua
ipfa
finis
&
& dcfinat
,
ctiam iCtas intentionis in ipfa : quod optime declarat Dodlor in exeraplis lubiedis refponfione
ad argumentum.
tioncm, finc vlla qualiratc imprefla a voluntarc.
Vpmm Baptijmm fopt iterari?

h\tr\^'*,.f.tj.x%.m.-j.m.\. Bonau.i./^.^.fi.^z. Rich.<t.4.f.i.
ibid.ii.feSl.i.
Indifftrinti*
fttinti*
mO'
tiut.
ira
voluntas non fir tum fub abu.

Alius etiam modus eft aequ^ pofCbilis , ita vt
maneat adus voluntatis circa materialia obiecba
nunc ad
fubordinata , iicet non attendat hic ,
Qv
nuationcm aftus impcrati h voluntatc, licct
voluntatis imperantis cis.
Hsc difpofitio noneft
modol
pctita rclponfio
cx motu proicilorum. Refpondet creoinlcduobus modis , primo quodnn appeiitu lcnnHuo, fif
phantafia
nequit feipfara
nequc repugnare
refpedu eiufdem,per modum determinantis

ad ipfam continuationem eius : non fic alix potcnti , quje poffunt determinari ab obicdlo , vt
îfiua,& huiufmodi ; poffunt in^du pcrfeuerare
ex fola obiefti determinatione,definentc a&u
voluntatis : quoetiam definentc,mancnte detcrminatione apperitus fenfitiui,&cognitionis iraaginatiuz,fumcientcr applicatur motiua ad conti-
enim
ftcut
ficur
ris,
qu^m qualitatem,per quam mouctur ad minift?rium Sacramcnti; qua qualitate ccirantc , cefla?
ctiam motus in potentia motiua fcd hanc mcrividctur
ctiam ncquit continuarc

vt pcrfcuerat adbus potcntix fuperio-
potentiar fupcriori
Senthi Ri- lisdurat in fuo cfFcctu
continuatur intentio eius virtutc in voli> ad quas fequuntur atus
&
adfccundum Sententiarum;ide6 fupcrfedeo,quia

hic tanrum agitur de ipfa , vt rcquiritur ad Sa^
cramcntum, & incidcnter.
Dodor
fcd perfcucrare in ipfa volitio refpe-
Hanc refponfionem fequitur Suarez di/p. i j.

3
Siutez.
fin.}. Vterque crgo raodus cft fatis fundatus ,
contingere potcft in exercitio, quia hcet volun-
plara dici polfent de natura intcntionis;fcdmagis fpcdlat hic tradkatus ad primam fecundz , Sc
i6 reiicit
imperati aliarum potentiarum.
virtualis
ncquc aftu cogitat fincm , nequc adli^

vult fincm , tamcn aftu cxercct opus ordinatum
ad fincm; vt benc Doftor cxplicat in litcra. Hic
tur.
fic
finis
tionibus fubordinatis
diftrailus,
thitrdi rtijti-
vt-
cum eodcm ordi-
cQnirouerfia , Sc textus cft planus , atquc doftrina recepta ab omnibu$;licct qiîdam varient mo^
Habitualis
mBuitm
luntiUit.
D.Thom.^.i.<irM.d'
}'p.q.66j$.^.
Suarez
Vafqucz ^.p.d.i^C.
C RC A
I
fttit
dttlT'
miuMri,^
Dift.VI.
Qu^ft.VII.
331
R c A quartum principale, quacro duo. Primo , dc iccratione Baptirmi. Sccund6,dc charaftcrc propccr qucm ponicur inicerabilis. Qiiantum ad pri- Argtm. i.
mura arguo,qu6d Baptifmus pofllt itcrari:quia Euchariilia poccft itcrari , &
tamcn cft Sacramcntum cxccUcntifllmum crgo,&c.
OppoHtum Auguftinus ad Maximinum,&: ponitur in hcera dc confccd.^. Rebafiizare Ratio off.
h^reticum,îhocfAniiitstUfignumfercept omnino feccatum efi^catholicumvero immantp
Prxcerca idcm^. i y.ad Orofium, ideo Ecclefia ees nen rebAptizutt(\o<\n\im dc

bapcizatis ab hasrcticis) tjuia in nomine Trinitatisfitnt baptizati.
mnmfcelui
eji.
Ad quacftionem tcnccur ab omnibus pro ccno,qu6d non hcct icerarc Baptifmum
Sc
de fado , qu6d non habec cfFcdum , & hoc dicunc audoritaccs Sando- Alenf. 4.^.
vlt. de
rum. Ponuntur autcm ahquac rationcs ad hoc. Vna quidem cft quia Chtiftus fcmcl eft
Baft.
mortuus:&: Baptifmus virtutcm habct cx paflione Chrifti,iuxta illud Apoftoli Inmorte
D.Thom.in
poeniccncia vircuccm habcc a
iffim baftizAtifumus. Scd hxc racio non concludic , quia
4. dift.6. a.
pafilone Chrifti,abfolucio aucem , vel prima gracia^non dacuc inimico , nifi pcr mcricum i.f.l.
eciamfi iccrccur
<f.
&
mcdiacoris &: camen pcenicencia iceracur.
Da.
.-
Aha ratio ponitur,quia in Baptifmo imprimitur charafter, qui cft indclebihs. Sed ille
lib. 4.
caf.i.
probat propofitum manifeftius pcr immanifeftius ,aprincipi'o enim , ex quoBaptifmus Rorn.o.

Reiicit Afuit inftitutus , fuit tnanifcftum de eo,qu6d non hcuit cum itcrari. Qu6d autcm charalenf. & D.
fter imprimatur , non eft nocum ex prima eius inftitutione,nec ex tota Scriptura , nequc
Thm.
etiam cx multis audoritatibus Sandorum , ficuc cangecur ftacim in quzftionibus dc
charaftere.
fuiflec mulcum dc hoc cradacum a Sanftis Magiftcr fentenmencioncm feciflcc dc ipfo. Non inuenicur aucem ahquod verbum dixiflc dc
charadere fecundum iftam fignificacionem,fecundum quamvcimureo:incocoenim
mQax.\x de Baptifmo,non nominaccharaderem , nifi fcmcl infrimo caf. iftius difi.iitfin.
Ec hoc videcur, quia fi
ciarun)
diccns,,^* abharetictsbaftizatifuntferuatocharaBereChriBi^rebaftizuindi nonfunt. Ibi

vocatur charafter Chrifti forma Baptifmi Chrifti , ficuc facis apparec ex aucloricacc Auguft.pra:mifsa,cx
qua Magiftcr
infcrc iftud
didum.
COMMENTARiyS.
a
Mmrts
elrcM
Aimbsftiftmao.
.y^ Irca (jHartum frincifaU ^tmo dMo,icc.}AxV^cioniftz
de ra-
buit.
7 morte ifjim baftiîfiamUy &c.
rcfert
EpiphaniusAr^4i.quitria,aut plura Baptifmata dabant iteratis vicibus etiam in remedium re-
&
tra Ecclcfiara,quam in fe folis
re vanc iadliibant
coUcAam confta-
de quo errore fupra aduin
Catcrum , quia errorcm
cft
in fafto (equebantur,
idco mcrit6 ctiam anmimcrandi funt ficut 5c

Anabaptiftz , qui negant Baptifmum infantum
clTevalidum acproindc infances baptizatos in
adulta actaic baptizant confcntientes , vndc noracn fortiuntur Anabaptiftarum , feu rebaptizantium.
Cttuhjit /
fidci , quaeritur
lapfus.
Baptifmum , vt
Damafcenus de hsrenbus , idemiistriAliqui pro eodem citant Donatiflas c6

quod baptizarent dcnu6 eos , quos fciebant in
Ecclefia Catholica baptizatos , fcd non admittebant itcrationcm Baptifmi fed potius exiftimarunt Baptifmum non haberi vcrum
ratum ex-
dei.
Suppofiti crgo veritate
Duas affcct Dodlor De catigrutcx aliis antiquioribus^quas impugnat prima cft, tU, (^ CMuf*
quia Chriftus fcmel cfi mortuus , & Baptifmus fai.
habet vircutem expafllonc Chcifti ad Roman.^.
iterabant
Contrarium huius
tum
crroris eft dc fidc
defini-
variis in Conciliis,& a Patribus,acPontifi-
cibus,& Do<ôribus,quam vcritatem probat Do&orargumento adoppoifitum exduabusauchoritatibus S.Auguftini
& mox
, $.
Ad^puiiionem^
6cc. ftatuit candcm vcriratem pro ccrto tencri ab

omnibus,nempe certitudine fidei proptcr authoritates San^toru. Etneeadcm dcnuo rcpctamus,
tione ,T&u congcuentia
meric6
Dodor impugnat
Ptimtu mi.
iiu itcttuit
imfmgmutir.
& reliqua Sacra-
menca (vt ahasfuprk dixit<i7?.i. quaft.i.) funt

efficacia quamuis Pocnitentia fit itcrabilis.
Hanc ergo congruemiam non impugnat DoCtoTt nifi quoad illud dc efficacia Bapcifmi ex
fiaflionc. Si autem congruentia ducatur ex fimi- CngrueniU
aliitudinc Baptifmi,& mortis Chrifti ,quam in- frddiff*
ter mfflicM'
tcndic Apoftolus, & multi Patrcs , cx eo quod
tur.
Chriftus femcl morcuus cft,colligant Bapcifmun^
cx fimilicudine , qua typum mortis Chrifti imi:
tatur,non poffe dari
mcl mortuus
eft.
nifi fetnel, ficut
Chriftus fc-
Meliiis crgo ratio dcducitur ex
hac fimilitudine,quam cx eilicacia ,quam trahit

fic ei
B^ptifmus ex morte Chrifti,& pafllone,
&
tradit
Ambrofius
lib.i.de Tcenitentia. caf.i. Ifido-
DamRo-
rus lib.i.de Mtdnis OpciityfafJe Baftijmo.
fcenus iih.ûie fideâp.io. eftque Clemeucis
mani
lib.6.
conftitutiomm caf.i 5.
fidclicer
citatos Pacrrs,& CQncilia.
Hanc rationem
qu6d non tttc
pofTc itccari, quia effi-
Pocnitcncia cx pairione Chrifti,
qu6dBaptifmusnequcat
dcm
cx co
caciam forticurex paflioncChrifti,quia cciam
applicataratio
Vidc crgoibi-
Bapcifmum non
inferarur
huius definitionis capira fuprarccitauimusconclufione prima de vcritatc formx baptifmalis,

agentes dc Baptifmo Virginis in pcobacione fccunda eiufdem conclufioni$,qua; eft ex eo capite,
iterari.
fadfci.
pocitis 'ad
Hoc ergo moda
nonimpugnaturaDoborc>quin
cam reducitur coramodc ratio , quam
ipfe infra fubiungit,vt vidcbiraus.
Dominicus Soto carpic Doftorem , qu6d non

rationem hancex D.Thoma reculcric,
fcdimmerico: ratioenim
D.Thomzi
Ee
i.fart.
epuft.66.
^mft.CC.arr.^Ân vetl-is
da
IV. Sententiarum
Lib.
w-
non
rationc cx co,
aliud roiiatrcn: lccun-
corpoic Secundo, inquit,i morte Qirifli ba-
in
ptiâmitryper
euam
moritnitr peccato, CT refnrgimui in
nouitate vitdrChriflHs autem tantHrnJetnel mortms
& ideo Baptifinus
non dehet
iterari
nihil aliud fonat
quam Baptifmum
efl:
Hxc ratio
&c.
quod
fed peccata
ite-
& ideo fitut peccata fiquentia
crgo cam rationcm Doclor

vtpatct intuenti
tui
rcfcrt
retSc
y?/7^7.deS.icraincntis in gcncrc, can.y. Siejuis,\ntrihus Sacramet/tis
Coif.rnt.itioh', cjr
Oi dir,e,>ion imprimi charaêremin

cjitodd.tni (pirititalc,&
(upplc Raptifmuslfai^ro^^rc.
vcrbis inlinuat
Xciecia ratior.e .ilenjls^Cr

tfiit, ciiius rcl a.iciiicit
& îC/?.5J.quam
H O
5-. ad Lconcm Raucn. t<c

Nicctam. Ambrofius locoritaro adiicicns illud Pauli ad Hchi.tos,fmpcj].hile ifleos,(jui
fenielilluminafifunt , ikc. Et quidquid fit dc fcnfu
littcrali horum locorum , faltcm iraditio illa Ecclelix peroiTincmactatcm continuataviguitcircanon itcrandum Baptifmum vt patetcxcanone Apoftolico 16. aliasiy. &: controucrfia frequcns contra antiquos Anab.iptiftas id probai,
D.Thom.
docet
fuit dcchatac1crc:crgo hxc vcde Sacr.imento non itcrando magis nota cft,
M.
Baptifmnm cjfe imterahilcm 3
congritentioi optimcti. Prohanfotefi
(mî, fectr/idhn expcfiticncm Lcon. ep.^^.
tx Concil.Nicen. ex
ex
cap.Of.
ad Epifopum Raucn.c. i
ejnia ita ChriVius ir.Ili-
adEphcf.Vwwm Bapci-
,cx Amhr.lib.i.depwihc.i..
Trid.([.-j .can.<).dc Sacr.in gen.Elor.dec.Etig.
(jiiArr
B.i-
ttifinr.i >:o'n
itcratHr.
qiu: caufa prior
coDCra
non cft alicum cx morbo
crgo,qii6tl ratio initerabilitaris Baprifmi eft inftitutio diuina, cuiiis
ConBruetiH,
nota,quam coi-
Doftorauthoritatc Magiftri in Patribus vcrfatiflimi,qui tamen parce de charadcre loquitur,

non rciicit:ergo rationem abfolutc:fcd dicir conclufionctTi elfe manifcftiorcm principio.
arguincmo ad oppofituma
Dico
quja haec probatio non procedit cx

quia magis notum cft Sacramennon poftciterari , quam quod fmprimac
,
quatnchara6tcriscft"cctus:quodhumilitcrprGbat
^'j,inquit, de ckamFtnr proptcr cjuern poniturimtera(
qucm
nili
voIunta,s cius
t.imcn
libr inftitutio eft
pi.incipiilitermfticuicur(irtucircmcdium
enim
rationabilis
principalitcrinfticuiturcon-
vnicum:ncc itcrari potcft ) tum ex fine principali,ad qucni cft habcc cnim plcnani reminioncm pccnac, & culpx. Si autcm polfct hoinohabcrcfrequentcr taicm rcnnllioncm plcnam ab vtroque cfTct magnum inccnt iuum dclinqucndi. Illud cnim quod cft infticucum in remcdium relabentium,vrpotc Poctra originalc pccc.itum,
quod non
cil nifi
nitcntia
non
cft (inc
cramcntum,cum
lit
magna pana folucnda pro

pnncipium,
&:
afcribicuraliquis familixChrifti,5<:
ccm
aliquis ingreHus incollcgiimi
ciliari
A^di-g-
Vo-
ciiiris.
dtriS
iterando SaCTxmtnto nt-
ligunt Patres exillis ad Ephcfios 4. Fmts Deus,

tior
vriaFides,vnurn Baptifina; vt Anfclmus , D.Tho- dri
ritas
ipfa partitionequa'ftionisprincipalis :Secun-
illii
Sccpit4
itcrabilcjfed
notioribus
quxperindenon
indelehHr,
&c. Et hanc
ipnim doftrinam aniplcditur Dodtor in titulo,
hllis
non
Baptifitiofiilicct,
Lndecaitcrari non poJfint,a>iathetntrfit
rcii
Rcfpondecur non improbare illam veritatem,

neiTipe ex charadlere reddi SacraiTientum
quam
thatn-
cierctn.
''ptfl.79.^d
^niMirJioc efl,fiîium
agcmus-
mas ibidcm, Lco Papa
ncquegloir.i Soti quadrat tex-
Secundaratio, qua: adducitiir ab aliis, eft cx

co quod Saci.tmcnti!m iniptimirt characicrcm
indclcbilcm in anima. II:cc quidcm ratio vera
elt , Sc hc vidctur c.im Tridcntinum ampledli
c^\.ii:,di.ycen't iii
fcd de hac in ca quacftione
vt viderelicct.
fuit aprincipio fua;inftitutionis
& impugnat,
^/t
probationem hic
infinuat,qua: in difta qu^ftionc fufius crittra6l:.Tnda vcritas nempc de Baptifmo non itcrando Verltm
virtHtempajfionis Chriflinpn aHferunt, itaetiarn non
aufirunt Baptifinum,zt ueccflefit ipfum iterari
initcrabilis
charadtcretTT indclebiIeiTi,cuius
juod Baptifinus operatur in virtute paljionis Chrifii,

,
fititerari
tutTi
rantur^Scc. KcC^ôndetui: âd primurn erô dicendurn,
ficut fnprk cliEiim tfl
iit
alioûin nullum hdbtns ejfcSium indelchilem ipfionpof
fumerecffi-
eft: BaptifinKs insli-
in ablntionem pecccatorum
ttftus cfl
Baptiftnus
Qîid ergo iiTiprobat hk?
caciam a iTiorte Chrifti, pcr quam morimur peccato,& refurgimus in nouitatevits:itaetiam refponlior.ead priiTuim
quod
probat iiTiprimerc charadcreiTT indclebilcm,
lanua, pcr
peccato.
quam
ficmcmbrum
,fi
Tum terti6,quia per iftud Sa-
intracurin legem Chriftianam,
eius,&f:
Ecclcfix milirantis. Licecau-
ofFcndai poftquam ingrcflus fucric
pcfTit
recon-
& collcgio,& capiti colIcgij:non tarnen frequcnter in collcgium inrrar.
Adargumcntum dico,qu6d
illaprolatio
vcrborum, quibus Euchariftiaconfecratnr.
non cft Sacramcntum,fcd cft confccratio facramentalis & illud non licct bis iccrarc fupcr candcm materiam,&: fi fccundo iterarctur,nihil fiercr,quia iam priiis fadlum eft;illa
licct ergoeadcm perfona
ctiara pcrccptionon cft Sacramcntum vt patebitinferiiis
pofTcr frequentcrcommunicare , fiuc rccipcrc Euchariftiam non camcn fupcr can
:
clem materiam frcquenter pofTunc profcrri vcrba confecracionis Euchariftix ncc fic
Euchariniadcbccitcrari :quod proprie aliqua matcriahuius Sacramcnci bisfufcipiac
:
formamcius.
COMMEN
Cj7ion.Apft.
VI.
Dift.
VI 11.
QusEft.
33S
COMMENTARll^S.
Ic$ ergo cfnii r/uU initerMbilittttii Baptijmi,
carpit So(oiquia>inquit, inftitutionem hanc
legimus in Euangelio cxprefsc ; in

ipfc confentit i
mcrito, quia dc ea dubitari nc-
neque congruit ficinftitui iterabilcm ficut ncque mors Chrifti in remedium peccati irerari
M^Scc.
tOttclH-
ftttS.
T^
fuir vt ei iteratione
Baptifmi non fumeret homo liberâtem peccandi , fed aliter ipfi prouideretur per Pocnitcntiam
confufionem lui pcruead quam per laborem,
niretadlalutem. Non iteratur ergo Captifmus,
a
RMttO
Patribus.Congruum etiam
Subiicit Jiic probationem conclu-
/ionis a priori efle
quidem inflitutionem diuina
cuius congruitatem probat
fed
&
hanc rationem
noa
eam tandcm
&
quit
Alenfis,
D.Thomas
non poteft,aut debuit, quia vt Chriftus vnica
in 4. httc JiffinWone,
D.Bonauentura, Richatdus, & ali j id concedunr,

fupponunt Patres cx verbis Apoftoli citatjs.&:
teftiseft traditionis Stephanus Papa apud Cyprianum , & Auguftinus fupia citatus ,qui dicic
&
.^tephanus
eam
ellc
traditioncm Apoftolicam,
nc Apoftolorum citato
in aliis Sacramentis,ficut in ipfo.
In his etgo duobus attenditur fpecialisfimimorccm Chrifti : vnde licct
cx cano-
(icut
litudo Baptifmi ad
patct.
& paffionis, noncolligiturinde,non pofte itera-
no/ejfi i.dp.i. neque quoad efficaciam.
ii,quia
citc
fcd etiam inualidc
ferat pcr
modum
bona hde fieri,&
fieri
in Euchariftia
Ccrrum
Sacramenti.
ita vt nihil ci
Dcmus
rcfertur ad
tum
ctiani id
lua: inftitutiopis
crgo competit ex inftitucione Baptifmum iceratum dle nuUum in
quoad culpam
non
dc-
compiecc
ficuc
Bapcifmus rcnouationem
& pcenam, ideo iierari poteft://
cantum memoria eius , vc fuic cxhibica,abfoIucc

loquendo. Bapcifmus vlcra hoc,in fine,& effeftu,
& maceriacirca quam, dicic imicacionem cius.

Aliacongruencia ,quia Sacramenco Bapcifmi,
quis afcribicur familis Chrifti
&
fic
membrum
congruentiara*feu racionem,quamPacres allegaci

adducunc cx Apoftolo , pcr fimilitudinem Bapti-
ratio Au^nttinitraEt.^ .in IoM.\hi dicit,
corporis eius:vnde ficuc admiftus in collegium,
fi
non amittitiuraciuitatis,fed reus eft legibus j
ftianus,fed fupponitur.
nariam animz,ab omnibus peccatis,& pcenis debitis pcr integram regenerationem hominis in
Chrifto , ideoque leOtc mors peccaciappellatur a
confignatio eius
nem
ita
Huc accommodari potcft
qu6drefaô,& fic non verbis,negacio-
prioris Bapcifini
& confignacionis habicae
&
per ipfum,
confcquencer Chriftum Dare , inquic , nmpotes eptod iam haifet ,/edfacij negare tpuJi
&
fupple âptifmum : fupponit enim pro Bnptirnum

eum,qui foris eft
nunquam afcriptus infcribii e.
eUfA.
Ecclefix rcipsa i ideoque repetitum Sacramen-
habetyS)CC.
&
fubie(5bo
tum,quod cft initium, & ianua per quam intratur

in legem Chriftianam , atque ipfa receptio ,
&
&
eum nunquam
fupponit
fuiile
iignatum:ergo,&c. Refponfioad oppo/itummagis patebit infra <^S.
VIII.
Vtmmfitpxna conftttuta reiterantium Baptifinum?

Richard.fe/r* 4.^.1. Palud.^.4. Sotus<^.3.^.t^..9. Anion.J.^.n'M 4.^4^.1 3. $.11. CowlV. clem.fifmiojui
p.i.prc.Nau.c.i9.w.i46.Suar.}.p.3.w/i.<^.ji.y?6.Sanchius i.indecal.c.S,Coi.lHf. 1.^.17.
hoc quxro,quz
Citpccna.
eeu'
irutnti.
& membris,
quamuis per hocnoir dicacur admitti in collcgium primum , auc infcribi , quiaciuis pcccando
baptizatioinferc
ccll
s
Alii.
oflTendac^poccft reconciliari capici 1
fmi ad mortem,& palllonem Chrifti canquam ad

cypum,quia incarnacioChrifti,& mors fuic prinJffUetntnr
cipaliter in reracdium peccati Adaini , fcu origiad rtinem
nalis accellbric vero in remedium adtualium,
i fttribm
perfonalium &ficut mors Chrifti non fuit nifi
lemel , per quara confummauic redempcionem
omnium ; ica eciam Bapcifmus iil quo configuiamur Chcifto, ordinacur in remedium originalis,
feracl ritc daius confummac liberacionem ple-
V XT A
Chrifti.
lemcldatusrEuchariftia ve-
baptizatas ofFendcns, per Poenitentiam reconciliari poteft.-non tamen per poenitentiam fit Chri-
>E S
XI
faciteinmeamcommemorMionem, &c. Noneftergo

fimilitudo paflionis vt hzcfuic iniccrabilis, fcd
inftitutionis
Q^
rhrijlin,
(ignifirjmt
mcmoriam pailionis , tamen
defumpta
ex peccato originali,quod icerari nequit, & conna quod primario inftitutionem fuam habet Bapcirmus:& l*ecunda congruicas cx plenicudine indulgenciat habicx in Bapcifmo ,cft communis:
cam cradic D.Thomas > D.Bohauentura , Richardus , & Alenfis. Vtraquc reftc reduci poteft ad
ratio
Bafii-
fm><.tn,^t.u.
cingic
non polfe validc , aut licitc:

proinde Hugo de fandoViôre refcrens idin
Pacrum inftitutionem,intcIligendus eft quantum
congrui
itcrari
Dijftrrnti*
inier
cum detur pcr modum paftus,& in ordinc ad pcrfcuerantiam quam femcl communicatus non at-
feu iterari
Prima
hzc , qua
finis,quem /cmcl pofita perfeflc attigcrunt , ficut
r6,Iicet repratfentct
>
& Baptifmus refcrtur, & attingit fincm complc-
con-
ad explicitam veritatcm,qu2 cx traditione Ecclcfiac , eiiifque declaratione habctur : non vero

quoad originariam inftitutione non rebaptizadi.
ftfU.
fimilitudo
peccatum,vt quando datut

fub conditione ei.qui aiias fuic baptizacus,quamuis non conftet , fed dubitetur dc cius Baptifmo:
vcl certc fi detur etiam abfolutc ex inaduertcntia,
rcipfa
MU dtu eS-
non
fit
bucrunr,neque iccrnri ca congruit ex congruentia pajfiontm
citra
aut ignorantia inuincibili
& imitatio mortis,
Etratio patet, quiaEccleiia nihil quoad fubftantiam Sacramcnn poteft murare, ex Tridenti-
aUtem eft, apud omnes , Sacramcntum Baptifmi

denuo iteratum circabaptizatura non foliim illi-
UxplieMtitr
re-
demptione Sanftos confummauit , ita&Baptifmusvnici indnlgencia perfcdiflimc nobisapplicac illam rcdcmptionem , quod non coniingit
icerantium Bapcifma? Rcrpondeo, iceraripo-
6apcifma,vel iccrum conferendo,vel icerum rufcipicndo
& fiuc fic,{iue Gcy
auc fcicnccr,auc ignoranccr.Ec quidcm & ignorancccj dc ignocancia poccft diftiO'

grJ;
gui ignorantia iiuis
igmrMnua
raiKia iuris in
exmCet
'"^^^'^'8*
pxntt in- ^^''5
IV. Sententiarum
Lib.
554
fado
vcl ignorantia fati.
illo,fiue in fufcipicnte
Sed ad propofitum non oportct, quod ignoconfcrcnce cxcufct. Aut cnim potcft
fiue in
ignorancia iuris diuini prohibcntis Baptifnûm itcrari
prxccpti
non cxcufat
fligendaprs tclligitur ignorantiaiuris
& patct,quQd ignorantia
pcccato, ncc a pcena infligcnda a
Dco pro pcccaco
canonici infligcncis pccnam. Et ncc
ifta
aut in-
ignorantia cxcufac,
quin pccna illa incurratur.Quando enim fuper ahquo,quod cft cx iurc diuino illicitum,
additurpoena canonica,vt illudamphus cuitctur,non cftncccftariumad lioCjVtincurra-
peccata.
illa poena, aliqua fcicntia iuris canonici fcd fufHcic, quod tcncatur fcirc praeceptum
diuinum. Scd fi illud tranfgrcdiatur , incurric poenam canonicam , ctiamfi {ncfciac a iurc
canonMman canonico pccnam cfTc inflitStam. Hoc cnim modo pcrcucicns clcricum cum faciac
con,
t.yxu/et
^j.^ prarccptum diuinum de charitate fratcrna , ctfi ncfcirec cxcommunicationcm latam
'^
a canone fuper tali fado tamcn incurrcrct cam. Ec occidcns homincm , liccc ncfcirct
canoncm punicntcm homicidam poena irrcgularitatis tamcn irrcgularis cfircr,&: cadem
cft ratio in omnibus iftis,quiatahs dat opcram rci illicita:, dc qua rc dcbct fcire , quod fic
illicita &c fi ncfciat,nulIo modo debet illam cxcqui,quoufquc confulat pcritosjpcr quos
cur
J^norami*
poffit fcirc illam eiTc illicicam. Sic
crgo non oporccc diftingucrc
dc itc-
in propofitp, nifi
rationc fcicntpr fafta, vcl igoorantcr.
S
Refoluit ignorantinm turis
igmrantiafaCii
(jr
H O
M.
non excufare rel/aptizantem ah
irregularitate
bene tanten excufai
in vniuerfum tenet ignorantiam canonum non excufare a ccnfurU
(juod
docentGabr.hicq.v.art.T,.dub.%.Cord. lib.i.q.xj. Couarr. cap.almamater i.p.,io. pum.i
i,
citans multos. Adrian.t^. de clauib.q. 3 .fedforte h<ecfententia inteUigi debet tantitm de cano^
ne Pontificio .^propter cap.vx.^\\\rx\2i\xvL\.,di conHit.6. probabile tamen eji , (^ fatis eommtmey

ignorantiam probabilem cuijtfcunque canonU excufare ab eitu pcena,^ cenfura. Vide Sayr. de
1 8. Stiar. tom.^. d,^.f^. S^nchium lib.9. d.^ 1. Scot/^ etiam infr. d.i} .q.r.
ignorantiAm cidpabilem., non excufare a cenfura,vult ergo inculpabilem excufare.
cenfur.lib.x.cap.
nttm.
o. ait
Addeetiam ignorantiam foUus cenfura , ab eaexcuftrejfecundum probabilem opin. ita Couar.

cr Sancius citati ,Nau.cap.zj. num.i6. Soto d,ti,q.ii.fn.//enriq.lib.i^.cap.zi. quod
Stiar.
notare volui,propter confeffarios non habentts auôritatem abfoluendi a cenfurts.,namf viderint affuife ignorantiamfaî, canonis^vel cenfttritytute abfoluunt,quia cenfitra
xa ejiincur"
fi.Vide Sanchium t.inDecal.cap,%.num.ySuar.tom./^.d.t^.f.i.
Loqucndo de fcicntia, vcl ignorantia facli, hoc eft , vt fi ignorctur iftum fuifiê bapti2atum,&: nunc itcrum baptizari. Dico tunc,qu6d G. illo modo fcicntcr cft itcratio , tam
jtat Eplfcofufcipiens,quam confcrens cft irrcgularis, ficut habetur Bxtrau.îC apoftatiSjfA; literartim.
pwn poje
^^^ differcntia cft fi publicc fiaf,vcl in occulco,quantum ad hoc, quod facilius difpcnfadispenfare
.'
*
,
,.
a
x
v
r
tt
^^^^ ""* ^"^ irrcgulantatc,quam
alia:quia in vna,vt priuata, rorte per hpilcopum:m alia
in
ecculta
intelligitur fi fit itcratio abfolute. Si enim propter aliirrefulari- "0"> "^^ P^r Papam. Patct ibi
%.
Medo
con~
ex
Trid.Jf. 24.
^"/'''^'
tate
m
&
quoddubium vcrifimilc,non trufatice vucur quis cirpa aliumformahuius capituli ,</<:

qtiibus efi dubittm, non cft irrcgularis.
Si autcm fiac ifta itcratio ignorantcr,dicitur quod fufcipiens, licec ignorancer cft ir,
rcgularis.
Probacur perillud de confcc.dift.4.^/^/.f,vbi dicicur , luibis ignoranterbapti^
z.ati funt ,non indigent pro eopoenitere^nifi quodfecunditm canones ordinarinonpoffunt^nifi magna nccefitas. cogat. Pacec quod illud capiculum loquicur de ignoranciafafti.Sj cnim cfilet
de ignorantia iuris,oportcrec poenitcre nec illud quod fubditur,//^ K;4g;74 necefsitasjioXlic quin talis fic irrcgularis. IUud cnim additur propter hoc
, quod in tali ncccfilitacc difpcnfandum eflx:c cum co.Ifto modo diccrcnc Canonifta:.
Scd non vidctur eflc maioris ponderisfccundum rationem dc baptizaco,quam baptizante quia fccundo baptizans ignorans illum efle baptizatum prius,non cft irregularis.
Non enim tenetur quicunquc Sacerdosfacerc ftridam inquificioncm , an vccula bapci
zauic paruulum in domo. Nunc auccm non magis vidccur flle punicndus , qui fecundo
bapcizacur, & ignorantcr, quam qui fecundo baptizat, immo minus, quia illc videtur
quxrcrc falutcm fuam,nc fit in dubio:neque etiam audoritas huius capitis qui bis , vidctur fatis ccrta. Nullus cnim poccft infligere irrcgularicatcm coci Ecclcfiae^nifi capuccocius
EccIefijE,illud autcm caput,ficut nKitulatur,accipitur cx pocnitcntiali Thcodorijqui fuic
Epifcopus Cantuaria: ergo inquantum eft huius auctoris,nulli2m robur habct infligen^' pocnam irrcgularitatis. Ergo oportct dicere,qu6d quodcunque capitulum incorporatum in corpore Dccretorum a Graciano confirmatum fic a Papa , vel mulca capicula ibi
:
Comenta
in
decretoGratiani
non
c^ntema'*^
dccretalibns
&fexto.
pofita
Qu2Bft.VIIL
Dift.VL
33S
non Ugaftt eotam Ecclefiam. Vndc autem po/Ik doccri,quod.otonia illa.ciptfula,

ibicompilataPapaconfirmat, non cftmanifcftum. Nccctiam co modo quocftmapofjca
nifcftum de omnibus capitulis pofitis in Decrctalibus.Ibi enim in procemio Grcgor.I X.

fcribcns Dodonbus in iure Canonico mandac,qu6d contenti fint in rcholis,& in iudiciis
hac compilatione. Ec Bonifiicius V II L in procemio fcxti libri mandac , quod de confticucionibus editis a cempore Grcgorij l X. vfquc ad cempus fuum , illz folz habeanc ro>
bur,quz ibi infercz func.
Et fi dicas,licct Thcodorus non potucrit condere iu$ camen innuic Papam condidiffCjCum dicicfecundum canones. Rcfpondeo, hocdcberccgloflator apponcrc, quiahxc
glofta eft nccefiaria fed nuUa ponitur,oftcndendo vbi fic canon fupcr hoc edicus:&: hic
ficuc in mulcis locis apparcc inucilis occupacio glofifacorum in iurc Canonico,qui mulciglojftttnr.
audoricatcs ad vnum vocabulum , & poftea in fine nihil ad
plicanc concordancias
maximi
verbum
ponderis
quo
fenccncia
cocius
, a
depcndec
propofitum
alibi vbi eft
capiculi, cranfeunc ficco pedc. Sic apparcc dc Bernardo in mulcis dccrecaUbus, vbi ponitur illud verbum fub inccrminacione anachcmacis , vcrbi gracia, dc fagiccariis difpucans,
rcan ifta vcrba cxprimancfentcntiam latam, vcl pcr eam fiat comminatio & mittit ,
mittit. PoflTct crgo dici quantum occurrit,qu6d ignorantia fafti dummodo non trufati- IgnorMmU
ca, vcl crafifa, fcd probabilis fic , cotaliter excufac conferenccm a poena illa , & fufcipicn- fatli excU"
tcm. Vniuerfaliccr enim poena canonica non incurricur , uifi a lacorc canonis infcracur: ftt rebapti'
Z4ntem,4b
vbi ergo non inuenicur ex vi verborum inflida , cunc fimplicicer cft diccndum , quod
irregnlMri'
conftitutionura
reftringcnda,
pacnaliumfuntamplianda,fcd
nullaeft. Non enim verba
.-
&
&
&
tate.
maximam iuris.
Quantum ad vltimum principalc dc charadcrc quarro tria. Primo Vcrum in Bapti-
iuxtaillam
fmo imprimatur charader .''Sccund6 quid fit vtrum fic aliquaformaabfoluca >
in quo fic , an fic in ejji animae, vel in pocencia, & in qua pocencia i
,
TVxta hoc tpuro , qiufit patna iteraittiim , &c.

JLHc quxftio exoccadonc poenz rebapti^
zantium, qua fiunt hinc

baptizans,
inde inegulares, tam
quam bapcizatus,fi (cienter id faciant^
aiiamquzdionem fatis prolixam , nempe

quid fiat quando ignorantia in culpa fit ? & qux
ignorantia cxcufet ^ peccato & poena ? Apphcac
autem Dodlor illam regulam communem, quara
communiter fequiAitur Canoniftac,& lurifpcriti,
roouet
ncmpcignorantiamfaSi, non luru^xcu/are.Y ndc

dubitetur
cum fundamcnto,an perfona fit
zaca,vel fimpliciter fupponitur

J^niTMBiia
fBi
fiU.
ixctt.
fi
non
infans, qui dcfcrtuc ad Ecclcfiam
fi
bapti-
baptizata,vc
,
fuerit alias
domi baptizatus,& hoc vcl cx malitia,vel ex ncgligentia, non indicctur Parocho, hic habct
ignorantiam fadi , quianon tenetur firire , qujd
domi fa^lum fit circainOantemjfcd pocius fupponerc fcientiam lcgis,
& confuetudinis in parenti-
bus, earumquc obfcruantiam , ac proinde infan-
tem ad fedelatumnon eê baptizatum.Si dubius

ctiam eft Baptifinus , ita vt dubium fit omnino
fondatum tonc b^tizans cum forma capituli
De eptiyiu baptizare poteft , ncmpc adie6ta con-
&c.
ittr.
in 6'
ditionc, Ji /fon es taptizatm , &c. vt przfcribic

eitu
Alexander 1 L JiSio capimlo dt Bdpti/hu ,
&
quod fiiprk ex variis Canonibus piobauimus. Perindcergo dicendom cft hic , & in quali-
tf^Hti,
bct Cenfura
quz
propter peccatum incurritur,
quando quis excufatur
a peccato, etiam excufari
a pccna ex peccato incurfa.Hzc aute irregulariras

ftatuta eft ptoptcr pcccatii itcrandi Sacramcntu.
Circa iguorantiam luris , docet Dodor ncn
excufari a culpa,aut porna , quia non cenfec dari

ignorantiam in hoc cafu , quz fit probabilis ,
fundata , quia nempe inter rudimcnta dodrinz
Chriftianz pcruium eft , non pofle itetari Baptifinum:& quidquid fit de ignorantia canoiiis Ecclcfiaftici,faltemcognofciturius diuinum,vel eft
debitum cognofccndi in quolibet Chriftiano
adulto,qui tcnctur ad doclrinam dc Baptifmo
quoniam fuppofiti fcicntia huius iuris, dat opcram rci illicitz , ctiam ligatur pocna canonica,
quz tranfgredicntibus ius diuinum imponitur,
quod cft principium vulgare Canoniftarum. In
nac re variz funt fcntentiz , quibus non immoror,remittendo lcdlorcm ad fcholium,quod pra^didlas lcntentiasbreuiter,&clarc comprehendir.
Idccrtum quidquid fit in foro interno, in cxterno non admitti ignorantiam luris , nifi probetur.quia przfumptio huius fori,ftat pro lcgepublicamagis,quam pro priuatadifpofitione huius,
autillius. Hzcquzftioforfitan, fitradiatus,
&
&
&
tempus permittat, infra
diflTeretur infuis princi-
piis,quz hic incidentcr veniunt,totum negotium

confiftit in
eo , vt probetur dari ignorantia pro-
babilis Iuris,quz cxcufct a peccato,& confcquen-
quoad principalem cafum fingi poteft.Interim videantur authorcscitati,& Summiftz vcrb. Ignoramia, Uxjfcma^
&c.Quzftio ctiam fufiijs tradlatur in materia de
adlibus humanis,& pcccatis. Qu6d autem afleric
tcr a paena,quz vix in propofito
Dodor irregularitatcm
tc poflc
re-
Tcrcio, ^reg.
COMMENTARIf^S.
a
Odia
firing.
occultamdlfpcnfari forab Epifcopo, iam ex Iiuc Trident.yî^.
caf.6. id conccditur.
QViES
IV. Sententiarum
Lib.
336
Qjr
iE
IX.
VtmminBaftifmo imfrimatur charaHer ?

Alenfis 4.^.f.i 9.m..D.Bonauent./&<r i .p.art.i.<j.^.Kich.d.$.4.x.per totwn.D.Thom.j.p.ij.6$.*.6. &fer
totwn. Palud.<i4.^.i. Suit.i-f.tom.i.d.iu Cocciiis inThe/itiro x.tom.Uh.j.dtrt.}.UteBelhtm.liLl.
de^Bapt.cap.ii.
D primum
arguitur quodnon , quia Circumcifio non imprcflit charaftcrem:crgo ncc Baptifmus. Confequcntia patct,quiaCircumciiioni fucccflit
Baptifmus in rcmcdiumcontracundcm morbum ergo vtiquccompctcbac
fimilis,vel idem cfFcdus. Antcccccns probatur,quia iftc charafter Circumcifionis fuifiTcc eiufdcm rationis cum charaftcrc Baptifmali
cunc fequcretur , quod
circumcifu? non fuiflet baptizandus , quia duo accidcntia eiufdcm fpcciei , vcl rationis,
:
&
non
Argim.
eodcm. Confcquens cft falfum,ficut patec fupra i.dijt.q.^.

ab infideli ,& charitasfilium pexdicionis a filio rcgni.fecundum Auguft. i y .</ Trinit.cap. 1 9.& ifta funt nobiliflima in anima:& taracn non
imprimunt aliquam charafterem diftin6tiuum:crgo multofortius ncc Baptifmus.
Praetcrea,charater,fi imprimatur non cft fubrtantia, qui aducnit poft ^perfcftum nec eft accidcns pcr fc , vcl neccflario inhacrcns : quia non caufatur cx principiis
Arffm.i.
pofliintefrc in
Prjctcrea
X.
fidcs diftinguit fidelcm
&
fubicî crgo eflct accidcns pcr accidens j fed omnc tale cft feparabilc ,
contingentcr
incft crgo charaftcr cft feparabilis ,
dcicbilis ab anima cuius oppofitum rcncnt omncs poncntes charadercm in anima.
:
&
Raiie
ad
Contra , Dionyfius dc EccleJiaHica Hiermh. cap.z. Prxtcrca , Damafccnus //^.4. cap.i.

Prxtcrca , Baptifmus cft Sacramentum initcrabilc cx prxccdenti quxftionc crgo i mprimitaliquemcffcftum indclcbilcm ^quiafiomneêiuscffcdus poflent dclcri , ipfun
:
poflTct itcrari
fcd nullum efFctum indclebilcra habct,
nifi
charadercm
crgo,&:c.
COMMENTARirS,
a
Srrores ktrerttietrum.
VValdcnCs.
T "TiCretici ncganc iniprimi charafterem in

A XBaptifmo,aut Ordine aut Confinnatio,
ncrita VVitclefus
remporis
Dari charBrremhafli
fmalem
Kemnitius
Ift
defide.
apud VValdenfem tom.i.de Sa-
cramentii ycap. 109.
qucm
feqnuntur
alij
huius
vt Caluinus in Antidoto fif.j . can.cf.

in i.part. examinis ,
alij. Contra-
&
^'i^ dcfinitum
c^
capitnlo
Maiores , de Baptifino,
&
J n Fl orcntino Decretofdei,de Saaamemis ,

in
Tridentino fijf.7\ de Sacramentis ingenere , can. 9.
quam
fencentiam fequuntur omnes Scholaftici
poft Fiorentijium
&
Tridentinum
cft definita
Scholiîfii.
Sed inrer Scholafticos
""*
Jpecie
etfi
licet
non de-
neefecerint fcire tjnid ipfi charalerfit,
tamen dicam ipfipn
in genere ejMalita-
ejfi
tMm,non tamen nebis,ejMalem efficiat animam baptiz/f

ti,vel ipfitm haptizatum.E t infik-.Sed
hoc dixerunt
&
propriMm effethm effe charaUeris iîw

fiingnere haptiz/Uosanon haptizAtis
fiilicetdi-
& infri ,Ipfi
autem charailerem hMiMfinodi Baptifini vocant Sacramentum Baptifini , &c. Poftquam autem probauit
nonefte qualitatem variis rationibus, tandem
concludit efle quandam fanditatcm, quam rccipit baptizatus , talem , qualem Eccicfia ,
va(a
an
fiierichxc veritascxplicitain Scriptura, aut Pa-
confecrata recipiunt,fcruata proportionc. Cuius

rationes adducit etiam Richardus difi.f.art.i.q.i.
tribus? Aliqui non ita fyncerc Dodioremnoftrum cxponunr , quin etiam taxant cius fenten-
fuit
in
dubio verfatur
& Gabriclis, Durandi
Caictani locis
citatis a Scholiaftc ad initium quxftionis. Sotus
tiamjficut
Sitiu reiiei.
etaroMerfrit
&
defide.
Ctrttmutrjiit
Deo nonpiacetMT, imprimatHr charailer,
&
eum tcnuitcr
de charafterc fenfiftc,
quafi
fubperfona aliorum illum impugnare,fed nort
aducrtit textum nam illa fuit fententia aliquodicit
rum
vt per
Baptifmum non reciperetur aliquid
intrinfecum,aliterquam Ecdcfia.verbi gratia,rccipit in fua con{ccratione:qUoram fentcntiam al-
legat Alcnfis ^.part. <jHfi.i.m.i.art.i. .r.
dem
& ciuf-
fcnteniia: fuiife videtur Guillclmus Pari-
Cartcrum nuUus antiquiorum Doftorc cent

hanc fcntentiam cfle de fidc,non obftantibiis DeSir
iis
authoritatibus
quas citant
aut Patrum, in eius fauorem
aut Scriptur,
vt probcnt chafa-
dercm eflceffcdum immcdiaium,&

:
&
tanquam cftcdus
diftinfti a gratia
& imprefli
mum ofFcramus Soto,aliquo5 anteriores fuiile in
rationc
ca fcntentia.de qua Dofturem traducit,quoad in-
aholendam : quo dcfinitur in Ecclcfia
tclligentiam Patrum:5f</<i(inquit Guiilclmus)
veram doftrinam de Sacjamcntis , cum co qiiod

definitur in capitulo Afaiores , de Baptifmt, ciia
confinfirMittfacri
DoUores in hoc,ejHodpr<uergratiamy
frater totum decorem virtMtMm,& honortmjine qMihtu
^'l'*j*ft'*"
prcflum in anima per modum qualitatis, vt benc nieulum if

ctiam aduertunt moderni Scriptorcs quia quan- fifidii.
tum ad ipfas Scripturas vjuic sl Paitribus accomintclliguntiA'. Inter omnes autem,
dantur ,
primus mihi fuilfe videtur nofter Dodor , inter
Scholafticos , qui hanc vcritatcm charadbcris,
in anima pcr Sacramentum, rcduxit ad ccrtitudi-
dc Baptifmo
pri.
'w
rcalem, im- Vmig!'^

hum
qui prolixc in
Jioc vcrfatur, cuius verba hic fubiiciam , vt jptificnfis in traftatu
'"'
nem
fidei,ex definitione Ecclefiap, ciufquc decla,
coniungendo dcfinitionem capituJi Ad
Romana eilc
vcritatcra explicitam chataderis.
Vt
VI.
Dift.
Vt kinc ergo tefpondearaus etiam
qni
incauto locutuin fuifTc allerunt , aduertcneft ipfos non attigitle fcopum Dodloris, aut
eum
dum
aliis
Dodor ergo
fupponit comtnunem fentenriam,vt patet argumento ad oppofitum ,

ex refolutione propria , quam infiiiuadifcurfus intentum
&
&c. expUcat
nominis
rei,ac proprietates eius.Tandcm
IbefUeMtur adducit opinionem illam Guiiletmi Pariiienits,
frtctjfm Do- pro qua citantur k Marginatorc quidatp luriihr
Btrit m ht
in cap.ûod tfttitLim Satiu^ i .fu^. i .& cuius mentionem faciut Alenffs,& Richardusiquam etianx
fecutus efl Durandus. Subiicit eius concluflonemj& mox, $. Adijidm conclHjitmemttrgmtttr^&cc:
Adducit argumenta plura in fauorcna cius,inquirendo neceflitatcm charaftctis, noo rei, fcd probationis nccefrariz , & coiiuinccniis,. fiue ab auraus
$, j4tttem hic iiuelligentbtm efi
&
îtitl
choritate , (lue a ratione v
& quacrit de authorita-
te explicita,f(ue in fpecie,qux /inc tergiuerfatiot-r
ne doccrec charaderem
^ ita v^ ad
ad ipfum Sa,cr%mentum , iiue ad przparatoria ad Sacramenturn,
fiuc ad iignum Crucis, auc alia ^quscumque diucrfa a cnaraêre, commodc referri, aut exponi
non poiret k nânte charadercm. Eiuiinodi autcm dcficienteauthoricate , quxric an ex alia veritatc cx creditis , qu2 ad matctiam fidei , fiue
dc Dapcifmo,& aiiis SacraviEicnti.squx imprimunt charaftercm, fiue ad alias veric^ce^^dQij
fpe^ret ex qua cecta confecucione condudcrtur neceflicas chara^cris in fpccie.
Hic fcopus eius raanifcdc patec tx^.^d t]iuJHonem potefi dici aUter,Scc.vhi rccapifulando fummacic przmifla in fauorcm prsdidz fcncenciz,
concludit qudd neque a ruionc propter tjmd^ ne-
eile expiicitc
alios effedlus Sacramenti
iiue
*,
que \
pofteriori poflic eius necedicas oilendi.
tamen
radlcri cuin
dcfinitionc
&
tiafidei
CrtditM tlU- func
Ca
&c.
fiinc
auc parciculari
vcl
candcm fubiungic
: Licit etiam (x
ijM /itnt expUfitx d( fiAftm-
nonpoffit prthaari,
zquiuaientes
quz
Quz claufulae
&c.
nempe crcdica
manifcflc ,
cxplicica dc fubflancia fidci
&
& non
func inccUigenda vniuerfalicer; fcd fecundum
li-
Z>(f}rw, ittx-
micacionem fubfcqucnccm in concexcu,& cx fco-
$M fafiprtmiji difcur-
po
difcurfus
quia loquicur iuxca formam racio-
num in przmifEs addudtarum ,quz dcumuncuc

cx Scripcura,& Pacribus: fubfequicur ipfa limitacia
fefte
Siue <fiucominemwrinScriptHXik,pHe qtu
per SanSos
elicita
ex
creditis
nm poffmt
ma~
pro-
Adhzcduo mcmbra,de.quibus ipfe

, Scc.
tantum loquitur, & cx quibus ha&cnus difleruir,
fiari
qiiamiim ad przfens infticutum,reducic maiiifeftc crcdica>& caquz func de fubfbuicia fidei}

nempe ad Scripcuram explicicam , ad ca , quz
dcducunc Pacres cx Scripcuiaexplicia;& hoc
manifcftc quoad vcrumque.ica vc vcricas fcnccnr
&
tiz alioquin
non
poflic fubiifterc.
his apparet
tendic Dodtor
non contineti hanc
Scripcura, auc Patribus
vc
vcricaccin ia
concincri cii ilUlimitacione,quaex Pacribus,auc

Scripcura,cancum quoad manifeftam fenccnciain
& conuinccnccm, vt res omnino
fit
ccrta, feclusi
,& dcclaracionc probccur.

autcm propoficioncs in maccria doî-
cclefiz dcfinicione
Hz
nali diucrfiflimz func ; itempe noncontineri in Scriptura, er Patrilnts ah/olme loejtundo -
& non contineri
am Patribus explicite : nam ptima fa-
in Scriptura ,
fenfmn falfum , & crroncum, qui adinitti nequicinempc non concinui in Scripcura,& Pactibus , abfoluce loqucndp vcriraccm -'charaflcris;
quia ficncgacur vericatis rcuelatio, auteam pofle
reduci ad obicdii fidci, fiuc quoad rcuclationcm
cit
Scriptutz in
fc,
aut in alio,cx
quoad rcuciationcm
quo fcquatur \ iiue

non fcripcz,
tradicioois
quam ex Pacribus , & Ecclcfia cancura liccc mucuare ac proindc ouUo fundamcnto Condiia
;
poftetiora,vc Florcncinum,
& Tridctuinum defi-
, non fubfiftit fundamcntum ex hoc capite cam dcHnicndi fi ncm conti$
&
continuo Ecclcfiz vfu v&

ncatur in Patribus ,
pcr manusLtradito fcnfu, ncquit ctiam fubfiftcrcv
vc cradicio noQ fcripta , pcr regulas obuias cognofccndz tradit-iosi.s.a quas colligcce licct cx
Auguftino, quia,dcficicnt^ rnemoria tradiiionis,
non fub/iftit argumentum cî: if fi tcaditione, auc
reuclatio in ca fundata.
Hanc autcm propoficioncm nuttiracione

cx coco difcurfu,
di-
& limicacione ap-
jijfertit
Sccuuda autem propo-
in Scripcur
& Pactibus manifeftc,& explicicc,quin author

commodc i negantccharadlercm,
fcnfu etiam c6gruo,explicari,vc conuinci noa
ritatcs poflint
ZKthulitur
poflenc.Secundo fcquicur,qu6d illz claufulz mar

flf imitr- ic fumantur a modernis, vc difiunclz.quoad
fenp
fretMtt , qui
dfparatz,quafi vpllet dicerc,qu6d ncsJkibtnt im- tenciam,&
qnc cx crcditis.ncquc cx
Scoti optr.
iis
qua: funi dc fubftanT.
Tm. rill.
Dt'
iftrii.
&
vcrifTuna , quara adndittunt

fitio eft Dodoris ,
ctiam amiqui Theologi , qui conueniunt in hcx
omnes j licct enim allerant charafterem modo,
quo intcndic Ecclcfia , non dicunc camcn
id cfle
euidens,canquam maceria fidei,quz cxpUcicc cx

Scripcuca, auc ccadicionc coUigacur, ica vtoppoficum afTerens coauicacu,& autboritaSL aliiee
cxplicari nonpofnc (fcclusaomniaaliiinccrpre-
tanquam fpcdans ad maccriam

ncquc moderni,qui przfumunc Dodorem
nucarcab hoc difcordanc collacur naraque definicio ,
declaracio Ecclcfiz , quid rcliqui ipfis
manerc poccft,quancum ad ccrcicudincm conclufionis, quam hoc folo fuodamenco, tanquamccrtam tencnt, prztcc argumcntum probabile,&
dialedicum,dcquoin propofitaquzftioncnon
agit DoGtoi kfcd dc argumcnto certo,ex authoritatc,autratiooc. Profcquamuc vtccci-as.fcopuai,
tacione Ecclefiz)
fidei
:.
',
&
Dodlocis cx fequcncibus.
Dojôr primo , nor^.repugnarc chara%

inefIcanimz,prour Theologi eum dcfcribunc,aut Deum pcoducere talcm in anima}& fub->
dit : Sed ne omtw^fruftra , &fine neceffitate pmaSlcrera
tttr
in
ai
tineatur in Sccipcura
tur, oporret.alu]ttam amhoritateta habere
ra
Rtauiftt*
tiefinitienun.
niuiileconcrariuminam quoad primum,nifi con-
qu6d hzc
non ica concinecuc
tanquam
didum eft ; fed negac
inScripcura,&Pacribus,auc cradicioncvc pcrpecara ei imponunc aducrfarij.: fcd inccnderc,

vericas
cx creditis. Scquitur tenio falfitas intcrprctacionis adhibicz abcifdcin raodcrnis : quia non in-
Aireric
prim6 Dodoren^ nulla racior

ne inccndcrc vericacem charaderis non concine-
Ex
quz
infra probct charadtercm ex
doclaracione Ecclcfiz
pofica euidencer apparec.
vniuerfali
iic ,
cliciuntur manifeftc ex Scripturis,probetur clu-
alia incrinfeca
117
neque ex Scriptura , neqoe ex
ctc Da(i>or,vc
expcriencia
LimitMtU
tia fidei
Loquicur aucem de racione necefTaria, & cidcnti ( qux defumicur a caufa cfficicnce finali , auc
creditit mAnifefte yjiue
Vift/U.
Qusft. IX.
tjui
ponit
o^ffciuntur
eam
Scc.
Ex
&
cui innita-
tttnc facile erit /olngre ,
his patct
Dodorcm
tpu
prim6-
lufuirit fuU'.
quzrcre de authorirace,inqua quiclcete debct dmnitmm vl-.

timum ttrliinucftigatio , vc ccct6 conflct dari in rcipfa chattUiitil.
radcrem , quem non repugnare dicit. Sccundo, Arfumtntn,
aigumenta in contrarium addudla non foliim tpfofit* mit
non circ nccefraria,fed cflc facilis folutionis non.

:
folcc autera
DoCtot noftcr adhxrerc utionibus

F f
qu.c
tlJt
fncilitji-
lutitnif.
Lib.
?58
qux dc
quas
IV. Sententiarum
facili foluunlur,qules'exiftimat eas cffe,
pro contrario : vndc

procedere inquircndo
ip(e, vel ali) aidducunt
eum diJTcrtiuc
coUigitur
citam,& cogentcm propofitumiagic enim dc ccedicis propofitionibus explicitis,quac funt
ftantia fidei
propofitum addu6bas abaliis multas, non efle expreflasmempe in hoc rendiûcm prztendit, cetb probantcs conclufionem ; tamcn aliqux allcgantur non concludentes ex Auguftino > nempe
quoad certitudinem , quam inucftigat, licet probent obfcurc
dialcAicc, feu probabilitec, quibus ipfe refpondct , tanquam non conuincentibus cx contextu Auguftini. Tandem reducit certitudinem ad authoritatcm Ecclefiac eiufque de-
in hoc potior
&
clararionem.
Bremur ,
Wi4nd*m*H- jid
inquit
yficut habetwrextrk, de hfreticii,
sifcUmUm ,/entiendMm eji de Sturamentif Eccle-
fi^yfi^^fi"^''^ Rorruma Ecclefia:
RmumamttemEc-
"î^ttr fintire chara^lerem imprimi in mtima

*ihi9iti' f^^fi^
in Baptifine,fict dicit Innocentitu III. extra, de Ba-
& fubdit
Etfiprima attthoritM poffetex-
foni, voeando charaiierem Chrifiianitatis ipfimSaptifimnrâtnenficMnda,Sx,c.
KcMOCzt crgo Dodor
hanc conclufionem ad minimum , ad certitudinemThpologica,& Catholicam quidquidenim

^t : an Innocentius definiat charaderem e(Ic,falfcm exponit /ententlam Ecclefiz Romana: de
de aute^ eft ex didlo CTL^.Ab aholendam , de hs:
Sacrametorum,nuI-
f eticis,fpecialiter in materia
lum crrorenti adraittere , & veritatem docere Sacrofandam Ecclcfiam Romanam,quar cft columna veritatis , contra quam portz infcri non
f)onunt przualere;quod fupponitdidtum capiru-
um
ac proinde vt hasrccici excommunicantur,
quicumquc
alitcr doccnt de Baptifmo , aut aliis

Sacrameutis,aut fcntiunr, quim illa prxdicat,
obfcruacHjcc eft autem certitudo, quam Dodor
negat haberi cx Scriptura , aut Patribus ,
qui
pofita,Iiberum non eft aliter fcntire dcchara-
Ecclcfia proponit
Aere,qu5im
quia ipfa habet aififtentiam Spiritus fan6li ex

promiffione Dei, vt errarcnon poffit in fide, aut
moribus, ant intcHigcntia Scripturar.
Tamen,in<i\xiX,ponendi neceffitas efi htc : ejtua
clefiapmit
f ertitudine , vt alittr fentirc non licerct , vel

;'pfas auihoritates cxplicare in alium fenfum di\ierfum.
Qui
;-
ad
prsmi^To in
primam rationem , quam
fitfnftumpn
uotcm
Satifunfi.
^},ii deheat ponifrufira
fcntcntiae Parifienfis
,
ipfe adducit in fa:
& cft
talis
& fme necejfitau in
^md
creditis,
ûa non apparent ficMndMmfidem-.Scriptura autem nen

exprimit charaSierem ejfe necejfarium in BaptiJmo,nec
SanSi explicite,8cc. vbi explicite fumit, prout exdccerminacam , qux in alium
frimit fententiam
enfum tocqucri , auc
incerpretari
non
poflct
&
^nfert neccffitatem aflcnfus, falua fide.
S
S)lHiw.
Ad hoe argumentum
qujj
qôd
etfi
non
refponder. ReJpondeo,in-
pojftt illud euidenter necej/at-io
probari ex creditis,8cc.
nempe prour dererminan-
tur in Scriptura,& P?tribus
tione
&
creditis
feruans
tjuales prius
Ec-
addu}a
Jimt : nec valet argumentum negatiuum ,fi nec Ditm^fiusêc Damafierms : ergo nuUus :Juficit enim authoritas EccleJut,<jiua\Augufiimis de mtribus Mamchao-
rum : Euangeiio non crederem , ruficrederem EccleJU.

Conftat ergo eum refcrre hanc veritatem fimpliciter inter credira , & primus inter Scholafticos
hanc certitudinem eius expofuit , & dognutizaFlouit, quam poftea dcftniuit Tridentinum ,
rentinum contra Nouatores.
&
x quibus excluditur po.pularis,& non fundata interprctatio fententiae eius
modcrni,&qux
fus,
quam
ex nullaclaufulatotiusdifcur-
& quaeftionis prxfentis haberi poceft
& argumcnta
lo
adhibenc
fauorem (ententix
in
quia
Parificnfis
fada aflertionem Dodloris non continent;neque
&
modo diita formata funt in ea generalitate,

ccndi , vt inferrent charaftcrem in Scriptura,
Patribus non contineri fed cum ca limitatione
quam adiunxit , nempc vt veritatemexplicitam
cuidenter ex
de fubftantia fidei,vcl ncceffarid,
&
&
tali
dedufta., aut in exprefla fententia
Patrum
contcnta,qus alitcr intelligi nullo modo pof(et acproinde vt fupra notauimus , ex ipfo dicit argumenta ad oppofitum, oftcnfo fundamen:
to neceflario,&ccrto conclufionis
fblutionis
eflc facilis
, & probandi aliorum non probauir,

tanquam neceflarium , & cogcntem , quia nequc
in aliquibus redte fundatum , neque in rcliquis
cogentem negantes ac proinde recurrit ad Ecclefix authoritatem , non per modum opinionis
difcurrendi
quia in hac limita-
tolcratx, aut humanae,aliquid aflercntisj fed declarantis veritatcm fidei
ij.
tertij quafi.
quac declaratio exdifi.
vnica , rejporifione ad 2. tnjine
fup-
ponit rcuelationem perdodlrinam traditamsac

prbindequs continetur in Scriptura,& Patribus fi;cundum traditionem ; quod perinde dc veritate charaderis aflcrcndum eft cx principiis
cius prxdidio loco
& in
& in tfuafiione prima prologi,
refponfionc ad i.argumentum Criwon7w,quod eft tale nempe Spiritumfimilum procedere k Filio non effe Jcriptum in Euangelio:
ergOyScc. Cuiusrefponfionem,quia perindeconfutat hxreticos huius temporis,qui negant hanc
i.difi.
1. quafi.
i .
vcritatem charaiêris
vilum
eft
ad propofitura.
integram tranfcribere,
&quia Dodoris
quamlimitationcm in hac refponfione
in qua>ftione pratfcnti
optimc
opponix
j4d rationem iliam de Euangelio dico, inquir, (juod

Chrijium defiendiffe ad irfema , non docetur in Euan-
finicione,
prxcifionc loquicur
fic
argumencum dc
crcdica, ad credicum cx de-
& auchoricace Ecclcfix.
Ex quibus pacct eum abfolutc no negare hanc

veritatemcontineri in Scriptura,&Patribu$;fed
negat eam contineri in crcdicis cx Scripcura cum
fola
&
tam ex fcopo eius ,

hoc $. tam ex refponfionc
fenfus eius pacet
(lifcurfu
tfimm
& congrutntiajityit
charadcris , vt dixit Soio , tenuiter afleruit ; neque in dubium reuocauit fed firmiffimo fundamcnto afleruit contra negantes ; licct modum
(ed
negat autem
non doccre cha-
tantum negat authoricates ipfi>rum detcrminace cxprimere ha^c vcritatem ejl

radlcrern
authoritas
prout ipfe dodiffimc foluit fuppofiti definitioncfeu dedaratione Ecclcfias , qua:

hac vcritatemchara^lcris determirateproponit.
Non ergo incautic locutus eft,neque vcricacem
Non
Ecclcfia docet.
& declaratj cuius
quim Patrum , aut Do(fborum:
eftj
&
&
iimpliciter Scripturam,& Patres
aflenfqs:& fubi^ngit contineri inteccredita,qux
fttfinoy&tiHteffeSluy cap. Maiores,Scc. vt habetur
in litera :
de fub-
& infcrunt necefficatcm falua fide,
ad quod fubnftat detctminatc

CQmmunis fententia, ic certum.
Subiungit intct authoritaies Sanftorum ad
fiindamentum
**^*^"/*
& euidentcr probatam,aut pec fententiam expli-
Patrum intCEpretationc,tanquamueccirari6,
gelio,
& tamen tenendum
fcnfom.
declarat.
efi,Jicut artictdiu Jidei, <ptia
ponitur in Symholo yipofiolorum;ita mtdta alia de Sacramentis Ecclefia nonfimt expreffa in Euangelio ,
tartitn
Ecclefiattm
| j
&
Efficaei trdiiitnit
ilU effe tradita certittuUnaliter "rtitnd.
VI.
Dift.
^
jipoflelii,
& periculo/Hm
ejftt
emm circA ilU, îu
non tMttum nb jipoftelis de/cendwit' per firiptM \fii

etiam per confitetudinem vntHerfklis Ecclefit tentneU
fmt.Nec Chriftus in Eu^ngelio dxuit omnia pertinentia ad di/peH/ationem Sacramentorum ; dixit enim
difiipulis fitis in loanne.-yidhuc
cercyfid noH poteftis portare

iHe
Spiritm veritatis
Afulta igitur docuit

fiript0 in Euangelio
haheo multa vobis di-
modo : cum autem venerit
omnem
docebit vos
veritatem.
qux nonfimt
multa ifUddam per Scri-
eos Spiritus fiuitlmy
dr
illa
pturam, tjuadam per confitetudinem tradlderunt :fimiSymbola
iiter diuer/a
diuerfis temporihns fiunt edita,
contra diuerfiti herefis de nouo Orientes

infitraebat noua
ritatem
harefis
necejfarium erat declarare ve-
contra efHom erat
prius erat de fide
illa htrefis ; <pit
veritas etfi
non tamen erat prius tantum decU-
rata ,ficut tunc contra errorem illorum

âl>ant,8cc.
ûia (jumdo
jui
eam
ne^
Hxc Dodor.quac rcdc propofito ac-
commodantur>& cft doArina
vniucrfalis,
& Ca-
tholica.Ipfecrgo rcduccns vcritatcm chara(Sbcris

authoritatcm, fupad Eccleltae dcfinitionera >
&
ponit effe reuelatamiac proindc cotineri in Scri^

ptura, auc traditione>quam Ecclefia femperconleruauit pcr omncs states,& potiflimum per Doôres,& Patrcs. Ex quibus habetur fcopus Do6boris>& rcfoluiio huius qua:ftionis,qua: in duOK
Smmu ttji'
intietm.
bus
Primum
confiftit.
fHndamemum huius
tte
certum
eft
veritatis haberi
EcclefiayC^Mx eft manifefta.
& neceffarium
ex determinatio-
Secundum
eft veri-
nec forfim profter ctmeft
per ilUm
conclufa,fic arguensfi exponeret morti ; nec alitfuisfi-
cunditm reilam rationem fi deberet exptmere : opi/rtet

maiorem authoritatem , ad hoc , vt ali-
iîtur habere
ûidteneatur
ejfe
fic arguat:fipe
rit
dejide
tjuam tjuod Sanilm aliûis
enim ejuis arguit, cjuod omnino non affe-
iiludtfuodSanilus authenticatus ab Ecclefia,
licet
ad doEhinam ajferit ejfe tenendum ,fit certum : tamen authoritates dubia ptjfimt exponi, &c.
Si ergo Doftor veritatcm fidei ex fundamento ccrto inucftigat non cft quod a Soto , auc
VValdenfi , vel aliis reprehendatur , quafi vim
tjuanttfm
abftulerit traditioni
licct
non manifeftc , vt cx
& declara& oranino ccrtajquamuis re-
aut Scripturx
>
>
aut tcfti-
tcrius progrcditur, vt
vlcimum fundamcntum,
, quo veritas hxc ne-
& neccllarium inucftigaret

ccflariu
fic
quod non
credenda,canquam de fubftantia
fidei,
attigcrunc anciquiores Theologi
, qui
cx fenccntiis non ncceflario concludcncibus proccdunt , aut ctiam male applicatis.
Qujdquid fit de intento Patrum ,aut veritatc

contenta,aut certc dubiis fcntcntiis ; peto in
aliis vcritatibus circa hoc ipfum myfterium , an
omnia a principio
reticum
cflct
fuerint ita manifefta
ea negarc
vt har-
Quid dc Cypriano
di-
mi chara^rem pcr
pro opinione oppofita.

Vndc, vt fuprk diximus ex
'menScriptura,auttraditio habet vimobligan-
cfie
ipfo, dicit aliquara
neceflariam
vt ex ca probetur
iicccfntas charaderisîie fruftra a{reratur:& fub-
Sanftorum muttas non cfTe exquae alitcr non polfunt interprctari, quo
fiaptifinum
vt fuperius
cum Dodlorc di(5tum cfkytjmft.j. noij omnino tadi
tet
donec accedat interprecatio Ecclefix , vt paex multis definitionibus ab Ecclefia , prouc
neccnitas,& cafus occurrit intcrpretandi , pro-
dit authoritatcs
pofitis. Intcr ipfas traditioncs Apoftolicas
preffas,
qux
fenfu authoritatcs Auguftini, qusmagis ad pro*mbigut fiofitum faciunt, dicit non efle concludentesjfciuon inditeunt
icet neceflario, quoad fenfum determinatum, ex
t4i
quo
fequeretur conclufio tcncnda pro cetto ,
fide
veritas fupcrnaturalis
vel ex iis qua: ncccflario
ex creditis fcquantur,& difcutrit ex Scriptura,&

Patribus ad hunc finem elicita cnimex fide, feu
ex creditis,ad eundem habitii fpedlant pcr ipfum
:
in i.cUft.^$.t].vmca\ vnde in pracfcnti vtrumquc

rcfcrt ad fubftantiam fidci , qua: cx Scriptura,
aut Patribus
aut definitionc cxprefla Ecclcnae
habetur : rcquirit tamcn authoritatem
ô cxprcflam. Vnde in
modo di-
pertinent ad exercitiura authoritatis
,
j
alialia;
&
reuelationc ftatuvero ex diuina ordinatione,

tx fiint , inter quas Ecclcfia Spiritu fando illu-
minata
&
quam ccrtitudincm amnino intcndit

Dodor nam inueftigac eam ex creditis, ctim fit
dc
dirccrnit
Futilis ctiam eft illa
cta
non
quod
iic
eorum impugnatio o&fe^
in cap. Maiares, de Bapciuno, rcs
reccns inuenca
fed
rum
mcmoria hominum
hxc concra hxrecicos , nicnim ad nos fpeciant ; vt patet cx diftis.

Verba ctiam Gabrielis , tanquam ^ Dodorc difta profert Sotus , quafi afTcruerit non eflc tutum , proptcr authoritatem Ecclefix negarc charadlerem, hoc nallibi Do6lor ; determinatenim
tem hanc tanquam de fide ccrtam ncc ergo redc aflcquuntur mcntcm Dodoris , nec redc alanciquior. Vrgeanc
hil
tivanferfim diceret 4i/<yi<ftf;refponfione ad tertium,

quod eft tale : Confitptenti* Saniiorum, (Jr D06I0-
Hxc interim fufficiant pro dcclaratione

quxftionis,& fentcntia vcraDoftoris;in quibus
primarium fcopum,
tradlatum ipfius quxftio^
rum fitpponendafimt ejfe neceJfirU , &c. yid tertittm,
nis
ioquit tforfita diceret ditpus , quod prmse fropter
dine pcrftringainus.
i .dift. 1
6.^/?. i ..Ad ter-
VAria tucepUQtus charA^lem
moniis Patrum ad probandam hanc veritatem

quod omnino falfum cft. Hjcc enim ab aliis alJata non negat habcre fuam efBcaciam ; fcd vl-
ditione Apoftolica inagis notara , qu<lm impri-
ac proinde contineri in
uelata>doncc propofita, vt talis,fnit manifcftc ab

Ecclcfia :
huc fpeftant arguraenta Doftoris
authoritatcm
elMrtntur.
alitjuid effe defiibftamiafidei
cbifionem tali^ rationit, tfuatentts prttcise
tione>fit manifefta,
& Patrilmx
&
etrtitudintm
3S9
a ipuKumejue Jiat, en efl tenendum
his folisjfeclusa Ecclcfix definitionc,
Scriptnra
jid*i,nifidi-
rationemfoluhilem,
cemus exiftimantc non fuifle Baptifmum validum ab hxreticis coUatum , aut extra Ecclcfiara:
ccrtum tamen eft hanc vcritatem fuiflc cx tra-
tatem ipfamfuijfe retulatam
li
Qu^ft. IX.
legant.
&
comprchendimus
C H O
ac
tim defnitio fecundur 7heolg9s
fupercft vt i;cliqua fuo or
M.
,
& propneMes
confe-
quentes.
Hic intclhgendum cfl:,qu6d quxftio an eft,mh.\\ manifcftum pracfu|^nit,nifi quod

dicitur pcr nomcn ficut patct cx qusftionc 4c dcfinitionc Sacrarocnti ia communi
Scotioêr.Jm.VIll.
Ff *
dift.i.
,
QJt/, ^_
^^ o,,;^
fHf^mitJ
Ch.traBer
f^riaji^nifi'^*''
IV. Sententiarum
Lib.
34^
Jt^.i.Vrimb crgo ftipponctur fignificatum huias uominis charaêr, (ecundum quod hlc
eil quscftio de eo. Sccundo , inquiretur dc principali , an aliquid talc fic in anima per
fufceptioncm Baptifmi.
Dc piimo transfercndo verbum cx vctbo, charader fignificac idcm, quod figura ;
{\^ accipitur ad Hebr.i.vbi nos habcmus,/^riyftf/^4//>,ponitur charadcr in Grjcco. Ec
hoc modo dicimus
hoc modo dicimus charaderes , figuras quibus literx fcribuntur
huiufmodi quafdam figuras protraclas. Et hoc modo
charadcrcs i\\ incantationibus,
&
&
&
Cap.i^.i^. accipitur in Jpocalypf. chzvaGtcr bcftixjfigura in fronte

i6.Gr ij.
fterc î^. ifia: vt

Definttta
c aia ierti.
CharaSler
y%
remcmorar/?
vel in
manu
quac fignificac
didum
eft
quxftionc prarccdcnti.
omnibus praecermifits de charadere,vt loquimur ia propofito, Theologi concipiunt communitcr pcr charactercm quoddam fpirituale impreflum a Deo fufcipicnti
Sacramencum non iccrabilc. Ex ifta rationc nominis fequuntur aUqux proprietates
charaderis, quarum duê funt communcs fibi, &:cuilibctformx, fcihcet, quodeft forma
afiimiiatiua ali) habenti &c quod eft forraa diftindiua a non habcnte. Et aha: fpeciales,
quarum vna eft, quodeft fignum remcmoratiuum Sacramenti fufccpti aha quod cft
fignum conformatiuum Chrifto, cuius Sacramentum fufcipitur & etiam obhgatorium
^' ' ^ modo quo fufcipiens Sacramcntum obligatur per eius fufceptioncm.
"^^ ^^^ etiam rationc nominis patcc , quod charader non cft gratia nec virtus aHqua
infufa,puta fides, fpcs, charitas quia talcs virt.utes non fcmpcr imprimuntur fufcipicnti
Sactamentum non itcrabile , vtpote fido fufcipienti ordincm,vel confirmationem:
charadcr autem fcmper imprimitur. Hoc ctiam apparet ex quadam aHa conditionc,
quam communiter loquenccs atcribuunc charaderi , fciHcec, quod eft indclebilis virtuces aucem iftge func delebiies , vc pacec de pcccancc morcaHccr , in quo non reraanenE
Sed
ipfam pcrtincrc ad famiHam beftia;. GeneraUusautem accipicur charader pro figno : 8c

hoc modo Baptffmus poteft dici charaler,quia fignum quoddam eft. Forma etiam vcrborum in Sacramcnto ahquo , poteft dici charater , ficut Magifter loquitur de charahis
form''^'^'
& oblimoriitm.
efi
CharaEler
vlr-
^'"''
iftx vircuces,
COMMENTAKIVS.
14
TY/g inteUigendum eJi,Scc.
Diuiditur quacftio
Phyficus
JLXin
quid nominis;& an fitcharader, Hic

explicatquidnorainisjiuxtacoimnuncm fentencharMBerJ!- tiam ;êj(*liip enini Graecc , Latine figura diciXtra.
tur i^ ;i-tt^x7i}f vi< \savsti<na{ tw-rH , ad Hebrasos i.
figHraJuh{ianti eitu ,8cc. Omiflis cius acceptionibus,quas in Hccra adducir, fumitur ad propoficum quatftionis praefentis , pro aHquo fpiril>upUx eiM tuaH impreflb a Deo in anima , mcdiante SacraefeSm.
mcnto Baptifmi , cuius duplcx cft cfFeStus , aHus,
&
H O
P^nit fententiam negdntium chara^tertm ,

ofiendit
non vrgere , nec
Sccundum
principak
a,d
formam,&
eft
lis
chftindbiuus a
mora-
fufcipicntis
&
cfFedibus Sacramenti, vt funt gratia,

virtutes,
quae amitti poftunt , pcr peccatum j non ita chataacr,
& auôritates
M.
,
ciuibui eos itfifugMat
D. Thom. quas
addu(;i.
& alias pro& modus ponendi cft
an aliquid habens iliam racionem nominis ,
ex prietatcs, imprimatur in animam baptizati. Et dicitur quod non ,

Mrr.p.ic. if^g . {]j.yj
cnim in aliquibus confecratis , quac in confecratibnc fua
ciinr*
fignato
fuicepti
rium
Inrifta
^"
non
vt fignum mcmoratiuuni Sacramen-
conformatiuum Chrifto, & obhgatoSacramentum ad lcgem , 8c

fidem,cuius cft initiatio. Hinc cxcluditur ab aHis
ti
intentum aucforum
eft
aHus morah's : Phyficus cft , vt fit afad aHud quod habet fimilem
fiinilatio fubiefti
non
rccipiunc fan-
imprimicur , ita cft in propofico , cum fufcipiens Sacrarnientum non necefiTario rccipiat fanditacem formalem , nuUa fibi forma realis neceflrario impriinitur. Similitudo probatur , quia alia fandificata , quac non rccipiuncfandicatem formaliter , non diftinguuntuf ab hominc, quantum ad iftum adumj^quando cx
ditatcm formalem
ifto
adu non
hihil rcale
nedida,
Afliimptum autcm de illis aliis patec cum in calice

formam realem recipic tum in Ecclcfia dcdicacaj vcl aqua bc-
recipit fanditatem.
fandificato, quia nullam
& veftibus SaccrdocaHbus & huiufmodi.

,
Ad iftam conclufionem arguicur,prim6 fic

func plura ponenda,
Sicut fequendo racionem nacuralem,non
non apparcc ex nocis fccundum nacuralcm rationem,ita de creditis,non funt ponenda plura,quorum neceflitas non apparec fecundum fidem fed nccefllcas calis forma: impreflae non apparec , tciam fccundum ea,
qua: func crcdita de Bapcifmo ergo , &c. Minor probatur quia ncc Scriptura facra
,
quorum
neccflicas
iftud
VI.
Dift.
iftuii
exprimit
cr cx vcritatc
bili,
cflfc
341
ncccflfarium in Bapcifmo nec SartftrjCxplicitc : ncc fcquitur Cuidcn:
Baptifmi crcdita quia tota vcritas Baptifmi confiftit in Sacramcnto vifiiftum cffcftum inuifibilcm communitcr vbi Auguftinus fpeci:
& cffcdu inuifibili
ficat,
IX.
QujEft.
vocat gratiam
j
Hic rcfpondctur quod Sandi fatis tradunt dc charadcrc , fccundum illum modum
D.Thom.^.
quo loquimur, vt addudum cft dc Dionyfio, & Damafccno.
^- "
Scd illa: audoritatcs videtur tantum cflc vocalcs,&: non ad intcntioncm corum.Sicut '^'P^*^'"^*
Vcrccllcnf
Ecclcfiafticx
cxpofitioncm
&
,
caf.t..
tranflationcm
cnim patet rcfpiciendo
,
'
Hicrarchiac in 6.pdmcula,cap.j.. funt ifta vcrba quse allcgantur,vbi diciticcundum iftam nig^^^
tTinditioncm-.Itafurfum acfum diuina beatitudo kfuitpftus farticifatione rectfit^c^defroprto
&
communicatorem in Deo manenttum.

lumine,ficut quodamfigno ipfi tradit diuinum faciens ,
data
accedenti
Hierarcha
a
ftgnificatia. Vbi adducunt aliEc fcquitur ibi San6imnfignum
:
qui de alia trjinflacionc verba talia Aduenienti ad Sapttfinum , donatur a fummo Sacerdote
facrum fignaculum. Similiccr illud de Damafc.//^.4.r.i.adducit Cic.quod per Baptifmum da- Damafc.
tur nobts regenerMio^&figiUum : pcr figilium intclligitur fecundum cos charadcr, ibidem
:
Dzmi(c.ûemadmodum ifiaeli circumcifio:SiC fcquicur poft i\l\id,efifigi/Ium.

non adducuncur ad inccncionem audorum. Dc prima pacec, quia
6
ficuc concinec planum liccrx, & Verccllcnfis cxponic in illa parcc fexca />. 1. deccrmi- Dionyf.non
nac dc quodam przambulo ad Bapcifmum qualiccr valcc fecundum ricum Grsecorum fttifeiofi^^'^pin primiciuaEcclefia. In primiciua cnim Ecclclla baptizandus prim6 induccbatur, cui
Hierarcha manum capici imponcns fignabat cum praecipiens Saccrdocibus quod cara ^.^^^^
</{/?.
j.f.i.dicic
lilx auftoricaccs
'
ipfum quam
,
eius fufcepcorem dcfcribanc. Illud fiebac longe ante bapcizacioncm, ficuc
apparcc ex proceflu
liccra.
liccrae ibi,
Vnde &: ccxcus
djJcicur. Prajmiffo
quia dc
Dionyfij
illc
adu
bapcizandi dccerminacur poft parte 17. fub
fecundum cranflationem Vercellenfis , cruncac^ ad-
cnim de proprio lumine
& communicatorem in Deo manentjum,&cc.dc

rarcba accedenti data fignatio, & Sacerdotum
fciliccc fidci
iftis
Sicut quodamfigno ipfi tradito^
fubdic : ôrum efifanûmfignuma Hie-
quorum inquam rcddc

fandum fignum,a Hicrarcha data fignatio.fcilicct impofitio manuum in capitc, & quod fit communicator diuinorum, fignum
falutaris defcrtptio
fingula fingulis, fciliccc illuminacionis traditx,
Saccrdotum falutaris defcriptio qui fciliccc dcfcribunt cum & cius fufccpcorcm
tanquam in communioncm Chriftianorum rcceptum. Ifta aucem impoficio manuum,
eft
& defcripcio fiebac longc ancc bapcizationcm
crgo nullo
modo
ifta
hic dida pofiunt
intcUigi dc aliquo figno imprcfTo in Baptifmo.
Audoritas Damafccni valdc inepte adducitur, quia pars vnius orationis coniungitur
cum
partc alterius
practermifsa fcnccncia concipicnda
cniminlitcra Damafc.fic
Fer Baptifmumprimitioi fpirittts
parcc prxccdencc. lacct ^<" /j^

affumimt(i;i>Lc^ ibi vcrfus, H'"*'^'^*
& fcquicur alius vcrfus Etprijtcipium alterius vit<efit nohis regeneratio. Ec tunc fcquitur
Hsxim, figillum & cufiodia.,^ iUuminatio crgo nullo raodo vult ipfc diccre,qu6d per Ba,
ptifmum
fic
nobis figillum , fcd
quod
pcr
cum
Bapcifmum fumimus
^^
putanit
^^ TTfom.
primicias fpiricus in pri-
mo vcrfu & in alia claufula,qu6d rcgencratio cft principium vita:, & figillum,&c. crgo
:
ifta audoritate non poceft habcri nifi quod Bapcifmus fiuc rcgcncratio fit figillum:
non autcm, quod per Baptifmum fiaciu nobis figillum.
Alia aucem audoricas Damafceni nihil valcc. Nam exprefse ibi Ibquitur de crucc,diccns ifia nobis fignnm efi data infronte , quemadmodum ifraeli circumcifio per ipfam enim
fideles ab infideltbtts dtfiinguuntur; & fequitur de cadcm cruce , ifiafcutum efi arma,(^ trofhaum aduersus dtabolum, (cilicct figillumjO'/ nonapproximet nobis vafiator non plus diccrc
valt,nifi qu6d imprcflum cft nobis figiilum contra inimicu,quod non eft ad propofitum.
cx
C H O L
Argutt ab auchritate Sanclorum
neg.ttitie
& varys
M.
rationibtts
non dari chxraterem.
Hoc ctiam confirmatur quia Auguftinus, qui tantum tradauic cx intcntionc de Baptifmo,vtpotc in 6.ltb.dc Bapcifmo cocra Donatiftas,&: in vno voluminc dc vnico Bapcifmofic praeccr ha:c multa fuper Ioanncm,&: aliqua in aliquibus capittbns defide adPetrum^
non cacuiflfce dc charadcrc, fi ipfe fuificc immcdiacus, &: ncccirarius cffcdns Bapcifmi.
rcL
Ec fi dicas, non ncgac Rcfpondco ad propolicum fufncic,qu6d non aftirmcc quia
tancac iaueftigacionis fupponicur ,qu6dfi charadcr fuiflcc proxima rcs Bapcifmi , ali-
'-,
r/T-Ki
cubi cxpreffifrcc nunc auccm inBaptifmo oon diftinguic,niii Sacramentum hoc cft
:
Scotioper.Tcm.VIIl.
Ff
ali-
quid
j^ngufi.non
"^
"T^f^'
îJ
cuilje
,""
cha-
r.inerem.
IV. Sententiarum
Lib.
342.
quid vifibile cxtra,& rcm' Sacramenti,fcilicct gratiam ncc vnquam fidum dicitrcciperealiquam rem Sacramenti,fcd tantumSacramcntum:nccvnquaminiterabilicatemBaptifmi oftendit ipfc propter talem charabcrem imprcffum.
Conlimiliter etiam de confecrat. diftin5i. 4. colliguntur autoritatcs Sanftorum dc Baptifmo, ncc videtur verifimilc, quod nullus eorum locutus fuiflct de charadere, fi fuif:
kx. efFcftus ita ncceflarius
Baptifmi ; Sd
quod
Sententiarum nufquam de charaderc
fter
multum pondcris habcrc. Magifccundum iftum intcUedum locutus eft,
vidctur
illo
cum tamen ipfe diligentcr audoritate Sandorum dc materiis,quas tradat,compilaucrit.

Sccund6 pt^ncipaliter arguitur fic , & redit in eandcm virtutcm , fcilicet quod pluranon eft ponenda fine necefiltatc,&: arguitur fic Nihil fruftra ponendum eft in opecso.ffnmo
jj|5^,5 Y)ei, & natura:, quia Dcns & natura nihil faciunt friiftra fed charader fecundum
intcllcftum fi ponatur, fruftra ponitur ergo,&c. Probacio minoris , primo comNaturaab- ^^^"^
p^rando ad effedum principalem Baptifmi , qui eft gratia fccundo ad cfFcftus iilos qui
horret fu9
I.
Vhyf.t.
ijtas
attribuuntur charaderi , fcilicet affimilarcj diftingucrc,&c.
ferfiiutm.
Charniie-
rtmnon
ejfe
necejfanam
dirpofitione
^ .
Quantum ad primum , arguitur fic ; fi requirityr vt difpofitio ad gratiam , aut crgo

ex partc fufcipicntis aut cx parte agentis. Non cx partc fufcipicntis ; quia anima non
habens aftualc pcccatum eft fumme difpofica ad fufcipiendum gratiam. Ncc cx partc
:
n
r
agcntis , quia agens cft mfinita: virtutis.
Et
dicas
fi
doque
?atus poftea
jllo
quod requiritur vt difpofitio pernijinens ad cfFcftum inducendum, quantemppre , qui non ftatim inducitur , vtpoie ad hoc , quod fidus baptirccipiat effcdum Baptifmi. Contra hoc arguitur vt prius. Autcnimpro
,
poftcrius
poftcriori,quando rccipit effcdum vltimum Baptifmi,charadcr requiritur vtdifpo-
cx parte fufceptiui aut ex partc agentis, &c ftat ratio vt prius.

Arguitur ad hocctiam fpccialitcr, quia finctali figno pofTet Deus ^ffiftere Baptifmo,
yel baptizato ad caufandum cfFedum Baptifmi,recedcnte fiftione ficut afticffFet in ipfo
Baptifmo (i prii^s pon fuiffet fidus. t cpnfirpiatur , quia cfFedus Baptifmi non datur
fitio
illi
qui ponitur habere charaderem ,
nifi
vcrc poenitcat fed pcr veram pornicentiam

:
forma charadcris gratia darctur.

Quantum autem ad alios cfFcftus, qui attribuuntur charaderi, probatur propoficum quia fine forma inhacrentc pofFcc bapcizatus affimilari baptizato , & difttngui a
non baptizato, pcr hoc, quod recipit Baptifmum, ficut patct in multis aliis quia profeffine taJi
io
fus in religionc,afl!imilatur altcri profefFo,& diftinguitur ab alio
per aliquam
formam
fibi
non profeflro,non
inhacrentem ppft profefFioncm , fed quia calem
adum habuic
in prasterito.
j4d
Eodcm modo dc tcrtio efFcdu
dij}in-
guenJu, vel
(}
q ^ fl^g obligatiuum
fcilicct
enim
poteft
quod ponitur
fig;num configuratiuum Chri-
aliquis efFc obligatus alicui
& ita configuratus fibi,
^^^^^^'^ ^^ obligationcm configurandi , finc omni forma inhasrentc; ficut ille , qui fedu'"^^'
^^^ homagium alicui domino poft homagium obligatur fibi ad fidclitatem feruapdam,
,
/?(7 , non efTe
'^ ^ ^d qândam configuratjonem,
profefl!us ex profeffionc tcnetur conformari,fcu
necefario
ponendnm
charaEle-
rem.
Non requtrtnecefarto
chaxaEiere
vtpt fignu
rememora-
timm.
&
tamcn nec facicns homagium,ncc profitcns rccipic aiiquam

formam abfolutam, qua: fit fignum configurandi.
j)^ qyarto cfFedu , fcilicct quod ponitur fignum rcmcmoratiuum ipfius Sacramcnci,
argujtmj[]^
calc iimiun rcmcmoraciuum , proQuia ,' auc refpedu
Sacramcnci ponicur
*
*
>
^
,.
l u- jJ iriabitudincm ad alios , qui cx
P^^'' excellcnciam Sacramcnci m fc aut propccr aliquam
figno cognofcanc fignatum non primo modo , quia cxcellentiora funcfidcsj&charitas , quam fufcepifFc Baptifmum & tamcn ifta non habcnc aiiquod fignum rcmcmoraciuum poflquam infuerunt.Ncc fccundo modo,quia,aut in comparatione ad Dcum,vel
ad proximum. Non ad beum,quia Deus fine omni figno inexiftentc cognofccrct iftum
fufcepifFc Sacramcntum & fuifFe baptizatum. Nbn ad proximumjquia vei ad beatum
in gloria, ad maiorem gloriarp habentis talc fignum vci damnacum in infcrno,ad
maiorem confufionem non habentis talc fignum neutrum cft darc, quia maior gloria
cft bcato habuifFc adum charitatis quam fufcepifFe Baptifmum , & maior confufio cft
damnato cccidifFe a charitate, quam a fufccptionc Baptifmi & tamen chaticacis , fcu
aftus mcricorij , nullum ponicur fignum remcmoraciuum in bcaco, npc in damnaco.
Spccialiter autcm arguitur de beacitudinc , quia fi fignum. ifûd cfrct in habpnce ad
configurari Praelato fuo
&:
' ^
folus Sacerdos inccr omnes Chriquia Sactrdos habcc omnes cliaraderes. Sequcretur ctiam quod Chriftus carcret ifta cxccllcntia gloriac , quia ipfc non
fuit baptizatus Baptifmo Chrifti Baptifmus autcm loannis non imptefnt charadercm,
fpccialcm cxicelliBnciam in gioria fcqueretur

:
quod
ftianos poflTei habcrc calcm cxcellcnciam in gloria
nec
VI.
Dift.
IX.
Qusft.
343
non fuic ab aliquo

Sacerdos racerdocio ,
{acramcncaii.
nec
confirmacione
confirmacus
Sequicur cciam
,
racione
Pan
ordinacus.
quod daCti Pacres, &c beaca Virgb,quia non habucrunt iftud fignum , non habcnc illam
nec
vc confertur in ordinc facerdocaliiquia
fuic
cxccilenciam in gloria.
non videcur probabilc , qu6d

illo
fcd
in
adu peccac morcahccr , Deus
morcaU
peccaco
cft
in
,
cancum
qui
non
ahcui ,
huius probacio eft quia Dei ferfelfajunt opera. Dcucer.t. ic
conferac donum fuum
Pracccrea tercio arguicur cx parcc huius doni in fe,quia
&
nuUum curacqucm non pcrfcfte curac impium enim eft a Dco impertcdam ipcrarc vcniam nullumcrgo donum fuum dac ahcui aluahtcr tunc peccanci morcahccr:
ide6
Bapcifmum peccac morcalicer, quia facic irreucrcnciam Sacramcnco ergo Deus cx vircucc huius adus> in quo pcccac morcaliccr,non dac iibi ahquod
fed fidus in fufcipiendo
donumfpcciaie.
Iccm , omne donum Dei dacum homini, auc cft gracum facicns vel gratis datuna, fic ^^*^**S^*intclhgendohoc,quodcftgratumfacicns,vcladuahccr ,vcl difpoficiue. Quodbrcuius " ***->^
dici poccft , quod Dcus nullum donum dac ahcui,nifi vcl propcec bonum cius , vcl pro- f;^^ ;
pccr bonum Ecclcfiz. lilud quod ponicur charader , non cft donum gracis dacum , fiuc dislinffumilla de quibus loquicur twr.
propcer bonum Ecclcfiz , cuiufmodi donum eft linguarum ,
Apoftolus t.dd Cmnth.9. quia iftud nulli valcrcc,nifi cancum habenci. Paccc eciam, quod
nullus clfcdus vcihsEcclcfiz fcquicur fed ncc donum gcacum faciens quia pcr iftud
donum pcrfona non confticuicur in aliquo gradu acccpcacionis rcfpedu Dci ncc cciam
charicacc quia Deus perfcde fanac.
cale donum confcrcur fine gracia,
:
&
&
Vlcimd arguicur cx ifto modo cftcndi^qui ponicur charaderis, qui? ponicur indelebilis,& hoc fic:Nulla forma ineft animac, quam non poccft Dcus dclcre:quia minus cft dclcre, quam crcaxe , vcl falccm non includic concradidioncm formam crcacam in anima
dclcri ab anima crgo fi chara&cr fic indclcbUis , nuUa talis cft forma in anima ba-
'
*"
ptizari.
Secundum iftam opinioncm patet rcfponfio ad duas auAoritates addulas ad aliam

partem quzftionis :quia malc adducuntur , & omnino non fccundum intentionem autlorum,ficut patet in prima racionc iftius opinionis.
Ad rationcm pro iUa partc dc indelcbilitatc , refpondeo , quod non eft Sacramcntum initerabile, propccr hoc,qu6d imprimat cfFcdum iadelebilem fed cx ordinatione
,
diuina,ficuc
didum cft in przccdenci quxftione.
Ifta ctiam ratiopoteft duci adoppoficum. Magis cnimcft Sacramcntum inicerabilc,

nullam formam imprimat quia quantumcunquc imprimcrct iUam, dclcri poflct. Si
autem folum ponitur initerabilc , quia tranfitin prxtcritum: tunc faluatur fin^plicitci:
fi
Dcus dc potcntia abfoluta non poffct faccre prajf critum pon prjcadformamimprcfram,cumquzhbec fit delebilis , non habctuc
fimplicitcr initcrabilitis. ^cdff dicaturaftum practcritumcfTcfignum, cuqa iU adus
prztcricus nonpafilt deleri,idcft, non fuifTc > fcquitur , quQd ifta fic racic (implir
ratio indclebilis
tcriflc.
Namfi
quia
fiigias
ciccc iniccrabilicacis.
3
Nonfopfrobari
cis,fnendum
ratione
ejfe
C H O
exferientia
Scriftura facra
chaxacleretn ,feddariconHdt
V
,
M.
velclaru
ex auSforitate
quddfojl Scot.diffinitum ejfin Ftorent.Decreto Eu^.(jr
e^ exfrej^s Sanôrnm Ucmaiorts, deSapt
Scclhf/e,
Trid.jf.y.
can..fedex an&tritatibtu
non exprefs^. bmnes enifnfoffent exponi de tffo Baftifmo^ qui didfotejf charaSfer &fignAcutum. Vide lâ Sanciorum afud Coccium.
Ad quaeft5onicm'potcftdiciaIitcr,qu6dli<5^chara!tcrcmincfrcanimar,non poflfitpro, nequc
quod
^J
darc talcin
,
formamincfre animac propcr^w/V,nec etiam propccr^ncra:ncque in parciculari , vc pcr
cxpcricntiimalicuius aftus,fcupcr condicioncs aûs manifcftantcs talcraformam incfbari pcr rationeih naturalem
fc ipfi agenct pcrcipienei
quo didum
in vniuerfali
aftum fuum,ficut nec probari
fciliccc nccefTe
potcft
fit
de gratia,vcl ^haricate, de
ctiam cx crcditis manifcftc, fiuc quacfunt cxpliciii de fubflantia fidei,fiuc quz contincncur in Scriptura , fiuc qux manifcftc pcr Sandos func clicicacx creditis,non pofTit probari,quia non apparet necefraria habitudo eius ad talia crcdfta:tamcn poni poteft,quia non repugnat ipfi animz talem formam habere , qualis dc<'
fcribitur
eft in ^.lib. licet
charaAcr , ncc pcr confcqifens repugnac
Dco
pofTc animactalcm
formam
iai-
ptimcrc.
Ff
Scd
^fi-i-^-
Lib. IV. Sententiarum

ncccflicatc ponatur, oportct aliquam au(3roriratcm haScd
omnino fruftra &
bere,cni innicacur,qui ponit eam & cunc fiacile cric folucre quae obiiciuntur. Incer au-
344
rte
fiiic
aaccm Sanftorum fecundum iftam fignificacionem charafteris de qua loquimur non vidcntur mulca: audoricaces exprefla: camcn aliquacallcgancur non concludcntcs ex Auguft. de Baptifmo contra Donatiftas,lib.6. Satis eluxit ouem,qu*forii charadkoricaces
'*^*
itertm dominicum Aceeferat^vtnienum adfalutem ab errore corrtgi:chara6ferem~tamen in ea dominicum agnofcet^quem quidem charaSlertm multi lupi lufis infgunt/fui intus mdentur. Ibi-
dcm cciam lib. r.de confcc.dift,^. oftcndicur, &icut baftizAtus , ftalb -vnitate recej[erit,Sacramentum Baptifmi non amittit :fic otdinatm^tfireceffertt^ Sacramentumdandi Baftifinum non
enim iniuria facienda
amittit, nulli
efi.
nomjnat charaftcrem , fed apparct , qu6d nihil ad propofitum fccundum fignificationem charaderis,de qua loquimunquia dicic, quod lupi lupis
infiguntcharaftcrcm quod magis faluatur dc Sacramento Baptifmi ,quamdcaHquo
cfFcduinianima. Vndevbique in illa auftoricate poteft chataftcr bene ad intetitioncm
eius accipi pro Bapcifmojuon cffcftu Bapcifmi,ficut didum cft prius Magiftrum accipere charafterem in ifta dcfinicionc,pro forma Baptifmi.
Charaêrt
B reuicer,ficuc habecu r Extrau.de hareticisâd abolendam , fenciendum eft de SacramcnfaneruUm tis Ecclcfiaj ficuc fcncic Romana Ecclcfia Romana auccm Ecclefia vidccur fencire chaficmdum
^ raacrcm imprimi in anima in Bapcifmo , ficuc dicic Innoccncius III. Excrau. de Bapti' ^nio,& eius efFcdu, Maiores
îficie acctdit ad Baftifmum charaCieremfufcipt ChriHiaEcclefu
nitatisim^reffum. Et ibidem in fine Tunc charaierem facramentalis imprimit operatio , citm
obicem voluntatis contraria non inuenit obftfientem. Et fi prima auftoritas pofiTet exponi vocando charadcrem Chriftianitatis ipfum Baptifmum tamen fecunda, qua: dicit , qu6d
Sacramcntahs operatio imprimitcharadcrem vidctur exprefsc loqui de charatere,tanquam de ahquo impreffo ipfi animac , ficut loquimur in propofito. Propter crgo folam autoritatem Ecclcfias quantum occurrit ad prazfcns, cft poncndum,charadeIn
14
irta
auftoricate pluries
rem imprimi.
I
Trei
Ad hoc aucem poni poffVmt trcs congrucntia:.
y
con-
pcrfeftam, poni ahquam difpofitionem : gratia
gTHentUpro fta
charaSiere
ponendo.
Prim.a tahs congruum cft ad formam

autem forma eft fupernaturahs, & perfc,
crgo congruit ad eam cffe ahquamdifpofitionem prazuiam fupernaturalcm tahs cft

non inftituifFe Sacramenta vana,
, quiacongruit Deum
:
charaftcr. Sccunda congrucntia

faltgni
pro noua Icgc,qu2: pcrfcda
piantur vere
quifi
cft
crgo congruic,qu6d Sacramenta fua a nullo rcci*
ahqucm cfFcftum habeanc fednon femper habentgratiam ficut iii

:
fido:ergo aliqucm alium. Tertia congruentia cft , quia congruit recepcum in familiam
Chriftijdiftingui anofi retcptopcraliquid intrinfecumfibi:quia licctChriftuspofFct
diftinguere finc
tali
& in fe, & in compapcr ahquam

& triumphantcm
intri(<:to,tamcn pcrfcdior cft dirtinftio eius
rationc ad omncm Ecciefiadn
militancom fciiicct,
, fi fiat
formam intrinfecammanentcm,quam fi non fic fiat.Talc autem diftindiuum

fufccpit
Sacramcntum,qao intratur
in
eius , qui
familiam Chrifti,ab. CQ,qui non fufccpit,& imma-
ncns in fufccpto, ponitur charader.

Iftarum congruentiarum tertia eftmagis rarionabflis quiacft etiam fpeciahs dc Baj)tifmo,duac alia: calem habcnt probabilicaccm,qu6d fi ponetur charadcr, tali modo ponctur qualcm illac congrucntiaj tangunt. Puta fccundum primam ponitur difpofitio ad
gratiam rationabile eft cnim quod quando ab codcm agente caufancur in codpm fubicAo duae formae ordinataJ,hoc cft, non cx ^quo, quancum ad caufacionem,ncc jcque perfedx quodfic vna difpoficio adaham ; &: hoc non perfedior ad impcrfcdiorcin fed e
gracia, &: vtroque modo
conucrfo. A Deo auccm >n Bapcifmo caufancur charader ,
non ex cequo ergo cum charadcr fit imperfedior,congruumeft ipfumcflcdifpofitiuum ad gratiam,qua: eft pcrfedior.
:
&
Scd tamcn ifta cQngruentia
1 li
probat,qu6d oportet talcm formanvponerc , qujc fit

Sacramentq confcraturgratia,in quolibcc rcquiiepruia applicando tamen rationem illam fpecialiter ad Baptifmum,ha-
difpofitio,alioquin,
rctur difpoficio
bec
cum
nort
in quolibet
maiorcm cuidentiAm:quia primumSacramencum conferens graciam,eftBapcifmus:
&
per confcqucns in ipfo magis dcbcc eonfcrri difpofitio ad graciam , quam in aliqua
aliorquiadi^fitio naiuraliKrpraJcedicformam ad quam cft:&idc6non fimihtcr oportct,qu6d imprimatur io aliis poftcrioribus Sacramcntis.
Scd fecundacftnimis vniuerfalis, quiaxquc concludit dc quolibct Sactamcnto,quia,

quodhbctinftitutumcftCc,qu6d non fitvanum poncre autem in aliis Sacramcntis
qucndam ornatum corrcfpondcntcm charadcri,omnino fupcrfluum cft,ficut tadum cft
{wîidifi. 1 .Et potcft formari ratio ad oppofitum dc aliis Sacramctis, qu6d ifta racio noii
:
j.;.
concludit.
87
Qu^ft. IX.
Dift.Vr.
345
cnim aliquis acquc fil:us potcft recipcrc aliquod Sacraracntum, ficut fiftus
rccipit Bjptifmum,quod apparet probabilc quia non vidctur maior neccfiitas dcterminarc difpofitioncm ad hoc, quod abfolutc rccipiat Sacramcntum Poenitcntia: quam ad
hoc,qu6d abfolutc rccipiat Sacramcntum Baptifmi:&: rccipiens Sacramcntum Poenitcntiz,nullum omnino cffeftum inuifibilcm recipit ergo non neccfTe cft propter veritatcm
Sacramcnti , quod baptizatus recipiat aliquem effcdum inuifibilem. Sic ergo breuitcr
concludit.Si
tencatur conclufio proptcr auftoritatem Ecclcfiacpnus addu6Vam, Sc
vna dc fufceptionc in familiam Cbrifti
&
dux
congruentia:,
dc difpofitionc confcrenda funt
alia
probabiles.
Ad argumcnta altcrius
dico
opinionis. Adillud,
quod alia confccrata non
quodtangitur priraoinmodoponcndi,
rccipiunt forraara inhxrentcm cis
&
cia:homo autcm capax cft gratiac,& difpofitionis cuiufdaraad gratiam ,

ideo quando
propter impcdiracntum fuum non rccipit gratiam,rccipit tanaen iftam difpofitionem, &:
ifta cft
aliis
"'*
'^fiî^-
charaftcr.
Et fi obiicitur, in co quod homo non
ab
Ad argir,n.
quia non funt capa- ff"*
rccipit
fanditatem formaliter noii diftinguitur
confccrata,caIix,& huiufmodi. Refpondco,qu6d

cipenfanctitatem formaliter,noi\ diftinguitur ab
fandific3tis,qux non poflunt rccipcre fanftitatera formaliter.cuiufnwdi funt
homo
illis
in ifta ncgationc/cilicct
ifta
Qê
0 r^- ^f.
fcd diftinguitur in hocj quod eft ca- ^.^^
j*
"^'
^
.,
pax non folum fanditatis formaliter , fcd difpofitionis ad eara:ifta autcm non. Et fi non impri^.
recipiat illud vltimum proptcr impedimcntura ex parte eius tamcn rccipic difpofitio- tur.
:
ucm
pra;uiam.
Ad illam rationem primam dc ncceflitatc poncndi plura.
Refpondeo qu6d ctfi non

tamen ponendi neceflitas eft hxc:
quia Ecclefia ponit,&: congrucntix funt qualcs prius adductx funt. Nec valet argumentum negatiuum,fi ncc Dionyfius ncc Damafcenus ergo nullus ; fufficic enim audori tas Ecclefix quia Auguft. dc moribus Manichxorum Ettangelio mn credertm , nifi cr.epoffit iftud cuidenter neccflari6 probari
cx
crcditis
derem
["^^^p^fi.
^*"'^
Ecclefi^.^
Ad aliam rationem, qux proccdit cx mcdio codcm,fciIicer, quod nihil poncndum cft
fruftra.
Refpondco,qu6d licct dc potcntia abfoluta poftet Deus caufaregratiam,qux eft
Baptifmi,&:ctiam illos alios cfFcdus proprios afllgnatos charadeti

abfoIuta,qux ponitur charadcr tamen de potcntia
ordinata tcnctur,qu6d caufat illos cffedus mediante ifta forma , 8i congrue proptcr raprincipalis cfFcdus
fcilicct afnmilarc,&c.fine tali forraa
tiones prxdiftas.
1
Et tunc ad rationera,cura dicitur,aut cft difpofitio ex partc paffi,vel agentis. Refpondeo,non agentis, quafi fit quoddam agcns mediura intcr primum agcns, & pafTum non Chara3er
cnim pono charafterem habcrc ad aliquam virtutcmadiuara refpedu gratix caufandx, "' a-^."'*
;
fcd
Deum affifterc illi tanquam figno inuifibili adcaufandum gratiara quam fignat, rc,
ccdcntc impcdimento fiue obice inhxrcntfe. Eft crgo difpofitio cx partcfufccptiui, quia
cft forma prior,finc qua non rccipitur forraa poftcrior, non quidcra quafi fit ratio fufccptiui refpedu pofterioris. , fcd qu6d prius infit, quara poftcrior:non fimpliciter ncccffanojfcd necefTari^ , comparando ad potentiam ordinariam agentis caufantis vtramquc
kiJcxpM-te
JufeepU-
/.
formam.
Et cum dicitur vltro , quod poffet cfFcdus Baptifmi haberi pcr vcram poenicentiam , dico , qu6d de potentia ordinata non potcft fccundum iftam opiuioncm ha>
beri pcrfcfta innoccntia finc
forraa intrinfeca,cui
tali
Deus
affiftit
ad talcm innocenciam
caufandam.
Ad illa, qax obiiciiMicur dc aliis cfFcftibus, puta dc diftin<3:ione,&: affimilatione, patct
qu6d ctfi abfolutc diftindio ,
prxccricum
camen
perfcftius
adura tranfeuncem in
magis congruc func per aliquam formam dereliftam
&: affimilatio poffcnt effe per
&:
poft adura cranfcuncem.
quia fi homo rccipicns ho,

ad profeffionemjpofTet akquam formam
Confimilicer ad illud de obligacione,(cu configuracionc
magium alcerius
vel prxlatus rccipiens alium
imprimere obligato,magis hoc facerct
quam qu6d abfolute pcr adum prxtcritum
cfretobIigatus:Dcus autera poteft talcm
fibi
formam configurancem hoc cft, ofFendentcm

,
obligationcm imprimerc in anima.
Quod etiamadditut dc figno remcmoratiuo. Dico,qu6d remcmoratiuum cft , non

' 9
tantum proptcr illoSjrefpcdu quorum habct rationem figni duccns in rationcm fignati, ^^^"'
iicut arguitxir diuidendo fcd habet rarioncm figni rememoratiui propter ipfum , qui
"J*r^^l^
fufcipit. Ec camen fi ponatur proptcr alios, non tantura cfTct quoddam in fc rcmemoraf^^,
tiuum xiwm.
:
Lib.
346
tiuum Sacramenti , fcdctiam
IV. Sententiarum
cflcc
fignum duftiuum
facit aiiud in cogHitionem venire. Potcft
in illud , ficutjigmm dicitur^quod

etiam conccdi, qu6d in comparatione ad Deum,
proximos , fiuc in bcatitudinc ad gloriam,fiuc in damnationc ad confufioncm.

Ecquodobiicitur , quod Dcus poflce cognofccre ouem fuam finefigno , non obftat,
incaslo &
damnaci pofTunc iftam nofle fiq^j^ etiam poccft eam noflc cum figno. Beaci etiam ,
"^ gnacam quam nen cognofccrcnt non fignacam quia in beacicudinc ad maiorcm glo*z!""'
,
riam,& in damnacionc ad maiorcm confufioncm. Ec cum obiicicur de fide,& charicace,
fiue de mcricis , dicecur in refponfionc ad fccundum argumencum principalc. Sedilla,
quaj obiiciuncur ibi dc Chrifto,& macre eius, quod charader non eft Beaco ad gloriam,
foluipoflimc,quiaficucinnaturacrcacafuncahquae pcrfcdiioncs non fimplicicer, fed
&L ad
Char^Sfere
&
'
ia cali natura,quiafuncperfc<Skiones fupplenccs
10
fPeccanti
poteft dici deifto,
ica
rnortdtter
"'
'J*
imperfcdionem
quod eft perfedlio fupplens imperfeAioncm, & idco non compccic omnino pcrfedo:nequc eciam compecic illi perfonac, in qua eft aliqua pcrfedio raaior fupplens impcrfcdio'"
nem, quam fic ifta.
A4 rertiam racioncm pro opinione potcft dici, quod Deus peccanci morcalicer in ipfo
aftu,quo pcccac morcahtcr,confett aliquod donum fuum quia non vulc Sacramencuni
r)
rna dona
quandotjuc.
fuum,quod vct^ ab co fufcipicur , cflc vanum, & ica vulc ibi aliqucm cfFedum caufatei
*^^" auccm vlcimum,quia indifpoficus cft. Et cum probasjquod perfcde urat, concedo,
ûando curat fcd tunc non curac immo cancum difponic iftum,fiue pracparac ad curar
tioncm & concedo, quod perfedc prieparac. Ec iftud eft racionabilc, quia licec in adionibu? bcneplacici circa pcrfonas priuacas forcc non confcrac dona fua percinenciaad fa-lucem illius pcrfonac,nifi perfedc fanando illam perfonam in adibus camen vniuer(ali,
CharaSler,
'^'1
^DBonm
bus concomicancibus remedia fua vniucrfalia, cuiufmodi func Sacramenca , racionabilo

cft,vc aliquos cflisdus vniuerfales ordinarct caufare cum talibus remediis:non auccm vltimacos,quia non omnes rccipientes illa rcmedia funt ad hoc idonei.
pgf hoc apparet ad quartum. Concedo enira , quod eft donum pertinens ad bonum
fufcipicntis j non autem Ecclefiac. Et cum dicis , tale non poteft conferri fine ahis donis
pcrficientibus talem pcrfonam , potcft concedi in adionibus fpecialibus circa perfonas
fpeciales
hic,
&:
raodo fpeciali fed non de aftionibus generalibus coricomicancibus reme:
dia generalia conftituca pro coco gcncre huraano.IIlas enim rdgulariter caufat cum ipfis
rcmcdiisncfintvana.
quomodo
in^lcbilU.
^^ quintum,licct multipHciter dicatur dc indelebilitatc charaderis, nec fit multum

^ti^s recitare
non
poflit
brcuitcr dico,qu6d nulla forraapQteft cfle in anima alia ab anima,
Deus dc potencia
abfoluca dclcrc
ficut pafterius a priori
quam
quia in hoc uulla
Scd charadcr,fi ponacur,hoc modo eft indelcbilis , nec pohoc modo, quia nec vircucc alicuius creacurjc, Pacec , quia eft forma fupernaturalis nec potcft vircuce diuina deleri de pocencia eius ordinaca, quia ordinauic nuUam
formamfppernacuralcm dclcrcnifipropceriliquod demericum inhacrcns animacircfpcdu auco charaderis delcndi nuUa poccft efl*c caufa demcricoria:cum cnim imprimitur in
adu pcccandi mortalitcr,nihil poteft dcmcrcri ipfum toIIi.Hic noca concraD.Thomam,
quod non fic poncrc vircucera aliquarafupcrnacuralem in Sacraraenco quia illa nunquam poflTet corrumptcodcm modo,quo charaderem indelcbilcm ponir.
potcft inucniri concradidio.
teft dclcri
:
Jfot0.
Ad raciones principalcs. Ad
^^
imprcflic
charaderem
raenci rcfpedu gracia:

Circumct-
PilTe
chara-
lerem.
Gabr.
^.u&
htc
Sco-
^^'r^-^^^
/r
tiisâuaUter
dlffirt
fhtraEiere
Baptijim?
priraam conccdic idem
Thom. quod Circumcifio non
& tunc concra eum cft argumcncum
in ^.
i.
de
ponic cnim,qu6d non habec efficaciam refpcdu
cflicacia Sacragraciac, nifi
quia
^^ inftrumencum rcfpedu cuiufdam difpoficionis ad graciam. Dico crgO,qu6d conccdf

Pf^^ ^^ Circumcifionc,qu6d ibi imprimcbacur charadcr aliquis,ficuc in Bapcifrao ica
cnira crat prima ianua falutis in lcgc Mofaica, ficut Baptifmus in noua. Ec cum arguicur, qu6d cunc circumcifus non cflcc bapcizandus, ncgo confcqucnciam. Ad probacionem poceft conccdi , qu6d charaêr illc eflct eiufdem rationis cum charadcrc Baptifraatis, yel altcrius. Quod fi eiufdem , vel non impripebatur charadcr pcr Baptifmum
fu^ccptum a circumcifo , ficut in fubiedum habcns aliquara formara , non irapriraicur
itcrum caHs forma ctiama caufa,quaealias nacacfleciraprimcrctalcm formam : &hoc
:
idc6, quia
fubicdum non cft in p.otcntia, fed
iara in
adu fecundum
illam
vel
fi
impri-
merccur in baptizato alius eiufdem racionis , nihil inconueniens,faIccra fi charadcr ponacur relacio, vc didura eft de telacionibus dijl.%.lih.^.\c\ poffec dici illum charadcrcm
circumcifionis diffcrre ab illo Bapcifmi , ficuc imperfcdum a pcrfedo, qucmadmodum
graciahuius diffcrrec a gracia illius
tunc i fufccpcionc Baptifrai , prius circumcifo
Jionimpriracretur nouus charader,fcd primus pcrficcrecur,
:
&
A4
Did
VI
IX.
Quêft.
S47
Adrecundumdico,quodnotômfMsperfedioinamtnalvibccule(ignamrcmemo- ^dx.ar^,
ratiuum perpecuum^ fed ilia pcr quam conilicuitur habcns cam in aliquo decerminaco
gradu in Ecclcfia huiufmodi non func vircuccsjquia func communcs omnibus mcmbris,
in quocumquc gradu; fed Sacramcnca cam illud,per quod incracur in Ecclcfiam , quam
:
ConncmaiotuSt& Ocdiais,prpuc dicccur in fcquenci quxftione.

opinione przcedcnce non enin^
, pacec ex.foluuonc quincx racionis pco
cft charader indelebih , ntfi comparando ad pocenciam crcacurz , 6c ad diuinam po-
ajia,vc
Ad ccfciusi
^d ^
tcnciam ordiilacam.
COMMENTARirS.
b
EcnnelMmprinciffmU */?, &c. In hic fententii

k3fuit PariAeniis, vc fuprk vidiraustcdmque
ccfumip/ifle videcur Durandus ; aliena autem ab
rifiofit.
haceft (bncenciaDodôrisiVt pcxmilTum eft:icaque iuc fupcreA tanciim refpondere argumencis.
Prima catio eft, quia in aiiis fandlificaiis raanec
ipfa fanliiicatio prxtcrita , quarodiu rcs raanec,
P$imUmttiti vc in^cdeiia, 3c calicc: crgo fandiHcatio hominis per Baptifraum poteft mancre feclusa omni
Tttrifieafit.
forma
Stlmitm.
intrinieca
eft
argumencum PariHcnn^.
Refpondccur negando confcquenciara : quia illa

quz eft cclenz,& aliarum rerum eft fandificatio fecundum ^tdd hic aurem e(l fandlificacio
Ampliciter difponens ad gratiara,& efredum Sacramcnti nec per priorem fufficienccr diftinguerecur Sacrameiitumnon iterabiicab alio itcrabili , quia quodlibet hoc modcy fitndificat horainem opojrcet ergo aliud genus fanîficationis
cde in Baptifmo,ib ilia diuotfum;illud autem cfl
:
characêr.
Itcuni rti ftlttitnr.
Hte veritM
etminttur in
dibtu noflrit
dcfigrtant
vnum
Sequentia acitem vc
& dedit pignus Spiritiu in corcharadlecem facramentalcm
quo configurarauc Chrifto , & difpo-
nirauc ad gcaciam vndkionis

appellacur^]f/ Spiritus,id
Locum hunc ambiguura

terprccacio Chryfoftomi
acque hac racionc
cft,
gracix.
reddic in prirais in-
OEcumcnij, & Thco-
graciz fandtificanci
, qui hunc effcdum
tribuunt,vngere, fignare, &efre pignus Spiricus,
quo
imp.Ientur Dei promiffiones
cioni
cui incerpteta-
fios i.In/fUodrcrtdttrtesfigtuuieslisSpiritujmttnip
ftoms fiutEio, tpu efipigmu htreditatu nofha in redem-
ptionem
acqiii/itionif
inloMdemgloriiipfitu ,
&c. vbi
fignacio,& efTc pignus hzreditatis tribuitur gratiz fanfitificanti quod intclligit ctiamHicrony- Hictoa.
:
mus,& plures
alij
intcrprctes.
Rcfpondctur tatncn hoc non obftare przraifTz

intcrpretationi ,quia etiam hoc vltimo loco agi- Refftndttur
{^ txflidtur
tur dc obfignatione reccpta in Baptifmo : ncque
Patrti.
illz intcrpretationes Patrum prziudicant , quia
ficut per hanc obfignationcm Spiritus iraportantur rcliqua donarecepta pcr Baptifrnum , ita&
chataftcr. IntcIIigunt przdifti Patrcs reforraa-
gratiam , pigniu
vt denotant
ûf vnxit nas Detu^&fignMut
not,
&
elttiit
Spiritus intcUigicur ab aliquibus

teflimonium bonz confciencizj illud yctojignawVdcnotaccharadtcrcm. Hic Apoflolus loqaicur
dcetfeAu inccrtori , qui caufacur in aniraa \ vitide
Arabcofius
lib.de
SpiritufimEio^.6. dicic nosfigntari
exteriHS /pecie perSacramentum
fignAri nos verit4te. Aliqui
ittterius,/eu in corde
hunc locum cxponiunc
dcBapcifmo,aIiqm de Confirmatione , egode

vtroque Sacramento intelligcrera ; nam hi cfFcftus vaique corapetunt & ita Ambiofius Hb.de
:
dc Baptifrao in lib.
fimt , intelligit de Convcrba vtrique accommo-
Spiritufilpilt,eap.6.intelliît
etiamde his qui

ficmationc
initiati
& fcnfus &
dari po(runt,& incenco Pauli,quia
homo pcr Spi-
licum fandlum viuificacus cfl in Bapcifmo,& conforcacus in Confirmatione , in quibus vngttur

jjcrfignatur,& fit fuperior tribulationibus,
fccutionibus ; dc quibus in codcm cap. Paulus in
&
&
prxraiflis.
Caccrum , pcrpcndcndo hunc ccxcum, vc iacct

hoc modo ûi Mutem confirma-
jtli* partiti*
in fua parcitionc
iUitH itxtm.
uit nos vobifittm in
fignduit not ,
firis,
kutt'
plurimum fauenc verba Apoftoli adEphe-
figmu Spintus in ctrdibus noi}rU,8cc.zmSio denotat
Alia
frttmlit.
phylacSli
tioncm iraaginis in anima, qua dclcto peccato

transFormamur in Chriftum , tanquam acquiflta pofreflio , fubftantia , & pcculium eius
thios
l6
^* vnxit nts Deus , &c.
illa,^' &figHMtit nos,
Secunda ratio efl,ex fuperfluitate charadlcris*

quia eius neceflitas non probatur ex Scriptura
authoricacc Pacrum, auc ratione:ergo. Refpondecur , negando antecedens ad cuius probationem negatur , quantum ad vtrumque membcum.
lu primis quoadScripturam habetur z^d Corin:
Scriftnrm.
illa,
ChriSlo,& <pu vnxit nos Deiu/pu
& dedit pigtut Spirittu in cordihus no-
dcc.Commode intclligi
potcft bimcmbrc.ita
illa in redemptionemac^Mifitionis,Scc.
Denominatio hzc
Sjcramenti
quz
furaitur a potiori cfFcdu
eft gratia
adoptionis
& qua
(quodeftimagoprimi hominon cxcludendo cztcra dona, neque charadlercm , a quo cft fpecialis obfignatio,
deletuc peccatum
nis,
& diaboli
&
ad aliud.
Confirmari potcft,quia Paulus,
&
Patres hunc CtnfirmMlit.

DeittminMi
cfFcftum interiorem obfignationis, non tribuunt
pgnMitdi triSpiritui fanftificationis,qucm habuit Cornclius, b-itHr
ant bonus Latru,aut
ali)
pcr Baptifraum flaminis,
; crgo racione alicuius connocati

idcompecic graciz facramcncaIi:hoc aucem connotacum eft ipfe charaftcr, quera ptoindcnon
excludunt przdifti Patrcs , aNudcntes ad verba
Pauli,fcd comprehcndunt magis} nam, quamuis
cfFcdhira obfignacionis tribuant gratiz
non
ex-
cludunt rcIiquanccefTaria dona,quibus reforraatur iraago Trinitatis in aniraa, vc funcfpes,
des,&reliquaquzâd iuftitiam,
& ftatus
& fi>
Chri-
confequentcr charadbcrcm.
Huc ctiam fpcdat illud ad Ephcfios 4. Nolite
contriliare SpiritumfimQum Dei > in ipiofignati efHt
&
tftSterm'
fed Spiritui,vt cribuicur mediancc regencracionc, mftit4iim.
ftiani intcgritatera fpcftant in
formata ,
cx
cordc puro procedensihoc tocum impoccatur pcc
iini
auc Sacramento
fundarur ius hxreditatis,&aduptio cum reliquis

donis virtutum, &teftimoniumconfcicntix bofides charitatc
ntn tncludit
atiost
videtur denotari in ptiori

de qua loquimur ,
loco pcr hoc , quod eft pignus Spiritiu ; quamuis
rcferri poflcnt hzc verba per accommodationera
vc in priori denocecur vnftio pcr gratiam, in qua
nx quod prohibet
Vtmminatii
fumft ifttitri
tf'Su
in diemrederrtptims,
&c. id
Sacraracnto,ncque
cft,
in dic,quo bapci-
zau
Ig
IV. Sententiafum
Lib.
348
xzii eftis, fafti pirticipes redflmptionis Chrifti
explarata,cert4tjue cogrfitio, ffu
per Sacramentum , vt intclligit OEcumenius : Se,

patet ex initio capicis ^ in quo agituc de vnicate
reutis jponfirem habet
iidei,
&
BaptifiT>i.
Suppof^ticrgo hac Scripturac
iiithoriiate Paires dicunt *nos fignari ^ Spiritu
fandlo per Baptirmum

Pauli
quz citant
tethefi
\6.&
i^.
alltidentes
ad hxc loca
Cyriilus Icrofblymitan.
(j*~
Chryfoftomu$Mr.i.<^</?eiff
Thcodoretus ini.ad Cerinthios,cap. i

Theophylaftus ibidem. OEcumenius , ficut
eid Ephefias.
&
in cap. i .4d Ephejtos.
A mbrofiu$ in Uh.de Spiritujan-
Primafius c^p. i .4d Ephejlos,
{loyCap.C.
Haymo in
i..ad orinth. cap.i.
& cap.^.
AnfeUTius in
.epifi.
ad Ephefies. Quia autem neque Paulus, neque Patres loquuntur de hac obfignatione quatenus
pizcise in charafterem refertur ,fed|Tiagishis
locisexprimunt donum fandifica(ionis,ide6 argumentum hoc non eft extra ambiguitatem,
vt fit cxplicitiun >
conuincens : qui ratior
ne Dol:or negat hanc veritatem ex Patribus
haberi expcef&e , vt conuinccntcm , aut Scci-
&
ptura,
Czcerum ratio fupcrius przmiila , & traditio

& communis Scholafticorum confenfus , qui hanc traditionem fequitur
Ecciefiaeac definitio*
Ailerens in
Baptifmonos confignari peraliquid
diuerfum ab ipfagratiafanftificationis.quod non

habeturextra Sacramentum per fanftificationem
fidei>& flaminis^prpbat huni: cffeclum charadcris comprehendi in fenfu litcrali didborum verborum,& interprctationcm Chryfoftomi didlara
aliorumque Patrum comprehendcre totum col-
qaam difponit
Patrum
& Ecclcfi*.
vel ctiam
non contineri
yn
Scriptura.
Altcrum mcrobrum
J9
illius
probationis
cfl,
Alltrum tni' quod neque ex Patribus probari poflit charadcr.

^rum obit- Refpondent aliquicx PatribuscoIIigi , potiffi-
mum cx Dionyfio Areopagita de Ecctefiaslicahie-
&
Scd hanc authoritatem merit6 ,

Doftor in litcra, qucm fcquiDion^fi) titn tur in h^c Durandus ,
Gabriel, quin ctiatn
Jireh! inten- Vafqucz.
tum
Scd contra infimulat Sotus ex VValdenfi corOhtieit Sotm
rccurrit Sotus ad texex VVMefi. ruptcjam intelligcntiac ,
tum Grascura.quem fic licei transfcrre Eum vera
(nempe ad Bapcifmum accedcncem)<//m< beatitttr
do,fiu diuina maiefiM in fitam panicipaîonem recipit,
prtpriolnmiue tanûam tjuodam ipfifign^tradit : diiunHm perficiens,
commMnicantem dittinmtm
panis,&facra ordinatiouis,icc. Ha^nus eteo non
loquitur dc hicrarcha,id eft,de Pondficc,fed planc de Deo,qui baptiiatum^Vy*i prtiicipem,Scc.
Ultthoritnt
ticipem facit
cp^0 ofnnia fignificat
quod Pontifex dat venienti

defiriptio,Scc.t\emipe
illa
figmm
Crucit,
facerdotumûe fiilutaris
qui nomen accedentis,&
fponfofis fcribitur.
Ex
his nefcio
Dionyfij
vnde
pofllt colligi cx
aut ex verbis textus,
eum
mente
rarchia, cap.i.
efh.aciter exdudit
&
&
&
&
ptifmo, in contemplationc.namque ^xponit
my-
caercmomarum,qus przparanr, &'praemittuntur adBaptifmum : dequifticara fignificationem
Dilfegit in titulo przcedenti de Sacramento illih

ftrationis,vbi ipfzcxremonia:
ficut
ordine fuo
proponuntur ,ita etiam in contcmplationcmyfticaearundem, ordine fuo exponuntitr.

Primum crgo eft , yt acceaens ad Baptifmum frtgregmad
quxrat fponforem aliquem cx initittis,pctens ab ^'Pfiffom
eo,vt ad Pontificem fe adducat,& vitx omnis fuae 'r''P"" 4
.
non
placcat Soto verfio Vcrccllenfis

alios:ego hanc ipfam vcrfioncoi permitto
ii
hil conuincic;aliam taroen
modcrna
agerc debeat
&
& conaocati Ecclefii cum in coe-
tum adductns,quaerit quid petat
altero refpon.
dente, prout edoftus erat a furceptorc. Hefponvitam incufans fuam , fe

det ei ignorantiam ,
&
admitti. Pontifex exponit normam, quaerens
nu6,an velit eam obferuarc,&
illo
dc-
rcfpondcnte fe
Ciem jrromifit, int^Kjmanum fitam capiti ad-,
perat,vt viri,
& jpon/oris nomina in lihro perfirihant,
Hoc ipfum patct

Signum
inquit
cx cap.
S"
in contcmplatione:^
fyttra Crucisj imprejptm
omnium
fimsd corporis cupitUtatumêJfationem , diuinttûe vit*

imitationem. Hacc cft prima ca-remonia > qua inter
Catechumenos
rccipitur
fequuntur deinceps
rcliquae, vt fpoliatio,infufflatio, exorcifrai,abre-
nunciationcs Satana: , profeffiones fidci, vntio,

accandera cum faccrdotibus tingendum tradir.
IIIa'ergo,quae prxmifit hic ,hifra in contcraplatioue dcclaret,& hac cacrcraonia defignari , nem-
pe per manus irapofitionera
& fignum Crucis
& iofcriptioncm,de quaczreraoniaTcrtulli.anus

de c^ron.militis.Cypriinus in epifiolaj6.& 65. Auguftinus in fymholtt lih.i.& lih.^cap.i . Cregorius
Magnus in Sacramcntario,& ihy,

Quac ergo ibi Dionyfius
quod Deus conccdit
aflcrit
accedcnti
gnat prxtcr vocationem
&
^^ lumine,
Pauum Colonien.
nam quam fuo ordine declarat Tridcntinumy^

,
6.cap,j.&
<f.
initiura,prira6 per fidcm,mox pcr
ûa & ettm
fupple accc-
dcntera)>iiffrr( iis,t]ui Jabttemconfeeptuntttr (fcilicet
Catechumenis )
cum illo etiamjponfirem
& facrofaniHs
monumentit^
ctmficrat,^fivitalis adve-
ritatem via illum tjiudtm atnatotem
veruM
fiipple
enim in cooteraplatiooe, cap.z.habet Djonyfius ,exponensquomodD. fenfira ab impcrfe(Slioribus , ad perfediora procedat, antequara ad
accedentc , quod ide6 dicit, quia oondum perucnit) diuijii ducis(CapY^ fponforis)comitett>J>uncatttem certum inexrantem^ duElu diuiniuts tradito,
diuinam vnftionem perucnerir,& fubdit W//
, &c. Mox cxplicat cartcras

cxremoniasfuo ordine , antequam in fincipfius
capitis, ad ipfum fiapcifisura deueniatur , dc quo
Ita
efl praclarifitnî
Ordinis imaô eius,(juiaccedit (fup-
ple ad hifii(ra\xm)pMdor,&eorum,ijuaadfiattinent
î
nihil aliud defi- luH intfdi

infpirationem diui- Ditnyfmf
,
verba prxmifTa fubdit,
o5cro cx corrcdionc
Iefu,& habcturin Bibliotheca

edftionis tom. i.
& ni-
Pctri Lanfelij Grauelingani Socictatis
vellePontificefcqueftro ,adca,quae funtfalutis,
legat
fi j;
*"**'
deinccps curam agat:alter fpondct,& perducit ad

Pontihcem. Pontifex proppnit ei fidcm,
qui<i
ab hacenira fumitur conucrfionis

rccognitfoncm
fuiipfius:atque hxc ipfa intcUigit Dionyfiuspcr
pudorem cius,qui accedit,& eorum,qu ad fe attincnt exploratam certamtpu cognitionem vndepoft
Non eft mihi ad manum texcus Grxcus Diony
29
agere de Ba-
vcllc
&
ac ordinis eorum,tjui diuino numine permoti fitnt , par-
meuet, eiijuefiô Cructs confignato ,fiuerdotihus im-
potiori for-
ipfc charadêr : fals6 ergo

negant hunc cffedlum noji colligi cx
Scripcura , acccdcncc traditionc ,
declarationc
'Refponfit
pro cius conuerfione) eumî ita deducftur (fupplc

per fponforem ad jiierarcham ) heata diuinitM in
cpmmunionem fid irecipitjeiaHe lumen fitufft ûafi fi^num tradit ebtm dit&no eum nwhint aât , farttfipu
quamuis denominationem fumant a

tna, ad
iitrum.
'Pontifictmfe'.
ledliue effc^tum Baptifmi caufatum in anima,
hacretici
Bitnu.
viaad
ducem(\A eft,eum qui fpondet
eius,ejtufie]uitHrdu(em
tura
>j
VI.
Dift.
tam
T/Uil *f*fiDtchrit
tit
iu Duijffii.
prim6 , non prius eiiidcns ergo

rerpunito Dodoris ad Sandum Dionyiium,
e(i
per
fe igic
quam iignifiilliusczremoniz, pcr quam
eura nulla ratione intenderc aliud,

caiioncra myilicara
ruppofita diuina vocationeaccedentisadfidcm,
& pcenitentiam per manus impofitionem

ei
hgnum Crucis,vt
ttierari
teirera fidei,
datur
& incipit annu-
Chrifto.pcr dcfcriptiofttm illam, qua an-
numeratur faluandis j licct adhuc non peruencric

ad alia przparatoria , & facramcntalia , auc ad
ipfiim Baptifmunuqui confequitur.Ynde cxpoHtio Soti ,tam violenta cft,quam ipfa reiuemia
Dionyfij malc applicata ad propoficum.
Adducitur etiam Damafcenus, fed malc quia
interrumpitur textas,& fentcncia Authoris ita
cnim habcc DimaCccnuv.Per Bdpti/htum primitiM
:
Anthtrit*
D4m/ctiu.
-,
/piritHS dffiammHs
&priitcipium
alttrius vittifit
regeneratitiJigiUumy ctifioMa, C^ illiaainMio,
liis
no-
&c.
IpfMmSter*-
Quibus verbis
m*ntum
rcgeneracionem , quz in facris liccris ,

Pacribus incelligicuc ipfum Sacrameqtum:quod perinde fignaculum fidei appeUac TcrcuUianus in lib.
ie fpeHacdis , CAp.^.
24, Theodoretus Ub.^. hi->
vt-
tmri fipSum.
Tertullian.
Theodocet.
nihil aliud denocacur,quam ipfam
&
&
Cyrillut le- ftorid Eccle/utjlict , cap. 8. Cyrillus Icrofolymi-.

lorolymit.
tanus in prxfatione catechiflica tribuic ei plu-
ra cpicheca
Batilius.
Naziaaz.
& inter alia quod CnftgnacuUim/an-
Gum,(tr indeUbile. Bafilius exhorcacione ad Bapcifmum, dicic charailerem indeprehenJibiUm. Nazianzenus tratione 40.CX quo mucuauic hunc modum dicendi Damafccnus Dontm , inquic, vocamus , gratiam , apti/mum , V^nElionem , ilUtmitiatioa,&c. regenerationu Utitacrttm,JîUMm,8cc. Sig{l>
Ittm
jûgnfUo.
inquic
^nia con/entatio ep^, ac dajninatiwtis
Auguflinus.qui variis in lode charaftere bapcifmali , fafpius agic

concra Donatiflos , hunc ipfum quandoque appellat Sacramentum Baptifmi , vc iib.i. concra
epiflolam Parmcniani eum comparans chara<êti milicis , qui in dcferrore corrcfto non delc-!
cur,fed approbacur
fubdic Anforti minus ha-
J^nijicatia. Similitcr
cis agit
&
rtnt Sacramenta Chrijiiana, ejpjtm corporaUs htc
no:-
ta , cttm videamus nec apoJiatM carere Baptijmo , tjiu-
bus
tttr
vtiejtie
;
per panitentiam redetmtibHS ,
non, rejiitm-
& ideo amitti non po/fe
Hz
authoricaces
iHdkittttr, &c.
Pacrum obfcuram
&
nen
cerrara faciuncprobacionem:quia appellaciuncm
figiUi,& charadcris cribuunc

in rcfto
non autem cffcdui
ipfi
eius
Saaamenco
& fi quando
efTe^tui, vt cx Pacribns fupracicatis pacec, magis

cxprimunc gratiam fanftificantem , quam cfFcûm alium , de quo iam difputamus , illud ccrtum cfl baptizatum obfignari in Baptifmo ; &
hsc
cft
vcritas explicica ex Scriptura,
& Patri-
bus. An
autcm h.rc obfignacio fadla fic ipfum Safufccpciim an cfFedus gracix fanftificancis,atque ipfius iuftitiae an vero alia fornia,dc qua nunc loquimur non it explicitc dcclarant Patres \ & hoc tcnfu djcit Do(ftor iocis
iupra citatis hanc probationcm non efle quoad-
cramentum
hc omnino ccrtam ,
id cft xexprcffiun,
&
con-
uinccntem.
i5
TMtrtt itiam
c$mfr*hldif-
f veritanm
CMthtlieMm
hrBirii.
Cteriira,Patrcs intcndifTe vcritacem Cathor

licam, <ju traditionc conferuabatur,non eft du-
bium ; & ita Schoiaftici eos intellcxerunt , ficuc

&nofter DoAor, qui afrcritauthoritates plures
eorum non cflc ^xpr.cfTas , auc concludentes cx
forma vcrborum cxplicita, non autcm implicita
mtentione,& fententia. Ad cuius intclledio-
ncm
&
refolutionem aducrtcndum eft,qu6d

caufa fumat dcnominationcm ab cffcdlu j & ma,
Scoti oper.
Tm.
V NI,
Qu^ft. IX.
349
ximc in figno, & fignato id verificatiir , quia

fignum pro fignato fupponit quando crgo ra:
appellationcm Baptifroi defignant eius B^tifmm

eSctwa,yt c^wbddx iUHminatio,gratia,JigHactt- "^ dieittif
/^'"'^'"-'
Utm,&cc, locucio cft caufalis ,
vfus figni pradlici pro fuo figna(o;quod non obfcurc dcfignat
Nazianzcnus loco prxfaco Gluemadmodiim , in- Naaiaoaen.
tres per
&
quic
multu, ac diuerjis nomini- Efi dtntmi.

btu appeUatur ; ita ip/itm ûoûe donum varia nomi- "*" '"/*,
Chri/iits httius dator,
na /orfitur ,/iue id riobis

tiam accidat , &c. Jiue
vtiUtas,
ob
miram ejuandam
eptod
rei Uti-
"* *P
"
muUipU.v hniHs benejictf
muUat eptoepu appellationes nobis peperit,Scc
vtiUtas dcfignac effcdlus Baptifmi in
anima,qu^
mcdiura ad falucem,k quibus multiplex appcllatio fumi poteft.

cft
Acccdit practcrca cum Dcoiatiftis nn fuiflc Contrtutrfia,

controuerfiam primariam de effcftu Baptifmi fir-m ikx
(illi cnim nonaffirmabant Baptifroumritccollatum poffc itcrari) fed dc valore Baptifmi ; an
fcilicct extra fcdlam illorum, quam putabant folarq cffe Ecclcfiam , cclcbrari validc poflit , vt ab
hrcticis , vel etiam peccatoribus ? Hinc Patres
^"*''fi^-
contra ipfos dcfinicrunt roalitiam miniftri noJi

dcrogare Sacramcnto ,
validum cfle in fiô;
&
iiue
autem vtantui appeUatione Sacrameti,quod
eft fignatio vifibilis
per
quam
quis
fic
mcm-
brum Ecclefix vifibilis,& annumcracur grcgi, &

per quam datur incelligi fignatio inuifibilis inccrna,
& caufacur
fiuc
cciam appcUacionc ipfius
cffcdkus interni vtcbantur , perinde ad
intentum
quia ncque Sacraincntum ab cffcdhi fcparabant , neque econtra , effeftum a Saccamcnto, quia tum nulla fuit ncccf^
/itas loqucndi in fcnfu prxcifo,& excluiiuo vnius
confiitanda; hxrcfis erat
ab altero:liuc crgo vno,fiuc alccro modo loquanintendunt veriratem, de qua agimus in propofiro:vnde Auguftinus de BaptiJmoJUh,6 .c.i.contur,
\T3.
Crefconium
fp!ft.$o.
Ub.
cap.ô. trail.6. in
loannem
& if. contra Parmcniannm loco citato,
vbi contendit
non folum Boptifmum validum
cffcapud hxreticos, qui ritumEuangclicum non

dcftruunt ,ncque pofTc itcrari fcd afrcrit bapri:
zatum recipere charadlcrcm dominicum.

Ex his patet ad ea,quxDoftorobiicir, $. Wr
etJam conjirmattfr , &c. cx authoricace Auguftiai,
Pacrum raciones cciam ibidem addudtx ab
&
j,^
ipfo infra foluuntur
rcliqua huius qu^ftionis
fupra tradata funt. Et quidcm Gabricl Vafquez Vif<iac2,

^ffut. 1 34. cap. I. refponjione ad j.. ingcriuc farccur auchoritatcs , quibus antiquiorcs Scoto vtebantur ad probationera charadcris , cflc nullius
altj pefteriores aperte
inomcnti , vt ipje Scotm ,
ofteneittnt , incûk ; fcd mclius dido modo,quo
ipfe Scotus vtitur, cum limitationeinterprctandx funt prxter illam Dionyfij,nempe non cflc
'ita exprcffas vt conuinccrcnt ; ficut ncque illx
etiam authoritatcs , quas adducit ipfe Vafquer,
in hoc funt cxpreffx , quantum ad propofitum:
vt patet fupplendo.authoritatem Bafilij ex vcrbis fcqucntibus quibus vocat Baptifmuin charaleremindeprehenJibiUm,ic Grcgorius,qucm citar,
&
yocaxfigiUnmySc Auguflinus charanerern,vt fupri
notauimus.
Suarez etiam eUjput, 1 1 .ftll. i .poftquam citauit
Pacres ^luoniam vero, inquit, h^ otnttia teftimam*
noB videntm cpgtre y.ideo Scotus dift.6. qMoft.c). dicit
fofiU exptmipo/fe ipfitm Sacramentnm Bapti/htt,vert.
:
bigratia ,
e/fe
chartiflerem
thoritate EccUJia nos cegi
Sed fUtmuit
Ztnm Jit
& ideo concUtdit /ola au-
ad ponendttm charaElerem,^
EccUfia autharitntem
6g
halaert-
prttipufi^
Soaicz.
Lib.
350
prcipM4i pMrtes in
iKtelligititiu
mentent
Ijoc
SAnEiomm fm{f* in
ficatione de charatlere
SAnilornm
diiif
IV. Sententiarum
lotjtti ;
& fine
meliits prtdiil
eAdernfigni-
Dodkoris
TfnhahiriMt
tj^Circumti-
/rW
K h^-
He em
inttr-
tiurt.
&
cifionem
multa tx
dttbio
mado
& Baptifmum
magis ipfos intendere
per gratiam , quam

probabant contra }udxos,Tion datiamfuiile in
Circumcifione eo modo,quafupia in diAa qua:ftione diximus. Ad fecundum illa dongruentia
non vrget affirmando charadlcrem efte quid abfolutum quia ad alios cftedbus diftinAionis ,
difpofitionis permanentis ad gratiamdari poffet. Ad tertium tranieat antccedens >
nega-
iilam fignacionem
intelligun-
tHr^Scc. Qiiibiis verbis optimc attigic
iy
fppndcri poteft ad illud ex Patrjbiis^quoad differenciamobiignationisindudlam inccr.Circum-
nejetio^ tdvtem ea fiippofirJi
fcopum
mcntcm a nobis expofitam.
Refponfione ad argumecum principale obiter

dicit.quod poteft dici,qu6d Circumci(io imprcf^
/crit cnaraêrem,quia fuit ianua lcgis Mofaicac:
hacc apud noftros frequens eft , nec eft improbabilis. CjErerum.puto oppofitum verius dicij
tum quia Patrcs Gra*ci non tribuunt Circumci-
quz
eft
&
&
tur confequencia.
aliamobfienationcmquamexternam,quam
j mquit Chryloftomus , morc pecudum ludî & pcr hoc opponunt eam Baptifmo,
qui daf intcrnam. Deinde non fuit congruum
hunc charadctem dari aflimilatiuum Cnrifto,
Ad quartum
fimilitudine ra-
remedio legis naturac da-
iJqjjj
tionis
recipiebant
lum fuinechara6i:crcm,quiaalias fcemina: non

libus,fi
argumcnta Soti contra priorem fententiam

cx inefficacia legisadfalucem,nonmulcilim vruis
eent , ad quae fuprk rcfponfum

difi.i .qusft.n^.nrt.i
Ajenfis ^.p^. 1 9.W. i

ihid. I
jert.
\jir x.
vidc ipfum
in
',
fiaptifmus
fit
initcrabilis
dcbcre rclinquete
quem effcdum permancntcm, qui

<êr
ali<
dicitur chara-'
ôque potifllmum vrgcnc moderni hzrcci*
cos a tationc.
D.Bonau.We ttrt. i .f
X.
.Rich.</. j .irr.2.f . i
.D.Thom. j p.l-(>i .rf. z.Suarez
AlberiV m.y Vide %Qot.T.?hyfk.q.\.
fecundum fic proccditur & arguitur quod charadcr non fit forma abquia fccundum Philofoph, x. Ethicor. tria funt in anima,potcntia,paffio, & habitus charaftcr non eft in potentia patet, quia non eft naturahter
in ipfa anima ncc cft pafTio quia eft forma permancns nec habitus , quia
eft fecundijm qucm habcns bene vel male poteft opcrari charaft^r non eft
,
Jh^bitus
eft
Argumcntum quod
oppofitum adducit eft fiindamentum

a rationc vnde probetur vcritas , ex eo quod
i.feH.i. Durand.^.4.f.i . Sotus i. i .f 4.4rr.i.
foluta
Cap.j.
infitu.
charaîer fit forma ahfoluta?
j4rgim.i.
initio ad
An
per Circumcifionem darctur charader;&
non per ipfum. Rcs cft obfcura hinc,inde,quam-
donccipfeChriftus fubfiftcret. Terti6 deniquc,

quia Circumcifio, vt ipfc fuftinct difi. i. hMins
quAfi, 6. non dabac probabiliter gratiam adulto:
huUa ergo fuit nccediras charadleris in ipfa, qui
difponcret ad gratiam , quia non potcrat fufcipi ti&c quod ver6 fuerit indelebilis,fufHciebat
hgnatio externa cum Dei ordinationc. Quarto
remedium legis naturx cciam non videcur imprefliflc taicm characterem.
Dehacrenihil conftatitencndo pnoremite-
iE
pollet dici in
asquipararentur mafculis in donis fupernatura-
Q^
principium alicuius operationis bonaj, vcl malse. Non bonaj, quia poteft ftarc cum pccnon malar patet , quia eft donum Dei,& cftedus Sacramenci : ergo
cato mortaii
fi illa
diuifio Philofophi fufficienter euacucc
formam abfolutam in anima
fcquitur pro-
pofitum.
Argum,!.
Itcm, fi cfTet forma abfoluta, non poteft poni , nifi dc generc quaHtatis patcc difcurrendo per alia gcnera non enim cft fubftantia , quia aducnic poft ejfe complecum fub:
ftantiac
non
eft quantitas
patet
quia forraa fpirituaiis
rendo dc aHis qualitas autem poni non

,
poteft.
&l incorporca
& fic
difcur-
Probatur difcurrendo per fpccics qua^
litatis.
.t^rgMffi.j.
forma abfoluta habet aliquam operacionem propriam charader auccm

ergo, &c.
Praccerca, forma abfoluta accidentalis quaccumquc cft delebilis ab illo, in quo cft:
quia ab eodci;n poteft deleri de fubicdo a quo imprimitur in fubicdumfalcem a Dco:
quia cx quo eft poftcrius luo fubiedo, noncft contradiftio , qu6d non infic: charader
Practcrea
non habct aliquam operacionem propriam

j4rûm.j^.
fimpliciccr eft indclcbilis

Ratio opp.
ergOj&c.
Oppofitum , charadcr eft difpofitio ad gratiam gratia autem cft forma abfoluca crgo &: ifta fo^ma , quac cft difpofitio ad cam , crit abfoluta. Nara difpoficio propria vidccur cffc eiufdcm gcneris cum forma ad quam difponic Pracccrea , charadcr eft principium affimilandi baptizatum Chrifto , vcl alteri baptizaco fimilicudo auccm cft vnicas
:
fundata in qualitate ergo charader cft qualitas.

:
SCHO
jfltera fars
f-iîftur.
Dift.
H O
Qu^ft. X.
I.
Ponit feHtentiam D. Thm,Jcilicet charaêrem
ejfe
351
M.
firmam ahfolutam qttam

;
prohat quatuor
rationibits.
dicicur '>qu6d chara):er eft fortna abfoluca. Ad quod adducuncur quacuor racio%
Prima talis cft Mucatio non eft , nifi ad formam abfolucam , ex j. phyfic. ad chara- D.Thom.in
tcTcm eft mucacio paccc in fito bapcizaco , qui nihil nonum accipicîn Bapcifmo, nifi 4- <i)?. 4.
charadercm. Sccund6 fic Rclacio non eft fundamentum rclationis , quia tunc eflec ^*''
proceflus in infinicum: fcd charader eft fundamencum mulcarum relacionum eft enim -^'^^
fundamencum fimiUcudinis , vc eft argucum & cciam fundamcncum iUius relacionis,
quam imporcac fignum,quia charader eft fignum rememoraciuum refpeftu Sacramcnti
fufcepci eft eciam fundamentum configuracionis , fiue obhgacionis ad Ghriftum. Tcrcio fic Rciacio rion eft poceftas aHqua , neque adiua, neque pafiiua , quia neque principium agendi , ncque paciendi charaftcr auccm cft poceftas ahqua vcpocc charaftcr
Bapcifmi cft poccncia pafliua pcr quam homo fic capax aUorum Sacramencorum charafter aucem ordinis eft pocencia quaedam adiua ad mulcos adus facros in Ecclefia:
crgo, ar:c. Quarco fic In quoUbcc Sacramenco caufacur aUqua relacio ad aftionem , vel
paflionem ii) anima fufcipicncis Sacramencum & camen non in quohbct impcimicur
chara^cr crgo charader non eft ^^^\s relacio crgo aUqua forma abfoluca.
Hic
nes.
COMMENTAKiyS,
a
Tfirn fuul-
tU-
VT/c
dicitur
tjmd charaEler
eji
forma
fcholz fenfu manifcftum
ahfhlu-
DThom.
RichacdStcund feri'
tetui.
Paiifieaiis.
Durandus.
Vafquez.
Soio.
in-
titprttMMr
Vadtrm.
trouerfiam.
ccm cum loqui dc
tam , iut refpcdiuam , fcd rationis. Hanc fequiDurandus & Vafquez Mfp.i^^.ca^. i. eam
probabilcm cxiftimat , ficut & Soto loco citato
art.i. inquantum aflerit non eflc aUquid ab anima diuerfum hoc non obftantc pofte tcrminaVafqucz autcm in
re ationcm facramentalcm
eandcm fentemiam , vel non multum diuerfam,
noftrum Doftorem citat, ex ca fcntcntia,qua putat ipfum benignc intcrpretandum , quando af-
HtUtUHet
mJutnientes
tJftnnUs.
& ibi, &
tUJf.^j.
ex
îujl.
ad ^Mbitm,
j^j.fufi.j.
i .difl.
qudfi.
&
h'tc,
dift. i o. [tufi.
& infra,
i .difi. t
do
quo difcordant Nominalcs,

quod totum g^^nus relationis ex-
rclatio
non
eft
fundamcntum
altcrius rela-
danturjverbi gratia,fimiUiudinis,figni,&c. Ter-
no eft poieftas adiua, vel painuajnon

charadcr , quia eft poteftas aliqua paffiua in
Baptifmo,quahorao fit capaxaliorum Sacramcntorum \ in ordinc eft a(fbiua ad adlum ordinis.
tioitclatio
fic
i,
Quarto , quia
difi. 1 1.
in quolibct Sacraracnto caufatur
ivliqua relatio adbionis
j .(ptafi. i
con-
rionisi fed in charai^crc plurcs rclationes fun-
Sc
^ aliis iu locis,& corarauni vtriufquc

S
hic au-
',
eum intenrelationis , quam for-
fundamcntum taUs
mat intcUetus fed hzcfutiUa funtjquiarAr
clududt in creatis , vt din.ind;um k fundamento.

. ipfc proponit fundamentum aflcren- Tundamen/tt
tiura clfc qualitatcm abfolutara ; primo , quia ad ?*'* Jfficharaderem datur mutatio,vcrbi gratia, in fido, '*"'
'"'J'**'
qui nihil recipit prstcr charafterem fed mu- y);^/^. "
tationoneftad tclationem ^.Phyfkernm. Secun-
i.part. tjiu^.iis.cap.u
dilfc
rationis
In hoc
non redc ab aliis intcUigi,qui,vcl non legerunt Scotum , vel non intcUexcrunt. Putat crgo
non
fecus aducnientem,a
in co folum
&
aflerit
tur
aduenientes
reali relatione, eft excta
Tctiia ergo fentemia Dodoris problematica

t
eum pofle faluarc charakcrem , dicendo Sentfti Dtm
cflc abfolutara formam , vel rcfpedîuam extrin- ^'"*'
prxcedcniis quzdionis in ptincipio, qui ex inAituto probat non cflc formam realcm abfolu-
ferit dari relationcs extrinfcciis
txtrinfecitt
Dodor intel-
lcm tenet etiam Doftor. Secunda fententia eft

Guillelmi Parifienfis loco citato in coramcnto
les conftituit reales
VfqlUX.
quid
ligat per rclationes cxtrinfcciis aducnientes,qua-
Alcnfis.
eft,
JLm , &c. Hxc fcntcntia eft Alenfis &

D. Thomac , quem fequuntur cius difcipuU Richardi , & magis coramunis quam vt probabiJL
& pafiHonis
quamuis in
quolibet non detur charader.
H O
M.
Thomam. Primo,ex ipfius definitione data de chara6iere. Secundo,ofiendendo contr/t

primam rationem , dari mutationem ad reffeSum extrinfecum , de quo infra. d.i^.q.i.
Refutat D.
eius
C^ yd.i.quafi.i.
&
**
Concra iftud ,
primo concra opinancem cx diftis cius , quia contradicic fibi ipfc
5
cnimdicichanccfl*cdefinicioncmcharaderis. Charaftereftfignumcommunionisfidci, ^rît
:
& fanda: ordinacionis dacum a Hierarcha
vel quod. cft
fignum communionis diuino-
rum,& facra: ordinacionis fidelium. Quomodocumque fic,vcl fic dcfiniacur,dicic qu6d

fignum ponicur in definicione charaderis vc genus. Ex hoc arguicur, quodcharadcr
,
non
poreft efle
forma abfoluca
eflcncialiter aliquis refpeftus

Stoti ofer.
Tom.
VI II.
quia ad quidicacem formx abfolucx non percincc
quia tunc
ilLa
quidicas Qflec
ad fe , & non
Gg *
cfliec
ad
fc :.ncc
etiana,
"'"
co.
^- ^*"
""^*
IV. Sententiarum
Lib.
551
&
non fic vcr^ gcnus ,quia

ctiam potcfl dici , quod relatio ponatur ibi tanquam genus ,
hoc modo indcfinitionc accidentis ponitur fubiedum ; pacet ûccm quod celacio non
fubiedum abfoluti , ncc cciam racio rcccpciua.
Prxtcrca , ficut non func poncnda plura finc ncccfficacc , ica quando aliquid ponicur
prgccisepropceraliquid,non eft illud ponendum pcrfedius quam rcquiracur ad illud
aliud, vel quam poflic cx illpalio concludi nam illaperfedio vlccrior j qux poncrecur,
fruftra poncrecur. Sed propcer illa omnia, propcer qux ponicur charader , non cft necft
êfTe
fic
quod fic perfedio abfoluca
forma aliqua
rclaciua
poflunc cnim
ergofuperflue,
ifta
omnia cciam
faluari fuflicienter
fi
& finc caufa ponicur efle forma abioluca.
Minor paccbic foluendo racioncs. Prima enim accipic maiorcnr: falfam, Quod probo duplicitcr primo , per racionem fccundo pcr audoricacem. Primo fic Reipedtis
fionem ad non poteft magis incrinfece aduenirc fundamcnco , quam quqd ncccifario fequacur
refpeilitm
jpfum pofitp ccrmino quia omnino non poccft inefli: fundamenco , circumfcripco cer"^^" '^^^^ ^""*^ "" ^^^^ refpedus, fcd forma abfoluca crgo fi aliqui* rcfpedus potcft
'X^*"^"c^^trinfccus aduenire fundamcnco,fequicur quod non rieceflario fequicur fundamcncun*
Fi^ Scot
funda^.d.i.q. 1. eciam ccrrnino pofito crgo illercfpedus poccftefle nouus omnino fine nouicace
& infrk nicnci, vel cermini ergo ad cius ejfe nouum poccft efle aliqua mucacio,quia non cft
d.i^.q.i.
ad aliquod abfolucum. Quia fi dicas refpcdum aliquem aduenire excrinfecus fubicdo,
non ramen fundamcnco, hoc nihil cft,quia relationes intrjnfccae, vtpotc fimilicudo^quas
DarlrKuta-
confequitur albcdincm,
^ huiufmodi, poflunc excrinfccus aducnirc fubicdo
damencum de nouo aducnic crgo fi

:
tia
carum
\x\
quiafun-
comparacione ad fundamentum.
Pra^tcrca , agens naturalc flpn potcft agcrc dc nouo, nifi aliquid ponatur
in ipfo vel in paflTo, vel habitudo noua eprum ( hoc apparct , quia omnibus
illaefunc incrinfccac,&: alia: excrinfccac^cric differen-
;,
nouum,
iftis
vcl
vnifor-
crit adio cqm cale agens agac cx neceiritate naturx:)

aliquod agens naturalc habcc aliquam adioncm nouam , vcl cric aliqua forma
abfolura ance iftam adioncm pouam in agcnce vcl alia noua in paflb vel habicudo noua agentis ad paflTum. Sed ncc primum,nccfccundum cft nccefTarium. Poccft enim
formiter fc habencibus, vniformis
crgo
fi
de uouo agere in lignum , abfquc hoc quod ante iftam adionem ignis rccipiat no-
ignis
uam formam, vcl hgnum, quiaprimaformaabfoluca,qu^m recipic lignum,eft per iftam

ad lignum abfque omni nouicace formse abfocodem modo fe habente , fccundum potcnciam adiuam & pafliuo fccundum pocenciam paflTuiam proxiraara fi fueric aliquod
impcdimcntuni incerpofitum intcr ifta, nonagcciftudagensinpafTumâmoco aucem
ifto imipedinienco vcl obftaculo agcc: crgo eft ibi noua habicudo agencis ad paflfum
flne noua forma abfoluta.lftud probacur ex inccncionc Philofophi y.P/^ySf-quia liccc ncp^^ mocum cfle m Ad aliquid prouc ad eenus Adaliauid percinenc relacioncs intrinfecus aduenicntes non neeac camcn mocum , vcl mucacioncm efle m Ad aliquui cxcrmf^ûs aducnicns unmo cpnccdic Concedic cnim ingcncrc i/w clfe mocum proprie,
&: camcn vbi non eft nifi rcfpedus quidam corporis circurafcribcntis ad locatum , vel
locati ad corpus circumfcribens.
adioncm: crgo
cft
noua habicudo
Hoc patct experimencaliccr
lutac.
ignis
quia adiuo
Text.\t^.&
inde.
Giuomodo
rtodeturme.
Vh\,rerpe-
aHi,& defirdtur.
COMMENTAKIVS.
5
b ^~Ôntra ifttfd,Scc.
Hk pofTct fufius traftari

& diffcrentiare-
Vîllaqua-ftio deeirentia,
lationis extrinrccus aduenicniis
exprofe(To tiadlatur
iam plurimum
diflicuitas,
</r^<5//j?.
inh.Trerc
quam ncn
eft
I},
fed quia haec
litatis,&ficdeneceffitatc importat relationcm.
Hi
eft
vifum
enim Philofophica
libencer ici Theologicac
VmU
fente.
tantum attingerc quid dici poffit,

vt natura charaftciis faluetiu quoad illas propjîâccsjqux ei conueniuntjiuxca fenfum TheoJogorum ; ideoque Do6tor tenet problemacice
cHe abfolucum , vcr reipediuum. Refpcdiuum
cflc docuerunc aliqui anciqui , vc videre eft apud
Alenfcm ; aliqui enim dicunt ellc relationem ra,
fufHcit
^turm\h*
rJiHerit.
tionis
vt fupra tcnueruntcirati ;aliqui rclacio-
nem
de prxdicamenco .Ad aliquid, vc Aibcrcus;

aliqni partcm abfolucum , partim rcfpefliuum
imporcare ;
ab hac non mulcijm abhorret kn-
&
D.Thomi,prout charafterem definir.Aliquiponebantcamfiguraminquarta fpecie Qua-
tcntia
non
admifcco,nifiper fe necefTiria fit ad cius declarationem. In hac auccm diffici.ltate, qno: obfcura eft
'
*
varij
modi dicendi proueniunt magis ex
quaeftione Philofophica,
quam Theologicajquia
ncmpehanc,vel illamproprietatem
chara<5icris
itadeclarant,vrexeaconiiciant realitatemeius,
fpeciem Pliyficam,
Sequendo ergo textum Doiloris vt iacer, im-
pugnatrationemD.Thoma:,prim6adhominem;
quia definit charadcrem pcr genus figni , quod
relatiuum eft ; idem autem nequic eflc abfblutura,& rclatiuum fimul ; quod patet cx prima
abfolutum,& rcfpeftiuum j inter diuidentia autem pcr fc aliquod tertium, talis eft oppofitio,vt nihil contentum fub vno>
diuifione entis
i|;i
polfcc cfie fpecies,aut differcntia pcr fc alterius.
hoc verum e0c in entc przdicameniantum,& non tranfcendcntali. Contra,noa
Si dicas
tali
4
impusnati
f">teniU v.
^f'"'"-** f'-
''"""""*
'
Dill VI.
nn
coinci'
prior fignificat fequentem
qua diuidentia opponuntur > /icut & diuiu, alias

non cdcnt diuidentia pet didiiicUonem fui > &
latione.
condituti ab
aliis.
vctum
hxc
eflc in relatiuis
mo-
diui/io cll eutis tranfcendentalis pcr
dos cdendi oppoHtos , qui reducuntur ad cxtrcma contradi<Slionis , non magis in pra:dicamentalibus,quam tranfccndcntalibus fi crgo
Dimjt* f*f
txtrem cS' diuifioncs alia: entis
tiam
vcrbi gratia, in fubftan-
& accidens, ex diuerfo modo elTcndi
implicat cxtrcma contradiftionis

nihil poffit elfc fimul fubftantia
cft talis
&
qui
,
vt
accidensj
nec relatiuum,ncque abfolutum poftunt faccre vnum per (e,per modum alicuius cx dcita
terminatili
& determinato, fcu quafi adus &

,
potentix.
Cbrsclir
ponititr
in
frAiiicMmtn'
to.
Acccdit, quod charadlcr ponatur in prxdicamento crgo fccondura difterentiam , & gcnus
debct fpcdare ad prxdicamentum idem, eo modo quo diêrentia rcducitur ad pra:dicamcntum:
:
ergo vel ad praedicimentum abfolutum, vel reconfcqucntcr conftitui , vel ex fo(pcdîuum }

lis abfolutis, vcl cx foUs refpcdiuis,
Sccund6 , ficut non funt multiplicanda entia
fine neceflitatc , ita etiam non dcbct poni aliqua ratio particulaiis eiiti$,uifi prout neccfHtas cxigit , quia eadcm ratio vitands fuperflui-
&
Skftrfiiut*
zfUtndn.
tatisjqux excludit cns

dit ctiam
quoad
fto,
prardicamentalibus, nonautemtranfccndentaliBus. Contra,

Si dicas
trndiHionm.
X.
QujEft.
qua ens prxtiicamentale hoc ipH contingit i fed
quoad fubftantiam, cxclu-
modum
qm.excedit
perfe<Stio-
ncm,& ncccflitatem cffciilus omncs autcm
pro-
prietates charaderis poni
&
(aluari poffunt
abfquc fbrma abfoluta , vt eft aflimilarc ; diftingucrc i fignificarc gratiam fui Sacramenti , tanquam dilpofitio pccmancnstS;: forma quardam
C H O
S
Refittat fecundsm ratiofiem
D. Thema, oflendens
&c. crgo
faluari potcft
Quod
fi
355
,
cohfortAare Cbri-
hxc
ratio in fola rc-
dicas fupponi dari polle rela-
tioncm nouaiii realem,qua: terminarc poflit mutationem, quod ncgat ratio prxdida, ac proinde
argumcntum cflc nuUum ,
cx non conccllb.
Hanc refponfionem eiidit refpondcndo ad ra-
&
cionem D. Thorax dicendo maiorcm cius
cllc
falfam.
Probat autem falfitatcm eius , telpicicndo ad

intcnium arguentis , quod cft ad relationcm non
efte
mutationcm,quod importat Maior,qux
negatiua,
cft
& ilitcndit de mutatione, qux proprii
miitatio eft ex
j-.
Phyjiconm textu
tum autem huius

trinfcci agentis
eft
Fundamen-
6.
quia fcclusa adione cx-
fundamcn-
refultat relapio in
terminp ncquc cft maior conncxio relationis ad fundamentum , qul

ad illud feclusa atia mutatione, fcquatur^ quim
hxc crgo, inquit Dodkor,fi clfet aliqua relatio cxtrinfccus aduenicns ,
non cx natura fundamenti ,
termini neceirario fcquens > fcd cx
to, cx natura eius, pofito
&
&
aîoiie agentis extrinfeci,qux etiampotcft
non
cffe,quamuis fundamcntum,& tcrminus cxiftant,
quia illaadio ad illam poteft non poni ( hic diuindlionem infinuat inter rclationem intrinic- OMirtUtio'*'"'/'
cus,&extrinfecusaduenientem) poflct illacfle
,'11
r
nQua,nnevlianouitate fundamenti &tcrmini,
quoad abfoluta talis crgo poirct poni charaftcr.
"f*
CMt
Mtttmt-
^,,^
Huiufmodi
rclationes dari probat
quia talec
funt adbio, pafllo, vbi,\t probat in litera>expo-
ponendo Philofophum , qui admittit loco citaxo mutationcm propric didam ad vlriy quod non
cft aliud,prxtet iocatura, & iocum,quam relatio.
Omitto hlc rciponfioncs alioriuia quia aiias tc-:
currenc.
M.
vnam relationtm fundare aliamytKt inde dari
df faluans omnia qua attribuuntur ckara6ieri ^fine vUa forma ahfoluta. Refutat
etiam tertiam ratiouem eius , efiendenSyfoteJhtem miniJleriaUm confifiere fojfe tn reffeclu.
frocejfum
ratio etiam habet maiorem falfam , fdlicct qy^d relatio non potcft fundare rclationcm quia fccundum Euclydcm y. Geometri* in principio , proportionalitas
cll fimilitudo duarum proportionum crgo fupcr proportioncm , qux dicit formaliter
Secunda
5
RelatUfuit'
rclationem, vcl fupcr vnitatcm eius
relatio-
'^*
fundatur fimilitudo. Et fi arguas, fimilitudo eft

Vnitas in qualitatc fccundum Philofoph. y. Metafh. Refpondco,etfi vno modo quidy ap- Text.io.
proprictur gcneri fubftantix ,
eodcm modo idem , diuerfum^ quse confcquitur quidt
inquantum quid fundatur in fubftantia : 8 aquale in vnitatc quanticatis ftride acce,
&
ptjc.
Simile in vnitate qualiratis
&
tamen alio modo accipicndo
in
omni gcnere
inueni-
& inuenitur quale, accipicndo formam in ifto genere in ratione formx &: inucnitur quantitas virtuaUtcr & tic in omnt
gcncrc inucnitur idemfimile., & /tquale. Hoc modo, & poflunt habcntes relationcs vnius
tur quidy accipicndo
rcm
illius
gcneris prxcififllime
fccundum vnitatcm vnius relationis ficut habentcs vnam formam

(ubftantialem fccundum fpecicm, poflunt dici fimilcs fccundum fubftantiam.
Et quod adducitur dc fecunda rclationc , quae fundatur in charaftcre fcilicct figni.
Rcfpondeo, fi fignum eft fecundum Auguftio. dc doGt. Chriftiana, quod frdter notitiam,
tjuam ingerit Jenfibui,aUudfacit in cognitionemvemre ( quod veruin cft non foJum de figno
lcnfibih, accipiendo fcnfum ftridc pro fcnfu corporali fcd vcrum cft cciam dc fcnfu in-
fpccici dici fimilcs
Tdem, fimilc>c^q"-i-
'^
'
'"
!^*
^'^
Defimtiofi-
gni ex jIugufii^.
corporali , accipicndo fonfum gencralitcr pro potentia cogniciua) tunc dico>qu6d nihil
cft cx cuius cognitionc non poflic deucniri in cognitioncm alccrius , faltem vt ex cogni-
tionc poftcrioris in priiis
quin
illud poftcrius pofllt dici
fignum &:
:
fic
concedo , qu6d
fuper rclationem aliquam rcalcm poteft fundari rclatio figni ad aliquidprius fcd calis
rclatio non tantum ducic in cogiiitioncm fui, fcd eciarr^ alcerius ;
hoc moda fi quis vi:
,^
^ ,S(Cti
ofer.
Tom.
y1
1.
&
Gg
dcrcc
IV. Sententiarum
Lib.
554
dcret paternitatcm in fuo fundamento > poflet cfle fignum rcmcmoratiuum aftus gcncmaxime non eft hoc inconucnicns,quia
ifto modo in propoflto
yationis prxteriti
:
&
&
loquendD dc figho inftituto ad placitum,

charadr refpcftu fufcepti Sacramcnti.
Quod additur ibi de rctationc configurationis , fiuc obligationis , non cogit. Potcft
cnim religiofus per votm?i ireHgionis obUgari ad fcruandum rchgioncm, qui fecit homagium pcr a&um faciendi homagium cbHgari domino fuo, vniucrfahtcr in tahbus,
tamcn non cft ibi ahqua forma abfoluta fuper
pcr promiflTionem prxcedentem
iquam fuodatur ifta obhgatio nec forte ahqua relatio nifi rationis. &: ita abundantcr
non cft ,ifi
ifta relatiofigni
cuiufmodi
g,
relatio rationis
cft
&
&
&
obhgationis,
poflfet faluari ratio
fi
poncrctur relatio rcahs,ficut fihatio in fiho poflet cflc
fundameptum aiicuius habitudinis fiHj ad patrcm, puta obhgationis addiledionem naturalem, ctfi.poiribilc eifct fiJiationem folam
De
hoc eU-
ûm
eft
1.
d.i.quaft.^.
^ /
^' *^'''
.,
nif
dari
frocejfnm.
cife.
probationcm, quod tunc cflet proccfifus in infinitum in rclationibus. Dico, quod non valet de rcahbus rclationibus quia ahqua cft rclatio vltima,in qua non
potcft fundari aha reahs , ficut aliquod cft accidens ita vltimum in cntibus , quod non
poteft vlterius efTc fubicûm ahcuius accidentis:&: ideo non fequitur,fi accidens potcft
cfifc in accidente,qu6d in accidentibus eft procelTus in infinitum.Dc relationibus tamcn
Et ad
illara
fationis
benc concedo quod
poteft effc proccflus in infinitum,
ibi
tio fiuc reahs, fiuc rationis, poteft vlterius
quiaquxhbct
fundarc aham rclationcm
rela-
rationis.
Tertia ctiatn ^ ratio non valet, quia vcl jcquiuocat de potcftate , vcl habct vnam propofitioncm falfam.Si cnim accipiatur potcftas fimphciter ad ahqucm adum,qui fine ilU
potcftatc fimphcitcr non poflct habcri , fic nego charaftcrcm efiTe poteftatcm. Nam ba-
nullum adum fimphciter poteft in qucm non poflet non baptizatus , & hoc
loqucndo dc alu in quem poteft adiuc fiue dc adu , qucm quodammodo poteft
ab aho rccipcre ita cnim poflet non baptizatus inungi chrifmatc ficut baptizatus ,
ptizatus in
fiue
&
ita poflct abluere ficut baptizatus,
p.Thomîn
j^.d.i4.an.
3. ^4/?. 2.
/""'
non fimphcit?r/ed minifteriah,hoc cft,pcr quam ah& finc illa potcftatc non eflec
conucniens miniftcr principahs agentis tahs poteftas non oportct quod fit forma ab^^"*-^ '"^nio fufficit in multis , qu6d fit tantummodo rclatio rationis. Quod probatur
fijcundum eos quia Epifcopatum non dicunt eflc ordincm vltra Saccrdotium & ta*^^" Epifcopus habet poteftatcm talcm minifterialem quam non habcc non Epifcopus,
cft cnim conucnicns miniftcr in ahquo aftu , cui Dcus afliftit vt in adu ordinandi Sc
non fimihtcr afllftcrct fi altcr non Epifcopus cxequerctur fimilcm adum. Confimihtcr
conftitutus iudex fi fcrat fentcntiam fententia tcnet prius autcm nontenuiflct,quia
fcntentia a non fuo iudicc lata , nulla cft ipfo iurc nec tamcn ille iudex nec ille Epifcopus habcc ahquam formam abfolutam rcalcm, nec fortc rclatiuam nifi cantum rationis, quam prius non habcbat. Pcr iUam enim relationcm rationis, qua ipfca principc
5i
aotcm loquamur dc
potcftate
quis ^t conucniens miniftcr ahcuius principahs agcntis
^v?
co/iiJn-^p
fefi
in
reU-
%ione ratia-
v^.
inftituitur iudcx, voluntas principis ratificat fcntcntiam
feruari
non autem
obfcruari. Et ita
ab co latam, &: vulc cam ob-
fententiam alterius non conftituti iudicis , ncc vult illam

pcr illam habitudincm ad voluntatcm principis , habct potcftatem
ratificat
iftc
miniftcriaiem rcfpc6tu principis
vt principalis agentis ad aliqucm
cxcquendum minifterialiter,quem fine tali

inulto magis poffet rclatio realis
adum.
fi
ineflet
relatione
,
adum conucnicnter
non poflec conucnicnccr cxequi, &:
poni tahs potcftas conuenicnter cxcqucndi
enim qyod filius qua filius poteft habcrc aliquam

auftoritatcm excquendi aliquem aftum in domo patris qucm non potcft non filius. Ec
miniftcrialitcr aliquem
Patet
itcrum , nepos habet aliquam au5toritatem cxcqucndi aliquem aftum, liccc infcriorem,
qucm non ppccft non nepos
poteftas ifta fic , vcl fic prxcipicndi , vcl impcrandi non
:
cft nifi
cognatio, vel
&
filiatio.
Sic etiam apparet ad illas poteftates,dc quibus arguitur in fpeciali. Nam poceftas ordinandi , &c confirmandi fi eft adiua , non cft nifi ad miniftrandum conucnicnccr in cali
aftu tali domino, vtipfe adadum minifterialcm huiufmodi affiftat,opcrandoprinci,
CharaSler
hapti/ma-
lu
ejt
jj
,
"
'
pote-
paUcer,eo modoquo non afriftcrct fimiliminiftcriocxhibicoabalio. Charafter aucem

Baptifmahs, fi ponitur potcftas paflTiua , non ponitur pafTiua , ncc vc rcccptiua , neque vc
f atio
rccipiendi : nihil
ciperc
anima non
enim abfolute
baptizati
fed
potcft recipere anima baptizati,quod
eft poteftas
quxdam
relatiua
non poflit
rc-
de congrdo ordinata a
&
principah agente difponencc agcre in pafTum habens talem formam ,

non in aliud
paffum. Talis autem forma relatiua de congruo refpcftu alicuius agentis principalis voluntaric poteft cfTe fola relatiotficuc aliquis difponit agerc aliquid in aliquem,quia
vcl quiacocfanguincus,nolcns
ahquid fimilc caufare
in
filius,
non habence calem relacioncm.
COMMEN
Dift.VI
Quxft. X.
355
COMMENTARiyS.
a
Jmfngnati
ftcnni^
r4-
tionu.
Krl*tUnrm
funiati
ptfft
ÊchmJu
r4tiohahet etiam
MMtrtm
fttlfKm^
3&c.Oppofitum Maioris probat , quia fundatuc proportionalicas , quaE
eft
nmilitudo dua-
rum proportionum in iptis , quz relationcs funr

fecundtim Euclydcm quinro Gc ometrix, & ficut
dcomnibus gencribus ,&/,ita
in altrr r*-
^Mi^dicirur
Utionr.
vrutm-.crgo relationcs primi gencris,qux
&
fundantur in vnitare ,& numcro, etiam imicniuntur in

*quaeencrc relationHm,& fic dc idcntitatc,
&
litate* fijo
modo:
realitera fuo
relatio
fic
quz
diftinguitur
fundamento,eftcns finitumcrea-
tum crgo produdtum
Dco
ergo dcpcndcns:
ficctiam eftdcpendens acaufisproxirais, infuo
ejje , pcr modura cfFcftus crgo dicit relationcm
:
cffcaus.
V'tu
dtnt-
tninntittut
ftêrndditt
relMttnibm ,
vt fnbitBU
tUnomiiuiit.
Itcm inhxrent rclationes fubiedlo per mofubicftum & fundamcncum fuo modo, ficut format alix crgodicaufati , qua: funt denocunt rationcm caufac ,
pofteriorcs fua entitatc.
minationcs rclatiuz ,
lcem diftinguunt conftitutum rcilitcr ab alio, vt
patrem a filio, dicuntetiam oppofitioncm ad inuicem. Si ergo charader eflct relatio , nihil ob-
dum accidentis,& conftituunt
&
&
(tarct,quin fundarct rclationem fimilitudinif,

quatenus hzc vagatur per omnia pracdicamenta,
diftinguatur rcalicer,vel
non diftinguacur.parum
quiaquocunquc modo fumatur
rcfcrc,
fterior
ficut proprictas poftcriorcft
clfct
po-
natura fuo
fiibicdlo,& inhacrentia ipsa relationc,finc diftin-
Aione rcali vtriufquc,manentc
folo formali, vcl
rationis,vt voluetis.
teritx.
Scdobiicicscontra hxc,qu6drclatio cognofcitur pcr fua extrcma

ergo non cxcrcm.i per
ipfam
coiiicqucnter ncquit fundare relationcm figni pcr modum etiam poftcrioris ad prius,
cura non fit ratio cognofccndi prius ,ncquepcr
fe,ncquc per fuam fpcciem cognofcibilis fir:ergo
:
Ktffntjttfri-
Htl*ti
*Jl
TMti ttgnt'
fttiUi nlittd.
&
hxc dodlrina non cft rcalis>aut fundata.Rcfpondecur illud principium eftc Philofophi,& vcrum
efle rcfpcftiuc ad nos , quoad primam cognitioncm,qus fit vircutc alicuius obicdli motiui non
fequitur tamen quoad cognitionem ex obic(io
tcrminatiuo , tanquam ex ratione cognita , quia
:
rclatio ,vt<;ognita poteft efTe racio cognofccndi
fuum fundamcntum , & tcrrainum , cognitionc

magis diftinda, quim
fiicrit
prior
tionc caufalitatis,& dcpcndcntia*,

,igntfeitriin
tioncs,cognofcinjus
fornMlitcr
aut
cogTlofci
non
includit virtualiter,
fuam caufam
aut cminentcr
in
ejje,
hoc modo hinc etiam vbi nullus cft
lUdi ftfntjcindi inttn-
refpedus, neceffarium cft.vt iiuelledbus negotietur,& formct rcfpcdum rationi$,quales funt in-
titmnlti
Laii(tit.
tcntioncs logicalcs tanquani rationes intelligendi fubftrata
qu6 fpcdtant
irapofitioncs
vocum,
& fignorum ad placitura.

Refpondctur fccundo
ficari propriiffirae
ptinctpium vcrirei de re-
illud
fpedlando naturara
latione cxtrrnfccus aducnicntc
quat ficut in
caufatur ab extrcmis,ita etiam in cegno/ci
8
Re/fieu(i /.
cunit.
effe
quoad
xtfinftciu
mdutnient
primam fui apprchcnfionem:qus ratio non cur- tegnofcitttr

rit in rclatione extrinfccus aduenicte, qnx ab cx- ftrft^fffritttn fftcii.
trcmis nocaufatut: ideoque motus,& ngura,qux
tanquam
fcnfenfum
rclationcSjCadunt
fub
funt
fibilia communia , & probabilius cft eas habcrc
fpccics proprias , quamuis fupponant motioncm
fenfibilis proprij. Quamuis ergo relatio cxtrinnon intelligatur , non cointellcnon taraen ncccfTario per extrema
fecus adueniens
Ctis
extrcmis
intelligitur,&
mouerc
poffit
fic nihil obftat, quin primo etiam

intcUcdkum ad cognitioncm extrc-
morum.
Refpondctur practcrca tcrti6,illud principium
Ttrti*
Philofophi intelligi rcfpcdkiuc ad cognicionem

noftram,pro hoc ftatu,quam ipfc cxiftimauit efTc
ex natura intcUeftus noftri,& potentix , cum depcndentia a fcnfibus , ac proinde nuilum ftatuit
Jftttft.
rt-
Etrtr thiltfefhi.
obicdlum motiuum intclleftus noftri, nifi quidiratem rei fcnfibilis ncc intellcdtus Angelici fortc,nifi propriam cfTcntiam. Econtri Dodtor no- OhitBu mttinum inttlftcr in .dtfi.i.ejut^.i. ftatuit obicdlum motiuum
leHut frt htc
exnaturapotcntia:,omne
intcllcdlus creaci efle
:
Fundaret etiam relationcm figni , eo modo,

quo Auguftinus dcfiniuit fignum rcfpc<5liuc ad
intellcdhim , ex cuius cognitionc po(Ict quis dcucnire in cognitionem fundamcnti , vt prioris:
eflct etiam fignum remcmoratiuum ztas prxtcriti, vt fi quis vidcrct paicrnitatem in fuo
fundamento , rccordarctur gcnerationis prx-
Ohitai.
6bus,faltem aequiuocos,
Dcumex
ficex cogni-
qux funt
crcatura
rcla-
&per
DrHrx CTt- inquifitioncm,tam Phyficam ,quam Mctaphyfitnrif ftr viM

cum
cam cognofcimus eius omnipotcntiam ,
dtfttidttuit.
elTc pcimum mototcm,quodalias non cognofccrcraus via naturali,pet folam cognitioncraentis
&
creati fub{rationeabfoluta. Sic etiam relatio vt
cognita cft ratio cognofccndi ordinem,& difpofitioncm vniucrfi ,

totius naturx intcr fe.Er Ci
&
loquamur de cognitione caufae per cffcftum , iiU

etiam k pofteriori non eft ex abfoluta cognitionc cfFcdus fubrationc cncis,nificognofcatur ordo,& rcfpedus eius ad caufara,a qua fit,quia cfFc-v
fintu.
ens finitum.vcl abfolutumvcl refpedkiuum,quod

non cft ad Deum,vt ad tcrminum,quod nunc fuppono : hoc crgo dato, principium illud Philofophi non currit , nifi pro cognitione huius ftatus.
Charadtcr autcm eft obicdtum motiuum , & fi- ChtrAStrftttfi eegntfci

gnura rcraemoratiuum , tcnendo hoc ipfi conuctnttUtHu
A
nirc cx natura rci rcfpedtu intellcdkus abftradli,

fpiritualc.ac
quiaeftaliquid fupernaturale,
proindc ratio illa,aut obicdkio non concludit rcfpcdlu cius , nifi in ordine ad ftacum pr.-efcnccm,
&
fcfnrat.
qui non excendicur ad cognicionera rci fpiricualisin fc,& fupcrnaturalis,nifi perfidem,qua: canturadocct efTealiquid imprcfTura in animapcr
modum cfFedkus indelebilis quidautem fit non

,
cxponit
ex
quo patet ad obicdlioncm.
Subiicit praetcrca Dodkot hauc rclationetn fi9

gniin charadVcrc non cfFe rcalera,fcdadplaci- Reltti Jlgni
in
chtimdtrt
tum,maximctefpedtu Sacramcnti prsErcriti,aquo
lun ift Ttntm.
tantum raoralicer,& non phyfici caufatur llxc
in
rclationctcali,
non
folum
aucem poteft effc
htem dt pefcd ctiam in aliquo non rcali. Perinde fubiungit
:
tntirnt ctnf-
dcrclatione configurationis
quia hxc
feu obligationis, gmrtuitnit.
obligatio poteft fcqui ctiaraad votun?,
homagium , promiffioncm , prxccptum,
conira-
dbum,& huiufraodi,quibus prxmiflls manetpcrrorraobligata quamuis poft adkutli non fitali*

qua forraa abfoluta pcrraanens.
Eft ergo hxc rclatio rationis,vel vt alij vocant
moralis, & inftarc ad hxc omnia licct in ipfo Sacramcnto,quod dicit rclatione figni,&configurationisextcrn.T , & obligationis adChriftum , &
lcgem, cuius
cft
profcflio
,& diftindliuum mcm-
bri vifibilis in Ecclefiamilitante, quia
Gg
oon iudif fi
IV. Sententiarum
Lib.
356
cat>aatcognofcitmembruina npn mcmbro pcr

figna imcrna > iisecautetn omniapcrinde dicuntur dc Sacramento in Scriptura , &c Patribus , a^
c{cchara6êre,quamuis folum dicanc relationeni
rationis in Sacramcnto ergo in charafterc idem
idencicaccm c(fcntialcm,afortiori probat idenn-
tatem rcalcm. Ratio auccm quam affignac hic

Doftor,cft ad hominem , recorqaendo argumcnfecundiim paricatum cx communi iencencia,
tera.vc oftendic confequenciam illam non cxcluderc principium aucem ex quo fequitur,cft pcr fe
&
dicunt
tione
ac proinde
wdc funJari poflunt in
rela-
notum
reali.
Poilea fubdit refponnonem ad illud,
quod
fertur,ncmpc,fi vna rclatio fundaret atiam, dareeft
fequelam dehocvideipfum in i. difi.x.ûsft.^.

quotie funda5. vbi' ftatuit hanc regiilam
mentum nequit cire line termino , ad quem dicit
refpedum, tuncrefpcdum non diftingui realiter
Vni* e^w' 4 fundamcnto quia haec dependentia arguit refpc^ûiTfjfinc quo nequitefTe cxdependenciafunêadJm fkndamentali ad tcrminum,e(Te candeni (ibi rcalitcr
dttmtntoi
vt eft creaturs ad Deum , totius pcr fe ad partes,
S"tmin re- relationis ai fubiedum , correlationis ad aiiam
timkMt.
correlationcm propter iimulcacem. Proccdendo
crgo fecundiim eundem ordinem eiufdcm relacionis in fpecie , verbi gracia , llmilicudinis ad
correlaciuam fibi , non diftinguicur rcalicer ab
ipfa: fiveroeft ad aliam fimilitudinem,aqua
non depcndec fecundum hanc fimultaccm, eft di:
& ftacus
eft in
gracis
qu6d
relatio
non
Hxc
raxio
vcl paffiua,
*""'* r*fi'-
ri
"*'
principio agendi phyfico,vt appeil,ac relacioncmi

in minori vc determinac
charaderem in icnfa
mor^li. Si auicm phyficc fumar potcftatem,

dicitur fimplicitcr poteftas refpediuc ad
lcm,qua: fccundiim
Minor
ipiid eft talis.
qu
mora-
eft fil-
eundem
poflic
non bapcizacus
cxercere phyficc:
vc pacec cxemplis, quac adducic, Si

cur de poceftace minifteriali,
falfa
autcm loqua, maior eft
& morali
vc clare probacur ex cexcu
homincm in ordine Epifcop.ncus
hoc dici , refpondcacur ex
inftando ad
non cft diopinioncD.Thom? in 4.

,
qui
quo capice coUigi pofllt idcncicas refpedus rcaiis

ad fuum fundarocncum,nin ex illo principio iam
d,in.a.}.q.ii.Jtem inftat depoteftateiiidicis,filij,
przmiiTu, nerope ratione dependencia: nam fi

hzc dependencia ex fencejtcia aliorum probac
ncpotis,in ordine ad a<lus competentes, ac tande

declarat propoficum in charac^cre facraraentali.
ucrfus a Presby tcratu,ex
êiicit tfi$drtAmr4tioHem
allatis
fojfe defendi
ff.y.can.^. dicens effe

ijudfi.
H O
D.Thom. quia deBruitprimam,

charachrem
fignum.
ejfe
M.
(jr refolitit
mn obHantihns ratiomhtn
relationem extrinfecus aduenientem. Fauet Trid.
De huiufmodi relationibus
agit 3 dijt.
.
eûaji.i. (ir infr.d.i j
I.
Quaru ' ver6 ratio dcftruit
pritnam. Si enim vniuerfalitcr in
Sacramentis caucrgo cft;

ibi rclatio nouafiuc abfolutio aliquo nouo,ni{i Hngas in quolibct alio ponialiquod abfolutum correfpondcns charadcri , vtpotc ornatum quendam.êd fi ille ornatus cft forma
farctur
îdmittafw^
crit
chara-
(ier.
rela*tio
nouaad alionem
vel paflionem Sacramenti
aliis
& non charader
quia non porcnc

, co modp quo charadcr eft indelebilis
haberc caufan^ demeritoriam. -Et tunc videtur fiftio ,quare non poHlicdici charadcr,
cum Iit forma prior ipfo cfFedu principali Sacramenti,& forma indelebilis quare ctiam
ille ornatus non poterit habcre cfFedum fuum , cefTante fidionc in aliis Sacramentis,
ficut ponitur charaber in Sacramcntis imprimcntibuschara^lercm.
Refpondcocrgo,qu6d ratio nihil probat,nifi quod charadcr non cft quxcunque rclatib ad aftionern, vel paflionem Sacramenti ficut fi cflct forma abfoluca , non cffct quacputnqqc ab,foluta>quia in aliis Sacramcntis,fecundum iftos,imprimicur aliqua forma abfpluta fed non charader. ^t proptcr hoc poceft dici , quod non in quolibpc aho Sacrainenco imprimicur aliqua rclatio manens^ poft alum : chara^lcr autem fi cft relacio, mancc poft adum fufccpci Bapcifmi , imm6 fcmpcr, Non obftanEibus ergo iftis rationibus,
qu non concluduntjVt vifum eft , poteft dici chara&erem cfle tancummodo quendam
refpcdum excrlnfecus|aducnientem ipfi animx, caufacum a Deo immcdiatc in fufccptione S,acramcnti initerabilis quia fic poncpdo falt;cm omnes conditiones f^luantur,
rupernaturalis, crit indelcbilis
NUjilcQgf'
rc
ejuin
charailer
fit
relatin
e>:trinjecus
îdiieniens.
chsrafftru)
fa,vcmanifeftcpacecinlicera:nullumenima(flum '-/^ A/'

^^^*'
poceft phyficc cxcrcere adiuc , aut paifiuc quin '
cercianmilicudiRe
10
poteft elfc poteftas attma, impugnatio
ex racione prxmiifa.
c n dicatur
nuncin fenfumorali, nuncin fenfuphyfico:verbi gratia , in maiore fumendo poteftatem pro
uerfa realicer ,
depiendentia pct lcjnondari
cuiusconcrariumcompeciccharactecrgo nonjeft relacio , &c. Refpondec E>oftor

hanc racionem xqukiocare, vel contincrc propofitionem falfam a:quiuocat, fi fumat potcftatcm
-,
&
ncmpein
Tertlaetiamratio non vaUf, Scc.
negando
tur proceflTus in infinitum. Refpondet
procelfum.
in-
quac communitcr attribuuntur charaderi.
COMMEN
Quâ
VI.
Dift.
X.
257
COMMENTARIf^S,
II
/'^VkrtMvero JeUrmt frimMt t
Scc. Pacctrc-
tenendo falrcm otnnes conditiones

tiibuuncur cha, qux comrounitcr
ialuancur
dtcrcm non
fuit fentcncia Albeici
quamcunque rclationem cauf^ram a Sacramento ac tandem ftacuit conclufionemprimaranon abfoluce ,fcdrcfpcîuc ad ra""* *io""il'as
carumque folutioncs poflc tcncri
charadcrcm cflc rclationcm excrinfecus aducniencem ipH animz , caufacum a Dco immcdiate
d fufccptioncm Socramcnci non iccrabilis>
cflc
$lui;*
quia, fic
vZdargutioex iitcra.cftquc vrgefts :actandcm rclpondctnihilaliudconcludcrc,nifichai-
HO
radcri. Probatio
ierit
dc rclacione
^d Miiqmd
huius pecicur cx
,
nerapc
qu6d
nili
eirc
pratmiflis
aljcer fen-
praedicamcn-
hoc jLaiem facis impugnacur cx

rationc D.Thomx. Prima, duo dubia qu fuperfunt ad vcram dcclaracioncm huius condufionis cxplicat Dodor duobus paiagraphis fcti
quentibus.
M.
TfMndo chAYAêrem
ejferejpeffum-, 'vt tenet Alhert.fufra , refuut fententUm ^ (ûd videtur

D.Thom.dicentemyfundari i a{u pr^terito. Primhiûiafundamentum,
rejpeiiftsfunt im
eodemfubielio. Secundo, no ens nequitfundare ens reale. Tertiojequeretur chairAcferem non
ejfe
annihilahilem. Refoluit fundari in animaêiufve fotentia.
Sedrc{lancduo dubia. Primum,dc fundamcmo proximo illius rclaciofus. Aliud,

quo modo pofTunc charadcrcs diucrforum Sacramentorum diftingui ab inuiccm. Dc
*o
^^ p^'
primOjVidcrctur alicui,qu6d adus fufccptionis Sacramentitranficns in pra:tcritum,cilVt ^^
'p' '"*
*
proximumfundamentum,
proxima ratiofundandiiftamrelationcm. Scd iftudcft 7^^; j^

falfum fpecialiter in propoijto ; quia ratio fundandi &: relatio funt in eodem fubiefto Metaph. c.
proximo fufceptio autem Sacramcnti , & charadcr,lic^t fJnt in codcm fuppofito , non de Ad alitamen in eodem fubiedo proximo : quia rufcepcio Bapcifmi infuic fecundum corpus, q"'<* *//'charaacr,fecundumanimam.
vcl
&in
C^"''^'
proptcrduo. Primo , quia non ens

^^^^J
non potcft cifc fundamentum , vel racio fundandi aliquam relationem rcalcm , quia rhgranere
nec cerminus propter hoc cnini ponitur concradidio rclacio racionis , quia habec nonfitndMi.
Iftudctiameftgcncralitcrfalfumhic,
aliis,
fundamencum j vcl tcrminum
negationem-.zOcns
autcm craniicns in praccericum
quamcraniiir,iimplicirernoncft: ergopoftquam cranilc , nulla rclacio

fupcreum. Hocfccund6 pacec , quia adc^rminumimmucabilcm fupcr
omninoimmucabile^non
poceft fandari rclatio , niiiiiraplicitcr
ncccfrario inhjcrcns fundamento.
Vnde
ii
calis
poft- /ufetaShm
ftmdacur
praterittm.
fundamepcum
immutabilis,&ttiam
aliqua eiTencia crcacura: efTcc iimplicitcr im-
ergo ii charaftcr dicac

, relacio illius ad Deum ciTec iimpliciccr immucabilis
aliquam relacionem ad Dcum,{dc quo patec, quod cft cerminus immucabilis & fundamucabilis
tur in
adu vt prxtcritus eft, cum adus praeteritus
vt prxtcricus
iic
iimplicitcr ncccfra-
tantum,qu6d de potcntia abfoluca diuina non poteft cfrc non prxtcritus^jfequirealis cfTct omnino immutabilis, etiam loquendo dc potcntia
Dci abfoluta. Hoc autem >vidccur inconucniens , qu6d aliqua iit relatio rcalis alia
a fuo fundamento , quam non poilitDcusde potentia abfoluta dclcrc afundamenco
rius, in
tur,qu6diftarclatio
v,
v-rH^xr
fnQ^ iicuc poftierius a priori
&c iUac duac probaciones vlcima: probanc pacernicacem
non
fundari fupcr genuiffe.
Ec fi adducas Philofophum concra hoc, y. Metaph. cap. de adatiquid. Paccr dicitur co

quodgenerac. Refpondeo, aduspocuicciTe caufain^r/ipiiusrelationis , & quidcm
quando fuit caufa,tunc rclatio infiebac fcd non eft caufa in effe , iicuc non manet , manentc rclatione fundamentum autcm non tantum cft caufa mjieri rclationis, fed in ee.
:
Quid cft crgo fundamentum patcrnicacis.?Refpondco,fundamcncum proximum cft ipfa

qucm de fc dicic pocencia> f cd dc ifto ab-
"
3^'*^^'
^^^'
^^
itatu pr*xirnii
ipfit
potcntia gencratiua,non loquendo de rcfpcftu
potemlage-
foluco,quod denomiriacur a refpcftu.
neraitua.
charadcr ponacur rclacio realis , cius fundamcncum r'"^^pocencia (dc hoc in fequenti quxftioBc) p^^,>^;
quia rcfpcftus cxcrinfccus adueniens,poteft fundari fupcr fundamentum , ex cuius prin- ejl anivui,
cipiis nullo raodo cgrcdiatur nec fqndamcntum eiusproximum oportet deccrminari veleimfoad illum aliquo modo cx rationc fi>a propria , quia tunc non cffet rcfpebus extrinfe- Htuia.
cus aducniens: fcd cancummodo dcccrminacur ad ilkini abipfo agcnce , fic inpro-
Dico crgo a fimili
in propofico,fi
proximum cft ipfa nuda anima,fiuc efrcncia,fiuc

:
pofico.
COHMBH
IV. Sententiarum
Lib.
358
eOMMENTAKlVS.
1
(Êd Ttffara du iuhU , &c. Hoc dubium de

ijfundarncnto charaderis , mouet quafHam
Dubium.
rationes,que difticultate non carenf.ncgat Bapti-
{mum priteritum
>
qui in fenlibili atSlionepcrfi-
fundamentum primo quia ratio fundandi , & rclatio funt in eodcm fubicdo proximo. Sufceptio Baprifmi fuit in corpore , chara-
citur,c(Ic
"R^titfHn -
n*ntin eodem
futi.itt.
jT^gj.
ayterng(^ j^ anima. Haec ratio patct in relationiDus primi modi , quia vnitas ,
plurahtas
funt in eodem fubicdko , in quo eft rel.itio diuer-
&
pûrnitm
/itatis,& identitatis.aut fimilitudinis. Difficultas
fundtiur in cfle
poteft de relatione patcrnitatis.an potcntia
&
generatiua fit in toto , in quo

ipfa rclatio , vel
in illis organis.in quibus habetoperationcm.Re-
fpondetur cfle in roto,quia phantafia,& appetitus

concurrunt etiam ad generationem,
nutritiua,
quar miniftrat.&difponitm.iteriam. Secundum
probat idcm ex fund.imento vniuerfali,quia non
ens non poteft eftc fuTidamcntum , aut ratio fundandi relationcm realcm , quia hoc difcernitur
&
''.
'"
I
""î'
tatitr.u
nm-
lu,o>rii'
&
&
cxtremorum , quod foliim intendit DoAor.

quod obiicitur, relatio creafHrae
illud crgo
Ad
fup-
Soluttur fri-
ma obitHio,
falcjtanquam hxciit primadi(Ferentia,quiactiam
immutabilis , ncgatut
confcquentiaquanttim ad immutabilitatcm fimpliciter , quia ficuc fundamencum eft concingcns
Relaiic trttt,
dependentia fundamcnti turtad
fimpliciter,itactiam
DeH
ad tcrminum eft contingcns quod a fortiori ve- *fi eontin^ft.
docet
aftionem
quae
Dci
rum eft in opinionc
influxum nouura rcfpcdu
ftmpcr efte nouam ,
creaturx ad cxtra. Ex quo patet ad aliam inftantiam, quiarelatio cft mediantibus cxtrcmis fal-
relatio rationis inter ipfaentia fundari poflct,fed
tem
rclatio realis a relaiione rationis, quod hafc funt

rr
o
"^" poilitinnonente, vci eftadnonens. Hoc
fundamcntumdifcriminis non
Jtii.
rcalem depcndcrc \ non enre,vt conditione,ficut

dcpendere ab eo vt caufa , quia omnis dcpcndentia entis fiue ceferatur ad caufam,fiue adcondicionem, cerminacur ad ens.
Refpondccur intelligi immutabilitatcm ,qui
14
pofita aliter fieri ncquit i Dco, fiue mcdiatc, fiue Prtteritum
vequit
nen
immediate ex rci ipfius repugnancia, adium pra;eêprtteritS.
tericum, qua prasteritum rcpugnac non fuifle,
quia hoc folo priuatur Deus,vt non poillt facere,
quin pra:tericum fueric praeteritum,qua przteritum rcduplicatiue hinc ergo fequitur rclatiotcrminatur
nem , qus fundatur in prjcterito ,
ad Dcum,immucabilem enequantumeft ex parte
fufficit in
cft forte
vniuer-
ordinc ad praefens, quia loco citato ex

hsc etiam conditio pcr fc rcquiritur
fccundo ,
adrcalem rclationcm, quodfit intcrdiucrfa,&
realiacxtrema,quaEin ertccntis fe refpiciunt.
Ven futtiu
Tcnet crgo,& atSkum prxteritum cftc fimplici^*[''""1!"" ter non cns,& nullam relationcm realcm fundari
fuftr Hh
in non cnte fecundo , idem probat ex co , quod
frttetite
cxtrema immutabilia non pofluDt dicere rclationem ad jnuicem,nifi omnino immutabilem ter:
minus in propofito huiusrclationis charateris

cft Dcus , & ai^ns tranfiens in pra:teritum , qua
praeteritus eft,& fimiliter immuiabilis.-ergorcla-
tioeritctiam immutabilis. Patet maior
quia
fi
crcatura aliqoacllet immutabilis, ctiam rclatio
Deum cflbt talis. Inconucnicns
ergo cft,
quod aliqua relatio diftinfta a fuadauicnLO fic
talis, vt non poffitDeus oam, vt pofteriorcm delerea fundamenio : vnde coliigit paicrnitatem
ipfius ad
non
eflc
Ad
15
fundatam
[aptrêfihiffe.
incclligcnriam huiui rationis.
Obiicics
pofita crcatura in
ejfe
eftc
&
&
in potcftatc Dci.
Ad tertium refpondctur,Doftorem loqui,fup-
Tertia ebi-
ponendo principia communia dc naturarclatio-
tlio [oluitur.
iiis,
& ptout habct ncceffitatem eftcndi cx condi-
lione extrcmorum non diflcrit crgo cx principiis propriis, fcd arguit ad homincm contra cos,
:
qui dicunt relaciones fecundi modi fundari fupcr adione prajtcrita,quk przterita eft:qui etiain
negant rclationes extrinfecus aducnicntcs modo,
quo eas alTcrir Do<Slor , ac proindeex fuppofitis

corum principiis fumic argumentum fi cnim relatio non cft in potcftate Dei immcdiatc,fedmediante h:ndamcnto,& termino, quando extrema
non funt in poteftate Dei, fic ctiam ncquc rclatio
cft in eius poteftate (\ crgo adus praterituSjqui
pra:teritus , cft fundamcntum rclationis charaflcrisjdato quod cliarailcr fit tantum relatio, &
:
terminata ad
Deum
rede fcquitur confequentia
Dodoris,quimihi hicvidctur
diflcrcre contra
Difftrit eeti^
Albertum , qui ftatuit charafterem eflc rclationem prxdicamcntalcm fundacam fupcr fufcc-
tr AlbtriS,
primo , relationem creaturz ad Dcum manente

citro. diRam
creatutA efie immutabilcm hoc modo.quo intclrtitionem.
ligitur hicimmurabilitas mmcntibusextrcmis.
Hoc ipfum etiam patct dc rchuione pr.xdicaOhitHiones
raenr.tli
exuemorum inejfe, quia

& mmeat infcp.irabilircr,
ex fiippofitione
repngnat,quininht ,
quam.iiu extrcma mancnt. Tcrtio ,non fcquitur
illa
confcqucnciainpropofito: quia
mcncum rclationis
licct
funda-
oftrinfccus aduenicntis elTet
immutabile, ucut &terminus immutabilisnon

fequituc eynaturacxtremorumjfcdex voluntatc
adione libcra Dci ,a qua vt fupponit lupra,
producitur h.-rc autem fufpendi potcft mancntibus extreitiis crgo & relatio dcleri. Qnarto denique, vidctur in conchifionc fupponcrc relacio-
&
nem quamcunquc qux

j
fundamcnto,& ab eo
realitcr pofterior cft
fuo
realitcrdiuerfa,poirc de po-
tcntiaabfoluta feparari, etiam mancnte tcrmino.
Quinto , contra alTcrtum non repugnat attura

prxrcritumcftc fund.imcnfum, vtijko, fcu conditio fundandi ipfam relationem , idem autcm inronueniens viclciut fequi j ncmpe rclacionem
ptionc prxtcrita Sacraracnti.

Ad quartum refpondcret Mayronius , admittendo confcqucnsKamen Doftor irt i ,difl.i-j.q,i, Reffmjto nf
&
ali.ns
fa:pc,docet
communcmfententiam,ncm-
pc rclationem intrinfecus aducnientem non haberc aliam caufam proximam, pra:tcr cxtrema,&
neceilari6 ad ca confcqui,prout in ratione fccun-
dacontra
ligendus
D.Thpmam
fuperlusdocct, Hic intclinrcndcrerclationemclle
eft fimplicitcr
inpoteftatcDci quoad fcparationem eius a fundamento, quatenus vel ipfa pofcft immcdiatc
a Dco produci , fi cft cxtrinfecus aduenicns , vel
quatenus aliqua conditio, vel certc terminus ,
&
fundamentum
cft in poteftate
enim
proinde non de-
Dci:intendit
probare eius mutabilitatcî , ^c

bere fundari fuper fundamcntoimmutabili, qnalis eft
adus
prajtcritus, vt przicritus cft
& ficut
dixijimpugnat Albcrtum, fupponcndo charadc'rein imprimi a Pco raediante Sacramcnto,

cfle
in poteftate cius confcquenter ficut ii\ frodHci,\X9,
&
Sc in confirHari.
Adquintumrefpondcturcx DoAore, aftura

prartecitmn
^.cbieH,
Qu^ft. X.
Dift.VI.
trcs,(jr initerahUeSfper
ipfa animaxvQn V- nacura fundamenci, quali exi, & adione Oei

qua ponitui in eJJe.Vidcirtfra diji.i yqiuir.iuid ^.
gcf et eam,fcd ex detcrminatione

dijl. i ^.qiufi. i
H O
ChAntiferesJf ipjis formAliter eUHingiti.
359
ncî& eilc extrinreci^s aduenientemt& fundari in
prxteritum efCe ipranrrcUtion^ in fifri-.qui fuit

pra:ren$ in r^,quia ex gencrationc przterita ponitur terminus > ad quem fequicur ninc inde relatio.Refolaitcandcm inpropo(icocharateicm,
Q dicatur clfe relatioiptodud a Dcoifupplc phy-
-iptodUlHto i z.
M.
^ exflicAt optime per ctngrHcntiaSy qudre tantumjittt
comparattfinem adpolitiam mundanam.
Ad recundum dubium dico, qu6d ficUc.charadcr,(i poneretur forma ab{bluca
dlce-
2,
ponancur rcfpcdus illi,liccc ab cxcrin- Chart^cres

diturfirum
Wcco pofiinc dillingui cxcrinfece:camcn formaliccr didinguuncur feipfis.
^^"^'^Sed fi quzras, quarc crgo func cancum crcs charadlcrcs ? Rcfpondco , quia de hoc non
faciam mcncionem fpccialem in maceria dc Confirmacionc,vcl Ordinc,ide6 dico, quod ,,^ ' ^-^
hoc poceft pacere pcr fimilc in policiis iftis mundanis nullus cnim kabec dccerminacum Jlinfmmtur
gradum in familia rcgis, quia comcdic, vel bibic,nec quia poft ofFcnfamdominus recon- adfi irmiciliacur fibi , nec quiamulciplicac perfonasinifta politia:nam ifli adus communes pof- ^Ôpmaco'
funcefifc omnibus in quocunque gradu
fed alium gradum habec aliquis, quando rcci^^'*^
condicuicur, vc milcs ad depicur in familiamdomini,alium quando vlccrius proficic ,
y^
fendcndum rcmpublicam j alium quando conllicuicur vc fupremus fub domino ad ranerihw
condicuendos alios in gradibus deccrminacis in fua familia , vcpoce aliquis Senefcallus per compageneralis, vc immediacus fub domino , cui commiffa e(l audoricas vniuerfalis ad reci- ratiomriad
picndum aliquos in familiam domini. Ec idco fi effec npmen impoficum , quod fignifi- poUtia hucarec gradum in familia, vel baliuiam,non dicerecur haberc gradum^ vel dignicacem ali- ^^"^quis,quia accedens ad menfam,vel quia coniugacus,vcl quia rediens ad graciam poft offenfam fed dicerecur cantum habere gradum , qui dc populo cfTcc afTumpcus in familiam domini:& vlceriorcm gradum , qui in familia confiitucrccur ad defendendum do
mum,vcl dominum
vlceriorem, qui confticuerecur canquam przpoficusad recipicndum aliquos ad familiam,&; inftruendum infcripres.
Sic in propofico,cria Sacramenca, fcihccc Euchariftia ad nucricionem fpiricualem.Macrimonium ad procreacionem corporalcm. Poeniccncia ad reconciliacionem annualemt
in nullo cerco gradu conilicuunc in Ecclcfia immo pofiTunc cfTe communes omni membro EcclcfiaCjin quocumquc gradu. Sed primus gradus in Ecclefia, &: quidcm vniuerfa- PerBapt.
liflimus cft recipi in familiam Chrifti,quodficioBapcifmo. Secundus fpecialisinmili- .A'

tiam ad defcnfionem fidei Chriftianz,qu6d fic in confirmacione.Tercius confticui in pa- ^y^^trcm ,
paftorem ad incroduccndum alios inEcclcfiam,&addirigendum , &adin- confirmÛftruendum cos,quod fic in Ordine. >Et ficuc in policia illa nou congruic illas crcs dignica- em mile/,
tcs icerari,fcilicec rcccprioncm in familiam promocionem ad miliciam ,
prselacionem perordinem
recur diftingui charadcrcs fcipfis forma]icer,ica
fi
&
&
&
&
addoclrinam,bcnctamcn
propofico,cria Sacramenta
icerari
poflunc nucricio,
&
procreacio,& rcconciliacio ;
ica
in prapofttm.
non decec iccrari,alia aucem iceraucur:& in nou itcrandis gra-
dus iniccrabilis acquiricur,& charadpr dicicur, in iccrandis aucem non.
COMMEliTAKlVS.
A D
ficundum dtAium dice, ^ ^c. Rcfolutfo

jrjLeft charaftcrcs fcipfis diftingui, fiuc ponantur form* abfoiuts,fiue refpeftiux , quia in generc rclationura perindc diucrfitas fpccifica ,
numerica faluatur,ficiu in aliis gcncribus.
I^
&
Sedfiqugrat, (fuart ergo tarttumjimt tres charaSle-
Wj&c. Numerum charaaerum
& optirai deciarat
egrcgic colligit,
ex proportione
quam habct
Kumtrmi
h*fmlifim
'
ponitminifterium,rcliquaSacramemtcommu
nia funt omnibus de famiiia, vel cfTe poHunt. Ih
tribus Sacramentis gradus initetabilis rccipitur,
qui dicitur charadcr. Dc primo,gradus rcccptionis in familiam pcr Baptifmum cx didisfatis
liquct.
De fecundo gradu railitix,hanc eandcm ractaphoram
feruant Patrcs
receperit
bus.Primusgradus
armu compeumihm
cft
vniucrfalis
omnibus >qui
Euchcrius Lugdunen.
homil.in dic PcBteccftes 5V,inquit , exigit rmlitant o>do , vt citm Imperator tjuemcuntpu in militum
uangelicx,ad politiara humanam,in

qua gradus fpeciales feruantur quoad dignitatem
in familia Principis , qui non conueniunt omniftatus legis
numerumônfilimfignet receptum,fidetiam
inihuat pugnatumm
ita in ba-
recipiucurin familiamjfecundus^milicixvtcrcius,
pttKjUobenediEHoillaumnitioeft. Dedifli militiam,d
miniftrorum,& difpenfacorum
ei adiut/ientamilitia:8c infra
; feruata hac proportione.Bapcifmus eft , per qiicm quis recipicur

in familiamiConfirmatio,jn militiam, Ordoidif-
In Baptifino regenera-
murOd wam,poft Baptijmum confirmamur ad pujnii.

Baptijmo ^'ftitripoft Baptijfmmrol>oramur,8cc.
Profpcr
Profptr.
IV. Sententiarum
Lib.
l6o
Profpcr in lib.Sententiarum,fentcnt. J4X.
AW
vt fiant UtSiatores centra

dial>olMm.Bcda. in Pfiilmumi6. Dominui iUuminatio
ehri/fnan docet Chriilianos

Peda.
j^<,&c. Alcuinu J d* efficit/,cafr. 19.
Rabapus
de ih-
CzmotcnCxsfirm. de excel-
fiit,CUric.lib.i.c.}o.l\xo
HO
lentiafacronm Ordimm,&firm. de comumemia no-
&
veterU TeflamentiM^îAet diji.fiûenti. Trident./iy-Florentin. Tertius gradus fufim ruoloco cx Scriptura ,

Pattibus declarabitur iuxta
ui
&
proprictatcm diftz mctaphora:.
M.
JSLefihimVtemrvtpoblmdycharA^mmeJfifomamahfiluiam
reakm extrin-
velrelationtnt
fecam.Ex qmconFiat Fafq.j.fiti.^^. cap.tfalso impofttijfe Scoto , quoddixerit charaiferem

efferelationem rationis. ConHatetiam alios effe temerarios^qui ob hoc Scotum temeritatis notant
immo-HontenetejfereffeStumrealem^vtfiils^
foJJ^ defendi
frohabiUus tdnten poni
ei
imfonit Sotus ftpra. Sed tantum hoc
formam abfolutam
ita eius difcipuii
iaffol.hiCM. 3
MayroH.d.j.q. j .a.i o.l^bi&H.q.i. .a.%yorillon.d- 3 -q. 3 xon.i.
13
Ad quacftioncm potcft dici quod ficut non paceft probari aliquam formam rcalcm
hoc ncquc pcr racioncm
imprimi in fufccptionc Biapcifmi,aliam a gracia,&: vircucibus,
nacuraism nequc eciam per racionera cuidcnccm ^x crcdicis raanifcftis ica non poceft
probari chiraftcrem, fi ponacur forraa rcalis, cflc formatn^bfolucam realem , vcl rcfpcftiuamrquia vcrumquc faluaripoceft,qu6d fic,fciliccc forma refpediua , ficuciana\ oftcnfum cft,vcl quod fic forma realis abfoluca. S>i ponacur , non poceft euidenter impirobari:
quaidam enim func facis racionabilicer concedenda de charadcre,fi ponacur cftc,! vcpotc
qu6d eji formajpiritualis imprejfa a Deo cukunque fufcipienti Sacramentum non iterabile. Et
,
&
Tiejtriptiot
& declara-
ckara-
"^"
&
quod cx infticucionc diuinaefHcaciccr figni^cac graciam illius Sacramcnci, quod difponat ad cam, ficuc dcclaracum eft in quxftionc prajcedcnce,quia cft in codem fufccpciuo,& ab codcm agcnte,& forma prior,&: imperfcbior:& qu6.d fic indclcbihs , gum non
habcac caufam dcmericoriam corrupciuam. Etqu^d fic fignum memoraciuum rcfpeftu
fufccpcionis Sacramcnci, qua: praeccriic,&: figiium configuraciuum,id cft,fignans obliga-
tionemanimacadGhriftum. Quodcciam fic forma aflimilatiua altcri fufcipicnti Sacraincntum,

ab alio diftindiua, qui non fufcipit.
Hxcomnia,qux videnturracionabilicerconcedenda dccharadere,fi ponacurforma
&
fi ponacur rcfpcdus rcalis per modum prxdidum

ficuc
, poflimcfaluari
formaabfoluta realis. Si aucem ponacur rcfpedus realis, didum cft prius, qualitcr
ifta faluabuncur , qualis rcfpedus fic, quia cxcrinfccus aduenicns. Sed fi ponacur forma
abfoluta, neceffe cft dicerc , quod pcrcineac ad gcnus qualitacis : ncc oportet declarare
quomodo omnes ifta: conditiones fibi conucnianc , quia facis paccc.
Sed cunc eft dubium,in qua fpecie qualicacis debcat poni ? Dicicur,qu6d quia cft qua-
rcalis abfoluca
OpinioRic.
nonoportcc qu6d ponacur in gcncrc Qualicacis fecundum Philof.

o.Mctaphyf Corruptibtle^^ incorruptibile dijferunt plufquam fecundum genus nacuralc vc-
in ^.d.^.a. licas fupernaturalis

a.j.
J/S/.3.
eft
li
16 BC fupernacuralc difterunc plus quam corrupcibilc,8: incorrupcibilc,quia corrupcibilc,

i"corruptibilc concinencur fub vno membro , fciliccc fub nacurali ergo mult6,raagis
&alij mulnaturale,&: fupernacurale plus differunc,quam fccundum genus.
ti.
j/
Tifxt.
6.
14
JêfiitatHr,
Concra,fides,fpcs,8 charitas funt fupcrnaturalia qua:dam:&
tamcn conceduntur cfle
&
propric in gcncrc Qnalitatis. Hoc idcm pacet aliter, quia naturalitas ,

fupernaturalitas,non funt conditiones, nifi per comparationem ad agens:talis autem comparatio non
quantum ad ejfe in generc quia aliquid ponitur in gcncre fecundum fuam

prppriam quiditatem formalcm , circumfcripti rclatione ad agens. Ncc valet didum
Philof .Metaph.qmz loquitur de gcncre Phyfico:fic cnim nulla duo funt ciufdcm gcneris.nififinttranfmutabiUaadinuiccm. Scd idem gcnus Logicum benc poteft contincrc
multa,qux non pcrtinent ad idem genus Phyficum,vt patet dc fubftancia corporca,&: incorporea,& tie quahtatc coTporali>& fpirituali.
Mic. z/bi
X litcr dicitur,qu6d fccundum qu6d eft prinîpium configur?ndi,ppteft poni in quarr^P'
ta fpccie Qnalitatis fecundiVU autem qu6d eft principium aflimilandi , poni potcft in
tertia:&, vt cft potcftas quxdamxin fccunda:^: vt eft difpofitio ad gratiam.in prima,qux
eft difpofitio , inquantttm ver6 immobilitcr permanens , in prima,quae eft habitus. Scd
Dtmju i^Q^, j^Qj^
valet quia etfi poflct habere multas proprietates , fecundum quas aflimiletur
^'^'îsd[iucrfarum fpcci?ji;umQualicatis, tamen nonpoteft cfle in fc tot quiditatiuc.
^naiMtuor
(kfcus , non Non cnim cft in fc,nifi vna quiduas fimplicitcr ergo tantum crit in vna fpecie.
Vcrumtamcn iftud poflet hab.ercajliquam probabilitatcm dc vna alia forma:ûiafcefi generU
injpecies.
cundum vcricatern , iUa diuifio Qualitatis in quatuor fpecies, non cft proprie generis ia
variat aliquid
fpccics,
Dift.
/becies
Qux(\. X.
561
modcs diuerfos conuenientes diuerfis quafecundum efTcnciam pofTenc compcrere plures
fed eft cantum fecuiKium quofdam
licacibus.
modi
VI.
Ec forc^ eidcm qualicaci
in fe
qui potiuncur in diucrfis qualicacibus. ^Wttt dicitur
Qualicacis , quia e(l figura quzdam fpiricualis.
Scd hoc nihil
qaod e(l in quarca fpecic
cft
quia
Rich.
fo*
nil coilocacur in >/*-.
gencre per propriecaces mecaphoricas , alioquin Chriftus eflcc verc in genere fubftantia: inanimacz , quia dicicur Petra: Sc ciTcc in genere animalis irracionaIis> quia Leo dici- i.Cor.io.
in gcnere Qualicacis, quia dicicur Iuk. Egofum lux munJi,Scc. Sed -^poc^-S'
cur mccjrphoricc
^'^'^'
cx mctaphoricis colligcnda eft propria condicio rci in fe,^& fecundum illam collocanda
fpccies
poffcc
(icuc
incelligibilis
fpecic :
poni in quarca fpecie Qualicaeft in gencrc,
:
&
&
eis
quia configurac
animam ipfi obicdo
cognico.
COMMENTAKIVS.
7
AD
^Hdjiionm fiuefl dici,S)Cc.\cihA Hminaria

huius paragraphi intelllgcnda func.prout
dcclarata funt in commento prxccdcntis quatftionis, .
Ad (jMd/licnem
Sc in declaraiionc vera:
fcnientia: Dodloris, fuiquc difcurfus. Subiungic
attributacharaderis, tam communia,quam fpecfl<; caufa; vt eflc formara fpititualcm ,
cilia
tamiDeo
rabile
in fufcipicnte
qaod
Sacramentum non
efficaciter fignifica;
gratiam
itc-
illius
Sacramcnti , pcr modura difpofitionis, vt forma

prior,& impcrftaior ; qu6d fit inddcbilis : quia
non habet caufam demcritoriam ficuc habec
gratia
qu6d
fit
fignum rememoratiuum fufce-
Sacramenti ; fignum configuratiuum Chrifto,fiâns obligationem fufcipientis in ordipti
ne ad Chriftum , qu6d fit affimilatiu forma, &

diftindliaa, &c. illa fignificatio cfficax charafteris eft ex ditiina inftitutionc, & non ex Phyfica
virtute,& intelligicur feclufoobicc,fcilicct quantum eft ex natura chara&eris , tanquam forms
prioris ex ordinatione diuina : vidc cum fupra
^Htfl.fTtcedenti, refponfione
H4C omttia , &c.
adprimwn.
niptlhiledifirMtplttsijmm/ecwu&mgenus,8cc. cr-
&
naturalc,& fupernaturalc Rcfpondct Phi- Gmm ThyJS.

ep
lofijphum loqui ( vc vcrum eft ) de gcncre Phylitum.
fico ; fic autcm dicitur genus in ocdine ad tranfmutationem vnius in aIiud:non autem de gencrc Logico. Sccundo , arguit concra cundcm,
quia fupernacuralicas ,
nacuralicas non funt
condicioncs , feu przdicata abfoluca qualitatis*
fcdrefpedliue ad agcns. Vide ipfum ^fiu/?. t.pro'
&
logi.
Hic difputari
poffec
Dodorem
eft incer
hzc concrouerfia qua:
& D. Thoniam
de racione.
cam pro nunc remicCQ in comraodiorcm occafioncm , qus magis per fe cxigac craUcum hic cnim incidentcc cancum. fupponicur. Varios modos diccndf,
quos eciam Richardus fequitar , fubiungic Doôr.quos eciam impugnat^ Aducrtendum eft ad
fornuK
fupernacuralicacis
fed
Scatuit conclufioncm prdble-
, aflcrcns Hsc omnia pofle faluari , vcl

formam refpediuam , co modo quo fupri
maticam
per
Sed eft dubitm in ^Jpecie , &c. Quxrit dein18

fit , vcl an fit omnino in przdicamento ? Richardus nega^ eam poiii Richaid.
in przdicamento , quia eft qualicas Tupernacuralis. Concra Dodor , quia habicus fupernaturales collocantur fub gencre qualiutis ergo fupernaturalitas non obftac. Diccs cx Philofbpho
10. Metaphyficx tcxtu 16. CorruptH>iU,& imor- lo.Metapht
ceps in qua (pecie qualitatis
cam declarauit ; vel per abfplutam a fortiori,

qux poteftomnes illos refpcAus , dc denominationes dare. Argumenta modcrnorum contra pri-
qua docet fpecies cnumcratas a Philofopho non efle proprias;
mummembrum^Philofophica fuint,& foh^ tao-
e^
eunt
illa
difficultatem : ap fcilicet rctacio extrinr
uci^s adueniens pofiit dari ?
Dc qua infra Sft.ij.
HO
illam do<^rinam Peripatcticam
ncc diuifionem
illaro
>
quam afUgnat Quaiitatis,
per difTerentias fpccificas
Qualitati conucnirc poffunc.
ftr
fhilefoplmm
fmB, > rjf
tJfitttiMlit-
quoniam cidcm
Hxc difpucacur io
& Mccaphyuca
Logica,
DimiJtc^jUM
litMtit
M.
OfimMihua Richmli dr Bonau. ponif charaierer->fifitformA ahfiluta, in frimA, vH

fecundd fpecie ûditatis.,& foluit tjuatuor ratiowsm contrar4um.D. Thom.ponit infecund
fpecie , Alenf. dr D. Bonau. in prima^
RefutAtii
Refpondeo * ergo, quod fi ponacur accidcns abfolucura potcft poni in ftcunda fpeinprima nec alccrum iftorum poceft euid:enecr improbari. Si enim argtiicur fic,noa eft in fecunda fpccie, qux cft pocencia,quia cft fupcrnacuralis, & ad illam fpeciem fccundam non pertinec, nifi pocencia nacuralis hoc nihil eft, quiaetfi Philofophus non loquebacur, nifi de pocentia naturali , exemplificando camen pocencia fupcttiacuralis fi eft abfoluca, & accidencalis , & fpiricualis , ben^
poceft pertinere ad idem genus incermcdium,fub quoHcatc cum pocencia nacurali ficut
liabicos fupcrnacuralis ponicur percinere ad idem genus incermcdium cum habicu
nacurali. Si eciam ponacuc in pcima fpecic.vt habicus quia dc difH.ciIi mobilis : non po,
cie Qualitacis , vel cciam
&
tcft improbari.
&
Si aucem concra hoc arguicur, quia cft pocencia fupernacuralis ergo non habicus ;
confcquencia probacur per fimile , quia pocencia nacuralis non eft hal>icus naturalis 8c
fecundo, quia eft difpoficio ad graciam : ergo non eft habicus :
t;crci6 , quiaomnis ha:
&
Scotiofer.Tom.
VIJL
^h
bitus
CharoEler
eft
in pri~
ma,velfi~
cunda fpe~
cie
âly.
tatit*
Can. j.
&
IV. Sententiarum
Lib.
l6z
bkas difpdhit ad bca^ ,^cU(J
inallfe
quia ompis habitus difponic ad
Wr.
&
.. Btfticar. (ed charaacr non

quart^,
opcrandum, cx codem, x. Ethicor. charader au-
ag^ndttm,
facijitcr:
Habitusfih
tcm non.
Hacc non concIuduDC. Ptimum non ,.quia potcft habitus fupcrnaturaHs , vt eft forma.
fupcrnaturalis , d^ difficih mobiiis cffc priticipium agcndi vcl lefiftcndi corruptiuo Sz.
fernatura-^
fjc
lts,eflpo(e-
haberc rationcm poccntix fupernaturalis,

dicic
j,^j|j
hltl.
&
tamcn
cft
illud valet
adus , quos poflumus fcd potcntia poteft

immobjhs,ac pro tanto poteft dici habiprincipium , quo pofTumus in calem adum fpiritualem , vei fuper-
qua
naturalipcr pofTunius
cfle aliqua fupcrnaturaUs
tus
quia habitus natufacilitationem induiâin fupcr potcntiam naturalcm , qnia potcn-
quandam
^'* naturalis cft
Ncc limUc
forma
fpiritualis
naturalem.
Secundum vero non
quia bene potcft cfTc vnus habitus difpofitio ad ahum:

habitum principij ab habitu conclufionis habitus prinnec per hoc eft difpofitio vt diftinguitur
cipij difponit ad habitum conclufionis
pontr^ habitum in prima fpccic nam illa cft quahtas de facili mobiUs pcr oppofitum
ad h.ibitum.
Tcrtium dc bcnc ^ , & malc non eft neccfTarium quia aliquis poteft cffe adus indifFcrcns ficut cnim cx frcquenter bcnc agcrc acquiritur habitus inclinans ad bene
agcndum , & cx frcqucntct malc agerc , inclinans ad male egendum fic cx frequcntcr agcrc abfolute acquiritur habihtas ad agcndumtali adione , nequc cum bonitare ncque cum malitia ficut nec adus gcncratiuus fuic taUs , fcilicct bonus, vcl malus hoc patet: poteft cnim ahquis frcquenter confiderans Gcometriam habcrc facihtatem magnam ad confiderandum conclufioncm in illa fcientia ncc cft ibi habitus
bonus , vcl malus , ficut nec adus, cx qqp geuorabatur fic & in habicu fupernaiuraJi
fnns hahiejl
f/
dlf-
pofHio
fccundum
ficut
cogit
diftinguentes
^"""'
J)arl hahlindif-
fOT
ferentem,de
'^"^'
M'l'
jg
4y/,j
poteft cfCe.
Jôn fiegM
Et fi dicas ' , quod habitus fupe-naturalis non eft calis , quia datur ad pcrfcdioncm
hahitm ef- rccipicntis. R^cfpondeo , habitus fupcrnaturalis potcft cfTc difponcns ad adum bonum,
modo
^'^^^ "" ^"^ ^*"^ principium clicitiuumproximum,velfufHcicns:&: hoc

fidcs
/Ve'"* *- infufa non eft principium fufficicns cliciendi aftum credendi : nec charitas infufacli-
^"^'r^T*
ij.qtuli.i
cr
5. d. ij.
cicndi
aftum diligcndi :fedinclinant, vtconcurrentibus
cJiciatur.
Et
ita
dico
quod aliquis
ad argim. dC\\x.% inclinarc ad adum bonum

frinc,&\. tifTimcdifponensadbonosaftus.
d.^,.:jiudjt.j
*""".
^^"jf.
tus non
efi
teft
VI pniictf.
"
'
A.l argttm,
ôff.
& impcrfc-
ponitur charaftcr ranquam primo, &: remo-
Illudautcmquartumde
facihcatc,nihil valct.
Quia
(Srfufctes.
'
vcrum,nifi de habitu acquifito habitus cnim infufus noh dat facilitatem ad

adum , vr patet de nouiter conucrfo , cui non cft facilc poft conuerfioncm adus bonos
clicerc, fcd difficile quoufquc cx frcqucntia aduum bonorum acquirac aliquam virtu^
^^^ acquifitam.
Ad argumcnta ad vtramque
.Adargum.
& talis
nQj^ cft
froximum,
frincipitm
adus bonus
aliis neccflrariis
habitus fupernaturalis poccft remotius
poni vel potcntia
tct, in
Juta
Ad primum , fi ponatur forma abfoluti, po->

fecundum duas vias iam didas. Ad fccundum pa-
partcns.
vel habitus,
qua fpecic Qualitatis poneretur, & qualiter. Ad aUud, quantitas cft forma abfotamcn non ponitur adiua. Oportctcrgo cxponcre,qu6d habcatoperationem
8f
j.j.(p^.j.y
gjyj
cuius
fit
fufficiens
principium , vel quod aliquo
modo fc habcat ad opc-
concedo in propofito quod illa forma cft difpoficio remoca ad operaCionem. Ad quarcum patet cx fine qua^ftionis przcedcntis.
Ad primum in oppofitum non. cft inconucnicns aliquam relationem difponcre ad
formam abfolutam loquendo dc difpofitione non refpedu agentis naturalis ncc quz
fit ratio rcccptiui
fed dc difpofitionc conuenientc rcfpcdu agcncis fupernaturalis , hoc
racioncm. Et
fic
cft
do
per
quam habcns
illam
cft
conucnicnter natum pati a tali agcntc : quia
& ifto mo'
cuiufcumque agentis voluntarij ficut aliquis

voluntarie habct filium prp conuenienti obicdo, fiue paffo ahcuius adionis. Alium aucem non finc cali rclatione habct pro conuenicnti paffo, liccc xqualis fic in omnibus abpoteft relatio efTc difpofitio refpedu
(blutis filio.
Adaliud,de
fimilitudinc, patet
quomodo
fimilitudo
noncancum fundacur fuper
Qualitatem , vt eft genus diftindum , fed vt generalitcr inuenitur in omnibus formis

jatio eius j hoc cnim modo meucalicer crucifixus poceft dici fimilis Glnrifto crucifixo
corporalitcr.
COMHBN
VI.
Dift.
Qusft. X.
363
COMMENTARirS.
i9
CharH*r m4
Ty
E/potuUo ergo , 8cc. Docet poni in prima,
l\.vcl in fccunda
fpecie Qualitaris.
Hxc rc-
frimm vtt rolucio fcquitur cx przmiffa (lo6krina,quica'

dcm fpccie qualitas (ccundum diucrfas propric'
,
fi tunUm ri'
iuti fottfl.
tatcs potcft ad vtrumque hanc fpecicm reduci:

qui aucem conducunt diuiHoncm illam Ariftotclicam ede per vcras diffcrcntias , concendunt
charadlercm ad vnam tantum fpccicm rcduci:
D. Thomas ad G:cundam eam rcducicquia eft potcntia.Scd cocra hoc videcur,qu6d

charadcr inquantum cft cns , dcbeac collocari in
m- przdicamenco fed poceftas adiua , aut pafllua
J3.Tbm.fin- vcrbi gratia

ftnti*.
ftttti
>*'
& fJP'
tl>srHt-
tit
*9 m*rn-
charaêris.
non
vidctur aliud
qukm
rclpeflus
moralis cx inftituto ergo fecundum iltum non

rccipitfpeciem,aut fcdcm in prxdicamento:charadicrenim baptifmalis.licct fit habilitas.feu po:
qui redditur fubiedûm capax gratiz iacramentalis,vel aliorum Sacramccorum.Primum

ipfi competic , vt cft forma difponcns prior, non
cx natura rei, quia gratia poccft nmplicicer communicari cxtra Sacramencum,non fuppoiitP charaêre,cum quo non habct conncxionem Phyficam,quia fiucper Sacr3mencum,nucalitcr cxtra ipmm caufctur Deo,non vaciat cucntiam,&
nacuram cius i fed modum tancum caufandi moralem:ergo in Sacramento catenus fupponit charadcrcm, quatcnus Deus itavoluit, non vero ex
ncceflitate formx neque alitcr , quam ctiam vt
ccntia,
.-jit^wv
3,
mediante fide, Sc opcribus caufatur , prziequirit

ipfa opcra , vt pccnhentiam.
Secundum ctiam pacec : quia capacitas refpefliuc ad alia Sacramcnca cft cx Dei inftitucione}
ftiinti*fj'
vt patec,fuppoficaopinione probabili,
fiu.
Baptifmum
noji haouiirc efficaciam ante refurre-
(Srioncm, 8c raortem Chrifti,
data
cft
qus cenet
quai
cft
quando eius forma
fenccnria Lconis Papz, &: alio-
rum, quos fuprk cicauimus camcn

:
fuiileordi-
&
nacos Apoftolos Saccrdoccs ,

communicaflc
menfz Domini fumcndo Euchariftiam in vlti-
ma Ccena conftat, Hoc idcm patct etiam de charadere, inquancum
quia
cft potcftas
eft potcftas
akiua in ordinc,
&
non principium
moralis
magis crgo videcvu: charaêr ftacucndus in prima fpccie: quia conftat efle
Phyficum
fier
fui adkus
modum habitus diflicultcr mobilis
& ind-
cbilis. Scd quidquid dicacuc res cft obfcura; faluancur enim Concilra
Pacrcs,quoad ea qux de
charaderc doccnt vcroquc modo ; faluantur
&
&
firoprictates cius,tam
communes,quam
parcicu-
ares;quz vtplurimum funt moralesprzter hoc,
quod
cft cflc
formam
fpiritualem imprcflain
&
indelcbilem, quod magis proprie (pehabicum.DiccsiDodlor dicic rcduci pofle

ad fecundam fpeciem crgo erit potencia,
non
moralis. Refpondccui qua cft forma prior de fafto,dici poflc poccntiam Phyficam aliquomodo.
animz,
lat ad
10
CtHtriutrJfM
dt hmkitu, (^
^M
iniift-
rerui im indi-
uidui.
^ffirttuu
Dt-
Her.
D.Thoin.
AlenHs.
D. Boniu.
&
b Tmium de henejdr mêySiCc. Hic doccc dari

habitum indiffcrencem in indiuiduo flcut &
a6lura,qui non fit principium boni,vel mali operis:vide Dodkorcm in z.dift.7. quzft.vnica, $. De
pritno dico, &c. J^fl.^x.& ejuodliheto 18. Circa hzc
mouetur controuerna i,i.<puft.i 8. Art.cf. Sc varij
fant modi dicendi. Nequc vidctur D. Thomas
ibidem, & in i.dtft.î.de nuUo, ijttt.ft.i. m.^.
j.
Cum Doikore tenent partem amrmatiuam AlenHs j./>.^f/?.jj.i.j. D. Bonauentura i.dift.î.
turt. i. qtuft. 5. eflet prolixum cam cx ex infticutQ
Scoti oper. Tm. FIIJ.
t:
&
tamcn eft cx Hieronymo Hieroo.

apud Auguftinum , Nazianzcno ertu. j. Naziauzea.
iti luliamtm , \bi aflerit eam efle fccundum Philofophiam. V;de annocaciones Eliz Cretcnfls. Elias Ccehic probarc : manifcfta
1 1.
epifl.
Sequicur ex Paciibus concra Pelagianos , vbi

agunt dc poteftatc liberi arbitri) ad raalum,
ad
opcra vicz przfcncis , quz ad virtutem non fa-
tcnfis.
&
ciuntjflnc gratia
negant autcm poceftatem ean-
H^
dcm ad bonum, finc gracia
Chrilti. Auchor Hy- Author

pognoftici inceropcra Auguftini tom.j.Ub. j. in pug/H>IUci.
principio EJfe , inc[\iil,fatemttrliberumtarhitrium
:
ornnibns hominibus
habens tjuidem iudicium rtuionis^
<]iu ad Deum pertinent fine

aut certe peragere ^fid tantHm in
operibus vitt prafintit tam bonu , tjuam etiam mali>:
non perejuodfit idoneum,
Deo , aut
inchoare
honis dico, epiAdehono ttatura oriuntttr, id eft,velle
iahorare in agro
vetle
manducare
& hiberr
velle
habere amicum, &c. velle ejuidauid honum ad prafiit-
tem vitam pertinet , &c. Profper contra Collato- Ptofpcr,

rcm eandcm fcntentiam tuetur.Fulgentius de In- Fulgent.
carntuione , &gratia, cap.x6. loauncs Maxentius, loan. M<>
S.^tmxAnsdegratiaj&Uberearbitrio.Knûînns
jcnt.
de Ciuitate Dei,Ub.
S. Brnar<].
t. cap.
14.
connumcrat
intcr
hzc opcra artcs Mechanicas, cas difcerncns a bono virtutis , & a peccato, quofquc rcfert viribus
AauAin.
libcri arbitrij acquifitas ellc.Gregorius homil.iy.
Scoici Acadcmici
& Pcripatptici apud Augufti-
num Ub.c). eie Ciuitatc,cap.^. bona corporis , diuitias
bono virtutis , quz

& apptobat AuHieronymus in illud Ifaix
dignitaces difccrnunt a
Fhilffifhi
mpud Au^tt'
ftiHUn,
appellabant indifFerentia,quod
guftinus
cap.55,
&
ficut
uiueiite atidientesme, Scc.
Patrcs ergo la-
quunturdchis, vt difcernuntur abono virtucis,

ad quod requiritur gratia , & loquuntur inexcrcitioific eodem modo eciam Philofophi loquuntur
ergo fupponunc adtus indifFcrcntcs circa
hzc, qui neque boni , neque mali funt in cxcrcitio. Ad hzc facit articulus ij.damnatus in Concilio Conftanticnfi contra loanncm Hus NidU
fitnt opera indifferentia, &c.
:
Probatur conclufio ^ ratione,prim6,quianulcft przceptum , ad quod hoc rcduci pofllt
lum
in vniucrfa Icgc
frtbatit
opcrantcra deliberate operati rMicnt.
SuHum
tfo
dcbcre honeftc,qîa illud przceptum non eft

fttetftStUincgatiuum , vt per fe conftat , quia illud non ex- gOMi fimfer
tenditur vlcra mociuum virtutis in fpecie,feu ex-
trema contraria ; hic autcm fi aliquod cflct malum, eflct lantum omifllonis:non przceptum affirmaciuum ; quia hoc tantiun pro determinato
ttd
fintm ho-
ntJtAtu infin'
Xulii
tftr.i-
but.
tempore,& circumftantiis obligat. Deniquc nullum eft przcepcum, auc rcgula opcrandi moralis,
hic,
& nunc, fiuc per fagam,fiue pcr profecucio-
nem, quz non deccrminac aliquam materiam,
&
motiuum virtmis in fpecie alias eflet inordinatum , & inobferuabilc , cuius obferuantia ctiam
,
eltec
infruduofa,
cum ad nullatn in fpecie hone-
flacem reducerccuc.
Dices ex co
oriri
obligationem
quia ratia
bomini >ac proinae debet femperex rationc agccc. Contr^ , munct eadem difficultas:
pccc fccundum qu.im honeftatcm tcnetur agerc?
Secundo, hjoc tantum eft confiii),non obligationis i ficut enim iuilus non tcnctur femper
daca
agerc ex iuftitia,&meritorie,qua}uis iuftitia

in
Rt^tnfit.
eft
eum fincm
dum
fiucm
data eft ; fic eciam neque fecuninclinationem rationis agere ad honeftl

>
& fpU. latio
non inducic obligauooem

li h
nid
t
ImfugrMt*.
Lib.
364
StU
IV. Sementiarum
, ad quam quis teneci;r

fecuiidum legemtrufficit non aêr^ concraracio5iem , aut iuftitiam , ad obferuantiam ptacceptorum negaciuorum , ieu legis prohibentis adhma:
r*tii niCi cx regula obie^biua
0iiigt fiiu
'/"**
profcqui veri fecundum ratipnemjjiflet opus

praecepti
fcmper,
d bona
*"^1^
*"
*"*
'
&
**
nacurx , rationis ,
lcgis , magis ordinatur ad ^
fincm vltimum inreipfa,qu^m adrationemho- aukm agidl
ncfti,vt panicipatuc ab aliis,qux funt media henefti Mger*
ad finem yltimum: quia redka ritio magis di- *finechmri^
Aat ordinace opcrari feruando otdinem medi) ^*'"'
ad finem , qu^ra opcrari ad finem , vbi nullus cfl
ordo opcris ex obiedko fuo ad finem , quale cft
opus indiffecens ex obiedlo fcd in prioribus ordo ille fcruanduseflrcant^m ex fcoQgruitatc-;
non neceffitate : ergo k fort iori idem erit in pro-
bonumvirtutis:nam redâracio in faAibi-
obieî,&exigcncia nacurali homtcfgo obicAum vcrobique eft indifFercns,

vt; concedunt contrarix opinionis aflertorcs .(equitur qu6d recâ racio,quz ex principiis obie-r
pcincipiijs
pis
<5bi
fi
procedir, cifque
canquam
regulae priori cora-
nacnfuracur, vt in his prxcise vcrfetur, abftrahat
ab honoftate ctiam in exercitio,& fubfiftat ad

motiuumnaturalis honi,&conuenientiam obie-
^{ hocmodo, &
fecundilim inclinationem natu-
ralem, tam potentije , quam aftus : vndc ficut tx

inclinatioqc rebe racionis , in maceria virtutis,
ineliniuh itd
nemo tcnecur in via, operari (empcr optima , vel

quac mcliora funt i quamois ad hc ctiam fit potior inclinatio potcntiz',
iuftitiz;fic etiam
&
jiequeagendo in materia
, ad quati)
indinatio potcntiz , tcnctur agere^x fine cxtrinlecQ , aut noncfto quarrmis hoc confili) fir,
indi(F(prenti
eft
&.fecundi^m'incIinationcm potiorem ipfius racrgo neque ex inftindu naturali , ncque
Tx
nuUtett-
tionis
/ii
obligMio.
cxratioucctiam reeulata.ncquc cx legc vlla proinulgata , nequc cx neceflitace motiui, auc ipfius
operis, colligicur calis obligacio ; oner^ auccm
non func aggraanda magis , quam lex & rela
hm^
ratio difkanc, qua; func rcgula formalis
îua
& obie-
Aliqui refpondcnt hoc pracccpcum non cfli

poficiuum, fed reduci ad prxcepcum de dileftioRtJPonfit.
JatfugnMtur. nc Dci. Contrk , inde fequerccur omncm aûm
noftrum deberc eftc ex fine charicacis diuinac fccundum obligacionem huius pracccpci ; fird hoc
rrMpturn eft falfum ; quia dantur plura prxcepta , in quie^^miii vA bus quis opcratur honefte , non
rcfcrendo adiim
l-l^*-!-;'- in finem charitatis ; licct charitas fit fim% praerS virtHtnm
frteeptum
cepti,& legis,non tamen intrinlccus , fed cxtrinfccus finis eft, quando non in propria materia vcrfamur; talis non cadit fub prxcepto quod
tantiim c</picitmcdium crgo, &c. Scqoclailla
:
probatur : quia praeceprun;i de fine , quale eft di, magis dccerminat mcdia pcr fe ordlcx obiedo fuo ,
finc IcgiflatxtrMcA."' "*^* ^^ fincm ,
toris , quam ad illa, quz cx obicfto nullam habcnt ad finemproportionem,aut efficaciam ;(cdopera aliarum vircinutn func media primi generis,quia ifta funtquibus merciTiurlaudcm,aut
in quibus tam lcx , vt ordinat ad
vituperium ;
finein charitatis,quim cciam refta raciQ,fcu prudencia vecfacar.
fini*
m*ii*
^*' *'
&
Jedlionis
&
&
&
&
pofito.
Prxcerca, homo eleuatus pcr mcdia fupcrna- 2*dem iftrn.

turalia,& gratiam, itafehabctinordincfuper- ''* "^""'
naturalium ad fiiicm vltimum , ficut conftitu- '^'"""i'**'
tus in ordinc naturx ad finem honcfli ; (t6i ibi
iûUaeftobligatio fimilis : crgo neque hic Maior patct, quia idc6 tenctuc in ordinc natucali
confticutus fecundikm finem honefti agcre vc
deliberate agic , quia habet media ,
^cultatem fic agendi , fcilicet rationcm , liberratcm,
in quibus fundatur po(Te,& fecundiim inftinlum naturalem ,
inclinationem rcdx rationis ad hoc ordinacur. x quibus colligicur eum
haberc pracceptum naturale, fi quod eft, fic ag'cndi fcmpcr : fed conftitutus in ordinc fupernaturali habcc media pcoporcionata in fua facultate,ordinatur ad finem (upcrnaturalcm fecundiim
Icgem,
cleuatiOnem, (ecundiim inclinacionem
tcfkx rationis , qux cft per fidem , arque ctiam
ex natura ftatus , ad quera fubleuatur ,
fecundum inclinationcm iufticix , quam habcr,
in
gcacix : ergo curric paricas in his ,
&
&
&
&
&
&
iWis.
Reipondenc aliqui difpacicatem e(Ic,quia finis
nat^ fub praecepco dilcdtionis. Pcr hoc cxcludi, qui dicunc hoc prxce-
tur cefponfio aliorum
ica in
2^
Rejltrfie.
omnia in
obligacio referendi
eft
finem nacu-
Concra,hxc refpoiffiofeipfam
ralcm.
dcftruir,
JmptpiMiur.
nulla eft repuenancia finis nacuralis ad ^'^"'"Jf"

uj)ecnaturalcm , poilunt femper ftare ; quod ^^,'*^",- ^'fv
Jiuia
fi
cft adus virtuomni macuU, & deordinatione; quin rcferri poffit vt mcdium, ad finem
fupernaturalem , ad quem cam confilia,quam
ctiarn
tis
de
fidc cft
quia nullus
charitntim.
in gencre,feclusa
prxccpra prima, quim opera ex his fa^Sba, referpodunc magis qu^m opera indifrcrentia : crgo fcmpcr poteft ftarc rcftitudo finis fapernaturalis cum redlitudincfinis naturalis:ergoobliri
gatio ponendxreditudinis nattiralis,
deliberatis
& nunc, & deccrmi-
non
nacur;icle6
tollic
fincm fupernacqralem ; non
f;acionem
hic,
non
obligacionem operandi orca fincm nacuralem , cum ipfi non oppofupecnacuralis
mcn
non cadunt
Opera auccm indifFerenci.i ex ohicSto nihit

conducunt ad finem , nequc aliam poffunt hahere honcftatcm practcr illam , quae eft folius
^nis:ergo \ fortiori minuS comprchenduntur
fub prccepto charitatis naturalis , aut fupernacuralis diuinz , quam opera virtucum,quae caper fc
&
in agcndo.
ij
fimfer.
.re,qukmdmnagit fccundum honcftatem, agere

^fccundiim chat itatcai&diledionem Dei fed ad
hoc nullo modo tenetur feclufis faltem circumAantiis aliquibus , in quibus prxccptum dilc-
auc agibilfbusnecefTari^ conivmdbefthoncilas,

libus proccditex principiis artis ,in agibilibus,
^tirA:^.
enfirmtf$.
'dionis pcraccidens obligac : ergo , &c, Proba- ifen efi mscur maior quia homo fecundum inciinacionem "" **>}'i*tio
ex
ln(lintiAi
14
&
inclinatioee racionis, naturx ^

legis, dum agic
deliberate , agere iccundura honeftatcm in gcne-
neceiTafium vitac,quibu$ncquecxlegc,neque cx diaaminc reftac cacionis in faftibilibus,

auc
htnum 4f-
naturale , tamen non decerminant fpeciem eius.

t confirnutur , non magis tcnctur homo ex
non foljkmdaca eft,aut inclinac

ad bQnum*hone(him , (ed etiam :ad commodum,
incU.
1i.*th
quod nunquam obligac
Praeterea ratio
X 2,
ttat
a^cmatiui
& pro femper.
ptum eife
non
tolfie
ct
> ^.
'
obligationem ponendi rcditudinem fupernatuSed hxc cx iifde pcincipiis coUigiturt

fcu peromnia fimiliter concludentibus,exqui<
bus aducrfari) coUigunt obligacionem reîtudi-.
nis naturalis , vc deducunt,in fingulis opecibus
ralisfinis.
nam
&
poncnd^
homo
eleuacus habec obli-
rcdbicudinis fupemacuralis;
ic^ noninfingulisoperibus,quiancclexjnec
p^cata contra finem na-
raiio id pExfcribits
&
turalem
.'jj.s.a
VI.
Dift.
etiam ex conacxionc vtriu(que

finis de fiCto, ruppoHti ordinatione kominis ad
finem rupernaturalero,contra fincm fupcrnaturalem : vnde ergo colligitur poiior obligatio in
vno, magis quam in altCro?
Si fone quis intelligat illam obligationcm
rc(fkitudinis natutalis , poncndo ira eHc detcrmitiiralem funt
16
Tiatim,
& neccdariam in zt\x indiffcrenti, & de-
liberato, vt
bet illam
(empcr (it vitiofus , quando non hahoc, inquam , eft fallum , quia adus
indifFcrcns,
folum non
Ci
Rzt ex folo Bnc fupematuraii ,
crit vitiofus
non
(cd ctiam mcrirorius,
dicentc A poftolo ; Siite etUtu,/me hiidtif ,Jme mUquid Mlind fiKtMtis f mnut in notnitie Domini fit'
&
cite^ Scc.
fecundum
iliud
Matthxi
derit ctdicem atpufirigidtîHercedem recipiet.
confirmari poteft ratio pofita
ptum
auia
ûi dex quo
fi
pratce-
decerminatz obligationis ad honcftatcm in gencrc, l>oc

cft, naturaicm virtutis , non potcft exccdcrc profiue prohibitiuc fiucprxccpriam materiam,
ptiuc, &affirmatiae cancipiatur,perindcobiigaoit ad honcftatem naturalem.
iilud de rcîtudinc naturafi
fit
&
Primum
quiaagcns fcconduravirtutcm Theoiogicam non tenetur poncrc aiieftfalfîm,
&
quam
lis
naturaredlitudincm virtutis moralis

quando non habet conncxionem per fc ne-
quam femper
habcrc cft omnino

faifum ,
paradoznm : ergo fi in his non obiittptMin n*tngat fic etiam nuilum cft przccptum fic obligans
r*l* obligMi
nominem,vtagat determinatc modo di6lo fcdittrminAii
d hontfittl cundum honefUtcm naturalcm , in Hngulis opcin / irt in ribus fuis } vt patet in opcribus Theoiogicis;
pnimlii iH-acquc etiam in aliis operibus indifTercntibus
hm.
fimiiitec oUigat ad honcfbtcra naturalcm deccflariam
&
tcrrainatc,<juia, vt didiim cft
ciim
fit
praccc-
naturaic, fcmpet obligarct,& pro fcmper, fi cft negatiuum, vcl pcr modum ncgati-
ptam
ui fc habcns
fed opus indifFctcns
fadum
cx
Thconon habct vllam honcftatem

in gcncrc,aut fpccicqu* fit virtutis moralis
motiuo
(upcrnaturalis.aut virtutis
finis
logicae ptxcisc
naturalis
ptum
fic
:
crgo ctiam nuilum cft tale prxccobligans dcterminatc ad taiem honc-
autcm fit prxceptum mcrc affirmatiuum , vt cfTc dcbct ; patct cx natura huius prftatcm. Si
noB
obligationem in finguiis opcfcd pro dcterminato tcraporc ,

circumfbntiis , qux non occutrunt pro
fcmpcr.
Tertio rcducendo hanc ^tcntiam ad praxim
cepti
inferri
ribus dcliberatis
&
>7
T*rti rtl.
inctnut-
jlk
nifti,
df frM-
confcientix
vidctur implicare piuca
quz non
quia fcqucrctur homincs fic .plc<rumque peccate , fi cft taiis obiigatio : quia ntque ipfi pcrfedi omnia fua referunt in fincm
naturalcm. Vnde praxis poenitcntiz non videtur adtmttete kaiem obiigationem , quia nequc
fideles injbis faciunt fctupuium in omiffienc,
fcilicct ikciendi omnia indiffcrcntia ex finc hofubfiftunt
ncque coiWcirotcs,aut Sumraift^fc

iao fcilicct quis pror
ieccrit lapidem in agt o , aut fummoncrit cx itir
netc impcdimcntum,vcl futor fuit cx honcfta-
nefto vtttutis
his pluriraum implicantnt
qu ab ipfo , Sc obicfto eius fcparacftttanquam finis cxttinfccus opcri nc-
te virtutis,
bilis
:.
que etiara alwoiuerctut-irtfjor.o poenitcntjx ,,qui

loiis his adibus accedetet ex dcfedu matciîac
fufficicntis.
xim
non
!rridcnt.
-,
led
Aducrfafi)
communi^
Roa
prol>ant hanc. prar
fine vi^gcnti fundaincntQ
eft tmprobanda: &;%lioquin cum numerus

pcccatornm t% Tridcntiooyfjjri^. c*p.jôt pr<;
Scmi 9per. Tm. yilL
Quxd. X.
;6s
ccpto Sactamcnti 'dcbcat confiteri
hoc prz re-
liquis incomnxxlum fuboriretur , qu6d vix poenitcns cxaminarc poflit intcgre confcicntiam,
aut confiteri fingula ciufmodi ,
vix cxpcdiri
&
pofEt a confeffort imra6 Sc vix difccrni intcr

ipf6s adlus,qui ex obieô funt indiffercntes,
ncqueconftatcx fine vitiatosc(fe,nifi in eo folo,
q6d deliberate fa<^x fint ; nec conftat ftcx mo:
riuo honcfU,aut ncccflitatis aiicuius naturalis
commodi, immo circa ipfamdelibcrationcm
re-
quifitam hxrebit poenitcns.

Prxterea,quxnam regulain his iudicandis fet'
uari potcft a confcffario ? an vt mortalia iudicabit,& puniet gtauiter ? an foUm vt vcniaiia,lcuitet
Priraum
cft
^g
rigorofum , quod non
debet induci fine fundamento fufficicnti : fed

neque fccuRdura dici potcft fempcr quia ntdlum prxoeptura naturalc obiigat ad foium ve:
nialc, nifi cxcufct lcuitas raatetix
ratio
aut indclibe-
lex enira natutalis cft in his
qux
ha-
bent neccflariara conncxioncm cura natura,vt

ordinatur ad fuum fincm , in qua fola indeli-
&
beratio , vt dixi ,
paucitas matcrix excufant
deordinationcm , ne omnino grauis fit ; cum nihii ita repugnet redlx rationi ,
rcgulx agendorum , quam dcordinatio circa finem : nam cx
modo ordine rcfpicicndi finem <iiftinguimus
pcrfeciioncm virtutum ,
malitiam pcccatorijm :
hac eadem ratione iex huraana cedit icgi diuinx , quando ciica candem mate
riam,vt contrariz concurrunt,& icxdiuina pofl'
&
&
&
&
tiuanaturali.
Prxterea , fcqucrctur quod homo feraper ha

beret obligationcm operandi deliberate,quod
cius fragilitati
noncongruit,&
t^
Suppofiii
c/Tet obligatio *'/'
ad impoffibile pro ftatu ptxfcnti. Sequela pa- *t*^^^*

***'
tct , quia (i homo oblieatur ad opcrandum cir- 7.*".**
nem dciiberatc , tcnetur etiam apponere dirt /iquiiu^
ligenciam neceffariam , vt apponat mcdium ad MigMi ept.
hoc rcquifitum ; hoc autcm cft ipfa dclibcra- '*"'' ^''*^
tio : crgo tcnetur fcmper opctari dclibcratc ; hoc
falfum cft;crgo prxccptum illud ctiam non fubfiftit ; cum ncque ex natura hominis pro hoc
ftatu fcquatuty aut obfcruari poffit ; ncquc etiam
cx icge cxtrinfcca promulgata , ncquc cx opctc
aliquo pcxfciipto , cuius impedimcntuvn cllet
opus indiffcrens magis, quam omifllo boni operis fupercrogationis, quam non effc pcccaminofam admittunt authores prxfati ; doccndo cnim
non dati puiara omiffioncm , nequc iam datam
ffc malam. Eodem modo fbtucndus cft aiftus
ki indiuiduo indiffcrens , qui ad neuttura extrcraum alicuius vircutis cx obicdo inclinar,
aut medio eius confequcnter repugiut ; quin
tiam ille ipfe a&ns ,cui annexa eft omiffioopesis boni fupcretogationis ,poteft effc indiffcrcns
etiam inindiuidiio. Vndc ftcutadus iiidifFcrcits
ex natura fui motiai intrinfeci non rcpugnst
adhii hoiieftatlicuius vittutis , aui hie ^& natic
eft \n prcCepto ;.ficiuiam non oft ftindainentum
.ex lcge natvurali , aut.ipfa natura ;.vade compr^Jicndatur fub tali ptxcepto oatuoalilcx-jejtttn Linmnatn.
natutalts rccipit inierprctacione ilcgc pofitina; raUm imtervnde ^cut haiC' nntla W, quondo ncin babet ma- pr*ttnrf*jir.
teria bonj^cpolitici, aut victuti5j0ec prooedk '""**
foaindiHn.rcgal3s prudentiarjaHtcr.. Eodera rao.domaccria ijidifferons ex ooftua fua,.& obie, cx na;uraU inclinatiottf natuic noftrx ad
bonunXtatiopis hcmcftx.xficu^ non utat fpc.cicin. wta>iHmcoraprchendituc rabprxcepto altquo per.fe fuodato in nattira ^ji&îtAt&Msn boHh 5
uura>
.
'
rurn
modo legcm
cxplicando hoc
Iiijcta
IV. Sententiarum
Lib.
366
modum
natiiralcm,
corum
interpretandi
qui lianc
tia
oblJgationem ftatuunt.
Neque edam pcr

fe,(yptr e- prasccptOjhic,
tUt!tl,
accidens continetur fub
tali
& nunc,quando ipfum praeceptum
obligat in propria materia , quia obligatio

pcr accidens oritur ex hoc pr;Ecisc , vt fummouentur impedimentum a5bus prxcepri, vel pona-
non
per fe hic,& nunc reqnifitum ad im-
medium
tur
ell
peccato morcaIi,& habeat copiam con; hoc modo per accidcns , quia tcnetur
dari polfc
dilFcrens. R.cfpondcnt aducrfarij ad
honcftatcm
modo conducatad com-
modum,verbi gratia,corporis,modpnon
adiun-r
gatur circumftaqtia vitians aftum. Contr3,(ic

quacftio dc
cric
tcntum
dari
ra.irim
virtutis
nomine quoad principalc iutamcn cft,hoc fuflicere adadum
& deftiuimt
quia dicunt
indifferentcm cx obicftojfcd fi ad
auum
fua principia
quodcumquc motiuum bo-
honcftarcrr. uifnciat
ni naturaiiSjfeuconuenienti.T obicdi fecundum
comiT!odum
obiedto
nequiL dari bonumindiftercnscx
crgo,&c. Patei fubfumptum,quia nul-
Jum opus excrceri potcll , cnnquam propter (e

vo!icum,quin neccllario faltcm includar ratio-
ncm ccmmodi aliiis non polfei elTc obicdum

bonum rcfpccîuc ad appctitum naturalem .au:
,
rationaian, nfque CGnlcquentcr volibile. Prstcica , Philoiophus z. Ethkornrn , cap. 4. dicit ad
bonitarcm virauis rcquiri,vt iizt a.-di'\o propter

ipfitm , :d cft proptcr ipfam bonitatcm virtutis;
,
rcqiiirrt
cnim
vt
iint
ex clectionc,
.-goi
f^trtis
non
yjifTnf ta'Kcrr
comn
ti<'.e
^liii.i
Cfiod
aijttnr ohedi:nti.
dili-^nnt
von
irt
&
.:
hi
iiifru-
^rjllbit^.
facra elotjuta
Cjuod fponte irnpendi-
p;tt,c^'Vt: s
dorninicis
nlmirum
&
ex chari-
pra.xirntm
tam.-n lUa fithlimia dile&ienis p^tptia
a'tec^Hi'.mury cjuia
amorcm
fiitim
non fptritualiter.,
Qiiibus verbis often-
C!*ri/iesr. fidcarnalitcr impendunt,Scc.

./
lic
h^tc dileEiioe
SeJ aihid ift
tM'' r:acnr<e
illo efi :
oportet fateantur etiam
nitus adipifii
Deo efl^
qttod fi abfiirdijftme dicitur,
honam voluntatem
nos diui-
&
dcrtribi).^-
ailcnr
omncs
virtutcs flucre a radicc
ncgat hanc
charitJtcm.iiuam vocat carnalemLOgnationis,
eiTe ex cliatirflte obedicntix legis , &: prxceptis dorainicis , quamuis ci cloquia Dci non
chariratis
: irt"
verbis putern
cit.-;tis
crgo crnfct dari

cxercuio ad:um indiftcremcm , qui ncqiTCp^-ccontr.adicunt
ftiliccr lex
duhitat dicere nullo
modo
iufii-
malam ,fid pejfmam
ejje
Ex hoc loco multi conccdunt Auguftinuin

omnino cire in oppofira fententia idem ctiani
exiftim.it P. Vafquez j licct nobifcum in condu:
fionc fentiat. Refpondetur Pclagium afteruilTe

,
feu libcrum arbitrium ex
Deo bonumautcm
virrutis,aut vicij cx nobis
folam volunratcm
;
Explicatur
AHgUjiintu
tx fubieRa.
rv)tttri<i.
prxccdcntibus verbis AuguexUh. 4. contia lulia

in loco prxfato ,
cfte,vt patet cx aliis
&
ftini
num cap.
^.&lib. i.degratia Chriffi in principio
& vbiquc;in hoccnim dogmatc de gratiaChri

crrauit,cam in naturam.aut legcm rcfunAt contr^, fidcs docct cum Auguftino bonum virtutis eirc ex Deo cxcitante,& prxparante voluntatem , & adiuuantc per grariam
Nulla autem alia in hac quxftione de bono
virtutis fuit ipfi controucrfiacumPclagio vndc qux liicdicit, negando mcdium inter bonara
malam voluntatem, intelligenda funt iuxta
materiam fubictam virtutis,& vitij , non autcm inmatcria indiffcrenti , qux cx ratione fua
ad neutrum fpcctar, ncc vt bona, vel mala in gcnere vitij , aut virtutis proponitur, ncque ad
fti
dens.
&
caiTi
fpedat alfettio gratix Chrifti
quam
fufti-
net Auguftinusconcra Pelagium ncccfTariam ad
opus
virtutis.
Dc fimili
gultinus
materia indifferente loquitur Aurefpondens ad argumentum
epifiol. ip.
Hieronymi in epiji. ti- quo conrend^cbar obfcruanri.im Legalium fuiflc nialam , non vero opus
indiffcrens,eomodo,quo opus indifFercnsftarucbanr Philofophi inter contincntiam,
riam
verbi graria , ambulare
Hicronymus
& luxu-
&c. de quo idcm

Hoc nec bonum , nec malum efi , in,
quit.yAw enimfecerisyfiue nonfeccrit,nec iufiitiam ha-
&c. Hanc dodtrinam admitAuguftinus in epifi. 19.

fic dicitSacramenta vetera poft paffionem Chrifti , ncque bona
fuilfe ncque mala, fed pro aliquo tcmporc to
hebis, nec iniufiitiam,
&
tit
fola
quia in prxce-
omnino non diligimus , non
voluntatem,fcc.
Aducrtendumautem eum loqui dc infmctuofa

etiam
chariraie, non folum in gcncre meriti,
,
Quis vero
efi.
lcrara
in genere vimitis, feu Honefti
efi : attt
tiam diligeruem nen medo
nonprodileflionem infrudtuofnm,
hibitam,qunc ex prarceptis dominicis non fir.
dit dari
&
& libcrc, &
percundem alinon iuftc.

Cotitn:n.itur cvgo racio Doctoris ex Gregorio hoiriil.17 i:i Eu.ingclia: Simy inquit,w//
cjni diU"-^ri'- np.rirnos, fid ptr ajpûm cogMattonls,<^
propter ipfim no'.ir!taicm;&
quis porcft lufta opcravi , fed
Crlfi-.
\\\o^\i ,Uhera cju&iarn voluntas c.v
4juam (juod ab
bona
locis
aftum indrf"ci.enrem: verbi gratia.li qujs det

clccmofynamjnonintcndens honcftatcm intrinferani aitus , aut extrinfccam finis , cum hoc tamcn non nuendcns aliqiiamdeordinationcm,aut
motiuum prohibitnm: crgo talisaJûs erit inadiis fafficere.vt aliquo
&
miniis , miniis hona
&
m. ciratis, etiam in matctia ipfa virtutis
Imj>4d^na:i4r.
jt
Obiiciunt aducrfarij Augultinum deprccator.
remijf. lib. 1. cap. 1 8. vbi dillcrir con- Otieilic.
,
Auguftin.
tra Pelagium cx illo i.adCorinth. 4. GUiidlfai>ej , tjuod non accepifii , &c. fupple it Dco. Numfi
meritis
refpeitu actus inditferentis:crgo,hocdato,fcqui-
nuUo pixccpto comprchendi.

Vltimo taudcm,rario DodVoris probat
Kepn^î).
portionc cxcmpli , in quo format argumentum,

ilio, quod adducit Grcgorius.
cum
qtutmcjuam voluntas mirurn fi potefi

fn medio quodam ita confifiere , vt ntt bona , nec mahona eft ,fi
la fit : AUt ertim iitfiitiam diligimus ,
tur
tt
feruara pro-
dignc acccdere;obli(:atus ad facrum die fefto.tcIietur fimiliter omictereoccupationcm,alioquin

non prohibitam fiincompatibilis cftcumaudinunc,
tionc facri nihil horumcompetit hic*
}0
Ji/i-rcntcm.
fcntcn-
(\\ix cft
ÛA adhuc potefi ejfe , zel hona , zel mala ; bona vero voluntas ex nohis efi , melius efi id cjuod a nobis,
, C\
vinuJi3um ir.-
Doftoris, eiufquc argumcntuni
in nohis
"I
fccunduni lcgem virtu-
elt
mandatorum
tenetur confiteri ex pracccpto Eucharilba:

felForis
Dari
neque
plendum prxceptum:vevbi graiia,communicans

cjuis in
:eriit
hibitus cft
tis,aur obedicntiar
& lib.ii. de Ciuitate,cap.i^. difcernit cla-
&
bcnc viuendi ( qux funt virtutes ,

Dei gratia donantur filiis promilfionis in
rc ab arte
Chrifto)alias artcs inucntas ingenio
humano,
ibidem diftinguens intcr ea qux Dei gratia donantur

alia , qux viribus naturx excrccntur,
atquc in^cnij humani vnde quando hic dillerit contra Pelagium non dari mcdiam volunratcm inter bonam
malam , intelligit in matc,
&
ria iurtitix
& vitij
&
fcilicet
mcriti
& demcriti
virtutis
non autem dc iis qux indiffercntia ad

hxc funt & nuHo modo fpetântia. Loquitur
;
crgo
3 3
Dift.
VI.
etgo ie bono virtutfs cr generc, circa qnod ncquit voluntas clTe indiffcrens, quin dc Uto , vel
ûtmtii V- bpna,vcl raala
fit : aut cnim prxparatur a Domi"*
^*^ diligJt iuftitiam, aut cupiditatcfcduciiiJv* Mith
iuftitUm
fit
'"f &
fic
fequitur iaiuftitiam< Vnde omnino non
diligcrc iuftitiam
14/.
modo diligcre
vel nullo
<ft
contcmnerefimplicitcr}& idc6 hanc voluntatcn

nullomodo diligcntcm iuftitiam, rcftc Auguftinus dicit pcfnmam,quia hic cft vltimus gradus
iniquitatis/juia^rf^ror em inaltitudinem peccatnandeiiemt comemAit,icc.c^c\ae peior hxc volun-
kona
& malm bomo de malo thefanro profert maU.
veHmm atiofitm, &c.

ûx eft featentia accommodata didis , gloffa inDico antem vobu,quaniam emne
terltnealiscxponit dcfriuoIi5,& mcndaciis:vcr-
bum etiam
quam quod ex Dco. Ad hoc probandum inquo diligitur
cft ,
profcrtur.
tisnullomododiligcntisiuftitiam ,&
eftcontemnens iuftitiamex
tnalitia,&noncxcaufa infirmitatis, aut ignorantix.
Oportct ergo fic intcUigi Auguftinum ab omcibusiquia Dodores altcrius (ententix,qui hanc
nobis authoritatcm opponunt , admittunt aliquod opus iAdifTercns ex obiedlo;& ip(c (andlus
Augufti<ius,vt przmifTum eft , illudctiamadmit*
tit in exercitio in indiuiduo non loquitur ergo
:
omni
fint rationabili caufa profcrtur,aut vtilitatcAIij
Patres intclligendi funt
ad cos
eodcm modo ,
vcl rcfpc-
&
mortificationi fluqui filcntio ,

quorum vetba debent efle ad xdificatio-
t\\xe
,
Obiiciunt terti6 dilpendium temporis incuropereindifFcrcntcquodmalum cft.Rcfpondetur negando antecedcns, fi fubfiftit finis naturi
in
tum
eft.
prioris fcRtentix
non fumcientcr rationc,aut authoritateproponitur,& vt aliasobicAa fupponamus,videtur ctiam

tollereindulta infirmitatis,
&
pcrmiffiones , fcu SenftMfaad.

libcrtates quas Scriptura faora in opcribus ad- mitiif ftudi
&
mittit:nam
Paulus i.adCorinth.cap.S.vbi diffcrit dc idolothy to Efia utem , inquit , nos nom
&
teria iuftitiz,&
quz
nullo
qus neque afFcftu fimplici
m^do diligit
,
cft illa,
aut cfficaci fcrtur in
iuftitiam,&hzceft contcmnens : nonintelligiTurereo ab Auguftino effcmcdiam voluntatem

indiflerentcm, quam hic cxcludit, fed extremara
ininiquitate,& quxftio,quam diffcrit, longe diuerfa
eft
\ prxfcnti.
Obiiciunt fecund6,nullam opus effemagis indiffercnsxqu^m verbum otiofum, fcd de hoc cxigcturratioiW^rtA.ii. Ergo idcm dicendum de
opere otiofo,& indifFcrcnte , quia vcrbum otiofum eft iIIud,quod cft vanura , carct dcbito fi-
&
ne , vt
illud
quod
fine xdificatione profertur, vt
docct BafiUus inrtgminori c^. ij- Bernardus

ferm.de triplici cunodia. Grcgorius hm. 18. in
Etumg.
& y.m0ral. f4p.i8.
Rcipondctur ncgando
ad cuius probationcm tcfpondctut
Maiorcm
Chryfoftomum , Thcophylaftum , Euthymiun^
vcrbum otiofum , fcu illumlocura intelligcrc dc
Tcrbo mendaci, & infcrente calumniam cui cx:
poiitioni fauet ipfc icxtus^qui contra Pharif.cos
calumniantes opera eius dilferit ChriftustPr^rniet, inquit , viperarMm tfuomodo poteFlu bonaloûi^
cimjitft ipJtmaU , iic.exabmid^tia enim cerdis lin-
iadiffiteifti.
wunendat^fue enitit, inimt,fimanducatierimtu tU"
ciborum efus pcr fcni*

qua Deo placeatur , ne<pie
tnimfitnanducatteritmis Mnmdabimm ( fupple virtu*
tc,aut merito, aut gratia , vt intcrprctaiur Chry-
Dcindc admittunt iidcm Dodores dari omi(^

(ioncm boni opcris fupcrcrogationis citra contemptum,aut peccatum,in qua omiillonc non admittcrcnt voluntatcm nullo modo aftedbam cfte
ad iuftitiam,quia poteft,& dcbct afHci fccundum
afFcikum fimplicis complacentix , quamuis non
profccutionis. Ula crgo voafFcftu efficaci ,
luntas , quam pcfHmam dicit Auguftinus in ma-
9it filititm^
quod fupra impugnatum
obiedi tam commodi ,feu boni naturalis , quam

ctiam iuftitiz * fed pfarcise in raatcria iuftitix,
vt difcurfus cius 61 ad propofitum contraPc<
lagium.
felkiiMr,
Ncgatur ergo antecedens:quiatalis obligatio
ficietHue,xndeteataemiiehac licentia veflra effendicH"
voluntate, vt vcrfatur in
liit
Obiiciunt quart6, agens rationale tenetur âtt* *Uo-
opus fuum dirigcre in fincm honeftum:ergo,&c.

Hxc obicdlio continet prxcipuum fundamcn-
latitudinc fui
(le
5^
Tertia tHt->
ralis opcris.
iniuftitia,
dit inmalitia, quia
GUff* tntef
limitru.
quod nullo finc faltcm

x quibus intelligitujOrigencs.qui dicit verbum otiofum clle,
quod nihilboni ,autmaliinfccontinct , idcft,
otiofum
natutalis vtilitatis
D.Thomx.
hiccxcc-
$h-
ltom,\n<\\iittJe ltonothe/ai(ro(Cupp\e cordis) prefert
Et hinc fcquitur conclufio intcnta Auguftini

contra Pclagium, ncmpp fi voluntas bona cx nobis cft,8c non ex Dco , melius cflc quod cx nobis
ic hzceft cupiditatis.-tettius gradus cft volunta-
'^*
dcnt
ducit trcs gradus illos voluntatis;ptimus,quo di-
StnmA
frudlu
demala arbore,& malo frudlu eius Bonm
|iem,& dodlrinam : vide Vafqucm ad prxdidam
ligitur iuftitia:fcaindus
3 S
10,
mitate.
eft,
0>
367
C/^W,&c.Subdit de arbore bona , &
tas,quam illa,qua amatur iniquitas vinccntc cupiditatc:quia hxc eft ex infirmitate.illa ver6 qu
nullo modo afficitur ad iuftitiam , contcmnit
ex malitia ,
non cx cupiditatc , vd infir-
&
J4
X.
Qujeft.
iHmfiatinfirmitîcc. id eft,
hil facit ad pietatcm
foftomus.)
Dcinde admonct tant^nj
ne
libertas
dendi idolothyti ponat fcandalum
ncm proximo
cap. fequcnti.
come^
aut offcnfio-
Dc aliis
cti.im in-
&libertatibusagit, vtviuendidealtari,
circumduccndi mulicrcs pias , qux expenfas fadultis
Idem etiam pahuiufmodi,

dcindulto dcfetcndi loculos,
qu^ ncquc bona funt cx fe moraIiter,ncquc mala.
ciant prxdicanti Euangclium.
&
tet
Prxter etiam przdiâ , patet nullum cfFe funtalis obligationis oaturalis quia vel
damentum
taliscftet, vt fcmperobligareturagens delibcrat^
agere propter finera honeftum cxtrinfecum fcd

hocnon,.qmanulla virtus moralis ordinatur:ad
:
aliam tanquam ad fincm, necefntate prxccpti ad

aliamdico virtutem naturalis ordinis , adprudcntiaro foluraquzlibct ordinatur , tanquatn ad
rcgulam dircdîuam, non tanquam fincBa propter
qucm. Secund6,quia
fiftcns
inprepriomoiiuo
vimuisjftudiosc opcratur ex generejicct non cxtendatur adlus ius ad finem extrinfccum ergo
:
nuUa
obligatio naturabs hoc
eft
modo. Tcrtid,
licctomnes virtutesordinarcntur ad fiuemcharitatis, idproueniretex ordinatioiK cxtrinfoâ

Dci,quxnon inducit obligationem prxcepti,
etiam pofitiui , pcr fc fcmper , vt conccdunt aducrfarij
qûidquid fit de hoc , faltem non e9t
pr.Tcepturanaturale,quod obligat ad feruandum
:
&
huncordincm fupernaturalem. Quart6 ,in ipfis

opcribus fupcrnaturalibus non cfttalis obligatio.quin fiftctcpofllt licitc opera)is.in
finc incrinfcco'
mociu<^
Nm
tiifrt-
ctptt$m
cft-
tandt fttnftr
froftir fintm
extTinjicniit.
autem
Si
IV. Sententiarum
Lib.
568
intellf gafur illud
pratccptum cfTe Hi
ytque ohli. eo.vt quis tencatur opcraricmndeliberationc

gtnsfub dif- aliquod femper opus, faltcra ck obicdohone-
ho^fSlx tb.
u^,wlfiiit>
ftilm,vcl ccrtc cx finc
id
non coUigitur , quia fic
tcnerctur fcmpet habertf opus ex gencrc, aut finc

moralis virtutis , quia prxceptum naturalc vlf ra
hoc non
fe extcndit.
cum fundamcnio dici

fupernaturali
Scd hoc etiara notLpeteft

quia ppcrans cx motiuQ
non tenctur adhibere honeftatem
naturalcm ex obicto,aut fincropcratur tamcn licitc,& mcritoric.

Dcinde, quidquid fit dc ftatu beatitudinis, aut
innoccntix,in quibusnullaerat natur indigcntia,aut infirmitas:talo pra:ccptum repugnai ftatui
eius poft lapfum ergo nullum habet fundamentm jj^ natura. Antcccdens patet quia nttura pcr
:
fmidtntU
ccnctffa
<-
lurt tx
tn-
oUigtti no
imtitM'li
y, i,htt r*.
clufionibus indcdcdudlis ordinatut ab intrinfc-
fpcnfio opcris proucniat cx Ubcrtatcfiuc ex alio
tieni
coadbonum honeftum:ergo
impedimentoagendi vt quia difttahiturpotentia pcr alia motiua , vcl quia dcficiunt aliqua pcr
fc requifica ad adum , fecundum inclinationenii
&
honio
licitc fiftit
in quibufdam operibus, & conformitcr ad inclinationem fuam naturalcm,cx quatantum coniici poflet hoc pr.Tccptum. Accedit illam obligar'"C"i
& pracceptum in quo fvndaretur
furari poffit
ficut
commcn-
Tridcntinumy^6.
catt.
iS.&cap. II. x quibus {>atet rationem praemiflam non fubfiftfcrcSequamur deinceps tcxtu.
Etjf tUcat tjHod
talist Scc.
hahittts /iiperttatMralis
rtort tjl
fn pracccdentibus , vt patet ex litcra,rc-
Alio
modo confideratur
pium agendi,&
fic
habitus,vt eft princi- HAHtut pep

rnagis djcitur comprincipium >"fdum fri-
in agendo,quimi inclinatio, quia potius dctcrmi-
natur ^ potcntia ad agcndum
tanquam
fupcriorcquJim ecomt^,^tiia babitihui vtimnTy inquit Philofophus, CMrnfoiumns, &c. Applicatio

jtaque habitus , vt agit cft per potentiam
non
',
econtra:
quod ctiam verum
libus,quiia licct potentia
eft io
vt voluntas
agercnifi vt cl6uata}tamcn ipfa
dcterminatio adionis
terrainacio
fic
fupernatura-
cft
ex
non po01c
quaprimd
vc comparatur ad ha-
bonum dc-
harc ipfa in
a graciaaduali priijs excicancc,qua
pcîeucnicur voluncas.
Hoc ergo fuppofico,facilc eft incelligere quomodq chara6lcr fic difponens ad bonos a<5bus tan-
ficut in phyficiscalordifponit fubic(5tura
adfor-
quam rcmotum jprincipiura , non
mam ignis.Alio modo
vt cft
gradus fcmiflbs
ac proinde dc facili mobilis
contra habitum
ik
qui
\a gra,
formaeadcm difficultcr raobiIis,vt cft

du inccnfo,& perfe(Sl:o.
Negat autem characflerem eflfe difpofitioncm
hoc iecundo modo,aut poni in fpccic Qualitatis,
eft
diftindacontra habitum,fed pojii in fpecic habitus:& declarat deinccps quomoj^ habitus pofltt eflc difpafitio ad aliam formam
vt difpofitio
eft
primo modo fumpta difpofitione. Refpondendo

crgo ad trcs obiediones adduftos contta conclufionem fuo ordine,adhuc prpfequitur rcfponfionem adtertiam, quae cft talis Omnis habitus
:
difponit ad benc , vel malc
&ex non:ergo non

fpondct dari
eft
medium
agcndum
, fed charahabitus.Adanteccdcnsrcintcv bcnc,& malc opcrari,
tam quoad adbum, quam quoad habitum , deqjio

haftcnus didum cft. Sed vltcrius inftat hic qu6d
habitus naturalis non fit talis.fcilicet indifFcrens,
quia datur ad pcrfcftioncm fubiedi.
I^cfpondct ergo , quod habitus fupcrnaturajis
poflct c^c difponens ad adam bonumj licct non
fitprincipium clicitiuum proximum, vclfuificiens
& hoc modo fides infufa
fiifficicns
, inquit , noneft
principium elicicndi adkum cr^dendi.
"f'^'
a cau(a
^j pgj. forinim priorcm ad formam poftcriorcm,
rubie<!3:o,& fic diftinguirur
habitus.
eft
fumitur difpofitio
fomu.
bitum concurrcntem,licct
quaedam formi mhxrens in fubiedio , fccundum
dctcr-
&
moucr quandam xquiuocationem circaacccptio-
Nam
luum
& ad akum ipfi ptoportionatum,
Hem huius vocis dilpo/!tio,ci occafione , qua dixic

cum cqmmuni chara6leiem,vt formam priorcm,
Vari* 4cee. cffc difpofitioncm ad gratiam.
difpofitio
pia diffQfi. ftimitur duplicitcr.primo vteft inclinatio fubic-
Summnfium
cx inclinationc ipfius ad obic6lum
minatum,ficut
vt di-
vniucrfim nullum praeccpûra
obligat ad impoQibile
r* (j<ar/
Tenendum tamen cft dupliciter habitum con- DufUx rtn.

fidetari,Prim6,vthabet rationcm formxinfor- fidein,ti h.
mantis,8f dctcrminantis potentiam, quantum eft *'"*
hoc compctit Jiabiiui, fiuc potentia eo vtatur,

fequcndo cius inclinationcm,fiuc non;& fiue lu-
natura,fupponit potcftatem in ipfa^cvii
Tiiottid.
&
ibi dcfcndit vt mîs probabile , &. dcinccps

fcquitur:non cft ad hoc rccurrcndum.
&
ftum eft,tcpugnarc naturae,& eius infirmitati naturaIi:omne autem przceptum fundamentum in
&
dicam , pondus potcntiz pcr habitam iuxta fcntentiam , quam vt probabilem dcfcndit in ijdifi.
i7.^M^.i.(upponcndo habitum acquifi[um(quod
de infufo ncquit dici , vt ipfc aifcrit quodlibeto
17.& alias pafnm)non cfleadiuum per influxum
in adum.ad qucm tamen incIinatiVtfonnaprior
determinans indiffcrentiam potentizad a<ûm,
fed quia hic fupponit habitum cfle acliuum,quod
ad commoda naturalia,non prohibi1
r
cum prouideniia ni eis verletur
pro indigcmia ftatus pratfentis, opcrandoctiam,
appiicando media ad hunc finem. Nequc harc
piouidcntia ex obicdto , aut principiis , aut con^g ordinatur
ia>vtlibcrc
fltttntU.
ne^charitas infufa elicicndi adum driigcndi, fcd

incHnant ,vt concurrentibus aliis neccffariis als
boniis eHciarur,&c.Hacc dodtrina dc facili expli-cari poteft quautiim ad inclinationem ,
vt ita
in ipfos a(û$ fupernaturalcs
40
pcr influxum
fed
inquantum
qui proximc accingunt

a6tus,vc func guua^^Sc habicus infufi.
Inftanci* aticcm addudac func de habicu fidei,
&charicatis.ad hocipnim declarandum afleric
ergo fidcm
charitatem habitualein inclinarc
ad adus fuos : licct neutra fit principiumproxidifponic ?d habitus
&
mum fufficicns crcdendi,aut diligcndi
Irtclirtant
tamen,\n(\\\n vt catcnrremilrns diit necejfariis
honus eliciatur ,
inftrulio
&c.
Ad
& reuclatio
oRtu
hnec cru'm nccellaria funt

,
concur/iis Dci- pcr gra-
&
tiam adiuuantem ,
excitantem, qux in iuftis
Ctiam ncccfTaria cft,& attentiQ pQtentiar.S.ine his
poteft efle vterque habitus,vt io pucro perucniente ad vfum rationis , finc adu ^dî , aut chaiîtatis quamuis in co fit. inclinatio. habitualis,
qus non fufficit ad adu, nifi przin;fla p<;iinantui::
fic lapis cciara vt furfum eft , inclinatur in fuura
centrum, quamuis a^ûm propprtionatum inclinationi lion habeat , donec tollatur impcdimcntum motus ad centrum.
:
Aduertendum
Dominicum Sotp
Ddorcm,qu3^ in
breuitcr hic
notare inconftaqtiae noftrum
diftindlione prima negauerit
charaderem
4
obieeno s:i
/''""""
cflc
difpoficionem ad gratiam,quod hic tandcm c<^cedit Ced facilis eft reconciliatio , quia ibi ncga,uic,
benc cfle difpoficioncni neccflicanccra
:
&
phyficc-
Quxa. XI.
DiftVI.
phyHce ad gratiam , prouc
cauTaiiiateiu
phyHcain
&
alij
per hoc faluant
ffiere
&
ciones defumpcz ^ rcipfa,
& non racionis. Hzretici etiam, qî impugnane
riftrtfnm
ftnfum.
ex ditis,& ex ipfa
in
e fufccpum:cumêm hzc fufcepcio magis ad

corpus,quam ad animam referacur , non videtur
ratio , cur in fola anima fit hzc denominatio*
ied eciam in corpore , vel in toto Concilia autemloquuntut dealiquofpirituali impr-edb foli
akimz , ex quo infcrt Tridentinum fupr^ , ipjim
SturtPnemHTn non ejfe Vrr4iî/f ,tanquam ex caufa , \
qua competic Sacramenco non icerari, vt apparec
:
&
communem accepretanda eft iuxta rigorem ,

ptionem didionis : nam (icnt, unquam proxifidei,alleritur poft TridentinumyS^^.iuftitiam noftram confiftere , non in adhi pra:tcrito,
aut aliquo tancum morali inhacrence,. (cd in qualicatc aliqua phylica permanentc ; ex eo qu6d di-
mum
in eo,cui coUatum eft Sacramentum , quod fiiic

nullum exdefedu confenfiis requifiti ; quamuis
ipfum Sacramentum in roatcria,& forma, & in-
tentione miniftri fuit omnino perfedbum,in quibus enentia Sacramenti confiftit;camen iteratur,
catur nobis irifimMîeriyXrefcere^renftutrt noSyScc.

qu2 denotant in rigore fermonis aliquid phyli-
quianullum impreint charalerem:ergo non itehoc confiftit,vt fundamenta
cum permanens:ita etiamlperinde verbumsmpri-
Vtriim charaBerfitin
rabilitas eius in
iE
neque
hoc condemnantur , fed in eo qu6d vcritacem
deiinitam negent. Vnde coUigitur definitioncm

ad aliud genus formz refcrri.
Difficultcr etiamfaluatur[>oIIeSacramentum
imprimere relationcm rationis in anima , vt pcr
fe patetj quia nihil aliud eft qubn Sacramentum,
5[uod ex inftitutionediuina noneft iterabilc,fuif'
etiam refponho a(iilla,quc adducunc
modetni conua primam paitem , qua fudinetur

charadcr etle relatio.
Comra fentenciam Durandi diflertmc moderni,eam raaximc vrgcnc loca Conciliorum,quz dicunt Sacramenta impFimerecharaderem in anima,vc fignum lpirituale,& indelebile, ac proinde
quidam eam condemnanc , vt erroneam alleric
Vafqucz non eflc condcmnatam,eamquc conacur
faluare.Caeterum non eft dubium Concilkloqui
(ecundum communcm acccptioncm , & fcnfum
Dodorim),& Patrum & dehnicioproprlc incer-
Q^
autem,&j^'nV<4/f funtdifFcrenti* entis realis^
cclefiam,itaintelligunt cius fententiam
principalia,
tnuntfn
C\^m^czv.fiiMteritt~
ohnenco.
liter2:patet
ttnJnnt ctm-
quz
le
quim alia pro opinione,patet
CantiliM in-
&J^mtm
probacum eft fufHcicncer fublaco camen impe-
Rcfponno ad argumenra, cam
fngnMHr.
Gcot
Jpiritiude
tinttntU
, quod per oppofitionem dicitur ad fignuin fennbile,& roaterialcquz funt denomina*
ceitam Sacramcnto-;
ruro; hic aucem conccdit ctCc (Urponcionem ex

vuluutate,& inftitucione diuina tanctim, quod
I>itr*ndi im-
369
denotac cerminnm realem
XI.
ejfentia animAy^vt inproxifnofuhiefo
Alenfis4.;'.f.i9.m.). D.6onau.Jl)fc i.f.4.i.f.j.Rich.<i.5,.i f.i. D.Thom3.^.6iuf.4.Duru/.4.f.i.Au-
zcoUbidjij.i.A.^GakixJtic f .1.4.3. <^.z. Suar. ).p.tm.iJ.i
D vlcimum
' fic
proccditur
./1.
& arguitur quod charaftcr non in cficntia

& forma ad quanLxlifponic,
fit
animaCjVC in proximo fubicdo : quia difpoficio
habenc idem fubicdum proximum charadcr cft proxima

:
difpoficio
ad fi-
dcm,fidcs autcm cft in incellcau.
Contra,cx cadcm maiorccumhac minorc , charadcr cft proxima difpofirio ad graliam : gratia cft in clTcntia anima:,ficut vita,quia ciufdem cft vita prima,& fccunda.crgo
charabcr cft in eircntia animz ficut gratia,ad quam difponit,quz eft vita fpirituaUs.
COMMENTARlf^S.
l
a
Ordt &îmifitfntftitmt.
A ^ vltifnumjKproceditHr,Scc.llxc quzftio
chiSiCteTis: fccunda eft
anaccphqlzofis
feu
fmo his quatuor diftin&ionibus cxplicatz,quoad

omnia intrinfeca,& extrinfeca pcr fe requifitai&
fccundom hzc fubiungic duas defcriptiones
cius > quibus hzc omnia comprehendit iuxta
talisexplicatur rcfpcfliu^
recapitulatio fummariatbtius traâtus de Bapti-
modos
quibus ipi relatio (acramenadfolam ablutionem,

tanquam fundamentum,vel adablutiopem fi-
varios
.ZXduas habec pattcstprima agit de fubicdo
H O
mul & formam particulas explicat , & pic

tandcm concludit iradatum in laudem & gloriam fan^fllmz Trinitatis , in cuius inuoc:
tione przccllens gratia tanti Sacramenti confertur.
M.
Sententia D.Thom.tenens chMAEteremeffe inintelleûjrefellitur^quu elijpopio Uformdm., non

fotefi effe in diquofufcepiuo foBeriorfufc*ftiu$form^(^fecundum
cum gratidoJqudm dif
ponit charaifer efiJM ejfentia animtt.
Hic cft opjnio,qupd ficut gratia cft in

*
eflfcnria
animr
fic
poccntia ad gratiara eft in
potcntiaanimae^charaiftcrautem eft potcntialis difpofitio proxima ad gratiam : crgo in

potcntia animac cft,vt in fubiefto proximo.Scd npn eft in qualibct potentia anixnz> quia
wnc
^^' ^
^,V^
aCf.ti.-^l
IV. Sententiarum
Lib.
370
tuiicnoncffctvnaforma: crgoeft vnicapotcntia:rcd magis rationabilecftponcrCjquod

in incellcdu cuius ratio cft quia charaftcr cft adconfigurandum Trinitatcm crcatam
:
Trinitati incrcatx:Trinitas
autcm
crcata,fiuc
imago confiftit
principalitcr in intelleftu:
quia cx co,ficut ex radicc oritur voluntas.

Hac idtm
Contr^.quia difpofitio ad formam nunquam cft in pofteriori fufccptiuo formar (patqt
Û3c.
difpofitiones earum) fed charaftcr eft difpofitio ad
difcurrcndo pcr fingulas formas ,
;^.&Ric.
g,.ajj2jn,vt concedis,& gratia eft in efl*entia animx per te:ergo charadcr non potcft eflc
&
friJ^
&
i" aliquo fufceptiuo pofteriori ipfa cftcntia animar:fcd
frar.
pertc potcntia
eft poftcriorcflcn-
Nec valet ratio,vel
confcqucntia,qua dicitur,gratia cft

^.Thorn.
in cflentia animac crgo potentia, vel difpofitio ad gratiam eft in potentia animae. Imm6
4.i6,priml fequitur oppofitum, fcilicet,vel quod ipfummet fufccptiuum gratiac fit fufccptiuum difcia
f.i.tptedl.
animac,quiaeft acciêns eius.

:
lil>.& i.p.
j.77.t.
pofitionis
fatetiitn4-
^-
vel faltem difpofitio
qj.^^ pJQ^ etiam patet in ahis
*?^.
illa
eflc in
aUquo
poftcriori illo
in
quo eft
Nani pcrfcdio naturalis,&: intrinfcca fequitur (batin^ naturam fui perfedibihs potcnti
fit accidens fecundum eum,faihien eft perfedio intrinfcca ipfius animx crgo
:
autcm, ecfi
'Jr
ptrLttJ*^
prius naturalicer incft animac ipfa potentia,quam gratia,& per confequens,poflet
racioncni fubicfti rcccpciui rcfpedu
ii^
non poteft
quia habitus fupcrnaturahs non cft in habitu naturali,

fed in potcntia naturah, in qua eft habitus naturahs:& hoc ided , quia potcnEia naturahs
cft prior vtroquc habitu.
Itom , probatio qua probatur gratiam cflc in cflcntia anima: itpmcdiati , non conclu
dit,quia pcrfcdip nacurahs prior incft ahcui,qu.ap pcrfedio,vel potcntia fupernaturahs.
habcro
gratiac.
Nec concludit illud, 4e vita,quia vita fpiritualis prius incft ipfi aniinap,vt cft coniungibilis Dco vndc fecundum Auguftinum deciu. Dcusproptcrhoc diciturvitaaninwe,
:
quia vita anima: non eft nifi in coniundione cius ad Dcum,vt ad obictum:anima aucem
npn cft coniungibilis Dco in rationc obicdi, nifi per potcntiam.
Quodpoftca dc voluntatc addit , quod ipfa oritur ex intcllcdu quacro , aut intcllcûs habct ad voluncatcm tantum prioritatem gcncrationis, fiuc originis & cx hoc noa
:
ponitut-pcrfcftio in intcllelu rcfpecû voluntatis,fcd impcrfcftio^quia vniuerfalitcr imperfcftiora pra:cedunc pcrfcftiora ordinc gencrationis , 9. Met$m. Si autem intclligas,
X^xt. r j.
yoluntatem qu6d intellclus fit prior,vcl radix rcfpcû VQluniaiis,tanquam cmincntcr, vel virtualiffe perfe- ^^^ contincns voluncaccmihoc imprpbacur ex didis,quia ordinacum ad alccrum
vc prius
*"'
"O" concinet ipfum cmincncer , vel virtualiter aftus autcm intcUeftus ordinaadum voluntatis. Ec fi hoc ncges dc hoc difputandum cft in materia
teMlM
"'^'g'"^'
^ .-
tur cflentialiter ad
',
de beaticudine mferius.
M M nn T AKl
Hlcefi
SiAiebii9
thrMei$Tit,
opinlo,
&c. Varia: funt opinions
Dodoruin in hac qusftione , quar magis

proUxc,quam proficuetraâncur.Sotusiinppnic
Purando,qu6d fubie Aum cius fit corpusifed hoc
non videtur adcruifle, ncquedici poteft:quia
a Conciliis dcfinitur e(tc in anima:confcquenter
mft hpmiai.
tamen ad opinionem Durj^ndx poflct dici fubieftum effc totum h,Qmincm , licct Vafquez alitcr
intcrpretctur
4rt.4,.
cum \ Aureolus
in ^.diji. 4.
dicit fubicftari in effcntia
^tktfi.i.
anima , quam
fcntcntiam fccutus eft Marfilius qtufi.^. art. i. ad

i.dnhiwn. Suarcz dijp. i .JeSi.^. Vafqucz dijp. j 4.
M/'.4.Gabriclprobabilcm cxiftimatf</?.i.rr.3.
J,
M.i. Alcnfis.Albcrtus, D.Bonaucntura ftatuunt

intcUeau, fed
principahus in intcllcau. D.Th|Omas abaliquibus citatur pro cadem opinionc ^tutfi.^^ art.^.ar.
gHfVTaaMoppofitum : reffonfione autem adtertinm
ellc in imagine,idcft,voluntate,&
|^W/#-
HO
P^ S.
fuftinet e(Ie in intelleAu : quem (fcquuntur Caie*

tanus , 8c reliqui eius difcipuli cum Richardp
dift.ûtrt.x.^Hdft.t.
Hanc impugnar DoGtor in prae(emi $. i quia

animc ex O.Thoma in 1.
.
gratiaeftin cftentia
i.& i .pm.qtui/l.77.m.6. chra6ler auicm cft

TtZ i'^'*^'^
non cft in aliquo fuf- ififtml*''
ccptiuo pofteriori ipssl eflcntii animx in qua cft
gratia. Arg^mcntum hoc intelligi dcbet dc difpofitione pcrmanenre , & non tantiim de difpohtione tollente impdim?:ntum form*. Scd quia
variis modis fiimitur difpofitio , ide6 vari^ qui
dcm rcfppndent , vcl negando chara&erem cfTc
dift.
difpofitio ad gratiam:ergo
difpofitioncm faltcm propri^ , vcl fimpliciter in

gencrc phyfico,aut morali:fed non lubet ii hisjin-
hêrc.Aliaimpugnatiofpedatadfundamcmum
altcrit^s
qu^ftipnis dc fubicdo grati,ficut
tiatjdc quibus
fuo loco magis
eft
& tcr.
diflcrendum.
M.
CharAfmmfubiefmwvotujttate.Prmq,<jmagratia,queJieadmch4rhAti^(xx.d^^
clatur in ea. Secundo
tjuia
îj^tfitit
/'^*'""*^*
efifignum i)bligatiottis animte ad Deuwy^ animaformaliter ,
frincifalittrfer voluntatem obltgatur.
Dicc
Qusft. XI.
VI.
n-Dift.
371
Dico ergo ad qurftioncm,fupponcndahoc,qô<i dcclaratum cft z dibJifi.t 6. ffilicct

<Jc gratia,quod cii idcm cum charitatc,& pcr cOnfcqucns, clV primo inpotcntia, fcilicct
in voluntatc 6c vltcrius , quod ifta difpofttio ad formam cft in codcm fufccpcmo cum
forma charadlcrautemfi ponatur in j^, conucnicntcr ponicur difpofitio ad graciamiacramcutalcm , vt oftcnfuni cft in folutionc prxccdcntis qua:ftionis dccharadcre in prima congrucntia:ergocongruum cft poncre charadcrem formaliter in volunutc.
Et hoc confirmaiur ,quian charadcr cft fignum,vel fundamcntum obligaiionis ani- (^/traSlir
mx ad Deum,rationabile cft, quod ponatur in illa potcntia , cuius eft primo obUgari,vcl ejfji^nm
efTe rationcm obligandi talis autem cft.voluntas , quia przcise per cius adum aliquis '^j?*^""'*'
fc obligat principaliter illa cnim , qux concurrunt ibi cx partc intcIIoSus , vcl alterius
potcntix in hominc, non funt niil qua^dam prxambula ad firmum vcllc , quod cft rationabilitcrproponerc,vcI vouere,vel quxdamfignamanifcftanti^ illud clfe firmum.
Ad argumcntum in oppofitum,patct quod charaftcr non cft difpofitio proxima ad fi- Charadcr
dcm , vt fidcs cft fcd eft difpofitio ad illam perfetionem qux principalitcr conformat '' 'fi <^'
totam aniraam Deo &: harc cft gratia,qua: cft eadcm cnm charitate , & in voluntatc , vt ^lf^*" T%
diiStum cft. Ad rationcfn altcrius pofitionis , dicoquodquamuis maIeprobctur,qu6d
-^ ^^^
charader fit in potentia animjc tamcn conccdo hoc propter aliud antcccdcns,quod accipit, fcilicet,qu6d formaad quam difponit cft potcntia:&: concedo , quodia vna,&: in
:
'
illajqux eft priucipalior in imaginc,jn cuius figuratione confiftic pcincipalicec cota figuracio
animx , vcl imaginis ad Trinicatcm.
S
I.filogdndoyex diStts
CH
IVM.
hU nihut diFtinSfiombtts colligit cUram,^ comfletam defnitiencm Bapti-
fmi,(jr expUcatfngulas particulas eius
exaîpme.
Ex diftis a principio disiincl. 3 .vfque huc,potcft coUigi vna ratio Baptifmi exprimcns
omnia ,qux (untfimplicitcc
ad rationem Baptifmi quiafi ponamus relationem illam figni,quam importat Baptifmus , fundari in illa ablutione , vc in fundamento
cocah,habcnte tamen habitudincm ad verba,&: alia concomitancia,poccft calis racio afiineccflaria
gnari ipfius Bapcifnji: Baptifmus ef ahlutio hominis viatorts aliqualiter confentientis/vA lihc' Dijfimth
to arbitrio nunquam vffa^la in aqua elementarifluida^ ah aliofmul abluente^ c^ verba certa^ Baptijmi,
a6tum
& fufcipientem^cttmintiocatione Trinitatfsdefgnantiaproferenie^tam in ahluendo, quam
inproferendo intendente facere^quod ChriUtts inliituit faciendum

clefa ChriBiana,effcaciterfgnans
'vel quod intendit facere Ecex infiitutione diuina ahlutionem anima a peccato.
:
ParciculsE huius rationis patent Cic:/lhlutio,diIiinif.yqttaBio ^..non dicopcr^fip,
ncc ExpUcatur
afpcrfio,nec immerfio:& hoc vcl trina,vel vnica,quia quodlibet fufficit ad vericatem Sa-
cramcnti.Sed minifter tcnetur fcruare modum pcclcfiac,in qua baptizat./ôw/>}*r,fccundum totum corpus,vcI partcm principalcm,vel quamcumquc in cafu neccflitaps, vt pat-ct
particula
'^Jpofif'o'1**
*P"J^'
diftinftionc 4.q\ix{i.i.Aliqualiter confentientis, pitet ex eadem difiinff.qu*f.^. Et fortc
non
fccundum coramuncm opinionem habitualiter confentirc,fine vir|uali cdncft dubiumj quia minor confenfus fufficic ad fufcepcionem S^cramenti^quam ad meritum fed ad racritum fufficit virtualis confcnfus. SimiUter qudd non
fufficit
fcnfu:tamcn illud
vtens ratione fit fimpliciter capax Sacramcnti:non habens aliquara difpofitionem : &: taxncn vccns rationc nonlhabcns illam , nullo modofitcapax , non videtgr pôbabilc!
quianulladifpofitiovideturfimpliciter ncceflrario requifita
vfum rationis,vcl non vfum.
vel
non requifita j propter
Facia inaqua , &:c. patct diffin^.^.qu^f.^. Per h,ocautcm
quoddicicur r/m^/;/4r;,cxcluditur quicunque humor raixtus, qui dicitur xquiuoce

aqua,vt aqua rofacea.Per hoc, quod dicitur^/W4 , cxcluditur aqua congelata , fi nianet
aqua, vel qualitercumque mixta per iuxta pofitionem corporum groflbrum, vt non poffit zh\\iCTc. Fafa ah alio , pa.tctdisiinffio.6. quafio 4. Et fimilitcr illaquz fcquuntur^
Simul ahluente^f^ proferente,8.c.pztct diHin6i.6.quaf. j Quod vltimo additurj/^4^r/r/r in.
tentionem.&^c.îtct difiniio.6.quf.y^ 6.
Et
fic
habcmus tam fufcipienccm , quam conditionts ncceflTarias in
homincm viatorcnn
aliqualiter confenticnccm.
neceflarias ex partc eius,feilicct quod
fufcipicnte
quia
Habemus conferentem,&conditioncs
&
hoc fimul,& dc*

fic ablucns,& verba profercns,
intendens.Habcmus materiam,quia eft ablutio in aqua clemcntari. Habcmus formam,quia vcrbacercacxprimcntiaadum ,&fufcipicntem cum inuocacioncTrinicacis.
Habemus id quod pcrtincc ad racioncm fornulcm Gapcifrai/cilicecûu ex lAfticucionc
biic
diuioak
IV. Sententiarum
Lib.
37i
diijina cfficaciccr fignans.
Habcmus
corrclatiuum
quia ablutioncm animaj a pcc-
cato.
Si autctn
ponatur rclationem^quimlftiportat BapHfmuSjnoivfundari
in fundamcntototalijfcd inablutidtic
DiffinUh
81 verbis
ad fignandtim offcftum vnumstUncpoecft poni
JicieU B*- efi

ftifim,
in ablutionc, vt
tanquam in vno fundamento
inftituto
completa , Biftifmm
ratip Baptifmi talis
Sacramentum akltttioms offim^ a feccstt cmfifitns in ahlutione hominis viatoris aliqualiter

, vel iihero arhitrio nunûam v^, faUa in aqua elementari fluida , cum frolatione
confintientis
yerhorum
slio
aHm (jr fufiipentetn
fimul ahluente
&
(jr
minifirtim
'verk^ ififrofefentt
cum inuocatione
Trinitatis defignantium ab
& intendente facere
quod
faci$ Ecclefia
Chrifiiana.
Et cunc cadcm eft
qu^d in
ifta
ibi cxpofitio
ponitur prinio iUud
dicitur Sacramentum
particularum
iftius rationis,
qua: fuic
& prioris
quod pcrtinet ad formalcm rationcm Baptifmi
& corrclatiuum cius,cum dicitur ahlutionis
nifi
cum
&; poftca illa,quac pcr-
tinent ad fundamcnti|n,cum diclcur confifiensy&cc.ntc cft difFercntia,nifi quia non poniiftius relationis vtroquc modo idem.
modo idcm principa.liter importatur,quia fiuc pct folam ablutioncm,
fiuc pcr ambo fcilicec ablutionem & verbaifunt tamen ambo vnum fignum integrum
tur totalc fundanientuni
Vtrpquc tamcn
quidem piincipalitcr ad fignandum principalc fignatumiftius figni fciliccc

yc abluacur anima a pcccat6,&; hoc a Dco trino,S vno,in cuius nominc baptizamur,cui
infticutum
cft gloria in
fxûla fxiplorum. Aroen.
c
c
M ME nr AKi
Tpv Ic9 rgt MdtjM^SJffim, &c, CanclufiQ , &
l_^fentencia Dodkoris e(l charadlerem eflc

fioru ijft
in voluntace , in qua efl gracia,vt ipfc docec in i.
har(iifem
dift.t6. Fundamentum eft ,quiaeftdifpofitio ad
ii vafnHtMt*,
gratiam,qdz efl in volunâte ereo , Scc. Ncganc
aliqai antecedens,fed communiter concedicur:&
patet , quia charadter ordinatur ad gratiam , tam
ChrB*rif propni Sacramenti, quim aiiorum , loquendo de
oapcifmaii, quo fit quis capax aliorum SacramenXrtuiam.
torum:& non efl raciojCiir charader eflct indclebilis,& redderec Sacramencum nonicerahile,
nifi fubordinarecur gratix canquam fprma prior:
nequcpropric poccft fqbfiftercconfiguracio aniCSclufi
Dt'
inac,aut imaginis iqua? p.rincipaltter eflper gra-
tiam, in fblo charad^re , nifi diceret ordinem ad

gratiam,neque obJigatio ,qu denotatur per talem configurationcm,ad C|hriftum,potefl abftrahcre ^ mediis, per qu adimpletur in faio tjji,
qualiseft gratia habitualis
in/i5fl
He/I>fieim.
quaiis eft gracia a(5bualis Sacramenti.
{itgMtHr.
antecedcnte
vel inj&r/,
Alij
dato
refpondenc ncgandq confequen-
eenj/ttuitur
infHfiorum
facic , quia idc6 difponit ad graciam

(icrecepcam, feu recuperacam mediance pccni- iifptnAtfidis
tcncia , quia rcquiricur conuerfio peccatoris per d ctmurfi*.
proprios aûs voluncacis recraâncis pcccacum:

voluntas aucem in operando fiue nacuralirer,fiue
fui. Hic modus difponendi non Chnmlier

ad propoficuro dc charaAcre,qui cft difpofi- diffoptitftr'
tnmuns
ciopcrmancns,
prior,
cuias capax eft ipfa
cionem o\>itQti
facic
&
&
racione cuius eam flacuic
Deinde fides , vc habicus nondifponitadgratiam habicualem in Sacramenco; fed potius con(equitur, quia ad infufionem iufticia; infundicur:
maximc ^x fententiaeorum, qui flatuunt gratiam diuerfam efte a charitate,& ad eam fequi infufionem habituum Thcologalium per modum
2uarundam proprictatum
qoidquid de hoc
c,efficacia Sacramenti baptifmî$ prima,& pcr
ferefpicit gratiam fan^ncancem , quxcunque
illa fit jrcliqvia vcro , vt fpc<ânt ad intpgritatem,
non ad eiTehtiam iuftitia: , yt patet pcr Tridcntin\im fijf.6 xap. 7. ctô habitns hdei non cft difpofitio anterior ad iuftitiam, qua: primo refpicitur
per Raptifmum:non ita ver6 charaftcr.
Qnp.d fi autem intelligacur fidcs difponere ad
gratiam in r^lapfis , qua reftitui dcDCt gratia,
&
quamuis hxc
fit
&
indiuei;fqfubieô:hpc nihil ad
Yoluncat,quzeftfubieAuni formx,ad quam difponic vel ergoomnfno noneft quaercndurade
fritr irmtis.
lubicAo primo chara6leris , vel illudeft ftacuen-
dum quod
fccundiam proporcioi>em fimilium

,
difpofitionum ftacui congruic.
Prrcrca,charadcr cft difpofitio non folum

refpedu gratia;,fed ctiam refpc6lu a<ûum , quia
charaifbcr baptifmalis inducit
obligaponem anf-
ad Chriftunvvt fcruet legem:hacautem obligatio eft necefCtas moralis operandi crgo incli- Ali* etn.
natio quxdam ad ipfam operationem, non fccus, fmtHtid tx
fMikm/lmtHi
ac lcx,fcu pra:ceptum,aut votum ,
huiufmodi,
itix
',
&
charaêr ctiam Confirmationis inducic

obligationcm militiz,
confefEonis fidci cbara<5ber vero Ordinis eft principium operandi
adum,quiaeft poceftas ahiua}omnis aucem obligacio cadic direde in volunraccm ergo in ea de-
ipfos
n*m.
fupernacuralicer fupponic incellcdum,& applica-
qu opponuntur libertati opcrandi ad vtrumli-
D.Auguftinus in voluncace.
Sraiit.
prppqfitum
inccUedu efl , quamuis difpo,-
tum , fecundum
il4hi'tu/i.Ui
s.
nac ad gratiam. Concr<t,fides exigic in voluncac?

liabicum piop credulicacis,& adlum proporciona-
Cian^^quiî fides in
bet
dtbti im VIlatttM.
&
Dccftacui
fundamencum
obligacionis, Poceftas
adiua charaAeris facerdQcalis applicarl debec

pcr ipfam voluncaccm ,
rcquiricinccncioncm
operandi : ergo fimiliccr debcc in vofunfacc fta-
&
cui.
lAccedic ad
hxc qu6d omnis
poccftas moralis operandi
fic
in vniuerfum
in voluncace
vr
pro.ximo fubieto crgo,&c. Deinde Sacrameneffcdlus ille,

ca fpcdbnc ad religionem ergo
qui dcpucac homincm ad culcum, pcrindc fpcfta:
&
bic ad rcligionemjreligioaucem cftin voluncate
prim6,& pcr fe:ergo eciam in ea magis congruum

charadercm.
fundamcnta alioruni,qux leui
congruentia fundantur prima fentencia prpcc-
cft ftacDcre
his patct ad
dit cx falfa fuppofitione
in
animx
eftentia
ncmpc qu6d gracia fjt

charaacr non
vd quod
ordinccur
Rtffftnfit
Md
fttndamtnt*
litimm.
VII.
Diftindio
ranqaam diCpo&tio ,
(]u6d Hc habitus benc dîpcmem aoinum profecunda patet etiani non fundari,
ptet fc
quia ckarader eft mnpl^x qualitas , & vria
erdinetur id
aliud
vnum proxiVide DqdloMm rcfpon-
ac ptoinde rcquirit fubicftum
mura
cui
prim^
kifk.
373
none ad ar^mcntuiii xippoiitum.

Htc finitur matcria de Baptifmi Sacraraentot
de Baptifmo flaminis
dupi
&
fanguinis obiter di
eft,prout litcra fuggoflir,&: pcnnifit
modcini
dbuia. Laus Oeo.
fiquis vidcantar
quia
tk
in re-
diificulcas
DISTINCTIO SEPTIMA.
VNc
dc Sacramcnto Cv^nfirmationis addcndum

qucri
virtute
dicic Epiicopus,
matq.
ad
fracres pcr
,[
cft ,
dc cuius
I^brma cnim apcrta c^^ fcilicct verba ûo:
folct.
cum baptizatos
Hpl^ Sacrarocntum
fromibus racro (ignat chriA

inquit Eufcbius Papa in cpiftola
in
Campamamv& Tufciam, cuius initium, DUeSiiijjimu itcc) ab

Prefiyt.
aliis pcrfici
non
rum ab aliis, quam

illis,
ncc tcmpbrc Apoftblo- Dt inft. cle.

Apoftolis lcgitur pcraûm, necabalii$^ quam ab Ub.i.c.ô.
potcftjiirfi
ipfis
^ Sui^rnis Saccrdotibus
>
qui locum corum tCncnt, pcrfici potcft, aut dcbct.
Namfi
dt.cmf.iift,
alitcrprar-
fumptum fucric,irritum habctur, & yacuum,ncc inter Ecclcfiafticj^ r?putabitur Sacramcnta.
] [
non chtifmatc
fed
autcm Prcsbytcris baptizatos tangcrc in pcôrc, epift.adem~

autem huiusSacramcnti cft do- ms Chri-
Liect
{ignifc in frpi^te.] Viftus
fan^ ad
natio Spifitus
rr-
/Im^,
bxn. PdtpSn
robur: qui in Baptifmo datus
eft
ad.rcmifiioncm.
auMS
Vrb.
ftian.
imtia,
VndcRabanus.
A Summo Saccrdotc per impofitionem manus Paraclctus &
/andlum , ad piâedicandum
Baptifmo
confccutus cft. ] Itcm , [ Omnes fidclcs
ahis illud, quod ip(c in
per manus imponcioncm Epifcoporum poft Bapcifmum accipcrc dcbcnc
craditur bapcizato:vt roborctur per Spiritum
Spiritum
cap. dc-
omncs
cet
Chrift.
de
&
conjecr.
j. cdp.
elift.
omncs n-
fandum , vt plcni Chriftiani inucniantur. ]
dcles,
circti
medj:!r hab.
tMelchiadcs in
ad Hijpaniamm Epifiopos
epiftola
de
cmtis
confecr,
dift.i.cd
inttium
O Citotc vtrumque
cfFc
v3ratione tenendum ,
,,
Dilediflimi , ^c.
magnum Sacramentum
ficut a
maioribus datur.
his vere.
fed
vnum maiori vcne-
Eccc maius
dicit Sacra-
mentum Confirmationis fed fortc non ob maiorem virtutem &; vtihtatem,

,
quam conferat
fit
fcilicet in
& in digniorc partc
fcd quia a dignioribus datur,
fronte, vcl force quia maius
augmencum virtutum
cet Baptifmus plus adremiflionem valcat.
Quod
corporis
praeftat
li-
vidctur innuerc Rabanus
landium dcfccndcrc ad habitatioDco confccrandam. In hac vero, eiufdem feptiformcm graciam cum
diccns. [ In vn(5tionc Baptifmi Spiritum
ncm
omniplcnicudinefan(Sfcitatis,& virtutis venirc
mcntum tantum
nifialitcr
cogat
cft.
itcratur.
Hoc
Sacra-
30.
&de
c.
nouifli-
mc,f./.(^
& Baptifmus,
Terracortef
C.6. de cottf,
& iciunis tradi dcbct
Nulli cnim Sacramento facicnda
non itcrandum
c.
cmf.dift.^.
Ncc debct iterari, ficut nec Baptifmus,vcl Ordo.
a ieiunis accipi,
ncccflitas.
inhominem.
Lihr.X. dt
inftttittjcler,
cft iniuria
quod
Sed vtrum aliqua, vel nulla
ficut
fieri
putatur,quando
iterari poffint, quarftio
dift. f.
CMp.
vt Epifc.&
r.vt ieiuni,
CAp. diNam deBaptifmo & Ordinc,quod non debeant iterari,apcrcc Augufti- &
dlum
cft.
Vtrumque Sacramcntum eft,& quadam confccrationc datur:

illud quidcm cum baptizatur, illud vcro cum ordinatur. Idcoque in Ecclcfia
nusdicit.
CathoIicavtrumquenonlicctiterari,quianeutrifacicndaeftiniuria.}Qupd
indubitan^cr ctiam de Confirmationc tenendum eft.Dc
rari
aliis
vcro vtrum
Tom.
Vllh
epftoLParme.i, r.13.
tom. 7.
quod
quidamdi^
CUDC
cap.
li
&
itc- bah. i.q.i.
vakant, vel dcbcant , poftca diifcrcmus.

Scoti ofer,
LUf. contrd
Postqvah
IV. Sententiarum
Lib.
374
O
03 A M
de primo Sacramenro fcilicet dc Bapcifmo,

de Sacramento Confirmationis. Et duiiditur
in duas partes/cilicet in Proccmium, &: tradatum, qui incipic ibi [ formx
entnt. ] Et illc tradatus diuiditur inquinque partcs, Primo namque dctcrmin-at de forma Sacramenti. Secundo, de miniftro, ibi [ Hoc Sturamcntum
dh dijs. \ Tcrti6,de cflfeftu, ibi [ Virttu autem. ] Quart6,dc conditionc quadam in fufconferentc pertinentc ad rcuerentiam Sacramenti , ibi [ Hoc Sacramentum
cipientc
Untitm a ieJunff. ] Quinto, &: vltimo, de initcrabilitate huius Sacramenti > ibi [ Nec des
Magifter egit
hic agit dc fecundo
fcilicet
&
bet iterari.l
COMMENTAKIVS.
.E hoc Sacraincnto proximc
d:nam
pofl:
Baptif-
&
ordincTheo'mvun agut communi ftylo,

tt'iuiiiU- logi ;
, quamuis non fit ordo cifcntialis intei" Confirmationem, &: Eucharillianii qualis eft
inter B.iptifmun^ & rcliqua ; tamen Confirmatio
cft qua:dam regcncrationis confummatio:vt ficut
in Baptifmo fit profeflio fidci ita in Conhrmatione d.itar robur ad candcm fidem profitcndam
CenfirmAth pcr vndfcioncm internam EiKhariftia ver6 ortji (ifumma- dinatur ad nutriendam charitatem
iufticiam,
uairtt*b^
ad vincendum fomitcm, 6c tcntationcs, &: in ordine ad pcrfcucrandum in gratia acccpta ; ideo{c habct vclut caufavniucrfalis;
Confirmatio, qus particulariter fc ha-
&
fcquuntur Pa:rcs,& fcr-
Clem. Rora.
&
Gitgor.
Vinjit)
Lulm
iiipiucl.enu
in fecundd
per fc requifitis
,
dc cius neccflicacc : in tertia dc ciys dignitatc: inquarta an poflit itcrari: in quinta,anfit
poena canonica ftatuca icerantibus Confirmationcm.
fcncialibus
quantum ad miniftcrium,
ita vt prius daretur ncophytoCofiimatio.quam
Euchariftia ; quantuis vtrumque Sacramcntum
poft Bapcifmum miniftrabatur;Dionyfius de Ecuatus fuit in Ecclciia,
Clemcns Romanus
matcrii dc Sacramentis in gencrc in i.dift.

1.
&:deSacr3mento Baptifmi in aliisquatuor iam
prxmiflls. In prima quzftione agic dc eius cf-
& hominis Chriftiani initiationc.
Q^Ê
&
& conftitHtionurn j4poftolicartonjih.^.cap,i 7.
gnus in Sacramentario de Baptifmo infantum.

Traflatum autem Sacramenti expcdit Doftor
cum Magiftro indiftinftioneprarfcnti quinque
quxftionibus, qux fpccialitcr ad ipfum fpcdtant
fupponendo rationcs communcs ipfi & aliis cx
bct ad profcfljonem fidei in Captifmo fufcepts,
riionjff.
Cyrilluj,
Tcrcullianus de prtfcriptâduersHS birefcap.^G.hm' Tercullian.

broiius lih.^.de SacramentiSyCap.i. Gregorius Ma- Ambiof.
quc genctalius
Hunc ctiam orJincm
Cyrfllus Icro(b-
3.
di ordinis tradunt, ficiit

fplft.^.
&
ficut
& 4.
Melchiadcs Papa Epift.ad Mclcliiades.

Epif.opos hifyantAyCap.^. Eugcnius IW. indecreto Eugen. I V.
fidei,qui eciam congruentiam prarmiiram fcruanlymitanus Catechefi
non
hlerarchta,cap.i.
clejiaftica
lwdjit Sacramenttim Confirmationis f
I.
De materia ^ forma.De fuj^
cipiente^^ mmifiro,^ de condttiontbii^ requfitis in confrente^
Sacramentum.
fiifctpiente hoc
Alcnf4.^.^.i4.m.i. D. Boniu./VrfrM.^.i. Kic\\.art.i.a.\.i.'D.T\\om.^.i.art.-i.(3' ^.p.^.6^.art.j.& 4.
& q.ji.art.i
Suarcz i.p.tom.^.d.î.
.dr 4.
Coccias
late
in thefturo t{>m.i.lih.^yart,zo. Ecllzim.lih.i.de
Sacratn.Confirm.O' an Epifioptu tantwnfit minifter.Vidt A.\cni.tj.i.Z.m,i.art,^. D.T^ôm.^.p.q.ji.an.ii
D.Bonau./;/V<Y,i.^.5. Rich.drr.i.^.i. Suarcz i.p.tom.yd.fG.
RcA
' diftintionem pofTcntmulraquxri proportionaliter illis,qux

dc Baptifmo. Scd prêmitto quandam rationcm Sacramenti huquo patct folutio multarum quxftionum. Et fupponendo,qu6d rclaquac cft formalc in hoc Sacramcnto , fundamcntum totalc fit vntio
iflam
quaeiita funt
lus.cx
rionis
T)efinitio
dctciininaca
Cefirm^jio. m.ttio
^^
multisaliis rcquilitis
feu Sacramentum Confirmationis eji vnftio
ijeL lihere arhttrio
to *,
cum conditionibus
nunquam
**,
'
vji .,fuc7a infronte in fgura
O' hoc a mintflro idoneo \fimitl
cum
poteftallignari ratiotalis
Confr-
hominu: 'viatorls aliqualiter confcntientii,

Crucis
ihrifmatc ^ fancffica-
cum
intentione dehita imtngente,o' verha certaproferentey
fgnfc^s effcaciter e.v infituttone diuina vnclionem animA pcr gratiam rohorantemy adconftendum atm confantia ,fdem Chrifi.
MM
C
1
^luidihcat
ffch
Confir-
/^ frca iftam
diftirtElione
pofunt multa Ûiri,Scc.
V^Fundamcncum relacionis iacramctalis porcft dicijvcl
vnclio fimul
babilius iudico,) vcl
cum
vndio
verbiSi(t|uod pro-
foja, cxtcris fc iia-
bcntibus.tanquam circumftantiis hindamenti;i!>:
hunc modii teiienJo,Doctor aflignat vnam ratioacin,fcu dcfcriptioncm Sacramai Couhrmacio-
TA R
S,
&
cxpliclcc comprchcndit
qua fummaric,
ellcnciam,& per fc rcquiiita ad hoc Sacramtcum.
nis, in
Co>firmatic.,inc[[iii,fiuSAcramentumConfirmatio-
vnUio homints viatort6,SiCC.\n ^xin\is,vi hxc

incipiamus )i
dcfinicio fuo ordine expHcctur ,
nit efl
&
nomine
dicitur
hoc Sacramentum
ymliQ , c^ Sacramtmtim
Chrifinatis
Eim
titjini-
*"
JJriâH*-
Conjirmatio, ^,- ^ ^^^.
ma- frinie f*i

VHHrn. dffumint.
impofitie
"
VII.
Dift.
nmm.
Dicitur Confirmatio ab cfFcdlu quiaefl:

pcf fcdla confiimmatio Baptirmi)
rcgcneratio:
&
tanfmm- nis
Hjl
vndc Clcmcns Romanus
mtit BMfiif reêneratu* fuerit per atjtiamt

""
Spirittu gratia ab Epifiopo confirmatns

ejfe
Cumataem
cpift.4.
& poflmodumfiptiformi
:
qnia altter
perfelu4 Chriftianm neejHOcpum poterit
SiCC.
Sc
lib.J.conftitur.Apoftolic.cap.17. yngtientum^ inquit, eft eonfirmatio profeJfionis,Scc. fupplc fidci,vbi

;
loquitur dechrifmatc:Cyprianusr^<^.7i.vtrumquc Sacramcntum , tam Baptifmi quara Confir-
Cyptian.
&
natimationis ad intcgram fanftificationcm ,

uitatem hominis Chriftiani coniungit. Vndc
Mckbiades. Mclchiades Papa ad Epifcopos Hifpania::Jf<^/M,
inquit, coniunElafitHt hac duo Sacramenta, vt ak in-
uicem
ntfi
morte praueniente
nullatentts
pojfmtfigre-
dr vnumfine altero riteperfici non poteft, &c.

Eucherius homiLin diem Pentecoftes,\ui\xt ipfaap-
pari
&
Synodus Aurctanenfis apud Gratianum dift.j. Qiiam cti vulgarem appcUationemeflc huiusSacMmenti docet Bcda in Pfal.iS. & ita Author Ordinarij Ro-
f>Qjlationc Confirmationis, ficut
Bed.
mani
vocar. VVallcfridus de rebus Ecclefiafticis,
Concilium Cabilonen.c//>.i7.Nicolaus l.inepift.

ad Rodulphum Ritarifinfim. Qîod nomcn magis
cft in vfu apnd Dodores Scholafticos , quia majris proprium vtpote dcfumptum ab cife<%u,qui
roli huic Sacramcnto eft proptius. AUx autcm
;
appcllationeSjV
manus
impofitionis,
& vn<Sio-
nis, in aliis Sacramentis funr in vfu.
Vndc Hincmarus Rhemenfis
in
Vmria fuit capitulis Ecclefiafticis,cap. 1 6. varios
m' fitionis manus teCte difcernit
itnfofiti
TtMum.
modos impo-
Nam non vno mo-
diuersafignificatione. jiliquando
enim pro Confrmatione NeOphytorttm
accipitur, vt in
decretis jipoftolicorum virorttm Clementis
Vrbani^
Atelchiadis expreffum frpenumero reperîtur ; nuncpr

crdinatione Sacerdotum,fiue Diaconorum , iuxta illud
ad TimotheumNemini
j4peftoli
ris
cito
mantis impofite-
& Canones apertifitme prafiribunt
quod
Vnde
Innoccntius 1 1. hi cap. vnico dc facra Vndtione : Perfromis , inquit, chrifinationem manus impofitio defignatur: (jua alio nomine dicitur Confirmatioy
quia per eam Spiritus fanEbts ad augmentum Aatttr,
&
&
tobur,Scc. Eft
reconctliatoria manus impofitia , per
ûam haretici panitentes ^fiue excemmunicati SanQ*
Romant
EcclefiA reconciliantur
de tjua
& canones
&c. Fit^tiam manus impofitio

fuper tnfirmos, iuxta iltttd Euangeti) Super tgros manus imponent, &c. & infra Siue autem mantts impoftmiliter multa dicunt,
fitio
ifi',
-''
pro
reconciliatiotie
fione infirmitatis
pcenitemium ,fiue
vel diaboli ,fiue fimplici benediSio-
ne hominibus impendatur,8cc. iterari

iJen
eji it'
rbili4
Mjut
ficnt
erdo.
rit
pra. depul-
ejtuties opttsftte-
Ckmvero proConfirmationefine
non prohibetur.
erdinationeimpenditur , ndttiam-prpfila oratione ,fid
^^.^^ ^^^ Sacramento habenda ift ,
4juia
SanHi Patres
&c. Manus autcm impofitio

appcllatur, jiEl.%.& ij.quAap^cllatio frcquentiflima cft apud Patrcs^, ficut,& vn<aionis ,
iterariprohlbnirunt
VnBit
rta.
Origenes.
Clemcns.
Conc. Lao
dicei.
Fabiin.
imponebant manus fuper eos ,
epift.i.
apu<t citatos
appcllatio fumitur i matcria proxi-
vnCtio ,
Damafum
p/m/?.^.
Auguftinum
UterM Petiliam,cap.\o^ Innocentium

Sc plurcs alios.
Leoncm
lib.i.centra
I.
epift.ad
I.
epift.ZZ.
Sru Sacramentum Cnfirmatioms,&cc. Hxc adicr

(fka funt pio cxprefla vcritatis fidci dcclarationc,
^cmpc Confirmationcm cfle Sacramcntum legis

Scoti oper. Tom. riJJ.
Errtrts hirt
titttntn^
Bcl-
Vtritas fdti
& accipiebant Spiritum frebatur.
fanElum,Scc. Aft.19. Et cum impofiiijfet illis mantu

Pauius , venit SpiritttsfanElttsfiiper eos,8cc. Quibus
vcrbis cxprcfsc habctur
qu6d
Spiritus iindus
dabatur ab Apoftolis , pcr manus impofitionem,

tanquam per fignum lenfibile,
casremoniam,
atquc infallibiluer lalem effcdlum fignificantcm,
quod fufficit ad rationem Sacramenti. Practerca
&
f>romiirus fuit Spiritus fandus Ecclcfia:

ibus loclis 1. yil.i. loannis j.& 14.
& fide-
Refpondeni hsrctici cam promifllonem inlelligendam
efle
dc Spiritu landio rcccpto in
baptifmate. Scd licct
vcrum
fit ,
quod
recipitur
Baptifmo ad remiilloncm
de ea tamen fola nequit intelligi
Spiritus iandtus in
peccatorura
'S.uafii htiro-
ticorum
ftUitur.
&
promiino Chrifti fpccialisjvt patct AEl.Z.

1 5.
In primo loco dicuntur baptizati Samaritani k
Philippo : quo audito Icrofolymis miferunt ai
& laannem
eos Petrttm
vt imponerent manus fuper
illos,& acciperent Spiritumfimilum;dicit
enim tex-
Nondum enim in quemcjuam tlLortm , fed baptizati tantum erant in nomine Domni lefu : tunc impotus
& accipiebam Spirittmfan-
Elum. Citm vidijfet autem Simon qttod ptrimpofitio-
nem manus
jipoftolarum Spiritut fofiElus ,
&c.
Diuerfitm </.
nitm in bafti/mrt
(^
ctnfirmati.
nt ttUatum,
fic
etiam AEl. 1 9. dicuntur primura baptizari illi

difcipuli loannis Baptift,&mox per manus impofixionem fadbam a Paulo , rccepifle Spiritum
landlum, tanquam diuerfum donum , ab eo quod
reccperunt in baptifmate.
Pra:terea j
non cft dubium plurimos fuifle ba
pti3atos,fuppofita
communi
lcntcntia dc BaptiP
mo inibtuto ante paiEonem Chrifti , quod

rint etiam baptizati
Baptifmo loannis
fue-
quod
pcrindc eft apud ha:rcticos:tamen loannis ^.noii

loquitur Chriftus,vtexponit EuangeIifta,dcSpiritu recepto in â^îiimo , fid cjuem accepturi ef-
fint credentes ineum;&c Apoftolis

fio Spiritus
fada eft promif-
fandi.Lucae 14.& loannis 14.-^^.1,
non ad tcmpus , fed femper i & reipsa completa eft , AEi.i. quando aduenicntc Spiritu fando induti funt virtute ex
quac promiflio
alto,
facSla cft
iuxtapromiflionera fadlam.
interpretatur Petrus prophctia
miflio
illa
tilu fiUia A^
fojiolu.
Dc hacmifllone
loijlis
ergo pror
non intelligitur de Spiritu fande , vc
datur mediante BaptifiriQ^quod ergo dicit Pctrus
eodem
loco',Bapti^turvnufiiui/ûeveftrum,&cc.
accipietis
donum Spiritus fanEii^c. non
&
folilim in-
&
SaptSzali
de doao reraiflioni ,
fanlifi.cationis per Baptifmum,fed etiam dedono fanditifica-
Urdfolymit
rionis per impofitionem manuum,
mtifunt.
telligitur
qua
ftatim t%
ttiam eenjir-
praxi primltius Ecclcfix ficbat roper baptizati;
tiun\ baptizatorum lerofolymis , qui tantan)

curam , AElor. 8. geflcrunt Samaritanorum , vc
^^
cft
cft-
Decentium Ekgubinum , cap.j.
Sacram?"""
Paaopliaâp.16. &ficjtuntibus
& rcmota ,qua: clt chrilma,
ma, quae
vt vidcrc
Augaftio.
tji
num in lib.^.
larminum in libro de Confirmatione. Contrarium huius cft de fide 5 patet primo, Al.%. Tunc
vt inFra videbitur, vide Origcnera * cap. 6. ad

J?om4^.Synod.Laodiccn.Mtr.4SJâbiatuiHi Papana
p^j^gj
Damaf.
5
Cenfirmafit
&
& alios
375
adcommunicatione Spiritus,quando crat oppor;tunitas miniftri ; vt patet AQ.i^., ncquc Apoftoli,quamuisid rion^xprimatur inScriptura,loco diAo , diftulcrunt Confirmationem creden-
6" chrifmatis
ehtifma d$e,-
I.
noux. Hanc vcritatem huius temporis Sedari)

ncgant poft VVitclcfum , vt vidcre licct apud
omnes modernos controuertiftas. Vide Lynda-
nebant manusfitper illos,
de varijs
lib.
do,inc[ak,fimpermantts impofitio inteUigitur,fid pr

diuerfitate locorum
QusEft.
&
cos Pctrum,
Ioanncmvt impofir
tionc manuum.d^r-cnt-cis Spiritum f^lum.
inifi:rint aji
Ncquc rcfcrt quod Petrus AEi.io.non legatur Qitid dicntmafius impofuiflc Cornclio,
aliis cum eo cr^- diim deCerdcntibu^ , qiria ex cadem congrucnsia id fadlum titlit.
&
fubintclligitur
ipfos
non
&
confueto \(^ , nid dicamus

, quia pcr anticipationem
indiguifle
I.i
i.
cx
LiK IV. Sententiarum
S76
{i?eciali prmllegip iatn tcceperant Spiritum

fanflum , ctlam anie Baptifmum, ad pracdicatio-
ex
nem
Petrijficut
Pentecpftes
Auguftin.
& ipfi Apoftoli cx frcquenti fcn-
Theologorum foerunt confirmati
tentia
in die
in quos dcfcenfus vifibilis Spiritus
fandi Confirmationis loco fuit. vide Augufti|ium lib.jQ. horaiLij.c. 11. vbi caufamhums priuilegij redbc exponit,
&communicationcm Spi-
manuum
fundari pocuic in virtucc Bapcifmi folius, quia,vt

<didtumcft,n6 habuic illam cfficaciam Bapcilmus:
fednondum etiam
fxccatontm,& accipere virtutem //<,&c.Promiffia
(iHSy tmpleuit
haptitantey&cc. venit Spirittts/kn-
CorneltHmy Scc.
Dixi fupra in prirnitiua Ecclefia hacc duo S^cratTienta cohiunka datacftc,quando opportuniras miniftri Confirmationis adefter,quia hqc
niinifterium ad Apoftolos folos tunc fpcdtabar,
(vt infr^ dicemus)qui non poterant omnibus
adcfte in principio.
Coniunftum autcm miqifte-
riun| vtriufqiic Sacramcnti.patct ex Patribus fu-
pra citarisad
initiCi
cummenti,expticando ratio-
nem ordinis:vnde & frcquenter ipfi Patres,quandoqae
hxc Sacramenta ctiam in cfqui dicurit vnura Circ confum-
ccfnneftunt
fcftu, ciratione,
mationem a}terius,& perfclioncm, Origencs
in
cap.^.epift ad
Roman. Omnes,\nc^\xirjkaptiKAtiJk-
nms fecwv&im
typttm Ecclefia, trndittim in atjHU
mah. fupri
iftif
Ciemcns Ro-
vifibilihMSf&chrifintue wJS>ili,Scc.6c
cicatus lih. j.conftiiut. cap.17. Datur
Baptifinus inmartem Filif DeiyOtftta adhibetttr pro

fi-
ohnm pro SpirUu/anSo \ vngitemum
& Filij Dei
ejfe
pojfwt*,fi Sacramemo vtrvfue
nafiantHTyScc. id eft,Baptifrao,
& Confirmatione.
Vrbanus I. in epift.advniuerfos,adidemalludit:
Omnes ftdelts ptir manus impofitionem SpiritHmfimittim per Baptifimtm accipere dihent
ftiitni
imteniamur
Ex
vtpleni Chri'
vtrumque Sacramentum
limul dari i primo Baptifmum 5 mox Confirmationera tum confueuincjvt patct exAl.i p.Quoties opportunitas miniftri accedcbat:& quamuic
hoc non exprimatur jiSt. i. ita ramcn fadium
fuiiTc i yt praxis ipfa ApoftoIorum,& vfus inde ^
fcquentibus in Ecclciia continuatuS docet ab
Apoftolis mutttatus,
apud Patrcs tam GrxcoS;,
&
fttriu
A^.
(Ut itiS
CoH'
jimt^titiitm-
eciam Pccri non fundabatur in miflionc excraordinaria ,

quafi ex priuilegiodarccur Spiritus
famûs illis, ficut dacus cft Cornelio , auc ipfis
Apoftolis Jcclufo aliquo figno fenfibili infticuto
per modum Sacramenti quia neque illi fic acceperunt Spiritum fan(Sfcum,nequc fine reuclatione
fpeciali iilud promictcre potuic ficdandum Pctrus,quieciam communicacionem eius faciedam
Cornclio non cognouic ance cfFcûm. Oporcet Aftftiili ptr
ergo promiflionem Pctri refcrti ad medium or- fiUm Confir.
dinarium,quod in poteftate fuic promitcencis ap- "*"'<"' d*.
plicare,quo comrauhicarc poreranc Apoftoli Spi- "pj'/^^"
ritum fanûra per impoficionem manuiirajquod û^ vifitili.
explicatur ^hpnde, .^l/.8.c^)p,&hocidemipfo ttr.
&
Vndcquamuis non iegamus promiflioncm Pccri fuifTc adimpleca praedi<5bo loco i de ea camen acque eius vcricacc m effedu non dubicamus:quauis id non exprimacur.
eScQtvi, >^^.2.infinuacur.
^&c.Quibus no exprimicur dacio
quam Lvinos fieqnentiflimus.

Vndc vcrba illa Pctri ad quse confugiunt har,
ad BaptifmUm , fed ctiara' ad

datam extendenda funts
heque id Scri^turae vfui alienum eft , vt Confirmatio ddta pcr' vifibilem Spirifus fanSli cotnmu-
nicationcm appdlationeBaptifini vcniat Adk. ?.
vifibilis Spi-
ritus fandi. Si ergo illud ex proraiflione Pecri

, ica eciara ex cadem procfFcûm Confirmacionis exponir,
anquam materiam fubiedam pcoraiflioni, & ex
fufiiciencer inccUigicur
raiflioncquac
connexioncf*di, fcu vfus vtriufque Sacramcnci,

( fcruato dcbito ordine ) qui cx aliis locis iam citatis Scripcurac intclligiturrita
Scc.
his coUigitur
^*"'*'-'
Nôneftidem,incjy[it,accipereremiJftonem
6^' ergo, inquic, recepermttfirmonem eim,bapti~
efl
mo. Origcncs ctiam homil. 8. Leniticum. Cyprianus cpift.î; Tnnc enim demtm plenefitnlHfi-
l.
KJttiJimt,& appofitajHntin die anirt{acircitertriamil.
ficati
Vi&anos
difcernir
co-
'"
'**
vndc Chryfoftom. ham. 1 8, in AQa, intcr iila duo
firmatio profeffimisi Scc. idcft, fufccpta; in Baptif-
fHltttra
Cyptian.
impofitionem diuer(am facit a Baptifmo,fupponens per illam Spirifum confuctum tum fuifledatum yielhuclotpientt Petro, inquit, * dico nondHm imponente manum^
ritus fan(li pcr
Origeneju
donum SviritHt fanH,Scc. nempc ficitt nos videtis

accepille,vbi denotacur Sacramentum Confirmationis per manus impoficionem , quia aliter non
confucuit conferri Spiritus fandus j vt patec
Alor.%. Si dicas non habcri hoc rx illis verbis.
Refpondctur primo, non habcri ctiam cx illis
j
vcrbis promidionem illam Petri fuifle implccam frmi^ tevirtute fulius Baptifmi neque promiifiu Pecri tri fundAta
eiia,inquam,fuf-
ficicncerincelligicurcaufaipfaiUiusefFc^s,qu
fuic impofitio manus , quia aliccr hunc dare non
poterant Apoftoli,& cunc
maximc congruitper
datum clTe Spiricum fandum,acque pec me-r

dium ordinarium , quo eorum auihoritas magis
ipfos
elucerct
&
vtriufque Sacramcnci vircus pec

facilii^s adducercc rcliquos
fignum manifeftac;^
ad vericatem,
& facraracnca falucis ampleftenda.
Refpondenc fectindo hxrccici , illam impofitionera
manuum nuUum
conculifTc
dopum , fed
cantumczreraoniara per modum approbaSed hoc cxprcflif5me ^r^p.vjgnac

Scripcura; , vbi dicitut illos reccpxffc.Spiruu pcr
g
^/;^ ^^p^
retici ,r\Qri fbliim
fiiifle
htrtticorum
Cortfirraatlonchi fimul
tionis induftam.
rtftlHtur.
ifosafttem baptiK/Aimlm, Spiritufiinlo,noH peft mut'
toshos Ses,
Pctri
&c. Ergo
fic
intellie(cnda funt verba
quiE etiam in fcnfu lirerttlicommodillim^
cxplicarl pbfftint
,etiam vtiexpreftam vtriufque

facianr,<;iira enim ludxi
Sacram.enci-mcncionem
ftuperent ad
dohum
linguarjiitt,
tilrtj
Apoftolis
manus irapofitioncm:t ora(ierittufr.oipju vtacci'

perem SpiritumJanSliim ; nondum enintin fuemtpiam
iliorum venerat,JedhapttKAti tantumeram in nomitte
acDomini leJiittKhcimponthant manusfiifer iUes,
eipiet>4t SpiritumJinSlum.Cum vieUJfetâiUfm Simoh
îa per impofitionem mamis,ApoftobrMm daretw Sptritusjanihis, &c.
A^- 1 9. Et cum impojitij/et i/lie
&
&
mttmts PaulHS,venit SpiritHsJanEiusJitpp-eos^ io^ffr
& prophttabant,8cc. Quat verba clar
concciriim per aduentum vifibitem Spiritusfah-
iamur linguis,
&:, Petrtfs indearttimes occafioneihiprophetiarij
tiflima funnnonfuiterj^Q vacua,
loclis interptetatus eft
& Chriftum
pra:di,cauit
ludzis ad hac c6pundis,& intct*rog5intibus quid

aeerc debercnt ? Refpondeti/ârwVfwri*! agite,8cc.
vbi denotatur difpofitio neceirsria ad Baptif-
mum
Domini
& b^ptizetur
Jefii
, iii
vnufijuij^tie
veftrum in nomine
rerfiifionem peccatorum veftrerum:
<|uibus dendtatur cfFedus Baptifmi
& accipiettf
fe&a
vrfibili
& nqdafipe,ef-
cremonia,itnpofitioiUa manus
Apoftolorum fttper.baplizacis,& Qt^dencibus.

Refpondciwterfio pc maBuumrirajpQfionem
nondenotnri aliquod Sacramentumfan(Slificans
ai)imam, fed gcacias graciS'dacas,& vi.icutem )ni-
raculorum,quo Apoftoli fundarenc,

rent fidcm. Scd
& confirtiu-
hxc refjponfio inepta cft,& non

cohaircns
j-trii tHofio
rtfeHitffr-
VII.
Dift.
qui neeant aliam

virtutem incire Sacramcntis , prstcr lolam cxcitationcm fidci > qus pcrindc pcr manus impofitioncm tanquam cacremcmiam cx inftitutionc,
cohaerens errori hsercticorum
>
qiii vtcbantur Apoftoli.ficri potuit
buit cfEcaciam ad fundandam,

.tU4i
rhii
fi
cnim ha-
& confirmandam
fidcm, i fortiori cam cxcitabat.

Dcindc rion congruit Scripturx , neque promiflioni Chrtfti,Luca: i4..4^.i.Ioannis 14.11.
&i6.8c
loannis 7. quibus in locis promittitur

Apoftolis ,
fidclibus in
&
&
Spiritus fandus
Ecdefia , daturus virtcrnum permanfurus

tutcm,baptizaturus,&c.Quibus dcnotatur abundantia gratias fanftificantis pcr Spiritum, qua:
prafcntiae corporali Chrifti prasfcrtur , ipfo doccntc , & vt cactera omittamus , quac cx his locis
optimc pondcrant
crebr6 replicari polfunt ,
&
, non alitet Spiritus fanftus dabatur

manus impofitioncm ab Apoftolis, quam re-
Theologi
per
ccpit Cornciius ASior.io. qui dcnotaturpcr donum linguarum , quam rccepcrunt Apoftoli,
&
-rfff.i.nam v^fl. i
-C
j.eodcm modo
ilii
quibus Apo-
& nost &c- & ASl.
1.
cum repre-
quit
capijfrm lo^fui, cecidit Spiritus fanElus fiiper
&
in nos in initio
verhi Domini,ficut dicebat
recordatus fiim
autem
loannes ejtudem haptizA-
aqua , vos autem baptizahimini Spiritufitnio. Si

nohis^tpu
trgo eandem gratiam dedit illu Detttyficut
uit
&
Dominum
hom.io. in Euangelia. Hicronymus
epifi.
ad Hedi- ^^^^^
bi^m.Bctnaid.firm.in die Pemecoftes.Cytill.Alcxin- Bctnatd;

drinus/^.9./*<w, &c6munis interpretum. Cyrili. AlcDeindc i . ad [arinth. 1 1. ad Ephefios 4. gratia: and"""-
nonfunt communes omnibus:(cd pcr

impofitioncm manus Apoftolorum dabatur Spiritus fanctus omnibus fidciibus baptizatis ergo
aliter quam per dona. Ad Hebrsos ctiam 6. impofitio manus , numeratur a Paulo inter rudimenta
:
fimui
fidei
cum Baptifmo.
vt fuo loco tra(i>auimus.
matum doQrint , impofiiionis
Quapropter,incîtjin-
quoejue
manuum , ac re-
fuifieinftruftos, vt patet cx verbis fcqucntibus{

iniuftusefi
Deus, &c.
& ex fine pracccden-
eos notat dc (cgnitic:.^K?/iw im-
ad audiendum , &c. ( fupple perfeftiora,& grandem fermonem myfteriorum deordinarione MelchiCcdech)etenimctandeberetis Ma-
heciUes fa5H eftis
tempus (nempcquia ipfis prim6

Euangciium ) rurfim indigetis,vt vos
doceamini qiufunt elementa exm-dij firmonu Dei, &c.
Hoc autem intermittes Paulus exprimit quinquc,in quibus continebatur. Primum fundamentum poenitentiae ab opeiibus mortuis, id eft,peccatis:fccundum fidci in Dcum:tcrtium Baptiiiiia*
giftri effe propter
pracdicatii eft
tum dodrinx ,
id cft, dofbrinae de Baptifmo, qui
& fanguinis
tripiex eft,fluminis,fiaminis,
quc dicit Baptifinatum,in
quotics quis peccaret

ilus
OEcumenius.
&
idco-
pluraliivel certe alludit
&
vt cxponunt
Theophyla-
Theopliyl.
Quem
crrorcm hoc iplb OEcumcn.

capitecorrigit, doccns Baptifmura non poflc itcf>w,&c.Qiiartum fundametum
manus impofitionis , eft articulus refurrc&ionis quintum vcro articuius extremi iudici), &c.
tio fcrmonis Chrifti,
fic
Hebi:. 6.
mortuorum ac iudicij txemi, &c. Supponit Apoftolus ipfos iam in his rudimentis hdei
ctiam ihtclicxcrunt rcliqui audicntcs,

^rgo
in Gemibus dedit Deus paenitentiam ad vitam,icc\ qux rcfcmntur ad iiia dona,
pcr aduentum Spiritus
Jius rccepit Cornciius ,
anki in ipfurrt : poenitentia ad w/r,dcnotat fan:
diccntes
p|,g'jr*'
fitrreEHonis
iiti,impofftbileeft
cantis
^ ^*
, adperfeEHoraferamur,non rurfim iacientes fundamentumpcenitentia ab operihus mortuis, &fidei ad Deum,Baptifi
Item Apoftoii receperuntSpiritumiandlii initio

per modumvirtutis,& (xn(k.i^caiX.ioms , donec induamini virtute ex alto : codem modo^vt dicit textus,tcccpit Gornelius crgo pcr mpdum fandifi:
'
termittemes inchoationis Chrifti fermonem
polle iterari,ficut iterabantur baptifmaia iegis,
Chriflum
* '
gratis datx
ad errorc HcbraEorum, qui putabant Baptifmum
lefitm
Cbryfoft.
24. Aia;8c hom. i ,& 4. Cyrili.Ierofolymitanus CynUus.

Catechefi 1 7. Nazianz.or4f.44. Gregor.Magnus Niziani.
ego <pds
Tirtute fanlificationis
Hx funt inftruftiones, & exordia,feu inchoa-
& praedicationis Apoftolorum,vt vidercctiam iicct .^S.z. Pcr manus-crgo

impofitionem inteiligit Apoftolu&Confirmatio'nem,
& vcrum Sacramctura.vt Chryfoftomus,&
Chryfoft.
ophy.
.
rePetri,qui videbit vas fubmiflum dc cceio,

ccptum in coclum quam ctiam rcfponfio ad
, & Ambrofius, ibidcm AuguftiAuuuftiow

nus defide
opeributj:ap. 1 1.
patet cx ipfa litc"j ^,
ra ; nam manus impofitio fpei^&bat ad rudimcn- s*cundi$ tro.
ta fidci, cx K(k, locis ckatis : ergo hic eadem in- btu tx e.
iplum de ccrid faka
telligitur iila
dlificantem Spiritum. Idemdcfignant tarnvifio
&
,^? Dens. mundattit , tu ne
fcntcntiam tcnct Auguftinus

variis in iocis,vt Ub.^.. dt^Baptifino contra Donatiftas,cap.i^.& lib. ij.de Trinitate, cap. 9. qMfi.Z^.
Leuiticum lib.johomil.x^jit pradefiinat. San-
(lorttmjcap.j. lib de Baptifino,cap.t-i
Chryfoftomus
.& iib.
.cap.S.
& alij intctprctcs ^fif. cap.
Tertuilianus libJe
ro".
ieiunifs contra Pfifchicos,c,^.Na-
Atacor.
zhnzcnns orat.i^. paulo amefinem. Cyîimxpifi.

jt.kvi.iot Poctai& Glo{rae,& communis Dodo-
Gloflx.
rum. Si ergo Corheiius rccepit Spiritum fancbificatioiiis eSc fcntentia Pctri,ficut
dcra
modo & iili , iqui
tum
pcr impofitioncm
cipiebant,
& Apoftoii,co-
riecepcrunt condcm Spiri-^
manus Apoftoiorum , rchcut &Cornclius,& ipfi Apoftoli in
initio,qui ex loco pra:dido,& psotpiiEoncChxiScoti oper.
Thcophyla<Skus
&
&
quas fingaiis. fidclium poft Baptif- Ttidcnt.
mum dabatur, & retenta eft fempcr
cmmune dixeris.
Hanc eandcm
fiiper
Cyptian.
AQ.i.
niodum fandificantis, &
eram ejui pojfem prohibere Drwm,&c. Oppofitio cft

interBaptifmum in aqua per Ioannem,& Baptif^
mum in Spiritu fand!ko,qui datus cft Apoftoiis ex
eredidirmis in
Nuianzen.
377
,
dantisvbcrtatcm gratix; vt fusc Chryfoft.AwM'/.
tis capitis.vbi
tos yficut
Chryfoft.
Tertullian.
reccpcrut Spiritum pcr
prophetabant.
Sed Cornclius accepit Spiritum fandbum non
foium quantum ad gratias gratis datas, fed etiam
quoad cffedtum fandkificationis , vt patet cx ver-
henderetur a ludacis, quod Gentibus communicaucrit, exponens fcricm ia.(k.i : CumMaeiUy in-
I.
& communi PatrUmlntcrprctationc
nonenim
MceperutJt ,ficut
lO
fti,
ftoius impofuit mi^nus ,loqucbantur iinguis,&:
bis Petri, Aft. i o.Nm<]Hid aquam ejuis prohihere ptefi y vt nen Imptiêntwr hi , qui Spiritum JknEium
Angadin.
QucBft.
Tm. yilk
fucceflbribus Apoftolorum
in Ecclefia a ^'"'>f-
vt infra videbitur,
colonienf.
tanquam vcrum Sacramcmum.

Sccund6 , candem veritatem fiipponunt Con-
Moguntiu*.
LaodicenC
cilia,&partirodcfiniiit,vtTridcntinum, Floren- ^'C"'- *
tinum,Scnonc(e,Colonienfe, MoguntinumjcoatraNouatofcs fupponunt antiqua Concilia plurima,,vtLaodiccn.c4.48. Nicenum l.can.jj.in

tditione ex Arahica. Conftantinopoiitanum I.
can.y.ic cenfura Icrcmiaj Ptriarchae,& Bcflarion
Cardinalis
'
ânon 48. '
trailatu de Sdcratnento Euchadftitt,
nop.,iJ'"""
lerunias Patriarcha.
Bcfl''oa.
*"
t*"i"'
iiibcitin.
Concilium Elibcrtinum can,
Atelatc
38. Arelaten.I.C4p.'8sArciatcn..|I.f4pj7.Araufi-
Araufican.
Trullo.
i.& i.Hifpaicn. 1
M^.y.Cabiloncn.II.
"ahionen
cap.iy. Parificn.fubLudouico,&Lotlrario/'Kt.
patlficnfc.
fican.I.c.
1.
w;j.j3.TolctanvIY..M/?.i 5.
Mddcnfc cap,6.
li
Toietan.
ACCC Ucldeaiv
Lib.
578
Acccdnnt Pontifices Romani , Clcmcns Ro-
Cleraens.
epiji.^. Ub.^. conjiim. cdip.iy. li^.j.cap.i. j.
inanus
Vrbanus.
Vibanus
Corncliuj.
epift.tid
Pabumis.
I.
epiftol.
ad vmuerfos. Cornelius Papa
Fahlitm yimiochenum. Fabianus
'/'/?.
2. Eu-
.Mclchiadcs epiftM Epifiopos HifpaDaafus epiji.A,. Innoccntius I, epijt.dd De-
fg^jj^j ^pip
""*
D^mafus.
Innocent.
\,to
IV. Sententiarum
I.
Cfntittm
Eugtîmm
Lco
cap. 3.
epiftol.%i.
I.
Gc-
& Brutios.
& Gal-
ad Epifiopos per Lucaniam ,

1 1. epift. ad Epifiopos Germania
I.
lafius epift.
Gclafius.
loanncs 1
^'*- Gregorius Magnus Ub. y epift. 9. lib. 1 1 epift.
c7cg"Magn.
ii.ad cap.i.Cantictrurn,in lib.Sacramemerim de Ba-
Trnlio citatus habct. Pontius Diaconus in vita Trullanus

S.Cvpriani: Qttis denique tot Confeffores frontium ^*"0"'
notatarum ficunda tn/cnpttone Jignatos , c; ad exer/^r- ^5
plum
Chorcpifcopis huius Sacramcnti miniftcrium,

, inquit , baptizatorum frontts fignari?,&c.Prudentius in Pfychoraachia de luxuria,&
nec chrifinate
Gregor. ni.
I.
Innoc III.
ptifino homil.iy .in Euangelia. G\^côn\xs ll l.epift.
^ Bonifacium &
Nicolaus ! epift. ad RodoLphwn Bituricen. Innocentius III. * epift ad L,Vi~

carium apud Conftantinopolim ,
alia ad Patriar1.
4.
&
& cap. vnico
cham Conflaminopolitanum ,
de facra
VnEiione,\^tm habetur ac tandcm Eugenius
Eugei}. I V-
V,
?ofl infiriptaoUo frontis fignacula, per cjua

regale eiatH efl,& chrijhia perenne,8cc.
fientis,
lib.yde hoc Sacramento.
Efl FnElio hominis viatoris alitptaliter confinvel libero arbitrio nunejMam vfi^ &c. De con-
fenfu rcquifito in adulto, ad reccptioncm Sacra-f
mcntorum , iam didum
fupra
cll
difl.
4,
(jutfl.
4,
aatt- hic definit
Do6tor Confirmationcm pcr matcriam proximam,ficut fupra dcfiniuit Baptifmum
&
ex fenlu Magiftri d.^.iûdfl.}.

multumconcordat cura do^rina Patrum in hoc, qui dc Sacra-
mcnto Vndioncm , chrifmanoncm , impofitioncm manuum.pracdicant in rcftojimpofitio enim

inanus fit vngendo in form^ Crucis in fronte baJnnQc.ni. ptizatum. Vndc Innoccntius U I. cpjft, ad Patriarcham Conftantinopolitanum^/^^r/rcw/, inquit , chrifi}}ationem manus impofitia defignatur, 8cc.
Ih Vnftione crgo fupponit hoc Sacramcntum
efle (ignificatip.nemfact^mcn(alcm}idcp
fumiiur
in rcdto,
fata in frome
Kequiriiur
-^^Jl'
."
ptntt i.
&c. Harc
cft
prima limitatia
Vndionis,
fialis vt
vt dcbcat fieri in fronrcieftquc clfenfupponit Dodot , nihil cnim in dcfini-
poftmodum
&
Strabo dc rcbus Ecclcfiafticis,eiufdc prohibitio-
canonum mcminit, quo
nis
iblis
Epifcopis
chrifinatis confe(Skio,& confignatio in frontc re-
Rabanus de inflitutione Cleri,lib. 1 .cap.ô.

idem docct , infinuans rationem , cur in fronte
&
CCntius III. cap.vnico,de facra VnHione.

dlorinu.
Rcdbe ergo Doôr vndioncm in frontc afle-
e0e de clTcntia huius Sacramcnti ; tum quia

omnes facicndam docent tam Graci,quam Latirit
qui alias parrcs chrifmant

primo fronte cflc fignandam tum quia inhibitio fadla Saccrdotibus , ne
vngant in frontc ( quia hoc folis Epifcopis compctit,qui funr miniftri ordinarij huius Sacratinijtum quia Graeci
prajter frontcm,dicunt
:
menti,)Supponit vndtioncm in frontc fpecialcm

eflemateriam,quiapermittunt Sacerdotibus vngcrc, vcl in pcdorc, vcl in vcrtice, iuxta yarias
CQnfuetudines Ecclcfiarum:tum quart6,quia vnaio in frontc habct fpccialcm proportioncm ad
exprimendum cfFedum huius Sacramcnti,qui cft
robur ad confitcndCi fine pudore, aut vcrecundia,
nome Chrifti:vnde Auguftinus loco citato:.gjtdam Sacramenta dittr,atejue aliter accipimt(s,(juddam
hanc rationcm cius aflignat
I
:
V- in dccrcto
fidci,
Ideo infrente vbi ve-
recundiAfidesefl,conftrmandminungitur^neChrifli
nomen
confiteri ertdjefiat,&
,
pracipue Crucem
eius,(fti4i
Centibus atttemflultitia ,ficun-
Cyrillus lerofoiymitanus Catcchefi j.myftago, poftquam cxemplo Euchariftiac poft inuocationem fanfti Spiritus panis non e(l communis, qui confecratur, fcd Chrifti corpus Sicfim'
gica
Sium hoc vngttentum, in^ûit, non amplius efi vnguenr

tum nudum, neûe,Scc. commune poflcjuam iam confecratum
fid chrifina Chrifli, ejuodaduentu Spirittu,

fanEli pcr ipfius diuinitatem energiam hahet,ejuofrons,
eft
dr alijfinfHS corporis ttufiimbolice inunguntur,8cc. Ac

primum ûidem frontt iUinitttr ,vt etfnt^ abftergat a
vobis pudorem
ejitem
primus homa tranjgreftor perpe-
tao circvmferebat ,fimulejtte
pon velato.gloriam Dlmini
efticiat ,
vt
ineueri,8cc.
pojfitis
vultu
Idem habec
canon 7. Conciiij I. Conftantinopolitani , diccn s Recipiendos ejfe hetreticos ohfignandosfine vngen;
^
&frontem, &
& eosfignates dicimusfignaculum
dos prirnitm fimUo chrifinate
nares,& os,& attres,
danatimis Spkitus fiinSi
Ecc.
octdvs,
ficctiaracanon in
Rabaruj.
chrifmatur bapiizatus ab Epifcopotantumjficut

Petrus Damianusy?rw. 1. </* Df<s/tV<ir/ow<rc/(r- Pcrrus Dacap. 1 7.Hugo Vifia. Rupertus de diuinis officiis
jTI^*""*dorinus de Sacramcntis lib.2-part.y.cap.z. Inno- Hubo" vl-
quem
poftcriorcs.Eugcnius autcm
VVaUefrid.
&
& alij
dunt Apoflolum,propter <juod Crucisfignofignatur,S)CC.
Coalant.1.
gcrc frontcm,fcd pedkus,vt Epifcopi
clfc cflentialc:
quod putat
Judais eflfiandalum
Cyrillm.
inhibct Prcsbyteris inun-
lib.^.epiflolarum,epifl.^.
fcquuntur Durandus, Gabriel, Paludanus,
tione ditur,nHi
D.arandu.
Paludanuj.
Gabricl.
&
fcruatur.
facf infrS-
inlinuat Tcrtullianus loco fupra citatojfcd Tertullian.

Auguftinus in Pfitlmum 141. allignant can- Auguftin.
dcm rationem, qnam adhibet Cyrillus, Eugcnius I V. huius fignationis. Grcgorius Magnus Gregor.
Coccium
|j
14
Idem
&
vngerc dcbcat in frontc. Eandem prohibitionem

oratio poft Con- Beda.
exprimit Beda in A^. cap.S.
firmationcm in ordinario Romano , <juorum fron- Ordinariuin
tes facro chrifmate delimmus , &c. VValicfridus ^"'""'"'
Hxc fcdccim
VnHh
Vnguentum
Pontificum tcflimonia fufficiunt ad probandam iraditioncm

vcram,& ab initio Ecclciiae fundatam huius vcritatis. Qiiarto tandem Patres,& Do(S:orcs omnis
etatis candem docent qaos partim <;itauimus,
parrim etiam infra in dccurfu commcnti afFcrcmu$,&Icgi pQifunt apud alipSj&proUxc apud
\n definitionefidei.
ti-
Prudcntius.
fobrietate.
Nicolaus
martyrtf fitperflites rejeruatos incentiuo tuba cce-
ieflisanlmant,&cc.DMTidC\is fupra citatu5,inhibet Damafus.
ore
ejusdampertotum corpus, qnia vero infronte eru~

, ejui erubuerit me coram homi-
befiitur ille , epti dixit
nibus
eruhefiam
& tgo eum cvram patre meo
ipfittn
modo ( id eft, Crucem , qu

fignationc frontis per chrifma fit ) in locofudoris
conflituit, &c. id cft, in frontc.
Sed obiicies illamj:onfuctudinem Gra;corum,
ex Conciliis citaOricntalium cx Cyrillo ,
ignominiam
eptotiafn
&
&
oUtlfio ex
tis,quafitvnaiochrifnjatisinaliispartibus,cu- *"" ^"H**

congrucntiam Cyrillus loco citato exprimit; ^ "*'
ius
forma ad fingulas vndioiterabatur , quia prima

vnftione fn fronte fada cum debita .forma dat
vtl crgo repetebatur
nes
& fic Sacramentum
vnSit fiehat
effeiStum huius Sacramenti,ficut conftat in Ecclc- *ti*m in lijs
fia Latina.quar folam frontem ilUnit vel forma
folum in prima chrifmatione frontis dicebatur,
vel invndtionc vltima; parcisjfi primu,{upcrux
erant caetcrae vnîoccs^kquas forma non dcterminabat.quia pri.nja vn6lio,prolata fptma cxplcbic
cffe<5bum i fi fecundum dicatur forma in finc pro:
I.-ita
hon dcterminat
adionis
& yridionis
vndionem,qus
fufHcienti. continuatione
,
qua: dinerfacft,
primam
cflcntialiccr exigitur.
Refponde
/'<"***'
VI
Dift.
Refpondrtur procuWubio qubd
Ktffrnjtf.
tribus
&
Conciliis ftatutum cft
& vnftiones
in
illis
r.
^ Sanftis Pa-
dum diuinam
firmum cHe,
dicit
ad
gnat
partibus acccirorie
fieri
maiorcm expreflionem effe^kus facramentalisifcd

f>timam debere fieri in fronte , quae cft cJlcntiais,&quamretinetEcclefiaocctdentalis.
Ad rationem autem dubitandi rcfpondctur
formam vetifimiliter femel prolatam continuari,
vfque ad vltimam vnftionem , vcl certc vltimam
continuari,antequam ipfa finiaturrquod infinuarc videtur canon ptimi Conftantinopolicani:
Recipim$u,icc.
firnatosyfiue vnloj,primHm/Mfi
&
chri/ffutte,&froHtem,& oculoSy&n4ires,& os,& anres,
& eosfignMHtej dicimsuJionacMUm doni Spiritus/anîyicc. Hxcvltima vcrba continent formam,

quain hocSacramcmo vtuntur Gracii vt poft
videbimus itaque videtur femcl fabiungi ipfis
:
vnftionibus partialibus
tegrant:quia in
illis
qu* vnam moralem in-
vcrbis exprimi vjdctur ofdo
collationis Sacramcnti
vndc patct quomodo
forma decerminct omncs vndkioncs per modum
vnius. Itcm , cundcm ordinem dcnotant illa ver:
bz,EtJignatos,fiue
vnSos primum/anSio chri/mate,&
frontem,& oculos, Scc. Qax fcntentia cft copulatiua,non /blum verbotum , fed ctiam acfbionis ,
vn(bioni continuatz fimul in partibus diuerfis,
qu2 primum fit anre prolationcm formar , Si^na-
&
tos,m(^\iit,/tMevnnosprimumfanSle chrt/mate: qua:
&
dcnotant fuppofitionem totius vndionis ,

fignationis pcr ipfam ante prolationcm formx:
forraa crgo primi ,
per fe dctcrminat vndio-
&
nem in frontc
primam
fccundario rcliquas in ordine ad

quat cfrentialis cft : ficlotio Baptifmalis
,
poteft cflc in parre principali,& aliis
minus prin-
cipalibus.quarumlotio fccundum aliquos pcr fe

fola non fufficerct , rel certc rcddcrct Sacramenrum dubium;cicriim, vt fimul fiunt cum lotionc partis principalis, fpcftant ad matcriam,quam
determinat pcr modum vnius, formac baptifmalisjvt fupra vifum cft. Eodcm modo vnCtio in renibus,& pedibus non cft ncceftaria, ant eflcntialis matcria Sacramcnti Extremar vnftionis ; tamenvt adiungitur aliis,fit matcria.quam. forma
etiam determinat
ad cundcm modum poflct
dici formam chrifmatis rcpcti poflc ad fingulas
vn<flioncs,& quantum ad effcdum dogrrfatizarc,
(icut
in forma,
materia Extrcma: vnftionis,
ciufque cffeCta.
c Infigwra CrHCfef,&c.Hxc vltima folutio mihi non placct , quia Sacramentum imprimens
charactercm ncquit itcrari,ficquoad forma,qua:,
fuppofita materia facit iam Sacramcntum coinpletum,ide6 primus modus tenendus eft , vcl dicendum ,qu6dalijc vndtioncscrant catrcmoniales,
non facramcntalcs , fed addebantur completo Sacramcntum ad expofitioncm \\\Gc.7t (pirituales. Hacccft fecunda circumftantiapcr fcrcquifita ad Vndbioncm facramcntalcm
hanc autcm cftc cftcntialcm probatur , cx vrraque forma,
:
l6
&
&
&
&
Sifnatit
fi^J^*
*;
*i'ii*ri
formaGraccorum.non folum cfreftum dtfifed & ipfum Sacramentum , & tn4teri.-m
cius.vt
fit
vnftio in figura Crucis.
P.irct cxprcfse
idem cx Canonibus,& Patribus
qui Sacramentum appcllant fignationem

in fronte, qus a folis Epifcopis ficri dcbct ; illud
citatis
autem non folum importat fimpliccm
nem,non
ipfam vnftioncm in forma dcterniinaca nempt

in figura Crucis fecundo idipfum praxis femper
feruata docet : tertio, ratio circmonia: , fcu vn:
ftionis inftitutac in fronte ad portandam Crucem

Domini,camquc non crubefccndam, quam fupra
exPatribus prajmifimus ,idcm confirmat ,ficut

congruitas cum cfFedtu Sacramenti,
profcf-
&
&
fionisndei.
CcAri/i4ff,&c.
Hiccomprehendit ma-
vt infra dcclarat
Materia, inquir, remota f/ichri- j""'
/rna compofitHm ex oleo eliuarum,& balfamot&cc.Vioc
autcm
ellc
iam forma Confirmatio-
nis fignificat matcriam Sacramenti
fcd
gnum Crucis quim etiam vndlionem

,
tam
fi-
fignificat,
Do^ftoris. Alij
dicunttantum
prcccpti, vt Caietanus
cfic dcneccflitatc
Sotus i
Coiuituma.i Itb.t-variarum ieSienum,cap. i o. Nauarrus in manuali, cap.it. quos fe- ôctnt
quunturquidam modcrni. Quidam autcmaflc- Z"'*'^'/"*
i.part.<f.ji.art.^.
hacdi/l.art.i.
efe
runt prsccptum diuinum , quidam Ecclefiafticum>&explicant comodo,quo commixtio aqua:

in caliccm,eftpra:ccpti.
Contrarium huius doccnt communiter Do- ^^V""""/.

, nequc aliud poftc fuftincri vidctur poft
^ce^riane.
Florcntinum, quoddocet inateriam huius Sacra- tiffitate s.
balfamo confc- frmeti.
menti cflc chrifma ex ofco
ftum.Rcfpondent intelligcndum cfle Concilium MtH'quantum ad ncceflitatem prarcepti quoad mixtioncm balfami, non vcr6 quantum ad neccflita""
tem Sacramenti. Contra,hoc modo poflet rcuo- '"^Hf
ftores
&
cari in
dubium
quarlibet matcria Sacram<?nti cr
pluribusconftans;quin etiam an olcum fit necef- j^y'*^ ^2farium,faltetnoliBarum,quinfufficeretaIiud, vcl ,, scrawenti.

nullum,{cd ipfum bclfamum.
i S
Prxrerca , hoc non eft fecundiim ftylum Con-
materiam non neccflariam,ficut & for- Ceneilium

ibidcm dcclarat , tanquam talia, vtquod diffrnitm*.^
'^'''"'1'''''
mixtio aquz in calicc fit tantiim dc prarccpto Ecclcfiaftico , confecratio in pane azymo, aut fermentato perinde facere ad fubftanriam Sacramenti Corporis Chrifti,& materiarn eius , qu6d
fiue vtatur quis forma Latinorum , aur Gra?cocilij,quia
mam
rum
in Baptifmo,validc baptizat.
De materia au-
tem SacramerKi Conhrmationis loquitur ablolutc,& finc limitationcaircrcns eflc chrifina mododifto confcdlum crgo intclligitur matciia
f ",'"!''!'
*}'
itmitmtitnt
ie chri/mait.
ncceflaria neccfl5tate Sacramcnti:vel alioquin lo-
qucndo dc materia proxima huius Sacramcnti,

de qua diAum eft nempc dc vndlione in fronte,
vndc colligam vndkionem in illa parte determi,
quam
verbaCanonis
in dc^
nara eflemagisdeneccflitatcSacraracnti
fi
licct
non ad-
iedla,vix poterit certitudo neccfliria rcperiri,
&
notaripofletillcprocefrusdeobfcuritate,&in- _
..
Trteeffiti
^
/?*
j /1furacicntia:quia certa ab mcertis non dminguc- feurmin
I
yt a6bionis miniftri:5ffl te/tgno Cructf,confirme te
rct,nccdeclararet qued
&c. Qur forma ficut non poteft

efle falfa ( eflct autcm , li vndio fine crucc ficrct)
ita etiam non eft fuperflua, fed in omnibus cficntialtSj&fubftaytialis quoad partesfuas>& fccun*
cffentiaIe,abeo,quodadiicitiK
chri/matepdutis,
J* '"'"r
de neccflitatc Sacramcnti cftconclufio
finitionc fidei diftraherc, aut limitare ad
quac cft matcria
17
&
tcriam rcmotam Sacramcnti ,

intelligJt per MatctU rtchrifmaconfcAionem oleioliiiarum,& balfami, ""** ^*"-
gjptifrnj fignificat ablutioncm
vu<ftio-
fcruato determinatoiTiodo alionis,fed
folius pracceptiJnam
huius Sacramcntijita
379
itiftitutionem:nam fignaculum, vt
tam Grcorum,quam Latinorum , & magis cxprcfsc ex' forma Latinorum quia ficut forma
:
ff-"*'**
Quxa. i
pcr fc neceflirium
cft
pcrmodum
&
materia,
& potiflimum fidei
li
non eflc
modus interprccandi
4
quat dcbct
ambigua,cft vitiofunj. Yndc hic
finitiene fiJii
acci-
dentis,qu6dinomnidefininone, inquacunquc
a.
de.
e.^mit.
f"*^"*'
IV. Sententiarwm
Lib.
38o
& doftrinalcs pluri-
tandi locutiones abfolutas,
ma minirtcrla fidci rcdderetambigua.

1
Con^rmitur , quia Concilium ibidcm agens

form^ Baptirmi docct quid in ca rcquiratur
cxprifTii, dcdarat aftum baptizandi,& pcrfonam
Ctn^rmtti
Jc
diatrum
fijl Ctunlij,
^^ inuocationc Trjnit^tis
dc per fc
cflc neccflTari^ cxprimenda ac proinde validam
cfTe formam Grxcorum , quamuis nph cxprimatur in ca pcrfona miniftri quia dc ftis fuit conjj^pjjj^jjj
intcr aliquos declarans

, aut ditbium
ctiam aquam mifcendam vino cHc cx praeccptoi
troucrfia
Praterea , agens dc mihiftro huius Sacraordinariura elTc Epifcopum-, extraor-
Idemetiam Tridchtinumy?/i4.f'^.;.
dcclarat & diftinguit matcriam ncceflariam con-
OUum
incpit ,fimpUx
;
confe-
lum iam chrifina vocatur irt epi eflfuamtas , qtu cutem confiientittmoilit , &c.'Ex quibus conftat chri- Chrifmm r
fma ex vfu Ecdcfiae non vocari olcum fimplcx, vfu Efeltfit

ntn vetAtur
confe<Slum,&mixtum,& fragran$,vt infinuat Uum
fim.
ctiam Eufebius CxiuicnCii lih.demonshrat, Euan- piix,ft4ceB'
gelicarum,cap. 10. quih etiam Clcmcns Romanus feclMm.
ffcd
c^/^.ij.diftinguitintcr
oIeum,&
ci, afterit
pfiflc
eos etiam vndionis myfterium alTum, inquit, vnguntfacrattm opobal-
Pofl deinde
mento eft c|irifma cx
SMcrtmtnt4
se nccclfaria.
ftrfieljtibm.
mcntA pcrficicx tribus,nempcmatcria,&form3,
&
Ciiz
funt
reniota,
it^
Prstcrca ciim prapmittat Sacfa-
his definirc: ergo loqucns dc materia
& proxima Sacramenti Confirmationis
ibidem prxfcripta , clle ncr

non prxr
ceUaria neccilitatc Sacramcnti ,
iiblblut^ intcndic
&
cepti.
Sccunildfquod cqmm^ni appellatione
cbrilKii^
&
fjMtmeit
tbrifm f-
aliquando Patres hiac appelYô olco fumatur,

Iationcvtuntur,intciligunrtamcnoleum ,quod
ftlUtMrtUit.
pcr exccllcntiam magnum,& diuinurn ipfi appelr

Ianr,& antonomafticc prc chi"ifmatc,quo ao initio Ecclefix vtebancur , tam Graeci, quam Latini
in hpc myftcrio i non autcm fumunt pxo olco
fimplici , qupd non habct fragrantiam , fcd pro;
oleo compofito,& mixto ex variis liquoribus:vndeDionyfius de Ecdefiaftica hicrarchia,cap.4.
"DiclmM igitiirvngitinticonfe8iio!iemjtn<^h^jfe coLUHonem (jHAn-xîm JiMmter jpiramium materiMnmif
tptit
infe
mAgnam vim,
& cofiamfragrMitium ûali-
tatum comineat.BalWiiis
codcm mod'offi^//.i
exponit corapofitioncm olei, quo vnclus
ron,&
filj)
in Sâccrdotcs
eft
j|
z,
Aa-
0/,inquit^ illMdSa-
tx variu condiptentis caitFlabat-y verttm nullum iUorHmfipanifim tantam en^ttfyatfragrantiam,

inwflii^- vuxifnam reddtbat
fid mixtura illorum ,
cerdotale
&
rf^0/mMm,&patet hocExodi jo. Hoc oUumvnSionisfiittiiumerit mibi^ dcc,& iwetd cempofitionem

timnonfacietit //W,&c.
vnt\o fuit figura eius, quae in nofit,

in nuteria ,
in fignificationc myfticajvndc Ifidorus dc Ecdcfiafticis offiH-aec aiitem
uo Tcftamento
&
&
ciis Iib.z.<:'ap. t $ .Chrifinatis vtigutntum
Mayfisfrtr
fman inExodeJtdbente DominOyCempofitit , fM0 primi
Aarnn , &flij eitts in teSiimttnium Sacerdotif^ &faHRegesetdem

QiMtU ptrunUi fimt : deinde epiocpu
&
&c. Sedpofi^ttam 'Dominns

''
ffii*
Hoiieryverus Rex ,
Sacerdos ttternus , a 'Deo Patre
ten, (f mna
fg^î myfHco vnguento efi delihutus , iam nonfiii
cttrijmatefitcf/dtamur
&
'"*
Pontifices
y& Reges^domnisEcelefi^vnEiionecliri-
fmatis~confi'crdiur,pro
eo,
<juod memhrum efl
ttemi Sa-
cerdotis,&regis,6cc. vbl agit dechrilftiateCorifir-
mationis , quod idem cenfct cllc-^cumille , qaodConfecitMoyfes.
Eodcm modoPctrus Damianus /erm. diCcen*
Zt
Jrcnus/f.i.aduersus haerefesf4^,i3. agens dc

modis regcnerationis,quibu$ vtebantur Gnofti-
cclcfia,intcndit prccis^,qus cflcntialitcr requi-
tiqnem Conciliorum in matcria fidei dcfinienda,

aut daclaranda vniucrfaliter intclligendam cfle,
fine vlla limitatione,& comprehcndere prxci-
ebtf-
& perfoni miniftrMntcndentis faccrequod facit
abfolutam locu-
*"*. ""vvfiank
l^tu
contra Donatiftas
& nomenfiatm vnum & propriumhahet
famoySccScinhi: Quidam autem ednm adducere

tjuidem ad aejuamfitptrtiacaneum effe dictmt^mifientes oleum ,
aquam in vinum, &c. mittumfitper eorum caput,qui/acrantttr,& hoc ej/e redemptienem volunt : vngtmt aMtem,& ipfi opt4>al/amo,8cc. Hoc autem,vt benc ibidem adnotauit Feuardentius nofter, aditabant ad imitationem Sacramenti chrifmacis quod ab Ecclefia didicerunt, quod argu-
tijfara^îi- fgflionis klibera:vndccoliigitur
^j
vnguentum chrilmatis.
Sed vt adexprefla teftimonia progrediamui*
prsccptum eflTc ccclefiafticum t^nquod perindc declarat Tridcntinuray?,^! i.
loquitur.
efl
lib.y.conilitm
dinarium vcrd Saccrdotem cum cadcm limitationeTridcntinumyfj^y.if Cwifinfmtione coHette j .
2,
/1^.7.
liim
caf. 7.
ne-
chrifma.Quod etiam docet Optatus Milcuitanus
exj/onit iet jam
tnerfti dicjt
iUttrU
Domini, Rupertiis lih.j.de officiisyCap.VCEx quibus.

patet aliud vocari a Patribus blcum , aliud ver6
&
inftitucione diujna
tradiîone Apoftoiica,
fciiiTc
compofiium ex
&
bal-
iamo.
Item>Cyprianus id manifeftc docct in fcrm.de
vndione Chrifmatis:i;/<i^/Vi EccUfia cum cateris
vnEiionibtts ad populum actpufitienisfimSificandttm in
*5
participatianemdignitatis,& ntminisfacrum Chrifina

conficitttr,ht
que mixtum oUo baljdmttm Regia,
cerdotalis gloria
& Sa-
exprimit vnitatem tjuibus dignitati-
efl vnQio inBituta,8cc. Qux

verba denotant diuiha inftitutione ad materiam
vnSHonis requiri balfamum. t infra : Hediet^vt
diximtis^ vnguentum adJanSiifictttionevifparatur, cuiut
houelta animt accedentes
fragrantiaddokfientuU,
adjidem illeEla deUElantur , &c. &fiûuntttr aromafum largiterem.Et infthHoc oUo anti^ttitits Sacerdotesfacrabarûr,&reges,8cc. Ec infri dicix, yinti<:juatis Mofiiycst Ugis cateris ritibtts huius vniiionis myflieriimifuiffe retentum. Cdteris, inqmt,generali San(ierum cenfinfu dimndtis nonfilitm in Regibus,& Sa-
bus initiandis eUtdnitits
&
eerdotibus vnSiionis honorpermanfit,fid in
pulum Cathelicum
de, &c.
Idem
effufa efi
VnSHonim
ehrifmatit ri,
tinuii Ecelefi*
m Syi'
g.
omnem pe-
huius gratite pUnitu-
expreflifllmc docet Fabianus inepifl. 2.
sUcretali,cap.
.caufabant
fc fingulis annis
enim Epifcopi non pof-
Chrifmarenouari oDdefcdum
balfami in fuis rcgionibus , ex quo conficerctur

Chrifma, vbi refpondens crrorem reprobat,afIcrens in vltimaCccnaChriftumdocuiflcApofto- ChriJmM
rf
fandis Apoftolis, fieiendum df

euit ChrifttH
inquit,p;aedeccirorcs noftri acccpetunr,hobifquc
in vbitaa
rcliqucrunt ) doct^tquc per fingulos anrios reno- Ccend.
uandum,& vefiis comburendum cx traditione
Apoftoiica,quamRomanaAniiochcna,Ie|:ofoly-v Singmlii mink
mitana,& Ephefina , in quibus federunt Apoftoli fempcr,&abinJrio cpnfccuaruot>&c. Pontifcx confcfifcionem chrifmatis ,
baifami eflc
docec diuinx inftltutionis , qux feGCipcr obieiuata efl.
Itcm Gregoriai Magnus in Camic.i.BetrMsCy14
pri,8cc. inEngaddi; inc[uit,baljMmimgignitur,êd
tum oUe Pontificali betiuUiiidne Chrifind t^citur,Scc.
los chrifnja conficcrc
ficut h
&
Conciiium Bracharcnfe fecundum cap.4. Balja-
mmn bentdiiium , ûpdprefalHte animarftmper Spiritut
ritmptnînuaeMitlHememJkrMtmticc. Confulu
Bulgarorum ad MicoUuml. reipponunt eandem
traditionem . Quzrunt enim , an verum iit quod
dicebanr Grxci apud fe chrifmaoriri ? Grtcts Jieere perhihetitj inquii
tri* chnfmdyfir enttwr
& idto
trihtuitur
eredlmns
tjitod
Pontifex , ^tud iilcnan in psth iliit per totttmmHndum

,
&
nojfe tUfiderMtitJivtrMmfitfJid
im
ftad non verHmfit 4Uii~
veftrdfolertiM,
Grzci
quod ex balfamo fic
mMLtert4t,8cc. itaPontifcx. IntclUgcbant
de balfamo
&
chrirmate
componrione , non Ver6 de oleo (implici oiiuarum,quod in pluribus habctur.Caafa autem concrouerfiz fuit, qu6d Graeci fibi vendicabant priraatum in Bulgaros, quos ctiam chrifmarunt per
Saccrdotes in ichifmace fub Photio> fcparatos ab
EccleHa , nec proinde ad hoc authoricatem habcntes. Vnde Nicolaus curauit eos denu6 chrifmariperEpifcopos LatinoSjLegatos fuos. Hinc
opponebont Gracci illud fiementum de materia
chrifmatisiquati apud f&elOkt quodintcUigi debet alludcndo ad traditionem Apodoivcan) , Sf,
:
primam
inftitutionem huius.Sacrainenti.
fmatis
^/rînqiiitsxc! eleum,fid
tfirtutum
& httl/imum cen-
Odor Mfitmiin oho opinionem hontirum
itite
dilferftim,
opermuegratia Spiritusfkn-
Hugo dc
&c.
I.
4,dift.a5.
iri
frente,8cc.
totidcm habct In-
deîHone,citp.vn\co,ChriJma,in-
& haljame mysiica ratione Scc.

& vt cxteros pofteriorcsomiaam,accedit vltimo
,
Eugeniusl V. locdcitato. Ex his omnis xtatis

tcftibus,habemus chrifma eflc mixcuram,& olei,
ic balfami.
nullus hadbenus, ante ptzfatos Dodores,difcrciiit ii chrifmate matcriam nccefTariam neceflirarc Sacramcnti, ad matcria ncceftariam neccffitate
accommodant pct inde ptopric-
tatcs vtriufque liquoris ad fimilitudinem rci
prQportionem rcquintaraad fignificandum
,&
viCi-
oilitcr cfFcdkum inuifibilcra Sacranncnti. Fabia^
&
us
CyprJanus dicunt hanc ruixturam cilc
diuinx inftictKionis : ergo nullum eft funda-
mentum
Xuififsiient,
eft
per
fe
maceria
cilium Colonienfc in
mento,negat oleum fufficere fine balfamo. Si di- Ktfftnfe.

Imffxnatur.
caseflepartcm intcgralem. Contra.pars inccgralisnon requiricur ad maccriam fuaicicntcm ,
&
eflcncialem
qu^ pofiti âcramencum
cflec vali-
dum , fed materia
huius Sacramenci nequic efte

chrifma ; chrifma autem nequit
tfflc fine balfamo,vcrumquc pacet cx ditîs : ergo
ncqnevericas formz Lacinorum fubfiftere > nifi
refpedu AiHtt maceriz mixcz : fcd quidquidrequiricur expartemateriz tanquam parseius,vt
fuBfiftat vcricas formz,cft cflentiale,quia forma,
vt falfa,ncquit dcterminare matcriam Sacramenti,neque cfTc vera prakicc:ergo, &c. Deindc.qui
dicunc balfamii admifceci ex ncccflicacc przccpci
fufficiens nifi
, eo ipfo oftendunc cfTc maceriam ucceflariam,nne qua nihil fierec , nam przcepcum diuinum de forma,auc macecia Sacramencorum rcfpicit eflcncialia , vcrbi gracii ,de 'integriracc confcfConis morcalium ,datur przceptumdiuinum,
& hoc ipfum facit cpnfcifionem etle nullam, nifi
fueritintegra.
Obiiciunt aducrfarij quofdam Patrcs appclla-
matcriam huius Sacramenti oleum.Rcfpondctur ctiam appcllati opobalfaraum ab Ircnzo ,
&
II. cap.^.6.\c\t
7
Ohitaio.
Stluiiur.
balfamum:intelligunc
& vngucnto
Ohiicinnx C9cnndbf*p.\Je SacramentisnonitePoniifex rogatus,an denuo itcrari debccec Confirmacio inco > cui ex errorc daca fuic
in oleo canciim. Refpondcc non cfTc icerandum,
Serurida tb'
itdit.
randft. yhi
fed caucc fupplendum,quod incaucceft oraifTura.
Refpondccur , vel ex confcfllonc ipforum aducr- Rifftnfle.

fariorum maccriam illam eflc dubiam , & incerS*eramttuff,
tam in tali autm cafu Sacramentum cx com- duvium eft
muni DoAorum iterandumcile, faltem fub con- iterandum
:
Ex omnibus pen^ Pacribus,&Conciliis,habenius qu6d chrifma Cit materia huius Sacramenci:
praccpti. Patres
vtrltali
ftrms, ^fi-
Vndcmerit6 Condo^rina de hoc Sacra-
chrifmatis.
Tomifexper imr
(pn,(piedextdeoJit ,
aftercndi confedfcioncm
tantiim prxcepti
8c
baliunji efle
non ex. neceflitate
Sacra-
menti.
iMk.
olei^ balfami
Ariutntriait
tx
neccflaria huius Sacramcnti.
ergo Patrcs oleum pto fonfedlionc,
nocentius II
Sufftfitu tx
eft coippofliio
terdos vngit in vertiee ,ficut eodem
Itcm Magiftcr in
inftity-
ergdchrifma , vt
firacharenfe
efl
pofitionem nutmts confirmandos vngit
oxfpprif>-
Confjrrue te chrifmatefaluti*,pcci
eteum cHm halfitmo mixtum,<fHO vnguntur

capita Ptmificum
rtgum, quo eciam haptiottos Sa,
maceriam
eirentialem Sacramcnti ex
re
&
gHêaiitM
&
S.VidoredeSacramentis,Iib.2.part.i5.cap.i.Cj{r<yf4(
ii^quit
Ctnfirmati
fe
denor;i(e. tnC\
cioncChrifti,fed forma cxprefsc denotat chrifma,
demonfhdit : Oleo additur halfitmumîa nitet i
vtdttt (^hrifli ceeltiiii fplender
atf
menti , qux non poteft

per
Sî
I.
diuini
Amalarinus etiam Forcunacus , qui floruit (ui

Ludouico,cui nuncupauit opus de Officiis Ecclefiafticis lih. i xap. i i.agcns dc cpnfccr ationc chrifecratur,Scc.
QyLxd
VII.
Dift.
Confirmarur , chrifma non, dcnotat aliud,

qu^ di6him mixcoram ex vfu Pacuun,& Pontificommequeenim pcdiai,quoscitauimus j ali4êgjoqQuntafdochri(raacc, auod dicuntncccC
ditione
nam
fi
daretur in eo cafu vndfcio pcr fukteduiint.
balfamum folam,aut per oleum etiam, non faceret ad propoficum quia przceptum de vndionc
pcr Chrifma eft dc ipfa,vt fupponitur,forraa Sacraraenti , vr pcr ipfam dctcrminanda , quod &
:
verba ipfius fotm? importancicrgo fi repcterctur

vn6bio,non repctica forma, non cflcc facramcntatrflittmr
lis. Intelligitergo Pontifcx non iterandaraSaBpntiftx,
CMitandum fcandalum,fed cflc fupplcndum priuat^ , dando Sacramcntumdcrouo,quoad fiibftantialia,quod alias

fuitdubium,autcercc nullura. Nara idcra ipfc
ccaraenti folcmnitatcra ^d
Pontifsx docet matcriara acramenii eflc,chrividimus ,.nempc Innocencius I IJ. qui

etiam cap.prapccdente de facra vnftione firailicer
loquicur dc Archicpifcopp. Bracharcnfi , qni)d
iiiii, vt
non fuit vndus exiiiefcdu chrifmatis,qêm
fccic
Ct\o eflecxoieo,(9coaluimo,n}(tprouttraditio
ordinati per Cardiitalcm Albanctifcm, afliftcuci-
habet.femprr ctmfecuatat neqtie alijPattos , qui

iti fpedi^flon cxp^munfmixtiqnem hainc balfa'
4>us
duobus
jiliis
Epifcopis
quz
vnjdio fuic fa-
tMjaiiterinteurdnnt matcriam Sacraiiienti, quam
cramentali$,ac proiftde icpccita formaihic tamen

dicit fc fupplcuiflc quod ptztcrmifliim cf); : ergo
fMdt invfuEcdcfiz), focund^primasuamtra-
cuaminfecundohboâfu non
diti(7rlem, ItPinfticiidonem^Saccainoaei^j
quando
diculK fhrifma efle maceriam Sacrauienti , Sc

^ foJo Epi((t>p COAfici debcce,
tilo con-
&
firmare.
Sic f rgo argumcntot x fdrnia ipiias Sacca
iijtelligiturPxm-
tifcx intenderc'uiKiJt fopplcmcntum.accidentale,fed fubftantialc
nequc cx modo
illo
loqucu-
4t'uf infcrtor.
ObiicfunttcrtSo cogru9ntiamquia balfaraum

nequit habcri cotiimtfde ad fufHcicn(iam > cuius
vfus
Ttrtta
thi^
IV. Sententiarum
Lib.
38z
vfuscftin multis aliis:vnde Pliniusdocctfohjin in ladxa. nafci,
& vix iuucnin patum:Deus
aiitcmnon voluit Sacramcntum , quod. communeeftomnibus ab ciufmodi matciia dcpcndcte.

Rcfpondctuf hadlenus ex Dci ptouidcntia non
dcfuiflc balfami copiam , vndc cx India affettur,
StMtnr.
quod
licct a
conuenit
Syriaco colorc differt, in reiiquis

huius Sacra-
& fufHcit ad matcriam
mcnti vt patct cx declaratione Pauli 1 1

Pij I V. /icnt ad materiam confecrationis
:
1.
&
cali-
cui talis fitnoiificatio poterit
Niccn.
I.
txverfione Arahica, can.G%. Bafi-
Baptifmo.cap.y. Egrejfi, inquit,fc
latuicrt
inmî-
&c. Fabianus fupra eandem bencdiikioncm docct. Cyprianus in ferm.de

vndlionc chriftTiatis SanSiificatu, inquir,f/fwrmttr beneeUSfa vnHiont
tis,iam non propria tuttttra prabtt ejfeHum
fid ziztHi
eandem fanftificaeandcm aflerit vr ncqua cx errore tum tolerato
diuina potentius êratMr,dcc. zd
rionem
alludir, fcu potiiis
cefTariam epifi.-jo, in
in Africa,fcu qu3cftioni,& interrogationi fubie-
difl.ejMaft,
i.&
J^.
fcntentia Paludani
qui negat bencdi(5lioncm
chrifmatis neccflitatc Sacramcnti prxmitti.Con-
trarium cnim patetex
& hoccflediuinz
communiThcologorum,
inftitutionis coUigitur ex di-
Congruitatem autem talis

Doftor reffionfione ad
(k'\s,
Rciicitur ctiam Caicranus ^.part.

aflercns benediftioncm
Sacerdotefulficcre
inftitutionis
x,obieSiionem.
ûdfl.-jz. .art^^.
przmifTam ^ fimplici
qu*fcntentia
cft fingularis.
adiiciam authoritatem Dionyfij

dc Ecclcfiaft. hierarchia , cap. 5. Diuina , inquit, inftitutiofitcram hierarchicorum erdinum cctrtvt
didlris
moniam , diuimûe vnguenti
conftElionem
atcjut
buit,
itione
Cxterum
eum proparte
aliqui
nequc litcra omnino repugnat quamuis de illa commiflionc non diffcr^r,

iicutde commiflionc ipfius minifterij vnftionis,
affirmatiuacicant
qus
fieri
ficis,vt
pollct per delcgationcm
Summi
Ponti-
videbimuis.
hedcCxwn
i.part. ^. <jutfi,\ i,art.7,.
Epifcopum hanc dclcgationcm
putat foium StnttMialt,
faccic.
Scd hoc
ftitutione competic folis Epifcopis faltemordi-
Davictlk prohibitio cxcludit Sacerdotesieft cnira
Vngi
1/t
baptizjitmfin,
e^Hocjue necefife efi,\wQ^\x\x.,eum cûi
accepto chrifinate,idrfi,vnBione
hahcye infi eratiam Chriff:

char.Jita
J'orro
poff.t,
Dei,&
aMtem Em-
vt,Hos
ejfe
& vnde hapti<joi vngttntin ,eleum in altari

autem non poruit clei creatualtare habuit,rec EccUfiam. V^nde nec vn-
fiUvcifiiatur :fianSlificare
ram,fjw
:iec
iiio Ipiritaiif
apud hsreticot
potefi effi
Cjuando conflct
nulla rationefundatur;namhica(Slus diiînain-
adus Ordinis difpenfare autcm

:
in hoc iurc
non Nna pojft E-
Epifcopum, fed ad Romanum Pontifi- fiftofitm dicem,feu Concilium ab eo approbatumi& ncccfli- ^j^"' *'"'"
tas qua? fupponitur,vt caufa difpenfacionis
non /^V/msL***
poteftcaderc in diftrictum vnius Epifcopacusj

namfaciliscft rccurfus ad ipfum Epifcopum fc-
mclinanno:
minimum >
nino ncn poJfe,S)CC.
Epifcoporum.
Et quamuis aliqui putant bcnediAioncm
chrifmacis , quo vnguntur in vcrtice baptizatf,
pofle committi ab Epifcopo Sacerdoti, quia hoc
tancum czrcmonialc cft. Hoc ipfum etiam nunc,
ncque olim fortc committi non pottiit Sacerdoti
cx authoritatc priuata, quia hoc ipfum chrifma
ex communi confenfu Patrum , & Conciliorum
ac Pontificum , fpc(flat ad munus Epifcopalebc-
enim Cyoleum chrifma-
lo^ûs cftclariflimus, colligir
tis in altari fandlificari
non
fit
iicut
&
Euchariftiam:
vcram vnikionem , quia

non poflunt faniiiBcarc chrifma. Hanc eandem
comparationem fanftificationis olci ad confeapud
haercticos
efle
crationcm Euchariftiat in alraii facit Cyrillus

lerofolymitanus in Catechcfi 3. myftagogica:
ibidcm ctiam appcllat eleume)ecciKAUim,(cncxotifmis fanftificatum.
Hoc ipfum fpeftat ad conFcdioncm ,

uationcm chriknatis in Pafchatc , quam
& rcnofieri d^c-
bcrc, docct cx traditipne ApoftolicaFabianus

Carrhag. I V.cap.i6.\dtm. filpponit, ficut
Gypriannsyfrw. de znilione. Cancil. Vafenfcc4i^.}.
Toletanujn l.cap, i i.cap.Omni tempore,de conficrat,
&
6^^. 4. cap,
^mniam
definuntia xcommunicatie-
aut rcgni ad
ex dcfe(ftu
Chtifmmtit
btntdicho E/"/<*/" "/*'-
**'**
communi confuetudine Ecclefiaf, Sc

ex traditionc Apoftplica emanauit talis vn(5tig!,
bcncdiîo chrifmatis , ,vf paiet ex Dionyfic>
Cyrillo Cate^hefii. Concilio Vafenfi ,
Bracharcnfi 1 1. cAp.^jJtemplacMitJtûis Prefiyter poflhoe CtrimnU.
ncdiccrccx
&
&
interdiElum aufiiisfMtrit chrifina hintdictrtydtponatttr: vniuerfaUi
rtam antiipu hoc canontt vetMtrMnt
, &c.
Scdncquit
Epifcopus difpenfarc in Icge vniucrfsji totius
"*".
f'*^fut
f'J^''t"''
Ecclefia:, autSummorum Pomificuni , autctiatn

cxijcmonias ab.EccIefia flatutas ,
apprpbatas
&
ftif,i 6.
Bt-ncdidioncrn vcro
lcm docct Synodns

-pyjgjjjj^jj^^
4oti,
rcquiricut crgo neceflltasalicuius
Prouinciaf
Ql"
<^'f'* "fi4^'"""'-
/pcclat ad
oleum fiantHficari,^- Eucharifiianifieri apud illos em-
prianuS,cx eo,qu6d neccfTum
SannificatMm,inqah,fianSificatione Epifio'
fali communiter,
circa olei bcnediiSlionem ncccflariam fupponit:
ptifnia,
mitti poflit ad complcmentum definitionis com..

prehendere:vndc in Rcportatis hac cadcm diftin-
quidem apud haneticos effe verum Baaut vndioncm. Cateriina traditioncih
<fto,negar
*'""
in hac
cum eflicacibns facMltatibin fingulari mtmere attriScc

Miniftrum ergo huius fandlificationis reftc
Vonftituit Dodor Epifcopum tanquam ordinarium:anver6 committi poflit Sacerdoti ex delegationc, non vidcturmihi aircrerc , neque
ctiam negarc.fed cx fuppoficionc, qu6d id com-
\\\i%lib.^ SpiritMfitnHoyCAp.if, Tcrtuliianus de
/>i/(./j eiu.
epifl.adEpifiopos Germania
nis.nempe requiri , vt chrifrna fic benedi(ftum ab

EpifcopOjCX Florcntino: Chrifina, inquit ,ex oleo
&halfiamoper EpircepMmbeneiUaum,icc. Hoc au-
can.y.
^, "
pa-
cap.j.
fiinilam aitaris cenfifrationem diuinonm Tontifi-
iicc.
tem dicitur ncccflitatc Sacramenti. Vndc Patrcs,

&Concilia vocantyJi5f/)ri/5<i, vt viderceft
Ipcis citatis. Ciemcns Romanus lib.-j.confHt.c. i }.
Laodiccnum can. 48. Conftantinopolitanum I.
Ve'i'ifHo>)f
1.
Patet prima pars huiusconclufio-
committi,
19
I I.
& Galli*, Hinc reiicicnda cft
Vnde
t^ EpifiopOfVtl ah alio
*'"
f/^ty/.SS.IoanncsI
(7,&c.Hanc particulam definitionis, qua- conrinet quartam circumftantiam matcria', itaexpUcat infri Sanîficatum (fupplcchrifmfl)j^fa<i///^r
'^'1"'"
II. cap. j6. Hifpalcn. 1
fubiicit infra
&
riorei^
mafus Papa^/î/^.^.^/^^C.Epifcopis.Innoccntius I.
in tpifl, ad Decentium Euaubinum cap, 5. Lcol.
vinura in fpecic fufficit , licct colore , vel

aliis accidentibus > cum aliis hoc , aut illud npn
cqnucniar.
hoc k ntini^ro idoCum chrifinate /anElificato ,
cis
thaginen.
cfTc
oportere Epifcopa-
RoiTian.l faibSylucftio-cap...
j.f^p.io.Carthagincn,!
cnp.i.
Car
mutarccx
can.
Tddsinx.. fijfi7.de Saeramintii ingtntre Ttident.

3,Scd quid fi fiat? Refpondetut chrifnia npn
benedici , nequc efle idoneunî ad rixus baptifmnics.
Quxd.
Dift.VII.
1 I quia haec benedlftio fupponit authoritatcm,
quam non porcftdelegarc Epifcopus.
Summum ramen
ftBtiJlti*
J*
Pontificem per (e, aut alium

fuo nominc delegare podc hanc facultatcm confccrandi chrifmatis, doccni Caietanus, vt Vifto-
riainSumma de hoc Sacramcnto probabilem

:
etiam docct S\Mrczfin.i.infint , ncqnc repugnat

Soto:& id infinuat ad minimum Dodor , vt qux
fuftincri poflit quoniam in calcc qusflionis ci:
tat
modum
diccndi aliquorum
qui
ita intcrpre-
tantur difpcnfarionem Gregorij Paps,dequa inffirvt putcnt
cum
cum
difpcnfauit
conftituiflc /ingulos
,quibus
quoad illum aftum, Epiicopos,
hoc dando potuerunt confccrarc chrifma,diccndo.noncile diffeccntiam inter Epifiropum,

Saccrdotcra^nifi fationc potcftatis 1
non rationc
&
&
charadleris.
Sed quidquid dc hoc
probari potcft
fit ,
feiucntia.-non magisdcclarant Patrcs,
Sieitt
Stur^
mtnti
mtini-
fitrium
it
f^ etnficr$i
ehrtfma-
tu fttejl di-
cx inftitutioncdiuina , hanc potcftatem confccrandi chrifma ellopcncs Epifcopos folos,quani
ipfum minifterium Sacramcuti, fed miniftcrium

ipfum dclegari potcft,vtinfri videbitur : ergo
conlccratio chrifmatis. Anreccdcns patct,quia
&
proptcr vfum eius in

Sacramento ; idcoquc hic cft altior , quia immcdiatiijs acccditad fandificationcm , &:efFe<ftum
Sacramenti ,ciim bencdi(fkio olci ilt tantiim dif-
coniecratio chrifmatis
politio,
iecUd
rntio.
TcttjUs difftnfndi
in
illa
& canoncs
cft
& dcdicatio maicri.T-
inelieUlt
mdiHm,
feduspopuli:&neccfliras Sacramcnti,co modo,

cft.pcrindc rcfpicit potcftatcm
dclegandi,vtrumque miniftcrium
Tcrtio, miniftcrium Sacramenti magis eft determinatum ditfina inftitutionc,quantumad maminiftrum , quambencditcriam,&.formam,
tio chrifmatis ,quia haec non habcc detcrmina-
quo ncccftarium
Tltrtia rtit.
&
tam formam,auc ritum
rtctdit
Hino iare,
ab ipfa Ecclcfia
&
mfie fuiefi
& locorum variciatci vc patct
quia
ad delcgationcm miniftcrij, fufficic eriam ad dclegationem faculcatis bcncdirendi , quam bcncdiftioncm ipfa EcclcncceHitas,
qu
fufficit
fia rautarepotcft,quantum ad formam , &ritum:ergo,&c.

Dices rcquiri ex diuina inftimtione, vtbcnedidkio fiat ab Epifcopo,liccc forma,& ritus bcnediccndi fubfic Ecdcfix. Concia, ideo bcncdidlio
fpedac de congruicate diuinac inftitutionis ad
Epiicopum ) quiaminifterium fpedat ad ipfum,
canquam ad hierarcham,& miniftrum fcd cciaro
ccncndo hanc facultatcm , etiam cx diuina inftitutione, difpenfantc in ea Lcclcfia tranfirc ad
Saccrdotem iica eciam intcrprctari dcbet diuina
inftitutio,quant^mad miniftetium bcncdidionis fimilitcr , vt commicci poffit tanquam ac-
rc
potentix fit difponc, cijm eiufdcm

maccriam , cuius eft induccrc formam pto-
xime.
fundarawtum , vndc nege34

non poflc commiiti , nifiquia ^nrt
tU).
canones aliquot,vt citaci,id prohibcncjquia nemCantntt
pe fpcAac ad Epifcopum , fcd non folum id afTc- ebjttmt.
Quart6,non
cft
tur hecfacultas
&
&
rccipic inccrpretationem cx Florcntino
ccrdotibus
fcd
hoc
,& cx fa-
non licere miniftrari chrifma a S-
intclligancur
fecundum faculcaccra,
&
quam
non incafu
habec minifter ordinarius ,
difpenfacionis >
delegationis per Ecclcfiam fa-
&
ftara:ergo ctiam poflunt iic
commodc
intclligi
quantum ad propofitum.
Acccdiceciam,qu6d confccrationcm altarium,
prohibcnt canoncs
ficri a non Epifcopo , qua: prohibitio ctiam fundatur in iurc diuino ,
non folum Ecclcfiaftico,
& Ecclcfiarum eodcm modo

&
vt fcruetur dcbitus ordo hierarchicus,depcndcn-
&
dcbita fubiedio Presby tcri ad Epifcopiun,

vt D.Dionyfius in pracdifto cap.5.infinu..c : Praciptte z/rrp,inquic,/>V crdini hierarchico ypr* ctteris
tia,
Quocirca diuina lexfitcram hierarchicorum ordimtm
attptefiindamaltaris conficrationem
murtere attrihuit
poccft dclcgari
delcgari poceft
&c. camen conlccracio alcirium

ergo criam confcdlio chrifmatis
nifi
oftendatur ratio fpecialis,
ficur potcft efTe in minifterio
tum iurediuino, tanto minus
collatione.
crgo
cum dcterminatio bcnediîonis
Confirtturur,quia
fi
Ecclcfia eflct dclcgata
porcftas inftituendi Sacramenta

effct
Sacramcntum
fimpliciterquantum ad inftitutioncm,& dc-
ftitutioncm
rci fcnfibilis,in eius poteftatc
autem idco non

'lla
inftitutio
eft
non
fub potcftate Ecclefia
fuit ci conceffa
nunc
,
quia
fcd ritus Sa-
Vltirao tandem
non
pcnfationis aliquando
Toletano I. cap.2o./
ordinum,fcu corura
leue
fn&x
fundamcntum dif,
, nifi
Jl';,, -j,
^^
placuittxhac ff^^nûidi
Epifiopum chrifina
conficere,
&c. & Bracharcn. I. citatum , & Hifpalenfcl I.

Rcfpondent aliqui hxc Conciliafadumnon apquiaprohiprobarc,fcdpotiusrcprchcnderc
bent. Conrrk, eo ipfoquod fadlum irritum fuilfc
non dcdarenr,neque reperendara efle Confirma:
tionem fadam cx
fe(r.ii.c*p.i. vbi dedarat, hanc poteftatem per-
ncrecumlcgitimaprimum authoritatcfuifleindulam confuctudinera , quam dcinccps abrogant. Ncc obftat quod dicit Florcntinum ali-
petuo in Ecclejiafwjfe
vt in Sacramenttmtm îpen-
fiaimey/aluaeorim/iibstatjtia/fatttere:
vtl rriHtaretj
tali
ra
aliejuibut locis, velprouinciis
Presbyteri dicunturchrijma conficere
die ntdlum alium
3f
dcfumi potcft ex S!"
trimentorum
> qualis cft illa bcncdidio dida,

funt fimplicitcr in porcflatc Ecclefii,ex Tridcnr.
ticn
fto PontificQm,vccanoncs pradidi prohibcntcs,

vcl afrcrcntes
& 19. fcdquantomagiscftquidpiam dctcrminacadit fub potcftate
ra.
runt de confcdione chrifmatis,fcd cciam de cius
ti cuifeSiionem
&
^"^tf"*""
ceflbria
diuinorutn 'Pcmtifician efficaciltusfacultatiltujfingulari
a Chrifto,ficut
^.tjônfic.
vc patct:quia matcria,& forma dcterrainata funt
quantum ad formam , & ritum fubfit EcdefiaE,

magis poteft cam dclcearc, quam ipiumminiflcrium Sacramenti,quoa delcgarc poreft.
33
iudicarer.
cflcpoteft pro rcrum,
illis
quas cft fupcriorisOrdinis,& magisdeterminata,
Ecclcfix
Ctttfrmuio.
tcmporum,
ex
ctremoniam(id cft,ordinacioncmiM/*ff vnguen'
di-
infHtutitnt,
dclcgandi hancfacultatcin,quam alteram,
minifterordinarius, ncmpc
Apoftoli,& corum fucccflbrcs,vt prxdifti Patres
(^
Concilia dicunt ,
colligitur cx j4Elis cap. 8.
Sljud mMfit
&c. magis erpcdirc
venerationi
Hoc autcmvnum
ordinibui, diuina lex diuinioret ctrcmonias ajjignaiut.
.crgo
clcfia
nifi
rum
fecundum diucrfum ritum Ecclc/iamagis congruit potcftatem cflcin Ec-
diucrfa cft
lum
38J
vtilitati , /eu ipfirtim Sacrartiemtf
ininiftcrio in Sacramcnco.vc didlura cft
Secundo potcftas difpenfandi , feu dclcjandi

facultatcm miniftrandi Sacramcntum, includic
potcftatem ctiam difpcnfandi,& ddcgandi facuhatcm bencdicendi chrifma , ficut potcftas fincmincludit potcftatem in mcdium cafus enim
circ potcft,vt non poffit habcri rccurfus quotannis ad Epifcopum , vcl cettc forte multis annis:
ergomoriuuraetiam difpenfandi , quodeft pro:
f.nt
I.
epu Jiifiipietttium
chrifinare,vidcntur fuppo-
quandocxconccflionc Scdis Apoftolicz fimpli-
ccm
iifftnjio ,m.
fS'''*'*^
IV. Sententiarum
Lib.
384
cem Saccrdotem illud miniftrafTe ( fapplc Sacramentum Cofirmationis^fedcxchrifmateab Epi-
tencnt Chryfoft<rtnus
fcopo confectato. Refpondetur hoc.nonprobare , quin committi pojfct faculias conhcicndi

chrifmatis , licct non fucrit a Sedc Apoftolica,
lura conccrta ,quia non expcdit cxtendcre con-
Anaclctus
ceflioncm contra iura , nifi inquautum caufa cam

exigit extendi : non rcquiritur autcm extendi in
co cafu ,ad qucm alludit Pontifex
3<f
Grceori) Papx ad Presbyteros in Sardinia,quia hi de

racili cx vrbc> aut ab aliis locis vicinis potuerunc
chrifraaconfccratum quotannis habcrc.
Et hoc k miniiiro idoneo , &c. Hanc particulamipfc Dodor expIicat:il/>/?fr,inquit^_/?'/i'//copHS , vet aliHSyCui committi foterit
generali a miniilro idoneo,
qui
eft
iaeo dicitur in
&c> Epifcopum
elle
mi-
ntftrum ordinarium huius Sacramenti docet infrk </(/?. 24.^4/?. z/ir4,cftquccum hac limitatione
in Tridcntinoy?j^7.
dcfinitumin Florcntino ,
&
Rabamis
Bcda in
illura
inepifi.decretali.
Innoccntius
Thiliûm
fîjfi
ViMiô-
nnm tnnmm.
in epifi.ni.
Alcxandrum vndeab Epiphanio connuracratiu'

di6b ratio infirmatur,quia
ex textu fatis fupponitur Philippus , adhuc fuiffein Saraaria, quando fuerunt confiimati cre:
intcr 72. difcipulos.Et
dentes baptizati pcr Apoftolos

tura a Spiritu
& inox adoioni-
fando , vt vcnirct in occurfum di-
Eunuchi.
(ki
Obiicit fccund^ Armachanus i.adTimoth.4.

Nolicontemnereffratiam, quaefi in teper impofitio'
39
netnmanuum Presfr/teri. Refpondetur Timotheum Timuh. fnit

fuifle Epifcopum,ex <;z^.^.Oportet Epi/copum irre- Efifcofui.
prehenfibilemefe, &c. idcoque plerique interpretes
illud Apocalypfis
1J& Angelo
/>A<y?,&c.IntcIIigi
&
per feptcm Angelos didc Timothco dicunt *

darura Ecclefiarura intelligi Epifcopos ocdinatos in ipfis. Obiicit praeterca
ASor.
9.
Paulum
Ordincs facros
conferendi CQnfirmationcm ,
pcrtinerc ad Epifcopos, ex proprio gradu,
ordinatione,qui pra:ciput ad ordinem hicrarchi-
nis
cun^ Ecclcfiic A)cd:ant. Patct ex iamcitatis Clemcntc, DionyuOjEufcbioPapa cpift.}. Melchiade,Innoccntio,Leonc,GcIafio,Cypriano epift.7 3.
C|jryfoftomo<bow7.i8. in ASla. Et nc rcpctamus
denu6,qu didta funt, videantur Patrcs , quos citauimus , vel probando requiri bcnedidionem
neque alioquin figna Confirmationis viibidem refenur accepifle Paulum , nempe

loqui variis linguis , fcd tantum recepiile vifum.
Obiicit tecti 6, plurcs canoncs ToIetan.I. c.io.
vbi ftatuftur Diaconum nullo modo chrifmare
poffc, fed Epifcopi in abfcntia Prcsbyterum , vel
in cius prxtcmia dc iuflii Epifcopi. Hucfpeâc
tanon.i. primi Arauf. vbi in abfentia Epifcopi
potcftatem
&
&
Epifcopalcm , vel Confirmationcm

c(reSacrj>mcntum,& fpccialiter illa decreta, quibus negatur hxc facultas efte pcncs Sacerdotes,
corum fucccftbribus ex
ic rcfcruari Apoftolis,
jili,^.& x>.vbi intcrprctes.
lErrtf WitHinc cxcluditut erroi Witclefi , allcrentis
*M. Âr- pmncm Saccrdotcm efle mjniftrum Confirmachrifiuatis
&
cundem
tionis fufficicnccm,in
incidit
Armacha-
fuifle
(eu gratis data , ia.(k*
cnim
fuit ante Bapti-
Arutni fnit
curatiua.
finura,
fibilia
40
tribuitur Saccrdotibusiusreconciliandi iKcrcti-
pontos,cum chrifmate,
bencdi&ione confignari. Sic Innoccnrius I.
tp^.i. M^.6. vbi dicit Epifcopum poflcdarcliccntiam Presbytero imponendi manus,&i>gnan'
cos, in morcis difcriminc
&
Catcchumenos:& cap.Ommtempore,difi.^.Pres-
di
nus lih. 1 .de qHdiionibus jirmenorHmâp.^^ & rem

dubiamcenfct Qurandus htwdifi.ejiutft.i.îô^mm
Doctorcm ctiam incandciu fcntcnciam adducic
Suarez difi.iC/eil.x. Scd fcrc idcm,inquit , fcntit
9 5 . Ambrofius W. J. de Sacramentis , cap.i. dicit,

SpiritHm/artHum, &fi^naculumdari adinuotationem
byter prafeme ^pi/copo nonfignet infantes^nififorte
Epi/copofMtrit
illi praceptum
ab
& cap. Prejiyter,difi.
manas impofitioncm
Scotus. Econitii Sotits in cojitrariam ita diuellit,
Sacerdotis.
vf ne cx difpcnfationeetiam dica^ pofteScer-
inter muncra Saccrdotis ftatuit.
doti fimplici hocminifteriumconucnircvtcrquc
Refpondet Suarez,BelIarrainus ,& alijdi&os S.*ffnfi

canones referri ad quaedam facramentalia, fcu ri- BetUtmini ,
(^ Suarei.
tus, non autem ad minifterium Sacramenti. Toletanumcrgo intcUigitur de vnftioneinverticc,
qux fieri folet in Ecclefia Latina. Cztcrijm hzc Svjuiit ill
(olutionon placetiquia& Diaconus folcmni ritu imfiruUMr.
baptizare poteft ex ctimmifEonc Epifcopi in abfentia Prcsbyteri,
confequenter adhibcre chrifma caercmonialcifcu vndlioncm in capite. Vnde
magis
inuciiit
quod cx
quod
Dodori
adiiccr^t
quam
ilio rcfervct.
Rcfolutio enim Doftoris in hac quscftione

D-arem 5 continctur in fola dcfinicionc adlgnata ,
cius
tp in tlU explicationcfubicda: opponitautcm trcsratiopotmit*.
^g^ ^ ^j ^^jjg ^^Q ordinc rcfpondet , iuxta diucffum modum dicendi aliorum. In refponfionc au-
57
cem ad tcrtiam obicdlionem iuxta fundamenta

cius dilTcrit , & non refoluit illam difficultatcm.
Ignatius epifi.i^.
&
Hieronymus in dialogis contra Lucifcrianos,(-
Epifcopatus fit Ordo diuerfus a presbytcratu rcfi^ruando difcuflionem eius ad fuum locum
cUfia
proprium, infra dijLi^. vndc pon aflcrtiue , fed

cx fuppofitio.ne illius modi diccndi difcurrit ad
nensdeturpotellatt tot inEccUfiu efficientHrfihifina' Ghrifma rU
folutionem obieftioni conformem: Etfiinnd,

inc\iiii,efiverumi &c. nempe diftindbioncm non
EpiPcopum:itcrum incflcintcr Prcsbytcrum,
Epifiopi iujftont
An
&
Jlam opinioncra ipfe
hoc agcndurn
^ntcjîra
crit in
cfle
Armcni
illa
loca cx Adbis
primum locum;
non folum Diaconus , fcd&
potifliraum
quia Philippus fuit

Apoftolusjqui potuit confirmare', ficut
caetcri;
tamen miflus eft ad Eunuchura Candacis Regi-
&
nXjVt
ei praedicarct
Chriftura,&
Kefpondetur eum folunv
fuiflc
eum baptizarec.
Diaconum ,
inquit , /alus in fianmi Sactrdotis
difftitate
pendetîfi nonextrs qttadam ,& ah hominibus tmita
ôt
Sactrdttes
indt vtnit vt/int chri/matt
nt^ Prtsbyttr
&
petjut
Diaconus ius
habtant baptiK/mdi, &c. crgo fupponit
Djaconum
ius poflenabere baptizandi ab
pifcopo,non ta-
men fine chrifmatc, ncmpe in Baptifmo folemni,

qucm int^ndit Hicronymu$:& iufr^ idcm docct:
t extradubiuraeft Diaconum baptizantem /b>-
corpotc quaftionis.
obiiciunt
nihil concludcrc
non
autem vcram diinfra </</?.z4.docct. Sed dc
ir.(jMcdfi venmefitScc.
38
& Hicronymus/w dial.contra LHcifrrianos.
ao Anania confirmatura, qui ei manus impofuit , eumque baptizauit. Rcfpondetur illam Manui imfO'
manus impoutionem intelligi de gratiacuratio- fiiitf9ai
can. ^.&fejf.ii.cap.4r. can.-j. vhi dicitur
HMfhnni.
locum,
vt
leraniter debcre obfcruarc ritus;nunquam
tamen
(ecundum Hieronymum f^n^
Aduertcndum infuper eft , baptizan-
licnit fic baptizare
chrifinatc.
dum non vngi
chrifmate ante , fed poft Bapti"

flnum,in vertice,ante autem BaptifmuCQ vngitur
oleo bencdifto. Ex quo fequitur illam fuiflc iu
vfu Diaconis cx Hieronymo,idque congruc,ciitn
munus
tual*
eon
* Dmmini'
firatatur.
munus
baptizandi
{blcmtiiccr dclegari con-
illis
fueuit in abli-ntia aliorum
& poccllas
cciam
dinacis
tur crgo
illa
miniftrorura
iu
vtendi ritibus ab Ecclciia or-
committi potuir
&
debuit
non vidc-
rcfponiio faccrc ad intcntum Ca-
nonis.
Ad Canoncm
41
Arauficani idem rcfpondct di-
ccndo non pollc
intclligi
CtMHtn A- alioquin, inquit,non

riuJicM.
hircricos
fuillet
dc hoc Sacramcnto}
limicandum ad folos
fcd maiori racionc
cxccndcndum ad
omncs fidelcs.in morcis difcriminc politos.quando non adcft Epifcopus , oui eos confirmarct.
Concilium crgo loquitur (pccialicer dc hxrcticis , quia non agit de Sacramcnto Confirmationis , fcd dc rcconciliationc folenni , qua olim
ad grcmiiim Ecclelis rccipicbantur in quibufdam Prouinciis, cum quadam vitdbione, fcu conlignarionc chrifmatis.
Rtifckitr di-
3* rej^ttfit.
CnHis
teU'iut etirlf-
tn*tionem fgrMneialetu,
Qi nen
c*rt-
mtnittUm.
Ha:c rcfponfio longc deuiar a fcopo Canonis;

talcm vndioncm adhibcri pro rcconciliatione hxrccicorum non inucnitur in adis Ecclcfiafticis , ncquc ridctur magnam habcrc vir-
nam
Tucem , aut proportionem ad aliquam fignificationem myfticam:/iuc cnim hairciici vfumchrifmandi mcrc crcmoniaIcm adhibucrint in Bapcifmo.iiuc non,Canoncs ftatuunt ipfos non ellc
rcbapcizandos , vcl Baptifraum non cllc in eis
innouandum ; quod comprchcndit etiam ca,qus
in Bapcifma, fccundum ritum baptizandi adhiberi folcbant. Si aatcm alludat ad Canoncs,quibus pr.-Efcribitur rccipicndos clle hxrcticos cum
vndlionc chrifmatis,non cft dubium idipfum
lignificarc hunc Canonem Arauficani : fcd ritus illc non intclligitur dc chrifmacionc crcmoniali ; fcd facramcntali , qua conferebatur
Confirmatio hsrecicis , qui ancca vfum eius non
habucrunt, vtconftatfATC*.}!. Concilij I. Niccni cx cdicionc Pifan<,& Turriani ; ** f<w. 7.
Concilij I. Conftancinopolicani ; idcm habct
Laodiccnum
do
42,
Lco Papi.
(..t:gor.
Maue
rteo-
ciliiii
AriM-
Glofla.
cap. 7. Arclatcnfc
& Arclacenfc
can. 8.
incelligi polfunc
1 1.
de
cap.
alia
1.
7.
fab Sylucftro
qua:
nuUo mo-
quam
chrifmatione ,
de illa,in qua dacur Spiricus in Confirmatione.

Vndc Lco Pontifcx epift. j^. baptizatum ab
hzrcticis dicit non ellc rcbaptizandum , fcd ei
hoc elle confercndum , quod ibidem dcfuit , vt
pcr Epifcopalem manus impoficionem virtutem
(anfti Spiritus confcquatur
Grcgorius Iib.9.
epift. epiftola 61. ArioHos, in^ît, permanus impojitionem Occidens ypervnElienem vero fanEH chrif.
matit ad inarejfum ftnldt Ecclefi* Oriem reftT'
mat , &c. Pcr impojltionem mamu , intelligit non
:
&
Confirraationcm,fcd manus rcconciliatrices per

abfolutioncm , vt intclligit Glolla de conjecrat.
dift. 4. cap. Arianoi, &;c. quia diftir^guit Grcgorius a chrifmatione manus impolitionem , tanquam diucrfum ritum. Manifcftum autem cft
pcr vnlionem chrifmatis intelligi Sacramcntum Confirmationis ; vt patct cx Canonc praccitato Concilij Conftantinopolitani : Recipimus,
hvimt y oijtgnandes ( fupple haprcticos quos mcmorat ) ftue vngendos primum JanSle chrijhme
frontem ,
& ocmIos & nares ,& 0Sy&

,
&
ateres
& eos
(tgnantet dicimut fignactdwn dtnationit Spiritusjan-
&c. qui
Cyciilus.
iii,
Arclacenfe
pra citato,
Coucihum.
in Patre ,
Z/ttcs (
cft ritus
confirmandi ex Cyrillo
& Arelatenfc
l.
fupple Arianos
fii-
Si pemiderim, inquit,
& Filit & Spiritu fanSo
eos fuijfe ha^ti-
manus tantttm
eis imponaEt Arelatcn. X I.

Bonafianis ritc ,
ad in-
tur ,vt accipiant. SpiritumfanEhtm.
&
&
loquens de cifdcm ,
uocationem Trini.tatis bapcizatis, Cumchrijmatef
Scoti oper.
Tm.
fÎU.
Qu^tl
VII.
Dift.
inquit
& manm
385
I.
impojitione in Ecclejia rectpi/itf-
&c.
Refpondetur ergo praemillbs Canones inrelgendos eile dc fignationc,& chrifmatc facramcntali,quod conferrc potucruut Sacerdotes, & confercbant difpcnfatiuc , non folum in Ecclcfia
Orientali , in qua ille mos etiamnum durat , fcd
etiamin aliquibus partibus Ecclcfia: Occidcntalis
vt in fcquentibus dicemus hoc autem non
ficit ,
43
Verue fenjiu
CnttMm.
toIlit,quin Epifcopus
ccffitate
Sacramenti.
citatus Prejbyter: qui
mirtifter ordinarius nc-
fit
Huc etia fpcctat Canon

,
ille
vt rcdc adnotauit Suarcz
contraSotum,cftMarcini Bcacharcnfis,non Martini I. in Concilio Romano. Cztcrum malc ipfc

Suarcz confundit illura cum Canonc omni temport , quia in editione Martini Bracharenfis diuerfi funt:nam primus cft c4ww ji.altcr vero canon 5 1. fcd j vt credo , ideo confundit vtrumquc,
:
iple vult cum Soto. Intellivndionem carrcmonialcm in vercice
quo inteliigatur , vt
gi cancura
prxlcribi, in vtroquc loco, fiue vnus , fiue fit

canon diuerfus fed ncque in vno, nequc in al:
tcro aftequitur intcllchun
uera , vt dixi
diucrfi func
canonum quia
:
illi
Canones in
rione Bracharcnfis t feu colle&is eius
re-
di-
& diuer-
Vtrumquc autem dcfumpfit cx

can. ao. in quo,prout fupranota-
fa prsfcribunt.
Cnn
Ttlt-
tûi trMferiTolctano I.
ftm m iAaruimus dubio fuper commiillonc potcftatis bene- tin Braehadicendi chrifma , primum dicitur penc vbiquc rtnp.
obfcruatum circ, vt abfquc Epifcopo chrifmancmoconficiat:deindc vfus contrarium aliquorum
locorum,& Prouinciarum ,in quibus Ptcsbyteri chrifma conficicbant
tcrtio inhibitio illius
vfus : Plactdt , inquit , ex hac die ndlHm alium , niji DifetrmtMt
:
EpiJcopHm chiijma
nare
conftcere
,&
ita vt de Jingulis Ecclefiit
per dicecefim
defii-
i Jiin
mtm-
ad Epijcopum an-
tediemPaJcha Diaconi deftinentur , atu Siibdiaconi,
tdf Epijcopo deftinatum ad

ad tempus dtferre : dcinde fubdit quarto , quod liceat Epilcopo oroni teroporc
chrifma conhcere (\mm6 fine conjaemia Eptfcopi
confeiium chrijma
diem Pajcha
poffint
nibilpenitus Presbjteri agere prajitmam,
tutura vero eft
Scxio
fta-
Diaconum non chrifmarc fc4
Presbyterum abfcntc Epifcopo ; pratfcnte vero,

non nifi ab Epifcopo fucrit pracccptum.
Ex tribus crgo primis claufulis Canonis conftat fermonem eirc dc confcdionc chrifmaiis,&
ciufdem bcncdikione: quarta daufula poteft rcferri
44
ad idcm,& ctiamadipfum minifterium,fiuc
vn&ioncm in frontc, ficut & fequentia: quia,vt

ex Hieronymo oftcndimus, licebar etiam Diaconis,ficutex licentia {blemnitcr baptizarc>it
vn-
gete chrifinate in verticc;nunquam autcm iicu^c

ipfisc6firmarc, Oportct ergo hic intelligi chrif-
mare in eo fenfu , qno nunquara
liccat
Diacono
chrifmarc,aut Ucuit iurcdiuinovetante.AdrcliSoto.

quos benc rcipondet prxfatus Autbor,
&
Ex
Saetrdtttm
quid diccndui?
fit ad illud.quod Dokor a,(ferir ncrapc polf? fejftexJifif.
fatitut etnfirexdifpcnfacione Sacerdot^m dare confirmationiar*.
ncm ; quod docet ctiam ^lcnfii \.part. tpi^. 1 8. Alcnlit.
>.i.4rt}.$.i. D.Thoni>as i,.pmêpi^ft.-ji..etn.\\. D.Thoo),
&in
his intclligitur ex part^
4.
dift.
7' vbi rcliqui Scholaftici
& Summi-
ftxvcrbo C0^m^. Nauarrus in manuali c.iu

Couarruuias Ulf.i.varianpn,cap.\o.6c Cai^pniOz
cominuniter.' Aliqui uioen, ad. extrema pcocedunt diccntes.,,fi cx îuina inftitufionc Epifcopus eft minilicr huius Sacraipcntixnull^ rationc poteftatcm cflc in Ecclcfia delegandi minifterium altcrii& in hoc vidctur Durandus, Caictnus fupra (;iii inclinarc Alij vcr6 ontra di-
&
Kk
cunt.
Nauarrat.
Couac.
Senttnti* n*^
^Mraiim.
Durand:
Caict^
quod hanc poteftatem
cunt,
IV. Sententiarum
Lib-
386
po(fit
niittcrc inferioribus clcricis,
Ecclefiacom-
& Diaconis,& Siib-
mod6
confirmacap. Extra.de confiutuStmtftia V- ati Jta Panormitanus >

dine, citatur
Suthma Angclica referens Innomirmitm.
diaconis, quiri ctiam \zicis,
fint
&
&
GlofTam in cap. Manus , de confecrat.

centium ,
redc hanc opinionem reiiciuntcommuniter Authoics:& patet eius falficas ex iis, qus hadcnus in hac quacftione citata funt.
Probatur crgo fcntcntia communis , inqua
dift.^.
45
non cft dnbius
noftcr
Dodor ,
vt patct cx verbis
nequc etiam obfcurus , vt dicit Suarez,

ncquc etiam contrarius, vt dicit Soto MiniBer,
allegatis,
inquir,<f^ EpifcoptiSiVel alitts cuicommitti poJfet,&cc.
yhi dcnotat miniftrum ordinarium eftc Epifcopum jCxtraordinariam vero eum , cui committi
pOfFcrjncttipc Sacerdotem.
In primis id patet,ex Canonibus citatis, fuific
&
olim in vfu ,
etiamnum retincri a Graccis late
probat Petrus Arcudius iih. i.de Confirmatione,
Arcndics.
cap.
4.
5 .e^ \6.ic inter
quxftiunculas propofitas
Grscis , in Concilio Florcntino numcro vndccim, ha^c fuit in ordine fexta ejuare Pontificei notf
^nungant facro chrijinate,jed Sacerdotes? cimi hoc Pon*,
tifimbtisfitdatHm
Hae k Latinis
addit autem in fine Concilium:
ohieEla Mitilenenfis Prtful legitimc,ac
feciidiMX9 canones
omnia diffoluit, prittertjuam duo,vide-
Ifcetfepoirittionem matrimontf
chtt
extra Conflantinopollm
& creationem Patriar-
&c. Hinc conftat rc-
fponfioncm eius fuiftc a Latinis acceptatam.

Et Gregpfius ProtpfynccUus, qui intcrfuit,
firegor.
:
,
ijuod vero
non ficunditm reclam rationem
manlfeftttm
eft
etenifn
cum iniremus
ifta
concor-
&
Xii orthodoxi iudicati fetmus,Scc.
46
Ad hunc ritum.fcu confuetudinem videtur al-
Hicron.
ludcrc Hieronymus in dialogis contra Luciferianps, vbi dicit , Non ad leîs neceffitatem ,fed ad
Sacerdotij honorem pertinrre
Tur ad EpifeopoSy vt
ejuodhaptiKAti deferan-
'^'j'
^l""'
'
&
communiter Patres Grarci : cx Latinis Tertul- Tcrtullian.

liinus de Baptifeno,c.y. Cyprianusir/'//?.7o. atque Cyprian.
magis vrgebat in primitiua
ncceflitas huius ritus
Ecclefia
ob perfecutioncm,
& pericula ndei, qux
huiusdifpenfationis^qucm
erat fufficicns ratio
ritum deinceps Ecclcfia Oricntalis rctinuit.

Data autem hac obfcruatia ritus.vel multi ue- Cur a Saev^
ccdcrcnt fineConfirmationc,& Baptifnio,fi fimui <ô'ilfuîn o''''*^'^'eadari oporteret,& ab Epifcopo folo Confirma'''/"'
.,'
*'"'
JrL
no videtur ergo
hoc ritu tundata prardidta chrijm.
.1-rj
confuctudo , vel ad eum reduci faltem connnodc

pofle,cum alia no occurrat certa cius origo.In Ecclefiaautem Latina, quianon fimul danturduo
,ha;cSacramenta;fed Sacramentu Conftrmationis
, atque vt plurimum iis , qui pei:
fuut capaces rationis,
rcfpondcrc polfunt ,
ideb non eft vlla neccfllitas delegandi potcftateni
a folo Epifcopo
&
fc
Sacerdotibus confirmandi chrifmatis.

Citcrum in Ecclcfia Latina hic ritus ctiara
fuit obferuatus
priano
citatis
vt patet cx Tcrtulliano
ex
&
Cy-
47
^'^""
riim
Cornelij Papae ad Fa- 9^"'"^?'
epift. etia
bium Antiochcnum, quse eft apud Eufcbium lib. fj^ zuUria.

6. C.3 5 cx Vrbano I. epift. ad orthodoxos qui mos Tcrtullian.
abrogatus eft a poftcrioribus, maximc a Syluc- Cypnan.
,
ftro,datapace Ecclefiaf,vt invitaeius habcti;r,&
verticcm baptizati
y,^"''''"'*
foirs
Sacer-
Autocr
q<4-
dotibus miniftratur: vndc Author quaeftionum
ve-
vetetis,Sc TioniTcil^Lmcmi ef.ioi. in jilexandria,

'
" q" > f "^ ^f'" ?"'* tygyptum,fi defit Epifeopus, con-
y^<ttPrf/^j)ifer,&c.H,j'.
ilio priori ritu
autcm confuetudo,retento
,quo Conhrmario fimul cum Ba-
x.afidi,(^co.
ptifmo dabatur ihfantibus ,aut
fitmudiJimMl
q^j fujt- antiquiflimus , neceftaria fuit nam foli

Epifcopi non potcrant fufficerebaptizadis,neque
aliis baptizatis,
:
proinde ctiam Cofirmationi dandac, Ci fimul cum

Baptifmo ex vfu dari debuit:vndemihi pcrfuadco
hanc fuillc origincm illius difpenfatipnis fafta?
ab initio, cum Sacerdotibus in Ecclefia Orientali.qus vt plurimum conueniebat in ritu.
Pracdidtum autcm ritum docct Dionyfius de
Ecclefiaftica hierarchia ca.ip.^.Etfienim k Sacerdotibus qutdam ex Symbolis veneratione dignis perJiciantur
(id
eft
peraget
veritm nuntjuam Deifieam generationem,
,Baptifmum) Sacerdosfenediuinovnguento
,
ntc diuirit communionis Sacramenta perficiet
anteûarn
Symbda commnnicatiua
in
diuinum altare
5/00.1^"' ''"/"'/'"^&c.Eundem ritum ttadit
Clemcns Ro-
Laoi
manus lib. 7.
Cynllus.
Laodiccna can.^%. Cyrill.IerofblytTiitanus Cate-
cori/htut. cap.
i}.& epift. 4. Synodus
vt docct Rabanus Ub.i.de Rabanus.

HugoAcS.îGtoxclib.i.de Hujo.
Vcrum
eft
id,quod crat
anteriores
iuris diuini
Ecclcfis Occidentaiis non cft ergo , qubd

tam anxic recurr.imus ad foiam dilpenfationem
vfii
&
cpnfuetudo Ecclefia:
faftam a Gregorio ; ciim
canoncs
Oricntalis approbata in Florcntino ,
fupra citati , potifl[imum Niceni fub diitindione
&
loquanturde Epifcopo,
riftia
Baptifmo, qui a
&
Pondeminiftroordinario huius Sacramcnti,& magis in

tificcs explicuiflc
talisjinquaviditab Epiftopis rar6,autnunquam

Confirmationis Sacramentum miniftrari , quod
cnm
Sacramentfs part.j.c^.
praefcribens,
illis
Jlicaufn
Dionjf.
Njzianzer.,
Chiyfolt.
in C<W/V.-.i.Damafccnus lib.^fidei orthodox<e,c.io.

j^^^y^^^^f
manus imponant^&cc. onb

intendit confuptudine infinuarc Ecclcfia Oricn-
ônfertur fimul
hafti-
U-
inftltut.clericorum,c.iZ.
tliam , nullam rationem contra nos ajferre poterant \fed

cum orthodoxi ejfemus,
retie fentiremus^tJt orthedo-
JitiViM
exaifuisficyi
datum cft chrifma,&cc. Nazianzen.

orat.jô. Chrvibftora.W.z./<z^ Coiojjinjes i.Cyrillns Alexandrinus adcap.^^.Ifaitt. Thcodoretus
Latint, inquit, noftres vngebant,?^ chrifinatos appel-
mpx conira epiftolam Marci Ephcfij de eodem argumcnto agii::

l/lbatnt
^ "'"
Et nobisyinqwttpoflûam
gr fubfcripfit Concilio, fcribcns
fierent
'
J.
pro chrifmate Confirmationis.qux fimulcii ba: ^t,^,^ ^

ptifmo dabatur,fubftituit vt Presbyter linirct Sylueftro.
Frotolyn-
'r^fl
chefi
uacri afcendirnus
modura
vcl Presbytero,
quo Ariani
in
grcmium
Ecclefia:
cum Confirmationc, & Euchaqucm modum alia Conciliapofteriora in
admitti dfbeant
:
canonibus citatisampleftuntur.
Sccundb,idem patet ex Gregorio,qui lib.}.epi48
feolar. epift. 9. ad lanuarium Calaritanum prohi- Secund
'*
buit nc Saccrdotcs chrifmarcnt in fronte. Prir/Jy- *f'
urt
inquit
r;.
"
baptizatos tnfantesjignare tnjronttbus
chrijmate non prtjiimam : fed Prefbyteri baptiz.atos

vngant inpeQore , vt Epifeopi poftmodum vngere debeantinfronte,SiCC. Epiftolavevo
fine fic habcc
i6.adeundcm in
Peruenit ijuoejuead uos quojdamfean-
iaUKAtos fuijjij <pod Prejbyteros tangere infronte eos,
î baptizatijunt
prohihuimns :
& nts tjHidem fectm-
ditm vjitm veterem EccUfianoflrafecimus \fedfiomni~
no hac de re aliepu contrifttmtur , vbi Epifeopi
defitntf
vt Prefhyteri etiam in frontibus baptizatos chrijfnate

ttvigere debeant concedimus,8cc.
Inhibitio fa6la,& fcandulum ex ea ortum fuppopftconfuetudincm contraiiam vieuiife in Sardlhi^, ncque factum vt irritum annullat Grcgorius , feu declarat nullum ; alias ordinarct vt itcrum ab Epifcopis fignarentur in fontc baptizati.
Prafiimptio forte de nullitatc Confirmationis
fic fzdx a Presbyteris ,occafionem fcandaii dcdit , aut certe confuctudo rcnouata , quac fuit ab
initio legitime introdu(3:a,&continuata,& in
aliis
paitibus in vfu fortc vt in Hifpania ; vt

patct
Tiijpenfm
'
" *'"'
VII.
Dift.
patct e.xCanonikus fupra citacis
incommcnco de
chrifmatis bcncdiftionc.
49
Accedit
& neccflltas illius infulx.in qua rura-
pcnc omncs incols erant i(lololacr;vtpatet

ex cpSflol. t). aj. &: hac ipfa i^.quibus paucitas
~Epircoporum non fufficicbat conlignandi^ in
baptifmate per chrifmationcm , quz tum iimul
cum Baptifmo fiebatex confuetudine primiciux
Ecclcli,qux cx Aâr.Z.ii' i j.iignificatur. In ea
autcm infulanon videntur plurcs fuiile Epifcopi,quam tres, Cyriacus, Fa:lix,& lanuarius vel
ergo intermittenda erat hzc confuetudo bapcizandi ,
fimul chrifmandi infanccs, vel certc dirfcrendachrifmatio contra confuecudinemj
vtrumquc Cmt fcandalo fieri ncquiuit in eo reles
fnionit.
&
rum
flatu
5c neccfHtate conuerfionis
fcandalo
crgocaufam dcdit intcrmilfa confuctudo,& fordubium in populo ortum de Confirmatione

alias fada a Presbyteris. Et fortc hanc caufam
przoccupant illaGrcgorij \zzhiyNosejuidemfitc
QiKEft.
387
I.
& vigilantia: mcrit6 hzc exploduntur non

foliim a Dodtore, fed eciain ab Alenfi, & Richartia
do , qui illos raodos diccndi adducunc. Tcrti6 Tenia inter.

refpondcnt quidam eum errallc vt homincmifed t^'tirefeihoc etiam falfum,& iniuriofum eft : nam fi pr- *"*
tenfadecretaVrbani,Leonis>& aliorum ineo
fcnfu, quo ea intcUigi volunt ifti, fumantur,proculdubio non ca ignorauit Gregorius i qui fupra Grtgtrim 1*
&
fecundum illa decreuit,

in hoc ipfo locofupponit eain vfu veteri Romanz Eccletlz.
Error ergo ifte eilct pcrniciofus Gu;gorio,& magis prziudicarcc quam permilllo , quia ])rocefIIc
ex plena notitia decrecorum , contra qux ( ex
mcnte aduerfariorum loquor)fanciuir,non vcluti
in rc adhuc dubia ,
probabili , quia verba rem
cercam,& indubicatam l'onant,& cxcrcitium poteftatis fupremx. Falfitas autem huius refponepifi.c).
*"^""^f
""^'-
&
flonis patet ex didis
Florentino,
&
&
Scnonfl
infirmatur exprcfsc ex
& tacitc cx Tridcntino,
vt cztera omictara.
vfitm veterem EcclefU noflrtfecimmtSi(.c. fci-
Alij refpondcnt
poilc Pontificcm difpenfarc
Ji
Ctt^mmti licct particularis Romanz:nequeobiicit decreca

i Prtihyttrs* antiqua , tanquam fadum ellc nuUum declaran-
cum quolibct confirmaco , vc pollec darc Confir-
!'
tUt fuit r- tia
vt licet Epifco-
Refpondec Adrianus non loqui Gregorium de
po, tanquam ez iure diuino miniflro ordinario

conueniat chrifmare i non tamcn ita indifpenfabilicer , quin ex commiflione idoneus ad hoc miniflcr fit Sacerdos:quam interpretationcm,& facilitas difpenijuidi adeuicandum fcandalum,
ipfa difpenfatio fadta confirmant i quin cciam
probant priorem vfum fuille ratum a Gtegorio
quantum ad valorem Sacramcnti.
Confirmatur hic poteftas difpcnfandi ex Florentino,& Tridcntino fupra citatisjFlorentinum
cnim admittit ipfam difpenfationem fadtam ,
alludit , poflquam enim dcfiniit miniflrara ordiuarium huius Sacramenti cireEpifcopum, fub-
vnitione facramenctli,fed cxrcmoniali quam

,
prohibuic Grcgorius , vcl ob periculum, vel ccrcc , quia non fuit folita. Sed hzc rcfponfio non
ctouijifn
ts.
ergo interprctari dcbent
ita>
&
Cnfirmtur.
&
iMntstr,
riftl-
ci-
raodum difpenfationis
, non habctur fa-
& origo fciatur
quam Grcgoriana. Przvndione tamum

faiâ > quam non conccdic
ante Florentinum, alia,

in abfcntia Epifcopi
fieri
cus eius,
&
conceflio
quin ctiam
addiv- Serta
mi ad Titum
in Ifaia
&c.
iaret'
freiatit.
& Epifcopiu,^c. quod eft Hicrony-
Hieronymum
potuit ex dccrcco
Dodkor, fuppoflta Glofsa capituli , Olim idem
pofiea,
^.art. 3
poccft rcferri ad fo-
fieri
Alium prxterea raodura refpondendi
tom. I .cjMaJlioHum regtdarium
<]. i
non
erat Prejhyter,
&
terea ibi Gregorius loquitur dc
Tridentinum. Eandem
Adrianus VI.
fratribus noflri Ordinisadconuerfionem Indouiin. de quo priuilegio videatur Rodriquez
Leo X.
RefeOitnr.
fta a Sedc Apoftolica intcr canoncs, qui fucrunt
ij,quam
cap. i.
difl.
& ex Glofla in cap.
j.
Legimtu
vbi Glolla prima in verbo
& Glolfa altera in cap. Olim
ita
explicant Riônfio D-
in locis prifatis, quafl dixerit dif-
^"^
&
"f"*'
'"*'
dcm f*</?.3
fcrcntiam intcr Epifcopura,

Sacerdotem non "'"*' ^
ruiHe mris dmnii,aut Ordinis>lcd tantum ex Ec- ftaujur.
clefiaftica eledione , qua vnus ex Presbytcris
conftitucus cft fupcr reliquos ad excludendura
fchifma. Qiudfi hoc ,\n(\\xix. Do&ov,ef} ventm^
ccdi pofTc hanc facultatem per priuilegium.
mtario licentiare ad Confirmationem ,
idem Patribus
fuit
Societatis lefu a
His fuppofitis conccflionem Gregorij varic

interpretantur
timts (Ucrtti dicendi
eendi
raiim alludunt, quiapcr
cuius initium
cic
cricnniumifecundo per quadriennium:vide eun1 .art... vnde merito Concilium Senonenfe in dokrina de hoc Sacramcnto dicit con-
IDu mtdi di-
comraunitor incelligicurivc patctex Conciliis
hoc adminiflrajje Confirmationis Sacramentttm, &c.

inde addit limitationem illam miniflri ordina-
fecit
in.
tatis,quq ad h.inc Grcgorij difpcnfationc potifli-
Sylueftri.
adiecit eti.im
sûint*
terfretaite.
fenfumcanonis,ncque inre>neque vt
flicem Sacerdotem chrijmate per Epifiopnm
corfeElo,,
reicfta eft fupra. P"'*"-
lam cxrcmonialcm quz
&
Cr*ori*ni.
hzc
refponfio
men oliqHAndo, inquir, per ylpofialic* Sedis difpenfatienem ex rationalfiU , (^ vrgente admodnm caufafim-
poflerioribus Pontificibus ,
vtrifque fa(5taefl
poteflas vtendi chriimate anciquo primo per
expJi-
{cA.
in prxfentia cius , neque abfblutc , ncque

ctiam dc raandato ipfius Epifcopi : ergo tex-
concellum
Vmi*
atcingit
nckit de miniftro pcr difpcnfationem:L<r^/tt<rM-
Jifpeniationem
51
raacioncm
Dodores
& iuxta varios modos
Doôr refoluit obiediiionem tcrtiam fa-
Ctiva contra dcfinitionem Confirmationis fupra
primifTam , fpcciacim
ftro ordinario
illara
qui dicicur
parciculam de mini-
efle
Epifcopus. Ali-
&
qui ergo dicunt indulfilfe Gregorium vt olco,

non chrifmatc linirent frontem:fed vc bene Dolor,
hzc GlolTa rcpugnat
literz. Alij dicunt ni-
hil conccflifre
, vt GlofTa ibidem , (cd permiflfrc

tantum vt facerent fcd etiam repugnat literzi
neque Gregorij fanftitaci congrucbat , vt fcandalum in prziudicium vcritatis
dotarin* in
materiara fidei ,& Sacramentorum tiraeret, aut
permitterct iquod longc abfuit ab cius coniian''
Seoti oper. Tom. FIII.
:
&
Cregorius bene potuit
illos
Sacereiotts fiSieElos
&c. quia
Ia~
flc
tantilm difpenfarec in iure poflciuo Ecclcuaftico,
ncc confcrrec illis aliquid, qood alias iure,& infticucione diuina non conueniret.
Hanc refponfionem ncm rcdc intelligum auc Mule
Suarez , aut Sotus i quafi ex fententia Do<Sloris *"''
attriiffi
*>"
iltjciim tatnen ex fuppofitionc didtarura Glofla- '**f"*"
'"
ita intelligunt Hicronyraura , fcntcntiam illam applicat ad quxftionem
refpouilonem obieîonis i
data veritote antecedcntis .conclufio optimc fequitur ,
tollit diculTatem>quxmagis in hac quzftione torquet>quomodo Icilicet potuerit Pontifex,ea,quz funt propria iurc diuino Epifcopo, conferre Saccrdoti
flmplici , cuiB rainiftei fpedet ad cflentialia Scramenî
rum, quz
&
&
&
Kk
Scd
*'
IV.
Lib.
588
Scd obudunt prapfati Authorcs tcmpore Gre-
ObieatfSu. gori) fimpliccs S^cerdotcs fuifTe diftindlos jtb
d"
&
e^
Epifcopis y t patet cx dfscrctis anteriorum ;
hac ipfaconccflibne,quaq liinjtajiur adabfcntiam
fepifcopi. Sed haec rcplica nefcio quid faciat ad
s*'*-
fLt^tndttur.
propoiitum ; vis cninircfponfionis Podtoris eft,

irjc hypothcfi.quod in ordine.ftut inftitutionc diuina, nulla fuit differcntia ab initio inter Sacecdotcm,& Epifcopum ; ita ctiam nec nunc elfcac
proinde iurediuino ,& inftitutioiiicSacrarnenci
perinde fpeftarc ejus coUajioncm ad Epifirppum,
Saceriotem fimpliccmi intcr quos dati.hypothcfi, fiJadmittatur,cft differentia folum iurc Ec-
Seiitentiarum
Dtaconas haptiizati ante dannierunt,t]uamtd>Epi'
manus mpofitioab Epifcopo reducit infra ad .îor. S. vbi

milli funt Petrus,
loanncs, vt imponercnt manus Samaritanis. Videatuc in ff qucntibiis. l;itcrim hoc indicaile fufficir,quia quzftio alias in*
fra fuo loco erit difputanda difl. 24. tjuafl. vnictt.
Nomen autem Epifcopi, Presbyceri in primi-
fcopo inutfirentur , &c. Et hanc
&
&
tiua Ecclefia fatis fuit
quo
difpenfarc potuit Gicgorius.
Illicrgo Aochorcs vt aliquid agtrcnt , debercnt

Jianc difFetcntiafn ftacucre iurc diuino,
im-
&
pugnare GiolIam,quod difficultcr poijet Soto,

qui inhi difi.x^.<jMfi.iÂrt.i.& lib.io.de lujiitta
ittrfytji.i. art.i. docet Epifcopatum non eftc diuerfum Sacramencum a Presbyteratu, aut imprimercdiucrfum charaAcrcm. Item ex alia parte,
yt tcnri dcbctjConfirmationemfundari in potcftatc OrdiDis fequicur crgo fundari inpotcr
Jftatc
chara6beris Prcsbyteralis
ac Epifcopalis, per ipfum
fi
qui
dic^tut
&
idcmcft,
Epifcopum
babcre dignitate diucrfam,de hac dignitace qua;';

ritur an fit iurifdidionis,cumnpn fitOrdinis,
cum alia ad minifterium non defetuit , neque
imaginari poteft, quia omnis poteftasadliua
bierarchia,& hierarchis Ecclenafticis ad alteram
harum reduci poteft,& debctjncmpe ordinis,
ISffifitlpenJi
iurifdi6liQnis,adus eius
fufpcndi potcft maxiroc in fcntentia D- Thomae,
aut iurifdidionis. Si
BHm iurif* *"

vt annotauit
cft
Scholiaftcsy?ô/<r2.
infcriorum prxlacorum , qux

dcpcndfat a Vicario Chrilti ;
cum
potcftas
iurifdidionis,
eft
& hoc argurncntp

DoGtov infra difiî^. ejUAJl. vnica^ probat Epifcopatum cftc diucrfum Sacramentutp a Presbyteratu. Malc ctiam vidctur Suarczdifcurfum Do<(ioni aflbmpfifle, quafi diceret omncsi qui ordir
pabantur in primitiua Ecclefia Sacerdoccs, ordinatos etiam fuilfe EpifcQpo6,quafi diuerli cftent,
<]uia fic ratio Dodoris nihil concludcret , qua:
reducicur ad Glo<fam,quac toUit differenti^m inter fimpliccm Sacerdctcm, &'Epi{copum, quantiim ad diuinam inftitutionem poftea vero praflationcm vnitis prae aliis , indu6tam e(Ic , ^d tolr
lcnda fchifmata iure Ecclehaftico.
:
Caeteriim
y^
^xflicatur
y^r
M^
fenttnletanj^.
ffremiam
hasc
nymi:qura,vt ipie
facit
inquit
excepta ordinatione Epifeopus
in-
tjuod
Supponit ergp aliquid conr

ucnire Epi{copo,ncmpe ordinare,quod no;i comfictit fimplici Sacerdoti, & hoc ex prima inftituione,& difFerentia vtriufquc ab initio. Idem do^^.^yj^f^^jfl^jQ,^/^
ur ordtnes.
non cft vcra fcntentia Hicroin didp capite Ltgimus ; iMd

?
tct in dialogis contta Luciferianos cap. 4. idera

fjgnificat
ris,
dc Confirmatione
inquit
tjuare
^lwadfihoc
loco ejun-
inEccUfiabaptiKjntos,mfiperma-
Mus Epifeopi non recipiat , <juem non afferimus in
veror
ex ea auafctnfum Domini Spi-
baptifinate tribui ! Difee hanc ^feruationem

thoritate defcendere
eûod pofl
&
ad Apoflolos defeendit ;
mulfis in /9cis itiem failitatum repertmus ad honorem potiuf SaritusfemElus
Loquitur d?
lege ialutis , quantum ad baptizatum , qui alioquin fine impofidone manus Epifcopalis,f^luari
commune,& fynonymum,
m probat Hieronymus in didko cap. Lepmus,Scc.

quod defumptum eft ex epiftola ad Euagrium.
&
clcfiafticojin
nem
Obiicit Doftor contra illara folutionem fun-
non
(jatam in Glo(Ia,in primitiua Ecclefia
guntur
fuiile alii Sacerdotcs,
qui
illi
tunc
quam Apoftoli
&
leguntur in Scripcuta. confirmalle,
foji
oinncs Sacerdotes fuerint Epifcopi,vcl

, quantum ad iftum aûm : ergo folis
ll
aequales
Epifcopis debetur ex officio. Refpondet
nuUi
3uia
fbli fura
illi
qu6d
erant Sacerdotes praeter Apoftolos:
alij
potuerunt fufficere;vel
fi
erant,
etulerunt Apoftoli$,&c. Haec rcfponfio non cfl
(x fentencia Dodotis allerta , fed iuxta opinioGlolfs,ad quarn fequitur,^ contra quam fit
nem
pbiedio ; ex qua rclpondetur obieîoni.

Probabile autetn eft in initip quamdiu Eccle- Ap*j(oU quk
in ûdâ^folos Apoftolos fuille Sacct; ^fiffepi cendotes ,
eciam Epifcopos ; non tamen , qua Sa- /'"^^w^
cerdoccs eranc , confirmabanc , fcd qua Epifco(la fuit
&
pi
fio
vt patet ex Eufebio Papa, Daraafo, Innocei^-
loanne III. Chryfoftoraocitatis. Cztc-
I.
tiim propagata Ecclefia ad Gcntes
Epifcopi
, fucrunt alij
Oriinarunt
Sacerdotes pripofici pcr Apofto- ^' //'-
&
&
los , vt conftat cx cpiftolis ad Titum ,

Tirao- f"'
theura , vbi interprcces dc ordinationc Pauli ,
&
Barnabs habctur AGc.

fes,
imponentefejue eis
3.
Tunc ieiunantes,& oraa-
Quod
manus dimiferunti &c.
Chryfoftoraus in hqnc locum. chryroft.

Lco I. epiff. 8 1 alias 7 9. ad Diofcorura ; OEcu- Leo Papa.
mcnius,Lyr.-inus,& alij. Npquc apparet fuffi- OEcumen.
'''*'*"*
ciens fundamentura id ncgandi,aut cpnuincens:
Barnaba;
(& yiSltr. 1 4. vbi ferrao eft de Paulo,
incelligii
ita
&
Etcum
conflituiffent eis perfengulas J^cclefiat
Prefby'
Gloffaordinariai&Carthufianus
intelligunt Epifcopos quarauis tamPresbyce-
teroSfScc. vbi
f j,
quam
Epilcopi
& cap.
15.
tjuidam
alif
& Barnahas &

& Prefeyteros in
,
, &cc. Ergo tum fuerunt prajtcr Apoftolos alij Presbyteri in Icrufalem, qui fuerunt Epifcopi qui etiara feniores
,
dicuntur,
Concilio Apoftolorum fuper Icgali-
Jerufalem fiiper hac ^flione
&
bus intcrfuifTc dicuntur, &fcripferunt Apofloli,
y?V,&c.quos Hieronymus epifl.icf.qux eft
&
1,
inter Auguftini epiftolas,vocat Presbyteros.
Vltimus modus interprctandi conceflionem

eft apud Dodorera , . Gjiuarttti modtti
Gtegorij
, S)CC. per cam Pontificem facerc potuifTc

qucmlibet Sacerdotem firaplicem illius rcgionis Epifcopum , quantum ad illutt adlura. Hjcc
r^fponfio conforrais cftRichardo hac dift.art.z.
dicendi
quacft.
.ad }.Poteflas conflrmandi, incûit,vt tjuidam
dtcunt ,fundttturfiiper difpofitione yicarif Chrifli, ûi

fjfut difpofiiit
epiod ornnes Epifiopi c^nfirmare pef-
ita difponere poffit,
vbi ,
& ejuando exigeret nj-
fitnt
^QteftjVt patct cx ftquentibus, vbj fubiungit ra-
non Epifiopi confirmare pofftm,

auia fitper corpu/ Chrifli myflicum , tjttad efl Ecclefia , haiêt Papa plenitudinem poteflatif, &c. Fundat
tionem
Nâm fead Epifeopi tantum irnprecationem
in
caflellis, attt
tjta
in viculis,aut
in remotioribus locis per Prejbjterost
&
GJoflaord.
Cartbulian.
tum nomen fynonymura fuit:
Vt afeenderunt Pttulm
ex illis ad uipoflolos ,
(trdotiitûafn ttd leeis neeejfitatem,3cc.
Spiritus fetnSius defluif, lugentUfetnt
jj
le-
tio
tptod Sacerdotes
ergo poteftatem confirmandi in iurifdidkione,

in ordine , vr patet ibidcm , hanc differen-
non
tiain eius ftatuens i poteftate confecrandi
u-
chariftiam.
^6
Vltimainttr/'*'*'*
VII.
Dift.
chKiftiam.
Vndc
quacftionc fequcnti
cx
cadcm
quani aliorum nomine citat,nega<

Epifcopum degradarum poflc confirmarc validc,
fentcntia
iquia ablata cft ci
darur valor
omnis
qua fun-
iurifdiclio, in
talis iCtus.
Ex hac fcntentia, feu raodo diccndi aliotum,

fcquda opinandi Do^ôr rcfte adducit illum
raodum explicandi nam daio , quod charadler
:
fit
idem in Prcsbytcro
&
Epilcopo
&
fola
rationc iurifdidionis collats i

Vicario Chrifti in ordinc ad adlum confirraandifFcrcntia
fit
di.bcnc fequiturquodconccdendo eandcm authoritatcm fimplici Saccrdoti
lum adum Epifcopus

Epifcopalem habens ,
licct
ficrct
quoad
ii-
iurifdidioncm
non otdinariam , fcd
id eft
Qu^ft.
^rosfimplices,quimordinandi
&
SuaKS.
Ule intir-
Ztrum
ebi*-
SitHtt.
&
impugnant , quia Pontifex non

Suatcz :
potcft ordinare Epifcopos abfpntes. Sccundo,
quia non potcft ordinaxe cos ad vnura cfFc-
cum
ûra ,
& non ad oranes
{erai-Epifcopi
quia
fic
non rairum
fcd
cffcnt ordinati
(ierrauit Sotus
mcntcDodotis ctira crrauerit in infcriptione

iilius decrcti,quod citat tanquam fcriptum ad
in
lanuarium Conftantinopolitanum , Sc Epifcopum Grscanica EcclcfiiC : nec eft quod vagcntur hallucinantcs ad mcntcm Diooloris j clarum
cnim cft cx textu eum loqui dc iurifdidionc
Epifcopali,& cx mente alioium,quoad illum
tantumadum. Vnde
fubiicit
Noniar/ien confe-
rendoJSfifimplicittrffradim Epifcopalem , nec ^mmi-
twnaddios
aSlMt,8cc.
ftcrc in iurifdidionc,
&
JioSri**
rt-
ffofitaif pr*-
mujf* rifiUi-
nc dclcgata? an partim etiara cx ordinc
tur.
Trident.
gradum
minifiros EccUfia trdinaere
&c.
(fuor-
rum fwnRionum potefiattm relitjm inferioru ordinu

ttulLtm habent, &c. Idcra habet ean.-j. de authoritatc , quam habent Epifcopi raiione fui ordinis,
vt fupcriores funt Prcsby tcris , loquitur Conci-
irum,iaxtadeclarationcmantiquorumCanonura
comparatio cft iiv
cx inftitutionc Chrifti
ter ipfos , & Presbytcros fimpHccs , quantum
&
quod vtriquc cx propria ordinatione
cft
propriura.
Ex
ncm
modis explicandi concefllo-
his quatuor
Gregori)
quorum
quilibct fuftinet ipfam
conccffionem , vt validam ,
fadta a
Dodorc , qui non
& ex ipfa obiedliouc

cft
contra conceflla-
probando fimplicem Saccrdotcm pofTc confirmarc, fccundum il-
nem
fed ex ipfa conceflionc
lara particulam dcfinition}s dc miniftro idoneo,
qucm
infra declarat cfTe E|)ifi:opum
dinariura.miniftrum, vcl
nerapc of-
cum , cui committi po-
rerit,ncmpc Saccrdotem,ex commiflione.fcudif^

pcnfaiionc Ex his, inquam, fatis coUigitur ncc
Doftorcm cfTedubium
in hac fcntentia,ncquc
qui negant potlc dari hanc
difpenfationcm,datO qu^d Epifcopus fit mini-
fentire
ftcr
*""
Mirir*
cum
aliis
ordinarius ex inlîtutione diuina.

Scoti over,
Tom. flJI.
tt-
ftjfit
Saetrditi cS-
frmart f
poffet reduci in
adum , ficut & potcfUs
confe-
crandi Euchariftiam.
ReJ]>nip9
1*
capacitas confirmandi Saccrdoti ,cui confcr- trdim rtmt-
tiit
tur poteftas
pnfata ordinis quidcm rcrootc,

:
&
'V*
'"'^'^'^'
.'*"*"""*-
inchoatcjproximc autcm rationc conccflionfs,
&
quafi reducetis poteftatcm rcmotam in adhira}

indc ncquit committi on Saccrdoti j nequc Sa-ccrdos fine tali conccflione quidpiam validc
faccret.
Caufa i priori
cft in.ftitutio Chrifti,
inJlttMttt *Ji
quara cx definitione Ecciefiz,& confuctudinc */ fri*"
intcrpretamur.
Congrucniia
inftjtutipnis cft,qttia Saccrdos
ex officio,& fua ordinatione habet potcftatem

in corpus Chrifti myfticum, quantum ad ius ba-
proximum , ex eo qu6d habeat potcftatem proximam fupcr corpus Chrifti vcrura, &
priorera habct cum fubordinationc ad Epifcopum cum ergo,ficut fupra ad initium commen-
cvngnumin
infiitutitni*.
ptizandi
mum
in ordinc proxime,
p<5ft
tionis conferre
19
Si pri- Slf^îdo
&non
Tridentinura feff. 1 J cap. 4. SacroJanEla Synodus declarat praur ctteros Ecclefiafiicos

gradus , Epi/copos , <pu in ylpoftolonan locum fiucefi
jirmt ad hunc hierarchicum ordinem , &c. eo/ûe
J>re/byteriffitperiores ejfe , ac Sacramentum Confarrisa-
ad id
mura , non cft fundamcntura , quin poflit conv

mitti non Sacerdoti , ficut ei committitur facultas baptizandi quamuis hxc ad Saccrdotcm , &
Epifcopum fpeda t :fi fccundum ; fcquitur, quod
ti
Epifcopalem fimplicitcr,& potcftatcm dciegatam ad aliquera adum dctcrminatum.

Doctrina tamen in qua fundatur hic modus
cxplicandi coceflioncm Grcgorij, licct quorumdam fit Canoniflaniranon eft vera,ncquete-
ncnda
***
Petcs quoraodo hxc facultas conueniat Saccrdoti , cui committitur , an cx fola iurifdidio-
Dando hunc adun^conll-
facilc cft inucnirc diffcrentiam inter
58
SMctrdttem
fed ha:c,vt fuo
Rcfpondctur,.qu6drationcvtriufquccompc-
explicandi conccflioncm Grcpoft

gorij, Sotus,vt proprium Dodtoris citar,
Hunc modam
Sotus.
yirimt frt*"*.
ritxe!mmirloco dicctur, poteft, quoad aliquos ordincs cora- y; , ^/,-.

mitti Saccrdoti firaplici : ergo
ûittu^sdi'
illa.
dclegatam.
57
389
I.
Vltimo tandem probatur conclufio przmifla

cx firaili , quia non magis negant Patrcs , & Canones poteftatcm confirmandi cfTc apud Prcsby-
didlum
,
cft
QuidixirJi-
Confirmatio ordinetur ad Baptif- nMtim* etm-
tanquam complementum
eius
& perfc-
f*'"
'
lio,ex Patribus,ita congruum fuit,vt Saccrdos rationc fui gradus, habeat hanc capacita-
qu qyidera non eft proxima, quia adtus

proprius Epifcopi fecundum diuinam infti-
tem*,
eft
tutioncm
cx gradu fuo
tia proxiraa conftituti
pum
&
tanquam in potcnfic
intclligo Epifco-
miniftrum ordinarium , cui ha:c poteftas ordinandi competit pcr ordincm , & non
pcr voluntatcm cxtrinfccam , diftindam ab ea
quz cft ordinationis, & inftitutionis Sacramenti , ) ac proinde cura difFcrat i Sacerdotc gradu,
ordine , nequit adus proprius cius conucnirc
infcriori hoc raodo ; benc tamen remota capaci- ffsiet ix 1*.
tate , rationc gradus Prcsbytcrij , vt comparatur dim rtmita
ad corpus Chrifti vierum, qus eft emincntiffima efM*itM*.
potcftas comparata ad rcliqua omnia , quantum
ad perfcdlionem intcntionis.
Congruum ergo cft vt contineat in fc croi0
nenter,inquantum compatibite cft cum debito i.mingtiaer'
efle
&
ordine hicrarchis miniftrorum,reIiquas potc- dini*fctTdoftates ordinis in corpus Chrifti ctiam myfti- **^'
cum. Eminenter , dixi , quia ficut par in par non
habet eminentiam
ita
Prcsbytcr nequc proin fuo gradu , po-
ximc , neque remote manens
teft ordinare alium Sacerdotcm. t fi dicas

Epifcopum pofle ordinarc alium Epifcopum,
quamuis fint pares. Rcfpondctur dc hoc conftarc cx Ecclefi* defiftitionc > & cx Scriptura contrariura cft quantum ad prinium * vt mo loco vi-
dcbitur.
fequcDdo racionem a congruitatc cum

in infinitum,& gradus fupremus in Ecclciia , quantum ad potcftatcm ordinis in corpus myfticum , fit Epifcopatus , congruum crat vt poflit ordinare alios parcs , idque
QCcefCtas Ecdefix exigcbat:non fuit autem conInterira
non detur proceffus
Kk
gruum>
Nejmit trdi"'"'
'""*'
^t'f'*'
Lib.
590
gtuum, vt hoc
feiiorcll:,
IV, Sententiarum
poflrt Sacerdos fimplcx
quia in-
& fubordinacur Epifcopo, qnoad gra-
dum,quem
habec in F.cclefia,& potcftatem in
ipfi.qua eft corpus myfticum.Ncquc congruit Vt

, quia prouidcre dc miniad hicrarcham,cuius potcftas prima-
parcin polTit ordinarc

ftriijfpe^llat
riaeft.
Vfejuit
oriU
nare DtAct-
9Hm.
tc
ta-
miniftcr Epifcopi cx diuina inftitutio-
nam
ab
in politia princcps ipfc cii-
git eos, qui
proîmc ad fuam perfonam acccdunt
in familia
&
,
famulatu, iicet pcr infpriores pof^
ordinarc riliquos.
,
vt dixi
poteftas in corpus Chrifti
proptcr eminentiam
,
gradus , ncquc in hoc turbatur ordo hicrarcliicus; ac proindc ad ordinandum habet potcItatcm remotam,quoad prxJidlos gradus habet
ctiam potcftatcm cx fua ordinatione \i\ corpus
potcft commjtti Saccrdoti
fui
myfticum,quantum ad miniftcrium Pocnitcntis,

& Exrrema: Vndionis, in his duobus proximam in Pocnitentia vcro rcmotam, vc
mox cxphcabo, Coiigruum ergo crar,vt ex emiiientia fui gradus , habeat ctiam rcmotam ad
Confirmationcm ,quia& nccelTitas Ecclefis in
certis circumftantiis id cxigir, vr quando grauis,
Euchariftix,
& vniuerialis
porum,
'**
'"
"'^''
'"
&
cft
,& paucitas
pertecutio
Epifco-
peiicula labcndi.
non
qua hie-
tanquam confummatio, & perfcdtio,

quodaliis Sacramcntis non compctic liccc omnia fupponant Bapcifmum vt ianuam.
Suppofita crgo hac potcftace rcmota modo
cxpHcato , congruum etiam , & neceftarium fuic
firmatio
'* elJc poccftatcm in Ecclefia
vommijtone.
quam
per
rcduce-
adum hxc autem refidct !n capitc ncmSummo Pontifice, vcl Concilio OEcumeni-
je*t
Sotus dicit miniftrum ex diuina inftitutione

rfTeSaccrdotcs,fiucexofficio,fiucetiamcxcommiflionc:qu6d autem Epifcopi circnt,relinqui
arbitrio Ecclcfije fic, vcl ucordinarc. Scd hxc
folutiopatitur
pum, &intelliguntdeiurcdiuino,& inftitutione Chrifti alitcr enim loquuntur de miniftro

PoenitcntiiC,alitcr deminiftroConhrmationis;
ille non habet poteftatem proximam fimplici:
ter abfolucndi
fix
nifi
vt dcclarant Concilia prarfata
i^6.feSl.i-& 2. ficut
& interprctatur Tolctanum
primumdceasremoniali quadam vndtione: quia

nic
modus
intcrprctandi
Ci
non
feruetur pro-
fundamenta aftruenAi Confirmationcm cftc Sacramcntum cx tradirione Patrum , & Conciliorum

qux pcrindc
prietas locutionis, deftruit
cludi polfunt
& tenendo, vt ipfc fuftinct
pofle
committi Saccrdoti fimplici hanc facultatcm,
,v.^
'ft
"J-
>/?.
tiine,
nihil au:
vc
fic
minifter Confirmacionis. Acccdir
Tridcntinum
confirmandi
fejf.
,&
& arbicrio Ecclcilx.
Tcrtio dcniquc authoritarcs antiquorum CaPatrum , quibus negatur hxc potc,

folis Epifcoftas Saccrdotibus fimplicibus ,
pis conucnire dicitur , referunt fe ad primam
&
nonum
&
& ad excmpla ApoEx quo ctiam inftitutio prxfata colligitur, &c. tanquam ex prima praxi cius,
quantum ad potcftatem ordinariam , qux Epiinftitutioncm Sacramenti
ftolorum
.ASl. 8.
fcopis iure diuino competat

cft,
>
dati vt
teftas
&
communiiis tcnetur,quia hxc
ordinis in' Epifcopis
didum
ita vt ficut
validc confirmcntcxcommunicati
degraeft
po-
qux non depen-
Pttefts ir~
det,(ciim indctebilis fit,) k iurifdiftionciiuanî^^ljf'"''"

tum ad valorem Sacramenti; ficut ncquepoteftas conficiendi Euchariftiam in Sacerdote,quan-
tum ad valorem
deficit
deficicnte authoritatc
dignitatis.
tis
"'"'f'"
'*f""^"'
tem tale adiiciunt miniftro Confirmacionis crgo non cx ordinationc Ecclcfix habct Epifco-
crio Ecclefix
^"fi"r''
tur.
acccdat approbatio Eccle-
Conciliorum, qua: fupra citauimus ; maic autem ncgat talem confuetudinem Suarez difpta.
^''''
eandem difficultatcm,& videtur
tur Ecclefia Orientalis.Patct cx prxdi(tis dccre-'
Sententjs S.
'' de mii.
manifeftcrcpugnarc Florcntino, &Tridentino,

qux dicunt miniftrum ordinarium eifc Epifco- Efifcopm ex
non ita tamen potcomnis , qux fundatur in iurifdiftionc Epifcoporum , aut ab ipfa dcpendet oportct crg^
hanc poteftacem non efleiurifdidtionis abarbi-
^j
cx poteftate ordinis.
pc
co ab eo approbato dc quo non cft dubium cx
his reJundafle potcftatem confirmandi qua vti-
^^^^
'*"'
'^"7
titrJUtem.
polle
ex ordinationc,
&
qito/t
&
dicic
finc prxiudicio pr-.marix inftitutionis
ic^mpeiit^
Dcinde quod
Chriftuin debemus intcrprctari , qijod magis facicbat ad vtilitatem,

ncccflitarcm Ecclcfix,
&
î
pofl[it,
, fed etiam
r rypertcctioncm , ita vc
quim pcrmilfa lunt Epifco-
&
r.
!} loco prxfato ex potcftatc

ordinandi Epifcopum obtincre
fuprcmum gradum fupra Presbytcrumex diuina
inftitutionc in hicrarchia ergo id non compctic
&
eo
plqra facerc
pus
&
Id autcra circa potcftatcm miniftrorum,

efficaciam Sacramentorum in (pcciali infticuillc
rarchiam in ipfa inftituitminiftroruni,& difpcnfarorum ficri potuit ,

congruit, cui nihil pra:iudicar hsec potcftas rcmota confirmandi , quod
Cft Sacramentum onviibus inftitutum,& conducic non folumEcclcfix talcm cflc in Saccrdotibus,fcdetiam ipfis Epifcopis, vt huius folliciV
rudinis adiutores habercpoflint,quando id ncceflitas'poftularct
congruit etiam eminentia?
gradusSacerdotis,& fpcciali poteftati ex carcdundanti ad baptizandum cui acccdit ipfa Con-
T>c
de fa(3:o,quia iurc Ecclefiaftico prohibctur; non

redc dicitur , quia etiamfi darcc facultatcm peccando contra ius poficiuum,adhuc Confirmatio cflet inualida ,
nuila nequit enim dircdc
cxtendcrepotcftatem Sacerdotis fundatam in ordinc, nifi ad ea,qux proximc poteft,quantum cft
myfticum,quanti\m adordinationcm infcriorum
interpretjn-
Epifcopum fpcAarct, ncturbarctur ordo hicrarchiz, liordinari poifit minifter proximus Epi-
totifias re-
<]u]l"M
tnotaeriiiaa-
Jtr
lccundum emincntiam
Cstcrum
""*'""'"*
Ledcfma vt fupra praemiirum cft poflc ctiam

C^
Epifcopum in fua dioeccfi rcduci in Sentetia U,
adum quia' tantum potcft iure diuino , quan- <i<:f'"*tum Pontifcx in vniuerfa Ecclcfia fcd hoc cft Non pnjfe efalfuiTi.quia potcftas Pontificis non tantum cft P>f"P<"" de.
dicit pcr
pis iurc diuino.
(g I
in
eiufniodi in-
ne, ideoque congruura fuit, vc cius ordinatio ad
iit
Sa-
quod ad
vniucrfalis feclindum cxtcnfioncm
infcrioris gradus
fcopi.licct fitetiam Sacerdotis,indcpcndentcr
Potefl!
Non potcft etiam ordinarc prDximc,aut remo-
ipfo Epifcopo
rtltciua
cft inconucniens
tcrpretationem vrgcat.
Diaconum , quia licct (it
j-ng,^ e(^
f l^T"'''!
nuUum
ex conccflionc Ecclcfix
ftas
proueniemis, fed folius ordinis>
&
^4
Dico crgo hanc poreftaccm , vc rcmoca eft in
Saccrdotc fimplice, rcduci ad aftum pcr autho- ^^"*'' f"f*'
confir.
tts
f
n
-n
ritatem Summi Pontificis proximc,auc remo- ^gji^^^y.
quam
ppccftace
recipic
a
cc;
in hoc difFcrc
,
foiuentii
_^-
&
in fuaordinacioncadremiccenda
pcccaca;qu6d
hxc quidcm , quai]cum cft cx parce ordinis , fic

propinqua , quancum tamen ad matcriam , feu
fubicdtum, in quod cxcrccatur, fic rcmoca quia
non recipic ex vi ordinacionis fux aliquod fub:
ieûm..
MeniStextr.
''''"
Dill
, /cu fubditum in quod excrceat iorifdidioncm.rcd ab ^pikopo.fcu ordinario dependct

quoad hoc.qui vt dat ei hos.vel illos fubditos.rcducit poicftatem illam ad adum, fccundum modum,&: limitacioncm.quam pricfcribit ; hoc autcm congruir, vt Epifcopi fit darc hanc vltimam
determinationem ob ncccflitatem Sacramcnti
Pocnitcntix,& quiadcpendct.i potdlaic iurifdid>onis,qus dclegai potcft.
CaEterum in Confifmatioac ncquc cft tant
"ece(fitas,ncqucpotcftas ordinaria, qua gaudcnt
tedum
tfi[tfmtni-
#""
l'<'rt^r
''dilu*
Utum
"e'l
luiif.
dianMU.
Epifcopi.ciim
fic
oidinis,& dignitatis,poteftdccommunicarceim poffit Epi-
lcgare,ncque aliter
fcopus,potefta$ vcr6 , fcu iurifdidio eius , a qua

dcpcndet com plemcntum Sacctdoti) fimpl icis,
iiac
qiiantum ad panitcntiam dclcgaii potcft,
&
CCJararatione-no.pDtcftEpil"copus dclegarc, aut

vllo
modo
communic-iic poteftacem oidinandi
in gtaJibus ,in quibus potcft dcIegarcPontifex
Romanus,non inquantum Epifcopus eft,fcd inquantum eft caput , & Vicarius Chrifti habcns
plcnitiidinem potcftatis , quam antc ordinatio-'
ncm ctiam poteft communicare:& ad hanc potc,-'
plcnicudinem fpcdat reducerc ad adum,
illani potenciam renHJtamordinandi ,& confirmandi,quam ha bet Saccrdos limplcx , qui caftacis
&
Quxd
1.
H O
I.
391
rcntderici infcrioris ordinis, ac Uici.
Vndc pa^
ictiquare dicatur hx< poicftas ordinandi i>ubdu-
conatu,& minoribus , acetum conlirmandi
in
Prcsbytcris remota.
Dixi fupcrius p^r authoritatcm Summi Ponproximc,aut rcmotc pofTc rcduci ad-aftum
hanc poteftatem,quiaficconcelIacontigitvt patificis
tct tn Ecclefia Oricntali
mcdiajitibus
OEcumc-
nicis Conciliis app^robatis, &c praxi ab Apoftolis
deûdainprimiriua Ecclcfia, cmanante:&patet

cx Rodriquez in India ex conccfliooc Pontificiirt Proirincialcs noftri Ordinis potuillc hanc
communicarc fuis fubditis , vt delcgatos ad hoc
fpccialitcr ipfius Pontificis.
Simul ctan memione iriHngeme
& certa verhs
6J
Dcintcntionc vniueffalitcr rcqui/Itainminiftro Sacramenti iam fufficienter tra<fâtumeft^7^.6.^<^.j. hic autem pcr iertaverl/a
profereme denotatar forma huius Sacrramenti
requifita, de qua in tcxtu fequcnti diccmus,fimul
&dc inftitutioncS3cramcnti,& vfu eius, quanformam in primitiua Eccletiim ad materiam,
prefereme, Scc.
&
iia:rcliqua definitionis
feruata proportionc
codem modo explicantur
ficut
&
fupra
<///?.
i.f<e/?.l.
dcSacramento ingenere ,&<^.3. j/?.i.defacramcnto Baptifmi.
M.
Pofta diffnitiene Confrmatioms, txplicat exaBifsimt omnes eius particulaSy ex farte materidy
form<t fufcifientis,
mimfri. Sdluit tres ehiecitones centra dtrinam datam. Nihil deter-
minat de tempore infiituttonis, quia dt eo nihil eji certum
probabtle tamen ejl futffe factam
no6ie atnxêx Fabian.ep. i.c.i.
*
Hic " patet, quac fit huius Sacramcnti matcria : quia cum poffet diftingui de matcria,
ficutdiftindumeft de materiainBaptifmo^///?.5,^.j.Materiaproxima,id eft, illud vifi- ^^"^
bile,quodconcurrit infundamento,cft vndio,fafta infrontc infigura crucis,cum chiify^î^^^^
fmate fandificato. Marcriaautemremota,cft chrifmacompofitum cx oleo oliux, &c
baUamo,&:fanftificatum fpccialitcrab Epifcopo,vci ab alio,cuitalis fandificatio potcric
committi.
Forma eft talis
Signo.vel conftgno tefigno crucis^confirmo te chrifmate falutis
wlfanSiifi-
ôrma Ca-
nomine Patris,d' Ftli),dr Spirttusfanifi. Suicipicns cft homo viator aliqualitcr fi"^*"'^'
confcntiens jquod intelligcndum cft licutde Baptifmo, vt patet dtji./^. fcd hic tantum
^.4.
cationis, in
fufcipiens
ett
eftfccundum detcrminatam partcm, proptcrquod
z6.^\x.\Minfronte. Minifter
Epifcopus.vcl alius,cui committi poterit,idc6 diaturin generali a mtnijlro idoneo.
Ex
parte miniftri requiritur fimultas in facicndo vtrumqueadum,fcilicet vnftionis,&: pro-
forma:,& etiam dcbita intcntio, quae omnia debent intclligi , ficut cxpoficum cft
dc miniftro in Baptifmo,<///?.6.Qux ÂA\.\m\M,Significans efficaciter &:c.dicunt ilIud,quod f j. & 6.
lacionis
formale cft in ifto Sacramento.Et quod vltim6 zddii\ir, vnîonem intertorem; fignat corrclatJuum illius rcIationis,qux cft formalc in ifto Sacramento.
Ec fi obiiciacur primo contra matcriam,
formam fimul quia Chriftus non fic in-
&
**
ftituitjvcpacetloan.io.quando infufflauit,& deditdifcipulisSpiricum fanlum,& fimirailiccr
-(^<5?.i.
Apoftoli
tali
quando miflb Spiritu
fanfto inlinguis igncis confirmabantur ncc etiam

:
forma vtcbantur,vel materia,vc pacct
in Aîbtes, fcd impofitionc
manuum.
Sifecundo obiiciatur fpccialicercorttramatcriara ,quia non oportct eam eflc chrifma

confccratumrquia ncc in Bapcifmo neccftaria eft aqua confccraca,fufficic cnim quxcunqucaqua.Sicercio obiiciatur,qu6d Saccrdoscommunis potcft iftudSacramentum confcrre,iuxta illud difi.9^. Perucnit , vbi Grcgorius lanuario Epifcopo fcribic. Peruenit ad
nos ejuofdamfcandaltzatos futffe , eô quod Presbyteros tanêre chrijmate eos, qui baptizatifunty
prahibuimits. Ec fequicur, Si omnino de hac re aliqui contrifientur., vbi Epifcopi defunt/vt PrefChrifiuspo-
hyteri etiam infrontibus baptizatos chrifmate tangere debeant^concedimw.
Ad primum iftorum diccndum, quod Chriftus non alligauic

mcntis,& idco
ipfe fiuc in tcrris,fiiic poft
potcntiam fuam Sacra- *^Lz^yj'
afccnfioncm in Ccelo cxiftcns,potuic cofirmarc
Kk
'r^^;^^
Apoftolos^,;^^
Lib.
39^
Apoftokjs finc
IV.
Sententiariim
matcria,& tali forma. Cum Apcftolis ctiam in primitiua Ecclefia pomaxim^,quia in Confirmationc ab eis collata prant aliqua figna fcnfi-
tali
tuit difpciirare,&:
bilia,putacommuniter dcfccnfus Spiritus faridus fupercbnfirmatos & donum linguarum. ScdtamcnccfiTantibustaHbusmiraculiSjminiftri debiicrunt hancmatcriam , &;
,
hancformam fcruarc,
Supponitur " cnim inftitutum cfte a Dco , jicct tcmpus , &: modas huius inftitutioni!
quia Hiftoriographi Scnpturam vfque ad tcmpus iHuc
,
"" produxetunt: non cnimprodtixcrunt vltra tcmpus Apoftolorum, ncc ctiam vfquc
Cofirmatio
hahtur ex in Scriptura nonlcgatunforte
"^/
n-
Hier.
^d plurcs anhdsantc nfidrtcm eorutft,: t6to aufcm tcmporc Apoftoloruih, fortemanfii

dcmun> liriguarum inSaeramento Cbnfirmationis. Nec eft improbabilc miilta Cfi!e tradita.auAoritatiue a Chrifto Ecclefia: pcr Apoftolos , qqaetamcnin Scriptura non lcgimus vt dicit Damafcciius ^,Ub.cap./^. vbi loqucns de adorationc imaginum , ait Ejl au'
fgfjf f^g^^ tradita iHa traditie^quemadmodum oportet ad Orientem adorare crucem,(^ altera ptw
c.
p. }. Clejth
uilex.apttd
Eufeb. j.c.
1
7, iMittn.
tpilKvlt'.
Ambr.
5.
dfSacr.c.z.
u4ugufi.i^
'Inn. i6.^
Ad.fecuqdum dic^ndum , qu6d Chriftus contaftu fua; carnis mundiffimac omnem

aquam confccrauit in vfum Baptifmi, non fic autcm materiam illam confirmationis &
:
idco rcquiritur hic fpecjalis fandificatio. Qu.6detiamcft rationabilc magis hic , quarri
ibj quia Baptifmus eft Sacrampntum neceflitatis ,
ideo potcft a quocunquc miniftro
confcrri,& rationabilc cft , quod in aqua non confccrata aiioquin materia conueniens
&
'
Z,c/^
^^^
poflTct cfl!e
communis,5c impcdiretur falqs multprum.
hi cemmuit^rponiit
&
ptaterii,
CH O
VM,
Quare non ^^c^fionefaStiD.Gêgori^concedeutiiVreihyterisfacHltatemconjirmandi., fonit quatuor medos

dicendi ,
duoiprinnn reiicit. Tertitts videtur Hier.fcilicet olim Epifcepos non differre iure
re^turitur
onfecratio
materiaBa-
pnfmyficut
diuino A PresbytfT^ ^fid iure tantum Ecclefia eis fuijfe prapofitos. Affert Scot. rejjonfionem
gloJfe,cap.legtmttsd.9 5. tju eft etiam Chryf.tn ad Philipp.i.dr D.Thom.i.t.q. 1 84. a.6.adi.
î^^ nomina ejfe cornmuHia Presbytero,(^ Epifcopo.,non tamen rem. Nonfoluit Scot.leca Hier.
mentem fed iuxta ettm dicenquod cejferunt

iuri confirmandi. Dequo nihilajferit Scotus. Sedpie interpretari potefi Hier. quod non neget
fateSiatem ordints Epifcopo iure diuinofupra Sacerdotem immo eam ajferit d.c.legtmtts. Ait
y?^/'*//^
tionit*
videtur dicerefolutionem datam non
dum,velomnes
Presbyteros Epifcopos tuncfuijfe
ejfe
,
iuxta
eitts
velfialtj Preshyterifuerunt,
tamen iuretantumEcclefiyeumfuperponi Presbytero^quodfdtis probabtle efi., tenendo Epifcofosnon habere iurijdi^tonem immediate a Deo yfedab Ecclefia^ quod ait D.Thom. i.t.q.^9.
A.i.Turrecr.lib.t.c^/^.Bellarm.^ de Sum.Pont.x^. Suar. tom.^.d.^<^.f.\
reUnqnit DoSi.n.j,
an oUm Presbyteripoterant confirmare, &fic Cafiro v.Epifcopus , intelligit Hier.

quodpoterattt , idquc tenet auMor ep.ad RuJHcum Narbon.de y.grad.EccUfc.dey.grad. apttd
Hier.tom.^.fauet Ambr.in ^.adEphef
l^t
Ad tcrtium funt quatuor modi dicendi. Primus, quod Papa confcnfit , quod poflfcnt
vngcre in fronte oleo , fed non chrifmatc j fcd hoc cft contra tcxtum literx , ficut patct
ibidcm.ltem,hoc concefl[it,co quod pro cius fubtradionc erant quidam fcandalizati : &:
J5*r.
flr-
ên. de cofic. <U]t.4.c.
Frejbytens
I
qr
d
*
c.f
al.
fehi-
fmata.
1.
duhittm,
for.
tii-eron.
I.
non
fi conccflKTct illud ficri olco folo,oftendens quafi fierct chrifmate,cflrct fimulatio contra
veritatem doftrina: , ficut fi conccdcretur panem benedidum pro Euchariftia dari. Sccundus tnodus diccndi cft , quod pxopter fcandalum vitandum conceflit illud ad tempus^vcl magis permifit fed iftud nihil eft:quia vtilius fcandalum nafci pcrmittitur,quara
yg^j^gg rclinquatur , Extra. de regulis iuris. Itcm in hac conccflione , peccafl*et Grcgorius
mortahtcr,fi conccfliflet dc fiido,qu6d non potuiflet de iurc:& praebuifiTct Saccrdotibus
:
occafioncm peccandi mortalitcr,fcilicet facicndi,qu6d non liccbat eis faccrc.

Aliipoflfuntcflrcduoaiodidiccndîprobabilcs. Vnus,qu6dinprimitiuaEcclefianon
Epifcopos. Quod probatur pcr duas audoritatcs
crat differentia intcr Saccrdotcs
tjieronymi, quae ponuntur in Canonc difi.9^. Prima illarum cft , c.oUm,S>c ap.feq. &: in-
&
titulatur Hieronymiyf^^rf^/7/tf/4A/T'//i i.dicentis.-0//>,inquir, idemerat Presbyter ,qui
^ Bpifioptn ^ antequam diabdi inHinSiu *fiudia in reUgionefierent & diceretur in poPuUs,

,
diC
^gofftni Paitli
men ittre diuiio
orbe dccrctum
Preshyterii,
&
ego autem Ceph^
communi Presbyterorum confiUo
Ecclefi^ guberna-
efi^
e^lfe
'
Chrifii,in toto
vt vntts de Presbyteris elecimfuperponeretur , ^fchifmatftmfemina toUeren-
tur.Ei paulo poft
Epifeo- y^gjrff
i"^'
ego ApoUo
PoHquam vero vnufqutfque eos quos baptizauerat,fuos putabat ejfe noa
bantur.
inter
Sicut ergo Presbyteri fiiuntfe ex Ecclefi^ confuetudine ei
fiibielfos
ita
Epifcopi nouerint fe magis

"
confuetudine
quifibipr^pofittes
quam
dijpenfationis
doininkt
"
Dift.
V1
Qu^ft.
1.
I.
393
&
i commufii dcbere Ecclejiam regere.

domnicd venutu, Presbyteris ejfe maiores ,
Item ad Eaagrium Prcsbyccrum & ponitur diji.^^.caf.i^. lcgimus citm
:
jiposlolus
Hoc
probat ibi pcr multas audoritatcs ,

in fra Alexandri^ , a Marcp Euangeltsia vfque ad Heraclam ,
Vionyfium Epifcopos.,
Fresbyteri femper -vnum exfeeleiium,in excelfiori graducoliocaSum , Epifcofum nominabantx
quomodo Ji exercitui Imperatoremfaciat aut Diacont eligant defe, quem indusirium nouerint,
ferjpicue doceat eofdem ejje Presbjteros^qMs Efifcofos.
&
&
S
'^'^- *
-^
'P-'
^ Archidiaconumvoccnt. ûid cnim
facit yexcepta ordinatione
Epifcoptu , qnod Presbpcr
nonfaciat ?
Refpondct Glofla ibi , Intelliguntur ibi qux non fiunt nifi ab Epifcopis. Scd hoc cxponitur,qu64non fiurit licicc: quodenim abfoluc^fianc , probatur pcr Gloflam prapccdentcm,vbi difpucatur in quo fada fuit prxlatio, aut in officio,vcl in nominc , & m finc
dicic,qu6dfadacft praslatioquoad nomen , & quoad ;îquam adminidratioiiem , &:
,
ûoad quxdam Sacramicnra,qux modo Epifcopis appropri^ncur.

Ex hoc duphciter ai-guitur. Primo, fi cunc poft Apoftolos fada eft tahs prxlatie Epifcoporum fuper Prcsby tcros ergo a principio Ecclcfiac non fuit ita. Item,fi modo appropriancur ergo prius a principio non fucrunt propria.
:
Epifcopo ,ficut dicit Hicronyquid potcft EpifcopusquodnonpotcftPresbyter. Glolla

pcr confccratjoncm , intelligit alia Mcquitur , quodaprincipio erat diffcrcntia Epifcopi
camcn illx auftorirates non concludunc oppoficum,fcdfunt cxponcn/Sc Prcsbytcri
I^cfpondco
, fi
a principio fuic aliquisaftus proprius
tnus,praetcr confecrationcm
&
da:,ficuc Gloffa
cxponic,fcilicccqu6d'forcenomina eranc fynonyma,& adminiftratio,id
^^"^"
^lifigpgj
^^ Saccrdttes (Hfclpn-
cft , gubcrnatio Ecclcfia; communis fuit , fcd tamcn non difpcnfatio qua:cunquc Sacra- lif . ôcent
cncntorumjquodprobatur dift.ii. Jn nouo n-i\oco Apoftolorum furrexeruntEpircopi^ Conc.Neofcd feptuagintaduorum difcipulorum viccm gerunt Presbytcri crgo a Chrifto fuit di- "{'*'* S*"'
ftindio Epifcopi &: fimplicis Prcsbytcri. Contra > nonnc Philippus fuit de fcptuaginta^^r^ v ,.
duobus,& Scephanus, &: caeteri Diaconi non Prcsbytcri ? Itcm adTit. c.i. Propter fjoc te Hier.eplft.
reliqui Creta , vt conHitueres Presbytcros crgo non Epifcopus hoc non potuit. Hoc etiam a,^MarceB.
\
probatur per capfeq.^ j.c///?.quod fuper illud Pauli fundatuniô// negUgere gratiam,qu* in
te eji,qua tibi dataeji per prophetiam.,per impojittonem
manuum
Presbytery.ûpHiam(:Ji\t) Pref-
byteriEpifcopinuncupantur.,fecuttdumquodfcriptumeJtadEpifcopttm'.Noitnegiigeregratiam,
quadataejitibi.,
&c.
(âiibi admaiores natu
HxcHieronymus.Non
ûi 'yospofuit Epifcopos
Epifcopum
regere Ecclefiam Dei.
Prcsbytcra,quianondicit, quod
Confirmatio fucrit data pcr Epifcopum tantiim, fcd loquitur dc Prcsbytero. Ncc ctiam
lcgitur in adibus diftinclio Saccrdoûm ab Apoftolis , qui erant Epifcopi. Et fi iftud cft
vcrum , tunc Saccrdoti cx officio potuit competere confirmarc,ficut &: Epifcopo , quia
cx prima inftitucionc non crat alius gradus in Ecclcfia tamen proptcr ncccnitatcm
poftea multiplicatifunt Saccrdotes , ic rcftrifta cft poteftas ab cis , quantum ad aliqu.i,
quxrcfcruatafuntfoiis Sacerdocibus raaioribus , qui didi func Epifeopi:&: calis adus
criec confrmare. Quod fi vcrum cft,Grcgorius bcne pocuic Saccrdotes illos fubicdos lanuario Epifcopo liccntiarc ad confirmandum quia in hoc non conccflit poteftatcm
cis non conuenientcm cis, fed rcuocauit prohibitioncm priiis cis fadam.
diftinguit crgo
Dton.c.i.
^''^^'
^\'J'
^^'^
'
^^
277^/
c.x6.Eccc.
tyfElor.iOt
Solntionern
"""
^^"-^*
'"^''
t^.
Scd a contrahocobiicias,quia fccundum
irta,cijm in primitiua Ecclcfia
non Icgantur
ah) confirmafle,quam Apoftoli,fi tunc quicunqucSaccrdotes erant Epifcopi
les,quantijm ad iftum
adum
crgo
folis
Epifcopis debetur cx oflicio.
vel arqua-
7
f^'^^"<^
'''-
Refpondeo quod fT"'' ^*

,
tuncpotucrunt fufficerc vclfi -^ !>,,/

alij crant, dctulcrunt Apoftolis in ifto adu propter manifeftationem Spiritus fanti euituEccUJtj
dentcm,qua: ficbat in collationc iftius Sacramenti,vt cum maiori reuerentia,& dcuotio- Presbynri
vclnullialijab ApoftoIiscrantSacerdotcs,quiailli
foli
ncfufcipcrctur proptcr excellentiam miniftrorum-
confirmare
Quartus modus dicendi eft , qu6d fi a principio non licuit Sacerdoti fimplici, p<"<^*'^'''
Papa tamcn potuit qucmlibet Sacerdotem illius rcgionis faccrc Epifcopum , quan^'
tum ad iftum aftum , non tarocn conferendo fibi fimpliciter gradum Epifcopakm , ncc quantiim ad alios adus &: tunc quilibct corum vcrc confirmauit podi'papa
tanquam Epifcopus quantum ad ifturo adum
&: ratio confercndi iftum gta- tUUoarepodum cuilibct Saccrdoti quantum ad iftum adum , potcrac efle fcandalum vi- teftatemciftrmmdi.
taDdum.
Matcria autcm rcmota,fcilicct chrifma habet fimilitudincm cum cflfeVu huius O^p'*^'^^'*
Sacramcnti olcum enim nitorcm habet , &: fupcrcminct cartcris liquidis: & cft ^"'^V
matcria proxima inccndij. Per primum fignificat caftitatem vel munditiam pcr alia r^^^ ;,^^
utus
duo fignificat charitatcm. Et balfamum , quodhabct bonum odotcm , fignificac bonam Sacramiti
''.
famauj.
IV. Sententiarum
Lib.
394
famam,iuxta illud i.Corinth.i.Cir/V? bonus odorfumm DwBalfamo ctiam corpora morcuorumcondiuntur nc putrefiant idc6 fignificatincorruptioncm per illam crgo materiam,fcilicct chrifma confcftum cx oIco,& balfamo, fignificatur , quod qui confirmatur
debec haberc munditiam;& chantatem>& bonam famam:quia fine idis non cft multum
duthentica confirmatio fidd Cbriftianx.
,
MM
C
66
a.
Hlcpdtrt
&c. Hic
fubiicit explicationem
.praEtniirs dcfinitionis, vt jpatet ex litcra,
quam
Ttm*
definitfonem hadtenus declarauimus.
Sii-
Gtn- pctcft tant jirtn explicare formam:FW4,inquir,r/?
fitnMtwaii.
cmjigm teJigHCnicu , coTifirmo te
fai^ îgno te,vel

.
chrifiimefalutityVel/iuiSiificatiomst
mmmine P/Urit,
Hanccfle fufficicntem formain eft de fidc ex Florentino,& communi TheoIogprum,& ex ritualibus Rom. Ecdcfis,
C^Filif,& Spiritnsjanli
{eu Pontificali
dift.6.
vnde
Scc.
Do^r afleruit fuprk
ficut
quzft.S.decharaêre
cx
cAA aholefuUmt
Socab Hinc annis,nequit non cflcfuf,
quiaexprimit matcriam proximam,

,
caufam
inftrumentalern,& principalcm,fubic6tum,& ef-
fbdhim huips Sacramenti.

Ctif ntntxQu6d autcm forma hxcnon inieniatura PafrimMur tx
{ribuscxprdTa, rationcmhabcs ex Innoccntio
jap.^.Ac confirmatione loquens : ^*r^4,inmnppjfiimne magit projfrt videar,tjiutm
'
epifi.
c^nitidicere
adconjitltatipnem rtffendtre
&<;.
EccleJiafi.hi9rarchia.cap.vltimo
& Dionyfius de
dicit
non eflc
lici-
tum mandare literis , verbaquibus vtitur Eccle

fia in
adminiftrationc Sacramentorum:fic etiam
deforma Baptifmi fubobfcurc loquuntur Patres,

dicQnies dari Qaptifmum in nominc Trinitatis,
aut verbisEuangelicis.
Ha:c fQrm'iCcduci poteft ad vcrba Apoftoli z.

confirmauit noSy& ^tu vnxit
ad Corinthios i.
ncs Detu ,
deditpignus Spiritus in cordibHS noihitt
8cc. Qax verba ecfi de Baptifmo etiam intcUigi
poflint , pofluni fimiliter ex intento Apoftoli de
vtroque Saaamento intclligi > quia tum fimul
^m
&
&
confercbantur; &alludit hicadSacramcnta ,

cfFedlum ipfotum ad cidcm alludit Ambrofius
iib.de iis qui inmintutjCiip.y.Signmit te Deus P4de Conter , -ionfirmauit te Chrifitts Dominus :
:
&
firmationc
vcrba Apoftoli intcrprctatur An-
felmus.
ejfentU-
mHtforttt*.
An omnia vetba huii;$

lia,feu eflcntialia
formap
Patcr Soarez
fint fubftantia-
difi).^
i.Je&.j,co-
natur po|tiora rp ducerc ad fubftantiam;prim6 neconfirma. te chrigat eflfc validam h^ncconfigno ,
&
Cruverbum Cwj/fr ,non cflct

fufficicns forma. Item.fi verbum (onfirmMtdijxiw-s
tctqr in verbum vngemlijnon valerc , quia non fi-
Jin*teJklutis,qnitiopqttettxftimcte fignum
cis.Item,fi omittatur
gnific;it cffcftura
chrijhtate pdtttis
Sacramenti : requiritur ctiam

ad exprcflionem materix re-
mota;.
Sfibi:^fditH'i.
peritur tanta cxpreflid
Ecclefis
Dicendum tamen in hoc Saciamento non exivt exptimatur informa eius canfa pfincipalis, adhis Confirmationis , feu miniftri , vr applicatur ad perfonam cui confertur. In antiquo
gi,nifi
prdinario
Romano quad habetur Tgrao

,
i. hi-
h*c forma
Cifir-
ficut in
forma prxmiflii
Romanx. Hcautem
Grarcoruni habctutin Concilio Conftantinopolitano can.7.ha;c:
iS/^4c/</o/5^>w;yifl/. luppledonatuttibi: ftrma Cr*.

nam ibidem agi de chrifmatione Confitmationis f*rttm.
&
fupra probauimus
conftat etiam ex canone i

;
ad Amphilochium^canon autcm dicit , Et
eosjignantes., inquit , dkimus fignactdum doHofionit
Bafilij
bajjrofcrri i miaiftro,
& rcmotam, dequibus fupcrius egimus
blioth.Patrum,in finclcgitur
mo te in nomine Patris,& Filij,&SpiritusJanli , &c.

vndc in forma Grcorum, qua: valida cft,non re-
SpiritksfiirifiiiScc.liex. cft
fuflScientia
J>t
r S.
cramentorum.
Harc autem forma ex ritualibus antiquifiimis
habetur,quo$ citan.t Alcuinus^& Almarinus, gui
ficicns,& ex antiqua confuetudine. Etpateteius
"
de hdreticis i nequit Ecclefia etrarc in dodrina Sa-
floruerunt
rA R
ptafumendiHn ali ver-
dum aû chrifmat, qnam
ipu Ycrba form^ eflcntialia.Et hanc eflcformam,

qua nunc,& antiquitiis vfi funt Grxci in Conficmationis Sacramcnto , late probat Pctrus Arcudius
fi* in
in fuo operc dc concordia vtriufquc Eccle-
Sacramentocum adminiftratione
lilt.
2. c.6.
& 7. Hocergofuppofito, dubium eflernon dcbcc

Grxcos vfos
forma , quam aliter,

putarem explicandam:
quia per 7^4f/w intelligit charadcrcm : fcd
qua{nuis cbaradcr intelligi pofTct appcllatione
Jtgnttculi ex ftylo Ecclefiaftico,& fcripturali ego
incelligendam magis cenfeo ,
primari6,4pfam
materiam Sacramenti proximam,nempe vndio- ZxfHeaii
nem in figura Crucis , ^qia tam Crux, quam vn- /*"* Gratt'
dlio athlctatum in militiam rede dcfignatur pcr "*'^
figHacuhtm, Sc per modum vnius adionis , ncmpc
vnbio fadînfigura Crucis : vnde caoon coniungcns adkioncm fignandi cum verbis:^^^^teseos diciM^ fignaculum , &c. crgo fignaculum
fuifle legitima
quam praefatus
explicet
&
tanquam vcrbum cxpriniens fignationcm cxternam,ad ipfam fignationcm referri oportet , alioquin forma verborum non denotaret materiam,
quodtamen
requiricur in Sacramentis. Doni, dcnotat cfFcdlum intcriorcm, ic Spiritusjanii,denotat caufam principalem , cui hacc fignatio ap-
propriatur.
Hanc eandem formam in Bibliotheca Photianainfinuat Beatus Afterius ly?rm. defiUepro<% Eam cxprcfsc tradit Cardinalis Bcffarion in
tra(f):atu
de Euchariftiae Sacramento
OEcumeni-
ca Synodus verba, ijuajacntm chrifinaperficitmt , tradens in ^.can.inquit, ohfignofttes ,hoc ^,Janiijfimo

chrifinate eos chrijhiantes^dicimusfignum doni Spiri-
ttujanili
&hac verba Jecun&m
Sacramentumperficittm
&c.
eos hoc chrifinatit
Hc BafTarion. Eaa-
dem formam
habct cenfura leremix Patciarchx

Conftantinopolitani , cap.^. quam interpres in
annotationibtis fuis citat ex can. 7. Conftantino-
&confertvt fynonymam,cura
forma Latinorum.
Quamuis ergo denotatio figni Crucis ,
vn(îonis in figura Ctucis fit dc cflentia formz hupolitani primi,
&
, modus tatnen exprknendi explivtrumque,& feorfiru , aux fiunt per rapdum
ius Sacramenti
citc
vnius a(5lionis,non
eft
de eflentia eius:vnde vide-
formx Grzcorum, Configno te chrijkiatefidutit ,fiu JkiSiificationij in nomiae

tur ha;c aequiualere
ifti
Patrit,
^g
Dift.
T4truy& Filif,& Spiritmpoiî , &c. vel alia qu*cuhqae TqviHalens, inqua exprimitur raateria
proxima,effe(5ku$,& caufa prmcipalis.
^9
Oiibitatur etiam an inuocatio Trinitatis ex-
jln inMOcMi
Trinitiit fit
di
ejfttui
form*.
Suffieeri
? Refpondet^Suarar id requiri,
quiaThedlbgi omnes , & Florentinum vidcntut
id Hipponere in forma prxmifla , & cadem congruentia eft ficut in Baptifmoîn cuius forma illa
inuocatio ezplicita requiritur.Confirmatio cnim
prelTa rei|uiratur
perfcdio Baptifmi fecundiim Pacres.Rcfpondetur tamen Patres aliter loqui de forma Bapti(ini , quantumad inuocationem cxplicitam Trinitatis,alirer de hoc Sacramcnto > quia illam neceffariam cfle doccnt ibi ; non ita in propofito:
vnde in forma illa , qui vtuntur Grrci , non inuenitor cxplicita , fed implicita tantum inao-
imeft
flidtam.
catio.
Verum quidem
cftinhac, qnavtitur Ecclcfia

in form* L*~ Latina,illamintiocationem cfle efleTitialcm,quia
finOTnm.
nuUa eft alia particula forraz , qur denotat cauEjl eftnti/tlit
&
Dt
ftrfnM
QrteerinttllM
fuit dubit-
th.
inttr
Bpti-
fotma Baptifmi non dubitauit crgo dc fortrixGraccorum , neque vllus alius de ca

dubitauic , ficat quidam dubitabant de forma
Baptifrai:neque dubitatio vlladc hac fbrma propbfitaeft inrer quxftiones Grscis propofitas in
dido Concilio , quamuis dubitatum fuerit de
tialcsyficut in
fidci
fine
qua impoffibile
fidei
protcmpore
inquantum dat robur ad eam confcruandam , fupponit ipfam profeffionem faâm,

atqueade6 inrationeoperis noninciuditipfam
congruo
profcffionefn in cffedu
ideoque non currit
pariras.
Std quid diccndum,
fi
detur forma deprecato-.
ric.'Rcfportdetur fbrevalidain
ficutfupridi-
vnUi. ftura eft de
OhUtUitr.
forma Baptifmi-Contfa docet prefatus au^hor,& comrauniter,bui riegant forraara
Baptffini depretiatoriam cflefufficicnrcm.
tiones ibi alkras
mt
Ad ra-
rcmitto,quia perinde e\iam
hic concludlmt ."riifi forte obiicias hanc formairi

cfTc adhim dnJirils , feu proccdcre i poteftateordinis ,ac^roiirdedcberecxprimi
&imtttr.
Rffelliiur.
Contra, vcrba Corvfunt dui:Sylueiler,inc\uiiJenMe me de ve-
flantini
nerahili fontt
ffratiit
indtaim vefiihts CMdidis Jeptiformtf
SpiritMs fitnEli
conjignationem oiihihHit-beMi
&
vexillmn JiniU Cntcis in

meafrome liniuit, dicens : Signet te Deus vexillo fidei
chrifrruttis imtnElione
fiu innomine Patris
&
& Spiritus fantii in
Fiiif,
Amen^
confignatione fidei^cunElufijiie clerut respoadit.
&c. NuUura ritualcperfeAius cxplicat czremoniam Confirmationis ; primo alTcrit fc mox a facro fontc veftitum fuiffe vcfte candida , qua vtebantur rcccns baptizati vfquc ad Doininicam in
iMbis,& cuius racminit Dionyfius de EccUfiafHca
uo. Refpondcojficut in
modo indicati-
forma nori requiritur ex-
primi caufa inftriimcntalis
fcuminifterialis,
non requiri, vt eius potcftas exprimatur ;
fic
vtrutn-
quc patetex fbrmaQrea)nim'p*aemifTa : ficin

forma corporr$,i& fanguinis, qux dicitur in pcrfona Ghrifti , non exprimitur ncque perfona miniftri^neque criam potcftas charadtcris, Ceu ordi-
In Baptifmb eriam Saccrdos miniftrat , vt

habens poteftatem ordinis , & ranquam minifter
ordinarrns , cui compctit baptizire in fotma
dinis.
Vrrt
Ctn-
P*n:iisi
FrmMdelritttorin.
Nttftyti i
tiutiiidiHr
Atbit.
hierarcbia,cap.i. Cyrillus lerofolymitanus C<irf-
Ambrofius de his-qui initiantur, cap.j.

Avig\iînu.s ferm.i ^T .de tempore, qui cft primus in
0(âHa Pafchatis: Grcgorius Magnus in Sacrachefi y.
cap. 29.
cap.i^.
Ecciefiafi,
officiis
Rabanus
de
cleric.
inftittit.
C'X 9.FiugO Vi<fior de S4cramentis^.i.parT.6x.
Sc
Mox docet Conftantinus quoraodo

xiUitm,8cc.
mea
Item
frntte
non
& ve-
quae verba tunc dixit Pontifex,
inquit
Deus, &c.
71
vn-
fuerit
dlus chrifraatc in figura Crucis in fronte

in
1 1
alij.
iimuit
me
dicens
fignet te
/FMR}ioquendode Apoftolis , vbi dcfignatur

tnodus, quo ipfi miniftrabant hoc facramcntum
Congruentia autcm defumpta ex Baptifino

non conuincit oppofitum qaia Baptifmus eft
initiatio hominis inChriftum,atque aded in ra-
cctordineturadprofeffioneiri
fTt
aut dixit Sylucfter,fcd
priatur in Scriptura fufficiat.
placereDeo, vt fuo loco oftenditrius :& ideo

exigitur in co cxprcfla inaocatio trium perfonarum fub proptiisnominibuJ. Confirmatio li-
70
ncc debuit Pontifcx coniungere vndioni alia verba,quara' facramentaIfs formae ergo hzc vera forma eft , quod raanifeftc etiam apparet ex cius fcnfii , & particulis,quz materiam, efFedûm ,
caufara principalcm perfedkiffimc exprimunt.Vndc
Ador.8.
dicitur Oraueruntpro ipfis , vt reciperent Spiritum
vt 'didhim eft fupra
eft
DtfrteMtinM
fccit
crgo fupponitur
valida,neque vnquam aliks dubitatum eft , vt patct cx vtroque Lugdanenfi , in quibus agebatur
caufa Grafcorum modo ergo fuflficientct ezpticctur caufa principalis , fine inuocationc explicita trium pcrfdnarum , fed tantiim cxplicita Spiritus faiiai,cui cfFcdus huius Sacramcnti appro,
tionc opcris profcffib
m4u.
omnia,qus
tiiyenfii
Smrtx..
concifis vcrbis infinualfc.
Amalarius
m*tinit fr-
rctuliflle
mentario. Alcuirius <&
difccrnic taracn inter particulas eiuscflcn-
395
authonutctu
indiclt
fuam,aut potetlaceni ordinis*

Item,in cdido Conftantini forroa cft dcprecatiua: fedrefpondet Suarez Conftaminum non
non
fmt,^ afir-
Grzcorum non
taraen
hoc fenfu intclligendi funt

fam ptincipalcm ,
Theologi. Concilium autcm Florentinum tradiditformam .quiccft in vfu cfHcax,& fufficiens,
minfftro
"DiffMritMt
Quxd I
1 1.
potuit
&
&
vel
ifi
re , vel afquiiTdenter
&
difpcnfatiuc
vt
poftea videbitQt : rion vtebantur autem Apofôli
modo
contrario inftitutioni Chrifti
vrebantur
tamen modo deprccatiuo faltcm arquiualcntct

ifantet , vt acciptrent Spiritum fanHttm Sama,
ritani.
Vnde Auguftinus lib.i
5.
dc Trinitatc,cap.io.
Necfue enim aliûis difiipulorum eius dedit Spiritttm

fanilHmvrrahattt ûippe vt veniret in ees , tpuhusmanus imponebam , en ipfi eum dahant :<fuem meremin
Non
fids frtpofitis etiam nuncfentat Ecclefia,S<.c.
in-
congruc crgo hinc intcrpretari lioet modum deprecatiuum cfle fufficientem:eum autcm fuiffc in
vfu cclligitur ex forma, qua vfuscft Sy!ueftcr:&
videtur Auguftinus fimilem modilm fn fuo tcmporc >tanquam confuctum fndicare. Ncqueincongrue intelligitur illc locus$.Ambrofij/^.i.
de Saeramemis,cap.7 .id hunc modum confirmandi zlludere : Venifii ^d Sacerddtem ,^dtibitiixitf
Deus Pater Omnipotent,^ te rtgenerauit ex ai^, c^
SpiritafitnEie, cencefsitiftie tihi peccatattta^pfe te vngatinvitamatemamyicc. Et quamtfte hsc^tfle vcrbaSacerdotis vngentis in vcrtJctf tKcat Amalarius lih.iJe e^ciis, cap.iy.
qiiar
fubiungit
xamtn Vtfrb Epifcopi,
ctiam deprecatofia
indicatiua potcftatis
furit
VTide ipfe dfcit
& noh
Emltteht
eum{\ethi lunt I^pikojpi^feptifermemSpiritttmfii{fum tuum paracletum de coelis, Spiritumfapient1t,(fr

tmeUeQus,Spiritum cenfUij,
fcientie,
&fartitudimt
Sprritum
&fietatit, adsmpleeum Spiritu timeris De-
fmni,& ctrlfigna tfimfiffto Cntcis in wamprepitiatuf

atoTian:.
t4dni ^frt.
IX*
tjttriMt
imitur.
"
IV. Sententiarum
Lib.
396
M*rnAmîcc> A<1 he autem vcrba Ambrofij rcdc

poiruntalludcrcqui in claufula fcqucnti dcclarat
effirctum Gonfirmationis.Fi^, inquic,t'^< vniius
In vitAm,\\\Q^\t.,'txernam.NolihMKvitAmitlivi-
ti,
. Si cxurgat inimicas alir

vitam tuam auferre , fi minacur
mottcmjvr priuaricctur quifquam.vide quid cli-
Uanteferre, vetbi gratii

qui$,(i vclit tibi
gAs. Noli cligcrc illud
quo vndas
clige in
cs
quo non
in
,
cs vn<ûs,fcd
vr vitam acternam vitac
pnfcras temporali , &c. Sc
quam cap. i
lib. j.
fequenti poft-
explicuit cffcclum Baptifmi > cap.i.
Sei:juitw,\n<\mttjpi*itAlefignaculHmy(juod audiflii ho-
die legi
tjuispojl
fontem fiiperefi
,^vt perfeSiio fiat,
fanBns in-
ijuando inuocntione Sacerdotis Spiritiu
fHnditur
confilij,& virtutisyScc.
Spiritm
vbi agit dc Conlirmationc,
qux Baptifmo acccdit , tanquam pcrfeftio. Huc

crgo vcrbactiam vlcimi capitis /*.! quaii ciufdem matetix contiituacio non intcrmilla , rcfcrcnda funr.
b Etfi ohiiciatMr primo contra materiam, &for-
71,
DufUx
^"'
& inteUeHns
SpiritMs/apientiA,,
obit-
i<<wy?/,&c.Hicobiicit,
quodChriftusquando
infufflauit in difcipulos, dicens:-/^cc/p<' Spiritum
fitnElum,loM\nh 10.
& prxtcrca j4iior.i. quando
vcnit fupcr cos Spiritus fandus^non vfus lit materia, aut forma hic prsfcripta crgq non cft ne:
cciraria.
Secundo eis non func
vfi ipii
Apoftoli:
crgo,&c,
Paracrapho ./4d primum rc{pondct ad vtramprimo Chriftum potuifte
que dimcultatern ,
darc Spiritum fan(ûm,iiue in tcrra exiftcns, fiue
in coclo,Apoftoli$, ipfos confirmando Hnc mateua prsfcripta > aut forma>quia non alligauit potcntiam fuam Sacramentis.Tribus yicibus com-
^rimMm
&
tnunicattim fuiffe Spiritumfandiim Apoftolis,

-
spiriiM* fan-
SmAfefilis.
Saframir-
UiuerÂp!fi.
iit
dntum
di*
in
inquit,
ohfittrius
in eis ejficax
^-^ Chriftus âfTerit Auguftinusyfn7i.i8i.</f
tum
irfOT-
rccepiirc plepum. Co^nf^npationis ro-
bur ^nedcinccpscadere poflint, docct CyriUus

Alcxandrinus M. 5. in lo/Utnem, D. Thonaas f .14.
<^ffr/Mff,4t.9.Carthufianus in uiQa'. tum vcro
acccpifTc cfFcdum Sacramcnti Confirmationis,
^^^ ^^ ^^j -^j Sacramcntum ipfum aliter non rcciP"cnt hiCjvr probabile fupponit Doftor , afreric
Alenfis ^.part.cjii^.^.m.
i.
D.Thomas
in difi.i.
Ptnttce- ûfifi.i..an.s^.ad i.&c i,.pai;t.<pk^.ji.art.\.incQXô-
/"
&
art. ureSfonf. ad i Sotus in hae difi... Ec ^nore;

dus quo Spiritus fandus in primitivia Ecclcfia
dabatur indono fenfibili linguarum'huiccomtnunicationi > dc qua habetur jiSler. 1. magis
accommodacur , vbi Apoftoli rcccperunc hoc
a,bundanciam Spiricus
donum linguaium >
fandi.
VndeAuguftinusy?rw.ij5. de trmperc. , hoc
.
&
73
&c.
Hoc ipfum
indicant verba
Pcrri Aftor t.
&c, qux commodc interprctari poHunc > vc fupra diximus in
initio huius commcnti contra hsieticos , de Sacramcnto Confirmationis , quod baptizatis dar
tim conferebatur, vr pacet ./^^w. 1 9. quiapcrfoilla
Accipietis donurn Spiritus fanSli
lum Bapcilmmn non rccipiebant fidclcs Spiritum fanbum per modum roboris , & virtutis , vt
dabatur pcrnianus impofitioncm,vt pztetyiS^.
8. Ex quibus patet hanc miflioncm Spiritus fan<5ki in ApoftoIus,fuifIe pcr modura Confirmationisctiam vifibilis , fed particulari modo: ncque vfumhuius Sacramcnti fuiflc ante Afccjifiuncm Domini,& aducntum Spiricus landi.
Ad fecundam difficultatem varic
ipCum indicare
videtur*,
tum primum
accepiflc
cclcfiam Spiritum fandlum EccUfia,\nc^\tjitm

:
in
vna dorrip eratjn hominihtu pfitfcisêrat
iotins orbis erat,Scc.
Et cx loann.
7.
^ itf Ifnûis
Hoc autem dixit
de SpiritUytjuenfoccepturi erant creden(es ineum,non-
74
refpoudent
non fuilfe vfos Apoftolos matcria,aut fbrmihuius Sacramenti, fedfolummanus impofitionc. Hanc tcnet Alcnfis , & D.BoDo(ftorcs,prAm6
nauentura,& ea videtur fupponcrc Eugcnius

in 'Decreto vnionis ty4rmenorum, dicens
*^<"v d
/^"^*""'*'
'***""*
V.
lôco illius
rnanns impofitionis yipoHolica dari mtnc in Ecclrfia

Confirmationis Sacra7nentMrn,Scc. Eam, vt probabi
lem fupponit Dodor.fcd cum limitationc , ncmpcdifpcnfatiucidfadum> & faltcm Apoftolos,
quandoque fine Sacramento vifibili dediflcSpi-
"r""
/-^;^
mureriM
j^
fm,!!.
&
4frf.4.iu/
foxeS>c
*'*
*lto,
Pcntecoftcs : Veritm
& hanc
vltimam fuiftc por modum Confirmationis,&:
confummationis donorum,qu2 inchoauit,& de-
Cmfirmatio-
Chrifti fadta Apoftolis Lucxi4. vbioflendituc

ctiam dandus pcr modum virtutis,& roboris,qui
cft modus propriatus Confirmationi : fôsMUem^
inquit,y?<^{r in ciuitate > donec induamini virtute ex
ritum fandum pcr folam orationcm ,

manus
impofitionem. Docet etiam communis Schola-
trAtJecmio exprejfi^s/mncveiv pieiMs,Scc.
Attgaftinaj.
nequc ctiam conucuicbat pcrfcftiori modo com- ^"* iiiud

municare illum aliiscrcdcntibus, quam fuiflec ^'T^^t "'*
communicatus Apolcolis ; ita congruum erat > vt ffJ:ff^
aliam Confirmationcm non rccipcrent > antc illam plcnitudincm Spiritus,de qua fuic promifCo
docetNazianzw. -' 44^ prim6, quandomifli

f^cunt ad pracdicandum : fccundo loannis zo.
quando in ipfos infuflflauit terti6 ^^r.x.in die
,
'
fticorum,D.Thomas
i.Richardus
ipart.ijit^.j i.art.i.ad
difi.y.art,
.cjuaft.i.ad
i.&
z.Pa-
GaConcilium
ludanusfi(^.z.<tr/.z. Durandusf<</?.2.<^j.
briel. tpufi.i.^rt.^.
Sotus art.i.ad
i .
Moguntinura pouiflimum cap.i S.de doflrinafideiy

Sc Colonicnfe in dodrina de hoc articulo.
^ccunda fcntentia eft etiam Apoftolos vios
fuiffe hoc Sacramento interdum , prout occafio
fercbat;
& itatcnetur in Schola D.Thomx
tan-
StcHndafent.
wW
vfit
f'*'^*-
quani probabilc.
Tertia fententia eft , nunquara Apoftolos con7y
lirmaile finc Sacramcnto vifibili in materia ,
Teni ftut.
forma prxfcriptis. Hanc cenct VValdcafis ?<. 1. Z'"^*'' f-ijf*
de Sacramemis ,cap.\ t j.
probabiliorem docct
'^[^'fL.f""*!
Bellarminus lih.i.de Sacramento ConfirmationisjC.^. vVaJJcnfij
in resjmfione ad duo loca ASior.%. &19. nunquam BcUarm.
&
&
Appftolos miniftrafle hoc Sacramentum > nifi in

matcfiai&formaprxfcriptis. Et hxcfcntentia
dac maiQrem efficaciam argumencis>quibus probacur contra hxreticos veriras huius Sacramenti
ex Scriptura,& Patribus > ideoquc vidctur magis
Icqucnda , quia nequc ratio , neque authoritas
ffte fentUi
f*^"^**'''
qupd cnim in
,quim manus impofitio
fadaab Apoftolis , ncquit hoc intcrpretari exclufiuc ad matcriam , & formam inftitutam a
Chrifto > alioquin inrmatur fundameptum pro- ^^^fw taih^
bandi cx Scriptura iipc Sacramaitnm quod cft "'5'" trdi.
"'
iiuronucnicns licct cnim ad vcritatenT, fidci, traXrf>
Scripturx>aut Patrum aliud cogit :
Adisnon
lcgatur ^liud
ji
dum enim erat Spiritus datits ,
quia
lefits
nondum erat
Hnnc Spiritum accipicbant ccedentes pcr Sacrai[ncntum Confirmationis , yc patet cx Adtis. Sicut grgp ôn cxpcdicbju Spirirum
glorificatus, Sc^,
dare
hocmodo, donec Icfus
fuiircc glorificatus,
ditio,&definitioEcclc/ix,acPatrui;nabundcfuffici.it;
tamcn non
Scripturx
eft
rcfpuendum a.dminiculum
aut infirmanda auchoxijtas litera: per
inccrprctationcra
non ncceflîwn
clniit
vfum
Sncrtmtnti
''"' >/-
ad quam -^''T^
f"
ihil
niftrum Sacramcnti efTc folos Epifcopos ,ca rationequ6d foli Apoftoli dabant Spiritum fan<5bum pcr manus impofitioncm,corumquc fuccelforibus id rcferuatum fit:cui rationcfeu fun-
damento non modicum derog.at , fi alius fuerit

ritus quo confercbatur ab Apoftolis, alius, quo
vtebamur fucceflbrcs i quoniam hoc Sacramcntum eft , illnd vcra non , cx ratione didka , licct
,
xquiualeant.
7^
Pritcrca,n6 Icuiter in Scriptura dicitur
jii.S.
fnfinuatur Apoftolos fuillc vfos Sacramcnto;

iiam inprioriloco : QMCumveniJfent ,orauerum
fro
iltif ,
vt acciptrent Spiritum ftnHtaa
nendtim
enim in qttemifHam iUortmt venerMyfed haftiî tantim erant , &c. Hscc oratio non eft difcernenda
\ minifterio , quo Apoftoli dabant Spiritum;
quamuis poftea ipfum minifteritun dicatur
dcm
impojitio mamts.
Auguftinus
Ulf.
ibi-
ii-de Trini-
iam citatis coniungit hsee duot

orationcra,& raanus impofitioncm fic etiam
tateycap.iC .\cx\i'i%
&
Cypnanus
cpift.75. 6ô<^
tanis baptizatis pcr

tro,
t^m (
Philippum )
fupplc SamariV, inquit,<*
Pe-
& loannefaBumeJi, vt orationepro eisfaEla &

,
manu impofka
Spiritus
&c.
inuocaretur ,
irrfundereturfitper ecs
(*r
& ftatim fubdit
apud nosgeritur , vt
epti
Quodnunctjuotjue
&
funt in hac materia,
& patet
yiior.
Ador.
i
8. vt
didlum
non exprimatut
9.
manus impofitioncra , ncquc cnim
tcr Paulus
quam
Pecrus
ali-
& loamies Confirma-
tionem dabant.
Idem etiam
patct a. ad Corinth.
confirmatnes vohijcum in Chrijio
&
i.
Quiautem
78
vnxit nos t.adCoi.t.
quem locum fupra dc

forma Gr^corum^qua: cx codcm defumi vidctur
intcUigerc congrue polTumus cum Anfclmo ,
Ambrofio. In his ergo alludit ad Sacramentum
Deus, tpti &fignauit nos,&cc.
&
Confirmationis Apoftolus,& ad vndlione fignatara,& fenfibilem, pcr quam vndîoncm interio-
rem fignificat,eiufquc cfFedhim qucm autea prjcmifit , qui autem confirmat nos vobifcum
cnim Apoftoli frequens
cft
&c.
fly lus
myfteria gratix per
fuas caufas fignificare
; vt fzpe ctiam falutcm

pcr fidem fignificat,& pcr opcra;iuftificationem,
per redcmptionera,quae eft in Chrifto Iefu,rcge-
nerationem interiorcm per lauacrum',& fic firailiter hic Cofirmationis cflt6lura,pcr vndlioncm,
fignationcm, qnx funt caufs cius, exponit.
Ctngmtn*
Accedit
congruentia conformitatis cum
inftitutione Chrifti ,
commendatio maior Sa- "* f* vilm*
cramenti , cuius virtus tum vifibilicer apparcns " J',""' "f"
&
&
&
communicacionc viubiii bpiricus
lancti
vc-
stu*-
/^y^-i
ritatem eius indubiam relinquebat. Pra:terea rc- mtnto.

uercntia raaior Przlatorum Ecclcfiae , pcr quos
, aut corum authoritatc, tam efficax bcneficium falutis perficiebatur. Tertio, dcnique Pa-
folos
trcs explicantes
nunc
quomodo idem
inuifibiliter,qui
Spiritus datur
amea dabacur
per Apoftolos,& eciam idem ipfe
fic ;
vifibilicer
fupponunt
idem Sacraraentum fuifle,& nunc,& tunc in vfu.

Vide Auguftinum traEi.d. in loamtm.
Hxc
dcniquc iraditio habetur cx epiftola Fa-
'Efi
ftntet^
(^ftgnactdodeminicoconfianmentttrySiCC.
dc
abhorret Doftor
ergo perinCyprianus candcm cfte oracionem,

manus impofitioncm Apoftolicam, ficut
manus impoficioEpifcopalcm orationem ,
intelligit
&
&
&
Quod nunc
(juoque
apudnosêritur, inquit,&c. ncmpeoratio,
& ma-
ncm
quae eft
Sacramcntum
nus impofitio,qux ficbat ab Apoftolis,quoad b^pcizatos Samaritanos:oratfo ergo illa Apoftoloruradenotat vcrba facraracntalia,& ritura,qui in
Eundem modum loqucndi habct TertuUianus

lib.dc
Baptifmo ciip.S.Dehinc,in(\ait,fnanusimpo-
nitur per henediSionem aduocatts
&
int/utans Spiri-
tumftnEium,S<.c.(îhm vcrbis fcruat raodum loqucndi Scripturz pracmiirum AElor. 8. infinuans
eundem ritum fuiile obferuatum
fed
& idipfum
apud alios Patres facilc eft obferuarc ; & videtur

mihi,& eftcxprefla fcntemia Eufcbi j Vzox:Mamu,in<i\utJmpofitionit Sacramentum,magna vetieratione tenendum.efi,<ûod ab alijs perfici nonpotefi, nifik
Summis Sacerdotibiu,
nec ttpore Apoflolorum ab
tjuam
ipfis jipofioli^ legitur
neijHe
H alifi,tp*am ah
atafcitur
illi*,tjui
effe
altjs,
pera^htm:
yipoflolerum tenent
lo-
cum,vniptam perjici poteJ},aut fieri debet,Scc. vbi cxtra dubiii eftcum hic loqui dc Sacramcnto ConSceti eper.
Tcm, yill.
biani
Papx , vbi
dicit
afierit
cnim pocuifTc Chriftum
cum Apoftolis in primitiua Ecclevtdarent Spiritum, abfquc hoc Sacramento : neque aflerit ita fadûm , fed eo dato , quia
prxlentia Spiritus Czndi pro co temporc tufficienter fignificabatur per donum linguarum,
difpenfafle
fia,
hoc miraculo, dcbuilTc Ecclcfiam rcdirc

ad lcgem ordinariam,
vti Sacramento a Chrifto iaftituto, pct applicationem materix,
formx. Qu^ntum ad fadum autcm licct prxmit->
ccffante
&
&
vcrbis fequentibus manus impofitio dicitur.
Enrebius
Papa.
&
in Ecclefia baptiz/mtur , prx-
offeramHr,& per nefiram oratioaem,
fHMiiu impofitionem Spiritum fanbtmconfetptanturt
77
Icgi acbum ab aliis, quam ab ipfis Apofupponit lcgi a(5bum ab Apoftolisjfednullibi,nifi in loco allegato ;
ylEl.Z.& 1 9. vbi vocatur mamu impojkio, ncquc fit mcntio dc oratio:
'*Apoftolos &docuifrc,& ^**'*

obferuafle confuctudinem hanc rcnouandi fingulis annis chrifma. Ncque ab hac fententia ^"f"*'**'
pofitts Ecclefid
TertuUian.
rum non
Aoiis
oratio,fufficienter ex ftylo Scripturat intclligi-
('
Cjrptian.
rempore Apoftolo-
tur pcr
noH debcnt fumi vt diucrfa.

Accedit aathoritas antiquorum decretorum
Af- fidei,quibus dcclaratur.vt in przmiflls patet,mi-
Auguftin.
dicit in
Dcinde.cum Patres.&Conciliapaffim fumant

fynonymc harc duo , ncmpe , manus impofitioncm , & chrifma, quod eft Sacramentum ; ncque
vUus vnquam inter Patrcs diuerfitatcm inter
hzc duo ftatuit fcd nunc vno.nunc altero vtuntur,
ftMrm.
firmationis
nutionis.
ifirtofifMc-
rMttttxSeri-
397
cx vfu Scripturx ;
eft. Quarauis ergo
chtifuuHuU.
I.
ncquianerape fynonyma
t*ff*rii
quod
medium ordinarium in lcge Euangelica:ergo cx ca non tcAc probatur inftitutio Confir-
vt
ftolirum
Quxa.
VII.
Dift.
nihil cogit i fi cnim per folam manus impofitionem Jdbanc Apoftoli Spiritum fanftum, certum
eft illam maiius impofitioncm , quamuis habcat
cquiualentiam Confirmationis, quantum ad effedum, & fignum fcnfibiic.non fuiflTc tamcn Sacraracntum quia nulla ftabili lege manfurum,
tit
difpenfari potuifie
cum
Apoftolis
&
fub-
&
alij affecongrucntiam, quara Richardus ,

runt,difpenfationis,propter donura linguarum:
taraen videtur negare fuilfe difpenfatum , quia
infri fubiungit : toto autem tempore Apcfioltntm
dit
forte manfit
domm
linguarum in Sacramento Confir-
fupponit crgo Apoftolos minlftrafTe

ipfum Sacraracntum.
Ad illud autcra Florcntim ben refpondet
Bcllarrainus dicens,pcr!Tiodura loquendi diftigui non ritum k ritu,fed perfonas a perfonis.
mationis
, quod dcnotatur ordo fuccefApoftolos,& alios Epifcopos fucceffotes dcnotatur ctiamdiuerfitas in cfFcdu,quateous
l, 1
Dici etiam potcft

fionis incer
:
79
BxflifMlt
tltrentinmm.
Lib.
598
tenus
IV, Sententiarum
manqs impQficto per Apoftolos dabac npn
fticutionc Sacramenti
ti
accommodato. Manfit quod

dc legc communi crat , dcfiuit priuilegium ,
in hac delltione ipla fucccffio,non autem in
vfu Sacmmenti. i'er idem patct ad id , quod dicit Innocentjus III. cap. Cum venijfet , extra de
^ra vnEilone. Ex quo videntur Theologi dcFlofumpfillc illum modum loqucndi } ficut
rcntinum:dicit enim fignationcm in frontc fucSc locis,&: pcrfonis
&
&
impofitioni manus Apoilolorum , quod

nipdo dido interprctari debet.
SMpponitnr enim injlitutum ejfe a Dep,8cc.Sac
ceffilfc
Cf
Chriflo.
Trident.
Scnoncn.
Mogunt.
Ucn
fuijfe
inJiitMtMm,
Matth.iS.
Sacramentis diji.
<pi<tfl. x. & alii? quod definic
Tiidendmwn jeJf.y.deSacramentisingenere, cap.i.
& foppqnit dc hoc Sacramento Canon primus.
Senoncn.frf/'.!^. Moguntinum cap.ij.detcmpore tamcn efl dubium,quia vfum Sacramenti ante
Chrifti glorificationem non fuiRe,iam oftcnfum cft. Aliqui dicqnt fuilfe inftitutum Matth.
j8. quando Chriftus impopcbat manus pueris;
fcd quamuis ibi dici poflit infinuatum > eo moJo quo Tridentin.y?/?!^.^ Extrema ynEiioHe^.i.
i
Marci
6.
Qj/
Vtrum Sacramentum
Aknf.^.part..(j.i$.m.i.
primo contra materiam ,
(Jr
far-
miam loannis
zo. dicatur Chriftus infuflflando,
dcdifle Spiritum
îa
&
fofma
fanftum Apoftolis fine mate-
prasfcripta
quod rcceperint
&
fimilitcr uiôr. i.
fandum
Kon agit Bo-
Tertio deniquc per manus impofitionem abfque matcria ,

formada-
fo dt inJlitU'
fine matcria
ipfi
Apoftoli Spiritum
& forpia.
&
tione
inquic
Ccena
Sicut
efficax
non pro
t\inc
neque etiam ex dclegatione , donec
fubfiftcret plenitudo poteftatis in Ecclefia
n,ondum
fuit ordinata.
iedtione,
& fuis
qu
De fecunda, & tertia ob-
refponfionibus
eft
didura fu-
pri explicando particulas definitionis , quac fpedtant ad raatcriam,& miniftrum.Infra ad calcem
quomodo chrifma habcat proportioad fignificandum effedum Sacraraenti.
explicat
nem
11.
ConfirmatiQnis Jit necejfarium adjalutem?
R c A iftam diftiiKaionem quasri pioflunt aliqua breuia. Prim6,Vcrum iftud

Sacramentum fit nccefTarium ad falutem ? Quod fic Dc confecrat. dift. y,
:
Rath opp.
mams
imfofitionem Epificoporum fofi B/iptifimum Sfiritum

debent, vt plem Chrifiiani inuehiantur. Ex hoc habetur pro-
fianUum fiuficifere
pofitum , quia quilibcc tenetur effe plenus Chriftianus.
Gontra. In Baptifmo datur gratia crgo per illam eft
\
Ccena
hoc tamen ita inmttm injlituapplicandum , ne- tum.

complece forec , donec otdinaci func lgtoad dfflivt
quod mox
, quando
inftituit Pctrum fuum Vicarium, & omnibus dcdir poteftatem in corpus fuum myfticum : in
Copna autem videntur tancum ordinati Sacerdotcs , qui non erant miniftri idonci ex fua ordinatione
In
rim,^for-
D.Bpmu.htc art.i.ci.i.Kichztd.art.j.q.i.D.Thom.g.fJtrt.i.& i.pm.q.6^jirt.^
fideles per
jed dt
prtdecejfores nojiri ac- quoeU mntt"
Omnes
inftitutionis infinuat Fabianus
&quefi.jz.art.Z.^\iitcz i.p.tom.i.d.^Z. Coccius,dr BelIarm.oV<f^5/?.i.
Jb^gum.
iior loc eita-
bant Apoftoli Spiritum fandtum. Etrefponfio vfu

, f^ mi'
fimilitcr loquiturde receptionc Spiritus fanî, nijlerio Saabfque vfu matcria ,
formas , vel ccrte appli- ertmttnti.
cando illas , nihil autem dicit in fpecic de ipftitutione primaria Sacramenti , quafi illis in locis
fadti imm6 in verbis prxfatis , quibus tantiim
agit de hac, dicit tempus nefciri ex Scriptura,
(educi certitudinem rci ad traditioncm.
poft rcfurcediionem prius fadtum eft
fc-
Doifarif,
&
Apoftoli eius miniftci in Epifcopos
Afccn-
.(
Koti ajfequl-
turfentiiiam
mamfivml , &c. obiedio in hoc vcrfatur , vt pri-
<jûe
ydccipite Spiritum/anBum,8cc.Sc indicarc
fuiflc inftitutum antc Chrifti
tcriam ,
fi obycitur , inquit
tellexerim
ftitutumefle hoc Sacramentum loannis zo. vbi

:
idco; fcd de vfu cius

obiedio proponicuc ab co contra maforraam przfcriptam Sacramenti. Et
illa
ceperunt chrijma conficere docuit :
cundam , quam dicit cffc noftri Doftoris in hac

refponfionc ad primam obiedionem, ncmpc in-
non
quc
SanSlts Apofldis
fortc
, quod facic ad fentcntiam , aut litcram Doftoris j quia non agit Dodor ibi dc in-
Hoc tempus
vfum eius fuifte ante glorificationcm eius,& adqentum Spiritus fandli.
dickixr
Occafionem hu-
nihil dicit
in fua epiftola fuiflc in vltima
neque vcrum eft Chriftuinminiftralle hoc Sacrafncntum manibus ptopriis aut^vt diftum eft,
ûarcz.
neejue eji prohabile.
ius dcdit fortc Sotus art.i.huitudijl. fed vterque
&
fundaraento aileri fuifie inftitutam,quia nihil

oeipfa tcxtus ;&quamuis manus impofitio fa^
jfta \ Chrifto dicatuv h.-cc : tamcn multiplcx eft;
Aliam fcntentiam adducit Suarez ordine
quit , placuity
cum
nequit
&
cramentnm fuilfc a Dco inftitutum fupponit

hic, quod fupra probaiiit in generc de omnibus
dicit fuific infinpatam
Si
&
, aut manus impofitionis ; fcd pcr aqcidens , 9c

cx fpeciali Dei ordinatione, vt dixi, tcmpori,
&
7ifliiHtn
npc toto illo temporc , quo Apoftoli

vfi matcria ,
forma huius Sacramenti /ed hoc pojierius ne<jtu ipfi Scoto , in,
non fucrunt
jirmatia
fionem
Iblum cfFeAum inuifibilem, fed ctiam vifibilitcr

in dono- linguarum defignatumi& hic modus
alia
(EJ ttmpoii ad plantandam fidcm , ficut
miracula,congruebat fucccflbrcs autcm dant
Spiritum inuiijbilcm fincdono linguarum,qui
per fe non fpcdabat dc lcgc ad effcdu Sacramcn-
filius
regni,
& ita fufficit ad
falutem.
SCHO
cationtm
(^
efficacia
de-
ftndebat
ab
injlitutiom
minifirmtHK
Dift.
VII
S
Qu^ft. III.
C H O L
399
M.
Coftfrmdtiopum noH
ejfe neceffkriAm adfalutem^fed necejfariam effe, ne contemnitnr. Cenfetnr

autem centemnere nonftifcipiens , tjui commodifsime foteji fufcifere. Videtur ergofecundum
Do5iorem non effe in prcepto,& ita tenere videtur I).Thom.d.art.%,ad ^.D.Bonauent.futat
ejfe infracefto Ecclejitt. Richard. infracefto diuino^quemfequitur BeUarm. lib. i .de Sacram.
caf.t 1 .fed non
effe
quajl.6^.art./^jid
in frtcefto tenet exfrefse BoElor infra d. ij.q.i .n. 1

j
& quajl.jt.art.
Rcfpondco, non cft

crediderity
fimpliciter nccefTarium
& baftizatttsfuerit ,faluus
erit
-dr
D.Thom. 3 .fart.
ad falutcm, iuxta illud Marc. vltim. û^
& de confecr.dijf.^. Sfirituffancfus, vbi habetur,
quod baptizatus per Iblum Baptifmum faluatur cft tamen

non contemnat, ficut dicitur Extra de facra vndione. Vbi
:
cft
neceffarium adulto fic,qu6d

dicitur in Gloffa
quod non
plenus Chriftianus qui contemnit.
Ad argumentum dico, quod loquicur de adulto,qui debet fufcipere,

tcmnerc ,
& pro tcmporc congruo fufcipere in cfFedu
id eft,
non con-
iudicaretur enim contemptus
fi
omnimoda opportunitatc oblata, non fufcipcretur.
COMMENTARIFS.
RE/ftndeo tton ejiJlmfliciier neceffarium,d>Cc.Occadone huius quzftionis nonnullx turba:
hoc tempore fuborts funt \ ue fomenium icaque
magis ingercre,aut captare viclear,quim diiletendi opportunitatem,luperfedeo:videantur
thores citati
Au-
& Patres, & potiffimum Melchia-
des Papa loco citato: praxis primitiuae Eccle-
&
retenta in Ecclciia Orientak , qux Confiar ,

firmationem firaul cum Baptifmo confert } fcd
praxis diuturna Ecclefix Occidentalis > qux
tJtm ifh ""- difFcrt Confirmationem. lUud ccrtum efl , non
dimm d /4- efTc mcdiura ncccffarium ad falutcm: an flt in
httm me*fparte fuftipientis vt ilhid fufci-
&
prarccpto cx
fari$tm.
Doftor affcrit fahem effc prjcccpium

contemnat contcmnerc vero cfl, non
fufcipere Sacramcntum , quando potefl commodc cx quo tantus frnkS redandat , & confumraatio Baptifmi. Ccnfct creo effe pracccptum
piat
ne
tcth
illud
tji
frtetpiH fuf-
citati
& procurarc
aut
vt ab
quomodo
Praelati
finc graui culpa
cufat
quam
cx co folum practcxcu , quod Sacramcnfit mcdium necelTarium ad falutem:
tum non
&
gis
dcbitat circumftantis
adderem vbi funt pericula fubuer-
quod vi medium ordinarium confcrt ro; quoniam & hac rationc vidc-
& virtutem
&
ad alios fine incomraodo,

Ecclefia tcneatur prouidcrc de minifbis idoncis
an tcneantur Epifcopi in
huius Sacramcmi ?
nequit
efle recurfus
ri
&
ftiones extranea; adraifcerentur ,
rit
qu picrati ma-
nocent,qaam ptopofiro accedunc qui voluC'

inquircrq veritaicm cx Canonibus ,' & Pa:
trfbus >
& cqnfuetudine Ecclcfis
f^cilc
obuiam
&
Qj^ iSTIO
Vtrum Sacramentum
III.
Confirmationii fit digtttM Baptijmoi
Aicnf.4.;>.f.i7J'.i-D.Bonau.*'f</^.3.Richard.4.;.^.*.D.Thom.f i.<.i.Suar.}.;>..}.<34^^.i.i.
E c V N l> 6
quscritur
Vtrum.fit dignius Baptifma
tera. Icctti' de confecrJifi, y . Itouifsime, patet
tum
Quod fic videtur in li-
qu6d prxfcrtur iftud
Sacramcii-
Baptifmo.
Cocitd}.BapcLfmu& delcc culpam
& pGenam^fioe pceniccntia
hoc au-
tem non crgo , &c.

:
Scoti ofer.
Ttm.
Vllh
Ad
minijli-
diuina lcge te- '""" *'* "

ntntuT Pmnentur , miniflerium tanti Sacramcnti omittere
UA.
poffinc in necefEtatc populi , vbi aUud non excontra foilicitudincm , ad
fundari , vtminiflrcnt hoc Sacramcntum.

An vcr6 in Prouinciis fingulis regnis, vbi
mcnti
bur,
, fi
& fidci effe praeceptum fufcipicndi Sacra-
fionis,
cifiind* etitfinnstitnit.
tur potcflas data Saccrdocibus ex commiffione
Ip*rftcuM' concurrant
fidtt
ftrarc
omiffiocnim miniflcrij iibcra>

finc vrgcntiocaufa nequic feparari a concempcu fundato
Sacramenci in populo , cuius caufa cfTent Prxlaci ofcitances. Sed hzc rclinquo examinanda
aliis , de quibus frcquens cfl Dodorum craftatus
vtinam vcritas fine zelo amaro, & contentione nunc dierum exquircrctur ; ncc quz-
fufcipiendi Sacranacnti
przccpto diuinoipiniomnibus, iuxia confuctudinem Prouinciarum fufcipiatur, faluo mc*

liori iudicio putarcm cfle praeceptum vtriraques
nifi maiora incommoda obflcnt , feu cxcufent,
de quibus Pratiacorum efl iudicarc quid hic ,&
nunc cxpcdiac ad profedlnm fufcipientiom , ad
reuerentiam Sacramenti. Nec video quomodp
aut Chriflianus contcmncrc Sacramencii, in quo
communicacur Spiritus fandus ad confummationem Baptifmi fufcepti , vt dicunt Patres alias
fuis Diceccfibus illud cx
Ll
CO-MMEN
400
IV. Sententiarum
Lib.
COMMENTARirS,
Êcundo
(fiurhHr
y SiCC.
Hane quarftionem mo-
falitarc cfFcftus
Mclchiadcs ; ^MftJfts, inquit, vtritm tmtM cf~

SacrMmentum mantu impojitio Epi/coporum , Mtt
9pt'f"">& B apti/hiM ? Scitote vtrumjue m^^num ejje , 8cc. \hi
inquantum a maiori^'rcHndUm Pf^fcit Confirmationcm
ous , fcilicet Epifcopis tantiim fieri poteft , non
ditmtti
aminoribusipraEfertcxaltcrapartcBaptifmum,
fffic^fum.
guoad effedlum falutis,quem przuenicnte morte
lolus fine Confirmationepoteft darcino ccontra.
In his duobus ftatrefolutio Doftoris BaptifCtmfttratit
ixfiot,
mum cxccdete cx petfedionc fiuis , vniuer-
ncm, qua: tantiim dat augmcntum
Melchiadei. dct
ius finis particularis cft
Ci>mfrtio fet
ncmpc
gratia:
& cu-
dare robur ad
fidci fufccpta: in Baptifmo

Baptifmus autcm gratiam, &'auxilia vniucrfalia
ad obfcruantiam legis. Secundo dicit excedcre Confirmationem , quia ex digniori miniftro perficitur. Videatur etiam Eucherius Lu- Euchcriii
gdunenfis homilia in die Pentecoftes \ in qua pul- Lugdtwea.
chrc vtriufquccomparationem,& frudkum cx-
&
plicat.
H O
profcflioncm
&
(quiadatvitam,dcletpcccatuni>
) Confirmatio-
& pacjiam, minuit fomitcm,&c.
k3uerunt Epifcopi Hifpaniac ; adquam refpon-
M.
Sacrdmentum ConfimAUonis fecmdum quid ferfeStm Baftijmo , fed hocJimfliciter ejfe ferfeiiius.
aliquid mcludic,vcl prxfupponit aliud,illa pofTunt compafecundutn jUud, quod prascisc pcrtinec ad vtrumquc , vcl fccundum illud,
quod fecundum ponic prxfuppolito primo. t quidcm fccunda comparado non eft
pcr fe , quia fic vniuerfalitcr feoundum cxcedit primum , ficut duo bona exceduntalterum corum. Scd prima cft pcr fc , quia cft fecundum prxcifas raciones comparatorum. t hoc modo dico , quod Baptifmus cft fimplicitcr nobilius Sacramentum , loqucndo dc nobilicate Sacramcnti pcnes fincm principalcm Sacramenti , qui cft coUax\o gratiac. Nam ad maiorcm gratiam,& ad plures efFcftus fimplicitcr nobilcs confcrtuc
Baptifmus,quam Confirmatio.Loqucndo camcn fccundum aliam comparjicionem>Con^Jrniatio multum addit Baptifmo.
Potcft ctiam dici fecundum quid Confirmatio nobilior , racione miniftri , quia a no-
Rcfpondco,quando
rari, vel
B*pt\/htut
^ftmpliciter perfeIhor^ coHpr-
7natme.
biliori miniftro
confertur : fed
non
cft
hoc
fimpliciter propter eius nobilitacem
propccr Bapcifmi maiorciti necefricacem. Iftcpluribus miniftris concedicur ,

nifi fpecialibus.
x hoc vlcimo de
nobilicace
ifla
fcd
non^
fccundum quid^ patec ad argumencum
oppofitum.
Q^
IV.
u4n Sacramentum Confirmationu fopt

Al?nf.4./J,f*/J'.z8.TO,7.
E RT 1 6
fic
D. Bonauic
quafritur
dub^G. Richard.rt.(J.^M/?.i.
Suarez
).f.tem.s.d.}4./eSf.i.
Vtrum iftud Sacramcntum poffit icerari ? Videcur qu6d
quia morbus concra
firmationcm iccrum
iterari
fieri
quem cft
iceracur
pufillanimus
poceft
cnim
aliquis poft
con-
ergo remedium concra illum moc-
bum iccratur.
Concra , Magifter
in liccra
& de confecr. diji.^.diiium.
H O
Confirmationem uec bcite^nec valide iurmfojfe.

decret.
Ita.
M.
communisêx Tttdent.feff.j.can.^.fiorm.
Eugen.
Refpondeo ',
iterari
non dcbct, ita quod
fcientcr,quia iterans peccac morraliccr: fcd
nec potcft iterari fic , quod iteratum habeat propriam efficaciam. Ratio principalis cft
inftitutio diuina,& congrucntia quia per iftud Sa<;ramentum inftituitur ali(}uis in detcrminato gradu Ecclefiac, fcilicct in gradu bellatoris:& Sacramencum infticuens in gradu dcterminato non iteratur ,
iuxta hoc addacitur congrucntia , quia impiimic cfft<ûm indelcbilcm, fcilicet charadcrcm.
Ad arguracncum,morbus vt contra ipfum eft hxc medicina,nca iceratur, licct alicer.
:
&
COMMEN
Dift:VII.
IV.
QujBft.
401
COMMENTAKiyS.
a
Ctnjirmaiio
utjuit ittr'
13
"Efponiifo
iterttri
noH
tlehet,
Ipfum etiam Nouatum contempfiflc Confir-
Conclufio
8cc.
X\.Do<flori$ cft, iterari a<Mi poiTc Confirmationcm Htrltc , quia itcrans f cccaret mortalitcrj
nce valiU?,quia nihil ficrct prim6,cx inftitutioncChfillT'. fccund6,ex congrucntia tUfl.fuperiori
expofita tjmfi.c). quiaConfirmaiio conftituit determinarum gradum in Ecclclia., c proindc imprimit tharadcrcm. Haeccondulioeft de fitfc;
patet cx Apoftolo ad Hebrtus 6. vbi Baptifinuoi,
mationem fatis manifeftat Cornelius Papa iti CoineUui

epift. ad Fabium Antiochcnum lib.6. apud Eufc- Papa.
bium. HocperindedeaIiishxrccicis,quos Canon Conftantfnopolitani fpeciatim compIc(f>i-
& manus impofitionem non pofre iterari

Chr)foft.
ponit (prout diftyrh
Throdorc:.
Theodoretus
ThcophyUdus.
cft
vt ea-
fapra) Chryfoftomus,
:
Trident.
TxiAti\t:feff.j.
indedô vnionis fcd & antiquiora Concilia idemddfimunr, vt Toletanum VIII. .7.
vbi dicit rcq"ue Ordincm , neque Confirmationcm itcraripofte: Cabilonenfc ILf<ip.i7. Tatrconen/c apud Gratianurocap.îff9 efi,de con-
CibiloDCQf.
Tarracoiicu.
Butchiid.
luo.
Gtegor.
cle
SticrameMtis in genert,fttn..c). Flo-
rentin.
VIII.
Jecrtu.dift.^.itRvuch.ArA.\im tihi^.cap.ô.
ptirt.i.cAp.tA^ *tcm Grcgorius III.

III.
Bonifadtim eadem difi.

Authoi' Tct-
Author
nionis dc lo-
Cypriani Auguftinus
fernnionis
tionc pedG.
Augultin.
liani cap. 104,
Rabanus.
cap.jo.
cap. de hot/nne.
dc lotione
lib. 1.
Rabanus
Alamarinus
pcdum
luoncm
epifi. 4., jd
ftianus quis cfTc
armatus,
rittt
T.C-
eUfiA Oritnflit.
Ex
prdctfit
SictUi
I.
Re^fi
ttlit-
tnm
rtftlU-
tm.
cum
contra litcras Peti-
lib. 1.
de
infiitHt. clericor.
lib.i.de ogictis EcclefMfiicisyC.j.
non potcft_, id cft, milcs
Chrifti
& fignatus.
Sacramcntum
vn(5lione confirmando crgo

:
Item vt conftat cx confultis Bulgarorum,Epifcopi Latini denuo confirmarunt

Bulgaros , quos antca confjrmaiant Conftantinopolitani. Rcfpondent qaid&m in Canonibus
antiquis , vbi efl mcntio recipicndi hxrcticos
cum
&
ligi
chrifm.ate,idc intelimpofitione m.-inus,

de quadam cxrcmoniali chrifmatione fcd
hzc
rcfponfio
vt fupri vifum cft
non
fubfiftir,
&
quia
teftimonium Grcgorii eft clarum in oppofitum, &Vigilij Papx epift.i.cap. }.&can. 7.
Vigilius.
ConcCoa- Conftantinopolitani, vbi h*c vndlio, & manus
(Untinop.
impofitio exprimitur ficri,fimul profercndo formam Sacramcnti,qua vtitur Ecclcfia Grxca.
Acccdit quod prxdidi rccipicbantur quoad
Ctntties ntn
imtiUigi dt
Baptifmum , qui non itcrabatur in eis , nec fuit
ctrttntnili,
vfus chrifraandi baptiz.itos in vcrtice aut nunc,
ftd f*crmt'
aut tunc in Ecclcfia Orientali , fed folum in ctmli chrifm*clefia Latina poft Sylueflram ergo Canones illi
tt.
Oricntales non intellig^ndi fuiu dc chrifmatc
nicrc cxrcmoniali.
Refpondcturergo,vel ncgatjdo anteccdcns ex
:
fio.
KeitMtiMni
Thcodoreto lib.^.de fabMlu hdrcticorttm,\bi infinuatCanones antiquos,quibus vtcbanturhxretici recipicrvli cuni chrifmatc,& manus impofitione.
ah
ipjis
bent
cjuocirca
etiam eos
, ejHt
ex hac
Parres mandantnt,icc.
Scoti oper.
Tom. VIII.
ad pccnitentiam cedigebantur
adhibita
manu
rqconciliatrice:vtpatetex Canonibus Ancyrani, Conciliuin

aliisjvndcconftat hoc Sacramentum nulla ra- Ancyunujn,
jS^
tione cfle iterandum, vt Patrcs Grxci in locum

citatum Pauli doccncin illisergo transfugis,
non
iterabatuc manusimpoTitio>fcquitur
&
manus impofitionem , non fuifTc aiias conficmatosificut &Nouitiani non conficmabant.

RefpondcQ fccundo ex confuetudine Ecclcfix Orientalis,vtfupra
probauimus,minifterium
chrifmatis , ficut
Baptifmi , quz fimul conferuntur ,
olim confercbantuc , vt plucimum
I|)cdafl^,& fpcdaread Presbytcros i qucm vfum
lecutx funt etiam haerefes Orientales illar , apud
quas viguit vfus chrifmatis , vt adhibebatur ^
Gnofticis ex Irenxo fupra citato. Oftcnfum eft
autem Sacerdotcm fimpliccm finc iurifdiclione
communicata ab Ecclefia non poffe cfTc miniftrum idoneum huius Sacramcnti , nequc valide confirmare cum ergo fcparati ab Ecclcfia
nuUam habuerint inrifdi<ltioncm , fic etiam non
validc confirmabant. Non eft mirum ergo fi facri Canones ex fpeciali vfu Ecclcfix Orientalis abfolutc doccant hxrcticos chrifinandcs;
&
&
4
Stcunda
rt.
ff^f"-
'""^*
^'^*.
i,^m*f^'Mm.
fadtcrtti.
chrifma f.
s<*
'''""
'"'''*/'
fi"*
iurifdiBicnt
ruUum
fuit.
quamuis Baptifma,& ordinationcs

fa(5la
intcr ipfos
qux non dependcnt quantum ad valorem,
a poteftatc iurifdidionis recipecent.
Et pec hoc patet ad fecundam etiam obicdionem, quxcolligitucexcpift. Adciani I.adlgna-
J
Ti.eSptr.fie
Md
tium Patciaccham Conftantinopolitanum,quia /'"""/' ^

"^""''"ieHiin-m.
-
Prcsbyteri
tiani,
&
illi
Conftaniinopolitani erant Pho-
facris intcrdidii,at in aliena Dicrccfi
intcr Bulgaros, qui ad diftridum
Rom.
Ecclefix
fpedabant, confirmarunt:ccpctitPontifex vccba

^m^/Jj'?, inquit,
Ignatij
nofiri Prefbyteri <x
diHione BHlâroritm cum ignominia

leremur,8cc.
(
& dedecore pcl-
& cefpopdct Pontifex
refpondct Ad"aiuis
prius
Adtisnus
I.
cenfirmMtlt
/<iff
?ref.
*)"";
^''-
''*"*'
"""*
''"
QmdfidicM
nobis Presbyteros
ConftantinopolitiJie Dicecefis ah ea regione exptdfoSy
hatid inficiai inimus
erant Photiani
illiiifiiiite
fitnmi-
cjmbus nonfiolum, in Bulgaronon terris ^fid vbitpte

gentium fiicris\omnibus interdiximus interdicimufipte:
fia
heêfi cttm coreffe lautiatifftnU
quod Confirmationem
ijs
tjui
baptiâmitrfacratilftmum chrifina nonprtt-
pere Ecclefi* fe conittngimt i-ngendos
Qanonibus , in quibus nunquam Icgimus ordi- ^'titfiM ftr

oatum, vt transfugx ab Ecclcfia iterum tcdeun- ^'"""
"'^**
*"*
tcs , cecipeccntur per manus impofitionem fcd
habetut in Synodo odiaua.

Photius etiam intrufus in fed^ra,quam pcQfa6
nus occupauit,in fua epift. Encyclica ad Patriar- Phoiius.
chasjdifumulans fuorum Presbyterocum fufpen- CMlinit eim
LMtinet.
fionem a faccis , hoc ipfum vitio vertit Latinis, in
Homines Jiuclaffts [NouatHs) inquir, on
Cittmnebant fofum Nouatianes ,fid etiam purot appeUaitit,

itutittttttm.
cps hxccticos, qui cccipicbantHt pcc chcifma,
cft iterabilc.
Gregotius.
frimtt rtjô.
ficmari poteft
ficuc
Obiicies , apud hxrcticos fuit vfus chrifmatis } fcd Orientalis Ecclefia recipicbat conucrfos
Ohitli*.
& latio quam Theodore-
idem docet
&
communem caufam infinuat.
t con- Utntici in
quia ordinatos , ic baptizatos ab f>*tgrdit riixreticis in fuo gradu recipiendos mandat , cx- "f"'"'*ccptis paucis * Canon Niceni ; 6c can. 48. Sardi- Nicen.
ccnfis,c4.68. Carthaemcn.f.i. Bafilii : quarc Saidiccnfc.
- . .*
non idem dicercntde confirmat.is,.fi illi hxrc- Cauhagin.
Bafilij.
tici , de quibus loquitur Canon , habcrent vfum
Conficmationis. Confirmatur fecundo ex aliis jtptftMtt ai
,
iutcr opera
AUmuiuus. Sc communis Thcologorum. Idem fupponunt

antiqui Patrcs , qai nihil de itcratione Sacra-.
CtngrttttittM, menti vnquam dixcrunt ;
congruitas cft qiiia
fpeftat hoc Sacramcntara ad pcrfcftioncni"Baptifmi , vt ipfi doccnt , fine quo pcrrcdkus Chri-
2.
tus afFcrt
Theophylatu^& aii; quia intcrfundarnentd.qtia: non iaciuntwr iiifi fcmcl,dicit cflt BaptifmumjScmanuuro impofitioncin
,
Moccnc.
Totec
tur,prcfumendum eft
nix vfurpatio
&
iterarcnt icuius.
fchifma
licct
3
calum-
inROûerint}
tanicn
402
tamcn
IV. Sententiarum
Lib.
Cacterum, praxis Ecclefiae Oricntalis Kincfu, quod fupra praemifimus

de miniftro huius Sacramcnti.Co!h*gitur fecund6 , huiic fuifli vfum in Ecclcua-Orientali ante Photibn) iteruna non coiifirmare i immo pro
confuctudinem Ecfle(i.s yniuerfalis 6e
miturquahtumadJid
itciando chrifmate atrexic contra Latinos:

giuinetiam illos , inquit , f a Treshyterus chrifin*te vnîfHernnty iterum 4hri/mare non horruerwit,
non
Epifiopos feiyfes ia[lante$y& Prefiytererwn chrif

maiHittlleeJfe^& frufirk 4t> i/tit' ttdminifirAri por-
communi dogmatf; hoc
thim} docentes , &c. Non reperitut itlitjiiu , qui taItm vn/jMm mmhus acceperit itijipiemiam , tptam ifii
menie lapti M*ikre neh duhttaruHt :
/emeltifi&l fiitnt chrijmate
Chrifilanorum excelfit,
tiuga4
&
illos
videlicet ijui
iterMm chrifinantes ,
dluirta myfieria in
& derifiim ingentem comterttntes.
&
mate fiftSli,neque CanoniimaHthoritate
liacrcbici-periblamfnamls imporitionem
Etinfra:
'ttuta
indiget, credo,
emnem impietatis excelfitm^ jkc.

Harc notat Arcudins tofirra
modernum
r-
rorcm Grascorun^, qui chrirriiationcm renouaAtj

quodvcl ipfe Author totius fchifhiatis Photius
damnat , a {atinis concri CanOnes , & ycricafcm fadatn. Cacterum matignc , quia nuUum
fuit huidS rei
cxertplum pf aetcr
illod
aliena Diccctd
&
qui
laltcm
Romanac quia
EccleliaE
Aipr^ explicato in
Dodor
&
&
patet ex didis
&
non ver6 Epi(cQpi,qui apud Gra:-
cos folam ordinationem faciunc.
no>
& florentino cicatis.
V.
Vtrumfit aliqmfisna iterantium Sacramentum Confirmattonis ?

KichzxAjcm.6.(jutfi.i.V3L\\xA3Xi^Mfi.i.QzhtA]Udfi.vnicArt.^.MAiori
'Hiuiucap.ij.num,i.^-j.gloJf.c.<Ulum efi^êmficrA.^. Suarez }.part4om.}.d.} Z.fel.i
furiofus
.part.princ.
Sotus hfc qu^.vnicart.^. Ba(rol.9<<<e/?.i.
LT
V s quxrkur , quac fit poena itcrantium
ji 1
rpondeo,
^.
ftin6t.6.
tlicunt Canoniftac ficut
didum
cft
illud
Couar. clem.fi
Saeramentum
Rc-
de iterationc Baptifmi
<//-
quod probant per lotcum a fioiili, pcr U1^4 wf- dt confecrat.diftin^.j{.
Qui bis.
H O
NulUm effepcenam Utam ipfo iure
contra nconfirmAntem
M.
,
-vel reconftrmAtum
necfufftcere a4
ptenas infiigendas ,argumentum afimiLi,vel a contrario exfonentimn ius : ita Paludan. Cahr,
Sotusy Bajfol. Couar.
citati.
Sed alitct dico , quod vniuerfaKter nulla pcpna Canonica, quac non eft inflifta a Papa
ius , incurritur ipfo iure. Nec propter argumenta exponentium Canones,
condente
fiuc a fimili , fiuc a contrario fenfu

iMrifitt^
tton
faciunt iut.
cft aliquis tali
pcena adftridus : quia pofiunc expo-
nouum pcr fuas cxpofitioncs. Vndc Innoccntius, qui tamen fuit Papa, cum fcciflct magnum opus, exponendo ius Canonicum, cum
ncre ius conditum , non autcm condcrc
ab aliis , qualc robur veU?t illuqi traftatum habcrc : dixit quod nollcc
authenticum, fcd tantummodo magiftralc.
Cumergonon inueniatur in iure Canonico exprerse pcena irrcgularitatis m9i\diz,
pro itcrationc confirmationis:fequitur,qu6d npn incmrratur. Et hoc maxime patct,
fi voluilTet legiflator
qyjj^ conftitutioncs poenalcs funt rcftringcndx, non ampliandie
pcenam talcm inflixiflfe pro iteratione Confirmationis ficut Baptifmi , potuifl*ct expreffuiflet requifitus
ipfum
NuBa
poe-
nacZtrareconfirman-
cfTe
^^^
&
fifTc hic ficut ibi.Et confirmatur eciam pcr caput illud,de confccr.dift.y.<//^w,vbi nuUa
poena infligitur Epifcopo iterum confirmand fcd nec fufcipienti , nifi quod (o\\ Deo
:
fub habitu regulari,vel
clericali
idque colligere
tio kitfiim ii
licet ex Patribus > qui perinde hoc SacramenehMrmehnm.
ium ad confignationem cf ferunt > ficut Sc BaBafilius Naziaaz.
ptifmum : dc ûibus Nazianzenus
iimul loquuntur in locis fupra expre(s , quia Bafiliiu.
idcoque vocatut fignaculuma
firoul dabantnr
non fecus ac Baptifmus. Dcfinituc in Tridcnti-
in
iE S
& praxim
commcnto primaE quxCanoncs intelligit.

Confirmationem imprimcre charaderem <!(>
cet
intcrdi^,
, ex more Graeco-
Q^
ftionis, praedidos
(acris erant
erantqiie Saccrdotcs /hflplices

rum,n1iniftri,
(Jo
quoei fa-
ftum eft ifiter Buigaros , & legitimc , quia

ab ii5,qm nuilam ailthoriratcm habqcrurtt
vfum
'Hempe ^riani , qui crant frcqijenciores , confcrebat^ chrifrna per fuos Epifcopos vaiidc coniecratos \ Sc fequcntes ritum Ecclenae Romanx,
vd cert^ qnia Sacramcntum Cpnfirmationis differebatur pro tcmpore : ita Bcllarminus qui mo-
narratio fiiperet
fiola rei
non
In Ecclefia.autem Occidentali reîpiebantur
magnat
Jtcrata ehrifinatio i!lorum,ejui haptizat* fimt,& chrif
vt damnetur ; citm vel ipfa
Sjcramiciituiniiiifle
iterabile:erg6Canones praratj fupponcbant hacreticos, de quibus faciunc mcuuoaqn,iôn fuiile

-icrc conficmatos.
ipfum rcligiofiffimc
fajnulari
decrctum
eft.
Hic autcm,
inuuit
Diftindio
non psnam
VIII.
405
magis oppoficum , puca exercicium ofCcij c]cricalis. Nam in execurione oidinumf& praecipu^ in confecracione Euchacidiz clcricus Deo
fuo religiotinim^ famulacur,cuilic gloria in fa^cula fxcularum. Amcn.
innuic
irregularicatis, fcd
COMMENTAKiyS,
2ttrm no fit
intûUru.
Ed aliter Mco , &c. Conclufio DoAoris con^^'^* Canoniftas cft, icerantem Confirmatio-
ncm non incucrere pocnam
irregularitacis
ficut
incuriunrrebaptizance$,quiatalis poena iniure

canonico non reperitur ; poenae autem reftringcndac funt vnde argumentum a fimili in nute:
&
riaodiora,
poenali
non
Doftoremre
valet,
quunturPaludanus<//?.7.f<?/?.i. Gabricl r.}.
Mio y.Couariuuias
in Clcmcnt. Sifwrlofim
taes Turrecrcmatani,
1>itTttMm
TnrrdctTUn,
CtntiVj.
& alios
ci-
eqim rcpeGracianum
quod debcat
foluir
ritur in ConcilioTarraconcnfi. Apud
tamen cap.ûi bis^ conficrat.difi. j

in Monaftcrio fub habitu dcricali
famulatum
praeftare
oblig3t,ciim
fit
Deo
fed
aut rcgulari,
hcc nequc omnes
Concilij proaincialis,ncc fuitre-
ceptum: neqoeinipfoConcilio habetur. Eteo

admiilb tanqoam iureincurro , vt notat Dodor,
magis fupponit concrarium , nempe in famubru
Dci ipfumnon conftitui irregularem, fedpofle
vti ordincAccedit quod irreguiaritas non incurraturnifi in cafibus iure cxprclfis
difiittentia excommunicatienif
in 6.
cap.
h ejui
Hanc ienrcn-
&
tiam etiam firquuntur moderni , vt Soto,

Suarcz. Et harc ad Dci gloriam fuf&ciant de hoe
Sacramento : nam dc fubiedo , quod attingit Doôr in definicione , non multum occurric ipecialiccr diccndum , nifi qu6d fic badifpoficus ad cffedlum huius Sacrazacus,
menci : de patrino , Sc ricibus , videancqr Sum-
&
miftx.
DISTINCTIO OCTAVA.
O
T Sacranientum Baptirmi,& Confirmationis,(equitur Eucharillix Sacramcntum. Pcr Baptifmum mundamur, pcr Euchariftiam in bono confummamur. Baptifmus xftus vitiorum cxtins
guit, Euchariftia fpirituaUter rcficit.
Vnde exccllcntcr Euchariftia

non modo eft augmcn-
dicitur,idcft,bonagratia: quia in hoc Sacramento
tum virtutis
& gratix^fcd illctotus fumitur
fons&origo totiusgratia:. [ Cuiusfigura prasceflit , quando manna pluit Deus patribus in dcfcrto,
qui quotidiano coeli pafcebantur ahmcnto. Vnde , Pancm Angclorum manducauithomo. Scdtamenqui panem illum manducauerunt, mortuifunt.
Iftc vero panis viuus,
qui
eft
qui de ccclo dcfcendit , vitam
mundo tribuit.] [Manna
^mbr.
Uk,
de initiadis
myft.cap.Z.
tom.^.
Exod. 1
6.0.
Vfdm.Tj.
illud
dc cgeIo hoc fuper coelum. Ulud fcaturiebat in diem alterum rcferua:
tum:hocabomni corruptionc alienum. Quicunquc rcligiose guftaueritj

corruptioncm non vidcbit.] Illud datumfiiitantiquispofttranfitummaris
manna,
populum antiquum ad
Ihid. cap.^.
Ioan.6.eL
Exod. I
G.^,
Joan.icf.f.
rubri, vbi fubmerfis Êgyptiis libcrati funt Hcbrxi. Ita hocccEleftc
Exod.iiJr,
non nifi renatis
Exad.i^.^.
prseftari debct.
Panis
illc
corporalis
terram promiflionis per defcrtum eduxit. Hacc efca cocIciHs
fidelcs huius fac-
culi perdcfertum tranfeuntes in coelum fubuchit.Vndc rc(Stc viaticom appcliatut quia in via nos rcficicns, vfquc in patriam deducit. Sicut crgo in mari
:
rubro figuraBaptifmi prxccffit, ita in manna fignificatio dominici corporis,

Hêc duo Sacramenta demonftrata funt,vbi dc latere Chrifti fanguis, & aqua
profluxerunt:quia Chriftus pcr fanguinem rcdcmptionis ,
& aquam ^blutio-
nosrcdimcrc venitadiaboIo,& apcccato: ficutlfraclitasperfanguincm

agniPafchalis ab cxterminatorc, & pcraquam maris rubri ab ^gyptiis hbc-
nis
Huius ctiam Sacramenti ritum Mclchifcdech ollendit,vbipancm&

vinum Abrahse obtulit. Vndc, vt ait Ambrofius, [intcUigi datur antcriora
rauit.
Gen.,i4.d.
DeSacr.
Uh.i.c,^.&
tih.î^.)
c(fcSacramcnta Chriftianorum, quam ludôrum^
11
^P
404
IV. Sententiarum
Lit)-
De innîtutione Sacramenti.
TTlc ctiam alia confideranda occurrunc quatuorjfcilicct Sacramcncum,in-
n
MMt.i6
lftitutio,forma,&: res.
Sacramcntum Dominus
inftituit,quanclo poft ty-
picum agnumcorpus, &:fanguinemdifcipulis in cocna porrexit. Vndc EufcQuia

j^-^^ EmiflTcnus , [Quia cotpus aftumpcum ablaturus eratab oculis, &illa-
Deco*i.d.i.
cap.
dr cor-
fer.
por.&sag.
tutus fydctibus, necclTccrat vc die CGcnx
Sacramcntum nobis corporis
&r
fansuinisconfccrarct; vtcolcrctur iueitcr permyftcrium.quodfcmcl offe-
rcbaturmprctium.J
Deforma,
ibidem edidit,diccns,Hoc eft corpus meum &
Mm.ic.c 1/ poft Hic cft fanguis mcus. Cum enim h.xc vcrba proferuntur,conuerfio
Lib. 4. de f^t panis & vini in fubftantiam corporis, & fanguinis Chrifti rcliqua ad laudicuntur. Vndc Ambrofius. [SermoncChrifti hoc conJficiturSacra4ÔT 4 eJ- *^^^^^ ^^^
de
confec. mcatum,quia fcrmo Chrifti crcaturam mutat, & fic cx panc fit corpus Chridiji.i.Panu
{^j^g^ vinum, cum aqua in caUccm miflum,fit fanguis confccratione vcrbi cce(j
"pÔrma vcro eft,quam
ipfe
Ambr.ibid.
'''/'J
lcftis.Confccratio quibus
fit
verbis?attcndc qua: funt verba.Accipitc
& com-
edicccxeoomnes: Hoceftcorpus mcum. Eciccrum :Accipite,&bibitecx

^^c omncs Hic cft fanguis mcus. Pcr rcliqua omnia qua^ dicuntur,]aus Dco
defertur, oratio prxmittitur pro populo,pro regibus.] Iccm Auguftinus.[Crc<i^"^^"^ cft,quod in illis vcrbis Chrifti Sacramenta conficiantunreliqua om:
'De
'^conf
di(i. z.
cAp.
^^n&ÂH
^'pifi.^^.
tom.i.
nia nihil aliud funt,quam laudes, vel obfecrationes fidelium
Eccequar
gnum
eft,
fitinftitutio,
quare
illud
& forma huius Sacramenti.
& pctitioncs.]
Vbi confidcratione
Sacramencum poft coenam dcdit
difcipulis.
igitur Icfus ad inmfibiliapaccrnac maieftacis migracurus, celebraco
di-
Dominus
cum difci-
Pafcha,quoddam memorialc cis commendarc volcns,fub fpccic

pani'5.& vini corpus,&: fanguincm fuum ica cis cradidic,vc oftcndercc lcgis veceris Sacramenca , inccr qujc prarcipuum crac Agni Pafchalis facrificium in
puli^ cypico
raortc fua cerminari
aclegisnouar Sacramcnca fubfticui
my ftcrium Euchariftix.
in quibus exccllic
Ideo etiam poft alia dcdit , vt hoc
vnum ardtius mc-
morix dilcipuiorum infigcrctur , & ab Ecclcfia deinceps frequcntarctur. Scd

nonexindc difciplinam fanxic inpoftcrum, vtpoft alios cibos fumatur, fed
x.QoYA \.d
potius a ieiunis fumi oportct , ficut Apoftolus docct
vt fingulari rcucrcntia
aliis cibis, quod Dominus Apoftolis difpoVndc Auguftinus. [Apparcc cum primo acccperunc difci-
diiudicetur,idcft,dilccrnaturab
Ad
Lvt.ep.
ncndum
rcliquit.
fili.tornTde
P^'^ Euchariftiamjnon cos acccpifle iciunos non idco camcn calumniandum
coTtf. dijl.i.
cftvniucrfxEcelefia:,qu6da iciunis fumicur fcmpcr. Placuic enimSpiritui
c.
hquido
fando,
vt
inhonorc
appar.
i.Cor.iiJ,
corpus intrarct ,
tanti Sacramcnti,prius
quam
alij
cibi: idco
inos Chriftiani dominicum
vbiqucmos
n
ifte
lcruatur.
Noncnim,
quiapoftcibos dcditDominus,idc6pranfi,vclcocnati illud accipcrcdcbcnr,
Nam Saluator, quo vchcmcntius

commcndarct myfterij illius altitudincm,vltimum hoc voluit infigcre cordibus,& mcmorix difcipulorum, a quibus ad pafiioncm digrcffurus erat. Quo
autcm ordinc dcinccps fumcretur, Apoftolis, pcr quos Ecclcfias difpofiturus
crat,rcfcruauit doccndum]
vt iIlifacicbant,quos Apoftolus rcdarguit.
De
VIII.
Diftinaio
De
Sitcramento
Vnc auid ibi Sacramcntum
fir,&
'
40
re,
Z?
quid rcs,vidcamus. [Sacramcntum cft
Forma crgo panis,& vini,
quaribi vi-
-^?'/'^'*
Sacramcntu , idcft,fignum facrsrei quia prartcr fpccicm,quam ingcrit fcnfibus,aliquid aliud facit in cognitioncm vcnirc.Tencnt crgo (pccics
&dcconj'ic.
inuifioilis gratia! vifibilis
forma.]
dctutjcft
vocabuIarcrum,qua:antefucrunt,fcilicctpanis,&vini. Huiusautcm Sacra^

n
r
r
r
r
r
mcntigcmina cltrcs : vna lcilicct contcnta, &(ignincaia , alrcra lignihcata,
^ ,/'V^'
'^'r-}\^-^^'
crificium.
& non contcnta.Rcs contcnta,& fignificata cft caro Chrifti, quam de Virginc traxit,& fanguis,qucm pro ngbis fudit. Rcs autcm fignificata,& non contcnta, cft vnitas Ecclefix in pracdeftinatis vocatis,iuftificatis,
Ha:ceftduplcxcaroChrifti,&fanguis. VndcHicronymus.
& glorificacis.
Duphciter ,
in-
quit,intclligitur caro Chrifti,& fanguis,vcl illa,qux crucifixa cft,& fcpulta:&
crrîn h.
<?"
f^'*ficJup.x*c.
Spccics.
cmmad^
ad
ep.
c.
'"
fanguis,qui militis lancea clfufus eft:vcl illa fpiritualis, ac diuina , de qua ipfe* ^f^:
med.tom.r..
/->
\
^rt-I
r
n
ait, Caio mca vcre cit cibus,& languis mcus vcre citpotus,&,NiIimanduca- trhabe. dt
vi-/"!
carncm
ucritis
tam in vobis.
mcam
&
biberitis
Sunt crgo hic
tria
meum
fanguincm
diftingucnda.
non habcbitis
quod tantum
,
Vnum
vi-
"r'<^'*fl-'^'
eft \^Tuli,m,
Sacramcntum. Altcrum , quod eft Sacrametum , & rcs. & , Tcrtium, qui;, hk
quod cft rcs , & non Sacramcntum. Sacramcntum , & non rcs cft (pc- "'"^'
cies vifibilis panis , & vini. Sacramcntum , & rcs caro Chrifti propria, T/2t/.ic3.
& fanguis. Rcs,&non Sacramentum,myftica cius caro. Porroilla fpccies vi- Y^c^^' a
fibilis,Sacramentumeftgcmina:rei:quia vtranquc rcm fignificat,& vtriufquc in ferm. ad
,
rcifimilitudinemgcritcxprciram.
rcficit,& fuftcntat,&
fti
hominem
interiorem
cacteris cibis
plus cactcris gratiis fpiritualitcr reficit
VndcjCalix mcus incbrians,
cum rc
Nam ficut panis pra:
corpus
'"/"^'^'^-
vinum homincm Ia:tificat,atquc incbriat:fic caro Chri- ^

,
& faginat.
quam prxclarus cft. Habct ctiam fimilitudincm
; /jvw!
iS.adfia|^^" '"
"^
myftica,qua: cft vnitas fidelium:quia ficut cx multis granis conficitur Dc af. d;fl.
vnus panis,& ex pluribus acinis vinum in vnum

pcrfonis vnitasEcclcfiaftica conftat.
Vnde
confluit:fic cxmulcisfidcliu
Apoftolus, Vnus panis,
& vnum
& vnii corpus Ecclepro eo quod ficut vnus panis cx mulcis granis & vnum corpus cx
corpus multi fumus,&c.Vndc Auguftinus, [Vnus panis,

fia dicitur ,
mulrismembris componitur: ficEcclefiacxmultis fidelibuscharitatecopu-
Hocmyftcrium pacis,&vnicacisnoftrxChriltusin(ua
mcnfa confccrauit qui accipit hoc myfterium vnitatis & non tenct vinculum pacis, non accipit hoc myftcrium pro fc, fcd contra fc.] [Cuius ctiam Sacramcntum cft corpus Chrifti proprium de Virginc fumptum quia vt
corpus Chrifti cx multis mcmbris puriftimis , & immaculatis conftat ita
lance, conncdicur.
^'
^:
ra.
^l"'^
Domi-
""s "oftcr.
Ju^^ji'
bi^fi^m.
l^^/Zf^^
V/^/o^.
'^*"^*'
focictas Ecclcfiaftica cx multis pcrfonisacriminalimacula liberis confiftit.
IncuiusrcitypofadtacftarcaDominidclignisScthim :quacfunt imputribilia,

albx ipina: fimilia.]
Exo^-^!-*.
&
03 A M
Magiftcr cgic de Bapcifmo^quo rcgcncramur,& de Confirma- ^'H^'

'**^
cione,qua roboramur,hic agit dc Sacramcnco Euchariftix^quo nucrimur
s
in
bono confummamur. Ec diuidicur in
diJas parccs.
praxcdcntia fccund6,deccrminac dc Euchariftia infc,

:
&
Primo , continuat fc ad
[
N/cûomJo.] Prima
Primo ponic concinuacioncm dicendorum addida fecund6,fubiungit concinuacionis racioncra comparando pcr Euchariftiam fpcciaUtcr ad Bapcifmum, ibi [ Per
in duas.
Saptifmum.] Ec illa pars habcc duas. In prima comparac Euchariftiam ad Baptifmum, fccundum cxceilcnciam in fccunda,fccundum conueniciuiam,^ diffcccnciam ,A>i,[ Cu:
"<'
^'
"""'^'^"'
^^-^,
quia vtrumquc Sacramcntum prxfiguratum fuit in lcge

vtriufquc fuit pro{)riJtfiguia,& hanc conucnicntiam,
Mofaica
differcntiam ponit, primo poncndo vtriufque Sacramcnti propriam figuram in lcgc
Mofaiea fccund6,poncndo vtriufquc figuram propriam in fua caufa , ibi , [ Hacduo Sa-
iusfgura.] Conucnicntia cft

:
feddifFercntia
cft,
&
Ordo
quod
,
illd pars , [Hacetiam ante alia.] in qua agit de Euchariftia in fc,

habctquatuorpartcs.PrimoagitdcSacramcnto Euchariftia:,& perceptionc
Sacramenti fecundo, de confecrationc,feu conuerfionc , qua iftud Sacramcntum incipit efTc terti6, dc accidcntibus rcmanentibus poft confccrationem quart6,dc miniftc^.^ confccrationis. Secunda in principio dift. ii. [^Si atttem quaritur ] tertia, in principio
fw</4.] Et fcquitur
aaadonm
deEwhArifiia ficun-
aL
gtjtmm.
tr4'
^"
IV. Sententiarum
Lib.
4q6
&
illaparS
dift.
i.[Siautem qudriturde accidentil>M:]q\.\zni,\n principio
dift.i^. [Solet
autem quari.]
Prima diuiditur in duas. Prim6 , determinat de Sacramcnto , & fufccptionc cius quoad
veritatcm. Sccund6 ,cxcludit errores contra illa,ibi, [H^c verba.] Prima in duas , prim6,
determinat dc vcritate Sacramcnti, fecund6,dc eius fufceptione in principio dift. 9. [Et
Jicutduxres.] Prima in prooemium,& traftatum , & ideo prooemium non diuido contra
totum tradatum de Euchariftia fcdtantum contra tradatum,qui habctur in ifta diftindione,quia hic non proponuntur,nifi quatuor,de quibus in ifta diftinftionc determinar,
ih\,[Nuquam Sacramentam.] Tradatus incipit ibi , [ Sacramefttum Domintts infikuit.] ]Ec
habct duas partcs in prima agit dc duobws, qujc propofuit , fcilicct de inftitutione
forma in fccunda de aJiis duobus,fcilicet de Sacramenro , & rc. [Nunquidihi Sacramentum.] prima in duas. Primoragit deinftitutionc , veritatcm fecundo, excludit circa hoc
crrorcm, vel dubitationem,ibi,[C<7//W^r4//<w dignum.] Prima in duas , prim6 dc inftitutionc, fecund6 de forma, ib\,]Forma vero (/?.]
Circa iftam diftindioncm oftauamquxrendum cft principalitcr detribus.Prim6 , an
Euchariftia fit Sacramcntum lcgis noua:. Sccund6, dcforroa,anfit,quxponicurin Canonc Miffac. Tcrti6 , dc inftitutione , an hoc Sacramentum conucnicntcr fuic inrtitu,
&
tum
poft ccenam,
C0MMENT4RiyS.
j
TN prjpfcnti
JL
diftfndione Magiftcr aggreditur
Berengarium,contraquemetiampropriistradla-
tradatum dc vencrabili Sacramento Euchari-
tibus diiTerucrunt Pafchafius,Aleerus,Lantfran-
cus:dccodemagunt Canoniftac
ftiae,quem deinccps producic vfque ad diftjn-
cap.firmiter,
&
farum. Scd frcquentiflimc moderni fcriptores ,
procedit natura,& fcientia,tanquam de potentia

ad adlum) priori tradatui dcBaptifmo ,
Confirmatione fuccederet tradlatus dc Euchariftia:
quem ftyluip rcliqui
Theologi obferuant:
gerit per
DiuusThomas
veritatis.
& hzc
tria
Sacramema
in pri-
mitiua Ecclefia fimul dabantur , feruato ordine praemifro. Ratio ergopoftulat , vt fequendo
ordinem quafi gcncrationis
ttenU.
&
luculcntcr contra huius temporis Nouatores , vt

Caftro contra hacrefes verbo EucharifHa. Lynda-
nus lib,^.fanpplia.DxieAo lib..^.de dogmatibuSycap.^.

part.i.& f.YValdei\{.tam.i.deSacramentis, qui fecutus ordinem dignitatis ab hoc Sacramento orditur traiSfcatum. Bellsnm.i i.tom.de SacramettnV. Hofiusinconfcffione. Arboreus W.y.T/!^*^phiit. Alanus ,
Turrianus ,
alij Ifine numcro,qui veritatem Catholicam latiffimc propugnant:videatur prae reliquis Coccius i The/auro
tom. x. lih.6. vbi authoritates Patrum , Conciliorum ,
Scholafticorum antiquiorum con-
confummamur
Ordegtntr-
<wco/?f.<//?.2.&
dc lumma Trinitarc,& fide CatholicZyCzp.CumMartKt^fiCKWc^ms^decelebrationeMip'
ftioncm decimamquartam exclunuc:quem brdiOfd antt' nem fequiturDodor,&rcliqui Sentcntiarij.Suquuf d*n4i

nra oftendimus ex Dionyfio ,
aliis Patribus,
Mrmmmt.
]^^^^ ordincm fcruatum ellc in minifterio Sacramentorum , vt primAm Baptifmus daretur in regenerationem ; fecund6,darctur ConfJrmatip , in
<obur, & confummationcm Baptifmi i tcrti6 loco daretur Euchariftia,qua nutrimur, & in bono
&
vt Alcxander
3./>4rt. ^4/?.
etiani
}. part. ejutft. 10.
&
75. vfquc ad 82. &reliquieius di-
omnia
faecula
in
probaiionem huius
Prasfentcm diftinftionem tranfigit
Dodor
tribus qua:ftioDibus.Prima,vtrim fuchariftia fit
fcipuli.
De hoc Sacramento agunt
&
&
fccundum quam
Sacramentum noux
Patres in Ioan.<?.
&
Traaates
i^.Matth.i^.Marci tJ^,Lvic.ii.i.adCorinth.ii.
dt hoc sncr- vbi
communiter interprctes.Tridcnt,/?^ i j.
'"'
&
-^
ifi
Secunda , dc forma
dcquadam
difpofitione rcquifita ex parte fumcntis corpus
y^2i.^2z. &pluraantiquioraConciliacontra
Q^
legis
confecrationiscorporis?Tertia,verd
Domini, qualc eft ieiunium.
I.
Etichariftia fit Sactamentitm nom legisi
A!enr.4.^.f.3o.w.i./f.i.i.j.D.Bonaa. Aci.^..i.g'.t.Richnrd.<.i.f.i.D.Thom.f.i.4.i<^ i.p.^.7$.m.i.

Suar. 5 ,p.tm.i.tl. 5 ^.f\ .Bellarm.<^ Sacr.Euchar.lii>. i .& z.Coccius ia Th*fitwr.tem,xMb,6Mrt. i
VIII. Quxd. I
Dift.
D primum
407
& arguicur, qu6cl
Euchariftianon Cit Sacrameni

cum noua:legis. Primojquia Sacramcncura noujc legis eftfignum graciz Ma^. A.
collacz in co, qui rccipic Sacramencum fed Euchariftia non cft huiufmodi: -^^rgvm. 1
quia manec in alcari poft confccracioncm,& nulh pcr ipfam gracia dacur.
procedicur,
fic
lcgis efticiunc , quod fignificanc , non fic Euchariftia quia

verum corpus Chrifti,&: fanguincm concincri fub illis fpeciebus:fed
illz fpecies hoc non efHciunc, nam rcfpedu cius non poccft aliqua vircus finica habere
Iccm
Sacramenca nouz
-^^ffm. 2.
fignificac,vcl figurac
caufalicacem.
Iccm, Sacramcnca nouz lcgis habenc ahqua verba , quz func forma : non fic Eucha- ^>^>. j.
quzfuncforma Sacramenci , oporccc efrc fimul cum Sacramenco:
,
riftia,quia verba
vcrba aucem Euchariftiz non func fimul cum quia Euchariftia manec verbis non macum quia dum vcrba func in prolacione , non cft Euchariftia , fed in fine
;
nencibus
prolacionis.
Icem,dicicur ^.Metaph. quod non vnum fignificac, nihil fignificac. Euchariftia non eft
fignum vnum,fcu Sacramcncum , ncc fignificac vnum Sacramcncum;ergo,&c. Probacio
minoris,quia aliud fignum eft fpecics panis,aliud fignum fpecies vini:& habenc ahud, &:
aliud fignificacum , quia vnius fignificacum propriumcft corpus Chrifti, alcerius aucem
^''^.4,
cft fanguis.
Qomzz^de confec.difl.i.
Sacramencorum oblacionibusloquiturdeEuchariftia,&: ^ôh ad
ibidem non oportcc in Sacramcnto aliud ofFerre,przccr,&c.
HO
*!f'
M,
Mminu Euchariltia. Secundt^ Benditedm ejfe fopbilem. Tertii,

Chrilium vere continerifubjêciehm. ûArtêt,qttdfubeJlrationi nominiijeffe Sacramentum.
^mnto , quomodo id jit vnum vnitate integritatu , non indiuijibilitatif. Sexto , fonit qua-
Ponit htc frimb rationem
tuor differentiai inter EuchariSfiamy (^ alia Sacramentay
Hic tria vidcnd^ * funr. Primo, ficuc proceflum
quzdam
ratio
nominis Euchariftiz,& fupponenda
quarum tresfunt exceUenti*
Sacramcntis ponenda cft

cx vfu loquentium fecundo , in-
eft in aliis
eft
eitts.
2,
quircndum cft.fi illi rationi fubfit aliquid rcalc:& tcrtio , fi id qupd fubcft fit Sacramcnlum nouz legis^quod principaliter quzritur.
Ratio nominis ^ Euchariftiz fccundum commiHiitcr vtentes , vel loqucntes de Euchariftia,poteft effc calis. EuchariHia ejl
Sacramentum
corfovis Chrijii,
&
& fanguinis veraciter Defnhi
vinipofl confecrationemfaSiam a Sacerdotejub verbis certis cum Jf

,
^**'
debita intentione prolatiSyex injiitutione diuina vetaciterfignans corfus Chrifii
Jkngmnem
eontentlfubjpeciebut fanis
""-
^&
fub eis
realiter contineri,
Dc fecundo dico % quodifta racio non cft in fe falfa
quia nulla pars rcpugnat alteri. -^^'f ^'t
enim eft , fine contradiftione corpus Chrifti contineri fub fpecie panis,& fanguinemfubfpccicvini(quodfupponaturhic,quia dift. 10. declarabitur jpoffibilceft
ctiam ifta figna inftituta effc a Deo ad fignandum veraciter illa fignata fub cis contineri:
quiaquod Deus poteft facerc , potefl: per aliquod fenfibile fignum impofkum fignate
ergo ifti rationi fubcft aliquod ens,hoc eft,cui non rcpugnac cffc.
PoflTibile
Vlterius dico,qu6d
fibi
'^^'T']!.'*
v^{ll;
\
7
^
^y'
d.i .f.i.
fubcft aliquod ens in effeau , vt probari poteft pcr autorita-
tem,&congruamrationem. Auiaoritascft Matth.i^, vbiChriftus poft coenam iftud

^^"f-^^''
Sacramentum inftituit,vt fub iftis fpcciebus vcrum corpus eius , & verus fanguis vcraci- jpfcuhtst
ter contincrctur:& npn tajitum tunc quando ipfemct confccit,fed quod poftca hoc Sa- ofteditur ex
cramentuni a Sacerdotibus in Ecclcfia cohficcretur , ad quod dcdit audoritaccm , fub- Scriptttra.
Cw. o.
dcns ibi, ^ dicens ApoftoHs Hocfacite in meam commemorationem.
,
Item habeturLuc.ii.& i.Corinth. 1 1. vbi Apoftolus diffus^ dcterminat dc
mpdo per-
ceptionis,& confccrationis huius Sacramenti PaniSfinc\uitiquemfrangimus ( nos Sacerdotes) nonf$e farticifatio corporis Dominieft? Et quod iftud Sacramcntum fit pcrpetu6 in
:
calicem bibetis,mortem
côtiefcunque , inquit , fanem hunc manducabitis^
Domini annunciabitis,donecveniatSupp\c ad iudicandum. Vndc vfquc ad tunc durabit Ec-
Ecclefia,ibi ait
Cap. 1
omnes Sandi.
Qu6d^hocfitcongruumprobatur,quiacongruumeft Chriftum eflc nobifcam in ^*^ "'
lali figno fcnfibili, vt magis cxcitetur quilibet ad rcucrentiam , & dcuotioncm ad Chri^T**^^!
ftum &: hoc patc^ 4c fa^P , qu6d quafi omnis deuotio in Ecclcfia cft in ordinc ad illud J^f^n^
Sacramentum.Propter hoc cnim clcriQus cutn oiaiori diligcncia êrfoluic ocium diui- ^^-^y^
clcfia militans,& Euchariftia in ca,ficut tcncnt
fium
4o8
IV. Sententiarum
Lib.
pum iii ordincadMiflam.Proptcr hocctiam populus dcuotius auditMiflam, quimali'quodaliudoflicium Ecclefiallicum. Propter hoc etiam finguli cum maiori diligentia
confitcntur,quando intcndunt focund^m ordinationcm Ecclefiae , faltem fcmel in anno
communicare.
Congruum etiam fuit
pofl:
gencrationcm fpiritualem
ctiam nobis nutri-
^confcrri
rocntum fpirituale,&iUudmagis congrue nobisdaturfub fimihtudine nutrimcnti corporahsinutrimentum autem corpotale praecipuum confiftit in panc,& vino;crgo,&:c.
Congruum ctiam fuit,qu6d fignum fcnfibile, fub quo nobis Deus voluit fc darc , haberct ordinem ad verba ahquaabahquo miniftro proferenda quia ahternefciremus,
quando in tah figno eflct Chriftus , & quando non , & fic perirec reuerentia debita ,
:
&
deuotio.
Congruum etiam fuit,qu6d in prolatione illprum vcrborum

exccllens , fcihcet Sacerdos
minifter cflet in Ecclcfia
per cuius atum minifterialem Chriftus
fic
incipiaceflc
nobifcum.
Pe tcrtio
dico , quod iIIu4>quod fubeft rationi nominis prius pofitx , cft Sacramenilicct noa
quia fciiicet eft fignum vcracitcr reprxfentans ex inftitutione diuina
gratiam accidcntalcm j tamcn effrftum aliquem Dci gratuitum , fcilicet (j^ corporis
tum
Cratta
in
defimttone
Sftcramentt
Qhrifti fub
tali
fpecie:gratia
autem in definitione Sacramenti non
&
accipitut tantum pro
gratiaaccidcntali,fed pro eiFelu Dcigratuito,
De vnitatc
^!" /
huiusSacramenti, dico,qu6dbenepoflibilccflretplura fcnfibiliaconcurfimplicitcr , vt fupra diûm eft de ablutione ,

verbis in fundamcntorelationisBaptifmi fedibi neutrum illorum cft aliquid ilhus Sacramcntijfine altero hic autem,& fpccics panis continet fuum fignatum finc fpecicbus
vini,&: e conucrfo. Ideo dico , qu6d corpus Chrifti potcft accipi ftriftc , prout includic
partcs animatas anima Chrifti,cuiufmodi non cft fanguis,licct fit in potentia propinqua,
^^ conucrtatur in carncm animatam:& fic corpus cft aliud cflentialitcr a fanguine , &: in
fc etiam potcft eflc aliud fignatum ,
per confcquens , poteft efle huius propriumfi-
mitKr,
gnu,ficut cft,& propria definitio. Alio
nmeft
9.2.
aceidetalif.
rcrc in
&
fundamcnto vnius Sacramenti
Sartgfunem
non
4-
ejfe
ntmattm.
&
modo corpus poteft accipi, vt omnia illa includit,
qux pcrtincnt ad totum corpus organigum

formaliter animata
'^flrpitf
&
j*^g'^" f*etum vnttm

fianatmm
&
auomoda)
E-uchartftia
hai>et
vni-
tatem tnte-
vt
humores
, fii
fiuc fint partes
fpiritus.
Et hoc
animatx ,
fiue fint alia
non
modo fanguis eft aliquid corporis.
Primo raodo accipicndo corpus,hcct ipfum, & fanguis fint primo diuerfa fignatajtamen
confticuunt vnum fignacum totalc quod eft corpus fccundo modo &: ita fignum pro\
r
r
rr
rr
r
ptmmcorpons pnmo modo
, & fignum proprium langumis poflunt cfle vnum fignum
vnitafc integritatis,non autem indiuifibilitatis.
Coogruicûfem hoc Sacramentum habere talcm vnitatem integritatis, & non indiuifit)ilitatis,quia eft acl co(npletam nutritionem animse, qua! fignificatur per completam
nutritioncm corporis cpmpleta auê^n nutritio corporis fic cx aliquo vno vnitate integntatis,non vnitatc indiuilibilitatis, fcilicct cx alimcnto:non cnim nutrit fufficientcr ci-
..
^ritattt.
bus
f
Diferentia
fine potu,
nec e conuerfo.
Ex didis ' patct quadruplcx difFerentia,& excellentia huius Sacramenti ad alia, quarum triplcx cft in fignificandp. Vna eft quia cft fimplicitcr veracifllmum in fignando:
,
tjttadrupUx
*"h^'(l'~ %
aijj
enim Sacramenta veracia funt quantum.
eft
ex
fe,
tamen quandoquc non haDcnt
ef-
^^^^^ fuum fignatum propter indifpofitionem fufcipicniis iftudautem nanqu;im ca;
XVrcr^- 'fuofignato.
Sccunda exccllentiA ?ft,quia quod
menta.
T-^tilexexccil?tia
Eu-
ch.~'tjfttfti-
crame
fignificat iftud
Sacramcntum , hoc
rcalitcr conti-
nct, alianon.
Tertia excellentia
eft,
fignatipcr iftud
aliaenim Sacramentafignificant gradam ac-
cidcntalcmmhxrenEcmfufcipienti,iftudautemfignificatgratiamfubfiftcntcm,fciIicet
vcrum corpus Chrifti, ^bi cxiitens.
modo eflcndi iftius Sacramcnti quia omnia alia Sacramenin^m,ita quod idem eft ibi Sacramctum,& pcrceptio Sacramcntijficut Baptifmus eft perceptio Baptifmi 5 ncc permanet aliquid quod fit Sacramcntum
c^^*^^^ y(^ talijvcl pcrccptionerfed hoc Sacramcncum eft quoddam pcrmancns ctiam
^L^-n^^
c ^tj ta eft
^^^^ vfum. Et hoc conffruum erat,quia Chriftus permanenter voluit cflc nobifcum crSacramen...
>
r
-.r
j
r
r
tum perma- S '" aliquo ugno , vcl Sacramcnto permanentix. Vndc vlus huiUs bacramenti non cft
nensy&eifu Sacramentunv: vfus cnim vctborum Sacramcntalium , cft qujcdamvia adSacramenr
vftunon eft rumjquia intcrminoprolationis vcrborumincipitcflcSaoramcntum fcdvfus,&pcrccSacramen-' ptio iftius Sacramenti cft quardam difpofitio facramentalis, fcu via : qua hoc SacramcQ**""
tum applicetur mcmbro Ecclefia:. Et bcnc ppfllbile cft in vtroqucvfu , fi digne fiat,
gratiam
Vltima diffcrentia
eft in
ta confiftunt in vfu,&:
'
VIII.
Dift.
Qux(\.
409
I.
&
primum lignificatum Euchariftia:;

gratiam conferri vtcnti fcd hoc non cft formale ,
fcd quidam adus facramcntalcs, in quibus bcnc potclt gratia rccipi , fi dignc fiant magis tamcn in pcrccptionc , quam in confccrationc, quia aftus perccptionis iignificat nu:
tritioncm fpiritualcm
Ex
tia:
his patet
quae
eft
ad argumcnta.
Afa^t/t da-
'
pfrce-
ptione, cjua
pcr gratix collationcm.
Ad primum,quia Euchariftia non cft primo Cgnum
gra-
'"
""^'^''^'
accidentaHs fcd fubfiftentis.

,
Ad fecundum videtur
âtia
tnr
bona
contra i}lum,qui ponit Sacramcnta ha- jHarr \

bcrc adlioncm rcfpedu fignificati fed contra mc non concludit. Dico cnim, quod hoc Ad i.
modo inteUigitur illa propofitio , Sacramentum cfficit quod figurat , id cft , fi fignificat ûomodo
cffe
difficultas
ahquid ficri iilud pcr Sacramcntum tanquam pcr fignum efficax fit fi autcm fignificac ^'^ramenahquideflcilludpet Sacramcntum tanquampcrfignumveraxcft. Quahtcr autcm ac- """. '^''.^
^'^"^'
cipiatur ibi per, dilum cft in primA dtft. Et ciam dicitur, quod nuUa virtus finita poteft c
agcrc ad ejfe corporis Chrifti ibi ; Conccdo, proprie loquendo dc adionc poteft tamcn Qudfl. 4.
ahqua virtusfinita, vel aHquid virtutis finitac cfiTc difpofitio immcdiata ad ejfe corpo- & ^,
ris Chrifti ibi non a fe , fed a Dco affiftcnte ibi. Et hoc modo inftituit iftas fpccics , vc
poft confccrationcm affiftat cis ad hanc prasfcntiam corporis Chrifti.
Ad tcrtium patet, quare iftud Sacramentum non habetahqua verbapro forma, quia jid 5.
tunc non cflet Sacramcntum permancns , cum vcrba non poffint cfiTc nifi in fucccffio- yerba Jknt
nc:tamen ipfa confccratio Sacramenti confiftic in feri,&c idco rcquirit ahquam for- f'^''''* cmt/^(^"ftonts
mam verborum. Scd illa non cft forma Sacramcnti fcd confccrationis Sacramcnti
pro tanto illa poflunt dici vcrba facramcntaha quia ad Sacramcntum pcrtincntia tan- ^-ai^
quam forma confccrationis eius , qua: confecratio cft inccptio facramentahs fcd non
dicuntur fic facramentaha , ficut verba Baptifmi illa enim funt facramencalia, quia for,
,j
&
ma Sacramcnti.
Si
autem 6mnino quxras,quac fit forma huius Sacramcnti ? dico quod

matcria, id
fibiles funt
eft
proximum fundamentum
ipfa:
fpccics vi-
rclationis Iignificationis
& ipfa
-'
^tuefima.
'^" > cr
formale ficut in ahis Sacramcntis.

quxras , quid eft in hoc fundamcnto tanquam matcria , ahud tanquam forma ? Jf^^.^'*'
"^"
ahud tanquam forma, ficuc eft ^ """^
Refpondeo, quod non cft hic ahud tanquam matcria,
idco non poflunt ahqua vcrba ad
in aliis. Cuius ratio cft , quia iftud eft pcrmancns ,
cius efl*entiam pcrtinerc inquocumqucautem Sacramento diftinguitur materia,& fotma, fignum vifibilc dicitur efle materia, vcrba vcro forma.
Ad quartum dicitur , quod haec ambo funt vnum fignum vnius rci , vt corporis Chri- Ad 4.
Nomina fynonyma funt alia , aha nomina , funt etiam plura figna , non Richardns
fti. Contra
obftance quod idem fignificcnc , quia plures func ibi voces impofitac ad fignificandum: f^ffi^ft <^'fignificatio eft ibi
Et
fi
&
&
&
cum haec funt ahae & ahac fpecies fignificanres , erit ahud &: ahud Sacra- ^
^"
mentum. Dico crgo ahter,qu6d ficut didum cft in corporc qua;ftionis,qu6d funt Sacramcntum vnum vnicatc integritatis , non indiuifibihtacis ide6 non conchidic.
crgo a fimih
^^'''
'
COMMENTARiyS.
a
&c. Diuidit qu^videTuU

f "Y
i Xftionem in membra principalia. Priê trid
fttnt
tria
mum eft definitio,(u ratio nominis Sacramenti.

fubftrato fcu definito>comprchcncius congruidens inftitutionem Sacramenti,
tatem.Tertium mcmbrum rcfpondct ad quacftionem principalcm j fimul tradlat dc vnitate ,
Secundum,de
&
&
&
Varit apfil-
UtUnes Efhtrijlii.
cit
Rcmigiusin i.<<^Cw.M.&hajcacctptioaIlu-
adverbaEuangeliftarum,iuquibus inftitutio
Saccamenti habetut, feruato verbo gratiac. Luc.
dit
21.
Et acceptopanegratiM egit:Grxcc
tina-at,
lcgitur
BeTtedicet fregit:Gixcc
dixit:in confecratione
autem A:,t.'yii!r<ii\\<i cft,^fautem calicis vtutur priori
participio <!C;^fH9-<,quod efkâtioi agens.
pcrfeftione Sacramenti.
b RationominisEtuhariJlidyScc.
DappellAtionibus huius Sacramenti plura moderni. Euchariftiac nomcn, quo vtitur Do(ôr,frcquentiflimum cft in Conciliis , & Patribus , & magis commune apud omncs,quando Sacramen-
<^;><f-
pro quo Matth. Benedixit,acfngit ; Marc.
Hinc
ltcn.\ui.^.c.i^. Qwnnodoautemconftahit ettyeim
panemjn
qMogratittaStt/itntyCorpiu
ejje
Domini,Scc.
Interca:terasautcmappellationcs,vnacft Goena:
t
Dominica: ; qu*,ctfi in Auguftino dc fermo:- Dinmr Cm-
tum vnJco verbo cxprimunt antiquiflimum
eft,
nc Domini inmonte legatur, tamcnnoncft tra- M.

hcnda in vfum,quia cam hxretici in falfam figni-
cuius mcntioncm facit Irenzus
ht-
ficationcm torferunt
lib.t\.aduersMS
alioquin habct
modo vcritas
congruam
non cor-
refiSyCap.^G. \i\oVi-^{.EccUfiaft.hierarch.c.i\\i.K\mx%
fignificationem,
Antoninum Pium. lonzt.epiftuid

apud Thcodorctum Dialogo j. Latine
fonat , benagratia , vel quia Chriftum authorcm
rumpatur: vel quia hoc Sacranicntum in Ca-na fuit inftitutum vcl quiaCana lcgalis,idcft,
Agnus Pafchalis, eius fuit figura vcl ccrtc quia
cft Cocna myftica. Hxrctici pr.Ttcndunt fc proprictatcm locutionis rctinerc cx Apoftolo \.ad
Corinth. 1 1. vbi ait ; Non ejl Dominicam Canam
mandiKare , Sic. fcd aducnant proprictatcn i)
yf^ff^.i. ad
5^7iwf^x,
gratiz realitcr continet ; vcl quia fignificat futuramgloriami8<: ideoappcllatur pignus harrcdita; vel quia in mcmoriam paflionis Chrifti ,&
mortisingratiarumadticjicmconfecraturjvtdi-
tis
Scoti opa:
Tm. Flll.
fubftrata
Mi.-.
rcnlu,.
4IO
nan
fenfu,
IV. Sententiarum
Lib.
in verbis magis attendi
na^n deftru-
Gti fignificationc vera, uequit proprictas verbi

eft qualitas fignificationis non vocabulum ergo reprehenditur i fcd fuppofitus eiror, qui non admittitur.
Rationem huius nominis , vt cft in vfu Eccle-
nianere,qua:
Eh.
jxifinitio
dfnrifin.
& Sanctorum,intendit Dodor definitionem
fi.T,
quam aflignat Euchartjiiaj inquit,^/? Sacramenmm corporis ChrijH , & fangmnis veracittr con~
q[Xc,
tenti /ith/peciehus panis
Hanc
fallam, &c.
& vini, poji conficratitnem.
definitionera
non
explicat hic
Verbatim quia per plures quaeftiones fuo loco

cam tradat. Supponit igitur hanc rationem>nos
/imilitet fupponimus remittendo quacque in fua
propria loca hic tantum aducrtendum eft , definitionem intelligi co modo, quo fupra exponic
:
minis viatoris , fubicfti variis tcntationibiis : de

hac necefllitate infra diccmus.
Tertia congruentia eft ; quod conueniebat inftituere,idem etiam fub figno fenfibili,quia congruir,vt pcr modum nutrimcnti fpititualis daretur, fub ipccie, &proportione nutrimcnti fenfibilis, vt dicit ordincm ad verba, quibus fit ,
vt
conftaret dc v^ritate Sacramcnti, cius vfu,
ap-
fto
corporis
ficatum
.Jitb
fcilicer,
rclationem in re-
e^y2!//;V,&c.terminum>feu fignifpeciebus panis
fundamentum proximum ,
iionis : pojl conjicrationtm
& vini
&c. denotant
& materiam conuer-
&c. dcnotat adioncm
facramentalem:*! 5<ffr^/f,miniftrum
bis
formam ex injiitutione dinina

:
cans,
&c.
8/(0 flfa
quidfit
modum
certisver-
veraciter Jignifi-
plicatione.
Cpngruic vltcrius vc cius minifter eflet in gra- ^rta cm'

du cxcellenti conftitutus in Ecclefia,tum propter gfttnti.
cxcellentiam Sacramentiitum quiaeft eciamfacrificium vnicum legis nouae.
Tandcm inftitutionem hanc ex fafto conuenicncem
fîflc,eil de 6de:exTrident.fcir7.dc Sa- Trident,

cram. in generc can. 5. Omnia SacramentafuerMnt
Chrifio Donuno, infiituta conuenientiffma ratione.
Deficundo dico , &c. Docct non efte ratipfalfim intelligit autem rationcni falfam,
nem
co modo quo Philoibphuseam
:
fumit, 5. Metaphyf.cap.defal/df^vo rationc includcntc repugnantia

prout [^(ejitpra difi. i .q.i.art.i..ex t/iufi.
:
&
gw/Vr,expIicat rationem falfam,quE excludit definitioncm.Vidcqus ibidemdiftafunt:depoflibilitatc autem rei fubftrata: , infra agetur eufi.jo.
Flterius dica
ProT.IJflo
Sa- clHi&cc.
tritmeti lo. 6.
T)itrhil
ptura,
cjuod fihi fubefl aUtjuod ens in effe-
Docet inftitutionem Sacramenti ex Scri-
qu2 plana cft.quia promiflio fada Ioan.6.
cft adimpleta in vltima Coena, ex locis quae cicum tat in tcxtu. Tandcm fubiungit duraturum hoc
liccUfi.
Sacramcntum cum
3.c.z.Conuenientiam hancdocetexamo-
Sicfijf.i
re Chrifti infidelcs:nam vt loan. ij. Ctfmdile- loao.ij.

xijfet Jitos,in finem dilexit eot
fua: pafllonis
aduentura
Ecclefia militanti vfquc ad
fecund6,vt memoria
ac raortis iugis colatur,vfquead
tcrti6
vt efTec
nucrimencum quar:
c6,vc ellec pignus hsreditatis, ctia futurE,quam
fumentibus hoc Sacramentum loan.

quinto, vt
fignificand.
con-
&
&
ipfe,reliquas definitiones Cim\\cs.SacramtiHm,Scc,
denotat genus definiti,
7
T*'ti
g^^fnti.
eflet
6.
promifit;
Symbolum corporis myftici, cu-
Quod
itcm fumitur ex Paulo

Omnes vnum corpMsfitmus, cjui de vno
1 .ad Cor. 1
.
pane ,c^de vno calice participamus :
ex cap. Firiu$ ipfc eft caput.
Euch^riftia
Sy^l>l Ee"'/'*
&
miter,de
Summa Trinitate,(fr fide Catholica^Cip.Cum
Marths^de celebratione Mijfarum. Ad qua vnitatem

alludunt fccpc Patrcs agStes dc hoc Sacramento.
e
De tertio dico , ^gd iUud , &c. efi Sacramentum,8cc. Ed.
deadecxTndem.fiff.j.deSacram.in
8
EJfe
verum
^'^'""etum.
generey can.i .fif\ ^. êz cotamt &cfijf.l i . in canone
fidei.Flotentiniinliterisvni,onis. Lntera.nenC.cap. Hojj."/'
Firmiter,deSum7mTrinitate,&fideCatholica. Sed Lateranen.
idem docenc anciquiora Concilia, Niccnum Nicerium.
ConftantiConftanc.
can. i 8.
dedituna
lib.
&
&
j.
j4i.i.Tr\i\\en.can.i^.0r
VI.
menfit.
loz.Nicenumfecundum
xulen
lren.rus-
patet ex Chryfoftomo, Thcophylado hic,

Hieron.Theodorero in Daniclis i i.Irenxo lib.^.
Primafio/wf.ii. yipocalypfis. Hippolyto rrrfff.*/?
conjiimmatione Jiculf. Hic cultus,& vfus Euchariftia: publicus in Ecclefia erit vfque ad tempus
Arelacenf.fccundumcfw.i;. Turonen.fc- Niccnumll.

cundum cap.}. Hifpalenfc fi:cundum m/?.?. To- Ardaten. ir.
lccan. XII. cap.^. Ec pacec idem ex omnibus Pa- Hifpalcn. :{.
^tribus,& multis Pontificibus.Ratio autem obuia ^'^'- ^ ^
eft , applicando definitioncm Sacramenti quocumque modo afli,gnacur ad hoc myfterium. Neque in hac quaeftione magna cft controucrfia li-
Primjfius.
Antichrifti; illcautem auferet iuge facrificium,
cctaliqui antiqui haereticimalc fcnferint deSa-
Hippolycus.
quantum ad cultum publicum,
menco, concra efficaciam,
confummationem,exillisverbisPauli i.Cor.ii.
Mortem Domini annunciabitis , donec veniat , &c.
Cluyfoft.
Tlitophylaaas.
Hieroii.
Thcodorct.
Terfeculio
Antichrifii,
quod
definatvfus cius
dicium.
ficut
perfequctur
Ecclefiam,& fidem Chrifti; fed in priuato frequentabitur a Sandis, & fidclibus; ita vt non
donecChriftus venerit ad iu-
Conrtenientia
congruam,& conuenienrem
infiitmionic.
primo ex fine cultus , 8c

religionis circa Chriftum , quia altaria, Ecclcfis
miniftri , & reliqua diuini cultus ad hoc Sacramenrum ordinantur , & iam poteftas in corpus
myfticum fundatur in poteftatecircagorpusciijis
huius Sacmmenti
inftitutionera, oftendit,
& ficut Paulus ex

tranflatione Sacerdotij ad Hebrôs, & facrificij,
vel ad earo reducitur
probar tranflationcm legis ita rede colligitur

Jegem nouam primario ordinari ad hoc Sacra:
mentum
& ficrificiujTi in ration^ cultus,
quamuretiam define
uitudo legis
tritio,
Si lo-
legis,quaE eft charitas. Plc-
ciim finis huius Sacramenti
fit
nu-
& conferuatio eius, ietc cjptera media lc-
^ruemia.
clcfix, auc
vfum
&
modum , ritum EcSacramenti vel certc ita

:
abfurde dogmacizarinc,/yc quacftioni locum

j
non
infanienccs magis,
retur,adducentes j vt Bogomoli apud Eutychium

i.part.Panoplia,tit.i}.cap.i7. aflcrentes
derni ciTc Sacramencum.

f Devnitate hutMs Sacrametidico,8cc. Inixoc
pundo
varianc Doftorcs
camde vnitacc fpecifi-
ca,quim numcrica huius Saccamenci. Aliqui do- Ofmienes dt

cenc eifc diucrfa Sacramenca; vc Aurcolus in hac '^'1* Sadiftindione. Maior admiccic vnicaccm fignifica- ^**"'"ci tanttim. Gabriel eciam docec cam in ee encis, Mtiot.
&
Sacramenci
cflc diuerfa
}.quam eciam
fignifi- Gabrici.
ficacijloquendo de fignificaco,quod ex vi verbo-
gruum
modo
aygerc nutrimentum fpirituale ho-
Euchari-
Dominicam , & Euangelium,nihil aliud. Alijnegabant frudum, & realem potentiam Chrifti Domini de quibus agcmus fuo \oco,difi.i o. Admiccunc anciqui,& moftiam elfe orationem
cianc ad aliam.
fuit
ipfius
rcliquerincauc difpucacioni
idem ordinari congruit, fuo modo.

Secunda congruentia eft , cx ncccfliltatc ipftus
Sacramenri , quia gencrationi fpirituali con-
gis ad
Sieuttda eon-
quam aliquid, quod ratione, aut apparentia nite-
Gluod hoc fit congruum probatur y 8cc. Fuifle
verum ,
u4i.6.
rum
Veriim nifi przdidi refpiopinionem , ncmpe Sacramencum

confifterc in vcrbis,foric concendunc dc
ineft fpeciebus.
in re<Sto
loquendi tantum.
Concltifio
Dill VIII.
communis Scholafticorum , ncmpc Sacramcntum cflc vnum in fpccic
CmcImJio Dotftoris e(l
TO
Bonau.
D. Thom.
Richata.
Durandus.
damcnto , qiio cx finc inftiturionis cius fumitur

voitas integritatis.quia fc habet vt alimcntuin
vbi Doftorcs noftrx fcholar.
cibi ,
potus , qua: diucrfitatcm Piiyficam ipecificam in fe contincnt,vt ad inuiccm comp.-irantur;licct integritate facianc vnum complctum
('
AlenH ^.part.^tfi.fi.m.i.
D.Tho-
^^.tlifi.S.^ttd/i.vUiPui.
&
fiH.
inquit ,/ed VTUtm tantitm Sacramemnm Eccle-
plttra,
fia oMôritate
duEH confitemur y &c. Sic ctiam Tri-
dcnt. fif.j.can.x.Sicfijf.i^. agit de
vno
to vt
QutRi di Caterum
ftmr.
>
&
hoc Sacramcn-
&
frequcntius Patrcs
vt dixi
mine,quam de
Concilia.
controueriia magis eft dc no^
raodo explicandi dependet eius dcciflo. Extrema redc nobis Do6lor concordit in litera ex duplici acceptione corporis ; nam vno inodo fumitur pro eo,
quod incliidit folum partes animatas Etficy inquit yfimguii, citm nonfit animatM, nen efl de ratione
corporis hoc modo fimpti }
fic poteft habere proprium fignum. Alio modo fumitur corpus,vt includit omnia requifita ad veritatem corporis orre ipfa: itaque ex
Hufltx *tcefti9etrfm$.
&
ganici
& fic includit fanguinetn. Primo moda

& fanguinem fuot pciia6 di-
iumendo corpus ,
Hcrla fignatajquo fenfu loquuntur Authores pri-
m6 citati & fic etiam frequens eft vfus Ecciefiar,

*,
appellando illa vt plura, vt in colleda Mi'l de

Smmi vlplm- Sandliir.Sacramento ; Sacramentayim^nh^^fjti^fiimr fcrmf- pfimus.-Scin colledta de B.Virgine in Milla comt qusadomuni } Snmptis , Domine, fdmis noflrafuhfidijSy &c.
qut.
& in variis aliis collcdlis locutio pluralis eft freCuncilium Africanum

f4/'.4-Carthagin.V.<:.24.C^ zj. Author fcrmonis
de Cocna Domini apud Cyprianum. Ambrofius
//^,5 Je Sacram.c. i .& in cap.SacratHentaâp.In Saquens
Aftican.
Carthagin.
Author
fcr-
nionis
de
Ccena Do-
qua
vtitur etiam
mini.
cramentis: cap. Comperimus, de cenficr.difl.i. Igna-
Ambrodus.
tius
Dc
TcctuIIianus contra Marcionem Uh.ixap.i^.
confccr.
d.i.
epifl.
ad Smymenfis. Alcxandcr
hxc
Patet vlterius
modus
Alezander I. teria, diuerfa forma, diucrfus

di ,
diucrficas fignificati ,
Teitullian.
II
I.
epifl.cap.^.
(ententia:quia diucrfa
Ignacias.
&
&
confc(%io vnius
fcorfim ab aIio,arguunt hanc diuerfitatem

in triduo conficeretur
ma-
fignifican-
neque corpus
vndc
Trident.
fub
fpecic fanguinis ncqiie ccontra. Nequc corpus
fccundo modo fumptu,eft fignificatura, quod ex
vi verborum ponitur fub fpccic panis,vt patet ex
ratione iam pixmi{Cr,8c cx Trident.y?î i.cap.},
SiptificutmH
Sed corpus primo
fpteiei fsnis.
animari, feu vteft fubie(ûm anims;c6comitancstcra vi naturatec autem animo^, fanguis ,
J>iuirfittu
frabuiur.
fi
eflet
'i
modo fumptum qua aptum
&
lis
conncxionis,quando hxc ineft,qux ih triduo.
fuit dcftru^ka.
pradici
fiuc
Sumendocrgo hac ratione fignt

loquamur de formis verborum,
&
confedlione Sacramenti
ipfis
quarum
fiue
ctiam de fpecicbus
menfuper quam ftt Sacramen-
fignificatio facramentalis
ratur,& efficaciajforma:,
tum) funtdiuerlafigna in rigore fignificationis
D.Thomas,
pradlicz ; qogd intendit Dodkor,
&
?iui
negant ea e0e vnum vnitate indiuifibilitatisx
feparatis
alimcntum. In hac crgo parte non vidco niagnam differentian) intcr Dodtoces eflc , nifi in
modo loquendi.
Sumendo corpus fecundo modo, ficuc non fblum comprehendit corpus urganicum poteniia
vitam habens fcu fubie^lum anims fcd ctiam
,
Et huic fcntcntix fauet modus loquendi
&
vfus Ecclcfiae contra Bohcmos.vt Tridcnt.fijf2. i

cap. j. vbi afterit fatendum efle ctiam fub utera
modo diclo
faciunt,& confiftentiam;poteft eire vnum figna:
tate imegritatis
Dodor
Redte crgo
hanc vnitatem MtJutMeemdi aliorum.

, qua
Sacramentumfunt,& figna pradiica fecundum
ipfara facramcntalem fignificationem;& niclius,
quam alij qui rccurrunt ad fignificationcm myfticam , qua<lenotatur corpus myfticum ; vel ad
reraemoratiuam, qua denotatur facrificiii crucn*
tum,quiaetfih2cconueniant huicmyfteriojnon
tamen fpcdant ad fignificationem pradticam ,
caufatiuam fui fignincati , qua przcisc eft Sacramcntum vtpatetex d\6tisdifl.i.<i.i. agendo de
verarationc&formali Sacramcnti.Nequorcde Vnittn sctia declaratur haec vnitas in ordine ad efedum ""^'' ""*
gratiae, fiue nutrimenti fpiritualis, tcnendo euna'''J'
dem caufari per alterutram fpeciein, quia Cc ma- , fffHu
gis efTent figna vniuoca in caufando,quam aequi- defutnd.
uoca,feu heterogenca,vt ita dicam,& integrantia
vnum totale quia in vocibus , figna fynonyma,
non funt idem fignum numero:ergo etiam iu di,
&
^^
uerfisfpeciebus,&diucifxfignificationisncquic
cfle vnitas iotcgralis fignificacionis pradlica:
codem effe(Sbu
qui neganc
ex
gratiz vniformitcr caufatx ab al-
tecutra fpccie:fcd potius fc habet vt caufae xqui-
ualentesnon fubordinatae ,ncquead fe inuicem

fiueenim ipfa fpccics fit
ordinatat in caufando
ratiocaufandiaVt continct fignificacii
nempe totuto Chriftum
proximum,
etiam ratione cootenti caufecineque vna in ordine ad aliam caufar

aut cotinet Chriftum,neque vt alteri fubordinatur, neque vt eft compars terti jjfcd cx propria ratione ,
& inftitmione.
fiuc
Sic etiam in fignis fpecu-
latiuis faluatur diuerficas totalis ,
quamuis idcm
nomen,& defimtio:pcrindcergo erit in pradicis,& quantum

ad prcfcns, in diuesfis {pecicbus.
fignificent,diuerfo tamennrodo.vt
Ncque
14
tcCth etiam hec vnitas integralisex-
plicatur ex inodo fignificandi aliorum Sacra-
>*'
plures res fcnfibilescum "^,'*
sr'"^'S
vcrbis concurtunt ad fignificationem facramcn- "'\f'"r

talcm , quia
hiS fignihcatio eft mdiuiubilis,.
quorum
ncutrutp feorfim ab altcro,
feorfim
explicat
integritatis inter duas fpecies Sacramenti
Quod maximc
maiorcm , aut diucrfam graconferî , quim per vnam puuum. Sicut

Scpti eper. Tm. FIII,
Ethocraodo
,non inMwfitiUtatis.
intcUigitur fccunda fcntcntia.
ne ad ipfum
admittcrc dcbent
Sa-
Vnitt
Et iV4,iuquit DoGtoz ,figmtm pro- trammtivnpriumcorporis prime medo fitmpti , ac fignum pro- ^*/**''*''
prium fitnguinis pojfltnt integrare vnumfigmon vnitumtotale
tantum fpccie totum , atquc integrum Chriftun

vcrun^quc Sacramentum fumi yic prepterea,<ptetl
ad frulittm attinet nuRa gratia necejfaria ad /alutem
eos defraudarl ejui vnam/peciemfilam accipium, &c.
;
13
rcliqua,qu ad intcgritatem cius
mcntorum,in quibus
ed integritatis.
IZ
&
Probatur concluHo cx Catechifino Pij y.NoH
vtr-
&
f</?.i.Durandus î</?.i.rf.z.Suarcz i.p-^fp-i9'

j. c^ 4.
rcliqui locis citatis in Magithum>
mas ibidem,&
Suaicz.
itamint
ergo in pluribus particulis
f.p.ipt^.y fMr.i.Kichzrdas drt.i,
D. Bonauentura
Aienfis.
T)'.
411
I.
eiufdcm
fpecici faluatur diucrfitas numcrica hnius Sacramenti ; ita etiam in diucrfis fpecicbus , fi:ruata proportionc , debet faluari diucrfitas fpecifica ; quae etiam probari poteft ex eodem fun-
Ctnclup affrmmtim* co- vnitate intcgritatis

tnuaU.
QuÎl.
& fine ordi-
fignificat ^fiue fignificatio
funde-
tur in aliquo vno,.cui accedunt celiqua, vt cir-
cumftantiz detertninanteSffiue in omnibus fimul

funderur. In propofito autem quzlibet fpecies.
,
& diuifibiliter
fignificai
ynitatein integralem in praefcnti
tiatn
ne aliquo
moao
opbriet ergo>
fumi in ordi-.
ad aliquod fignificatum xnun)
pcr plures fpedcs
Mm
4U
I
IV. Sententiarum
Lib.
& pioximum.quod aliud non eft nifi corpus rao-
Dodor
do dicto fumptum.
Scd adliuc ctiam
cramenti.
reftat difficultas
illud poiru fpecificare fignificationcm
quomodq
vnam in-
tegralcm vtriufque fpeciei, fi ex vi verborii neutra fpecies continet fic corpus, vt patetexdidis
non continere , quia in triduo non fierct corpus
fub fpecic fanguinis ; ncque econtra fanguis fub
fpeciecorporis,neque de fafto aliter>quam concomitanrcr contineat.Refpondf tur,ex naturarei,
Sc connexione naturali (anguinem ordinari ad
corpus , vt eft pars eius, fumendo corpus hoc fe-
ntxt, f(inun-
cundo modo ficut ergo forma vcrborum cft

fignum pradicum feu elfcdtiuurn , quo ponitur
fanguis fub fpeciebus in efi, Sc fecudum modum
/r (ub Ip*-
aliasc(rcndi,quemfanguishabctinreipfa(perin-
TMrifs vt to-
eie tu
</--
inttgri-
tatecMrt,,^
riftgnit V-
'J^'
ineft
de qua fuq
loco infra dicetur.

^"''^ fequitur formam ftnguinis integraro
caufam totalem cum forma panis,&fignum pra-
fticum ad pofitionem corporisChrifti,fcruai3

vnione partiura aniraatarum,& fanguiîs ad inuicem, prout in re ipfa fupponutur:& hoc etiarr
comprchepdit finis inftitutionis , quoCbriftus
voluit feipfum totum dare fumendum, fub alrcra
fpccie ,
fub ea contineri corpus ergo primo
&
&
fanguis funt fignificata ex-
qux tamen in rc ipfa viuentcnequcunt

qaod integratjvndc re(5tc fignuni
practicum vnius,&fignum pradicum alterius
plicita
leparari atoto,
&
S^teiei
inte-
ponendi fub fpecicbus integrant caufam ,

fignum totale rcfpcdu eiufdem,quod integrant
Quod dico de vtraque forma verborum in ej/i
figni pradici , hoc ipfum dico de fpeciebus conlccracis,quia ficut verba (e habcnt infiert ad prs-
^ntiam (acramentdicm
vnum ad
ita
& fpecies
quantum
eiufdem in fa6to,quia deftru<5ta fpc^crinnlntm. cic,deftruitur quiacrgo fignihcatio pradicaSa-
granr
grantnutrimcnturacorporis. Hicfortc inhnuat
Proparti -
illam fententiam^quaedocet per vtramque fpe-
'*'['*''*
ciem maiorem gratiam conferri > fed quidquid

de hoc fit , refolutionem difFercndo in fuum lo-
^"'J^^*
confiruttn
crameti limitaiur ad modumellendi fignatorum

inreipfa , illumque fupponit , tam ex vi inftituîonisjvt
modo fada eft,quim ex finc ideo non

modd naturali eirendi fignatorum, vt
;
abftrahit a
paxtes fimt aftu
vel aptitudinc ciufdem totius^
Quod denorat
etiam fignificatio rememoratiua

facrificij cruenti,quac ineft huic myftcrio,quatenus in (cparatione harum partium ab inuiccm
i:edemptio ^dimpleta fuit > nam nûit fanguis.
Chrifti
vt
efl;
fanguis Chrifti
fignificari
ex vi
vcrborum, quin connotet huncordincmad cor-r

pus.quod integrat modo diô, vel ijucgrauir,
&
cui meft, vei infuit
tionem
(quod dicoproptcr
eius in triduo )
tudincpoteft
neque
a(ftu
(cpara-
neque
e(Ic Chrifti, nifi vt integrat
apti-
corpus
modo diiSVoiquemordinem forma verboriifigniHic eft callx /hnguinit mei,8cc. Ho(

meHm, &c. vbi pronomen poir^ffiuum
denotat ordincm vtriu(quead Chriftum, vt partium inclularum.Significatioctiam myftica ôrporis myftici
quaj in hoc Sacramcnto includit^r
eiindem ordinem intcgritatis denotar,
ficac explicire
eftcorpMs
Tt bcnc Auguftiiius
trit^.],6.in loan. opciiiiecrgo'
*''/"
"*'
cum,faltem denotat fimilitudinem,qu3e in rebus

ipfis causa inftrudtionis habetur ; quod vnum
cft cx motiuis, propter quae in rebus fenfibilibus
inftitutio Sacramcntorum fadta eft , fecundCtm
îc dubitatur, an prastcr fignificationem parîum , fcu diucriarum fpccicrum in hoc Sacra-
modo fumptum
&
trimentum completum corporis con(iftii,non in

cibo tantum, fed in potu fimul ita congruit nutrimentum animz inftituere in iis , quae inte-
corporc cft,quiaexiftentia fanguinis in Sacra?

mento fupponit exift?ntiam eiqs in rc,cum in
SacramentQjion producatur de nouojvt infrk Aiûs probabitur fed adducitur fupponendo exiftentiam naturalem cius , a qua dependet fignificatio facramentalis de fado, quidquid fit de polentia abfoluta fpeftando voluntatem cfficaciam
Pei qu inf fte poilet, auc fqrtc
bdU
Patres, vt fupra difi.\.tjtuft.i, tradatur,& vt plenitudo fpiritualis conuiuij ex integritate conui-
vMc
Subiicit mox congruentiam huius vnitatis

per intcgritatcm cx proportione ad nuttimcnfimilitudinem , quia ficut nutum corporis ,
dcJicendumeft de formaconfecrandi panis in

ita etiam fignificat fanguinem pra6bicc,
fecundum ordinemrei caufata,& caufat vt ia
corpus)
fartHA
hunc ordincra explicat vnitatem Sa-
per
pij corporalis fignificctur.

1
D*^".
mento fit alia fignificatio totalis fimplex , aut

compofita, id eft^complexa,aut incomplcxa. Capreolus docet cflc incomplcxam in toto eUft. 8. Capreolut
tU
j.
cum
Suarcz.
idipfum docet. Scd hacc non cohacommuni fententia prxmifTa, qua ncga-
dHb. in calce
fet
& ad j.
& Suarczy?fif. j.
contra (ecvmdam conclufioncm
contra quintam conclufionem

,
tur vnitas indiuifibilitatis
, fcu incomplexa ia
Sacramento: neque fundaraentum aliquod hu'
sSgnifiemtit
''""/''*<|
poteft
*-
^*'"^'
ius fignificationis totalis incomplexa oftendi
quia neque verba, neque (pccies faciunt
Vnum vnitatecompofitionis in fignificatione,efficacia,materia,aurmodo fignificandi.Neque
illa
^gnificatiu dici potcft pra(5bica , quia nec efFe-
<%um habet diuerfum ab effedtu fignificationis

partium;nihil enim ponitur fubfpeciebu$,auc
conferuatur prjEtcr corpus, &fanguinem primoj
reliqua ad )\xc per concomitantiam.Vnitas ergo
huius fignificationis eft illa,quam iam expiicauiinus ex Do(ftore,'neque alia datur fignificatio ab
illa,qu eft partium (iiuerfa,aut incomplexa
: nepartium coa|e(cit vna, ni(t

rationeproximi fignati , qua refertur ad tcrtium
colafccns ex vtroque fignato.
Supercft alia difficultas in eo , quod fupponit
Do^StoryM/Jrrfjnempc^fanguinem non efle animatum plures enim Theologi fub Pio 1 1. orti
qua;ftione illd,an fanguis extra corpus in triduo
neret vnitus hypoftaticc , contendcbant fangui-
queex
fignificatione
-^tw--
nem efTe animatum

r$a tra^l.j. vt
Syluefter criara inRefr 4- Sjlucfter.
vim atgumcnti
fuftinctet, diftinxit
&
fanguinem nutrimentalem non co(ftum ,

co(aum,& dicit huc fuifTe vnitura, & animatum,
inter
ficut
etiam in animali
eft
animatus ;
Sanguit dtt^
//'*.
quem fequi-
tur Caietanus 5.f>.f.54.4yM. Primam quaftio- Caictan

nem tra(5tauimus in materia de Incarnatione con-
eundem Sylueftrum, & DircAorium Inquifitorum (quorum vtcrquccaufafuit opinandi grauibus Tneol6gis modernis> qnanti^m ad deciira
fionem prastcnfam quxftionis)
& aiios, quas hic
locum non habenr.

Alterum,quod hic Do(5tor afTcrit^cft c6rauni$
&Medicorum,qu.am
etiara docentmoderni:&eadem cft (ententia Do(eotentia Philofophorura,
ftorisi j.<^/?.3.f.i.Alenfi./'.^.92.w.7.D.Thom.is i.p.^fKtft'Vitima,art.i.
ad
j.
& ^.^.tj.ii.art.f.
SMgmitnStfi
*''"'
AlenfFs.
D.Thom.
D.Bonauentura in ^.dift.4,^.4rt.i.j.i.ad z.Richar- ^: ônau.

^^^^^^J"*
dus art. i .<j. z.Gabricl in SHpplemtnto tadem (Uft.<j.x.
Durrtnd.f/?.io.g'.i.Soto^W.<irt.2.&pluresalij,vt Soto.
in }.f.di/p.i6.S\xai,tU/p^\yibidem docet. Vafqncr.
Vafqucz
Probatur
ûarc.
VIII.
Dift.
10
Sanguu
tjt
umtrtmltnm-
Probatur cx Philofopho Uh. 3. de partlhmaniTtuUHm,c. 5.quidocct fanguincm circ materiam

corporis
quod
noii eirct
verum , li fanguis
cllct
viuus aliter,quam in potcntia>qua incorpus mutctur pcr nuttitioaem,quiaalimentum cdalte*
Hinc
rjus narurx a fubtlantia aliti.

Phtlofoph.
Citm omnii
inquit yMUmtntt
lib.z. cap.3.
omni/tfM eMcrementt
coftceptaculum Ûtjuod habere necejfejit, ventujtte qtuifi
vafi fimt fanguinis
piUet faipiinern ejje
animaUlnu
vUimum aUmentMm,Scc. Alimentum autem per mutationcm fubftantialcm conuertitur

in fubdai^tiam alitiifcd hxc conuerfio nunquam
fitnguinetf
fitadeandcm formam,quam habct conucrruui:

quia mhil agit in jS>ifimile ,aHt ^nale ; & omnis
inutatio propric dida fupponit fubiedum in potentia reipcdu formaf ,qus eft tcrmiuus formalis
mutationis, quod perinde fe habet in mutatione
fubftantiali , qua fit per corruptionem prioris
formx,& ex priuatione forms produdx.Si ergo
fanguis ciret animatus , nou poflet conucrci in
fubftantiam aliti ; maximc in opinionc illa, quac
animam,
in codcm
Singuii
*Jl
fr*-
Diftindkio autem Caictani

,
ncque
& Sylucftti
non
ad qua:ftio-
facit
nem Theologicam vUo modo , quia perinde fuvnio hypoftatica fanguinis , fiuc
animatus fi: , fiitc non iit animatus neque alius
locus fanguinis animati dari poteft nifi venx,
in quibus nullaratio cogit,aut apparcnter oftendit cflc partim annnatum , parrim noti animatumjcum idem fitagcns,&: cadcm applicario
eius vni ,
alceri parri perindequeconcurrant
contra hanc fententiam rationes,
authoritates
:
&
&
adducSlaf.
VnitMs nume-
Quantum ad vnitatcm numericam Sacramen-
fumitur ab intericM Eueh- gritatc numerica fpccierum,hic,& nunc propofiriJHt.

tarum per modum vnius conuiuij >vt quidam
volunt fed hacc vnitas non eft proprie dcfumpta
a Sacramentoin ordinc ad primarium fignificati facilis eft
ex
diiftii
rcfolutio
tum , qux
&
magis fpciitat
ad vfum Sacramenti , quam ad ipfum Sacramcntum , quia hxc vniias eft pcr ordinem ad
fumptioncm , qux vna cft , vel plurcs mclius crgo fumitur vnitas iiucgralis numerica
Sacrimenti in ordine ad fpecies confecratas diuerfas ,
vna confecrationc ab eodcm raiuiftro confccratas : quia ficut vna eft alio integr.ilis ; ita 8c vnus tcrminus,modo fupradido.
Quoad fpccies ciufdcm gcncris Sotus ,
LeSintmfM S- dcfma , codcm modo dicunt cftc vnum oumcro
ti,ifLid,f- Sacramcntum.quotquot fimul proponuntur, vel
mt.
fumuntur per modum vnius,quia non requiritur
CtntinHMlio
ad vnitatem numericam continuatio Phy fica.fcd
eft gratia fubfiftens
&
&
mrlti.
faccrent
videtur inconucniens
ad diuerfa numcro
facrificia
quia ficut fpelant 4tm.

etiam ad diuer-
ira
numeroSacramenta, & perdiuerfas confccra, miniftros , in diuerfis loco , & tempore

confi;cratx. Dcindc fccundo proponi in eoidcm
fa
tiones
loco,altari,aut eidem,aut diucrfis fumcndas,
non
pct fc fpedlans ad Sacramentunufcd merc accidentarium,& cxtrinfccum dcpcndcns a foloarcft
bitrio
humano:fed vnitas numerica debct cde ab
aliquo per
inrrinfcco Sacramaici
fc
& non ab
humano,a quo non dcpcndet Sacramen-
arbitrio
tum infieri, aut confirtMri ; vcrbi gratia,aDiacono , qui in vnam pyxidem omns hoftias fimul
, aut plures eidem
fumendas proponucidebetque cadcm vnitas pcrmanentcr conuenire Sacramcnto , ficut & figni-
conferuandas congetcre poteft
.ficatio
ergo uon fundatur in differcncia iS-
fignata,
Terti6,a priori nulla particula ciufdem genc-
ab
cum
aliquid in rationc figni facramentalis,cx eo quod

fimul fint loco, aut fumptionc magis,quam fi ef^
ilineri poreft
II
fecratx
quod
ncc dari plurcs formas fubftantialcs

fuppolKo.aut fubicdo. Deindc Philofpphus UL
.de j4nima,
3 .aepartlbuj animaUumy cap. i j & Uh. 1
dicit {anguine mancrc irriguum pcr vcnas , ficut
aquaper fulcos deriuata,fit alimcntum oleribus,
& herbis. Deinde nullum cft argumcntum, aut
fundamentum , vnde colligatur fanguinem cllc
animatum , quia non nutritur , ncque augctur
more animantium per intus fufccptionem partium , fed p)cr appodtionem more aliorqm li-
i Jtinilio fn- habct fundamcntum

juinit
qu6d hoftix a diuerfis con- Noa fucit ad

vnum numero Sacramentumi vnitatf tit$f-
Contra,fi;querctur
ris
quorum.
ExtlMi-tur
413
I.
tcnet corpus conftitui in viucntc pcr
i VlM-
Quseft.
fu$cit moralis:ficut varij cibi,& fercula per modum vnius conuiuij propofita.faciunt vnum coniuxta hunc modum dicendi plures
uiuium
hoftix in cadcrn pyxidc faciunt vnum numcro,
:
&
doncc difiungantut
nno;aliter,
Ttm. FJII.
difiunda
alia
hoc modo,neque amb^ funt partcs

alicuius tertij, fub quo contineatur primo Chrifcnt difiundba
Nie vniim
loci,MittJiim-
fiionu no f'
eit.
nus,ficut fc habt partcs continuatx ad inuicem:
ergo non faciunt
vnum numero in rationc figni

quod rcquiriturad vnitatcmnumcricam Sacramenci j qux debet dcfumi ab ejji
ipfius, & fignificatione, qua conftituitur.
Quarto, hicmodus vidctur alludcre ad vnitatcra numericam diuerfarum fpccierum.vt corpofacramentalis
ris,& fanguinis
fed malc,vt patet ex didis,quia
illx fpecies diuerfx
ordinanturad aliquid
vnum
quocumque modo cxplicctur,quantum

ad ipfam fignificationcm , & vim ctiam verborum,& confecrationis,& inftitutionis,& finis;&
hoc per fe non ita autem plurcs fpecies ciufdcra
gencris difcontinux , qux mcrc pcr accidens fc
integralc
DiutrJitMi
ittttr
jficiti
AiuirfMS
<^
tMndtm.
habent ad inuiccm
& quxlibct cft totalis in cofignificationem, & nvo& neutra fignificat aliquid
dem generc,quantura ad
dum
fignificandi
quod eft de alterius complemento , aut tertij,

quod ad vtcamquc comparari poflii , vt toium
ad parrcs.
Hiuc reiiciturmodusdicendi tertius in ordi-
ne apud Suarem, fiuc proprius
nempe fpccies
fit
fiue aliorum, SteundM Jin-
cofecratas fiue fimul, fiuc fcorfim
tttttiM,
pofitas clTe vnum
vniratc
numero Sacramcntiun,propccr
Chrifti,qui idcm eft in omnibus & cum
ipfis fpeciebus
componit vnum Sacramentura.
VnitMsJiinA'
ti.
Sed hoc nequit dici , quia alias etiam fpecies diuerfx faccrcnt hoc modo vnum numero Sacramentum hac vnitate , quia quxlibct continec
Chriftum totum : fed hoceft falfum,quia Ecclefia, & Pattcs loquuntur de his tanquam diucrfis,
& ad minimum diuerfitas cft numericaySii^ ditierfis /peciehUifignis tamion,
& non rebus Utent
res exi-
Ken ai em
Jumitmr vnitMs Humirir
profa Scquemix Millx. Deindc dato

etiam quod Chriftus componeret Sacramcntum
nihil iuuat,quia& fpccics faltem inccgrant Sa7Hia,8cc.in
cramcntum , qux diucrfx funt quxcumquc au.tcm diuerfitas fufiicit addifFercntiam faltem nu:
tncricam,
fi
cft inttinfcca
crgo,&c.
Nequcratio oppofitavalct , quia fi Vcrburo TundMmtndiuinum, inquit,afltimeret plures naturas huma- tmm fecundA
Jttttiiia rti/r
nas,non eflcnt plurcs homincs ; fed vnus homo. eitmr.
êfpondetur ncgando. affumptum , vt fuo Iocq CoucrttMfmtdifleruimus
fcd dato anteccd"cntc, ncgatur con-
(bqucntia iotenca
fcojffim.
Scoti optr.
diftribuendg eas
alia diuerfa,intcgrac
ûz longc
M,
rcccdit
3
JlMliMliM. nT-
quia qui mtrMtnr^

dicunt
IV. Sententiarum
Lib.
414
dicunt non niultiplicari concreia firbftantialia,

aiit numcrari in cafu propofito, in'eo fundantur,
qu6dfappofinim,quod vnum eft,foIi!imnumeiratur
&
numerari potcft in concrc<o:ftd hlc
mox vidcbitur)
vt
>
non compctit
ipfi
vnum corpus funms
(ful
nmo paê participa'
dt
mus. Item cx Ambrofio in cap. lo. ad Hebrsos;

habetur capltdo Jn Chrijfd/k coH/ecratJifi.i.yhi
dicitur-vnam
hoftiam
eJTc
Chriftus obrtllit
& non multas, quam
& omncs Saccrdotes ofFcrunt.
Rcfpond6ttir in piimo defignari vnltatem (peciî

repratfchtati ; non aiitctirillam, de quacft
fcrmo.In fccundo loco loquitur Ambrofius firni-
&
litcr refpcbiue
ad plures hoftias,quaE offcrevndt' de conjicrat. dift. x.
bantut in lege veteri

cap.ht
tribtis gradJbus,A\ch
ClemcnSitot holocau-
ofFerenda effc in altari,quot populo poOlnt
fta
&c,
fufficerc,
i fepara-
furrii
&
pirtibus in aftu , quia

/?gnifitatio lacra'"^^^lis diucrfa eft in ipfis : diiicrfa,inquam,nujjj
nicro,
& rcliqua, qua: ad diftindlioncm
cam,tam in
ejjfe
numerirci,quamSacramenti,qu<im cau-
{x,Sc inftftutipnis,per
quam
habet quaelibct par-
totum Chriftum fignificet , &

caiifct gratiam indcpcndcnter ab alia.Neque hoc
Tantum vcrum eft fecundum rigorcm Philofophicumjfed ctiam Thcologicum qua veritas Saticula fcparata, vt
cramenti
& inftiJutionis
magis patcbit explicando

Sacramcnti in tedVo.
i4
Chrifti fpcckatur
vt
infrk cilcntiam huius
Ex diSlis patet ûadruplex dijferentia
& eX'
Sacramemi ad alia,8cc. Quatuor exccllentias huius Sacramenti exponit Dodorj

poftquamenim prarmifit cius definitionem, inCcmparAiio ftitutionem , eiiifquc congruitatcm , ac tandem
ZuchArtftu
vnitatem , fubiuncit cius dignitatem fuper relio
^'
fecunUumdt_
t./.i
ûis Sacramentis ; quac patct ÂT fîw.A^tw/^^cornittem d
cellentia huius
&
vbi dicitur } in facrificiis ,

Sacramcntis nihil eire dignius corporc
fanguinc
Domini.Tridcnt.y?/^7.dc Sacramentis in gcncre,
Jecrat. diji. i.
&
TriJtnt.
can.f. Si
ta ita
ejuis^
ejfe
incâir, dixerit
htcjeptem Sacramen-
paria,vt nulia ratione aliudjit
inter Ji
Qui potifllmijm Canon

proptcr EHchariftiam;idc6que Mar-
alio digniusyonathemajit.
intclligitur
ginator refte citat praedidum
Hsc eadem
tur,
I
Canonem
Nihil.
praftantia ex didis in initio colligi-
cimque pluribus
J. fignificat
nam
crofanûm appcllat
epithctis
Concilium
fcfT
diuinum , mirabil* ,Jay
cap. i.
Chriftum in hoc Sa-
cap.
:
cramento memoriam fecijfe Jiumtm mirahilium ; Sc

velut fui amoris diuitias cfFudifte
eap. 5. fu:
pereffert ipfumreliquis,qu6d ipfam in fefandi-
tatem contineat
reliqua
autem vim tantiim
fandificandi.
Hancautem dignitatem
2-
Primum
tnae
Do<ftor ad quatuor
eft:qu6d in fignificando
non ponentibus
dari effcdkum Sacramenti
obicem ; &quantum ad continentiam virtualem

icmper cflc infallibilem:dc quo modo fignificandi plura dida funt dift.i.ejudft.i.& dift.^.de Baptifmo Flrginis , ejuiifl. 6. & in hac acccptione non cft
comparatio pra:fcns , fed quantiira ad vcritatcm
prafticam in atu fecundo , qua Sacramentum
<:oniungitur cum fuo cffedu in re ipfa , quam
ctiam attingit Concilium in dicbis Canonibus.
Sumendo veritatem hoc modo, quantiim ad certitudincmadus fccundi , cxcedit Euchariftia, ex
non
rationc pracmifla vniucrfaliter loqucndo ;
in cafu,
circumftantiis determinatis,in quibus
&
&
Sacramentum,non ha-
bet impedimentum,aut difpofltionem,

rrahi poflet,& a
qus
fub-
qua dependet cx parte fufcipien-
&
Confirmatio
quibus fempcr forma cft vcrax in
acliulecundo , quia nuilaeftdifpofitio rcquifita
in illis ad veritatcm effedus; in reliquis tamen
fufcipientibusadultis, ficut reliqua Sacramenta
tis,
qualiter (e habet Baptifmus,
infantum
in
fubiedum ,
verifiCantur circa
a cuius confcnfu,
difpofitione, aut ftatu dependcnt

ler alibero eius arbitrio,per
difponat
fe
ad gratiam
& confcquen-
>
quod
veraciffi-
^J"J^j'fgUibili.
& effe<flum facramcnta-
Sacramenti ex obice diflenfus

parte cx obicc peccati.
vel cotus
vel in
Sacramcntum autcm Euchariftis , & forma

tam vcrbalis tranficns , quam realis permanens,non verificantur circa hominem, aut fufcipicntem ideoque non dcpendet ab eius difpofitione fallibili.Inter caufas 3Utem,& figna praiticius,
ca ilIudeftccrtius,quodminus fufpendi poteft

a fuoeffc(Stu;vnde Baptifmus infantis eftcertior
in a6tu fecundo, quam adulti peccatoris quoad
effcdtum gratiacex hac rationc:ergo,&c. Hic au-
tem gradus
certitudinis inEuchariftia
prz
reli-
quis fumitur per ordinem ad gratiam fubfiften-
tcm , & non ad gratiam

quoad hanc ficut dignius
fan^tificantera
eft
quia
Sacramentum , ita
&
conucnit vt maiori difpofitione fumatur ,

ab
, idcoque in hac parte non
habet maiorcm ccrtitudinem.
exiftcntibus in gratia
Sccundus gradus cxcellentiac eft,qu6d hoc Sa26

cramentum rcaliter contineat fuum ngnificatum, SecSduf gr*alia ver6 non realiter,fcd in virtute tantum & ef- ''**. '""^*^*'*"{iczcii:Txidcnt.Ccff.i}.czp. i.Communeûidem Eu- "* 1
chariftia cttm cateris
&
Sacramemis JymbolMm
ejfe
rei Trident
inuifibilis gratiAformamvifihilem;verum il-
lud in ea excellens , &fingulare reperitur, cjuod reliqua

citm ifuis
illis
vtitur ; at in Euchariftia ipfi JanUitatis
tis
Suacez.
Sacramcnta. Suarcz difp. )9.fei.i.hoc ait fa" modo intclligcndum eire , quia reliquorum
fter;& ad quam,verbis allatisialludit Concjlium.
VeeUratnr.
Sacramcntorum forms funt infallibilcs in fignificando,co modo,quo fignificant:fcd no eft quod

fcrupulum moueat;hunc cnim gradum ccrtitudi-
Dodor, & diffcrentiam ipfam , quam
fis,& verbis allegatis Concilij,in quibus quartus
^y^^
forû*nd(t.
lcm, aut fufceptioncm Sacramcnti, quodque obftarc poteft, inde aliquando fubtrahitur effcftus
Sacramenta tum primum Jan&ijicandi vim habent,

fit
Veritns
"*
confentiat,vel
Authoramevjtmeft,
nis probat
Viritat Im
''TnAcnx..JeJf.'j.aeSacramentisingenere,can.6.Qr 7- '^'t /*""

"''"*' **
nCTnpe quantiim eft cx partc Sacramenti,
for-
mum,Iocutioeftcomparatiua,&refpe(aiue ad
tnjgn,fican
A*'!/^
*^'" '
facri,
capita reuocat.
ngn,tseiu4
*'"
&c.
fubiciSbum, cui applicatur
piccndum crgo hahc vnitateht
vîUatnnmt'
/>.
autem nunquam ca-
&
Sccund6,quod adiicitex i.Corinth.io. Om-
&
*lHmtndl''""
iftud
Primum mcmbrum quod attingit verit^tem

formx facramcntalis in aliis Sacramentis, quantum ad adtum primum & fecundum fignificat
nes
m p/-
retjitofignato,
tota ratio numccata Sacramenti.
riea
non habint ejfeclum fuumf^natum propter
ejUandoijHe
indijpojitionem Jitjcipiemis
Chriftus, vt coTitcntus fub fpecicbos,1iotriift'Sa-
j.adCor.io.
Clemcn.
cramentum, fctj fignum facramentale-i fed fignatum;<ignum autcm eft,q|uod numeratur. Deihde
demus Chdftum integrare Sacramfentum,(quod
faifum cft
Ambtof.
adiungit pra:fatus Authorexprcfllt V^//<i,inquir,

Sacramenta veracia Jitnt , (ûantum tjl ex fe ,tatnen SluMEter een.,
Sicc feff.etiam y.de
ingenere can.6. 7. 8. tribuit illum
Sacramen-
modum con-
tinendi fancbitatcm Sacramentis:& patet cx dcfinitione Sacramcnti in generc,quam tradit Magi-
Tertius gradus
& quartus patct
cx praEmif-
gradus
VI 11. Quxa.
Dift
ptrmtt-
E/f
TM.
gradds exponinir. Subiungic autem Doftor congrnicacem : vnde Sacramcncum fic permanens:
quia nempe iuxra promiflioncm Chrifti Vohif-
trimonialis, quifemper
cumfiim vffue Md cmjummationem pKuU-.con^ruum

crgo fuir, vtpermanenciacius dcnocarccurfigno
gnum eft
facramcncali, 8c vifibili,ciim ipfc fecundiim
dom nacuralcm
tris
mo-
dexccram Pavcncurus fuo tcmpore in forraa vifibili ad

cfTcndi fcdcat ad
iudicium.
17
Ncgat
prarterea
eJfrntlM eiut
dcbiia difpofitione faîs conferaturgracia.fed
ntnfpeS*t.
magis in fumptione , quia fignificat nutritionem

fpiritualem. An autem conficicnti Sacramentum
detur gratia pr^cisc, qui conficicns eft , ex operc
opcrato an cx operc opcrantis , non determinat
hic ad veritatcm autcm didi fuffidr.vt cx operc
opcrantis conferatur gratia Sacerdoci , inquan:
tum conficit Sacramcntum prxcisc quia Sacramcnta non habcnt cfFcdtum ex opere opcrato,nifi
,
jfetrant rtci-
fitirtim.
inquantiim appHcantur fubicdo,in quoeft vfus

ipforum Sacramentorum. An aotcmconferatur
gratiaeidem, inquantum cft facrificans , id eft,
conficicns,& ofFcrcns facrificium ex opcrc opcrato , dependct ab cfFcftu Euchariftijc , qua eft facrificium.Pro nuncreferatur in
poncndo non dari
nifi
fuum locum,fup, & non im-
impetratotic
mediatc gratiamfandtificantcm pcr facrificium:

quia darc gratiam fandlificantcm immediatc,&
ex opcrc operato fpedat tantum ad Sacramenta,
quz ad (anAificationcm hominis primari6 funt
inftiruta:facrificium vero
adcultum Dei.
&
&
quo confiftat Sacfamcntum in

quod folum fupercft cxplicandumin hac
chariftiz docet,in
:
&
quarftionctnam reliqua patcnt ex diftis hic

in
difi.i.(ptdft.^.& 5. dcefhcacia Sacramenti in geiiere.Antcquam autcm probcmus fententiamDodloris.expedir proponcre aliorum fcntcntias,^ if:
quedifcutcre.
z8
Prima rcfcrtur dicere Sacramcntum
Contruurf
de efftnti
Scr*menti
in riSo.
Trimm
ofini
riiititm.
confiftc-
re in ipfagratia inuifibili.id cft.Chriftum vt pra:-
fentem ellcSacramentum hanc imponit Sotus

VValdenfi tom.i. ie SMram. cap.ii. quam tamcn
nondefendicfi tc&e infpiciatur,vt bcnc notauit
Vafquez, ncquc (iibfiftit , quia ex communi Pa:
trum,& Thcologorum , Sacramcntum debet
f{-
ni.
ImpMgnMi
tpi-
fed nunc cde, ficut dicitur qu6d Euchariftia manet faftaconfecratJone crgo talis cxiftentia for:
ma; confecrationis non fufncit,vt dicatur Euchariftia nunc cflc.quantum ad rationemSacramenti fcnfibilem,
pcrmanentem. Ncquc inftantia
allata facit ad propofitum, quia confcnfus prxtc-
&
non recradatus manet in habitu , & in vinquod inducit ex lcge , nequc aliccr dicicur
manere in feipfo,fcd in cfFcdu: fic cciam rcliqua
omnia Sacramcnca^qus in vfu confiftunc,mannt
eciam in fuo efFedu,quamdiu cfFcdlus manec fcd
ritus
culo
& rcliquis docet
Tridcnt.y?;^!
cap, j. in
j.
Sacramenti
vulgarem,& i Magiftro traditam.

Sccunda fcntentiacft, efTcntiam Sacramcnti
confiftcrc in fola forma vcrbali confecrationis:
tribuitur Marfilio in 4. epufl.i. art.i.& tpufl.
&D.Thomin
hac diftindionc^M/?.i.
ttrt. i.Hxc ctiam non fubfiftit loqucndo dc forma
conftitutiua Sacramcnti,quia cx communi Theologorum ,
Tridcnt.loco citato , Sacramcntum
&
hoc
eft
permancns;&
totafijfto
j.de ipfo vc ali-
icns
vel totafimul,
fi
eft
permanens, vt cft Eu-
chariftia.
Dices, forma Baptifmi dicitur cfTc, quando

ctiam proferuntur vltima vcrba cius,& continuari ipatcriar,quamuis matcria non fit hic ,
nunc
&
diu manct aliqua pars Sacramemi , dicitur ipfum

Sacramentum eflc: ergo fimilitcr in propofito
fufficit , quod fpccies mancant quamuis formii
prsccflcrit, ad hoc vt dicatur ipfa forma mancre,
vcl ccrte Sacramentum manerc confiftcns ex forma. Contra, ad exiftentiam fuccefriui fufficit , vt
;
aliqua cius parscxiftat, quiaaliter cxiftcrencquic.vt cft Sacramcncum,quod eft in vfu cantiim,
& quod componitur cx
fucccfKuis
tanquam par-
fpecicbus confccratis; ficut confenfus prxtcritus
manct
in dormicntc> vcrbi qrati5,coHfenfus
ma-
Exijlenti
futcejfiui.
&
tcs fimul exiftat
ergo nequit confifterc in aliquo
Exlftcnti
fermMtneit.
tanquam formali totali conftituente,

nequctanquam partialitcrconftituente:quia fncccfliuum, & pcrraancns ncqueunt vnum compo-
fucccflluo
ncrc in
ejfe
permanentis,aut fucccfliui , rcaquia ncqueunt fimulelTe , aut fiquod requiritur ad fignum pradi-
figni
fund.-imcnta huius opinionis.
Obiicies prim6,Florentinum in Decrcto vnio, vbi dicit Sacramcntum in gencrc pcrfici cx
nis
5
tieffonfio
mU
tribus, rcbus,vt matcriaivcrbis.vt
Mrgumcnt.
fona miniftri intendcntis faccrc,
i.fnt.
forma,& pcrquod facit Ec-
Refpondetur, vt didum cft Sft.ûjtufl.l.&c

forfufius ibidcm cxplicatum eft,materiam
mam fumi fccundam proportioncm , non fecund6m rigorem. Ad propofitum fumiturfor- Ad
ma,vt comprehcndit tam cfFe^Sliuam quam conclcfia.
&
&
primtim.
dcfinicionem Baptifmi cradicam a Magiftro,&

dcfinicioncm Confirmaiionis<6}?.7.fi^.i. Form'a vcrbalis Euchariftia: fe habct , vt cfFcdiua
in cfFcdlu, in ipfis
Imfugnatii.
tibus,matcria fcilicct & forma, inter quas fiifficit

cominuatio moralis , ficut integrant vnum tant^m morale ,
cx inftituto : fcd Euchariftia cft
pcrmancns crgo cxigit vt fccundum omncs par-
mancre moraliter tanquam
Refptnfie.
,& quam-
ftitutiuam,quam etiam dctcrminatiuam pcr modum circumftantia:tantum,& fundamcnti fignificationis facramcntalis , prout cxplicat Doilor
txifitnti tf.
illanon cft exiftentiaSacramenti,qua: requiritur feaHl.

ad vfum,& applicationem,& efficaciam eius, fed
exiftcntiarealiseius , &fucccfliua, fi efttranf-
ergo ncquit confticui pcr vcrba,qu2 tranfcunt,fala proiationc,& remanente S.icramcnto.Dicc$ formam
cft,agit, .ficut &cfiffi
Exiflenti*
eauft noneft
mul caufare ,
cum:quod amplius declarabitur ccfpondcndo ad
quid pcrmancns
Hlfitnfil.
cfFc(ius, ExifientiM
motjlie
nin
rumpto:quod de Euchariftia tanquam commune
6.art.i.
feeundA
corum
nempegratia,vclcharadcr:fed hoc cftfalluni(lotorfliruit fiqnendo decxiftemiaearum facramcntali)& a nc- gnum fenjimine adhuc receptum ; alias vcrimi eftct diccrc, bilt.
qu6d Baptifmus non fit tranfiens, aut tranfadus,
lis,&'fenfibilis,
prin<ipio, applicansei definitioncm
Suimd*
, feu fenfibilis figni ,qua fiergo non fufficit talis exiftentia formc ad conftituendum Sacramentum fenfibile
pcnnanens.
Confirmatur, quiaabfolutio prarterita facra- Cir^rmsin.
mcntalis,& formaBaptifmi collati ficetiam pof:
rcnfibilc,per fe loqucndodeSacramcntoftridbc
fibi
19
eftc
Refli.-a.
fica,& facramentalis
phyficc,fcd anteccflit, vcl fubfcquitur
Haec litera, ficnt

refponfio ad argument.i,ad
ad primum , fccundum,
Tcrtium,cum intcrrogatidneduplici incidenter fubiunda , & refponfione ad vtramquc. Itera dcfinicio pracmifTa Eurefco
manere dicitur. Contra,

moralis rantum cxiftcntia non eft cxiftentia phy-
fcnt dici exiftcre,quia perfcucrat
Doftor hic confccrationcm

Confttrtui*.
Sacramcnti , aut fumptioncm eiuspcrtincrcad
Smffr vfm
cllentiam Sacramcnti , quamuis in vtrifquccum
tTMmtnti, *d
Cjntitnde ci-
415
I.
lucmede
hêi
fcrrra,
'Eutbnrlftit,.
IV. Sententiarum
Lib.
4i6
&conucrfiua cft panis & vini in coipus, & fanguincm.non vero vtconftitutiua:vnde idcm C6cilium dc hocSacrameto:Frw,inquir, ^/w 5<r,
Ttrmaefief.
feaiuo huim cramenti fnnt verba Saluatoris,
Saertim.
fntntHt
ptu
nam ipfirum
tjfut
boc conficit Sacra-
vinttte /itliliantia panis in cor-
conuertuntur,
&fiii:fiantia vini in fianguinem
&c.Forraa ergo fumitur fecundum caufalitatcm,

vr cfFediuacft Sacramcnti itaetiam Ambrofius
:
Sacram.&c TTidcnx.fijfi ^.cap.^. Sed cap.^.

docet noftram fcntentiam ftatuens difFcrcntiam
inter hoc,& reliqua Sacramenta in co, quod reliqua habcant vim fanvtificandi rantum in vfu
lib.^.de
hoc autem contineat ipfam fanftitatcm , feu auHoe Scr- thorem cius in ejfe,S>C ante vfum ereo oportet id
mentnmconi
r jtl-j
_ c
ciuod continet hanclancntatem permodum ba. r
tiejje , quod nequit dici de
pcrmanerem
cramcnti,
i^temperm*vtnter.
forma confecrationis , quae perinde eft in vfu
:
&
reliqua Sacramenta. Patet

tranfcunte, ficut
aJiis locutionibusjquibus dicit adorari,
ctiam ex
, defcrri , in proceffionibus, &c. quac nequeunt intelligi deconftituto pcr formam tranfcuntcm,nequc vt tota ratione Sacramenti, ncque
fcruari
& eftectus , fcu (ignum,

iignatum nequcunt complerc eandcm fationem (igni fenfibilis,& facramcr.talis , vt contra
ahos dicetur.
Obiiciesfccund6,il!udeftSacramcntum,quod
cft /jgnum fcu cfFcftiuum fui fign.ui , fed hoc
tantum competit formx verbali ,&nonfpccicvt parte eius:quia caufa,
&
j I
Serunii biteiio.
bus,quae
non efficiunt Sacramcntum,
rem
aut
cramentf,quateft praefentiafacramentalis
Sa-
crgo,
^f^ Rc(pondcturJiegandoMinorem, quiafpeDei habcnt virtutcmconferuatiuam fui fignati praEfentis : ram'
'^tfff^fio.
cies confccrat* pcr afliftcntiam
diu cnim
Sfeeits efe-
manccqunmdiu
fpecies conferuantur
autcm confcruatiua rcad idcm cenus , ad quod reducitur confe"/-
finc corruptionc; virtus
Hiue emfer.
di,citur
u*tCbri/lum
CC
r
cratuia,& conuerliua ; ex efhcacia ergoconfecrainSaeramete
tionis per affiftentiam Dei fit ptjefens Chriftus
.
fiib
fpecicbus
ex cfficacia fpecicrum cum
cadcm
afnftentiaconfcruatur prxfens;& fic fpecics fuot

fignum efficax continuatae praffentia.
Contra,eadem eft efficacia hinc inde , & idem
modus caufandi pcr fignum fcnfibilc , & idem
Hcblic,
modus
ba
fignificandi praefcntix Chrifti
quia vcr-
fignificant prafticc pra:fcntiam Chrifti
&
chrijlm
feca,circa
quam
pcrficitur in matcriacxtrin-
pcr folam conuerfioncm cius in
terminum ad cjuem & non applicatur ad aliquod Sf*" txclafubiedum humanum fandkificandum per vfum *'""'' Z*'''^'*
,
quam,&
fcnfibilcm,applicari pofte adcfic(5tum
fandificationis pcr gratiam

aliis
Sacramcntis',
qux funt
&
vt contingit in
in vfu
& fccundiitn
rationem formalcm applicantur perfonx, in qua

caulanr fandlitatcm hoc nequit conucnirc forvnx vcrbali Euchariftiac ; ideoque nequit cflc, aut
fpcd:.uc ad cônftitutioncm ipfius Euchariftiae,
qu^ Sacramentum eft,& in ejfe Sacramenti applicabilead vfum fanftificationis. Signiun itaque
pra(Sticum , quod conftituit facramentum cx ratione fua, dcbct cfTc applicabilc ad cfFc(ûm fanAificationis^camqucpofie caufare, vtproximc
applicatur;hoc,inquam, nequit conuenire formx
vcrborum , neque ex vi fermonis , qui corapletur
circa matcriam cxtrinfecam homini fanilificando,neque ad modum,quo hoc Sacramcntum fanftificat per modum nutrimenti continentis cibum,& potum ex quofequitur principale intentum contra prxmilFam fcntentiam, Et rcfpondc:
tur obie(Stioni,quia licct cactcra conucniant,dccft
hocquodad
fignificationcm facramcntalcm exigitur,& conftitutioncm Sacramenti.

Merito crgo Dodtor afterit in litcra , %.Vltima
Scc vfum formx vcrbalis efle viam ad

Sacramcntum,non facramentum ipfum , aut ali-
differentia,
quid conftitutiuum cius:qucmfcquitur Gabricl,

Sotus,Vafquez infra citandus.
Hunc tamen modum non approbat Suarez,
* z
quiaefteviam ad Sacramcntum magis compctit TomiejlvU
ipfi confecrationi,quam formx fed refpondctur '"^ Saeraquando Dodtor dicit formam cfFc viam ad Sacra- '"""""'
mentum,comprchendit ipfam confecrarionem,&
prolarioncm formJt ; loquitur enim dc forma,vt
:
cft in
vfu,prout loquitur Tridcntiîum, &cxteri
Do(ftorcs de aliis Sacramentis per difFtrentiam
ad hoc Sacramentum, quod illa vt funt in vfu habeant vim fandtificandijvfus autem ille , quia cft
a(3:ionis re(Stc
difpofitio ad
Refpondctur negando confequcntiam ad an, vt pcrmanenter
sccedens refpondctur Chriftum
cft,ex inftitutionc pcculiari
meriti efle fignatum facramentale

finis intrinfccus inftitutionis
huius Sacraquia ill^cft
& vfus ipfius Sa-
cramcnti.Hanc autem praefentiam habct per fpe, qu funt fignum pra,dlicum modo
didbo,&vlteriiis dcmonftratinum pra-fentis.quod
modc
via in terminum,quia eft difpofitio nccef-
f^tans ex
paô Dei ad terminum
cûfa principali phyfice
vt ponatura
ad difFcrentiam autem
poteft dici via in
tcrminum
ipfum , confc6tio Sacramcnti
&
ficut
confccratio Euchariftix , quod noqtollit aSacramento , aut a forma confccrationis caufalitatem ipfi competcntcm in genere inftrugienti:
non loquitur ergo Do(5tor dc fotma

tc
& quafi in
adu primo
abfolufcd dc vfu forms.
RefpondetcrgoipfcSuaiezpotiias
&
dici
debe-
cies tantijm
rceftcformam extrinfccam,
requiritur ad
cramcnti:fed hacc rcfponfio.vt iam annotauimus,

no.nfacitad propofitum difficaltatis, quiaDo-
omncm vfum
Supponunt autem
confecrationcm
mcntorumdebct
huius Sacramcnti.
ipfampjiaefentiarn
in/mpcr
&^ verba, quia confcdtio Sacrafieri
ex comm,uni inftiuitionc,
effintia
&
cramcntum,quam
ipfa verba.
vtrbtrum nb
rn.
r
c
Sacramcnti, ncquit conliitere
ratio rormaiis Sacramentijdc cuius efTentiacft^vt poflit fandtificarc,& darefalutem,dum cft
(ccundiim eandem
rationem formalem fuam conftitutiuam ; fui, in-
crgo non eft maior ratio , cur dicatur fpecies Sa-
ihnaiumpL P^^^^fi^
vfnnttu,
qux
fucc^fliuus per fluxum,& motum,appellatur com-
vt
Sacramcntum tum etiam,quia in
eft
abfcntiam panis,& vini pcrconuerfionem eorum

feparationem etiam fpecicin corpus Chrifti,
rum:ncque fpecies funt fignum pr.-Efentia: Chrifti,nifi quaconnotant vcrba,per qusc l^t prxfcns:
&
êfponfio.
permancns
confccratione,
efficicntem Sa-
'''/;'?*
^''"-
*^'"*"*^'
dor^s loquuntur de forma , vt eft in vfu coDfecrandi,fcu vt annexa cft ipfa confecratio, qus eft
cfficientia
Sacramcnti , vel Sacramentum
infieri,
& lcgc.pcr miniftros vifibiles Ecclefi^jCorumquc
& tcrminatur ad Sacramentum in <;^ ,de qua ef-
verba,tum qua SacratTicntum eft^tum qua
ficientia quxrunt, an fit fignificatio pra(5tica facramcntalis.fcupermodumSacramenti.Rcfpon- ^teunta ftder fccund6,qu6d fit a(Stio facrificandi , feu con- *"''"" "'-
cium
facrifi-
eft.
&
Harc autcm confecratio , quiaeft in vfu ,

, nequit cHc proportionata inftitutioni
tranfiens
particulari
& yfui huius Sacramcnti
tum quia
fe(5tiofacrificij
incultumDei:verumlicctfitboc
verum:non
tamcn adjEquatsiconfideratio
cft
rci,
ûia
'"*''
qina non fulum inHitucum eft hoc pcr modnm

facrificij.fcd ctiam Sacramcnti.qui luni diucrfac
rationcs,vt cadunt fub intencionc ,
inftitutionc Dci crgo (icut verbacon(ecrationis ordinata
funtjvt cadunt fub intentione Dci indituentis facriricium ad offctendum facriEcium prdximc;
ita ctiam vt cadunt fub intentione Dei inftitucntis Sacramcntum, cadcm vcrba ordinantur ad
conficicndum Sacramcntum. Confcqucntia patct, quia licct ill intcntioncs refpiciant eandcm
&
diutrfet fintt
a(jHmflHm
fHfftnit
tterfiu
dl'
matcriam,non confunduntur,nequc fubordinaninuicem,& rcfpiciunt diucrfos fines:crgo

forma, vteftmcdium refpcctu vtriufquc, a:quc
primo ctiam ordinatur ad vtrumquc fincm ;
non pcr aliquam fubordinationcm , qua primo
itm- tur fibi
tiiatt.
&
ad vnum, fecundo ad alterum ordinarctur , qua/i

fecundario intentum,quia intcr media,qux funt
ad fincm cx fola voluntatc inftitucntis , nulla cft

fubordinacio,quando intcr ipfos fines, atquc in-
non cft talis fubordinatio.

In propoiito autcm non idco eft Sacramen-
tcntioncs
^tmflnm.
vctborum;aliam inftô effe-fic vt eft Sacraracntum permancns

iic forma eius funt fpecies:& in reipfa non crit difFcrentia ,& ad rationem fuperiusdatam,qua negatur conlecratio cUc
/ignum facramcntale, quia nempe non potcft applicariad canfandam gratiam proximc rcfpondctur , quod proximc caufat gtatiam fubfiftcntcm, remote vcr6 gratiam fan6lificantcm;co mod6,quo aliquidocent charadcicmcaularcgratiam Sacramcnti , cuiuscft, recedcmc fidione.
Quod fufficit ad cfficaciam ipfius Sa^ramcnti
faiuandam , etiatn in ordinc ad cfFcdum gratiz
in co cafu.
:
Tertia fcntentia principalis eft,eflcntiam huiusSacramcntieirc compofitam ex fpccicbus ,

fanguine ac corpore Chrifti , ac proindc corpus
&
confidcrando voJunt-
ajiam includerct,qualis eft ratio facrificij

cramcnti,& vtriufquc confedio.
& Sa-
Prxfatus autem author vidctur in co vim faccre,qu6d facrificium in vfu confiftat,SacramenfaerijiciM , t^

tum vero fit pcrmancns fed hxc confideratio
SMtrtmttttii.
non cft plena huius myfterij, quia poteftas ordinis in miniftro ad vtrumque conficicndum ordinatur,& materia,& forma,& inftitutio vtrum-
3J
laehmifiiM,
&
quc etiam rcfpicit fi cnim confccratio haberct

tantiim vim oblationis , non rcdc diccrctur pa:
nis,& vinjiim clTe matcria Sacramcntf,prout Concilia,Patrcs,& Doftorcs a(Tcrunt,quod indubitabilc cft.Diccndum crgo,qu6d ficut ad facrificium
ttivtrumqtu
cxigitur confccratio,tam corporis, quim fanguiwdaMUiir.
nis fcorfim,cx vi vcrborum, ad fignificandum fa-
crificium cruentum
inquo immolatus
cft
Chri-
feparationem fanguinis i fuo (acracu corporc;ita ctiam non miniis id rcquiri ad Saftus
pcr
cramcntum
quod inftitutum
eft
pcr
modum
complcti mitrimenti,& conuiuij ex cibo,& potu,

vt corpus fub fpccie panis pcr modum cibi, dnguis fub fpccic vini potabilis fcorfim fumcrcntnr,
&
&
conficcrcntur
communitcr Patres
quod & Tridcntinum,

ac Dodores ftatuunt,
explicantes matcriam,formam,inftitutionem,
fi-
nem , & congruentiam inftitutionis bcnc crgo

Dodor cum rcliquis docct confccrationem cfTe
;
Bonaucntura in cx- D.BonaaCb
qiu^-iMn.\.qtutftiMnciiU nd 1.
pofitionc litcrs Magiftri,Caprcolus

ctc
quia hxc fententia inuenta

,
vt
non re-
fed
Capreola
modernis
cft a
quafdam Patrum locutiones
fal-
uent,qua:compofitionem denotant intcr fpecies,

rcs fubftratas , cx quibus etiam hzc fententia
ab ipfis probatur eam tenct Alanus lib.ije - Alanuf.
chariîti,cap.i.^.(!r ^. citatur Ciaudius Sanftcs, Claudius.
fed nequc cxprcfsc videtur eius opinionis quam
tamen docent ex profcfTa Suarcz diff>.îfei.$.Sc Suaxez.
:
Vafquez dijjt.i 67.c/tp.j.

Contra hanc fcntcntiam prim6
Vafquct.
,
definitio Sa-
cramentiy&pniiaffignatarcpugnat Chrifto, vtcft

fub fpcciebus:crgo nequit intcgrarcaut compo-
Jmfngntitm
frtdiSMftitt^
nere rationem huius Sacramenti in redo. Anteccdens patct,quia Sacramentum eft res fenfibilis
per Ce,vt Mft.i.tputfi.i. iuxta communem dodlri- Chriflm lun
nam,&dcfinitionem traditam conftat
quxcft
fitSat d co'
fiitutionem
ctiam Tridcniini fcfTi 3. cap.8. cotntminey inquit, SturAmenti

,
hoc ejmdem efl/inSHffimti Etuhtsrifii* cttrn ctaens Sa- quk Sacracramentis/ymholtmejfeirifacrtt
&
tnulfibilis gratit.
mentitm tf.
formam vijibilemyt/eritm illud in ea exctllens , (irfingM^

Ure reperitur , tpud retiûa Sacramenta tunc prinmm
fannificandivim habent,citm
tjuis itlis
vtititr,atinEM-
charisiiaipfe fanHitatis atahorante vfiim
fra
Etfemper
eft.
Et in-
hacfides in Ecclefia 'Dti fmtftatim
poft confecraiionemventmDoTmnicorptu
vertoncjue
eiiufanguinem,fid>panis,& vinijpecie, vnactmipfitu
a(iima,& diuinitate exifiere,8cc.
Ex quibus probatur antecedens , eêfymboltim

etteformam vifibilemgrtttiti irmifi>iUs,in
quibus confiftitdcfinitio Sacramcnti , cft com-
reifaCTA, 8c
munc EuchariftijE,cum
aliis
Sacramcntis:at aliis
hoc compctit rationc matcriat , & formx vcrbalis ,

qua funt figna fenfibilia diftinta a fuo fi-
&
&
&
: crgo
Euchariftis codcm modo ,
graduconucniunt. Probatur confequcntia,quia
gnificaro
gratix inuifibilis
cuius forma vifibilis eft Eo"
chariftia
res facrarfuius cft
Chriftus
vt prxfens eft
Differintt
EuchMriJli
at
Mliif Stk'
trMnietuit,
fymbolum , cft ipfc

cnim Conci-
loquitur
lium de Euchariftia , vt eft Sacramannm fubdftens *

pennanentcr includens fuum fignatmn
facrum,& gratiam inuifibilcm ante vfum, in quo
diftinguiturab aliis Sacramenris,qux in vfu tantum continent virtutem fankificandi,vt patet ei
vcrbis fcquentibus, in quibus hxc differcntia Signum ,fem
tantiim ponitur , tanquam particularis huius Sa- feimM diflinfUIIHr M ncramenti abaliis: fcdhzc,ideft,fymbolum,& fynMtM.
&
viam ad Sacraraentum.
PofTunt cxtrema hxc conciliari commode.diccndo Euchariftiam habercduplicem rationem,
forma vifibilisdiftinguunturenprefse aConcilio,& necc(1ari6'diftineucnda funt i gratia ,

rc
alizmiBfieriydc ficconftitui inrrinfcc^ per for-
fyiYibolum,autforroavifibiUsraiipfius
frincifalit
frtftnitur.
&
54
Ttriia efinit
Chrifti pcrtinere ad conftitutioncm Sacramcnti

in reflo. Citatur pro hac D.Thomasi Af <i{/?. D.Tliom.
iiquiscmatcquum , & ad arandum, & ad ve(fluram , vtrumquc fincm per fc primo intendens , cmptio , & commutatio pccuniacnon
magis primo ordinatur ad arationem , quam ad
ve(5turam;adjvtrumquc autcm xquc prim6,& pct
diucrfas intcntioncs non fubordinatas ordinatur,
quarum quarlibct indcpendcntcr ab altcra , fufficeret ad commutatipncm , & dctcrminarct facicndam fimpliciter : quia fufficit diucrfa,& non
fubordinata proponio mcdij ad vtrumquc finem,
vt eligatur diuersa ordinatione ad vtrumquc ita
tcm Dei cx modo noftro concipicndi.vt tranfit in

diuerfa obicda , vcl in idcm fccnndiim diucrfas
rationcs non fubordinatas, ncquc formalitcr fibi
inuicem communicantcs , quafi vna formalitcr
&
fcriptoribus
in propofito contingit
417
mam
tum Euchariftia,quia eftfacrificium,aut ccontra,

icd arquc primo vtraquc rario rntenditur : ficut
Cttffttrtitio
Qu^ft. I
VIII.
Dift.
&
inuifibili
quiaChriftus in Euchariftia aon cfl

>
ncque
iotcgrai;
. .
IV. Sententiarum
Lib.
4i8
incegrat tale
fymbolum
ficut
nec vnum corrcla-
tiuorura cft de conftitutionc , aut integritare intrinfeca fui corrclatiui,ergo Concilium loquirur
dc ipfis fpeciebus pracisc, diftingucns fignatum,
&
fignum pcrmanens, formam vifibilcm,& gratiam inuifibilem a fe inuicem,ficut in aliis Sacratnentis diftinguuiltur.
ftum eftex Concilij ycihis: At
in Eucharislia, in-
qak Jp/i/aniiitdtu author antevjitnf efi,icc. nempe

fymbolo gratia inuifibilis in forma
permanentcr fcilicet,
non vero in virtute tantum,& in vfu,ficut in aliis
,
vifibili realiterjformaliter,
Sacramcniis.Sed refpondent aduerfarij
cflc
Chri-
&
Stnfut
7Vi
Jttifini
v*
'"*''
ftum in uchariftia,ficuc pars cft in ?oto ,

anima in homine.
Concra , hxc interpretatio arguit Conciliurn
de proceflu acquiuoco , & vitiofo, & tollit cQmiparacioncm Euchariftiae ad alia Sacramenta inUitutam,fecundum quod conueniunt:coraparantur cnim ad inuiccm , & qua fignum funt , & in
modo quQ contincnt fua fignincata (acra fecundum conuenienciam, & differenti^m afllgnatam,
,
&dicit inEuchariftia contineri Chriftum ante

vfum. Intelligit ergo per modum fignaci pratfcntis,& demonftraci
cramcntis,
quod non competif
quam prxfenciamin
Sa-
aliis
verbis fcqucnti-
busexplicat per exiftcntiam fub fppcicbus , tan-
ûam
fub figno facramcntaii fcilicct,vt patet
c. i
qqo cxplicat rcalem prxfcntiam DocetpmQa Sy"*' "^dHî&CC.poft panu

vini.conficratiancm Dominum
:
'"
a!
'vi
&
'
f(qBrttmIe/ianChriflMmi8cc.vere,realiter,acfiil>flantialiter JiS fpocie
ilUrum rerum finfibilium
contineri,
non rep^gnarc myfterium,

ncnipe Chriftum fecqndum modum naturalem
cftcndi.efte Jn coelo, Sc fccundum praefcntiam faScc.Sc infradicens
cramentalem
hunc
modum
clfc in variis locisjdcclarat
exiftendi rcfpeftiue ad fpecies
feu Sacra-
inemum:Sacrament*iit(r,inc^W^rafinsfitafitbilan-
Et hoc fcnfu intciligendi funt canon. 1.1.^.4.
dicuntChriftummEuchariftia conttneri,& feir.ii. cap.i. pcim^ dicJt non

obligari fidclcs iaicoS, & clericos non conficienf.S.Sc 8.Concilij,qui
tes.ad EuchariftisSacramencum, fub vtraque
&
fpecic fumendum
fubiungit > alccrius fpcciei
Cnmmunio
fub vn /fe- cQmmuniQnero ad falucem fufficerc , quo in loco
&
"*
fumit fynonyme Sacramcntum Euchariftiat ,

ipfas fpccieSjVt dcnotantilla verba Sacramentum
:
Etif.harisiiA (iih vtroijUe jpecie,&cc. Sc
illa.
Jîn illtf
cpmmunio , 8cc. deinde fubdit ratioetfi Chriiim Dominus in vltima Caena,

fic
codcm.,
& vini/pecie-
& fequcnti capke
vtramque fpccicm pro Sacramervto exprimit. Et

,
&Yini
Chriftum dcdifie corpus,& languinern ^^poftolisidiftinguitQtgo
iliujd
quod
eft
figngro,
& Sa-
cran:\entum,ab ipfo. cprpore,& fanguin^.
Secund6,ita canit Ecclcfia in feqMsptiaMifnE;

FroElo tiemum Sacrament^
ne vacilles
,fiti
memente.
tamum. eêfi4b.frvigmtfH9,(ûantum ttUo tegitHr,&cc.
fttund.
piuralitas locucionis ncquit
quiaidem Chriftus rotus eft

fub alterutra fpecie idem habet Tertuilianus Tettullian.
concra Marcionem lih. 1. cap, 14. Alexanderl. Alexand.I.
Ignaiius.
epift I. cap. 4. Ignacius in cpiftoia ad Smyr,
nenfcs.
Item,incapituio Ego Berengarius , dicitur poft

confecrationem non folum manere in altari Sacranientum,fed etiamipfum Chriftum. Capitulo,Cww Marthtt,de celebrat.Mifrarum , dicit Pon- Saframetum
tifex tria difcerni in
hOc myfterio, nempeSacra-
mentum tantum.quz funt fpecicsjrem, & Sacramentum fimul , vt corpus Chrifti &c. rem tan-
Fradfcio
autem cflfpecierum, non contenti ,
patct cx fcqucnti
eft gratia
iquam
J}attu,necftaturafign^ftiminuitur.
cuciones Patrum,
vt.
qu
Huc fpedtant io-
pluraiiter agunt
dehoc
Af icanum
Sacramento.vty/^/^rtf fignificatum eft. Sacramenta
Conc.
^Hafitmpfimuhln Coilcâ Miflje.Afr icanum cttp. 3
res,
mentHm.
in fumptioneciufat:
quam dodhinam tradit Magifter in hacdiftinîone,& reiiqui Senccnciarij anciqui in eadem

diftindtione. Hugo dcfancto Vi6fcore/oj.j.//^.i.
de Sacram.part.S.cap.7. vnde in
de conficrat.
cramenti
dift.i.
Magifê^,
Canone : Hoc eft,
vocatur corpus Chrifti res Sa-
& fubdit :(on/icitur, inquit, fitcrificium
EccUfia duohus,Sacra7nento ,
&
re
Sacramenti
id eft,
corpore Chri}li,8c cap.Nos autem,8cc. in/peciepanis
& vini,(ptamvidemus,resinuifihiles,ideft, camem
(fr
fimguinemhoneramus , &c. Pluraalia adferripof.

funt , qux rationcm Sacramenti attribuunt iolis
lpecicbus:& hoc variis in iocis doccnt authores,
qui fcripfcruntcontraBcrcijgarium.vt Lantfranaiij, & vniucrfim antiqui Schonocgenus compofitionis ignoratunt,qua
corpus Chrifti cum fpecicbus componcret aliquid , quod in leGto fupponerct pro Sacramenco
propric didto.Si aucem fermo elTec de SacramentOjVt eft res,& Sacramcntum fimul , non eft differentia, ncqueetiam, fi dicatur les huius Sacramenti fignificareChriftam , fecundum mo-
cus,Aigcrius,&
laftici
dmt) nacuraicm cfrendi,quem habuit infi^crificio

incruento.
tia,
fpecies
prxdida fcnten-
cum contento nequeunt
vnum conftitutum,& compofitum

niat vnio requifita
res interuenire
vnionis matcrix
fimul facerc
nifi interuc-
vt admictunt prêfati autho-
& forma
dici nequit
vnum fenfibile
ncH
eum
centitt.
quia ncqueunr fpe-
vcl intcgrant
.57
Spiciis
ctmpmuHt
modura
fed haec nequit eflc per
cies,& contentum habcrc proportionem requifitam.Diccseflcpartes integrantes vnum contra,

,
vel
non) primuna
quia corpus Chrifti,vt
cft
Refpinfie.
Imfu^nMtit.
in Eucha'--
riftia,non eft fenfibile,nifi pcr fpccies.ac proinde

:
fi
fibjlibus perf<^.
Pratetea, fignum qyod eft Sacramcntum , efl Ser/imfttim

.pradicum fignum,qua cft Sacramcntum nouaf lcr dcbet rjft f,
gis,& diftinguitur a Sacramencis veccris legis, vt gnumfrîcttttt.
fuo loco didkum cft ex Fiorentino, & Tridcntino;
ergo quidquid componit Sacramentum , quk Sa-
ctamentum noua;
ncre ipfum
Signi tantitmfit fraEhtra, tjua nec
tttntitm
tum, qua:
non integrant aliquod vnum inifj^fenfibili iam

no^ cpmponunt Sacramentum , quod ncquit
componi prpximc,qua Sacranientum>nifiexfen-
fi/f.ti.cap.i. docctfubfymbojis. ,panis
Hxc autem
fieriad fignatum
nem Nam
venerahile hoc Sacr4mentum, in panis
dtft.i.
nihil ine/fe fenfibiiis potcftaddere fpeciebus
bus infiituit ; Scc. El
impHnnath
alteviHf/peciei
:
Dom.
Sacram. cap. i / capitulo Sacramema, Ambtofius

,
cap. Comperimus , de confiirat. deconf.d.t.
fius lih. 5 .de
cap.In Sacramentis
Tertio, rationc impugnatur
tia nehis adfit,Sic.
Carth.Iir.
dc Cocna
enim , qux eft fpecialis huius Sacramenti ,non eft diftrahens rationem communem Sacramenti , fedperficicns , quodmanifeDifFcrentia
res facra in
Carthaginenfc III. cap.i^.& ij.Authot fermomis dc Coena Ddmini apud Cyprianum.Ambro-
legis, debet neceflari6
ine/fe figni pra6tici,
compo-
& caufae fui effc-
Aus:{cd ncquit hxc caufalitas,aut intcgratio faluariin propofito,quia licctrefpcdu fandificanti gratix pofHt faiuari ; tamcnprimaria confid^j
ratio iiuius Sacramenti cft cfle pcrmancns ac
proindc Tridentinurn hancdifferentiamcius fta- Ex qitHm
tuic ab aliis, c.i. fcd hnc rationc nequit inteiligi, ttnftituitHr.
:
ûomodo
VII r.
Dift.
quomoJo contentum
integrare poflit fignum
pradticum , aut rcipfum caulare , quia neque fpccies.neque fciprum caufatex inftituto,vt compctit
Sacraraentoifed econtr^ fpecies caufant ipfum
ergo non intcgrat cum ipecicbus

Sacramentum propricdidbum t nid vtngnatum
requifitum,& relatum ad fpecics,vtad Sacramen-
conieruando
tura
& (ignum
hoc autem non ed conftituerc
.^
&
& accidens, licct incftc cntis faciant
vnum tamen in
vnum loquendo
efle fenfibilis
non componunt
quidquid componit Sacramentum
mentumcft, debcret
in
fed
qua Sacra-
(cnfibili aliquidfu-
ejpf
peraddcre, alias nihil faceret ad fignificationemj,

vt ratio panialis ciiis.
Perindc reiiciuntur reliqua exempla, quia nc-
quc habituatum,componit habitum in effe habitus,ncque locatum locum in ej/i loci crgo neque
jfignatura fignum in ejje figni i alias eodcm modo
diccrctur cffeftus oranium Sacramentorurn componerc ipia Sacramenta in efi Sacramcnti, quod
ncmo hadcnus dixit ncquc vidco cur rcs Sacramcnti diceretur magis componcrc cum fpccicbus
aliquod vnura inf|^Sacramenti ,quamccontra
Sacramentum aliquidcum reinCj^fignati :quia
cadem cft oppofitio hinc inde , & magis ordinatur Sacramentum adrcm Sacramenti ,vt adft:
nem,quam econtra
res
ad Sacramentura.
Refpondet ergo Suarez Chriftum,vt

cramento,efte
Suanx,.
fpecicrum,quiacft nobilior,
quia
ipfarum fpccierum , fanAificans ipfas
btun fanftificat naturam afliimptam:&
&
tritio
Sa-
id cft,
fit
tnate-
dcindc laborat rcfponfio in
permodum
fignati pracfcntis,
& contenti realiter fub fpccicbus, <\ax cft fanfti-
ttHtmm fn- ficatio formalis in ordinc ad
cultum,& adorationem:non flndificat autcm per modum efficicntis

(& fic non cft virtus) fcd hatc fandificatio fpccicrum fit pcr confccrationcm , vt pcr fe notum eft,
qui fit ipfc Chriftus prxfcns,& fpecics fcparatar,
& continentcs Chriftum. Si autcm loquamur dc
fandîtate conucnicntc fpccicbus pcr
modum ra-
tionis caufandi pradlicc, fiuc ipfam grati.im fan-
ftificantcm
fiue
Chriftum
vtcontcntum fub
fpccicbus permancntcr conferuando pracfentiam

Vwhefivir- facramcntalcm
ffttitrS,
neque
cft
inftitutio recepta in
fcu virtus,ii
Sacramcnto
quz
eft ratio,
tum,&
toja
tio
qua eft adio Sacramcnti,&c.Si crgo
**-
5/'"'*'
J*'"^^*"^-
vt infrkdiccmusjcompetit cciam cx parte
non pizfcindendo cos a fignaquo non pofTunt feparariîcct diucrfa fit ra-
vnius,& alterius.
Si vero
fcdconfcruatur peraffiftcntiamDci
&inftitu- chrijlm
vt
im6 ncque talis confcrua- hy-'>"um
tio cft a Chrifto etiara moraliter , vt eft fub fpe- a,^,,

ciebus, vtpatet cxdidis, minus autem eidcm
competit,vt fit ab co rcaliter
phyfice : ergo ne-
&
quit comparari ad fpecies vt forma,& virtus fan-
&
qua funt Sacramcntum,

(îficans hoc modo ,
idcft,fignum pradicum fub qua ratione compofitio admittitur, vel adflruitur ab authoic
prarfato.
Excmpla autem adduda nihil conuincunt,

59
quia fandificatio naturx afrumptae per v^rbum Rifftnft {"f ^cft formalis , quocunquc modo explicctur ,
sequiparatur fanditaii fpccicriun in ordinc ad
&
cultum,& adorationem,non autem fanikificatip*"

* "*^.
ni earum fccundum alios eradus quos dcclaraui- crmmeun
ex
r
n
j
#r
c
mus,quorun3 vitimus pectat ad ellentiam bacra- tojuemt efl,
mcnti,ciufque compofitioncm, camque non ha
bct a fignatO'
Quod additur dc contritione falfum eft , quia <'''".

magis pcr fe exigitur confcllio ad Sacramcntum
^^
y7,i,^^/
Pcenitcntiac cx propria inftitutione Sacramcnti,
fteniitmtiM,
quim contritioilicct hxc ctiam connuracrctut vt

ncccflaria
& tanquara pars diuerfa Sacraincnti:
contritiocnira fuii femper neccfraria,& de communi legc in omni ftatunaturx lapfac , in adulto
patety?jî4.Tridcnr.f<^.i
& ^.Jejf.6j;ap.6.&
1 6.
rcquircbatur cnim rctradatio pcccati ad rcmif-
& condonationcm cius obtincndam &
habet contritio ctiam in Sacramcntofvt patcbit fuo loco) fcd confeffio requiritur cx fpeciali inftitutione huius Sacramenti in
forma iudiciali ,
ad informationera iudicis,
quod ipfi confcffioni,vt condiftinguitur ab aliis
partibus,competit:vt fnct cap.^^jfi 4. Tridcnt.
Contra,primumoftcndi dcbcrct
ria Sacramenti.
fan^tificat tantijm
pm
cft,
fionem,
xquiuoco,Iicct enim Chriftus fanftificct fpccics,
tits.
Chriftusautcm,vt fub fpecicbus
caufa principalis,ncque etiam ipfa affiftencia,aut
ficut vcr-
ficiit concomparatur ad confcffioncmiYt virtus fka-
ratio compofitionis
Biftu fft-
virtuicm fuo
cft virtus
dtificans ipfam, licct confeffio dolorofa
r-
&
peccantc mortalitcrad rcmiffioncm pcccati ; vt
eft in
formam huius Sacramcnti
JttfftHfit
^lMimHU
tioncm,vtdidumeft
&
Iti^Hgmitit,
lum participant adtionem

modo.
Chriftus indiuifibiliter cxiftcns, 8c alias incapax

talium accidentium : demus ctiam oppofitum,
fcnfibili aliquid fupcraddcrct accidcntibus
caufa infttumcutalis, cuni

fubordinationc adcaulam principalcm, a qua fo-
loquamur dc rationc conferuandi

Chriftum , vt eft rcs facramcntalis > fic Chriftus
non conferuat , nequc cft virtus conferuandi fe,
de fubieto fubftantiali : vnde

fmn etm- in hoc myftcrio ocuUis,& intcUeaus luminenaftrit *bfenturali nondifcernitabfcntiam fubftantiz panis,
tiMftmttirevini i cognofccrct autcm , fi fubftantia in ejji
l-l^
cfTc-
ûmjquia agunt vt
nequc hasc rcfponiio in rc quidpiam panit, quod naturs huius myfterij quadrat' Primo
enim fpccics ncqucunt fc habcrc , vt forma accidcntalis nifi rcfpcftu fubicdi ^ quod nequit effc
^fen-
419
fuum
in cuius virtutc caufxut
ratione fpecicrum
fubicftum
2t<i
adco rem ipfam,quae cft ratio, Sc definitio SacramcntijVtaccipitur in fcholis.
&
^.r-
mcritoria
loquamur dc fumptionc Sacramenti pcrmodum

cibi & potus,iIlaeft cius vfus , & non Sacâmcn-
cati:n:d
Imfiîmti,
fa
I.
propric di(2um Sacramentum * nequc intcgrare

fub ratione prscifa Sacramenti , nifi quis velit
inuertcrc proprictatcm,& vfum loqucndi , atquc
Aliqui dicunt facerc vnura pet modum fubieki>& accidentis,habitus

habituati , loci
lo^
UorMm.
Quxa.
vtraque fanftificatio competit

fpeciebus per affiftentiam ,
inftitutionem Dci,
,
&
& Chri/li,qua author eft Sacramentorum,& cou-
hunc
modum
&
non crgo
Conftjpo
ffeaali
ex
tnjl,.
^[utiont
quijitm.
in virtutc contritionis habet eftedun^
fcd ex inftitutione
te clauiutn
dida
& qui
licct rcquitatur
clcuatur virtu-
etiam coniritio,
, & merc pcr modum difpofitionis

Vltima fcntentia cft communis antiquouim,
quam docctDoftor locis allegatis, ncmpc,Sacra-
vt compars
mentum
in redo
Magiftcr,
Hugo
eire ipfas fpecics:
caindocet
& alij citati Jiiprk & vetus au-
40
Senttntld ei-
munit
eji
Â
Diftoru.
thor Altercationis Ecclefix cum Synagoga cap.S,

manct probata ex di(!lis : fupcrcft tantutn,
vc refpondcamus ad fundamenta pripris fen-
&
tentix'
Obiicies prira6,loca plnrima Patrum , in quibus przdicatut de hoc Sacramento in reclo , corfanguis Chrifti crgo fpcdtant ad Sacrapus,
&
mcntum
41
in rcclo. Anteccdcns patci cx
Thcodorcto
TiicoJoict.
Lib.
42.0
IV. Sententiarum
dido,& feclusa compofitione
inepiftola :iASmyintx\(cs:Euchariîas,& oblationes non admitmnt , (jHod non confiteantur EMchari-
obiicientes pratendunt, ad faluandam vcritatcm
tij
fiiam effe carnemJalMatorU lefit [îfti pro peccatis,

^MA pro peccatis noHris paffa efi, cjMam Pater/iia heniluftions.
gnitateJitfeitaMit,
&c. Iqftinus in Apologiaad An-
toninum Imperatorem
.AlirnentMm hoc appellatMr
commMnempanemifiafMmimus:
fid tjuemadmodMm per verhMm 'Dei carofdlMS ChriEMchariflia,ne<jMe vt
ftus
carne&fangMinemfalMtis
caufa hahuit:ad eundem modumetiam eam ali-
lefptf
nofirA
moniam,
JerMatornofier,&
8cc.
Incamati illiHt
camem , &/angMi'
lefit
nem effe huiMs edoî,8cc.V ntet etiam cx forma conloan. 6.
fccrationis
Vnde
prtdi-
ei$htu.
& ex
loannis 6. PanisijMemego da-
rmmii vita ergo corpus,& fanguis conftituunt Sacramcntum.

Rcfpondetur negando confequentiam ncque
antecedens quidpiam probat , quia fi loquamur
bo, caro
ratur eonttrftum de ffi-
mea
efipro
non prsdica-
in rigorclogico ,pars inabftradio
&
vcriad faluandum ergo vigorem,

tatem locutionis tam Patrum , quam Scriptura:
non conducit compofitio diAa , fcdmagiscam
encruat veriim fecundum vfum fermonis magis
faluatur proprietas locutionis, fumendo fignum
pro fignato, pro quo natum cft fupponcre, tc fumaxime quando cft fignum dcmonftrat)mi ,
rur dctoto
fupponit pro contcnto,& fanguine Chrifti ergo

viceuerfa , vel poteft fumi appellatio myfteri) i
folo contento, vel etiam i folis fpeciebus , vel ab
ytrifque:& fundamentum appellationis eft , quia
fignum ,
fignatum , continens
conientum
:
&
&
fgnMto
pr
connotantfemutu6infj^,& appellationc , &

vnum non fubfiftit fine altero. Sic Irenxus//^.^.
vel contra hare/eSfCap. } 4.
eontra fumi- percipientem "Dei

tur.
idem declarat:P4m,inquit,
vocationem iam non covmMnempa-
effe , &c. vbi denominationem fumi polfe Jk

contcnto, docet. Item cap. Hcx efi , de confccrar.
fiem
A{{\..x.VocatMr,incîm,ipfa immolatio
camu, ejuaSa-
cerdotis maii>iufu,ChriRipaJfio,mors
rei veritate,fidJignificatione mysierij
Scc. Si itaque
crMcifixiofion
cx myltica rcprccfcntationc mutuatur nomen

reali fignifiprototypi,quant6 magis ex vcra ,
catione , fpccics fumcnt nomcn fui fignificati,
ipfum fignatum nomcn panis,& vini ? Si
ficut
^Mts mandttcaMerit ex hoc patieiViuet in atemum. Panis
ejuem ego daho,caro mea efipro mundi vita.Proiet autem feipfum homo ,
fic de pane illo edat , &c. Et
&
&
Koan.tf.
&
i,a<lCor.ii.
poftea dicitur corpus

CorpHt DomiHi,3cc.
Domini
quim
Non
diiMdicans
nomcn
a rcpraefentante
^ reprac-
quia hoc ab illo

i"n ima-
fpecificatur,&ab aliis difccrnitur:vt patct
&
ciufmodi ; vnde in hoc myginibus,& ftatuis,

ftcrio fumitur ftylo frequenti Patrum, a contento
vt oftcndatur rcalis pra;fentia Chrifti in Sa-
cramcnto , magnitudorei,&
commendetur.
fides
ac deuotio
corpus Chrifti dici Sacrares,& Sacramcntum fimul : fed
Alij refppndent
Aliomm
fponfto
re.
im
pugntuur.
mentum,quia
cft
hacc refponfio non quadrat,quia etfi vcra fit,non

tamcn fatisfacit,cumprzdidis,&multis aliis iii
locis ipfum fcnfibile Sacramcntum appcHatur
corpus Chrifti
ideu tnelius iatelligitur
modo
pratfati
&
fermonis faluantur locutioncs modo a nobis cxplicato, nequedebetingerimyfteriisfidei maior Kon effe el>'
obfcuritas , quam rci natura patitur ,
myfteii j f"'*'*'*^* '"1-
&
tatio,quaE illam
compofitionem non petunt:im6
"'""
cepugnat alia,quam illa,qu eft coniundlionis infeparabilis per praefentiam facramcntalem,

quac non redlc explicatur pcr compofitionem,
qua contentum fpeclarct ad conftitutionem Sacramenti in rcdo.
Licct ergo corpus Chrifti , vt in Sacramento,
fignificet corpus myfticum, quod eft Ecclefia,vel
ctiam fcipfum quoad modum naturalemexiftcndi, vtpatet excapitulo pracmiflb tamcn vt fic
fumptum magis uipponcret pro fignificato myftico , quam pro fe ipfojideoque locutiones Scriptur{E,& Patrum, quae dc vero corpore in Sacra- Senfm Tamento contento cxprimuntur,nequeunt commo- "". <^'dcinprafdido fenlu fumi,quo intelligcrctur pro 'f*'*"'^ ?**
ipfis
fignincato myfticotantum, vcl etiani ioordinc

ad myfticum fignificatum.
Obiicies fecund6,aliqui Patres dicunt Euchacompofitam ex duobus , nempe fpe-
riftiam elle
cicbus,& corporc Chrifti;vt in capitulo, Hocefi,

citato. Hoc, '\nc^\t,modis omnihtu probare contendimusjacrijiciitm Ecclefi* duohus confici,ditohus conftare,
vifihili
lefit
elementorHmfpecie ,
Chrifii
&
inuifihili
Domininofijri
came, &Janguine , Sacramento,& re Sa-
cramenti,ideftyCorporeChrifii,Scc. Ireriaeus fupra Irenrus.

citatus dicit Euchariftiam
duabus rebus confta-
re,terrcna,& ccelefti, &c. Item, AmhioUih.4. de Ambtcfiuj

Sacr. C.4.& habetur,c./ hoc Sacramento-.Sc lih.de iis
^Miinitiantur, cap, 9. In priori loco ait in
dicit conftarc fpeciebus
hoc Sa-
& in fecundo loco

& cprppre & fangui-
cramentoefic corpus Chrifti
îe Chrifti,
Refpondetur non leStc illa loca probare intentum,aut applicari ad propofitum,quo dicatur
rem Sacramenti fpedkare ad Sacramentum in rc6to,aut
44
componere cum fpeciebus eflcntiam Sa, vt hic loquimur de Sacramento in C\-
cramenti
gnificatione propria
nito.
Scjitpra difi.
ejtt^fi,
i defi.
Aduertendum ergo ex Tridentino,& vt fu-
prk in cojnmentp probauimus,conclufionem tcrtiam Dodpris cxponendo:Sacramentum Euchariftia* elfe
qu2
permanensj& inhoc diftingui ab
funt in vfu , Jnquantum hacc
aliis,
non continent
fuum fignificatum, fcd tantijm virtute, ncque fimul in rigorc phyfico exirealiter,& formaliter
ftunt:quia cfFcdus, verbi gratia, Baptiimi caufatur in inftanti extrinfeco
forma:;in
Frequcntius autcm fumitur

fentato
illa,
locutionis,cum iam oftenfum fit per corapofitionem illam, locutiones in abftraiHro non poflc falvfu
uari in rigorc fermonis tamen in rigore ,
&
uura,'quod nequit a fuo fignato diuidi , aut fep^rari. Rcdc enim dicimus , video Petrum , videy?
panem,quamuis vifio non cxtcndatur ad fubftantiam fubicdam,aut contentam , fe<l ad fola accidcntia , qu pro ipfa fupponunt fic Lucae 12.
Hic Calix noMum TeilamemttrH, &c. i .ad Corinth.
1 1, Hic efl CaUx noMHmTeiiamentuim , &c. Cah'x
Signum
qnam
rrco in Didegts dialogo j.vbi citat hacc vcrba Igna-
complets prolationis
quo verum eft dicere formam non
cflc,
qua: antea fuit,& gratiam, fcucfFedum Baptifrai
& fic feparantur ia

, qui antea non fuit
modo,Sacramentum,& effcdus eius , inquantikm non funt fimuUfed hic fequatur in^
iam
efle
eJfe,\\oc
^dillud.
Contrario modo fe habct Euchariftia , quia

nequit Sacramentura efle, nifi fimul fit etiam res
Sacramenti ; ita vt infcparabiliter fimul finr,
& ponantur & definant

,
Slicura,
cft
cnim fignura pra-
& demonftratiuum fpecies refpcdu cor-
porisa& fanguinis, non tanquam effedus in
alio,
aut extca fpccies fubfiftentis , aut exiftentis,ficut

fe
habet eftc^tus aliorum Sacramentoruiri > qui

fed exiftentis fub ipfis fp^ciebus
pec
eftinanima
ExpHeaten.
comfo/itio.
VIII.
Dirt.
inffftirtMit
tft f^tctti
pec prxfentiam raccamentaleni
<|uain contentum in tota fpccic
tmtnt;
qua
&
>
tan-
eft
in quali-
aut fignificatione facra-
neque debeant confundi quamuis enim feparaijjigj Qn (]nt jjIj inuiccm , tamen diftindx funt:
ttr/p*cnm,&
^^ ^j^ compofitio , aut vnio , quam
contmentis hoc modo , 8c contenti } qui eft moctmfffitio.
dus loqucndi Cortciliorum , & Pairum , quo dedarant myfteriura , & rationem figni , & fignati
hoc peculiari modo faluando diftindionem , &c
ordinem vtriufque ad inuicem cum infeparabi;
quo
litate,in
difcernitur fpecialis ratio huius
Sacramenti ab aliis Sacramentis , qux feparari polVunt ab effedu , vel reipfa lemper hoc
modo feparantur i qui effedus Sacramenti,quod
cft in vfu
definente ipfo
net finc ipfo Sacramento
eft
&
fit ,
& pcrma-
ex qqibus patet ad
obie(flionem.
Ad primum locumcapituli
4J
fpondetur
bis
Hocefl, Scc.
Rc-
ad oppofitum : quia extremis ver-
flc
vt fupri prxmiftiim eft
nem DoAoris
dicit
tenet conclufio-
cnim Sacramentura
rem Sacramenti
ellc
&
corpus Chrifti
reliqui Scn,
tentiarij. Loquuntur ttiiva de compofitionc facrifici] , in quo ofFertur Chriftus fub fpeciebus , Sc non de compofitione Sacramenti. Ad
locum Irenxi , per duas res inteUigit duas naturas , diuinam , Sc humanam , vt patet ex con(pecies
intellexit
textu
Hugo ,
eilc
Magifter
&
& bene aduertit Vafquez ex Claudio San*
contendas etiam oppofitum , non referti

quia aliud <ft loqui de hoc myfterio fiib appelSacramenti ; quia prior
latione Euchariftix,
appellatio importat Chriftum ctiam in re&o:
(ecundavero tantum in obliquo:adhiberi potcft folutio fuperius daia his verbis denotare modum pecuiiarem huius Sacramenti *
inte. Si
&
lefus Chriftns corptts (jr fanguinem fitum in
commendatut ,
cjiu
Confirmatur
ad vnum
rebut
tfs
aliquid rediguntitr, Scc.
Sacraracnta
noux
legis efficiunc
gratiara,quam fignificant. Tiidcm.ftftlj.can.S.j.

S.de Sacramentis in genere: hic autem a ratio-
&
ne Sacramenti non exduditur fpecies , nequc cx- SatrMmftum

cludi potcft
sxiAe fejf.i^.cap.Z. triplcx fum- rjfieit jHtd
fgnijitmt.
ptio Saccamenti affignata ex Patribus idipfum
:
iraportat
Sc
nam
furaptio facramentalis tontijm,
iumpcio facramcntalis
Sc fpiritualis fimul,
denotat etiara fpecies , in quibus fit vfus fmnptionis ergo ctiam effedius eft ab iifdem fpeciebus ; ficut ergo funt fignum facrum gratix
:
fubfiftentis
fic
fignum gcatix fan-
etiara func
dificantis.
Ad argumentuin ergo in forma refpondctur,

diftinguendo antecedens ; fi panicula incpiantum
vc denotat caufara
furaatur reduplicatiue ,
&
prxcifam , negatur antecedens
fi
47
Stlutio
arfU'
tninti.
autem fuma-
conceditur antecedens
&
,
negatur confequentia ; racdiantibus enira fpecicbus habet corpus Chrifti , vt fit paftus ; quamuis in ratione paftus nequeai corpus (eparari k
tur fpecificatiue
fpcciebus j vt patet ex Tridentin._î iân.8.

cap. 8.
ncque fpecics i corporc
fic
&
neque fpc-
cics haberent efficaciara,nifi vt includunt cor-
pus
neque econtra corpus
finc fpecicbus
cau-
Sjutmtdtêeiit
cauftmt
gratiamf
fare autcra gratiara conuenit ipfis cx didta in-
ftitucione,qu2^ refpicit fignum vt includit figna-
tum,
fcilicet
Chriftutn, atquc etiam ex motiuo

hxc efticacia competitfpe-
fignatiprincipalitcr
Sumptio autcm eft

raodum vnius paftus i quia tara
ciebus per inftiiutionem.
vtriufque pec
fpccies, qvikm Chciftus cealitec furaituc,
& vcci-
Chriftus fpe6bit ad intcgritatcm eius

deindc
adoratur latria proptec Chriftum ; ex Tridenc.
do peculiari figaificandi inqludant fuum figoificacum rcaliter, Sc formalitcr.

Ad fccundum refpondecur, cultura lacriac debeci huic Saccamen(o , qua includit pecconcomicantiam Deitatem , & ob cius pcxfi:ntiam
hanc candera tationem motiuam cultus fubiicit Cultm tjl lu
Concilium Nam iUum , inquit , eundem D.etm mttiu ctn'
idem intendic
iXMp.f.& ctm.6.
Refpondetur ad primura , Chciftum non
paftura fpiritualem in acfcu fi;cundo
nifi in
efte
vfu
Sacraraenti,vt alias didura eft Euchariftia ver6

:
eft
Sacramentum,qua fubfiftens
cft
antc vfum, 8c
rumptionera.
Quod
petas,an (pecies habeat efficaciam

gratiam. Refpondet
jj paftura fpiritualem
fi
&
(^jjigjj^n^s
^.pm.tpu^.Zo.art.ixJtA.i,.
Ledcfma
I .f4rt.^.(]M4ft.\^jtn. I JiAio } negantque fpeciera

habcrc vllam efticadam refpedu gratix fandliLederma.
ficantis , quia tota vis agendi cft in cprporc
^jpn*ww-
Chriftiy&fanguinc. Contra , author de Coena
Domini int^r opera Cypciani : Cttiu cfc.mquit,
f^
fifimt tuzMs.
Caietaa.
têrtu
(fr/yncenu per fJKciem
& SMcramerttum not
tbtjHojfaaHfic4tf Scc. in antccedentibus dixit:
Scoti oêr.
qu^
actriDuituc gratia vt effedlus
/ejf.i
/*-
Chrifto:
candera vnioncra. Auguftinus trail.
Propttrea cjtiippe , inquit ,/icMt
i.6. in loannem
ante nos inteUexerunt homincs Dei , Domimts nofler
efficit
Sacramentura io tcGto gratix

quia hoc folis fpccicbus compctit ;
Ht^mifo.
xr-
ef-
Obiicies ceni6 , hoc Sacramentum eft paftus

fpiritualis, inquantt^m indudit Chriftum i ergo
^/#r
quod
hoc Sacr.unentum caufat vnionem
fed
Arabrofius.
&
Mf*t
quera tam
Chriftus , qukra ipecies caufant. Aliud ergo eft
loqui de hocSacraraento, vt eft paftus ,quia fic
vtruraquc inuoluit aliud cft loqui de ipfo , vc
feparabilitatem figni a fi^nato
fecits
Se:undc),S.icramentafignifioant
ficiunt
fpiricualcm raediance charitate cura
ejji ,
in *jft -
An
dum.
crgo
fpecies in
Im/ipMrtAili'
on$ai$.
xternx cffe-
ncque
Sc fubllaniialitcr.
&
46
421
I.
Et
hanc prxfentiam cius intclligunt Patresivnde
gjyj pj^ffg realiter
j,gf
meniali feparari poteft a Chrifto , ncque Chriftus vt res contenta a fpecie i quarauis diuerfx
demonrationes funt ngnificatio pradica ,
ftcatiua Tpeciei * Sc iigniiicatum elTe Chriftum:
fM
Qua;ft.
viiibilibus Sacramcntis incllc vitx
Tom. VIII.
cft
fiijbfiftentis,
licct
ex
mo-
prafentem in eo adtffe crrdimHS , tjuem Pater asemtu

imroducens in orbem terrantm , Scit. : Et adarent
am
vntnes Angeli eiut,Scc. non re^c inde fcquituc

Dcitacem in tcCto fpcdlaie ad efrenti^ra Sacramenti. Dcindc ad adorationem latrix fufficic
reprxfcncatio
&
taftus
vt paret in cruce
&
imaginibus , in Venerabili Sacramento indudi, Sc demonfkatur prxfens:

hoc crgo arguraentum npn vrget pcxfcntem di-
tur realicec Chriftus
ficultatera,Ledinagis ceaicm pca^feociam Chriftj
probac.
Nn
QJA
tinii.
4ii
Lib.
IV. Sententiamm
Q^^
Vtrtim
II.
fit form4 prAciJa confecrationis Encharifti&
illa
qm
fanitur in Canone Miff&?

k\cn(.\.f>.^-ii.m.i.& 4. D.Bonauw&/V x.p,art.i.q.\.z. Richard.4rr.j.^.i. D.Thom.q.x.art.i.O' i.p.^-V^.
art.i' Suaicz i.p.tom.}.d.^^.Go.
fecundnm
fic
proceditur
& arguitur
confecrationis Euchariftia:, quse ponitur in
pronomen
.^<?c
eft
aut demonftrat fubftantiam panisâut accidentia,
mpdo cft propofitio falfa

non
quod illa non cft forma praccifa

Canonc Mjflae. Primo quia hoc
effediua , ficut nec
ifta
aut demonflrat corpus Chrifti,
corpus
meum
efi corpus
& tanc propofitia
meum nuUa cnim

\
propofitio cf^
xque
efFediua, vel operatiua,qujE vera effet, nulla pofita aftionc, vel operatione
opcratio ponatur
Argum.i.
talis eft ifta> corpus
& vtroque
ficut
fi
meum efi corpus meum.
hoc vel dcmonftrat pro inftanti , pro quo profertur vel pro
tunc corpus Chrifti crgo tunc demopftrat panem,vcl accidenti4 fed tunc propofitio illa eflfalfa , quia ncc panis, nec accidcntia funt corpus Chrifti.
Sed oratio falfa non potcft efTc forma in Sacramento vcritatis :ergo, &c.
Itcrri, ifûd
alio. Si
pronomcn
pro illo,non
eft
Itcm,in fcurma Sacramenti tradita a Chrifto nou
r
u4rgtm.i.
nere
finitionc Baptifmi
in
Ar^tm.^.
forma
Itcm,ficut
fcd hic rcgulariter

,
fiput patct in Euangcliftis.
hoc pronomcn
dos profcrcns
de
ego fignat
fe loquitur,ita
primam pcrfonam,ita meum, pofrcflipnem
^.^j^^
crgo.
meum , deijgnat illud efTc fuum
id eft, Sacerdotis.
illa
inucnitur tradita a Chrifto:quia nuUus Euangelifta ponit
pauca vcrba videntur fuff^ccre ad confecrationcm fanguinis,
S ^""^ confccratio corporis
diccns w^!;,dcfignat illud a fe poffideri ergo Saccr-
Itcm,dcforrna confecrationis fanguinis arguitur, quod non fit
Controijor- [\\^
j^q^
rnam con-
fancuinis
tradita a Chrifto
ficut diccns ego,
Argttrrf.^.
licct rcgulariter aliquid interpo-
mod^ca cafuali, dc qua didtum cft in d<rinterponitur hacc coniundio , mw, quacnon eft
regulariter dico pro intcrruptionc aliqua
confiftat in quatiAor vcrbis
cf go
&
qua vtimur quia

:
illa
vcrba. Itcm,
ficut corporis
fanguinis
cr-
crgo' alia
fupcrfluunt.
Ratio
ad
Contra, extraje
ma verborum
ofp.
celehr.Mijfar.
ficut in
Cum Martha
Canone fcribitur,
Ex eo credimus., ait Innoc.
III.
quod for-
& a Chrifto ApoftoU & ab ipfis eorum acce,
perunt fuccefTores ergo, &c.

:
S
Verha
ejfe
H O
M.
vnamjhrmam.integritatis confecrationis ^fedflures
partiiiles firmas ,fitutfuntpltt-'
res partiales confecrationes.
Refpondco ' hic tria vidcnda funr. P-rimo fi Euchariftisc eft aliqua vna forma fccundp , qux tertio quid fignat. De primo patct cx folutionc quacftionis prxccdentis,
,
quia nulla vcrba funt forma Euchariftia: , nec dc cfTcntia cius fed vcrba aliqua funt foruia confecrationis Euchariftiaz. Et fic intelligcndo , quia fic proponitu? va. quxftione
quid fit forma confecrationis ; dico quod , ficut iftud Sacramentum cfl vnum vnitatc
integritatis , non indiuifibilitatis , quia in fe includit duo figna partialia, quae primd
fignant duo propria fignara ,
fanguinem ,
remota, fciliproxima, fcilicct corpus,
cet cibationcm, &: potum fpiritualem: ita ctiameft vna confccratio vnitate intcgritatis,
:
&
&
^ tamen dux confecrationes partialcs.

inceptio
Virha fnnt cius
mccptio
cft plurcs.
fomta^ vna vnitatc intcgritatis

tntcgntate,
partLus"
Sicut
enim
& ficut plures, fic plures cius inceptioncs
aliqua res eft vna ,

:
&
fic cft
vna eius
hc ficut confccratio cft plurcs
fic
^ft ergo confccratio plurcs partialcs confccrationes tamen vna

:
&
fic c(k vna forma confccrationis vnitatc integritatis : fcd tamcn

,
contincns in fe plures formas partiales : diftindio autem formarum illarum partialium,
P^^^*" ' '^^^^ ^"^ ^^ cfRcax fine alia , quod manifcftum cft alioquin cnim fidelcs corpus
adorantes ante confccrationcm fenguinis^, efrciit idololatras , quod falfum eft.
:
COMMEN
Dift.
VIII.
Qii^ft. II.
423
COMMENTAKiyS.
TJ E/pomltc , hig trU vuiefttU/Mm,8cc. Diuidic
J|\,quftionem in trcs articulo$:quorum prinius eft de integritate forra* Sacramcnti , qui
ipfum Sacramentum eft totum integrale, De hoc
articulo iam fupra ogiraus*circa vnitatem Sacra-
menti, quac diSta. funt ibidem j quaEilione prjecedenti perindc accommandantur forms verbali
1
DiMifit fHtjfii.
H O
ficut
& diucrfis fpcciebus,qua faciunt vnum
cpndus articulus agit de ipfa forraa qux iit

tius docet quid figniHcct forma.
fe-
ter-
M.
ÛAtuoriOa verbd , Hoc cft corpus mcum, ejpformam corporis^& ly cnim, 0 ejfe de effeittia eiu^Mffutdt tamtn an fracedentia verbaftnt de effentia,nihtl hic refoluens,ntft quodfint
necejfario fntmittenda. Sicut reliqua omnia in Candneêcefsitate fr^cefti vtdetur intendei
re fracedentia, vel ^quiualentia requiri^ vt hac verba , Hoc cft,&c./w/ verba Chrifli ,
forma afta. Vide Fahr.hic^ (jr Pitigian.art.t.non tamen ait ejfe effentialia Sacramento : &ftc
&
âffql. Rttbion.
De
fccundo
Foril i?ftelliûnt po^foref.
dico
quod vcrba
confccratlonis corporis funt quatuor , fcilicet illud
& vcrbum eJi,Sc in appofito
meum. Coniundio enim non cft dc ^* ^*"^'

fcd fccundum vnum Doftorcm ponitur ad dcfignandum ordinem con- f^*/^*
fecrationis Sacramenti ad vfum Sacramenti , quod patct cx vcrbis, Accifite^hoc eji %'^'l^'*"
Vj&c.quafi dicat,quia talis eft confccratio,ide6 vtimini confccrato. Sed alia ratio po- jjem teuet
tcft aflignari , fcilicct qu6d enim ponitur ad continuandum , nc illa vetba , quar funt de Jiichard.di'
forma , proferantur fine prxccdentibus.
fii^. fraScd hic eft dubium , vtrum prxtermiflis verbis praeccdcntibus , pcr ifta fola quatuor J""^ '^'- i'
vcrba conficcret Sacerdos. Dicitur qu6d fic, quia ifta funt praccifa forma alia funt pro- ^'
'
'
pter rcuerentiam, vel propter orationcn\pracmittenda. Scd contra iftud arguitur , quia
crha facramentalia ex vi vcrborum debcnt fignificare illud, quod cfficitur cx vi Sacra- fip, inrMmcnti fcd cx vi coafccrationis huius cfiicitur ibi efle verum corpus Chrifti crgo vcrba ieriA huiv.t
fufficicntia cx vi propria debcnt fignificare illud ibi contineri. Sed hsec verba,Ôf eji cor- Sacrmnenfus meum, prolata fine prxcedentibus,hoc non fignificant abfolutc, quia ly meum fignifi- " ^ ^**"cat rcferri ad perfonam ipfius loquentis quiaUcetminifter poffit intenderc,vt loquatur ^-k'^!^
pronomcn hoc
eftentia formx
corfus
^^
>
inperfona Chrifti, nontamcn propter ho.c,fignificatumiIIorumverbGrum eflet, qu6d

meum demonftrarct corpus Chrifti , fcd corpus loquentis. Sicut fi cgo inciperem loqui in perfona Chrifti, dicendo fic : mea dodrina cft ifta, fcd intcndcrem loqui in pcrfona Chrifti tamen ex vi verborum non habetur qu6d ifta dodrina fit Qhrifti ,'fcd iUius,
qui loquisur, ficut Angclus , quando loquebatur in perfona DciÊgoJum Deus Abraham;
pcr confequcns , non cflfet propofitio falfa fecundum fenfum , pro quo fierqt: tamen non crat lignincatum propric huius orationis , qu^d ly ego fupponcrer pro pcrfa-
*^
na Dei.
tjuodfit bo-
/^p^^^
ly
yerhaMoc
eft
&
.^**" -^T
Hoc ctiam confirmatur pcr Ambrof.//^ conJecrat.difi.2i.VaQis eft in altati,Sermo,inqim,

Chrtfii creaturam mutat.
& fcquitur
Confecratto ejuibus verbisfit ? atttndite
&
corpus
meum,/w
^**"^'^
corpust
mtm ar^-
(fuafunt verba. """fum.
edite ex hoc omnes , hoc efi corfus meum. Vbi ipfe vidctur coniungerc illa vcr- ^^'î^,
ba prsecedentia, fcilicet accifite , tanquam verba coQfecrationis. Sed hoc non cft intclligendum tanquamfint eflcntialiter pcrtincntia adncceflitatemconfccrationis, tanquam "*/"*"
neccflrario pracraittenda & non folum illa,fed alia plura praecedentia in Canone,cx qui- ceientUiMd
bus cx vi fcrmonis habcri potcft,qu6d i&ayl/oc efi corfus meum^îcnmui in pcrfona Chri- eire Sacr*-'
fti. Vndc non fine caufa Ecclcfia ita connexit cotum Canonem Mifl!ac,qu6d ab illo loco, matti.
communicantes , vfque ad illum locum poft confccrajtioncfn Sufflices te rogamus omnifotens Beus,non cft aliqua oratio,qu;c non neccffari6 connetatur cum praccedcnte,vcl pcr
coniundioncm copulatiuamxficut , f/a?fc ergo oblattonem , & huiufmodi , vcl pcr prono-
Accifite ,
mcn infinitum, vt ûam oblationem tu Deus, & ûi fridie^ quam fateretur: &i. poll con,
fccrationcm ^ftfra qua frofitio ; vcl pcr rclationem , vt ibi ; Simili modo.
dicctur in gcncrali fimul cum dubiis, quid fucrit obferuandum.
Dc ifto articulo
COMMEnTAKlVS.
b
%
Ctmthifi
fi^j-
Tndent.
Iieani.
*fi
ir^ y?c<& </f,&c.Hxc conclufio Dodlo-
i^zp.i.Quamiomixtutcalixj^frîfftapdHitpercifit,
JL/ris eft communis , e'ftquc dc
verbufn Deijit EHchariJlia corporis
fidc
cx Flo-
ttntino intiecretozmionu. Tiidcnt^/ejf.i }.caf. j.cx

communi ctiam Ecclcfix traditionc. Iren. lib.5.
Scoti
ofer.Tom. fÎll.
drpmgmrut Cbrir
^'V&c. Hicronyni.epift.i.ad Hcliodorum : 5<arr- Hieroa.

iotes frofrioorecorfus Dominiconficium. Nyflcnus Niffcnas..
Na
2,
otat..
4^4
âtcchef Patjem
orat.
Auguftin.
O.igcnes,
Ambiofius.
3
KeyeitMr **
***
verbum
Origenes in
in corpusmutari fer
Faulhim
DeiyScc. Aug.lib. i.concra
Matth. I
IV. Sententiarum
Lib.
:
Non natura pamsyfidfuper ipfitrn dilut
j,
firmoprodeft,8cc. Ambrof.lib.4.dc Sacrîm.cap...
Ex
his reiicitqr
primo crror ha!rcticorum,qui
dicunt non rcquiri veiba dctcrminataad confecrarioncm ha;rctici eiiim huius:tcmpori^, vel
:
rjon requirunt verba,vel
fi
requicunt,n6 ad con-
fecrationem, fed ad inftruftioncm fcquirunt

Vari) errortt
h*r*tiforum.
yidcreeft ^pud Controucrtift.is. Hofiumlfb.
coqtra Brcnt:ium:& iq ConfeiTcap.^
p.
vt
i.
tis,
forma pr^fcripta vtebantur aliis ver-
vt paupcrs de
Lugduno
fepties Patct^nofter
vtebantur,vt viderceftapud PtateoUim,& alios,

Claudiu^ refert Anabaptiftas vfos hac formaj
Acctpeêde ymemento Domini. Ali j j Accipite,comedi~
te,
hocfacite in
(is veit>is
meam commeMorationern;prxtcnmC-
ellcntialibus confecvationis. Alij rchi>-
quunt miniftrorum
ft?r
Ca-
P^tet non e(ie neccHanum ad hunc efteûm totum Canonem MifTx , quia nec Chrifl:us
^^'^""'
eo vfus cft, ncque fcmper in Ecclefiafnit in vfu

eade',r) verba vbiqucjtemporis cciam
totus.neque
fucceiru fuitaudlus ; vt patct cx Lithurgiis antiquis quin ctiam Qregorius lib. 7. reg. epiftol. 6 j.
miiucMf*. docer tcmpore Apoftolorum folam orationcm
:
traruUtUm.
Dominicam adiungi
nis
folitam verbis confccratio-
vnd? Patr^s dicunt
oratio.nes illas,qu prac-
mittuntur.confecrationi elfe ritualcs.
Ex quibus
J
JSrrr qHtrU-
verba quarcumque confequentia,no]i fpcdarc ad confecrationcm,quam fupponunt quod eft contra Marcum
'i
fortiori fequitur^
'*"
rtm
P4-
tr$rth.
Lithurii
vt fitperueniens fk:iSla
prAfentia fanSHficet
&
efftciat
& glorlosa fua
hunc panem Corpux.
JanUtum Chrifti, dr calicem hunc pretiofitmfiinguinem

Chrifti:(fr poftea gratias agit Dco,qtiod htc dona perfir
cere
&
fianEllfifare ,
& in odorem
fiuanitatis accipere
eft , Scc Ergo fupponit ante hanc inuocationem Spititus landi confecraîonem non
eifc fadam: fic etiam Sandi Patres doccn: pcr
inuocationem Spiritus fanfti perfici confccra-
dignatus
tioncm.
Cyrillus lerofolymitanus Catechefi

Ambrollus /^.4. defide ad Gratianum, cap.^.
ex-
farionii
luditur.
Mar-
Chriftus
&
fanauerit
vt oftendat bcneplacicum
fuum , & vt
ipfa fruatur fanitatc concefla.
Refpondcnt
intelligendo etiam oratio-
alij
jiem deprccatoric,deferri ad inftans confecrationis antecedcns
cum
nequit
Suart
re-
Jfnft-
quia licct haec fucccfliuc fiant,

prpferrc ; tamen
homo omqia fimul
&
ad idem rcfcrci dcbcn?,pro quo ex reipfa ,

matcria fubiefta referri debenc Hxc rcfponfio
non placec Suarez , quia captu difficilis crt ca:tcrum cx rationeeius data commodum fcnfum
:
facit,fi icapofTint intcUigi vcrba.
Alij refpon-
ncm
corporis veri Chrifti
& ita
pcticur ,
fiat falucaris
&
non
vt
fiat
g/ wff^ft'-
fed myftici rcferri;
fub fpeciebus
fed vt
populo, qui illud fufcipiunt,& ado-
cxponunt Patrcs Gracci in Florentiad cfFedum Sacramenti in iis , qui

fufcipiunt ipfum,vt in pietate firmentur. Vnde pramittit lacobus , Netiropterme ,&peccata
ipta repudiet populum tuum benigne Domine : mifimitte fitper nos ,
fitper.hgc
rere noftri Domine ,
fanâdona,8cc. Et in eundem fenfum primum dirant":
no
fic
rcferri
&
ccbatur in
Canonc
corporis drfanguinis
&
Viat cemmixtio ,
ttti
& confecratto
accipierttihus nobis in
vitam
Mutatio cni>nitfaa,
aternam: quE propterambiguitatem infurgcntibus hsrcfibus mucataeft in huncmodum : f/ac
commixtioy& conficratio corporis>&fianguinis Domitti, Scc.fiat accipientibus nobis in vttam uernam, &c.
filius
nas
&
Sic ctiam BaOrat , inquit , venire SpiritumfanSumfuper.

benedicer^ ea ,
fuper propofita munera ,
fanHifcare,
&
& oftendere corpus Chrifti, &c.
&
nempe
&
ad quqn inftitutum eft )

quoad nos ,
calice participantes , coautem de vno pane ,
adunet ad inuicem. Sic etiam Chryfoftomus in (lia
in efFc(ftu
&
nqs
Lithurgia
tui
fiat
acpantmifttim,pretiofumcorpus
& ejuodeft in calice iftopretiofum fanguinem
cemmunicantihut in mundationem anim*,Scc.
hunc fenfum faciunt,qu2 diccnda funt dc
vt
Ad
effe- Senfui TatrU
huius Sacramcnti,qui eftnuiritio fpiritualis,& conferuatio hominis in vita; quamuis hic
''''''*'
CtvL
non
eft infallibilis
ncque fcmpcr omnibus
tri-
aeuus Damafceno in Thcoria rerum Ecclcfiafticarum , illas poft coniecrationem collocat ; apud.
Clcmeniein etiam Romanum codem ordine inueniuntur

Grajci in Concilio Flbrcntino do-.
cent illum ritum fe accepifle k Sandiis Patribus."^^
nam intcrpretandi
ma cpnfecraciopis
&
Refpondet crgo
illas alitcr
non
dici
dcprecato^
fad.am
ûm
per
&
cfle
vt oftcndacur etiam
authorcm huius doni
Spjricum faa-
& ideo
Pattcs
mpdum deprecationis
ftiafte.
Addunt alij
ris Chrifti
illam orationcm forpeti confccr.itioncm corpa-
fub fpcciebus
non quod
neceilaria
Cbryfoft.
Filij
fidclcs. Accedit quod hoc Sacractiam facrifjcium> quod pro,yiuis,

dcfundtis ofFertur,
pro particulari,aut communi intcntione ofFcrentium ; ac proinde pctiratum. Csterikm preccs
tur, vt acceptum fiat,
iUas mclius Ecclcfia Latina anteponit confccra*
""^" ^^*^
^^'^^'lg'^3f"l3toric,propterconfecrationcni
fic
Rcfpondent Authores varie ad hxc;BelTarion

olim illas orationes folitas cfTc antcponi,
dicit
iem
ij.mulicri gui contulit falutem , ait i 1^

paccy
efto fiana a plaga r4; quamuis eam antc
ci
buiturvacproindepoftulati debet per inuocaticn^m Spiritus fandti ; ficut etiam gratia, qua di-
confecracioni:fed ha:c coniettura euacuatur,quia
**-
vt oblatio fiat henedi-
;.
Gcrnianus Pacriarcha Conftantinopohtanus co-
SeeunJM
&
rationahilis
participauerint in pietate firmentur.
Qa propofita
Ambrof.
nec accedat qusdam Ecclefix prccatio ; ita Ic:remias Patriarcha Conftancinopolitanus in doarinaccnfurae Luthcrana: cap. lo. fundantur ia
Lithurgia Apoftoii lacobi Precaturt\nqmt,Deum.
Sacerdos,vt mittat Sfiritum fanûm,fiiper donafan-
Refrojio Bef-
Chrifti fub fpeciebus

la , afiripta , rata
Sic apud Clementcm habecur , vt oftendat panem Clemeos

bunc corpus Chrifti , fciliccc in cffciû , vt ûi eum Roanus-
Cytilla.
& dcclarandum
Phs''"'">&quordamGraccos modernos,quiarnon fieri fub fpecicbus do-
ferunt corpus Ch;;ifti
JmmiM
dent deprecationcm illam non ad coniccratio-
arbitrio.
Sequitur fecundo formam praefcriptam in Ca4

Term Cani- nonc efte fufficientem : eft de fide cx citatis. Sc
nuvera.
cAp.Cum Marthtje celehrat.Mifarumy8cc.Ex quo
mniffi.
talis petitio;fcd
Qi\xm.
Ruardum
art.i4.Louaniefium,Cli(ftoueumIi'b.i.c.i9. Alij
prastcrmiira
folum ad cxaggerandum afFcSpiritum cftc etiam Authorcm doni:ficut Ecclcfia antc confccrationem Aliorum rA
in Canone ordinacio poftulat , vt fiat coiûs .^/.
Ht
gnc accedant
mentum
fit
&
&
&
tioni
Patres autcm
fecundum eandcm
funt. Accedit
fit
quod
do<Stri-
ipfa for-
inuocatio tacita Spiritus
fandtijin cuius virtutc fit confecratiojdicitur

etiam gratiarum attio. Praetcrea loquuntur
cjuandoque Paties dc totomyftcrio Mifra:,vt innon iblam <;onfefra>

tioocm.
ciudit prcces Ecclefiz
Sedhiceft.dubium,Scc.
&
Hic Doikor mouct du-
biura an pra;termifCs verbis praemiffis in
CanoQ^
6
Jûtium etntruurfum.
VIII.
Dift.
ne.quibus limicatur forma, vt in perfona Chrifti

confccratio ? Tribus rarioni-
<ficatur,cflct valida
CifitrM Stti,
tr V^fqutX.
ceiut frtdi'
bus probat non cllc validam i prima cft,cx fcnfu

form?:fccunda,cx authoriratc Ambro(ij:tcrtia,ex
diipolitione,&conncxioncCanonis,vt forma in
fcnfu facramcntali,& pcrfana Chrifti profcratur.
Contra hanc doclrinam in primis Sotus difi.
.rr.i.diifcrit
1 1 .^ptttfi. I
redatguei^ I>ofto[rcm,qqi
nuncdicit vcrba pracfcripta
efle
veramformam,
nunc requiri vt illa anteccdcniia dicaotur &

quamuis affera: pra:mifla ad formam non clfc dc
cllcntiaciusjtamcn h requirantur ad confccratior
ncm, fequitur cflc de clfentia formx ; maximc ia
:
formam
fcmeiitia Doftoris^qui negat
alitercon-
caufa fmc qua npn. Vafquez difp,

r.98.c4/>.i. dicit fcn:entia,m cit^scire improbabi,-
ficerc
lem
nifi vt
& (ingularem.
Cxterum
H.tiieitHr *
lummi.
redargutio Soti ex ipfo reiicituri

cxpr efsc docct Dodor forinam corpoxis in
nam
quatuor vcrbis contineri aliud autem eft , an ad

valorem formaj rcquiratur , vt in pcrfona Chrifti profcratur vad quaro probationem cJcignntur
verba autccede;ntia, vel iis aequiualentia, quibus,
determinctur fonna ad fenfum materialem > qua
iu pcrfona Chrifti proferatur aliud vero an rcquiratur vt eflcntialia forma:;hoc negat Doilor:
:
biits efi.
quoad
illud:rch'nquit
rem fubdubio,&
ujhil dcr
terminat i immerito ergo Vafquez hanc fenten-
tiam eidcm adfcribit tanquam allertam i vt pater

ex fequentibus ; de tfloficmdo Mticulo: Dico , inqui tjitcjicut in tûoditmcafit fkperiHS pr4t,miffo,fi quis
loejtii : Hoc efi corpus rneum \ non
Sacerdos inciperetfic
prtuUcens verha prtmiffa. totaliter,e]uod in omnihus tar

Uhits
non
adorandtim,nififith conditione.,fivericon-
efi
Hic autem
ficratumefiîcc.
inarticulo
fc rcmittit
De ifio anicttlo,
i.
ad dicenda
inquit, dicetttringer
cum diibijs qt^dfuerit ohferttandum, &c.

autem in ptacmiflL! verbis quid fit fa-
nerali ,ftmHl
lelblnit
dendum
dubiu.s ergo eft
fi
fiat
confecratio , vel
non fiat:codem raodo raanet dubii!S,quoad idem

itifradifi.i ^.ûtfi.i. .
Inccrtum autcm
Tertium princip^.
eft,
anconfecratio iaeo cafii

fitntentiaDodo-
Citttfit Dcflet valid.i,qu cftcochifiD.
BtrU.
Aogclus.
Rtqitiri
tlieatUT
&
risjqucm fequitur Angelus in Summa,verbo EuchariJHa:

ne fingularis dicatur hacc fcntentia,
ad.eam rcuocari polfant quotquot diciit formam
materialitcr,& reciutiuc tantumdici a SaccrdoVt tc: Hoc efitScc. diccndo qux Chriftus geflit,
in
dixit,non autem fignificatiuc, quia nequit acere
ferfmM ChriftiftrntA.
&
&
icnfum materialem,fcu
Innocent.
Duiand.
Maior.
GloflTa..
Ocham.
Cathetin.
Gabtiel.
Ltdctka.
formam,
di^m
a Chriflx),nifi verba anrecedentia fiibiungat/ûx faciunt fenfum hiftorialcm ; vt botic

aducrtit Caictanus,aflcrens in boc fcntentia Do^loris veram eflc. Dici autem recitaiiuc tantiun
Ibrmam tenet Innocentius lih.^ de hoc myftcrio
cap.iy. Durand.* ^.dift.<j.i.ad i . Maior ibi ad 1.
vt
Caietao.
cecitare tantiim
Gloffx incap.Timor^de
coi7ftcr.aifi.i.
Ocham
<pi<id-
Catherinus opufculo , QMthus verhis.

Picus Mitandulanus in Apologia tjuaft.io. pro'
babilcm cxiftimatGabriel/riZ. ^S./n.Citncff. LtUheto
i.t]. i
dcfma
tpuft.
9.
aru.
tlfi
jini
vliJ*m,
verbii
frimifftt.
Doftoris, qnam
fic format:verba Sacraverbonl debent fignificare illud

quod cfficitur ex vi Sacramcnti ; fcd cx vi huius
confccrationis cfficitur ibi efle vcrum corpus
Chrifti ergo verba fufficiciuiacx vi propri.idc-
eft-tatio
raciuorumex
hoc non
42.5
(ignificant abfolutc
quia
pronomcn
fignificat refcrri ad perfonani ipfius loquentis}
nam
licct
minifter poflitintenderc loqui inper-
fona Chrifti, id non facir, qu6d oratio fignificec

corpus Chrifti, licut qni intcnderct in perfona
Chrifti diccvc
Doftrina mca, non
hxc ?ft dodrina mcavcx
mea; vel
non habe-
cft
vi vcrboruiin
rctur,qu6d illadoftiinacflct Chtifti:ficutquando Angclus loquebatur in pcrfona Dei:ô Deus

jibraharrt
&c. ex
non
vi fermonis
fignificabat^r
pcrfona Dci.
Confirmatur harc ratio Dodoris , tam Patres,
quam Ecclcfia,cx vi verboru, &
vi
bant prxfentiam realcm crgo forma in ca detcrminatione facit fcnfurn fa,cratnentalem cx vi

vcrbotura.quaex cxpr^fla fignificatione non po(^
:
fit torqueri in aliud cum proprietatc:ide6 Patres

Tridentini improperant hxreti<:is,quod abufiuc
tofqucant foripara in tropos
verborum
a proprietate
{^6.
& fenfum alienutn

hxc
oratio prolata Forma bf^
abfolutc ex vi verboru fign,i6catcorpus loqucntis,non alterius:ergo nifi aliud addatur fignificat,
fiti liqutBiii.
pronominis
illius
intelligunt oinnes
eum locu-
tum fuifle de corporc proprio ; alias nuUum cflet

fundamcntum colligendi ex vi vcrborum realcra
prxfentia:ergo eum fenfura facit ex vi verborum
forraa illa abfoIutc,& fine liraitationc vlla prola-
ta,quem facit ficprolata aChrifto, qui protulit

eamabfolutc ; ac proindc dcnonauit ex yi prono-'
miois. corpus fuii:ergo ctiam prolata a Saccrdorc
non denotat aliud cx vi fermonis,quam propriura

non corpus Chrifti;& cofcquentei:
fic prolata non facit fcnfum facramcntalem ex vi
verborum , & etit inualida. Qtux rario fundatur
cius corpus,&
in iifdem principiis, qnibus Patrcs
verborum colligunt prxfcntiam realcra.

Secundo piobatur idcm : quia Ecclcfia in Canonc ideo adiecit vetba anteccdentia , vt forma
faceret fenfum facramentalc,quod pfobatut:quia
Tom. yill.
verw,
rigortfui
formt,.
9
Secund prtl/alio.
non ad orationem, quiain illis nihil pctituryiou

vt eflentialia formx , quod fupponitur ergo aci
narratione quxproponi debct, vt fgrma infcnfu
:
facramenraIi,&inpcrfonaChriftipcofcratur.Dices Sacei;dotein imcnderc iij perfona Chrifti pror

errc formara:contra,intendo
fignjficer ex vi
ficare;fed ex vi
non facit,vt oratio
vcrborum^quod no eft nata fignivcrborum non cft nata fignificare,
nificorpus profcrentis
cam abfoIutc,&
finclirai-
tatione ergo. Maior patet,qiiia oratio ex fignifi:
tiua,non cx beneplacito proferentis; fed ex inftitut,o,quia eft
fignum camunc:fed ex commuai
in- Inftniii ftf.

feriniii
kc
ftiturononfignificat, nifi corpus proferentis;nc-
quf
alius
conceptus in audiente eam,cx
vi
vcrbo-
riwn prxcifa,caufari cotingit,aut p0tcft:ergo

fuflicit
intentio profcrentis
non
vt aliud figuificct:
dcindc intentio eft occulta , ncquc cognofcitur,

nificxvi fermonis crgo uQquit liraitarcoratiooem, vt faciataliura conceptum ^^cx vi {crmonis,
in audientcnifi aliasexcQmmuni inftitutocompetat;& maximc quando ipfa oratio non cft ambigua , fcd limitata ad rcnfum dctcrminatura per
particulam fpccificantcm ,qualis cft in ptojH)iito pronomea poflcfliuum meum.
Confijmatur,quia Ecclcfia vidctur fic intcrDcfcdibus .^jflx Tn princi-
prerari in titulo dc
Sac<;ido(Cm fctniproUta foqna fanguinis,incul,
Sietioper.
(y
ex vi
pio Mjflalis
fme pratccdentibus,
SenfiH
& Dodlores
Hoc
corpus meunt., prolata
lute prolaia
detutat cor-
corpus Sacerdotis loquentis. Probatur iubfumptum ex paFticuIa,WfWiquod eft poflcfliuumx&

dcnotat loquetcra, nifi aliud addatur:vndc cx eo,
qu6d Chriftus protulcrir illam formam , cx vi
hent fignificare ilfud ibi contineri:fed hxc verba;

efl
Ctnfirmatur.
proprictate,pro.-
Quorum fundamenuim eft, quia Sacerdos neHoc eft corpus meuvt:

quit dicere cum veritatc
quia iUud nullo modo cft corpus Saccrdotis;qux
:
ftrmmm ntn
QiKil. II.
prxfcribens
vr
quando contingit
Nn
z<y.
VMriat. fflj,
mim.
IV. Sententiarum
Lib.
42-6
mcnta falte rcddunt confecrationem ambiguam,
amplius pt ogrccli| npaut pati fyncopen

cjucac, MKFa pcificiatur ab alio, qui inciperc debeat ab illis vcrbis anteccdcntibus Simili moda
,
ita yt
prxmittantui illa,vel aequiualentia v6rba>

intendit Dodor : nequc vlla inuenitur Ecclefiae declaratio ad oppofitum i imo ex
nifi
quod tantum
Non
cft aliaratio,ni(iquia
S^nfutEecU- po/l<juam c(enatnm,Scc.
illa rcqui fita funt,vt forma profcratur facramen-
praxi
/ coUigitnr.
ad vcritatcm formx
quod ad fubftantiam formx fpedtat
forma , ciim feftinan-
pblatio vini
cum
vnde
in co cafu omittitur
iuxta prxfcriptum rubrics
poftet alium calicem fumcre
oblatio in
ftat
aliis
ibidem
in co
clcfia:
& confecrare, quse
cafibus prafcribitur
fieri,
vt con-
mentem Ec-
vnde intcrpretari
prxcipientis repctitioncm illorum
licct
verborura eflc ad effcftum valoris forma:,& huc

ctiam fuillecffeftuconnexioniscorij cumforma.
Argumftum
Luhnr-
Arabrof
In Lithurgiis conneduntur
eadem verba ,
vt,
^ccipite y&comedtte ,c^\ix^txia\ll\xnmi iovm^t

confccrationis. Itcm,Ambrofius
/^.4.</f ^<ifr<ow.
& habctur dc confecrat. difi.i.cap.Panis efiin altari;

vbi dicit fermonem Chrifti crcaturam mutarc;
confecratio quibus verbis fit , attcnditc quas fint
vcrba yiccipite
pus rnettm, &c.
:
KtfîjiB vf-
ûtx.
rtfiUi.
lur.
& traditis vidctur nullitas confecrationis
dum cflct ad communicandum Sacerdotem inrmum nid alias illa verba necelfaria eilenc
ccret inciperc alias ab ipfa
ex
magis probari in cafu praemifTo, quam veritas.

Obiicit Vafqucz indc fcqui ad eflentiam formx illa verba (jpe^lare , fi fine ipfis ncqueat fieri
confecratio. Refpondctur,nceado Icquclaminam
tali(er,& in pcrfona Chrifti,quia in eo cafu fuffi-
& edite ex hoc orHnes
>
hoc
eft
cor-
vt fcnfus explcatur;fpedat pcr
modum partis denon ita
omnia nihil rcferrciquando vcro addit,
Accipitef
& comedite,non intendit illafpedaie ad formam^

Sed hacc folutio inutilis eft nam vt certum fupponimus vcrbis Chrifti, atque adeo ipfa quaj in:
ftituta cft,forma,confecrationem ficri:difncultas
cnim non eo
ten<lit , fed an forma habcat pcrfefenfum,quem cxigit,nifi dicatur in perfona

Chrifti i ad hoc autemcxigi illavcrba,quae pra:-
<5lum
mittuntur in Canone,& dcfignant pcrfona Chrialiqua aequiualcntia:dicit ergo Ambrofius
ftijvcl
vf rbis Chrifti confici hoc Sacramcntum , quod

denotat inpcrfona Chrifti verbadicijvndecap.4.
habent
a qua adkio, confccratoria, & verba procedunt:verbaautem faciunt Icnfum perfedum, fed
nam,
vt in pcrfona Chrifti profcruntur.
ObiicitDurandus,qu6dfirequiraturvtforaia
pronome meum
ândcm denotct,& verba praccdcntia ad eundem
dicatur in perfona Chrifti
ita vt
in pcrlbna Chrifti confecrare
vt definit, leu dc-
&
Dei:Ego fum Dominus Deus tuus,&c. & legatus

Idem omnes fatentur , nemo
autcm dubitat de panis confecrationc ex hocincquc confequentia in vll<j fundatur.
in perfona Regis.
Probabile
cft
etiam confecrationem fore vali-
monibus? Domini Iefei;nam per reliijm omnia,ûxdi~
art.c).Richitd'in ^.dift.Z.art.i.tjuaft.i,
CMntHr,laus Deo defertur , oratione petitur pro populot

pyv Regihus, pro ctueris : vhi vemtur,vt conficiatur venerahile Sacramentum , iam non fitis fermonihus vtitttr
/'4rr.2.w.(5.Gabricl in canon.leSf.
Diflinguit crgo Ambrofius
&c.
qu
>
illo
enim
remittit
&
^.dift.
& ple-
fe,
in finc,
formae cxprclfum,
rius dicendajDf ifto,in<iuk,articulo dicetttr inênt-
raHfemul cum duhijs cjtddfutrit
autem
obfertiandii,8cc,
iufia
in refolutione totius articuli docec vtcn-
dum efle matcria fic confccrata,cum coraiicionc>
ChriftusjtamcnnonrcpugnaE ctiaintcrpretatio iam data, quae vtrumquc comprehendit ,

vcrba Chrifti, & dida in perfona Chrifti. Vndc
Florentinum in dccrcto vnionis ad hoc refpiccrc
videturaflignans forraam huius Sacramentirf or-
ret
&
inquit
huitu Sacramentifetnt verhaSaluatoris,
hoc Sacramentum : Sacerdos namijue in
perfena Chrifti hoc cot^tt Sacramentum,
&c. Dices
in perfena Chrifii,denotAte poteftatem receptam a
Chrifto fcd contri,fic ctiam abfoluens a^ pcccaperfona Chrifti abfoluit,quia mcdiante po:
tisjin
tcftatca Chrifto recepta
; fed nuUibi Cc\nciiium

dicit,qu6d in pcrfona Chrifti illuni abfoiuat:crgo aliud inteditjhic nempc deberc loqui eum io
pcrfona Chriftijad hoc vt confijcratio in pcrfona
Chrifti dcbcat
illa
quod non
cotingit cx vi fer-
diquid aliud prarcedat,quod determivcrba in pcj;fona Chrifti dici, Ha:c argu-
inonis,nifi
nct
fi.cti,
Ettflieatkr
quoadrefolutionem ad poftc-
Chrifti. Etquamuis poflit refponderi intenderc

Ambrofium verba tantum,quaE protulit, & inftituit
fnba-
defecundo dico, poft- DtHtr.
quam mouit dubium de Icnfu
laude,& oranab iis quac dicit in pcrfona Chrifti , quando

confccrat,& ad hoc addit Ambrofius,feu pra:mitttt vcfba Canonis , Accipite,
comecUte,^c. quibus, vclut cx praccedentibus , defignatur pcrlona
ji.Sotas in
cuius intentio conftat ex vcrbis in
initio allcgatis
Ver featin. dos in pcrfona propria,defcrendo

,
tentia
riquc modcrni. Hapc ctiam fequitur ad principia
Podboris
dicit Sacer-
cstrariafin'
Durandus *''*'A
i.<j.\.m.i. D.T\iom.i-p-q.-jZ.art.iMl ^.
MAmbrtfij. do
ma
""
pronomen illud meum in

Florcntinum ;
pcrfona Chrifti dici, fcu ad ipfam rcfcrri, faltcm
cx intcntione Sacerdotis loqucntis in pcrlbna
Chrifti } ficut Angclus loqucbatur in pcrfona
clarat
hihev.Confecratio igitnr quihtis verhit eft?& CHiusfir-
iftiihus conficit
otltait Vurandi ftlm-
effcdum cxigantur) fcqui,non pofTe Sacerdotem

cofecrarc panem, qucm habct prae manibus,quia
illum in manibus Chriftus non habuit , quando
protulit illa verba, quod eft abfurdum. Relpondctur ncgando anteccdens,quia fufficit,qu6d panis illc in fpcciefuerit in manibus Chrifti ficuc
& eadem in fpecic vcrba dixit non cadcm in ni;mero, quae Saccrdos , fi diftinguamus verba pcr
prolationem.Deindei^m ccrtum cft Sacerdotcm
dam in co cafn , propter fententiam Dodorum

communem,quam docct Alenfis ^.part.tf.io.m.j.
Saeerdos,fedvtitMrfermonihtts Chriftiy
riorent.
le
verbaantecedentia;fed tantum cxprimunt perfb-
Refpondet Vafquez.Ambrolmm dicerc verbis

Chrifti fieri confecrationcmjacproinde caetera
lo
Stbiitm.
intrinfecc,&;
terminantis totam claufulam
oHtHio.
li
confecrata fit,& vt fupra cx vcrbiscitatis appa:
fupponit ergo incertum
cflc
quid
fiat.
Articulo autem tcrtio eiufdc quzftionis,poft-
qnam
fusc diflcruit de fenfu illius orationis in
rfgore Logico>fubiungit refolutoric
non cfle nc-
ceffarium,vt minifter talcm fcnfum cxquirat,aHC

refoluat , quis eflc pofnt.j fcd fuflSccrc profcrre
orationcm fub ea intcntionc , qua Chriftus eam

inftituit profcrendam; & fic crit inftrumentum
ponendi corpus Chrifti fub fpccicbus ; cui vt i.
tali agcnti prolato afliftit Dcus , vt ponat cSctam in vltimo inftanti prolationis ciufdem. x
quibus videtur fignificarc ad confecrationcm va-
St/a inttmh
lidamfufficcrcvt prolatiofiat, feruati intcncio- refert ftrmM
ne profercndi formam , prout Chriftus infthuic "* P'[fiatn
cam proferendam j & habcre effc(5lum> tanquam

inftrumcntum fenfibilc a Chrifto inftitutum>ciu
Dcus affiftit ad cfFcdlum caulandum in vltimo'
inftanti prolationis yerbocum.
SCHO
^''"fi''
VIII.
Dift.
C H O
S
Formam caluis qui vtimur
eifdemverbisîlla
nem
ejfe
certdm,quam Euangelijf/t habeitt dtqutualenter
verba^Hoc facicc
cpr.
D.Thom.dicentiStOmnia verba vfque
De vcrbis aucem
427
Qua;ft.II.
V M.
etjiaon fuh
,
non fertinere adfubftantiamforma. Refutat ratiO'
ibt,
Hoc
facicc,^c.
effe frbfantialia.
cfl: dubium magis j quiaquancum ad duo.

nuUus Euangeliftarum rccicacjidco non vidccur
forma vtuncur,dicences Hic eft fanguis ,bLc. Ec pcr
confccracionis fanguinis
Pnmum cft,quia formam, qua vcimur

cx Euangelio cerca.Graecicciam
alia
confcquens, forma noftra non eft prarcifa.

Refpondeo, non dubico, quin forma noftra
^' r^lebr.
non fic fcripca func in -^'^^-Cii
^^^ *'
Euangcliis. Ncc obftac de Euangeliftis,quia incendebanc narrarc rem geftam,non auccm ^
tradere formam,confecrandi.Sed & dc forma Grajcorum Ecclefia non dicic eos non con- ^^^ eficerficcrc.Vndc dicunc aliqui,qu6d forma eorum, & forma noftra, & quxcunque fcripca in ta.
fic
ccrta fccundum audoricacem illam In-
nocencij:quia mulca cradica func Ecclefiae ab Apoftolis,qua: camen
EuangcliiSjfufficiens eil ad confecracionemrtamen in Ecclcfia Romana,eft|dc neccfticate Fnr.de Taranjjica.^.
nnniftn,vci forma,quii vcimur.
qua vcimur, pcrtincancomniaverba a loco '^'

1.
ifto Simtli modo,v{q\.\c ibi,Fnde cjr memores. Ec communicer cenccur, quod ifta Hocfacif.\,
teinmeam commemorationem , non pertmcnt ad illam formam hoc modo. Quodpro- art.i.q.i
bacur , quia non magis facic illud, Hocaccipite, &c. ad fanguinem quam adcorpusi
prxcepit enim Chriftus ita ficri confecrationem corporis , ficut fanguinis ergo fi illud
percinct ad confccracionem fanguinis , pari racione , &: corporis , & per confcqucns
quando hoftia lcuacur, adhuc non cft ibi corpus Chrifti , & fic eft idololatria , quod non
cft dicendum.
Hoc ctiam patet,quia przccptum dc vfu confccrationisjnon eft dc forma confecratio7
Sccundumdubiumeft,anadformam
'
nis:hoc cft,pracceptum vfus,vt Tcrba oftcndunt crgo,&c.

;
Item per ifta verba contulic Apoftolis Chriftus potcftatem confecrandi hoc
cnim ordinauit eos Saccrdotcs collacio auccm poccftacis confccrandi non fit pcr vcrba pcrtinentia adconfecrationcm quia vcrbaconfccrationis materiam rcfpiciunt , qux
confccratur , vel terminum,in qucm confecratiir verba auccm poceftatem confcrcntia
:
rcfpiciunt poteftatcm
quam
ccrto fuppofito , nunquid
conferunt ,
&
illum cui confertur.
omnia vctba vfquc
illic
Hoc
Hocfacite , funt de
crgo tanquam
forma confecra-
tionis fanguinis.
Dicitur, quod
fic
dens,& eft pars vnius

Teftamenti
primo de
ûi fro vobis &c. quia relatiuum
illis ,
totius orationis. Similiter
implicat antcce- ^- Thom.

/"'*'"' ^*fi'
dicuntmulto magis de \\\\s,noui (^ ^tterni
'^'**?'*
quia illud eft quaedam fpccificatio eius, quod praecedit,cum dicitur,^'^^//:
ad vnam autem formam vidcntur pertincrc omnia qua: pertinent ad vnam orationero:
crgotam illa, Noui &:c. dcquibuscertumeft, quod pertincntad vnam orationem,
quam illa,î fro vobiSy&cc.c]ux proptcr implicationem pertinere ad eandcm orationem
,
vidcntur,omnia pcrtinebunt ad formam confecrationis fanguinis.

Sed iftac rationcs non concludunt , quia pofiibile cft aliqua multa addi in oratione
S
confecraciua , quibus non exprcftis tota confecratio habcrctur , ficut Chriftus potuiflet ^'"^* ^.
dixifl*e,Hoc eft corpus meum, aflumptum de Virgine ,
fufpendendum in cruce , ficuc ^'^' *''*"
&
dixit
de fanguine , îfro vobis fundetur,hL tunc
licct
verba ilta
fuiflTcnt
y^
dicenda proptcr
licct ad candcm
'
dcuotioncm , non tamen fuiflcnt fimpliciter ncceflTaria ad formam ,

tinentiTMJL
orationcm pcrtincrcnt. Multo minus ctiam valct illa probatio dcillo, cîfrovobis, eandemfra.
quamde illo ,i^0/C^^ ^terni. Poflct cnim intelligi illa oratio in fcnfu compofitionis, tionem no
vel diuifionis , ficut diftinguitur illud fophifma Omnis homo qui efi altus a. Socrate currit^ f*ftlnere^
liccc infcnfucompoficionis ,implicacio fic pars ciufdem orationis :& itapoflctintclligi ""j^^j
m propofito, ita quod antc illud, qui , non eflct oratio perfeda, vel per ly qui incipcrct r
oratio copulata praiccdenci in fenfu fciliccc diuifionis , & cxponerccur fccundum Prif- Senjiu tlitd'
cianum Iy,^/,pro,& itie. Confimilicer pcr i\\ud,neut Tejiamenti, incclligicur communiccr fonis efi,
fccundum Sandos confirmacor,in quo incclligitur implicacio, fanguinis,inquam, qui cft ""^ bom
"
'fi ^^^"
confirmacor noui, & aetcrni Tcftaracnti, &c.
:
Stcrate
dr
ilUeurrit,
Nn
COMMEN
4^8
IV. Sententiarum
Lib.
C0MMENT4KIVS.
DE
L^Docettam
mtem
conficratiimis /angMlnu^Scc.
'
formam Latinorum quam
verku
Verm fangkiuU.
dc fide ali^s in Ecclcfia Latina

:
noncm
Graecorum eHc validam fubiicit autem dubium,

an omnia vcrba,qu2 ponutur in forma Canonis*
:
iint efrentialia,& excludit i\h,Hocfiicite
commemorationem,8cc. quia
inmeMo
D.Thomse
tanquamnon
Qupniam autem hacc
concludentes necefTario.
difficultas a
modernis
fufius cxplicatur,quoad
particulas eftentiales forms,tarii corporis,
quam
modos dicendi exprimerc,& fuo ordinc dodrinam huius

articuli comprehcndcre, qux eft ex fcopo princilanguinis
Y*rif
tmii
operzprctium
crit
vbi cfamnan-
veram dp-
Allerens temerarium efte aftercre ilU

de cHcntia forms calicis fine fufficicnti authoritate , fupponens priora clTe omnino cHVn-
varios
corporis.
^d aholendam
ticHlo,8cc.
elle
tialia.
Eandem
quiE incidcnter, feu explicationis gratia rnouet,
difi.^S.
D.Biinmemurzi.part.art.x.ûafi.i.Mîot D.Bonauft.
quoad potero fubiungam.

Circa formam corporis
^</?.z/wV<.Marfilius ^rf/r.6.Henricus tjuodliheto^^.
pali cius
'5
confi-
non fitadCaPatct eadem con-
ftrinam de Sacramemis.Idem patet cx Tridcnt.&

Florentin.de formahuius Sacramcnti.
Secunda conclMfio:yex\)i quas confequuntury2w1 6
gHinis mei in formacalicis non funt ellentialia. Formatalim
Hxc cft cpmmunis aliprum praster citatos opi- 'Jl^tialit.
nio,eimque infinuat Dodor , %.De iftoficundoar-
rationes autem foluit
fprmam
aut
nunquam
additio
illa
tur,qui in Ecclcfia Latina ncgant clTe
ordinis Apoftolis. Refert opinionem

aflerentis
clufio cx capitulo
tribuitur poteftas
illis
inqua
cercturvilidc',
circa edcntialia forma:
reliqû vero
aliqui Grarciputant
ejui,fi.
10. qu.imuis putet
docenr>4.
fî^m^s*.
ermenti.
Sccimla fcntentiaeft
omniaverba
D.Thoms
forma
pofita in
^Mj.yS.art.^:
calicis in
hiuniter
fentcntia,qux alioquin duravidetur. Capreolus,

Paludanus,Homeus,Sylueftcr, intelligunt fingula verba efte de eflentia forma; in rigore alij,vt
SotuSj&Ledefma ^fpeftare ad ftibftantiam tanquam partcs intcgralcs, finequibus tamcn poteft
ad eircntiam formar.
Et hoc plus
apud Suarcra,
dicunt elle quidcm ellentialia
fed finc ipfis con-
rit(mfidei,in ea
Refpondet Capreolus Grarcos , & alios , qui- Hefponfio,

bus illa'verba de(imt,non confecrarc calicem , vt ^'"p^S""""'allcrit etiam Paludanus,vel cum illisdifpenfap^Pd*'
tum fuille fcd hoc vltimum cft imaginarium,
cum nequc Ecclefia difpcnfare ppflit in iis , qua:
eflentia Sacramentprum,
funt de flibftantia ,
cijm npn fubfinteius pptcftati , neque vllum fub- NhIIm difff.
u4rmenorMm,cap.^.&^. qui dicit illa :myfieriHTn

Alij cUcunt notd
, clle de ciTentia formje,
Teflamenti eftc eirentialc. Alij idem dixerunt
quoad verba illa poftrema , Qui pro vobii , c^ prq
"*"
fidei
&
multit effundetur in remijfionem peccaterurn.
Dokor (t. i.impngnat opinionem D.ThonjJE

alTerentis
Vocltrii.
^ _ J^
,'f}^
omnia verba
i.art.ah
clTe elTentialia
Dico breuiter
traditum omnino certitudinaliter

crationis fanûinis
<]Hod non
efi
nobia
an adformam confi^
quo .nuUj
pcriculpfum
elTe idaffe-
MttMr.
quod nph fciretur fufficicns fQtma , & ellcntialis SacAmenti fcd certc
hoc friuolc obiicitur fupponit cnim DoAor
yetba
Hic
\\\^
""''^c^ Hicefifitnguis meus:de reliquis
hitata
cet
elTe eftentialia
fequendam
cflc
efi
calixfitnguinit
autcm do-
non
br,alias
non cflet
tanta
Dodiorum yarietas , &

monet Dodorexpe-
fcntentiarum. Rcdtc ^rgo
ândam
clTe
dedarationem
Ecciefiae.
Tota
ha-c
quffftioeft in fail:b,nempeindagando quid Chriftus fccerit
nam certum
eft
potuilTc omniailla
Verba,vcl aliqua ordinare elTentiaiia.
Prima
j y
Tormn
fori*.
ctf
'DQ<kon%S,T>e fecundo dico
eft
contra Gi ;i-cos,
nulla fuit necc0itas.
vndc
ha:c rcfponfio inurit toti Ecclefiae intple-
rabilem crrprem.
Cpnfirmatur , author de Cocna Dpmfni apuJ

calicis fplum ppnitiHa
Cyprianum prp fprma
&
Confirm^tlo
\eih^\HicefifitngHismeus,Sic(\xhAit:Qwiti^fit{m. '* Piribtof,

tpte his
verbis,& hacfide aElum
efi,panis ifie,
henediilione filemnifacratm ,adtotitu

/alutemtJtte proficit,Scc.ConCentit
Hoc efi corptu meum , cft forma

cflcntialis corporis.alia autem vcrba.^wo^/jrdzôhii tradeittr non fpeftant .id formam:conclulio cft
cenclufio
qupd
elTcntialia:
totam autcm formam prxfcripfit Ecclefia , nequc

declarauit rcUqua ve^ba npn clTc cllcnti.iliaali--
authoritatem Ecclcfi^ , cuius
cft difccrnere,fi cflrcntialia funt,fi
eft valde temcrarium negare vfum calicis cpnfecrati tdti Ecclefia: Oricntali,& tPt fanftisPatribus,quafi diniidiatum facrificium fempcr pbtuicrijit , non intcgrun? contra prxccpturn diHinum,& contra Canones fuac Ecclefiae vnde nunquam id improperatum cft ab Ecclcfia Latina imo in Florcntino
fupponitur Graecos vcrum Sacramentum haberc:
ex hocinGOnucnienti,
ejftn-
forma qui
prpfcrri ppflint in
Primum aut^m, qupd afTecitur
Aliqui cnmculpant,
'" "'
"'J'"'''"*-
facifitate
accedit
Vefb
f^
dem
tps admittercnt,ncque Latini id iraprppcrarunt;
formare/Ientialia diccnda funt vtelTci^ti^lia, accidentalia vraccidentaHa.
difpenfandi in l^tiofaa.
^rui^
npncpnftac
dcea cx traditipne,aut fcriptp , nequc vnquam
alias auditum pft d^ ca , ncque Grarci fc difpcnfa-
fupercft authoritas:vcrba ergo
ohielilo fol-
mptiuum cpngruum
omiffipnetriutnjautquatuprvcrbprum, qux edmittttntur. Si eftâta difpenfatip
pertineant at/tjua verhapofi illud:
fiinguinis meit&cc. Siibdit
rcrc,de
?IIc poflit
& deinde
Marci,Bafilij,&i^thippum etiam,
JVotti TeBamentimyiieriitmfidei.
'/
Domi- l'^^'^'*
ncque Marcus,ncque itthiopcs , qui vtuntur

Lithurgia tradita , vt pra;fumnur a Matthô. lu
his Liihurgiis dcfunt aliquavcrba.quibus vtitur Ecclefia Latina;nam in caLicobi Aeeik,myfie-
HCm, nifiillisterminatis ita interpretantur D.

Thomam. Tertia fententia cft Arraacani /^.5.
ErcUfa
f""*''
ni,
& Vafquez
Sacramentum,mpd6 ita intendat miniftcr,fi tamen intendat minifter non conficere fine
ipfis, ipfa concurrcre, neque ficri confccratio-
Stntmti
piobabilc vidctqr, quia

non vere
confecraflet caliccm,ncquc lacobus frater
poftc
fici
quam
alioquin vniuerfa Ecclefia Oi;ientalis
, ali j
Icnrtfiu.
^^^^
Alcnds.
Ipeciatim Controuer-
iiftx contra hsrcticos , qui allerunt non omnia

verba , quaf adduntur in Ecclcfia Latina fpcftare
Canonc
cftceflentialia. Sedduplicitcrcxplicarifolct ha;c
validc conftcrari
omnes moderni
Maior.
opinionem D.Thoma^ M:^rfilius.

^-
prpbabilem. A\enC.^.part.Ûdtfi:\o.m.^.art,i. com-l
de eirentia formx.
i\\:i,Qttod provebii tradetMr,t(ê
rcliqui Sententiarij
&
cali.v
hominisvitam
Ambrpfius
/1^.4.
de Sacramentis cap. 5 .fic etiam luftinus in i.Apolo^^/<.Eufebius Emillcn. incap.

crat.difi:i:qî
dcfumptiis
eft
Qtd corpus,
de confi-
ex fermp.De cprpprc;
& fanguinc Do;T>ini,qui babctur in
9.tpm.ppcri,
Hierpnyml,
VIIi:
Dift.
Hieronymi. Chryfoftomus homiliade proditione Iudx,addit fol\im:î provohis e_ffumUtttr.Damifc.lih.tUfitU cMp.i ^, reducit cflicaciam formar
ad
meitm:Hic eftf*figiusmeus.hC'
'i[{i:Hoe efl carptu
qu6d non omnes Emingeliftx verba illa exprinunt,nullws eorum pofuit illa duo myiieriHm
fidei , noti' oniittcrent autem eflentialia. Deinde
cedic
THlio.
fcd
non
nempe
fignificati facramentalis , vt corporis , Sc

fanguinis,non inagis faciunt vna, quam altera ex
JEquimtttnvigore (i^rmonis, neque verba illa Hoc eft corpus
tui vtriufqut
wieHm,6cc. funt magisexprefta ad fignificandum
in yi:
formt
prxfentiam,feu corpus prfcns,quam ilhiHiceft

fangttis meus fed quando vcrba cx fc funt expref:
rem ,
fa ad fignificand^m
cerminatio aduenicns
noh faciuntad
fapcrflua eft
ergo verba
omnis de-
illa
adiedla
&
Confirmatur ex rrgore fermonis,

cx fine in-
ftitutionis Sacramcntorum,non cxigitur , nifi vc
formafit expreffiua fignificati,feucfFcdus facrainentalis : fignificatum autem facramentale in
& fanguis Chrifti prxfcns:
crgo hoc tantum importatur per formam verbalem : fed reliqua, quac adduntur , non faciunt ad
fignificationem pratfcntix , fcd ad alia exprimenda ergo non determinant formam in fenfii elTentiali , & facramentali
, qui completus eft
abfque illis.
Ex hac rationcqua: cft \ priori, vidctur impugnata illa opinio iuxta interpretationem Soti,^
quia nuUa verba faciunt ad fubftaiitiam formx,
nifi qus ex inftituto Chrifti habcnt cfiicaciam,
fed ortinia talia funt eflentialia : crgo vcl fine illisnequit confecrari , vel illa non pertinent ad
fubftantiam formx. Vride |ad confirmationcra
:
19
StfHt,
ttn/iit fdtrM^
mfttU, qui-
tm vtfitt tS-
prioris rationis facit
quod Patres , & Tridcnti-
num ad probandam pracfentiam rcalem cx vi formac
&
rigore verborum
illisverbis fcquentibus
gnandum
cfFeftum
non colligant eam ex
qua? fpeânt ad defi-
fcd ex deraonftratione cor-
&
poris,& fanguinis,
afTertionc , qua dicitur cfTc
corpus ,
crgoinfinuant inlillis tanlanguis
tum compleri fenfura facramcntalem forms.
Deinde non roagii fpelant illa verba pofita in
forma fanguinis ad completum fetifum eius,
quam alia ,quibus vtunttir Grzci in forma cox-
&
potis
^Mod
provtibiitradetitr
turab Euangeliftis
efTentiam
fcd
&
quac adiiciun-
hxc non
aut fubftantiam forma:
iitrum.
qu6d
illa
, fi
formz
hoc inauditura
fit
tenore proferancur k Sacecdocc fuper calice
&
Canone. Refpondecur
idcm dici poftc in Ecclefia Grzca,quoad illa verba , quac addic focmat corporis deindc in forma
:
corporis notacur parcicula, emm,8c ficprofercur:

iuxca communem aucem fencenciam non fpe(3:at
ad fubftanciam , auc cftcnciam formz: fignancur

crgo illa verba , qux dicuncur in perfona Chrifti
Domini,ex praeccpco Ecclefixob reuerentiam,&
non qu6d omnia finc de cfTencia
deuotionem ,
formae.ObiicicSjillam fbrmam dccerminanc pra:faciunc vnam oracionem integram
cedencia ,
cum fequentibus : ergo funt dc efTcntia formac.
Rcfpondetur negando confequentiam:ad antecc-
&
&
vnam ora-
tionem in fenfu facramentali, quem habet forma

X inftitutioneChrifti, quamuis autera faciant
vnam
gramraaticaliter
inquantiira fpccificant
pracdicatum,ncmpe,C</-'y2OT^'w/wrt
alia
fic
etiam
quibus vtuntur Graeci in forma corporis,
fpecificant praedicatura,non
omnis taracn
catio pertinet ad fubftantiara forma:

fhinet
eam in
fenfu factarocntali
lit
tnium,nS
tfi fermtrt-
fpccifi- talif.
nifi dctcr-
qui praetendi-
tur,nam illa dicuntur fpecificare formam in fenfu detcrminato,& necclTario , finequibus haberi
nequit talis fcnfus ; verbi gratia , in propofito
meitm,8c meits,fic dctcrminant , quia fine hoc poffcffiuo non fieret fcnfus rcquifitus.Alia vcro fper
cificatiolicct
non
diftrahat
& quoad hocdicatuc
formam a fuofenfu,.
, non camcn fa-
fpecificare
ciunc ad fenfum cius pra^licum.

Ex his parcc ad alia,qua adduncur , nempe in
forma, vc cxprimicur in Concilio Colonicnfi,in
V. in cap.(}tm Marth*,decelehrat.
BariVjy4mw, poniillaverbaince-grc. Addic
cholomajus Miranda in fua fumraa Conciliorum
habcri cciam in Flocencino,quamuis in nouaedicione Concilij non habeatur, nequecicat in qua
fed rcfponfum cft
edicionc ipfc calia lcgeric
cradi formam , vc eft in praxi Ecclcfix Lacinx,
Cacechifmo
Pij
11
Ai
li rt-
ffonHetur.
&
cam quoad
fubftancialia
qu^m quoad
reliqua,
non dc fubftancia^
Obiicic Soco,ac Ledcfma affignari parccs fub-
quae func de pca:ccpcoIiccc

ftanciales alias,alias
vcro cfTcncialcf, vc in horai- OhitBit

Soiut.
nc digicus,& anima:crgo cciam idcm concingerc Ledefma.
ad
nicencia dicirur facisfadio cffc parsinregralis,
tilii.f*rs tf-
Bapcifmo,quorumqualibec
cfTec pars fubftanciaIis,non camen cfTencialis.-particula raim , in forma corporis ,.eft fubfjtancialis.
Iccra pronomen meum fi proferacur craîus,
ftntitiit.
irina immerfio in
qui di-
quia prxterquam ,qu6d
calix ipia:eft fufficicns
tioneminiftrijIcdabinftitutioncChrifti: Hiceft
formajergo prolata fuper
meniitm,Cccundiim aliquos eft fubftancialis : vndc

fi dicerecur forma.vc eft apud Lucam , vcrbi gra-
matcria dcbitacum intentionc con(iciendi,confi-
tii
in formis, aut materiis Sacra-
fienificatio
Sfteifieiitt
grmmtie,
:
Jiuam cft ncceffarium , illa prolacid longior efTet

ubftancialis,non cfTencialis. Iccra mtatmTepa-
thitSti.
raaiufculis fcribuncuc in
inten-
mentonim
Rtfftndetnr
ergo nc-
accedat intcntio proferentis,
fint deefrentia
poteft Sacramentis:paccc fpecialicer, quia in poe-
fpeftant
que illa.
2in^nMtur
Impugnatur etiam opinio ilhorum
ftnttmi 1- cimt
ftituta funt:fed illayverba pciora
dens refpondetur , quod non faciunt
ellenttam formx.
propofito eft corpus,
ImpMgntitr
confoimem voluncati
omnia prout in-
Fundamenca oppoficae fencenciac non togunt.

Prim6 obiiciunc , quod orania illa vcrbaeodem
Secundo probatur ratione Quodpre vohis tradetitr,Scc.T\on fpedlat ad formam corporis.quam-
ttUifitHr.
vt minifter
elTentialia.
eft
maior ratio dc verbis, qUac adduntur in forma

calicis crgo ncquc illa fpeAant ad cffentiam formae. Minorpater,*quia nueadexpreiliorem figni^
ficationem, fiuead determinationem pracdicati
ftrmt txfi/u
principalis agentis:ergo proferr
probatur ex ditis,quia illa verba fienificanc prxcisc pra:fentiamfanguinis,& non alia fuperaddi'
ta,ergocontineht complctam vircucem.
nec
uis Chriftus illadixcri<,& Euangclift*
SuffUltntis
cramentum
aut non confecifle , aut non dediiTe formamefrentialem Corinthiiyrergo fum non addat ca,
qua; habet Ecclefia Latina in Canone , nonfant
eft
^nifieatuU,
tia aliquid faccrc. Si dicas cum non habcrc iii- luttntit eeidtnr/uffieifii
tcntionem conhcicndi , nifi concurrant vcrba fcfirmt eificitf
quentia} contra,habet intencionem facicndi Sa-
dicendumt
habet 'Hice4tUx nmHtm
i.
TeH4imeTitumeftinmeofkitpiiru
SttUd
429
ieti& confequcntcr falfum crit vetba fubfequen-
babent completam virtutem conficicndi Sacramcntum ergo ea

prolata debitcconficiunt Sacrameocura. Minoc
Paulus i.ad Corinth.i
18
Qusft. II.
non depcndet ab
Hiccalix
mtnm
TeilamtntHm
eft
inmeofa'.
Tufubjlii-
IV. Sententiarum
Lib.
450
^funt, 8tc.
non
eft
4ubium quin particula
Teftamentum,e(kt
fubftaiitialis.
Refponderur |in forma facramentali non
it/)>*nj!:
gnari partes fubftantialcs , id cft.integtales
affir
qux
non fufitdecirentia eius nam otnnis particula,

^nc qua nequit habct i sefus fowTia:,cft eflentialis:
alia particulz,quac non faciunt ad fenfîm facramentalcm, & praaicum, non fupt dp fabftapii^
:
neque habent vllam eificaciam.

Ex hoc patet ad cxemplum d? Poeniênti^
^"" ^^^ pctficitur in iudiciali materia,ac proin-
^j^
Satisfaai
P4rs inte^r*iM^
dc ad eam requiritur fatisfa<aio,vt pcrtinet ad oi,dincm iudicialem in matcria iuftitiae vindicatiua;;&fic vt pofterior fentcntiaiatarequiritur in
confcquenter vt pars integraopere exhibita ,
&
Cmrttio,
tmftfto
tf-
ftntili$.
in eo gradu necpffitatis,quo contritio,

cpnfeffio , quac anteccduni fentcntiam , /ine
lis,&
&
quibus fententia cftet nulla : rcmiffio itaque pcccati antccedit fatisfadionem cxhibitam , qui cft
ClFedus primarius , & cirentialis Sacramcnti , ad
quam
Trln imnerfio qutin-
man,
Joqu
tHT
*^*'
non
illar
partcs exrguntur
fatisfaîo autcm
tantiJmad raniffioncm poen? tcmporalis.

Ad aliud de trina immcrfionc rcfpondetur,
quod ad Sacramcntum
ablutio fufSciens
nihil aliud rcquiritur,niii
& capax formx
fiuc fiatper
vnam.fme per trinam immcrfioncm

tuip ablutio facit ad Sacramcntum
8c illa tan-
vcro pro-
li
trahatur forma, doncc complcatur trina immcr/lo.tunc
Sacramentum crit validum , &
trina
im-
mcrfio habebit rationera completae ablutionis,

clct^rrainat forma : fcd in propofito fijpfcnfus fprmac componitur matcria fuflScienSj
quam
&
eiuid Jtntttu
eiiim.*/r"'*
fed melius vt illa verba ad
guineme9,nullum faccrcnt fenfum,
nifi
refpc6liue
ad illud neHwnTeiJîfnenttfm , ideo in hac forma,

ejl inmeofmgHinCy
^'^
^'*î'* noHtim Teflamentim
SArttcuU d
dfutr' reU- iWx particula funtefrentia!cs,quia finc ipfisnon
nttMT,
fubfiftcret fcnfus
cx co autem
modo , quo vna
Vltims
otie-
advtriufque formam fpeclat efTcntialitcr^non fic

gutcî ad forraam pcenitentiac , verbi gratiS,
qualmuis addatur ipfi in vfu
in propofito nou
inuenitur fimilis congruentia, aut ratio , cut illa
vcrba fpedarent ad fprmam corporis,aut fanguinis,qu adduntur fiue in Ecclcfia Grzca,fiuc Lar
tina,
quac dida funt pbftant, nc pertincant ad
:
&
&
formam eflenti^lem,aut fubftantialcra.

Ex his fcquitur prim6 veritas tefponfionis,
qqa Oodlor foluit fundamcntum D. Thpms,
quod pecitur ex fpccificatione verborum fcquentium in formacalicis^&iropliwtioncapteceden-:
tis inclufa in relatiuo fM,tamen quia fpecificatio
illa non eft efrcntialis,neque maior detcrminatio
forma in fcnfu facrameiltali , neque ad fcnfum
illum facitjficut nequc ad formaro corporis facic
illudquodadditur ûodfrovobis trMletitr , &c.
nequc rclatiuum ûi implicat fanguinem , magis
quam relatiuura , <jHod iroplicat corpus iraplicatio autem iila intclligitur in fcnfudiuifo,
cppulato, non vero in fenfu compofito vt bc:
pc DocSborSequitur fccund6 , non refte Sotum afTercrft
cum alia,quam dctervnjnat,

quomodo fc habeat ad fenfuvn pratio-
&
efle
dubium
quoadcflentialia formac fanguinis iquia&for,
&
chatdp appjrobat ,
potiffimum quia Ecclefia
Latina eam approbare vid^ tur , fuppofito , quod
non reprobct cam,tenetctur tamen rcprobare inter cxtcra,qus Grscis obiicit, fi e0cnt rcprobanda,&praerogatiua magiftcrij,
vcrba fequcntia poft illud , Sanguinisjnei
dc
hoc
eflc
Cflcntia fprmjc:quia fufficiens authoritas ad
habctuK ; ncqu^ obftat do^rina moralis,

quaro infra affignat , in cafu quo rootcreruc Sacetdos ante prolataro integtam formaro fanguinis,pofitam in Canone, tuncelle adoiaQdum , 8c
furaendum calicem fub conditiouc x non obftat,
inquam , hoc , quia illa dodtina ab co traditur,
:îon
qi^pjideumquiprobabiIiterputat,autdubitat,
ianguiscft coijfecratus
fi
vt patct exillis verbis:

in altero iSlorum ca-
autcm
de hpc vix potcft ccrtitudo haberi in
Obiiciunt, in forma abfolutionis , quai;ido dicitur , Ego ah/r^ te , &c. pronomcn ego eltc (ub-
ctiam probabiliter poteft, abcoquifentcntiam D.Thomjc renet ap cajix fi&confccratus,

ex principiis prsmiffis eiufdcm Sanî:ide6Do-
verbo ^x rigpre:vnde,
<}u6d cxprimatur^non facit ad fenfum formjc.
Qbiicies vltimo in forma Baptifmi,& Confirnjationjs , additut ad fcnfum fprmas in nomine
Patrit , &c. licet alias videatur completus in verbis prioribus:^gtftf l>*ptizo,8cc. Sigfjotejtgnocru-
&
confirmo te cbriftê JaUttis , &c, ergo licct

,
dnotetur praefentia corporis ,
fanguini^ per
iiia vcrba pripra > qoae compleni fenfiim dcmpncis
&
"*''"'""*'
& ^.'Deisioficundo
forroac fecret6,an vel ipfa cflentialia dixcrit,quia
fcd includi inipfo
^^f^'^'"*J.
articuio cantiim alfefit effe periculofuro allcrere
&
i6
in fccunda conclufionc,
ficatiQncro.
il-
^'^*i-
nis:vnde ficutdiucrfimodc pofitad^bct adaliud,

aliud refcrri',ide6 facit ad aliama5i: aliani figui-
pronomcu
"'''*
Sed hu Ji prpbahiliter dtîtatur
ay
RtfltonfioT).
JiiKmiim ct)nficratioJitcoiripleta,icc. Dubitari
lud
Bic.
& Scho-
parcicula conftruicur
roa, vt profertur in<}icaiiue,reqi;iiri
colligitur
ftantiale : ergo in fotroa Sacrarocnti poteft elTe

aliqua pars fubftantialis. Rcfpondctur in illa fpr-
& ratip particularis cft
quia Baptifmus
cft ianua fidci,& legis nouxjConfirmatio ad eius
profcffioncm ordinatur , ac inuocatio Trinitatis
:
mam (irxcorum curo Petto a Tarantafia & Ri-
ChlelHe ftl-
tinentia,cx fandis Patribus, Cpnciliis

lafticis
cramentum. Ad aliud dc p;itticula,fw>B, refpondetur apponi fccundum aliquos ad denptan,dum
/tttfum.
&
Doftorcm
cfFedbum Sacramcnti
mumt
tiafpcdcnt ad eflentiam formx, velcerto fubAantiam. Refpondetut ncgando confcqucntiamr

paritatcm,quia illa verba fpedant ad efTcntiam
illarumfor xarum,inupcJicipnemTtinitatis.con-
plctur intcgrQquando profcruiry4^wf*i|f,ayr,

/anguinis mei,Scc. ergo rcliqua non faciunt ad Sa-
contcxtum praeccdentem referantur, vt forma dicatur in pcrfona Chriftiiita Do<flor non ergo ad
fenfum pradkicuiTi ciu$ facit, vt pars.
Ad aliudex forroaapud|.ucam , qua: etiam lej^
rrmM, quam g"""^ ^P"*^ Paulum, rcfpondctunquod noKi^m TetraJitLuc/u, jlMnentHm aliter fc habet in forma Latipprum,
tj. tpntiMlu.
aliterinilla,quia in priori non facita^fcnfum
formar, qucm fupponit completum in hoc verp
fpedat ad eirentiam formac,quia illa vexhi^njan-
tm
ftratx pra;fentiac,non obftat,quin aliqua fVqnCff-
potcft probabiliier an Saccrdos profcrens vcrba
tali cafu:du-!
bitari
dor
declarar
cafum , & moduro quo ^c dubitans
fegerere debeat , non qu6d putct

quentia cfle de cflcntiaformx.
illa
vcrba fc-
Pctcs ^ quid defigncnt verba reliqua , qux adduntur in forroa fanguinis ? Refpondctur piura
amod^rnis in his dici, qu?c confulcre quis poteft

apud Vafqucz <i7?.i99. caf.if. Brcuiter dicoin
vtraque forma addi particulam enim ad continuatloncm fermonis,non vt fic dc fubftantia forinac,
qui tamen omittcrct, peccaret grauiter , fifcicnj,
&^pcudens omit;t^rcti^ pcccacum efjle mprtalc
doccc
17^
ExpUcmntnr,
fKrtictd*.Jh-
"'*"'"'
Diil VIII.
Omitim
v.rUfiCf^t.
doccr Vafijucz
i*</.
Qjbfic]. i ^^dift.Z.^Ji. i.art.i. can.t. quia
graui partjcula, quac
mbnis
ffi7<tfr,&c.quiamorce
ex conternptu omittatur j Soto in eaopinione : a foctioti< idem (cquctetur , fi
mortale,
dem eft
m rc
Marfilius docct eflc
cft.
formx
fqnfii
Erafmus in C4p. i i.prioru ad Corinth.

EmrErafm;. docetinGrscis codicibiis'.informacorporis non
inucniri particulamif^, fcd id falfum cHe coiiftat
''"
fidei
udanus ad HebracQS
êfoluit
illa
veritatem
nis Chrifti
C H O L
ejfe
vndc
intcruc-
facrificio,fcd lioc
vniuerfalis eft huius rcmiflionis.Explicat
traditum , an ad formam
meiydr pericutofim
eft
tantum pcraccommodationcm dicitur :.^/^r<? Qiii pro vcvohu effimdetitrin remijfionem,peccatorum : dcnora- f"* 'lf'*f"j['i*r
tur efficacia fanguinis Chrifti ,cui proprium eft
'^f^^Zf''
rcmittere peccata pcr ipfum folum,vndecaufa
Tesiamentum, inquit in
naff ejfe certh
guiiris
liirco-
aliarum vidimarum
ad cffufionem fariguinis in ipfo
Chrifti. Vnde Pa-
rupplc vc-
conHiinacum fanguinc
Chriftum non pcr fanguincm hircoruni,

propiium introiillc lemcl in Sandba qccrna redcmptione inuenta:fignauit vitimum tcftaracntum & voluntatcm Chrifti, tanquain iafttumentum authenticum cius. Aliqui hxc rcfcrunt
rcccpiire.qaibus explicatur rc-
vltimam voluntatem
fed per
Suii r(^4- ikedignitas fanguinis Chrrlli:particulaw7rvtnti.

fiamenti dcfignat in fanguinc Chrifti effufo in
ftafllonc
l"ubdit:f^W*
efi
fcrens
aui Eiiangeliftas:fcdrefpondetInnoccntius 11,1.

incap.^wyi/4rf)b<e.pcrtradicionemabipfoChri-
eam
tcibtorlsjconfir-
nientemortcteftatoris, vt Paulus fupra :pbiTejtamentHm eft,mors necejfe efl imercedat tefiatoris , af-
mj. particulae in forma fanguinis myiierium

non inucniuntnr in Scriptura apud Paulum,
fto Ecclefiam
ncmpc
fanguis Chrifti in paflionc cfTufus
cx omnibu^ codicibusi in quibus illacxprimitur:& Patres etiam candcm exprimunt,& ConcfMyfltriMmfi' |ia.
neque prirrmmjinejanguine dedicatum
rum , & taurorum, &
omi{tererur aliqua pacticula rubftantialis,praetecubftantialis.
431
matur,& rcuocari amplius ncquu:&l

tus Teftaraentum
fi
Jiuam quod nihil hcrct dcficicnte
II.
Monui/confirmatHmÛoijMin nonvalrtydumiimitt^ni
êdat ad conncxionem fer-
grauis rt>aceria
Qusft.
Angelus vcrho EucharifHa.
caticis
omnia
& cfficaciam corporis, & fangui-
videatur
Chxy {oii.hom.Z }.ir( Matth.
Cb-yfoft.
M.
fpeSfent
ati^tta,
verha
fofl iUa
San-
hoc ajferere^^ minus difcrete dilum oporterefcire^quspr4tci~
fa verhaftnt d^forma in quolibet Sacramento. Nam eJto.^certa fintformd > quxiihet verba earftmnonfuni itacerta,^ determinata^quin aliafufficiant. D.Thom.fupr.art.j. Capr.hicq.i.
a. 3 .Sylu.v.EucbariHia \.q.6.& alij docent , fequentia effe de fubBantiaform^. Bonau.fuf.
Albert.hk art.j .Bur.q.%.Aureol,q.i.a,Af.Baffol.q. i .a^yRubion. q.z.a. 3 negant..
,
& hene, lich
hocnonfit omnino certum.
Dc ifto fccundo articulo dico breuiter, quod non eft nobis traditum omnino certituan ad formam confccrationis fanguinis pertineant aliqua vcrba poftillud,
Sanguinis mei^wd an aliquod illorum fequentium vfquc WMc^Hocfacite, &c. Idco periculofum cft hoc aflerercjde quo fufficiens audoritas non habetur:non elt autem ^periculo^...
f
lum
ignorarc,quia videtur ignorantia inumcibihs,
dinalitcr
...
.,
Ex hoc patet improbatio cuiufdam didi minus
difcreti
9
Notfi ce>
ô^f"'"^^
f '""âV'
tapoftfmeuinis
quod
neccfTe eft in quolibct meuefe de

vt aliquis conferat Sacra- fiMamia
Sacramento fcirc prEcise,qua; verba funt dc forma , ad hoc ,

mentum.Iftudenim manifefte falfum eft,non folum in propofito,fcd ctiam in Baptifmo, f"""*
'"*^Poenitentia,& Sacramento Ordinis.Forte enitn nuUus eft,qui fciat pro ccrto,nec Epirc9pus,necordinatus,qux fintprxcifaverbaordinationis in Sacerdotem &c tamen non
cft diccndum,qu6dnullus cft ordinatus in Saccrdotcm in Ecclefia. Confimilirer diuerfi
vtuntur diuerfis verbis,in conferendo Sacramcntum Pocnitcntias , ncc eft certum de aliquibus verbisprxcifis,qux fint ilIa,non tamen dicendum cft , quod nullus abfoluatur in
c^f-
&
Ecclcfia.
Quod crgo erit confilium

fia,legens diftlndc vcrba
? Dico, quod Saccrdos intcndens facere, quod facit EccleCanonis a principio vfque ad fincm,vere conficit:nec eft tutum
alicuife reputare valde peritumdcfcicntiafua,&diccrc,Volo vti prajcise
iftis
verbispro.
confecrationc fanguinis fcd fecurior cft fimplicitaS , Volo ifta vcrba profcrre fub ca intentionCjfub qua Chriftus inftituit ca cffe profcrenda,vt quaz ex Chrifti inftitutionc funt
dc forma , dico vt dc forma,& qua: ad reuerentiam,ad rcuerentiam.
:
^*Sed quid fi ante omnia verba prolata contingerct mori Saccrdotcm,nunquid habcn- ^"^*
duscffet faneuis tanquam verc confccratus ? Dico hic jficutinquodamcafufuperius ^'.*^
tattones.
j/-1
.
/1
prxmiflo,fi quis Saccrdos incipcret fic loqui , Hoc eji corptu meum , non prxdiccns vcrba q^^j^ r^
^.-#>i..
prxmiffa totaliter
quod in omnibus
talibus
non eft adorandum
,'
nifi.fub
conditiohc ,
fi
ciedifimo-
Et nunquid iteranda funtvcrba? Dico,qu6dnonabfoIut^. Scd rerentr Sanunquid fub conditione ? Dico, quod hic non cft talis ncceffitas ficut in Baptifmo, quia cerdos im~
mediatebofi
ibi quando dubitatur dc baptizationc , dubitatur dc falute idco licitum cft ibi quando*
que fub conditionc baptizare. Scd hic fi probabilitcr dubitatur in alteroiftorum ca- 'fanqumis
//
?
1
r
r
itcrctur,
fuum,an confccratio fit completa , nullum pcriculum lalutis ipinunec,finon
^^finco.
ver^ confecratum
cft.
ncc abfolutCjiicc fub conditione.
ftcr.calicif.
Quid
IV. Sententiarum
Lib.
4^2"
Quid ergo ? Eftne illa matcria femper feruanda ? Dico quod non , quia putrefcerct,
fed faccrdos pofl communioncm , in fua mifTa potcft illam materiam recipcrc , fub intcutionc conditionata tali fi iftud eft confccratum , recipio vt confecratum fed fi non
non, fed vt talc, de quo cft inccrtum ncc in hoc poteft eftc periculum, quia iciunus cft
:
&
vini ablutionis,
antepcrceptionem
non cft fanguis, quod
fi
pcrcipit:
nontamcn
facit
&
fanguini iam perceptis , quia mox poft (anguinem iam percepirrcucrentiam corpori ,
tum ftatim in altari, pcrcipimus purum vinum.
COMMENTAKiyS.
X%
"r Xhocpatet imp)-oi>Atiocuiu/d<m di6li,&cc.Hic
Ctn/ur Seti
XZ/carpitur Dodor a Soto qu6diaxa hxcfit
ia DtHorem. liceniia ignoiandijquas fit forma Sacramcnti.nc-
quefitvalde tuta.cum Ecclefia praefcriptis formis Sacrameutbrum vtatur quamuis licitum fit
verbum aliud pro alio xquiualcns vfurparc , taiicn non licet libcrius rcm cxtendcre , quia non
cllpium crcderc,qu6d Chriftus, ac fubindc Aporor;rtolijin re tam nccellaria,quam fit matcria
:
&
ma 8acrameiitorum,Eccleliam tam
f.0feUitHr.
ancipitem,
&
praccisc,
eflc
&
cftencialia
non praeeunce Ecdefix
declaracione,
force comftiicccret fc periculo nuUicatis cx defc-
vcrbis ligaca
quic fortc in rc
non
perficiunc
fenfum circntialcm formae, non
Non duhito,
cramenti,& vcendi forma in fenfii Ecclcfix.

Re<5kc praterca Doftor inftruic,quomodoquis
19
fe habcre dcbcac in illo cafu, quo Sacerdos morc- Donu>atum
^**"*^*'
recucancequamfinirecverbaincegra formx,di-
&
culo
& infra dicit
formam
Sacerdotcm dcberc profcrrc
in fcnfu Ecclcfice
tialia func,vt cftencialia
& Chrifti,qu ellcn-
qux ob rcuercntiam ad
icuerentiam.
Alioquin ccrte,vt dubitationc carec,hibens,&

dcbens haberc inccntionem Chrifti,
Ecclefia:,
nequit illam habcre , ncquoapplicare (n^teriam
8c rormam Sacramcnti > nifi (ciat ha:c elfe materiam,& formam,quac inftituit Chriftus,& quibu$
&
'
eciam monet Dodlor de propria icien- Pi*

prxfumcndum , fed ad fircuricacem "*
magis faccrc fimplicicer cenere vfum,
rcgulam
vniuerfaicm Ecclcfix*,nam alioquin , fi quis limitarcc inccncioncm fuam ad ccjca vcrba , canquam
non
ciquc difccrncre anon cQcntialibus & adie6tis.

Ûud fciri,
ncccifario , fupponit Dodor fupra.-
forma tanquam certa dilferit Dodtor in hoc arti-
^^\
Redc
tia
dbudcbita; intentionis:quia intentio dctcrmina-
clfenci.ilis
n qui t, quin npilrîformafit cer^^ficmditm anthoritatem illam Iniiocenti(,3cc.

dc Vtraque
**
cionem.
cis
fit
&
ûirit fiien-
in quauis difpofitionc
re.
perplexam reliquerint.H<jc incrcpatig non tangic

fcnlum Dodoris verura , & Githolicum aliud
enim cft ncfcire formam fufficicnrcm Sacramenti,& nefcire qus vcrba forma; > aut mia: materia
:
iniemi
eo fcicncia, qua cogno/cat

hanc formam cf!b,quara adhibcc , ficuc & maceriam quia fine hac (cienria ncquic ftare intcnfinc priori ftare pocio efficax ; & cequifica
im6 nihil facic ad Sacramcnti complcccft
liccc rcquiracur in
vtitur Ecclcfia.Vnde
DoAor infra eliji.
j .tjuafi.i.
J.^</^Mip?Vw,&c.loqucixsderMuificisadpoffe confecrarc,dicit: Loejuendo de pejje fimpUciter,ni~

hil re^Hirititr vltra
efl
materiam dehitam
in fine diftinElionis
qtum reeûl.-nntHr tres
dibm
dtbiius , ad
de ejua
nifi minifter
conditiones,fiHicet
quodfifSncerdos,^Modp0(jit profemverbaconficrationis,& tjuod

,
pojfit hahere in(entionemdehitam/ciendi,fiilicet,^t*od
intendit Ecclcfiafacere
liiis faciendi ,
Scc. alius ccxtus habecOTf-
fed pcrinde eft,quia nifi fciar,
neque
intendit feiuata proportionc. Cafus ergo
qucm
>
ad
rcducit praefatus author dillertationcm,
jion eft pr3efcns,quem exprimic DotStor^cuius rcfolucio ccrta eft ac de fide,nempe, non rcqairi ad
valorcm Sacramenti
vt minifter feiac prscisc
verba formac ctfe pradltica , 3c eircuvt difcernuncur ab aliis:quia idiocx vaiidc
iia:c,aut illa
tialia,
conficiunt
Sacramentum
quamuis hoc
difcri-
incn nefciant,& intcr ipfos Dodorcs circa vcrba

cllentialia forms decertatur,p9rindc ac dc mate-
qua difcrcpantia opinionum ncmini dubium cft, quin forma,& matcria,

qua^ cft in vfu Ecclefiac, fint certa rcAc crgo ftat
iacramcntum validc fieri,& debitam formam,
materiam applicari, ftante illa ignorancia difccrria,vt peruiurn eft^cuni
&
nendi inceri;flencialiaaliqua,& alia adieda. Redic proihde Doftor admonec calem fcicntiam
non rcquiri ad valprem Sacramenci
in miniftro,
eflec lufficiens,
nifi vniucrfalis incentio faluarecur
faciendi Sa-
formam abfoquia liccc in Bapcifmo fiac g^;^ faehncalis iccracio Sacramcnci fub condicione , hoc dum mortiu
idtb concingic,quia ncceflicas Bapcifmi idexigit: " "/*"'*""'"* ^*in propofito autem non eft calis necefllcas, ncquc
'*' *"
pccicuium imminccnifi iteretur. Dices,i^lccm id
cens
non
neceflarium iccrare
efle
lut^,auc condicionacc
exigic
prscepcum confccrandi inccgrc vcramquc
fi prior calix cft confccrarus, fupcrûit fecunda confecratio alterius calicis , quod fi
non eft confccratus , magis congruit conlccrirc
fpccicm,quia
&
difpofitus
illum calicem, qui iam cftoblacus ,
pcr priores, bcncdidiones,& oraciones , quam iis
omiflls alium dc nouo confccrare ergo fufficit
hoc motiuum,.vc fub condicione cpnfecrctur, repetcndo Qrmam,& alia prppria vcrba ; SJmiliter
&CAlicemt8cc.
:
Refpondetur hunc
modum npn
improbari
a Dodtore fimplicitcr;aflcrit camcn poflc omitti.

c ad racioncm dubicandi rcfpondecur non fuperfluerc confccracionem alterius calicis
; quia
ad coinplemencum facrificij fic, quod abalio cft
inchoacum ;
debecconftace paccibus cercis, dc
quibus non fubfit dubium qu6d vero alius calix confecrccur, facic ad hoc prarccpcum non proferendi form.-im nulliccr,auc fapermaceriadubfa
&
.*
hk autem aon eft aecefficas:

bapcifmum , auc formam cius irerans
fcclusa neccflicace
vnde
ficuc
&
fubcondicioncfi.ne nccc5icace,cft facrilcgus,

grauiflimc peccac : eodcm modo hic peccacum
vidctur effc , fi quis profcrac vctba coufccrationis fuper calicc, dc quo dubitatur , an fit confecratus,
cum alia matctia fbppccac quod
upn fuppecccec, cunc cx
.*
fi
aucem
praeccpto intcgrandi fa-
crificium idein ipfc calix cllcc confccrandus dc-
nu6,adhibjci condicione, fcquenda in praxi rcgula prdinarij in hpc cafu.
SCBO
VIII.
Dift.
Cojfredi fententtA
H O
Qua^fl II.
L
433
M.
Sdcerddtem froferre formam materiditer^ nonfignifcatiue ,
verbaformjt, tjuibm vtimur, non confecrnjfe. Vtrumque refutat B^cfor.
^ Chrijlumfer
Primam fartem cum
Doiiore tenent D. Thom.Jupra,art.^ D.Sonau.htc,art.i.tj.i. Richutrt.^.q.i.ad
BaJfoLq.i.
^.
i.fecundam fartem , quod Chrifltu vfttt eji nofiraforma , tenent D. Thom.

Bonau.hicyf. i.qi ,an. t Richard.art. yq.i .habetur caf.quia c9rfH,de confecr.d. i
art.
art.
i.ad
i.
De ccrtio articulo dicitur,qu6cl Saccrdos profert illa vcrba, quafi matcrialitcr

recicac ca
ficuta Chrifto dida, vt patct pcr litcram
autcm quando
,
tur ex vcrbis
dixit
illa
illius
non
tranfubftantiauic
Canonis,quia
prxccdcntcm
pancm
in
in
Canonc
quia
Quod proba-
corpus fuum.
&
Scd contra , auc Chriftus confccic

;
tunc, auc
cum iftis
auc
quod
ftus
alia
mod6
ficulcas
fi
fine vcrbis
frfefi.difi.
quod non
cft
probabilc : aut
cum aUis. Non cum aUis a pracdilis
forma vcatur audor

raanct difficultas dc fignificationc
Ic,
<piodl. X. q.
vndc dicicur,qu6d pcr illam fin. Cotfr.^.

pane Jian.
vcrba Noc tjl carftts meunt , cui
prxmitticur, benedixit;
ibi
bcncdidioncm prarccdcntcm confecrauic , non pcr ifta

14.
concordac Innoc. de offcio Mijfe,part.).cap.6.
bis
II
>
Cbriftus Vlde Ochi
quia non
& miniftri, quibus committit formam

illius
fi
cum vcr-
probabi^
cifdem, rc-
cft
orationis vltimo prolatjc a Chrifto. Itcm, Chri-
cfTcc viator, pofTet profcrrc iftavcrba,^^ confiqerCjSc
rcmancrct cadcm
Vide Alex.
in 4. vhi
adducit 4.
ofin. de IJIa
coJear.Chrk-
dif-
ficuE prius.
COMUUtirAKlVS.
30
A
hnuii-
Oitfmerit dictH
DE
Tria apud Euan-
tertio articido tliciturîcc.
geliftas leguntur
bencdidlio
&
nempe eratiarum
fradbio panis
adîo,
feu datio calicis.
mrf M
Circa hxc diflerunt Dolores,an diuerfa fuerint

f*trtin*t
inter fe a
a confecrationc ? Qoidam docent beucdidionem non effe diftindam k confecrationc. ita D. Thomas queft. 78. art. i.ad i. Alenfis
D. Thotn.
Alenlis.
4.part. epu^. i o.m.4. art.j.. Durandus in 4. <Ufi.%.
Darandus.
^fi.ijn.ii.}A.irCil.cp4eJ{.6.art.i Gabriel Ull.^6.
Maifilius.
Catechifm. in Canon. Catcchifmus Pij V. titulo de EuchariPi| V.
ftia. Hugodc S.Caro inMarc.14. Hce eft corptu
Hago.
metpn,Scc. Lyranustn illud i.adCorinth.ii. Et
Lyranas.
gratias agensyScc. Brunus ibidcm. Bcilarion in liBcanas.
Dclio, De verbis conf^rationis. Fundamentum
Bcfliuioa.
huius ^ft, quod vcrba confecrationis,aut ipfa
confecratio dici poflit bcnedidîo i. ad Corinth.
&
i.Coi.ie.
Calix beneSîonis , cui henetUcimus, nonne cem'
o.
municatio fanguinis Chrifti
Eodem modo Grs-
efl.
lunin.
ci,
Itcnzus.
aElione henetUSum. Irenarus lib. 4. cap. 54-
vt luftinus in Apologia,vocatcf^)i07i^4r/<srw30
Panem fuper tjHemgratia a6tajitnt. Authoc

nis dc Cccna Domini apud Cyprianum
ijle fid/fianti/dis
tus
ad
totius
Panis
& calix henediSlione foiemni facra-
hominis vitamfklutemijueproficit.
Alij doccnt
Trident.
&
35.
fcrn>-
bencdidioncm diucrfam fui(re,&
colligiturex PatribusTridentini fclT ij.cap.
r.
Uiiterfs fitit
Citmpo/I panis , vinupte benediEiionem fe fitum ipfim
iiudtBit, (^
corpMs iUis prehere , ac fiutm fangmnem difertis , ac
eaMftaMit.
perfbicuis verbis teflatus f/?.Deinde ex vcrbis Euan-
vt quoties gra-
&
dum , (piod citmgratiarum aHone

ficatur enimperverbum
percipitur ,fiutH-
Dei,& orationem.Hic tamcij
videtur confundi gratiarum aftio
cum orationc,
quod dcnotat particula rationalis enim : & nihil ref?rt eadcm adione pcrfici,
cademque orationc:quid autcm fadhim fuerit iiiSc fanîficatione
ccrtum
eft.
In ho<; autem aniculo duplex difficultas initio

cunt,materialiter dicantur,&
non
formaliter.Se-
cundadiflScultas,anChriftus vcrbis confccrauit,
& iifdem quibus nos
De primo
hic
Accipite,
ac fregit , dedittpu.
dijfcipulis fitis
& comedite, hoc
corpiu
eft
&
non dificric
ad argumcnta in oppofitum. Armacanus lib.r/.Ar- Gabiiel.

wfworww^c.j.probabilcmccnfct. Pctrus de Aliaco Armacan.
in/^.ej.^. art.i. citans
immerito noftrum Dodlo- ^"''
fed alia nobis
tionc
vidctur partim intcndcrc improbatio Dodoris.

Conclu/io a.\ixem
Dodoris
craflc iifden) vcrbis,
quibus
eft
Chriftum conftfconfecramus , &
ijos
Sfotioper.
Tom.
VI U.
i.fMjli.m.^.Yzl'
J4
'^^ti-fit /-
"
eft commupis Scholafticonun: P^'^'"**
"**
cx
dccreto
probat Suarez
vnionis illis verbis:
non
aliter
qux
Forrrta huius Sucramenti fitm verba Sduatorie ytfiu-
Scd rcfpondent
cordia,cap.i j i.Sotus in ^Jifi.i
di t-
^'
primum prolata,poftea pcrada confecraeam dcnuo repctiiflc:& hic contraijlos
vidcntur hatc diftingucnda
lanfcnius in con-
/''
fccrct6
bushoc confecit Sacramentum., &c. fed ibi lcgitur,
ita
^''*^'
dcfendit Cathcrin. apufculo de hoc myflerio. Catherin.

Aliqui apudD.Thom.j./7.^.68.4^.1. aileruntnon aUm dmftm
rcni
x6. Sc alia loca,quibus inftittu.io,& fonna,ac ordo eius habctur. Titelmannus in Matth.i6. Aliis
;
diffi.
'*''** frf'
*""''
Do6lor,(ed in fcquetibus.Quantum ad fccundurn

rcfert opinionem Gotfredi,& Innocentij,illc nc- GotfreHos.
gat Chriftum confcjcraflc vcrbis ,(cA bcncdi AiQ- Jnocent.
ne:hicvcr6 diuina virtute probabile elTe docct 0^1;*
confccraflc, quamuk ctiam probabilc cenfct : fc- c^fifii" ni
quirur Archidiacon. de confecrJifi.x.cap.Timorem. ""'f*"'U*
Gabriel le^. }6. in canon. AfTcTit rcfpondcri pofle Archid.
hac forma Chciftttm confccraflc
benedixit
3 )
tangitur:prima,vtriim ycrba rccitatiuc.fcu.vt di- Dnflfx
ignota. Alijcontra,eademformaconfccralTc,fed
meum. Dices per anticipationem hic dida. Refpondctur

non cflc nccclfanum mutarc proprictatcm Scri"
pturz,autordinem dcfignatum,iifi ratio cogat.
Aiij gratiarum adkionem , & bcncdidbioncm
3*
flMUdtfrd- non diftinguunt:ita Richardus Armacanus lib.^.
$idrmm3it- contraArmenos,c.^.con(bM\K. Caictanus in Matth.
dim>
fecrationis verbis Matth.zfi. Accepit lefiupanem,
edt
Bitnt dittn-
fcrt
tiarum iCkio pro re aliqua ficbat in Sctiptura, fequerctur benedidio ipfius,antequam fumerctur,
potiffimum cibi,
potus ; vt colligitur i.ad Timoth.4.0iiV creatura Dei bona ejl,& nihil reijcien-
gclifbrum diftingucntium bencdi&ionem ^ confjr
nt,(^ tentdi-
quC2 difp.1%6. c.i. quia vfus
conficit,non confecit.kîii
raaiQ
alij
capitulum.CMK Marthtu
Pontificcin intcndere for-
dium a Chrifto,qua alij
vtercntdr:cxprel-
fiora
Florentk
IV. Sententiarum
Lib.
454
fiorarunt vcrba Tridcntini (t^.i ^.c^^.i. Ho0-tMn

admirMle Sacrttmemum i vltima Coena Redempto-
Tridcni.
rern nofirnm injiltuiffc
Honem ^fe funni^fms

fanguinem
citm pofipanis vinlque henedi'

corpMs'iilis prtthere
difertis verhis tejlattu eji
Janiliftmis EHangellJiis commemorata,

poji repetita , citm propriam illam ,
&
acjmm
verha a
tjua
& *D. Paulo

apertiffimam
,fecmJkm epiam a
ftgnificationetnprti fe ferant
Patri-
crgo fafta cft pofl

bcnediaioncm per ipfa vcrba,quibus tcftatiis eft
fuum corpus , & fanguincm pracbuifte haec autem func vcrba conlccrationis > vt paict cx illa
.hus tnteUeiafitnt,8cc. Inftitutio
claufula
i (jMtt
^rha , &c.
Hunc autcnj fuifle femper fcnfum Maiorum

in pracccdcntibus verbisjalicrit Concilium:infti5acramenti,& conuer/io,foconfceratio
eadcm Chrifti attiorvnde idem Conci-
tutio
crant
lium cap4.
Ideo perfuajitm futt Jemper in Ecclejia
dum vcr6 affirmat
Mz}:f.^ttitft.6.art.i.i.part.dMh.6.
Vafqucz dijp.ioo.
rap.i. putans matcrialiter
formaliccr dici
&
formam rcpugnarc. Tcrtium

formam vtroque modo dici eft
Vcro quod eft

magis confentancum principiis Doftoris , qui
docet in perfona Chrifti profcrendo formam
confecrarc , vt fupra codem commento proba-
tum eft
formam
&
recitatiuc
fic
&
Sentesia D#{iorif.
materialitcr dicit
perfonam ipfiusparticuIarcm,& non.vt induit pcrfonam Chrifti:in pcrfona tamen Chrifti dicit formam fignificaiiue,
ficuc ipfc Chriftus dixit,& non rccicatiue
hoc probat Dodor late hic,& dcinccps in hoc
refcratur ad
; fi
&
fcnfum,& fuppofitioncm vcrborum formac. Hacc cadem fentcntia frequcntior

cft apud antiquos & modcrnos quam fequitur
articulo iraftans
Socus ,& Suarez
difp.$ %.feEl.^.
Rccitatiuc dici formam probant vcrba ante37

cedentia Canonis,intentio ipfius Saccrdotis pro- Diciredtatifcrentisverba in pcrfonaChrifti: vndcFioren.
l)ei
id nunc denuoJanSla Synodus dtclarat per conje-
crationern panis ,
& vini conuerjionem fieritotiusfuh-
, &c. vidc canoVcrba autcm forma: candem cfficaciam habucrunt.vt funt prolata a Chrifto vndc fi nimc
cflct viator conficcrc poflct pct cadem vcrba crgo ctiam tum confecit per eadem:Conciliii cnira
jiantia panis in Jithjiantiam corporis
Chrifim
dem
ijf-
veibit,
ne 4.
quibui
nos
(unfecr^mt.
non cx vi
bencdid:ionis,autalteriusaftionis,quic
; fcd cx vi vcrborum.coriimquc cfticacia colligit przfentia realem figni-
refertur ab Euangeliftis
fupetflua ergo ellet alia virtus applicata <l

Chrifto ad confecrationcm imo non cxpedicbat
formam infticuta nullitcr proferrcfuper materijl
ficati
iam
uc,
3T
Ccnfirmatttr
fx
fatribtei.
confccrata, aut Chriftum profcrre fpeculati-
quam aliis tradidit profcrcndam pradicc.

Confirmatut cx Patribus TcrtuUiano lib. 4.
contra Marcionem cap.40, jiccepturHt inquit>^4-
nem,^
dijirihutum diJcipulis,corpus fittim illumfecit;
hoc ejl corpus meum,dicendo. Cyprianus,vcl
fcrm. dc Coena
Domini
(fupplc confccrationis
ntttriendo corpori
cihus
commodus
Authc^
jinteverbaiU4,\x\(^vini
ille
erat,
comrmtnis iantitm
&c. fupponit ergo
pcr vcrba mutatum fuillc a Chrifto iri fuum corpus. Eufcbius Emillenus apud Gratianum de
conJecrat.dift,i.can.Quam corpus : Inuijikilis, inquir,
Sacerdos 7/iJthiles crfaturas injithjiantiamcorporis
Janguinis Jiti
ita dicens
tneum
verbo
&
Jito fecreta potejiate comtertitf
.Accipite
& romedite
hoc
eji
corpiu
&c. Chryfoftomus homil. 60. adpopulumy

fojl medium; ait Chriftum,Cijm dixit: Hocefictrfus meum , vcrbo fa6tum confirmafle , &c. fic ali
Patres vcl idcm dicunt , vcl fupponunt ; nuUus
autem contrarium
nequc congruum erat , vc
Chriftus inftituens Sacramentum alio modo.
,
confecralTer.
56
Obiicit Cathcrinus Chriftu bcncdiccndoccn-:

fed benedidio antcccflit prolationem
tinum in decrcto vnionis Frma,\nc^\x\ithuitu

:
Sacramenti
priam,& particularcra pcrfonam

terialis,
Domini vndc cum ncceflum
fit Saccrdotem haberc intcntionem conficicndi.ncccflê eft,vt dicat

:
formam qua
non
Alttr
tulttu
diffl'
refol-
uitur,
formam tMH.
titm
tjiMe-
alitcr.
Alterum,quod
hic a
ma
& non im.pugnatur
afleritur,
Dodorc, petit
illam difficultatem
materialiter tantiim
&
an for-
recitatiuc profcra-
tur a Sacerdotc?an vcr6formaliter fignificati-
rialiter dici.
ue?an ctiam formalitcr,&
laaoceiu.
Primum
tcnct Innoceniius
i commentOfOrt.i, $. Sedhie
macerialiccr fimul?
,
efi
&
alij
fupra citati
duhiurn,ScC'
Secun-
ea
fic
profercndi.
Obiicics
Saccrdos
non
poteft fignificatiue ObieBt.
Refpondetur id dicere in perfona Chrifti , vr didura eft. Dices ildicere
hoc
efi
corpus rneum.
Silnhttr,
lud verbum dc futuro, tjuodpro vohis tradetur > ejtii

fr^ vohis efiûndetur ; non pofllint rcferrepcrfo-
nam
Sacerdotis:ergo
non
fignificatiuc dicit hacc
RefpondcntaliquijillaverbaintcUigi de
cfficacia , aut confecratione fanguinis, quia converb.i.
fccratur feorfim
ditur
& fic quafi rcprzfcntatiue fun
vcl quia eius fanguine >
quando
illura fu-
tnimus, abluimur, merito dicitur pro nobis fundi. Hxc interpretatio rcducitur ad fcnfura capituli ûotiejcumtpte
Deo
&
corpo-
fignificantia re-
ncm
abfurdum, quia idcm replicari potcft dc confccrationc,

forma, vt ab aliis profertur, dc fidc
tamen eft confecrationcm ficri in virtute formz,
dic
autem vcrba vi formalitcr
quiruntur ergo oportci cura habere intcntio-
Tnlfa
qitentia rei.
fienificatiua cft pracfentiac
ris;fic
cara
confe-
coiligunt
facramcntalis
Erarfentiam corporis Chrifti. Terti6,quiaetiam

ac de caufa patct loqui Saccrdotcm in pcrfona
antecedcns efle falfum cx Concilio. Obiicitfi;cundo , quia alias, ni fi prius confecraflct> forraa
illa ab codem prolata cflet falfa : haec ratio inclu-
& patct
formac
fignificationc
vcrborum ad hoc refponfum
>
ma-
refcrtur,cft
& rccitatiua.
cramcntorum Chriftus inftituit verba fignificania effijftum Sacramenti , vt patct in omnibus

alii$:crgo & hic. Sccundo Patres,& Conciliacx
Soluitur.
cft aliis
hoc
Significatiuc autem dici k Sacerdotc formam Viri fpiifi^

catiue.
in pcrfonaClirifti>probatur; quia in formisSa-
fccraffc
tptiius conjicit
Sacramentum ; Sacerdos namtpie in perfona Chrifti

hoc eonficit Sacramentum, &c. Sicut ergo Saccrdos
non in pcrfona propria ioquitur , fcd in pcrfona
Chrifti ; ita eciam prolatio forma: , vt ad pro-
OhieSie.
verha Saluatoris ,
Jitnt
Ambrof
Canus
fus cft
de conjecrat.
lih.
2.
de
locis
eap.
&
ad
Probac
difi. z.
lih.^.de Sacrarnentis, cap.vltimo.
Ambrofitts.
Sed hic fen- Canus.
1.
improprius, quiaeffundi in Sacraraenro,
iuxta fenfum prioris capitis citati
cft ofFerri
in facrificium: ita linC cap. iit.Concordit: lanreoius.
faucnt codiccs Grajci> in quibps pracfens pro futyro legitur. Cstcrijm verius eft Chriftum locutum fuifle de cruenta efFufionc,de qua Patres communiter intelligunt illum locum. Ad
rationcm crgo rcfpondetur recitatiuc dici illa
vcrba de futuro > ûod pro vohis,8cc. quia non gw prt> w.
fpeftant ad eflcntiam formac ; quamuis Ecclcfia bit fHttdttur,
diti rtti'.
ea, vt connexa apud Euangeliftas ,
Paulum ad &c.
tMtiui.
excitandam mcmoriam facrifici) cruenti ,
ad
&
&
racliorera dilpofitionem praefcntis fufcipiendi
Sacca
VIII.
Dift.
Qu^ft.
Sacramenti coniunxcrir.feu aframpfcrit cum verbis formz. Ex his ergo fcquitur quomodo Sa-
Primo
Dico prxtcrca, quod fignificatio,quam intcn-
Saccrdos Cra-cus, vel infirmitatc fuperueiiiente,aut educationc ade6 rudis,

ignarus lin-
& refert
qux Chriftns
dixcrit
& fimul
affirmat corpus Chrifti eftc prxfcns ibi.
modo
9
recitat
fccundo
clTct
fignificat.
&
gux Latinx
hanc propofitionem, prittnJit figni- mario , non cft logica , fcd pradica. Hacc fcqui'""^ ^^ "'s.qua: dicit DoAor hoc articulo j.infji,
^*"*"*^ A
$ P^P^ ^"^ dicOtScc. vbi dicit,qu6d fufficit
f^hm
Theologo , confidcrare hanc orationem fcnfibilem inftitutam eiTc a Dco,vt inftrumcntum con(ecrationisineque eftc orationem (acramentalem,
vt veraeft, nequc vt falfaeft propofitio conuerMimfitr - dit miniftcr, profcrens
/lua; fcd vt eft ncutra,
fnhtU.
vcriratc.
& prior
tria
illc
formam
apud Zachariam Papam,qui

Innomine Pa-
illam Baptifmi
& Filia & Spiritua fimUa.

,
pcndcat a claui
Sic obftcrriccs,
fcicntije eius valor
quia
eft
aftus iudicialisj ac proindc exigitcognitioncm
naturalirer fua
Probatur hxc conclufio quia catenus
caufx in iudice , qux finc fcientia congrua ha-
bcri nequir,
Dices
& vt cft caufa cius ^fcd inquantum pra6lica,& conucrfiua panis, & vini,fic eft caufa crgo
tum ,
/lia
quomodo
veritatc
aliqua propofitio
Refpondctur veritatem
fit
prioc
eftc pafllo-
Logica hu-
nem,feu accidcns propofitionis,quiaeft conformitas ad obicdum,qux potcft adctle,& abcflc;vt

fcdcnte Socrate, vera eft hxc, Socratcs fedet ; eo
ftante, falfa: conceptus crgo orationis cft funda-
ius propoutionis, fundatur in vcritate pradlicaj
metum vcritatis,aut faIfitatis,orationis,inquam,
quia prius cft conucrfiua, quam verum cft dicerc

corpus Chrifti efle przfensjideoque cft praefens,
quia ex cfficacia vcrborum fit prsfens ergo hxc
inquantum fignificatiua eft;quiafic refpicit rcm

extra,vt fignum eius; alioquin non cfTet nata
eflc conformis , aut difFormis ipfi vnde in ad-
vt nihil eius intclligcret ,qua]is
quando proferunr formam Latinam Baptifirji,

non intclligunt ipfam omncs. Prxterea id fpeciale eft in Sacramcnto abfolutionis , quod dc-
nus cadit fub intetioncm conficiendi Sacramcn-
videtur fuillc
protulit
ha:c orario dicitur fignificatiuc a miniftro,quate-
435
vnde fi proferrctur a non intclHgcnrc eam , modo cxtera odcllent.vt matcria,charactcr,&: intcntio, validc conficeret tunc enim profcrfct cam
fignificatiiic pradkicc , non autem logicc
vt fi
cerdos
II.
vtpradica cft.cadit fub vfu miniftri ;&fic vt

conucrfitia eft
eara fignificatiuc profert.
firmatur,qtria veritas fpeculatiua,lcu
Con-
non
inquantum
difccnto prior cft conceptus orationis,quam iu-
vcra pradiicc,fcu conuerfiua eft: (ed vfus cius

i miniftro debet eflc potiflimus in fignificatione facramentali , ad quam tantum fequitur alia:
dicium de cius vcritate; vt quando proponitur

difcipulo aliqua conclufio, efl ipfi ncutra, donec
appliccntur principia, quibus demonftretur.
oratio
cft
facramentalis
nifi
H O
M,
SententU Richardi, ûodfrenomen hoc ^fitpfonit difiunîiii, fro eo quod efi-, vel erit,fithfpeciehus ^ficforma verificatur pro vltima parte difiiunBi. Hanc reijcit, quia ex ea, hac efiet
;
vera , hic ignis cft aqua. Secundofubieiium dehet accipi fiecundum tempui importatum per
copulam^ C^ totafigmficatio orationis efi ad idem tempus^vel inftans. Tertio,fiorma non efiet
conuerfitta,
quiafiecundum Rtchardum priuf
eft
vera,
quam
conuerfiiua^
&
Alia cft opinio , qu6d ficut nomcn Cgnificat fine tcmporc

idco poteft fupponcrc
pro fuppofito cuiufcumque tcmporis , ncc potcft rcftringi a temporc confignificato pcr Richardiu
vcrbum fighificans compofitioncm quia illud cft diftans fecundum intellel:um , vel prtfititi difcnfum , & nihil contrahitur per fic diftans ficut ncc contrahitur hic homo^Qxxva dicitur fiinEl,art.i,
q.l.
homo eft albtts^ licct contrahatur hic Homo albus currit, ita pronomen, cum ponatur loco
nominis proprij, &: fignificct fine temporc, potcft fignificare, feu demonftrarc fine temporc: quia hoc fignificat ,
demonftrat pro omni tcmpore ,
fic hoc pronomcn hoc
potcft dcmonftrare fub difiundionc illud,quod nunc continctur fub illis fpecicbus,
vcl proximo continebitur vt fit demonftratio ad intclleftum eius ,quod dcmonftratur
ad fcnfum alicuius , quod dcmonftratur in obliquo
in rcdo ,
illud in re(fto fit aliquid nunc praffens , vel quod in proximo crit prxfcns ad fcnfum fub iftis fpccicbus &:
illa difiunftiua vcra cft quia altcra pars cft vcra. Et hoc ad intellcaum quando fcili,
cct affiftit virtus diuina,vt vltimo inftanti prolationis opcrans ad illud,quod fignificatur.
Gontra iftad , licct non oportcat, quod hoc pronomcn hoc , dcmonftret aliquid pro
13
detcrminatotempore:tamcn ficut ipfc arguit,fignificatioorationisconftituiturcx figni- Trmomen
ficato partium,& partes fignificant quando profcruntur.Ideo fccundum cura,ctiam nc- hoc , non
ccfTc cft dicere, quod hoc pronomcn hoc , quando profcrtur, illud fignificat, quod tunc deraonfirat
tpiod no efiy
demonftrat tunc autcm non vidctur pofTe dcmonftrare aliquid quod non eft tunc
atrtvido
,
&
&
&
&
pro-
contentum fub illis fpccicbus quia fic polfct dici quod hic ignis eft aqua vel hoc corfui eft aqua, loquendo de igne ftatim conuertendo in aquam, &: facicndo talcm dcmonftrationcm ad fcnfum in obliquo &: ad intcllcdum in rcdo, &: hoc demonftrando corpus, quod nunc cft,vel in proximo crit. Scd non videtur rationabilc diccrc dc acre ftatim corrumpendo , qu6d hoc corpus eft ignis. H^c cnim fimplicitcr cft vcra , hoc carput eft
aer: & dc codcra non dicuntur fimul ignis , & a<:r.
Sc$ti oper. Tom, VIi;.
o i
Itcm,
:
fntur.ali/it
htcejfetzera
ignis
aqua
hic
cft.
IV. Sententiarum
Lib.
4^6
Itcm, fi tunc fignificant partcs orationis, quando prcferuntur, & ex fignifieatis earum
hoc modo acceptis eft fignificatum totius orationis , fecundum quod accepit oportet
tiontd dehet
dicerc, quod ly eft^ quando profertur,ponat fignificatum fuum pro prêfcnti, quod fignirefem ad g^^^
fubic^^Lifl;, autcm pro illa parte difiundionis non accipitur pro ahquo eodcm temilloquod importatur per copulam ergo tota fignificatio ilUus orationis non^
^^^
^vw vel'n- P^"^^'
vcl ad inftans.
rcferturadahquididcm,
fims.
Itcm difiunftiua non ponit alteram partcm dcterminate , fcd cft ibi fallacia confcquentis crgo fi hoc ftat difiundiu^ , non dctcrminate ponit rcfpedu praedicati vnam
partem, fcilicet hoc, quod in proximo erit fub iftis fpeciebus ficut ncque altcram, fciUcet quod nunc eft fub iftis fpecicbus , & non cfficitur pcr iftam orationem etiam fecundum eos, nifi vt ipfa eft vcra crgo pcr iftam, non magis efficitur , qupd illud , quod ftatim critfub iftis fpccibus, fitcorpus Chrifti,quamilludquodnunceft fubiftis.
ShmficMi-o
miHs
ora-
C Q
ô
Seartnti
LU efi opimo
ûodficut mmenfignificat
E
,
fii-
principalcm huius articuli defenfuformac. Pri^^^"^ reiicit lencentiam Richardi, qui dicit pro-
cft
fub fpeciebiis,quod
diftans ab inftanti prolationis
pronominis
S
Poit iitxta doSfrinam Varronis
huitis fropofitionts^
quentia
nunceft fubaccidentibusi vel
cius veritas fumatur, vel
mox
crit.
Tribus
non cfle vcram dctermi-
&
cft
hoc:
H O
M.
^ D.Thom.^.f.qu<eJi.j%.art. ^.tredecim conduf.circa veritatem
o. refoluit ly
hoc, demtnfirare fingulare
approbat^ prater ^.concl.^ fe^

entii,
non aliquid minus vni-
uerfale.
rMtonts
/"^
'"
(ianliprolationis
ficut
& fit conclufio prima, quod conceptus qui caafatur per oranon habctur per cam , nifi in vltimo inftanti prolationis orationis,
Quod probatur, quia non habctur conccptus omnium partium orationis ante illud in^^"^ conceptus enim totius orationis non habctur fine conccptibus omnium partium.
^^^ confirmatur per fimile quia conccptus formatus pcr didionem non habctur ante
i"ftans vlcimum prolanonis ilhus didionis crgo a fimili dc oratione & ratio fimiUtudinis eft, quia ficur partcs diftionis non fignificant conccptum fimpliccm quem didlio
fignificat
ita didio non fignificat conceptum aiiqucm complcxum , qucm fignificac
tota oratio. Scd differcnria eft,quia pars orationis aliqucm conceptum fimplicem figniiicat, fed ad propofitum non cft ifta difterentia quia vtrobique totiTs conceptus non
habctur, nifi in finc omnium didionum prolatarum.
Siobiicitur; crgooratio caulat conceptum,quando non eft quia quando complete
prolata eft oratio nihil orationis eft. Refpondeo patct quod argumentum non cogic,
quia idem pofifct argui de conccptu imporcato per didionem, ideo dico,qu6d cijm conceptus fiat in inftanti in intcUedu poft prolationcm orationis , vel didionis, non fit pec
''^^"^ ^^^^ *'l^ """ cft ficut arguitur fed in finc prolationis cuiufcunquc didionis per
Aliter ergo potcft dici,
14
ConceptMs
eius
& di-
Siionis.
tioncm prolatam
lUB
'
^'^"''i caufatum in phantafia a didione, dum fuic in prplationq, intcUedus caufac in fe

cauCat conceptum ora- conccpcum aliqucm ditionis : vcl ad propoficum magis per aliqua dcrelida a fingulis
tionis
litm
ip/a ia defi"'t-
diftionibus
dum profcrebantur
intcUccius in vltimo inftanti pcr collationem
concepcum
fuam
Ideo auccm dixi dc conceptu qui caufatur

pcr orarionem quia fccus poteft efle de conccptu illo fignato , qui non caufatur pcr
eam, vc pocc concepcus , qui eft apud loquentcm, quem fcilicct intendit per orationem
caufac incclle^lum
vel
cocius.
cxpr;merc.
Et
Significatio
fi
on coMfat
ex
coKceptum.
tjo iUa
argqitur contra iftam conclufioncm , quia fignificatum totius orationis confiftic
fignificatis
non
partium,
eft ratio
J*"' ' ""' """
nate,quod requiritur:prima
fecunda eft ad ho^^^,j
minem redargutio,fupponcndo pcr ipfum, quod
non
fit
oraponis
alia,quam
(Jgnifjcatio
fignificatio partium:tertia eft ex natura propofitionis diCiundiux.qua: nihil determinatc ponit in re:hoc
aucera nequit dici dc forma Sacramenti:ergo,&c.
hoc cft corpus meum, ^Jimilium,ejuai
ex: ea. eoncl.
S,
rationibus impognat hanc lententiam,ex quibus Vomam hoe

conftat orationem illam eftefalfam, ii hoc modo modoeffefrl-
bum confignificatur,quia illud eft diftani fecundum intellc(5kii,vel fenfum; quia denotat inftans,
in quocorpus Chrifti
fuppqnit ergo
nomen hoc, furai vt impHcat demonftrationem,

abftrahendo ab omni tempore,& demonftrarc id
quodcftjvel eritpiequepoircpervcrbum dcterminari, vt fupponat plro eo tepore, quod per ver-
(hsrdi.
T A K
di fiun6Huc,pronomcn deni5ftcando refpedtiuc ad intclleftum ,fupple, id, quod
&Ct
./\.Hic progreditur Dodlor ad refolutionem
'Rejolutlt
fnnttpa u
MM
& partes fignificant, quando profcruntur.
formalis caufandi illum
conceptum
Rclpondeo,fignificar
in audientc
fcd cft quacdam

diipofitio
VIII.
Dift.
difponcio praeambula, ad
Qua^fl
qoam per collacioncm
II.
437
intclledus fcquicur caufacio cocius con^
ccptus ex conccpcibus pcr partcs caufacrs.
iy
Secunda conclufio eft ifta , qu6d non oporcec in codcm inftanti , vcl in eodcm cemporc, caufari conccptum in audicncc per oracioncm prolacam , & vcritaccm illiuscon- Concluf.i.
cepcus incclligi , fiuc vnioncm cxcrcmorum. Nam fi dicam , Deu^ creauit mundutn , con^" ^^
'"^^?~
ccpcus iftius oracionis, eaufacur in vlcimo inftanci, camcn vcricas iftius, feu vnio illorum
.
cxcremorum mcclligtcur pro primo mlcanci ccmpons non cft crgo idcm diccrc > m quo f^
,,
pro quo,quia concipicur ia vlcimo complecac oracionis,
inftanci concipiacur oracio,
y?i; pro^
imelligittir
concipicur pro illo , pro quo cxcrcma dcnocancur vniri in incelle6û , fiue excra in rc.
Tcrcia conclufio eft ifta,qu6d pro illo inftanci dcnocancur cxcrema vnirii
per con- ^tMeius.
fequcns , quod cft vericas in oracionc , quod fignificacur pcr vcrbum copulans excrcma: p.f^'^
"',
quia nihil aliud cft in propoficionc quod fignificec cempus , ad quod oportcac cx inccl- J^^* "
.
&
&
&
propoficionis vnionem excremorum rcferri.

/trmficatur
Quarca conclufio eft;verbumcuiufcumque tcmporis poceft confignificare cempus, per cofmla,
vcl inftans paccc alioquin non poflec exprimi concepcus dc vnionc excremorum pra:- 'ft iêritas
fcnci,praccerica,&fucura. Si vcr6 non pofTcc confignificarcinftanspra:cericum,fivcr- '^'"''^^'
bum eft prxcericum prxfens , fi eft vcrbum prjcfens fucurum, fi cft yerbum fucurum, ^"]^'^
nulla propofiiio oflet vera, in qua exprimeretur vnio extrcmorum qua: non poteft eflc,
fi.iScatti-
\c6t\x
nifi in inftanti
creabitur
prxfcns
vtpote nec
&
amma fuit creata
ncc
ifta
a/iima creatur
non poifet confighificare ccmpus
ccmpus prscericum
vccbum fucurum
tcmpore
ncc ifta
ifta
eftcnt vcra:. Si ctiam
,
:
fi
eft
praefcns
ncc
, fi
anima
^^ ^^/ ;.
verbum
ftins, iuxta
ifta,
eft
verbum praeccricum & cempus fucurum fi cft ^fi ^'ocums extrema non pofiTunc vniri , nifi pro "" fxtre:
nulla propoficio cflec vera ,
& cunc nec ifta efTcc vera, ciplum mouehaturt fiec cfrcc ifta vcra
carlum mouetur^
cctlum mouebitur.
luxca iftam conclufionem dico,

prie diftum,
quod verbum confignificare inftans,vel cempus pro-
k)qucndo de verbo praifcnci,
fiuc praeccrico, fiue fucuro ) percincc ad

mqdi xquiuocacionis qui efl fecundum diucrfa confignificaca
didioniS)idem fignificancis non aacem copulacio cxcrcmorum pro inftanci,vcl pro cem(
fiue
mulciplicicacem
cercij
porc func caufa: vericacis
calis
propoficionis : quia nullus

:
vericacis in confignificacis
Quinca
iftis
conclufio,
& confignificat
modus vnus
& ica oporcec habcrc vnum commune
duobus
indifFercncer in
fjc
eft
,
qui includacur
quando func cau-
fecundum vnum modum
fcns
tcm
inftans
TenHt mo<i, id eft,
*^
/^''"*
P^^^ftg"'pcare.
ficuc in fignificacis.
dicendi, cft,qu6d cft verbum,fi cft prae-
complecac prolacionis cocius oracionis:

quiapcoeodem cemporc incclligicur ipfa vnio,& conccpcus cxcremorum , feu cocius
oracionis , &: cocus conccpcus incelligitur pro vltimo inftanti. Si autem cft verbum prae-
fcns
montm.
fignificac inftans
CtncUtf.^.
& confignificat tempus confignificat ccmpus fuac prolacionis vcl cocum vcl par& fccundum hoc, in vlcimo inftanci prokcionis verbi, fierec gencracio ignis, hacc
,
fi
aucem fimilicer,fa'/ moueturyS^êgo curro^G in coco cem- f/atrc Doporc prolacionis iftius , vel in aliqua parcc fakem inaiori , vniuncur excrema ,
fecun> flor reifcit.
dum hoc, ifta nunquaro cric vera , ege btbo , vel ego dormio, nec huiufmodi quia non poffunc cfTe verac vc verba ifta confignificanc inftaiuia quia aftus ille non poceft efTc in
inflanci: ncc pro coco ccmpore prolacionis oracionis > nec pro parte ilUus vuiuncur pxcrcma &: idc6 propoficio illa fcmper falfacft.
Secundum ifta ponerccur fexca conclufio, qu6d in propofitionc dc praefcnci, vbi ver- Conclitf.6.
bum fignificac infians pra:fcns fignificaca omnium parcium oracionis dcbcnc incelligi HaceftfJ-.
pro vlcimo inftanci. Hoc probacur cx prJfccdcnci, <ûia fccundum Philofoph. i Perihcrmenias , efje Jignificat comfofitionem,^ quam fine cornfofitis non efi intelligere : ergo fi copula Cap. j.
copulaffcc pro vlcimo inflanci pro illo neccffe efl incclligi fignificaca omnium parcium.
Ec ex hoc ad ptopoficum eft fepcimaconclufio,qu6d cum hoc vcrbum,f/?, non confi- Conchifj.
gnificcc cempus , fed inftans quia vnio iftorum exf remorum prima eft pcr vircucem infinicam
per confequcns in inftanci , fcquicur qu6d omnes parces iftius oracionis , 8c
fignificaca carum debenc incelligi pro vlcimo inftanci oracionis.
Ex hoc fequicur o<âua conclufio,qu6d hoc pronomcn, ^tff,demonftrabic pro vlcimo
17
inftanci complccae prolacionis:& cunc dicecur qu6d demonftrarcc illud quod pro illo in- ConilufS:
Itancicft fub illis fpccicbus , vc fic dcmonftracio parcim adfcnfum,parcim ad incellc- ^yôcdecfTcc vcra, ignis generatur : hec
&
dtwvciy ic
&
quo adhocomnino finiplicicer.ficuc dixic
prior opinio, icdijlud,
quod dcmon-
^ft^'" Pf*
ad incelleftum &: in redo, non demonftxatur difiundiuc , fcd deccrminacc hoc, aj,i
quod nunc concinccur.
latioais.
Nona conclufio ct> qupd in fingularibus eft ordo fccundum ordincm vniucrfalium. Ccmlufs.
Scoti oêr. Tom. y 1 1.
Prius
3
ftratur
Oo
"
IV. Sententiarum
Lib.
458
quodcumquc vniuerfalcpoteft intclligi defccndcrc in proprium ^ngularc,

contrahatur pcr difFerentiam aliquam ad aliquid infcrius,tanquam adfpeciem,
yj (jj. habcamus ordincm iftorum fingularium , hoc ens , hsc fuhfianua, , hoc corfus ,
lic
dcinceps vfquc ad Socratcm , hoc patct pcr Auiccnnam i Phyfic.fua : quod prius vidc-
Dtiri indi- Priusciiitn
mduumê-
quam
&
nericura.
remetft
mus a remotis corpus,quam animal,& animaUquam homincm,&c. Quod non
cft intel-
ligcndum de vniucrfah quia vifus non videt vniucrfalc fcd dc lingulari vniucrfahoris.
tur corpus,
j j.y.,j, ^q. jgcima conclufio qu6d hoc in propofito dcmonftrat fingulare cntis , &c
ûam am^^^ ^^^ ^^ fingularc alicuius miniis vniucrfahs, quam ens. Quod probatur prim6, quia
rationabilitcr quaeritur dc multis , quid cft hoc ? non tcneri autem idcm fupponitur , ic
Coticl. o.
Ly hoc in qua^ritur igitur non fupponitur per ly hoc , hoc lignum , vcl hic lapis, quia illud quieriforma cor- tur.Nam rcfponfo ifto dato,fcilicet Ugnum, vcl Ufisi quictatur animus quxreutis dc iUo
priits vide-
De illo crgo fingulari fupponitur hoc tantum, vt eft fingularc
forisdemo- fingulari.
jtm
Jingu-
jy^ aliquid fpccialc, fub cntc,
& hacc probatio ftat in vnieo verbo, quod ponitur Exod.

Alia probatio
cft,
cntis
& quxri-
& quodcuraquc fpeciale conucnicns eft ad rcfponfioncm,
quafi Grammaticalis
6.de Manhu, id t^^quid efi hoc ?
quia adiediuum in ncutro gcnere, iubftantiua'
rum
includit in fcfuum fubftantiuum,fecundum Grammaticos:nonincIuditautcmnifi

quod cft aliquid vel cns ergo, &c.
Vndecima conclufio quod licet ly, hoc, ibi non fupponat per fe, nifi fingulare entisi:
tamcn illud intcUigitur pro fingulari alicuius infcrioris,& rcgulariter pro fingulari,
quod cft corpus Chrifti quia non cft ibi in inftanti vltimo pro quo facit demonftrationem ens in aliquo fingulari nifi in hoc, quod eft corpus Chrifti.
Conclufio duodccima eft,qu6d non proptcr hoc crit fcnfus iftius propofitionis,f<7r/'i!/<'
boc^
Concl.ii.
Concl.
i.
nteum
efi corpns
meum
quia alius eft pcr
fubicdum antecedcntis fupponat pro
fc
intelledus anteccdcntis,& confcqucntisjhcct
Quod patet
fuhieiSo confequentis,
&
qu'-'.
conce-
ptus confequcntis potcft cfTe certus

antcccdentis dubius non eft autem idcm conccptus ccTtus , &: dubius. Hoc etiam patct , conucrtcndo propofitioncm quia alius intclledus eft, corpHs meum efi hoc^ id eft, iftud cns,
corpta meum efi corfus meum.
,
&
Decimatcrtia conclufio
ConcLii.
eft,
efFctiaa, fiucconuerfiua:
quod
illud,
ifta
quod fecundum iftum intellcdum,
quiaqui principalitcr facerct in
poteft ifta oratio
inftanti,
oratio tunc fignat , ipfe principalitcr conuerterct.
eflTc
pro quo enunciat
Nam faccrc principa-
corpus Chrifti , eft rcaliter facerc conucrfionem , pcr quam corpus

Chrifti accipit cfTc hoc: quia eadem eft fadio, qua hoc cns fit corpus Chrifti,& qua corOratiofiO' pusChrifti fit hoccns, hoc eft,fitcns quodcftfub iftisfpeciebus. Sedillaoratiodicitur
hoc cns
liter
rnodo cotter- effc
pua.
eflc
conucrfiua, quae fignificatiue agit pro
crgo
ilta
x conclujionibits
do
illp iQftanti,
pro quo conuectens agit
i;ealiter:
oratio cft fimplicitcr cfFcaiua.
ifia^
corpus
hoc
H O
M.
di6iis,qttai admittit, fritter quintam,& confeefuentia
eft
corpus meum,yJ> vera^^
meum.
efieSitua^nec
ex
ipftôfiendit
^quiuaUat huic, corpus
quomo^
mcum cft
rem conceptam , feu ftgnificatam intelligi habere cfTc,

licet concepttts orationis femfer habeatur pro vltimo infianii prolationis , c^ hinc contra quintam concLuftonem infert , quod ly hoc demonfirat
aliquid , quod efi , quando profertur.
ofiendit etiam clare
pro tempore, quedin verbo conftgnificatur ,
Ex
tredccim conclufionibus p^tct , qualitcr ifta oratio eft vera , quia fccundum
, &: complexionis terminorum intclligitur pro vltimo inftanti
prolationis,& pro illodemonftrat hoc illud,quodtunceft fub iftis accidentibus.Vcrum
cft autem, quod illud eft.corpus Chritli
quo.dnon propter hoc conuertitur ifta pra-
iftas
iftis
totus cius intclkftus
meum
meum
&
poteft efTe conuerfiua , licct illa non, quia

dcnotat dici de finguIaricommunioris,fciIicct de hocentc, quod cftprxdicatum:
Ula autem denotat dici de feipfo in fpeciali. Propofitio autcm denotans de hoc cntc alipofitio
corpits
efi corftts
fcd
ifta
illa
quid primo
Improbat
^Tr^rfr^r'
prim6
cft
dici, poteft efTc
hoc
cfFcdiua ficut
:
&
ifta,
qu2p denocaret de lapide,qu6d ip fum
ens.
^^^ omncs cowcluffones pofTum conccdcre praeter quintam , & alias inquantum fc^x ca. Nam verbum quando profertur , ficut tunc fignificat,fic tunc confignificat & quando confignificat pra:fens,& non additur aliqua determinacio,per quani
tcmpus confignificatum rcferatur ad aliud praifcns , non videtur ex vi fermonis , qu6d
^""'^f'^'^
ituentia
p^_
e'x
Verba pra^ntnacon- copulct pro aliquo inftanti,
nifi
pro aliquo inftanti prolationis ipfius verbi prxfentis:
Dift.
VIII.
QuBft.II.
439
nec illa probatio, qua: ibi ponitur, cogic.quia ctfi intcllcdus totius orationis on fiat pcr
cam,ni{i \\\ vltimo inftanti,(icut cxpofitum cft in prima conciulione tanien non fit conceptus vnionis cxtreraorum tantum pro illo inftanti,ricutpatct in fccunda conclufionc.
Hoc ctiam patct , quia in propofitionibus de ptaetcrito ,.i.dc futuro potcft vctbum co:
quocunque inftanti przterito , vcl futuro , quantumcunquc diftaritc ab oratamen ibi intcilcdus totius otationis non habctur,iiifi in inftanti complctx ora-
fil^fficM
"'fi?^^ *{*;
^"''.
T-^'"'
^^^tVahm
pulare pto
dc tntteruo
tionc:&:
&
tionis^cut nec.intelledu&Qrationis,vcl propofitionis de praefenti,ncc vniueri^litctintclleausalicuiuscomplcxi.

Pcrhocetiam potcftdeftrui illud,quod fequiturad iftam dcmonftrationcra huius
futkro^
<">
^f^^fi-
^nljicdt py
F"
'^P'^"
pronominis hoc. Nam fi illiui dcbcret intclligi pro tcmporc,vel inftanti,pro quo cft com- ^^^ ^*^^
pofitio,& compofitio non intelligitur pro vltimo inftanti prolationis totius oraiio- propejitionis,fcd pro inftanti prolationis huius vcrbi cjl , fcquitur, quod demonftratio pro eodcm nes di prcterlto&fu-
intclligitur.
Eft autem
& alia difficultas circa pr2cdi6la,&: fpccialitcr de
illa
dcmonftrationc.
Nam
pronomen demonftratiuum,quando profcrtur,fignificatquod dcmonftrat crgo fignifi-
''^^
'^"'^
''''^'
catilludquodtunccftdemonftrabilc. Sed tunc nihilcft ibi dcmonftrabile ad fc nfum^ ^
nifi accidcntia.ncc ad intelledum,vt videtur,nifi quod fubeft accidentibus.

iimtm,iu2Poteft crgo dici aliquantulum alitcr , quod de virtute fermonis non habctîr , quod doprofertur
conccptus propofitionis dc praetcrito, fiue vnio cxtremorura intclligatur pra:cisc pro vl- fignificat
timo inftanti totius orationis:fcd fi intelligitur pro inftanti, magis dcbet intclligi pro in- f*"'^ ^ftanti complctx prolationis ipfius verbi. Partcs ctiam quando profcruntur fignificant;& ^"^f^^"'
* V
fi natuta fignificationis earum cft talis , quod non extendit fc , nifi ad aliquid , quod cft
przfcns quando fignificat , oportct illud fignificatum cflcrpra:fcns,quando partcs profc- h^JketmVcrumtamen bene poflibilccft, aliqucm dctcrminarc feadexprimcndumali- ejmd vnio
qucm conceptum complcxum,pro inftanti, &: conceptus omnium partiura illius conce- extremora
ptus,accipi pro illo codem inftanti vltimo prolationis. Hoc enim modo , difputantes de- '%-'
runtur.
terminantfcadprofctendum intellcaus fuos

alioquin
in fuis refponfionibus
ad idcm
inftans;
nunquam refpondens poteft redargui quantumcunque conccderct coutradi,
F"
J^j'""^
'l^tion!s
ftoria,
HO
M.
OJiendit excmptis, tfuomodo oratio ex vifermonls nonfignificet remejjepro

lationiSi
vhimo inSantipro-
bent tamen ex intentione profereutis.
i i
t fiquis altcri vcHc cxprimcrc conceptum fuum pcr orationcm depraefcnti,non caueo conccptum dc virtute fermonis pro vltimo inftanti prolationis fcd potcft BtvernpUs
^'"'
fibi cxprimcrc,aut exponcre quod^ro illo inftanti profcrat. Et tunc ex tali cxpofitione, "^^"7^
non cx virtute fcrmonisjconcijicrct illam vnionem cxtrcmorumproillo inftanti. Scd fi ^''['one tn-oipfcmct proferens inccndcrct pcr fuampropofitionem aliquid caufarc,ficut ctiam poflet fcremis (iintenderc cxprimcrc conceptum fuum pro vltimo inftanti , ita poflct intcndcrc caufarc gmficetnr
illdm eftcdum pro illo inftanti. Si ctiam ad prolationem orationis iftius intendcntis ali- figmficatum
fabit in
qucm conccptum,& omncs cius partcs accipi pro
aliquo inftanti,aliquis alius videns in-
orationisef-
tcntioncm cius,velletaliquid caufare, poflct caufare pro vltimo inftanti pro qup intcn- ^f''''. T
dit illc omnia fignificare. Et hoc modo , licct non fit manifcftum dc virtutc fcrmonis il^^ i^tiotis*
ludquoddidum cft prius inquintaconclufionej^&cartcrisfequentibus devltimoiuftanti prolationis:tamen manifcftum cft,illa poflc intelligi, quantum ad intcntioncra exin fc,& inquantura cft miniftcr Dci , qui vidcns intcntionem fuam, potcft
primentis ,
illi brationi afliftcre ad agendum,co modo,quo ipfa fccundum inteutioncm profcrentis
&
fignificat.
Scd fiuc
illa
via teneatur
qu^d dc
vi
fcrmonis tota oratio dcbct rcferri ad vltimum

i 2,
hoc non fit cx virtutc fcrKnonis,fcd ex de- ConcordM
inftahs fermonis,vel proIationis:fiuciftaqu6d
hocnon tantum in fc,fcd in ordine ad principalc,agcns afli- '^* ^- ^''""j^

vno raodo,vcl alio quod ifta propofitio cftArcra , id cft,
fecundura odlattara conclufioncm,& caetcras,quz fcquuntur, a quibus non difcordojrc^âtem
manct diflicultas communis vtriquc modo,quomodo ifta propofitio cft vcrapro vltimo oMd prlus
inftantiiNam fccundum vtramquc viam,ctfi fit vera pro vltimoinftauti^non tamen pritjs reseji,quam
nacnraliter^quam conucrfio fit complcta quia prius naturalitcr oportct rcra cire qu^m ^*" fi^
terminatione proferenti8:&
ftensad agcndum:&
fi
faluctur
oratio
fit
vcra. Jn eo enim quodres eji,velnon
efi,eft oratio
'vera,velfalfaytx Prxdicamcntis:
noncrgo-ifta vcritas praM:edit natoraliter conuerfioncm ,fcdfcquiturv&

pcrconfc1
r
y
n.
n.
c
quons,iftaoratiovt vcra,noncftconucruua.
Oo
SCHO
'""''*
^*f- 'fi^'
Jlantia^
-^
IV. Sententiarum
Lib.
440
H O
Mefoluity licet dtjput/itia fr.tmijfajit fuhtilts,
tur ilUbhpojitione^Hoc
c{k.
M.
& Ldgica,fuffcere Theologo dicere^quedDeta vtt-
cbrpus nicum vt figrtofenfibitiad caufandam confecrationem^

,
qu4tfequitur in vltimo inlianti , (^ficfriusft confecratio
quam
vera
oratio efl
atque ade)>
vtverafedvt neHtrd.ûpdfi Logice contendoi quodcaufat vt vera^hecfaltemvt

certum ttnendum^ quodipfa vtfghum vocalefacit confecrationem fer Dei ajStffentiam. Eodem modo dicendum efl deforma calicis ,ftcut diBum ejt deforma corôris.
non
ca,ufat
&
carum
Propccr hoc dico , qu6cl toca illa difputatio in trcdecim conclufionibus ,
XI
Iôtamrvt probationibus , vel impTobationibus^fubtilis eil:,& Logica de vcritatc huius propofitioadditio
ijtic
vf his,faluanda:fedTheologo fufficit, qu6d iftaoratio,vtefttale fignumfcnfibilc, infticucum aDeo,cft inftrumentuni Dei ad confecrationemillam, qua: fcquitur in vltimo in/e
{^^j^jj |j^ quod Deus afliftit fibi,tanquam cuidam difpofitioni prxuiae efficaci,vt ea completacaufettalcm effeftum inuifibilcm.Nonautem ipfa veritas pracccdit,vttalis difpofitio adioncm Dci quia cft vt fignum fenfibile in feri,6c per confequens, in tcmporc non
intclligitur habcrc fuam propriam vcritatem. Quando ctiam habec cam , illa vcricasfc-
tht,bre-
utter
'
quitur ordine naturac adibncm Dei.

Brcuitcr crgo dicerct Theologus
Oratie facramentalis
fitioncm
cfl*e
vcramjfaltem non
quod qualitcrcunquc Logicus faluet iftam propo-
eft oratio
facramcntalis vt vcra fcd vt tale fignum fen:
pra:cedensfortetcmporc,& adminias naturaliter fuam vcritatcm ficuc difpoficio

concinuainrcthporc prascedic yltimum inftans, &: condicionem cuiufcunquc in vlcimo
inftanti caufactiam prasccdiccondicioncm caufaci.
ndn coHfut, fibiic

vtvera.
quxras cunc,qualis,aut vc vera,auc vc falfa cft propofitio conuerfiAia ) Dico,qu6d

ncquc fic , ncquc fic fcd cancum vc cft propoficio ncucra j
prior nacuraliccr , &: forcc
tcmporc, fua vcritacc.
Ec
fi
&
Ilta
Tropojkio
frior fua
ventate.
tatto
j^j^
an
pore ruoco-
autcm
prioricas
probacur
fic
quia omnc fundaracncum prius
cft naturalitcr rcla-
cionc fua accidcntali:propoficio autcm, feu concepcus eft fundamcncum refpeVu vcritaq^jg
^^ relatio accidcntalis quia poteft incfle,& non incflfe, ficut potcft eflc conforenim fcdentc,vcra eil oratio, qua: dicit Socratem fedcrc , vc
:
j^^^g^ difFormis rci.Socratc

^^'citur
Pracdicamcntis
itt
crgd prior
eft naturalitcr
conceptus.orationis, vt in fctalis,
quam vt vcrus. Adhuc ctiam prior durationc cft ipfa oracio vc variabilisj& in/"m,quan:^
conccptus cius caufatus per cam eo modo,quo. ccmpus dicicur efirc prius fuo jrltimo in-
cmu.
ftanti ccrminante.
Iftud ctiam dc ptioric^ce paturali conccptus ad veritatem
patet manifefte in ad-
cnim aliqua conclufio non demonftrata concipitur a difcipulo & tunc

quidemvc ncutra :&tamentotusper fc cius conceptus percipitur , vcl coiicipitur. Sc4iiccntc. Priiis
cund6,demonftracionc adipfamapplicat? concipitur^^vt vera.

c iltud patet cuidenter,quia pollet Dcus inftituifle aliquam orationcm nou fignificatiuam , ad cuius prolationcm a miniftifo, ipfe aflifter^t ad caufandum eflx:tum in fine
prolationis ergo qualitcrcunquc fit deiUadifppfitionc Logica , qualicer ifta propofitio
hoc cft j tenendum pro cerCo,qu6d ipfa vc fignum vocale ,
iny/mcxtra cft
cft vera
lignum cfticax refpeftu confccracionis quia difpoficio prazuia cui Deus ex pado afljftic
ad caufandum effedum cflScacicer in cermino , fiuc ipfa propoficio figni^cec talcm cfFetum(quod verum eftin propofico,& congruum,& hoc nfide,fcilicctnec VE vcra,ncc vc
14
&
faifa, fcilicet
inquant^m
pro cunc,quando
difpofitio
cftdifpofitio)fiuc fignificec illud,vc propofit^^ vera,
eft difpoGtio,vel
&
hoc, vcl
pro inftanti illo,pro quo caufabitur illud,ad quod cfl
& hoc vcl prius uaturaliccr,quam in illo inftanci caufecur
ille
cfFeftus,vcl po-
ftcriias nacuraliccr.
2,
*Primo
concepttuorationis
neMer,fecu-
Mcrtittertio
eji
PofTcc quidcm hic aliccr diftingui fcilicet, quod in vlcimo inftanti prolationis primo
fccundum ordincm naturx ,efl.conccptu$ propofitionis, vcncucer: fccundum, adillun
fequicuc0pcracio diuina caufansillud, quod omnino defignac cercio fequieux vcritas
huius conccpcus"A: fic non cantum oracio vc voeaIiccr,& concinue prolaca,prior cft vcti^^^^ ^j, ^ gtiam vc habens fuum conccpcuna proprium,licec non vc veruift fcd iftud impl'cacquacdam pcrtinencia ad illam difpucacioncm Logicam de vcricace propoficionis,
,
ejl
veritas.
^cl dc conccptu propoficionis pro vlcimo inftanti,& nihil nccefTarium facit ad iftam orationem , vt facramcntalis quia illc conccptus , qui ponicur haberi pcr iftam in vlcimo
inftanti nullo modo eft inftruracntum Dci ad illam adioncm^Dci, quac ponitur fcquiia
fccundo iiiftancinacurae^quia Dcus ad Qpcracionetn fuan non vtitucaliqûo (actamenca:
ii, nifi
fcnfibili.
Sic
Vlir.
Dift.
Qu^ft.
II.
441
Sic crgo brcuitcr fufficiat miuiftro non difputanti tunc,pro quo intclligitur oratiOjin-tcndcrc proferrc iftam orationcm co modo,quo Chriftus inftituic eam profercndam ic
fic habccur incentio dcbita,&: inftrumcntum dcbitum,fciiicet ilia oratio prolata , cui inftrumenco a tah agcntc adhibito , Dcus affiftit ad caufandum in vltim 3 inftanti talcra
:
clFcdum.
Ex ii>is
patct de intcllcdu forma: confccrationis fupcr
poftet cfTe difputatio Logica
vinum quia omnino
Calix cur
fimihs
& ccrtitudo Thcologica. Quod autem hic ponitur cahx,
hoc ideo fit,quia confccratur fanguis in rationc potus hquor autcm non habet rationen\
potus , nifi vt in vafc , nihil autem talc ponitur in rationc , vcl confccrationc cor-
î"tur
in
"'^^"^'
poris,quiacorpusconficiturvt
fit
cibus,;
fohdumautem habet
rationera cibi,hcctnon
in vafc.
Ad primum argumcntum patet,qu6d ly A<7f,dcmonftrat fingulare cntis non pancm,

is
ncc accidcntia:quia dcmonftrat pro inftanti complctac prolatioms orationis & hoc , vcl tAdarg. i
cx virtutc fermonis,fccundum quintam conclufionem,vel cx intcntionc profcrcntis, fe,
cundum aliam viam.

Ncc ifta cft eadcm illi
Corpui
meum ejl corpui meum , ficut patet ex conclufione
1 3
Et
non tamcn ifta ignU efi

quandam conjicrfionem , non tamen fic
lioc patct,quia ifta propoficio poftec efle conucrfiua^/^tfc efi ignis^
quod facit hoc cns cfle igncra , facit

dc ignc eflc ignem.
Ad fccundum, patetquodly ^/>, ponitur ad facicndum continuationem
ignU-.c^x^
vcrbis>ne fingula vcrba
ibi
inillis
Aix,
poflent quafi difiunda ftatira proferri.
Ad tcrtium,conccdo,qu6d ly metm oportct, quod ex virtute fermonis dcnotctur read perfonam Chrifti:hoc autcm non cft nili fiat prius mcntio de Chrifto , in cuius
pcrfona profcruntur haic vcrba:ficut fi diccrcm, Chriftus dixit, Mea doffrina non efi mea,
de * veritatc iftius propoficionis fignificarctur , quod ly mea , rcfcrtur ad Chriftum non
autcm fic , fi quis non praemifsa locucione de Chrifto , ftatim diccrcc , mea dodrina,
&c. Ad duo argumenca concra formam confccracionis fanguinis , pacec iu corpo-
fcrri
-^d
5-
âl.virtiue.
re quacftionis.
COMMEI^TARIFS.
A
41
Li/tr conti-
'
I}. con'
^'^^ ergopotefl dici,8cc. Hic deinccps ,iuxra
xVvarios modos opinandi
Doftorum,fubi!cit
quas probat fuis fun-
trcdccim conciufioncs ,
damentis dcinceps cxpiicat ,
applicat ad propo(itum,vfque ad ^.Propterhoc dico,8cc.vhi cxplicat conclufionem Ti\coiogicc , qua formicft in-
&
ftrumcntum conficiendi Sacramentum, Tcxtus

eft clarus quia autem finc prolixitatc non poteft
:
difcurri ad fingulas conclufiones
& finc confu-
fione pcr intertcxtafegminancquiretcontinuari

, idco pro commoditate lcdtoris reducenda erit quxftio ad fuum fcopum principalem,
qui cft deveritatc tam fpeculatiua, fuieLogica,
ordinc
qoam dc veritatc pradica forma: ,
vtriufquc inter fe inuicem.Multa in illas conclufionibus dilfcrit Dodor ex opinione alioium ma-
difcurfus
&
gis,quam propria.
Duo autcm potiflimiim occurrunt circavcri.j^
Dm puma tatem fpcculatiuam primum eft pro quo fupponunt, hoc Sc hic, pronomina dcmonftratiua:fcdifficHltMtu.
cundum eft, pro quo inftanti copulat vcrbum,
verificatur de rigore fermonis tcrtium addam,
:
&
vnde rigor fermonis fit pctendus.

Prima fententia,quoad primum.eft pronomen
frnumtH hoc fupponcrc pro pane.qucm habct prx manibus
rrimftnteti*
fufftntrtfrt
Sacerdos,vt fenfus iit:fign!ficarum per ly ôc clfc

corpusChrifti hiEc tribuitur Alenf^./^m.^.io.
:
AlcnCs.
W.4. fcd intcndit Alenfis fenfum conuerfiuum,id

eft
dcfignando panem conuertcndum in corpus
Chrifti
cerdotis
SSotAO'.
Eandem
qnem fcnfum
,
, magis probabilem | fed dlcit ly efl , non

fmni in fcnfu identico , fed conuerfiuo , ncmpc
allcgat
tranfire
panem
in corpus Chrifti.
Secunda fententia docet aliquid commune

corpori,
& pani dcfignari per ly hoc, per nsodum
ûaft.i.art. y
.Viguerius de
inflitut. Theologicis,c.
Vignctiui.
i
9.
Vidoiia.
Vidoria infurmna^num.-j^. Ledcfma^.19. /0^.5. Lcdcfaia.
&
Bcllarminus lib. i ,de EHchariflia,cap. 1 1

ahj.
Bcllarm.
Tertia fcntentia eft defignarefpecicsfenfibi- Tertia fent.,
.
D.Thomae, & eam tcnct Richardus dtfgnareffi'

cies.
Quarta fententia- eft dcfignarc corpus
D. Thom.
Chrifti, vt in fc cft hanc indicat Ocham ejuodli- Richard.
beto i.episfl.vltima, fequitur Maiot difl.S.fu^.vni- Ochain.
ca. Denique ex iis , qui defignari corpus , feu id Maior.
les jtribuitur
art.
}.
quod
in fine prolationis eft fub {pecicbus a(IcVrrnmen

runt , alij dicunt pronomen fumi dicdliuc , alij
adleliiui fU'
fubftantiue:primuin docct Vafquez dijp. 10 1 .cap.
rni.
4. Nofter Dodor afterit ly (hoc) dcnotarc indi- îarta
fiH'
uiduum entis, quod coritrahitur ad corpus Chri- tintia DtaO'
rit.
fti,
fumi fubiiantiuc : ita conclttf.Z .(^ <).
Prima conclufio \y (hoCy 6c hic) denotant ali-
&
quid, quod eft fub fpeciebus in finc prolationis; Trim roilifdefignari

ita , vt demonftratio referatur ad terminum , qui fio
refert in intcntione.Ti Sa-
fubeft in fine prolationis.

licct varicnt Do<Skores in
fentcntiam refert S. Bonauentura^.
ttnti* futjt-
nerefro indi-
de quo enuntiatur corpus Chri- uiduo vago.

fti. Altifliodorcnfis probabilem putat /^.^.yftwr. AltifTiodor.
trdfi.^.cap.i. non longc a fine : fcquitur .^tgidius .^gidius.
tbeorcm. 41. Paludanusi 4.<i7^.8. ^y?. 5. art.i. Paludiinu^
Caprcolus eadem difl. fuxflione vnica, art.f. adi. Caprcolus.
Scoti^ contra cjuintam conclujtonem. Sotus dift. 1 1. Sotus.
indiutdui vagi
quo opus Sacramentorum depcndct.
dift.S.pm. I Art. 1 .^ft. I .quain putat cteris,quas
Sicunda ftn'
Hsc communis
cft,
modis interpretandi
ipfam. Probatur quia dcmonftratio refertur ai
ienfum, non folum ad intcllcûin}<ûia dcfignat
:
id
Lib.
442'
ergo aliquid lion comdctcrminatum fcnfibilc.

Dcindc fubiedum refcrtur adprsdicatum; ergo
detcrminate ad ipfum fupponit:vt quando dico,
hbmo eft albus,non fupponit fubicûm nifi dctcrminatc pro habentcalbedincm : inpropofito
corfiit fneHm cft prxdicatum , crgo fubicdum detcrminatc refpedu cias debet fumi;non autcm
indiffcrentcr refpedu ipfius, & aliorum. Duplex
ergo dcterminatio ip propofito habctur ; alia ex
fignificatione demonftrationis , qua fcmpcr a|iquiddcterminatum refpicit ; alia ex limitatione,
iciiquoci (tn(\x\ obiicitur
mune,&
dt'
"Dufl**
'
*"
ttrmin*tt
fotm*.
IV. Sententiarum
iqdifFciensifcd
quam habet
rcfpediuc ad pracdicatum.
Confirmatur cxTrid. fclT.l^.cap.i. Quoniam
TrJdent.
f?wr/?C(r/);Iyctfr;padic(Skiuc
&c. & fic

demonftrarionis,& fermo-
fpeciepanis o^rebat
ctiam Patrcs.qui ex
vi
vere
ejfe
dixit
nis colligunt prasfcntiam corporis Chrifti
in-
rcndunt. Oportet crgo ly hoc, fupponere rcfpc-
X#
dejign^t
ftiacad corpus Chrifti dcterminatc,uon pro alijQ communi,vt dicit fecunda fententia cx quo
:
'
/equitur ctiam
iti
non defignare
fpccies,in rc<flo lal-
, quia fpccics ncqucunt recipcrc praedicatioiicm corporis Chrifti de ipfis in redto, prout hic
tf
pracdicatur
aulem connotat
in obliquo
fpecics,
quia non denotat corpus Chrifti abfolute , fed vc

contcntum fub fpeciebus ,qui cft fcnfus Patrum,
Tridentini * probantium cx vi vcrborum rea-r
lcm prxfentiam Ghrifti fub fpeciebus. x hoc
&
&
Maioris, quia
fentcntia Qcham
corpus ChriftijVt
fc eft abfolutc,noncadit fob
renium Sacerdotis mediantibus fpeciebus.
Secunda cenclujio, ly hoc denotat iodiuiduum
dcterminatum entis,
fubftantiue fumitur j ita
Do(fkor cenc. lo. Et ad priniun) acgumen,tum.
Probatur prima pars , fupponendo gradus {uperiores defccnderc in propria fingularia , vt cxpericnti^ conftat , vici^mi aliquid de longc fub ratione decenninati cntis , finc eo , qu6d difcernat
fpcciem cius ; deinde fub ratione corporis animalis,
fic de reliquis ly hoc autem non denotat aliquam fpeciem particularem entis, alias nequirct demonftrare totum genus cntis cius ergo
gnificatum eft denotare indiuiduui aliquod
indcterminatura entis, vcl quaracunquc rera fub
etiaiT) reiicitur
44
Stfunda
een-
tlujio,
Difyaare im
Jiuiduum tn
f^,& fubflM.
tiuifumifrt.
ntmtn,
&
&
dctcrminato conceptu cntis.

Contra hoc obiicik Caietanus, quod twxt
pronOmen nonjnagisdefignarct Chriftura,qukra
Ipccies vrgct Vafqucz; quafi ad ômincm ; quia,
Gaiccan.
Vafqucz.
Scotus
Soluitur
Ulli.
b-
allerit
ens
cire pjczdicatura
vniuocum
re^
^"' p'""^-
fubftantiuum:
'^j'"*J*-
fit
depcndcntiam eius
vt cft
forma
adjcftiuum fumptum abfolutc
ncutraliter furaitur fubftaniiuc
Deindc
logica.
fcd ly hoc
fic
fu-
mitur in illapropofitione, quia poniturcx parte

ilpbiedi finc vll^ detcrrainationc adic6ba,&per
modum fubicdli : ergo,&c.Dicesin formacalicis
ponitur pronomen mafculinum vt , Hicejlcalix
fanffiinismei. ergo adicdiuc fumitur;& confe- OjkiiaiiJiffi.
qucntcr fimiliter \y hocin forma corporis fumi "^**
:
potcftadicdiue.
Rcfpondct lanfcnius cap.131. Concotdiaein

Hic eji ftnguts metts i reclc ppfle vcrti for-
il\z
mam confecrationis fanguinis , pcr pronomcn

nemtamiHoc eft fanguis meus tum quia in Crarco
cftncutrius gencris T5To,tum quia Cyprianus
in cpiftola ad Carcilium,ita Iegit:.5/îV; ex hoc omnesy hoc eji etfimfaaguii meus,8cc.
Cateriim raclius
in fcnfu grammaticali fumi adicdiu^,

quia TTo rcfcrtur ad rrcjutiov , quod fbnatLacinc
dicitur
caliccra
ac proinde cura illa particula ex
feratur ad calicem
fic
redc cfFcrtur
>
quod
hoc re-
in Graeco neiirum cft,
in generc neurro:firaiIiter
quod Latine fanguis
aif^ct,
dicitur, cft generis ncutri
apud Grzcos^nec mirura eft,qu6d deraonftratiua

particula firailiter ponacur in neucro propccr
concordiara
xcCte ergo Lacinus inccrprcsf^rua-
uic candcra in fua vcrfione
iuxca prdpriccaccm
lingus Laiinar.
Ad argumentum refpondetur , ly hic in rigorc

46
logico iumi fubftanciue,quiamafculinuseciam Soluitm
articulus , Ceu quodcunque nomen mafculinura "^"*
abfolutc prolarum importat
vt pacec in diuinis
dift.
i.
Dodor
ceachif 8.
Vndc quando
4ico:hic cutrit, non fupponit pro quocunquc

indiuiduo entis , fcd pto illo detctminatD , cui
per ly ergo hc in dida
competit pracdicatum
:
propofitionc dcnotatur corpus Chrifti fub dcterrainatQ conceptu cntis ;

fic propofitio
non eft i4.entica , qualis haec , Corptu metm
&
ejl
corptu
meum
fcd formalis
quia fubicdlum
importat prardicatum,aliter ly corpus.Qnpik

non idicdiuc,patet quia p.topofitio eft; dc tertio adiacente:
^rgo fubieiûm eius in feiifu logico dcbet fumi
fubftantiue ; quia praedicatum habet rationem
adiacentis ,
forrax i ficut quando dicicur , Pealiter
îutcra fuoftantiuc fiimarur ly ^<w,

:
&
&
'''*''
2.
aucemmaxime vcrum cft in hac propofiti one,in qua arciculus
*V
f^l"^Mfi*>i-
quaft.i. i,luxta^ftionemistam. Id
mafculinus ponitur vc fubiedkum , quodfcraper

fubftanciuc fumi dcbec , refpcdiuc ad pra;dicatum, quod habet rationem forma: apud Logicos,
adiacentis. Vidc Syrabolura Athanafi),vbi
&
raafculinum numcratur fubftantiuc furaptum,

nofi tres immenjt,8cc.
SecuftJttmt c^\o^ circa fignificationem formaf

<}i(&rcodum occurrit,cft,p(p quo inftanti copula
vniac excreraa ad inuicera : nam fccundumPhilofophura i.Periherrifenias,cap,i.inftne,eJfe Cigni-'
47
itettndapnrt
'^ f-fpfitio"*"''?'*'*
^cat corappfitionfm ,quae,nequit cfTe finc compofitis. Aduerccndum icaque , aliud el& iaft^s
treraa vcrbura, vc in hac propoficione:aniraa fuii
vt re^c
td.
fuum fubftantiuum,
& docec Dodor in
prolacionis, aliud ver6 inftans
^*"/"^*
<:orpus Chrifti fub formali conccptu corporis,
liatc
4S
R'fP"'J'
fpcftu fubftantiaE,& accidcntis.id feq.ui. Sci. hatc

hoc y^ npn deterraincc
, quia licct ly
determinac tamcn fub JFormali conceptu cntis

, non com,munis > neque fub difiundkionc huius, aut illius , fed fimplicitcr determi-
"
fcu pcr fcpofitii,
friuola funt
detcrminati
'*
crgo ncccflario futicdtum, ad quod rcfcrtur , dcbct fumi fubftantiuc , alioquin non terminarct
atttem Chrifiiu Redemptor noftfr corpus Jwtr/i , ûod

fiib
fumiturintigore
logicclicct apud Grammaticos
pro quo vnic cx"
anima erit crcaca
, vbi prolado eft fccunvnio auccm cxcrcmornm

pro pra:rerico,aut futuro,non pro pracfenti veri- ^'*Pl** **r
""'*'
cas aucera prppo^cionis dcpendcc ab vnionc cx- '^'
cremprura pro inftanti , pro quo vniuntur , non
pro quo proferuntur : tota crgo difficpltas cft,
vtrura propofido dc pracfcmi prp inftanti prolationis copula: intcUigatur vnire extrema Ci vnit
pro inftanci quo. profcrtur, an vcro proinftanci
creara,
dum cempus praefcns
.'
complccac prolaripnis.
Circa refolutioncm huius,Dodlor pofuit credecim conclufioncs , quas apud ipfum in ccxcu
viderelicct,inquil?us principalis refolucio eft,
quod verbura,quando extrcraa vnit pro

inftand ,dcbct intelligi
prxfijiiti
pro inftanticompletz
prolationis,vclccrtc,qvibdex rigorc fcrraonis

intclligi poffit
fic
vcl cx intcntionc proferentis,
quando
Rtfilutii
Hi.
'^*'* *" "'-
^"''
VIII.
Dift.
Qua^ft. II.
debcrcpro aliquaparcc iliiustemporis,vcl complcta ptolationis, vet antea fieri vnionem. Valquei > Soto , Sc
Soius.
Caietanus carpunt Do<fôrem, quod dubitauerit,
Cuctio.
an de rigorcfcrmonis verbuni fignificans inflans
dcbcat rcfcrri ad indans complctat prolationis
/'- (quia id certura elle volunt ipu ) an vcr6 ad inquaiiclo fignificat
ttmtU.
tempus
inielligt
(lans prolationis ipHus vcrbi.
48
Caeterum nihii adducunr, quo id impugnent

,neque rationibus dubitandi rcipondcnt
quas cxprimitDoftorrimo Sc Caictanusde (ignirolidc
ficationc fpeculatiua docet id

StnttntU Vf
r DtSerit
$xflit*tmr.
tcm
verum ciTcinon aunon rcprobat
in pradticis. In primis Do(5tor
illam fcntentiam
quam
fcd fcquitur, nain infrapoft-
afleruitaltcram
fecundum aliquos,ncmpe
cum ad conccptum,&:modumconcipicndi:idc6que veibum cx modo fignificandi quo fubordi,
naturconceptui,pcrqucm rcgulatur intcniioprofcrcntis , fupponcrct pro inftanti determinato

vnionis,quodconcipitur, & pioquo inicnditur
vnio cxtrcmorum fieri , 8c non pro alio. Vnde fi
per confcquentiam rci loquitur Vafqucz , nialr
difcurrit , ncque rationes , quibus ipfc> autalij
vtuncur , ncceflari^ concludunt r quia,inquiunt,
fcrmoeft accommodatusaudienti : communitcr
autcm intciiigitur propofitio aflirmari pro vltimo inftanti completz prolationis harcinquam,
ratio nihil concludit , quia non probant , aii illa
communis acccptio fcrmoois fundctur in fol
:
cx intentionc profcrentis , non autein cx vi fcrinonis vnioncm tefcrri polfe ad vltimum inftans
cius inftitutioncan ctiam,vt fubiacet intcntioni
prolationis complet:fubdit infri,5yi/4fr,in-
refpiciat
profcrentis
& ctteroi
<ptil>HSHon difiordo,icc.
tcm-
flfi tiut i*.
tUrttmr.
DiM
ftmten-
demonHrahit pro vltimo inflanti compleu

Scc.
non demonftrarct,
ftati
copularet extrema,
nomcn demonftratiuum
nifi
orationis,
vcrbum pro
illo in~
quorum alterum cft proôc,vel hic.
Vafqucz di-
Scotum peculiarcm fcntentiam cxcogitallc:

fed hoc patet falfum nam iuxta duas fententias,
quarum vna dicit verba forma: fignificare qiiid:
quid fignificant indcpcnênter ab intentione

cft D.Thoms^nam hac ratioiicimpugnat fcntentiam Alcnfis in priori partc
quzftionis expreffim,quia ncmpc fermoni intcnprofcrentis:& hzc
tio profcrcntis
cftcat
ficare
accommodatur,non econtr^^quafi
vcrba forma: habere ab inftirutionefigni, non autem ab intcntioncprofercntis. Ex
pfxmiflum eft, Alcnfis docet vcrba form^ recipere dcterminationem a profcrentis intentionc , cui fubiiciuntur
fuppofito crgo
vtroque hoc modo diccndi aliorum , docet Do6lor,quomodo propcfitio illa pro vltimo inftanaltera parte,vt
litr.
placct rigorcm fermo-
uis ab inftitutione dcfumi
non ab inccntionc
qucercndum
cft,
quoniodo
il-
dc rigore fcrmonis fit vcra , vt vim

habeant argumcnta contra hxreticos fa<âcx
Conciliis, qus id afTcrunt nam modcrni magis
fupponunt ex illo vulgari, quia nempc communi
acccptionc fic accipicur propofitio pro vltimo
inftanti compictx prolationis vcrificari , quani
probant. Suppono itaquc prim6 fcrmonem acla propofitio
50
Riger ftrmtriii
ex
tuiiene
injHm
ift.
commodatum
cflc rci fignificatz
Inftitmtit ft-
qmiimr maitt-
non ccontra: rmm rti.
habet cnim rationem figni,qu6d debet,vt fit vercfcrri ad fuum fignatum prout cft, aut concipitur clle, iuxta vatios modos opinandi dc fignificationc vocum hinc vcrbum fignificat cum
temporcquia fignificat forroam in fitri pcr ordi- Utdui figfiL
ncm ad menfuram extrinfecam in reipfa > nomcn ficnndi a erhi^
iignificat finc tcmporc candcra formam, quia fignificat eam pcr modura habitus , finc ordinc ad
rum
menfuram cxtrinfccam. Idem paret
vltcrius.quia
propofitio dc verbo pratfenti fignificat aliquan-
in rc
praffens corpus Chrifti.
Petrtu
complctae prolationis copulct cxtrema,pro quo

primum copulata funt,quiatuncprimum fit
Addit Vafquez propofitionem illam fuxra
vocum fignihcationcm falfam cflc fccundum Dodiorcm fed certc ncque Dodbor id
:
eft
aHws
excmplum
tertij
naturam ex.
Petntt e^ trtmtmm.
ammal.
Hxc
Ohie3it Ftf- primariaTTi

fmex, rtftlU'
primo
vt
fit talis ,
do cum tcmporcjid cft,copulat extrema pro rcmporc,aliquando vero pfo inftanti>aliquando ver6
fine ordine ad tempus,aut inftans. Excmplum Virhum etpulmt ikxim
primi , Vetrtu eft cnrrens : cxcmplum fecundi,
ti
49
vcl an inftitutio
profcrentis,alia via
Octaua autcm conclufio edy^Hod pronomen hoc
ttA dtimJUti cit

vtrii (fr fiM'thfiifftmldi.
rcm fineordincad intentionem.
Qupniam crgo magis
quir, vno, vel nltero modo ejuhd ifitt propefitiofit verd^
id eftyficundMm o6laMam conclufionem
03ut
443
cxtra:ac proindc dctetminati fignificationcin vo-
diuerfiras
non
oritur ex vario
gnificandi,aut copulandi verbi
modo fi-
fcd quia copulat
rctcx intcntione profcrcntis pofTc propofitioncm,ciufque copulam rcfcrri ad inftans comple-
iuxta<iatiuam,& exigcntiam extremorum,quoram alia funt in tempore,alia vero in inftanti,ali

abaetcrno vnita independcntcr i tcmporc&
tx proIationis'nam hzc fententia diccret oratio-
inftanti.
ncm in
Adjdo prxtcrca quod di Aioncs io propofirione Dimtrf Shtra tratitnim

orationcm,nam cxfigmifiratie,
traorationcmfignificantabfolute fine limitatio- <^ txtra.
ncquz prouenit ex adici5to:in oratione autero,vc
determinant fe inuicem>& componunt intcgram
orationem:vndc in propofitionc debcnt rcferi ad
dicir,ncqucfcquirurex
illa
fcntentiaj qua: aflere-
fignificando recipcre detcrminationcm
^ profcrente,& confcqucntcr in confignificando,

cft apud modcrnos proloquium , etiam quoad formas ambiguas Sacra-
quod frcqucntiflimum
mentornm
qua
in diucrfb fcnfu vcrificari ooC-
Hnrrvndc in eo cafu nata cfTent eum fcnfum faccrc dc rigorc fermonis , quatenus fubeft fcrmo intentioni
qium
proferentis
ciufquc
detcrminationi,
darct ipfa intcntionis dcterminatio

propofitiocrgo illa,qua: indifFcrcns efTct, vtfjpnificaret pro aliquo prsfenti,extrcma vnlta elTc, dceerminaturpcr profcrcntcm , vt fignificet dctcr:
aliter fignificenr,quam extra
&
ad quod copula,qux forma cft,refcrtur ,

prout exigit natura rci fubftratx.
x his crgo refolutiuc dicoillamdiffcrentiam
illud,
determinatam tcmporis
fignificari
quam cxigit natura rei:cxemplum

to
per copulam,
eft
dc pra:teri-
& futuro,vcrbi gratia,*?mr/iBV mortnMs
./in-
minatum przfens cqmpicts prolationis crgo

non eflct falfa pro aliis inftantibus,quia pro aliis
non habcret completam,aut dctcrminatam fignificationcm ,quod requiritur vr infitipfi veritas,
ticbrifliu erit .
aut falfitas determinatc. Diccret prztctea voccs
illainftantia,
primo conceptus,8c moduro fcqui condpicudi res> & fccuadaiio fignificarc rcs ipfds ad
Antichrifti,ex eademrationc, fcdquatcnus dictrt
(ignificarc
propofitiones funt verac , non

quatcnus refcruntur ad quodcunque inftans tcmporis pra:teriti,vcrbi gratia ad illa,qujc pracccllc-
runt Pctri mortcm,quia cfTct ptopofitio falfa;a
qu
in futuro confcqucrctur cflc
ordincm dcte^rminacum ad
illud ififians
>n
quo
habuic
Refiluiit.
IV. Sententiarum
Lib.
444
diante copula
habuit iUa dc prarterito , habebit illacie futiiro

fmiai iicjji quia propofitioncs de przterito , &
fiituro fiint verx.quaccnus refcruntur ad aliquod
prxfens dcinejjeyin quo cxtrenia vniuntur:ex qua
Mtirf-ra
rif
ftr ttfMlftm,
nia rcfcruntur advltimum inftanscompletaj prolationis:ergo pro tuncdemonftrat
gore fcrmonis ad illnd inftans , fcu tempus rcfcrantur,& pro illo verificcntur tantum.
Eodemmodo dicq, qu6d,cura otatio,fcu propofitio de prarfenti fucccfliuc proferaturin tem-
Qttâ cocluJ$o,[\xc propofitio non inquantum vera,vel falfa,cau(ateftedum,Ted inquantiiin
porcjin quo plurima funt inftantia, quando vnit

pro inftanti,poteft vnirc pp quolibet inftanti,&
flc intelligi de rigore fermonis , fi id natura rei
&
nc,fpc(5l:ant
quin
curriit
fentcntiam
nit rtftrtur.
& formamomninocaufare
>
in-
Ad propofitum ergo,propofitio pratica,& fa-
affirmans effc praefcns antc conucrfionem,eft fal-
fuic
non
>
inftanti coraplctas prolationis>
tanquam
fa:ab eo
efFc(51:us
enim,quo
res eft> vel
non eft,oratio dici-
tur vera, vel falfa:neque diftin^tio Caictani con-
DiJliriiHt
ducit ,quia veritas pralica in tantum i fpecula-
triufqHt.
quod fignum pra(5bicum
orationis,& fcquitur cx natura rci vcritatem pro-
tiuadiftinguitur
pofitionis affirmantis,& dmionftrantis ciusprx-
(fbiuum fui fignificati;veritas tamen eius confiftic
fentiam debere refcrri ad vltimum inftans complcts prolationis,pro quo tantum nata funt vni-
in conncxionc
vcrbum
eji
fit
ftpra(aica,& fadliua
Mini^sveraeft opinioSoti,quia, vt fiiprâ^

illius propontionis
fundatur in efficacia formae i vnde prolata forma
non Sacerdotc fuper materia , eflct falfa fpccu& pradlicc ergo forma non fupponitur
vera fpeculatiue,nifi inquantum fignificat pratSlicc,caufando fuum efFc(5lum. x his patet fecunda
pars conclufionis,nempc formam, qua fignificai
latiuc
ergo
fignificant
tiam verificatur. Patct etiarp conclufip
quoad fc-
(Xji
>
id eft
contincnt virtute liium ef-
fedtum vt colligitur ex Tridentinoy?^ 7. variis canonibus : vcritas eorum fundatur in hac

:
liter,
cundam partem,quia pronomcn dcmonftratiuum

on dcmonftrat corpus Chrifti prafensnifi mc-
& conuerfio-
Ohiiîes format Sacramentorum efficiunt

inquantum vcrae ergo &f hc. Refpondetur,
formas Saccamentorum efficere , inquanri^m
prius fignificatum cft,quam compleatur ipfa propofitio in ep per prolationem. Si autem loquamur dc fignificationcfpcculatiua, probatur fimi-
cauTarc efFe(ftum,
difl.ii.
crgonon
quia hac rcfcrtui; ad extrema pro inftanti

vnionis ipforum , fed harc contingit tantum pro
inftanti complctz orationis ergo pro tunc tan-
nem panis in corpus Chrifti : de quo infsk htiits.
qaia haec propofitio
tiua eft pradici
copulat extrema
fui fignificati
fuo fignificato prxfenti:vnde
feruimus, veritas fpeculatiua
propofitionis vltimo inftanti completjc prolationis,ad quod inftans refcrtur etiam dcmonftratio;
prima pars patet ex didis
fa-
fignificatum.
conclujio,
cum
fit
fcd quia ita vi-
gor {ermonis acc6modatus naturx rei cxigit intelligi : fxpe enim imptopria iocutio habet apud
homincs fignificare cx communi vfu,& intcrpretatione,figuratc tamen , & non proprie , vt prata
ridcnt ego bibo , ego tacco ; non quia dc rigore
fermonis id fignificant.quodcommuniter intelligitur , (ed quia id it^tcnêre profercntcm communitcr intelligityr, quod pcr vcrba tamcn nori
^nificatui. de rigore fermohis
V'
/ignum,quod dicitur dubium,aut aequiuocum,ta- Siguum tfid'

ntcnm.
lc dicitur,quia non fempfr habet pracfcns fuum
fignificatum fignum ver6 certum , & infallibiio
ex coniunctionc infallibile , & certa ad fuum
cxtrema:& hinc patet veritas illius propofitioverborum , non quia ita honînes
Tenia
Efi fritrfff
ciiUtiHa,
ômmunitcr cantuminteiligunt,
fl^fit.
vt poflit iignificari p?r
nis cx rigorc
Ttrti
Caietanus diftinguit veritatem

fpeculatiuam , aflerens illam prio-
quantijm vera eft. Probatur conclufio , prius eft

facta conuerfio,& corpus Chrifti prziens, quam
fit vcrum efle prarfens
ergo omnis propofitio
6liua fui tcrmini cxigit , vt complcatur tota proIatio>antequam terminus ponatur,qui ponitur in
li
53
modo explicant fuam
nam
eftecontendit
vcrba dc prxfcnti vnio.
in-
diJJ?.
pradicam, &
reraeftc conucrfione,& aliudnoneire , quam
ipfam efficaciam form* , fpeculatiuam vcro ppfterius fe habere. Soto contra vtramque priorcm
ad tepus prqfcns orationis,patCf,alio-
femper eft in tempore,

, quia cius prolatio
tanquan> in duratione fufficit crgo vt extrcma
fint vnita , vel pro toto tempore prolationis , vel
pro aliquaeius partc,vel inltanti,fiue fit prolatio-
vlrimum
&c. qucm fequitur Vafquez
Prxfati authores diuerCb
durantc prolatio-
ftanti
ftis frtlstit.
ioi.cap.i.
mmquam propofitio potuilfet vnire pro in-
tns complcta
Vtrittu fro'
Heftrt*,
tato , poft decimamtertiam conclufionem, vcrfu,

Propter hoc dico
qux
&
&
neutra in veritatc ,
falfitace.
,
Hacceftcontra Caietanum i.fart.cjMaJl.jZ.art.^,
Soturo in 4f.diji.i i.qiufi.\.art.y. vbi oppofitum
putant efle D.Thomie.Eam tenei Doflor loco ci-
fignificatiua
inquantum vnita funt quod autem
omniaillainftatia,
4nl
quia id exi-
git naturarei fubiefta:,& veritas propofitionis.
im cxigunt
Trtfojitio
rationbfcquituriqu6dillaE propofitiones dc ri-
cxigat:vnde cx eodcm rigore,adillud determinalum inftans vnit,& refcrtur copula , quod cxtre-
fraHie
& prardicato limitante^quia talia
Jimtfiihie6la,ejualiaperTmttiiiurkj>rttdicatis:)^xcom-
fignificationc praftica
feu efficacia ipfaformat:
ncgatur crgo antecedcnsjvnde Patrcs quando colligunt prsfcntiam Chrifti cx vcritate forma: ,
vi vcrbarum,colligunt a pofteriori,non a priori,
vt ibidem explicabitur.
&
Vtrim Siacramentum EuchariBU
I 1 1.
fofit
recifi
a nqn
ieiunis ?
Alenf.4.;>.9.5i.j.i.Richard.A/c<rr.i,f.5.DThotiJ.3./'.5'.8o.<.8. Suar. il>id.6i.f.}.t^j.6. ?alvid.bicei.t.
Sjlu.z/. Euchariftia.i. $.8.
Terti O
i5
Quxil
VIII.
Dift.
III.
445
E RT 1 6 quxritur ,vtrum hoc Sacramcncu poflic recipi a non iciunis?Vidccur

qu6d nc,quia Chriftus pofl: ccenam difcipuHs fuis pranfls dcdic Euchariftiam.
Iccm,primac Corinch.
.Si quis
jirgim.
efunt^domi manducet,vbi videcur Apoftolus MaîJl.D.
innuere^quod anccquam conucnircnt ad Ecclcfiam,dcbcrent famcm cxcindomibus fuis , nc ibi immodcrace de fpecicbus ilHs fumcrcnc. Vndc redarguic
guere in
cos ibidem,dicens Ffrus tjuidem efurit , alter autem ebrtM ejl.
fumitur ab Auguftino ad inquifitiones lanuarij:
Cqncra, de confecrat. difi.x.Uquido^
Placuit Sfirituifancto , vt in honorem tanti Sacramenti frius in is Chrifliani dominicum cor-
i.Cw.ii.
&
quam alifcibi: ideo mos ille vbique feruatur.

Rcfpondeo ahquts poteft pcrcipere hoc Sacramentum,& non facramcntahter,nec
(pirituahccr ahquis Sacramencum facramencaliccr fed non fpiricuahcer ahquis & Saccamencum & facramcncahccr, & fpiricuahcer ahquis cancum fpiricuahcer , & non facramcncahcer' Primo modo rccipit quicumque recipic hoftiam confecracam quia ibi
eft verfe Sacramcncum & camen nort^rccipit eam vt confecratam fcd omnino non
difcernens eam a communi cibo. Tahs fecundum Apoftolum , i. Cor.i i. ludiciumfbi
bibit,non diiudicans corfus Domini id cft, non difcernqns a communibus cimanducat,
bis & hoc poteft efl*e vcl ex infidehtate ficut paganus, fi darctur fibi communio vel
cx contemptu ftancc ctiam fidc, ficut in malo Chriftiano.
Secundo modo recipit ille,qui non tantum rccipit Sacramentum fcd recipit illud vc
Ratto
epff.
fus intraret ,
*,
EucharJjfia
ûadrHpU-
ftmi'
cittr
&
titr.
Diiuelicaro
qnid importct.
corpus Chrifti,& fe recipcre communionc corporis Chri(li,ficuc in Ecclcfia confueuit fieri talis communio,fed fi eft in pcccato mortali non contritus, non recipic fpiritualitcr quia non recipit cfTcdum fpiritualcm, ad quem ordinatur huius fufceptio, qui eft anima: nutritio fpiritualis pcr gratiam datam a Chrifto.
Sacramcntura,crcdens
ibi eflc
Sed
tcrtio
'
modo recipit bonus fidelis fine peccato mortali,fecundum poflibilitatem
& talis verc nutritur, & Chrifto cibo

& incorporatur,fecundum Auguft. Crede,^ manducabis me non me conuertens in te,/ed tu connerteris in rne. Hoc cnim intercft inter cibum corporalcm, & fpiriruam,& quia diligentcr confcicntiam examinauit
fpirituali vnitur,
cualcm , quia cibus corporalis qonqcrticur in nucricndum fed

cibatus conuertitur in cibum.
:
Quarto modo
recipitur fpiritualitcr,
non
ncr, vel proptcr aliquam infirmitatcm, vcl fortc,
fnanducaJH
dift.5
nutritionc fpiricuati
quando bonus hotam^ n propter reuercntiam abftiquia non potc.ft habere miniftrum, cui
facramcntalitcr, fcilicet
mo eft fecundum poflc fuum bcnc,& dcuoce paracus

conucnit illud Auguftini de confecr.
ili
vt quidfaras dentem >
& ventrem
Crede , (^
U calis f|)iricualitcc nncricur,
COMMENTAKIFS.
a ^''Êrtio <}HaritMr,Scc. In hac qusftionc
& (c-
&
qucnti diftindionc agiruc dc fumptione,

vfu Sacramenti iuxta ordinem Magiftriqui
autcm Summi-'
/ef.ii.Circ^ autcm manducationem fpiritualem,
plura ex difi.i.de confecr. huc
Sacramentu hoc modo fumptum

haberc cfFcdum aliquem maiorem, quam fit ille,
qui corrcfpondct merito operantis. Sed hoc non
habet fundamentum:quiaquidquid ibi conccdi-
pauca in hac materia
dx fufi^s agunt,qui
tranftulcrunt
tradidittalij
atque ex Patribus , vt modcrni &;
conxmodo Icftorum,& neccflitate tcmporum,tum dcfciifioni fidciatum incontroucrtiftx ; idque
y quae fupplcrc conabimur

quoniara in fpccicea non tradit Doctor,ied fupponit cx antcrioribus ,
Ca,nonibus Ecclcfiae.
ftrudkioni fcruientcs
&
b Refpondeo , aUqms potefi percipere hoc SacraQifMtHtrm mentHm , &c, Hi quatuor modi fumcndi Sacradi fumindi mcntuln , traduntur communiter a Doftoribus,
\
ScrmiMm. in hac
& fequenti
diftin6bione
differt a
Hilar.
cum
Magiftro.
fecundo,qu6d in illo modo fumptionjs non fit vfus huius Sacramcnti ex fide,auc
religionc vcra,aut fimulata fecundus fupponic
fidcm Sacramcnti, licct vfus fit factilegus cx praua difpofitionc fumcntis : poftunt ad vnum,&
eundcm modum fumcndi rcduci , quia (ecundo,
inodo fumens non diiudicat vcrc corpus Domiui , ncque fcipfum probar.
Omnes autem quatuor modi ad duos principales tcducuntur, ncmpc, ad fumptioncm Sacrarocti rcalcm,& fpiritualem. Vcritas autem huius
4obrins,& varictas modi fumptioniscoliigitur
cx Paulo 1 .ad Corinth. i i,Patct etiam cx Hilario
Primus
Scoii oper.
%.de Triw/ww.Auguftinavariis in locis,qu3P rcfc- Aaguftia.
runtur de confccrat.dift.4. cap. îdd efi : cz^.Qu^

manducat:c^f.IMi di/cordat. Tiident.fejf-i }^.S.& Tridcnt.
Tom.
riK.
aliqui dixcriHit
MMnducart
fîrimalitlT.
âcrsmetttm.
cx mcritoopcrantisjquo modo intclligenda funt verba Tridcntini fupri dicentis Illos,(jid
tur,eft
voto calefiem panem edunt,fide viua,ciua per
dileilio-.
7um operatw,Jrttiuot eitu , cr vtilitatemjemire, &c.

Sic etiam intelligendum illud Augoftini
ejr
Crede,
mandiuafii : quia talcs incorporantur Chrifto>
qui
cft cfFcftus huiiis
Sacramenti non tamcn re:
cipiunt illumefTe^bumpcripfum
Sacramcntum
ex opcrc opcrato fed cx opcre operantis , pcr

fidcm viuam
charitatcm, quz funt incorpora',
tionis caufse
&
& mcritoria:.
x prxmilfa do(^rina fcquiturquinam fintcapaces huius Sacramcnii*loqucndo dc fumptio- Capaeti .9nc eius.qu^ Sacramentum cft, id cft,rcs facca,fpc- crttmmii.
dtans ad
vfum Rchgionis.rcfpcftiuc cnim ad
fta-
tutn pcrfons difcernitur fumptio Sacramcnti.
Primo, Catcchumeni etiam iufti,non funt capaccs huius Sacramcnti:eft contra Marf ' 4.^.6.
t.i.qui dicit capaces cffe in cafu ncccflitatis rccipcrc facramcntaliter,& fpiritualitcr:& vidctup
r p
Prim
cieli$t
fto.
Cttchtme*
ni nofunt
liinoc. fatts.
cit^-
IV. Sententiarum
Lib.
446
lnnoc.cap.VenUns/le Baptijmo: vbi Euchariftiam

fuilii polle ait a non baptizatis. Patec-conûfio
conimuni Theologorum aileretium baptifma

ianuam Sacramciitorum oportet ergo pri-
C.X
clFe
mumhominem
&
per
fieri
baptiUnummembrum
regenerationem
Ecclefia: pcr
, antecapax Sacramcntorum Ecclcfia:. Innocentius poteft intcHigi illo capite >dc manducatione mcrc materiali i ficat dicit homincs non
baptizatos efle capaces matrimonij , tjuod intclligi debet ma;eiialjtcr,in ratione comradusjnon
Chrifti
quam
fit
Sacramentum
autera vt
eft
vel vt aKj intclli-
gunt non prdcedit dcfiniendo, ied difterendo.

Secundo , peccatores baptizati funt capaces
huius Sacramenci,cjuoad fin-nprionem facramentalemiiufti autcm baptizati quoad facramcntalcm,& rpiritiialemfi.u-nptionem. Hsaconclufio
:
4
iecund conelufio.
laptix.^tica,
patet ex di<5kis:vtraquc pars cius ex PatribuscolDodoribus in illud Paul i.adCor,\i.

iigitur,
&
vbi reprobantur accedcnt?s finc
probatio-
fi.ii
neceiraria. Quoad primam paquia adultus baptizatus habct charadtercm,

per queni fit capax Sacramcntorum;fiibefi: etiam
prscepto Ecclefiaftico huius Sacramcnti quam-
^"
riftix
I
quoad frax^tmn
.m.i.an.i.ad
<]. i
eft
contra Alcnfcm
Soro
diji. i i.tj.i.art.c).
'^ ccnfct Gabricl
Gibric!.
}.part.(].ZQ.art.i i.Qonc\\iCio
Caietati.
fundatur in praxi priminux Ecclcfix
^1'^"^"'
piony f.
Ma-
probabi-
diJi.%^.x.art.i.dHb.^.C:L\etaxi^
tamen
pofita
,
magis
quae Eu-
Vafqucz
/</^.zi
z.Suarcz difp.76.
ambiguum putent illudtcftimonium.
Cyprianus apud Auguftinum
Magnus
in Miirali
quod
fî/?23.
Gregorius
Romx oftenditur, vbi
baptifmu lackandos a matre paruulos,

opus fuedt, antcquam Euchariftia ipfis miniftrctur. Concifrum Toletan. X I. can. ii.Sivt cxtcra omittam loca Auguftini,& aliorinTi.Eandcm
confuetudincm infinuat Tndent.JeJf.ii.c.i^.Qi\6d
ahqui dicalit hnnc iîtum non .id fruclum Sacramenti inparuulis obfcruatum fuiffe, non fubfi-
fcd obftat Trident.aflerens
nullancceflitate falutis
fadum
fuille in paruulis.
Ratione patet coclufio,quia non rcquiritur aliud

ad fruAurti Sacramenti , quam ftatus gratix, qui
inuenitur in paruulis
in adultis aiitem prxterca
compotes funt:ergo in paruulis Satramenturp-4iabebit cffeftu poft baptifmum.Cxfidcs,quia fui
iamnonlicetparuulisminiftrarcEucharifluam iu EcclefiaL.uina, quamiiis adhuc in Ecclefia Oricntali vigcat talis cofuctudo, quia id in
Latina ob reuercntiam Sacramenti ordinatum
cft, obquam ctiam vfus calicis prohibetur Laicis y paruulis autem dab.itur fnb vtraque fpecie;
quia alioquin non pofl[int fumcrc , aut dcnlucirc,
lub (pecie panis tantum;vel,vt alij dicut, dabatur
in fpecie fanguinis tantinn, vtetiam nuncmoris
terutti
jj^^
daha.
dtw.4^.
&
chariftâm ori eius infundendam. Alius
Arauficani
cilij
can.
1 j.
eft
cft
apud Grapcps in
rc<pcinef natis
& baptizatis.
concil^l
Araufican.I.
dandam ineocafu,cum poenitentiam,aut baptifVium fubire vcllcnt,& fubito obmutetiit^habentur cadcm cauja 16. tjusji. 6. Idcm fupponit Concilium Tolctan. X l. can. .afletens non punien-
Tolec.
dos eos, qui Euchariftiam inmentis alicnationc

eiccerunt. Contra hos Canoncs non cft aliqu^s
alius nouus , qui Euchariftiam prohibcat dati
ciufmodi : vodc Sotus art.^. Sylucftfr verbo -
Sylueft.
1 1
Paludanus
Con-
qui docet amentibus
& Vafqucz difp.xi 2.
XL
Paluda'iu.
aut periculum irrcuerentix i
pae,8cc. fatSkum cfle
moJo
art. 3
tcnent Lcdefma 4.^.^.2 i.4rr.9.<ii^.3.Ruardusyper <rM j.Corduba Ub.i.q.Z. Alanus lib.tJe Eu-
ftit , quia alrus finis aflignari nequit. Aliqui dicunt ob prxccptum Ntjiûis mandncauerit ex hoc
tMruuIuiju-
Aiferunt in articulo his miniftrarl pofle, modo non fubfit fufpicio aliqua peccati mortalis,
charijiia,cap.iy.
"^J^J^^ "^^;^
Patet conclufio ex Carione ûl petierunt

refcrtur z(> . / vfu rutit'
74. Concilij Carthaginenf. I V.
quxft.^.can.//if ^///frw/M/rvbi Ipquitur de eoi ""
dijt. 9. ^. 2
videtur alius fuilfc finis,auc ratio,qu<im proptcr frudii fpiritualcm,ab ipfis pcfccptum. Eain
y^^^.^.Confuccudo aute primitiux Ecclcfia: communicandi paruulos , colligitur cx Patribus j ita

Diony f c.vltimo/ie Ecclejiajiica hierarchia ; quam-
''"["'
non
fi
Tiidcat,
ita D. Thomas,& alij fupra;Iicct rcpugnet Alcnfis 4.M-' ' -rn.z.art.i Gabricl in 4.
f?rri dcbct
charijiia 3. ^.;.
dicit, paft
"lirolcua.
iulnt etn-
chariftiam paruulisminiftr.tbatjcuiusminifterij
uis aliqui
Cyprian,
Grcgor.
^./'-f
PaUid. in ^xUfi.9.<].^.art.t.
i.
Maior.
yafquer.
antc petieriit Sacramcntum,con-
non
ior. ^.ihidem
lcdcfma.
Xiurdus.
qui poft vfum rationis incideciint
fi
uis
iis,
tcquam Saccrdos venirct, inamentiam incidit:

dicit auccm huic dandam cfle pcenitentia,& Eu-
Terti6,infantcs baptizati funt capaces Eucha-
,*
Qitinto,
iaamcntiam,
qui in infirmitatc poenitentiam poftulauit,& an-
5"
elnfio.
quia vfus Ecclefix fic fert, non fecus dc his iudiquam de infamibus.
cantis,
recipiat frii6lum cius ex obiccquen:; tol-
vomitus non timcrctur , aur aliqiu irrcucrcntia: '^^"fi'hoc docctD.Thom.3.P.^.8.4rf.5>.Paludanus in 4. N'4'"Â

atJt.c).qujt.ârt.i.Sc allj. Quam probat Ledefma,
fati4.
quia nequcunt habcre deuotioncm , aut probare
fcipfbs. Hxc ratio nihil probar,quia nequc in
ipiis exigitur prpbatio,cum rcpuccncur vt infantcs, in quibus ncquit cfle probatioperpropriam
voluntatcm , ncquc ncccflltas eius , quia nullum
habent peccatum. Ratio crgo conclufionis eft:
tet
lerc tenetur.
con-
& amcntibus, qui ab in-
ne,& difpofitione
TertU
Quarto, phrcncticis,
fantia funt tales,n6 cft danda Euchariftia,ctianifi ^luart eon^
'^"^^"
**
non tamen quotanfi tam frc-
quia videtur aliqua irreucrcntia ,

quenter ipfis miniftrarctuf.
nis
De encrgumenis
fuit controuerfia
praxi Eccleiiarumquia
rarchiay dpcet prxccptiunfuifle
cx diueria
Diony f <^ Ecclefiajiica hie-
Kc^^nt euer-
didtaorationc, E.y^">"<^'*'
anteconfecrationcm,ciiciendos efle Catcchtime- DioLf.

publicam pocniicntiam agentcs , ac fimul
nos,
&
cum ipfis cnergumcnos:cx quibus colligitur non

ibiitum fuiflb eos communicarc.Cyprianus Uh.^. cyprian,
qux nunceft ordinc 10. InnoccntiuS I. Innocent.
(pifi.ic).ad Decentium Epifiapum Egf*i>i"wnyCap.i.
/>/^.i4.
Sc refeituv de conficr.difi.i. \(\do\n% epifi.ad Ludi-
fridum Epifcopurn
I.
Ifidorus.
habctur can, Perleclis,i^.difi. Hicronymusincap. i8^ Ezcchidis Hieron.

in illadiPanem fitum ejfitrienti dederit.EcontiSi,CzC- Cadianus
flanus collat. 7. c. 30. abfolute docct energumcni* affijtHac.
dandam eire Euchariftiam;quinim6 aflerit fe nuf^
quam a Patribus audiuilfc Eucharitti^m his neCor^duhenfitn
gandam. Germanus ramen Conftantinopolita- Gcrroanu

nus cap.ic), alfcrit in fuis prouinciis nufpiamdl- GcnftamiT
ri, fiue
purgationis caufa Imt arreptitij, id cft,
ob
dclida purganda ; vcl vtilitatis gratia , id tftj aJ

maius mcritum ipforum de quibus dgit itftiam
Caflianus cap. iS.Vrotipet ctiam lib.iîdeptiMllio-
^ "**
nibus, (^ promijfiortibuf
cui titulus cft
Dimidittm
mctionem facit cuiufdam iuiicnculx

Arabx,qux ob delidum pollcfla fujtitaitt^h rcccpta communionc fuit libcrata:ingrcflacnim baltemporis,c.6.
Profper,
Supponit
v-
^**"''
neum,cijmancill Dci habitum geftarct, fimula-
crum Vencris impudicx,
& fcipfam rcfpexit
&,
vt ait Profper, eije confimilans,domiciliumfi diaholo

prahuit.
citur
Extatetiamcan.i. Atauficani,in quo diEnergumeni iam haptizati fi de purgatione
fita citrtnt ,
&fi
JollicitHdini clericerum tradant,
Atauficao.
mo-
nitifqHC
\t^%\\
VIII.
Dift.
VsnddUH hU nitifjne okttmperem
cmmntMU commimicent
tammHtM*ni> tnenti ipjutt virtnte , vel mnniendi
nnm,
tih incur/it
dtnto-
veL purgandit quornm iam ojienpnr^Mior , Sic. Et hic vidctur vfus EcRitaale Ro- cleCix i vt paicc cx rituali Roniano , Sc aliis > in
uunum.
quibos exorcifmi traduncur > Sc cummendancur
cpto iirfeftantHr,
dititrvitM
VarU ftnte- frcqucns confeiRo,ic communio. Schulaftici ditU SchoUfti- ftinguunt intcr cos , qui ob dcliîia po(Iidcntur a
ctrmH.
da:monc,
cos, qui ad maiorc purgationcm,rcu
&
obmcritum ab iifdem Dei pcrmiflione torquenAlenCit.
D. Thora.
Aimilla.
Syluencr.
D.Thoni. ^.diji.
c}.<pu/i,vnicaart.i.<puJHiinc,f.Md i. Armilla veibo
Communio. Sylucfter vcrbo iA<vy?/4 docent,iis,
qui frequcntcr in blafphcmias,& eiufmodi pectur.
AlcnHs
^.p.(j.ii.m.i.art.},
cata incidunt
non edc dandam cummunionem.
Socus.
D.Thomas i.p.<}iu/f.Sc.art,i. mutauit

(entcntiam, quam fequitur Sotus in ^^.d,Ji. i.cj. i
Vafqaez.
rt.tj.Vafqucz dijp.iii.cap.4{.
Elibcicio.
tinum in articulo morris dandam clle commudocet. In hoc autem non c(l lex
alicuius Concilij gencralis , ncquc dccrccum
Pontificis i idco lequcnda cft praxis Ecclenarum
D. Thoas.
Cartctum
Concilium Elibcr-
nioncm iifdcm
in particulari
StJufJM pTM- quia
xu
tcdefi-
ritm.
Sc iudicium prudentis pafturis:
iidem,RcIigionem,aut charitatcta,ncquc cft.fijmptio Sacraioenti,qua talc
eft,uiii valde niaterialitcr,& pet inodum cibi profani in rc,&xftinutioncjdiilcrendum cft in ipecic dc tribus rcliqui$;de
{ccunda autem in ordine agitur diftindiQne ffSmmptitw* quenti:hic autem de reliquis. In licera cicata agic
iign*. S*ctti- Doftot brcuiter dc Sacratneti cffciku^qui eft
grar
vaioncm>
incorporationc in Chriftum,5 conucrfionem
tixidicit efte nutritioDCtn fpiritualem,
&
non econtra, quia cx Aviguftino

in fpirituali nutiitione cibatus convêrtitur in
Chriftumjin quo diftinguitur a nutrimento cornoftri in ipfum,
quod conuerticur innucritum. Hos autcm

efFcdus difFusc tradant moderni Sfholaftici,
quibus adiungunt in fpccic alios , qpi tamen ad
prarmilfos reducuntur in gencre, Pro fatisfadkionc lcdloris fubiungam breuiter aliquot coucluones,inquibus hi cfFcdus magis declarabutur.
Prinu canclufionn hoc Sacramento caufatur auporali
rfi
t*
lO
t,fftchu grtf
ti*,
lutbilM-
lit.
Alenfis.
D.BooM*
CtndMj!* ctmtmii.
tcranenf^ Summa Trinitatc,c^fide
Catliclica
cap. Laterincn.
Martba. Epiftcla Cuncili) Alcxandrini ap- Zftdtjidi.

prubaca in Ephcfino I., ./id myfticam benedillio- Ccnc Mex.
Cittn
nem accedimus ,
& fiiH^lJicamur participes fafii pre-
gmentum gratiae habitualis , eft contra antiquos

hxfeticos MaQlIiaaos , qui negant Sacramenta
4areeffehimgratisiCtiam eftcontra modernos,
qui efte6l.um gratia: rcfcrunt ad folam fidei cxcitationem. Hanc condufiuneni fupponunt omnes
Scholaftici tanquam dc fidc , quamuis Vafquc?
contcdat multos non agere in fpcciedc augmcnto gratiac habitualis., fed de gratia a^hiali , quî;
confertur vt robur contra lapfuvii, de qup in fpecie Alenfis 4.^.^.41 m.i. in antiqua imprcflionci
in nouaveru f.ioJM6.8t.2^D.Bonaueu(.>V4.
SJi. I i.i.p.an.1 .^1. Sed hi Do^korcs non cxcludunt gratiam habitualem communen liuic* 8c
aliisifcd explicant in fpecie id,quod coafertur in
ordine ad nutriedam charitatem, quatuuis etiam
.
operaturdigne fununtis, eft adnnatio haminis ad Cbri-
fium \ cr cjuia pergratiam homo
& mernhris
eius vnitur
Chrifto incorporatur,
confieptens eft , tjuod per hoc
Sacramentum infmnentibHS digne^ratia augeatur,Scc,
quod ncquiîntelligi tantum de auxilio,f'cd dc

forma inha:rcntc, Sc vnicnte Chrifto.
Tridcntinumy?/"i 5.c<i^.2.trcsefFcdus
cnumc
Sacrarnentmn hec, tanquamfpiritualem animarum ci-
hum, cfuo alantur , cr confortentur viuentes vita iUius,

tjui dixit, Qui mandHcat me/jr ipfe viuet propter mc,
& tantjuam antidotum

dianis,dr
cft vica
inChrifto.
Confirmacur rarione communi omnibus Sacraraencis , quia Sacramenta nouz Icgis in hoc
diftinguuntur a Sacramcmis vcrislegis,qu6d
caufant gratiam, quam continenc, & dignc acc^dcntibus eam conferunt, vt Florcntinum Sc Tridcntin.fcfTj. de Sacramcntis in gcncre dcfinit,&etiara ompia Sacramcnta nou legis confcrre Satarr.enta
gratiam ex opercoperato crgo qucm fignificant ttufnnt gtatiam tx cfeconfcrunt animje dc prxf<;nti:crgo
hoc Sacra:
&
rt tferato.
mentum , fcd
przferuationern a mortalibus noa

confcrt de prsfcnti , quia confiftit in adiutprict
gracix a&ualis , quac pro temporc ,
loco con-
&
giuc
d^r,non auteni pcr n:odum habitusc erg^
confert gratiam habitualcm,

fra dicetur
Deindc idem ex loan.

Pttfm carnern
non priraam,vt
in-
ergo aiigiTKiuum cius.

,
dternam,Scc.in
&
bibit
6. patet
0/ mtmdHcat
me manet,& ego in eo:ad eii veniemus,
(^.manfion^ tipud eumfiaiemuj.habete vitam artcrin Chrifto, & Chriftum in fc mancntcm haberc: dcnotat gratiam fandkificantcm:
crgu cfficacia Sacramcnti pcr quod harc conqiri-
nam , roanerc
runtur>eftrefpcfclugratix fan^tificantis. Diccs 0Ht3ie,

inde fcqui,qu6d qui quotidic fumunt boc Sacra-
mcntum,acquif ercnt maximum augmentum gratix.Rcfpondctur id doo dle abfprdum,quoniain

cxiftcnsetiam in gratia
tuTO, fiuepcr alia
media
in viatoribus,
certum
cft
acquiri pollc.fi funt iuftiiqui tranfeunt dc virtutc

in virtuccin, de bono opere in bonum opus.
Secunda
ritualis
conclu/io
in
hoc Saciamenco datur
fpi-
quxdam duIccdoxCxcitando feruorc cIt
ritatis:cfl
communis:
paict,quia hiccibus habet
Cijpdcm cfFcdlum fpiritualiier in anim^kqucra
Maeidet.
Rtchudus.
codcm fine confe^tur.-
cibus corporalis incQrporc,ieruata proporuoa

Vt Florctinum docct;& patct c inftitutionc eius
ad hunc cfFc^bum nutriendi:c;rgo, fapit dulccdanc
giftcr in ^.dift.i.
& 9. noftcr Dodor in litera
rcliqui Scncentiati) fuper Magiftro.
Sc
Richardus
in.^.z.m.1 .D.Thom.j.^4rr.
Vafqucz.
i/j/l.n.4>t.j.Sotus
Sttaics.
^,79.iirf.8.Vafquez /<^.ioj.Mjt>.i.Suat;cz dijp.66,

Scoti oper.
Tm. Flll.
Stluiiur.
Seexcrccns fc in bonis
op/sribkus cptinuu ctiamcontinuo crcfcit iugratin,\\ixt2.i\]jdd.; Qmiuftus eft,iuftificetur adhmc : fiuc
crgopcr Saccamentuni conferatur hoc auguicn-r
,
SacramcntOjUorainc auxili j vcnire potcft,quia ex
Sotus.
Ioao..
nman fimffdnem, habet vitam
augtnentum gtatix habitualis, vt cofcrtur in boc
D.Thom.
I I
ratinutrircanimam,prxferuare a mortaIibus,cfIc Tridcnt.

remcdium contra venialia Sumi, inquam , voluit
Doaot.
Cuncliifionetn teiict Ma-
Corinih.
Epber. 1.
, &Janguinis Domini ,SiC. Scd clar us

Florencinu in decreto vnionis dc hoc Sacramen- Flotent.
to Huius,in<\uit,Sacramentieftidus,ûem in animn
tioficerporis
0indificanccm,qua:
Omiiruprimomodo fumptionis,qui non

facit ad propoHtu, cum in lali ncque eft vit;a per
Bellatit).
recipit bonus fidelisjine pecca-
t,&cc,
mSti efftllm.
1 j
hoftis,
& facit ad purgatione peccacorum ideu fequendi funt rituales libri & corum praefcripcum.
Sed tertio modo
Kuu.arr.
Hufius in Confejfione, cap, iO-& 4o. Claudius
Samftcz in rep,6.cap.i i.iic alij. CoUigiturcx La-
Jtii.i. lielljitm.lik,^.de Eiu,liarijlia,c.i.y.
, qu Uberemur a culpu quotia peccatis mortalibut pr4jerue7ttur,Scc. Hxc

duo vltimaconucniunt ipfi,inquantiiiai dat auxiJium:^rimum vcro inquancum caufat gratiam
communio multum dctrahit viribus
447
Qux([. Iir.
Sdcrti-
fpirituali
ficut corporalis cibus
SteunJm
cer,.
cluji.
Sfvritu*lis
dulftdt cfi
tffiaut.
fcnfualcm-fapo-
rem infert. VndeConcilim Vicnnaifc.futClc- ConcVicamentc Vsdc rcliquiis&; vcncrationc Sajidtorum: nenC
Pp
a.
In
IV. Sententiarum
Lib.
44^
degttftatur. Ambroiiu s firm. i f .in PJal. 1 1 8.

hoc Sacramciuiim inebriare affeBtts pdelinm,
auxilia fpccialia ad cxtihgucridum fomircm,&

modcradum appctitum,vt facilius homo difponatur ad opus bonum ita fcie omncs Theologi,
& Patres fic D.Thomas <]'.i<).art. (Sabrici leH.
metttm mortu , fillicitudinem-
8 j.in can.Sozodifi.il. (j.i.art.^. Cyrillus lib.^.in
In hac
tne/Jtwn
iiiquit
,
>
Sacramemo habetur omne
O" omnis fkporu /HaMltM
deleSla-
ipsaque dulcedo
Domiiti
Ambiof.
dicir
vt curam ficuU huinf

cjuc
dcponant. Sic ctiam paflim Patrcs applican-
huic Sacramento,quB de mannain Scriptura

dicuntur fub figara:vt illud Genefis ^cf.PinguiseJi
panij eius^cr pr<ibehit delicias Regibus.V(3.\m.-j<).Plutes
uiam voluntariamfigregahis Deus
htcreditati tu<i,
&c.
/1
'
corrohcrat
rius
re,
membrorum
/1
ptrturhationem animd. extinguit.
Grcgo-
Nylfenus orationC Catcchiftica,c.j7.5</Kr<- Grcg.T7y/K

nquit , medicafnentum prauas nofiri corporis affe-
fermonedeCana Do-
mmv.Hoc
nes veniales,&: complacentiatTi fenfualcm. Ratio
Sicetiamalij Patres. De modo,quo idfiatjdiflerunt varic Dodtoresifcd inccrtum cft,quia poteft
quia peccata hrcc vcnialia, motus inordinati,

(c affedio ad fenfum,
terrena, obftant feruori
&
dignum enim eH. , vt dulcedinem fpiritualem non fapiants qui negligentesjaut imparati, & minus folliciti cam qu2runt,& magis afcharitatis
ficiuntur ad fenfum
Terrenus enim homo nonfiipit
ea,Û Deifitnt : idc6,vt quis acquirat dulcedincm

Spiritus,ncccirc cft vt fe fubtrahat k fcnfu,& ter-
rcnis affcdlibus etiam venialibus.

Tertia conchfio:
'Snti
fOn-
clnfii.
Irifeiunt
vKrtnli.
hoc Sacramentum pracferuat a
mortalibus in eo fcnfu, quatenus confcrt auxilia

ad pcccata vitanda,& tcntationcs fupcrandas:patet cx Tridcnt^jj/Ti 7,,cap.i.\h\ vocat ipfufh antidotum contrarnortifcrapeccata:patet loannis 4.
&
hiiieritis
Nifi manducaueritis camemfilij horninis ,
citu fanguinem , 0 hahehitis vitam in vohis. Quem
locum , etfi intelligatur communitcr de obliga-
Cypiiat).
tamcn Cyprianus
inexpofitionc oratiohis Dominicae ad hunc eflretionc comminatoria prscepti
ûmaccoinmodat , vt
quis diu abftincns ^ cora-
munioncpericulum
Cliiyfoft.
Cy i illus
lih.fînloan.c.jy.
Hajcauxi-
dantur tempore opportifno, quamuis non fempcr,*& infallibiliter tribuatur pcrlcucrantia pUirinuim tamcn conducit,&
confcrt media,cum quibus habexi poteft,fi homo
:
iis
vtatur.
:hoc Sacramcntum delctvecommuniter Thcologi cuni

Magiftro in 4. difi.\i. Concilium Trident.y^r<.Colonienfe de hoc Slcramepto. Innoccntius lih.
Quarta
con-
tlupo.
Remiltit Vtpiali4.
Tridcnr.
Colonicn.
Arabxof,
conclufio
nialia peccata: ita
4. dehoc myfierio,cap.4f^, Patrcs,
Sacram.c.6.
Ambrofms
lih.de
& alij, quos vidcrc licet de conficr.difi.
i.cap.f^trimfitafigura:czp..Qiiidfitfiaguis.Bern:ir-
dus firmone de Ccena Domini
&
ali),quos
/r<i
/.p.citabimus circa efficaciam huius Sacramenti,
ad remiffionem mortalium nam iifdem inlocis

hoc effeau. Ratio eft , quia hoc Sacramcntum inftitutum eft ad nutriendam charitatcm,& vitam fpiritualcm habct crgo hunccfFedlum ex opcre etiam operato ad quetn alia difpofirio non exigitur , quam digna eius fumptio,
:
iigunt de
Rtmijjio pee-
fineadbuali affcftu peccati vcnialis.
Ht lempcra- nar temporalis rcmillionem,

li*.
Quoadpoc-
non conucnit
fpe-
, & cxcitant fomitem ; quid autcm fiat.inccrtum eft quamuis gratia, &auxilium in eum
finem conferatur:& congruum cft,quia ficut hoc
Sacramentum datum eft ad finem perfcucrancfxj
ita etiam talia auxilia funt ei connaturalia, eiiif-
ciunt
quc
inftitutioni.
Sexta
conclufio.
Refurrcftio ad gloriam carnis
titulo fpeciali debctur etiam huic
Sacramento,&
illud digne fumenti patet Ioan.<>. Qm^ mandttcat

meam camem, & hihit meumfanguinem, habet vitam
iernam
& ego
refufiitaho eum
in nouiffimo die
talitktis.
ftffeaio.
****" ^-
Conc. Nic.
Ignatiusepift. 14. ad Ephefios, PAîrTWrf- ignatius.
cum immortalitatis. Cyrilluslib.4.in

Cibum nHtrientemadimmartditatem ,
Ioan.cap.i(f. Cytill. Alcx.
& vitam iter-
Ncque rcfert quod vita afterna
carnis aliis titulis debeantur,quia

titulis acquiri poteft
Chriftus
&meruit,&
animx.
Non
Chtyfoft.
Grcg.Nyfl*.
Patres.
alij
& rtfurredio
idem
vt refurrcftionem
variis
fuam
debcbatur ipfi ex gloria

improbabilitcr etiam aliqui di-
cunt digilc communicantibus in ccrlo corrcigaudium accidenfpondcrc alitûam gloriam ,

talcjquodaliisnonconuenit. Rciiciendi illi vt "Error re^ci
ha;retici , qui olim fenferunt femel communi- ""
cantem infallibiliter confccuturum vitam xtcrnam quod reftc damnat Auguftinus de Ciuitate Auguftin.
Dei,lib. 11. cap. 2j. quia hoc Sacramcntum ndh
confirmat in gratia,non aufcrt poffibilitaterh
peccandi } nequeconfert infallibilitcr pccnitcn'tiam finalcm pcccatori. Promiffio crgo vit.-t"
aterna; fadba huic Sacramcmo intclligenda cft,
ficut &'qux fafba cft csetcris mediis, fcilicct aim
conditione mancndi in Chriftb pcr gratiam, airt
&
fi
pcccctur, poenitentias finalis;

Fltimtts effeûs
to eft
vnio
,c[m tribuitur huic Sacramen-
quxdam
noftr* carnis
cum
agunt modcrhi controucrfia

hunc orta eft inter Cardinalem
Mcriddfafn, & Complutenfcs,pOtiffimum Petrum Martincz Cathcdraticum primarium Coii>
dc qua
autem
fatis diffuse
'
17
Chrifto,
circa
xandrinus
hoc Sacramcntum dantui;
&&
Concilium Niccnum appellat Symbolum immor-
peccatorum, quia rteque Concilia hunc cfFcftum

tribuunt, ncque ex fine Sacramcnti colligitur,
qdia talis poena,fcu debitum cius non opponitur
giuinta conclupp : per
Fnmijja n-
plutenfem:ille affirmabat;hic ailtem ncgabat,iHi
chafitati, aut eius fcruori.
per manutcnentiam tcmpcrando ardorem con-
huic Sacramcnto , cpk Sacramchtum cft}

qiTamuis eidcm conucniat, qua facrificium,quod
ofFcrtur proviuis,&dcfun(S:is in rcmiflionem
cialiter
voluntati auxilium aliquod *'^'
morrali Chrifti fuerit coniunftum,&
Corinth. II.
rt-
cupifcentix, rcmouendoctiam, qua: fortius alli-
& accendit.
Videatur Chryfoftomus
in Afatthtcum ^$.in loannem 14. in i . ad
,
lia "gtatirc excitantis
Cârf
Deus , conferendo
Modw
^>fionit mul'
fpccialcjVt rcfiftat appetitui, id cfficerc, vel ccrte
prjel iimi, quia nfens deficit,<juam recepta Eucharifiia

corrigit
Bcrnard.
Sacramentft minuitfinfim in minimis,Sic.
nam. Chryfbftomuslib.fi.deSaccrdotio: Gregotiiis Nyffcnus y&/>r corpus noftrum dicit non

confcqui immortalitatcm ,nifi huiccorpori im-
homil. î.
Cjtillus.
Hiones corr/^f.(.Bernardus
incurrat, nc feparetur ^ corporc Domini:& epiftola ^4. ait,non efte idoneum

ad martyrium,qui ab Ecclefia non armatur ad
non
.,
Cyrill.AIcx.
nojtrtsrum lcgem, pietatem
negligentia circa cuftodiam cordis, 8c diuagatioeft,
Thom.
Citbcicl.
loan.c. j7.1ib.4.c.i7.iS'f/f,fw in nobis manet Chri- 1"??:

Jtus ffauientem
titiui
rjfe-
d.
Hic
Hw.
fo.
Im/iediment
cfFc6tus,vt fupra di-ximus,impediri poteft ex
R.,^thifio
mitu.
CtntranerJ'" ^'
'^''''*
"'Z^''*'''
fauct plcrique Patres.Chryfoft.^w.88./ Matth. Cbryfoft.

^^.irt Ioan.^^.adpopttlum:
<fo.'^ 6i.Cyrill.AIe- Cyriilos.
&
lib.^.in loan.c.
cap. 16. Ivcnxns
7.
lih. ^ .aduersits
& lih.io.
c.i}. lib.
1.
harefis,cap.i.Sc lib:^
Iiena:us.
c<y.J4. vbi eius Scholiaftes riofter Fcuarderitius,
J^yiVcmis oratione Catechifiica,c.f7^ Damafc:A'^.4. Nyflcnuj.

Leo Papa cpifi. 25. habctur<^ conficrat. Damafc.
cap. 14.
difi.z.
VIII.
Dift.
Aiivuftin.
lUfl. i.
cap. Jn
qmhiu
& Augudinus
Leo Papa.
HumMM.
Hilar.
cap./n Chrtfte,eaeUm Jift.i.Qai
Hilarius
Utf. 8.
de Trinitate
ibidcm cap.
habctur
;
&
omnes doccnt car-
noftram vniri in hoc Sacramcnto cum

contempcrari , qujc
ipfi incorporari,
fonanr vnioncm fpecialcm. Hos fccuti funt plu-
ncm
&
Chrifto,
Aljeruj.
rcs alijjvr Ale,orus Ulf.de Sacrdm.cap.i.
Guitmun-
Valdcnfis tpm.i.
(tuttinund.
dus Ub. j.de
Valdcnr.
de Sacram. cap.i^.^<).& 95 Turrccrcmata cap. In

Chriliot citans Albcrtum : RofFenfis lib. 4. contra
Tuttectem.
Roffcnlls.
veritate Eucharifti*.
OEcolampadium.Toletas loan.Gutnn.Xf^.Bcllnrminus Ub.\.de Euchariftia,cap.i i.& Ub.i.cap.ii.Ah-
lanfcnius.
nus dc hoc Sacramcnto
VifqucT.
in Concordia EuarigeUca , cap.^ 9. late
Suaiez.
lo^xap.^ .& fitjuemibuj. Suarez di/put,6^.fil.}.
cap.
B.&
xZ. lanfcnius
Vafqucz difp.
denominc.Totadifquo confiftit talis vnio,

& quidfit. Aliqui dicuntcommunicari fumcntibus dignc , quafdam qualitatcs phyficas quiallcrcns ellcdifputationcm
Vtia in qu ficultas cftcxplicarc, in
bus difponitur caro ad immortalitatem fcd hoc

:
eft, ncquccum fundamcnto aliquQ

Neque crgo hacc vnio talis cft , nc-
imaginariuiTt
fuftinctui.
quc
449
ncm
fpccierum.
^Mtido Sacramentum
confert augmentum gratU ?
ûteres ,frimo
hoc quifito mulri finguniur modi diccndi,

IN
& omnes cenc verfantur circa naturam fumptionis,quandocompietur,aut fit. Prima fcntcntia cft Caietani afrcrcntis dari efFcdum ,fcu augmcntum gratix,dc quo hic agitur,quamdiu fpccies funt in ftomacho fed hoc dcpendet ab alia
ciufdcra opinionc;nempe,hoc Sacramctum confcrrc efFe<3:um fuum dependcnter ab aduali dc:
uotionc,
qus quamdiu diirat,confertur gratia,
Dari gtr(-.
tumgrttnL.
Prims frnif^
ti.
Caiccan.
Slutidm ma^
nent
ffteitt
fumft*.
&
Sacra- Seeunda ftumcntura confcrre gratiam fucceffiu^,quamdiu eft tentia.

cius fumptiQ,vci iu co inftanti,quo homo fit ma- In iffafum-
intenditur.Maior in
a,Jift.c^.q.\.zStrix.,yt\.
cfFcdum
ftione
vtl
materix ad forraam , neque ficut accifubicdum , ncque ficut duorum continuatocum ad inuicem , ncquc ficut aqux ad
gis difpofitus ad rccipiendum
dentis ad
dari aiiqnod indiuifibilc Ttrtut fentSex partc fubicd:i inter os,& guttur,quod infcrio- tlM.
aquam commixtxjquamuis CyriilusyM^r<i fimili

exemplo vtitur ad cam declarandam, nempe ceIX liquefadix, &altcri commixta: ncquc vnius
rcra partem oris,
ficut
rci conucrfae in aliam, ficut
nutrimenti in nutriti
Tcrtia fentcntia
cius.
in/ianti.
eft
& fupcriotc gutturis tcrminat;
tunc autem cibum fumi,quando pcr hunc tcrminum traiicituri& cofcquentcr in propofito,quan-
do
hoftia attigit iiiura
terminum ,
In
tirminth'
fumftionii.
vel tranfit iu
fubftantiam: Vafqucz dicit eflc vnionem,quaE

efficitur pcr confumraationem amoris ; Sc ex-
vei in parte, datur cfFctSlus. Aiij dicunt in Sârta fiu'

inftanti difcrcto tcmporis dari gratiam,quod in- ttnti.
cxemplo raatrimonij,quodcx mutuo amoconfummatum:& eam manere

poftquam fpecics tranfcunt in ftomacho per corruptioncm fui. Cxtcrum hoc obfcurum eft, ne-
flans durataiiquo
plicat
re
fit
pcr copulam
qucvideturquomodohsc vnio
dici
poflitphy-
lica,& naturaiis.De hac vnionc ctia neque Scholaftici antiqui, qui exadc diircrucrunt de cfFcdi-
bus huius Sacramenti.quidpiam de hoc,tnquam,

gcnerc vnionis phy fica: locuti funt:ncque ncceffarium eft ira verba Patrum in rigorc intcrprcta, vt diftindium aiiquid a participationc rcali
Sacrameti pcr fumptionem cius pcr modura ru;trimcnti ,
fpcciali effedu nutritionis effingatur.Namilli loquuntur fub metapliora nutritionis ad nutritum, quatcnus conuertimur in Chriftum.vt fimus membra cius,& caro dc carne eius:
vnde i.adCorinth.to. ûonlamvnHS panis vnuTn
corpus fianHS omnes , epti de vnopane panicipamw:
ad Ephef. 5. Afembra fitmus corporis eiusydecarne
ri
&
J)*eUrMtr
III.
hxc non vidco aiiud,quod hic admitti polIit:primura confiftit in vfu Sacraraenti ad fccundum,
& tcrtium , qux funt pcrmanentia poft dcfitio-
Tolct.
BelUtmin.
canfifiit f
Quxa.
dumquand.-im xquiualentiamdfci poteft.Pra:tcr
eius,& de offJmseius.
vttit frtmif- tria
confidcrantur i
Vt crgo brcuitcr expediam,

primum eft Co.mmunio rca-
|is,& digna Sacrametiifccundun:^
cft ?fFe(^his
ius Sacramcnti fpiritualis,quo nutrimur,
luur incorporari Chrifto
tcrtium
ipfa noftra ex fpecicbus confccratis
eft
hu-
& dici-
nutritio
modofitpra
cxprefro,non pcr conuetfionc Sacramenti in nos
realitcr i fed quatcnus intuitu Sacramenti ,
vt
ficleseius faluetur,vcrcc$citur in nobis id,q(u>(l
pcr Sacramentum cffici natum ctlet in cafu , quo
conucrtibiieefrct in fubftantia noftram. Primum
rcquiritur , quia communicantes in fide tantiim,
nonrcipsa,non acquirunt hanc vnioncm. Sccundum requirirur,quia peccatores fumctcs rcalitcr Sacramentum, non acquirunt iliam vnioncm:tcrtium rcquiritur vt fa!ucmurqu.-cdan) Patrum locutioncs^ qui dicunt Chriftum fe immifcuifTc nobis, vteflemus os cx offibus eius,caro dc
carne cius i quod rationc communionis rcalis
rationc nutrimcnti corpuralis fccundignc ,
Scoti oper. Tom. FIII.
,
&
&
&
toto
modo quo
temporc , co
ftantia Angcli, etfi duret pcr terapus, quia
fub-
tamen
In
injlanti
iiftrttt.
fimui finc fui mutationciidco indiuifibi-
cft tota
& per inftans difcrctum tcmpotis durat,fcd

his omifCs & aiiis
litcr,
, fit
Prima concUifio : tunc confcrtur, quando cft in19

ftans complctx maducationis,norLprius:hxc au- "DmA in in'
tem manducatio completa cenfctur, quando tra- flSti comfle-
ftomachum , iocum idoncum

Sacramentum inftitu-
ic<aus cft cibus in
t*
futnftit-
nit.
digeftioni. Probatur.quia
tum
cft
per
modum nutriraenti:ergo
cfFcdum , quando tra<aum

compictur fumptio
eft
tunc habet
in ftomacho
&
& diftinguitur non mandu-
cans a manducantc eftquc quics ab ipfo raotu

manducationis.fcu iraiedionis hoftixid cft,pcrlingit
vitimumterminum,qui
manducatio cnim
motus
localis
Tttmintti
fumfiionit.
eft indiuifibilis:
confiftit in fucccffiuo
cftque
quando autcm producitur
viti-
mum indiuifibiie tcrminatiuum raotus,tum vnimotus.

Diccs , Chriftus eftfub fingulis partibus hoftix ergo quando prima pars cius attingit ftomachum , caufatur gratia , quiaapplicatur caufa cfficax gratix fubieifio capaci crgo habet cffcGtum. Multi faeiunr vim in hac rationc , ex qu^
uerfaliter ccflat
OhitSi..
fingunt tot
futilis.
modos
diccndi
raihi taracn vidctui;
Rcfpondctur ergo , quod
ficut in
parte huius motus,noli caufatur gratia
fic
prima
ReênJItx
etiam,
nequc in vlla partc, donqc cdplc3tur,quia quamdiu eft motus in ordinc ad nutritionis locum noa
caufat intrinfece aliqûid fpedlans ad ipfam nutritioncm, ne <ûidem inchoatiuc vnde cum hoftia,'vtcft fubhoc motu, raouctur tota,& f<;cundura Qmncs partes,<ûia cft c()ntinu*i& quan:
d.o
quiefcit,ctiam tota fimul quicf<;it:,quando pri-
ma pars
hoftix attingit ftoraachum,
non quicfcit
adhuc eft fub motujac proindc non cft

copleta manducatio:quando crgo primum <juiefhoflia.fcd
cit intrinf<?cc
tuqc babct cfFcdiuraincgatur itaquc
Pp
antccc
In metu nihit taufat.
lO
Secnniiii cin-
cinfo.
IV. Sententiarum
Lib.
450
antecedeus cum fua ptobationc,quian6applicatur cau(a,doncc coinplcaiiir motus,& niadiicatio.

Secmda conrtiifio : cmfatin effeilûs huius Samcnti in inftanti patct cx prioii > quia tunc
;
completur nianducatio,proniiinoanfem gratia:

fit manducanti iilleautem ccnfetur manducafle,
luii eft fub tcrmino motus,qai in inftanti cxtrinfcco terminatur pervltimum indiuilibilc;vt fupponitur ex modo defitionis fucccffiuorum ergo
:
proco
Cauf4t
in $-
inftanti caufatur effeftus Sacramcti:dcin-
cft
.argumemo.VdXviAxmr^
Ruardus
clufio.quando crefcit
niji.ly.ij.^.
&
dcuotio eius:
ratio eft,quia ita congruit hni Sacramenti, quod
per modum cibi,& potus inftitutum cft:ergo ludil"pofitio,l'eu
cho
deindecaufaefficax applicatavidetur fem-
per agere, quamdiu fubieftum eft capax;fed fubicdtum fit magis capax crefccntc Idnpcr dcuo-
fito
vltimatc difpofitum
quia digrtc accdlit:
11
qucm natum
Sacr.-imcntum caulnrc cx inftitutionc.

Tertia ceficLifo
compLt^
poft illud inftâns
manducationis ivon daturaliqua gratia amplius

fumcnti, nifi varictur eius difpolitio:cft communis
patct,quia caufa cfiicax applicata in inftanti
pioducit
tff'c(flum
totum
nifi lit reliftcntia,
defcctus virium, quia nulla
cft alia ratio
aut
fucccf-
P^f"""'" ""gfernnittni".
bet cofdc effccbus, quos cibus matcrialis in coipore.vt dicit Florentinum. Dcinde non vidctur
Chriftum otiosc nianere eo tempore in ftoma-
fum
eft
PaluJjiius.
Intclligendaefi con- Cttfceic dif
art. 15.
recipit cfFcftum. Dcinde fic agcre

tione ; ergo
conuenit Sacramento,qua applicatum cft.feu tcrminus manducaiionis,quia vt patet ex pra^ceden-
cft
diitrmin4-
/^.difl.C).e].\
fccutus
de reliqua Sacramcnta caufant in inftanti iuos

cffeifkus ergo & hoc. Patetconfcqucntia> quia
nulla eft ratio fucccflionis , ncque cx parte agentis, nequeex parte paffi.quia agcns principalc eft
Deus,cui nulla cft rc(iftentiaproportionara,pafcrgo in inftanti rccipit effedlum
ilffedtu tiat
in
&
effcdum pcrfcdiorcm in meliiis difpohunc non cauiat , quando eft fub motu,
quandoquiefcit in ftomacho crgo fi accedat
ti,caufat
fed
fed
deuotio , caufabit cundcm cfteftum , quem antc

non habuii cx dcfedlueius.Dices excitarc liomincm ad deuotioncm in eo cafu ; contra, hic cftc6tus conucnit cx opcrc operato:ergo non eft ma-
quam alius quicumHnnc opinioncm gtauitcrreprchcndit So-
ior ratô cur conueni.it ipli,
que.
tus
dijl.i
Contraria
uc}uaJi.i.art.i.Lede{mz quaft.io.m.i.\i^''^l"'""-
autcm huius Sacramenti eft dctcrminatus cx inftitutione, quemconfcrtomnifionis
ef^(?<5lus
&
bus, cxteris paribus, iicut

ca-tcra Sactamenta;
nulla autcm obiicitur refiftcntia , vt probatum
cft
i.%
ergo in inftanti
.Aagttur ertf
ecnte dilpofi-
lit.
hoc Sacramcntum mcliits

maiorcm gratiam,& hocctiani
ex inrtitutionc diuina,& opcrcoperato non folum cx bpcrc operantis,vt docet Vidloria injkmGluarta conclufio
difpofitoconfert
t:Or,t.
Vlilotil.
Lcdcfini.
mXyVtrho Ettch/trijlia.LedeCma 4.part.^.^.ii.art.i.
Doaor.
Eft
communis Thcologorum ; Dodoris
i ^.diji.
vbi dc Baptifmo ait,adultum fecundum

tncfuram fuscdifpofitionis recipcre gratiam maiorem,qu2 non confertur paruulo. Eadem au/[.jtufl.j.
t).
Thom.
tem
ratio in propofito cft
D.Thoma;
Alcnlis.
art.^. Alcnfis 4.part. ^ttajLii.m.^.
D. Bonau.
diji.^. art.
Tridcnt.
tirna,
& aliornm.
dicit
nos
^.p. q. 69.
Richardi 4.
lis aliis,
ejnAftione vl-
Fauct Trident.y?j^6. cap.j. vbi
vniufutttpûe difpofitioncm
&
& coepe-
cft ratio
in fingu-
potiffimum ih propofito, in quo author
gratia; fumitur.
Eadcm cft dodlvina D.nmafccni lib. 4. cap. 20

Jûamuis peccatorttm remiffio , inquit , omnihus ttijue
per Baptifinum detur, Spiritus tarnengratis. pro fidei,
pritcederttis
purgationis modulo, ac ratione cwnpa-
eft, quia ita congruum el\ fini

Sacramentorum , per quar applicantur rcmedia
ratur, Scc.
Ratio
noftrac falutis.vt melius difpofito conferant
huius Sacramenti haberi potcft; ncmpe quia, vt

Florentinum docct,quos crfedus in corpore opetrepcyiic m- ratur cibus materialis,eofdcm fccundiim proporterialu
tioncm hoc Sacramentum operatur in anima:
Jpiriiunlit
(cd nutrimcntum corporale in mcliiis difpofito
KHtrimitttL
habet pcrfcftiorcm effedtum ergo ita etiam in
propofito mcliiis difpofitus rccipit perfediorcm
gratiam.
CiietaiT.
Quima conelufo non improbabilis,im6 eft fiCaietani

art.i. quam infi:
Gabriel.
tis pia 'bntcntia
Maior.
nuafle videtur Gabricl le^. 8}.in canon.
ej. -]<).
Maior
2.4
obitai*.
Selntto.
ampliiis,& ampliiis dif"ponit,non
ell
miriim;imo
Sacramenti,& benignitati
ChriftijVt confcratur ci gratix augmctum, Confirmari poteft k fimili , quia Sacramcnta fnmpta
valdeconformc
fini
in fi(5kione,recedentcfitlione,dant cftecûm
fuum
:
fitum habct.
Obiicitfecundo fcqui,hominem,quiindignc Secunda olmanducauit , fi durante Chrifti prfentia digne 7.

de peccato doluit,iuftificari.Refpondetur negan- RtffonCo.
do confequcntiam vi Sacramcti, quia Sacramcn- Sacramiium
tum, ad hoc vt remittat peccatum, cxigit bonam "'" '""'' fi'
fidem,quam talis non habet,cum fciat fe indignc """"'
fumpfilfe Sacramcntum:fi autcm difponatur per
pa-nitcntiam, aut contritionem perfedam , tunc
remittitur peccatum in voto pocnitcntia- , & per
contritionem.non vero pcr hoc Sacramcntum.
ma-
iorem gratiam , & perfedtiiis applicarcnt paflionem Domini.Congruentiaetiam fpecialisex fine
2-3
humano modo.Sed
quod Sacramentum , vt cft
tcrminus manducationis, caufat gratiam, non in
ipfa manducationc aduali , qux in fola applicatione Sacramcnti confiftit quamdiu crgo liomo
ipfe vitalitcr operando circa Saciamcntum fe
Viftotia.
habet merc naturalitcr,& no
facilis cft rcfponfio
applicatum, fuperuenicnte dif"pofitionc,d.ibit effcdum illum , quem refpcAiuc ad mcliiis difpo-
D. Bonauenturx
tiaper Baprifmum dataicadcm
&
fuarn,fecmdUrn tncnfHrtem , efHom SpifanUus partitur firtgulis protit vult ,

fecun-
dum propriam
ac
Lcdcfma.
Oiiciunt ergo , quod hoc Sacramentum conpotus, quamdiu

fert gratiam per modum cibi,
funt in vfu fumcntis;fed traicdto Sacraniento nihil lequitur ,nili digeftio fpecierum , .ad quam fe
iuftificari ,iHjlitiam in ncbis recipientes
}.
rationem,Scc. Qiuimuis ergo loqaatur de iufti-
Dtmarc.
inJftmTna,num.jc).
fccundum muItos;crgo & hoc dc quo agimus;

quia idmagis congruumeft diuinas bonitati ergo a fortiori hoc Sacramentum, quamdiu manct
^ .t^nttjl.
vnHjcjuif^tte
ritus
doria
homincm non
Obiicit,peccareraortalitcr
liim indignc accedendo
l'o-
fed ctiam conferuando
Chriftum in fe ipfo indignc. Refpondetur eflc

idem genus pcccati:vnde fi quis ftatim poftcoramunionem putans adhuc Sacramcntum efll? in
flomacho pcccarct mortaliter comitterct etiam
:
facrilcgium in Sacramentum.fiaduertensfaciat,
iuxta hanc fentcntiam:fedfacilis cft excufatio cx
inadgertcntia
fpecies in
&
quia ncfcitc poteft quamdiu

quia opinio pro-
ftomacho durant ;
&
babilis tantiim eft.Cxtcrijm vfus fidclium,qui in
die
communionis feabftinent abillicitis, lauda-
bilis eft,propter
rcucrentiam Sacramcnti,& ipla
confcientia in co cafu pcccantcni damnar.
Obiiciunt
VIII.
Dift.
TtHit
(fit
tiif-
filHitMr.
Obiicfunt prxtcrca fequi , lucrnm cfTtf plurcs

Tpccics fiimcre qnia fic magis diitat Saciamcntum in ftomacho. Refpondetur cSctlum hunc
iion tribui Sacramcnto , niliivtdyfpoiuiocvparte fubiedli concurrit , qua concurrcntc conccdi:
tur iuxta djccnda.
mhil ctnftrt
de
1'etrus
&
Soto.
cramentis. CaictanusfK^cy?./^.*'^/. conclufiocft
Oictan.
communis D.Thomi
I).
Thom.
Durandus.
D.Bonaufc
^tuIHHocula
in 4. dtjl.^. tju^/i.i.art.}.
Durandi
f.
D.Bonaucnturar
ralicis,
451
&
hoc fundaracnto, quud aliqua partc,
cffcftu S.icramcnti priucntur,quia pcr |hiucs fpc-
confcratur,& vtraquc fpccics ad

intcgiumcoriuiuium (piritu.-ilcfpcât. Ptimiim
crgo dccidcnduin cft , an plus gratix confcratur
pcrvtramqucfimuUquam pcrvnara folara qui
in re duplcx eft intcr Scholafticos opinio.Priraa CintMuerf
SciioiMfiiett.
cft anerenscx vtraquc fpccie maiorcm fruftum
cics plus gratiar
Sacramcrtrum nondat cfTc6lum,rcccdcntc filionc,ri iam defiit fumptio,

prxfcntia Chrifti in fumcntc , cft contra Petrum
dcSofo,quicommunitcr id tcnetdc omnibus SaSe.xta coclujiff:hoc
rtcedtntt fiHitnt.
Qua.'ft.III.
^<t/?.4. M.iioris ^tujf.i.
art.i. ejtujl.i.eUfi.ii.i.pMrt.diJl.
pcrcipi:ita Alenfis in J^.part. ûafl.i
m.i. art.^
dcntino adfucrunt, in cadcm opinionc fuillc ac

proindc Concilium cum hanc veritatcm dcfini- Tridcnc
ucrity?|îi.f^.i.vtitur ca modcrationc, vt nihil
contra hanc fcntcntiam ftatucrit , allercnsconi:
&
yvieafis.
art.prtmi. Alcnfis ^.j)ttrt.\o.m.-j .tirt.^. Sn&zczdsjp.
munionem fub vna fpecic ad falutcm fuflicere
Suarcz.
probatur, quianullum cft fundamcntum.nequc aurhoritas in oppofitum , quia neqne

fini Sacramcnti congruit &: concluho colligitur
cxPaulo 1. adCorinth. il. lndicium fibi mandn-
cap. i,Quoadfrttilumtincît^ttinei,nMllagratia
w-
folam accipittnt,8ic. necejfaria, incûit^ratia adjalutem; non autera fimplicitcr nullagratia dcfrau-
non diiuMcans cerpMsDomini-.cxô indi-
dari,quod cflctcontradidorium huius fcntcntix:
lucrum pcccando. Aliud autcra cft dc Sacramento Baptifmi,

vt iuprkprxfuppofuimus ,quia iterari non po-
fimplicitcr tcnct Vafqucz dijp.

.tanquam probabiliorCm.Suarcz \Cih dijp.ii ^.
probabilcm^ficut plcriquc alij ,qui in oppolitum
teft,& cffedus ciu nccclfarius eft.Auguftinus af-
tranfcunt.
C^.JcU.B.
cat,(-r bibit
gnc acccdcMS
noii acquititaliquod
ferit dari,reccdentc fi(5lione
Crui
dig*i
furmnti frt-
autcm non concurrunt

Sacramcntum cft iterabile,& cfFcdtus
munitcr Theologi
ifta:qnia
Htijf*.
eius
cft
&
cius,gratiam,& com-
hic
augmentum
gratix
qua: dignc fumcnti
tantum promiffacft.
z6
Scptima ctnclujio
ûim
fluris
fcof fira
tinftrt.
Sumftio
eft
fi
fumantur plures fpecics
communis. Ratio
cft >
quia vnica cft
fumptio,& plurcs illa particula: intc^rant vnum

Sacramcntum , & idcm habcnt fignihcatum convn tentum
Idem dico,
, & eodcm modo continctur.
pnrUttr,
fiucfumptiofitvna phyficc,fiuc moralitcr, vt

quando funt kaplurcs, vt feorfim fumi debcanr,
vcl cx cafu.vt quando fragmcnta.qux fupcrfunt,
fumantur proptcr rcucrcntiam , pcrafta etiara
comraunione vtriufque fpccici i Saccrdotc, quia
nbneftalius modus rcponcndi particulas integras
vcrbi gratia
qux
fupcrfunt
communioni
aliorum.qui fub MiiTacommunicantjvelcertc

fragmenta minima , qus in patcna apparcnr, aut
ex corporali coUiguntur , fcruari ncqucant quia
ctiam fic pertincnt ad vnam fumptionem moraIcm , qus ob rcuerentiam adhibcri dcbct , ctiam
:
^ Saccrdotc non ieiuno, vt quando apparcnt poft

fumptara lotioncm. Dixi/>fry?,quia fi difponatur
magis furacns ad fingulas particulas,aut fumptiointcrruptas
ires
idem dicendum
conclujiorte tjHarta,c[uia.
craraenti
cft
quod fupra
tunc intenditur cfFecilus Sa-
iuxta accrcmcntum difpolitionis. l'c-
, quando caufatur cffcdtus Sacradico in ptima fumptione caufari , cui

fumptio rcliquiarura accedit pcr accidcns ad in-
tcs in
cocafu
inenti
.'
ccjfaria adjalutem eos defrasidari
tcgritatcra eius,ob rcuercntiara Sacraracnti, quia
noncft aliusraodus illud dccentcrconfcruandi,

vcl quia fragmcnta fint minima, qu deccnrct ad
communionem aliorum nequcunt confcrri.
tjui
vnam fpeciem
acproindccam
Secunda femcntia
eft
plurium rcccntiotuni, E*r.dtmratiSftr vtri-
qui putant candem gr3tiam,non maiorcm habcri qut

fftciem
pcr vtramque fpecicm,vt Bohemi$,& aliis occur- dari.
rant cx oppofito. Caietanus ^.part.
^.dift.
<pi<tji,8jtrti t.
i.ejutft.
art.
1.
Petrus dc
trus de Soto in JnfiitHtione Sacerdotum, UElione
o.
de Euchariflia.
2.
dtth.
Ledcfma
RofFcnfis art.
I .
i.part.^. qutcft.i
6. contra
art.
ciesfanu
^ vini, conferatur yberior
effeSiut gratix
quafn per
'-vnam tantitm^
Errir
itrctici Bohcrai
Bihe-
mtrmm.
AIX cos
contendebant iniuftc I.iiLatina,comrhunione
priiiarijin Ecclefia
Caictan.
Pc- Suarc^
Lutherum. Iôflius
Soto.
Lcderma.
RofFc-nfij,
in Confeffione cap.^.S<. alij pafllm recentiores,quo- Hoflius.
tum aliqui in co falluntur,qu6d putent dcfinitam

prxfato loco conchifioncm ptopriam.
*Prima conclufio probabilis cft fcntentia Alcn-
clTe in
quam ctiam fcquitur ex profclfo Gafpar Cafalius Iib.2.dc Coena& CaIiccDominf.Va(qucz
/is,
Diutrfmm
gr*tiadari.
Alcnfis.
Caflalius.
citatus. Arboreus in cap. 6./o4ff;7^.Ruardus art.i^. Aiboreus.^

quamuis cam ita intclligat, vt cx partc vtiiufque Vafqnc/.
Ruaidu.
fpccici maior fit cfficacia, non pcrcipi.itur ranien
pct fecundam maior frmdus
nifi
quis fe niagis
difponat ad ipfum. Scd hoc non confequentct

dicitur,quiaad efTcdum pcr fcSacramcnti vniformiscft difpofitio , fi ad primam fumptioncm
nonfittalis difpofitio requitcnda
fcd fufficiat
fides,intentio pcrcipicndi Sacramcnti
gratix
fpccici
& fcnfus
idem diccndum quoad effcdium fccundx

fi autc aftruat ad vtramque requiri aliara
difpofitionem, infra impugnabitur. Et quidquid

dicat,ad
fumptionem Sacramcnti
fufficit
vna,
Vnifortnii
diffofiutfmf.
ficit
d V-
qualifcunque dcbctur , qu.-E valct ad cfFedum in- trttmque.

tegrum caufatum pcr vtramquc fpecicm, qus intcgrum coiniiuium cxhibent.
18
Probatur conclufio , argumcnto dcfumpto cx
fine Sacramcnti , quia hoc Sacraincntum non fo- Prtbatil ex
Sacrzfint
Iiira , vt facrificium inftitutum eft fub vtraquc
rr/tnti.
fpecie,fed ctiara vt Sacramcntuin :Caro meavere
eft cibHi,& fanguis rrum veri eft pottu, Ioan.6. nam
ad corapletum conuiuiura rcquiritur cibus ,
potus ergo quaclibet pars huius Sacramcnti hafuam habct fignificatiobctcaufare gratiara ,
nem diuerfam , fuum rcfcdkionis modum. Sacramcnta enim cfficiunt , quod fignificant. Re- Refâdtt
Catttm.nt.
fpondct Caictanns id verumcllcin rcliquisoniiiibus pcculiarctaincn in hoc Sacramento,quc)d
totus effcftus caufetur per vnam fpecicm , quia
ncmpe gratia caufatur non per fuecics, fcdpcr
Chriftum contcntura fub fpccicDus, quitotus
continctur fub fingulis : ac proindc vbi cadcm dl
&
&
^Mres fecundo : Vtrum per diuerfojjjte-
Vafijuez.
Suarez.
SuaxC2.Jupra.Sotus in
Earnltm vn fimul eiufdem rationis,non conferunt pcr fe cffcftrtieuU,

t\im maiorcro, quam fi vnica particula fumatur
jlltnfisftnttntia.
.C.3.*^2.Dicuntur ctiam plurcs Pattcs,qui Tri-
&
tatio
& virtus agcndi
idcm fequctur cffcdus.

lûod
Pp 4
IV. Sententiarum
Lib.
45 i
ver6 fpecics nihil caufent exjeoprobat,

qu6clip^magensprincipalevbicftprxfens,non
QMod
indiget inftrumcnto tum quia Chriftus non eft

inhoc Sacramcnto per vnioncm agentis adinftrumcntum , fed tanquam contentum fub conti:
rente , tum quia confidcratur hic alimcntum
&
Contr3,hoc Sacramentum canfat gratiam, (vt

fupra probauimus)per modum Sacramcnti ergo
figni renfibilfs pradlici. Antecedes fufim.fuo ioco probatum eft,ficut & confequentia:fed diuerfa
:
funt hic figna in fpecie,quamuis integrent
Dlutrfittufi
vnum
conuiuinm:ergoquodlibct efficaciam fuapi propriam habet.tam in/m, quam in faôejfe, conCiderando Sacramentum. Deindequamuisidemfit
tamencodcm
fignificatum vtriufquefpcciei,non
^^*f*i
**''*
quia fpecies panis continet corpus ex vi

verborum , cartera pcr concomitantiam fpecics
vini.fanguinem ex vi verborum,continct,feliqua
rnodo
per concomitantiam:fcd haec differcntia in figniiicando infert diucrfitatcm in caufando,ficut con

tingit in aliis Sacnunentis
TttMerfiiiu
scritmtntD
w*
m-
fgj
q^,jjj
cjjucrfo
inodo,& per diuerfa
fit
&
eft iuftitia,
iuftiti^m.fcd
per quam refi-
cJtur:ergo per alterutram fpccicm fufficicnter cxr
verA modus diuerfus fignificandi noD
ad diuerfitatetn in effedku , aut cfficaciam

Sacramenii, probant, quia alias BaptifmuscoUa-
iu^navitriat faciat
effeautv.
tuspertrinam immerfionem
cxprefflo Trinitatis
& maiorem
qu^m
in
qua
cft
maior
habetet diuerfutncfFcaum,
, qui confertur in vna

lantum immerfione:& hoftia confecrata , in qua
eflcr exprefla imago Crucifixi, haberet diuerfum
cfFcftum ab ca , in qua non eft talis imago , quia
iliamagisexprimit Chriftum:& moneta.inqua
perfcdius cuderetur imago principis , habcrct
maiorcm valorem , quam moneta , in qua talis
imago eflct obiitcrata , vcl non tam cxprcfla,
quamuis idem cflet pondus vtriufquc.
imuintuh.
fit illc
Contra,ex inftitutione Sacramentiôlligimus
&
efficaciam:ergp fi per caCgnificationcm eius,

licem nihil fierct,fuperfluus cfrcr,& fuperflua inftitutio , neque conuenirct ipfi d^finitio Sacra-
funJamemu mcnti nouaj lcgis. Dcinde.quamuis gratia eadem

tffieMcu.
non tollit,
maiorem gra-
conferatur pcr vtramquc fpccicrn.hoc
quin vna accedens
alreri
ttibuat
dum,& intenfioncm,quarauis non diuerfum fpecie, ficut arguroentatum eft in rîiquis Sacra-
mentis vniuerfim, quatad rcnouatipncm intcrioris hominis inftitutafunt,quamuiseadem fit in

f^cciephyfica gratia collata: ergo in propofito
per
fanguinem,aut nos iiium bibcre ad abundantiam

fpiritualis rcfeaionis,& dulccdinis ,nifi fanguis
habeat iilam cfficaciam. Hinc patet falfum efle
diuerfum modum fignificandi non infcrre diucr-
fam efficaciam
m his,iicct eadem
in fpecie iufti-
tiaconferatur.
Excmpla non funt ad propofitum. Primo.qtiia ExempU md^*-
""'"'""
:
fic
ctiam riius quicunquc ab Ecclefia inftitutus.

quamuis exprefliorem contincat fignificationem,
ad inftruftioncm tantiiim facit , vel rcucrentiam,
non ad efficaciam Sacramenti talis eft trina
immerfio , quae eft csremonia , finc qua perfici
&
potcft
Sacramentum,& quae in omnibus locis , &

non adhibctur:in propofito autem diuer-
cafibus
fpecicrum eftabinftitutione Chriproinde arguit diuerfam efficaciam.Ex quo

patct miniis facere ad rem aiia excmpla,quia figura iila hoftia: , nc quidem ex Eccicfis inftituto
cft., nequc refert ad ritum ctiam ceicbrandi Sacramcnti
vaior monetac non in figura , fed in
ponderc eft j fccundutn quod fundatyr acccptafa fignificatio
fti,ac
tio,
& vaior.
AA confirmationcm praEdi<aorum facit quod

xquc corpori ,& fanguini adiunfta cft promiffio
diuina loannis 0. & quodPatres eodcm modo de
Cmfirmmi.
'* {"'""'Jp'
^fficacia vtriufque ad rcfe<ftionem fpirituaicm "'f*'^'
loquantur,in iifquc feruari diciuit propprtionem
pletur talis appetitus.
Qn6d
non contincrc fuum fignificatum.Ncque

propric diccretur Chriftus propinare nobis fuum
nerc.aut
iilam habent ab inftitutione Chrifti
caufa principaiis
non difcernuntur ad
^*"*"^*-
EcclcfianontribuitcfficaciamSacramentisi ^"^*
fignum fenlibilccx opere operato , vt cactcra Sacramenta caufant , ac

proinde lacramcntalitcr , & pct fignum fcnfibilc
vt inftrumentum.
Rcfpondcnt alij non cflTe pcrfeftiorem fignifiSecundti mfponli.
cationem in duabus, qu^n in vna fpecie cx parte
Vn pgnifi
jgj /jjjnificat* , 'quamuis fit petfedior cx partc
diucrmodifignificanai,quimodusnontacitad
*Uim.
Ctatcm cfFedus.ac proindc noncifc paritatem in
fpirituali,quiacibus renutrimento corporali
ficit appetitum famis , potus auteni appetitum
fitis, quac diuerfa funt in corporc:in anima autcm
mi.
collatam,autconfercndam;non vcroeam conferrc , pcrindc cft ad hanc diffcrcntiam > quac damr
per hoc qnodcft efficere,aut non cfficerc ; conti-
qux
nifi vt fignificatum,per
X>iMirfi*t
nouam fpecicm Sacramenti nouae. iegis , vt Tiifftretitis

diftinguiturabantiquis,quae fignificabant gra- inttrntM,^
tiam conferendam , non dabant } nam fignificare '^*'*'^ ''^*
tuit
& ad
figna,
hic praefens.ncmpp Chriftus,noncaufatefFc<5bum
vnus tantum,quia vna
darctur nouus , fed fignificaretur datus

perfpccicm corporis, ncc fignincatiecaliciseflct
ficut
erncacia,& cauialuas.
appetitus tales
cem non
fignificant:
jincrfosfinesfignificant, idc6diucrfacftinipfis
Dcindcjquamuis cadcm
quia cadcm in fpecic
quam caufant,&
eft gratia habitualis
ftcramcntalis pradlica,vttaIisfignificatioconfti-
nutritio fpiritualis.non corporalis.

jmfMttMr.
ipfam fignificatur nam ficut corpore runciitarhurrita fanguine inebriamur, quod denotat abiidantiam refc^Honis,& gratiae vndc fi totus cfFcdtus iam pcr priorem fuifTctdatus, &pcrcali-
nouam fpeciem datur dulccdo noua , quae
pei;
conuiuij integri,&compietii& fcorfim inftitutus

cft calix,& conf^cratus panis,vt conftat ex Euangeliftis,&
& ma-
PauIo,& diucrfitatc formarum,
VndeficMtCircurnci.fip,^ Baptifmus,Iicct -^ fimHi it

nondifferebant cfFcay, quia vtrutnque dclebat ^'pf'f^'>^&
tcriar.
pcccatumoriginale,& conferebant primam gratiam,tamenquiamateria,&inftitutionediflfrcbant, diucrfa erant Sacramenta:nequc infrucSbuosc Baptifmus percipiebatur a circumcifis , quia
^'""''f"'"*'
conferebat cfFcdum gratia: fibi proportionatum:

e.ô etiam idcmcurrit in propofito.
Scio rcfpondcri pcfle ad inftantiam
diftin-
guendo hxc Sacramenta ^ pcr diucrfum modum

caufandi cundcm effcdum.quia ex opcrcoperato
âptifmus ,iCircumcifio vcrp noncx opcrc opcratp caufabat cfFcdtum. Scd hxc ^cfponfipjion
quadrat dodrinac Auguftini , vt fuo loco vidimus,nequefc)iuitdifficultatem,quiainpropofito
ide<) aflcritur, aiteram ipcciem non confcrre cffe<fbum , quia idcm datus cft pcrprioremfumptam:fed fic etiam Citcumcifio dabat gratiamiuftificantem, vt
comrounis tenet (quidquid
fit dc
qui dicebant
Circumcifionem tantijm remiffionem originaiis,
non coliationem gratix habuifrc:) ergo ficut Baptifmus cx fua efficacia dat fcmper efFcjûrofc-
quorundam opinione reprobata
clufo obice
non ex
,"
alia ratione > nifi
quia
efl
fignum
OfiiMrefrt'-,
**'**
Qu^dlll.
VIII.
Dirt.
/ignum ef6caxneque confequcntcr fuperfluc fumebatur a^circumcifi!) i (ic etiam calix, alias eflet
(ignum inefficax,& non facramentale.
Diccs calicem quidcm continere efficaciam,
fed rcfpc^ ciufdcm etfcdlias i qui natus cll confftxjt.
ferri per altcram fpeciom , vnde caufato illo pcr
tmfm fpeciem
Bjf*
panis,ampiiu$ nihil cfficit calix fump(us(
fiibtriiiuttM
ucut contingit in cau(ts phy Hcis > quando applitiufdtm.
31
lmhigtmr.
inftituit
Deus plura
fcd mtlUgraiiant-
qux vcrba
funt rcflri^biua
lutera.
Qopad alterum motiuum,ex
ccflaria
ad remiflionem peccati adhialis , in lege

tapien noua fubordinatur Sacramcnto Baptifmi,
continctur fub qualibec fpecienuUa gracia neceffariaadFaluccra priuari laicos :qui4 fi in triduo
&
confecratio , fpecies panis non contincret

totum Chrifhim, quia ncque animam,ncque fanguincm tamcn caufarec eandem graciam quamcunque neccfrariam, qux cx vi Sacramcnci caufacur dc fado , & in cafu verificarcncur promiffioncsChrifliapudloanncmdeSacramcnco Qtd
tetur*
feu contritio pcrfe-
ftatu nacurae valcbat,eratque
quz contemptum parit,cni-
&medium alias commune,
particularc legis
reuocctnr ad
noux inftitutum SacraraentUm,
elque fubordinetur
ne pluralitas raediorum finc

lut>ordinatione contcmptum pariat Sacramenti
ipedaiis ,
rainuat folicitudincm propris falutis : ergo cura in hoc Sacramento inueniantur
,
&
du fpecics inflituta: feorfim pcr modum diucrfaxttm caufarum,quamuis rcfpcftu ciufdcm cfFcftus in fpcciejCoUigitur quamlibetcx illis haberc
propciatn efficaciam,'in fua fpecie ,
& ordine
ad
aagmentuBi gratiT,nutriendo animam.
"
ne-
Hiac Pocnitentia ,
quia,vt fuperfluitas
flyfi-
ad falutem
ratione illa Condcfumptum , refpondct bcnc Vafquez Concilium non colHgereex coqu6dChriflus totus
feu Saicramcnta (icorHm refpc^lu ciufdem
Pcenitcncizita vt fineeorum voto,non habeac

iliam ccaciam,quam habuit antc iri^litutionem
horum Sacramentorura. Non alia ratione,nin
MM/&
ciliura ntdlagratia firoplicitcr
fenfus vniuerfalis ad gratiam ntceffariam ad fa-
Deindecaufsc phyficx totalcs refpcdhi ciuf^

fpccic non imcgrant vnam duae
auccm fpecies faciunc ad integritatem conuiuij
if iritualis , fcd caufs quando inteerant vnam,
(îlibetconuenit efle partcm in caulando , ex ra,
& in vtraraqoe
rcfoluitur totnm,
cotum in effi enti5,fiue ih effe caufa crgo

in propofito idcm contingiti fcd hoc conuiuium
fiue fit
vnum eft
in fpccie
& on
iimultate concurfus
rcfpedu ciufiJem effcftus numero,alioqain nihil

caufarec vna fpectes feorfim frne altcra , qnbd cft
falfum,quta concingit vfus vnias finc aicera 1 laicisjin Ecclefia. Efficiunc crgo vnara cauCim intcgram in fpecie;&confequcmcr,qna:libccliabcc
cmcaciam didlam. Expltcatut cxemplo aliornm
Sacramcntonrm , in qoibus plura concurrttet figna inflfttita rcfpedu ciafdemcfFcftus in numefimuItatcconcurfiisverbf gratia iii Baptiro ,
fino ^Tormai & matcria , qnaram neucra fcorfim
&
agic.fcd vtraûe firaul coniundkactergo aliter duat
fpccics integrant
vnum conuiuipm
& caufain
gratiz mododi6lo,alitcr autcm materia,& forma

'BapdiiiiiU
quia hx
tanqu^
paitiales funcîuf-
<dem effcftus in numcro^ illx partialesin fpecic,

totales aatem in numcro , ilioquln vidcretur fuperflua inftitutio alterius.
accedir,
qa6d Clcmen^
adRegemAngKx
I.
Ad
confirmationem
ann. 1341. in Bujla
cbiicteircrit
vfum
calicis-mfi
pro vberiorilucrb gr at rx :in quaBolIa hanc

tentiam eifl fefcotus.
fcn-
Obiicie$prim6,TritiCTJtitmm feflîi. fcctin3*

OiitSi*
tx dum-aliquos-dbfiniiffc oppdfitim fcntenriam feTrid.
cund&ffl alios ver6 ratlo Concilij eandem c6ncludtticap. j.//fijp*r, inquit, declarttt , ipumtiis Retltmpter Mflir,z^Mnte0'dilbmeft, injMpremmilU
Ceem boc SirerafnerttMm ia Auktu fpedebw iriflitkeri^,

&Afllllutracisderit^ttm^fatendftm effe,etiam/ith
tiifentfpecitmHm,.êpie
imegnm Chrifhm verKm-
^m SittrdmentMm fumi:M prcprerea
jtied
Rtfftnfi
cilij
frtbatkr.
fieret
mandMcat jfftam camtm,vitttt in atermm,Scc>
Concilium crgo intenditexcludereerrorcm,in

quemincidere poffint Bohemi,aut alij, diccndo,
quod fub vna fpecie non contincretur cotus
Chriflus. t confirmatur hxc dodrina Vafqucz
exfiff.i }. f^w,vbi rcmifit aliquos articulos cir-
Ctnl.
Cinfirmatttt
Ttipin^t.
difcuticndos in iequentibus:
ca Euchariftiam
quorom duo
ExfUeainr
prirai funt
jin nectffgritmfitadfa-
ex dimno ittre prtceptim, vtftngidi ChrijiifidtItsfiA vtraepu fptcie ipfitm vtnerahile Sacramemftm
Ifttem
dcm cfFc^ftus in
tionc propria
Ktffttijlt.
&
de Ce habcat efficaciam.
Contra,quia in nullalegc
â,quz in omni
Rcfpondctur quoad primum , pcrperam afleri

diftam dcfinitioncm eilc contra conclufionem,vc
patct ex particula illa adicda necejfari-a,ciatexccptioncm continct ,
vim exclufionis habct
quoad fcnlum vniucrfalcm, non cniin dicic Conceffaria
cfFc&us.
inântim
Mtinet,mdUgratia ntceffaria adfaltatm eot defraniari,^td fpeciem folam accipinnt,icc>
catur caufa.produdbo iam cffetÛinihil facit,iic^t
/igna
XxeltUitiir
453
adfrKSltm
dccipiam. Sccundus,K mintujimatepufiihaltera, Articuliu tt'

ipiam epufiJ} vtraepit commtmicat
qui articulus ex
rtnttu.
occafione crroris , qui fuir , vel tiracri poffct;

conceptus eft:vndey?âix<i.}.qui conceptus eft
cx dodrina cap. 3. ( vt redc marginacor adnoca- Daimumtf
uic.)
Idcm error infinuacur , &^mnatur
Sitpiis
Jf.ii. can.}.
&
integnm [hriihm omnitmgraatuhorem ftS vnapanis fpecie ftmi,

tianmfontem
tpdavt epiidamfaUo ajfertmt-, non Jecundim ipfttu
tttgaMerit tetttm
&
Chriiii iniUtHtionem fiS vtraepu fpeciefimanir^na-
thtmafk.
Infineautem Concilium rcfcruat duos

culos dcfiniendos in aliud tcmpus, videlicct
inSlis
&
vjim
arti:
^n
Bnt
artiemli
M definiti.
calicis taicis,
dt caufis EccUffa prohihuit

non conficiemihtu ?
cornmMnicantiius,
cltricis
an uUis vfiu
ctrtit
rationihu
regnoconcedendusfit
felT
&
&
& conditionibus
alictU
autcm ai. eofdcm arti-
culos rcmifit fux Sandritati determinandos.Intcr Rtmtitumtiii'

ad Pentifief.
has autcm conditiones illaprocul dubio fiiit ; vt
videlicex,
primim crederem tottmChriibmJiSalte-
CtnJiiitnes
imflieitt.
fdjpecie contineriy (frper alttram darigratiam adjilutein necefforiJtm.
Ratio ergo Concili) fuperius
exprcflaco tcndit,vtcondemnctcrrorem,non autera vt qilidpiam decernat tirca fruAum Sacramenti, quia rcipfa non concluditquidpiam
defruftu, vt inftantia fupcrifis-expJCfla oflendic.
Obiicics fecundo , rcfcrt t^nnesHefellanus
J3
r Itge dt Cottmttiitione/ra&.j.ftl. 171. leannrs Slc- Ctndintnei
chia
Bohcm^s
fcripfit
Erafmo
fc intcllexifrc a
q*iiM4 Btkemmfui) vtta.
Cdncilio Dafiliinfi conccfFum fuiffc iBohemis fmt ffteit

fub vtraquefpccic communicarc ^Medttfidrtpudi- ftrtitffn timiredtrmt Chtiihim totum mmnie.
hetfpecie prtffktrentttr ,
&
comineriy
& non plus fmUks biiheri per
vtrwmpit^.
ûam per vnam tantim.

Rcfert ct!am idem Hefellanus cx Richardo
Magiftro fuo terttam conditioriem fub qua Bohemis cocefla cft communib fub vrraquc fpecic,
fuifrc4Vi citAiienijtmplMsJittmfMh
vtra^,âm
fiA
Lib.
454
IV. Sententiarum
faria
fguinem. Ha:c qiiarta conditio eflcc luperuacanca,ni(i intelligcictur alia, ntmêjtantHmfifmifiJ/
vnius fpeciei.
RefpQiidetur illud Conciliunn nonc(Tetantz

authoritatis,qui.i rebellauit Pontifici,
& fchifira incidit
& in errg-
nec potuic fuiauthoritatcquz nulla fuic in firhifinate eam facultacem (ar

cere : carterutn errorem illum > quem damnauic
Tri(ientinura,Bohcmos tenuifle,(atis per hoc inres,
dicatur
(i
narratio fubfiftit.
Quidquid autem
fic
hocnon
inuenitur in aftis Concilij quidpiam

lalc : fcd cap. j o.definitur iuî Ecclefiamfithtraxif
de
fi vfwH calicit laicu : alteram autem fpeciem adfiUutem ipfis fiiêre,iA<}itm contra prarfatun-^ errorem
fupra
Non ejfe amhigendum ,
caro tantum
cfulBd,
fub fpecie panis
neejHefiSfpecie vinifiinvuis ta>itHm ^fid
fitb ûalibet fpecie efi integre totus (^hrisitii,S<.c.
^ftâ
ter-
'
JitjftnJU.
'**'
De
vtriufque
eft
cfFcdus in fpccie
& idem finis, nompe fpirituaiis nutri-
" ^'^''Tizjdcinde xquc per vtranque hic efFeftus

habctur, &:arquc vtraque extinguit appetitum
animae:crgo
cundem effcAum habent.Rcfpondc-
&
cpnccdendo anteccdens,
neeando
confequentiam, quia diucrfa fignificatio infcrt
diucrfum effedbumin numero, quamuis nonin
fpecie,vt patetexdidis.Diees,fuit idem effctSbus
corporis^dr fanguinis in facrificio cruento/ergo
ctiam in hoc facrificio , quodiilud rcpratfentat.
Rcfpondctur , coiicedendo antcccdcns , qnia ibi
meritum in paflionibus fuit toleratisa Chrifto
quid fit dc ratione facrificij,in ratione Sacramenti corpus,& fanguis fub diuerfis fignis facratnentalibu.- proponuntur, quorum quodlibet habct
diiieifam,& fignificationcm.
Dices inrer cibos corruptibilcs aliquos eflc,
qui fimul iepeilant fimem
firim ; cur etiam
hic Cifeclus non tribueretur huic alimento fpirituaii.KcfpondctiKjquamuis idcm fit ^limenrum,
fi'ain cfficac.i.im
&
tamen
Mfditrtnur.
iil-.id
corporalc non f unii per mQdui,n cibi,
& porusjfcd fuhaltetiftra rationc

3lic|uis fiiitlus
:
verb; gratia,,
qui continct in fe vira ?xt.iiji-
guendi fitim per humorein contenturn,qui i^-nanducacur,non bibitur : itcm iufculum ^^bct in fc
viin extinguendi famem,quod bibitur,non man4uc3tur ; in propoiito auteni altcrafpecies manducaturj,alte.ra vero bibitur>& fic quaclibct habet
fuam
lentencia,quam defcndimus ha<liûus,vi-
detur magis Theologica,
& conformis c(>t]pmuni
dodrinc de Sacramentis , eorum
fignificatione>
& efficacia,neque in vllo fauet haereticis
Cur EetUfi
fuftui,:
(om
^/rfl! rpt
^jj,
rationibus pro
ipfis addu(fîs
Chriflus contineatur fub alterutra fpecic hjcc

in ea fenteinia,qu6d totaratio caqfandi gr^tiam (it Chriftus,
non fpecies,
Sententia ca-
trmrtafrtbO'
b*bilu.
enim ratio fundatur
&
Rt$t cSmu-
aliquid concludat,quamy^r<f rcfutauimus.Nc- nit fro ta dque etiam valef,quiain triduo efTet idem cfFeftus duaareftUt.
fi
liuiljs Sacramenti,& ncutra fpecies continerct

tottim Chriflum,fcd fuafignificatafeorfim:nihii
crgo
tur.
quod concomitanter efl fub aliqua fpecic,

agcndi , quia fic non importatur cx vi
cft ratio
de rigore eius , fed ex vnionc,

copnexionc n^turali cum fignificato per fe
fpecicrujp,rcfundendo crgo cfficaciam in rem fifignificgtionis, fcu
ai^t
gnificatara vi
verborum dcberet rcfundi
in ipfiim
& tanfum
'jPznatur.
quantum
difppfitio prarfcns fumcntis cxigit
, fi cx ca crcfconferrc virtuteSacramcnti. Diccs , diucrfa func figna facramentaOhiiaii

Jia ergo diuerfi cfFcdus. Rcfpondctur ,concedo uitHr.
cat
vcl
quantum natym
eft
//.
antccedens,& diftingucndo confcquens, efFeftus

primarius , conccdo , cfFedus fccundarius, nego:
y*fr< autemdiximus gratiam fubfiflcntem, feu
corpus, & fanguincm Chrifti ,ytprxfcDS eft^cffc
rcm
fignificatam
huius Sacramenti gratiam in
animacaufatam cfTe cfFcdura fccundum , fcu , vt

alij volunt , vfum Sacramenti , aut aftum
facra-
DiHtrfitas
fi.
gnific/niertit
riffiieit
ttam
gra~
fi.tfi"
fiinttm.
mcntalcm:altcrutra ergo fpecieseftcaufainadjcqâtaciufdcm grati* in numero

fic breuitcr
:
&
rcduccndo quxftionctp ad fupenusdiiâ, etiam

hscpars faluari potcft.Exquo pateteciam ad rationcs addu(ftas proconclufione prsmiiifa , quia
carum vigor
fbluitur in diftindione prarmilladc
primariOjQuoddiucrfum eft,& fecuadari^^quod eft vniim:fcd diuerfo modo caufatum

pcr modu cibi.vcl potus,appIicato Sacramento,&
figni(icatp
intcrprctari pofTunt Patres, inftitutio, fims intcgritas conuiuij ,

diftindio fpecierum quoad
&
modum
fumendi materialem , non quoad cfFcdum gratix. Diuerfitas autem fpecicrum prjmaria eft rcfpedu contenti , reliquam partenp
huius
controucrfix cum Bphepiis ifâ tradlabimus
dfi
praeccpto huius Sacramcnti.
^sres
terti^
Vtrum Saeramentum Jit
necejfarium medmm adfaluteml
cflScaciam feorfim.
Hxc
3>
nontamencx
,ncmpe quod totus
fineulat fpccics habcrent
DirpMrittu
lamcn defcndere oppofitum cum
controiiertiflis ,potefl>
fruAum.
per efTufionem fangutnis , in quibus corpus ^

ianguis merit6 coniungebantur:hicaHtem,quid-
Simile.
voluerit
corpus,& fanguincm.qus funt diuerfa fignificata

formalia , & fic argumentum magis rcducitur in
pppofitum eius,quod intendit.
Rccurrendum crgo eft ad ipfam iiiftitutioncm^diccndo talcni fuiffc, v^ cundcm cfFcAum
tur e% dicîs
Xeflieafiim-
Qui
habetur per furaptioncm
fru^kuautem nihiihabctur, niii pcrvnamdari

gratiam omnem necejfariam ad falutcm. Sccundaergocouditio ita intelligenda e(l, vt fubvna
quantum ad rem contcntam tantum fumatur,
quantimi fub vtraque, non yero quantiim ad
Obiicies tcrtio.idem
54
modo dicatur , talis
uis
modernis
%ms t ifHdntHmfiA vtrtttjue.
OhuHio
ad (alutem neccffitate prxcepti,feu alio qno-
JUkvn4ffeie tMtton : c^winxnn autcm vt credcicnt

Jub vnafptcie efe tttum Chri^HmficunSMm corpHSy&
quaiti-
uis cnim gratia amplior in gradu tribuitur per

vtramqucjqa^m per vnam, iiiudtamcn augmentumgratichon pXarponderat rcuercntix Sacramcnti , ex qua, mWa Ecclefia propter pcriculum
cflfufionis calicis,qui nec cotnmode feruari (XJ,^^"cc ad infirmos deferri, neque miniftrari fine
taii periculp , aboleuit vfum calicis in laicis , &
aliis commutiicantibus , & illudaugmcntum per
aiia mcdia rcpuperaci potcfl , gratia autcm necef-
X iis,qua:
haacBus difta funt de effcdu

'P
JC^tct rcfolutio
, pahuius qufiti , quam fupponic

Dodor hic ; in diftindione fequenti magis,
quain traftat per fe:eam autcm tradit in tcrmiivi^
locp citando in ixmdtifione , quem huc adqocare
&
placet,ad
complementum traâtus,& materiaE.
Duplex
eft ncceffitas.alia
me4i>,alia praiccpti;
6i
de ncceffitate prarccpti hic non agitiir,de qua fuo iJitigitai

ioco:fedtantumdencceffitatcmedij. Ha:cnecef- nndi),^frtfitas dicitur ctiam ncceffitas finis, id eft, quando "''**
fine medio nequeat acquiri finis : ijj prppofiro
finiseft acternafaius
diciturcrgomcdiumncccf^
Mcdium autcm ncccflariu
farium relatc in fincra.
hoc
VI IL
Dift.
hoc hibdo dupliciter didtac > Huc in rcapplica-
fm/4>.Probacur,quia nullibi in Conciliis declavatur
Ci
cft,in defiderio,&:
propofi-
rubefTct facultas eius. Nccefiîcas
autem Euchariiliz, vel clletad primanryiuftificationem obtinendam, tcI ccrte ad pcrfcuecandum

in iufticia acccpta,qua dat robur ad obfcruandam
legcm, Sc iuperandas tcntationes. Aliquid ctiam
dicitur nccedarium in voto duplicitcr;primu abrolutc!,quia ipfiira in fe realicer applicatum cft
tncdium neccfniriamifi facuttas adcft , vcrbi gratia,ad iuftrficationcm^BaptffnTusrvcl gencralicer,
cp^tenus fcilicec cxigitur vocum implicitiim

propofiinm ddimplcndi prscepti , quantlooMigat.
His pofitis , aliqui apud Vaiqucm ( quosipfe
nottdtit) reccntiorcs cxiftimant hoc Sacramentam irt re , aut voto fufceptutti habcre ncce/fitaT
tcm medij adconfequenddmvitam accrnam, dicentes votum huius Sacramenti contineri in Baptifmo,aut contritione,iuxta fentcntiam D.Tho-
cius, ic
H
vtindiun tiffir-
t>.
Thom.
m variis in locis
Ktctfiitu
}.pitn. epttfi.-ji.iirt.}.
vbi dicit
EQchariftiamcflenccciraTiam in voto ficOt finis

in intentione,& defidcrro:& iftufi.Sojirt.i .collii
SMfram.iit re, git

mut vote
inde obligationcm tecipiendi idem Sacrameiifrum cim oppotnmitas datur Sci ^.eUfi.S.
:
(jtctff. I
CUudiu.
Spinzai.
tâclantiut.
Caiccao.
.& bi difi:
2 .eputfi. 5 :an.i.ifU3iuncHta prima.
ab auchuricate uegatiua
dod^hiali,
(it
argumencum
& Sotus difi.i. ^fi.vnicaan.i.ex-
D.
Thomx
allcrendo Baptifmum,
pcrmodum gcnerationis fpi-
neceflatium cflc in rq
per accidens tamen,quia nondatut' Opportunitas , fufficic in voto
Euchariftia,cjiiia eft finis,fufficit in inicfttio-
ri*m in intf^ nc, eftconfummatiovits fpiritualis,

Sc operatur
tuntîinre.
in intentioQe,non aTitem rcipfa. Aliqui practerea
moderni, putant ctre neceffariam .fimpliciter ntceffitate medij Euchariftiam, ideoquccomiftunicant infanicsiqua: csreraonia fuit quidem antiÛa/S: adhuc apiid ipfos
OtiCtttalesjVt Grasci
concludii
iii
matcria
& maximc pcr quam fufficicntctpro-
fonuhtur, 8c dcclarantur media ncceflatia ad fautem,alias Ecclefia deficcrct in neceiraria inftru-
clione fidelium:nullibi auicm in dodrina,&
Ci-
nOnibus de SapramCntis, cxponit hanc|ncccfEtatem Euchariftiz ergo nuUaeft talis.

Secundo ,'non cft ncceflaria, nifi pcr modum
rcmedij.Sacramaitacnim inftituta funt,vt remc:
primam itiftificationem obtinendami quod fatfum eft,& contra fideni , quia ex Paulo i adCorinth.
.ncquit fumi Euchariftia,nifi in ftatu gia-
1 1
&
tiz per fe \oc^\xe\\io,Prohet amemfiipfim homo ,

de calice hibat, epiienim man->
fic de pane illo edat ,
&
dHcat,cr bibit indigne , iudicittmfibi manducat

bit,non diiutiicans corpui
Tridcntino
fijf.i^- cap. 7. cft
communiPatrum
ita vt nullus
/i
fentcntiain
& bi-
Hzc probatio eX
Domin:.
Pocnitcntia
cum locum
& et
Pauli,
dcbcat acccdcrc ad Euchariftiamniergo non eft mcdium dclcndi
in ftatugraciz
peccati mortali$,aut dandi

fola fufficit ad falutcm
ncceflaria. Si dicas eflc
primam gratiam, quz
alias
eciam paruulis eirct

ncccfTarium ad
medium
explicant Concilia
betur de confecrat.
dift.5. in cap. Spiritut JanRus:
ait yfiatim morituris regenerationis beneficia fitfficere
adfitlutem,ejiaaregeneratio fitluatmox inpacebeatl

:
vtmcdiumadulto ;crgo. Ameccdens
patet,qaia
hic cfFcAus eirct auxilium,quodiTicdiantc Euch.i*riftiarccipit , vt przferuecur 'a peccacomortarii

quem effecflum tribuit Tridentinum huic Sacra-
N" **/|'<zternam,quia fine do- "* *''**'
memofijf.ii.cap.i. fed hic effcdlus non eft necef-
Trlmk. ccnclufio , realis fumptio Euchariftlap

noneft mcdium ncccflarium paruulis advitam.
no pcrfcuerantis multi relapfi fufcicantur in vitam ztcrham per pa:nitcnciam,& faluancur:ergo
dlieerit parutdu,anteîiam
ad anntt difiretionis pcriu-.
Cric
ifacione huius effcfbus Euchariftia in |re

hecefraria.Probaturconfcquencia ,quia finQ
Ttidcnt.
nerint , neceffariam efi Euchariilia corrmMitortem\

anathemaftt. Probatut i.ex M.ittha:i vltimo : Qt^
illo
contingic adultum
BMfiifmi, (^ ddCttina.
communi Patrum
&
deihde ex
Conciliof uni de
:
c8lCacia,& vlftutc Bapitirnli ad delendum peccaotigiAalc, &comerenda aha quxcunque ad

dandam luftitiam,qu adoptat adtegnuni ; vndc
dfcfinituriuftificatib , quz eft per Baptifmumi
tutti
JHJitntiinit,
Tcidcntino
feirtJ.
cap.4, quodfit tranfiatio e^ eo
fiatu,in ifUO^tiUnaftitHrfiliui pirifni
Adom, infiatum
gratUadifptlonii fUiorHfH Deiperficundum
pm CbnHum.
In hoe conucniunt
Adarn
omnes
Je-
Patrcs.
Ex qua
dobrina requitur etiamfi infahs baptiz^tus decedat ingratia bajptifmali , faluari euin
ncque
faloari.'
Pritcrea ratione huius effttus , rum maximc

cflet neceflaria, quia infaUibilircr tribaeret pctfeue(ranfiain,vel quia tribuit abfidahtiora auxilia
ad cum finem : non primtmi, <Juia hunccffcdmfil
opere operjrtq,
nulhira Sacramentum habct
quia regulariter non datur ortinibus dignc acccdentibus,
mcdium
maximc-cnetTalc
infalHbilis perfeuerantii
bilia,quibus
dando
tatibrttf
^^
'*'*
aiixitia iufttUf-
homo priCueijrrctUrlhfaltibiiiter.nB
^^^'^"",J*'
peccarcc
Si
fecundum dicatur ,cfim inajuxrfiaabmv-
dantiof a fint tantum ad
mcUus cfle
noti ad
Irth-.
noftcr Dodfcor in j.dift.Ô. ^.Oneraimpofitajimt,
ctiam fmpetcatur rcmiffio vcttialium , qui cft tfr

feCtus ibidema Concilio affignatus huicSacraircnto ergo ueauc Sacramcuturo rationccoruii*
haê neceffitatem medtfpraer Baptifiûm,& Toeni-
imerta.
cum mulri poftca rciabantur:ied fi e/ftc
ncccflarium
plicitcr eire ,.fequiturnoff clfmccelEivia ncccffi-
&c.vbi Aoctx,NttltHm. JXudSacramenturnltgisnoua
FtrftHitiiia
nrfefumptiohe Euchariftia;.
Stcunda coticlHpi , rellii fiimptio Euchariftfa;
37
eft medium ncceffatinm ad falutem , etiam
non
Kie MiuQU
medmm aduttis:eftcommunis Dodorum ,quam infiiiuat
ijfi
ntiffjnrimn.
..
ergoadultis baptizatis fufficit f^Q^^^Lâ

per fc Baptffisnus ad vitam:dcindc lUiUus efFcftus net.fftriaSw
gratis habitus pcr Euchariftiameft hcceflarius, ehrijlia.
JicuUrecipiendos
farius Ulnpliciter ad vitam
erit
Trident.
5.
afide.
Wedlderit,& baptit/ttiufittfityfalkut
'*''
agens de EuchariWelch:a4e
ftia nuUam ei tribuit neceffitatem:vnde Mclchiades Paipa, epifi. ad Epifiopos Hiffania cap.i. &ha-
depcenitentiacan.S.fiJJ.veri
Eft dc fidc definita in Trident.fcir.i i.can.i.5x
"Difiniti rw-
^'Jt"'fi'-
ucut neceffitacem Baptifmi:
lidfaiHttm,
TrWent.
^''*'
tfi ntctffitrin
tffictti*.
^*f^dsimtit.
diainfirmitacisnoftrx,vclergoeflctncceirariaad ?* 'ffcît&
continuata , ied ex iU6 etrofc in quo dbfiUeWunt
i*m
nteeJfttMttm.
,
cxpIicauitTrident.yr/y.îr Baptifinoycan.^.fijfi^.
ritaalis
Sufficitnti*
t.eelejl*
nin ngncfeii
Naclantius intrailatu dt communione, Theor.i.

Cccrum Caieânasin primum locum D.Tho-
quiacft principium
InfaMtibui vS
Sc quAmuis'
pcrfeuerandum in gratia.
Contra tertio , neque hanc neccffitatcm eius ^"^**
plidant loca
ntetff*.
hxc neceflicas ,
ProhacfentemiacitanttiraquibufdamCIaudius
tep.6.cap.J. Spinxus Uh.i.dt orat.EuchariilietyC.x z.
RofFenfis/Zi^.j. contraO Ecolampadrum in proami.,
mscitamm
Zffi
455
tum.fiue in voto, hoc

to applicandi,
Sentfti/i qui-
Qua!ft.ni.
tatcfalutis.quiapoteftconirngerc fsias finc
ijtfi^,
vcl ipfa per alia media, vt bana.o|)era , oration^s,

Sc ieiunia,&
ciufmodi obtincti poffitni ,quia
fic
^f
**'*
**;
^^* '"J""^
ilt-
fUibil<ur
f.rfeutran-
Canonibus fidci decfficacia huius Sacramentl:

alioqain non propric ex operc opcrato confcrret
ippcdimcntum.
Contra, (i darctur
gratiam,fed magis cx opere operantis

irtFallibJlitcr
pcr Euchari-
Aiam perfcucrantia, pra;ueniretiir impcdimentum ex parte ita vt non foret ergo ngnum eft
non dari perfeuerantiara cx parte Sacramcnti,
c^m non praeueniatur impcdimcntum. Probatur
:
confcqucntiaexTridcntinoyfj^7-';'''7- vbi defi-
niteflcdkum gratic remper dari per Sacramenta,

auantum eft ex partc ipforum,nifi ponatur obex,
iedqui difpofitus.cftad recipiendum Sacramen-
tiil*,
fum,difpofuns eft fufficientcr ,'& quantum eft ex

parte fua ad efTcdum Sacramenti ,>quia hoccft
crgo accedens
cfle di (poficum ad Sacramentum
ad Eucnariftiam dignequantiim eft cx fe,eft.dif:
pofitus ad recipiendum etfedtura
qucmcunquc
&
&
facramcntalcm eius ,
cpnfcquentcr pcrfcueântiam, fi tali^ circt effcdus Sainfallibilcm
cramcnti.
38
No
ifft
Tertt^ concUJto
Min
cejfariam
vot$.
}icccflltateni
Euchariftia iu votq
parcicularem medi j
non habeq
fcquitur ex di-
îs, nihil in voto opcratur effedum , quem non

pperaturinrcipfaapplicatum,quiapcrfc6kiorcft
virtus Sactamaiti in re ipfa
quam
in voto tan-
tum applicati. Scd Euchariftia nqn trihuit prir

mamiuftificationem, neque efficit infallihiliter
perfeuerantiam in re ipfa, nequc aliusquiciinque
effcdlus eiu$cft neccftarius nec^flltate .abfoluta
mcdij : ergo ncquc in voto dicit neccfli'

latcmmedij. Minor patctexprecedenti. Maior
probatur,quia Baptifmus,& Pccnitcntia in rc applicata caufant remiflionem peccati,& iuftitiara,
qux ir\ voto dicuntur caufarc , quandp non adeft
copi^ Sacramcnti fufcipiendi in rc:alia autem Sacramenta hou dicuntur in voto caufare fuos efiinis,(cu
S4ermtnfii
in ri Mpplie^-
tum
eufiu
fetus,(edillatantum ,qu hahent nccc(}|itatem

iJ , ûtd i
mcdij : qqfa ita fuauiter difpofitmxi eft pcr diu(vnt.
z\zm prouidcntiam, vt rcmcdivim vuiuerfalcpop-
cepti eciam ad
i/j"), -///
ri-
ipfc pcccaijcrit
non
^confcffus
cft
ante^ranfitum,
ccnctur dcnu6 camm,unicare:crgo,noji liabct
neceflirarcnicius furocndi ctiam in y,6to,aIias da-
oppprtumtate tune tencretur ante tFanficuta

tfanii fumerf ,quoa ncmo dicitncc praxjs.Ecclefii
ta
cam
K.efpOtt^t,
Jfier
wtum
'Euehit'ifli4
eontiMitur in
Si>ft,^PeeiT.
nccefliiAtem.infinuati
'
"*
propric loquamur,non viuificat mortuumjneque
vllam habet ad hoc efficaciara , fed tantiim ad rcftaurandura viuum:crgo Baptifmus,& Poenitcntia, quae funt Sacramenta viuificantiamorcuum,
non dicunt in hoc ordinem,aut dependcntiam ad
j
votum Euchariftia:,ncque ipfum includunt, cura

per hoc nuUam accipiant virtutem ad fuos cfFe(ûs. Diccs faltcm in ordine ad pcrCcuerantiam,
ncccfrarium eflc votum. Contra, ergo non includiturinBaptifmo ,aut pocnitentialc voturafpc-
Probatur confcquentia,quia Baptifmus,&

dandam vitam , non
ûtem ad eam conferuandam, ad quod requirunlur alia remedia fcd fi includcrent votum Euchariftiae, dcbcrcnt habcrc aliquam cfficaciamad
conferuandam yitam , ergo non includunt. Protiat^r maior ex iis , qux Concilia tradunt dc efficiale.
pcenitentia inftituta funt ad
cacia illorum
NiM
''*'*'
inelu***.'!?'
Sacramentorum minor probatur, a'^^* ^^*

:
quia nihil includunt Sacramcnta , nifi quod fpepcrficit ca,

<ftat ad virtutem adiuam ipforum,
in co gcncre, qua caufa funt ergo ctim prafata
non habcant efficaciam refpedu perfcuerantis,
fic non includunt votum Euchariftiae , quod ad
virtMttm.
&
hoc tantijm
Ex
facit*
his fequitur difficultf r faluari pofTc
qua:
tradunt difcipuli quidam S.Thomap dc illo voto

Poeipcciali Euchariftix inclnfo in Baptifmo,
&
nitentia. Diccs
prppria ^fficacia habct cfFcûm
& non
invi?-
&
Dic^s vltimo cum Soto*

Caietano,Euchari- lmtHgn*iHr.
ftiampperari in voto ficut.finis in intcntione. fffptnfi li
Contri , quia hic modus opcrandi non cft facranon fufficit quandp iq re fumi
poteft Sacramentum. Antec^dens Patct , qui
quodlibet Sacramentumcx inftitutp habct racio-
in^-
nerh'cauf cfficientis cx dcfinitione Sacramentff
&C!onciIiuraTridentinumy*i^r^quod tribuit cffcftum nutritionis huic Sacramento , quando in
Bapî^num
cludcre
&
conferunt
cx^roptiainftitucionc fignificant ,
rcmiflionem peccati,& gratiam : crgo non tncluduntad.hoc votuni (pcciale Euchariftia::fpeciale
dico,quia gcneralc podTunt includere adimplendx
prasccpt?, &,c6fequcnter praeccptum Euchariftia:
prcrtcmpore fuocurj-ens.Cpnfcquetia pater,quia
& tanqua ipfi fuboi:d,instum:vnde Tti(i./e/f.6.c.j.

fincBaptifmo in re,aut votp dicit nemini contigiflc faluteni poft Euangeli j pjomulgatronem. Si
:iutcm in votp Euchariftt,aut cius yptum fncludetcf Baptifraus.tuntsdiccretur in virtute tuchaliftixdarcptimam gtatiam, quod non quadrat
'*""*
mentalisjvcl ccrtc
votum EuctiariftiaE.Contf^,Baptif!bus,&
Pncnitenti^ non fubordinantur alij remedip , fcd
JDiccs ipfaiTX Pnitcntiani, aut
quod eaufat io yoto alterius,caufat invirtute eius,

'lidcat.
ConfirmMtio
** 'ff'^" ^**-
tutc aUcrius..
di illud,fi facuItasdaretur,&quandodacur.
io
fpedat ad voluntatcm opcrantis , non adgcnus

Sacramenti,aut figni.
Confirmatur , Euchariftia,vt patet cx Tridcnt.
fef.i i,cap. 1. dat gratiam per modura nutrimenti:
crgo caufalitas cius in voto non cxtcnditur vltra
illura modum dandi gratiam:fcd nutrimcntum,fi
fumendam Euchaciftiam dcmio.

Ponamus cafum , quod poft viaticumfumptum
defedmn. remcdij particularis a^d hoc

tamcn,& voto fufcipicn-
inftituti,cum propoiito
in
, ficut conco modo:votum cnim
Sed hocnonconuenit Euchariftii:,quiaquandoquispeccat poift Euchariftia: fumptionem, f^

poltca coaficeJtui,non habct pbligationcm prs-
niicntis.id ell,cQntritionis pcrfcdâe,ycl charita-
fumi
tritio iuftificatdifpofitiuc
gcnciationem baptifmalem con- Riffomfit,

futrim^ri per gratiam nutrimentalem Euchariftiae,4f proinde illam in hac concludf , vt infinc,
ac complerafcnto. Contra , quia licet gcncratio imtu^tuxi
fupponaturad nutritioncm,non tamen in virtut?
ciufdcm caufs^vterquc cfF<j(5lus habetur,etiam in
phyfiqi^^crgo eodcm modo in propofito. Probatur confequentia cx didis quia diuerfa ad harc
inftituta (unt Sacjramenta , quorum quodlibet ex
tis,fuppleat
Kectffkrlum
Seiitentiarum
cft ntcefla.rium ncccflJtatc mcdij. Piccs pcrfeuc>r;jntiam dari pcr Euchariftiam, nifi homoponat
Vq dari
IV.
Lib.
456
rcipfa fumitur.
Altcrum membrum patet cx iam diîs dc B.aptifmo>&eius voto,qiiia noneft oblieatio fufcipiendi Euchariftiam in re ipfa , feclufo praecepto
pofitiuo diuino, aut humaiio : fed quando voûm
Sacramenti rpquiritur, etiam cxigitur,vt in rc fumarur ipfum Sacramcntum data opporcunicace,
vtdi^lum^ft, Deinde , quandofinis opcracurin
int^ncioncpermpdumfinis,fequituraIiquacIedio medi j, executio. QuaerQ iam fi Sacramcntiira in voto opcrat\ir vt finisaan illud vpcu>n,fcu
ffcfidcrium fit cfficax : fi ica > ergo fequitur afiqua
^ledio , & cfFe(n:us diucrfus ab ipfa intentione.
&
Jnttntio finit
*^*'
'-f'^'^
'"*
VIII.
Difl.
ie
quxro quJfnam
alia nequit eflc
ptio Sacramciiti in rcipfa
quim
fufcc-
omni alio
non cxtcndi
vt patct dc
acfidcrio cfficaci huius ,aui illius,
vltra acquifitioncm finis in rc defidcrati
ad ca
qu
aut
cum poncndum;
neceiraria funt ad
non fcquitur,ncquccxigilur fumptio rcalis Sacramenti crgo non crit efficax } vel dato ctiam Sacramcnto, in rc ipfa non
fcd cx vi illius voti
caufat aliquid
totus eifedtus conuenicns ipfi
fi
quod cft contra naturam in-
caufctur pcr votum,

Intentto nn
tcntionis cfficacis
muin re pofitum
fnpfiltt
di$un.
vt tfaufct quidquid pcr fincm
mcdium habcri pollet alias

mcdiorum , Sc executio
aat
inutilis cfrct applicatio
fUx
nn
*fi
vatiam.
Si dicatur
non
votum
non
illud
efTc efficax
iam
, fed fimplex complacentia

obiedi , non autem vt finis crgo Euchariftia in voto non caufabit per modum finis,
fed tantum obicAi:dare autcm fimplici complacentis appellationem,aut naturam propofiti,aut
voti perredi, eft infuetum quia fpcdlant ad voluntatcm , qpantiim cft dc fe , efticacemDcinde diccre quod fimplex complacentia
erit intcntio
finis
&
Akmfm
ter-
mntrma.
dam
poflibili
Euchariftiaautcm in
,
neque vt
finis in
tali fimplici
com-
intentionc , applica-
quim impoflSbili , quorum poteft cire
hoc Sacraraentum ad perfcucrantiz fincm inflitutum fit , & quod dct auxilia opponuria eflc
racdium ad cum finem comraune: & fuppofita
fragilitate noftri; qux dilficultcr, ncquc aliter
quam pcr Dci fpecialem gratiam pra:ucnta , inclinatur adopcra illa,qua;cxprirait Concilium
Euchariftia in voto dicere neccfTuatc prsfatam.
QHorta conclttpo : hoc Sacramentum , iicct non

habeat nccclEtatcm rigorofara medij ,quam ha-
Vlttt^tUtHt.
TU* Ssent- lenus tradlauimus
ncc inftitutum
*,
donum
fit,vt infalli-
tamen
incdiura vtile , & adco cfficax ad perfcuerandum
in gratia,vt finc eius vfu,lon20 tempore incurrabiliter tribuat
tur periculum lapfus
perfcucrantia;
cft
& ita fuppofita fragilitat?
mcdium, finc quo pcrfûcfantia communitcr non detur roortalibus.

Coramunitcr dico , quia hoc donura folunj
Dei voluntatealiquibus pracftari contingit,&
per alia media conduccntia irapctrari potcft;non
tamen infallibilitcr, quia nequc fub raerito no-
noftra, dici pbtcft
fub neriti.
fcucrandura in Chrifto,cfleroediura moralcfine
quo non contingit communiter pcrfcucrantia in

Chrifto ; quamuis eam infallibiliter noh conccdat. Ex quibus manet conclufio explicata.
Probatur conclufio cx Tridetino.quod tribuit
hunc cfFcdum Sacramcnto, felTi
j.
Sumi
cap. 2.
&
vita
illius
ejui
dixit
:
viuet propter
rentttr
me :
a culpit
Qtd manducat me,& ipfi
& taneptam antidotttm
iptotfdianis
,&
epto lihe-
Idemdocent Patres in Ioan.6.atque cxpofitores:proindc,vt dicit ibidem Tridcn-
pra/eruentur,8cc.
tinum,eft pi^nus hareditatis,
Deinde patet ex
inftitutione eius pcr
modom
alimenti,cuius eft conferuare vitam,& reftaurare
iresimors autem fpiritualis
peccatum monahoc Sa-
cft
le:ergo ad pracferuandum ab ipfo confert
cramentum auxilium
& gratiam.
Patet ctiam ex diligentia Ecclefia: praccipicn-
huius Sacramenti vfum. In primitiua Ecclc- Vfm frlmiti-
tis
fxa
quando charitas feruebat,quotquot adftabant
fcfll^.
cap.i j.dc pcrfeuerantix
vt nemo jHfi certi aliquid tihfiluta
certittuiine poUiceatnr
tamttfiin Dei auxiliofirmijfi-
mamjpem collocare,& reponere omrtes deheant,^c.V'ernmtamen cpufi exifiimant ftare , videant ne cadartt,
atm timore ac tremore fiilittem fitam operentKr ift
&
lahorihitt, in vtgiltfs, in eleemo/ynis, in orationihttt,
&
ohlationibtu^n ieittnijs,& caftitate:formitiare enim de-
bem/jtiod in fpem gltrii,& nondum ingloriam renati

fitnt
de Pitjna tpt* /itpereft cttm
cttm diaholo,
mttndo^
8(.c.
Exquibus vcrbis
dcm Dci
came , cum
patct pcrfcuerantiam qui-
folius gratia dai i,impetrari etiara labo-
non
cuique,neque adeam dari mcdia infallibilia vndc non expediebat cum daci eifciiu huic Sacramento,quia
libus noftris
eirc infallibilem
:
ftola priifiaex canone

cilij
AmiofheTU,
o. ^poftolorum.vx can. i.Con-
& aliis multisL
Hc tonfuctudo infinuatur
Canon.Apo'
dicitur , & coUcaara fequenXem,c^z foft communionii nomen habetrqus con-
fum qui communif

fuetudo
mox
dilatata fide,
&
cioctien.
refrigcfcente cha-
ritatc redufta cft

:
I.
cap. i
dcra ad cara , quac nunc tcnet > faltem commimicandi femel in anno orancs , quotquot ad d\fcrctionis
annos vcniunt , cap.
Vtritt/^tie-fixtu
EltbeRin.
Fabian. Pa*
tan
Toletaiw
quod
Concilij Latcrancnfis,qus follicitudo Ecclc- Lateianen.

fiac ptxcipientis vfura huius Sacramenti demoneft
ftrat neccfl[itatcm,&
Ex quibus paad ultis ,

non
fru6him cius.
&
tet conclufio, quac inielligitur in
in infantibus.,
Contrapriorcsconclufiones funt quacdam ob, quae probant huic Sacramento inelle
icftioncs
40
OhiiSii.
ncccffitatcm raedij;prim6 ex loannis 6.îfitnanr- Ketrfttm eimnHiinii.

ducauerititcamemfiltj hominis, &c. nen hahebiiis viloao.
tam
in
ftus
f^.-deindccxemplo,quod adduxit Chri;Sicitt mifit
pter Patrem
&
me
tjui
viitens
Pater ,
manducat
tne
&
ego viuo.pre^
ipfi viuetvropttr
me , &c. ergo non habcrc vitam fine hoc Sacramcnto, & viuece pcr hoc Sacraraentiun in Chth-
Sc multis opetibus, quibus iuperfcdcret horao, fi

in Sacrameti virtutc cam infallibiliccr obtinerct%
neceflicatein
Tm. VI II.
Anaclctas.
Aoloium.
in MifTa pcr ver- Concil. Aa-
id derogaret aliisra ediis,& foUicitudini piorum},
Sceti opcr,
Eeeltji
&
freejtuntius,eadem dift.ex Toletan.
Tridcnt.
ui.
fnferiftm.
myftcriis,communicabant ,vtconftat cx
Clcmcnte Ub.txonflitutJâp.^j.
lih.S.cap. 10. e\ Clem.Roin
Dionyfio de Calefti hierarchia,cap.^. Anaclcto epi- Dionyf.
facris
& infallibilis.
munere , monct
ehariJIU.
a peccatis mortalibus
flro cadit, nequc etiam fub efficacia alicuius Sacramcnti , tanquam cffedlus coraraunitcr datys,
Vndc
fer aUtt
que communitcr Dei dono fingulis datur fine

huiufmodi iaboribus fcquitur,inquam, Euchariftiara, ex cuius virtutc cmanant auxilia ad pcr-
ad cQmmunionera ter in anno

^ltcm vt patet ex Concilio Elibertino i Omnii
homoje conftcrat.dift.i.e\ Fabiano in cap. Etfinon
TiidcDt.
trft
cftr.
&
voluntas firaplex. Deinde votum Baptifmi ,

Poenitcntiac funt propofitum efficax , fiue fit virtualc,fiue forraale: crgo tale dcbet cfle votum
Euchatiftiar:vidctur crgo fuga verborura aflercrc
ettdit
Baptifmum
haberi potcft ,aut pcifc<5tara contritionem, fine

vfu huius Sacramcnti. Cura his taraen ftat,qu6d Imfttrari^
tes
tur,neque vt cfFcftus in re ipfa,aut caufajled tanliim vt obiedlum , quod poccft conucnirc tam
fnfttttrmi'
& refufcitatio
cellarium, vt applicatur in re,aut propofito de fe

cSicaci
$i ntn
pcrfeucrantia
fufficit finalis
a pcccato,quae pcr Poenitentiam, aut
autem voluit Sacramentttm hoc tanquamjpirittialem

ammarum cihum , ejtto alantur,
confertentttr vitien-
placcntia
atnti.
457
Deinde fcquitur , dato etiam perfeucrantiara

dari per Sacraincnium , non indc fequi efle medium ncccflariuni ad falutcra.ad quam cofcqucn-
medium , cft contra ucccptioncm tcrminorum cum medium dicatur nefuppleat neccflarium
39
III.
ad impctrandamperfcuerantiam opportuna: ne-
intentionis.
PtlMntMtJtm'
Quxa.
flo,ficutChriftus viuet proptcr Patrcra,dcnotanc
mcdi}
flcuc iila
Nifi
<ptis
renatut
6,
fuerit , ex /UfH^
gnum
IV. Sententiarum
Lib,
458
coelorum
& SplritufanElo
:
non
in re-
intrtthit
quae dcnotant ncccffitatcm mcdij
conuenire Baptifmo.
Deindc hsc loca
aliqui Patrcs referunt, etiam
ad infantes aequc,& adultosjfcd neceffitas pra:ccpti non cadit in infantcs , pro eo ftatu, cuius non
lunt capaces crgo declaratur hic neccffitas me:
& non prarcepti.
di),
Vtrb expll
ennda fecun
eium tuate-
illa
ftatum gratiar, ad falutcm
feJ/State
fr-
cepti.
Hinc vrba illa loannis j.dcclarant neceffitatem mcdij conuenire Baptifmo qu ncquit conucnirc Euchariftiae , cum fit Sacramcntum viuo;
ergo illis quae coticcrnit Euchariftiain , dcclaratur nefcrmo cft ad adultos (non
Cemprehen- ccffitas pracepti ;
dunt folos 4- ad infantcs , vt infra vidcbimus ) ad quos ChriMHltei,
ftus tunc loquebatur } & ad quos fpcdtare potcft
manducatio didta, non adinfantes, qui rationis,
libcrtatis vfu carent qu6d autem aliqui Patrcs, ha;cctiam ad infantcs refcrcbani,aiio fenfu
rum,fupponens gratiam fandificantem
&
&
locuti funt,
41
OibieSio
f*.
qucm modo
cxplicabimus.
cund.
fium , in haec verba
Innoccnt.
temitas afftrit pradicare paruules atemx
Illud vero
ûod eos veftrafra-
vittc prtc-
Neceffitai
EwhitriftU
fttruulii.
mtfs etiamfine haptijmatis gratia poffe donariperfa-
tuum efi :
nis
nifi
enim manducauerittt
& hiherint eius fanguinem
quam
camem filtf
quid refpondeas , tjuiparuulos definiuit
poffe
huic refponde
lih.i.
imo
efi teftirnonio.
duM
epiftoloi
& Domino, cuius
Idcm docec
Pelagianorttm
^ doclrina Chriftiana, cap.
ftiadicic necefficacem mcdij,
iile
lih.x.cap.
cap.^.
8.
&
yinti./^,4.
cap.i. z.
crgo Euchari-
Chriftum in
fic
fe
con-
rura
quod
eft Ecclcfia
go manducare
iliam efcam
in Chrifto manere
&
&
membro-
&
infra
&
iiitm bihere potum,
Hoc
eft
er-
manentem in fi ha-
iltum
here,Scc.
Vndc Auguftinus fspe
contra Pelagia-
alias
&
nos, docct infantcs cfficacia Baptifmi faluari ,

libcrari jlpcccatooriginalijvt patet epiftola ij.
ad Bonifacium iS.ad Hieronymum

catorum meritis ,
autcm in
& remijfionihus
regnum coelorum
&
tam ,
lih. i
e.v
Lithurgia Clementis Rnm.lih.%. vbi ftatuit
communicandos
infantes anre po-
non baptizatos non
non habcnt peccatum , quod
in ipfis dclcn-
cft
adualc ob aetaiem , neque originale ipfi admittcbant } negabant ergo ipfos incorporari Chrifto, vcl membra eius ficrj , nili
,
pcr Baptifmumjfaluari tamen,finc iocorporatioin Chrifto.
Vnde Patres vrgebant
in primis
locum
illura
loannis j. Nifi tpds renatus fuerit', &c. nonintrahit in regnum cotlorum. Deinde illud aliud loan- Impngnati*
nis 6. vbi ncgatur vita arterna
tibus
non manducan-
cap.i i.docet,qui
ob infantiam cuo-
aflTcrentes
non
regnum
intrare eos
ccclo-
&
incorporarentur
baptizarcntur ,
Chrifto; vita tamen aetcrnapotiriafrercbant extra regnum hinc vrgcbant Patres alium iftum
nifi
locum , quo negatur etiam vita non manducantibus Chriftum ^Tjuamuis intelligant manducationcm,& incorporationcm myfticam,qua Chri-
&
fidcm
ftum in feipfis rccipiunt per iuftitiam ,
inBaptifmo: vt patet cx praefato locoAuguftini,vndc fiant capaces manducationis rcalis,&
{acramentalis.
Idc6
lih. j.
depecca$orum meritis,
,
& remiffioninempe man-
&
&
eioejuiorum, cjuihus dilucidiffme apparet ,nec prater
& ejuoniam nihil aliud
agitftr citm paruuli
vt incorperentur Ecciefts,, id
tur, nifi
&
infra
nunquid
&
iiiud
renatus fuerit ex aepta
&
amhiguum
Spiritu
Dei , &c. nuncjuid
infantibus.
participes faEli ftterint corperis eius
Refpondetur mihi videri ob has authorirates,

alias fimiles, quibus ncceffitas, & efficacia Euchariftiae declaraiur priotis fententix Authores
vitam.
&
dixi/fc
habere necefdcatem illam in
imo etiam quofdam eorum
aut voto:
ex efficacia
re,
dixille
prouenire aliquos infantes mori ante vfum

rationisjvt priferuencur a pcccato adtuali, quod
illa
rnaiorcs committcrcnt
&
ob quod
daiiinarcn-
Chri-
membrifûe ficientttr; manifeftumfit eosaddamnattonem , nifihoc eis coiiatumfuerit , pertinere , &c.
fti
(ftdanifi numducauerint
haptizan-
cft, corpori
dequaNiccphorusCalixtns/<^.i7.f<i/'. ij.
Euagrius lih. 4. ctp. 3 1 ergo eciara ncceiraria eft
ros
eiu).
ex primo loco, inquam, Pclagiani fugic-
Chriftifocietatem,ad vitam,faiutemcjite ternam,poffe
I.
Error Tel-
gianornm.
dum cum ncc
eûemcjuam hominH peruenire,^c. vndefit confeûens;
tum.
habere tamcn vi, quia
To-
muit Euchariftiam, non e(k punicndum. Concilium Marifconenf. 1 1. cap.6. inftituit, vt reliquiae
Eucharifti* Feria 4. & 6. indido pucris ieiunio,
ipfis fumendae tradercntur:eftconfuetudo in Ecclefia Orientali etiamnum communicandi pue-
Ifttem infaU'
falutcm cxtra rcgnxim coelorura
pulum.Itcm patet cx Dionyfio Areopagita cap.^.

letaniim
B-
cap. 20. prxfatis
fanguinem Domini ,
incorducarc corpus ,
porari corpori Chrifti pcr Baptifmum : ^Quid,
inquit , apertius tot tamif^tte teHimon^s diuinorum
poft viduas
Sfficaeia
ftifmi adfa-
de pec-
locis difpiitabant contra Pclagianos,
qui admittcbant infantes

ingredi
&
Confirmacur ex confuetudine antiqua Eccle/iae , quae infantcs baptizaros communicabit ; v<
Tolcun.
Euagrius.
&
membra,
quam tam infanChnfto , tanquam
hus,cap. 4. aequiualentcr fumit illa
Ecc/effaftJjierarchiit.Aagu&in.epift.i^.& 107.
Nieephot.
per
Veclararttur
Ttrei citmi.
&
mi
& fmccancquit in-
Dionyf.
Auguftin.
Matifcon.
cft.
fans intrare vicam.

*x vfu fri'
fnitiut
Ee- patet
flefit.
nifi tnandttca-
carnem filij hominis , vitam prorfiis hahere non
contra
Clcmens.
uerint
fies vfui
Confirmatur
Innocentio vide
iuftitiam
cictatem vult intclligi corporis
rum
vifum
idco Auguftinus traS. i6. in loannem: fupotum biberc foitaque hunc cibum ,
bant
SanEio, inqait
&
adulti incorporantur
tinent
homi-
ampledicur Auguftinus libro pritno
fidci
contra lulianum
tes,&
non bahehunt vitam
infemetipfis,icc.Hi.nc fententiam Innocentii,tanAuguftin.
pcr fidem
ne
Obiicies fecund6 Innocentium I. epifiola ad

Patres Mileuitani Conciltf, <pu f/? 9 j apttd ylugujii-
non vidctur quoraodo hoc votum
fcd ccrtc
Rcfpondetur ergo alicer Auguftinum,& Innocencium intelligcndos cflc, vcl de manducatione

myftica,vcl fecundum aquiualcntiam.qua: eft
quod
fequitur
tancum , qu dlent peccatum in fe , habcant
nccefficatcm falutis.
Hie fonSt n.
faluari poffit in infantibus, vtfupra
viua cius
Rcfpondctur hic tantum dcclarari ncGcffita*

tcm pr^ccpti,quia verba fimilis tenoris rccipiunt
intcrprctationcm ex materia fubieda ; fcrmo
enim accommodatur rci ; non ccontrarcs fcrmoni , vnde cum de iide fit hoc Sacramcntura non
poire fumi nifi in ftatu gratiac , quam conccdit
Baptifmus,& pcenitcntia.nihilquc aliud requiri
quam
tur
troire in regnitm
His,
mpnifs
atcjtte
eft
nifi
ijtiii
non poteft in-
& iiiud etiam:
homines camem eius, hoceft,
huiufinodi
tdijs, tju*
non habebunt
nunc prtuereOyteBi-
diuina luce clarijftmis, diuina authoritate cer-
tiffmis,nonne veritasfine viia amhiguitate prociamat^
nonfelum in regnum Dei non haptizatos paruulos in; fed nec vitam itemam poffe habere
trare non poffe
preter Chrifti corpus,cui vt incoporarentur ,facro ha-
ptfjmate imbuuntur, &c,
Quibus
Ineerperatit
periufiitiam.
VIII.
Dift.
&
neceflltas Baptifmi
Qiiibus verbisefficacia,
declarantur itidem pcrinde c(Te, participes fieri
infantes corporis, ac fanguinis Chrifti, ac incor:
porari ipfius corpori
mcdiantc Baptifmo
alias
ad hoc rcquircreturctiam Euchariftia, adderet
fi
eandem Baptifmojad cundem cfFcftum & non

fumcret folum Baptifmum tanqn.nm caufarh totalem incorporandi Chtifto ad vitam. Mandu,
care ergo, cx intentionc Auguftini, idcm eft,ac
participem
brum
fieri
corporis Chrifti
pcr iuftitiam
& viuu mem-
quod infantibus conucnit
per Bapcifmum. Duo ergo pra*cipuc Patres ex

loco loannis intcndebant contra aflerentcs dari
vitam zternam infantibus non baptizatis , nc-
qac incorporatis in Chrifto , extra regnum ccclorum. Primum eft vitam actcrnam dari tantum
quia vita
incorporatis in Chrifto infantibus
xtcrna, folis incorporatis ex hoc locodari con:
Secundum vcro
ftor.
cft
baptizatos
infantes
manducare myfticc , & acquiualcnter corpus Domini , quantum ad .cffedum incotporationis,

quaper iuftitiam fiant viua mcrabra Chrifti in
Baptifmo.
Hacc quantum ad interprctationem Auguftini
>
qux
interpretatio eius fundari poteft in va-
riis locis
Scripturx
cx quibus comparatio
fic-
hxc duo Sacramcnta fecundiam
potcft inter
ri
nam
loannis <>.promittiturvita
ti Bptifmi,
fumcntibus Euchariftiam Hic eji panis viu, &cc.
Buehri'
t^
<jnl tnanducaHertt ex hoc pane , viuet tn aternMtn : Sc
JEquliuUn-
aequiualentiam
fii*.
VtrimfjMt
*i infra promittitur etiam rcfurredio
itnUctm ctm
fsrstit.
rejitfiitaho
eum
in nouijfimo die
hacc
ueniunt BaptifmoadRomanos 6.
ipfi
ipfins haptiK/ui fitmm
& ego
eadem con-
An
ijuicMmtjMe baptizati fitmus in Chrifio lefu
tem
>
ignoratis
in
mor-
confipulti enin} in Hlofit-
nos in nouitamusper Baptifinftm in mortem ; ita

te vttA amhulemus :fiemm complantati fitmus fimili-
&
tudini mortis eiiu ,fimul
refiirreElionis erimus.
Itcm ad Cololfenf. }. mortui enim eftis ,

ftra ahfiondita eft cum Chrifto in Deo :
Chriftus apparuerit, vita veftra, tunc
tis cttm Chrifto ingloria,
&c. vbi
&
cttm autem
& vos apparebi-
vita,
& gloria, &
refurrcAio promittitur baptizatis.

Deindeficut Euchariftiareprasfentat
Leo.
vita ve-
tur Chrifto
eius
&
meam cofnmemarationem : ita

eandcm rcpraefentat. Vnde Leo
459
Chriftianu, incorpora-
Ecclcfiac
mentorum
tanquam merar.rum
fignificat
:
pane participamus, &c.
Ex his ergo,in quibus conueniunt hxcduo

Sacramcnta, tanquam in cfFcdu , licct fccundiim
difpofitioncm caufatam differant,
modum ,
rcdle comparantur ad inuicem tanquam a?quiualcntia ; vt proinde dici poffit baptizatus ficri particeps corporis ,& fanguinis Chrifti, quod
tribuit eofdem cflêftus , vitam, rciurrcitioncm,
&
incorporationcm Chrifto, &EccIefix,reprafcntationcm mortis,

paffionis Chrifti.qui adicribuntur Euchariftix licct hxc,vt dixi,conueniant Euchariftix per modum nuttimcnti,Baptifmo per modum generationis , quar ad idem
abfolutc tcndunt , ncmpc vitara, licct fecundiam
hoc fignificat
diucrfum mcdum opcrandi :
&
&
Baptimum ficri paiticipem corporis & fanguinis Domini , quoad fimilitudincm , & xquiualentiam rei fignificatx & non quoad modum
per
fit
fundata, licct aliquibus duravideatur,
ad Epifcopos per Siciliamj

in reJitrreEiione ex mor,
ttut potentia Baptifini noitam creaturam condidit ex
veteri, &c. patet ex praedido loco Pauli ; inmor-
&
&
idco in Pafchatc antiBMptlfm I tem eius haptiijui eftis j

Tafchtte i*- quitus celebrabatur Baptifma,ad vcramreprae-
&
(entationem raonftrandam ,
autem temporibus non licebat ; vt patct capitulo Duatempmra:iccz^\lw\o Propriel/itConficratione difi.^.Sc aliis ibi:in Pentecofte autemficbat
propter aduentum Spiritus {zniki, qui in BaptifPentccofte. Aliis
ino vngit baptizatum, 8c vlluminat.

Itcm Euchariftia fignificat corpus Chrifti tpyAicum , vt Ecclefiam , vt patet ex Tridentina
fcfl*. X J.
cap.
tatis fuftra
foris
i.
&c.
Pignus propterea voluit

adeoejtte
hra arliffima,fidei,fpei,
Scotioper.
If.
h^redi-
illius cor-
cuius ipfe caput eft, cuicjue nos tatujuam

(jr
Tom.
mem-
charitatis cormexione ad"
flriQos effevoUdt,^c. per Baptifmiun
l.
effe
Symbolttm vnitu
VII T.
auicm figni-
& pcr-
qui ad myfticam figniîcationcra cam

phyficis etiam polTct hxc dodlrina illuftrari,cx comparationc generationis,&
plexa
non refcrunt. Ex
nutritionisi fedfufficiant exempla,& tcftimonia.
Ad
Scripturarum.
confirmationera huius argu-
menti , refpondetur,eara confuctudincm comtriUnicandi infantcs fpcdlairc ad ritura , non ad ncccffitatem ; vt patet cx Tridentino alIegato,conclufione prima.
, fine refurreftione non con45
fcd fumcntibus Euchariftiam pro- OhitcHo.
Obiicies tcrtio
tingit falus
raiHa
eft refurrectio
ergo
cft
medium ncccHa-
Refpondco patct ex di5bis idcm

conuenire Baptifrao , imo etiam iuftis omnibus
rium
falutis.
deccdentibus;/ôn anima in manuDeifitnt^^c.

beati mortui epti in Domino moriumur , &c: Opera
ficut
illos
& alias
paffim
Refurrtclij
firte reali
menti dittur.
Rcjp/.fi.
vnde
ita
etiam de rc-
Oi)iicies quarto, hoccftc perfeftiffimura Sa-
44
cramentum crgo debet habere ncceffitatem medij. Rcfpondeo negando confequentiam , quia
Oh!en:o.
cum
ncccffitas raedij confiftat in rcraiffionc pec-
cati,quod vnicura cft impedimcntura vitx,&

mors animx ; ita non dccuit , vt hoc Sacramentum , quod perfeftiffimum eft , fumatur a pcccatore indigno ; maximc ciim per modum nutrimenti inftitutum eft,
non
sS-
ptioru Sjcr-
didum cft de vita , & falute quz contingit
furredlionc dicendum.
5.
quam
fignificandi:vnde patet locutio Auguftini,
iine vfu rcali huius Sacramcnti
crttcifixi
ianua (acra-
Omnes, inquit, vnum corpus Jimus,epti de vn
Chrifti ; hoc facite in
Proprie in morte
quam incorporationem
vt dixi , Euchariftia iuxta illud Apoappcllatur,
enim eorum Jequuntitr
mortcm
fit
idco regcncratio , fignaculum
ftoli
III.
idcm.quo quis
& Baptifmus
Papa epiftola 4. &
Ueejti filitm.
Quxil
ficatur
concedit
quod fupponit vitamx
fcd auget
& confcruat.
Dices*
nutrimcntura corporale eft mediura necclTarium

ad fuftentationcm vitx crgo
fpiritualc hoc.
Refjpondctur ncgando patiiatcm , nifi redncatur
ad ienfum vltimx conclufionis, quiafecundum
sducrfarios hoc nutrit in voto tantum,non illud:
ergo non eft fimilitudo in omnibus quia liccc
hoc inftitutum fit per modum nutrimcnti , non
tollit efficaciam aliorum mcdiorum , quibus inipctratur perfeucrancia in bono, &p fuga mali.
:
&
Q^
.SCHO
RfJ}ovfio.
Zx
ferftnh-
nt Sacramen'
ti run feqi.
tur ruteptat.
460
IV. Sententiarum
Lib.
mode
pojito qttndruflici
piendam
H O
ftrciftendi Bucharijiiam
I
,
M.
refoluit
eam Jacrametaliter a
ieiuno Jujci-
regulariter,dr hoc quia Chrijltts ita injlituit feri,per fe immediate^vel per jifo-
ejje
Ecclefiam <^ ratio inflitutionis datur,

fonit caftts^ quibtti liceat non ieiuno communicare.Sumebatur olim a franfs,ex Conc,jfricano,c.%.habetur de confec.d. i .c.Sacramenta.
Jiolos,
Ad propofitum dico, quod primis duobus modis finc tcrtio, poteft rccipi a non ieiu-
Sed de tercio modo, fcilicet de pofle non abfolutc, fcd licice, & vtiliter, habet quxDiftinguo crgodeieiunio, naturae,& Ecclcfia:. leiunium Ecclefiz
non foluicur nifi per aliquam refedionem extraordinariam pra:ter morem Ecclcfiac.
Yi^jg perfpecierum fumpcionem, vel medicinalium , vel per potum faltem poft prandium,non foluitur ieiunium Ecclefia:. Scd ieiunium natura: cft carentia cibi fufcepci
inftomacho, vel in via ad ftomachum , ica quod nihil intrec ftomachum in illa die a
principiOjfcihcet huius diei, a quo dicitur ahquis ieiunus. Simihter diftinguo dc debere,
nis.
Jeimlm
dnflex
tji
&
nmtrs.
,
ftio difficultatem.
"^^
vcl licere
Dico
h(d>etur efe
diiiim
i:tris
^/nmediate,
medta-
,ff
aut intelhgitur regularitcr, vcl in cafu
ahquo
particulari.
&
crgo quod regularicer oportct ad perccpcionem fpiricualem ,

facramcntalcm, fufcipicntcm efle iciunum fimphciter, id eft, ieiunio naturae. Nec iftius cft ahqua
caufa principahs, nifi inftitutio diuina, quam vel Chriftus difcipulis dcdit j vel per ipfos
promulgauic , vcl eis inftituendum rehquitr&quidcm rationahs cft inftitutio propter
nm
Htnc
Enchari-
j}ia,(juando
Mon
&
reucrcntiam Sacramcnti , quae minor eft rcgularitcr in pranfo , quam ieiuno

etiam vt
primo quasracur cibus fpiritualis , quam corporahs.
Si autcm ^ intehigitur in cafu , dico quo ahquis poteft efle cafus in quo quafi gencrahtcr hcct acccdcrc non ieiunum , vt in infirmitatc graui , quando timetur periculum
morcis immincntis. Tunc cnim eflet periculum negarc infirmo hcec pranfo , pofcenti
Sacramcntum,cum fit viaticum &: ideo dandum cft ei, qui proficifcicur ex hoc mundo,
vc per ipfum ducatur ad tcrminum.
Ahus cafus fpcciahs el^,quia in aUqua rcgione cclebratur communitcr in vino albo,
minifter parat cahccm Saccrdoti , &: ex ahqua negligentia pro vino ponit aquam , Saccrdos non aduertens fed fupponens miniftrum bene fecifle , procedit dicendo vcrba,
^ha facicndo vfquc ad pcrccptipncm percipiens vero hquorem dc cahce , aducrtic
tetmo
'*^*
4
Cafits deci^'t>*>'.
&
pwv* efle
aquam
videtur
curant
fu-
U-
Dico ',qu6d
fecras,finon
f'^^'^-
&
(itmpfit
a-
^Ha,futans
efe vinum,
tenetur ite-
rum
confi-
nttm
&(Udenuo
fi
oporcec iciu-
^-
'
\jMt. f.2
f.
num. 9.
SmrcK.
nouo,& confecratum per-
&
&
^^ <^'ftrJ<â obhgatio Ecclefiac de confecr.difi.%. Comperimus, 'vt Sacramenta integra fercifi^t aut ab integrif arceantur ,\oquit\it dc Saccrdocibus conficiencibus , & pofteanon
communicancibus & ("ubdicur racio quia ditiifio eiufdem Sacramentifine grandi ficrilegiOy
non fotejl frouenire ergo quocumque prasccpco aho Ecclcfias pofico , & maxim^ quod
non rcfpicit ipfam propriam, &: cflentialem rationcm Sacramenti neceflario tenetur
femper omnis celebrans ad iftam integritatem feruandam:ergo qui iam percepit aquam,
3.
fifi^plicicertcnetur
adilludcomplendum,quodpraetermifit,fcihcetad confecrandura
& tunc vltra fi tenctur confccrarc fauguincm, tcnctureundcm
Sacramcntum
confecratum fumcrc. Vnde habetur de confecr.diJi. t .Kchtum-.Certum eJt,quod hi tjuifacrifcantes non edunt , reifunt dominici Sacramenti : &: fcquitur quod talis a communione vno
^nno refulfum fe nouerit: ergo omnibus modis tenendum cft , vt quoticfcumque Sacerdo5 corpus ,
fanguinis particifanguincm immolat , toties perccptionis corporis ,
inftitutionc
Chrifti
procer intcgritacenctur
^^
praebeac
crgo
nccefiTari^
cx
:
ifte
P^*"
tcm Sacramcnci , conficcrc fanguincm , &: ex ftridiflimo prarccpto Ecclefia: fub pcena
&
&
&
rcpulfae,
Et
fi
vno anno tenetur confecratum pcrcipcre.

non eft ieiunus ergo pcccat mortaliter. Vcl ergo non debct confi-
obiicitur,ifte
percipiat
vel
prarccptum Ecclefia: ,
Communiprtreptum
(.gf g j^g
'ei
tom. d. 8;.
icclefi.
confecrare fanguinem de
dwfams.
'
in ifto cafu tenctur
an intcgre
conficran-
eare
a^Hit
fia. I
poflet illo die percipcre fanguinera
praeccptum fupcriomagis hgat nunc autcm pracccptum Chrifti ,

ex ipfa ratrone SacraEcclcfiae,
menti,cft,qu6d Sacramentum quando conficicur,conficiacur intcgrum,quoniam Sacramentum eft in fe quoddam intcgrum ex duobus de ifta ctiam integritate feruanda
Teccaretco- ris
non
Quod probatur, quia quando funt duo praccepta ordinata,
cipere.
ât.
etia
ipfe
um cflb fufcipicntcm.
ferius
mere
quod
"
^-
r\
i-
fi
oportct
cum conficcre,& percipere,oportet qu6d
pcccct contra
& tunc eft perplcxus, quod non cft diccndum de aliquo ex praecc-
^^^ ^^' ^- Ecclcfiae.

Rcfpondeo Ecclefia non
'
'
ita
ftridc praccepit fufcipicntem cfle
non iciunura fufciperc,ficut prohibct diuifioncra Sacraraenti
iciunum prohibendo
irara6 ipfa diuifio prohi-
betur
VIII.
Dift.
Quaeft. III.
461
prohibccnon
betur a Chriftocxprima iuftitutionc Saccamcnti) ncc.ctiam
ieiunum pcrcipcrc, (icut pra^cipirconfccrantcm pcrcipcrc crgo cx vna partc habct iftc
prxccpcum Chrifti ad fic confccrandum , & poft confccratipncm ftridiflimuniprazccptum Ecclcfiz dc pcrcipicndo cx aha parcc non habcc , nifi pra:ccptum Ecclefiop lcue
comparatiuî dc iciunio non cnim ibi ponitur, quod rufcipiens non iciunus fit rcus dominici Sacramenti ncquc quod ibi fit iacrilegium neque repclHtur a commuuione pcr
annum ficut Mc.
Simplicircr cnim Ecclcfia non intcndcbat ligarc ih iftotafu ad iciunium imo , cunj
alia duo prxccpta tum virtutc Chrifti tum virtutc EccIcfisE fortius , &: magis obligent;
pocius intcndic in tali cafu obligati ad illa. Non cft crgo jftc perplcxus quia fcruando pracccptum fupcrioriis , &c prxccpcum ftridi^s.Ecclcfiaf, bcne facit, &: fi non fcruaret>
pcccarec mortaiitcr. Omittcndo auccm aliud przccpcum minus ftciAum non pcccac
nouo peccato: quia in ifto cafu non tcnctur feruaiê^nccEcclefia voluitligapc ad hoc
pracccptuni iti hoc cafu , fcd magis ad oppofitum'.
ita ftriftc
Patct ctiam manifeftc
quod ieiunium non
cft
conditio
ita ncccfTaria
confccrato , quia
illo
dcfcendat in vcntrcm
dic calix
,
non conCbcratur
quam illa particula
clefix Saccrdos ibi pcrcipit Euchariftiam
&: verifimile eft
iti
Saccrdote
vino nou
qu6d viHUm
cum
pcrcipientc , quia in dic Parafceucs particula pofita in calicc^ percipitur
citiusL
quac mailicatur crgo cx confuecudinc Eg

:
non iciunus.
t fiobiicitur, quod fcandalum crit fi populus pcrcipiac illum fccundo conficcrc

fanguincm. Eft vna rcfponfio^ quod fi fcandalizetur, cft fcandalum Pharilxorum acceptum,rcilicec,non datum. Nam fadum in fe bQnumeft,& neceftarium. c quilibcc de"
bec iudicare, quod cft bonum,fi caufam ncfciac,fupponendo, quod Saccrdos habct bonam caufam quilibcc cciam,fi fcircc caufam , debcrec approbare vndc dc caii fcandalo
:
aic Chriftus
conccmncndo Macch. x ^.dcPharifacis. Simte
(aic
eos,caciJufft
dr duces cdco-
rum. Omnis entm flantAtio qu/im non piantauit, &c.
Alio modopoccftrefpondcri,qu6dfacisbenccaucrcpoteftafcandalo,ficautcfiar.
Nam vadens ad cornu altaris, quafi pro vino recipicndo poftcommunioncm, infufo vino
& aqua : vel
iam remancntc aqua , quia non totam fumpfit , vcl aliqua dc nouo
ta,potecit rcdircadmcdiuraaltaris,&fatisinbreui
cemporcab illoloco
îttpmodt
pofi- ^'"fi<^^*^*
.$////</<
hunc calicem , continuare potctic vfquc ibi , N^c quotief- ^rMMm eliin
Vnde (jr memores: &: illis vcrbis prolacis cum rcucrcncia debica UqMon.
fufciperc illud canquairi fanguincm verum. Ncc cocum iftud pcrcipiecur , ncc cancuii^
cempus occupabit, quod populus habeac ctiam occafioncm acccpti lcandali.
Et fi arguitur contra illud, quod didum cft dc intcgritate Sacramenti quia Saccrdos ImegritMs
dic Parafccucs non recipit fanguinem. Refpondeo , illa intcgritas rcquirit^r in confc- uchariftu
cratione, ita quod nuilus confccrct corpus, nifi confecret cciam fanguincm non autcm "f" ^^9^lequiritur in quacumque pcrccptione , quia iaicus pcrcipit bcn? corpus ,
non fangui- """/"/'"^
nem fed rcquiritur in iila perccpcioncxqu?: fequicur ad confecrationcm quac habctur in inconficrA'
illo capice ReUtumtione.
Ad argumcntum in oppoficum, bcnc refpondec Auguft. in iilo caf^. Liquido. Non tjuia
%
fojitjuam canatum
efi , accifiens
cumque: vcl vfque
ibi
&
fofi cibos dedit Domintts
fciiicec
Euchariftiam )
'vtfaciebant , quos Afofioltts redarguit , fupple
ftus
hoc
fccir.
difiifulis
Corinth. 1
,
.
ideofranfi
illitd
debent accifere,
& fubdic caufam, quarc Chri-
Namjalttator^ inquic , quo i/ehementiits commendaret mjfierij
Ad
arg.
Cj^riftu re-
huitts attitudi- "9^Jfi
nem , vltimum
hoc voluit infigere in cordibtn difiipulorum. , quo autem ordine deincefs fumeretur , Afofiolis , fer quos EccUfuu diffofituttts erat , tefemauit doaendum.
Pcr hocpatcc ad argumcntum fccundum,quiafecundum Auguftinum Apoftolus
^'*^
^f'
***
,
îa fimt'
datjfet.
qui pranfi Euchariftiam fufccpcrunt. Ec idco iftud vcrbum , Si quit Ad 1.

efurit, domi manducet , non debct intclligi, domi antequam veniat ad Ecclcfiam fcd poft ^'"' f'H/1'
rcccfTum ab Ecclefia , ita quod uon fatisfaciat fami fuac dc Euchariftia , ficut ait alius '^"^'T.
cbrius cft:fed cxpcdans,qu6d fitu neccflarium fucrit in domo fua pcrcipiac. Et idco lau- a,^^j-^"
âbilis eft confuctudo Ecclcfiac Lacinx^ qux nuiU difpcnfac Euchariftiam,nifi in modica mV^rr tanquancicacc , qux non poflec fufcipi ad crapulam ,
fufficic vaidc ben^ ad rcuercnciam ^txfrarcprchcndit
illos
&
acbicam Sacramenci.
cepto.
Dc quarco,dc quo cangic Magiftcr in ifta diftindione,fcilicec de rc SacraRicnti,magis

propric pcrtinct pcrtraclarc tn 10. difi. idco ad pra^cns fupcrfcdcQ
cuftodiqns in futu-
run\ in dido loco.
Scoti ofer.
Tom.
yi 1 1.
Qq
COMMEN.
46
IV. Sententiarum
Lib.
COMMENTAKIVS.
a
4T
ergo ^Hod regularUer,Scc. Hxc

DJco
_
_
_
JL/munis Dodorum, &
Sequiri iein-
iu ad tem-
ccrta conclufio
apud omnesThcologos,
tholicossquz conluetudo
cft
com-
cft
piaxis Ecclcfis
cft
& Ca-
vniuerfalis Eccleda:
ab Apoftolorum temporibus introdu(3:a ob reuercntiam Sacramenti. Carthagincpfc lll.cap.i^.

docet fuiire confuetudincm alibi feria quinta in
Coena Domini poft cibum ad excmplum Chrifti communicarcjfed hxc non faif cditimunis,
Cmfuitnd
t.ctl*pA.
&
abrogatacft. Obiiciut hsretici
non vrget, quia non
cxcmphjm Chri-
fuit datimi in
legcm,
vt docuit Gyprianus f/'?/?.^ j.ncqueEcclcfia practendit hoc pracceptum e(Ie iuris naturalis,autdiftijfed
C/prian.
uini, fed Ecclefiiftici,ob rcucrentiam
Sacramcn-
indicftum ieiunium autera quod cxigicur , eft

naturale,non Ecclcfiafticum:itaeti3m Dodor in
litcra %. u4d prtpofitum dico , &c. vbi optimc inCiJttunium - nuat difFcrctitiam inter vtrumque ieiuniura nati
tHrnl*.
turalc
autem
co , vt nihil extrinfecus
ori ingcftum per fc fumatur , etiam per modum
mcdicins poft mcdjara nodem , anteccdcntem
diem communioriis : quidquid autem per mofoluit
hoc ieiunium.
Ex hac regula rcfoluuntur commimiter plurcs
vni-
no falutis ieiunarc poteft qu6d fi tamcn periculum fubeft, nc moriatur antc fcqucntcm clicm,
uerfiflu.
, vt illud intcgris fcnfibus , neque

tenetur aut fumptionem cibi , ant medicinx
diutius difFcrrCjVcl ctiam intempeftiua nofte cu-
Sacramcnti
Sacramentum ad
rarc
fe deferri
aut committc-
rc fe pcriculononrecipicndi viatici, prxucnicnte
morte.
Licet etiam
re pro viatico
quafi
mox
non ieiunum fxpius communicafcmcl communicarus,

, quando
intcgre conualuit
& itcrum
rcinci-
inpcriculum,quia computantur prodiuer-
dit
Aliqui ctiam docent idcm,
.Tgritudinibus.
fis
quando quis , pcrfeucrante eodcm morbo , fxpius incidit in pcriculum mortis , quando illa
pericula ppft interuallum aliquot dicrum occur-
impedii comm.unioncm quia non fumuntur vt

cibus,autpotus;fed quatenus impcdiunt refpirationem , aut voccm ^ non autcm ad cfFcdum nu-
Tabicna, Armillavcrbo CoffWK/<j;ratio eft,qiiiapia matcr Ecclcfia non folum permittit non iciuno communioncra ad implen-
raodum paftus.
Idcm dicendum dc reliquiis praecedcntis dici
ha:rcntibus dentibus non quia, vt dicunt quidam , non pertinent ad manducationem prxfeutis.fcddiei praccedcntis,quia hodic non ingerun-
dum prxccptum
iritionis, aut per
; fcd pocius quia pcr modum faliux decidunt , vel traiiciuntur , non ex fine comeftionis;
decct tamcn eiufmodi cxpucre,quantumcominodc fieri potcft. Idem dicendum, quandoquis
bluit os , aut dcguftat aliquem liquorcm , quem
tur ori
expuit
fi
aliquid impruclenter
tanquam
ha:-
rcns cum faliua , deglutiatur , quia habct rationemfaiiuae. Licct ctiam aliqua aromata ori ingerere,
dentibus tcrere,ad prxferuationcm
&
a corrupto acre , modo cxpuantur : magis etiam

pcriculum eft dc faccharo ,
fimilibus qux in
orc liqucfcunt ; tamen fi quis moralitcr fciat fc
&
nihil
horum
dcgluciirc
idcm
erit
fercndum iu-
dicium.
fumendiidfac;iunt,nifi
fint ccrti
ante
mcdiam
nodcm matcriam omnino confummatam

Tcjilla cnira
non habent rationem
faliuac
fuif,
fed
cibi
& medicinae quae violant naturalc iciunium.
5/ autem intelllgitw in caJu,Scc. Harc fecun-
cÔ^êxmg- daconclufioeximit cafum,in quoquisa ieiunio

utmttmmo. abfoluitur
a
communione
duos autcm cafus
cximit Doftor vnum ex p.irtc rccipienrisâlium

!>-* reguU cx partc ccicbrantis ex fundamento
autem, quo
;
(eaera
es.
runt ;
ita
Suarez
difpnt. CZ.feEl. $.
Saa verbo Eu-
chariflia.
ftantiis
Suarcz.
,**.
ArmiJla!*
; fed etiam quia in iis circumprxfidium huius Sacramenti eft valde
opportunum
in pcriculo mortis.
ad pcrficicndum inte- Secunduicaprxcepti diuini , vt /**

quando Sacerdos poft fumptum calicem de- '""'/'"
^
Smcramentt
.
,.
r
rr
o
non vmum; t^cufin.
prehcndit fc confccraflc aquara,
Secundus cafus
grc facrificiura
eft
quod
eft
&
&
tunc dcbet non iciunus confccrarc vnium

fumere.
Tcrtius, quando Saccrdos bona fide confcpoft confecrationem recordatur fe
crauit ,
non cfTc ieiunum , quia tunc cx prxccpto di-
&
Tertlue
ta-
fuf.
uino tenctur confummarc facrificium. Idcm diccndum, fi cclebrans poft confecrationcm corporis incidat in xgritudincm , vt nequcat progrcdi
ncium.
alius
ctiam non iciunus perficiat facrii\ antc confecrationcm rccorde-
Quod
non cffc ieiunum , S. Thomas tjunji.^^.art. D. Thom.

ad 1. confultius eftc , vt dcfiftat fi finc fcandalo potcft ;quandoquis cclcbrat priuatim , hoc
bene contingere potcft quando tamcn publicc ncquit cuitari lcandalum , ad quod cuitantur fe
Aliud cft de iis , qui ingerunt hsc ori ad lenicndam vocis raucedinem, fenfimca dcgluticndo, dum vadunt cubitum , quia ex intencione ea
4^
excH-
/""*'
autccrtc alienctur afcnfibus>commnicet etiam
non iciunus > quia magis facit ad rcuercntiara
cafus, vt deglutirc faliuam,aut aJios humorcs inVar^ efu4 tcrius decjdentcs, vt fanguincm
cx capite dcciditUmtur.
dentcm, non violat iciunium naturale , neque
:
Terkulum
conilftit in
dum faliuas deglutitur,non

S.tfttla
crgo cxtcros etiam cafus comprehendamus

Dantur varij cafus in quibus non obligat pr47
ccptum ad abftincndum a communionc. Pri- Cufm i Jêmuscafus eft periculum mortis przfentis,fiuc "' '*/'^'f'oriatur cx morho , fiue quod quis fupplicio co ^^**^/*'''"
hic,fiprxuidcrit fe obitudielit afficiendus
rum , tcnetur iciunare , quia commode poteft:
idcra etiam dici potcft dc infirmo , fi fine dam-
yterque innititur, reliqui cafus in hoc gencre rcfoluuntur illud cft neccflitas recipientis,(?c prx:
ceptum fortius obiigans, quam fit pr.Tveptum

ieiunij
& hoc vel ob intcgric-item myftcrij
icruandam, vel ccrtc ob rcucrcnci.im ipfius S.icramcnti maiorcm hk & nunc vrgcntera vt
:
dum,
confultiijs progrcditur
de communicante iam
& idcm dicendum
commodc
nifi
fe poflit
fubduccre.
Qîartus eft
tcna, corporali
quando cclcbrans
,
,
reperit in pa- eiutrtui
aut calice aliquas particulas ho-
ftix a fe confccratx
tunc debet eas fumcre ita*

praxis Caietanus in
,
:
&
communitcr Dodores
Summa
; ?<.
hratione
Miffarum. Sotus in
latius in opu/ctdis
tralatu
J 5.
/^.dijl.ii.eptitfi.i.art.%.
.
quia
fi
rcliquix funt
minimx
neque feruari commodc , nequc aliis dari poftunt , magis fpcdlat ad rcuerentiam Sacraracnti , vt fumantur i & hxc fumptio fpcdat ad
faltem
Caictan.
^ cele-
SMmmavtrbo Eucharijiia } Vidtoria

inSummanum.%i. Nauarrusc.i;..85). Suarez
Sylnciitz in
difp. 68. ratio eft
t..
i-*-
intcgri
Sotus.
Syluefler.
Viftoria.
su*"?!"*"
VIII.
Dift.
inteerititem illius facrificiji
conlccratae
modd reliquix (int
tanwjm ab ipfoSacerdotc:& cenfctur
communionem
bus infidelium,aut inccndij, tunc debet anon ieSacramcntum cum deuotione& rcuercntia,quando non fuppctit aliud rcmedium..
HictjMxntur^vitixm liccat Sacerdoti non iciuno
quidam volunt.
ob reucren-
tiam (anguinis.ne quidpiam eius pcrcat crgo fimilitcr.quando reliquiaf corporis liipcrfunt,poft:
quam fumpta
uari
aut
qux nequeunt con(crfumcndi funt ncque

prceptum Eccleii* in contralotio,
cft
aliis
hic intcruenit
tradi
rium.
fiiudanus.
Maurc.
Oppofitum huiusdocent
.9.
Summa
aliqui, vt
Antoninus
in \Mft.^. (jHiji.i.
I
^.
Paludanus
pttrt.art.i 3. cAp.6.
RofcIIat verho EucharifliA
fauct Concilrum Matifconenfe
1 1.
3.&
quod
j. .i
cab, 6.
has reliquias ieiunis tradi prfcribit:fed intelligcndum eft de communicante nam oppofitum
patetex praxi Ecclefia; nam in rubrica dc dcfcîbus Mi/Tx praefcribitur,quando particula con:
it nlifilM*.
in cafu fcquenti explicatur.
nifi
>
Sed magis proptic dicitur prarceptum iciunij

ineo cafu non obligare, cuius hnis eft rcuercntia
Sacramenti , ncqne Eccleiiam intendiire ad confiimmationem integri conuiuij illius obligare
Sacerdotem in eo cafu ad iciunium , quia ccflat
materia pr*cepti. Vndc vix fieri potcft , quin
fempcr aliquid fanguinis confecrati mancat adhatrcns calici , doncc permilceatur iotio , quae ex
prarcepto Ecclciis admiiceri dcbct
Kordla.
463
quod
eft
peticulum,
fubfit
Quintus cafus eft, quando imrainct gtaue periculum irrcuercntix, vt conculcationis in mani-
vt
Anton.
feruanda
calice
faccrc iciunus,
in eo cafu totam
Vrr fMtit
Qua^ft. III.
fumptum, hacrct
calici,vt digito attrahatur ad labrum calicis,& fic
iunis iumi
conficere Sacramcntum,
infufi}
quod
dcglutitur
ante illam particulam communiter. Sccundus

modus fumendi illam patticulam magis probatur modernis
cuius oppofitum imputat Suarez
tamen nihil habet de

hoc, fed ex alio cafu probat non iciunum fumcre
particulam inieftam calici , vt in Feria
I. pa-
DoCtoridift.Z.epufl.i. vbi
quando
rafceucs,
non
particula iniedavino,
confecratur illo die
quod
fumitur fimul
cum
vino.
Sed
alius
fiam,& fecrcto hoftiam confccrare,
fruftum panis fcrmentati confecrare, fi nonadfit

azymu$,ad communicandum infirmum.
Refpondetur tamen hanc fententiam efie fin-
gularem,& nullo modo fequcndam in praxi
& facrificij
refpcfku confecrantis
conuiuij
tantum.
Hxc rario noneft rciicicnda ,quam Do-
nifi
ftores moderni fi;quuntur,fcd neque videtur
om-
nino conuincere,nifi quoad minufcula ,quaenequeunt in facrarium reponi nam fi maior fuper:
particula,&
commodc
poflit in facrario rcpo-
ni, melius fcruatur praeccptum Ecclcfiac , reponendoillara in facrario:fcd vbi celebratur,quando non eft facrarium.vt in capella fepofita,neque
conferuari , tunc fureuerenter feponi poflit,
&
menda eft.
Quando autem
,cu-
ccnfetur Sacerdos pofle
eam
fumere.''Refpondent quidam,quamdiu calix eft in

altari ; alij , quamdiu ipfe Sacerdos eft in altari,
quia quamdiu eft in loco facrificij.ccnfetur debere femper habere poteftatcm perficicndi ea , qua:
ad facrificium illud pertinent .ciufqucrcucrcnliam : vndc fi reccdat ab altari in Sacrifti.im ,
cunc offcndat in corporaii particulam , aut in
&
Mtutrit
ftfi-
ttnii.
Triot ftntinti
rtfreia'
tnr.
oppofitum tcnent communiter moderni:quia

xgrotus habeat obligationem communicandi iuris diuini , cui cedir praccptum de iciunio,
tamen parochus ncquit ipfi miniftrarc hoc Sacramentum,nifi fecundum ritum prxfcriptum ab
ius
licct
cclefia:ide6 nequit
non ieiunus conficcre Sacra-
mcntum , aut fcipfum non ieiunu

Ex quo foluitur ratio
mifla^nempc
coramunicare.
aduerfarij
qua: eft prx- Refjtnji ai
luris Ecclefiaftici cfre
prxceptum
fundamtntii
fiinionis.
ieiunij,viatici autcm,eirc diuini iuris. Dices po- RefUea.

teft ex oppofito faltem oriri fcandalum,tam ?gro-
ti,quam amicorum,& parcntum,maximc fi Saccrdos ipfi ceneatur, vt parochus parochianis miniftrarc Sacramentum. Refpondetur non referre,
quia fcandalum illud dcbet alio modocuitari,
Refftnftc
ahis poflct etiam in raenfa communi , &cadcm

vrgente neceflltate cclebrare ad communican-
dum infirmum
fincYcftibusfacerdotalibus
,
& rc-
hoc ncmo di- Scmd*tum
fcandalum Phatifxorum, quod curari non dcbet,
niunitandi
infirmum.
& deferre in-
fit
quac communicantibus fu-
48
Cfm em.
firmo,itatamcn,vt propter fcandalum euitandum

ipfe Miflamnondicat^dicit etiam poflc fccretb
Refpondetur,codem modo
commoditas eas feruandi,
ctiam poft ablutionem , quando antea non funt
vifx.pcr rationes iam addudlas , quia quod quantitas fit maior,aut minor,non rcfert,cum nequcat
dccenter feruari Sacramcntum , autaliis tradi fuincndum ita communiusauthores intdligcntes
hocde iis,qu3e tamen confecratx funtab ipfoSacerdote fumente.non autem fi confecratae funt ab
alio , quia non fpedant ad integritatem eiufdem
efle, nifi
in 4.
Ecclc-
fcandalum auicm illud amicorum , & parentum non eft fundatum,fi ex co prxcise concipiatur,qu6d non iciunus non celebret , quia fic ciret
quid,fi particulx fint maioris quantitatis,
Tumendas
iii
modus ipfum communicandi Maior
dift.^.fu/l.^.%.^. putat licere fccrcto adire
liquis,quac funt iuris Ecclefiaftici
verbi gratia,aIiquot
perfunt, faciendum
in-
firmum pro viatico , qui nunc moriturus cft , ne

cogatut abfque viaticodeccdcreviia, ncquceft
fecratx hoftix poft fanguincm
fumatur , vel certc vino
adcommunicandum
cit
frAttnfum,
Ctnietnnidi
iit.
cum legis tranfgreflione.

Dices , contritus dcbct celebrare, quando non
adcft copia confcflbris , vt cuitet fcandalura,
quamuis alioquin fcclufo fcandalo cx prxcepto
tencatur abftinere. Refpondctur in hoc extare

Tridcntini declarationem fupri prxmiflam ,nou
ita in propofito. Dcinde per contritionem iuftificatur
nec obligat prxceptum prxmittcndx

quardo adcft copia confeffbrij.
confeflioni$,nifi
qaam incurreret abftincdo. Dices,prxcepta pofitiua maxirae Ecclcfix no

obligarc cum graui incommodo,\ t patct de prx-
Tcrtio.propter infamia
cepto audiendi Sacrum diebus fcftis crgo etiam

neque hk.Rcfpondctur , hic nonefle incommo:
dum
tale,quiainfirmus noii obligaturad viati-
cum in cafu impoflibili qui rcputatur prarfens,

cum Ecclefiafticxconfuaudinis.&prxccpti vni,
ucrfalis tranfgrcflione.
Ex his reiicituropinioeorum,qui putant EpiTcopum pol?c difpenfare cum parocho , vt in co

cafu cclcbret quia is pofitiuum communc non
,
Keqmit Efifdpmdifptnfrr cum non

itiun , vt
fubcft difpcnfationi Epifcopi,nifi in cafu conccf- cnfitit.

fo pcr ipmm ius,& repugnat eti.im cancn i ^.Tri- Ohlig*tio
demin./ejf.j. de Sacramemis inêntre. Sequitur htbimdi S0trameium la

cx hoc grauis obligatio parochorum ad habcnfnrtthiit.
dum Sacramcntum fcmpcr paratum ad vfum pa-
rochianoruni.
Q^
j^^y.t
QufyendHm vlterlus > an aliqua alia indifpofitio

pricoT pCBiiam Canonicam,aut pcccatum,dc quo
49
2k4
wdifpo-
fiiii
IV. Sententiarum
Lib.
464
im^t^ inrequcntidifputatjoneagemus.impcdiatcom-
>mmuHun$.
ctiam in ieiuno, licct cxtera adfint?

hxc indifpofitio rcduciturad habiti^n corporis,
vel maculam aliquamindcccnten>; verbi gratia,
tx pollutionc nolunp>aut alia , liue fit volunca-
^m,jor,e,T
Quoad habitum corporis,nihil
ctrfk.
jjjj^
Canonibus
niii
detcrminatantura de Sacerdotibus
in capitulo EcclefaiiicM/Ufi.ii.
quo
Bracnarcnfis III.
cft
quod
prasfcribitut
cft
Conciiij
vt
quando
setrJnti
tSmunic4ntes
Saccrdotcs communicantes acccdarit , ftolam fupcr vtrumquc humerum pendcntcm gerant fub
ftr4nt fitU.
pcenafcrendz excommunicationis,quod videtur

vfu reccptum,fahcm in Mifta folemni , vt fit FeriaV. in Ca-naDomini, Cwi Sacerdos, inquit,
tid Mijfarumfalemnia accedft , tmt perfe Deo Sacratnentum oblatttriu , aut Sacramentnm corpmris &pmfftimi Domini nofiri lefu (^hrifii/itmpturtu, Scc. vbi
videtur loqui de
communionc
Religioautem
exfgicvt dcuotc
Cyiillui.
MedM
ctt-
Jendt ni s
Cypiiin.
in MifTa folemni.
& reuerentiadebitarHyfterio,
& reuerenier accedatur, vt Pa,
ctiam moncnt. Cyrillus lerofolymitanus

catcchcll j. Tronui, inquit , accedat adorationtj in
ircs
*" '/r<.
CQ
c*TtM
'foiiu.
timi*
inui-
';""'"''*
-''rt?'
liftirjuf
Vnde
luftinus martyrqusft.ii. ad gcntes.di-
cft
fecundum aIiquos,ob deccnti^m,donec
folet difFerri
^"**X*.
vt coniugati perdu-
eantur ad maiorem rcuerenciam Sacramcnci, non

camcn ob neccflitatem alicuiusprxcepti. Couci-
lium Elibcrtinum ,
.cap.Omnii hemo :
&
dijl. 1
communionem
refertur dt confifrationt
ftacuic vc
quis antc facram
a propria vxore abftinere debeac
cribus,aucquacuor laucodtodicbus
non
fed
hoc
eft
cum
maiori mundicia
mcncis,& corporis ac<êdarur:fanfti cciamPajres,
vtTheophilJitpra re/ponjine j.& iz. Auguftinus
confilij,
pracccpci
vc
/ftprajerm. 1 06.&
244.^ tempere. Hicronymus in

^pologiaadTammachium, idem docent:qu6d niaîmc feruandum eft,quando talis adluscft cx nimiavoiuptate, non ad fuperandam tentationcm,
periculum peccati qui autcm rcddit , & non
pctit debitum cpniugale, minus abftinere dcbci a
&
communione.
fi autem occurrcrit aliquancccflltas, &

communicandi ,poteft non obftantibus
Qupci
vtilicas
communicarc,quia nulliun eft pracceptum in

contrarium:quamuis aliqni,cum D.ThojTia , doccAiit cfte peccatum veniale accedcrc pb indeccntiam : alij quidcm ncque pcr fe circ venialc , fec^
confultius efTe abftinerc
ob dcccntiam. Omncs
conueniunt nonefTc pcccatum mortale

xfxcîxt.
Sed ncquc
dari potcft ccrta in
commu-
hoc regu-
la,fcqucndum iudicium confefrarij,confideranda:

circumftancix
quia vbi no.n
qoz adcommimioneimpellunt,
iudicium boni viri,& pattis
cft lcx,
fpiricualis inccrupnic.
Quodfi
cercum
eft
hilobligat. Alenfis
part.tfudji. 37.
...
hocnidocetconfed
Alenfis.
, qu ncqucunt ad Eccl^fiam accedere,

nequ? ^gricudo cft calis , vc pro viatico communicari ppflint dpmi. Alia n6 rccenfcntur impcdimenca,quamuis deleprofis, & vlccrofis idcm dicendum fir,fi ylcus eft gra\ic , & horridam , prarf^rcim in ore , auc facic. Cura camcn horum nou
fpfarurn
dcponenda,(ed priuacim fiar,quod fincoiF(?nfionc aliorum nequit ficri in publico.SoIos coim

peccacores exclufic Paulus,
valde fcandalpfuni
eflecfi hi qups Dcus excrccc ad paticnciam , ficeft
&
,_
illis
lutioni tx
communio ob decentiam, &
fuetudincm Ecclcfiae cfle,vt siliquot diebus abftincant fcd hoc vidccur pptiiis ciTe cx xgritudinc
cnnfcant.
CifiudtptU
JI
^*/* ' -
licitu*
caufii naturali eueniac.
abftinere
ft.
communio-
inipcdit
cfle,ne quadraginta dicbus acccdant
&
KeiuU
non
communionis,aliquando cx illufio.n.c cûfat hunc

eiFcdum.qui contcmni dcbet j magis autcm fi cx
pcdiunt deuotionem,&: reuercnciam Sacramenci^

vt diuagationcs mentis ,
rcmiflioncs in rebus
fpirirualibus tradandis. Confultius eric, cum
cptenla.
Circa fecundum deaduconiugali , qui

eft,ac proindc pct fc
Idcm dicendmn de fceminis parcuriencibus,

vnde Thôdprus Balfam. in didam epiftolam, Thcodorus
dpcct a Lconc Impcratore per cdiSûm cautum Balianioc.
ritus Ecclefi*.
acquum propccr hanc inuoluntariani

paffioncm abftincre ^ myfteriis. Idcm doccc
Theophilus Alcxandrinus ia JitU' reifonfitnibw,
refponfione 8. quod maxirae verum cft , fi non rcJinquat affcchis inordinatos in homfne , qui im-
Tnom.
rpgula.
excaufanaturali,fiue cx illufionc dsmonis , non

debet abftincrc i communionc,ita S\iiici\dijp.6 8.
fei.t. quia
darmon , vtimpcdiat propofitutp
"^'" Dominicam , ait yplacfnJûm ejfe dimnit oculit

etiam in habitu corporu fcd in hoc fcquendus eft
cir,non
lAeitî
em.
mumcM.
per fe impcdiat,cum.qu3muis obdeccntiam diffcrcndaquandoquefitinequc eft cerca
Qlnpad :?tia , dc jndifpofitionc

quoad maculam cxccrnam, dcciduntur tres cafus
dc pollutionc no(5lurna,de vfu matrimoni) licito,
de mcnftruatis,ap etiam Icprofis.
Rcfpondetur brcuitcr,qui palFus cft pollutioncm noifiumam inuoluntariam,& finc culpa,fiue
or:^tio-
&
jiijtcyr.
munionem
Quantum ad leprofum , ratione horroris , ac

rj,
fcandali,aliquandoarccturacommunionc: vnde cJttt dt U.
Innocentius III. cap. Nos tua,de clerie. tt^rot. rc- /">/' &vt.
moucndum ab altari praeccpit clcricum leprofum "^fi':
ob praefata motiua. Dc menftruofis Dionyfius Menffruo/'
Alexandrinus epiBola adBfJilidem, can.i. docet Dion.Alcx.
menftruatas focminas non debere acccdere ad Theoph,
communioncm : idcm habct Theoph.Alcxandrinus injuu reônjtonibtu,cap.j.
modumy ac ventrationiswwAtQyûvcwx^ in
Jniliffojtiio-
, quia pcr fc , cum peccatum

per poenitentiam deletur.nihil manct,quod com-
nem,nifi quatcilit deuotionem,
inuoluntaria.
|:ia,aut
j>i h*hitu
nioncm jmpellunt
contigcric taUs pollncio cx peccarp,

prafmitti d?bere pocnitcnciam;de rcl i-
quoautcm
obhumilitatcm,
camen per fe , pcrat5la pccdiccndum eft,ac de alia vndccon-
conlulciu.s abftmcc
5( dcccntiam co die
nircntia,ic|em
fidetandz funt ciicumflautic
* q.uas
ad
commu-
rcnc conccmptui,aut dcfcrcrencur.

c
'Pifo ijHod in ijfi cajii fonjearare fanfftinetH,^
&c.Ex fundam^nto huius condufionis, qup afjcritur intcgritas coniecrationis in vtraque

clTc iuris diuini,
Ctmrtnerf,
fpccie dtimtgritatt
& ecclefiaftici a Dodorc, & fe-
eundum veritatem
f**f'Jif^.
bcne , oritur difficultas intcr modcrnos Thcologos vttum pofHc

,
vt probat
confici in
vnacantum
fpccic faltcra^x difpcnfa-
cionc Sedis Apoftolics.
Prima fcnccncia eft , poflc pecfici facrificium

hoc in vna cantiam fpecic,pro qua cicacur Gafpar
Cafaliu?înclinare vidccur Ruardus inartieults,
ar;t. 1 6. quia definic facrificium eflc facere rcm facram fed conficiendo inaltera fpecic id concingicergo, &c.
candcmfencenciamdocuic^llu:
&
frim ftnt.
^HfuaHdo
""f'^*"^''"
^'JJ,li*
Cafaliu,
Ruardiu.
ftriinArmacanus,magiftermeus Pacer Caucllusa Armacanut.

olim in hac maccria:candcm ccnec Alanus de Ett- Alaiiai.
charfJ}ia,capîo.Sc Claudius Sandlcz repetitione 10. ciaudias.
cap. }. dt Eucharijiia. Angclus injimma, vcxho Angelu.
F.HchariJiia:
Mch4ris}U:Sc faltcm ita fieri'ex dirpcnfationc.fcquitur ad fententiam eorum,qui docct. fub vtra-
que fpecic confecrationcni fieri crtc tantum iuris

humani. Adrianus(4. tfufl.6,Miiordi/I.<).}.).
Alcnfis Ub.G.Compendtj Theologit. Richardus 4.15.
docet non ede contrarium certura fidci dogma.
Alcnfis.
Riciiaidus.
Nauarrusinyimp7Mr.tj.dicit
e(Ie
pra:ceptum c-
Oppofitam fententiam docent communius

ThcologimodernijCam indicat D.Thomas cpujl.
gaiims.
D.Thom.
yîtrt.
.& <jtuji.Zo. rt. i x.
Marfilius in ^.tpufi.G.
Matdliut.
Caietan.
ttrt. I
Vafquei.
eUjp.ii}j:*f.}.SiiztcziUfi>.7f.JeSi.6.5c ali)
Saarcz.
citant.
.Caictanus in 3 .parte ^<^.8o.4rf .1 i.Vafquez

>
quos
feorfim confecrct.
Exhispatctconclufio, fuppofito ncmpeiurc

Ecclcfiaftico hanc conncxionem indici lantijm,
non cflc dubium,in ca poftc Pontificcm difpenfaro ,
quandoque difpenfaflc docet Onufrius
non potccat cepecici,aut
conferuaci
quz non
fit
de
Chrifti.Probatur conclufio.quia confccratiocorporis noii depcndct k confccrationc fanguinis,

qiix
fit
pec aliam
formam ,
materiam:
fignificationem propriam:
crgo habct fuam pcr fc

crgo in cafu , quo ficret
Efftt ffUrifi-
tium (^ S- ficut
tTMmtatitm,
& aliam
& Sacramentum
illa fola
fieret
oblatio,
confiftit enira oblatio in
confecrationc. Probatur confequentia , quia pcr

confccrationem vini , non fit Chriftus prajfcns
fpeciebus panis ergo extra confccrationem non
complct intcinfecciiliter in<^ facrificij,quam in
ejfe Sacramenti.Dices dceflc fignificationem completam facrificij, nifi accedatalterafpecies. Contri : ficetiam deeft fignificatio complcca Sacramcnti , quodpcr modum conuiui) inftitutum eft
:
&
in cibo,
potu:(cd hoc non obftante, contingit
vfus vnius fpcciei in laicis : crgo maneret etiara
fignificatio facrifici),
non totalis, & incegca,
fcd
permifiire
eccociseft.
vfum
:*non dicit
fine vino,
calicis
Scd cefpondeci poteft lapfum
ncmpc Pontifex confeccationem cotcalix enim îtc-
fuifle.quia
pocis fine calicceis pcrmiferit
rius liquocis nequit confecrari

fit
cft
quidquid autem
deveritatehiftoci.T,
Pcobatur
eciamfi pcaeccptum
hoc eflet
diuini, polle Pontificem in co difpenfacc
iucis
faccificij,aut
fontitUmfi
Saccaraenti:quiaaliaetiamiucisdiuini przccpta
intigrifns li-
quadara (quia nccefficati publica:
alitec
non eflcc
pcouifum) difpcnfandi potcftas cft apud Pontificcm,vt in voto,iuraraento,matrimonio rato, qua:

funt iucis diuini:ergo, quando vtilitas publicaid
exigeret , poflct etiam Pontifex in hoc prsccpto
difpcnfare l paritate. Deinde cft praccptura diuinum , vt confecrans communicet fub vtcaque
fpccic, fed
f*t frietfti
^*""'
noui Saccrdotes , qui confccrant fimul
i*anguinc,& fine hoc ctiam concoraitantc , fi ficret in triduo ergo rcpcaEfentarct facrificium ccu-
cccsmftancias,nondifpenlacc Pontihccm
quando duo ditcipuli cuntcs
in
Emaus
caftellura
cognouetint Icfiim in fraftione panis , docent,

inquam, tum confecralTc Chriftura in vnica tantura fpecie crgo ex fito non fuppetit argumcntum efficax,quo probetur illud pr.i:ceptum.Dices
colligi pratccptum ex iWis-.flocfacite in meam com:
ccgo.
Refpondcnt quidam
vt Vafquez ad primas
m vo-
quia non
ipfi fit
promifliojvnde nequit
tolli, nifi
&
quit toHcre obligationcm^ncquit refcindcrccontraftum : cx hoc autem refcindicur,quia tollitur
obligatio incuius virtutctcncc
alioquinficuc
vtriufquc
nequc inducunt obligationcm
pIicatTrident.y?î
ioactiam poflct rcfcindi matrimonium ratumcx

vtriufqucpartis confcnfu pra:fcnte,nifi obligatia
Sacramenti celebrari
communio fit k laicis fub vna tantiim fpccic ergo. Deinde vt habetiu: apud Lucam cap.ii. fub:
iecit Chriftusilla
vcrba alterutrius fpecicicon-
fccrationi:ita ctiam rcfcrt Paulus i.adCorinth.i
tantura illa vcrbahabcntur.:crgoin
Toniifix
di.
'"','"
ex confcnfu partium rcfcindi pof- r*f '
fcnt, quianon tencnt, nifi mancntc conicnlu /i,a,^
memerationem-.comti, cx
eodem colligitur , vt exper fumptioncm etiam

memoriam pafllonis,^:^
imfU'
p,t,ur.
abipfo,qui habct poteftatcm relaxandiobligationcm ptjccepti ,quod dire&c refpiciat ipfam.

Quoad matrimonium dicit tolli coniraftum ,
fublato contradu dcfinere obligationcm ncque
hzc etiam fatisfacit quia ide6 tcnet contra(5tus,
quia habet annexam obligationcm :crgo qui ne-
alij
3.C.2.
Refpoju Vaf'
^Mix,
to,iuramcnto,&matrimonio,fcd tollerc proraiP"

fioncm,acmateriamiuramenti fadam Dco,ac fi
ipfi Pontifici ficret. Sed hxc folutio non valcr,
contraftus
apudquos
J J
accc- Setund fr-
dentencccflitatccoraraunialicuius cegni,quan- ^.'^"^r,
do defeftu vini nequicet habeci vfus
cic
.explicifcquidcm corpus fcocfim ,implicitc

vero feparationem fanguinis. Dices rcquici ex
f cJcccptodiuino confcccationem fanguinis:ccmtra.hocnoncolligitucexfadboChcifti, ficutnon
Ktn effi prA- colligitur cx codem fzCto communio fub vtcatlimm
eifti
quc (pecic a laicis, quamuis fub vtcaque commue*Hfttrtifnf
nicauit Apoftolos in Cocna.
it vtTttjn*.
Accedit, quodmulti expofitores in Lucje ij.
prxcepti raceret illud pccpctuum, qua:
tum
tollituc pcc
Pontinccnv, celaxatuc
,
,
alitcr:
inquanalioquin
noncftin potcftatePontificisconfcnfuspcacteritus ,quin fuccit, &ctiamlcgitimus ccgo folum

:
obligatiopraccepticadit in difpcnfationcm.
confecraret calicem
Priccptum coramunionis fub vtcaque fpccie

authoc non obligarcnifiprincipaliter
ofrcccntcra.qui cft Epifcopus. Contri, quia hoc SMdim fiprxccptum oritur ex confeccationc,fedconfecta- "^*',. f*"-^''
tiononmagisntabEpilcopo,quamabaliis,quia ,,/,
j.
idem chacadlcc facecdotalis inucnitur in fingu- sattrditi.
cri&cacett
ljs,& ciufdcm poccftatis cft,& flnguli concipiunt
alterutrius fpeciei confccratione cclebratuc illa
raemocia.
'
qui antecioc
Confirmacur.illa confccracio,quantum ad expreiram fignificationcm,ciIet folius corporis finc
cis
CinfterMti
cum Epifcopojcommunicant tantum fub vna /pe-
partialis.
3rndent
quod
**
&foIus Innocentius dicitur id
Volaterrano
Noi-tiegiis
^/?/J'">/*-
ccpccitur intcr
camen commodc adpcopofitum:dum aflccitcnim
fecillc a
Volatcrr.
vinum ob ve-
hementiara fcigocis fub polo. Quidquid
authoritatcTheologoru grauiu.qui camdocent:

&quia eius oppofitu nequit conuinci ratione,aut
authoritate , totum cnim dcpendet ab infticuto
9rihtii.
Onuftiuf.
Panuinus in Chronico, Innocentium V 1 1 1. anno 1490. praetcrca Innoccntiuml V. ccfcct Volatcrcanus difpcBfaflccum Nocucgiis,apud quos
afta Ecclcfiaftica
&
titrfit.
cam fpeciem
eft fatis probabilis opipatct ex

nio,& probabilcm indicat Vafqucz ,
frimAfent,
di
tamen
quia neuter complete confcccat i
ocdinat complemcntum facrifici) fieri pcr alium
in eo cafu crgo vtccquc faccificat , quamuis alte-
veritatc illius hiftocix
Primaconclrô\ ^tioT
fOl i
465:
Ecclefia
&
dcfiafticum.
StmttntU tu-
QusllIII.
VIII.
Dift.
dicit idera
Conficmatur fecund6 , quia fi vnus Sacecdos

confccrans cocpus,cxpicarcr,antequam confcccarct calicein(& alius mox,vt complccct facrificium
, fequerctur quod neutcr faquod cft abfurdom. Probatur fcqucla.
infntio
466
IV. Sententiarum
Lib.
intcntionem in his : crgo ficut funt pares,ita non

inuenituraiiquis principalis ofFerens,quoad confecrationcni.
^
Cxtcriim.qnia ad rcuetcntiam Sacramenti facommunio fub viraque fpecie non fiat> nifi
cit.vt
Dirptnfutti)
fci
Ec- a (blo
(UjU.
Epifcopq
difpenfantis hic
videtur autnoritatc
mos indu&us
prxcepcum diuinum,aut
JEcclel^.-c
fieft
vel
i.Ecclefia:
ergo noncft
fubeftauthoritati
cqi commiifa eft difpenfatio myftcrio-
reuercntia Sacram^nti
, quancfo
populi cxigit,non elle obferuandum.
x-um
& vtilitas
âcrfmeJtl'*
* ^'^'^fi'*
pe ^falua
r#>
"^
Sacramentorumdifpenfatio-
'
iliorurnfithslantia
eafiatueret
vel muta-
ret, (ûa/UJcipientiurn vtilitad , fiu ip/orum Sacra^

loTnentorum venerationi , pro rentm , temporurn ,
&
&c. Sed
communi totius rcgni , autpro-
corum, varietate magii expedire iudicaret
cxpcdit vtilitati
uincia, in qua
uari
teft* diuint.
vinqm habcri
ncquit, aut confer-
Sacramenti
vt vfus huius
ad
quod omnes
Rbligantur,non intermittatur; ergo.

Confiimaturfecundo, facrificiumofFcrre , vel
.^ ofFerrc,cft ncceirarium,& in omni leec obfcruatum ac prumde laltc|Ti prxccpti diuini , luperioris obligationis , quam fit prasceptum dc
TryepiuM dt
tnteîtatt
confecrationc fub vtraque fpccic:ergo in iis jiartibus,in quibus nequit habcri altera fpecics , aut
conferuari
eflct
valde
durum
aflcrcrc
non licerc
confefKonis etiam inteeritas, vt pntetfi/f.iA.

cap.$.hoc tamen de legeordmana: mcafuautem , quo quis eflet mutus , aut ex infirmitatc
amitteret
intotaEcclefia.
non
pcr finutus: fufGcit ctiam confcflSo aliquo-
rum peccatorum ,quando timcturmors
&
non fuperforc tcmpus
ficut
tam explicitam,quim irpplicitam,&

memoria pafHonis pcr cQmmunionem
vnius fpecici cclebraturcx Tridentino , itapcr

confecrationem. Acceditqu6d in vna fpecie fola
inucnitur veritas rci oblatar, nempe totus Chriftus. Ex his patet ad ea,quai obiiciuntur cx Patribus,aut Conciliis,quialoquunturordinarie,vt fif
facrificium,non in cafu.
Secunda conclufio
f?ntentia,
etiam probabilis
cft altera
ncmpe eflc prsceptum diuinum huius
connexionis, quia follicitudo Ecclefix in ea connexione videtur interpretari 'hanc connexio-
ncm , quia non permitpt vUo cafu facrificium

mancum.&vtobft^^CtjdiFpenfat in prjeccpto ieiuni j,vt patet cx cafiHus fupra allatis,
& mcmori^
&
per imitatiouem eflc in ytriufquc
fjpcciei
confe-
C^terum
potcft
intcr vtramque fentcntia,ni mediari

hoc t^mpcramcnto , vt confccratio vtriuf-
que fpeciei de prscepto diuino , & ordinaria legc, quando potcft vtraque materia haberi quando autem nequit haberi , prarualeat neceflitas facnficij in aliquo populo , aut n^tion^ huic pra::
">^-
'*"/'#"-
integrat confcfllionis:
quo aliquis populus , aut natlp non haberetEpilcopos,cx difpcnfatione Pontificis, potcft confirfieri h. Presbytero, vt communior fert fen-
matio
modernorum cum Do6kore fitpra difi.j.

.& habetur difi.^^. cap. Peruenit:vbi Gregorius in Sardiniaconfirniauit hunc vfum confirmandi Presbyteris.vbinoncrant Epilcopi:& inlenria
<juafl. i
Giegor.
finuat Trident.fcfF.y.de Confirmatione ,can.j.5 Trident.

9ftf
dixerit
JknR*
Confirmationis rdinarium mini-
firttm non ejfe/olum pifiopWH,fid ûemuujtmplicenf
Sacerdatem y anathemafit. Hic crgo
modus reconquam-
uis a
tcft
Sacramentorum coneruum fuifle hoc temperaj..

> -c .'
.
dmini , quam in facrificio
, &
Sacramento altaris &c videtur magis conforme
_
mentum praccepti
quia hoc
&
prouidcntia Saluatoris,
modo prouifum
Htediffirin,;^ rorteordat
inflitutittu
^yf*"'}-.
eft vniuerlaliter toti
, qus in omnibus partibus

non inucnitur , & vinum vitis fine difcretionc
fpeciei,ad eum finem , vt materia fuppetat Sacrar
cicm hanc, aut illam
menti totiEcclefiae.&facrificij :ficetiam con?rat pracceptum non ligare ad confccrationem vtriufque fpeciei in communi neceflitate,
gruum
vbi a^terahaberi non pofIct,aut conferuari:quod

cflet priuare magnam partem Ecclcfia: myftcrio,
propter impoflibilitatem habendi alteram fpcciem. HaEC quoad veritatcm fpeculatiuam huius
Tittifiv
fpu
non debet fine de- ^*' *'

claratione, & licentia Sedis ApoftoIicae,cui com- ^'^"^
municataeftpoteftasintcrpretandi legcm,& dif-
^*"-
cafus
praxis
autem
attentari
ponendi circa niinifterium Sacramentorum
&
facrificij.
Hasc refolutio non

in prasfenti litera
eft
Dodborem
contra
quamuis enim prsceptum
dc integritatc Sacramcnti , aut facrificij fir iudiuini vt ipfc docer , tamen cedit fortiori
prsEcepp ,
ftridiiis obliganti fn cafu pofito.
ris
crationc.
"f-v
etiam in propofito explicandum.

InSacramentoConfirmationis,Miniftcrordi- Miud txem'
narius , non folum quoad potcftatem , fed etiam f^"'" j' ^*"quoad praccpptum , eft Epifcopus in cafu tamen ^"**'***"'
&
cxpreira videtur exigiad

paflionisconiplcta,
Dodlores
facrificium , quam cxplicantPa^res ,
itattijt prtl
fic
cclcflac:vndeficut materia huius Sacramcnti efl

panis triticeus in gencrc non rcftriita ad fpe-
Crucis^hacc autem fuppleturper repra:-
biuet{rtin
efu.
prasfcns, ^^'
autem
eft fignificatio, (cu repraefentatio explicita
Trtteptum
'w"'*-
currit obligatio
fuflicit confcflSio
fuaui dilpofitioni
fcnf ationem
fiutinti*,
&
gna,
altior,quam fit prsccpti de connexione Ytriufq^gfpgcJei,nempcfinisilliuscftcultusDci:huius
f^crificij
Weiniliatit
vfum lingus
Doftpribus non tradatur, rqduci tamen poad principiaeorum , qui tenent primam fentcntiam:nec magis vidctur in praeceptis aliorum
ficij
viriufque
dc eflentia Sa-
Tridentinum,&
cpnncxionem vtriufque fpeciei , ita innon poflit, cum Chriftus

vniuerfalem eirevoluit vfum Sacranicnt>,& facriAntccedens quqad fecundam partcm probaprttfptS factificij.i^r s*tur,quia finis prascepti dc facrificio ofFcff ndo eft
rramtntt ex
rj
eft
ciliandi illas opiniones videtuc congruus,
aut hanc
j riciut
ycrbi gratia, confcffio verbalis
lcramcnti Poenitcntia:,vtdefinit
ofFcrre facrificium,qUod vnicuip cft in lege noua,
ftitutam elFe,vt rclaxavi
pnt
vfus tam facrificij , quam Sacramenti , qui prxponderat praecepto dcconfecrationeintcgra.

Exemplum poteft elle in aliis Sacramcntis,
confeflionis verbalis
Confirmaturex Tridcnt.feirii.cap. 2. Prdterea

declarat /anSla SynodM hanc potellatem perpetHo
Tridcnt.
jlu(hotriu
ceptoconfecrationis vtriufque,vt habetipofllr
&
C;?tera quae fpedant ad
dodrinam moralem
fumptionis Sacramenti de praecepto
& difpofi-
tione rcquifita, coramodius tradiabuntur in diftindione fequenti,quia liiera maiorem ocâfio-
nem
ha:c tradandi infinuat.
DISTIN
y8
ExpUcatur
^"^^*
Diftina
X.
467
DISTINCTIO NONA.
y^T ficut duse funt res illius Sacramcnti, ita ctiam duo modi man-
:M;tfl>
,ducandi.VnusracramcntaIis,fcilicct,quo boni,&mali cdunt al:
boni manducant. Vnde Auguftinus,

Chriitum manducare ? Non eft hoc folum in Sacra-
|tcr fpiritualis,
quo
foli
[Quid cft
mcnto corpus cius accipcre-.multi enim indignc accipiunt:fcd in
ipfo manere, & habcre ipfum in fe mancntcm. SpirituaUter enim manducat,
qui invnitatcChrifti,&Eccl?(is, quam Sacramentum (ignificat , manet.
Nam qui difcordat a Chrifto,nec carnem Chrifti manducat , nec (anguinem
'
bibit ctd tanta: rci Sacram.entum

:
ad iudicium
fui
quotidie accipiat.
Spiri-
tualcm manducationem Auguftinus diftingucns a facramentali,ait,[Vt quid

paras ventrem,& dcntem ? credc,& manducafti.] [Crcdcrc cnim in eum, hoc
cft , comedcrc panem viuum. Qui credit in eum , manducat eum. ] Item,
Homil.
7.6
fiitjoan.tj'
iio.
fintent.
^tig.
cap,
iif).& hahe. de conf.

difi.i.
cap.
Qiiid
cft
Chriftum?
^Mg. trail.
&
zj.
16.
fitp.Iean.
dc
Jhid.
Dcm.
verh.
&
ferm.w.
[Quomodo manducandus cft Chriftus Qupmodo ipfc dicit Qui mandumeam,& bibit fanguinem meum,in me manct,& ego in co. Si in
me manet,& ego in eo,tunc bibit:qui vcro in me non manet nec ego in illo:
&fi accipit Sacramentum,acquirit magnum tormcntum.] Itcm [Nulli ambigendum cft tunc qucmquam corporis,& fanguinis Domini participem fieri,quando Chrifti mcmbrum efficitur nec alicnari ab illius panis calicifque
?
?.
cat carnem
confortiojctiam
fi
antequamillum panem cdat, &cahccm bibat, dchoc Ix-
culo in vnitate corporis Chrifti conftitutus abfccdat quia

:
bencficio nonpriuatur, quandoille

fignat;,inucnitur.
hahejde tofi
habcrehoc,quod
difi.i.
cap.
Quid
cfc
Chriftum?
jiMgufi, ad
infantcs
ad altare,
dcSac.
&
habe.de cof
difi.i, cap.
Quia
illius
illud
Sacramcnti
ipzC-
fas,par. ira
Sacramentum Dominus
InillocnimSacramcnto corpus& fanguinem fuum nobis
noftcr.
./1ttg.Uh.se-
commendauit,quod &fecit nofipfos. Nam &nos corpus ipfius fadi fumus.] tent.c.a^.
Itcm, [Qui difcordat a Chrifto,non manducat carncm eius , nec fanguinem Crhahe.qui
difcordat.
bibit & fi tanfx rei Sacramentum ad iudicium fibi quotidie accipit.]
De confic.
:
dlfi.i.
De errore c^Hormdâmê^m dicmit a bonistantum corpns ChrifiiJhmL
H^cverba,&aliahuiufmodi
,vbi de (pirituah manducatione agitur,

quidamobtufocorde legentcs , erroris caligineinuolutifuntadco, vt
prasfumpfcrint diccrc corpus , & fanguincm Chrifti a bonis tantum fumi ,
&
non a malis. Scd indubitanter tcnendum

mentalitcr, fed
fcilicet
ideft,
fub (pccie vifibih carncm Chrifti de Virginc fum-
& fanguinem pro nobis fufum fumi
bonorumeft.
non modo (acra-
& fpiritualiter. A malis vero tantum facramentaUter
fub Sacramento ,
ptam
cft a bonis fumi ,
Quod fubditis probatur
fed
non myfticam
qua: tantum
tcftimoniis. Grcgorius, [cft
quidem
Cap.
i.lilf.
2. e.xpofit.
inpcccatoribus,& indigne fumcntibus vcra Chrifticaro,&vcrusfanguis:fcd
non
Itcm ,Auguftinus, [Multi indigne accipiunt corpus Domini, dcquibus Apoftolus ait , Qui manducat & bibit
eflcntia,
falubri cfficientia.]
manducat & bibit. Pcr quod doccmur , quam

fit caucndum,male accipere bonum. Ecce enim fadtum eft malumjdum male
accipitur bonum, ficut ccontra, Apoftolo factum eft bonum , cum benc accipitur malum,fcilicet, dum ftimulus Satana^paticnter portatur. Ergo &mala
profuntboniSjficutAngelusSatanic Paulo,] [& fandta obfunt malis,bonis
indigne
iudicium
fibi
fun:
1.
Rfg.
circa
mei.
Sup.
Io,u:.
trati.
26.
pofi.med.
Ton.i.
i.Cor.ti.f
i.Cor.ii
jug.traB.
^pofimf'
Tm.c),
jiHg.lii).dt
IV. Sententiarum
Lib.
468
manducat,& bibit indigae , iudicium fibi manducat& bibit,non quia rcs illa mala cftjfcd quia malus malc
accipit quod bonum cft.] Idcm, [Indigne qui fumcns corpus Chrifti non efgcjr y[ qjjj^ malus cft,malum fit quod accipit vcl quia non ad falutcm acci'
-11
r
V,
pit, nil accipiat. Corpuscnim , & languis Dommi nihiiommus crat m illis,
qyibus ait Apoftolus Qui manducat indigne &c.] His aliifquc pluribus
j,^^ oftcnditur , quod ctiam a malis vcrum corpus Chrifti & fanguis fumi-
fm^f
2iA
ralutcnn,malis ad iudicium.Vndc qui
fiapt.cocra
l>o^.y
C.8.
Tom.7.
-l
-i
orî j.f
j.
tur, fcd facramcntalitcr,
non fpiritualitcr.
De intelligentia qHomndam "verhorum amhigtiorum.
C
Srfw^.
hom.
^ Ecundum hos duos moôs fumendi,
intclligcntia
âmbigue didorum
Ait cnim Auguftinus , [Bonus acci-
diftingucnda
cft.
quorundam verborunt
Sacramcntum, & rcm Sacramcnti,malus vcro Sacramcntum,& non rem.]

Sacramentum hic dicit corpus Chriftiproprium , dc Virginc natum. Rem
carnem. Bonus crgo vtramquc Chrifti carncm accif.cZî^ vero fpiritualcm Chrifti
Quoticf- pit malus vero tantum Sacramentum,id cft,corpus Chrifti fub Sacramcnto,
cunûc.
j^Qj^ j.gj^ fpiritualcm. Item, Non manducans manducat & manducans
non manducat:quia non manducans facramcntaliter , aliquando manducac
fpiritualiter,&cconuerfo. Etqui manducant fpiritualitcr , veritatem carnis,
quoadfcn- pit
tentiam,
& fanguinis dicuntur fumcre[q\iia ipfam efficicntiam habcnt,id cft^rcmiffio^Z7lr"'

Creg.inh^.
t}iu
fafih,
^^^ peccatorum:] pro qua videtur orari cum dicitur,Pcrficiant innobis

Dominc quacfiimus tua Sacramcnta quod contincnt,vt quod iiunc (pecic gc,
rimus , rcrum vcritate capiamus. Rcriim vcritatcm
^"*^
4^^^
hahJe
cofe.
Chrifti fumimus
iUfi.i.
Spe-
qy-
dicit
ipfam efficieptiam:
dicat, Pcr hasc Sacramenta pracfta, vt ficut facramentalitcr
j^^j^j.
itafpirituahtcr
fumamus. Vel
petit Saccrdos
carncm
vt Chriftus,
^^ fpecic panis,& vini fumitur, manifefta vifionc , ficut in cflcntia
diuinitatis eft
quandoquc accipiatur. Conftat crgo a bonis , & a pialis fumi
corpus Chrifti : lcd a bonis
jid
falutcm, a malis ad pcrnicicm.
ifta diftin^tionc nona tradat Magiftcr dc pcrceptionc Sacramenti iftius.

Et prima pars manet indiuifa , in qua detcrminat vcritatem. Sccunda pars,
alia.li In qua fcilicet cxcludit crrorem circa
quas incipit ibi , [ Hc veifha ,
Primo namque excludit errorem

liUm pcrceptionem Sacramenti. Secund6,alium circa rcm Sacramenti,& fic erroexclufi correfpondcnt veritatibus pracdetcrminatis. Sccunda pars incipit in princi-
vcritates detcrminatas, diuiditur in duas.
circa
res
pio diHin^. i o.ibi, '[Sitnt quidam
Qji
Vtrum
alij.^
VN
A.
eîBens mfecQatomortalty peccet mortaliter percipiendo
Sacramentum EuchariBi^î
AlcnC^.f.ei.^6.m.s.D.ion3iuJ}icart.2..tj.z.D.Thom.'j.i.& i.p.q'%o.a.^^ $.Suzx. i.f.Mn,yd.6G.fA.x.
.Argm.
quxro tantum vnam quxftionem. de perceptione

Sacramenti iftius. Vtrum, fcUicet,exifteqs in peccato mortali peccet mortas^^mI^ J"cr percipiendo hoc Sacramentum i Vidctur qu6d non , quia nullus pecm^^Sf^ catfacieqdoillud, adquodtenetur: fed aliquisquandoqucnon obftahtc.
quod fit in peccato mortaIi,tenctgr communicarc;crgOL,&c.Probatio minoris in duobus
i^^J^Â
^^^^ iftam diftindîonem
il^^^
cafibus.
Qu^ft. vnica.
IX.
Dift.
469
Extra Omnu vtriufqutfexM, def(emt.& rm/^dicitur,qu6d omnis Chriflianus

fcmcl in anno communicarc.
Itcm, de confecrat. difiinS.i.. Relatum , dicitur , quod Saccrdos, qui conrccrauit, tcnc-
cafibus
tciictur
Sacramcntum & tamcn pofTibile cft , quod tunc fTt ,in pcccato mprtali,
vclccmpore intermedio incidat in pcccatum mortalc & tunc nontcnctur cptifitcri,
quia tantilm remelJn anno fufHcit.
Item nullus tcnetur confiteri , nifi fcmcl iii anno , vt patct Extra Omnis njtriuf Armm.i.
que fexi4s yii.c. crgo potcfl cxcrccrc fibi aftus conuenicntcs , ctfi non plurics confi-
tur pcrcipcrc
quantumcumque pccCauerit fine iteradidum prajceptum non fibi fufficiat ad fafemel con^tendo , ficut & altcri Chrifliano, cum non vidcatur fpcciali lcge
teatur : crgo Sacerdos pdteft plufies cclcbrare

ta confcffionc.
lutcm
in
Non enim
vidctur quarc
adflridus.
bibit indigtfe , iudicium fibi manducaty

Contra,primacCorinth. II. ûi manducat ,
talis cfl huiufmodi , qui hqn fpiTiiualitcr efl mcmbrum Chrifli &: pcrcipit Eucliariftiam quae perccptio fignificat ipfum fpiritualitcr incorpqrari Chriftor. Prxtcrca,
Auguftinusy*^ Joan.homil.i 6. loqnens de malo Saccrdote , Tant^, inquit, rei Sacram^tum , ad iudicium percipt.
(jr bibit
Railo
mi
app.
COMMENTARirS.
Clrca iftam tUftinSHonem
icc. In
primo argu-
moiito ad oppofitum , eiufque folucione

infinuat Dodor pracceptum Ecdcfiafticum an-
nu2communionis,adiungcmusctiam
&
diui-
nat Ecclcfia circa vfum ipforum

r
f^
c
c
lacramento
naturara vtriufquc pcr fcqucntcs conclu-
fiones explicabimus.
Prima
conclHfio
datur prxccptum diuiniim
deinde patet
r
Conhrmationis,leclulocontemptueius , in quo etiam non inuenitur prxceptum
num:&
%
ceptum diuinum ; vt patet in Saciamento Matri- inttrfretMmonij , & Ordinis, in quibus non eft pracccptura dibet fr*.diuinum , neque Ecclcuafticum quamuis difpo- "f""" '^""
diuinura
""^c/t-^,
elejtpco.
nequeEcclefiafticura dc eius fumptio-
trutpti di- fumptionis huius Sacramcnti : eft communis

tunum Eh- iam Catholicorum ; quamuis pauci docuerint
nc inaliquo temporc determinato:ergo hinc
th/irifiU.
Secttnda concltfio : hoc pracceptum non com3

prchendit infantes ,
qui reputantur tales, vt N ecmpre.
qui nunquara habuerunt vfum rationis , ncquc *"'" /-
Gontrarium. Alcnfis
Alcnfis.
mas in
D.Thom.
4.
dift.c).
i^.part.qtufi.^ i..4.
D.Tho-
fequitur Caietanus j.^rf.^t/?.8o.4rf. 8.
Catetan.
quQS
îuft.i. art.i .^tuftitmcuU 1.
Con-
probatur loannis 6. ex comminatione

,
promiflionc Nifi manducoMeritis cair~
rtem Filij hominis , dcc. non habebitis vitam in vobis:
clufio
&
Chrifti
at
fi
non
clTct
obligaiio manducandi carnem,
habcremus finc era in nobis vitaun crgo. I>cinde illa vcrba fccundum proprietatem fic expiicari debent neque cft vlla inconuenientia. Diccs , intcndi tantum pcr iliara difficultatcm confcruandi vitam fine communione j non autem
quod fit przccptum ; contra > quia fic ctiam om:
lir^gtuumr.
nia alia umilia cxplicaii poilint
vt iilud
Nifi
quod explicat
prat-
deindc Lucz 11. Hoc

commemorationem , &c. prceptum
neque
refenur
tcros
iliud
fcd etiam ad,
vt docct Trident.
iTV\mt yfiimptione
fcif.
colere nos fiti
}.
cap. i. /
illius,
tnemoriam pracepit,
Alludit autcm ad verba
illa,qux contincre praeccptum docet
& Apofto^
lus etiam i.adCorinth. 11. vbi agens de
commu-^
nione , idem infinuat.

Caictanus alTcrit hic tantiim pracciui modura
in
fumptionis , vt cum probationc fiat, li fiar,
&
meraoriam Paffionis Chvifti.Contra,indc fequeretur,qu6dqui communicarct fine mcworia Paf-
didis ibi , dc
"'*
hoc Sa-
patct cx Tridcntinoyw/rrft citato,&
qui funt capaccs Sacraracnti.

: oranes adulti vfum rationis
habcntesjfiue baptizati fiue nonbaptizati > hoc
praecepto tenentur ad comraunionem.quoad baiis,
Tertia conclufio
4
Cmfrthendit dultes in
quia prxceptum cft generale ; quoad non baptizatos patet ex eadem

ratione , quia prscepta generalia Dci orancs
ptizatos patct ex
diiSkis
vfu
adultos comprchendunt capaccs

funt tales
non
ruionit
OK.nes,
baptizati
&
&
baptizati
ex didis
non funt
capaces. Refpondetur
in poteftate ipforum elTc vt fiant ca-
paces.Diccs.prjeceptum confcflfionis non obligac

orancs ergo nequc hoc rcfpondctur negando
:
confequentiara
difparitas cft, quiatnatcria
con-
fcifioniseftpeccatum poft BaptifaiHmcommif^

fura , idco non obligat infidcies ( fecundura ali.-
fcdio,& fumptio Sacramenti. Confinnari
quos ,cuius contrariura inCra prob.ibimus cum

Dodored. 17. vbi id fiifi.ilis tradabitur) neque
eos qui non habent pecqatura raortalecomraiffum poft Baptifraum coraptehendit prxccptuui
tcft
diuinura faltera Sacraracnti.
fionis
tranfgrcderetur
quod ncmo
moria ergcquam prcipit

.
non
meam
tantum ad confecrationem
fumptionem Sacramcnti , neque ad folos Saccrdotcs , fcd etiam, ad cac-
fonat
Ctn^fjnttur.
etiara tcncntur Paftores rainiftrare
dum mundum veniat , &c.
facitein
gntMr.
illis
cramentum
fitamûe annuntiare mortem , donec ipfi ad indican-
& obligationcm
ccptum
iftani imftl-
&
particiquia polfunt baptizari ,

pes fieri Sacramenti. Confirnutur,quia ludsi, Confnratur.
quibus datum eft hoc pracceptum , maxiraa cx
partc non fucrunt baptizati , neque difcipuli
Chrifti,quia, vtpatct exloan. 6. repugnabant,
pracferebant mannax& Moyfcn Chrifto. Item,
qui funt in peccato raoruli non poilunt hoc Sacramcntura fuir.ere in co ftatu ; obligantur tamen praiccpto crgo fimiliter non baptizati. Ex
hoc patct ad obiedliionem , quac fieri poteft , quia
qtus renattu fuerit y loannis }.
Tcideat.
in-
tcrpretari licct praeccptum diuinura.
allcrit
mc-
cclcbrari hic.cft con-
poquia Ecclefiz pratceptum de hoc Sacraracnto, 6c communionc eius, videtur dctcrminatio iuns diuini, quia non folct priciperctam ri,
gorosc vfum Sacramcnti

Scoli eper.
Tom.
cuius
VHI.
non
<;ft
prx-
^Hjutrta conclufio : terapus ptxccpti Euchariftix

y
diuini adiraplcndi cft laltera periculum raortis, fîndoM-^
Hon
fQlurali alias
non communicaucrit Lavita;
Ki
fcd
g'* fT*"pi'^
diHinuw,
IV. Sententiarum
Lib.
470
qui,dqui4 di-
fcd etiamfi alias commvioicajjcrjt ,

cat Vi<5toria in Summa. Primum per
fe
patet
fe-
difcurrere licet
dccedat fineviatico
tcrtiojquia cxpedit
:,
mo-
ricntcm figno cxterno profiterrcommunionem

Cathoiicam,ad quem cfFcdum inftituta eft com-
munio<
mortc , pb
quod non ncret
, ii
morjcn-
tcs infinc vita; obligarcntur pra;ccpto
commu-
dclidta
Refpondctur
nionis.
Con-
licct in aliquibus
cihis Prouincialibus ita ftatutqm inueniatur
&:
Canones pccnitentialesaliquotctiamciufmodi habcantur pro tcrrore peccatorum tamcn
intcr
Ecclcfiareuocauit hancconfuetudinem, vtconftat capitulo Super eo.de hireticK , / 6. vbi pratci-
*?l*^-.
^^s
pitur
dammortcm, d paniteant dctur communiot

Patetctiam ex propriomotu Pij V. datoanvt hircticis ctiam relapfis ,ide6que
natis ad
MttM
pro.
friuffii V.
OQ 1^69. per quem iu Hifpania abrogata cft

confuetudo non dandi communionem damnaSuarez.
ih ad mortcm , vt Suarez tcftatur difput. 69.
^"M'*.f'' fe^' i' Dcinde refpondctur.licet obligatio fic
'iLfit
fub!
irahtre via.'flu.
"
P^"^
periclitantis
vt fumat Euchariftiam,
^^"^^^ Ecclcfiam iuftis de caufis polfe ipfi fubtrahcre minifterium. Diccs * Ci aliquis pcriclita-
anno ,
retur co
quo quis
communide nouo. Refpondctur , quod communio,
care
ii
vel aliquot menfibus
communionem, uon
fumpfit
pra:ceirerit aliquoc
quam
acccdat ad
viatico
mortem
legis
in praxi
fcquendum
&
p.iucis antc-
qux
cft
vcl in
quidquid
fit
vt aliqui tenent
nou quia hiecobligatio non

;
peccati prxteriti
fiue
incurritur ratione
neque ad fatisfadioncm eius
ordinatur,ad quam pccnitentia cxigitur , non

communio ncque frudum prioris communio:
nis tollit pcccatnm,
quiaeo rcccdentc,reuiuifcit,
^d inducitur priccptum ad maiorem
incorpora-
tionem inChrifto,& acquirendi cius auxilium

in finali luda, ad proteftationcm publicam communionis cum corporc myftico, quod cft Ecclc-
& aliaciufmodi.
communio-
eflc
quando cum debita rcucrcntia ficri potclt;

imo fortc eftc fub obHgatione,quianon video
nen'i
OhH^xtt
**
cur alioquin
munio
eflct
M"H'
de iurediuino necellaria com"^t^&fin"'
ob pericula
in cranfitu mortis,nifi
lius axticuli potiflltimm
il-
crgo quoticfcumque
e^êm caufa ; etiam cadcm obligatio rcad quod facit, quodfuperius didum cft,
argre admodum fecundum Dodorcs haberi poffe pcrfeucrantiam in vita iprrituali finc communionc: crgo ad fupcrandas maximas tentaiiovrget
currct
nps & pcricula maxime adhibenda eft , cum fit

medium regulariter ad hoc datum & cx circum-
Probabilc ctiam eft , quod aliquotics in vi^* '^^^"f 4"^= communicarc cx prarccpto diui"^''uoT''' "t'
"' "
^' "a<J"nt Sotus , Suarcz, Vafqucz, aliique;
\
}rJeptum.
^^ JHa congrucntia , quod h:c fit cibus
Sotus.
ali'
mcntum, ad quod
ceirus:incra
municare
&
neceftarius cft frcqucncior ac-
annum auccm nemo
ter.cturcom-
quia Ecclefia alioquin frequcntio-
rem fommunionem prxciperet ,

aliqui doccnt
ceptuin diuinum
ftantiis ipterprctari liccat
.QMtnta conclufio
datur prxceprum Ecclcfiafti-
cum communionis
cilio
pracceptum.
ConLateranenlilub Innocentio III. &habein Palchate. Patct cx
^*r^^J"
communhnis.
tur capitulo Ornnlsvtriulûe/expn ,de pcenitentia: Conc. LaxOtnnis vtriujûe fe.xm fidelis , poficjuam ad aunos niicnli.
diflretionis peruenerit jfirnel Jaltem in
turyfitfiipiens reuerenter
ad
anno confitea-
rninus in Pafiha
Ett-
Sacrarnentttm ynifi farte deproprtf Sacerd*-
charifiiit
tu confiUo , ob aliquarn rationahilem caufam ad tem'

, ab huiufinodi perceptione duxerit abfiinendumi
ptts
aliocjuin
& viuens ingrejfu
Ecclefut,
riens Ecclefiafiica careatfipultura
num
fcfl^
1 3
can. 9. Si
tjuis
arceatur ,
negauerit omnes,
gulos Chrifii fideles vtriufijue fixm

difiretionis peruenerint
& rno-
&c. Tridenti-
Tiident.
&fin~
cwn ad annot
non teneri fingulis annisfal-
tem in Pafihate ad communicandum,iuxta prcueptunt

fitnEl*
Matris
Ecclefi,anathemafit.\xi his Ecclefia
ftatutum habetur.
Aducrtendum ^d dcclarationem huius lcgis,

non teneri ftultos,ncqucpueros hocpra*ccpto;
quando autem pucri hac lege tcncantur,pendct
non tam ex annis,quam cx difcrctione & in,
confcflarij.
creti
quod permittitur
Tcmpus
<
T^xpUftnur
J
"""""
iudicio dif-
piatfcriptum
com-
&
munioni,iuxta declarationem Eugcnij IV.

praxim , eft a Dominica Palmarum , vique ad Tempu)
Dominicam in Albis in aliquibus tamen lo- /"''>'*'
Conmibrica: , commucis , vt Mediolani ,
nio quocumquc dic Quadragcfimx habetur pro
:
prt-
f^
&
Pafchali.
cum confcicn-
Sexta conclufio:qui communicat
& facrilegc
prs- CommunicSt
*"
cepto communionis Ecclefiaftico, nonautem di- "^**/ f
uino. Secunda pars patct cx Apoftolo i.adCorinth.i I. Prohet autem feipfkm homo,
fic depane ilLo edat, &c. Prima fcre cft communis DoftoSatisfaeit
rum probatur, quiaEccIefiafoIum aiftum com- P''''fP"> ^^munionis cxternum pra:cipit, quem prafatus in- ^,'j^^ "*"
mortalis ,
tia peccati
fiitisfacit
&
tegrc
lum
ponit
fieri
cum
&
quamuis intendat a(flum
debita reuerentia
il-
Communie
vcl intelligi- fementiafn
tur rcucrentia cxterna, qua: etiam cxhibetur ; vel
non pra:cieamque ptaccepto diuino

prasccptam fupponLt:dcinde, vt communiter habetur, finis prxcepti non cadit fub prasccpto, fed
excrinfecus eft
praecepcum aucem determinat;
medium fub obligationc non ipfum finem , nifl
cxcrinfecc dcinde Ecclcfia vfum Sacramcnrorum , ac ricum prasccpic , non autem ea quae func
de fubftantia , quia hxc cadunt fub diuino pr-
^^tur.
interna dcbita: difpofitionis;& hanc
ciiifque inftitutionc
ftrudlionc circa hoc myftcrium,&'alia doftri-
peccauerit mortalitcr
djrrcrrct
opportunam
na: Chriftianas
Sua ez.
Vafnucz.
.fan
aliquot menfibus:
de vcritacc ipec.iilatiua i"ccu':Jum aliquos ,quin ctiam

DHpltx tem. fpeculatiue
nam <!uplex prarceptum eft com^^^^^-^^^^ ' rlterum abfolute in vita faltcm , alTônu'^!"^.
terum racione periculi , Si morris ; quod cenen-cftum.
dumeftjfiuepoft priorcm communionem quis
fia,
ego
reputari poflit pro
hoc habet
eam iuterprctatur Sc hoc
vel ccrtc
, fi
tenetur
diebus
falfum tamen cft

vt patec ex confuetudine ,
vim
DiccSjEcclcfianvfolitam fuiirc priuai;ccomiômmumo

rnmjione moricntes aliquos tota vitu.ctiam iii
ReJ}>t>ripi).
Imfugnatux.
Saccamenti
lis,fi ex fine
mc
bundU.
quod tencatur quis communicarc
dixerim, in vehemeoti peticyjo laplus fpiritua-
CHiiclyii>
prpbaiur , quia quosuis priccepta oiax^co tempore vidcntiitobh"gare,quo fini corum afTequendo eftmagis neceirariiirn , ih êiiculo atitcm vitai^maximc-oppoftunus eftfrnii
huius SacramentJ ergo, Scc. Idcm patet ex follicitudine , quam Bcckfia babet crga argrpj^ vt
fine hoc Sacramemp non dcccânt ; vt p^tejt cx
Ni- Concilio Niceno l.can,ii,yhi idprxcipitiferj,-ijj ^ iuxta antiquam confuctudinem , ne qui;S
Concil.
ccno.
tra
cum
fi
ad
peccare
tres .nnnos
conna
fcd inccrrum cft tcmpus
pra:,
in-
pit
fcd de ea inftruit
cepto;
&
fruftra acccderet prjEceptum Ecclefiar,
quod maiorcm obligationcmnon inducitiquamuis
IX.
Difl:.
Qu^ft. vnica.
ais aliquando pornam adiiciat trargreiroiibiis:

dcinde non iudicat de'occultis , fic ctiain neItx
oue prxcipif de iifdcm , quia prarceptum ,
fitpponunt fcientiam , per quam cognofci pof-
&
dc caufa. Dices > requiritur vt in fumentc

fit voluntas accipiendi Sacramenti , vt pracceptum adimplcat. Refpondctur talem circ: alioquih qui fumerct Sacramcntum non difccrncns
communcm cibum \ ficut vcrc
intcr ipfum ,
fet
&
non fumerct Sacramcntum , vt Sacramentum,fic

non adimplcrcr prxceptum , quod cft dc fumendo Sacramcnto fufficit crgo quod fumat cum
:
ea voluntate fumendi Sacramenti

tcrius rationis a voluntatc
tum
quat cft al-
fumendi Sacraracn-
dignc.
Oppofitum huius docuit Durandus in i. dtfi,

qu4tfl. 4. Capreolus dijf.î.^.u art. j. qui
Offofiimfin-
z8.
tentis.
gcncraliter loquuntur dc prxccptis Sacramen-
toram fupcrnaturalibus , quatcnus gratiam fanftificantem cxigunt ad corum impletionem.

Adrianus
in 4. in materia de CotifeJJione
tjMmJi
vl-
tima, docct in fpecicgratiam fanctificantcm requiri ctiam cx vi pracccpti Ecclefiaftici huius Sa-
Tmn fPit'
fttnfi*tuto.
ti
Poeni, qux tranfgrciroribus huius S.-icramcniinponuntur ,funt,arceri ab ingrciru Eccle-
fix
&
carcrc fcpultura Ecclcfiaftica
fzAo non incurruntur , antcquam
qua: ipfo.
infligantur:
&
in quibufuis
folent etiam cxcommunicari ,
Dioccefibus, Sc Conciliis Synodalibus,extant de-
crcra fpccialia in
Septima
10
hoc gcncre.
conclufSo
Jmptiitm nS
tum communionisPafchalis ,non tcneturcommunicarc per anticipationcm ex vi prxfimtis

probatur , quia alias ccfiantc impcdinicnto , non tcncretur communicare temporc
fi ergo tenctur
prxfcripto , quod falfum eft
comdecreti
munitnsm.
pcr talcm communionem anticipatam, nonadconfcqucntcr ad eam

implcuit prxceptum ;
fTieeftnm non tencbatur cx vi prxcepti. Ratio ctiam a
cofrohindtiu priori eft , quia quando prxceptum determinat
&
tltttrmin'
tum ttmput
non
oblignt
extTM
iBiul.
a^s , fed etiam circumftantiam temporis , in quo adimpleri debct;

tunc extra illud tempus non cxtenditur pr^ccptum,nifi aliud exprimatur : yndcqui prxyidet aliquod impcdimentum fuperuenturum,
die fefto non audiendi facrum , aut in aliqua
non folum fubftantiam
non iciunandi
Sc fimilia
non tcnctur
tnttt txtm'
vigilia
flk.
pcr anticipationem prxuenire tempus prxfcriptum , audicndo facrum , aut ieiunando dicbus,
Alittr
tili-
quibus non tcnctur.

Aliud eft,quando non prxfcribitur tcmpuSi
quando impodt foU fuk. nitur ieiunium abfolutc

; tunc cnim exhiberc
flnti* Sm.
tcnetur aftum atiquo tcmporc indctcrminato;& fi vidcrit fuperucnire poflc impcdimen-
gt prtctpiS fed foliim fubftantia akus ;.vt
cxcrccndi a^kus , ttnetur prxuenire , nift

ablaro impcdimcnto fupcrfuerit facItas adinv
tum
plcndi cius.
Alia difficultas
II
Tentri
mSwn
nd
tUpfo
Tmfckttt.
Suatcz.
Kautnci.
nioncm
iii
cft
Pafchate
fi
quis omifit
commo-
an tencatur cx vi huius
prxccpti communicare poftca antc fcquens Pafcha?aliqui tenentaffirmatiuc,vt Suarcz di/put.

yo.fiH.i. Nauarrus cap. 11. in Manuali^mtm.^^.
Fuodamcntum ert , quia hoc prxccptum duo in-
altcrum vt femcl in anno fiat communio; alicrum eftlimitatio tcmporis magis conprimum abfolutc
gruentis , quod eft Pafcha
obligat intra annum fcmel faltcm communicaic; (ccundum autem dcterminato il!o tcvnporc,
Scoti oper. Tom. yilT.
dudit
annum.
Hxcratio non conclndit,quia annus coramunionis computaiur a Pafchatc in Pafcha ergo tranfa^ko illo tempore non obligat prxceptuni , quia prxccptum affirmatiuMin non obli:
KMturm frt.
afirmm'
eefti
tiui.
&
gat'fcmper,
pro fempcr ; fed dctcrminato
aliquo tcmpore,
maximc pro illo , quod importatur per prxceptum. Vndc ficut prxcc-
&
ptum communionis
non
Pafchalis
cx fui uatura vltra tcmpus
cxteriditnr
illudkletcrmina-
tum vt prxmifn authores fatentur ; ita ctinra

neque communionis annux vltra annum cxtcnditur &: hoc pater in reliquis prxceptis affirmatiuis. Dcindefi prxceptum communionis intra annumetlct aliud ,*ab illo, quod eft communicandi in Pafchatc , fcqueretur prxuidcntcm
impedimentum in Pafchate fupcruenturum , te,
communioncm contra fxpius diEt idcm dicendum,fi aftcratur non clfe duo,
fed vnum prxceptum fub difiunftiono vtrumque
tempus importans, ad fui implctionem.
neri anticipare
(Sla.
Hanc, qux negatiua ert, tcnct SyIucfter,verbo

^h^. 1 1 Soto * 4. diji. i 8. ûa/i. i
II
SecunJ feru
artic. 4. Valcntia difp,ypart.difp.6.de hoc myfterio, tentia srj^.
epiift. 8.
ptmBo
4.
Hcnriquez
lih. 8.
d Sacramen-
tium.
Sylueftet.
tu^cap.^.
Soco.
Tcrtia fententia
eum
qui ex legitimo Valcntia.

impedimcnto omifcrit,deliccntia fui Paftoris, HcaiiqucT.
eft
communionem* in Pafchate , teneri , cefiante illo, ft.itim communicare ratio eft , quiaipfe tex:
qui pr.Tuidit impcdimcn-
tenttur nnti'
cifre
communicare
intra
Ehcharijiia j .
cranienti.
471
ac proindc cx vi prioris tcnctur
comprehcndcre. Quidam hanc

fententiara improbabilem cenfcnt , quia non
viderur ratio ooligationis fpecialis in hoc, magis quam aliis , qui fine impedimento omiferunt adkum, fed impugnacur raalc : hxc enim ra- Difftrt nS,
tio fulcitur ipfa lege,qux permittic iuftam ob (^ toOert di'
cauiam defcrri polTccommunioncm de licentia Mtrfmfunt.
Paftoris differre autcm adum , non eft tollerc
de integro obligationera cius adimplcndi ideo
hxc fciitentia videtur vcrifCmaquoad primum
cafum : quoad alium rcducitur ad fccundam
fententiam. Secunda fentcntia,licct fpcculatiue fit vcra, non habet fundamcncum in praxiaquia omitcentes coramunionem in Pafchate
compelluntur poenis, vc poftea adimplcant.
DicQ ergo non ex natura grxccpti affirroa- Kon tx nmtus id videiur
tiui coutingit
tum
non
qux
eft
hxc obligaeio
vc fupr^ proba- turm
fed cx natura pocnx
adiun&x , qux
fttce-
pti fojl Smf-
chm obligmlMt
pcr congniaiD fatisfa^îonem, rtm

ftd in
in propofito communitcr eft ppeiis adim- nmturm fmtif.
tollitur
nifi
plctio:donecergo impleatur of>us,nianet cx confuecudine pcena,& aggrauactu eciam contra contumaces : non cigo peccat non communicans dc.
fm&ionii.
nouo, iicet cencacur poena.

Alio modo defcndi poceft prima opinio-, afferendo cx vi prxcepti negatiui cbligamis fcm- P^t dicieffe
per ,
pro femper tcoeci ad communionem, frdCtftS nonautem affirmatiui,quod prxceptum nega- imiimim.
tiuum infinuatur in illa particula fidtem ; quaf
fenfus fir vc communiu vltra annuni non difFe-
&
& ticulus concincc duo prxcepca , negaciuum, & affirmatiuum ex vi piioris cciam
cranfado anno tenetur communicarc ; ex pofteriori intra annum in Pafchatc hoc daco to-
ratur
'
non adiraplet prxccfed

ptuin data opportunitate commimionis
tics
peccabit
>
quoties
frdftrtl
quia hoc videcur rigorofum ncque aggrauanda finc onera, aucmulciplicanda,&induccnda primm fiinr
obligacio finc ncccfncate in priori nuxlo cxpli:
i,
candi.
videtur fiftendum.ex pip facilc foluancur
t<an<li
pofterioris rententis
tui;
IV. Sentendarum
Lib.
472-
fundamenta , quz vrgen-
nacuram prxccpti
circa
fio
eadcm corpori Chrifti
vt patet ex prjemiffis
tinum
affirmatiui.
Trideu-
difcutric
'#***
vtraque
aliqua coinmunicandi fub
Confirraatur ergo meliiis conclufio , cx practiam primitiuae , vbi fuit con-
fuctudo fspius communicandi fub yna

panis primo habetur Aduum i. Erant autem
commuperfiuerataes in doSrina jipoHolorum ,
nicatiene fra&ionis patiis , ^c. vbi agi de comr
munione Sacramenti admittum etiam hxrctici,{cd ibi non fit mentio fanguinis. Diccs sr-
T^"*
/^Vaeftio
14
intelligitur
dc
commumone
laica.
V^Coepit hc
controuerfia a Bohemis autumBthtmk. thorc Pctro Drefdcnfi ,

lacobello Mifnenfi
g4yli
JW
&
annum 41
circa
qui partem affirmatiuam te-
1.
nuerunt ; quod dcinde kcuti func huius tempotis hsretici.
Supponendum autem eft>

frcquentem fuifte vfum
Vfmfrimitl.
uttEctUfi.
fia
luftm.
etiam in populo
icron.
^'^^
in primitiua Ecclcr
vtriufque fpecjei,
vt conftat ex luftino jipoU-
i^pro ChriflUnis.
Hieronymo Sophonia:
& refertur in cap. "Sacerdotes, cjmfi.

Chryfoft.
Ambtof.
Leo Papa.
i.
.dinlog.i. con-
Chryfoftomo h*milia 1 8. m. i. ad
Corinth. Ambrofio lib. De tft qtu imtiantury cap.^.
Lcone Papa firmon. 4. Qmdragefim, vbi Manichzos reprehendit > qu6d pancm furaerent , \
calice autem abftinebant. Gelafio Papa ,
hatr Pelagianos.
&
Celafio.
nemo
Pritmi concUô : excepto celebrante ,
Tiidemr
iu-
rediuinoteneturcommunicarc fub vtraquefpccic : eft dc fidc-cx Concilio Conftanticnh/f/i j.

'^"'lentin.T?;/:^ x.eap.i.&cc^.io.yhi hoc pracipitur fub pcena excommunicationis , ne vllus
Sacerdos coramunicet populum fub vtraque fpecie. Probatur ^quia vis lanftificandi ineft vtrique fpcciei Si ûit mattdttcauerit ex hoc pane vi:
Zoan. i.
in iermtm,
&C. Hic efl panis de coelo defiendenst

ex ipfi mandHcet ,ntn mwiatwr crgo nccefficatc efFcftus habendi per vtramque (pcttet
t)t fieiitis
cicm non coUigitur praeceptum communicanRithMtiûo- di fiib vtraquc fpecie : probant aliqui confcru intffictne. quentiam
, quia communicanti promiira cft gratia, non rationc fpccierum, fed concenti i Chriftus auccm totus continecur fub altcra fpecie ergo tota vis fandificandi eft in qualibec
:
Ipecie.
Hoc argumcntum
fupri refutatum eft de efSacramenti diftindione prarccfajfum airumit ,

probabile
huius
denti
quia
fe<ftu
&
&
plus gratiac conferri per vtramque , quim

7r6miffgr- per vnam folam. Catcrum , quia de fide eft
cft
"/*
^""^" gratiam neceflariam ad falutcm confctri pcr

' ^"* fpecicm
argumentum ex Scriptura ita
:
W#w**'
applicari debct
cum
cicur ludaeos conuerfos ad fidem
ftrid:if-
fimc obferuafte lcgem : quod faciic ex Pauli

controuerfia cum Pctro fuper Legalibus conftat,
cx variis locis Ad. fcd Nazareis incer-
&
didum eft vinum,iViw.6. vbi
vt quamuis aliquando loan-
ftinere
praecipitur cis ab-
ergo non
Cyrill.Iero-
mr ,
&
tam
itt
hiheritis eius fittiguinem
vohfs
mcdum
ptura:
loquendi vfititum Iudjcis,&: Scri-
vt Lcuitici 10.
ledixerit
non hahehitis vi-
intelligi debcat diftindtiuc, iux-
fanguu
tur particula,
Fatri ,matrl<pte
eius fitper eitm
&, non
î ma-
&c. vbi fumi-
copulatiuc
fed difiun-
diuc vnde Exodi ii.ponitur fub.difiundione idem

Qm percujferit patrem fiium , aut ma:
Antccedcns pacec ex Cyril-
lo lerofolyinicano Catechef^. TercuIIiano
lih.
&
nibus allatis congruum crat transferre fanguinem ob periculum cffufionis > Sc irreuercntijE.
Terci6 , quia ad peregrinos
miticbatur
cap.
aut moribundos,
fpccic panis
communio
vt conftat cx Eufebio
lih. 6. hifior.
communiter fub vna

quos
fe,
aliis
quae fuit Euchariftia.
vel corpus
atque adeo j^clcfiz fatisfiebac
communioncm folius corporis

ex Sozomeno lih. S. hifior. cap. ^
quod pavbi rcfcrc Sczomcn.
fceminam Maccdonianam acccfSflepublicc, vc

comraunicaret , occultando fuam fedam , & acccptam Euchaciftiam manu ( fic cnim in cclcfia Orientali ricus cft
nu
Sacecdocis proprvi
vc accepcam de
manu
ma-
in os ingerac)
commucauit cum pane prophano , quem publicc manducaret fub fpccie Euchariftiae ; fed
haec illufio
non
potuit
ficri
in calice
ergo
V^îfitfra citato , vbi refcrc Manicharos, vc crcderentHC
quod promif-
Enfcbius,
Qu4ft6,quia plurimi etiam public^ in Ec- Probaturtxt

clefia non fumebant communioncm fub vtra- /^que , fed liberum iis crac fumere fanguinem,
Ad cuius
citat
vfus fuit
facit
Bellarminus ^h. 4. de Bellarm.

Sacramentis ,cap. 24. quarauis enim tcxtus Latinus Eufebij obfcurus fit ; cx Graeco liquct fuiflc
tantum fpeciem corporis miflam:nam dicitur
particulam madefatam in os fenis puer iniecifi^.Sc
trem fiiaim ,morte moriatnr. Et fimilia paffim in

Scriptura occurtunt : fic ergo in propofito.
coofirmationem
rofolym.
i.advxorem. Cy pthno i. de Lapfis. Clcraen- Tettullun.

tc Alexandrino lih. i. Stromatum. Bafilio epifio- cicm. Alex
U ad Ca/areum ,
aliis , qui folius fpeciei Bafilius.
panis mencioncra faciunt : neque ex ratio-
tet
camem filij homi-
Nifiinandncaueritis
'
batur fcruandus.
ne , vt
'
per
ibi
folet
que fub vna fpecie panis , quia calix foliim

in templo per Diaconura diftribuebatur , neque liccbat cum domum fecum ferre ; ncque
fuit vflis vaforum facrorum apud laicos , nequc calix in vas prophanum vnquam funde-
nis 6. coniungantur duae fpecies in promiffio-
ta
J,c\i'n,%o.
lixjquia intcr fideles lunc eranr multi Naza- vfut cUci*

reijvtpatet AEl.xi. quibus Apoftoli turapcr- w* fxi^ '"
mitcebanc obferuanciam legis ; imo &c ipfi ^1.
Apoftoli cum eam obfcruabanc & yiS. 21. dj- A^ 21,
Sccundo , quia olim in primitiua Ecclefia da- vfM Zuch*.

batur fidelibiis Euchariftia aomum ferenda, riftiifumen''*"'*
vt commodo tempore poflint eam fumere, id- '''.
I y
''
gumentum ab authoritace ncgatiua nun concludere : contra,probatur cx circumdanciis , falcem aliquos fuiffe , quibus non dabatut ca-
conftat ex Profpero in dimidio teraporis cap. 6.

quarftio crgo cft an iurcdiuinoid fucrit prs-
icriptum.
fi-
Aft. i,
Sc hanc
i.
ob caufam prscipiebatur dari argrotis

Sacramencum corporis intindum fanguine, vc
Coiuliê
&
ab omni , quod inebriare

fumebant tum fpecies vini.
betur in cap. ComperimMs , tU conficratiotte,<Ufi.
VtoCfctau
CcnfirmMio
fpecic txfrtixipi^''
xi Ecclcfia;
Jêciemf
Tiiddtini Ar-
ex przmiffis g^fnftHm
ipecie.
;
nicandi extcndat fi adytramque
fcorflra fafta eft,
fic
non conuincitur ergo
neceffitas
^titmturtAn ^ntêptum diuimm commu-.
vt per
comraunionem
fatisfieret Ecclcfiae.
fblius corporis
Colligitur idem cx
Lcone Lco
Papa.
Dift.
IX.
Quazft. vnica.
publicc,abllinebant tamcn a calice , quia diceDant iuxta fuum errorcm, vinum a malo Dco
crcatum,ac proindc dctcft.ibantur illud.

Hxc fiAio non habcret locum , fi nuFli liccrct
abftincre a calicc crgo,&c. vnde Pontifcx iubct
tur
quinam
,
non aliquando,
a calice
fcd
fcmpcr abftincbant,vt (icdcprehendcrentur Manichxi } non quod malum cllet abftincrc i caltce,aut illicitum , alias nunquatn liccrct abftincre
quod falfum
cflc conftat
cx prxtenfa
fia
tm
f*rticttl-
EeeUJi* in
i.trtit iUtbm.
ri
Obiiciunt
iuttiqmifi-
CooftStien'
BafilicD.
&c. calicem non

Item obiiciunt
i.
blice abftinerctur \ confcAionecalicis;& hoftia
pridiccnm viho non confccrato fumcretur. Idcm

etiam obfcruabatur in EcclcnaGrzcaantc i loo.
annos,qui tota Quadragefiraa foliimconfccrabant dlcbus Sabbatjiis & Dominicis, aiiis autcm communicabant, ficut nos in Feria fcxta,
quamuis alibi moris crat tingere Euchariftiam
qus allcruabatur,tamen Canon. 15. Trullanus
id vctat
idem patet ex Concilio Laodiccnfi
:
mos communicandi
Ecclcfiis Latinis fuit
tamum
fub vna
anle annos Soo.vt patct ex Conftant.y?î 3.& Bao. & colligitur ex Beda
& ordo Romanus vetuftilfimus
filicn./?j^
f*p-S-
fpecic
lih. i
hiJiorUy
quem ci-
mearn commanoratio-
Chrifti bibi
tis
non
'.
nam
dicicur
ejHOtiefiumqHe hibe-
prxfcribitur \t bibant
fed quoties
bibunt,in memoriam Chrifti bibcre: alias

fct nugatio,& infuetusmodus prxcipicndi
ccre
quod
effa-
quando bfbibatis quidquid enim cadic

indifTcrens , at bibere quam-
faciunt
ac
fi
biiis prxcipio vt
fub prxcepto eft
diu bibitur , neceirari6
diccretur
Aliud
eft.
de
eft
iftis
Hoc facite inmeam canmemorationem , &c. vbi datur prxccptum communionis-: vnde Apoftolus non intcndit ibi prxccChrifti
ptura
Lucx
11.
fed inftrudkioncm
diccns
ex natura
rci
ret param fanguinis infandi , qui calix populo

exhibebatur quamuis moraliter certum iit parura illud fanguinis infud non potuifle a fin-
Domini amtuntiabitis donec veniat.

confuttudinem
Obiiciunt denique Patres ,
Ecclefix pvimitiux. Refpondetur, Patres loqui
iuxta illam confuetudmcm ; qualis autcm fuerit,patct cx didis &tunc>quandonullusfuic
crror , liberius Patres loquebantur ; vc in fimili
aic Auguftinus lib. t.contra lMlianMm,cap.6. Dcindc Patres, quando loquuntur de altcrutra fpecie , aut particula eius , non fecus loquuntur , ac
quando loquuntur de toto Sacramento,quantum
ad rcm contcnram , cfficaciam , & frudlum cius
&
Alcuinua.
gulis in populo furoi
aut 'participari.
Itcm
HambcRos Humbertus Epifcopus Sylux Candidx , & LeSptfcoput.

gatus Apoftolicus ad Grxcos fub Lcone I X.
anno 1500. indutlago contra Gracorwa calumniM,
tom.i
Bibl.PatrMm
I.
edit.
ColomenJisôHlo ante mt-
eUum : dicit fola communione corporis populum

Vfm Eecle/i* communicandi fuiffc moris in Ecclcfia lerofoJ*rfoljfmits- lymitana ; & infri
yid httc fi epdd exfanHa , er
:
9t.
venertdfili
ftrfnerit.t
Ewharifiia in lerafilymitanis EccUfiisfitnon ineendHnt , nec in foHeamrnittwtt , fid
in pyxidem tmndttm condnm
tmmicant ex ea pofmltim
cam
&
fitptenti die com-*
cornmuni-
jttia qHotidit
&c.
Adduci poftunc alia incommoda , vt quod
crcfccnte populo fideliom in locisrctiK>tis,vbi
ibi
quod fufticetet ad communicandum totum populum , non potuiftec eile
vix
ellet
copia vini
vfus Euchatiftiz
deinde periculum e0ufionis,
& alia.
tl
affirmatiua vcrior
tur) fpcdlat ad integritatem

cap. Relatnmyde conficrat. dift.
lâle, inquit
cans particeps
facrificij
i.
patet ex
vbi Toletanum:
eritfiicrificiHm, cnitts nec ipfifitcrifi-
ejfe
taUeit
imfiit
ii enHpi.
Obiicitur locus Gclafij Papx in illo capi- GcUfius.

Comperimns , inquit , tjuod ejui-,
damfimpta tantwvmodit carpans faari portime a calicefacrati
niam
crums
abfiineant
epd proculdubio {tjuo-
nefito ,tpiafiiperfiitione docentur adfhingi) aut
integra Sacramenta percipiant
aut
<tb
integris ar~
ceantur : quia diuijio vnius , eittfdemqtie myfterij ,fine
&c
granJ^ fiurilegio non potefi prouenire ,
Rcfpon-
hibuit vfiim calicis laicis

ret reuerentix Sacramenti
.-
nifi
vfus Sacramenti
vndc
parenthcfis prxmifTam racionem aflignac,
rum extemum
nequc
vt
fic
dignofcercntur hxretici,
Catholicorum.
quia hoc Sacramcntum fub
duplici fpeci? inftitutum cft : crgo iic debec
funii ; quia alias non ellct commcvnoratio Paf^
laterent fubfpecie
Obiiciunc ccrcio
Dominicx
mentum
fccund6,calix,
vcrc confcrt gratiam
denegatur
Dominus
cum
:
fit
Sacra-
fecundo
mendi dederit tcrti6 > quia i.ad Corintb.io. ludxi non folunj manducauerunt manna,fcd etiam
de petra bibcruni ; qux crat figura huius Sacramenti ergo non folum Chriftiani omnes dcbcnt fumccc corpus , fcd bibcre de petra id eft:^
vt
hoc
fa-
vbi
non
eft
vfus vini
modici , quod a longinquis pactibus

Sfni eper. Tom, f^lll.
infei:-
ciiin
eis ius eius fu-
>.
Rr
ebieaii
faiigui
ak
ittftirmiiim
fmmptajoluitmr.
ergo iniuft^ AiUiimr
l.aicis
ficilis
illa
prini^^ vt conlUle-
to doccat Chriftum integrum contincri fub

vtraque fpecie tertio, ne vllibi reddcrctur dif-
IxpLciUHr.
cum loqui dc Sacetdotibus ; fed mediccndum eum agere de Manichxis qui
dent aliqui
fionis
dignofiitwr.
Seettnda concUifu: Ecclefia iuftis de caufis in-
Auguftin.
tulo Comperirnus.
vnde integra Sacramcnta fumcre debcrent,aut

arceri
hoc autcm ordinat quantijm ad fo-
eftiaris diuini ,fuppo-
Patribiu ftluitur.
in fpecie.
jn vtraque fpecie confccrare
Dodore) tamen
2-4
Obitili tx
abftinebant a fanguine ex fuperfticione
confecratione , vt Sacerdos communicet fub

vtraque , quia fumptio vtriufque ( vt infra dice-
ftMiti
&
liijs
(iti
Toleun.
&
Diximus in conclufionexexceptacclebrante,
quia licet aliqui dubitcnt , an fit iuris diuini
cftciAn
nitHr.
Benedi.vit ac
fumptionem Sacramenti cffc mcmoriam PaflioQuotiefcumtjue enim

nis Chrifti,& ideofubdit
calicem bihetis , mortem
manducahitis panem hunc,
tat AlcuiniK,
Striftmr ftl-
fcd
Magiftcr Caroli Magni ( antc 800.

Ordo Ro- annos floruit) cap.de Ordine celebr/tTuU: docct monanui anciris fuifle, vt in calicc aqua ,
vino pleno fblequiflimuc.
Bcda.
i5
ObitBia *x
totum fimul
adCorinth. 1 1. Hocfaita
nm.-vbi datur prxceptum Corinthiis bibcndi

languinem. Refpondctur , hk non dari ptxceptum bibendi ianguincm , fed inftrudlioncm,
quomodo debcac cum dcuotionc & memoria
Scxt6,quia in multis
mm.
diuifit fingulis ,vt conftat cx illo
fregit
Latina,Feria (cxta Parafceues prciperc,vt pu-
Laodicen.
XO
tcxtum iam expofitum:
cite t}uotiefiwn<jHe bibetis in
&
litm vfm
h.rrctici
Quint6,quia antfquiffimus mos fuit inEccle-
Trudanaa
Canon.
confotmitas in populo
Nifi mtatdMcaneritis , &c. qui iiitelligcndus cft

fub difiunftione: deindc Matth. 16. Bibite tx
toomnesy&cc. Refpondctur loqui ad Apoftolos
vnde fubditur Marci 14. Et biberttnt ex eo omms: hoc dixit de calicc>non dc pane ; hunc cnim
dedit.
fiftione.
19
473
fir
deinde vt
Chriftiano.
fuille
ob(eruari
&
ra-
<^ e*mgrmnti*.
lit
IV. Sententiarum
Lib.
474
fanguine:quaftii,Chriftus inftituit nobis perfcdc conniuium fcd talc non cft. vbi decft
:
non
potus.
Refpondetur hoc Sacramentum inftitutura

quidem eftc fub diuerfa fpecie , non folum quk
Sacraraentum j fed etiam qua facrificium quia
fic perfedc repraefcntat facrificium cruentum,
:
quatenus feorfim cx vi vcrborum ponitur fanquafi cffufus : fumptio

guis fub fpecicbus ,
autem cius cft participatio facrificij , ad quod
impcrtincns eft , an furaatar fub vna , an fub diueriis fpeciebus ita refpondent aliqui. Scd con-
&
quia etiam fumitur , qui Sacramentura cft

inftitutum ad falutcm noftram } 8c vt Patres docent,in vtraque fpecic habet pctfcdattt rationcm conuiui). Dcinde fumptio , quac fit a Saccrdotc,{pe6l:at ad intcgritatem facrificij.non autem
ea,qu fita]aicis$vndc contingit participare Sacramentum, qua tale , quando etiam non facrifitra
fumitur,
quod
rt'
fpmfit.
& quando
alias fandificatumeft.
Refponderur ergo
17
aliter
fuppofita fententii
Alenfis, quamyii/Trf defendimus probabilcm.dari fcilicet
maiorem gratiam per vtramque, qu^m
detur per vnam fpecicm , concedendo antcccdens,

negando.confequentiara de coramunio-
&
ne laica. Ad eius probationera negatur,quia commcmoratio PaOIonis Dominica: variis fit modis , quia fumitur corpus quafi fcparatura a fanguine, quantum eft ex vi verborura,
rcpraefentatione fpeciei ;
fic repraefentat corpus in
&
&
crticc, vt feparatura a
fanguine ,
& anima
fumi-
tur etiara^fanguis^quia eft concoraitamcr fub fpecie corporis ; fumitur
idem quantilim ad frudlum
& incorporationis in Chrifto
gratix neceflaria; ,
quoad aequiualentiam
quia omnis gratia neceftaria adfalutem , vt dchnit Ttidentinum, qua

acquiricur mediante hoc Sacramento , conferfcar
f)er
alterutrara fpccicm.
Vnde
altcrutra fpecies
umpta habet rationem cibi , & potus , perfedliquc conuiuij , quantum ad cffedum nutritionis:
quia,vty^4 difleruimus fuo loco,non contingit
in hoc nutrimento fpirituali integra proportio
nutrimenti corporalis , quod fupponit duplicem
ynitu jêiii
appctitum in corporc,ncmpc cibi pcr famcm.po'

tus per fitira, qui funt differentcs,ille ficci,
calidi , hic huraidi ,
frigidi vnus autcm appetitus eft fpiritualis nutrimcnti inanima: vndead
fumptio
effedum nutritionis
&
&
tfi
/ufficUiM.
fufficit
alterutra fpecies,
quae nutrit pet gratiam;& quamuis
non inucnia-
tur in furaptione vnius fpeoici illa expreffa
Hahtt
&
figni-
adaequata conuiuij ratio, quoad fignificationem;
fictuitntm,^
inucniuntur tamen pcrfcda quoad atquiualcntiam,
z8
& frudium necelfarium.
Ad fecundum refpondent aliqui eandem
gra-
tiam dari numero per vtramque fpeciem , ita vt

altera furapta non augeat gratiam ;
quamuis
&
hoc probabile
VfM
fit in-
iurifirfiAtruSifiuf flidt.
effe/Mpra affcruimus,ex
communi
cft
in altera.
tertium ifraclita indiguerunt manna,&

aqua ex petra, quiacrant nutrimcntum corporale , non fpirituale; licct fuerint figuia huius Sa-
Ad
&
ficut altera fpecies facramentalis.
Addendum in-
non viguiffe tamdiu vfura petrac in ipfis,

quamdiu viguit vfus mann2e,quod pro nobis facit, quia ficut manna pet quadraginta annos dufuper
&
aqua eius paruo tcmpo,

Sacramcnti corporis pcrfcucrat in laifine vfu calicis. Ad vkimum patct cx didis.
rauit
petra autcm
rc:fic vfus
cis
Petes obiter de vftt Sacramenti

filio ,
vt fubeft con-
quamfrequens effe debeat?
Refpondco non iicct extra cz(a%fupra cxpli30

eodcm die bis communicare hic commu- ^* frequtn.
?"""*nis eft Dodorum D.Thoma: in^Jifi.i z.Paluda- ^*
ni, Durandi,& aliorum. Alenfi#4./'<ir/.^.^2.w.j. ss licertbu
:
catos
GabrieIis/fff/ow87./f4o.-coHigiturexca- i die com.

pitulo Confkltufli^de cel^ratione MiJ/arut:Sc cifi- rnunicwt re.
tulo Sufficit^ confecrat.dift. i . Aliqui dubitant an î*"'"'-
hocpraccepturalitiurisdiuini,anhiimani. Rc^ceUUfii*
fpondetur effe iuris humani tantura , ne ob frc- cum.
qucntiam vilcfcat Sacramentum:& primo latum
cft in Saccrdotes,quod per confequentiam trahitur ad laicos- Non effe autem iuris diuini patet,
quia ob ncccflltatem populi in paucitate miniftrorum Pontifex difpcnfat in hoc praecepto , vt
aliqui bis in codem die facrificcnt, aut etiam ter,
& in fcfto Natiuitatis

ficare
non
fii
iuris
diuini.
In cafu etiam quo timetut irreucrentia Sacra- / efu lictt

mcnti ob infultum infidclium, aut incendium li- ^" ""nrnuni.
communicare , ciam non offertur aliud mcdium eius conferuandi ctiamknon ieiuno, sifu-'
pra diximus ; ficut in alio cafu , quando apparent
reliquiae in Altari,quando
nicauir
iam Saccrdos commu-
& aliis expreifisy/W4, quia prsceptum
tunc non obligat in prjciudicium reuetemiz Sacramenti , qua: maior eflct communicando , quim non communicando. Dics autcm
hic computandus cft a media nodc.
Rcfpondeo fccund6 vniuerfaliter loqucndo,
confultius eft frequcntius communicare , quam
omitterc communioncm. H*ec cft communior
fententia corumdem Thcologorum , eadem diji.
vbi ctiam D.Bonauentura, Richardus;& videtur
Ecclefia:
probare Tridcnt.y?jî 3. c.%. vbi ad frequentiam

hortaturSacramcnti;&feff2i.c.6. 0/w<if,inquit,
fanHa Synodtu , vt
(jttotidie
quos Juprk citauimus , oftcndendo hanc fuifle

priraitiuac Ecclefiae confuctudinem.Vndc Cyril-
prziudicium cultus debiti Sacramento;ide6 peccatoribus in eo ftatu non debetur , quarauis ipfi
hab.eant ius reraotum ad perceptionem cius,
quia haec in co ftatu cederet in irrenerentiara Sa-
lus lib.^.in loannemy cap.ij.
alia notat folara dilationem pcr fc non conferre

admaiorcm difpofitionem.Auguftinusr/^/^.iiS.
non przferr eum , qui ob humilitatem abftinetjr
cramenri. Eaderacft ratio in propofito:vndeni-
ei
Sc debita difpofitipne
ciquc
^"<lnt-
accipe,vt cfuotidie tibi prcfit :fic viuey
non fubtrahitur,quod ad reuercntiam, & cultiim Sacramenti facit , qiiia laicis non eft ius in
D. Bonao.
R'cfiardus.
cap. 4. 5* cjmtidiantu efipanis, curpofi annurn illttm

fianit ?
ftc
vpr6,quod daretur pcr alteram fpecicm, fupplcri
communHcarent. Ambrofiuslib.j.deSacramentis, Ambrer.
Aomum homilia
poteft aliis mcdiis
infinguiis Miffis fideles adfiantet
cedoanteccdcns,nego conlequcntiam, quia iniu-
augmentura
^'
cct
vtejuotidie merearis illum accipere.
T>iînfMMr.
Doraini omnes ter facri-
poffunt:vnde coIligiiur,qu6d
modernorum fentcntia. Rcfpondctur aIitcr:corh'
hil gratiaj neccffariae fubtrahitur
3-9
cramcnti : neutrura enim corum crat cibus ,

fimul potus quantum ad effedum nuttitionis
catur, vt patet Feria fcxta Parafccues
StcuntU
praeiudicatreuerentia debita Sacramento ,cuius

pcriculum incurritur in illa fpccie liquida , qux
ij.
Vidc Chryfo-
& 6i.ad populum &

;
alios Chryfoft.
Cyrillus.
& lib.4.cap.iy. inter
qui quotidiecommunicat.
Ratio etiam eft in proraptu
, quia hoc Sacramcntum confert robur ad fuperandas tcntationes , r^mittic venialianutrit charitatem-, augec
Augnftin.
tiyi*>
IX.
Dift.
Qu^ft. vnica.
x optre operato gratiamiergo nmplicicer melius

cft
Bcmauai.
Iitatc,dunec
&
venialia
nequequia quis non
tis
rumnoneft
comraunione ob
fentit in fcipfo
quia alius
hlc in particulari affignandaregula,
prout dona diftribuit

Deus, & fecundum cuiufquc difpofitioncm. Qui
in ncgotiisfunt, & diftradtionibus, noncft con-
il-
lum dcuotionis feruorcm:.^/4 1 ifWA^*rc<rfcf,

DBonanft. intîtJmptdU cmfinjMm/fr/enfionmintdt. DAoni-
fulcnda
fic , alius Cic,
communio
frcqucntior
fidi,in<^\l-^cedMfiducuditer,confdensdemiferictr-
dia Dei
qui quotidie iuxta iudicium ConfclTari] pru-
epiia
ijMomagis iger , magisindigesmedico.
*ff*'*
**'
A-
quara {cmcl in
hcbdomada , qui tamcn fcclufi adiftraftionibus

funt , frequeniius communicarc polTunt , & a!i-
uentiirainlib.deprofeftnTelig.cap.it. Licette-
Hoc in leipfo cxpcrtus dft fanftus vir,qui
H*"'//7>.
particulam ori cius iniccit &: tunc intcilcxit '**"**

timorcm pufillanimcm cflc dcponendum. Cxte-
prsparacio
ad ipfum , cxcitat mentcm ad maiorcm rcucrcntiam. Vndectiam Btrniidui i /erm.Je Cmta Domm',ait,non abftinendum efte a
cummunione prz humiAngdus acccptam dc manu Saccrdo-
abdinuit aliquamdiu a
communicare quoti(lie,quam omitterc dcin-
decontidcratio frequcns myftcrij,
475*
dentis.
iuuenis
C H O L
M.
Accedentem ad EHchdriBiam cum mortdi feccat0,feccare mortaliter, excufaturquifaSlo examine talufeccati non recordatur. Confefsio fojl mortale commiffum fr^mtttenda ejt, nifi necefsitas
communicandi , c^ inofia
confefforis excufent
ita Trid.Jfi 5
c.j.
vnde merito temeritatis notatur Catet.quod offofitum teneat

fumma vxommunio. quodetiam tenet Ahhas,cjde homine^de cel.mif
epijl. I y.
3.
can.
1 1
Cyfr.lib. 5
f.q.%o. art.^.
(jr iff
2,
Dicendura, quod aliquis potcft incclligi cfle in peccato mortali triplicitcr. Primo in
quia fcilicct tunc peccat mortaliter peccato interiori,vel extcriori fccundo, quia îif^
'" f"'
poft pcccatum mortalc practeritum , dc quo non rccolit,non pcenituit,ncc poenitct ccr"'"' "'' '*
ti6,quia etfi de illo prxtcrito pocnituit, vcl pcenitct,non tamen confeflus cft, ncc ablutus
'""'
,
aftu
in Ecclcfia.
^
Dc primo dico, quod pcccat mortalitcr, quia fimpliciter manducat indign^.

Dc fecundo dico,qu6d eft negligcntiaaffedatajvel crafla,propter quam non recolit peccatum,non cxcufatur a pcccato, licetminus peccet,quam primus. Qu6d patet i.
*
fi
Cor.i I. ProhetyinqaiiiJeiffumhomOy &c.tenctur cnim fe examinare , fccundum diligcntiam noftrac fragilitati poffibilcm, antequam communicet. Si autem non fit ncgligcntia
crafla , puta quia praiccfiit examinatio fufficicns,
nullum occurrit pcccatum , dc quo
&
non fuerit,vel fit
contritus
& confeflfus prius
non pcccat communicando
'^"^-
*'^^\
,^, l^.
l_
hisfici.
lic^t fortc
&
confcflus,fi morerctur, faluarctur non autcm requiritur maior

fitionem , contritus
cxaminatio ad communicandum,quam ad fccure moricndum:tum quia alias quilibec fc
cxponcrct periculo communicando,quia dicit V(z\.i% .DeliSfaquis intelligit ?&. Ecclcf 5.
Nefit homo , vtrum amore , vel odio dignusfit : crgo fi oportcret communicantcm fcirc fc
cfle in charitate , quilibec communicando exponerct fe periculo , ncfcicns an illo adu
peccarec
Tcrcio probatur , quia tunc non cflcc Sacramcncum viacoris : quia talis ccrcicudo
:
fadafccundum
poflibilicaccm noicrac fragilicacis , & pracmusa concricione , & confeflione quancum
videcur homini fufficere ,fi cunccommuniccc, non pcccac im6 fi qua aliapcccaca latcant,pcr iftud Sacramcntum ctiam remittuntur.
De ccrcio ^ dico , qu6d fi occurrat opporcunicas, cenccur prius conficeri , quam communicarc. Cuius racio eft , quia non cancum debcc rcconciIiari.Dco , fcd Ecclcfiac ad
hoc,qu6ddignc recipiacSacramencum Ecclcfiaftica; vnicacis. Si autem non occurrat
opportunitas confitcndi fi potcft fine fcandalo vitarc, ne tunc communicet; tctictur
viacori.
Craffam/H-
""'/^"
Quod probatur,tum quia poft talem inqui-
aliquid latcat,vcl traditum fucrit obliuioni.
nonconuenic
^JJ,.
Propcer hoc dico
quod
diligenci inquificionc
^*''"^'/''*
'^f"
"'
fratiam,fi
fnre non
foltiit
dif-
ffi*'"
/-
'^^^P^^'-
jy.-^/r
noncommunicare,fcdcxpeftarcconfcflioncm proptcrcandcmrationem,qua:didacft ^,
Quomodty
nunc. Si vcr6 occurrit fcandalum, nifi ftatim communicct , vtpotc , fi eft indutus ,
poftquam indutus eft,occurrit fibi confcientia dc peccato mortali, de quo non fuit connon confef-
&
feflus,& non habet in promptu
idoncum confcflbrem tunc cum contritione

:
& volun-
fi"pofjitfit-
tcmpore opportuno poteft cclebrarc,vt fcandalum euitctur. Et fimiliccr T^.^.

vcpocc confuccudo cft in aliqua rcligione,
communicacuro
alio
dc
, qui non celebrac
'^bKco^fvcl Ecclcfia,vc omnes non Saccrdoces communiccnc in fimili cafu fcilicec fi cunc cum fegt comdebcc communicarc non habec idoneum confcflbrem , poccft cunc non confefliu communicandi
municare.Ncceft diccndum , quod pcccac morcalicer,vcl cranfgredicur przccptum , vt eflfofimar^
euicctfcandalum , quia nullum pra^ccpcum excludic iftum ab ifto adu in hoc cafu , quia m/^m eiddilacio confeflionis in adu , quae nunc habecur in affcftu, non cxcludit > quin fit mcm- ^TTj'*"
tatc confitcndi
Rr
bfura ^;;,^;'""
Lib.
476
IV. Sententiarum
&
brutn etiam Ecclcfia; militantisjhabile ad adus,iirquibus membra communicant,

tcnetur vicarercaudalum proximi.
Dc peccato autem vcniali , nori oportet dubitatc,quia de illo non eft ncceflitas pcc"^
An
venU- nitentix. Veruntamenau6toritasquaedamdcEcclefiafticisdogmatibu$ ti.quarponitur
lUfint foe- in litera difi.xx.

mtenttade-
vidctur facerc
fffgyjg^titr/i peccandt
&
<^^^^ffe<^>*^^-
comunione
mentionem de pcccato
veniali, ait
enim , Licei qttisfeccato
de ctro non hahet voluntatem,^ fatkfaciat lacrymU ,
^"'^ î'^"
^^ itt.o.,quem moftalia. peccata
potcft aliquis fecurds acccdcre,nifi qui
fit
fi(ftt
& orationibHi
gtauant. E^rga videtur
finc voluncatc
,ac'
quod non
pccc^ndi venialiter, &: dc
prat-
lacrymis, 5d orationibus.
rcritis fatisfecerit
RcfpondeOjpoteft intelligi de mortali peccato , non qu6d iam ineft, neque pfxtcrito,
omni poenitentia,fcd confeflb,fi mordeatur,quia non compIetS fatisfecit:& tunc intelligitur de peccato mortali
tunc quod fcquitur , quem feccatamortAlia nongrauanty
fine
&
fupplcjin aftu,vel praEterita,finepoenitencia fequente.
Adprimum argumcntumdico, quodfaciens mododebito illud>quod tenctur, non

Ad minorem dico,qu6d nullustencturcommunicareinpcGcatomortah,Ex-
y
/idi.arg.
peccat.
Omnis vtrmfque fexm.,bLc. Ad primam probationem dico, qiaod ficut tencturlcmel

,
communicarcjitatcnctut laborarc, vtlitcxtrapeccatum mortalc pcr pccnitentiamrExrra
tra eodemcap.
^^ fccundam dico,qu6d Sacerdos priufquam confecret, tenctur laborare vt fit cxtra

pcccatum mortale. Si.autcm contingat,qu6dpoft confccrationcm,antetamencommunicationem,occurrat fibi memorja pcccati mortalis,olim commifii, de quo non praccef-
QuidfiS^cerdof
poft
confecratio-
nem,&ante
cornmwjpo-
fic
poenitcntia inierior,velextcrior5tcnetur tunc habcre poenitentiam intcriorem anpc
^^^^^^ percipiac
&: differrc pgenicentiam
cxteriorcm donec occurrat opportunitas
confitcndi.
^t,^pe,ca.
ti TMortalis.
Ad argumcntum fecundum dico quod illud
praeceptum de ferhel confitendo , cft

PoenitcntisE , fed in multis aliis
cafibusfpccialibustencnturad poenitentiam exteriorem:vtgrauiterinfirmus , de quo
defperatur , vel acccptans aiStuDj , in quo vcrifimile eft , fccundum humanum iudicium,
,
Adi. arg. minimurn,
in
quo debent fideles recipere Sacramentum
qu6d exppnit fe pcriculo mortis , ficut in bello mortah , fic etiamfpcciali legetcnctur
Saccrdos antequam excrceat iftum adun^ ad pceniteptiani extcriorem. Et fi dicas , qui
lege?I)ico,qu6d ilU lcgc ApoftQlJ,qu3p ponitur i.Coiinzh.ii. Prohetfeipfumhoma^&cc.
MM
mortalis
fge
accedi-
YÊ prlmodtco
'
iudicans corpus 'Dornini.
&
Ex quo loco omnes Patres
colligunt iiomincm debere accedere

Chryfoft.
t Scc. Hac conclufio eftde

JL/fide,patcr cx Appftolo pcimae ad Cor. 1 1
Proket aHtemfiij>fitmhorno^&cc.namûi mandiKat 0"
jjiyif indivne.iudiciumfihi
y^yif
indigneîudiciumfihi
manducat,
hihit , non di"^
jx
Cum confclgteccaii fani
{eicaii
lani
mundum ad
îoc Sacramenium. Cliryfoftomus hom. 8j. in

Matchacum: -/4if(f,inquit,M//jr^WV,wa//fi-
Damoniaco peior
mifertcorsjmllus irnpurMS. Scinfti,

efi ,e]ui
peccatifibi confiitu accediti
Ioan.hemil.i
. i
adfferinth.
1 1
homil. 45."
& 60. ad populum.
TA R
S.
manuum impofitionem.Acccdit qu&d Sacramci^tum inftitutum fit pcr modum alimenti fed nu,
tritiopcr alimentum fupponit vitam,nonconceconfcruat.

dit prim6,ftd confcruat
Obiicies , remiffioncm pcccatorum tribui aliquando huic Sacramento a Patribus,

dici darc
vitam ,& efle phavmacum ergp etiam remittit
&
peccata. RefpQndetur rernitierc per fe peccata Reffonft.

venialia , remitterc ctiam poenas pcccatorum
mortaliiun
Patrcs,
qua:
nominc
peccati vcniunt
apud
& Concilia^prsfiiruare a pcccatis morta-
Damafccn.
Damaf.
Bjfilius.
purum ejfe dehere tdf omni ineûvMmentif

carnij,&. fitiritus. CyTiWus lil^.i.in Ioan.cap.iJi la-
libus,etiampcccatamortaliaremittcrealiquando
pcr accidcnsratione bona: fidci.
'De/icundodico,8cc. Si autem nonfit negltgemi^
Hin.apolog.i. Dionyfius cap.}.de Ecclefiafiicahie-
(raJfa,8cc.Et inhzxPropterhoc eUco,(ptod diligentiiH-
Cynllus.
lultinuf.
fmo
lih.^.defide, cap.
4. Bafil. fetm.
dc Bapti-
dicit
rorchi^. OrigCnes> ^4^<e I 5. circa id : ô

Otioenes.
Auguftinus. quodintrafinos. Angu(î m\s firmone primodetem-
Author de Ecclefiafticis
Ambrofius in Lucae nonum:
pore traEi.if,. in Joan.
dogmatibus,c<^. 5
Gregof.
Tndcnt.
Si tunc comrnunicet , noh peccat;
itnofiûaaliapeccataUteantper ifiudSacramentHm
etiamremittwitWiScc.
Scntentia, Sc cojiclufio Dodloris
cft
jcccdcn-
Saerametum
tcm bona fidea&
/,&c.Etlib.7. in caput 15. Gregorius i.^^r^.
ncfuipeccare, licctiorcipfahabc^tah'quod pec-
1""^'"
cap.i.Qypriin\islik.i-fpiftolantmepifi.i^.
catumgrauc,qupdnonoccurritmemorix :&vl-
TT*iUm,
Patet vltim6 ex Tridcntino
quod definit ex
lus Sacramcnti exiftenti iri peccato mori;ali , clfc

faciamentalem confG0iortem,ficopiaconfciro.ris
"^"i^vir
quifitione faSla, icc.
,^
NemocihHmaccipitChrifii,nifi<fuifiteritanteafiina-
ômmurii vfu ,& interprctatione Ecclcfi hanc

probationcm ncccftaria\t ad communioncm hu-
Nicen.
j j
OhieCito,
pricmifsai fu^cienti difquifitioi- f** ^tidtns
timMm
pcccatum virtutc Sacramcntr;

vnde colligituf hoc Sacramentum incafudare
primam gratiam pcr accidcns. Idenx tenct Ri- RicharJ.
chardus inhacdiHinR. airt.\.<puifi.\. Durandus^'- Dutandus.
terius rcmitti ipfi
cyranumM/J.^.e^^.prohibent dari Sacraracntum
^^^/^.^.Paludanus î<<^.t.4rr.i.quamuis 4,. PaluJafl.

videtur in oppofitum inclinarc. Vcga /^.'9.1 7^,,,
Trident.cap:i^.D.Thomiquali.yc).art.S. Saaresc. D.Thom.
publicc poenitentibus.nifi poft abfolutioncro,fcu
d'J^.6}.fili.i.con(lnfin
adeft.
VndcConcilium^Niccnum
c/'.ii.
& An-
Suaicz.
j.^ftqnemagis pia.
H.c
IX.
Dirt.
lH4witn!ii.
Harc concluffo magis probaturexaiuhoritate
Daôrum, qu^m ccrta aliqua ratioiie
probari
Sacramentum eft caufa cfficax non ponenti olMcem , quod deftnit Tridcnt.y?/??. <^54tramHtu ingeHere,c4i.'j .ScA^xc non ponitur obex
folet.quia
^ rurcipiente,eum
ne
JmpugnMt
Siuirtu
fuiipfius
tali
inquiHtioncaut ptobatio-
ergoAc
ScA hoc fi^ndamentum cenfet Soarez infir*

quia Sacramenta non habent vim conf-
&
nifi certitudine
rendi gratiainni(i ex inftitutione Chriilr. Chrii>

ftusautcm non fecitaliquam inftitutionem Sa-
non inuenit feipfum confcium de aliquo dcquo

non fitaIiisconfeflus,& contritus (licct ex igno-
cnamenti in communi t fcd in fpecie Baptifiiii,

aliorum : ergo
Confkraationis ,uchari(lix ,
conferre gratiam non conuenit (ingulis rationc
peccatum occuItum,quod non occurrit) prarniittitprobationcm , quam exigit Sacraracncum, vt
fed in fpecie
quo
fenfu loquuntui:
Concilia.
cafu
Sed etiam impugnatto nonedefficax, quia

Concilia d<ffiniunt,quM Sacramenta nouz legis
diftinguantur ^ Sacramentfs vetcris legis , inquantum ha:c non' confercbant , feJ ugnificabantgratiamconfetendam:illa vero conferunt:
deindequod Sacramenta harcconfcrunt-gratiam
non ponentibus obiccm : ergo fiue ratione gc, id conuenit omnibus
Sacramentis nou<e lcgis indifFcrentcr:nam Concilia loquuntur de iis inquantum conueniunr:
vnde quando coraparantur ad inuicem aliqu
caufx , inquantum in caufando conueniunt, non
intelligitur , quod zdtio ipfis conucniat in exercTtio fecundum aliquani rationem communem
f;eiieris fed fecundum rationcm dcterminatam,
icct in hoc conueniant quod eft agerc , quia
rantia
cum frudu
percipiatur
&
quam de<jlarat
ergo dicnc accedit
A.po-
&
quia ordinatur ad nutriendum,
nonaddandum
vitam.Contrijlicet hoc rcgulariter
fit
verum,
ta-
men
pcr accidcns non rcpugnat , quin det vitam , quia dcbite acccdens cum fide fupernatura-
li&deuotione ,acctiam bona fide ponitquidquidexigituradcfrcaum Sacraraenti'^ viatore:

ergo Sacramcntum , quod ordinatum cft ad falutem viacoris, crit in ipfo fignum effirax , & confequentcr dabitfuum cfFcdum gratix quod autem fit prima gratia.inquantum eft comiracibilis
:
cum
peccato ,
quod
Vnde
in reipfa habct acccdcns
cft
eadem inftitutione, & cf

qua Sacraraentum natum cft confcrrc
per accidcns.
ex
ficacii
gratiam dignc fufcipientibus,habet ctiam per accidens delere peccatum , quod repugnai hic ,
, qux eftdifferentiacommunis
Sacramentis vcteris legis,
qu6d id coniieniat ab inftitutione Cbrifti ergo idem dicendum de hoc,quod eft caufare gratiam fi non po-
&
naturobcx,& refertur in eandcm inftiHitionem;

quamuis non dctur aliqua in genere inftitutio,
fit
diucrfa ab. inftitutione fingulorum in fpe-
cie,fed
vtrumque xquc dicunt conuenirc Conci-
quae
ergo,&c.
Probatur ergo minor principalis fundamenti,
3
Hin*r fnn- de qua eft difncultas , quod taliter accedens non
eifdii fnb' ponat obicem in fpecic refpcftu efFcdus huius
tUT.
Sacramenti : quiaprarmittit probationcm, qu;im
lia
exigit Apoftolusiuxta pofliDilitatcm
& nunc
fuam
hic
quia non exigitur maior , alias quilibet
fcmpet cxponeret fcipfum pcriculo peccandi

conununicando ac proindc nemo debcret coramunicare quia quiamat periculum ,peribitin
co. Probatur fequela , quiafi cxigcretur raaior
ccnirudo , quim fit cxiftimatio ipfius hominis
:
&
prudenti difcuflionc fuifundata in propria ,

ipfius,none(Tct in poteftate hominis feipfum
&
&
nunc fuo cffcdlui quarauis non fuerit inftitutum prim6 ad dandam vitam , & ad dcitndura
pcccatum.
Hoc etiam
Chrifti
Domini
magis
,
congruit
& fini
inftitututioni
inftituiionis
Sacramen-
Argutn?'$ttn
tx jini
infii-
tntionpf.
ordinatum cfTc ad falutcm viaroris,vt ipfa femper fiant efficacia,quando non obftarinvfu corum voluntas peruerfa , auriicgligentia fufcipientis. Confirmatur cxemplis,quia
& elicicns adura
exiftcns in pcccato mortali
torum , qui
cft
Mttliiim
in
rjM (îrnx,
pcrfedifliraum chariratis,
cum bbna fidc , obliuionc
&
&
ifn
difcedcns in illo Cf
rrgit'
lnritcr.
illius pcccati, falua-
turfine formali poenitcntia, quamuis cxiftcnti

in peccato
hxc
fit
neccfTaria
fecimdum legeni
dati cognitionepcccati ergo in cafu aliqua lunt

fufficientia ad delendura pecmediaefficacia,
:
&
catum, quz fccundjim legera non funt taJia fed

nuUa magis congrua ad hunc finem videnrur
quam Sacramenta,qua; ex fine primario ordinata
:
funt ad falutcm hominis viatoris , &inquibus

fru6kus paflionis Chrifti nobis applicatur,tanquam per organa,vt Patres dicunt,feu vafa conti-
nentia gratiam.
|irobare,cuius oppofitumeftcertum,&fupponit
obligatio pra:ccpti probaApoftoIus,fupponit

tionis,qux non eft dc impoflibili.
Talis autcm nequit habere certiorcm rcgulam
firii:tult:
ergo Sacramcntum in eo cafu confert ei cftcdum , quia

fine ubieft fignutncfiicaxapplicatum debitc,
ce:nihil autem aliud exigunt Concilia.
Diccs Sacramcntum cxigere ftatum gratis:
;
Deinde inftitutioChrifti refcrturquidem in

fpecic ad fingula Sacramenta , non inde tamen
fequitur, quin re6kc conueniant in hoc , quod cft
ipfis a
O*
autobliuionc inuincibili habcat aiiquod
afbio eft fingularium.
caufare gratiam
Suffiiicntf*
frtbatiuiit,
ftolus nccelTaciam
neris,fiue ratione fpeciei
Dices in eo cafudari pccnitcntiamvirtualcm
de
includit virtute in feipfo pa-nitcntiam
lem
R.ffoitji.
peccaio,quiaiIIe aftus perfeftae charitatis
tali
forma-
daretur notitia pcccati. Contra fed fic Impngnatm

ftn rc'uritur
in propofito fides fupernaturalis, propofi-
, fi
de fufficienti probatione quiim AiCumtn prudentix , quia nequit habcre reuelationcm de fuo
ftatu : nemo cnim nouit , An odto , vel tmtare dliuxta Apoftolum DelUla ûu melligit.
gnntfit
edam
Pfalm. I i.Nihil mihi cenfciusfum yfid non in hoc iu-
ptioncmîncludnnt in fc tanquam in virtute poeDri fdnilfnitentiam formalcm de peccatooccultOi fi taracn
Itulent.
prudcntix.
Cxterum ha:c probatio fufficit, vt quisaccedat,quia aempe homo non ci^ libi confcius in co
ergo quando etiam prariupponit iufficientem difquifitioncm , quam potcft, & tcnctur , &
'
fui genctis
Rtiieitmrim-
tranorc operari falutem fuam. Vrulc qui confcf^

fus
comritus de pcccatis accedit.ctiam uon habet aliamcertitudinem dc fua probationc , quia
nefcitccrt6fuam difpoficionem cll lcgiciaiam,
rrftinni ,
&
477
Qua^ft. vnica.
JfifcatusfitmiScc.
Vnde Ttidem.fijf.6.cai>. ^.cxplo-
inanem hxreticorum,docens quemûe debcre,quamumlibct iuftum, cum timore
dit fiduciam
&
tum fufcipiendi Sacrajncnti dignc ,
ex affeftu
Adfppefiium.
fa-
lutis,exaraen,&difcufIiopra:fens fuiipfius ad
cfFedum difponendi feipfum ad dignara fum-
tiam virtnn-
occurreret
ergo Sacramentum fumptum in ea Itm
difpofitionc cft fruûosii. fcuta6tu$charitatis,
quia
in
prajtnti.
raf:*.
qaia
iiCfioCmo anrecedens pciinde
illa
cft
poeni-
ncque hic
magis cfficax ad faluicm,quam Sacramentum dignc fumptum, quia habet promiflionem , & aflirtcntiam iquc firmam, & infallibiiem refpcdiuc
ad cfFcAum.fieut charitatis aûs.
Aliud cxcmplm.eft de pcenitcntia ad quam
tequiritur confellio integra pcccatorum morta|jy^ ^^ ^^^^ inftitutionc, vt dcfinit Tridcnr.
/ejf.i 4. ean.j. Sed in cafu , quo non fit poflibilis
hic,& nuncilla confcflio iniegra , vel quia integrum tempus non fuppetit, vt in agone , & pra:-
adus
tcntJa virtualis, ficut
chuiitatis
,.
51
ji
IV. Sententiarum
Lib.
47
txemplt
ptenittniu.
fenti mortis periculo
cuiuj inuoluntariae
&
vel
iii
cafu obliuionis ali-
.hocnon obftantcabfoiutio
1 ic,
poteft elfe in Extrcitiafuuii dcbct ordina-
fuppofita confcfnoi>c,& viatico,
& ita praxis
Ecclefii habct. CztciAi' datur etiam agonizan-
Sccund6 principatiter probatur
obftarpt
eflet
(i
^liqui4
inftitucio ipecialisbuius Sacfa-
mcnti pcrtnodum nutrimenti , quod fupponic

vitam iuxta pramilfa Prohet autem Jeip/inn horno;
fcd hoc non obftat : ergo nibil obftat. Probatur
minor , quia non magis limit^tur ex propria in:
hoc Sacramentum ad caufandum augmentura gratix,quam Baptifmus , & Poenitentia

flitutione
ad remimoncm pcccati originalis,& aûalis,fea

ad dandam vitam
fcd hxc conferunt augmentum gratiae iis, qui in gratia accedunt,& fine peccato:er^
Euchariftiapoceftconcedere graliam primam in cafu prxmiirp per accidens. Ma:
&
ior patet ex Conciliis
finicntibus efficaciam
&
Patribus vniucrfim dc-
horum Sacramcntorum
refpediuc ad dclendum pcccarum , ideo Baptifraus vocanir lanacrwn rr_^f*mon;pa:nitcntiai

fecunda poji naufragium
ciliationiitohfolutio
taifula
a pcccatii
Sacrame/jtum recon"
&c. ideoque ad eam
requiritur confeflio, quia eft
adus
iudicialis
&
fentcntia lata in reum. Minorctiampatet, quia
Apoftoli baptizati erant primtim in gratia,

riflimc forte adulti acccdunt ad
&
ra-
Baptifmum cum
, quin ante fuerint conttiti. Ad

pcenitenciam patet accedcre fxpe viios pios , qui
pcccato originali
non funt
confcij pcccaci thorcalis
conficcnces,
vel pcccaca alias confeftajvcl venialia. Sicuc ergo
Sacramcnra naca funt cx primatia infticucionc conferrc primam,quo non obftancc,conferunc

illa
facpc
augmencum
gracix per accidens ex ftatu
fic cciam non obhuius Sacramcnci ad efFcdum nu-
acccdcncis in gracia,& iufticia

ftac infticucio
tricionis pcr
Ô.
/"''''
Gibricr
Miioi.
Getfon.
cx definicione exprcira Eccicfiz
auc craditione
4"
*-
""
&
'
horum
in propofito fufFragatur:
ergonullum cftfundamcntum aircrcndi gratiam

concedi non inftitutio , quia hoc inftitutum cfl:
pcr modumalimenti fpiritualis , fed alimentum
fupponit vitam, & non concedit ergo cibus ille
:
vbi plura conucnicncia Sacramcnco Poenicen-
eiusprima-
finis
fit
&
CenttariM
?"''*
confcira, quamuis illenon
crgo non rcpugnat aliquid per accidens

fieri virtutc Sacramenti , quamuis perfeprimo,
inftitutionc primaria a4 hoc non fueric ordinatum,
Afimiii.
^ntouin.
Obiiciunt ,ergo Sacramentis non pofTumus

afcribcrcaliquodopuscx opercoperato,nifivel
mortuis in peccato. Argumcntum

autem cx natura Sacramcnti fumptum rcdle con-
rius
'"
&
chariiiia.
nbn confcfIis,nequc(:ommunicatis,& in eo
pundo , quo illa Sacramcnta confcrri non poffunt, &fecundum aliquos rcmittit peccata non
tibiis
frineifM-
D.Thomam
menti:fcd nihil
TertiUm excmplum
tto
rcliquisVafquez <:///'. 05. <r<f^.4.C7'j. VaAjucz.

, quatenus aflcrit mediante
hoc Sacramcnto rccipcrc accedcntem in co cafu pcrfc^bionem charitatis,pcr quam mouetur
ad contritioncm,pcr quam remittiuir peccatum:
ira etiam Antoninus ,
Syluijfter verbo Eh- Sylueflcr.
tis :fed prae
citans
jncnti.
Sacraifjentum valilc conficitur,
vnftione,qu2 quidcm aiufto
r-
Alcniis.
Pacrum, auc cx Scripcura , auc ex nacura,

infti'*'""
cutionc Sacramenti cfficacitcr dcducatur ; aliter ,"*
ditmnium.
...
^.
TN
cnun non poliumus CQlligere voiuntatcm Dci , a
quo dcpeudet totus eftcdus , & effitacia âcra-
potcft citaii
credcndum cftc
t.ilcm rcciperc gr.-itiam , non tamen virtutcSacramenti,led a Dco qui non alligatur SacramcnAlenfisy/?r<i,quatcnusdicit pic
quia fecit peccator in cafu , quod potuix

ergo
etiam fimiliter in propofito , peccator facicns,
quod in fc eft , non fruftracur cfFecû Sacra-
cft efficax
t$eund
&
part.^.in alphabeto 90. litrraC
augmcncum
gracis
quin pcracci'
dcnsconfcracprimam graciam in cafu cxpreflb,

cc ob ftacutri bonx fidci.
Contraconclufioncmfentiunt t>.Bonauentu^^ '"
^'^'^'
<]tntft.y.
' 3
P"^^'
Gabtiel j
^-
'"'' ']"^ft'^-
'i'.fl-'J- '*rt.
i^.dljl.c^.cjmji.i.art.i.
1.
Moior*'*?-
demdijl.qwj}.!. Qex[o\\. fnptr Afa^mjicat traI.(^
non
proficit
inîtuih.
cludit ,vtpatctexTridcnc.7?j(/Ii4. cap.^. &aliis, Ttident.
ciat
moi-
vc praeccpcum confcflionis incegrae
Saciamenti
talium cx natura
&
ihftituiione
colligif,
Non extat definitio
Ecclcfi*
aut Patrura ira- Dtfinido jEe~
ditio,quia vel dicuntur pcccata rcmitti in gencre,
&
hoc debct intcUigi de vcnialibus tantum,
quia Patrcs dicunt dcbere quemlibct probarc

feipfum,antequam ad hoc Sacramcntum accedac,
vcl fidicanc
morbos,& pccaca grauia
'^*'
*,j,j^,.
dcpellcre,
incelligunc de praefcruacione a morcalibus, de^c-
dacione fomicis
doqucpcccacum
qui in Scripcura vocacur quanlex
mcmbrorum
&c. Item dc
pccnis peccacorum,vt patet ex Cyrillo,Damafcciio,Iuftino,& Auguftino ,^qui clarius in
fauorcm
&
quorum vcrba ex contcxtu ipfc

Vafqucz declarat crgo non eft fundamcntum
aliquod afTcrendi hoc Sacramentum caufare piiloquuntur
mam gratiam in vllo cafu.

Refpondetur tamcn ncgando Minorcm,quamuiscnim non fuppctit dcfinitioEcclcfia adprobandum hanc cfficaciam Sacramcnti , ncque au-
4^
^-'ftonf.o.
thoritatcs .Patrum , quae de efFedlu rcmiflionis

pcccatorum in hoc Sacramento debcant intelligi
dc peccato morcali,quia ram Ecclcfia , quam Patres loquuncur deefFe^tu, qui conuenit Sacramencocxprimariainfticucione , & in communi
vfu , non aucem in cafu , & per accidens ; camcn
Scripcura faucr,quia calis facic , quod eft in fe ex
gracia,& fide fupernacurali,
& probac feipfum,vc
monec Apoftolus, quancum poceft ergo praemiccic requifica adefFcdum Sacramenci acccdic ad
:
&
Sacramentum dcbitc ,
in bona fidc probans
feipfum : vnde Apoftolus , Vrohet atttem feipfitra
homot&ficdepaneillo edat , CT de calicehibat : crgo
monet , vt probatus in fidc accedat ad Sacramcn-
tum,& nihil
aliud exigit
\^
vt edat
& bibac
Suffieih pr.
*"<* 4*'""*
vn-
debonafides, &calisprobaciu faciimc, vc iftc

homo ad Sacramcncum, ac fi efTcc iuftus hoc au:
ccm fufficic ad efFci5lum Sacramenci peraccidcns

autcm cft,qu6d gracia,qu3E naca eft nuctire, con:
fcrac vicam, ex ftacu recipicncis.
Suppccic ergo
argumcncum ex
infticucionc,
&
uatura Sacranicnci in fpecici fuppccic cx fimifi

in
RfHqtiafulfifi'""
Diii IX.
inaliis Sacramftitis morcuoriini,que aliquando^
&
Hcpc confcrunt augmcntum
primam
ccrtum
gratiam', ad
grariat
quam ordinata font
&
non
S<
hoc
Suppetit argumentum in voluntatc
eft.
indicucntis fundatum:quia Sacr.imenta inftituca

nint ad falurem
congruum etgo
cft
cum
hic
fidc
conucrrcndo dclcac peccacum eius pcr accidcn}:

namalia eft cfHcacia eius, alia natura,
modus nucricndi diucifus a niitcriali: vndcargumpncum indc fumpcum non concludic oppo-
&
ficum.
quando
vt
omniaeflcncialrtdrteouifitaponuntur in cflc,&
fidclis acccdit inculpabiliter
ÛfritHr <vltmus
& debit^
attrltio
& nunc, rcucrcniil>& deuotionc, vt frudum
in^
iam
Suppetit
ratio
comraunis
continere gratiam
tjtttim fignificant,
ipptm nonptmentihu obictm nen conferre
aMgrtaittm
,
&:c.
om-
Harc dcfinitio ad propoficum accommodatur, quia in hoc cafu non ponit obiccm acccdens bona fide.
themajk.
43
fic
Acccdit
&
tencns
quaf
fcnreritia
hon cft
communior Doftorum
momenti nam in
parui
ctiam cafu.verbi gratia,quando accedit aliquis ad Sacramcntum Baptifmi mala fide cnm
obicc pcccati,in quo complaccc, quamuis habeat
voluntatem recipiendi Sacramencura , cum non
recipir gratiam lacramcncalem, fedpoftcafada
fimili
tUt efeai
pcenitentia eandcm rccipit fimulcum gratia pccnttdtiut fi
nitenciali , vt communiter tenetur : (cd ncque
(litM.
Scriptura,neque dcfinitio Ecclcfia: cxprefta , neque ctiam ratio cx inftitutione Sacramenti alitcr
ad hoc conuincit , quaim in propofito vrgct , fed
congruentia tantum
milis congrucntia.
locis
crgo ciiara valcbit hic
fi-
(cripcuram Toatmu
j.
& 4.
vbi de cfficacia , Sc virtutc Baptifmi
agitur,idnon indicant, nequedefinitioaliqvia

Augadinns. Ecclcfiac,folura auchoricas Auguftini lib. i .de Baptijmoy cap.i
tcftiini
(te
(jrfiûentihm cap.i 3. lib.6. cap.^.
&
conficrati^ne difi .^. in cap. Tuncvalere,
&c. vbi afterit valcrc Baptifmum recedentc fiTiukUmiium dionc. Fundatur autem Auguftinus in illa conAngnfiiiu.
&
per Ce
quia Baptifmus nequit itcrari,
ordinatum eft ad dclcndum originale,& aiia peccata ante Bapcifmum commilla ergo recedente
fidbionc valct ad hunc cfFe(5lam,qaod docuifte vidctur Cyprianus in Ub.de CardinaUbHS Chrini operihm fi ergo Bapti&ius, qui cft Sacramcntum in
vfHtaniura,tantum valct rcccdcntc fiftioneex.
cotigrucntia, quod aliqui etiara docent dcpcxnigruentia
Cjptian.
informi,& valida.
Sicetiam in propofito valebit Euchariftiain
tcntia
EMthsrifH*
in e tAfit J*t
nmtrtmltuin,
qutd deltt
/tttMtum.
eo>qui modo diô accedit, non quod Euchariftia

ordinetur per fc ad remiffionem peccati > fcd ad
gratiain dandam per modum nutsitionis , qux
gtAtia in tali fubiedo pcr accidens erit non fo-
44
fcd etiam vita.qua: rcmouei impc-
lum
dimentum pcccati ad cfFcftum nutritionis.
Vndc fimilitudo de nutrimento matcriali
nutritio
fumpta noncurrit in propofico
quianucrimcn-
tum matcrialc cx (c mortuum cft , ncquc confcrt

advitam , nlfi quatcnus pcr adioncm viucntis
conuertitui in',(ubftantiam aliti non ita cft in
alimento prafcnti , quia hoc vinute fua proprii
:
(^nuertit in fc man Jucantem

tra
nte
vnde Auguftinus
alibi
noii
Crede
autcm
con-
& mandHcabis
yTtmme ctmtertem inte , fid tu comterteris in iw,
&c. Congruum
ergo,eft ,yt
hoc nutrimencum,
conuc/ccndi in
feipfum fumcnccm in cafu , conucrtat in fidc bo-
(piricuale
habens
ad
effefum
Vmcz fiR.i.lecotttato
docct ad rmiffionem
effic.iciain
na, &dil"pofitionc rcquifita acccdcmcm
& fic
45
pcccaci in eo cafurcquiri falccm actritioncm, SuartTteqHi.
non quamcunque,
fed fupernaturalcm
quod
rit
*ttr:ttKi
/uftrMatmr'
cciam docet i.parte de Satramtmis ingentre dijp.j. Itm.

feEl.^. vniucrfim de omnibtfsSacramcntisvliuonim. luxta hanc fcncenciam poccft ,dari accelfus Aeetffut mtmedius ad hoc Sacramentum, quia bona fides cx- diut nd Smtramtntum.
cufat a peccato afhiali facrilcgij accedcntcm , fi
dcfit tamcn attritio , peccatum ocailtum non
ncquc gratia datur , ncquc quis
rcmittitur ,
&
pcccat.
&
j. doccr,
Maior in ^.difl.j. tjMefl. conclufit.
quod nemo poceftindignc cciam matcrialiicr rar .
lionc pcccatiignorati,accederead Sacramcntum,
quin pcccet , quia
fi
manfiiret in pcccato.
Seuttntu ru
fertfm, tr
fMlf.
quod in fc cft ,non

Scd hxc fententia fingula-
fcciflct
cft,& rigorofa.ac proinde rciicitur , quia poteftquis habcrc ignorantiam inculpabilem fui
nihilominus faccre , quoa in ic eft fcpcccati ,
lis
&
cundum prudcntiam , & fufficit ad bonam fidcm

fundandam , quia non maior cxigitur inquifitio,
& diligentia,vt.quis acccdat
Minor patet quoad

Sc aUii
cafi
nctejfiria fit
quiaSatra-
menta nou* lcgis confcrunt gritiam non ponetitibus obicem Tridttit. fcfT.^. dc Satramdntis in
gcnere,can. ff 5 '^mu dixrrit SMrnment^nnu UgU
mn
tAn
ntttritionu^
percipiat Sacramcntorum.
Vtjinilit Ee-
479
Qa:^ft. vnica.
ad hocSacramcn-
vt confiteatur integre fua peccata

mortalia fcd in hoc fufficit diligeruia prxmifla:
tum , quim
:
dcindc fequcrctur in quibufcunquc opcribiis

prxccpti , quod bona fidcs non cxcufarct facicntem contra prxceptum.
magis probabilc cft , in eo cafn
ConclHfio
abfqueattritione dc peccaco hominem iuftificari
:
Hunc non docet DotSbor cxramen fupponcrc quaccnas non

facit mentionem difpofitionis pcr attritionero-.
Conclufionem defendunt Sotus d,ii.^.t.art.^.Sc
Lcdcfma 1.^.4.^.20. .4. l:inCen'msin concordia
4^
pcr Sacraraentum.
prefsc
cap.
ftiam.
vidccur
&
.Vega,Claudius
alij
Sancles rep.6.in Etuhari-
vidcturque magis-conformis prin-
SoTns.
Ledcftna.
lanfoo.
Vcga.
Sant^cs.
cipiis pofitis.
Prooatur , quia ad probationem rcquifitam ad

hoc Sacramentum non cxigitur talis difpofitio
per attritioncm , vt per
fe
conftat:fcd cfficacia ad
47
?rtbtit ctl.
tlmfitiut.
iuftificationem Sacramcnto-connenitcx propria
&
bonJ
natura,fuppofita fufficienti probationc ,
fide : crgo ad cfFeftum non cxigit attritioncm.
Secundo, attritiode fccftinfufnciensadrcmiffioncm peccati
nifi
acccdat Sacracncrtrum
Attritit
cui fufuiens.
fubordinatur,vt Pcrnitcntia,aut Baptifrnus \ crgo

in propofito riihil facit,finc qua habcripoteft
cfFedus Sacramenti. Antcccdenspetfe pitctrT

Tiilit.
Tridcntinoyf/6. cap.G.fif.iA.cap.Af. Probatur
Ktn fttitrdiconfcquentia , quiapcccaium illud rcraitlitur cx
nmtur Ench t >
&
efncacia Sacramcnti , fcd atrriopcre opcrato,

tionon fubordinatur Euchariftiar, cum fitSacramenmm viuorum:creo non recipit efficaciam ab
Euchariftia ad remifCoricm pcccati

illam
non
nfiia.
ex fc autcra
habec.
Triwa tofi/Confirraacur , fi darecur nocicia peccati Bon

mtiit.
fufHccret attritio finc abfolutionc, fcdanritio in Infpemx atordine ad poEnitentiam cft magis efficax,cui fub- trittefeut Sm-
yi Jinatur,
& cuius votum indudit
crgo in pro-
poUto
eramentt,rut
fminrdinmvr*.
48o
IV. Sententiarum
Lib.
pofito cafu-nihil fAciD, finequo habcri
non
vcl nullo
modo.
mceidens non
accidcns nihil
f^*^" ?" ^<^' ^"'=* effcdus pcr accidcns eft , qui

T^'em*'md
c?iuf*:fed ad cfFcftum
tftiiZptrfi coniungitureffeduipeffc
fetit.
per fc Euchariftis non exigitur attritio in iufto:

ergo neque ad efTciflum per accidcns. Euchariftia
aucern per accidcns rcmittit pcccatum illud, quia
dando cffedum per
fe
incorporando fumentem
Si
tamcn cafus daretur
vt quis
bona
fide ac-
cpdcret ad B^^ptifmura, dubium eft.an iuftificaretur fine poenitentia aduali,

exprefTa, fi in
&
peccatura aliquod
re habeat
quod non
gem,
& propofito falutis
ac obfpruaâdi l?-
cum.Baptifmo, vt
fufficiat
votum
eft fufficiens
; vnde
peccatum aliquod oc-
propofirci|n,quQdidemcft..
Pcenitcntiz
feu
Secunda conclft/to , probabile magis eft requiri

poenitcntiam aliquam peccatorum ad efFcûm
Sacraraenti,nonqu fit illius peccati,cuius nulla
ipfi
dimittatur
dc probabilis
eft opinio Suarez , neque abhorret

diji.i^. fufi.^. vbl Doflor.
Do(fkor4. diji^^^tpufi.^.
fupponit pcenitentiam necefrariam eflc ad remiP/ionem peccati,&: rcAc fundatur in iis locis Trir
&
dentini*
Ad rationes fadas
refpondetur , 'dolorem exaquiualcntcm adtum charitatis fupernaturalis requiri adefFcftum remiflionis pec-
plicitum
vel
eft
fine aItero,non accederet fuf-
ficienter difpofitus
îonem
non poneret
quia
fatisfa-
quamuis haberet
pfbpofitum facicndi panitentiam , fi occurreret
legc pra^fcriptam
peccatum.
Hoc enim
propofitum , fi fundctur in aAu lule prcpi^cccd^nte bona fide fii^cit , quia eft fitum efi VMlidutr..
poenitentia virtualis fi autem non fundetur in
quia voluntas faciendi
tali a6bu,nequaquam
charitatis
tis,quae cft conuerfio aftualis in
Dcum, ac proin-
de virtualis auerfio k peccato.

Requiritur autem conucrfio adualis ad rradlandum peccatum mortale in exercitio pofita,
fiue per
nam
a(ûm charitatis
fiueper poenitentiam:
tritionis naturalis finc gratia
&
naturalem , vt
caetera
f^ciendi pcrtiitentiam:vt
prxteriforumdelidtorum.Sicetiamfcfri^.cap.i.
humano
Fnitcjtudem, inquit ,pacment,ia vnluerfts hominibui
naturali
djuifi mortali alitjuo peccato inqHinaJfent,quoiiis tepore
dem
illis
peruerjttate (ii>i!lai& elitninata tantam 1)ei offenjto-
pem cumpeccau
rentur
od}^
conuertimini
EzechielisiS.
& pio animi dolore detefia& agite paemtfntiam. &:c.
,
,
Ex quibus
tiani habcre neceflitatem
ratione
pgeniten-
medi j crgo
fine ca ne-
peccatum mortale. Confirm.^ri po-
quitreniitti
teft
colligitur
quia ha:c
eft difpQfitio
cxigit ex Iege:ergo alia non
fuifficit
quam Pûs
nec fine hac
habetur efFe6lus.
Refpondetur , inquam , omnia \\xc vera eflc,
quanô adeft cognitio peccati , in cafu tamen
fufficit illapoenitentia virtualis,quan\ habetcura
bona fide , vt quando accedit ad Sacâmentum
cum voluntate pcenitendi , fi aliquod pcccatum
occurreret
ex affedlu fupernaturalis falutis
charitate citca
Deum
&
quia poenitcntiaexplicita
exigitur in habente cognitionem peccatijimplicita vero fufficit in eo
Requiri Pet'
nitentittm.
fatisfadio Icgcprarfcripta;
cati:altcruteradus
vnde qui accederet
ad Baptifmum://<c- e/?,inqa'nâ;nite>7tia,^Mamanre
Baptijmum opmetfieri,Sicc. Loquitur regulariter,
in iis,in quibos confcientia grauatur memoria
ti*.
meraoria^quiiîd eflct irapoffibile ,

aliks CQnfefIbrum:acproin-
omnia pofTunt ftarcetiam cump^ccatQ coîto > verbi gratia , fidcs & propofituip
& iuflitiam affetjuendam neceffaria
Trtferlur
primitftntlH^
fed alio-
peccatum. Vndc quando Trident.7?j^6.f<i^.6.docet pcenitentiam peccatori pra:mittend.-im efle
ttiamtji^ Baptifim Sacramento ablui petiuiffent, vt
cirtMolu,
, fi
tione,abfque eo,qu6d tranfeat in exercitium , ac

proindcnoneft retradatio peccati implicita,.&
proxima , ficut quando fundatur in aducharita-
dgratiam
fmnitmtia
fequcretur pccnitentia
curreret
fufcipiendi dignc
Refpondctur cafum non dari in praxi, nempe,

adultum in quo formari poteft , accedere ad Ba-
ptifmum finc Poenitentia , aut memoria peccatorum prxtcritorum , iam mortaligm, Sed
j^j^ ^^^^ ^^^^ jj^j pofTct ,qu6d bon fides cum
49
inquifitione rcquifita
poenitentiarphaberi poteft fine vlteriori difpo(i-
ficwetigMrS reliquis,
Xxflittuur.
aut B.iptifmi re-
re-
cordatur,
Trident,
cum
lum prsteritQrum,&
ftccntt.
Eudiariftiam
Chrifto per gratiam nutritiu^tii, fequitut delecio
&
Refpondctur hic inucniri vo-
rum Pocnitentis,quia voluntas
peccati ex repugnantia ad, gratiam in quocunque gradu:nqn fic autem fc habet Ppenitcnîa , Sc
a4 pra:feruai>dum a mortali.
Obiicit Suarcz.quia ncquc ipfcBaptifmus,aut
j^%
frimaoiiea. Pcpnitcntia rcmittit peccatum mortale fine conNecefitat
^ritionc ctgo minijs poteft remittcre Euchariftenitenii*.
ftia,aut quodcunque Sacramentum viuorum. Refpondctur attritioncm,autcontriitonem cf?parIps ellentiales pcenitentiae, ac proinde ncceirari^
funt ad.perficiendum Sacramcntum:qupadBaptifmujn autcm exiguntur pcr fc vt difpoîtjp,
quoad pcccata adualia mortalia ante Baptifmum
cpmmifla.
bonajidefHf.
voto Poenitentiar
eft
Baptifmus refpe^tiuc ad peccatum originale , aut

aduale, quia influunt per fe ad deletionem peccati , ficut
Euchariftia ad dcletionem vcnialis
"B^piifmMtii
in
mittitur peccatum raortalc:ergo etiani in eocafu

fic reraicterctur.
Sacramentum ad efFeilum per

rcquirit , nifi quod rcquirit ad ef-
Confirmatur
AJtffHSptr
Dices
poflit
ctfedus.ac proindc finc illarcinittitur pcccatu*ti,
per
quis eliciat aûm at-
,quam
putareteflc
peccatum ex motiup
non ex motiuo aliquo flipcr-
deteftetur
fi
folijm
,
fi
&
quo cafu non iuftificaretur , ne quiipfum Baptifmum , quidquid dicat Soin
tus,nequc per poenitcntiam ergo minus pcr Euchariftiam , quae per fe non ordinatur ad remif^
:
fionem peccati
& quamuis bona fides cxcufet
ipfum <l peccato , tamcn non fufficit ad cfFc^ftum
Sacramenti fine conuerfionc fupernaturali in
:
Deiim,& aftuali.
Confirmari poteft, quia bona fides poteft funcum cognitione peccati,vt fi putet fc haberc
contritionem perfelam,quac tantiim eft xftimadari
ta
& celebrct in neceffitate
eo cafu non iuftifi-
catur,quamuis bona fide celebrct ; crgo,&c.

De tertio dico , quod fi occurrat opportunitas,
t)
tenetur prtut con/iteri t cc. Eft contra Caictanum, Prohstio frt.
qui in Sumtna,vcrbo Cmmtinio/acramemaItt,8c i mittenda aj
commuifitn.
idCorinth. 11. ipillud: Trobet autem fiipfitm ho-
mo.Sc in peculiari opufculo etiam de eodem
&
Caittaîfin,
3 .part.
docet nuUum cflc peccatum , nifi

fprte veniale, accedcte ad communionem cum
fola contritione pcccati mortalis non praemif^
^Mcfl.So. an.j^.
, qui accedit bona fidc ,

<;um praemilTa difpofitioncqux eft implicita por-
ptum eft in contrariuro
nitcntia'
pofitiuum.
sa confeffionc
quia nullam
,
inquit
prarcc-
ncquc diuinum, neque

ConclufiiQ
tinii.
IX.
Difl:.
fcrtntnt-
lem prtrKfui'
ri in
Qu^ft. vnica.
Conclufioncm DoiStoris communiter docent

Thcologi , Sc probatur manifcftc cx Tridentiuo
cap. 7. declarante prxparationem prxmittcndam
Confejfiontm
pMMt'
racramentalem confeflionem.
clTe neccirari6
r*.
Fi ntdlm , inquit
DteUrttio
nmtdu
tfibi confeitu
pecctui,
^HontMTHHts febi contritm videaturtahfejtie prtmijfa fk~
TtidMtiiu.
ad facram Eucharifiiam acceomnibm, etiam ah tfS

SacerdotilAti, tjHifms ex officio inatbturit celebrare, httc
cramentali cottfeffione
tlert
cUbtat
ejHod
Chrifiianit
fetnEla Synodus perpetuoferHandum effe decreHerit,mo-
do non
qnamprinutm
rit,
copia confefforis
dcfit illis
vrgente Sacerdos
Vbi
tptod fi neceffnate
prtma confejfione celebroHe-
tthfejtte
3i
praetcr
& condemnationemfftmatttr,fiatutt
aiejue
Obiicit Caictanus-iion teneri peccatorem faccrc
quantum
potcft, vt acccdat
confeffari]
prtanittendam
communicattu exiftat , &c.
Dubium
51
fide
ait
T>mMt*m
eft an opinio Caicrani iit crror in

Pctrus de Soto de JnfiitHt.SacerdotHm,cap. 1 1.
non
fuifle
damnatam opinionem
Cdietani,
&
probabiliorcm detertninatam
cfle. Melius noftet Caftro de Euoharifiia , harefi
lo. Sixtus Senen. in Bibliotheca, lib.6. annotation.
\6i. dnai releiHone eie pwnitentia , part, ^ . Soto
in ^.difi.i i.(jHdfi.i.art.^. referunt damnatam quidcm fiiific fcntentiam Caietani a ConciIio4&
verba Concilij ^lara funt j declarat enim probationem , quam exigit Paulus ncccflario efle
dcberc facramcntalem confefllonem , idque iure
fcd oppofitanv,
fuijfe /iaten-
ti*m Ci*tni.
Caftro.
Sixtut Seocnf.
Canas.
Soto.
Tiidcnt.
',
Vnde
ad
fundamentum Caietani. 'Refpondc-
tur eire prsceptum diuinum
&
fic
fcmper ab
Cyprianus lib. 5. cpiftolarum , cpift, i^.morem reprchendit , quo antc

cxomologefim detur communio & epifi.i^. ait^
Ecclefia intellcdtum.
contra veritatem Euangcli Euchariftiam antc confcflionem recipcre:idcm etiam cpifi.i 8.repetit ; Scfermone 5. De lapfis , ait , eum epu cJbfifue
confejftone ad Eucharifiiam accedit ,indigne accedere:
cflc
fupponit crgo efle iuris diuini.

Patct ctiam ratione, quia minifterium Euchariftia: commiflum eft Ecclefii in Sacerdotibus,
quibus incumbit obligatio non miniftrarc Sa-
cramentum
tir. '
Vndc Chryfoftomus hoMatthxum , alloquens Sacerdotes:
indignis.
miliaSj. in
Nam ad vos fermonem
ittani.
Diccs, Chryfoftomus homilia 28. in Apofto- Chryfoft.

: Non iubet, inquit , vt alteri prohetur ,fed ipfee
jî
itt
ptAUcum faciens ittcUciim ,
& fine
mentum,d<.c. Theophylaftus in
tifie
argu-
eundem locum:
iutUcem attribuo ; vtrkm teipfitm tibi-
ThcopbyU-"'
dtus.
& explora confeientiajn
tuam,& feicAccede ; nontjuando fuerint feritt,fed tptan-'

do pttrum te ipfitm , ac dignutn inueneris , &c.
Refpondetur hos Patres non excludcrcconfeflionem k tali probatione , quando neceflaria
eft , nempe , in co , qui habet peccatum mortale,
vnde ipfum fibi iudiccmconftituunt ,quantum
ad examcn confcienti3t,in quo feipfum,vel reum
inucncrit , vel innoccntcm , pcr didbamen legis
difcernentis opera fua fi tamcn reum fe ioucncrit , tunc adhibenda fententia Sacerdotis , Sc
:
Ecclefls
cuius eft ligarc
& folucrc.
Aiij refc-
runt hzc loca ad pcrnitentiam publicam , quae

tamen fuit in vfu ob delidia publica tantiim : ob
fecrcta vcr6 non ficbat pcenitentia publica;
quamuis neceflaria fcmper fuerit confeflio fccrctorum illud ergo genus probandi per publicam posnitentiamprohibent,non fecuiidum,pe
:
conuertere neceffarittm
efl ,
vt
Ad confirmationcm facitauthoritas Leonis I.

apudTheodoretum,cap.i. Mul-
tiplex mifericordia
foemtentitt
tpti
diademate
indigne autem accedat
prohibe
maiorem
tem habes. Pfopterea vos Deus hoc
coronattts;
illo
potefiot
infigniuit honore,
vt talia tUfeomatis , &c.
Sed hsc difcerncTc ncqucunt Saccrdotcs , nifi

in foro confcfllonis ergo digna probatio adhiSccH oPcr. Torn, Vllt,
:
reparatttr tuema
metUcinam fpes vita
cio conitemnantes
proprio
fee
vt
iudi-
ad remijfionem aiminum perueni-
rent ,fec diuina bonitatis prsfidijs ordinatis
vt
indtil-
gentia Dei , nifi fifpplicattonibus Sacerdotum neûeat

abfiineri,8cc. Nota illa vcrba propriofe iudicio con-
demnantcs
num
&c. fubiungcns remiflSonem crimi-
pcr fuppIicationesSaccrdotum obtincri:er-
go non dcDct
illud
proprio
cum
trcs
leftum ,
nis.
Vnde fubdit idem Lco
intelligi
dr hominum homo
nem
,Jiue princeps
humanisj
ita lapfis fuhuenit
regenerationis donttm violaffent
imminet vltio ,fi ejtiem^nam vllius ctdpa confeium

huius menfk participem effe concedatis :jfangHis eitu
de manibus veftris excjuiretHr : feue cjtus miUti* dux
prafellM
Dei
vt non felum per Baptifmi gratiam , fed etiam per
clefia tradidit
bis
Leo Papa.
f^//?.cji.queft
rmito cimfituUohttc dona difiribuatis: nonparua vo-
fit ,fute
quod
licct
fccretam confeflionem.
diuino.
5^
ipfieommendo : iudica igitur,
,habita copia
probatio eius
fpedct ad Saccrdotcm c6feflariun1, nihilotminus
ipfe etiam accedcns cx prcepto foipfum probat.
eft'
cati mortalis grauat ,ejuantHmcttm<jne etiamfeecontri-
pHbiice difeputando defendere prttfeimpferit, eo ipfe ex-
Pctius dc
Soto.
vnde
53
crgo nqn tenc- OHtSit C.
tur confitcri. Rcfpondetur leneri faccrc
Non alium tibi
confeffionemfacramentalem, Si ijuis oMtem contrarium docere , pradicare , vel pertinaciter afferere ,feH
rium.
Tridentinum ftiiegat confuctu-
Ecclefiafticam.
declarat ipfafeanEla Sjnodtu iUis,<fHos confiicntiapec-
effe
e* miaijlt'
tcHtf ergo
luifl
tos exifiiment
dincm
rit.
^mfimEliffimx EHcharifiia Sacramentum, anathema

ne tantftm Sacramentum indigne , atejne adeo
fit. Et
tn mortem ,
eerdetS
Eufcblas.'
&
iure pra:fcriptum
&
S*
xc dcbcrc ; fcd ctiam Ecclcfiz, cui commiflicfunc

claues,
poteftas ligandi, atque abfoluendi ergo non cenfetur quis kQCq. probarc feipfumi doncC Ecclefix fe probandum fubmittat.
Prztcrca , Eufcbius Cacfaricnfis lih. 6. hifior.
cap. i4. refert de Philippo I. Impcratorc Chriftiano , quod cum ad Euchariftiam in Pafchatc
accedcrc vcllct, non fuifle permifllimpb Epifcopo Romano , donec priitrum confitertff ur pecca-
opportunitate tonHtcatur poft Millar , quod

prajceptum ad folos Saccrdotes cxtcnditur cx teGaiione 1 1 5 ^/x dixeritfenore vcrborum ,
iam fidem fufficientem efff pr<tparationem ad fetmen-
Ftttjliti
Ratit I>St-
ta fua
confiiiatHr, 8f c,
dcclarationcm vcritatis additur

ceptHtn *ddt- prxccptura nouum confcflionis, rcfpcftu Saccrtum Sendo' dotis qui cclebrat in cafu vrgciite , abfque prx,
liimt.
itiiira confefllone ; vt iptamprimMm , id cft , data
Vouutn fr*-
481
bcnda cx partc pccnitcntis cft confcflio. Vndc

rc(5tc Dotôr aulgnat hanc rationcm , ncmpc
pcccantcm mortariter noh folum Deo fatisface-
Chrifius
Afediator enim Dei,
lefits
hanc prapofitis Ec-
&
confitentibtu tiSHo-
potefiatem, vt
pacnitenti* darent
apud priorcs Pa-
exclufione confcifio-
&
eofiUm /aluhri /atisfa-
Hione purgatos ad communionem Sacramentorum per
ianuam
reconciUationis admitterem.
Dubitatur au-
Hee
friei-
tem , quale hoc praeceptum fit , an naturalc , an ptum tfft

diuinum pofitiuum. Aliqui dicunt cnenatura- fititutm.
lcalij pofitiuum. Refpondctur magis participarc naturam pofitiui aliqui dicunt efle tan:
tum Apoftolicum
cx Pauio , quia dicit
fed id falfum cflc conftat

i
.adCorinth. î. ipfum tta-
"?
dcre.
fi-
Lib.
482
dcic,
quod
accepit l
IV. Sententiarum
Domino , & declarat pratcc-
ptutn diuinum, non praecipit

fint cafus.in
communicare, aut cclebrare conttitus , quando
{"'
Adrianas.
Hichatdui.
ff^
RegiAfgtntraik.
am
lunc pofle contritnni celebrare,
opercifubtrahere. Ejeindefiadfit S^cerdos,multa excufant etiam a confeône praemittend^

quandoque, nempe, omnia illa, quae excufant ab
integra confcflione , vt qu^do fibi, vel aliis notabile damnum redundare ex illa con^ffioneco^
gnofceret, yt fi rcuelaretur figillum,&c. Dcindc
a Sacerdos tum
non haberer
prsfens
tem fuêr aliquos
potefta-
DpQiotcs
plures tenent eum tencri ontmia confiteri. Vafquez docet contrarium , non tcneri confiteri ; aq
proinde tum , inftante neceflitate prscepti , auc
(candali, contritum pofie communicar?-, nec ha|)ere tum copiam confefibris,
Cafus neceflicatiscommuivC3ndi,quando non
adeft copia confcftbris , funt periculum praefehs
mortis , vt traît Sotus ,
alij , qui dicunt tunc
sgrotum poflc communicarc , fi adeft Diaconus,
cafus pdenitentis
&
C*ft inf- <}ui ei commiinionem miniftrare pofllt. AHa nefnUymtfe- ccflltas eft praccepti occurrentis , aut infamiaj,
ia
liicra.
^Î'<1"*" *<ûs deferatur hdnc exprimit Doô'^vi: quando in aliqua Eccjcfia confiietudo
^t communicandi omncs clericos , vel quindo
:
ntuo t
'f?'""
jiAofiiio.
Alenfis.
Antoninus D. Thom.
Syluefter verbo Eucharifiia. Pa- 5
"/""ji"*
Hi omnes loquuntur dc
cfFeftu gratia: habi- Caietan.

cxcepto Alenfi, qui vniucrfim iprclligit
de quocumque cius effedu : aflerunr itaque pec- feccuii wcaium veniale, quod impedit deyotionem adua- n'tl' imptdi'
tualis
lem circaSacramenrum,impedirefiulumhuius "ff-fi"SA.

''"'""""
Sacramenti illud peccatum eft diftraâio , quap
impedit deuotionem adualem circa Sacramentum:Petrus auteip de Soto afTcrit hanc cuagatio- Petrus de
ncm mentis aliquando talem efTe contingerc, ôto.
yt fit graue peccatum fi autem diuagatio illa fit
praeter intentionem ,
parua, non impedit gra^
tiam Sacramenti.
:
&
Secunda fententia eft
Marfilij in 4. q.6. art. 4. Matfilius,
corollario 5. diccntis,praBtcr
ftatum gratis,requiri
ne peccatum veniale committatur,ad dignc accc-
dcndum
ûm
videtur ergo dpccre tale impedirc fru-
Sactamenti.
Conclufio tamen praemifTa videtur D.Thomae

ad primHmiCeqaitat
}.part.q.So.art.S.in cerpore,
&
idemGabriel/f?.83./Crf<wf. Soto
^.</i/?.
5^
Centluflo vt^*-
fijm.iM.i. Corduba /i*.'i.f.8. AdrianusVw^.
Gabiicr*
Suzrez diJJ>. 6}.fla.}. Vaf- Soto.

quez i7^.2o6.c.i.probatur ex Tiidenr.JeJf.i )'.e.y. Corduba,
cxplicar illud primae ad Corinth, 11 Pro^ amem Adnanu,
ijutfl.i.de Euchariflia.
Jfeipjum homo,Scc. Ecclejtaflica autem,] nqui t,f ow/Sr- y"
fqî^z
tudo declarat eamprobationem necejfariam ejfe,vt nul- Trjdent.

lusjî con/cius mortalis peccati , ejuantumuis Jî con- TrtAiuic.
tritus videatur,ah/ûe
tte
pramijfajacxamentali confejfio-
adfacram, EHcharifliam accedere debeat, &c, crgo
go
cft
ad menlam communionis
ii^
communioncm.
non cqmprchenduntur hoc prxccpto
^Qyg Concilii de confefllone facienda poft com-
niiae onriittcre
tftumn-
"'*''*
ciendo clauibus ipfum, aut poenitencis
& tunc primum recotdatur fui pecca-
quando
his cafibus nequit fine fcandalo , auc nota inra-
prMfrc
i.^.3.j*rt.i.qiufiiMnc.s.qtxem fcquitur
mijftontmve.
furaptione contritionis negUgant confcffioncm,

Vt diucius in peccato flne illa haereant,non fabii-
in Altari
ti, vel
tur
Aleniis i^,p.q.iojn.B.art. }..!. V.Thom.in4.difi.
r r
Virum/ulrt.
noh exigitur ad probationem , quam inte^dic

Apoftolus aliud,qu^m ftatus gratis,& pon habere confcientiam pcccati mortalis ; vcl fi habeat,
praemittere confeffionem data Facultate confcf^
loris^quaB cft declatatio Ecclefis : ergo aliud non
requiritur ad efFcftum Sacramenti ergo quanda
accedit in veniali , non impeditur cfFcdus Sacramenti , alias certe indigne accederet ,
peccarec
piortalitcr : vniucrfim autem falfum efj venialc
impedirc augmentum gratia, vel ficri raortale.
Dices 1 accedens ad Sacramentum non inferre ^^fii^
grauem iniuriam Sacramento , quia venialenon
eft talc , licct hoc impediat effedum Sacrahienti.
Contra, impedirc per fe cfFcdum Sacramenti eft
graue peccatum,quia redderct Sacramctum incfficak:namide6 peccatum mortaleponitobicem,
quia repugnat gratiae,& cfFcdui Sacramcnti er-
Sacerdosex officio obligatus celebrare, non pof-!

fcandaloomitterej aut quando quiseA
fet fine
Slifi
}.p.ttt.i 3 j:,6.$.8.
&
Doaot
mn efi necejfaria paenitentia
&c. Aliqui
docent contrarium huius conclufionis , nempe,
prajter ftatUm gratiae exigi deuotioncm adkualem
Conceptam ex ailiqua pia animi cofiderationc:ita
ejiiia
\ndzn.cUfi.i i.q.i.art.i.concl. }.,DuiAnd.eadem Mfi.

pî"jj"'
^.^'Ciietzn.$.p.^.i.art.8.infine.&c 1 .i.cf. 1 1 i.art.}. Durand,
generaJi
ffmeâ"''^'
17.
rium , cui deuotius confiteri poteft, licct alius

tamen fit prxfeqs ita îchardus,Adrianus,Angclus in Stimma , verbo Euchariflia : fcd hic non
admittitur communiter , nequc fufficit fundamentum , neque quadrat cum abioluta deciaratione Co;icili). Refpondetur breuiter rcgula hac
communicate, quando non adeftcopia confcfibris ,
fine graui detrimento nequit feipfum ab
ViAimL
de iUo
difi.
oportet dMhitare^
breui ade/Ieiperat poft communioncm confefia-
^"^'"f-.
poenitentiae pct fe, infr2l dicctur
De peccato autem veniali non
quibus licet quan"Diuerfitnfm doquc fine confefnone cpmmiinicare natti onjtxcHfnt*i k nes concedqnr aliquos cafus , in quibus id licicenfeffiont.
^^^ ^^ ^
idipfum fupponit Concilium locq
Trwm t- pra^fato. Priraus cafus eft, in quo poiTet quis
quinam
Pcrs,
J4
ceptum
ipfc.
Laici
munionem', led Saccrdotes qui f requentius celebrant^ neque eriam Sricerdos communicans,&
non celebransjCadcm comprehenditur:neque Sacerdos celebrans in peccito fine neceflitate , anc
mala fide , qnia rcfppftii lalis non erat necefla-
rium hoc'pr2ceptum(cuius
finis cft folliciros
redderc celebrantes.vt ftaiimconfitcatur.ne pra:-
ius voto,
lis
enim
fi
vera fuit contritio,
eft
in cut
remiiluni ) ta-
negligit praeceptumdiuinum. Item nec
cel^brantcm fine neceffitate curo obliuione fui

peccati , qûia ratio legis talem non comprchendit,fcd cclebrantem in neccffitate fine copia confellbris.
Hoc
praeceptum confeffionis ante Euchariftiam refpedu Sacerdotis obligat non per

fe , fed cx prscepto Euchariftis , ad quam dignc
tccedere debet,niod6 alias
ptum
paenitentiiE
tur confiteri
non
ratio cft.qûia
modo
currat prarcc-
tum non
tene-
ab Euchariftia , ac celebrationc abftincat. Sed an tunc etiam obliget pra:,
&
fi
veniale hoc faccret, iara
non
ellet veniale,
fed mortale. Dcindc venialc in faSloeJfe, auc ha-
bitualiter,non repugnat fanditati : ergo neque

cius augmento.
Vnde non confequenter loquun-
tur , qui dicunt veniale impedire fru(%um S^cta-
menti
& manere tantum venialc.
Dices, iIIud,quod ali^s

fieri
cfFct veniale,in eo cafu ti^nfia.

mortale,vt infinuare videtur Marfilius. Sed
contra, lepugoat yeniale fieri mortale in eo cafii: impuHmtie.

*
quia Concilium non exigit ad probationem, nifi
J""^* *'
**'"'"'
vt pra:mittatur confeffio mortalium : eigo fi veniale
non
fuerit mortale ance accefFum
non
fic
pec accefFum moctalc.
Confirma
IX.
Difl:.
Qu^^ft. vnica.
Confirmatur ex dodlrina Tridenr. Ce(f.6.c.t i.

aic : LUet enim in h<tc fmcrtali vitd cjiumttmaue
Tudefit.
vbi
&
iufit, in leiu*pdtemy c^ quatidiMta, (jtu vemaiiM dicuntkr fmccatd , tjUMndoepie cadant , non pro-
jkfiiH
.
ptrres definum ejfe iufii,8cc. Itcm fcH^

nialiti (jHihtis kgratiti
4.cap.j. Fe-
Dei non exc^tdimw,
^ in tpu
finfmatiuj Ltl>imMr,ûarfuam reiei& vtiliter^fitrircjue omnem prxfwnptienem in confe/fiomt dic^tiir,i}ued
piorum hominum vfiu demonfirat
taceri
tamen citra
enlfam,mukifijHe^ tliji remediff expiari po0iint,8cc. x
quibvs (equitur venHiHa non excludeTe k gra-
neque necefTario efTc conflttfiida:

quando ergo dcclratConcilium probatioiiem
przmitcendam adEucharilliae {umptioncm , efle
tia Sl iuftuia
confcflionem mortalis peccati , fufficienier dcmonftrat neque veniale repugnare cius ciTcûi,
neque neceirari^êflcconfitendum.
Dcinde non eft maior obligacio ad accedan-
quam
dum.flnc vcniali ad Eucharifliam,
fit
con-
quiaidcm principiura vtrobique inducit obligationem eandcm,

ncmpc fandla tradiare fandlc.non ponercobiccm
cfFcdiui (acrameritaliiin pocnitctia autem venialc non ponit obicera; ergo nequc in Euchariftia.
Obiicies
fanîli Patre? adhortantur omnes,
vt accedant ad hoc Sacramcntum cura raagno
f?tendi venialis ihpocnitentia,
57
OiitSi pri-
mtfilmiHr.
& deuotionc
crgo hxc neceflaria eft.

Refpondetur negando confcquentiam, fl intclligatur dc necemtatc flmpliciter
Q. fecundum
feroore ,
^'</,conceditur
hoc eft quantum ad vtilitatem,
& decentiam.
S-
ti curaulum,
quod non videtur vcrum ergo re:
KTvruttli.
quiritur przter iuftitiara habitualem dcuotio
eft
betur de cmficratt
&
inunicent >
fubdit : Si tamenmensfine affeHupec, habentem ad hoc voluntatem peccandi^ra-
candi fit
uari tnagu dico Eucharifiia percepiione
tpiam pttri-
& ideo ûammt ûis peccatt mardeatMr pecrandi non habeat

catero voluntatem & communi-
ficari
de.
caturusfiuisfaciat lachrymig, orationibus ,
CT"
confidtns
4e Damitsi miferatime, <fiu peccata.pik*afiftîone donare<utfiieiut, accedat ad tHcharifiiam Jntrepidus,
Sedhoc de iUo dico,efuem capitalla,
/ecttna.
&
&-mma-
vbi videtut hic author

agcre dc ppccaris vcnialibus , non mortalibus.
Deinde Anfclmus in primz ad Corinth. 1 1. pro- Anfclmui.
bet autcm,&Ci Jndi^ne, inquit, mandMcat,& bihity
lia peccatanon grauaM,&cc.
vel alitfucd , vel multa leuia contmifit peccata
non
efi
confeffm,
Dcindc
&
ratio eft,quia impedit
aliquem cfFcftum Sacramenti crgo facit contra

reuercntiam,
frudtum Sacramcnti.
Refpondetur tamcn, vel vcniale cpramittitur
in vfu ipfius Sacramenti , vel circa aliam matc:
&
eft
quoad priraum non comraitti
aliquod pcccatura diucrlura ab ipfo veniali,quod Kcn tjft ftevfum SacramCnti coraraitiitur,quiaiion CMtiim dJutr,
circa
multiplicatur peccatum nifi multiplicato przce-
acccdere poteft praeraifsa debita probationc,
fic
adobligationcra: neque pcccata vcnialia habitualiairapcdiunt augmcntum gratix,ncque cfFc-
tidic fc exerccnt in bonis opcribus
feruor aftualis non oranidatur:nam deuotio,

bus conceditur ctiam acccdentibus fine vcniali
bi
&
crgo requirit cooperationcra noftrara , ficut nutrimentum fpirituale. Refpondctur hoc nytri-
mcntum effe
viuificatum ex feipfo.modo inucin iuftiiia i dcinde accedit fides
iiiat difpofitura
fumentis ex pane noftra , vt plurimuntx in infantibus autem nequc fidcm exigit,quibus com:
municat
fe
huius Sacramcnti,
canclufio: diftradiio
Sc defc6lus
deuo-
&
tionis aûalis in fumente impedit fcruorera ,

turtm ftr
refcdfcionem dulcedinis fpiritualis , quam quis
MHu^lt VI'
alioquin fcntirc pofTct in hoc Sacramcnto ,
ab
Imftdiri ftT'
pcccato bona
&
fidc,
fupponere Dodior in litera; fqui- Doftot.

Vafqucz dijput.xoj. cap.x. citans Richardum Vafqucz.
in ^.tUfi.().art.i.ejut^.i. Maioj ^</?. t Adrianus Ricnard.
Maiot.
ûafi. I . de Eucharifiia. Sotus difi. 1 1. quafi. i .t.4.
tur
& ratio conclufionis cft,quia non apparet pvxceptum de
Thomsc, & vcra, quia peccanon opponatur gratix iuftifi-
nemo
cflc confeffionera
tamcn opponitur fcruori charitatis. Non

iicet colligerc ex didlis , quud quxuis diftraîo
Gt lcuis in hac materia: vt quando quis ita acccditjtanquam ad communem cibum , quia diflradio talis
ii flt
eflc poitcft,vt fit grauis irrcuercntia
voluntaria.
dicit ncccfl'ari6
prxmittcndam
ipforum vt patct cx Tridcn:
tino fiipra citatojhxc
cft fatis literalis,
pofitum textus. Ali) intelligunt eum loqui de

peccatis publicis , in quibus publica prxanittcnda eft pocnitentia ; non dc fccretis , dc quibus
noQ
confuctum intungcre publicara porni-
fuit
tentiam
vt patct cxTrident.y?î ^(.cap.j.
Qu6d
autem dc
îtUfteeM-
rnm
mortaliter
, iatn difVum cft

aliqui docent clfe
peccatum vcniale, ii quis acccdat cum vcniali
ptifinum prcmuut, hortor prius publica pccnitentia fatisfaccre,& ita Saccrdotis iudiciorc-
vctbi gratia diftraftione, vel fenticns fc
conciUatum communioni fbciari.

VndeAuguftinusepift.il 8. C<:nww , inquit,
fit *cct-
tUrtftecanio
vni*liin.
aftuali
fi
quis accedat
haberc confcicntiam grauatam multis vcniaiibus , nifl przmittat pocnitentiam fundantur iii
authoritate libct de Ecclofiafticis dogmatibus,
^ceti tper. Tom, FIH.
:
Tridest.
& ad pro-
cum pcccato venia!i,an

faltero de nouo peccct venialiter ? nam qu6d non
Petes
Exflieatut
dcherede pcccatis mortalibus iam confeffis, hcut mUMtitt

dequibus mordetur, no quod fit.remorfus ipfius Ctnmadij^
peccati ; fcd quod non przmiferit dc eo fufficientem fatisfadlioncm : alioquin fi de venialibiu lo-
ligi
qucretur
canti,
Adcianus.
Socus.
contrario.
tum veniale
licet
rcgulariter
Ita videtur
ipfo caufatur, cft D.

,
&qui
Ad locum Gennadij ,refpondet Dodlor intel-
gratiara.
Secwtda
dlum per
&
Obiicics tertio Sacramentum per raodum cipotns ordinatura cffe , vt nutriat animam:
fum.
pto : in co cafu cft vnicum przccptum , contra

quod committitur veniale,ncmpc, tradlandi fanâ fandtc ergo vnicum tantum peccatura eft.
Quoad reliqua refpondeo ctiara non effe diuerfa pcccata , ncque pcccare dc nouo cura , qui
accedit cum vcniali habituali ad Sacraracntura,
quia nullum cft przceptum incontrariuin , quia
Rcfpondctur, hoc nihil abfurdi continerc,vt

quotidic celcbrans in ftatu gratix.quotidie ctiam
reddatur iuftior ; ficut contingit in iis, qui quo-
59
ai
babile crgo
qux refpicit peccata mortalia tantum , quantum
6t
Rtjptnfii
tiam.vt quando quis habct vcnialc, vcl plura ve- Jubium,

nialia habitualia , dc quibus non facisfccit pro-
cuius carentia folum obftare vidctur.
^dlualis
60
Gennadij apud Auguftinum cap.f^.Sc hadifi.i. can. Quotidie: vbi exhortatur fidcles , vi fingulis dicbus Dominicis com-
qui
Obiicics fecund6 > quia fequerctur , fi ftatus

JlugmentMm gratii fufficiat,multos Sacerdotcs quotidie celeXrtuu ixfrt- Brantes in ftatu gratiz acquirere immenfum gra-
y8
futnii
483
fubiungit
iis
:
intcltigatur,patct ex verbis
nam queni mortaliacrimina
quz
poft Ba-
fi peccata tanta nonfimt,vt excmnrmmicandut epiihuf-
dam hm*
itttUcctnr
non fi dehet a eptotiiUana medi-
$s
cinOi
Aoguftin.
IV. Sententiarum
Lib.
484
mum
, oportet eodem modo e ratione"prx3ifta

cum interpretartiquia alioquin non cfl obligatio
Domimci corpms fipartire : habetur Ganone

Si nm tanta , Je conficr. difi.t. Peccata autem propter qua; excomniunicandus eflet aliquist id efl,
a communione feparandus , non quaECumque
mortalia rnrelliguntur , fed illa publica etiam
confefTa , ob qusc per tempus * iuxia rigorem an^
iadictum antiftitumk
tiquorum Canonum ,
quis feparsindu&eilet \ coraTOumone. AdAtifel-
eina
lntfrfmtU
^ff/'.
confef&onis leoium , qtus dicuntur venialia per

leuia ergo inteUigit jpeccata mottatia focreta,
qus leuia dicuntur refpediue ad fcandalofa,fic
pubiica , ob quz nâbaturdam poenicentiDus communiD antc aDfolutam publicam fatisfa:
&
dionem, qux ihiongebattir.
DISTINGTIO DECIMA.
Vnt
iccm
alij
prascedcntium infaniam tran{cendcntes,qui Dci
virtutcm, iuxta
modum naturalium rcrum meticntcs, audacius
ac periculofiufs veritati contradicunt afTerentes in Altari

:
effc
corpus Ghrifti , vel fanguincm > nec fubftantiam panis
vini in fubftantiam carnis

i.<fy.\o.
Hoc
^jlug. fitp.
cft hic
Pfal.s4t.&
tibus inftruxit
& fanguinis
non
,
vcl
conucrti, fed ita Chriftum dixifFc:
mcum,ficut Apoftolus dixit , Petra autem crat Chriftus.

Dicfupt criim ibi clTe corpus Chriiti tantum in Sacramcnto , id cft, in figno,
& tantuin in fignp manducari a nobis. Qui crrandi occafioncm fumunt
a vcrbis vcricatis , vnde prima hsercfis fada eft in difcipuHs Chrifti. [ Cum
han. 6. f cnimdiccrct , Nifi quis manducauerit carnem meam, & biberit fanguincm
mcum , non habebit vitam ajternam ilh non intclhgcntcs dixerunt , Durus
cft icorpus
fcrmo , quis potcft cum audire ? & abicrunt rptro.
c)S. circa il'
Et a- ficat
ittdi
dor. fca-
&
bel.
1,
difi.
Prima qui.
A&mjoomil.
ij. fuper
Joan.
TraSl.
;o.
Jltper loan.
tHfine.
uiu^Mfl.
Dard.
ad
epift.
princ.
fic fpiritus
Matt.i6.a
& vita funt
Non hoc
tus fum.
fpiritus,& vita funt. Intellexifti carnaliter, etiam

fed tibi
non
qux
locu^
& bibituri
illum
funt Ipiritualiter intellige

:
corpus quod videtis manducaturi
eftis
fanguinem,qucm fufuri funt qui mc crucifigcnt. Sacramcntum aliquod vobis commendaui. Spiritualitcr intclledum viuificabit vos caro autcm non
prodcft quicquam. ] Sunc cciam & alia, illorum infania: fomitcm miniftrantia. Ait cnim Auguftinus [ Donec fasculum finiatur, furfum cft Dominus:
fed tamen etiam hic nobifcum cft veritas Dominus. Corpus enim in quo
refurrexit, in vno loco effe oportet veritas autcm eius vbiquc diffufa cft.]
:
[ Vna perfbna cft Deus & homo vbique per id quod eft Dcus,in ccelo
id quod homo eft. Chriftus dicit etiam Pauperes fcmpcr habccis vo-
Item,
per
Difcum,
tiom.i.
duodccim, qui remanfcraac, Spiritus cft , inquit , qui viuifum vobis, Spiritus & vita funt.
Intcllexiftji fpiritualirer,
jj.nonlon-
ge a
defcenden-
caro nihil prodcft, vcrba quas locutus
de
conficratio-
ve
[ Illis
me aucem non fempcr habebitis. ]
retiei , in
His
aliifque vtuntur prxfati h^c-
afTcrtionem fui erroris.
DeteYTninatio pramijfomm,
QVx
cx eadeni ratione omnia accipicnda func,
non enim vcrbis
his ne-
gacur verum corpus Chrifti a fidclibus fumi,vel in Alcari effe,fed his vcJoan. 6.
t /n
Jren.
be.
ep.ad
& ha-
de confi-
crat. difi.i.
f.
N6 hoc,
Matt.t6.a
& in eis nos inftruxic, quod ipfius corpusnonpcrparcesdif^

cerpcum , vc pucauerunc illi difcipuli qui recro icrunc, fed incegrum ncc vifibilitcr in forma humana, fed inuifibiliter f ub forma panis, & vini corpus &
fanguinem nobistraderet.Quem fenfum Auguft.tconfirmac,diccns:[Ipfum
ricas
Apoftolos ,
quidem
& non ipfum corpus, quod videbacur, manducacur
*Stip.Pfal.
93. in loco
inuifibilicer
ipfum quidcm
non ipfum vifibilicer.] Iccni, [ Ecfi ncccfrc eft illud celebrari

camen inuifibilicer incelligi. ] Ita cciam incelligcndum
vifibiliccr, nccefTc eit
cft
ei
X.
Diftinaio
cft
corpus Chrifti
tas
tamcn
cius
cflc in
vno loco,
id eft, diuinitas
corpus in omni Altari
cft,
485
fcilicct vifibilitcr in
vbique
vbicumque
cft
vcritas
forma Iiumana,
ctiam cius , id
cft,
vcri-
vcrum
cclcbratur. Sic ctiam illud intclligcn-
dumxft , Paupcrcs fcmpcr habetis vobifcum , mc autcm non fcmpcr habcbi-^

tis , fccundum corporalcm pfaefcntiam , fcihcct qua cum cis conucrfabatur.
Similitcr pcr id quod homo cft, in coclo cft, fciUcct vifibiUtcr inuifibihtcr
autcm cft in Altari, quia non in forma humana apparct , fcd forma panis , &
:
vini opcritur.
Vnde
& inuifibilis
caro cius dicitur, qua: vcrc
cft in Altari.
Sed quia in fpccie fua non apparet , inuifibihs dicitur. Ait enim Auguftinus.
[ Hoc cft quod dicimus,quod modis omnibus approbare contcndimus. Sacrificium duobus confici , duobus conftarc vifibili clcmcntorum fpccie, &
:
inuifibih
Domini
cramcnti, id
tur ex
eft,
corporc Chrifti. Sicut
Dco & hominc cum

,
& Chrifti perfona conftat, & conficivcrus Deus & homo quia omnis res
Chriftus fit
& vcritatem in
id eft , corpore Chrifti. Eft crgo

]
continet, ex quibus conficitur.
Sacramentum ,
Sc res
& re Sacramcn-
Sacramcnti idcm
Ecce inuifibilcm dixit carncm Chrifti, quia forma panis
& tradtatur.
Idemquc corpus Chrifti dixit efTc Sacramentum,

& rcm ex quo confirmatur quod lupra diximus. Dcinde addit quod magis
mouet lcdorem , [ Caro inquit , cius cft, quam fub forma panis opertam in
operta fumitur
^^'
fe
Conficitur autcm facrificium Ecclefia: duobus, Sacramento,

ti
cmfecrjifl.
noftri Icfu Chrifti carnc,& fanguinejSacramcnto,& re Sa- a-<^*p.Hoc
illarum rerum naturam,
corpus Chrifti.
iniib. Sen^
^*"*/!''*^^'
iyid.vbifif
Sacramcnto accipimus & (anguis cius , quem fub vini fpccic ac fapore po- F^*
tamus , caro videlicet carnis , & faneuis Sacramentum eft fmguinis carnc &
:
& fpirituali fignificatur corpus Chri& palpabile, plcnum gratia, & diuina majeftatc. ]
fanguine,vtroque inuifibi, intelligibih,

fti
vifibile,
lus,fit intelligentidt
prmiJfomm^
ATtcndc his diligcntcr, quia Tropo quodam vtitur hic Auguftinus, <juo
cnim
nominc
folcnt res fignificantes rcrum fortiri vocabuIa,quas fignificant.Hic

vifibiUs fpccics panis vocatur
nomine carnis , &
vifiDilis fpecies
vini
fanguinis. Inuifibilisvero,8cintcnigibiIis dicitur caro Chrifti,quiafecun-
& fanguis.
Caro
carnis vifibilis : quia fpecics
pnis,
dum
illamfpccicm non vidctur caro, fed intclligitur
crgo
inuifibilis dicitur effc
Sacramcntum
ita
fecundum quam non videtur caro illa , eft Sacramcntum carnis vifibilis,quia
in carnc inuifibili , id eft; fpccie, fccundum quam caro Chrifti non videtur
caro, fignificatur corpus Chrifti, quod eft vifibile, & palpabilc,vbi in fua forma apparct.- Ita &dc fanguinc accipi debet. Qucm fenfum confirmac Au- d* cmjicr.
guftinus , apericns qualitcr pra:di<â intelligenda fint , quia obfcurc dixcrat: '^*- H<^
confequentcr dicens
mentum
ita
corporis Chrifti
panem
, quod
vocari corpus Chrifti
cum
vcrc
fit
Sacra-
in cruce pofitum eft , ficut ipfa immolatio
qua: fit manibus Sacerdotis,vocatur Chrifti Paffio, non
rci vcritate,
fcd figni-. "S*
ncandi myftcrio , & ficut Sacramentum fidci dicitur fidcs. Satis rcfponfiim
cft haereticis, & obiedionibus corum qui licgant vcrum corpus Chrifti in
,
Altari cffc ,
& panem in corpus
tionc conucrti , dicentes
, vcl vinum in fanguincm , myftica confecraQuis audcat manducarc Dominum fuum ? Quis
ctiam audcat dicerc,quotidic formari corpus ChrifU dc matcria, vcl fubftantia , qua:
non fuit caro Virginis
Scott oper.
Tom.
yill
Ss
dicimus.
f*rg. Sicu?
Amon
486
Lib.
IV. Sententiarum
AuSioritatihus frohat 'verum corfns Chrtfli
TT^c, & his
Matt.i6.c
id
panem
fimilia obiiciunt
illi
in Altari^
ejfe
conuertt,
in diuino myftcrio
lcgem naturze
Idiantcs-.quorunv pcrfidiam fubditaconuincunt teitimoma.Ait
fe-
enim ve-
mcum. Itcm Ambrof [Si tantum valuit (cimo

vaiebit tantum fermo Chrifti. vc
mya^^J"' Helias, ^^t igncmdc ggbIo deponcrct, non
imiamur fubftantias mutct Dctotius mundi operibus lcgitur, quia ip(e dixit & tadta
t.^.tnmed,
funt,8cc.Scrmo igitur,id cft,FiIius,qui potuitcx nihilo taccrc quodnon erat,
non poteft ea quje funt in id mutarc , quod non crat ? Non enim minus eft
4. ktg. 9.
gmef.i.& crcarc quam mutarc naturas rerum.
] Itcm. [ Siordinem quasrimus, viro
**
mifta foemina gcncrarc coniucucrat. Liquct ergo quod prastcr natura: ordimd.
ncm virgo generauit & hoc quod conficimus corpus, cx Virginc cft. Quid
ergo hic qua:ris naturap ordincm inChrifti corporc cum pra^tcr naturam fit
jimhr.
lib.
ritas,Accipite,hoc eftcbrpus
ipfc partus cx Virgine ] Item. [ Ante bcncdidioncm aiia Ipecies nominarur, poft confccrationcm corpus fignificatur. Ante confccrationcm aliud di-
ttid.
AHg.itt
cituir, poft c^nfccrationem fanguis nuncupatur. Tu dicis. Amcn, idcft, verum cft. Quod fcrmt fonat,afFc(5bus fentiat.] Itcm Auguftinus. [ In fpecie pa"i^ ^ vini quam vidcmus, res iriuifibilcs, id cft, carncm & fanguinem ho-
lib.
>
de con-
noramus,ncc
ficr.difi. i.
nos aute.
fimilitcr
pcndimus has duas fpccicsj ficut antc coniccrationcm
pendcbamus, cum fidcUter fatcamur ante confecrationem pancm cffe, & vinum quod natura formauit poft confecrationem vero carncm Chrifti, &
fanguincm quod bcncdidio coniccrauit. ] Itcm Ambrofius. [ Panis eft in
Altari vfitatus antc vcrba facra vbi acceflit confecratio , de pane fit Chrifti
Lib.deSa-
cram.^.c.^.
Quomodo autcm potcft quod panis eftjcfle corpus Chrifti
car o.
J^-^./' tione, quir.ficiermoneChrifti.

Panis
verbis
verltas'^'''
>
& in aliud
^^^ corpus
pcr Spiricum
eft
Chriftus
ex?pUn,de Spiritus
&
de
"
"otiz
corpus.
\e
Chrilti cltpolt confccrationem
& vini idcm
caro finc coitu creatur ita pcr

:
corpus Chrifti
eundem cx
& fansuis confecratur.
Corpus
Chriiti,& vcritas eft, &: hgura. Veiitas,dum corpus Chriiti,& languis virtutc
rep.in vuig.
/vaum
non crant: quanto magis Qperatorius clt, vt Imt qu

commutcntur Et fic quod erat panis ante confccratio-
fandum vera Chrifti
{{ibftantia panis
fub.
? Confccratantaviseftinlcrmonc Domini,
Si
quia fcrmo Chrifti crcaturam miitat , & fic ex pane fit corpus Chrifti, & vinum cum aqua in calicem
miflum fit fanguis, confecrationc verbi coelcftis. ] Ircm Auguftinus. * [ Sicuc
"^"^
^>M^. cH-
qua:
vt mcipiant clie qua:
cft.
*jn/erPo. craut
de
Itcm.
fandi cx panis viniquc fabftantia
efficitur
Figura vcro
eft id
quod
Item Eufebms Emilfenus. t [InuifibilisSacerdos vifibiles

crcaturas infubftantiam corporis,& fanguinisfm,vcrbofuo fecretapotcftate
^^'^crius fentitur.]
ô"ûf ^f
Ex
his alif fque pluribus conitat,vcrum
nem in Altari cfle,imo integrum Chriftum
ibi
corpus Chrifti,& fangui-
fub vtraquc fpecic:& fubftan-
'"^'^ ^^^^ panis in corpus, vinique fubitantiam in fanguincm conucrti.
ftng^Dm..
Ic
decima , in qua Magifter excludic errorem quorumSacramenti , qui fcilicet ncgabant verum corpus Chrifti in
Euchariftia contineri. Haec diuiditor in trcs partes. Prim6 , ponit crrorcm.
Secund6,cius afl&rmationem. Tcrti6,eius improbationem. Secunda ibi:
incipit diftindio
dam
--.<:-"-
de
re huius
^^ frrandt occajionem.
ôrum fcrfidiam.\ Secunda poteft diuidi quia

] Tcrtia ibi
[
primo ponit quatuor audoricates pro eis recund6,fbluit illas audoritatcs.ibi
ea[
dem ratione: ] tertio, confirmat fuam folutioncm, ibi Ait enim Augufiintti. & illa tci:]
[
tia potcft diuidi quia primo
ponit audoritatem qua: cft contra fc fecund6 pondcrat
quandam partem, quae vidctur facerc dubium, ibi [ Deindc tddit: \ certi6,rcfpondct ad
[
î
illud
dubium , ibi
Attendat ddigenter.
Quia
X.
Dift.
Qnia veroconclufio
Qu^ft.
principalis huius diftinaionis cft
in Euchariftia rcalitcr concinccur
&
hoc quidem
487
I.
quod vcruni corpus
quia prima
cft
&
Chrifti
de Euchanftia
idco circa hanc
fuppofica fuit itt prtmA e]tuft,dijlitt(i,%.)

ordine dodrinac ( vndc
conclufioncm dc tribus prirtcipahter quarram. Prim6 , dc poftibihtate cxiftcntix
corporis Chrifti in Euchariftia. Sccund6, de his, quxconucnirc poflunt corporiChriftt
inEuchariftiacxiftcnti. Tcrti6 , dc adione ,quxconucnire poteft Chrifto in Euchariftiaexiftenti. Circa priraum quaero tria. Prim6, verura poflibilefitcorpus Chriftifub
vini reahtcr contincri .'Sccund^ , vtrum pofllit fimul cflc locahter in cccfpecie panis,
in altati facramepcahtcr?
Io,&: ahbi ? Tcrti6,vtrum poflit cflc fimul in coelo locahter,
&
&
COMMEHTAKiyS.
Z>t,iI$tKi-
fltntiM,^/-
frmm
Diuifi
1,
di-
flinaitnk in
{fnit.
B YNhacdiftinaioneagiturdc rcaliexiftentia
Xchrifti in Euchariftia circa quam Dodkor
pjj^v^
quacritdc poflibiiitatc myftcrij.fecundo,
ex occafionc huius qusrit , an idcm corpus pof-
in6 , an poflit fic exiftcns aliquid ahud i ic

tranfmutarc : octau6 , an poflit vidcif natu-
fit cllc fimul in diuerfis locis. raodo connaturali

exiftcndi: tcrti6,an poffit cire in diucrfis locis in
vno fccundum modum naturalcm , in alio facra-
Viulfio frh.
nis cft in tres articulos: primus continct trcs ">*^" '"
""'
quatftioncs dc poflibilitatc myfterij : fccundus, nere.
mentalitcr : quart6,an in Sacramento habeac partes : quint6 , qusnam iCtio Chtifto ineft in Sa-
fti
cramento : fcxc6 , an
poflit ineflc
motus
CXs
Sacramcnto ab intelledlu creato nono, anpoflit fic cxiftcns vidcri oculo corporeo. Diuifio autcm principalis huius diftindlio-
ralitcr in
tres quasftioncs
fepti-
- S
ipfi
de iis quse infunt corpori Chrilercius , alias xres de a&ionc
in Euchariftia
competenti.
I.
Vtrum fopbilefit corpus ChriBi fiA jffecie panis C^

,
'uini realiter
contineri ?
Alenf. ^.f>^.ô.m. j . i.
^ .p.q.yf.a. .Suar.
& 6J^ct.q.i i.inJol.primiprincip.in Therem.
D.Bonau J^/V^w.i .y. i Richard.4. 1.^.1. D.Thom.^. i .ai.
ibU.d.^6.ffrtot. Gabr.
)bVf.i.
VtdeSco.^.Mtt. qiu^.s.
.Non omne agens agit.
5 T crgo primaqujcftio, Vtrum pofllbile
I
corpus Chrifti fub fpecic panis,
Argum.u
fpecic
panis
non
quia
fub
convini rcaliter contineri>Videtur qu6d non ,
fecrati, non continetur rcaliter corpus Chrifti ergo ncquc poft confccrationem. Anteccdcns eft manifeftum. Probatio confcqucntiae , quia fpecics
fic
illa
non fc habct
alitcr in fc poft
confcccationem, quam antc. Et
fi
dicas,qu6d antc
cft in
fubicdo , & p6ft non in fubicdo. Accipio tunc, qu6d non alitcr fe habet in habitudinc
ad corpus Chrifti poft confcctationcm quia fuum e^ in fubicdo , vel non ejfe in fubicdo , nuUo mtjdo vatiatillam habitudinem impoflibilc cftautem aliquid cflc vbi priiis
nt)n fuit , nifi vcl illud mutecur , vcl ipfum , in quo eft de nouo crgo cum fpecies panis
non mutetur in habitudinc ad corpus Chrifti , nccefle cft corpus Chrifti mutari in habitudinc adfpecies,adhoc,qu6d fitibi dc nouo. Sed hoccftfalfumrquia corpus Chrifti
immutabilitcr manct in coelo fecundiim illud Auguftini deconfec. <///.i. prima hacrcfis,
:
Donecfttiaturftculumfurfutn
eji
Domintis.
2.
Secund6 fic,autcorpus Chrifti fub illa fpecic cft quantum,aut non quantum:non poArgum.
non
fic
fimul
cflct
quantum
&:
coelo,
in
quia
fit
quantum
,
cum
quantum,
non
teft cflc
quantum.Ncc poteft ibi eflc quantum, quia quantitas non poteft feparari a modo quantirariuo, ficut necfubiedum a fuapropria pafl[ionc ,quia maxime propria pafllio quanti
vidctut cfirc modus quantitatiuus ergo eiTet ibi modo quantitatiuo & hoc eft falfum,
quia hoc modo maius non poteft cflc in minorc.
,
Terti6
fic
t.
quia aut in Euchariftiacft pars corporis Chrifti cxtra partcm, aut non. Si
non cflcnt omncs partcs fimul fub eadcm partc hoftia::& vniuerfalitcr cius partcsfunt cxtra fc inuiccm , ficut fi quantum cft fimul cym alio quanto, pars vidctur cflre
cum partc, & tot.um cura toto , fi autera pon fitibi pars extw partcm , crgo non cft ibi
quantum.
Contra, Matth.i^.dicit Chriftus,^w ejl corptts meum^^ loan. 6. Caro mea vere efi cibtu,
yi^gum^y.
fic,crgo
& audbritatcs multac Auguftini & Ambrofij

,
quacum aliquas adducic Magiftec
poiiuntur
</r
conf
difi.t.
valdc cxprefse,
in licera,&: infpiciancur ibidem.
Ss
CHO
Ratie opp.

S G H O L I V M.
488
Semndum fidtm corfm Chrilfi vere ejfe fub Jpeciebta BuchariHi^ , hocquefatere ex Scriptura
exPrefse ,& iuxta expofitionem Saniforufn^ &fenfumEccleJia^(jrfoluit Scrifturam,&locum
Aug.in ofpfitum. Vide Trid.ff.i yc.\.&'
Hic duo
&:propcer
lefikttloi.
3.4.
func declaranda, ficuc circa alia crcdibilia: prim5, quid ccnendumefl,
quam audoricacem fecundo declarandum

:
eft> qualicer illud cft poflibile
quod credicur.
Dc primo dico^^^qu^d corpus Chrifti efle ibi vcrJ; realiccr eft fimplicircr dc fubftancia
co modo,quo vericas alicuius Sacramenti percinec ad arciculos fidei. Ifta enim ve-, ex quo Euchariftia fuic infticuca. Fundamencum
aucem auftoricacis eft Macch.i6.& Luc.i i.vbi in Coena,aic Chriftus://tff efi corpus meum:
Htc efifanguts metts. Ec fi ha:recici vellenc ifta exponcre dicendo qu6d finc figuraciuc diillud i.Corinch.i o. Petra autem erat
â,ficucilludqupd aic \6zx\.i^.Egofum vitis vera,
Chrisiui, iftud omnino eft concra incentionem Saluacoris , quod pacec ex Auguftino 8 3
Vrtde coHi- quacftionum. quaift.^j. Solet circumffantia Scripturarum i/iuminarefententiam. VniuerfajendHm 4 licer cnim incellcdus verborura Chrifti an loquacur.figuratiue,annon5Colligipoceft
Chriliuslo- gx
prxccdcntibus, vcl confequencibus ibidem, vel ex aliis Scripcurae locis. Vndecum
tlMtm-figuChriftns aic Ego fum vitis fubiunxic ,
vosfalmites. Conftac aucem , quod difcipuli
pon eranc palmites nacurales , fed cancum figurales. Sed cum dixic Lucae iz. Hoceft corfus meum., fubdic quodfro vobls tradetur. Cum eciam dixiflec Hic eft calixfanguinis meiy
fidei,
ricas a principio fuic exprefse cradica
&
&
{nh6\tyûi fro vobis fundetur.
Hoc eciam
manifefte pacec cx alio loco Scripcurse
fcilicec
loan.^.vbi eft diffufa prxdicacio de ifto Sacramenco.
Ec
fi
dicas,
quod Chriftus videns aliquos abiifle, propcer prxdicacione{n fuam de Eu-
chariftia, poftea expofuic fcdicenSji^^m//^ ^ftiûi viuificat,caro nonfrodeft
qudlocutusfum vobis.,ffirittts&vitafunt
ma hxrefis, aic, Non hoccorfus
quidquam.Verb4
quod percradans Auguft.de confec.
dift.z.Pri-p
quod videtis, manducaturi eBisêcfanguinem effundendum^

Sacramentum aliquod vobis commendauiffiritualiter inteUeSlum viuificahit vos crgo cx verbis Chrifti 3
Auguftini vidccur , quod npn inccUexic 4e corpore fuo , nifi figu,
&
raciue.
&
bcnc , quod ncc Chrilicera huic audoricaci ,

ucc Auguftinus cxponens , vulc negarc vericacem corporis Ghrifti fed quod non
fii nonfwni cft in Sacramcnco corpus Chrifti fic carnalicer, ficuc ipfi inccllexerunc,qui abierunc
carntditer
rccro fciliccc vifibilitcr in forma propria 5 fed pcr oppofitum ad iftum modum incelli^^
incelleaualicer ,
Mahoc eft , quod dicic Auguftinus ,
S^"*^'' c^ it>i fpiricualicer ,
^^rHd
gifter adducic, & eft de confcc. dift.i. Iffumquidem,
noniffum corftts , quod videbatury
manducatnr,iffum inuifibiliter,non iffum vifibiliter. Ifto eciam modo dc Euchariftia difliise
percradatur a Paulo , i. Corinth.i i Sanbi cciam omnes poftea Catholici exponences ifta,
loca Scripturarum,verba huius Scripcurac dieunc cfle inceUigenda de rcali prxfcncia corpons Chrift),non figuraciue. Vnde eft fimphgicer hierefis hodie fcncirc qupd non fic ibi
reahcer vcrum corpus Chrifti. Hoc de primou
Dico , quod Magifter refpondet in
jiuir.voluit
(orpusChri- ftus
&
&
&
&
,_
COMMENTAKIVS.
dti.
fi.
T^y/c duofitni declAranday
Subdit Doftor
de reali prsfentia
corporis
fanguinis Chrifti fub (peciebus confecratis. Hanc prpbat ex inftitutionc Sacramenti,
apud Euangcliftas Matthaci i6. Lucz zz. Dcinde
probat vetba Euangciiftarum propric ,
non figurate intclligenda efle , ex rcguia Auguftini,
quamdocct fequendam interpretando Scriptua
Oomlufio
X Aconclufionem
fidei
icc.
&
&
ram in vera fcntenti^,&
intenta.
Eandem
vcritatem dicit contineri loannis 6;

Sf refpondet idea quaj obiici polfunt, taraex
verbis Chrifti,qu^raAuguftini demanducatio-
ne fpirituali,& optimc foluit cum Magiftro:tandemconfirmat fidem exPauloi. ad Corinth.ij.

^llcgans omnes fandos Patres intcllexifle , tam
Euangeliftas,qiiamPaulum in fenfulitcrali,
n,onngnrftto. Haec funt pcincipia ad qus haec
&
tanquam fuppocontra nouatores huius
vcritas fidei reducitur,cx quibus

fitis
procedendum
erit
temporis.
Circa vcritatem buiusmyfterij varij fuerunt

Simon , Menandcr negabant realem
crrores
^rmtivttrij,
&
exiftentiam Chrifti in Euchariftia
apud Thcodoretum
dialogo j.
&
ita
Ignatius Ign*""^
in efiJiol
ad
5J7n7f/?x:fcdhocexalioerroredixcrunt , quo
ncgarunt vcram carnem Chrifti aJrerenês fo-
lum phantafticam Paulus Samofatenus admittebat,fedfanguincmdicebatpatibilem: itaDio- Dion.

Akx
nyfius Alcxandrinus in cpiftola aducrsus cun:
dcm.Armeni apud Euthymium
i.fart.fanofliajti-
Emiiym
i.negabant Euchariftiam efle aliud.quim

fignum corporis,& ianguinis. Sic Iconoclaftx in
tulo
ConcilioNicenoII. â^.^.apudDamaiccn. W.4.

fid.
orth0dox.caf .i^.Theo]^hyl3iStus in Matth.i6.
Ad
Nicen.II.
D*m4fceu.
Thcofliyl.
X.
Dift.
Ad
alium tamen crrorcm vii!enturattendi(Ie>

hf mpe non dcWrc dcpingi Chrillum fecundiim
humanitatem , cum Euchariflia ciufdenviimgo
fn quos reprchendit Concilium , qu6d (pecics
confccratas imaginem Chrifti dixerinf : curti potiiJsipfaeChriftus dici debeant quia imigo in
:
hocdifFcrt abaliis ,qildd ipfa
num antt tSficrmluntm

Jici imMif
rem non
cofttineat
n tfiStA in reprTfentatione. Fatentur tamen anfe conftcrationenrr pamttfl ic vinum poffedid
fmaginem,
feu typWricorporis
5c fahgninis
Chrifii.
Domifli.
Luatiflus.
Et-fic appcHitur ab Euarifto Papa in illiid

Proutrb. 9. EcUtepitnem Tiiewn,(^ vitiHmiptodmi/ad
Dafilias.
êhui-icz.
Ba:(ilfo-
eft.fllius partis
Damarcen.
TbeophyL
indeprccationcanaphorz ,id
MiiTx,
qus continct confccratio-
Damafccnus ctiam
nera.
ltb.\. fid. cdp.\ ^.Thco-
phyladhis itt CMp.i6.MMth.Sc i.MdCorimh.i 1. ncgant poft confccrarioncm pancm

vinum diccndacftcfiguramâut tjrpum corporis,& fanguinis , quamuis antea fic appellari poilint
infra
&
&
cflc
&
mus cnm ipfo per fidcm in pane,non rcaliter ,

cxplicant://' eflcorpm meimtitz\i\y\e^ ^ (it
idcm,qiK)dy^w//Jrr.
b Dicoprimo , jHod corpnt Chrifli , &c. Hc

condufioeft de (ide , nempe Chriftum rcalfter VetitM fdti.
conrineri fubfpecicbus. Hatc vcritas definita cft
in variis ConciIiis,& tanquam vcrus (idci articu<
lus tradita fempct in Ecclcfia ab omnibus Patribus,quz nunquam'publicc oppugnata cft antc annum78o. EamfufifEmc dcfendunt omnes Doftores Catholicicontra haercticos, in matcria de
Sacramcntrs in gencrei& fpecic.
Probatur primo, ex Scriptura }Aattlut6. f/oe
efl corput meitm,&c. Hic efl /kngtiu mens:qux ctiim
iifdcm pcncverbis h.ibenrur Luca:iz. i.adCo'
rinth. 11
ne fiat dubitatio , dc quo loquebatur
addit, Quodpro vobis tradetitr , &c. quac vcrba ita
quos ibicitabi-
morationcm
facrificij crucnti:Wii/afVf,inquit,
neion commemofottonem.
&
fanguinis cx Lant-
francojdicitur fuiflc loannes Scotus , quis
autcm
incertum cft. Dicitur autem Berengarius Apoftata ab eo defumpfiftc crrorem,cuius libcr in Concilio VcrccUcnn fuit damnatus , vt
illc fuerit
idem
fatetur,ficut
& fententia Berengarij.AIiqui
opcrum
non inuenitur talis libcr > quin
aftcrunt fuiflc Eriginam, fcd in tatalogo
cius a Trrthcmio
clara funt
>
vt torfcrint Sacramcntarios
no i577.prodicritlibeIIus,qui
bisccnties
&
an-
illa
>
in
&
incpta applicatione conftat.
R.efpondent prsecipuc vcrbum

Jignificat , quafi fenfus fit
hoc
efl
fami , pro
corpus
fignificat
mcum. Contriivcrba Scripturae
in proprio fcnfu
intelligenda funt, nifi manifcfta abfurditas ex

git
ad aliam figni6cationem coalioquinnihil liccrct ex Scripturaliteralitcr
tclligcrctur
poflet in alium verfari ex arbitrio:
fe in
nobis. ni(i dicatur cfTc illum fcnfum litera-
Neidcm inpropoiitocontingit, quoaJ
hanc Scripturam.cx quacxpofitione nihil abfut-
non faciat id tamen ex eo colligitur,

tum fuifle huius haerefis aflcrtores , quos
:
ex Patribus impugnat.
ftorium
fcd
di fequitur:ergo fimplicitcr,
& propric accipicn-
da eft, quia omnia loca dc hoc

mira verborum fimplicitate ,
my ftcrjo agentia>
& confonantia Ic-
guntur.
Deindefenfus tropicus invnoloco Scripturx

, ahks nequit
colligitur ex alio literali ciufdem
Vltim6 , tandem hic error Bcrengario Arcliidiacono Ecclcflae Andegaucnfis,tanqUam primario afTertori tribuitur , quia primus eum publice
cumftantia, aut alia Scripturs authoritate,qua:

eura fcnfum e(ficiat:Scriptur cnim (cnfus dcbet
inniti reuclationi ,quia fupernaturaliter tradita
habentur in BibliothecaPatrum
eft,
bufdam
fuis locis.A qui-
Scd hi ampIii^sprocedebant>qui nullam Miffam admittetribuitur Petro Bruifianis.
faant,quia dicebant
non licuifTcnec
in Sacerdoti-
buis fuifle facultatcm vllam rcnouandi , quod

Chriftus fcmel in Ccena gefEt de quibus Pctrus
:
Cluniaccnf. fupra : aliqui comracmorant Albigenfes : fcd hi erant Cathari potius >
noui
&
Manichaei.
Eundcm errorcm
fccurus eft VVitclefus
&
Hu(Etx>circaannumDomini 1)70. cuiuslibri

dclati in Bohcmiam circa annura ijco.totum rcgnum infeccrunt,neque ctiamnum hodicdicitur
conualuifle. Carolftadius difcipulus Lutheri
lum errorem docuit, & Zuinglius
il-
inlibro de ve-
ia,& falfa rcligione. OEcoIampadius, Caluinus,

qui ncgat corpus Chriftialibi eflc>quam in ccelo,
non eflc lub fyihbolo panis ,
vini ; dcindc
&
&
Nitefitiu stfus literMlii.
fundari interpretatio qua cnim rationc illc fei>

fus fundarctur,nifi ex abfurdo fcquente , aut cir-
& pracdicareeft conatusicontra qucm fcripferunt GiutmnndusXantfrancus, & Algerus, &

tueri,
frtfritta*
quJErocnimvnde colligi poteft Verbum c^fe caro fadlum ; nam eadem ratione potuiflcc moucri
tropus > ncmpe, vt diccbar Ncftorius , fccundum
vnionem accidentalem gratia tantiim inhabitaf-
eum inuehatur.
Aliqui dicunt Bcrtramum monachtmi ciuFdcm fuiflc crroris,& confutatum fuifle a Pafcha(io Abbatc Corbeienii, quamuis eiusmentionem
ter in
itCtc.
fugniHr.
colIigcre,& totae^Tet ambigua, ncqucfaccretad amfltHtnJg

vtrlfi.
dogmata fidei ,quiaqui ratione vnus fenfus in-
lem,(i dicas Ecclciiam id dcclarairc contra
aliquos
Refpmjio btrtticorumim,
li-
ctiam lib.Ecclenz Lugdunen.contra eundem, talem errorem eidcm non adfcribit quamuis acri-
infpccie
tJc
Serifiur.
terali (equatur, quae
Primusergoauthor,qui negauitrealcmprarfentiam corporis Chrifti
4
TrthMti0
&
drarc potuit,vr ex ipfa vacillatione authoris
rellantium,quamuis in alioetiam fcnfu, vt videimus,quatcnus Sacramentum hoc cftjin comme-
ntgauit rtale
non
riunt ad intclligentiam Patrum
& ad fbluendum ca, quae obiiciunt haeretici

cx verbis Patrum & modis Ioqucndi,typum ap-
frtfmtim.
illud
varias fignificationes torfcrit.quamuis nulla qua-
fic appclljtri
inu,
fMl
vacuam , quia Chriftus

nobis donatur pcr vnioncm,quam recipi-
fymbolum
in ipfo
489
I.
vinum , cui mifccturaqua,

languinem Chrifti in typo. Vndc hzc notata fapatebit
TrilMWf
Qu^ft.
& infpirata.
Pctoigitur,quo fundamcnto vnus locus erit

literalis, & alius tropicus,nifi rccurrendum fit ad
rigorem fermonis,vcritatem myftcrij,dccIaationem Ecclcfiac , &Patrum : omnia hic in propofito habentur crgo (ccundum rigorem illelocus
:
patet confequcntia, CircumftMtiM

intcrprctationcm habct
littrA dentquia nullus cft locus Scripturac , in quo corpus iMt ftnfum
Chriftiaccipiaturaliter ,quam pro naruralieius litirMltm.
:
corpore,aut pro myftico , <ûod cft Ecclcfia. Scd

circumftantia litcrx non petmittit hic interprctari
pro corpore myftico : Gjiwtdpro vebis , inquir,

nerape inCruce pcrcuius
traditur y2at ofFcrtur
faiiguincra Ecclcfiamundataeft, vt illaetiam/^

trsditm': ergo non litropum , quia neque in Scriptura
vohK,qux denotant fidelcs,

cct recurrere ad
fundatur
talis
interpretatio,nequc ratio cogit,ne-
quc interprctatio
Ecclefix, aut
Pairum i ideo eft

mere
Lib.
490
TlffirttiH
rfi
Prin interfrc-
ptijr
ttin$ Stri' <l4isjft
ffurt.
xontra.omncm vfwm^ScrJr
f' n>^r<iftj)iKiU3nttCntio
tx tmfro-
IV. Sententiarum
jtropus
dicont Chiiftuiji ruAipfiflc carpqna phftJir
Te^laraentum illud cxplicarct

parabolam de femine^
zis^îis I Luc^ i i...jittendite a fermente Phari- Hlc run ejft
/iorum^Ho4^hypo(rifis. Ioan.3. deBaptifmo:vn- ^"tmtrif.
fccupdum apprcntiaranatim cire ex

Virgine fpiritaliter aut fecynd^m appaxcntiatn
|i^^.fP4(lp,fecuudui9i apparemiam habajife anirp^hn irationalcm , fecHndMm appareutia^ ppcra
^4ftit^ra,&
do,> &,,cpnd^ns
Difcipuli$.'ficut Matth>.T}.
&
<de
^9 ididlis verbis cpntincrctur tropus
fi
aut
eam cxplicarot:
redcmpti6nis xercuiire 3-vnde copânicntcr
(^hrii^.^s, fiUt aliquis Euangelifta
iiafpeticiS^ ijiirerentcs nifiiloca Scripturae intellir
addequpd.Matth.| &ifimpate inftruens DifcipuIos,pIanc.& fine pAcabpJU eA locutus ^

ali^s
remper penc fic inftrucbat , quibus parabplas ad
turbas îâsetiam explicaibat. Dcinde c^rares
tan|.^f.i(4s'j .& przcipua |cgis nouz czremonia,
ganrar
(x r^gpla przfcript^.
DitesiiicQ fic deb^rc intcrprctari,quia ncquit
cpt quomodo pojlct (Ube([e realitei: Ghriftus
gm*tHr,
SteSJs nih.
non figuratus.quia fi iu.didis vcrbis cflct

tam obfcurus,Chriftus dKcedens cx mun-
fali$,&
fltipquin ^tur:<:anij>w Iwcretic^^ antjr
liif^raliter
fpQ:jfi>ys.Coqtri,diificilius eft capere rayftcriunj
Incarnationis,& Ttiriit^tis^quam hunc iwckdum

pxêadi,qui,vt infri probabitur non inuqlui rcpugnantiam ad ratio^cm, Philofophicara tamcn
:
qui Scripf ura in locis
illis literalitcr
intcl)igen-
crgo idcm dicendum eft in
&
>&
Sacramenium
facrificiumiaftituereturcura
debita inftruîone planjs verbis
ne in
vtcndum
crar,
Di^
'" *
non erat vtenduratropo
^'i'*x'*''">'^
re pericuiofa cp^ti,ngecet error:ergo in
fcipulis aidhuc rudibus
pcoppfitOr Practcrca
adeopblcuto: probatur,quiamcztcris,tam,ve- ^..^titr

tcris,qu<(mnouzIegls cztemoniis,
przcepîs* trcftu,
lunt figuras.huius
non
di?,id4i|C?,rit,crcditgr
Agus pafchaliSjManna.fueSacrampnti > nunquam tarnen
diciipoirum,aut dicunturcorpus& fanguis Chrj:
corgor.i$;&:fanguinis Chrifti, ContraJPatres. re-
probant iilum niodum loquendi fada confccrationctyt Cupr^ przmifimus.Dices rcprzfcntatum
ChriAus dicitur
Agnus,(>etraalapis angularis , imago Cijcfaris appellatur Cxfar. Contra , quando reprzfcntans
non habet alium vfum.qukm reprsfcntareîd verum eft <juando autem alium cfFctum habet,eft
fal(atn:vnde lignum antequam formati^r in imagine,quia alium vfum habe?,& inditfcrentcm,ncquaquam dici poteft Czfar , donec fo^metur iti
inuginc fecundum lincainenta cxtcrna,qup. cafii,
vt fubeft tali artificio, non habet alium ctfcûm,
appeliari pcr repriefentansjificut
quam
reprzfentare.
Et quando ^hriftiis myftice dicitur a^nw, pefm,&c.H2c ^ppellatio eius dcfumitur cx Scriptuxa,qux fic..?uraappellaf,& fequendoApoftolu'">
fed planis vctbis tradontur;
crgp. idem in propofito
ooferuatum cft.
Antccedcns patet in prac^cptis Dccalogi, Clr-
&
ergo ininus panis

vinum , fuppofito qii6d
Chri/lus pQii infit itiSacraniento.
Dices panem,& vinuni, dici a Patribus typuin
fli
&
eft vfus tropi
cumcifionis,Agni Pafchalis , oblationum.veteris

Legis, C3eremoniarum:hic auicm condiît T^fta-
raentum & padl:um,quia Matth.i6 Marci 14. diHic ejifangius nieMsnouiTeIlametttiyL.nc.ii.

I .ad Corjnth. 1 1 Hic caii}( notttm TeBamentum efi
in meefanffune:eigo ficut vetus Tcftamentum da.
citut
tum eft Patribus propriiffimis verbi5,& non figu-;

diccndum de nouo TeftamentOt quod
ratis,idem
perfedius
,&finis veteris: vetus.Tcftamcn-
eft
pa6lum,quiaTubconditione, incorcmancrcnt Exodi 14. ad Hcbrzos 9. fic ctiam

tuijifuit
contigit hic,quiaproraittitur vita ztcrna fumcn'?

(ibus EucKariftiam*
Deinde hic traditupi
fyit
dogma
fidci
omni- *
tationibus
cotendunt
eflc
hzrcticos contingit; , qui

figuratam Iocutionemi& quoruin
ficut inter
euafiones ex verijis inftitutionis dc facilirefcl-
prifentatio fqcurorum,& vtTridcntinum,& FIorentinum explicant de Sacramentis vetcris lcgis,

omnes Pattes, quia erant vmbrae futuroficut
xit, vt infr^ p^tebit
rum fecundum Apoftolum

pturadicit
fti
panem,& viuum
fcd
nunquam
cife
Scri-
corpus Chri-
Fateor hoc argumentuni > quamuis apud motendum he

dernos frequens fit, noneftc adc6 efficax meo vivltim rtfli'
deri, ideo non eflc vrgcndam,quia habct folutior
nem:quia &Patrcsy/'r^ dicunt panem,& vinum

efle typuin Chrifti;& multaloca Scripturae
f)pfle
appellant panem & vinum : vc
oquuntu: fic ,
Prou?rb.9.& aliis in 16cis,qu^ myfticc accommodaniut ad hqnc fenfum. Et vt cxtera Pmittam,
]oannis fextum. caput a multis Dodloribus Catholicis explicatur minus opportune non dc
reali manducationc huius Sacramcnti , neque de
ipib Sacramcnto , fcd dp manducationc fpirituali
per fidem:quamuis ibi dicatur panis cibus,& p6tu^ Chriftus, ycpcr fidem fumtpus ide6 in hoc,
aut fimili argumcnto oportc adellc fcmp^r dcfinitionem ,& Patrum , & Ecclefiat-interprctatio-
&
Qcm contra pertinaces. Siftamus crgo in circumiântialiters adprobandum Scripturain hancliteralcm cfle,fed addamus fcropcr intcrpretationem
Ecclefis,& Patrum.
Aliacrgo rationc confirmatur fcnfus
Carolftadius
pronomcn
h/tc
tiuum conucftit in aduerbium
Sc hic dcmonftra-
, aut ex hoc:ita, Euaji

Cminlibello edito Bafilcz ann. 1524. quaminter- "Ifi^dif im'
pretationem cx reuelationc fe addidiciflc fatc- /"^*"'^
oftenderct
hic
Chriftus fedens in eo loco coenaculi

fuum corpus, Contra qucm Luthcrus
firripfit
libellum cui titulus cft contra caeieSles Pro-
phetat.
Contra , hzc interpretatio non congruit
cum Scriptuia antecedcnti
[oenantibus autem , in-
& bentdixit^
& ait jiccipite &
quit MatthjEus ,accepit lefiispanem,

fregit idedltûe Difcipulufuit
'"**i*'*''.
^,^/,^
te.
comedite:hoc eflcorpus meum:q\ix
enim conicqucntia vcrborum eflct,fi ly hoc, aducrbium loci dcnotaret, vt quid cnim Chriftus denotarct locum
fuuni, quera ipfi Apoftoli videbant
hoc
ret
myftcrij
auc qupraodo
illa
aut quid in
claufula pcrfice-
fermonem,aut declararct adhoncra Chrifti?
Dernde fequitur^fr accipiens calicemgratiai egit
& dedit
illis,
dicens, Bihite
exhoc onmes:Hic efl enim
fanguis meus noui Teflamemi,<jui pro multis effimdetur

in remiffumem peccatorum,^c. B'îte,\ncîx, cx
hoc
omner.Hic efl et^m,
ly enimczxihm bibcndi dcnoconiun(îo rationalis , vtique

quia caufam,& rationem fi^nedtit prioris : ergo
tat
& rationem
ly hic refcrt
eflc litc-
vc patct, Ecclefia fi? fcmpcr intclle-
lunrur:&,
tur, quafi
ergo, &c.
w-
fidci
quiaomnia ipfis comigiflc in figura refcrf, primariusautem vfus iilatunj in Scriptura fuit rcr
&
'
dogmataplanis ''"*M'' 6
"^"'^ "*'
verbis propofita funt : vndc , fi in hocadmittcretur figura,& tropus,.Iocus patcrct infinicis dubibus crcdendum fcd cztera
contentum
& cit
dcmpnftratiuwh
fanguinis>qui datur bibendvts.
Eadera
"Exftrm,
<5
^*''">* "^*'fif^/i^'^'
X.
Dift.
Eadem apud Nfarcum legunrur Lucas Au*~

:
iHJfuMfitSa-
crMmnti.
ftopMK grtutM <jf/, &frtgit/!r itdlt eis,dicem xhoc

efi corptu meMm , quod provebii datMr^ hocf*citein
fjuMm commemor^tionem
jimiliter
& calicempefi-
qucm (iengnar,corpus
in
meam
commemorationetnfinuliter
& calicempofi7V/?4mfWwn
qH4tm ccehamt, dicens :hiccafix nounm

efi
inmeofan^ne ;
hocfacite^putiefcitHtjfte bibetisjn
meam commemorationem , &c.

cunepte mandMcauerit panem
Domini
& inrira
hnne , vel
Itaqtte (pu-
biberit ctflicem
indigne,retu erit ctrporis j&fangkirus
Domi-
hmc xo-
ly, efi, [nofignipcat :iccipnixt:Ced
&
&
autem vobisfantruis infignttm,
itf
edibus, in ejtdbnseri-
& tranftbo, &c.
Scd nequo
exponitur tropus
huius Iocutionis,ncquc vlla ratiocius admiticn-
tis,& videbo fanguinem,
bic
ncque
alibi,in Scriptura
i\ inuenit in re,aur vcrbis,
nam fimili modo om-
nes locutiones Scripturx per verbum//? pofTcnt

fic exponi:vt illud:7 es QjriûjfUius Dei viui;hie
Difiipulus
71 tefiimonium perhibet de his:
ille ,
verbHm
in principio erof
&c. quz abfurdifiiraa
funr.
corput
& loquuntur de
quod manducatur & bibi-
cationemfacercnaturaleiv animaad corpus,hypoftaticam naturz ad vcrbum,icttiam facramcn-
tur:ergo euafioillafutilis eft,qua pronomina re^
talcm,qux hicrcperitur.
Peto qualis illa,an reaIis,quod cft propofitum;
an vero figni tantum, vt ipfi volunt , ad excitan-
bibat, epti tnim maneiucat
ittdiciMmfibi
Domini.
manducat
& bibitûm
Hxc verba plana
corporeSc fanguine
& bibit indigne,
tliitielicans
(unt,
ferunrur ad locum.
Similiter excluditur euafio Buceri in RctraBn^ larionibus
, qua: rribuirur etiam loanni Lusko,

qui referunt pronomen ad rotam aflioncm C hri-
fti:vt fenfiis C\v,Hetc aElio Chrifii corpus,

j^g^f^
reprafhttat,fiHe in ea exhibeaturûe
&fangui-
now.Contr^,
rememoratiuum
dam fidcm , quod
dicitur
Agnus
& alia veteris
pafchalis
bant, & cxcitabant quodcnim fignum fic rcmemorariuum,aut prognofticum ,idcft , prztcriti,
:
& declarar quid CQntinebant:./*c;>Vf, inquit, e^
cebantur corpHS Chrifti
camedite, hoc
efi
fed res ipfas fignificat
corpus metim:jiccipite,
efienim calix fanguinis rnei: Hic
efi
&
quas
bibite, hic
fanguismeus,
Item, Quodpro vobis eiatitr,Quipro vobis efiundetMr.

Itcm, ludictMmfibi tnandttcat,
bibit, non diiudicans
&
(jrptts
Domini:etgo demonftrantur rcs fumpra; ab
Apoftolis.
Reiicitur,terri6,ecufio eorum,qui intcrpretan-
Teriia tHtfi* tur quafi
per conuerfionem Logicam, Hoceficor-
pusmeitm , id eft
Carpus meitm efi hoc
quia nutric
animas,ficucpanis. Conrra,ergo dedit pifi;ipulis
corpus fumcndum,& fanguincm.vt verba fonanc

comminatio fuplan^ , quibus afteritur efle ,
mentibtis dignc non diiudicantibus corpttt Doml.,
i.Dices fiimiper fidem,&nonrealiter. Contri,
tiam fic fumcbatur in fide ab antiquis : quia
&
Agnus pafchalis.Manna,
& rcliqua fignificabant
corpusChriftimyfticc,0nKx bibebant depetra:

petraaMtemereO ChrifiMsiCed hic lumprio non dicitur fumptio corporis Chrifti.ficut hic:ergo aliter hic Chriftus fumitur nempe realiter , quam
per repraefentarionem,& folam fidem vndc ficut
Agnus pafchaiis fuittypns huiu.s Sacramenti,debet reriras reihic inucniri,& non fola reprarfen:
tatio vacua,quz etiam in Agno pafirhali fuit tan2uam intypcs&figura namficcontingitin aliis
;
guris,quia liberatio a peccato vecc inuenitur in

Baptifmo,quas fignificabatur per liberationem in
per liberationem a feruituarca Noe adiluuio,
tCiCgyptiaca, per aquas maris rubii,&tranfitum.
&
lordanis.
&
Ali) vniucrfim exponunt eodem ferc modo,

Euafitntt alitrMm txtlH- vniuerfii fimtentia eorura reducitur ad idem,licct
dnutuT.
modis.vt
metonymiam res repr^fentavariis
pcr
ta ponatur pro figno
iuxca rcgulam Auguftini
^Meft.^j.in LeMitiatm; ficut Gcnefis 41,
fpicas,inquit, fignificaflc fcptem annos
feptem
& loan-
Rt/Hliint.
fcd
aut futuri,non facit ad cfficaciam , quia cadcm fidcs rcprzfenratur. Hoc non obftante illa non di-
10
Miatu^fii.
legis fignifica-
prs manibus habcbat Chiiûs,& dedit Di/cipMlis
quia non aftionem
imfugnatur.i
pafchalis vocatui phafc,idcft,{tan(-
Boquinus in examine libri Hefychij, per communicationem idiomatimi, alfcrit pancm dici
corpusitres enim vniones dicii hanccommuni-
ni :probetaMtem/eipf!fmhomo,&ftc depêillo edat.
& ae caUce
Agnus
itusDomini,vbi
&
Imfugnatnt.
I >..
hocnihileft, quia Scriptura cxponit nguratam

rationcm eius in vcrbis coniclocutionem ,
qucntibus:f tranfibo,inciait,per tyEgyptum iffa no..
mfra , Erit
Sle,percMtiamefue omne primogenitMm.
fnndttw , &c. crgQ
(ptipro vohit
nuindMCMtei
grMf*! tgensfregit , &dixit, nccipite,
hoc ffi corpMS meMmjjModpro vobis tradetMr, hocfacit
^*^
verbo eft, quafi idem fit,quod^w/f4f

di
tputm coenaHit,dicens:hic efi cdUx notatm Teflttmentitm
ianguis eiusfuir in calice,
"Euafia
491
nes Baptifta dicicur lia$ fecund^m fpiritum.

Hanc figuratam locutioncm ponit Zuinglius Jn
in/in^ne meo,
eriam fub pane.

ConfQnat Apoftdlus i.Corinth.ii* Egoenim
ttccepi 4 Domino, juod& trddidi vthi^ , eptoniam DoninMi lefits in epta noite tradebMtttr^ctpit pan/tm , c^
Qujeft.
ficur
ncque Circum-
fpiritualcm pcr fidem fignificabat:

fic lonas Prophcta tribus diebus in ventre ceti fignificabat corpus Chrifti in fepulchro : fer-
cifio
qux
pcns in dcfcrto eleuatus fi^nificabat Chriftum

in Crucc.
De his tamen loquens ad ciirbas non dicit fe
lonam.ncquc ferpcntcm:5frf/cw lonasfuitinventre ceti, &c. fic eritfilius heminis , &c. ia corde terra:
ficMt Marffis eieuauitferpenremindeferto,ficoportet
eleMarifUiMmhominis, &c. &quocicsScripcura adA(,vt,fe'iMitetemmittit tcopum.illum etiam declzt
EuanAcSacramcota tam noux,
pUtmhoc^&intriduoreetdificaboiUud, fubdic
gclifta, inteMigebatenimdetemplo corporisfui.
cedic Bapcifmus
&
alia
qukm veccris Legis,fecundum haercticos non habebanc aliam eâciam , quam excicare eandcm
fidem paffionisxl&morcis Chrifti,noncamcn dicuncur corpus eius. Ex pcculiari icaque racionc.
hic (ficicur corpus Chrifti.
OEcolampadius,& Caluinus lib.^-Infiitutu.ij .
figuram confticuic in particula nimirum figna- Btt/r# /V

iMudtm
tumefFctri dc figno:addit tamen Caluinusnon ad
circfolam figuramcorporis,fedfiguram,qua:rem '^^^^',
-"^
ipfam exhibeat ita etiam Pecrus marcyr.aflcrcns
cftepancm fignumefficax. Scd ciim hinonadmiccanc realem prsfcnciam , nihil noui dicunt,,
:
nifi vt
cludant in verbis
ipfam dcftiuenrcs,
rcra
quod moris eft hzrcticoruro
hanc cnim
effica-
ciam intclligunt folam fidci cxcirationcm

proinde per eadcm prindpia impugnantur,
ac
Ex hac ergo aduerfariorum mirainconftantia,
& vacillarioncappatet veritas fcnfuslitcralis, &

hic nullo
modo
admitti poftc tropicum.
Ynde
merit6 Pius V. in impreffione Romana expungi

fecit ex commentariis Caictani in
irr.i.ilUmciosCcntcniiam, quadixil,hic non.
if^V^lU
polTc
eotltî
frtftntUm
Chrijli.
modo vi vcrboium
colHgi rcsdcm
nionem fub vtfraquc fpecic prxcipi ,dcfendcrcnt
prxfcritiam.aiu fenfum efle literalcm,& nongaratum : quialicet neccflaria fit fcmpcr rcgula vipa.iScautlibritas interprctandi Scripturaim in Ec-
contrarium. Reliqui hacretici noftri temporis captant illamexpofitionem, vt dcfcndantnon fubr
quoad
fc faciondam ccrtam fidcm huiusmyfttfrij, qup
nuUus cll ccrtior & clarior iu tota Scriptura ad
firmandum aiiquam vcritatcm
Vndc VII. Synodus z(t.6. ponderat,Chriftpni
ndn dixilTc Accipitefiguram carporit mei fed corfm ww,cohtra Iconoclaftas,qui hoc Sacramentum ^gufam Chrifti a|>pcllabant,vty*fr pracnVi-
hic,
pofTc vllo
JE* vi virhe-
clefia
quoad nos tamen
iilelocus
fuflici.t
TtidcQt.
IV. Sententiarum
Lib.
492-
rum
fimus; &: Tiridentinumy?/

vertys
tis
non
.cAf.
aflerit difct-
intclligenda efle
itla literaliter
>
&
addat authorititem
: quamuis
3c"Patrum traditfonem. Et hic qui*-
per tropmTi
Ecclcfix,,
dem fenfMS ex Patribtis
pro-
1&: Conciliis infra
cfle
dika flint,
coUigitur id ex niaterii mbfenSra, quia tradit SaJiSeûm, cramemum ,

facrificium, quod fob prxcepto
cadit Ioan.6.
in pragdiftis locis': Hoc fMittin
tLetafituln-
&
&
mtam chrmurnoraiionem: ifj iâCeriaautcm dogmatica Scriptura clare loquitur
vcl
iiis'ptari\}s
& litdi*alis:vt
retftic
fi
vtatur tropo,
Quoad praifens intelligi

docet Gabriel
patet
& lic de rclitjuis.
Demde noneft locus tropicsrlbcutionis, fecundum Auguftinum/^.83.j</?.S9.nifi vt occulatur

fermbk communi
plificatipnis
&
',
adthittitut in
intelligentia
ddeftatibnis
vcl gratia am-
:vnde
cbllbqilio
falmiliari
vitibse
inter arai-
cos, difcipulum , 5f magiftrurti in caufaJnftruîonis.

Hac cffcuraftanti* iri pt^bjiofito pon concurrcbant, non prims, inqua vfus cft metaphor
& tropi
vndepaulo pbft dicit i^s.-.llMJixi
quia omma,û* aMoiui a patre meo , petafeci
Vobu,\ozni\y vbi exponiturcolloquium in Coedifcipuli loan.KJ.

jla poft lotionein pedum
:
mmc palam loijueris
&
&
prtnterhium
nuUum di-
hoc neceflarium fuit ad inftrudtioncm

Ecclefijc. Dcinde quando prQponit vCrba figu-
cis.
8c
rata de plano intelliguntur ex contextu,aut alio

loco,vt dixj:deinde ipfa vcrbadcfign^t hunc fen-
ncque illufiones aducrfariorum cum illis

quadrant, qnia finevIlofundamentbScriptura:,
aut rationc , merc cx arbitrio adhibentur cpn--
fum
tpa cxprcflam locutioncm. Accedit ihicrpreta-
tio continua
&qu6d
mcntum
Patrnm ,
crror
fit
&
tcclcfiae in
nouirias,
intcrprctandi
&
hoc fcnfu>
deftjcuens funda-
quodcunque dogma Ec-
clefia in fenfu literali,

Tcrti6,prirtcip|ilitcr patetconclufio ex Ioan.6.
trthsie
Jtn,cf. 6.
& promittitur
yhi propohitur V
hoc Sacfamen-
tximiEgoJumpanis z4tdydcc.fiiceppanisdecailode/cettdtTUyVtJiquis ex ip/omanducet, nonmoriatur:Ego

/km panis vikus, qm de calo dejcendi-fi quis manduca-
atermm tt pMiis <juem

tgodJl>oj:ato meae^frormndi vitaficc. Hic aduertendum , quod omnes ctiam h^rcticiadmittant
hicloqui Chriftumde Sacramcnto , fed manducando ptfr fidcm , vt in prxcedcntibus vidimus.
ueritex hoc pane
JnterfretHti
^runiUf'.
vitut in
Dodofcs Catholici intelligunt

hunc locumde manducatione fpirituali perfi
dem;ii6hamem dercali, ac proincib locutioncm
Miild
fcflc
tantiim fpiritualiter,
led.lt,. in Can.Mi/f<t, Sc
87.
& 36.
Gabrielt
Nicolaus Cufanus ep^.y.ad Behemos. Caietanus Cufaous.

^.part.<pu/i.^. art.%. loan. Hcfrelius
Caictzn.
de (hrn-
lib.
HclTelius.
muoionejid^ vtra^Jpecie.lnnCeniusc. 5 ^.Concord.in Ianrcnius>

itlud :
panis quem ego <îi^,&c.putans hunc fen-
&
fiim priiharium cfle per extcnfionem
& accom-
raodationem , fandlos Patrcs vtiliter intcUexilIc

de rcali manducatione
facramentali, Ruardus Ruatdut.
Taperius ^wMj. Inclrnat etiam VVaIden.MOTo z. VValdenfis.
&
de Sdcramicap.rn.
etiaiti
dicunt figuratam
Huilitas,qui
<ai
prim6 cx Patribus,qui
lic
intellexcrunt;fccund6, InttWgi
vt contra
VVitclcfum
&
hoc capite defendebant commu-
ii
Otigenes ham.-j .in Numtr.ilizs j>. Cy- rnnduc4itiO'

ne fnframtn^nznasHti Jtrm.de Ccena 'Domini,zut quicunque fit
tali.
author idcm Cyprianus injerm.de orat.Deminica: Oiiaencf.
ex[litera;
':
&
Iud*osâp. tx. Hilarius lib. S.de Tri- Amhor. fer.

in Cosna
1 . Chryfo-
lih.t .contra
nit. Bafilius r*g.moralibtu,reg. 1 1 .cap.
ftomus Aw.4j,& 46.1 /$4.piphanius htertj.^j.
Scc. intelligitiir najuralis aqua^
Tcce
fpiritualis
& ^<r,26!.poftmedium.Ambrofius tib.^.de Sacra-
excmplo in leliqaisiNiJitjiHifrettMtufiierit ex aqna,
manducatio
alra Scriptara fcn-
& ly. ^Jequ^ntibHi
derefirretH(nte,cap.i 6.
rat,
Sacramcnto,fed vbique,&
Tei^tulliariUs /^.2.
ex adiundis intelligitur,iut cx
amicot
realiter
intelligatur
Probatur crgo hic agidcreili manducationc,
Rcduccndo itaquc ad pauciora.qua
îijlt v/tu
& alibi
per fidem humanitatis Chrifti.
babitur.
tii
Chriftum
mentis,c.y.lib.j ,c.j .defide, c.j.
Auguftinus
peccator.meritis,& reTmff.c. 10.&
DoRiini.
Cyprian.
Hilarius.
.de Chryfoft.
i^,Ub.i.comra lu- Epiphan.
lianum,c,^.firm.i.dt vtrbis jipoiioli.
lib.i
Hicronymus
Ambronus,
Auguflinus.
inmagnis amimtntariis epiflola ad EpheJios,inillud Hicion.

f,ii.\n quo
Heidibiam',
habemus redcmptionem
qu cft ij6.
lib,i. pa/chali.
Nyflcnus
^'.i.
lib.
in epifi. ad
Theophilus /'/?. fcu Theophil.
:
deperfeUihominisfor- Gffg.Nyff.
fna;ic in Eeclefiafien hom.%. Cyrillus incap.G.lea.
Cyrillus
Theodoretus in dialogo impatibili,&c Ub.^.hifi.c. 1 1 Alexand.

Theodotct.
Gzudeniius trail.i.ad Neophytos.MzximusTzuri- Gaudcnc.
nen./erm.in illa verba Pfilnu 1 1 Deus , Deus mtus. Maximus.
.
Leo
ljj.6.dtitiuniofiptimi mtnfis. Profper in illud Lco Papa.

Pfalmi 1 3 5 ..Qu} dat tfiam omni carni.HeCy chi us in Piofper.
Hefychius.
Ub.6.in Ltuit.c.2.1. Kidorus Ub. dtojjiciis Ecclefiafl.
Iîiotus.
S.Eufcbius Emiflenus hom. j. de Pafihatt. Caf- Euiebius

fiodor us f PJal. op.Dam iCcUb, ^.dtfide f 1 4.Ber- EmiflcnuJ.'
nardusy7. 3 1 P/al.î habitat. Theo^hyhiûs, CafLodoru*.
c. i
EuthyiwiuSjRupcrtus in c.6.Ioan.
Tnd.fifi^.i^.c.i.
&
Daniafc.
Beinaidus.
1 .CoIonien.II.f.46.Conc. Alexand. epifi,ad

Thfophyl.
Neficr. corifirmata in Ephefi.i^,
fcpt. Synodus, Euthym.
Rupeit.
aS.6.
&
&
In hqc crgo coramuni confcnfu Patrum ,

Conciliorum explicantiii illudcaput in fenfu li-
Tiident.
Colonicii.
Conc. Alci.
tcraIi:non eft quod repugnetur illud in eo fenfu Ephefin. I.

intelligendumîre.Dices cum Ruardo,
lanfc- VII. Synod.
&
nio,non tam inueftigaflc illos Patres in hom.fcnfum Utcralem illius loci , quam per accomrfioda-
Reffcnfit rt
feUitur.
lionem cxtendiflcad Sacramenta.Contra,C6cilia

citata prQccdunt dogmaticc , & veritatcm Sacramcnti cx illo loco probat. t)cinde vtuntur argu-
mcnto huius Scripturs.ad probandum dogmatici

Chriftu realiter
cire in Sacraincnto.Etcertc,fi ita
intcrpretari liceret Patres
& fenfum eorum, vix
aliquod dogma fidei.

Accedit , quod antiqui Scriptorcs contra Berengarium vtuntur illo locoin lcnfu literali.Hos
eitet locus colligedi
omnes
ex
ipfis
Patrescitat Maldonatus circainterpreta-
tionem huius
loci.
IcemToIctus,BclIarminus/^.
i.deEucharifIiac.y citant ipfa verba
quae citat
ctiam SuAreidiJp.^6./cB.i. Coccius infiioTht/aro torn,i.Ub,6.
Confirraatur veritas ex ipfo textu.in quo priproponitur , quomodo turba fecuta eft ConfirmMt
mum
Chriftum Capharnaum, nimirura
illa,
quam
pauic
ex iffi texiu.
X.
Dift.
ititKt
jUi in chrifiitm.
piuie in dererto ex quinque panibus quibus

cx occafione huius miraculi Chriftus induxic
primum fcrmoncm dc fide in ipfum neceiTaria;
qyjg g(^ difpofitio ad fruduofam fumptioncm
Sacramenti peradultum j1men,jimen, incYtxiu
:
me , nm
<pu* viMftis fign ,fcd
qMin m4fiduca/iif tx.fdnihiM
fiuurMi îs : epe,

fid tpd pemuaiet in vi-
eUco vohis
tpuritis
mmini, non cibim ,
tam exem^m ,
&
<jtu perit,
tpiem Filius
bomims cLAit vobis : htm
0tim Paterfiûudt Dem, &c.

Et quando intcrrogarunt quis ille cibus cfleti
<fiddfdciemm , vt ttperemwr opera Dei f Hoc eft ,\nquit , opm Dei , vt credtuis in ewn , ûem iUe mifit.
Obiiciunt ûod ergofacis fignum, vt crtd^muu ti:
ma/ms in defertoi
Pdmem de calo dedit eit mandMcare.
hi,Sic. Patres mftri TnoMduc^ûermt
ficutfiriptum
eft
Refpondir, Amen,Amen dico vobisvan Moyfis dedit vohis panem de caelo^fed Pnter meut dat vohis
pmtem di
catlo
verus panis enim Dei eft,ûi de cct-
& dat
vitam mundo : dixerunt ad eum;

Dominefimper da nobis panem hunc : dixit autem lelo defiendit
ad me, non efitriet,

vnfuom , &c.
Sic deinceps docet fidem in ip(um c(lc ncccf-
fus ; Egoficm pastis vita,
& <pu
credit in
fariam
me ,
venit
tpti
nonfitiet
& fc ciTc pancm
qui dat vitaro > qui de
&
refufcitare in nodare yitam,

uifllmo die,vfquead illa verba j Bgofum panis
viiuu ûi de calo defienM,fi<pus mdnducauerit ex
cqelo defcendit
& panis tjuem ego da-
hoc pane , viuet in atemum :
mea eft pro rmmdi

ad dcclarationcm panis,
vita
ho, caro
Kna:
&c. Vbi accedit
quomodo elTct panis
fuam camcm
declarans
ergoipfos
eflc pancm : poftquara

ad quarrcndum cibum ani-
excitairet
& tradbaiTet
hanc non
&
de
fide in
ipfum
quoquam
pofle e(Ie a
& docuifrcc
nifi k
Patrc fuo;
&
nemo venit adme, nifi Pater meus traxerit eum c

excitat , vt quzrant lumen fidci , per quod ^d
ipfum venirent.
Itcrum regrcditur ad figuram mannae,&doTretrtlfm mJ
iatrnmintS. cet , fe cfle vcrum panem figuratuip per ipfum,
qui de corlo defcendit \ ac tandem hunc pa
ncm ede fuam carnem. Quae verba nmillima funt vcrbis inftitutionis Sacramenti praecrgo in fenfu licerali intelligcnda funt.
Dices,quare antc tradtauit de fide,pcr quam fpiritualiter manducatut. Refpondetur, ideo, quia
fuit doftrina dc difpofitione ad Saccamentum,
miflls
quod promittcbatuc vnde Apoftolus

:
etiara
dc
flulittralit.
I.
non
agitur de fide humanitatis Chrifti
mentum per modum panis,& potus,coraprchendendo fanguinem.

Deinde hic fenfus planus
&
& ex regula Au-
fic
&
*,
&
&
&
&
cx rcgulis intelligendi Scripturas vcde ficut ludaeisdubitantibus,& difelpulis fcandalizatis,

fic inteliigcmibus , Chriftus neque dubium abftulit, neque fcandalum , quod de facili potuif:
&
fet
fed
iliis
confirmauit veritatem
ad altiora prouocauit ; confirmans

lo
qupd
inquit
tiis
dixit
hos autcm
miracu-
alio
nempe _poflibilitatem
fiandaUz/U
Hoc
Filittm
:fi ergo videritis
vos,
homi-
afiendentem in caelmn , vhi prius erat , Scc. dein-
de prouocat ad altiora , dicens

^Hor vohis fpiritus
& vita fimt.
verha
Ita
intelligcnda cft Scriptura literaliter
ob/curis ,
/i
<put
ego lo-
inquam , hic
,
ficut ipfl
alioquin error in vccbis tam

figurate loqueretur, de facili condo-,
non rcpiehcndi difcipulos cam fe-
Obiicies prim0,quia Chriftus in pcincipio ili^

liusfcrmonis dcmanducationcfpirituali apertd
ohiiait i
videtur loqui : crgo dc illa totum caput intclligi tintiHuatie.
dcbet , ne ttanfitus fiat in alium. Rcfpondctut !/(^"^*"**
communitcr hic non efTc ttanfitum dc vno fcn- 'Jt*"j"fu in alium
-,
fcd de
quod confuetum
vna
fuit
re,
& dogmate in aliud
Chrifto
fic
Ioan.4. in col-*
loquio cum Samatitana traafli dc aqua materiacap. i^.quando

li ad aquam viuam gratia;
&
fimguinem , non hahebitis vitam in vofimgtus

Cojtnuat di- his , &c. Caro enim mea vere eft cihus ,
it,^dtcla- ffims itere eft p6tfis,Sc cxtera qui ibi fubiungir,
rt iftHitm
^j . p^gyff t/fftri manducauerunt mauna in deferto,
mmui fitnt : tpti monducat hunc panem , vtuet in
compMratiui
nuntiatum
eua manaa. atermim.

Confirmatur etiam,quia
choritatem,quam datuius ellet Petro. Sic in prc

pofito primum excitat ad fidcm , quz eft difpofitio ad noc Sacramcnrum ; mox autctp a4 rQaletn
cius ma|\ducatioDem faturam*
hiheritit eiiu
&
cellexcrunt
dixerunt
&
difcipuli fic in-
Multiergoakdientes ex difiipMlis
Durm
eft hiic
Scoti opcr.
finrmo
Tom.
cr ûis
V II L
eius,
poieft eufff
jj
imcUigi- ReguUinftr'
lur Scriptura , quando incommodum aliquod /'*' Siri'
noniequitur. Si autem agerct de manducationc f ""*"'
fpirituali , non efrct neceftum ram obfcutamctaphora vti,quae non cft alibi explicata, &,vc diximus fupr^ , confonat litera inftiiutioni.
Deinde loanncs nuUibi fecit m^ntionem de
lioc Sacramento, niii luc : quodramen non przceriret , quod a rcliquis omtiibus ,
ab Apuftolo Paulo traditur cxprcfllis verbis,nin fumcientcr hic exprimcretur, vbi agit de cius pronaiinone dequa promiflione alij non aeunt , (cd tancum loannes : reliqui tranfeuntad Fadhim , quod
proraiflioni concotdat , ficut exieit (onfonaniiz
Scriptnrarum.
Deinde exprefie tradit praeceptum
necef- Tatttnfr^
Iltatem huius manducationis,vtomncs Dodo- "/
rcs
Patres declarant ; ergode re exprefsc propofita : rcpugnat enim legi vt concipiatur verbis Natmm It*
obfcuris,
non intelligibilibus,quia habet vim xVobligandi : non obligat nifi intelligatur i (icuc
non obligat nifi etiam publicetur , quae publictio fpedlat ad eius intelligentiam.
x his , fuperius didis patct contra hxrei%
ticos veritas literalis , qui ad figuratum recurrunt orania argumcnta ibi fada his quadranc
uerc % ficut rcprehendit.
refpondit,confirmando quod
dixic Dixit ergo eis lefus ; Amen , Amen , dico vohis , nifi tnanducaueritis cantem Filij hominis ,
eft
guftini Uh.i.de doElrina Chriftiana
rublimem Sacramenti.
Qupd autcm hic lit fcrmo de Sacramento > &
in fcqucntibus probatur ; quia fecundum fcn-
cum dubitationcm
il-
nari po/Iet,&
literalem ctiam ludai intclle-
quia
erant de fide in Chriftum,vt crederent veritaiem
xeruntcarncm Chrifti:vndc fubditur ; Litigahant ergo ludd ad imticem , dicentes. Quomodo poteft
hic nohis camem dare ad numducandum ? ad quo-
non ;y>parentium ergo agit de catnc fua , vc

alio modo manducandi , & confcquentcr facramentali ; nempe de ipfa, quz futura crat Sacra-
eam intellcxctum
fum planum,&
493
Deinde hic
eft.
lam vidcbant tam Apoftoli,quam Iudaei,& etiam

quando crucifixus eft vifuri erant fides enim eft
inftitutioncagcns ad Corinthios.fubdit do6krinam de difpofitione requifita inftruendi etiam

:
frohMtur st'
Qu^ft.
audire ? ergo ille fenfus literalis
fuit ipfi
quufdam
Galilaeos a Pilato
fuifte interfcftos:PW)(tf//,inquit,9iri ilUprt omrd-
fumpta occafione tranfit ad

przdicandum pa-nitcntiam & alibi tranfic de
hus peccatoresfuerttnt?
pifcatione materiati ad fpiritualem,in[inuans au-
Obiicics
Lib.
494
Obiicies
Io
IV. Sententiarum
Chriftns djxit videns fcan-
fecuticlJ,
nonfrodeft tjuidquamj
t&d exvef i/eria-, cjut. ego locutus fitm yjpiritus,
vita fnnt.
bMt*x$m.
Q^g, verba fpiritualitcr imclligi dcbcnt : ergo
dalum Apoftolorum
ObiiHio fe-
^rfr
&
Petcs, quis fenfus erit primarius ? Rcfpondctur

fecundiim diex fubiedta materiai coUigi ;
uerfas intcntiones qucmlibet primarium intei-
&
ligi
prajcepti, fenfus litcralis legis
ptura manducatio faepc habeat hanc fignificationem. Ecclefiaftici 33. CiBahit illurnpme vitt,&
intelUius :
cap. 14. ijui edunt me , adhuc efirienty
ruit primarius',
&
dr
Augurtin.
Cynllus.
ftjnus
Refpondent Augucarncm fcpadiuinitate non valere quidquam & da-
hibunt me, adhucfitient.
lL*jpnJ!o.
tjui
Cyrillus
ratam ^
&
alij
intcliigi
to hoc fenfu
argumentum non
vrget. Alij in-
carnem intelligi animali

laniandam in proptiafpecie, vt errone^
difcipuli putarunt ; & fic in propria fpccie marducandam dixilfc vt Cyprianus , Chryfoftojnus carnalem intclligentiam infrudupfam effc. Docuit ergp fpirituali modofubalienaipecie , nempe panis , fumcndam ;
hic etiam fen*
fus eft commodus
quia facpe modus exiftcntelligunt illa vcrba
Chryfoft,
&
di Chrifti lub fpcciebus facramentalibus refpe-
mddum
(kmh ad
bet,dicitur
Uta
II
*'* '*.
ttr-
""^
*
quem
in fe ha-
Patribus fpiritualis. Locaillaal-
<t
Scripturae
fic intelligi
cogit circumftantia
fccum
ex
Obiicies terti6,qu6d fcpc Sandi Parrcs hunc

locumfiguratêxponunt; Bernardus *rflf. </f <tfligemU Deo,non longe a principio ; Scjerm. j. in
^"^'
epifl.
141. Origenes homil. 7. 1 Lfuit. Sc
*^' '" ^'*^^^'
^'^^
nam
pra^ reliquis
Auguftinus
omittamus ca loca,quibus fitpra refponfum eft , agendo de neccffitatc

huius Sacramenti , quando dicit paruulis efte
ncceflarium, quod nequit dici dc manducatione rcali
ficut explicuimus , intendit quantum ad aequiualentiam qua incorporantnr Chrifto per Baptifmum. Aliis etiam in locis explicat caput hoc de fpirituali manducatione
variis in locis
tentus.
vt
&m
mandu-
&
&
Refpondetur vniuerfaliter metaphoricum fenium non ^xcludere litcralcm.
re,ntfi viuere ?
mltfZff Vndcfi&Sanai mterdum accommodent fuum

fcrmonem ,
fit verbum Dei , fides aut

manducarc fit imcUigerc , &' bibere viuerc ; in his non intcndunt excludere fenfum litcralcm. Vnde refk^ Origenes homilia
Scriptura
16. in
vt cibus
&:
Numcr. Bibimus
fitnguinew Chrifti,&
n-
&
ffSfit^-vtrum-
tu Sacfamentorum ,
cum firmonem eint recipimw,
Secundo refpondetur non effe contra intentioncm Chrifti , intelligi cundem locum & litc-
^*'
f^l'fC'^>& '^y'^'ce,quia vtcrque fa?pe in Scri-
ptura eadem
importatur
vt
Matth. 14. multi
Sanfti explicant comprehendilfeiifdem verbis,
ic excidium Icrofolymitanum
fummatibiiem
la
Cypriio.
& m njcmonam Pal-
nutritioncm Ipiritualem
nt^^^
HoCim(\\iit,factte inmeam commemorationem , ncmpc Paffiouis cius , quia facrificium

incrucntum, quod in hoc perficitur, rcpraefentac
fionis
Paffioncra Chrifti,& crucntumfacrincium per
mortcm in crucc, ac proinde cxcitat ad fidem

inmortem Chrifti,quo eius corpori myftico, iJ
cft
Ecclcfiar
quam
acquifiuit fanguine fuo
vc
Vnde quando
&
intelligunt Patrcs
figuratc
hoc
fpiri-
&
gtunem,mfi comrmmicare
Pajftonibfu eius
comurfationem imitari, tjuamgejfit in carne
& eam
& in-
&
vnde
hoc defignax iUibatum illius ./^ltat^s Sacramentum , vbi Dominicurn corpus accipimus , vt
fra
ficut videtur illa panis
uerimus per eam ,
nem ipfim
,
in nos intrare ific no-
forma
^m
in terris hahuit conuerfatio-
intrare in nos ad habitandum per Jtdem in
cordihus neflris.
quod per manducatio-
Uaniucatit
ncm fpiritualcm intclligant manducationem me-
rtdis,quomo.
Addi etiam poteft
Chriftum mediante fide , & charitate non autem ficut in aliis alimentis corporalibus contingit per conuerfionem alimenti in alitum , fed aliti in ipfum 4hncntum , qui eft
in Joan. ybi faepc dicit
''
ftiiutum cft
il
figuralem in propofito
quia hoc Sacramcntum in- RfJ}>i>nfio ler^

adincorporationcra in Chrifto,& *'" fii^rM/u
ffndtHr in
^
r
r, r
figuram prxcipicnccm Paffioni Domini

communicari , vel vniri corpori Ecclcfiae ^Mtd
faras dentem ,
ventrem , crede , (fr maniiucaSHy
tra<5t.
y /. Si manduiare efi refici .,<pdd eft bibe-
2.6.
eile
^'^kfj"'
tcrtio
literali
his verbis
(^
cari fpiritualitcr per fidem
Sttunitt rt-
Refpondctur
fundari in
diante fide, ctiam realem , vt condiftinguitur

contra animalem : qnia vfus huius Sacramcnti eft , vt nutriat gratiam pcr conuerfi0nem
incorporatiohominis in fe ipiritualiter ,
traSl. 1 y,
fiufnm
&
myMcffiac , in cuius fidc faluabaniur ,

fteriorum fcnfus myfticus fuit ptimari6 in-
lcm
&
NoTi exeludi
denotanc hoc myfterium

comprchcndi etiam ex natura rci fubiedtae vndc Bcrnardus fem. j.in Pfalm. g habitat : ^md Bcrnar^
bibere eitufanautem eft mandHcare eius camem ,
Bafilius
T.t^nfie.
haberent vfura
confturgercnt ad intelledionem fpiritua-
iis
tualiter,
Hicron.
Ori'"!i*'
illis
aduertit.
Bctnard.
Auauftin."
fcd in
Quantijm autcm ad finem extrinquia illar crant vmbrs futurorum , vc
rcligionis.
dicit Apoftolus, incorporetur.
ff*^^' Quihahitat. Hicronym.fiiper Pfiili.i^6.

vbi de Scriptura facra hunc locum intelligir.
trum.'"*'
&
quamuis ctiam in fcnfu myftico dc hoc

Sacramciuo intcrpretari poffint , vc lanfcnius
literae
OUtSi
naturalem
in ca:remoniis
nc populus ludacorum in ido-
lolatriam caderct
modo
Cyptian.
quia quantum ad obferuantiam legis
reliqua ficiutelligi poifunt;maximecuni inScri-
verba
atfuam, /juam ego dabo
Cyprianus
& orbis con& loan. 4, il-
in die nouiffimo
fiet in eo,
&c.
de aqua Bapifmi: fictiam lacrificia veteris legis,&litcralem fenfum ,

qunntum ad obligationem lcgis in?po.rtabant,& myfticum, feu figural^J,B.
/^.
i.epift. ?. intelligit
&
^^J^rttuû
&
ncm
in
Chriftus.
Hinc dicuntur aliqui fumere Sacramentum , & non facrament.iliter , nempc peccatoresjiuxtaillud : Sumunt boni ,fimunt maU,firtamen inaûali , "vita , vel interitus : mors efl
te
maUf
vita bonis
cramentalitcr.
hi
&c.
cum
Alij
Sacramentum
difpofitionc requifita
refpcftu illorum
ProfAfejuetit.tnMiJJa.
fii,
&
dicuntur fumcre Sacra-
mentum
vndc Author fcrmofpititualiter

nc de Coena Domini apud Cyprianum Hoc
ejuando aginm , non dentes ad manducandum acuimus , fid fide jyncera panem fanifum frangimus ,
partimur , 8cc. Quo fcnfunon incongrue intel:
&
illud Auguftini
ligitur
îd
paras dentem
&
ventrem.
Ex quo
folui poteftduriffimaauthotitasciufIJ
Auguftini lib.i.cieDoEirina Chriflianaâp.i6. Auguftin.
ExpUcaiur
vbi dicit , quando locutio Scriptursc eft prace-
dcm
ptiua t
fi
fuadeat
nguratam
eflc
malum ,
ptum
in fcnfu literali
ritate
qux
aut prohibcat
locutioncm
cft finis
bonum,
quia taic praeceintcllc6lum reccdit \. cha,
& plenicudo Icgis
fubdic
autcm
"f*^
,-^
"
''^'
'
X.
Dift.
turem exemplum ex prcdido
cap. $. loannis:
biNifi mdndMCdneritu CMrnem Filij hominis ,
beritis eins fitnguinem , non hMbebitis vitam in vo-
&
bis :fMcinus
& flagitimn
videtttr iubere Jtgnra
er-
go
tft prtcipiens pttjfionibtis Dondni tjfe commMMicmditm , pud pra nobts caro eitis cmcifixa ,
vnlne-
&
TMM efi, Scc.
Qax verba inrelligo de raanduGarione eo modo, quo intelligebanr ludari ,

difciouli , nempe ; modo animali , &corporali
fic eft figurara iuxra przmiiTa , quia modo fpiriruali Chriftus eft fuD Sacramento ,
fub aliena , non proAh inetmM*- pria fpecie manducarur quia alioquin dicere,
nitHti,ît' quod prxceprum diuinum dc manducarionc
Srin -tiis Chrifti,
fub Ipecicbus facranienralibus cflcr prx-
&
&
&
tTtdit.
cipere facinus
& flagirium
efter
magnus
error
&
dodriconrra verirarem huius Sacramenri ,

Auguftini locisfitpra ciraris,&aliis inlocis,
in quibus difcrriflimc dc hoc Sacramento agir,
eiufquc frubu,
obligarione.
nam
&
Vndc quandoquidem
illa
vcrba non rerradkat

tie lib. de DoShina
in libris retraSl. Ub. i. vbi agir
ChriJliana,Cign\im eft
fu crroneo
(e,iuxta
tium
Ltem
Hiertny-
*"*
^*"*^*'
illa
manducare fenfu a
Iuda:is perccptoi
in e/Mo habemiu redemptionem,
& aliam,<jiia
&c. vbi vidctur
cTHcifixa eft
& fanCaro
mortaliSjCxiftcntis fcnfibilitcr in fe,
& im-
&
fpiri-
fub aliena fpccie in Sacramcnro. Si-
tteui fimilii
milcm locum haber Clcmcns Alexandrinus
cUmtntUA-
x. pad. cap. i.
iexandrini.
j^g^ Chrifti
pri
po-
eft
qaia. hic di-
ftinguir diuerfum ftarum carnis morralis
tiialitcr
fumus
lib.
vbi fimilirer diftinguir fangui-
alrerum carnalem , quo rcdcmalterum fpirirualem quo vniri
Prdbatur quarto veritas ex authorirace
QuMrth prt^*'
**"""
'f
Conc. Alcx.
Ephcrin.
Ddnti9
wi'
*T-
'^ ^^*"'
^**"
fub
&
communi rradirione Patrum , & Ecclefia: quorum aurhorirares pcr omnes sratcs cirat Bel',
&
*JlfS^'^
larminus ,
alij , fait definira , vcl cerre tradita in Concilio Alexandrino epifi. ad Nefioriftm
recepta in Ephef.
yil. Synodo , intcc^nzm ha:refis fuborra eft. Srarim autem quam incepic
contrarium dogmarizari ^ Bercngario damnatura in Concilio Romano fub Leone IX.
'" Concilio Vcrcellcnfi fub codem , vt docct
Lanfrancus. Eadem fententia: retradlara eft ^
Bcrengario in Concilio Turoncnfi fub Vidboj.g j j_ ^yj prjffy^nnj eji,s Lcgatijmox rclapfus,
^^'^ conccpta vcrbornm forma ab Vmbcrio Epifcopo iterum palinodiam recantauit i
rcfertur a Grariano de confccrat. dift.i. can. Ego BerengariMS : fcd irerum relapfus non in illum,
fcd alium crrorcra , ncmpe, impanationis , fcilicct rcmancrc fubftantiam panis
vini fimul
fub fpecicbus cum corporc Chrifti, damnarus
{ Concilio Romano fub Grcgorio VII. in quo
&
&
-,
Leonc
IX.
Lanfiincus.
Concil.TuVnjbcttut.
Giact&nns.
Errtr imp-
&
&
naiitni*.
Conc. Rom.
'^^^'^
VII
&ipfe comparuir,&
fub cerra vcrborum for-
Blondus.
Gecfon.
"^^ palinodiam publicc coram Concilio cmifir.Huius abiurationis mcminir Blondus deead.i.
Surius.
Ub.f.
Ccncil.
Ro-
GnConferm.de CaemtDomini.
f^^gg i prtfttMm ConciliMm,
ttiVVitdcf. cilium
Conftanti^r.
fed ctiam inter crrorcs VVircIcfi rciecic

:
vnica , de
Roraanum
& alij
Suriusno-'
:
itcm
Con-
generale conrra VVirclcfum
anno 141 J. item Conftanricnfcy?^8. non

Scî
oper.
Tom.
VUI.
fo..
Vieonenrc
& veneratione
SanEiontm, Flo- florcnc

rentinum in decreto vnionis. Quamuis in illo
RelitjMtjs
&
Concilio non fuit quxftio imer Grzcos ,

Veritai tiftfLatinos de vcriratc huius Sacramcnri j quam fa^GrtfM.
GraEci antc
poft fchifma admitrunc. Vnde
cum ccmpore Leonis I X. mulca obiiccrenc La
tinis , nanquam obicccrunc quod dc vcrirarc Sacramenri pcrpcram fcncirenc
fcriprores moderni eorum poft Florcnrinum verirarem ipfam
confirmanr :
parer cx inccrrogacionc Poncificis , circa aliquos rirus huius Saccamenti , qui
&
&
&
fupponunt veritatera
cius.
Tandem
Tridentin.y?^ i j. d* 2 1 . eandeni fu/iflime doccc Bellarminus lib.xJe Eitchariftia, pcr

omnes aecaces citac omnium feculorum Pacres
ipfum adire poceft le&ot , ficut
loca communia lodoci : non eft quod hic aliqua in canca
varietare,
confenfu ipforum fcribamus , fupra eos infinuauimus rerrio argumento , de quo
&
&
dubium
cfle poruir
pawm
apud omnes
cim de noc Sacramenco modcrni ctiam Scholaftici abundantiflimc vcritaccm propugnanr. Solum ergo fupereft , vc rcfpondearous argumcncis
hzrccicorum.
Obiiciunr primu , mulca ex Pacribus , cara
Larinis , qu^m Graecis , porifCmum ex Augu:
ftino rrad. ij. in loan. ^Mid parat ventrem,^

dentem , &c. non hoc corpns , ejitod videtis , mandncaturi
ohieait ex
fatribm.
Irem illum locum , quem proxim^

tib.j.de Doihina Cbriftiana. Irem.
eftis.
cxplicuimus ex
Dominum adhibuiffe Varia Ue*

In tptocorporis drfangHinis ^MûJiini.
enar.in Pfalm.^. vbi dicit
ludara ad conuiuium
fiu figttram commendaMit, (^ tradidit dificipMlis.

lib,
contra
AdtmafttMm
cap.
1.
rem
vbi cradans vcrba
Dcureronomij ii. Non comedes fitngttinem

maliMm ,fafigMis enim eontm pro anima eft :
fignMm nomine fignati appeUari
ftimus.
14
inaius
in propria fpecie.
&c.
ni
prxfarum itcm Concilium Vienncnfe. Clement.
authores de hoc Sacramenro inucniuncur ; eos

dico , qui concra haeccticos fcripfcrunc j fpccia-
inrellexif-
guinem ; de quibus loannis 6. dicirur

mea vere eft cibits , (^ fimptis metu vere
,
Jum confirmauir dcfinirionem Concilij Roma
locurioncm
diftinguere in Chrifto carnem diuinarh
tHt
495
I-
inrellcxiftc illa in fen-
Hinc etiam patct ad locumquendam Hieronymi in Commentarys magnis epijl. ad Ephefios , in
tifcu'
rm
non
fed figuraram
modum exprcflumjfcclus autem,& 6agi-
cfle
nempe
Qu^ft-
Sc fubdir
atti-
dicit
Non
meum,
cum figmtm daret corporis. Iremcpift. 25. doccn
figna facp^ noniinibus rerum , quas fignificanr,
enimdtdntOMit Domirms dicere
appcllari
fubdir
&
Chrifii eft
twc eftcorpMS
Sicnt ergo fecMndim tpiemdam
modwn Sacramentitm
fti tft
corporis Chrifti
corptts
Chri-
SacramentMm fimgHinis Chrifti , fangtut

ita Sacranuntum fidei ,fides efl ,iA eft
Baprifma: fcdBaprifma non cft fidcs in fejfed

cancura figuracc , quia cft fignum fidci ergo ncque Sacramenrum corpdris eft corpus , nifi rantiim figurare,
vt fignum. Ircm in lib. dc Carcchifmo cap. 4. Citm mane illiid venerit , iptod
vefpenim non habebit , non iam offeretttr facrificiiim
:
&
imaginis agni ,fid ipfe agnus , &c. fenrir ergo iam

offerri. facrificium imaginis agni , non ipfuoi
agnum. Irem
rccicos
vbi dicit ha:-
tantnm Sacramemum corporis ,
fti ifed
dttcat
io.<fcCMV<irf,c/i^.io.
& fchifmacicos 0 mandMcare corptts Chri-
inquit , ctrpus Chrifti
Chrifti,
tjttia
tjMia
tpu non
eft
non man-
in corport
vere manditcare eft in Chrifto tnanere,
(fr
Chriftitm in ipfo.
Rcfpondcrur in gcnerc,neque Auguftinum,

%^
ncquealiosParres,quandodicunr Sacramenrum Ktfptnfit
hoc clfe figuram coruoris Chrifti , locBros fuilfe X'**^'
vnquam cum cxclufiua, ncmpe,cfle cancum figu-
ram corporis , vc excludatur

addidilfc
vericas
vndc hoc excludcrccur
vel aliud " txtludi
fcd in aliis
*"'''^
locis confcflbs fuiflc conciuere vcticaccm rci; i'!;^
Tc
in
vnde
IV. Sententjatum
Lib.
49 6
yndc reddcndo fingula fingulis mens corum colligendaeft, nonex vno t.iiitum , aut altero loco
fed cx omnibus vbi completc cxprefla eft : quia
nempc ex materia fiabicda proccdentes in vno
Joco non poflunt omnia comprchcnderc.
Vnde ii dicercnt in vno eflc figuram , in rel^quis autcm tacerent dc veritate , fic tantum ex
illis fiimeretur argumentum , quod apparentiam
haberet j apparentiam dico , quia cum tam vcritas rei
quam
conuenit Sa-
fignificatio figurata
cramento , vtrumquc de iplo dici potcft. Cum

crgo Patres cxpre(U(Iimis verbis confiteantur ali-
argumcntum ex appellatione
figni , aut figqra; in quibufdam locis , nullqm
cft tunc cnim non fuit aliqua. controucrfia de
vcritatc Sacramenti
ac proinde non fuit nebi veritatem rei
ceflarium
vt in fingulis locis adderent caute-
CathoUca Ecclefia non fi
in
ali-
batftr
vebit noruium litigantibm ,ficuriHS loqueha-
tMr,8cc. quic
vcrba ad praifpntcm qiia:ftionem ac-
commodantur.
Deindc in primitiua EccIefiaPatreslibcntius
fres Symtoli-
ytcbantut verbis fymbolicis vt luftinus appellando panem

vinum , ac alij ; propter GcntjtebantMr,
lcs , quibus myfterium tegcbant vndf Theodoluninus.
Theodorec. rctus dialogo z. iVo opmet , inquit , aperte dicere ; efl enim verifimile adejfe ali^ws non imtiatos,8cc
*,
verbU v-
&
vnde
inter calumnias Gentilium contra
ftiano$ illud pcrcrebuit,eos carnibus
Chrihumanis
quod
fortc ex hoc Sacramento vmbram

Deindc Augqftinus ferm. i. de vcrbis
Apoftolijinterfcrit hanc rationcm Jlla verha novefi;i
Aunudia.
accepit.
runt fideles : tjHihus myfteriuTn Latens tnatHs
matur , îiam
CnueJum
4-
iiqumdo
verbii
^/i<J/
licitk
Hinc
ejfi infi-
verhis explicatur.
qu6d rcde hoc Sacramentum

, fignum, panis , & vinum
fymbolice ; tupi ex modoloquendi Patrum,tura
quia hasc conucniunt ( quamuis iam propter
harrcticorum pcrfidiam ea locutio non fit adfijquitur
appellari poflit figura
ntittenda
ppftquam
coepit de veritate eius
con-
cnim ipfum Chriftum, vt

in carne oblatum Hocfacite in meamcommemoratroucrfia) repra:fentat
:
Cjtr dieitur tionern:\c\ vt
gnum.
quatenus eft pignus

gIoria;,vt vocat Tridentinum ; eo enira ip(b,
quod fit facrum fignum , poteft dici Sacramentum illarum rerHm , quas fignin.;at. D:m-ifcenqs lib. 4. de fide cap. 1 4. Figura porro rcrum fuin ccclo eft
tHrarum dicuntur
idcirco
non ejuod vere corpus
&
fangnis Chrifti nonfint ;fed cjmd nunc ûidem diuinitatii Chrifti per ea participes efficiamur , tunc att-
tem
Anfclmuj.
intellelluaU
Anfelmus de
Sandez
modo ,
^ per foUtm afpeElum
diuinis officiis
, &c.
apud Claudium
rep. 3. cap. 4. BenediEiione panis fit corpus
eius, nonfignificatiue tantum ,

fid etiam fkbftantiuey
neijue etum ah hoc Sacramento figuram omnino ex-
cludimus , neepte
Tff*
non
eam folam admittimus :
veritas
efl,
ejuia Chrifli corptis

eft;figura eft , cjuia immolatur,
figuram <juod incorruptihile
hahetur, &cc. E(Ie ergo figuram
toUit ve-
Titttm,
non
excludic veritatem
hk nam
;
ad Hebraros 9.
dicitur, fiiius figura fubftantis Patris, non

carcret vcritate eflencis , in qua idem ,
quod
&
ritualis figura^
dum quo
,
patur
re-
vt cruentc in cruce immQla-r
vc fumitur in
Sacramcnto pcr
modum
fpiritualiicr
vt comparatur
qtcmodo
vc
autem ad mo-
fruuntut ipfo Beati ra^diante. vifione,

ad Sacra-
vt
Tndcntm.
lefl.
PtgnM prsterea tdejje
^.cap.z.
voUtit mflra gloria futwrA
Signifieatio
f*
^yfi'f
Ecclefia:: "jff'-^^'^"'
etiam rcfertut ad rayfticum corpus
'
& perpetuA feUcitatir,
adeoque SyrrAoUan vnius iUius corporisy CHiut ipfi caexiflit t 8cc.
Ex
his refpondctur in fpccic ad illa loca

;
in primis
acl
Au-
17
illud Pfalmi, locutio eft Reiponfi tn
&
rcfcnur ad corpus Chrifti fecuridum J?""^^

"'*'""
naturalem exiftendi. Pcr idcm patcc
1
ad alia contra Adimantura. Itcm inepifl. 5. ille
loci;is cft ad oppofitum quia Baptifmus in paruulis dicKur ndes , quia non crcdunt adiu elicito ; fed pcr furaptioncm ipfius Baptifrai dicuntur credcrc. Sicut Sacramentum ergo corporis,
fanguis,
fanguinis cft ctiam ipfum corpus
quia vcrc continct hxc ita Baptifraus paruuiorum dicitur fides , quia in eo fine alio adhi ex
plicito faluantur. Locus etiara illc cx Authorc
lib. de Catechifmo rcfcrrur ad Chriftum irajnolatura cruentc , quia hoc Sacramentum eft
fignum eius. Vltimus locus declaratur pcr manducationcm fpiritualcm , quia hoc Sacramcntura , vt proximc ex Tridcntino citauiraus , denotat incorporationera in corpore myftico, id
eft , Ecclcfia ; in qua lumens per fidem , Ipem,
charitatera vnitur Chrifto quod nequit conuenirc hsrcticis , &: fchifraaticis , qui ab Ecclefigurata,
modum
&
&
&
refecancur jaut priuationc fidei,vt illi;auc

In his locutionibus non dicitur ab Auguftino , nifi quod reuera conuenit Safia
charitatis, vthi.
cramento
rayfticc
nequc inde
quod non exprimitur
tollitur
&
quod
ipfe alias faepc declarauit
in loan. Uh.
z. contra
Fauflim ,
lik i.de peccatorum meritit
ab ipfo,
quia non faciebat
intentum Auguftini illud tradlare ;

nebat quod apud oranes in confeflb
&
ad,
fuppo-
fuit
&
vt tralat. 84.
cap. 10. 8c cap. 20.
:
remijf. cap.i6.
& iu
Pfalm.fjj. Fuderunt pretiumfitufn ,vt hiherent ^ in-
qak,pretiumfuut:
& alibi faepe docet manifeil^
vcritatem Sactamenti.
Ex his patet ad alios Patres , quos citant,vc

Cyprianura>feu Authorcra ferraonis de Ccena
Domini
ille
enim cxprcfsc admittit veritatem
2,8
Expiicantur
alt/ptres.
vnde quando dicit Hdc ôtiesagi- Scrmon.

tnus , non dentes ad mordendum acuirnus ,fidfidefyn- ^-^^^
cera panem fiinihtmJrMtgimHS ,
partimtr ; 1 oquiSacramcnti
dc
"
&
tur de difpofitioneicura <îa debct fumi. Citatur
etiam in icrmone de vn(îonc Chrifinatis ; fi;d

ibi nihil habet in contrarium , nifi qu6d Sacramentum vocet panemfan6tum,quodnon obftat:
imo veritatem ctiam in ipfo contextu cxpumic
railitibus.
vt immolatur incrucnte in Altari
JP'""*^'*^
mcntum , quod modo materiali fumittlr.

Vnde hic fumitur , non cx verbis , fi:d ex re
ipfa fignificatio hzc myftica ; qua aliquando
Chriftus
Quotnoiio re
dici poteftpaftus fpiritualis refpedliuc
priis a
pn-Efentat feipfum
& manducatur
fupra explicuimus
homoufios cft Patri , quia ex modo procedcndi per

generationcm naturalcm illuni reprarfentat ita
:
vt in coclo eft fccuo-
au corporale quia.vt
comparatur Chriftus cxiftens fub rpecicbus ad
modum naturalcm exiftendi cius in fe, cit fpivocati fpiritualc
tcft
guftini
paftus
&
pi/putans
inquit
fcipfum
Beatorum mediante vifione ,

fruitione bcicififa. Vnde Sacramentum comparatum ad diucrfos hos modos po-
pHt
fignificat
dum diuinicatem
lam illam,qua expriraeretur rotum,quod Sacramento competit. Vnde Auguftinus libw.contra lulianum.cap. 2. loqucns dc Chryfoftomo:
ter inteiiigi arhitrabatur ,tali ^nxJiionemtSHi pulfit-
fit
paftus
comparans Sacramcntura oblatura manibus proChrifto,ad feipfura oblarum in Cruce a
Hieronyraus, quera obiiciunt concra louinia- Hiccon.

num lib.i. vbi vocat typura Jn typo, inc{mt ,fid
:
fanguinit
Dift.
fimms HM Mâm obtHlit,fid tdnum
X.
Qu^fl:.
typus enim
figuram fignificac, feu fignum non tollit autem

veritatem rei ex didis ; (icut nec quando Filius
:
dicitur figura fubftantiar Patris.
AmbtoC
Ambrofius fimi-
litcr cxplicatur,//^.*^ Offic.cap.î.vhi iit,Chri/lMm
hic offerri in itnagine
dehis,qui
lib.
in calo
nMtem in
&
initiantur, cap.8.
vcritatt
Sc
ii. vbi dicit
&
cer^ Chrijii
ejfe verum pMtem ,
t&cc Namprimum intclligitur dc vera immolatione Chrifti fub fpecic lenfibili ; vt
diftinguitur contra feipfum , vt ofFertur i Bealis in corlo tanquam mediator , vcl inquantum
Dcus mediantc fruitione fit ipforum paftus.nempe,animarum. Secundus locus ad figuratam locutionem fpedat facpius dcclaratam , quia verc
EtuhanfiiMn
Jignificare
Euchariftia dicitur panis.
Tertullianus
lib.
i .
contra Marcionem cap. 1 4*
Tertuliian.
pAnem tpw ipfim
ExflieatHf.
locutio nihil obftat, quia
tionem
rccipit
prxfentafre
ucntcm
vt
fiaon corpus reprtfintMt
fignificat
Harc
candem intcrpreta*
enim Chriftum rc-
fuum corpus modo ncturali cxirem ipfam prxfcntcm faccret , rntel-
fub fpcciebus panis ; qu^rh locutionem familiarcm cllc Tcrtulliano rcfert Pamdius in
ligit
cundcm locum
pluribus
cnim
aliis in locis
TcrtuUianus veritatcm rei docet ; quz Pamelius Uh,^. contra Marcionem cap.ô. congerit ; vt
tilf. corara idololatriam , cap. 7. inuchitur in ChriauJet eoi manus admmtere ccrptri DoRiznum ,
mini, <pta damonis corpora conferunt,'8cc. Agit con-
Pamel.
tra lap(bs,qui poftca ad
cam
iuxta antiquam confuctudinem
propriis fumentcs
dd
manibus
vndc Cahdit, prohfielm! Ih-
Chrifio maiiHs intulerunt
eius lacejpmt.
Itcm
lib.
cap. 9. Caro, inquit

tiefiitur
30
iSitd
iiAiumtfi.
3
Clemcni.
Nazianzen.
eî
(!t
ifii
quottdie corptti
dc Rcfurreftione carnis,
forôrf
& ftnguint Chrifii
vt anima Deo/aginetur: 8c lib.2..ad vio-
Tlvmwt , ftM
ntitjfm.
tiis apud Profpcrum Caro , inquit

forma panis opertam in Sacramento
:
/anguiseius
quemfid>/pecie vini
carovidelicet camis
guinis.-came,
hurrc amultis negaricfte Gelafij,ncque habcri in

authoritaterdeinde nihil aliudcx illisverbis lu-
eius
efi,
tputm
acciptTrms
(fr
&faporepotamus:
inuifibili,
lifignificatur corpus Chrifii vi/ibile
&/pirita-
& palpahile ple-
mtmgratia,& veritatis,8cc.ldem docct Chryfoftomus 17. in epiftolam ad Hebrxos. Ex his patet

vniucrfim ad loca Patrum,quorum loca obfcura
per clara intcUigi debent.
Obiiciunt prxtcrca , id quod habuit Chriftns
prx manibus,
dum diceret htc, fuifte pancm
',
pani. Item calix apud
ergo
& corpus
Lucam accipitur mctapho-
dcindc formaconfccratioergo figurata. Ad primum R*fl>nfit.

refpondctur ly , hoc denotarc indiuiduum cntis, ^'^'"^
ricc
nis eft facramentalis
necdcnotarealiquidinfpecic,nifirationeadiun&i ineadem orationc vcrificatur auccm oratio,

non pro inftanti prolationis pronominis,fed pro
vltimo inftanti completae prolationis : quod ma:
&
diceret, accepit carnes crudas, coxir

comcdit:
crgo comcdit camcs crudas panemitaque acccpit Chriftus, fcd conucrfum in corpus (uum tra:
didit difcipulis.
Ad tertium /rangere
mento
&c. dicuntur de Sacra- Saertmlium
rationc fpecicrum. Ad aliud.calix

,
quidem
locutionc,qux declaraiut ex adiundrs,

: quia Sacramcnta
funt inftrumenta , per qua: nobis Teftaracntum
Chrifti ,
valor fanguinis eius communicatur
ad viram,& hxreditatem. Ad aliud,forma confecrationis eft facramentalis , non tamcn tropicc
vfitaca
&
intcrpretanda
prietatcm locuiionis prolata , habet vim confi-
mrnrjttt
dici
ipfum cxemplar,feu veritatem
apponitur imagini
&
fic
vt
in propofito fumi:
ficut dicitur i.Pctri 3. Baptifmacftc
luui)
ii-nmnv di-
hoc fenfu , quia continuit vcritatcm. Sic
hxc folutio non quadrat, quia

licct quandoquc fic fumatur tifvnmt , tamen
Patrcs hic vocxnt Sacramcntum ivA-nmt corporis, & fanguitiis Chrifti , ficut aliis SymScxioper. Tom. VIII.
in propofito
/'"i"'-
vt contincns pro contcnto, fcd
& mortis Chtifti in cruce.
&
tit.
qu6d inmyfteriis celebrcturme-
Pctrus Arcudius lib.j.deEucharifiia, cap.3,\. aliqui ergo , vt Turrianus iu fcholiis ad conftitur.

Billius in fcholiis
Clcmcntis lib. $.cap. 1 3.
ad orationcmNazianzeni prarfatam, intelligunt
''^
^||,"=^j^
ximc verum cft in propofitionibus pradicis vt

diftum eft. Ad fecundum , pucrile eft , vt fi quis
moria
Obiiciunt Clcmcntem IH/. f. confiitut. cap. i j.

Nazianzcn. orat. 1 1 .adfunusfiroris Corgoma,\oz:irc hoc Sacramentum antitypon , aut antitypa.
Rcfpondetur antitypon fignificare quandoquc
typum,fcu figuram,id cft,Ioco ficur* pofitum ab
tfri, id cft,pro,& tJ wx, id eft,.figura
vel fignificat figuram fimplicitcr;fcd cam.quaE cum cxcmplari ccrtare potcft dc forma: idem hic erit,ac
isrnmr ;.idcft requalcm , vcl fimilem figuramj
vndc tiyiinmv,^^ propric hominis imago in fpeculo obicdb? : vt notauit Bcllarminus / primo
lih. de Sacramentis in genere ,Scdehoc in/pecie :
beri pofle,quam
paffionis,
cr- ohitauirtt-
go demonftratur deinde fregit,& dcdit difcipu- """

lis , illud , quod acccpit hzc autem conueniunt
/anguinis mei noui Tefiamenti
aîonemyfteriorum cclebrantur. Rcfpondetur
df/anguis efi SacrttTTuntum fan
&fangtdntyVtrocpu
Obiicitur,Gelafius contra Eutychen j imago,

8c fimilitudo corporis,
fanguinis Chrifti iii
&
8Ulia$<
&
figurati fumitur
BeUannui.
rem, cap. j. negat Euchariftiara elle communcm

pancm.
&
GeUllus.
OfU4
communionem redibant,
497
I.
fimilitudinem,typam, figuram,
fignum,notam. Refponfio crgo vera petcnda eft
ex didkis fic vocari , tum quia fpecies feparatz
continent tanquam figna Chriftum ,
fignificant przfcntem:tum etiam ampliiis,quia ficcontentiwn fub fpccicbus rcprzfentat corpus,& fanguinem in Paffionc. Vndc Auguftinus in fentenbola, imagines
fed
fccundum coramunem pro-
cicndi ex inftitutione
^''*|* ""f*'
^r^ûUiiS-
Chr ifti.
Item obiiciunt, i. ad Corinh. 10. dicitur Hebrxus eandcm cfcam fpiritalem comedifle ,
eundem potum fpiritalem nobifcum bibiflc (ci
J3
&
illi
non ora, fed fola fide biberunt ergo

:
& nos.
Rcfpondetur negando anteccdcns , quia non dicuntur nobifcum comcdiflc , fcd intcr (e vndp
additio illa eft hxreticorum & Paulus apertf
docctcos comedifle fignificationc tantum,& noA
:
reipsa.
Item obiiciunt ilhid Matth. 16. foMpertsfent

vdn/bm , me autem non /emper haheb^
J4
per hahthitis
tis.
Rcfpondcturcum loquidemodohumano,ic
familiari conucrfandi
cum
ipfis
ficut bafl:enus
antcmortcm conuerlarus eft in forma vifibil:

vnde Luc.vltirao Htec locuttisfitmvobisjJtim adhtic
vobifcum ejfem; quamuis hxc dicens, fiierit etiam
:
prsfcns corporaliter,
cit fe rclinqucre
& vifibiliter.
loan.r^. diParacte-
mundum , & miflurum
tum ; quamuis ibidem etiam diat ,

vos orphanoSyVeniam ad "tfos;
nQMrelinûam
& Matth.vltfmo
vthifcian fian vfefueadconfitmmittimevifteiii*
.-
Eg9
prioc
ergo Scriptura non repugnat cxiftentix cius in

Sacramento.
Obiiciunc
Tt j
^^ Z""^
"f/Ai^
yj,.
IV. Sententiarum
Lib.
498
Obiiciunt prarterca quafdam ratiunculas.qua:
tr
non mcrentur rcfponfionem vt quod nequeat

cffc Chriftus eodcm tempore in diucrfis locis
(imul dc quo infra nulia cnira eft rcpugnantia. Pra:tcriea obiiciunt,fplum panem videmus>
& guftamus. Rcfpondetur id verum efle , quia
:
fpccics tantijm cadunt fub fenfum
vt fides fal-
uetur , iuxta illud Gregorij ,Juiet non hahet rneritHm , vbi httmana ratiohahet experimentum dein-
dc fufceptio, inquiunt , Sacramenti debet cflc

ponformis fuo fini } hic fpiritualis eft : ergo
S
fanitfentent.
H O
per fidemtantum fumenJum. Rcfpondetor id

probarc requiri fidem ad fruftuofam lumptio-
ncm
cius quae in aliis etiam Sacramentis rcqui-
ritur.
Obiiciunt prztcrea abiurda > quod Ciiri-
ftus potuiiret
comcdi a
cam , dciccndcrc
bcftiis
proiici incloa-
in foetidum ftomachum.
Rc-
fpondctur fimilibus illulionibus Ncftorianos ncgalfe diuinitatem Chrifti :

probari Dcum non
&
cflc
tum
vbique.
cx
Non refcrt ergo, vt
hominum
hoc Sacramcn-
incuria, aut malitia aliquid
indigni patiacur, quia id pcr accidcns eft.
M.
p.Thom. 3 .p.q.j^.art. i.dr ^.& Varr.dicentium corfm
tarifinefui mutatione, folum fer conuerfionem fanU in iffum.
Chrifti incifere ejfe in Al-
Hanc refutat. Primo,frxfen-
tia Chrifii efi aliud afuhfiantia : ergj) non habeturfer tranfuhfiantiationem. Secundo ,foJfet
baherifimtd cumfubfiantia fanis. Tertio^conuerfum infrxexiftens , magis acquirit conditio-
&
vbi carnis.
quam le contra , vtfatet de nutrimento , quod acquirit conditiones ,
ûario, foffet fanis contierti in corftts Chrifti in codo exiftens. ûinto^fifanis quanttti connes eius ,
tterteretur in corftts Chrifii quantum , hoc non haberet iUitts frafentiam circumfcriftiue : ergo
idem dt conHerfionefuhfianti^ nuda infubfiantiam nudam : ita omnes Scotifix.
Dc * fccupdo mulca vidcntur hic impoflibilia implicari , fcilicct fequcndo principia

Philofophorum; Vnum cft , quod qilantum fic firaul cum quanco , vcl quod fubftantia
corporis fit hicfine quancitate fua. Secundum, quod maius quantum fit flmul cum
minori qiianto, vcl in ioco arquali. Tertium cft,qu6d incipiat hic cfle corpus Chrifti,
tamen finc motu &: mutatione propri^ di6l:a:quia non ponitur dcfcrerc fuum vbi in cce-
&
lo.
pijl. 49.
f.
&
Quartum, quod idem quantum fit fimul in diucrfis locis realiter.

autcm omnium iftorum non cft hic dcclaranda quia nimia eflct
Poflibilicas
prolixi-
in tas.
^Hool.q.io.
nlt.
Qaodcnimhicnonfitfubftantiafincquancicatefua, dicctur/i.4r//c/o//?;W^//?.
j
Qualitcr
autem quantum poflit efle fimul cum quanto,magis euidcns diflicultas cft
^
de quantis habentibus modum quantitatiuum , quam quando alterum , vcl ambo funt
fine modo quancicatiuo. Ideo ifta difficultjs tangecur in matcria dc corporibus gloriofis
in quaeftionibus de Ibbtilitate corporis. Vltimum autem , quod idcm fimul fit in diuer^s locis , declarabicur in qua^ftionibus duabus fcquencibus.
Rcftant crgo pro ifta quacftione duo dcclaranda , fcilicet quod fit poflibilc corpus
Chrifti incipcrc
2).
Thom^
htcejMft.-i.
ad 4.
filut.
Jdem.
tfnet
^' ^"
1^"^
eflTc
fine fui
mutatione
locali in Altari
fecundo, quomodo
fit
poflibilc
quantum fine modo quanticaciuo.

De primo dicicur communicer quod hoc cft propter mutationcm alterius in ipfum,
putaproptcr conuerfioncm panis in corpus Chrifti;&: ideo non oporcct ipfum corpus in fe mutari fufficit cnim , quod aliud mutetur in ipfum ad hoc qu6d incipiat
corpus ibi pracfcntialitcr cfl*e; ficuc enim naturaliter genitum cft vbi fuit prius corrupcum,& npn proptcr aliquam loci mutationem propriam ipfius geniti ita vidctur quod
illud in quod conuerfum cft al^quid .per conuerfionem , fit vbi conucrfum prius fuic,
non per^mutationcm loci propriam ipfius tcrpiini ad quem conuctfionis fcd foliim tetcorpus Chrifti
efle
xnini
TrAjintia
mn
fptefi
tfe per Je
urnumtsco-
a.
quo.
Concra , fuppono fccundum cos quod tranfubftantiatio eft mutatio fubftantialis co

HJodo , quo conceditur eflic mutatid. Ex hoc fcquitur , quod habet pro fe termino
4|^^ri, fabftanciam: pcrnullam autcm mutationem habctur pcr fc iIIud,quod eft
ppfterius fuo-pcr fe tcrmino , fed folijm pcr illam mutacionem habccur perfe termi^^ ^^^ Kuiufmodi przfcntia eft poftcriiis fimpliciter fubftantia corporis Chrifti , quas
^^^^^^^^^ tcrminat manifcftum eft. Non cnim cft huiufmodi prxfentia prior cflcntia^^^^y qui^ fubftantia corporis potcft efl"e fine huiufmodi praefentia ncc fimul natura,
quia tunc npn poflet ifta prxfentia dcftrui, nifi deftruqretur fubftancia, quod falfum cft:
igicut pra:fcncia corporis Chrifti noo habccur per fe per illam muracionem , quz eft
conuerfio , yel cranfubftanciacio fed folum fubftancia corporis Chrifti qua: non cft fua
,
TfeltranfiA-
fiantiationis.
prxfcncia.
Hacc ratio ppteft formari aHo modo poiiendo pro poftcrioritate alicnitatem, fic. Pcr
nullam mutationem pcr fe habctur iUud, quod cft pcr fe aliud a per fc termino fed hyiufmodi prxfentia ^ft fimplicircr ahud a fubftantia, quac cft pcr fc tccminus tranfubftan:
ciacionis;
Dift.
X.
Qu^ft.
499
I.
Maior patct,quia vnius mutationis pcr fccfl vnus pcr fc tcrminus,&

ita quidquid ell pcr fc aliud ab illo tcrmino,licct fit pcr accidcns idem cum co , non hatiationis
bcret
crgo,&:c.
(^(T
pcr illam mutationcm. Minorpatetjquiahuiufmodi pra;fcnrianoncfl;lubftan-
manifcftum cft, quia quando ipfa cft,fubftantia panis non cft in ifta przlcncia
Chnft,quiahuius fubftantiafuit,quandoprxfcntianonfuit.
Sccundo fic, Dcus potcft faccrc corpus fuum pra:fcns cum pane, mancntc fubftantii
panis:& tunc non crit per ahquam rautationem qua: fit ad fubftantiam, vt pcr fc tcrminum & tamen pcr iftam acquircrctur prxfcntia ciufdem rationis cum illa.quac tunc habetur:crgo oportct,qu6d pcr mutationcm ciufdem rationis :crgo per aham ficret,quam
pcr mutationcm fubftantialcm. Probaiio maioris, quia ad nouitatcrn poftcrioris non fcquitur nouitas prioris,patet %.PhyJic. vbi vult Philofophus quod in ccelo potcft cfle motia panis
cft fubftantia corporis
tus
(cuius ratio
Text.y^.
non pofllt ibi cfle ahqua nouitas fccundum formam abfolutam: 75<^ *"^vbi
eft quidam rcfpcftus extrinfccus aducnicns,& non forma abfo- '^^^f""*
cft, quia
fecundum
vbi^ hcct
luta) fcd prxfcntiaiftapoftcriorcftfubftantid panis,ficut rcfpeftus abfoluto, &:
fubftantia : crgo finc mutationc aliqua circa fubftantiam panis , potcft
maximc /^^"^
noua prxfen- fithaheriji.

tia corporis ad pancm ergo oportec darc aliquam mutationcm adhuiufmodi prarfcn- vmlcufiStiam,qiia: non fit fubftantialis , & per confcqucns in propofito pcr tranflubftantiationcm fiatiapatiis.
cflTc
non habctur ifta pr3efcntia,quia tcrminus ciufdcm rationis cuiufmodi cft praefentia, non
duarum rautationuradiftindarum fecundum gcnus.
proprie,&: per fc cft tcrrainus
Et fi dicas, potcft cflfc pracfcns
cum fubftantia panis finc mutationc fubftantiali,tamcn
nunc prxfcns pcr fubftantialcra mutationera panis in corpus Chrifti,& non pcr aliara. Panlspotefi
Contra, in corpus Chrifti prius fadum prasfens pani poflet Deus conucrterc pancm: '"'^" *
non cnira cft magis contradidio hic, quam quod modo conucrtatur in corpus non prius ^^^.^p^.
fit
prxfcns ergo pcr talcra conuerfioncm tunc faftam in corpus prxfens fpccici panisjnon
fierct pracfcns ibi : vcl oportcret diccrc , quod ficrct pracfcns poftquam fuit pra:fens ,
:
&
{^^
quod cadcm
pracfcntia tcrminarct duas mutacioncs didas.

Tcrtio fic,quod conucrtitur in aliquid pracexiftcns , raagis acquirit conditioncs cius,
quam e conucrfo ; patet,fi cnim nutriracntura conucrtatur in carncra , magis aniraatur
animacarnis , quara caro informctur forraa cius ,
vniucrfalitcr acquirit conditiones
&
abfolutas,&
i.'^/,& alias
refpcdiuas carnis, raagis
quam c
conucrfo:crgo cx fola conucr-
fione panis in co rpus Chrifti prÊcxiftcns, raagis acquirit panis conucrfus prxfcntiam
ccElo,quara corpus Chrifti pracfcntiara fpecici panis in altari.
Quarto
fic. Deus poflec conucrtcrc pancm in corpus Chrifti , vt habcns cflc in Pefetfanis
quia (non cft ibi raaior contradiftio quam in conuerfionc , quar nunc ponitur, <"<"*^'
fcd tunc non habcrctur corpus Chrifti fub fpccic panis cx ipfa conucrfionc crgo TT^^f''"
coelo
nccnunc.
Quinto fic, fi panis quantus conucrtcrctur in corpus Chrifti quantum,ita quod quantitas in quantitatcra , & fubftantia in fubftantiaraj corpus Chrifti quantura non habcrcc
fitmcala,
Si pattts
'pMntus co~
illudx^^/circumfcnptiue, quodfuitipfiuspaniscircumfcriptiue crgo ex conuerfionc frteretur

fubftantia:infubftantiam, fubftantia corporis Chrift, non habct illud vbi definitiuc. 'Z^^y^.
:
Antcccdcns cft manifcftura, quianon
pQflTct illud
quantum,fcilicct corpus-Chrifti ,
^'^*^'
cflfc
m loco panis
Conlequcntia probatur , quia ficut

, cum fic maius pane.
fubftantia,& fubftantia , quz fubfunc quancitati fe habcnc ad locura dcfiniciuc , ica fub
circumlcriptuic
ftancia
quanca
&
fubftancia quanta fc habenc ad locura circumfcripciuc
;crgoquod
haheretcircMmfiriptiftfprafitttii
conucrfio fubftanciac in fubftanciam facic ad cflc definiciue in loco , hsec conucrfio fub- *^*^'
ftancia: quanca in fubftanciam quancam facic adcflTe circumfcripciue in loco.
COMMENTAKIVS.
-
'
T\^
mJ^*
fi^^*"'^
'
'W*^'* videntttr hic
ijrtpo]filn~
.&c. Rationcs dubitandi circavcri-
tatcm myftcrij , quas hic mouct , refoluit in fequcntibus : quibus proinde fupcrfcdendo in hoc
articuIo,qui cftprimushuiusquxftionis, fuppofita conclufione fidei, quam e\ Scriptura probar,
TMgitmdS &cxPatribus, atqucdefinitionc Ecclcfiac nota;

j^Q tantiim refoluit, ncmpc illud , quod pcr for-
<^/in#w,
%hritlm
in
Ziurammo.
H.Thm.fn'
fwa.
^"cr corpus
Chrifti eft prxfens (pecjebus
Sc
irt
hacdifi. ipufi.i.
quam defcndunc
^.part. tpufi.y^.
m.x.&^
plurcs cius difcipuli
, corpus ***,^f*
mutatio- Y''^P'*'l'y
* '*"
ncni, fcd pcr conuerfioncm altcrius in ipfum : vt #.
fiacr conucrratur in igucm ; ignis gchitus eft in
loco vbi fuit acr,ciu(que matcria. Ita in propofi- ?"" '""tito,corpus Chrifti fub fpeciebus per conucrfio- """. *'""**
nem fubftantiac panis in ipfum cocpus , muta- "* '^^'""'
tioncm materix conuerfz , non autem termini
Chrifti
fieri
hic
non pcr aliquam
fut
&
fccundum cft.corpus idcm quantum cflc fub fpc-
ad quem.
cicbusfincmodoquantitatiuo.
Hanc fcntcntiam quinque rarionibus impugnatDcftor,quasbrcuitcr

fubiungo. Primacft
*
Quantum ad primqm
cft
fcntcntia D.ThoiTix
Tt
cx
jt
'
Lib.
500
imfugnxtur
^^ prindpii* cortimunjbus
'^*'
^'milZ
fibi
Sc
IV.
D.Thomac,
nempetrahflrubftantiationemdicercmutationem
fubftantialera quomodo autcm dicat talcm mu:
frlrn rii,
M ftinctpiu
trn!lubftn-
tationcm, infra declarabitur//?.y?^ww^per nullan, aiitem mutationem habetur per le illud,

^^^ gj^ pofterius fuo primo termino ; terminus
autcm per fc huius conuerfionis eft corpus Chrifti, in <juo neque includitur prasfentia facramcntiilis,ncque eft ipfi connaturalis.fed fupernatura-
tcrminus k quo Hmiliter eft fubftantia panis,

non importat talem prafentiam:ergo faluatiir tranflubftantiatio , quantiim adomne per fc,
quod eft dc conceptu cius formali , qui cft ordo
lis
quje
ititer
vtrumque terminumifinc co,qu6d babea-
tur conceptus praefentiae facraraentaiis, ^defi-
nitiux Chrifti fub fpeciebus: haec eft fubftantia

rationis DodVoris , quam duobus niodis formar,
vt patct in Hrera.
UciUrMit.
l^'pr*fenti
pnt
trmnffub-
/Untiatient.
Secunda ratio , quod Deus poffct facerccorpHs Chrifti prarfens ipeciebus fine defitione
fubftantix panis, pra:fentiafcilicet definitipaca^'^^*
quam nunc habet
fcd in eo cafu null^ eflet
conucrfio fubftantialiiS,aut tranlfubftantialis : er-
go cx
conccptu tranifubftantiationisi,
, non habetur talis pracfentia , quia terminus eiufdcm rationis non poteft cfle pcr fc terminus diuerfarum
rnutationum. Si dicas nunc cfle terminum fubfiantjaijs conucrfionis panis in corpus contra
rcplicftt Dodbor , quia Deus primum potcft faccrc corpus pracfcns difto modo dcfinitiuc,& indiprascifo
quac eft conuerfio fubftantialis tantum
Kifft>(it.
imfugHMtitr.
nifibiliter
tc totius
ita vt eflet in toto,
& in qualibet par-
& poftea conuertere
in ipfam fubftan-
qu6 cafu iam cflet conuerfio fubfine co quod per cam haberctur prz-
tiam panis
ftantiaiis
{entia illa dcfinitiua corporis
TertU
rtit,
'!L!!**n'^*
'/"tferMtm
ilt9trt.
Tcrtia ratlo
cft
quam fupponerct.
quia pctcndo exemplum ex
magis conuerfum acquirit

*
...-'
conditiones termmi,!n quem conuertitur, quam
econtra,vt patct in nutrimcnro : ergo ex conuer/ione panis in corpus prsexiftens magis natus eft
tranfircin corpus Chrifti fccundiim modumnaaliis
conuerfionibus
, .
^cquirit pracfentiam fub ipecic.

f-
Quarta
ratio
poflct
Deus conucrtcrc pancm
, fecundijm modum naturalcm

tunc corpus non acquircret pra:fcntiam fub fpccie panis. Si ncgaucris minorcm:
contrk (quidquid fit dc veritatc rei , de qua infrk
djft.fequentj^faltem poteft conuertere in corpusj
in corpiis Chri(Vi
*.
cxiftendi
ttffifteri tt-
utrfiintm tn
ratio eflendi in loco, aut acquircndinouara ^xx-
fcntiam.
Conclufio ergo eft,i\ro h^d/eriformalemfrtjin- CmelujU

tiam ex ratione conuerjionis JiSJlantiatis , vt Jic OoHork.
id eft, in gcnerc, neeûe coftjam etujSem pr^Jemia.
Refpondet Sotus dijl.^.<pttji.rf.tirt.i.m2p$ Sco-
tum impugnareConciliumLarcrancnfe , qukm

D.Thomam , quia D.Thomas fumpfit rationem
&
Sed hacc refponfio non valct: quiaThcologi
omnes
&
fubftantiatio, prout fumitur defadto k Concilio
inferat prxfentiam facramentalcra Chrifti
quia
fumpta eft adtio commcnfurata formz verborum,inquantum fignificat pradlicd,& demonftrat
dc rigore fermonis , corpus Chrifti przfcns fub
fpcciebus. Scd pet tranfliibftaniiationem fic
fumptam fplum habctut fadkum,
quidquid ficjcs docct
non tamen probatur poflibilitas , aut
tollitur impoflibiiitas per aliquam caufam diuerfam ab ipfo myfterio,nequc rcdditur ratio rci
prout conantpt omnes Theologi oftenderc fine
nugationc,probando idem pcr iaem. D.Thoraas
autcm longe reccdit ab iila intelligentia , quia
prafcntiam Chrifti fub fpeciebus cpnatur probare cfle fine rautationc aliqua in corpore Chrifti , & cum fola mufationc panis in iplum , qiiod
:
fic
&
gencrc
nequc
haljcri potcft.
Deinde D.Thoraai
contcndit probarc prxfcntiam corporis facramcntalcra, non cx rationc pecuiiari conucrfionis

fttbftantialiSjVt cft in hoc myft^rio,fcd cx rationc
fofiHUta*
'' froiatfJ^
.^'""'t/'-
^"""
generica conucrfionis fubftantialis , adducens

cxcmplum,& probationem , cx conucrfionc fubftantiali naturali
racius.
vnius in aliud; vt patet cx litc-
Quara rationera optime impugnatDo-
dbor in pracdidtisrationibusjnam fuppofitamyfterij veritatc
debet Theologus oftendcre illud
non rcpugnare,& foluerc argumenta , qus ex rationcnaturali > aut aliis principiis petuntur in
contrarium.
Exhis ctiam euacuanrur folutiones Caictani
dicentis D.Thomam non loqui dc conucrfione
quatn iion concludunt argumenta addudla , fed

contra conuerfioncm abfolutc fumptam.Contii^ imfupiatitn
loquendp de tranflubftantiatione pratcisc , qus
cft conucrfio fiibftantialis,non infert prxfcntiam
corporis Chrifti ncccfl*ari6 fub fpcciebus panis,
talem, quale docet Ecclcfiaimutatio cnim fubfta-
fiuinttrAtiot
ncrc moduin naturalem cflcndi fub fpccicbus panis,quim fupernaturalcm acquircrcjtam cx parte
termini a ipto, qu^m ex parte termini ad^m,
hocnonnt
* ''"^fiop* qu^ntac fimul

qunnti , in- ^
pracicns
cum
dennitmc vtnunc,fcd
fua quantitatc in fubftantiam
c
quantam corporis,quo caJu non
rc
poflet corpus ac-
quii'crepracfenti^,quzaliasfuitpanis,qi;Liamaior debctur corppti.Dc vtraquc hac vltima ratio-
nceft conrrouerfia fecund^m diuerfos modos,

quos aliqui (tatuunt conuerfionis vnius in aliud,
manente aliquo communi vtrique termino hoc
Infra tradbabimus. Sed ad propofitum illud com:
39
Reffonfi
abfolutc, fcd dc conucrfionc facramcntaIi,contra Caittani.
fentia dcfiniriua a conuerfione fubftantiali , ac

proinde nequit praecise per cam habcri.
Quintaratio cft, cx conuerfione fubftantiae
'
^jrignadatp
P^JPMitat.
nulla ratione habetur cx tranfliibftantiationc in
feparabilis eft pra:-
emmnm
'''1f'<f*'''
D.Thomas non dubitant, quin tranf-
tantum circumfcriptiuciergo
itavt
^*'''*'
aliam caufam,cui fubfcribit Florentinum.
nmuroili.
mido
illam pracfcntia: facramcntalis extranfliibftantiatione , ficut

Concilium fumit , non aflignans
tis in fubftatiam poteft ftare fine eo, quod dctur

prsfentia in toto,& in qualibet parte fpccicrum,
atquc adeo magis connaturale eirct tcrmino rcti-
fttns
ReffenfioD*^
turalem exifteiidr, quem habet in coclo , quam

econtri corpus acquircre prxfentiam , quam habuitpanis fub fpecic, vel ei acquiualentem ergo
non ex vi conuerfionis panis in ipfum praccise
luMd
Sententiarilm
P'*fe*fac&.
""""'^*' '"'
ll^
modus circumfcriptiuus eft connaturalis

modus cflendi vtriufqucj pofletcrgoordointcr
quia
v^rumquc tcrminum faluari abfquc prxfentia fatramentaii,& fupematurali , quz nunc eft : ratio
crgo deficit in probatione.
Deindcjvt bcne Dodkor , ppflet ftarcconuerfio
fubftantialis abique fucccflione tcrrainorum
iT
quoad pra^fcntiam , quod adraittitetiam Cajeta-
mune poteft cfle aliquid aliud diuerfum a prxfen-
nus. Tcrti6,Ecclcfianon cx vi conucrfionis fub- EetUfia eelli.
tia,&quantitaie,falujl vcra conuerfionc fubftan-
probat myftcrium , ied ex vcritatc for- /" f^^^fentiJl

mac probat interucnirc conuerfioncm qux nunc *f *""''
'"'*'
cft , quia nificorpusChrifti ficretprxfens fub
terminorum,& etiam quamitatiua , nempc vel ejfet vcl aliquod accidcns , quod non efle^
tiali
ftantialis
fpeciebns.
X.
Dift.
.(pcciebus>non redr,aut vtc for nu dcmonftrarct

prafentiam cius fub fpcciebus : conucrlioncm
crgo panis in corpus pr*fcns.fub fpccicbus probat Ecclcfia, &Patres cx vcritatc form,non aucem prae(entiam ex conucrfionfc fubftantiali przcise. Superfedeo ref|>onfionibuscius in fpccie ad
ilDguUs ratioAcs Dodloris , quia eas adnuttit in
HO
Qu^ft.
501
I.
fuo rigorc,& rccurrit ad conuerfidhcm, non quae

poffibilis cft ficri,& ftaret liuc pracrcntia.fcd
eam , qufc nunc
eft
& qux
ad
habct l\anc prarfcn-
tiam concomitantem:hoc enim aamittit Dodor,

fcd inde non oftenditur intcncum per aiiquida
quod fitmaior
declaratio myltcrij
quam vtpct
ndem folam proponi.tur,
M.
J muutioni tccdi regtiUriter tjfe 0SO terminos, <^ quatuor mutationes. Si tamen corptts motum
aliud non exÛeret^tantum ejfent dua mutationeSj&fiipJumnon dependeretfitum vbi, tan^
tum
ejfet
fiiltem
vna mutatio oHendit nonfojfe corpM Chri/iiponi
h$c prafinsjine omni mutatione
adrejpeûm realem extrinficum prdjentid^qua
reducitur adgenm vbi.
Quantum rgo ad iftum articulum , non vidctur neceflarium fugiendum cflc ad

conucrfioncm panis in corpus Chrifti , prsecipue cum a priucipio ex quo rcs huius Sacramenti fuit crcdica , fuic fcmpcr crcdicum , quod Chrifti corpus non mutatur dc loco
fuo in ccelo, vt fic hic &: tamen ^pti fuit in principioica manifefte credicum de ifta con"^
ucrfioncjVC dicccur difi.ii,
Dico ergo ad hoc , pracmicccndo qusedam , fcihccc quod quando corpus mouccur dc Inmutatio'
'ôloco ad locum,& expeUicur aliud corpus, communiccr func ibi quacuor mocus, vcl mu- "'
tacioncs,
& odo ccrmini
^"f'*
duae fciUccc in corporc expcllcnte,& duae in cxpellcndo.
Nam
'""'^'^ ^^
corpus cxpcHcns mouccur ab vbi fuo ad priuationem cius & illa mutatio , quse cft inter
fj^*J,7m*^
tcrminum a quo pofitiuum,& tcrrainum ad quem priuatiuum,poteft dici dcperditio prio- tathnes, &
risv^/ndctnctiamcorpusa carcntia fccundi i^î mouetut ad illud o/i/ fccundum & o{io termlica a priuationc vt a tcrmino 4^<?,ad vbi vt ad tcrmirium adquem, & illa poteft dici ac- /.
quifitiua vbi. Confirailiter funt duac mutationes & quatuor termini circa corpus quod
cxpellitur,cum primum corpus intrat locum cius.
S\ autem moucretur aliquod corpus,& non cxpelleret aliud corpus de loco fuo , iam Cûtacd:
noneficntibinifidua:mutati'bncs.,&arabaeinipfocorporemoto. Vna fcilicet depcrdi- P^" "f'^'"

tiua prioris vbi,^ alia acquifitiua noui vbi. S\ vcro corpus non rcccdcns a priori vbiy fie- y^*"" ?""/
rct
m nouo vbt, ibi cllct tantum vna mutatio, lcilicet a prmatione noui vbt ad iUud no& nulla ibi efTet depcrditiua quia non cflct a priori vbi ad
,
uum vbi^ & haec acquifitiua
^^^ ^^.
tum
'habet
cius carentiam,quia prius vbi non deperditur ex hypothcfij licet illud corpus ponatur in vnam mu-
vbinono. Sed fi nulla iftarum mutationum ponatur, omnino non eft intclligibile , quod tathnem.
corpus fit, vbi non fuit prius. Nam impoflibile eft qualitcrcumquc aliquid eflc hic reali- ^'^*''-^'!^
tcr,qubd prius non fuit hic rcaliter , ûin fit aliqua rautatio rcalis , vcl in ifto, vel in illo "'^^ l '^
cuicftpraEfcnsrcaliter:nara nUllorriodoeft tranfitus a contradidorio in contradido- tradiEloriii,
ribm,quantum ad aliquod praidicatum reale, quin fit aliqua rafitatio rcalis quia fi nihil fecundhn
mutatur realiter,noii cft ratio,quarc haec pars concradidionis eft raagis vera nunc,quara pradicMum
re.tle,nonJIt
prius,ncc quarc prius alia magis vcra quam ifta,
fic cam nunc, quam prius, vel ambo
,
:
&
fi^
(untfimulyera,vclarabofimUlfalfa.
Ad propofitum,mutationcra dcpcrditiuam ilUus vbi dc ccelo nuUus ponit in corporc

Chriftijfccundura Auguftinurayi^r/i addudura , Dontcfiniaturfaculum,furJum efi Domiw. Et hoc intcUigendo regularitcr , nifi place^rct fibi ex aliqua gracia fpeciali localiter
"^f'
^"^ "
'
''
defcendcrc quodnon ponitur ficri propter vcritatcratuchariftia:. Oportct camcn po- ^*?'*^
nctc-adfaluandum rcalem praefentiamcorporis ChriftFhic , qu6d in ipfo fit ahqua prac- ^*^* "'
fcntiaad fpcciem panis , qua: prius non fuir, alioquin non magis cflet hunc prajfcns hic,
pl^' î,quamprius. Illaenimmutatio,quaceftcircafpecies,fcilicct quod priiis crant infubic- antenefuir,
:
do,nuncautcmfunt infubiedo,nihilfacitadhoc,qu6dcorpus
Chrifti dcnon pra:fcntc/w otm

quia illa habet alios tcrminos per fc nmatiene.
abiHa, quanon prxfcnsfitpraefcnsrcrgo ncccflecft poncre aliquam mutationcm in
cbrpore Chrifti acquifitiuam illius pratfcntia: nouae.
Qu^ tamcri nbn potcft dici propria mutatio localis proptcr duo tum quia cam non -^^** p^*-
iilis.fiat rcalitcr
prxfens
iftis,vt
fupra probatum eft
concomitatur aliquadcperditiua prioris vbi , ficut comraunitcr cft in raotu locali , quia fi'"\* "îbi terininura pofitiuum a quo^^ tcrminum pofitiuum4^,^tfiw, concomitantur dgac priâ^^L^J^
uati6ncs,comodo,quoPluIofophus dicit j.P/rj^f. qubd motui efi ajubieifo infubiccfum.
efi mutatio
Tum etiam,quia hic propri^ tcrminus iftius mutationis non cft vbii quia in tcrmino mu- localu.
tationis huiufmodi corpus Chrifti non habet hic proprico'^/ fcd tcrminus eft qua:dam Text.j^
:
pra^fcntia
Lib.
Soz
prxfcntia fimplcx
II
Termlnus
tnHtationis
^"l^Zfn
aHt
&c rcalis
tcrminus auccm mutacionis localis
cft
redt4-
ad
vbi.
Vbi eflrejpeSm extnnfecHs, e
d.6 qvlt.
fpeciei , vera tamcn
ipfi
ipfum i^l>i.
Ee fi quxras,ad quod genus pertinet ha:G mutatio,& tcrminus iftius mutationis?Dico,
fi Angclus ponitur dc nouo prxfens alicui corpori , dicitur quidem cfTe in loco deflniti^^ gQ nlodo, quo fibi poteft conucnire eflc in lo.co:&: fic dicitur mutari,licct illa mutatie
multum difteta vctamutationefecundum vhi. Adhucautem quantumad aliquasconditioncs,pra:fcntiacorpoj:isChrifti fpccici magis rcccdit a vcra rationc i'^/ quia nullo
modo pcr iftani pracfentiam dcterminatur fic ad vnum vbi^c\\ioA fibi rcpugnct aiiud.Scd
Angclus per vnum vbi fic determinaturadillud,vtfibi repugnet aliud.
Et fi habcas pro inconuenienti alicjuam mutationem qualemcunque in corporc
Chrifti rcaiiter efle, dico qu64 ncccfrc cft poncre faltem aliquem refpcdJ:um cxtrinfccus
proprie acceptx
aiue
IV. Sententiarum
^^^^^.^[q^^^^^ q^j fpilicet non neceftarid fcquatur
fundamentum, & tcrminum pofita in
confequens ncceflari6 eft intrinfecus adueniens , vt oftcnfum cft in^rf/? i.dc charalcrc,contra primam opinionem :crgorefpcdus potcftaducnire cxtrinfccus de nouo,fine alio quocunquc nouojvei in fundamcntp^vei in tcrmino.
Sic crgo non eftinconueniens corpusChrifti eflc de nouo prxfens alicui uonhabenci
nouam formam abfolutam,ncc nouum refpedum rcfpedu cius, velfi habet huiufmodi
nouum refped:um,pari ratione,& corpus Chrifti habcbic nouum refpcdum cius quia fi
fpccics funt dc nouo pracfenccs corpori Chrifti , & corpus eft de nouo pra^fcns cis ( ctfi
cnim concincncia non fic rclacio reahs mucua,tamenpra:fcnciacft rclaciomutua) non
cric cunc inconucnicns darein corporc Chrifti calcm routationcm ad rcfpcdum excrina6Vu:quia omnis rcfpc<3:us
fic
fccus aducnicnccm.
Ec fi obiicâs , ad rcfpcdum non eft mucacio , folutum eft in quaeftionc de charaderc.

Ec fi omnino arguas,illc rcfpedus cxcrinfccus aducnicns, qui dicicur prarfencia fimpiex,
^H decem ad quod genus pcrtinct Potcft dici , quod magis proprie reducitur ad genus , vbi inter
^ênera ex- qrmiia gcucra rcfpcduum cxtrinfccus aducnientium, quia in pluribus cum illo refpcdu
hMuanttoconucnit:&: fi fortc non fit proprie in genere,fcquitur,qu6d dccem gencra non fufficicn.**
tHmens.
totum ens.Quod non eft inconucnicns,eomodo,quoPhilofophiioquunnon rcpugnat fub cntc inuenire aliqucm rcfpedum puta
Angeli ad iapidcmjqui non habct aiiquam racioncm refpcdus in gcncre,vc ipfi loquunfed qu6d raciones
tur non tamcn fequitur cx hoc piura genera cfle, quam dcccm
^^^ euacuarcnt
tur de rationibus eorum, quia
corum
,.
vci ratio alicuius
eorum non
afl!ignatur
fub ratione
communi
ficuc poflrct
afljgnari.
COMMENTAKiyS.
40
'Rfftlitiio dif-
jicultAik
/^^ Vantum ergo ad iflHtn articulHniyScc.iiic r eV^foiiiicquod eft primario intentum,ncmpe mylterium hoc non inuoiuere aliquam impoi^
fibilitateni cx
natura
rci
nempc diuina
potcft
radix
Omnipofcncia quidquid non implicat
enim poflibilitaiis , aut impoflibilitatis primum
:
ab intrinleco,
f,Jix impof(iiiiitatit-
&
formaliter fumitur ex natura
probat i.difl.4.i.^fl.vmca licct autcm virtutc crcata ncqucat dari pra:fcniia facramentalis , aut circumfcriptiua etiam
noua , finc dcpcrditipnc prioris loci Sacramcnterm.inijvt ipfebcnc
:
mutatio non rcpugnat Chrifto , qui

]icccmutatio,qux fit ad corruptioncm, non conucniat corpori gloriofo,& impaflibiliinon tamen
repugnant mutationes,quoad refpc(5tum,qui non
talis autera
mutationem fubftantialcm : nam antc

Afccnfioncm habuit plures talcs , vt vifionis, lo-
infcrt
cutionis
inanducationis
>
talis
autcmnullo
modo
virtutc crcafuras haberi
poflit,raltcm vt principali agcntc
vt fccludaiTius
controuerflam dc agente inftrumcnrali, qua: non

cft ad fcopum prafentem ) virtute tamen diuina
produci poteft toHendo repugnantiam cx parte
termini.
Hinc ergo Doftorin propofito declarat nuJ"iam cfte repugnantiam ex partc termini, vt fubiiipfum confcr-uare in loco naturali , 8^ fimul collocarc idcm in
alio loco pcr prxfentiam , quae fit facramentalis,
citur diuina: potentia;, quae poteft
&
loci
poft tcfurre-
dionem.
Secundum , quod docct , eft hanc prsfcntiam,
& mutationem rcduci ad mutationem lccun11
Tertium eft, praf lcntiam illam efle relationcm

extrinfecus aduenicntem,deqqa ipfum sidejitfra
difl.6.^^.vltima,
ftrucrctur:qHia harc manet , vt patct ex fymbolis

fiAei,Sedet addexteramPatris,Scc.Sc Lucjc vltimb:
Sj^ ex Auguftino loco citato , vt docet Dodor,
nifiexgratiafpcciali ipfc apparere aliquando in
tcrris volucrit i faltcm ad facramcntalcm prasfentiam acquircndam non deferitr. Quantumautem ad rationem fpecialem prafcnti* faciamtfn-
ne aliqua muratione irt Chrifto rcali,quia dc notnuratimem

rermim ad uofit hic Chriftus realii;er, vbiautcanon fuit:
textu.
in
qi4tm.
eius
talis
poflibilitatem
''*/> 'W
aumvbi.
^j
xertLcSrlufi^
Inhaclitera Doftpr tantijm diflcrit de pratfentia facrainentali fub ratione termini acquifiti,
per mutationcm acquifitiuam,& non depcrditiuam , qua pBxfcntia eius naturalis in coelo dc-
acquifitiua,nonver6 depetditiuaT'^ prioris.

frim eoelttTria autcm dicit:primum eft,non poflc faluari
Jio DoHoru,
prxfcntiam Chrifti nouam,& facramcntalem fid^rl a/ljnan:
SerunJa eon-
ptobat in
fequeti.ti
SCHO
"fft
Ttf[t.
Dift.
S
SentrntU
ajferefts
X. Qu^ft.
C H O L V M.
I.
503
quantitdtem effe in corfore ChriFti in EuchariFii/i,fedfine modo tjuantitatiuo^
quia eji ibi fer modum frimi terminiîd effubfiantid^qudt

gnaturprimo.res vbicunque eji
ihi non quantitatiue adejl. Imfu^

habetfuum modum naturalem neceffmum : nec refert anftt
ibivtfrimHs terminHs,velfecundfts. Secundo , panis erat fub Jpeciebus quantitatiue: ergo
(jr
quodeifucceditftfer conuerjionem.ft terminus ad quem/vbifuit terminus a quo.
De fccundo " dicitur , qu6d quantitas corporis Chrifti non eft fub fpccie panis , nifi
concomitantcr , quia primus terminus conucrfionis cft fubftantia corporis Chrifti ,
Her. (jHodl,
quidquid cft ibi,eft ibi co modo, quo illa tcrminat conucrfioncmrergo quantitas crit ibi 1.^.5.
&
pcr modum primi tcrmini. Primus autcm tcrminus qui cft fubftantia non habct modum quantitatiuum,fcu commcnfuraciuum:ergo quantitas exiftcns ibi fub racione cius,
vcl fub modo eius,id cft,fubftantiaj,crit ibi modo non quantitatiuo.
fi
Contra,vnumquodquc fiue fit primus tcrminus tranifubftantiationis, fiuc fccundus,

tamen cft ibi,habct proprietates fuas , qua: fibi ncccflari6", & naturaiitcr conueniunt.
Quod probatur cxcmplo,quia
vîd.
ûoal.i.^.^
tjuodl.
z.
9.17.
Vtrro in 4.
hmut
^.4.
crearct fubftantiam quantam,vel natura gencret materia.

fubftantiam,& concomitctur quantitas,vtriufquc produdionis tcrminus primus eft fub- Modiuna'turalu con'
ftantia,& quantitas concomitans : &: tamen tam in gencrato , quam in creato , quancitas
fi
Dcus
habct fuum modum rca]em,ficut habcrct fi primo terminaret aliquam mutattonem.

Et hoc probatur per rationcm , quia aUa ,
alia habitudo ad agens , non variat na-
fitjtutur re
vbicumiptt.
&
hoc eft , prima vcl fccunda , mediata , vcl immediata dum tamen producanon variat naturam reiaft^.fecundum Augq|linum 3.
de Trinit. crgo nec carebit quantitas fuo modo naturali proptcr hoc tantum , quia non
cft primus terminus trariflubftantiationis dum tamcn fit ibi reahter, fiue primo, fiuc fccundo perillam mutationcm.
Secund6 fic , fi pcr conucrfioncm fit tcrminus adquem , vbi prius fuit tcrminus a quo-y
crgo modus efl*cndi huius,& illius crit fimilis,illc faltem qui poteft efle communis vtriquc: fed panis conuerfus ctat hic quantitatiue fuo modo , quia fub quantitatc habens
partem cxtra partcm ergo & fubftantia corporis Chrifti exiftcns hic cx vi conucrfionis,
crit hic fuo modo quantitatiuo , habcns fcilicet panem fubftantiae fub partc quanticatis,
turam
rei
tur quia habitudo ad aliud agens

:
& tunc quancitas cius crit hic propric dimcnfiue.
COMMENTAKIVS.
Irxf/JaPKi dkitur,tcc. Hic,
vt <iixi,agit de
l_>/rationc fpccifica pracfcntis facramentatmli jfttit.
lisioftendens cam non rcpugnarc : rciicit fundamentam Henrici,& aliorum,qui doccnt praefenHMti Him- tiam corporis Chrifti non cflc fecundum rnodura
modps producendi.qui non
riti.
naturalera,& auantitatiuum:ex eo, qu6d quantitas eius non ut terminus primus comierdonis,
do
ad quam (c habet quantitas folim concomitanter. Hxc ratio non probat quantitatem non e(Ie modo quantitatiuo fub
fpeciebus:quiafiDcuscrearct (iibftantiam quantam,fubftantia cftet terminus primus creationis,
quantitas concomitantcr (e haberet icxiftcret
quS Krminus ad tpum
4t
& entitatcm cfFcdus.vt
I)*ftr*mS-
fed fubftantiacorporis
KtHaim,
SubjlMntim
treat
i Dtt
mttUmtUTidi.
tMiJltrit
lor producatur a motu,igne,aut
ipfa conuerfionc,
nt
vbi
nempe,
cet concomitantcr
45
termi- Ali ralit ex
priiis fuit
n*tur
^^^^^
ttr-
^^^^^
n,.
ergonifi aliud probatur, ecic
-modoquantitatiuo,& dimenfiue. Oportctcrgo

aliquam muiationcm fieri , & probari fadbm in
ipfa quantitate , quantum ad modum naturalem
menfiones , & ctrcumfcriptiuc quia alia,& alia

habitudo ad agens non variat modum eftendi
connaturalem tei ex A'uguftino loquittir autem
alia kabitudine fecund^m diucrfos
<te alia
:
eftcndi, vt oftendatur pofllbilitas, fcu
&
C H O
ejje
Solc,eodemmo-
nus * qm , fed panis quancus conucrtitur in corpus Chruh quantum.lecundum opinantesjlcihcet.qui ftatuunt quantitatem Chrifti cftc hrc, li-
tamcn modo fibi connaturali,id eft,fecundum di-
ChriBinon
vel ge-
exiftet.
Sccunda ratio eft ex
&
Aliafentetttia^fartes corforis
variant fubftantiam,
homo creatur ,
neratur,femper erit homojfi ranaproducatur per

gcnerationem vniuocam , aut zquiuocam , fi ca-
fi
gnantia huius myfterij

lub fpeciebus.
non repu-
& modi cftcndi Chrifti
M.
extrafe inuicem
Jedoculos
ejfe
in manibtts
e contra,c^fc de aliis.Refutatur, quiafic corfns ChriHi non haheret pofitionem in tot
cf
necf'
guram necefariamyVt animaretur,quia non haberet diHincifaftu organa.

Alio
hoftia.
modo dicitur hic
quod
pattcs corporis Chrifti
non funt cxtra fc inuiccm in
Quod probatur fic, quia ficut pofidbilc eft virtuti diuixiac faccrc quod corpus fic
,
fimul
15
504
Ochitm

fimul cum alia.
ica ctiam, & quod pars vna corporis
fimul cum corporc

faccTc partem fubintrarc partem,&
in
j^.tf.i.huhis
mAtertA in
fic
fic vltra
quanritatcm naturalem , vt ficfaluctur veritas cuiuflibet partis
fol.i. difficultatis.
tcnfio partis cxtra partem
&
crgo
Potcfl:
mmimam
fubintrabunt fc inuicem vfque ad
taracn nulla cft cx-
ficut veritas vnius corporis faluatur,npn obftantc
quod pcr
fubintrationem in alianpn fit cxxra illud.

Flgura neSed coTitra iftud non cft probabil? , quia toUit a corporc Chrifti pofitioncm in
ceJlJria ad toto ,
omnctn figuram , qux ncccftaria fortc cft ad corpus animatum. Si cnim
afiimabilinon diftct caput a pede , fed totum fubintrat totum vfque ad minimam parccm na^,
&
tatem crfnris.
turalcm , iam non habebic ordincni partium in toco necefrarium ad corpus anima-
tum
nec figuram*
COMMENTAKirS.
A
Lio mode dicitur , Sfc. Hic reiicit opiniodicunt corpqs Chrifti

randi,^ So- cfle in Sacramento per pcnctrationem partium,
minalium.
qua vna fubintrat ajiam , vfque ad minitpam
quantitatem naturalem. Pro hac citatur Ocham
Ochm.
in tra^. de
in marginc huius litcrar, ^.qutft.^.
44
Qpini
.i\.ncm aliorum , qui
Du-
&
EHcharisfia, e4p.i^.
& alij Nominales.
fortartc alicui vidcretur,
fi
Dubium
omnino eadcm
fen-
(it
omncm quanutatem
tcntia ipforum, quineganc
propter iliam particulamjfy^wr adnunimamquan> 5cc. quia minima quantitas cit
iitatemoatMralem
CiEterum ratio , qua illam fentcntiam oppugnat DoAor fupponit nuilam quantitaterp ^dmitti ab opinantibus cfle in corporc Chrifti fub
fpeciebu9,quz eft fementia Durandi,^ ^lomina',
jtufierSeh-
Notaimi'
iiHm.
h'um,quam
quam
ipfi
rcfumpfcrunt.Nequemirumcui-
videri dcbet
fi
Dodot &
hic
teniiam Nominalium impugnct

fuit firhola:
nam Otto
& alibi fen-
<juia anterior
Frifingcnfis deêftit Fri-
dc Petro Abailardo, docetmagiftrumeiufdem Petri quondam Rozelinum primum illis temporibus fuifte, quifententiam vocum in Logicatn inuexit mox eundem Abailardum eandem intulifle Theologiae,
quam penc abolitam rcftaurauit Ocliam.
Sentenriaergo,qam Inc impugnat,eft Nominalium , quin etiam Durandi in 4.diji.i o. tpuft.i.
dericifnimi,cap,^j. agcris
&OKcIiaui.
&
Ioco,& conucniunt , vt proprietates corpori

permanenter inorganico , vt prius eft loco ,
funt : quantitas enim, quae eft ratio eflcndi in lo- Suantittt efi
pritr ordino
co,nequit dcpendentera loco in cfle eft difpofir
ai lotum.
tio etiam requifita in corporc ad infufioneî animx ; ficut qualitates naturalcs , neque mutato
indepenloco deperduntur ergo funt priora,
tia a loco,ficut
fubftantia ipfa ergo repugnat
ca cfle in corpore in ccclocxiftente.quinctiam
eidem infint vbiliber quia affirmatio,& negatio
horum accidentium fit de fubiedto , vt abftrahit
a loco. Hoc argumentum eftex principiis Doftorer a
&
&
&
&
aliqiiaquatititas.
qui dofcct Chriftrtm in Euchariftia non habcrc

quantitatem,& fubftantiam corporis Chrifti poni fub fpccicbus fine qoantitatc, quas ccmanet in
46
Impugnatur crgo fententia Durandi admittentisquantitatem diftingui realiter i fubftahtia,

f)rim6, quia quantitas,& cztera accidentia abibuta,
connaturalia Chrifto,infunt indepcndcn-
ris,vt in fcquentibus apparebit.
Sequeretur fecundo , qu6d Chrifti corpus in

"^7
non eflet, quia nequc corpus glorio- Seriida ratio.
fum,ncque organicuin , neque viutim ppteft cfle !uatiiM ne.
Euchariftia
fine quantitatc
& aliis
ttjfaria
accidentibus abfolutis;
dotes cnim corporis gloriofi funt accidentia:

alia accidentia , quae dicuntur proquantitas ,
ador-
gitnix.ationt,
(jy
vitxm.
&
prietatcs phyficx,difponuntcorpus,& organa ad
vitam:quia anima cft adus corporis organici potcntia vitam habcntis,//^.i./<' anima, cap.i.
quan-
cum reliquis cft difpofitio necemtans

ad vitani,ad quam exigitur fitus partium, & vnio
titas
ergo
ad inuiccm
quantitatc.
& figura,
qua: ncqucunt eflefinc
Hoc arguiBcntum eft etiam Dodloris
inlit^ra,&fortiflimumeft,fpeciaIitcrcontra.nc-
Diutrfw mo- ftantia.Nominalcs aliavia incedunt conformitcr
gantemincorporeorganico aliam formamprztcr animam.
dm opintmdi. ad fuaprincipia,qui ncgant quantitatcm diftingui realitev a fubftantia, eamque dicunt confifte-
Confirmari poteftcxTridcntino/?,^! j. cap.y. Cenfirmjult.

vbi ex vi naturalis connexionis intercorpus ve- TiidcHt.
ipfo,vt cft in ccelo,etiam diftindta realiter ^ fub-
re in cxtcnfione,& fitu, in ordine ad locum, qui-
bus hic caret corpus Chrifti
hac
dift.tfuaft. i. efle
proinde in eo
magis confentancam
^
titS-
trri-
D, Tiiom.
&
rationi:
4 j .< eanonem.
Contrarium huius cft oronium Theologorum D.Thomat i prafinti dift: art.i.
5. pan.
epu^. 7 6.4W.4. D. Bonauentur* dift. prafimi art. 1
fw^.i .Richardi ûa/f.i. Paludani il;idem , & omnium DoAorum vtriuique Scholx fed eft etiam
videatur Gabriel art. i .con. i
Gibriel.
4y
.ic
non efle quantitatem fub ratione quantitatis.

Opinionem hanc in quantum rcraouct quantitalem a Chriftoin Sacramento, ccnfet Maior in
Maioi.
Semiriva
munit eji
leil.
&
D.Bciiaufc.
Richard.
Paiud^n.
Alenfis.
AlcifTiodor.
Hcniici.
anteriorymjvt Alcnfis
^.p.^<tft.ô.m.j.art.Ji^.
AI-
Summi troB.f .cap.^. Hcnrici

.(pos fcquunturomnesmoder-
tifllodorenfis /^.4.
efuedlHeto
.^H<eft.]
ni Scriptores.
Impugnatio Nominalium in
principiis remittenda eft
.id
eftenimquaeftio huius loci,
opinandi
& confcqucntiam
philofophica';
nifi
fuis
non
pcr firquclam
dodlrina:.
rum Chrifti,&animam,&fanguinemaflerit hzc

eflc
cft
fub fpecie panis realiter
fed in reipfa
conoexio corporis ad quantitatem,
difpofitiones naturales,& accidcntalcs
maior
& casteras
,
quira
Dicir tonnt'
xiofiem
turslem
fit
na-
a4
etrfut.
&
connexio eius ad fanguincm

animam , quantumadinfeparabilitatem (quidquidfit dccora- Maier tonntpofitione per fe
& fubftantiali
quim corporis
xie quntii-
ad aniiiâm ,& fanguinem,qujc feparari polfunt tit ad eorpm,

quam nimA
a corpoie manente quantitatc ,
rcliquis qualiitr faniîinif,
latibus , vt feparata fucrunt in mortc ,
manferunt in triduo :
anima ccontrik nequit inefle
line quantitatc ,
aliis crgo ex vi connexionis
uaturalis magis fcquitur quantita.tem,& qualita-
&
&
&
&
tcm incfle corpori Chriftiin Euchariftia , quam

animam, & fanguincra.
Pro opinione Durandi nullum fundamcntum
48
vrgct nam qu6d fubftantia fit terminus per fe PundamentS
primo huius conuerfionis , non infecc nudam Vurandifol^
;
fubftantiaro corporis poni fub ipcciebus
fine
aliis.
'
Dift.
X.
QuÊft.
quod infr^ cxaminabimus. S^ciu^'

dum atgumcntum dcpendct ^ ncceinca^c qân-
ît|,qiis habent j:pnncxionm naturalem.cinn

/cptpore alias vana elt collcdlio fadba Df:jc TriContftum IX dcntinum*& orancs Patrcs in hac matcria atiud
vi vtrttrum,
ctzo cft , quod cxplicitcponitur cx vi vcrborum;
fjr tx rotut- jj.jyj ygj.^ ûod concbmitantcr. AcctfJir, qu6d
m^fMitM.
lillud, quodponiturct.^î Tcrborum.fitcorpus vt
iinportat pcr fc peccflitfia ad fubftantiam , feji
tradiccndi
cicacis,
nUnit,
aliarum difpontionum in corpprc vi-
iSc
uo , & 6i;ganico ; qux ncceflltas vidttcur Wrta luminc n'aturali , & fic infcrrc concluficjrtfi^h tflle
ccrtam Thcologicc fakem nam cot^ni ^ruum
:
deifadK) pon* fub fp<îcbus
cft
petcum de
fide:
vndc inferfur, faltem ilUm fententûn,quancum
AFiqui cenfurant Kanc opiniohem Durandi
c6rporis'conftituti6ndm,clIe valdc lattcrh improDabilem. Dequaniitatc autem propttrconi-
a^ qualicaces >
difpoficio ^ccelTana.
tfi-
fiuc vt {>ats fiuc vc
conftitutionem ôrporis
Ctufur
505
I.
hacrcfis,alij crroris.
Primum argumcntum quod
re^Hctlr ad cohfirmationem
faidkani
cx Conci-
,^nfgacfo
ainitcat
vim con-
C H O L
ad
&
accidcntis ahii^luci 4c co-
4cra ppfico in ditiprfis locis
tieceira.r;^
tfoueriDamiilam,avi}iftinguacut^reâanta)&
an fubiedum defc babeac ficum incrihfecnm
partiura ,
ordihacionem in tpco , non ica con,i);ac. Hsc fententia eft adeo rigidc ccnftuanda
quoad hanc parccra.
lio, plarrmum.vrget>confidccandorayft:erium,
proL^t in f e ipfa iniy tuxum, Qft :jqUi(^qidi fic an
afHcra^cio
& cxtcra accidcntia
M.
SaUentM Bocforii , qMantitatem corôris Chrifti in Eucharijiia hahere fojitionem ^fen modum
aHantitatimm fumftum pro ordme partium in toto,on tamen fojitionem in ordine ad iocumj
O" hocfecundum frbat.Optimc<mcorJant D. Thom. 3 .f.qHaJi.-j6.art.^ Alenf/\.f.quaft. \ o.
HUtn.j.art.i D. Boau.hic i .fart.art. t.quaji.^,
.
Dieo ergo oliccr , quod pofitTo, qiue cft differcntia quanticacis , ncceflario ineft quanto continuo permancnti : &: iftam oportet faluari in propolito , {cilicct qua: dicit ordincm partium in toto. Non eft enim bcne inteUigibile aliquod cfle quantum dimcn-
iionatum,quin fit fignare in toto ordinem huius partis ad illam (ecundum quantitatcm,
vcl pofitionem interiacentcm : pofitio autem , qu ponitur prxdicamcntum a quibufdam, aliud addit. .Pracfuppofito cnim ordine partium in toto, pofitio dicit vltra hoc or- DupUx txdincm partium ad.locum , fine ad partcs loci , vel locantis , hoc cft difku , quod partcs tenjiotpiati-
coextcndantur partibus loci ficut tocum dicitur primo commenfurari toti loco, in quo
habet 'vbi ita qwodpoftio prxdicaracntum praefupponit pofitioncm difFcrentiamquantitatis, &: fpecificat vhi. Pcr modum autem quaxititatiuum, fiuc dimenfiuum, quocumque modo nominetur, non intelligo, nifi pofitionejn didam fecundo.
Hanc autcm habitudincm poflibile eft Dcum fcparare a quanto mancntc ctiam pofitione prima, non folum pcr negationem termini , ficut poftet facerc aliquod corpus
tunc non haberet iftam fecundam pofitioncm quia non
quantum extra vniuerfum
,
&
'*'^
'"7^
^ '^Tf-'
^nôdHs
quantitati-
tau fivara'
^*^^ afHA*'^'*'*
^^^
habcrct aliquod contincns , cuius partibus partes contcnti commcnfurarentur fcd

eciam pofico tcrmino cui, fcilicet praefenti , poflct fieri commcnfuratio , fcu cocxtcnfio fcom7Hencocxiftenciam cius ad furatienead
altcrius corporis , poflibile cflcc Dcum conferuare quantum ,
:
aliud
quantum
&
& tamen fine ifta coextcnfione parcium vnius.ad parces alcerius
>
quanfi locum.
dc qua loquimur.
Quod probp , primo fic Quatcumque natura contingentcr refpicic quamlibec formam alicuius gcneris fimpliciccr , fe habec contlngenccr ad totum genus intelligo
enim fimpliciter quafi non cft neccflario cx caufa intrinfeca hxc videtur fatis manifcfta , quia fi dfet vna nacura , & a caufa incrinfeca dctcrminaret fibi tale gcnus , neccfr
fario dctcrminaret fibi aliquam fpcciem illius gcncris quia vna natura non habet intrinfece ad oppofita difiunda nccefiitatem , quin hahcac nccefiTicacem ad ahquod vnum
dicic poficio ifta
i c
illorum.
Ec per hoc foluicur inftancia qua: poflcc ficri fic Quia numcrus eft par , vcl impar ôd nott
ncc tamcn ncceflario altcrum illorum. Inftatur cnim dc aliquo communi refpicit^ efrefpcdu paflionis difiundae, fcd quodlibct fpeciaic neceflatio fc habct ad alterum , ficut /'f"*l'f^
ad gcnus, Nec ifta jnftantia ctiam cft ad propofitum quia hoc non cft aliquod fubic- '^Jj^.
ctum, quod contingentcr fc habeat ad quamcumquc formam totius gcncris.
,-^ peneris,
:
neceflaiio
Ec fi itvftes j quia fupcrficics nccclfario cft coloijpta , &: tamen coutingcntcr fe habet
adqucmlibeccolorem:noncftinftantia;quiaha:cnoneftneceflicasadincra. Nonenim
poflcc inucniri incrinfeca racio , pcr quam cfl*ec concradilio cx parcc fupcrficici , fi cflct
iinc colore , ficuc concingcntia cft rclpedu cuiufcumque coloris.
Hac maiore fuppofita addo minorem fciliccc quod corpus fc habec concingencer
ad quamcumquc poficioncm parcium in loco^pacec^quia poflum moucrc corpus mcum
Scoti oper. Tom. y 1 11.
Vv
a qua
**
no ejfentiaUter refpieitêniu.
5o6
IV. Sententiarum
lib.
a qoactitnque pofitionc ad aliam : crgo coipus habens poficioncm partium in toto , noti
habet neceflario ad poficionem iftam, qua:cftpra:dicamentum,nccifta
(imfflfcrtet fc
erdo paniii
ad qiiantum eft fimpliciter ncccfTaria ratio ilHus pofitidnis fccunquia contingit iptcihgcre cocxiftentiam aHcuius ipfi toti,abfquc hoc,qu6d inteUigacurcoexiftcntia vcl cocxtcnfio partium partibus. Hxc cnimcoexiftcntiaeftalia
interfe,fine
ab
coexjftcntia qu;^nti
Starepotefl da:
coextenfione
""'
ctittm^quandofcconcomiicawtur: ncc ifta in rationc foa foi^mali inchidit illam>.

^ abfolut^ corptjs quiantum hdbeni primam pofitioncm pofi*ct eflTc finc omni pofitione cxtjrinfcca , 3f irttclligi quantum cocxiftentiam habere ad aliud quantuhi finc ifta
illa,
poficione.
i6i
S^d
efi
cotifiruarl
îMntSyfine
foextcnfione
c il quxras ', qaid fic hoc,quantitai-em feruari fine pofitione cxcrinfeca i Dico quod
(fcft ahud, nifi abfolutum confcrnari 'fine refpcftu extirinfecus aducnience. Sic qtiam
eoexiftcmiam confetuari ijnc pofitione illia , non cft aUud , nifi vnam relatianem extrinfqcam confcruari finc dlia rclatione cxcrinfeca , ficiit iHi, quaeeft ybi prim6 efttotius
circumfcrjpti ad totum circunifcribcns (ed pofitio , qux dida cft ahiid gcnus, fupcraddit refpcdum parcium ad partes. Et quod prima neceflario habeat fecundam , non cft
nifi , quod ifte rcfpedus fit taUs , qufod inchidat dmifibiiitatem partium ,
prxfcntiam
non
&
carum partibus jocantis fcd

:
ab
ifta pofitionfc, pt!6ptcr
cpexiftentia alicuius totius toti, vel cuilibet parti abftrahic
quarri vhi necefl*ari6 habet pofitioncm
crgo fimplicitcr
pofll-
bilc eft illam cocxiftentiam cfle finc pofipone.
Ec- hoc poteft breoiter declarari fic; quia pofitio fecunda fupponic 'vbi proprie dilum crgo fi Dcus potcft quantum conferuare fine vhi proprie diô , poteft &: finc po:
fitione.
Ec fi dieas , ben^potcft finc ia^; , fcd non curp pracfentia fiue cocxiftencia ad aUud
corpus , falfum eft ; nam cocxiftcnci^ , hcec fic quanci ad corpus , non camcn formahccr
cft nAi,
OUeFilo
rt'
monctur.
E^ ^ obiicitur , qu6d quantitas non poteft poni
fine rcfpcilu iftp
qucm dicit modus
non poceft cfle q&antum , & aliud quantum > quin fit commenfuratum jlh Dicoqu6dquantitatempofitani,&terminum bene fcquitur aequalitas vel
inxqualicas qua: dicit rcfpcdum intrinfocus aduenicntcm fed noh necefTari^ confequitur aliquis tefpcdus extrinfecus aduciiiens talis cft autcm commciifuratio , vt hic
quantitatiuus , quia
Nam
loquirnur, vel magis propti^ cocxicnfio.

dufti xqualitatem
concedo
vel inaequalitatctn
in propofico, quia
quia
corpus Chrifti
fi
loquaris ê commcnfurationc, fecun-
hoc fic maius , vci minus , iftam

maius hoftia fed non iftam commen-
fcilicec
cft
furacionem , qux dicitur proprie coextfcnfio ,
qux proprie dicic fimulcacem
partis
cum
partc.
Ex
17
^/(i^.i.
diftis patct folutio
ad rationcs
Ad primam
prjncipalcs.
patet cx primo articulo,
quia concedo hic aliquam mutationem , non tantum fpecierum , qua fiunt dc fubiedo
cum hoc conccfine fubififto fed ctiamaliam , qua fiunt prxfcntcs corpori Chrifti,
quahs cft forma,
do nouam prxfentiam corporis ^d fpecics ,
ad iftam eft mutatio
:
&
calis
debet iuîcari mutacio.

fi non placet vti vocabulo
Vel
wi/////(;*5r ,
&
&
dicatur , qu6d aliquis refpedus cxtrinfc-
cus aduenicns nouus cft finc omni mucationc ncc iriutari tunc crit ab alio in aliud irc,
ficut dicic Grcgorius mMor. fed qualitercumquc fe habere aliter in fe, vel ad alccrum^
:
fcilicet
'text.
G^-jj.
Ad j.
7.
tantummodp
in fe
&:
nicnto adueniencc : fcd relatio
ad
fc
non
ad alterunii ex rclatione iutrinfccus fundamutatio tunc , quia ibi nihil nouum aduenic,
vcl
eft
exy.Phyfic,
^^ fceundum
hominis imp
:
eft
dico
qu6d modus
quantitattuus
accidens per accidens eius
non cft pafljo quanti , ficut rifibil^j
fcilicct
refpedus extrinfccus aducnicns
partibus quanti ad partes akerius quanti.
Ai
5.
Ad tertium
concedo quod pars
eft extra
partem prout
,
ly ^xtrn refpicit per fe ipfas
pattes corporis,requiritur ad pofitionem,qux eft differcntia quantitatis
fcd prout txtrn
non eft extra partem id cft j non cft extra illum locum in
quo eft alia pars. Ncc cx hoc fequitur,qu6d totum non fit quantum quia totiim quantum habcns codcm modo fuas partes cxtra fe inuicem in toto poted habcre vnicam
prxfentiam fui & omnium partium ad aliquod vnum extra indiuifibile , vel quantumcumquc inodicum diuifibilc , ita quod ibi non eft alia prxfcncia alij parci , & alia alij.
pertinct ad
locum ,
fic
pars
COMMEN
Dift.
X.
Quseft.
507
I.
COMMENTARiyS.
49
TA^f* ergo 4liter,9cc.
ExpHcat iuxta propria

X--' principiaySî prnii(Ia,rationem prar(entix facramcntalisjciurque non rcpugnantiam.
t
Opdiiurptf.
JibilitHi frt'
ftari* fCT-
Dicit primo ciTentiam quantitatis confiftcrc in
ordine partium in toto; fcu in ordinc ad fc inuiin toto , loquendo dc quantitate continua,
quaf eft fcntcntia communisrvideantur Philofo-
cem
phi in hacmatcria,& Mctaphyfid. Dicit fecuiid6 , pofitioncm in ordine ad locum fuperaddere

coextcnfioncm ad partcs loci. Dicit tcrtio.poflibilem ctTe fcparationem huius ab ill.
Egrcgic probat hac rationc : ^MMtmtpie natuR*tU DtSO'
ejitamlihet farmam
ra cmtingenter refpicit
aUcMmge-
nerisffimpliciterfi hahet contingenter ati totumgemtt.
Solcmne,
Sc magiftralc principium
coius intcl-
ligentia cx ipfa litera mutuari dcbet, plurimtmi
vaiet ad declarationem przfcntis myfterij fupZxfUcAtnr.
pofito lumine fidei
ContingenterfimpUciter refbt-
cere (piamlihet formam tetius generis
ccrc nccdfarid cx caufa inttinieca
cft
non rclpi-
vt ipfc decla-
autem ex caufa intrinfixa na; neceflitari

turam , contingit dupliciter. Prim6 ratione dcpcndentiae , vel ab ipfa forma , vel pcr formajn
ad tcrminum illius vtrumque cxplicari poteft
fic
vetbi gratia , elcmcntum refpicit qualita-
lmid fit M/< rat
Mb
etjfttri
iatriHfuo.
tcs
primas ,
&
proprias neceflitate cffendi
refi-
ftendi , & agcndi albedo refpicit propriam vnrhxrcntiam propter depcndcntiam ad fubic5kum:
:
fubftantia materialis exigit qoantitatem
& di-
menfiones , vt difpofitioneni requifitara ad recipiendum influxum cauf? naruralis matcrialisicffeftus rcfpcdlii dependentiac
50
Sccundo inodo
a caufa pcr fc cius.
neccflitatur
ab intrinfeco ad
Alim modut formam ex perfedbione propria fubieiki , vt fernecefttmii*
intrinfi-
to.
&
uctur ordo cflcntialis ptioris ,

pofterioris : fic
fubieftum ncceflitatur ad propriam paflioncm
phyficam , ignis ad calorcm vt ofto ; eftentia diuina ad fua attributa
perfccîoncs,
proprietates perfbnales : excludit crgo Doftor per ly
&
&
fimfliciter ncceflitatem
fccundum
eptiiy
&
qij
prouenit ab extrinfcco ; vcrbi gratia , ab applicationc huius,aut illius cauncquae producunt
formam
illa
fibi
connaturalcm infubicdto , quamuis

fic fecuridum exigentiam (iibie-
forma non
fti;verbi gratii,color in fuperficie,calor in aqua,

ad qux neccflltatur fubicftum aîonccaufx cx-
ttinfecx.
vnms
formam al-
Terti6,intelligitar de natura complcta
51
.
Lirmtatio
frineiftj.
gcneris
& fingulari
rcfpctîue ad
cerius gencris,feu prxdicamcnti
qux ficri
ordinead formam
hinc cxclu-
dirur inftantia
potcft de matcria pri-
ma
fubftantialem ingenc-
in
fentcmiam aliorum , quaro nunc uon

didlerimus^, nempe fi exiftat per fortnam tum
quia funt ciufdcm gcncris , & ordinantur tanquam partes ad fubftantiam completam tum
quia materia liccc dicat potcntiam rcmotam ad
omnes formas , proxiinam taracn dirit ad fingulas formas diuctfam ; vt patet >qQia hxc i.ncliidit priuationera huius & iIliusformx,qux diuetfx funt. Vidc Dodlorcm in i. dift. i. cpufi. i.
ad 4. i\in\ etiam,quia verificatur principium hoc
rc propter
HufUx
ti
foti-
mmttri*
frim*.
nacuris, vt diii.complctis in fuo gencre ; tum

etiam quia materia,vt j(Uxi non eft potcntia proxiinacompIeta,;4oi>ccdifponatur per adioncm
agcntis naturalis ia ordine ad furmam pror
priam. Excluditur inftantia de aliquo comniiuu
in ordine ad paflioncs difiundas , vt pr.tet cx litcra,& inteHigiturptineipiuravcrificatiin fub-
\ti
Scoti oper. Tovi.
VI II.
ieCto fingulari rcfpcftu
formx
altcrius gcftcris.
His non obftantibus , admittcndum fimplicitcr

finc limitatione , ctiam in fubftantia complcta
hoc principium.
Ex his patet probatio maioris quia vna na-
jr^'
non habct ad oppofiia
tura
difiundba neccffita- Troitiom-
tcm , quin habeat nccefntatem ad aliquod vnum

lUorum. Connrm3tur,natura Imgularis complcgenere nequit neccffitari ad oppofita
quia hxc nequcunt fimul inclTe ; omnis
aucem neccflitas , feu exigentia fubiedi adformam ex caufa intrinfeca , cft ad aliquod poflibile,
quod rcduci potcft ad iduvn ergo ctiara
'*'",
ta in fuo
fimul
&
N*mj/i///
ah
'^j''"^l'i/'*
'>'''
ncque eadem natura fingularis,& completa modo difbo, dicit neceflitatem fimpliciter ad aliqua
difiunda oppofita alterius gencris.
Probatur confequentia, primum ex parte fubieî , feu naturx , quia nccefEtas fundata in nalura per caufam intrinfecam , fupponit prxdicatum detcrminatum , ratione cuius exigit formam, cftquc per caufam determinatam recipien-
dx , aut communicandx
fra exphcaso
&
perfcftionis
inquantum
modo fit-
PriiMfroha-
"" ">f'V*Ly]!^;
KetrffitMs ix
fubit-
* /'/"/;
propria
pcrfe,
,miMiMm.
naturx , qu^ talis eft , ab ipfa proergo
talis nccef^
ucniens , vel ad eam fequens
fario cft ad tcrminum detcrminatum ex ratioficut fubiedum ,
nc propria fux caufx :
caufa in fubiedo , in quo fundatur ordo ad formam, funcdeterminatainfpccic;itactiamfor- ^fl^ </ /'ma ipfa inqaantum cxigiiur, dcbct eflc dcfcrmi- ***" '^""
dio
cft
illius
&
&
nata in fpccic.
Sccundo probatur cadcm confcqucntia ex parJ3

quia oppofita, inquantum oppofita ^"^* frocaufant,& perficiunr fecundiim rationcm pro- '"""f*^
J
Utirmtni.
f.
r
priam cuiufque , & oppoutam cauiantur etiam offofit fut
per rationes oppofitas , tanquam pcr caufas pcr r*tione epfote
termini
crgo quodlibet fecundiim rationera

tollit altcpropriam caufat,
dcterminatam,
rum : crgo nulla pcrfcftioeadcm ab illis effc poteft ergo neque eadem poteft cfTc exigcntia ad
vtrumquc etiam fub difiundtionc , quia ifiquaotiim oppofita funt,nequcuni aliquid vnum caufare, aut pcrficerc fubiclum fub ratione vna.
fubicftum
Diccs,in generc poflcconuenire,
)*'* M/f.
fubhac rationepofleneccflitari primoadforma
S"*"''" "'-
feproprias
&
&
&
ReônJIf.
Con- ^'
tc^,fubiedum non neceflitatur ad formam in ge- mm
in gcncrCjfub difiunftione cutead fpccies.
ncre ,
nifi
qua exigit pcrfici a forraa in fpecie, lo-
L^
in /*
'.
quendo de necefluate ab intrinfcco,quiaforma ^^^***"*'

phy fica fecundum genus , non cfl nata perficcre,
^"^J^X*
nifi mcdiante fpecic , & qua forraa in fpecie per^v^*^ jlTi
ficit,id cfl, fecundum rationem fpecificam crgo fetuJhm ê:
a ad nullam
fpccicm neccfCtatur ab incrinfcco

fubrcûm, ad nallumctia in gcnere neceflitatur
ab intrinfeco. Antcccdens patet,difcurrcndo pcr
omnes formas ,
fubicda , quia non contingit
formam cfTc pcrfcftioncm pcr fc fubie<fli fccundum rationem gcncricam , quin ctiani pcrfidat
pcr fc fubicftum fecundiim ratiouera fpcd'ficam.
fttfffitit.
&
b Hac maiori fiipptfitaiaddomintnêmiicc. Ad

f4
propofitum fubfumit Do<lor rainoron.ncnipc f*obtio miquord corpus contiilgcnter f<; habcat ad quara- "'V^ f^'""'
cumquc pofitionem partium in toco. Probat,
quia feipfuin potcft mouere viucns ^ quacumquc poficJone ad aliam. Hxc probado declara- Detlamtin'.''
tur quia forma, ad quam necefllttacur ab incrinicco fubicdlum , eft infeparabilis a fubiefto ,
producitui; in cadem menfura cum fubiedlo , vt
:
&
patct in propiietiicibus phyficis,qux confcquun-
VV
tur
5o8
Lib.
formam
tur
IV. Sententiarum
fabftantialem hanc, vel illam
Ad hanc rationcni reducimtur argumenta modernoium \ nem.pc , quod cxtcnfio ad locum lit
hinc
ergo fcquinir non poiremoueri fiibicdiim praeexiftens ad talcra fuimam in eo gradu,quo dccerminatur per caufam intrinfecam,feu przdicatum
fubie<fii cirentiale ad ipfam.
Dixi /f<^r^^,&c.qaia,vt infra difi.ii.<jMtfi.i.
JfoffHtt fni' docet Dodor , forma fubftantialis detcrminat
jlMtialU di- fibi aliquem gradum qualitatis confequentis , a
tirminat fibi
^radum
li'atii
quit-
ctnft-
vnde,licctqualitas
illa fit rcmiflibilis
&
pcr
mocum
violcntum caufae extrinfeca prxdominantis fubiedto , non tamen ex toto feparari poteft,quoad omnes gradus a fubicfto fcclufo autcm impedimento forma contraria: , tam quoad
hos , quam quoad illos gradus, producitur qqalitas tota fimul ,quia fubiedum eft fummc inclinatum , & finc refiftentia,caufa autem produdiua pcrfettc applicata,fiue fit gcnerans (vt
an foliam contingcnter.
Ca-terum illudprincipiumnon concludit ne-
manente iua
entita-
intrinfeco fubieftum.
pem rei , quac ex fide cft.
tali
modo
eftcndi
Iocum,qua vnapars fitextraaliam,

quos correxit fides huius myfterij quod admonetc volui , ne quis vcUct tali rationi naturali
:
inniti in rc
qua: poteft adeirc
ptionc.>& pofte
coexiftentia encitaciua
dum
incompoOibilis , ied concepcu ycro exfe compctit fubiefto fecluib

accidcntc per accidens conueniente,
pofterius
aduenieQce crgo carcre tali modo clTendi non
inuoluit repugnatiam ex natura terminorum per
prxdicatum intrinfecum quod neceffitarct fimplici C6{,& 1)6 loium cotingcnter ad incire fprmac:
poteft ergo Dcus hoc facere quod eft intcntum.
rei
,
aut ex confi-
Inttntum r*tionis frtf'

ti.
corporis quanti ad locum,fine eo, qu6dfit in loco circumfcriptiuc incelligi dico , non per raoplicitc:
fupernaturali
Czteriam tamen racio illa fadla talis cft , vc ex

foluantur quaecumquc Philofophorum obicAa,quibus quis vellec probare impoffibilitatcm myftcrij , & hoc fuifacic Thcologo nequc
aliud intcndit Dodtor , qukm defcndere myftcrium non e(Ie irapoffibiIe,auc inuoluere repugnantiam.
c
Etfiqu(tr4s,S>(.c. Hic,& viquc in finem,docet Dodkor pofitionem quanti in ordine adlocum efte relationem extrinfccus aduenicntem;
&
intel.ligi
omnino
illa
fit
ex definitione talis formar,

abeife fine fubicdi corru-
tenfione ad
Conclufio autem Dodoris inten(a in hoc ar-
3idt(tniins,
a quantitatc
dentia principij Philolophici defcrerc certitudi-
propria paffio quantitatis , fed accidens per accidens , ac proinde poftc manere fubiedum fine
mtnJirAI.
quancitati, quae dicitur partium in toto fine ex-
ûmenii.
frt'
non dt-
quod ncgaret Philofophus naturalis ficuc

negauit Durandus, cxqua ratione putat non clle
corpus quantum fub fpecie panis. Philofophi
cnim ignoraucrunt aliam poficioncm conucnire
te
&
eoniin(,entir
fit
motus.
x his pacet ad inftantiam qua: poiTct obiici,
de aqua calida reducente fe ad frigus connaturaJc,
fucccHiuc , quia in prima fui produdtionc
frigus tocum fimul nroduftumfuiti rcftauratur
aptem depcrditum uiccefliuc ex refiftentia forma: contrariae benc ergo Doôr probat ex motu , quo incjiflrcrenter potcft fcipfum moucrc viuens ad hanc, aut illam pofitionem in loco, non
elfe pofitionem vllairt, ad quam ncceffitatu? ab
gumento eft,qu6<i coextenfio ad locum non
niijf
&
feparabilis
nis, tollitur
Cinclufii 4r-
56
Ratit
nor elTcc nora luminc nacurali ; nempc quanritatcm poiTc eire finc pofitionc partium extra fc
an talis cxtcnfio
mucu6 in ordine ad locum ;
&
e tji tccidls
&
Doftoris ipfa forma fubftantix , i qua emanat:

fublata autem refiftcntia ,
impediraento adio-
Tofitio in lo
&
demonftratiue contra
ncgantem (cclufo lumine fidei ; exhibct tamen
<i priori in re, fi miprobationem per caufam,
ceftario in propofito
aliqui volunc) fiue vt nos lenemusexprincipiis
saJiMtis.
(ario connexa,
JiimitutHf
&
poccft ea feparari , quia

;
ab ipfanon dependcc quantum,quia & idcm corpus nunc habet maiorcm, nunc minorcm cxtcnfioncm feruata cadem quantitate ; vt cum condenfatur, & rarefit fcd ncquc inftantia certa cft,
quantum ad id, quod fupponit \ nequc probant
perfcdc fcparabilitatem , quia oporcct ptimo
probarc hanc cxtenfionem eftc accidens pcr accidens ,
non accidens proprium magis ergo
commodc per rationem praemiiTam probatur, ex
qua in gcnerc indaMre licet , an forma fit neceC-
pofterius quantiiatc
quo cft infeparabilis virtute caufs naturalis , nequc corrumpitur , donec ipfa forma corrumpatur
jnextit,
Mii. rntio
ncs tid idtin.
57
hoc cft , nihil fupcraddere quantitati , quam ta^

lcm rclationem. Alij docent eiTe raodum , fed dc
hoc commodius agemus infra diftinguit autem
quod per
&
pofitionem, qu eft difFercntia quantitatis ab il

la,quae eft in ordinc ad locum, tanquam prxdica-
cum eftenciale ab
lis
accidentali quinti ptxdicabividc rejponfiomm adtertium.

'VUk^VMttJL
Q^
iE S
II.
Vtmm idem ccrpH^ pofis ejfe localiterfimul in diuerfis locis?

\icm.ftodl.9.i].$z.D.Thom.i.p^^.7^.art.i.ad ^.G^^/c ^'.i.m.t.Palud.^.i.Durand.f.i.Capr.^.i.HeruJCus
eptodl.1 1.^,1 }.
Ferrar.^.cown (jen.c.^S.negafk ifid cum
Do^MWit^
Alenf.^./^.g^.^^.w.y. K\ch.hicârt.i.
^.z.Maior ^.2. Ga\3t.(].i.art.i,^t\\zzm.iJe Eucharlfiia,cap.i.4^. Suarez i.p.tom.ydi/p.^%.fil./^. Sbtus

4. Phyfie. Claudius repet.^.de Eucharifiia, cap.^.
j.& omnesfiribentes contra hdretkos.
&
D
Vfde
q. 7. huitu
fitis
materut.
^rgum, I
fccundum
fic
proceditur
calitcr fimul in diuerfis locis.
Vitrr.
Videtur quod non pofHt
Primo
fic
eiufdem , &:
fecnndum
Ar^ftm.i,
idem corpus lo-
relationibus,quia oppofita relatiue includunt contradiloria:fcd
fimul cffct in diucrfis locis,poflct dici infcrius,

alrcrius
cflc
Idem non poteft refcrri ad fe oppo*
fimiliter
dcxtrum , &:
finiftrum,
fi
idem
& fupcrius fcipfo, & refpefta
& fic dc aliis rclationibus oppofitis
fitum.
Iteai, pcopinquutT)
& diftans funt rclationes poncrarie,ficut fimilc, & difiimile
fcd
fi
idcni
Qu^ft.
X.
Dift.
II.
509
fimul in duobus locis, poflct cflc fimul cidem propinquum,
idcm
cflct
eft ita
inconuenicns, ficut
qu6d idem fccuudum eandcm qualitatcm
fit
& diftans
quod
c^êm fimilc, 66
diflfimilc.
Tcrti6 fic idcm tcmporale non potcft cflc fimul in diucrfis tcmporibus ergo ncc jir^$mj,
idem locabile in diucrfis locis.
Quart6 , quia idcm corpus pofTct fimul moucri , quicfcere :'quia'in vno loco mo- Arnm,,
ueri , & in alio quicfccrc. Confcquens eft impoflibilc, quia funt priuatiue oppofit^
Quinto quia idem corpus humanum, vt Chrifti, poflct in vrio loco habere operatio- Arffm.y
penrjenfitiuam , iii alio non habcrc quia in vno loco poflct vidcrc corpus fibi propinquum, & in alio non poflct idem viderc, quia cflcc diftans improportionaliter.
,
&
Contra,
Hugo de Sacramcntis
partc 8 cap. 1
.
vm bcOyfecit quomodo vtluit &fi voUtiJfet

:
Seutefttia
H O
dicit
^/ fecit,vt vnum corftts
ejfct
aliter fojfet facere.
Ratio ni
tff.
M.
D. Thom. Henrici , dr aliorum , etiam defotentia abfoluta,
quantitatiue influribus locu. Probant frimo, quiafo0tfic
ejfe
vnum corfus nonfojfe effe
in infinitis. Secundo, habe-.
retfimul multa contraria^ Tertio , ej/et vnum , &flura. ârto , Angelus nonfotefi ejfe i
c^nto,res ntiofotefi ejfe,nifiin vnaffecie. SextOy nonfojfetvna, necfluribtts
diuerfis locis.
mutationibus cOnfiitui influribus
Hic
locis.
Vnus
ccnctur a multis conclufio negaciua fed diucrfi diuerfimode probanc.

:
Doôr arguic
Quando
(quantum eft de potentia agentis ) difFcrentcr fieri D.Thim.j.

poflec fccundiim varios modos, fi idem cflcc receptibile illius fccundum vnum modum, f^- ? 75
poflibilc cflet fieri fecundum quemlibet aliorum modorum ex parcc auccm agencis, **';'^J.
fic
aliquid
cum fic infinita: pocenciae,eft aiqualis pofl[ibilicas

locis
vnum corpus fiac fimul in pluribus

fecundum quemcumquc modum pluralicacis fcd impoflibile cft , qu6d Deo
,
vc
agcncc idem corpus fic vbiquc ergo fimplicicer impoflibile cft , quod idcm corpus fiac
fimul in diuerfis locis. Probacio minoris,quia pofle eflc vbiquc fimul,cft proprium Dei.
Iccm , fequerencur plura concradidoria , quia quando ponicur in vno ioco , auc habec
eandem formam, quam in aIio,auc non. Si fic, in vno ponacur gelu,& in alio calor,
in alio calorem. Similiccr fi in vno loco non infcquicur quod in vno habcbic frigus ,
:
&
^^
^*^^'
J^.i.fl.i
&
&
uenircc quid comcdercc, ibi efurircc, in alio auccra inucniens cibum non efurirec & in
vno loco incurrcrcc ex aiiris inccmperie infirmicaccm , in alio ex cempcric fanicaccm &;
iic efl*ec fanum &: non fanum vcl zgrum & in vno loco occidcrccur, in alio non crgo
fimul morcrccur & non morcrccur.
Si auccm ccncacur fccundum membrum,eademfcquuncur,quiafalcem idemcorpus habcbic concraria fcd fecundum primum membrum , vcrobiquc habcbic concrarium , fecundum aliud mcmbrum auccm in vno loco habcbic concrarium vnum , & in
:
alio aliud.
Icem, ficuc locacum commenfuracur dimenfionibus loci fccundum quancum,8i: confic commcnfuracur fccundiim vnum ,
plura crgo fi idcm locatura fic in di-
&
tinuum ,
ucrfis locis, eric firaul
vnum
& plura.
Ec fi inftecur concra fccundam racionem , quia ipfa videcur eo modo concluderc de

corpore Chrifti in cruce ,
in pyxide,quia ibi vulnerarecur,&ibinon. Refpondcc,
quod quando aliquid conucnic alicui , fccundum quod nacum cft ei conuenirc, fimpliciccr conuenic fibi vc fi homo cft crifpus fecundum capuc , cft crifpus fimplicicer , liccc
non fic crifpus fccundum aliara parcem. Vulnerari auccm quod includic diuifionem
concinui compecic alicui , vc habec ej/e locahcer cancum
ideo fi in vno loco fic loca-
&
liccr,
& in alio non localiccr,
ulncracur
in alio
non
&
vulneracur vbi cft locahcer,fimpIiciccr vulneracur :fi non

propccr hoc non vulncracur , fcd cft fallacia tficundum quid ad
fi
^*'
Scdfi ponacur idemcorpuslocalicer,&pcrconfcquens,dimenfionalicer in i^'
diuerfis locis , quidquid nacum cft agcrc , vcl pac\ in vno loco ,
alio crgo
cunc al^c.]'.
fimplicitcr habcbit oppofita.
t/riditut
fimfliciter.
&m
&
&
Dodor fic arguit : Termini locati , ccrmini loci func fimul crgo fi locacum ôM.i.q.x.
^**^- *
cerminos fui loci proprij,eft eciara cxcra cerminos fuos proprios. Adducic etiam
* ^'j,
dc Angelo , qu6d non poccft fimul eflc in diuerfis locis crgo minus vnum corpus locaAlius
cft excra
^:
liccrindiuerfislocis.
Alius
fic
arguic
Scoti ofer,
Rcs
Tom.
'tjSu
ficuc per
y1 L
propriam nacuram
cft
tantum in vna fpccic, fic per
Vv
vnam
EtAl^
,4.f</?.i.
vnam dimenfionem
fic
Alius
fimul in diucrfis locis , aut vna mutatione aut duatantum ad vnum terminum. Nec duabus, quia auc
aut alterius, Non eiufdem , quia non potcft fimul idem moucri duo-
arguit
fic
Non vna
idem
fi
eflct
quia vna mutatio
ciufdem fpeciei
bus motibus eiufdcm
,
eft
fpeciei, ^.Phj^corum,&C yl^tt^pf^yfcap.De
eodem: nec duobus alte-
&
fic rnotus incompollibilcs.

quia tcrmini eflent coptriinj ,
Itepd > cuiurtibet motus tcrmini funt incompofljbilcs , 5.P)&;^f.fedquxcumque duo
'ubi poflTunt efle termini eiufdem motus , quia poteft corpus moueri ab vno vbi ad aliud:
crgo quiEcumque duo vbi funt incomppflibilia circa idcm corpus.
rius fpeciei
Ttxt'X6.
fimul tantum in vno loco:quia ficut fc habet natura ad fpccicm,
cft
quantitas ad Ipf uit).;
bus.
Text.i^'
IV. Sententiarum
Lib.
5IO
COMMENTAKIVS.
T" TT/c
tencttir
a multls
concltt/io nejâtiua
Scc.
JL JLvidecitatos aScholiafte fubcitulb qiucftionis
quos Ciiam fcquitur Vafquez
ca^. 4. drjetjuentihtu.
dijput.
89.
Fundamcuta brcuiter rcca-
&
idem Scholia(l.es; ficut

in fcholio
fcquchti ^lias quinque rationcs ,quas ipfe Do-
pitulauit
ftof in
fauorem huius
funt ex textu in
la:
fentcntia: afFert,& cla-
Contra
ijicrn
opiniomm ,
H O
&:c.
Quatuor rationibus improbat Dofententiam negantcm ; quarum prmia,&
fihplio ^ .
/itl?
Aor
fecunda procedit ablolutc

fiippofitione
tertia
pe , tcrminuhi conuerfionis
lubftantia conueria
& quarca ex
loco , vbi fuir

fuppofitionem iii
efTe in
quam
initio qusrtion^^refutauit.
fitis
quam admitrit D. Tliomas , ncm-
His oninibus fuppo-
tranflbimus ad conclufionem.
M.
FrQCAdem fententKtmgante idem corptts modo quantitatiuo poni pojjfe in diuerjis Ipcis ,addu-^
cit UoBer proprias ^fuhtiles rationes. Prima , quia fequeretur agens naturale non corrum'
perc primmn v bi. Secunda , materiam fimul effe fub pluribus formis fubjiantialibus. Tertiay
faruutus igniiS ftc copifjnrere poffet ontnia cornbufiihilia. ûarta, idem corpus nutriretur , e^
non mtriretur. ^lutnta^ in dupitm nutriri poffet.
.,
Ego eci^m appono
ruptiorjcm tcrmiili
Prima cft agens nacurale non inccndi pcr fe corrantum per accidens,quia eft incompoflibilis termino
rn,tioncs alias.
fed
<r,^(?,
adquem, qucm incendit induccrc crgo fi vnum vbt fit incompoflibile altcri ibi agcns
non corrumpet prirnum vbi., ad hoc quod inducat fecundum vbi ergo poficc facere eorpus innouo 'i/^/, abfquq hoc quod remoucac iUud ahud -i/^/, quod ha,
naturalc
buic prius.
Secundo fic , impoflibilc cft eandem maceriam cflc firnul fub duabus formis fubftantiahbvs fedfi poflibile fit idem col;pu$ fimul eirc in diuetfis locis, fcquitur oppofituni
:
Siidempî. ilhus.
Probatio minoris. Primaeft,quia ponatui
& a diucrfis animahbus
wV comeda-
vei ftibus
turapiun
conuerteret idcm in fubftantiam fuam,
us,
.in^
tihus
am
Li-
jjj -^jj. ^j.jj. (-jj^^j^ j-^^j^
idem nutrimentum
in ilhs exiftentibus
in
duobuslocis,
comedatur nucritiua vtriufque

;
& pcr confequens cadem matcria nutrimenti
diuGrfis formis fubftantialibus , &: animabitur in brutis diuerfis ani-
, 5^ in hominibus diucrfis inccHcdiuis,

.^ri
Secunda probatio ciufdcm minoris cft quia pofico , quod idem lignum fic in diucrlocis &; in iUis fint duo ignes agcnt in illud hgnum , & corrumpcnt , quia non po-
fJ^^bps fenfitiuis
mahHs.
fis
tcft rcfiftere virtuti
ergo aham,
diuerfa.:
dcm,
& inducent formam ignis non eandem cum agcntia finc

& aham, & in eadcm materia,cum materia hgni corrupti fuerit ea-
agenti
hgnpm
ficut &:
idem.
Item fcqueretur quod quantumcumque paruulus ignis poflct comburere omnia

combuftibiha quia fi habeat hic combuftibile proportionatum
ibi ahud , & in tcr,
tio loco teitium
&
&
ihud,& ficfimulininfinitislocis,
incendi a quantumcumque paruo igne:
poterit hic agcre iniilud,&; ibi in
quaecumquc combttftibilia poflcnt fimul

virtu.spotcft fimul in multa pafla parua,potcft fimul inpafliim magnum integratum cx ilhs paruis crgo minimus ignis pofl!et comburcre intcgratum cx
omnibus combuftibilibus.
Quart<^ fic , animalhabcns hic conucniens nutrimcntum nutriret ur , ahbi vero non
habens, non nutrirctur ibi & fic fimul nutrirctur , & non nutriretur.
Quinto fic quia fi in duobus locis haberet conueniens nutrimcnrum , & fufcipercc
vtrobique, fequitur quod in duplumnutriretur: vcl quodnucrimentumfufceptumde^crderetur,
non conuertcretur in nutrimcntum.
fic
fcd
quxcumquc
&
SCHO
Dift.
S
X. Qu^ft.II.
C H O L V M.
511
KtfnUtJiQÂtufcnttmum iHgenerdiûU non oHenditur euidens contrAdictio,quod vnum corfusjit influrtbtts locuJpecialiter. PrimOjtjuia duo corfora foffknt ejfe in eodem loco, vt in re~
furreifione Chtiffi. Secundo ,poffet conuerti qu^fttitas fants in quantttatem corferis Chrilii,
&Jic ejfet in bco famsydrfecundum D.Thom- infup..

in fluribus loas ergo
',
& quantitatiue.
tiones latYiraât Doifor,fedfOttderat
Tertioj corpus potejl
ejfe facramentaliter
ûarto:^ Angelus potejl cffe in diuerfsltcis.
Hm ra-
tantumfrimam dr tertiam. Hanc tenent Alenf^.f.
q ii.Ric.htc a.t.q.t.Ocham.Gabr.Aureol.Bellarm.i.de Euchar-$>& ^Suar.} .tam.d./^^feif.^.

&f<re omws Theologi,& Phihfofhi.>
Contra iftam opinionctn , hoc fufHcit in generali
quia quodlibet tcncndum
eft cflc
Dco poflibilo/jaod nec eft cx tcrnlinis manifcftum impoflibile,ncc ex co impofl[ibilicas>

vel contradi6lio euidenter concludicur. Sic eft hic
vt patebit folucndo
omucs raciones
fupra pofitas.
In fpeciali autcm arguitur pcr quafdam rationcsjquas
illc
Doiôr, cuius.rationes pri-
mb rccitatas funt,ponit, & nititucfoluere.
Prima eft talis , non minus inconuenicns eft:

duo corpora cflc (imul quam idem corpus in duobus locis : fcd Deo eft poflibilc priraum,ficut patet de corporc gloriofo, &: non gloriofo crgo & fecunduni. Maior patcr,
quia Philofophi fccundum principia fua omnino poncrcnt rcpugnantiam interduo
,
quanta rcfpcdu eiufdcm
vhi., ficut albi
&: nigri
refpcdu ciuCdem fubiedi ^ ficutpatet
VacM: quia quantum eo quod quantum , cxpellit aliudciufdem

quantitatis , non quia tale,vcl tale.Et excmplificat de cubo. Minor probatur in rcfurrcdione Chrifti dedote fubtilitatis.
Rcfpondct,qu6d duae mcnfioncs rcpugnant propter fitum localem, & illud tollit dos
ejuartoPhyfico. caf.de
fubtilitatis:fed illud,quod cft ratio limitationisad
vnum a;^;5fcilicec fitus
Ttxtî^.
dcterminatus,
non potcft tolli per aliquod donum,vcI dotemrquia ctiam corpus gloriofum habet fitum
dctcrminatum,quo oportet ipfum cfle itahic,qu6d non alibi,licet non habeat fitum localem,quorcfiftatalteri corpori.
^
Scd contra iftud arguicur ex ccrtia rationc fua , qux cft dc commenfurari fccundum
vnum rquiafccundum illam impoflibilius eric duo corpora cflTc fimul.magis, ^'**2*"
quam vnum corpus ia duobus locistquia aut idc6 oportct locatum multiplicari multitu- '
dineillalocorum,quia commcnfuretur loco: autpropter aliquam rationcm fpccialem.
Sipropter primum , cum acquc oportcat loca commcnfurari locatis , ficut c cpnucrfo,
quia commenfuratio talis eft refpetu communis, tunc fequitur, quod ad multiplicationcm locatorum fcquitur multitudo locorum.Et ideo fequitur propofitum,fcihcct,qu6d ^'"' """"*
impefftbile,
arque cft impoflibile duo corpora cflc fimul, ficut idem in pluribus.
'^^^*
Si vcr6 propter aliquid aliud,hoc non potcft cflc, nifi poftcritas naturalis, vel fimulcas ^
loci rcfpcdu dimcnfionis locacx. Nam prius naturalitcr non oportctcommuItipHcari /^^^ -,^
poftcriori fed poftcrius priori,& fimul ci,cum quo cft fimul. Scd fi ifta cft ratio , mani- vmm in
fcftumcft,qu6d dimenfioncs loci funt pofteriorcs dimenfionibus locati crgo magis iM^m,
oportct dimcnfioncs loci multiplicari ad mulcitudinem dimenfionum locaci, quam MHltifll^conuerfo.
TriZnrc
^*[^'""j''
Probatio minoris ,tumquia dimcnfioncs locati funt caufaz dimenfionum loci , quia
locacum facit latcra contincntis diftare , & fupcrficiem cius cfle in adu tum quia prius /;/,v^;
cft,qu6d potcft cfle fine aIio,&: non e conucrfordimcnfioncs autem corporis poflunt cfle nw..
fincdimcnfionibuslocantis jpatetdefupcrficie primicoeli:nonautemcconuerfo,quia Litera y??nultum,Sc
'
'
nonpofluntdiftarcfupcrficics locantis abfquc diftancia partium locati. Patct ctiam pcr ^tnsvarie
"*
ahud,quiainmotuIocaIiquocunqucmanctcadcmfuperficies locati,fcd non Ioci:imm6 -^f^^r.
communitcr mutatur fuperficies loci mutato locato. Et fi corpus xquale fuccedit xqua- 'TSriratU
li,& fimilitctgurato,adhucnon manct fupcrficics cadcm prioris circumfcribcns cor- y]^ ^jêpus fccundum.
tw hk.
Et hacc ratio potcft fic formari , non tantum contra eum , fcd ad probandum , quod
7
Duo corpora poflTunt fimul eflc crgo idem in Magispefduobus locis fimul. Anteccdcnsconccditurabomnibus. Probatio confcqucntia: , quia 7^'^ ^'
fimuIpotcftcflTc corpus in pluribus locis.
cum vnitatc
prioris naturalitcr ftarc mulcicudincm poftcriorum na- ^*^'*' .^

dimcnfio auccm locaci prior cft nacuralicer dimcnfionc loci,
-^
vc probacum cft nunc crgo magis poflibilc cft vni corpori locaco corrcfpondcrc plurcs ^/^^' ,
dimcnfioncs locorum, quam c conuetfo.
vna.
magis poflibilc
cft
curaliccr,quam c conucrfo
^^
VV
Secundo
Lib.
511
Secundo
fic
PoflibUc
eft
IV. Sententiarum
quod Dcus conuercac quantitatem
panis in quantitatcm
corporis Chrifti,ficut conucrtitur fubftantia in fubftantiara.Hoc pofito, cum fecundum

cum,illud in quod aliqiiid conuertitur , fic vbi prius fuit conuerfum,fequicur tuncjquod
corpus,in quod fit conuerfio, eft vbi fuit prius illud quod conuertitur:& non poceft cflc
fccundum fuam quantitatcm in alio loco,ita quod quantitas fit ei ratio efiendi ibi, ficuc
efTeCifi cfi!ct per fe ccrminus conuerfionis , nifi fic ibi localicer fecundum eos crgo iilud
corpus prit localiter , vbi prius fuit localitcr conuerfum , & cum hoc manet in mo loco
proprio:conuerfio autem non aufert tcrminum, in qucm eft,a fuo ioco crgo fimui potcft eflc localitcr in duobus locis.
Rcfpondet quod aut fubftantia panis manct in tali conuerfione , & tunc vcl afHcicur
djmenfionibuscorporis Chrifti , &: non fcquitur,qu6d corpus Chrifti fit dimcnfiue ia
duobus lociSjfedtantuminvno: aut non aflicitur fubftantia panis illis dimenfionibus
corporis Chrifti,& tunc corpus Chrifti non cft,vbi cft fubftantia panis , nifi ratione fubftantia: panis,& per confequcns,non dimenfiuc quia fccundum Philofophum i .Phyjic.
fubftancianullam habet magnitudinem & fic non erit ibi localiter , & per confequcns
iôn crit localiter in duobus locis. Aut omnino totum conucrtitur in totum , & fic cum
:
Tfxt.jj.
nihil maneat, ratione cuius corporis Chrifti dicatur ibi efle
fcilicet in
lococonuerfi,fc-
quitur,qu6dnoncricibi, quianonfacramentaliter ,cumnullafitfcnfibilisfpecies nec

non facramentalitcr, quia fic eft tantum in ccelo.
Et pra:terca, cum corpus Chrifti non cflct ibi dimcnfionalitcr, non poflet implere locum,quem prius impleuerant dimcnfioncs panis:& ita non mancrec illa capacicas,fcd itx
dcfincrct cflc locus, qui prius crat
inftanti conuctfionis partcs acris concurrcrcnt,
:
&
fic
per ipfum non mancrct ibi corpus aIicuius,neccorpus Chrifti , ficut nccmodo
&
manec
fi adhuc ibi manerct,hoc non eflct,nifi proptcr fubftantiam partium aoris, qux immediatc conucrfionem iftius tcrmini tangcbant dimcnfiones
panis:
ficfemper manercc ibicorpus Chrifti,quiafcmpcr manere poflentibi iftae
corruptis fpcciebus panis crgo

:
&
partes acris.
Contra, ratio non vidctur folui , quia conuertacur fubftantia quancazqualis corpori
quantum , &: ftabitargumentum , quia fllud,in quod fit conuerfio, cric quancitaciuc in loco cermini conuerfi , & cum hoc ctiam eric in ioco proprio,
vbi prius.
Cândo crgo rcfpondct diuidcndo , poteft dari hoc membrum,qu6d totum omnino
conuertitur in totum quia non fequitur, quod terminus conuerfionis non fit, vbi prius
fuit conucrfum,fi nihilmanct; nifi ncgetur ifta propofitio,terminus conucrfionis eft vbi
Chrifti in corpus Chrifti
prius fuit conuerfum, &: fort^ negarcc cam,nifi force
cum ifta addicione
fi
illud
maner,
quod fuic conuerfo ratio locandi:&: tunc argumentum
iftud non conciudit contra
necetiam de aerc
Neccuro infiftcrc, quiacrcdoj

quod oporccac ccrminum conquod fuic conucrfo racio locan-
acquali
quod illa propofitio , cui
conucrfo in corpus Chrifti.
innititur ratio,fic falfa,fciliccc
uerfionis eflc,vbi pracfuic conuerfum,fiuc

di, fiuc
cum,
maneac illud ,
non.
Poflec darialiudmcmbrumdiuifionis, fciliccc,quod quancitas acris conucrtcrctur in
quanticaccm corporis Chrifti,fubftancia acris rcmanente:& tunc poflct inferri,qu6d corpus Chrifti cflet fub fua quantitate,& dimenfione. Patet eciam , quod quantitas cius fit,
vbi przfuit quantitas aeris conuerfi ergo corpus Chrifti eric ibi dimenfiu^ ,
cum hoc
&
erit in coelo.
Arguo crgo alitcr per aliam rationem ad hanc conclufioncm
9
Ratio
fjji-
cAcijfima
rh^^
^j^^'
corpHs
ejji
&
fi
fortc
fit
ad homi-
conuenicnti fuae naturae. Probatio , quia in faciendo primum eft dupiex miraculum:
vnum vcri tantum cft in facicndo fecundum. Sed Dcus potcft faccrc corpus Chrifti
facratum fecundum omnes,
FacHius
ncm ^ arguo fic Vbicumquc potcft Deus faccre fubftantiam naturalcm,non fub modo
fuQ naturali vcl fub modo fibi oppofito potcft cam facere fub modo fuo naturali fcu
& facit de fado facramcntalitcr
naturali fimul in diucrfis locis
id eft
non fub modo fuo
crgo poteft idem faccre in cifdem fub
modo naturali,
&
in plttribus fcilicct iocalicer,

dimenfiue.
tocis <pMnj>jec valec dicerc , quod cft hic per conuerfionem alcerius in
titatme,
altcrius iniftud non cft ifti formaliter ratio eflendi hic.
ipfum.
Quia conuerfio
Quod
&ramentdi'tfr^
patet,quiatranfcuntc
conucrfione manet tcrminus conucrfionis hic crgo fine aliqua contradidione potcft
alicui confcrri efl*c hic finc conuerfionc aliqua altcrius in ipfum.
:
Concra , Deus de
nen pmeriflc : ergo
de
Si dicas,qu6d conucrfio ifta,vt prxterita cft caufa iftius przfcntiae.
pocencia abfoluta
non
poccft facerc conuerfionem praecericam
X.
Dift.
dc potcntia abfoluta non pdtcft faccrc
Qu^ft.
II.
prxfcns non
fic
513
prarfcns
fic
cflfc
quod
nihil cft.
quod fpccics dcrelida poft conucrfioncm eft corpori Chrifti ratio cxil^cndi
ad iftud eflc hic ncccifario rcquiritur conucrfio. Contra , fpccics illa non cft
formahccr in corporc Chrifti crgo non cft racio corpori Chrifti cftcndi formahccr ahquale , &c hoc loqucndo gcncraliter de ahquah pro quocunquc , quod formahter incft
corpori Chriftirfed corpus eft formahter pra:fens:ergo per ahquid aliud quam per conuerfionem,vel fpeciem conucrfi , ficuc dicic Hugo ,qui totumtribuitpocentiae Dei licec Doftor iftc nicacur foUicre.
Probacur ctiam illa prima propofitio , quia poflibilc cft nouitatcm circa aliquid pofterius abfque nouitatccirca prius crgo pofllbilc cft nouam cflTe talem pracfentiam abf-
xo
Si dicas,
hic,&: ita
que omni nouitatc circa formam fubftantialem,quaE
Quarco arguo fic, Angelus poceft eflTc fimul
prior eft
omni tali rcfpcdu.
definiciuc in pluribus Iocis:crgo
& corpus
circumfcripciue. Confequcncia vidccurfatismanifefta,quiafimilis habitudocft in vtro-
que
& pcr confcquens
fimilis
determinatio ad locum
fibi
modo
fuo
conuenicntem.
Vudc communiter negantes confequens , negant antccedens. Probatio antecedcntis,

Deus potcft conuerterc pancm in Angclum , vt probabitur dt^. 1 1 & vbi pra:fuit con.
ucrfum,ibi
eft
crgo Angclus
ilIud,inquod conuertitur,falcem
cft,
vbi fuit panis
ratio locationis ipfius conuerfi
fi
fed non poteft cfle ibi prasfcns
quin
manct:
in loco fccun-
fit
dum modum fibiconuenientcm cflTendi in loco & camen manct in proprio loco in cce:
&c.
Iftarum quatuor rationum primam,
lo : crgo,
cedunt,nifi ex
contra plurcs
quem liccc illc
quodam
& terciam pondcro
fccunda,
& quarta non pro-
quod non crcdo cfle vcrum concluderet tamcn

illam prxfuppofitioncm conccdentes. Ad hoc cft intcncio Hugoncm,
Dodor nicacur cxponcrcjtamen legcnti Hugonem facis pacec, quod copracfuppofito,
tum,qu6d pcrcincc ad
iftud difficilc,fciliccc efle fimul in
non auccm alicui conucrfioni
buic omuipotcnciaE Dei,
HO
duobus locis idera corpus,attriccrminum.
P7de yfuj.
df ctM. Ub.
i
f'p-7'
alicuius in iftum
M.
vt maximamtenendum ^quicquid non indudit euidenter contradiîonem ^necinfert

tam,non effe denegandum omnifotenti^ Dei.
-vnum corptts in pluribtti locis ejfe ,eji tale^
vt patet foluendo rationes in contrarium^
exflicatquomodonon repugnef plura vbi conue^
Refotuit
&
nirteidem
Dico
vn* '.
^^
corpori,
quiafunt rejêEius extrinfeci.
ergo ad qua:ftioncm,qu6d
omnc quod non
cft maxima mihi ccrciflima

includic euidencer concradi<9tioncm ,
quod Deocft poflibiad quod nonfûitur

pofllbilc cft Dco,vt patcbit folucndo
&
neceflario contradiftio
hoc cft,huiufmodi :-rgo
raciones.
Dicocrgo,qu6dDcofimpliciccr cft poflTibilc idcm corpus fimul faccrc in diucrfis

Hocpacecex inccllcfhi ccrminorum. Cum enim dico,idem corpus fimul
cflfc localicer in diucrfis locis, nihil dico fuper hoc corpus , nifi quendam refpcdum cxtrinfccus aducnicnccm fundacum in vno quanco ad aliud quancum circumfcribcns refpciûm auccm calera plurificari fuper idem fundamencum ad diucrfos rcrrainos , non
apparcc concra aliquid nocum fccundum racionem quia rcfpe):us incrinfccus aduc.^f^'
niences, de quibus minus videcur , pofliinc plurificari fundamcnco eodcm mancncc ad ^*ch.hic
diuerfos cerminos ,vc fupet cahdcm albedinem poflfunc duxfimilicudincsfundariad ^^-fi*
duos ccrminos , vc probacum eft lihro tertio diHinEtione oSiaua.
Afliimpcum , fcilicec , quod vbt non dicic nifi rcfpelum excrinfccus adue'nicncem ad
locis localiccr.
fatis [âtetcxdidis in pra:cedenti quxftionc.Et mirura cft,qu6d fequenracioncm cantum fcquuncui: imaginarioncm , quod quia imaginacio non fcparac locum a corporc , nec h conucrfo , ncc pcrcipic vnum plurificari finc alio idco dicaruc
fimplicicer impoflibile vnum finc alio plurificari fcqucndo camen imaginacioncm non
suutalure-
^pparecaliud.
jpeBtumul-
circumfcribcus,
ccs
Scd exclusi ifta imaginacione qux femper inniccns fcnfibus non aliud apprchcndic,
,
& fcquendo racioncm cx racionibus tcrminoruro

vno plurificccur aliud
vc plurificaco poftcriori
nulla cft ncccflTicas ,
non eft
tcm vbi func manifeftc poftcriora ipfo quanto locato,
quod plurificato
ncccflfc prius plurificari
& accidcntaliter
tipUcantur
'*"
""^fi^-
ipfa au-
"^^n
& contingcntcc ^gv ^^.^
,
aduenieutia:inmuItisctiamaliis,vbimaiorcn;connexiQfccundumcationcm conccdi- piu^
mus
tej}.
pg.
IV. Sententiarum
Lib.
5^4
vnum fme altcro j>lurificari; vix cnim cft aliqua habitu do accidcntalior fuo fnndamento.quam fit vbhucc aliquis modus ejjendi imncc aliquis modus ab:6c fic dc aliis multis habitudinibus & tamen in aliis habitudinibus , non ita protcru^ afferitur impoffibilitas plurificationis habitudinum circa idemfundamcntum.
Etfi inftcs qu6d vetum eft ,qu6d pluresrcfpcftuspofTuntfundari in codemfundamento quando vqus corum non adxquat totum fundamcntum hic autem vnum vhi
ad^quat totam rationcm quanti,inquantum locabile cft:hoc videtur finc rationc didum,
inus
li
quia rcfpcdus
qui oritur cx natura fundamcnti , magis vidctur adacquari fundamento,
quam ille, qui cxtrinfecus aduenit, caeteris paribus:fed ad duos terminos poflunt cfiTe in
codcm fundamcnto duo talcs refpedus orientes ex natura fundamenti vc duae ajqua,
ad duo quanta ajquaUa ergo finc ratione fingitur , quod hic vnus refpcftus
adxquatur.
Confirmatur , quia non magis adxquat quantiratcm fua praefentia ad locum , quam
adxquatfubftantiam fua pra?fcntia fibi conucniens fcd fubftantia ponitur pofTc haberc pUircs praefcntias ctiam primo, cum fit primus terminus multaruro conucrfionum,
cum hoc tameq eft pracfens in ;ce1o fub modo quantitatiin multis altaribus ,
litatcs
StibFiantia
htthetpluret
frttfintias;
ergo
(juaa-
titM petejt
&
uo
bg-
plures
crgo.
Aliqua argumenta funt
bcre.
Multa
funt
alia
adduftis de calore
vita&
de
fic
facilia
& folucntur eo
modo quo
,
procedunt
in generali.
fccundumimaginationem ,qua:proceduntinexemplis y^ri

frigorc , fame , &: laturitate fanitate , & acgritudine , mortc &:
difficilia
,
&
aliis.
COMMENTAKirS.
X
Cnclufi.
Auguflinos.
TÎcetrgoadifttxnioHmtScc. ftatuit concluJL^fionem aîrmatiuam , quae ^H Aiiguftini

in lib.De curapro mrtuti habctuU, cap.i6.
17. vt
a
Hugo.
infripatebit
Alenfis
^tt^.
& Hugonis de
Supponit eam
Sacramentts , part.S.
Ilichardus.
aut infinuat Alcnijs 4.

part.(jMp.i i.<rrM.alias 44. m.j. Ri^hardus 4.
Maior.
Jijl.
Gabricl-.
Mrfiliu}.
Ocham.
1 1.
o.art.uepuji.1.
Maior /^t^wjGabriel
ayt.i.& in can.ieil.46. Maifilius in
w.i.Ocham
tjttajl.i.
4.tjtufi.j.art.}.
^/<<</?.4.Aliacus ^<w/?.j.<irf.2.Alanus
Aiiacus.
Ub.i. de hoc Sacramento cap.^^.
Claudius.
Cellatm.
rtp.4.de Euchariiiiacap.^.
& 7. Bellarminus
de Eucharijiia cap.^.&
Suarez
Suarcz.
ferc eft
4.
Claudius Sanftes
dijp.^Z.feSi.Or.
Sc
pracf^rtim contrahacreticos.Vndc merit6 Suarcz
dicitnon folvim hanc fcntcntiam eilcaptiorem

ad impugnandum ha;reticos ,
Catholicam ve-
&
/cd fuo iudicio
tam
tamque cuidenter confcqucnteiTi ad
neceflarii,
illam, vt
rctur conirariam fentcntiam grauiffimis
mi-
Thep-
Suppofitis autcm rationihus Dodloris
qi;ae
ncque indigent fpeciali cxplicatione,

quibus etiam vtuntur foSum Dodores in hac
iTiateria, fubiungam duas rationes:quarura prima
cftex principiis Dodkoris : (ecunda ab inconujeTrimtproh^- nicnti,quod aliis.fJequeretiir cx oppofito. Probatio uncluji- tur prim6,quia nulla cft rcpugnantia a priori,aut
pofteriori fundata in aliquo principio:ergo nou
confequcntia cfl
excedit diuinam potcntiam
clarac funt,
hzc
efl
ad
quodcumque poflibile.
Irepugnantia fundare-
Tundamtmti
Anteccdens probatur,
tipHgrumti*
"vniHerfum
tur in fubflantiacorporis, aut in quantitate, aut-
deflruitur.
in prsfentia locali
illa
qupmodocumque
illacjtpli-
cetur,aut ex parte digctforum locorum repu-
circa idemlocatum, fcd nihil ex his'

fundat talem rcpugnantiam ergo , &c. Maior
paitet a fufficienti cnnmcratione. Minor probatuir,non ex parte nibfântiac:quia de fadd eadem
fubflancia corporis Chrifti eA in diuerfis locis
fecundum pracf^^tiam faccamental^m , vt fidcs
Jio rtpugnu
docet , Sc pcr diucrfAS conuerfiones:ergo non rcfu(>ft4i$,ur
^ntit4ti.
pugnat cx hac parte nonex parte qiiantitatis.
gnantium
omnibus
locis, vbi efl fub-
& indi-
etiam non repugnat ipfieflc in

diuerfis locis fimul modo connaturali. Conlcquentia probatur quia magis poteft idemponi
in diueriis fecundum modum coniiaturalem effendi,quam modo fupcrnatufali , quia hoc modo
uifibiliter :ergo
Alimti ripu .
maius
cft
miraculum : crgo ciim de fafto
eftcin pluribus locis fupernaturali

di ,de pofHbili potcft cffe
modo
pofllt
modo eiren-
grtat quanti'
mtdtu
t*tt
naturttiit
ûam
fuftf-
Mtur/tlii tj'
ftndt.
naturali.
Confequentia probatur , extenfio quamitatis
fumptainordineadlocum, nondepcndetab aliquo loco pofitiuo, quia vt fic.eft abfoluta , & non variatur variato loco nam quan-
materialiter
manet eadem in
, vt
per fe conftat ad fenfum ergo quantumcunque Kn depidit
varicnturloca fimul,non variabitur.Patet confe- i Uc.
titas bipcdalis
diuerfis locis
quentia , quia nulla eft dependentia eius a/Ioco,

quia fi fumatur locus fundamcntalitcr , nihil
aliud eft quam fuperficies ambien.s ,
quanta
fed quantu.m a quanto,quodeft ciufdem rationis, Stc quStum
qualis eft fupetficies contenti ,
foci continen- luttntf.
tis,non dcpcnder cfFentialiter , quia fic idem eflct
prius,
pofteriiis in fpecic eflet pritis inquan<ttim caufa dcpendentis , feu terminus jeffet pofterijjs inquantijm depcndens , quod repugnar,
quia quodcumquc pracdicatum fundaret illara,
&
logis potuifle perfuaderi.
manifefla,quia
efl in
flantia corpofis Cl^rifti fkcramentaliter,
tib.i.
communis modcrnorumTheologorum,
ritarcm tuendam
quia hasc etiam
&
&
includitur ih vtroquCjciam fintciiifdem fpcciei,5c
daretur circulus dcpcndemifc
cfferitialis inter
in-
diuiduai ibiufdem fpeciei.
loquamur de Ioc6 Ibrmali ,nihil aliudeft, Quid lecut

vel mQdus,fecundiim aliquos, ftrmalitf
vel certc rclario adueniens (1 primum, cftncgaSi
quam ind-iftantia,
tio
fed ha:c multiplicari poteft refpcdiuc ad di-
uerfas formas in
eodem fundamen
to, vt negatio
Petri,& Pauli in hoc homincjalbedinis

dir^s in pariete
& Angelo
diftantia
& rube-
autem ad
vnum locum determinatum , & diftantia ad alterum fuiit diuerfx form* etgo & ncgationes
:
earum: ergo
cflc fimul
ad diucrfa poffunt
quia funt formas difparatae nofi rcpuficut diftantix
gnantes,ita& negationcs carum. Patet
confir-
qucntia
lmd
dijfttt}-
liufitf
&
X.
Dift.
ôentu 1 prioci:quM
gationis ad neeationem
formam oppodtam
nulla eft oppofuione'

,
qu
fotilim
patct a poftctiori
id
efl
quia
ccotpusChri(lie(l indiftans pluribus locis
fi'
& facramentaliter.
niu!
autcm
Si dicatur
Qu^ft. 1 1.
aUt relatio
pacec e(fe pofteiioc fundaniento
ac
proinde multiplicaci poite iine multiplicatione

rundamcntJidcut de ftCto idem contingit in przfcntia facramcntali ,
Hcut indiftantia loci ad
diuerfa loca ndn repugnat , ita etiani neque rdationestaut modus pr&nti:nira fuppofita prioti,hiii naturaWter refultat, quia cauue eias prio-
&
ponuntur
ces
....
.1
applicatie per indi(hintiam
vnde
daca per pofCbile , vel impoflibik indiftantia Io

cati ad diuerfa loca iimul , refultarec przfentia
iIU,qtudquid iic ex natura excremorura iicut ap
plicaticausa ad diueriapada , poceft.fequi efê*
:
fimuUn
tu5
vtriufqUe,ii linc
eiufdem diipofîo-
vis fuppoficis plucibus albisidiuerfzmilitudi:
nes in vno paac relatio ad diuecfbs

:
fiiios
fiua
diuec{a,fiue cadera! extenfa,vt aliqui voIunt,nihiI
tefercquoad przfens
ciiiique rcferentia
modo faluetiu pacemicas,
Sc denominatio formalis
ad
diuecfos terminos.
Oeinde
fl
eadem maneret,fi Deus aliud coeacrcmambicncemcrearecexua ipfum.
fua extenfio,&
luin, aut
Itcm
, fl dcpendcrcc corpus i loco quancicaciuo,

dcpcndecec ab aliquo detecmiaaco , quia omnis
cfrcnrialis,&: immutabilis eft ad ali^tuminmii. êpcndcntia
quod detcrminatum indiuiduum , vt Petri ad
foas partes , creatucz ad Deum , loquendo in
tjfmti*lu
tfi
abfolucis.
Qutntitasn
tjt 4ttu*M.
Acccdic,qu6d huiufmodi dcpendencia nequeat
non
non ad gcous caufz ctficientis, vt
patet ctiam ex fenfu , quia non mutatur abfolucc
eft adtiuarergo
S*m
rtpu-
gnTtfr*fttiMn wm/;.-
corpus variata fuperficic ambiente , vt patet in

currcquz mutat fupcrficicm acris continentis ex
impulfu vcntorum , quibus cedit acr. Noneft
fornulis*, quia fuperficies ambiens non fpedbac
d confticutionem corporis : ergo ad nullum
genus caufz reducitur , fcd depcndentia , quz
ad caufam non reducicur , eft aicce inuginaria:
crgo , &c.
Ex his^patct tcrtium , nempc hanc repugnantiam non rcduci ad przfentiam formaIem:& confinnatur , non magis repugnat , fi eft relatio,
^^^
multiplicari
quam
alias relationes
&
rclaperindc eft,fi dicamus eftc modum ) quia

tioncs intrinfecz,& extrinfecz variantur , quando alias caufz earum per fe applicantut diuerfz,
aut fubttahimtur ita autcra contingit in propo:
ftto,quiacorpus applicatuni loco , natum cff haberc przfcntiam ad ipfum ergo diuerfis locis
applicatum habcbit etiam diucrfas przfcntias:
:
KtpuinMnti*
cHfanm
tjl
*f '2"*?'**^
'
'
maior ratio , quarc vnum magis fealtcrum vcl ergo nullum , vcl
quia non
cft
quatur
quam
& albedincm a diuerfis caufis
vtrumque fimul primum
ncquit , quia cau(a naturalis applicata infert clFcftum fuumnaruialiter:inter fotmas non eft rcpugnantia ; ergo
ctiara neque intcr cattfas,& adiones.
Prztcrea, i Jem paflum poteft recipcrc a diucrfis agentibus fimul diuecfas formas , ad quas eft
:
dici
non rcpugnant vcrbi gratii,

diipofitionem vltimam ad animam ab agcntc
in potcntia,
fi
illi
vei calorcm
eadem etiam cau-
fa diuerfis paffis applicata poteft fimui producere
diuerfos
enedus corpus eft cauf^ Ioci,quia facic

:
iocis potcrit
bilirer
cum
idem
facetc, quia
non erit penetra-
altero.
Deinde fuperficies loci poteft diilinitus con-*

duo corpora fimul , vt contingit quando
tinere
T*n*trttit
Chrifhis exiuit claufo Virginis vtero , ex fcpulingicfrus eft ad Apoftolos ianuis

cIaufis:ergo a fortioci ide^ corpus plura lcKa oc-
"'/''"
chroctiam
cupare iimul.
Confirmatur, quia Ancelus
CtnjlrmMtm'.
cft totus in qualibct parte diftantc iui loci, anima tota in qualibet y^.
parte corporis,
Angelus poteft efre in partibus , /,,,,
fecundum aliquos
difcrctis fui loci adzquati ,
^ /^
&
&
occupare duo loca fimul : fed ficut fe lubet fpirituale ad Iocun),ita

corporale , faltem diuinitus
applicatum ergo non eft in propofito maior re-
&
pugtuntia,quam in primo , fuppofita applicationc diuinitus faâ. x quibus patet ,qu6d ex na*
tura loci nulla cft rcpugnantia , vt patet in Angelo,& anima : patet in przfentia (acramcntali in
dedudum eft.
**</ #ij, cx quarta ratione DonegccfuppofitumD.Tho-*-;j;'M

enim neget
mz cx quo procedit , tamen ipf am coiKluiioncm ^^^ ^ ;^,g
Confirmatur vltim6
ftoris ,quarauis
: fi ergo conueneretur panis in fubflantiam Angeli eo modo , quo fit de fado in corpus
Chrifti przfens : Angelus efTcc fub fpeciebus cotus in coto,& totus in qualibet pane : hic autem
eft mod^s-efTendi connaturalis Angeli , licct fupcrnaturalis efl'ct,quanrlim ad conucrfionem ,
adraittit
tfMirtfritur.
&
rctento primo loco,verbi gratia
in coclo
ncquc
fpecicbus,quim modo difto

ergo corpus potcft etiam connaturali modo effendi poni in duobus locis.
Secundo probatur conclufio ab inconuenien9
ti:quia alioquin oppofita fcntentia reddit dubias SttunJ
vitas San6korura , in quibus *"
multas hiftorias ,
aliter poflct eflc fub
indiuifibiliter
^cduci ad vllum gcnus caufz,quia quantitas
SîJ
a caufa ptima
diucrfis Iocis,vtySipr*
dependeret efTentialiter locacum k

QuMitumft- locaco quantitatiuo , non poflet poni in- vacuo,
in
ttft tfft
icu cxtra Iocum,fed hoc falfum eft,quia vltimum
vaeui.
cfldum non ambitut loco , in quo tamen manct
Depend*tai
animam
diftareIateraeius:ergo fimul applicatum diuerfis
hrc prrfentia etTemoduSj
partictilari,
&
Chriftus
Dominus
legitur in terris apparuifTc
pro-
^ "'
Sandis vifibiliter , vetbi gratia , Pecro , quando

Roma fugicns ad porcam Lacinam apparuic ci
&
vifm CiriChciftus,qucm interrogauit,D<OTr^ VMdis ?

CapiVMdoitentmcrkcifiiiJimtam.vbi
^^^^^''
rcfyondk
pella huius rci monumentum cxtat , & vcftigia p^^,
infixa lapidi.
Rcfpondent
aduerfarij has vifioncs
velcflc
iinaginarias,vcl certc Angelos apparuifle in per-
fona Chrifti,non ipfum Chriftum. Contri,contrarius cft fcnfus Ecclefiz,&fidelium cclebrantis
has vifiones, tanquam in perfona Chrifti fa&as,

non alterius , vt vecba demonfbanc quamuis
&
cnim in veccri Teftamcnco id concingebacqiundoque , vc Angeli canquam legaci Dci milfi rcfpondebanc in perfona Domini , vc in monte
vrabrz,
Sinai:camen quia ccflaueranc figurz ,
non legitur ita contigiflc in nouo Teftamento
reuelata veritate ; vnde Arnobius in lib- 1 . contra
gentes VmufTtityiit, txnohu ChrisliUyepii jttfi mtr-
&
tem
& refitrreilionemfipromptii in Itue detexit
iufiiffiinit viris
oui
etiamman impoUMtis ,4ic diligentihm
, nmper V4ria/immd (alludit ad modnm , quo

ojim Prophetis fiebant vifioncs )fidperpitr*Jm-
fefi
plicitMttJpeciem apparehattScc.
Prztcrca
alioquin poflent oiulta myfteria fio
eludijat in Apocalypfi
dc
aliter
dcAngelis,
alitcr
Domino Angelorurnloquitur loanncs.qium-
uis in fpiritu.
Sc
IV. Sententiarum
Lib.
5i6
Et quiJquid fu de reliquis,probatur non pofle

ad fingulas vifidncs Ciiriftus apfiMifiPMuU. paruit Pauloiii' tcrris poft rcrurreaioncinii*/
Corihth.i^. vbi probat ex apparitionibus,qoas
chriflu* vi-
fta rcfporKlcr
^hriftusfecit, cius rcfurreiftionem , vt Cepha:,

pbrt hajc viidecim Apoftolis irem plus quam
quingeutis fratribus fimul itemÎacobo r^}^
:
fimey{n<^\x\iytaHfMm ahortiHo viJUtefi mihi,8cc.etgo
vifio,quamhabuitPaulus,ftiitvcra
Chrifti in perfona propria
alias
>
&
tcalis
non autcm Angdi:
norjeftc cx ea probarotur refurretioChri, quas commcmorat jfuc-
fti>& reliquac vifioncs
jrunt Chrifti vcra: inpropriapcrfona-,
confe-
ife
querjter iliaquae facta eft Paulo.
lO
Refponfii.
Imfu^natur.
Refportdcnt quidam ncgandoconfcquentiam,

quia ctiam Angelus apparcns in pcrfona Clirifti,
vc facerfct hanc fidcm refurrcftionis cius, fuffi-.
dcntcr probarct Chriftum furrexille. Contra,

quia Paulus nbn recarruadafgumcntutiiThco4
Ibgicum fundatum in attcftiwionc Angcii, ncque
fadlum iUad fufficienter probaretrcfurrcctionem
Chrirti , qviiactiam multorum Patrum teftimonioappftfuit Angclus "jnpcrfQna Chriftiinve-
teri Teftamcnto,quod tamen nQn.probabat Chri
ftum fuille,tum in natnra.humana.
Vndc
& illud
genitttttt in
orbtm
uingeli eius
Argwaftim.
1*
^'J.T'\-
k vifttne
dt-
fumptm.
AôAqU iCfaitintroclMcerftprimotem , tU.xlt , Aiorent eum omnes
fecundum multos expofitores Chri-
ftus fuit oftcntiis in natura Kumana
Paukis crgo
vtiturarPumcntohabitopcrfcnfura,&c;{pcri<n-
'""^ moltorlim hdcluim
& luupiius ipe<j(atmit
Quam fcntentiam cxprefsc docuit

garium Addmarns
Brixienfis
cotra Ber^- Adclmatot,
exhac
Chrifti apChriftus fuit in lerra

vifus a PauIo,mancns fimul in coelojfumens inde
paritione,fecundum
quam
argumcntum,quoprobaret Chriftum fimulcflc

poflcin coclo
& in Euchariftia
cflle.
Auguftinus Auguftinus.
iib.de cura pro mortuis habcnda, cap.i6.
&
17.
iupponir aniraas Martyrum diuina vittute poile'
eflc in ccelo fimul,& etiam prajfentes iis , quibus'
apparcnt , &quibus impctrant a Deo bencficia:
yndc cap. 1 6,-^/5f,inqui tjfitnt humanantm limites rentmâlia diuinarttmfigna virtutum
aUafitnt epu. na-
tMraUter,alia^MamiraifiUterftint,Scc.
Vnde qiiam-
uis dicar,qu6d incertum fibi fit,quid
fiat de fiidto,
an ipCx animac manentc iacctlo apparcant in
propria fpccie, an Angcli earum , indicat vtrum-
eft
ewn Imx de calo~,dr cadens in terram, audiuit VO'

cem dicentetnjî, Saitle,Satileiûid me per/efMeru?ût
ille ; Egofitm Ief>ii,<juem tu
dixittluis es Damine ?
perfiqwris, &c. Et infra Ananias ad eundem;5'U frater Dominus lefits mifit me ^tti apparuittihi itt
&
Idemctjn
via tjMaveniebM i Sic.

cap.i
ritu
i.
refcii ipfc A(5b.
vbi etiam agit de aliavifionefibi in Spi-
fada ,
locutum
differentc
eam
quiadicit
fuifle
tamen modo
quam
prior,
vndcdcpriori
Apoftolum i^ (ormbios , docent
fuiire in Spiritu:
Carthuf.
eius intecpretcs:Carthuf. Primafius,Glofla ordi-
Pti mafius.
n^ria
Ambioftus.
aniraas efle fimuldi-
git,in<iuUyVt tippropinâret Damafioyfitbito ciratm-
S.
Thomas , Origenes wwfr^
Celfum
lii.z.
Tertulhanus Ukcontra Py<Mr/OT. Ambrofius avitenp

intclligit eam dc ea etiam., quac in templo contigit.SeduIius, Pctrus Lomb;irdus ^ Haimp , Hugo
& coUocHtione vltr6, citroque Chrifti, & Pa,uli,

cx vcrbis Ananis fcquitur contrarium , nempe,
Chrift-um apparuiflc Paulo.non in coclo,ficut Stcphano,fed inacrcprppinquo.vbi vpx formari, Sc
zndiri potuit^
Scd cum Chriftus
Aftorum
fuil
J.
ctiam in coclo
ûem
vt con-
oportet <juidemcce-
lnmfufciperf vfûe in tempora refiitutionis omnium,

^tLlacutns
efl 'J)etts
poflibile elle,addu(êns exerhpla talium-appa-
ctiam dc corpori^
&
uina virtutcincoElo ,
in terra prsfentcs iis
quibus apparent bcneficia largientcs , quod naturalem virtutcm arum cxcedit , ita ncquc
repugnat in corpore idem contingerc diuina
virtute.
Non folum anciqui , quos Do(ftor citiat , impugnant prxdiAam conciufionem , icd etiam
modcrnijVariatis , aut cxtenfis eorum principiis:
fed
hxretici , vr dcftruant realcm prafentiam,
&
eafdem rationcs accommodant
vt ergo fimul
vtrifqucrcfpondeatur,& rationes prout forman-r
tur , aur reformantur a modcrnis , fimul foluantur, nc fxpius eadcm repctendaeflent , rcfpondc:
bo brcuiter ad omnes Hio ordine.

Obiiciunt hjcrctici Matth. 28, Jefiim tjuem e/udi ?
furrexitm, &c.quarillationon oîeffio ht.
valerct fi iê corpus poflet efle diucrfis in locis. retinrim.
Rcfpflndct Suarcz non cflc illationcm , fed fimplicem aflertionem , quia inulicrcs quacrebant
raortuum, Anêlus afErmat efle viuum ,
furreriV/Vo(r7?A;f,
&
Cardinalis.
Lux- a6tem illa dicitur fulfifTe ex gloriofo

Haimo.^
Chrifticorporej,quodvidens,PauIus prxnimio
Hugo.
V.!fpoytf C*. {plindorc ralutus eft ci vifus:vnde non rctjte CaietAni teiieiietatras cx caicitate fubfcquciMe infinuat Paulum
*'"''
non vidifle Chriftum ;^x.ferienamquc hiftoria:,
ftatcx illo
'* reUtitur.
locura.
businamfi non rcpugnat
fulfit
xityEgofum Iefiis,<pdfedttadtxtris Dei,fid,Ego fkm

Jefits,<juemtMperfiefMeris, 8cc. crgo fupponit Chryfoftomus ipliim {cdilFc edaro a dcxtcris^Patris,
quando fimul apparuit Paulo , ncquc ad cffeStum huios apparitionis dcferuifle piiorcm
ftantiapcrmitrit.
Solutio li.
&
ritionum. Sed cadem ratio
Con^rmatur crgo veritai, quia 'A<Storum

contigithjecvifio, dutnPauIuspcrgcret acceptis
fHttJiP*uh} litcriscontraChriftianos tn Daniafcum j Conti-
Scdulius,
'
que
vi-
Onccne.
Ter .ull.
que defercre eundem vfque ad diem noui^

iimum.
x quo confutatur folutio S.Thoma; , & alio"
rum aflercntium Chriftum tunc defcendille de
qaelo relinquendo ccelum , nihil cnim ad hoc cogit,& videtur contrarium ihidcm ipfinuari:& iniinuai; Chcyibftomus hoiniL de comterfione S.PauUf
fupcr illaÊgofitm Jefiis,^MertMperfeûeris , &c.
tjttare, inquit^Hm dixit,Egofiim fefits, ûi refitrre-
vnde nullus Patrum cjcponit hanc appariiiqnem

tanquam fadam pcr Angclum , ncque ratio ad
eam expontionem cagita nequ^ liccr:? circuniT
1 1
uindo
conftat eain cflc a dcxtris Patris inexcelfis, bc-
per os SanElorMm fiiorMm afictdo
Frophetarumy &c. id eft,vfque ad dicm iudicij
Sc
xilFe.
Dcindc
i\
inteiligatur ctiam illatiue.illatio
ad potentiam ordinariam
\\em
& familiarcm fcrrao-
modo humano
intelledtum refertur qui

fundatur in potcntia ardinaria : quia bcncfe-
quitur.furrcxiticrgononeft hic, fuppleinfepulchro mortuus.

Obiiciunt fecundo Patrcs , qui negant idcm
corpuseflepoireindiucrfislocis: vt Auguftinus
xo.cap.n. Anfelmusi MonoloeptP.i.& S7.
gio,cap.io. Rcfpondctur eos loqui fccundiimpotentiam naturalera,& curfum rerura ipfis propria
virtutcconuenicntcm ;non autem fupernaturaliter:yndcAnfclmu8f/'.ai. docct difcurfumafc
fadura non foncludcrc, quamuis naturailitcr cp-
&
cludat in ci:caturis,quz locutn definitii occupat;t.
Tcrcio
ohieai
"**''*
ft.
X.
Dift.
tlM,
Qu^ft.
ftjmonio Catholicorum ad hominem. Rcfpondetur cos abuti tcftimonio Catholicorum, fi cx

authoritate agunt } ideo neganda eft confequcntia , quia Catholici doccnt id dc cflMitia in duobus locis quantitatiua ; non autem facramenquantitatiua anteccdens utem falfum
cali ,
eft,& negandum , fi vt principium vrgeatur.
Obiiciunt quart^ ali) , quia fi idcm corpus
non
pcr accidens,ucmpc quia natura-
non conucnit , non quod ipfi repugnac, aut cx loco circumfcribenti inferatur mn-
liter id ipfi
& abfolutc.
pliciter,
pra:fentiara in ordine ad fc
hoc
cft
falfum , quia efle vhi-
cap.ii.
Rcfpondcttrr hanc rationcm magis vrgcre

contra prsfcntiam facramentalcm fimul in plumiHtitm ex ribus locis, quia , quod cft in infinitis locis , deimmtnpttu*
in partibus totum
bet cfle in fingulis totum ,
&
fecundum
modum
immcnficatis
conucnic prxfcntiz facramentali

taciu
,
,
quod magis
quam
qua: cft parcira in parte loci,
quanti-
non tota
in
qualibet parte.
Rcfpondeo ncgando (equelam , quantum eft

cx vi formi ; vt bcnc Doiôr refponfione ad i
pro opinione ncgatiua:quia in omnem vifionem
potcftDeus abfblutc, non tamen refpedhi omnis
fufccptiui. fupcrficics cft capax omnis coloris:

ergo fimul cft falfa , \ diuifis ad coniuniâ. corcft capax omnis fitus crgo fimul non vaf)us
^luiiu* cwet. Quantum vero ad matcriara conccdit ,
fm tjfet vbi- benc , confcqucntiam ; quantiim ad eflc vbiqu* nm ejftt
que , vt rcfpicit vniucrfura , quia omniacorpoimaenfmm.
ra vniucrfi Dcus poflet conucrtcrc in corpus
Chrifti. Breuiter ereo , omiffis pluribus redargutionibus , nego ftqui imnênfitatcm cx illo
excmplo , quia na:c cx natiira fua cft vbiquc,
ita vt id cxigat ,
uequcat non cfle vbiquc,
fcu in quocumque loco vcro , im6 etiam fecundum aliquos imaginario corpus autem fit in
:
&
ftfieritri.
fupponens hanc pro

fundamcnto. Exempla huius pafldm occurrunc
in aliis
&
-,
pluribus , vcl fierct pcr accidcns extrin/eca virtute agcntis , non propria cxigcntia. Vnde fi
<laretur
rct,nifi
vbique immcnfitas , ipfi non cpnuenifecundum qiudySc participatiue , non
fimpliciccr,aut pcr fe; ficut creatura quae ponerctur ab ztcrno , diccretur stcrna participa-
non autcm pcr fc , ficut Dcus. ArgumenPatrum proccdunt dc fito , quia nihil cft
tiue
ta
vbiquc, ncque pcr

ter
lolum
Deum
fc,
nequc patticipatiuc prz-
& fundancur in reuelatis con-
tra Arianos probantes diuinitatcm Vcrbi,cx co,
qu6d Vcrbura
fuerit
ab zccrno.
Obiiciunt quinto ali), fi idera cofous eflct fn

OUtSitjui duobus locis, cflct diuifiun, &: indiuiuun , ideft,
idem,&diuerfum: crgo,&c. Rcfpondetur idem

poflc vrgcri contra myfterium pra:(ens ncgatur
ergo fequela , habcret enim (blum diuer(as prz:
fcntias locales
fcu diuerfas rdationes pofterius
aduenicntes.
quia eadcm virtas irarautata potcft in
plurcs cttc(aus,&c.
Obicdio oftaua ,
fcquerctur
quod idcm cor-
&
rcdit,fed alia diucrfa
Dcus
fimiliter videtur
multiplicare pofle fimul diuerfas

tias
illas
przfcn-
quas feipfo producere poteft.
Licet hoc fuftineri poifit ,
&
fic
concepcibile, Pars */;/!
quia fundatur in omnipotetia Dei;,ncgari taraen

poteft probabiliter,quia licct Deus pofllt przlcntiam produccre,& ftatuerccorpus in Ioco,vbi
antca non fuitjtaincn hzc przfcntia non abftrahit ab cxtrerais, quia fupponit fundaradntum, Sc
terrainu;jCum fit relatio a quibus dependet;quaniuisinhocdiftinguaturabaIiisrelatiouibus,qu6d
po(fic cfle terminas adlionis pcr fe primo.
Sicut ergo dependet k fuQdamento , nempe k
corporc,fupponit in ipfo capacitatem fccundiam
diuerfum modum eflcndi in loco;eiufdem autem

corporis ad
cundcm locum
bencis cft vnus,.
vniforraicer fc ha-
& idem ordo fHndamentalis, ne-
que natus eft rcfcrri nifi fccundiim eundera modum vnde ciim fi:cundiam vnam rclationem eft
adzquate in vno fitu relatus;fic nondicic ca,
pacicatcm ad alceram firaul , quia collitur exigentia ,

capacitas in fundamento ad aliam in
&
ficut multz forroz accidcntales ab/blutz , licet maltipHcari poffint munero fuccef'
eo cafu
fiucineodem fubicAo,noD camen fimulquia

eft ftacus in Kis fixundumexigentiam, & capacilatem fubiedki i vnde acr ncquit eflc calidus vt
oto , neque bis calidus vt fex. Eodcra modo relationes,qaz noncafualkcr rnfunt,fed fi;cundum
cxigcntiara fundamenti , rocnfurara ,
modum
&
eias fequuntur.
Obiiciunt fexto , fcqueretur qu6d eadcra rcs

fpatium,quod ipfum circum(cribir,
non efler, quia circumicriptio dicit negationctn
circumfcripti alibi. Rcfpondetur idem vrgere
contta przfcntiam (acramcntalcm ncgatur ergo
fcquela. Ad cius probationcm rcfpondctur , cv'
Scoti oper. Tom. rill.
&
cflet cxtra
16
pus poflet bis poni in codcra Ioco,quod capi ne- OHtBi tSaquit. Refpondetur ncgari pofle fcquelam de eoRtjftnft.
dcm modo przfentiz, & fccundiira cunde fitum,
qiiamuis aliqui*vt Suarcz,idem admittant,
fuftineri poilitctiara in noftra opinioncrquia dici- Ah frtftnti*
mus illam przfentiam produci i folo Dco : vnde inudtm Itet
f*fftt multificut idem corpus in eodera loco fucceflluc pofifUatri.
tum habet diucrfas przfcntias formalcs numcro, quia idcm niimeronon redit naturaliter , neque confcquentcr prior przfentia dcperdita
&
SJj^ndetur.
totum quod autem idem locatum
tU SpiritufaitQo , cap. 7. Bafilius <U Spiritu fknSlo,
infinitis
foli
Re^cnji fri'
t.
fe
alibi,eft
ri6 mulciplicacur mulciplicato pofteriori ,qualis ctuur frit**

muUiflicM
eft przfentia in ordine ad locum refpeliuc ad
quc
OUtSit feX'
fit
guilinus Uh.6.contrA Maximinitm^cMp.ii. Fulgcnthislih.i.adTrM^mwidj4m,cMp.i7. AmhtoCms lih.
crgo in
furnU.
locus xqualis coraprehendens locatum fe-
Deo corapetit vndc Patrcs ex hoc probant diuinitatem Fili) , & Spiritus fanfti. Au-
Ohi*aijMMr poflit eflc fimul in diucrfis locis quantitatiirc:
V*l.
fit
cundiim
Obiiciunt fcptim6 , qaantitas cft finita : ergo CHeffit fi*

liraitatur ad vnum locum : deinde extenfio ad lo- ftilTIM.
cum fupponit cxtenfionem in ordfnc ad fe : ergo
duplex in ordine ad locum fupponit duplicem in
ordine ad fe. Rcfpondctur ad primum , vcrum tie^ditMT.
eflc naturaliter tam antcccdcns.quam cofcquens,
non autemfpedata Dei omnipotcntii. Ad aliud
ncgatur confi:qucntia , quia prius non nccefla- N(5 nntltlfli'
&
Aogaflto.
fulgcnt.
Atnbrof.
517
cumfirriptionem per accidens dicere illam neeacionem, quia ab intrinfi;co tantiim dicit, quod
14
11.
Tertioobiiciant,qu6cl idcm corpus nequcat

c(Cc modo nacurali ,& quantitatiuo nmul in diuerfis locis crgo nequc facramcntalitcr in vno,
quantitatiuc inaltero. Antecedcns probant tc-
tamen ponatur fecundum diucrfum ficum

eodcm loco , vcl fecundum diuerfas przfentias , altcram quantam , altcram facramcntalcm,
Si
in
nulla cft repuenantia , quia variatur fundamenlaUs modus le habcndi ad locum ; vel fecun-
duip
fitura, vt
fi
ponatur furfura > & deotfum fe-
:;
cundi^nv
IV. Sententiarum
Lib.
5i8
lis
pracrcnila facramcntali multiplicata in diucrHs
maiorcm quaîtitatemjita corpus rcplicatum per

vnam candcmque fuam extenfionem adzquat
vtrumquc locum crgo crit iquale vtrique i fc-
aut
codcm
loco
Obiiciunt non6 i qu6d idem corpus ncqucat

temporibus fimul crgo ncque
17
efle in diuerfis
in diucrfis locis.
inutilis
co
quia
Hxc
ratio eft ha;reticorum, fed
loquamur dc tcmporc
fi
& vniucrfali
extrinfc-
falfura eft antecedens
quia
Dcus poteft creare aliud primum mobile , & fic

idem poflct fimul efTc in diuerfis tcmporibus:
hequit autcm efle fimul in diuerfis partibus ciufdcm temporis j non ex repugnantia fubicfti , fcd
<&-
b>i5(
quia repugnat partes eiufdcm fuccefllui cflc fimul vt temporis, quac funt in fluxu*
Obiedlio decima:fequcrctur idem corpus efie
quale quanto maiori,
minori j
coniequcntcr acqualc ,
inxquale. Sequcla patct, quia ex
Philofopho,corpus locatum eft xquale loco crgo Ci eft fimul in duobus , cft zquale duobus locis : ergo excedit quemlibet. Rcfpondetur , ih
hac ratione maxime fundari Va(quez ,
alios,
quia fortc nequit torqueri ad homincm,quia
non quadrat in myfterium prsfens , quia non
eft commenfuratum loco : fed patitur aliam dif-
&
&
ejffirik
&
Vafqdez.
te^nfii.
^.utrfutut.
&
cundi^m eafyem partes ; vel fccundum extcnfioncm.vt in fecundo cafu. Argumcntum hoc ctiam
poteftrctorqueri,quiaeadem difficultas vrget de
&
fecundum quam rctorqucri potcfta

quia idem locus poteft continere duo corpora
(imul penetratiuc fed ficut locatum eft xquale
locojita locus locato ergo in co cafu cfict zquaficultatem
H O
locus,
insequalis quod rcpugnat. Rcfpcndctur ergo omiffis pluribus,qua; hic dici poircnt; itXtltM m!'
quod ficut quantitas minor reduda adsquat <" '^'duSa
cundum
rcplicationem concedo
tem nego.
abfolutc au-
Vltrma ratio cft ab inconucnientibus,quia inj
dcfcquereturûodidemindiuerfislocishaberct rWw o^/Vcotradidoria, in vno viueret,in alio mortuus ef- Bio.

fctjcalcficrct in vno, frigefieret in altero i in vno ^x êntradi''^""^'
raererctur , in altero pcccaret} amaret , odio habcret, ellet fidelis
inndelis
in gloria
in pcenai
qua funt contradidtoria. Rcfpondctur in primis

argumentum deftruere fe , quia vcl ilia habenc
oppofitionem circa idcm corpus pofitum in difi non habent,n5 inducunt incon-
uerfis locisjvel
, qu finguntur ex oppofitione corum*

quia hsc tollitur ; ctjm tcquiratur ide locus ficut
idem fubiebum:fi autem dicas inuolucre contradidlionem circa idcm fubicdii refpediuc, etiam
ad diuerfa loca , fequela non valet , quia varictas
uenientia
locorum npn
tollit
vim
conditionis
eorum
cir-
ca idem. Torquetur etiam argumentum,quia ie-
queretur ctiam quod viueret in Euchariftia, morcretur in loco naturali, crederet in vno,
ama-
&
&odiohaberet,&c. &
de rcliquis.Ad argumentumrefpondebitur in
qucnti . cum Dodorc.
rct,inaIiodifcrederet,
fic
fe-
M.
Profolutione Argumentorum opfojita fitenti,fonit Docôr tres frOfojitiones. Prima, qu^funt

friora vbi,nonv4riantur variato '^hi,fecui fifunt fmul/vel fojleriora. Secunda,quoad faf
fionemyadformam ahfolutam ferinde eft corfus effe in vno, vel in flurihus locis, vt fatiatur.
Tertia, corfus efi a6liuum in diuerfafibi afflicata in diuerfis yhi, ficut (jr in vno vbi, ex hii
teffonderi foteji ad argumenta fro fententia
Et " pro
Xj
ôta
trtt
fropofttio-
iftis
folucndis
D.Thom.quod late prafiat
Doifor.
pono trcs propofitiones,quarlim prima cft Quxcumquc funt

:
priora cflTentialiccr ipfo vii, vniformiter infunt corpori , quarhuis habcnti diucrfa fhi,
nec variabuntur variato ipfo vhi : quae vero pofterius , vel fimul natura , variabuntur fc-
Hoc patct,quiaprius eflcntialiter non variatur propoftcrius bcnc variatur ad varietatem prioris qux
fcd
^f P^^"^
"'*
^""t (imul natura cum aliquo, variantur cum illo.
^înus/'
'
Secunda propofitio cft : Sicut paflum exiftens in vno vbi, reciperet formam a duonesfrofil-
**"-
cundum
varietatcm ipfius vbi.
variationem pofterioris
fic ipfum in duobus locis exiftens patictur ab

duobus vbi approximatis , & hoc intclligo de paflionc quje cft ad
formam abfolutam. Hoc patet , quia ad hoc , quod paticns patiatur ab agente rccipicndo iftam formam,non oportet,nifi quiidfit in potentia pafliua, & agens habcat formam
adiuam , & fint debite approximata, fiue iii hoc vbi , fiuc in illo fit approximatio , nihil
differt quantum ad adionem , quas cft ad formam abfolutam > fed pafifo pofito in duobus vbi ipfum habet eandcm potentiam pafiduam ad formam abfolutam , & adiuum
habeteandem potentiam aaiuam,& eodem modo poteft approximari fibi.vteftiu
ifto vbi , ficut in alio crgo eodem modo pacietur quancum ad omncm formam abfoiutam a quocumque adiuo fibi approximato , fiuc in ifto vbi , fiue in alio ficut fi tantum cflct in vno vbi , & efl!et agcns fibi approximatum.
Addidi ^\xicvafecundumformamabfolutam,c{ma.T\oiioônci,c\\3.od eadcm patiatur
loqucndo dc rcfpediuis , quae funt fimul natura cum vbi, vel poftcriora quia illa pof-
bus agentibus
cifdem fibi in
fibi
ibidem approximatis ,
illis
& vbi
cx prima propofitionc. Vcrumtamen ibi ctiam poflet concedi

ifta fecunda propofitio, vt patcbit rcfpondcndo ad inftancias in fpcciali.
Tercia propofitio cft Sicut corpus in vno vbi exiftens fe habcret in rationc adiui ad
diucrfa fibi approximata in illo vbi , fic ipfum vt cxiftcns in duobus vbi, fe habet ad eafunt variari , ficut
den:\ fibi in
illis
*?"'"*'"
vbi approximata ho^: pacet ex probationc prazcedencis.

:
Ex
'
Dift.
Qu^ft.
X.
II.
519
Do):orum ad4u6tas pro opinione negaciua. Ad primam dico,

Ex his ad
14
quodprima propoiitio pofTcc ica intclligi , quod cnTct neganda. Abfolute enim poccft jiimgMm.
Deus in omnem vifionem , fecundiim omnem modum viiionis , non camen in quo- n.i.f^rft\<i'
rationes
&
cumquc oculo poccft caufarc quamcumquc quia non quilibcc oculus cfl rufcepciuus.
Sed cfto qu6d loquacur de quacumque forma, ad quam azqualiccr fc habec pocencia
,
fi*^'
agcncis dc
fc,
& pocencia reccpciui,qu6d per idam pocenciam zquc poflfcc quachbcc cau-
cam ex racionc adiui, quam paffiui effec

zquahs pofnbilicas.
Sed non adhuc fcquicur de qualibec diuifim , & dc omnibus fimul quia ex parce
Dei , & fufcepciui adiui & paffiui fupcrficics cft xqu^ poflibilis ad omnem colorem,
noncamen ad omnem fimul. Ec cunc oporcercc oftendcre,qu6d corpus cxparcc fui Corpwpeffari in
fufccpciuo,cunc vcra eft propoficio, quia
fufccpciuum omnium vhi , Sc duorum quod ncgacur ab aduerfario. Tamen fi 'f* ^corporis vc fufcepciui , afqualis cft pofii- 'P"P^ ^'*
quod ex parce Dci aftiui
concedo
ad rem
,
P"*"'**^
fimphcicer
diftinda,
vhtyqiix
func
ad quodcumque
ad
duo
, & cunc
bihcas in corporc
*
*
*
*
cft acquc
&
&
non
ad omnia.
,
tionen
'^^ '*-
Ec cum dicicur pcr nuUam vircucem poccft, vnum corpus habcrc omnia vbi , ncc eflc
probo , quia ipfi conccdunc , qu6d corpus Chrifti pofiec vbiquc
vbiquc j falfum cft
cife facramcncahccnpoflec enim Deus quodcumque corpus vniucrfi conucrcere in corpus Chrifti , ficuc pancm ; & ego dico,qu6d non eft maior limicacio ad effe ahcubi localiccr , quam facramcncahtcr comparando ad pocenciam Dci.
fian ejftt.
&
Quidquid enim poccft ficri per caufam fecundam adiuam , poceft Deus faberc imaucem Sacramcncum velans corpus Chrifti , non cft caufa corpori cffcndi hic , nifi ficuc caufa cffcdiua fccunda quia non canquam caufa formahs vt probacum eft.
Ec ad probacionem , cum dicicur quod efTc vbique cft proprium Dci , dico qu6d
1
y
Deus ex fua immenfic^ce neceffario cft vbique:quia nuUum poceft effc vbi/m quo Hetu nm
non fic fccundum poccnciam prarftnciam & cffenciam &: fic impoffibile cft aliud a '^^ immeDco cfTc vbique. Scd non eft inconucnicns ahquid ahud a Dco pcr cius pocenciam effc -^* ^'t'in quocumquc vbi, ncc pcr hoc debec dici proprie efTc vbiquc ficut Dcus, quia non '^*
cft immenfum.
Ad illud argumencum quod includic multa de ilhs repugnancibus, pacct cx cribus
pcopoficionibus apphco camen fic Efto quod huic corpori in ifto loco approxima- Dtu agentur vnum agcns , fcihcec ignis , & in ioco eodem ahud agcns , fcihcec aqua ; dico quod ti* contrarnediatc : ipfum
auc func aequahs virtutis in agcndo , aut vnum vincic alccrum. Si func aequalis vircucis,
ficuc approximaca ifti corpori habenci vnum vbi ; alccrum,vcl vcrumquc impcdirec alccrum, ica quod neutrum agcrct, vel agercnc adquemdam cfFcftura mcdium, in quo paf-
fum ncc perfefte
affimilaretur vni, nec alteri ; fic
riaappUca.^
'*
"I
j^^
^"
codcm modo dico nunc, quando func j^*
approximaca cidcm corpori in diucrfis locis. Si auccm vircus alccrius vitacac, vel fimplicodem modo dico , fi finc in dicicer afnmilcc fibi paffum , vel magis quam alccrum >
uerfis locis quia non eft maior diificulcas hic, quam fi ignis, Sc aqua ponercfkur fimul,
quod camcn non negacur poffe fieri a Deo &: idcm corpus approjtimatum igni,& aquac
habcntibus idem vhi. Quod enim oponerct ibi dicerc ad vicandum concraria in paffo,
&
^ fi
efiet in
vno
vbi.
hoc facilius,
Dc famc
vel
xquc facilc vicarc poccft quicumque in propofico.

, dico quod famcs eft appctitus calidi
& ficci
& faturitate
pecicus vel cft naturalis, vcl voluntarius

illud ergo
non
iftc
fiuc crgo fic , fiuc fic, dicit aliquid
autcm ap-
abfoJurum:
vbi,ex^\ma. propofitione j & pcr confe-
variatur proptcr varictatem
1.
s
Ani-
de
mat.c.ii.
qucns fi hic fatiarctur , & ceflaret appetitus cibi, cefTarct ctiam in codem ahbi licet non ^'^'/f^*
ahfolman
cx cibo fumpco ibi , ficuc ftacim dicccur dc morcc.
Si auccm dicas facuricaccm cffe replccioncm corporakm ftomachi,cunc cfrcc dubium, ^^"^"
cum non rccipiac hoc vc hic , vcrum vc hic cflfct replccus ifto modo &: dico qu6d non, varuttimH
Ccuc ncc corpus Chrifti vc in pyxidc fuiffcc vulneracum quia ifta rcplccio non dicit /^*.
SattmtM
nifi pracfenciaro alimenci concenci a concinencc > fciliccc flomacho , vcl vcncre & ficuc
;
poffibilc eft,qu6d cootincntia iftud
corpus hic
tinentia aftiua iftius corporis hic
alia
lutum
dicit,
fcd
refpedum
& ibi,fint alia,ita poffibile cft,qu6d con-
contincntia eius in alio vbiiqniz hic nihil abfocxtrinfccum.

fit
&
/T"
^^f^'
^**'*''^'*^*'
'
riationem
Dc tenio , fcilicct fanitate Sc infirmitate, tempcrie , intempcric, dico quod vcl in- vbi.
tcmpcries aeris cxpcllit tempericm in comparatione ad corpus animalis,in quod agit acr Dt tempe^"
tcmpcratus.vcl intcmperatus &tunc brcuiter crit talcqualcnatumcfrctcaufarcagcns **
vinccns, licct forte agccec illud remiffius propccr aftioncm conrrarij impcdiencis ,
rc- f^''
&
fiftcncis. Si
auccm fint aequalia ia agcndo,pafrum tuncaltcrabicur in mcdiapropocclone,
Scoti oper.
Tm. y U I.
'
Xx
z.
codemk
5ZO
1
codcm mo4o
&
Morj^
viu
repu-
gnantttt
*comra
Suar.
eji
r,.to.
d.^%.f6.
&
Conirn. 4.
itfZle
IV. Sententiarum
Lib.
,
fitut
fi
diccrcs
quod fana aura , & infirma fimul
eflent
quod concedis
DcumpoflTc: &idemcorpuscffet approximatumiftiauraE, &illifimul.

Quartum,quod cft dc mortc & vita, faciliter foluitur,quia vtrumquc iftorum eft ali
^^^^ abfolutum priuatiuum, vel pofitiuum, & pcr confequcns non variatur propter variationcm i^;,fccundum primam propofitioncmrfi crgo morituil hic,moritur &: ibi fcd
tamcn non fcquitur,vulncratur hicjcrgo vulncraturibi :quiavulncratio dicit diuifioncm coutinui, vt hicab aliquo hic diuidentc fed tamcn cft verum, fi hic habet vulnus,
:
qu6d
& alibi habct
quia
fic eft
difcontinuatio partium, quac
fi
ibi eft in
hoc corpore,
&
^^'''i^ncodcm.
^^ tcrtium
principalc huius Dodoris , dico qu6d non oportct locatum commenfudimcnfionibuslocifccundum vnum,& multa , ita qu6d ad multitudinem dimenficut nec ad plurificationcm
/eca,fuefl fionum loci fcquatur multitudo dimenfionum iocati
imer vinens pofterioris fcquitur multitudo prioris , maxim^ de rcfpedu extriiifeco ,
fundamcnto,
& mortm, (jcQt caduflicftin arguendo contra primam opinionem.
0 toUttur
^j rationem primam alterius Dodoris dico quod tcrmini vnius pofiimt intelligi
^^^^^
adacquata, vel nec pra:cisa,nec
^^^ cumtcrminis altcrius,vel fimultatc praccisa,
nemextrinficam vbi. adacquata. Si primo modo intelligatur de fimultacc, dico quod maior cft vera, & minor
falfa. Siautcm intcUigatur dc fimultate fecundo modo , fcilicct non adxquara tunc
iS
Vide D.Th. maior cft falfa quia non oportct illud quod cft cxtra tcrminos vnius , efle cxtra termiôdiî.art. nos alterius quia vniuetfalitcr fi vnum excedit aliud , non oportet quod illud quod cft
*'j^** fimul cxcedenti fir fimul exceflb vcrbigratia, fi anima fccundum tcrminosfuos qui^S''''*' ditatiuos
( terminum cnim quantitatiuumnon.habct) fitfimul cum tcrmmis digiti,
"^"
proptcr
hoc lequKuiL, quod quicquid eft extra tcrminos digiti , fit cxcra termmos
Onia cormiiM
^ra-
''*"
diSiiointrin
&
&
pMs,
eft
ex- anima;.
Ad iHud dc
Angelo,dico quod concludit oppofitum,ficut oftenfum cft in quarta raopinioncm. Poteft cnim Angelus fuo modo, fcilicec definiciucj cfle in plutMutêx- j-itjus loci;, fciljcct pcr potcnliam diuinam.
traternunes
^ j aliud altcrius Dodoris , dico qupd illud fimile non tcnct quia natura vna eft raaninM tn- ^* formaUs cflcndi in vna fpccie fed dimcnfio non cft ratio formalis proxima eflendi
tMterminos
^giti
non tione contra
to-
in loco
fed tantum ratio fundamcntalis.
fumcorpus.
diucrfi
ficuc
Ratioforms
vnam
farmat
npn
^"infH**^
albcdo poteft
cflc
vna,
Illa
tamcn
vna hcec r^fpeftus fint

fint- Sed nonnifi pec
Si autcm fpccies fimilis
poccft eflc
licct fimilitudines
diucrfz
fimilitudinem conftituitur formaliter in fpecic fimihs.
ineodem,nccfimilitudo.
fi remanet in codem -vhiy in quo prius crat,poIko
'vhi vnica mutatioile ,
nouum
duabus mutationibus. Et fi quaeras , illa:
acquircrc
^cft
vbicatio.
mqtationcs, aut funt ciufdem fpccici , aut non ? Dctur vnum, vcl altcrum, non curo.
I j)
Et cum arguis , duac mutationcs eiufdem fpcciei non funt fimul in eodera , dico qupd
Nom vbi
vna. , vel non cft incompoflibilitas mutaiionum , nifi cx incompoflibilitate tcrminorum , vcl fordtti^Hs mumarum, fecundum quas func. Piimo crgo oporterct probarc incompofllibilitatcm duotanombits
^^^ ^y^^ quod ucgo, quarc non crit incorapoffibilicas duarum huiufmodi mutarionum.
^^ aliud ciufdcm Doftoris , cum dicit qu6dtermini mutationis fint incompoflibiyjde qHali
pr<ued.n.^. Ics, dico quod vcrum eft de pcinMsterminis, non autem de tcriînis concoraitamibus.
forma , 8
Jncompoffi- Intel ligo autcm , quod primi tecmini cuiuflibet mutationis funt priuatio ,
bilitas^ mu- econucrfo concoraitantct autcra qui iunguntur tcrminis praediftis.
tattoim efi
forma funt incompofllbilcs fcd cpnVriiuerfalitcr crgo cpnccdo , quod priuatio,
eli
'pr
poflit plurificari
^^ aliud alterius Doftoris, dico quod
&
&
&
'^fThr'""'
terminorii.
Om
terrni-
ni ntmatiotiis
incom-
pojfibiles.
^P
fi
ponatur vnica forma in animato , corpus organicum pra:cedic animationem , qux cft
terminus ABiquem: fed non cft per fe tcrroinus Aquo corpus organicum , fcd ipfa inaniliccc autem
aniii\ationem
matio : quia nûtatiQ eft inter illam inanimationcra ,
inanimatio , i^ animatio fint fimul incompofllbilia , non taraen corpus organicum,df
&
animatio.
Eodcm
emunus ^
^^^^ ^
aaoamma-
comitantia poflunt efle compoflibilia verbi gratia , in rautationibus fubftantialibus
raodoincorruptionc,firaanctcadcraforraacorporis,quacpriusfvitteTmife.fcilicct forraa.cuius priuatio fuccedit,ille non manet : fcd tctminus con-n
pomitans iftam, per fc tcrminum a qH&, maner.

Eodem modo in augmentatione,fi ponatur totaquantitasprxcxiftcns mancre,nuncc.
corpusorianicurn ^ fed totus tcrminus 4 efuo pofiriuus , qui eft concomitans priuationcm ,quac cft per fe rermiinaajptofio. nus a
cconucrfo in diminutione manct quantitas pofitiua aliqua , qux prius fcd
tfno :
tionis,meft
&
*^'''"'"
au r^tMio.
ifuy& diminutionis.
non idcm ^cr fc tcrminus i quo.

Simihccr in alrerationc fccundum intcnfiojiem,& reraiflioncra & eodcra raodo dico'
<ie motu locah, qupd non cfl; contradiîo,qu6d mocus acquifitiuus fit finc deperdiduo,
Ec
:
Dift.
Quxa.
X.
II.
5^1
Ec tunc
cum tcrmino aJ ejuem non manet pcr fc tcrminus a qito, qui eft f riuatio,fcd ma-
nec
tcrminus qui
illc
cft quafi
Terminm a
pcr accidcns , &: quafi concomitans communitcr pcr fc <{ViofcrM
"*""
tcrminum.
Ad propoficum, ponatur hic cifc tantum mocus acquifitiuus noui vbi, fine motu dc
illa autcm non
manct cum termino ad quem fcd hic nullus eft terminus concomitans per fe terminum
a quo : quia talis non cft,nifi vbi funt duo motus> vel mutationcs concomitantcsi& per fc
perditiuo , &: huiufmodi pcr fe tcrminus a quo cft priuatio vbi acquifiti
netamterad
an^nu
mitio
ccrmiuus vnius
cft
pcraccidens terminus
alterius.
COMMENTAKIVS,
19
Ctnirtiurfis
dt epfefitu
pridiciu,eir
M fubitHum
in diutrfii lorit.
Trim
ftnti-
ti.
Riciftrtprtidi(tiene tffrfiitrtim.
"T^T froijiu filtiendis pmotrts fropof!tiones,Uc.

Ij F,x occafionfc vltimi argumcnti quaritur,
an in diuerns locis pofitum fubiedumpoflit habcreoppofita ? intclligitur autcm dc oppofitione

contraria , qux cft
contradidoria, priuatiua
fubicftum vltimi prsmifliargumenti.
Prima fententia eft,non folum de potentia abfoluta , fed ctiam ordinaria cx natura rci po(Te
idem corpus pofitum in duobus locis habere
&
przdicata contradiftoria , aut priuatiuc oppofita. Hanc doccnt Nominalcs : Maior in ^.diji. i o.
quttfi.^. Ocham pu^.J^. citatuc etiam Alcnfis 4./>.
tputfi.^4^.m.y.
Secunda (ententiacft de potcntia ordinaria,
Sttuni* ftU'
tmti
ecnct-
dit de fettntiM sifeluts.
talia pra;dicata conttaria
, fi
natu-
fint quaiitates
non polfe inelle corpori in diuerfis locis,

non poftc habere contradidlorium , aut pri-
rales
&
uatiuum harum:de potentia tamen abfoluta poffehabcre eas invno loco,& coniradidloriumi,
aut priuatiunm in ahero ; modo iliz quaUtaces
Gabricl.
Soto.
Mufilius.
Saatcz.
feu proprietates fint feparabiles ex natura
eft
prior loco
qMdfi.7. Sa&icz di/pMt.^S./ei.i.concluf.i.& i.&

ronc^^.dicitconcomitantiam propcietatum accidentalium , qu2 producuntur in vno ad corpus
in aiio loco exiftens fore dependere ex velunta-
neceffario ineji vbicitmtpie efl corptu ; ita vt de po^liu run dt- tentia abfoluta
nequeac eius contradidkorium,
ftndent leaut priuatiuum fimul alibi inetle : eft Dodtoris,
neeejftrii
,
quem etiam
Hsc
{eqiiitur in
hoc y^rqaezfiipra cap.^.
non depcndentia a loco , 8c

naturalitcr funt , omnia prsdicata
przdicata
priora ipfo
abfoluta tam fubftantialia
quam
quantitatis in
ordinc ad fc confideratx,quam qualitatis , quatenus prarcisc habent rationcm formx in fubiedlo:

moridco nequit idem corpus cfle viuens ,
&
tuiun in diuerfis Iocisialbum,& non aLbumjidcm

non pcccato ; carcus ,
vihorao in peccato ,
non volneraius his opdcns ; vulncratus ,
&
&
&
&
pofita.
Probatur ex regulis concradi&ionis,quia aliotlufietM.

quin fimul ineflc poflunt contradidoria de potentia Dci abfoluta.Dices,non habere oppofitioHegtnfie.
nemad idcm in diuer(>s locis pofitum, quianon
ImfugnMtMr. opponuntur fccundura idcra. Contra, illa opponuntur fccundum ide.quz opponutur fecundum
ftthsti C$-
idem fubieifhim ,
& rcliqua oronia
eadcm fecun-
dum qux infunt:fed hk eft idera fubiclucn,quia

fapponitur idem corpus,quamuis fitindiucrfis locis
mancre idcm , ncque eft
alia ratio
uifi
Quia ad eê corporis non facit locus, quod poftcrius cft accidentaliter aducnicns ; ad effe materia:
non facit formajideo eadc mancte poteft fub diuerfis formis fine diuerfitate fui \ fcidcra fubi^Sftti eper, Tom. VHI.
funda-
eft
2,1
tfi
tato loco nihil variatur in fuo
frier leu
ejfe
abfoluto,
&
quod manet idem
fic dc
in diucrfis locis ;
alioquin benc fequeretur hxc confequcntia : Petrus mutauit locum , ergo quantitaqualitatem : fequeretur ctiam , quod vliitem
reliquis
mUm, &c.
&
ma
fuperficies cocli
non
eflet
quanta,quianon
neque corpus in vacuo retincrct fua

accidentia abloluta } quod chimaericum eft dicere , quia haec non dcfinunt pcr fui corruptioncm
eft
in loco
pofito contrario,auc fublato aliquo per fc requifito ad corum effe , quod ncquit efle locus , k
quo nullo modo depcndcnc >
ficut
neque pcius i
pofteciori.
Ex quibus
fubiefto
loco
non
&
horum in
quz non dcpendcnt i
fequitur rationem efle

fic
^flc
de
aliis
locum crgo etiam ncque pciua:
abftcahunt haec i loco
Marfilius in 4.
quia
luatuifMt
&in can.leEi.^6.Sozo tpuft.i.art.^.
Prirna conclufio Diôris^Qtndquid conuenit eerpo-
flnuutmills}
Sed quantitas
mentum,& caufa eiusjqualitas fimiliter,quia mu-
tionis : aut negationis oppofitx,
Trimmeiebt- ri independenter ab vbiy aut prius ntuuraliter ipfi vhiy
infumt.
pcstcc praemiflam.
rci ^corpore:ita Gabriel in ^.difi.io.ûafi.i .art.i.
tc Dci.
ce
tam fub aflirmatione , & negatione accidentali:

neque alia ratio in vniuerlum afllgnaci poceft
ic(5bo
licec
& confcqucntcr
vt enuntiantuc dc fub-
ecgo altecum eorum neceflario ineft ; fci, aut ncgatio ; non obftante
auc afiicmatio
murationc loci.
IZ
Sccund6 ptincipalitec pcobatuc : quidquid eft
concomitancec fub fpecicbus , vecbi gcatia ani- Stdtnda ratie.
raa fub fpcciebus cocpocis fundatuc in conncxione natucali , fcuf vnione eius ad cocpus , vt cft
inmodo fuo natucali exiftcndi,vt dcfinit Tci- Ex Ttideat.
dentinum,non in voluntate Dei,ad quam in ptopofitonon rccurrit ConciIium:ergo vnio animae
ad corpus abftrahit ab hoc , vel illo loco ita vt
impombile fit corpus efle aniraatura , quin vbi-
que
fit
animatum vbicumque eft.

, cJlc verum de potentia otdinaria, non
Diccs
abfoluta.Contci,pofitio corporis Chrifti
fijb /pe-
cicbnsjfeu in diuecfis locis,n6 rcipicic pocenciam
ocdinariam
fed hoc
fed abfolutam
& fupernaturalem;
non obftante , anima fequitur ad corpus
&
connexionc nafub fpcciebus cx natura rei ,

curali : peto in quo fundatur harc connexio ? non
in alia, nifi quia nequit corpus efle aniraatum,
reducitur ad ilnon animatum fimul : ergo
lud primura principium,quodlibet eft,veinon
eft , inquantiim verificatur dc corpore Chrifti,
quod eft animatum fub fpecicbus,.quiacft aniraatum in fuo modo exiftendi naturali : ficuc
prsdicaretur de ipfi), qu6d cflet mortuum in triduo, fi ficret confecratio, quia cratmortuum in
fuo modo naturali exiftendi ; ficetiamdevnione
hypoftatica fequitur, quod fub fpeciebus eam rc->
titKat , quia in fuo modo naturali cxiftendi eau-^
dem habct ex eodcm principio.
Scd quaecumque contcacia dedudla ex pcinci-'
neccflacix'
pio pcimo pcc fe noco cft xtecns ,
ipfora pcincipium , quia con/yecicatij > ficuc
:
&
&
&
&
%x.
ncxio.
Ri^nfie.
linfuinMHtr,
nexio terminorum non fundatur

, fed in ordine intrinfcco
ttmt verit- trinrcco

I*,
& lU**/-
fari*i
IV. Sententiarum
Lib.
522
corum ad fc inaicem:ficut patet
in
in,
,
ajiquocx-
& neccflario
omnibus prin-
habcntibus veritatcm ex terminis,& in conclufidtlibus per fe fequentibus

ex illis , qux etiam antecedcntcr ad.omnem
aftum diuins voluntatis funt vcrs crgo idcra
cipiis iinmediatis
dicendum in propofito.
Confirmatur,caufa formalis in fubiedio nchabet fuum cfFcftum: crgo anima po-^
fita in corpore , necefiario illud viuificac , quia
friusiimem
dftuat ipfum fecundum omrietn cius caj>acftattiftlttti.
tem crgo repugnat corpus cfle fub priuatione,
ieu in potcntia ad animam, quia tota eius potentia ei^ in a&u completo fed ex pofitione corCtn/imaiur.
Torr/Minfub. ccfTario
itHf ttllit
poris in alio-loco
go ncque
non
variatur cius cflcntia
er-
&
tinens ad
tum
efFcdum
aflcrere,eft
&
ejfe
cipio.
SeqtmU conclufio DoSicris ; quaecumque conuex4

niunt corpori dcpendentcr ad vbitvcl eciam con- Steund eoncomitanter, pofico in diuerfis locis corpore,pof- ''*/
func variari ,
variancur dc fado , dcpendcncia ^JJl'^!^
ad locum func refpedus praefentia: formalis , in- \ i ,-^^
,
&
diftanria , feu conciguicas , ficus i vc efle furfum, toneomittut'

aut deorfum, fedcre,ftarc, motus localis,
ciuf- '
&
& illa
funt concomitantia ad vbiî&io

^fj^"""
fiue tranficns a virtutc adtiua corporis in paf- ctnetmittut'
fum fibi applicatum in vno loco , quod non ap- tet.
modi:
fiue paflio reccpta
plicatur in altcro
vbicumque ponitur,illacrit,& con-
applicaco in vno,
& non altcro loco.
nacum , quia licet zdio ,
heque
vircute adjiiSa
in diucrfis,
ab agencc
Dicuntur haec concomitanter ad vbi determipaflio depcndcanc a
fequentcr nequit fimul cfle in potentia , aut fub

priuatione anims ficnt ncque in codem loco
-y
&
ipfarum
oppofiilludcre imaginaric pnmo prin,
quae cil capa-
jproprietas fubfequens
tas illa:efgo
ciim hoc tamcn cepugnct , quamdiu infunt , eas

non incflc : idcm ergo crit, Ci ponatur in diuerfis locis , quia id cxtrinfecum cft ,
imper-
&
& pafliua canciim
vc k principiis
pcr fe,in ordine ad quae definiuncurjvc adio qus

cft relatio tranfmutantis, vel atus a(l:iuorum,vt
SukitHS tp-
Dices,fecundum aliquos de potcntia abfbluta

pofle poni duas forinas , etinm oppofitas in eodem mbiccioiacproinde formam cadaucris poni in corporc poite in vno , anfmam in altcro
loco. Cpntri, licct falfa fit iila dodfcrina : tamen
ei datft*imaginarie ad propofitum applicatur,
quia ita terientes docent in vno codcmque loco
pofle duabus formis iqformari. Scd dato cafi^,
ftfitionii pri-
nemo
incfl priua-
concoraitatis ad detcrminatuip locura ,quiavir-
, ncc quidcm incfle

omnipotentiam ergo etiam
potcft, quia immediatc opponi"
tusa(fliua,Ucetexigat determinatam pr^lcntiara,
S.e^mfiofir'
tHM
ctntr-
riasfimuliHtjftfojft.
Jmfugit4tie,
'tutiua.
dicit
quod
fimul
cam alrera
tio altcrius formar, quae ineft
poteft per diuinam

riullibi inefle
fumptum
tur circa fubiedtum abfolute
fumpcum
jfic
dicit capacicacem
ficut
ad formara jnon
vt in hoc, auc iilo loco.

Corfirmtit.
Cur
prefrie-
is efi infepfMbilii
it
fub-
itChf
Confirraatur ad hominc, pero quare proprietas infeparabilis a

eft,
corporc incft
ipfi
vbicumque
nifiquiaincfle eius abftrahit ab hpc, vel illo
loco 1 eftque prior loco independcns ab ipfo ; ac

propterea quod cft idem abfolute alicui , vbi-
que
idemjalias feqaerentur contcadidhoria,

concra primum principium, nempc ellc idem ,
non eflc idcm fcd fic ctiam conucnit corpori
quzcumque alia forma abftrahcns a loco ( vt
cft
&
CtmpitrMiur
quancitas
fihn*
pendencer,
abft-
lutA ttd fub'
itHum
fieut
froprittMtt,
quz
cft
prior loco anima,&c.
inde-
& fccundum aliquid pnus loco, quia
hs
formac , vc infinc cprpori , nihil aiiud requivnionem : 5c

runc pratcr capacicacem in ipfo
quamuis ab agence ncqucaat produci in fubieô , nifi feeuridum determinatam diftantiam ob
liraitatam virtutcm agendi i tamen , dum infunc,
&
manenc independcntei:
a loco
>
eoque niutato}
etiam finc dcpendentia ab agcriic particuquod in agendo limitatur ad locum ergo

adera ratio, quac concludit proprietatcs identificacas cllc in corpore vbicumque fic. Probar fimificut
lari
de aliis abftrahentibus i loco alias dicam

^militer.quod iliae proprietates in vno loco fint
easdem , in alio diuerfae ; imo
ipfura corpus
in vno cfle idcm,in alio diucrfum,quia eadem ratio curric : vel ergo concludic vniuerialitcr per
liter
&
viam contradiifîonis de omnihus abfttahentiDus

\ loco, vcl dc nullo.
Nec rcfert diccre,qu6d qusdam fint fimpliciter fcparabiles k corporc, quia licct id vcrum fir,
dum camen infunc,neceflari6 infunt;vc per diuiham potentiam non incflc nonpoflint,quamdin
infunc:neque feparabilitas corum fundatur in
;
& aequc
vno loco
pofico
diucrfitatte K)ci,fed in diucrfa cxiftentia
feparabiles fujit k corpore in
ab his , fi fumatur pro re a6la ; vt dcfinitur motus a Philofopho ejfe oEiHm entis in fotemia , &c.
tamen quia in agencc limicaco , cft decerminaca
fphaera agci^di
eitumoJo eS.
comitms.
j.PJiyfic.
ideo requiricur deterrainata ap-
plicatio eiqs ad paflum,quaB concingcrc potcft in
vno loco , ^ non
in altero. Dicitur
auccm hacc
&
non in hoc loco magis,quun in altero ;

adio eius erit concoraitans ad prasfcntiam
pafli in hoc loco ; & non pofteripr naturaliter,
quia ab ipfo non deppndct deccrminatc,ctiam vc
iconditionc. Secludimus hicopinionemcorum,
qui dicunc adionera indiuiduari pcr circumftanfâncias loci , cemporis , &c.
His poficis,probacur conclufio quoad primura
taracn
fic
cx iifdem principiis,quia variacp,feu mulciplica-
2,
Probatio eon-
clttfiortu quocaco priori eirencialitcr, mulciplicacur pofteriusj

vlfi fc habcc vc prius ad illa , quae ab ipfo dcpcn- 'l^^f^'^^*
denc:ergo,&c. Patec eciam fecunda pars conclu-
&
paflio non dcpendeanc

quia licet adlio,
dctcrminatc ab hoc loco , tamcn concpmitanter
^habenc h^c, nunc ad ipfum, quia ex applica/ipnis,
&
&
&
pafTlui fequuntur hic,

tione a<9;iui ,
nunc in
hoc determinato Ioco,& deficiente eadem appli-
catione alibi
non fequuntur.
&
.Aducrcendum tamen, qu6d licct adio

paf^
fio conucniant corpoti indeterminato loco, ter-
mmus tamcn actionis , & paflionis
, fi
finc
forma
abfbluca,fcquecur ad corpus vbicumque cric,quia

illac
fprmz nuUum dicunc prdincm ^d lpcum,nifi

infieri pb dependentiam agentis ad ap-
canc^m
pIicatipnem,qua;contingitindcterrainato,Ipcp:
ejfe , ficut nequc ab agenre , fic neque ^ loco dependcnt , quia ccfTat adio agentis
infixElo autera
particuIaris,&formae fub rationc abfoluta refpiciunt fubicdlum vbicumquc fit , illud aftuando:
fi
autem terminus adfcionis dependcat i loco,

Erquibuspatct fccunda,& tertia prp-
^liudcrit.
ppfitip Dodtoris in litcra pofitz.
Ex
his foluuntur mtiltae contradiftioncs ima-
ginariae, qua:
2.
huc adduci pofTuntjquia in vno
lo- Contr*di3tiin vno quicfccrc, *>*'fi^^**"
co pofTct fedcre, in altero ftare ;

in altcro moueri j in vno frigefieri , in altcro calefieri ; in altero efle farur , in altcro famere ; in
firmari, & fanus cfle ad qua: vniuerfim patet fb
lucio exdidis.
Qu^ndo zdtio > terminus dependent \ Ipcp
:
&
vcrifican
*"*'""'
Dift.
X.
ir.
5^3
non moucbitur ad locumccntri , quem nunc

iiabct, ad qucm amplius non eft in pocentia:ficuc
fic
a loco,aut concotnitanret fc habet ad locum,tcr-
corpus Chrifti dcfincns corruptis (pccicbus fanon acquiritalium locum. Demus

ctiam moucfi ad loca intermcdia ilihil rcferr,
minus autem non ita:abio in illo tantimi pnrxdicantuf dc fubicdo i in alteto vcr6 ncgatio eius;
tcrminus autcrn abfoUitc vbicurocp dft corpus;
/jc poieft comcderc , 8c traiiccrc cibo$ in ftomafûm in vno , fed digcftio , & augmeatatio fevulncrari ,in
q\i^ps crit vbiquc : jiotcft cdi ,
yhojfcd vulnus /equcns, tc cicatrix ctiaih' crit in
ahcfb poicftexinfcftioncacrislnvndinfirmari.lri altcro auteiVi cotrumpctur fanitas , & cric
infumus vbiquc.Quando caufx oppofits cidcm
friapplicarentur in diucrfis locis,vt calidum
gidum ; idcm iudicium fcrcndum , ac fi applicarcntur in codem loco , quia aftio fcquctur fortius agens motus etiam contrari) poSurit ineiTe
fimal,qui depcndent a loco , vt lapidcrri moucri
furfum violetcr, deorfum naturaliter:nrtn tamen
motus Contrari j ad formas , non depcndentes ik
loco,quando funt contrarij, vt ad frigidum,& caIidum',ad vitam
mottem,ad augmcmationcm,
minorationem,fcudccrcmentnm.
Hinc foluitur argumcntum Lcdcfma; appli7
Stlmuur Mr, cando fingula fingulis quidquid enimabftrahit
Ltdtjnu,
a loco,(eu quoad dcpendentiam,{eu per concomitantiam,fi ineft vbiquc incft:fi non abftrahit contrarium acciait.
Patet ctiam ad argumcntum Vafquct contra
Arxumftmm
VffUX..
S>rae{enti3m modo naturali in duobus {och:Qtaa
*pu , inquit,ôVr ' cevtro quiefcens natttralitery
inaUo locojitr/itmjutna trabem, amotatrabe mouehituragrauitate/iui adcentrttm , &J>er eandem etiam
gramtatem <puefcet in centro-.ergo motiebitttr, (fr fK/^
&
&
&
&
&
cetfimul natttraUter.
Ttfftnft,
Qusft.
y<cificantur(lc fubiedlo in illok>cot^tium > in

alio vcr6 coiuiu negatioiquando adlio dependec
Hxc ratio nuUa cft , pcto quis locus horum

conucniat lapidi virtute naturali,quis fupcrnatutalitet?& an vtcrquc fupernaturalitcr?fi locus illc
fupcr|trabe tunc amota trabe,vel confcruatur ibi,
vel nonjfi
non,non acquiritaliu
citer definet conferuati ille
loci5,fed fimpli-
pcimus locus eius,
S
Silmt ttrgumenu , qH
&
H O
cf amentaliter
qui^ncn cft
in
motu,
loci.fcd diucrforum
& quiete refpc<fihu cfufdcm

iivtcrquelocosfit fuperna-
non confetUfitur , ic
nonacquiritaliura, vcl u acquirat>etiam mouetur ad diuerfum,non ad cundem locum:fi ad cuncuraliter, definct in eo, qui
motus , quarido pctuenitur ad fupcrficiem extremam fciuidcm loci. Motus cnim crit ad
loca intermedia, non ad centrum , quod poflider,
rcfpeducuius non eil in potentia:quiamotus
cft adtus entis in pocentia fecundum quod in potcotia>noh entis in adu.
Obiicit Suarez primo ,quia pratfcntjalocalis
dcrti,cdlat
&
naturalis
in corporc Chrifti in coelo
cft
& non
iS
R'y>A
ai
Sacramentp ; prxfentia vcro fubftantialis fub f*"'""^**'

fpeciebus in Sacramento : fed eadem cft ratio de
quantitate,& qualitate,& aliis ergo ppflunt eflc
in corpore in vno loco abfquc eo,qut)d infint ii
altcro. Rcfpondctur hoccllc inutile argumcntum:quia non repugnaniia,aut rcpugnantia fundaturnon in eo,qu6dhaec,autilladiftinguantur
a fubiefto realitcr:fcd quiaaliaimmediatc oppofinc ordine
nuntur circa fubieftum abfolutc ,
ad locum , quiaab ipfo abftrahunt. Aliadepcndcnt a loco tanquam k priore , ideoque co miimultipficato , mutantur , fic multipli*
tato ,
in
&
&
cantur.
Vrgct ctiam cxemplum dc corpo;e pofito in Sttit^ M

temporibus , in quibus habet diucrfa? 5"^
pracfcntias : ad hoc refponfum eft. Ex his patec
luidfcquatur ad corpus Chrifti , quatcnus cft
quaenam in iplb funt , vc
?:ub fpecicbus ,
diuerfis
&
tam hic quam alibi , fiuc fccundijm naturalem prasfcntiam , fiuc fecundum facramcntalcm:
nam ca,qu2 abftrahunt a loco, cadera funt , vbicft
cumquceft, in ipfo
diucrfa funt
quae ver6 dependenti loco
fecundum diucintatcm loci.
M.
ipfe fecit infatiorem aduerfariorum ,
num.^. explicat quidferetjtcihifs
duo ignes applicarentur ligno pofta

, quidft
Item^ quidfi animal hicejfetfine dimento , e^ alibi abunde comederet. Item^
ef^t in duebtn locis^(^ a duobutfumeretur. Item
in duohui
locis.
quid de igne replicato^fjr applicatofic multis combuBibilibus.
Ad rationes ' pcr mc appoficas,ad primam dico, quod per illam poffct probari, quod
duocorporanaturalitcrpoflunteflcfimul: quia agcns nacurale non inccndit corpu$
vnum cxpcllcrc , nifi inducat aliud corpusifi ergo non cflet repugnantia duo corpora
fic
cflc fimul , tunc moucndo hoc corpus ad iftud vbi,non expellcrctur aliud corpus ;
natura poflet facere duo corpora fimul quia ergo concludit manifeftum inconucniens,
II
&
dicO)qu6d aliqua funt rcpugnantia rcfpedu virtutis crcata:,& limitatx , fuper quorum
iimultatcm non poteft crcaca virtus aîua , qu tamcn qon funt fimplicicer incompofllbiTia.
Excmplum, Virgincm parcrc itacft naturx crcatae impofllbilc faccrc ficut duo corpora in codcm Ioco,& vnum corpus in diuerfis,fuper quac non poteft virtus crcata fimul:
quac tamcn non includunt contradidionem fimplicitcr , vt vifum^ft * idcdfunc poffibi,
lia
AlitptA rt^
pugnantreJpeilu vir-'
ttuiscreata^
tpuJimpUciter
repn-
Deo.
Ad fccundum, dico, quod potcft conccdi,qu6d

bus
locis
fi
illa
matcriacorporis locati in duo-
tranlmutatur a duobus agentibus ad duas formas
non
cflct
nouum miracu-
: fed tantum per antiquum miraculum eflec propoctionata ad cccipicodunx adiones

illorum agcntium.
lum
Xx
Dico
Z2.
IV. Sententiarum
Lib.
524
alitcr,qu6d'fi idem ponatur efle in dubb^s locis,non (equitUr , quod caformis informetur fimul fubftahtialibus ncquc eiufdcmfpcciei,
duabus
dem mat^ria
jieque alterius. Eodem quidem modo poteft argui de hoc,'&: dc alio,fi agentia ponant^c
Dicb tameii
eiufdem
Jdem Mce-
dum
de di-
mento
re-
{peciei,vel alterius.
Ad^xemplum de alimento, dico^ quod idcm ficrfcc de aUmentp fumpto a diucrfis m

diucrfis vhi^ quod ficriif ,fi illi duo ftomachi fierent in eodcm loco, & cibus illc cflec in
vtroqiic. Tunc cnjm aut totalitcr virtus vna vinccrct ailiam & tocum conuertercc irt
,
pUcatofum-
fuumcbrpus vclcflei\c yirtutcsxqualps j & tuncjeûalitdrconucrtcrencdealimenco,

^^^ in fuum corpus,& illa in fuum vel cflenc iilaequales,non camen. vina omnino vinccret,&: tunc forcior plus conucrterct in fuum corpus , &, alia dcbilior minus conucrtcrec.
:
Im
&
^"de
nonreplkato
a dHobhs
Eodcm modo
ficut
fumpto.
cibo Teceptô in
Si duo fte- pofitam,
machffpêne-
IX^
fieret
de. clb^ in
p^^ iljud ad aliud deignibus apprbximatis vni ligno in diuerfis vbi^ ctiam dico,
approxi, fi duo igncs. pcr potcnciam Dei eflcnt fiqiul ,
mati
Et.fi
eiuobns
,
ligno.
qua;ras quid eflct
les:non ip vnum,cjuia
cales
Li?nmt
(Is
illi
in
lo-
cuiap-
flicaremur
ciufdem
diccndum , nonnc tunc oporteret,qubd lignum conucrtcrccur
& u quo
nonenim magis ab vno, quam ab alio quia func zquaduo func agentia,&: totalia: non autem poflunc efle duaecaufxco-
jn ighem,vel in quern,
*5
&
^"o'^ habercs idcm dicere
rece-
ipft
pto?
habcres diccrcibi dc ftomachis animaUum fimulexiftcntibus , Sz,

i ita
dico hic iuxta illam propofitioncm fccundam yS(/>r4
Ytrdquc
cfFelus.
Dico^qubd vcl eundcm igncm gchcrarcnc pcrfeliorem,& fic cfiTec ciFeflus diuifibilis
fccundum perfetionetn,fi forma fubftantialis poceft habcre parccm,& parccm, ficuc diccrccur de calorc. Si vcrb gCncrarenc , cundcm cflcdum indiuifibilcm omnino gcncra^q^^ timcn co modo officicndi , quo ncuter illorum poflet cfle caufa totalis cfFcdus:
qujappft ita brcucmalteratibncm ,quiaenon fufficcret adignitionemabaltcroiftorum
^
duotgnes,tH
& tunc ifta propofitio cft vcra
qubd dux caufx totalcs totalitcr caufan,

ciufdcm cffcdus.
leretur.
Ad aliud dico,qubd animal exiftcns in aliquo vbi finc nutrimcnto,nutrirctur ibidcm,
uinim4btc duth tamcn idcm animal fufcipercc ahmencum conueniens in alio vbi quia ccfi mocus;
fine nutri- jocalis
nucrimcnti ad ftomachum nort (k idcm hic,qui ibi,(nec mirum , quia cx quo vbi
mento nu^^ aliud,&: mocus localis ad vbi poccft efle alius)canicn conuerfio nucrimcnci in fubftan^^^^ alendi,cft eadctn hic,& ibi quia illa conucrfio cft gencratio partis fubftantix iftius
mento 'tUibi
quzlibet par$ prior cft ipfo vbi ncc ergo variabicuc
ab eo supto. nutriti:& tpta Cubftantia nutrita ,
ad varfationcm cius, fcilicec vbi.
ûidfi A'
Et cum additur,fi vtrobiquc habcret ahmentum fufficiens,in duplo nucrirccur. Dico,
mmai re- quod vel vtrobiquc fufciperct totum illud alimentum
pcr confcqucns fuperflucrcr,
f itatum,v- ^^ j^ ^-^^ medietas fufficcrec ad nucricionem ciusrvcl in vno loco fufcipcrct partcm,& in
fufflcienter nutrirccur. Patcc cx przdilis.
JperetaU^ alio aliam , & vtrobiquc
Ad iUud dc modico ignc,qubdcomburcrct omnia combuftibilia. Dico per propofimentum.
tionem tertiam,quia fi ponaturignis in vno loco,& multa combuftibiliafibi habenti il14
He ignere- Judi/^/ tantum approximacajquoddiccrcm tunc dc ignc rcfpcduillorumjificdico nunc,
&a
P^^^^^s^ agcntc,
^Ko cdnuer- ccs
noo pofluut
cflc
&
quia vcl
flicato.
in
&
aUquod illorum agerct prxcise , vcl fi in quodlibec cfto qubd omnia eflent
tamen valdc rcmifsc in ca.Eodem modo dico in propofito , qubd adio crit
,
fimul,agcrct
yemifla in quodlibet iftorum relpeftu aftionis,quam haberct in
lum aliud ageret.Nec mirum,quia virtus naturahs minor eft in
&in muha,qiiam
Hic
arru-
menta "Ln
pofuit
fu-
in
vnum illorum , fi in nplplura,quan} in pauciora,
vnum.
^^ ^^^^^ ^^ diuctfa figurationcjdico qubd licet %uratio vidcatur.cflTc qualitas:tamcn

^
cortfcquituf ipfum vbi. Ad ahu4 detoto,& parte dico,qubd pars cxcra cocum nihil
,
habet,quod non habec in coco
illa
cnim a6lualicas,qux accribuicur parci cxcra cocum ,
&
nou in coco,non cft nifi pr^cifio.

Ssd " contra,quia continuitas cft forma abfoluta, & pcr confcqucns prior cft ipfo vbi:
crgo non potcft cflc idem orpu in loco ifto continuum,& alibi non continuum,& pcr
confcqucns ncc hic pars , & ibi non pars.co modo quo continuatum altcri dicitur pars.
pra.
J^^lTdi- Refponfioncmquacrc.
ciii
Scotum
Bici potejl
quod
dtiplex efi figura
quddam
efifmtta. abfiluta
(^
ifia efi degeneve
îUU*
tatisfirma^vel circa aliqiiid conlUns figura:<ir ita noHfiquitur vbi. Alia efifigura, qu efifituahanc rephfi^f^fmtm in loco^dr incontine/tte^df ifi^ efiforma rejpeîua confiequtnsiffium vhi^^ fic froce^
rtiicfidffe
tam
quia
'^^*
argumentum.
De
hoc tnmen diFHnSftone duodectfâ quafi. quarta refifonderid^
vnltyVt con- f^^- fi^ de figuratione alia^

cludat.
&
4^ qutfi.
alia videtitr,&c.
COMMSN
X.
Dift.
MM
C
A
& re(blutio
mentum ,
vcl
DrjtiefHipermeAppeJitMtt8cc.Do^r'wi
XjLhuJus paragraphi iam pixmida
Ordt Hlt'
tm.
eft.ficut
argumcntorum:vltiraum vcr6 arguad quod rcrpoodettde diucrfitatefieurnon praemilit fuperius in eo ordine , quo hic
refoluit.Cxterum illud vrget Hcnricus iri fecun-
da rationc addudka pro ncgatiua.vcrfu.ffy?!/??tur

vbi de difcontinuatione membrorum pcr
îdfltfgUvulnus agit.cx qua fcquitur mutatio figurje, quae
matcrialitcr dicit ipfam quantitatcm continuam*
fbrmaliter refpcdum partiuracontinui ad fe intiicem , vel terminorum includentium partcs, vt
:
infra dicit difl.\i.<puJK^.refpondendoAdqHtftiotiemy
Kih mmtM- v.Sed de figttrittlone alia,& alia, &c. Huc autcm de

propofito transfcrt folutioncm illius fcctlndi ar-
di trdintm.
gumenti Henrici.vbi
pofitis tribus illis
maximis,
(cu propofitionibus , rcfpondct ad omnia argumenta.qu* petutut ex procdicatis oppofitis circa
idem corpus io
Alrk.
T^Mrf*quitur mditfMn
vbi.
diuerfis locis pofitum.
Refpon-
r-
rigMrm
/#-
ji d vhi
vtrum
vtl
imginritlt
prior
tali
Ioco,& przfentia in
ipfo loco,verbi gratia,^ vafc, quia talis eft figura
aqu<F,quaIis vafis ambientis, quia hoc quod eft

quantum folidumnonccditfloido: non rcferr*
quia ctiam prius aqua ex natura foa fluit in figu>

ram vafis , qu^m fit prxfcns ipfi vafi przfcntia
vkicali,aIioquin
non
iroplcret totura vas
tum etiam tangitHcnricusyK^* , nempe , qu6d

corpus eflct Yulneratum in vno loco , fcu dikontinuom
continuum crgo habcret

pars aliam adlualitatem in vno , aliam in altcrot.
Rc(pondet,qu6d pars non habct adualitatem
in toto, quam non habet cxtra totum intelligit
in alio vcio
vcro , vel imaginario quod magis concor<IarprincipiisDoftoris,& hic&in prsccdentifcqucntibus quJtftionibus , vbi dicitexbus ,
vlti
&
tenfioncm nihil fupcraddere qnantitati , quara

refpeftum extrinfccus aduenientcm : figura autem nihil addit nifi refpcdum partiom , fccundum diucrfam dimenfioncro in ordinc ad diuer-
(cijicct
lineam rcdam.vcl obliquam ,
& confiftit
in prdinc adextrinfecum : quia in fitu, &:ordifte

ipA^tmn vti circumfcribentium:& hic cfl; fenfus
S
Soluitargumenta
itt
HO
fcu intrin-
non autero
didi patet , quia pars habct ratioocm

quod conftituit ergo
non rccipit atShialitatcm a toto, fed coromunicac
loquendo dc ipfa praecisc qua pars , vc pars coraparacur ad cocum:Dcnc ergo infert illam aduali
tatcm , qua: tribuitur parti extra totum corpus
quanturo> quod coroponit, efTe przcifionem , aot
'Vcritas
Pars
tfi
esu-
f tttim.
dioifioncm,qui fcj>arata,manct eadero, deftrutî

continuatione in nia emitaic.
c
5fd/ cefr4,
fbrroa abfoliica ,
&c. Vrget qu6d continuitas
& pcior z4>i
vno loco efte concinuuro
in
rinm ; prior eik figura, qua cftccrminus taliscxtenfionis,(ecundum hoc,vcl ill&s tcrminos ipfius,
difctnti-
MHMtit.
quacunque aliaaduenientc cxtrinfecus,quia
nuum
teipfam cxtenfionem fecundum hanc,&illam

lineam rcdlam.Extenfio ergo partium cft fitu$,&
ordo partium in toto , quatcnus vna eft extra
aliam in ordine ad locnm vcrum , vel imagina-
nianus verbi gratia intoto aniraatur ,

cxtra totum.
ibs terminos includentes partes , vel econtra ter-
&
&
de adualitate cxiftcntia: , &cirentiae
niinorum ad ipfas partes, vcrbi grati2,tr iangulqs

fcfpcftum fccundum trcs angulos includentcs
tcrcxtenfioncm,fccunduro trc$ lincas rcftas ,
minaus in ipfis angulis , in quibus cocunt ad inuicem, tanquam in tcrmino communi terminan-
CtntimtMiit,
prioris,&caufae ad totum
figura cft pofterior
j1daliHddetoto,&pane,Scc.\rloc argumen-
ad locum,& pofterior ipfo , alia quae cft qualitas

quartx fpccici , cft loco prior faluandum ergo
didum , quod
ipfo.
obiicias in fluidis fumi figuram ab
fi
feca,
tktumU
illa, eft
Qii6d
det,qu6d figuratio fequitur ad ipfum fîjintelliSît de figuratione impropric difta , qua: denotac
fitum diucrfum partium in ordine ad fe inuicem,
vcl terminorum includentium partes in ordinc
vniuerfaJitcr
ff^mfi.
5^5
Dodoris. Si tamcn comparetur figura ad locum

vcrum , & realem,cuius latera facit diftare locatum,& euius terminus eft figuraaliqua* vcl haEC
*P
Qu^ft. II.
N T A R I F S.
crgo ncquc hic pars
non concinon pars,fupple
in alio
,
,
fic
ergo nequic corpus
ibi
3tûconfticuens. Huius folucionero reroiccicad Ctntiuuatmf
&
alias difta ,
pacec cx priroa propofitione concedendaneropeeftconfequentia,quialicctvuInefratioipfa, feu difcontinuitas , vt eft in rootu,
adtionc, fcafieri , poteft cfic in vno loco ,
non
prf viifMi,
"Vil
ftfmrtL-
tmr.
&
in alio
tarocn in falio
eft
corpus
tis
di&um
ejji
erit
vbicumque
de aliis accidentibus abfolnbcn^ ergo dicit in anceccdcn-
ficut
cft
te continuitatcro efie forroaro abfoluiaro
nerope
eft
conftituens
forma
,
iic
qoift
continuam
a difcreta quan-
quantitatem
vt diftinguitur
autcro
titas
Qiropta
cft
aliquid
abfo-!
luttun.
M.
^curiefu obieltiortes , vt not$
vt humano tngeniihmeltus tracfari
initiofoJita,explicaHdofubtilipinegt^dues,
in margine,(^/affe ita totam hanc quxlHonem tralfauit

tton potuerit.Et ideffex eorecentiotei
tamhtc,âam in ^.Fhjfie.fere om^, eiUM-dehac
re dif-
feruptt defYompferknt.
Dico ad argiimcnta principalia. Ad primum dico,qu6d multi conceduncrclationcs

eodcm dicences idcm & fecundum idem cfTc principium Vide ipufi.
agcndi,& patiendi. Sed adpropo{icum,non oporcetincidcre in iftani difHculcatem.Nul- JecjMente,&
irrfra art.i,
liis enim negat, quin relationes oppoficx pofHnc inefTe eidem fecundum diuerfa funda-'
tj.i.exprep
menca,vcpoce quia fccundum aliquid iic niaius, & fecundum aliud tnitius:8 hoc yel rcse adhoc.
fpedu fuijVclalccrius.ri&iauccmincococorporc, aliud & aliudcfl poflenus,& ancehus, ûomodo
rupcrius>&: inferius: vnde mcdiance illo t^îjCanquam fundamcnco alio,& alJo,non efl in- relationes
oppofitas poflc 0.^^ (imul in
conuenienscorpus habcns
'j'îfupcriuSj&: inferiuscfTe fupcrius,3i infcrius.
Ncc mircris
appojita co-
rcfpcdum
neniêide.
IV. Sententiarum
Lib.
526
rcfpcftum fupcrioris,&: inferioris fundari in vhi , licet vhi fit refpcl:us,quia poteft bcnc
vnus rcfpcftusfundari in alio rcfpeftu,vttadum efty/>r4.
idem hahet
^d aliud dico,qu6d rclationcs contrarix in genere bcne poflunt ineffe eidem fccunv
$n pnmo
^ ^ diucrfa fundamcnta ficut idem potcft cfle fimilc alicui fecundum albcdincm
/1^24 diflimilc cidcm fecundum fcicntiamrpropinquum autem,6 diftansfundanturin corpof.&iahoc revbicatOjqujaipfuma/îciuscft propinquum, &diftans :crgo fialiudcfti/^/propin'
4'Jifii.<j.i. quum,& diftans poflimt cidcm corpori conucnirc, ficut conucniunt duobus 'vhi , qux
Fropltuiuii, conucniunt illi corpori,& funt fundamcnta pi'opinquitatis,& diftantiiac.
diBans
^j tertium dico,qu6d ficut idcm tcmporalc non poteft efle firaul fecundum tcmpus,
^Homo oco^
ijlcft,cadcmtcmporaliute, vtita dicam,indiucrfistemporibus, fichecidcmlocabilc
poteft efl*c fimul fecundum locum in duobus locis. Si autem accipias in antccedcnte
yld
in confequente//w/ fccundum locum , valct confequcntia,
Qmmfiiio 7^w/,fccundum tcmpus,
idetn tent' vcl proportio:quia ita debct fimultas tcmporis comparaii ad tcmpus idem circa tempoforde pa- ralc.ficut fimultas loci ad eundem locum circa locabilc Conccdo crgo, qu6d vnic^ lotejl ,drnon
catronc,quod eft dicerc,efle fimul fecundum locum, ngn potcft cflc idem locabilc fimul
potejteflem
j
*"duobuslocis.
diJrd t"Poteft autem haec ratio duci ad partem oppofitam, licet fophiftice, fic idcm locabile
poribusf
fimul, id cft, in cpdem loco cxiftens , poteft cfle in diucrfis temporibus ergofi^ fimul
foluent argumcntum
tcmporcpotefteflein diucrfis locis. Soluantiftud fophifma,
fuum, fi foEtc reputent, quodhabeateuidentiam.
i^
Ad aliud, quod idcm mouetetur fimul,& quiefcerct dico fccundum primana propoJ^d 4,
fitioncm illarum trium,qu6d cum moueri,vel quiefccrefecundum locum,fit fimul cum
De
chttrx-
êre
1.
cf.
,.
&
&
'
&
&
Corpus fi^l,i^yj^\ pofterius>ide6 variatur
voiTe"""&*
calitcr
& in alio x^/ moucri.
continue idcpi rî,quod prius
qmefiere.
vhi. Sicut
autem
eft poflibilc
ad variationcm i/^/:&
ita potcrit in
vno vhi quicfccrc lo-
Quia quiefccre hic localiter nihilahud eftquamhabcre

:
& ibi moucri nihil aliud cft,quam habcrc aliud, & aliud
qu6d idem corpus habcat hic pcrmanenter
vhi
vnum , 8C
&
alibi plura Aacccflieft,qu6df crmanenter habeac hic vnum vhi^

ue. Eodem mododiccndum cft de partibus totius , fi fiant inftantiae , quia poflibile cft,
qu6d hic omnes partes totius quiefcant in toto , ibi aliquac moucantur, vt manus, vcl
aliud
ibi:fic pofilbiic
&
pcs :quia omnia ifta confcquuntur
Hom
in
dHobus vhi,
mpotejlac-
.n
puta hoc,&; illud.

Et fi arguas,crgo vt cft in vno vhi poflct moueri ad feipfum, vt cft in alio^^/,& ita acccdcrct ad illud vhiîn quo iam cft:5c tunc , vcl cxpcllcrct feipfum de alio vhi , ad quod
acccdit,
vhi-^
& tunc eflet incompoflibile fibiipfi fecundum vhi
ficut aliud corpus
expellcrct,& tunc definerct habere illud vhi virtute propria
vcl
non
accipiens tantum illud vhi
qiiJcfccntis. Vel faccrct fc vt habens aliud vhi cum fcipfo,& ita quafi duo corpora fimul.
anfe expeltety*n exer- Similitcr fi cflct animatum,poflct fe ipfum moucrc pellcndo,vel trahendo,&poflct idem
citusexfolo
homo habcns mille vhi facere choreas,& maximum cxcrcitum in campo

& tacere,& difputare cum feipfo.
& multa alia,
illo conflari
qugj vidcntur mira,& iterum loqui
pojpt,
Dico,qu6d haec funt puorilia,& imaginationcm fenfui innitcntem fequcntia.Si cnim

quatratur ratio cprum, de quibusarguitur,nulla eft difficulcasmaior, qu6d corpus moueatur id illud vhi^ in quP quiefcit , quam ad aUud vhi. Et tunc cum pcruenerit ad illud
vhi^ dico, qu6d idem corpus expellet fe de illp .vhi , in quo quicuit nifi fort^ illa virtus
tunc
agensjpcr quan^ habuit aliud vhi , dcfinat confcruarc ipfum,vt ahud vbicatum
non habcbit,nifi tantum vhi,c\y\oA habuit prius quiefcens fed prius non habcbat illud,
;
&
vtterminum fuimotus;im6 de^nct fccundum a/^; quod habebat in motu habcre autem quodcunque vhiS^VLC vt in motu fiuc in tcrmino motus,nihfl facit ad variationcm,
:
vcl multitudincm abfplutorum, quae funt in re.
Pcr hoc p*tet de ,chorca,& hello, confabulationc ,
xj
Homo
in
diuerfisyhxy
anpojfit fi-
^"'re
f^tda
cboreat
dHcgre.
/tffwdicat l6lum iraaginatio|iis,vcl intÎleftus,
ille
& difputationc cum fcipfo,quia
fi
quidem vbique eft idcm vbicunque
fucrit Ioquens;fi autem non eft,nifi formatio vocis pcr inftrumenta naturalia in 4^c pcrcuflb,& quidera alius ent acr contiguus organis vocalibus in ifto vhi,&L alius in alio vhii
fic in ifto
^^ ^'"^'^ *^^ ^" fit,moueri tamen poterit hic localiter acr,& ibi non
for^nabitur
&
& in illo loquetur,$r: in ifto tacebit & in ifto tcncbit tc:
ypj^^ in
illo
non
&
norcni,& inifto quintam,

&: idcm cxiftcns
illc attrahet aercm extra aquani exiftens
in aqua nonp0tcritattrahere:fed non fubmcrgeretur hic , quia alibi habet acrcni aftra,
dum rcfrigerantcm ipfura.

Ita etiam conccdojquod vt in vno vht poterit mouerc corpus fuum , vt cft in alio vhi,
pcilendo , vel crahcndo quia proptcr idcntitatem corporis non aufcrtur ratio mobihsj
ncc motiui db ipfo.
:
Ec
Dift.
Quxa.
X.
II
517
I.
1
Et fi arguitur fic,fi mouetur, crgo non quicfcit fi quicfcit crgo non mouctur ergo
Gmul mouctur,& quiefcit,fimul mouctur,&non mouctur,fimul quicfcit, & non quicfck. Rcfpondco jn rcfpcdiuis oppofitis non fcquitur abfoluta ifl[irmatio,& ncgatio , fcd tnfffofitit
tantum fccundum quidSxcwz non fcquitur, cft fimilis, & diflimilis:crgo cft fimilis,& non ^'^^^'j
iimilis. Namanteccdcntiavcrificantur,fi intcUiganturrcfpeau diuerforum. Sicnim eft filmîo
'
fi
&
Philofophus arguit in prac- negMtiolnm

dicamcntis cafite de ûafttit^ê^quod fi aliquid cft magnum,ad hoc cft magnum^Si: fi par- fitputitr.
uum,ad illud eft paruum. Et ex hocinfcrt,qu6d magnumficfaruumy non funt contraria,
fimilis huic,ci1 fimili:&
quod non tencrct

paruum. Eodem
nifi
fi
eft diffimiiis illi,eft diilimilis:ficut
magnum
modo
ad hcc infcrrct magnum
& paruum ad hocinfcrrec

& moueri in hoc vhi
hic quicfccrc in hoc vhi infert quiefccrc
Hjc t^rf-
infcrtmoucri tamcn illa: affirraationcs non infcrunt illas ncgationes , puta quiefccrc, ccre,nonin*
non moueri, moueri,non quicfcerc imo cft fallacia confcquentis:quiaantecedcns vcri- fi^l"*"'^'
'
^
confcquchs ncgatiuum negac rcfpcftu cuiuf- ^^^
ficatur in reipedu ad vnum tcrrhinum ,
:
&
cumq^c.
Ad vltimum argumcntum,dicoqu6d omnis aftus immanens , qui inefict ifticorpori
in hoc <ubi,mtSct fibi in quocunque "vbi licct non infieret fibi , vt in ifto vbi & de hoc
dicetur in fecundo articulo iHim dijl.quafi.x. Sed nunquid l"anguis,vel fpiricus,vel fimiIia,qux non func de veritate naturx humanae,eflcnt eadem hic,& ibi,foIuetur vbi didum
cft nunc/ciiicec articuh 2..quAfi. i .huius diji.c^x camcn erac in ordinc quajl.^.
-.
COMMENTARirS.
^f
a X^^tcd adargtonentajnrincijidiai&cc. Hicre-
pofitis,nonfcquiabfolutamaffirmationem,&nc-
X^fpondccadargumemaprincipaliaadim-
gationem,fedtamumfecundumf<icumlimitatione ad diuerfa; vt patet cx Philofopho , cap.De

quantitate. Ad vltimum , quod ahis immancns
mlument
*'" quarftionis propofita. Ad primum,& fccuh-
frmtifU.
<luni
docct
quomodo
nere,& fpccic poflimt
rclationes oppofit* cx geinelTc
diuerfos terminos , vcl
eidem refpeftiuc ad
fecundum diuerfa funda-
menta.Ad tertium, quomodo fumatur proportio

intcrtempus,& tcmporancum, & inter Iocum,&
locatum j quantiim ad fimultatcm. Ad quartum,
quomodo idem poteft moucri, & quiefcere fimul
eflct in conftituto in diucrfis locis
vt vifio
&
huiufmodi, quamuis non infieret, id eft non produceretur in ipfo in fierit Sc a&ione in omnibus
invno dctermiiutc , terminus tamen
locis, fed
lofd,ic tacere,^ huiufmodi, qua- depcndent i lo-
, per regulam pofitam in prima

propofitione.Quqftionem hanc copiofiflimc traâuit hadlciius Doftor , ita vt cxtcri ex eius
abundantiaaccepcrint : licet in aliquibus difcor-
co,& tradit maximam , ncmpe in
dem quantum ad refolutioncm.
JndiucrfisIocisjdequodiftumcfty&/>ri:&ficde
rcfpcftiuis op-
Qjr
Vtmm corfta
iE s
eflet in ipfo alibi
III.
ChriHtfopt ejfepmul in ccelOy
Alenf. D. Thom. D.Bonau. Rich.
^ in EtichariBiaP
& amttet citatipro q.praced,
D tercium fic proccditur,& arguicur, qu6d corpus Chrifti non poccft fimul
& in Euchariftia. Primo per illud Auguftini,& ponitur de con-
efle in coelo
\fec.
,,^^^
dijlinSi.^.i^xxm^ haercfis. Corptu ChriBi furfum ejl
&
in vnoloco
effe
ofortet.
Secund6 fic,quia formalis ratio cflendi in loco eft^quantitas,fccunduro Philofophum

fcd non poteft aliquid plnrificari non plurificata cius formali
racionc crgo quantitatc corporis Chrifti exiftencc rna , non potcft ipfum cflc , nifi in
4. Phyfc. cap.de Vacuo
loco vno.
Tcrtio fic,qu2ECunque vni,& cidcm funt eadem,funt intcr fc cadem:crgo quaicunquc

vni,& cidem funt fimul,inter fc funt fimuhcrgo fi corpus eflct hic,& ibi,tunc illud,quod
cflct hic cum eo,
illud , quod alibi cft cum co,cflcnt fimuhfed confequens eft falfum:
quia alccrum potcft eflc Romac,aItcrum Parifiis crgo,&c.
Quarc6 fic,quod diftat ab aIiquo,eft aliud ab eo, quia nihil diftat a fcipfo fcd corpus
&
Chrifti,fi cflct in Euchariftia, diftaret a fcipfo in coelo:crgo cflct aliud
maioris
& aliud. Probatio
quia diftantia includic difcontinuitatcm

vnitas autcm quantitatis conti: ergo diftantia
repugnac illi vnicaci ,
per confequcns ponic
:
&
tkwx cft continuitas

pluralicatcm.
Quinc6 fic,quia poflcc tunc fimul raoucri , & quicfccrc quia corpus Chrifti in coelo
:
>
quicfcctcc^
IV. Sententiarum
Lib.
528
quiefccretîn Euchariftiaautcm
lofophi
mouerecur admotum Euchar iftia:,fecundum illudPhi-
Motis nohU mouentur omnia^qttafuntin nabis.
Oppoiicum patet, quia corpus Chrifti eft in coelo , fecundum illud Auguftioi:
DoHecfni4tttrfeculum,furfum ef Dominus-.SiC ponitur Je cnfec,diJi.t.primA hxrefis:^ cft vcrc in uchariftia,vt caûra eft i. ^. huius dtfiinliionis.
HO
V M.
Sujfjiofttafde de reali frafentia corforis ChriHifubfêciehttsfacris
idtamum effe pofsibile fer conuerftont alterius in if>fumj&

in
ccelo alihi localiter
catlo.pombile
ejfe
, refertfent. D.Thom.dicentit
repugnare corpus Chrisii manens
poni.Vtramque partem refutat Scotui^refoluens corpus Chrisli manens in

etiam localiter. Videfupra q. i.an.^ .adittudaxio,
alihijine conuerfione
ma,qufunt eademvmtertio.,&c. Vide ScOt.i .d.t.p.x.q.i .n.^j quod z/ero corpus ChriSHjit
in coelojjahetur ex Tridjfi^.c. i .ex Aug.de confec.d.t.cap.frtmA h*refs.
.
1
D. Thom.
htccj.i.fol.
Conchifio ' cft certa cuihbet fideH, vtpftenfum eft \.qtuji.huiusdiji. fedynus modus
poncndi eft tahs, fcihcet , qu6d per conucrfionem alterius in ipfum , potcft illud corpus
efrealibi,quaminlocofuo naturali quiavbi prxfuitconucrfum, jbieft illud, inquo
conucrfum eft,non localitcr,fed facramentaliter
hoc modo, fcilicet facramcntalitcr,
corpus Chrifti poteft cfiTe alibi,& in pluribus locis non autem locahter,nec dimenfiue:
quia localitcr eflc includerec contradidionem , ficutpofitae funt rationcs eorum inprjcccidenti quajftionc:facramcntahter autcm non includitcontradidioncm:quia ipfum non
:
''*'^*
&
:
ibi fecundum lcgcs loci/ed tantumillud,fub quo cft facramentalitcr.

Scd contni , ha:c argumehta tada funt aliqua in praiccdenti quxftionc improbando
Neccouer- iftam conclufioncm
communcm, Manifeftum enim videtur , quodconucrfiononcfi:
fioy nec jpe-^
formalis ratio corpori cflcndi hic,nec vt pracfens,quia ipfa tranfeunte manct corpus hic:
^^^ ^^ ^^ prztcrita , quia tunc non poflct Dcus facerc cof pus fuum non efTc hjc , ficut
corpori
tlo
"cc conucrfioncm praztcritam non cfle praetcritam nec ctiam illud , quod vocatur Sahic.
tjfendi
cramentum/cilicct fpccies, funt ratio formalis corpori cflendi hic:quia non funt formaj
hmtu cft
1.
f.
difl.n.y
faciliHs
eji
ponere cor-
\\tct in
CQfporc Chrifti,nec pcr cas aliquid incft formaliter corpori Chrifti.
Ex hoc arguiturjDcus
ppêft facerc in crcatura aliquid finc eo,quod

fui aUcnht x^2M% ratio
eflen4i,nec aliqqo moda dc cflentia cius : fcd ncc conuerfio
nou
,
cft fibi for-
ncc Sacramcn-
ratio corpori cflendi hic , ncc aliquo modo de eflentia eius : ergo Deus
corpus cfle hic fine vtroque iftorum,
hcm , non cft maior rcpugnantia , corpus Chrifti cflrc fimul cum fubftantia panis,
eoun primo
i/nurn,in fe- quam cumquanticatecius:qiiia non magis fubftantiarcpugnat fubftantia:, quam fubcmdo duo ftantia quancitaci quoad talem fimultatem fed corporc Ghrifti cxiftencc in coelo potcft
^^nMHr"i'
aua'
fine
^""^
^^ formalis
P"t:cft faccrc
miracuU^
*Non'm'^^'s
cor^tsChriejfe
faccrc
idem corpus fimul
^^^^ '^^"^ fimul

<l"'intum ad
repitanat
fi
Dcus
cum iubftantia panis quanta, &
p.imsyejuam
crgo
potcfl: fa-
Hoc
quanta ponatur Sacramentum adhuc contra cos quia,

corpus eflc alicubi cum modo fuo naturali,
fubftantia panis quanta poteft Deus faccre porpus fuum itiodo fa-
Si ctiam illa fubftantia panis
quam finc
pcr confequens fine conucrfionc.
pnmum duorufn,qu*E tada funt.
cum ficucfupra oftcnfum cft
fHbJlantia
cum quantitate panis fecundum omncs
fed cum
facilius cft facerc
cramcntali,id eft,non naturali
ergo, &:
modo
naturali.
Doior;s.
^^ ^ dicasad primam rationem , quod relatio non poteft fieri fine proprio tcrmino,
ficutnecfincfundamento: propriusautcmtcrminusiftiuspra:fentia:eft aliquodSacramencum,id eft,aliquod fenfibilc rcplens lQCum,cum quo,vel fub quo corpus Chrifti eft,
non localiccr. Concra,npn magis impoflibile vidccur corpus Chrifti efiTe cum illo , quam
orpu5[lm-
cum ifto:crgo non
titatfe^s*'
*
Refolutio
manes in
Jli
ir' îT'
/^cramVaUterjine couerJio;je
ac
etiam locaUter
feu
diftum eft,
magis rcpugnac efle
cum fubftancia panis quam cum

,
quantitate , vt
& fic dc quocumquc alio a fc,& tunc vltra. Si poteft autem cflc ahbi
quam
vbieftfub modononnaturahfibi:ergo6ifubnaturali,hoccontrafecundum.
Dico crgo, quod ponendo conucrfiohcm in propofito, dc qua dic?tur diji. 11. S( pofic ahquod fignum fcnfibile concinens vcre corpus Chrifti hic pracfens,
quod fcnfibilc dicacur Sacramcncum quod quidem vcrum eft , fcihcec corpus Chrifti
dc fafto, hoc cft , poft conffecrationcm vel conuerfionem ,& fub Sacramcnto nonca^^^ ^^ quin poflcc cfle non pcrconucrfiowcm, nec fub S^cramento , loqucndode
qôcumque fcnfibili detcrminato non video ficut argutum eft in quxftipflc
"cndo, quod hic
ejmtitatitie,
jSd.X/
pro
<j.
prec.
prajccdenti.
forcc
illi,qui
negant
Deum pofl^ facere corpus fuunxin plribus Iocis,aIitcrquam

pcr
Qusft. III.
Dili X.
pcr conucrfioncm fub Sacramcnto
>
ncgaroot ctiam hoc
529
nifrquia hdcs dicic
hoc Dc
modo autcm ifto cffcndi, (ciUcct non quantitatiuc,vcl non dimen{luc,vcl localitcr,nou
video fi potcft Hcri idcpi in piuribus locis non fub modo nacuraU , q(iin*ctiam pofTic
fieri modo naturali cura in primo fint duo nuracula,in fccundo tantum vnum, vtfufrk
oftcnfum cft. In primo quidem funr duo miracula vnum fcilicet in caufando prarfentiam corporis hic & aliud in feparando ipfum a fuo modo nacurali. Sic ergoôceft cfrc
modo naturali , iicut fub Sacrarocnco.
,
Ad primum in concrarium dico,qu6d Auguftinus fic incclligit,oportcc, id cft, opportunum cft, idcft^congruum cft illudcorpus gloriofum habitarc in illo rcgno pracparato
y
^<^ :?.
fcd non oporcct, id cft, non fimpliciccr cft nccefTarium. Poccft cnim aliquando cciam localiccr Chriftus non cflc ibi , moucndo fe dc illo" loco & mulc6 fortius poceft eiTc alibi, & facramentalitcr, 6^ localiter pcr diuinam adioncm abfolutc abfque dcperditione illius vbi in coclo (icuc modotenemus illud corpus prxfens cfie in Euchariftia non localitcr.
Ad fccundum dico , qu6d formalis ratio poccft incclligi dupliciccr primo propric
x.
pro racionc formali proxima fccundo pro rcmoca largc fumcndo racioncm forma- ^"^'^ ôlem pro racionc fundamencali rcmoca ficuc calor dicicur formalis racio agcndi, & albe- "^'^" ^,'"'''
""
do fundamcncaliccr dicicur racio formalis eflcndi fimile pro canco fciliccc qu6d caôr "^?
gloriofis
cft
lis
principium,quo agcns agic,& albcdo fimilicudinis : fimilicudo aucero cft racio focmapropinqua fimilis.
Loquendo ergo dc prima rationc^
poccft conccdi
plurificacur illud, cuius eft racio formalis
^'
quod fine plurificacione cius, non
fed raciohc formali fccundo
modo
falfum
idcm poceft efTe principium agcndi proximum refpedu mulcarum adionum, 6c

idcm fundamcncuth ptoximum rcfpciflu mulcarum relacionum. Quancicas aucem non QuamitM
tft formalis raciocfiTeudi in loco primoniodo , fedfccundo modo quiacft proximum ^ftmudteji
cft:quia
fundamcncum ilhus refpcftus &: cx hocfcquicur propoficum ,fcilicctqu6dfuperidcm ^'^"'. f"''

fundamentum poflunt fiindari plurcs rcfpcftus,maxime extrinfecus aducnicntcs.
l^-^'?~
:
Ad tertium dico,qu6d prima propofitio falfa eft,nifi inteUigendo de vniformi vnicacc

ilUus tcrcij in fc,&: illorum
quse concluduncur cffe vnum ex vnicacc
illius
quia
alias
> fi
^^
cftminocvnicasilhuscerci)infc,nohpoceftconcludi maior vnicas aliorUminccrfepcc

vnicacem illorum in ccccio. Eodem modo dcjimul, quia nifiillud ccrcium , cum quo alia
func fimuljfic limicacum fccundum iliam vnicatem,fccundum quam ipfa func fimul cum
illotcrtio } non (cquitur fimultas eo.um intcrfc ncc qtii Pafifiis fiinul cft cum co , cric
limul cum illo qui.cum codem tcrtio eft Roma: , fi illud tcrtium fit illimitatum. Vndc
non fequicur, cgo fum fimul cum JECcmicace,& anima Antichrifti fimilitcr crgoaniina
hacc , &: ego fimul fumus:quia acccrnicas cft immenfa,
illimitata quaintiim adadualcm
przfentiam. Ad propofitum dico,qu6dillud, quod fimul cft in duobus locis illimitatum
:
',
&
cft, liccc
iimul
non
vircucc propria , fcd virtutc
Dci agentis quancum ad i>l>i
cum fic illimicaco, non oporccc, quod finc fimul
inccr
& idc6 qua: func
fc.
Ad quarcum dc difcoucinuacione dico, qu6d accipicndo diftanciam pro diftancia loAd probacioncm diCo qu6d aliquid non cft idem fibi quia couti,
caili,'maioreftfalfa.
M7
4.
npiim fibi fcd vcriori vnicacc , quia concinuicas cft vnicas parcis ad partcm in toto ; fcd
ynitascocius adfcipfum eft vcra ^dcnticas. Dicocrgo , qu6d ctfi tocura.vt diftansnoa
continuetur fibi ipfi , vtdiftantic tamen in vtroquc ttrmino diftantix cibycrc itlcm ba*'
bcos.candcmcominiiitatcm paicium in toto. Et cum dicitur ,qu6d vnitas totius coritintii ^ft continuitas cius , vcrutft cft , yriitas , vt cftr ex partibus fqd idcntitas civis ad
fcipfum non cft coricinuitas ciufdcm t&Cius ad fcipfupi ^ co modpquo pacs cftconti:
nuaparti.
A-d quintun patcbit in fecundo
aart;iculo iffitH difi,artji.qudijt.zz q.ua:
camen in oi-dinc
eric e{Udfi.6xonclufumc 6.
Gitca fccuridum principalc quacrotria.
Pririi6, vtfum corpori Chrifti naturaHcCf <3acidcm iacramentaliter cxiftenti,ncccflrari6 infint cacdcm partcs_,&: proprictatcs?
Secundo, vtrum qua;Iibct adio immancns quac cft ip Chrifto naturaliter cxiftcQtl, ca-
ftcnci,&
dcm iufit fibi
vt in puchariftia facramcntalitcr cxiftcwi ? Tcrti6 x^trum corpori Cbcifti> V in.uchar4ftiacxiftcnti,po(fit inciTcaliquismocuscorporalis?
Scoti
ojfcr.
Tom. yilt.
Yy
COMMBN
;.
Lib.
5SO
IV. Sententiarum
COMMENTARiyS.
f^ Oncltô
&c- Staturt concluHo-
efi eertd. ,
V^nem^qu eft de fidc.vt meommrnto ûdfi.
tertij
vnde
tres pcrfona; vnitate Deitatis
vnum
aui rcfer t poflibilitatem exiftendi
interfe,id eft, in
eflentia > nec liccc indc inferrc eflc vnas intcr fc
vnitate fuppofiti,quia hanc non habent ab eflen-
Chrifti fub fpecicbus in folam conuerfionera.

lUKi* D.Th. Hoc, inquam , jmpugnat Dodor hic ad fcopum
qua:ftionis prfentis:jî vcr6 ijm^. i .idem fun-
tia , vc ad eam comparancur , fi:d folum eflentialem fic extrcma ncqueunt aliter ad fe inuicem refcrci in conclufionc , quim vc in praemip
r.nclnfi fi-
cum ipfo probîum eft. Impugnat fundamentum
dti.
D.Thoraaf
/is
corpore Chrifti, vt fit fub fpeciebus}& inquati^m

etiam pracfcntia facramentalis infertor ex natura
conuerfionis , in gehere termini a cjho in tcrmi-
vnde fi medium per
Hic autem eandem ratiohem im-
did cjium.
pugnai inquanti^m ad eam limicatur poflibilitas

poaendi corporis fubfpeciebus, fiue indiuifibilitcr, fiue quantitatiue , acque adeo in aliamateria, nempe, vt applicatur ad diuerfam con-clufioncm.
Impugnac aucem
trt,UiU
Z)<M
quia Deus poccft facere
manentc fubftantia panis.

Minor pcqbatur,quia nequc conucrfio .vt pras-
(ens
tfi rnti
fens eft ratiocflendi,quia tranfennce conucrfione
fr
ptlis tfftnii
f Ucn..
mum fequcrctur, quia nullamaliam habcnrcau-
fvnt
modus
fQrittalis e(iendi
Si dicas prxfentiam facramentalem corporis
quia
ficut
fliht
fpecieS.Cohtra vrget,
prxfentia illa de fako raluituc in ordi-
(am
fecunda rationc. Probat

ctiamcorpus Ghrifti pofle eflc pfxfeni modo
quantitatiuotah fpecicbu,quin ^hSimux pa-
nisa^finc
adûm
vUa rcpagnantia fed de hts

:
cft in
fiifliciaiter
pcaecedentibqs.
Haec aijtcm, qqseftio magis mouetuf, vtfolargumenta ad oppofitum. Prinium cft
iiancur
cx authorftare Aiigufthii, qiiae ponitur dift.i.

prima ha:refis , Corptu Chnlli /urfHm ejl , &in
fUo ioco
(Tii/?
Refpondetut
ca
qux
0Bgo untikm ^ft in cdelo.

ncgando confcquentiam , cir-
.^tter
.'
nihil ocnircit
quod
didum*.
In refponfione ad tcrtium
(ptttcmoTtim
aliks
non
fueric
quJ>d vnTtas
irtttr ,fc tatlontf tcrtij
non
pofl[ic
coh'*ludi maidr,qu)im (n Vnitas ipfias rertij
de
^tfunttm- hoc vide ipfum in ffrimadifl.i. f*rt.x.fUdfl^t.

bm vni ttr. vbi difputatur,an illud zxi^mA-.ûfcunipiejHm eati
funt *
dem vni tertio,flnt eadem interfi > &c. vcrificetur in
Jem inttrft.
diuiqiSt&bcQcdicitDodtQrvîficari, fedcnm
,
dunj>vcl prout
influit
rjT' >
&
pttr-
S.tit hmiiu.
vnitatem in ex-
Ex hoc
cum
vlcerius dcclarat
qu6d ca > quc
fimul intcr fc
incelligicur tantum dc iis , qux funt
tertio
fint
adxquate;non ver6 (ecundum
cundum partem , quia cx co qu6d

vrta pat^tc
quAd
iit
flt
fimul 6jXti locato
fimul
cum
racio Simulttu *i
(in;iol cum Itcatum quid
epdd, ycl fe-
inftrt
inttr
txtrtmn.
fupcrficies ex
non
>
funt
qux
fcquitur,
altcra fuperficie diftdnte,
quamuis. hxc ficiimul
cuiikt locato > quanci^mcft

c^ pacte ipûs fuperficici : intclligitîir ergQ iit Lttatum iUi
locaco , qux fe adxqvianc : êd quan-r mitMtS 4î.
loco ,
uMltt flifrldo locacum cft illuminacum, npti feqoicur cciam bm.
in his. Racio eft iam afllgnata > quia ficut he-
&
que vna
fupcrficies loci
adxquat tottmi
tum ,'tic^c ipfaquanciVmeft %

fit
fimul
cum
locato
ica
-loca-
parte fupa?fieiei,
quando locatom
plurihus- locis vnus locus.non
eft in
adxquat loca-
cum vnde hpn fequicur quod loU9>qoi cftAmiil

cum ip(b in deccrminaca diflantia, &.ntu, ut
ipfo in alia difler^ntia diftantix,&
fimulcum
ficus
non fequicur,anima-
ficut
fimul in eodcm loco,

pice fimul
ergo pes ,
cft
trmn pctle
& cadCra ahima cft cuM ca& capuc funt fimul anima
>
illatimitacionc,quam hic adiungit,nempccomo-
bus decerminatis.
Dat ctiam cxcmplum
Dodor
do > quo func vnum in
qux
vel ipftnn vnitatc
lir*m
t*m.
trcma.
autem xquiualet plurt-
4
Ctnelufit fi'
quitm dtii-
lecundum fequcretur,quiacx'
eft illimicata,illimitatum
tertio
ft
tnt'
non fuppo-
dicit
(S
ipfa extrcma exceirus in ef
id cft , vnicace ad fe inuicem
foae ynitatis
tertio
fublftant^ panis,quam
fiili(
du>.
ceCru&vnicatis conftituit {pcciem diftinftaro vnicatis,.qux non continctur in caufa,vcl fccuh-
cumquan-
cum
mlit
inttt
&
fimol
tltare patn's-,.^tpro1i>at
dium , fcu mcdij ad
nc.nd fpecies , fic Ctiara faluareturîii ordinc ad

fubftantiam panis quantam, foclufaconUcr/iQne.
Non eft cnim maioc rcpugnantia "corpus Chrifti
efle fimul
AuguAin.
tmpcrfedlione. Racio aucem horum cft, quia

eflcAus nbn excedic perfeftionem fux caufx:
vndc (\ concludcrccur maior vnicas cxtreitiorum
ad inuicem , qu^m "fic vnicas eorom ad m6-
in corpojrc Chrifti i/cd funt tcnpitws fu*j>rjc-
non
nmum
tfi
, ac proinde
dcfcftus ex cau-
far
Vnio txirt-
caufis particularibus
communi rcdundac
in effcdku
ncrcc caufam,& fcqucrcncur concradidoria,ncmpe , cfle vna ,

non efle propccr mcdium : pri-
Cxigerc terminum.qui
ffim*ntettm,
loquendo in
praBfentiam facramentalcmi Patet thinoretiam'

quoad alterum.mfcmbrum, qîa fpediu non func
fcdku
corppri.
4U-
fe vnirccur alccri excremo,

hinc non habctur vnio cxtremorum in conclufione alicer quam pcr accidens , calis , qualis eft vnicas alcerius excrcmi,
quod per accidens rantiim vniiur medio. Vnde in demonftratione a prioti )iccc definicio,
qux eft medium per (e , primo modo prsrdicecur dc fubiebo;tamen palEo in conclufione.non
prxdicatur de ipfo , niu in Tecundo modo ,quia
fic tantum prdicaiur in prsmiflls de medio>ieu
per accidcns alccci
manet Chriftus prsfens , nequeetiam v.t.prxcecita , iqufa Deus ncquit facere quin praeterita , vc
practerita fint prarccfitaii potfcft' autcm deftrucre
rentix crgp
Stluti
quia vcricas coikIu-
fpccics feparaca.cft r;atio fprrhalis cqrpori cflcndi
rationc fpecicrumtpatcft ergo faccrc corpus pra!-
Canuerfi ni
racionc medij conueoicns:
Hinc ctiam habccur illud vulgare axiomt

qu6d concluJioficjtiatHr debilierem tartem fiu CMtfit,:
quando enim plures caufj? per fe concurrunt ad
efledum communem , a6);ualicas > feuperfedio
vnius non eft nata fupplcre dcfelum alterius>
&
fint
ttnutrfitMt.
medi^ca,&
dcfinitione.
f(trt C'pUf
rcferuncur ad racdium
fioniseft
in creaturaaliquid fineeo>quod
hicnec aliquo modo de efleotia eius ergo Dcus

poteft faccre ipfum corpus prxfcns hic finc confine fcpAUerfiane fubftantiac panis in ipfum ,
pt*fi
frtfint
fic ,
non cft racio forM- malis eflendi , nec aliquo modo dc eius eflentia,
fed neque conuerfio,neque Sacramencum, id eft,
ImpugiMtHf
rcalicer
damenrum impugnauit ,quatenusex illofundamcoto infcrebatot nuUam eflc mutationcm in
Qum
eflentiz func
eft tota
fimul
cum
in xternitate,
diuerfis partibus
tompotum>
X.
Dift.
551
rum 1 inde non tolHtur ipfas partes cflc fimul-:

quod autcm in temporc facit fucccflio, nc partes
bus vnitis realiter,vnitas formalis intcgra partium eft vnitas eius,non fub illa dcnominatione,
, hoc in locis facit diftanintcrmedium , ita vt fimul efle

non pofllnt localitcr , quamuis idcm corpus pof-
quz
cius
poflint
fiiTtui elfc
fit cflc
fubcft:
ditunz omni-
potius identitas
quam
Si dicatur etiam
hoc toium i partibus
tum
tet& eon- tur altcri, fcd cfle idcntitatis. Ex hoc fortc nontimuS diîn. njjii Doftorcs noftras fcholx diftinguunt reali-
fuis partibus vnitis
tit
Vtrum
diftinguitur realiter
me
per
forma rcfponfuin
eft alias
fcd
Hanc diftin-
in tres articuios principales,

declararct pofllbilitatcm
7
SecuTtdum
my- membrS
prout iam in praeraiflls tribus quxftionibus dcclarauir : fecpndus eft,qui agit de iis, qua:
infunt corpori Chrifti in Euchariftia : de quibus
agic in cribus fequentibus ws ftionibus.
aliud a parti-
Q^
MffilUtime.
redkc dicitur
contimiitas.
qu6d
Circaficundum fnMcipaUy&cc.
fterij
denomiivitiQnecontinuitatis,qux limitatio conmodum vnitatis partium ad fc inuicem in

eft
trihmt
folutionem eius in qusftioncm fextam in
dioncm diuifit
quorum primus
cernit
hoc tocum non
vt iacct in
{e6.
non contmet,ncque ctiam contrarium:

quamuis verum (tt quod vnitas pcr fe totius , vc
ipfi prim6 conuenit , non lit vnitas partium fub
ii
/am
ordine.
tcxtus id
coto i tamen
fic
(^
ptrttt diuer-
in (peciCyVl tangit myfterium prxfens, remit-
An
totum continuura a
alhn
md
Vniltu
cSfrt
totum
liccc ; quia non eft

huius loci difputarc de hac qusftionc. Ad quin-
In refponfionc ad quartum docet vnitatcm per

RtFôHfi ad continuitatcm conucnirc partibus in toto vc
^MMTtMm.
comparantur ad fc inuicem i vnitatem autem totius non cfle continuitatis , quia non continua-
ii4t
hu
difiinclio'
nii.
IV.
corpori Chrifii naturaliter exifientt^^ eidem facramentaltter

exifienti infint
eAdem fartes ,
Alcnf^./^.f 40.7W.}.rt.4.j. D. ônviJhtc p.\.art.\

art.4,.
& refpicit partcs; fed fub ra& connotat nc-
& tcrminum fua: extenfionis &
potentia;.
XutiuuU-
cft,
gationem cuntinuitatis cius ad ahud quantum,
in diftantibus locis ex illimitationc fui
ad locum determinatum, vt
matcrialis
tione qua ipH prim6 compctit
tia pcr ipatium
^^^
IV.
Qua;ft.
Suarez
ibi difp.s i./ei.i.& 4.
.<j.i.
profrietates ?
Richad.4rM.,^.i. D.Thom.f.ûWT.z.^
& difp.î./eB.j. Sotus hic q.i.art.i.& 5.
i-f-']-!^-
&
primum fic proceditur, arguicur quod noh. Primo, quia nihil potcft
X
eflcjvbi priusnonfuic,nifi aliquid conuercacur in ipfum:fed in Euchari- Argum.i.
: ergo ibi non funt.

fuic , hoc eft per
non
quia
incipic
efle
vbi
prius
quod
,
flliquam mutacionem fed non eft mucacio in co , quod incipic ibi eflc , quia manec vbi
prius fuic ergo eft in aliquo alio , cui , vel in cuius vbi , incipic ipfum efle praefens ; hoc
non eft, nifi per conuerfionem. Minor pacec,quia fola fubftantia hic conuercicur in fub-
conuercicur in propriecaccs corpori Chrifti
ftia nihil
Probacio maioris
:
ftanciam ergo non in

:
paflTiones.
Stcundo fic, fanguis non eft in Euchariftia facramcncalicer , nifi poft confccracioncm
vini ergo non cft fub hoftia cum quia aliter ponerecur ibi fruftra contincri, fcilicct
fub fpccie vini tum quia nihil incipit effc fimpliciter poftquam iam eft fimpliciter crgo nec incipic cfl*e facramcntaliter , poftquam cft facramentalitcr fed fanguis facra:
Argttm.i.
*Alias/an'
gtiis
non efi,
nijifimtl in
Euchari-
mcutalitcr incipit cfle fub fpecic vini , cuius confccratio fcquicur confecracioncm corfiia, cput efi
poris:crgo non cft hic facramcncaliccr fub fpecie panis &: camen eft ibi corpus ergo vc vnum Saeft fub hoftia cancum, non habcc fanguincm, quem habcc in ccelo.
crameniKm,
:
Tcrcio fic , quancicas non poceft efTc fimul cum quancicacc quia cft rcpugnancia for- Argum.}.
malis hic refpcftu i'^/.ficuc concrariorum refpcdu eiufdem fubicdi, qua: nullomodo poflunc efTc fimul , quia fecundum Philofophum 4. Metaphyfic. Ad concraria fimul Text. 9.
:
&
cflc vera
fcquicur concradiftoria fimul cflc vera crgo quancicas corporis Chrifti

:
cft propriccas cius,
Hoc etiam patet
non
qua:
poccft efle in eo, vt cft fub hoftia.
vnde quantitas non potcft eflc fimiU cum quantiquia pofico fundamenco , & cermino proprio , neccfTario fequicur rclacio mcdia fundamcncum proprium circumfcripcionis paflîuz cft
quancum , proprius ccrminus eius eft concinens hic auccm non eft quancicas circum,
quia, quantitas,
quin
cacc concinencc,
fic ibi
localicer
Z
Argum,^.
crgo nullo modo cft ibi.

Quinco fic , ficuc in opcribus nacurx non dcbcc poni pturalicas finc nccefllcacc , fc- Argum.^^
qucndo racioncm nacuralem ica nec in crcdicis cft ponenda pluralieas , quac non fcqui-
fcripciue, pacec
tur pcr ncccflariam deduftionem ex crcdicis fed coca vcricas Euchariftiae potcft faJuari
non poncndohic, nifi folam fubftanciam corporis Chrifti. Probacio nunoris , quia cor:
anima cum
maceria fufccpciua eius & ica pocencta concradidio& cciam finc aninu habcc rationcm cibi fpiricualis.
Scoti ofer. Tom. V 1 1
Yy t
I.tcm,
pus poccft
uis
eflc finc
ad animam
fic
1.
IV.
Lib.
532.
Senteiitiarum
Itcm, poteft eflc fine proprictatibus , quia prius naturalicer poteft cfTe finc poftcriori:
cngo fine conrradidionc pofTct hic fieri fola fubftantia corporis Chrifti nudafubfpecicblis illis , fcd fic eflcc rcs fuflicicns Sacramcnti , quia fignum cfFedus vltimi , fciUcct
hotritionis fpirituaUs
Imtoc.
o.
crgOi&c.
& idcm
dc
officio MifTse partc 3.
cadem qualitas infuic
cap.
Tale corfw dedit Chrifim difcifulif fuis , quale hahuit : crgo
Gontra Magiftcr
kMiitppi
dijl. 1 1.
infn.
Corpori Chrifti in Euchatiftia,
qux infuic cidem inexiftcntia
efi
H O
S
Cotpui ChrifiiyVt
dicit Innoccntius
nacurali.
M.
comflofitum ex maieria dr forma corporeitatU, effe
^ non includere animam
termimmfrimum tran-
vel accidentia , t^ illud tantum ex vi verborum

pomfubfieciebuSjde quo difi.feq.quafi.^. ejr videtur Trident.feff.i 3 .f.5 ita, docere^quatenus
ait non poni animam ex vi verborum , foni tamen corfus.
fuhfiantiationU
Hic duo
Primo dc fuppofico fecundd dc
funt vidcnda.
cdrpus Chrifti
modo dupHci cxiftcre
quacfito.
modo naturali
ih coelo fuo
Supponicur cnim
& in Euchariftia mo-
do facramentali vtrumquc cft fatis manifeftum. Primum pcr illud Auguft. de confecrat.
Sccundum pcr ca
;
difi.i.prima harefis. Donec, \nq\iit,finiaturfculum,fifrfumefiDominus.
qux
pracdida funt, qudfi.i.huius
Scd dubium
difii
dc corport , vt cft in Eilchariftia , qiia: func illa, quae continct tanquam partcs ? Dico, qu6d non continet animam nec accidentia. Hoccft poffibile , accipiendo corpus pro primo pcrfedibili ipfius animz quia ndn eft contradiftio corpus
cft
illud cfTc fine
repraefentant
anima & finc accidcntibus. Hoc ctiam congruum eft , quia fpecics iftx
alimcntum crgo fubftantiam , & non accidentia. Hoc etiam fadum eft,
,
quoniam fi in triduo Euchariftia confecrata fuifTctjfuifret ibi vcra rcs Euchariftiae &: tamcn non fuiffct ibi anima ficut dicccut in finc huius folutionis. Corpus etiam hoc modo non continct fahguincm qiiia fanguis noneft animatus & pcr confequens ncc ali:
qua pars primi animati.

tialiter poteft cfTe
ter ab anima,
Poffibilc cft ctifim cx partc Sacramenti
aliud fignum
corpus autem
quia altcrius effen-
fumptum dido modo
& ab aliis, yt fanguine, & huiufmodi
differt cnfentiali-
ergo poteft habere aliud fignum ad
placitum.
Et hoc probatur a minori ^ quia poteft haberc non idem fignum naturale funt
cnim duo conccpcus iftorum cllentialiter diftindi qui conceptus funt figna rcrum
primo Perihtrmenias : fanguis autem cft cfrcntialiter ahud a corporc, vc
naturalitcr
eft primum pcrfedibilc ab anima ergo cius poteft non cfTe idem fignum , quod eft
:
Cap,\.
fanguinis.
Hoc etiam probatur faftum

corpore Chrifli
in
morte
&
quii poffibilc fuit totum fanguinem fuifle feparatum a

fi curic fuiffcc Euchariftia confccraca , fuiflet rcs ca-
camen
& mod6. Poffibile eft etiam qudd magna pars fanguinis fit cfFufa & camen
cadem manfiffet fub fpecie panis.
Hoc crgo tenendumeft , qu6d corpus Qlirifli, vt eft primum fignatum fpccici panis,
conccntum, non incliidit animam, ncc accidcncia, ncc fanguincm.
dem
quae
coca res
&
M MENTARiys.
C
f^
"Tlc duofian vjdenda^ 8cc. Hic fupponit veriJL Xtaterh , nempe corpus Chrifti Dbmini habere de fafto duplicem
modum
lem in coelo , facramentalem
moto dubio
clTendi
natura-
in Euchariftia
&
rcfoluit breuiter,quid per fe eft fub
fpecic corporis
quid ver6 pcr naturalcm conco-
HO
mitantiam. Dicit crgo corpus per
fe cllc
primo
tem diftinikioncm rcfcrimus ^tuft.}.
M.
^xplicatofenju quafiionls, ponit duo dita. Primum,potefi corpus habere partes,
& proprietates
fub modo naturali , (^ nonfuh modo facramentali quia hic modus pofi iudicium non perfi'
ucrabit. Secundum,potefi hahere partes
proprietates fub modo facramentali^^ non/ub na;
turali , quia iUe
hinc duo
modt^ non dependet
corollaria.
Primum,potmjfe
neceffariofimpliciter ab
infiitui
Tnfeeentt'
fub fpecicbus > animam vero,& fanguinem,& ac- tumy^concidentia concomitanter tantiam , non ver6 pcr fe "/Mwr.
primo : qus eft do<arinaTridcntin.y?î i-cap.^.
difcufnonem huius dodrins mclius in fequen-
ifio.
ôdlate probat, inferens
Eucharifiiam ante Jncarnationem. Sumit hanc
prn
Qu^ft. IV.
X.
Dift.
533
frofirmstioHe ex vtero VirgiHU , vt pdtet exfolut. Argumentomm^ non de corpore vnito Deo.
Secundum , mdnere fojfe , licetmodus
exifientidt naturalis corporu defineret. Jta
omnes Sco-
tifidt Gabr.leSi./^j.in can. Suar.fupra.
Dc '
quxfito primo vidcndus
ncccflitatc cxtrcmi vnius

tcs
cft
intcUe^lus quacftionis.
m cxiftcndo
vcl altcrius
vcl proprictatcs abfolutc
Non cnim qujrritur hlc dc
ncquc dc
ncceflitate
habcndi par-
fcd quatritur dc ncccflStacc concomitantia: , vcl confemodo di&o inflnt aliqux partcs , vel pro-
qucntiac , fcilicet an corpori Chrifti exiftcnti
concomitcntur, quod cacdcm indnt, quac
pricrates, vel neceflario fcquantur, vcl
fibi in-
& hoc potcft intclHgi duphciter. Primo, vtrum pcr ly

neceffarto importctur ncccflicas fimplicitcr, & abfoluta,vel tantum fecundum quid fcilifunt cxiftcnti
modo
naturali?
quod cx pofitione antcccdentis fimpliciter neccflari6 fcquatur confcqucns vcl

quod fcquatur fccundum ûidy fiuc cx fuppoficionc, hoc eft, fuppofita cxiftcntia fubiccet
confcqucntis.
<î
Primo crgo vidcndum
cft
de ncccflitatc fimpliciccr fccundd dc
ncceflTicacc
fccun-
dum ûid.
De primo fit priraa conclufio quod non cft fimpliciter ncccflltas quod fub modo
naturali habct partcs,& proprietates quod habeat cafdcm fub modo facramcntali.
fi
Conchtfi.
hoc brcuitcr apparet , quia

Chrifti habcbit fub ifto
poft refurredionem
modo
fub modo eflendi naturali habcbit ifta.

Conclufio fccunda haec cft , qu6d non
quod non
fub
rao
fcquitur fimphciter neccflario
modo facramentali quod

,
fic
vno modo,
ifto
nec ctiam cocpus
& tamcn CUQC corpus Chrifti
corpus habct
iftas
cconuerfo , fciliccc
partcs
&
proprictates
proptcr hoc cas habcat fub cxiftcntia naturali.
fic
cer , fcu realis indifFcrcns eft ad iftos
crgo potcft habcri fub
crit Euchariftia
cft fimpliciter ncceflJitas
, fi
probaûr , quando cxiftentia aliqua
limpliciter haberi fub
non
proprietates, feu paflfiones
cft indifFcrens
& fub alio
Hoc pri-
ad duos modos , ficuc poccft
Concluf.i,
MoJm
yS-
<^<'^*^'
"T*
v"!"
fed cxiftcntia corporis Chrifti fimpHci- i^^^
duos modos
fciliccc
& facramentalem:
naturalcm
modo, licet non fub alio.
nyn*/
^_
/7m-
pUdttr
Dicunt quidam ad hoc , quod prima propoficio incclligicur , quando neucer modus
dcpcndec ab alio fic auccm non eft hic , quia modus facramentalis dcpcndcc a modo ^*
**
nacurali , quia
ille cft
priraus
^^-
modus cflcndi in Sacramenco.
Contra,&cft ad conclufionem principalcm
cxiftentia
^
T^&em.
fubmodo
modo facramcntali nec cft
naturali
non
}/
cft l'"?^'^'^'
cius caufa crgo ifta non depenquod non cft dc cflentia cius, nec caufa eius.
Prima pars antccedcntis pacct, quia rcs Euchariftiae non habct ibi thodum exiftcndi nacuralera, fcilicct extenfiuum,habcrct autcm,fi eflet de eflentia illius cxiftcnciac,vel modi
exiftendi quem ibi habec quia omne habens aliquid , habec illud , quod eft dc cflTcntia eius. Probacio fecundac partis antecedentis , quia Deus eft caufa immediata iftius
de
eflentia exiftcntia: fub
dct ab
illa
cxiftcntix , fcilicet corporis Chrifti in
non
eft
quia nihil depcndct ab aliquo ,
Sacramcnto crgo corpus fub naturali

:
cxiftcncia
caufa cxiftcntia; facramentalis.
Iccm , ( & eft idem quafi cum priori , ) Euchariftia non dcpcndcc ab co , quod ncc cft
Sacramcncum,ncc res Sacramentl,ncc caufa huius:fed cxiftcntia modo naturali non cft
ibi Sacramentum , patet ncc res Sacramenti , im6 rcs Sacramcnti eft exiftentia fubalio
modo difparato nec eft caufa huius, vcl illius, vc paccc cx praedidis ergo,&c.
Itcm, ( & eft quafi idcm,) Deus potcft fine quocumque caufato non intrinfcco alicui,
:
cxiftcntia modo naturali non cft intrinfcca Euchatiftiz crgo,&c.

Diccs , quod maior eft vera dc abfolutis , non dc refpedu quia refpcftus finc fundamento , termino ficri non poteft Euchariftia autcm includicrcfpcdum, cuius ccrminus eft exiftcntia corporis modo naturali.
Contra, cxiftcntia, licet fit eadem fub duobus modis,fcihcet naturali,
facramentali
tamen non cft tcrminus rclationis , quac includitur in Euchariftia fub modo. natu- ^
r
rali, fedfub modo difparato. Probatio,eo modo cft rcs contenta in Euchariftia,quo mocarnMiom
do cft pcimum fignatum huius figni harc eft enim diffV;rcntia huius Sacramenti ad potuit ejfe
alia, quia tealitcr continet fuum primum fignatum vt eft fuum fignatum primum fed Eudutrijiu
cxiftentia fub rtiodo naturali non continctur hic rcalitcr , imo fub modo alio difpara- fi^ "'^*
illud caufarc
&
&
Uefl.eor-
tO CrgO, 8CC.
:
Ex
hac fecunda conclufionc fcquitur corollarium qu6d antclncarnationem po- ^tl^

tuit ica verc Euchariftia fuifle , ficuc
nunc ,
hoc cam quanciim ad fignificacionem, tuit pimi
quam quantura ad rcra fignatam, contentam.
p^ ; ^
Scoti oper. Tom. y 1 II,
Sccun ffeir(^Yy
"
&
&
&
Secundilm
cer-
peljet
fui
chrljii
dejifierr Ji-
cndttm rno-
taT&^m*nere fiuTd'
tnfntaliter.
fub modo
g^
IV* Sententiarum
Lib.
534
corollarium poft Incarnationcra poflct corpus Chrifti dclmerc efle

quantum ad veritatcm figni,
tamcn Euchariftia vcre mancrct ,
cft
flaturali
quantum ad
&
&
vcritatcin fignati,
^^^ contincri in Euchariftia
^^^ naruralircrgo primum

dcftruftioncm
illius
& contcnti.
non
Hoc
patct,quia
fi
ad corpus Chrifti reaU-
ncccflario fcquitur corpus illud habere exiftcntiam
potiift ficri finc
recundo>prxcedcndo
fiuc
remanendo
poft
fccundi.
De prajccflione probatur primum rpcciahter fic : Vbicumquc rcs temporalis poteft

habere vcram cxiftentiam rcalem , ibi poftquam non fuerit , poteft incipcrc cflc fimplicitcr fed corpus Chrifti poteft fimphcitcr haberc exiftcntiam realem fub modo exiftcntiae facramcntahs crgo poftquam.non fuit hoc , poteft fimphciter incipcre efle crgo ndil oportet ad hoc , quod fub hoc modo incipiat efle , qu6d fub alio modo incipiac
:
ctiam
Et
efle.
fi
dicas
quod quando
incipit
eflTc
rei eft inccptio fimplicitcr, cft ejfe rci in fe.
Efle
hic , oportct
Quod
quod fimul
alibi incipiat
quia
fi
non minus oporquia eadem eft in-
fimul incipiat in alio,
fi
tct ad hoc , quoAfit inccptio fimpliciter , quod rcs incipiat ejfe in fc :

rtm depen- ccptio fimpHcitcr rci , ficut cft idcm fimpliciter eius ejfe : ejfe autem fimpliciter iftius
rci
fimpUciter
det
'iAthrn
rnode
i.
jn fg gft ^^(',^5 fub
ejfe
naturali.
Wj^q rcfponfio cxcluditur per jrationcs fadas ad fccundam conclufionem quia fi

^qu^ habet exiftcntiam rcalem fub ifto modo , ficut fub alio , ex prima ratione , illa
non dependet ab alio modo exiftendi ex rationc fccunda, fequitur, quod poceft haberc fimpHciter inccpcionem fub ifto modo facramcntali , abfque hoc ,qu6d habeat (nceptioncm fub illo. Eodem modo poteft argui ad corollarium de definere effe ,c^\7i\i\i\cumque res tcmporalis habet veram exiftcntiam,dum ibi manct,mod6 non omnmo definit quomodocumque definit fub alio modo.
Contra^ primum corollarium infcro hoc inconuenicns crgo illud corpus poflct incipcre eflc , poftquam fuit. Nam in Incarnatione inccpiflct illud corpus eflTc
tamcn
:
&
&
In fictmda prius fuiflct vercjfi Euchariftia fuiflet vcrc. Contra fecundum fimiliter arguo,quia ûnc
ebie^. va- idcm cocpus dcfincrctefle poftquam dcfiftctcteflc. Probo,quia defincndoefl!c fub
,
natwr Itte- modo
tunc manerct,fi Euchariftia vere maneret, &: tuncpofnaturali,dcfineret cfi!c j
&
^^ ^^^ etiam dcfincre eflc fub Euchariftia.
âde
Rcfpondco , quod neutCa confequentia valet quia habcns efie fimpliciter , fi incipit
fub alio modo, non incipit, nifi fecundum tjuid: &c fimplicitcr manens, fi dcfinit alicubi
Âliaspro- fub alio modo , non dcfinit , nifi fccundum quid. Ad ratioiicm * de Incarnatione dico,
:
i)ationem.
&
quod poflibile eflct illud idcm corpus fuifle formatum de fanguinibus Virginis , hoc
fub modo eflendi naturali,non obftantc quod Euchariftia praeccfllflct vera fcd illa for-'
matio non fuiflet tunc inccptio corporis , nifi fccundum tjiuid: ficut modo conuerfio paiiis ih corpus,non cft incqptio corporis, nifi fecundum quid. Et toca ratio eft, quia quod
:
fic incipit,
prazhabet
ejfe
fimpUciter.
ad fecundum, qu6d dcfitio corporis fub modo nacurali , non eflct dcfecundum ijuidfi tamen maneret idcm corpus habcns candem exiftentiam rea-
Similiter dico
fitio,nifi
lem fub modo facramentah. Et
fiobiicias,fuic
nunc inceptio corporis
fimplicicer in
Conccptionc Chrifti ergo fimiliter fuiflet inceptio fimpliciccr, fi in Euchariftia prarccffiflct nam non fniflct minus vcrum ejfe corporis Chrifti fub modo naturah tunc quam
nunc & per confequens acquirendo illud ejfe^ non fuiflcc minus yera inceptio corporis
:
accipicntis tale
ejje.
Rcfpondeo inceptio fimplicitcr requirit non cantum quod fit acceptio ejfe fimplicitcr cius, quod dicitur inciperc, fcd quod fit ad primum efie eius nunc autem fuit in Incarnationc acceptio non tantum ejje fimpliciter corporis , fcdctiam primi ejfe:i\jtnc aucem fuiflet inccptio effc fimpliciter fub modo vno non tamen primo quia prxcefliflec
idem ejfe fimplicicer fub alio modo & ide6 tunc fiiiflec inceptio fccundum quid , modd
autem fimplicitcr.
,
Si vcr6 argUas dc defitione,quia fi defitio fub modo naturali eft defitio fimplicicen
nam illa corruptio eft corruptio fimpliciter,& hoc vbiquc;quarc fi non corrumpacur hicj
crgo mancc poftquam corruptum eft. Refpondeo , nulla contradiftoria func de eodcm
conccdcnda propcer diftindioncm iftorum modorum eflcndi , vt dicctuc ftacim. Si
crgo loquaris de corruptionc , quae eft feparatio partis a parte , ficut corporis ab anima,
vclformaecorporcitatisamateria, fi talis corruptio eft cxiftentis fub tali modo,cft cciam
ciufdem fub quocumquc modo alioquin cadem forma fimul informarcc idcm,&
:
non
inforraarct
ic pcr
confequcns poflcc corpus Chrifti fub
modo
nacurali ficri
inanima
Qu^ft. IV.
X.
Dift.
535
iiunimatumjquin iiercc fub Sacramcmoinanimacum, &: e conucrfo. Ncc eciam rcfolui NoH potejl
jn maccriam fcparaca forma corporeicacis hic,quin ibi Hcrec calc fub modo facramcncali, corfus in
eUuer/tsvbit
ncc c conucrfo.
ejfe MtinU'
Si loquamur dc corrupcJonc parcium cocali, id cft , dcficionc cocius cxiftcncis fub ifto
tum/lr inamodo, &c fub ifto modo , bcne poflec dcfincre efTc , vc hic , non dcfincndo cfTc ibi ,
nimatii cmc conucrfo quia cocum poftec defincrc habere vnum modum fuz cxiftencix , re- trn Smer.
cinendo fibi alium modum , fub quorum modorum vcroquc vere coca ifta exiftcncia fiip^MUos.
&
Per dejkie-
faluarccur.
nem
Ex hoc fcqiiicur corollarium,fciliccc quod pcr corrupcioncm, quam nacura poflcc facerc in corporc Chrifti,fdliccc feparando parcem a parcc,neccflc cflcc feparacioncm ficri parcium huius rci codcm modo hic,& ibi-.fed pcr illam deficioncm^quam poflec Deus
de poccncia abfoluca facece,non quidcm ej/e rei fimplicicer,fed rei Aib ifto modo , poflcc
rcs illa non habere iftum modum eflendi,& camen habcre illum.
Ec fi obiicicur concra iftud , quia illud quod nihil cft in fe , nihil cft in alcero crgo fi
corpus Chrifti non habcrec in fe cxiftcnciam, id eft, fub modo nacurali non poflcc ha-
totius
exifiemis,
intelligi
di
dc'
mo-
Jitione
qui
ejl
resfeStu
extrinjecttf.
bcre
eam fub Sacramenco. Dico,fi in fe incelligacur incerimcndo,vel ptJBfcindendo om-
ncm mpdum eflendi in aliquo,minor eft falfa nam

:
fuum rcale fub niodo exiftendi in alio,ficuc
corpus Chrifti acque vcrc habcc ejji
aucem incelligacur in fe non prxfcindendo,fed ponendo propriamcxiftenciam huius realem, concedo maiorem. Eccuncdico,qu6d fi corpus cft cancum in Euchariftia, non fcquicur, qu5d non fic hoc modo in fci
quia
ica
vbi eft
verum eljehzbct ifto modo

non fub Cgno.
in fc.Si
in fc in Euchariftia, ybi cftfub figno
ficuc in coelo,
COMMENTARIFS.
a
jytelMrati
ftufiitnu.
"rX^ primo ûxfito &c. Harc quxftio habct

X^duo membcaiprimum.dc exiftentia natu,
an habeant nmpliciter conita vt Chriftns non poffit

cfle fub vna, quin fit fub alia ? Hoc eft crgo quaererc , an exiftcntia facramentalis fupponat naturali,& fecramentali
ncxionem ad inuiccm,
ralem,vel
cam
inferar,aut certc naturalis inferac
X
em-
Bxifiitl
tHrmliinfdtf
eramnu/Ui.
Trima conclti/to,^\ibd exiRcnth modo naturali

non habec connexionem , aut depcndenciam ad
ftentiam fub
cxiftenciam facramentalcm. Patct
ftcntiam fub
quia poft rcnaturaii corpus

,
fub modo
cx jftens , ficut fuit etiam ante inftitutionem Sacramcnti ; lum non habuit exiftenciam facramentalem , ncquc poft refurredtionem habcbit definence peregrinatione Ecclefiae : ererit
ctiam ncgatiua, ncmpe

3
TientrMH m- non (equitfiexiftat Chriftus fub modo facramentali,vt exiftat fub modo naturali, id cft,quantitaftm
Secunda concbi/u,
cft
tiuo,dcquoloquitur
quia neucro
modo
ilantiali entitatc,
non auccm
fubftanriali:
poceft cxifterc fine fua fub-
& exiftentia, quz ad vtrumque
Xxifimiia
fupponitur. Probat
fubft*ntilii
qua eft
quia quando cxiftentia
indifTcrens ad duos
modos ,
ali-
ficut potcft
&
ad habcri fimplicitcr fub vno,

fulj altero : led fic
mfe habet cxiftcntia Chfifti fimplicitcr, id cft.rea-
indtfftrtnt
ibit*rfii
4
Aititltodor.
D. Thom.
Sotaft
Snucz.
& cxi-
nnU.
Diftinai
ttrmiittntm.
modo nacurali , nempe cum exten-
fione in ordine ad
locum pcr quantitaton,& exi-
moô
facramcntali
prslentia facramcntalis
qua: eft ipfa
& indiuifibilis
cxclu-
dcns exiftentiam modo quantitatiuo.

Caietanus autcm in rcfponfionc ad rationcs
Dodloris fumit exiftentiam naturalcm , aut fub
modo narurali,pro exiftcntia fubftantiali corporis abfolutc,
non pro modo quantitatiuo, fcu
cxtcnfo exiftendi per quantitatem. Et fic rcfpon- ftlUtia
tnminit.
fiones eius nihil faciunt ad propofitum diicur<piaU
rcm
in
in
quid^nvf
modum,
mutant
fu$,&
&contri.
Refpondct ergo Caietanus , quod propofitio
maior Scoti eft falfa , quia cxiftcntia corporis
Chrifti
non eft
in Sacramcnto
indifferens ad
:
naturalc
&
ej/e
ficut nulla fubftantia eft indif-
&
7f.art.f. rejp.aa i.\hit ait: Euchariflia
exiftentia fub
& fubftantiali^ ad modum exiftendi quantita-
tiuum,& facramcntalera crgo,&c.

b Dicttnt îdam , &c Haec fcntcntiaab ali:
litrura.
nempe exi-
quibus tribuitur Altiffiodorenfi//i.4.yi7w./'4^.j.

ixKûitur ex iis,qu docci D.Thomas ^.part.fu^.
lis
Sinttnti 4-
cft fubftantialis,
ad
ferens ad cfte ad fe,& ad aliud:vel cfrc ad fe,
aIiudgcnus:vndecorpusChrifti, itaeftdctcrmitum ad mocbm eilendi naturalcm, ficutajcfle
fc ipfum. Scdijsc rcfponfio non cft digna ingenio,& dodlrina Caictani.
Ratio Doftoris fumit modum eflendi naturalem ChrLfti , prout onincs Theologi fumui^t pro
dts txifitntli.
Cnittttni
nihil obcinet.
Trcs terminos diftinguit Dodor

ftcntiam fimpliciccr,quae
Imft^natit
&
go,&c.
ttrf*.
inuehicur in has conclufiones Dodoris,rciicicns
eastanquam chim2ras:fcd
M- furrcdlioncm
fndtt a ft-
modo , quo cxplicabimus ittfra.

Cxterum Caictan.^<e/?.7^.4t.i. fatis infcnsc
turali,& quancicatiuo co
iacramentalcm. Intelligit aucem pcrnacuralcm

modum exiftendi quancitatiuum per facramcntalcm vcro rtiodura cxiftendi indiuifibilem.
:
Prbn
incommento diii artiadi. Hoc modo non eft controucrfia , quancum ad id,quod fadum cft, facramentalem prxfupponcrc exiftenciam modo na-
eji
Sacra-
menttm perfeEltim Dominica pajfioms:& ideo nonpotuit infHttd ame incarnationem, &c. Hanc fententiam interpretatur Soto difl.io.art.^. &tdft.io.
art.i. tfuaft. dc pojje ordimiib , 8c non abfolutc,
quia dc hoc non cft difficultas ita cciain Suarez
:
pro
modo quantitatiuo,& cxtcnfo,non
exiftet^tia fubftantiali
fic
C.
Rifptnjit
ittnni.
Otrfnt
effi
rens
Mti
indijfi.
ixi.
ftentinm.
KefftnJIi dt'
ttit.
Exiftimi
fnb mtdt nIMrli
ift
ûdtitntina,
fumunt ctiam Pa-
tres Concilij Tridcntini exiftentiam
dum
feu
mo-
exiftendi naturaletnChriftifcfllij. cap.i.
Neque enim hac,inc\mt ConciUava,inter/e pi^tiam,

vt ipje SalMotor noiltrjhnper ad dexteram Patris in
Yy
ftelis
Tridcot.
Lib.
536
IV. Sententiarum
calis afideat, iuxt4
modnm exiffendi aturaUm,& vt
multu nihUominM
aliis in
locu /acramentaliter prt-
JensJiiajHbsiantianobis adft,Scc. Siipponit
Conci-
quantiam
fcilicct
ad feparationem,
exiftendi:altcrum naturalem, altcrum facramen-
Probationes fequentcs Doftoris funt cuidentes,& claraE.Primo,qu6d cxiftentia fub modo naturali(Ioquiturreduplicatiucinfnfuformali,&
idem valct.ac modusexiftendi naiuralis quantitatiuus.hic enim agttpricisc de hoc modo,reâtiiaitum fpeftiuc tamen ad tubicdura) non cft dc elfcntia,
mmali.
ngqug ^^^^^ exiftcutix , fub modo facramentali,

quiamodus naturalis cxutcndi nonconucnit rei
huius Sacramenti , vt eft in Sacramcnco ergo
non cft dc cftentia. Deus ctiara cftfpla caufa eius:
Crgo non raodus naturalis cxiftendi i imo ncque
ipfa res cxiftcns,cft caufa phyfica, dc qua agit.Inde fcquiturctiam, quodmodus naturalisexiften:
di non (e habeat vtconditio ,quiaconditioncs

rcquiruntur refpcdiue ad agens crcatum, ncmpc
naturale , vcl vniucrfalc agens ex fubiedo. Deus
hic agit adlione propria , quac aequiualct creationi ,
npr^ fupponit fubieftum. Item fecundo,
talis eft ille
modus
naturalis cxi-
prsfcns
modum rci , fi intclligat cxiftentiam naturalem

pcr modum cxtenfiuum (ed hxc refponfio non
:
quia Scotus hocipfumintelligit,ficut omnes intclligunt

dc hocmodo
formar quacftionem^non dc cxiftcntia fubftantiali.dc quanullacft controucrfia iuxta principia
DodoriSjVt patet cx qua^ftione praccedenti,& in
ad propofitum
&
hac
ip(a in rationibus praemiflis,in
quibus often-
dit exiftentiam fubftantialera cflcindifFcrentem
ad vtrumque modum:ncquc vnum neccflari6,ab(blutc loqucndojdependerc ab alio

raittic failaciam
ncquc com-
figurs didionis.vt imponit pr^-
fatus author in (equentibus refppnfionibus,qua:
funt eiufdcm doiStrinaE.

Rcfijlutio
autem Caictani
poris Chrifti in fuo
eft
exiftentiacor-
modo naturali eft
Refolnttf
contenta,& fignata,diccntcChrifto Hoc ejieorpwmeurn-.nam dicendo corpus fuum fine addi-
Caitt^ni.
tionc fignificat corpus in fuo
ejfe
naturali;modus
in rclatiqis:ad prppofitum autcin,Euchariftia in-
nunc
Deus
poteft caufare
tcrminus
aut
fedvt
eft
^nim
praefcns hic
vi
fut>
modus
fic
rajnam
eft
qua cft primum iignatum ex

autem non cft fyb modo natu,
conatur eluderc Caietanus, dicens modum natuf alem xi<lendi Chrifti cfTc exiftentiam fubftantialem. Refpondct crgo ad primam probatioRifftHff.
nem,vel intcUigi d? ipfa pra:(cntia facramcntali;
fic ncgatur confcqu^ntia, quia refpeftus pra:fcntix dependct ab aliquo,quod npn eft de cflenImpugnatit.
tJa'fua,dependet cnim a tcrmino.Contr^,fed tcrminus fius non eft Chriftus exiftcns fubraodo
naturaii,neque ipfc raodus naturalis exiftendi,fed
Satramenu- fpecics. Si autcm per terminum intelligit fundatm ncn termcntum, ncquc Chriftus vt exiftens modo natufnittt, nique
^
.
riv
n. r
j
quantuatiuo cft fundamentum , alias
fundat quM- ""
Chriftus eftet prasfcns in Sacramcnto modo
titatiua.
&
quantitatiuo, qui
cramcntali,
non
.
f^*
!^t,i'^ct^,
nationem.
Contri,ha:c
do5lrf na eft
Deum pofle
pratfcnte
valde obfcura
& libe-
caufare prsfcntiam
tam abfurdum eft
dnt
lmpunatit.
rc
omnes , quam
iuxta
caufare retationcm,aut modum,finefHndamenco,

fubiefto. Secundo , quod hoc Sacramcntum
&
potuerit efle antc incarnationcm
rationc?. vnic| ilU folutione pratmifsi
^Tf'
fieri dicitur , nuUa propterea res poflct

cflepracfcns ,quianeccorpusChrifti, nequcali-
modo naturali exiftendi,
rali exiftcndi.
Has
dato cnim quod Deuspotuifretcfficcrcfubfpcciebus panis eundem refpcdum pra:fcntia? , qui
quid aliud.
,,
hic prxfcns fub raodo difparato
verborum
natu-
efl6
Contri quia Chriftus

fundamcntum rclationis
ralis pxiftcndi Chrifti.

cft
primo
rcs
renfiuus corporis Chrifti.Et hinc manifeftum eft Cr/w

tertio
(acramcntalisjvt eft
S^fponjii,
aliter, qu6d exiftcntia naturalis

fuum <r^,fcilicct fubftantiale,& ficcfl
vndc Scotus mutat rcm prjefetitem in
Rcfpondct
chimaeram,qu6d ante incarnationem Chrifti

potucrit vere effc hoc Sacramentum , ficut nunc:
non
ftnitt ab tx-
rcpugnat, qua
ipfi
quodcunque
/Ine quocunque caufato diuerfo, & non intrinicCo:cxiftcntia naturalis Chrifti non eftextrinfeca
Euchariftiae. Refpondcbis negando antccedcns
Item
cludit refpc<flum,cuius terminus cft
RefpeliiM d-
Sacramcntoiimo
fcnscft in
altcrutrius
Impugniuie.
non
non continetur modo naturali, id eft, extcnfiuo:

ergo res contenta non eft modus naturalis,& ex-
ftcndi.
!m}Minmit.
naturalisexiftendi
uchariftia
non dcpcndet ab eo ,.quod ncque eft

Sacramentum,autresSacramcnti, neqi;e caufa
Mf^tnil'*.
autmodus
aurcm,quo continetur, non eft res fignata,ncque

contenta.inhoc Sacramento, fcd moduscontincndi:& non valct confcquentia corpus Chrifti
&
deconccpt,u,autcfrentiarci prxfentis,vt prs-
eft
facit
talcm.
$f-
quantitatiua
Chrifti eft
non quantum ad inclinationcm ) ad duos modos
efl
prafcntis
Concilio,propofitio prtemifta Dodoris lubfiftit,

nempe exiftentiam Chrifti fubftantialem eflc in-
difFcrcntem
gau\ fatra-
rci
taliimodocftpr2(ens:ergo ratio Dodloris manct

ex ipfa Caietani folutione.
de
quia de
naturalem feparari k
Chrifto in Euchariftia, idc'mque fupponit fidcs
myftcrij > negat Caietanus ertc feparaDilem : fcd
impropric ioquitur,& non dc eodcm crgo, tcfte
lium modiim cxiftendi
uon
tc,falfum cfte antecedcns
eftencia cft ipfa res prKfens.Contril,fed prxfcntia
modus repiignat prarfcntia: fa-
& mdiuifibili
vt eft de fadlo
ergo
fundari in modoquantitati,
etiam repugnat ipfi

uocxiftcndi Chrifti. Practctea.faifumeft refpe,5lum non dependcrc ab extremis tanquam k caulis,maximc quando eft alius ab cxtrcmis realitcr,
vicontingit in propofiio.
Rcfpondct aliter
, f
intelligatur dc re prfcn-
, fequitur
ex
prsdidis rationibus Do<2:oris,& admittunt reliqui. Terti6,qu6d modus cotinendi fit res fignificata in hoc Sacramento,& non modus , quo con-
tinctur
vt hi
modi diftinguuntur , non videtur
congcuerc myftcrio,nifi
aljter dcclaretur
Vt ex proprictate terminorum licct.
Nam
quam
modus,quo continctur,denotat paffiuaiii
continentiam ipfius Chrifti,vt eft terminus con- dmtifitntlm

tinentis atiuc fpecierum,quam denotat modus aaium,
contincndi , qui fc tcnct cx parte fpecierum ,
P^f""^ <*'nihil eft aliud,quam prsfcntia fpecicrum conti- "'"^'^'"'^'^nentium ad Chriftumcontentum:ha:cautem,nequc eft res contcnta , ncque pra:fentia eius, fed
longc diuerfa,nempe, extenfa,&diuifibilis iuxta
naturamfui fubiedi ,
fundamcnti, inquo cft.
Modus autcm, quo continctur Chriftus, cft pra:-
&
&
& facramentalis quz cft in

& fignaia jper fpccies quae demon-
fcntia indiuifibilis
re contenta
Chriftum,vt pr*fentcra,& contcntum reSaMutat ergo Caiecanus adiin pailiuam, quod non permittit fidcs hu-
ftrant
literfub (pecicbus.
uum
ius tnyiterij,fi aliqua diuerfa intcndat,per dupJi-
rem
-;
..
X.
Dift.
ccm
illum
modum quod
,
intcndcre debet,
cmn
affirmct dc vno, quod dc altcro ncgat pratfcntia

ergo facramentafis Chrifti (adfpccics eftrcsfignata,vt fxtfîpfe Chriftus fecundunaexiftcntiam
fubftamialcm res fignata,TtfW: quia quidquid
:
Species figni-
IV.
Quseft.
ficut fuit crcatus
537
nam,quae
poftertas accedunr
naturam prioris ratione fui, vt aliud

hoc ci repugnet.
Aduertcndum ergo eft ex Doikote hic , & in
fequentibus ad excludendani ambiguitatem inrron varianc
fe ipfo fitjc^m
quam nonnulU
vttiufque fcholz DeStrtt, 6*
fUant idem,
fignatur per verba
forms
vnhtrmm.
forma autem ficramentalis Hgnat non Chriftum
in hocpalfit adhibent, quafi hic volueritadmit-
abfolutctantumexiftentem ,red exiftcntem , vt

przfentcm realiter,& facrainentaliter ergo hoc
reprodudlionem praecxiftentis ellcpoflibi]em,quonihilmagis fuae dodlrinz rcpugnat ,

potiflimum ctiam
principiis , variis in locis ,
htc.Aduertendum,inqium,cxiftentiamrealem,&
tjHd
Hgnatur etiam per fpccies,
non continctur modo naturalijid cft , exres contciua non eft ipfe modus
; ergo
tenfiuo
neguur
for-
formalis infubieftojbcnc fequitur affirmatio effedus': corpus Chrifti in Sacramentonon habet

cxienfionem,fcu modum extenfiutim:ergo extenfio corporis ChrilU,aut modus cxiftcndi quanti-
non
cft rcs
quod non
ineft
extenfio
non incft exiftcnti, alias afficeret corpus Chriftis

meliiJsergoSotus ,
poft eum Suarcz intclligunt D.Thomam loqui de pptentia ordinaria,
non abfoluta, quamuis Sotus rcprehendat in articulo fecundo citato Dodorem noftrum ,qu6d
recurrat ad potentiam abfolutam : fcd in hoc
myftcrio tamipfcjquam alij rccurrunt facpc ad
potentiam abfolutam , vt decl?retur fides myfte-
&
Theologi , feeregare cerVterquc modus exiftendi competit Chrifto de fadlo , vt patet ex prscedenti quaeftione
in hac autcm congruum crat explicarc ordincm t & de|cndentiam corum ad inrij
quod
cft officium'
ta ab incertis.
Ex hacficunda conclHfione JiqHitur coroiUrium,
Primum &c.Hic infertduo corollaria cx prxdidis; nam

rolUrium,
fuppofito , quod nulla fit dependentia modi exif$-
nti In.
lO
Stcttndam
iTtlUrium.
Mn*ns fub
vnomedt tffends fojfft
defintre
fui
, ad modum exiftendi naturalcm , vt iam probauit , fcqnitur qu6d dcpotentia abfoluta pofTct hoc Sacramentum inftitui antc Incatnationem, quod eft primum corollarium.
ftendi facramentalitcr
Sccundum coroUarium 'fcquiiur cx eodem,

nempc poft Incarnationem dcpotcntia abfoluta
poflet corpus Chrifti definerc fiib
modo naturali
eodem rcmanentefubmodo facramentali.Probatio prioris,quia fub fpccicbus Chriftus habet vc-
ram,& realem exiftcntiam ergo fecundiim hanc

:
polTet incipere fimplicitcr
tUttt,
fucrit:ergo ad hoc vt fub
quamuis anteanon
modo
facramcntali in-
cipiat fimpliciter cfTe^non rcquiritur vt
cipiat efTc fub

Jtumnilf
ChrifH tAdi
Hxc
modo
etiam in-
naturali eflcndi,&c.
ratio eft a priori,ncque aliam oportet af^
fignare quia ficut
prim6 incepit Chriftus
efle
fttmttffiftr
per
ertatitnm.
generationem ex matre , ita etiam potuiflct

incipere per folamxre3tionem,quoad eandem in-
diuiduam fubftatitiam, qux non

diuerfo
modo
produckionis
diucrfificatur cx
pcr
quem non va-
litimtflfub fiaotur piincipia intrinfecaeius:ficut

fHtntit ,
eft indiuiduum quod eft in potentia
&
aau.
cnim idem
adf^,
lo-
quendo abfolutc,&cxiftit,& dcfinit eirejfic ctiam

idem manet fiuc ab hac , fiuc ab illa caufa hoc,
;
iJi vMristur aut illo

ftt
diuerfis
mods
('
ftneer-
modo
nam de eodem
connaturali caufz producitur,
fubicdbo vcrificantur poflibilitas,
& exiftentia:& decifio

Adam
fimpliciter
fu4 fteUdkm
vt refcrtur adtffj^rcale Chrifti txiftiti*m
&
modos
accidentales.
Ad propofitum
potuit Euchariftia inftitui
& eadem eflct
antc incarnationem,
f cm contentam , qua:
pocuit idem
fccundum fc loqucndo:&
nunens abfolute generari.
quantum ad
Inftitutum
SacrMtnelun
eft mod6 : ca:rerum tranf- Mntt Incarfubftantiatio connotaret in eo cafu aliam ztio- naticnem idS
nem,quam non connotat modo, quiaconnotaret

adionem creatiuam , vel aliam,pcr quam produ-
efjit
qmd
nune.
ConnetMret
ccretur fimpliciterChriftus in exiftentia fubftan-
diuerfMtn
quoad omnia ctiam, qux funt in natura

Chrifti,fiue vnionem hypoftaticamrfiue accidentia:nunc autem tanti!km connotat adiionem addudkiuam , per quam caufatur prasfcntia Chrifti
ad fpecies , quia fupponit Chriftum fimpliciter
efTc. Cstcrum neque vna , neque altera eft dc ra-
9ionim.
tiali
M-
tione intrinfeca tranflubftantiationis, vt pracise

conuerfio fubftantialis : prout in fcqucnti di-
eft
Manentc ergo
ftindionc fufius cxplicabitur.
uicem.
eTHtiinirn.
Incifit
flieittf
przcedcns , fccundum modos autem naturalcm, futfiMntiMle,

&quantitatiuura, ac peroppofitum facramcntaIcm incipcre fecundum^<^; quiahxcdcnotant
modos accidcntalcs fupponentes , aut accedcntes SeeundStr
quid qUIMd
ad exiftcntiam rcalcm , & fubftantialem Chrifti, medoi efsedi.
quz eadem fcmper eft in fe, indifferens ad hos
gnificaret corttincndo
titijfe
autem
Chriftum inciperc
negationeefFcdusformalis bencfequitur negatio formx in fubiefto ficut a pofitione caufs
contenta in Sacramentojalias
certc fignificatio Sacramenti eflet falfa,cum fi-
laftitui
fubftantialcm Chriftidiftingui a modisexiftcndi quantitatiuo,& facramentli:fccundtim
exiftcntiara rcalem dicit ipfe
tatiuus
&
naturalis,&cxtcnliuus corporis Chrifti.vtpatct.

Contra,nefcio ex quibus regulis id patcat, quia a
tnm infubit-
doHrint fr'
tere
&
fpecics.
Tercio ncgat hoc argumenlum valcre corpus

Chrifti
fcrmsli,
tnifft.
idem Hgnificant
terpretationis
II
ZxflicMtit
tranfTubftantiatione
cis
xquiualcntcr
fe
eadcm
& reliquis intrinlc-
habentibus
fequitur Sacta-
mentum vniformiter fe haberc

3
Duhiumfroquia tunc videtur .variari inflitufcnitnr.
tio.Qupd probatur,quiainftitutio,qua: cftdcfa6h),non connotat , ncque infert talcm aftionem:
crgo non efTet illa , quac eft modo in eo cafu , nePctes
vndc coUigitur concomitantia crcatio-
nis in eo cifu
qucefTet eadcm,fcd diuerfinftituiio:fcd variatj

ipfum
inftitutione variatur etiara inftitutum ,
&
Sacramentum
mentum.
crgo non
efTct
idcm Sacra-
Refpondctur , qu6d eflet eadem inflitutio,

quantijm ad rationcm,& efrcntiam inftitutionis:
abfoluquiacflet tantum voluntas Dei efficax,
fotmx fenfibili
ta cooperandi Sacramento ,
vertforum , prout fignificat pra&iccChriftum
praffcntem fpccicbus. Pcr hanc voluntatem dctcrminatur caufa principalis ad conftitaendum
Chriftum pracfcntem pro vltimo inftanti prolationis vcrborum quod ergo producendo Chri-
&
&
fhim,vcl adducendo,fic conftiruat prarfentcm,
eft
&
extrinfccum inftirutioni ,
fignincationi facramentali,ac ipfi ctiam contcnto, qua fignificatum
facramentale cft , quia dcnotat tantum modum
agcndi caufz principalis , qui fion ingreditur effcntiam, aut modum Sacramenti : ficut perinde
cft ad Sacramentum,vcrbi gratiil, Baptifini fiue
creatur effcdbus eius, fiue
vt
ali)
volant,.cduca-
neque mutat Euchariftiam , fiue Chriftus gloriofus , & impatibilis ponatur fub rpcciebvs , vt nunc po-
rat ex potentia
materia;
njtur.
RtfiliiitUT.
nitur
9.*flinji
rattonim ditiliMniii.
IV. Sententiarum
Lib.
558
, vt fuit in Coena.
adrationcm dobieandi pra:-
vef certe paflibilis
Ex quibus
patcc
miiram,negando antccedens. Ad cuius probationem rcfpondecur , qu6d inftitutio de fabo non

connotat adlioncm produdiuam, vel addu6tiuara cx ratione fua , fed tantiim vnam.vel altetam,& qucmlibet rtrodum poffibiicm , quo Deus
potert ftatuerc Chriftum prsfcntem Ipîebus:
de fado autem dicitur connotare addu<fliuan?,
quia illam folam habec concomitantcm inre
ipfa; folttm cnim refpicit comierfionem panis,
&vini in corpus , & fanguinem Chrifti prae-
His
fuppofitis obiicit fibi
cire: fcd
Dotor, quod ne-
eo cafu incipiat Chriftirs limiliter
ceflario in
hac inceptioeft lccundumnaturalcm
ii,aut
liaecautcm IndifFcrens
eft
& quantitatiuum exiftcn-
factamentale:fub alterutro ergo poteft fim-
plicitcr incipercChriftuscllc,quia vnusnon depcndct ab alio,quin praemittipoiret ad ipfum, de

potcntia abfoluta , neque exiftentia fimplicitci:
'
t7f*'
cipcret fimplici;ereirc,
& bis fimpliciterprodu-
cerctur duabus produdionibus tocalibus,
inconuenicns,
eft
^"w i
I-
lei dt/intri.
maxim^
quod
in dodlrina Dodtoris,
abflrahendo
Contra fecndum corollarium

^'^ probaretur duplex dcfitio
lecundum
in fimili for-
nam
pollet defi-
modum
naturalcm rcceptum
fecundo
in Incarnationc,manente Euchariftia,
4efineret,defincntc E.uchatifti^,
fic ^mpliciter
"crcelle
&
Refpondeti negando confcquentiam v^rjimque &quiamulti in hac literaoffendunt,quafi

hinc ex mente D^dtoris detur rcprodudio ciuf:
prxexiftentis
& dari
poffit
duplex produ; alfumtnda
&
ncmpc cxicommuniora principia , non di-
parabilcs ab ipfa exiftentia : fuppono
flentiam iuxta
ftingui realitcr faltem ab cllentia pofita extra
modumquantitatiuu(nt& facramentalcm, i quibus diftinguitur rc , & cntitate,

& fui produdtione, qua fubftantialis eft , produCtio autcm modi , cft folius accidcntis illa ergo
produifkio rci fecundum fubftantiam dicitur pro:
duftio fimpliciter, quia terminatut adcxiftcDtiam fubftantialem ,

cntitatiuam , qus folaeft
rationeaccidentis
fic
non
&
produci calidum , non folnm ipfa forma > ied duci fteunetiam fubicdum ratione forms , qua fit de nouo diim ûitU
fub forma , fed hzc produdbio , vt cermiuatur ad
fubicdum , cft produtio cius fecundiim ^/'</,

quia mutatut fccundum ûid per adtionem agentis,non ver^ produdio fimpUcitcr.
Ncgatergo Do6tor Chriftum prxexiftentcm,
:
quia pro-
produdio
rci
i^cundiim pjrimumfj^,quod fupponic fui non ejje,

fed producicantiim fccundum ûidy cft produci
racione modicxiftendi noui,& accidentalist non
ver6encitatiuc,& proprijfj^.
Hoc fupppfitOjtefpondct ad probationem pri17

ma: canfequentiac:probatio autcm eft hsc:/ /- Ni*tut cofet,
camatione incepijfet illud corpmejje ,&tamenprii(f quinti prtm
mifjaf
fuiJJetvere,fiEuchariJliafuiJJet vere,8cc. Refponfio
Ad probatie-
eft talis.--^*^ ratifinem de Jncarnatione, dico

Jihileejjet
ûodpoj^
quidjicut rnodo (omurfio panis in corpusjton efi inceptio
Q>*ia fnibens ejfefimpliciter ,Ji incipit.fitbdio

,
non incipit nifijecundum
tjuid
&.fimpliciter
7nanens,fi definit aUcuhi,fi^ aliomodo nondefinit
Jecunc^tm quidy
nifi
&c.
Elfe fi,iTiplicitcr(vt patet cx notabjli prarraillb,
& ex toto hoc membro qua;ftio,nis)idcm.eft

extra fuas caufas & Kabere exiftcntiam
,
!lle
ac
in
(eipfo,qus,vt cx pra:miffiLS conftat,in probatione

fecunda: conclufionis,& aliis fcqucntiDus, eft in-
ohfiante,ûod EuchariBiapraceJJlJJet vera,Jed illafor-
corporis,nififecundum <juid
nifificunStm
& tota ratio
efi,ûia qttod
Jic incipit,prahahet ejfefimpliciter,&cc.
Credidcrimex hoc pafTu fumptam fuifle occaiS

fionem interpretatiouis prapmifTac fuperiias eo- FufuiamentS
tum , qui putant Dodorem fuifleio fcnt^ntia,

quam ^xclud^ndai;n c0c , ex hac ipfaliterapatet:
illi
cnim
noi intelligebant formarj pofle corpus
cx fanguinibus Yirginis,vt hic dicit
dens conuenientes rcfpcdiuc ad locum
, nifi pcr gencrationem,adminiftrando materiam,

concurrcndoa<ftiuc ad formationcm fimplicitcr co^poris,qux cft ad ejfeeius fubftantialc,
fimpUcitcr:
mnfecumj
fed
diffcrcns ad
modos
ellendi diueribs
& pcr acci-
, fcuexvcrbigratia, iixfubftantiacompleta
Tiim eiui ff
illudidem corpus fuijje formatum dejangui- Jpondit.

, dr hocfiJ; modo ejfendi naturali , non
gationis prarmilfae vtriufquc confequentiac

cit
Jitnili,
litir.
dicituirprQduciquantum, Quidfit prt,
matio nonfuijjet tunp inceptiq corporis
modo
duci
fim-
modum
fecundum
Dodoris , & interpreranda iuxta

genuinum (^nfun\:fubiungeusergoraîoiiemnedi-
>uid Jit pr^-
&
aihus fîrginis
I6
in propofito ad
ftio totalis eiufdem cffctus fimul
funt verba ipfa
i-,.''*!
<l
effendi, qui funt pofteriorcs ipsa exiftentia,& excrinfccus aducniences ,

fimplicirer fe-
du(ftiofimplicicer,vc irfra dicic,eft
dcm
Uitri Dotti'
>
aut quoduis abud produci fimplicitcr
bis defineret efle.
InttrfMtMi
conftituiturrescxtrafuaS caufas
bitur.
&
Htffonfie.
etiam neque
fic
& alia,Ioquendo de ejjefimpliciterScw deexiftentia,qua primo concipitur, &
vt in diftin(5kioiie fequcnti ex profeirp proba-
ff
alia a feipfa
plicitcr eft produftio cius
denuo eircfimplicit^r,a,ntequam defiic

prior eius exiftentia fub Euchariftia : ergo bis in-
0}U!tio
fit
quam fuit,id eft,poftquam eft praccxiftens , verbi
incipcrct
tiniintihm.
exiftentia eius eft alia
fimpliciter exiftentiaeius,pxodubio rei
^"^* Incarn3tionem,& ex diftis inciperet fimpliciter cflTe ; poftea faccedente lhcarnatio,neetiam
i me-
fcparatim a fubicdlo : in quanto exifterc

fub hacvcl illa figura.
In his omnibus ficut entitas fingularis rel non
Chrifti,qua: cll fubftantialis , vt cft fub vno depcndet a leipfa,vt eft fub altero.
d Co/ttr4primnmc9rolUrium,8cc .Obiicit coh-
tra vrrumquecorollarium,qu6d inde fequeretur,
quod fimplicitcr inciperet Chriftus elle , poft-
"/'"" ^^''' gratia,inciperet cx cafuprxmifib.in Euchariftia
alia
dit ejjendi (S-
<5to,veI
caufas,non folum reduplicatiue Ioquendo,fcd

etiam fpecificatiue.
Per ejf( ergo fimpliciter intelHgit Dodor exiftentiam,vt prior eft modis elfendi , verbi gratil,
modum naturalem,
Exijleti^ ref
tji
ma fubftantialiavel cxiftere fub forma
fimplicicer Chrifti eft rcfpcdiuc ad exiftentiam
fubftantialem tantiim
in-
matcria prima exiftere feparatim k for, vel ctiam

cxiftcrc fub hac vcl illa forma , verbi gratia , elementi,aut mixti in forma ipfa, exiftere in fubic-talicer in
modis
ad
^toJ bU
&
&
modum eftcndiêrgo ha:c obiedio fumitur ex refponfione,quam fubiicit adrationetn fuperins

prxmiftam cuius refponfio pctitur ex impugnarjone fubicda %.Hitc refponfio exdtuiftur, &c. Reipandecur ergo ncgando minorem,quia incepcio
>
Ohitciio.
myfterio cxiftcre fub modo quanticatiuo,quem

vocat naturalem modum exiftcntix , quia ad illum naturaUter inclinatur ,
illum naturaliter
exigit fubftantiaforporca ,
exiftcre facramcn-
ti
mutatur, vt ipfa
fentes.
IJ
exiftere in propria,aut alicna pctrona, (n prxfeir-
&
hxc noueft m.^ns Doôrh,
Nam
IX qu ml^
dictfti fimt.
X.
Dift.
Hu ytri
f^^
bmiftttmt,
f.
^^^
g^^
^j^
modum
modum
abfolutc intcllieciida pcr
ngnincantis abroiutc,& pcr fe.fedpcr
tiontm ftnMt catcgoricf

t itxtH.
Qusft.
cU\iCuh:Et hoeftb mtdt epndi mitHrA^
,)I j
limitationis adiundlc przdicato prio-
ris.ncmpe, FmiJ/eformdtitm lUjknftdrubtu f^rginut
& non
copuU propodtionum, fcd determinationis adiundx pratdicatOjvndcKzc omnia a(f vnam propofitionera fpedlant Pojftbile ef
ira,vt \y
(it
hisexprimitur fubiecûm)
ftdffe formatHm it fmngidmbm Virginis ( exprimitur
fit illHd idemcarpMs (in
& koc (fupple/tfrwi-ittow
prxdicatum)
/ituU natmrali
_/**
&c. exprimitur limitatio
mod tf^
fcude-
terminatio prxdicati , vt non nmpliciter intelligatur formatio corporis quoad ejje primarium,
praEexidit.fed quoad modum exiftendi naturalem,& quantitatiuum.
fjgpj. autcni formatio e(rcr,quoad nutritioncm
quod
C(fii
efit
xiiî
^tmii
^ augmentum &
,
reliquas difpofitiones
qu*
confequerentur ad animationera corporis animati in ventrematris , qux fubminiftrat alimentum ex proprio fanguinc , donec fcetus ad raatu-
4/^
ritatem perucniens editur

Ncc crgo concipcrct proprie per aftionem
19
Nm limerm.
Ctmcmrrtrtt
mdifftfttu-
drimm.
Ex didis facilis eft intcllcdio liter in {ecfuentibus,qu pcr omniacoharrentdidbis, vt

iam intelleda funt : vnde ad probationera fcciin-
dx confequentia: fuperius prarmiflx^quantum ad

imndmm defitioncm , dicit non defincrc nifi /ocundi^m
dtfi.
^j. Qi^jj^ raaneat fub alio modo eflcndi & in:
'Itim
qmU,
^^^ 5-^' *"**"
*y*'
^*^* '" rcfponfione
ad obic-
mmt fimfUti' &ionenv>d!cit:qu6d contradiAoria de eodem abfolucc non debent admitti propter diuerfos mottr.
dosefletldi:vnde
plicitcr
C\
corrumpitur fimetiam corrumpctur fiib
definit, aut
fabvnomodo
&
corrumpaturf&rma corporeitatts ,
fi corpus fiar inanimatum in vno loco , & fecundiam djuerfum inodum exiftendi . eadem cprruptio vbique erit:ex iis,quxy!^difta funtffti0ne"f>r4fteUmii<Yi\z hxc non dependent \ modis
eflcnai,qui funt pofteriores (ed opponuntur eiraitero,vt
Ci
ca
rei
entâtem,
autem
ut ltKi,vt
XI
fUx.
& exifterrtiani firapliciter
opponuntur
fic
& abrpjqte' (ine

Citrmftitdm,
fi
fierct fepa-
ratio anirax Chrifti a corpore in Sacraraento,
etiam fequeretur eadem fub
modo naturali
vlla limitatione
didum
qa
fimpliciteropponuntur
modi
eflendi,^
ed/tiprm.
xi>
Inde iequitur , qu6d nequeat (ecundi^m VTiam

partem poni in Sacramento fine alcera , manente
vnione inter ipfas partes in re ipfa , licet fub alio Hte imfirt
modo eflendi. Sequiturctiam , qu6d nequeat de- dtfiliinrm
fimfluittr.
finere vna pars fub Sacramento , aut fub modo
naturali per corruptioncm fui , aut totius , quin
definat fiinpliciter totum quia ex non tjfe par:
tis eflentialis
fequitur non effe totius compofiti.
Si autem cotruptio fumatur feciindum epddiy^ Cirrmftiefieft.pro defitione totius fub ifto modoeflcndi, (Sdmm quii.
verbi gratia , facraraentali , non fequitur corru,
quiafub alio
modo eflendi
poteft
manere, verbi
gratia,in alia
hoftia,veI fub
modo
fuo naturali.
ptio,(eu dcfitio totius fimpliciter
Ex
deducit corollarium
ncm
Hinc
qu6d nempe per feparatio-
hoc fe^turcorolLintim-.fcilicetiicc.
quam
Cirrmftiiflt'
natura poceft facere inter partes 8 ftr tuuH'
partium,vbique rmtfi fimflieiier.

Ratio autcm
huius eft,quia natura nequit fcparare rem ab exiChrifti,(equeretur feparatio
illa
& fecundum omnes modos eiTendi.

fubmodo
ftentia
& quantitatiuo,
fuonaturali,
agcndo in rem ipfam
nifi
deftruendo eflcntiam,
K*tii
IX
Imitm
mndt -
gtttii.
Benc ergo Dodor infert non poflc naturam

fcparareixiodum naturalem exiftendi fubiedi, feparando partem i parte (aliter enim naturanon
corrumpit , neque feparat) quin fimpliciter dc-
totum vbique.
Cxtertim , Deus de potentia abfoluta poteft,
non feparando parrem a parte, fed modum natu- Stfmrmtii fffi
ralem eflcndi,nempe extcnfum,& quantitatiuum fiMit Vnfi'
emmdmm qmid
ab ipfa re quanta, manentc rei fubilantia fub alio difiruit.
modo, fcparare totum manens in exiftentia fubftantiali,(cu cntitatiuaa fuomodocxiftcndi,abfftruat
que eo, quod totura

efle,fcd tantfim
fimpliciter
aut alibi definac
hic,& fub hoc modo.
Hunc mo-
corruptionis ,feu fcparationis rei a fuo mofub

do naturali eifcndi , manente re ipfa alibi ,
dum
&
modo.vocat Dodlor corruptionem,feu defitionem totius fub ifto modo priorcm vocat (eparationem,(eucorruptionem partis,quia in fubieûm formx nonpoteft natura, &idc6potcil
manere definentc forma incodemloco , neque
totum poteft dcfinerc per corruptioncm , nifi pcr
alio
feparationeni partis vtriufque,quia ncquit parti-
bus vnitis manentibus, deftrui.
Ex hocmodo
difccrnendi vtramqae defitio-
nem.fiuc partialcm,fiue toratem, Caictanusy5i/>r

citatus fuinit occafionem , vt dicat Doôrcm in
ea ciTe fcntentia,vt pucct pcr corrupcionem naturalem inAaCtzm ab agcnte naturali deftrui fimpliciter corpus fub
omni modo cflendi
>
4
Caietaii.
Nm
mffi^mi'
tmr ViHrrl.
tamen
per annihilationem a Deofadlam nonitacorrutnpi
fed (ecundiim
vnura
modum cflendi
pofle manere protnde fub altero
ac
mpdo in hoc eft

Sotas.
Diftinguitprxtcrea Dodkor dupliceracorrupiionem cciivnam quam inducit agens naturale,
cumiccutus Sotus.
Sed Doôr ne verbum quidem
yt deftruendo fbrraara riaenri^s , aut eorporis ex

fubicwlo ,
dicit hanc femper dcftrucre vbique
eziftentiam,feacorpQrissrcu viuentis /implicitpr.
nihilatione,ifi inielligas annihilationetn fecun-
&
Ctrtuftlt
fimflicitiT,
ftendi.
agir.
fierent.
modum
vnde
tur ejfe cius fimpliciter.
&
Ad
&exiftentiam rei,inducendo formam incompoffibilemin materiam:nequit enim totanatura fepararc quantitatem , aut quantura \ fua extenfioftc,nifideftruendo fubie<ûm pcr a6Honeroaliquam,qux femper fupponit (vt infrm videbimus)
(ubieftuni modo quantitatiuoexiftens,inquod
Scd quid,an Virgo in eo cafu cflct mater Chrittr Chrijlif

fti ? Refpondetur, qu6d tantum eftet mater eius
fecundiim modum , quo proccderet ab ipfa ,
non aliter , quia gencratio , in qua fundatur maKSijffitma- tcmitas.non eiTct ^ Virgine, ide6 in eo cafu non
^*^" fnater in fieri faltcm quidquid fit , an cflct
*/id im
fka
mater infaElo effe , quia formatio corporis,quam
tfft
fupponeret , poflct ab ipfa eflc fimpliciter, &;
foret, nifi iam prsueniretur \ caufa fuperiori i reliqua aatera, quz fubfequuntur , a Virginc
10
539
cxiftcndi
generatiuam ,ncccomraunicaret materiam , ncquc concurrerct ad alterationcm przuiain ad formam corporis*neque ad animationem eius , quia
hzc omnia rupponerct , poflet tamen ad reliqua
concarrere,qui ad formationem fcetus (ccandariam,& fecundiim modum naturalem exiftendi,
feu qaantitatiuum fpeftant. Hanc autem formationem vocat Dodor formationera , fcu inceptionem corporis fecundumfw^^, quiafupponi-
Antjftt
V.
& fubomni modo
Kic-agit
de aa-
Virm finttm,
tim.
diim
^'<4nempequoadmodum naturalem eflen-
di,vcrbi gratia,quam vocat
Po^r corcoptionc,.
(cpara.
Do3irii.
IV. Sententiarum
Lib.
540
feparationem>dcfitioncm totius.vt fit aftionc diuina, aut ficri potcft, Sc ad diftindioncm firpara-
nc fimpliciter,quatcnus imporrat dcfitioncm abfolutam rci fccundum totum ejfe realc:nam vcrba,
ttonis,qux ficri tantum potcft pcr naturam.ncmpe feparando partcm a partc. Doftor autcm hlc,
& ratio eius
nihil^
fomniauit de annihilatione fub ratione annihilationis.quamuis fortc fcruata quadam pro-
gnatio addu^la a Caietano cx annihilationc hmpliciter ,

proccdit cx praua intelligentia litcrjc
portione,illaa(5tiodicla,qua fcparareturcxtcnfio
Dodoris. Ha(5tenus quantum ad expofitioncm
quanti a re quanta , dicerctur annihilatio fecunficret fine indudbione altetius

,
huius litcra: probatio .autem

fundamentum
didlorum breuiter attingitur in ipfa litera ,
fufius in przccdentibus nabetur , ficut
in para-
Suppofito^cerpus
ejfe i/t
& modum
impu-
&
&
&
formi incompatibilis pcr fe.

MinusautcmPoftoy agit hic de annihilatio-
grapho fequcnti.
H O
&
dum tjiHid quando
talem annihilationem
defitionis excludunt> Superflua ergo cft
M.
c(elo^& in Euchariffia, refoluit fartes,j>roprietates,omniaque ahfoluta ha^

effe in aliquo , pr rejpeffum de nouo aduenien-
bere 'utrohiqueiquia nullum ahfolutum deftnit
tem. SecunaOyohfoluta prius infunt
quam vbi.
renturde eodem fecundttm idem\quodfufficit
TertiOy alioquin ahfolute contradiforia dice-
nec requiritur,ad idem quando pradicatum ejl
ahfolutnm. Vide Tartaret.hic,de quo acfum efl fufr.q.t ..15.
Dc
10
fecundo
fcilicec exiftcntia
membro
dc ncccflicatp fecundum quid^ fuppofita

hxc conclufio quod necefle cft ifto modo
diftinftionis , fcilicct
(ubiedi confcquentis
cft
eafdcm proprictaccs,&; partes inefle corpori fub ifto modo cflfcndi, & illo. Probatio,quia
nullum abfolucum dcfinit eflfe in aliquo aducnicnte fibi praicise nouo rcfpcftu cxtrinfcco proprictates,&: partes in corpore funt vere abfoluta/ed praEfentia ifta in Euchariftia
tantum refpeftus extrinfccus aducniens crgo , &c. Hic ctiara poflTet argui fecundiimilla.quae di<ftafunt c^ttjl.i.huius <///?*quia abfolutum non variatur propter variationem rcfpeduum vhi,vc\ fibi fimiUum ergo non variatur abfolutum aliquod in corporc
:
cft
Chrifti propter vhi in ccelo,& propter iftam prjEfcntiam in Euchariftia,qua: aflimilacur
rcfpcduivbicali.
Maipr prims; racionis probacur quia non eft formalis repugnancia calis refpedus ad
prxcxiftens,ncc cciam virtualis eo modo, quo paflio contraria repugnat fubiefto, vc
frigus igni quiaoppofitumiftius refpedus nonoriturex principiis abfoluti tunc enim
ille refpeirus non eflct contingentcr inha:rens,ncc extrinfccus aducniens. Secundo fic,
,
vhi
quia abfolutum naturaliter prius incft^cuHneft, quam rcfpe<ûs fundatus in illo abfoluto,& maxime cxtrinfcous , Sc contingenter aducniens ergo in illo priori autequam in
telligatur corpus habcre iftum refpedum nouum in Euchariftia habebat quantitatcm,
qualitatem,&: omnia abfolyta , qua: func in eo. Alioquin enim fequcrctur contradidoria fimplicitcr cfl*e vera de codcmjnam ifta aflirmatio , & ncgatio non poflet <iici incflfc
Tecundum diuerfa,puta fccundum hoc 'uhi,&c illud,vcl pracfcnciam hanc , illam quia
ficutaffirmatio ifta non cft nata inefle fecundum f^îta nccucgatio c conuerfo.
:
&
&
Hic poflct planc fic argui,de eodem fccundum idcra non func fimpliciter vera contradidoria,& non oportet addere ad idcm,quando illud praidicatum cft abfQl,utum:corfm habere pus fi hicnon habet abfoluca,& ibi habet,hoc eft idem>&: fimul,& fecundum idcm.Dux
aU<]Hod abpriniac conditiones patcnt. Probatio tcrtix, quia nihil aliud eft hic,&: ibi , nifi -vhiîL vhi:
fiUaumhic,
^^^ n^caffirmatio abfoluta , necnegatio ineft fccundum vhi. Quod patct , quiapofito
ibi, non pro tanto, quia ifta infurit fecorpus bcnc p.otcft localicer moucri hic ,
bere ibt (laliud tunc eft fallaciaconrequcntis arguendo fic non mouctuc
md,fMntfi' cundum vâliud ,
1
aU Sed
cor-
&
^^^
&
non mouetur , licet teneat gratia materiae &: fimilitcr, fi idcm haberet duas fupcrficics/ccundum vnam poflet cflTe album fecundura aliam nigrum & non cflet concrarictas,nec contradilio,quia non incflent fccundiim iderh:fed dc abfoluta affirmatio"^>^ ^^"^ ncgationc,fi infint eidem in quo non fit difEerentia, nifi tantiim rcfpcîiumj
manifcftum eft quod fccundum idcm inqruntjquia illi rcfpcftus non poterant cflre ratio,
fecundum quam affirmatio, vcl negatio incflret quia rcfpcdus cft poftcrior naturaliiter
mHlcontra- hic:crgo
dilhrtia de
eodtm
,
er
'^^'
abfoluto.
I
Ad ^ argumcnta principalia. Ad primum dicendum quod qui tcneretiftam maio-
i-
^d ay^.
rcm quod
,
nihil poflct cfle aljbi
manens
conuerfionem altcdc eo quod primo incipic

hic concomicantcr , nonauccm
in fuo loco priori, nifi pcr
rius iw illud, nccefle habei;ct gloflare illam, propoficionem
eflealibi,&;diccre,
quod
p;r9priccaces incipiunt efle
prim6.
Scd
coiitra
hoc prim6 quia faltcm habccur , quod aliquid

:
cft
hic finc cpnucrfionc

alicuius
Qu^ft. IV.
X.
Dift.
541
ipfum; &: pcr confcqucns conucrfio, liuc propria muratio non cft propria
ncc prxcifa ad efTendum hic. Et prxccrca,alia eft prarfentia animac hic,8c
corporis quia aliud,&: aliud fundamcntum:crgo prxtcr illam prxfentiam,qua formalitcr corpus cft hic , oportet darc aliam , qua anima formalitcr fit hic &: ifta non habetur
aliciiius
iii
ratio formalis,
:
per conuerfioncm crgo maior cft falfa.

Rcfpondco crgo , quod mihi non cft difHcultas , quia diâm maiorem non crcdo
veram, vt diftum eft i.quafi. huius difl. ncc cnim conucrfio cft ratio talis prxfentix, ncc
:
propria mutatio ad talcm prxfcntiam ; fcd fola virtus diuina pcr mutationcm illam, qux
non cft conuerfio , facit illud , quod cft alibi habcre iftam prxfcntiam hic : &: hoc poteft
dc toto corpore.
primum fignatum fpeciei panis,
1
non continet per fe fanguinem tanqqam aliquid cius,iuxta illud,quod didum eft -^^ ^ProhlemA
fiiprk , dcclarando fuppofitum , tunc faqilis cft rcfponfio quia tantummodo eft fanguis
ncc
tamcn
tunc non cft ibi bis ex vi Sacramcnti
concomitanter fub fpecic panis
f* /^^^
^"
fub
fpecic
vini
vi
Sacramenti:
fic
panis
ciim
fpccie
,
cx
fruftra cft concomitantcr fub
^f -^
quia hoc cft ad faluandum veritatem rei contcntx, qux, vbicumque ponatur, femper ", ^^1
habet cadem abfoluta. Ncc fequitur , quod incipit cflr hic poftquam fuit hic , loqucn- ^,^
faccre
ita
dc partc corporis, &: proprictatibus,
Ad fecundum
fi
tenctur
ficut
quod corpus , quod
eft
do dc codem modo
&
eirendi prxfuit
:
cnim hic concomitantcr ,
&c incipit hic efle
ex vi
confecrationis.
cft pcr fe pars corporis, vt corpus eft primum figna,
tunc oportct dicere , quod bis eft hic fanguis ex vi Sacramcnti. Sed
adhuc non eodcm modo quia fub fpccic vini eft per fe , & primo , quia priraum fignatum cius. Sub fpccie vcro panis eft per fe,fcd non prim6,im6 aliquid primi fignati. Ncq
tunc eft fruftra , quia pcr fc cft fub fpecie panis , vt faluetur vcritas rci contentx primo.
Si
tum
autcm tcncatur quod fanguis
fpeciei panis
Nec incipitcfle poftquam cft,codem modo cflcndi:fcd incipit cfle prim6,poftquam non
prim6,
fuit
licet
per fc habucrit
ibi effe,
Ad
ahud argumcntum dico,qu6d pofitis cxtremis, npn oportet relationem cxtrinfccus aducnientcm ncceflario fequi in hoc cnim differt a rclationc propric dida , fcu rcfpcdu intrinfccus aduenicntc prxfentialitas ûtcm ifta cft rcfpcftus exuinfccus aduc:
nicns.
ma
bus,
Ad aliud
& fine
non
aliis,
licct
abfolutc poflet corpus Chrifti poni cffe fine
tamen
poteft hic cfTe
abfoluti fub
pofit^ exiftcntia corporis alibi
fme
illis,
aliis
puta fine ni-
cum iftis proprietatibus
&: pavti-
propccr contradidionem de aificmacione, $( ncgdtione
duobus fcfpedibus.
COMMEl^TARiyS.
a
1 p
"TXf fieundo Tnembro difiinEliom'f,&:c.
M^mo mcmbro egit

peiidentia
modorum
In pridc connexrone,
de-
&
elTendi naturalis,
nientalis ad fcinuiccm ifubiiciens
& facra-
coroUariumj
quod iam cxplicatum cft. Hkautcmagit fuppofito vtroque ra,odo eflcndi an n^ceirarii exdem
i.
partes,& proprietates infint corpori fub vtroquc

modoexiftendi:&Ioquiturdeabfolutis,vclquafi
abfolutis , filtem quz non fequuntur per fe mo-
dos cilendi,aut pofitiones y fed abfolutc conucniunt fubiedo, vt abftrahit ab his.

Conclit^ eft affirmatiua:pt obu prim6,quia nullum abfolutum variatur propter rcfpcdtii pofterius , & extrinfecus aducnientem : talcs funt vbi
XS
in ccclo,& pracfentia facramcntalis.quaeailimila-
turrefpeftuivbicali:ergo, &c.
Hanc&fequen-
tes ptobationcs Jupra traftauimus fufivs
ipfo in
Ttifltx
^.
Reducitur tota probatio ad hxc tria.,i4cmpe

taHum proprictatum , rcliquorum abiblutorum , ad refpedhis extrinfecos modorum cftcndi fecundo , fequitur cx priori,
ncmpe , cx independentia , quam habent proprictatcs ,
partes ad prxdidlos tcfpeaus tcrcioj&fequitur expr3edidl:is,nepe,afnrniationcm
horum fiuecomplexam,fiueincomplexam,&negationcm oppofitara verilicari circa fubicctunx
abfolutc ,
hne vUa Hmitatione , vt fupponitur
Scoti oper. Tom. VI IJ.
&
htitcmtlu- ad prioritatcm
fi*'*'''
cum
commcnto quaeftionis fecundx.
&
&
&
ad modos cfTendi diucrfos hoc cft , quod ncquc

mediantihus cfftndi mbdis neque ctiam dependentcr ab ipfis infum ; ideoque nequc diftrahunt, neque determinant formas quantum ad
<r^ ipfarum
fed habeotur pro non adicdlis;
;
quando adiunla reduplicationc denotarertt CcntruUat'

caufam inharcntia: przdicati ad fubicdum vt ** niMdmit''**
hic Chriftus inquantum pra:fbns facramcnraH- 'l"'
ter eft albus,eft viucns, quac cft faifarficut & hic
inquantum cft prafens facramentalitcr cft non
nifi
albus.quia
cum
r^duplicationc talianiittoni
viiji
contradiccndi.
b ^d argumefita principalia,Scc. Aiîhûm

impugnat , & ncgat maiorem , qux eft D. ThornaE,nempc cpnuerflonem aHcuius inaliud,vt
ly
CSuerfit fui
^*"*"* **
panis in corpus Chrifti cfTe rationcm cflendi '^^"*^/r-^

corporis fub fpccicbus ; quam hic ctiam impu- hic.
gnat,ex co qv6d aliqui,d fit hic.vt anin>a,fub n)Ccic corporis abfquc
vcra
cft
rum
&
eOkquod
aliqutd in ipfum
refpcmdcs,qu6d Ala propofitio

dc eojqu6d prim6 ineft ,
cx vi vcrbo-
conucrtitur
fl
&
Saltemîncîijhoc htdreturycptod cgnuerJioyVt
fnutatio,nonjit prepriaratiafarmalit,
efl
& praci/kf^
aliijuid eft hic.
Ad fccundum ncmpc quod

,
fanguis non
flt
fub fpecie panis.quia fruftra bis poncrctutin
myfterio,&c. Refpondet negando fcqudam, ad

cuius probationcm , fi tcneatur fanguis non efle
pars
t%
de veritatc eius
iHaliterfati.
pars corporis
imii Jit fth
nium iignatum vcrborum , tunc
xax.
inf^- comitanter ratione
j^tei*
"**
IV. Sententiarum
Lib.
54^
quara primum contentum,& fignamm
vt eft pri-
dicitur cfle con-
connexionis
&
non cx
vi
Si tcneatur efle de
verborum , aut Sacramcnti.
ftis
dc fanguinepatct dift.8.quaell.z.
jnfeft coroilarie illa coffcomianterpdm fih ffeciebtts

cati,fcilicet corporu
quA
M.
mn funt
de fubfiantia frimifignifi-
velfanguinii, taliatamenfunty vtfine eUmodtts naturalis frimi fignati
ejfe
nequeat. Ponit alium dicendi modum^cûodforma etiam abfotuta fotefi
ri
in
vno vbi
& infridi-
fulcitqr.
H O
quid au-
Adtcrtium patet ex litera,& iam diîs- in

probatione maions, qua fecundura mcmbrum
priipari6 vet6 fub fpecie vini tan-
fit
cendis patebit.
vcritate corporis,diccndum quod fecundum fit

ex vi verborum fub fpecic panis , vt pars primi
tontenti
fccundam menccm Do*Stotis, cx lupradi-
tera
& non in
altero, fro quofubtilei adducit rationes, contra
effe
quas
frafens corfotria obijcity
&
iandem nihil rejhluit ^fed dubius manet in quofauere videtur iUi opinioniy qua dicit, hominempojfe mori in vno vhi,^ viuerein altero,fedfiandum efi tjs qux dixit q.i.n.i^.feilicet
;
formas abfolutas nonvariari advariationem ybi,quod etiam exprefse tenetinfra q.6.num^$i

<^ qua tbi dicitfaciunt ad expUcationem huius literx.Vide Pitigian.hic art^S.qui tamtn non
videtuY attingerefenfttm DoUorK.
14
Ex ' ifta folutionc apparct quid cft in Eiichariftia primo Vt fignificatum , & contcnkum & quid eft ibi non primd fcd concomitanter quia illud, finc quo primum fignatum non habcrct efie modo naturali. ^ Et ctiam pofTet dici quod non eft ncccflc pofit4 cxiftcntii corporis Chrifti hic > & ibi qu6d illa quac infunt corpori fub vna cxiftcntia, infint fibi fub alia, loqucndo ctiam dc formis abfolutis. Ncc tamen lequitur cotitradidio,fcilicet,qu6d fit quantum, &: non quantum im6 eft quantum hic, fed non quan*
i
Nottt.
^/t cotin-
gemer v-
& (i
ierfe
j quantitatc, qua: cft in coelo.

"' "^ ^" ^*^" ^*
QH*'^""^^"^ contmgcntcr conmnguntur mtcr fc ,
q^jg
^y^j^^^
altero
coHenirepO'
teft tertto.
rorma
^-
perficit fitS
(-g
potcft
vnum
illorum conucnirc
illi
tcrtio
&
&
perfeSlibiUy
qu6d
qtum
neutra fimpliciter includit altcram, quia neutra eft dc pcr fe cfiencia alterius
ip/ki
ptdefcntia fubftantia: corporis
t/elperfe^h caiifa cius
hlehabeant
ex-
refntt
&
cidem.
abfquc hoc, qu6d aliud conucniat cidem fcd prjfefcntia fubftantiac hic , &: prasfentia quantitatis eius contingcnter coniuncrgo potcft corpus
gufitur,
iiVtcr fc, 82 rcfpcftu tcrtij , quod cft corpus quantum
manbrc quantum pofica vna pracfentia fine alia. Maior vidctur plana , quia non cft ra^-^ infeparabilitatis corum cx partc eorum inter fc,cum contingenter coniungatur, ncc
^^ p^rtc tertij,quia contingcnccr coniunguntur illi tcrtio. Minor ptobatur patet cnimj
*
>
tertf'o,vmm tcftio
Jtne
(^^ j^j^.
praefcntia quantitatis eius
ergo contingenter coniiingiintur intcr
&
eft alia
,
alia
&;
nec per fe
fc.
probo ctiam fccundam partcm minoris , fcilicet quod contingcntcr ic habcnt ad

^^^ tertium j quod eft corpus cfle quantum quia forma abfoluta priiis naturaliter pcr^^^^ fuum pcrfcdibilc , quam hiiiufmodi perfedibile , vel ipfa forma habcat refpcdum
cxtrinfccus adueriicntcm ^ & iftud cfiTct euidentius fi argueretur dc corpore , & anima.
Nam coniun^tib anima: ad corpiis rcquiritur ad exiftcntiam fubftantia: compofitd: illd
autemfubftantiacompofita jprius eft naturaliterquocumqucrefpcducxtrinfccusaduenicntc crgo fubftantia cbihpofita , vcl quanta , feu corpus animatum , non habet hane
hoc ad aliquid extrinfccum ab iftis , nifi contingciitcr fibi adprajfentiara , vel illam ,
:
prafentiaad
alind.
I
tejl
ûo4
/>*-
efe jine
diuûs con-
is,jtM
ygpjgj^fgf^
&
^ (j^m poftcrius naturalitcr.
^^ ôc brcuitcr |)oflet fic
quod poteft
efecHalte-
quoruni
cbniundib eft contingens , poteft efle fine altero illorum prcise corpus animatum^
vcl fubftantia quahta poteft cfTc fine duabus illis przfcntiis , fcilicet , praefentia huius
ro
partis fpecici Euchariftiac
conlunfwt-
tw
poteji
prtcises
argui ,
cfle finc aliquibus coniunftis
&
&
tia quanti-
praefentia illius partis

illac duse pracfcnti* contingcn,
coniunguntur , quia neutra eft per fe caufa alterius crgo &: fubftantia quanu , vel
corpus animatum poteft eflTe cum vha pracfentia fine alia
tunc nihil aliud cflct nifi
<lu6d quantitas informarct fuum pcrfedibile , fed non haberct dupliccm pracfentiam,
ficut habct fuumpcrfcdibile :& itafuum perfcdibilccftquantum Vtrobiquc,fed non
tatisadfpe-
quantitatc pracfcnte vtrobiquCi
tmtufmodt
''!"
P^^J'"'
jg^
&
eies
prtfen-
refpe-
Uucorporis,
tms
'
poufi
'ep cU
aite-
WtMnthm.
cft quantum , habet ibi

quantum:fed non habct ibi illud,nifi
Contra , vbicumquc corpus

pj^^j^ eflehdi
*^'o
illud
illud
quod
fit ibi
cft
formale princi: ergo , &c.
pracfens
qualc eft aliquid hic , tale eflet circumfcripto per poflibile > vcl impoflibile omni
f^d fi circumfcribcrctur quantitas fub efie naturaIi,corpus iftud non eflet quan-
(//^
"
tum ergo ipfum vt

:
&
hic non cft quantum. Itcm,res Euchariftiac poflbc ibi vcraciter contineb)
Quxa. IV.
X.
Dift.
543
hoc,qu6d habcrcc alicubi ejji modo naturali. Patec cx primoargumcnto huius folutionis fcd fi nufquam alibi cflTct fola rcs hic contenta cfTct fubftancia: crgo ipfa noncft quanta: &qualis cunc cffct fcciindum formam abfolutam tatincri, abfque
nunc: ergo
cft
lis
nc prxfcnciacum
Ad
,&:c.
intcc fc
&
rationcm illam in contrarium dc contingcnti coniuniîoeidcm cercio compofico cx parcibus abfolucis. Rcfponfio-
ncm quxre.
COMMENTARiyS.
^9
T^ iJlu/iltitUHe,S:c. Ncmpc tert i j argumcnX]<tt,vidc fuppodtum huius quxftionis in
principio.
b f etiam pojfet tiici,Scc. Ex hoc tcxta,& fcquentibus duabus rationibus Sotus irt hac tUfl.
ttrpu4 tjiujl. i.art.i.& ^. etiam contcndit dcpotcntia
Ptjft
qujin- abfoluta poflc Chrifti corpus dlc przfcns
alibi
fpctum peni in
ciebusjfine quantitatc, quam fub modo natuS*cr*mento
ptu fHMti- raii habctjidqucfcnnile Doftorem. Quin ctiam
ita hanc litcram interprctari videtur Dominus
t*tt.
etiam contingenter
Scholiailes.
Scholiaftes, vt
plurimum faueat opinioni, quam

cum ipfo Doctore impugna-
/iipra in qutfi. 2.
uimus.
Cxterum Dodbor
Smttti* Dt-
in
hoc non fauet
nioni, vt patetcx illisvcrbis
thm.
illi
opi-
Nec titmen fe<pu-
tur,<piod Jit contraiUEHo , /cilicet cjuod fit ûaHtwn,
G" non tpuintum : imo ejl cjuantum hic ,/ed tjuantitate qua e/l in coelo, &c. non cft autcm intelligibiie,
quomodo
quantum
lit
bic
, fi
non
ineft ipfi hiic
iua quantitas.
Aliam crgo quarftioncm diuerfam,& valdc

30
An quMntum Mctaphyficam mouet hic Do(!ior,nempe an poffojjit
tffit
in
Ue,fir,tfr-
frmif*rtn*-
fibile
(ii
fepararc a quantitatc,vt cft in fubie-
prxfentiam fotmalem , qux eft relatio cxtrinfccus aduenicns ; ita vt licct fit in corporc Chrifti,etiam vtcft in Euchariftia,eo modo,quo forma informans eft in fuo fubiedlo,
non dicat tamcn pra:fentiam ad fpecics formalcm,mancnte prxfcntia formali corporis ad ipfas
dlo
Hxc ipfa eft ratio qua fuperius <puifl.
Hxc
qusftio fimilis eft illi , an pofito corporc in loco modo quantitatiuo , poflit Deus
inipcdirc vbicationem formalem corporis , vel
pofitam toUerc manentc corporc intra latera,
terminos loci , ficut prius ^quantum ad prz-
&
fcrKiam,& iodiftantiam fundamentalem fine rclationc formali , quam Dcus in eo cafu tolleret , aut impcdirct , ne fcqucretur. Hic ergo cft
Dodoris , quando dicit:corpus
vt in Euchariftia cllet
in co cafu
Chrifti,
^tddem
habcrc formam quantitatis,
per modum informantis ) /ed tjuantitate tjtu
t/i in ccelo \ id eft,non folum quoad abfohttum,fcd
ctiam quoad rcfpcdliuum prxfcntia: formalis vt
in coclo cft in Eucluriftia vero circt quoad abfolutum,fed non quoad prxfentiam formalem ad
fpccies ; qux cft rclatioextrinfccus aducnicns,&
producibilis , aut fcparabilis a Deo de potcntia
abfoluta.mancnte cius fundamento & termino.
Hunc efle verum fcnfum Dodkoris parct cx ra31
Stnfm Vl- tionibus,quibus probat pofEbilitatcmdidhi.PriHtrit tx fro- ma cft ex eo, quod illa,qux funt coniingcnter ad
intitnt tlad tcrtium.podint lcpatari quoad
fc inuiccm,
a tertio:
vtrumque,aut quodlibet a fc inuiccm,
ûantum
htc
id eft
e/fe
&
&
Trtfintiteirftrit,
{cd prxfentia corporis
dy qum- tis contingentcr fe
titntii diner-
/k ia Snfn-
mnti.
&c. num.
14. probauit
&
prxfeiuia quantita-
habent ad inuiccm
neutra
enim includit aliam',quxlibet cftdiuerfaab alia,

quia habcnt diuerfa fundamcr.ta , loqucndo dc
prxfcntia cntit.uiua:vnde alia eft prxfentia corporis,alia quantiucis iii Euchaiiftia, vtraquc
Scati oper. Tom. V III.
localcm fubmodo quantitatiuo icparabiiem elle

a corpore quanto pcr abfolutam Dci potcntiam , nempe ex co , quod contingenter fc habeat adfpccies omnes talis prxfcntix : ergo ad
ficut ibi ratio procedit dc rcfpcdigenus
uo,& non dc abfoluto ita fimilitcr hic procedit dc rcfpcdiuo prxfentix facramentalis,non
autem de fundamcnto ; ncmpc vt quantitas eft
forma informans fubiedum , quod eft corpus,
ad quod compaiatur prius natura fccundum
rationem formx perficicntis , vt ad fubicdlura
perfcdkibile , quam comparatur vt fundamcntum alicuius rcfpeftus ad extrinfecum,qui refpelus fit aduenicns extrinfecc , qualiter fe habet qualitas ad relationem prxfentix facra:
3i
CMxititr
fcifui
liti'
&
*>
&
mentalis.
Vnde cum tcrtium illud fit corpus quantum,quod fupponitur per modum fubicli rcfpcad feparabilitatem prxfentix facramen-
Stiue
vtriufquc, vcl altcrius
talis
cxtrinfccus aducnienccs
vt funt relationes
darum
cft
non
clle
quxftioncm de fcparatione quantitatis <^ corpore quanto in Euchariftia fcd de fcparationc

:
tet
ris
ris
vt incft cot-
ctiam in Euchariftia. Amplius lioc paex probatione fecundx partis illius mina; nempe vtramque prxfcntiam tam corpoVtraqiu fitftntin eitim'
, quam quantitatis , contingenter fc habere
pori
ad tertium,videlicet ipfumcorpus quantum:qux

probatio confiftit in ratione iam prxmiilaincmpc quantitatcm natura priias dicere ordinem
formx ad fubicdum pcrfedlibilc,quam fundamenti ad relationem extrinfecus aducnicntem:
fcvndc colligit hanc contingcnte? aducnirc
genter ft h*-
&
parari pofle.
&
i
$. D/prxfcntiam
co ergo aliter,
iclationis prxfcntix a quantitatc
f]'ccies.
fcnfus
habet ad corpus qnan-
collc6kiuc.
Soius.
fe
tum,quod eft tcrtiuui,ad quod comparatur vtraque prxfentia, tanquam ad fundamcntum totale
Hoc idcm
quod
patet cx fccunda ratione
ncmpc,
, quo-
potcft cflc fine aliquibus coniundtis
rum coniundlio
eft
contingens
&
hoc
>
potcft cfle fine finiSfl fif.
manifcftum , qaia
fi negatio vnius non infert pofitionem aitevtrumque fit fcparabile > fic etiam ncrius ,
quc airmatio vnius infert afErmationem altcrius fcd corpus animatum ,
quantum poaltero ipforuro
cft
&
&
cfle
teft
fine
prxfcntia huius partis fpccici>
&
prxfentia alterius partis , quia funt diuerfx ,.& ncucra eft caufa altcrius
fic autem
fe habct przfentia corporis ad prxfentiam qqan:
ficut prxfentia ad vnam partem fpei

ad prxfcntiam altcrius partis
crgo poelle prxfentia corporis fincprxfcntia quan-
titatis
cici
teft
titatis,&c.Vbi loquitur femper dc prxfentia,qux

cft relatio fimilis
vbicationi,& aduenicns cxtrin-
fecus.DccIarat autem verbis fequcntibus,quomo-
dp
id ficri potcft
non
fcparationc quantitatis i
35
Cintfngmttt
corporc
fHntfifarMri.
IV. Sententiarum
Lib.
544
corpore in Euchariftia , fed feparatione prafen** liae formalis ab i{)fa quantitate Et tmc , inquit,
nihil aliud ejfet , niji quod quantitM .informtiret JimTH
ferfeEHbile ( fi informaret ergo ipfum incdTet
Cr non haheret dufUcetAJ>rtfintiam\ jkni habet fHHm
:
Trthti9
Hitr.
ferfeHihiU
lo,& non
ferfeBibile
nempe prsfentiam
liabcret
& ita huitu

id eft,in ceelo, &
habcret in Euchariftia)
ej}
qtiantum vtrobi<ûe
in Eucharirtia^yft^wo"
^f,6cc. quia ncmpe
tjttantitate
habcmus
his
probationem eius
debet
intelligunt
alij
eundem j & intelmodus di-
fenfum rationis
ficut vniuerfaliter aifcrtum
que Dofkoris
to , per quod
mitur veritas
baiidi fumit
qua procaiufcum-
fundamenquo fuaffirmationis , qux ex medio prointerpretari debet ex

illud confirmat
8c cx
detcrminarionem rcfpcftiuc ad inintelledum eius > feu af,
tcntum alferentii
fcnfmn.
&
ad hoc, vt dliquid contineatur
Do(5loris
,
quia
feu infit rea-
quanergo vt cor-
litcr in Euchariftia,iK)n exigitur prazfentia
doque diuerfa ab entitate rei ;

quantum realiter fit in Euchariftia,ctiana
vt qnantum , falaati poteft finc praffcntia , quar
|)i|S
JhiiatU.
flc
rclatio fuperaddita
cft
quantitatem
&
confcquenrcr aliud
clfe in Euchariftia realitcrjaliud
vcri habcrepraEfentiam talem.

Antcccdcns patct,quia DeitasfpCcialiter cft
in Euchariftia , & iad hoc fufficit vnio hypoftatica corporis ad (iippofitum diuinum finc
praefentia
go
quaj nequit fundari in Dcitatc : erquamitas ex praccifa vnione , feu
fimilitcr
inhaercnria ad corpus elTct in eo cafu in
Eu-
&
quantiam ad CHtitatem ,
cxiftentiam, quamuis non haberet telationcm
chariftia reahter
pra?fentiae.
Iteni ipfa praefentia corporis cft rea-
in Euchariftia ratione
litcji:
diftindam.
tiac
56
?jye Chriflu
jje
fub fpe-
cichus
fiae
trtfentia.
fpecies.
Probatur confequcntia , quia Deus pofret ponere corpus Chrifti in eodem loco fpecierum
fcclusa conuerfione fubftantiae panis
vini
in ipfum , fiue illa: manerent, fiue non mane-
&
rent
IJuUa
Ctniiilii}
poffunt enim definere per
meram ,
& ab-
folutam annihilationem abfque fui conuerfione in corpus,& fanguinem,& teclufo omni ordiue ad hxc.
In eo cafu nulla effet per fe coniunftiojauc
effet
eim praifentia Chrifti ad fpecies facramentales,
ttd ffities.
quamuis
indiuifibiliter ellet in
eodcmloco,in
quo f unt
bus
quod corpus in eo cafu,vt realitcr hic

exiftens cft,& habuit quantitatem antecedenquantum, aut ipfa quantitas dcfineret fecundtim priorem exiftentiam abfolutciaut defineret informarc corpus , quia nuUam dicit repugnantiara
ad przefentiam talem in corporealias defado
non maneret in Euchariftia fed in eo cafu
non haberet prxeti.im informarct corpus ,
ter ad prcfentiam ad fpecies,defineret cire
&
fentiam facramentalem
debetur, ciim
ipfi
tiali
,
,
ad
quem
folius
fit
eft
fpccies ; tamen non eftet fub fpecieneque moueretur ad motum fpecierum,
neque dcfineret efte corrnptis fpcciebus ; neqifemanerct etiamad pcrmanentiam fpecierum*,

ncque fpecies eirent fignum facramenialc eius.
nequc cx natura
rci
modus exiftendi fupernatur
in potentia tantiam obedien-
non repugnantia.
Drces,ci deberi cx fuppofitione exiftendi in

corpore,
fimul pracfentias corporis ad fpc-
&
37
cies. Contra i ad faluandam cius exiftentiam in

corporc vt fubicdlojfufficit quod ponatut finc
extenfione
&
recipiat
exiftendi corporis
tiam fuam
vt
vbicumquc
modum
efl
pus prafens indiui/ibilitcr

fpeciebus, haberet illum
indiuifibilem
fecundiim exiften-
fit
fed cx vi prioris locationis
corpus hoc modo:

quo poncretur corin codem loco cura
modum
effendi
an-
Pcffet
^7"^
fieri
Jf*:
fens
'"' indiuiji'"
ante
hiliter
tequam vnirctur , fcu coniungeretur corpus ipfis

fpeciebus , tanquam fignatum per praefentiam
conuerjionem.
facramentalcm crgo ex neceffitatc cflendi non

;
infertur
fuppofitjonis
neccffitas
talis
confecutionis prsfentia: quantitatis

ipfa prsfcntia corporis infertur
auc
neque ex
rcdc
illa
ne-
ceflitas.
Quia funt alia,&

ralis
& caufantur
alia praefentia fupernatu-
libere a
Deo;&
nere praefentia corporis inuariata
tam quantitate, quam omni

eflcntialiter
neque
non
poteftma,
defincntc
eius praefentia
infert
atgo
tanquam prior
prxfentiam quantitatis ad fpecies;

prsfcntiam
prjcfentia etiam quantitatis
corporis.
&
ad
pra:fentia corporis
Itcm fecund6 , exiftcntia rei diftinguitur Si

fupponitur ad modum exiftendi ergo potcft re{kc concipi , vt prior natiua , quam adueniat
ci modusexiftendi. Anteccdens,
confequentia funt notaex hoc myfterio ergo poteft fieri
quantitas cum fua exiftentia hic fine praefentia
hu.
'**<*/'*'
quitur
(ax inhcercntias ad
fubiedum fine alia pracfentia fuperaddita cx

quo habetyr cxiftentia alicuius in Euchariftia,
fine co quod fundat rclationem nouam pri/en-
TcffthiUtai
ofl^tHtur
conditio
ralis
Conhrmatuc itaque conclufio
3J
&
&
quia refponfio illa.fcu
cendi reducitur ad
barur
intentum DoAoris ,
fic etiam Tartaretus ,
Sc
refpedu cuius neque quantitas cf, neque fundamentum , neque caufed fola Dei voluntas
fed ex hoc non fe-
ftantia eft
fa
ligi
Ev prtftnti*
quia ih eo cafu cotpus

epdcm loco
fpecierum polTet de nouo rccipere praefentiam
ad ipfais fpccies rationc fui tantiam , qua fubPatct cdnfequcntia
Chrifti exiftens indiuifibiliter in
Euchariftia.
Ex
indiuifibilem , abf^
realem cxiftentiam
fundata in quantitate ad ipfas
praefcntia
Ipecies.
fet
& Arccinuj. Aretinus>&
CanjirmAtut
prdfente vtrobi-
deefTet ipfi fua prarfentia
&
dum
que
crgo fimilitcr poin corppre Chrifti fecun.-
aut intellcftui
teft quantitas efle
formal is, leu rclatio extrinfecus adueniens in
54
Tartaretuj
in coe-
aut fenfui
Quia
poffet
Deus conuertere quantitatem pa-
nis in quantitatem corporispra:cisc;itavtquan-
&
titas ipfa corporis effet primum fignatum ,

corpus fe haberet concomitanter : ergo nuilus Kon effe erdi^
eft ordo efrentialis inter has prsfcntias ; alias al- "'f, 'Iffitia^^''
tera ipfarum deberet effe femper concomitans;
fg^"^^
altera per fc prima^ vt feruaretur ordo eflentialis
inter ipfaspraefentiasjquo altcraefret prior,aItc-
ra pofterior.
Exemplo dechratur tenendo fanguinem

per
illi
fe
efle
partem corporis etiam integrantem; vi
tenent , qui dicunt etle animatum
pars fuo
modo
corporis viui
faltem eft
vt nos dicimus,
quantum ad fubfiftentiam eius requifitam poni:
autem concomitanter fub fpecie panis iuxta

primam fcntentiam, tanquam pars primi contur
tenti:fub fpecie vero vini ponitur per fe pri- inter frtfertcor- *'*"\ forfofienatum ex vi vcrborum ,
pus concomitanter vnde niter has prxlentias niinene&ercorporis,& fanguinis non cft aliquis ordo cflendo iffc.uiitlii.
&
mo, tanquam
lialis,
i'neque ex patte fundainenti
Qu^ft. IV.
X.
Dift.
tialis
aut tenniui,
>
ncquc cx parte ipfarum formarum perinde

:
habcrctquaniitas,& cotpus
fe
& prxfentix vtriuf-
Hanc c6cIufionem de facili
'
admitterent,quot-
quot alfcrunt polfc fcparariacorporcquantita-
lem
in Euchariftia
eadcm manente
quotquot admittercnt
ficri
in ccelo
&
pofrc,vtcorpus Chri-
Ad
vclj
in ordinc ad fe
ad cxtrinfecum
conccditur
& modum
, in ordine
naturalem eftendi,
ncgatur.
Ad
tertium fimilitcr negatur minor.
Vltimo quatenus
dicit
rcfponfionem quxreu-
dam
cius in ipfum.
tum, videtur non peififterein iam determin.it is.

Qûidam cumcire dubium refpondcnt,vel potius
problcmaticum fed fcquendum magis eft quod
magis confentaneum
ipfe per fe determinat ;
Qujntum auiem ad
perinde
eft, fiue
relatio, aut
prsfentetn diflScultatcm,
dicatur pnfentia facramentalis
modus quia diccndo hoc

:
vel iliud,
fundamcnto diuina
adione , pcr quam folkim poni potcft , & non ex
iiatura fundamcnti tanquara rclultans. Alia itaque eft hic in cafu, vt formatur , prjEfcntia forinx ad fubieaum , qux & fundamentalis eft &
harc fcmpcr manet , & quamdiu vllibi eft in fubielo , eft etiam ad idem fubiedtum concomitans , vbicumquc eft , & fccundum omnes modos exiftendi eius alia ab hac prarfencia ipfius
perinde
cft fcparabilis
a fuo
formx ,
&
vt eft ad aliud extrinfccum
catur formalis
&
vbicalis
iiajc vo,
veru iufomii^-
illa
tionis.
De
40
fundamcntali intellexit Schullaftes hunc

, non tam perpendens rationem aflcrtio-
Senfm Sch- palfum

,
in SaCTamcnto.
de potcntia abfoluta ponerciuralibi diuifibiliter , vel indiuifibiiiter abfqueconuetfionealtc(li
luftu
545
formx
fecundam obie(fbioncm refpondetur, fimplicitcr

negando minorem , vei diftinguendo ly quantttm
<juc ad fpccies.
,
vt faluetur cxiftentia
o- *- ujs
Dodoris , qose folum
tangit
formalem
pra:-
&
vini arguverba rcfponfionis ,

J^funtU. ^^""* quai"
nienti,ad quod refpondet,& confirraationum fequentium , vt iacent ad oppofitum quxftionis,
ouxagunt dc inexiftentiaformx niagis diredc;
acinde eiiam obiediones infra fubicftx concludunt per fe de fcparatione formi. Vnde . jid
mtiencm iHam,Scc. fiih finem ûtfiionu remittit Doôr ad foiutionem quxrendam ex aliis locis,qua
mtntHm.
refpondeatur fundamento a
fe allato
ex concin-
gentiavtriufqueprxfentixcorporis,& quantitatis tam intcr fc , quam ctiam ad teriium vnde

:
cxpofitores citati dicunt eum efte dubium in

conclufione prxmifla. Accedit etiam quod ipfa
conclufio, vt iacet abfolutc cpmprchedat vtram-
que prxfentiam tam inexiftcntix, quam
relatio-
nis : nifi fumacur limitatio eius ex fequentibus

verbis,
& fimul ex probationibus,vt fumi debet.
Ad argumentum
autem fitpra fadkum rcfpondit

Doftordireftc . Ad aliud ar^mentum dico, &c.
qux eft prima folutio , conccrnit exiftentiam
formxjcfoccns etiam vbicationem formalem poC{e fcparari a corpore in loco. Quia prxterea vlteriiis argumentum comprehcndit etiam formalem ,
facramentalcm , ex occafione eius fubdit fecundamfolutioncm,in qua prxcisc rcfponfionem limitat ad hanc prxfentiam , nihii agens
deprx(entia fundamen.rali , feu inexiftentia forinx informantis corpus :'qux refponfio magis
quadrat principiis , quibus fiipra probat prxiis , qux ii\
fentiam {acramentaiem a raiionc ;
fequentibus traftat : rcfpondcndum crgo erit ad
obie&iones.
&
&
&
41
Contra,vbicum<]MecarpHS,kc. Prima obicdbio:
quia vbicumque eft corpus quantum, ibi habet

principium formaie ellcndi quantum ; fed iK>n
habct ibi illud , nifi illud ibi fit prxfcns ergo , &c. Rcfpondctur diftingucndo minorcm;
nifi fit prxfens prxfentia formali , & fund.ita
jii forma rcfpedHuc ad cxtriMfecum terminum
:
nego prxfentia fundanientali per in, conccdo

& hxc fufficit,
Scoti cfer. Tom. fÎJI.
fubieto,
exiftentiam fubiciflo
V,
ad rationem de contingentia relatioad corpus quannum,feu prxfentiarum ad fe,

clTe
&
&
cft fuis principiis.
quidem
Litera
ob(cura,propter ambiguam
tcrmini ,ûantMm: eius ergo
eft
acceptionem
illius
interpretatio
fumenda
cft
r-
cx probationibus , c
i.& i. & in hac ipfiiy

quarum refolutio omnino corruit ; fi dicatur,
quod quantitas qux ineirct corpori alibi , non
ex alia; didis 1
jMtflionc
Sacramcnto. Sequendo ergo intcrpretationem prxmiftam , eodem modo dicendum eft cum cfle problematicum in eo,quod
cft prxfcntiam formalem fcparabiiem cllc a
quantitate in Sacramento , mancnte ipsa quanincflet in
titatc.
Ncgando
itaque feparabiiitatem huius prx-
argumentum
de contingentia , ncgando minorcm nam licct
non fit ordo prioris, & pofterioris intcrprxfcnfcntix in co cafu. Refpondctur ad
Suftiitttur
finttntia nt^
gatitu.
tiara formalcm corporis , & prxfentiam formalem quantitatis informantis corpus , vt compa
rantur ad fe inuiccm immcdiate quafi vna cf^
fet caufa, aut ratio alterius , vei dc eius conceptu ,
ratione , tamen eft ordo cflentialis concomitantixjficut inter corrclatiua , qui cftordo fimultatis ; qui ordo etiam cft etrentialis ex
cx
modo fe habendi ad fua fundamenta ,
modo , quo ipfa fundamcnta fe hal>ent ad inui-
&
&
cem
fimultas
enim ex aliqua
Ejfcntlaiit
eicemllantia
tntir
ttjft'
attt.
priori radicc ori-
ad quam ea , qux funt fimul per fc eflcntiavndc dici poteft ordo cflenliter dependcnt
tialis , vt cft ab iila radicc ,vci caufa, hoc eft , in
aliquo priori, vt cflcntiaiiter inciinantur vniformiter ad pofteriora , qux funt fimul ; verbi
ficcitatcm,qux fimul
gratia.ignis ad calorem,
voluncmanant intcIIeiSkuale ad intclledum,
tur
&
&
tatem,fi diftingoantur a fdbicdlo realiter.
pla
enim huius funt obuia in formis pcr
comirantibus, vt rcfpiciunc caufam
iiiius
Exemfe
con-
conco-
îitantix.
Sic ergo in propofito conncxio naturalis,
qux
eft inter
quantitatem
& fubie(5lum inhx-
45
CtneotnitMH'
ftonis eft radix fimuitatis inter prxfcntias for- ti* funiUtitw
&
males corporis ,
quantitatis inhxrentis ; ita
vt ficut repugnat corpus ipfum poni indiuifibilitcr fub fpecicbus
q,uin f^miuter quantitas
,,
cius indiuifibiliter ponatux fub iifdem : ita etiam
rcpugnat prxfcntiam corporis formalem poni,

quin etiam ponatur prxfentia formalis quantitatis inexin^ntis :
huc fpedat authoritas
Tridcntini fxpc citata,qux ex connexionc naturali aliorum ad primum fignatum fpeciecum,coIligit prxfentiam corum per concomitantiam.Dcclaratur etiam cxcmplo, quia repugnat , prxfcntiam fccundiim modum naturaicm exiftendi eflc
in corpore,autquantitate prxcisc fine concomitantc prxfentia aircrius ,quia connexio ,
modus eflcndi vttiufque concomituntiaro vbi-
&
&
cationt&
in etnntxiiiu
nittur*li.
IV. Sententiarum
Lib.
546
cationis infcrt
ergo rmiiliter rnodus eflcndi
( fupple principium )fit ibi fra/im : ergo. Minor

itaque negat quantitatem poife cfle in corpore
iii-
fliiiifibilis.cumconnexionenaturalivtriufquein
ejfe infcrt prscfcntiam formalcm vtriufque indi-
ad fenfum > 8c fuppofitionem maioris ( qua: noti

comprehendit quantitatem,vt cft in corporc alibi fed vt eft in corpore,vt cft hic)& negatquan-
uiflbilcm.
AA
Et per hoc patet ad rationes fadas pro conclufione aflirmatioa. Et hanc partem confirmant
ad quas proxime refpondimus.
ex infeparabilitate quaniitatis i corpore
in Sacramcnto, ex fuppofitione , quod ali-
trcs obicdliones
Nam
vt eft
citatem faluari pofle in corpore , vt
Vnde
quantum , infert Dodtor prscfentiam fdrInalcm ctiam quantitatis in Sacramento , qui fit
illi prasfens formaliter,& non tantiam per inhaefionem ad fubiedum j fed pet ordinem ad
bi
VhicHme[He, inqnit, corpus
htt ibi illud,quod
eft formale principium ejfendi
quod
eft
quantum )
&
Eftergoproblcmaticusin hocj Anfcilicet
&
nifi illud
Q^ ^
Dodoris non refpi-
fit infeparabilis a quantitacorporc , manente pra:fentii formali alterius,

fimul connexionenaturali non autem
dubitat de eo quod ali^s refbluit , nempe quantitatem cxiftentem in fubicdbo fcmper ipfi inefle,
ctiam vt eft alibi.
nifi
pro-
tei vcl k
fupponit corpus quantum clle in Euchariftia eo

cafu mox fubfumit Sed non hahet ibi illHd ( fupplc principium pcr
prjcfentia formalis
qutut}
&
cramentah',qu6 tendit fecunda,& lertia obieftio

cius.
quantHm ha-
Hxc eft maior primx dbiekionis
&c.
f,
eft
fequitur intcntum
hic
,
cere feparationem quantitatis k fubiefto , vc efl

hic , fcd a prsfentia tantiam fofmali , Sc facra-
fic
fpecies
eft
ctiam faluetur pracfentia eius formalis

pria ad fpccies.
V.
Vtrum qu&cumque aBio immanens, quA
Chrifio naturaliter exi"
efi in
fientCy infitfthi in Eucharifiiafacramentaliter extfientt i

D.Tliom.j.part.tj.76.art.7.& tj.î^rt.^. D.Bonau.A/c t.part.art.i.q.i.K\c]\.art.i.q.x.Vi\.\xA.f4^^.4f. Capr;
qu*ft.^.}Aii(\\.qtutft.i. Suarez ^.part.tom.ytU/p.^ ^.fiSi.i.
fecundum
manens quac
,
fic
& arguitur
proccditur ,
ineft
quod nbn quaccumquc
Chrifto naturaliter exiftenti
infit fibi
adlio
im-
facramcntaliter
in-
&
quia nec auditio , ncc vifio ,

fic vniuerfahtcr dc fcnfatione. Probatur primo , quia obicdum non cft fibi prxfcns in dcbita proportionc requifita ad ralem adum, loquedo de obiedo,quod cft fibi pra:fcns,vt in coelo.
Euchariftia cxiftenti
AriHm.i.
Sccund6,quia organum non habct hic

receptiuum fcnfationis.
"tertio.quia inter oculuni, vt hlc,
j^yûm.i.
multiphcationcm coioris,vel
Quarto quia hic non
jiygum.i^.
lucis:
fcntit ea
modum extenfiuum,fub quo, & non ahter eft
& obicdum, vt in coelo, cft obftaculum prohibcns
ergo,&c.
mult6 minus aliquod

non cfthic fub raodo requi-
quac funt hic prasfentia : crgo
ahudlenfibilc. Anteccdens probatur,quia
ad fenfationem.
Contra , quia tunc fimul effet videns
organum
fcnfus
fito
kntlo opp.
&
&
eodcm monon videns idem obieftum ,

j
dodealiis fenfationibusi confcquens eft falfum , quia contradidoria firopliciter incffent eideth. Euidentia huius rationis patcc ex folutione quaiftionis pra:cedentis articulo fecundo.
Iccm , opcratio
Cap.^.
eft perfeftio potentiae operatiua;
& in
ipCa.
confiftit beatitudo ipfius
ipfam ctiam confequitur delcftatio proportionata perfeftioni bpcrationisspatcnt hacc omnia ex i o. Ethicorum : crgo fi oculus Chrifti , vt hic , careret vifionc , quam
habet in ccelo , careret hic fua propria perfcdione &: hacc cft beatitudo eius , eo modo
quo vifus dicitur bcatificabilis. Carcrct etiam delcdationc confequcnte illam opera*
tunc fequeretur , qu6d oculus vt hic , eflTct mifer ,
tioncm perfedam
cum dolore,
triftitia quia quod toUit deledationcm,eft dolorofum,& trifte,& tunc fimpliciter cfpotcncia:
&
&
&
fet
contra appetitum naturalem fenfitiuum,
S
Bxpliait , quidjlt pfimb inejfe vt
PrimA
C
hk
H O
quod haberet ee in Euchariftia.
& concOmitanter
Chrifio yt in Eucharifiia concomitanter ineft
M.
inejfe
vt htc ; (^ fonit tres
omnU
operatio
conclufiones.
quaprimo
ineft ipftvt
in caelo.Prohat primo,quia operatio eft abfolutum.,^ftc non dependet ah vh\,iuxtadi6iaquaft.
frttced.^ Utius qu<eft.%.Secundo,ft anima Chrifti inteUigeret vt viator,haberetfinfttionem^

etiam in Euchariftia , quia in e/i h.d>eret intelle6iionem. Tertio, dolor infuijfet hic,fi in modo
Uaturdi infmffet Chrijh.
Rcfpondeo
Qu^ft. V.
X.
Difl.
547
Refpondeo primo^dicicur aliquid inefTc Chrido, vc hic,qu6d fibi inefTct, (i nufquam

t
nifi hic,concomicancer auccm dicicurahquid fibi inefTc hic,quod primoinen;
fibi, vc ahbi,& cx hoc fibi incfl,vc hic propcec idcncicacem rubicli,& formz.
Sccundum hoc crgo cft prima conclufio,fcihccc qu6d Chrifto, vc hic,concomicancer Coneluf.i.
ineft omnis opcratio,quat prim6 fibi incft,vc in ccclo.
Secunda conclufioeft quod nuUa fcnfacio poccft prim6 incfle Chrifto , vc in Sa- ^"""V'*ahbi efTec
cramcnco.
Tcrcia,qu6d opcracio fpiricuahs,vt inccllchis,& voluncacis poccft prim6
ineflc
Chri-
^'"'^''f-i-
ftojVC in Euchariftia.
Prima conclufio probatur.primo in vniuerfali per hoc,qu6d nullum abfolutum dcfi- Pfif^-^-fcL
nouum rcfpcdum extrinfccus aducnientem operatio aucem
cft forma abfoluta, vt oftenfum eft infrimo lib. diji.^. crgo propter praefcntiam nouam, %^'"\^^'
quae eft rcfpeftus nouus cxtriafccus adueniens,non definic illa opcratio incffc fuo fubic,
^,
Gto. Euidcnda huius rationis poteft habcri ex finefolucionis,pra:ccdencis quzftionis,vbi
nit eflc in aliquo propter
ifta racio difFufius percra):acun
Dicunt quidam ad hoc, qu6d nlaiol: eft vera de forma fimplicitcr abfoluca opcracio
aucem non eft fic abfoluta,quia requiric refpedum potcntix ad obielum.
:
Contra,etiam aliac quantitates, velqualitatcs in laojieri dcpcndent ab approximatiohe agcntis.vc pacec de calorc,& frigore,&; aliis qualicacibus,ad quas eft aIccratio:& tamcn
in e^ fuo funt fimplicitcr abfolutae.Similitcr opcrationes in (uoferi non requirunc calcm
rcfpedum,& hoc vbi iufiunc concomicancer,& non prim6 apparec enim qu6d ficor:
pusChrifti in crucc fuic infrigidacum,frigus ctiam fiebat in corpore Chrifti,vt in pyxide
Qa?""^
&
concomitantcr , fed non prim6

ad '\\\\xAferi non requircbatur approximatio agentis 'P""^''
ad paffum ibi ergo a fimili ifta qualitasjcum fic in feabfoluca, liccc in feri requirac prat- ^^^^
fcnciam obicdi ad potcnciam,hoc non cric, nifi vbi primo inficrpoccft crgo concomican- obitnim.
:
cerinfieri fine cali rcfped):u.
Refpondenc , qu6d operatio magis includit refpedum,quamaliaeformx , dequibus

& huiufmodi qui^ illae tantum requirunt refpedum agentis
ad paffum,& hoc vbi infiunt primo , fcd poft fuumyfm in ejfe proprio, non requirunc huiufmodi rcfpcftum fed operacio cft in continuo^m , & ideo rcquirit continuam approximationcm potcntiac ad obieftum.Et cx hoc videtur,qu6d magis repugncc ifti inficarguitur,puta calor,frigus>
ri,vcl ineffe fiftc tali
refpeftu,quam
calori.
Dico qu6d licet fit iuferi continue,tamcn non fequitur quin concomitancer pofllc
ineffe & continue infieri fine obiedi praefentia , vel approximatione. Sicut enrm calor
,
poteft infieri corpori in Euchariftia fine approximacione agentis
vt ibi
ita
fi
ejfe
caloris
in^m,fempcr poffeccaufari calor in corpore in hoftia,S camen fine cali approximatione non cnim magis requiricur concinuus rcfpeûs Âferi conciuuum,quam zAferi
cfTcc
cranficns,refpedus pro cunc prxfens.
Et fi obiicias,adoperacioncm rcquiricur rcfpcftus ad obieftum,non cantum , vt cft

caufainy?m, fcdcum hocrcquiriturobiedum in ratione terminantis ficut ergo impof*
iibile cfl opcrationem efrc,&: non tcrminari ad obicftum,fic impofllbilc eft,qu6d alicubi infit,& vt ibi non tcrminetur ad obieCkum pracfcns. Dico,qu6d non oportet obicdum
in fc cffe pracfens propter terminationem aftus , fcd tantum propter caufationem: ita
^*
<^*'\^'""
"^"l'^ j
rcquiritur pracfcntia obiefti cMjkndtm,
propter tcrmiuationem : ficut patet de videntc creaturam in effentia diuina ,fi effcntia non.adtercffetcaufailliusvifionis, non requiritur illud obiedum ad quod terminatur hacc vifio mlnanditm.
qu6dquandoeft aliqua caufa
fufficiens ipfius aclus,
non
praefens propria praefentialitate.
Sccund6,probatut hacc prima conclufio

fto ibi
&: hic : fcd
fi
anima
in fpeciali,
quia omnis intellcftio incft Chri-
Chrifti intelligerctprxcise
fecundummodumintclligcndi
animac viacotis, non habere intcUeftionem intuitiuam iftius obicdi finc feufatione condomitantc ciufdcm:ergo cum illam intelledionem haberet candcm hic ,
ibi,fcquitur
qu6d ctiam fenfationcm rcquifitam ad ipfam habercc hic,ficuc ibi.
&
Tcrcio probacur fic.quia paflio appccicus fcnficiui , vcpoce dolor,cadem infuiffcc hic,
crgo fcnfatio cadcm. Antccedens probatur, quia mors fecuta fuiffct hic, ficut ibi:
& ibi
autcm fequebatur ad dolorcm immodcratum ergo & hic. Confequcntia prima

probatur,quia non eft idemcffcdus fineeadcm caufa , & hoc non poncndo miraculum, ^*^^ 'fi
loqucndo dc caufa naturali praccifa dolor cft cfFcdus fenfationis,vcl obiedi non nifi ^^^ r
"''*"
fcnfatircrgo non poteft cffc idcm dolor fine fcnfationc eadcm abfquc miraculo.
^'^
Rcfpondcnt quidam , qu6d aftus imaginationis fufficcret ad hoc in Chrifto , fcilicct
Zz 4
ad
ibi
&
"
IV. Sententiarum
Lib.
548
adillum dolorem. Contra hsec duplicitcr primo , quia rcfponfio dcftruit fc non enira
poffibile cft aftum imaginationis incfle cui a6lus fccundum fcnfum non potcft ineflcr
quja imaginatio eft motusfaftus a fenfu. i. deAmma. Sccundo, quia imaginatio non eft.
caufa doloris ciufdcm fecundum fpccicm,cuius caufa cft fcnfatio cxtcnQtialioquin fomnians dolcrct dolore ciufdcm fpeciei cum dolore vigilantis.
:
Ttxt. com.
i5o.
COMMEnTAKlVS.
a
I
j^tffi
&
prime,
>'//^-
&:ca
, ex ratione gcncrali , quia opcratio cft forraa

abfoluta,qux non mutatur proptcr refpedtum
aduenicntem cxtrinfccus vidc ipfum alibi , vt in
qui non
primodifi.i.tptxft.6.dr-;.difi.ij.^Htft.i.difi.ii.^.i.
EIfondeoprlmo,icc. Piasmittit diftindHp-
TJ
XViiem
piimi
inter ea, qiiai
infiint fubicfto,
vteftin loco determinato, feu prjcfentia
qu concomitantcr miunt:& dicit
illa,
inefset fubieftojfi nuHibi eflct hic,nifi crfc primo
& alias
&
ad agcns ,
adioncm , per quamtranfmutatur;
fecund6,comparatui ad ipfam formara,quam habet tranfeunte adlionc , qux eft terminus ipfius
a'dionis,vclquod idcm cft,comparari ad formam
& in fali
in fieri,
jierl
ejfe
jntelligcndo
formam in
vt exit a virtutc agentis tranfmutami fub-
icCtum.
Si comparctur ad
formam
in fieri,8c
modum
ipfa ad agens,fequitur
mcdiantc
& dcterminatio-
nemagentis inordinc adlocum
itavt
quando
omni loco ,
vbi
lubicdum
cft
Propter
Doclor,nenipc
ta iamforma in^j^ , ficut non depcndct ampHus

ab agente,itaetiam aon depcndet a loco , aut diftantia detcrminata ad agens ad illa ncmpe ideo
prxcisc dependebat ,quia dcpendcbat ad agcns,
Q^ eius virtutem limitatam vnde cx natura fub'ccti.qua praccisc compaiatur ad tormam.vt perfe6libile,& ex natura formx, qua cft adtus informans,& pcrficiens , nulla habctur dcterminatio
:
adlocum,aut diftantiam, qux merc extrinfeca

funr,&fi ponerctur fubieftuin in fpatiisimaginariis,aut vacuo , perindc fe haberet ad formam,
& forma ad ipfam,ac clfent in loco.

Q^d autem forma talis, vt continuo defi
fit
fi
&
caleficret in ccclo
aut in
ftio
controucrfia
eft
fubicAo
mutationcsin
pofitp concomitanter, fcd commodiiis quacftione fequcnti id dcclarabitur.

alibi
Adducit refponfionem aliorum , qui dicunt

opcrationcs magis includere refpcaum , quam
qualitatcsalias
,quiatantum
ratio, qua: exigit praefentiam obiccli
ita
tam
ope-
in fieri,
quam
caufa prscifa.
idem fubicdum replicarctur intra Di
fi
eandcmfphajramadbiuitatis,poftquamprira6acccpit formam in fieri ab agentc , candem etiam

habcrct fubiedlum rcplicatum , non cx virtutc
agcntis fed cx idcntitate fubicdi
formx (
hoc ctiam intelligitur tantum de formis,quiC
non dcpendent a Joco ) quia licet fubicftum re-
&
pIicaretur,non idco adtio^vt tranfiens
'PrirnA conclufio.
Quod
ftim cmcl. incft concomitantcr
Q^^ prim6
&
& probat.
ipfi incft
Chrifto in Euchariftia
omnis opcratio immanens,

,
vt in ccclo
eft.
Pr obat pri-
fuhiilin
**fli(iio
>
''* <''
*^*'"'
&
abagcntc
4CpUcarctur,fed maneret refpcdiue ad fubielum

prscis.c in cadcm diftantia,
fitucollocatura,
&
quo fuit primu^n clicitarnetiuc aliara diffcrcntera

numero pofl^ct rccipere fubicftum rcplicatura,
quia iam haberet formara eandcm , nequc cft ad
ipfam in potentia.
b Etfiobiiciai ad operationem reejHiritur , Scc.
Hicvidctur anercread cognitionem intuitiuain
non requiri obicftum tcrminatiuum praifcns.
Contra , docct variisinlocis, vt infradift.45.
dicit
fuppofito ttes conclufioncs fubiicit
i
Rifptnfit.
in fieri rcquirunt
prxfcntiam 3gcntis,non infalio efie-.non
tialiter.
Hoc
/'""/'"-
cnim iicgant virtu-
aliqui
tc agcntis naturalis poifc ineflc
fipe , intuitiuam eflc ait rci exiftentis,

pra"fentis. Sed rcfpondctur cum loqui hicde cognitione
fuo ord;ne declarat
itAnt.
fi
femper fit in
pendeat ab influxu fuae caufae ,
jvn,vtea ^quaecftentialitcr funtinfiuxu ,verum
crit quantiim adjJfr fcmper dcpendcrc \ loco
dctcrminato fi tamen illud fieri habeat etiam
/ffOT
confcquens infotma etiamfecundi^m
*i^,forraa crii; in fubieftoalibio & concomitantcr,vt infradicitDodlor,& ibideni cxplicabitur,
nifi dependcat ^ loco, aut fupponat locum eilen-
i,
fubiccki, vt
CrucCjCtiam cflet calidum in pyxide. Circa hoc Vutium in

pun^liim qbod gcncralius eft>quam prasfcns qus- Jfqittnti j4.
quam ex
Vnde
rcfpcdtiuc ad pfsdicara contraditoria,quia poii-
efiit
fieri
comi-
aurem formaefttalis , vt dcinceps pofitainiTj^

abfoluatur a depcndentia ad agens.cfltconcomiidentitatemfiornM,&/itl;ieli,inc[uit
form*
tantuf
fuo^
ina recipitur prim6 in palTb , vt cft intra talem

diftantiam,quam nequitattingerc virtus agentis,
nifi vtintali diftantiaeft ,cum ergofubicftum
non cx Ce habet formain, fcd pcr virtutcm agentis, idc6 dicitur primo habere formamincoloco , in quo fubeft vittuti, & adioni agentis. Si
t^nter in
'tneftfubitHt.
qualitas in Cao
in faSIoeJJe. Refpondet, quod necindefequiturquin pcr concomitantiam etiam fubicdo

alibi iniit. Ratio eft, quia vtfitpra dixi, ex virtiitcagentis,& approximationchabctforma, vt
prim6 fit hic in /ubiedo non tamen ex virtute
agcntis habct poftquam ineft , vt alibi infit fubiedlo pcr concQmitantiam, fed cx idcntitatc fubicdi,& formi , quod vniucrfim* vcrum cft tan-
agcns nequit caufarc formam,nifi indetcrminata

diftantia,& exigens applicationcm pafli,tuncfor-
Mlfol.
&
dcpendcnt ab agcntci tamen in
Pro incellcfbionc huios aduertcndum eft,

iDupUxnmpArMi for- <jnod fubie(5tum potcft ad duo comparari, nempc
tnt fuht-
^^^
\^.& ij.
fxpc. Diccs dcpendcrc ab obicdo. Con-
ira ,ficctiamquantitas
& formae.
^''**'"
difi.6.tjMfi.i.tn ^.difi.l i.tjtufi.z^^Kodliheto
in fubie^ftovt
liic :concomitantciautcmaliquid
fubiedo , vt hic , quod primo ineft ipfi > vc
ln*î Chrijlp
f*ratiiniei
ineft
alibi.propter idcntitatcm fabicfti
^r$
rno
4
RectncHiatit
/'"feiti^Do^*'^'*'
quasft. i..yid ûanionem,8cc. inprobationefecundt.
8c in } .difi.
4.
tjusfi.
i.&cini .difi. 5
tjuafi.
& aliat
&
iotuitiua latc,cuius plures
patct in
modos
aflignat,vt
vbi diftinguit perfc-,

impcrfeftam intuitiuam. Quando crgo
}.difi.
14.
ijMtfi. 3.
d;am,&
non requiri prxfentiam obicdi ad termi-
n.indmintuitiuam , intelligit de incuitiua irapropric dida.fcu imperfcka,vt cxemplum fubie(Slum indicat
&
deciuoin primodifi.i.c]uafi.^.Votel\
dodrina
^'f"> 'tuiii.
quiaidcorci^^l'"""^^
quiiiturprifcntiaohicftjjqyiafcipfo immcdiarc ilunH^^
concmrir
tcncri vniucrfalitcr
'
&
concarrtr ia prorpria exiftcntia ,

iucuitiuam!(ûudergo /it iplius,vt
opcratiofiis creaiatfuiC'jH.1', vflquwiypfcft cilo
erit.
Md cuffioncm
ndn reqniatdit
luiiiis
quacftionis ,quia vnus
& idem
noquc
candem potcntiam operantcm ahter:
vifjo er;o,vt cft in ccelo,conftituit videmem,non
adtus
vnam
tantiim hahct tcndcntiam
.conftituit
pofcntiam obiedo:ficutaotcm'M inrcltigiWi,&
tiam
foxmalemjctiatncura qui
c-ifu eflet
prim6 , vt cft
in eo fciifatip
in
Eucha-
riftia , quantum ad cofiferHori faltcm , Ci vidcrcc

obicftum.
Dices hinc colligiqu6d neque abfolutura (cn-
Rerpondccur
fationis in c6 conferuarf pofltr.
gando (equclam , quia fecundaconclufio
n'e-
intelli-
KefKirK*/*.
rcfpccliuo,vt pagjjuf jtjnj dcabfoluro,ujam

T^
fionim, tam o
,-r
r
fotetU,quam tet cx fundarncnto ipfius proptcr indilpolitr^xcxigit
extenmatcfialis,&
tiiecli.
cft
potcntiar,qux
ncm
.
fioncm
fui
vt tcndat in
obicftum
vcl agat in ipfam,
patcbic infra quxft.?.
?.
Se-
cundidico, &c.
Non
autem
cxtenfioncm ex
rcquiti
ad hoc vt adVu fcntiat mcdiante

opetatione , id eft , tendat in obicdum , patet
refponfione eius admitex 4. ad oppofitimi ,
negatconfequentiam.Patit cnim antccedens ,
ad pritec eciam ex rcfpbnfionc ad fecundum ,
miiiTi. Primaaucem conclufio Dodtoris de con,
&
&
&
comitamia
vifionis in oculo
vt hic eft
intel-
abfolutum tautum
patcr,
quia de abfoluto tantum proc^dic argumcntui^
ligi
dcbct quo-id
cius.
Sed quoraodo poteft
.*
in-
tidentU.
cflc
abfblurum opcrati<>
nis finc eo,qu6doculas,eaTri-vt hic, habcns tale
abfolutnra
videat
adu obieftum cum bpet atio

;
iuxtaprincipia noftra: fcholar
confiftat in rcce-'
ptionc formx , tanquam cffcftus cius forraalis?

effcftusautcmformalisnequcat fcparari a forma in fubicto ergo j &c.
Rcfpondetur facilcm cfti folutionem cx principiis noftr* f<:hol*,quia,vt Doftor in <]Hoalfheto
li.art.i. operatio inquantum eft principium,feu
mcdium vnicndi potcntiatn obic^lo, cxigit relationem rcalcm attingcntix , fi eft obiedi vt exiftentis,& praefcntis , & hoc primo ; vt fe habcre
dcbct vifio extcrior lixc autem rclatio diftinncquh poni
guiturafundamcnto,& tcrmino ;
:
Ulutii.
K*Utittelii
mttingtttttt.
ncquft
icdo
&
&
'
llom
cffedtirti
oft prrn).Dritn'eis > uifi
eft
ebderri ergb modo , nequitvnirc

potentiam obi^cto,riifi intcrueniatrelatio adob-
ubie(ftum
*eftum.
Hxcdoarina*ftp*ruia inpfincipiisDoao^
quiacx hac ratione contingit intclleaum
animx Chrifti non vidcrc omnia aîu in 'Verbo
fcd habitu, vt patet ex ^.diji.^. ^tuji.i. nunc has,
w-/*-
r.yr
iis,
j,^^^
nunillas creaturasadIibitum,non variata fubftantia , autentitatc vifionis , fed pcr diiicrfas attfngcntias extcnfa vifionfc tnediantibus rcfpc-
dibus ad has , vel

ctiam contjngit in,
illas, qiias adku vldr-
Ad
*
I
malcm
fic
aliascreaturas.
rationetn dubitandi rcfpondetus
operatio
Bcatis, iriqviarnii.m jn
aliis
Vcrbo videntnuncvnas, nunc
^.
f
primarium,4ui conucnit ipn, vt
,
cft
qu6d
m fubieiSko tribuit fcmper cffe<aum for,.
quali-
&
^f^^"
"^
rttonem <(yittmdi,
abfblutajeffedum ver6 fccundariuin,

completum,qui eft perfeftiflimus,& finalis eius, non
poteft tribucre fe fola
inquantum cnim
eft
fine conditione requifica,
medium vniendi potcntiam
obicdlo(qui.cftfiniseius vltimus) rcquiritprxtcr Duflex ife-
abfolutum ordincm ad ipfum obicftum in genere conditionis : voco primum effedturri primarium cius ordinfe generationis ; fccimdum vcr6
ordinecaufz finalis,& perfedionis. Sed non eft
quod fufius de hoc agamus hic.
Dici etiam poteft, qupd vifio ctiam fub ratioBcoperationis fit in uchariftia,&non folum fub
^.'**
'f*rtit-
"**'
quoniam id fecunda.probatio,
Dodoris de concomitantia intcllcdlio-
latione qualitatis,
& tertia
nisintuitiuar,& fcnfationis, feu vifionis , &dc

concomitantiaadionis ,&paffionis adinuiccm,
vidctur importare;& tuncdicendum eft,qu6d vifub ratione opcrationis fit concomitantet ad
obiediun in Euchariftia ; dc quo non cft vcrum>
fio
qu6d fit fimpliciter diftans,fcd tantijm diftans fecundum <ptid , nempe vt oculns eft hic , qui alibi
vifientm fiih
habet obicftum prxfcns rario autem eft peruia, '*'**'^. *f*'

quia licet rcfpcftus ad obicdlum prxfens iii ope- J* "Euthnii.
:
, vc hxc fit operacio in ejje

adtuvniat Gbicdum,& potentiam:
fuppofica camen hac vnionc vifio fub racione vi-
rationc
ncceflarius
fit
coinpleco,
&
fionis fcquicur
pra:fent'e refpedbiefto rcaliter exiftcntc ,

tM vifionis extcrnx. In eo autem cafu, ncquc obieftumeft prxfens,neque necelfari6 cxiftcus, vcl
fi exiftat refpciiiiuc ad illain vifioncm ( fiuc pro-
quod
du&amfiue conferuatam a Deo inoculoindiui-
vbicumquc cft.
nifi
communicaltg
^'i'*"'''^^
p/imum refpeilus vniens- ipfam fub.vnio, aut inhxrcntia fprmxad
qui
ipfi
âs
miniis
pattc potcntiac
inccrueniat
& obicdlum
rcquirit cxtcnfioncm fui, vt tcrminct potcntiam,
Prxterea,id ipfum pavtquantu.ni ad cffctûm
qui% ad vifionîinin
gcnere rcquititnr , vt obicduni fit prxfens in fe,
vcl falteminaliquo emincmer continente obiedum, ncutrum horuiri clTet in co cafu ergo hon
vidcretur. Hoc idcm patct cx fccunda conclufi6nc", qu.'e- docc nuUam fenfationem pofte elfc in
cjirifto,prin)6 vt eft iii Euchatftia in co auiem
,
Huhium
vnuin:it&cx vifibili &,potjaiia vi-
feruanteabfoluturri viiioniicorforalis in ipib-m
variari fccun-
fit
vnum.
fit
dum diucrfitatem locotum vnde Chriftus li dcmodo ftStotali inr coelojDcccon-
quoniam hxc oportct
Euchariftia, nihil videtct
Re/poHpo.
intelledu
fiua
primarlum formx in ratione talrs qbalitatis,

quantumlibcc cnim intrinfecc fc habcat ad fubiiedbum, fcu ad^6tcntiam, qiiaritiirh adinftan-
iTlTfantei' , qiiahttim
ad abioJntum opcratlonisiHonutctquantumadattingcntiamobicilK
Hocc)4i(îmodiccndumiuxtaprincipiahatcnus tradita de iis , qua: confcquuntur ioci prae-
fit
iincpct vifio Tub
RepUcs.
;ncdium vnicndjL-i.-mjtia JDquaiUM*T-rnii<tittrema, Defendenti

debctneccirariufcfifdccrccxtrcstoj alioqwvne- '^"^^'^
quirct ipfa fibi inuicem communicare , ncquc
ipfum in feeffc mcdium commune abipfis fuo
inodo participatum. Sed abfolutum inquantum
abfolutum.ptxcisc nihil rcfpicit ergoabfoluritm opcr.itioiiis'/eclufbTefppflu ncqiJrt Virire
fentiam
n,m rtjHin-
quitur deelfe-ilUni retacioi)ero,ucqu<itbfolt](Min
conto*-
vcr'6vl in Sacramcntb, licct ibi etiam
frtfinti oh$ti rf fy
549
h^t tanqu^mticga (Mn^cnst
quantum ad ijifluxûTkx& termiivatiQnîiitifidcfe-
Qii.intum ad -obielionen)
bilitcr cxiftfntc):^
pi:a:{enthitari-.
teiminatiui
agendum
ibuainein.
prifcritia ad,
V.
ide6cA,quia /lcedipniis-, vc
motiui, &nioucntis. Seddchacquxftioncali^ls
quam
F.tff)ea(io
Quâ
X,
Dift.
eft
vbicumquc
eft
quia hocipfum,
conftiruere operaccm complecc,
eft cffcdlus
pendeac a relarionc
ralis cffcftus
illa
fequitur ad
&
adtu,
quamuis dcvr condicionc ; idebquc
abfolucus operationis
formam concomitanter
Quod
fti.
Lib.
550
Qnod
fi
dcfinttct
IV. Sententiarum
portionati terminadui>&concomitanter definerctctiamefFedtus vitalisoperationis,qui conco-
tamen in cceIo fccundiim
amplius licct
conferuarerur in Euchariftia etiam vilio fub ra-
modum
natuialcm eflendi
iara
raitanter tantum eft in potentia.vt in Euchariftia
tidne qualitatis,nihilopetareturpotcntia,cxdcfeftrtrcUtionisrequifit?adattingentiamobied!,
proqujp ncqait ineflc nifi refpcftu psxfentisi
tertia
&
Secuftda candafio
r/?,
H O
Ex
eft.
ficui
his dcinceps patet cdnclufio
& tcfponfio ad argumcnta.
ûanto,nec proportionato/vt patiatur a corporCyfed infiar Angeli.Tertia
(onclufio,operatiojpiritualispotefprimo ineffe ChriHo
tiite
eiusfit beata
principalis probatur fic
Senfatl no
Chrjfti in Euchariftia fub
ft a chrl-
quiaoporict ,qii6dtale
y?(F,
vtpatiatur
z't
in
Euch.iri^
matum
'**'
vt in Eucharifiia. Ratio ,quia cttm
non dependet afenfhilibui ,fcd ftcut Angelm
potefl intelligere intui-
fbi prxfentia.
Sccunda conclufio
M.
mUamfenfationemfoJfe ineffe ChriTio frim)f ^ vt in EucharilitA. Ratio efiy
qma non eji ibi^modo

anima
fecunda&
qua: ex cifdcni fundamentis refoluitur,
quia organum fcnfus non eft in corpore

hoc, qu6d immutetur ab obic<3to;
modo illp,qai requiritut ad
habeatmodum quantitatiuum,& fic fit localiter in locoad hoc,

corpore obiefto. Similiterei, vtin Euchariftia^noneftobiedumapproxiita cnim eft hic praifcns cuicunque corpori , vt agenfi , ac fi non eflet pracfens,
hic cftj ac fi nufquam cftet quantum ad rationem patiendi a corpore efl*e enim
a
quia fic
corpus agcns requirit paiTum approximatum fibilocaliter fic autem non eft hic corpus
Chrifti localiter j fed folum fpecies eft hicifto modo : necilludeft magis prarfens hic
;
alicui corpori in rationc

inefl*c
Trob.
cojt'
paflTi ,
quam fi Angelus
eflet
hic
ergo nuUa fenfatio potcft
fibi
vt in Euchariftia exiftit.
Tcrtia conclufio,
quod
fcilicet
operatio intelledus, 5i voluntatis primo potcft incflc
fic, quia anima Chrifti nunc beata intelligit , ficue

Angelus quoad hoc, quod non dependct a fcnfibus , ncc ex fenfibilibus in intelligendo:
gj.gQ Q^.^ Angelus alicubi exiftens poflet intuitiue intelligere obiedum fibi proportionaliter prxfcns,i(a anima Chrifti ibidem exiftens poteft illud obiedum intucri-.ergo ani-
Cbrifto, vt in Euchariftia, Probatur
clufi.
uinima
in
[hrijlt
7^'^
?"f,..
fit n
primo
fecitt
"^^ Chrifti, vt hic, poteft intuitiue intelligerc
illa intelligibilia.quac
funt
fibi
vt hic, prac-
Ange- fcntia^ficut Angclus poflet,vtpote intuitiuc videre Angelum hic praefentcm,&: animam
Ut.
Saccrdotis ha:c autem intuitio ineft anima: Chrifti:prim6,vt hic:quia non ineft illi aniniae prim6,vt in cqelo^fuppgifito quod immoderata diftantia impediat intelledioncm in~
ac
tuitiuam crcatam
fic
cnim Angelus
exiftens in ccclo intuitiuc
non videt,quidquid pra:-
fcns hicvidetiatuitiue.
Ex hoc fequitur corollarium , qu6d Chriftus proptei fuum ejfe in Euchariftia , noii
rantum non priuatur aliqua operatione quam habet , vt in ccclo Ccd vt ia Euchariftia
Jfla nonpri-^
cT^^habct aliquam opcrationem prim6 , quam pcr confequcns concomitanter habet , vc
uatur vila
-j^ ^^j^
vtpotc intellclionem , & volitionem cuiufcunque obiedi, cuius Angelus hic
pr^crcns habcrct & per confequcns non eft ad imperfcdkioncm fuam qu6dfit in Euqmmhllet
chanftia,fcd ad ampliorcm perfedionem.
incwlo.
Ex his ad argumcnta. Ad primum dico , qu6d omnis fenfatio eiufdcm bbicdi , qux
uid arg.i. ineft fcnfui Chrifti , vt in coclo incft eidem in Euchariftia, ficut probatum eft in prima
N6 fempcr conclufione per tres vias. Ad primamprobationemin oppofitum dico,qu6dnon requiretjuiritHr
yjj^^ obicdum in dcbita proportionc praifcns ad alum fcnticndi , nifi vbi obiedum cft
^^^ ^*"^^ fcnfationis & hic, vt primo inficndse.
tnfa/ha ^^'^^
pec
^^ fccundam dico,qu6d organum hoc verc eft quantum hic , ficut in ccrlo ,
lendam stconfequcns potcft rccipcre fenfationcm , non obftantc qu6d fcnfatio non rccipitur abfttionem.
.Ad 1.
folute nifi in quanto habente modum quantitatiuum:fed non habet hic modum quantitaciuum, id cft,cocxtcnfum quanto cui cft prxlens, ncc rcplet locum & idc6 , vthic
Modut non potcft fibi primo infieri fenfatio. Ifte enim modus quantitatiuus requiriturin orgaântitati- ô ad hoc, quod prim6 fibi infiat fenfatio fed noD rcquiritur ad hoc qu6d concomi,
Chrijius vt
in Euchari-
&
/0
re-
^"^T^mY'
ter recipia-
iwfenfitio.
^d j.
Ai 4.
tanterfibiinfiatjvel infit:quianoncft caufa neccflaria ^ccipiendi fenfationcm huiuf-
quantitatiuus fed tantummodo conditio rcquifita pcr comparationem ad

primo ttanfmutans.
Ad tcrtiam probationem dico per idcm,qu6d obftaculum non eft obftacuIum,nifi ad
fcnfatiouem primo infiendam, vel infieri.
Ad quartum argumentum , ncgo confequcntiam nam anteccdens cft vctum cx fccunda conclufioi>c foKitipnJs confequcns autem falfum cft ex prinu conclufionc.
Ratio
tno^l'
modus
a^gcus
Qu^.
X.
Dift.
VI.
551
Ratio dcfeftus confcqucntir patcc cx didis,quia ad fcnticndum
illa qua: funt hic, oporoculo vt hlc non cnim potcft illa fcnfaiio primb mficti
oculo,vt in coclo,quia illud fcnfibilc non cft pracfcns oculo vt in coelo fcd ad hoc , quod
infiat fcnfatio concomitantcr alicuius obicdi oculo vt hicjfuificic quod iliud iit propor-
tcrct fcnfationcm
primo
ficri in
tionalitcr prxfcns oculo,vt alibi
& vt poflic fibi vt ibi primo inficri:fic autem cft dc ob-
icdis,quacfcntitfcnfus Chrifti,vcin coclo.
^'^
Qj/
VI.
Vtrumcorpori Chriftiin Euchariftia exiBenti pojît inejfe motm

corporalii
lo
D.Thom.j./^.^.jfi. 1-6. Ricliard.Af<.4.f.i. Gzht.q.vn.a.y Capr.f.j.Suar. 3.p.tom,^d.j}./:t. VJd^

Scot. 9. Met.q. 14.
D ccrtium
"
fic
proccditur,
& arguitur qu6d corpori Chrifti,
vt in Euchari-
motus corporalis. Primo , quia vnum,& idem non poceft

fimul cfTc continuum , & non continuum:quia continuitas przcedit vhi, &c
cft abfoluteforma:fcd corpus Chrifti in cruce erat non continuum,loqucndo de diuifione fada pcc vulnera ergo ipfum in pyxide erac non concinuum,fed fimphcicer diuifum crgo de continuo fiebat non continuum & pet confequcns mouebacur
ftia
poific incflc
^'X.i-
motu corporali.
&
, nutritio eft ad fubftantiam : ergo non poteft idcm fimul nutriri ,

non Arûm.
corpus Chrifti nutricbatur in cxiftcncia nacurah crgo nucricum fuifTcc in exiftencia facramencali. Scd nutricio eft mucatio corporalis : crgo,&c.
Secundo fic
nutriri.
i.
Tertio fic Motis nobis, mouentur omnia,qua: in nobis func ergo moca hoftia , mo- Argtm.i.
uctur corpus Chrifti in hoftia fcd ille mocus eft corporalis , quia cranfic ab vno 'uhi ad
aliud vhi : crgo , &c. Ec confirn>acur , quia impoflibile cft aliquid habere aliud,
aliud
f^/,finqomnimocu,& mutacione:corpus Chrifti habec aliud, aliud i^tijquando hoftia
:
&
&
mouecur ergo, &c.

Quarto fic,fubic<3:ura habens
:
difpofitiones requifitas ad fufceptioncm alicuius for- Argtm.^.
ma:,poteft illam recipere corpus Chrifti,hic,habet

:
ceptionem caloris , &:
frigoris
omncs difpofitiones
rcquifitas
quia quxcunque funt rationes recipiendi
iftas
ad re-
qualitates
illac eacdem infunt corpori Chrifti > vt hic crgo

corpus Chrifti,vt hlc poteft recipere calorem,& frigus,& per confequcns moucri motu
alteracionis^fccundum ccrciam fpecicm Qualicacis.
in corpore Chrifti naturaliter exiftcntc,
Concra, quinto Phyficorum dicitur Oiwr, qu$d meueturieji

Sacramcnco,non eft in loco ergo^&c.
:
in loco
corpus Chriftiin
Te.x.cm.Z.
COMMENTAKiyS.
t
Ord f4
finm.
Ji
^ *îfmfic proCe(Utur
&c. Egit antea de
ma eft motus in ftriftc,&
proprictatibus,fupple modis
late fumpti:fccunda diftindio cx parte mobiiis,nempe, vt primo mouc-
eflendi,& per fc confcquentibus in <pu(i.^.in qua
tur,vcl concomitanter.-tertia eft ex parte agcntis,
fecundum articuium huius
ncmpe incrcati
xVpartibus,&
diftindtionis incipit.*
in praccedenti egit de operationc vitali
hic agit
dcmutationeftridci&Iatcfumptaeius.Suppopriprimo triplicem diftinflionem
nit ergo
S
fojita triplici disiincHonefatu clara
fioncs.
& crcati. Subiungit fex conciu& tcrtia nullam habent
Prima , fccunda,
difficultatem
& patent
cx probationibus ad-
iundîs.
C H O L I V M.
,
refoluit quaji. ferfex conclufiones.
vt in EuchariFtia , nonfotefl moueri virtute

tiamyûantitatemjCâlitatem^vel vbi.
Prima^
ChriHiy
corftts
adfuhBanRatio eji^ nonfe hahet ad corfus vt faphile , nec ad

creata motujtri^fefumfto îd eji
Angelum vt locale. Angelus entm nonfotefl mouere corpus îjijufpojito corforu vbi.
Ad intcUcftum quxftionis prarmitto diftinftiones quafdam primo dc motu. Poteft

a
cnim intcUigi ftri5c,non dico diftingucndo motum contra murationem, ficut diuifibilc ôtM^ncoDtca indiuifibilct fcdaccipiendo motum indifFerentcr ad mutationcm diuifibilcm & ^,' fif^^**^
j
-r duplictter.
^
indîfi
IV. Sententiarum
Lib.
552.
indiuifibilcm. Strile
tamen accipitur,fecundum quod eft ad illos cerminos , ad quos po-
mutationem,qu3C funt Subftantia, Qu.antitas, Qualitas j &:

modomagisextenfiue accipi , prout dicit quamcunque acceptioncm cuiufcunque noua: formac,fiucabfoluta:,fiue refpcftiuiEj& fiuc rcfpcctus pcrtincntis adt^î proprie,velper quandam fimilitudinem,vcl rcduftioncm, cuiufmodi rcfpcdus cft prsefcntialitas corporis Chrifti hic,fub fpecie , vc tadum eft in prinit
Philbfophus proprie
fieri
Tex.j.&^. ^/^/;patet ^.Phyjicer. Poteft ctiam alio
o.
ma quacftionc huius diftindionis.

Diftinguo fccund6,qu6d corpus Chrifti potcft intelligi moueri motu
pto prim^j vel coi\comitantcr.
:
fic
vcl fic
fum-
& ratio membrorum huius diuifionis,patct ex principio
folutionis quxftionis prarccdentis. Terti6 diftinguo cx partc agcntis, quia corpusfic,vcl

fic
raoucri, tali,vcl
tali
fccundiim hoc ergo

Concl.i.
Concl.i.
Prima eft iftarCorpusChrifti, vt in Euchariftia, non potcft moueri primo , motu, vcl
mutatione propric difta a virtute crcata.
Sccunda eft ifta , qu6d poteft primo raoucri , motu proprie dido , immcdiatc
a
roHcl.i.
moiu, poteft intclligi, vel a virtute crcata, vel immediatc a Deo:
ftabit folutio quxftionis in fcx conclufionibus.
Dco.
Tcrtia cft
ifta
quod
moueri
poteft
&:
mouctur primo
motu
extcnfiuc
fumpco.
ConcL^.
Quarta
cft ifta
qupd
moô
ifto
motu
&C ifto
non mouctur
nifi
immcdiatc
a Dcp.
Citul.^.
cft , quod poteft cpncomitantpr moucri , 5i niouctur omni motu ad forab eodem agencc a qup ibi
abfolutam , quo mouctur prim6 , vt in cotlo ,
mouctur.
5exta
vltima cft,qu6d non mouetur concomitantcr motu locali, quo mouetur primo, vt in ccelo nccaliquo motu fimiU motuilocali.
Prima conclufio probatur fic , quia nulla virtus crcata agit circa corpus non fibi proportionalitcr approximatum fecundum locum corpus Chrifti cft Iiic , non vt in IoCo,&
pcr confequens nuIH approximatum fecundum locum imo tantiJim illa fpecies fub qua
cft,approximatur cuicumquc agenti,illaapproximationc,quajpptcft habcri ad iftud 'vhi.
Dixi autcm nulla virtus crcata,quia ctfi manifeftius fit de cprpore,quam de Angelp. tamen Angclus fi agat circa cprpus realitcr tranfmutandp illud, reaUter fibi apprpxima;ur localitcr vcl faltcm habcc Ipcalem cxiftcnciam , quia vircus eius npn ppccft efle ad
Quinca
&
mam
Concl.6.
&
Vreb.cocLi.
îliqucm
motum in cprpprc,nifi prxfiipppfitp vbi illius cprppris,

S
O,
M.
Secunda. conclujio^corfm ChriHi in Eucharisiia fojfe moueri frimo mptu froprie a Deo;ratiOyqui^
habet dijpofitiones reqmjitas ad recifiendai formas illorum quatuor generum > quia habet om-
Tertia conclufio,pteJi corfus vt hic moueri motu , largo meda,
nia ahfoluta qu hahet in
ccclo.
frimo , feu immediate

vt in cceh.
quia ad
motum
hoTiia acquiritnouas frêfentias ^quoi
non habet,
fadam ad ptrimara parceip , quia

neceflariam ad rccipicndwm calprcm habec cprpus Chrifti vc
Frlmayar- hic , quam habcc vc in coelo : crgo fi vt hic , npn rcpugnat recipcre calorcm , cftio pcr
tem vocat poflibilejVcI impoflibilc^qu^d nufquam alibi cflec
pcr confequcns cum vircus diuina
Sccunda conclufip
Frol;.cocLi.
prpb;itur , pcr qu^rtam racipncm
Pmnem difpoficipnem
rationespro
opp^tto ud-
&
omi^cm formam poflcc imprimcrcpafiTojCuiuspaflljmeftreceptiuum fequiturquod

j)^^j poceft corpus fuum vt hic tranfmutarc prim6 ad calorem.
Tercia conclufio patet,quia cenemus qu6d poft confecracioncm vbicumquc hoftia,
ergp propcer prazfenciam vniformem corporis ad holliam,
ib' vere eft corpus Chrirti
*\ux hoftia habcc aham,& aliam proefenciam localcm prim6,ad ahud,& aliud contincns:
fcquitur qupd cprpus Chrifti habeat aliam,& aliam pracfcntiam,ad aUi,id,^ aliud contij^gj^j {.j^^ au.t?m alia , & alia pracfentia non cft finc mutatipne fic extenfiu? fumpta
;
imtio
Conci.
prol;.
Cmrpm
C^rijli
mo-
ttctnr
motu
3r/w
tnm
hoflit.
-^^ niodo incft primo corpori,vt hic
quia nullo
&
modo corpus (^hrifti,vt in cpelo,habcc
iftam prasfentiajsi,ii?\6 neutram.
aliam,& aliam pra:fcntiam,& non tantum refpedu conpracfcntialitas refpedu <;;pntincntis fpcciem , liccc
incipcrcc habcrc nouam pra^fcnciam
rcfpcdu fpeciei non habcrcc aliam pracfentiam ,
rcfpeû altcrius?
Dico,
Ec
fi
quarraSjpofifctnc haberc
tincntis, fcilicct fpcciei,ita
qu6d cflet
&
Quxd. VI.
X.
Dift.
55"?
ncccirarium , illud corpus cflc prxfcns fpccici , fcd

cancum cx ordinacionc diuina, dc qua ccrcificauic Ecclcfiam. Poflcc crgo Deus dc poccncia abfoluca faccrc corpus fuum non cfle prxfcns fpcciei , ifto modo , mancncc ipc-
Dico , qu6d non
cft fimplicitcr
&
& faccrc ipfum
cciam fucccfliuc
ifto modo prxfcns acri circumftanci hoftiam ,
acris,nunc alccri:&: fic cransferrc corpus dc loco hoftix, vfquc ad
quamcumque parccm vniucrfi,& femper fub codem modo cxiftendi,non localicer cum
alio corpoce replencc locum.
cic,
nunc vni
parci
^drta conclufio
corfus Chrisii
H O
ad motum fpecierum
afolo
M.
Deo immediate
Ratio
fojfe moueri.
mouens vnum non ideo

mouet alterum,fi eft ei proportionatum^ quia nuUum habet neceffarium nexum cum moto ,fed
fi vult voluntas nectens,mouetur,f non vult , non : ita eft hic,& explicatur exemplo Angeli
ef ,quia cum aliqua coniunguntur per aitum liberum voluntatis
fedentis fuper lapidem
multa
quem non mouet , mouens lapidem. Contra hanc Thomijlx
inanitet
obijciunt tndignafolutione.
Quarta conclufio probacur quia quod nullo modo habcc virtutem mociuam fupcr
aliud quando illud cft pcr fc non moucc illud per accidens quando cft cum alio , cum
quo non facic vnum ficuc aftus & poccntia fed virtus crcata omnino non poteft fupcr corpus Chrifti in fc fub ifto modo exiftendi , ad mouendum ipfum crgo quando
eft cum aUo, rcfpcdu cuius non eft ficut potentia,ncc ficutadus fcquitur,qu6d cadcm
virtus non potcric corpus illud moucrc , ctiam pcr accidens fic auccm eft cum hoftia,
quia pacec quod fpccies non eft forma cius, ncc ipfum forma fpccici.
Si maior ifta ncgccur quia grauc cxiftens in naui mouecur a moMcncc naucm Hccc
grauc non fic forma nauis ncc e conuerfo Inftancia non eft ad propoficum, quia virtus
mociua iUius poflcc fuper graue per fc fi grauc per fc cflec. Ideo auccm addidi in maiori quorum neucrum cft atus alcerius quia erfi aliquid quod cft aftus ahcuius , non
poflec pcr fc moueri ab ahquo camen poceft moucri per accidens ab codem potcncc
moucre cocum , cuius eft ifte adus.
Sed vt contra maiorcm omnis inftancia tollatur , accipiatur ifta maior quando aHqua coniunguntur prxcise pcr aftum voluntatis,contingcnter fc habentis ad illam coniundionem fi vnum illorum fecundum fe fir mobile omnino improportionatum ahcui
mouenti &: rcliquum proportionatum ipfum non cadem motione poteft moucrc
vtrumquc iftorum coniundorum. Patec quia fi mouec vnum, quod eft fibi proporcio.nacum non propccr hoc per accidens mouec reliquum quia rcliquum non eft pracfens
ncc fimpliciter ex aliqua neceflitaifti moco ncc ficut adus potentiae nec h conuerfo
te nacurali, ficuc grauc cft pracfens illi cui innicicur, & propcer hoc fimul mouccur cum
iMo:fed cancumraodo eft fibi pracfens voluncace aliqua concingenccr fe habcncc ad illam
coniundioncm quac pcr confcqucns poceft non vellc coniundioncm illam ftance ca,
4
Dw mmu'
'*"
fw?
^^^S""'"
%ff^*^
,,^^^
^j^^,^
D.Thcm.^.
part. q. j6.
^'^'
mcn mocionc alccrius illorum.
Monens vftum coiun'
^^*
^^^ ^
^]^
/^
Umtatisjttit
connexa.
Excmplura iftius, fi Angclus voluncaric faccret fc cflc praEfcnccm lapidi fi mouco lay
pidcm , non propcer hoc mouco Angelum quia nec cft mobilc pcr fc a vircucc mca, Ferem U;
nec pcr accidens in propofico quia nec eft forma, nec pars alicuius mobilis per fc a mc.
Si ergo Angelus cflec pracfcns lapidi moco a mc in ccrmino motus hoc non cflct pcr
aftum mcum , fed per adionem fuam propriam , qua facerec fe prajfcnccm ibi. Eodcm
modo in propofico,cum corpus fic prsefcns fpcciei, cancum pcr adum voluncacis diuinx:
:
/"^
>
"^
^""
*?^^
^^
jinrelmH,
facio fpccicra habcre nouum vbi^ per illam mocioncm non eft ibi corpus quia nullo
modo fubcft przfcncialicas illius corporis ncqac noua', neque anciqua voluncaci mcaf,
fi
ncc cciam pcr accidens quia non eft forma, ncc pars illius, quod fubcft mca: mocioni.
6
Concra,quod mouec aliquid per fe,mouec pcr accidens quicquid cft in illo crgo virtus creaca,qux pcr fc mouec hoftiam,per accides mouec corpus,quod pcr fc cft in hoftia. Meuens <Secund6,quia aliccr clTec nouii miraculum quocies Sacerdos cransfcrrcc hoftiam,quia *jf*** P"'
^'* "'^
illa cranflacio non poflcc ficri mancncc vcrirace Euchariftiae , finc fpeciali adionc diuina.
Ad primum dico , quod illa propoficio prima falfa cft , nifi incelhgacur dc illo quod
^ji
:
^^
cft in
moco, vcl
ficuc a6lus in poccncia, vcl ficuc pars in toto, vel ficut aliquid ncccflitatc iHe^xpUcM-
coniundum,
vt graue
illi
contingentcr coniungitur hoc
illi
naturali
oportet,
cnimtantum per adum voluntatis

non propter hoc mouebit illud fcd
cui innititur. Si
,
mouens
iftud
quod illa voluntas, quac cft caufa coniundionis,
Scoti oper.
Tom.
y I II.
fit
ctiam caufa mocionis
AAa
illius,
quod
tttr,
IV. Sententiarum
Lib.
554
quod nulla naturali nccefTttatc coniungitur moto. Sic eft in propolito SC pntct exemplum de Angclo non enim mouens lapidem per fe , proptcr hoc mouet Angelum per
accidens vt didum eft.
mAd fecundum dico quod non eft nouum miraculum ^quia Deus ea voluntate qua
,
Motio
foris Chri- inftituit
Euchariftiam inEcclcfia,determinauit facerc corpus Chriftifemper prasfcns

ad meideo fpccic manentc qualitercumque transfcratur,
fpcciej poft confccrationcm :
uonem jfe-^^^ Dcus faciat corpus praefens alia prjefentia , loquendo dc prxfentia refpedu conti-
&
fft
noHum
miracHlHm.
ncntiSjficut Ipecics habet aham prxlcntiam, & aliam, vt primo contenta,non eft nouum
miraculum fed antiqua dcterminatio voluntatis diuina: ficut fi Angelus determinaffet per voluntatem , quod fempcr fimul eflet cum ifto lapide, non diceretur miraculum,
quia transfertur tranflato lapide:non tamen traasferens lapidcm per adionemfuam
transfcrret Angelum, fed Angelus voluntate propria.
,
COMMBNTAKIVS.
/^ fâru
Sed
conclufio prol>atur,8cc.Terthy8c qiiar-
V^ca conclufio cft,qu6d Chriftus in Eucha-
&
riftia pofllt moueri motu latc,

ftridc fumpto,a diuinavirtutetantum, quantum ad mo>
tum,qui
eft
litacem
aflertio haec eft
ad fubftantiam, quantitatem Sc qua-
communis folum
,
motu
fed de
pcr accidens ; an fcilicet etiani
caufa fecunda arouendo pec fe fpecies , moueat
Chriftum per accidens,

tinens
ficut mouens pcr feconmouet per accidens contentum. In hac
philofophantur moprasfentia: facramencalis Chrifti ad fpecies >

vnione atque connexione extremorum de quibus infra luo dicemus loco diftin(9;*fi:quenti, parum enim ad pr-
autem
vari^
difficultate
derni de natura
modo
Sc
moueri ad motum
&
4.
Suarcz.
Vafqucj.
tjuaft. i
tiift.
4.
fc-
quitur Richardus ûaft.i .4rt.6.Caprcolus <jH*ft-i>

art. I. Suarez di/put. ^^.feSi. x.cmclufione vltima.
Vafquez difp. 180. i 4. Hsc fententia intelligitur dc motore , & motu Phyfico negatur autcm moueri ab extrinfeco agente creato pcr
.
{e
3uia
id eft
eft
motu primum
recepto in corpus,
paftum improporcionatum
per acci-
ens autem mouetur k mouente fpecies,quia ha-
StemidM ftnttnti*.
bct conexionan Phyficam ad fpecics, fecundum

quam trahitur,inquiunt, ad motum fpecierum.
Secunda fententia eft Do^loris in prsmiila
conclufione , quia negat per accidens , aut per
(e
moueri phyfice
^ Sacerdote
qucni fequitur Gabriel
Gibricl.
leEl.
mouente fpecies:
47. in cananem
cum
reliquis noftrz fchols inhacdiftinElitru.
Probatur, quia quando aliquid excedit virtu-
Trcbtit.
Non
fir
mcutri
a
^t-
ttceidet
^fOHttttl
titt.
tem motiuam per fealicuius, coniun<%um alteri,

cum quo non habet connexioncm aliquam natu-
verbi gratia totius,
5
Dices, communicari (pccicbus vira traftiuam
confer- Repjio su/u
coniungcndi fibi corpus ,
corporis ,
fcns referr.
Richard.
Capreolus.
alterius
vel continentis.
Prima crgo fentcntia quoad prxfcns eft i cor5

Uon miutti pus Chrifti, vt eft in Sacramento ineminepofle
per f* sb vU*
moueri per fc intrinfecc,nifi i folo Deo ; per actrednur.
P*r ccidens cidens autem poflc moueri k quocumque habentnmeri i me- te virtutem mouendi fpecies ; eft communior in
uente Jpeeiti. fchola D. Thoma tpuft.76.art.6. vbi expofirores
D. Thom.
ia
I o.
. arr.
quaftiuncHla
quem
habet in propofito corpus Chriftf,
corpus,non idco pcr accidenSjfeu fecundario per

fe ex natura rci mouet corpus:fed corpus vt pofitum fub Sacramento non eftfobicctum proportionatum agenti externo,& extenfo ergo neque
pcr accidens rcdditur per fc ab ipfo mobile. Exduduntur inftantiz quae fiercnt de anima in cor- Exeluduntur
porc , de parte in toto , dc contento in dolio, '/'"*
quod mouetur quia hatc habent neceirariam
connexionem intcr fe , {ecundCim quam polfunc
cft
diHicultas quantum ad motum localem,non qui

prim6 reciperetur in ipfum Chriftum , quafi
pcr (c primo reciperet motum ab agente crea-
to
fic fe
quod eft prasfcns pcr voluntatem diuinam , non

tanquam a6lus,neque ficut aliquid habeni neccffariam connexionem ex natura rei cum fpeciebus crgo qui mouet fpecies,non potcns alias in
&
&
uandi pracfentia facramentalcm:iia Suarez.Con- '^'~"/"i"*-'"'tri,hoc falfum effe oftcndimus fuo loco:quia nulla cft virtus phyfica in Sacramentis : dcfnde da- sptdesnoh*
^*"* \jirtuto oppofito,fpecies funt extenfx : ergo nequeunt
um miuenAi
agere in corpus indiuifibiliter pofitum,nequc vt
etrfui.
nequp vt confcruetur praefens mediantc autem virtute efFcdiua fpecies mots mofit
prarfens
uercnt per
fe
Dices,dari
corpus.
vnionem formalem
inter fpecies,& RtfpDnfo im-
corpus.Contri,nullaaIia hicinuenitur,nifipra:fentia facramentalis ; quia non eftôrdo corporis

adfpecies alius,quamcontenti ad continens. Se-
l"'!'**'*''-
cundo deberet cfle vnio diuerfa a praefentia:vnio

cnim non datur,neque poni poteft,nifi inter terminos dicentes fundamentaliterordinem vnibibilium ad inuicem, feu proportionem hic nulla
talis imaginari potcft,veI ex natura extremorum,
:
vel ex ncceflitatc myftcrij,

lis
&
fi
talis eflct,a
folo
& non cft intcUigibi-
Deo cfTet,
& conferuari
non autem ex natura extremorum ergo

cum nequcmouens fpecies , nequc ipfa; fpecics
habeant virtutem conferuandi vnionem , nequc
poflet;
ipfa pcr fe pcrmanens eft , nifi cx beneplacito

Dei j fequitur quod mouens fpecies non moucat
jer fe corpus praefens , quia illa vnio eft extrin-
lcci ad cxtrinfecum. Ex
his folui pofTunt obic-
fentem lapidi voluntaric mouens lapidem , non*
diones,quxcumque obiici poffunt ex natura extremoium, & praefentiat.

6
Conclufto aliera DoSioru eft y qat)d Deus phyficc
efl
mouec corpus Chrifti ad motum fpecierum ^ Sa- MotUii^r
i
cerdote,& patet ex diiftis. Sacerdos autem mora- ^Zf.itl'^
Iiter mouet corpus Chrifti ad motum fpccicrum:
moralittr.
quia ex eadem voluiate, qua Deus voluit femper
nccclfario mouet lapidera.
circpracfens corpus fub fpecicbus,(vt fidcs docet)
ralemjficut z(ka% per fe eius, aut ficut grauecon-
tentum in alio , vt homo in naui \ fed connexio

mere contingens ; & per voluntatem
eft tantiim
cxtrinfecam
quod mouct
quam non habec in fua poteftate,

pcr fe vnum non necefTari6 mo,
uet alterum.Exemphim,fi Angelus
fe faciat pra:-
fic
Dift.
X.
Qu2Eft.
motum
foccicrum. Dicirur autcm Saccrdos mouerc moGc etiam
affiftit
ralitcrcorpus, quia ponit illud cx quo fequitur

coiKomitanter motus corporis diuina virtute.
Ex hoc foluitur arguraentum Theologicum,
nempe qu6d fequcreiur Saccrdotcm non eleuate
:
înta conclnfioycorfus
vtrumqueraoralitcr,nqnadionephylica,dequa
folum agitur hic.
C H O L
555
r.
non dcferrc ad infirmos , aut in

proceflione > quod e(i comra vcritatcm, & modum loquendi canonum quia ncgatur fcquela,
mouet cnim abfolutc ficut confccrat j quamuis
corpus Chrifti
vt tnoncarur corpus ad
M*
inEucharifiia mouetur concomitanter cmni motu
adformam abfolutam,
quo mouetur vrimo , vt in caelo, dr ab codem mouente. Ratio efi, quia abjoluta non variantur
per reffe^ftts extrinfecos ,(juales funt diuerfa vbi, vt ditum efi q.^.n.i^.cjr q.^.n.io.& q.y
(^ infpeciali,probat Doior demotibus
n.z.
alterationist augmentationis ,diminutionu,nutri-
tionis,^ corruftionis. Suarez. ytom.diJj>./[$./ecf.6. (jr alif contendunt hanc concomitantiam
eperationum (jrformarum abfolutarum non fieri virtute naturalium agentium ^fedfufernaOppofitum tamen verius, qrtod etiam tenet D. Thom. 3 .f.q.76. art. i dr q.t t
turali 'virtute.
art. 4.
nec efi inconueniens quod agens naturalejuppofita replicatione corforis , agat in remo-
tipmum concomitanter^
(jr
loquttur
&
huiujmodi : quod hic ait num.j.fin.

quod non ideo corrumperetur in facramentatiy
tribuat plures prxfentias,
ficorptis corrumperetur in exifientia naturali
non de corruptionefitbfianti^^ fedfolitts modi naturalis, aliasfibi contradtceret, quia

abfolutum , (^ ab vbi independens non pojfe tolli velponi per vbi , vel carentiam
afferit ejfe
eitts
modus autem
ille
naturalis efi tantitm refpe^tts extenfionis.
Quinta conclufio probatur pcr illam probationem,qux pofita cft dc formis abfolutis,
tam in prima quaeftionc iftius articuli , quam in fccunda quia abfolutum ndn variatur
:
proptcr variatione refpciftus extrinfcci , ncc dcfinit incffe proptcr
nouum
rcfpeiûm ex-
trinfecus aducnicntc,& qua rationc dc abfoluto in (j^,eadem ratione de abfoluto \t\fieri.

Hasc ctiam conclufio poteft probari in fpeciali difcurrendo per mutationcs, qua: funt
ad formas abfolutas. Primo quidcm dc altcrationc,quiafi corpus cft calidum in exiftentia naturali , concomitanter cft calidum in Sacramento fccundum quod omnes conccdiminutione,quia fi pars quantitatiuaadueniret,vel
dunt. Confimilitcr de augmento
rccedcret a corporc in cxiftentia naturali,confimiliter adueniret,vel recederct in Euchariftia quia eafdem partcs habet corpus fub vno modo eflcndi , quas fub alio , ex prima
7
Jd
in ^.
ejl
f^J'"^'
*""
****
&
quxftione iftius articuli.

Confimiliter dc nutritionc,quia nutritio eft aggcneratio partis toti nutricndo,non au- f^Je infrtt
tcra poteft cfTe aliqua pars aggcncrata hic.quae non cft ibi.Eodem modo in corruptionc, <iy?-44-
qux opponitur nutritioni,fi
aliqua pars deperit corpori in cxiftentia naturali,ipfa
no ma-
net pars ciufdem in Sacramento,ncc c conucrfo. Ncc tamen dico , quod fi corpus corrumpcretur in exiftcntia naturali , quod propter hoc corrumpcretur in Euchariftia.
Vbi fciendum , quod corruptio proprie dida eft feparatio formac a materia manente
autcm corrumperctur in exiftcntia naturali,non mancrct

in Euchariftia matcria fine forma. Hoc declaro fic, quia anima primo perficit fuum primum pcrfeftibilc/cilicct totum corpus organicum partes autem non perficit,nifi quia
funt aliquid primi perfedibilis crgo formi tocius corporis organici ccfl!antc nihil eft
formatum ab anima. Eodcm modo vniuerfalitcr quando aliquid compctit primo toti,
5/ defintm
poftca fub priuatione formx:fi
& parti,non
quia toti, deftrudo toto in ordinc ad illud, pars^non habet eundum or- forma cardincm ad idem. Nunc autem primum fignatum Euchariftia: cft corpus compofitum cx pj>^'t^'*>
forma, fiuc includat fanffuinem, fiuc non, non curo (de hoc tadum eft arti- '" ,. ""T
matcria ,
culo ifto , quaeftionc pnma) crgo non mancnte aliquo toto lub rationc primi ngnan,ni- ^f,âi^
nifi
&
hil eius
remanct , tanquam fignatum eius pcr fc. Scd feparata forma corporis a materia
dcfinerct.
manet illud primum fignatum eius pcr fc fub Euchariftia;quia fM^.4.

fimul materia haberet formam , & non habcret crgo fub illo figno nihil omnino manct Primumftiftiusfignati. Nequecnim materia fub forma proptcr contradiftioncm ncquc materia ^f'^* .^"^
J^
finc forma omnipo quia noncontineturhic,nifi quia pars totius ncquc matcria fub '
""
alia forma, quia tunc fimul habcret, &: non habcrec illam aliam formam.
^^ intutriA
in exiftentia natUrali,non
cft in prima quaeftione iftius articuH , quod pofletmanerc

oorpus nufquam haberct exiftentiam naturalcm im6 pofito quod
corrumperetur in exiftcntia naturali, non fcquitur^quin poflit mancrc verc idcm, vccft
Contra,priusconceflum
res Euchariftiae
etfi
rcs Euchariftix.
Rcfpondeo , quod
Scoti pper.
illa
Tom.
defitio corporis fub exiftcntia naturali potcft
F11
1.
AAa
fomui
corpartit*^*^-
^
cflctota,& to- SHprk
a
ralis,
tj.
knnm.^,
4.

talis, quafi efCet annihilatio & vcre efTet annihilatio
corpus ahcubi non cfTct
556
, fi
J': Jiihjlan-
mancrettotum idem hic fub a!io modo
tUvuitmo- deftrudio
mtu-
dHrn
cor-
pipoffe.ma-
fciUcet feparatio partis a
{^gj-ite firnul
^j
vbicumque nec
fcparatione
^ j corporis
totius.
Sed
partc manente, &
fcparatio
illa
Sacramcnto, quia nihil corporis
in
fit
autem
Pars
exiftcndi.
materialis leparata a parte
mam tamen
Abfointam
nonpofje fe-
-^
vno vbt
in
vbl-
<]tiado
ûe ab
eo
jcparcticr.
illa
non
eft in
corruptio
Sacramcnto ,
nifi
\>-
a.
o'^ variatione refpcctuum.

^' autcm dicas,quod vtrobiquc rorma non mrormat matenam. Contra,quia contra
vcritatem huius Sacramenti cft, partem corporis contincri hic , nifi prius contincatur
&
totum corpus
ita materia finc forma nuUo modo continebitur hic , nec per confequens potcrit corrumpi vt hic hcct totahtcr poflit corrurapi vt hic quia non poteft
materia tranfmutari , vt hic a forma ad priuationcm qua; tranfmutatio eft corruptio:
imo materiam dcfincre habere formam eft defincre efTe partem totius j
per confcqucns dcfinere cflc vt hic.
:
&
Ex primis duabus conclufionibus apparet, quomodo corpus Chrifti , vt hic, pofl*et

primo moueri motu proprie dido & a quo. Ex tertia & quarta patct quomodo corpus Chrifti, vt hic, poflTit moueri primo motu extenfiue fumpto, & a quo. Ex quinta bc
fcxta apparet quomodo poflit mcueri concomitanter, & quo motu, &: a quo.
Ad rationes ad primam, hcct dicatur quod vulnerabatur in crucc, & non in pyxidc:
tamen rcfpondeo,qu6d vuhius poteft accipi pro iplia formaH diuifione continui par,
tium, vcl pro

Difotinna- Si
:o
corpore
;Wo j.?-
contLlatur
in Euchari-
primo
locuin.
ipfa, vt inflida a
modo
continuitas,
diuifum
ita
modo verum
vbi,
hujus eft,quia partcs
nujE, vt ui toto,
in
:
locis
m al-
exhanriri
tamen
in v-
trofie parijuoad
fe haberent
ea.nde
con-
non
Et ratio
cruce habuerunt exrenfionem corporalcm correfpondcntcm exideo diuifioni earum in toto correfpondebat diftindlio in parti-
fic
autem partcs
in Euchariftia
imo partcs
ibi diuifjc
&: difconti-
habuiflTcnt partcs diftindas contincntis fibi correfpondentes.
vnum argumentum,qu6d fit ad fecundam quxftioncm
primi ar-
duobus Jocis: crgo hic in doHo claufo,ibi autcmin dolio perforato,&: per confcquens hic maneret continuum,ibi autem fluerct. Refpondco,
q^^fj partcs comparando ad totum codcm modo habcreni continuitatcm hic,&: ibi:fed
<ômparando ad continens poflTcnt habere continuitatem continentis correfpondcntem
^^1'^ &^ uon fimilem coirefpondentcm ibi.
Ad fecundum de nutritionc patet quod illa fuiflTct corporis exiftentis vtrobiquc, accipicndo nutritionem pro aggeneratione partis fubftantiic ipfi toti nutrito fed non fcquitur exhocmutatio corporahs primo corporis,vt hiciquianon cflet pcrnutrimcn^^^ approxmiatum vt hic fed tantum cflet hic concomitantcr propter conuerfioncm
ticuli,quia
li
liquor pofl^ct
eflfe
in
>
'"
& 'vhi diftantia,ficut habuerunt partes diuifai in crucc.
&
Pcr hoc potcft fokii
Dolitim vi-
his
autem
eft
non habuiflcnt
bus continentis non
fofet
Si
quodilla diuifio non infiebat corpori primo , vt in

Py^'^*-*- ^^^ ctiam diuifio partium corporis in pyxidc fuiflct comparando partes ad totum,cuius funt partcs,non autem comparando ad locum, vcl continens quia partcs di,
tcnfioni contincntis
ni in duo-
&
diuidente partes corporis.

ibi fubintrantc ,
corpus in pyxide , ficut in cruce , quia ficut arguitur
corporc , vt
fuiflTct
& non continuitas,non poflunt faluari proptcr ahud,& aHud T^/.
accipiatur fecundo
ijuoad uiiiae
fe, no (jHoad
tes
vt cft pars
ergo non lc-
Adarg.i.
Jila
exi-
pilo^âtio
non
cum hoc quod
fi poteft dcfincrc cfifc hic non definendo efirc ibi

ergo poteft corrumpi ibi &
non corrumpi hic quia primum nullam includit contradidtioncm. Non cnim ponit,ni{i
ynum rcfpcdum mancre in ablbkito aho non manentc, fecundum autcm ponit contradidionem,fcihcet eandem formam abfolutam informarc idem, & non informarc.pofita
AlclorHw.
tameii
illa partialis
poteft efle ibi
elt pars totius
ibi
potcft ftaie hic
tormah non
nemefMr^- quitur ,
memaU,for.
fit
fi
nutrimenti
alibi
approximati , &: proptcr identitatem fubftantiac hic,
vbiquc habere eafdcm partes.

Ad tertium patet,quomodo mouetur primo, accipiendo
cx tertia
quarta conclufione.
& ibi, quam opor-
^^^
j4d
yid
2
.\
motum cxtcnfiue, & a quo,
&
approxima-
concedo qiiod probatur, fcilicet quod abfolutc poteft hoc corpus moprimo motu corporali propi ie dido fed non a quocumque, fcd a Dco immediatc,
ficut didumeftin conclufionelccunda. Idco autemnonabalioagenteconcomitantcr
ctiam,quia agens cteatum ad hoc, qu6d tranfmutct corpus, requirit ipfum localitcr appioximatum:Deusautem poteft agerc incorpus quantumcumqucnolocalitcr cxiftcns:
*^"'* potcnria cius rcfpicit paflTum abfolute fecundum quod ipfum cft fufccpriuum ter'^'"* ^^" autcm refpicit ipfum prxcisc fecundum conditiones illas accidentalcs appro-
tnni.
ximationis,
Ad
Ad quartum
4.
ueri
Nullum Mgens
crea-
tHmagtt tn
niocaliur
13
'
& diftantia; locahs, quoe funt neceflTariae rcfpeftu agentis cuiuflibct naturalis.
cft pro argumento de nutririone,qu6d fi corpusnon nutritur

nutririo eft ncceffaria ad conferuaiioncm
concomitantcr, quia alibi prim6,
Hic intelligcndum
hic,
nifi
&
vitx
Qivxil VI.
Dill X.
vicjc
mortalis
crgo non potcft corpus hic continuari in
quod
Et ex Iioc fcquitur
li
nufquam
cicntc nutriincnto iam conucrfo
nufquam
vcl
vita, nifi
modo
alibi cflet
pcrpetuo mancrct
5S7
quia continuatur
naturali
alibi.
vel morcretur dcri-
in vita mortali linc fufccptio-
tantum facramentalitcr,fcmpcr ma- Corptu /m

iicret ibi fub codem modo elfcndi quo incepcrat ibi non cnim magis poflct mori , vt hefis tMttm
efle yStoviibi, quam nutriri crgo poflibilc eflTet corpus fub aliquo modo ciTendi viuere vita mormtntaie , an
talij&tamcnimmortalitcrlineetiam nutritione,&: rcfpirationc,&aliis qua;advitam
firte cibo per
mortalem communiter rcquiruntur.
petno viHC'
ne nuuimcnti.
Si ergo
circt localitcr, fcd
Circa tertium principalequxro tria. Prim6,dc virtute aliua naturali in EuchariAia , Vtriim, fcilicet Chriftus in Euchariftia exiftens poflit pcr aliquam naturalcm virturcm tranfmutarc aliquid aliud a fe ? Sccundo de adione eius , vt obie(fli in potentia intellc6liua, Vtriam aliquis intcllcdus creatus pofl[it naturaliterviderecxiftcntiamChrifti in Euchariftia ? Tcrti6,dc actionc eius,vt obicdi in fcnfum, Vtrum aliquis fenfus pof-
ret
fit
naturalitcr corpus Chrifti fentirc, vt in Euchariftia
COMMENTAKIVS.
a
/"^f^nta conclttjto prohatuTyScc. Hsc concluiio
Sunux. conttnrium dotet.
DThom.
Diccs>illas formas pcrmancrc poft fui im-
moucri Cluiihuji.cocomitancerad
foimamquaincumcjue.ibfoIutam in EuclurilL'a,
ad quam mouetur primo , vt cft in ccclo. Ilanc
conclufionem negat Suarez difp.^%.fil.6.vWi nc-
preinonem,& non dependcrc a loco. Coiitra,huius r.atio non eft alia,quamqu6d fequantur cx
gat virtute agentis n.aturalis fequi in fubiedlo, vt
iecftum
V^docct
formani produci concomitanter,

concomitanter , vbicutnquc cft fubie-
natura
vnitas
cjfi
&
tuti id attribuant
vel certc per accidcns ex ap-
plicatione contrariarum caufarumfquae agunt ad
idemfubiedumpofitumin
Cxtcrum connaturaliter,& fcclu-
impedimcntis concedunt conclufioncm,quam

probauimus foww2tfo^. 1. eftquc
Tridcntini , vt ibi oftendimus. Supcreft ergo vt
fupponendo contrarium inuoluerc contradidbioncni,qux cft ratio Dotoris,quam ibidem dedufis
fiipra fufius
ximus alioquin nullum eftet fundamentum ex

connexionc naturali extrcniorumca,quz vnita
funt corpori hicefle , vt coUigit Tridentinum,
:
per le naturalitcr lcquerentur ad corpus vbicuniquc cdcr , tam cx natura formx , qua: nequit
dcfincrc in fubicfto nifi ponatur contr.-iria, vcl
nifi
dcfinente ipfo fubicdo
quam
ex difpofitionc
, inquam , vi rcfpondeamus
fundamentis ciufdem.
Obiicit ergo primo de termino akcrationis,
quia agcns naturalc calefaciens hic , verbi gr.atia idcm corpus,quod cft Romaf,non habct virtutcm tranfmittcndi Romam caIorem,quia {cilicct ncquit agerc in tantum diftans.
Reipondetur hanc rationeni non cfTc probabilcm, quiaex identitatc fubicdi, & formx pcrmancntis abfoluta;, quae non dependet a loco pcr
fe > neque per accidcns in fieri, autfano effe ; nifi
myfterij. Supereft
s
ratii
SHrtt.
ErjônfSo.
cft infieri \ tali agcntc , quod ncquit excrcere

virtutcm in tanta diftantia fubicfti ; fequitut
vt
fiuttntd injit
ttncuni-
tntttr forma
ttlAi.
Vulnu*
etiam qualitas
virtucis agentis ad
naturam termini
variat
Nam
vcl ergo interrogct mili-
lus agcntis
htf.
ditur
.id
primo hxc imprimcntis non cxtcn-
loca remota primo.
Scoti oper.
Tam.
VI l
f.
Kec qu*litx
tem , 111 it.
h*rtnii*rt.
eft
li-
ccrtum lo-
fubicdli
aut
dum
rem
cftc
inquantum
ficut calcfaciens,
calcfacir, Ratio
formam per nioprodu(ftione , quam calo-
poteft produccrc aliam
11011
tcrmini
qnam
&
tali
etiam calor produclus ncquit
fic
vt formalitcr eft talis
&
frs.
mijjbrittr.
alitcr
talitei:
; ncque producens illi darc dependcntiam ad id , ad quod rcpugnat ipfi cx natura

fua dependere ; rcpugnat autcm ipfi dcpcndcrc
a fubicdo cum limitationc ad locum , ali^s niu-
incxiftcns
tato tali loco

fct
mancrc
quo
in
quod
cft
eft imprcftiis
non
contra fcnfum
&
pofra-
tionem.
Hoc autem argumentura,cui refpondcmus,inuoluit imaginationcm falfam,vt
quod
vel di- Falf fuffo-
sdio produccns hic & ibi , vcl ccrxquc primo rcfpiccrct fubhk & ibi; quorum neutrum eft vcrum,
agcns attingit fubiedum piimo hic Sc
uerfa clfet
fttio
argn-
mtnti.
tc virtus agentis
ic<5lum
quia
&
rantum
&
.igit in
fubicftum vt hic ,
fubieclum vt hic, rcduplicindo ctiani limitatioiieni loci huius dcmonftrati, rcfpcdiuc ad agens,
rcfpcftiuc ad fubic(fbum,qua mutatur ab ageiite,dc negationc in formam: hoc non obftantc
attingit
&
fubieftum,quantum eft cx lutura fubicAi,&: inutationis fui dcncgatione (qux abfoliitc ipfi competit, Sc
indcpendcnter ab hoc,& illo Ioco,&: fcenticatem fubicfti abfolu,
&
quitur naturam
Tcrmx htt
ficut eti.am fornia,
ad formam,, non mouctur , vt friml frodu-
t.itionis
loco
ma-
vnionis.
hic tantum.pr^fcindendo ordincm
abomni
il-
natur.-iliter ipfi ii\-
cum fubicdo vbicumque
autcm
niitatio
cum non
in
locii
non v.%rint
hoc,&
h.T;rcns,atquc ipfa ctiam inhxrcntia cius
nct fimul
Exijlert
fluribui
idcm ipfum, quia

fttkidum.
entis, fed
rium , id cft,negatio abfoluta incxiftcndi , vt ab6* tcs ,qui vulnera,&cicatriccs> qux recipiunt ixi
m*- prxlio, vbiquc circumfcrunt , ciim tamen vir-
pent mMtatt
fic
ejje
encitas abftrahit ab
quod formaeadcm infit fubicfto Romas.quia

idcm ejfe quod rccipit hic, incft ctiam Roma: i cx
co quod tollatur fimpliciter cius contradidloftrahit
ritnttix
cius,&
lo loco
oppofitas form.is in
diucrfis locis.
Prim*
& aliud in
aliud,
vel in
quod idcm fub, non facit elle
fimul in pluribus locis
fit
Imfu^nati^.
cui inhxrent indcpcn-
dcntcr ab hoc, Ik illo loco: vnde
cft in alio loco,
ftum. C.-cterum conclufio pofita cft communis

Theologorum, quam tenct D. Thomas qiitft. -jG.
an.i.
art. 4. neque rcpugnaiu , quos
tjttiifi. 8 1
Suarcz citat quamuis enini aliqui diuina; vir-
fubiccbum
rci
Rtfptnf.^
tam,vt prxfcindit a loco
& eius
appetitus
ad agens
tur.-im fubie(!î
ma,aut
(ftum
motus,& mutantum na-
& confidcrando
vt incofuccedit negationi for-
Ratio huius
contri.
vt i.im dixi
pcrfcifVibilc eius
non
, quia fubieform.im , vt cft

potcntia ad ipfim,
eft
rcfpicit
&: vt cft in
id cftjfub ncg.itionc ipfius,
AA
?.
non rcfpicit,inquam,
3
forinam
ci
non
efl in
cio
ptiit:
fuhie-
hicqukm
nliLi.
IV. Sententiarum
Lib.
558
limitationc ad locum vlliim,
formam cUrf, vlU
ab agente illimitato ad
vllum locum , fiue per crcationcm , fiue pcr edu(fkionem , feuc etiam ab agente limitato producaOrsl9 ttrmi- turj&tion variatur ordoterminorum oppofitontrHn ad fr, j-^rn intlirfe, ncûe alterutrius ad fubiedhim,ne(^fMtaum
fi;bicd:i ad ipfos tcrminos, fub quibus cfl:
fcil
vndc
(iue
Itaque
cum dicimus moueri
nic primo fubie-
Miutre prU ftum, ly A/c, vt dcterminat motionem.quarefpirno
vt
hif,
^nidfitt
Deiermin-
Ho
per fe re-
Atiiuaremii
iimitai!
in
fnbiecfo veto
/./, conco-
citagenslimitatum&creatum,efl determinatio
per fe proptcr depcndentiam virtutis limitats
^ j fphacram dctcrminatam ; vt vcr6 adiuneitur
^ ri
^
n \o
lubictto , cll InnJtatio tantum concomitans,&
non pct fc.aut infcrcns dcpendentiam ex parte
fubicdli rcfpcdiue ad locum
& fic intelligo
conclufionem DodVoris.
Ritione ergo mutationis,vt Cil ah agente, dfcitur fubie6^:um hic primo mutari , z rorma hic
^
primo produci non quod
priiis in/it hic
iefto
quam
alibi
iii
fub-
aut ncgatio eius priiis natu-
ra ant rationc hic tollatur,
quam
alibi, a fubie-
Ho: fedquod agens,& adioeius
limitatur ad
&
di
formx
>
applicatur ,
cum
cato k caufa naturali.
Hxc enim eft vera , idco forma abfoluta pro- E* Tefiim

dufta habetduplicem prifentiam,quiafequitur ''' fubit^'>'"**'"'^"'conditioncm fubieli,quod habet dupliccm prx^ \tt arttu fer'
!
r
\
n
r *
r
ientiam, a quo eft mlcparabnis rorma, quamdm ^, rffUc-
&
'"*
f'
modum
agcntis limita-
propria voluntate in fubiedum
^" loco primo
& forma
eft
fi
vt eft in
abf6luta,erit
in fubicclo alibi concomitanccr. Potcft etiam

agcre ad aiiquam formam, verbi gratia,adum
'
f^
iJ cr.
vitaicm intcUcftus
&
vt eft in Euchariftia;
vt
&
voluntatis in Chrifto,
hic a<flus crit in ipfo,
concomitanter,prout benc Doconcliifione j. perinde docetdeaftibus immanentibus Chrifti in Euchaeft in coclo
ftor qudflione pr4scedenti,
applicato hicobie(flo intelligibili in proprio gcncre.
riftia
Obiicir fecundo
1 1
quod
naturale
.ngcns
non
Sicund ch- poflit dare prccfcntiam in diuer/ls locis formac

teflie.
afcprodu(fts: ergonequeeti.improducere con-
rAfenti
pMribm
iM
loeu
wfjM.V agens
cQrnitanter
eandem
in fuhieô
vt eft diftans:
n
,quod nullo modo pol& potius diccndum eflct
%
i-
vno loco , non
produccrc elFeftum , ctiam in fubic(ftum , vt

hic .ipplicatur ipfi, quim quod producat concomitantcr alibi.
Refpondetur ex di<5bis agens natnrale , fca
creatum darc <r/7f formx in fubie<fbo,vt fibi hic
primo applicatur:ex fuppofinone autem cxiftcn:
tix fubicdbi alibi
candcm formam
inefle fubie-
(Ilo, vbicumquecft, & hoccxidentitatefubie(fli,

& formae indcptndentis a loco ideoque hic non
:
yfon
e![e
neuli
miriculnfor,,*
"^ "*'
clt
nouum miraculum
^^^y^ ^
g^
fcd
piimum continua-
q^Q ncceflltatc confcquentis
ftentia: fotmae, fequitur illa
forma:quia ncque
& inexi-
duplcx praefentia in
politio fubie(3:i alibi tollic
capacitatem ad formam recipicndam in fubic6to

ab agcnte debitc applicato , ncque quidpiam per
ft^mevt! ntn
fuhfifiit.
transfcrt
ic requifitum ad adlioncm ; proinde fine nouo

miraculo non poffet fufpendi aStio caufa? natu''^''^jidcoquc failum eft ullumptum:ncqueefiam
fuppofitum huius argumenti lubfiftit , quafi vir-
fubie^Stum in ohitlHo
motum ad alium
locum,
ctiam concomitantcr ergo idem dicendum dc
quauis alia forma.
Refpondetur committi fallaciam conlequcntis , quia motus localis conuenit fubie<fto dcpcndcntcr i fpatio vcro , yel imaginario ,
a loco,
quia eft tranflatio fubic<ft:i dc vno loco in alium:
teri
ti.
Tallaci
/?**'
&
&
produ<3:io formae abfoIutc,qu.i:

depcndcntia a loco negatur crgo con-
alteratiovero,
incft fine
fequentia.
Ad
aliud
quod fubiungit , nempe ex defc(5lu

boc prouenireinmoucnte loca-
virtutis ctiam
caliter;
&non
folumexnatiiramiitationis,faI-
Cur motut
""''
ft{lif*-
'*''
idqueex natura termini
non ex
&mutationJs tantiim,
Quod
defe(ftu virtutis.
fi
vero alias
eadem ipfa virtus

fufficcret , vt forma produ(fka in vno loco , eflec
etiam in alio ; non ex virtute agentis , vt didtum eft , quamuis ad eam fequatur, vel eam fupfonattalis inexiftentia,vt peream habet abfoforma
ure
abfoluta ^ loco
eflijt
fed ex identitate forma:,& fabic(5li,qux
ejfe:
abfoluitur a loco determinato.
Obiicit quart6
qu6d
te naturali in Chrifto in
in corpus
vt habuit
hunc modum, qui
cft
calor caufatus ab agcn-
effe
fub fpeciebus
fuperioris ordinis
nequic
Refpondetur cx didis, negando antecedens.

Ad cuius probationem refpondetur illum morecipcre virtute agcntis naturalis
fequi ad a<ftionem illius agcntis

lius aftionis
qua: cxtenfa eft
etiam qua extenfum
do
cft
non cx
&
vel ineftalicui fubie<Sto
pcr
ergo fubie(ûm
circndi,ita
&
bct diuerfos illos
m.T,
eflen-
habet ad moforma,& ficut fubicftum haforma

raodos cffendi , ita
fe
cofdem habet ex idcntitatecrgo

:
mo-
modum
di fubie<fti
dum
fcd
quod enim
hoc eft, fequitur modum
ficut
Rejptnjh.
fubic(5to
fit
recipientis incft ,
:
Confirmfr.
vi il-
prouenit ergo ex
exiftcndi praefuppofiti fubicdti
rccipitur
quia *"
quam fiat.
aiftionem, pcr
dum non
canacuIo,non tranfiuit S?4< ohit-
recipcre ab agcntc naturali , quod ncquit producerccalorcm indiuifibiliterexiftcntem. Confirmatur , quia ob hanc eandem caufam ex dcpendcntiaab cxtcnfione, corpus Chrifti nequit pati
ab agente naturali immediatc:nam cfFe<ftus idcm
crit in Sacramento, fiue immc diatc, fiue mcdiate
fieri dicatur , cum fempcr requirat immediatam
creaium confct

/''*
mouens
ris,quia agcns naturale
ucre de loco in locum finc perditione prioris,
&
tur.
&
prout hic
fcd refpe<fluni ad caufain
Potcft ctiam agcrc.id
me-
& agit cum dcpcndcntia ad huru; lo;
dMquiineJfe
etiam negamus virtute agentis naturalis formam habere duplicem prxfcntiam,

quamuis hoc fequ.atur ad a(flioncm caufs naturalis,
argumentum tranfit de genere in gctius.
eft quafi confirmatio prioTertio obiicit ,
ita
fum eft quia quantumlibet mouens localitcr

non excrat virtutem fuam integrc , quoad extrcmum virium fuarum , nunquam poteft mo-
fphiram vnde agens primnm poteft

agcrcformam in lubiedo abfolutc, abftrah.endo
ab hoc , & ab illo loco & fic erit squc primo
forma in fubiefto, vbicumque eft.
Trlplcx
duplicctii
prxfentiam , quia producitur in fubicfto appli-
&
fubie^lum in hoc loco, concomitanter tamcn,

/imul forma vbilibet in fubicfto ponatur,
negatio tollatur. Qn^d crgo dicatur hJc primo
produci , non denotat ordinem fucceflionis in
cilc hic , & ibi in eodem fubicdo, feu inexiften-
forma
tute agentis naturalis recipiat
ineft
fucceffiuc.
ptrloium.
I
abfolutc
&
praedifta for-
& fubiedti conucnit proximc;rcmotc vcro a
caufa prima.
Ad confirraationcm, concedo antecedens ncgando confequentiam:cuius probatioeft ver^de

cfFcdtu, inquantiim prim6 producitur , & terminat adtionem fuae cauiae:exiftereaute in fubicfto
infepa
^*"; /**
"^''
**^J^f^.
X.
Dift.
inf^.arabilitce
fonna:
modo farpiiis
quamdiii
eft
>
Qux(\.
1.
559
tinm pricccdentis quatftionis,de cxiftentia qiian
explicato cotnpctit
iuberc autem modum cxi-
titatis in
corporc
alibi
8c
non in
Euchariftia, in
cxeadcm infeparabilitatc fcquitur cxtcnfio crgo form competit rationc uibicdi.ficut & priuatio cxtcnfionis hac cnira non
hacquarftionc impugnari cx propofitoiacproindc non eftc cx fcntentiaaflerta Doftoris cui ap-
conueniunt forraz prim6,fcd fubicdlo i fecunda-
dicat Dodlorcra ibi inhnuaire fentcntiamalio-
ftcndi fubiefti
:
tcm non
rio
rum, qaimfipra impugnauit ^. i .yilio modo <&c.quacnegatquantitatemcorporisinEuchariftia,&quam lccutifunt poftcriorcs, vtDurandus , & Ocham. & licct probationem cius infinuauerit:tamcn eam tribus obicftionibus impugnat , & remittit folutioncm argumcnti ad ah'as
autem formae.
prxdidi authoris ex ah"is fpccicbusmotus, &mutationis h.Ttcnt in iifdcm

principiis,qux iam fotuta funt breuitatis autem
Aliac rationes
cVr,
compcndio omittuntxir , licct ahqux cx ipfis in

fpecie poflint impugnari
omnia autem egregic
:
&
tra&ai Do<5ôr in litcra fequenti ,

refponfionibus ad argumenta,qu2 conimcnto,aut confirmatione non indigct. Admoncndum tamcn clarc
conftarcca qui dita funt in refponfionc ad tcr-
Q^
Vtrum
placuclit intcrpretatio ibidem adhibita,
diba,& dicenda in pofterioribus
potidimum
in
&
hac quzftionc. Corollarium illud :

ex hoc
fiqHltitr , &c. cxphcabitur commodias in fequenti.
VII.
popt fer alicjuam virtutem

naturalem tranfmutare aliqutd aliud a fe?
Chrisias in Euchanftia exifiens
hientic.^MoeU.$^.6.'Amon.J'p.tit.i 3.r.6..i
Gabr.;/ffl.45. incan. Palud.9.4. Capr.^.4.
;.
D.Thom.^.p.tj.yS.a.-;.
&q.îjt.^ Richard.
Ocham hic ^.4. Maior.^.;.
hic 0.^.^.1.
Suar. }.f.tom.y d.^^.f.i. Vide
Scot.tuMet.tj.i^.
D primum arguitur , quod fic , quia fecundum Philofophum quinto Mctaphy (icar,& s.Potentia aSfittA efi frincipium tranfmittdndi aliudyinquantum aliud-.
redChtiftusvtinEuchariftia,habctpotcntiamaftiuam, quia omncmformam abfolutanr
quapi habet in exiftcntia naturaU : crgo vt in Euchariftia,

habet principium tranfmutandi,fcdhabens principium tranfmutandi,pcr illud tranfmutarc potcft. Scd poflct ficri vis dc gerundio tranfmutandi , fecundum illa, quar diCtz funt
-^^g.t-
'^*'*''7.
''^*'-**
primo hbro diftinft.fcptima,yf/jf//;f Bei habet fotentiam generandi.

Sccundo fic, homo viucns vita mortah fempcr nutritur, frimo de generatione fed corpus Chrifti in Euchariftia vixifiet vita mortah,dum Chriftus cflet mortahs:ergo femper
nutriretur,& nutrimentum conuerterctur in fubftantiam eius ergo femper agerct.
in
-^'?i.
7?.4i.
^*
&
"^"^'
Tcrtio ficjhomo viuehs vita raortah,fempcr indigcc refpiratione aeris,& infpiratione. j-^'^
Patct,quiafufFocatio,fiucinaâ,fiucinacre,femperfitpropcer dcfeftum huius , fcih- Ar.^.
cet rejpirare;<ft dicicur in lihro de Rejpiratione : corpus Chrifti,vt prius , viuit hic vita morfed hx funt adiones crgo,&c.
Quart6,Chriftus vt in Euchariftia habctcandcm potcntiam adiuam , quam habet vt
coelo:nec eft impcdica,vt eft hic crgo fecundum iHam potentiam poteft Chriftus hic
cxire in aftum cius,& {)cr confequcns moucrc corpus fuum motu locaH.
tah ergo continue hic infpirat,&: rcfpirat acrem

:
ulrg.i^.
Contra,omnc agens,phyficc agendo,rcpatitur,/*/* Phjficorum-.corpus Chrifti, vt hJc, ^*"-^'- ^non poteft pati phyfice ergo ncc agerc. Sccundo fic, corpus agens in ahud rcquirit de- l^^'""'"'^^'
cerminatam approximationem fecundumlocum,ad aliud corpus:corpus Chrifti non cft ^'^
hic localitcr im6 quantum ad omnem habitudincm ad aliud corpus, cft hic , ac fi non
:
cflet
hic:quianon replet hic locum.
COMMENTARiyS.
TtrtiM
rti-
^ diftm
JP
primtm arguitur tpudfict &c. Hic inci-
jfxpit tenium articulum huius
diftintio-
C H O
nis,in
quo agit tribas his quxftionibus dc adlio-
ne,quac Chrifto conuenit in Euchariftia.
M.
Hac litera continet aliquot dtcla. Primum^Chrisius in EuchariHia non foteji habere vllam operationem corfoream internam,vel externam ; quia eitu fotentia corfore^ nulli faffofunt locaapfroximata. Secundum diitum , foteji hahere oferationem ffirituaUm , -vt illuminare
Angelumfrafentem. Tertittm di6lum , fotejl anima Chrilii in Eucharijfia aHone Jfirituali
mouere inorganice ( id ejf^totumjimul) corfits ab vn$ loco in alium , quia hocfotejl Angelm,
6"
AAa 4
liter
IV. Sententiarum
Lib.
560
C^ aliamhft/ videtur Chriffus
vfits
hacfotentia in yita mortali
vt tjuando elaffus
ejl e riia-
nibus ludxorum. Luc. /^.Infrimo dicio connenit B.Th0m.d....a./^.& communis^contra Ocham.
Cahr.Maior. citatos.^De tertio diio vide infr.d./^^.qi^.(^ qu^ ibi noto.
Rcfpondco * ficut homo cft compofitus cx anima & corpore, ita habct potcntias
quafdam mcr^ fpirit ualcs, quac conueniunt anima: prim6,tamcn toti per fc pcr anima,vt
funt inccllcdus,& voluntas. Habet ctiam quafdam potcntias corporcas,qua: fcilicet non
funt animac per fe,fcd totius coniundi ex anima & corporC) ex lib.de Senfu,
Senfato &:
quidem illarum, qua: funt totius coniundi quacdam funt magis corporcae qua: fciUcct
&
confequuntur naturamcorporisficmixci :qua:dara funt magis approximantesadnatu, fcilicct qua: confcquuntur corpus animatum, in quantum talc. Dc his crgo
potcnciis fupponendo alrquas hinc,inde afliuas,videndum cft per ordincm.
Chnflnt in
Ec fic prima conclufio , qu6d Chriftus iri Euchariftia , non poceft vti ahqua potentia
Euchanatjua corporca,fiue illa fit mer^ corporca,puta con(equens naturam corporis mixti:fiue
^^ corporca,hoc cft,confequcns totum animatum. Primd hoc probatur,quia omnis po'/?'Tr''
tcntiaadiua
corporcarequiritpafrum in quodagat approximatum fibilocahter ifta
viUmaElionem corpo- potcntia, vt eft hic, non cft ahcui locahtcr approximata ergo vt cft hic non poteft hayenm.
berc pafium fibi approximatum, ficut rcquicitur ad adioncm talis potcntiac. Maior patet
Tfx.i-&.o. y.phyficorum vbi probatur , quod oportct agcns corporeum approximatum cffc paflo
mediace, vcl immcdiace.
Sccunda ^ conclufio eft,qu6d Chriftus in Euchariftia poteft vti quacumquc potentia
3
adiua fpirituah". Hoc probatur per medium oppofitum , quia illa non requirit ad adioncm , qu6d habeat (^ localiter: quia ctfi agens per principium fpirituale fit in loco,
non tamcn requiricur, quod fic ibi locahtcr ad hocquod agat.
Hanc autem conclufioncm in fpeciah exphcando, dico,qu6d Chriftus in Euchariftia
u4mma
(}}risll
in potcft habcrc ahquam adioncm mere fpiritualem, tam ex parte principij, quam ex
partc
Euchantcrmini:& potcft habcreahquamfpiritualcm cx parte principij agcndi , corporalcm ta
^T "*^" ^^ parte termini.Primum illorum probo,quia fi cfiTet aliquis Angclus prajfcns Chrilo'*
ram animae
'
/relo
/hiri-
tidaliter.
^ '" Euchariftia, poftet anjma Chrifti illum Angelum ilhiminarc,& illi loqui locutione
mcntali co modo,quo Angelus cxiftens,vbi Chriftus eft, poflet alium Angclum illuminare, vcl alij loqui:nam ifta iIIuminatio,& locutio non rcquirit, nifi principium adiuum
fufficicns in illuminante
Ioquentc,'6 fubiedum capax ex parte illuminati , fiue cui fic
locutio:&:fortc approximationem fecundum 1/^/ dcfinitiuum, ffcu approximationenx
&
De
hoc
lih,
i.d,^q.i.
fimplicem illuminantis ad illuminatum , vel loquentis ei cui loquitunncc rcquirltur ibi

nec fi vnus Angelus loqueretur alij. Ha:c autem omnia funt in propo-
localitcr cfiTc^ficut
fito
qualiter
autcm anima Chrifti habcat principium illuminandi Angelos,&: loqucndi
cis intelledualiter,
Sccundum
men corporalem ex
De
(jHo
49
1'
d.
14-
^'^'^'
.lib. difl. i^.& 1 4.

3
quod poteft habcre alionem fpiritualem ex partc principij
fupponatur ex
fciiicet
ta-
quia Angclus habet potentiam motipani fecundum Iocum,non organicam.Parct,quia non poteft habere potentiam aliquam
organicam illapotcft effe principium mouendi corpus , fecundum totum non fecunparte tcrmini
declaratur
fic,
dum partcs, quomodo corpus noftrum mouetur organicfe
quaclibet
autem anjma intel-
lediua talcm potentiam habet: ergo poteft eflTc principiummotus &:pcr confequcns
camen corporali<;
illa ert mcrc fpiritualis cx parcc principij,quianuIIo modo organica
cx parte tcrmini, quia cius terminus cft motus localis ôrporis.
Etfi arguitur , quod tuncanima hominis habet duplicem potentiam aftiuam motiuam , fccundum locum rcfpcdu corporis habet enim vnam organicam, praetcr illam
aliam non oVganicam:hoc aucem poncre,videtur fuperfluum tum quia videtur cfle ra:
&
&
eiufdcm,cum altcra:tum quiaaltcra potentia non poteft cxire in adum fuum pro
vtmanifeftum cft.
Refpondco,ficut anima quantum ad multa alia,fimilis cft Angclo, ita etiam quantum
ad potcntiam motiuam corporis non organicam:non enim eft ratio quare ifta fubftanria
non habct huiufmodipotentiam motiiiam corporis &c viiiucrfaliter nulli naturx dcbct
tionis
ftatu ifto,
quod
ncgari
.An patetta
,
nicafintdiuer/i rationis.
eflfct
in ea perfedionis,nifi manifcftc
fgcundum Philofophum
melittt
quantum pofstbtle
appareat,qu6d
i.de Generationc in fit\e:Dignifcanda
tale fibi
rcpugnct:quia
eft naturafemperfecundum
eft.
rationis, nego nam ifta potentia non organica,

mouct totum corpus fimul,non ordinatc pcr partcs co modo, quo fit motio corporis animalis in motu progrefliuo, ifta, inquam,cft alterius rationis a virtute progrcfliua:
^t
cum arguis, quod eflent emtdcm
qua:
quja
Dift.
qiiia ifta
X.
VIL
Quxd.
561
habct ai5lioncm moucndi totum corpus immediat^ , non partcm poft partcm,
autem non potcft moucrc totum nifi ordinace moUcndo partes &: partcin poft partcm ficut mod6 virtus progrcfliua primo mouct quafdam partcs,&; per ilJas aUas,dcinde totum corpus funt crgo altcrius rationis>ficut patcc cx proprictatibus, &: adionibus
illa
earum, quac funt
Ad
alrerius rationis.
ndum, cumdicis , quod illa nunc eftTruftra,quia
nullus cius adus potcft ha5

bcri.Rcrpondeo,qu6dnunc guftum,& alios fenfus ponimus, & neceiranos ad pcrfcdionem natura: hum ana: & tamcn non oportet omnes iftos eflc in alu fuo aliquando fcd -^"f*"./?"poflunt eflc finc aiku fuo,vt in Bcatis:nec tamcn funt fruftra,quia pcrtincnt ad pcifcdio- ^r'""^'
ncm naturalcm illius in quo funt
crgo ilii non funt ibi fruftra,quorum tamen vfus eft ^^^ , ^^^,
fruftrapro illoftatu,quicft fimpliciterftatus perfcdus naturac humanjclpofiTibilis autem tis.
cft vfus illoru praecisc pro ifto ftatu naturali)multo magis illa potentia motiua n on orga- y^nima no~
nicanon eft fruftraj licct vfus cius non poflit modo habcri,cuius tamcn vfus erit perpe- A'* ^^'^
tuo in Beaticudinc , quia non tantum poterit tunc Beatus moucrc corpus fuum progref- f^^p^f"*
(iue,id eft,prim6 mouendo vnam partem,&: per illam aliam,&: fic totum fcd potcrit ftatim, & immediace mouere totum corpus fccundum a/^/,fine tali ordine motus partium. aua vtetur
Dc hoc inferius in materia de Beaticudinc, q. de agilitate.
in BemtuH anc potentiam motiuam non organicam fuppono efle iri anima Chrifti, quia etiam dine.
erit in anima cuiuflibet Bcati:non tanium quantum ad habitum,fcd quantum ad adum, ^*?- 49
fecu
fi.
Hacctiam
vcl vfus poffibilitatem.
poterit vtiimmediate,
mouendo aliquod corpus
fe-
^*'^'
cundum fe
totum,ficut Angelus poflet mouerc. Hac ctiam fortc vfus eft Chriftus in viquando elapfus eft dc manibus Iuda:orum,qui ducentes eum ad montem fuper
quem erat ciuitas eorum fira voluerunt ipfum praecipitarc quando ctiam clapfus eft dc
nianibus parentum , & manfit in Icrufalcm vt patct fecundum Origenera fuper illud
Luci. CumfaStw ejfet lefus annorum dttodecim. Ergo anima Chrifti in Euchariftia exiftens
potcrit vti ifta potentia, raoucndo fpecies illas, vel hoftiam, & fortc fic aliquando mota
ta ifta,vt
cft hoftia a
Chrifto iraraediate.
Et fi quzras,nunquid prius mouit corpus fuum pcr iftara potcntiam motiuara, quam
hoftiam ? Rcfpondeo,non f&it ncccflarium, ficut ncooportet Angelum prius raoucrc fc
localiter ad hoc,vtcofpus fibi approximatum moucat localitcr.
Adargumcnta. Adprimumdico, quodiftadefcriptio depotentiaaîua fcilicct

eft principium tranfmutandi,&c. debet intcUigi quantum cft cx parte fui,fcd multa impcdimcnta pofluntprouenire, velex partc habentisjvcl ex partcobicli,vel mcdij,
proptcrqua: non potefthabensillam potcntiam,exireinadum.Si ver6 pondcrctur illud
qu6d
gcrundium/r4y*/4W/fecundumilia,qua:ditafunt^r/>wtf
/;^tf <^////<?.7.
de potentia
gcncrandi.êfpondco,dcbctintelIigi/r4//4<5^/, quantumcftexparteinius potcncix,fed
Ad
non fcquiturquin aliud pofllt impedirc adualcm tranfmutationcm.

fecundumdico,qu6dcorpus hicnutritur,fi nutritur inexiftcntianaturah,
fed
-^**^'^-
&
^-
^*""^-
*'
Aw
.,
r
n
r
r
r
nonlcquitur,
crgo vthicagit:quia nutritio noncft nifiaggcncratiopartis ipfius lubftantia: nutritac,Sc ifta aggencratio poteft cftc per aftioncm virtutis nutritiuar,fiuc vt hic,
/^;^
fiuevtalibi.
agit.
-v
Ad tcrtium de infpirationc,&: rcfpirationc dico,qu6d corpus Chrifti,vt hic non refpiacrcm, ncc infpirat tunc cnim oportcret ponerc aercm aliqucm , vt hic fimul cum
corporc Chriftifub hoftia,fcd tamen corpus Chrifti, vt hic.habct pulmonem refrigcrarat
Valet.
nutri-
turyergo
^*/
hk
J-
^f"'^'"*'^
tum,ficut ahbi in exiftcntia naturali,quia frigus caufatum per aercm

tur hic concomitanccr, licct non prim6.
ibi
attradum caufa-
f/^^fy
^*
^4,
refpi,
tJmen
&
Ad quartum dico, qu6d potcntia illa motiua Chrifti
corporalis, hthet ful, quac cft organica

corporc Chrifti, vt hic tamcn non potcft efle principium aftus fui in corpo- wo"" /'rCjVthicjquiarcquiritpartcmextra partcm.non tantumintoto,fcd incomparationc 1"^'"jlT'"'"'
"'
ad locum , ad hoc vt pcr vnam partcm raotam localitcr moucat aliam. Potcntia autem
alia motiua non organica poteft in adum fuum hic , ficut in coelo ,
pcr confeotiare
licct
fit
in
&
quens fccundum iftam poteft mouerc corpus aliud

gelus poflcc
illud corpus
noh
fed
camen non
poccft
fibi
approxiraatum
moucrc corpus fuum
fubcft alicui potencia: mociua:
nifi diuina:
vc hic
ficut
quia vc
Anfic
immcdiacc, vc didum
(Imftus
^<"*^f
oraamd.
cft fupra.
COMMEN
vt
hicnopotefi
fi
IV. Sententiarum
Lib.
562.
COMMENTAKIVS.
TJ
I
lyittlfio
ptif-
tUrupi
k.
mtnum tn*
ginirtt.
Efportdeo,JittU
XVcias hdminis
homo compoJitHS ,
Scc.
Poten-
redacit ad tria gcncra
citw
mumcftmcrcrpiritualium, vtcftvoluntas&in-
nem
telleaus.qusc dicuntur potenti* raiionabilcs
&
conueniunt primi fccundum gcnus eft potcntiarum, quae rcquuniur naturam corporis viuen:
modum
circndi coiinatur.île
vndcmalc Suarczadmittitpofrcficria(5Ho-
tranfeuntem i corporc jindiuifibilitcr cxiftentcquamuis nequeat pati:neque difparitas affignataab ipfofubfiftit j quia > inquit, quidquid
rccipitur per
modum recipicntis
rccipitur, idco-
paffo
feniitiua
vtfuntnu-
>
vt
funt fcnfus externi
Hc in-
EtJitprlmAconcltiftoêjModChriftiuinEncha-
y/flf/rfj&cncgat
vfum porentix corporex
Chri-
nihil repugnat
indiuifibilitcr exiftente
quin poflit eHe ab agentc

ergo a corporc,ciim ha-
virtutcm adliuam,
& fufficiat comadlus vir-
bc.it
Retorqueo candem rationem : quia ficut fe

habet corpus ad adionem, ira&adpaflioncm,
quia potentia tam aftiua , quam paffiua in ipfo
bu$,&: potiflimum quasftionc fexta. Eandem tan,g ^jJJq y^. gj^ occafionc contrariac fententiz,
QU2 fequuntur,vt proprietares abfolutas, & prsfcntia,& reliqua , qus infunt in ordinc ad locum
qua rcfpqdcatur aliquibus

Ochjtn.
e(^ fcntcntia
'" 4-7''4''^- 4- Aliacus
Mitor.**
eius fundamentis;illa
Nominalium,(Sc affirmatiua:Ocham
tjHifl. 5
.rM.Maior in hac difl,-
^"^fi-^ .Gabricl /rff.4 5 .in canonem.
Gibriel.
Conclufioncm prsmiflam tenent communitcr

primo ra-
Primsprtin. Tlicologi citati a Scholiaftc. Probatur

''
> quia quantitas cxtcnfa eft

conditio agendi,& patiendi in fubftantia corpoexptrnuj-^^y^ expcrientia docct. Alij probant,quia agen-
tionc philofophica
agunt per contadura > qui nequit

'*"* ^'^ ^"^ quantitate. Sed ha:c ratio non valct>
'
WTf
ipani.
^^.^ j^^ pQjgj^ ^jT^JQ indiftans per folum contatlam virtutis>non autem quantitaciuum>fcumatia naturalia
thematicum.
SteSda
Secund6
ratit.
&
rcntiatantum fecundum quantitatcm,quia idem

principium agcndi , idcm palfum vtrique appficatum , eadem applicatio foliim difFcruiit fccundum quantitatcm. Patet idem in adione fcnfibil i > in (enfum quodlibet minimum non agit
quamuis habeat , & eafdem qualitates fenfibiles,
folumdifFctt fccundiim
quas habet magnum ,
ft
"""'"
'
&
cxtcnfioncm.
Terti r*tio.
x/ubiea.
ai*4r/
I.X mti
/**.
ef.
Qipiart6,quidquid recipitur in aliquo, per mo-
dumrccipicnrisrecipitur:crgodiuifibiIiter,
diuifibilc5& confcqucntet paflio
& adio,
fi
eft
Vt fu-
muntur pro re ada,depcndcnt a quantitatc.Deindc forma corporis quscunquc , prartcr animam
&
tota in qualirationalem,non eft tota in toto ,

bet parte,fcd diuifibilis fecundiim partem in parte;
feda^lio fcquitur
raodum eflendi formx^crgo
vtrtu-
Rejhonfit.
: ergo ^\
poteft agerc adionc tranf^
euntcin aliud extcnfum, ita
pati ab ipfo , quia
quidquid rccipitur in aliquo , pcr raodum reci-
&
pientis recipitur,quia
adio fcquitur natura pafli,
& modum eius cxiftendi:ergo pafEo &a(5lio,quas

fierenr in
corpus indiuifibilicerexiftens,
indiuifibilcs,&
fic
elleijt
non repugnarcnt.Sicutncque
& aibioncm efTc ab ipfo in alind diuifibile,quiafcquercnturmodum cfTendi fubiedli

paflioncm,
non agentis.
Vtrumquccrgo afTercndum cft.vcl negandum:
communis ncgat cx rationibusy/-dt allatis, quia
dependet corpus a quantitate, ica

magis ,quam in /'<tfi, quiadiuina
Angelica poftet cxcrceri aftio
virtute poteft ,
circa corpus indiuifibilitcr exiftens : crgo de fadto nequit pati ab a"ente corporco > quia ab hoc
ncquit efie adio nifi in illud, quod eft extcnfum,
loqucndo de rcali adione, ideoque rcquiritur k
etiara \nagert
&
Philofopho,& aftruitur intelleftusagens proptet

hanc improportionem phantafiz , quac eft matead intellekum , vt paflum. Eadem ratione
negant Thcologi igncm infcrni agerc in fpiritum
phyficc ,quamuis non rcpugnat materiale agerc
in iramatcriale partialiter repugnat tamen , vn
caufam totalem fic agere.
Obiicies tamcn fccundo , quod indiuifibile
rialis
poffit moucriIocaliter,'quiaquodlibctindiuifi- ohitHi
bilefphaeraEpoieft dcfcribcreplanum
crgo nc-
que repugnat corpus etiam indiuifibiliter exiflens agerc,& paci. Antccedens eft Doftoris ini.
dift.x.efHtfl.^. .
Refpondctur
f.
'j*<i'metit
""''*'/'*''
Ad tertiumargttmentumprincipale.
indiuifibile
in continuo
moueri
B.ifptndetMr,
poffe pcr accidcns,& fccundari6,ab agente etiam
corporco,quod primo potcft moucre totum,non

ramen prim6 mouetur indiuifibile: vnde,vtypr
uifibilis
eft
repugnantia cx parte ipfius indi-
fimpIiciter,quinreciperepofnr
formam
a Deo, aut -Angelo,aut cciam ab agente corporeo;
tranfeuntcra in aliad,ncque pofTc pati ab alio di-
fed repugnantiaeftexparteagcntis ,quianequit Ûir

produccre aftionem , nifi fuppofita extenfione ''''"'*
uifibili.
lui.quia
Obiicics
ac ctiam forma:,
indiuifibiIem:ergo quantiim cft cx parte eius,ea-
prxmifi,non
ab extcnfionc Ex
appliea-
*^giim?ium.
dem eft ratio
& confcquenter dependenter
fecundum modum cxitcndi facramcntalem non habcrc aftionem
rrimaobielL
indiiiifibiliter exiftcnti
git adilione diuifibiliicrgo in aliquid diqifibile,

juibus fcquitur corpus
Ex
manet
KttarquetHr
Tcrtlo , quia quantitas eft fubieSum ûo forniarum,faltemaccidentalium:ergoabipfadependent infieri, ficut [nfaElo tjfo.
ra-
nihil aliud poftulat prster
agens
principium agendi,& applicationem eius fecun]X\im indiftantiam,qu3c conucniunt corpori ctiam
indiuifibilitcrcxiftcnti:crgo, &c. Rcfpondctur
ncgando antec^Jens ex did:is , quia modus agen,
""'
ficut in tffe
ha;c depcndentia aftionfs
&:pa(So
iiis in fubftantia corporca ab extenfione probaEx mtttria j^^ ,
matcria rara >
denfa,aliter enim ferrum
candens calefacit,aliter ftupa, in quibuseftdiffc-
^xtiaitne tn
'^^"
,//,^7
eipkur.
cutis.
fto in Euchariftia,& ationcm,qu<c ipfi in co ftaAcii.&pf- jjj primum

coiiucniat. Eadcm concluiio pcrinde
'
ptUUtt
'
.,
fi
1rt I
rr
^*"^* ^"- ^ pamonc mcdiante potentia rcceptiua,
eorp/ret.
quxftionivt
prxcedcntibus
probauit
Dodor
in
fitnt hieprielifi.
5//. etntrs.
Fun,farKeHril
^"*'''~-
ma
2,
w^-
juarcz
que nequit formaextcnia, aut adlioab extenfo

rccipi in id, quod indiuifibilc cft. Econtri , ciim îJquidn.
adio tranficns recipiatutnoninagentc, fedin ''/"" j
tcrni.
augmcntatiua, expulHua: tertium genus ,quod (cquitur ad corpus animatum,ani-
ris^vt potentiasanimat vcgctatiuar

trit/ua,
Frlm
di corporis fupponit
pri-
proximc non applicatur virtus cius crca- * /"/'"'"
nih vt extenliua eft.

Nam ficut ncquit agerc agens corporeum
tiua
ftantiale
lis, nifi
depf*if'''*-
primo peradiionem forms
agar per
fiib-
fubftantia-
formam accidentalem
priiis
ignisper calorcm,nonob fubordinationcm,
vt
qux
cft
eft inter
Qu^ft. VIII.
X.
Dift.
fum!! qiiodebet
primum
expelli qualitas contra-
fponfionem ad tertium in hac qu^ftionc.
fi abcifct, podct
cffeaaio fubftantialis ptim6 in ipfum.
Ita etiam in propofito fubordinatio , quaf cft
intcrpaflum,& agens.ratione extenfionis, oritur
prim6 ex natura agentis,quod nequit agere , nifi
lia conferuatiuafuat formar.quaB
Euchat iftia , poflit haberc

abione$ intelLekHS,& voluntatis:fundamentum
cultatum corporalium , proptcr depcrtdcntiam

earum in agendo,& paticndb a quantitatc cxtcn(a. Pcr oppofitum crgo, ficut nxcdepcndcntia
non cxigitur in voluntatcaut intellcftucxpute
aftiua proportio-
nata>iila folum cft diuina quoad omnia ; Angclica quoad niotum localcm , fi fibi dimittcretur,
non quoad alias formas crcatas corporcasrdcmus
ctiam virtutem aîuam,quoad has Angelo.idem
crir. Ratio eft , quia qua?libet forma corporea cx
natura fua exigit tanquam modum naturalcm cffendi cffe cxtenfum , \ quo abfolui folum poteft
principij
nuiri-
via, necelfari^ nutriturrcrgo haberct adbus nutri-
& *-
Jfirationt vi'
tiuz.
cfFe
tamen intelle&us dependet \ phantafia,etiam pro hoc ftatu,quin operatio poffit cfTe prim6 ab ipfo intelledu , atque
falfum,fcd fecundum magis.
Dicit tcrti6
cadcm
cxiftens facraraentalitcr.manet in
fitntn nS nit*
tione naturali, inqua primo ponitut praifens facramcntaliter,qux natutafui eft permanens, donec corrumpatur aftionc cxtrinfcci contrarij vt
tia
intelleiitis
poteft Chrifhis roouere
motiua non organica , qua prim6
uere
fuum
aut alieniun corpus
Hanc fccundam partem

tiiJp.^^fiEl.i.
Dcpcndct
mo-
videtur negare Suarcz Saatcz.

, &probatio ex
motiux non organicx:
quod remitto , quantum adprxfcns

breuitcr hic perftringit
poflct
non organice.
refolutio
aflertione huius potcntix
difpofi-
Qj^ ^
quod
Doôr
ad
eaqux
& maior per fc
infra difl.^^.q$uji.i^.yhi fufius,& in proprio loco
agemus admittendo namque talem potentiam

motiuam,noneftfundamentum denegandi aftum
eius proprium hic habere poflc circa ea,qux fim:
autem in Euchariftia.nequit pati ab vllo agentccorpoico, ncqucvna cius parspropter inextenfionem agit,aut patitur ab alia:ac proinde,nec
partes fic funtinfluxu, quorum reftauratio de-
Vtrum aifquis
ijft ftti/l.
eft
non miritHr.
tni
corpore proprio , nifi diuina voluntas obftaret:

vtrumquepotcft prxftare Angelus, quantum cfl
ex fe Chriftus ergo poflct loqui mcntalitcr AngeIo,& illum illuminarc, pofTct ctiam vtipoten-
pMtitm,
ib
intilteSm fri,
vicinum perpotentiam motiuam,

non organicam quod perinde diccndum eft de
tiam nutriretur in Euchariftia : in corollario aurem fupponendo, qu6d corpus non haberet modum alium eflendi,nifi facramentalem,mouet dubium:& refpondct, quod femper ibi mancret ,
rcfpirationc,& aliis,
viueret fine nntritionc ,
quz ad vitam mortalemcomuniter rcquiruntur.
Ratio autem huius eft , quia corpus viucns,vc
Utftbili'trf'
Sen
Ofirsti*
aliud cocpus
&
SM
ita
dijl.^^.^tuft.i.
&
prxfcns i non
phantafmateoperari pofHt^vt infralatiuspatebic
primum antecedens refpondct
quantum ad aggcncrationem per concomitan-
tritur
fibi
modum naturalem efTcndi nuttiretut:qu6d ctiain
rtJfiriU.
Htjpmjit:
determinatio operandi hanc habere poflet in

Sacramento,licct phantafia non operatur:in ftatu
autem gloriofo,& animx etiam feparatx,-non cft
dubium quin intelleftus finc dependentia i
indi'
intel-
phantafiaturex Philo-
&
dVum
Dodlor in quxftione prxcedcnti in corolUrio poft refponfionem ad quartum

poft crgo refponfionem ad fecundum quod mouct in
litera,dicit,nutritioncro,fi corpus alibi fccundum
Ctrpm
quando
B.tflie4
longiorem diffcrtationem , faltem conclufionem vcram efle in intelIcû,quoad ca, in quibus non dependet l phantafia ,
habente obie-
ad
Lmttittt.
cxigit
Item neceflariorcfpirat ergohabetadus

Refpondetur vtrumquc antcccdcns
Quantum
initlh'
fbpho,& expcrientia,quam habemus denobis.
refpiratiui.
mtntis.
phantafia,quia
Refpondeiur, quidquid fit de natufaintellcftus,& intclle^Stionis noftrx pro hoc ftatu, quod
riftia,& pa(fibilc,vt potuitcflc Chriftos faltem \n
Hhit Mit'
& a&us,
nct in fua vfrtutc , fccundum mbdum naturalcm

clfendi , ncquit cam aliterprpduccre motus tamen localisad vbi indiuifibilcfuppofito miracuftentia indiuifibiIis:potcft ctiam fieri ab Angelo,
quia fubiedtum cft capax cius , licct nequeat fieri
ab agcntc corporeo od rationcm datam.
Obiicics tertio, quia corpus viuens in Eacha-
lc(5bus intelligit,phantafia
lo potcft conucnirecorporijVt paflo, ficut& cxi-
titit
aut terminiîd cft,potcntix
non operante fimul
tiJt
Dices dcpcndcre intelle<9;um a phanrafmatibus.-ergonequit opcrari finephantafmate , auc
tlf'
5*tmn4* tLufu
poflint cxire in fuos zCtws.
Oeo vnde cum virtus quxcunque creata,

qux- rcfpiciat cfFeûm, fcu formam ipfam contia folo
ObUak
in
huius cft aboppofico eius,quo probauit rion pof- Mt

fe haberc vfnm potcntiatum naturalium ,& fa-
& reciperct a virtutc
Cenclufioficnndaeft,atadChriiltu,Sic. Dicit
qu6d Chriftus , vt
ipfum fit extcnfum.qui eft modus naturalis e(rcndi cius vnde fi poftet agere, poifct ctiampaflum
reciperc,
563
pendcfct k nutritione.ncque pulmo patitur a calore,vt ideo cxigat rcfpirationcm. Vidc ctiani r&-
formis llmplicitcr/tfdrcrpeftiue ad paf-
pliciter fubfunt potcftati creaturx.
Supponatur
ergo pro nunc antecedcns,&

cx didis;
cftcondufio
facilis
VIII.
creatHf pofit naturaliter videre exiftentiam
corporis Chriflt in Euchariftia?

i.p.tj.76.a.y.& htct}.^.4.^. D.Bonau.hicjf.i.it.i.ij.i.KichAid.ti.j.q.1. Henr. epttdl.ii.tj.ii.
D.Thom.
Ocham
4.^ .y.Palac.A/c difp. i.Mziox hic tj.^. Baflol.^.8.4.}. iEgid.T?wr.i6.Argentjb/c^.i.Rub.f.8.

Mayron.<i(.ii.^.x.*.i.Gabr./ffl.45./ catt.SuiX.i.p.tom.iuLj i.f.$yide Scou%.Met.q.io.& i i.
D fecundutn fic proccditur & vidctur,qu6d nullus inceliedlus creacus nacura,
liccr poffic
vidcrc corpus Chrifti,vc in Euchariftia. Prim6,quia
rupecnacuralis
&
pec confcquens eft
illa
verum fupernaturalc ergo

:
'
exiftencia cft ^TS""'''^'

cfft
cancum
fupcma
IV. Sententiarum
Lib.
564
fupcrnaturalitercognofcibilcinon crgo ab aliquointelledu crcato naturaliter.Harc confequentia vltima probatur, quia fadibile fupernaturale non poteft fieri , nifi tantum fuperuaturaliter a caufa fupernaturali:ergo a fimili cognofcibilc fupernaturalc,
cognofci ab aliquo intelledu crcato naturalicer.
Icem cognitio
,
fidei eft fimpliciter
eminentior omni cognitionc naturali
ftcntia corporis Chrifti in Euchariftiaeft fides
fecundum illum articuium

batur quia alias non eflct
,
nem illam
QP
X
Sanlam Ecclefiam CathoUcam
ficut
, fi
non
eflet fimplicicer
fed dc cxi-
articulisaliis
ergo, &c. Maior proquia ad cognitio-
necefie fidem eflc infufam fimpHcicer
poflec nacura accingere
de
emmencior omni cognicio-
nacurali.
Tercio
jirgum.i.
vel cognitio fidei
non potcft
fic,
incclledus poflcc nacuraliter cognofcere exiftcntiam corporis Chrifti in

eam cognofccre:quia fecundum Dionyfium /^Je diuin,
fi
Euchariftia, mali Angcli poflent
eis naturaha integra:confcquens falfum eft,quia inimici gratia:,non pofcognofccrc Sacramcntum gratix. Ec hoc confirmacur per fllud Ambrofij fupcr
nom. remanct in
Mdlgmm
^^^^^
*'
tuh^T*
natit.
^"'"'^
Luca: primo
i//j^- f/?,
xque
quiafecundum cum,malignum fpiricum
lacuic
myfterium
quia qua racionc iftud

cflct cognofcibile naruralicer,ita& illud. Hoccciam confirmacur fecundum Dam.Iib.4.
cap.y.vbj loquens de ifto Sacrameuco,ait:rfrf (inquit)J/>;mtf operatio h<tc qtu fuper natuIncarnacjonis
fed
poflec ipfe percipere illud
ficuc iftud
ramfitntôperatur ,
qu non fotefi
Cbnfii
niifit corftii
? dico
cafere^nififi)lafides.&L
paulo poft
Interrogas qualiter fa-
tibi:Spirituifinffuificfiiferuemt,&facit h*c , quafuntfifer ratio-
nem,(jr intelleSfum.
Icem, nullus incelledus crcacus poteft cognofccre fucurum concingens iftud auccm,
.^roHm.4,
fciliceccorpus Chrifti efle fub Euchariftia
eft
xque indeccrminacum,
ficut
fucurum
concingcns quia depcndec mcre a voluncace diuina ad hoc concingcncer fc habcnte:

crgo , &:c.
Concra,anima Chrifti nouit nacuralicer fe cfle vbicumquc cft , &: per confcquens no:
Hatio nd
uit fe efle in Euchariftia
oppofitum.^
corporis, ibi
*al.extsie-
& ita naturaliter poteft nofle cxiftenciam,* qusc rationc fui,&
cft.
Secundo fic, exiftcncia non eft excellentius cognofcibile,quim
'^^f^!?''' ftentia;fcd
cxiftens,cuius cft exi-
Chriftus eft naturalitcrcognofcibilisab incelledu creato:ergo &:
cxiftentia cius. Probatio maiorisj quia
non
poreft aliquis
modus
quxcumquc
improportionaliter cx-
ccderc illud,cuiuscft modus. Itcm Bcatus naturaliter videt in alio Beacoadlum beacificum S^ camen illa Beacicudo non eft minus fupernacurahs , quam exiftencia corporis
Chrifti in Euchariftia ergo,&c.Maior pacec, quia ccfi non videai Bcacus in Verbo,Bea:
beacicudinem , nec in fe, nec per aliquam fpecialem reuclationem ; poceft camen videre alium efle Bearum, ficut potelt videre anmiam alterius Beati,vel Angelum,
vel eflenciam alcerius Angeli:quia non magis excellit intelledumciusnaturalcm beatiti
alcerius
tudo Angeli,
quam ipfa anima.

S
HO
M.
D Thom.ah intelleStu creato non efife vifibilem exiflentiam ChriBi i "EucharifHaJbene

tamen a BeatOyaJfu beatifico. Richard.concordat,fed ait a Beato videri in proprio genere ,fcf(t
<ir omnia alia^ quafi*ntfidei.
Sententia
Hic dicitur,qu6d non potcftcognofcinaturaHtcr ab
intelleftu viatoris, quiacftob-
tamen bene cognofci a Beato,& hoc adu bcatifico,quia corum,qnie
Z) Thom.
icftum
hican.^,
acnigmatice cognofcuntur in via, fuccedit in beatitudine clara
^' *'
tamen in fententia,quantum ad primum, fed propter aliam rationem quia fcilicet lumen naturale non attingit ad cognitionem iftius cxiftcntije. Quantum ad fecundum difcordatur quia dicitur , quod non tantiim poteft videre Beatus in
Verbo , illam ortftentiam fed etiam in gencre proprio , propter hoc quia quamuis ille
modus exiftendi exccdat facultatem luminis naturaUs intclleftus , non tamen luminis glorix
&. ideo licec nullus intelleftus creatus relidus fuo lumini naturali pofllc
videre illum modum exiftendi intcllcdus tamen adiutus lumine fupcrnaturali gloriac
poteft videre. Vnde dicit,qu6d quicumque intellcdus beatus modiun cxiftentia: corporis Chrifti fub Sacramcnto,& omnia quz funt fidei, videt clare, non tancum in Verbo,
,
fidei
poteft
vifio.
Aliccr dicitur,idem
,
fed cciam
illa
vifione,quac dicitur efle in gcncrc proprio.
COMMEN
Quxa. VIII.
X.
Dift.
565
COMMENTAKIVS,
a
Sinttnti*
M-
D. Thom.
D. Bonaa.
Henricut.
Richiid.
Duiandu*.
Socus.
Caietao.
Suatez.
TT/c duitw,Scc.
D.Thomas negat
poflc vi-
Richardus admittit
Beato poile vidcti in gc- UmitMtm

yirtute naturalis luminis, prufemn-
. JLdeti ab intelleku creato modum cxiftendi facratncntalem virtutenaturaliiqucm fequun-
ncrc proprio
tur D>Bonaucntura,Henricus,Richatdus a Scho-
ftcria iidei. Ali) , vt Caietanus admittit pcr SteSJ

fpeciem infufam poflc Angclum viderc corpo- '*''
liaftc citati
& i hdc
Durandus
cUfi.
<]Msft.
4.
So-
commuD.Thomx. Agitur hic
tus> Caietanus, Suarez difp.^ i-fi^-S- ic
nis do<5lrina cft in fchola
de intcUcdlione Angeli,animz reparatz,& Bcati.
Docet D. Thomas videri quidcm in Vcrbo hunc

modum exiitcndi non tamcn in ptoprio generc
S
Explfcatu
tribtti
HO
non
icdpcrlumen rupcrnaturalc glotiz omnia my- "*M>'^'
ris Chrifti exiftcntiam in Euchariftia ; non tamenmodumexiftendi. Approbat Suarez quamuis pcr adlum confequcntcm talcra fpccicin non
vidcretur* vbi eircc corpus exiftens
Ttrti Umi.
icd cius cxi-
ftencia.
M.
terminif, incellcdus,naturaliter,c^ videre,^tf/V aliquA diSfa. Primumjcer-
efi.,quod intelligimM abjiraftiue corftu Cbrijii im Bucharifiia.
tum
>
limi-
illud intueri pro hocfiatu. Tertium^ intelleffus creatus
Secundum/ion pofiitmus
non alligatu fenfibilibui potefi intui-
tiue videre exilfenttam corporU chriHi in EuchariIiia.Probat primo,quia modtts accidentalis
non impedit cognofiibilitatem fiibfiantia ,
qu/e efiperfe
obieûm inteUeSius , quiaficut ipfa
hahet eflc, ita c^ inteUigibiUtatem^ ante illum modum. Secundoîntelle^tts cognofcere

potefi abfintiam panis. Tertio , ens creatitm efi obieiium proportionatum inteUe^ttt creati.
priits
^ttfrto.,fupernaturalitas^
liîbilitatem rei creata
qua videtur effe habitudo adfupematurale agens , non
quia
quadam
toUit intel-
naturalia videntur in entitate perfeffiora quiiufdam
/upernaturalibtts,quia hac ordinanturad iUa. Contra hanc clamant Thomifi/t
.par.q.j6.cum
Suarez. ibi dijp.^f ^.fif.^ .Scotumfequuntur Maitn" q.^ Paiacius di/p.yconcl.j.Ocham 4.f.y.
Gabriel leit.^yin canon. tygid.Theor.i6.& omnes Scotifia. Rub.Bajfol.Mayron.citatiy Lett.
chetffs, Tartarettts,
c^
ali/ htc,
Refpondeo ' ad quaeftioncm,prim6 cxponcndo iftos trcs tcrminos, inteUeSfus^videre,

cnim crcatus vcl cft omnino fcparatus a matcria Gcut Angcli-
naturaliter. Intclleftus
cus
vd cft fibi fimilis
in opcratione,vt intelledus anima: feparata:,&; intellcdus animac *" '?*
coniunftae corpori beato,qui funt fimilcs Angclis in opcratione , vt fuppono hic , &:
probatur inferius vel

:
y
IntetteEbu
coniundus corpori
cft intellcftus creatus
corruptibili
quod
aggrauatanimam, Sapient.p.illc non intelligit,nifi imaginabilia,vcl illaqux rcluccnt in

phantafmatibus, cx ^.de Anima.
Et per hoc aduerbium naturaliter non intclligitur, quod intclledus cx fola fua natura
pofllt illud obicdum cognofccre quia anima eft ficut tabula rafa,quz nihil potcft cx fc
fola cognofcerc, ex ^Je Anima, fed intelligitur illud cognofcere naturaliter, quia intel:
leclus potcft cognofccrc concurrcntibus caufis nacuralibus, fcilicct a&iuo, &: pafliuo.
l!"'-'^^
.^ .^
fûione.
Text.ôjd^
<"<^.
^'*'^-
f*""'
*^
autcm importat intelleftioncm intuitiuam , vt diftinguitur contra intellcdio- IntetteEHo

& quidcm vt diftum cft alibi , intellcaio intuitiua cft cognitio rei, immitM
vt in fc cft pracfens abftraaiua potcft cflc eius fccundum quod rclucct in aliqua fimili- qi*^^fit &
^^dâtudinc, quae potcft cfle cxiftentis, & cciam non exiftcntis, fiuc praefcncis, fiuc non.
Non crgo quzricur de inteUigere naturaliter, fcd dc videre quia dc inteUigere loqucn- ^^ ^^^
do de inccllcftionc abftraftiua, manifcftum cft quod noftcr inccUedus potcft incelligc- j. </ ,. q.a,
rccorpus Chrifti ihipofl[ibiIc cft cnim aliquam complcxionem concipcrc,cuius cx- &i.d.i.q.
crcma non concipiuncur poflibilc cft auccm inccllc^lum noftrum concipcrc hanc com- 1. & d. %,
plcxioncm corpus Chrifii efi in Eucharifiia , alioquin non poflcc illam formarc ergo in- f*^- V^
tcllcaus noftcr & iftam complcxioncm,& cius cxcrema poceft cognofccrc,& inccUigerc %^'j^
Videre
ncm abftraftiuam
>
'^'
aliqua inccllcftionc.
j^"
quomodo
poccft corpus Chrifti vcl cxiftcncia eius in Euchariftia intcl^

Rcfpondeo, docct Auguft. 8. de Trinit.c.^.(^ y. quomodo habc- ptumod
mus fidem dc Chrifto , cum tamcn Chriftum non vidcrimus hoc cft fccundum ipfum haheri poin quibufdam intencionibus communibus acccpcis a fingularibus, ficuc difFusc docct ibi: *'fi fidet ie
quia nihil intcrcft ad fidcm noftram,vtrum crrcmus in quibufdam conditionibus fingu- " ^*^ "**
laribus conccptis de Chrifto quia fidcs noftra non rcfpicit per fc illas condiciones fin- ^ W*
gulares proprias, fcd aliqucm homincm fingularcm, cuius nocicia pocuic nobis inficri cx
^,^ inii
nocicia cuiufcumquc fingulacis hominis ica cciam exiftcncia corporis Chrifti hic pocuic
nobis infieri cx alia cxiftcncia, vcpocc alicuius concenci in concincncc,fcu fignaci in figno,
vcl tcfti in tcgcntc. Dc videre igitur, hoc cft,dc intellcftionc incuiciua huius cxiftcncix,
ligi
fi
quaeras
a nobis iabftradliue
mouecur quzftio.
Seoti ofer.
Tom. Vlll,
BBb
His
Conclitf.i.
IV. Sententiarum
Lib.
566
His autcm rationibus terminorum fuppofitis. Rcfpondco ad quseftioncm fecundum

Quod intclledus nofter pro ftatu viaenon
fit prima conclufio
poteft naturaliter videre corpus Chrifti,vt ibi cxiftens. Hoc probatur , quia intelledusqui non intelligit,nifi exfenfibilibus,codcm modo intelhgitfenfibilibus codcm
modo fibi praefcntibus nofter intelledlus pro nunc eft huiufmodi fcnfibilia autem func
fibi eodem modo praefentia antcquam fit ibi corpus Chrifti,& poftca ergo,&c. fcd ante
non videt intuitiue corpus Chrifti, quia ante non eft ibi crgo ncc poft videt intuitiuc.
Secunda conclufio cft de intcllcû non alligato fenfibilibus in intclligcndo &: fic
ifta
Omnis taHs intelledus fiue Angelicus , fiuc animac feparata: , fiue hominis beati,
membra diftinc:1ionis,&:
Conduf.t,
CMrm
""^'
D. naturalitcr poteft viderc cxiftentiam corporis Chrifti in Euchariftia.

^'^*
quia intelledus
fe ens
Textcom.^.
jingeUcMSy
Hoc probatur,
intelligibilia/ficut ipfa funt in fc intelligibilia prius intel-
quod prius intelligibile eft in fc & pcr confcqucns illud quod cft prius ia
vnumquodque ficut fc habct ad iffe ita ad vctitatem, id eft, intclligibilitatera fccundum fe, x. Metaphyf intelledus autera talis rcfpicit cotum cns, & quodcuraquc fccundum ordincm fua; intclligibilicatis fubftantia autem eft prior , ficuc in cntijjfg fjj. jp cognofcibilitate , quocumque modo accidcntali ipfius fubftantix crgo talis
hgit illud
IntelUElus
habcns ad
fe
quia
ê jcpara,-
ipfam fubftantiam , quam
:^^^^\\^Q^^^ ^t\\x% intclligit
vUcre
fM
cor-
Chrifti
confcqucns nullus modusfubquo

ftantix a
inEucbari-
tali
Brcuitcr
&
;
per
fubftancia,poccftimpedire iiKcllcaionem fub-
intellcdu.
arguitur
fic
ilhus obiedi
P"*-
eft
qucmcumque modum eius
Modus accidcntalis
ifta pracfcncia in
pcir fe
obicdi non impcdic cognicioncm
modus
Euchariftia cft
accidcntalis fubftantia: corporis
ergo non impedit illam fubftantiam cognofci ab intellcdu, cuius ipfa cft per
fc obicdum , eft autem pcr fc obieftum iftius incellelus abftrafti , qui non depcndet in intclligendo a fcnfibilibus. Si dicas , quod ifta concludunc , quod calis fubftancia
corporis Chriftipofifec cognofci a tali intcllcdu , fcd non intuiciuc videri j qui illaexiChrifti
ftcntia cft fupernaturalis
& pcr confequens improporticnalis cuilibct
intelledui crca-
Concra hoc,& priroo concra conclufionem, dcinde con-
tOjVt naturaliter cognofcenti.

cra rationem.
Contra primum
8
Text.
o.
Culiu
eji
cognofcere
êiurdem*eli
cognofcere
frAfentiam.
Omne
ens
creMnm
ejl
obienaproportionatu
"*
^TJ"^
pra:fens intuitiue
duplicitcr
obicdum dum eft

dum cft abfcns , patct z. de Anima,
primo, quia virtus poccns cognofcerc
potcft cognofcerc eius abfentiam
quia per vifum cognofcimus non tantum luccm , fed tcnebrara : intclletus abftradus
^^jjj poteft cognofccrc pracfcntiam panis quando eft prxfens , quia non eft obiedum
,
^"pcr"^turale ergo poteft cognofccre abfcntiam eius, quando eft abfens
qua ratio:
&
^^ potcft cognofccrc iftam abfentiam fubftantix panis , potcft cognofccre praefentiara

fubftantix corporis Chrifti quia corpus illud in fe cft obiedum proportionatum etiam
intcUeiStui tali, vt intuenti:crgo modusaccidcntalis ipfius corporis non impedit quin fic
obiecVum intuibile cidem intelle<ftui.
Sccuodo fic, totum cns creacum cft obieflum proportionacum taii intcllcdtui, quantum ad cognitioncm tam abftradiuam, quam intuitiuam non cnim difFcrc incuiciua ab
abftiadiua , nifi propcer prxfentiam obiedi aliam ,
aliam : quicquid crgo potcft cflTe
obiedum proportionatum intcllcdui in hac praefentia, in illa. Si ergo quodcumquc
:
&
&
^"^ poteft abftradiuc cognofci a

quitur
quod poteft intuitiuc
tali
intelligi
qUando cft fibi praefcns vno modo, feab codem, quando cft fibi perfede prxfcns in prointellcftu
pria cxiftentia aduali.
Contra rationem eciam
9
Naturale, lc,
&fuperna'**
,.*^
tunt?
iftius
refponfionis de fupetnacurali
arguo
fic
quia nacura-
& fupcrnacuralc non diftinguunc nacuram alicuius in fe, fcd cantum in comparatione
ad agens ideo cnim dicitur aliquid fupernaturale , quia a fupernacurali agence nacurale verd,quia a naturali agentc:fed habitudo ad agens aliud, &: aliud,non ncccflrari^ concludit aliquid effe aliud, & aliud itl fc,fecundum Auguftinum, 3 de Trimt.c.9. ergo non
:
nccefTario concludit illud
efire
aliud
& aliud raione intelligibilis.
Hoc etiam patet, quia impcrfedum cns pofTct cflre fupcrnaturale, & nacuralc aliquod
co ; ficuc omnis fubftancia eft fimpliciccr perfedioromni acciMetaphyf&L camen alicui fubftancia:,qua: eft ens nacurale, potcft incflTe aliquod
accidens fupernaturale. Hoc etiam pacec, quia vircuccs Theologica:, vc charicas,
huiufmodi funt in decerminaca fpecie Qualicacis:& fecundum mulcos,Angclus habccnacupoffet cffc perfedius
Text. 1.
& 4.
dentc,
7.
&
raliter principia
gnofcendi
cognofcendi omnes fpecies encium:ergo habcc nacuralicer principia co*
iftas vircuces, liccc finc
cncia fupcrnacuralia.
COMMEN
Qux(\. VIII.
X.
Dift.
567
COMMENTARiyS.
*
E/pondee ad tjM^tonem , f<c. Supponitcx-
TJ
rcnfum quxftionis , qui
ftioau.
&
XVplicationcm tcrminorum,
Stnfm JIM-
eft
an
pollit intellc6lus
/cparatus a materia vt Angelicus

parata:
vel fc habcns in
rcducit ad
& animz fc-
opcrando , vt fcpara-
tusjficut intelleftus Beati intelligcre,non abftradliuc
Chriftum , vt fubeft fpe> etiam quoad modum
fed intuitiuc
ciebus facramentalibus
exiftcndi
ita vt hic modus videatur etiam naHanc quxftionem refoluit per duas
tuMliter.
conclunones.
PrimM
tSelu.
f,.
Primaeftncgatiaaquantim ad intclleftum
noftrum invia;& hxc eft communis vtriufque
fcholar,
benc probatur in litcra.
&
Secunda
Stcuni ctn-
quoad intelleetiam Maiot hic
conclufio eft affiniiatiua
elufio,
bum feparatum , quam
Mator.
Ochain.
eptodUhetp y. Palacius difput.^.concl.y.
PaUcius.
ejHtft.^,
Gabtid.
^gidius.
KMtionti eonelufionie
f*-
cunds.
Ocham in 4.
Gihriel leli.^f.inctinoH. Agidias Tteor.
& omncs
16.
tenct
noftrx fcholjc authorcs
quos
ci-
Rationcs autem Dodoris procedunt ex his principiis cognofcendi , nempe ex

tat Scholiaftcs.
obicfto primo intelle6tus Angclici, aut (eparati,

cx prioritate exiftcntiac ad modum exiftendi ,
&
excellcniia obiefti cognofcibilis
lumfnc natqrali
tclledtu
êntis,qu^m
prac tali
ali^s
ab
intcl-
modo,tam
cipia contradidoria
proccdit ergo pcr prin-
&
quamuis tota difncul-
ad hoc vltimum , nempe fupcrnaturalitatem modi exiftendi ;

an entia,quac
tas reducatur
&
funt fupcrnaturalia rcfpcftiuc zdejje ,8c
frodttciy
ctiam fupcrnataralia ad cognofii \ non licet

eam hic ex propofito difpatare, aut inquircre,
fint
in
quo
eft difterentia entis naturalis
naturalis
eifi4
frin-
etntr
modtrnts.
CAitBu
M-
lici.
&
fuper-
infr^ in
appetitu naturali ad
conclufio probatar contra modernos Thomiftas , replicando eadcm principia:
prim6,quia totum hoc
vifibilc cadit fub
iefto naturali intcllcdlus Angclici
crgo
ob-
tolli-
tur repugnantia pofito concurfu fufficiente ex

parte Dei,qui intelligitur adcrte. Antetfedens pa,
quia
tis finiti
intcllc(lus
quod non
Angelicus
eft totius
refpicit aliquid
en-
quod exce-
naturalem intcllcftus eftentialitcrj ficut vnio hypoftatica , vel fimilis ordo intrinfecus rerum , qui cft ad Dcum fub ratione
obpropria, quicxccdit intclledum crcatum ,
icdum cius naturale motiuum,& terminatiuum:
fcd exiftentia indiuifibilis non cft talis , quia eft
fpecies, quorum quodliintcr corpus Chrifti,
bet cft contcntum fub obicdio naturali intcUc*
dit virtutem
&
&
Aus
Kt^fit.
tatis,
fecundiim fe, non

Probatur confe-
eft
ratio fubncqueratio intelligibiliquianequc motiua ncquc terminatiua co>
gnitionis.
&
Rcfpondct.Caietanus, conccdcndo totum ,

4
ncgat cognofci modiim illum cxiftcndieius in- Re^Jie Cittnni.
diuifibilcm rcfpedliue ad fpccics. Contra,in priltnfttgnti.
mis idcm argumetum poteft etiam ficri de quanContinttur
titatc , fub rationc fua abfoluta , vt diftingui- quntitm,fitur a fua cxtenfione
&
modo
eflendi in loco nt txitt^tn*.
&
cadcm refponfio
etiam dari poteft,quam conHrraant exemplo humanttati^ Chrifti Domini , qua: videbatur ab HmmMniiM
Angclo , non tamcn modus eius vnionis. Sed Chrifti.
hoc cxemplum non eft ad propofitum ; quia, vt
fuo loco dicetur, illc modus eflentialitcr refpidiuifibili
vel indiuifibili
',
tcrminum,finequo nequit intelligi,aut vide-
cit
ri,qui tcrminusexccditvirtutcmintcllcdtus
gelici
non datur
in propofito
talis ratio
Anquia
fupernaturalitasnon obftat^
Quod probatur, fpecies, vt fcparantur i natuhabcnt modum exiftcndi fupcrnatu-
ra panis
j
ejfe
Refpondent aducrfarij totam repagnantiam

efTc in eo, quod hxc cxiftcntia fit fupernaturalis.
Contr^;gratia,& virtujes infufac funt fupcrnatuSub ciua ralesjtamcn videri pofTunt^&cognofci ab Angcmuturuli eS- lis per naturalem virtutem,& fpccies concreatas
tinntmr viripfis dcinde fupematuralit^s non variat ratiotitui>&ftAnem rei in fc formalem, quia eft tantCim ordo ad
linpujnMtie.
agcns > quia fubftantia per
fc cft
Tm. VI 11.
prior
omni rao-
Stpnrttti fft.
tits vidiimr.
fed
hoc non obftantc podiint cognofci
feparato
finc fua
inhaercntia exiftcre,
quia cognofcitur fubftantia panis non efTe pracfens, aut cognofci potcft ;
accidens non habere propriam inhacrentiam , aut fubiedum fibi
connaturale , hoc autem eft fupernaturalc. Poteft cognofci idem corpus pofitum in diuerfis lo-
&
cis naturalitcr:ergo fupernaturalitas
non
obftat.
Deindc cognofcitur fubftantiacorporis Chrifti> vt hic nimirum, clTc fub fpcciebus, vt admit- VidHur fuh.
tit Caietanus } fed cognofcitur non eflc cum fua ftnntin eorf.
extcnfione : crgo fine extcnfionc:cognofcitur autem tota fub qualibet parte fpccierum : ergo
vt eft indiuifibiliter fub fpeciebus.
Probatur,
confcqucntia , diuifibiliter exiftcre fub fpeciebus ,
indiuifibiliter , appellant fuper cxtrema
contradidtionis ; fed cognofcitur naturalitcr non
extenfa,&
efTe
cffc hic in
loco fpecierum,&
vt indiftans ab ipfis , quia quodlibet
horum
ca-
cognitione,& obiedo naturali intellcftus Angelici ; nempe , fubftantia fccundum rationem abfoIutam,cum quantitatc',& cflc cam in
hocloco dcterminato , ncmpc in circulo hoftix
dit fub
&
efle
indiflantcm
Ji
quolibct parte hoftiac to-
tam ergo totum hoc compIexum:fimul ergo ordo omnium ad inuicem}& confcqucntcr prfcn:
tia cognofcitur.
Patet prima confcqucntia
quia complexum
nihil fuperaddit cxtremis:patct confequentia fccunda:ad cognitione alicuius relationis,aut modi dicentis rel%tionem inter cxtrcma,nihil requf-
cognofcantur cxtrema, qui fundanc

talcm ordinem ad inuicem ; fcd fpecies,
corpus Chrifti ratione indiftantix fundant prxfentiam ad inuicem ,
cognofcuntur fccundum
qu6d indiftantia,nempc,quancutrum cft loco feparatum ab altero crgo
prsf^ntia ipforura.
Maiorpatct,quianihiI aliud requiritur ad r^,&
ritur, nifi vt
&
Angelici ergo, &c.
Scoti cper.
cr-
&
dfji.^9. quaft.e).
Eadcm ergo
turnl inttl' tct
ItHu* jtngt-
&
c^m hoc commodiusagctur
niateria de beatitudine
ipfam
modus non eft ipfi
talis
fiantialis effendi in fe
ralem
ficut alia entia fupernaturalia, verbi gratia,
per accidens
ipfi
modo illo accidentali.
qucntia < quia
in
qut conuenit
ergo &cognofcibilis
obftante
(umitur cx pcrfedlione fupernaturalis modi.

Tertio denique,quia fupernaturalitas illius
modi non impedit, quin pofitus in rcipfa videavirtutes fapernaturalcs
taditn
f;o
ici
& fic cadit fub cognitione intcUedus Ange-
impugnat fundamentu oppofitac fcntentiac.quod
tur
3
Rtflienntur
cflcndi
,
in
Hscratio
in fj^ cognofcibilis.
do
&
&
cognitionem
efle
talis rclationis
& effe cognita
>
quim ipfa extrcma

tal^ ordincm
qui" dicunt
fundamentalitex.
PBb
Pices,
rii.fint txtf-
fitn*.
IV. Sententiarum
Lib.
568
Dice';
id veriim efTc
quaiulo ordo lundatur
natura rci, iiun vero fecundum potenciam obcdientialem virtuie agentis extrinfeci. Contra,licct potentiaobedicntialis paffiincei- ipfa.ex
ua non cognolcicur feniper , non inde fcquitur,

quin terminus.fcu adus eius produdus in ejfe
cognofci pofHtiverbi gratia .fubftantiam corpoream,&: quantamcirc (ine extenfione aduali
partis extra partem ,cft adtus potentiae obedientialis
accidens cire fine lubiefto,& inhsren:
ti
Modi
fufer-
narnraleina(0-
turttliter
gniti.
ijdmiliter eft potentia: obedientialisadus.Haec
cognofcuntur ab Angelo naturalitcr , quia videt non cffe cxtcnfam illam ; hxc autem cilc leparata abfque inhserentia ad (ubiein re pofita
ftum
&
ha:c
corpus Chrifti non

aliqua eius parce
minato
indiftantia
localiter:
elle extcnfiue in
loco,aut
hoc detcr-
elVe
illa
eHetamen
in loco
ergo fccundiim pra:fcntiam indiuifi-
bilcm.
Vnrtem Indt.
fidism
ejfc
fim in loco, nequit cdc in ipfo alitcr
extenlim
inter qua:
uifibiliter
non
eft
quam non
mcdium ergo
:
indi-
totmTi in toto,&: totum in quaergo , &c. fcd non habcrc cxten(io-
hoc
libet parte
cft
tio.
'ix
cognofcitur fuiipfius
& animx feparatac &

,
bilcm clFc a corpore quia fub quacumque forma fiibiedum manet inuariatum, ipsi mutata,
non dependet ab ea fubiedum adde quod videat ctiam corpus , vt hic carcre cxtenfione crgonihil in ipfo cxcedit lumcn naturaleintcllc:
dlus Angclici.
Patct confequentia,quia vel ideo excedcrcr,

cft prxfcnria, vel quiacorpo-
quia indiuifibilis
non qua indiuifibilis , quia fic nec feipfum in loco viderct; non qua corporis , quia
ris eft,
in corfore.
quod prxfentia
fit
indiuifibilis
non
addit nifi
ncgationem extenfionis in ordincad locum,&

inloco;totum hoccognofcit Angelus deinde illam praefentiam elTe corporis magis , quam
fpiritus , non variat rationem formalcm prxfentiae , licct fubiedo non dcbeatur ergo ne
cftc
que, vt
afficit
fubiecbum, variatur cius intelhgi-
non aliter mutat fenfum albedo feparata,quam in fabieito; licct effe illud feparatum ei non dcbeatur:fic ctiam,li diuinitus poneretur in ^thiope , caderet fub fenfum , & mbilicas
8
a
Totefi
b<A in
ut-
via co-
Znofii.
fnpcrnaturalis effeclus in ordinc ad poteiiliam acliuam quia cognofcit Angelus natura-
Pontentidtti
aliquos cfFeftus fupcrnaturalitcr polfe
liter
efie
rN
Deo
i^
cognolcit cnim potentiam Dci
exhauftam per ca
extendi ad
omne
illud
/"/"''""'^*-
fie-
"*
non
fotnojtit
^,;,/J^
Item
quar /a6la funt.
quod non inuoluit con-
tradidbioncm , quamuis cxcederet virturem cr.Mturx , vt cxcum illuminare , mortuum fii(':;care,&c. &cognofcit infuper hsc non inuolucre contradiftioncm ab inrrinfcco
ta alia
qux
diuinitus
dunt naturam
non ponit
gcli
&
ficri
(icut
pollunt,
& niul& exce-
ergo fupernaturalitas eficclus
aliquid repugnans
intclieclui
An-
abftrahens obiedtum a lumine cius na-
Tertici, vt patcbit, vidcri poteft
9^
oculo corpodoccnt ^f'' rati
reo corpus Chrifti, vt hicmiraculosc,
&
ergo naturaliter etiam vidcri potcft ^*'^""".

ab Angclo. Probatur confcqucntia , quia obic- vi/uZlrportt
dum quodcumquc potcntiae inferioris contine- fupemiuurAaduerfarij
tur fub
obiedo
poientia: fuperioris
&
quod in
ficut
tellcdum.
Confirmatur corpus elTe indiuifibiliter in loconcipi in via,tanco potcft a nobis intclligi,
quam ratio vcra,nihil habcns implicantiac,quia
quod pofterius eft realitcr diuerfum , feparari
concipi prius
potcfta priorc diuina virtute,
fine ipfo,im6
coruus
cii cius oppofito, ficiu
cum albedine:ergo a fortiori illud idemcadit fub
obie<3:o intclleftus Angelici:ergo in re pofitii ab
ipfo videtur , quia eiufdem potentix eft cognoff cre obicî praefcntiam, cuius eft obiedtum.
&
&
&
&
&
''^W'
propofito ctiam apparet, fub naturali obiedlo;

quia repugnantia , qux in propofito eft ad naturalcm vifioncm fcnfibilem corporis Chrifti fub
cft
propter modum operandi

ad ipfam ab cx-
& obiedi relpcdiuc
tia materialis eft,& obicdum rcfpedu eiuscft

ctiam matcrialc.
Scd nihil horum concludit fefpediuc ad intelledum Angeli ,qui poteft abftraherc fpecies
a rebus quibufcumciuc prxfcntibus, ctiam materialibus, fccundum fchoIamnoftram;vcI certc habet congcnitas fccundum aducrfarios , quie
abfentem rcprxfenxquc rcm prxfcntem ,
tant indepcndenter ab obiedo ipfo,faItem in
crgo poteft videri , vt hic,
raiionc moucntis
corpus Chrifti ab Angelo pcr talcs fpccies,
quia materialitas obicdii non obftat ; alias femper obftarct ; ncquc modus cffendi , ad quem
qui alioquin
cleuari ctiam potcft oculus ;
cadit fub intcllcdualitate Angeli , qux abftrahit
i-A
in
,^,>a,.
fit
tenfione obiedi inordincad locum,quiapotcn-
lis
tiponu aliua-
quamuis
fiibftantia efTct in
principaliter
poteftcognofcerecxtcnfioncm maiorcm,vcl mfter b Aiff norem ciufdem rei , imo & nos candem cognofU vidilHr.
cimus per fenfum ergo cognofcere poteft omnem detcrminatum, faltcni exteiKionem fcpara-
ex
naturtile
'
pundo cognofccrctur ab Angelo & ipia punda cognofcuntur;& modus ellcndi indiuifibi-
tfjen-
ejl negutiti
cire
fequitur
i
potentis
di nitturali.
Cognofeibilii
eft
rcfpectiuc ad poicntiam cognitiuam,
fpeciebus contenti,
lilJiuifhilU
tnodM
quia
contradii!itionis cognoicerc.
Secundo
rit-
non
enim
-
iiem vidct Angelus , quia videt caput non diftars

a pcdibus,& extcnfionem, qui eft modus naturacius nclis cdendi, vidercr, fiadeHet: ergo
gationcm , quia ciufdem potentix cft extrema
&
cftl: obieftutn Suftmtiturtt

cftedus fupernaturalis: ^' i ejjtau
obicftum fupcrnaturale """ 'fll^p"-
refcrt hic dicerc illnd
turali.
Deinde connaturale eft corpori efTe in loco

dcfinito , quia non eft vbique lcd i\ non exteii-
eit videtnr.
Sfcitnda
Neque
fupernaturale
&
&
a materia.
lO
Obiiciunt aduerfarij , quia intellccSlus feparatus ncquit recipcre fpecics a corpore Chri- '*"' fcV-
&
fti , quia habet, fpecies congenitas ,

nuUam
habet , nifi qux debctur ; non dcbctur eideiu
fpecics reprxfcntans corpus Chrifti fub fpe-
cicbus, quia fupernaturalis eft talis

di
^"'-
modus clTcn-
ergo, &c.
Rcfpondetur , Angelum
a rcbus
&
& abftrahere Ipecles
cognofcere eas prxfentes
ne-
Steundittbi*-
que in hoc eiTc vUam rcpugnantiam ; demus ^"'

etiam contrarium. Dico, quod Angclo debetur
concognitio omnium , qux ponuntur in ejje,
tincntur fub obiedo naturali fui intcUedus;
ergo etiam fpccics carBin ; fi per fpecics tantum cognofci debent. Vidct crgo Angelus intuitiuc prxfens ipfumcorpus Chrifti,& hoc na-
&
turaliter.
Secundo obiicfunt quod poteft Angclus natuintucri,dum cft prxfcns ; poteft etiam naturaliter cognofcerc, vt eft poffibile fed hoc in
anteccdcns. Repropofito eft falfum crgo
ralitcr
&
(pondctur in primis negando minorem.in iis,

fcilicct , quorum non rcpugnantia eft manifcfta
Angelo
Re/peufie.
^,,
Quxa. VIII.
X.
Dift.
Anêlo ex principiis intrinfccis ipfbrum i vt

idem cdtpus poni pofTc in diuerHs locis (imul}
cxtenfioncm poflc leparari i corpore , quia ab ca
non depcndctrvidetur ergo etiam Angelus (probabiliter loquendo) potuiflc attingere lumine
naturali intelligibilitatem huius myfterij.& pof(Ibilif atem quas videtur fufficicnter piôbarl poindependentiarubiedii k
tuillc ex natura rei,
modo eflendi quanto; ficut etiam refurredionis
poflibilitas ab Angelo demoiiflrari potcft ex natura ipforum cxtremorum , 8c idcm de rcftaura:
&
tione cxci natl.

Diccs.illud cns
RtfluM
eft
rapernaturalc faâibile: er-
go fupernaturalc cognofcibilc ;
vcl fi fupernatuergo fupernatutalitcr tantum cognofcitur. Refpondctur cx Dodore.fi \y fkpem^tnrale

dcccrminat tam in antecedcnte , qu^m in confcquente, totum eft vcriimrnam ficut quod eft tanraliter
tum
fit
fupernaturalitcr fadtibile nequit
tutc naturali
liter
fic
etiam quod
eft
fieri
vir-
fupcrnatura-
cognofcibile, nequit virtute naturali cofi tamen fupernaturalc dcterminat tan-
gnofci
non cognofcibilitatis.falfum crit confequens , ncmpc nonpoflc cognofci
tiim rationem cntis,&
12,
OhieSu
ttr-
vt
\.
tcr deinccps etiam crat in ipfis obied:um fidci,

quia remanfit in rcmemoratiua fpecics cas rcprxfcntans cum euidentia a^s pfztcriti habi*
tus autcm fidci, licet in vtrifque fit idem, tamen
neqait applicari ad obiedum , nifi quod obfcutc
&
fine extenfione
ducr corpora elTc in
eodcm lor
ab Angelo
co penctratiuc , quod videri potuit

im6 etiam a quibufdam viatorifibi dimirtb
bus.aliqua funt cre4ita tantum,quq; aliis fuer
;
H O
dt ndtm
Obiicics quart6,fcqui quod
rfiali Angeli pof15

cognofcere cxiftentiam corpo- OiitSi* quar
ris Chrifti in Euchariftia , quia naturalia in ipfis
manferunt integra fecundum Dionyfium 4. de
Dimnit nomimhm : fcd hoc cft falfum , quia inimici gratis non cognofcunt Sacramcnta grati.
Refpondetur,qu6d fibi dimifli pofllnt cognofoe- Re^Jit,
fint naturaliccr
rc
ficut
& intcgritatem Virginis cogitationcs

& multa alia cx natura fua qus non
,
cotdium ,
pcrmittuntur
qus
eis
vt Magifter in
1. tUJi.
7. intcr Magifl.
eftintcgritas Virginis.fccundiim Arabro- AmbtoC
lium fuper illud Lucs i. MiJpafJi,Scc.

Diccs , Damafcenus lib. 4. cap. j. loquens de
hoc Sacramcnto , Fere , inquit , Sfiritiu operati
hdc
tjtu Jitpra
naturam Jimt
;
^ facit htc
tunit htc ,
operatttr, tjtu nonpotefi
& infri
fanis fit corpus Chrifli
turaliter.Rcfpondctur,quodcumquccognofcibilc tantum pcr fidem refpedtiuc ad cognofcibile

naturalitcr refpedkiuc ad cundcm intcllcdtum,
ftacum , verum effe non tamcnad diuerfum intellc(ftum , & ftatum comparatum.
Vndc aliquid pro ftatu viac , tam in Angelo,
Supemttur*te in cognofci quam in homine , non eft cognofcibilc niu pcr
Jimflicittr.
ndem,vtvnio hypoftatica , capacitas glorix in
anima,
eiufmodi,qus funt fimpliciter ordinis
fupernaturalis , quantijm ad cognofii 'k creatura
virtucc fui obiedi primi raotiui ,&contemi naturalitcr fub ipfo.
Aliquid tamen cognofcibile cft ab intclleftu
SuperruHurIt (Ute-min*' noftro pro ftatu vix tantum pcr fidem , quod
tum in eo- cognofci potcft naturalitcr ab intellcAu noftro
gofci,(^ ntn feparato
, vt accidcns cfTe finc fubic(2:o , corpus
tantum proponitur.
quodcumque cognofcibile
per fidem.cxcedit quodcumquc cognofcibilc na,
tt
nutjant.
capere nifi fila fides
tU.
/imftitittr.
nifi fupernaturalitcr.
Obiicics tcrtio
569
Crux Chrifti, & mors nobis creduntur ; aliis tamen , qui fucrunt prxfcntcs, vifa
cuidentcr funt, & non credita jnequc probabilirunt: fcita
;
,
interrogat tpMliter
dJco Spiritiu Janfltu fitpercjtu
inteUe^tm. Rcfpondeo,
Jimt fnper rationem ,
cum
&
loqui de nobis tan-
ReJlnnJit.
tum, qui folum attingiraus illam veritatempcr

fidem. Dices nullum futurum contingens poteft ab intelledu , quamdiu futurum eft , co-
R^lieM.
gnofci
fcd exiftentia corporis Chrifti in Eii-
chariftia cftafque indctcrminata
bet futurum
ficut
quodli-
&c. Refpondctur, quaradiu Rejptndetur.

futurum cft in virtutc (ux caufs , non poffc fciri Futurum noit
ab intelle^tu creato fed quando pofitum eft in fcitmrtn cMU'
ej/e , ficut habct detcrminatam entitatcra ; fic
ctiam cadit dcterminatc fub cognitionem fic ergo intcilcdus non cognofcit.quod fub iftahoftia fiet corpus Chrifti , pofitum tamen cognoA
alio fcparaci poteft ab intelic(5û Chrifti ,
:
ergo
&
to.
his
patct refponfio DocSboris in lite-
ra ad argumenta ad oppofitum, quac ferme cadem
funt
ficut
& rcfponfio
data, qua:
eft ipfius
Do-
&QTis in tcrminisjfbltjm accommodata hic,ac{

modum , qqo moderni fprmant rationes in oppofjtum.
M.
i'
Seatos
mn
beans
minus
eo
mn eft obieEium
videre exiHentiAm chriFH in EuchariFiiA,a6titheatifco,quid
nec inclufum in eo
<^
eodem a6tu omnes
fdei viderentur : multo

videre diBam exiftentiam in froprio genere^quiaperfeifio huius viftonis minus
requiritur,
quam vifonis i
alioejuin
articnli
Verbo.
Concliifli.
Tcrtia
conclufio cft
quod
intcllcaus beatus nullo
modo
per a(ûm bcatificum Vide ii^k
Hoc probacur, quia Beacus non diftinguicur a non <^ 4J. f.4Bcato nifi videndo obieftum bcacificum, vc cft obie(3:um beacificum ,
ca quac inclu- ^"^- *
-^'
duncur in ipfo , vc cft calc obie(lum fcd corpus Chrifti cfTe in Euchariftia non eft cale *"J
obicdum.vc pacec,ncc inclufum in obiciô bcacifico^pacec^quia xquc efrenciaiicer pcrciBimos ntm.
ncc ad obie(3:um bcacificum includerc inracioncobiefti vnamrem,vel vericaccm vnius videre corvidec corpus Chrifti in Euchariftia.
&
Sacramcnci,ficucalcerius:ficuca:qu^pcrrinccad vcricacem fidei crcdere vcricacem vnius pus Chrifli

arciculi,ficucalccrjus:fed nullomodopcrcinccadobiedumbcacificum*includcrc iftud iEuchari*
fub racione oftcnfi,

fcffionc
fciliccc
graciam confcrri paruulo in Bapcifmo
&C iftaacquc veraciccr inckiduncur in Sacramcncis
Euchariftia ergo
:
Chrifti, vc
vifum
Scoti oper.
nuUo modo obicftum bcacificum,vc
cft
vel conficenci in con-
fi^^> '"
ficuc
in Euchariftia,
Tom.
r1 L
^^'
"^^ *"
*
corpus Chrifti in
obicftum talc,includic corpus -^ ^^;^
iftis
BBb
Addo
beatitn'
</.
Lib.
570
IV. Sententiarum
Addo ium hoc, quod mvlltb minus rcquiritur ad bcatitudincno, quod bcatus vidcat
cxiftcnciam corporis Chrifti ingcncrc proprio, quia multo rainus ad bcatitudincm rcquiritur talis pcrfe6lio vifionis, quath yifipnis ih Vcrbo.
j j
Ad primumji arguis, ens fupcrnaturalc vniformitcr cft cns fupcrnaergo cognofcibilc fupcrnacuralc , ita quod fupernaturahtas in anteccdente , &;
f*libile/u- conifequemc rcferatur ad idcm': cooccdo confisqueDCtam, quia in confequencc refer*
pernatum- tntr fupernaturalitas ad cntitltfem^ficut in anceccdentc ; fcd tunc non fequitur crgo
l/Wi tantum fupcrnaturaliter pot;eft cJognofci, iftudcnim non fequitûr nifi fupernaturalc ref<;ratur adcognofcibihtatem. Si auiiem intclHgas
coiifequente , cum dicitur a;^/r<7/?itMitumfu-'
pernatura- bile fitpematuraUifupernatutaU refcn;iad cognofcibihtatcmincgo confequenciam,cft ens
Uter.
fupernaturale ergo cognofcibile fupernaturale ; quia in autccedcate \^ fufernaturaU^
Exernplum^ dicit habitudtnem ad caufam fuam , a qua poceft accipere eflc Hcet autem npn poflic
Nm
^^^ argumeuta.
'âlit;
tantHm t^jijaJe
eji
dec<tco,ût
accipcrc
f^, tiiifi
a caufafupernatiiriahtamen cfteognofcibilcnaturalitcr
quiaquan-
tumcumqulii aliquid fupernatutâhter ponatur in <f//?,poftquam tamen pofitum cftin

"^rVt^'
illuminetur, ^> ^^ quqddam cus naturalc, &:proportionaCumpotentia: naturahter cognofccnti,vel
tarnepafte<t
COgnitiuJC.
Per hoc pacct ad illam probationem addudam , fadibilc fupcrnaturale non
natitraiiter
vieiet.
ralicer fahbiley crgp cognofcibile fupcrnaturale
non eft
eft
natu-
naturaliter cognofcibile : quia
flfupcrnatotalc vbiejue per fe determinct illud,cui additur, potcft concedi confcqucns,
1 2-
^. ^'
fiiiut ctiatti
antecc^cns &c tunc minor
crit falfa,
qu6d
ifta, fcilicet cxiftentia fit
cow
autem rupernaturale non determinet per fe illud, cui addiJe "obieOo

in anteresejlclara, ^^^ ^^^ quoddam aliud impUcitum , vtpote eus , confequentia non valct,: quia
fideaSllbtu, ccdcntc pcr (c dctcrminat ipfum fub ratione fadibilis ,&l ideo repugnat ei hoc, quod eft
mn ita a feri-naturaiiterHti confequcntc Ver6 non determinat cognofcibilc fub feri , & ideo non
g^P^cibile (upernatfufalc. Si
fcilicetaUtu
*nTur^
rcpugnat
ei
cognofci naturaliter.
fecundum dico quqd

,
pcrfidem
quodcumque cognitum
hacc propofitio cft falfa , fcilicct
quodcumquc
cognofcibilc naturaliter , loquendo de cognofcibili ab

intcUcctu
abftrado.
Vcra
eft
tamcn
loqucndo dc cognofcibili naturaliter ab intclledu
feaM , ac
a5ius fidei noftro pro ftatu viac :
ideo nobis nccefraria eft fides , non autcm illi intellcaui abftraaque
per^
excellit
&
de eode'ob- (ko.
Ratio huius negationis fatis patct, quia Angcli intuitiu^ potucrunt naturalitcr cognofccre Chrlftum pati,
mori,ficut poterant naturahtcr cognofccrc ipfum viucrc viti
&
teHo.
uinJlfut>o
vtde-
tejt
re
ficreta
^""^^n^-nos aucen)_dc illa morte habcmus cognitioncm

^'"*
multb perfe(9tior cft noftra xnigmatica,
fidci
illa
& dc eodem fubiefto
autcm cognitio intuiita dico dc exiftcntia
corporis Chrifti in Euchariftia.
Ad tcrtium de malis Angelis dico , quod fi abfolutfe pcrmittatur quicumquc Angdus

malusvtifua potentia cognitiua naturah , poteft intclligcrc quodcumquc intelligibilc
^J *^^' caufatum & per cohfequens poflet intelligere cogitationes cordium , myftcria gra^'* * ^^ '^^^ pofica fuut in effcdu ; fcd ficut dicit Magifter lib. % dift. 7. multa pofTcnt cx
dili 4.
"atucafua, quac non permittuntur cis:& ita fupponitur quod non permittitur Angelo
c^ Ocham
hoc modo , & non alio poffet viderc corpus Chrifti in
quodi. 4. q. malo vidcrc fecretum cordis ,
cordis, z. d.
S}.t].i.adi.
&
&
quod non pcrmittuntur viderc rnyftcria gratia:.

Et fic exponcnda eftaudoritas Ambrofij de ipyftcrio Incarnationis non abfolut^,
quin quilibct Angelus maluspoffetviderc, vel cognofcereintegritatemMariactam ia
^"^' quam in carne, acque ficut potcft cognofccre ta6ûm digiti ad digirum,vel aliam
intclledionem naturalem alicuius intcllc<3:us:fcd non fuit permiffus proptcr ccrtas cau-
Euchariftia. Sic ergo fupponitur
1 3
D<CTion ,fi
fermtttere-
vUere
in-
tearitatem
Maritt,ta fas,nc impediretur redemptio noftra : Si enim cognoiîffent^ nunquam

THetis,^m cifxiffent, id eft, nunquam mc rcdimi eius morte procuraffcnt.
carms,\.Co-
nnth.x.
7y&
'vbiliipr vi-
Ad confirmationcm dc Damafc. dico quod
loquitur de nobis pro ftatu ifto quamDoftpr dicac eum loqui tam de Angelo,quam dc nobis;fed hoe non potcft effc
vccum, loqucndo de naturali potcntia intcUedus Angelici , vt probatum eft in fccunda
conclufionc folutioniSjfed tantujm de potetia Angeli,vt permifli,&: hoc dcmalo Angelo.
;
yJ5 yj^yj
^^ quartMin dico,qu6d contingens dum eft contingcns,fciMccc dum eft in caufa fua,
dt iy^tid.
jirg. 4.
Dominum glori^ cru-
non
poceft fciri ab incellciû crcaco fcd
Cetra ^TZr caufa fua
quaucumcumquc aliquid concingencer
fic.
in
poftquam caracp contingcntcr poficum.cft in effe ,iicut iam habct detcrmin;itam

cncitatcm
, ita iam potcft habcre dctcrminatam cognofcilitatcm ,& hoc in qupH". t ^^
cuniquc intellciau refpicientc totum cns liqk ergo aliquis intcUcftus non pofljt prxfci^lura^v
re,.qudd in ifta hoftia contincbitur corpus Chrifti tamcn ex quo iftud fadum cft , bcdicere.
,
M
t>.
j .
argum.
Thm,
i\c
poteft intelledutiiaturalitcr intueri corpus ibi exiftens.
A'^ argumenca pro opinione: ad illud de fidc , rcfponfum cft. Ad probationcm autunc habitus fidci non cffct ncccffarius, dico quod nobis^ft ncccffarius, quia
ccro, quia
incelicûs
X.
Dift.
IX.
Quccft.
"
571
intcllcdus npftcr intelligcns cx fcnfibilibus nihil potcft habcrc,vndc dctcrminatc afTenideo rcquiritur habitus incUnans ad afTcnticndum , fcd alius intcllcliat tali vcritati
&
totum cns
d:as rcfpicierts
fenfum dc hoc
& pcr confcquens iftud cns incuitiue, bcnc poteft habcrc afvifis intuitiuc & ideo fibi non cft necefla-
ex rationibus cxtrcmorum
ria fidcs.
^^^f
Et cum additur,qu6d fidci fucccdic vifio, dico quod hoc cft vcrum dc principaU obiedo fidei,quod cft Deus trinus,&: vnus : fcd non dc omnibus aUis rcfpeftu quorum cft *
fides: alioquin oporccrctBcatum vidcre in Vcrbo gratiam fuifle collatam in Baptifmo,
Pccnitentia > & Goufirmatione. Videtet ctiam fcmpcr in Verbo incarnationem Vcrbi, aMm.
natiuitatcm,panionem,^c. quae non func neccflaria,vt videantur in Verbo>nec in fe, ad
hocquod^liquisfitBcacus. Hoc eciammodonon oportet de ifto Sacramento magis>
quam de aliis SacrameDcis , vel dcaUis crcdibiUbus vcricaccm fenopcr vidcrc in Vcfbo,
ad hoc vc aHquis inccUcdus fimpHcicer fic beacus.
^^
^^ ^^
MM
f^"^'^'
a '"rÊrtUi cmclufio ejl , &c. Haec conclufio cft

contra eofdem;& rctfte probatur , quia id
nonfpcctatad obicdumBeatitudiiiis,quajpcrficitur in obicdlo primario ,neque ex naturacius
"^^'^"^
14
T*rti
etn-
rlufio.
'"""
c/r7f<
^'^'^"'1't'"^
=i<lobie6i:umliocfecunda-
non cxtcnditur ad cfFedus aliorum

Sacramemoruni ; quamuis perinde ad fidcm fpc-
TA K
Addo iuxta hcc y &c. Eft quarta conclufio

ly
^Mrt Mn- contra Richardum, non videri ncceflario (cieiufit.
licet
exiftentiam corporis Chrifti i Beaiis in
gcncre proprio ex vi luminis beatifici

tiHSy
quia-
beMituSnm , îum vijio

facilc cft probatu, quialumen
inquit, hocjpeElatad
einfdem in Vieri>o;Sc
SmvUtri
i bcatificum noft tranfcendit naturam fuiobiedi

Btatu inge,-^,^^1) , quod cft Dcus in fe , ficut nequc vifiqi
ter
lnmttt
llm*.
^^?P "" cxtcnditnr ad aliquod oDicaum,ad

quod non determfnacor , aut mouet obiedlum
QjT
Vtrum corpus
Chrifti
iE
'ut efi in
V S.
beatificum obiedlum autcm beatiiicum cft ratio

cognofcendi cognitajidcoque, vt mouctadobicAafecundaria>mouecad ipfa, vt cognofcuntur
in ipfo cognito , feu ad ipfuin vt primo cognitum.
:
^^'*^"Dices,fideifucccdft vifio, fcdexiftcntiaChri-
dfScrmete. rium.i ficut
ttant in viatorc.
in E uchariftia cft obie&um fidei crgo , &c.

Rcfpondetur fuccedcrc fidei vifionem quoad ^tf^C'*fti
obici5bumprimariumônquoadomnia{ecundaria ; alias viderct Beatus in Verbo confcrrigratiamper Baptifmum, &aliaSacramcntahk, & ^'"'"j^''
g
nunc applicata ; viderct femper Incarnationem, I^"/ 'f-^P'
natiuitatem, paffioncm,
& cstcra myftcria
qu
dc Chrifto credidit in via ex natura cnim beatitudinis hocnondeducitur, neqae eftomnino

:
neccfrarium.
Ex
his patent caetcra, vt refponfio
adargumenta prmapaha
&aa
argumentapro
opinionc.
IX.
Sacramento , pofit videri oculo
corporali ?
Alcnr.4.^.f.io.w.7.<.j.D.Thom.j./>.^.76.<i.7,^^/'^.2uf.2.Richard.<.5.f.x.D.Bonau.2./>.<.2.^.^.Durand.^.4.BafroI.^.4.<.
j.Maior f.j.Rub.j.8.Suar.3./>.ww.j.i.jj.yr4.
D tcrcium
fic
proccdicur
& arguitur
quod
cxiftentia corporis Chrifti in
Primo , quia Beatus videndoiftas ^<^ Ocha

non deciperctur , quia dcccptio rcpugnat Bcatitudini fed fi non vi- ^*^'4-
Euchariftia poflitvidcri oculo corporali.

fpecics
dcrctcorpusChrifti,pofiretdecipi crcdendoibieflrefubftantiampanis:crgo, ^*"
^^'
&c. Saltem pofifet dabitarc, an ibi eflTet fubftantia panis fi non vidcret ibi corpus Chrifti:
dubitatioautemvidcturrcpugnare ftatui Beatitudinis,ficut imperfcdio pcrfedioni.
Sccund6,quia lux fi efiTcc punftalis,viderecur, vcl eflfcc vifibihs:crgo corpus Chrifti,vt ^rgiaH, t,
hic, eft vifibilc. Confcquencia paccc, quia non cft hic fub racionc minus vifibilis , quam
forma pundalis. Anceccdcns probatur cum quia illa lux fe difFundercc fpharrice , & ica ^J^P^fi' ?
vidcrccur fphxric^ cum quia rcflcxio fit a folo pundo corporis rcfledcmis , & tamcn ^'f^'
Hlud vidctur a quo fit reflexio.
Concra,quidquid vidccur,vidccur fub pyramide, cuius bafiscft in re vifa, & conus in
oculo ergo corpus Chrifti vidccur fub cali pyramide,fed non eft ibi darc bafim pyramidis,quia illa cflrct fimul cum bafe pyramidis,fub qua videtur hoftia nam vbiquceft corpus cum hoftia,& tunc corpus Chrifti,&: hoftia fimul vidcrcntur fub asquali angulo cor,
rcfpondcnti,fcd qua: vidcntur fub
codcm anguIo,videntur xqualia crgo corpus Chrifti

:
viderctur xquale fpccieijfcqucrctur ctiam,qu6d corpus Chrifti vidcrctur,vt rotundum,

quia bafis,fub qua vidctur fpccics, cft rotuuda.
BBb
SCHO
IV. Sententiarum
Lib.
5^72.
s
Tojl reUtdm
(jr
C H O L
M.
refutdtam ofinioHemiijuam tenent Nominales^fcilicet corfus vt hic^videri poffe,

, refertjent. D.Thom.hicq.i.a.j. tenentis ocnlo gloriofo miraculose
vifibi-
fi Beus 'êrmitteret
lem
ejfe
exiHentiam Chrilii in EuchariHia. Reiicit hanc , ac
eitts
rationemfimul cum rationi-
bus aliorum , qui aliterfentiunt.
x^
^ch.
hte
*DThmi
an.^.q.i.
Hic dicitur,qu6d
naturaliter,'i)Cglorio$'e
diftingui potcft de oculo gloriofo>&: non gloriofo. Itcm dc videre

vcl miraculose ncuter autem vifus poteft viderfetiaturalitcr cerpus
:
&:ponitur vna ratio , quia hon potcft ibi effe contaftus , finc quo
"" ^^ *'-^' naturalis in corporibus.Ratio autem quare ibi non jpoteft cffe coDta(9:us,eft:,
^^^^^^
*" Euchariftia
<5uiacorpus Chriftinon rcfpicic ibifpccics rationc quantitatis

racio
Alia ratio cft,quia color refpici
Derluarl
pro
&
cMifxn,
quantitas autemfolaeft
quantitatcm pro per
fe fubieJ:o:corpus
autem Chri-
nou habet ordincm ad locum ratione quantitatis crgo nec ratione coloris ergo corpus Chrifti nou potcft immutarc medium immutationc aliqua virtutc coloris,& ita ncc
ad vilionem. Ponitur alia ratio , quia fpecics non potcft hic dcriuari ab obiefto pcr medjum , quia obic(ûm non eft in loco dcriuatio autem talis rcquiritur ad vifioncm. Adj jj^jj. ejjani quod nec lumen glorix ,quale ponitur in corpore, vcl oculo gloriofo,poteft
*f fingcfe rem non exiftcntem alicubi , vt in loco crgo nec iftud corpus cum iftud , vt
hic, non fitalicubi.
fti
capitnr^
contadus.
cMtfktio
Tertio additur,qu6d nec per miraculum poteft aliquis oculus eleuari ad cognofcen, qUia non poteft elcuari ad cognofcendum cxiftentiam fubftantia: (ieparatac:
dum iftud
corpus autcm Chrifti,vt hic,habet
Contra primum
"Duplex
eft
contaEltu:
mathemattcon-
diîti
iunmfe
mcn
modum exiftentix fubftantix feparatac
Angelus nunquam cft przfens
nifi
crgOj&c.
difHniciue
mouct ta-
ibi praefens ergo non requiritur ex partc moucntis exiftcntia

hoc quod altcrct organum ad fcnfationcm. Itcm , corpus Chrifti noncft
ipfum^ltcrarct corpus vt
ptacfens fpccieialicuiadminus
minimum autem
localitcr corpus fibi proportionaliter praefens, &: fihabcret virtutem altcrandi
corporalis ad
ta- 'bi
localitcr
gHnt-.^vir- infine de Senfu,
nifi
minimo
quia nulli indiuifibili
fcnfibili,
fcnfibile potcft percipr a fenfu perfcdiflimo
eft praefens
fccundum Ariftot,
dr Senfato, in dubitatione vltfma:crgo iftud poteric percipi a vifu pcrfcdif-
modo
vt fimo, non obftantcfuo

exiftcndi hic.
corpora fuContra aliud , non cft fimile dc fubftantia fcparata,
tualit
^rêa^lf' P"^
riofHm
&
torpedo re-
fpeatt
^^^"^
fic
& de ifto corporc,quia iftud corautem fubftantia feparata. Argumen-
primum.fcilicct de contaftu,non concludit:quia contadlus , vt drcit habitudincm

, non vidctur neccfiarid requiri ad aliquam adionena
corporis ad corpus cxcrinfecum
ma- abfolutam, euiufinodi
/.
eft
immutatio fcnfus:quia akio abfoluta videtur poflc praecederc
quemcunquc talem refpeftum extrinfecus aducnicntcm ergo
licet corpus vt hic , non

concingat,excludendo talcm rcfpcaum extrinfccus aduenientcm ad corpus aliud , non
fgq^jt^jf g^j^^ poffit alterarc,quod eft immutarc ad formam abfolutam fenfationis.
*.
^
r
r
il
iif
^d fccundam rationcm, non fequitur, nili quod color non habct ordmem ad locum,
:
(ântttM
nei.e\iîa
nnpltctter
ad
^^ quantum coIoratum,& figuratum:non
viftone,
fii non txttnfio.
,^^/
eo modo,quo quantitas, quse eft fubieftum eius, non habet ordincm ad locum hoc autcm non eft, nifi quia non eft extenfio proportionalis extenfioni quantitatis illius corporis. Si ergo inferas
quod color non coextenditur extcnfioni quanti concinentis , quod
conccdo:fed fi mferas,ergo non poteft altcrare medium,nihil ad BAd tertium dc deriuari ^rr wf^/>w,improbatum cft pcr primam rationem:quia Angclus bene potcft haberc aliquem effcdum ordinatc deriuatum in paffo fccundum pattcs
:
Angelus, vt agens,non habeat alicubi ejfe localitcr. Quod additur de lucft cuidcns quomodo propter non exiftcntiam corporis,vt in loco,non
poffit attingi in ratione obtcfti ab habente tale lumen. Quod additur dc miraculo , non
probatur,quia cxiftcntia huiuscorporis,IicctquoadaIiquid fimilis fitexiftcntix Angeli,
vifibilc:quia Angclus caret illis principiis , quae requirun^^^j^ tamcn quoad fenfibilc,
palTi, licct ipfe
mine gloriae,non
<â
exl-
fiere in lo-
<:^ft refpe'
CccHs
&
^^^ ^^ aliquo obiefto ad

ifta
aftum fenfationis,fcilicet quantitatc,& qualitatibus
autem fubftantia habet quantitatem , &
auFeratur oporterct ergo probare

:
quod
qualitates fenfibiles,licet
talis
modus
fcnfibilibus:
modus aliquis eis
effec fimpliciterncccffatius
ad
hoc,qu6dcffetfeJifatio iftorum.
COMMEN
X.
Dift.
Qu^ft. IX.
571
COMMENTARIf^S.
a
'"T'/g
tiidtttr
&c. Impugnat fiindamenta
ixD.Thomx &
,
im-
lior-im
Prlma
rtio
cx Jcfeftn fot{lu4 titifrO'

t*titr.
Minirr.H ftn-
fibiU ftttfi
trntntusitt
flnfMm,
non poire videri naturaliter ab oculo gloriofo,

aut non gloriofo , quia decft contadus phyficus
pcrquantitatem, qui exigiturin corporibus;coVpus auccm Chrifti eft fub fpcciebus non vt quantum,ideft,cumextenfione. Contra,quia Angelus
poteft mouere corpus (ibi prarfcns, qnamuis non
exiftat modo quantitatiuo,
(i haberet virtu-
&
StridA rMth.
Defidt in fr.
batitn* cnm
/tgHtntl*.
HtfUt* tttr*
'Dtcltrtm.
Antequam progrediamur ad folutionem quxcurrendum eft
dam rationcm contra primum fundamcntum

tcntix
oppodtx
tam,quali$eft (enfatio.Agitdeviilonc,qua: ponon pcr fpeciem imimmcdiatc ,

miiram.
Secunda ratio , corpus Chrifti non habet ordincm adlocum rationequantitatis.nequcratione coloris : ergo corpus Chrifti non poteft im-
&
mutarc medium rationccoloris;
ita
ncque
in or-
eire
fub tota hoftia,
tantum
dicit
fepatatis,fed hocaireruit in
non
parantur
aliter
procedat
quam
ra-
in diftans per
Dodorem neque rcquiritur

,
rioriquacftioncvifum
eft.
Dodor autem non ex ratione vniuerfali,& nc-
fen-
fuienem exi- ceflitateextcnfionisinagcntecorporeoadquam-
libetadkionem procedit:fcd cx ratione in (pecie,
qua exigitur extcnfio, vt difpofitio requifitaad

(enfationcm , finc qua obiedtmn ncquit habcre
prsfentiam,& approximationem debitam,ncquc
cx partc obiefti , neque cx parte talis porcntiae,
nifi
cxtenfum fit:quia potentia
t'ialis,& extcnfa,
modo. Ncquc
non abilrahit
ex alia parte
in
ficut
eftmatc-
opcrando a
obiedum
tali
potcft im-
mutarc,aut terminare vifioncm.nifi in dcbita approximatione , quia fenfibilc fupra fenfum po(itum non caufat fenfationcnv.neque etiam in quo-
cunque
TtrminMti
vijlottii.
cft
fitu
fcd in fitu oppofito pofitum
natum
terminare vifionem, aut acics pupillx in illud

p.itcc cxpcrientia,quiaobicdum , vcr-
tendere:vt
bi gratia,in fpcculo terminat vifioncm in angulo

rcflexionis fpecici.
earumqtie
&
Aluffiodor.
ni(i
co fcnfu quo
Albertus.
j^.dift.\ ^.art.i I.
Secunda fcntcntia tribuitur Alcnfi 4. part.

D. Bonaucntutx in ^.diji.xo.
^.e/?.40Lj.j.<art.5.
J
Seeundaftnt.
art.i.qtuJi.i.GabrieUle^.Zo.incanoneMi(ftiydtth.4. t"iP^'^' ,
e(ie in hoc SacramcnCabricl
to,nifi fub iis partibus quantitatis,qux
rentur, poffit confcruari feorfim
fi
fepara-
& fic fequicur,
Sacramcnto
(ccundum numcrum dcterminatum.
Aliqui hanc opinioncm crroris infimulanr>vt
Soto , aircrens non minus eiTc de fideChriftum '"*'
Cefttraturitir
! r
r
r
contincri (ub partibus iingulis (eparatim ium- ^HuftcnnJa
,-
infinities in
..
ptis,quam etiam continuis. Cxtei um alij tempe- ftntemia.

, nempe non efic hxrcfim , fcd reducendamedcaderrorem ,feutemeritaicm: ita
Vafquez,& Suarez citandi. Ratio huius cft, quia suj,?^"^'
tam ConciliumTrideniiniimy?jî j.f<i.j.qnain Tridcnr.
Florentinum docent ChriOumciTc fub fingulis Fiorcnr.
partibus fafta feparationc carura:addunt crgo illam limitationcm, vt excludant comprchcndi
partesintoto continuas.Addunt hi authorcscrrant cenfuram
rorem in fide doccrc illam fcntcnciam.

Sed eam explico aliter iuxta dicenda
</7?.ii.f4:/?.6.de
ficut ^xfUiaiur
quantitas in ea roagnitudmc , qua exccdit vfum

inordineadnncm intrinlecum huius5.'cramen-
ti,nempenutritionem ,noncft matcriaconfecrabilis iuxta hos authoresjfit ctiani in ca paruitate,
qua non
eft fcnfibilis,autfcnfibilitcr
inferiijs
mareriacon(ccrabili,qu6d
'^'f''f'"'f-
i .
^;,^^
farit.
dcfignabilis
principio per coidcm ncquit confccrari.Hoc fiTppofito , licct illa pars confecrabilis fit
in toto ,
fic ctiam continet Chriftum , tamen
ex
eodem
&
fcorfim nec confccrabilis
cft
neque conferuaret
^'^'
Chriftura:quatcnus crgo non continct Chi.ftum ''^"'l

tem iitn tin//-1 -1
,1.
V
c
primojficutalix (cndbilcs.catcnusncgantprsfa- >;, cirili
authorcs Chriftum
effc
fub
ipfaj
non autcm
eft jlitm
cxtra totam defignabilis,& conlecrabilis.
Argumentum autcmalioium contiahocnon

quantum putant. Aut in aliqua
partc minima inquiunt, eft Chriftus totus aut
pars cius.aut nihil. Si primum non cft contcndendum fccundum,& tcrtium nequit dici quia
vrget tanium
f-imi,
&feoffim.
7
ArgMtnetutrt
mliorum.
Tcrtia etiam ratio.qua probatur, quod oculus

non poflit in corpus fic cxiftcns , non
gloriofus
fufficienter probat,qui3 ratio,aut repugnantia cx
Chriftus fccundiJiTrpartcs, aut modo quantitatiêmcJ

no non cft in Sacramcnto. Tettium etiam eft fal- Chriilf eft
fum.quia fic fequcretur, quod in mulris minimis fubffecitlif,
parte luminis vix poteft affignari recurrcndum

inuificrgo eft ad ipfum obiedum,qua vt hic,
non eifet Chriftusj& cum
bileex rationc prarmiila. Alia fimilitcrratiode
tota in infinitas huiufmodi
&
modo
fub partibus prim6,nifi quando fefic etiam explicari debct Albcrtus in
qu6d Chriftus non erit
etiam cxienfio in agentccorporeo ,nifi ad illam

aftionem in fpecie,qux rccipitur in corpus.Vnde
phantafia,aut phanrafmaagit in intclle(fium,ficut
8c corpus etiam exiftcns indiuifibiliter , vt fupe-
gttMrtxiffio.
cifc
Diccs has rationes ampleditur ipfc Doftor in

fecunda conclufione , quia ipfe rccurrir ad defedûm cxtenfionis in loco, vt probct, ncque obie<ûra ficexiftens.poire caufare vifiunem,aut eam
Refpondetur,qu6d
jptcierS.
Prima fentcniia
non autem fub partibus
qui aderunt Lhriftijm non
tiones pofitae procedunt a principiovaldcgenc-
i.i
tribuitur Altifliodorcnfi lib.^.fian. traii.^. CAp.^. Primdfent.
dine ad vinoncm. Refpondet probandam e(Ie

confeqnentiam:& fimiliter probandum eft.quod
non podir caufarc fpeciem.
tut
""
(cn- '"'"""?,',
Uodtor Chiiftum
quafiafteruitantefradioncm Chriftum tantum
adio
Cur
m ea dicir
(ibili
fed minimum fenfibilc poteft immutarc
fcnfumcx Philofopho allegato dcinde non rcquiritur contadus phyficus ad adtionem abfblu-
rati,& non fubfiftente,nempe requiri in corpore

extcnfiontm , & conta6tum vniuerfaliterad omncm aclionem,& hoc non eft verum quia datur
rk.
Ciirlftttt
/"*/'*
non cflc prxfcntcm indiuifibilibus fpccierum,

fed minimo fcnfibili. Qnanti!nn ergo ad ptxfcn-
D3o-
ccnfurx , qua aliqui notant fccun- /'
tiam Chrifti fub partibus fpecierum
ftionis^quae habctur in fequcnti paragrapho, oc- .An
indiuifibilibus,varic refoluitur.
cerminarc.
etf[m
ita fubftantiafc-
parata.
pus noricft prxfcns indiuiiibili^fcdminimo fcn-
Rtfftnjit:
jllii*' ljljfr-
cxtenfioncm , non
prartcr folani
tem alteratiuamjCtiam alceraret:dcinde quia cor-
teft effc rei
Richardi. Probat primtS,
exiftendi fubftantix fcpaiatx
non
diuifibilis
,
fit
quantitas
fcqucrctur non ettc
paritatetn,quia hic Chriftus babct colorcm.figu-
Chriftum fub vlla parte quanticatis.

Rcfpondctur Chriftum c(fe fub fingulis
ram,&aliarequifita ex partc obiecli
bus fenfibilibus,qux caderc polTunt fub vfu fcn-
fcruat
fcnfibilis
parti- ktffonf.
fibili.
fibili.qiiia
IV. Sententiarum
Lib.
574
dc rationc Sacramenti eft,vi fitmate, &: inquantum lalis, folum eft con-
ria fenfibilis
tno-
Duplex autem modus attcnditur inquanrita-
du4 diuidendi
te;alius qui cft diuifionis eius in partcs fcnfibiles;
jHMittitMem.
aliusjquieftinpartesinfenfibilcSj&foIumiDco,
aut Angelis fieri poteft > quia homo nequit pro-"
gredi in diuifione quantitatis,nifi in partcs fenfi-
quia fic tantiim applicare potcft diuifiuum

cius;& Cic quantitas cadit fub vfii humano
Qiiandocumquc ergo reducitur ad eum ftabilcs
lH/i inferifi-
non
tum
in
quo ampliijs non
eft diuifibilis
abhomi-
ne, nequc cadit fub fcnfum eius, aut vfum , tunc

tonfecrabilu,
amittit ftatum materix confccrabilis ergo illa
fed quifinji^
non cft maieria, quatcnus diuifibilis cft in infcn^
iilit.
OmneipMrtts fibilcs,fcd in fcnfibilcspartes. Ad inconucnicns
eentintrt
ex hoc adduflum rcfpondetur,minimas illas parhilie
eji
ChriJfHf.
ticulas,qux faciunt
vnum inter
fe
aut
cum
aliis
& continerc Chriftum, quia diui-
elTe fijnfibiics,
additum diuifibili facit magis, &quantum

quanto.Vndc ficut quantitas cft difpofitio rcqui^
fita in materialibus ad adtionan tam realcm,
fibilc
quam
ExtenftofeB'
eon-
Jibilit
ditio
^'t&
ejt
Mgi
fettien-
intcntionalem in aliud qnantum,& extenlum ( quaratione fircducatur aliquod quantum

ad pundtum reclusa omni extcn(ionc,nequit cile
Vetermingt
rejtfiritier.
biie,ii>ntintnt
Chrijium.
ra,aut ofTcnfione.
Addi potcft,& alia interptetatio eius, qus dain vocc folura crit difrerentia nam catcnus
ncgant Chriftum cfte fnb fingulis partibus, non
quod negcnr Chriftum totum efle fub fingulis
ta
partibus hoftic, fed quatenus partcs

ad:u,fcd potentia
fub
vt dicitnr
prim6,ficut
ipfis
totam per
i
-^!''
exftien.
'"'
non fint ibi

non fit
ac proindc
quando diuidumur,&
fiunt
fe.
Vrga Suarez hanc fcntcntiam doccre falfum obiiai-oSu:

inPhilofophia,nempc dari miniraum quod fk "*
in quantitate. Refpondctut dari minimum, Refpinjio.
qu6dfic,nonfimpliciter>fed in ordinc ad fen- ^"'^'""
fum,a6lionem,& paflioncm.quod tantum fuppo- ^jr'
rffii,i'i1
nunt pnfati authorcs,quia prxfentia Chrifli eft îiaaionem,
facramentalis tanquam fignati fub figno fenfibili: &'
ergo quidquid non cft pcr fe fcnfibilc , noncft R*'<#^.
tcrminus huiuspra:fcnti3e,ncc natumcfteifefi-
gnum {acramentalc,id cft,fcnfibile.
tiam
Kifpmjit.
rcfpcdiuc ad alia quanta ) fequitur quod quantitas in detcrminata cxtenfione

cxigitur ad agcndum,
patiendum , vltra quam
fenfibihs : licci fcocfim
a<3:io,aut paffio
ergo partes quantitatis ctiam fingulae funt

confccrabilcs,& contincnt Chriftum dc fado, in
eo tamen ftatu, quo funt adiunda: aliis fenfibilibus , non tamen in alio fuppofitipnis , quo non
cadunt Tub fenfiim, quia ficdceft conditio cHcntialirer requifita.ad facramcntalcm materiam,
prout de fa5to inftitata fit , nempe fenfibilitas,
pcr quam habet , vt cadit fub cogniiioncm , &'
Iliae
vfum dctcrminatum humanum.

Ratio ergo
illa
quia quzlibet pars , vt
alteri
non efTct
coniund:a
fcnfibilis
eft
quia
neque nata terrainare , aut moucrcfcnfum.ex ratione fupcrius praeraifla,dcfedu difpofitionis requifitx vt infra videbitur.
:
Sccund6 rcfpondetur dari rainimura quod
C\c
Setmd
re.
inquantitatc refpcdiiuc ad formam fubftantia- ^"'/*lem, quacexigit quantitatemdetcrrainatara,

^^ .^'"'p^
maxiraeiuxta fcmentiam D.Thomachicdift.ia. refpeaini ad
art.i.& 3.parr...quaeft.77.art.4. afTercntis, pofle firmam.
.
&
quantitatem fcparatam corrurapi pcr talcra additionera,

diuifionem,fub qua non maneret for-
<k
diuifis
&
fenfibiles
vel
qua non
fenfibiles
mapanis,quamipfedocet
forma vini.
clfe fubftantialem
&
Adduoitaque principia,quarncqucuntcxclu- Vue

d<,rcducitur haec fententid,
& rcfponfio data.Pri-
rnum cft,qu6d Sacramentum efTentialiter eft fcnfibilcfiuefit permanens, vt Euchariftia
fund.
mentpe,ci.
/'"*
vcl
Sccundum principiura eft,

qu6d omnis altcratio, quac non confifterct , cum
fubftantia panis , & vini tollat dc fado pracfcntiam Chrifti fub fpecicbus quscunqucautem
minima pars quantitatis,neque fenfibilis eft feortranfiens
vt cartcra.
procedit fecundum fallaciam
ad coniun<5ta , vel potiijs

IHmtttti.
fecundum fallaciam accidentis, quiainantecedente fumuntur.vt fiint fcorfum,& carpnt cofiditione eftentialiter rcquifita ad m^teriam facramentalem in confequcnte autcm vt cpniunifta
fijnt, infercndo quod fic noncontineant ChriJHtit tx
f- ftum eft fimilis coniequentia huicargumentq:
mili.
panis in qiiacunque diftantia non eft cpnfecrabilis ergo neque applicatus eft confi:crabiIis,
vel potius huic : vcrbaibrmac prolata feorfim,
fine ordine ^d inuicem nonfunt valida ad confecrationem,quia non faciunt orationcm, aut fenfum requifitum eius:crgoncque etiara coniundta.
Idem eft in propofito, paues fi:prfim rpinimar,
t*lUei r- confequcntis
& non
jj
&
cfFe6tuura.
fariuat fenji-
&
RefiieM.
non eflct fufficiens difpofitio ad adtionem.

Hinc eft,qu6d firintilla ignis non habet illum
efFciSlum qucm habet ftrues , quamuis in ea fit
calor in rummo,neque formaili materia rara habetcundcm efFe6lum,ficut in denfarquiararjtqs,
&denfitas funt difpofitiones ad agcndum requifitaf (ecundum diuerfam naturam formarum , &
qui
Prompta vidctur crgomodcrnorum cenfura , quam non adhibuerunt Theologi,

qui didam fententiam vidcrunt finc vlla cenmfirnfibilcs.
Dices,ergononeft Chriftus fub aliqua partc

determinata. Refponderur ncgando confequen-
&
Partei
qui
principium agendi,aut patiendi in eo ftatu refpeftiuc ad aliud qaantum cxtcnfum

ficut nequc
dc faftocorpori Chriftt fub fpeciebus conuenit
:
di.
proindc ad partes fcnfibiles rcfcrtur
bilis,ac
fecrabilis.
tiupUx
vrgcnt,quia Concilium loquitur iuxta materiara

fubicdam Sacramcntorura, quae dcbct clTefenfi-
npn fa-
fim,nequcconfcrujjtiua fubftantis panis,& vini:
ergo nequc Chrifti fub
Et ab hac fcntcntia fic

Doftorig , ncque
confequcntcr antiquorura , aut raodcrnorDm in
rcipfa; fi bcnc fentiant.
Dico ergo prira6 Chriftura effc fub omni parexplicata
non
fe.
difFert fcnrcntia
te fcnfibili hoftix,ctiam
minima
& confequcn-
ter nullacft ibi pars infcnfibilis,vt eft in toto,
&
componit cum aliis cxtra tamcn totum pofita fi

fit aliqua pofEbilis , non fenfibilis,non contincbit Chtiftum ncquc in toto fub hac rationc infcnfibilis contincbat Chriftum , fcd qui fenfi:
Ctneerdat
D<^'-
i %
Trimum
af.
y^'*.
cT'.'i^'" /
,mnib1^par.
tibw.
bilis erar.
Dico fecundo , Chriftus Dominus non cft fub Secundum

hanc docct Dodor 'if""'"^-
ciunt matcriam confircrabilcm ergp ncque con-
indiuifibilibus fpccierum
iundaernon valct cpniequcntia. Sic autem intcrpretandam elTc praditJkorum fentcntiam patct ex
fundamento iplbrum ; requirunt enim folum
quod materia fit vfualis pcr fc , vt validc fit confccrabilis. Argumenta cx Concilio pctita non
loco citato, Albcrtus in ^.eUfi. 1 3^. i o.Richardus

ivS,^>?.io.4rr6.igidiusTW.ii.Vafquez<i]|^.i89. bue.
cap. 4. aliique raoderni , quptquot negant in Do<Sor.
quantitate effc indiuifibilia:fcdhiproccduntcx ^'^*""^liis
mcdiis,& modo opinandi.

>
Richardui.
itglJlUS.
Probatur vafqucz.
X.
Dift.
Qu^ft.
Probatur concluHo ,quia corpus Chrifti fucTniti em- ccdic rubftancic panis,& vini> quz non cranc fub
tlmfitnii
indiuifibilibus quantitatis
UtqM*
qui
ftibjiiui
rnttiiutur.
Ktfpon(i.
eiufmodiiquianeque ad fubiedandum indi-
tere
N*
dtri /M-
tliin/lHli in
fuitjtMtitin.
dgo neque Chriftus.
Dices in fubdantia ctTe quxdam indiuifibiliaentitaciua,qus corrcfpondent indiuinbilibus quantitatis. Contra: fortc probabilius eft non adniituiHbilia quantitatis funt neceiraria
ip/is
partibus fubiedlentur
>
cum hzc in
neque
faliuri polTec
commodc , quomodo
non
taiis,vttota in
lunt fubftantia
ficut
neque
&
indiuifibilia
confequenter
non
Deinde fequeretur , qu6d

ftus
frabi hoftia Chridcnouoefrct fub fingulis indiuifibilibus ex-
trerais finc
noua confccratione, quod videtur in-
punftorergo ne-
non
panis continui pofte confecrari
confiMrrato
toto,quod itifra impugnabitur dift. 1 1.

Oppofitum huius docent Capreolusii^.io.
^*^.4.t.}. Soto4.<t/?.49.^}?.4. an.e.ziCerens non liccrc Theologo docerc contrarium.
Suarezi(/^.5Z^F. j.diccnSjChriftum eflc fub indiuifibilibus non prim6, Sc per fe,fcd per necef^
fariam con(ecutionem> Probant , quia ficut Angelus fe habet ad iocum
ita
etiam Chriftus in
: fed Angclus eft
Euchariftia , vt fubcft fpcciebus
etiam in pun&is,
ficuc totus in fingulis partibus:
crgo,&c.Minor patet , quia eft inloco praefcntia

centinua crgo non folum eft inpartibus, fcd
etiam in terminis pactium.
Refpondetur negando minorcm.Ad cuius pro*
bationem refpondetur ad przfcntiam continuam
:
prtfinti*
rifmriur.
in loco
non
requiri, vt prxfcns
diuifibiiibus , fed fufHcere vt
Ltem
dicit
diminftmt.
Anim
r'
tinliing*fi
infSBit ctrfttitftrft.
quod aiia cft duracfo ccm-
fua duratio propria : vnde
cum duratio Angeii
fimpiex cocxiftat
fe
fit
fit
in fingulis in-
in partibus qui-
bufque continuis:nam locus dicic dimenfiones,ad

quas non fpeftant indiuifibiiia , nifi per modum
cermini , non partium ; non enim faciunt maius,
ac proinde prsfentia ad locum non inferc pra:fentiam ad ipfa.
Anima rationalis eft tota in qu^libec parte materis ,
&
hoc prxfentia continua
iion
tamcn cft
quia anima vbi

eft,animatiindiuifibilia autem animat,quia in illisnoneft difpofitio requifita ad fuum cfTcdum
in finguiis pimdis,faitem per
fc
HO
tZ
Snnx^
Rffftnf!.
fit
omni dura-
tioni inferiorijfic etiam continet, & durationcm

rerum permancntiuro,& fucce(nuarum,& confequenter inftantis,in quo fi non cflet, dufatioeius
non eflet continua.
Aiiud autem eft de loco quantitatiuo , qui cft
in i. d.i. qmfi.y Aiia ratio eft in proppfito ,quia
efic in
dtittuM quid
duratio. Refpondctur
cundum aliquos Angelus

:
Ai
fuperficies extcnfa conftituca per partes extenfasj
que corpus Chrifti fed anteccdens eft incertum.

Addunt alij , quod alias fequeretur polTc fuperficiem extimara confecrari fed hacc etiam non vrgct,nifi contra eos , qui adrqittunt vnam partem
Ri.
diuifibili
conueniens:fed admitcunt aduerfari j tx vi priorismiraculi id fequi : nam fub aliis accidentibus

de nouo produlis in fpeciebus, verbi gratii , fub
colore eft Ciiriftus, &ficctiam fub quantitatc
pcr rarcfadkioncm induda idco non conuenit.
Tcrtio adduci potcft ratio,qu6d non poflit fe:
tiit-
&
poris,aiia inftancis, quia inftanti etiam conuenic
funt materiaconuerfionis.
Prim
definitio quantitatis , vt
, quia conueniret ei
habcre partes copulatas termino communi : fed
quidquid fit , falcem illa 'indiuifibilia fubftantia:
auantitatisfantquancitas:
Suarez.
capax formx
, &c affcionis caufc cfficientis in

formis cxtcnfis quod perinde dicendum eft
de anima,qua> vircuaiiccr extenfa cft , id eft , proportionacur maceria,informando locum, &prxexigens difpofitioncm,ac fi circt exccnfa.
Obiicic Suarcz fecundo, cxcmplum de durationeindiuifibili Angeii ,quzcocxiftit tempori OhitSi
it
aiiis
confcquenter cfttota in fingulis

pundis iiliustemporis, ali^s non eflet continua
ftantix per (e
Sotus.
575
nequc funt capaces eius per modum fahicSti,

?ûod dcbec nacuraliter cflc extenfum ad hoc , vc
etiam non conucniret fubexten/io , fi haberet illa indiuifibi-
lia
StntintM
Mntrari.
Caprcolus.
X.
vnde cfle in ioco,eft cfTe in partibus continuis loci,non autem indiuifibiiibus quia indiuifibiie
:
non habet rationem
loci quantitatiui
& quid-
quidfit an Angcius pofllt efle in punko,
quod
Doftor probicmatice pro vcraque parte
reibiuit
pundum non
eft fcnfibiie in fc
acproindene-
quit habererationem figni facramentaiis conti-
nentis Chriftum:vtyNpr<t dcduximus,neque continct etiam
materiam conuerfam,quae
fit
propria
& cui fucccderet terminus/f. Deindc
eius,
, ficot non fuperaddit aliquid magis

non habet locum feparatum a partibus*
proinde non requirit przfentiam locati ad
indiuifibiie
parti,fic
ac
ipfum,diuerfum ab ca,qux eft partium.

Sicergo conciiiari pofluntiias fententiae,nemper corpus Chrifti non eflc pratfcns indiuifibiiibus praefentia diftintl abea, qua: eft partium,
ficut cft fub quilibet parte praefentia ptopria iiii
parti }
hoc intendit Dodior.Poteft tamen , fumendoprarfcntiara proindiftantia,dici cfle prr-
i6
Rtenciliii
vtriufqtu
ftnttntU.
&
pundis , eadem praefentia , quae eft ad

quamuis autem non repugnaret aiiquid
poni in pun6lo,nempe ipfum corpus indiuifibiiiter,& hoc de potentia abfoluta Dei,ita vt diceret
prjefentiam propriam ad pundum. In propofito
tamen id non contingit quia praefentia Chrifti,
qua fuccedit fubftantiac panis, eft prim6 rcfpedu
fens ipfis
partes
totius
& partium &

,
Ejftfub funBii tidlfrt.-
ftmti,fui
fub
tjl
fnrtibitt.
fub fpeciebus tanquara
figno fenfibiii : neque ad continuationem

diuerfa
huius prxfentis exigitur propria ,
fiib
&
refpeftu
pimftorum quia per candem

:
pra;fens partibus
cxplicato.
eft praefcns
punftis
qua
eft
modo
Diei ftttfi
prjefcntia dici poteft indifba- mttrili4^v
Qux
jnonautcm formaiis,ficutconcontcntum , aut figni ad fignatum ,

quafi vbicationis ad terminum , quali^ cft przcia:,& materialis
&
tenti ad
fcntia adpartes.
V M.
, fotefiDeut CAufire vifionem corftrU in EucharisHa , in

qucctmque oculo^quia efiforma abfiluta. Secundum , talis vifionon ejfit corforis njt hic. Primo^quia corfus vt hic^non caufaretinec terminaret frimo eam quia non fotefi habere affroximationem ad organum:eJfe tergo corfus ChriHi vt hicjpecificatiue. infrimo conuenitD.Bo-
Refiluit quafi. ferduo diia.Primum
nauent.Alenffufr. dr D.Thom.hic q.i.a.^. Sotus q.
.a.j.
Ad
frmlif.
Lib.
5/6
IV. Sententiarum
quacftioncm ergo dico, quod Deus de potentia abfoluta, pofTet caufarc in oculo
non gloriofo,vifionem iftius corporis, licet iftud corpus nufquam cflet, nifi
in Euchariftia.Hoc prob3tur,quia vifio cft formaabfoluta,cx primo libro d. 5. ergo finc
Ad
gIoriofd,vcl
contradi^lione poteft
An
ficri fine
refpeftu prxfentialitatis
ad obieftum ,
vel
quocunquc
rcfpelu.
tali
Secundo ^
quod nulla vifio etiam fic caufata
poffet cfTe corporis, vt hic primd,

corpus vt hic,vel efTc caufam primo vifionis , vel efTc proprium , &:
^. f^'^ primum terminura vifionis,fed corpus vt hic, ncque potell caufarc primd, ncquc tcrmi' narc prim6,quia tam caufatio,quam terminatio talis rcquir it in obicfto primo caufantc,
^j^"
vel terminantc difpofitioncm debitam , ic hoc fccundum locum , vtpotc approximationcm,&: diftantiam debitam fed corpus iftud vt hic , non poteft debite approximari organOjVcI dirtarc dcbite, quianon eft in loco vt hic necmiraculdm adhoc iuuat,quia
corpus vt hic,abfoIute non eft vifibilc , nec vt caufatiuum vifionis,nec vt tcrminatiuum:
miraculum autem non eft ad illud,quod includit contradift ionem.
Ad argumenta. Ad primum dico , quod fenfus etiam nofter non dccipitur circa Eupetejl
dico,
efe vifufi- qyjj^ i^jgg includerct
jid
arg.
non
SenJUs
chariftiam
quod enim percipit per fe,hoc cft ibi, fcilicet quantitas,figura j color, & hucft poffibilc mod6 qu6d circa Euchariftiam decipiatur vifus nofter fed
{^(^q^\ ^ ncc
"'""^^_ tantumintellcftus arguens ex his , quac fcnfus apprehendit,qu6d ibi eft fubftantia panis.
chsrijliam,
ô^ aut6 argumcntum eft fophifticum,licet enim hoc eueniat,vt in pluribus,non tamen
/ed inteUe- ncccflfari^.
Dico
Siw argues, dcntia nec

:
ifte
crgp,
aliquo
qupd fcijfus Beati perciperet hoc,quod
fenfus noftcr,fciIicct acci-
mpdo deciperctur,ficut ncc nofter:im6 minus,quam noftcr , fcd
ex fenJibiU'
pec intclledus Bcati fic fophiftice arguerct ex adu fenfus, ficuc nofter arguic.
Adillud dedubitatione jdico, quod Beatus dimiffus naturali cognitioni fuae, non
fcirct per a^lum fenfus , lioc efTe corpus Chrifti,fcd tantum per intelledum intuitiue vidcns illud corpuSjficut dilum eft de cognitionc incuitiua quAfiionefrîcedente.
Ad fecundum dico, qu6d lumen punftale non multiplicaret fe ad organum corpora7
H^^ ilc , ita qu6d cfTet vifibile fecundum communcm opinionem , qua: dicit , qu6d non efl
Tex.com.7.
poflibile indiuifibile moueri ex 6,Phyfic, fed hoc difcuffum cft /> %.Ub.diIiinf.2..demotit
^* ^'^'
Angeli. Et cum proba$,qu6d fphaerice fe multiplicaret. Negandum effct fccundum iftam
viam imo prius oporteret , qu6d ipfum haberec in fe diuifibilicaccm quancicaciuam,
quarn agcrec in quancum paffum.
JMmenpitAdaliud, de reflcxionc luminis a punfto, non cogit quia in illa reflexione pri^*'
"^""^ agcns non eft illa lux punftalis , qua: cangit corpus , a quo fit inflexio ( fi tafih-l*""
men lux pundalis eflTct ibi ) fed cft ipfum primum obicdum , a quo multiplicatut
De radtis illa lux idem enim agit in vifionc reda , rcflexa , 8f frada. Vndc pundus tangens
vide in i. fuperficjcm fpeculi non multiplicat
radium reflexum , fed primum luminofum , quod
^^1"^**^ fpeculum multiplicac lumen fuum illud ctiam immediate in ratione cauon poteja
^^ multiplicac radium rcflexum. Ec ratio eft , quia agens naturale , ex quo agit feaum, afit cundum vltimum fuae potentiae , quando impcditur agere fccundum illam lineam,
in obliijwi. qua: eft maxime conucniens adioni naturali , puta redam , qua: eft breuiflima agit fecundum cam, fccundum quam poteft, fcilicet fecundum lineam reflexam.Et hxc eft ratio , quare non videtur in fpeculo imago ipfa gorporis multiplicata vfque ad fpcculum,
fedipflimcprpuscuiuscft imago.
'""'
**r
^;..,?,.,^
"^
'^
COMMEI^TAKiyS,
17
Prima
fon-
el^fio-
^ fufHonem ergo dico , &c. Subiicit duas

.z\.concl^fioncs.Primaeft,qu6<iDeuspoffit
,
depotentiaabfblutacaufare vifionem illiuscora
A
'
^''^^ "'illibi ertet
nifi in Eucharjftia
ra-
ci!uLr'^"b'io-
P'^'^'^
lutum
tioeft, quiavifio cft forma abfoluta , vt patet

pcripfum alias ini,diji.).(]u<tfi.7. difl.6.(pi^.i.
ad primum pro opinione dift.y.tjuti/i.i^^d }.in j.
'j-f,c-
pii chrifti,vt
tn
Sncr/t-
?w.
iUJl.i$.cjUift.i.&cin^.difi,ii.tjutft.i.dift.4t^.tjudft.i.
Sc(juodlibeto t^.
fieri fine
ergofinc contiadidione poteft
refpedu
ad obieftum,
Haec conclufio intelligitur,vt Aypr^ declarauimus <jMtft.^. quoad
abfplutum viuonis inonquodmediantc talivifionc vidercf obictum , quia praffcindit ab
ca omncm rcfpeikum adobic<ftum quod magis
confJrmat fequens conclufio.
vcl
praclentialitatis
quocumqup tali
rcfpe5ku.
Secundo dico
caufatam
cflb poife
&c. Hic negat viflonem

corporis
,
^
vt hic
tioeft, <juia id includcrct corpus
caufam primo vifionis
primum tcrminum
primo
vt hic clTe
\^
&
in obiedlo dcbitam difpofitioncm
id eft
cx-
tenfioncm fccundum locum , vtpote approximationcm , & diftantiam dcbitam quia fcnfus non poteft vidcrc obicftum in quacunque diftantia i maxime cum fit cognitio eius
:
rci
exiftcntis
&
przfcntis
rcquirit
ct-
iam diftantiam , quia.vt didum cft , fcnfibilc fupra fcnfum pofitum

non caufat (cnfationem.
Ex quibus concludit
hic applicari
quod
ficut
ncquit vt
auc diftarc ab organo
fccnndum
'^^
fic
ra- *"""'* '*
proprium ,
vtrumquc cxigit
vel cfle
vifionis
locum.
j-
nm
tffet etrfiru,
vthie.
Ketfuiritur
locum,(it abfolutc inuifibile, feu
Qux{\. IX.
X.
Dift.
non
vifibikjfi-
txiffioi* *-
uc vr caufa, fiue vt terniinus vifionis:miraculum

autem
non e(l ad id, quod inuoluit contradidiofiU*m (^
ttrmiuiiUim ncm. Conformitcr ad hanc conclufioncm revifitritm.
fpondet ad argumenta j im6 refponfione ad feIn ifnclMfii'
cundum Ce infinuat tenere conclufionem D.Thoie3* ad tH-
tradunt, vt
577
V Valdcnfis tom.i.. de Sacramentu c.G^.
Soio in^.tiifl. 10.
vtrumqpc docet
Vafquez auicra
eire probabile.
/tjmitur
n*
D. Thmm,
m & Richardi
,
quamuis rationcs eorum adcandem dodrinam fup-
0* RichtirdM. dufbas impugnauerit5c
ponii /Mp-a<fiuft.^. vt ibi diximus ciim ergo hic

:
difcurrat ad qu^fitum.ncmini
quin
dubium e(Tc dcbet,
& negatiua.
in fententia Richardi,
fit
C*ncluj7 fri-
licct intcrpretatiocius
mm
ritatcm
txfiit'
tur ulitir,
fis in
imxtu fiufum
SfhtliAflit.
rci fubfiftat,
commento
fubicdH a Doftorc
forma
potuiftct i
prxmifra.quantum ad ve-
cx principiis fuprapratmif-
quxft.
& ad eam facit ratio
j.
quiacx co.quod
Dco
folo
fit
ficri fine
abfoluta
refpedu
quocunque tali
diftribuit pro omni re-
prxfentialitatis ad obickum,vcl
refpe(5tu
ly
} Ci
tjuocitrujtie
fpcbu,ctiam attingentis,interprctatio, inquam,

pofita fubfiftit.
Mttbium
Hirft
di-
intir-
fretutitnis.
Quia tamcn non videtur harc intcrprctatio,

(copum controucrfix , & titulum quxftionis,ciim virumque fupponat quacftionem cftc
faccre ad
de vifionc, qua
tcm cum
cft
rcfpeftibus ad
aliis
ccflariisrimpcrtincns
mx in
fi
& conftituit vidcn-
operatio ,
autcm
hunc cfFcdJrum ne-
cft caufatio talis for-
oculo.vcl fcparatim ab
omni
intcndatur ctiam cffcftus vifionis
tuit
fubicfto,ni,
qua confti-
& in quo fcopus ipfc quxftionis
vidcntem ,
vcrfatur.
10
Idco
illa
conclufio poteft etiam alitcr intelligi
^lutm rtfft- dc vifione, vt habct
Hum
txclm*
ditVtStrf
hunc efFc(flum fuum anneintcUigcnda eft ratio Doftoris qu excludit refpe(ûm pr^fentialitatis,&aliumquemcunque talem ad obiedhim, qui fpccificac rcfpei\im przfcntiz localis,& extenf2,nempc appro-
xum
&
ximationcm , & diftantiam debitam obie&i fccundum locum j de quibus tantum loquitur in
Non
intelligitautdm re-
fpedum mcnfurx, vel ctiam
attingcntix qua: re-
fecunda conclufione.
Jnterfrttati
SchtUufiit,
ûiitrum.
quiruntur ad efFeftum vifionis
hinc Scholiaftcs
in fcholio prjcmiflb redle intelligit vifioncm
lam cfle obiedi ; vt htc
fpecificatiuc
il-
non autern
rcduplicatiuc:alij vcro intclligunt e(Icobie6ti fe-
cundumnaturalcmmodumcxiftendi
vel
qucm
&
habct, vel haberc poteft ;

exigit naturaliter ex
fc.Prsfcrcdacft in hoc nucrpretatio Scholiaftis,
quia
illa facit
ad (copii qujcftionis &c8trouerfis,
Non cnim hic qurritur an

te vifioncm rei ablentis
quod ita
qni mouctur ,
eius
exifteret.
fc
&
Dcus
poflit caufa-
& non exiftctitis
vcl
habcat rcfpciSfciuc ad vifioncm,

terminatur , tanquam fi non
De hac
ciiis
vifionc
non
prsfens
tantumelletvifioappacft
comrouerfia, quia illa

rcns;& non ipfius rci fccuridiim modum exiftonde quo quzritur , aji poffit fcdi,qucm habet,
&
ilhim modum videri fpecificatiuc, vcl

ccnc rcduplicatiuc,& an indiuifibilis modus exi-
cundum
Chriftum vt hic.
Richardus cft in fcntentia negatiua ; & ita videtur efte Dodlor in fccunda conclufione , fed
magis in tertia , vt infri vidcbitur ; D. Thomas
vero in 4. dijl. i o. (jtutfl. i art.^.îufHitncMla ^rimd:
ftendi itaimpediat vidcri pofle

2,1
Sententi iu-
Xutiu.
Richatdas.
D. Thom.
Scdifl.
I x.tiudfi.
miraculosc
Aleafis.
i.ad^. docet videri pofTe

non vt fub fpcciebus prim6:
i.art.
licct
Alenfis 4.^rr.loco citato apud Scholiaftem,dicit

B.
1/btfiliiu.
Virgincm cx priuilcgio
fpcciali viderc
corpus
Chrifti in Euchariftia: Maffiliusidcm docetde
ipfo Chrifto
&
Sctti cper.
vidcri poflTc miraculosc plurcs
Tm. VI 11.
&
yafqucx.
candcm affirmatiuam }
a fortiori docent Nominales , qui putanc eriam Nomiaaks.
naturalitcr vidcri pofte corpus Chrifti in Euchadifp.i$^.cap.i. fequitur
riftia,fufpcn(b
fibile
miraculo,quo tcnctur a
Dco inui-
& abfironditum ad (aluandam fidem.
Declarando crgo primam conclufioncm DoAoris iuxta modum quo Scholiaftes Magiftcr
meus
Quanttim ad primam conclufioncm pofitam,
19
VVaUenC.
^.i.art.7. Suarczij^.j5.yff?.4. Soatex.
intelligerc vidrtur , nempe vifioncm ficri

pofle corporis fpccificatiuc , vt cft hic } vcl quod
eft hlc : uippono ex Philofopho/T/OT Fhyficomm
text.cmt.^^.ic
i.iif
yinimatextxom.Co. vniaetCalc
obictûm inteIle(ûs-,& per oppofitum fingu-
cftc
larciellc
11
ExfHfutmr
"^fî"*'
**'^'*'
'
Suffifiti
/""*
obiedii fenfus,vc determinatur ad condi-
& ipfam exiftentiam } provt dcPorphyria; neque fcnfum percipereobie(5bum fuum, nifi fecunduro aliqutm difpofitioncm, quam habuit , dum fcntitur } vndc Philofophus 7. Mctaphyf. textu com. 4j. lAetintHnu JinJihilibtu afenjit non eflpalam, vrritmjtnt, an non^ &c.
tiolies exiftcndi,
finitur a
Vndc Doôr in 4. elifl. 45 .^fl. 3 . adjecuneiitm, aic

(cnfum cogno(cere obiedum vt hic,
nunc,&c.
inrelligit dc cognitione eius vc exiftentis,& prxfcntis. Oportct crgo vt faluetur vifio Chrifti in
&
fit eius aliquo modoqua cxilUns

Item in x. tUfl. i^.^ft.i.ad x. dicit Do(2or,qu6d color in communi non videcur
fed hic color, hoc album, &c.
Suppono fccundo exdifl. i i.Juptemi ^ttaft^f. in
jj
refponjione ad confirmationem ex Boetio addttSfam in Suffefitit ff
<"''
Jme , quod quantitas , fi effet fcparata pcr fc , non
~!'*""'*'
pofTct immutare fenfum , ncquecfret fenfibilis,
quiaeft lenfiDilecommunc,nonpericprimo;led y>^ r.eefiam
pcr a(ftioncm ,
fpeciem fenfibilis proprij, vt- JtupbiUt.
potc coloris : vel fi dicatur habcrc f^ccicm propriam , quia cadit fub fcnfum , 2. de Antma textu
commem. 64. non tamen poteft illam caufare nifi
concomitanter ad fenfibile proprium , ciiifque
fpecicm. Si primumdicatur,agit tantum ad im- $utm*da-
Euchariftia, vt
& prxfcns
eft.
&
mutationem
fcnfus,
non quoad fubftantiam
fcn- g*'^f*i>f'
fationis:fed alia erit vifio, verbi gratia albcdinis,
concomitanter in rcfcd cum

ordine dependcntix poftcrioris a priorijquia non
videretur fupcrficies, nifi vt afficit albedinem vialia fupcrficiei,licct
fam ; & quantitas qux dicitur vifibilis , eft niaextcnfio , qui partes vidcntur extra
gnitudo ,
partes cum continuaiione,ficut ccontra numerus
,
&
cum difcontinuationc, & figura vt afficit albcdinem extenfsim , vel colorcs primo tamen modo
eflct vnica cantum vifio , qux eflct albedinis pri:
m6
ncm
figurx ver6
:
& cxtenfionis, vt afficit albcdi-
quibus diftinlx funt alix conditiones
obiedbi vifibilis per fc requifitx
vc exiftentia
&
prxfeniia; prxfentia autcm attcnditur rcfpcdiiuc
ad determinatam diftantiam.&aliaconcurrenfeu adiacentia,& fpatium, vt coroparantur ad
cia,
qperantem^
His pofitis prdbaturconclufio
/iue
cadcm pofCt
intcUcdta:
fic
efle vifio albedinis
&
14
cxten- fr*btitif
fionis,quxefrctprimari6albcdinis, fccundario
vcr6 extenfionis, fiuc diuerfa } non repugnat
'")'*
Deum immcdiar^ agere ad immutationcm fcnfus

refpcdu coloris tant6m,etiam hic prxfcntis, feu
indiflantis ab aliis, vcrbi gratia afpcciebus (qux
funt prxfcntcs ) &tiam exiftcntis ; abfqueeo,
ivw
quod agat ad vifioncm cxtenfionisadualis , fiue '!*"

eam habeat,fiue non ; ergo potcft agere ad viô-
nem
fttefi
'* *"*
f^^
corporis
vt cft fub fpccicbus
C Cc
loquendo
fpecifi
,4/,-,^.
-^'
IV. Sententiarum
Lib.
5/8
, licct per illam neque cxtcnfio , nequcaforttoii priuatio extenfionis videatut exprcfsc tanquam obiedlum vifum.
Anceccdens probatur prim6 , quia funt in rcipfa diucrfa.'& rcfpcdiuc ad fenfum : fccun-
hoc genere
fpecificatiuc
StnfibiU
d6 ncquc cxtcnfio,
eg.
tnHn* ntn
t/i
tMti<>,Mtc*.
^'^
P**^^^
obicdi
priuatio funt ratio-
vifibilis
ris
aut fcnfus;
vifo fetifibili
obiedi
',
ita vt in obie-
Dices , fcnfus non fertui; in proprium fcnfibinifi fecundum aliquam conditionem , quam
(^ cxtcnlum. Contri,conditio
quam refpicit
ûm, vt
*n<m reTuiri-
P'^*''^"" : in his diftinguitur ab

ilraftiua intellcdlus operatio fenfus cxtcrni
^r.
fit
&
operatione ab-
hz
fcd
poftunr faluari refpcdbiuc ad fcnfum finc
qu6d tendat In cxtenfionem,autcius priuationcm ergo,&c. Confcqucntiapatet,quiaexiftencia, qu cft prior extenfionc,ab ipfa non depcndct , ncque inejfe , nequc in cognoji.t , liuc pcr
eo,
trim*endi.
*'*
"f
'^'f*"'
fiene,
ienfum, fiuc pcr intcllefcum refpcdiuc ad Deum

caufantcm vifioncm : quidquid cnim cft pri-
m6
fenfibile
& per
fe
potcft reduci in
adum
abfquc co , qu6d rcducatur potentia in fenfibile

fecundariuifl,
dependens ab ipfo in adum,faltem diuina virtutc.
Patct eademctiam confequentia quoadpraeicntiam,quia prfentia qua: hic requiritur,cft
qyA
&
VrtftnttaMb.
firhitMbttc.
tnfiM,
Qbig^^yj^j j fg vidctur in fuo eJfeySc
jjj^
non in
alip
fed nulla cft hic rcpugnantia
quin
ficvidcri poflitetiara in dctcrminato fitu,ver-
&
bi gratia , fub fpeciebus ,

in eodem loco ; ficut
vidctur ab intellciftu Bcati , aut ipfius Chrifti,
quamuis noh habeat cxtcnfioncm localem ; eft

tamen illa vifio prsfentis,vt prarfcntis i ficut vifio , qua videtur Angclus,eft vifio ipfius praefcntis , quamuis Angclo non conueniat clle in loco
citcumfcjriptiuc.
*w
^vldtTlTfft
MUqnid prl.
Confirmatur
non vif "^cri potcft cftentia diuina in

teniMnSU.
tia,non vifis actributisex
propria exiften-
Dodorc
in i.dtfi.
r,
4. non rcpugnat videri aliquod corpus

mixtum , qua lucidum cft , non vifo eius colore,
quamuis vtrumquc fit obiedum per fc proprium,
ff/?.
tum , hon
ergo minus repugnat vidcre colora-
visi 'cxtcnfionc
motu, aut figwra eius
rcipedliuc ad locum.
Patfet con(equentia , quia vtrqrhque <)uantum
ad coniundiionem in reipfa pcrindc Cc habcr j vt
comparantur autcm ad potentiam , mggis incli-
natur advtrumquc fenfibilc proprium,quam ad

fenfibile fecundarium.
Vtnueipr.
Confirmatur fecund6 : quia non ftat fcnfibile
'i^Xinl^m
ttnttt.
rationcm videndi,aut fine qua vi^* "" videatur fcnfibile commune cum dependentia fcnfibilis proprij a fenfibili comrauni in
P*^"?""'"'" ^^fi
i.dtji.i.(jtuft.6.
crgo tantum quan-
conditio tanquam coniunfta iph , vt

adku mouet, aut mouere poteft,& tcrminat vifioncm. Hoc autcm repuenat cx didis , quiafcnfibilc proprium prius fehabet, vt mouens , & tcrminans, quam fenfibilc commune ergo a primo
ad vltimum poteft vidcri non vifo fcnfibili communi. Hoc dvo toUitur repugnamia,quaE dicitur
elle in propofito ergo, &c.
z8
Confirmatur denique tcrtio ex illo principio
Doftoris , quo probat cxtenfionem ad locum ic- CenprmtMt
"'"
parari pollc \ quantitatc,& fubftantia corporis:quia quod non dependct ad aliquam fpcciem
ciufdem gencris ; fcd indifFcrcnter fc habet ad ^'' //
contiuecnter , ita etiam fe ha- {'""' ^'^*'
omne fpecics
,
/P rf txtenF
j
fed coloi
bct contmgcntcr ad ipfum genus
fiotminê.
cxtenfionc
hac,vel
variata
idem mancrc potcft
>.
:
&
illa
quantitatis,& manet in
ejfe
vifibilis
adu mu-
ad
fpecie, quantum ad fui
extcnfionem in gcnere
fcnfationem crco non dcpendct per fe ad vllam,
tata extcnfione:ergo contingcntcr fe habet
&
&ctiamquavifiibiliseft. Diccs,qu6dargumcnnaturalitcr pofle videri
tum concludcrct etiam
Rejpenfi
md
obieatentm.
coloratumjfine vlla cxtenfione. Refpondctur ncgando adiuTiptum , quia color in ee depcndet a

quantitate , tanquam forma priori , vcl fubicdio
<juo, Sc
exigit
modum naturalem
cflcndi,quo exi-
quanto,&cxtenfo,qui niodus
fupponitur ad adioncm, fcu immutationcm fenftat
in fubiedto
fadam ab ipfo naturalitcr.

Vnde DoStor Jitpra ^Ji.j.^.Sioh^ciaSyScc.
de ratione vifionis intuitiuz
eise
quia fingularitas
fus
,
"" '^^ ^'^"^ quodcumque re ipsa coniundum

obicdo fuo in re , aut inclufum , quia fic vi-
& fcnfibile
ad obiclum vifionis
titas eft
non
vifibilc fimplicitcr, eft exiftcntia
fit
quo dependet in
ex Dodkore in
obie-
frAftnti tM-
tranfit
in rcipfa habet.:crgo vt cft extenfum,vcl

'Exiflfti,
intrinfcca cft magis intrinfece albedini , quam

quantitas , quae tamen non vidctur : vt patet
praeuifa, aut prziiia.
le
xj
Dependtnti
localis, aut cxtcnfio cHet conditio
Oiwm proprium non fcratut mediantc rftmoto, &

{ecundario, neque vc ratione , neque conditione
1j
^t^npo.
ampliis,quia dependentia in cxidependcntiam in operationcj
infert
flantiam corporis in fcipfo. Si etiam quancitas Cenditio n*n

ad hoc, vt co- ^*'"f^ "'^*
**"^*^'
loratum poflit videri , non omnis conditio talis '"
fui
non
quantitate cius : hoc autem non obftat , quin vidcri poflit coloratura,non vidcndo explicite fub-
tum eft ex parte obiedi fenfibilis patet etiam

quantum ad potentiam , quia vifus , & potcnnaturim
poifet cfte fcnfibile in a6lu,
vt,quae
cius
fubfumptum cx fccundo fuppofito,quan>
tia fequitur
im6'ncdtrum
vnius vt obiedi , hcce(rari6 fit '"'Jf* ***

efe , quia color dcpen"'"^^'^^l^
det magis a corpore , quim ab extcnfionc , aut ,;^ in^t,
ita
Patct
&
fupponi.
ftentia
&
non videri
dcpcndcntia,
& pofterius in rationc fcn-
^t probatur
dcpcndentes
fcd tantum fecundario anncxaE ,
a fenfibili proprio , vt cadant fub fenfum crgo
diuini virtute polfunc
proprio.
alias rcciprocaretur
quia fihc altero non polfet mouerc,aui termin&re adum fenfaiionis ; nequeunt autcm fibi
inuiccm,fecundiim dcpendcntiam ciufdem gcne-
ncs intucndi corpus , aut lenfibile proprium,

neque conditioncs per fe prxuiae rcquifita: fimP'''^''^^^
diprtprium
& cius
ubilis
cfret prius
quodlibct
di-
obiedi , id eft, quantitatiuam, de

qua loquitur,rcquiri adatSlionem feu produdlio- Ree[uiri *nem,& motioncm jnon ver6 ad terminationem. "7" ^
cit praefcntiam
>
nem
L-
Mciienem.non
Incafuautcmnoftrononrequiriturmotioobie- ^j fermjn.
ti , quia Dcus fupplcrct cara produccndo vifio- tienem.
vt fupponit conclufio praimifla
fequitur quin videri poffit
obiedum
ergo non
fic
fuper-
quamuis non naturalitcr.

Ex his procedcndo dcclaratur conclufio DoAoris ad fcopum huius quxftionis & controurrfiae, nempe, pofTc caufari i Dco vifioncmcorporis , vt cfl in Sacramcnto , qui cft corpus Chrifti
coloratum;quamuis talis vifio non cxtcndcretur
ad corpus Chrifti, vt priuatum extenfione quia
naturalitcr,
i-4
"DecUtrntur
'^^'*^*, ^*'
fofhi^ hûi
dtfcMrjm,
fub vifione non cadit explicite priuatio, yt tene-
neque priuationcs lenfibilis communis, aut

; fcd tantum arguitiuc, &fecundum ex<
pcricntiam , qui fenfus non percipit adum circa
l9nfibiiia.Conclufio autcm ptaemifr^,iuxta hunc
brae,
proprij
tnodun)
^-^^ ,4
tJtH vidtr*'
tHT tttutn i
tne , Oi
}<*-
libttlrtf.
modi
dicendi, excludit vifionem
Qu^ft. I X.
X.
Dift.
raodum
cflcndi
indiuinbili$,& fupernacuralis. Conclufio pofica
facur circa
probatuc ab aliis Do(flocibus>{ed pcincipia quzdam adhibent > qua: non adraiccuntut i noftris>
ide6 eas omicco.
Verum crgo eft fimplicicer,corpus,vt exiftic in
Euchaciftia fecundum pcxfenciam facramenca-
fed
lcm , qua eft cocum in coco, & cocum in qualibec
non potile vidcri oculo corporeo eciam fupcrnacuraiicer non fol^m in hoc, quod priuacio
cxccnfionis non cadac dicedc , & explicicc , fub
rcnfum , canquam obieftum rcnfacum , auc qu6d
prxfcncia illa formalis , vc eft tclacio, non Cit
parcc,
vifibilis
tcr
fed cciam
ncquc Chciftus maccriali, vt ita dicam , & con-
vt eft totus indiftans
>
cencum fub qualibec parce fpeciei,
& fub ipfa to-
ta fpecie.
Quia
fum , vt
ficut fpecies ipfa
mo
>
8c
ita cadit
fccundacio canciam par-
tium,& confusc ; neque diftindc
ifftt
fuy ctrftrit.
fub fen-
hoc vno atu , qui tantum pri-
& pcr fc eft totius
non
referatur diftinkc in quaflibet eius par-
tes cxtenfas
âIu
& dcccrminacc
ncque coc efle
tia
&
alias parces
pofliinc ,
quia fecundum
alias,
modum
racio macerialis
&
obiedo ex parte pocenciac & J"^7rrfub qua cendcre canciun po^ pt,f^.
fitio requifita in
quia tam operatio , quam tendcntia cius eft

extenfa ,
non lecundiira aliquod pundum indiuifibilc fui vidct, aut tcndit ; fed fccundura totara vinutcra extcnfam , qux cft pars in parte,
non tota:ide6quc ncquit tcndcrc in pundlum,
aur aliquod indiuifibile, quk tale, ac proindc benc Dodor ait , qu6d Chriftus fimpliciter eft inteft
Ex quibus patet ad rationes addudas: quia

ptoptcr raodum operandi ,
cflcndi poteniix
t.xcliiduntMr
rcquiritur cxtcnfioni obicdi , vt poflit vniri ei
fi""*'','^"'^
&
& ipfum obiedura terminarc cius ope-
polfunt.
Poflct ergo videri Chriftus
vt cft primo in
toto ambitu hoftis confccratae ;
fic non viderctur totus , vt replicatus ad fingulas partes ; nc-
quatum
qulibct cflctvifio cias detcrminata,& diftin6ta fccundum diucrfas partes , in quibus videZxtmflum, retur
vcrbi gratia, in fpeculo frado multiplicatis fpccicbus vifibilibus videtur obicdtum

in fingulis partibus fpeculi pcr diftindam fpc-
ciem
ficut,
& vifionem.
fuprlk explicaui
primo loco , puto eiTc magis cx fenfu Doftoris,qui vidctur,etiam fpecificatiue loqucndo,
Chriftum diccre in Euchariftia , fub omni ratione,efle inuifibilem:&quamquam rationes fa-
tx vidcantur fecundum principia
illius
quantum ad fcntcntiam ftandum crit

cliifioni, vt iacet
tamen
illius
con-
& probationcm, ex qua fcnfus
aflcnionis raagis fumendus
cft.
Dico ergo non probari plenc contrarium,
&
ftjpH- quia aliud eft confiderare fcnfibile proprium,

Utattm frtcommune , vt comparantur ad inuiccm in raimntexfrtt
tione obiedi lenfibilis ,
vnum eft ratio aliitSi.
tien*s
&
teri , fine qua non moucrct fcnfumj & hoc modo procedunt obiedioncs,feu rationcs fadx &
conccdo talcra ordincm intcr fcnfibile proprium , & commune vt proprium prim6, & per
:
fc rcfpiciat
fcnfum , communc vero dependentcr
a proprio.
funt difficultatis
&
Tom. yill.
"""^
Norainalium,
obiequia
&
vt raoueat potentiara
modum
exigit na-
, perinde ac quodlibec
dcindc hoc ipfura rcquiritur cx parte potcntix i non fufficit ergo corpus
Chrifti cfle prxfcns fub fpedcbus, vt poflint videri, nifi fit prxfens iuxta difpofitioncm rcquifi-
eflcndi
aliud materiale agens
tam, cx parte obiedi
Ex
& potentix.
quoraodo
his patet vlterius
intelligi de-
35
beat priraa Doftoris conclufio, in qua cxpli-
quod poflibile eft ficri,circa corpus Chriin ratione obiefti vifibilis ex occafione qux-
cat id,
fti
ftionis,& negatur in fecunda conclufionc eire

vifibile vt hic cft: Vtrumque eft ad propofitum vtPMquew
quxftionis, quia repugnantia poteft cflc per cau- 'f"^
extrinfccara ; fic tollit repulara intrinfecam ,
&
Da#-
!^;^
gnantiara , qux eflc pollet abfolute in ordine ad

Dcura,quantura ad ptodudlionera adlusvitalis:
^^
ftitnii.
vnde ncfcio qui opinandi confecutionc, illi, qui

ncgant pofre potcntiara operari vitaliter,nifi producendo adlura , quem nequit producere , vt ipfi
aiunt hic,quomodo,inquara,po{Et in ea eflc ope-
qui
videret.
Vifioergo illa,quara Doftor produci k folo ilumdtHDeo poflc afrerit , cffct obiedi fccundtira natu- fit '"* v-^^
ralcra
modum cxiftendi
&
in ca nulla eflct dc-
obiedi fecundum modura,

quem natum cfTct habcre , non effet autera eius,
vt in Euchariftia eft hoc dico , aflerendo qu6d
ccptio
quia
cflet
obiehira vidcrctur ;
fi
non placct ptiraus modus
interpretandi conclufionera.
Prxterca non capio illud lumcn fupematura

3 4
"Extluditur
mediantc quo potentia viderct obie&um fccundura aIiquos,vt eft hicquia illud clfct ad '^"^ f"f
confortandara potentiara ,
perficiendara eius f^'""' .^^''
virtutcra, vcl certc ad teprxfcntationan obic- chrifti-vthlc
{ki pcr raodura fpeciei. Si priraura dicatur , ne- perlumenfule,
&
quit opcrari
nifi vt
forraa cxtenfa reccpta frm*tur*U.
ofgano;& ficnihil facit: nequitetiam mutare modura connaturalera potencix ad operanin
dura
ciira ei
acccdat , ncquc variat
modum
cius
eflendi.
KtnprtbMt
Aliud eft confiderarc opcrationcm , qua tcnt* f*rlt ff
dit poccncia in obieditum ,
ipfara potcntiara
tmit.
Sceti oper.
fortiori foluuntur rationcs
turalcm
ratio
Secundam conclufionem vt
3^
aut proprio.
(ûra ipfura
concinecur,
ti itndst.
uifibilis in Euchariftia fine cxtenfione.
concingit in Chrifto vc fub
ipfis
&
qux minoris
partibus hoftiae per plurcs vifiones
frtmijft r-
fccundum
po(Ec multiplicari vifio,& fic

quafi in infinicum quodammodo ica , inquam,
&
inttr-
rationcm cx natura ipfius potcntix , qux nequic

abftraherc a raodo eiTendi uaturali ipfius obiedf,
frttMtit.
akionc cranfeunce,
pocentia:
llngularum , quae vc plures infinc fimul, non eft

capax pocencia , quia diftrahcrccnc eius cendcn-
que vt non rcplicatus, quia fic non cadit fub fenfum, quia rcflederc ncquit fuper adum fuum,
ncque fupci rc vifa fed diredc , vt habec terminos extrinfecos cfrcndi ,
commcnfuratos fccundum locum, in ipfum tcndit
Viderct etiam fimul Chriftum in pluribus
SmftinttUf
ipfi
connacuralcm potcncia: , & excenfum ; vnde neque moueri poccft , ncquc tcrminari ab obic^lo,
nifi vc excenfa eft liccc ereo cxcenfio non fic ra^
tio, aut conditio prxuia lenfibilis propri) , vc
mouerct fenfum
demus ctiam vc ccrminarcc , quantiim cft ex paccc fua , tamen eft difpo- S'^-
&
frim
obicdum; non
immanencc
potentia,
non
31-
579
& extenfa, & ver-
eft raaccrialis
poccft eflc parcium,nifi pef vifioncs proprias
quamuis enim refpediuc ad hanc, vel illam partem,poflec vidsri vt coniundlum indiftans , non
tamcn vt totus eft in fingulis eius partibus, quia
ad hoc finguls vifioncs cequirccentur,quae ineflb
?o
rendcncem, qua:
Si fccundura dicatur,pcc idera patet nihil efficere,fi fit fpecies
imprciu,cum potentia ncqucac

CCc 1
opc
58o
IV. Sententiarum
Lib.
opcrari ftnmediatc circa obieftum in fe praefcns,

nifi
qua extenfum cftinequc fpccics
fcntet,nifi fic, cijm ipfa
fit
alitcr rcprac-
cxtcnfa; 8c fubiiciatur
potcntix , eique accommodctur. Qiiid ergo habetur ex tali fpccie , quod aliis pcr ipfam potcntiam , Deo fupplentc concurfum obie^li , haberi
non
3f
poflit
fpcftanc. Agendum cantum eft hic de apparitionibus , quac fiunc pcr imrautationem ipecicrum;
dc illis confuli potcft Alenfis 4.^.1^53. jn ^.art.}.
Quoad
apparitioncs fecundi gcneris prima

3 8
quando videtur ni Euchariftia Defprifit'
,
fcntentia cft
Chriflus in forma pucri,carnis,auc fanguinis,vi- '^ '**^'-
parct ex litcra. Ad vltimum

agens naturale agerc fccund^m lineam
xctm t Sc quod non poteft indiredlum agcre in
reflexum. Hoc principium variis in locis doccc
intclligcndurrl de multiplicationc cfFcaiis in medio.fi fit cfFedus indiuifibilis,vcl dcifitenfionc Ci
fit diuifibilis forma. Ex hoc principio non reftc
Ad argumcnta
dicitur
& confiIio,cercifquc rcgulis.qua: ad pratfens non
aliqui colligunt
non
dari
aAionem in
diftans
vc
fno loco videbitur.

Confequcnter ad hancqu^ftionem,& ad priorem Dodorcs folent inquirerc dc apparitionibus,qus contingunt in Euchariftia, quid fitiudicandum ? quibus explicandis tam pradlicc,
quam fpeculaciuc fubiiciemus (equcntcm qusuionera.
Chriftum Dominum:ica Aicnfis loco

Sccunda fcnccntia
cft, non vidcri Chriftum in fe ita D. Thomas
}.part.qutt/f.76. &communis in^.dift.io. vbi Rideri reipfa
ch3ito.Ga.htie\lei.fiUncanon.
^lmdiudicMdu^de
qua
niter Thomi ftac, Vafquez comment. in illum articH- Carrliuf.

lumD.Thom, Suarcz. Qupd docucrunt ctiam y^"
antiquiores
Pafchafius
Guitmundus
& Lan-
francus.
3^
De
PLures
Guirmund.
fccundum formam
pueri, vcl aiiam,qua:
non im-
titaibm in
SAcramenu.
Pafchanus.
Huufinit -
fHmf
apparitiones fa6tas efle in Euchariftia
Hy.deEHchariHU cp. 14. aftcrcns fadas fuiifij

plerumque in confirmationem fidei de hoc Sacramento quod verum cft , quandofiunt publica;;quando autcm priuatie funt,vt cpntingit fatpc
in pcrfbnis piis , nunt quandoqueob alios fines
:
qui ad animam huius vcl illius fpedtant , nempe

ad confirmationcm deuotionis,excitationem fpi-
&
AUt rtUt,
li*
imngi-
ndrit
li^
pprtntes.
Reales pptitiorus.
&
confolationem fpirituaiem,
amorcm,
reuerencfam Sacramcnti ; 8c alios quibus Dcus
fuauitec animas allicit.
Ha: apparitioncs quandoquc funt reales ex
parte Sacramcnti , fcu in ipfo Sacramento :aliquando non in Sacramento , fed in fenfu interiori , aut cxteriori in Sacraincnto , vt quando ftillat fanguinem , quando apparct caro , vcl
ritus,
cinis
vcl pctra
in {enlu, vt
quando videtur ibi
puer, aut Chriftus in forma crucifixi;aut fub aliis

rationibus.
D.Thom,
Vnde difetf'
D. Thomas afltgnat inter has mutacioncs modum , quo difcerni poffunc nam fi vnus auc alcer
habcanc illas apparitiones, & csccri videanc fpccics fub fuararionc,fignum cft cas ficri per mutationem fcnfus , non autem obiedi item fi brcui
idcm corpus,ficut ponicur dc fado
durent , ita quod antca Sc poft videantur fpecies

fub fua ratione propria , etiam cft fignum fuifle
apparionem per mutationem fenfus,non obicdti:
concrarium fi concingat eric fignum mucacionis
in ipfb obiedlo.
Si quxras an illrc appariciones per immucacionem fenfus cantum , & non obiedii includunc
vtr mendacium, auc dcccptionem ? Refpondetur negatiuc, quia fiunt ad oftenfioncm alicuius veritatis
vnde Auguftinus lih. i. ejut^. EtMHgelicarum,
libro contra mendaeium c/ip.c}. Quando fimulatio
ad aliquod verum fignificandum refertur,non efl
mcndacium. Ratiocft,quiaeiufmodi fignafymbolica includunt veram fignificationem, vt ima-
37
ees fint
fyn.
gincs, allcgoris, parabolx,
Vcrum
& huiufmodi.
ad difccrnendum intcr apparitioncs
veras, Sc illufioncs, qua: fiunt,vcl artc diemonis,

vcl cx vitio fenfus
fic
Refpondetur quod verum elt fecundum potcntiam ordinariam, excraordinariam ncgatur ; quia
cfFedlus ipfam non excedic , &c magis congruit
vericati
& fini
, qui eft probatio

Sacramento.
apparitionis
verac cxiftentix realis in
Deinde fic apparuit Chriftus in forma liorcu- ^f>pfuit /i''"""" ^*'"

Magdalena:, informa percgrinidifcipulis
lani
&
reliquis poft rcfurrcdiO'

cuncibus in Emaus ,
apparuic in forma corporis gloriofi,
oftendens doccs calis ftacus , fed in forma fua cognica ali^s:vnde manducauic,& bibic cum illis in
cadem formarhoc camen non fuic concra vcrira-
vcl cx
vehemcnti imagina-
ciohc, debilitacephantafix,opus cftprudentia.
fi*,i^fif'"'
nem non
cem
rec
ftacus corporis gloriofi : vnde quaqdo appaeciam in forma crucifixi,auc iudicis, auc puc-
ri,noneft dcccpcio,fed ccpraefencacio ftacus
habuic
quem
neque in huiufmodi
apparicionibus neceflarium eft, vc immutcntur
,
auc habicuruseft
'5^1*1$
fpecies rcaliter.
SecHndaconclufio.
Idem dici potcft.quando ap-
& fanguis tranfeunter
paret ibi caro
jcj
ita vt fpc-
*. Condufio.
fuum fcnfum priftinura ; quando

ver6 pcrmanencer , ica vtvideacurquodibidem
apparec cranfirc ad corrupcioncm , cunc non eric
caro , aucfanguis Chrifti , fed aiiud corpus ibi
crcacum ad fignificandum carnem fanguinemquc
S?''/ qund
'^ff'*"' '*f'f
cies redeanc ad
vcrum
Chrifti:fi
aucem
cic6 cranfcac,
non
rens. Racio prioris eft
neappa-
eft
quia non competit carni
& fanguini corporis gloriofi fubefle corrupcioni:

, quia fuppctit aliqua ratio probans immutationcm realcm in rc ipfa faftam.
ratio poftcrioris
Tertia
&
quia
&
modo naturali
ceflaria vera roucacio fpecicrum,fed fufficic
jIh pfaren-
in diucrfis lo-
facramentali
eircndi in vno,
Non repu.
etiam non repugnat poni vtroque
modo in Sacramento:vno modo cx vi verborum, ^"*' chrina
/'"
altero vero per miraculura ad probandam veram
s^^tcram'
exiftentiam Chrifti in Sacramcnto. Diccs , bis diuer/o tmi
ellet in Sacramento , quod videtur abfurdum. miio
fiitniHr.
^^^"^'{''f''-
portat corruptibilicacem,quac cu concra naturam re,enu

corporis gloriofi, non vidctur improbabilis fcn- Menf.
tenti^ Alenfis : quia nihii obftare poteft,ûin ita
in altero
conftat cx hiftoriis; de quibus Pafchafius in
ppMri-
'
Pafchafiu.
ibi Chriftus Lanfrancus.
Qiiando apparet
Conclufioprima.
cis
in hoc Sacramento contingunt?
Scnt.cou"*'**/
RJghj^j"'
chardus<irf./.^.i. Durandus,Paludanus,Carthuf. Durandus,*
^m/?. 4. Marfilius tjuxft.j. art.^. dub.^. Sc commu- Paludanut.
fecundiim apparentiam contingcre poflit
appariiionihus
Sent. Alcnf.
conclufio.
Aitera fentcncia D.
Thom
40
quia non eft neceflarium Chri- Sententi

ftumapparercrcipfaadcfFedlum,autfinemmira- ^* /^**'''*''cuii ; quia fufficicntcr probatur, criamfi aliud fir,
eft
probabilior
quod apparet,
ncm
fit
fiuc
Chriftum,
vcritas ndci in cuius confirmatio-
crgo
fic illa
fpccies repraEfentans
ficut in fpecuio contingit rcprarfenta-
re obiedum
& fupri probatum cft poffe rem
non exiftcntcm vidcri in fua fpecic ; fiue Angelus
;
apparcat in ea forraajviruraquc acquc
fieri
poceft.
Diflinaio
mas
Sc fine deceptione. Dices, apparet Chriftiis rtio-
do confcqucntiam.quiafidcs docct indiuifibilitcr

cfTc in Sacramcnto apparitio autcm cft ad probandara veram exiftcntiam , & rcalcm cius incodcm:qu6d vcro cxhibcatur modo extcfo & fcnfibilijillud nccclfarium cft ad cfFcaum vlfjonis cxternx , quas alio modo in ipfum fcrri nequic.
fubftantia panis,aut vini adeftet, corrumpcrctur,
Si quxras, quid
fit
frigore,vcl ciufmodi
re,& odore , quia
deceni.
*,
neccflarium vt dicatur
humana,
vei
&
nufquam
quia fuit creata ,
alias incorporata huic, aut ifti aniraali quam,
dx
RiclMrd.
uis potuit incorporari. ifigidius dicit fpccies facramentalcs conucrti in illas dimcnfiones carnis. Richardus accidentia illa,qux apparent eftc
D.Tbom.
in corpore circumdantc fpccics. D.

icd
Tnomas
quando
fit
ad-
accidcntia,
vcra im-
,non produci
ibi alia accidcn-
cia,nifi intcntionalia;vcl illud
quoddicit S.Tho-
mas ,
fcd incertum cft quid
{pcciebus , vt fub
eits
corrMtn'
iis
non
talis eft
mi
fi
fignifi-
poft confecrationem appareat ta
immutatio, quid
debet ? Refpondctur fualiquapartemancnt immu-
ficri
porte,fi fpecics in
fi vcro cotx transferantur in eamformam,

qux non faciac ad vfum , & confumptionem Saciamenti aliqui dicunt eum tcncri iteruna con-
catx
in
raanercc fubftantia pa-
tunc corpus
quod in fcipfo abfolutc eft, &
Sed quid
lis
fiat.
ûarta coTulufio. Quando mutatio
41
& decen-
catur per talem fubftantiam.
nnutatio . melius dicitur inhxrere corpoti , quod

intra fpecics producitur : quando autcm apparitio eft tranficns
funt fpecies deccnter in loco facro,
donec manent in forma.

Sed quid dicendum, an debcant adocari ? Refpondctur,qu6d fic, quia adoratio terminatur ad
corpus Chrifti , quod fortc fubcft , vt fi maneanc
ti ,
fpcciebus
fecrare , quia fumpcio eft de prxccpco
& ince-
6c fanguis
grac facrificium.Alij negant hanc obligationcm*
mattrtChru Chrifti dcfinit cfre fub fpccicbus. Hzc cft communis ratio cius,quiadcfinunt ipfx fpccies,cum
finm.
quibus habuit connexionem Chriftus , vt cum
quia confccrarc denu6 noncfletprimumfacrificium confummare;(cd aliud inchoare. Si autem

in vna tantiim fpecie contingcrct mutatio , pro-
fumiMr
nen
nis
aut vini
fi
tale.
DatanJ.
crgo & ipfum corpus, quod taninquantum manet fignum facramenControucrfia eft,quando id contingai i Du-
figno fenfibili
tum
adcfrct
babile eft cum dcbcre confccrarc
ineft,
yandus
aflcrit
fcmper
id
contingcre
alij
candem denu6
ad intcgritatcm fumptionis , probabile magis

contrariura : quia de hoc nihil ccrci lex ftatuic;
cum fic cafus , qui non cadic fub lege ; nouitas
faftimagis fuperfedcndum efle fortc fuadct,&
&
putant
mancre Chriftum,quamdiu manct quantitas immutatailicet fiat mutatio in qualitate:ita D.Tho-
perquirendum iudiciura Ecclcfix.
DISTINCTIO VNDECIMA.
I
autem quaeritur, Qualis
fit illa
conucrfio : an formalis,an fub-
ftantialis , vel altcrius gcneris ? dcfinire non fiifficio.
Formalem
tamcn non cfle cogno(co quia fpccics rcrum,qua: ante fueranr,
remanent,& fapor, & pondus. Quibufdam cflc vidctur fub:
ftantialis , diccntibus : fic

lialitcr fiat illa.
Scoti oper.
dejitio-
ipfis
infnt
hxrcre
fcd in propriis.vt in fapo-
hae funt qualitates
43
MutMtit qu
litiuiifrtfri*
quando hx dcfinunt contingit autem quantitatcm , quantum ad fcnfum non variari corrupri
fubftantia ; vt quando vinum conuertitur in acetum quidquid fit,an phyfici corrumpatur quantitas vini ; quod dcpendet ab illa quxftionc de
eius fubieto',an fit materia prima, an totum fubftantiale ? ii fecundura dicatur , licct non appareat mutatio cius quoad {enfum coUigitur tamen a pofteriori per illud principium , quod accidcns dcfinente fubiedlo dcfinat defitio autem
fiibiedi, quia definit accidens proprium cius , &
ponuntur accidentia , feu difpofitio ad formam
repugnantem. Quando autcm fiunt huiufinodi
mutationesjvt in carncm & fanguincm,aut aliud, dum in tati
mutMient.
fiue maneat ibi corpus Chrifti, fiue non ; fi?ruan-
miracula.quiaciufdcm virtutis & ibi

producere quodcumque tam aliud corpus , quam
veram carnem,ciufdcmque miraculi dcinde magis conducit ad fincm apparitionis dcindc caro
cft
magis propris (pecierum. Dignofcitur ergo hxcmutatio,
tiplicarc
non
fi
Sed aduenendum id non contingcrc in communibus qualitatibus, verbi gratia,calore,aut
illud,quod apparet,quando
minum.quia nihil difccrnunt intcr hxc, & aliam

carncm , qux varict fubftantiam ncque eftraul-
altcrius animalis
itain qualitatc, vt
funtdifpofitio eius neceflaria.
Scd hxc non vidcntur clTe fundata,maximc in

iis apparitionibus,qux durant,quia quod ibi
producitur fccundum expcrientiam , apparct c(Ic
caro & fanguis; & illecftcommunis fenfus ho-
illa
fit
cft
Z.qudcfi.^.
cunc definere Chriftumcftc fub fpeciebus ratio

prxmifla. Qu6d vcr6 corruptis qualitatibus
dcunat fubftantia , non eft ambiguum , quia illx
dajqus apparent:ncquc funtmultiplicanda miracula fine neccflStatc neque probabilitcr cogitari

poteft quod illa caro fit humana i altetius autcm
non
eft
cfie
difi.
cendum,quandomutatio
apparct caro & fanguis ? Rcfpondct Suarcz non

e<Ic carncm, & fanguinem in re ipfa ; fcd tantiim
aliquid colorc fimile quia hoc fufficit ad faluan-
animalis
D. Thom.
Capreolus qtufi. i .ad argHmenta, Capreoliu.

Quscftio-eft Philofophica,ad quam brcuiter di-
Htijtiim.
x.
&
in
Suarcz-
S8i
& in ^.dift.io.q.i.0rt.^. ^tfiimcuU
cum tamcn hunc

Sacramento
modum elTendi in Sacramento non habcat crgo
potcft contingcrc dcccpiio. Refpondctur ncgando extenfo
41
4rr.S.
I.
fubftantiam conuerti in fubftantiam , vt bsec cflcn-
Cui fcnfui prxmifla: audoritates confcntire vidcntur.

Tom, yill.
CCc
Offo
44
jSz
Lib.
IV. Sententiarum
Oppofitio,
O Ed huic
Ovini
dic
fit
fentcntix fic opponitur ab
aliis
Si fubftantia panis,inquiunt,vcl
conucrtitur fubftantialiter incorpus,vcl (anguinem Chnfti quoti:
& ho& quotidic augctur corpus
aliqua fubftantia corpus vcl fanguis Chrifti,quae ante
die cft ahquid corpus Chrifti,quod heri non crat,
non crat
qua in conccptione non fuit fadam.

Quibus hoc modo rclponderi potcft,quia non ea rationc dicitur corpus Chrifti confici vcrbo coElefti,quod ipfum corpus in conceptu Virginis f ormatum,
Chrifti , atquc formatur de matcria , dc
deinceps formetur: fcd quia fubftantia panis vcl vini, qua; antc
corpus Chrifti, vcl fanguis,vcrbo
coclefti fit
dotcs dicuntur conficcrc corpus Chrifti

fubftantiapanis
fit
caro
corpus,
& (anguis.
non
fucrac
Et ideo Saccr-
& fanguincm,quia corum miniftcrio
& fubftantia vini
fit
fanguis Chriftijncc
tamen
ali-
quid additur corpori vcl fanguini , ncc augctur corpus Chrifti , vel fanguis.
AuguftinHS in
vcro quacris
Ofidei
lihro
Sententiamm
Projperi,
modum, quo id ficri poffit,breuitcr refpondco Myftcrium

:
Qupd ergo
crcdi falubriter poteft,inucftigan falubritcr non poteft.
corpus Chrifti, panis mutationcinidnonaugmentatur,nccfanguis cx vini
conucrfionc
eius voluntati
Virginc cduxit
fit
&
idem corpus dc
augmcnto. Ncc tamen
potcntia: adfcribatur , qui
crgo fubftantia
illa ifta
finc cius
conccdunt quidam, quod fubftantia panis aliquando fit caro Chrifti,etfi fiat
caro Chrifti,ficut farma fada cft panis,& aqua fa6ta cft vinum,nec tamen dicitur,farina cft panis,& aqua eft vinum. Alij veioconcedunt illud,quod crat
panis vcl vinum poft confccrationcm effe corpus & fanguinem non tamcn
:
fequitur , panis eit caro Chrifti
vinum
vel
cft languis, quia fubftantia panis
vel vini poft:quam fadta cft caro Chnfti vel languis , nort cft fubltantia panis
&
vel vini, led caro,

fanguis. Ideo diltinguendum vidctur, cum dicitur fubftanha panis, vel id qugd erar panis,moilo cit corpus Chrifti. Manens enim
panis non elt corpus Chrifti fed mutata in id quod fa(5ta eft,eft corpus Chri:
Nec dicimus fubftantiam panis vel vini matcriam cffc corporis, vcl fanguinis Domini qma non dc ea, vt de materia, formatur corpus fed ipfa formaturin illud,&efficitur illud. Vndc Auguftinus, [CorpusChriftidicimus
illud, Quod cx fVudibus tcrf^ acceptum, & prccc myftica confecratum fumiûs m mcmoriam dommica: paliionis. Quod cumpcr manus hommis ad
iHam vifibilcm fpccicm pcrducatur, non fandificatur, vt fit tam dignum Safti.
''Mg.lihM
Trin.i.c.^
dem,&
de
confecr.dift.
^^'
pusf
cramcntum,
nifi
operante inuifibihter fpiritu Dci. ]
AJferunt quidam ditumpanem tranfire in corpm Chrifii,
7)
/^ Vidam vcro dicunt conucrfionem illam

V^ accidcntibus,fub quibus
fic
fecranoncm
tur,&
nis,
vini
fit
fubftanuia corporis
fic affcrunt
rmnc
Illi
efTc
intclligcndam , vc fub
& vini,poft con& fanguinis, fic tamcn, vt non cis afficia-
crat prius fubftatia panis
illis
cft
didum pancm tranfire in
corpus Chrilti.
Quod fi cft,
corpus Chrifti quia vbi crat paquid ergo fit dc fubftantiapanis

:
&
dicunt vclin pritiacentem matcriam re{blui,vcl in nihilum rcdigi.
Alij vcro putaucrunt ibi fubftantiam panis,&viniremancrc,i& ibidcmcorpus Chriiti cfre,& fanguincm:& hac ratione dici illam fubftantiam ficri iftam:
quia
*h
Diftinaio
XI.
583
cft& iila: quod mirum cft & ipfam fubftantiam panis,

Sacramcntum.Scd quod non fit ibi f!ibftantia,nlfi corpus
cffc
vci vini dicunc
Chrifti,& fanguis, cx pra-didis , & fubditis apcrtc oftcnditur. Ait cnim Ambrofius. [Pancm iftum qucm fumimus in myftcrio , illum intciligo vtiquc,
quia vbi
cft harc,
&
ignc paflionis dcqui manu fandli Spiritus formatus cft in vtcro Virginis ,
co(Stus inaracrucis. Panis cnim Angclorum faduscftcibus hominum. Vn-
dc Veritas ait, Ego fum panis viuus, qui dc coelo dcfccndi. & iterum , Panis
qucm cgo dabo , caro mca cft pro mundi vita. Ex his namquc duabus fcn-
^'"^*^'*'-
conf.ifi.x.
c-
Omnia
JJ^*^
tcntiisapcrtc datur inteUigi, quia panis illc,& iftc,non duo,fed vnus panis,&
vnacaro, proculdubiovnumcfficiturcorpus. Illudvcrc, illud fanc , quod
fumptum cft de Virginc, quod rcfurrcxit , & in ccelum afccndit.] Item Gre- Cregn-. in
^*'
gorius, [Quis fidelium habcrc dubium poftit, in ipfa immolationis horaad tTj.
Saccrdotis voccm ccelos aperiri , in illo Chrifti myiterio Angclorum choros Qujd' fit
adcflc, fumma & ima fociari , vnum quid ex inuiiibilibus , atquc vifibilibus {*^ngu's>(^
fieri ? ] Idem, [Eodem momcnto , & in coelum rapitur minifterio Angelorum c.jt.&hat.
confbciandum corpori Chrifti , & antc oculos Saccrdotis in altari videtur.

Sicut diuinitas Vcrbi totum implet mundum , ita multis locis illud corpus
confecratur. Nec funt tamen multa corpora Chrifti , fcd vnum corpus ,
vnus (anguis. Idcoque Cmc plus,fiue minus quis indc percipiat , omnes jequalitcrcorpusChriftiintcgerrimefiimunt. Poft confecrationcm ergo noneft
^f
''^'
&
ibi fubftantia panisjvcl vini,licet fpccicsremaneant.
nis
Eftenimibiipccicspa-
& vini,ficut & fapor. Vndc aUud videtur, ahud intclligitur.

luare fub alia Jpecie,
SVb alia autcm fpecic

Chriftus ,
tribus
dc
caufis
carnem
& deinceps fumendum inftituit
&
fanguinem
tradidit
vt fides fcilicethaberetmcri-
Cregor.
in
tum,quae cft dc his,qua: non vidcntur, quia fides non habet mcritum,vbi humana ratio pracbct cxpcrimcntum. Et idco ctiam , nc abhorrcret animus,
i^*j^
quod
^*^^-
&
ccrneret oculus , quia
fanguincm
bibcrc.
myfterio carncm,
non habcmus in vfu carncm crudam comedcre,
Quia ergo Chriftum vorari
Vnde
dentibus fas noncft,inyj^^J/^
neab
& hahet.de
Auguftinus, [Nihil ratio-
l%^^'
& fanguincm, nobis commendauit. Et etiam idco
incrcdulis rcligioni Chriftianas infultarctur.
%&. fup.
nabilius,quam vtfanguinis fimilitudinem fumamus, vt & ita vcritasnon fubfigura.

defit, & ridiculum nullumfiat a paganis , quod cruorem occifi hominis bi'^J^f'
bamus.] [Ne crgo hoc fierct , &nc vcluti quidam horror cffet cruoris,in fimi- c^ de cmj:
litudincm accipimus Sacramcntum.] Exprasmiflis iam liquet, quarc fub aha ^fl-^-^^-î""'
fpccie,& quarc fub ifta hoc Sacramentum Dominus cclcbraucrit ,
cclcbra-
&
ri
a nobis
inftitucrit.
Quare fiib
SEd
duplici jpecie.
quarc fub duplici fpecie fumitur, cum fub altcrutra totus
fit
"p
Chriftus?
Vt oftcndcrctur totam humanam naturam afrumpfiffe , vt totam redimcPanis enim ad carncm rcfertur vinum ad animam,quia vinum opcratur
fanguincm , in quo fcdcs animac a Phyficis cflc dicitur. Ideo ergo in duabus
rct.
fpeciebus celebratur, vtanima?
& carnis fufccptio in Chrifto, & vtriufquc
-^"^c?-
libcratio in nobis fignificctur. [Valctcnim, vt Ambrofius ait ,ad tuitioncm cep.vrimi
corporis,& animxquod pcrcipimus

1
quia caro Chrifti pro falutccorporis,
CC c 4
fanguis
ad
(jn.
^*^'*'
in
Lib.
584
IV. Sententiarum
fanguis Vero pro anima noftra offertur > (icut pracfigurauit Moyfes. Caro , in: ] fed tamen fub vtraquc
Lettit.17'
quit,pro corpore veftro ofFcrtur,fanguis pro ianima

fpecic fumitur,
quod ad vtramquc
Chriftus. Sed
in altcratantum fumcretur,ad altcrius tantum, id cft, animar,
fi
valet : quia fub vtraquc fumitur ipfc totus
non
vtriufquc pariter tuitioncm valere fignificaretur. Sub vtratamcn totus fumitur Chriftusrnccplus fub vtraquc,ncc minusfub
altera tantum fumitur, Eadem enim ratiocft,vt aitHilarius , incorpore
fîUr. P4- Chrifti quae in manna prasccflit. De quo dicitur , Qui plus collegcrat , non
,
^^t)uit amphus ncc qui minus paraucrat , habuit minus. Et Ucet fub vtra"ap
i
vbi pars quc fpccic idcm fumatur totus Chriftus tamen non fit conucrfio panis nifi
^ oJ 6i incarncm,ncc vini in fanguincm. Ncc debcnt dici duo Sacramcnta , fcd
vnum,quia fiib vtraquc fpecic idcm fumitur. Ncque dcbet iterari Sacramcntum quia bcnedid:io non repetitur fuper fpeciem candcm. Ncquc ahxfubftantiac in facrificium veritatis ofFerri dcbent quia dc ahis non potcft confcvcl corporis,
que
fpecic
'
crari corpus Chrifti
vel fanguis,
luar aqua admifceatHr.
^"^^9îfr
QH-^^^^^^^^^î^^^^^^^^ftv^^ô^^î^^^^^pop^^^^^^^^^^ûipcrChri/jLftipaflionem redcmptuseft. C^hxcrgodommicusjuxta canonumpras^^P^""^ 5 ^0^2. & vino mixtus dcbet ofFcrri quia vidcmus in aqua populum
Cyfr. lii.i.
inrelhgi
piftoiartm
niifcctur
iiif.de
JJjd.
hahett- in-
^pocî'*^'
copulatur
mixtio
teiiigi.
Cum crgo in cahce
in vino oftcndi fanguincm Chrifti.
Chrifto populus adunatur ,

:
illa
quE copulatio
non
& vini fic mifcctur
aqux ,
poflit fcpararf.
& credentium plcbs ci
Nam
fi
vinum
in
vinoaqua
qucm
crcdit
in cahce Chrifti
quis tantum olFcrat
vt
fan-
gyj5 chrifl;i incipit qffe fine nobis.
luliHt
H Q
^3di quod
I
vero quajritur,
Papa,
An irritum fit, quod gcritur,{i aqua practermittatur Au?
, calixDomini
fcquitur in codcm canone, Non
mifccatur. Itcm Cyprianus,
nifivtrumque
folum,
aquafola,
vinum
aut
cHtui princip. quan- [CaUx Domini non eft aqua fola,aut vinum folum, nifi vtrumquc mifccatur:
quam fcia f^^^j^ j^^^
corpus Domiui DQtcft cife fatina fola j nec aqua fola , nifi vtrumquc
i
^
trater, tjua .1.
rij
Tr-
Sacr.
poteft, inquit
cal.
efTe
7?
iil>.
j.
in
*.
dtft.
iTm.
N6
opor-
slcrfnJen"
toepprid.
&
habetHr
c.
r.Scrjptu-
"
doir.[ chr.
cAr!
nAp. IX. ex
ilanTd
loan.^ i.d.
Determimiirqrum.
luerit
adunatum , & panis vnius compage iQlidatum. J
i>i
quis
tamcn non in-
tcndcns introducere hacrefim , obliuione vcl ignorantia aquam prartcrmife-
Sacramcntum fcd illc grauitcr cft corripiendus:

nam &: Gra^corum Ecclefia non apponcrc aquam dicitur. Quod etiam cx di^^^ Cypriani videtur pofrc colhgi ait cnim , [ Si quis dc antecefTQribusnoftris,vel ignoranter,vcf fimphcitcr non hoc fcruaucritjquod nosDominus faccrc, & cxcmplo , & magiftcrio docuit, ppteft fimplicitati eius indulgentia
DQminivcniaconccdi.J[Nobis vcronon pQteltignQlci,quinunca Domino
mixturri,, fccundum quot
inftruifti fumus vt cahccm Domini cum vino mixturri
quod Doniinus Qbtuht,ofFeramus.] Ex hoc vidctur , quod (i quis fimplicitcr , vcl ignoHiinus
ranter vinum ofFcrat finc aqua, Sacramentum conficiat. Aqua vcro nullatc^^^ ^"^ î'^^ potcft QfFcrri iii facrificio , nec panis nifi dc frumcntQ nec granum frumenti, nifi rcdad:um fucrit in panem quia Chriftus &pancm fc dicit,& gtano frumcnti fc compa^rat. Quod crgo fupra didbum cft non pofTe viuum folum ofFcrri, determinari oportct rccipit cnim cxccptioncm. Non
^^^
>
non videtur cffc
irritum
potcft
.Dift.
XI
Quxft.
poteft , nifi fimplicitcr vel ignorantcr fiat : vcl
585
I.
non poteft ,
id cft ,
non dcbct.
Quibufdam tamcnvidcturhoc gencralitcrvcrum. Colligitur ctiamcxpr^-
^"'""
^,*-
fntinda"
dito, quod Chriftus vinum aqiia mixtum dcdit difcipuJis. Corpusvcrotalc "on debct
4edit, qualetunchabuit, idcft,mortaIc, & paffibilc. Nunc vcro fumitur
popujofi*
a nobis immortalc, & impaffibilp; nec tamenmaiorcm habctcfficicntiam. Manr' de
Euchariftia quoquc intindanon dcbetdaripopulo pro fupplemento com- "'^'^'ft;^munioni$:quia non legitur Chriltus alicui dilcipulorum pracbuiflcpancm omn^
intindum , nifi luda?. [Tunc vero non acccpit ludas corpus Chrifti, (cd tan- -^"^- J^"tum pancm corpus vero j & fanguincm Chrifti antc cura aliis difcipulis ,*/
trts t)i ere:
pcrccpcrat.]
VpR A
Magiftcr dcterminauic vcricatcm de Euchariftia, quantum ad Sa: hic determinac de coniecradiuiditur in duas
tionc facramentali , qux eft quafi inceptio Sacramcnti
*
cramcntum , & rcm Sacramcnti,& vfum cius
&
Primo enim determinat dc ipfa confecratione , quantum ad adum

Sccund6 quantum ad matcriam ibi [ Suh alia autem Jpecie. ] prima in
partcs.
confecrationis.
Primo determinac veritatcm fccundo cxcludit errorem circahoc ibi [ c^dam

aufem.] fecunda pars in tres. Primo dccerminac de matcria prxccdencc}& concomitancc
confecrationcm in communi, fcilicet quare cft fpecies alia, & aha ab ipfa fpecic rei concentx fecundo de ipfa infpeciali quantum ad dupHcem fpeciem concurrenccm ibi:
[Sedquiafub duflici.^ rcrtiode quadam fpecie apponenda alij fpecici principaU , ibi:
duas.
[Acfua.^^
Circa diftindionem iftam vndecimam quzrendum
cft principalicer
de duobus.
Pri-
ni6,de conuerfiouc,feu cranftubftanciacione. Secund6, dc maccria apca cranffubftancia-
primum , piim6 quxrendum eft de pofCbiUcace. Secundo,

de adualicace. De poflibilicace quzro duo. Prim6,vcrum fic poflibihs tranftubftanciatio?
Secund6,vcrum fic poillbile^quodhbec ens conuerci in quodcunquc>
cioni,vel conuerfioni. Circa
COMMENTAKIVS.
1
Mtttri hm-
TNhac
diftindione agitur primo de viaad
X Sacramentum
itu difimHit' tranflubfVanciacione
"*
cramenti
ftionibus
nempe de conuecHone
fecund6
>
hbecconuA:tiinquodiibet?ceicfajanpanisconuertacur in corpus Chcifti ? quarca , an panis

conuerfus annihilecur ? quinca , quibus vcrbis
poflicexprimi hxc conuerfio ?fexca,denacura,
Sc cflencia panis conaeccibilis : feptima efl , dc
&
dc maceria Sa-
cam abfoluic Doftor fepcem quaequarum prima cfl dc poflibilicacc
cranfTubilanciacionis
fecunda > an pofHc quod-
Q^
iE S
maccriacaiicis.
Vtmm tranjftibftamiatio fit

Alcnf 4.^.7.58. m.i.d' i. D.Bonau./>f *.ijj.i. Richard..
d.fo.jli .z. Beliarm.//^.
i .f. i.
I.
poîbilis ?
D.Thom.
3.f .f ^J.tf.^. Suar.3.^.f.5.
iM Euchar. fer totum.
D primum
*,
arguo,
qu6d non,quia cranfTubftanciacio idem cft , quod mumucacio non cft nifi generacio, vel
cacio fubftanciz in fubftanciam : fcd calis
^rgum.i.
corrupcio,fccundum Philofophum, ^.Phjf fcd ncc ifta, ncc iUa eft cranffub- 7>--7. &
*
flanciacio crgo ncc cft poffibiUs cranfTubftanciacio.
Secund6,quia in omni mucationc ahquod fubicftum communc manet,ex iUa defini- -^S^-^"^^^
tione mutacionis,^.Phyfic,-J//4n eji aliterfe hahere nunc , quam priits. Ec paccc difcurren
dopcromnesfpecicsmucationis, j.P/[^f. Scd in cranflûbflanciacionc nihil communc 7^]^.

manec ergo ncc cft ahqua cranffubftanciacio quia non poccft effe aUquid aUud quam ô.
mucacio , quia non eft aliquid permanens, nec cciam fucceffiuum aUud a mocu , & mucacione: quia faccefnua non func , nifi mocus,& mucacio , cempus & huiufmodi:
:
crgo , &:c.
Tertio,
7.
IV. Sententiarum
Lib.
586
Terti^,quJa in omni mutatione termini funt incompofnbilcs fcd tcrmini tranflubnon funt incompoflibilcs ,quia poflunt cflc fimul : crgo ttanflubftantiatio
^rgHtn.)^
ftantiationis
cft mutatio,& tunc vt prius nihil aliud poreft poni ; crgOjScc.

habctur dc confccdift. %. Reu(ra mirabUe , non
Contra, Ambrofius dc Sacramcntis,
tninus efi dareiquam mutare nouas naturas rebus. Ex quo concludit , qu6d cum Dcus poflit
non
Hath
opf.
AriAr.
&
dare nouas naturas rebus,qua; prius non cralit)potuit&: mutare naturam innacuram ,&;
p.cr confcqucns tranflubftantiare,
COMMENTAKIVS,
A
1^'^"""^!"^ prcceditur , &c. In hac qus_/jLftione funt tres articuli : primus , de dgnificatione nominis {ecundus , de re fubftrata
eiiifque poffibilitate : tertius quid fit ? Circa hic
'^
ncatur fub genere mutationisPde quo agit Doftot

in }.aniculo:intcr pofteriorcs tamen fuccreuit
gna
omnis controuerfia,qus
fatur tantiim in po
pefcribit tranjfubHantiationem
re
(jr
mus
vptime explicat
ejfe
HO
cum hareticis_/apr<prxmifi-
autem quzftione tantiim mouetur
in hac
comrouerfia Scholaftica.
an tranfTubftantiatio con(i-
maqu2ftionum,quibus refpondendum
erir.Controuerfiam
fuit inter antiquosjver-
varietas
M,
totalem tranfitionem fubFiantia infubHantiam. quodcU'
quea.d fngulai fartes ,di$iinguendo tranjfubJtantiationem age-
neratione,
procefllim fupcrius habitum dc Sacramentis. Primo videnda cft raSccundo, an illi rationi poflit aliquid fubeflc. Tertio quid fit illud in fpecialijVtpote ad quod genus pertineat, vel cuius fpecici in genere rationem poflit habere.
Dc primo * dico , quod hxc eft conucnicns ratio huius nominis tranffttbJiantiatio:
Hic fccundum
2,
tio nQmiuis.
TranjfubJfantiatio
qHtd
fit.
*'.rfV//f-
fft
Text.\o.&
24.
j-otum cnim vnp modo dicitur intcgrum ex partibus : aHo modo pro quaUbet partc
P*fcgorcmatice,&fyncategprcmatice. Secundum hocdupUcitcr poteft eflctranfitio
totius in totum. Vno modo , accipiendo pro toto integro cx partibus , fcihcct quod vni
coti ex partibus fuccedat aliud totum cx parribus, t hoc mod6 dicit Ariftoteles primo
de Gencrationc,qu6d gcneratio eft tranfmutatio totim in totum quia illud totum ex partibus, quod fuit verc totum, fcilicet per fc vnum,non manct , fed aliud totum fucccdit:
^^^ jamcn quaclibct pars fuceedit , quia materia manct communis, fecundum ipfum. Et
r
Ji-u
r
altcrationc non tranfit totum in totum quiaquodlibet totum pcr lc
P^'^ oppoutum
vnum,quod praeceflTit alterationem,manet in tcrmino altcrationis:fed tantum tranfit totum vnum fecundum quidSwxt per accidens,in totum aliud pcr accidens, vt lignum calidum in lignum frigidum , quorun;! neutrum eft totum proprie loquendo , fcd tantijm
per accidcns totum,ficutper accidcns vnum.Quodcunqueautemtotum, quod fcilicet
gQ. p^j. f^ vnun^ ^ g^ pcr confcquens eft de gcncrc fubftantiar , mancc idem fub vtroque
^^^^^^^^^ tranfmutationis, huius fcilicct altcrationis.
/
!,<
Tî
f
^
Pcr hoc patet , qupd iftaauttoritas nmil facit contra pofitioncm de pluralitate formaruni :quiaquantumcunque ponatur primaformamauere,fecundumrciveritatem
corrupto tamen non mapet totum idcm,cci9ni ifto modo loquendo dc
in gencrato ,
toto quia totum fimpliciter prxcedens corruptionem , includebat formam vltimam
fpecificatam illud aurem non manet in termino generationis , fcd tantum pats eius:
crgo bene di<ûm eft in definitionc tranflTubftantiationis^cam diftingucndo contra tranfmutationem , quod non eft tranfitio totius in totum , quia ibi poflet efle zquiuocatio dc
iig
Generatio
trmjmu-
eft
quod cft tranfitio totahs fubftantix,in fubftantiam.Primo cxpono iftud vocabulum tota-
totttu
tatto
in totitm
explkacur.
In generatione totum
perfi tj^t
tn totH ptT
a.era-
je,t
iotum
ttont
peraccidet,
intetumper
midens.
/.!
m
11
\iVin
&
ly totiusy (ed<\\iodcAtotalutranfitio.
Dc fecundo , quod additur in hac ratione nominis , id eft yfubHantia infuhSfantiam.

Dico, quod ponitur ihi fitbfiantia, diftingucndo contra accidcns. Manifcftum cft cnim,
quod tranfitio
Text.iS.&
'^*'-
itt
aliuid
txaliquo.
accidcntis in accidcns,magis dicerctur tranfaccidentatio,quam tranflub-
ftantiatio.
Sed quod dicvtwxfubfiantia infkbfiantiam , intelligcndum
lofophum
quod
eft
fecundum Phi-
ex aliquo , fcilif et cx fubiedo

manentc,vcl cx termino corrupto. Alitcr enim ignis generatur ex matcria ignis , ali^^^ ^^ ^*^"^^ ' ^"^ "** ^S"^ > fecundum ipfum ibi. Tranfitio ergo illa partialis fubflântiac in fubftantiam , poteft eflc, vcl fubicdi a tcrmino in terminum tranfcuntis:
vcl totius termini tranfeuntis in tcrminum oppofitum. Sed in propofito , cum dicitur
tranfitio totalis, excluditur primus intellel;us quia nihil communc tranfic ibi a cermino
.
Phyfic.
dupliciter dicitur aliquid
fieri
in
XI.
Dift.
Qusft.
587
r.
tunc cnim non cffet tranfitio totalis , fcd partialis ) ergo

tranfitio fubftantiae in fubftantiam , ficut termini totaliter dcfincntis eflc
Hcut in fubftantiam totalitcr incipientem cfTc.
in
terminum
hic tantum
eft
,
m tcrminum,
COMMENTAKIFS.
a
T^/<:p/W,&c.
non
Pratmifsi diuifioncqux-
a gencrationejex co
intotum
l>lftrtntl
totitu
'**
tum non
* I*"*-
rt)i.i.
fuit in
corrupto
j)ifertil-
particulas tranfmutatio
&
totius fecunditra qnid in aliud
in aliud conueaitur
TranJfubJtantiAtionem
ejfe
tatio cft
tcm
tjfuia
qua vnum accidens
quia
illa
modo
quo fumitur
T>'f*rt
"*"/'**'*
tranfaccidcn-
Dodlor au-
tranfiubftantiatio.
&
Dtfiniiwr fe-
defcri- tnndkm -
a Patribus
&
hoc myfterio , quatenus nihil

tcrmini a cfuot quoad fubftantiam manet , fcd
totus cum partibus tranfit in tcrminura ad
Conciliis in
tuTunfria'
"""'''^''*
qHem.
C H O L
fofsihilem,
non
explicat tranftubftantiationcm
bit eo
fccundum qmd,S)C
cundum omnes partes
ttmtunt.
mo-
/"^r^fOTW!, dicitfubicdtumtran/irc
in tranftubftantia-
fit
fubicdum ma-
in formam genitam feu cdudlam vcl qua corrumptum dicitur tranfirc in gcnitum fcd modo iam cxpiicato. Vndc excluditur per has
mutatio totius in totum ,

totalis fecatcgorcmaticc fumptas:
vt nulla,qu2 fuit in tcrmino 4 f*,mancat in termino^^fiMTO^fedfubftantia tota&totaliscolle6lJucquoadpartes,& totum fumpt*tranfeat in
tcrminum*/^*^.
Excluditur ctiatn alteratio, quxcft mutatio
tionc
cft
de priuatione in formam; aut dc forma corrupta
in vtraque fit trtin/itio

quia in gcncrationc to-
fuccedit toti
qux
quod
Hichvtx/tShantia in/iihffamiam,8cc.n6 eo
fecundum omncs partcs

fuas,quiacademmatcriacommunismanctin gcnito
doquo/^/wo
quod
fed alitcr
totius firaplicircr
ncns fub vtroquc termino.
JL/ftionis,explicatfM<^ rtominif,diccn$jranf
tranJfutJlM' /uiflantiationem effi tranfitionem totalrm/idifiamia
tMi$.
in/iihslafitiam. Diftinguit tranirubftantiationem
Dffimtitr
M.
vnafuhfantia foteji totaliterincifere^^
alia tota-
Uterdejinere^d tamen afolo DeofierifoJfe,quiafoli iffi extrema totaliterfuhfunt.
De
'
fccundo
fubcne.
articulo
Sccund6,qu6d
primo dico quod
illud
poiribilc cft
non cftpofHbile
huic ratioui nominis aliquid
alicui virtuti
adiux,
niii
diuinzim-
mediate.
Primum probatur quicquid potcft eflc totaliter nouum non rcpugnat fibi fuccedcquod potcft totalitcr dcfincrc cfle fed aliqua fubftantia poteft totalitcr cflc no,
rc
alij ,
ua,ficutcxpofituraeftpriustotaliter,hoccft,
tam cx
incre
partibus
non tantum fccundum fe totam compofi-
fed ctiam fecundum quodlibet cius
& alia potcft codcm modo dcfi&
per confcqucns
crgo hxc poteft totalitet fucccdcre flli totalitcr defincnti ,
hxc potcft conuerti totalitcr in illam,& ita tranflubftantiari. Aflumpta patcnt, quia nec
totalis inccptio fubftantix , ncc totalis dcfitio includit contradilioncm , nec per confccfl"e
quens inccptio huius ad totalem defitioncm illius , qux tranfitio includit tranflubftantiationem:ergo vcra eft prima conclufio,fcilicet quod poflibilis cft tranflubftantiatio.
Secundum
probatur, fcilicet,qu6d
foli
Dco
iftud
fit
poflibile
quia in cuius potentia
Tran/fHb-
vtrumquc cxtremum,& quantum ad totum efie, & quantum ad totum non ejfiy
^'J^'"
cft hoc prxcisc in eius virtute aftiua, vt tranfitio cxtremi in cxtremum , & prxcisc eius: ^^Jr^-^"
liuncautera efi[e totalis fubftantix , & iif//fciusfubfunt virtutiadiuxdiuinx^&foh ld.i.q.\.
illi,quia quxlibct alia requirit fubielûm,in quod agat ergo tranfitio totalis fubftantix /[,m/m/.
infubftantiamfubcft illivirtuti, &foliilli. Maior &: eriam rota ratio confirmatur per
fimilc de tranfitioncpartiah, cuius enim virtuti adiuxfubcft ejfe 8c mn ejfe ^zmsAe.
vtriufquc cxtremi cius virtuti fubcft tranfitio partralis cxtremi in cxtrcmum. Patct dc
gencratione , & corruptionc. Virtus cnim potens fupcr non ejfe formx prxcedentis ,
effe formx confcquentis , manente illa parte compofiti communi fcilicet matcria , po-
aftiua cft
&
'
tcft
fuper gcncrationem huius cx
crgo a
fimili virtus
illo
potens fuper ejfe,
qux
cft tranfitio partialis
& non
ejfe
vnius partialis in aliud:
vtriufque cxtrcmi, totalitcr potcft fupcc
tranfitioncm totalcm cxtrcmi in cxtremum.
COMMENTARiyS.
4
Trim*
- *
tlMfi.
TfftbUitas
1'*^'
.
Hic fonii diiAS

, 8cc.
l_>/conclufioncs. Prima.quodtranlfubftan-
tiatiomododidoin priori fit poflibilis. Sccunhxc 'poflibilitas refpiciat folum virtn'i-.

rtcmcImmara,noncrcatam.Pnmaprobatur,quia
Quidquid potcft efle totalitei , id eft , fecuodum
, da,qu6d
SteHtUMticl.
tntti*
'TÊ /eaoidt' a>ticulo
I.
totul-finui.
totum.&partes nouunj, potcftetiarofuccedcrc

totum,& partes potcft de-
alteri,quod fccundAm
fincrc cllc
quia nec inceptio totalis vnius,nc-
quc dcfitiototalisaWcrius, ncc ordofucccflionif

^
!
. r
r
1,
vtnuIqucadmuiccmrepugnat.HacratioIuppo- Kmio
nit propofitione creditam,nempc
Dcum
#/l
îiit.
habcrc ^'*"
omnipo
Lib.
588
omnipotcntiam,quamTheologi
rcpoffe independcntcr
IV. Sententiarum
aflerunt,
& age-
lefubftantis eft in fola poteftatc diuina j prouc

non tjfe comprehendunt totum ,
<# >
&
abomni caufacrcata,&
Dco dcpendcrc & creari
elt difi.
.^Mtfi.
Sccqnda conclufio probatur cx co , quod folus

frf Dpi,s agcre poflit independentcr i fubicdo,
definat per aiwiihilationem
Steuni eonelufionu
&
**''*
non
caufa creata
ergo
efie
aliqua cxnatura rei
an cx repugnantia
ôd in fequcntibus tra-
dabitur.
8c non efe tota-
S
Kefiitat
&
Hac rationes quantum ad principia cx

quibus depcndent , iam tradatx lunt loco citato:vnde non cft quod hic ampliijs eis infiftamus folum fupereft cxpiicandum , an panis
partcs.
,
caufam matcrialem a
poirc,nerapemareriamprimam,abe6qucconferuari,quod nonadmitterent PhilofophijVtvifum
HO
Varronem,& alios tenentes tranJfubHantiationem
M.
ejfe
mutationem,
(jr exflicatdejinitiO'
nem mutationis ad mentem Phibfofhi exaBifsime.
Quantum * ad tcrtium articulum dicitur,diftinguendo dc mutationc fubicdiue fum-
Varr.inhM pta,
materia
^* ^"
& obicdiuc
tranfliibftantiatio
non
eft
immutatio fubiediuc,red obicdiue. Pro di-
ftjndtione liac potcft poni probabilitas , quia aliquid poteft generari fubiediuc
obieitiu^jricut
probatum eft
.lib.dijt. j .in
aliquid
q.deprineipio materiali generatioftis filtj : &c pari
ratione poteft gencrafio diftingui;vt fumpta fubiediucj vcl obicdiuc,& pcr confcquens
mutatio.
Contra hoc primo , quia diftindio non concordat cum Philofopho,quia cx
Definitio
mmationis
txplicatur.
6.Phyfic.
Mutatio efi.qua aliquid potefi aliterfe hahere nunc^quam frius. Hxc ratio non conucnit, /lift
c^jjjg^^Q cantumjnon tcrmino, quia tcrminus non fe habcc nunc alitcr,quam prius quia
:
tcrminus4^^^w,nuncprim6eft, îtanonfchabuit prius aliter,qu3mnunc:ficft

tcrminus a quo , nunc non eft,& per confcquens non fc alitcr habet nunc , quam prius:
crgo nihil mutatur nifi fubiediue.
Vna refponfio eft,qu6d Philofophus negauit aliquid produci,nifi de fubiedo,& ide6
mucatio apud cum rcquirebat fubiedum} fcd nos ponimus aliam mutationem pofllbiIem,&: ita poflumus illi atcribuerc rationem mutationis fed non illam , dc qua loquitur
fi
cft
arguiturdcillo4///fr,quodaccipitur in dcfinitionc,
quiaillud rcquirit entitatem pofitiuam protaruo, quia,4//Weft differcntia cntis ,ficuc
idcm, I o.Metaphyfic<e. Contra > hoc non concludit, quia fubicdum nunc cxiftens fub pri-
Philof. Alia refponfio eft,quia
7f vf*J.ii.
uatione
& prius fub forma
talicer,feu encitcr fc
, dicitur alitcr fe habcre:& camcn efie fub priuacionc non cfl:

habcrc , quia priuatio non cft aliqua entitas ergo ex co,quod addi:
poieftconcludi,qu6d fitcntitas communis vtriufque termini.

Concra primam refponfioncm. Aliud cft negare Philofophum in racionc nominis:
aliud in poncndo^vel non ponendo exiftenci^m rci fignacse mulca enim non pofuic, qujc
tamen fi pofuiflcc , dixiflec confcqucnter uobifcum dc rationc eonueniencc cis fcd vnitur
fi
aliter.,nox\
uerfalitcr vbi pofuiflct
aliquam rationem propriam alicuius
dixiflet illud
non conucni-
quomodocumquc dixiflTct dc cxiftcncia,

, in quo illa propria ratio faluaretur
non cxiftcncia illorum,quibus illa ratio applicarecnr. Nunc aucem haec racio nominis
ftantiMiofccundum Philofophum mutatio efi., &;c. quac pofica cft, non conucnit, nifi vbi manec aline.ejjemu-^q j fubicdum creo iicctfupponerct nobifcum tranflTubftantiacioDcm poflibilem ,tatationem.
.n
rr
mcn cum fibi repugnct ifta ratio, negarct cani efle mucacioncm.
Secunda rcfponfio non valec,quia non arguicur ab eo, quod in dcfcripcionc mutationis ponitur (iliter. Vcrum eft cnim,qu6d aliter ibi accipitur generaliter ad cntitatcm pofitiuam contrarforum, vel priuationis & formae fcd aHtcr arguitur cx eo,qu6d dicitur
ci ,quodcft;alitcrfc habcrc
fe liabere: nainiftud includicaliquidcommuncmancrc,
Thil. negarc, nifi ci
ret tYi^Hh-
vel
'v-,
&
nunc,&: alitcr fe habcre prius quia fe haberc alitcr,affirmatur acqualitcr cx parte vtriufque. Itcm, iftadiftindio non concordatdidisSanftorum,quia fccundum Grcgorium
5. Moral. Mutare efi ex alitjuo in aliud ire hoc non conucnit,nifi fubicdo mutationis.
PoflTec ^ eciam argui concra didam refponfioncm pcr racioncm , quia fi obicdiuc dicicur aliquid mucari , hoc eft , quiaobicdum diftingucndo concra fubiedum mutatur:
:
fed terminus ad quem hic
non mutacur ;ergo non
poceft ifta cranflubftantiatic dici
mu-
tacio obiediue.
Si dicatur
quod
obuffiue fumicur hic gencralircr >pro rcrmino
qitemy 6c in creatione vcrificaturmutatio obicdiua protermino
fiuc a quo
4<^
^;;
Cxucad
hic
autcm
pro tcrmino a quo &: probatur , quia vcrum cft diccre, quod panis conucrfus eft in corpus Chrifti ; crgo panismutatuseft, quianoncodcm raodo fchabctquo prius; hoc
:
improba
Dift.
Qusft-
I.
589
I.
percraândo racionem Philofophijquia neucer cerminus Ce habec nunc

Tcrmmus cnim a quo non manec , fic non fe habcc ahccr quia fc ^Hpt acunc poccft dici quod non fcqui- ^!'"'-^ ^*'
habcrc ahccr includic cncicaccm fc habcncis aliccr
tur, panis cft conucrfus in corpus crgo cft mucacus , quia anccccdcns non dcuocac , njfi ^*',
tranficum ccrmini a quo , ad ccrminum aJ quem : confcqucns auccm dcnocac cranficum ^^ â ^_
improbacum
aliccr
quam
e(l
&
prius.
&
ahcuius fubicdi communis vcriquc tcrmino.

c (\ adhuc obiiciacur , corrupcum cft mucacum ,
& non fubicdiue
quia non mancc:
^^^.
g
crgo obicftiuc.
Dico,qu6d illud, quod conucnic parci pcr fc,dicicur dc coco pcc accidcns, j. Phyfic. in Textxm.i.
frtcifio,& 7. &: quia maceria corrupci cft pcr fc mucaca a forma ad priuacioncm,&: idco Textxm.i.
^
hoc cocum poccft dici pcr accidens mucacum : fcd non fic eft in propofico , quia nulla
pars cranfubftanciaci per fe mucacur.
&
obaliam ergo perfuafioncm addudam pro opinionc de gcncrari fubicdiuc ,

dico , quod illud poceft duci ad oppoficum. Non cnim diftinguicur gcneratio
obicdiuam , hc^c ahquid dicacur gencrari fubicdiuc, vel obiediuc:
in fubicdiuam,
crgo pari racione, ncc mucacio diftinguccur fic , vcl fic.
mutari
praeccrca , quomodo poflic
Ec fi dicas , fi generari fic diftinguicur crgo
generari fic diftingui ,& non gcncracio ? Ad primum dico , quod gcncracio non cft inferius ad mucacioncm , nifi vc conuenic fubicdo gencracionis vc auccm comparacur ad
Ad
'
iciSiiuc
&
&
-,
&
tcrminum, habct racionem produdionis, vc didum
eft lih.
quaji.z.
iiijf.^.
Ad fccundum dico quod ab codem abftrafto poflunc imponi mulca denominaciue,

,
idcm zquiuoce, quia illa forma poccft habere aham, &: aham habicudincm ad diucrfa, & pcrdiuerfa concrcca.vcl idcm ajquiuocc acccptum potcft fignarcillam formam,vt
habencemtalcm, vcl calcm habicudincm.
vcl
Exemplum
patcc dcfano,quiafanicacccxiftenccvnaforma,qua:poceftahamhabicu-
Cenerath
nmefllfife'"'"f
^ ""*'
'^^^n^
^tcrmim.
^
Aheode^d}firaBo feff^tejfe di-
dinem habere ad fignum aham ad caufam aham ad fubicdlum , hoc concrccumy4 "'^
imponicur ad fignandum iftam formam fub hac , & illa habitudine & idc6 cft acquiuo- ^^^^.f^^
cum, & poflent imponi fimphciter diucrfa concrcta, puta fanum fanificatiuum, &c.
Ita in propofico, gcncracionc cxiftcnce cadem fccundum fe, poccft ipfa habcre diucrfas habicudincs ad fubiedum cui incft &: ad ccrminum ad qucm eft , & fecundum hoc
,
.'
poccft concrccum irapoficum ab ipfa arquiuocc accipi
vc denocac infbrmacioncm huius,

ahquid dicicur xquiuoce generari, hcec gencracio fecundum fe non fic
diftinguacur , fed cancum dicacur aho modo accipi , vt eft huius & illius.
& iliius, &
fic
COMMEnrAKlVS.
nitur vtrique termino. Refpondent diqui,qu6d
MntstUmu
Jimifio.
SmiiiSiM
mntMtit.
V^tio diftinguitur a quibufdam in fubie&iuam , & obieftiuam. Subicdiua cft illa, quz cft
fubicdi , vt alitcr fe habct nunc, quam aliis , &
tranfit de formain formam in mutationibus pofitiuis
cx panc vtriufque tcrmini
priuatiuis
& negatiuis
; vel cenc in
vt fucccdit in eo priua-
tio,& ncgatio formx,aut c contra.Obicdliua mucatio eft ex parte tcrmini partialis , aut toralis,
qiii incipit, vel definit, cftquc inter ejfe , vel non
OhittHm
muutuio.
ejfe
tcrmini. In hoc artieulo tertio tangitur con-
trouer/ia
magis de proprietate nominis, iuxta
mentem Philofophi
ciufque fignificato
quam
dere ipfa:nameo modo,quo creatio,& annihilatiodicuntur mutationes improprie,& obicdiuc,

terminus ipfe tranfirc dc potcntia obiediua
ad ejje cum quadam fui mutationc , qua recipit
tffe poft nonelfe\&c hxc in eo fucccdant:ita ctiam
omnis tranfinutatiodicituraiiquo modo muta-
&
tio improprie fumpta:vidc

eiMtft.âid
^.&
Dodorem
dtft.i.^ttd/i.^.Mi y.
Impugnat crgo Dodor
6
Tranfmifi'*M<-
ti*ti
tfi
Itfll*
T')-
JmhvoUhu.
lmftitatiir.
ncm propric
in i.dift.i.
aftercntcs mutatio-
didlani dici dc tranfubftantiationc;
^ prout mutationcm dcfinit Ph ilofophus^fi.P/^y^rwiowjqua dicitur aliquid (c habcrc aliter,quani

prius
qux rationominis non conucnit
tcrqii-
no, fed iubieô, vt idcm manct fub vtroquc tcraliter fe habcns,

mino, fed aliter,
vt iuppo-
&
Scfii oper.
Tom.
&
VI 11.
êSfonJii.
Philofophus no agnouit aliam mutationcm,nifi

ex fubicdo,quia non agncît crcationem, & annihilationcm,quas Thcologi cognofcunt,nequc
tranfubftantiationcm : ergo potcft ipfi attrioui
ratio mutationis. Contra.Philofophus rationcm Impugnatlo.
f'"^"*
propriam
alicuius non cxtcndcret ad aliud,in Sf'
>
>
rit Hin cott.
.,
quo res,cui propric competit,non includitur u- ^^,,-, ^/^f,,,
lam rationcni tanquam mutationis dixit propriam ergo , Scc. dcinde Philofophus agnouic
rcm tranfire de non ejje, ad eflc ; tamen non comprehendit hunc tranfitum fub mutatione.
Secunda refponfio eft,qu6d per ly aliter intel- R*J^Jio.
lexerit Philofophus aliquid pofitiuum , quia eft
......
:
idcm iit,io.Mefubicdum nunc cxiftens fub priuationc fucccdente formx aliter (c

habct, quamuis priuatio non ficeius pofitiuum.
Contri Dodor , quia licct particula aUter fuma-
differentiaentis per ipfum,ficut

taphyf. textu comment. 1
1 .
fcd
Impuffuait.
&
commune
etiam priuatiuo ,
pofitiuo:
tamen fe hahere fumitur , vt denotat fubicdum
communc,quod aliter fehabet, fub vtroque termino fucccfiluc : fic etiam fumunt comrounitci
tur
vt
Thcologi mutacioncm.
b Pojfet etiam Mrffd , &c. terminut ad quem fc
non mutatitr , 8cc. nempc fubftantialiter agitur
enim dc mucacionc,vt includicur in tranfubftan:
tiationc
ac proindc de fubftantiali iuxta opi-
DDd
nantCJ
t(.eplie.
IttJûlu.
Rtplie.
Rt^nfic,
IV. Sententiarum
Lib.
590
nantcs. Dices, faltem cft mutatio ratione panis,
tum denominari
Rcipondet ncgando confequentiam i quia nihil cius maner

quod aliter fe haberet. Dices,corruptum eft mur
tatum obic(fkiuc , non fubied:iue , quia non mancr. Refpondet dici denominatiuc mutari, qaia
accidens rcducitur ad pcr
obicdiuc
aliud,&hasacceptiones non edegenerationisin
quod coniicnit
diucrfas fpccies diuifionem
qui
fubftantialicer.
defiiiit cllc
de toto
tn commcnt.
per
parti per fe
\.&
i.
i .
& pars corrupti manet
frinrpij.
qtufi. I.
fcd diuerfas habitu- *^"^"'*-
qu<i au- Difertntia
tem refpicit terminum,dicitur gencratio per modum produ(5lionis:non licet aiutcm mutationem,
qua mutatio eftjfumere aliter,quam in ordine ad
iiibiedum:non dicitur mutari aliquidobiediuc,
&
ejfe
iicut dicitur generari.
H O
M.
mutationem,ejttia htc dicit ftthieStum^
quod mutatur, ^formam
ad quam mutatur Item fucceftonem immediatam informationii, ad non informationem-i

e contra : lato modo tamen, dtci fotef mutatio,feu verfio afuhieSfo infuhie6ium.
I
Dico
ergo propric loqucndo,qu6cl cranfubftantiatio non
cft
ncm
mutatio, ncc circa hoc
oportct laborarcad inquircndum genus tranfubftantiationis quia mutatio
ctfi
dct in-
&
&
fubieftum , quod mutatur ,

formam fccund^m quam mutatur , habitudifubicdi ad formam tamen vltta Iftam habitudincm formaliter importat fuccef-
tclligcrc
fionem immediatam informationis ad non informationcm , & c conucrfo. Sicut crgo

in Baptifmo dicitur aliquid matcriale,vt ablutio,& aliquid formale , fcilicet verba;
licet ambo fint matcrialia fimpliciter rcfpedu eius quod eft fimplicitcr formale , vt eft
,
eo,qu6d vcrbafunt aliquo modo formalia,refptttu

ablutionis. Sic in propofito, tam fubiedum quam terminus eft materialc hi mutationg fg J iUorum duorum formalius eft tcrminus quam fubicdum ideo dicitur forma(ignificatio
TermirtM
formalius
ferttnet
ad
tamcn hoc
dicitur
& vcrius quam
refpedus fufcccftionis , licet vere illc refpedus

^*" ^'''^^^'''o^
^"^^ ^ft aliquid vcrius in fc , quia forma abfoluta , vel ad minus cns pofiauamrubleaa^velfuc- tiuum ille autem ordo pofteritatis , vel fucce/fionis non eft nifi refpedus fecundiim
(^fiid. Non haberctur crgo gcnus tranfubftantiationis , fi eflet mutatio, nifi quantum ad
cejjio,
illudformale,quod addit vltraterminumrcfpcdusjfcilicctqui cftordoimmediatus alijj^jj
^.^\^^ importari
illc
'
cuius ad aliud prarcedcns.
aurem omnino velis extenderc mutationcm, vt dicatur de tranfubftantiationejpofccundum Philofoph. j. Phyficor. tripleX eft mutatio, fcilicct a non
Mutatio fubiedo in iubicdum, a fubiedo in fubiedum, & a fubieto in non fubiedum & accitnplex &
^ny^^ jbi ("ubicdum pro cnte pofitiuo & non fubieftum pro priuationc eius fic poteft
'" verfio
exrendendo ad mutationem fupernaturalcm diftingui , vt illa qua: eft a fubiefto
Zu
in non fubiectum, dicatur annihilatio quac autem a non fubiefto in fitbiedum, creatio:
yide Varr. quac vcro a fubicdo in fubicdum, tranfubftantiatio. Scd per hoc quafi nihil habetur dc
vhifupr.& generc remoto tranfmutationis quod fcilicet eft genus verfionis , nifi quod vtrumquc
D. Thom. formalirer eft inferius ad rclationcm quandam ordinis, fiuc fucceflionis.
hic artic. 2.
Adargumenta:ad primum patetexifto vltimo articulo. Ad fccundum per idem.
Ad
tertium dico j quod vcrum eft in mutationc proprie dida , quia fuccedit in codem
II
Argumen' fufceptiuo oppofitum poft oppofitum eft enim ibi tranfitio partialis , fcilicct formx in
oppofitum codem fubiedo mancntc, & ide6 ibi termini illi primifunt incompoflibita.
lcs fed non eft ifta ratio in propofiro hic cnim fufficit , quod ejfe huius tcrmini , & illius fint difparata, lic^tfimul fe pofilnt compati in entitate, quia ad nihil idem informandum comparantur circa quodfibi fuccedant vel poffet concedi , qu6deflent fimpliciter incompoflibiles circa idcm numero , lic^t non fint incompoflibilcs in cfl*endo
abfolute:ficut fimul funt in cntitate album, &: nigrum,& quidem funt vere contraria fccundum fpecies, in quibus funt, ncc tamen fimul funt in aliquo eodcm fufceptiuo.
Si
Text.cem.j. teii
dici,qii6d ficut
8
Gentratiofub
iediua , q>
ad terminum, quienim rccipitur in rubiefl:o,di-
7'ranfahJ}antiati6nem non
&c
citur generatio per modum mutatiouis
a partc re-
& denominationcs, vt comparatur ad diuerfa^ verbi graiia,ad fubiedum, &
pugnat abfohitc toti,non dcnominat totum, nifi

cum limitationc nihil autem panis manet,quod
pcr rcdenominaretur,
primo , ideo neque to-
, quia pet
coniingcns ad
dincs eialdc forma:,
fc
nempcquando denominatio
ficut
yid aliam erô pcr/HaJtonem,Scc. Dicitquod
qus
Llihitatii
aliud dicitur gencrari fubiettiuc
& j.Phy/ictex-
mutatur \ 5c ideo denominatio per accidens tranfit ad totum*

Vide quafdam limitationes huius j. diji. 1 1.
le
neceflarium.
per accidens dicitur
^.PhyJtcor.ttxtu comment.
poteft per accidcns
COMMEN
vttiufjiu^
Dift.
Qu^ft.
r.
I.
591
COMMENTARiyS.
TTV h
reducuncur , quae brcuiter recapitulata fum in

comment. eam tencnt antiqui TheoIogi,& omnes
corpus Chtifti , in quod fit mutatio panis : crgo Ctnmrfio fit

tcrminus 4</ fM^ nonerit illcmodus. Antccc- "<?. ^
dcns patct ,quia lccundum ipfos tranfubftuntia- /'"i**"'*
tiu eft motus produdiuus termini , ex natura
rei repugnantis cum fubftantia panis,fub fpe-
noftra: fcholz. Altifiodorenfis /1^.4. trafi.^. c.i.
ciebus
erpo proprie loîtendo
mitnU *nti- principalis huius quxftionis

sHtrHm,
Ahiliodor.
Alcnds.
tjiiod tranfithjlan-
\_ytUtio non eji wwirfio,&c.Hxc eft conclufio
Cntlufi tt-
& in hac
D. Thom.
art.^
D. BonaUentura
ILicbiidus.
chardus
dift.eptt^.
art. i.
ad
quam
cxtcra
D.Thomas
Alenfisi4.f.io.OT.j.<rr.5.
D.Botiau.
i.pq.JS.wrt. .cptgftiHncuU i.ad ^.

3
ibidempart.
\.
Ri-
art.i.<jiu^. 1.
Sedantcquam ad proba-
&ali}.
tionctn comunis fcntcnti.^ proccdamus.mbiungendj,& impugnandi funt modi diccdi aliorum.
10
VrittM tfinitnHm.
Vafqucz.
Circa autem hoc quxfitum varia: funt fcntcnrcpugnant conclufioni , qux vix ad fum,
mam reduci polTunt ; vt bcnc Vafquez, magis
&
tia:
&
confundunt myftcrium , quam explicant ; imo

aliqux tradunt occaiioncm aduerfariis fidci , vc
Prima fententia
ftnte-
tis Durttndi.
cft
vt
ncmpc ad tranfubftantiationcm rcquifubicdum communc maneat fub vtroquc
termino
fieri
&
fic
in hac conuerfionc nihil aliud
docct, nili maccciam panis
Chrifti. Conftat crgo
ienti in
v*-
mtdts
rits
tfMnJit.
Alij doccntcs
Tirminxri ad
Sotus.
fepHgn*ntim
f0i,&
aftioncm
minum cius ftatuiit modum
fic
dcclarant , vt ex vi cius nc-
ccftariu cx natura rci dcfinat fubftantia panis
vitu.
vini
ac proinde alfcrunt inefte corpori
&
& fan-
&
&
accidcntalis
non rcpugnarct cx natura rci cum

& vinij&docentclle vnioncm
fubftantia panis
fubftantialem corporis
Ali) difunt
conftrH-
titutm
fnb'
& fanguinis
cum fpecic-
bus,mcdiante qua , ca fuftcr.tat,fine vllainhzfione harum ad ipfa,

fine impcrfcdionc. Alij,
ftatuunt cllc confcruacioncm ipfius Chrifti nouam vircutc vcrborumcontinuatam ita Gabricl
&
fl*nti*ltm.
Gibriel.
II
Trim*
in ^.difl.
hsc
Suarez.
een-
ebifio.
Son m*net
mnteri*.
1 1
tfiptodHtfub
fit
crgo nihil
infra
non
communc manet
vtrique,
fubftantialc,& intrinfecum vtrique
fcd
latiiis.
Secttnda conclufio.
SttMnd eon- nis
fttmiinlu.
& lefi.ô.in canon,
%.f.El.i^.
Prima concluJio.hA. hanc conuerfioncm non re, vt matcria eadcm maneat fub vtroquc
termino. Hacc eft contra Durandum probatur,
quia ha:c conuerfio cft altcrius rationis a rcliquis omnibus,quia totius in totum, vt dcfiniunc
hoc
Ttfminnt nS
.art. 3 .didf. x.
quiritur
Concilia
elufio.
piacct Suarcz difp.^
quod
II
.ejiu^.
eft
modus
conuenienter
ym-
c^ proprie a SanEia CathoUca
Ecclefia tranfuhflantiatio
efl
appellata
rcm habet tranlubftanciacionis
ergo ctiam
vt conuerfio eft
fupcradditum.
Secundo , iftemodus cft fiftitius & imaginarius.dequo alitcr,& alicerifti aurhorcs ccnfcnc
nam
aliqui dicunt efle fubftantialem in
aliqui cfte accidentalcm
^^,cum quo
fed ratione
repugnat,ncmpe fubftan-
& vini, dici fubftantialem.
Haec omnia imaginariafunt, & finencccflita- ObfcUfttl

mj^triH fitit
te adinuenta quin cciam obfcuranc myftcriura:
-
hoc Sacramcnto tcrminatur crgo ad

ipfuni , vt habct talem modum non autem ad
aliquod cius antiquum ejfe. Si intelligas de modo
prajfcntiac localis , aliqui citant noftrum Dodkorem pro eadem fentctia:cam fcquitur Soto difl.cf.
ftus cft in
dum autcm illum
tix panis
produdiuam, tcrquendam.quo Chri-
elfc
guini Chrifti ne cogantur airerere prxter inconuenicns allatum , annihilari fubftantiam panis
vini ,
toUcrcnt racionem vcr.-E conuerfionis corum in corpus,& fanguincm Chrifti;
hunc modum dicunc fubftantialem , quia fi cilet
tfft
quit
Quacontierfio
Latcrncnf.
Tridcnt.
& totius vini
tius panis in fubftantiam corporis,
infubftantiamfanguinis,ait
tcrmini
fubftantialcm ; ne cogercntur probarc tranfubmoium ftantiationcmcllcadlioncm accidentalcm. Mo-
fHbJl*ti*ltm
&
produdioncm cllc rcfpc-
Mtdtu txpli- ^.i.4rM.AIij magis dcclarant huncmodum fubeMdialitrMm. ftantialcm eirc , vt dcfcndant adionem hanc cllc
Ejfe
cntitatc
fr*ftnti*m.
tia: panis fub fpeciebus ergo non erit tcrminus concra Concilia, & Patrcs y2/r<i citatos ,
potiflimum Laterancnfe, & Tridentinum , quod
poftquam declarauit hic conuerfioncm ficri to-
fub corporc
ficri
& lubftantialem.
ilu termini ad sjucm,

Stcund* ftn'
Durandi , qux iam impu-
gnatacft,
ri
adcorpus Chriftiprsciscinonvcro ad aliqwid
plures fingant impoflibilitates cius.

PrimM
&
non
fed id totum conucnic ifti modo ,
corpori Chrifti fecundum fe , quia nequc producitur corpus , nequc repugnat pcr fc fubftan-
^.
mmus enmi capic
11
modum lUum
,
racio
ntcejfit*it,
I-
in alieno 4,
a,,,^.
fubiedorepugnarecorpoii Chrifti,quam ipfum mmo.

corpus poni fub fpeciebus modo facramencali,&
non circumfcripciuo , quia hoc inuoluit folum
difliculiatem illam eflcndi
cumfcriptiue
quaf tollitur
cum alio corporc cir;
aliam,ncmpc
vcl
modo indiuifibili.
poflc poni fub fpccicbus
Sed moderni amplius addunt , ncmpe ad hoc

modu pr2fatum:crgoobfcurant:quianequit
dari
quo capite repugnarct modus ex natuimo falfum eft,

, & vini
quia non opponuntur circa idan fubicdum.
Diccs hoc ipfo , quo feparantur accidcntia i
oftcndi ex
ra rei fubftantia: panis
panc ,
& vniuntur corpori Chrifti, dcfinere fub-
ftantiam panis cx nacura rci,quia dependec in ejfe,

conferuari ab iilis fpeciebus. Concra, acciden-
&
depcndcnt a fubftantia, vt fubiedo,in ejfe, cui

inhxrent , quia accidentis ejfe cft inep cx Philofbpho ergo non dcpendet fubicclum ab accidcntibus. Deinde accidentia fupponunt fubicGt\xm ;.tcrminus autcm dcpendcntia: alicuius ad
ipfumfupponiturfaltcmnatura. Deinde, fubie<ûm non habet exiftentiam fubftantialem ab
accidentibus, feda fuis caufis prioribus vnde
cum h.cc exiftemia fitcomplcta,& fubfiftcns,
non mutatur fcparatione accidcntium.
Dices accidcntiaconfcruarCjVt remoucns prohibcns fubicdum.Contra,licct in hoc gencrc accidentia faciant ad confcruationcm fubiccbi, inquantiam agunt , vcl rcfiftunt contrario corrumpenti ;tamen in propofito fequitur contrarium,
^'ft*f"'
Itnfugnatttr.
tia
quiafeparatis accidcntibus a fubicbo,non
^^* ftt''"
Nw
''^'^-
^^{^Jlif^^.
bminfHotgt.
Rtjponfit.
ImfHgnntnr.
cft ca-
ab agentc naturali,quia
loc nequit agcrc , nifi in quantiun ergo ncquit
agcre in fubftantiam non quantam qualis in eo
{>ax a(îonis,autpaflIonis
Tcrminus
tranfubftantiatio-
aliquis fubftantialis
vt
alij
/itpra cxplicant talcm. Prob.itur
primo,quiafic
tranfubftantiatio cfiet ad illum
modum non
,
vcro ad corpus Chrifti. Sed Conciliaj& Padicunt tranfullantiacioncm tcrminari ad
ticfs
Scoti oper. Torn.
VlJl.
cafu cflcc fiibftantia panis.
Dcmus
ergo
modum
illum vnionis cfle fub- KSrefnxnafntflanti.

, nullum inuenitur "
ftantialem, aut accidcntalem
fundamentum
illius
repugnantia:
fubftantix paiiis abfoiutc repucnat
DDd
,
;
quia neque ^f
ali^s quili-
bcr
"" v"
'
""-
Lib.
592-
non confcciarus eo
bec panis ctiam
IV. Sententiarum
pofitp defi-
ncque cci.im rationc feparationis fpecierum ab hoc pane,cjui conuerti dicitui':cjgo inutincrcc
lis e(i.
t
Secundo probatur
fniioluere falfiUTi
& repu-
gnantia j in primis,quod dicicur fubftahtialis vimo. dctur imaginarium , quia corpus Chlifti glorio-
jmfMgnatii
tiufdem
'''
fiiipj
& completum no eft in potentia.ad aliquQcl
midtnnChri-
complementum,
jh,
tur mbftancialis rarionc tcrmini
auc
actum
iubfta.ntiaiem,li dica<5
^<>,proptcr re-
pugnanciam. Probo, quidquid dicatur,non
elTc
adxquat tanquam xquiualcns fed id etiam

non contingit in propofico.
Patet fubfumptum.qux cft principalis minor, Vnum
&c
non
inhafrentix
gnec
TQp repujnre jpentbiM,
irttit..
i/i
corum ad fubftanciam panis repu-
Anccccdcns probatur, quia
illc
modus,
{ jpfis fpccicbusjvcl in corporc Chrifti
fpeciebus
vc furponit opinio
qnod ex natura
vcro matcriale
aliiid
cftque in diuerfo
fpccicbus.
Deindc demus aliud accidens , fcu vnionem

, non opponitur ipfis
quia h.xc
tantum cft continentis ad contcncuni non for-
ffohMioiinf. incfle fpccicbus
mx
&
ad fubicdlum
crgo altcrius rationis ,
confcqucnter nnllius in icipfa repugnantia: ad
:
inhxrcnciam
de poccntia abfoluca poflcc
qui.i
Sacramentum , vt maneret fubftantia

probanim cft & probatur aranihil repiignat iiih^rrcntix cxmodoefTcn-
fic inftitui
panis
plius,
vc /ttprk
j; p,,/"i,Ju^^
,-,j/|
o^ôA fiipplet dependcntiam acci-
ilia vnio non fupplec taIcm dcpendentiam crgo, &c.

Maior patcc cxemplis , & lationc j primo, pa'^^"'^s
.idfubiedtum,fcd
:
'Tolitttrofpo-
contrs-
Jitio
ri*,d' friunliiia
fV
*"
.
"
<//'"
tet
inomnibus
qiix
non
funt priuatiuc,auccon-
tradidVoric oppofira, qux oppofitio non eft in

?
!!
r
propoiito, vt lupponimus: quiapcqucillavnio,
6c inh.Trentia accidentis func
'
eodem gencrc
diftantes fub
formx maximc
ciim fint diucrfi
quando vna rollit influvt produdiuum, feu confer-
In caufis cxtrinlecis
^^^y^ altcrius
fcu
' "^f'"""^ fi" efFc6lus,qui poteft effc ab altcru-,
fupplct criam
tec in caufis
go ncquir
concurfum
vniuerfalibus,
altcrius
vt pa-
maximc prima:cr-
dcpendcntia accidentis ad fubieiO:um hocmodo,nifi fupplcatur influxus fubiefti

in ipfum.
co!!i
Deinde idem patet rarjone , quia dcpcndentia
Dfflruiiur accidcntis eft
pcr fe:ergo quidquid repugnat ipfi,

xquinalcns quoad hoc, fubieao, alias
aducniret tanquam aliquid repugnans acMiulunlet ""
cffo-
^^\^^^
e,|-^
juod cidcnti in tubie6l:o

pff^let inhi
fcorfim a fubicdo
/Miieclo,
rmti/tm.
vt fic
JJon
hnhit
"îuiiatem
vt eft fub Sacramento,
modum
nequit proptcr
ficut
ieAum
cfTendi fub-
^*'
"j^l^^
eire rcfpeftu aifbionis agentis naturalis
jextenfi:fic
etiam nequc habcrc adtionc propriam,
qux fupponit modum quantitatiuuni.Nequc corpus Chrifti c5tinet genus fubiedi in feipfo,ficut tJon etntinit
caufa prima, aut fupplcrcpotefteius influxum: ^!'** 7**'*crgo vnio ad corpus Chrifti, vtcontenti,non repugnat inhxrentix .accidentium,ac proindc imaginaria eft, nequc faluat aliquid requifitum in
hoc myfterio,
Dices
minum
cum
pcr
& rcpugnat racioni naturalj.

aduerfariis,corpus Chrifti
modum
fuppofici
vt ter-
cerminarc depcn-
^'fpofio îa'"'"'
dentiam accidentium.Concra,in primis accidcntia non funi; nata dcpcnderc a fuppofito extrinfcco immediatc ; ncc nata funt referri ad fup- êeiditiminpoficum , nifi qua inhxrencquiaaccidcntis effe ^'"" f^fP^fi'
cdwefe, idcft, inhxrcre;non autem fubfiftc'^X"*
rcqui cft modus eflcndi fubftantix : vndc,fi Subfijiere ifk
fcpararetur forma fubftantialis panis , manc- futjlanti*.
rcnt accidentia vniformiter in forma; ficuc nunc
manenc
in quantitatc,quamuis
tum(& fic anima in

uis
non
fir
ejje
non cllet fuppofi-
fep.arato intelligit,quam-
fuppofitum
ex co prxcise
quia
non dicunt dependentiam ad fupfofitum, qua tale,fcd qua fubiedbum;ide6quc nequic

accidentia
aliquod accidens vniri immediatc hypoftatic^

perfonx diuinx,quant6 minus creatx ?
Sed daro ctiam oppofito , fic argumentor, ne19
queunt dependerp k fuppofito > nifi prius depen- âdemeuafio
dcant a fubieao,quiadependentia ad fubieaueft '"'"/"'/*""'
ininus effcndi accidcntium
rrn
ejx.{em
in aftu completo.
SiburnMntia
pcndentiaeft pofterior inhxrctia,qua referuntur Pf^/f^^j* *^

ad fubieaum.Item corpus Chrifti nequitefle ccr-
'Jni"
quia acciiaemia exconucnire fubiedlo, nifi
induiuibiiiter
neque confeqaenter contrarix. Vrraque eft pofitiua,ac proindc rcmouentur alix fpccics oppoficionis in rcliquis auccm qux fibi opponuntur ex limitationc potcntix ,& fubicdi,
vtfunt formx fubftantialcs circa eandcm m.ateriam , quxlibct cft aftus adxquatus pcr fc matcrix, & fuppletalteram,quia conftituic matcriam
generis
cxfaHjis ex.
**
...
Scd nequecorpus Chrifti habct aaiuitatcm,
iUentium.
cft
.V-,
tenfa nequcunc
fubiedo hiCjTiempcaliud in corporc, aliud in
fuptlet iefe-
...
proportionato;talc cnim noncftcorpus Clirifti.
fcd
**
abfoluca,eomodo, ''! "
/ furum.
.j
vt habcat cti.im de potcncia
quia
rale
"M^dtu
tentumnefi
vcl cft
nullum accidcns calercpugnac

fua eft in fubiedo
quanco^quiafunt diucrfi generis;& vnuni cft (pirituale,& fupcrnaturale , vel qiiafi fupernatu-
*""
Gorpiu eml
& repugnar,
racioiiem fubicfti
non in
modum cirendi,quem habcc Chriftus
permirienti
Sed corpus Chrifti, vt contentum fub fpecie-
bus.nonhabct
go
iiabcbic
effe
cflet
aut aftioncm phyficam
accidenti
aliis
tur incflcChrifto, qui cft tcrminu$</^:cr-
definitiuum
poirc fupplere eius caufilitatem.
quia dici-
non
miraculum. Ratio cft

prxdidta, quianullacaufainn.uura includicgcnus fubiedti prxter folam pritTiam,quantumad
quo nunc
ergo, &cc.
j-^^g^
quod
pollet fepararc accidcns in
^ fubicdo
talcm repugnantiam,qiiia accidentia feparataante fcparationem nihil recipiuncintrinlecc,
fukii.
qufa nihil fupplet cocurfum ad accid(sns,oifi ful:^ ^"*" *'""'

iedum, vel caufa includcns tocum gcnus fubicdi fJilJx>tiJ*
in alio gcnerc , vr caufa prima vndc tota natur^
neque confcruarcc accidcns

modus ergo huius impoffibilitatis circt prxcisc ex co , quod repugnaret accidens dependcre a duabus caufis totalibus fimul, vnde altera rollit influxum altcrius.
;
immediata:&demusdepcdercafuppofito,h?cdc-
'"'
*fi
</'-
2'SS'
fuppofitum,
vel vt fubiedum ; neutrum ipfi conuenit, qui eft
contentum hic per modum fignificati cxprefli,
,
nifi vt
tttm.
quamuis cjiim fimul infit fuppofitum diuinum, -êciJtftti*

tamen accidentianonrcfpiciuncillud,tanquam T" /^*'*^
* "^ ^
natum formalc fuum ergo, &c.
Dcinde no euacuatur diflicultas,quia acciden- Rrquirunt
tia corporea , & cxtenfa nequcunt dcpenderc i CfPP^fifitex:
fuppofito, nifi cxtenfo;ficut exigunt etiam fuhiedtum cxtcnfura,nihil horum eft in propofito : er-
go nulla oppofitiocxnatura rci inter inhxrcn& vnionem ill.am prxtcniam.

Ec confirmatur cocum quia non maior eft rc-
"
*i^
tiam,
pugnantia cx natura rei intcr illam vnionem,

inhxrentiam ad fubieftum remoeura,qu^m
inhxrentiam ad fubicdum proxiraum , quod cft
quantitas
fed rcliquorum accidcntium inhxrcntia manet ad quanticatcm ; qusl non obftantc
&
Yniuntuc
i-O
CinfirmMtii
^"'"''''"''"*-
XI.
Dift.
vniuntur corpori Chrifti
ergo inhzremia
illa
ad fubiedbum remotum , nempe fubftantiz non

tollitur per rcpugnanriam naturalem eius ad
vnionem prxfatam. Hatc ratio fpecialiter vrget eos,qui dicunt inhzrentiam ad quantitafubftantiam > fcu fubicftum remotum
tem
&
eandem de quo
eflc
irrfrJi
dicetur diftinîwte/i-
t9-
Aliis ctiam rationibus impagnant moderni

fentcntiam illam oppofitam:qu ad fundaracnta
incerta reducuntur harc nobis fufficiunt petita
:
ex natura rei;& fufficit vnicum iUud,ncmpe,my^4th mdxl- fterium reddi obfcurum,& dilficile in ratione
mi VTi$ns.
fundamentoi& dari haercticisoccanequc fundamentum vllum

ex teuclatis , aut ratione naturali vndc dc-
naturali fine
fioncrn cauillandi
eire
illc
explicari tranfubftantiatio
fic
modus
quia
Tranfubftantiatio non fit pcr

Chrifti,& fub-
nouam confcruationcm corporis

Gabcicl.
SHaxez:
Hxc
contraGabriclem,& Suarez. Probatur omnibus principiis,cx quibus apparet contradidio , quod idcm efTciûs poiCt
ftantialem.
cft
Conferuatio
in re ipfa eft continuata adiio ficut ergo nequit
KidMri iiuu dari dupiex adtro totalis refpcftu ciufdcm cfFc0Bi$n*t W*- ftus in efe\ fic neque duplex confcruatio : fed
Itt timfdttfcorpus fiue in fe , fiuc in Sacramcnto non muta-
duabus
cfle a
caufis totalibus fic
fiSmt.
crgo neque cius conferuatio.

Patcr minor, quia in Sacramcnto non retipit
aliquod efe fubftantiale, aut cxiftentiam , neque
in toto,ncque in parte,neque inmodojaliis
in Sacramcnnon cftet idem corpus in coclo ,
conto qaoad fubftantialia : quod eft falfum ,
tur fubftantialiter
&
&
tra veritatcm myfterij

fitii
iuxta illud
hymni
manSms.
Secundo , definentc corpore Chrifti fimplici, vt in fe cft , defineret ctiam in Sacramcnto ergo ejje abiblutum eius idcm cft iac proinde eadem confcruatio , eadcm ciiftcntia- Hacc
vnratio fatpius dedufta eft ex Philofophis
de vbi nullum eft ejfe nouum fubftantiale* non
:
inuenitur
fundamentum
aut neceffitas noua:
Hij^npo.
adtionis fubftantialis.aut conferuationis. Dices,
Imftttnsti,
dari corpus Chrifti fub fpecicbus.
&
non
Contra
praedicantur dc fubftantia
effe
ejfe,
& quoli-
bet abfoluto in ordine ad fe , non in ordinc ad

aliud;quia effe abftrahit a loco,qui cftpoftei praefentia ad aIiud:ergo ctiam
rius,&
fcruatio.
cft
JHttMigicm-
flMtinltm,
Dcindc
eire
con-
non
praefens ipeciebus
praedicatum fubftantiale , fcd accidentale er:
go non
ftrMMtttnim
tialem
ntnsm /Wi-
indiuifibiliier corpus fub Ipecicbus quanergo illud magis argucret a&ionem fub-
quam hoc.
Dices,corpus penetratiu^ pofitum ponitur Cc'
cundum modum naturalem efTcndi ; ac proindc
ftantialcm,
non
nouam confcruationem non ita in

Contra,quantumadpriorem cafum SifMrmii t.
quoad przfentiam modus ellcndi cft magis,vel tt^fi**** *f*
equc fupernaturalis ob repugnantiam quantita*\^1!^l*
tis, & extcnfionis hinc & inde. Quantum ad fe^,
cundum no cft alius elTendi modus fupcrnaturalis,nifiqu6d tollatur cxtenfio,quae non eft variatio fecundum ej/e,{ed rcfpcdiuc ad locum,feu fecundum principium eilcndi in loco,modo naturequiri
infert
;
confcruationcm nouam fubftanpraefcntia, mumutato loco ,
&
aliis
taretur eê
rali
quantitatiuc
& confcruatio
quod
eft
inaudi-
tum. Dcinde effcdlus ille prarfentis non cxiadkionem fupcrioris generis,quiaeft mcrc accidcns ergo non fubftantialcm nouam ; confe?[uenriapatet,quia adio fpecificatui ^ termino
git
eftque tantijm variatio fccun-
diira accidcns:ergo
,
non
infert mutationera fub-
neque adionera , magis quam prior
niodus.
Quart6,forma verborum non habet caulalita*4

tcm phyficam refpedu corporis Chrifti ,neque Exviviritctiam fpccies , fed tantum raoralem, vt fuppono '*? y?xLT
.!/ r*rr$ tiuintf

nunc ex traUatH de SMramentu tn genere tn i.dt/t. ^,^ tinftr'
crgo hxc conferuatio non cft vi vcrborurojvt di- mMitmm.
cit illa fententia: crgo neque exalio principio.
r-F
Probatur priraa conrequentia , quia illud ex vl

verhontm, vcl dcnotat caufam,^ qua eft conferuatio phyficc i & hoc non quia verba non funr,
quando Chriftus ponitur fub fpeciebus ; & taJis
:
adlio verbis rcpugnat
quia tantura caufant ex

principiura , aut modus
caufandi phyficcKura fit dcnorainatio adhaercns
ex voluntate inftituentis , aut denominatio exinftiruto
quod non
eft
trinfeca, vt alij volunt, aut inttinfeca rationis.
Vcl
:ft tUt
Stcnnd prt- tcr

kttit.
593
cum alio in eodem loco quantitatiuc,quam
ftantialem
videtur impollibilis.
Tertia conclufio
II
.;
beat
tis
I.
propofito.
fienti.
rUtstttitr M'
Qusft.
poni
poni
eflcÂT
w verhontm,denot3Lt hoc requiri ad
veritatcm formae,vt coferuatioilla fit noua.Contr^,ad veritatcm form* non requiritur aliud, y*r$tMtfirms
quam rem eflc,vt affirmatjhoc cft.vt corpus,quod
&
nem ad fpecies accidentalem,quz dicitur pr^fennoua adlione fubftantiali crgo,&c^ Pafubfumptum,quia neque addu6lio,neque pra;fentia ad quan^ eft,funt fubftantiales pcr modum
adlionis , aut termini ergo non arguunt zkiotia fine
tct
ncra
cfle fubftantialcm^
Confirraatur
fub fpcciebus,
cfTe eft
ex vi
& caufalitate
ipfis;fcd
hoc
aftio-
nemfiibftatialem,autprodu6lionera nouaracorporis Chrifti:non creationem:quia fupponit non

non aiiam ex fubicdto
effe fimpliciter termini
:
hxc rcpugnat, quia corpus inprimam ergo produdio illa, fcu potius
praeexiftente,quia
:
pofitio corporis fubfpeciebus cx vi verboru,non

cft fubftantialis
Terti6,corpus Chrifti pcnetratiuc pofitum

T*rtU ratk. cum alio in eodem loco ; vt quando exiuit de
Idtm fnbnt. vtero Virginis claufo , de fepulcro , ingreftus
produdlio cius
fed confcruatio
non cxcedit priorem adlioncra produftiuam,quia
ad difcipulos claufo oftio , penetrauit ccelum , non exigebat conferuationem nouam fubftantialem ficut neque corpora Bcatorum incft
quantum habent dotem
crgo
Trti*ti * neque pofitum fub fpeciebus in Sacramento. Anttttdtniit.
tecedens nemo negat : confequcntia probacur,
quiaquamum
eft
cx ratione loci
ior cft rcpugnantia

Sctii oper.
penetrabilicatis
Tom.
vnum
& locati
ma-
fi
eflent alterius rarionis, fequcretur
corpus
habercaliud<^,&modura
fub fpcciebus diucrfura
eo , qu^m habct ex vi
verborum & confequcnter conccaFlorcntinutii,
qu6d vcrba hoc efty &c. non e^nt cffedliua pra:Chrifti perraanenter
fentiae facramcntalis
crgo,&c.
Prarter haec adduci pptrunt fuperi^s expofi-
corpus penetratiuc
VIH.
quia
, quod neque hic modus habcat fundamentum ex authoritatc,aut ratioije,& rcddit myfterium magis dif^cile , & obfcurimi ergo non
ta
admittendus
eft.
DDd
frius ift fnb
fcu cfficacia verbo- j^'/'***
rum,quz nequit efTe phyiica:neque arguit
cludit
ty
prius natura eft corpus Chrifti
quam cofcruatur fub
nullacftratio cxcefTusiim^ deftruerct myfterium:
ormali.
13
/*''"' fi^^
cnuntiat cflc praefens.fit praifens facramentaliter:

'^Jjfg^'""
fed hoc poteft effici pcr addudlionem,
vnio-
Omncs
>
|^^ *'}l^'
,/7,.
Lib.
594
9.i!pnfi
fiinJnunt*
IV. Sententidfum
Otjines pracii6fc rcntcntiae fundantuc in eo^
qgod putent iranfubftantiationem aliter non

^^^^ defendi aut cxplicari &qqod illi modi
non inuoluant contradi<5lioncm* Ad hoc cx ar-
MRoritm.
guracntis fadis refponfionem habent
fc-
uiccm ,
& fecundum fubftantiam.
ter ipfos
terminos
iilis
inuentis:
apud Vafquei
aIiudfignificattranfubftantiatio,nuIlumqueprac-
lcgi potcft
terea refpeAmn,au.c
SintltUT}' prarmirtarum
opinionum,quscontendunttran-
&
fubftantiationem elTe formaliter adtionem ,

mutationem.De fententia autem propria non eft
locus ambi^cndi.aut
fonant verba
dicit
eam declarandi alitcr,quim

cnim p-anjMhftamiationem ejfe
CprtHerfionem totikt fitbflantis infithfiantiamiSc niTr*n/tthfl/in-
tiationtm
hil ialiud
includere,quim duos terminos cum
Qrdinc fucccffionis ita dcclarat articMlo i ratio^^^ nominis, ita art.i. probat rei fubftratse pofart, j. ex praedictis ncgat eflc mujUnti* ia *. "Dilitatem
In conclufione autcm pofita idcm
Itam.cuvor- tationcm.
diiu in ejjiar- ipfmn declarar,nihil admittcns in tranfithflantia*
fione^ nifi fubieftom conucrfum,
tcrminum,in
qucmconucrtitur, Sc ordinera fucccffionis vnius
ad aliud in ejfe hic.
Et infrk ept^ft. 4. idcm docet oftendcns panem
ejft
tenuerfitnim
&
&
non
annihilari , fed conucrti in corpus Chrifti

vt hic, dcfincntc pane vt hic;
non acquirente
ejfe alibi. Djcit autem conuerti pancm in cor-
&
MJulHe
tft
maio cocom
tiin.,nonttr.
tuinttt
for.
mttlii.
pus Chrifti vt hic, quo denotat hanc conucrfioncm, quat eft de fadko, haberc adioncm adduftiuam concomitantcmjin quodiftinguitut ab aliis
conucrfionibus fubftantialibus
1
...
rt
quac fiunt pcr
.'
prodaccionem termmt :qHamuisautemrcquiratur illa prafcntia per addudtionem , non cft tertntnus formalis conuerfionis , fed ipfum corpus', quia iuxta fuperius determinata polTet dari
przfcntia
illa
ftantiam panis
quo cafu
corporis ad accidcntia
ttihm,^myP9rt.
&
fub-
mancnte ipsa fubftantii panis:
nulla fieret conuerfio.
Sicut aute conclufio haec
27
Ctfonttt P.
fic
explicata cft anti-
quorum Theologorum.ita & veritatem myfterij,

& proprietatcm loquendi , quam feruant Patres,
gj Concilia
explicando naturam huius conuer5 neque aliquid,quodrationi naturali repugnat, inducit,nec obfcurat fidem, nequc
locumdatcauillationibus haEreticoru.Siucenim
pcr verbutn tranfithftamiationtt , quo vtuntur La
tcranenfe
Proiatio ex
jy^
fg^
&
Tridcntinum , myfteriiim declara,

^6^6 dcclatatur per coiuicrfionem panis in
" corpus
Chrifti
cum
ordine fucceffionis tcrmi-
ni ad qttem adf tiefminum a quo
&
nihil aliud
exlgitur.
Probarur crgo conclufio ex verbis Tridcntini;
Hac
Sy:totiiti
declarat per conficrationem panii
tiirtf 'yônuerfionem
fieri totiits fihflantia
(^
panis infiA-
flamiam corperu ChriflifScc. tp*a contterfio conttenientrr , er proprie a Sania CathoHca Ecclefia tranfithQitibus vcrbis com, &cc.
paratur fubftantia panis ad filbftantiam corpo-
flantiatio efl apfetlata
rf s Chrifti,
tanquam duo cxtrema ,
cundiim fiibftanciam
vna fit confecûinter
quam aô,
Mttttttio ex-
trant
ton-
TZTSa
eifttm
liiti.
inter qua? fe-
interiienit eonuerfio
intcr illos terminos
vt
tan-
modum,aut mutationem
in-
cludit intrinfcc^.
Neque aliter declarant Patres hoc myfterium,

28
fiuevtantur verbo ?nîfr/<!6*, vtCyrillusJe- Endtm cmrolblymitanus Catechef.jf. Grcgorius Nyflenus ti*P /*<
in orat. Catechef. cap.
7.
&
alij
vetbo comter'
fiuC
rium,
& alij
cap. 14. fiac facietuU , vt Tertullianus Uh. 4. cph- Cynll.Alex.
tra AfarcioHem
Authot ferm. de Coena
cap. /ô.
Domini apud Cyprianum & Liturgis

fiue
quac cum canone Latinac Ecclefiac
:
crandi, vt
Ambrofius
confi-
de Sacram. cap.\. qui-
lih.^.
bus verbis confuefcunt Patres in hoc myftcrio,

vt denotant conuerfionem.
Siue autem hoc , vcl

infinuant
ti ,
illo
quim panem
&c. in corpus Chrifti
vtantur , nihil aliud
tranfmutari
:
& ipfam
conuer-
fadionem,
verfionem,conucrfionem,tranfmutationem,confecrationem , &c. cxprefsc denotant efle inter

hos terminos panem ,
corpus , quoad fubftanconfequcntpr nullum ahum
ciam vtriufqjie:
&
&
* aut mutationcm , qua: non eft inter

hos terminos formalitcr fccundum ejfe fubftan-
modum
tiale vtriufijuc refpcdiuc ad fucceffionem iam

rigorc
declaratam,exprimcre vcre, propric,
&m
naturam conucrfionis, vt traditur
a Patribus.
X^
Hinc rcfpondetur in primis ad authoritatcs
Patrum , quos pro fe adducit Suarcz , qui pro- 'Rtônfi ai
nam quod ^*"' *&pofitam conclufioncm declaranc
:
mutatio panis
& conuerfio fiat in corpus Chri-
non denotat produdionem
vllam fubftantialem in termino ai epiem:

aut in ea verfari ipfam conuerfionem , fed omnino oppofitum colligitur : ficnim diccrcnt mu-
nem
corpus fccund6m fubftantiam aliquid facum dicant mutari panem,

vinum fubftantialiter in ipfum CDrpus,& fanguivino,
hoc affirmant de pane,
nem Chrifti
nonutem de corpore > fequitur ex mcnte ipforum non mutari corpus fubftantialiter. Vide
Vafqucz.qui minutc ad fingula rcfpondet cap.i^,
tari
&
ueret : fed ccbntri,
Obiicit fecundo, quod per folam ationem

addudiuam non rede explicatur, quia per illam non fit tranfithflantiatioyfcA tranflocatio. Re-
tatio,quae cft adcofûs"Chrift!,nbn
pt*ciscqui
terminus aelqtum conucrfionisiJrtoh eft de ra-
30
Seeimdaibii-
^^^ fiiuiiitr.
&
negando
fpondetur conccdendo antecedens >
confequentiam , qujc infertur , nempe fieri per
adkionem fubftantialem.
Tcrti6 obiicit:aftio conferuans corpus Chrij i
M*.
fti , vt in caclo , non eft fufficiens ad confer- Tenim
uandum illum in Sacramcnto ergo requiri- *'
patet antecedens , quia ModU dittertur noua fubftantialis
vnaquaequc autem /"^ ejftndi
exiftit modo fupernaturali
:
rcs
vt confcructur fine
n
modo
/i
oaturali
ma-
aliis accidentimaterialcm fine quanritatc,

bus , neceflTe eft , vt mutec adionem confcrua-
eft
htu-
&
&
ad intrinfecam ratioc6uerfionis;& firailiter omAis'0!kio,

mu-
&
iS.igor
*"i*fafrS.
Fabrum, & Aretinum hic
<ô''Ps^Chrifti,norf fpcftat
* "**
^^^
aut mucatio-
lorcm influxum requinr, vt cft accidcntis conferuatio extra fubie<Skum. Deinde vt Dcus confcruet matcfiam fine forma , aut fubftantiam
""^'^
Tcrtullian.'
anti- Liturgia.
fecundum fubfta^tiam:
crgo omnis adlip feu mutatio, qilae cft ad panem,
non qua conuei^titur ftcundum fubftantiam in
Sc atitptem
*" '*'"'**'
Alexandrinus epiflola ad Colofy- Cyrillus.

fiue verbo vertendi, vt DamafcJi^.^. Nyflcnus.
tendi ; vt Cyrillus
fti ,
fionis,reiinct
Tridcnt.
tranfit in alium:
ftantiationem faluari vere fine
ncmpc tranfub-
illius,
CmcUtftp ergo DtSloru patct ex impugnatione
""^'
quo vnus
qtiorum impugnatio
2,
Oorit tgfoni-
Prstcr autem
ordinem in-
jterminos, nihil dicit conuerfio, nifi
hic autem ordo rcftc cxplicatur pcr ordinem

fucceffionis adîux vnius ad alterum ergo nihil
qacnti patcbit oppo/itum

Varqucz.
cx
tione,aut de conccptu conucrfionis,quae eA; procisc intcr vtrumque terminum rcfpcdtiuc ad in-
'*^."'* "'"'^
aittonem.
&
tiuam.
Refpondetur corpus Chrifti cofidcrarf dupli- Ke^nfte.

citcr:
XI.
Dift.
DnfltM
*!ft
ctrftritChrifti.
citer : prim6,recundum
(ecundum effi in loco ,
ejfi
Quift.
ne,& multiplicationc
fub(lantiale:recund6,
& modum
ellendi
ddtHr,ncn *J
fmtfiHti4m.
appellatur
aô
vel quaccunque illa
Ht
auc
quam habetur prxfentia Chrifti

quam nos vocamus addudionem,
per
fub fpeciebus,
quja per eam tantiim rccipitur
ejfe
fiikfiMtttilU
Md
Animatn
in ctrftrt, (^
modo facramentali.
Exemplum huius eft,quia aliaadlioneanima
uett.
recipit*;^ fubftantiale,alia rccipit
re
nempe mediante vnione
illa
<?/)'*
incorpo-
nunquam
va-
per
Ad
patet ad
argumentum , negando
ante-
idcnj
Mrgumf- cedens,loquendo de adkione fubftantiali,im6
tMinftrm.
ergo
non
co fubtradlo va-
li
feqnitur
quia fj^ fubftantiale
co,& caufa ,
oppofitum abfurdum eft : ficut abfurdum elfet diccre , quod mutato loco naturali rautaretur fub-
qua fuppleatur eius influxus
cidens dcpendens
ter adlio ad ipfam.
x quo
caufaaccidcntis
fc
rietur aCtio
3^
non licet mu-
hue anima Ht in corpore , Hue extra coipus hzc autem Hc. Ratio e(l , quia variato accidente non variatur fubftantia neque confequenriatur
in loco defini-
tiuc
EMdtm 8i
pofteriotis
ncque ex vatictjce
aAionis fecundiim ej/e accidentale , & fccundum
^d, licet inferre adtionem limpliciter , aut fubftantialem adr^rei.
Ad probationem anteccdentis refpondetur,
53
exiftere modo przternaturali quoad ejji fccun- Ktrftnfi d
dam ftiid , & accidentale ; non autem quoad ejji frobiniantm.
Exifitnti in
/impliciter,& fubftantiale vndeficut quoad hoc
Scramenio
ejji non variatur,ficetiam nequeinfluxus in idcm
quliitr /mej/i mutatur ; Ucct mutetur lecundum accidens f*tinttttrlmt
vtrumquc, ncmpe ejfi in loco , & influxus fecundum ejji in Ioco.Adexempla,& rationem tranfeat
pro nunc, de qua//r<i & negatur paritas , quia Viffttritttf
ncmpe fubicftum fe habct vt prius & tanquam interjHbfiam.
tim,^ aeti.
funt accidentalia. Primomodo eil eadema(îo

quoad fub(laiuiam,feu ej/i fubftantiale,qu6d non
variatur in Sacramcnto, aut extraSacramentum,
quoad e^ localc non eft eadem adio*fed requiri-
NH lfi
md frtftntiJt tur adduclio
595
tare, auc multiplicare prius
qua:
11.
in
cft prius
& fubiedum cius
propofito
ad ejfe in lo-
neque dcpcndct
non variatur in fc fubftantialiter,quamui$ locus, aut modus eftendi in ip(b

a loco,3C proinde
a6Ho conieruatiua eius. Si intelliganon fimpliciter confcruatiua , fed
fallacia k JecMtuitiTmjuid id /implkiter in
excmpla funt etiam falfa,quia

ncque materia recipit fuum ejji fubftantiale ^
forma , fcd i caufa prima per creationcm. Neque fubftantia fimiliter dependet k quantitate,
nifi fecundum ^d, nenipein ordinead zCtioncm , &painonem tanquam difpofitione requi<
in ordine ad locum. Alia eciam accidenfiti,
ma
tia naturalia
ftantia.auc
varietur. Alia
tur de a(îone
tanti^m in
loco dcterminato,verum
tali
locus eft aiius
& alius
ita
eft
ficut
requirere aliam
Sc
aliam adionem, tam produtiuam,quam confernatiuam. Negatur autem confequentia , quiacft
&
hac forquia non eft eadcm aclio , qua confcruatur

in hoc loco,
ih illo : crgo alia
alia fubftantialis. Negatur confequcntia , quiaex mutatio;
&
&
Q^
Vtmmfit
detit.
in ac-
non
influunt in
ejji
fahieiki
nifi
vt
&
funtgrincipiaagcndi,
rcfiflendi inordinead
extrinfecum corruptiuum.
II.
fofithile quodlihferts conuerti in
quodcumque?
D.Thom. j.;>.^.75.<.4.Richard.</.io.4.3.y. i .Palud./fc/V f.j.Maiorf.i.4.j.Gabr.^.i.Durand.
f.i.
& com-
mitnuyexceptoDutjîrmant:Suir.i.p.tom.$J.jo./:io.eimDai:./eMit>
D fecundum fic procedicur, & arguicur
quodlibcc pofllc conuerci in

, quod
quod creacura in Dcicacem , quia non repugnac pcrfonx
diuinx ccrminarealiquam adionem realem,Vc paccc inincarnaciune ,cuius
quodliber. Primo
i
^'X*'*
cecminus erac Verbum ergo a fimili in propofico.

fic, non repugnac nacurx diuinaecerminare illam adioncm, quac non requi- -^l'^'
ric in cermino mucabilicacem,po{fibilicacem,nec finicacem, fed cranflTubftanciacio eft huiufmodi , quia non requiric cerminum fuum mucari , nec per confcquens poifibilicaccra
aliquam in cermino:nec rcquiric cermino fuo aliquid addi& pcr confcqucns, nec finicatcm,necoppoficioncm,vcl componibilicacem ergo,&c. Maioreciam confirmacur, quia
non rcpugnac nacurac diuinac cerminare incelleaionem , volicionem , pro canco quod
:
Secundo
&
illaiaftioncs
non rcquirunt mucacionem,nec pofllbilicacem , nec limitacioncm in cermi-
no,vel obicdo.
Praccerea,qu6d qua:libcc creacura poflic conuerci in quamlibcc , probacur quia milla
creatura poccft magis conuerci in vnara , quam in aliam,propcer conuenicnciam ccnhini
4^tf,ad ccrminum 4^^rw:quiain ifta conucrfionc nuUa requiricur conucnicnciiali;
cuiusfubicdlicommunismancncis: crgoquancumcunque aliqua creacura nonconueniaccum alia, non minus eft conucrcibilis in ipfam.
Oppofitum, primo, quod nihil pofllc conucrci in nacuram diuinam , quia cunc nacura
diuina poflcc conuerci in ahud quia cermini
:
iftius
conuerfionis poflunc
mucu6
cflTc
cer-
./ir^.f.
^' opp.
tnini^cunc eciam nacura diuina poflTcc incipcre
efl*c alicubi, vbi prius non fuic, vcl co modo,quo non fuic quod videcut inconucnicns.
Iccm,qu6d non quxlibcc crcaqura in quaralibct quia tunc poflet conacni quantitas
^
;
DD d
panis
JiMi x.
'
IV. Sententiarum
Lib.
596
&
pcr confequcns corpus Chrifti quantum cflct

panis in quanticatcm corporis Chrifti ,
vbi prius panis fuit. Confcqucns impoffibilc eft , quia cunc corpus maius cffet in loco
Rtuio
mmori.
Boctius hbwdcduabus naItem Auguftinus 7. fupcr Gcnef ad hteram cap. iz.
turis 6c vna pcrfona Chrifti , cap,^. Nul/0 modc foteji corfus conuerti in Spiritum , nec
&
5.
e conutrfo.
XtUh^
Jtcm, tuncabfolutum poffet conucrti
fundamento
poflet per fe clTe finc
in
rcfpcdiuum,
& fine tcrmino
ficut
U pcr confequens rcfpeftus

& abfolutum conuerfum in
ipfum } confequcns eft impoflibijc manifcft^ , quia contradiftio cft tcfpcdum cflc finc
fundamcnco,&; ccrmino,
COMMENTARirS.
A
Dfecundwnjtc proceditMr,8cc,Vixc<]uxSiio
jLjLid facilioiem dcclarationem myfterij

tradatur a Theologis refolutio ciusdcp^dcc
:
TnmMfiHt,
cx quaeftione praecedentcjnam prout quifque libi

cfFormat naturam conuerfionis > eadcm confequcntia opinandi rcfpondct ad quacftioncm Durandus confcquenter ad didla negat aliquid conuerti in ahud , nifi fit cns matcriaie ; ita vt mate.
comraunis vtriquc tcrmino. Hanc fententiam Durandi infra cxaminabimus (jM^.fi<jMtnti.

Paludamis hic ^45/?. j.requirit neceirario remancria
Stcuniftnt.
Paludan.
fit
re aliquid
cum >
communp vtrique termino, fahcm lo-
& probabilius fcntit
non
poifc darinifi in
materialibus.
Alij.qui ftatuunt conuerfioncm vnius in
TtrtUfiat.
cflc
nouam produdioncm
ahud
aut confcruationem
tcrmini ttdejuem, vcl modum aliqucm rcpugnantem termino a <jmo in ejfe , eodcm modo philofophantur de poffibiHtate tcrminorum cius , aut
jpfa conuerfione intcr tcrminos rcqojri illatp cj^pacitatcm tcrmini ttd ^Mcm in ejfe ,&c rcpugnantiam vtriufque termini px qaûra rei in e]fe refpe&\x communis manentis fub vtroque illud commune debcnt cfle accidentia,vcl locus.
:
Vafqucz difp.i i\.cap.i.d\xo
TtrtUftnt.
Vafqiuz
Reijuiri
ftnjibilt
minum k <juo
cflTc
aflerit,
nempc tcr-
qui conucrtit ur necelTari6,cflc fen, qus d
fibilcm,vci h.-ibcre accidcntia fcnfibilia
monftrari pollunt pcr pronomcnWc, ve\hocdemonftratiuum. Intcr fubftantias autem totalcs,

nos.
dequarum conucrfione hicagitur, debet aliqua
repugnantiacffejita vt defitio vniuS fitex pofitione altcrius inquantura repugnat ciim autcrn in
H*' tfpHgna. ejje ipforura noftpofllt cfle talis rcpugnantia ,.diU tfi ex mt- cit requiri faltcm in modo agendi caufae , ncmpc
do agtndi
Dei,nullus autemmodus infercndi hanc repugnantiam potcft elTc in oper.-itionc Deî , nifi vt
to id vcrum
creationi
quia hxc conucrfio acquiparatur

cxupcret ipfam creationcm : quia
eft,
nifi
creatio quandoque ad potentiam ordinariam

Dci , vt eft ctiam caufa prima in ordinc naturalium agentium, fpe6tat conuerfio autcm totalis
Vndc prim6
quia ncquc verbainfluunt inconucrfionem phy- f<""" thfi*"

ficCjCtiam pcr ipfum,ncque influcre polfuntrcrgo a' "^^*'
" itione ,nttfut
^
r
r
r n ir
conucrlio vt
re pofita \npert,z\itfmt ejfe , non rnodum #/.
rccipit
modum a verbis
ncm incque
formmm mqnftratiuam i!>c,vcl /7V, &:c. ncquealiudinftru-
vtrbnrum
foAm
tfi
ftlfibi-
H*.
X
JmpugnMur
Ific
mtdiu.
mcntum
ita crgo
talem oppofitioncm
concludit, ita fadlam elTe cpnuerfionem panis in
corpus per formam vcrborum , vt alio modo de
potcntia jibfoluta fieri non poflit.
Sed hic modus non videtur fubfiftere, Jm6
phirantim repiignat principiis , quidquid enim
fif ,ao vcrba caufent pnyficc conucrfioncm (quod
yafqueznegat , \ijMprk. vidimus di^.i. huttf^t^.^.
fivniuerfim forraas,.iuc raatcrias Sacramento-
infert
&
Dtumno
ne-
eejfuitri
formxm
ver-
rum
phyficc
non
caufare
fuum
fignificatum) nul-
lafiindamento afteritur ad effcdnm fuum probv/um

aut pr)um,& fupevnaturalem, ad quem nequcinftruii'firumtniH.
nientaliter phyficc poteft creatura imraediate
,
agcrc,vcl difponcrc phyficc,vry/?M i}uaj}. i .diji.i.

fufius probauimus oninipotcntiam Dei limitari
ad^ccrtum inftrumcntum
&:
maximc
in propofi-
ncquc quoad limitatio-
cipium ctiam inftrumcntale phyficc agendi.

Conucrfio autem vt fit phyficc, dcbct a caufa,
aquafluit,&eft, participarcihummodum agendi,fcu aftionis , ex quo fequitur rcpugnantiainter terminos quoad ejfe,c\xm nihil aUud fir, a quo
illum participet , quia ncque fubicdtum , nequc
termini, iuxta fcntentiam authocis
ipfi
non dicant rcpugnantiam
conucrfioni
modificatae
fic
nifi
phyficc in conucrfioncm
naturalis,ad
qucm aftumumur , vt
tia vcrc obedicntiali

aliae res
icd
/'^*'
^'
f,^*"^',,
cufM fhyfi'
<.
vt fubftant
vt infcrat repu-
influxus eft fupcr*
illc
WV furt^
'''*'"
ciun potius
gnantiam terminorum in j^, quam exfe, alioquin non habcnt tcrmini , vt idcm fatctur.
Sccundo, dato ctiam quod verba influerent
mentum eiufdem
Ttr
funt conditioagcndi, nequeprin-
habcnt
performam dc-
ita.
patct falfitas huius fentcntiaf, Vtrhanonin.
inter ttrml-
agit prscisc racdiantibus verbis
"**"''
non
fubftantia: in aliam,
retugnantia
Coniurjio,
eretio tûi-
^
Sirtid rMtit.
funi in potcn-
eandem proportioncm
ergo aflumi poflunt

conuerfionis.-
vt inftru- ^?r^rt
'"
vndc forma Sa- ^*"
J'-"*
cramcnti Euchariftiae,ficut fignificat efFcdum,ita
& alix
forma Sacramentorum fignificant fuos

, tamen cfFcdus ipfbrum poni poflct fine
ij)fis:quia Dcus poflet inftituercSacramentum,&
cfFedus
fignificationem Baprifmi,vefbi gratia, in fola lo-
tione : crgo
&
inftitucrc
fti fine vUis verbis
Sacramcntum Euchari-
& facere conucrfionem
vt
modofitabfquecifdem verbis.
T?rti6, Sacramentum Euchariftiaseftpermancns,& reipfacorpuspermanenterdcmonftratur
per fpccies
ftr.iri
crgo etiam conuerfio
injieri
dcmon-
potcrit pcr fpccies,ficut in fraoefe, vcl pcr
aliudfimile
crgo ad naturam dcmonftrationis
non requiruntur vcrba , quafi
4
Tertia ratl.
^fô^firatio
^,','^,S^^
fitrifefftt.
aliter conuerfio in
nequcat dcmonftrari conuerfioncm aunon dcmonftrat ly hec,Sc /<V,quia dc

monftrant corpus, vt praefens,
fanguincm > vt
^f"'""*''
aiiis,
dc rigore fignifipatet ex Tridcntino ,
/JZfionL
catidnis \nde vtJitpradift.Z.ûttfi.i. diftum cft, iafitri.
prius formaeft praîca
vcra , vt tnftrumen-
fa5lo
tcm
tjfe
in fieri
&
&
&
&
tum,feufignum pradicum , quam vt fpeculatiuc

vera cft demonftrare autem competit ipfi ex fi:
gnificatione fpeculatiua.
cap.4.
Vnde
Tridcnt. feirij. Ttident.
Ouoniam autem ChriHtu Rtdemptor
corpus
fmrriyid qHodJubJpeciepanis ojferebat, vere ejfe dixit,

ideq
XI.
Dirt.
tdto ptrfitafiifnftmper !n EccU/taf/iit
Quxft. 11.
U^ tmnc de-
ta finc
Saila hic Synotkis tiecUrM, per coujicrationem
nuit
panie
nu
corptrU
in fiAftttntittm
j)nt>tn/lrt
ChriJlS frt-^"'fL,'*^'.
utrfitntm i
fido
cllc.
&
Vndc perhoc,qu6dformafitvera,& demon-
corpus Chrifti prifensKolligitur, tanquam

ab cffcdu ad caufam , per confecrationem ficri
corpus pra;fcns,& conucffioncra fieri ergo ficut
ûpponitur corpus prxfen$,,& conuerfio fada ad
vcritatem formi ,
dcttionftratioiiis , lcquitur
ftrct
r/.Idem authot vidctur
&
quod formapriiis
fit
confccfatiua,
formam
ri,qua dicit
& conucrfiua,
Doftor loco citato,formanon vt vera , ncque vt

cft inftrumcntum muralc con-
tciefti in fuo
Alij
fUfa.fcd vt ncutra
& conucrfio
Refolust quasltonem per
HO
vna
res creata
modi dicendi /iip'<i in priori com/nent. funt

fundamcnto,quo ftatuunt naturam
recedit Suar. 5 . tom.d.
vt cxplicemus
M.
duo diUa.Primum , repugnat Deum
in creaturam
coniterti
qutelibet creaturain
per rationem oppofitam, Concordant, D.Thom. j
communii:a qua
cix:itofiiprtt tiift.i.^n^. x.(i- in cormfjem.
fcntentiam Dodloris.
cdcj-v^/non ci^CynuUi^necfibi fubeji. Secundum,

tefi
Dodo-
coiifcntirc
conucrfionis. Supcrcft tantum
poftec fimpUcitcr>& dc potcntia abfolu-
hoc
tctin \oco
feerationis:crgo etiam coiifecratio
ir.
vt ncutrara clTc inftrumcntii
confccraticnis>non qua vcran->,ut Irlfam vt pa-
quam vera,autvcrc demtjnftrans &ficutoptimc
hxc fijerj
agcns dc caufa cffcftiua Saciamcnti cxprimit

nonfpcngnificationcm pradicam formx ,
vtrumquc vcro Tridcntinum , fed
culatiuam
ita vt pradica fignincatio -fit ptior , Sc caula veritatis fpeculatiuac > qua foiuu dcmouftrat vere
iam corpus praefens.Scd dc hoc infrtt qucftfetjuen-
ft'*, &CC.
ficationc ptaîca
Domini no-
Chrisli
597
& demonftrationc, qu*
cam importatur quia harc fundacur in (igniformx idcoquc Flotcncinum
pcr
c^ vini comierfonem fieritotitufitbilantiaptt-
forma vcrborum>
tjuia
quoad
qHamlibet conuertifoRich. d. lo.a.yq.i.
p.ej.j ^.a.t^.ad 3
ô.fio. intcUtge hanc concluf cum
Baffoli htc
df
niodt
non dependeat effentialiter ab altera^^vt faternitas ab eo,qui ejl pater ,&afVnum conuerti in aliudjecundum mentem Scotiji efl tantum zinum
liatione.,homo ab anima.
fuccedere alteriîn cadem prttfcntia ad^qtiata.^ûel inad^quata, velfortefine vlla mutatione i
termino ad qttem.fprteextHat. Vtde Bajfol.
<jr
Tartar.htc.
&
Ljchet.& Tartar.quodl.io.
late
Fabrum,& aliosrecentiores hlc.
Hxc quxftiOjVt patct ex argumentis
continet duos articulosjfcilicet dc conucrfionc
Deitatis in creaturam,& creaturac in creaturam.
Dcprimodico,qu6dnon;&
n*
tcrminus
conuerti, nec
taliter fubcft virtuti
conuertentis
potentia
non
cum, cflc ncceflc
cflc.
quia
illa
ratio taftaelH^rrff^<s^.^rf^.4r/.i.ftff//ri.quianjhil po- ^"

>
i-
aqt40,ncc vt tertainus aaquem,r\\i\ cuius
vt
teft
refpicit
^^
niliil
autertiMntrinfccum
pro obicfto
nifi poflibilc
rr
ejje,
OL non
tr
ejje
'"
^ff^-
.^*"
mtuerta,
to-
Deo fubeft potentiz diuin:c,

Deo mtrinfc-
&
^^^
7.^.4.
fcd quicquid cft
Dc fecuudo ^ dico,qu6d quodlibet potcft conuerti in quodlibet proptcr candcm ra-
^^
4-
quia vtrumquccxtrcmum in crcaturis fubeft potcntiae diuina: , &quantum ad ^^^\^J'

quantum ad totalc non ejfe.
totale effe ,
omnipct.
Ad ' argumenta :adprimum dico,qu6d Verbum cfle incarnatum nondicit Vcrbum
tionem
&
tctminum alicuius adionis dc gcnerc Aiftionis. Et cum dicitur,qu6d Incarnatio tcr- pHomtklo
minatur ad perfonam Filij dicojquod vnio illa(loquendo dc vnionc qua^ importat rcla- verbHmtertioncmin naturahumana) importat Vcrbum pro tcrmino , quia in naturahumanacft minet Inrefpcftus realis ad Vcrbum,& e conuerfo, non nifi rationis;fcd tcrminus adionis de gc- camtutonu
cfle
ncre Aftionis eftaliquid quod accipit

realis naturx humanae ad Vcrbum.
,
Et
nis
fi
arguitur,Filius
ejfe
pcr illam aftioncm
Dei cft incarnatus crgo

:
quia incarnari fignificat paflionem
eft
quam
ha:c
autcm cft vnioilla '^"^"'-
fubicftum , vclterminus
illius aftio-
oportct poncre in fubicdo
vcl
in
ccrmino.
Et prxtcrca cuilibct aclioni refpondet propria paflio tres perfonaz incarnabant aftionc proprie dida crgo quod rcfpondctilli, eft pafllo propric difta hoc autcm cft incar:
natum cflc crgo, &c.

Ad primam dico qu6d incarnatum cflTc cft vnitum cflc carni in vnitatc pcrfonac & f^rrbtaneffe
hoc fecundum quod vnitum cfle dicit rclationem non realcm,fcd rationis tantiim, Ad "f"^"^*^
ttintttm
fccundum dico , qu6d adioni Trinitatis correfpondet aliqua-paflio rcalis fcd illius ob- î^ io raiedum cft natura humana & terminus eft aliquid in natura humana fcilicet vnio for- fionu in
malis naturx illius ad Vcrbum, ita qu6d vnio Trinitatis,fiuc magis vnitio , quac cft aftio ipfi.
J"
Trinitatis,cftadvnioncmformalcmnaturx humaiâcad Verbum,quacvniocftrcalitcrin Terminta

naturahumana.
i^^TS
Et cum dicitur,qu6d iMcarnatftm e(fe dicit paflionem , ficuc incarnare adionem dico, "^ ;^^|
;
q"0i
\atc.
Lib.
598
quod ctfi incarnm
Jncarnari
dicu
n^ft
fignificanditnon
tn
fajjione
vel incarnatum
tamen
grammaticc
CeA
importet paflioncm
proptcr moduiii
dequo dicitiir,fcd tantum in alio, quod connofubicdum paflionis importatae rcahter pcr incar-
realiter in illo,
^^^^. ^
jjj^^ j aliud dicitur cflc
r
r
j
iin.tcilicct corrcipondct illi actioni
in >**^^-,^^^
^jj.
^^^
denomtnato
IV. Sententiarum
quam importat tncarnarc.
Ad fccundum dico,qu6d contra immutabilitatem,neccflritatcm,& infinitatcm cuiufcunquc cftjquod pofl[it cfire tcrminns alicuius aftionis proprie didx degcncre Adionis.
Et cum probatur dc adionibus inteliigcndi,&: volcndi. Dico , quod hoc non cft: ad pro-
connotato.
a.vlt.infi.
Operatio-
pofitum,quiaficut dilum cft?//^.i.^{/?.5.iftacdicunturafciones, quiaopcrationcs:nam

pcr adtioncs dc gencre Aftionis , aliquis terminus accipit effe fimplicitcr , fi producitur
modo ejfe
autcm obictum intcllcdum nullo modo acciintcllcdioni, & hoc idc6,quia ifta; operationes, quae dicuntur aftiones, func vltimi termini,non auccm gratia aliorum terminorum.
Saltcm ad
Sz6.^ adhuc rcftat dubium , an adio dc generc Adionis rcquirat tcrminum mutari>
termitjum
Dico,qu6dnon vidctur facilc quomodo adio dc gencre Adionis poflTit poni, pcr quam
lomterjtoms
tcrminus non occipit effe im6 ficut ponitur talis adio in diuinis,ficut pcr generationcm
^'^''J^ni F'''"^ Dci accipitfj/? ,h tamcn adioncm fic d)6lam pofllt aliquid tctminarc, &
dfitrn
tamen nuUo modo accipcre ejfe, dicctur infequente qH<eJl.
tabiiisfeciiAdargumcntain oppofitum- Primumconcedo. Ad fecundum dico, qu6dctfiquandum Bajol.
O- Tanar. titaspanis conucrtcretur in quantitacem corporis Chrifti non tamen propter hoc cornes sHt
cjtta-
tftAtes,non
vel aliquo
pcr intelledlioncm
pjcf^^ jmo pracfupponitur omuino
ipfi
^"-
pus eflec hic,vel cius quancicas ex vi conuerfionis, ficuc cadum eft prius i .qMxft.difi.io.
^
Kc ad probacionem \\\i.xx\fu^ra. cadam fed non folucam fciliccc quod gcnicum eft , vbi
âtione
corrupcum fuic. Dico qu6d idc6 ibi eft,quia maccria manec communis, quac in gencra1. oppo.
'
!
r
n o
'
tionc non mouctur localiccr,& pcr coulcqucns ibi rccipit rormam , vbi cft, & cx hoc geQuare - nitum cx ipfa&forma, cft vbipracfuiccorrupcum.
Concra, maceria non cft racio cflTendi in loco localiccr,fed quancicas non autem manitum cfl,
vhiftilt cor- nct cadcm quantitas in gcncrato,&: corrupto,nifi vt materia:ergo ipfa non eil ratio quare
fuptwn?
gcnitum cft, vbi pracfuit corruptum. Dico quod materia fccundum l'e habet effe in loco
dcfinitiue,ficut qusccunqucfubftantialimitata:ipfa autcm,vt fub quantitate habct(?în
,
,-
'^
loco circumfcriptiuctquiacrgo manet dcfinitiue,vbi prius fuicfubftantia,ide6ibi rccipit
formam,&
ue
Non
vldc-
ideo fubftantia gcnica ibi cft,vbi pracfuic fubftantia corrupta , &r vbi dcfiniti-
cft fubftantia,ibi
tum
circumfcripciuc
eft
ipfamcc, vt quanta &: idco fcquitur

:
vt habcns quantitatem ibi cft circumif/criptiue, vbi fuic
quod gcni-
corruptum circumlcripciue.
tur remane-
Nou tamcn incclligcndum cftrquod aliquando fucric alicubi fubftantia hic, vcl ibi dcfi-
re eade ac-
non circumfciiptiuc:quia nunquam fuit fine quantitatc,qux erac racio circumcamcn non poncndo aliquam quancitatcm manere candem , quod credo
efTeverius non oporcec poqcrc aliquid idcm circumfcripciuc manens e.Rc rationcm
eflendi in codem loco in gcnito,S^ corrupto fcd fufficic materia rcmanens in loco defi-p
tn
.a
ni(;iue,&r
fcfibendi fed
:
ccnuoto
fciiicct fi
toliaturfor-
Tna
corpc-
rejt.itis
^jwi.
dc
.5.
'
pro opin.
ujtiuejvbi fuic corrupcum.
quod vbi agens inucnit
paflTum , ibi informat ipfum fcd agens iii

crgo informat ibi paflum
vbi pafliim informatui-îbiefticompofitumcx paflro,&formainduda:crgo,&:c. Conceflfo tamcn fecundum
Pofifec
ctiam dici
geiieiauJo non ttanfmutat localitcr
&
communcm opinioncm,qu6d ibi poflitcflrc terminusconucrfionis, vbi prajfuic conucrfum:dico qu6d dcbet intclligi vbi non prjccise, fcd vcl fic,vcl fecundum partcm &: fic,
vbi prxfuit panis
poflct cfle corpus Chrifti,vr quantum , vel pr2Ecisc,vcl ficut in partc
fui 'vhi ita qu6d pars eflet ibi,&: pars cflTcc in vbi circumftance. Efto eciam qu6d tcnerctur illud pnncipiunialiquorum ,qu6d cerminus conucrfionis cft vbi prxfuicconuerfum:non camcn eric ibi localiccr. Ec fic poflTcc concedi,qu6d fi quancicas eflTcc primus tcr:
minus
eft
conuerfionis,circc vbi prxfuic fubftancia panis
argumcncum concra aliam viam
cflTc
non tamen
eflTec
localicer
& hoc
quac ponit proptcr hoc quantitatem Chrifti nonf
non primus quia cfto qu6d cflTct pricnim poflTcc iftc modus feparari a primo
hic localiter , quia eft fccundus tcrminus j &:
mus, adhuc non eflet ibi localiter ncccflTari^,

ccrmino conuerfionis,ficuc a fecundo,
ica
JJ^J*
Ad tertium dicitur,qu6d Auguftinus , &: Boctius loquuntur in comparatione ad potcntiam crcacam. Scd hoc nihil cft, quianuUa vircus creaca, poceftquodcumquc corpus
conuercere in quodcunque. Ideo dico aliccr, qu6d quoc func raciones repugnancix , toc
(iuodl. I.
fu"f rationcs impoflSbilitatis
q. 4.
non
...
er.ejtto
fuit,
non quidem
&: aliquA illarum
pofllbilitas fimpliciter
amota ,
cft
fed cx partc
aliqua
illius
poceft rccipcre incelledioncm,tum quia inccllcdio incxtenfa eft,
quae
poflTibilitas
vcrbi gratii
priiis
vifus
& vifus cxtcnfus
non
tum
qui;
Dift.
XI.
Quxft. II.
599
quia viAis eft cognofcens cancum aliquid fub racione fingularis , incelledus aacem incclligic non pratcisfe fub racione (ingularis collc rnam impofTibiiicaccm , vcpoce li eiTec potcncia, quz poffec habere obiedium fub racione vniucrfalis ,
cum remancrcc alia racio
DkittarJfX'
ci/Uiter
im-
&
non
illius
fimpliciccr ,
<pud plufts
camen dicerccur hoc poffcd quia illa racio impofsibilicacis ibi , non eft racio
impo{nbilicaCis,{implicicer efrec impofsibile
bilc refpcbu
fojfibiU^
hoc
(icuc illud:&:
htJxt
rttti*-
impofsibilicacis hic.
7ti impfjfi'-
tilitdgis,
Ad propo(icum,omne corpus habec quandam non
repugnantiam
vc conuertacur in
U-
cet refi<{lH
corpus,puca quia habcc maceriam,quancicaccm,& (imiles raciones concurrenccs ad con- DeiJbfiU.

te fa pojfiuercibilicatem omnis fpiricus habcc oppo(icas raciones iftis ergo licec fic impofnbilc
:
kiU.
modo, quo impo^nbile eft fpiricui
(implicicer corpus coclclle conucrci in cIemei}Care,ifto
conuerci inigncm , quiarefpedu agencis cuiurcomque cceaci vcrumque eft impo^fibile^

refpcdu camen agcncis increaci (icuc vnum eft poftibile , ita &aliud , tamen iftud
dicicur poftibilc
non
& aliud impo(nbilc
quia hic
cft aliqua racio impofsibilicacis
qux
eft ibi.
Ad quartum dico,qu6d abfolucum polTec conuerti in refpeftiuum, & c conuerfo
fcd
quod refpekus cfTcc (ine fundamcnco,& cermino:quia cerminus per jid ^

Au idifoluconucrfionem acciperec efse co modo,quo poceft habere r/5f :rcfpclu$ auccm non poceft
couerti
non
fcquicur vlcra ,
trni
habere efse (ine fundamenco, &: ccrmino.

pojfit in reNcc fequicur , (i cerminus a quo prxfuic (inc iftis crgo cerminus 4^^m poteft e^fe /peSum?
fine iftis,(icut nec in aliis,vbi ccrminus vnus requiric aliqua ad fui efse ^ qux non requiric
alius. Dico ergo,qu6d fi in rcfpciStiuum conuerccrecur abfolucum , ille refpcdus requirecfundamencum,& cccminum, &:habercc ea, vel auciqua, qua: praece(ferunc conucrfionem , vel noua. Excmplum in ahis non fequicur , lapis poceft conuerci in fcicntiam , &: e conuerfo , lapis non informat aliqucm intelledum crgo nec fcicncia quodcunquc enim in aliquod conuercacur , fempcr tcrminus habebit fuum proprium modum exiftendi , ficut terminus 4 quo conuerfionis habuic ante conucrfionem fuumpro:
prium modum
exiftendi.
COMMENTARiyS.
T Tt/^c
patet ex
Scc.Xii'
X Xxiraus fuperius
conucrfio
intcr
qudFlio,r/t
ar^ptmentis,
licct
fit
ordinem , & fuccefqua formalitcr confiftir,
ipfas fubftantias fccundiam
fionem corum in
m-
"DufUx
riii
ttîni
irfitnk.
vt
<juo
ejfe ,
in
in ipfis tcrminis fubftratis
vt ejuoiic(^c-
ad^
^'"^
corapa, fi;u ad ipfam fucccflionem
rando tamen terminos ad inuicem>vt fubfunt or:
dini,alius cft formalis, netnpe ictm\na%adiptem,
dius materialiSjVt terminus

confideratur conucrfio
inr^
^.
Et
hocmodo
modo fe-
rei;priori
cundum illud.quod
^mi
~'
****
'
umf.
inttr-
terminus ad tpum rccipit aliquod ejje
/ pMtet idt
riuime.
vcl fimpli-
vtrumqueterminum,&vnum^</:&aliusordo
citer,vcl
&
Sim* mlifm
fTdm8ine
fccundum
num a tpu. Vide Dodlorem in qudft.prtcedemiart.
nequitaiiomodo fubcffcfus virtut^qu* rcipicit DtS

pombile tantiam:quod aurem eft infinitum neccffe effcimmutabilc , vt bcnc DoAor rtlfonJUne ad
uerfione
'
num quoad ej/e nequit faluari,nifi yirtute agcntis
formalis inter ipfos terminos ,vtaltcr fuccedit

alteri fecundum intentionem agentis, qua: pcr fc
r^fpicit terminum *ifCT,per accidcns termi-
Cum ergo fucce(IIo,& ordo intcrterminos,fit

quantiim ad ejfe totalc vtriufque ( vt agitur modo
emcmiitmr
de conuerfione ) cam concomitatur aliqHa adbio,
4MfUx lUli.
pofitiua quidem refpediuc ad terminum ad<piem,
priuatiua rcfpcdkiuc ad tcrminum ^.Si termiTiVisadquemc^k. prxcxiftens.erit aiîonon produCtiuA terminiHn ejje fimplicitcr , fed in ejfe fecundijm îd , vt hic , vel huiufmodi alicuius ejfe (ecundum tpud : fi terminus non prsextiterit, atio
crit produftiua termini fimplicitcr. Vtramquc
aftionem docct Doftor interuenire pofte in con-
ntt Mttt Miiiin
&
ordo fupponit ejfe recipi ab agen- non Jlm*tmr

cauf* (ztx,
te, qualecunque illud fit,fiuc ejfe fimplicitcr , fiuc ttnmtrjt.
di(ponat agendo,& quatenus dicit conuerfioncm

totalcm fpcdarc ad (olam Dci virtutem.
ratione eius
Et in prar(cnti conclufione ,
idem patct,quia fucccfriointcr vtrumque termi-
fecundum ^KM^virtutc agcnti* in iplum

terminum a cpte quia fucceflio in eftendo virtutc
fuperaddit ordo.Sic etiam in

conucrfionibus phyficis attenditur duplex
V*"*^ 7flAnempe mutationis, vt comparatur ad
CmurJinSl
HkfrtiuBi-
art.i. in dejcriptione tranjfvbflantiatiotis,
vbi requirit vtrumque tcrminum conuerfionis debcre fubcfrc diuinx virtuti,ncropeagcnti , quatenus circa ejje totale vtriufque aliquid
art.2.
aliis
S.SDiceergo,Scc.
AlttrutrMM-
jiinBiems
primam in diji.pracedemi cpuji. i .art.i.
&
9</?.j.& defafto contingerc vbiquc docet in
hoc myftcrio
&
quffi.^. docct fecundum genus

conuerfionis eflc poflibilc in coroUario primi
:
membri p & vtrumque in tpu/i.
pracedenti
huim di-
Ex
tpdd.
his ergo patet
prima conclufio, quod nihil

Dcum.quiarj^ Dci
potcft immediatc conucrti in
8
Sihilfcf* in
cfmerti.
a.nonpotcftcfrc terminus alicuius adtionisde

genere Adlionis,nequc fecundura ejfe fimpHcitcr,
fecundura
nequc fccundum ejfe accidentale ,
îwSipfi adueniens intrinfece,quod rcquiritur,
vt poflit cfTc terminus afie,yclad tptm conuer-
&
fionis.
Hxc
conclufioeft
communisThcologorum:
rationcm eius aliter,&
aliter aflignant.
Henricus
Heniicas.
Rmti cijen-
dat illam rationem,quiaaliqualitas crcaturznon

rs ftnii , Jti
potcft cfle aliqualicas Dei:ratio obfcura cft , nifi lUclmrm/mr.
intclligatur
,qu6dnulIaa&io ,qua:
creata eft ex
pofEt cfTe Dei , vt tcrmini intrinfcci

fecundum aliquod ejfe,zc proinde non poflcDcii
fucccdcrc crcaturx in cflendo, quia fi fucccderct,
haberct aliquaiitatcm creatura; aliquo modo,
gencrc fuo
qui
6oo
Lib.
IV. Sententiarum
qui recjperct fjff limitatum , quod foli eatur

competit , cum reciperci ep per fucQcflionem effendi rcfpediue ad creaturam,quaE in ipfum conucrteretur
fic intcllcdla r^tio coincidit cuin
;
&
prxmMla Dodoris.
D.Thomas
9
B.Thmtt*- gcnerabilis. Caictanus dicit illam rationem non
"'
cfle fufficientera , vt cxcludat conucrfionem to*'"!!.";..
fujiieiens
dnlar^tifr.
"lem. Sed melius inrelligcndo rationcra,coincir

cum illa,quamaffignat Dodtor,quia vcl ingp-
dit
i?crabilitas incclligi potcft vniucrfalitcr
ni produdkione in
pro om-
ficaequiualetjquiadcnovel fiintelligatur dc inge-
fjfftSc
tat imrautabilitat^m
nerabilitate proprie, bene ex ca dcducitur pnjni*
immutabilitas edendi.
tuth
Ci*t.
(J* Seti.
jp^p Caietanus
&
Sotus affignant aliam ranon conucniunt in
li
de
inuicem
fic
inquam
fe
tcrminorum inffiîf, quam conucnientia.

Vafqucz fupfa c<*p. 4. admittit conclufionem
communcm, quancum ad conuerfioncm immediatam, & adzquatam , fcd diftinguit terminun>
4d ^t4em cpnuerfionis in adacquatum ,Sc JnadaKquatum & dicit non poflc fieri conuerfionem in
Dcum, tanquam in tcrminum adaequatum , bcn^
tia
o
ri-
tiAiti etm^***'
T*ft ctHHirti
sliquid im
J>fii, vt tir
tmtfrttm.
Deunj,tanquam in partem tcrmini adacypjg jjj.ij ^ qy^jj îtpj Dejtas poflet cfle
Sacramento, vcrbi gratia, quam pcr concpmi-
tamen
^y^jj
j.^
in
tantiara.
Dc
fafto
autcm
tiam , quia forma,
cft
tantum per concomitan-
& dcmonftratio quam impor-
tatjfolum dcfignat fubftaniiam cxprefsc,vt clauditur iniftisaccidentibus,vt cxtraipfaalibinon

fit
in alia rc,Quod nequit dici de Deitatc:ii
ptitMtm IX inftitucretur fic

-vivirborurn
^sfcrStntt
Ml'ter
injli-
^^\
ffg^
'"^""'
efl
^^^
carctut
dum ,
tntt,
fi
HocejlcorpHs
corpus Chrifii
mettT/i deificdtum,
Dcitas
corpore, cx eo
tamcn
pflet in
Sacra-
produci.
I T
doanni. vf^'*'*
Hasc dodrina non videtur admittenda , quia

faluando veram naturam tranfmutationis totali, quoad cfle,neceflum eft terminum ad qucm recipere aliquod cfle
nouum
virtute agentis
fal-
per mutationem intrinfetiliqua itiKr- cam cius ; alioquin noH manet conuerfionis contio in ermini
ccptus v qua aliquid conuercitur in ipfum fccunKtcflfariM
ell
co!7iitrfnu.
tcm fccundum quid
^^^ ^dj.
j^j^ flj
îiqy^ fucceffio eius in ciTc re-
ad terminum adquem,({uod efi antenon

merit6
habuit. Hoc autem repugnat Deitati ,
omnes negant in eam aliquid conucrti , ne cogantur admittere eius mutationem intrinfccami
'""^^ Theologi fummopcre cauent in produdione rcrum in tcmpote,vt in vnione hypoftatiea,&:
airumptionc naturae humanx , admitcere vllam
nouitatem in Deo intrinfecam vt bene Dodlor
ipfc Vafctiam in bac epttiiiione refoluit , quod
quez ,& omnisfidcliscauet : vel ergo deftruit
fpecSkiuc
&
NouitM
adi
if-
r,f,ugnt
intrinftei
S'o.
per fe
effi-
terminum<fifm conuerfionis ergofi

per talcm formam cfTet hic Dcitas aliter , quam
cSt niod6 per folam concomitantiam ratione
vnionis hypoftatica; corporis ad ipfam , cflct pcr
inari6
do,
tjfe
&
flaturam conuetfionis totalis

oppofitun;.
vcl certe adrnittjt
i j,
Prettio
/""
* #-
/"""*
jf "*
"'">*"
aliquatn aiflipnem diuerfamytam forma; fuo
Jfftrt diuer.
*fi'f**'^
""''t^fff-
mo-
quam caufx principalis phyficc agentis illud

diucrfum Deitatis in Sactamento , tanquam
contentac per ft ex vi vetborum:ergo eflet diuerfa prarfcntia Deitatis , ab ca quae dicitur efle mod6,tanquam contenti pra(2icd& fignificati > tam
per verba,quam etiam pcr fpecies:illa autem pr^,
&a
caufa principali phyficc:
&
Supfofit'pri,
/^"'*
"'***
'j'" *"
^"'
&
rnittit aductfarius.
Vltima confequentiaprobatur,quiailUnotu
non effct in corporc Chrifti, vt eft diuerfumfubielum,& fignificatum kDeitate,quia
fic non eft natum inferre prxfcntiam Deitatis cx
vi vcrborum, (ed tantum ratione vnionisconcomitantcr ncque eft alius eius ordo ad Deitatem,
aut fupppfitum, neque efTc poteftexvi huius
prxfentia
i *
Prthti.
iên
effit
**'/''
fiAionis faltem.
NonefTctin fpecicbus, tumquiaadioptima- ^"' 'Jf'f

tcrminum adtpiem, & non fpecies, ff""^'^'
tanquam fubiedlum, in quod influit prxfcntiamj
it
ri6 refpjeit
tum quia fpecies non dicunt relationem
figni,aut
continentis ad contentum diucrfam , nijfi fitdiuerfus modus eflendi cius fub fpecicbus in ejfe
contenti
furdum
Deitate , quod
crgo
crit in ipfa
vel
dicas ipfam Deicatcm fine aliqua
fi
eft
ab-
nouitate fuiefrcpoflcfubfpecicbusexvi verbo-
rum,tanquam terminusinada:quatus,eodemmodo cflct fub fpcciebus tanquam terminus adx-
i';i'
"
quatus,&
fic aliquid conucrti poffe in Dcum immediatc, quod negatur.
quod exprefsc fignifi-
forma dcificans corpus , quemadpiohzc eirct forma , H<tc ep caro viuens , yel,
vt
Hoc eflcorpMs meumviuMm,8cc. ex vi illorum cflct

anima ; ergo fimiliter vnde coHigit in tranffubftantiatione non rcquiri tsrminum ad cjuern
impugntttti)
omne autem tale
crgo in ipfa Deitatc, quod dici ncquit,nequc ipfe

author dicere intcndit, quamuis ex doArina eius
fcquatur. Anteccdens,
prima confequentia patent ex natura huius myftcrij ,
vtrumque ad-
habent fubftantia, & quantitas cx fententia Ichols D.Thp*

mx:8c in conuerfione magis fpe(5tatur rppugnanI
mae.vt per fe conftat,
fcntia effct rcalis
uerci in fe
VnfqMtt.
cfficeretur virtutc pradbicae for-
cnte.quidquid fit de hacconuenientia , fi intelligunt de ratione entislimitati,& creati , quod

ratione abftradli,non probat, quia fubftantia , Sc
quantitas etiam fic fe habcnt, tamcn polfunt con-
fttfficiins.
quod
nifi
tionenj.quia Deus,&: crpatur*
^"^^^ potentiac conuertcntis,redit in idem

,v
--!ni
rum ,
citur a caufa principali ,cuius aftio refpicit pri-
probat,quia eflcntia diuina cft in-
mt
Probatur fumendo idcm princ^pium, ad quod

nihil cflcr in Sacramento ex vi vctbo-
rcfugit
Explicandus crgo
velle afrcrcre
cft
hic author , ncrnpe
vnionem hypoftaticam poni
fub fpeciebus,ex vi verborum,
eum
poflc Exfl><tur
&
fic concedo potuifleinftituifornumillam.quxhabcrct efficaciam refpedu corporis qua vniti hypoftaticc
y^fq-ex,
?*"*'' ''w'**"*
&
fortc hoc intelligerc voluit , quamuis per corpus deificatum intelligat alibi ipfum efFcdum
Deitate , vt rationc fandificandi tomo i ,in ^ .part.
dift.G.Sc hic
etiam ex
modo loqucndi,&
inflituto
conclufionis idemprofcrre videtur.
&
Incocafu non eflct Deitas praefens ex vi ,

PrtfimiatK
eflficaciavcrborum.licetcorpusquavnitumefllet """*** 'fpraelcns, fed quia
vnio exprefla ,
& prxfcns ex vi
verborum denotatet fuum tctminum,ncmpe fuppofitum
,//'*
*"*''''
"
ide6 prxfcntia Dcitatis eflet magis exr
plicita,quamuis folum eflet concomitans.
Dico confcquenter impoffibile cffc formam

aliquam inftitui, qux ex vi vcrborum ,
pradice fignificaret prxfentem Deicatem , quia iirôfihilnf.
nulla poceft eflc conuetfio in ipfam , ncquc f' / dvt terminus primarius,& adxquatus foret.nequc '*'"" ** ^*
"*"" **
vt tcrminus inadxquatus , quia ratio fadta pcrinJ^
'*
de vtrumque excludit k Deitate. Forma autem
prxmifla vcrbalis quantum ad patticulam eleificatum, vt rcfpicit ipfam Deitatcm in rationc con- AdfmtietmK
tenti , cilet cxplicatiua ,
non pertineret ad '* fiitnii.
fcnfum fubftantialem ,
praîcumfprnue, vt
&
&
&
vcm
Dift.
ver^ rcrpiceret , 8c importarct vnionem>
cflet
dc
fcnfu rubftantiali.
Ncque
alia fonnr.f/oc
eJJ
Qnzd
I.
carpsu amm4ttHm,8cc.
ciuldcm rationis cum prioti , quia anima poprxfens cx vi vcrborum, 8c prafticc, recipiendo nouum ej^ , raltera quoad ipfam przeft
tcft fieri
fentiam.
601
1.
Huic conclufioni Tcpugnant, vt plarimAm,

modcrni , quotquot exigunt aliquid commune
vtrique cxtrcmo manere: Vafqucz addit tcrmi-
17
Senttmi*
Mb
/*''*
l^^^
num
tpto conucrfionis ncceflario dcbcre elle

aliquod fenfibilc, quod cadere poffir in dcmonftrationem , fcu ab illa dcfignari , quia putat aliter non pofle ficri conucrfioncm , niii per for-
mam verbalcm.
Aduertendum infupcr alitcr dici alia eflc conDeeUrMtnr comitantia.alitct Dcitatem in hoc myftcriojquia
prAfrmtaeg' rcHqua licct non fint prarfcntia, vt fanguis fub
conucrti in aliud,quamuis nihil conucifi
vi verborum i tamen reci*Si"h^"* in A'*"^ corporis , cx

<^ pJt przfcntiam nouaniy&rfiipenaaturalcm ad fpcfropruttifubqualibct partc totius:
cics.qua cft in toto,
im ,vt PM- qyi gft moduscftcndi eius diucrfus a prxfcntia
""*
cft mutafccundum ejje totalc in aliud, quod fuc- ttmtirfttnm,
cedit fecundum fuum effe totalc crgo poteft faluari conuerfio , quamuis nihil tcrmini
fartihm
&
^m^STji'. ôrporis
fic
etiam quantitas Chrifti
& reliqua
accidcntia.
Dcitas autcm rationc corporis vniti hypoftavnionis

fit przfcns pracfentia corporis ,
tantum ; non autcm pracfcntia aliqua propria,
Jm Deii*t$
9tM U*.
&
ticc
licut
propriam habent rcliqua concomitantia

non fignificcntur per vcrba,quorum
corpusilicct
vcritas faluari poftet finc
illis
ficut
&
prac-
fequantur
ad corpus, vbicumquccft,ratione conncxionis
naturalis , dcbcnt ctiam recipcrc modum ellendi
fentia ipfius corporis.
Vt autcm
illa
corporis, hoc cft,indiuifibilem, alias
concomitari corpus.
Difplicct ctiam ratio
non cfle ex
vi
illa,qusi
non
poffint
putat Dcitatem
vcrborum formx dc
fa5ko inftitu-
nec de poffibili eflc polfe cx

vi verborum huius formas quia fcilicet demonftratio formz ita defignat fubftantiam claudi
XX fub fpeciebus
fub fpecicbus
vt alibi extra ipfas
non
fit
in
Hsc ratio non placet, nec fubfiftit , quia

dcmonfttatio non dicit talem cxtenfionem , cum
fpccorpus Chrifti ,
in aliis Sacramenris ,
ftr'ltif^Z'.
ditdtmijh- cicbus fit,& in modo fuo naturali cflendi , de
tum Mb slio quo non eft dubium ipfi authori. Ratio crgo
Hjuie htenS alia rc.
*imiititHr.
&
&
#/*.
^j fonat.
16
CtnelttJitMf'
firmatiit.
De fictmdo dico , 8cc. Ha:c
<aoris patct exdiâis,
& cx
conclufio
Do-
rationc fubiunda,
^m^ZiU^
*
it.iUti
funm
etrri-
Utiontm nt.
^nit ctmtttrtu
ver6 impoffibile.
Eodcm modo neque rclatio intrinlccus aducnicns potcft conuctti in fuam corrclationcm
proptcr umultancam cocxiftcntiam.qua vna nc-^
^^^ ^^^^ ^j j^ ^ ^^^^ caufa eircndi vnius , quas
cadcm neccffitatc.
Hinc ctiam ncquit
maneat.
Probatur confcqucntia , quia tcrminus a tpto Tirimnm i
catenus cft cxtrcmum conuerfionis , quatenus S"p j^^'"*'
definir fccundum fc totum,aduenitcntc tcrroi- ^*"'*
no *d tpiem , feu ad ipfum refpediuc : ergo quia
tranfit in non ejfe eft
cxtrcmum conuerfionis:
crgo qu6d aliquid , quod fuit in ipfo manear,

non facit , nec conftituit ipfum extremura conuerfionis.
quidquid {pedat ad ali, vt cft fub dctcrminato extremo contradidionis ,ncquit fpcdarc ad
cundem ordinem per fc,qu^ paiticipat altcrum
contradidorium , quia hoc repugnat : fi ergo tcrminus a <fUo conuerfionis fpcdlat prae- Qutd ejl fmh
cisc ad ipfam conucrfioncm ( qux eft ordo ntg*tiene,nS
cum fucceffionc eirendi inter terminos ) qui '^^'T '*
^^**'*"*'
Patet conlequcntia
quem ordincm
pra:cisc
tranfit in non ejfe formaliter
fequitur
non
fpc-
darc ad hunc otdincra , qua aliquod eius accidcns manct , dc quo vcrificatur pracdicatum concradi(florium } ncmpe non conuerti tale accidcns
verbi gratia
corpus Chrifti
quantitatem panis in
conuerti tainen fubftantiara
panis.
Qu6d
ctiam permanentia alicuius in
1%
ejfcy
quod fuit tcrmini k quo , verbi gratia accidentis , non facit ad conuerfionem , vt rcfpicit ter-
minum adtfuem.
Probatur primo cx rationc pra;-
cxtrema fimul cxiftentia , non quod cxtrema

dependcant a rclatione j fcd quia cxigunt rclationcm , tanquam prius fuum poftcrius ncHi^ni ttium ccflarid conncxum : fic etiam neque totum coninfnrtttvni- xxttti potcft in fuas pattcs fimul vnitas
dcm
ratione
oportet
cmm termmum
ex caconuer-
^"'" dcfinerc eflc,manento temiino ad qtitm conucrfionis.

Scoti oper.
tcrmini ad auem , fcd diucrfum ; neque cft

nouum,aut intrinlccum tcrmino ad ptem-y
extrinfccum lofcd ejfe antiquum accidcntis ,
quendo pracisc de illo , quod communc eft vtrique tcrmino terminus autem ad ejuem rccipic
&
aliquod
fi
ejfe
Tom. VIII.
proprium
producatut
piat
e^
vcl
effe
ncmpe
fimplicitcr,
effe
fecundum
tfutdyG. rcci-
&
fccundarium:
tantikm accidentalc
vtrumquc horum
faluari potcft finc tali acci-
dcntc pcrmanentcquod fuit in tcrmino 4f>iM?

crgo , &c. Patet allumptura , quia ej/e fimpliciter termini ad cpiem , nulla ratione poteft de-
pcndere ab accidente , quod

fitio naturalis
fuit alterius difpo-
vt pcr fe patct
poteft ctiam
cfle.fccundum, Sc (ccundarium eius fimilitcr faluari , non pcrmancnte accidentc przdi&o: vcr-
corpus Chrifti reciperet cflcindiuiinquo fuit paiiis,nulIoaccidca*

te panis rcmanente i fed tota fubftantia,& accidentibus fimul conuerfis in corpus Chrifti , fic
exiftcns , vel hic , vel alibi : crgo non cxigitur
aliquid communc,quod fuit intrinfecum pani,
rcmanerc , quantum ad conuerfioncm , quz hoc
bi gratii
rclatio conucrti in fua
ietntr*.
Rjitie btnuit'
tio vnius
ejfe
txtretn*,*ttt
'*
Vi'
effe
funt extrema,cft fimilitcrcaufacllendi alterius
Kiqni infn*
sintlti*
^trii frti*-
Hoc
enimdiuinsomnipotentiae cftenspoffibilc,non
Nm
ma-
vtriufquc.
htnJit ijff-
""^*
vnum
mifla, quac perinde poteft accommodari. Item Ken jpta*r

quia ejfe illius communis, fcu accidentis, non eft iOud etmmu*
etmfrt-
friucifij frt-
poflc
qyjj ju dreaturis vtrumque extremum fubcft

omnipotentiae diuinz , quantura ad ee totalc
principium intcUigi dcbet iuxta limitationcm additam a Scholiafte ) nempc quando

cflentialiter non dependct ab alio vnura cxtrcmum > vt totum a partc , quod nequit cllc fine
partc, ide6 nequit pars in totum conucrti. Ratio ipfa hanc limitationem importat ) quia creatura fubeft diuins omnipotentiae , quoad ea,
quae non inuoluunt repugnantiam : tcrminus
Limtatit
cft
Probatur , quia hxc conuerfio
ncat.
& incfficax, cam intclligcndo,
MHer/t valdcobfcuracft,
'Te
Scntentia autcm Dodloris
, fi
fibilcinloco,
modo ficret vnde rcde JuprA Dodor anerit pa

nem conuerti poflc in corpus Chrifti alibi cxiftcns, quam hic.
Diccs
e
:
"'_
"^"
*'f
'"^
6oz
tf
IV. Sententiarum
Lib.
commune
Diccsrequiri aliquid
tianerc, vt
terminum
faluctur repugnancia in ertcndo intcr
ti*lpoufit.
JmburnstHK
fendo nequit
rtjniri
cb rtfugtiMn-
tjUei
e{t
i(m ttrmt
&
Contra
ûo.
repugnantia in ef-
ofiri ex accidentc
quod
pofterius
fubftanria: vi/upra probatumeft contra af-
fubftantiam panis defmcrc ex natura

rei ob fcpaf ationem ab accidentibus , quaH dependcret in elTcndo ab accidentibus.
Deinde repugnantia in ejfe faluatur ex mof^^^jj^g^
'
tirmi-
fiitir
nos ttfugriMr
do producendi
ti
cidente
ih efff.
*'
caufa:
prims
communi ergo non

:
omni
feclufo
ac-
requiritur ad re-
pugnantiam in eftendo faluandam , vt aliquod

accidens maneat,quod fuit termini a ejue. Pro-
batur antcccdcns , nulla repugnantia hk elfe poI.[t IX mo- teft prieter illam , quas eft ex modo producendi
Jo prodncedi agcntis ; verbi gratia , inter fubftantias totalcs,
fMjAtirimi. qiiia nequeunc comparari ad inuiccm ratione ali-
Ncn
ificirts
mAtiriam.
NM
quo ex natura
opponerentur j quia non cft oppofitio circa materiam candem , aut fubicctum, quia nequeunt ineftc alicui
fubiedo.
Non eftct fccundum aliquam formam communem,fub qua repiignarent ; vt pcr fe ctiam
cuius
tcrtij
in
rei
ifi
cire
conftat, quia formas lubftantiales
formam
fub-
paces
cum
iu
fiut
non
adu complcto
funt ca-
&
vlti-
rao inx natura:, qaxhbet iplarum pcr propriam

formam , non ellct talis rcpugnantia ex forma
accidentali
Kn
Non
tfh 4I1'
vt patet ex diîs alias*
cftct talis
rcpugnantia ex aliquacxtrin-
quo *ecidia- fecus (chabcnte, vt loco, tempore, fitu
,ut
te
'
lo-
'
non
ef-
repugnantia rationc exiftentia abfolucQnfidcrat2,quia fimul exiftcrp poftiint per
i^j jjj^
tfi
diuerfas caufas
&
produdiones
&
confcrua-
tiones.
neat in
io
SicHnd*
re-
Impugnstur.
tittlis
nequit
ctmmu-
in generc
& fucccfllonem terminorum &

,
otdinem ad inuicem.
,
Contrk
,,
/-
licct itiucatio-
quae dicuntur formales
^x praccifa oppofitione aliquid
manercquia
exigant,
commuue
per-
circa
termini earura opponuntur
^
i-
idm lubiectum mutatio totalis, qua: in hoc ab

ipus diftinguitur , noh exigit illud commune,
quia & oppofitio , & ordo terminorum faluatur
nc tali communi quod probatur ex ratione
iam pracmifta.
Confirtnatur ordo tcrminorum , & fucccf:
^^
Opfojlm x
modo produ- fio in cflcndo faluatnr,quamdiu
tendi proh.
ejji tcrmini ad
habct adiunifium nim ejfe tcrmini a cjuo;
Sc non effe tcrmini a quo , effi termini ad quem
adiundum : fcd cx modo producendi termini
ad ^<nw , definendi termini a âO,(vt vterquc
hic ,
nunc fubfunt potcntia: diuhix operan0 ejfe refpediue ad
ti circa ipfarum ejfe ,
fc inuicem ) terminus ad qtutn habet coniuntam non cffe termini k efuo ;
c contra non effe
termini k quo , effe termini ad ejuem , feclufo omni ordine ad aliquod commune accidcns , vel
aliud diuerfum ab ipfis terminis ,
modo ,quo
^^
&
&
&
Aeci
&
tni
Mitjiint phy.
fice.
modum
conuer-
uonis, vt ad fc inuicem dfcuntur ergo ordo, oppofitio,& fuccefllo terminorum , atquc adeo
:
conuerfio.totalis ipforum tttc (aluari poteft,

finc tali accidente
ellet
communi , fub quo vtcrque
cum ordinc.
&
non ejfe cum

Confirmacur fccundo , fj^ ,
zr
Ordinc non folum coitiparancur ad inuiccm in Sieunds cmconucrfionibus parcialibus refpedliuc ad cau- fijâtur nd
fam matctialem , fed etiam refpeaiuc ad cflicicntem 5 cuius virtute infunt fuccefliuc macc-
"*
riae ; ica vt licct praedicatio fit refpediiuc ad

fubic^tum , ad quod limitantur ,
infunt : tamcn primario de ipfis terminis , prout fubfunt
conuerfioni , dicuntur ej/e ,
non ejfe , cum orOrdo intir
dine oppofitionis ; ita vt vnum infcrat aliud, '^5 >
"n
efe vnius inferac nen ejfe alterius , non fo^f^^f^"^"
lum in fubiedto , fed etiam abfolucc loquen- ,^.
do, quianempc non conferuacur alibi ab agentc ,
propcet dependentiam a fubiefto , a quo
cxcIudicur,forma corrupca fimplicicer dcfinic:
vndc fi agens primum vellct conferuare extra
fubiedum formam,vel ctiam, vt quidam volunt , in fubiedo. In fecundo cafu ( quem dcclarandi caufa ad hominem induco , non opihandi ; oppofitum cnim tcnet noftra fchola ) ejfe
vnius non infcrrct vllum nbneffe formjc alterius,
neque conuerfionem , aut oppofitioncm hic ,
nuncintcrterminos. ExquibuscoIIigitur <;îf,& ^ft*l>*ginie
nonejfe, fcu ordinem inter haEC,conucnire prima- f"''""'"'rio terminis,vt fubfunt virtuti primae agentis.
Ad propofitum etgo id applicando feruatA
2.Z
proportione Conuerfio totalis poteft ftarc cum f*^"*'
ordine ,
fucceflione terminorum , quantijm ad "Jf/'""êj/e vnius ,
non ejfe altcrius , vt fubfunt hasc
cxtrcma virtuti agcntis,&ipfi tcrmini abfolu-
&
&
&
&
&
&
&
&
contradiiSlioni , vt abftrahit acaufamateriajquic in propofito jnteruenire non poteft : er-
ta:
li
go
fine oinni alio

terminos.
communi
vtriquc prictcr iplos
&
ejfe.
pr ncs partialcs
ij}i,fintfu
ttiia
rcpii-
Dices ergo fecundo , requiri aliquid commanc rernanerc in ejfe ad (aluandam conuerfio-
nem
ônfto.
oppofitio
primo ad vltimum
'i
gnantiam illam foliim cftc cx modo producendi tcniîni adqtum , vt proccdit ab agencc communi , & primo , inquantum illud fucccdit tcrmino 4 <pto in ejfe. Haic autcm repugnantia faluari poteft I eiiamfi nullum accidens,aut aliquid , quod fuit intrinfeciun tcrmino aquo , ma-
froducendi.
vt fubfunt huic ordini, qui prsdicatur de
tcrminis fccundum hunc
ipfis
Sequitur crgo
Bjf ix modo
dida,
ter,ninj( potentiam Dei
imo
accidens illud,
neque vt conditio , neque vt Iimitatio,nequc

vt ratio , ncque vt fubiedum fe habec ad prcr
Patet anteccdens , quia in creatione ,

anhihilatione rei faluatur ordo inter ejfe , &c non
^,fecIufo ordinc ad extrinfecum ergo ctiam

inter terminos conuerfionis totalis. Negabis
:
confequentiam
&
paritatem
quia
effe
& non
comparantur abfolutc ad terminum crcitionis hic autem ejje prsdicatur dc termino conucrfionisreipediuead terminum,qui in ipfura
ejje
conuertiturjac proindc dcbet aliquod eius
ej]^
Contra faltcm id conceditur,quod

potcft efle ordo inter ejfe , & 0 ejfe , ac fucceflio, vt funt a caufa prima ergo etiam , quamuis nihil commulie maneat,poteft idcm ordo,
fucceflio mancre quoad conucrfioncm totalera
participare.
&
inter ip{bs terminos-
iJ
Probatur iam confequentia:quia cx modo pro"
dcterminatione adtionis, vt procedit ^/w deter'
adiuina voIuntatc,& recipitur in tcrmino ad 7'^""^^^
ffW',poteft fcqui ordo ad aliquid,ad quod cx na- afHtû'Jr!itura rei alias
abfolutc nullus eiret ordo verbi diSum etdigratia,in creationc huius anima; in hoc corpo- nf" inducit.
rc ; in crcatione huius gratia; in hac anima , cx ^tobatur ptr
'*"*"
creatione huius corporis, aut Angeli, in hoc lo- ?^*"*
co,& tcmpofc } in volitionc alicuius per modum
finis rcfpeftiue ad media hxc aflumpta, quod
alias potuiftec Deus abfolute vellc ,
ponere in
re indepcndcncer abomnibus mcdiis,& finc ordine finis ad media. Irem , in cfl^Cdu aliquoponendo cum dependentia ad hoc inftrumencum
dcfcrmi
duccndi)
&
&
&
Dift.
I.
dcterminatum, quod alias finc inftrurncnto poni

polTet. Similitcr ctiam cum dependentia k caufa
determinata fecunda , quam ponTct abfolutc fmc
ordine ad ipfam poncrc.vd ccrtc pcr creationcm,
vel per aliam caufam.
In quibus omnibus coniundlio, & ordo vnius
txftieMtu*
mtdm *fp*fiad alterum eft ex modo deterrainationis diuinc
tioHM,^ ttm
voluntatis, &aftionis , vt pcr cam proccdit tcreMti.
niinus crgo etiam cx modo determinato producendi tcrminum <f(^^m,poteft habercannexum mn ejji tcrmini a tpto conuerfionis j ita vt
pofitio eius inferat fecum deficionem altcrius:
confequenter.manente hac prxcisa causa, ftat
ordo ,
fucceffio inter terminos conucrfionis
:
&
&
totalis, feclufo
quocumquc aho.
t in propofito confequenter poficio termini

md ejuem , & deficio termini 4 qtto , non habcnt fe
concomicanter tantum ,
finc ordinc , vt prattendit Vaiquez jHf>rk , cum ex modo producendi
tcrmini ad tpum , ftet rcpugnantia fimphcitcr ad
JJte efftptit tcrminum a ^w in ejji
hoc cx natura rei,
tfiixnmur vt fubfunt
huic dcterminato modo agendi pri-
&
&
mx
caufas
quia
ita
voluntas eius
eft
tcrmini
ai îtem,\t incum per dcficionem conucrcatur
tcrminus*^*,
*4
Rt^nfit
Ad
l-
illud autem,quodyH/>r4 infcrcbatur,
nem-
rerminum ad mtem debere recipcrc aliquod

'm' '"mini ^êftfalfum fimplicitcr quia
id tantum in conucrfionibus formalibus , & parg
tnr.
ttmmuniMm
nttmttif
poffit aliud
'
eflc mtttationem totalem
Qux
definiiio faluatur
r-
autem manent tanquam Sacramentum

Chrifti,& tcrminus; non vt aliquid
poreit eletnentufit
mundi
Dtti
fi
de puri
ma
in
illitfi
diceretttr
omne
rerent.
lefie ,
corporeum
eiementis etiam atr
ejfe necejfe eji ,

ifie
in <pti~
conntoneratitr , nec
,caleftiûe i^nis elemento foEia ani-
credi oporteret.
ctrptts pojfe
Omne
iptippe corpus
mutari non defuertmt
tjui ajfe-
Corpus autem aliquod fiue terremtm ,fiue cae~
comterti in
animam ,fieriipte
natttram incorpo-
ream,nec qturnqttam fenfijfe fiio, nec fides hac hal>tt , &c. Ex quibus patet Auguftinum loqui dc
conuerfionc qua: fuit in quxftione ; non autcm
dc hac,quamnunc di(rcrimus:agit cnim dcprima
produftionc animx rationalis , quam dicit non

efle cx materia.Vtramquc folutionem traditDolor quodlibeto 10. art.i.
BoiJtius etiam de fimili conuerfionc agit diffcrens cotra Eutychcn,eiufquc difiripulos, vnius
naturx in Chrifto aflertores , quod varic ab iis
Hic enim crror ficut nullis princi, ita ambiguc , & confusc docebatur:
diuinain naturam in humanam

Chriftijvt infinuat Flauianus Patriardift Conftantinopoiitanus 1 epifiola ad Leonem 1.
ipfe
Leo
in epifi.6j.
.Addtrgnmema,&cc. Solutioargumcntorum
&
-Ad tertium
quod
inilitat
cpntra fi;cundam
Aagaftin.
condufionem cx authoritate Auguftini
Boecias.
Gen. ad literam, cap. 1 2.
Sfiriiumein- natttrif,c^ vna perjina.

j
qu6d
& Bocti
lih. 7.
de
Ubro de dutAttt
Refpondet Doftor fuppo-
illx authoritatcs intdligendae eflcnt
jg conucrfione ; prout dc ca nunc agimus,ncmpc
Scotf oper.
Tom.
VIIL
^'yjjjj'^*'
Flauiaout.
ad Leonem Jmperatorem. Theodo- Leo Papa.
8. cap.
vnam
modo
pcr mixcionem
lacobifar,
& Niccphorus
Alij dixcrunt c contta dcfcndiirc
4j.
dixcrunt
,
vtramque
quem inodutp
Thcodorct.
Niccpboi.
di-
ficri
cenuerunc ieMt*,dee.
& Accphali.
f^*^-
Quartus modus tcnebat pcr compofitioncm

ficri, vt ait Euthymius in PanopUittdo 1 j. & Gc- Euthym.
lafius in Etttychen libro, qui
ca Patrum
habctur in Bibliothc- GeUfiu.

Dunarc.
& Damafcenus lib.de naturacampofita.
Contta hos agit Boctius impugnans conucrfionem,& mixtionem naturarum hoc modo y vt naturs humanx,& corporcx cum diuina,aut e contra per vcram corruptionem altctius naturx}
corruptione , qux Philofbphis fuit nota. Vcrba
Bocti) funt
tmttari poteft
Nec corporeajuhfiantia
\
nec incorporet tn
fie
In incorpoream
imucem propriae
fermoi mutam :fela ertim in fe mtttari pofiitm , qtta

hahent vnitts naturafiAieElttm comtnttne,Scc.
Rcqui-
crgo matcriamcommunctn, dcinde vt in {e

inuiccm agere poffint ,
pati j prxterca vt conucrfio fit immediata ; vndc negat cs conucni in
lapidem ex dcfcdû qualitatum contrarium ;
agit de naturali conucrfionc ita Do<Stor locQ
proximc citato vbi ctiam rationem Bocti) accpmmodat ad formam probantcm, addendo maiorcm. Refponfio ad quartum argumentum confirmat limitationcm,qium yMpr<t adiimxi conclufioni fccundx.
rit
&
&
tationis.
fJtQ
uinam. Tcrtio
Ex his cciarp facilis eft cqncluno cpmmunis,

ncmpe in creacuris quodlibct pofle conucrti in
quodlibecquialicct abfolutc alias non dicanc
'y-
&
vnam naturam pcr conucrfioncro humanae in
docent.
i8
StntltiaBoe-
ncmpc conucrti
prarcisc cft inter fubftantias,vt Patres,& Coiici-
hinc inde clnra eft, ficut

dubi), quod mouct .
tJiiUriMSlit.
d Sedadhuc rejiat dttbitim,Scc.Whi definit vnintmfint mu- ucrfalitcr aftionem dt gcnerc Adlionis requiretMitnt.
jg mutationcm in terminojloquitur de î^tjktione abufiu^ , vc denotat per talcm adlionem, femper tcrminum rccipere<r^}& probat in diuinis,
vbi aAio per modum produdionis ponitur , per
quam perfbna recipit ejfe ynon per modum mu-
eirfiti.
&
fic ncgat animam ficri cx corporc aliquo elemcntarijficut ex ca fadtaeft caro: Citttt anima,inquit , nonjit corporea , îdiptidataem ex mundi cor-
lib.
tranfeat in tcrminps.
turti fQJfi f
&
intrinfcce fpedlans ad ipfamconucrfioncm, qua;
repugnantiam i tamen , vt fiibfunt detcrminato

producendi , dicuni ordinem ad inuiccm
it\eJJiyScnoneJJe-ySc vt terminus<*^0,& adtpteta,
dicunt illam repugnantiam, qua: rcdtc dicitur ex
natura rei , cum ex modo agendi caulae primae
17
Cstrtijm Auguftinus non loquitur de hoc gc- Auguftin.

ncre conucrfionis, fcd dc conueiConc partiaii,
formali pcr vciam corruptioncm prioris formar,
retus lib.^Jjtret. Fab.i Eutychen
modo
x6
&
uerfionis, illum in corpus Chrifti.
pricfcntiac
lia
quam
fubftancias , acprxfcnti myftcrio inccr ipfas

*
jj^
cidentia
StHtimtiaeo-
intclligit Henricus,& iEgidius Henricur.

rcfpondet tantum infinuari maio- itgidius.
rcfpcdu diuino; omnipotentiz,quz poflct conucrtcrc panem in Angclum, ficut conuertit modo,
hoc gencrc con-
piis fultus
non
cft fimpliciicr impoflibile
ttemlfOrtic. i. in definicionetranfubftantiationis
Ji^hjiamitt in fitbjiantiam.
603
1.
rem repugnantiam eflc cx natura cxtrcmorum,

ncmpe ipiriius, & corporis in ordinc ad conucrfionem,quam intcr duo cotpora:fcd ncutrum
cxplicatur.
fit
(vtctiam
antcriorcs
; vel ctiam in conuerfione todc fabo in prxfenti myfterio: non tamcn exigitur fimplicicer,& iu omni conuer/lonc pouibili : idc6 bcnc Dodor in ^ttajl. prtue-
tialibus feruatur
t3li,vt
AeciiimiMn
Qu^ft.
totali
EEc
QV^
6o4
IV. Sententiarum
Lit).
Q^
Vtrum panis
iE
I I I.
conuertatur in corpus Chrifti in Euchariftia /'
D.Thom. j .part.eiu<tji.j^ ,art.6.& hic (jutfl. i .Durand.fef gw</?. } .Palud.^tf/?.i.Ocham ôdl. .^.qudtji. z 9. j o.
Axgent.c}Miiji.\.art.i.
Joart.
in
ill^
Gabriel Ui.^f.tncan. Bcllum. Uh. }.(U Encharijiia per totMm. Rupertus Ub.6.in
ego , &c. Maior />/c qutfl.i. Gabriel ijufiji.i. Suarez j.toTn. Mjput.^p,
, quem
verba , panis
fea.i.
I
* AUas
^^^^H^ I R c A fecundum principalc qujcro duo. Primo vtrum panis conuercaQj^^kS cur in corpus Chrifti in Euchariftia Secundo an panis in ifta conuerfione
*
jirgum.i.
6.
^'^^ft-
^V^Pjî
annihiletur
^nP^^S
ccrptfs
Ad primum,arguo quod non. Auguftinus
dicimui
qnod ex fruiiihus
terra acceptum fumimtts
j.de Trinic.4.C/&r//?j
:
fed
non
cfl:
aliquid
acccptum ex frulibus terrx, nifi panis vel vinum crgo non tranfubftanciacur.
Secundo Damafcenus hb.^.cap. 1 4, ûemadmodum in Baptifmate, quia confuetudo
:
uirgum.x.
* Ûascapulauit.
efi
oleovngi *, coniugauit oleo,dr aqute gratiam Spiritns fanfi, (Jrfecit

vinum,
ipfum lauacrum regenerattonis :fic quia confuetudo efi hominibus panem comedere ,
hominibfis aqua Uuari,
(jr
^
& fanguinem fuum,
& aquam bibere
* AUas af-
"vt per
(jrfecundum naturam in his , qujtfuper naturamfant *fiamus. Vulc dicerc,
ftrgamm.
quod ficut in Baptifmo abluimur in aqua &: hoc idco confticucuin eft , quia confuetudo hominibus eft lauari in aqua ita in Euchariftia pafcimur & potamur panc & vino,
quia ifta func confuecus pocus & cibus humanus crgo ficuc in Baptifmo eft vcre aqua
confueta
coniugauit ipfisfui ipfius Deitatem^ (^fecit ipfa corpus
eiufdem rationis
cum communi aqua, qua abluimur,
Tcrcio
fic
Auguftinus
ica in
Euchariftia vcre cft panis,&:
& pocu humano.
vinum cum communi cibo,

Argwn.y
in
glofl'.
fupcr illud
Corinch.
i o.
Vntsa panis,^c. Sicut
vnus
panls ex muUis granis,^ cOrpus Chrifti ex multis membrisîta Ecclefia ex multis perfonis : crgo
Euchariftia propccr iftam fimilicudinem fignificac corpus Chrifti
myfticum fed cx mulcis granis non

crgo illc mancc in Euchariftia.
fti
z
Ar^Hm.4.
vcrum,& corpus Chri-
colligicur aliquid fic fignificaciuum
nifi panis:
Quarc6 fic, in omni mucacione poficiua cerminus ad quem Tsicv^xt effe fed corpus
non accipic effe pcr iftam adioncm,quia tunc frcqucncer accipercc ejfe: nec
:
Chrifti
effe accipicquia cunc frequencer augcrecur ex frequencacionc Euchaergo corpus Chrifti non cft hic cerminus alicuius mucationis , feu adionis
cciamialiquod
riftix
poficiuaj.
jrfum,j.
Quintd
fic
, fi
panis conuercerecur in corpus Chrifti , oporccrcc efle aliquem ccrmi-
num primum iftius mucacionis
illud in propofico non poceft cfl*e Deicas ex prxccdcnci

anima incellediua , quia illa fccundum omncs non eft hic nifi concomitancer nec poceft cfle aliquod accidens, vcl accidencia , quia cunc non cflec cranfubftanciacio, fed cranfaccidencacio non reftac crgo nifi maceria fola ; fcd conuerfio in matcriam folam non eft cranfubftanciacio magis cnim diccretur rcfolucio in maceriam,
:
quasftione , ncc
:
quam cranfubftantiatio.
Ethoc pacec,quia fecundum omncs formapanis
ficuc maccria in
maceriam
patec cx diuifione prxpofica
ab inccllcdiua,
vnum fjj^
Ratio opp.
An^krof
in
quam
& iftaforma non

:
informam aliquam,
ergo , &c. Si dicas quod cft aliqua forma fubftancialis alia

: Vnius rci non eft nifi
conuertitur forma panis. Contra hoc
crgo non eft nifi vna forraa.

Oppofitum Ambrofius dc Sacramcncis
& ponicur de confccrac. dift. z. Panis in

Idem, & ponicur ibidcm. Reuera miefi
altariyvbi accefsit confecratio, depanefit corpus chrifii.

raJfile^fermo, qui potuit facere ,quA
erant ?
Eufehiui.
conuercicur
poceft aliqua inueniri , qua: cerminec, vc
Quafi dicercc ,
Praccerea Eufebius,
non erant,nonnepotefi mutare ea, quafunty in
id,
quod noa
fic.
& ponicur ibidcm
turas in fubfiantiam corporis
(Jr fanguinis
Quia corpus
Sacerdos inuifibilis, vifibiles cred-
fui fecreta potefiate commutat ;
& ad hoc haben-
tur plures autoricaces dc confecrac. dift.t. in diuerfis locis , &: Magifter adducic aliqua?
in ifta diftind.
& aliquas in diftind. praeccd-
COMMEN
DiaXI.
Qu^ft. III.
605
COMMENTAKiys.
I
In* ficwuiwn princip^ ,
Hzc quz-
Scc.
&
DiJPmtMts^
V-/ ftJo prolixiflima cft , ex occafionc vanfrUt* i tiarum ooinionum plura couecrit , qu fcorhMc jtuJUt'
tradari folcnt lub diucrfis tituj^j, Jijj
^^
lis
rcducirur ad duas partcs principales
qua-
>um
fccunda diuiditur in duas. Prima partc requzfitum per conclufionem affirmatiuam,

trtcrens pancm tranfubftantiari quoad totum,
foluit
&
partes
in
corpus Chrifti. In primo articulo
fccundz panis docct quomodo ? In fccunda paroccafionenutc aeit de tcrmino ad iptem,

pluralifus oc conftittrtiuo corporis humani \
&
runtur &alia:quxftioncs intcrmift2,ncmpcdc

fignificato formx ex vi verborum;& an dctur
aîo fine nouitate aliqua in termino ad ijnrm
adionis. H quacftioncs intcrrepferunt, ex modo, quoalij difcuirunt adquxftioncmprincipa-
Icmj&
acceftoric ad
tiatur
&
Hc
W ftttm
illius
tranfub-
tranfub-
magis paicbunt cx ordine
ipfius litcr*.
C H O L
M.
ait
cum
lih.
!.&}.& tenent modo Hufsit^^ dr Lutherani,fro qua addncit
late
S"
corpore Chrijti
ftmul manere fanem. Hanctenuit Beren-
clare explicata. Bellarm.varios
errores, circa panis exifientiam refert lib. 3 .de Eucharifiiay caf.
modum quo panis
de tcrmino
Prima
Doffor quatuor argumenta
Hic
eodem fuppofito. Quan6,tan-
apud Cuitmundum
Recitdttres ofmhnes.
gariftf
in
rerpondct ad argumenta initio addudtachxc

reducitur ad primam pariem quzftionis. Infe-
ftantiationis.
&
formarum
tatc
dcm
Lutheranorumy(^ aliorhm
1 3
duo vidcnda funt , ficut circa alia crcdita. Primo , quid tcnendum. Sccundo,
quomodo
fart. t. cap.t6. circa
cfTe, vel
ficut rccirat Innoccntius de officio Mifik,
trcs opinioncs. Vna quod panis manet & tamcn cum

AUa quod panis non manct & tamcn non conucrtitur,
hoc crant
jpfo vcr^ cft corpus Chrifti.
fed dcfinit
Dc primo
illud potcrit dcclarari.
per annihilationem, vel per rcfolutioncm in materiam
f/ane tenet
vel pct cor- Ocha
&
ruptioncm inaUud. Tertia, quod panis tranfubftantiatur in corpus, vinum in fanguincm i quxhbct autcm iftarum voluit iftud communc faluare , quod ibi vcre eft corpus
Chrifti , quia iftudnegarc cft planc contra fidem vt patet difi.^.quxfi.i. Exprefse cnim
a principio inftitutionis Euchariftiae fuit de veritate fidci , quod verc ibi , & reahtcr corpus Chrifti continctur.
Pro ^ primaopinione arguitur primo fia Sicut in naturalibus non funt plura ponen:
in 4.
hac mtt-
''"M- J- '
îji^-i'
^ "^
<^/
35.
<^
trâtuhu'
da quam
ratio naturaUs neceflario conuincit , prirao Phyfic. &: in pluribus locis fecun- 'ufmatcria,
Philofophum,quiaplurahtaseftfuperflua: ita in credibihbus non funt ponenda ^"^^*
plura , quam conuinci pofTit cx veritate creditorum fcd vcritas Euchariftiae faluari po- Tj^' i^'
tcft finc ifta tranfubftantiatione ergo,&c. Minorprobatur,qu6dadvcritatemEucha- pur
itxt
fignatum realiter contentum , fubftantia panis cum fuis ac- cm.A^Z.
riftia; rcquiritur fignum ,
cidentibus aeque poteft efie fignum , ficut fola accidentia , imo magis quia fubftantia
panis fub fpecicbus magis eft nutrimentum , quam accidentia ergo magis repracfcntat
corpus Chrifti in rationc nutrimcnti fpiritualis. Res etiam contenta , fcilicet verum
,
dum
&
corpus Chrifti , a:qu^ potcft faluari cum fubftantia panis ficut cum accidentibus , quia
non magis rcpugnat fubftantiae cfic fimul cum fubftantia , quam cumquantiutc iUius
fubftantiz.
Et confirmatur hacc ratio , quia ponenda funt pauciora miracula , quantum
poflibilc
poncndo panem manere cum fuis accidcntibus & corpus Chrifti ibi eflc vcr^,
paucioraponuntur miracula quam ponendo paaom ibi non efle nam tunc non ponc-
cft
fed
rctur aliquod accidens fine fubicdo.

Sccundo fic , quafi in idcm redit , in crcditis nobis
&
non videtur
falem
traditis
dum
& ad quem plura
in Euchariftia,eft
quod non fit
illc
fccundum intcUedum vniucr-
modus dcterminandus qui cft

,
difficihor
ad intclligen-
videntur fcqui inconucnicntia fcd iftud , corpus Chrifti cfTc

:
quoddam vcrum vniucrfaliter traditum nobis iftcautem intellcdus,

:
ibi fubftantia
panis,vidctur difficilior ad fuftinendum,& ad ipfum fcquun-
quam poncndo ibi cfTc fubftantiam panis ergo , &c. Maior

probatur , quia ex quo fidcs nobis data cft , vt fit v ia ad falutcm , ita dcbet vt videtur
tcneri ab Ecclefia , ficut magis eft idonea ad falutcm fcd poncndo indcterminari ,
ad qucm manifcfte videntur fcqui
tcllcftumaliqucm talem fupra modum difficilem ,
inconucnicntia,cftoccafio aucrtcndi omncs Philofophos,im6 fcrc omnes fcquentcs
rationcm naturalcm, a fide, vel faltem impcdiendi eos, nc conuertantur ad fidem , fi ditur plura inconucnientia ,
&
&
-,
catur cis
talia pcrtincrc
Sctii oper.
Tom^
ad fidem noftram imo vidctur, quod Philofophus hahcrct pro

EEc 3
maiori
yUL
6o6
IV. Sententiarum
Lib.
maiori inconuenicnte , vel quicumque fequens naturalem rationem , ea qlisc ponuntur

hic, ncgando fubftantiam panis, quam habcret de omnibus articulis, quos habemus dc
Incarnatione. Ec mirum vidctur, quare in vno articulo , qui non eft principalis articulus
fidei
debeat taUs intellcftus
aflcri
quem fides pateat contemptui omnium fc-
propter
qucntium rationem.
Tertio
eantingit a-
liûid
fic;
tanquam defubftantia fidei, nili quod potcftexprefsc
Nihil eft tencndum
haberi de Scriptura , vel exprcfse dcclaratum eft per Ecclciiam , vel euidcntcr fcquitur
ex ahquo planc contcnto in Scriptura, vcl plane dcterminato ab Ecclefia. Ifta maior
Tripliciter
ejje
vidctur
defide.
ftifficiens
quia pro nullo aho haberet quis caufam exponendi fe morti
& pro
Ioa,0.
cmni co,quod cft dcfubftantia fidei,laudabihterexponeret quis fe morti;&: etiam quod

nullo iftorum modorum habetur ccrtum firmiter credere , videtur lcuitatis quia non
cft audoritas futficicns, nec ratio^fi nullum irtorum inueniatur. Nunc autcm non vidctur exprcfse haberi non eflc ibi fubftantiam panis nam loan. 6. vbi multum prazdicatur
veritas Euchariftiaz, planum cft, vbi Chriftus dicit Ego fum panii 'Viuus qui manducaue-
i.Ctr. lo.
rit
ex hocâne,ii.c.'Ez
.Corinth.dicic li^m\m:Paffu,guemfrangimui,6nne commumcatio cor-
dcterminet folemniter:ncc
cx aliquo manifefto crcdito euidentcr infcrri ergo, &c.
foris Chrifii efi?ncc inuenicur in Ecclefia,vbi iftam vei:itatem
ctiam qualiter iftud
i.
^.jj. an,^.
vnus Doclor , quod Matth.i6. dicendo J/oc efi corpm meuvi , exprefse infinuat pancm non manere, quia tunc cflct propofitio falfa. Hoc non cogit^ quia
dato quod fubilantia panis mancrct, non dcmonftratur fubftantia panis, fcd contentum
fyj, ^mc ficut modo non demonftrantur accidcntia,quia tunc eflTct propofitio falfa:fed
eft fenfus , Hoc cns contcntum fub ifto figno fcnfibili cft corpus mcum.
Itcm in Sacramentis veritatis nulia debet efle falfitas fed accidenria ifta fignant naSi dicas ficut dicit
D. Thom.
hicartic.
pofrit
Anfgnificct
nMuraitter
&
eorum fubftantia, figuatio ifta naturalis erit falfa hoc cft inconuenicns. Si dicas, quod fignificant corpus Chrifti, & fanguinem &: ifta fignificatio eft vera. Contra naturaiis fignjficacio non mutatur propccr
turalitcr fubftantias
jiccldentia
quas affeccrunt
fi
non
'
ibi
a
fiantiam.
fit
fignificationcm exinftitutioncadplacicum: crc;o
eadcm qux
,
prius fignificauerunt
ergo ex
ifta
ifta
accidcntia naturalitcr fignificanc
parte in fignificationc naturali crit fal-
ied pofiro quod lUa fignificata fubfint, vcritas habetur in fignificatione naturali accidencium. Poirct etiam vericas haberi in fignificatiofitas,nifi fignificata fubfint fignis
nc adplacitum, quiainillis fubiedis poiTcntconcincri

tuin cx infticatione,& fic haberetur
cundum aliam viam falfitas

quam ifta.
cft
omnimoda ventas
illa,qu;<e fignificantur
ad placi-
vtraquc fignificatione. Scd fein fignificationc naturali ergo magis congruit alia via,
in
COMMENTAKiyS.
a
TT/c dtio videndtt fkm

1.
fidei
Ncmpe quid te-
&c.
Xnendam
fccuncium fidcm;&: quoinodo

dchnicio declarnn debeat a Thcologo,& dc-
Trti moiii di
fendi. Recicat ex Innocentio trcs opiniones cir-
(tndt.
ca qnsficum
& vocat
opinioncs vulgari
lignifi-
Innocent
cacione poft Innoccinium.prout appiicari folec
Curdicnntur placito
hominis,etiam fallq &erionco;qualiseft
''
'
""'
prima in ordine,
6ft
tenenda
quam
&
fctunda ; tcitiA vcro , cjus

docet EcrJcda , eftque de fide,
appellatur opinio vnlgari
cationcm prxmiftam; non

gnitionis
qai
modo ,
vi dicit
iuxta lignifi-
fpccicm co-
liabct cx propria difFerentia for-
niidincm,(k inccrtiiudinem. Dicit autcm omnes in eo conueniire, vr fdluarent reakm prs-
.poftea docuit
manere fiib-
& fanguine Chrifti,cuius difcipuli poftea vo-
cati funt
impanatorcs
ipfuni Ub. i.&
ita
Guicmundus contra
}. circa initium.
quitur Luthcrus
' lib.
cap.de Eucharijiia
Hunc errorcm
de captiuitate Babylonica, Lutlietu.
qaem fequuntur magis com-
munitcr Luthemni vnde concedunt hanc propofitionem , panis eft corpus Chrifti , ejfe veramper
communicatloncm idiomatum.
Acccdit ahus error cx eodcm defumptus in Tertiwemr.

fcrmone de Sacramento Coena: Domini ; quem
hic etiam incidenter tangemus:qucm idcm etiam
funt Vbiquiftx.
tio
teriam quidem panis ,

vini conuerti,formas
aatem dixerunt manerc quinam jlli fuerint,non
& veritas
dubitatur intcr Thcologos
dc quo qusflionc
fitûcnti.
prxfentiam , c^nQmfuprk confutauinius
Alij
apud
S.Thomam
Brentici.
i.part.^ft.j ^.art.G.vnz-
&
^
S.
Thonias.
Pro prima opinlone,Scc. Hxc eft Bercngarij,

b
qui poftquam conuiftus cft de errore , circa realein
^"nd'** **
"'^"
rcfis :n fpecie , vt patebit infrk cum Dodore an

vcro defitio panis dici poflit in rigore, annihila-
fanguinis Chrifti
GuitmunJ.
/c-
que fit verbum,etiam fit,& confcqucntct vbique;

acproindcetiam in hoc Sacramento fimul cum
panc qucm fecutus eft Brentius in ^poloîa pro
confeffione Wirtembergenfi in troEiatu de Coena Domini;& in lib.De dmbut naturts,Sc alij ; vndc diCti
&
Btren.
re
& vini in Euchariftia cumcorpo-
ab initio infticucionis femper indubitabiexplicita fidei, ad quara tencbantur omnes. Dixi fecundam opinionem efle crroneam, qua ncgac conuerfionem, vt exprimitur
in Hterarerroncam dico contra fidemcrrore ha:-
fuic
Xtnr
o.eûtfl.
docet in libro ûod verbo Chrifti j hoc eft corput

meum,idh\ic firmiter ftent, quod corpus,vbicum-
lis
îry.
ftanciam panis
qua:
fentiam corporis
Dodtore dift,
cum
in:iicat;fcd
cf^
fuerunt aliqui ex Berengarianis./Mius
crror allerens
num
panem quoad naturam,& vivna hypoftaticc
nianere in Euchariftia
Verbo,
^ûartttt tr.
'''"'
XI.
Dift.
Ru^crtus.
g/. iiiu
tr-
Verbo, (Tcuteftipfahumanitas. Hic error communiter a modernis ttibuitur Ruperto Abbaii

Tuiticnfi in Ub.De efficiu diuinuycap. i.& in Iomh.C.
vbidicit fuperilIa:C4rtfrt/f^W,&:c.Fati confccratione corpus Chrifti ellc pancm
in priori loco corpus panaccum.Cxteriim Oxonicnfes apud VValdenfcm torrfde Sacramemij 47.
coniiciunt authorem prioris libri de olficiis Ec:
clc/iafticis
non elfc Rupertum,
fed
&
Waleramum
rtr.
fenfum explicantur.
Prima ratio eft , in myfteriis
toUcndam
fidei
bus,
hunc errorem quem poftca dcfumpfit Rupertus
captandam efle facilitatem , &c non ingcrendam

eiuimaiorem difficultatcm myfteriis:quod pluri-
qui vixit fub Henrico V. Imperatore:

vtalijfubHenricoIII. Loco prtfMo in IoAnnem.ic
^'^.i.a*6c<y.io.AliuseftcrrorIoanniscupotlerior
tr-
communia, qux variis in locis dcfcruirc poflunr,

tanquam regulx vniucrfaJes difcerncndi veritatem fidei , Sc declarandi ad proprium , & verum
mo dc corporc &
,
iufdam Parifienfjs , teftc Valdcnfi cap. 6^. qui

confutauit errorem Rupcrti , fcd ipfe in fimilcm
quidem fubftantias panis,& vini

manere non vnitas Vcrbo hypoftaticc , fcd corpori,& fanguini Domini.
inciditjaflcrcns
SecundafententU
Ait
HO
&
quantum
operibus fupcrnaiurali-
miraculofis.
Sccunda
ficripotcft,
&
^'^'"''*
/*-
in crcditis, '^^^y],^',,-,
admittit vcritas fidci, cttmnd
cft
fciUiu.
faluti. Tcrtia ratioexplicat ingc- Tnti rMtio.

^'
ncre,qus funt vcritatcs explicitx.&defubftanf\'a **"* i*
tia fideij & vnde certitudo earum primaria dcfu- g,/^
mi debeat. Quarta ratio eft cx peculiari racione it$artrMtit
huius myftcrij,vt faluetur vetitas figni naturalis, ! fMluanii
mumcxpedit
nempe accidentium, qua
dcfignant fubftaiitiam,
'^'"ê^^ttttm
'''*'"
cui lunt connaturalia.
V M.
materiam. Pro hac tres rationes allatApro frima fententiafaciunt,
'videturDur. qui dicit manere materiam panis. Ponit Doôr variai improbationes
vtramque
'"'"* "*''
non manerefAnemynec conuerti,fed defnere per annihilationem,corrttptio-
nem vel refolutionem in

contra
eftc fuperfluitatem,&: in
VltimM
dicam
opinione , adducit
quatuorrationesoccafionatiuc.quibusindudlis,
prabet viam, qua veritas fidci egrcgic dedaratur,
&certa abincertis diftinguantur,<& principia
ita
Epifcopum Atemburgenfcm. Probant cx Anfelfanguine Domini , qui intcr

eiusimprertaoperanoninucnitur, vbiimpugnat
........
Pro hac, vt
607
III.
Qua^ft.
D.Thom.
fent.
Pro * opinione fccunda poteft argui per racioncs
fimiles aliquibus praididlarum
quia
videntur pofle adduci pro ifta tum quia plura miracula ponuntur , ponendotranfTubftantiationem^quam negando:tum quia ifta tranflubftantiatio cft ita difquiaomni fequcnti
ficilis ad intclligendum ,
ita videtur rcpugnare rationi naturali
tres primac fatis
&
rationem naturalcm videtur irrationabiliter pofita,& per confequens plus auertere a vcvcl pcr aliritatc fidci, quam abfolute poncre panem non manerc pcr annihilationcm
quam aliam viam. Terti6,quia ifta tranfTubftantiatio non vidctur magis probari cx Scri,
ptura,quam pancm non mancre,im6 minus.

Contra iftas opiniones arguit quidam Doftoncontra primam fic,qu6d ipfa cft incon- DThom.
ueniens , &: impoflibilis
haEretica. Primum probatur ex tribus, prim6,quia tollic re- '^'fip''*^
uercntiam debitam Chnfto , vt continccur in hoftia:fibi enim in Euchariftia debetur ^^^^ ^^^
cultus Iatria::fcd fi ibi manerct fubftantia panis , non debcret talis culfus exhibcri pro- ^^^ ^-_
pter idololacriam , adorando creaturam. Sccund6 vidctur inconuenicns , quia tollit fi- rnamfent.
gnificationcm huius Sacramenti debcc cnim illud prim6 fignificare corpus, vt primum emodfit i/t'
(onMeniens.
lignificatum fed fi ibi mancrct fubftantia panis , ipfa habcrct rationem piimi fignificati. Terti6 ,quia toUitur dcbitus vfus Sacramcnti
quia fi maneret verc fubftancia panis , ipfa eft verc cibus corporalis huius autcm Sacramenti vfus eft , quod fit cibus
,
&
fpiritualis.
Sccundum vcro fcilicet qu6d hxc pofitio fit impoffibilis arguit pcr idcm mcdium,
tamcontraprimam opinionem quam contra fecundam:quia nihil potcft inciperc cfl!c
vbi prius non fuit,nifi pcr fui mutationcm, vcl altcrius in ipfum, fcd corpus Chrifti non
^'**
^**''*
J**^
*^
mutaturperhoc,qu6dEuchariftiaconficitur,quiamanctinccclo,ficut prius: ergo fi fnam^&fenihil conucrtitur in ipfum , non cft magis rcaliter in altari quam prius fuit hoc cft, cîim effe
:
impoffibilc.
imioffiHUs.
Tcrtium , fcilicct quod fit harrctica , probat fic:quia cft contra Vcrbum Chrifti inftitucntis Sacramentum,Matth.i 6. Hoc ejt corfus meum, non ^\6x.^Hic eJl:(cA,Hoc eft.Si autcm fubftantia panis mancret,vel annihilaretur,&: non conuerterctur , vcrius diccrctur,
Prohat
mceftcorfus,c^Mlm,HoceJlco,fus.
,
r
Contra opinioncm fccundam arguitur,fpccialitcr contra hoc , quod ponit rclouitioncm in matcriam panis prxiaccntem quia vcl ficrct in matcriam nudam & hoc cft im,pofllbile, quia tunc efiTct matcria finc forma, & fic aftus matcria: erit,& non crit vel ficrcc in maceriam fub aliqua alia forma, fcd hoc cft inconucnicns , quia vcl illud corpus
.
aliud nouum , cuius cft illa maccria , cffet fimul
cum
fpcciebus ,
EE
& corpore Chrifti

e
vcl
mucarctur
T^""-
D.
"^'
^"^,,.^^
D.Tho.lu
.
6c8
IV. Sententiarum
Lib.
mutarcturdc loco illo,& vtruraquccft inconueniens. Primum, quia iropoflibilc cft duo
corpora cflc fimul.Sccundum , quia ille motus localis illius poflct percipi per expulfio-
ncm corporis
alterius circumftantis.
COMMENTA
*
rationesfaftasproprima.ctiamadcluci poflein confirmationcm fecundse cpinionis:

DThoffl.
rapxfubiicitrationcs,quibus S.Thomas impuronm'*"*^ gnat przdidlasopiniones.feucrroresrprimavero
ExcultHd$- conftat mcdiis tribus. Primumcft, tollicultum
Htt.
Mx
res
priiMtit-
tie
vfm
dt'
Tcrtia ratioeft, qu6d fic hxretica , quia eft Tmiauth:

contra formam Sacramemi , eiufque yeritatem Sjf^fitcmfofoum
Matth.i^. ffoceft corpHsmeiontScc.nonhic,Ccd
Secundum,
propter inconuenicns, quia fcquerctur,qu6d pri^^^^ fignificatum iion cfTct corpus , red panis.
Tertium cft , quia tolieretur vfns debitus Sacrafierct in
Sccunda ratio
^"'* "'^
^^'^'
quia pofitio
cft impofllbilis,
potcft dc nouo.vbi prius

fui
vel
non fuit,
conucrfioncm
M.
Soluit impugttdtiofies D.Thom.coittra reUtas fintentias., oltendens
rum refutatione habet oftimam dr variatn docfrinam^quam
9
manerety no
epnt
tdoio-
Euchari%i
aderartnt.
autcm panis annihilaretur,
dci Sacramenti.
al-
H O
fi
&
alimentum corporale,& non
"'^ P^*^ mutationcm
Si pmi*
qupd no cogunt ,(înea-
noto in margine.
Quidquid * (it de opinionibus, iftae rationes non videntur cas efHcacitcr improbarc.
Prima non valct,quia mod6 non cft idololatra,qui adorat Qhriftum m uchariftia:& tanien non potcft ncgari,quin fit ibi crcaturaaliqua, fcilicet fpecies illa: fcd non eft ado:
jandum fenfibile
continens,fcd Chriftus contentus,
^""^ contineri fub pane quanto,&: quali,&
^^^
ita
& codcm modo tunc dicctur Chri-
non panem adorari/cd Chriftum contcn-
i" panc,vt in figno.
non fic diftinguunt,cflent idololatrjc, Pico,qu6d

nunc argui contra te , quia fimpliccs non diftinguunt accidentia illa a corpore
Chrifti in omnibus autcm talibus eft vna refponfio , quia fimpiiccsadorantin fide Ecclefix , &c hoc fufHcit eis ad falutcm. Maiores autem ditlinle adorant contentum noa
fignum continens,& hoc fiue fignutn contineps fit ^ccidens tautum , fiuc fubftantia
Et
fi
obiicias faltcm fimpliccs, qui
ita poteft
:
panis cum accidentc.
Ad
Si mantrtt
fccundum dico.quod eft ad oppofitunj, quia fi cflet hic fubftantia panis , illa duj>anti , non pi^x fignificatio
cflTet vcra.fcilicct naturalis,qu^ accidenti^ fignificant fubftantiam panis:
minHs^ ma-
^ |jj^ ^^^ ^^ ^^ inftitutione diuina,quafenfibilefignifica corpus Chrifti:fed nunc non
cath
fbe-
P^^^ faluarijuifi
prsecise altcra vera.
proptcr aliam,qux
citYHrn.
cft
turaliter,quantum eft
Ncc poteft dici quod (;eflet fignif;catio

,
naturalis
ex inftitutione , quia fi fic , tunc non ducerent accidentia illa nade fe,ad deprehendendum fubftanti^m panis fedtotalitcr ccfiTa:
rct in cis ifta fignificatio
quo modo immutaflent
aliter
&
qusetamen prius infuit cis

tunc aliintelledum ante confecrationem , quam p6ft
hoc
vcl reprscfentatio
nihil cft.
rrlmmft,gnatH fpe-
?^!""
'*
inftituttone
fidexXnificattonc na,
rurali
eft
panit.
I
Species nn-
tnmt,
*J*
*"*'"""'
velmanerct , vcriusdiccretur/b/c^^qulkm/tof ^,
&c. Quartam rationem addit fpccialem contra Steundumtr.
fecundam opinionem, quia vel refolotio fieret in rtttm imf
matcriam nudam ,
hoc circt impoflibile , quia /"*'
illancquit eflcfine forma, velinmateriamfub
alia forma , & fic vel maneret corpus nouum fub ** nmMr
fpecichus , cftautcm impoflibileduo corpora fi- '^^'"'*
mul cflc,vel non manerc, & fic fcnfu pcrciperetur motus cius ad alium locum, quod derogat fi-
StiUUTMiit.
TMniJitt.
corpHsmewn:
quiafic cultuseftct idololatria,quia adorarctur
in fpirituale.
etni^*liottit
S.
hoceft
menri,quia
hiti.
debitum Sacramcntoexpracfcntiapanis, &vini:

vtfitMt creatura panis.qua: cft fub fpeciebus.
pgnifictittt-
terius in ipfum : fed corpus Chrifti non mutaturper confecrationem crgo panis mutatur in
ipfum.
YyZo opimoHtficundatSicc.lnCimizttTCif tio-
Rcfpondco crgo , qu6d primqm fignificatum cx inftitutione debet eflc corpus Chri; & ita cft , fiuc mancat fubftantia panis , fiue non
fed primum fignificatum accidentium,qu6d fcilicct naturaliter fignificant,femper eft fubftantia illa > quam primo aflêccf ynt^vcl nata eflcnt aflicerc,quia illa fignificatio naturalis non mutatur.
fti
^^ tcrtium,non valet, quiamodo manifeftum cft, qupd illacfpecies nutriuntfccun-.

^^^^ Apoftolum I Gotinth. 1
Fnui quidem efurityalitts verp ebritn eji ,^ hoc cx perccptione fpecicrum facramentalium
tamcn non ncgatur hic efle cibum animz tameo
datur ipfum contcntum fub nutrimento corporali
itafi poneretur panis manerc,
cflet ibi nutrimentum corporalc
tamen contentum fub illo eflct tantum nutrimen.
&
^^-^^
&
&
anunae.
AUud autem
de impofllbilitatc
fatis
folutum
cft dijf. \q.
quajl. i. quia incipi?
hic
Dift.
hic cflc non finc
fimpliecm.
XI.
omni mutationc
609
QusEft. III.
cxtcndcndo mutationem ad illam prxfcntiam
hic , nihil cft ad J? Vcrum cft cnim quod , Hoc efi corpHt mettm^ Sc,
^T^^***
Scd nonhoc accidcns,fcd contcntum fiib accidcntc. Eodcm modo, 'j
fi cfTct panis^non hoc,qu6d cft fubftantia panis,cflet corpus,fcd hoc,quod eft contcntum
,;^j
fub pauc, cft corpus. Maluit autcm Saluator vti hoc vocabulo hoc^c\vam htc, quia magis ly hic.
e^primitur veritas, licet vtrumque didum cflet vcrum.
Adaliud contrafccundam opinioncm poflct rcfpondcri ponendo annihihtioncm
panistotaiitcr , vcl fi ponatur refolutio vfquc ad matcriam cx qua fuit argumcntum
non cogit. Poflet enim dici,qu6d&: in materiam nudam , & in matcriam fub alia forma:
Aliud
de hoc, vcl
Hicefi corptumeum.
l^
& polfet dici,qu6d in manentcm vbi prius crat,vel motam inde localitcr.
Et quando arguitur contra primum,quia tunc matcria
& non in adu, acquiuocatio eft de adu
quia vno
modo
cflet fine
forma , & fic in aftu,
aftus eft difFcrentia cntis oppo-
omnc cns,qu6d eft fcilicct in adu,vcl in potentia. Alio moad totum , cuius
habitudinem illam,quam dicit forma ad informabilc
cft. Et codcm modo aiquiuocatuj: de potentia,quia vt opponitur adui primo modo,dicit
cns diminutum,cui fcilicet non rcpugnatcfrcextracaufam fuam cns autcm in adu oppofitum ifti potentia:,eft ens complctum in fuo ejfe extra caufam fuam , quodcunquc fic
illud. Alio modo potcntia dicit principium reccptiuum aftus fecundo modo difti , ficut
matcria dicitur potcntia & forma adus. Hajc diftinftioplan^ patet perPhilofophum,
p.Metaph.i principio
ctiam membra diftindionis probari poflunt per didaPhilofophi in multis locis, loqucntis de adu,& potentia , nunc fic,nunc fic , ficut in j.Mctaph.
cap.pen.&: S.Mctaph. cap.vlt. Exaûdrpotetiaper/efitvmm,nonintc\\igit\irdc\^\St
vt oppofita funt,quia fic oon funt fimul.alio modo ^.Metaph. cap. y. Efi antem aclm exiftere rem mn itaficut dicimtn potentia^t p6ft,cxplanando iftam defcriptioncm, manifeftat
fita|potentia,prout diuiditur
do adus
dicit
&
DupUx
^^*
a-
emitA*
J*||;J
p^,f,;^ ^_
pUxtprima,
omne cui nS
repHgnat e-
'^'Pjfyfi'
&
& videns
^,
^]um
aSius/ecurt'
de modot
vtranupu
^fdfionem
ad claudens oculum &: clabora- ^*^*", ^P"'

tum ad illaboratum , Huiufinodi, inquit, differentia efi alteri parti aStm determinatHS , alteri ^r"*' ^^t^
in multis oppofitis, vt vigilans
ad dormiens
autempotentiale.
Ad propofitum
crgo,matcria finc forma
eft in
aftu primo
modo
quod probatur pcr ipfum Auguftinum
& non
^^7,
/^y;
in potentia,
locis.
confefsionum. ecce verba fua Materia ipfaaccepit Tex.i.&

a Deo h$c imperfeEtum cfle, quodhabet^fcilicet inpotentia. Sc neccfl*c eft jpfum hoc poncre,- Tfxt.i i.
quia materiam concedit a Deo creari , fed antequam crcaretur, erat in potentia primo
^
\
:
i.
modo. Probatur,quia alitcr crearcturjquod impoflibilc eft crcari ergo poft creationem ^^ fj^â
fuit in potcntia non ifto modo , quia tunc pcr creationem non cflct aliqua entitas ma^^^ ^J.^
teria:produaac:tantiimigitur poft crcationcm fuit in potcntia fccundomodo, quia tatiuus y?,
:
rcccptiuum aftus fccundo raodo difti. Sed tunc cft ignorantia EIcnchi,cijm dicitur:
Materia cft in adu primo modo,& non in adu fecundo modo:ergo eft in adu, & non in
fuit
adu.Eodcm modo eft asquiuocatio dc potentia hinc
cHditm
Au-
gufiinurn.
Matena
indc.
ctiam darctur fccundum,fcilicctqu6d materia reciperct aliam formam , &manc- ^;^^^^'^^

rct fimul cum corporc Chrifti , non poflec improbari,quin cflet Deo poflfibile , quia non
o/fwi/oîncluditcontradiclioncm. Si enim corpus Chrifti etiam quantum poteft efle fimul cum ieHua,poJi
quantitatc panis,&:plus rcpugnat quantum quanto,quantum ad fimultatem,quam fub- fiihieRiua.
ftantia fubftantix ,
pcr confequcns plus quam fubftantix cuicunquc. Sic cnim arguic
Philofophus 4.Phyfic. cap. de Vacuo,qu6d fi duo corpora poflent eflc fimul , &: quodli- Text.TO'
Si
&
bet,fcquitur qu6d
non eft impolTibilc aliquam fubftantiam compofitam cx illa matcria,

forma manere finiul cum corpore Chrifti. Si iterum darctur , qu6d expellitur,
non tamcn fic,qu6d manifefte appareat cxpulfio acris,ncc hoc poteft probari impoflibilc Deo,quia niillam includit contradidioncm.
&: noua
COMMENTAKIVS.
7
/"^VidtjiddfitdeepimombuSyS^cc.ticgzt has
cflc efficaces, ideoque ad
cas rcfpondet eo ordine quo proponnntur.
Ad primam refpondct, negando tolli cultum,
Riffcnd*t ad
r*tienet frt- quia modo non tollitur quamuis mancant fpe,
concernit fimpliccs , qui non diftinguunt incontcntum : Eis , inquit Doter continens ,
Gtot^ît adoratio infide EccUfia , id cft , adorarc
mijfas.
regulamfidei fcquitur;nonfenfum:&inftantiaeft f^
Vîmpugnariones
j-jgj.
cultus
tentum,
nutcm dirigirur ad Chriftum con-
& tunc dirigcrctur fine crrorc
, fi
Kmeotnmlt' fubftantia panis. Sed obiicies fimpliccs

'.'
****'"*
'
adeffet
non
di-
&
quod
Ecclefia adorat.
Hxc rcfponfio eft fatis fundata, quia adoratio

communi fentcntia , quam irtfra tradabimus:
ncmpe quando aqua non conucrtitur in vinum
ex
ftingucntes inrer ha:c idololatrari.Refpondet ne-
ante confecrationcm , manet in propria fubftan-
gando confequentiam,quia
tia,& non impedit adortionem veram fanguinis,
inftantia fada etiam
quando
^tfftnfi tf-
**'^'
IV. Sententiarum
Lib.
6io
quando
mutatio niiraculofa in fpcciebus
fit
vt
faiiûis.etiam adoiantur.
cum apparct ciro.aut
Ad fecundum rcrpondet.fignificatumex
infti-
tuto clfc corpus Chrifti , non obftantc autcm fiytritiu figH' gnificationcex inftituto, fpccies non mutantur
fictt:ioni* run
in fignificafioncn.-iturali , quarcft moucrcfcnJli
l.
''"
tolUritHr.
i.part.<}tt<t^.j ^ .art.i.in ^.contra
&
in fcrmone,qui lcgitur in
Corporis Clfriftiinfecunda leftio-
Vnde idcm Sanftus

officio diei
terfitmitur aliena jpecie occtdtatum \ &fenfus a dec(ftione reddunturipfrnuneSfîde accidentihns iudicant

jibinetii,S^c. ficut erô manet fignificatio naturafic ctiam quoad
fubftantiam,qu
incft.vel ineftecdeberc efTe fignificatum accidentium naiurale:& bcne,quiaintelledus nofter pro
iis
accidcntium quoad fcnfum
intclleftum.
Vndc Do<aor
dicit
ftatu nequit iudicarc ccrto
hoc
aut fcireluminc
naturali,fequcndo viam fenfusifi fubftantja infit,

non motictur,fcd ab ac-
vcl non.quia a fubftantia

cidentibus fenfibilibus.
& confcquentcr oratio eiret faifa> nifi fierct conucrfio,quamuis Chriftus

panis,eo
Vei certc an
(fit
ipfius.vcl alterius)& Magifter fen-
&
to
ilfmgflrti.
ipfc panis,vcl fpecics
re
Hieeflcorpus
uam
meum
ne autem putaretur'afrcrc, efTeformam confccrati-
aut xquiualentem
dicit
quod Dominus
maiuit vti particula hoc , quam hic quia magis

exprimitur veritas per iyAoc, quia nempe detnonftrat ipfam rcm prim6 , quam particula^V,
Chriftus autcm non
demonftrat rationc Iqci
:
eft ftib
fpecicbus vt in loco
licct fit in
loco fper
cierum.
Reiicienda
tij
eft
cenfis
KemniCamera-
hic in primis calumnia
loco citato afterentis
Scotus,fnquit
atqiie alij difertc fatentur
neque verbis
neque vcterum
,
Scripturai.nequeSymbolis fidei ,
fententiis cogi nos ad dogma tranlTubftantiationis.&c.aliqui aireruntCameraccnfcm itadixifle.
Scotus autem exprefsc docet conirarium,vtpatcbit in conclufionc huius articuli.
Cxtcium modcrni
CtntroHtrf!
praEmifTam Dodoris
CHm
quin
Scriptorcs rcfponfionein
totis viribus
impugnant,
cfam vcUicant, afrercntes plurimum faccrc

hsrcticis,& defendi non poflc vnde prdidam
:
fcntcntiam D.Thorade veritatc forinar,
& par-
tfftt
fal.
.frttftntf
Chriftt,
inllitutio
quam habct
cx
communi hominum inftitu> non con-
vt faccrct corpus Chrifti prxfens
>
ucrtendo fubftantiam panis in ipfum.
Vtrumque horum
affirmat
Doftor neque in-
lit:ncque fides patitur
, fi
Ctntlufie
fubtrahatur: VcHiru.
ratio iila
veritate fpeculatiii^,tam pro-
Non funt crgo confundendx hx dux fignificafbrmx,quarum altera eft fpeculatiua, qux
ex inftituto numano,&nuilius fadliua aitera
ciones
eft
la,
de fauet hxreticis , quorum fundamenta conucl-
Dufltx p.
gnifieMtitfer,
mi.
&
vero pradticaex inftitutione Dei,

Chrifti,qua
hxc propofitio cf^ fa<flma fui termini co modo>
quo reliqux formx facramentales dicuntitr pra;
îcxcxdiuinatanrum
mand qux
:
eft fidei
inftitutione,
& non hu-
veritas,vt fuo iocoproba-
tumeft. Etnehas fignificationesconfundamus,

agendum erit dc particula , & propofitione dcmonftrante iuxta veritatcm, qux illi competit in
priori fenfu fpeculatiuo,
&
defignadefignaturcontcrtum fub fpecicbus ,

qttntum d
rctur contcntum fub pane in eocafu, nonvcro
fiiMteftrmi,
V.
accommodari
ter conucrfioncm panis ficri in corpus Chrifli

proutcontendit fententia aduerfa.
Ambrofij
copiofo commcxiio fupcr epiftol. Pauli in locum

prxdidlum.
b Ad aliud dt hoc , vel hic,aihil eJf^dBt &c.
10
quod forma corporis ; f/oc efi
^tfptnfî. Hic dicit Doftor ,
hxc Hic efl
corput meum , 8cc. ellct vera , ficut
Msntrt vt- ror^K/ i;w,quamuis fubftantia panis maner,quia
mtdtr-
ita poflit
ti
[m
Chrifti huic fotmx, faluieius veritatc fpcculati-
pofitionis,quam dcmonftration)s>ooiligi euiden-
Tiejo.
TI
modo > quo nunc eft
prxfens fubftantiz
prxfens fpeciebus.
terprctationem,quam infinuat Do(9:or, habetau-
licct
Rtiieitur.
efTcc
thorCommcntarij inepiftolas Pauli interopcr*
&c. qua;
eSdt-
fijitfiink
Tantum crgo quzritur, an hic fenfuseiuspra'.
tPtdite.
dcmonftratiu.1, inquantiim hasc ex inftitutione communi hominum fignificet,ita vt alias demonftratio, An dttniftTM.f
qui contenditur cx
>
tci^.px ipfo ' i.ad(or.i i.quam infinurevide^lArtf

Ktr Lomb. mr Auguftinus traii.Ci. in loan. quatenus docet
Auguftmus- reprehendi ab Apoftolo cos , qui non difcerneBcda.
bant Euchariftiam a cibo ptophano ûem fcquitur Bcda in Apoftolum loco citato:cam fcquiGucictrcs
tur noftcr Guticrrez dc Trcjo Placcntinus in fuo
Semnitij t,
lumnia,
Ocham.
TnnSum
Sticas euidcnter colligatur ex particula
non dc coena Euchariftixjfed dc Agapcquidam intclligunt curn Chryfoftomo,&Thcophylalo tamen etiam hanc im
demefitrit
mintrif in
tti frticilU-
Paludan.
fada conuerfionc > quia Dobor infra admittfc

h^nc effe prscifum eius fenfuni,inquantijm praîca eft,& de fado cx inftitutionc Chrifti.
ter tfer
^.epuft.O. tjuodiibeto ^.fut^. io.
uerfiua dc fado,verificari pollit in fenfu vcro.nifl
ua,
tertium rcfpondct , etiam de fako fpecics

facramcntalcs nutrirc , quod incidentcr probaf
Jltipoff^Jt'
Speeitr dtfit- tanquam cx efFe<5lu per vcrba Apoftoli rnutûi-
Ad
jtmhorCom
Suatcz.
Vafquez.
DDtandus.
Controuerfia folum cft de virtutc particula;

irtutrJitL
demonftratiuz > an pofHt demonflrare corpus eUratur.
Chrifti contentum fub fubftantia panis quanti>
&(juaiificati;non autcm an propofitio,vt cft con-
ne, ita h^hcx-.AccidentUaHtemfinefMhieSloineodcm

Jitbfiûnt,vtfides locum hal>eat,<^m vifS/ilf inuljihili-
Clicyfoft.
Sotuf.
ftantijE,qunccftipfisconnaturalis,fiucadufubfit,
percolor yini eft ,
/iuc non : fapor cnim ,
fcuerat.
Thcophyl-
cap.6y&in
>^/<^>.Ocham i
CtnjlrtnMtHr
Ho nntrirt.
Gentes,
Bcllarminus lik^.deEuchariftia. Sotasin ^.dift.^. art.4^. Suarcz dijp.^9.jell.i.

Vafquez iSo.cap.^. cum Do^torc vcr6 noftro
fcntit Durandus in hac dift. tjuaft. t. Paiudanus
frtjentidtfl.ejiuli.\.
fiim,& inL'lle(aum cx fcnfu adcognitionem fub-
&
rtfftnjit.
ticulx demonftratiua: fcquuntur.quam ipfctenct
Probatur crgo conciufio Dofloris rationc,
quam
'5
ipfe infinuat^quia iy hec in iila propofitio- PrimM frtb^
ne non demonftrat accidentia , qux funt prxfen-r ^>n jtmtnMtei.

tia , fed contentum tantuin fub accidentibua cflc A'at
dtnttM.
corpus Chrjfti. Sed incafu habere pofletcandem veritatcm , quamuis maneret fubftantia paergo ex vi fermonis non colligitur fubftanpanis abefle inquantum propofitio eft denionAratiua.
nis
tia
Probatur minor:particula dcmonftratiua non SSfidfipiijl.

magis nata eft refcrri ad fubftantiampanis.quan- ettfMrtituU
boc.
tum ad fignificationem abfolutam,qux ipfi competit,quam ad quodcunquc cns prxiens quia fignificat cns indcterminatum : crgo non magis
:
demonftrare fubftantiam panis > quam

> proquibus determinate etiam
Uipponere poteft : ergo fi in illa propofitione
non dcfignat accidentia,fed tanium corpus Chrifti.ita etiam non dcfignaret fubflantiam panis , fi
nata
eft
ipfa accidcntia
adefTct.
&
Dices ly hoc denotare fubftantiam >

non ac- ^fffon/ie.
, rcfcrri vcro ad iiiam fubftantiam, qux ^'gnificMrt
habcc maiorem connexioncm cum accidenti- eentimtum
cidentia
bu$>quaiis
cfl fubftantia
panis
fi
adeflet,qui4
principa
ffrniMturMle.
XI.
Dift.
Qu^ft. III.
principalitcr fignificatur pcr accidcntia,&: ex na-
turarei.
14
PrtJie*tum
n$n Jictreiur
di fHbfitrtti
Contr^ttalia funt fubiedbafecundum fuppodtionem , qualia pcrmittuntur ^ pridicatis.fed ly

hc in illa propoHtionc cft fubiedura ergo non
fupponit niil rcfpedu przdicati,quod cft corpus
Chrifti ergo non refpedu alterius , de quo nc:
fsmt.
quit praEdicatum,vcl abfolutc, vcl vt
tum nuius propoHtionis ,
affirmari
cft pracdica-
ficut rcucra
nequit prxdicari de fubftantia panis, in qua ratio
prxdicati non includitur ergoqiiamuis adeftet
:
panis
non fupponeret pro ca particula dcmon-
ftratiua in illa propofitionc
manerct vera
&
confequentcr
quara demon-
tara propofitio
ftratio.
Probatur prima confequentia , quia particula

categorica, aut fyncatcgorica in orationc nequit
, ad quod fignificatio integra
,&orationisnon refertur verbi
rcfcrri ad aliquid
f/trtietd in
frefofitiotu
fufttfUI
ffhui
'
rt-
itliMt,
propoflcionis
modum fignificandi
Chrifti,quod
fignifi-
fed cffc corpus

przdicatum , nequcex fignificatione imporrat fubftantiam panis ncquccx modo fignificandi , cum fit concrctum fubftantiale,
:
eft
quod non conccrnit aliquid cxtrinfccum

difparatum, qualis
&
fubftantiaqusecunqucalia
eciara praifcns. Neque ponitur aliqua parricula
cx parte fubiefti , verbi gratia,particulat demonftratiuz hoc
cft
quo diftribucrctur pro omnibus
fi-
ctiara fupponit
pro pratdicato dctermi-
componit partcm,feu cxtrcmum propofi-
non coalcfceret cum reliquis,
vt pars
communi
indeterminato
falfum eft,& abfurdum.
Nam
fi
alias
incxemplo allato,vcrbi
rationaU
vel hemocnrrit
cfTct
& fubicdto
vera
quod
gratia, anitnal
fubicdûm ponerct
omnia fua fignificata indcterminata inoratione
rcfpcdliuc ad praedicatum, propofitiofimpliciter
efl
&
quiualcrct huic vniucrfali falfa:,

Otmie attimal eft rationale crgo pcrinde illa particula dcmonftrariua', hoc, ita fe habet in illa propofitione , vt pro nuUo fupponat detcrminatc,
nifi pro eo,cui competit pra:dicatum.
Sccund^ probatur conclufio ,
impugnatur
fimul prxdidla folutio, in qua confiftit funda-
efTct falfa
liittrmiiuue,
<$
ittdettr-
miitmte etmirtUiaint.
aliud,ficut in praErmifTa propofitionc, Hiceft
tum& non pro fanguine contcnto.

Tcrtio ad idem:illa propofitio non dcmonftrat
rum
&
mcntum
fcntcntiac oppofitx.
Nullus terminus
fignificans indetcrminatc cx natura fua fuppo-
nit.aut fignificat dctcrminatc cx natura fua
quia
hoc inuoluit expreftam contradidioncm ergo

vt fignificet detcrminatc,eft cx adiundo.quod limitat terminum ali^s communcni,aut indctcrrai:
18
corpusChrifti prxfcns.cum cxclufione al;o- Tirn* rmtia

mdi'Um
prsfentiura : ergo non dcmonftrac corpus
Demor.firatit
Chrifti cura exclufionc fubftantis panis dc rigo- non

ift rxclu^
cx virtutc tantum particulac de- fium mlitrum
,
re fermonis
&
dcquo
co furjdatum,& vcritatcm.
Antccedcns patct , quia non excludit accidentia,Iicct detcrminate referatur ad contentum,
quod demonftrat ficut in hac propofitione Hoc
Sacramentftm eftfraSlum: Hoc Sacramemttm terititr
eUmihtu , &c. ly hoc dcmonftrat prxcisc fpccics:
quia nulU reifitftiâ,Jtgnitantftmftfralitra : vbi
ly hoc licct dcterminatc demonftrct fpecies , tamcn non cxcludit corpus Chrifti eflc prsfcns:
eodcm ergo modo ly hoc in priori propofitione,
licct demonftrct corpus Chrifti efle pracfcns ; tamcn non excludit pcr hoc , quin alia fint pratfcntia,alias efTct falfa, quamuis prarfcntiam aliorum
pofitio de pracdicato detcrminato
md Htm.
non
calixcongelattu ,vt fupponat pro fpcciebus tan-
fiibicdlum in propofitione importat prasdica-
tionis,alias
Sijnifiemre
&
iara
fic
frtbmtnr.
bus competit pracdicatum,& non ipfum contentum,cui lepugnzv.Hic calix calefityrarefit,8cc, qus
prxdicata ficut tantum conueniunt fpecicbus
confecratis, ita ctiam dcraonftratiua particula ad
cas folas rcfcrtur ,
non ad Chriftura contentura,alioquin propofitionon eflct vera:ergo par-
monftratiua:. Sccludo fenfum pradlicum,
complexi,ncquc aliter fupponerctin orationc,

quam cxtra orationem vnde fierei, vt nulla pro-
Sieilim rtit
cratura,vbi demonftrantur tantum fpccics ,qui-
Quia fignificat fingularc , &illuddctcrmina*

tum , pro qUo affirmatur przdicatum , quia ficut
natc,vt
17
caiix confêlatiUydcCigncindo calicem confe- Ter ticitnfla
gnificatis indetcrminatisjautpro pluribus.
tum,
16
eft
raonftrat,adquod limitatur adiun&a.

In propofitolimitatur pcr adiundam prdicatum, vt dcmonftrat corpus Chrifti pr*cisc , 8c
rcpngnat prajdicatum fccund6m
cationem,&
timf*nit.
fingulas propofitioncs.
vt cstcra omittara, ha:c propofitio cft vcra;
ticula demonftratiua id detetminatc tantura de-
Ueefignlfica-
fubjl-
Et
ad
tit,tnc rntitu
rti
x quo patet etiam fecunda confequentia*quia

iiludjcui
tur nmrurmtt
&
Hic
fignificatio illius propofitionis ncquit refcrri
5(fn ftjttM'
fermo accommodatur rci : in rcbus autcm

quidquid cft indifFcrens, fe ipfo non detcrrainatur , fed pcr aliquid aducniens per modum differcntiar,& forma:,vcl modi , &c. fed ly hec fignificat indiuiduumentis indeterminatum crgo non
rcfertur ex fe ad dcmonftrandura aliquod dcterminatum , nifi ex adiundis , fed in prxdiâ orationc, nuUaparticuIadetcrminarad fubftantiam
panis,vt pro ea fupponat,& omncs detcrminant,
vtfupponat pro corpore Chrifti : ergonon pancm dcmonftraret , fcd corpus Chrifti ex rigore
fcrmonis. Maior patet,quia pcrindc dcmonftrare
potcft fubftantiam,& accidens, Dcum,& crcaturam,& quodcunquc indiuiduum crcaturs, vt pa-
prsdicatum. Et ratio cft, quia licct animal poflit

importare fuas fpecies abfolutc famptum cxtra
orationem, tamen in oratione integrat , vt pars,
ipfam orationcm cum reliquis concurrentibus,
vt ie mutuo determinant , quo fenfus intcgrz
orationis , complexus
diuerfus k fignificatione partium eius feorfim fumptarum con-
tantum ali-
tur,vt calculi,ex ^hi\o(ojôir.primeEUfjchortimt fgnificmtu
terformando pcr
fargat.
vt imporcet
Signa cnim,vt funt voces,quantitra adhoc fequuntur naturara rerum ,pro quibus fubftituun-
gratia in hac ovAtione, antmal ep rationaU,ncc{a'it

lubiedlum refcrri ad aliud , ad quod non refertur
&
tiuf imfort-
natum in fupponcndo ,
quod dcterrainatura.
6ii
frmJtntiHHK
noneft fermo, fcd pracise dc vi fcrmonis ex

communi irapofitione; quantura ad fcnfum in
&
non demonftrct:crgo ctiarafi panis

adhuc propofitio illa ellet vcra.
cfTet
Probatur confequentia,quia hacc
prsfcns,
cflct in
eo
Probmiit ab
cafu veti,Hic eftpanis triticetts, fecundum opinio- btmint.

quamuis cdet cotpus
nem aduerfariorum :
&
Chrifti pracfcns.no demonftrarctur cius prjcfentia,neque cxcluderctur , alioquin propofitio cfret
ergo prsfcntibus vtrifquc ncutrura determinatc poflct demonftrari pracfcns per veram
propofitionem quod non admittunt aducrfarij,
vcl certcalterutrura potcft detctrainatc dcraonfalfa:vcl
ftrari
przfcns feorfim,& vere.
Patcc confequencia,quiaficutiUa
duo habcnc
diucdas
IV. Sentenciarum
Lib.
6ii
, in quibus non
communicantjitaetiam habcnt rationem (ignati
Dcmus vlteri6s importari vt fignum eorporis
diuerfas cntitates, Sc prarfentias
difFerentis,
& demonftrabilis dctcrminate & ita

:
prout affirmatur per demonftrationcm

vocalem.quodfufficitad vcritatcm propofitionis perregulam communttateA:eoôdreseJl_,vtl
mneJ^^Scc.
altcrarti
propofitionem fore veram,

illud fignificatum
ficant fignificatione naturali fubftantiam paniS: *'
crgo etiam ficimportatanihiladduntrcpognans
cft.
Contri hc rcfponfio non tollit difficulta'^ "]"'* accidentia funt figrta panis in<r^rci,
neque hxc fignificatio ipforum variat , aut facic
ad fignificationem
illius propofitionis,quae eft
cx
inftituto,&non rcfertur ad accidcntia,'.fedad

contentum fub accidentibus liccr ergo accidcntia non fignificarcnt aliud contcnium , quam
fuum connaturalc fubieAum, quod ctiam falfura
:
efIef,non fequitur quin in reipfacontincrcnt cor-
Chrifti ficrctprjBfcns fub accidcntibus fimul cum

fubftantia panis , quem cafum vt poffibilcm
, quia ncqucunt aliter imautconnetari , nifi qoiifpedkant adcorpus,quod fignificarcnt,-& vt cffent tcrminus cius
praefentiae
ftt vir,defi.
xnM>fr*fin-
""'Tf}
ChrimefiprtfinsfHb Mcidentihus : et-
Iffet proftfi-
**"*
*l'yt'
'
gnificarc : crgo nihil obftarct vcritati rci

propofitionis talis connotatio.
Quani,
caufarct vifio-
corporalium.vtaliquipurant, vclccrtc in-
dlualiicr : crgo ctiam haec propofitio illi efrct

vera, ffocefl corpus Chrifti , dcugmndo corpuSt
^"*^ vidcret , quia nihil aflSrraarct, ni fi quod in
reeft ,
videt : ergo ctiam alius cx reuclationc
miraculi ipfifadi.fidifrcntirct huic propofitioiii, Hoc eflcorpus ChrifH, cffct infidclis , quia dif-
ergo propofitio illa

efTct ci materia credcndi,ac proinde in rc ipfa vera in fignificando cuius veritas non dependci k
mpdo fignificandi accidcntiqm , quia cft altcrius
gencris,& fundatus in connexionc naturali ipfo:
irum ad proprium fubie<ftum.

De faiao autcm illa propofitio
Hoc
corpus
efl
meum, non includitmodum fignificandi accidcntium naturalcm, nequeconnotat tanquam rationcm fignificandi , neque vt rcm fignificatam , ncque vt partem rci fignificatac,alias non ftarct eius
veritas,ncquc vt
modum
uerfum nulla patticula
fignificandi
illius
& in vni-
propofitionis cx-
primit accidentia.
Vt ergo
ratio
hac amplius pateat
Cinetari Mt- notati accidentia in
vt
diccs con-
obliquo,& contentum
figni-
gcari.quod cft corpus Chrifti , vt quod rcfpcdiuc ad accidcntia quk funt continens ; fiautcm
adcffct fubftantiapanisjfupponcrcnt pro ipfatantiim , tanquam fignificato primario, &naturali,
nonpro
Chrifti corpore. Contra, eatenuscon-
notarct accidcntia,quatenus primo fupponit propofito ,

demonftratiua particula procorporc
&
Ghrifti contentp,
&
ijtxf
dtrtgiu
vtritfti.
aut
& cft ad idcm veritas dcmonftratio-
& fc habent vt continens
fcd
vcrc,
realiter cdntinercntin co cafu crgo vt
Cc impottata , aut connotata non ponerent aiiquid rcpugnans vcritati propofitionis :
fic
:
&
ctiam ca importaTi non facit proppfitioncm

f^lfam.
eflc
nis inprjediâa propofitione, Tcl defumiturcx iMwtrui

îd*i.
quantum ad vcritatcm
propofitionis de rigorc
fermonis fpe(aat:crgo,&c. Probatur minor, quia AtMntru
fi.
quantum ad rem ipfam fupponitur corpus Cnri- znifttati r.
fliprxfens,quantijmadfenfum,&intellcdiiilu- '"'*f^ *'"'
gnificatio naturalis accidcntium, ficut
fcntiret vcritati rcuclata
ftJtntis
minc naturali tantum pra:ditum,manet cadcm fi-
"^
'
to-
Qoja dcmus cafum , qu6d DcuJ
&
*0
nihilquc dcrogait fignificationi naturali ipforum, ncquc hoc

modo pofTunt communicari pani , aut ipfum fi,
I/oc efl corpus (%riFli prdfins accidentibtts:n\(\ dicatur nort poftc demonftrari rationcm prfcntis,
quaiin rc fadta eflfet : quod omnino eft falfum.
tclleftualem corporis Chnftiin Angelo,ai,t Beato, poffct demonftrare corpus Chnfti mtelie-
ZLiMyL
ordincm ad ipfum
fupcrnaturalc in ipfis
mediantefenfibili accidentc rcscontenta. Sed irt

propofiro cafu omnia faluarentur rcfpcdiuc ad
corpus Chrifti prspfcns , ficut mod6 faluantur,
^^^^
ît"
vcl habcrent
In eo ergocafu hacc cfTet falfa : Corpus Cbrifli

g gji prttfirts/Hb McidemlbM fnU : crgo hafc vcra
goctiam poteftdemonftran hajcpraifentJaems:
Tnfintin
tum hoc eft
conformitatead rcm ipfam , vcl exconformitatc

ad fcnfum,& intellcdum , quibus demonftratur
nionis.
tf-
"*"*'
plerique authQrcs aduerlie opi-
Deo admittunt
'"fi'"**'
^H'"
Patcf fubfuraptum
port^ri
pus Chrifti pra:fcns:fupponocnim,qu6dcotpu$
Prtpofith
8c confignificatum in rc ab ipfis ac-
veritati propofitionis.
tHtt,
fi-
cidcntibus,tanquam fignis in re , id eft, extra vocem:fed fictantiim imporrarcntur, vt fignum fu- CttmttMrtrf
pernaturale,&cxinftitutocorporis,non vt figni- tur,vtfyi)g
accidcrttium naturalc
luttÂnnftl
tanquam prim6
gnificatum
quzdemonftrat panem, quia

SigmJieMio
vt ipfum corpus fignificatur
cflet in re
Dices
ip
argumcntor, nonimportaremur,nifi
Chriftiific
**"'""
& natura,
aliis cuacuarctur fidcs,& cognofccretur abfcntia

panis cx vario modo repracfcntandi accidcntium,
qui eflet in fola mutationc vtriufquc potcntis,
quas cade eft nunc,ficnt
Quoad intelleaum
fi
adeflct fubftatia panis.
ctiam luminc fideiilln-
^*tttr*lii,^
ftratum,cognofceretur praefentia corporisChrifti f-t'fttr'
fub fpccicbus,velfubpanc,&illaereprafentarent '^^"'*'"'<intcllcftui cleuato#vt figna.fupcrnaturali fignifi-
cationc,&ex inftituto.nonobftantc fignificationc naturali accidcntium , qus cft altcrius gencrisjficutetiam
mod6
vtraque fignificatio manet,
& compatitur, & vfus figni eft fecundiim vnam,

& aliam rcfpediuc ad dkierfum fcnfiim,& intcllctum.
Confirmatur, accidentia reliqua praetcr quani j,

communi opinionc non fblum dicunt Cttifiwutur.
ordinem ad fubftantiata,fed ctiam ad quantitate,
vt ad fubicdum,cui inhzrcnt, quibus talis ordo
cft cormaturalis.Demus vltcriiis quantitatem re- DtmSfirMticipcrc,vtaliquivoIunt,pcrfcitatemexiftendi,vt "'?'" "^h*
fiat fubieftum quod accidcntium,
rcfpe<aiue ad
titatem cx
&
omnes
tranfrcutationcs,quae fiunt circa hoc

ftcrium,faltcm accidcntales,fic argumentor :
I^T*'*
* '"""'
mynon
'
obftantcinharrcntiS aduali accidcntium ad qua-
titatcm,qu cft
ipfis
fubiedkum conaturalcA
fi-
gnificationc confequente talcm connexionem,dc

faito faluatur haec propofitio vetz,Hocefl corpuf
meum cxgo niaxnCi maneret inhaercntiaaaualis

eorum ad fubftantiam panis , pofita prxfcntia
'.
Chrifti,iIlapropofitio cflct ciufdcm veriratis
&
pcr confequcns dcmonftratio cflet vera,&accidcntia , feu panis accidentatus fignificaretcx inftituto
corpus Chrifti a paritatc.
Quint6,particula dcmonftratiua aduCrbialitet

tz
fumptaverificareturdccorporeChrifti rcfpcdi- gir*f*/i>.
uc ad locum in eo csiCa,dicedo,Hic efl corpus Chri- ExpmwtitHl
*^""'*^
exiftentia perpronorac
fli': ergo
&
efl
dicendo,Hoc
cerpm C^'/7i Jrpbatur confcqucniia,quia benc
lcquitur.
XI.
Dift.
ergo
crgo
qui(k[ilid deroofiftrari poteft quoad locum * pofeqaiturjhic cft cof pus
cft,vel exiftit
demonftrari vere quoad exiftentiain:& vtrtque demonftratio erjt vera.Prierea>quando ter>

teft
Si^niJUttit
multifU*
li'
rniutuT
*d
aliquis pro diucrfii accipi
minus
^^^^^
{ orationc
&
fupponcrc
por diuerfas fignilicatioiKS
etiam ordinis, potcft pcr adiunda limi^ltrKintU, ciufdem

tari vt pro vno tantikm fupponat : vcrbi gratiii,
homo
fuppouiioncm fimplicem,
ailt peribnalem } vt homo eft aninutl, eft/pecies, yel
hmu cwrrit, vtraqoc eft vcra, vbi fubiedum przpoteft habecc
cisc fupponit pro ptatdicato
quando
vna Ht
ergo ^ fortiori,
fignificationes funt diuerfi ordinis
naturalis
iundli potcft vcl pro naturali fignificato
pro
illo
quod cft cx
vt
adplacitum, ratione ad-
alia
Antecedcns patct,quia canis CMfrit,cA vcra;

ac proinde fubicdûm fupponit pro animali.
Confirmarur, dandoquod in eo cafu ,manenpanis
Chriftus inftitueret
formam
Hoc ejtcorptu raium , tanquam fignum pradlicum przfentiz corporis fui , non autcm con,
nerfiuum panis in ipfum,

tiuc
fignificarct
Chriftum prjefentcm, & non
inftituto
/*.
autcm afllgnari
quamuis
adefict fubftantia panis.
Diccs ex natura tci deduci abfcntiam panis

fic ex vi
ad.pofitioncm corporis Chrifti ,
non eflet falfa.

Im6 neque in praftica quia veritas pradbica
cft fundamentum veritatis fpcculatiuxicx codcm
enim habet veritatem tanquam acaufa fpeculatiua
Tvun.
qua ponicur corpus Chrifti fuh
tiua propofitio,^
fpeciebus.
non
Vnde
illa
propofitio in alia raateria
, quia ibi non cflec

corpus Chrifti,vt fi dicatur fuper panc duenaceo:
ergo oportet illam formam participare verita-
confi:crabiIi eflet falfa
tem fpeculatiuam
Cfm
mS !
ftrtDcttnft'
qnltidtfiti'
titmfnft.
a pradica,fcu ab alia caufa ponente corpus fub fpeciebus.

Probatur ergo primum, dato cafu, qui admittitur , alias non eflet locus controuerfiz : nec
quzrcndum eflet, an ilta forma fignificaret ab(cntiam panis.Ad vcritatcm confcqucntia; requiritur pofitioantecedcntisrcpugnantis:in propofjfo antecedens eft prxfcntiaChrifti fignificata
pg^ formam fcd ncque hacc cx natura rei , ncque
cx inftituto Chrifti in cocafu repqgnaret prx{entis panis crgo ncquc eius abfcntia fignificaretur per illam formam ex confequcnti ad priinum fignificatum quo dcmonftrarct przfentiam
:
Chrifti.
Patct
id
fieri
ratione corporis,fed vtraque acquc primb. Vtraque demonftratio eflet vera ,

vtraque ptopofi-
&
tio,quamuis neutra importarct pcr feex vi verborum alteram vel ponuntur aliqiu duo qua in
re non dicunt ordinem ad inuicem : poflet enim
:
conuerfio in plura fignificataprima, ficut fic

dc fa(fto in vnum: ergonon impedit vcritatcm
vnius demonftrationis, qubd fpccies contineant,
fignificenc etiarn aIterum:ergo ctiam aparitate non impedirec fignificationem,& veritatem ilficri
&
Hoc eft corptu meum ; fi propofitio non circc

conuerfiua , vt fubftantia panis cflet prxfi:ns ,
:
&
Confirmarur ex communi fententia, quia non

i7
impcdit veritatc forma: (anguinis, quac eft etiam Cinfrm*tit.
demonftratiua , quando ex cafn non conuertitur Ex ctmmuni
DtHttum.
in vinum aqua, qus eft in calice,& hoc non obftante Ecclefia pec particulam demonftratiuam Et /tnfu Ze-
fubfumptum , quia dc potcncia abfoluta
potcftincquc intcr
Angclum
pofitura fub
pane,& ipfum panem rcpugnantia illa inueniiur,

quamuis eflet totum in toto , & totum in qualir
Ttm.
yil I.
tltfia.
&c. x hac altaris piirticipatione , &c. h^

fanguinis , &c.
commxtio ,
conficratio corporit
ergo &particulademonftratiuadcfignarc potcft
prsfcntiam fanguinis , quamuis aqua fit adraifta
&
&
& fimpliciter cx fcnfu EccU dcmon& fanguinera pracfentem fuppofita

confecratione in fcnfu fpcculatiuo & tum poft
in calice ,
fisc
corpus
ftrat
&
confecrationcm, nihilefnciendo circa corpus

fanguinem ; ac proindc efTet vera,ctiamfi panis
adcllct,aut corpus Chrifti ficret prarfcns cii pane.
Vndc colligitut ad veritatcm dcmonftrationis
fimpliciter,
& abfoluti faluandam,iuxta id quod
habct ex communi acceptionc, non fuifle ncccf^

farium conucrfionem fieri , vt fit modb virtute
forma: per dcftruftionc panis:quia quotquot di- tJt ftnf
tum jmi
ccbant Chriftum non confcaaflc hac forma, fal-
uabant veritatem dcmonftrationis , vt profcrebantur etiam vcrba \ Chrifto fuppofitl confccratione , quamuis
non
refpiciebant
conuerfioncm in fenfu pradlico.

Hanc ctiain conucrfionem Dcus
tuit
panem , auc
it* faccre
po-
vt ficret Chriftus facramcntalitcr pra:fens,
non conucrfo pane
in ipfum
fed vcl aunihila-
& alibi coiiferuato
Ji,
ethant Chri'
ftttm ntn ent.

ftttafft
vtf
Hi.
fttmifft fitti
cSftcrat itni
nnmhiUndt
fnf, aut ali'
quo ca- H ttnftrvMt'

vUo dt.
ordinc forrax adpanera:crgo videtur ad dcmon-
to
vel eo feparato ,
fu faluaretur deraonftrationis veritas fine

ftrationis veritatcm
fit
Scoti oper.
i6
Sixto ratit.
&
petferri,
incompoflibilcm. Contra haec
&
1j
quam tcrminum
&
fenit frtftn'
primoadvltiranm illaformain fcnfu fpcculatiuodcmonftrans pratfcntiam corporis tantum,ncque ex confequcntia rcfcrtur ad dciitionem panis ac proinde tocum cius fignificatum verificatur , quamuis adeflet fubftantia panis.
defignat corpus,& fanguincm Chrifti in illa precationc Canonis : SuppUces te rogammyScdMhe httc
fupponitur cafus,
quaeritur dc veritate formaei
an in eo poffit ftare ,
quidquid fit de fignificatione praftica i faltem in fignificatione fpecula-
iMiu* fufft-
repugnancrgo a
confequcntiae faltem fignificat abellepanem tanrefponfio cft falfa, nec facit ad propofitiuu, quia
VtritMt^teit'
inftituto Chrifti illa
fignificaretur per fpecies.
&
imfMgwui*.
nequcex
tia eflet in cafu cxprcflb qui pbflibiiis eft
Non poteft
ftrationis
Rtj^Jh.
y"'*)
lius
vlla repugnantia , quin fic poflet

ucut nequitdari repugnantia,quin fic
poftet fieri przfcns:manerct crgo veritas dcmoninftitui
&
demonftraquim cx
alitet
facet et etiam ptxfentcm.
CMfiuftffibi-
&
geret.
illam
NiUiiatrin'
quia nrhil ad efe cius rcquifitom toIlit,ncque in- fiti ant Xtmufteum/trinfecum,ncqucextrinfi;cum :
fi imaginari
mmC
poflct rcpugnantia , illa folum eflet rationc loeii
ncque hzc ipfa , quia corpus eft prarfens non
quantitatiuc i
duo aiam quanu poflunt in eodcm loco poni de potcntia abfoluca ( de quibus
Scxtb, pofletconuerti fubftamia panis in cor-
fic
Ctnfirmtur. te fubftantia
613
nequc hoc deftrueret eflentiim panis*
pus,& animam Chrifti,tanquam dno prima fignificata Don fubordinata pet hanc formam Hoc eft
corput ,
hdc eft Mnima. mea : ita vt corpus non effet fub fpecicbus ratione anima; , ncque anima
iJUm tU ttt' ftantiam panis.PraCcrca terminus squiuocus fuminntqmuo- j^{ potcft fccundum aliquos pro altero squiuot f*tititdm
j.jjQfm^^ . ejgQ etfam in propofico idem contin-
Z4
vel
contingitin propofito,vbi forma cr inftituto Chrifti fignificarct prafcntiamcotporis

cx natutali \ezh fignificatione ali) volunt fub-
**
bet parte
inftituto fupponece in vera
-propofitione.
Et
QusEft. III.
folum rcquiri , vt Chriftus
przfi;ns facramentalitcr
ter,fiue panis
fit
vcl alio
praefens,fiuc ruin
modo rcali-
qubd
fi
dicas,
qubd requirarur abfcntia panis , itiafifra hoc

impugnatum cft.
Sequiûc c(go cx hadcnus iiOtis ex vi folitvs
V Ff
dcmon
6i4
cotuiufi Jt.
Lib.
AemontbcAtioias, vt vera
IV. Sententiarum
e(l,(ii;notati
corpus e({e
przfens reîter qnoad 'ftibftantiamiqua vorA eaf ftrf: it- (lemfpmiacfttx>nuerfiua panisinco'pusGhrihicfenfus eft veftTwtMtrRt' ^^ 3enotat abftntiam panis :
ms , prafticus formae cx inftitutione Chrifti,
nim,
npn hominum ; quem colligicnus ex dedaratio<?r<<J t0tt-
&
&
ne Ecclefis , & Patrom , atque tradicione. B t vt

fitfra ciituro
cft,aecndo de fignificatione for-
reticis,cp.jid aholendam.
ficnt manifefle hahetur.
fide Catholica , vhi
&
prius fitvirtute
ngnum aAiuum
fomix^vt
eft
inftitutum a Chrtfta>corpus
prsfens lacramentaliter , qu^m demonftiatiua

particula vcre demonftret eflc pcxfentem : ita vt
ha:c veritas /peculatiUis ,
demonftratiua form9 fupponat viftutem pra^bicam, vt caufam ,
fundamenttjmjdlrtnraHtBt nonfiat corpus prarfcns ,'quain pcr conucifionem
probatum
vt
cft
etiam quaeftione przcedenti contra Vafqucz)

idquc ex Tridcntincr.
Z9
oiuait
ffi-
"*
ObiicicsjEcclcfiam cst verbis formr colligere

non. effc fi^bftantiam pints
vini ; vt patet ex
&
mini
Dei
efft
dixit
ideo prrftM/ian
fuit connerfionem fieri tatim
jmmt ifiAftantiam
ctrparis Chrifii
Dor
inquit Vafqucz,
fiiidali<jHiintraditi*ikiu,&doainaPMnmparHm
nofiri
Scc. iV<)hrnJ/fr^,
namdeamiijMo Eccle-
iwe flare dAemsu.. Prterea mult6.ante

Concilium Lateranenfe-hoc dograa fuiile ex-
Conciltj
prefsc definit^M conftat contra Bereng:uriumi
Hic taxat nofttum Dodorem
Dp'
ficut fn praecc-
noia.
dcDtibus cius explicat fcntentiam in duobus cont ^prtM

fifterc i ncmpc dogma fidei fuiircfcmpcr in Ec-
de praelentia cocporis,
cieiia
jo
Vtrn* ftnftu
Vtfftrii.
dccrgocolligitur cum negafleaKis fuiile hanc

vcritatem dcnnitam.
folemnero promulgationem
& iangumis Domi& vini,
Repondco' in primis male interpretari Vafquez fi;ntentiam Dodoris verba cius funt in rciolutionc articuli ; giuantifm ad iflitm articHlum
:
^d nec panis manet, contra primam opinio-
afmihilatHr, nec refoluitur in materiampri-
contra ficundam opinionem ;fid conuertitttr in
corpHf ^hrifii:&^hocmHltMmexprefievidetMr la~
fui ArnbrofiHS
fitnt,
cuius dua authoritates fiipra adtiuila
& plures hahentur de conficr^.

&
difi.i.
& ponnn-
a Magiflro Sfl. i o.
difl.ifla.
Vidic ergo Scotus Ambrofium ; vidit
reliquos cttatos i Magiftfo ; vidit
omncs, quos
tur
&
&
congerit Gratianus de conficr.
tem plerofque maioris

Accedit qii6d
freiMt viri- decloranda
tttX fidti e*
difl.z.
congerit au-
authoritatis.
*"
tr
'^'^*^
um
dift. lo. quaeft.i. .
fticduofitnt
&
fubdit argumentiim cx auchoritarc SS.PaSanî etiam omnes poflea Catholici exponenttf
ifla laca
ScripturarHm, dicttnt
ejfe
intelltgenda de reali
ficut contigit in
& communi
ji
Ecclefiae
Ecclcfia:
&
&
comprehendit.
Vnde aduertendum eft quofdam eflc articulos,
feu propofitioncs dc fide,qui ad fubftantiam fidei
non pertinent, quamuis de fide fint definiti:alios
autem ad fubftantiam fidei explicitc fpedbre.
ftisipofteriorum aut? ^ dokis,& indodiscom-
Dc hac
muniter.
dcfiniiione , fccimdo modo lo-
quitur Doftor : definitio autem illa Concili j Latcranenfis habet rationcm Symboli t vt Dodior
declarat rcfponfionead tcftiiun f fKW, inquir,
:
ad tertium,vviftat vit, eUcendstm efi tptod
Ecclefia de-
fupple conucrfionis) ejji

de fid)fiantia fdei in illo Sjtmolo , editofitb Itmocen- Artlculiu dt
tio III. in Concilio Latcranenfi '.firmiter credi- fubftntiitttclarauit iftum intelleHum
mus,Sic.Jiau allegatum efifitperius, vbi explicitepo- ""idu*.

nitur veritM aliûorum credendorttm magis ex-plicite,
tptamhaheantttrin
Symhlo yipoHôrum,
vel
Atha-
de fubftamiafidei :
& breuiter ipad^d dicitur

& hoc poft illam declarationem fo-
lemnemfaSamab
Ecclefia,8cc.Sic\it
vel Niceni
ibi
ejje
ergo ide Con-
cilium cap. Ftriuftjuefixus, praecepit communioncm Pafchalem ab omnibus fieri ,qui ad annos
pubertatis pcruenitmt
tam huius
ita
etiam fidem explici-
myfterij dcdarauit congruc de fub-
veram reccptio-
ftantia cfle credcndorum:quia ad
viide efi firnpliciter hitrefis hocUe fintire ,(]Hod notnfit
nem
ventm corpiu Chrifli, vbi optime cxplilocum obfcurum Auguftini crgo non folus
Vaiqucz vidic Patres iiec Scotus imparatus accefSt ad concrouerfiam ScUolafticam,qux moue-
, & fcientia de eo, quod continet.

Ex quibus patct ccnfutam illam,feu impropcrium non habere locum , nec rcde ponderatum
fiiiflc inftitutum Dodloris , quo intendit dogma
cat
tur tancium in cafu poflibili
, an ftare pofllt verifenfum explicatum,

Et fubiungit hic principaliter autem videtur
mouere ^Hod de Sacramemis tenendum efl .,ficHt tenet
S*in}a Ronupta Ecclefit :ficHt habttwr Extra de ka-
tas demonftrationis, iuxta

*,
Artitulifidei
'" ''*^^' J""^'*
non
prxfintia carparis Chriflitnonfyuratiue;Sc concludit:
ibi realiter
51
Rcftc crgo Doâor probans fenfum
tiafi)
, egregric
paucis verbis probat cx
Scriptura realcm praefcntiam contra hsreticos;
Ptmikw'
f*'
dcfinitionc Concilij Laterancnfis.
Prioris gencris funt illi,qui fub obligatione
nem , nee
ftttne.
titt
Lattrantn-
proponiitar omnibus crcdcndi in Symbolis fidei;

fecundi generis funt atticuli ,qui contincntur in
Symbolis fides explicita priorum exigitur k do-
mam
h*e jHt-
efto haec vetitas fucrit dcfinita in Cur
non fui0c talc dogma antc Concil. Lateranenie.
tenetur ,
in
Deinde
Coacilio Romano fub Grcgorio V L Adla illius Concili j non extant , ncquc! authores , qui
mentionem cius faciunt fu^re pcruij fisd ^ paqCQ temporc emcrfcrunt ; neque in corpore iuris
inter canones Ecclcfis mcntio eius habetur per
ni:de conuerfionc ver6 fubftantiz panis,
^dfiilicetfit tenenditm. Rcfpondeo tjuod cmimunitet
ViJljJi Tairet
non:vn-
rens,fi ea vcrttas aliis fuerit definita,vel
acceptatione rccepta:de quibus ncmo dubitare

potcft.SiergQipfaEcclcfiaintercanonesnonin- viitur Dcfcruit ada prioris CQnciIij,non cft vcrtendii ne- ^'r eamne
glieentix,autcrrori Thcologorum.fi cx receptis, ''Jj^^î
'''*'
oe quibus nulius dubitarc poflcr, procedant.
^,J^
ille
canon
promulgatos
,
Inter canoncs autcm
iHe fuit caConcilij Laterancnfis fuit primus , qui hanc ve- non Laccianenfis.
inter alios articulos ad fubritatem definiuit :
ftantiam fidei,& explicitc ab opfmibus ctedendos
Ecclefi/t
fiafinfit non vntHt, aut dterius DoEloris tfediudicio
aorm
allegat definitionem EeConcilio generali sditam , nihil aflc-
Hlc folikm Do^ôr

clefi in
but pttnis tffirehM , veri
ierfati 0ppofintm<liJverim,Sec.
Sentlftia
& vino in
/anffunem diuina pettfttttey 8cc.
rccurrit ad afta publicata ,
fiikfiamut
ttntrs
Chriflus Sactr-
flia Rtdetnftar rufiarcnfmfiutmidôdfiJtfpecie-
femper in
fttrs
lefits
&
Tr!dent.fcflCi4;c.4. l*ifiMnantem,in(init,Chri-
Vmffittx.em-
Ipfi
cpntinetur, tranfidtftamiatis pane in cerptUt
&
&
Extra de Summa Trinitatet (^
Sckur :
&facrificium , cuim corpus &fanguis in Savtni vtraciter

cramemoaitarisfuhfpeciehus panis,
dos efl
mx <^}?.8.f.5.prius forraaeft vera pra(îcd,quam

/peculatiue,
Nunc autem ipfa tetut pt^.
nem tranfidflantiari in corpm,& vimtm infangHinem:
8c debitam huius Sacramenti requiritur
fidcs eius
3j
Dtao'* *ftreJuetSeeput
'*'*""'*'^
rcducercadccftum,& indubitabilc fundamen- adtertum.o^
.
r
tum. Dicit cnim communitct tcnen heri con- iiubitttbile
.
ucrfioncm
& inter casteros
variis authoritatibus
cactcris
, multum vrgere in
Ambrofium ; qui certc ex
Patribus frequcntior cft in probanda

conuerfio
fundnmen""
Xr.
Dift.
tandem dcfinitioncm Eccle^x. Primum crgo argumentum , quod adducit
conuerfione." AdJit
yrimum
r<
gamtntS Vo- Doftor,cft cx traditionc,& Patribus

(loru tx tr.
authoritatc Ecclcfix.
gjj
Pfterca,
SeeiiniHm tx
quando
prxfcntiam rcalcm ab
dicit
& fcnfu Ecclefiat
vcrborum
virtutc,
&
non ncgat ctiam connotam Ecclefiar, &c acccptam ; ciim dicat omncs communitcr id tencrigorc ,
EceUJi*.
ucrfioncm ab initio
fuiftc
Et patct cx canonc Miftac , cuius ordinem,
rc.
^ra
conncxioncm
breuitcr infinuant
&
dift. 8.
conuerfio hxc pctitur immediatc in

oratione , antc verha Chrifti Benedinam,a/criYtamjratam, rationabilem,a:cepttd>ilemfacere digne^mJ}.
1. Sc
&
vini ; & fubditur:

oblationcm panis
zt fitt corpus (3" fangms Dotnini nofiri lefit Chriftii
qui pridie, &c.
Dicit tamen Dodor hanc vcritatem ,
fcnfum form non fuilfe adeo manifcftura cx vcr[jj j cius,aut Scriptura.ficut pr^fcntia rcalis Ghri^. ^^^ uchariftia
vcrum hoc dicit , quia pracdemon{entia Chrifti explicitc importatur
rrx,fupplc
nifHnai etr
ittuiinM,qut4id prtfcntia,
Cr
tonuerjio-
&
&
&
ftratur pcr
formam
conuerfio autem panis
non
& cx fenfu pradico, vt

ex Tridcntino quod & ipfi
tantum implicitc,
ita, (cd
poilca dcclarabitur
aducrfarij admittunt foliim arguitiuc
detulit
crgo Do(ôr Innoccntio , qui prarfatas opinioncs fub appcllationc opinionis allegat ; non au-
Stnfttttfiln-
ntctnttHm.
teni crroris
te
quamuis
autcm dcfinicione
in re fuerit crroriacccdcn-
Ecclcfiac,tranficrunt in hac-
rcfim.
Tr^^Min"
'^^^^
pofitis
*" fenfu pradico,& facramcntali form^,qua:
conueruua
ftrationis
cnim dc
eft & in quo fcnfu veritas demon& przfcntiz Cluifti fundatur agit
,
ipfa conuerfione, &; tranfubftantiationc
Cum
cnim corpus non
monflrttienit
nifi
prxfens de fafto,
pcf canucrfioncm panis in ipfum ; ita nc-
* ""'J'')***
que
veritas illius
ntfnifijtit.
jo(iraj corpus Chrifti.fubfiftcrct, nifi pcr con-
fiat
propofitionis,inquantumde-
prout
eft
ipfius conuerfionis
veriiatem
vt dixi,
qus
fit
prafinttafanguinis
er
conuerfio vini infan-
PmtJfuiCo' guinem. Yndecap.i. declarat prxfentiam rcalcm

eilit in dieUgx vi verborum;&: cap.^. quid fit prxfens concorW v#n- nriitantcr:infrfjp.4. agitdcconucrfione:ficetiam
'*"'
in canone i.dr i. feruat candcm diftindioncm.
Capite itaquc 4. fupponit prxfcntiam ex verbis Chrifti,
de vt
&
pradicam formi ,quam ha-
bet cx inftitutionc Chrifti.
Ncque fundaretur cius
difcurfus,
ex fola vc-
fi
formx, qua dcmonftraret prifentiam Chrifti ,

non raodo didlo infcrrec
conucrlioncm panis in ipfiim ficut fi quis Bca- ExtMdf frttus diccret , hoc cft corpus Chrifti,dcfignando **"" '''^'''
prifcntiam naturalcm eius , vcrc demonftrarcc utrtitntm,
corpus Chrifti prifens,fine conuerfionc fic
ctiam {\ fierct corpus prifens fpeciebus dcfinenritatc fpeculatiua
&
tcfubftantiapanis per annihilationcm

<^c ex prifcntia
non
rc-
aut dcmonftratione eius infet-
rcturconucrfio:probandum enimprius eilet non

polle ficri corpus Chrifti prifcns fpcciebus , ni/I
per conuerfionem fubftantii panis in ipfum , vt
Thomas.
Vnde
coUigitur intentum noftrum, ncmpe

prifentiam corporis Chrifti non infcrre defitioncm panis , nifi vt fit prifais pcr conucrfionem j atquc adeo demonftrationem, aut affirmationem prifcntii non inferte aliter abfentiam panis contra quod non vrget illatio ad- ConeiUS eon*
^'^*dufta cx Concilio j fcd magis fauct,cum ex pri- ""''*'
fentia hoc modo fumpta cum limitationc ,
iimitaiiinit
non abfolutc, fed vt ponitur de fadto.infcrt con- etdiunH vit,
ucrfionem
deficioncm , fcu abfentiam panis Sc
:
&
vini
limitatio
cnim
expreira, feu tacitc infinua-
vbi loquitur de prifentia,vt pcr confccratio-
cerpus
mtrfitnem.
conucrfiua , fcu naex fcnfu Ecclcfii
(^ panis contterfio in
prtfentia realis corporis Chrifti
& docct modum,quo
illatio Concilij tcncat
prifentia Chrifti
qua
dicit
fit
eft
prxfens:vn-
neccirc
vt cx
connexionem,ad
&
conucrfionem fubftantii panis

vini,inferac
ipfam conucrfionem.
Prxfcntia autcm Chrifti abfolutc fumpra, vel
\
tcftibus ipfi$authoribus,qui hanc confequcnfolMi fttmftnnminftrt tiam vrgcnt, non infcrtconucrfioncm,quia pofeoniitrfienem fct ficri prxfcns dcfincntc fubftantia panis Sc
iuxi fltref- YJni;vel abfolutc pcr annihilationcm , vel iis
,
(diudclutrtt.
turam
Tridcntinum autcm cap. i. cxprimit illaro liz/ini conficra.

mitationcm Poft ,in<[ixk panis
vini he~
tltnem , &c. & infri ; citm poft panis
nediElionem.
cap. j .ftatim ptft conficratianem, &c.
conuerfionis
etheffefMnrm,
praiflicam form.x
tanquam terminus ad qnem

per formam ; non qua dcmonftratiua eft, fed qua conuerfiua.
Diucrfi cnim articuli funt apud Concilium,
tur virtute forniac
^"'jlliud
, & vini , eorumque defiiloncm.

Hic difcurfus Concilij , qui nihil fack ad intentum aduerfariorum , quia infinuat veritatem
nis
vt cffcdlus de fafto in rc ipfa poni-
fcu dcclarat
tfl
&
eam habct vim , vt detcrniinet principium ad

fenfum > in quo prxcisc concludit ; alias eflet fupcrflua , & pro non adicâ, quod in materia doftrini non admittitur.
ucrfioncm , qux cft cau(a prifcntix. Ex cfFcdu

ergo ( fi ita volueris)colligit Concilium caufam,
Sed Ct)>KiIium alitcr infert,quia cx prifcn- tlUtit,^df

conuctficmcm , ex conucrfione vero abfcn- SfinContitiam fubftantii panis
vini , quia alitcr non ^^ f^r*'"^
'"'^
dcfinunt , aut abfurK : crgo illatio Concilij fundatur in fado , atque adco prifentia Chrifti , vt
fubeft conucrfioni tanquam terminus ad qtiem,
Sc habet connexionem , fcu ordincm ad tcrmi- Ctmxi* frS'
num 4 9#conucrfum,infert conucriionera pa- /'"''* ''**-
&
ex inftituto.
VerttM it.
nis &: vini.
aircrit S.
His crgo
rcfpondetur ad vnicum illud

'Ke^tnftt mi argumcntum Vafqucz ex Concilio Tridentino;
ariumtntum primo, particulam illam rationalem /<to'^,fun5
615
tia
initio fuiilc m.inifcftam cx
dtfinititnt
fecundum,
Qua^ft. III.
dcmonftratiue>quam non adclle fubftantiam pa-
ccfnuerfis in aliud,vcl fubtr.-iftis,
&
fcparatis
ab accidcntibus & in vnincrfum nihilcxigunt

cx prircnfo argumento ad vcritatcm particulx
Scoti oper. Tom. VI II.
:
ta,
&
^7
&
&
ncm panis
& vini
fit
eamque
infinuat ctt^.^.vbi
ex prifcntia infert conuerfioncni,ncmpc,qua
pcr confccrationem
& ipfam conucrfioncm
planc ctiam definit can.
fumptus
z.
qui ex
illo capitc
fit
vt
dc-
eft.
Particula itaquc ideo
vt eftcaufaiiua
& dc-
caufam cfFcdus , non redlc intcUigitur ^

prifatis authoribus, quia vt caufatiua cft ,
fignat
&
rationalis prifcntii corporis
qui
fi*'<' d*ttt'
'** fvtteula
'
^'
affirmatur
cx vctbis Chrifti , rcfertur ad fiibfequentia , in

quibus dcclaratur ipfa conuerfio ,
caufa pri-
&
lentii.non ad anteccdcntia :
dicitur,
cft
nam rationalis idco
quod caufam didlorum fubiung3t:&
hic
verus intclIeAuscanonis,& difFcrcntia parti-
cuLc rationalis ab illatiua,qu.T dcfignat conlccu-
tioncm vnius ex alio, fiue caufx,fiuccfrcdus>fiue

altcriusquodcumqucfit.
n
r
1
j
Refpondco
fccundo , intcrprciando particu-
/-jv'
lam ideo non
"'
l'-^" r
ffofio
jg
tMriiculi
caufatiuc,fcd confccutiuc;prout in- ideo
F F f
tcllgi,
fumen-
tiui.
ciftei'
tclligi
1.
&
Faicidia
lationis
clefix,
IV. Sententiarum
Lib.
6i6
,
fiimi
&
quandoquc poteft , vt patct fT.

notam expieflionis , & dccla-
& commiinis fcnfus & confenfus
ue,&
Ex
panis
&
ctiam dcclarationem comprchen-
iltius fijfianis.
diiflisergo habctar triplex fenfus canonis<
fiu ftrtKHlt.
tum aduerfc
eft
vcrus
&
nullus facit ad inten-
fcopum
partis.aut ad
Hic
iicultatis,
prasfcntis dif-
triplcx fcnfus oritur
acccptionc particulac
ideoi\t\
&
cx triplici
cnim fumitur vt
aequiualcc illatiux particulx,&
fic
infcrt dcfi-
cx pracfcncia
corporis
fangnirtis fub fpccicbus,tanquam per
Vevttat cu- caufam finalcm, fcu formalem fuo modo , quatctioncin fubftantix panis
vini
&
fam finle,0' nus cx pofitionc tcrmini ad

tcrmtni a
cjuo
cjuern
fequitur defitio
& fic fumitur corpus praefens vt

& modo quo prsfcns de
,
fubeft conucrfioni
fit
fado per confecrationem panis
in
ipfum
Con-
ciliaenim in dcfinitionibus,&do<5trinafidci deqod fadtum cft , quia procedunt fe-
clarant id
cundum regulam
&
reuclationis quae tefpicit fa-
etiam Tridcntinum agit cum cadcm limJtatione dc prarfcntia corporis in fuperioribus ,

iila eft ncceiraria , vt faluctur repugnantia imcr tcrminos
fic intelledus canon
non facitad cafum,de quo difputamus, in quo
nulla cfte repugnantia , aut fucceffio intct terminos.
Vt pt*t *x cl:am
vtitur
fic
&
Conciliitm.
&
&
40
Setuniut inttHrllM idcO
frticul,
vt
eft rtitifttitlii.
hi intellcdus denotaac
fcns alitcr,finc conuerfione panis in ipfura, quod
& quilibcc
Hmittient,
Omnes
& vini coHnerfionem

TriUx ftn-
qu
tatis pracfentis.
veritatem pradicam formac proxime,rcmotc ver6 fpcculatiuam,quatenus fundatur in praîca.
Ideoyinc^mtyperfua-
fieri totius fHhfiantitt
Secundus intellcdlus
ideo
vt cft rarionalis
Ghrifti,
cft
&
fumendo particulam
dat caufam pracfcntix
ncfnpcpcrcoucrfioncmpanisin ipfuraj
S
Mefolttit pAnem
H O
Trident.fejf.i
racum
Controuerfia autem pra:fens longe diucrfa eft,

Chrifti poire
fieri
5. c.4.
haberet
&
&
monftracfuppofita conuerfione,quae fic mod6,&

inquantum veritaseius fupponit corpus pr^fens,
quod alitcr de fzSto noncft pra:fcns,nifi pcr conuerfionem fic crgo per fc cx vi verborum veriritas cius fupponit prxfcntiam Chrifti , concomitantcr autcm deficionem panis , vcl ccrte prs:
, qua pracfentia eft corporis , vt tcr-<

mini ad quem conuccfionis ,
repugnantis cutn
fuppofitiuc
&
fubftantia panis.
Argumenta a ratione,&ex modo fignificandi,

quibus prior fentcntia nititur, iamfunt confutata in pracmifHs probationibus noftra: fententix,
ex quibus faciiis eit rcfponfio.
c
Ad aliud contraficHndam opirtionem,Scc.Hic
refpondet ad alia obicdla a D. Thoma. Docci

macenam habere propriam entitatcm ,
poflc
mancrc nudam diuinitus ab omni forma dc qucy
vide ipfum fufi^s i x.difi. i i.qM^.i.& x
&
:
M.
& prxced. ^ Ecdefia^ Firmitcr,</f Sum. Trinit. nunc exprefse

^ adducit duas congruentias. luxta
frofofitio hoc eft corpus
cap.
(jr
Scot. illa
verumfenfum, vel ex intentione dicentis, vel ratione principalis contentiy UNec Trid fupra obfiatiifuia tdntitm ait,quia Chrifius dixit,quod offerebat,
effefuumcorpus., Ecclefiamperfuafamfuijfe^nonmanfijfefanemîd efi ,lich poffent
effe
alijfen-
fus,huncEcclefia a DeoedoSla ex illisverbis elicuit:vana funt ergo qu/t ex hocSudrez, ^.tom,

difp.^^.fe^. i. Sot.d.^.q. t.art.c^. (^ alij obtfciunt contra Scot.cuifalso imfdnit Sotus ^quod afferat Ecclefiam accepijfe tranfubfiantiationem a Dotoribus.
Qiântitm * ergo ad iftum articulurri ,quid fcilicct fit tefiendum. Refpondeo , quod
communiter tenctur quod ijec pan is mancc ^ contra primam opinionem ncc annihilatur, vel refoluitur in materiam primam,contra fecundarp opinioncm,ftd conucrtitur in
corpus Chrifti & ad hoc rriultiam exprefse videtur loqui Ambrofius , cuius dua: audoritates fupra addudas funt, & plurcs habcntur de confecrat. difi.i. & ponuntur a Magiftro
difi. 1 0.& difi.ifia PrincipaUter autem vidctur mouere,quod de Sacramentis tenendum
cft , ficut tcnct Sanda Romana Ecclcfia ficut habctur Extra de hareticis , ad abolendam.
Nunc autem ipfa tenct panem tranfubftantiari in corpus & vinum in fanguincm , ficuc
liianifefte habetur Extra dc Sum. Xrinit. &: fidc , cap. Eirmitercredimus, . Fna verOi vbi
,
dicitur, Ipje
eitre-
uerjitc.
&
concedunt moderni. Qao fuppofito,quritur

an poffit illa prsfentia demonllrari de rigore
fcrmonis per illam propofitionem Hoc efi corpns
tneMm,Scc. etiamfi non ellet pradica , fcd tantum
fpeculatiua : vel fi illa forma pofTet ita inftitui,
vc tantum efret addudtina corporis Chrifti ,
nonconuerfiua panisin ipfum. Vcrumque nos
afiirmamus ;
mde colligimus etiam dc fato
propofitionem , vt cft abfolute dcmonftratiua,
non denotare abfentiam panis , fcd qua fic de-
eet panis maneret.
13
41
pra- Scepm
mn manere ,fed coniterti in cerptts Chrifii, ûia ita habent aucforitates SS. quas
Magifier citat hac dtfi.
Ttriim* iniet-
ficdefignat
nempc fupponit corpus
dit canon.i.
Ufrfionii,
intclfc
irt
vini,Scc. H.xnc
yormall ton-
Ecdejia Dei fuit ; idejtte nmc dentti

SanSla htu Synodits deolarat per conficrationem panisj
fitm femjMr
39
fcd cfFebus praeiuppofiti
cxprefnonem,& declarationcm l*Hut pnrii.

cuU denet$
veritatis materialis,feu rei iubftratac dido Chritofttmienim.
fti per caufam in re
DecUratt inquit , SanSa Synodhs,8cc. fic etiam non facit ad fcopum difficul-
Et vltCrius tcrtio pcr caufam in rc poHtam,

ncmpe conuerfionem,oftendit veritatem rci fubftrata per caufam , qua corpus, qnoddixit Chri:
&
tct
&
ftuscrtcprilens.fit prjcfens
eft illatiua
paex didis.
Tcrtius intcllcduseftjvt fumitur confecuti-
& Concilij.circa diftum Chrifti,per au-
fam veritatis rci dcclaratam. Vcritatis dico rei,

quia quantunV ad certitudincm reuclatam habet
veritatem,
ccrtitudinem ex dido, & reuelatione Chriili, quac fupponit Concilium.
T*fti r*fiS
non
caufam fic etiam

lcda non facit ad cafum praefentem,vt pef
Ec-
fic
fubiungit rationem
fic eire
lefm Chrilius Sacerdos efi,(^facrificium, cuitts corfui ,& fanguis in Sacramento aliaris
Senteruia ve^
ra
qum
te-
net Dolier.
XI.
Dift.
tdris
Qujeft. III.
617
pb fjxeiehus fais,(^ vini veraciter cotinetur.8c fequitur Âtxm-.TrdnJfuhJlantiatis fane
in corpuSy (^ vino in fangutnem foteUate diuina.
Ad lioc etiam cft vna congrucntia,quia Ecclcfia non crrat,cuni 6i\Q\v.iat commixtio^cjr
^^ *<*
Domini noliri lefu Chrilti , 8cc. Alia cft congruentia , quia iTHctU priy
non iciunus non potcft congruc cclcbrarc, fcd pcrcepta Euchariftia adhuc potcft Saccr- '^fi**^
^^"'
dos itcrum cclcbrare,ficot habctur Extra.dc cc\ch.}A\(i.ConfuluiHi.excefto{\nc\\\\t)dieNatiuitatis Bominiîfttamen necefsitas fuferueniat ,fufficit Sacerdotifemelin die Mijfam celebrare. &c cx hoc innuit , qu6d in dic Natiuitatis Domini ,& quando ncceflitas ingruit , Iitcc
confecratio corpriiy (jrfanguinis
plurcs MilTas cclebrarc in dic.
COMMENTARIFS.
a f^VatttHmergoadiJiKmartictdum,SiCC.Kc(ônV^dco, &c. Ha:c conclufio cft de fidc defi-
42,
Romano fub Gregorio V 1 1.
Romanum.
nira eft in Concilio
Latciaucaf.
contraBerengariuiu. Item in Concilio Latcranenfi fub Innocentio 1 1 1. &: habetur in cap.f/r-
miter^ Je Summa Trinitate,&: fide Catholica:fub

Ro- verbo Tranjuhjfatuitaimtis. Itcm in Concilio Ronunura.
niano contra VVitclcfum anno Domini 141 }.
de quo Coclcas ittlibrocontraHiijfttai. In ConCondSaca. ftanticn.yfj^S. vbi confirmatur definitioConci-
nis
&
vittt
tjua in
Sacramertta ajfumuntur afidjfian-
ceraah igne confiamtur ,
tia corporis Chrifii :ficut
inipjitmconutrtitur.
CjT
Auguftinus ferm. 18. dc ver- Aagoftin.
Domini Dixi vohis <jMod ante verba Chrifii,

ûod offertur panis dicatttr, vbi Chrlfii verba deprom-
bis
ptafuerint
iam non panis dicitur ,fid corptis

Eufebius Emilfcnus
Chrifii
Author
feu
fer-
Altetfi
appellatur.
Ilorcat.
monis dc corpore Domini ait fimilia,nCmpey

antcquam id quod apponitur in alrari confecretnr $ eflc panem & vinum ; poft coniccrationem
tpiid mintm
cfle corpus & fanguincm Domini
lij
Romani. Itcm
nis
in Florentino in decrcto vnio-
Armcnorum dc hoc Sacramentoivbi
fubftantia panis conuerti in corpus

vini in fanguincm:ac
TtidcQt.
panis
retitoTnm.
fubftantia
tandcm in Trident.y?;^!
j.
totam fubftantiam
fanguinem
Chrifti;& damnantur alfercntes oppofitum. Sed
tcCpondent Lutiictmi i lib.Je capttHitate BabylojMV<i,tranfubftantiationcra fuiife inuentum Scholafticorum,& Innoccntij 1 1 1. in przdido Concilio Latcranenfi ficut & Caluinus lib.^.lnjiitut.
cap. 17. & Kemnitius in i. parte examittis Concil.
Trident.Jif.i ^xap.^
Sccund6 itaquc probatur cx Patribus rem
fic femper docuiile
ipfam antiquiorem ellic ;
cap.^.& canone
C*lSnU h*-
dicitur
&
2. vbi-dicitur,
&
vini conucrti in corpus
45
Rtifcinir
tx
ftribmi.
luftinus.
&
Eccicfiam. luftinus in yipologia
qucns de Euchariftia
dicit
ves nojlra aluntttr, id eft
1.
Illum
lib. 4.
contra Marcionem
rexit, non effigie,Jed natwri
nem Chrijii :
Bcdz Jerm. de Epiphania , dicit, Beda.

idem cft.Damafccn J//^.^. Damarc.
defide,cap,i^. dicit, immutari. Thcophylaftus in
in corptts Domini.
transferri in cor^/,quod
illud Ioan.6. Egofitm pattisvita, dicit,transformari
,& ntutari,
Sicetiam
ali)
pofteriores vtuntur
nomine conuerfionis, immutationis,verfionis^mttationis ; vt qui fcripferunt contra Berengarmm, & fedatores, Lanfrancus, Algcrus, Adelanus, Petrus Lanfiancus.
Cluniacenfis, Guitmundus,qui aifcrunc
--
&
nonma-
.^.
.Vlelanus.
nam conuerti,transfortnariJmmutari,8cc. idcm
prece
eji
Sc fubiungit ,Ju6Jf>ecie panis dari
funt
ac
fubftantiam in corpus
tur
hoc verbum
& fanguincm.
tranjidfiantiatiottis
Et
Ci
nouum
dica-
>** ^
cfle,
^'f f* ***
non cft nouum quoad fignificationem quoad

voccm autem ad cxprcflionem veri dogmatis nccelfarium fuit , ficut alias Ecclcfia confueuit , vt
patct in difîone Homoufios contra Arianos ,
lofolym.
Theotocos cotra Neftorianos:quia
car-^
Cyrillus Catech.4.
myftagogica a principio ait ; Vitmm injanguinem
& fubiungit ,JiibJpecie

vini Janguinem & in
,Jidt Jpecie
finc ait, panem Hlum,<fui videtur,non ejje panem, licet

Ambiofius.
gujiuspanemejfejentiat. Anibrofius lib.dciis.qiii
initiantur myftcriis
eft, conjecratione
nis
lib.
cap. 9. ait
Benedillione
naturam ipjam mutari
& vini ^
Item in
non
ejfe ibi cptod
fupp(c pa-
de Sacramcmis exprelfiilimc dicit;

de
in corpus , vinum injanguinem ;
&
pane per conjecrationtm fieri camem Chrifii
Giudcntius.
ta fimilia.
& mui-
Nyfienus in oration? magna catechi-
&
ca cft
apud Ecclcfiam
authoritas , quam etiam Grammatici fibi
liberam concedunt.Harc breuitcr contra hireticos didla fufficiant.quorum argumenta confutauimusyi/Tii in materia dt
reali prdfintia
difi.
8.
^fi.i.
Vt autem rcprehenfioni quorumdam modcrnorum occurratur , qui ita pcrftringunt DoStorem, quafi in probationeconclufionis huius fucnt parcus;dico ncmmem ante iptum mtcr Scholafticos fufiiis , Sc magis appomc reduxifte hanc
veritatcm ad fua principia. PrimA cam probat
44
Exitudiiur
'*'*""* "*'
p,^,,,;,,.
Vtriiatf fiJii
fticacap. J7. affirmat Dei verbo Janliificatum pattem in corput verhi itnmutari : fubdit eti.im , natu-
argumento ad oppofitum, duabus authoritatibus fplt'<&
ram rerum , tjua vidcntur in corpus Chrifii mutari.

Gaudentius tradt.z.in Exodum qusft.7.ait;D<i
corptn^
depaue efiicere corptts Jittim,(^ de vinoJanguinem^Scc.
trum remittendo leftorcm
quod ncquaqnara verum

Chryfoft.
id
natura formauif,
Panem nuttari
NylTcnus.
"ii*"*"
Cytill.Ieto- ptis ,JiAjpecie vini Jkngwnem.
panis dari corpus
Guitmund.
non mancre fubftantias mutatorum, fed îwma fr*'

conuerfas clfc in corpus & fanguincm Domini; j^^
quod reipfa idem cft ac traJidfiantian,id cft, fieri
mutationem , & conuerfioncm eorum recundura
mutatMm,fahtm ejft car-
Jiuan Chrijiumtranfinutafe:
Aigetos.
vnu.
nerc iubftantiam panis
Pcttus CluEx hiscrgoomnibuscollJgiturvcritasCatho- niacirnfii.
lica
cjuo car-
Acceptumpacarptu meum.
Author fcrmonis dc Cccna Domini apud Cyprianum aic ; Panem iptem Domittus dijcipulis por-
Hanus
rtem corpMsfiumfacit,dicendoifIoc
Rcmigius Rhemenfis in cap. 1 o. Remigiu!

i./tt/Cor)!;.docetpancm,qui conrecratur,rr4/&r Riiemenf.
cteata conuertere ?
propejinemy lo-
verbi Det JanBiJicatum ejfe carttem Domini. TertulTcrtulliao.
autem , inquit ,fi ea qut verho creare potuit ,poJfit
panem,
panem commHnem
ciTet
, fi
horum
fubftan-
tiamancrct. Chryfoft. homil.Sj. in Matthxum,

non longc a finc.conccdit tranfinHtationem fiubflantiaUmfieri: Sc
homil.de
Each.irifti.i,& cncc-
tdis,i.\v,ConJiumJiAfiantiam myjieriarum^hoc efitpaSctti eper.
Tom.
VUL
cxprcffis S.
Ambrofij
& alia Eufcbij
confiaatJifi.x.
fiillmx funt
& fubdit
<ap.
â ^|'
Hx authoritatcs expiefad
PaEtadhoc, inquit,A-
alias authoritatcs
:
bentur plures authoritates, de conficratJifi.i. in diuerfis iocis;ic
dionc
Magiftcr adducit aliquas in ifta diftinaliquas in diftindlione prsccdcntc.
&
^ârc probatio cft cx Patribus
quia ircs authoritaics
& fupcrabundans
& cxprcf-
citat literalcs
FFf
fis;
"*^*'
IV. Sententiarum
Lib.
6i8
fjlîad reliqiias remlttit
lciaorcm , citans locum
Reiicitur hinc calumnia Soti in 4.

4judft.i.art.^concl.^.vhi ailerit
vbi eas lcgerc poffit,

Eaiidem prob.Ttionem repetit fub ipfa conclufione .pricedeHtt , in quo hoc ordine procefupponat trat. Kxttsdi- dit, vt primum in confirmationem
titn*.
ditioncm , diccns , canclit/tonem commiutithr teneri.
X, Ex fstrU Secundo loco adducit argumcntum faftura tx
Imt.
).
Ex
eel*-
Jtd doSrinm.
4. Exiiefiiiitiotu
luttt-
tAntn.
j.
Ex
e/tnt-
Ec
verba canonis,
Mif prout fuo tempote erant in vfu , vbi verham fiat

praeponcbaturjfcd in corredlione nouiffinu
6.
MiP
ccpto accedendi in ieiunio ad hoc Sacraraentum)
quod antiquiffimum cll,& ^ temporibus Apoftdlorum in quo praeccpto Ecclefia non difpenfar,
quando in nodtt Natiuitatis Domini indulget ex
;
antiqua confuetudinc celebrari aquolibet Sacerdote tres Millas fuppoliit ergo hasc confuetu:
do non manerefubftahtiam panis,&
vini.
Ha-
ttenus DodEof.
Hanc autcm
fuifieinftitutioncra Chrifti dolefpondendo ad argumenta k fe fadla ad initiurn quajftionis pro oppofita fentcntia impanalorum refponfad i.& i. f? P4W, inquit, f* <<thoritatibus allegatis ; & in relponfione ad 3, hunc
vertan finfunt fornu Ecclefiam Spiritu fiinElo edo~
dam , direûm in eliciendo , interpretando vero
titu finfii intellexijjfe. Quid crgomagis debuit Doôr ? vel vnde Vafqucz taxat eum ignorantix
in P.-itribus,& tradiiione in hac veticatc,qui pctitis argumencis ex pluribus locis in genere abundanciiis probat conciufioncm,quam ipfe proteruus /crtpcor.
cet
&
&
H O
acceptione fpcculatiua forrpae Sacra-
&
tranfpoficum, vt iam legitur in canone:
Exprset- Fiat accipientihm oîV,&c.Quint6 probat ex prz-
pto ieimif.
difleruit
menti contineri cxprefsc hanc veritatem de defitionc panis , & feclusiomni interpretatione Ecclefiae , & dcclaratione : fed in hoc errant , quia
alioquin , vt cactcra , quae difta funt, omittamus,
Rupertus vir ver^ Catholicus,& exercitatiffimus Rupetm.
in Scripturis facris non errarct in hoc articulo, fi verus effet cx fola fotmz fupcrficiei ncque
ConciliumTridentinura ///'. 4. fruflri rccurrit ad traditioncra ,
communcra fenfum
Ecclcfiae in dcclaranda hac veritate formz;qucm
Marginator Concilij citat caf.PoHit efi,id eA,cor- Tridmtinum
Quarto loco addit traditioncm in fpccic cx

canone Milfac antiquinimo,ex illa Fiat comixtiot
falis fuit
incellcdus fidei
in Concilio Lateranenfi:fcd
qux Dodor
communi
addit definitionem Concilij Latcrancnfis in fpchanc veriracem cap Ftrmiter creMmus^
Scc. citat
fit
&
elfe
definitionc cap.yôlendam,8cc.de htcreticu : cui
& conficratio corporu.,
ille
non adpro condufionc.

fimilia dideria cx eo fblo
Orania haec ,
exoriuntur,qu6d Dodtor non admittat cx fola
Ucrtit
ciCycirca
ne Rom.
elefiAim
Sanda: Roraan* Ecclefis
fu*
Chrtfli,de conficr.difi.i. cap. Firmiterê
nis
nam
cap. i. dicit praefentiara Chrifti haberi
fcx
perfpicuis form? vcrbis,qoibus Chriflus dixit
fe
fuum corpus prsbcrc difcipulis:& cap.^. in iniadducit ; nempe C-hriflu dixiffc fe fuum
rift,idem
corpus fub fpecie panis offerre.
De defitione pa-
nis in i.parte capitis, nihil tale dixit, fcd explicat
cdnucrfioncm panis
nem
ex traditione
non aucem ex
& vini corumquc dcfitio& intcrprctationc Ecclefiaci

,
verbis perfpicuis
praefentia Chrifti colligitur
aliud cx vcritatc pradica
panis
&
quo
fit
conuerfum in
ficuc
&
formz , ncmpe
defitio
;
quam
& traditio, non autcm fu-
vcrborum cxpKciteifed
taciic,cx
modo,
praefens Chriflus.
formx
ex qu;i fequitur
ex inftitutione fpeciali Chrifli
docetÊcclefia, Patres,
pcrficies
M.
effe
Summa
f^fro
corptts Chrijii.
&
fccunda. Ad primum , conccdo qu6d etiam

argumcnta fro prima opinione
non funt plura ponenda finc ncceffitate , nec plura miracula, quam oportcr.
Poffet efie Sedcum dicitur in minoii, veritas Euchariftia: pofTct faluari mancnte pane ^ vcl flne
Euchariffia tranfubftantiatione
dico quod ben^ fuiffct Deo poffibile inftituiffe , qu6d corpus
pane maneChrifti verc efTet praefcns, fubftantia panis manentc , vcl cum accidentibus, pane anniie fi Dem
hilato & tunc fuiffet ibi vcritas Eucharifti3e,quia & fignum verum,& fignatum vcrum:
veSet.
fcd hic non eft modo tota yeritas Euchariftiae non cnim fic inftituit , vt dicunt audoritates addudz. Et cum dicitur , qucfd ad veritatem Euchariftix nihil requiritur nifi vc-^
rum fignum, &: verum fignatum. Refpondeo, verum cft eo modo, quo fignum eft infti-
PiA
in crcditis
&
tutum,
quo fibi debet corrcfpondere fignatum, quod non eft nunc pra:cise,qu6d corpus fit cum aliquo , fcilicet cum pane, vel cum accidentibus panis indiftinde fed infti*
:
tutum
JJ
cft
nunc, quod fignatum
Ad fecundum
lem,nifi
dico
inteHeftus
fit
quod non
tantijim tub accidcntibus, vt
eft aliquis articulus
fub figno.
ardandus ad intcllelum
diffici-
verus eft,& probatur euidentcr cfTe verumjoportetfecundum illum intellcdum tenere articulum,quando inquiritur in fpeciafi quia
nullus alius intelledus fpecialis verus eft fic autcm fupponitur de intelledu huius artiiilc
fit
verus fed
;
fi
culi ex auiStoritatibifs allegatis.
AnteafiUa
credehatur,
Et tunc ad tertium, vbi ftat vis,diccndum quod Ecclefia declarauit iftum intellcdlum
de Vcritatc fidei in illo Symbolo cdito fub Innocent. lll. in Concilio Lateranenfi.
t([e
ftonita ex-
Firmiter credimus , &c. ficut allegatum eft fuperius vbi cxplicitc ponitur veritas aliquo-
prefie.
lum <;rcdendorum
magis expliciie
rteurrit
nd.
&c. cap. cum MarthA : quae funt allcga- '^^""'''>&

tiones Dodloris in Iitera.Vndc ipfum Conciliura f^g^
alicer loquicur de praefentia Chriflti , vt iraportatur per forraam ; aliter ver6 de dcfitionc paTrinitate,
SolultpitU clare argurrtenta atlata a num. 3 fto prima fententia , tenente fanem manett
fecunda, tenente non
^.y
ipfam tranfubilanciacionis
nouam;& qu6d primum
(ufceptus
doc^rinam
circa Sacramenta cjt
tenendam
Patribus. Tcrtio loco
fe&nomen,& rem
ellc
diJfinSf. 9.
Dodorem afieruil^
quam habebatur
io
Symbolo Apoftolorum , vel

Athanafij,
XI.
Dift.
Qu^ft. III.
619
Achananj,vcl Niceni. Ec breuiccr, quidquid ibi dicicur cfre crcdcndum , ccnendum eSt
cfTc dc fubftancia fidci:& hoc poft iftam declaracioncm folcmncm fadam ab Ecchefia.
c (i quzras quare voluic Ecclcfia cligcre iftum Tncellcdum
ica
drfHcilcm huius arci-
cuh,cum verba Scripcurz poffcnc faluari fecundum inccHcdum facilem,& verioremfccundum apparenciam de hoc arcicuIo.Dico,qu6d co fpiricu expoHcar func Scripcurx,quo
condicz. c ica fupponendum eft^quod cclefia Cacholica co Spiricu expofuic, quo cradica cft nobis fides,Spiricu fcilicec vericacis cdoda,&: ideo hunc incellcdum cligic > quia
vcruseft. Non cnim in poceftacc Ecclcfiae fuic facere iftud verum, vclnon vcrum fcd
Dci infticucncis fcd incclledum a Deo cradicum Ecclcfia cxplicauic
dircfta in hoc , vc
^
,
,.-....
:
crcdicur, Spincu vcncacis.
quam affcccrunc, fcd apcicudinaliccr

,
cucum
vc eft
aS
^'"'
't
tm.
cx diftis.
fi
modo
M ME n
Ad
TA
fignanc in
aû non eft
ibi faUicas in Spiritufm-
S,
Vafqucz conarur rcgulara
habucrunt Apoftoli,fcd diuinaopera vtitur,

ne erudiendis articulis Hdei crrarct , non fufficit
traderc,feu
compre-
Vtiqttei.
qudicit,vcl applicat.SupcriDS oftcndi eum non

rcAum altccutUm lcnfimi canonis Tridcn-
munus
fuifle
tini.Dereliquonolo iamminutim difcutcrc modum , quo difcurrir, aut mcdium ,ncc prolixitas
permittit,quia plura magis feria me auocanc.
cius eft oftcndcrci cx quibus locis facra: Scriptu^* ^^ collegerit. Refpondeo ex iis folis , quibus
inftitutio Sacramenti habctur
alia non luppe:
^>
hcndcre modum proccdcndi Ecclcfix inexpon

tione alicuius loci dubijrfed difcurrit ad prxtensa
foam fpntcntiam:& facilis eft inftantiacontra ca,
Contra vrgct Sotus:

Ecclcfia non habuit rcuelationem immcdiatam,
l^*bet cx fua inftitutione.
dccrcuit:fcd
Kl y
ririttir
traditionc^ Patribus.
intellcxifre
ficut
Rtlftnpt.
tondtusMt.
, (cd horum ctiam vcritatem Spiritu fando

edoda.&proutab initiotraditafunr,dcclaratex
vnicumformsyquem
Theologo diccrc,Ecclcfia fic
"
P^^fy^P^
tunt
tcrtium docct
dndto cdoftam
hunccrtefcnliim vcrum,&
s*
vcl
D/P^mefttapreprimaeffinione'yScc.lixc
XXlJtcra patet
ftrtM Ecclcfiam Spiritu
/0
oW
fignum infticucumadplacicum ,quiavc fichabcc fignacum ad quod infti-
cft.
lEccUfta fen-
Scri-
P"^'^
EcclefMdi-
Ad quarcum poflcc|dici,qu6d accidcncia non femper (fgnanc fubftanciam eflc in adu,

figno
Ecclefiaex'
ponk
C H O
V M.
Pomtfententiamty^gidifde trunJftbÂntUtione. Inter aliahahet hanc frofojitionem , materia

vt efi quid,f/? indiHincta^^ Detu agit in lam^vt talis/fuam late refutat Doffor in hac litera.Habet etiam materiamfanis manere in EuchariFiia,quod etiam tenet Durjjic q. 3 Hoc re.
futat Do6for,quia toUit tranjfubliantiationem^^ fonit generationemy efique contrafdemyfe'

cundum Scot.hic n.i^.^r D.Thomfufra ex c.frmiter.^& clarius ex Trid.Jf.i 3 f.4. defniente
.
totamftbsiantiam fanis conuerti in corfus Chrisii.

1 6
fccundo * arciculo principali func duo declaranda. Prim6 , quomodo panis cranfQ]i?medo
fubftanciatut,velpofricfiericraufrubftanciacioin corpus Chrifti prarexiftcns. Secundo,
quid poffic cffc formalc in ccrmino adquem conuerfionis?ha:c enim duo cangebancur in ''^n^^^l^
argumcncis ad primam parcem.De primo fcicndum,qu6d fiuc ad cranfTubftanciacionem Secmuiim
De
non rcquiracur, nifi quod vcerquc ccrrainus fic fubftancia , & fic plcnc in
ejfe & quancum ad cocalc non ejje, fiuc fccundum
aliquos plus rcquiracur,fciIicccmucuaconuercibilicas fecundum nacuram, propcer fcilivnius ad aliud
cbcdiencia agcncis quancum ad cocale
aUcptos
ad
tranfut/latiationt rt-
^MntHrmu
cecprincipiumpoccnciale cranfmucabilc a forma vnius , adformam alcerius, licccnon
vnica cranfmucacione,fcd pcr mulcas,
hoc ab agcncc nacurali. Vcrumquc iftorum fal- f-^^-"^^^
uacurinpropofico, quia cam panis , quam corpusChrifti cocaliccr eft in poccftace Dci, tremerii,(^
&
quancum ad cocalc efe & cocalc non ejfe. Habenc cciam maccriam ciufdcm racionis, pro- fgrti ideo in
pcer quam, quancum cft ex parcc vcriufque poffcc fieri cranficus per nacuram ab vno in Deum nihil
aliud,licec pcr mulca mcdia,Iiccc eciam confidcrando corpus illud , inquancum eft nunc ejlconuertiimmorcalc,& impaffibilc,non pofTcc illud pcr nacuram conuerci in pancm fcd hoc non *"' '* 1,
cft,quia carcac matcria receptiua formac panis,fed quia maceria cius infeparabilicer con-
''
*"
'
cinecur aforma fua,fciliccc anima impaffibili.
Hocêciam poffcc dcclarari dc parcibus vcriufquc ccrmini.Dcus cnim in poccftacc fua

habcc cam maceriam, quam formam vcriufquc ccrmini ,
pcr confequcns poceft macecocalicer:
riam conucrccrc in maccriam,& formam in formam , &: ica cocum in cocum,
&
&
non eft maccria, fed fupponitur adioni fua:, ex i .quaf.huius quarti. & ifta racio proccdic fecundum illam viam quac
tafta eft in quaf fraced.non auccm fupponcndo,qu6d conucrfio rcquirac fufcepciuum,vt
hoc aucem non poccft nacuralc agcns,quia in
poceftace eius
commune
vcriquc cermino.
FFf
Scd
*7
620
^yS,gid.
Theor.
Sed ' de modo poflibilitacis iftius conuerfionis ponitut fic.Materia vt cft quid^t^ om-
in
I.
IV. Sententiarum
Lib.
hino indiftinaai/T/wtf degenerat. ergo agens praEfupponendo eam
vt î</,rcfpicit
tllaitr^
dmnino indiftinâm:Deus cft hiiiurmodi,quia noh agit per mocum,& hoc ide6 quia
non cft inftrumentum,fed caufa prima crgo agit in raateriara,vcjomnino indiftinkamr
ergo ficuc poteft formam deftrudam eandem numero reducere in fuam maicriam pro-^
priam , quia ncni agit per motum, qui prohibet idem namero redire ita poteft eandem
formam inducere in quamcunquc maieriam:ad eandem autem formam numcro fequicur eadem materia numero:ergo poteft facere quod quxcunque foTma fiat in quacunque materia,& fic potell facere qu6d forma corporis ponatur in materia panis,& per hoc
vc
materia fiat ifta,&: forma & totum iftud diffuse declaracur.

Scd concra primam prop&ntionem,quam accipit, fcilicec w^rm^ vt ejt quid,^ omnino idiliinâ,ar^mim fic* Quiaaut inceihgitur indiftinda fecundum nnmeium,fcilicct
illa
i8
Reiicitnr
tyEûUus.
quod quxcunque vCeft ^/tid,ci^ omnino eadem cuicunquc:vel intelligitur mdiftinka fc-
cundum rationem,hoc cft,vt cft ^/</cft vnius
primo
rationis. Si
modo
iftc
iDtelledus
omnino impoilibilis,quia contra Philofophum,& contra rationem naturalem,6 contra illud quod intendit declarare. Contra Philofophum, quia cx intententione loquens,
1 i .Metaph.cap.t.de ferfe frincifiis dicic,qu6d ficut principiata funt alia fic eorum pcr fo
principia & hocfecundum genus}& fpccicm, &;numerum.
cil
Tc.vt,17.
Ec ad propofitum exprefsedicit, HotUfn^qu funt in
eademjpecie,ditterfa
fupple funt)
frincipa,mnfrcise ,fed quiajingulariumâlia eji tua materia, (jrmouens, (jrJpecieSydr mea:

rationeautem vniuerfali eadem-.crô ex intentione vult,qu6d materia mea ,
cua , vi cft
&
meum
tuum, eft alia numero< Eft autem pcr fe principium vc ûid

eft,quia pars fubftantix non poteft effc aliquid niii vt fnbftantia , 8c vt quid. Hoc etiam
per fe principium
Text.î.
Tfxt.i^.
Text.ji.
Sc
patet ex proceifu Philofophi inueftigando matcriam,^/ro Phyjic.
&
primo degenerat. tz.

eatidemfubftantiam toti tranfmutationi,& vtrique termino. Sic
ergo cft eadcm in gcnito,& dorrupto^quo modo non eft eadem in duobus fimul genitis:
quia tunc ecncratio,&: corruptio non magis concluderenc materiam vnam,quam fimul
in ignc gccxift^ntia diuerforum crgo materia vt ^/</,fi oft eadem in aiirc corrupto ,
fecundo
dicit carti cfle
&
eadcm in aercjSi igne fimul cxiftcntibus.

Ec poteft ratio confirmari,quia fi poffet efTe c^dem fimul fub forma aeris, & ignis,non
rcquireretur tranfmutatio corrumpens praecedens ad hoc, quod materia fieret fub alia
nito ex ipfo,ipfa vt quidc%nor\.
19
Aâteria,
nutura ,
prior
fm
ma.
fic eft
forma. Contra hocctiam eft ratio manifcfta,quia materiacft prior ordinc naturacjtjuam
ipfa forma reccpta,quia materia cft fundamentum omnium, iuxta illud i.Metaph,in antiquatranflatione, Infund^m^nto natur^ nihil ejl disHnBum prius autem, vteft prius ef:
non variatur propcer variationem pofterioris li crgo materia vt eft quid eft
omnino eadem in fe,nullo modo poteft efTe alia proptcr aliam formam rcceptam crgo
ipfa omnino cadem recipict formas contrarias fubftantialcs vcl faltem incompoffibilcs,
fencialiter,
Te.xt,
7.
vt acris,& ignis:& tunc fcque/etur,qu6d gencrans pofTct generare,

PoflTet
etiam materia fimul
cfTe
cadem fub forma honiinisj &;.afini
riihil
corrumpendo.
& fic nuUas dux for-
mx fubftantiales repugnarent in fimul pcrficiendo matcriam.

Eft eciam ille intelledus falfus ad propofitum fuum , quia deducic , quod potcft formamcocporisponcr,eDeusinmatcriapanis. Siautcm iftamatcriaeft cademcummateria corporis, non poteft poni in eaforma corporis j quia iam habec eam eadcm cnim
numcro fibi,vtpote materia corporis,iam habet illam formam:ergo iilahabet,& fi habct, nqn poccft fibi imprimi,quia tunc fimul haberet,& non haberet.
;
&
XO
Si
autem inteiligat,qu6d matcria
fit
indiftin6):a,hoc eft
eiufdem
rationis, 8c fic
dcdu-
quod Deus poteft formam eandcm numcro imprimcrc illi materia: , quae ineft ifti.
Confcqucntia non vaicc , qqia eadem forma numcro non poceft fimul informare duas
cat
macerias,quaram vtraquc
riMur propter varta-
tionem poJierioris,
erit fufficiens
rcceptiuum,
& totaie cius:nam & ifta vnitas ra-
cum diftin<Sioric numeraU huius materiae ab ilia.
Efto ^ etiam , qu6d daretuc

cohfcqucns non tamen fcqui(ur , qu6d iftamatcria fiat illa materia , quia prius non
variatur propter nouitatem pofterioris:materia ergo illa non fit alia , quam prius fueric,
quia recipic aUara formam^quam prius non habuit.
Hoc eciam probatur , quia fi fieret alia , ergo ifta forma non poffcc fibi imprimi:
quia forma illa non pote(l imprimi illi matcria: , qux iam habct eam , vt fic arguatur,proeodem inftanti , fi matpria panis recipit formam corporis ergo fit in illo
inftanti matcria corporis : crgo in illp inftanti non poteft rcciperc formam corporis : quia materia corporis j non potcfl: tunc ^reciperc form^m corppris ; quia eapi
frifisnova tionis ftat

-jj,j
prxhabet.
Itcm,
XI.
Dift.
Item',
in.
Qu^ft.
621
impre/Tio format corporis in matcriam panis
non cfTct tranflubftantiane,

cnim materia prius fuit fub priuationc forma: corpons , & non habce
formam illam.Nccper hoc etiam probatur^quomodoforma panis tranfcatin formam
ifta
fed gcncratio
illa
corporis. Prsetcrca ctiam ifta propofitio
qu6d folus Dcus rcfpicit matcriam, vt cft qutdy m^,
vidctur cflc falfa agcns cnim fub ca rationc rcfpicit pairum , fub qua inducit in co tcradionis fed agens crcatum potcft induccrc formam fubftantialem in maicriam per'gcnerationcm,& illa inducitur in materiam, vt eft quU, quia fic cft per fe reccptiua formx fubftantialis : crgo agcns naturalc attingit materiam , vt c^quid:
cx
:
mmum
&
folui
Dcus
rc-
*-
H''"^
*^/'^,* ^j
*'^
5^,^
hoc fcquerctur , fi ifta propolitio eflct vera,qu6d cam rcfpicicns vt^/V,potcftcandcm formam in materiam qamcunque imprimcrc,& tunc fi agens fuperuaturalc tranffubftantiare potcft, fcqucrctur ctiam qu6d agcns caufacum hoc poflet,quod cft manifcftc falfum.
qua probat quod Dcus non agit permotum, & omnc aliud
aliud cft inftrumcntum uti, & Dcus cft primacaufa,
non concludit , imo magis poteftduci ad oppofitum, quiafi inftrumentum,inquantum inftrumcntum eft, non oportct agerc per motum , nifi quia ipfunv cft moucns
motum crgo oportct illud , rcfpcdu cuius cft inftrumentum , moucrc ipfum ,
per confequcns , illud cuius cft inftrumentum , poterit agere per motum ipfum iixItem ,
agit pcr
illa
propofitio
motum
,.
quia
omnc
&
ftrumcnturo.
COMMENTARtf^S.
a
47
SnttHti* -
liimm
itifi'
vtuu.
T^ Eficmit artualo principalifmt duo decU^
effe
tpt4fi,i,(fr z.
Addit cx opinione aliorum re-
mutuam conucrtibilitatem
ratione princi-
, qaod poflit cfTe fub vtriufque

rorma, faltcm in przfcntiarnm illa conditio leruatur , quia tranuubftantiatio eft inter duo cor-
pi) potcntialis
pora.
b Hoc etiam pofftt declarttri tU fartibtu vtriuf^

que termini, Scc, In qusftionc prima dixit tranffubftantiationcm efle conuernoncm totalcm
eft,totius,quoad
Ww
omnes
fuas partes, in
totum
,
:
id
8c
inconciufioneprzccdencis articuli docet panem

non manercnequcannihilari , fed conuertiin
ms- corpas Chrifti : hic autcm applicat eam ratiopttttr
0eHtlttis,
dift.ii.tpu/f.6.8c
clarat trandubftantiationcm iuxta principia tra-
quiri
Sihil
noftroDo^ri
Gabricii ûafi.i.Sc UB. 1$. in catumem. Maiori eatUmdift. ûafi.i. quia nimirum dicunt panem ia
dita
48
riioncm tribuunt
jL>/r^&C' quomodo fcilicet fiat tranirubflantiatio , & quis fit eius tcrtninus tuLijuem. De-
nem,qua declaratur poffibilitas conucrfionis totius intotum proptct fubiedVionem, quam habet
ad Deum:eandem, inquam , rationem applicat ad
conuerfionem partium panis,ita vt ficut nihil panis roaneat, fic etiam nec vlia cius pars , fed conuerfio extendatur ad totum,& partes fimul : condufio ergo eius eft, nihil manerc , quod fuit panis,przter accidcntia : qua; condufio eft commu'
nts Scholafticorum.
fuo conftitui per formamaccidentalcm.

Tertia fcntcntia cft , manere fubfifteniiam pa- TertU
:
ita
in jipologiayquaft.^. afterit cfie poflibilcm.
Quarta fcntentia
cft
conlirmarionem fubiungam modos

dicendi variorum , opponendo hanc conclu/io'
nem vniuerfalem Doôris
pcr negationcs fingu-
quorundam airerentium
pta ad
vnionem hypoftaticam
quz
bant.manct cadcm,qujc fuit panis & vini,

Quinta opinio cft , non mancrc aliquid fubftantia: panis fubcadcmdifFcrcntia fpecifica, fub
qua antc crat,manerc tamen eandem indiuiduam
per conucrfubftantiam, quac antc erar panis ,
fioncm ficri corpus Chrifti. Hanc inunuat Hen- Heaticn^
&
&
&
tptodlib. 1 1. eputfi.^.
vt
vidctur Caictanus j.partxpufi.7^.art.f. circa/ilu- Caiccan.
tiontmad 5. vbi fpc rcpctit mancrc quod crat
panis,& cxplicat illud rclatiuum tpiod rcfcrrc fub-
& vcram realitatcm,quz manct & cfl

& particulam dafjonftratiuam
corpus Chrifti
fumptionc panisadvnioncm hypoibiticam,& de
hoc dcfignarc fubftantiam panis
vbiquitate eius.
nis,fed abfolutc.
hantiam
non fub efjc pa-
Hunc modum loqucndi
defumpfifrc ex Richardo ^ft. \\.
D.Thomar**^ dift.tpuft.
Vtrum aliquidpAnu maneat?

49
J*fMM
ftnt.
, poft confccrationem mavini, vt fit fubieftum

nere materiam panis
accidcntium ,
totius conucrfionis.Hanc refert
PRima fentcntia eft
&
&
Dodor.
Dodlor loco
D Bonau.
ijudfi.i.
tc Dutaodi.
StcmuU ftnt.
O.
Thom.
citato.
D. Bonauentura difl.i
tribuitur JE.gi<i{oTheor.i.&
i.
jtrt.i.
praicipuc
eam defcndit Durandus eadem Mfi.tptafi. j

Secundadocet mancre formam panis:hanc refcrt
D.ThomasySi/^* rclatus
& aliqui hanc opi-
exiftit cxi-
Verbi diuini. Alterum cft , accidcnri*

non habcre propriam exiftcntiam , fed cxifterecxiftentisi fubftantiac , in quafunti ciimergo
hiccxiftant cadem exiftcntia,qua primiim cxiftcftcntia
ias,& particulares inclafas rcfpondcndo ctiam

brcuiter erroribus * (îios fitpra citauimus de af:
luiutafent.
mancrcexiftentiam panis,vt fubicftum accidentium. Hanc defendunt moderni Thomifta:,vt

fianncs. Fundatur in duobus prindpiis , ncmpe Fannet , U.
alij.
exiftcntiam diftingui realiter ab eircntia,& ab ca
DttUrntur.
fcparari pofle.vt contingit in humanitatcairum-
ricus tpiodiib.^. ûa/i, 9.
Ad cuius
fent.
Godefridus tjuodUbeto i.ûa/i.i6. vt rcfctt Godcftid.

Paludan.
i\\id3inus dtft.i i.^ft.i. 8c Picus Mirandulanus Miraadal,
nis
.art. 1.
art.
videtur
I4.
& ex
adprimum , vbi
Richaid.
D.
Thom.
ff,rcrminum a ^,conuerfionis cfTc fubftantiam

panis conuerti in terminum ad tpiem.
Prima conclufto. SQhdimii panis non manet in

hoc Sacramenf o vnita hypoftaticc Verbo diui-
&
Tritns
eitt'
faoguini Chrifti. Harc eft de eUfit.

no,aut corpori ,
S*m mtnert
fcquitur
fide contra errorcs citatos aliasy(/>r<r,
fubfittntiMm
Conciliis ibidem citatis , &cx fi- fntm vnilam
ex Patribus,
gnificatione fotmx inquantum conucrfiua cft, kjltfimkk
quia alias xquc cflct vcta hxc.yerbum tft impana-
&
&
tioa
IV. Sententiarum
Lib.
6zz
fwTM.ficut hxc:tfi fncttrnttittm
quodeft inauditum
jn Scrintuns,aut Patiibus.
SecuU
Derhde nequit vniri hypoftaticc corpori , 5c

non funt fuopofita.nifi in Ver-
rtto.
Ex impojpbilnate reu
ninguinT,<:iuia illa
fuppofitarc pollunt.Videantur Paitts/upra citati. Alius autem crror Vbiquiftarum

eft imaginarius.vt conftat eius falfitas ex Scriptub'o"<ei'go niliil
Enor
Vbi-'
^ffiarumi
ra ybjcunqueloqnitur de Chrifto,quaefthomo,
quia dat
vticircumfcriptum
ipfi
tum,& definitum
vt
quod
& dctermina-
fuerit in ventre
Ma-
ctujio.
Son mmtr*
pnrtes,
Probatif
tx
CcnciliH.
Eadem ratione refcUitur illud , quod Diirandus ad patrocinium huius aflcrit , ncmpc cibum,quem fumpfit Chriftus poft refurrelionem MuttifHb.
ad demonftrandum corpus viuens , conuerfiim A"'"'* '-
in
crefcc-
ex alterutro fcqucretnr prsedida
mu-
tatio.
fuiflein lubftantiam cius
luntate
, fit
non
neccffitate, fcd
^*^** ^^''^''
vo-
& potcftatc. Deindc ponit aliquid mon-
ftruofum
eft
retur,
, vt benc notant moderni , quia fequequodin tuchariftia corpus Chrifti cflct
communis Theologorum prxtcr cicatos. Proba-
raaius,
quam illudquodinccclo
fubftantialis pariis
,&
vini
inSacramento
quia tranirubftantiatio eft conuerfio totius

\\\ totum, vt definit Lateranenfe,& Tridentinum
fed non cftet talis conuerfio
locis iam citatis
tur
totius in
totum
tgrmini
aeftia
maneret aliqua pars eifentialis

vnde qitando definitur elle confi
tienjionem totiiu /id>fl^ntS<( panis in corpus
Jpecicbus panis
&
totius
fanguinem , manentibus dumtaxat
& vini
cjuam ejuidem cpnucrjionet
Cathelica EccleJta aptijfme tranptbflantiatiwemappcllat,
anathemajit
&c. Mcritp itaque moderni
cenfcnt hanc cpnclufioncm elfe de fide
illqcanQncnon folum
quia in
conuerjiovem fieri totiusin
fed etiam nihil manere pofi conuerfior

nem Jithfiantia panix
viniprttterjola accidentia.
tottrm definit
&
His confonat Concilium Cqlonicnfc parj.y.

y Qtudenim, mc^\\\typanu vinifue Jpecies pofl
5ColoiiicnC
Ci^.i
Ambronus.
demiaJineJitbieElo.Et
conJecrationemJiint,nifJpeciesfacramentdles
c-r
Ambrofius,vt hdhctux
acci-
in cap.
Qmnia, de conJecrat.difi.i. aflerit nihil aliud manCrc poft confecrationcm > nifi accidentia panis ,
corpus Domini.
Pra-tercamanere matcriami aut formam panis
necelTario dicendum citet, vel ad cfFed:umali-
&
qnem neccifarium
qui finc materia haberi ne-
quit^ vclad myfterium fidci:nori fccundum,quia

illa
non
funt fenfibilia, ac proindc
non
faciunt
ad fidem faluandum fed foltim accidentia

:
circa
fintm mtlHe- quac
tanquarp Q^îedum verfatur fenfusinon primum , quia vei ipaneret matcria fine forttia , aut
forma fine materia:& hqc efTct inutile.&riouum
miraculum fine ncceffitate non debet induci, vel
vt fubif dtum accidentium , fed nequc hoc quia
fecundum fidcm accidentia funt feparataa fubicdo.
:
Rifponjio:
Jmfu^natur.
dcfifteret
îs
jiibfiantia vini in
frtes
fi
imaginaria,non faluat veritatem Sacram.enti,alias

fic eflet quodlibet Sacramehttmi Euchariftix,
faltcm quod habet vim nutriendi. His reli-
mhllpunii,cr
tent
Vcl
&c. Deinde fi pcr Scriptuiam , & Patres , eft in

hoc Sacr.imento fpeciali modo vbiquitas illa
ftfoii.
immcnfum
&
&
tb
non
ret
ucrfionem totius intotum,nonfolumdeterminant fubftantiam panis mejfe fpecifico,vel fecuridiim cnutatem compofiti , quia fic fufficeret diccrc conuerfioncm fubftantiae panis &viniabfolutc, non addendo w// ergo per illam particulam corqprchpndunt
totum,& partes.
Et certc Tridcntinum cAp.}.. vidptur valdccxprcfscloqui: Si ejuis dixerit in Sacroptn^d Euchariftitc Sacramentoremanere Jiibstantiam panii,& virii
Sela aeeUttt'
vna cum corpore,&fanguine Domini noflri Jejit Chrimnert
ti*
Jii , negauerttûe rnirahilem illam , &Jingiârem con-
HitUum
defineret aliquid corporis Chrifti
nnni.
ciebus
certc
Secmdwcenclufio.^ôn manet matcria,aut forma

ecit'
tris,qu6d natus in prasfepio, paflus inCruce,

afcendit ad ccclos.vbi fedct ad dcxteram Dei Pamortuos,
tris ; inde venturus iudicare viuos ,
&
Seeunda
totum , & eflet transformatio , feu gcncratio

qua:dam fubftantialis tantum, ncquc materia illa
nata eft informari anima, donec prius iriformetur forma corporisqualifcunque illa fit quod
autem corpus gloriofum fubie(5kum fit mutaiioni fubftantiali,& fluxlii,cft abfurdum , & contra
dotes impaffibilitatis illiusftatus: vndefiillam
materiam informaret anima Chrifti , & ficret in
corpore eius , fequeretur quod definentibus fpein
eife informatam anima

Cbntri.hoc abfurdiffimumeft,quia tol-
Si dices materiam
Chrrfti.
!ir
tranirubftantiationem , vt
cft
conucrfio tocius
habct. Sidicas
de fide dari in rcbus mateliam. Refpondetur dc fidcefle nihil panis practcr accidcntia
mancre hic,& fic dicatur manere in aere.Rcfpondetur id fine fundamento aflcri,ac idcm dici pof-
non
fc
f
efl!e
de tota fubftantia vtrumquc autem eflet conconuerfioncm rotius in totum,& trantfubftan-
f.
ra
tiatioriem,vt
cam
cxplicant Concilia.
Ad fundamcnta Duwndi refponfum
eftySi^M
<
i.mouetur cnimexeo, quodconuerfio FunUamentii

non fit intelligibilis aliter : quia dc rationc eius ^''A /eft , vt idem fubiedum mancat fub vtroque tcr- *""*"**
<jUfi,i.(Jr
mino,&
itaPatres
vidcmur accommodarc cxem-
pla ad declarationem huius conucrfionis fcd ad

hxc infra declarando eirentiam tranfTubftantia:
Quoad pra;fcns negatur illud anteccdens; Titeltantuf

Patres avitpm pcr accommodationem loquuntuf, **"plqui.
tipnjs,
declarando poffibiliiatem per

faftas a
Dco
num in
nupriis
vt cofta: in
,
conuerfioncs
alias
mulicrem
aqux
^f""'
'^-
in vi-
& alimcnti jn fubftantiam aliti;
non quod fimjlitudo fit in omnibus,fed quod potcftas
Df
i,
probatur cx
illis
cxicndi
conucrfio-
jd
nciTi,qua eft totius in totum,
Sed quid dicendum,fi forma panis fit accidcn& quid ccnfcat Dodor ? Rcfpondco in primis Dodtorem infraept^Ji.C. non nuwndiji.ii. vt
5*4
talis,
Sentiti
alij citant , doccie panem,& paftam non difFerrc

^nemialkcx..^ftoadJecundum , inquit , dubium hene
prpbabile ejl , ûodpaffa &panis non differant Jpecie,
ûia per dfceUionem pafia infurno ,vel alio modo ah
igne
mn fit niji exhalatio
humoris
aejuei
De.
^'"''* '''f^r-
'""f'"'"-
commixti
&
cum partihusfarina,
htc rnixtio ejlferiuxtapojitie'
nem ; talis autem Jeparatio non mutat Jpeciem , eptitt
nec etiam mixtio,Scc, 8c hoc idcm fupponere videtur Philofophus,ncmpe aquam in fua fubftantia
manere in pane,i lib. prehtematHm,fiB.i. tekt. i j.
vbi qusrit , cur mutatio ciborum magis
aqux
quam
Refpondet An quiaplurimum aquti cenjiimimus;nam

inpane,& in objoniit
aeûa vjiis plurimus eji, &c. Supponit ergo fubftantiam aqu.T non mutari in pane ; & confequcnter
idcm diccndum de farina. Ex quibus fcquitur Ttrm^m
grauis occurrat.
&
duasformasconfidcrariinparic.alteracxmixtorutn,neinpcfarinar&aqua:: fecunda autem artificialis , nempcmixtionisj&coagulationis ,fcu

iuxtapofitionis,& hxccftaccidcntalis; priordcfinit, lccunda manet.
Adprimum ergorcfpondetCaietanus
quefl.ji.arf.C.
Sotus diji.^. qutji.i.
art.6.
''Jiei^tle
*r-
ms.
*"*''/*
^*""*^*"'-
i.ptm. Caietan.
fcedcfma
ûttfi.6.
J'"^"^'^"'"'
Qu^.
Diil XI.
Rrilaria.
Ctmfuf Uuk.
^M^.^Mrt.a. BelUrra.W.}.f4^.i i.& 14. cSccttoneiun.

cenfura eft fine fttnclunenco : patet
enitn id reorum manerernixtionem, feu iuxta pofigurami
Ationem iilam in accidentibus , (icut
&quantitaccra :
oppofitum cenferi debet con-
î
&
&
cra Coneilia
quz definiunt manere fpecies con-
uersirubftantia.
Dices ex Conciliis (cqui non manere formam

panis,4ut mazeriam abrolute.Refpondetur,id verum elfe , (&exprefse idem docere tn haciitera
Dodorem ) quia quando loquitur de forma fimpliciter* imelligicurdefubibintiali : qniaexintento Conciliorum,
de rigore fermonis forma
abfolut^ fumpta intelligitur fubftantialis:aec iic
loquitur Doôr , fed de forma refpedliuc,
fe-
jy
&
&
cundtimfU, qui didinguitur panis k pafta,quz

cflaccidentalis
nirairum decoîo,aut exhalatio
humoris aquei ex pane per ignem,vnde panis fiat

vfualis.adnutrimencum , &per hoc in ordine ad
Sacramentum diftingui i pafta,quz non eft panis
vfuaiis,auccon(ecrabilis. Loquuntur ergo Concilia de fbrraa conftittiente terminum m fiM , in
effi fubftantic , qaia (ecund^m fubftantiam conuertitur,non fecundi^m accidentia, 8c ad icnfum
pacet forraim accidentalem panis manere.
TmlmcmctMfio.
5^
ton-
Tirti
tlmfi.
Km
tHtutr*
fiAfiflntid.
CaaftanL
non
, quia hzc
aecidens , Sc peninetad complementum fubftantiz in i^ fubftantiar , vt diftinguitur ab aecidcn-
fubliftentia
eft
tibus,&iifdem fupponitur,nihil autem fubftantiz manet : ergo , &c. Deinde nequit manere,
vt fnbieftum accidentium , quia hzc non habenc
fubie6him,ex Concilio Conftantien(iy?j^8.Si dicas efte terminum accidentium , qub fubiiftanr;
hoc etiam eft falfum quia illa non fubfiftunt:
deindealia vrgeri poiTunt ex natura ipiius fubiiftentiz , vt qu6d non poffit conferuari feorHra a
:
dcinde quia in mixto artificiali,vt eft

panis,non eft fubiillentia , quz fitprimb totius*
quia hoc non eft vnum per (e* fed per iuxt^ poiitionem. Neque fundamentum pro oppoiitoeft
fubftantia
alicuius
momenti.nenipe quod diftinguacur
rea-
ab eflcntia , quia id non probac

ad pofte msnercaut qu6d nequeat fubiiftentia panis
conueni in fubftantiam corporis Chrifti : quia
liter fubfiftentia
Hfftnfi*
res fubfiftens integra in aliud
etiam non fubiiftens
conueni poteft,
, qui fubli-
vel faltem
Qufrt* CMicii^.Exiftentiapanis, aut vini non
QuMrt ttn manet Eftcontra przfatos
Thomiftas & cora,
tUfit.
munis Theologorum. Sequitur ex iifdcm
txifttmU
f*im non
piis,quiaexiftentiafpe6lat ad fubftantiam : dein-
mmntt.
princi-
deconuet(io panis nequitfieri niii inquantum

exiftens eft ,
non (ecundi^m eftentiam , quia
proJttei t 8c camierti ,
tUJinert conucniunt rei
&
&
fecundum
effe
exiftcntiz
&
non
cantiim ef-
fentiz.
Auiitnsttt-
minm
nSit'
Deinde facilis eft impugnationis ez principiis

metaphyiids , quia accidentia dicunt propriam
inhzrentiam, feu dependentiam
exifttntiam
\ fubieô (tmccerminus a6lionis,& motus ergo habent propriam exiftentiam,& confequenter
&
accidens poteft fine fubie^loconferuari
&
pro,
duci fi:orum \ fubieflo per crcationem , fi fit abIblutum ergonon requiritcxiftcntiam fubicfti,
:
vt
fit.
Fundamenta huius
fi:ntentiz funt falfa in
^tn
Metaphyfica,qu6d nempe accidens indiuiduetur
dmmii ftr
per fubie^hun,&exiftatexiftcntii fubiedbi

proprii quz fuis locis exirainantur.
fmHtOmm,
non
i^mm*
foncliifio.
Non
panis
Eft ^*]^* '**

'^^**
modum illum
loquendi Caietani,qni forteinreipfa nDndiicordat.nifi fequaturopinio-
contra
nem HenriciiyiK^.?. 9*^.9.

^MotUih.i t..îJ0.\o. vbi dicit
lari
<ptmdlik. 1 1
,^^.
'jmmfiu^
paocm non annihi-
iitmriH*tx
plUatm.
& poft conuerfionem non eire nihil & per

,
confeqUens efte aliquid , non aucem illud quod

przfiiit ,nec quidquam aliud a termino,in quem
conuerfus eft : vndc quod przfiiic panis , cft corpus Chrifti fequicur ergoqu6d panis poft conucrfioncmnon fic nihil , fedaliquid,& hocefle
aliquid,quod habet eflecotpus ChrifU , aut ali:
qomlitas corporis Chrifti

explicat
ita
opinionem hanc
& oppugnat Dokor q. 4.$. HicMcitm:
Probatur condufio ex Dodore,quia terminus

md <piem mutationis, inquantum eft cerminus, includit nn effe termini m ^M^quiaiibi inuicem.debent rcpugnare in macatioBC propcie dida:ergo
4mm, non inciudic cercorpus.vt
eft terminus
*
1.1.
r>
eius. Pacec
minumtf^, neque aliqualitacem
confequencia , quia fic induderetir^^&niRfi^
eiufdem,quod concradidorium eft.
Secund6 , corpus Chrifti nullo alio modo eft
infc fubftancialicer poft conuerfionem, alicer
quira fuit ancc conucr/i<mcro panis
fcd panis
nonconuerfus incorpus ChriftijDullomodo habuicf/^ fimplicicer,aut aliqualc in corpore Chrifti ergo ncque poft conuecfionem panis conucrfus hdoct tale ep,
S9
''^*"'^ '*
*)**
^"^''^
ttuttmm itvm'
^Mr.
SeemnJ frt*f"*-
r^fi^^j
ntnmmtmtur.
Terti6,cuiuseftaliqualicas,iliDdeiformaliter Ttrtim
cft
nem fit
fi
crgo
f^^/r
poft conuerfionem erit aliquid formali
ro quid
non
panis,qaiadcfinit,
w. Quz-
fecundum fun-
dameiuafuperiuscxprefla,quz militantcontra
hunc
rmiit.
corporis poft conucrfiopanis ir^ fimpliciter , aut aliquale panis,
aliquid
modum
fortius
prioccs fencentias
auc
quja
fi
Stqutntmr
'!'*^^L
f^
'
*2utU.
zque , quaro concra

inanet panis in efi
atiquo fuo formali , aut eftentiz, auc exiftentiz,

quarouis illud dicaturînelfc corpori Chrifti:cur-
runt argumcnta
fadU,nempe nondefincrcfub-
ftantiam panis:& contradi6tio videtur eflc in terpanis imfUemmiim

minis,qu6d aliquid in fc forraaliter fit ,
&
"'**'exiftate^corporisChrifti,nifi admittatur vnio

*"''
corpus,
hypoftatica hzrcticorum inier panem
&
vel dicatur iuxta
opinionem Thomiftarum , na-
turam afTumptara exiftereexiftentiatetmini.

Quart6 , alitpdd & ns conuertuntur fi ergo
60
non ni- flmmrtm rmpanis cft aliquid poft conucrfionera ,
hil,fequiturqu6dfit fecundimcxiftentiamrcs, ''
aut fccundum cfrentiam. Pcto quznaro ? non pa- ^^****^.
ttmmtT'
^. .n
tr
r "*
nts,neque corpusChrifh.quiatcpugnat effe ef- ^^^^
fcntiam , aut exiftcntiara corporis CnrifU crgo
\
&
ftens eflct.
57
623
poft confecratiopem fub r^ corporis.
Non manct fubiiftentia panis:
fequitur ex didbis
II I.
manct cadcm
cntitas
neque in fc.ncque in alio manet.

Quint6 fequerctur non manere fola accidcntia
contra Concilra.
Sext6, non effc idcm corpoj Chrifti indudens

panem inSacramento,& extr Sacrarocntum non
flpintm
"*
rm-
Smmrmti.
includcns.
Scptim6 , neque idcm efTc corpus Chrifti fub

diucrfis hoftiis.quiaindudcreretdiuerfospanes,
*f/'*
"*"
qui numero difFerunt fub diueifis hoftiis, neque

tmmum effe/ith frmgmento , tjuMmiim tott tegitttr , quia ^*/*"^^'* f^""'J"maius eft*^,quod habct totius panis, quam partis , vel ccrtc vt indudit totum pro parte , erit
maius. Deinde repugnac , vc hicpknis dcfinac in
*i^hiiiuspanis,quindcfinatini(/*huin$fubftan-
Caietanum, & huius entis.

Fundatnenta huius fententiz confiftunt in eo, s^lmMrimliter
' T"
quod aliter non poffit dcfendi , quin paais anni**'*^'
hilarctur.finihilciusmanet,^ confcqucnter,
ciz contra
^T.
qu6<i
Lib. I V.
6i4
qubd
tr^nubftattthitio
rentur
fed dc
hoc
& tnutatio
Sententiarum
Accedit
it ,qu6d altera matcriacft in potehthi, ^" ^'""*
^^*^/* "
priL
iuationc formae ,; creo
poteft reduci _^
_.jj_ j._
ad
a6ûm : quia nuUa 'eft rcpugnantia ex parte for-
falua-
&fub
infra.
c SeddePiodopofthilttatUjSic.Wemodasin-
gi
^tnttntim
terpretandi tranfub(iantiationemj vt
-^f^*
cft >gidjj locis citatis<
Hon
non
</f/f.Vi-
^gj^ habere vllam diftin<aioncm in
autcm diftinguendi cam

Sccundo dicit , <ju6d Deus (blus
ûrimm*'^*' <^'P'um
Vt quidy*iici foU Deo,
Mt cMuft,
fit
&
mae , quia eft prior naturaliter fuo cfFcAa ,

xiam materii, inqtuntum reducit materiaro ad Exfrieri/at*
aAum , &fi dicas cffcaumcfle aliquo modo di- adtffeSMm.
ucrfum , faltem vt connotat aliam ,
aliam patentiam,& priuationem,non tcfcrt, quia ad mul-
de fadto,
Prin6 dicit materiam'
riam Mipiid ^quia non agit per
fe ipfa
prin-
&
formam.
rcfpicit mateeflc
motum ficut in
catio prioris
mam;ac proinde formam corporis.

Contra primam Do&or probat, qu(!)d materia
non recipiat diftindbionem numericam forma;
primoex Philofopho ii.Metaphif.cap.i.yhiziv,
imputnatur.
ii
^nodficut principiMa /itnt dincrfa, ita etiam per fi

Maitriamft. principia fiint dtutrfit : matcria vt ûid efl , eft pcr
if^difftrrem
[^
s<^d ratio
principium (ubftantis,& pars crgo,&c.

Sccundo cx poccflii Philofophi inueftigantis
:
materiam i Phyficor.ttxtu 8i.& i.degenerat.text

14.& ; ex co quod cft cadcm in genito & corrupto non ficeflct eadem numcro in duobus fi.
1 .
*,
mul
cxiftentibus fi noneflct diftindta fe ipfa.

Terti^ rati6nc*quiaalias fi cflet cadem nu-
TiftiM rMtU.
& acre, non
Tolltreturge.
mcro in
nerAttt
jgj^f corrupcio vnius formac
(^
ign'e,vcrbi gratia
rcquire-
vt ficrct mat^ria
*'rrupt,o.
fubaltcra.
Sluima
Q^rt6,quia
ra-
matcria
cft priot cffentialitcr
&
tio.
SxprioritMt
MdformMm.
forma \ ergo diftinguitur fcipfd

non per forjnam , &
vatiatur in fccx variationc poftc-
mn
VtftrHt eon-
tlujienem in^
ttntMm.
Qntnt^ qu^d hoc fundamcntum
fic
deftrueret
intcntum aHthoris,quia fi matctia panis cx fc cft

cadem numcro cum matcriacorporisjnon potcft
j-p^ imprimi forma corporis, quam habct a6l:u,&
cojifequ^ntpr non eft ^d eam in potcntia , quod
requiritur vt pofllt ei imprimi dc nouo forma.
Si incelligatur qu6d matcria fit ciufdcm rr
tionis fpecificac ex fc nihil iuuat;quia confcqucn-
non v.ilet,qua inde deducitux, quod Deus

eandcm numero formam ponerc in diuerfis numero materiis ,quia altera cft fufceptiuum
adxquatum & totale eii.
Hic poifct traftari controuerfia philofophica,
A^ vna materiaôfff ef- quam in fuum lociim rcmittimus;nempc an Dcus
fejtm:.,. fnb
jg potentia abfoluta polfct candem numcro forfor-
ficut n^^qiiecadcm
nhi
m<e-
riis.
matcriahabcre fimul duasfor-
snltatii.
caufae cxtcinfecae Cauf*

ttinftt*
tx.
ha-
f '"''*'
crgo&formalis.&materialisfaltcm refpedtiue
^J^*"'
ad diucrfa neque eft repugnantia ex parte vnionis fotmx ad diuerfa , quia nifi fit repugnan:
ex parte fundaraenti
tia
nulla crit cx parte
vnionis.
Iêfpondetur earaen illam rionem Dodboris FuniamintS

; neque fQlum dc potcntia
ordinaria '>**>* .
fubfiilere
iniioluerc
repugnamiain formam candcm numc- ^^^^V '^

*^*"''""*
roeifcin diuerfis materiis Gmul ( licit ha:c rcpugnantiaad pra:fens inftitatum fufficcrctconr
tra iCgidium ) fcd ctiam de potentia abfoluta.
Hajc aucem repqgnantia reducitur ad conrra- t.Jt repu^njr.
diâioncm eifcndi ,
non eflcndi fimul ; vel cf- " ** f"^"
fcndi fimul in a(au,& non eflcndi : eft ergo
&
h^c rep^gnantia tam cx partcaqfat,quim cx

partc efFcdlus
cx partc ctFcdus
^^^J^'^'"'^'
*"'
quia cfFcdus
formalis eciam forma: dependcc <i caufa materiali

ip fuo gencrc, ficut
ab efficiente in alio gcnere
quomodocunque fumatur
mali Sjfiuc
ille
cffedhis for- Exparttefe.
ad injteriam,fiue rcfpediu^ ^* frotatitr

potemialitas crgo illius cffedus ad "f*a>''-
refpc(5ti uc
ad totura
*^,ficutpcr formam rcducitur ad adum , ita
etiam per cfficiens , & pcr matcriam , vt nullo
;
modo
vnius taiuiim in fuo genf ro ; quin fit Effeam fl

quia cauf<e fi- ** fxitue
piul caufant idem, iingulis in fuo gencrcconcur- '*"/*)''''
fit
alterius etiam in generc proprio
falitatcm refpeiûeius potcft ex^rcere altera
ma-
teria,velplures,quinvnica& prior in qua

exerceat
fir
eam complete.
& difparatas,necfubordinatas:
Patet )i fjmili refpcftiu^ ad cfficiens totalc cius,
adajquatum
& totalc.Haec ratio non videtur fuf-
quo ita fit , vt ab alio nequcat fimul ficri quia

cffedlus inquantum eft in potentia ad ep , reduf
ficiens.quia de hac quxtitur faltem rcfpedkiuc

ad omnipotentiam Dei.
Et vrgetur difficultas.quia forraa eft priorfuo
non pcrficitur pcr fuum cff^^-ûm formalcm. Contmgit etum tormam m

fuaexiftentia non dcpendere a matcria i vt patet
in anima rationali ergo rcpugnantia hasc non
efFeftu formali:ereo
di.
qu6d
in vna materia habet fufircptiuum
fubftantiales
fundaturinaliquadcpendentiaforms,qua:comKatio
qma forma
mas
'ff'
acccdit terti6
6tum communem.
OmnisdependcntiaefFcdusadmateriam rcpgteiialit
ducitur in a<aum , ^ tcrniinatur per vnam ma- Termtnatur
tcriam,& fufccptiuum totaliter jita vtampliiis pervnimanon maneat in pocencia vlla,quaE pofHt rcduci "''*'
fimul in adtura ab alia matcriainullam enim cau-
Docioru.
rna v>S"
Vnde
poflincmanentes ea;dem , habcre plurcs cfFcdius:
rcntibusinpque vlla f(?orfimabaliJt caqfateffe-
niam vnirediuerfisnumcromatcriis, &difpara^'s- Conftans fentcntia Do<5koris cft non poflci
for-
Clfcntialiter.
tia
Si>7i.'fn:ia
An vna
forina
poflet
A.'r/i>
&
^-^^^^
&Hinta ratie.
npn fequitur multipliautem eft prior fuo cfFcdu
tiplicationem pofleriocis
ftrumentum
inde colligit , quod Deus poccft
indnccrein materiam panis quamcunquc for-
pleatur per
vnum fufceptiuum. Vndc non
juf hiccurrerc illud vulgarc
idem cffedus
totalis
totalibus fimul efle
vidc-
principium,quod
non poflit k duabus caufis

ad quod principium com-
munitcr noftrs fcholac Doctores reducimtciufinoJi repugnancias: quia in propofitonon cflct
citur per
num
aîonem totalcm ad adum , fcu tcrmi-
crgo noneft poffibi- g*</ efi io

ad exiftentram in co quod cftaAu , in quan- *'''* "" *fi
tum eftaauificetiam nequepotcft recipcre aliam "/*"""*
cxiftentiam ; neque hanc ipfam, quam habct,
ad quam amplius non cft in potentia:atio autcm â;, ,xj^;^
cfficientis fupponit poflibilitatem cx parte ter- tit
fuffonit
illius potcntiae: ficut
litas
&
mini cfFe(îbilis,quam rcduccr^t ad aiûm fuum;
ttrneinnm in
quaceflantc, cefTat poflibilitas adionis;per idcm
f**"*''-
codem cfFc(5tu rcfpediuc ad materiam.

Hacc eadem repugnantia declaratur cx partc
patec de
formx;quia ficut caufa efficiens non rcducicur de

potentia ad a(5tutn ,nifi rcfpciftu illiusefFcAus,
qui non cft in adtu i fcd pofnbilis tantum , feu in
pocencia ad adum : ncquc rcfpcâu huius nifi
fccundum menfuram eficndi ,
pofllbilitacis
iJcm a diiabus caufisjfed abvna,ncmpc forma:

ncque elfet alius & alius ; fcd in alio fufceptiiio vnus & idcm formalitcr , & ab c.idem
eius
forma.
ageic ad terminam in gradu cfTcndi, vr quatuor:
&
ita vt
a(îone,vcrbi gratia
vt fex
nequeat
ncmpc
DtcUrattit
rtfutnMntiA
txfarte fer
*^**
DiaXI.
nempe calefa&ione
Aclm
dm
ftw.
fufftnit
frimMm,
Quxft. III.
ad calorera vt quatuor:& Hcut a(5tu$ (ea. ndus eius fupponit adum

primum non folum in efp; virtutis/edetiam cum
ncgatione adiionis i vel fupponere poteft tanvt fcx
quam
>
diuerfos ftatus eius laltem in hoc quod

fccundo nequeat elTe in adlu
quamdiu eft in
primo tanium , feu in potentia ad agcndum hac
ipsa adione , vei alia eiurdem rationis refpcdlu
;
a^
Jt* frtftrtit-
eiufdcra tcrmini
ne 3ianM,fy fct
tnuuiti.
& pofito tcrmino in adu
ex natura rci adio, vt produdliuaeft termini;

repugnet , quando tcrminus ponitur in
ita vt
adu completo cirendi
fcu exiftcndi, vt ampliijs
maneat aftio fub rationc ptodudkionis
& non cftct
xus, quia cflct adio,

(itione
non
yf in
ettf
ftnuli.
zOcu.
completo eiTendi ,
tcrrai-
& exiftcns
pofllbilis.
Ita
etiam perinde
fe
habet forma in
adu pri-
mo confiderata , quia non cft in aftu primo
vnam materiam totalem,

& cfficicntem totalcm, & ipfam formam iam rekus cius refpcdjue ad
amplius nequeat cfle

in potentia ad e(Icndum:ita etiara forma Inquantiim eft caufa eius reducitur ad a&ura adaequatum , ad quem tantim eft in potentia alteri autem raaterix nequit ctiara feorfira comraunicare,nifi hunc indiuifibilem efFedlumquiaeo pofito , amplius non eft in potentia ad aJiura coramunicandum : ergo neque forma, vt cius caufa,
effe
adacquatc
ita vt
eft in
potentia reipeftu cius.
Pcr hoc idcm patct difparitas intcr caufas exintrinfccas , quia ills caufant non
,
pcr coramunicationcra propris cntitatis,fed pcc
&
Di^tritMt trinfecas
inttr
cttufM
ttttrinfititt,
<^
virtutcm ,
imrinft'
efFcdkus
& aliquid extrinfecura
ipforum
effedui
ideo
raultiplicari potcft. Caufjc in-
cttt.
cffcdum habenc
trinfecaf vnicura indiuifibilcra
rixpanis,nificirct diftinda,& in potentia ad

ipfam formam ; quod non eft verum dicere de fntttnfrttmateria , qus eft prius fub forraa corporfs, tnijii.
quiaf^ in adiu,
potentia funt pratdicata con-
&
cradidloria.
Item
ifta imprtffio form*
corporu
&c. Pro-
bat arguracnto Theologico per hunc
quo
dicitur raateria panis
manere fub fotraa
ftflttnri
intentttm.
non faluari tranfubftantiationcm, quia

tunc magis cflct generatio , quod argumentum
vtgetur etiam contra Durandum.
Duas alias propofitioncs eiufdem refellit:pri, qui dicit Deura folura agerc in matcriam,
mam
vt eft ûiti
: propofitio falfa eft in Philofophia, iiMtrinftAquia agens creatura cducit formara fubftantia- ifeiiitr cnuftt
lem dc potentia matcrix ,
forma illa induci- nttturnti.
&
tur in raateriara vt ûid
Sc fic tranfubflantia-
qui explicatur ab hoc authore , etiam fieri

poflet virtute agcntis natiualis ; quantum fcili-
tio
cet ratio illa probat.
Secunda propofitio qui ncgat Dcum agere

per raotum reiiciturjquin etiam reducitiu ad oppofitura : quia fi caufa fecunda,vt inftrumentum
Rtdtuiiur
ai
tfftfitum.
Dei
tantiira,agit,& pcr motura; fic agera vt raoucns raotura. Deinde rcfellitur , quia fi agens
creatura agit pcr raotura ergo terminus ptoducitur ab eo fucce{liue:vel ergo Deus non concur*
rit ad produ&ionem iraraediatara termini , vel
conciuric producendo pecmotiun ,
fuccefEue,
ciim produci fuccefliue tcrminum ,
non produci uicccifiue,fed inftantancc,includant contradidionem. Vide Doftorcm ôdUb.ioMtie.i.in
:
&
&
per comraunicationera fui;qui,vt recipit effe,\zm

amplius non eft in potentia ad cflendum.Ex quo
principio ;vhi clarius cxplicat fentcntiam iCgidij
patet ad rationcm dubitandi fuper prasraifTa.
in forraa probantc, euraquc irapugnac.
G H O L
^7
modum, Nm
corporis,
nifi
hunc indiuifibilem effedum , cui

communicat fuam entitatcm ficutcrgo hiceffercfpediiuc ad
cepit
non ficret matcria , qua prius crat corporis;

alias non pofTct forraa imprimi de nouo matenis
& influ-
cx fuppo-
eflct
non e(Ict,quia nihil communicat
no, cum Ht in
J.*dim rmtl
cef-
6z5
d Eflo etitm tjuoti tUretur flht eonjetjitem , &c.

66
Admittendo etiara vnara formam pofte infor- Dnt cmfu no
mare diuerfas matcrias , non fcquitut qu6d vna ftqnitttr in'
materia fiat alteraex ratione prxmifradc ordi- ttnttim.
nc inter raatcriam & formam materia ergo pa-
M.
Pofsibilitatem trAitfubJianUaUonis ejfe ex flena obedientia vtriufûe extremi adDeum. Itemt

produîuam tranfuhfiantiationem non pojji effe ad prteexijiens ,fed tantum adduitiuam;
conira hoc tria obtjcit^&foluit. tranfuhflantiationem effe produStiuam tenent ThomiJi^J.ich
V Thom. .p.q.j -art. } .(jr 4- vbi ifta traSfat., hoc non afferat. Vide Scot. quodlib. \o.vbi vi^
.
&
fic quidam Scottjl^ eum interpredetur inclinare in produifiuam tranfubjtantiationem ;

fequuntur Maior hic q. i .Rub.
addu0iuam,quem
clare
htc
docet
immerito,quia
ejfe
tanturJed
qu<tf.
.art. 3
Mayron. quaJi.pen.Ocham q.6. Petrtts de Aliaco q.6. Bonau.dijl.io.art.^.q.i.
Marftl.q.%.art.i.concl.y.% inclinat Alenf^.p.q.

.
Quantum *
ojnemb.^.art. }
crgo ad iftum articulum dico,qu^d
po/fibilitas conuerfiorjis panis abfo-
11
luta in corpus Chrifti eft cx plcna obcdicntia vtriufquc tcrmini rcfpcdu virtutis diuiquia non
nac. Sed cft dubium fpecialc hic proptcr terminum adquem praccxiftcntcm ,
vidctur,qu6d
ucrti.
Hlc dici
in praccxiftcns
poteft
& fccundum
quod eft
ep
priftinum
mancns , poflit aliquid con-
impoffibile tranfubftantiationcm partialem cfle in prx- Dubium oh
mutatio , per quam potentialc rccipit adum , quo prius caruit , & tranfithflanex illo potcntiali, & illo aftu^nouum cft,quia fucccdit pri- ^'!^'J'*^l
compofitum
pcr confcquens
oppofitum
cft in tranfubftanciationc totaii,quia ibi non cft mu- ^/,^^^*
Scd
adus.
illius
uationi
tatio, vt diftum eft prius , & ideo non oportet terminum illius tranfubftantiationis fequi txiflem.
priuationem, feu negationem oppofitam fuo ee.
Scd iftud non fufficit , quia licet non oporteat terminum iftius tranfubftantiationis
cfTc nouum propter rationem mutationis , ficut ben^ deducitur tamcn vidctur qu6d
fermnm
oportet ipfum cflc nouum , quia cft ccrminus nouae adionis. Nihii cnim cft terminus tîonii ac-
exiftcns
quia
illa cft
adionis proprie,fcilicec de generc Adionis,quin pet illam

Scoti cper. Tom. r I J I.
adionem accipiat effe,^ hoc,
GGg
dpit
effe
(altcm pfream.
626
IV. Sententiarum
Lib.
faltem fceundum illud , fccundum quod eft formalis ccrminus adionis illius. Vnde
cciam FiUys Dei.qui cft terminus adiuae gcncrationis Patris,per illam gcncrationcm ac-<
cipic f//e,&: perlonam eflc,&; Deum cfle alioquin fi nullum ejfe accipit pcr iUam,non videtur cfTc inteiUgibile quomodo lit ibi aliquid terminansgcncrationcm,quxcft aftio
de gencre Adionis. Quod pro tanto dico,ad excludcndu m operationcs, quae dicuocuc
quia uon func
xquiuoce adioncs illarum quidcm ccrminumnon oporccc accipere
aftiones dc gcnere Adionis, fed func ccrmini , vt dilum cft difi.^.frtmi lihri.
Si dicas vcrum cffc dc ccrmino adionis pofitiuae cranfubftanciatio auccm noneft
n ifi aftio dcftrudiua termini a quo , &: in hoc magis cft non adio. Hoc non videtur probabiic,quia ipfa cft intcr ccrminos poficiuosjita quod nec cft crcatio , ncc dcftrudio
tantum. ^ Potcft dici,qu6d tranfubftantiatio(hocrtantequ6d fitinter terminos poficiuos , qui func fubftanciae ) potcft poni duobus modis intelligi. Vno modo qu6d fit ad
^"^ftantiam vt per ipiam accipientem ejfe. Alio modo vt fic adfubftanciam,vc per ipfam
accipienccm ejfe hic. Prima potcft dici produftiua fui tcrmini adquem: fecunda addudiua, quia pcr ipfam adducitur cerminus vt fit hic. Et fub aliis vcrbis poteft cffc,vel
ad cntitatcm fui tcrmini, vel adpriefcntialitatemeius alicubi. Tranfubftanciatio primo
modo non potcft effe ad fubftantiam , quac pracfuic quia non videcur pofle poni in fub{j-jjjjjj^p^ mancntcm fecundum ejfe fuum antiquum fcd fecundo modo bene poteft eflc
tranfubftantiatio in prarcxiftcns, quia potcft ficri dc nouo praefcns hic, vbi fuit ccrminus
:
^,
^./3..}i.
Z3
Trafuhfian-
tiMio
alta
^r^^'
iilHa
Tra/ubfiantiatto
addn-
im
potcj
cxlfitns.
a quo, manens camcn vbi erac prius.
Dnbitatio.
fi
obiiciatur
quod
ifta
cft fubftantia vc fubftancia
fecunda non cft tranfubftanciacio , quia terminus cius non
fed cft
ifta prazfcncia
quae accidic fubftantiae fola enim

:
illa
acquiritur per iftam adioncm. Et praetcrca tunc crit ccrminus ad quem per tranfubftan-
ciacionem alicubi , vbi privis non fuic , cuius oppoficum probacum eft in dift. i o. qu^ft.i.
Et ptartcrca cunc quot cflenc hic praefcntia,coc efTcnc praefenciaUcaccs,
per confcquens
tot conuerfioncs muita autem func in Chrifto,quorum quodlibcc cft hic prxfcns ergo
&
lunt njulta: conucrfiones.
Ad primum
.^d trafiA-
nem
vnarnf^pamajHcalij,
tiacio
quod
fubftantia eft terminus ipfius cranfubftariciacionis fc-
ipfa fubftancia fuccedic fubftanciae
primomodo dida non facic terminum adquem cfre
intciijgi coiKlufio
probata
difi.
non camcn habec
ejf^
fub-
Ad fccundum dico,qu6d craniubftan-
rK)uum,fcd cintum prarfenciam nouam.
fat efi ftantialc
ceaere
poteft dici
Gundo modo diOtx quia
ftantiatio-
10. fcd cranfubftanciacio
vbi
non
fccundo
praefuit
modo
& ica dcbcc
dika includic
j
a
mucacioncm quandam
ad fimpiicem praefenciam circa ccrminum ad quem,6c racione
iftius bcnc poteft tcrminus ad quem eflre pcr illam, vbi non pra:fuit.
Ad tcrtium potcft dici , quod non cft ibi nifi vnicum primo praefens , fcilicet illud
quod cil: primum fignatum huius figni. Alia autem praefentia vel funt partes ipfius vcl
'
concomitantia ipfum: conucrfio ergo

fentis
iftis
Pro '
i4
num
fpeciebus, in
ifta via
vnica,quia vnius fubftantia: panis priusprac-
corpus vt prsefens eifdem.

modo cerminus prior conuercicur in cermi-
videtur efle ratio ifia,quia co
pofteriorem
quomodo
pofteriof nonluccedit
ccrminus poftcrior fuccedic cermino priori fed cerminus

:
fccundum
(|(/?
fimplicitcr
fcd
fecundum
ejfe
hic praefcnspani
ergo nec panis conuertitur , ncc cranfic in cocpus Chrifti ,

hic praefens pani prseexjftcnti.
pra:e3ftcnti
ejfe
vnum
cft
Si ^ dicas,qu6d abfolute
ejje
corporis fuccedit
ipfi ejfe
nifi
panis,quia corpus
fecundum
mancc fccun-
dum fuum ejfe fimplicitcr pane definente efrc Contra, hoc non cft fucccdere ficuc tcrminum tcrmino quia fic Sol potcft dici fuccedere cuicumquc corrupto hic inferius,
,
quia manec in fuo

Termimcouerfiomssut
ejfe, illo
defincntc
cflTe.
Secuudum ' hauc viam poteft tcncri qu6d termini iftius cranficus func incompoffibiIcs co modo^ quo ccrminajnt quiafic noniunt fimul, licct dc poccncia abfoluta Dci pof(jj-jf gfj-g Gmal
ficuc licet Dcus poffic facere aercm fuhul cum ignc depotentia abfolu'* * ^ ^'^^th cx eadcm materia camcn vt acr fuccedic igni , fic func incompoflibiles in
^^ûl efTcndo. Contra hoc vidctur, qu6d non fitcantum vna mutatio in.propofito, quia
,
tncompojji.
Jo quoter.
minant.
pcr iJlam, qua corpus vt hic fucccdit pani vt hic,non dcfinit panis cfTe
&
niti vt hic
pcr
confequcn&nondcfinit efTe fimpliciter : ergo oporcec dare aliam mucacionem, pcr quam
;
panis dclinicefrc fimplicitet. Refponfioncm qujcre.
AoDiTio.
Dici poteft ,vt dicit Doiforquxft.illaâKpanisinconuerftoneinChrifticorpusanmhiletutt^

antefoltttiones argumentorum.,
nitfolum
ejfe
qud in ordine eft,q.^. huius dift. quodpanis hac conuerftcne defi-
hic^ ftcfolumhabetmutationem deperditiuampnfentiafua vt hic,^ hoc prim
virtute tfiius conutrfionis
Hanc confequitur alia: deferditiua , qua definit effifimfUeiter , &Jic
funt du<K,fedtan4um vnaprimo vnitate conuerfionis huius.
COMMEN
XI.
Dift.
Qu^ft. III
627
COMMENTAKiyS.
*
6%
.
i^\ f^Mtian trgt dd iflnm aniculum eUco , &c.

V^Tenct,quod prius dixit dc poflibilitatc
tranfubftantiationis
cam
fundari in plcna fub-
icdione vtriufquc tcrraini ad omnipotcntiara

Dci fed mouct dubiura, quomodo pofllt faiuari
rcfpcdiuc ad tcrminum przexiftcntcm ? Si di:
cas rautationcs partiales leraper dare
ejfe
fimpli-
termino fuo ad qnem non tamcn totalcra.

ej/e tcrraijiBi *i J*' Contra , licct rautatio totalis non dct
tmr fine tir- no A^^M^.inquantura mutatio cft;tamen qua Rt
^*
pcr aLlionera nouam.rcquiritur aliquod ej/e rcccptum per totalcm adkionem quia ncquc in ipfis
diuinis faluaturadio,fine fuotcrmino proprio.
Haec ratio fatis manct probata in prxccdentibus,
probando quod vna forma non pofllt rccipcrc
eje fimul in duabus raatetiis ; nam ficut adio ncquit faluari refpcdu praccxiftentis ; ita noua
citer
-,
adlio rcquirit nouum terminum

^df vel llmplicitcr rcfpe^liuc ad
fecundum
naturam adlio,
vcl
nis. Reiicitaliara rcfponfioncra,qu2 raagis fpe-
dtat ad
quxftioncm fcqucntcm
&
fubdit con-
clufionera.
9
Ciclujio
*"*
Tittetuf.
Poteji
Mci
Tarta-
tp4odtrAn/uh/lantiatio,Scc.
retus, &quidaalij,vt Arctinus,dicunt
Dodlorcm
hic fuftinere tranfubftantiationcm efle addudtimutationem.tanquam probabilem; quc cft
jirfr*tM- plunura authorum, quos citat bchohaftes : quia

iur contUtfi- diftinguit hic tranfubftantiationcm in produdli-
o""*
uara
& addudtiuara
hanc autem
ftcns,
pcrc
Riiicitur in-
urpr*tiit
frdmijf.
ejfe
non
illam ncgateiTe ad przexi-
fic,
& per cam tcrminum reci-
fimplicitcr
fed rcciperc efe hic.
& definitur rmttatiojiihjiimti^t injidjjiantiam

doftrinam conftanter defendit
quam
nem
& confequcntcr
mutationis
ficut bene adducitur
ftantiationis
ftantiale
fed
gat crgo antccedens

in litera.
eam
panem-,& vinum in fanguinem,

primum fignificatum (otmx.
conuerti
tanquam
in
Aliter eigo hic loquitur
Dokor dc tranfub-
jiMfU**cei-. ftantiationeialitcr zuiemjitpra <jud/I.i.huius
\^ autjt.
ftMtiationii.
pfopfium &.prxcifura conccptura
i.
&
(ûia,
fecundum
agit dc tranfubftantiationc
ptio trtnfiA-
in ordine
ad
nouum
ef/e
inquit
do diiia
&
qucm
ita dehet imelligi conclujio
o. Jed tranJid>Jiantiatio Jecundo
ne-
Ad Jicun-
dico cpud tranJid>Jiantiatio primo
0 facit terrruTtum ad
non prafuit
diji.
fub:
cum fua probatione, vc iacet
Itcm , in refponfione ad fecundum.
dum ,
mo~
ejfe ,
iW
prohata in
modo
dilia in-
mutationem cputndam ad JimpUcem prajen'
cludit
tiam circa terminum ad quem , O" ratione

ne poteji. termimu ad quem ej/i pcr illam
prafuit,
ijtiut he,
vbi
nm
&c.
x his crgo dcclaratur lenfiis Do&oris, qui in

î
hoc vcrfatur 1 qu6d tranfubftantiatio fecundiim ExptitatHt
conceptum eflentialem,& formalcm,nihil inclu- X>*5r.
datnifi quod fit mutatio totaUs vnius Jidjianti* in
aUam ;
per hoc diftinguitur k mutationibus, Trimd atn-
&
quz
virtutc agcntis crcati
ficri pofliiut
& in na-
ptit.
curalibus;& fic dc cranfubftanciatione egit hadle-
&
uam
non
includit
vcl addudiuara
ftare fine
vUam adlionem produdlinara hz adioncs poiTunc
vUa conucrfione:vt
adduccretur cor-
fi
pus Chrifti fub fpeciebus fimplicitcr , manente

fubftantia panis vcl fi aliquod aliud produccretur abfolutc in ejfe,&c non pcr conucrfionem alterius in ipfum,non haberccur cranfubftantiatio,
:
fccundum
&
non haberc
tantum przfcntiara nouam
fcd
aut aliquod cius.
ponit intjutjl.euzmjeejtunti, fubftantiam elle terin

minum forraalcra ad cjuem conuerfionis ,
tamen vide-
ejfe
conclufioncra feruat eandcra diftindlioncm.aflcrens fubftantiam clle tctm\n\imadcpum tranfub-
& in artic. prtc/enti in i.parte dc tcrmino ad

qutm huius conuerfionis & in art.i.Sc idcm fup;
noman , efuia eji terrru^

nw noua oEiionis , Sic. ncmpe addudionis. Itcm
in rcfponfionc ad primara obicdkionera contra
tur tjuod oportet ipfnm
in prtmijfis,Sc in diJiinElione priori;8c in cjuodUb.i o.

art.i.
70
diftinguit illam qu^ eft mutatio toab zCtione concomitantc. Sed ijiud , inquit , rum Jiît ; ûia licet non oporteat terminum
iUiut traufidjiantiattorris ejfe nouum propter ratit"
talis
nus
Scdiixc intcrprctatio nequc congruit myftcrio, ncque ctiam cft fccundum racntera Dodboris
in propofito , nequc alibi quia , vtjitprk cx ipfo
probatum eft,tranfubftatiatio eft ad fubftantiam,
&
brum ,
Potcft crgo furai tranfubftantiatio non folum sieuni* aeillud, quod formaliter includit in effe ceftii.
mutationis,auc conucrfionis totalis; fed ctiam

fic potcft
prout habct aliquid concomitans ,
fccundum concomitanvariari per accidens ,
tia diftingui vna tranfubftantiatio ab alia , ficuc
idem fubicclum,vt cft fub diucrfis formis accidcntalibus diucrfificatur fecundiim qtud ; vel
vnura indiuiduum fubftantis ab alio fecundum
accidentia,
non {ecundiim eflentiara.
&
&
&
qua hi^ Dodkor difcernit AUa prtdu.

produdiuam & addudti- î* aiia
non quidem in ejje tranfubftantia- ^*^'**'
terrainos
Talis eft diftindio
ordo )& fucceflio totalis in eflcndo pcr conuerfioncm vnius in altcrum. In prxfcnti dubio agic
dc eadcra, prout includit adkioncm concomitan-
tranfubftantiationem
& rautationem propric diiSkam, quara fupcriiis cxclufit a conceptu eius & dixit tantum fc
ratione concoraitantis , qua aiia connotat atio-
habcre concomitanter.
Hic ergo fumit latius tranfubftantiationem,
vt comprehcndit ctiam quidquid concoraitanter
fic adlionc diuina ad ipum conuerfionem tota-
tiuam quz
dcfinitioncra
tem
fic
tantura
cft intcr
Hoc patet cxlitcra vbi imer tranfubftantiaadionera con^

cionemiquk mutatio totalis eft,
comitantcm diftinguit. In ptima nempe rcfponfionc diftinguitur tranfubftantiatio a mutatione
Icm.
&
partiali,
& formali proprie dida;in eoqu6d iila
mutatio propric dida , qua terminus fuccedit

tranfubftantiatio vero
ej/e fimpliciter altcri
non fit mutario propric ditla,fcd totalis conuer-
fic
in
fubiedbo communi.
Approbat folutionem quoad fecundum mem-
CiOt finc
Sctti oprr.
Tom.
fUl,
uam
inter fc
>
tionis, aut conuerfionis in fc
& quiditatiuc
fed
ncra produdliuara termini;aliaver6fol^ addu:
xat
cft diiferentia accidcntalis
non vct6
cflentialis
dunta-
aut per fc tranfubftan-
hoc ad raodemQS,qiM putant

ex hac litera vcl Dodorem vacillarc > vel efle in
fcntcntia aflerentium tranfubftantiationera efle
tiationis. Patet per
mutationcra propric didlara , fed addudliuam,
hanc diccre in
c
'
&
icto.
ProiJiaviazndetureJ/eratioiJia,Scc.lixcti-
71
reducenda cft ad fenfura conclufionis cxplica- ExpUtatur

tum,pcr qucm taniura intcndit probare non pro- '*'
duci firaplicitcr tetminu ad quem in tranfubftantiationeaddudliua,ideft,incIudenteadlionemaddudiuam cancura , vc diftinguitur ab illasquam
vocauic tcanfubiUnciationem pcodudtiuam.
tio
GG
Vndc
patet fcnfus pninoris \fid terminm fofle-
Vndc
xplictl9
mi9rm.
IV. Sententiarum
Lib.
628
rlornon fiucedit ficuntiMm tSc fimpUcittr y SiCC. qux

fic incclligcnda cftitcrminus poftcrior potcft intclligi, vt cft tcrminusVf""'' conuerlionis tan-
tum
& fic
non fumitur
hic
fcd vt eft termi-
&
fic fucccdit fecunnus ad <juem ^ddudkjonis

dum prxfcntiam tantum, in quo diftinguitur ab
:
eo , quod fuccedcrct fccundiim ejfi fimpliciter

produAurn. Hic cnim fcnfus tanium facit ad
fcopum difcurfus , & difFcrcntix pofita: imer
ytrumque terminumj& inter vtramque mutatior
neni totalcm,qua vna connotat,feu includitproductioncm fui termini, altera non , fed foiam adSimili
Senfu* ciclufitnii.
(â
pf^
modo
cxplicanda
Ero nec panis
exifienttyScc. vbi cxcluditur

,
ftens.
non autCm
Et additur
adduftionis
cft
comtertitur
Chrijii, nifificHndum cfte
poris
efie
ejfe
conclufio dedunec tranfit in cor-
hk prafins panipra<rj^
produftum cor-
fubftantiaic eius prscxi-
hic , vt dcnotetur
terminus
non vt excludatur conucrfio panis
fieri in corpus Chrifti fecundum fubftantiam;

ncc vt denoteturpanis conuerti in corpus Chrifti , fecundum prafcntiara tantijm , quia fic non
cflet tranfubftar^tiaiio.fed tantum conuerfio fubitantia: in accidens vt fi conuertcrctur aliquod
abfolutum in r^fpcdiuum i quamuis illud refpciSbiuum inferret cxiftentiam fui fundamcnti : tamen abfolutum non diccretur conuerti in fiindaraentum , fed in rcfpedum ;
fundamentum fe
haberet concomitanter ad conuerfionemjnon ve:
&
tb tanquam aliquid pcr fc cx vi conuerfionis fuccedens in ejfiy&c repugnans tcrmino a

conueifo , quia illa rcpugnantia fundaretur in -folo
tcrmino
adtjttemt
qui
fi
cflet
Ttrmiuuitir
dcterminationcm Conciliorum. Conucrfio crgo
u*rf,oni*.
paîs
jn ,,^ corparis Chrifti fubftantialc hicj
h'ic non dcnotct ratjonem formalem,

tcncntcm cx partc t^rmini ad ^Mem,fed
conirbmitantcm i^/^fTirj/f corforis Chrifli /b/V&c.
ita vt ly
qua
fe
non dcnQtatur
mini ad
uierfipnis
reftridkio
^m; fed
cum
aut rcduplicatio ter-
ipfe tcrminus
ad
ejufm
cqn-
fpecincationc acccdcntc ratione
&
praefentiae concomitantis ex adduftionc ,

cxcludatur produdkio fimplicitcr corporis. Pfirticula crgo aduerbialis dcterminat fpecificatiiic,&
non
diftrahit
tcrminum adcjuem conuerfionis, &
excludit etiam determin^tionem oppofiram, qua

terminp? ad cpiem conuCrfionis poflct alias pro-
duci &,prpdnceretur defa^p

ftcus.
nifi cflet
Quûis & illa prpduîo concoraitantec
ni pcaeexifte^tis ctia^p _fic ppncomitantcr fe habct ad terminumj vt fpecificat cpnuerfionem,
Seruanda ergo hic veritas rci,& propriet^s
lo*
cutionis ; non enim cpdem ^nodo,iuxta principia

fuperius pofita tpt^î.gp' x.bniHS difiinSl. iiohh li-
qui ncgamus
(
rnutationem formalem refpediue ad
tcrminum adûcn^,
includcrcin fuo conceptu
a<fbionem de gencre Adkionis , quae eft mutatio
hoc modo fumpta) quo modo alij loquuntur de
tranfubftantiationc , qui tenent eam cfle a(5lionen^ produdiuam tcrmini ad quem fimpljciter,
cct loqui de tramubftantiationc
eam
cflc
&
vcl
& conccptus eft a conucrvnum conccptum
per
le,
& in fe diuerfz funr, & etiam non commu*
codem termino foimali nam tcrminus adtjtum conuerfionis, vt fpcdtat ad adionem

abfolut^ fumitur fecundum illud,quod recipic
nicant in
aîoncm , fiuc fit fimpliciter efie , fiue ejfi
per
fc-
cundiam quid;&fic non dicit ordinem ad terminum a ejito conucrfipnis , qua conucrtitur in
terminum ad ^wmtrterminus autem adejuem conuerfionis dicit ordincm ,
rcpugnantiam cum
tcrmino a <]uo \n effe. Corpus Chrifti potcft ficri
&
manentc fubftantii panis * vc

Corpus tamcn vt cft
cerminus ad ^wm,conuerfionis panis in ipfum,
dicit repugnantiam in ejfi ad fubftantiam panis:'
illa crgo claufula , ejje corporis Chrifli htc , &c.
vtrumquc importat , tcrminum fcilicet ad tjuem
conuerfionis , & terminum adquem adduftionisj
& vtrumque fpcdlat ad hoc myfterium , vt alterum fine altcro non faluetur , qiumuis ab inuialiis in art.
i.
difleruimus.
ccm
difVinguantur. Sicut concomitantcr fe habenc conuerfio formalis

partialis, ac naturalis
fubftantis corruptae in genitam ,
genitam fuc-
&
&
cedcre in eodem loco,in quo fiît cortupta licct

diuerfa fint recipcre ejfi fimpliciter fubftantiain
:
gcnitam
& rccipcre
fecundum ^wt^.Quamuis cnim dicamusadio-
neni aliquam>fiue piodu(5tiuaratfiue adduîuaro.
ejfe
hic.
Diccs corpus Chrifti,vt exiftcns abfolute,non

dicit rcpugnantiam ad terminum a quo in ejfi,
nempe ad fubftantiam panis : crgo tantum dicic
illam rcpugnantiam, vt cft hic prxcisc crgo rationc prxfcntix ad fpccies dicit illain. Rcfpon-
y^
OhitSio.
dctur diftingucndp antecedcns

,
modo cpnceditur
turali cfrcndi
fi
ûr
omni
ejfi
cflendi
modo na-
vcl ctiam,vt cft fub

intclligitur
ReJônfit.
intelligacur
fi
vt abftrahit ab
exiftcntia rcali fpccificatiue
abfolutc pro
qux eft
hic
& tunc ad confequens refpondctur
fi
ncga-
ly tan~
tum dcterminat conditioncm , aut rationem concomitantcm,concedo;fi autcm fundamcntum rcpugnantix ,jjegatur. Sicuc k fimili anima non ExemplS of
conftituic hanc partem corporis viuentcm,nifi ''""datMm,
vnita ipfi : crgo non conftituic viuentcm , nifi
mediantc vnione tanquamcationc formali viuificandi , ncgatur ; fic etiam corpus Chrifti,f^cundum efie rcale,& fubftantiale eft tcrminus
formalis adtjuem conucrfionis, & rcpugnans terminp a <pto-f tamen non eft talis cerminus , nifi.
vt habct prxfentiam fui concomitantCm > per
quam applicatur , ficuc in aliis oppofitis concomitatur fimilis conditio in ordinc oppofitipnis
qua vnum cedit altori. Per hpc patoc ad
a<SbuaIis,
illud,
pr$exi-
ie haberec aAconuerfip'netp;ficut addu^bio teripi-
74
quia
exrftcns abfolure
eflct rcfpcftus.
rcpugnantia corporis
ad pancm , vel ccontra, ratione lolius przfentixi
fic ipfc rcfpcdus prac{enti.-c eirct terminus ad
quem, Sc corpus concomitantcr fc habcret ; quod
nequit dici ex mente Dodloris , neque fccundum
Ita in propofito
fij
fione totalKnec faciunt
prarfcns abfolutc
diidiionem.
73
vel fimilem cocomitari tranfubftantiationem;ta-
men alterius rationis
quod
cohfcquitur.
SidicAsquodahfiUtteeffecorporiiJttccedit,SiC<:.
Hxc
non eft fufficiensvtrefunditur

in rat;ionem. fubiundam , qux eft hxc ji< ctn[ftis manet ficunditm fitum efie, , &c. quia mancc fercfponfio
cundijm natutalcm modum cflcndijdennence pane; tamen vt fic cxiftcns , non cft tetmii\^s- ad
ijuem conuerfionis , nequc manct per inodijgni calis tertnini. Sicut ncquc Sol (vt replicatuOquamuis manear dcfincntc fubftantia fublunari cprrupta,non cft terminus in quemconuertiturtalis
fubftantia
tur
fed iila alia particularis
qux gencra-
& fuccedit in cadcm matcria.
Refponfio ergo vt valcat debet rcduci ad ivn

didba
ncmpc ,
vt
modum termini
compctit
ejfi
corporis fubftantialc pcr
conucrfionis manct
quod
ipfi
vt habct concomitantcm prxfentiam
facramentaiem > nequc ideo prsfcntia
tran/it in
tcrminum
76
XI.
Dift.
terminum
ti fuk ^cU-
hiu.
Ex hoc
tiua
fit
Vndc
hk
& hsc fpcdat ad tranfubftatiationem, per quam
hic: ita intelligcndus
alia cft in eflcndo,
ep
cft
cecipit per
ej/e,
non
& fuccedcre fubftantix conucr-
foliim fubftantiali
fuccefllo inter ipfas fubftantias
non
non cilent concomitantia

Etiam hxc vcra eft,qu6d tcrminus tul ûem,Ce-
cundum
fubftantiam
uerfionisilicct
fit
tcrminus formalis connifi vt habet modum
non fit talis,
nouum concomitantcm , non tanquam
cflcndi
quccorporis in reipfa fucccdit pracfcntiae panis,

non pcr conuerfionem immediatam vnius in
Sic vna corrclatio nonpoteft cfle,quin altera,

qux fimul eft , fit , quamuis neutra fit ratio cf-
qux
infert
vlam
Hxc
&c.
fotefi teneri ,
rcfponfio ad vhimam replicam , quam iam

dcclarauimus:dicit crgo termino* huius trafitus,
cft
&
panis.
Inftantia
autem , ieu
cxcmplum, quod adducit, non eft ex prqpriis

vt patet cx
af-
commento
prxcedcntis patâgraphi vbi impugnat iEgidiura , qu6d dixeric

candeip focmara informarcduasnuiterias.
fertis
vt
didum
&
il-
cft,cft fpecificans,
rci.
TLtetmplU
ttt
e*Kifltnti
rtUtiutntm,
(endi altcri , ncquc conditio eflendi : fic etiam

cohcomitantia caufarum in caufando, verbi gra- Bx encmitia efficicntis , &c materialis,
formaIis,& nna- tMntia MMfarum.
Jis ; licct ncutra fit alteri ratio, auc conditio cauJandi. Sic ctiam plures potentix fimul opcran- Tluftt peiin^
corpus Chrifti
rcale, vt rationc for-
non rcduplicans rationem formalem
eo modo efle incompoflibiles,

quo funt termini quia fic non funt fimul , licct
dc potcntia abfoiuta poflint cfle fimul; nempc
feu couerfionis
ejji
mali tcrminandi terrainet conucrfionem:
&
mn ejfe panis.
Securuiitm hanc
fecundum fuum
ftantia,
7S
faluatur,
la deterrainatio
i cffe hit.
quin etiam faiu.tur inter concomitaniia , aliis
quoad fubftantiam , ita ctiam definit elle prx(cns , quod fupponit cxiftcntiam prxfcntia ita-
& in clfcndo & qui
mbfilMti
&
f*rii in cfle
fcd etiam fe-
rationcm formalem terminandi;fcd tanquaro dctcrminationem c6comitantcm, fub qua ipfa fub-
dicas
79
SufctJ!* etr'
quamcumque aliam concomitantcm quia ordo,
prsfcntiacorporis concomitatur conucrfioncm,
Ziiij.
quod
ergo eft duplex conuerfio , nempe

prarfcntix in prxfubftantiac in fubftantiam ,
fentiam. Refpondetur ncgando confequentiam,
quia ficut ex vi conucrfionis panis definit eflc
fi
aliam, fcd ex ratione dida
d8rinn JE
cundura illud ej/e nouum , quod rccipit , fiuc pcr

aftioncm ptodudliuam , fiue adduûam , iiue
tamcn
dc fado in-
totalc
fubftantiale,
fx in
&
ZxMnplS *
toto difcurfu loqui de
ftitutumi.fed rcquiritur fucceflSo in prxfcntia,

quam Do&or hadenus cxplicuit pcr effe hic.
rti.
eft
Hoc non tolHi alias dida fupcriis quia hxc

duo funt vcra,ncmpe tcrminum <t</^r(Mm tranfubftantiationis cflc lubftantiam , fecundum fuum
&
nexum tion efe fubftantije panis

non fufficit ad efe Sacramenti,vt
tur
aiiris & ignis

ficut tcr
& concomitanter,vi func
fecundiim illud ejfe nouura

adlioncm addudiuam.
&
Et
frtmiff.
qua cft
quoad fubftantiam , Sc vc
cadunt fub conuerfionc ; fcd ctiam qui tcrminus
adquem alias prxcxiftcns fucccdit termino a efuo,
terminus ^^^f, habct annexum 1 ejfe termini a tjuo , etiam fimpliciter. Alia eft fucceflSo in
praefcntia , qux rcquiritur ad ejfe Sacramcntii
iravtcorpus Chrifti fucccdat fubftantix panis,
quoad prafcntiam fub iifdem accidentibus, qua:
vnicum contentum
fuerunt panis ; vt primum
pcr modum fignificati,& vt Sacramcntura cft inftitutum dc fado.
Quamuis crgo prima fucccflio in ejfe fufliciat
/implicitcr ad naturam tranfubftantiationis,quae
faluari poflet etiamfi corpus Chrifti non poncrccipcrct <rj^,cui cflet conretur hic,fed alibi,
, ftd
lUfintt tfl n0r
proba-
acccflbric vero
& non
docet conuerfionem eile primari6
terrainis tranfubftantiationis,non folum,
confiderari duplex fuccefllo
ttrmitMrmm.
trt~
ficut
fuccefllo inter ipfos
intcr terminos conuerfionis
rm run
&
minos
& rcale.
poteft
intcr ipfas fubftantias
defado;
quatenus terminus conuerfionis , quod cft corpus , demonftrari poflit per fignura dcraonftra-
77
fortc
inftantia eft dcclaratiua tantiim,
probatum:prxfentia autem
requiritur ad finem conuerfionis , vt
jyufltx trj
tttrtilMr
&
Vnde poftet faluari conuer/10 abfolutc loiquendo, n fieret finc prxfentia concomitante, vt
tiuum vocale,
fnftntiM ptt-
629
rephca fubfcquente vidctur

,
^
hic Dodor diflcrcre iuxta principia aliorum.Sed Stmrtur iitncquc hoc ncccflarium cft interprctari , quia illa ttrprtl*li
/Hpraqiut(l. i.httiut eft

ritur prtftn'
Qusft. III.
conuerfionis.qu* eft cxiftentia corporis , vt habet anno^m 0 ejfe panis, cx

natura conuernonis, non vero pracfcnti*.
4<ifw
HO
hic,& nunc opecrgo hic poteft effc terminus totalis

conuerfionis,& produdionis.fcuadionis ; ita vt
fit concomitantia in termino,& in tnutationci
ee hic, vt importat tantura ejfe, fit tcrminus conuerfionis , vt prxfentiam vcro , addudHonis ;
vnum fine altcto non ponatut ; licct pcr diuerfa,
in ordinc ad diucrfa fubfiftant.Rcplicam illam,
quara fubiungit Do4lor,foIueraus inft^tji.jeûetni.
tenetmi'
tur,licetncutra virtutcalterius
ti
ratur
littr f*rn-
fic
tmr.
&
&
&
M,
SententU D. Thom. efi,terminump'mum conuerfionis^ qui fonitur ex vi verhorum, ejfe comfanima. , quatenus dat cfTc corforeum. In fauorem huius fuadetur quafitum ex mdteria ,
tuor rationibui non dari

comfofito. Contra
De *
formam
hanc duas
corporeitatU ^fidvnam
affert rationes fiudentes
fecundo arciculo dico, quod
ficuc in
conuerfo func duo, fcihcec maceria,
ma,ica in cermino ad quem conuerfionis. Ponicur
compoficum , & ica

Quidficergo formale
tantum formam fttbfiantialtm in
dariformam corforeitatu^
& for-
enim hic compoficum primo conuerti
tf
^- Them.
eflTc formale , & ahquid maceriale. ^-f-^-i^'

ad quem ,d.\c\tm <\w6A in nacura humana Chrifti ni- ^-i'^^hil eft nifi maccria prima & anima intcllciSbiua , & pro hoc func quacuor racioncs fundamencales. Prima e(l hxc Vnius encis cft vnum ^; vnum efie cft ab vna forma ergo
vnius entis eft vna forma.
Scoti eper. Tom. V 11.
Hoc
3
in
in
vcroque cermino ahquid
in termino
,
GGg
IV. Sententiarum
Lib.
6^0
Hoc confirmatur per illud Philofophi 7. Mctaphyfic. cap. dc vnitate dcfinitionis, vbi
Ttxt. com.
qtu funt generis ffecies. Etribidem Finalis dijferemin

Et ibidem : Non eft ordo infuhftantia. ûpmodo enim ofortet
intelligere hoc frim,iU'td vero fofterius ? Ex quibus omnibus accipitur,qu6d vnitas definitionis pcr hoc cft, quod genus nihil eft^praztcr ea, quorum cft, &: difFerentia, qux habcc
aUa forma, quia
rationcm formalis, dicit totam fubftantiam rci crgo non cft ibi aUa,
tunc fi a prima accipctetur gcnus,
a fccunda diffcrcntia , genus eflet aUquid praeter
vult, <\\ioAgenus nihilefiprater eas,
4j.
Jitbjfantia erit rei,
& defnitio.
&
&
rpccies
fakem fecundum
ejje
quidicatiuum , ncc
eflec diifcrencia
vltima tota fubftantia
fecundum ordincm formarum. Ibidcm ctiam

vidctur dicere Philofophus,qu6d diffcrcntia pofterior includit priorcm. Nzmftfio
fedls eft qudtdam fedalitas : fed non includerct fi ab aHa & aha forma fumcretur haec
definiti. Efl*ct
etiam ordo
in fubftantia rei
fumpta eft cx vnitatc pcr fc.

Secunda ratio ex difTcraitia forma: accidentaHs ad formam fubftancialem fumitur:
z
Tres dl^- formacuimfubftantiahs dat (^ fimpHciter,accidentahsautcmfecundum ^/V. Ex hac
remU inter fequitur aha differentia qu6d forma accidentaHs aduenit enti fimphcitcr fubftantiaformamac- jjj agcen;, e,,ti
tantum in potcntia. Tertia difFcrentia eft j quod fubfiantix eft generatio
t ^,n * fimphciter,quiadcpoccntiafimphciter adf^ fimphciter:accidentisautem fccundiim
^^^^^' ^^^ ^' forma fubftantiahs poffcc fequi aham formam fubftantialem in codcm ifta;
tidem,
difFercntiae non faluarentur: nam illa fecunda non daret ejje fimplicitcr, quia aducniret cnti in adu , & cfTet generatio fecundum quid: & vltimum mcdium , fcihcet de gencrationc,ponderatur fpeciahter, quia fecundum Philofophum, y. Phyftcorum, generatio
Te.xt. 8.
^^Mre ge- non eft niotus propter duo mcdia quac ibi tangit. Primum cft quod mouetur eft : quod
neratio non
generatur non cft. Sccundum medium eft quod mouetur eft in loco & loquitur vtrobiquc
ej motm.
accipiendo quod generatur , pro fubiefto gencrationis crgo illud fimphciter non eft, ncc
habet forn)am , pcr quam poteft effc in loco; fedfiponeretur forma prior falccm pcr
iftam fubicdum cfTec fimphcitcr ,
pofTet efre in loco crgo, &c.
zy
Tertia ratio fumitur ex pra:dicatione,quia quando a diucrfis formis accipitur pracratio
"
&
idicatio
homo
vel cft pnxdicatio pcr accidcns
vtpote ,
fi
forma: non funt pcr fc ordinatx , vc
fecundo modo,
fpccics accipigcnus accipitur ab vna forma ,
tur ab aha,quod oportct dicerc, poncndo plures formas in homine fcquitur,qu6d prardicatio ahcuius gcncris dc hominc non erit praedicatio per fe primo modo.
Quarta rario potcft fieri,&: phis valctomnibus praicedcntibus. PluraHtas non eft
ponenda fine necefiicatc rx i Phyficorum fed non cft necefTarium poncre illas plurcs
formas , quia perfcdior continet in fc impcrfcdiorcm virtuaiiter , ficut cecragonum crigonum,(rr z.de Anima : ergo fupcrfluum cft ponere illam aham diftindam ab ifta pcrfeeft
albus
vel
fi
formx fint per
vt fuperficiatum cft coloratum
crgo
fe ordinatae eft ptxdicatio pcr fc
&
fi
Text. 5 0.
Text. 31.
diori continentc illam.

Jnnitentes iftis rationibus & conchifionem ipfarum tcnentes , ad propoficum eas appHcanc Dicitur cnim vno modo, qu6d primus tcrminus conucrfionis iflius eft compoq.i.O" i.p.
{jtuni ex materia & anima incellediua nou vc intcllcftiua , ncc vt conftituit compofi^""^' ^^^^ ^^ homo, fed vt dat effe corporeum & conftituit compofitum, quod eft cor'Prlnnsterminus con- P^^* Ipfa cnim cadcm anima,5^ conftituit in ejfe hominis,&animahs,&:corporis,&
wrfionisfe- fubftautix, & hoc finc diftindionc reah formac, & formac, fcd proptcr continentiam vircmdum D. tualcm form^ pcrfedioris & ficut poteft ahquid prim6 agcrc pcr animam , vt dat efte
Thoma eji corporeum , hcet non agat eandem adioncm per animam vt dac ej^ intcUediuum ita
compofitHm
pQfgft terminare adioncm fub taH rationc , Hcet non fub taH.
Contra iftud , Si hoftia confccrata a Chrifto in coena in pyxide fuifTct in triduo fer& anima
"ata,permanfifirct
ibi cadem res prim6 contenta iUud autcm,in quod prim6 ficbat convt dat clTc
corporenm. uerfio ncc fuic materia prima , nec accidentia , nec compofitum cx materia
accidencc ergo compoficum aliquid ex maceria & forma fubftanciaH illud crgo pcrmanfifTet
z8
Dariforma in triduo fed tunc non crat compofitum ex matcria , & anima intellcdiua quia Chri,
corporeita- {lus
vere fuit mortuus in crucc, Sc ita anima intellediua , vcrc fuit fcparaca fcd non poccft efl*e fimul fcparaca & vnica cidcm corpori , ex diftinit. i o.
^^
p.
Tloom.
hic artic.
i.
&
tionibiu.
^<tji. 4.
^^^^ ccrminus iftius conucrfionis oporccc quod fic rcalc & vc realc , quia conuerfio
^^ realis fcd anima incellcdiua vc dac ejfe corporeum diftinguendo concra ejfe incellediuum, etiam fccundum aliquos iftorum, non eft aliquid rcalc, fcd cancum quid abftra,
dumperadum
inceIIedus,ficuccommune
cft
fccundum cos crgo ifta conucrfio non poccft

ccrminum conucrfionis.
:
aliquid prxcer fingularia , fiue infcriora
cfTc in
anima fub
tali
rationc , vc in pcr fc
COMMEIi
XI.
Dift.
IIL
Qu^ft.
631
COMMENTARirS,
a
80
TÊ JfcwtdottrtieulodicOySccP timnmCapjô-
rcntia fortn* fubftantialis ab accidentali ;'prima
''mV4ii*/r
JL/nit hicterniinum4r7conueihonise(Tc
quod dctfj^firnpliciter;fecundaqu6dnonadue-
*"'** /-
compontum ex
minum
C^fut
*fl
& forma , ita etiam tcrcompofttumex matcria&
materia
Amiliter
effe
niatenti in
forma. Ex quo patct intcrprctatio pra;mi(Ia prioparagraphi,cum non foleat Dodlor abruptim
tranHrc in cxtremas fententias ,
hic aflcrat,
quod alias hadcnus docuit de termino formali
gy* pt
{ccundo
&
conucrfionis efie compofitum fubftantiale,

pe corpus Chrifti.
Quantum ad quzfitum
fir-
"'1*'"*"'
modi dicendi cx
TriiHM fint.
"'"" '"*'
modo
id cft.per
non
ncm-
fit
gcnc-
*"*
bilis.
non fubordinatis fumpta c(l in

,& non in primo rnodo
dicendi
modum proprij
fubordinatis
cft
fumpta vcr6 a formis

pluralitas for-
perfediior includit infcimpcrfc-
6tiorem virtualitcr
irrcpfcrunt plurcs
accidcntis quinti Prardica-
Quarta raticquia fupcrfluit
marum,cum
ficut
tctragonum includic
opinionum circa conftitutiuum corporis humani

dc fidc enim eft
conftitui corpus Domini noftri lefu Chrifti verum, & proprium fub fpccicbus panis. Scd con-
trigonum/* iJe AninMêxtu } i

Hanc fcntcntiam impugnat duabus 'rationi- DupUx 1.
bus.Prima cft,qu6d in triduo mancrc poffct con- t^l'^"'
tentum fub fpecicbus panis, quamuis anima non
troucrfiacft dc co,quod ipfura corpus conftituir,
feu de forma eius. Adducit prim6 fententiam
cflct vnita corpori:crgocftet verura corpus Chrifti,quodrepugnaretcircfincprincipioconftituti-
D.Thomz.quz cft,qu6d corpus conftituatur per

animam , non qua rationalis eft , fcd qui dat ej/e
ucrfioni^
corporcum.Proquaprzmittitquatuor rationcs.
Prima vatio eft,quia vnius cntis vnura e(iejfe,8c
confcqucntcr vna forma. Secunda ratio,ex diiFc-
libu$:fedf/7?corporcum,vtcftabanima,& diftinguitur ab ejje intcUediuo , cft conccptus intcllcdus,non aliquid in reipfa cx mcnte ipforum.
varietate
D.Them.can-
tertiaquod fubftantia:
c diucrHs formis
icrmiuiu ad ris
fiuein.
adu
ratio nmplicitcrJl.atio tertiacft,quia przdicatio
uo.
H O
SententU t^gid. materiamjirte quantitate , vt tamen
num
conuerfionis.
Hanc
fit
M.
moJmi qHantitatiuumy ejfe termi-
halfet
refutat Doct$r,fiise frobans ratione
dariformam corforeitattSy quam tenent Auic.

A.i.q.
ratio eft , qu6d terminus huius conaliquod rcalc : crgo ex principiis rea-
Sccunda
^.Argent.^. d.i}.a.i. ait
effe
omnium
(^ SanBorum auStoritatibMS
.fufficcaf.z. Henr. quodl.i. q.t. Rich.i. .d.ij.

Anglorum. Anton. Attdr.y. Met.q. i^. Sajfol.t.
i
d.iy.q.t.a.x.Baccon.i.d.i^.q.vn.
Alius
uum
tcnens conclufioncm
candcm dicit,qu6d raatcria habcns modum
quantitati-
i-9
compofitum in quo fit conucrfio panis quantitas enim dcrehnquit in ^^"^'**^

''^- *
matcria raodum extcnfiuum partium, qui modus non cft aliquod accidcns ipfi matcriar: ^
tamcn matcria fub ilio modo cft compofitum , in tantum ctiam vt polht dici corpus,
vt ipfc dcclarat. Ideo autem ncgat quanticatcm cfle in pcr fc termino conucrfionis,quia
tunc non cflTct tranfliibftantiatio^fi rcquircrct in pcr fe termino fuo aliquod accidcns, &
tunc ctiam eflct ibi quantitas prim6,quod ipfi ncgant,& alij communiter.
Contra quxro aut modus illc quantitatiuus eft idcra materiac prxeisc fumpta?,aut Oyrajty.
uon Si fic,&conuerfio fit in matcriam fub ifto modo crgo fit conuerfio totius panis i'f* *in matcriara pta:cisc acccptam,& pcr confcquens,non cft matcria conucrfa in matcriam,
&formainformam:quodipfcnegat. Sinon,ergo vel illc modus quantitatiuus nihil
,
cft illud
&
'
cft
& tunc conucrfio
fit
in nihil,
quia formalis terminus conucrfionis
cft
purum
nihil.
Vel conuerfio fit praccisb in ipfam matcriam,& pcr confcqucns, non cft materia conuerfa in materiam , & forma in formam & tunc multiplicantur verba finc fruftu aut ali:
quidaliud a matcria,& tunc vcl formafubftantialis,vcl accidentalis. Si fubftantialis , Sc

non anima inteUcdiua,habctur propofitum,qu6d eft alia forma fubftantialis in corporc
Chrifti. Si accidcntalis,fequitur illud inconuenicns,quod crcdit vitarc, fcilicet quod in
pcr fc termino iftius conucrfionis rcquiratur aliquod accidcns.
Item, nihil caufatum a pofteriori naturalitcr potcft cflc idem priori naturaliter modus iftc pcr tecaufatur ,
derelinquitur a quantitate, quac cft pofterior naturalitcr fub- J^ !^,y
ftantia matcrix crgo nonpoteftcflc idcm fubftantia: matcriar. Maiorprobatur, quia ejji^f^cii
:
^^^"
&
non dcpcndct rcaliter ab co fed pofterius dcpcndct rcalinon dcpcndct rcaliter a pofteriori crgo ncc iftud quod cft idcm fibi
rcalitcr dcpcndet a pofteriori fcquitur crgo depcndct, & non dependct. Adhuc maior iftius manifcftius patet,quia contradiftio cft aliquid eflc,& non cflc aliquid,quod cft
idcm fibi fcd fi iftud non dcpcnderetab aliquo & illud quod cft idcmfibi dcpendc-
quod eft idcm
realitcr priori,
ter a priori, prius
priori.
rct, poflet illud efle fine illo.
Practerca
aut illud corpus, quod ponis
mathcmaticiira ,
primum tcrminum
conucrfionis
eft
corpus
vcl naturale non enim diftinxit Philofophus corpus in plura. Si mathcmaticum.

4
:
GGg
Lib.
631
IV. Sententiarum
thcmaticum, crgo includitaftu quantitatem ergo habeturquodvitas. Sinaturalc, vcl

crgo eft per formam fubftantialem naturalcm vel per qualitatem. Si primo modo haquahtas nabctur propofitum.quia illaformanoneft animaintellediua: Ci fecundo ,
turahs prxfupponit quantitatem,adhuc habetur propofitum:quia primus terminusconquahtace,
ica erit non tantum ens per
uerfionis includct materiam cum quadtitate ,
:
&
&
&
accidcns, fcd duphciter ens per accidens.

Itcm , non funt efficadora verba fuper fanguinem
quam
fupcr corpus
fcd di-
cendo, Hic eji cdlix fanguinU ^ nonpoteft fingi cerminus conuerfionis efle fola matcfanguis enim dicic ahquam
Sdn^Huha- riafubmodo quantitatiuo , quia illud non ert fanguis
bet pôpria fubftantiam qua: generatura nutrimento aflumpto ,
eft proximum conucrtendum
,
:
&
frma,ergo in camcm nonautemgenerarctur,necconuerteretur,nifi haberet

^"'P'**'
fubftantialcm.
:
cum dicitur, ffoceficorpus non
Piarterca
&
Caro
j^j^
^ ^^^^ ^
es
^
mo
huiufmodi
ponicur ahquid diftrahcns a vcritate car-
fcd potius vt includit
propriam formam
omncs
partcs eius
quod eft
pri-
dicerctur, hacc cft caro,vel os,vidcretur fidio poncrctermiIncluJ^nf"

"""^ couucrfionis cfle tantum materiam fub modo quantitatiuo ergo mult6 mafortnam,
animabilc
fed
fi
ûam
propofico
cor- gis in
accipiendu corpus,vc eftquoddaminclu.dcns omniaifta^ficuchic
accipitur.
fti.
Sic crgo ncutcr
non
fti
eft alia
Frobatmul- chariftia^
modus tencns conclufioncm negatiuam hanc, quod in corporc Chrifubftantialis ,quam intellediua faluat fufficientcr veritatem Eu-
forma
fed nec faluat fufficientcr vnitatcm rei contentac in Euchariftia, fcilicet vni-
ttsSanElorii
tatem corporis Chrifti quiaficutin exiftentia naturali ita &: in Euchariftia cratidem
corpus
mortuum,& viuum. Quod probatur pcr multas audoricaces, quarum vna cft
"/'"*"
îTjbrofij,& ponicur de confec. dtfl.z. Omma efuacumque , loqucns de Euchariftia, quomo*^ efficicur corpus Ch rifti idem , inquiens,^^;;^ corpw quodde Virgine fumftum efi , qnod
reltatU
fajfum
efi^fjrfefultum, quctd refirrefcit^c^ i calum afcendit.
jimbrof.
Leo.
Itcm dicit Lco Papa in fermonc de Afccnfione Domini Non duhiafde,fed certifsima
fcientia tenemm eam naturam in Patris confeffuram throno^qua iacuerat in/epulchro.ldera habctur ab Auguftino in fcrmonc dc Afccnfione, qui incipit , Omnia charifsimi.
pependit in cruItem Auguftinus dc fidc ad Petrum , idem homo in vtero matris ,
3 2uiug.{.\7.
, (îacuit in fepulchro ,dr reftrrexit. Sed non poteft intclhgi hic ifta identitas nifi
Difma/cen. rationc partis quxcftcorpus. Hoc etiam vult Damafccn. hb,5. cap.30. iV//4w , inquit,
,
,
&
<mhoritatt-
partium natura
Qregor,
defofuit.
Gregorius fupcr illud loan.to. Mariafiabat , &c. ôdmoriendo infefulchro fohabetui:

fuit.,fufer 4ngelas leuauit. Hoc ctiam habetur ab Auguftmo , ad Felicianum j
lib.3. dift. ti. Illam carnem in fepulchro non deferuit 3 quam in vteroformauit. Hoceti^m
\x.c\xi
&
Innocent.
ff.
[^,
^^
0-aqua.
confirmatur per Innocentium Extra dc celcbrationc Miflarum,In quadam:D^/4/^rr Saluatoris fluxit fanguis c^ aqua in quibus inHitutafunt duo princifalia Sacramenta^Baptifmtts ,(jr
Eucharifiia-.
^^
laterc
crgo Euchariftia vt ibi innuitur,& habet fignificationcm
& habet efficaciam virtute illius fanguinis
illius
fanguinis fufi
fednon fignificat fanguinem
,nifi
nec habct efficaciam nifi in virtute cfFufi fanguinis "de corporc

Chrtfti ergo illud corpus de quo fufusfuitfanguis illc,fuit corpus Chrifti. Sed dc
Corpore mortuofufusfuit jquia loan. 19. dicitur,qu6d co iam mortuovnus milirum
liincea latus cius apcruit c)fm viderent,\nqmt,Ieftm iam mortuumxrgo illud corpus iam
mortuumfuit idcm cum corpore Chrifti viuentis.
Item,Hicronymus fupcr \\\ndlo\-\xt.Etfubleuabisdecorruptione,dic\v.lUudipfumcflrptKs,
eandem carnemfurgere, qua humo conditafuerat.
qui
eft pars corporis
Hieronym.
&
COMMEnTAKlVS.
81
Sitnndnftttt.
JEitdij.
>
Litutenentcoclu/tonemeandem,Scc.Exp\i-
,/jLcat fcntentiam igidij aneientis 7%pprem.iB. i9.& 30. quantitatem non includi in ter-
mino per
fe conucrfionis,quia fic
non eflTct tranf-
fubftantiatio , fi rcquireret per fe aiiquod aecidens in tcrmino primo aa <jtum : dicitur ta-r
mcn
dcrelinqui a quantitate inmatcriamodus
aliquod eius
nit
ejje
&
non eft
accidens , cum quo matcria compo-
cxrciifiuus indiftindus a materia
corporis.
Hanc pofiiionem
vtramque W*!f *""

opinionem.Primaeft,quia fe<juereturqn6dconbm.
uerfio eflct praecise in materia , vel in matcriam, ^^.^^
vt includit accidens ,
non matcriae in matcriam ,
formx in formam , vt ipfc admittic
bus. Addit fextam ex Patribus, contra
'^
^^
&
&
fieri.
Secunda ratiocft,qu6dcaufatum ipofteriori
SetSdarMtU^
naturaliter, poteftefleidcm priori naturaliter:
quia fcqueretur , qu6d idcm dependeret
& non
dcpcnderet.
impugilat quinquc rationi-
T?rtia,quia vel corpus fumiiur , vt eft maihe-
mftticum.
r^rtik
fat.it.
XI.
Pift.
Qux(\. III.
maticutn, vel vt ell naturale: aliudgcnas non

agnouit Philofophus. Si vt mathematicum. includit quantiraccm
naturale
&crit ens per accidcns
vel erit conftitutum pcr
fi
ab anima ,
confcqucntcr quanvelqualitatcm,
ftantialera diuerfam
tentum
formam fubquod eft in-
&
quod euitarc contcndit.

Quarta,quia rorma fanguinis ponit non mate-
titatem:ergo fequitur
QuartM
rM'
riam cum
tali
(anguinis
modo,
formam
fed
fubftantialera
ergo fimilitcr forma corporis ponit
corpus fubftantialc pet

conftitutum,
formam
fubftanciaiem
& modum quantit3ciuum,cft fiftitium:ergo idcm

a fortiori de corporc.
Stxt* rMli.
Contr* viri-
^Htx
fmtri-
ncque
&
vnitatemrcicontcnta:
hsceft ex authoritate
Ambrofij, Auguftini, Gtegorij, Hieronymi,afl"crentium idemcorpus fuilfe in Cruce, in fepul:
Rf/if wi nmdi
chrp , rcfurrexifle, &:c, Rcliqui modi explicandi

fententiam negatiuam,&fuftinciidi , reducuntur
ttrm ftnietim tx diHii ad hos

ttdtumtitr.
Sinttnti
ttttdtrntrii.
modos, nempe corpus vcl vt conftituitur

pcr animam, eflc terminum conucrfionis,vel certe materiar.i,vel nudam,vel in ordine ad aliquam
formam, & rationes eoruni reducuntur in gcncre
ad dida , ficut & impugnatio, ex lis quac adducit
Dodior. His ergo in genere > & pcr compcndium
diftis , fupereft vt eafdem rationes in fpecie contra modernos vrgeamus , & expliccmus modum,
,
quo fuftinent cofpus non conftitui per aliam
for-
mam fubftantialcm.
St
TrimaftHt.
Gabiiel.
MaiClios.
Maior.
Prima fententia, & modus explicandi cft, corpus quod ponitur cx vi vcrborum , cflc matcriam
firiniara
ita
Gabriel incan. Mijpc, USi.î. Marfi-
iusift^.^tttt(t.B.art.i.
Mziotdip.io.îufi.t.
Hzc
fundatur in eo , quod illud exquocomponitur

humaniras,cft corpus &anima jcorpus autem,vt
diftinguitur ab
anima , nihil eft nifi materia priautcm includit accidentia , quia hacc vatiaripoflunt
corpus autem quod eft fignifica-
;jTia,non
tum verboriim.non potcft variari,neque alia forloa fubftantiali conftitui
crgo
erit
tantum ma-
ceria.
SteimdMfttu.
Alij,qui negant etiam dari aliam formam conftitutiuam corporis fubftantialcm,dicunt corpus,
quod
Ctn/litmeerfftt
ftr
eft fignincatum hic , non eflc fpeciem fubalternam, neque corpus quantitatiuum, ncque
corpus, quod conflatut cx matcria &quancitate,
illa ra-
tionepraccifa,quz folum rationcd'ftinguicurab
partcm fignati. Hanc docuit Du- DDraadiu.

i^ndusin iûlifi.to. ijttttfl .1. in
Caictanus ^.part. Caiccan.
^ndft.yf.tin.6.eiiiv.j^.comraG<ntejc.6^. Cicatur Fcrrai,
etiam pro ea Sotu$,& Ledefma , licct vatient in ôtui.
mod6 explicandi nam dicunt corpu>>,quod con- Lcdcfma.
ftituitur fignificatum,conftarc anima,non fub ratione animac,fed fub conceptu vniuoco ad viuum,
mortuum,feu cadauer.Sed aliqui dicunt,vt Le- Dimerfu mdttt tXfiicMM'
defina , quod anima non ingrcdiati!'. rationcm
di.
fignificati , nifi pcr modum connot.iii alij vcro dicunt importati , vt pars etiam conftituti per
alris,rngrcdicur
C- .
&
verba.
Alij.vt Vafquez dift.iZ6. aflcrit corpus , quod Vafqucz.
CtrfUi flA
difiundim conftituitur, fiue pcr formam cadaucdijiuniiicne
ris.fiue per anrmam,eflc fignificatum ita vt ver- fi^nificMri.
baimportcnt corpus tantum,'non viuum , aut
mortuum,fub illadeterminationc, fcd corpus tale,qaale eft difiundim autem conftitui, fiue per
animam,fiue pcr formam aliam , qux diciturcadaueris. Fundamcntum huius cft idem , quia
nempe non datur aliafoima fubftantialis in corpoie viuo, nifi animaiinmortuo datur aliadiuerla,nempe illa cadaueris corpus crgo organicum,
:
quod
conftat ofllbus
& carne
fiue illud fic conftituatur per
eft
fignificatum,
animam ,
fiue per
aliam formam.
Hanc fententiam ctiam docuit Suarcz difp.ji.

JeEl.^.con. 3. diccnseflc
abftrahit ab
corpus organicum
anima,& forma cadaueris,
licct
fem-
per conftituatur, fiuc pcr vnam, fiue per alteram.

Omnes hi modi pofteriores dicendi rcducuntur
ad opinioncra illam
D.Thomx dc
conftitutionc
fit
opinio O.
Thomx & aliorum,
conftitui per
nalis eft
nata
ncmpe
animam,non qua viucns aut ratioquadam generali ratione , qui

,
fed fub
eft conftituere
Ideo
corporis,
ali)
corpus.
docent, fupponendo hancfententiam
de conftitutione corporis pcranimam , qu<itri.buit omnia prxdicata przdicamcncalia matcrix

iecundura diuerfas rationcscommuncs, nempe
forma fubftantialis eft , tribuit tjfe fubftanciz,& fic dcinccps.quanataafficcrcmateriamcflc

corporis,deinccps viuentis,& tandcm rationalis.
Docet ergo hxc fententia lignificatum hic ciTe
corpus,quod dicitur fpecies fubalcerD.'^& confti-
<jui
D.Thonu
corporis organici ypart.eptaft.-;^.art.6.adi.

Vrima conclufio. Significatum ex vi vcrtorum
Nnte mMnon eft materia prirox Eft contra Gabriclcm.
Probatur , quia terminus ad epum huius conuercafionis eft corpus , Quod pro vobis tradetttr ,
paxmortis,acquc id per effufioncm fanguinis in
paflioncidque conftat cx forma ipfa , Hoc eft cor;OTJ, vbi demonftracur terminus <i<i ^K" cflc
&
ttriiim fipii-
fieMtii firtn*.
corpus Chrifti, fcd corpus ncquein vfu philofophico,ncque moraIi,ncque in re,ncque in conceptu fignificat,aut eft folum matcria prima : ergo
materia prima non cft tcmiinus d ejuem ex vi
verborum.
Confirmatur, quia
fi
corous fupponcret pro
maccria prima.vcl fupponic fynonymc , vcl non?

forma,
fi /ynonymc , ergo hxcelfet xquiualcns
pcr eam validc conhac eft materia prima mea ,
&
fi non
;
fynonymc , crgo corpus habet aliquod
ccretur, fed
nemo id admictet
fignificac
fignifica-
cunque
ra eft,Iicct
Saarez.
vt
tum^ materia prima diuerfum,ergo illud, quod-
quantiira ad conftitutionem
titiinfdim.
fub
mam, quatribuit
fj^corporis,veI animam cflc

partem termini adtpum conucrfionis.Hxc obfcu-
ftm txflieM'
fic
corpusquod conftituicur per animam racionalem negat tamen ficri conuerfioncm in ani-
fed
TtrttM fent.
&
Sexta ratioeft contra vtramque fententiam,vt

conucniunt in conclufione ncgatiua , quia non
faluant fufficienter vcritatem Euchariftiar,
dieendi mdl.
63S
animam modo diifVo >
Quinra, ex veritate formx,quia > Hoc efi coifns

meum,non ponit aliquid diftrahcns a vericate carnis &: oflls hacc auccm confticui pcr materiam,
ti.
tuitar per
fit ,
ctit
teiminus ad ^nev* huius con-
uerfionis.
Deinde non cohxrethxc fententiaScripturx,

fuam carnem prorait, quia Ioan.6.
tic Chtiftus,non mateiiam primam, prootde ea
in rigore philofopthico loquimur ^C4rtf>wt/rr
eftcibus , &c. neque Patribus , quia diûnt ..idtm
aut Patribus
DifeirJat
ScrifturM, <J
tMtribm.
corpiuejModnattaHfuit de Virgineâffim in Crueeêfiirrexit,8cc.Sc includit
carnem
& ofla.fuiffc cora-
municatum Apoftolis in Sacramento vndccanit

Ecclefia , Sedatftus mamhut , &c. quat nulU ratio:
nc polfunt affirmari de matcria primaDeinde materia prima nudc fumpM nequit Him Jiett
frefirtiimtm
habcrc rationcm,aut piopottioneniuti;iinenti:
etgo nequit fignificaic , aut caufaicw.ttitioncm
fpiritualcm cx prof>ortinc>quam habct iiutiitio
coiporalis
cotporalis ad rpintualem,
& ccontrk prout Pa& conftat loan.^.

>
hicdoccnt contingcre
ties
IV. Sententiarum
Lib.
6S4
vbi denotatur eadem proportio in eo

Chriftus ad nutrimentum corporalc ,
na
^g
& ad mati-
in fpecie,
tJeterminatione accidentali
aut fubftantiali per
magis Chrifti , quam cumlcunfit huquc, quia fic fumpta cft mera potentia ,
ius, autilliusper formas , quibus reducitur in
hunc,aut illum adkum detcrminati cntis ergo de
ipfa nudc fumpta nequit verificari pronoracn
meum,8c fic forma eftct fcmper falfa.
Hx rationes clarx funt,& per cas impugnatur
meu. roras
fifiuii,
quod dac
Dcinde matcria prima , vt prsfcindir ab omni
tffttfmk-
itau,d*quf
>
non
eft
&
:
84
jmfMgn*tur fcnicntia ifigidij Theoremate iZ.& 19. aflcrcntis

fituintMM- fignificatum cfTe materiam, vt habet qucndam
*' ''
modumexquantitatCj&aliis accidcntibus quia
:
{iti
primum
cum
ea
qux conueniunt
corpori
vtjnpra
hxc conuerfio tranfTubftantiacio^vc Tridentinuni
literan.
docec proprie fic dici poft Lateranenfe,cum terminus adijHem noneiTet fubftantia,quia terminus
adûemciCet rantum compofitum peraccidens,

quodfequitur naturamfiix formxconftituciuz*
qua: in propofito tliet quantitas,
& qualitas
cx
quibus cum matcria non fit aliud , quam quaniuui,& quale,quod cft ens per accidens,neque ingreditur compofitioncm eflcntialem fubftantis.
Pro hac opinione , ficut pro prafcedenti non funt
aliqua vrgcntia, prstcr ea,qua ex vnitate form^
fubllantiaJis
^ti
non
eft
corpus conftitutum ex materia
cationali
& anima
quomodocunquc cxplicetur hxc con-
ftitutio. Eft
contta Thomiftas. Probacur primo,
^" '* Concilio T tiAtnt./eJf.i
j.fi/.
j.vbi axf.Hufides
^" ^ccUfia Deifitit fiatimpofi conficrationem
vyiariftjuij
tttmtt
defumumur ex Philofophia:quibus
infrarefpondebitur.
Secunda cffwô.Significatum cx vi vcrborum,
cmti-
iktur *
ir.
eorum
Domini nofhi corpiu , ventmcfue eius fanguinem fuh

J>*fiie,&vini Jpecie vna cum ipj!us anima,& diuinitateexiftere xfed corpusfiib Jpecie pani* , &fangulnem
yj^ .j,;^,- jpfde ex vi verborum , ipfim autem corpus
f^jpffiefjilni^fknffdnemfiSfpeciepanisîmamqntfiA vtratpte,vi naturaUs iiiusxonnexionis
comitamiatCfukpartes Chriili Domini
mortuU
refiorexity
ftdantiir
/am
AnlfHMn tffe
fub fpeciehM4
tmntum con.
conftitutiua eius
licct
ab
ipfis fit aliud,ita
ctiam
nequit per diuinam potentiam, aut vircutc alicuius caulb , poni finc ipfis in ejje ergo caufalitas,
:
qua: cxtenditur ad
rotum , extcnditur ad partes,

carumquc vnionem in toto ergo forma conic- Caufant
to-
cratiua,& pradlica , qualifcunque fit eius caufali- '*"" fifo*

tas , nequic ponere corpus fub fpccicbus , quin */'*"'
crinfecas:fcd
anima non ponicur ex
efficacia ver-
borum,{cd ex concomitantiaeiusadcorpuspropter
vnionem vnde poflct
in triduo
in cafu
vt infra videbimus
verbi gratia,
^ff**
ftrpue
'
'
nalis,eft conftituens
Trjjent.
Trideat.
&
copulatiuc
,
prout multi doccnt , vcl fi etiam di- Efftt eti vi
ftinguatur ab illis fic in ejfe , nequit ab ipfis ab- verbrum,fi
ft,rancre,quiaperidentitatcm infunt, tanquam 'V"*"
fumptas
infubftanciam ,quiaaliasnbn propricdicerecur
tantum acciden-
fint
nimlm
aliud prat^r partes fimul vnitas
probatum cft contra G.ibriclem quia illud eft cx

vi vcrborum fub fpcciebus , in quod panis conuerticur,non conuertitur autem in accidentia,fcd
non fpcftant ad compofitionem per fe ergo

nequc ad alteram partem compofiti uibftantialis,
quac fub^ft ex vi verborum & fic materia nuda
crit fignificatum verborum, dc qua nequeunt vcrificari
corf<4^,vt ei
ani-
de fado funt infeparabilia.

Confirmatur,pars integralis vt caput Chnfti frsintgra.
Domini, ponicurfubfpccicbusex vivcrborum, ."'V^/T^**
quia fineeo ncquic confiftere corpus inccgrum, <.;,t^, g^\i
cum fic de ciu$ confticutione fed pars formalis virbwum,
eflcncialis eft magis dc confticucione corporis,
quam pars integralis crgo fi illa fit anima,eric
fub fpecicbus ex vi vetborum.
Dices quod aniraa,non qu<i viuens, aiit ratio8^
dicatur
tiaj
rio ejfe
fi
forma conftituens intrinfece corpus:

crgo , &c.
Patet fubfumptum quia vel totum non cft
eftet
cius ad fignificatum pradfcicum ipforum,per quam
fubftantialis.
Si
forms,
ma
poni fignificatum '" "'"''y^"*

antm Jui
L
r
r \^ r
verborum
per oonlecrationem panis iub Ipccic- ffftititM.
bus,fine anima vnde qudd ponatur dc fa6lo,non'
cftprimo ex efficacia verborum , fedexvnione
&
g*
quac eft intcr
Chrifti viuencis partesjfed hoc clTct falfum
dctcrminatione ponitur fub fpeciebus cx vi

verboram. Patet conlcquentia, quia illa modificatio non fpcâi ad ejfe corporis , nifi vt eft animatura.ac proindc non vt cft altcra pars compotali
SignificAtui
tantum conco-
cciam ex eadem eHicacia ponac fuas caufas in-
hllt'tJ7i
fpecie panis, aut vini.fed
mitahtcr proptcr illam vnionem
moduscopfequitur formam conftitutiuam hominisjid eft, animam , vcl non H (ecundum,crgo prius" cft informata materia anima rationali,
fic non folamateriacum illa accidenvcl iilc
Signifietum
tum fub
eittt
nan amplius moriturus
& con-
tjuiiam ex
,
il-
& ammahypoHaticamvnie-
pem , &c.
Ex his vprbis Concilij declarantis id quod ex
yi vcrborum cft fub fpecicbus,& quod anima cany^^ concomitantcr ad fignificatum verborum
fubeu>icolliguur
anmum non elle ex
vi
vcrbo-
corpus
fed fubalia ratione
Refptnfie,
magis vniucrQli quando autcm Concilium dcclarat eam concomitanter pohi fub fpccicbus,intelligicur qua viucns,& racionalis cft, non aucem
qui pars corporis. Concra,in primis hx raciones Itnfftatii,
fecundum aducrfarios foli racione diftinguuncur
in anima:ergo non diftiiiguuncur incfFcû phy- ^J/"^*' /*;''
fico :talis enim eft diftiniftio eorum in effedu
qualis in caufa formali conftitucnce fcd Conciiium agit de cffeAu praftico formx prout in rc
difcernitur ille, qui cft ex rigore verborum,ab co
qui non ponitur cx rigore verborum , fcd feparabilis eft,& habet tantum concomitantiam ex alia
rationc feparabili,nempe cx vnione naturaIi,tK)n
autem ex identitate,quia fic nequiret poni folum
perconcomitantiam.vnde ctim efle viuens, & racionale in anima finc idem in re, fi anima ex rigo
re verborum ponicur,vcforma corporis,fequiciu:
etiain poni ex vi vcrborum fub omni racionc,
qux eft indiftinda ab ipfa.
Probacur fequela , quia ex vi verborum poni- Tmitur motur maceria prima fub fpecic panis , quia efi pars '*"'* '*
corporis, fed magis diflinguicur matcriai com- '^*'**^*""'
pofito,quia realiter;quam efTe viucns,& rationale ab anima ergo fi anima ponitur cx vi vcrborum.qua eft forma corporis.fic etiam qull viucns,
& qua rationalis.
:
^*'*
'"'
g-
Confirmatur.quia porencix organicx , vt vifieiufmodi , qux funt proprietates corporis,
interfe co-
eUuinitotem porro propter admirabilem
ettmcorpore
ua,
&
ponuntur cx
vi
vcrborum' quia infeparabiles
non fpedlcnt ad cffentiam corporis:crgo eciam efle viucns , & racionale codem modo
func.liccc
cinexitfum.
ponuncur fi anima cftconfticuciua corporis.Vndc ^*t in iden.

falfum cffec pcr folam concomicantiam poni ani- yi*te,exce4it
mam etiam qua viucns, & rationalis fub fpecie- f*^'^"* '^
ous,
tiim.
XI.
Dift.
bus
vt docet Concilium poni
, quia pcrfedliorein vnioncm.fub his rationibus habct ad fignifi-
catum corporis; nempe, identicateth

eft conftitutiua)
quam
ipu eius
( fi
concomitantix:Conci-
fit
lium autem dodlrinaliter pr<>cedenSi eflc ex vi

vcrborum ezplicat vt alium modum eftcndi difijpponcns non cftc
animam cx vi verbornm eflet autem cx vi vcrborum , fi ciTct eadem ad corpus rcalitcr eiufquc
ucrfiim a concomitantia
tn
quianon
abftrahit ^
primo
fignificato
fupponendum , ncquc tam fcri6Concilium,vt
connotata:ficut Pctrus qua albus currit fpecifica-
animam clTc
fub iifdem
recurreret ad
cius ad corpus,tanquam ad caulam
hu-
ius pra:(cnti
rntcndit autcm vnioncm phyficam.quz eft intcr diuerfas res.
Ex doclrina ergo Concilij , qua declaratquid
fubcft fpccicbus , & modum , quo fubcft & caufam , fcquitur animam non eflc partem efrcntialem corporisjfcd condiftindam phyficcjyiftnWw,
tptty
in<^\i\typ&vtraque (fnpplc fpccie) vi natttrdu
illiw connexionis,& concomttantif.^Ma partes Chrifli
Domini ,
^ iam
ex mertuit /itnrexit,non ampUits mo-
&c. Agit ergo dc partibos fepatabilibus ab inuicem , inter quas vnio

phyfica, &concomitantia in ea fundata interucnirc potcft :
fic animam condiftinguit a corporittmtStinterfi copttlantHr
&
rc in
f^,quod non conucnit,fi
ipfa adaequatc,auc
inadxquate fumpta cfteccius confticutiuam intrinfccum,& cflentialc.
iis
reiiciuntur modi dicendi
Thomiftarum:
fic
talisrfi
autcm
fpccificatiuc;
matcfia,quaniatciia;tantiinierit fignificatum
, qui habct albedinem;non reduplicaquia albcdo non cft caufa , aut principium
tiue, id eft
tiuc
currendi.
fic
etiam reliqua omnia ponentur fub (peconnotan-
cicbus, quxmateria: conueniunt,
&
cur,& dcnpminant,vt animaqull viuens, qui rationali$,quod negant aduerfarij, quia illa pratdicata conueniunt jn reipfa, ficut
elTc verbun:,&
quidquid aliud limitat matcriam in te, vel con-
&
notat,
& denominat.
Dcindc corpus non fupponitpro matcria connotando animam , aliis hxc cfTet vcra (erpuseji
:
cum fubftanciale facic vnum
pcr fe
cando alceram, aut a duabus etiam fimul fumptis,

vt cfle viuens,cfre animal , effc homo ; quia illa
propofitio, vel fimilis
wigniseflmateriahabens Part
UM
nequit abftrahe, fic etiam
licquc in rarionc effcdhis, vt confequenter effica-
fuum con-
fticutiuum includit.
Deinde fcqucrcntur reliqua,qux adduâ funt

coTfus ntjuit
jft
contra Gabrielem. Nec fatisfacit limitatio illaj

qaam aliqui addtmr,nenipe materiam , qua con-
coMMim- notac
tum txtnn
oxtrinfecani
faeitUrttm.
&pcrficiturpra:cisc Dtp/f f>.

*V*""*-
& cft im-
ipfum totum,fed corpus,
vtfltpra difl*eruimu$,
verborum,&non materia,quocunque modo fumpta,quia fic non cftcorpus.ncquc fynonymc fe habct-: crgo,&c.
Nequc modus aliorum fubfiftit , auc cohaeret
eft
fignificatum
qui affirmant corpus eflc conccptum

gcncricum,& fic dcnotari pcr formam.quia Concilium agit dccorpote, vt eft compars, vt fubic-
Concilio
cucc pradica
quia connotatio a limi-
""^ ^*
dum
bet pct roodum formar
fub fpecicbus,quia
intftiinMti
animse>vccapax vnionisadipfara,acproinde vc eft producibilis tcrminus phyficc,vel vf natum tcrminarcconuerfionem panis iriipfum,vir-
animam poni
fotmz ,vr
inftirumcnci
Sixnifieattitii
qualifcun^JJ'*/^^,'//^
tdtioncfumitur,qu eft per formam. Deinde

qnidquid cannotatur,tantijra eft extrinfccum,fcd
quc fic eius ztio , vcl phyfica,vcl moralis , & vc ^^ 7/ww'*

acum cft ccrminare aftioncm caufx prindpalis,
conftitutiuum forroale corporis, vt anima fccund!imipfosncquitcxtrinfccc fe habere.

Przterca j corpus connotat fuppofitum per
ncmpe Dei.
fed
non indc
fequitur
(hppofitum aliter,quih) perconcomitantiam pofti lub fpcciebus. Qujero crgo an anima ponitur
mb ipeciebus ex vi verborutn i fi non crgo fola
tnatcria ponitur fi fic, fequitur idem dc fup:
^Hô.
Si dic&s animam intrinfecic fe haberc ad materiam,non ita fuppofitum nihil rcfcrt, quia vnio
Itt^natnr. jj<j fuppofitum intrinfcca eftcorpori , ficut vnio
89
"Rtffonfio.
diuerfus
pjQpjj ^ locucio , quia maceria,aut fubieftum non

dicitur connotarc,fcd fotpia,'aut quidquid fe ha-
vrtiifnem hypoftaticaro
Cttmtatio
eft
eft
ejje
conftitutiuum cius
cia verborum ad ipfiim exienditur,qua
Conftittunt
que pcrficerc i alter , qui cft conftitucre cfTentialiter totum tanquam intrin/ccum pcr fe eius:
(acramentalc vndc ficut in

eft
ah'
f^'"'^'
quacuinque limitatione fumatur.

Et ratio eft , quia forma habcc duos cfFc&us,
vnum,qui eft confticuerc maceriam in adu, eam-
corporis ab aliis,quia ficcft fignificatum formale

:
-A
in ab-
rcfpcdiuc ad matcriam.qua cft in potentiaad

formam ; fccundus refpcaiue ad terminum refultans , cui partes infunt. Didz propofitiones exprimunt priorem efFedlum,& non fecundum,qui
, fi
in
rcdocum ^,/*'*'
formam talem,(al{3. eft, nunquam enim pars
prior cfFcaus
re ab anima
s
f'*'
"Iti^^tStt.
fiitmtiu jub
ptumpatct cx formaconfecrationis:f/<c<:y? corf"" ffff"- Conlcqucntia probatur , quia cfhcaaa

formx cxtcnditur pcr fe ad omnciIlud,quod formaliter cftcius conftitutiuum, & diftindiuum
ccm racionc,& concepcu ab alcera parce , conno-
ftradlo prxdicatur de toco pcr fe in
9o
Cerfur
quia to- f^^P^**

diuerfum, fal-
materiahabens <ow<oB,quod falfum cft
Mii^*ndi in primis modus diccndi Paludani, habet in tcr> (fcie tm

minis repugnantiam:quia corpus,qua tale,diuerTum cft a matcria prima,& fccundum ipfum conp'*f'i!*^'"^
ftituitar in tali ejje ab anima fcd de fide eft corpus,qu^ corpusjcrtefignificatum ex vi verborum:
Cerporiietn- crgo vt impottat fuum conftituiiuum. Subfum-
verborHm
quod eft
pradlicum verborum , quorum cfEcacia non cxtcndittuad connotationcm animz ,Iicct in rc fic
*r"
quia fiipponit'illa effefubfpccicDuscx vi vcrborum crgo idem cflet de anima
vnioncm
S8
635
crgo fi connotatio h*c Cxt

fola vniojcrit parratio: fi autcm connotat cfFcAum confcquentcm,ncnipc eflc animatum,matcria vt liabet hunc cfFcAum,ab anima ncquit abftrahere fi crgo tam matcria , quam connotatio Connotatio,
exvi vcrborumponitur fubfpcciebus,idcft,ma- "^'^ ')*/"*"
''*'
ceria qui coiinotat,vel habet animam rcduplica- a*'^'
tiuc , ipfaetiam anima ponitur cx vi vcrborum,
:
& proprictates
fMo- probaret
g^^
ad formam matcriat
matefiaanimata,qua
eilii
Iir.
conftitutiuum ide6que Concilium non explicat

modum , quo furt fiib fpecicbus partcs corporis
:
HtBrinMCt-
Qua^ft.
reliqui om9
quim Scripcura , agunc dc corp6re Chrifti Corfus tomfingulari,vc denotatur per pronomen demonftra- f"l '^H'
tiuumôr, quod dcnotac tahtum fingulare,& ^^^l,^
Deinde cam Tridentinum , qu^m
nes
pofleflluum metan^ quod denotat etiam fingulare, hoc,6' mefi.
& ordincm ad ipfuin Chriftum:fed
nihil
horum
conucnit conccptui gcnerico>aut vniuerfali fumptoprxcisc, qui ncc fic cxifterc potcft,ncQue tcrminarc adioncm , ncquc invirtute,& cfficacia
caufx contincri,ncquc dcmonftrari,ncque fignari pcr pofrcflliuum , neque vniri comparti , ncque
coroponere
IV. Sententiarum
Lib.
656
componere phyfice totum > cum habcat tantum
&
abftradH:crrationem conceptus mctaphyficij

go de eo nequit intelligi Tiidcntin.aut alia Con-
fic.
&
autem dicas cfle corpus vniuocum viuo ,

mortuo,quod dicit catnem & oflaîmpugnatur ex
prioribus rationibus , quia neque fic dicit ordinem ad Chriftum magis, quam ad quodcunque
fingularc aliud neque conueniunt ci castera: rationes iam exprcfiic.
Addc qu6d ncqueunt Concilia intelligi dc
Si
de eo, quod cft com par anima:

Chrifti,& heterogenca,non dc fpccic, quae cflenalio corpore
tialitcr
nifi
&
conuenit,
ineft aliis pcrdifFcrcntias
quia dicitur corpus Chrifti,K3uod cft fignificatum facramentale , quod cft

fub fpecic vini per concomitantiam ratione vnionis,
quod trahit fccum animam rationc vniocontraftiuas,& incft
&
Dices , ergo corpus vt hic denotatur contrahi

ad aliquam rationero particularem,vt fit Chrifti,
fupponat pro corpore Chrifti. Contra, ergo
conftitutum cx illa rationc particulari crit fignificatum ,
non corpus vniuocum. Patct confequentia, quia fic verba formac denotant prinio fingulare corpus Chrifti , ficut & contextus.
&
Exquo
9t
eft
indifFercns ad
viuum
& mortuum,
&
formac quia corpus viuum ,

SutrtX,.
mortuum cx primario fundamenco ipforum difIdem inemfcrunt fpecie , quia conftituitur viuum pcr anittnieitt m'
mam , mortuum pct formam fubftantialem,
lut.
:
quam vocant cadaueris
corpus autcm
vt abftrahit ad his
non
dicit
fic fumordinem ad
iingulare aliquod determinatum vnum

qu^m aliud ergo inconuenicns manct.
magis,
Dices fottc, corpus Chrifti abftrahere i viuo,

fic importat i per formam. Id qui,
& mortuo &

dem vcrum
eft
in noftra /cntentia
qui afterimus
corpus conftitui pcr propriam formam

aduenit vita,
& cius priuatio
pracdicata cxrrin{cca,quorum
cui vt
tanquam
neutrum ncccflario
opinione aduerfariorum id nequit teneri,quia corpus Chrifti,qua Chrifti , eft fingu-
Ctrpus iniif. ineft:{ed in
lare:rcpugnat autcm fingulareconttahi perdifFc-
differentiM
renpas elTcntiales
ifftntialet.
uum,& mottuum ,
& infcriores
qualcs funt vi-
pcr ipfos crgo nequit corpus

:
Chrifti in opinione ipforum efle indiffercns ad
viuum
& mortuum.
Vnde
froknditTt.
jer,'iam
:x
vi verborU,
imo quod amplius
Hoc argumentum
cft,
quia nihil ^f"!**^ "^
fundatur in efficacia ,
&
fi-
gnificationeformzSacramentorum,qufonper
refertur ad aliquod fingularc, verbi gratii Bapti-
fmi
& Poenitentiac
ad peccatum originale,
Baptifmum.commifTum
a(aualc,ante,vel poft
Confirmtttit
/''*'''*\ *'t
^*'"**"-
&
&
Fundatur etiam in do^rina Concili j,qua cxplicat quid fit fub fpecicbus ex vi vcrborum,quidconcomitanter , & in Scriptura mode
fic
caEtcris.
do explicato.
Si dicatur ad ha:c ,
quod corpus Chrifti poiu-
inr detcrminatcfub fpcciebus cx vi vcrborum,li-
94
Rtfponfi.
non vt conftituitur pcr formam dctcrminata,

cam importat determinatc , & fecundum
gradum dctcirminatum. Hoc vidctur inuolucrc //"/wfnr.
cct
implicantiam:quiarepugnatcorpuscfTcdctcrminatumChrifti,nifivtincluditilludperquodconftituiturin(;^determinato,ficuteirePetrum,nifi Quodtfl iu
tf^'*tutn
quod dcterminatc
talis eftdiftindkus
/fj^^*,-^'^^"^
ditirmiiMtS.
&
neccflariunijvt concipiatur,aut fignificctur fua
fit
forma conftitutiua diftindtc ; tamcn
fi
concipia-
tur dcterminatc ncquit abftrahcre ab co,quod ita
ipfum conftituit
ficut
neque obiectum forroalc
a fua ratione formali.
Exquibus vltimo impugnatur fcntentia Vafê

quez , & Suarcz , quiaad idem reipsa rcducitur, ImpugnMtu
quia foiiiia facramentalis fignificat fcmpcr vni- fintenti*
uoce,non2quiuocc fignificat cnim exinftitu- ''*/?""
:
totanquaminfaiiibile fignimi illud , ad quodfi-
gnificandum
go
fuit inftituta
& non aliud
vcl er- Formsiftde.
corpus , quod conftituitur per terminat* fi.

animam dctcrminatc , vel quod conftituitur per fifif^tiinii.
formam cadauerisdeterminatc , hoc implicat,
quia femper poneret ex vi verborum alterum
horum determinatc , fi viuum , etiam in triduo
poneret viuum fubfpeciebus ; fi cadaucris , nunc
etiam poneret formam cadaueris:quia forma hafignificat illud
&
bet ex inftitutione fua cfFedfcum detcrminatum:
vtrumque autem horum
cft falfum : ergo tantum

ponit corpus ab his abftrahens,
ficredeunt ra-
(jpccic diftin-
mo breuiter.
tmtdmmtnta
guuntur fecundijmipfos,
ex fuo Fundamento
primario,quod defumunt ex Philofbpho,qui dicitcarnem viuam,& mortuam quiuocc dici carnem:vnde afterunt ipfi debcrc ex hoc dari forma
duirf*riitu.
vt
95
reddit fot mam falfam,& ipefiicaccm
concludam hoc
vnico inconucnienti quodcunquc argumentuni
dcfumptum cx fignificationc quoad vim, & rigorem verborum contra hxreticos , videtur planc
illudi in hac fententia quod hac ratione confir,
Ttllert vittm
verborum dcprxfentiacorpo-
fub fpcciebus
irapugnatur fententiaSuarcz dicentis
cllc fignificatum
^bicô
fitcx proprietate
ris Chrifti
ab aliis, abhoc enimncquit

abftrahere:ergo ctiam ncquit fignificari, aut concipi determinatc, nifi vi includit illud per quod
eft corpus Chrifti dctct minatc ; totum enim talc
eft, qualis fua forma :
quamuis aliquando non
corpus.vt
htteit'
aut fignifica-
vt inuoluit confttturimim, pcr
Jmpugnatur
Qr*ui
argumentum, quod
tollit
&
ftnteati
ptum,
vcl vt
nis fub fpccic panis.
uenktu.
ergo hx fententia
ponit fub fpeciebus,nifi fuum fignificatum, quod 1

*^th^*'
cft cx vi vcrborum:hoc autcm,fi cft aliquod vniuerfalcnequit cffc tcrminus aftionis , nifi in aliquo fingulari ,quod tamcn dcterminate non iraportatur per forma in fcntctia oppofita:crgo,&c.
quod nequit dici deconceptu generico
corporis vt
tuum tienqui
non indiuiduus corpotii
vohis trtidetttr,vt habetnr de inftitutionc huius Sa-
cramenti,
Mum,^ mor-
&
in rigorc
ti
&
fertnsd vi
Acccditqnodncque hicdicit carnem.&ofla

fub conceptu generico Chriftus autem Ican.6.
Caro mea vere efi clhtujd' fimgm mettt vere eftpotus:
comedite , hoc efi corptu meum, (fuodpro
,Accipite,
:
KeffenJU.
Jmpuntitr.
autcm philofophico nullus

vnquam confudit conccptum vniuetfalem cum
Chrifti
particulari in ratione conceptus
cilia.
Imfuinittur.
vniuocus
uerfalis
concomitans
iam pofit2,quia fic non fignificabit corpus
Chrifti
ergo,&c.
Patct antccedens,quia hac format
&
Prxterca per concomitantiam non probatur

ex vi vetborum , fed cx connexionc naturali inter
&
tiones
& fignificatum
primum veiborum
vnde fi
rigorofum,
&
fub fpeciebus,nifi quod exprefsc fignificatur
fubftantialem cadaueris , diuerfam in fpccie ab

anima,qua conftituiturcorpus viuum in tfJe,non
folum viuentis, fed corporis quia matcria nunquam eft nuda a forma fubftantiali , cum du
fimul eflc ncqucant,in viuo vna eft>ncmpe anima,
pcr ycrba ipcr vcrba fignificatur conccptus vni-
in (nortuo,fcparata anima,alia diuerfa:fed confti-
tolleretur talis in re
connexio,ilIud iamdefincret eflc concomitans,&

c(Tc fub fpeciebus nihil variati forms vcritatc
fpe. ulatiua,aut pratica:fed nihii eft ex vi
rum
verbo-
&
tuta
XI.
Dift.
tuta
rmie
diuerfa funt , quatn
modo forma conrccrationii
formx
QujEft. III.
ergo boc
iigniticat corpus, vt
viuo,& mortuo,& iic fecundiim conceptum vniuerfalcm ergo non fignificat corpus Chrifti detcrminatc. Probo confequcnabfttahit a
rorms eJ-
>
njti.
(- j^^j^j
qyj^
j^j,^
forma vnita hypoftaticc nun:
ergo pOtuit eflc pars componens Chriftum.nempe hamanitatem Chrifti , qua: conftat anima Sc
corporc im6 hoc illi repugnat, ncmpe elfc , aut
fuiflc partcm Chrifti qua homo.
Concilium autem loquitur dc corporc Chrifcd abftrahcns ab his
fti , & compartc animz
:
duobus compotitis , qoorum vnum conftituitur

pcr animam, alterum pei; formam cadaucris, non
magis eft proprium Chrifti corpus,quim vtiumStn jM^ d* que a quo abftrahitur fcd alterum horum nceSjHtut *im quit efle Chrifti, quia neque vt tota humanitas
trfm "**|"' eius, neque vt pars humanitatis, quod ncceflari6
:
**
'
'*'*"'
admittcndum cft in fcntentia aducrfariorura , vt

compofltum vtrumquc pofllnt fimul , aut fcor{\m manere in Chrifto,& clfe Chrifti fubfiftentis
in humanitatc vt verificetur pronomen wwww,
;
aut efle polfe,
quod rcpugnat ergo corpus ab:
ftruhens ab his nequit cifc corpus Chrifti , aut

demonftrari per formam confccrationis vt coriJejiu
tm- pusChrifti.Hocdedaccmusargumcntofequcn-
ti. Ex quibas fequitur, quam malc.cobxrcat adm td*Mf ucrfariorum opinio Concilio,aut Scripturasqux
ftittutim fr-
*chr'niu*non
ffiLi^tt.
^^^^ redaciiut ad authotitatcm illam Philofo-
&
principia quxdam phiintellcaam,

lofophica parum fundata, vt videbimus.
Dices conftitutum pct formam cadaueris fuifplJ "*1^
vnitum, ex fequela prioris vnionis,ficut etiara

caro per nutritionem adueniens in viuo fuit vnita fuppoflto diuino. Contra, caro illa induit naturam compofiti quod integrauit fed de forma
cadaueris,quz non fpedlat ad veritatcm humanitatis , ficut illa cato, nequc fpcftare poteft dc potentia abfoluta,c{lim Ct ei repugnans,non fuppcfe
titfundamentum,aut ex Scriptura,aut Patribus,

vndc dicatur allumi , ciim non fit bumanitatis
r>ars,aut dc intcgtitatc cius,aut ad cam ordinabiis ; afliimpta autcm cft natura noftta cum fuis
quamuis corpus fucrit
partibus, & non aliud
mortuum in triduo , fuit mors eius per priuationem animx, & fecundum Patres fuit idem,quod
fuit viucns, & raortuum , & refurrexit, vt poftea
;
&
probabitur , quod nequit eneruari authoritate Philofophi , etiamfi aliud diceret i proprietas
veritas corporis , prout
enim Incatnationis ,
&
etiam Patres contra antiquos hxreticos docuerunt, cft rigorosc tenenda,
^6
p(/J# tofiTn in tri-
*"
Secundo principalicer probatutconclufio;fupponendo in triduo potuifle confecrari valide,

qaamais autcm aliqui id negent , commimis admittit. Etptobatur.quiaforma confccrationis
fux inftitutionis pofitis rcquifitisad
efFoftum, fuit femper ciufdem efficacix, & fignificationis ergo in triduo, &:c.
Patet anteccdcns.quia habuit decretum Dei
connexum,efficax,
abfolutnm,de pofitiorte fui
ab
inftanti
&
eflelus
in
quo fundatur
tionis facramenialis
infallibilitas fignifica-
vt patct in reliquis Sacra-
mentis ; in quibus hoc vnicuui fundamentum

infallibilitatis fui cfFc^lus
propofito
nunquam
inftitutio
eft
auccm in
fuit rcuocata;nihtlque aliud
cxigit prxter matcriam,formara,& intcntioncm

Sctti oftr,
Tom,
VIU.
ergo totura rcquifitum adconfccrationcm ; tunc

anima non fubcllct fpecicbus panis ergo corpus , quod fubcilot, non conftirueretur per animamjied non mutaretur fignificatum pcr k formx crgD non conftituitut per animaraifcd elfct
idcm corpus Chrifti,quia hoc eft fignificatum
formx ; Hoc eft corpns mewn : crgo non diucrfum
in fpecie, vcl numcro,quia idnon conuenit cum
fignificatione formx.
:
quam fuit,nec conftitutum per ipfam nunquam
jy
MrMMMM. tiam ,quiacorpus conftitotum per formam ca7'^' ^^^^^^^s

^ ^^ diuerfa in fpecic non eft corpus
"^'""rl,
t*m
6^7
,quz potuerunt in triduo habcri quiu

Apoftoli in notc Cocnx fuerunt ordinati Sacetdotes,& materia& reliqua adefTe poceram:
miniftri
Refpondent
aducrfarij
vr.fkpra
impugnatum
^y
idcm corpus moralitet , ita Ke^dfiiSiU'

Suarez;quia eft idem corpus mortuum, & viuum rtx..
vnitatc fuppofiti, & quantitaiis fcd hoc cft me- '"W""*""ta euafio
hic agimus de tctmino phyfico, &
eft.
Alij dieunt elTc
reaIiiranrubftantiationis>nonautem dc aliquo
morali crgo veritas conclufionis determinanda,
:
& difcernenda eft per principiaphyfica huc fpcântia, qux docent formas
cic diucrfas
fubftajitiales in fpe-
non fubordinatas inducere diuerfita-
tem fpecificam,& numcricara in conftitutis

iis eft forma cadaucris , quam ipfi ponunt
ta-
er-
&
&
go,&c. Concilia autera ,

Patres definientcs
declarantes hanc materiam ,
naturam tranfubftantiationis , non proccdunt per principia moralia,& imaginaria philofophix moraIis,qux
fundantur in prudencia , in conuenientia finis,
mediorum , prxcisc referuntur ad adîones
liberas ,& htmianas didando mediocritatem in
ipfis feruandamjvt voluntas rcka feruet mcdium
rationis,aut rci fed ptr principia phy fica ex na- rntuipi tfturis rerum,motus,& mutationisdcfumpta. Vn- fUt''^' >")
&
&
&
:
de prxfentiam ex vi verborum fundant in inftitutione Chrifti,& veritatc formx prxfcntiam:

pcr concomitantiam in conncxionc natutali ,
phyfica rcrum, ipfam tranfubftantiationem definiunt mutationem totittt in totiim,S:c. Nihil autcm
refcrunt ad opinioncm humanam,quod fit dc ratione huius myfterij.
^''
&
Deinde quod addit,nihil habet apparcntix

prxter vcrba,quiavnitas maccrix , aut quaniitatis, non fufficiunt ad vnitatcm fpccificam, aut
numcricam compofiti , alias genitum , corru-
&
ptuna cfTcnt vnum
quxcumquc enim
vnitiu
Mttl-
dftiumff/l*-
'^""*"
'2'f.
'
'
numcro , quod ncmo aifirmat:

difFcrcntia in
ejfe
per fe
fuffi-
ad diflinaioncm fimplicitet ; non quxcumqucconucnientia,ad vnitatcm:erco conftitutum

per formara cadaucris diuerfum al) anima,cft di-
cit
ucrfum a conftituto per animam phyficc quod

:
& aducrfarij admittcre debcnt.

Vnitas ctiam fuppofiti cxtrinfeci non facit ad Vmtaifuffipropofitum vnitatis numericx,aut fpecificx:qux fi'i -* /"'
vmtttm
vnitas numerica conuenic naturx pcr fuam fin- *^
luppolito,non
autem
a
priorcm
lupgularitatem
^^
^^
pofico quid ergo facit vnicas fuppofici ad numc:
ricam, quara fupponit xquc ac fpecificam?

Hxc eft doiirina communis, recepta ab
&
om-
98
nibus Patribus,& Thcologis,& Philofophis : ncc

cxpedit ea probare,quia C hriftus alTumfipt natura
fi dimitterctur,& cflet inproprio
fingularem ;
&
fuppofito,n6 mutaretur numero.Itcm,qui dicunt

eandc numcro poflc aflumi a diucrfis perfonis fi-
mul,fupponuntdiuerficate,autvnitatempcrfonarum non facere ad vnitatcm numericam naturx.
Dcinde prius natura debct cflc in fe fiiigulatcrminati ad fuppofitum pro, quara nata fit
prium , aut alicnum ; & fic eft tcrminus aîonis
rcalis ficut homanitas Chrifti , qux fuit genc-
tis
HHh
rara
IJti*r nti
S>*<fio*
"-^^'
IV. Sententiarum
Lib.
6s8
rata a Virgine
quamuis non concurrebat ad
dc Afccnfionc Omnia charijfimi, 8cc. GrCgorius
qux
fuper iila Ioan.io. Mariaftahat,SiCc.t]iudmoriendo infipulchro pofitit ^fitrgendo fuptr Angelos leua-
vnionem hypoftaticam
eius ad fuppofitum ,
fupponebat cxiftentiam naturac.prius rationc,cui

aducniebat hypoftafis , pro co inftanti, quo nata
ertet
aducnire propria,
fi
qnitur illam folutionem
Caprcoli , Caietani ,
fit
adefrct.
efle
an corpus viuum
idem numcro
>
dices
iti
&
qu6d
matris , e^ pependit in Cruce
fuppofiti
mortuum
fic
',
variatur
&
quia
Pctri
tali
tamea
Addo
?9
dum
in corporcPctri
fecundum
ius vnitas numerica , aut qualis
corum vcrba in eo rigorc inteiiigcnda funt , quo aiiis contradicunt in cxtrcmo con-
fubordinata; infcrt diucrfita-
tradi<aionis;ac proindc intelligcndi, vt vcrba fo-
ncquc eftprincipium reuclatumi
in
nant , de identitatc corporis in fepulchro ,
Cruce , viui
mortui : vcl fanc videamus qui
horum eft , neque
&
&
artc aduerfarij
pro'
%U 'TvH
tribiti.
quod dlccbant corpus defiuiffe, ac fuifle corruptum quod Patres ncgant, & mcrit6.
Hinc manct probatum corpus,quodeft fignicatum , & contcntum fub fpeciebus , conftitui
eo,
idcntitate corporis
fuse ex Sandtis Patribus , vt
^^^^^^"^ ^^ confccrat. dift. z. Omnla ^tucumque^

^^cns dc^VLchztiîi iiciv.idem corpui quod de yirgtne/timptum efl , ûod paffum efl , &ftpultum, tptod
per
formam fubftantialcm propriam , quac
tur
forma corporis
dici-
&
refurrexit ,
in coelum ajcendit , &c. dicit eflc in
Euchanftia:Leo Papa in ferm.dc Afcenfione Domini Non dtdtia pde y/ed certifflma /iientia tenemttf eam naturam in Patris confijfuram throno , <pu
fupponitur ad animam.
Ha;c conclufio in fequcntibus patebit , quantum ad rationem philofophicam , naturalem:
vbi etiam rcfpondebitur ad fundamenta aiiarum
opinionum, qus foliim petuntur cx ratione phi-
iacuerat infipulchro,8cc.ltcm
lofophica.
Auguftinus in ferm.
&
Auguftin,
forma cadaocris impu-
aliam fubftantiam difparatam : qiiia crror fuit in
&
Leo Pap.
fua
refolutum
infieri ,
non coUigitut talis vnio.

Hanc ergo rationcm de
confirmat Doftor
cum
gnabunt Appcllitas,qui docebant corpus Chrifti

quid
fiiifle in elcmenta in mortc
enim magis eft rcfolui in clementa , quam in
neque in foHo effe-y

fcdjpotiiis habet annexam priuationem vitz oppofitam humanitati : crgo ex principiis rcuclatis
Vltim
C H O L
M.
D. Thom. prohare , qiibdproduSium aB

vno agente vnam habeat formamfubfiantialem , id tamen non probare de produdio a pluri-
SetttentU Hentici , tenet rationes Addncias pro opinione
bus Agentibus ,
^ pluribus
mtttationibtn^,
vna efiforma terminans, (jr hac late

Alij
35
Henr.tjuodlih.i.ci.6.S.
i$.&
Ratio pro frima parte eft j quia vnius mutationis
traâtur.
concedentes conclufionem , ad
quam addudac
funt
iftsc
auflroritates
dicunt
quod quatuor rationes addudac pro conclufionc ncgatiua concludunt de quolibct,

quod producitur ab vno , & eodem agente non autem concludunt de homine quia
:
iC.
producitura duobus agentibus,& duabus mutationibus ; corpus cnim producitur a

ûodl.i.
propagantc:anima autem a crcante, 1 6.de animalibus dicitur, Selus intelleifus efi ab extra.
tj.x. & 3.
t ifta: dux conclufiones , fcilicet prima,qu6d illx rationes concludant ibi ,
non
&qHodl,^.
concludant hic,quac eft fecunda , probantur. Prima fic : Omnc quod eft , ide6 eft , quia
9.1 j.
vnum numero eft. Boetius Ub. de Vnitate , Vno : ergo ad quamlibet vnam rem naturalem eft vna mutatio numero fed mutatio diftinguitur fpecic,numero, gencre pcr for-
&
&
mam terminantem, ÂT

Text. com. ralis, eft
4.
& inde.
&
^.Phyficorum:crgo vnius mutationis quaproduciturvnaresnatu-
vna forma numero terminans.
Si dicatur
BeJs.
&
&
vniri
hypoftaticc ca folum, qua: fpcdtant ad vcritatem
naturae humanx in Chrifto:forma cadaueris ni-
loo
&
catur : crgo
imo contrarium fequitur , quia fides docct
hil
&ft4hleHahu de corruptime, dicit, illud

camem refitrgere tjut primo condita
&
qualis ipfi con-
&
non
identitas intclligitur ratio-
Probatur confequemia , quia multi hairetici

lOI
negarunt verumcorpus in Chrifto,diccntes cfTc Sifiii hsrftiei di ctrport
phantafticum
apparens ( de quibus fuo ioco )
Chrifti , (^
muiti iicct admittercnt corpus , ncgarunt fuiflc rr
dixtcx Virgine,& dicunt refolutumfuifle in elcnjcn- runtf
ta in morte , cx quibus primum fuerit compaftum. His vt obuiarentPatrcs diflcrunt dc veri- Tntris In ix*
tatc carnis,
vnitas eiufdem incul trtmt ctniridentitas
cu-
&
fuppofiti
FulgentittJk
in fipukhro,
ma conftituuntur.
Peto vlteriiis incidcntcr jVtyS/^r* didura eft,

ûo fundamento cadauer , vt conftituitur per
lam formam, dicitur vniri hypoftaticc ; nuUum
eft principium philofophicum hoc probans:im6
contrarium fcquitur , quia diuerfitas formx
terri
& iacuit
Idcm Bcda i.WCmrA.ii.&reliqui:crgo

fecundiim Sandos Patrcs non cft diucrfitas carnis,autcorporis in Chriftonuncabillaquam
habuit in fepuIchro;& confcqucntcr cadcm f o-
uenitjdebct ab ipfo fumi : quiaquot modisdicitur cns, tot modis

vnum, &c.
dibftantialis
qu
fuerat.
ipfos.
& quantitatc
ipfurn corptu ,
vlterius corpus dcnotar e diuerfum gra-
cntis phyfici a matcria
reftirrexit,8cc.
Aiper illud
illam AugufliB^
nc partium.Damafc.lib.}.cap.i.o. iVJM/^.inquit, Damarcen.

partium mgurtt depoftdt. Hieronymlis in lona: z. HietoD.
fit
&
tur finc
Fulgentius dc fide ad Petrum , idem homo in vtero
inanem , quamuis
quia compofitum ex noua forma

fubftantiali , ex principiis aduerfariorum in hac
ipfa quxftidnc, inert nouum fuppofitum, quando non aiTumitur ad extrinfecum : ergo vnitas
fuppofiti nihii facit in propofito , ad vnitatem
corporis viui,
mortuinumericam, qus falua-
fuppofitum
&c. fimiiia Auguftinus ad Felicianum
camem infipulchro defermt , epmm in vteroformauit.
quibufs fe-
& aliorum.
Deindc quid iuuat hsc vnitas

peto
Ex
qu6d in generatione vnius cntis funt multac gencrationes parciales, & illa
func
dieunt.
IntiUiginii
funt, vt ver'
baftnimt.
XI.
Dift.
Qusft. III.
.639
Tunt ad diucrfas formas, canquara aA proprios ccrminos. Concri , auc iftac plures formac
educuncur de vna pocencia maceciz,auc dc diuerHs. Non de vna,quia (ecundum Commencacorem, it. J>/r/4Âyy?numcrus poccnciarum in maccria cft rccundum numerum Com.ii.&
fpecierum: & ica illac dua: formx,quibus clfcc vna poccncia , eflcnc ciuidcm fpcciei, "''arcr.
fed cales duas eft impoiTibile (imul cHc in codem. Ec przccrea cunc illx pcrficerenc jnacuncduoaûs eilenc vnius pocenciz quod
ceriafn fecundum eandem pocentiam
vidccur cfTc concra Philofophum , 5 PhyJUorum , vbi vulc , quod pocenciae diilinguancur Ttxt.i o.
,
&
adus quia
ficuc
fi
poflc fanari &cpoffc xgrocare cflcnc
idem , fanari
6c argrocarc ef-
fcnc idcm.
Necpoccft dici,qu6dilJxformaceducancurdcdiucrfispocenciismacerix:quiacum
pocencix ineflcnc macerix , fine ordine nacurx , fequerecur
illx
quod
34
formx illx , finc
&.
ordine cfTenc pcrficicnccs maccriam iftam , quod cft impoflibilc. Tunc cciam fcqucrccur quod maccria , vc eft ccrminus a quo gencracionis , plurcs mucacioncs includcncis,
,
cns per accidcns quia habcns plurcs poccncias fcd de ence per accidcns non genifi ens pcr accidcns crgo gencracum non cfTc.c vnum nifi pcr accidcns. Itcm,
omnes illx racioncs concludunc ex pcr fe racione ioimx fubftanciaUs ipfa cnini pcr fc
cffcc
ncracur
confticuic cns in atu fimplicitcr.
Ec
fi
rcfpondcacur pcr
fcc via diftingucndi
forma calis,vel
calis,
compIctum,& incompIecum,hoc improbacunquia non
ejfe
cf-
formam
fubftancialcm ab accidcncali:quantumcumque enimcfrct

poffcc cuadi diccndo illam, qux cft fubftancialiSjCfTc accidcntalcm,
& c conucrfo, pcr complecum, & incomplccum.

Ex hoc poccft formari
ncm
racio fic
fubftancix ab accidence
hxc
Illa poficio cft irrationalis
eft
qux
excludic diftindio-
huiufmodi quia pcr iftam non poccft concludi

,
aUquam eflTe formam accidcntalcm pcr hoc, quod aducnic enci in aftu, quia pcr ce illud
fuic in adu incomplcco &: ita dicam ( fi formaaccidcncalis adueniac) quod prxexiftens
fic in adu incomplcto.
,
COMMENTAKiyS.
102.
QmIHo
phi-
Uftfhie dt
flHTUt*tt
SrniftUHtn-
Lij ccmedemeicondMfUnemtadtju^madJu'
\,Si*/i0n ilU 4uthorit4tes,Scc. Hadtcnus DoAor tra&auit quzflioncm Theologicam} deincpps autem agit de hac quzftione,vt fundatur in
rjtione natutali.
Subiungit crgo fcntcntiamHentici.quantum

veritatem philofophicam pattim conuenit
cum D. Thoma, partim differt. Dicit ergo quod
in aliis viucntibus ab homine vna fit tantum
atl
riti.
forma , quae
cfl
anima qux continct
in fc for-
mam mifti,fcu corporis:& in his concludunt rationes D. Thomx quz ab vno tantum agcnte
,
tn
ftrm
hmini producuntur. Dicit fccund6,qu6d non conciuifi du- duntin homine cfle vnam tantum formam, quia
fUx,$nt*n- proccditiduabusagentibus,ncmpekpropagan^ndMun- ccquoadcorpus,&aDeo,qui crcataitimara.Probatur prima conclufio eius cx vnitatc mutatio,.

vnitatt
mutMtienit,
^ttntnni.
^^^ fumitur ex vnitate tetmini ex 5 Phific.

ctgo ad vnam numcto rem naturalem eft tantum vnanumcto mutatio. DiccS in vnatcnatu-
"*^
H O
ralieflcpluresformaspariialcs,&gcncratione$.
Contri , quia vel dc vna potentia matcria: cducuntur,aucex pluribus nonde vna exCommentatof c , i i. Metaphyf. cem. 1 1 numcrus potcntiarum in materiaeft exnumcrofpecicrum:crgocffcnt ciufdem fpeciei ,
in vna potentia circnc
:
&
plurcsadtus contraPhilofophum, 3./'%2f"'./Â'tu 10. quia fi polTe fanari,& pofle zgrotari cflent
idcm, fanare
Non
& xgrotare eflent idcm.
, quia fic cflcnt

formae inmatcria fineofdine ,& terminus a <pu
gencrationis , qiis eft materia , vt habcns plures potentias , eftet ens pct accidens ex entc pcr
accidens non gcncratur ens pcr fc , fed per accidens fotma autem fubftantialis conftituit ens
jEr vnitmti
funt diucrfac poterrtiae
ptttnti
**
"'*'**'*'
per fe
&
toUctetuf via diftingucndi fubftan-
&
formas conftitucntiam ab ente pcr accidcns ,

tes vttumquc:quia forma accidentalis idco eft talis.quia
aduenitcnticompletoina6bu:crgonon
ita fubftantialis.
M.
Secunda fars ,feu comlufto diH^ fententU ,idefi, fkres formds fubfiantiales admittendas in
homine,
in quocumque froduifo a. pluribiis agentibus^ pluribtss mutationibus ,fuadetur : C"
&
fonuntur quatuor additiones ad hanc opinionemfpeBantes.
Secunda conclufio * , fcilicct quod in hominc non concludant fcd quod oppofitum
ibi vcrum, probacur fic Omne pcr fe agcns habcc aliquem proprium cerminum (wx.
3 j
fit
aftionis
& per confcquens vbi func diuerfa agcncia, Sc diuerfx adioncs,non potcft cfTe
formaeadem per fc cerminans. Ec hoc confirmacur pcr Philofophum, y. Phyfcorum, vbi

viilc quod non poceft cadcm fanicas rcdirc propccr diuerficaccm aftionis ad hanc , &:
ad illam fanicacem fed agens increacum pcc fc agic ad gcncracionem hominis , quia in-*
fundic
z
Scoti oper. Tom. y 1 L
:
HHh
Text. c$m.
^}'
^ "^'
640
jigts crea-
Lib.
IV. Sententiarum
& agcns creatum per fc agit ad cius gencrationem alcc& tranfmutando, alioquin non magis eflet bos pacer bou)S,quam
afinus, nifi quia pcr aftioncm bouis, dc fcminc bouis gcncratur bos & ita in homine.
animam intcllcdiuam ,
fundic
tum generando, corrumpendo,

rat aiteran<lo,
corrum-
pendo
tnti'
tando.
Et confirmarur ratio,quia fi idem cft pcr fe tcrminus vtriufque agentis , aut idcm
compofitum, aut cadcm forma. S primum detur,crgo homo cft creatus, quia eft per fe
tcrmiiius creationis. Si forma,crgo homo non cft per fc a propagantCjqiiia pcr fc eft tcritiiniis crcationis vtrumquc eft inconuenicns.
Addit ifte iuxta primam rationem fuam , quod ad duas forraas eduftas dc potcntia
maccria: funt potentix diftindjc fcd ad duas formas , quarum altcra educitur dc potenideo magis eft vna
tia maccriac, alccra crcacur,non fuHC duac habilicaccs, vel poccncijc
generacio ad duas formas fccnndo modo, quam primo modo.
:
Addic ctiam quod
&
forma , quac potcft darc ejfe materia: naturalitcr fcorfim finc

& ide6 omnis forma fupcrucnicns illi cft accidens fcd forma non nata darc per fe ejfe fine alia, non eft nata conftituerc fuppofirum
nifi miraculosc. Et ad propofirum, forma miftionis non cft nata perficerc, nifi dum anima intellcdiua perficit , & ideo naca eft fcparari a matcria quando anima dcfinit informarc & ideo miraculum cft , quod forma miftionis manct in materia fine intellediua:
ncc anima adueniens illi eft accidcns , quia illa prima non eft nata confticucre fuppofi-
3^
altcra
illa
nata eft conftituerc fuppoficum
tum
* yillasvro
xlmurn.
nifi
miraculose.
&
aniAddit etiam,qu6d oadcm matcria cft * proprium pcrfedibilc ipfius miftionis,

ma: intclletiux non autem forma prior , fcilicct mirtionis conftituit proprium rcceptiuum anima: tunc cnim anima aducnirec cnti in atu , bc tunc non eflet forma fubfcnfitiuam illa
ftantialis. Addit quart6,qu6d intelletiua continct in fe vcgctatiuam
autcm forma miftionis continct virtualiter omncsformas,qua: poflunccfle feorfimiri
aliis formis corporis. Ide6 aucem incellcftiua non concincc iftam formam miftionis,quia
:
&
impcrmifta
cft
& inextcnfa &

,
idc6 concinec
forma auccm miftionis concincc omnes

fufficiunc in hominc.
illas
quac poflunc
alias cxccnfas
cali
modo
vel cxccnfibilcs,
habere
& ide6
illae
ejfe:
dua:
COMMENTAKIFS,
105
Q" Ecunda
i3ln
TluresformM
tnitcens
tjfe in htmi-
conclufto ,/cilicet tjuod in
hoc rccedit Henricus
D.
miraculosC : ide6 anima fuperueniens non aduenit per accidens ; fi autem illa naturaliter manerct
confticucret , anima eflet forma pcr ac-
homine , &c.
Thoma
ad-
&
formam miftionis in homine diuerfam

ne.
ab animarationali. Diuerfitatem vtriufqucproE* diuetfitH' bat ex diucr/itate
adionis, &: agentium ; licut in
tt êniium.
fuperiori ptob.auit vniratem formje in aliis viucntibus ab vnitaic adionis , &: agcntis : ergo
quod vtraque forma , ram miftionis,

aducniant primo materia; primse,
tanquam proprio perfcdlibili ; alias fi animaad-
idem
ueniret conftituto pcr priorcm,conftituerct ens
diuerfi ctiamtcrmini. Confirmatur,quia(i

ellet
&
Dcclirati
^cncluftonii.
mulii
tion
flicjirt
titu
poten-
inmtt'
ri.
terminus, vel
vtrumque
cllct
forma,
cidcns.
Tcrtia
vel coropofitum,
cffet
vna declaratio ad duas formas,
cUratio.
& extenfas, qua: poflunt efic firorfim in aliis formis corporis:non continctur aurem in anima intcllc(5kiua , quia hsc eft impcrmifta,& incxtcnfac
cam autem continet anima vcgctatiua plantie,&
fenfitiua bruti : ali^s deberet hic author in illis
conftitucre formam miftionis,ficut in homine.
Intelleftiua autcm hominis continct in fc fenfitiuam ,
vegetatiuam & fic illx dus fufficiunc
in homine.
quam dux
Sccunda eft Qupd forma miftionis firorfim

ab anima non eft mita manere , nifi miraculosc ; ncquc ptoinde conftituere fuppofitum nifi
:
&
H O
^ fenfitiuam &
,
ImpugnAtfecimdam conclufionem eliBafehtentU, ex

continet vegetatiuam^
M.
tjuarta eiui additione : quia fi intelleiliux
ifiA in brutis
& flantis continentformam corporei-
tatUyVt dicit Henricus.in homine eandem continehunt. Jtem a quocumtjue occidaturbrutum,
& non ohfiante quacumqtie ^ quantumcumque diuersa

,
dauer : ergo non
$7
Contra
"
cfi
alteratione frauia
manet idem ca-
aliquid de nouo^fed idem comfofitum antiquum.
conclufioncm arguitur cx
planta contincc in fc
formam
ifto
corporeitatis
ik-
tualiter in ie
generationes.
SteunJa de-
ratit.
Quarta, quod forma miftionis contineat vir- ^Mrt

omnes alias formas extenfibilcs, fl^ratio.
crcitum.
potcntia;& hoc modo produdio hominis magis eft
Tertis JeeU-
per accidens.
Addit quatuor
deciarationc!) Iiuius conclu(ionis.Piimacft,qu6d
non fint dux potcntia: in materia hominis ad
formas, fed vna tantiim ad formam miftionis,
qus educitur ad animam , qux creatur , nulla eft
fic
quam anima
& vltimo addito fic Vcgctatiua in

& fenfitiua in boue concinct vcgctatiuam,
& corpo
quarto
,
''
XI.
Dift.
& corporcitatcm,alioquin oportcret in
Qu^ft. III.
641
poncrc plurcs formas,quod
illis
ipfc
ncgat tunc
:
Qîdquid continct pcrfc6lc,& forraahtcr aliquamfor- FonMconmam contincntcm formalitcr aliam formam, continct ctiam illam aliam fcd intcllcfti- ""'"' f'^^
ua continct pcrfcdc &: formalitcr vcgctatiuam, & fcnfitiuam pcr tc, &: non fub rationc ""^ ^T**
accipio iftam ptopolitioncm
dcftrucntc rationcm vegctatiux
mx
& fenlitiux, fcd fub rationc pcrfeAiori, quam
illae
for-
crgo intcUcdiua continet pcrfcdc iftam formam,

quam fcnfitiua &: vcgetatiua contincnt. Sinc ratione crgo vidctur dictum , quod fcnfitiua in bruto continct formam corpotcitatis,& vcgct^nua inplanra:&: tamen quod
fcnfitiua &: vegrtatiua , vt contcntx in intcllcd:iua , &: modo pcrfciliori non contincanc
habeantur finc intcllediua
,^ ^^^
contimt ab
hM cmen*'*'
candem formani.
modo
formam cor- Sl vegttAmodus incxtcnfibi- "' infli^*^^ /"*'

lis rcpugnat, aut modus extcnfibilis aut nec fic, ncc fic. Si primo modb, crgo non con'"
tincntur in intclleftiua. Si fccundo modo creo non contincnt formam corporcitatis. *l " .
torma corVI
r-f
Si vcro dctur tcrtium mcmbrura lcihcct quod ncquc fic , neque fic tunc indiftercn- pe'nMlsy
tcr poterunt condnerc formam corporcitatis, vt funt infc.vcl vccontentac in intcllc- idemerhde
tiua. Tunc cnim continenc corporeitatcm proptcr ordinem pcrfcftionis forma: ad for- vegetattMa
mam,non autcm propccr modum cxiftendi talcm,vcl talcm fed ordo perfcftionis fcm- hominis.
Si dicaSjContincntur in intclledliua
porcitaris
incxtenfo,idc6 non continct
qua: cft cxtcnfibilis. Contra, aut fcnfitiui*, &: vegetatiuac

:
o.\i
/r"
idcm.
Itcm, manifcftius vidctur cxclusa fidc , qu6d poffit concludi in aliis viuis forma
38
teiftionis difFcrrc ab anima, quam in hominc de anima intcUediua
f^^fi
hoc ptobatur,
quia non poteft cfTe rcgulariter idem effedus a quibufcumquc , &: quantumcumquc '^^ '^'.'
per
cft
^^
&
diuerfis agcntibus
dumtamcn non
fed a
quocumque , & qualitcrcumque corrumpatur corpus viuum, tjr^^j^'
ftacim refoluatur in elcmenta,fcmper producitur cadauer
idcm,&:
adfcnfum:fedidem noupoteftcfleterminus proprius aftionis
huius,&: illius agcntis:ergo non cft nouum produdum pcr adionem corrupciuam ipfius
ciufdem
^ ouitHm-
rationis. Patct
animati , fcd
cfl
cumtpu diuerfisfieri.
^ tptocum-
dcreliftum.
"""^'
Apparcc iftud in fpeciali, fi bos pcr cultellum, fubmerfioncm.vel intcrfcl:ionem, vcl '^"
modis corrumpacur, lcrnpcr derehnquicur idem cadauer & ciufdcm racioms cor- ^^patur
rumpcncia auccm ha:c &: illa , non func naca inducere eandcm formam &: hoc ftatim ^,w, ide
abfqucomni altcrationc pr2Euia:im6 fi deberct cadem talis forma induci,&: ab co- cadanerm*
dcm agcnte , adhuc videcur vniformis alreratio neceffaria pracuia:fed hanc quantum- et.
cumquc difFormis alccracio pra:ccdac, &: ab alio &: alio agcnte , fempcr fcqVjicur idcm
alus
termin.us.
COMMENTAKiyS.
104
^0atr4
eonchtfionemarguitttr ex vltimo,Scc.
ViÎmpugnat Hcnricum primo ex quarta

limitationc addita ab ipfb
eftquc redargutio ad
pcrfc-
CtittSmîfir-
homincm. Anima intcUeftiua continct
ptsm
fti,
ttnti-
tut ftrfiiti-
elitfam.
& formaliter fcnfitiuam,& vcgctatiuam fe-
cundumperfedliorcmmodum,quam
in fefunt:
&
***
nifi
etiam includcret
omnem
eius
rciratem
irj
ipfis virtualiter
& planta
forma miftionis , vt func
crgo confequentcr loqueudo candcm contincnt , vt funt in hominp:vel

primum ergo eft falfum , vel fecundum dici dcbet confcqucntcr. Argumentum eft clarum.
Cdnfirmatur vltima pars argumenti primii
tnnc enim comiaent corporeitatem propter ordinem
,
perfeîonis forma
adformMmy Scc. modus
elTendi,
&
fotraa virtualitcr,continet rationcfuafpecifica:

MtJiu t^tn. vndCmoduseflendi talis vel talis , fiue fit pcrfenstttrtfept-
getatiuam
tur
feu cxiftcndi cft pofterius forma ,

adueniens ei
pcr aitioncm agentis,quidquid autem continct
diptrfilHn*
vcgetatiua plantx includit virtua-
perfedionem virtualem,quxcompetitipfi,qua
in bruto
cnfirmMtii
idci
formam miftionis,quia extenfaeftifcd ex

natura iua , qui talis forma fecundiim gradum
pcrfectionis,ad quam determinatur a fua natura:
fcd anima intellediua non poftet includerc ve-
liter
ctiam continent quidquid in ipfis ,

ex
petfedione ipfarum continctur fcd uc contine-
^''8
fritrit r*ti-
crgo non
formz,
tanquamconfequensadcftcntiameius:ide6enim
kus,(iuc imperfckus, prouenit ex narura
fubilantia exigit exiftere per fc

eftiidc6
Deus
Dcus cft
qiiia fubftantia
nccelfe clfe, &: immutabile,quia
eft.
Vndc
vniucrfim modi cflcndi rcdundant ex

natura,non econtraiquod autcm pofterius cft,nequit cde ratio contincndi pcrfcdioiicm in priori:
Scotioper.
Tom.
rni.
natura cft:ergo includit etiam virtualitcr corpo, quod Henricus negat.

Deindc vna forma nequit virtutc continerc
aliam fccundum gradum comunem eflcndi vtri-
lOJ
TrtdlcMwm
que,quia in hoc.cxtcris paribus,nullus eft cxceffus , nequc fccundiim idem poteft fumi tatio
""T'^^;"
^^
fi^,4ii
tmi-
mcnfurx , Sc menfurati fccundum perfcftionern:

fcd non magis vcgctatiua plantz,aut fcnfitiua
mnttr.
bruti exigit
modum
exiftcndi cxtenfum
aut cx-
tenfibilem,quam forma miftionis cx gcncre.quia

eadem ratio vtriquc compctit,ncmpe elfc formam naaterialem cdudam de potentia matcfcnfitiua
ergo non ideo vegetaiiua ,
rix
in fcipfis fubfiftcntes includunt formam mi-
&
ftionis virtutc
quia exiftunt
modo
cxtenfo,
quod pcrinde miftioni conucnit pcr fci fcd quxcumque alia ratio includendi fxtrmam miftioîs virtualiter in ipfis , vt in propria ipccic funti
pcrindecompctit intcllctiux,vt includitipfas:
crgo, &c.
Sccuuda racio cft,quod idcm cffedlus non pof-
HHh
Cit
loC
steSJ* rsti
Darii.
642
IV. Sententiarum
Lib.
fit cire \ quibiircumquc,& quantumlibet diuerfis

a quocumagcntibus > fcd quomodocumquc ,
aliquod, vl ex partc caufarura
quc corrumpitui" vita,maiict idem cadauer,vt patec ad reiifum crgo non eft nouum produd;um>
fcd idem derelidlum quia diuerfa agentia agunt
fecundum propriaiTi formam.pcr quamordinanjyj^j diuerfos effedus; & ad candem formam
viuentis,vndecolligatur
&
"Dluerfatigi.
tU
tinqueunt
*itndm for. frodH-
pr^fupponitur vniformis difpofitio

Accedit quod vita corrumpi poteft
Corrumpitur
vita
nott
*'
tio eius induci, a caufa
&
,
alteratio.
feu priua-
non adbiua , fed impediti-
ua alicuius, quod ad eius conferuationem requiritur,vc pcr fuffocationem.perexclufioncm acris,
&
collifioncm faucium
per difcontinuationcm
mcmbrorum, & huiufmodi qui non funt motus

ad fubftantiam induccndam. Hoc argumcntum
probat a priori conclufionem Dodoris contra
;
negatiuam ; & pcf inde applicari poteft in homine, ficut in cjeccris animantibus.
Peto crgo.vnde producatur illa forma.id cft,i
07
Cttifirmiur
rnite
frtdi'
HhnU.
^;ijlari
ad quera finan
tiam ;
tantum
vniuoca ; fi squiuoca , agit ad for(^ mam , ad qua,m per vircutera propriam poteft
difponere(ubictum> fcd cx ca virtutc nunquam
alias natum cft difponere fubicftum ad formam
cadaueris,diuerfam a formacorporeitatis: ncque
dc tniko inducit talem difpofitionem pcxuiam,
3uia dcberet elfc raaccrialis>
fcnfibilis,quz ca-
Ex titgMtioni
vircuiii
non a caufa parti&

quia vcl ha:c non eft adiua ad fubftanvcl Ci cft a(îua, agitad propriam formam
qua caufa ,
, fi
eft
&
ere poirct fub fcnfum.
Ncquc
Limitttti
virtutit ttSi
caufa ipfa nata
eft
agere aliter in cor-
pus viuum ad induftionem formje cadaueris>

quam agit alias ex limitatione proprix virtutis in quodc,umque pairum alias diuerfum,&
applicatum, in quonon inducit focmara cadaueris crgo, &c.
Maceria etiam prima non limitatur, aut detccminatur ex natura fua ad vllam formam ; /ed
cx virtute agentis inquantum difponit ad formam dcterminatam , quia materia nunquam potcft fe reduccrc ad adlum, cum fit merc in potentia paffiua qusc tranfmutatur folum per agens.
Si dicas a caufa vniuerfali produci illam for:
Materi* dt
/1 indifferens.
Ktn
frtduei
ie<if*vni-
^v*
'*
mam.
Contr<l,caufa vniuerfalis
mam
detcrminatam
cauf-c particularis
nifi vt
non agit ad forfupplet defcâum
cxigentis ex adtionc praeuia,
nem
materix.
anteccdens, quia pecfe^lio natucs
motus,
& mutationis
vnam formam , non
difpofitio naturalis ad
connaturalis ad aliam
neque
illa eft
cft
connatu-
formz inducenda:, & conferuandac,qus
difponunt adeius corruptioncm peraliam formam ergo materia fub quibufcumque difpofitionibus connatur.ilibus formae viuentis , non
exigitcorruptionem illius form,aut pofitio:
nera alteiius incompatibilis. Non cft difpofitio

de nouo introdufta in materia , quia neque ex
caufis particularibus,
qui
eft finis
ne quid maneat incom-
plctum, id non exigit, quia manente forma antiqua corporis , vt ad fenfum manet , dcfinentc vita , materia non manet incompleta , aut fine forma. Ratio autcm, & fenfus magis cxigit id affic-
mare, quara
alia adftruerc
vt ex didis patet
&
ampliuspatebit.
Probatur autem quantum ad praefens,nulla dcfinis perfcftio naturz in a<Slu, nifi

exvirtute,&efficacia caufarum naturalium,&
mcdiorum , quibus rcducitur finis natursin ejjf:
fed confidecando collcdliu^ , aut feorfim omne*
caufas , qujc hic ,
nunc concucrunt ad corruptionem viucntis,& agunt cicca materiara pcibetur ex parte
Tinit nsiur
/" </
*'?"'""""
&
mam
eius
nulla inuenituc caufa
pcodudiua for-*
mac cadaueris , aut exigentix ex parte matcrix

aut difpofitio, quac eam particularitcr exigat ergo forma harc, qux nunc ineft materix , non eft
forma noua induda virtute harum caufaru.prout
hic,& nunc applicantur:ergo virtute aliarum
caufarummateriahabetaûm,&non per has.
Maior eft per fe nota rainor iam probata
fecunda autem pacft cum prima confequcntia
tet , quia matctia non eft in aflu , nifi pec viriutem caufac efficientis fed non potcft affignari
alia caufa efficiens,a qua rccepit hunc adum piac:
M*ieri
'^""tur
ri-
in
t'rcu-
*.
caufam , per quam homo, aut viuens recipit

per generationem , & per quam prior forma
cmbryonis fuitcorrnptaadintioduîonem huius forma; ergo hacc forma antiquaeft,& non
aliqua noua;per eafdem enim caufas per quas aliquid componitur ,per eafdem foluirur ; loluitur
viuens in animara
corpus: ergo per cafdem
ter
iHt frint,fer
tjfe
?"*<
wient
"r-^
&
componitur.
1 1 o
Confirmatur ex Athanafio in Symbolo :Jtcut
caro vnus ejl h(mo,Scc. per car- Athanaf.
anima ratlonalis ,
nem inttlligit corpus componitur ergo homo
&
tanquam partefubftantiali,&proxima :crgo conftituitur caro in effe
fubftantix per
carncm
formam propriam. Sic ctiam in, quosyS^* citauimus , candcm
& corpus Chrifti conceptum de Virgi-
ne, paffinn in Ccuce, iacuifte in fepulchco,cefucSic dcnique Philolbphus x, de
ralis vni
fi-
formac nouae inpropofito,qo dicatur ne tlit frti

cadaueris ergo finc ratione ftatuicur. Probatuc ''<**'
ceflitas
rexilTe.
Contra illa difpofitio materi noncft antijmfugnMur. qua, qua: fuit fub forma viuentis , quia vel acNd feamtur cidcntia inhirent toti , & fic nulla mancnt dofiix dijpofiiionente toto ; vel infunt materis primx , vt mo* <^Cf"i magis philofophantur ; fcd etiam fic difimtt'rU
cunt maiorcm connexionem ex natura rei cum
forma viuentis,quam ad aliam formam:quia
log
109
prartcndi potcft
aliquis naturac pracfixus finis,vnde colligatur neni dri
telligunt Patrcs
difpofiuo>yc pro-
quentcm:fcd nulla prxceflit difpofitio, aut adbio

caufas particularis , difponentis materiam , qua:
exigac , vel ordinccur ad talcm formam nouam
ergo neque a caufa vniucrfali induDices induci ob particularem difpofitio-
talis
maforms
vel ex parte
batum eft ergo,&c.

Probatur etiam,qu6d neque
fubftanrialiter ex carne,
citur.
vcl cx rationc adionis corruptiuae
& difpofitiua lalem concutfum,vcl adioncm fe-
cadaucris
Rfjptn/ta.
teria:
nequeex
cauiis vniueriali-
bus , vt concurrunt hic , fuppctit fundamentum
Amma
defini- DefinitJitml^
animam definitione Phyfica,in ordine ad materiam fuam, nempe ad corpus tpiodjit etBtu coruit
*"*
&c. Definiautem in ordinc ad fubieftum proximum, CtrfttefuHt'

quod eft compars totius ergo fi potentia vitam ^wwr/w.
poris erânici potentia vitam hahentis ,

uit
& non aftu
quod non includat

animam , quia fubieftum phyncum debet diftinhabct
fequitur
autem anima conflitanquam pars eius, hoc

non poiTet faluari. Deinde dicit , qu6d ex cor- '?'*"' vnum
porc& anima fit vnum,ficut ex ceca Jk figu- ""* ^/i'^*'
ca,ficut ex pupilla & vifu ; hxc autem diuerfa
funt in re crgo & anima , & corpus. Tcrtio dcnique reprehendit antiquos , quod definierint
animara non fafti mcntionc corporis > quia di- Diuerf* exigui phyfice a fua forma
; (1
tuerct corpus intrinfccc,
ucrfx
animx raquirunt
diuerfa cocpoca
ficut '""'
''"'/
torftra.
diuccfi aftus diucrfam materiam.
Ex
XI.
Dift.
Ex
his patet latio Dodloris
quam
Quseft. III.
tantum gratia profequor czteris omi{E$,alia pluapud Philofophos pailim in hac ma-
iguohiUtate aninu imer fedifferunttita
ra legunrur
ntf
teria
vt
quod alioquin
nutritio
non
faluaretur,
dato,vt
& naturaeiut
quibus conftai,qu6d corpus

non conftituatur per ammamintr^ corporisex
Philofopho quia in fj^corporis d'ftingmcur ab
clementari,atquequo anima: funi nobiliores , eo
particfpant nobiliora corpora tanquam.rubiedU:
ioquitur enim de ipfis refpediuc ad fubie&um.
Ad propofitum ergo faciem mortuam dici
arquiuoce partem,quianequea6hi,nequcpotentii habet in fe animam , deficiente difpoJitionc
requifiti ad animaro ,& omni virtute intrinfeci,
extrinfcca naturali , qua difponi poflit ad anicorporit di^rt,8cc.Ex
neque fubiedum extenfionis formale, dato qu6d

pcr animam conftituctetur cotpus , ncque fubie-
Aum accidentium n;iaterialium
643
ea ipu elemema appeSaatur.-verionprfutnel>iUtate,vel
breuitacis
Thomi-
adminunc fubie&an' accidentia in toto mediante forma. Quart6 denique , quid aninia neila:
queat conftituere corpus in efi corporis formali-
Cantum virtualicer dicitur corporea,

quia cfFedus formalis debct eiTe per caufam formalem in fuo^ formali
nihil vinuale, aut
cminentiale det e/fe formalc, ficut neque Deus
mam
non quod deficiat forma fubflantialis br-
dicipodit formaliter lapis
poris
aut certe confticuatur formaliter per ani-
ler.cura ipfa
&
&
aut Sol fonnaliter
mam.Nam^* cap.^\hi
calidus.
eadcro repetit
**J*f*'
Jenjitalif injitaut aElu
rupta tijuiuoce diciturfaeieiâut caro perinde <pMjilapidea,aut ligneafa6laJk,Scc. ergo
SelimPhiUfifhi.
inortuum
in adtu,aut in potcntia
& vi-
nus , autJimpUcittr
uum noncotnmunicant in eadem forma fubftan-
mortui, Scc.
eadcm formi.RefponPhilofophum agere de partibus,vt fiibfunt gcnerationimoucntur,& forman-
lcm,pcr
^'^liiî^qnc conftituuntur
detur in co capite
tur k principio cfficiente,fiue iiiud
fit
feroen,fiue
convelcerte ab extrinfeco,ncmpea gencrante:vt

patct cxprrcedcntibBS in toto decurfu capitis,&
vlteriiis agit dc partc in ordine ad nutritioncm
partcm ab anima fefuiipfius,& augmentnm ,
cernic:vndc in verbis prxcedentibus immediate,
ita concludit Owwt,mquir,^<fîKf aut natura,
aut orteeJpcitMurah ee tjuod aElu ej{,fitmt exeo tjuod
&
metMmtjue hahetf
(*rprincipium tale,vtmotu perato,pars exiilat

<pte,eademtptejit
animataôn efi tnimfacies
ma-
&c.
&
iiiftz-.StdhabeatruJemen animam^cne, ratioeadem,

atejue de partihfu
potrfi
redJenda efl-.nec enim anima vUa ejji
cmue eji , neeptepars vlla ejft

epiodpmicept anim* non eft , niJiaiptiHece , vt
potejl in alio
rnortui oculus
niji in ee
fenten igitur,
& habere 4mmam,&
effe
&c.
Si ergo partcs habenc pocentii animam , ficuc
feracn , fcquitur cx mcnte Philofophi partcs
non confticui anima:vndc cap.5. dicit, Semen non
potentiapalam
eji,
&
hahere animam,niJiinpotemia,<jtua efipars excrementi.
Dcinde de anima intellcftuali , arque
/enfibili
vt haocat
Necjieri poteft, inquit.w/
aut potentia
erit
Dicitur autem pars
anima
& anf alifuate-
enim aut mortuus , ata part

vt habec calorem nacura- **"'
qucm poflic nucriri
mam elTc pars fimplicicer
vcl in aftu , vcl in pozquiuoce pars , in ordinc ad cocura,quod eft cotruptum cui proinde
neque in^êr , neque in faSoejfe , nequc adbu |>er
participationem animx, nequc etiam in potcntia
per viam generationis poteft fieri cocius, fed ccn,
dic in
corrupcionem.
Imperfc^m enim
phyfice dicicur acquiuocc Jîumeoti
*'^*'
Ffmimam
gtneratur;fceminaautem<pujimasljitsejt. Etlib./.
'^'"'*
'I**
Mctaphyf.cap.j.dicitgcncrationem foemincnon
eHcvniuocamfimplJcitcr,licut efteeneratio vin, ^
& lib.de Animalibusjfceminam non intendi perfea natura.fcdge-
JedaUûaliter,8c^Ji*qttiuoce
nerari occafionatCiquia natura tedit ex fc in iiJud,
quod pcrfcdhim eft. Ex prxdido ergo loco nihil

fauct aduerfariis:&
dem eflc carnem viui,& mortui,fequenda

citer cft
eorum
C H O L
C/f#.
cum fandi Patrcs dicantean-
fententia
fimpli-
cui in nullo rcpugnac
uemus cnm Do&ore in fequentibus.
Ufa gignuntur :Jic

aUas non faemina , fed mat
aliudparticiparevideturjidspiemagit diuirtum
qttam
^*^
\n<^\iix,imerdttm lfa,intertium non
faemina partimfaemina
Philofophus,& magis eft prxfcnti myfteriocongrua. Argumenta ex comrounibus principiis fol
'" j***,***.*
habcrc ad perfedkum , ficuc i o.Afet. in genere

diciitur laterc squiucKationes.Et ficui hicc. j.d!citur gencratio fceminae eflc impetfcdaÊ*' UJis,
fe
Sed enim omnis aninujiue virtus ,fiuepotentia corpus
dicit,prius haberi potentia,qukm a6lu.Ec ibidem:
diHi.
auc difponi ad ani-
tentia:pars mortui dicitur
potentia tale eji:jemen i^tur tale efi
,^^
ad pat-
facies, vel manus,vel caro,vet aUaparsJit , nift
tera dicit fufficerc,& requiri
'J^*^''^:
animam
Obiicic YiCciaez tUfi.iS6.c*p.i. Philofophum

ohiiai* vf lib.i.de generatione animalium a.^.xMetpu emm
f "** '*.ff>'- ftcies, inquit, nljinnimam halKiit, necpê ctero^Jiicor-
III
m
. raiitn
/*"" **'-
M.
Refutatfecuttdum additum Henrici,(juo dicitftrmam corporeitatis non informare ,ftne miracuby

nififimul informante anima intcUeîua. Item^ tertium additum, quodeji ytnateriamfrimam
tffeproprium perfe^tbile aninui intelleiHu*.
39
Gontra" fccunddm additum , fcilicet de forma perficientc naturalitcr fcorfimrumOmne agcns,quod potcft fufficicntcr in aaioncm fuam Gnc aftionc alcerius,& in tcrminum adionis potcft informarc paffum illaforma finc adlionealtcrius:
fcd agcns naturalc potefl cum communi influentia fine fpeciali aUone diuina in adlionem fuam,Si in tcrminum aftionis, qui cft forma mixtionis. Quod cnim tunc in eodcm ^"J" f*înftanti Dcus crcat animam,hoc non eft prius naturalitcr, quam propagans inducat forf^^^^.
pta,arguitut fic
mam mixtionis,im6 eft poftcrius naturalitcr,ficutforma,adquam cft difpofitio/cquitur
Dcus crcat animam, jim6 mere contingcntcr:

mformarc fuum pafTum pcr iftam formam mixtionis , abfquc
aaionc
4
difpofitioncm ncc ncceffario fimplicitcr

:
crgo agcns illud potcft
HHh
^-^^ ,^_
^41 dijpofitioeius.
aiflionc Dci,&: pcr
Cntr*
ter-
tium addlti Henrici.
IV. Sententiarum
Lib.
644
confequens nuUa contradiaio
eft
refpedu agentis Grcati,qu6d forma
mixtionis informet abfque anima intelleftiuamon ergo eft miraculum.

Contra ^ tertium additum de proprio perfedibili anima: intellcftiuas: arguitur dupliciter. Primo fic:Proprium perfedibileab agentc fufficiente poteft perfici propria pcrfe-
dionc citcumfcripto quocumquc agente alio & pcrfeciioncalia , maxime ab agentc

non depcndcnte in agcndo ab actionc alicuius altcrius agcntis crgo fi matcria prima
{rtprimum ,&proprium pcrfcdibilc anima: intcUcftiuac, potcric aDeo agcnte (qui in
agendo non dcpendct ab aliquo creato ) informari anima intcUc^tiua abfquc adionc
agcntis creati , &: termino eius & ita finc omni forma mixtionis pofiTec immcdiatc intcllcdiuaperficcremateriam.Hoc videtur inconueniens, quiatalccompofitum non viderctur efle homo,cum non haberct illud quod eft dc effentia hominis nec cciam non
laomo,quia haberct Jllud,quo formaliter homo eft homo.
Secundo fic,ex duobus aftibus quorum vnus non cft potentia rcfpedu alcerius,
,
vnnm. j.MetaphyJic. cap.pen. tc 8. cap. vltim. quia ibi vtcrquc illorum aduum manet adus fimpliciter refpedu alterius & ex duobus adibus in fc, & inccr fe, non fit per fc vnum fed per tc forma mixti & anima intellediua func duo adus,
&;neuter potentialis rcfpedu alterius , fic quod neucer eft ratio rccipicndi alcerura:
crgo non fit per fc vnumex eis. Si dicas imo, quia eadem materia recipiec cos,
hoc nihil ad B quia pcr fc vnic^s alicuius cncis eft cx adu , non cx pocencia, cx
non
Si forma
mixti
ejfet
rton
perft'
per
iiihile
potcftficripcr fe
Amma
ho-
mo Hon effet
capiculis pra:allegatis.
perfi vni.
COMMENTARIP^S.
fÔtitrafiiMnclumadditumyS<c. Maior huiiis
a
VnJe tfifub.
tdinittit.
quiavbi uuUaeft
fubordinatio adbionis ad adtionem, nequc termini ad tenninum , ncquc agontis ad aliudagcns,
inquantum hoc agit propria adione , vt Dcus,
vcrbi gratiicrcans animam;rc6lctollituromnis
V^rationis
eft ciiiden-s
coniunftio naturalis neceftaria inter terminos,

quin fcorfim cire poflint , quod cnim fimul /inr,
proucnitex applicationecaufarum, no cx dependentia,aut ordine formarura:daro ergo qucd forma mixtionis fit in homine diueru ab anima,
Stqm ituima
jlnt
furmn
non probata.
b Cantra tertium additum , &c. Hxc ratio eft
clara:quia proprium,& immediatum perfcdibile
animac , dicit Henricus , clfc materiam primam,
non conftitutum cx forma mixtionis , ne admit-
formalis prxcisc coramunicatur fubicdo

primo,& immcdiato formac fi crgo illud eft matcria,non requiritur ad hunc eflcdum , informa-
animam
conftituere pcr accidcns
jiiret enti in
potcft crcarc
adlu conftituto
animam
quia adue-
hoc fuppofito Dcus
.-
in materia
quia nullo
me-
dio refpiciunt femutu6,vt4dlus,&potentia, nc-
quc Dcus dcpendct ab aliquo agente , aut adiione cius rcfpcdiuc ad tetminum creationis.
Si dicas
tiquiri
formam mixtioniscfledifpofitioncm
mlxtionf, vt
praeujam ad animam. Contra
diffopiitni.
npn requiritur
quam
difpofitioprzuia
in materia rcfpedliuc ad
formam,
immcdiate rccipcrc,nifi vt toUatur

impedimentum , nempc forma prior incxiftcns,
fcd nullum nnpedimentum tale cft proportionanata
eft
rum ad agens
increatuin
tur per infufioncm

ftete
&
animx
fi
quod eflet,tollcrenon poflet cxi-.
quac
cum forma priore,ficut tollitur
pcr
formam
mixtionis.
TtUiiur [uh.
trdinnti in-
eam fit fubiedlum animac

qu6d anima fupponat organa , & parad hoc,vt pofllt darc fuum eflcftum materia:.
ftitutum per
Contr^, velefthoccxneccflitareefledtusformalisjvcl ccrtc cfledius, qui proucniunt ab anima,vt
tat
tirftrmM.
Henricus
inordinead conftitucndum fuppoficum , libera
mixiitnU.
Kn
cft;
ordincm cx natura fua ad

vllas formas, cum atquc immcdiatc refpiciat omnes fubftantiales indiffcrenter, ncquc vnam magis , quam aliam , ncquc ordo inter ipfas formas
exnaturaformarum incft, quafi vna efl^t prior
eflcntialicer rcfpeftu altcrius crgo oportet ham:
fuppofitionem ad animam oriri cx co,qu6d confcruai
tes
cft,
pcffe infundt,
conditio, aut difpofitio prior, vt iam diftum
ncque materia
rcde fcquitur, quod naturaliter poflit incfle finc

an'ma,& feparata vnioncanimar,manere in maferia:difFcrcntia crgo illa,quam adducit
114
nequecft ratio proxima recipiendi animam, ficut

quantitas, alias formas accidentales : nequceft
Si dicas
principio êcflicicncc :non
tio eius per
formam mixtionis nequc fccundura

;
&
&
recipitanimam:ergo ficnon fupponit formam

mixtionis cx neceflitacc eflcclus, nifi ipfa , aut
conftitutum pcripfam fit fubitftam proximum
anima:.
Dices fupponi formam mixtionis ad animam

modo , quo quantitas requiritur ad formam
fubftantialem materialcm in materia. Contri, ?*"^""
hoc rcquiritur ex neccflitaie agentis matcrialis, Jj
formAm
non autem formje,quia illud ncquit agcre.nifi in fuiJldtttiMlf
materiam cxtcnfam. Qu6d vero non ex fortna
proueniat, patet , quia fic formafubftantialis , fi
refpicerct quantitatcm vt fubiedum tjuoy non
componeret cum materia nifi per accidens^^quod
cnim reipicit mediante accidcme , non poteft
pcr fe magis rcfpiccre tcrîum , quam refpiciat medium r Deus crgo qui non depender
eo
a quantitate in agendo
eft
receptiu* vtriufque, quia
materia immediatc
fic
fonna mixtionis,
,quiaefle-
quia anima cft principium (pte operandi refpediuc ad principium fuum <jMody
pcr
animam conftitutum hoc autcm eft folum compofitum ex auima ,
materia , fi hsc immediatc
dici poteft
formam
(i
'*?'"'"'"'
ad fubicftunijfed hc^ non
mix-
"'"". ,?*''
O:\is
Diccs efle ordinem inter ipfas formas. Conformas ex natura formarum , quia vna creatur , altera educitur:
nequc eft refpeftiuc ad formas,vt funt ab agcntibus ex cadem ratione:ergo tantum erit refpctfliuc
rr^.hic ordo faluar^ nequit intfr
primum
1 1 f
Tttmit
fic
maximc producendo
quae nequit dependere a quantitatc:
ctiam non dcpcndet
forma mixtionis,
irifi
XI.
Dift.
Quxft. III.
niu ip(a ingrediatur lationem fubicî primi

animz.
&
l 1
SieMHimrttit
ttntTmtundi.
Dtjlruit
in-
untum.
Secunda etiam ratio Dodoris eft probans ,

dcftruit inientum Hcnrici , quoad vnitatem pcr
fejnam magis fcquituT cx co.quod ponit vtramque formam immediatc afficcre matcriam,homi-
nem non cftc cns vnum pcr fc , quaroponendo

anim* fufceptiuum immediatum cflc compoficumexformamixtionrs,vtbeneprobaturexPhiIpfopho, quia per
*tf
If"'j
fe vnitas
compoîti fumitur ex
^*^"pcrfc,nonautcmcxpotcntia.Patet,gcnitum
corruptum funt fimpliciter diucrfa entia,
quamuis habcant candcm materiam vcrum tamcn cftctiam fumi vniratem cx vtroque fimul:
&
Vndt ptm'
titr
vnunt^
nam
fi
eadem forma
in diucrfis materiis fcorfim
poncrctur, compofita
non
cflcnt vna.fed diucrfa:
C H O
645
ad diuerntatcmnamqueminus re<ûiritur ,quam

ad vnitaicm namquxcunqucdiftcrcntiafufficit I>ifferUUt4
aJ infltrcndam diucrlitatcm, fi cft diftercntia per <i"<!c^Bîu
/'*''*''
fc , non tamen quarcunque idcntitas ad vnitatcm
:
fufficit
vt alias faipcDoftor.
Opinio etiam Hcnrici impugnari poteft , ex

co, quod admittat duas formas fubftaniiales ,
&
non fubordinatasafficereeandcm matcriam.

ConcluHo harum .tationum aditmtitur aDoAore in fcqucntibus , qoi dicit compofitu cx for.
mamixtionisfubicdVum immcdiatuni anima-:&

hocpatetex PHilofopho, & Aihanafiocitatis,&: iubitBumM.
ratione ipfa quia in corpore excrcct anima fuas ""^* 'fl '*'
:
funkione$perorgana,qua:funt inftrumentaoperandi : crgo fcquitur corpus eflc fubicdlum cius,

cum cx opcraiione rcdc colligitur cflc.
^'"^'
M.
RtfntAt rAttonem Ifenrmjcilicet ideo plures dandasformM ,quia flurafunt agentia
vel flures
mutationes,decUrans,an adcomfofitum habens flures formoi fit -vna^ velflures mutattones.
Item , a materite ad plnres formasfit 'una fotentia.
Contra ' rationem iftius opinionis, inquantum concordat cum praeccdcntc opinionc
contra illam diuifioncm , aut vn4 mutatione, aut pluribus, arguitur fic. Aut fufficit ad
vnitatem compofiti geniti , quod duas fint mutationes ordinatac ad duas formas ordina-
40
tas:vclrequiriturtantum vnamutatio. Si fecundo modo , tunc a quibufcunqucagenti- Expbral,bus fint plures mutationcs , licct ordinatx, tamen gcnitum non erit vnum ,
tunc ho- tateMêmirt
&
mo
fccundum opinionem iftam non crit vnus. Si autem primum fufficit, tunclicet illa: plures muiationes fint ab vno agcntc, non minus produaum potcrit cflc rnum,
quam fi illz mutationes fint a diuerfis agcntibus:im6 cactcris paribus videtur , quod ma-
<"
^f^^'J
^!"^'*
"f
"L.^^^*
fufficiatvnumagens,quam plura agentia.

Rcfpondetur ad hoc,qu6d duac mutationes , ad quas cft vna potentia materiz , fufficiuntad hoc vt produftum fit vnum non autcm vbi funt potcntix diucrfac matcria::
fcd fecundum primum additum ad formas cduftas dc potentia materiac funt diuerfjc
potcntix:adformam autem cdul:am,& aliam non cduâm , cadem cft potcntia hanc
autem,&: aliam refpiciunt duoagentia:& ideo dux mutationes a talibus duobus agentibus fubordinatis fufficiunt ad producendum compofitum,non autem illac dua: aliac.
Contra, aut potcntiae numerantur ad numcrationcm forma: , & tunc fcquitur vtrobi- Tlurditat
quc efiTc duaspotcntias,ficutfuntduacformx,fiueabeodcm,fiueadiuerfisagentibus fotftU in
Cnt induftx:aut numeratur potcntia non rcfpedu forma:>fed refpcftu agentis & fcqui^^^^^y_
tur magis numeratio potcntiac , quandofunt diucrfa agcntia , quam quando cft vnum ^^^
gis
agcns.
Diccs, numcrantur fccundum numerum

ipfo compofito,fcd illarum,quac
formarumnon abfolute,qu2
educuntur dcpotcntia
illius
tales
rccipiuntur in
autemfunt
illac,qux
terminant adiones agcntis naturalis:fedilla,quac tcrminat adioncm creantis^non cft talis,& ideo proptcr illam non numeratur.
Contra, accidit matcrix, qu6d forma perficiens ipfam educatur de potcntia cius , vcl -^'f'*|'
non educatur:fi enim eflet poffibile aliquam formam elTe in materia,& tamcn non cdu- "'*v"^
perficiente
j
j
ci de potcntia eius , ipfa ita perfeae perficeret maieriam, ficut fi educerctur de potcntia ^^ ,,-^ .^,
cius.-crgo materia eodem modo fc habct in ratione perfedibilis ad formam cdudam ,
tn!a, tLcL
non cduftam ; tc pcr confcquens codem modo refpeftu huius, vcl illius numerabitur,
.
j
/-/-x/-
//-1
&
vcl
non numerabitur potentia materiz.
Secundum hoc ad primam rationcm pro fecunda opinionc poffi;t refponderi. Poflct
cnim dari vtrumquc mcmbrum & primo quidem quod vna cft mutatio qua produci,
tur
vnum cns naturalc, &: hoc loqucndo de mutationc vltima
fionem,qu6d tantum
& tunc conccdo conclu-
tcrg.
Henriciju-
pâ
n.
j j.
flfi''-
^*^'^
pcr fc terminans illam mutationem tamen plurcs funt mutationes partialcs tcrminatx ad plures formas partialcs przccdentes, ^^ ffrmina.
vel ordinc durationis,fi ponatur vna forma prius temporc induci , quam alia vcl ordine titr tid comnaturxjfi ponamusomncs illas fimul temporc induci, nifi quod ficut didum eft in qua- poftihahes
eft
vna forma , vcrum
cft
fiiombtts 9. Metaph.
ad vltimam formam non
cffct ptopric
p^"' /
mutatio.
Excmplum
""*'
Excmplum huius,fi ponatur partcs organicae difFerre fccundum formasfubftantialcs:

tunc cnim prsccedit gcncratio vnius non folum natura , fcd ctiam tempore gcncrationcm altcrius partis,& ctiam gcneraticncm illam,qua: cft fimplicitcr gcncratio totius,qua
Ceneratio
vniui
tu
IV. Sententiarum
Lib.
64-6
par-,
totiiu
prxcedit te-
inducitur formatotalis prxluppofitis iam formis omnium partium.ScdficpO'

nendo vnam,vcl plurcs diccrcs aut eft vna potentia,vcl plures in materia rcfpcdu iftarum plurium formarum ordinatarumjpofifct dari hoc,vcl illud.
Et fi dctiir,qu6d vna poicntia:tunc ad duas lmprobationcs,contra hoc fakas.Rcfpondco ad primam,cum diciti)r,vna potentia fpccic cft ad vnatn formam fpccie. Verum cfl;
fcilicet
pore aliArii
farttHmge-
nerationem,
Oitomodo
z>na potetia
fit
adplures
formas?
Eadem
pt-
tentia rece-
ptiua oppofitorum,
ciufdem ordinis.Etad duas auftoritatcs Philofophi rcfpondco,qu6dintelligunturnon

dc potcntia rcccptiua,& adu recepio:fed de potcntia & aftu, vt funt differentisc oppofit3B entis:vt apparet dc pofifc fanari, & pofle xgrotare, de quibus cxcmplificat , quianon
cft vcrum de potentria fubiedi,quia idcm corpus,& eadcm potentia reccptiua potcft poni in corporc refpedu duorum contrariorum , licet aftus non fint idem. Ifta autem diftinftio potentia: fic,&: fic,patct exqnajl. iFiaarticuloprimo.
4t
Si detur ' ctiam,qu6d funt dux porcntia: rcfpedu huius,& illius formsc, tunc ad duas
improbationcs illius mcmbri poteft facilius refpondcri. Cum cnim prim6 dicitur, qu6d
imillac duac potentiac infunt Cne ordine illi materia:,potcft negari imo cflcntialius ,
mediatius ineft materia: ordo ad vnam fbrmam,, quam ad aliam ficut in fubicfto refpel:u paflionum diucrfarum potcft cfle potentia prior rcfpeftu vnius,& poftcrior rcfpcdu
Potetid pofi altcrius.Siautcmconccdcrctur, qu6d potcnti* funt cx aequo
nonfcquiturqu6dadus
fimt ejfe ex funt cx aiquo potcft cnim cfle ordo potentiarum quantum ad terminos,hcct non fic or-
&
stjuo, quarii
do earuih quantum ad fandamcnium ficut patct in multis aliis , vbi duo rcfpcftus finc
tamcn tcrmini illorum refpcduum habentordincm
ordineinfunt vni fundamento
intcr fe,&: in comparatione ad fundamcntum.
:
aluspofsut
ordi-
ejji
nati.
&
non habet apparcntiam:fi cnim dc ignc poflit gcnon proptcr hoc fcquicur qu6d jgnis in ratione tcrmini a cjuo fit ens
per accidens quia ifta potentialitas, & illa non conftituunt pcr fc tcrminum a quo ita
Alia ^ probatio de cntc pcr accidens
nerari acr,& aqua,
&
aliam,non fcquitur , fi illac poccntix

etiam ex parte fubiedi,fi habeat potcntiam aliam
inccr fe accidunc;ergo habens illas eft ens per accidcns.
COMMENTARiyS.
117
f''n(iament!t
Hcnrici.
/^ Ontra rtuionem ifiius opinionit
ex pluralitate mutationum,ad
ti
gentiufn
&c. Impu-
probandum diuer-
ficatem cffedus fimplicitcr inejfe encis.

arguit
Exdiuerjita-
V-y gnac fundamencum Henrici, defumptum
Jmpufna:
Dodor,
ad vnitatem
ve!'vnimucatio pcr
efFe(5l-iis,& fic
vnum
fe
Contra
requiritur
quod homo,
quem fuiit dua: mu-
fcquitur,
non ftijui di'
non
uifptMem
tationes ccmtr.-i ipfum^vcl duic mutationes ordi-
effeiiHi.
nats , ad duas forraas ordinatas , non impediunt

vnitatem cfFckas,& fic impeninens crit.fiuc fint
ab vno agentcfiue a diuerfis quia cx Jiuerfitate
mutaciOnum , non cx diucrfitatc agcntis fumicur
vnitas cffedlus quia vnum agens , k quo procc-
fit
fimpliciter,ad
Rt:i.
dunt duac mucacioncs.licet
fit
vnum
in
effe
entis,
multiplcx in virtute ,& influxu neque in effe

entis fpeikac ad conftitucioneracfFedus.ncquc ad
eft
pofitioneineius ,fed cantiim qua influic
ipfum
nis,
&
fi
effe
in
ergo Dcus producercc formam mixcio-
infunderet
animam
non miniis homo
vnus , qukm de fado , neque magis Adam

fuic vnus , quia fecundiim corpus , & animam i
Dco fucric produ(ius,quJkm Abcl, qui pcr propagationem;crgo qu6d finc mucaciones ab vno , vel
eflet
(diuec(is,non arguic vnicaccm.

tiefpmjh.
Dices duas mucaciones,vc fupponunt duas po, non au^

tem quando vna forma flipponic pocentiam , altera non , vc concingic in produdiione hominis,
tencfas in maceria inferre diuerficarem
Imfugaatur.
Concra âuc niucaciones numerancur cx numero

pocenciarum in maceria , auc ex numero agentium,fi primum,diuerficas agencium non facic ad
numecum mucacionum {\ fecundum , diuerficas
:
poccnciarum non facit ad 'numcrum mutationum. Racio pacec , quia ab his fimul fumpcis ne- N<f * ab .
quit fumi vnitas , quae fupponit indiuifum vjiius <'"'* *'?*"
'"""'*
rationis ex partccntis fubiedi
quot modisenim ^
-
dtcttur ens
ita &c
tet
modia
vnum:fed
trinicca agenti
& vnum
fi
cns
eft
mulciplcx, tem.
a caufa efficientc,& materiali cx-
neque in effe eniis , neque in
ejji
caufs in fpccic, poteft fumi vnus conceptus , aut

vna difFeif ntia , quia in nullo conucniunt , ciim
vnum fit in aiftu , virtualitcr includcns tcrminum mutationis, alterum tantum in potcntia:cr-
&
go ncque differencia , &
vnicas mucacionis ab his
fimul haberi pt)fFunc.
DicescumHenrico.fumi vnicacem mutationon a forma abfolucc fumpta , fed vt educi-
nis,
Iig
Rtfênfit.
tur de potcntia maccriaâd pluralicaccm ergo potenriaf,& formarum mulciplicantur efFe6tus:ani-
ma autem
intelledliua
noneducicur
ac proinde
non inferc numenim in effciSku. Contrit vrget,

qu6d per accidens cft forma:, inquancum confti-
^'p'tfitur.
tuit compoficum, auc perficit materiam , vt educatur de pptentia materis , quia etiamfi non
&
educeretur ,
ineftec , perficcret eodem modo
maceriam.
Racio haec eft euidens , quia educi de porencia Prtduei fir.
maceriae denocat roodum , quo forma producicur *"'*" *xm'
ab agente,cuius adio depcndcc i maccria : forma ""* 7" ***
aucem perficir,& confticuic , non inquanrum de- "*' '*"'""''

nocac ordincm ad agcns , feu dependenciam fui
a maceria.fed in proprio gcnerc.quJl forma eft,&
c concra qui maceria dependcc \ forma , vt ab
adlu.
Hanc autein ratipncm non variac,
fiuc
cdu^
cetur.
Dift.
Qu^ft. in.
XI.
Explicac exemplo allaco,qudd admiccere vide-
, CiHc eciam improducibilis Civ.

atiMDeicasconlliruic Pacretn Defi Dcrracionetn.
fuaia formalcnii&quxlibec forma hc ciat a^lum:
caraxjCiint creetdr
vnden fonnamixtioniscrearetur>(iceuam
mUi
iiMM>
fitbiUs,
tor Philofbphus tik,i.de gmertuiotu immîUiaH^.ii
^prutdemibus:^
Probacto et Philofopho addaia ab Henrico
noR benc incelligicur , quia non loqnicur de potencia reccpciua,lMobie&iua
&
aliter perficiunt
& frigus aquam,
fais rationibus fermalibus
SecMmStm Itde tid ffrimMmrMifwm t
Scc,
&
priraum,quod eft nempc vnius cncis nuttiero , eft

vna raucacio numero , vc ad ccrrainura : conccdi
tivut tJflMd potcft

htmintm.
demucacionc vlciraaca, quafic cerrainus

cbrapletus in vlcimo (r/Tf.Prsfupponuncur camen
phires parciales ad formas parcialcs,quibncon-
&
Aicuicur corpus , (iuc de vna poccncia maceriz,

fmc diuerHs , nifi quod vlciraa forraa non indu-
catur pcr rautationcra ptopric didam,quia ncrapcnon nipponit concrarium,(eu fornura oppoficara,& incompatibilcra in fubie6bo,neque priua,
quia pofita fbrroa raixtionis in
&
&
vlti-
raadifpofitione,inducituraniraa,& ficdatur muUitt*tU ftr tatio per

raodura produftionis nouz forraz,non
mtdum
fre-
iitBitnii,
cx natura fua prxcxigit quantiâtcra
HO
vt fubie-
&c.
t\xm<]iio.
vero pec raodm coiruptionis lcecius prxcedemis.
^ûttr
terminura , quara aHura,vt contingit in-fubiedo fuhitSi,

ad proprias paffiones : tunc autcm cx tali otdine,
icquirur ordo etiara in fomis , propter exigentiara fundamenti , non vero iplorura terrainorura. Aliquandecontingitordoin terrainisfine AtiqiMt tn
ordinc in potentii ,
faot ex natura terraino /w^
" "
rrnn, qua vnus fupponit aliura : verbi gratii , in
fubftantiaad accidentia, quantitacem,& qualitatcm non cft ordojhzc enira in diuctfo gencre acccdunt, quarura alcera raatcriara , altcra fequitur
formara :
fcctmdura hxc potcntix funt diuernon fnbordinatz : tamen qualitas
fx rationis,
rici.
tioncra fui
potcft cflc in potcntiis ex natura fundamcnti, *VT'*'^

quod imracdiatiiis, eftcntialius cefpicix vnura ,^
De-
sd ftru&o fnndamcnco Henrici, facilis eft refponfio

rtuimnHtnad arguracntaêius. R.erpondec ergo Dodor ad
yimrti mtttn-
12.0
aun ordine aliquando fine ordi- Orii ftun'

ne,quamuis tcrmini infint cum ordinc:quia ordo timm H-
KtfftHfi
Jli frimmm.
5 <iffKrrtt(iw,&c.Admittit potentias diuer-
fas ineiTc poftc
naturalitcr in oppofitura for-
niam.
119
quibus conftitoitur corpus , vc
totum hctcrogeneura.
nid fubiedura fccundilm

ex qua educicur , rcpugnarcc , quia
inclihac
infunt fe-
rera,non adraittere forniara corporcitatis diucrfara a parcialihus,
ellet aucera violenta,
ncmpe
quarum vnaeft connaturalis,aitera vioIenta:non

potcntiam ,
vc pacetin cxcra-
cupdJkracanderapotenciamrcccpciuam,ficucfor- fumti* $i.

ma,& priuacio : dcbct ergo incelligi dc rcccpciua, jf f/"*. <^
f'*'^'^" diftcundum quara rcpucnac fimul clTc in potcntia fitbiiaiMti
ad vtrumquc. Ex hoc foco patct intelligi Dodlo-
numerantur tamen forraz ex
rnbiedura , verbi gratia ,calor
& pofrc zgrotarc
plodc pofle fanari,
& contrariis eadem eft poteiitia

;
ficuc fid-
liierb ordiiris.
&
accldentalibus
vno encc,
^rcMiccdic in
âiiuvplures forraz fubordiiucx , etiara faluari

Soltc Diures .pocencias fubordinacas ad formas
daret
euj^dem adun) maceriz,& conftitueret idcm corpusIiominis,ineadctnvnitaceencis > quoconfticiik quiuido cdtidtur de potentia tnaceriz : quia
racioncs formales rerum nequeunc variari jmodus
aucem producendi ncxaufa autera fonnalis per'
cit,
conftituic fecuBdikm rajcion^ formaiem
p,rciiara , vc exiftic in fubiedo. Vndc in formis
ct i)irte fubicki
647
AliA jnrobatio de entc per
sccieltm
Hzc
probatio cftnulUvtpatecex rcfponfione.
M.
num. 3 ^.oHtndens , Mn obBdnteplurditatefmHa, pfitsm

rumformamfubântialemfemferdare cS^cfimfliciter ,
faluari differentiam interformas
Solnit fecitndam rationem Henrici
&
accidentaUs.&fubliantiales.
&
Secunda " ratio principalis , qux proccdic cx rationc forms fubftantialis ,

vnitatc
43
rci,non concludit:quia diftinguo de dare eJpfimfHciter^cixxia. fccundum Philofophumfn- Text.ix.d'
mo de generationey vbi arguit, qq^dcx non cncc fitnplicitcr non potcft aliquid ficri. Patct intU.
Emfimpli'
rcfponfio ad argumentum,diftingucndo non cns fimplicicer : quia aut ptoutfimpiiciter citer
accipit pro vniuerfiUiter ,
& tunc non cns
fimpliîter eft
putum nihil , & fic cx non cntc
Jiimi-
titrJigfiici-
non potcft aliquid ficri:& ifti non cnti oppofitum cft quodcunqucens, ter,pro vtt^quantumcunque minimura babeat de entitate. ^ho modo accipitur ens fimpliciter, uerfiUterf
prout diftinguitur contra cnS fccundum quid & tunc cns fimpliciter eft fubftantia , cns &vt oppottititr
ettti
rccundum quid,dk accidens. Et patct quid eft non cns finaplicitei; oppofitum ifti.
Jecufulim
Sic dico in propofito , quodforma fubftantialis dat ejfe fimplicitcr , non quidcm ejfe
quid.
fimplicJtcr
|)rimum,quod fcilicct immcdia,te fcquitur(? efie fimplicitcr,fed dat efie fimplicitcr , vt

contraV/^fecundum (juid, Primum patct, quiafiaccidens primo aducniret
diftinguitur
fi daret fibi primum ^formale

non tamen darecfibi r/^fimpUcicer, fcd
rccundvm quid quia non eft atus nifi fecundum qmd, nulla cciam forma fubftancialis macerialiseft squzdctfjl^fimplicitcr maceriz,& hocfi ccnccur r^ fimplicicer , id
eft, omne rcccdcns a non ejfe , ficut probatum eft in ifta folutione, articulo primo quia
fccundum aduerfatios materia habet ejfe fimpliciccr ifto modo etiam finc omni forma:
n6n ergo fola forma fubftantialis dac ejfe fimpliciccr,id eft, vniucrTaliccr , ncc eciam fim-
inaccriz,&
pliciccr, id cft,
Sed accipiendo f/^fimplit:iccr fecundo modo,prouc diuidicur
Her.ûedl.
I.IJ.IO,
primurn.
coiicra
fecundum quidy
dico
IV. Sententiarum
Lib.
648
&
&
pofterius , vcl primum, &: fecundum

prius
dico qu^d ficuc cns diuiditur in prius ,
continec fub fe rubfta'ntiam,& potterius aocidens ita iimpliciter in ifto intellcdu xqui:
ualet
ci
quod cft primum naturalicer,& fccundum
^/^/aequiualec ci
quod eft poftcrius
modo omne accidcns-dac ejfe fccundum cjuid.
nacuralitcr,8i ifto
Dico crgo,qu6d forma fubftantialis,fiue adueniat aliclii lani habcnti cjfeSwx^ non,dac
non primo ficut forma accidcntalis cuicunquc
effe (Impliciter hoc fecundo modo, fedadueniat,dat^j(/? non fimpliciter,fed fccundum quid.
Et fi quacras vndc poteft probari,qu6d haec form^ dat tjfe fimplicitcr,illa non,fi dc rationc ncutrius cft darc illud effe , quod immediate reccdit a non ejfe ? Refpondeo-, aut tu
quoeris dc rc in fe,aut in comparationc ad Qognitioncm noftram fi ijn fe , nulla caufa cft
quare ifta dat ejfe fimplicitcr,&: illa fccundum ^/V.nifi quia hajc eft forma fubftantialis,
& illa accidchtalissficut cnim nulla cft caufa , quarc calidum calefacit , quia immcdiata
cfti& intcr caufam immediatam,&: cfFcdum non eft alia caufa mcdia ica in gcncre caufx formalis hacc cft immediaca,calor confticuic calidum,& anima homihem,& eft imme:
j..
diatio fprmae
Terautnudia Philofi'
dipn-
fhl
xentHt iiiter
/""^
'
Jtantiaie,(y
accidentale.
Inter
fub-
ftatialesfer-
mas
pofte-
rtoreftsrprr
""
P"7
adadumformalcm.
autem quacras in comparationc ad cognitioncm noftram, de qua vidctur procedcrc argumcntum , quafi ifta opinio dcftruercc omncm diftindionem inccr formam fubftantialem,& accidcntalem, qao ad nos. Rcfpondeo , Philofophi diftinxerunt inter forj^^jj^ fubftantialcm , &c accidentalcm a ppfteriori , vtpote per ifta mcdia habcrc contratmmJk. non haberc,recipcrc macis, &: minus,& non rccipcre , fccundum cam poflc cflc
/r
^ \
r
tnotum,&iion cflc, & huiuimodi.
Scd ad rcni breuitcr dico vnum cfl*c medium,pcr quod raanifeftius diftinguitur quantum ad cognitioncm noftram,qujE forma aduenicns enti in aftu fic fubftantialis & quac
accidciicalis. Quamdiu enim proceditur in fubftantialibus , fempcr poftcrior cft pcrfcfiior priotibus. Qaando autem venicur ad accidencales,fequcns cft imperfedior vlcima
prjEcxiftenre:quacauccmficpcrfcftior, hocnobis innoccfccre non poccft , nifi a poftcriori ,St illud cft rationabilc & in fe &; in nobis. In fc quidcm , quia in eodem gcnerc
non aducnic forma formac,nifi vc pcrfeftius conftituac in illo gcncrc:in alio auccm quidquidaduenicfcilicec vcaccidcns imperfcdit^scftquacunqucprazfuppofica forma fubSi
..
'
ftanciali.
Pacec ergo refponfio ad formam argumenci , quia ifta opinio non dcftruic diftindioSMuat dl- ncminterformamfubftantialcm,
accidcnralem , ncc in fc ( ifta cnim cft immcdiata,
4J
&
ftiaa:ofKm
de-Tlts
*-
^^^^^ ^^^^
P'^''
^^ j^^^^
g^
jjl^
^^
jjj^
1^^^
quantum ad cognitionem noftram per mcdia
^^ poflumus cognofcerc diftindionem iftam, ficut a pofteriori. Ncc mirum

formam ab illa fccundum
illa,
, fi
di-
intclleftum noftrum oportct vti poftcrioricognofcimus quafi in aliquo formas fubftan-
wu,. ohftante
ftingucndo hanc
bus hac forma,
ylurditate
ciales, nifi a poftcrioribus.
formarnm.
qua: facic ad aliud membrum , fciliccc qu6d illaz quacuor rationcs non concludunt dc homine,pro nobis facit tamcn inquantum conclufionem ncgat de aliis animacis , poteft rcfponderi , qu6d refpcilu cuiufcunquc animatipotcft poni ,qu6d ha-
ful^fiantialf,
&
Ratio
illa
quia ncc alio
modo
Quo^lihtt
animAtum
^''
uei
""'''
qHalil
diiobat
bcat duo agentia vel quafi duo. Quaznbct cnim forma vita: cft excellcncior fimpliciccr
qaacunquc forma mixtionis & ica quodcunque inducens formam vica: oporcec cflc
,
perf^rdius fcipfo, vcl alio
gcnererur corpus
4. quafi
vc prarcise inducic
mixcum in planta
duo agcntia,quia habcns
vcl bruto
& ica licec ab eodeni

& inducacur anima camcn ibidem eft,
formam mixcionis
,
in fc ratioticiti perfcdioris,& impcrfcftioris agencis,
êntibus.
COMMENTARIFS.
m
DiHifiir emit
fn,.flic\ter.
tn Ecundaratiprtncfpalu,Scc. Didin&iohi-
tialisf/7f
OmcmbtisMc aflignata foluit argumcntum:
dc autcm hoc
namcnsTimpl'icitcrdicitur,veirecundum diftributionem ,
fiGidem eft , qu6d cxtrcmum pri-
&
mum primi ptincipij,5c opponitur nihil, fcu non

cnti.
Ens
dicitur fimpUdtcr
fecundum
perfc-
, & fic tantum competit fubftantiae , &.'

opponiiur entJ ijecundum fiid,
dicitur acddens, vt comprchendit nouem genera i.Metaph:
fibioncm
&
textu i.accidfentia cftc iliai fubftantia dicuntur

, e6 quod totalitcr entis , &c. Dc hoc vidc
Do6lorem d.Jeijuenti ûttft. .ad i .proopin.&in tex-
cntia
tujitper Philofopho.
Hoc modo dat forma fubftan^
fimpIidtur,&non {ccundumf/:vn-
^*"*
/"**
compctit , nequii afllgnari ra- ^^**f****J

'^
tio huius i priori , quia propolitio immcdiata ,
non habet caufam fua: vcritatis aliam ab ^trcipfi
A poftcriori vndc cognofcatur clle fubftan- ^tumtd utialem.varis rationcs aflignantur i Philofophis, X'*/'*'*'-'
vt cft.non fufcipere magis,& minus, non habere
rais.
contrarium, &c.
Aliam difFerentiam aflignat Do6lor,ncmpe ia aU

progrcftuad formamfubftantialem ,illa,queft
poftcrior ,fcmper cft perfeftior , quia in ordine
generationis
non adaenit forma formz
nifi
vc
pcrfcdius conllituat , quia fcruaiur procc/Tus per
viam
*>
iifftrl.
frm
f^^fl^wittOu
viam
gc*icrationis
adam, &
frcrt/fm im
mctiUentali'
^*''
qux
Qu^ll
XI.
Dirt.
proccdit de potentia ad
ipfa lubllitix.Patet hinc
de imperfeiiliore ad pcrfcdius.
649
opinionc Dodb.non dc-
dicit
dillindioncm intcr rublbnt;ia,& accidens.

tjta facit ad ali$id tncmbrum , &CC. Qjiiod
brutum produci a duobus agentibus, aut ab
Exflieitit
vno
quafi
duobus , vt producit formam miftio-
ujfcnfmti.
ftrucrc
Econtra contingit in accidcncibus , quia proccfTus cft dc pcrfcdiorc in id.quod magis impcrfcctum cft nam accidcntia propter fubftantiam
funtjtaquam perfcdliones eius fecundari* in ejfe^
affere,&: pMi:qa6 magis ergo acceduni proximc
ad (iibftantiam.co magis funt pcrfedaiquo magis
Ratio
ni$,&:
&
dem
H O
animam fenHtiuam^non
intelligit
lij,
animam
produci fimpliciter a gcnerante , vel produccnte

miftioncm , quia concrarium dijlinil.je<f. docet:
fcd alludit ad argumcntum Hcntici , illud pro
nunc pcrmittcndo , quatenus condufioncm caii
reccdunt,e6imperfediora:quiaiic vtplurimum,
(vt patet in reibcdiuis)magis cxigutur,aut confcquuntur cx abfolutis accidctibus,quam ex natura
III.
inducit,
quam
tenct
Dodor.
M.
addu^M a num. % y. frofententia D. Thom. negantls fluresform^ in vno comO" adprimum , oflendtt ens aliquod effe vnttm , liat habeat plures formas , crfoluit
fubtiliter quatuor loca Philefophi. Vide eum in 7. Metaphyfcap.de vnitate defnttionis.
Soluit ratioHes
Pofito
4^
Ad * rationcs crgo pro prima opinionc. Ad primam concedo primam propofitiocm.quod vnius cntrs vnum cft effe fcd fccunda,qu6d vnum ejfe requirit tantum vnam uld arûformam ncganda cft, accipiendo <rj/? vniformitcr in maiori, &: minori. Sicut cnim cns, "^^4 ySi&; vnum diuiditur in iimplcx, & compofitum ita ejje , &. ynum rjf/f , diftinguitur in /^ "* *^'
ejje talc,&: tale crgo ejji per fe vnum non dctcrminat libi ejfe fimplcx praecisc , ficut ncc Z'^'^''*
aliquod diuifum deccrminat fibi prarcise alterum diuidcncium.Ifto modo totius compo,
&: tamcn includic multa ejje partialia ficut totum cft vnum cns,&i ta^
fiti eft vnum ejfe
mcn mulcas cnticatcs parcialcs haber.Ncfcio cnim iftam fidioncm,qu6d ejfe cft quid fuperucnicns cflfentiac non compoficum,fi cffcntia cft compofitajhoc modo ejfe totius compofiti includit ejje omnium partium & includit multa efe partialia multarum partium,
:
ExiJ}etlam
non
difiin-
gMobeJfen-
"*'
formarum, ficuc totum cns cx multis formis includit illas aduahtatcs partialcs.
tamcn omnino fiat vis in verbo , conccdo qu6d formalc ejfe tocius compofici eft
principahccr per vnam formam &: illa forma cft , qua totum compofitum cft hoc cns,
ifta aucem eft vlcima aduenicns omnibus prajcedencibus &: hoc modo totum compo- Totum h*rtcum diuidicur in duas partcs cfienciales , in aiûm proprium fcihccc vltimam for- b*ns plures
mam,qua cft illud,quod eft, & propriam potentiam illius aftus, quac includit matcriam /o""-^ . ^fi
primam cum omnibus formis pr^ccdencibus. Ec ifto modo conccdo,qu6d effe illud "f*P^'^*'*'
totalc cft complctiuc ab vna forma quac dat toti illud , quod cft fcd ex hoc non fcqui- iicet%vltur, qu6d in toto includatur praccise vna forma, vel quin in toto includancur plurcs for- titaa.
inx, non canquam fpccifice conftituentes illud compoficum , fed canquam quacdam in-
vcl
Si
clufa in pocenciali iftius compofici.
Exemplum
cft
huius
eft in
compbfico ex parcibus integralibus quant6 enim animatum Exeplo

:
perfedius , tant6 rcquirit plura organa &: probabile

,
formas fubftancialcs &: camen ipfum

:
fed
non
cum
verius
vnum,ideft,
cft vcrius
cft
qu6d diftinfta
vnum,verius, inquam, id
eft,
de-
fpecie, pcr claratw.

pcrfcftius,
In compoficis cnira frcquencius inuenicur

maiori compoficione verior vnitas, &:cntitas,quam in partibus cum minori comindiuifibilius.
47
pofitionc.
Ad confirmationem illam addudam de j.Metaph.c.de definitione^ capituJum ilJud non
y*^'*''**'
vidccur bcne exponi,ficut patct in cxpofitione, quam cdidi fupcr illud caput audorita^^ philor.
tcs autem iWx truncacx funt,
nihil ad B: prima quidem truncata eft , quia fequitur: pro fentenergo genta nonefl pr/iter eas ,quA fuHt generis fpecies:aut fi efl quidem,vt materia efl \^\tc\xci- tia D. Th.
;
&
da pars difiunftionis eft vera. Vnde ad illud fecundum membrum fubdit exemplum, ^"^*^* l^Vox quidem vt geni^-s efi. Eft ergo intentio Philofophi , qu6d illud, quod importatur per '"^^, ^S'*^,
' J-P9i*'
gcnusjcft nihil,nifi potcnciale refpcdu fpecierum & eodem modo illud,quod fcquitur,
qu6d finalis difFerentia crit terminus,& definitio : nullo modo potcft intcUigi , quod to- i^g ^^^/j
ca ratio quiditatiua fit in vltima difFercntia:tunc enim omnino genus fupcrflucret in dc- phHof.vltifinitionc,quia fola vltima difFerentia totam cffcntiam rei exprimeret fcd dcbct intelJigi, rMm dijjequ6d complctiuc cft tota fubftantia rei, ficut a forma vltima eft completiue tota cfTentia ''"'*
habentis formam. Eodcm cnim modo affignac ipfe hic vnitatemdcfinicionis,quomo- 'f'""^"do dixit fc pracmififTc in Analyticis, &: quomodo in %. Metaphyfc.penult. a/fignat vnitatcm c n 7rei quia ficut ibi dicit, quod cx duobus conftituitur compofitum rcalc, quia hoc adus,
pic^rum, &
illud potcntia ita hic dicic, qivod cx duobus conccptibus componitur vnus conccptus 2. Phyjicor.
Scoti opcr. Tom. VIII.
Ili
quidi Tm. 1;.
:
/j
IV. Sententiarum
Lib.
650
quidicaciuus , (eu definiciuus , quta

ibi aftus
6cuc 8c
efl:
quam
principalior
eucicacis
ifte
&
conccpcus eft pocencialis ,& ille atûalis

iicQt
per confequens principalior racio vnicacis,
,
;
&
pocencia
hic ; quia concepcus vlcimae difFerencia: eft concepcus adualior,
ica &:
tc principalior racio vnicacis 5c definicionis.
48
Scilicet
Quod aucem addicur ibi,qu6d infuhJiAntijs non efi wdo : nihil eft ad propoficum ance
enim immediace voluic, quod fi eft nugacio addendo priorem difFeccntiam pofteriori,
ad quod pari racioneeric nugacio c conuerfo non enim eft ocdo caHs in fubftanciis^hoc eft,
:
cauftmdnm
jaigattone.
Si
jn
jjjj^
^j|^j
faciac, vel collac
finitione eC-
fitnugatio.
^'"^5 gcnens
ti,
fcihcet raciones pro
&
hoc eft mani-
differenciam proxi-
eencris proximi.
manirefte apparerec nugacio
& haic elt
cognofci in definicione , poncndefinicio daci per genus remo-
illis
multis difFerentiis addicis generi. Confequens eft plan^ con-
Philofophum ibidem , qui
dicit
Nihil aliudefi in definitione ,'quam frimum diltum
in 7. Met*!
gtnm , ^ dijfertnttA,
phyf. tratt.
cxcmpUficat ftacim , vt animal alatum , vel animal bifes non alatum. Similiter autem ,
^''
cam
Vnde , ponendo ra-
& plures difFerencias,quia eadem differencia prbxima illius generis, diuifiua remo-
pluries diceretur in
Ftde Scat. cra
quam in racione
quomodo debeac nugacio

nominibus. Nec cciam poffet
inccncio Philofophi ibidem
cum,
& difrerencix loco nommum
proximum
bis diceretur, fciHcec illa difFerencia fuperior per fe inclufa
^^ racione difFercnciae inferioris
do
differencia inferior includic fuperiorem
falfum quia cunc impoflibile eirec per gcnus
niam definire,quia idem
jHperii>reT
&
nugacionem.
fcfte
includeret
^^^^
Quod cciam addicur qu6d
inferior
diferentia
q^jg pcrcinenc ad racionem fubftantialem alicuius fiue defiiiiciuam,qu6d alius,
Alia vero genera funt frimum ,
(jr
cum
hoc comfrehenfe differentia
&
(jrfi
flura dicantur, omnino non dtjfert fer flura , aut ferfauciora dici. Vult dicere , qu6d nihil
aliud eft definitio,quam primum genus cum mulcis difFerenciis, vel proximum genus, 8c
vna difFcrcncia quia proximum genus

:
rentiis inclufis
nihil eft nifi
genus remocum
& quiUbet modus dcfiniendi includeret nugationem,
cum multis
fi
difFc-
difFerentia infe>
rior per fe includerct fuperiorem.
49
^"^S addit ibi
Qji^
qu6d hoc ipfe veHt
dicere ,
cum
dicit
, fiffio
pcdis eft
quajdam
pedahcas hoc non cft ad propoficum,incelIigic cnim ibi non de przdicacione per fe pritao modo,quahs incelhgicur per ifta abftrada fed qu6d inferior difFerencia debet pcr
fc diuidere fuperiorem inquancum huiufmodi S, hanc diuifionem per fe innuic per ifta
;
abftrafta. Ec qu6d fic incelhgac,pacec ex prxcedencibus ifiitts .in frinc.dicit enim,qu6d

oporcet diuidcre difFcrcntiz difFerentiam , Sc fubdit quomodo inteUigit, non dicendo,
habencis pedcs, aUud alacum, ahud non alacum, fed aliud habens fiffos pedcs,aliud non
fiffos
pedes
hx namque
func difFercncix pedum.
Nam *fifsiofedis efi quadam fedalitas
Et fequitur
illud,
quod
allegacur.
hoc efl didu , filTio pedis per fe pacciculat pedalifo'

tatem, &:idc6 perfcdiuidithabcnspedes:nonficautemalatum.
Loca Phil.
Ex coco ergo illo capiculo , fi conuenienter per totum exponetetur , ficat alibi expofinihil face- tum cft
, ncquc habecur , quod gcnus nihil eft per fe in definicionc pra:cer racioncm dif**
^''-' fcrencias nequc qu6d difFerencia vlcima, fit definicio coca , vel indicans cotam fubftan"* ^^^ "cq*ê qu6d non eft per fe ordo in his , quar importantur per fe pcr difFcrencias
ted totis
fupcriorem : nec brcuiter alir \aud ca- ordinacas nequc qu6d inferior difFcrcncia pcr fc includac
fut falua- quid pro vnitace formac. Imo vere faluacur cocum illud capuc,ponendo rationem quiditurcumplM- tatiuaiti compoficam ex conccpcu pocenciali , &: aduali 8c adualem cfFe principaliorcm
ralitatefor.
caufam vnicacis , ficut dc cnce compofico diccndum efTctquantura ad vnitatcm , vt ipfc
*AUasfiif
'
"**'*'"
dicit inS.lih.caf.vlf.
COMMENTARiyS,
A D
M '^5
iD.Thtm*,
gjt iujg (cqui,
rtuntt
"""
tn'^.
rationes
jL\.vnius
fro frima ofimone , 8cc. Docec

vnum eflc ptincipalc : fcd nc-
pucilluddedefinitioneisj.^r/^^^^yr&patetex
plurcs formas par-
aua nulla babetur propofitio ex iis , qux aiTumic

fentcntia contraria , iuxta veram intclligentiam
Philofophi: vt qu6dncquegenusperfenihilfic
cutis
non includcrc
"^". Addit formale if^ totius compofki eflc

vnam formam principalcm , quk compofi-
per
tum cd hoc neque eile dc rationc vnius per fe

non includcro plures panes quamuis fit vcrius,
^ perfedius ens,quam aliquid fimplex,licct non
:
indiuinbilius.
Ad confirmacionem refpondct,exponendo ca>
tcxtu vera cxpofitio ,
& fcntentia Philofophi, ex
in definitionc przter rationem differcntiz nequc qu6d diffcrentia vltinu fit tota dcfinitio,neque qu6d inferior diffccentia per fe includat fiiperiorem neque breuiter,inquit Dodor,aliquid
quod conclodac vnitatem foim<
:
SCHO
Quâ
DillXI.
S
HO
III
651
M.
ddduSam num. x6.^ exflicat varid

quafunt axiomata, de differentia motus a generatione.
SoluttfecuHdam rAtionemfro 'vnitate form4 in comfojito

loca philofofhi^
Ad fccundum rcfponrum cft,quia zquiuocatur dc
mo darc effe
X^j
Jtmpliciter ;
& quidcm pro pri-
yo
ncc omni , ncc foli formx fubftantiali conucnit darc effe fimplicitcr , quin
fi pcimo adueniret quantitas matcriz , poflet darc fibi effe formalc primum, licct non
primum rcccdcns a nvn (rj!/?.&: formaailiqua fubftantiaiis poteft aduenire fecundo &:
tertid. Scd diftinguendo effe ftmfliciter comrz fecunditm quid^ ficut primum natura- Onmt ftr,
litcr
&
mMjtSfiancontra fccundum naturaliter , fic omnisforma fubftantialis dat effe fimplicitcr ,

n6n fimplicitcr , fcd fccundum quid: non ergo qua:ras,fi prim6, vcl fecun- "f^"^*^.
accidentalis
dâdueniat ifta forma alicui,fcdquandocumqucaducniat,talcra adum natacfttri- ^^'Î~

bucrc , qualis forma cft.
^^^ ^
Scd dua: probationes addudx de y. Phyfc. de generatione ,
motu , vidcntur habcrc
difficultatem fpccialcm. Ad primam dico qu6d non effd accipiendo pro fubiefto gc- Quodmo-
&
nerationis , accipitur ibi priuatiue
tur gcncratibni
non
cui ,
Et
fi
carct
carct
effe
effe
& eft fcnfus
fimpliciter :
quod gcncratur id cft quod fubiiciquod autcm mouctur , hoc cft , vt fubiicitur rao,
uctur
cft,
4"^*
g^;
aliquo firap4icitcr.
arguas , crgo
nuUam formam fubftantialcm habct qux dat effe

,
fcquitur , fed cft fallacia confequentis : pbteft
modo pcr ynam formam fubftantialcm
cnim haberc aliquod
& tamcn carerc
effe
"ft^S/-"**
'^
fimplicitcr ,
non ^.
fimpliciter ifto
effe
fimpHcitcr ,
quod nata cft
forma fubftantialis dare.

Aliud vero argumcntum dc effe in loco,requirit ( vt vidctur ) aliam difficultatcm ta- Quodmomen de raotu locali , altcrationis poteft facilitcr rcfponderi per idcra , quod omnc uctur eft
mobile altcrationc , vel latione per aliquam formam praduppofitam ilH rootui,cft in '" |^
S^"*
ioco quia quantitas pracccdit ncccfTario vtrumque iftorum motuum quod autcm ge- ^
ncratur, hoc cft, fubiicitur gcncrationi ncque pcr illud pcr quod fubiicitur gencrationi, expUattur.
ncquc pcr forraam aliquam , quam habet per gencrationcm per fc cft in loco quia cffi
fubieftum gcnerationis aclu eftct habcns formam fubfbntialem , &: etiam habens quancitatera aliquam, quz cft ratio locandi tamen non habct quantitatem , vc eft fubiedum
gencracionis quia quantitas non eft ratio recipicndi tcrminum iftius mutacionis 8c
ita vniuerfaiiter fubiedum gencrationis,vt eft per fe fubiedum , non includit aliquid,
quod fit per fe ratio effcndi in loco quia non cft nifi tantum fubflantia , licec cam
concomitctur quancitas , fcd illa non cft pcr fe aliquid cius inquantum fubiicitur gcncalia
&
rationL
Scd fi quacras quomodo illud , quod mouetur motu augmcncationis , eft in loco ? Liifta dubitatio noh fit ncccffaria ad propofitum , taraen refpondeo , quod fecundum
cct
aliquos , quanticas vcl
f^giditu
quantum prxfupponitur in motu augracntatidnis , & dirainucio- Tww.i
talis, vel talis tcrrainat motura hunc, & illum.

Scd concra hoc nulia quancitas omnino eadem raanet in toto raotu , & fub vtroque
cermino fubiedum auccm manec idem ergo quancum non cft fubiedum iftius motus.
nis
cerrainus auccra quancitatis

:
1 praetcrea ifUterrainatio cuius gcneris
eft
per fe fpecies i
fi
genehs Quantitatis,quan-
non raotus illc non crit per fe ad quantitatem.

Dico crgo , quod ficut fubiedum altcrabilc licet in tota altcratione fit fub qualicacc umcn non cft proprie dicendura quod quale fic fubiedum alteracionis quia illa
qualitas accidit illi , quod cft fubicdum alteracionis ica augracncabilc , licec fcmpec
dura augracncacur , fic quancura caraen cx quo variacur fccundura quancicacem , ficuc
alcerabilc fecundum quahcacem , quancicas non cft racio , ncc pcr fc condicio fubicdi
dtas
cft
fi
ugmcncacionis.
Quid crgo eft fubicdum
Qiuod ft
augmencacionis ? Dico quod ficuc fubicdum per fe altcrafecundum formas priorcs qualicacc non camen cns in adu fecun- fiAitRuaudum qualitatem , ita pcr fc fubiedum auementationis eft aliquod cns in adu fecundum /f'*^'*;
aliquam rprmara pnoicm quancitatc non autem per Ic eft ens Ui accu ccundum quan^î^y
titatcm forma autcm prior non eft nifi fubflantialis crgo per fc fubiedura augmentacionis, & diminutionis non cft nifi fubftantia tantum.
Quomodo crgo fubicdum, quod ibi raouetur,eft in \ocoi Refpondco vniucrfaliter,
cuiufcuraquc raotus fubiedura eft in loco vcl pcr formam prius acquifitam in raobili,
quod raouctur tali motu vcl pcr ipfam focm
fe(:undumquara mobilc fluit, vcl mo-
tionis eft cns in aftu
SOti ofer.
Tom.
VIU.
1 1
uccur:
IV. Sententiamm
Lib.
6$!
primum mcmbrum verum cft de alteraco,& latoifccundum membrum verum

diminuto:fed quodfubiicitur gencratiom,ncutro modo eft in
de augmcntato
loco nec enim pracfupponitur ifti mutationi in fubiedo aliquid quod tit ratio locandi:
ncc iliud fccundum quod fubieûm fiuit, eft ratio locandi.
uetur-.K
&
cft
M M ENTAKirS.
Fcrm fub-
A D fecmdum rtffmfum efi,S!CC. Patct cx rc.ZXfponfione ad fecundam principalem Henrici , quod ly Jimplklter fumitur xquiuoce fu-
ftMntialit tUt
mcndo
limpli
ciTe
Ratio prioris eft,quia tam alteratio , qu^m ^Jf* in Itt

qualitas acquifita dependet ^ quantitate, vt fub- ferftût c.
114
&
vhi, quod eft eius termiiedlo (pto ; latio vcr6,

nus,eft fccundum quantitatem fubicdli , tanquam fubiefto , caufa , feu fundamenio. Ratio pofterioris pcr oppofitum huius cft i quia
gcncratio , 6c tcrminus eius non dcpendcnt k
quantitate:ncquequantitas eft ratio recipiendi
\y JimpUciter
rc conuenit
citcr.
pro
ejfe
fubftanciali,iUud da-
&
forms fubftantialijHue primo venefi quancitas, vt quidam vo-
rittHue fecund6:nam
lunt
adueniat prim6 materiar
dat ipfi
pti-
effe
mum formale, icd non fimplicitcr,fcd accidenta-
& fccundum (juid.

Secundo dicit qu6d 0 ejfe , vt
aiterutrumifed ipfa fubftantia, vt prior eft quan-
rium,
Terminu*
quo
gtntr*-
rifnii.
Aum
carec
dicitur fubic-
generationis,intclligitur priuatinc
forma
fubftantiali
ticatc.
De
fubicdum , id eft , fupponunt fubic(ftum complctum in efe Jimpliciter , a.d quod ordinatur fubicdum crgo gencrationis carct efe
fimpticiter , ad quod ordinatur ipfa generatioi
Jiuamuis autcm praefupponat gcneratio viucntis
fubie(5to in
adu per aliquid
tentia ad
Ad
effe fmpliciter
quod
illud
loco per
in loco,quod gencracur
id
quod mouctur
non ede
quod
fubie-
itStu motut Ctwxi altcrationis,& lationis fit in

fit in Uco,
hocautem, licctnon
dit ab ipfo,prxfupponit cfle in loco.
loco per quantitatcm, qua: przfupponitur vtriquc fotmaE,quae
fit
in
cft ta-
Refpondc-
omnes tenen ad hoc refpondete , vt laluent

authoritatem Philofophi. Dico crgo,qu6d cx
tur
acquiritur fubicdlum autem generationis , ctfi

habeat quandoquc quantitatem,fi:cundum quam
oft in loco, illa quantitas fc habct concomitanter ,
non pcr fc ad gcnerationem
termi:
conditionc agcntis id exigiturtanquam condi, non cx dcpcndentia adbionis , auc

termini , qua; refpiciunt lubic6lum , vc cft prius
tio extrinfeca
&
&
pracfuppofitam motui
pofitam per fe cft in loco. Diccs , agens materiale przfupponit fubicdum quantum , in quod
agat cx ratione fua : ergo gencratio , vt proce-
cfTe
in loco.Refpon-
immocU fub dc: in (pccic de motibus primo
formam
mcn in fubiedo per ipiam formam fluentem:

non ita fubiedtum generationis , quia nequc per
formam fluentem , neque pcr formam pra:iup
ipfas eft in po-
viuentis.
dicicur
prius quantitate,nempe per for->
mam fubftantialcm
ormas partiales, conftitucum pcr
fubiedlo
fentcncia itgidij
qui funt dc
num eius.
quantitate.
S
Solttit tertiam
C H O L
M.
rationem pojitam num.xj.fro vnitate forma in compojito,^ dat oftimam dolfri-
nam de prxdicatione 'vnim extremi de altero quando fumuntur a diuerfisformis.

,
Pridicatum
Ad tertium de praidicatione , dico quod prima facie non videtur , nifi quod pra:dicatum acceprum a forma pofteriori non dicatur per fc de co , quod accipitur a for-
tuceptum a
ma
formnpojie-
hoc non
priori
ficut haec
non
eft
pcr fe ,
bomo
quod
eft
albus , vcl fuperficies eft colorata
& per
non cft pcr fe, animal cft homo.

riori,nodiEc fi obiicias qu6d etiam nec e conuerfo hxc enim non eft pcr fc , coloratum cft fucitur per fe
de fiihieElo pcrficiutum. Rcfpondco quod praecise accipitur a forma priori & quod prascise accitvcepto a
pitur a forma pofteriori fic fe habcnt quod ncutrum pcr fc includitur in altero ideo
farma prio- non eft praedicatio per fe ficut rfec e conucrfo poncndo autcm gcnus accipi a forma
ri.
priori, & diffcrcntiam a forma poftcriori concludendum cft,qu6d ncc gcnus perfe
prxdicabitur de diffcrcntia, nec e conucrfo, quod concedo fed non fcquitur, qu6d gcnus non pracdicetur pcr fe dc fpccie, quia fpccics etfi importat difFcrcnciam vltimam,
tanquam principalem in racionefua: noncamcn praEcis^ imporcat illud , fcd cum hoc
tationem gencris, tanquam dc pcr fe conccptu cius.
Ec fi vlterius obiicias quod nec ifta eft pcr fc fuporficiacum coloracum cft fupcrfiT3
ciacum, vbi camen non accipicur pra:cise incelledus prioris,& poftcrioris,vc diftinguuncur contra fe fed vc incelledus poftcrioris includic prius,comparandoadincclledum
prioris fecundum fe. Refpondeo hoc fi vcrum eft hoc idc6 cft quia fubieftum iftud
fuperficiatum coloratum non habet conccptum vnum pcr fc & quod in fc non cft
per fe vnum non videtur efl*e alicui per fe vnum non fic autcm cx alia paccc, quia conccptus prioris, &: pofterioris faciunt conccptum pcr fc vnum.
t fi quxras, quarc magis hic quam ibi ? Rcfpondeo , ficuc quacrcie quarc cx a):u tc
poteft plus h.iberi
nifi
ha:c
Il6
mocus augmentationis , reie^ta

, dicit rcfolutiue , qu6d fubic6lum quantitatis , & auemcntQtionis non fit aliquod quantum , fed fubiciûm conftitutum in
quia
& intelligitur de gcnc-
ratione rcfpcdiue ad alios motus
etmiignttr.
porentia
Eft
P*^
in lt
firmam
fi'**'^"-
XI.
Dift.
Quisft. III.
653
vnum, nulla cft quzftio, ex 8. Metafhyficd.uf.tltim. nam nulla eft ratio, nifi Noefl^*quia h oc cft pcr (c adus & illud pcr fc potcntia ita quarc cx ifto adu & ifta potentu *^ ''100
fit pcr fc vnum , fiuc in rcbus fiuc in conccptibus non cft alia caufa , nifi quia hoc cft 'pi^txfopotcntialc rcrpcftu illius & illud aftualc & huius vltetius nulla cft ratio , nifi qqia hoc
*P"'*
cft hoc, & illud cft illud & codcm modo dc vno pcr accidcns,quia hoc eft hoc, & illud
1^% fi^
cft illud,idc6 hoc cft aftus pcr accidcns & illud potcntia pcr accidcns & idco cx hoc, J^'
per
& illo fit vnum pcr accidcns immcdiator cnim eft ifta , calor conftituit caliduro , & hu- fi.
potent ia
/it
&
manitas homincm j &: pcr confcqucns calor cns pcr accidcns conftituit ,
humanitas T***- ?
cns pcr fc ; quara ifta calidum calcfacit &: tamcn fccunda cft immcdiata,cuius quxrcrc *<'-'^
:
mcdi um
eft indifciplinati
4.
&
}
MttMfbjf.
Metaphyf.
'^
^
TtXt.4,.
COMMENTAKIVS.
12.7
*
Rt^nji md
AD
tmittmdefrtdicMtimedicOyicc.Tcmum
x\.fait , quod
pratdicatum
fumptum
itrnim.
ucifi
!mmeifrt.
tum fccun do modo. Rcfpondct rcfolutiuc,quc)d

prxdicatnm fnmptum a forma priori non dica-
ît^ d* ft
tnmtf^tm-
Addit Jitperficiattm e/f cel/n^ditttm : non ciCe propofitioncm per fe,pcr hanc maximam ; quod
cft ens per accidcns vnum , non poted cfie
a di-
forma,non fubordinaia,fit prafdicatum pcr

accidcnsi ficftfubordinata.cft tantumpracdica-
^^^
vnum. Contra, quia partcs hctcrogencx corporis organici non funt pcr (c
alicui per fc
vnum,dato quod forma corporcitatis non fit

vna fimplcx forma; tamcn corpus cx his con-
forma poftcriori , fi
w^< fruH^ vtrumqucfumatur prxcisc:prxciscautemfumi,
eft fumi przdicatum in ea acccptionc, vt nihil
îdfitf
jyj.
j^ ^^
fijmitur i
aliud importct nifi
formam.aqna
^rt itnut ergo ncque gcnus de
differentia ;
fumitur:
ncquc
ftans facit vnum pcr fe

vidctur ergo fufficc>
rcqgod adlus vnus adueniat pluribus ordinatis pcr modum vnius fubiefti
& cx cis fiat
vnum per fe quamuis ordo inter hxc non faciat nifi vnum per accidcns. Rcfpondctur vni:
fic
differen-
^tdiftrtMi lia fuperior de infcriori pcr fe dicitur
ncque
mn^frtdUt' ccontra.quiancutrum includitur in

altero,quod
*"
rcquiritur ad prxdicationcm per fc primo modo:
tamcn vtrumquc pcr
tatem totius jntcgralis

aliis quantitas
dc toto.
Ad propofitum prsdicata in viucnte fumpta
^ diucrfis formis,pcr fc dicuntur dc toto ; quamfe dicitur
ciim
non
efle
eflet
vnitatem pcr
ReJ^nfit.
fe,
ens prxdicaroentalc:
totum integrale , cuius partes copulantur tcrmino communi

negatur crgo aflumptum cft cnim ordo pcr fc intcr partcs corporis organici ; licct quxlibct pcr proptiam forraam conftituatur, per fc tamcn ordinatur ad totum, & compartcs,
fit
uisnondc(cinuiccmimmcdiatc:cxmodoautcm
fignificandi pofliint dc (c inuicc dici,qua important totum, aut fc mutu6 connofant in concrcto.
Qbitai.
H O
M.
fofitum mm. xj. fr$ <vnitate formx , efieniit necefsitaiem fonendi

fluresformas in corfortbus animatts. Frimoânetforma corforis fereunte anima. Secund\
AdquArtum argumentum
trtiuo mortis Chrifii, manfitforma corforisfine antma , drfic manftffet in hucharifiiafifitiffet feruata iUo triiuo. Refoluit formam corforeitatis formaliter confiituere termtnum conuerfionisîe cjuofufra iifi. i o,quafi.4^jii
hacmiras excogitant Thomtfiafoluttones^fei ratiines
Scoti viientur infolubiles.
Ad quartum dico,qu6d habct euidcntiam bonam contra fccundam opinioncm improbatam fruftra cnim poncrctur corporeitas alia ab intcllcftiua , fi ipfa includat vc-
54
gctatiuam ,
&
fcnfitiuam
& fcnfitiua & vcgetatiua
includant corporcitatcm fcd fc:
cundum aliam viam cft facilis rcfponfio. Hic cnim cft neccflltas poncndi plura. Et
qux > illa ccrte, qux eft ratio vniucrfahtcr diftingucndi hoc abillo, fcilicct contradi-
&
quac cft immediata ratio diftingucndi plura fub cntc ; vtpotc fi hoc ,
illud rccipiant contradiaioncm in cffendo, quia fi hoc cft,
illud non cft, non funt idem cns in
(kio
&
cfrcndo.
Sic in propofito forma anima:
nonmancntc,corpus manct;& ideo
"""
P^
^T^
^"^'
J^
**'
vniuerfaliter Manetfor-
animato , ncccflc cft poncrc illam formam , qua corpus cft corpus , aliam ab
illa , qua cft animatum non autcm loquor dc illa qux cft corpus , hoc cft
indiuiduum
corporis , quod cft gcnus nam quodcumquc indiuiduum fua forma taliter eft corpus,
vtcorpus cft gcnus,&: habcns corporcitatcra fcd loquor dc corporc,vt eft altcra
pars compofiti Pcr hoc cnim non cft indiuiduum , ncc fpccics in gcncrc corporis , ncc
in quolibct
Nectjfitat
f'^''^
"*
''^''
^^"^ *""
^
T"
,!^^ ^t
genm , &
quod cft fupcrius fcd tantummod6 pcr rcduaionem. Vndc cor- fro aUert$
pus , quod eft alteta pat s mancns quidcm in ejp fuo proprio finc anima , habct pcr con- P^' '"^
fequcns formam, qua cft corpus ifto modo & non habct animam & ita illafonna nc- ^^'
Ccflari6 cft alia ab anima fcd non cft aUquod indiuiduum fub gcncrc corporis nifi tanin gcncrc fubftantia:,
tum pcr rcduaioncm.vt pars:ficut ncc anima fcparata cft pcr fc infcrius ad fubftantiam,
fcd tantum pcr rcdudionem.
Scotipper.T^m,FJII,
Conuat.
yy
Difpofitio'
nesreejuirii'
r ad ani-
IV. Sententiarum
Lib.
654
Contra hoc, difpontio neceflaria, vcl ncceflitans non manet abfquc illo, ad quod difponit neceflari^ fed forma miftionis eft difpofltio neceflaria ad animam ergo , &c. Ec
confirmatur fpecialiter in propofito , quia intellcdiua, cum fit immorcalis , non necef:
^^^-^^
feparatur a materia ,
nifi
quia aliqua fornaa fubftantialis , quam rcquirit vt difpofi-
tioncm neceflariam , feparatur ipfa cnim fecundum fc non habct in materia aliquid
illa neccflari6 rcquifita non potcft poni , nifi forraa miftionis crgo
n, qpMm ad ^^^ rcpugnans fcd
intcllediua
finc
illa
non
potcft cflc, necfeparatur illaftantc.
corformi
in aliquo gradu
Refpondco , aliqux qualitates confeîinntur formam miftionis
foris , ideo
hM manet funt neccflTariaE ad hoc, vt intelUîua maneat quia quicquid cft ncccflrarium ad difpofine tUa.
fitioncm , eft etiam neccflariuoi ad formara, ad quam difponic fcd bcne poflunc qualihoc in gradu pettatcs clVc neceflrarijE fimplicitcr ad intelleAiuam , vtinformantcm ,
feftiori quam ncccflario requiratur ad formam mifti poflibile cnim eft formam pcrfebiorem requircrc illud , quod imperfedior rcquirit , &C non tantum fccundum gradum xqualem,fcd fecundum gradum pcrfciîorem. Corruptis ergo illis difpofitionibus in gradu illo in quo neceflTario requiruntur ad intellediuam , non manct intelleI:iua &: tamen illa alia forma difponens ad eam poteft manere quia non funt corNuSa eor- tuptae fecundum gradum neceflarium ad illam formam fed illa alia etiam non raanec
pwamma- in ej/e perfe);o,&quieto:quiaqualitatesconfequenteseamfunt corruptac fccundum
iile
habet gradum , fccundum qucm confequuntur eam in ejfe pcrfedo ,
quicto. Et ide6 nulperfepu cf- \y^^
quictum , reccdente anima:
cotpus animabilc habet fimpliciter ejfe petfcdum,
icjuuant^^^ ftatim eft in continua tendentia ad refolutionem fui in elcmcnta.
Ad formam crgo argumenti dico , qu6d illa forma non eft. difpofitio neccflTaria , vel
^
lic^c ftacim fequatur eam intcUediua in generatione,
Formicor- ncccflltans ad intellediuam
poris non hoc non cft proptcr neccfljtatcm inter eas , fed quia agens fuperius habet paflTum pro& quando habet pafeffe difpoji- portionatum compofitum , quia ex matcria , &: forraa miftionis
tionem ne- fum proportionatum compofitum, ftatim inducit in illud illam formara , cuius eft
"l* *"^f'
&
&
&
&
&
ceffaantem
" ""
capax,
Ec quod ctiam additur
'
in confirmatione ,
quod anima intelleftiua non habcc in raa^
Omnis for- tctia rcpugnantiam. Dico qu6d nulla eft forma fubftancialis informans raateriam, quin
in certo gradu in quo
tnafiAfian- illam oonfequautur, vel ipfa requiratqualitates confequcntes,
&
hahet
non maneant,ncc forma
ergo intellediua non haûahtates

^^^^ propriam repugnantiam ad aliquam formara naturalcm tamen informando ma^^^^^^ * rcquirit qualitates aliquas ,
in gradu aliquo perfcdo , in quo fi non mancanc,
ftne itMihM
""
informabit
materiara
; illa: autem funt qualitatcs confcquenccs forraam priofjon
'P^^
inforrcm : fed non neceflario requifitx ad ejfe formx prioris in tanco gradu , in quanco requimat.
runcur ad ejfe intcll^diuac in materia.
liûd patct in cxemplo , quia ad animationcm ab intcUc&iua rcquiruntur cor ,
hcSxemplum.
par determinate cahda cerebrum determinatb frigidum ,
fic de fingulis partibus or
tialis
fi
illa
informabit raateriara
licct
&
&
&
ganicis
ftat
tali
autem
cum forma mifti
adhuc manerc qualitas aliqua,qua:

non illa , qux rcquiritur ad
& opcracioncm inccllediua:
difpofitionc ceflante,poteft
;
licec
in materia.
57
Refolutio
DoêrU.
Quantum ^ crgo ad iftud dubium fecundum huius fecundi articuli. Dico quod corpus Chrifti pcr fc includit raatcriam ,
ad rainus forraam vnam mifti priorcm intcllediua
pet iftam formara eft in adu partiali ,
eft pcoximura receptiuum animac
intellcdiuz , licet non fit per illam in genere corporis , vt corpus eft genus , nifi per
redudioncm : &c in iftud compoficura , quod tamen per fe eft pars hominis, ficper fe
conuerfio panis quia totius in cocum ,
per confequens, hzc fbrparcium in parces :
&
&
&
&
&
ma eft formalis ccrminus conuerfionis, fiue forma ccrraini conucrfionis.

Hscc auccm mancc cadcm , fiue anima vniacur iUi , fiue non vniatur quia hzc prior
faltcm in informando ipsa animil,& in criduo raanfit,anima non main tridHo
nentc ibi
in triduo fuifllet cadcm rcs huius Sacramenti , fi Sacramentum tunc man^^^^ ^"^* '" *^^ triduo forma corporeitatis non fuit fcparata a matcria flia in Chri/?^*/r ?
^
confcqucns ncc feparata a materia fua , vt in Euchariftia. Sicuc enim idcm
' ^
P^*^
forma cor"umero fuic res ifta fecundum fe in cxiftencia nacurali ; ica cciam idem compoficum
porit , Jine
numero , quod cft cerminus conucrfionis primus , manfiflTec fempcr in Euchariftia. Ncc
Mnitna.
valec in ifta idcntitatc faluanda fugerc ad idcntitatem materiz,feu hypofliafis : quia
contraria poflunt inefle eidem idcntitate materiae, quando fucccdunt fibi inuiccm:
&C fi criam Vccbum aflrumpfiflTec lapidem , fuiflcc lapis idera nacurz huraanae idencicace
Sl fmjfet
JEtfcharlftia
cft natutalitcr
:
&
hypoftafis.
COMMEN
Dift.
XI.
Quxft. III.
655:
COMMENTAKiyS.
ii8
A ^
tfiuvttan Jic
.ZJLdebeat poni
icc.
Hoc fuit qu^d non

>
pluralitas fine necefntate:
hic tollitur illa neceflitas, quia forma perfedior

indudit virtualiter imperfe^tioremt&c. Refpondet ,argumentum elle contra Henricum, qoi admittit probationem,veI admittcrc debet , vt probauit Do6lor,ex iequela opinandi
TriiMHffif.
Refpondet crgo Dodor , eife neceflitatem ex
vniuerrali principio diftinguendi vnum ab alio,
fruttifiitm
per contradi^'onem immediatam : manet enim
CtlliftniiiUcorpus feparata animi viuentis : effedlus autem
fh8ltmtm.
formalis formz non manet deiincnte ipsa forma.
Sttimd Ti^'
quod eft
altcra pars vi-
fpecies fubalterna
poHta in linea
Dicit (ecund6
uentis
non cft
cotjnis
przdicamentali,neque tndiuiduum eius^fed redudliuc (ehabet Hcutalix partes phyHcz.Dicit terti6,quodalia Cn difpofitio ad animam , aliaad
forniam mixtionis,& haec pofllc manere definente ilta,quamuis non ini^ quieto , Icd tendence
llatiro ad corruptionero.
tnr
Ctrfm
Ratio huius eft , quia forma corporis non eft
ftfT*ti*nim ttttdit md adiua,neque habet fufficientem refiftentiam ex fe
ad adlionem extrinfeci corrumpentis : haec enim
tttnftitni.
reflilcncia fit vtrtute caloris naturalis fouentis
naturam corporis ,
per nutritioncm reftaurancis eandem,qux alioquin ab intrinfeco,& extrinfeco fubeft pluribascaun$ corrupciuis,quibus neque ipfa animadam adeft,re(iftit aliter,qukm per
expalnonem noxij ,
reftaurationem deperditi.
Vnde (icat conferuatur prim6 forma mixcionis
pec coniandlionem ad caufam generatiuam,nem-.
pe ad tnatrem quz nutrit,& fubminiftrat alimentum , ante animationem , ita poft animationem
virtute vegetatiuz abftrahit alimenturo ,& contiertit in uibftantiam propriaro : deilnente ergo
vtraque caufa , ide6 tendit ad corruptionero:
quod
de forma cadauecis dicunt ipH ad-
mtianffif
&
&
&
uerfarij.
119
Ctf^rtHti
Scd ex hoc ipfo dedacitar non leue argumcnefle in cadauere formam no*
uam fubftantialem : qaia quaecunque caufa eft
nata inducere illaro forroaro ,
agendo przua-
tnm probandi non
&
Siin ctrftrt letaliis cauHs

nataralibus,quaruroquxlibetagic
gfftt nMM
ftrm*
ftffit
etnftnuri.
&
ad produdtionem propriz formz ,

afnmilanduro nbi panum :eademipfa caufa cftconiunda
6c ex virtute propria eandem
fomuun poteft con-
eandem enim conferuari poflet , pcr

quam indacitur,(icut in prima indudHone forroz
(eruace
txjmt
tmrn..
pec
mixtionis etiam conferuatur ^ caufa eam inducente , fiue (it mater , (iue alia : neque natura intendic atiquaro
formaro,&coropontum
cer per accidens,& tranfeunter,quia fic
fimptici-
non
facic
ad perfedlionero naturx inefjientist aut ad ordinem vniaerfi : ergo (i in natura eftec caaHi fufficienspcodndiuatalis formz; icaeciam &conferuatiua
(i
talis daretur.
Contrarium autem
conftat experientii,& ad fenfum, illaro
formam
non conferuari, fed tendere ad corruptionem:ergo non eft forma de nouo produda, fed antiqua,
quae tendit in corruptionem
130
feparati causi eius
proda^tui,& conferuatiul.
b Qufmtiim erg tti iihtd JMhiion,8cc. Hic tandem Dodtor refoluit hanc (ecundaro partem arti*
culi fecundi
determino*/fwi,qui poniturfub
fpeciebus,& decius conftitutiuo formali, ncmpc

effe corpus Chrifti conftitutiun per forroam
illud e(Ie proximum
vnam mixtionis faltem ,
&
receptiuuraaniroz, &c. Hinc patet Doftorem

neque aflerere deterroinati forroam corporeitati$ eflc
vnam (implicem , neque dcterminatc eflc
lures illas partiales
jabiliter inhnuat
t
heterogenea ,
vtrumque
ftnim
Jitfimfltxf
dici pofTc pro-
vna (iroplex,eric
aduerfari) docere debent dc
dato qo6d
ficut
(it
& ficut nonnulli de aniroa

& plantz:hoc dato,non funt fortc necefla-
fua forma cadaueris

bruti
4fM
ttrftr*ittk
rix alie forrox pattiales : quia licetos&caro

maneant feorCro icorpore , poteft dici in iis re-
manereformz panem ,qui conftituuntur ,

in Cadauere idem diceretur ab aliis
ficuc
& in anima-
libus fedlilibus maheat anima fecundijm vtramque partem. Si dicantur eflc forroz paniales, dicuntinfuis conftitutis ordinem ad inuicem,vc
partes integralcs ad totum.
Brcuiter quacuraque vii faluarait aduerfarii
vnitatera tam cadaucris,qaim formz eius per fc*
fic
etiam faluatur in propofito.

in fine cxcludit refponfioncs quo-
Tandem
rundam ad
authoritat^s
articnli citatas
Patrum
in
prima partc
faluando identitatcm corporis
Chrifti,vclper identitatcro roatcriz.vcl fuppofiti : quaro merico dicit Baflblis non faccrc ad in-
Patrum,& fupcrius ptobatum cft pcr eam

iropugnari hxrcfes , quas Patres impugnadicebanc corpus Chrifti ftiiiTc corrubanc
tenturo
non
&
ptura,& mutatiun,feu conuerfum in aliud, ncque

proprietas IoquendiThcoIogica,aut PhiIo(bphica:quiaiicet materia
eadem maneat
in genito
&
corrupto;nemo dicitqu6d ignis,verbi gratii , fic

Iignum,iuxtaPhilofophos: & fi Deusponercc
materiamChrifti fub forraa,verbi gratia,pomi,in
Euchariftia,ncmo dicercc ytthiHocejicorpus Chritriduo , fi tanfii crgo idem diccndum eflct in
tiim poncrctur materia corporis Chrifti fub forroa cadaueris quia tetminus tid <ptem huius con:
ji
non eft materia, fed corpus vc imponac

f)rimari6 fuum forraaIeconftitutiuum,quodnuIuerfionis
a vcritaterei, aut appcllationis potcft dici
dc ca-
dauere. Deinde rccurfus ad vnitatem fuppofiri

nihil iuuat, quia fi afTumcretur lapis , haberec
fccunhanc vnicatero,candcm retinuit aniroa ,
&
dum plures fanguis feparatus.

Taroen
fi
anima eflct fub fpecicbus panis , aac
fanguis fcotfiro i corpore,non eflet vera
hzcdc-
fignando alterutram : Hoc efl cmftu Chriili crgo

roin^s verificari poflet de conftituto ex forma
cadaueris per idcntitatcm fuppofiti. Neque authorjcates Philofophi , quz habent veram interpretationem ali^s,tanti zftimandz funt, vt iis in
:
lenfu
tem
non vero fatoandis , inducamas
in fidei myfteriis. Qait etiam
cerec concrarium
fi
difficulta-
exjprefsi di-
raagis fcqucnda cflec in
hoc
(ententia medicoruro ratio ipfa,& fcnfus , quim

eius authoritasrprout otim fecutz funt celeDcrri-
mz Academiz Parifienfis, & Oxonienfis. Ex his

deinccps Dodlor rcfpondctadargumentapofita
ad initiiun huius quzftionis.
Ili
SCHO
Extlnditur
rtfftttfit
tdir
qmtmm
nd
Lib.
656
S
Soluit clare
IV. Sententiarum
H O
fuhtiliter argurttenta pojita in imtio
M.
confirmans q4t docuit authoritate Augujt.
quoad conuerfionem panis in corfus ChriHi.
Ad
y8
Aiarg.l.
cies
argumenca ad primum Ccut panis dicicur colledus cx granis , ica fpcica exponic
remanences dicuncur colledae; , quia func aliquid ipfius collc^ti
'
&
Auguftinus.
Ad fecundum, non incelligic quod
Adx.
vefcamur ibipane remanencc,
ficut confueui-
quod quancum ad vfum aftum eundcm habec , quem habec panis:

Speciesto4e illa:auCemfpcciescodem modonucriuncquoilk, quorum fpccies func. Dcbcc crgo
modo mincelligi fua fimilitudo, quoad hoc, quod aliquibus codem modo fe habencibus, quoad
ms
triunt
quo
fonis.
vci
fcd co
vfumnoftrum, ficucpane,&: vino vtimur,feu pafcimur in Euchariftia: ficucvcimur

aqua in Bapcifmo fed non quoad hoc,qudd ficuc rcmanec aqua,ica ibi roancac fubftanvitiapanis. Exprcfse enim vulc oppofitum in eodem cap. fl:atim p6ft. Ipfe panis ^
:
num tranjityzitiin corpus (jrftnguinem Dii.

niamper SpiritumfanBumfit. Et paulo
Si autem
poft,
modum inquirasfufficiat tibi audire,que-
Panis,& vinum
^ atjua
, (jr per inuocationem,
(jrfuperaauentum Spiritus fanîfufernaturaliter tranjfubHantiantur in corpwChriHi,
(jr
fanguinem.
Ad tcrtium dico , quod fpecics panis, &. vini, ica rcpraefentant corpus Chrifti verum,
&myfticum,ficutpanis:quiaitaoftendunt in fc mulca grana,quantumadillud fctitf, drvifti cundum quod grana habent racionem fenfibilitatis,fcilicet rationeaccidentium.
ûomodo reAd aliud patet cx fecundo articulo folutionis quaeftionis:hic cnim eft tranfiTubftantiapri.Jenttmt
cio,nonquaterminus accipit(r/7?fimpliciter:(cd ûaaccipit^hic.
corpHsChri'
Ad vltiraum patet,qu6d primus tcrminus iftius conucrfionis,ncc eft materia fola, ncc
fiiverum^
matcriafub quantitate quia tunc non cfTet tranfrubftantiatio,fcd tranfquantitatio ncc
inyfiicwml
materia fub raodo quantitatiuo , ncc compofitum ex materia,& anima intellcîua fed
Ad s.
compofirum ex materia,& forma quadam priori intcllcfîna, quae manfit cadem reaUter
cum Chrifto viuo &: in corpore mortuo., quae manfit tanquam formalc rei prim6
conceacêfub uchariftiafcmper , cx quo fuitEuchariftiainftituta, ideo non valct.
Adi.
Species p4-
&
COMMENTAKIVS,
U-
DM-umefjtA,8cc. Rcfponfio ad
primum,
xV& tcrrium infinuam iliucl,qHody^f4
dif-
feruimus contramodetnos defotma accidencali

iuxtapofitionem
|)anis,vt denotat mixtionem,
vltra hoc
granorumifea collcclionem ex illis ,
dec:o6tionem cius.vi diftinguitur apafta : hsc eft
forma, qujc manet definentc fubftantia panis ,
dicit quid accidentale.
la refponfionc ad vltimura argumentum re-
&
&
&
dida fuperius in x.parte huitu araflcrcnSjquid primus terminus illius con-
colligit bteuiter
ttculi
ex vi vcrborum fub fpeciebus,quia conuerfio N>* funti-
refpicit fubftantiam
corpus Chtifti
vt
terminum adquem
&
vt eft fubftantia ex Tridentino,
aliifque Conciliis,&TheoIogis communiter.cft
Rciieitur crgo fententia Vafquez diJp.iBC f.4. smtttî

alleritenim quantitatem corporis Chrifti cflc cx ^^fi"**- ''"vi verbonira fub fpcciebus non autera quantita- f*^**"''
tem hancjvel illam
mum fignificatum verborum,fea forma: efle cor-
&
& formaijua-
compofitum ex materia
dam prioci anima intelled):iua.
Ex quo patet vera interpretatio

in i.parte htum
artictdi,
^.Sûantum adiflum articu-
quod ibidem mouet. Vnde

inrtlffinf. ad 4. dicit<corpus Chrifti non accipere
/w,&c.circa dttbium
tjfe
fimpliciter per
hanc conuerfionem , qu^ con-
adionem produîuam fidtjfehtc non

qu6d prz(emia fit tcrminus ad ejuem conuerfio-
notat
nis,vt in^reifonfad t//f,patet
fcd corpus Chrifti:
ptasfcntia vero fitterminus formalis conuerfio-
ih finguhri
putat enim pri-
pus conftitutum pcr for mara cadaueris, aut certe

per animam;& fic quantitatem,quaE tequiritur ad
corpus organicuro,
fententix eius
tem hanc in
cflc
fingulari
particulariter
ex vi verborum ,qon auqus fequitur ad animam
aut ad forraam cadaueris
cnim ad corpus organicum , ciiifquc
patet
conftiiutio-
nem rcquiri quantitarcm,vt habeat partes diuerCx rarionis. Idem de aliis accidcntibus alTcrir,
nempe iis,qus requiruntur ad organizationcm.
Hq ratio fupponit falfum, ncmpc ad organi
,
'S* fl>-
formam conftirutiuam:ficutneque in
vniucrfiim jf^^tutirtcompofitumfubftantialcquitaleeftj&fignifica- ^'''"""' **'
tnrnomincpropriojimportatfuaaccidcntia.quia
mini
fignificatur, vt eft prior cxiftentia perfcdtionc,
in efe fimplicitcr.
134
zationcm fubftantialem requiri quantitatem , vt ^^
nis,qua prxcisc connotat addu6tionem,& diftiuguitur a conuerfione,prout produdiua cflct tcr-
Ex hac refponfione ad yltimum , atque ex diîs in tota quxftione fequitur quantitatem non
!îl'lj,f*^^
inserjtmfte'.
iubftantia.
cum
leStiuiifcd
t*ti,ntcem.
terminus huius conucrfionis , quxcunquc fit illa

forma , per quam corpus conftiiuitur , vel quidquid nomine ipfius corporis iiiterprctaraur,vt eft
ucrfibnis
, nec cft matcria fola , nec materia fbla

quamicate, necmateria fubmodoquantitaanima intcltiuo,nec cbmpofitum cx matcria
îi
efle
& caufalitatc,& definitioue,& diftinguitur ab accidentibus.
Ec
"
'"'
XI.
Dift.
^^ inauditum
Qux(\. IV.
Quart6
Philofophia dcfinitura
Siri""!!r
^"^ft*ntiale,vt iinportaturproprio nomine. non
rJ!!u*plrt,r
f*rf*tMiHm. definiri recundum totum > quod in fua emicate
pcr fc includit,& non dcfinin pcr fuas partcs loefl in
tum:abftrahit autem ab accidentibus , quia
, v eft intcr termi- SilMrtM

nos{uos,quia ficdiciiura T i ideniino cenutrfio to" tiff.
Trrmini
tim /ittBofttid pMfttf in Jiibfimtiitmcorpcristiic. Scd
quantitas,fcd corpus Chrifti prafcns , vt cft icrttntiuMt

minus conuerfionis , cft fienificatum per ic vei-
borum ergo (blum fignificacur eius uibftantia.

Dices dcnotari ternînam Mdtjuemy vt primarium,
fabintelligi cztera^qux infunt. Contr^, aliud eft
incife cctera ex connexione naturali , vt dicit
Concilium,alittd veto cx vi vcrborum , quod affirmat de folo corpore.
Probatur ergo (olutioncra nullam cftc,quia cxtera non faciunt ad corpus, qua fubftantia cft,
:
fignificare fubftantiam,aqt aliquidpcr
(c viium,(ed
formam,& fubiedum
crit in
quantitatcm
in fubftantiam:vel
compofitam per
!o
fc
importat
& conuerfio arquc prim6
& cztera
fi
accidentia
quam
dicat importarc fubftantlam
cx a6tu
&
& potentia}& fic nul-
modo ingrcditur quantitas rationcm
in
conftitu-
&
&
>
minus
*ri
tucidii liufi.
'" rclpicit luam
rormam
pcr
entitatiuam
nomen ,
a fortiori quantitas cx vi
Ncque vnquara
vUa quantitas ex vi
verborum ftatuenda eftet fub fpcciebus, qu6d illa
ftatuendaeflet^quxcftetconftitucns hic,& nunc
Acccdit tertiu
quod
<equc fingularis
non
imo & fuppofitum ipfura,cura tamen concomitater hacc omnia infint ex comuni^ & ex Concilio.
quia \y hoc denotat aliquod fin-
Vtrumpanis
iE
panem
vcrboruraialioquin ctia quidquid pcrtinct ad perfedionera corporis dicctur cfTc cx vi vcrborum;
aliquid indiftcrens.
Q^
didhira eft ^ Patribus
conuerti in-quantitatcra Chrifti primarid, aut fccundari6:vndc patct quantitate non e(Ie hic ex vi
fi
ipfura ngnificaturmergo fola fingularis, vel certc
g(ilare,&
vcl folus terrainus conuerfionis cft fub-
ftantia
acridens.
r0tit.
tfi
in
vcrborom non cr it fub fpecicbus , neque vllam

TtrlU
CfHuerft
&
quam pcrncitur,
non conuertitur in corpus,nifiqua fub-
fubfi:iin
termrnus,& totum,quod
pTMii.
cft conucriionis, importaturpcr nomcn tranjjitlf,
flArttiatiomt , quod proprium cft ex Concilio ,
propric didiun fcd tranftlibftantiatio nihil iniportat fubftantias infj^/f fubftanti*, fibi inuiccm
lucccdentcs : ergo vel non eltct propric diftum
?^^ accidcns vero accidentia fi crgo anima intcUcdiua non eftex vi vcrborum iub fpcciebus,
fed concomitanter
fubftantiae, irao accidcntaliter fe habcnr:
ftantia cft,quia vtcrque
Anttn* per corporis.Prxtcrca,corpus fubftantialc

pcr fcprivirbTu
ejfe
fed panis
ti ,velefte dicas compofitum expartibusinregrantibus ,

fic ctiam quantitas nort (peftat ad
compofitioncm fubftantialcm
in
tSc /ubHiiiA
fubjiunttM
&
non iinpoftat,vt fignificatur pctnrocu, dcfinitioncm crgo a fortiori abftrahit ab accidcmibus communibus.vcl crgo dicat Vafqucz nomen
compoGcum accidentilc.
Hoc autcm fi dicatur , aquc primo
fiC
non importatur quantitas, ftmmtrtiitur.

autvllum accidens panis : ergo etiam ncquecx Ti rmttuu 2
pane termini mL (jnem conuerfionis imponatur quo IB tfft
cx partc termini *
fic eft
&
non
6^7
fecundum proportio-
ncm proprietas conucrfionis
ftbicftum fcientijc,
in dcmonftratione conftituirdiucrfum tcrminum \ propria pa(Iione,quain
corpus
fcruari dcbei
IV.
in conuerfione in corpus Chrilh, annihilettsr?
Alenf^./^.f.^Sjn.j.D.Don./j/f 4.i.f.j.Rich.4.i.^.3.PaIad.f.j. Capr.^.i.
D.Thom.^.iu(.i.^ ip-^'7S'
ti.}.Hent.qtiodl.^.t].9.A.gid.Theor.i.& 34. Suax.}.p.tot.}J.}o./:7.
D fccundum fic procedicur &
I
arguitur quad panis in conuerfione in cor,
Arg.i.
pus Chrifti annihilctur : quiaquod prarcc(ric,& nihil eius pacec, annihilacur:
panis prxfuic>& nihil cius mancc> quia nec maceria,nec forma cocum enim
:
cocaliccr cranfic,maceria fciliccc ih
Secundo dc, quod
maccriam,& forma in formam:crgo,&c.
nihii eft in fcncc in alio,& prxfuic aliquid,annihilacur panis poft jlrg.l.

:
cciam in Chrifti corporc:quia cunc corpus Chrifti

augerccur pcr conucriionem panis in ipfum ; illud crhm fic maius , in quo cft aiiud , 6c
conucrfioncm
nihil efl in fc, nihil eft
aUud quancum maucns
ergo.
forma annihilacur quiairihil cius mancc ad minu

non didinguicur ida corrupcio parcis ab annihilacione, nifi quia forma prior mancc in pocencia maceriz fed in propofico forma panis non manet in pocenciafufccpciui fui.Poceft
eciam probari qu6d ibi forma, a qua eft cranficus , annihilecur quia non mancc in adu,
Tertio
fic,
in cranficionc parciali
jlri.i.
paccc:nccin poccntiafubieti.Probacio,nacurapoccll pocenciam nacuralem reduccrc

pcr confcqucns,{i ida forma dclhuda rcraanerec eadem numero in poccnad alum ,
cia maccris , polTec per agens nacuralc inadum reduci , quod cft concra Philofophum,
tjnmt PhyJtc.(^feci$ndo de Generat.infne. Si dicas , ipfam non candem numero , fcd ean- TeMt.iS,
dem in fpccie manere in pocencia fubicdi , hoc non prohibec annihilacioncm , quia ccii Text.vlt.
iila ciTcc annihilacaâdhuc poircc alia numcro cduci dc potcntia matcriar.
Item> annihilatio
crcatio funt oppo{ita,{icutgcneratio,& corruptio:quia ficuc dicijjrTWH.^
tur j.Phyiicorum, idem efi terminus a quo generationis , cf terminm ad quem corrnftionu,
Text. 7.
f^ e conuerfi ita idcm cfl ccrminus <(^frmnnihilacionis , fic cerminus a qtto crcacionis. ij&indi.
&
&
&
IV. Sententiarum
Lib.
658
Sc e conuerfo
produdio
fcd
quando cota fubftancia , & cocalis efl: terminus ad qtiem produftionis,

er^,quando ipfa coca , &: tocalicer efl: cerminus a ûo deftru-
eius eft creacio
dionisîlla defl;cudlio
efl:
annihilacio : fcd in propofico ipfa Coca ,
& cocaiicer
cfl:
cccminus
^ ^tf conuecfionis : ergo,^.
Oppoficum dicunc audoricaces addu^ in quxdio.. przced. anic.i. dicunc enim paergo non annihilacur. Ec hoc arguicur in racione^quia
nem conuerci in corpus Chrifti

creacio,& ainnihilacio
futic
oppofica : fed , fi corpus conuercer ecur
m pancm
icerum
illa
non eiTec creacio:quia noncflet fimplicicer de nihilo,vc de cermino a quo:
]:edu(%io panis
^rgo pari racione,cpnqerfio panis in cbrpMS,non cfl: annihilacio.

Icem , illius annihitacionis non poflet effe caufa ,iiifi Deus : fed Deus hon potcft c(Ic
caufa non e^rendi reSi fccundum qudd probac AuguiUn. S i;.qudfi.quji.i. i
M M E NT A
C
I
jiTgMntmta
jiitJHpnk,
tum
fecuadum membrutn propofi-
eft
in initio priocis qusflionis
S.
num ^td qtiem.
vbi agitjit de
conuerfionevt(chabetcirca tennintim^fM, in
prioii agituc. cte eadcm , vt fe habet circa tcrmi-
Dj9eitnilimficproceMtMr,Scc.H3ccqa3i-
/Vdio
HO
M.
fanem non annihilarijed foft conuerfionem ejfe aliquid quia idquodfuit fanis
aliquitM corforts (fi fanis. Scotm imfugnat id quodait fanem
Opittio Hetirici
efi corfMs ChriSti^velfaltem
fofi conuerfmemefiealiquid^ quatuor rattonibtti clarts^(jr vrgenttfsimis.
fllc^^diciturquidpanisnonannihilacur:^ exhocinfercur, quddpoftconuerfionon eft nihil , & per confcqucns eft aKquid non autem iUud , quod pracfuir,
^^^* ^* quiailludconuerfumeft:necquicquamaHudacermino,inqucmconuerfuseft crgo
inquodconuerfuseft. Vndequodprxfuicpanis
VTaJeii. poftcoBucrfioncmeftaliquid, vc lUud
cft corpus Chrifti auc fi ifta negetur , nectfle cft dare, quod aliquicas corporis fit cius,
11.^.10.
quod fuit panis , &: fimiliter efie corporis fit ahquid cius, ahoquin panis poft conuetfioOcham
^
Her. eptodl. nptn panis
quodl.^. (^
Mmot
htc^
^""^!^."
Scot licetik
probUoutti'
fusy
tamen
qHodl.io.fe
decUrat.
ncm nullo modo poflTet dici aliquid fed oportcret dicete , quod omnino eflet annihilaHxc etgo opinio duo dicit,^: quod panis non annihilatuc & qu6dpoft conuerfionem non eft nihil,fed aliquo modo aliquid, &: iecundum deducit ex primo.
,
fjjj^
Contra
illud fecundum arguo quadrupliciter.
Primo fic
terminus mutationis , in-
Hoc probatur quia inquantum

ejfi
cft ccrminus, habec aliquam incompofnbilicacem ad ahum cerminum 7 ergo vc eft cermi-
quantum
eftterminus,includit non
alterius tetmini.
nus non includic aliquicacem alccrius ccrmini , nec alcerum cerminum efle aliquo
modo aliquid quia concradidio eft, quod, vc includic non cfrc eius , includac aliquica:
^;^^^j:cemciufdcm.
Sccund6, quia corpus Chrifti nuUo aliomodo fehabeCin fc poft conuerfioncm,
quamancc ergo nec aliquid alio modo habec efie in ipfo fed panis non conuerfus nullo
alteritti.
modo habec aliquicaccm luam in corpore Chrifti, nec ahquicacem corporis Chrifti:ergo
BT- ficun-' nec poft conuerfionem. Probacio primx confequenciaceire fecundum quid in aliquo, cft
dwn quid, proptcr
efii cius fimphciter quia enim aliquid in fc eft tale , ideo fic,vcl fic habet aliquid
*" ^^^c^
i" alio:ergo non cft difFerentia modo efTendi alicuius in aliquo , nifi propter
Y^noUcitionuimtMdit non cflc
urjfiom- 'diffcrentiameiusinfc.
Item, cuius
do?
cft aliqiiitas
illud ea formaliter eft aliquid
fi
ergo aliquitas corporis
fic
H^r!auodl,
quod fuit fubftantia panis eft nunc formahtcr aliquid illa aliquitatcQuaero quid aliquid^non panis,quia panis non eft & pra:tcrca conttadidio vidctur,qu6d aliquitate corporis fit formaliter aliquid,illud quod eft
fubftantia panis, neciftaaliquitate eft ilIud,quod fuit panis corpus quia quod fuit fubft^^^tia panis fimplicitet dcfinic cffe corpus fimplicicer manec in codem efie , nec poccft
f .4.1.
dici,qu6d
nunc eius,quod fuit fubftantia
4
Habenfali'
ijmtatemeji
rliiA"^
Xes
dtcittar
mteoTt&a
ratu$,y5<-
de"
panis:ergo illud,
ifta aliquicace eft
aliquid aliud,nifi panis,vel corpus.
& res conuercuncur fccundum Auiccn. frimo Metafhyficafitaicums ergo

eft aliqua aliquicaS illud formalicer cft rcs & per confequcns fequerecur, qu6dillud,
Icem,ahquid
quod fuic
panis, nuncefrcc
Res auccm fccundum iftum Dodorem
dicicur duphcipro rc opinabili , vc rcs dicicur reor reris. Alio modo rcs raca,prouc dici'"'^* raticudinc hacc crgo aliquicatc hoc quod fuic panis , vel eric rcs primo ipodo ;
res.
^^'' ^*'** "ôtJo
/fl
t.^x.
q.<.
& qiuM,i,
&
CPQC fequitur , quod non magis
fic
res,
quam ch;mqpra
quia chima;ra cft rps ifto modo

fftcundum
Qusft. IV.
XI.
Dift.
fecundum cum:& tunc optime
cum tali aliquitate annihilatio panis
ftat
659
;
ficut
fi
aliquid
conucrterctur in chimzram.vcr^ eflct annihilatum. Si res fecundo modo, tunc vt prius,

aut rcs quiditaccpanis ,
tuncpanis noncftquiditatiu^ conucrfus :aut rcs quidicace
corporis
panis
&
&
& hoc cft impoi&bilc
proptcc quidicaciuam diftindioncm cius
quod
fuic
corporis.
COMMENTARirS,
b
t,
TT/c diciturtScc,
XJLqui
Stnimti
dicit poft
Citat opinionem Henrid

conueriionem panein efle
aliquid , alioquin dennerct per annihilationcm:

illudautem ^panis.quodraanet poftconucrfioncm , eft ipfum tjfi corporis Chrifti , in quod
Uturiti.
conuertitur , vel aliqualitas eius
hoc
eft
aliquis
Hzc fcntentia cft obfcura fatis,

& vix conccptibilis , eam impugnat Doôr quamodus
corporis.
Prima eft , quia terminus ni <p*em mutationis
res:&
trim rMi*. includit non ejje tcrmini * f*o propier incompoffibilitatcm : crgo nequit includcre terminum i
panis
conuertuntur (ccundum &S*f
MetMfh. crgo quod
non
eftet
eft aliquidêft
f*-
'**'
conucrfus quoad totnm
maneret vt rcs. Patet ex littera. Has

rationes fupcriiis adduximus ex alia occa/ione:
vbi eandem fententiam impugnauirous promiA
cuc cum aliis q.jmtjinti.
Sccundo.quia corpus Chrifti non variatur in
fic
i.
fuatavJJtjCed
9M>quantumadr^,autmodumeftendi.
Stfud* TMtit,
Quan6 aliquid & res

Auiccnnam
tuor rationibus.
Impugnttur.
fao ef fubftantiali poft conuernonem , fcd retinet priftinum tjft : fcd antc conuerfioncm
non includebat aut aliquem modum cirendi
eius: ergo nec poft conuerHonem. Terti6 fc- Ttnisrdth,
queretur,qu6d panis non defineret fecundikm totum fuum tj/i^ quia manerct fecundiim illam aliquiditatem , quam habcrct Jin corporc Chrifti.
C H O L
M.
Sintetni* *^gidij non anHihiUri panem , quia manet materid communis iffi in corfore Ckriffi,
vnde cerpm fffet conuerti infanem. idem tenent Palnd. hic q. 3 .& Cafreol, q. i .Hanc refk'
tatScot.trihm rationihnt.
Alio modo dicicur qu6d panis non annihilatur, quia poft conuerfioncm in corpus,
f
manec in illo in potcntia quia corpus Chrifti,&: panis habenc fubicdum commune , vt ^;^^
maceriam,& ide6 fubftantia panis poceft redirc pec corporis conuerfioncm in ipfum > & , .
illa ccdicio non clTcc crcacio
crgo nec ifta conucriio cft annihilacio , ic hoc pro,
'
communem
pccr
fubftanciam , vel
communc
fubieiûm , in cuius pocencia
eft
vcerque
cerminus.
Concra, non poITec panis annihilari ex ifto diô , manence aliquo aUo corpore : quia
aliquod aliud corpus , falccm corrupcibile, mancc,mancc macecia ciufdcm racionis , ia
cuius pocencia eft vcerque cerminus,
per confequen$,manec panis) ficuc modo dicicuc
fi
&
manere in maceria corporis
Chcifti : ergo non poftec annihilari panis, nj^ coca fubftancia
corporca annihilccur.
Iccm , fi panis annihilarccuc
m poccncia maccriz
& corpus
Chrifti circc ibi prxfcns
codcm modo pani$
quo nunc eft crgo propcer hoc , qu6d nunc

manecin pocenciain maccria corporis Chrifti non debce negari annihilacus.
Icem ,fubiedum commune vcrique ccrmino non eft neceiTarium nifi ad cranfmuca*
cionera propric dibam:cxcIudcndo enim fubiedum, & acdpicndo przcise duos ccrminos alicuius cranfmucacionis,magis requiricur in eis oppoficio , quam aliquid idem commune imo idem commune in aliquibus prohibec ipfa efic per fe ccrminos alicuius
cranfitus,vc paccc in his,quz func eiufdcm fpeciei ergo cum in ifto cranficu non fic propri^ mucacio,nec fubiedum manens,fed cancum func duo cermini cranficus nihil com-
eftcc
corporis Chrifti
>
mune per fe dabic,vel auferec aliquam r;icionem ab ifto cranficu:ergo fi ille cranficus cfTcc
annihiIacio,exclufoquocunquc communi,
eric
& modo.
COMMENTAKIFS.
3
-^
^** ^*'*^ tUcitur
qiiod fanit amiihiUttir,
jLVSfcRciicit fententiam itgidi j , quia negauit panem annihilari ,quia manct fecundiim
rationem communem fubftantiz,qux includituc
incorporcChrifti.vclpcoptcreandemmatcriam,
quam mancre dixit hic auihor,vt/pr4 vifum eft.
Impugnatur quanti^m ad primam , quia fic nun-
quam
poflct annihilari,manente iliquo ente cor-
poreo,quiauuDera(vclraciocommunisfubftan-
tiz,vel materia,in cuius potentia eflet
forma pa-
corpus Chrifti ficret pnefens une

deuneret panis
conuerfione panis in ipfum ,
per annihilationem , maneret in eadem potentia
maieriz corporis. Tcrtio, tandemcontraalind
didum pater.quod hic non maneat panis materia
nis
fic
etiam
fi
&
forma corporis , aut aliter prout^/^* probaDodlor tpuft.prd/inti.

Scd inter cxceros Theologos non conoenic
fiib
uit
quoad
'
66o
fntit.
t'4r</
Prima
/tnl.
MnnihiUri
fimem.
Err,,
rf.
jutx,.
IV. Sententiarum
Lib.
quoad hanc dcritionem. Aliqui docent dcruionem hanc cire anuihil.-itionem hanc opinionem
tanquam primo authori tribuit Vafquez noftro
niliil facit
ad
fubftantia
eft.
Dodori e]Hodl.i.a.rt.y& .^.&in hac efu<tfi.%.Sipotefl

ergoteneriyScc. Sed fallitur quantum ad inferpretationem fentciitis ficut & alij qui id Dodori
dicunt ideo
imponunt. Fallitnr etiam in hoc, qutid dicat meAntiqu*ftn- rito cura ftatuendum eire authorcm primum huttntis jf
ius fentcntix,quia multo antiquior eft, quam ciMagifter.
tat Higidet di]l.pr<t/ent. D.Bonauentura in i.ârt.
D.Bonau6.
SJf.ijtn^.yD.ithomisjHprit , & Doftor ^H*Ji.pr4D.Thom.
AJenfis,
ceJenti. Alcniis 4.^<irf.î/?.io.alias
Albezcus.
rcm
putt AJbertus prtfinti
difl'
lanQC.III.
Ub.^. de myfieriis Mijft^ cap, x.
Darandus.
babilem. Duranckis
.Agidius.
ret
Gabriel.
tto
materia panis
jS.probabilior
Innocentius Ul.
cenfet eam pro-
eam fupponit
,
ficut
&
nifi
ygidips
manc-
loco
ci-
fequitur Gabripl <iMfi, \,& in canone

(f^. 40.|j^4i. Maiorhjc ^M*fi. i. Ocham in 4.
Ochain.
Angelus.
cam
eptdji. 6.
& eptoMibeto
6. dub, 7 .
Apgelus verbo Eh-
non annihilari pancm, fed

conuerHonem fui in corpus
eftcommunis fentcntia , quam te-
Altera {entcntia
defincre cllc
Chrifti
modit
Vari)
hsec
nct Doctor in
eft
pcr
videbimus. Sed huius

caufam diuerfo modo plu-
^.fitjuenti^wt
modum
&
fuibitt exfli-
defitionis
s*tur.
res aQignant. Aliqui docent ex vi aftionis
qui
corpuc Chrifti ponit,ar fub fpeciebus,defincrc panemjita Sotus,Lcdefma,Caietanus:qu.-e fententia

Trimttt m*- poteft cxplicari aliêr,& alitcr,nempequ6d adio
dut fufrk
termini
illacx repugnantia adionis abfolutc ,
&
imfuptim.
tollat
tjfi
panis
poni non poflit corpus

manente fubftantia panis,
ita vt
Chrifti fub fpecicbus
etiam de potentia abfoluta
&
hic fenfus
quem
Steundttt Hfe-
prastcndunt aliqui,cfttfupcrius impugnatus.

Alio modo inteUigi poteft cx vi adionis abfo-
tlut verttt.
lute
non inferri defitioncm illam, fed fecundum

naodum a<5lionis , vt eft fuccefilo inter terminos,
& dicunt
ordinem in eftendo
hanc veram eife oftendemus.
6
Ttrtim
ifiafHfri ini'
fugnntm.
fubibntia:
qua
Hinc excluditur modus diccndi aliorum , qui

panem non annihilari , quia mancnt
eius accidemia: quiaprodudtio

ftantifficft altcrius
neque ab
defitionis, aut produdlionis
,aut
illis
& dcmodo
eorum lumit
fed prxcisc ab intrinfccis tcrminis
funtf^,
&
nan
ejfi
fubftantix
& fic fententiam
fpe,
qui
qua fubftan-
tia eft.
Vafquez tandcm reducit hanc difEcuitatem ad

veritatem formx,prout enuntiatur,per quam Sacerdos facjt ibi corpus Chrifti praefens cx pri-
uerfioncfic dcfineret fubftantia pants hoc modo,

, aut mutationis eius in
& non ex vi conucrfionis
rubftantiam corporis : ponamus ergo Deum feparare pnmum accidentia ^ pane,runc dcfinet pa])i ,
poft defitionem ponatur cprpus prxfens,
&
, fed qon faluatur

conuerao,quam (aluandam efte docent CotKilia:
qu6d aacem accidencia manent, vcl non manenr.
defitio panis crit vniformis
faluat veritatem rei
nam forma vt agit
Ad
,
& vt
enim agcre
non po[eft,cum nullum fupponat fubiedum , \\\
quod agat , & ad veritatem cius cxigitur adio
phyficacaufae principalis afliftcniis
vt ponat
H O
(\-
gnificatum formx. De natura autem huius aAionis,qu2ritur prout phyficc terminatur ad termi-
nos,& an conuerfio,qua:cnuntiatur,vt
aut fignificatur per
formam
ipfcdiciti
in re ipfa fubfiftat.vc
vera dicatur forma fic enuntians,per conformita

lem ciu5 ad rem ipfam fi ergo conuerfio ipfa Jnetmptfikinon reducaturin terminos,& incompoflibilita- Hfinttrtir.
tem eorum in ejfi rei, vel certe vt fubfunt diuinx *"'"" '* "*'
adioni,non poteftrcduci in forniam,quas nullo
:
modo influit efie aut 0 ejfi in terminos , alitcr

quam virtutccaufz principaiis &moraliter x
,
fig*!^^'^^"'
menj.
inftituto.
Minus ergo ha;c
ratio fncompfehenfibiiitatis
ex enuntiatione formz fatisfacit hxrcticis, quos

non fcmel , fed fxpius Vafquez adducit contr^
alios Dodores nam hsretici ex impofCbilitate
Dijfertiui*
rei,& ipfiusconucrfionis,vt realiter cadit inter- 'Hmhartticit
minos,conantur deftruere fignificationem veram

forms:oportet ergo primiim faluare naturam rei,
conuerfionis , vt faluetur veritas formar pofHbilis in myftcrio:quod nullo conatu , aut ratione
/aluat hic authorfed impugnat alios , qui id conantur faluarc , declarando naturam ipiius realis
mutationis,vt interuenit inter terminos, qua; fignificaturperformamvmaxime cijmferuetur hic
ordo,vt ex enunciatione Chrifti prefentis fequatur defitiopanis ,vt prima enunciatio fit vera,
prout hic author alias declatac nacuram huius
conuerfionis. Reftac ergo declarandum, qtiomodo id concingac. Vide dida circa nacuram tranr-
&
fubftanciacionis intj.prim*.
M.
quacftioncmydico, quAd io propofito nihil panis manec poft conuerfioncm. Sequ6d panis non annihilatur , vel quod eft facilius, qu6d panis ifta conucrfionc
in^Ji.u. non annihilacur.

*"^*
*'*"
prafticc
adconucrfionem, agit ex inftituto Cnrifti,
SententiAVAnOHU perdua yi^Jrf./^w,^^ conutrfionem mhilpanis manere,ex allatis contrA

*^gid. Secundum , panem non annihilariy velfaltem illa conuerfione non annihilariprobaty
quiit terminiu ad quem}M
eft nihil^quod Ute examinatjoddens duof confirmationes.
7
îaim mt-
maria intcutionc,fecundari6 deftruit pancm:tota

ergo oppofitio eft ex vcritate formae , eo modo,
quo cnuntiatur. Sed hic modus miniis quam ali j,
Suarcz coUigit non ex vi aftionis prafcisc tolli fubftantiam panis ex natura rei , fed ex feparationeaccidentium, i quibus fubftantia panis in
1^1^ dcpendet. Hanc autem etiam Jitpra impugnauimus,quianequefacerct talis defitio adconuerfionem , qiiia fi Deus poneret prsfens corpus
Chrifti, feparatis fpeciebus k pane fine vlla con-
^HfreFar. cur^d^
^***'
& defitio fub-
rationisa produdtione
fitioneaccidentium
ciem
iuttu4 mo,
caufa moralis inftrumentalis; alitcr
cbarislia.
SicHn<ifint.
modum dcfitionis
Primum fqpppnatur probatutn ex rationibus contra primam opinioncm. Sccunduni

probacur fic, cerminus /i</^m cranficus ipfius panis non eft purum nihihergo panis non
annihiiacur. Confcqucncia probacur, quia ccrminus 4</^^x annihilacionis cft
purum
nihil.
<^
f^Mii.
" ''"'
XI.
Dirt.
Qua^ft.
IV.
66i
Teminut
nihil , & hoc probatur a fimili (icnt tcrminiis a fto crcationis cft purum nihil , ita tcrminus aJ quem annihilationis dcbctcflc purum niiiil. Antcccdcns probatur,quiatcr- adque<<^'^'*"<'xninus ad ûem iftius tranfitus , cft corpus Chrifti quia ctfi ncgatio panis concomi*
iftc cft omnino nihil , fcd cft in aUquo *' <^
tamcn
tcrminus
non
tctur tcrminum ad auem.
*
*
:
quo ota-
.^
pofitiuo.
dcGtioncm panis concomitctur pofitio corporis Chrifti hicrtapropriam rationcm,vt diftinguitur ab illa pofitionc corfccundum
panis
dcfitio
illa
mcfl
Contra iftud,quia
ctfi
quia tcrminus ddquem cius cft nihilcitas panis.

, vidctur cfic annihilatio
Confirmatur pcr fimilc,quia corruptio non cft modo annihilatio,non propter hoc fbproptcr tcrminum gclum,quia gencratio concomitatur cam: quia fi proptcr hoc,
ncrationis prxcise non cfTctannihilatio^cflct mutatio pofiriua ipfa corruptio proptcr
tcrminum pofitiuum mutationis quod falfum cft nunc crgo corruptio fccundum
propriam rationem,vt diftinguitur cflcntialitcr a gcncrationcconcomitantc,non cft annihilatio, quia aliquid corrupti manct,fcilicct materia &: cx hoc fcquitur, quod ncgaapto nato crgo priuatio. Ergo pcr oppofitum in propotio ad quam eft cft ncgatio
fito cum nihil ccrmini a quo mancat, ncc ncgatio ejfe panis fit priuatio, quia non in apto
hato fcd purum non ejfe , fequitur quod ifta panis dcfitio fccundum propriam rationem
poiis Chrifti
gji
^
*
jhj].
&
fui fitannihilatio.
Ec hoc confirmatur fecundo,quiapcrfcratioalicuius non variatur cx aliquo con- R^tiovrta

currcnte pcr accidcns cum eo fed per accidcns cft,qu6d cum ifta defitionc panis con- po mnihicurric pofitio corporis Chrifti hic. Probatio, poflct cnim primum fcparari a fccundo: iMione pacrgo proptcr iftam pofitioncm corporis Chrifti hic non variatur ratio iftius deficionis: "^'
:
crgo & modd.

vno modo , quod tranflubftantiatio cft mutatio prxcisc intcrtcrminos pofitiuos, ita quod oon crit daie duosterminos priuatiuos ad duas mutationes,ficut
in gcnerationc & corruptionc fed ficut fecundum Philofophum, j. Phy^c. aliqua mutatio eft a fubicdo in fubicdum quae fcilicet habct pto vtroquc per fc tcrmino aliquid
pofitiuum ita ifta tranflubftantiatio habct duos terminos praccisc & vtrumquc pofitiuum & ita non cft hic confidcrarc illam dcfitioncm quafi fit vna mutatio pcr fe
fcd
ipfa,
Hic
fi
fola cflec fine pofitionc ifta, cflec annihilatio panis
diccrctur
f^j^
fgf^
7.
formalitcr diftinfta gencre ab
ifta
tantummodo
inccptionc corporis Chrifti hic fed

:
eft
vnus tranfitus huius pofitiui in illud pofitiuum.

Contra iftud , manifeftum eft quod pancm non cfle , non eft formalitcr corpus Chrifti cfle hic,ncc e conucrfo quia poflet panis non eflc, corpore non pofito hic, & e con-
ucrfo. Simihtcr
non
ejje
corporis hic
& efle pancm hic non funt formaliter idem
fcd
crgo poflumus habcrc duos tranfitus quiditatiue diftmftos quorum

vterquc habct fuos proprios tcrminos ,
tunc ftat tota difficultas tafta de generationc,
vc diftinguicur a corruptionc, U. de per fe formali diftindione huius deficionis,vc diftinoppofiti tcrmini
&
guicur a poficione corporis Chrifti.
Hic
^*
poccft dici fuftinendo iftam conclufioncm , fcilicec
purum
quod
panis
non annihilacnr
hoccft, quod nihil ccrmini

a tfuo, manec in cermino aJ quem : nec ncgatio in aliquo apco nato, quoc dicitur priuatio,
oppofita: conditiones iftis conditionibus funt in corruptione , vt cortcrminat eam ,
ruptio cft. Ncc tcrtio, quod ncgatio in aliquo pofitiuo difparato tcrminat cam fed fimpliciter negatio extra gcnus , fcilicct cxtra omnc pofitiuum , fiuc fubieftum , quod dicatur priuatum fecundum illam negationem , fiue difparatum , quod includat illam ncgationcm. Et iftud vltimum rcquiri potcft oftendi nam non folum matcria acris corrupti manct,
habet pnuationem formas prioris , fcd ncgatio formjc aeris faluatur in
fimplicicer:quia ccrminus annihilacionis eft
nihil,
Triplex neatie.
&
&
-^"
"'^
^-
ff*f>*lf*'""
^l'*'^^'^
^^
'
^^
protermmf
De
negatit-
' extrage-
&
forma ignis, quac dc nouo inducitur

ncgatio illa, yn. eft in forma ignis, non cft ibi, vt " *'"^
in fubicdo apto nato fcd fic cft tantum in matcria communi fed eft ibi , vt in aliquo ^"^',"0"^^*
:
inmatcriacommuni,quacmod6 tcr- â ,6 1>m

minat corruptioncm, & proptcr quam corruptio mod6 non cft annihilatio fi tamcn tcr- nHllumpetit
minarct aliquam defitionem ncgatio ifta, vt in difparato, adhuc non annihilarctur acr. pofriuumde
Ad propofitum, ctfi hic non fint illx dux rationcs, de quibus patct quod proptcr cas qMotUcatur.
corruptio non eft annihilatio,fcilicet quiaaliquidcorrupti manct,& quiancgatiotermi9
nans cam manet in apto nato cft tamcn ibi tcrtia ratio, fcilicct qu6d negatio tcrminans
difparato. Et licet circumfcribaturnegatio illa,vt
cft in
aliquo pofitiuo fubiedo, licct difparato.
Per hoc ad rationcm poteft dici , qu6d illa defitio panis fccundum fe ctiam vt cft ad p^nem non
non ejfe panis non extra gcnus,fcd vt in corporc non cftannihilatio,vtpaccf. Tunc ad il- annihiUri.
lud cxcmplum de corruptionc,vcrum cnim cft,qu6d i;on ncgatur corruptionc cflc anniScott cper. Tem. F
J.
KKk
hilatio
662
Diu
eb
hilacionem praecise propcer generacionetn concomicancemifed propcer duas caufas^quaide6 negacio terminans
nen gfl. priuacio. Sed li poffec fine vcraque iftarum ftarc cercia quod negacio cerminarec , vc
,
cMfi,
rum vna inciudic aliam/cilicec quia eft fubiedum commune,&
quM cor-
rt^tio
Mtmin-
ejt
IV. Sententiamm
Lib.
jjj
aliquo poficiuo difparacoâdhuc
non effcc
cranficio,annihilacio:&: caUs ponicur ifta
illa
conuerfio.
COMMENTAKIVS.
A D
x\.ris
CmclMfii.
tsnfnon
nihiUri.
tpufiionem diee, 8cc. Conclufio

eft nihil rubftanciae
panis
Dofto-
& vini ma-
nere poft conuernonem< SecuncI6,dicit panem

non annihilari fely inquit, ûodfAciUus eft,panem
;
non tmnihilari.
Nihil aliud affirimmcrico ergo

citatur abfolute pro illa fententia , qux dicit panem, vt eft terminus huius conuerHonis, annihilari ) prout alij dicunt , tam noui , quam antiqui
allertores huius fententiae.
Duobus ergo modis poteft ex fententia Do<%oris interuenire conueriio inter fubflantiam
panis
vini , vt terminum ^ quo ,
corpus
frimmi mt" fanguinem Chrifti,vt terminum ad cfnem. Primo
ijla conuerjlone
mat Dodlor
in tota quxflione
&
dit4,qiu d*-
cUrsi eStlufiomm.
mbao
tjfe
&
vc conueriio haec
fit
panis Sc vini
abfolutc in corpus &c fanguinem
quoad
8c hic eft
primusmodus huius conuerhonis,quemponic

Dockor, & quem magis ex fentcntia fua fequitur}
8c (ecundum hunc modum refpondet ad argumenta in oppofitu ad initium qusftionis pohta.
Verum , quia aliqua argumenta ex
lO
SeeSdut m'
&
nihilacionis
natura an-
defumpta vrgent contra hunc mo-
dut quotn-
dum, quo myfteciiun hoc,
d0m*xflict.
& defendatur, addit alium modum,nempe

panem & vinum cflc tcrminum proximum hu-
8c fides facilius expfi-
cecur,
ius conucrfionis
fecundum
ejfehic, id eft, fecun-
dim ej/e, quod habcnt naturalc fub
fpecicbus, Sc
conucrti in corpus
fanguinem huic nonejfe,
non ejfe eorum fub fpeciebui, fucccdere concomi-
&
fic
tantcr non
ejfe
corum
abfolute
quje poteft dici
annihilacio, quae annihilacio dicicur tranfitus dc

abfolutc , in non effe abfolutc : ne autem in-
ejfe
frobahtrpri-
mut mtdiu.
uerutur litera,aut ordo eius, vtramque dcclarabimus.

Priraam conclufionem,feu modum conuerfionis fupponcns Dodor, probat pancm non annihilari , qîa terminus ad cjuem annihilationis eft
purum nihil , id eft , ncgatio excra genus & non
negatio, vt ineft alicui poficiuo : fcd terminus ai
tjHtm tranfitus panis
non cft negatio
fimplicicer,
& excra genusjfed corpus Chrifti.vt habet annexam negationem eftendi

1
ObleSio
diffi'
tilit.
Dtfitto
tanquam terminus incompatibilis: ergo.panis non armihilatur.

Obiicit contra concluuonem prim6,qu6d defitio panis fe habet concomitanter ad pohtioncm
corporis Chrifti hic, & non per fe tanquam ad
p*nu caufam inferentcm non
panis
effe
panis abfolute
tranftubftanttatione fub illa praecifione,fed vlreritjs
vt conixotat duas raucationes cocomitantes:
quarum vna eft acquifitiua, vt refpicic terminum

adquem ; alia ver6 depcrditiua, vt refpicit terminum a cjuo conuerfum qualis autem fit hxc de^
perditio inquiritur, Sc ad quod genus reducatur.
b Hic potefi dici,8cc. Declarat conclufioncra
:
pofiram,&
&
nega- ruptiont
ruptione , nempe fubieftum commune ,
tionem forms corrupt^, fcu priuationem in illo ""'*'
fubiedo ; &c tertium eft negatio forms eiufdem,
quo exptllitur Forma corrupca.

Dicic
fi
quae
fit
dicit incompatibilitacem
&
negationem ellen^";J""^)^
inquam, in gene- infubieHo.
re
id eft, vc afficic
effe
ipfius fubftantia: tora-
lis genitae.
fic dicicur corruptus homo, ExemplU d
forma: conftitutiua:,quae incor- homine.
t probatur, quia
non quia
non
effe
ruptibilis eft, fucccdat eius
in fubiedo
ejje
qu6d pcr feparationem animac k

tur 0 efje lotius, vt inducitur
bilis in
',
fed
fubiccSlo fcqua-
forma incompati-
cadem matcria.
Et fi hoc aliquo modo aliter explicari poirer, Triuatit firprobo qu6d fubiedum manere cum priuatione "* ' fubieformac non infert corruptionem praecise , nifi vt ^* "'!' "^'*
, nempe negatio illa in
genere , qua; fundatur in forma fuccedente , quae
altera caufa coniungitur
expcllit
Dcus
formam
quac dicitur corrumpi
poteft annihilare
formam ,
, neque eam inferunt

adueniente tertii , nempe rorma genita , vt
per confeindudit no ejfe formac prioris :
quens non per accidens fe habet introdudlio for>
ms incompatibilis ad 0 efje, quod eft terminus
caulam per
fe corruptionis
nifi
&
corruptionis.
Ad propofitum,ita fe habet ejfe

,
corporis
vt eft terminus conucrfionis ad cjHem
Chr j-
TiicUrMur
decla- r*tidfri-
iTi^ panis abfolutc. Hoc autem

ratum c^fttpra in commento fecundac conclu-
ergo voluntas
Dei , vt eft principium pbnendi corpus fub /peipfius
cicbus, potuitclle multiplex ita etiam
fionis quacftionis fecundac
ficut
&
Potuit autem Deus ponere corpus abfolutd

efie eius fimpliciter ; vt fi inftitueret Sacramentum ante Incarnationem , tunc tranlfub-
Refponfio.
habet per accidens ad nan ejfe panis:ergo,&c.Et fi dicas tranirubftantiationcm elle mutationem inter terminos pofitiuos pcr conuer-
H^flitMUr.
fionero vnius in alium. Concra>hic non^gitur de
d noQ
cfTe
pait.
aliam habitudinem ex natura
rei
Sc in-
non
dtnt ft hnbet
Chrifti fe
*"*'
iedo, ficut eam potuit creare fed in eo cafu non

corrumperetur,quamuis fubie6bum eius maneret
fub prinatione ergo hacc duo fimul non reddunt
Pofiti torfio-
variat rationem eius;fcd pofitio corporis
'
quia
r per
ueci-
*"^'
quac eft in fub-
corporis, vt fubcllct voluntati, habcret aliam,
firmittio-
Compofitum
""''*>p* ttfi
di tocius corrupci.ncgacionem,
autem panis non eft in apto nato , fed purum nonefe:ctgo,S>cc. Confirmat fecund6 ex co,
qu6d id quod fc habet per accidens ad aliquid,
nonejfe
fundm-
"' tXtludit
nihiUti.
in aliud, nem.
",
id eft,
in apto nato;
etiam patet in toto fubftantiali couerfo

quod dicitur corrumpi non qu6d priuatio eius
manct,fed qu6d fubiedlum manct in aItero,quod
cludit fl
mliiju,
vU
mune,&priuaciomaneret,eftet fufficicnscaufa,
1? L
J^
-L-l
vndc corrupno non diccrctur annihilatio-Et hoc
go non ejfe panis , feu defitio eft per annihilationem. Conrirmat prim6,quia non ide6 corruptio
non eft annihilatio , quia concomitatur generatio alterius,fed quia manct fubiecûm communci
Sicund ctn-
Kegatio
'* '" "'''"-
trim* confir-
fund*tur tx naturu rti in &c confequenter priuatio
manere poUer refpedtiue ad for-
''
fti
nit tton
hacc
mam corrupcam abfque eo,qu6d fubie(Stum com-
defitio ex repugnantia rci.feu termini adejuem^ct-
Ntti p-
cin..
vtfundatur in eenito,& tcrmino incompatibili,
tfi nbfolut.
tniio.
12,
fuftinet diftinguendo hacc tria in cor- Tri in eor-
& modo
quo
fubeftet volimtati in ratione cffcftus.
ante
&
ftantiatio connocarec creacionem corporis.
Po-
tuit conftituere corpus przfens abfolut^ fine
vUo
/*)"**'
XI.
Dift.
vllo rdiiie id conuerrioncm, aut ad panetn
>
Quft. IV.
nem deftra^ndi
vt
diHirptm.
corpus
ncm
vel impoftat fccum nonejfe panis abfolutc
14
in his
non
omnibus modis
&
ad ipfum,illad fimpiicitcr hic,
cedit ataii caufa,dicitur
petere ex natura
fimul,'
rei.
Sed voiuntas , qui Dcus dc (zto voluit corîiUit^bui- pus Chrifti cflc prxfcns fpecicbus pcr conucrvlitMtit. fionem panis in iufum , dicit determinationem
in fc diucr(am,ab ilia voiuntate, qua poflet veile
corpus idcm efle prxfctis abfoiutc , Ac' non per
conuerfionem ; inciudit cnim ilb determinatiojytttrminMtt
Tr/i(fans
fic
non
tan- "*?'*
definic
purum 0 ejfe exquod fundatur in
eft ef-
vtromqne
faceret citra
omnem conucrfio- ^*'''^
nem , negatio effendi panis in corpore eflet concomitan^, vt per acciclens fe haijcrct ad dcfitionem panis : tamcn vt hoc detcrminato modo fit
prxfcns corpus pcr conuerfioncm , ncgatio illa
non eft concomitans , neqiie per accidens fe habet ad defitionem patiis , fed per fe ; 8c corpus
vt habet anncxam negationcm ex determinatione fui ad ejfi fub fpecicbus > ciim hoc ordine cf^
& nunc,vt pro-
&
Sc poftea poneret porpiis fubfpecfebUs, vel ccrtc i"***-'*^'^
&
inomni rigoreipfi com-
gatio ex natura rei verc inefle dicirur > quia li- iimidt nn
ccr aiias , Ci Deus annihiiaret fubftantiam panis,' <flc fMmtf*-
fc
in gendre
&
&
',
Neque rcfcrt , qu6d hxc negario ex dccerminara habirudine corporis , vt ponitur prxfens
ad fuara caufiun infir,
non ex prxdicato aiiquoabfoiuto ipfius corporis fecundum ejfe ab/olutoni, quod aii^s poflet compati cutn fubftantia panis : hoc,inquam, non rcrert > quia illa ne-
ratio for-
tenniho fuccedente, nempe in corpore, vt

fcdas dctcrminatx iiiius vpiuntatis.
neque eft aiiud ,

moahud cius ejfe pcr quamcumque caufam,
dura producatur fcd tamen cx diuerfis inodrs
produccndi dicitetiam diuerfas habitudines
hoc cx natura rci , prout fic , vci fic ponitur in
ejfe : quia quidquid compctit cffedkvi ex dcterminationc, & diuerfa habitudinc fuse caufx per
variatur
terminum ad eptem
intettiipfos
panis per annihiiationem in

tra genus , fed in non ejfe cius
Et facilc dcclarari potcA in aliis, verbi gratii , cadcm forma poteft educi de porenria materix a Deo foio , vel ab hac , vci illa caufa , vel
mx abfoiute
vt ad
quam negzrionem
pe corporis , habent correfpondeotcm modura

diuerfum, quia fuperfluerct alia, &alia dcterminatio cx parte caufx re(pc6kiuc ad cfFcdum ; nifi
in effe&u eiret modus alius, ic alius detcrmina-
certc crcari
ordinem
tcimiups in eilcndo eego etia|n corpus , vt ppnitur prxicns tanquara Vtm *ff* fMefFeû.s determinatus iliius vxjuntatis , inciudit '^/'"^ " '"
tcr
lus ipH correfpondens.
lixtmflMm.
& conieqeon-
terininum conuerfioois. Potuir edara , ficut dc

fado , conftituere corpus fub fpccicbus paniS,
non folumabfolutc quoad przfentiamifcd etiam
pcr modum termini *< ^ttem , conucrtcndo pa"in ipfum.
Et ficut hx funt dctermiilationes diuerfx voluntatis Dei , vtinfluiîn corpus,
IfbitiuUium
aut influcret ; ita ctiam ex parte tcrmini nem-
DettrmmMti
663
fubftantiam panis re^pediuâd
fendi
eft
caufa per
modura
H O
incompa-
rerroini
&
eft
fic nm ejje cius non

pancra
parum nihii:vnde faciie foluuntur arguraen-
ta>
qux in
tibiiis dcftruendi
$.
*,
fequenti concra hoc afferuntur.
M.
fecundam confirmatioHem argitmenti fro ofinioHe Hegante aHnihilationem fanis , 4/.
ducit quatuor argumenta Juadentia annihiUtionemy efnajunf vrg entifsima.
Sed
cerrium magis cogic,fciIicet dc per re,& per accidens inuenicur enim hic vnus
alius a non pratfentia corporis Chrifti
ab ee panis ad non ejfe eius :
:
&
cranficus per fe
bic ad przfenciam ipfius hic. Ec cunc> (icuc arguciim fuic, (i fecunda non concomicaremodo formalicer eft anhihilacio : quia racio
cur primam , prima efTcc annihilacio : ergo
&
cius
non variacur propcer
illud
>
quod per accidens concomicacur.
Iccm fi panis annihilarctur & corpus Chrifti poncrccur hic prxfens , omni eodem
modo fe habercc tam panis quam corpus quancum ad omncm condicioncm cam ejfi,
c^m non effe > (icuc mod6 fe habet : (ed quod omni eodcm modo (c habec, ificuc fi c^Tcc
,
: ergo prima propoficio manifefta cft

quia fi cfTec annihikcus ncc maccria, ncc fbrma eias rcmanercc eadem, eodem modo nec nunc : fi aucem
nunc.
corpus dTcc cunc prscfcns fub accidcncibus ica
cft dircdl^ concra rcfponfionem vlcim6 datam ad illud de cormpcione : quia
Icem,
cerminus , vc ccrminus adionis nouac , nouus eft negacio ergo effe panis > cerminus deficionis panis , noua eft , fcd vc in corpore Chrifti > non eft noua n^m illo modo , quo
difparacum inclu^C ncgacionem difparaci , ance deficioncm pants corpus Chri(ti fuic
nonpanis:
Si dicas, vcrum eft,non panis,vc in corpore, non eft negacio noua,ficuc nec difparacio
nbua corporis ad panem , fcd non effe panis eft nouum. Concra ex hoc fcquicur qu6d
npn ejfe pants dft ccrminns : quia vc negacto ifta cft in corpore , eft per racioncm difpara-
annihilacuiH ^ eft annihilacum
&
&
ft crgo non ef^ panis cerminac, vc nouUm>non cerracioncm difparacionis.

Iccm,quando fimul concurrunc mucacioncs diuerrorumgenerum,negacio noneft
per fc cerminus vnius , vc includicur in cermino alcerius. Excmplum , fi fimul finc generatio, S loci mucatio ncgacio ccrminans corrupcioncm concomicanccm gcneracionem,
non cerminac cam per fc,vc faluacur in vbi : 8c probacuc illud per racionem,quia vbi nc-
ciohis-fccundi^m rcfponfiotlbm illam
minac vc
in corporc pcr
Scoti ofer. Totn.
fllL
KKk
gacio
'
664
IV. Sententiarum
Lib.
tjuo mutationis pcr fe faluatur intcrmino adquem alterius , oportet illas

mutationes effe eiufdem gcneris , quia ad terminum ad quem ,8ca cfuo oppoiitos fcd in
propofico corpus Clirifti non includit non ejfe panis. Patct, quia difparacio illa corporis ad panem fuit manentc vtroque cxtremo non includit crgo illam negationem ejfe
panis , nifi vt hic fcd illc tcrminus vt htc , non pertinct ad genus fubftantiae crgo ncgatio iila non per fe terminat defitionem, vt faluacur in corporc vt hic.
gatio termini a
COMMENTARirS.
16
RMumbiu
vrgtt ctMr
i tertttfm magis cogUtfiilicet ieperfi,& per

ijaccitUns , &c. Hacc eft confirmatio fecunda
bcnt nunc,ta quoad effi,qukm quoad non ejfe vterquc tcrminus:crgo,&c. Terti^ ncgatio.vt tcrmi- T&iU rstit.
unc Mpttum.
alUta contra conclufionem, qui probat de^tiQg, panis per accidens fe habcre ad pofitio-
nat dcfitione panis,eft nouaifed ncgatio panis,vt

fundatur in corpore Chrifti,n6 eft noua,ied anti-
nem corporis Chrifti quod cx fupradidfcis ncga-
qua,& difparata:ergo no
erimsrsiic.
tur.
fitpra
tarctur defitionem panis,illa dentio edet annibiSetuni*
rtt-
"'
latio:ergo
&
nunc. Sccund6,fi annihilaretur panis,& poneretur corpus fub {pecicbus,defitio pa-
nis clfet vera annihiIatio:fed eodem
modo fc
S
Aliquas ex ratiombus
altatis
terminus defitionis:
gN4rr r,
oppofita* funt ad tetminos ciufde generis
ti,
patibiles
fed
non
ita fe
incom-
habent pofitio corporis,
& defitio panis:ergo negatio indudla pcr dcfitionem panis non
ha-
H O
qttibtts fuadetur
eft
& idemprobatrcplica. Quart6,quiamutationcs
Contra vrgct.fi pofitio corporis noncomi-
fundatur in pofitionc corporis.
M.
annihilatio panis
euadi fojfe , alias non. Secun-
dam rationem tantum foluit : nam licet foluat aliqualiter tertiam , varys
replicis
folutionem
reijcit.
Iftarum
rationum aliquae polTunt cuadi. Secunda,{ic,negando iftara propofitionem,

fe habet fccundiim effe , &: non effe , ficut (i cfrct annihilacum,
iilud eft annihilatum , oporteret adderc in fubicdo iftud,& omnino idem fuccedit
fibi. Qu6d autcm ifta additio fit ncccffaria facis apparet , quia ancequam rcs crcacur,
*
quod omni eodem modo
& camen anccquam crcecur,

non eft annihiJaca. Ec quarc hoc ? Quia non fuccedic nihileitas eius, r/^ fuo. Ita dico
quod fi panis efTct annihilacus , non mancrcc maccria nec forma, ficuc nec modo fed
camen nunc aiiquid fucccdic ipfi cocaii effe panis quod non fuccedcrcc , fi cfrcc annicft ira nihil
(icut
fi
prius fui/ret crcaca ,
&
poft annihilaca :
hilacus quia nunc fuccedic negacio in gencrc,fciliccc in aliquo poficiuo difparaco cunc
vero fuccederec ncgacio fimplicitcr excra genus.
Ad cercium poceii dici, quod negacio , vc includicur in difparaco, non cft incompofiint'
gMio panU bilis fux aftirmacioni in ambicu communi encis , alioquin difparaca non pofi*enc fimul
:
^dU
ejlincorpo-^
%*
"
efte
entia:fed ncgatio concradicens rcpugnac fua: affirmacioni cciam in coco ambicu

Si ergo negacio panis difparaca pracfuic in corpore,non camen ncgacio concradi-
encis.
(i
Jationem
^*"'*
re Chrifti
^^^^
,
nunc aucem
poft
conuerfionem
illa
negacio concradibocia
cft in
corpo-
& fic cft noua, quia fcquicur afHrmacionem fibi concradicencem.
Concra hoc , non videcur aliquo modo ifta negacio copcradidoria effe in corpore
magis , quam prius
vc cerminac deficionem panis, non cerminac, vc
ica vc noua eft ,
fUcttercon- jn corpore ncgacio cnim
concradidoria cft purum nihil ,
ica purum nihil dicicur dc
tra fimo'
^^^wq poficiuo, ficuc fi de chimarra dicicur ereo
ccrminac deficionem >, fc& fi iila ncgacio
&
1 3
ObijcU du'
&
&
&
ttemndter-
quodj
v
11
/-
1.,
EJfe hic non
purum nihil.
Si dicacur ad primum quod non effe panis vc concradicic ejfe panis , alicec cft in corpore Chrifti, quam prius quia in corpore Chrifti ,vc hic, includicur iilud non ejfe concradidorium in corpore autem abfoluce non includicur,nifi ncgacio difparaca hoc improbacur per quarcam racionem quia cerminus poftccior non eft racio noux incompof-
potejl
fibilicacis
quicur
tttm.
illa dcficio cric
ejfe^
'^^h'!!'"'
tis
corporis
tidpanem.
ad aiiquid prius nacuralicer ergo illud vc hic non eft aliqua racio nouac incomcorporis ad ejji panis ergo oporcec dicerc , quod ifta negacio non fic noua,
'""^ "" cecminac deficionem , vel fi efl noua ,
non cft in corporc vt hic ( quia illa
P^'^'''^^'^^^'^
pfx^cncia non eft racio,fecundum
&
quam ineft calis incompoffibilicas)
nuilo modo illa nc-
gatio cerminabic, vc in corpore defitioncm panis.
COMMEli
Dift.
XL
QusBa. IV.
66j
COMMENTARlyS,
a irStgrum rMionum aliftt pofjitnt euadiy&cc.
17
Xf/pnJ!$
tU
miJfM.
Lfpondet ad
Re-
Prima non habcc
illas rationes.
effe,
pore , qua eft ccrrainus incompatibilis , vt modo
di
&
ponicur in
ejfendo
ad
ejfe
panis.
Ad
omnem
tcrraino , fed tantitm dcccrminati

verbi
gratia,negatio panis in lapide , remouec ipatis a
quod non (ic lapis, non remouctab eo, quod

corpus > neque remouet ab co alias ratiuncs
ne,
(ic
negatio contradi, prxtcr folum lapidem

Aoria remouet omnem rationem entis , & efcntis
fendi negatio ergo panis , vc fundacur in corpore Chrifti , canquam difparaca, non e(l noua i fcd negacio concradidoria,qux fundatur
in ipfo , tanquam concradiAoria , vc in cermino incompacibili eftnoua,& illa cerminacde:
\%
parum
ncionem panis qux non
eft
includicfeu connocat
ejfe
fundanienci,in
& faccedit
negatur ergo minor.
fjfe
panis
nihil
quia
quo eft,
tnr ia ctrf.
^tdtf*B.
Contr^,ipfa negacio concradiifloria eft purara nihil ergo non includicur in corpore, vc
cft prxfcns. Rcfpondetur , negationcm, qux includitur in corpore , vt efl terminus ad ejuem
conuer(ionis t non ede contcadidoriam abfolutara , (ed potius contrariam eo raodo , quo negacio fundaca in aliquo incompatibili dicicur
concraria, nonracionc uegacionis, fed fui funda-
ra tfe
non
panis
modum
fed negatio
t\im decerminatum
vt afficic fubie-
Ec perindc
ad excludcndam affirmacio, fiue illa negacio iniic ex
eft
nera concradidoriam
nacura abfoluta termini
ex
fiue
modo ponen-
tcrminum quomodocnmque enim

;
mx
modo quo producicur
&
ex abfoluta entitace fua i liccc non fine ocdine ad

fubicdbum commune.
Icaque ex modo , quo fic prxfens corpus aim
fuccefuone in tjjindo ad efe panis conuerfi in
ipfum ( fic vc faluetur conuerfio , vc fpccificacur ad ccrminum ad tptem ) ccrminus ad ijuem dicit tjje , cum conclufione termini k <pto conuerfi in ipfum ; neque ponitur in f^,nifi cum
hac determinacione ejfendi : neque cerminus 4
definit iT^ , nifi refpediuc ad f^, quod fuc-
ineft, tol-
&
affirmationem,inquantum ei fuccedit
quia
fuccedit,vt afficit determinatum fubiedlum,ide6
:
non eft purum nihil , auc negatio abfoluca eflcndi, vc abftrahic ab omni fubicfto > ficuc cft ncgaccrminus annihilacionis.
Solucio aucem fubfcqncns illius replicx ad
cio, qiix cft
hunc fenfum rcdufba fubfiftir. Ad ilhid aurem

quod obiicitur , quod terminus pofterior non
10
obiiHi.
ad aliquid
ergocorpus Chrifti ,vc hic,
non ft aliqua racio incompoffibilicacis corporis ad e^ panis. Refpondecur negando fuppoeft racio alicuius incompoflibilicacis
prius nacuraliccr
tLt^ndttMr..
fitum,quialicec corpus,vc ponicur fub fpcciebus,

fic pofterius pane in eflcndo , eiquc fuccedit, ca-
men.vc fucccdic pcr couerfionem panis in ipfum,
& fubeft mutacioni,eft cerminus adquem,8c prior

in genere caufx formalis
mutationem
vel certc finalis

;
prior
&
enim eft,in-
quam,deficionc panis, vc cranfit in non ejfe, ex repugnantia lermini ad quem; qui includic modo
explicaco
ww^^panis
effc /.
& fic paccc adomncs ob-
Hunc modum
incompoffibilicacis cx natura
terminos huius conuerfionis , puto elfc
magis ex fententia Dodoris ; tum quia ptimo
loco illara doccc , cum quia fundamencum , ex
j,
rei intet
hxret , cx plena fubieAione<r|^

ej/e
ei
txfllendi
t**-f'nw.
totalis vnius ter-
ihenas termini ad potentiam
Dei in ordine ad conuerfionem vnius in alterum conucrfionem autem hanc dicit foli Deo
conucnire poftc,quodintelligit,quacft exercitiumoninipotentix diuinx diuerfum a creationc,& annihilatione oportet ergo per ipfum
tranftubftantiationem cfte diuerfam ab his , vt
faluctur tam ipfaconucrfio, quam fubiedio illa
rerura in ordine ad conuerfionem ; quam etiam
poffibilitas vtrimque fundata ad conuerfionem
:
vc diuecfam a creacione,
& annihilacionc.
mera annihilatio,nihilfaceret talisdeficio ad conuerfionem

in aliud , canquam diaerfus modus definendi;
Si deficio cennini
<pto effet
neque poficio cermini ad tpum faceret aliquid

ad conuerfionem , cum nihil in ipfum deuneret
fed eflct
mcra
crcatio
latc
vel ftridli
fumpta.
Facit ad idem definitio tranftubftantiationis
ii
ab eo affignata ibi , -vc fic mtttatio totalu /idifiantia Stewid
inJiAJiantiitm: delicio autera
non
refertur ad ali-
8c confequcntcr nc-
oportet crgo vc faluetur mucacio fubftancix in
cum
&
litatem cujn Itô in

Scoti oper.
ejfe
Tom. FIII.
tatit.
magis co-
quod lerminus defitionis,fcu negatio ePnon refertur terminus autem annihila;

tionis nuUo modo refertur ad aliquod fubichim ; fed eft pura negatioextra genus crgo fic
nihil facit ad cerminum ad tpiem conuerfionis:
mndm
diftinbionis,probat trim
poffibilitatem tranflubftantiationis,
non
ijie
ergo conuerfio fit inter fubilantiam,

fubHantiam in ej/e , fic etiam neccilario vnum
ejje fiifcedic alcerii& vc fucccdit cura hoc ordine.vt fubell conuerfioni , dicit incompatibi-
ccdit
tnV non
Prierittn
forit
ieilioncs allacas.
mini,&
concineit circa idcm fubicdlum.negationem fordclmencis fundari in forma mcompacibili
quem
titur.
prxfens in ratione talis efFe6bus,& ex dccermina(ionc fux caufx,dicic pec fc incompoIHbilitatem in cfTcndo ad ejfe panis.
Dicit auccm Doclor illam negacionem eile
concradiftoriam,quia nempe non fequicur abfoluce ad poficionem corporis , quocumque modo ponacur , vel poni podet fine conuerfione,
incrinfecumorper prxdicacum abfolucum,
poris , ficuc in mulcis aliis incompacibilibus
&
in
quod panis conuer-
in
>
quo quxftione prima huius
fupcruenicncc prxcifo
termini
fuccedit ergo ncgacio pu-
menci corpus enim, vc fit prxfcns canquam cerminus in quem dcdnic panis pec conuernonem,
iuxca fuum deccrminacam modum , quo ponicur
:
definit panis
fpecificantis
trarifi4Bd*'
vt fuccedit per
h't
tertiain,diftinguit duplicem ncgationem,

NexMtit diffartA , Cr aliam difparatam , aliam contradicentem : negaenrr*di3$rationementio difparata non rcmoiiet
ris dijlinîtm-
cfEcaciam aliam ab ipfa confirmatione ; ncgacut enim confequencia. Ad fecundam negatur

minor , quia non eodem roodo fe haberent corpanis quoad eJle,8cnon ejfe in vtroque capus
fu quia in primo dsncip panis elTec annihilacio in purom non effe panis, rncccdcns fuo efe ; de
faifko non fucccdit purum nonejfe , fed negatio in
contradidorium, vt fundatur in corgenere ,
&
tur.
gationem contrariam ; vel certc quod xquiuaIet,contradiôriam imphcat inclufam in fuo
?ûid,ad
cndi
KKk
fubftan
r*-
666
IV. Sententiarum
Lib.
nis ciTct terminus cius
coniunda
tura
fieri
quibus
poteft, in
vnum
conucrtitur ,
&
fpccicbus rcalitcr
<pto
dc/itio-
vt includitur in tcrmino
& fubftantialiter,iMcludcrc nc-
gationem, vt terminat defitionem panis,ciim
diccrc ncgacionem cftcn-
Concilia dicant panem fecundum fubftantiam,

nihil eius manente, conucrci in corpus Chri.
fti. Accedit vitim6 , qu6d. rcfpondcat ad argumcnca in fine quxftionis Dodoc fccundum
di icrmini 4 f9.
Acccdit.quod hoc
%3
^*rtrtio.
>
unrautaturinaliud:crgodcbettcrminus4<^fi<ry,
vc fubiaccc mucationi
ijr
ad qi*em. Si ergo hoc verum eft ex fcntentia Doftoris , nihil ctiam vctat idem dici in propofito,
ncmpe corpus Chrifti, vt ponitur praifcns fub
tcrraino ad cfium conuerfionis pofito,
fcruata proportionc ad alias mutationcs quan-
negatio termini a
cqrruptionis
Tirti
&
fubftantiam , defitioiicm vnius rcfpicerc pofitio-
ncm alterius , & econta hoc autcm ncquit commoJe , nifi defitio ipfa ex natura mutationis fit
modo magis propric falua-
cur ccanirubftanciatio inccr corpus

tjfe
& pancm in
& cx Do-
fubftancis,& verba Conciliorum
ôre conclufionc fequenci
Ci
fionis producerctur limplicitcr
folIibiIicacem
hanc conclufioncm > & obicer tantum rcfponfioncad quartum indicac altcrum modum, quem
ccrminus conucr,
diccret
in fequenci cxplicabimus
incom-
quam mod6 declarauimus , in

,
f0
ficut eft iti cerrainis gcneracionis,
cft
ex opinione
quam ad alcerum
eum rcducic.
&
C H O L
qui
ceditiquinimomagisdifcurricadhuncmodum,
& cefolucionem finaUm ad
cndo ad cerminum ad ûem

8c terminus ad
^nem ii^ccpcionis ellec pcr fe oppoficus cermi-
no ^
aliorura:ncquc in Qupdlibeto dccimo aliccr pro-
cf-
M.
membrttm fintenti* VarronU fofitA n.6.id eji^ fanem anniPrimam fartem frobat^quia termintu ferfe defitionis eit4s efi non clTe,*:*/ fer accidens coniungitur efTc corforis Chrifii vt hicSecundamfitM'
non deferdititu efle fanifyfiedprafintia eitts in hic^
det, quia conuerfiio efi aiio fofitiua ,
Refiluit Scottu teneri poj/e tertium
hilari^fid non conuerfionefid annihiUtione.
&
autem fiimfliciter eim annihilatione ferif.ejy hac fulcherrime
exflicat. Hancfiententiam
de annihilatione tenent Gahr.hic q.\.& leff.40.in can.Maior.q.\. Albert.hic art.6. Jlub.q.t.
efl^c
art.i .3afiol.q.4 .Ocham /^.q.6.ad dub.y.Angeltts verb.
Tartar.ibij
Euchariftia
.. j
0- hic, (^ omnes Scotifia. ^luare immodefie loquitur Sottts
hanc nonfofie doceri
citra
errorem.Aduerte tamen Scot.hic
finuare frobabiliter conutrfiionem
efie froduBiuam
n.\y(^
.Lettchet.quodl.
difi.
o.
9 .q.x.art.4. dicens
6.& latiits quodl. \ o.in-
^ confiequenter defitionem fanis non
efie
annihilationem. Sed tota quafiio videtur tantttm de modo loquendi ^fiuffofiitafide de frafientia corforis Chrifii ,
abfintiafanis.
Poteft
1
Refilutlo
^'^"^'fr^'
ms jttio'
crgo tcneri tertinm
quod
dcfitio panis
*^^"^
q"od q"^'^
fit
fcilicct
fecundum mcmbrum difiundinas pofita: fupra:
annihilatio abfolute panis, ficut probat
necefll: eft
diccre,qu6d
ipfi efie
ratio
de per
ejfi
acci-
panis
adoppofitum per accidcns coniungitur cum fucnon praefcntiara hic ideo ifta habebit fuos
per fe terminis illius non ergo per fe terminus iftius tcrminabic
{5mp!iciter,&:
ifta fucceflTio
oppofiti
cefllone pracfcntiac corporis Chrifti hic , ad
Cf
illa
panis fimphciter fuccedit non
pcr fc terminos aUos a

per (cy vel prarcise^vt coniungitur per accidens pcr
fc
tcrmino
alterius.
Dico etiam quod hac conuerfionc panis non annihilatur quia ficuc didum cft in folucionc quacftionis praeccdcntis, tranfubftantiatio quacdam cft.qua ccrminus accipic fimpHcitcr f^ ; quxdam autem qua accipic hic efie. De prima , qua tcrminus vnus accipic
:
mm.i$.
Si tranfubJlantlatio
efet produ-
eiiua yforte
'"*"".. """
fimplicitcr ejje,^ alius fimphcicer non ejfe^fortc poflcc faluari,qu6d dcficio ccrmini a quOy
non cftfimplicitcr annihilatio : quia ibi pcr fc ccrminus ad quem ipfius inccpcionis cfTct
oppofitus tcrmino a quo defitionis , ficuc eft dc ccrmiuo aquOySc adquem gencrationis,
ita poflec ibi negacioccrmini4^tf, vcintermino4^^^w, tcrminarc
corruptionis :
&
&
defitionem fed in propofito , vbi tantum eft cranfitio addudiua , rcrminus aJquem pcr
/ecL
tur
cum Jtt ad' ^c mutationis pofitiuac uon opponitur ccrmino a quo mucacionis priuaciux:& ita non poceft efle racio concludcndi negationem eius.
didliiM.
'
'
Pofl*et crgo dici,
ad
ejfe
ni vc hic
ita
panis vt hicconucrtitur in corpus vc hic
ter (ubftancias
tancummodo
Exflimio vt
inceptionif
didum
ejfie
camen non func
pracfcncialicas,&
eft difi.
ifta
&
illac
mucaciones
licec finc in-
incer fubftantias , vc incer cerminos : cermini
non
prxfi:ncialicas,quaj poflunc rcduci
enim func
ad gcnus Vbiy
crgo mucacione poficiua non acquiricur fimpliciccr

mutatione deperdiciua corrcfpondcntc,quam ininquantum ifta conuerfio eft tranflubftantiacio cranflaciua, non
o. quafi.
corpori, fcd tantum
earporu,& clufit conuerfio

tjmoms
ficuc
ejfi /y/r
ita
inquam non dcpcrdic panis efife fimplicicer, fcd hic

5 papulchra correfpondcntia , quia ficut corpus Chrifti habec nouam praefenciam
non deperdendo antiquam ,&: mucacionem acquificiuam fine deperditiua, vc didûm
aijfenj^
ehanliia
quod conuerfio ifta eft ficut fubftancia: in fubftanciam,non quancum

quantum ad hic fj^, vt ficuc corpus vchic fucccdic pa-
fubftantiae fimplicitcr, fed
produtiua,
ifta
^,
^^^ ^^^'^
cft
XI. Quxil IV.
Dift.
i
^*H^'
667
ed diji. i o.qudj}. ica eciam panis habet cleperdiciuam (ine acquiHciua , quia definic eirc
hic , & non acquiricaliam pracrcnciam alibi quia crgo non deperdicur, ficuc ncc acqui.
Sieut
ittco-
Herfiene^cor-
hanc conucrfioncm,vt cft tranflatiua,nifi tahtum
ritur pcr
qu6d pcr hanc conucrfioncm,
vt hic cft.non depcrditur
ejfehicfic ncnej/e hic^CcqvizuVt
ej/e
fubftantialc
& pcr confc-
quens non annihilatur, imo non dcftruitur panis hac conucrfionc,quja tamcn panis non
mancc in r//?rubftanciah,&: hac conuccfionc non dcftruicur,vc didum cft ; oporcet quod
definat cfTc aha defitionc^quz eft a fimpliciter ej/e cius ad fimplicitcr no ejfe eius. Illud
autemnon rjêius,hcfetquafi concomicecur przfenttam corporis vthic, nontamen
vt terminum eiufdcm gcnctis, &: per confcqucns , fi ifta dcficio fccundum fcconfidcraannihiiatio,tamen nullo modo iftaconuerfio cftannihilatio.
Excmplum huius, Si panis deftrucrctur, & crcaretur Angclus dc nouo , & fieret pra:fcns fpcciei panis conuerfio panis in Angclum effet panis, vc hio in Angelum hic prx-
ptu Chrifli
hiihei
mutA-
nonem
aC'
tjmJittHom
\bijuieper
ditiua
ita
panit hahet
deperdititui
fineacijuijt-
ta,fic
tiua.
16
fcntem,&: pcr iftam conucrfionem Angelus non acquireret, nifi illam pracfentiam , concomitaretur camcn illam prxfentiam nouam nouum ejfeî^woj^ terminat creationcm
propriam.
Pcr iftum
& quae non
modum diccndi apparct
quac tranfl*ubftantiatio poteft cfle in prsccxiftcns, Tranfut'
mancnte tcrmino k que^ & qux non tranfitio enim qux

cft a termino in terminum fecundum ejfe fimplicicer terminorum , & no ejfe^ non poteft
cflc alicuius conuerfi,&: camen mancntis,ncc in tcrminum prjEcxiftentcm fedtranflTubftantiatio,qua:cft tranfitus fubftantiac in fubftantiam quantum ad hic cflc,poteft eflTc ,
termini a quo mancntis fi dcfinat hic eflc , non tamcn fimf licitcr definat eflTe , & fucccdat fibi aliud , vt hic. Poteft ctiam cflTe in tcrminum prxexiftcntem , fi incipiat hic eflc,
:
&; qua; potcft
cflTe
Jiatiatioad-
dtdHua potefi
ejfe
in
praexifienx,
&&
termino
qao fim'
pliciterma-
abfque hoc, quod incipiat cflc. Potcft ctiam cflc , quod terminws a quo deftruatut fed nente , pronon hac conucrfione. Et poteft eflc , qu6d tcrminus ad quem incipiat cflTe , non hac duRiua neutro modotjl
conucrfionc, ficut excmplificacum eft de Angclo creaco.
:
&
fojftkilie.
COMMENTAKIVS,
14
a YÔtefiergo teneri ttniwny&cc. Docetalium

jl moduin explicandi hoc myfterium, tencn-
do panem dcfinere crtc pcr annihilationero qux

per accidcns coniunâ cft conucrfioni , &
faluari tranffubftantiatio
hoc conceptu neqiut

ficut nequc denni,
cum
auc ratiene ua fot^
^Htfi.i. huint artic.i. fine
Dico etiam, inquit, ûod hac cmterfione panit nm

elMfi*.
annihilatnr. Et declarat duplicem cflc tranfllibjlnnikiUtt
ftantiacionem ; nam qusdam cft , qua terroinus
eonetmitmtMr
hxc includic in fuo tcrtlmrjitnem. fimplicitcr rccipit ejfi,
mino ad quem ncgationcm eflcndi termini conucrfi:Tnde hic non diccretur annihilari , ytjupra
explicatum eft : quzdam vc[6 cft addufta, &in
"DtifUx tttt' hac tcrminus adquem non indudifîonr^fimmerpt.
pliciter terraini a tpto.
Vttlmmitt
Dcclaratur hxc conclufio ,'poteft efle fucceflio
ttmtlupt ttt
in eflcndo intcr fubftantias, vcl quantijm ad fje,
&
dtait.
quantum Aêfe ,S)Cnon

eflendi detciminatum, nempc
dcttonejfe fimpliciter
eJfe,(\aoa,6.
ejfihic
modum
vel
conuetfio ipfa, fcu mutatio totalis
ter ipfas fubftantias,

HtrfiOt
tanquam
cft
in-
fio,vcl
commcnto qUkftionis
przccdentis,
dudliuam,
& addudiuam
quam hicctiam
rcpe-
enim debct iranirubftantiatio fe, quod prccisc importat , ab co quod

concomitantci primo modo eft conuerjio totaiu
tit
diftingui
cundum
id
fubiiantia infid>i}antiam,pio\ii dcfinitur a
Dotôrc
vel
fecundum
ejfe
hic
ejje
quod
quodi^
tuid fitcKc
foli^m dcterminationcra accidcnta-
mtftlute,fMiil
lem.qux aduenirfubieô pcr prxfentiam , vt cft
effe ditermi"
duobus modis
hh denotat
refi>e<5bu$
intelligi poteil, videlicct
alio
modo
fpccificatiuc
denotaildo
ipuim fubicdum , quod habet ralem prxfcntiam,
& eftrcaliter fubftantialitcr prxfcns.

Explicatur exempIo,quando locus dicirur conz6
tinerelocatum, non intelligitur in fcnfu forma- Ptr tximfU
li, quafi contincret prxfcntiam locati, fed in fcn- detUratHT
fu matcria]i,qua continet
ipfum corpus, quod diforma, vcrbi gratiS, aniraa ratio-
ejji
iti
fuc-
t&y vt dixi.harcfucccf-
fccundum ejfe abfolutc
nalis,rccipit
vcl qui rccipit efie fimplicitcr poftna rj^, vel

quarccipitr^/b^, &non fimpUcitcr , quianon
producitur prima eft produîua , fccunda ver6
addudtiua. Similiter fcruata proportionc diccndum dc tcrmino conucr(b.
Vndc rcuocandumeftadpraercns , quoddixi-
fubftantialis prztcr it'
determinatum,q(iod vocat Dodor
terminos pofitiuos , concomitantur autem dux

mutationes , quarum vna cft in tttmmoad ûem,
ncm dubi j, quod ibi mouct Sc circa diftindionem aflignatam inter tranfrubftantiationcm pro-
xiatitnii.
ccflionem. Poteftautcm
i.ûftiuimadifbimarticulmtiyScc. circaexpoHtio-
Dtjimttt
ordinem cxtremorum inefie,&c
citur prxfcns
mus
ttmi^miftM.
trcraa dicit
inter ipfos per (e
ty
fine definitione
Hzc autem conuerfio
fubdit:
SttmUa enA
mliii
mali.
per
modum formx in
htc
ttiHtrfi-
fubicfto,
& fuperuenientc alii
forma incompatibili dcfinit cilc in fubiedlo hxc inceptio , & defitio non
efl fccundum ejfe nmplicitcr,& abfolutc , quia in:
cipitpcr crcationem,& fi denneret, definerct per

annihilationem tantum fed cêjfe refpcdiuc ad
aliquod dctcrminatum, tjempe ad fubiedlum fi<
etiam vna forma rcpugnat alteri form, non abfoIutc,& fecundiim effe fimplicitcr.fcd fecundum
:
detcrminatum in eodcm (\i\>ieGto,(K ctiam rcpugnat fux priuationi:ficergoaIiquidfccundiim

fuumfj^dctcrminatum, id cft,rc(pcdtiuc ad aliquod detcrminatum,poteft repugnare alicui , ita
ejfe
vt repugnantia
fit
fimplicitcr intcr
terminos,
non vt abftrahant i quacunque dcterminatione,

|uamuis ipfa determinatio fupetaddita non
}:
ic fundamcntum repugnantix , & incompofliKKk 4
bilitatisi
RlfMfHMHtiH
fitHndiim d*.
titmimtum
cflc
^Mtmtd
inttliixtHtl^t
IV. Sencentiarum
Lib.
668
bilicatis, fcd ipfi termini
vt rubfunt detcrmi-'
n4tioni.
Ad propofitnm itaque
^7
Tt
faufl
inter corpus Chrifti,&
&
fucce/no in eirendo,
rubftantiam,& conuerfio,
tanquam inter terminos pcr fe mutationis.tota-
filusri
repu-
gruffi* in
lis.non
frofcjjie.
camcn
fimplicitcr
abftrahit ab
eJfe,\K
& abfolute
fccundum
omni dctcrminatione
fcd. fe-
cundumf/ytjvt fubcft dctcrminationi,& fic faluamr tranftubftantiatio fecundiim efe fubftantialc
& non fecundum efe fimplicicer:

autem corporis & no prxfcntia pa-
dcccrminatum,
pracfcntia
funt tcrmini huius conuerfionis per fe,

fcd decerminatio concomitans,& finc qua termini non applicarcntur fibi inuicem , vt dicunt opnis
VtttrtninMtio t>er frtii-
non
pofitionem.qua vnus definit inalium
non fim-
ti*m,no fun
pliciter,fed refpediuc ad determinatum/j^,vclad
tiamintU opf,^,vt refpicit ahquod determinatum , verbi grafefiiionis.
tia.accidcntia panis
fentia:,&
ipf;im ergo
fubiedum pr-
praefentia: fubiedum,fnnttermini
qua priora funt prxfcntia , & non
licct non opponantur , nifi accedcntc
non
conuerfionis
praefentia)
&
his declaratur litera (e(\\\tny.Pofet ero dici
vbi primo dicit hanc conuerfionera elle inter corpus,
& panem non
fccundum
efe fimplicitcr
&
&
maliimporcarcordincm , & fuccefllionem inrcr

terminos in cflendo, qua vnum in aliud totaiitcr
eflec
terminus4</
ÔTjfecundum efe fimpHcitcr.quod
iraportat af-
falfa,
(i
& excludit totum efe fua: aftirma-
detcrminatum,vtdiftum eft, quod intelligit

Dodlor êvefehic: non quod efehiciir. diftraftio
vcritatis eflendi realitcr,& fubftamialitcr,fed de-
&
notet dcterminationem cflendi realiter ,

fijbftantialitcr:quodomnes fateti dcbent,qui negant
corpus vc hic produci per tranflubftantiationemi

tamcn cire terminum ad auem conucrfionis,
&
imo etiam ij
qui dicunt produci
fccundum totale,& omncm
Hanc concomitantur duac mutationes propri^

diftz fuo modo , fecimdu.m quas cft nouitas fn
vtroque termino tranlfubftantiationis def|^ , in
^nouum,cuius
terminuseftprzfcntia,
ipfum , definendo ftxcisc efe hic
mox Dokor
cet fint intei fitbflantioi

fittntijj
tummodo prafentialitM
& non efe fim-
Hic
mutattones
//-
termini etiimjunt tan-
&
non pr^fintialitai , ût
pofunt rednci ad genut vbi

.&c.
ilk
tamcn non fimt intcrfuh-
Et
vt inter terminos
ilini. lo. ûtfi,
fua formali acceptione
vt
ditlum
eji
di-
pallus rcddit foitc diffi-
cilcm explicationem pimirtam,
& tamexterni,
quara noftti>pierunquc intelligunt hic loqui Dor
tnttri*U>
vidc
qax
Scifmf
atris.
diximiisjiipra
^.ûantim ad iftum articulutn, Scc.

ne eadem repetamus. Dicitcrgo has mutationes,
panis
qui vnum
vidclicet corporis
rccipit*?/^
quam conucrlioncm
&
aliud dcfinit in
faciunt prxdift
,
iuxta
ea,quae prxmifla funt.
Tamea,in<ivin,non fimt inter fithftantias
vt inter
formales , (ed interpr^fentiam,

qua: preducitur per acquifitiuam mutationcm,
produ(5kiuam,& non prxfenciara, vceft terminus difperditius:^ hac reductmtur adgentuvbiînquit.non autcm tranlfubftantiatio fecundum forterminos, fupplc
&
malc fubicdum,qux eft
inter fubftantias:quia vt
de formali (ucccflionem,& ordincm terminorum non reducitur ad vUum gcnus,quia fic cft
aliquid non xeaX&yde materiali veto rcfpicit gcnus Subftanti^ eo modo,quo rcduci potcft ad ge->
nus.PIanum ergo fit non inteiligi hanc mutatiodicit
nem
hic, fed illas aiias concomitantes.
^c.Tranjfubftantiatio,inc[mt,i}Ma eft tranfitMi/uhftantia in fiibfiantiam,<pMntum ad hic efe,patet efejir ter-
plkiter.
Subdit
Dehis ergo mutationibus agithicDodor ex

non autem de tranfliibftantiatione in
non
modum cflendi,alias
fîi
&de|^
Vndeinfra ^.Periftttmmodum dicendiapparet,
produceretur vt in cceloeft;& fic ctiam tranflubftantiatio eflet ad ipfum,vt cft in c(lo,quod non
admittit fidcs.Eodem ctiam modo panis , vt haber fjiT? Wf , conuerticur in corpus , feu tranfic in
iw/r-
'f' '"fff"''
Jtntiatie di
vt eara dcfinit
necellario di-
cent produci fecundum dcterminatum efe,&c
SW
gat fpedlare ad genus mutationis
rautationes, vtdeterminant pcr accidcns
Tjj/e
Tnodol
mmationes,
&c.Tranirubftanciacio vero non cft niultiplcx

per ipfum > vt patet a. i .
mutatio,(cd vna tantiim ^
'
1.1. r j /
.(T
per totum,
pocmimum^rf.^.
vbi dicic dc ror-
ipfum, ad
& fubftantialc.
finnationem, vt opponitur contradi(ôriae negatiua; > vt abfttahit ab omni determinatione ,
idciS dicit in pluralitV/tf
rj^,quod habcrin coelo, quarauis diefe cius rea-
Hsc omnia cifcnt
defini< ,
praecifa formaii rationc tranflub-
ftantiacionis
licet fint inter fubftantias
^ quO'
autem dcipfa
fcndi conuertitar,aut dQfinit panis,& quando definir, corrtiptis fpecicbus , non definit fecundQm
&
&
tjtufi.pracedemi
tiux crgo corpus Chrifti eft tenninus ade^tiem

mucationis , fcu tranfllibftamiaiionis.fecundum
*jfe
Agit ergo hic Dodlor de mutaiionibus conco- jgU d$

mitantibus tranflubftantiationcm,eorumque ler- tomitîhu.
minis:qusrit cnim de modo defitionis panis ,
de eo , quod dc nouo fit in corpore Chrifti , non
qacm habct in caElo,eft terminus adijuem conuerfionis,nequc in eum fecundum illum modum ef-
modo eflendi
Tanii
feu
fignata.
propofito
luii Jit Ji-
i9
tranfrubftantiatio
dum efe,Sc non efe determinatum quia ncc corpus

Chrifti fccundum modum naturalcm cn'endi,
lc,
tiier.
non
panis mnonefe,wt\ fimplicitcr,vel hic.
te, (^fimfli-
mutatio fubftantiae in fubftantiam,nequcdefinicio tranflubftantiationis faluarccur pcr ipfum af-
omni ambitu entis:(ed fecundum

rton efe hic,& efc /j/fvcl vt dcclaratum eft fetmtion ej]fe,id cft,in
Jiatre abfolu-
cflct tranfaccidcntatio,vcI in fpc-'
cic tranfubiquatio
Philofophus.
Ex
lirn tx diSHt
contra alios>fic
art.i.in finc,^ .Aliter potefi decUrariyicc.
<juod iftu conuerfio cfi ficutfitbilantit infitl>fiantid,Scc>
li-
&
mutaturj dc matcriali vero fmiul importare ipfos

terminos:ergoeft fimplexmutatio quam ibi ne-
tuflicMHr.
termini formales conuerfionis eflent przfentia,

non pracfentia , quia vt fitpra vrgct Dodor
non prifcndeterminatione per prafentiam ,

refpcdiiuc ad tertium determinatum>
tiam,
ncmpcaccidcntia videDolorcm ejuodlibeto lo.
&
t.xfoniiur
ftorem detranfllibftantiationc,{eu mutatione totali. Rcfpondctur tamen (faluo mcliori iudicio

Magiftrorum)nonitaintcndereDo3:orcm,quafi
mini a quo manemu,fi definat hicefe,&cc.
non dixit
prjcfentiac in pra:fentiam, fed/itbftantis infitbftanti0m,8cc.lihcla.n[ii\2:^tiantitm
determinationem, vt excludit
efie
dicic
fimplicitcr
8c
non vcr6 tranficum

fubftantialc dcterrainatum huc
tranfitura
quoad
quoad
rcale
ej/e
ad ejfe hic, &c.
taie ejfe,
ipedant verba cius fcqucntia in contextu fupcriori.

Sicut ergo mutatione pefitiua Ttonac^riturfimpli"
citer circ corpori,fid
tantum cfle hic, ita mtitatione de-
perditiua correffiondente, ejuam includit comter/io ifia,

intjtiarttum ijta conuerfio efi tranjjitbftantiatio transls-
tiua,non autem produniua
iâ, intjuam, nondeperdit
pMiis ciVefiniplicitcr,fid eflc Af,6cc.Quibu$ vcrbis
exprcfse
Jl
Dt-
Qusft. IV.
XI.
Dift.
pcr gcncracionc dcfitionf tcrraini
tionem depcrditiuam,.^K^(ir/w<^>, inquir,r0itterfio ifi*, &c. eandem aiam appellac tntnJfiSflanumtimem trMsUtinMH, in qua & ponitur itanlfub-
mx przcxiftcntis, & incompatibilis fuo termino
&
ftantiatio,vtdecerminabiIc,
translatiua per
confequentis , aui concoraitantis,quo diftinguatur a produfîua quz eft

ihter terminos quoad tffi fimpliciter ,
non foli^m quoaddeterminatumfi^.
&
Deinde explicat eandem proportionem inter

terminum mi ipinn,8c i f0,quia ficut tcrminus *d
ftem non rccipic ej/f fimpliciter , fcd ejfe hic,vt cadic de fado fub mutationc totali, & fubftantiali:
itaetiam ad faluandara vcritatcm ciufdcm tranffabftantiationis rcfpcdiuc ad terminum tulfiem,
non
requiritur aliud
quam quod
cx vi conucr-
fionis dcfinat cfle hic
tantumjquod crgo amplius

definat cflc fimplicitcr.habctcx altcra mucationc
c6nfcqucnti,qua non confcruatur , ncquc acquirit effe
alibi,non cx vi huius conuerfionis:& ratio
quam infinuat,cft manificfta quam
hic formo
ex-
plicato cius intento.
Non
ft-
tiaro,vt rcfpicit
tcrminum
<i
cô
ad fubftan-
cft
quam vt refpi-
urmimuitm
ctCc
33
StriUs rMtJh
qu6d eft
nat* ttdim,
t^ /bu etmittrfimi.
vt
fit
ccrminus
&
ipfura,vt fuccedif,conucrtittu tcrrainus *
tpte
&
nnis dcfitionis fubftantiz panis in propofito , eft

pofitio corporis Chrifti:fcd fi defincrct terrainus
nifi fiM:undura
tura,vt hic fub fpeciebus
omncra raodum
fnnii
tfl
fui miridtm'
tiim.
hii-
ep dct<nnina-
non autcm fccundiim
eflendi corporis vniuer(alitcr,&
fecundiim efje fimpliciter , vt iraportat omne dcterminatura ^corporis, licct fucccdat hoc roodofccundurarj^ reale,& fubftantialc,vt hic:crgo
cx vi huias conucrfionis non dcfinit panis in corpus,nifi fccundira r^ rcale fubftantialc vt hic,id
eft,vt eft fub accidencibus , non auccm fccundum
effe
fimpliciccr
id eft, vniuerfaliccr
hc auccra
non rcquirit annihilationcra ergo ex vi

huius deficionis non annihilatur , vc infert Do-
dcficio
toi
neque eiiam
plidtec
fccundum efe fimfccundum efe dcterrai-
definit
fed tanti^ra
nacura.
34
ficut
Confirraatur,nu magis infert harc mutatio deficionera tcrmini jmo fimpliciter,quara rautatiQ
Oppifitit fe.
fitiu tfi intir effc dt-
ttrfniHtUmm.
neque anima ratio-
tiara
&
&
cione.
Diccs,ficdefincre,
non
faluare conucrfionera
fubftantialera panis incorpus Chrifti,fedtoIli
35
Ktfptnfi.
cantum przlentiam panis,quod non (aluat tranffubftantiationera. Conua, hanc folutioncra tol- ImpninmtmK
lit prima ratio , vc cam forraauimus iuxca mcnSnUtmtur tt.
tem Doftoris,quia ficut effe corporis Chrifti rca- Mr/i
fnklc,& fubftantiale,& prxcxiftcns ,ncc produdhun fimntimlii.
de nopo, vt fit przfcns fub fpeciebus , cft tcrminus fubilantialis in tpiem , ita ctiara effe panis , vt
fubiedium accideniiiun ,cft rcalc , & fubftan-
efi.
Sedcorpus Chrifti non fucccdit pani cx vi
vt
vi huius conucrfionis
finis
ins conuerfionis
quia fi paniscon, raodo defincrct

fub (peciebus cx oppoCtione ad corpus Chrifti
fub (pccicbus,non habcret aliquod effe incorapatibilc adcorpus Chrifti , vt fub fpccicbus ,cftcx
Etprobatur conlcaucntia
cft
liktpiem.
thm dtfitiini
corporis Chrifti fub
fcruarctur fcorfim a Ipeciebus
f#,cx vi conucrfionis fecundijm aliquod ejje, in

quo non fuccederct ccrminus /^Mrm,nondefinerec in terrainura ad tptem , ncquc faluarctur
rainorumrcrgo in cancum cx vi conuerfionis dcfinit tcrminus k tptt, inquantiim fuccedit terrainus
tatt,
effe
ad ejfe forraat fucccdcntis, quia nempe vtrobique eft oppofitio,fucccflIo, & conuerfio fccundijra efje dctcrminatura ,
non fccundura ef}e
fimplicitcr ,
abftradum ab OBini detcnnina-
conucrfionis , aut fucceflio fccund^ra ipfam

conucrfioncm , neque ordo proportionatus ter-
Htqmrii
incompatibiiis ad
(pecicbus.
cundumiT;^ rcalc,fubftantiale, &dccerminacum,

quod habcc fub ipcciebus : crgo cciam ad vcram
tranirubftanciationem , vt rcîcit cerminum *
^,fucit Vvt definat (ecundum ejfi determinaCum,quod habet,vt eft fub accidcntibus.
Secund6,ex vi conucrfionis totalis fufficit , vt
fit fucceffio inter terminos,& ordo talis,quo terrainus / tpiem fuccedat tcrraino k
hic
,
cranfi;at in terminum / ^Nrmînquantijm tcrrai-
fed fufficir
tionis taluatur in terraino4</^Nrm,inquantura in

dttermi-
(pecicbus.fufficitvt definat in ipfum,quxfuit

lubfpeciebns.vcl fecundum illud tffe, in quo folo
nalis, vtraanetinrj^fcparato habct rcpugnan-
iius Mdtpiem fuccedir, finis autera tranflabftantia-
Ex
, fi:d ad hanc defitionem fufficit formara

priorcm dcfincre fubiedo fccundum quod in
ipfo cft,& fccundum hoc ejfe dcterminaium tantura,& non fccundiira efe fimpliciter,vt patct in
animarationali , quzdcfinit tancum fecundum
efi, quod habuic in fubicdo, aduenicnce alii
formi; fit forma cadaueris , vt impugnacores
huius conclufionis volunt, fitaliaquzcunquc.
Et fi Dcus vellct formam raatcrialem fcpara- Etratimtix
tam a fubicdo conferuarc extrafubiedum, idcm intr*timi
tlfiMi.
cflct : quia vcrc generans aliam incompatibilcra
in fubicdo corrurapit effe , quod habuit in ipfo
fubicô,& hoc tantum rcquiritur ad fincra gencrationisncmpe vt tollat formara,& aftum c fubicOto , quod impedit propri* forroz indudkioncm : crgo fimilitcr ad fincm tranflubftanttationi$ inquantum inducit terminum adtpttm fub
fe-
in coelo
fmtit
m,li.
formali
eft
magis tranflubftantiatio
cittcrminum4<^f , fed vt refpicit termtnum

a^Mri,i quo magis fpecificatur', non requiric
ccrminus ad(piem tranfmutacionem , (eu conuerCnuurji0
fionem fecundum effe fimplicicer, & vniuerfaliccr
mitirmimmm fuumviliiscflet terminus
conucrfionis fecundura
zA qucin,/*nndi$m dtm
ifw, fcu for-
exprefjc diftinguic inter conirernonem,& muta-
modum detetminancis
eUifitmt
669
tiale cius fine vtta
natio
non
cft
diftradione,quia hzc dctermi-
diftradio
fed liraitatio ipfiu*
idcm corpus fi ponerctur in diuerfis

vno loco tctminarc aliquam a<5bioncra fubftantialcra primo fecundum fuum efjc
fubtbintialc, quo non terrainarct alibi prim6 , vt
nutritionis:im6 fccundtimaliquos opponcntium DtcUrMi
poirct corrumpi fimpliciter in vno , & mancrc in tx cinttjfis,
Et
ficut
locis po(Et in
altero fub fiia forma-crgo i fortiori efe panis fub

fpcciebus,& vt deterrainatc fub fpcciebu$cft,poteft firailiter terminarc hanc mutationcm fub-
^prtimiii.
ftantialcm fui in corpusChriftifccundumillud

ejfe
deterrainatum,cijm ipfiim corpus
candcm
tcr-
minat principaliccr,vtcft terminus nd^ttem, non

quod rccipiat ej/e firaplicicer eo raodo , quo hic
loquimur,fed tantijm dctcrrainatiun efi.
Terti6,non magis dcfinit panis pofito corporc Chrifti fub fpcciebus quim ipfum corpus ad,
uenicncc noua iubftancia
&
alteratis fpcciebus,
licct cnim non fit idcm modusinomnibus, cft

tamcn iIIcmodus,& fucceflio , quo verc dicatur
corpus Chrifti dcfincre rcalitcr,& fubftantialiter

omne illud quod rcqubad ejje fub fpecicbus ,
&
cepit cx vi tranirubftantittionis
illud
autcm dicitu;
3^
Ttrti rmti
IX
iifiHimt
ctrptrii.
IV. Sententiarum
Lib.
670
citur tjft fubftantiale non nouucD.red praeexiftens

rfitihtc nempe fub fpcciebus:& hKC dcfitio eius
nus in quem definit negatio autem in fubiefto

detcrminato non infert negationem fimpliciter
ex vi fubftintiaB fucccdeniis, faltcm cx diuina

voluntate::ergo etiatn panis definendocantum
fecund^ra tHud tjfe , quod habuit fub (peciebus,
licet non definetet fimpliciter.fufiicieoter tctminaretconuerfionem fiji in corpus .Cbrifti^^ di-
vniuerfalanjficut aegatio foritis in fubiedo,fuc-
eft
&
cerctur
fecundum j^âliquod fubftantiakLêfine-
ccden&fiio.r/în fubtefto,non infert talcm nc-
gationera extra genus
forma
& omne fubicdum
defincrct perannihilationem,
eius maneat.
Vndc colligitur , ciira defitio
VI hictcrminctar ad negationem,quaE
alias
cumnihit
panis,
exvi
coift-
rc rcfpcîue ad corpus Chrifti fufpedetts,^ cow

fcquenter in ipfiim corpus Chtifti dcfineret fub-
ucrfionis inducitur,^ftque negatio in fubiedo,e^
ftantialitc^.
tcr,fcu extra
Quart6 , ialuatur.totum , quod eft de veritate

n- huius myfteri) , 6{.îod fides & Patre&doccnt
"^ X
P" bunc.rnodUm tergo fufficit ad declarandum
difficultatem quoad
nUu^fit nyftcrium,& min6$ implicat
3
non induci negationcra

fubiedum
vi conuerfionis
fimplici-
HaeotaracnextragcnusfiicceditilHnegarlbni Sueeedlt wfubieô,non ex naturaipfius negationis , fcd /*"*
gM4r/
iri
ex voluntate cauf extrinfecac, non conferuantis'

^^,^,^,,
panenvin ejft feparato;vnde fi confcruarct, adhuc
ncgatio,
raaneret dcfitio cx vi conuctfionis ,
irn!fub.
fiMntiUonf.
&
dcfacili
rationcmnaturalein,&multisplacct,
tollit illud incoHuenipns , quod vrgent haerctici
dcannihilatidne panis , vt cft terminusconucrfionis.
Anteccdens probatur , quia faluat vcritatem

falfificari,nifi maneret
formac,quia forma nequit
panis fub fpcciebus ,ex vi conuerfionis fic declaratae , non mancrct ,

hoc admittunt , vt pluri-
&
SiduMutur
mum,aduerfarij : ncmpe fi panis fcorfim aKbi cxviritM /#<- tra fpccies conferuaretur , ita vt non poffit dcfi-
8"^^' per particulam dcmonftratiuam,forma dc^SrMthm'"*'

monftrans corpus Chtifti prjcfcns cflct vcra.
&lm*mMr
Saluarctur etiam ycritas praftica formaf,atqu
frîcM,irfi- ipfa conucrfio.quam docent Patrcs,(Juia nihil rcmul cintrfit.
quirunt,nifi pancra.dcfinere in corpus Chrifti fc'
cundum totam
neat fimul
fubftantiam,ita,vt nihil cius
cum corporc Chrifti fub
ma-
fpccicbus,
&
ex pofitionc, &pracfcntia corporis fequaturab-
&
finiplicifcntia.feu mntjff panis (non abfolute

tcr,quia dc tali defitionc nihil Patrcs)fcd fub Ipc-
ciebus
quia de
pcrmancntia panis quaftio
tali
cum antiquis, & raodcr nis hxrcticis.
Jtjk (ijrisli
ntgantru^Mt mirahileTrfJUamy&Jingulain corptu
&
totiw fuhJiantU viniiHj^ngtdnemânentibitt tiitmtaxatjpecitbui panU
& vini,Scc.anathtmafitt8cc.
&
Totum hoc faluat pracmiira conclufio,faluat

y)fam tranflubftantiationem , quia conucrtitur
panisincorpusChrifti ,quoad fubftantiara, vt
probatum eft,& nihil panis manerc fub accidentibus cx vi conucrfionis,nam
fi
pcr
nouum mira-'
culum feparatum panem Deus cotifcruaret fcoriim , adhuc mancret vcritas Canonis vt didlum
non
fequitur
feruatur.
Huius autem
, qui dcfinjt fenon tantum fecundiim
defitionis panis
cundiimf|^ fimpliciter,&
40
velSttu vni-
detcrrainatum fubfpeciebusycaufacft,non de- J"-^'*."'

pendcntia -panis in efe ab accidentibus, vt yult JV^ '"fi'"'
Suarez>nec conuerfio panis in corpus Chrifti, vt
fit deft<ao nec voluntas particularis caufa pri:
matjfcd voluntas cius vniuerfalis,quia;de lcgc ordinaria ,quaDcus confcruat fubftantiam , eara
&
non feorfim
conferuat fub fuis accidentibus ,
definit ex natura rei , hoc eft , vt fubcft influxui Cmferuath
caufae priraae , qui ipfi non dcbctur,ncquedatur, rifpieit fitb.
fioni,qu^ influit in alia raerabra vniuerfi,
& reci-
influxum , fecundura prxfcntem ftacorruptibilitatis,

tum motus ,
mutationis ,
qui deferuit homini in ftatu via , proptcr qucm
&
&
hicmundus inferior conftitutuseft. Vndcquando ftatus y\3t finietur,creatura etiara liberaliter \
,,
>
Apoftolum,& rccipict tfii fta^

motu,& mutationc,& dequae ad vfum fuftcntandae vitae creata
fcruitute,fecundura
bile,& pcrmancns,finc
finent ea
funr,vt animalia,& fimilia.
ExpHcatur vlteriiis,concurfus Dei,qui exhibctur in ordine ad effedlum caufae fecundae
41
licct Coeurfiti
er-
quoad trcs pucros
Et ha: conclufio longc diftata fcntentia,

ipfc Do6tor'y/'r4cum D.Thoma daranat,
quae ponit annihilationem panis fine vUa cius
conucrfionc : non ita hsc fentcntia.
Quod fupcreft ergo , rcftat probandum ,.qu6d
non fiat ex vi conucrfionis, taraen de fa^q jjj^ cle(Jnit. Ex viconucrfionis prasfentis , vc

probatura eft , non dcfinit panis , nifi fecundura
plicitcr
non eft annihilatio
fed hscdefitio
fcudefitio vt terrainatur ad
negatiQncm extragcnus, quod tollit r/^ fecundura orancmraoduraeirendircrgo cx vi huius defitionis noainfertur pancra dcnnere in nihii.
Kti*i'tp*nu
Patet rainor,quia tcrminus adqtum huius dcfi-
Jtfitioni*.
quam
e^deterrairâtfirafub fpcciebus
determimst
& determinata negationc
negatio fimplicitcr , quamuis eam in propofito

fequatur ex caufa extrinfeca, quia alibi non con-
cft.
Alttr* pars annihilatio, fcudclitiopanis fecundumfj(^fira-
Tnbtur.
ticulari,
dcbitus,ncque fufpendi poffit finc miracu- ^''riutBei

** '"'
lo(quod contingit fcmpcr.quando fubtrahitur,vt **"*
j^
ttndnf.
negatio extra genus.

Sicut defincnte Chrifto fub fpcdebus , fuccc- c/i nega
'"""* **">
dit taniiira ncgatio cius fccundiim tp facramcn^
tale,non autera nieeatio fimpliciter : ergo ex par-
pit ab ipfis
&
rtm cortHtrfiontmtoîmftiiHMaiafanit
terrainuscius abfquceo-,qu6d fncccdcret
EueharifH* Sacramento remanert fiAnantiampanUy

fangmnt Domini noslri
vini , vna cutn corport ,
&
cft
niCi vt fubcftaccidentibus, quiaficcadit fub finc

jXs"")^*
ordinaric prouidcntiar,& perfeftionc yniuerfi,& deîn,^"''
illud eft tjfi cius naturale.vt fubeftadioni,vc paf-
&
qus
Atque adc6 Tridcntinum totam hanc vcritatem definûit can. i. Si quis dixtrit in fMrofanSlo
fuir
j
""f'*
tjonjs gft negatio pauis dcterrainata,& fccundiira
detetrainatum
modum eflcndi.ncmpe lub
bus,& fundatur in corpqrc Chrifti vt
cft
Ipccic-
tcrmi-
ipfi fit
in fornacc,& martyres inigne,
& aliis corruptiuis vitae
naturaliter)
debctur,nifi in certa difpofitione
plicatur
vt
tamen non
quando ap-
ncque datur praeualens ad adtioncm
^lsomtdo
dc
'""
contrariam ex partc fubiedi, ad quod applicatur,

aut refiftentiaeft cxccdens , aut incapacitas recipicnda; adlionis,
& rerraini eius
firapliciter forraae,vt
diira epiid,
vt
li fit
incapax
Angelus caloris , aut fccun-
quia iam fubiedtum fupponitur in aGcw
formam aequalis,aut maioris perfcdtionis, vt

calidum cxccdens non rccipit intenfionem a miper
nori,ncque aequale ab xquali.

Vnde colligitur influxum diuinum , in ordine
ad produdionera , aut etiara conferuationcra rcrum , talem cfle,qualcra cxigit finis , nerape rao-
tus,& rautatibnis fccundum ordincra vniuerfi:

vndc cum dcficiat in fubftantia panis , fcparatis
.'*
Jr/,'J
, fiiifimi
accidcn t*û.
XI.
Dift.
accidentibasitalis finis,cum
Qu^ft. IV.
nequecapax Hc adio-
nisiaut mutationis,neque con(cqucnter faciat ad
.MMWlll
fincm vniuertalemtneque etiam ad particularem

nempe nutrimenti , fequitur illam dcfinere dcfitione fimpliciter non ex repugnantia extrinfeca,
quam habet firoplrciter ad ipfam ex natura rei,
cerminus <ft/^fi abintrinfeco, ficuti eft inter
terminos repugnantes,fed tantum (ccundum cxigentiam prouidentix ceflante fine.ob quem conleruari dcbct ;
fic fuppofita feparatione accidentium dcfincre hoc modo ex natura rci.
&
4r
Vnde quando Dodor dicit ,
fimk tiam panis fimplicitcr per annihilationcm , quafmbjf*titkm, tenus confidcratur demio eius fimplicitcr
jnon
^t^tiofiwt.
ftirittr.
de pane , qua cil tenninus k

conquia fictantum defijiit efrcfub fpecicbusjvcl eflc hic,& hoc cxigitur ad veritatem forintelligittir
uetfionis
ina;
tantum ; non antcra quod panis fiifipliciter

, quia licct per miraculum confcrua-
definat elle
retur.modo non fub fpeciebus manerct, vcrificaretur forma iuxta fcnfiim^quem habet cx inftitutionc Chrifti Domini quod ergo definac fimpliciter fecundiimomnef^ , non facit ad myftcrium,fcd cft ex ratione iam deciarata.
Et dcfitio eius fecundum ejji fimpliciter,&
Zttfui* flmfhttrt*mtf propri^ annihilatio, & tantum concomitanter fe
mtmtur ttmhabet ad conuerfionem,ficut fi conuerteretur pamtrfimmf*.
nis in Angclum,qui tum crcaretur pro vltimo iti'
ftanti verborum , illa creatioeflct concomitans
ad conuetfioncm,non aliquid intrinfccc ad ipiam
:
fpeftans
ftens
43
JtmmluUtit-
mt
dmfUtc
mttiftit.
quia poflct eonucrfio
tranflubftantiatio ergo
ficri
non
in prarcxi-
eft, nifi intcr
terminos , vt fuccedunt fibi inuicem vt hic , fiue

terminus ^d^ptem incipiat eflc fimpliciter,& tctminus fiM dcfinat cuc fimpIiciter,fiuenon.
Hoctotum leruatiproportionepoteft intelligi dc annihilationcvt opponiturcorruptioni la-
& pofterius.
his patct
duplexmodusdiccndij&cxpli-
candi huius quzftionis,quorum primus
eft
ma-
nic
cum S.Thoma,& rcliquis antiquis. Secundus
Argumenta autem modernorum cenforum

contra eius conclufioncm fecundam procedunc
ficut
non toUit ani, quod dc legc
fuppoDacur ad eam difpoficio in fubiedo,qua po/ica
Deus
crcat
animam
fic
ctiam,licct feparatio
accidencium fic difpoficio quzdam de legead

fufpenfionem aHonis conferuacius panis , non
tollit
verc annihilari de fado,quamuis non cx vi
conucrfionis.-
Et fi dicas eodem modo formam materialem

dcfinere, quianon conferuatur i Dco ; camcn il-
&
&
conclufioniseius.
Si
aucem mihi
ftros diccre
licct
aliquid inrer tot Magi-
raagis perfifto in
exiftiroo magis cfle ex intcntione Do&o- frima femti'

tialhiierii.
ris,quam hac ratione confirmo > fapponendo rciponfionem eius ex Quodlibeto io.art.5.$../4/<rrr
fojfetpmi , &c. Immediatc ante refponfionem ad
argumentum in oppofitum:vcrbacius [onti^liter
quam
, ^tiiti
pctentim
ttdem moda JiJfiMcet vtercpte terminia comter'

fimis/Jr hoc etiamjifffficit ad excbtdendam annibiUttittgtntis
nemytpdani\i\\fn-oprie nmJiibiacetpMentiaagtntif,
citmnvfitaliipiid caHfahileficc.
Potencia obedientialis vtriufquc cermini refpedliuc
adagcns inducensconuerfioncmmanct
in tcrmino adqiiem,C\cut
& negatio termini ^
(ccundumf^ deicrminatum,quod habet fub
fpe-
6tox in fecunda conclufione ,& non per annihilationcm ,&J<^firapIicitcr panisnonfcquiDtfitkutm

tur ex vi alicuius noux adionis,quia illudrrj^
fmuit tfft etf'
habct antecedentcr ad ejfe fub fpccicbuj,quia nul- tufiitmm.
lum aliud^^ habet,nifi hoc determinatum, quod
rccipitjvt cft fub fpccicbus:crgo ficut forma, qa
tota definit per fucceffionan fui oppofiti,quamuis defitio illa fequatur ad defitioncm eius hic.
idc6 in rc ipfa cx pofitiouc formx iucoropatibi-
cx vi conueifiQtiis
& non
anni-
46
prima fentcntia, Triftnur
ergo fimiliccr hic dici poceft idcm.

Rcfpbndccur negando confequenciam, quia fotma materialis definic ex fubcradlione caufz materialis,iquaper fe dcpcnder infieri,8c cmftrtutri,
hilacionem
lingmnt ftn'
ViStrii.
fpedare ad conuerfionem , auc pcr annihilatioexplicac tolli ipfam veram coniierfioncm,& defitionem panis in corpus,auc ceste colli cranffubftanciacionem vcram,
nihil ab
eo afleri, quam cranf{ubie6lionem:quibus omnibus occurriinus in declaracionc ,
probacione
nondefinitperannihilationem, ita ctiampanis

dcfinit pcr corruptionem latc fumptam ,per pofitioncm oppofiti , quatenus definit fecundiini
hoc ejji detcrroinatum fecundiira quod tantutn
cratin^.
Ncquecnim cx vi huius aftionis, qui recipic
effe fub fpeciebus , rccipit vllum aliud efe , neque
lam deficioncm eflc corrupcionem
RmtUtin tffifitt nen r-
nem,vtipfecam
natum hoc,quod habet fub (pccicbus; dcfitio atitcm huius eê,ic pcr conucrlionem.vt fatetnr Do-
nenejfe panis fimplicitcr
mjJHrium.
dcfedu incelligentiz licerxeius, tanquam fi fum

aflereret panem, vt cftterminusannihilacionis
cx
lari,quia noncftdifpofitio fimpliciter neccflltans
pofitionem in re ipfa , vt cft defitio panis hic ,

panem vcrcannihi-
reparatio accidentium toHit
tfit-
modiis dicendi reducit fentcntiam aliorumad

commodum fenfum , faluando veram conuerfionem,ad quam non facit defitio panis per annihiIationcm,fcd confequitur modo dicto.
&
Hac vltima acccptio annihilacionis non cft in

vfu apud Doftorcs , nequc fupponic aliquam dif-
4S
HufltJt
gis,vtdixi,cxfententiaDoboris,&in co conuc- dui fmlmmnii
ciebus:crgotcrminas4tf#,non definit pcr annihilationem. Probacur confcqueniia,terminus annihilationis eft nen effe fimplicitcr poft eê , qui
inducitur nm ejje fimpliciter per annihilationcm.
Sed panis non habet aliquod ejfe,nifi dctermi-
ad
tjffnfi,
prius
f^t pmi aUqtiid coiBmttne temtinis nm eJJettiutUtert
mam rationalcm vcrc creari a Dco
Ol*(A'M
non quod fecundiim^
/ed commttnis bddntttde ttd idem fgens
annihilatiofimpliciter,quiafitfecundumcxigentiam natura:.
fmwtfiti
dependeat ab accidcnribus in vllo gencre caufie

per fi; , quia fic daretur circulus in dependentia
cflcndi,& idcm fupponeretur fibiipfi tanquara
tamen vlterius fumamus annihilationem

ftridiis, non vt cft defitiorei fecundum exigcntiam natur* , fcd merc ex bcncplacito caufe priSi
impedimentum intet ieftum , & non ex pofitionc

alicuius contrarijjfic etiam dcfitio panis non eric
aHtiUti.
ncnsadcorrnptioncm
ic fumptac,vt cft defitio rei ex pofitionc oppofiti.
matrtuncdiccndum eritannihilationcm noncflc

in propofito,fed cotTuptionem,quia ficut dcfitio
laminis non eft annihilatio, quamuis fiat tantiim ex fufpenfione concurfus confcruatiui , ob
44
fimplicitcr, th ip(bqu&d dcfinat in

fubicAo, \ quo dependct : non ita eft in fubftantia , quz in ejfe non dcpendct ^ fuis accidentibus, iutmtdi mh
metuitHlibm
\ quibus licct communi modo dicatur conferuattnftrmttur
ri,idtamen intelligiturquiexvirtute accidcn- /mkfiami.
tium cxcluditur adîo corruptiua eius, aut difpolis dcfinit
dcfinerc fubftan-
Di/ltit
671
ipfi
debctur
uequc cx vi
alterius
IV. Sententiarum
Lib.
672.
altcrius aftionis:crgo on
ducitur per caufatn
ejfe
qua:
fimplicitqr cius in-
non
cou?patiur cura
hocf^^cius, &c confequcmer pcr fucceffionem

oppofiti
tton
& ita cx
efe JlmpUcher
produdioncm
huius defitionis tranfit in
vi
quod habait antc oranem
hoc autem
dcftruit annihilatio-
ncm ,'cuius tcrminus proximus

genus,& non ncgatio
Nequc cft
47
cft
hic , quia corpus cx vi altcrius
Cnit fccunduTO
firiks
fi-
aftionis habet ]ejfe in fe,vt prxfcindit ab
'?*'*
/-
j^Qj^
panis;adlio etiam
ilia
ej/e
hic,
non rf fpicitlcorpus
r
.,1
n.
i.'
k"'* deterramationc,qua eft tanturo hicjactio
autem confcruatina panis eft det,ermina.te ad pa
<^"">
iieelHiitMr.
ncm,vt cft fub fpccicDus,& non aliter,

Sed ex vi conuerfionis ejfe illud rcale, &fub/lanti^le panis^
& traiifit in corptis

& confc,
qucntcr negatio fimplicitcr eflendi non inducitur pcr fc
qua:
primo , fed vt inchiditur in negationjc,

terminum adquem, vt cft incompoffi-
afficit
bilis.
autem requiritur , vt talis Temlntun.
AjJ annihilationem
ncgatio finiplicitcr inducatur prim6,& per fe, vt
in g^nerc.
paritas de corporc Chrifti,quod deejfe
Chrifti:crgoex vi conueriionis definit
negatio cxtra
TnjtantiM fi-
tionettrforu
fui
conferuationis, conucrtitur
quQd dcterminatc cft tcrminus
j r
l-i
lm
dennerc
pcr annihilatione,quorum nihil manet,
quod eft falfum. Et ha:c de hac qusftionc fuffiaunt,qux fortc rcduci poiTant ad quxftionem do
nomine, cxtendendo annihilationein ad omnein
dcfitionem totius quoad fc, & inclufa.
C H O L
M.
Soluit argtmentain faMorvn oftmontf negantisfanem annihilari,& etiam rationes addudtas in
offofitum^fer
tf<e
videtur prohlemafictts in hac quajl.licet magis inclinet in
arg.
eam ofinionem^
tenet fanem annihilan,
Ad 'argumenta:
^d
cfitod
ad primum,ficeneaturprimum
principio folutionis,neganda eft iHa maior : oportet
membrum
difiunftiux pofitae in
cnim addere,nihil cius manet,
&
fi-
militer nihil fuccedit, vt per fc tcrminus.
Ad fccundum per idem,etfi nihil fit in fcjncc in alip tamcn fuo ejfe non fucccdit om-
^j j,
nino
yli
}.
T>e
poten-
tUljtatema
n*,
vtde
î'V
nihil.
Ad tcrtium.negandum cft formam in corruptione annihilari.Et ad probationcm,quia

non manet,nifiin potcntiamatcriae. Dico , quodipsa mancntc in potcntia materiac, eft
compofiti altctam partcm manere pcr fe;& fic ctiam manec forma peraccidens: cuius
autemaliquidjfiuepcrfcjfiucperaccidensmanctjnonannihilatur. Eccum dicis, qu6d
JJofTct idem numero redirc per agcns naturale non fequitur, quia potentia iUa , in qua
manet forma,debct intelligi principium potcncialc:hon autcm refpedus:corruptaenira
forma,nonamplius manet refpedus potcnciae ad formam quia non eft rcfpedus pocentiac ad omnino pra!tcritum,ficut nec ad omnino impolfibilc^fcd ipfum principium potcntialc manct,& in hoc totum manetper fe fecundum aliquid cius,&: forma, quacerat aliquid totius manet pcr accidens fccundum aliquid fui. Vel poflet brcuiter dici, qupd ctfi
njhil forma: corrupti maneat , tamen negatio fuccedens fibi eft negatio in apto nato &
ideo priuacio,& illa non eft naca ccrminarc annihilacioncm.
Et cum applicatur ad propofitum ctfi rcquiritur quod mancat ad hoc quod dicacur
non annihilari,&: forma panis non fic manet,quia materia cius tranfit in matcriam.Dico,
quod propcer mulcas raciones,vt didum eft prius, corruptio non dicitur annihilatio &
i,cet illa: duac fufticiant,fcilicet fubiedum maiêre, & negacioncm terminantem cfiTe pri;
18
non
".7^"'*'^
Negatio in
gcrjere
!f
atione.
uationem:tamcn
Ad quartum
Ad^.
fi
negatio tcrminans efiet quaecunquc negatio in gencrc,puta in aliquo
jjjjp^p^jQ poficiuo,adhuc tranfitus
potcft dici
ad ipfam non
cfiTct
annihilatio.
quod non omnis produdio
&
totius fubftantiae cft crcatio:
ita hic pcr oppofitum , fi tcneatur fetermino a quo , vt a pure nihil ,

cundum membrumhuiusdjfiundiuaepofitae infolutionequxftDnis:fed non concludit,
quoda conuerfioncpanisannihilctur: fcd tancum qupd cius annihilatio cpncoipitctur
fed quac
eft a
iftam conucrfionem.
Adrattonti
Jdemdiji.i.
btuHi
Ad rationem in oppofitum, Ambrofius loquitur dc conucrfione tcrminorum,non fccundum fimpliciter ejfe ,fed fccundum quid effe.
in opp.
&
ajft.i.Ub.i.
Ad aliuddc crcationc
patet cx folutioncvlcimi argumcnci ad
primam partem.
Ad Auguftinumrefpondco, DcusnullaadionepofitiuaannihiIatrcm:fcdficutpofijjy^ agcndo rcm confcruat ita annihilarc, cft definere crcaturam confcruare &hoc
,
*iif^**'"''
omni fubieto , quod non inuenitur

in propofito.Vndc annihilatio non eft defitio totius , nifi vt abftrahit ab omni fubicdbo fucccdentc,& incompatibili , alias diccndum eflct omnia
abftrahit ab
poteft Deus.
QV^S
.u
Difl XI.
Q^ >E
Quxa. V.
T
V.
jfn conuerfio fanis in corfus ChriHi
673
pofiit
veri exprimi:
qmbus propofitiombusi
Cypn3n./hmuie ccen.Dom. Beda
'DivniCc.lib.^j.l^ Innoc. 4. de hoc mjfix,6. Kra\)toC.^Je Sacram.cap.j.

in i .Corimh. 1 1 JttActur cap.
mnis^ ctnJecratMJi. x
Nm
LT I M6
quarricur (inc argumencis,quibus propoficionibus poffic
ucrfio verc exprimi
hxc con-
Refpondeo , non poceft verc fignari pcr verbum cfTendi nec fiendi nci
quc ctiam pcr hoc vcrbum fojfe, vcl fofsibiU : & hoc fccundum nullam differenciam cemporis. Ncc enim panis fuic corpus nec cft , ncc eric & e conucrfo cor- Patiis non
pus non fuic, ncc e(l, nec cric panis. Ec racio omnium iftorum eft quia effe nocac vnio- fidty efit vel
nem cxcremorum cflcncialcm vcl accidcncalcm pro illo cemporc quod affignac fed *^*f .if^
pro nuUa differcncia cemporis habcnc hxc cxcrcma vnionem cfrcntialcm, ncc acciden- ^*"A
calcm , fed pro omni inflanci, vcl difparacionem , puca quando excrema func encia poficiua vel maiorem rcpugnanciam (ciliccc cntis ad hon cns pro illo inflanci , pro quo
vuum cfl &c aUud non efl.
Sccundo dico , quod panis ncc fic, ncc fadus cft ncc ficc corpus Chdfli , nec c con- DeiSo veruerfo & racio iftorum cft quia feri , quando praedicacur fecundum adiaccns ,^pracdi- bo Stfecmcztfieri fimpliciccr cius dc quo dicicur , & fic non coniungic ahquod oppoficum ipfi *^ *^."
fubicdo ficuc panis ficbac , quando coquebacur &: fic corpus fiebac,quando in vcc- !^**
ro Vifginis formabatur fcd nihil ad B. Sed quando/m pra^dicatur tertium adiaccns, j^ .J^ \^
cunc denocac fubicdum fieri fecundum formam praedicaci fcd panis pro nuUa difFc- j, jnft, jo.
rcncia cempohs fic fccundum formam praedicaci , fcihccc corporis , ncc e conucrfo 8c f.i. & in
paccc illud in fimih per oppoficum ideo cnim haec cft vcra , homo fic albus quia hic } tHfl 7*
homo fic fub forma albedinis & pcr oppofitum hxc eft impoffibihs, homo fic afinus , f**'**
hoc loqucndo ftride de virtUcc fermonis fic videcur cffc in propofico.
^!i*"
Tcrtio dico , quod panis non poccft ncc pocuic, ncc poccric cffc corpus Chrifti , ncc chr^^^
h conucrfo. c racio omnium iflorum eft , quia illa de poffibih eft falfa , cuius illa de
inejfe eft impoffibihs quachbec enim de poffibih poceft cxponi in ahquam dc inejfe poffibilem, hccc forte falfam fed quaehbec dc inejfe correfpondens cuihbec iftarum de poffibih , cft impoffibihs cx prima conclufionc iam probaca.
,
&
COMMENTAKIVS.
a
X TLtime ûariturfine orgHmemif
&c. AIE-
gn^t regulas quoad modum loquendi in

diinhKPij' hoc myfterio. Prima regula eft per Doftorem,
non pode fignificari hanc conuerHonem per
/'T"'
^ma f*z*- ygjhum elTendi , auc fiendi. Racio cft , quia vertdtJi Itquin'
bum elfendi
fignificac
vnum
cxcremi ad extrcroum, cum prxpoficionc ex, vel

, vc de panc fit caro Chrifti \ cx pane fit caro
Chrifti j panis conuertitur in corpus Chrifti
omncs aliz locutioncs ad has reduci debcncSua- Snatez.
rcz ait , quod priina propofitio denocat confubftancialicaccm,& eft faifa.Re(p6dccur id non eSc
verum fcmpcr,quia Philoroptius ^ciuiJiêti^h,
cap. 3. quod ex manc (ic meridies : denotat crgo quandoque conuerfioncm , ordinem terminorum , aliquando. confubftantialitatcm :
illa propoficio cft Ambrofij Ub. 4< de Sîcramm' Ambrof.
tistcaf.^
HO
vnionem extrcmorum, vcl
edentialem , vcl accfdcntalem pto aliqua differenria temporis fcd panis nunquam fuit corpus
Chrifti in ejfe , aut econtr^ i nequc vniuntur in
ejfe , quia definit vnus cerrainus aduenicnce alcehoc cxigic nacura conuccfionis. Racio fero 1
cundi : quiaj!m',vc przdicacur tercium adiacens,
denotat fubicdtum ncri fccundikm formam , quz
importatur pcr przdicatimi:fcd fic corpus Chri:
&
fti
stewUa
re-
nunquam fit
panis, aut econcra.
SecundaregiUaeft,quando prxdicatur
extrcmum huius conuerfionis dc akero in redo,

propoficione non elTe veram de rigore fermonis,
ouia neutrum incft alreri:prxdicari crgo poflunt
mmendo alcerum in obHquo denotado ordinem
&
&
&
M.
fanem non effe.,Jieriêc fojfe effe, veljieri cnptts^ elecUrat alterum horum de altero dici
hac fecuntantum in obltquo , vt dicendo ex pane Jit corpits , vel fanis tranfit in corfus ,
quia
ly
magst
vtrique
termino
manerefubieûm
commune
fecunfrofria^
tX^fignificat
daefi
Ojlenfo ,
dum Phiiofophum.
Scociopcr.Tora.VHL
LLI
Dico
Lib.
6/4
Dico crgo
2,
quod
IV. Sententiarum
nullo iftorum
modorum
accipiendo vtrumque cxtrcmum
.in
xcto , oportet alterum de altcro prxdicari. Si crgo vera debet eflc prxdicatio , oportec
&
hoc
alterum corum in obliquo accipere,denotando ordinem excrcmi ad excremum
poteft efle dupliciter: vel cumliac prxpoiicionc â:, vel </?, addendo ad cerminum
em. a quo^ ficut dicit Philofophus , i. Mctaphyficae , cap. 5. ^pd ex ntane ft meridies ,
non e comerfo,
hoc modo poceft coDcedi,qu6d cx panc,vcl dc pane fit corpus Chrifti.
Alio modo addendo termino ad quem^hzxic przpofitionem in,c^x dcnotat ipfum efic
:
Text.
&
tcrminum adqmm^ hoc modo panis tranfit in corpus Chrifti.

Et omnes aliae locutiones de virtucc fcrmonis ad aliquam iftarum reducuntur fed
fecunda eft magis propria ? quia non denotat aliquid commune manere,ficuc aliquo
modo dcnocac ifta prxpoficio exy fccundum modum proprium accipiendi ex : non enim
cx oppofito fit oppofitum nifi quia ex fubiefto communi vtriquc , fecundum Philofophum, i Fkyjtc frimo de Generat.& 1 1 Metaphyf nulla autem propofitio cum mutationc
accepta, vel moueri , etiam accipiendo vnum terminum in obliquo, & alterum in re^Q ygj.^ gj^ ^ vtpotc panis mucacur in corpus quia non eft hicmucacio, vcdidum eft
:
Text.fS.&
ô^jrr.f.i o.
&
TtM 6
'
inde.
difHnd. cranfire auccm,feu verci, abftrahic a rationc mucacionis, quia ponunt habitudinem termini ad terminum,non importando fubiedum communc manerc.
*^
'
-l^^^fi-^fi^^
Circa fecundam parccm iftius diftindionis , quxrendum eft de maccria conuenienJdem 7.

Metaphyf. tc i&i conuerfioni :
duo hic quaeruntur. Primo , vtrum fblus panis criticcus cum
&
Text.ii.
aqua elemencari coagulatus fit conuenicns macei;ia conucrfionis in corpus Chrifti?

Sccundo vcrum folum vinum exprefrum dc yuaiic conueniens maceria conucrfionis in
ranguinem ?
,
Q^
iE
VI.
Vtmmfilui fanis triticew cum aojHa etementari coagulatusfit conueniens materia conuerfionis in corpus Chrtfii ?
Alenfis ^.p.^.}i.memk^.
Suarez
ivi
D.Bomu.htc
Kich.art.x.ei.i.i.D.T\iom.q.iM^.i.& 5.^.^.74.
i.pjtrt.i.t].^.
tom.i,difp.^^.& 4J. Bt\\zxm.lib.^de EuchariJfiaâp.y.S. Coccius i.tom.lib,6.m.i.
&
cap. Non oportet. 8c

primara quaeftionem pacet de confecrat. difi.x.cap.\.
Racio principalis eft , quia Chriftus talem maceriam confccrandam infticuic , in fignum inftitutionis tali materia confecranda vfus eft.
"
cap.fequenti.
&
Quod etiam panis triticcus
& non alius
habetur de confecrat. diJiinSi.
Sacramento. Et huius congruentia accipitur cx illo verbo
Joan. i X.
loan.
t.
z . Nifi granum frumen-
ti-,S)Cc. vbi Chriftus fe grano frumenti comparat. Vnde Aug.iliv.Cumfint multa grana/ruguminuU:fe comparat^nifi illi. Vnde mos c<epit Ecclefia de hocfolo grano confici corpuf Domini.
De hac eciam farina triticea aqua elemcncari coagulata debet panis formari quia ita
fupponitur panem illum fuifle formatum quo vfus eft Chriftus confecrando nec fuf-
^tt^ft.
'
ficit pafta
fed pams
Sacramentum
illud
quia
fit
fic
conftitutum
eft
fignum nutrimenti
funtfigna principalis nutritionis
& ad omnia eft
congrucntia , quia
cum
congru^ inftituitur , quae

corporalis:principaleaucem nucrimentum quantt^ ad
fpiritualis
in
illis
cibum eft panis triticeus.
COMMENTARiyS.
a
UMtrl Ufriimtiut etr-
pMit
ttiti-
ctMt.
Gabtiel.
A D primam tpuîmem patet,Scc. Hafc cft fejLJLCundaparshuiUsdiftinaionisjinquade-
tcrminatuc dc nutcria Sacramcnti. Inhacqus^***"C <ic materia corporis,qui cft panis triticeus
cx aqua naturali confeftus > vt patet ex litera.
Gahriel te^. ^f.inca/tonem Mijpt,z(reiiipznem
onfcftum cx quocumque genere frumenti efle

materiam idoneam confecrationis, fiue ilt triticum, fpclta , hordeum, typa in 4. antem dift, 1
f^.z. dicit non fatisconuinci a Thcologisma1
VlJHnSithr tcriam huius Sacramenti efle triticnm,diftinttr gritnii

gucns granum a legaminibus , vt illud fit , quod
UiWMnit.
jn fpicam crcfcit
hxc non ita ,

eiufmodi. Refertur proeadem
,
vt faba:, pifl,
fcntentia
&
Tho-
de Argentina in 4. difl. 1 1 ûdfi. t . Albcrtus Thomas Atdicxinxxsin i.p.^.y^jtrt.}.inCommemartjs gentin.

antitjHtf , ziTcrit omne frumcntum , cx quo fieri Caietan,
poflir panis,cllc fufficicmem matcriam:quae fenlentia eiusjiuflu Pi) V. abolita eft,& expundla in
eduioneRomana. Aflcrit idemT.7.D.Tiiomx poflc confici cx panc confedlo ex aqua rofajtias
art.7.
cea, in
quo
grauitcr notatur.
Ccnclnfio : panis triticcus eft
materia huius Sacramenti.nonalius. ItaDoftoriAlenfis" 4.^*7.

^ttdft.io.memb.<{Mrt.i.
art.^. in 4.
i.pa^,
difl.
D.Thomas
1. qtidfl.i.
dift. epuft.
4. eft
2,
Pij
tritt'
}.pan.tpttt/f.jj^. "/#*,
D. Bonauentura Undem
communis Thcologorum
ineademdift. Suinmiftarumverbow^/'<<n}?M,&
aliorum;
^ 7'''*'
*
Dift.
Ub.^de
iBcioe. III. alioruiTi. Innocfntius III- tenct idem
Mjfierio MiJptyCap.^. in CMechifmo Pij V. dicitur
Probatur cx Concilio
efTc traditio Apoftolica.
Florentino in Dccrcto vnionis.vbi dcfinitur materiara huius Sacramcnti tStf*nem tritictum ,

Ktj^f Ct- vinum de vite. Dices cum Caietano panem triittvti.
ticeum q(Ic de neceilltate prxccpti * non autcm
Flbtcnt.
&
Sacramcnti. Alanus ctiam libJe Eucharift.cap. 1

aderic incertum e(Ic quid
Imfmffuttir.
horum
intendit
Pon-
Contt^ , Pontifcx dcfinit matcrias certas

Sacramentorum & necclHuias , alias poflct dici
quando dicit aquam naturaiem clT e materiam
tifez.
Baptifmi y (ic cludi dcinde Pontifex in materia

fanguirus diilinguit illam , qua: cft de ncceffitatc Sacramenti , ab ea quac eft de przccpto , aflc:
rcns
vinum de
vite elfc
matcriam cius , cui mo-
dica aqua ex prarcepto Ecclefiaftico mifceri de-
Deinde iuxta communem intcrpretationcm

> quia non eft
veronmilc alium pancmfuille in vfufefti Azymoriun , Chriftus autem confccit in azymo > vt
infrk vidcbimus.Concilium autcm Carthagincnfcdocctin Sacramcnto nihil aliud ofFercndum
efle,qukm quod Chriftus Dominus tradidit vndc Hcuc ncquit mutari forma , ita neque matcria>
bct.
Chriftus confecit in pane triticeo
quim quae inftituta eft.

Ex his fequitur prim6 panem
triticeum efte
habetur ex vfu^Sc confuetudinc. Difficuitas tamen eft inter Dodbores de variis fpeciebus tritici > fcu frumenti , an fit tritibura > vel aliud ?
oritur plcrumque ex varia
matcriam:quia
talis
&
nominum apud diuerfbs verbi

D. Thomas far efte materiam con-
Hgnificatione
gratia negac
V*rit, J^tcUs
recrabilcm , quia putat
frMuitmi.
quod
generc frumenti
pofltt panis.
SUff*.
non
eflc
fpcciem
duriflirtK)
Cxter&m
triticij
quodam
interpretatur Sotus intelligi dc
ex quo vix confici
aliis far fignificat
opti-
(ine
dubio confici poteft : apud alios figniali)
typhum,
cententmi vocant in hoc D. Thomas cenfct confici pofle , quia putat cftc fpecicm tritici , cum in aliquibus tcrris nafcitur ex tritico,
in aliis triticum ex ipfo fcd hxc ratio non conalij
&
confc-
Sequitur terti6 , quod rcquicatuc vt panis fiac

ex aqua naturali, non artificiaii, quia hic non eft
vfualis , neque confequ^nter maccria Sacramenti
vnde panis confedhis ex aqua rofacea > mellc,
butyro, aut etiam vino, aut alio diucrfo liquore,
non eflet confecrabilis ita ctfem S. Thomas D. Thom.
:
Richardus in ^Mft.i iJirt.i.ipufl.i.8c communisjvndc oppoficuin malc Caietanus yS/>n(.

Ratio iam dida eft > quia talis panis non habec
propric racioncm panis , fcd libi , vel confciî
praetcr vfum panis communis fi tamen aliquis
liquor modicus admifcerctur , non tollcret marcriam,ficut ncque in Ecclcfia Grxca illa, qu ad
ferracntum fpedbant, toUunt materiam confccrationis,qu.T ah ipfis fic in panc fermetaco:& ficuc
iam didtum eft de farina, cui aliquid alterius admixtum frumcnti efTct , in parua quantitatc, ita
ctiam de aquanaturali dicedum,cui aliquid alterius liquoris in exigua quantitate incideretjfuffi-
rt.j.
enim qu6d fit panis vfualis, & triticeus iuxca

communera xftimationcra, & acêpiionem.
Obiicit Gabricl qu6d iiadlenus Ecciefia nihil
cit
&
&
ter Gabrielcm, Sc alios/itpra.
Id rcfblutotii ergo tcnendum eft,illud fru-
raentum>quod communiter
k peritis rei ruftica

cenfetur ttiticum,cflc matcriam , non aliud : neque rcfcrt qu6d finc in diucrfis rcgionibtvs di-
ucrfx fpecies tritici>mod6 quxlibcc fit vcrum

triticum : quia hxc vatietas etiam inucnitur
inmateriafanguinis,qu muitiplex eft in fpecic : quslibet tamen vini fpccies fufficit.
Scoti ofer.
Tom. FlJl
Refpondetur ncgando obUlti* friantccedens ,

dato oppofito, nihil temcre affir- msfiltutiir.
mandum eflct contra traditionem,& vfum Ecclefix,nifi rcuclatio aut authoritas fuppetat , maxime in materia Sacramentorum , quod cedderet
ipfam nuiiam, aut dubiam.
Obiicit fecundo Nifi graman fnmiettti caJent oHiSU /#definierit in oppofitum.
&
I terram mmmtmfueritfScc.loan. i i.vbi notat
Au-
tMd.
guftinus inter multa aiia frugtun grana Chri- AaguHia.

ftum fc comparafrc foii grano frumenti : rnde,inccepit in Eccle/ia
de iUofologratio conficere
&c. fedconftat frumentum gcnus

eflc ad omncm fpecicm grani,quod crefcit in ariftas:iuxta idiomm lib.-/.Etjmolog.cap.i. Piinium
lib.iS.hiftor.cap.7.
Varroncm dere
Jfidorus.
ri^tca,cap.î. Plinius.
Varro.
ergo,&c.
Confirmattir,quia Pontifices,& Concilia
cxplicant aliud > quam panem frumenti cffe
non
ma-
cap.x^. Bracharenf. III. c^.i. Aureiianenf.
Aliqui dubitant dc fpelta an fit vcrum triticum, ncgat Dodor cum D.Thoma } affirmat Albcrtus ,
Thomas de Argentina ; inccrtum eft>
auenam
idc6 materia eft dubia. Hordeum
matetiam eflc ncgant communitcr omnes ptsc-
RichjKdus.
co conficcrct.
&
&
tji
clTct
teriam ergo comprehcndic omne frumcncum.

Refpondetiu: locum iilum noncffc Auguftini,
&
nnttr..
pauca , adhuc materia
fint
cocli conftcllatioquia ex natura foli ,

ne id contingere poflct, quamuis fpecies diuerfa fit i auena etiam ex tritico quandoquc per coralia diruptionem nafcitur , ficut
lolium ,
uerfx fpecici : natura autcm quando ncquit in
id quod pcrfcdkum cft , producit quod poteft.
Ali j crgo ncgant eflc matcriam fufficicntcm ; vnpcccare eum > qui in
de fequitur cfTe dubium >
cludit
Triticnm
mod6
cerpMs Domiai,
ncat (peciem illam frumenti, quam
quit > moj
quo
SttU.
ti
crabilis.
& antiquos Hgnificat optimum genus critici
in
675
I.
Sequitut fecund6 > qu6d panis > qui verc triticcus fecundi^m vfum cenfccur , fii matcria; vnde
fi tritico eflenc admifta grana altcrius frumcu'
mum genus triticiîimiliter filigo apud Plinium,

,
Qu^ft.
I.
fed GloiHe^qux cicac Atlguftinum}quamuis iiveo Qloffi.
non habcacur:& quidquid fit,nihil facere ad

pofitum , quia ibi frumentum fumitur pro
cicjin
qua confucuit
Dodor
Ecclefia confecraiCi vi
profpc-
benc
in Iitera,nonpro gcncrerfic etiarafu-
munt Pontifices
& Conciiia, vt Canhagin.
III. Carthag.III.
I V. Btachat. IIL
c^.4. Alexandrin. I. epiftola decret4di,cap.îc ha- ^p''*? l^'
"*
betur dcConfecrationedift.i.can. C'*(n(0msm'*nini,Scc. cap. ctiam Firfniter, de Sufmm Trinitate:
cap. Citm Jnartht.
Sumunt autem frumentum antonomafticc pro SHmifrumm> vt pco tritico : ficut fxpc '* Mtonm.Scriptura confucuit variis locis ; qux vidcre licet ^*'f" """**
perfcdliffima fpccie
apud Suarez>& aliosiiuxta
illud Pfalmi 147.
Ex
pfiifl,,i47.
adipe fnmemifatiat te: vbi intclligittur triticuro;
& Pfalmo
Zo.Cibatdt iUotexadipefrumenti. Deu- praiin.fo.
teron. 9. Dormnm Deiu tum introêt te in terram Dciucr.9.

hanam,&cc. terramfhtmenti, bordei^ vineantm, &c,
vbi frumcncuradiftinguicur concra hordeura
fumicur pro
&
cricico.
LLl
SCHO
IV. Sententiatum
Lib.
676
H O
M.
Ojtenfo^materUnt comerfionis in corfus,ejfe panem triticeum,inouet tria duhia. Primum^ft ami-
dumfit materia
&
refiluit, nihil
efife
certum, frdter hoc quodvtens eo feccaret,nifi ignoran-
Negat D. Thom.hic q.tlart.i.aiunt Palud.q. i .art./^. Sotus d.^.q. i .art. 3 .fanem (jr vinum effe materiam : hahetur ex Matth.x 6.& definitur in Lateranen. caf. Firmiter,
de Sum. "Trinit. Flor.decret. Eugen. Trident.fejf.i y2.i.& ^z.quod fanii dehcat effe triticetts
tia excufaretur.
docet Plorent. ibidem.
Sed * hic eft dubium primo de amido an cx ipfo pofllt formari panis confecrabilis.
Secund6 an de farina cricicea pafta confefta non coda poflic confici. Tercid , an panis
azymus vel fermencatus vel vcerque.
Quancum ad
quia
ne
illc
primum,viderccur prima facic,qu6d
calis
panis cfTec confecrahilis
vfualitcr reputatur panis triticcus,& Chriftus inftituit
vfuah
triciceo
non videntur
tum quia
iilxdcpuraciones,
&C
tum
in pa-
qux fiunt circa amidum prseparandum)
non enim fiunt ibi nifi decolationcs,

huiufmodi haec autcm non vidcntur alterare mcdullam tritici a
altcrare a fpccie farinx triticcx:
&c purgationes
Sacramcntum
,
(pecic fua.
j4rijl.
i.de
amm.c.ii.
Ex
opera-
tionttMs dterjfs
00-
diuer/Meffe
/ithjlantiat.
^cd fi crcdatur cxpertis in rcbus de quaUtacibus confequcncibus cas.quae innocefcuuc

cx opcracionibus pcr quas quaHcaccs cognofcimus ,
diftinguimus fubftancias ahccr
enim non cognofcimus diftinîoncm ignis ab aqua nifi pcr ca , quac innocefcunt no-
&
bis
ex operationibus
& fccundum Mcdicos quaclibet
fjtJQj^grn a tota fpccic
fpccies habct qualicatem,
& ope-
non competit fibi per talcm miftionem , fed confcquitur

fpcciei , &: huiufmodi quantitas, & operatio alia cft in tota fpcquac
ô^mam propriam talis

amido & alia in panc triticeo ficut apparet cernentibus cas , & afiignancibus proprictates tales &c talcs quancum ad cffciûs cx quo vidctur quod amidum fit cotalirer alterius fpccici a panc triticeo &: confirmatur iftud non enim pcr aliud proba*
nius acetum & agrcftam diffcrre fpecie a vino , & per confequcns non cfTe materiam
confccrationis quantum ad vinum, nifi quantum ad qualitates, & operationes, quia fcilicct acctum eft a tota fpecie frigidum vinum autem a tota fpecic calidum.
Hic brcuitcr poceft dici,qu6d cum cercum fic farinam cricici purgacam fecundum
communcm pucgacionm co modo fciliccc quo piftorcs folenc cam purgarc , effc matcriam conucnientcm ad faciendum panem confecrabilcm & dubium fit , an amidum
fit huiufmodi matcria & pars negatiua multum fit probabilior non fine peccato ahquis fe exponit tali dubio,maxime ille,qui prarparat hoftias confecrandas quia fibi
fimpliciter cft ccrtum quod de tah materia praeparat. Vtens fortc poteft magis excuîc
uirt
amidH
/it cen/ecrahile.
de pcccato quia fupponit talcm materiam efTcbene prajparacara. Scd fi in vcricacc

noncftiftamateriaconfecrabiIis,inconfecrandonihiIfacit. Ncc tamen cft idololacria,
fari
^4
efi
ignorantia
nec occafio
imUncibilii.
& a fc, & ab
idololacria^
aliis
popuIo:quia quantum in fe eft,fupponit matcriam effe idoncam,
adorandam.
COMMENTAKiyS.
>
Êd hic
eft
dulrium
Scc. SupipoCiti
commu-
i3ni fententia, & concludone de materia remota confecrationis, mouet tria dubia circa materiam proximara primum, vtrum ex amido fieri poffit panis confecrabilis ? fccundum , vtrum
pafta fit confccrabilis ? tcttium,an azymus & fer:
mcntatus?
colationes,& dcpurationcs corrumpiturforma

tritici ; ficut acetum ex vino fadum mutat fpecicm,
cum
fit
Secundo probat cx co,qu6d panis vfualis fit cx N

comuni modo depurata , & ille fit materia '**
farina
Sacramenti.
Ad primum Paiudanus
refpondet affirmatiuc
Amlium hac dift.tji4aft.i.an.^concl.; .& Maior quaft.t. Negatiuam partcm tcnet Doftor , vel ccrte illam
Doftor.
matetiam cflc omnino dubiam :
hoc tcnct
t;imterl.
&
k tota fpecie frigidunj,viniun k to-
ta fpeciq calidum.
Vnde
grauitcr peccarct , qui talcm
matcriam accommodaret ad hoftias conficiendas

fcienter
grauiter
vtens etiam fcienter tali hoftiil pcccaret

fortc niliil faccret i fi ignorans fup-
&
D. Thomas. D. Thomas wf. 3.

alij communius : Sotus auSotus,& c6' tcm dubius eft. Probat Do6bor prim6
quia
ponit hoftiam ex debitamatcriaconfeclam,excufatur populus autcm adorans talem hoftiam

non committit idololatriam , quat fit pcccatum,
'. araiîun^jVt cx qualitatibus expcriri licet, eft

"' altcrius racionis,
fpccici a tritico, quia per de-
quia vtaHasdiaumcftcuItuscxhibitusfcquitur
acftimationem prudentcm.
&
/ft/at
fica^
&
SCHO
tfl
vfus.
Dift.
C H O L
S
Pajtam ,
lic)t
non
dijferat fiecie a pane co6io
fajiamyconfecrabilem
ejfe.
fajtamffecie a fane
coio.
Quoad
non
M.
confecrabilem ; fanem
ejfe
tamen redaStum in
fccundum dubium bcnb probabilc eft quod pafta , & panis non difFcrunc
dccodioncm paftx in furno vel alio modo ab ignc non fic niH cxha-
nem
677
I.
D.Thom:hicqu<tJl.\.4rt.i.dr yfart.quajl.j yart.6.docet dijiingui
Hinc elkep
parcibus farinx, &: hacc miftio cft per iuxrapoficio- *>onp^*.
fpccic quia pcr

lacio
Qu^ft.
I.
humoris aquei commifti cum

calis auccm fcparacio non mucac fpcciem quia nec cciam
miftio.
Ncc camcn dc
^^*f*f*^
quia noluic Chriftus in Sacramencis fuis iftam fubcilem difpucacio- "."/^ ' ^'r
ctet:erfoJi
*,,-.
r
r
r
unponcre nobis , ied quod panem criciceum vlualem ha- ^,^ eflmancm dc difterencia ipccihca
bcrcnxus communicct pro maceria confccracionis, vc fic fccundum Damafc.//^.4.M^. 1 4. teria cormeillud quod communiccr conlueuic cfte nucrimencum corporalc , ipfum vclftmile eflec nienty&apafta poccft confici
i-riNi
nobis Sacramcncuni infticucum fpiricualc.
^*'*d
>/""''
Ec fi arguas, Panis fic pafta pcr modicam comprcflloncm in digicis,quarc ncc poft ca- ^f^fi^J^
'"**^
lem comprcflionem a digicis videcur maceria coniecranda, ficuc ancc decodionem ? Rcfpondeo, hoc probac qu6d non diiferc fpccie panis a pafta fed non probac quod pafta
fic maccria confecrabiUs. Ecfiquazras de pane caU reccnci
redudo in paftam,an TamsredM'
:
Refpondco quod
&
quancumcumquc remiccacur in illo con- ^tu in pa""'

fueca duricia qux confueuic efle in pane cocto camen ex quo femcl coftus c;ft & pa- fi^
fi""^'^^'
nis fuic nifi toanifcfte reccdac a racione panis vfuaUs , non recedic a racionc panis confic
confecrabilis
fic
quia
'-/',
fccrabilis.
COMMENTARlf^S,
a
j
PajlMMtieJt
/^FoadJecundum dulfiHm^fkc. HxcieColxitio

vêft comrauni$,ctiam D. Thoms <t.^. &
rcliquorum, prxtcr folum loaucm Maiorem,qui

tcnct contrarium.Sola eft controucrfia circa pro""" bationcm.Dodior lcntit pafta,& pancm non dif'
fcrrc fpccie, fcd tantiim accidctaliter:D.Thomas
confitrnbilu.
D. Thora.
^*ru
'
Sententia Gracorum, chrijium faffum
quens
conffirajfe
Tcrcium '
HO
ejfe
luna
iifFcrre eflcntiaiitcr quidquid fit de hoc,

;
bonaeflratioDo6koris,quiapani5idoncusnutri- Kmtflfmit
tioni,& vfualis , eft matcria huius Sacramenti: vfualk.
quod fi ex pane foret pafta fine admiftione ali-
putat
cuius liquoris,efIct conlccrabilis,quia
neus nutritioni ,
ido-
M.
i^.& Carnam infiituijfe luna
lytjrfer confe-
infermentato ^fuddetur tribtts argumentis.
dub^m includic maiorcm difHculcaccm
cft corvficcrc in
fic cft
& vfualis eft coinmunis.
Grarci
enim dicunc,qu6d ncccfTc
fcrmcnco , &: idco ncganc Lacinps conficcrc
& anccccdcns
nicuncur
probafc pcr Euangclia dicunc cnim , quod Chriftus pafTus cft luna quarcadccima , vc
implcrccur figura lcgis dc Agno Pafchali,qui immolabacur luna 14. &hoc fucurura
Chriftus prxnofccns pra:uenic comcdcrc Agnum Pafchalcm ancc lunam 14. dicuncau:
ludxos pancm fermcncacum cfTe in vfu non cnim crac cis incerdidus
dicm mcnfis primi ad vcfpcram. Ex hoc concludunc Chripcr confcqucns ipfum confeciffc in fermcnco.
ftum cunc vfum fuifTc fermcnco
Pro ifla opinionc adducunc alia dc Euangeliftis vc illud loan. 1 8. cap. ûpdnon /Vtroierant ludai in fratorium ,vt non contaminarentur ,fed manducarent Pafcha. Pafchaauccm accipicur ibi pro Agno PafchaH, qui dcbcbac comcdi 14. luna: crgo 14. luna cradidcrunc Chriftum Pilaco. Icem loan. 1 3.1egicur,qu6d ante diemfefium Pafchte^bc fcquicur,
cocum illud de CQena,& infticucionc Euchariftix crgo ancc dicm illum,in quo immolabacur Agnus Pafchalis pcr confequcns ance lunam 1 4.
cem cunc
incer
panis fcrmcncacus ancc 14.
&
Argiuturex
Iccm, Nlacch.i^. dicicur ,
non in die fefio : iWe
quomodo ludari cogicaucrunc occidcre Chriftum
:i\itcm dics fcftus principalis crac
^luartadecimd die menftsfrimi Pafcha

lis
crgo de
illo incclligicur in
Scoti ofer.
Tom.
V 1 1 1.
loan.
erit^ (jr
Euanfelijty
ChriJtHm
y^
f^^
\^ ^ ^^,
fimienter,
dicenccs>
cofecrafe in
luna ly.iuxca illud Numcr.iS./'''^*^*.
decimaquintd diefolemnitas, fupple principa-
cum dicicur Ante diemfefium,&cc.

:
LLl
COHMEN
Lib.
6/8
IV. Sententiarum
COMMENTAKiyS.
%
a '~r*'rr/M ebJbiMm inclMMt nuuontn
tem,Sicc. In
hoc dubio
tUfficultM-
duo priazymo, & non
refoluic
mum cft Chriftum confecraflc in
in fermentato : fecundum ver6 eft,vtramque efTe

materiam idoneam,
fufficientem, quantum eft
&
ex parte materiz.
Prima refolucio dependec ab
nempe quando
rrtetftum
J* cnmeftun*
'"
iila quafftione,
Chriftus inftituit Sacramentum,
'i'
compucabant annum ^ primo die poft zquino(kium vernum.

Hoc praEcepcum habeturExodi iz. Leuit.zj.
Num. 28. luna autcm 1 5. id cft , dies fequcns de-
domos tudzorum, cos libera*

die primum egreill fimt k
& eo
vefci folis
, in quo prxceptum erat ludxis

azymis,& deinceps pcr feptem dies,vc
conftat ex
iis
lods
citatis.
pimo non
&
ris.
cum
vtrifque vefpe-
Leu it. 2 5 vf vefpera vfipte ad vefperam

.
lH*tn*tMr- bitis Sabbata vefira,&cc.
luxta ergo
celibra-
compucum
afudHi- naturalem, qiio ludii numerabant dies fuos, incipiebat ipfis dics ab aurora, fcu ortu Solis ; hinc
fieri
folitam ex praefcripto legis pri14. id eft , die i j fub vefpcram
ûifius-
fecundam.
Alij doccnc Iil4aeo$ co anno non fumpfifle SteuJus moPafcha diepcaefcriptoa|egc; fed tranftuliflc in ''*
decimamfextam priraum diem azymorum, nc- ''"^^'**nque Chriftum in fcfto Pafchac , fed pridie eo bntêêlfeh
anno mortuum hanc fequuntur plures , Paulus temfore legiBurgenfis in additionibus ad Lyranum fuper il- ">.
P"'j But.
lud y Erat autern prima dios atymorum. Gagneus
ibidem lanfenius in Concordia,cap.iiS. Onu- G,g"jj^

friusPombinus/i^.i.f^^WKwyi^ << 180. Ca- lanfenius.
therinus lib. 2. cotnra Caietamtm. Maldonatus Onufrius.
j'"""**
Matth. 1 6. Scitii<fuia poft hidmm Pafihafiet, &c.
w*'.
Fundamentum potiffimum huius eft , culuf- p^^'^,
dam Hcbrsi traditio obferuata,quam tradit lantum pruen.
fenius ex libro ipfius, cui titulus Sederolam, qui diiur dij^
/*"'"
dicit difpenfatum fuiife cuiii ludaeis occurrentibus fibi mutuo fefto Pafchx , id eft , prima die
:
azymorum
&
Sabbatho,vt transferant Pafcha in

Sabbathura , ne duo fefta confequcntia fc mutu6
effent populo onerofa , quia nec in ipfis cibum
licebat parare.
duodecima, computando a mgiianode, illis autem fexta ab ortu Solis,& Matth.2o.dicicur iuifl^
paterfamilias primiim fummo mane , vt conducat operarios in vineam fuam,deinde hora tertia,
deinde hora fexta, dcinde hoia nona,dcinde ho-
Nolebat ergo Chriftus vti hac difpenfatio- 1 fuit

ne , quae poft libertatcm citttfuitatis Babyloni- ^/** ^^^'*''
cae introdu(5ta eft ; fed Pafcha celcbrauic tempore debito , id eft , luna 1 4. populus autem luna 1$. prima vcfpcra poft Chrifti paflioncm,
qus
ra duodeciraa.
Accedit illud Leliitici citatam infinuare peculiarc
quid
vefpera
enim
fi
non
dies naturalis inciperct i
eflct necefrariura
ordinare, vt Sab-
bata a vefpcra vfquc ad vefperam celebrarenc

ludzi.
Ex
qua variac funt
fcntcntiar.
Primus
eft
error quo-
non celcbiaflc
hoc anno Pafcha Iudxorum;quem apud Sandbcs
tuctur Villagagnon j & cundcm infinuat Thcoaflcrentium Chriftum
phyladus
& Euthymius cap. 6. Matth. atque
''""P^g"^"^ horum fundamenta.funt vcrba Chrifti > Lucac iz. Defiderio defideraui hoc Pafiha manducare vobifium
fed Pafcha legale
cum
alias fae-
pc Chriftus cum Apoftolis mahducarit, non fuit

cur id tum adco manducare defiderarct. Deindc
vt Euangcliftae referunt cum Apoftolisdifcum-
bebat ; fcd lcgale ftantes manducabant ergo,&c.

Dcinde Macth. 16. Chriilus de Pafchate cclc:
brando
R upertus Abbas aiflerit poAgnum tempore quo
fuit feria fexta.
pulum quidera
Chriftus
ferius collocutus cft
molaci abiifdem
Prima
quam vc
autern
imdie azymornm acpoflic
Rupeum.
fumpfiile
caEtcrumtranftuIifre feftiuitatem Paf-
eodem fundamento. Alterum fundamentum eft , ncmpe , quia mcliijs faluantur
chae ex
&
apparentes contradi,
dioncs.
Ha:c fcntentia non eft admodijm probabilis ; idco communis cft eodem dic Chriftum,
plurcs difficultatcs
his dcpendet folutio huius difKcuItatis , in
rumdam
'
communi confenfu Ecclefia dicicur

Chriftus cruci af&xus hoca fcxca , quae nobis eft
loan. 19. ex
'
&
celebrantur fefta duplicia
ttUhrmf
ft Pfehfuo
Epiphanius,& Chryfoftomus in eandera fentenquos exarainabimus.
tiara,
ftimat hanc
vfm azymo' tritfermentuminebmihHSvefiris, Vfus autem azymorum incipiebat dic i\. ad ve/peram primo
menfi , tjHartadnima die menfif ad vejperam comedetis avpna , vfifw ad diem vigefimHntprimum eiufdtm
menfis ad vefperam, &c.
Altiu ftfit.
Fefta etiam ludacorum continebant primam
rum.
fecundam vefpcram eo ritu.quo in Eccltfia
Kt
eft
&
ma vcfpera luna
mcnfis vocabatur. Pa/cha,ide{i,

Domini , qttando intcrHciens primogeni-
^y*
EatliTmiui
'
Xne. tt,
Grzcorum , k quingen- SteunJa fe.

doccnt quidem Chriftum '""*
manducalle Pafcha ludaEorum lana 13. men- Luiiti.et'
fis,
paffum effe luna 14. Euthymius in cap.i<>. ''*'/<
M3in]:i<.Super primo autem die aiymarHm.Nicepho- JJ' ^^\
Secunda fententia
tis, vcl circiterannis,
cimamquimam
Septem diebus azyma comedetit , in die
Theophyla-
fuperfluic
tempus.
tranfitut
captiuicateihic dics etiam vocabatur dies azy-
Villagjgn.
Vbi vis pare-
i o
Tertia fententia eft omnium Lacinorum , qui
doccnt Chriftum efle palfum die 1 5.
1 4. fum- TtrtU fimi.
"""pfillc Pafcha cx prxfcripto legis:fcd hi etiaiti "*
in varias opiniones tranfierunt Luifius Legio- ^*'^^ ,,.
nen. in opufculo de vtriufquc Agni tamtypici, Jmi txflieMi.
quam veri immolationis legitimotcmpore,exi- </'
&
morum primus
VsritfeateH.
'"
eigonon
cimaquafta dic menfis primi , qui Iuda:is Nipm

appellabatur annos enim habebant lunares ,
ta ifigypti tranfiit
lefitm tUcentes
taslib.i.hiftor.cap.ii.cituaiTheophyliQ:as,Sc
uit a fecuitute
/,
ad
miutibi comederePafcha,Scc.
vtrumque breuiter hic comprehendemus.

Notandum itaque prxceptum fuiflc ludsis
comcdcre Agnum Pafchalem, luna 1 4. id eft.dc:
Pafch luua
cejfirwtt di/cipuU
&
ludacos fumpfifTc
Agnum nempe
,
vitimut
m^
^*'.6*''w.
luna 14.
&
idcm de ludacis afad fecundam vefpcrara ,

ferendum.
Prima conclufit. Chriftus cura difcipulis co
II
anfto celebrauit Pafcha legale. Eft communis cMftum Latinorura contra primam fententiam. Proba- ^'^'f* '*/*"''
tur Matth. 16. Prirno die azymorum accejferunt ' *
difiipuU ad lefitm eUctntesJ^bi vis paremus tibi comedere Pafiha ? Marci 1 4. Primo die aKymornm,<ptando
Pafiha imTnolabant ( fupple ludsi ) dicunt ei difii-
puU ;
&
cjHO vis eamus ,

paremus tibi vt manduces
Pafiha ? Lucae 22. Venit autem dies aK.ymerumJn ûa
neceffe erat,occidi
Pafcha.
x quibus verbis,& confcqucnti
Quxft. VI.
XI.
Dift.
feauentibuspatet iiiteiuum, quia apud Matthzu

refpondit:-/fr dixitjte in cimtattm ni tjuemiam ,
&
dicite ei
Magifler cUcit, tejHpm metm prope ejltapud
tefacio Pa/cbayCMm di/cipulu meis:&fecerunt difcipu-
li^Mt
Chrljfm
ludii
dU
/-
Iefiu,& parauerunt Pafcha,Scc.
t*U
fuim
conflituit Hlit
Idem patet ex Marco,vbi (imilitcr dicuntur parauifle Pafcha & apud Lucam {imilitcr. Secundu
fequitur conira alios,quM Chriftus fecitPafcha primo die azymorum & ex Marco ludxi
etiatn eodem die immolati funt Pafcha
acccdit quod Lucas dicat ruceffe fuifje immolare Pafcha,
ptopter prxceptum fcilicct quod defttuit illara
itr*naa.
quod falfum eftcontra tcftimonia Euangcliftavel non fuit,fed hoc etiam falfuni ciic probat ludxocum in fua lege tunc obferuaiida zclus,
rum
azymorum,non
ip(a hora,qua agnus crat
antc i
illo die naturali
imclligitur
immolandus,
fed
mult6
in cuius fccunda vefpera
immolandus erat agnus hxc

âbat ex computu facro ad diem lequentem , (ccundilim computum vulgarcm autcm diei naturalis ad prxccdcntem , cuius erat vcfpcra , & idco
dcnominat ipfum diem primuoi azymorum,quia
in ip/Ius vcfpera incipiebant azyraa cum agno
autem vefpcra fpe-
tcncnditm, quia nititur teftimouio vnius Rabini

moderru,non aliorum veterum.
Tcrtiojomnes Patrcs doccnt Chriftum paflum
folcmni die ludxorum in Pafcha , qui

i;.& primiis dics azymorum iuxta pr jcfcriptura legis , quod colligitnr ex ipfis Euangeliftis Matth.zy. Perdiem OMtemfolemnem confiteuefuiflc ipfo
fuit luna
Ad illud quod diciturChriftus difcubuifte

cmn Apoftolis non intelligitur d^ccena lcgali,
fcd vfuali,in qua dixit Chriftus Fhm vefh-um me
:
efi, Scc. Alij dicunt,qu6d pcri67?iw^frf

intcIIigaturadmcnfamaccedcre.Obiiciesexprxcepto legis dcbitum fuillc, vt agnus luna decimi
in doraum adduceretur ,
feruarctur immolandus luna decimi quarta,quod non potuit illo die
1 4. prxftari i difcipulis. Aliqui dicunt hoc non
fiiiik prxceptum.nifi tantiim ludxis pro tempo-
traditurtu
&
rtillo iEgyptiacx profcdionis. Scdmelius rcItondetur ex lofepho //^.5. jintitjuitatum, cap.^^

Ciues lerofolymitanos folitos fuifte fibi,& adue^
reliqua prxpaiare : ac
nisagnos ,cubicula ,^
&
proinde id prxftitifrceum,ad
qucm Dominus di-
Secunda
Chriftus
&Iudaei
codcm
4.
&
cici
tj.&Num.xS.
ergo non
debet
prxceptum eft:
neque prxfumi
difpenfatio>quxin legenon inuenitur
talis
exprefra,cuius
Ifcphus.
id abfolutc
fuit caufa difpenfandi
tiic
ludxi erat obferuantiffimi.Sc-
cund6,IofephusilIiustcporisfcriptor/i^..îîtat.c.}.&
eam lcgcm de immo-
/t^.3.<:.i.fcribit
lando agno Pafchali luna 14.& luna i j .de folenitate azymorii feruanda fuifTeiinuioIabilitcr obferuatam. Terti6,Chriftus comedit Pafchaluna 14.
prout Icge prxfcriptum cft crgo &: ludxi. Patct
confequentiaexLuca i*. fênit autem dies atymorum,inquoneceffe erat occidi Pafiha, &c. vbi agit de
die, in quo Chriftus comedit ,
alludit adprxceptum communc crgo tunc rcliqui etiaro com:
&
cdebant.
Diccs cum Rupcrtp , id quidem verum cflc dc

comeftione agni , non de cclcbratione Pafchx.
Imfu^HMtur. Contra , quia omnes Euangeliftx citati doccnc
Rt/ftnfit
R.
ftrii.
fuifTc
CH^rmMt.
primum
dietn
azymorum ,
dics Pafchx folcmnis
quia vrl
ergo
illius transiationis
Ccc.
atqui
hxc erac
Confumator,
caufafuit Icgitima;
Maccli.
loan. I
$.
vnum ex
S.
Eflatttem confiutudo vohis, vt vnum dimitPafcha,S)CC.
Qupd omnes
Patrcs docent
non foliim Lati-
Grxci.Ciemcns lih.j.conriit.cap.i ^.sXiii r6.

OrigcnesA.2j. inNum. Thcophilus Alexan-
ni,fcd
Clfir.
Rom,
Thcopiiii.
drinixs in epijlolaad Theodofium. Cyrillus Icrofo- Cxcillut

lccofol.
Chryfoftomus hom.S6. in
Chcyfoft.
Afatth.Soct3Xt% l^.$JfiJi. c.ii. Vidlor.Amiochc- Soctates.
nus incap.i^. Marci. Thcophyladlus in cap.16. Thcophy.
Matth.Qmn etiam huc accommodat Cyrillus i\lud Amos Et conuertam filemnitatet vejlras in lu- Cytillas.
iyraitanus Catechef.i
3.
Gum,S>cc.Inaz.ymis enim, inquit, hocagehatM; atcjue

in ipfofefio Pafchatit
ficut UtEbfm diUSi ,
loris
in die enim
&
detnde dicit ,
eos qui
azymonm
cum
& ponam ipfimi
ipfificut
diem do-
ac celebritate mulieret
eorum diuerberahamfe,0-fiebant; Apoôli vtro occultatidolebam,Sfc.
Obiicies Matth.i6.
conclufi.
d nempedie 14. ad vcfperam cclcbrarunt Pafcha,

vifftram ct'
dies fequens 15. fuit folcmnis azymorum.
UbraMit Pf> Hxc ctiam concluflo communis cft Dodiorum,
(h.
paucis exceptis. Probatur , quia Exodi 1 1. LeuiI
Marci
tere iiUs
fcipulos rcmifir.
II
rafeht.
Perdiem autemfefbanfolehat dimit- Marc.

viniis. Lucx a j . Neceffe autem Lacas.
hêbat dimittere eis per diem feflum vnum , &c.
fent.
Chrijfutfaf.
fus in dit
rat prafetpopulo dimittere vnum vinEbmîjuem voluif
tam vobis in
Pafchali.
IN
adRo-
induccre,contraquosPauIus in epiftola
difcipulos prima dic
If^*.
&
manos,& Galatas,& ad Hebrxos difTcrit. Acccdit fundameniam oppofitx fentcntix non .efTc
luddorlt ju-
qui colligi poteft ex fubucrfionis fux hiftoria, Imfr

quo temporczclantifllmi crant eius obfcruindx,
vt docet Iofcphus,& Philo
parrim colligitur
cx Adibus Apoftolorumiuam quidam etiam credeiues volebant Gentes ad legis obferuantiam
FJxc concluntrfunus in fequentibus probabiturjconueniunt Grzciinipfa,neiupeChriftum

celebrafte Pafcha lcgale
quamuis aliqui de
md tcmpore di(crcpcnr. Fundamcnta autem primx
fwtdamtiUM fententix nulla funt quiaqaod Chriftus mifcrit
,
Chrijiui
ftruauii hif.
iraditioncm.
Kiffuf.
frim*fint.
679
vnde & ipfa translatio fada lege , & confuctudine firmata,vim habuit lcgis,& confequcntci non
fuitlicitum abipfadifcordaie, & Chnftus Dominus illcgitimo tcmpore cclcbraret Pafcha,
Non
indiefeô-.neforte tu-
14
&c. ergo non fuit pafTus

Chriftus in Pafcha. Refpondctur illam fentcntiam fuifTe quorundam Iudxorum,non obtinuiffe tamen , quiaoblata occafionc per ptoditionem
ludx, ipfum ilio die occiderunt.
Obiicies fecundo, illodie, quomortuuseft
Chriftus findoncm mercacus eft Iofeph:muIiercs
parauerunt aromata: ludxi proccfTcrunr crimi-
OhitlH
fmdtusfieret inpopulo
nalitenhorura nihil dic
illo fefto licebat
ibi
operis facietis in eit
exceptis his
quo
Quanc6 ergo magis licuit

opera pietatis in illisexcrcerc vc fcpeliremorcuos : nam fi non licuic centre in cruce mortuos
fuperuenicnce Sibbarho,vc prxtcndebant ludxi,
apud Ioanncm,& alios Iegitur:licuic eos fcpelire,
ac proinde mcrcari ea , qux ad fepulcuram crant
neceffaria, vc findoncm,& aromaca. Dc proce/fu
criminali Iudxorum,conftac eos,fiuc cx cxcitate,

putafTc fc obfequium
gratum intcrficicndo
quira facrificando vnde illi , qvt
fiueex inuidiapercitos
Chriftum
Deo magis
,
in Concilio dicebanc
motiuo non
wr i die fefto
incerficicndi
eum
LL
&c.inon ex
fed ne
in fcfto
fTtfarnrt
lHtdithm no
<pu ad Snbhaiht.
veJcendumpertinem,Scc.
prxftitifle
Refptnfit,
Lieei4t eihi
di ii.quod eciamlicuicinfefto Pafchacis:de
Nihil
OiitSit X,
Leuic.
Rcfpondetur qu6d exccpto Sabbafcftis liccbat cibos prxparare

Exo-
1 j. ergo,&c.
clio, in aliis
I.
Stluiiur^
fottc
&
IV. .Sententiarum
Lib.
68q
cxtumultu popuU nonpofTcnt,
fortc
idaffir-
maruiit.
Obiicics tcttio.Ioannes C4p.i ^.dicit Chriftum

caenam,& lauilfc pedes difcipulorum
aiite dicm fcftum Pafchx:fcd hoc fcftum uicipiecrgo prjecedenti dic
bat luna 14. ad vcfpcram
fmnprifre
fumpfic cocnam. Refpondctur loannem computaffc dicni fcftum Pafchx , noit iaxta vliim (a^
t.ff*nfit.
crum.fcd iuxca communem,& politicum,& ficut

Jupra diximus , dies incipiebat ab ortu;Solis,
quamuis
vfils
azymotum
incipicbat dieprsce-
Oiiictit 4.
cclcbtarunt Pafcha
pliale.vel
lcm
illo dic
quo Chriftus.
quo pafliis
eft
Chriftus,
parafceue Pafchae ,idcft,

ergo in priori vcfpera non
9. appellatur
:
populo Palch*. Relpondctur

Pafcha,non intclligi ibi agnum Pafcha-
fed alias vidbimas Pafchalcs
quae in fcft
Pafchatisimmolabaniur,!. Paraliponrenon jo.

j/.Hebraicc animaliafic vocantur Pafcha, vt
&
patct
Dcntcronomij 16. Objirutimenfim mHMrum
frugHtH,& vemlprimum tcmpor$f,vt fnciat phafi DominoDeotHOi.tjuoniam inifh menfieduxit tc Dominu4 Deus tuutde *^Qtpto nole:immolMfijMe
no
Deo
tuo de ouibut,& de bobus in loco
^m
Domielcgerit
DominutDcujtuuJyVtinhabitetnomen eiusibi, &c.

Agnus a,urcm Palchalis non de bobus,fed dc ouiAugu(tmut.
ToTct.
contradiftio
bus immolabatut. Hant cxpofitioncm fequitur

Auguftinus cfuafl. 14. in Deuteronom. &Tolctus/
Joannu ii.an.i.& f Ad confirmationcm rcfpondetut parafceuen Pafcha: nondici,cam qux antcccdebat , fcd qux in ipfum Pafchaincidit , quia
rum ludxis non liccret Sabbatho pripararc ali.
mcnta,id licuit,& ficbat',diePafchatis,quando antccedcbat Sabbathura.
Agnus Pafchalis immolabatur

, & non priraa , & tunc
Tertia condufio.
17
huius quxftionis
principalc
quod
quanciim aucem ad qua-ficum
tangit materiam huius Sacra-
Cit
[omlufio cjuarta. Cliriftus confecratiit inazy-
nietur in damibuj vefhis

pcribit
ûam
anima
de indigenij
terr4t,8cc.
qui
diem dccimumquartum inchoatiuc.vtySipr^ oftendimus ex computu rituali,

facro, vtramquc vcfpcram in folcmnitatibus
)ntelligi
&
cum aliis congtegatis
Pafchatis fcribit ad
i[uit,maiorcj
Vidorcm
pancjaK.ymoj appararc
Jfii
aliter patet falHtas
Leuit.13. Afenfi
primo tfuartadecima dic ?nenfij,ad vefperam phafi Dominiefi,
&
efuinta
z.
decimadie menfu huiHJ,filcmnitat
aK.ymtrum 'Deminiefi. Sed hoc ncquit intclligi de

die decimaquarta iuxta computum naturalem,
quia non fuit folemnis:quia id nuUibi cxprimitur

in iegc.Deinde feftiuitas azymorum ,
Pafchx,
concinenter fuccedebant immolationi agni,& exclufio fermenti, ad quod non licebat deinceps
&
&c.
&
,
Polycarpum,
4. die luna
&c. ejuando
vcfus Pafiha a Judatj cclebrarifilehat.
Hic
cx
fcilicct
ritus
ab
Ecclcfiis Afiaticis obfcru.ibatur, vt aliqui dicunt
in gtatiam aliquarum Ecclcfiarum ludaizantium:
fed potius mihi vidctur,vt

tincrent,vt patet ex
illis
exemplum Chrifti
re-
verbis ex Euangelij prx-
&
ceftimonium pcrKibent tunc celebra, nempc

lunai^. quando
fuit vfus azymorum in vetcripopulo:crgoctiam
traditio ipforum fcrt Chriftum in azymis confcripto
tum
k Chrifto fuiflc
Ncque Concilium Niccnum,ncque alia poftehunc crrorem
in ritu
gnanttraditionem prxrcnfam:fed in hoc rcprehendunr ritum,quod aliud Pafchacum communi
&
ex traditionc Ecclcfi.x Romanx ,

SS.Petri,& Pauli Apoftolorum,Chrifti Refurre-
Ecclefia
dionjnon celebrarint,fed magis adhxtcrent ritui Synagogx,

Confirmatut tertii, fpeciatim concra Grxcos
ex Chryfoftomo, quem aliqui citant in fanorcm
rcdircvfqueadii.inclufiuc:azymicrgo'durabant
tautum pcr fcptem dies ; durarent autei;n pcr
odo
cumbentes comedebant
fl
dic dccimatcrtia ficret immolatioigni.
illius
&
.'
Refponder,f^(rrKi
impu- &uare wtpre-
fententix,qu afleritChriftum cclcbrnflc

Pafcha luna i4.non autem ludxos ex loco prxfato loannis ebicR.}.
4. qui dicit hom.81. ju
Matth. Si Pafiha comedehant , tjuarc centra legcm re-
Bcclefit
Oriintalis.
ante enunierans
filioseius,
Euangelij prsfiripto ebfiruarunt
riora corrigei\tia
i;
Pontificcm:f/i',in- Vfmprimiii-
omncj diem Pafihatij
damvefperam.
Sed quidquid
de hoc ,
Ctvfitmat.
Epifcopis Afiaticis fub
pcrcclcbraruntfCHmfitpopHlo ludaico in more pefitum
fccraffc.
Cit
Confrmai.i.
mei,& cognatiûm dlcm Fafihatijfim- UU1
comprehcndi. Contra,quia adiundia vefpera diei

in illo capitc fignificat , vt multi notant , (ecuu-
refponfionis ex tcxtu Exodi
aduenis,
traditio-
Vidore Papa in controuerfia dc obferuatione
& alios
Diccs
Chrifltu cen-
&
ctiamaChrifto Domino fada eft C(rna'Iegalis

agni. Hxceftcontra Luifmm Legion?nfcm
paccc cxprcfsc exvcvbislcgis , quiaExodi 12. iuDCtur adduci agnus die decimo menfisprimi ,
imferuari vfque ad decimumquartum dicm ,
&
tam de
Vnde conftat
nc Ecclefix Latinx elle magis veram

ccrtam.
Confirmatur cx argumcntoyipri fadlo, quo ex
communi etiam Grxcojum Patrum fentcntia
conftat Chriftum palfum fequenti die dccima
quinta,qui crat primus azymorum : ergo in priori vefpera tync inftituit Sacramentum peraifta
Cocnalegali , & figutali huius Sacramenti,quando dcinceps nullus fuitvfus fcrmcnti.Confirmatur fecundo ex epiftola Polycratis ad Eufcbium
l4b.^.hifloriar.cap.i^. hicfuit Epifcopus Ephc/?,
fgni Pnfcbu
molari inTcfpcra, fedexillafcntentia nonfuiffet fcruatus vfquc ad dccjmumquarcum,fed dccimotertio fuilTct immolatus ergo,&c.
con-
clufii.
ûi comedcrit frrmentum, x.\morum.
ciuj de ccctu I/rael
Ioanncm,Philippura,&
&
18
eftquecontraGriccos Ouarta
Conftancinopolicanum. Probacur, quia'infticuit frcrauit 1.

MXjimit.
Chriftus luna 1 4. Sacramentum poft ccrnam Icgalem.quando dcinceps cx prxcepto legis nuUut
eratvlus fermcntaii, cx inhibitronc Exodi ix.
Primo mcnfi quartadccima dic menfij ad vcslcram
comedetis azyma vfijuc ad vigcfimum primum ciufiiem
menfij ad vcfferam\fcptem diebusfcrmcntHm non imie- Pricfptum
luna 14. fecunda vclpera
/.14.
apparcns intcr
& quarta. Ec ha?c fufficiant depundo incidcncali
Immelath
lii
illa
dc quibus obicftio tcrtia,
modernos, cftqucccrra. Eamdocet LeoIX. in

epiftola ad Michaclem Cerularium Epifcopum
hiit prxparatio in
Cch.
ncmpc ,
Obiicics quarto loannis 18. ludxinonintroierunt in pta-torium.nc contaminarentur, fed

poffcnt comedcre Pafcha :' ergo ludaei faltem
pracparatio Pafcha;
di
loca Euangeliftarum
mis. H;cc patet ex didis
Confirmatur,quia dics
Pa
ta lunt
& ciui'em,feu naturalem.
loannis
ethmntHr
mcnti,
non
VlBimt
Deindeillanodc in cuius vefpcra immolabatur

agnus fiimmo manc cgrefll funt liraclitx de
>gyp<o;& vtcbantnr tunc azymix tantiim.vt patet cx tcxtu citato
fuit autem dccima quinta
diesrergo in fccunda velpera immolabatur agnus
luna 14. Fandamenta autem huius authoris loUi-
denci fic etiam Scriptura primum diemazyn.orum computat quandoque iuxta vfrnn politicum,
:
i6
cum comcderrt
henfi /Ifiatici
ia celfbrati*.
rte
tfafcht.
Confrmat.
Cliryfoa.
XI.
Dirt.
dtrct Pdjihdmittime reeitmbebimtyfidpofiejnam illud
Rcfpouqui negabant hoc anno Chiiltum
cme(Ljpt,(Utncepj recHmbentes eptdabantHr.
det autein
iis
fumpfilTc Pafcha lcgale, ibidcm
inquit
Chi
fupple
C /* reigratia,
iftus )peragehat
Pafiha
fup-
non perdifFerentiam
Pa/lha,tanta
dicunt
infittiia,tant6ejue furore
agitabanmr,Scc.
mus
accufif Principes
Pharif;Eorum,qu6d non
feccrint Pafcha,intendentesocci(ioni Chrifti,&
capturx eius
./lf</fo,inquit, in hoc negotio pernoQa-
bant, cr vigtlabant. Cutn enitn dixijfet Jeannes
mane
atttemfadoâtim intulit , non intrarunt in prxtorium,

ne contaminarentur ,fid vt tomederent Pafiha
quid
igitur dicendum eft ? Refpondet , cupiditate interficiendi Chrifium eos diffoluiJfi,& alia die comcdiffi : nc-
que enim Chriflus tempus Pafihatii violaffct ipti/iS
vefferum iUnd comederit
tt etUmft.
&c.
CorrUfttlt
.^.
loannc manet intcger.
mendacium
licuit.
quituretiam propofitum, nempc ,culpa illorum

non dcrogat confuctudini ,
legi pcralios obferuatx ex eodem. VnAci6.cmhom.i6. in Afat-
&
thtumîffcik Sacerdc)tes,& Pharifa:os huic fcclcri

intentos non habuilfe rationem temporis, quod
:
&
cius ab aliis Sabbathis.Ali;

quia incidebat in fccundum diem azy-
morum.
Qmrlttty ijtto tempere
Chrifliis inflituit
hoc Sacra-
Refpondct lanfcnius in Concordia, Gtuadolrhfi.

inftitutum fuilTc ante finitam Coenamlcgalem, Jlm inftituit
Scrameniii.
quianondiftinguit intcr hanc , & vfualem CccSenttniia
nam.fcd errat,quiaillam fumcbant feftinantes,& Itui/eniJ.
ftantesjiuxta prxceptum legis ,poftquam fecuta
mentitm.
pedum,&
cft lotio
poft
cam inftitutumcft
Sacra-
mciitum.
loannes de Lou.inio lib. de commun.fub vtrtujue Ioao.de Lo
^foV,docctprimiiminftitutum fuiffe Sacramen- uanio.
tum corporis, & pofteacalicis, non permodum

adus continuati qucm fequitur Bellarminus lib.
^.de Eucharifl.cap.iy .Fundsimcntum eftquia
thxus ,
Secunda ftnttniia.
Bcllatni.
Mat-
&
Marcus dicunt > Canantibus illis accepit

panem,8cc.Lucas vcto 12.& Paulus i.ad Corinth.i i. Similiter& ctdictm pefl<juamcanauit,dilefits
cens, &CC.
Rcfpondctur illos de toto myftcrio pcr modum a6lus continuati loqui.Suarez docctinchoata anacommuni feu vfuali fuiffe inftitutum.
Suarer.
Dcinde Ci aftcrit illos cupiditatc occidcndi

Chriftum non comcdilfe Pafclia, &: reliquos ludaEorum comcdiire.vt patetex pra;cedentibus, fc-
fandlum erat
Grtrerum.
Caluini.afle-
Refpondcturcx hoc fcqui contrarium, ncmpe

Chriftum confecralfe in azymis , qnia non cft
tranfgreftus legcm,ncquc tempus, ncquc modum
obfcruandi Pafchatis ex Chryfoftomo fcquitur
cum non vfum fuifte fcrmento,aut in Coena legali.aut vfuaIi,quando inftituit Sacramentum:quia
id per lcgem,quam ritc obferuauit ex Chryfofto-
mo, non
fuliu.
his crgo apparet
iii
de hac quacftione* quam fufim trakant moderni.

Supcrfunt obicdiunculx parui momenti,quibus
non inharrcmus ,
magis fpe<flant ad primum
pundtum vt quod illa dies vocitut magna dies
Sabbathi:crgo ratione Pafchx. Refpondcnt aliqui fic vocari rationc feftiuitatisipfius Sabbathij
effettd'
Obiicics^MV/<i 83./ Aiatthtum, Chryfofto-
pu* frtfcnfium.
Ex
Lucam,&
&c. Ex quibus conftat Chriftum

celcbralle Pafchai&dicextremoantcpaflloncm:crgo in azymis ex prasfcripio Icgis.
Quici crgo Chryfoftomus de ipfis ludxis hom.
85. in Matthasum.ita refert & imrnifirunt in eum
tnanus ,(fr tentterunt illum ipfa noêjn cfua comederunt
,
eigo eadem nocle & ipfc, & Iuda:i , qua dcinccps

non licuit redire ad fcrmcntum.
Chriftus b'
dcrni.Hi corruperuntThcophyladum incap.i

AIarci:Ced in
dens vjîte ad extremtim paffionis diemfe non
Ktff4nfio.
Ex his ergo fcnfus Chryfoftomi appirct,qucm

malc intcrprctantur Euthymius , & Gr.Tci rr.o-
rentis Gr.-ccosmagi$ inniti vctitati.Hsc ruffici.ic
&
681
plcjludaicuni. Rcfpondet:5^mpfr omnibns oflen-
tter/krittm legis
ObitHh
VI.
Qua-ft.
ergo ex vfu
& praxi in
obfer-
Refpondeo inftitutionem contigiffe in finc

na; vfualis & fuifie vltimum in illa cocna
,
cce,
ita
Do(iotfiipradifl.Z.ûafi.}.tid i.cft Auguftini/i^.
Rejponjtonum ad lanuarium cap.6.&c habetur Capi-
tulo
liejuido t
difl. 1. caufam aUiiZ.Namûe Saluator,ûo ze-
Inftituttt
8a eft
fa-
in Jir.t
vfuAlit
Cflf-
de conficratione
gnatibidemepiftola
Doflor.
hementiits commendaret myflertj iilius altittidinem , vl- Auguflinas.
timttm boc voluit infigere cordihus
pulorum,a
& memerit,
ejuihus paffionemdigreffurus erat,&cc.
difci-
Idcm
uantia.
tenet Baronius tom.i.Anndium j^.CIaudius San-
Rcfpondetur ergo Chryfoftomum moucrc

dubium, an comcderint, vt quafi dilemmatceorum fcelcra concludcret nam fi comcderint Pa-
dtcz repet.i.cap.j.& repet.6.cap.i.
SanElorum Sumpta,inqun,Cana,S)Cc.Camt Ecclc-
fcha
CiT.Tofl
Baron.
Ciauiiius.
Imtintum
Chnfojl.
fcclus crat occidere
aut tencre ad
mortem
Vrbanus Papa Clernent. i .de Reli<juiis,
& venerat,
agnum typicum expletis epulis^ corptts Dotni-
& calicempofl.
Chriftum in fcfto ; fi non comederint,tranfgrefli

funt icgcm non ergo aftertiuc procedit, l^dad
^'^^ggcrationem culps ipforum:vnde hom. 8 5 in
quamcanauit,dicens,i. ad Cor.i
loannis ij. Iôn introiemnt inprxtoiium,Scc. vt

comederem Pafiha , infinuat duplicem expofitio-
nionem tanti myfterij vacarcnt coenat vfuali , &

maximc quando inillaprolixa concione,quam
altcram hic didam:
Chriftus habuir,erant inftruendi. Diccs Lucas,

poft confccrationcm calicis, dixifTcChriftum:
ncm,alteramy/>r4tallaram
Sedjignificat
vt manducarent Pafiha ? ipfi

atuem (fupplc Chriftus ) vno die antea tradiditPa,
inquit
&c. Primo fcilicct die azymorum:fiuc ergo

pcr Pafcha totam intclligit folcmnitatem , &c.
tunc intelligcndum cft.vtj^î cxpofuimus, quia
facrificia Pafchalia debcbant Saccrdotes comcdcrc.Nefas autem erat eis comcdcrcea non puri-
fiha,
ficatisjvt patet
Num.ix.
prxtorium:5i;<f , inquit
ûod tttnc faciebant
& idco non funt ingrefli

,
appellat loannes Pafihat
&c. ipfi autem
fupplc Chri-
{iai)vno die ttntea tradidit Pafiha,&cc.
i^.quando
& vctus fiebat Pafcha.
ncmpe luna
*5
nicumdatttm
congrua
difiipulis,8cc. Similiter
quia
non
vidctur
i.
quod
Ratio vidctur
poft
commu-
Verttntamtn matius tradentis
me
memm efl in men/a,
Rcfpondetur , quandoque ab Euangcliftis non

fcruari ordinem rcrum, vt fafta: funt , & ifta potuiflc Chriftum dixifTc inter canandum ccenavfuali, aut etiam
legali. Illud
itaquc vidc-
tantum ccrtum in hoc punflo Chriftum inftituiflc Sacramentum poft cocnam typicam,
tur
vttradit Tridentin.y?j^ 11. cap.i. De reliquo

non refcrt an antca , an fub coena communi,
an in fine: probabiles cnim coDJe^turx hinc inde
fumuntur.
SCHO
timie.
682
Lib.
IV. Sententiamm
s
HO
M.
iy&
canam in'
Refutat GfMOs^ aJiendem ex Euangeliu exprefse^ChriHum âffumfuiffe Inna
Jiituijfeluna i^.&' foluit argumenta ad opfoftum.De hoc vide Bekarm.Of.de EMchar.caf.y.i,
$.
Burgenfim6.Matth.Tolet.in
yloaxn.Suar.tom.^.d./^/^. qui loca
Patrum adûcunt. FC'
fia Iudaorumincifuhant)tveffera.Lemt.xi.annus a nouiluniofroximo aquinoStiovtrnali.

prima dies frimi menfis^ erat radix omniumfeExod. 1 1 menfis erat lunaris 3 o.dierum ,
&
fiorum^qaorummaximumerat Pafcha celehrandum Iftna ij\.Exodîz.& Leuit.z}.
Sed in propofito tam antccedcns cft falfum quam confcquens. Prima cnim confcquentianuUacft ncc fccunda eft necciraria. Quodcnimpaflus fucritlunaij.
per
falftimlma confequcns fccitcoenam luna 14. probaturexprcfseperilludMatth.i^. Prtma dieazyif.&fect^c
^^^^^ qudfierunt difcifuliy Vhi visfaremus tihi comedere Pafcha ? Marc. 1 4. Prima autem
coenam
die az,ymorum,quando Pafcha immolahant : ^0 vis eamus, &faremm tihi^ vtmanduces Pana 14,
Luc. 11 Venit dies azymorum in qua neccffe erat occidi Pafcha , (jr mifit Petrum ,
fcha ?
loannem^dicens Euntesfarate nohis Pafcha,vt manducemw.
Ex iftis patet,qu6d4ic^yniorum prima,fcilicct i^.luna comedit agnum PafcHalc,&:
JlU htra^
^M4 comedl hoc iuxtailludNumcr.i8.quod allcgatumeft ftatim,& ij.diceratfolcmnitas ,hoccft,
debehat a- primus dicsintegjtr folcmnisfoIemnitatisPafcha:,& illa die palTus eft Chriftus. Et fic
^"'"^t-C ,. ilia hora qua comcdi dcbuit agnus Pafchalis fccundum lcecm , fcilicet i4.diemenfis
comedcrunt dilcipuli vcrum agnum.
tmedenmt P""^'>
^^ {irobationcs corum,quas addunt pro antecedentc,patct pcr vnam diftinftioncm,
veru airnii.
pofitam ab Innocentio de officio Miffa,farte x caf.^. quod Pafcha quinquc modis accipi*
Pafcba
4jtunûemo. tur.Vno modo pro folcmnitate diei azymorum,quac erat luna r y.Alio modo pro dic, in
dis/iimitur.
cuius vcfpcrc comcdcbatur agnu$,qua: crat luna i^.Tcrtio pio hora immolationis agni,
y^tp"'^ quac crat pars dici i^.Quarto pro agno,qui comedcbatur,vel immolabatur.Quinto modo propanibusazymis.
^
Ad propofitum fufticit primum membrum diftindionis pro folucnda auôritatc pticna dc loan.iS. & fimilitcr pro fecunda au^torirate.
^
Hoc ergo fimpliciter rcnendum eft , quod dc neceflitatc panis confccrabilis non
yirumque
gft^ ncquc qu6d fit azymus, ncquc quod fit fermentatus quia fccundum Anfclmum in
^ÔT ep |-j^ ^yQ jp azymo,& fermcntato , non differunt fubftantialitcr azymus & fcrmcntatus:
JW^*^" '"* g^ i(jc5 non negamus vere conficere Grxcos. Quod ' etiam parct quia tcmporcLeonis
,
Papa: fuit conftitutum , quod conficcretur in fcrmento fed fuit ad tcmpus , ad extintipnem.
ûendam ha:rcfim Ebionitarum qui dixcrunt, quodneceflarium ert Chriftianos iupcr confequens Pafcha fuum in azymo conficerc , ficut fecerunt ludaizarc ,
dxi
ad cxtindionem huius ha:rcfis fuit ordinatum confecrare in fcrmcnto. Scd
poft hjcrefi illa cxtinda rcdiit Ecclcfia Occidcntalis ad primam confuctudinem,
promulg^tioni fadae per eius Vicarium
qua: conformis eft inftitutioni Chrifti ,
Petrum.
Sed de neceflitate miniftri ad minus inEcclefia Latina cft hodicconficcrcinazymo, ficut didum eft fupra ifta diiîndionc dc materia conueniente. Et forte ctiam grauitcr peccant Gr?Eci , qui non fe conformant Ecclcfiae Petri maxime cum h^c habeatur fundamcntum folidum , quod fic Chriftus inftituit iftud Sacramcntum
celebrandum , ad minus , licet non neceflario , quin alitcr ficri pofl!et , tamen fic
inagis congruc celebratur.
^
ChrtJiHm
&
&
&
&
'
"^
'
*"
&
&
&
COMMENTAKIJ^S.
^.
ErrorGrtet'
rum.
Michiel.
CeruUnus.
Sint.GltJf.
T T P^ er/ojtmpliciter tentndum
ejl, &c. SubiiJL JLcit fccundam conchifionem huius dubij.

Michacl Ccrularius Patriarcha ConftantinopolitanuscircaaQnumiojo. docuit fermcntatum
pjng| ^ffg ^q ncccflitate materjz confecrabilis:
quem fequuntur Grzci moderni fchifmatici , vt
docet Arcudius.Glofla in capitulo literas , de celebrat.M.Jfar. docet fermcntatum in Ecclcfia Gta:ca , azymum in Latina eirc At nCceilltate materiz.
Ttrti$ftnt.
azymum clfe de ncideoque Graecos peccare non
Tcrtia fcntcmia aflerit

c^flitate praecepti ,
conforinando
inazymo:
fe Ecclefia Latinae
ipfi
enim confecrant
confecrando
in fermentato.
ProhacfcntcntiacitaturDodor hic infinc.

Quartafentcntiaeft:Latinosad confccrationcm in azymo tencri : Grscis libcrum cfle fiuc
azymo,fiue fermentato
Vltimo tandem
vti.
haeretici
huius tcmporis pu- HtrttkttMtn
non refcrre,quo quis vtatur,ficut non refcrt

fiue vinum fit album, aut rnbrum : quamuis , inquiunt,fermentatus fit magis accommodus> quta
t^nt
magisvfualis
Chriftianum
vndec4.ii.f7r//o,prohibetur
vti
g**^/;/.
azymis ludarorani.
Caluinus
*^*'*
Qu^ft. VI.
XI.
Dift.
MtuJaeium
Caluinus autem Ub.^. InfHutt, csp.^^. *iCcm

mendacicer totam Ecclenam vfara fuifle fermentato vfque ad Alexandrum PontiBcem>qut vt nouo fpedaculo homines in fui admirationem traheret
inftituit vt conrecraretur in
azymo. Sed
hocmendacium eft, quia nullus ptzterca id aHerit,
neque Alexander primusjfeptimus ^ Petro,id
przlcripnt, cuius memoria nuUa in geftiseius

nabecur,nec facilc hzrecici eam antiquitatem in-
Alexander autera ftcunMichacle/Mpri

citato,qui vfum Ecclelis Latinx in azymis confecrandi improbauii contraquem Lco I X. fcripiir , hic autem prsceflit Alexandrum fecundum.
Prifrui conclu/to. Vterque ,
alteruter tara azy-
Patrum excmplis fiilcitur qualis eft ritus Grzcorum in fermcntato confecrandi.

Quicunque autem particularis ritum fux c*
defiz fequi tenetur,cuius eft membrumipcccaret
ergo Grzcus , fi in Ecclefia fua ricu Latinotum^
:
hzreticorum aflcrentium
tct error
rens,fcu adiaphorum,vti fermentato, aut
8c rcliqui poAeriores func
&
triticeus, eft fuffi-
ciens materia. Eft de Hde definitum in Florentino
in Decreto vnionis Armenorum.Patet,quia vterquefimpliciter panis triticeus eft, de fermentato

cnim communitet Scriptura,& vfus id habet , Sc
conccdunt Grzci : de azymo patet Matth. 26.
Marci 14. Lucz xz. vbi ablblutc panisinquo

confecrauit Chriftus,panis dicitur,is autem fuit
azymus, vt fequenti concluftone probabimus.Et
quidquid fit de hoc panis quem frcgit in Emaus
apparens poft refurredionem duobus Difcipulis,
fuitazymus:quia fermentatituncnon fuit vfus
fecundo dic azymorum } hic autem panis fimpli;
citer dicitur.Deindc vcrc panis eft,
tum azymus , & ctiara
vfualis ad
& nutrimen-
effeaum nutri-
tionis.Dices ferrocntatus folus eft in vfu.Refpondctur id faifum clTe. Dices panis Grscc fl-,
(licitur,ab iif
quod eft tollo, quod
fcilicet fer-
roento atcollatur. Rcfpondctur dici ab effedlu

iflQ- , eo quod vitam hominis ad debitum accrq-
&
mentimi
tollat, quodctiam azymo competit ;

falfum eft flylo Scripturz fl- tantum vocari
fcrmcntatum:nam GeneCi8.& ip.pancs fubcincricios dedit Abtaham
Loth Angelis */? Cmîftf. erant azymi. panes propofitionis erant
azymi , vtpatet Leuit.i. quos Scriptura vocat
&
iflnf <aoBivimf. Pfal.77.
Angelorum,
iflut J/
pancm cocli
,
&c panem
tplw tifyiMt
&c. vi-
c6m
azymo
conftet cfle fub dcterminatione przcepti re-
ffediue ad ritum Ecclcfiz , cuius cdebrans eft

mcmbrum. Ad illud , quod afTerunt Latinos vti
azymis ludzorum, ridiculum eft , loquitur enin
TruUanuscanon de vfu azymorum in communi,
przccptis a lcge veteri diebus ficenim vtun*
tur ludzi ex przfcripto lcgis ; non autem alitcr
&
vtens iudaizac
vt per ie conftat : vnde abfti-
ncns a c4rnc porcina caufa
fakitis
non
dicitux
iudaizarc.
Petes, an Latinus intcr
re ritu loci
vel econtr^
Grzcos poiEt celebraGrzcus inter Latinos?
Rcfpondetur affirmatiue. Fundamentum pcti dc*
nabilibus loci,in
quo eft
ctfi
repugnent lcgibus
eius lociiin quo habet domicilium: ita Nauartus Nanatr.

in num. cap.if. Panormitanus cap. jintbis i . dt Panounit.
fem.excemitumcatioms :
& communiter Doftores.
Patet cx capitulo ilU/Uji. 1 i.vbi ex fententia Ambrofij,& Auguftini doceturquemqne pofTc fe ac-
commodare moribus Ecclefiz in qua eft & ex

cVt amvutmm, Jt conJiiettuUmhut, in 6. vbi docetur
flatuto EpifcOpi ferente cxcommunicationem
contra furantes non coroprehendi fubditos ex,
non parearur impune.
An verd teneatur conformare fe

babile eft vtrumquc
fed
tegi loci pro-
quoad przfentem ca-
fum non tenctur , quia vfus
& pecc&rum hoc cx fuppo-
toleratus ita ferr , vc

Grzcus inLatinus apud Graecos ritu Latino,
terLatinos ritu Gzco. Czterum hanc refolutionem admitterem fedufo fcandalo , errore , ne
putetur fic celebrans tranfire in errorem Grzcorum circa matcriz nccelEtatem.
etiampatet , tpiis tempere Leemr Papki
c
fitione erroris graue eft inquantiim fic confe-
fidt eonnittttim <piod conficeretur infermento yfedfuit
cmfwmmtts fe EccUJu LAti peccatum auicm

illud non rcducit in nece(Etatem przceptt [Sc
:
& con-
confecrandi, fcd potius in concumaciam
temptum Grzcorum,ex qoibus videntur
reccflif.
fe \ ritu
Latinorum
crant,quafi netcfEtate maccriz

ijuU fttt. Chrifti.culpantcs
& inftitutionis
Latinam quafi errct.Qucm er-
tum Gtm- rorem ipforum citat Dodor ad initium dubij:

''""
contemptum crgo hunc culpat Doftor, non ver6
ritum abfoluc^ , c^m alias ritum Grzcorum approbet in forma baptizandi , docens necefHtatc
Minifhi quemque dtbcre fequi ritum fuat EcclcfiXtScfitpra diji.de formaconfecrandi,cuius latio
huc fpeât. Vnde his fublatis inconuîentibus , nullum eft peccatum , quia nec
przccptum.
-Conformarc autem Ic Ecdefiz Latinz , aut
Romanz in qutxmnqae ritu,non eft neccflarium,
ibi addudâ
nifi in iis cant jkm
przcepto Uti
qui vniuerfalcs funt
& maxime id vcrnm erit,
& fub
fi
ritus
tf.
nunquam reuertendi poteft ergo percgrinus accommodare fe legibus, & confuetudinibus ratio-
tra dicecefim furantes,cum extra territorium ius
Fme , inquit,^rcrt Gr*ci tm
Ptrxrinut
domicilium extra locum in quo dicitur percgrinus:habere autem domidlium dicitur quis in eo
loco , in quo animo firmiter pcrmanendi perpctuo domicilium accipit;definit autem haberedomicilium ftatim ac defcrit locum , animo illuc
dicenti
*7
bet ex generali regula , quz ftatnit de peregrinis fiqiuuMr riltt

loei m amo
in fimilibus peregrinus dicitur qui alibi habct
blioth. Patrum.
noat contrarium
jtfmMiir.
efle indiffc-
dcatur de hac quzftione Humbcrtus tom.ii. Bi-
SecwuU concli^. Grzcusfine peccato confecrat in fermentato. Patet ex vfu non rcprobato,
wequc prohibito. Dokor autem fub dubio fnfi-
tui/pu ftu
EeeUfiA ritu
Latinus fi Grzcorum ritu celebrara. Ratio eft,

quia quifque obligatur ad legitima przcepta fuz
cclefiz}& mcmbrum capiti tenctur. Ex quopa-
dus
mus,quam fermentatus,niod6
z6
Sanftonmi
ftitutioni conccderent.
ay
683
difcrepanc confenfueius tollerecun&
&
&
^^d
adtempmtSccHxc
alitcr legi.vt
litera eft corrupta,debet
habet Alenfis
art.i.%.i.fidtpne.
4. part.
<puifi.
D.Bonauentura hacdip.in
dx/f.art:i. îu/f.i.infine.
puuiiuiiaila j. Dicit
D.Thomas
x8
enim
4. Liem eitrmi.part. ftm.
o.
tpuft.x. art.i.
cnim Lco antiquos Patres
propter ludaizantes Ebionitas
qui ncccflariA
faluandam legem induxerunt, ad tcmpus inftituiflc myfterium conficicndumefTc in fermentato
& mox fublata
hzrefi Latinam rediuifTead
priftinummodumiuxtaprimam confuctudincm
conficiendo in azymis ; Ecdefia Grzca tenuic
confecrationcmin fermentate.
Hic Lo debuit cffc odauus, vulg^ didus no- teo
nus,quico cempore, quoMickacl ConfUntinopoUcanasPatciarchacirca annomDominiio/j.
induxit
X-
IV. Sententiarum
Lib.
684
induxit errorAiB de neceffitatc Sacramenti ex fermctuato.vocans Latinos Azymitas ; fedit in ca-
thedra Petri,&
ftr-pfit
ad Imperatorera ConftanCatholicuro,6c ipfum Mi-
tinum Monomachum
chaclem in confutationem
illius etroris
miflls
etiam Apocryfariis Humbcrto Epifcopo SilusTri)ihll*
tfi
LatinMfem.
Candidx,& aliis.
Sedncqueegoinuenihocinpcxdidis
literisi
ad quam fe rcmittif,
^f/il.JHni, <lc quo etiam dubium mihicft : cum iniibro
Humberti contra prqdiclumMichaciem,& ahum
contraNicetam Monachum,aliud planc infinuclerofolymitatur, ncmpe Ecclefiam Latinam ,
fortcdixitin jnftru<aionc
&
(emper vfos fuilTc azymis, Neque alioquin

periculum Ebipnitarum, aut aliorum ludaizantium tetigit Ecclcfiam Occidentalem,ncquc talis
mutationis veftigium aliquod mihi occurrit, aut
nam
ex pra:dido libro Humberti infinuaturrimo exiftimo Latinam nunquam hunc ritura mutaflTe,
quod& doce^ Rupertus llb.x.de diuinuOfficih,
C4p.ti.iH priftcipio.Vone in Afii aliquibus Ecclcvigebant iudaizates,illa nouitas inualuit,
fcparationcm , vel
,
ccrtcad toUcndam calumniamcirca ritumcelcbrandi Pafchaiin quo aliqui iudaizabant fub Paad difcrimen
p* Vi<5ore,quantum ad tcmpus ,
mutarunt azymos in pancs fcrmcntatos. Quidfiis,vbi
vcl ccrtc ad diftinfikionem
&
&
num
quoad niagnitudincm
in quantitate
quem nequit confici
validc:quia
etiam in adiuitatc verborum, vt exigant certam,

&dcfinitamfphaeram,vltraquamnonagunt,ficut
&agentianaturalia. Alenfis in ^.p.qutjt.i^. m.i.
D.Bonauentura dtfl.io.*rt.i.tjutcft.^ Angelus verbo Eucharifiia , requirunt terminumniagnitudinis cx alio fundamcnto, vt ncqucat confecrari in
raodata,
tionis Sacraraenti
fit
&
quemordinaturaeft in
centiara abfolutcconficiendi
Humberti
Patrum
in tom.
cditiohis Colonicnfis.
ex DoStQte cmendanda dicimus
Richardo
hM
1.
Bibliotheca:
QuatautemWc
,
irrepfcrunt cx
qHtfl.i. adt^.
cUfl.art,i.
quod
cft
vltimura.
cedcre in iniuriam
Ad complcmentum
huius quacftionis fubii-
hic traâri folent ^
quae:
Po-
^ribus.
& poilct
Hanc
Sacramcnti.
ccnfct
Sccunda fententia negat tcrminum , etiamfi in

infinitum procedatur in extenfione, aut nuracro:
Ledefma ûtfl. 1
4rr. i.tribuitur D.Thoma:
Suarez,& alij ncgant
quidcm fi in infinitum fingamus pancm extendi,
aut vltra fenfum pofle confccrari cx dcfcdu jnifentiae rcquifitJr:non autcm ob cxcefrum quantitatis, neque defecku poteftatis coniccrandi.
Secmda concluflo. Probabilis eft prima fentcntia,fcd & fccunda etiam quc probabilis eft.vtraque autcm aequc inccrra , quia ncque ex ConciSyluefter,vcrbo Euchariflia,
ita
Patribus altcrutra conuincitur.Priraa-tia-
fundamentum cx
bet
fine
StciiJa ftnt.
negant.
Syluefter.
Lcdefma.
Suacez.
31
Viraque ftnttntia froba'
lilit.
inftitutionis Sacra*
menti invfurapaftus: fecunda autcm expotctur
ncquaquam
& per accidens videtur,vt
fit
liraita-
in hac , aut alia
quantitatcmodo teliqua faluentur.

Obiiciunt contra primam fcntentiam incom-
moda
primum , quod fi femel confccratac cftcnt

quot pro numero fidelium fufficercnt,
quod deinccps non poifct confecrari vUa , quia
non eftct ad vfum paftus.Rcfpondetur diftingue;
frimm obitH.
dum efTcquiaaliquando pcr fe,aliquando
requiratur determinata qudntitas in
infii'
tHtionU.
quamcunquc velint
per ac-
cidens contingeret excciTum in quantitate red-
An
D.Sonauft.
Angelus.
Bxpn*
D.Thomas probabilem opufi.^^.
hoftiae
ciam duas allas ,
Alenfis.
finis ad
Alioquin dare li-
materiam Sacerdotibus,& inutile ellet
ftate data Sacerdotibus, quae
vtriufquc materiac fufficientiam.Ha-
Maior.
proportionatus
paftura.
quantum ad
libri
fiMgnitU'
dine.
vfui fidelium
liis,aut
bentur
in
non accomquia hic videtur prudens modus inftitu-
ea magnitudine,qus
quid fit , illud conftat fgb Lcone I X- aut altero

huius nominis'eam rautationem non fuille injuEcclcfiam ab initio inftiudara failfc,
Aam ,
&
vht.i Dntittrmlnii
inquit,datur
fic,
dere materiam inuiilcm. Primo modo,vt
Exttjfiu
in
ifuantiiate
ptrfi.vtl ftt
aceidtns.
fi
finga-
non potcft rcvfum humano modo, fiue fiat (ecundura

cxtenfionera,aut numerum,vt panis tam magnus,
tur.iliqua quantitas xceffiua,quac
materia conficrabili ?
1.9
duci in
"T^Riim concluJto.Si panis fit in tam exigua quantitate,vt non fit fenfibilis modo humano,non
Probatur, quia materia fcnfibi-
cft confccrabilis.
Sacramentum , quod eft fignum

quod fenfibilc non eft.non cft con-
rcquiritur ad
lis
fenfibileicrgo
fecrabile.
Dices
Chriftus in hoftia confecrata
manet fub qualibct parte ergo

:
potcft confccrari
{eorfim fubilla. Refpondctut , ncgandoconfeqaentiam , quia infenfibilis ex fe in toto fit

fenfibilis tanquartJ pars eius
ita
feorfim autem
non
quia nequit dcfignari fenfibiliter per prono-
men W,quod
requiritur
ita
Maior^.
(/?.! i.
^/?.i.Oppofitum huius videtur D.Thomx :fed

ratio data videtur concludens , aliqua exiguntur
non funt
neceiraria:crgolicctconferuari poflit fada fcparationc Chriftus fub qualibct particula non iziad adlionem
quae ad conferuationcm
men
conieruari, Aliqui etiam negant
& mclius
cx e.idem ratione conferuari poflc feorfim fub

particulaimliuifibili njim Tridentinum, & Florentinum , qu^ndo dicunt roanerc Chriftum fub
;
qualibet particla,& canit EccleC\z,FraiI

Sacramento , icc. intelliguntde fenfibili,
demum
dchoc
iaxnfitprk difleruiraus,
Ô
pw ftnt.
Qaoad
variae
quantitatera cx partc magnitudinis,
funtQpjnioncs:Maiot4ffirraat daritcrmi-
quam
cumulus hoftiarum pcr acci, & nunc in talibas cir

cumftantiis non poftet accommodari ad vfum, licctinaliis poiret. His pofitis,nego confequchliam illam.quia licct vna hoftia fiifficiat , tres taraen,& plures ab eodem fufcipi polTunt. Si tafit
terra
aut
dens vcrojvt quando hic
Soluitur cb'
ieCli.
mcn
quantitas nonefTct per fe accoramodabilis

ad vfum,tunc non confecraretur quodnullum
cft inconuenicns verbi gratia, quod lacus duodeciramillium palfiium vini non fit confecrabinam aliqui conceduntrationediftantiae parlis
tium id vcrum eflc , quia non eft praefcns quoad
partes reraotas:ita Suarez df/p.^}.Jel.S. Vafqucz Suaret.
:
^//^.i5i.M/>.3.&alij.
Vafquez.
Secundo obiiciunt , quod cijm numehis fide3J.

lium fit inccrtus,nobis fcmper dubium remanere, SeeSda obitB.
StluitW.
an quis validc conficiat, quia nefcit an confccratio cfTet vtilis.Rcfpondctur ncgando hancconfequentiam , quiacerturaeft nobis in praxinihiL
confecrari i Sacerdote , quin ipfc folus eo vii
poffit, quantu magis alij vna , aut diuerfis vicibus.
Tertio obiiciunt
quod corpus
validc confe-
cratur.vt tradatur etiam ptfccatoribus in malura
vfum
cx vfu
vt funt vcncfici
&c. ergo argumcntura
non valct. Rcfpondctur
quod
ille
vfus
cl
Dift.
cflTct maius pet jccidcns ex maiitia minillri , aut

intiinfccc cx narumentis ; non autcm pcc fc,
tuia matcrix impoflibilis appiicati ad vfumj
&
Jiuod icpugnarct inditutioni, Sc

cco non ita prior cafus-
fini
Sc difl.$.
liuius potcft cile>
'jt^ft. ! ii
quis proiiciatur ex ponte in
fiumen,quiataii$ ablucio non ordinatut ad falutem , fcd pcr fc ad mortcm ita fimiliter ma:
rcfiaEuchariftix, H pcr fe non ilt vfuaii$,fiue

proueniat lioc impedimentum,tum a quantitate,
liac a qualitate,non erit confecraluiis,vt patct in
pane,qui mutatur in paftam per admixtionem

aqu , de vino in vua , & fecundum aiiquos gelato
Nam iizc mutatio vi-
vt infrk videbimus.
detur fubftantialis
quando Hni
& inditutioni
aut dejimtio
ta,
cam
& definita.
Durandus
in fpecie
crit vfuaiis
&
crgo
coniecrabilis. Refpondctur.quod tunc coniecra-
S.e^nfM.
^ fcnfus formz primo cadit in totum,prout

& hiCy in fcnfu pradtico & conueriiuoivnde partes taotum coniccranjJQ^
defignant pronomina hoc,
quando autem totum non cft maptimo , iic neque parces fccundo. Si autcm pattes delignentur perfe,ita
vt fccundum confecrantis intentioncm,& ex natura rei in ipfas primo cadat fenfus formx , tunc
confecrari poftunt tanquam feoriim , & non vt
partes jquo fenfu niliil vrget argumentum.
x quo fequiiur fundamcncum iilud Suarcz,
'ExclHtUtuf
funtUmitMm & aliorum non eftc folidum dicunt cnim cx
S<Mr(~.
defcdlu prxfcntis non elle confecrabiiem materiam iilam auoad partes remotiotes , qua: cxtra locum , & fenfum funt quia ncquit dcfignari
per pronomen hoc. Contia quia fiue ioquamur
tur in toto
tcria confecrationis
dc przfentia
iiequit
dum
iocali, aut fcnilbili,
continuum elic przfens
& locaii iimul,
alicui^nifi
fecun-
partes detetminatas,quiaalioquin darctur
pcnetratio quantitatis
feniibili
autem ioquantur de
ii
ncquit etiam cire (cniibiiis
dum fuperficiera cxtimam
nifi iccuia-
neque fecundum to-
tam, quia quod"intcrius eft, non videtur neccftari6,nequc tangitur ncque eft ncccirarium oppofitum , nam patticulz confccrari pofliint fecundum aliquos in pyxidcctiamclaufa,etfi Sacctdos fit cxcus crgo fi non repugnat aiiis matcriamiliam,ponamus cafumteftc infinitam confecrari, modo fit prxfens fccundum aliquas partcs
:
fui fcnfibiles, erit confectabiiis.
Confirmatur , quia pronomina dcfignant totum,prout ipfi volunt,& nunc permittimus:quia

alias dc hocdifteruimusjcuius omnes partes per
fe non funt fenfibiles profetcnti :\thdc eft terra,
hoc efl ccelum ,mgre y Scc. & patct in cafibus iam
&u4dtttrmi' cxprcflis crgo fundamentum illud falfum eft>
mMtio rijui- Noo fufficit ctgo matcriamciredcfignabilcm,
ritmr 1 ms- Jcmonftrabilcmjfcd
rcquiritur, vt ae fc fitctiara
'* 'Jctcrminata in quantitate, &qualitate propor"!iiWK
tionatis ad confcct ationem , dc vfum Sacramcnti
:
&
pcr modum paftus.

Dices , quando ergo potcrit certum cfle materiam habcrctcrminum illum } Rcfpondetur,in
praxi fcmpcr ccrtum cftc haberc
fus
autem
pcriculum.
illi
funt
Hxc
ficîtij
pro fcntcntia illorum Do-
c^torum.
Scoti eper.
tcrminum ca-
idco nuilum fubcft
Tom. yilj.
o.&
R {.hird.
i.iy.y.Maior
DeitmunAiii
contra hxrcticos, fed in indiuiduo.

C4*^
Hxc definitio ptoucnit cx natura formx ,
intentionc agcntis,quia
illa circa maicriam
dctcrminatam profctri debct ; $c hxc , qux per
fe rcquiriturinminiftrojdcbct ctiam ad deter-
&
i#.
&
minatam materiam dirigi aliquando ctiam pro:
uenit ex natura ipfius matcrix
ex dccem hoftiis
Rtfi;*4.
tUfi.i
} J
Cnclfit.
vt in Sacramentis in ger.cie uilibrirur "*.
vfuaiis per
fe.
<
fi^M.
D.Thomas tpufi.'j^.ttrt.x.& j.vbi cms dikipuli:
liic autem non difputatur de dcfinicione nr.attrix
fignata
Dices , fccundum pat tcs
.<*
Matcria dcbet eflc detctminaHj?cconciniioeft lommunis,
tcnent Do6kores in A^^ft-
prioridifl.cj.j.
Sacramenti ab intrinfcco repugnat itacft quancitas exceOlua in co gtadu , quo redditur non
:
Ûft pr^Jentia rpqulrathr tnaterUy
PRima. conclufio.
nonauamiibct
ablutionem clfe matcriam Baptifmi , fecundum
aiiquos , & noftrum Dodorem /ifpra tUJi. 4. f.J.
Excmplum
685
I.
eius tntrin-
tttmflum.
Qusft.
I.
qux
pcr fc dc-
cft,
Hinc fequitur primo , quod
fi
Saccrdos vcllct
kptem confecrare, nifi
ipfe dc- iiM dtttrtm-
fignet illas fcptem,nihil conficiat. Raticquia &

"fl^^^^lgZ
forma cxfgit detcrminatam matcriam , & intentioi vndc ciim matcria illaindctcrminata fit ex
fe , non capit dctcrminationem i fcd debct aduenire ex intentione;cafus intelligitur,quando minifter non haberet intcntionem confecrandi totum , quod eft in altari propofitum habendo
autem illam intentioncm validc totum confe- intentt vnicrarctilicct ex particulari errorc putaret non cfle, !^'(*,^/^,'*
nifi feptem quia nempe habct intentionem vni- ^^^, ^^^ ^,.
uetfalem , qux implicitc fertur in totmn , quod tiAtur.
cft propofitumquam non deftruitcrror parti;
cularis.
Si
autem
fcicns cfle
decem , noUct confecrarc,
pauciorc numcrum,tunc nihil facit,quia non

dctcrminat illum numcrum , ncquc cx (e in cu-
nifi
mulo detcrminatus eft, ciim nunierando

bct inueniet fcptcm fecus
cft
fi
a quali-
ipfc dcfignct
has
tantijm, verbi gratia, defignando fupcriorcs, aut

infcriores fcptcm.
Cafus cft pradicus , idco dcbct Sacerdos

per habcre intentionem confccrandi
corporali propolitum
eft,
fcra-
quod
"*" """-
in ^l i"P'[
lint plurcs,aut paucio-
Sed quid fi rclinquat Deo dcfignarc has , vcl

illas ? Rcfpondctur nihilfacercquiadcbct ipfc
determinatc agere: ncc illemodus defignandi cft
humanus , quia foliim pcr reuelationcm fciri poteft,qux non debctur ipfi idem dico,qu6d fi refignet in voluntatem alterius defignationcm,
dummodo non fit pritis nota , ex ratione iam diâ,quia ipfc debet concipcre intentioncm detcrminatam rcfpcdkiuc ad matcriam.
Obiicies,Saccrdos ofFcrcs facrificium pro ani-
'"-
r^^^^
rcs.
mabus
37
purgatotij, prodeft, rclinqncndo defigna- Oii5.*.
tioncm huius , aut illius , cui proderit foli Deo:

ergo fimiliter in propofito , quantum ad definitionem materix. SuarczyJ^. 6. admittit confe- Rf^JiSi*"*"
quens ,
negat confequentiam, quia , inquit, in
opcrc facrifici) Deus eft,qui immediatcoper.itur,
non minifter, in Sacramento autem miniftcr ; ac
proindc in illo dctcrminatio ad Deum l'pcCta.t,in
noc ad Sacerdotcm. Contra,Sacerdosetiam imracdiatc opcratur , quia vcrC facrificat per conuerfioncm panis , Sc vini in cultum Dci ergo
&
difpariias
non valer.
Refpondet Vafqiicz cap. 1. ncgando antcccdcns,debct enim lacriticans dctcrminarc fuam

factaircntans oportet erintentioncm , ficut
go vt determinet animam , quam Dcus nouit
inagis , &c. vci quid fimilc Hxc rcfponfio non
&
MMm
cft
Riifi*
J"***
l'f-
686
improbabilis
cft
IV. Sententiarum
Lib.
hanc pofTe
fieri
quia certum
k Saccrclote,
eft
definitioncm
& tunc proficere
illi
animacjcui applicat. li indiguerit.

Caeterum vidctur prior intentio iam fuffincgatur confequcntia, quia in rc incerciens ,
&
ipfiDeo talemdetcrminatio-
ta potcft re(ignare
nem
ncfcit
cnim SaCerdos, quxanima determi-
natc iiidigcat
tur
duo venialia tantiim ex pluribus confcffis ergo

&confecratioduarum hoftiarumex pluribus hoftiis. Refpondct Suarez illam intentionem fuf'R.ejôfit SM'
eh-
ficere in tniniftro
quia fpcdat ad cfFe6lum.Sa-
cramcntirvndc in rcipfa non obftantetali intentione abfoluendi tantum a duobus , manebit ab
omnibus abfolutus
in propofito , quia
virtute Sacmmcnti. Aliud eft

forma dcbet dcfignare mate-
riam non in confufo, fed detct minatc.
Oppofitum docet Vafquez,eum
nihil effice-
diftinguendum cft, quia vel illeabfolucns

nuUam concipit intentioncm abfoluendi , nifi
a duobus tarit^m ; ita qu6d non habeat intentionem conficiendi Sacramentum,nifi rc(peliue ad
illa duo tantum
tunc vel illa detcrminat, vel
',
non
fi
&
non determinat probabilc eft nihil

,
face-
rc, quiafententiaiudicis.qua: cft aftus iudicia-
lis,quaIiseftabfolutio,vt defiintjfjf.i^.cap.6. de-
bct in determinatam fcrri materiam, in propofito funt peccata:ergo debcnt definiri ab abfoluenrc:ficutcrgonihiI definit.nihil abfoIuit:fi autem
definiat
ta,non
duo tantum peccata venialia determinacurrit cxemplum ad propofitum quia

,
confccrans nihil definit.
Qiuntum ad rem
39
ipfim,probabiIeeft nihil fa-
Ahfoluiio re-
cere,vel abfolucre ab oninibus,quia fententia deemnis

bet fervi in materil, de qua cognouit iudicialiter
medianteconfeffione
rei.
Necrcferi qu6d
vnum
venialc polTet fine altero remitti ali^$,quia ex rationc didta, fententia extendirar ex natura rei ad
omnia
hic
& nunc confelfa
neque libcrum
cft
fi
cr-
huius materia:.
Probatur maior,quia forma cx inftitutione diuina fignat prafticc,& ex inftituiione communi:

crgo indcpendcntcr ^ proferente.
Confcqucntia patet:quiaquidvpid dcrigore
vcrborum
fignificat,facit fine vlla limitationc
dcucnirc ad cognitioncm audientis
fcd profe-
hoftia,quamuis habeat intcntioncm dcfignandi partcm tantum, non intelligitur aliud , nifi totam cx vi propofitionis demonftratiua hic ejl,8cc. defignare ergo ille eft
rens
formam
diam tantiim intendat confecrare. Refpondetur,

indcterminatc intendat non defignando hanc^
aut illam dctcrminate partem nihil faccreex di-
vnde merit^ reiicitur Maior,dicens,qu6d fi

primam partemproporticnalcm,verbigratia qu.irtam, & primam, & non fecundain, & fic
deinccps validc confecrare quia oppofitum probat ratio cx dictis, ob dcfcftum intcntionis ,
applicationis determinatx form^ ad materiam
determinatam.
5ed quid fi dimidiam hoftiam determinatc
ftis
velit
&
-*
fiiper
verborum defignare totam matcriam cum ex fc non habeat defignationem per terminum cxtrinfccum.
Ex fenfu autem fpcculatiuo forms colligitur
fenfuscius prafticus , cuius ille eft fundamentum;idc6quc PatrcsexfenfuillocoUiguntpra;fcntiam realcm Chrifti in Sacramcnto ergo fi
formz cx
rigorc
4
Senftuformt
"'^îi vnriA^''
repugnat fcnfum fpeculatiuum verificari circa

partcm in toto , etiam idem erit de praftico ly
autem hoc fine limitationc dcfignat primo en- Maleria tfl
incapax i{.
tis indiuiduum : pars in toto continuo,vt dimitaiianii.
neque
nume,
abfolute
xi,non eft indiuiduum
rari potcft , vt diuerfum ens abfolucc, fed cum
diminutionc fub appcllatione partis : crgo ly
hoc abfolute prolatum non verificatur circa partcm in toto : intentio autcm profcrcntis ne- N<> fubeft
quit diftrahercformam,autlimitare,quamuis
'"'/^'J.'^"'^
applicare poffit ad hanc,aut illam materiam, cir- for^^^sXlZ
ca quam non repagnat verificari. Ex quibus menti.
:
minor
& ccnfequentia principalis probatc ma-
nent. Dices
inde etiam fequeretur contra dipoiret vnam ex pluribus fimul
Aa, quod non
, quia forma
negando cbhfe-
fiimptis defignarc,aut cenfecrare
fc,
&
Scquitur fecund6,nihil conficere eum,qui intendit tantum partes pares, aut impares hofti
confecrarcex eadem ratione: fed quid Ci dimifi
Maiot.
confecrabilis feorfim itoto, nlfi priiis feparctur.
qucntiam, quia vna cft materia confecrabilis per

capax formz j ly cnim hec defignat indiuiduum pcr continuationem,aut pcr aggregationem ; ideoque pcr intcntioncm confecrantis ad
vtrumlibct applicari poteft non fic in propofito habet fuum fignificatum.
Confirmatur ex diîs quia fy hoc defignat cx
vi (etmonis ( vtyXi^r* dixi) totum,cuius pars
tahtiim in fenfum cadit. Alioquin peto quarc
profcrens formam fuperpartem indeterniinatam
materiai tantum,non confccret, nifi quiaforma totum determinat primo , circa quod profertur ? oportct ergo matcriam efle determinatam
ex ie,vtfitcapax formx,& hoc {enfibiliter:dcterminatio pcr intentionetn proferentis cft tantiim
eft
in-
talis detcrminationis , vna pars in toto,

continuata aUeri non habet defignationem,
aut diuifionem fui rcquifitam , vt fit totum , nifi
feparctur a toto : crgo non potcft eife materia
&
& dolor vniformiter difpofuit ad formam
vaIidc,abfoluit
^*-'"*'
capax
defignat totum, Rcfpondetur
ab omnibus.-quamuis cx errore,autmalitia priua^

ta non intendatj nifi ha:c ; neque in arbitrio eius
eftvti poteftate clauium,nifi iuxtaexigentiam
materijc. Poftct hscdifputatiocxtendi,(ed non
ulida.
quia forma nequit dctcrminari cx intcntio, nifi ipfa cx fe fit
aliquideius materis refcruare,quhTi confeffio,
go habet intentioncm abfoluendi
intentio
ne confecrantis ad matcriam
fcnfus
re, fed
40
Prdfertur
facrificij in indiuiduo,& fufficit ci habere applicationcm in (pecic determinatc ; in confufo autem quoad indiuiduum remittendo certam applicationem Dei bencplacito.Aliud autcmeft dc
Jnatcria proxima per fe requifita ad Sacramcntum , quia hsccadit fub cognitioncm ipfius ;
debet detcnninatc operariex modocognitionis,
Obiicics fecundoipoteft dari abfolutio,quoad
frfe ctnfef-
Rcfpondco tamcn non poflc coniecrari vnam
partem abique altcra , cui continuatur. Proba- /*""' /
58
jpieit
fecrata.
que Dci bcneplacito poteftcommittcrecfFedtum
qugE determinataeft.
quef,.
&
& an h^cc, aut illa indigeat} idco-
&
Steund
uBi.
, defignando ipfam ? Durandus* Durand.

Richardus,Paludanus^//?. II. AngeIus,SyIuc- Richarduj.
^'"''"ftcr ,
alii Summiftx vcrbo Eucharijiia. Suarez/<rc?.6. arnrmant vaudccohncere,licct graui- Syluefter.
ter peccet , quia eflct grauis irrcucrcntia , ciim Suarcz.
vix ieparari poffit pars confccrata , a non con-
velit confecrare
intentionaIis,non realis:crgo
teria
ciat
ilt
non
fufficit,vt
determinata fenfibiliter ex
Confirmatur
f^*'"-
ma-
fe, licct fijffi-
ad .applicationem.
Connrmatur fecundo cx
quem
ritu
Grxcorum,
cx liturgiis ipforum refcrt Arcudius
Sacramemo EHchmJii*ilib.},
cap, 38.
ele
qui vtuntur
forma
Cenfrmatur
/'"'"
^^^'"^'"'-
XI.
Difl.
formS
holUac confccrabilis ncque fccundum (pccicm,
rocun-
neque fecundum indiuiduum habet dchgnatio-
fit
nem requilicam in
da, imeriiis autcm crux in

formS quadranguli :quamuis
ergo circularis
,
fit
iie
j^t
cxte-
demonflratiua;
quaxirangularero tan-
non
refert
tur conuincens
ex
quod pro oppofito
in rcCto
iuxia
ne formx ; quia pronomina hec
quo
fiat
Argu-
fotmx videfundamentum,
ncmpe ibi cfle
prxfcntia ? Alij dicunt requiri , vt tangatur matittfinematcria manibus fed hoc falfum efl , quia ho- *'u*"*'
ex fenfu
foluitur
infinuatur
&c hiCf dcfignanc
prxfcntiam talem rei demonfIratx,in quo diflinguuntur ab illud & iJlMd. Quanta autem debeat g4 {fnxicffe
materiam fcniibilem cum requifitis.

Refpondetur deelfe materiam fignatam,refpeHt^Jh Md
6ku cuius verificari podct fcnfus totmx. Dices,
0ffefitum.
quod fi media pars hollix etfct niiginea,aut hor-
, quamuis adlu
confecrandi par-
ftia
in pyxide confecrari potefl
non
tangatur^qualis
modus
eft
ticuias ex Rituaii.
Alij requirunt, vt tangi pofCt

aiij,
vt Vigncrus, dicunt, vt verba
vt Paludanust
formx peruc-
confecrabili ? Re-
nire pofEnt ad materiam,& illam coniungat.Sed
fpondetur probabiiiter confici , quia tunc ex fpequando aqua

i ficut
Jtnifcctur in vinum , ita vt conucrti non pofEt in
ipfum ante confccrationem , iuxta coramuncm
{cntentiam nonconuertitur in fanguinem,quam-
neque hsc propinquitas exigitur, quia nequccx

fignificatione formx , ncque aliunde coIIîtuTi
neque ex efficicntia Sacramenti cx confuetudine
deacea,aut alia ex materia
non
cie fua habet dcfignationcm
uis
vinum
Ecclefix aiiud apparet
fieri
quia ficut calix
primario panis triticeus
nulla ergo ccrta reguia

,
vt materia
pofita antc Sacerdotem in aitari
validc cenfecretur.
Dici etiam potefl nihil
requiritur ergo
fit proideoque nequit confecrari hoftia retro Sacerdotem pofita

vc communis docet. Idem dicendum de hoftia
retro murum pofita : vndc,vt l>cnc notac Suarcz,
quoad corpus interiedum intcc Sacerdotem , 5c
hofliam , videndum efl fi per modum continen-
dari potcft
media ex parte* vinum media ex parte aqua, vci

cx pluribus fortc non confecratur ita etiam
cum forma ibi non verificetur de hoc indiuiduo
per continuationem , quod fecundum fe non fit
& confecrabilis
nihil
tis
interponatur
\ fi
pcr
modtun feparantis,vc
di-
alterius frumenti
uidentis,hoc fecundo modo nihil ficret. Oppofitum fequitur fi priori tantum modo : vndepa-
ne,&
que
iiet
fecus
autem
fi
aliqua tanti^m grana habeac
, quia iis non obftantibus eric

panis triciccus vfualis fimpliciter in zftimatio-
nis claufus in tabcrnaculo non confecraretucine-
parum aquac immifcetur,ccnfetur fimpliciter vinum. Tenendo

prinum ccfponfionem diccndum , qu6d illa pars
fubflantia
^^
maceria confecrabiii. Efl communis, Sc

fundatur in vfu
praxi,& ctiam in fignificatio-
&
addudum
;
& non
SecuruU coMlu/it. Requiritur prxreiitia fenfi-
faitem pnuis ita habct, an ex pracce-
.fitpra
& diccnda quxftione fcquenti.
biiis, in
id ficri caufa reuerentix,
pto, an ex neceflitate confecrationis
incntum
aiias dita,
in ar-
porticula:
intelligenda funt rcfpccliuc ad
fignificatum in obliquo
quam conceptis,& quatuor

primum eximunt ex toto pa-
moz confecrandam.
Quod fi refpondeas
Hxc, qua; crcbru
toto.
gumentis diGtt funt dc fignifiLatione
tum contentam confccrant,

adhibitis incifuris
687
fimili hoftis.vt cir-
cumFcccDtia cius
rius
VII.
QujEft.
ficut caliz,cui
Q^
Vtmm filum
iE S
pofitus fub
mappa
altaris
requifita colligenda elt ex ptaxi
prxfentia ergo
Ecdcfix , quam
Rituales iibri declarant.
VII.
'vinum exprejfum de 'uua Jit materia conueniens
ad conuerponem infangumem Chrtfti ^

Alcnfis 4.p.<j.iiMtmt.t.& 7. D.Thom.}.;>.^.74.4rr.;. D.Bonaui/V i.pjirt.i.q.^. KichJifl.io^rt.i^.y
Soius diJl^.q.iAn.$. Suarez i.p.tom.iJiJp.^y
fccundam quacftioncm, dico qu6d vinum artificialc, fiuc quodcumquc

vinum , quod non eft vinum vitis , vtpotc vinum pomorum & huiufmodi , non cft vinum nifi fecundum qmd, & zquiuoce. Vnde nuUum cale
eft aptum confecrationi in fanguinem.
Principalis ratio eft, quia fic Chriftus inftiiuit. Bona congruentia, quia fecunda pars
"
aliud
principalis nutritionis, id eft, potus, principaUter confiftit in vino
vt in potu principali.
Ec de hoc habetur de confecm.cUfi.t.. Vinum etiam illud dcbet eflc exprcflum dc vua: ^1 in
quamdiu cnim hquor eft in vua tantum, liabet magis rationem comeftibilis,quam vua.cjuare
potabiiis illud autem Sacramcntum pro fccunda partc fui cfrentialitcr continct fangui- <" ""7*ncm,&: pro figno aliquo,quod cft pcr fe potus:& hoc habctur de confecr.difi.%. Didicinitts, ^'^'^^
cap.fequenti, quod dc impreflb botro, hoc cft, de vuarum granis, populus communicarct, valdc cflct confufum fcd fi ncccflc fucrit botrus in caliccm comphmacur.
:
&
Scoti ofer.
Tm.
VIH.
MMm
COMMEN
688
IV. Sententiarum
Lib.
COMMENTAKiyS.
A D fecuniam cjusflionern dfco,Scc. Hac con-
cics vini
communis, & de fidccolligitur

ex fado Chiifti a.diund:a. tndidonc Nott bibam
ZjLcluno
indicat
de hoc gtnimine vitu,8cc. vbi colligicur

vitis fuille illud
Aurclun.
vfuale.quod in coena
pofitum. Dcfinitur in variis Conciliis > aut fupponitur tanquam dc fide certum: Aurcliancn. IV-
ruptum in quo etiam conficcre efTct pcccatum

propter periculumnullitatisivt tcQx D.Thomas,
Alenfis : iudicandum ex his de matcria calicis.
:
&
quod obtulit Chriftus, quod cft vinura

de fruftu vitis ; in Florentino cxprcfse definitur:
fupponit Trident.y?jî ix,6.8c aliis locis ciratis.
ter illud,
Tuthnt.
Dubium eft de vino congclato,an

matcria
defma
Obiicies , vinura cft fpecie diucrfum, vt docet

Philofophus ^.A{eteor,cap.io- Et patet ex variis
fpecicbus albi , nigri. Negat Richardus antecedens difl, II. t^tufi.f.ad i. Soio difi.c).^tufl.i .art.^
quia vocant differentiam illam accidentalcmi
cut eft inter hominem album
nigrum.
Caccrum admiccicur anteccdcns in generc
alia accidcntia diucrfa funt
fapor,
Negatur confequcntia, quia ad
virtus.
3i:
>
vt
magna
macuram
;
efte
vnde cxcluditur agrefta , vt omncs
cnim accidentibus ; devnde excluduntar alij liquoresjdebet eflc potabile

vndc confccrari non potcfl
in vua , antcquam cxprimatur, quia fic potius eft
dbus, quam potus , & vfus eius eft per modum
,
& nucrimenci
folidi
idco prohibecur de
cx lulio Papa
; Conciliis Bracharenfi,VVormacicnfi,& Canone 28.inTruII0.Sequicur hinc muftum efle materiam Sacramcnti,
&
dcpuratum vndc loco citato

, cxprimcndus efle bocrus in
calicem,^: mifccndam aquam,& fic confici cap.
pcccatura efTc grauc,fi tocu
Cttm omne crimen.
queficri dcbec,vel aIiudfumcndii,&ofFercnduro
fi
fiz
potabilc
dicitur
Ci fic
confecrare
neccfle
xclid:tHf
Excluditur eciam acetutn
quia non
efl
vinum congclatum > &

fic
aliqui dicunc
congcIacum;fcdli-
quod confecrari debet,illud autem remouendum.
fpc-
cetum.
H O
M.
materiam calicis , ex Chrifii infiitutione,

conuertendam in fanguinem , nifi
,fednon
ofiendit
,
vtnum :fed non cenfurat ajferemes oppofitum de conuerfione aqua rm~
frius conuertatur
do6iior eft Scot. eo modefiior (^
mediata , vt malefmunt quidam moderni : quo fubtilior ,
Ojienfo ,folum vinunt vitis ex
aquam mifcendam
vua comprejfum
ejfe
necefsttate mintfiri
humilior , tUafententid non caret fuisfundamentisy
maxime tn modo loquendi Patrum , Am-
broftus /\,de Sacram,cap.^,BAmafc,lib./^.c.\ ^.Pafchafij Ub.de corf,&fang.Chrifii,Algeri lib.i.

c, 1
6.teMent illamfent. Altifiod,Sm.tra6t. j.ct. Petr.Soto leB. i ^.de Eucharifi. Alan.lib. i .de
Eucharifiia,cap.
lanfen.in Concordx.
3 1 MdiUa
verbA ,
Hic eft enim
fanguis. Ptfantim
3 .part,q.'ja,.art,%,difi.%.
Huic " autem vino apponcre aquam non eft fimplicitcr neccftarium de necefncate Sacramenti quia ctiam quando appofita non eft conuerticur in fanguincm , nifi prius fit
conuerfa in vinum ,
ita tempeftiue, quod ante confecraita modica eft apponenda ,
:
&
&
Sacramenti.
vinum. Grxci ctiam non appon,unt aquam , vt dicit

Innoccnt. de Officio Mtjfe,part,^,cap.j^.vel y.cft tamcn de neceftitatc miniftri propter pxxiuxta
*^^P^""^ Ecclcfix 8i ctiam Chriftus vinum, cum quo fuit aqua mixta, confccrauic,
*^ "'^ Damafc. ib.4. cap. 1 4. chriftus calicem ex vino ,
aqua tradidit difcipulisfuis , dicens:
Darnafc.
îfîte
tioncm
A<^*iaeflde
"'"Jlir^ôn
po/Tit
conuerfa
**
fuifTe in
'
ex hoc omnes
hic eft
cibi
cap.
conficrat. difi.t.
Alanus.
Angelus.
Socu>.
Sylueftct.
Vafquez.
Suatcz.
Dices,non eflc potabilc. Refpondetur negan- Ad fundtdo antccedcns , quia vinum ex natura fua potabi- ntentum eflc eft,& dc facili rcducitur ad ftatum potus. Di- ftfitt fentintit.
ccs, ncquit fieri Baptifmus in glacie ergo neque
confccratio in vino gelato. Refpondetur negando confequentiam,quia Baptifmus confiftit in
vfu>& aduali Iotione,ad quam non conducit gelu,nifi liqucfiat hoc Sacramentum non itaj quia
permanens , ide6 folum exigit , vt fiat in vinOf
quod natura fua potabile eft.
Ex his patet ad fundamcnta oppofits fententi,qua: func iam dita,& aliud falfum eft>nempe
mucari fubftanciali corruptione vinum ; quod
falfum eft, inquam , quia alias non manerct fanguis fub vino confecrato. Cstcriim non expedic
difficulcas.
& habctur inter dcfcdus
cfle vitis
lib.de Eucharifiia
&
fpecic fua PhyfitatdifFcrt
bct
Alanus
Sacramentum.
MiiTa: in Romano ordinario. Ratio,quianoneft vinum in
doccnt
vt fupponit Ecclcfia in dcfcdlibus Mifr,qux

ordinat liquefaciendum,
fumendum,vt verum
aliqua cotroucrfia,auc
4
iu!ddc ceigelato f
Armilla.
&
eft
epinfi.
Vafquez di^Ht,
tô.cap.i.infine, Suarez di/p.4.^,fi^.i. Ratio huius eft , quia illa mutatio cft mere accidcntalis,
quia fccundum quantitatcm ,ncc mutat fubftantiam vini , ficut nequc alcerius liquoris , vt olei:
quantumuis quandoque tanta cft in aquavtfiat
cryftallus. Patct ecia cx natura ipfius vim,quoad
effedus proprios manerc , licct dctrahatur cius
virruti per congelationcm. Deinde ccrcum eft
in cali manere Chriftum poft congelationem,
&
Scquitur crgo prim6,qu6d vinum debeat
fufficiens
rt.^.Syluefter verbo Eucharifiia.
vfum potus ills diffcrentiaj non faciunt } viiium autcm calidum

humidum pr.-c cactcris cft
aptum ad nutrimentum ,
magis vfualis potusj
idc in ipfo fafta cft inftitucio quac congruenlia adducitur c5muniter pro inftitutionc Sacramenti corporis in pane triticco.In hac quqftione
iion
fit
Negant ArmiIlavcrbocA/ir}?M.Le-
Affirmant Angelusverbo Mifla. Sotodifi, 9,^.1.

Ledcfma.
&
maximc, quando
Contrarium
cap.i. Sc indicat
&
pro-
f4^.4.prohibct aliquid offercndum in caliceprzFlorent.
G\onz de conficrat. difl.x.
Innocehtius //^.4.(4^.34. fed falfaeft hzc fcntenintclligcnda

lia , loquendo de accto proprie :
eft de vino acefccnte , quod non omnino eft cor-
vinum
cft
idcoquc Ariftotelcs, E.Metaphyfcap.^,
textu^, comparat ipfum cadaucri.
eft
enim fanguis metts ,
&:c.
Congrucntia appoficionis aqux in
vinum
vinum
Qu^ll VII.
XI.
Dift.
689
propter myrtcriuin , vt fignificctur populus vniri Clirifto , iuxta illud dc con- AtputmxCum in caltce aqua vino mifcetur,fopnli*s Chrijlo vnitnryid cftjCopulan- ^ vino
cft
fccrat.dift.i.
Omnc
& dignam Sacramcnti pcrccptioncm.
dus fignificatur pcr fidcm,
ûidjigniii,
C4t.
COMMENTAKiyS.
r
'TVlc Mutem vino appoficre aÛ4tm,Scc. Circa

JL JLhanc rcrolutioncm Dodoiis variacxpc-
rribui-
tnrGrtcU.
c6uercatur in vinum:- Ad qua: iuxta rcfolutionem
exierat
tiim tencntur faccre Saccrdotcs,nonautcm nc-
communis quam
contra Armenos
tradunt
omncs Catholici
cft
puro ad fignifica, qui in vino

tioucm fux li.Trciis Eutychianx non milccbanc
aquam,quia putabant in Chriito vnicam tantum
manfilfe naturam per conuerdoncm alterius in
Hic enim ritus ad fignificandum inter reiiqua,

duas in Chrifto naturas, eft in vfu, & hocmyfterium Grici infinuant , quibus falso a quibufdam
authoribus imputatur error ille Armenorum:
.ad Carimh.
Innocent.IlI.
Glofia.
Glolfa ordinaria
Innoccnt.
Ub.^. dehoc myfterio,cap.xx. Gabriel /fi?. i J. f<2onem nofter Caftro dc hxrefi iih.j.\ctho Gr<tci.
Gibnel.
1 1
rAVcolus.
Prateolus eodem. Soto in 4-
& alij
Guido Carmclita,
Sotus.
0. 9- W-
^-
"'''
fcd falluntur vt cx fe-
clHJiortU.
hunc errorem
Tf ulliaus
ncj.
canum
CariVagin.
Auuficaa.
dum
in
quod
?>//(,
Armenis
corrigit in
V. cap.J^. Carthaginen.
qui
Aurelia-
V. cap. 1 4. Araufi-
M/^.^.decernunt cnim nihil aliud offcren-
Sacramento corporis
ipfc
Dominus
&
tradidit
fanguinis
panem
&
nifi
vinum
aqua mixtum. Habetur idcm cx antiqua traditio-
ncquod ncmpc
Chriftus
inquit
tcr
Bafilij.
permifiens ex vino
Clem. Rom. liturgia.

IrcQxus.
Tlicodor.
& aqua
Clcmens
Ircnxus
lib.4t.
lil,,^.c.i.
calicem
**"
'
&
fimilia habet Bafilij
/'^,8. conftitut.
cap. 1 1, alias
temperamentum
cap.i^. vocat
1
:
7.
&
mixtum Thcodoretus dialog. i

:
Damafccnus lib.^xap. 4. Auguftinus

' 4- Hieronymus Marci 1 4.
1
ftiti
Hiccon.
Simili-
poflcjMam coenauit, accipiens calicem,
lacobi.
Dominus confecerit in
vino diluto aqua: lacobus in liturgia
Litufia.
^.de Trinit.
c^p-
Sefunda
conclujio.
Hxc mixtio non
necefil-
fit
Doftor.
vnde in folo vino confecrari

communis Tlicologorum in
hac diftindione, ita Do6lor loco citato Alenfis
Alenfis.
^,p.ejuaft.\i.memb.yart.i.& 6. Iimocentius /1^.4.
tate Sacramenti
poteft. Eft certa, &c
latioceiK.
'
Florcnt.
^^^^ j^^ colligitur ex
Tridentino y?/^
j.
quod
matcriam neccifariam efte vinum vitis,

nihil aifcrens de mixtionciidcm patct cx Florentino, alferente , aquam ex prxccpto Ecclefiaftico
mifcendam effc quod non diccret, fi neceflitatc
cxplicat
TnJenu
Sacramcnti eflet mifcenda.

Concilia cnim tradunt materiam neccflariam,
qux non dependct ab Ecclefia , fcd cx fola inftitutionc Chrifti quod fupponit Tridcntinura
:
feff.xx.cap. 1. alfercns fahia
Sacramentorum fub-
ftantia penes Ecclefiam cllc poteftatem ordinan-
di circa Saccamcnta,quidquid ad rcuerentiam,
&
Gârtmifct-
cultum eorum facit. Cypriamis lih.xxpift.i. alias

6i. aflerit eis , qui fine mixtionc aqux intcrdum
conficcrent,poiIe vcniam conccdi , quia cx igno-
tntaqM.
raniia fcccrunt
Cjptia".
Sfoti oper.
& infra
ait ifi
Tom. yill.
ait
vimsmfine
aqm
Deindc Tridcnt.fclf.i2.c.7.
Trideri'
Monet deinde fiinBa Synodus prxceptum efti ab
Ecciefia Sacerdotibus, vt aejttam vino in calice ojferen-
do , mifierent : tnm tptijd Chrifius iKi fccijfe
tum etiam,
,
ifuia
&:c.
ccflitate
credatftr^
ctm/angurne
latere etus atjuafimiii
crgo prxcepto Ecclcfiaftico id tan-
Sacramenti alioquin id cxprimerctur.

fcquitur illud non cllcpra-ccpti diumi, Htntfft fnj
Vnde
contra Hoflium
//^.4.
de traditionibus , contra liren- cfti
tfmini,
tium, &i noftrum Caftro iib.G.de Etuljariftia^htrffi j
qui ex locis Patrum y/>r<t citatis aliifquc fimiri-
bus,ac fato Chrifti affirmant cflc prxccptum

diuinum. Hoc, inquam,conuincitur ellc falfum:
quia Concilia proccdentia dod^rinaliter non rererrent illam mixtioncm in folum prxccptu Ecclefiafticum , fi elfct alias diuiniun prxceptum.
Vndequamuis aiiqui Patres, vt Cyprianus.id affirmentmandato Chrifti fafcum,intelligunt non
prxceptum.fcd cxemplum,& inftrubionem,quia
omnis adio Chrifti noftraeft inftruftio.

Mifcetur itaquc tum excmplp Chrifti
tum
&
quia ex laterc eius fluxit fanguis

aqua i vt Jiiprk Tridcntinum,& cap. In Sacramentorwn,de confccrat. dift.i.
qucntibuspatcbit.
Probatur conclufio ex can. ji. in
r,ohmeonGuido.
canoa.
ejtiia
litcrx rcfpondcbitur pcr rcquences conciulioncs.

Prima conclnfio. Aqua mifcenda eft vino. Eft
ipfum:neergomixtioncvtriufqueliquoris,fignificarcnt duas naturas , ideo abftinent ab aqua.
M&
aquapopftiumdcfignat.
/TiT'**'
ideft ,fine fignificatione fitnEltficationis noftra
dubia.quxconccrnunc mixtioneiti aqux

xn vinum. Primum,an dcbeat mifceri ? fccundum,an neccflitate Sacramcnti ? tertium,an prxccpti, &c qualis ? quartum,an conuertatur,aut aliquandoconueiti poflit in fanguincm priusquam
Jiuiuiir
Error Armeor ritnex-
conficeretwr, incipere fanguinem Chrifii ejfefine nehisy
quod
Alexandri Papx
eft
epift.i.c.4.
& idcm Concilium Bracharenf cap. Nonoportety

tum vt
de conficr. dift.i.
fignificcntur
dux naturx
Alexand.
I.
Coneil. Brachaten.
in Chrifto,vt explicant Grxcijtum ctiam vt vnio
populorum cum Chrifto: vt habetur cap. Ciem

quod eft Carthaginenf. III.
cap.z^. & Dodlor idem in textu infinuat.
Sequitur fccundo , quod illud , quod dicirur
pmne/ie conficr.dift. i.
CMdiagin.
Romani,nempc, Alexan, non rcfbc

cius cum folum dicat id fi;
in ledionc Breujarij
drum
impofuifle hoc prxceptum
I.
colligi ex decretis
Patribus,nempe ab Apoftolis: promulgauit ergo prxceptum,quod alias antc ipfum

fuit latum ab Apoftolis & fecundiim hoc mclius cxplicantur loca Cypriani , & aliorum Patrum, qui infinuant prxccptum cflc.
Conciiio etiam Triburicnfi idem myftcrium
defignalur. Dubitaturetiam dc quantitatc aqux.
ceiebratione
Rc{pondctur,cap. Tamen pemiciofus
acccpifle a
7
Tiibutiecf.
Aiijfarum , dici
quantitas vini
deberc
aquam
ejf,
dcbcrc clle
minorem , quam
in Concilio Triburienii cap.
fit
1
9.
ad miniis duas partes vini in calicc,&

non cxcedere tertiain partcm , 6î< maior
efle
inc[uit,majeftas Jangtdnis, tpuunfragilitas poptdi:
tamen Ecclcfix eft , vt fit minima quantiaqux:nam Florcntinum determinat modiciffimam aquam mifccndam clfe.
Vcriim eft Grxcos prxtcr aquam , quam impraxis
tas
milccntvinoanteconlccrationem,ctiam Ipccicbus cofecratis folerc immifircrcaqua fcruentcm,

vt defigncnt vnionc corporis ad Dcit4tcm,quando cxiuit fanguis
aqua ex latere Saluatoris
poft mortctn.Hxc mixtio non quomodocumque,
&
modum facrx cxremonix adhiberi dcidque a miniftris vndc noii fufHcit mixtio
prius facba.quamuis dccaconftct:patet cx rubticis , &C debere fieri ante oblationem calicis.
Qupd fi couftct pet crrorcm , hSU confccra-
fed pcr
bct
',
MMm
tionc.
Flont.
*"'*' G''"-
690
IV. Sententiamm
Lib.
tione*aquam loco vini fuifle, requenda eft rubrica fpecialis huius cafus omirsa oblatione. Sed
quando dcbet aqua mirceci ? aliqui dicunt > in
principio MifHr, vt detutlocus conuerfioni eius
in vinam antequam deuenitur ad confecratio-
nem
& ita,ni fallorjCiftercienfes & Prjedicato-
dicit cflc fententiam omniurfl Ecclefiafticorum
(criptorum.
Eamque putat probabilcrii P. Conink folura Ctnfur Ad~

cx auftoritate Scholafticorum ; quamuis (cnten- */*''* '
wam primo loco cxpreflam , quam ipfc fequitur, ^'^^*">'
putct cfle Patrum,& aliorum fcriptorum qui
,
xes faciunt.Sed refpondetur fequendas effc rubri-
Romani
Ordinari) ii$ , qui eo vtuntur ; neque requiri illam anticipationcm. Quartum dubium Tcquirit prolixiorem diflertatipnem , ideo
fub proprio Sc feparato titulo illud refoluemus.
cas
praeceflerunt Scholafticos
rcc
aquam non mutari
immediate?
vnde
dicit,
fi
confta-
vinum , antequain connon pofle hanc fcntcn-
tiam cx hoe fyllogifmo :

Chrifti mifirctur in vinum
ncrtitur in
ytmm aqua conuertt fojjit mfanguinem
in
fccratur, putat fuftineri
Aqua
,
^tn^mtn-
quae cxemplo
"*^ ''"/"''*
confccrationc con-
fanguinem ; atqui fxpc non conuerti-
tur in vinum:ergo aliquando conuertitur in fan-
guinem. Si minor, inquit, eflet tam ccrta, qu^m

maior, condufio efletcerta.
Variis autcm rationibus probat minorem fi;d
magis ex profeflb probat maiore. Vt ergo oftcn:
/^ Irca hoc quaeHtum quatuor funt in vniucr-
&
V-/ fum fententiaK : quarum prima , noua ,

bistemporibus inucnta,dicitaquara immedia'^ conucrti in fanguincm eam indicar lanfenius
fV moitrn
*" CoHctrJia, C4p. i j i in forma calicis :fimiUter
ffimt.
lanfenius.
C4licem,Scc. probabilcm docet Pifantius 3./>-rf.
VMritfentiH**^:
-,
&
Amtdot
Batonius.''
Gloffa.
Alanus.
Toletus.
Coniuk.
** ^* '^^^* ""^""^ P""^

Altifiodoren^^ ''^' 4- 5*'. ml?. j cdp.i.
Baroniiis tom. 1 1.
^rmal.fiib finent ami ii%%. Gloffa in cap. Cw
^'^^r
'^'^'
&
Marth* : cam fnftinct Alanus
lib. i.
de Eucharifi.
cap.i 3. feu 14. Toletus lib.t. Summ.cap.i^. fed
pra casteris omnibus eam acerrime defcndit

R. P. igidius Conink , amicus meus Yingularis,
&
vir mapniingenj) , & doilriilac, k qno, fi opinione dircerfam, w non animo ; cui gratum piiro , quod in defenfioncm vniucrfx fc-holae diflcram;&ex fcopo condufionis praemi(& Dodtoris,
cuius litcraiTvexpono.
Secunda fcntcntia fuit quorumdam apud InSteuHdafiH' hocentium lll. Ci^.Citm Afanha,de
celebrat.Mifi
Aqum ean.^^'"'^^ ncgabant aquam conuecti in vinum,
utrtiitthum îf fanguinCm,fed in humore qUendam aqucum,
rtm ajutum. fcu phlegmaticum , qui fluxir a latere Chrifti.
Hacc non habet fcquaccs ,
merito cenfetur erronea,aut certc tcmeraric inucnta nullum cnim
habet fundamentum ex forma confccrandi calicis,quar eft coucrfiua in fanguinem,non in alium
humorcm:neque ctiam cx Canonibus,aut Patribu$ aliquid fuppetit, quod fpecie tenus huc refe-
&
Qu6d u dicant appcllatione fanguinis ve-
ratur.
nire illum humorem;praeterquam
quod hoc nullo fundamento affirmatur, tollitur quod prstendunt,quia ncque aqua,qu fluxit fimulcum fanguinc cx laterc Chrifti , venit nomine fanguinis
apud Euangeliftam
difirreta
; ncquc in myftcrio , fi ex
conuerfione,& diuerfa: materiae ponere-
tur fub fpecicbus per immutationem aquas in

ipfum,vini in folum fanguinem : nam alia,& alia
cflcnt fignata,
1
Tertia fenti*
mT^L"' aI"
glg^
& figna.
Tertia fententia eft,nunquam conuerti aquam
neque mediate , neque immediate in fanguinem;

^'^^ mauerc in propria fpecie. Fundamentum huluseft,
quiaexopinionePhyUcorum,aquanun-
damus Scholafticos non inuenifle nouam opinionem contra communcm fententiam Patrum,
& Ecclcfiae ; quod maximae nots cflet, nec de facili admittcndx contra vniuerfam fcholam, quz
cx inftituto Ecclcfia:,
Patrum veftigiis infiftir,
&
ponenda crit conclufio communis ,
& probanda
& Patrum.
ex (cnfu Ecdcfis,
&
Nunquam , nuUo cafu aqua conimmediatc in /anguinem. Hasc cft vera

fententia Patrum
Ecclefiae , & contraria nunConclufio.
uertitur
&
quam audita cft, antequamaflcrtores illam inue-
^'^-""^J*
guinern
im-
nerint ,ex apparcnti tantiim fuperficie quarum- mtdiaii.

dam authoritatum, non ex vera fententia , quam
&
in fequentibus explicabimus. Vt brcuii^s ,

cx
icopo magis diflcratur fupponendo authoritatcm fcholst , quam nobis concedunt aduerfarij,
reftat fupera;dificandum,aut potiiis pcrquirenduin fundamentum, quod cx Patribus, atqucEcclefiae fcnfu prxceffit , pratcr quod aliud nemo
ponere poteft. Probatur ergo conclufio oftenfiuc,deftruendo fundamentacontrariae opinionis,
qax funt fcquentia.

Primum fundamentum
xander
l^pifiola
cft
ex Patribus
Alc-
IJ
ad Orthodoxos,8c habetur de con-
Fundamet%ta
Do-
^^"''''*fin'
fecrat.dift.z.cap.i. Nondebet,'inc^\i,incalice
mini , aut vinum /olum
aut aejua fola
'*'
ojferri.,
fid
tere eius in Fajjione profluxijfe legitur
a:quc offerri aqua
per confecrationem
&
&c. Dicitur
vinum , non ofFertur
nifi
crgo aique in fua fubftantia manet aqua ante confccrationem ac vinum.

Vrgetetiam Cyprianus y^r4 citatus illa </>/?. 3.
aut 63. qui ait ; tunc Sacramentum coelefie efiiciy
ijuaodo aqua
vinum confufit admixtione copulan'
:
Cjrpiianj
&
&c. quod non fit , nifi vtrumque in fua fubftantia maneat. Item cap.^.de conficratJifi.i.q\i6d
fumptum eft ex Concilio Martini Papae , dicitur, Conc. Mat*
vimtm dr atjttadicuntur offerri,& tenedici,Scc. quod "'*' Papx.
nequit fieri , nifi aqua maneat in fubftantia ante
confecrationem. Itcm Ambrofius lih.^.de Sacra- Ambrof.
mentis , cap.^. ante verba Chrifti , calixefi vino&
..irjio! (
aijua plemu , vbi verha Chrifii 9perata fuerint ,fimtur,
ûis r^'rr.Auguftin.4.dc Trinitatc,cap. i^..^^/* AnguflJn.
haec opinio
mittitur in calicem
i& fit fitnguis
cortuerfione verbi
Da.mnCccn\is,Non potefifitiipfifu corpusfa- Damalo.

cere,& virnm,
aquamfimguinem,&cc. Grxcc hacoelefiis.
&
bctur
ipfitm
cat,
5 7!' oTf ev , )y
vJUf , id cft ipfim
aquam , quae rcmiccrtam ,
vinum ,
&
& arqualitcr vino, & aquae apponitur.
lufti- luftlnus.
Martha.EAm tuentur
SeJioUaici.
omncs
vbi Doftor
Alrnfis.
j^.part.<]Uaji.
fô in
i-part. ûtfi. J^.art. 8. ciufquc difci-
tur,dant vnicuitpie eorum , ûi adfitnt percipiendum
puli in vniucrfum:& Catcchifmus Pi) V.mcrit^
pmmtvimim y& aquam,iu*cttmgratiarutn aElione
4.
tfr
difi.
o.memh.4.art. i o.
Alenfis
D. Thomas
loco ci-
nu$ martyr apologia

vbi iit,pefieaqHam
&
pulus omnis benedixit,
x.
uf
tf
-JaiLij I
& veram fignifi-
centius diflocapitulo Citm

Scholaftici hac
vtrumepie permifium efifratur , quia vtrum^tu ex la-
quam conucrtitur
in fanguinem. Hoc fupponit,

ideoquc ncgat conuerti in fanguincm, quia nequit conuerti in vinum.
1 1
Quarta fentcntia , aquam mediatc in fangui^" "*" conucrti , quatenus prius in vinum conucr^*'!fc ""'
"'""^
virtutcm ipfius vini ; exquo fcquitur
P^*^
wi.
conucrfio eius in fanguinem. Hanc docct InnoInnocent.
H. ThoBi.
12,
^'"^^''fi'-
pro Chrifiianis
fiib
finem;
ûi praefi^ratiai cgit,&po-
tjui
apud nos Diacones dicun-
ConficratA
'
:- "*'
Dift.
&
rMjeerdtA /uftt,
cibiu hic
tid eos
XI.
^mi Mi/uftt,perferwtt ; Attpte
apudnos Euebitriilia nominttturtScc.Wbi di-
conrecrationem panem > vinum , Sc

aquanv atione fpecicrumiquod alias fairum eiTcc
cic dari poft
manere
>4
in fubftantia.
Item Pafchaiius Corbeieniis
ParcluC
Chrifti'> cap.i
lib.i.
de corpore
Nec ditbium , inquit , tptinfitb hoe
nyihrio bih<tmtt4atpia>njTuptit,juamegodaboei,
&
fietin eofons a^tu/kliemis in vitain tttemam-.propter-
eanoniHConitenienteretitimob.hqc ibidem aquaconfi'

cratttr/iov tptod aqittt permaneat , fid vertatitr infitn-
gitinemtVtfignificettpudfides percipiat.Algctns lib.i.
de Saccamento corporis Domini, cap. i6.Citm

vimtmpro Chriiloatpta fitnSificetur pro populo,
enirn
& urumquevniufimûfiatiScc. Alia
verba Pa-
fchi&j citantur cx Baronio. Hoc eft fundamentum ab authoritatc,quod ad pauca verba reduci-
tur,quuaqua dicitur benedici offerri,confecrari,

conuerti in fanguinem i Patribusrergo manet in
fua fabdantia , donec Hc conuertatur
confequcnter fccundum Patres aqua immcdiatc con:
&
uertitut in fanguincm.
Impugnatur
rridiSs
itt,
quz tancum
Patrum,
pratdidba intcrpretatio
fuperHcialis eft
& in
apparentia*
non vero ex fenfu,
rriititHT.
authoritatibus Ecclefia inter Canones habet,nc-
aut reipfa.
Przcipuas ex illis
que eas in eum fenfum vnquam eO: intcrpretata,

Jlqum filSn fed coutrariam fentcntiam docctiquiaex Florenmifcitur *x
tino,
Tridentinoy^4 allatis , aqua tantum ex
&
Er>
tlefifiitt.
prarccpto Ecclcfiaftico mifcenda eft vino
fed
fi
materia per fe confecrabilis mancns in fua

fubftantia , non poffct efie folius prxcepti Ecclc(iaftici , quia Ecclefia tcnetur adhiberc materias
per fe Sacramentorum,& inftitutas i Chrifto, vt
cflcc
omnibus ergo,&c.
Dices eflcliberam fcclufo prxccpto
conftat in reliquis
SiM
ti*nt
injlitutjftt
tn*ttri,'n*n
ffftt
libtr*.
Ecclcfi*-,
vr colligiturcx ConciliisySi/-*! allatis. Contri,
vndc hoc conftat ? neque cx fadlo Chrifti, nequc

ex traditionc:quia Patrcs communitcr docent ncceftario mifcendam vino ante confecrationem:
crgo fi immediatc conucrtatur, debct hsc neceffitas ex fenfu Patrum referri ad neceflitatcm Sacramenti , non autein prarccpti Ecclcfiaftici , de
quo Patres mentionem non faciunt,potius ad fignificationcm myfticaro,&ad fadum Chrifti rccnrrentes : ex quibus indicaretur ncccflitas Saciamentijfi aqua eflet pcr fc matcria confecrabi-
manens in
lis
Vnde
fuafubftantia.
fcquitur,qu6d traditio Ecclefic,
& defi-
nitiones ConciIiorum,inquofundantur,ad illud

folum reduci debeant , nempe aquam non con-
\6
RtJ^tn/it.
uertiimmediatc in fanguinem.
Dices , qu6d pcccata venialia fint materia libcra confeflionit,qnztamenex arbitrio pocnitcntis confiteri poflunt , atque abfolui fic aqua
confccrari. Contra,aqua dcbct mifccri ex prarccpto , non fic vcnialia confireri : vnde ergo colligain non eflc aquam matcriam ncccflariam , fi
conuercibilis , vel ccrt^ non clTc pracccptum diuinum mixtionis , îfi tantum ex ratione pofi:
Itrtfttgiuttur.
ta
vicis
Cw,
quam omnes Doôres
tnaceria
ex pracepto Ecclefia,aqua
maccriamanoo
deciarant abfolutc m^tcciam eflc vi-
num vitis.
Deinde docent aqUam mifcendam ex przce- AqUM mij^*'
tur ob etri
pto Ecclefiac tanc6m , vt oftendant cflc csremominiam.
niam,
non materiam dcinde motiuum huius
&
.*
&
przccpti declacant efle exemplum Chrifti ,

quia aqua exiuit dc latere cius , quz eft fijgnificar
cxrcmoniz crgo hoc ipfo aquam difccrnunc

alioquin cectc quod pcimarium efler,
exprimcrenc , nempe mateciam effe Saccamcnti.
in hoc enim genere argumcntum ab authoritate
tio
k matcria
negatiuayalct,vt demonflrabitur cx fcquenti.
Secundo contr idem ,peccatum veniale
'7
cft
Sacramenti Poenitcntix, non

ex alia ratione , nifi quia materia eft pec fe : crgo
/imilicer aqua efret materia Sacramcnti calicis,
fl per fc roatecia eft:hoc cft falfiin;i,& contca Con- VinU dieitur
cilia,non ex alio fundamento,nifi quia dcfiniunc mbfiluti ejji
materia.
vinum vicis cfrematcriam abfoIucc:ergo rcftc fc-
Scholaftici-amplc-
quicur alios liquores
motiua mixtionis talia funt,

vt inducant obligationem grauem,tanquam materiacapax prxcepci,etiam diuini, ficonfecratio-
&
ea infticutione fubfifte-
cent*vel coniangercntur eidcm. Hoc,incjuitJacite
txelU'
eiuntur
ttli)
lifwrtt.
non faciunc mentioncm,quia ocmpe non func

vinumicodem modo & aqua , de qua non faciunc
mentionem , & quia non eft vinum excluditur
maximc, ciim dicant folum expcxccpto Ecdcfiaftico efle mifcendam ad fignificationem myftcrij limicatio enim folius mociui * quod extcaiieum eft infticutioni > dcfignat aquam non efle
:
matcriam.
Confirmatuc pcimo , quia alioquin maceciam DeftSiti
iltiMiia,
decIarando,non exprimendo eciam aquam,fi conucrcibilis cflct , dcfcduosc procedercnt , rclinquendoaliquid matcrix non cxprefTum. Tridcn- TridcQC*
tinura autcm cx profcffo agens oe hoc SacramcntoyJjîj.dcclatansmatcriam calicis , non facic
mentionein aquz tota illa feffione , fed declarac
vinum cfrcmateriam c. j. cap./^. can.i.Qc i.fefTautem i2. vbi agit deeodem fub ratione facrificfj,
cap.i. fimilitcr docet materiam facrificij efTepa-
nem,& vinum:/n ccena, inquit,nMi//Ff ^mm noSie

tradehatur , vt SUnafiponfittfiu Ecclefia vifibili
{ficitt
natura hominum exigit
relintpteretjacrificium
&c.''
&
Corpiu frrfitnguinemfitHmfid)jpeciebfUpttnu,
vini
"Deo Patri obtulit , ticfitb eantndem rerum JjnAoUs,
jlpoFlolis
quos tunc noui Teftamepti Sacerdotes con-
flituebat,xnfi*merentâdiditj& eiftlem,eoriim<pie JitC'
cef[mbtu,vt offerrent , prticepit, pcr hc verba : Hoc

faciteinmeam commemortttionem , &c. cap.i, docec
quibus pcodeft faccificium ct^. 3. offecci fblikm
in honoremDei:c<^.4. fanlc ttitsindum:ctf.j.
:
cit^ inftitutas
& citus
priuatas.
iieceflltatem eflct:&
ld*i
lia
Dices Ecclcfiam contrarium declaraflc. Contra , non ex alio fundamento , quam iam citato,
quia
fadtum Chrifti non in exemplum , fcd in
&
non efle maceriain,vc fince-
ram,aceum,Iac : ergo fi ex eo przcisc , quod definianc Concilia abfolucc vinum vitis cffe mftteriam,excludunturalij Iiquores,de quibus Conci-
ces
inqûiunc
mifienda efi f nih yt diftinguant
ûntur.
ne aqox immcdiata
691
inmeamcommemorationem , vbi exprimitar praccc

pciim. Deinde quarc Florcncinum dcfinic aquam
modiciflimamefle miicendam,nifi vt priiis in viniim conuettatur ante confccrationcm ? Item,
quaretam Tridentinum , quam Fiorcntinum dcclarenc maccriam huius Sacramenci cflc vinum
fufiicicns matcria
t*rfTtttit
prietft*
VII
Quaft.
cxccmonias,& celiquas folemnica-
offcrendi
cap- 6.1icitas eflcMiflas
Ac primum tandem canoncy. Menet dettide

fanHa Synodiu prttcrptum efie td> Ecclefia Sacerdetilnu,,
vt aejuam vino in calice t0rendo mifierent , tum eptod
Chriftus DominHi ita fecijfi credatpr , tum etiam
tpua e latere eiiu tiepta fimul fum fanguine exierit : tpttd Sacramemum hac mixtione recplitur : (Jf
cim aqua inBeati loanttit yipocalyffipopuli dicait-
MMm
f^
iHr ipffU
tur
1
jtrgumentu
ex
tffieax
Tridentino.
IV. Sententiarum
Lib.
692.
popuU
fidelft
cum
[hriflo vnio reprt.fenta-
Scc.
Vridc Cic argumcntor , Concilium ptimum de

vimatcria facrificij agit , diccns elTc panem
num tandcm poftquam egit de fru6la, modo offerendi,pcifonis pro quibus ofFertur,de caircmoniis&ritibus , tandem agit dc aqua mifcenda ex
&
przccpto
Ecclefiat
proptcr fignificationem
my-
eorum,qui poft pafllonem Chrifti fucceffcrunt, aut dcnorabantur per Spiritum landum:
ergo harc aqua non fpedat ad fubftantialia Hicrificij , alipquin in primo capite de ea agcndum
fticam
duaiur dt
Dcinde Florcntinum ait, materiam efte vinum
putarct
nifi
aquam in fanguinem ex innon poflb,aiK pcrtine-
re ad materiam.
Confirmatur fcclindoex ftylo Concilij ,quia

Concilium dctcrminatcloquitur dcmatcria,
fotma, cuiHCrumquc Sacramcnti vnde agens de
Sacramcnto Connrmationisjdicit Chrilma,qucd
&
eft
mixtum exoleo& balfamo , benedidum ab
pifcopo
e(re
matcriam
Sedunditrn
Sacramemtim,
e^ Confirmatio , cttim vtateriaeJiChrifrnaconfeifum ex oleo, <juod nitorem ftgnificat confciemit, ,

balfamo , ûod oddfeTrtftgntficathontfamdperEpifcoii\C[\i\t,
&
ptan benediElo
autem
rt
Rcfp*ttlic.
aflcrit
&C. vbi hxc tria pbnit nunquam

caliccm mixtum cffe materiam Sa:
cramenti fanguinisi fed vinum , addens abfolutc exprscepto Ecclefiaftico, tnifccndamaqu.im.

per fc
Dicc5,Con(iilium loqui de eirentiali,
ncccfTaria matcria,fine quanequit conficiSacra-
&
mcntum,& in qua fola validc conficitur,aqua au-
imfugnMtur.
Florcnt.
ConriL deti'd"m '^ltia.mtnte^rM
conucrtatur in fanguincm, illud contin-
tcm
etfi
git
vt mixta eft vino
ideoque non
fit
mentio
pfcnitentis, contritioncm, confeffionem,fatisfa-
dtioncm
ftd hacc noncft pats cffentialis Sacra-
quoJ femner
pcrficitur
antcquam
fatisfa-
Tridentinumy?/î4.
ergo id
cap.i, cnUmcrando cofdcm adus fimul
pra;ftat
fatrcrcnt in propofito
ur
injhtu-
nomcn vini &

& colorcm & odo-
rctinct
vt faporcm,
re quantitatCjmaximc
fi fit
vinum communitcr,
fit
in
vinum fortc,&
minoappcl
& fecundijm apparcn-
tiamefttalc,& expcticntiam,quiafcntitur ctian;

in ftomacho calor vini,& opcratio vndc confu:
modo
qua
dicit dcberi
a vino
abforbcri
aquam qnodainappareai
vt
l"alt(rn
vinum.
Quid
eft
abforberi
Non fccundum
lubftan-
tiam abfbrbctur.quia hoc cft contra aducrfarium;

fccundum autem apparcntiam abrorbctur,qui.i
fenfibus, ex quibus hxc apparentia defumitur
per expericntiam, abforbetur,quia prardominantur in ea accidentia vini,qu.'E fub fenfum caduntaquacnim non habet qualitatcsfenfibilcs mixti,
vt cadat fub guftu,& odoratu,
quantumad vi-
&
fum magis fcrtur
in
vinum
, fi
fit
rubrum , verbi
gratia,quantum adreliqua fenfibilia,vt frigus,
&
humidum non
in
difcernit
hxc
fcnfus magis
vno,quam in alio ergo in minori quantitatc vini, imo &minima abforbctur aqua,&c.Deinde fi
adhireamus vcrbis Patrum,tuncaquadicetur fimul cum vino ofFerri,bcncdici , &c. DicesConciliadoccre minorcm quantitatem aqux dcbcre
eflc. Contra,ConciIia non definiunt hoc in ordi:
nc ad effc(5tum confecrationis , fed ad fignificationem myfticam

vndc Triburienfe doccns
:
aquam non dcbcre excedcre
tertiam partcm,hanc
rationem affignat Quia maior efi maicsia^fanguinii
:
Acccdit,qu6d ex hoc loco declaretur etiam inxj

tentum. Canon cft tiliy.^lexander /itccejfor Etiari- Tenia r*tie,
Canotu
fli dixit,Non debet enim, vt a Patribus acctpimMJ,aut '*
ftioponatur. Idem
materia.iu*.
Conrra , primo hoc cft contra ftylum Conciliorum , inprimis Florentinum loco citato afllgâns pattcs pccnitcntia; , cnumerat tres adus
nienti
eomprtriendi.
Chrifmarc
'Domini,<juamfragilitas populi.
Tudcnt.
tctntT
& ficut in
eius,vt materia:.
lerrt.
Ittm
Deinde illud poculum

accidentia eius
tatur folutio
aquam",
ttrminnt.
mixrum
& oliuarum, ita in propofito.
faciendam ergo vt crcmoniam , non vt

materiam , alioquin non rede dicerct abfolutc
vinum vitis efTe matcriam in redo, non addendo
ftitutione Chrifticonuerti
di-
efTct
fufficitmixtiofimplicitcrvtriufquc olei balfami,
latur
clefiae
fHMtri
aqua
leret
modiciffima aqua mifcctur ex pcscepto

recro de viEcclefiaftico prasdicans materiam
nofolo.adiungens mixtionemcx pr.xcepto Ecyjjjs cui
Affiinatur
farij.Probatur,quiailiudpoculiun,in qucJ prasua-
rem,qux prxualent^quamuis vinum
erat.
UtettMpri.-
Secundo contra candcm folutioncm', fi aqu.i

io
vino mixta poffit immcdiate confccrari ; ergo StcilJa niiic
non rcfert qua quarititatc mifceatur , mod^ma- principalu
neat vinum in fua fubllantia , fcd hoc eft falfum,
quiaConcilia determinant minorem quantita- ^* incmuttcm aqux cfFe dcberc Anteccdcnsncgantaducr- """'*'
, fi
aqua in fua fubftantia
mancns eftet materia Sacramenti.

Deindeidem Tridentinumc4/>,j.ageiTsdematcria confcffionis
fiinj
&
pocnitcntiz rcmota,qua:
peccata, docct mortalia necefTario confitcn-
^^ cfrc;venialia autcm vtjlitcr,& cum frudu confiteri,& efTe fufficicntem materiam, vt difcernant
ccrta ab ipcertis.&non folum vniuerfaliter quid
faciendum fit, fed etiam in cafu cum qua materia
Sacramentum tamcn non

efTet manon fotcria conuertibiliSjlicct non neccfraria
lum cnim docent,quid fieri neccfTc fit , fed etiam
liceat,&'pdffit confici
neccfraria:ergDTdcm doccrent deaqua,fi
ficri poffit
vt valide
conficiantur Sacramcnta.
Idem cft de Extrema vnftioncdocent cnim quinquc vntiohes fieri debcre Ritualia,&fi non pofomnes, vnam tamcn
qua confertur
Sacramentum validc in cafu , quoinfirmusante
alias difccdat , quem titum approbat Tridentin.
finc
fifii.cap.^.Scc4/t.i.
fieri
in
vinumfolurn, aut acjuafola
offerri
,fed vtrtirncûe per-
mixtum,quta vtrumqueex latere eius profluxit
Triburienfi.
videli-
cet,vtper hoc indicet populos , efuifecundum hannern

a<juafitnt,a (^hriFlo, cHiusfanguis in caliceefi
non debere
cuius
rei veritatem in
diuidi
hac fanlia Synodo
confitemHr,credimus,& eonfirmamtts,ne vllusfine viix-
tiontvini,& acjUAmyfleriafacra
partesjitit vini,quia
conficiat -.fedvt dut

maior efl maieflasfanguinis hri-
fti,efuamfragilitas popHli;tertia aejH,per qiMmfignificaturfragilitas humana naturs,Scc.
Ad propofitum autem faciunt illa; claufulaf,videlicet,'^* perhoc
indicet poptilos 'ûi fecMndim

a Chriflo cuiusfanguis in calice efl
diuidi non debere,&cc, Et illa vltima,dux partcs fint signifieiio,
vini ,quia maiorcft maicftasfanguinis Chrifti, 6* faufn
quam fragilitas populi ; tertia aqua:,per quam fi- '"'*"*"'
gnificatur fragilitas populi fi duac partes fint vi-
leannem
acjnafitnt,
ni,pcr
quod
fignificatur maieftas fanguinis
tcr-
tiaaqux, pcr quam fragilitas populi fignificatur:

ergo aqua non conuertitur immediatc in fan-
guincm.
vinum fignificat prx- vinum fgnt.

fanguinem, quia eftmateriaproximc in fan- f^'"* ['"S*"}M4'
guinemconuertibiIis,fubcuiusaccidentibus ma- l^î,*"
nct confccratum:fed fi aqua coniiertcretur immcPatet confequentia,ide6
cisc
diare
diatriufanguincm hic niodiis

.'dauenirct
aquz
cjuia niancrct
licui 8c vini
crgo
Quxft. VII.
XI.
Dill
cidcm
fanguis fub fpecicbuJ
de Symboload Catechtm. cap.6.lib.\$. de ctuit.iC.
fignificandi
cum aqua
in fc fignifi-
mifceti in caliccm vini,qu6<l denotat fanguincm.nc

populus ^ Chrido diuidatur quod non fignificat aqua, fcd ipfi vniatur.ficut aqua vino , quod
cet fragilitatcm populo, idcoquc prxcipitur
fanguinis
7.1
y/V EciUfit
tx Uiihi.
Ex
cft
fignum,fequitur propofitum.
, vt alia omittam
(dequibusmox agctur) fcquiturintcrprctatiolegitima Patrum cx fcnfu Ecclefiar,& folutio argumcnti ,ncmpc locaPattum rcfercnda eflcquxdamadprimam mixtionem , qui aqua in pro-
his crgo tribus Conciliis
pria fubftantia mifcctur vino
ExJUtiinatHr
^ dtcUrtnr in fpieit
loc* Pj:riim
ttidHH^.
aquam dcfignatus vniatur Chrifto in calicc, non

per conuerfioncra aqux in finguincm inimcdiavinum,mcdiatc vero in fanguinem.Con(cquenria malc infcrtur,alias verum cftet aquam
inxquali,aut maiori quantitatc pofle conucrti
infanguinem.
Authoritas Cypriani ad idem refertur, nempe
ad fignificationcm myfticam
dans cnim rationcm.quarc nec aqua fol?.,nec vinum folum in calicc Domini offcrcndum fit , fubdit rationcm:
Namji vitmmfolum ûu ojferat,faiiguis Chriflt incifitjinc Chrijlo^ cft , vt dicit gloffajine Sacramente,
juodde eius latere profuxit , tdefi ,fanguit
aqna:
,
id clt
Chriftimyfticumeft
, qus corpus
quodeftdicctc lincaqua,
fine Ecclefia
quod fignificationcrcprxfcntat populum Cluiftianum,aiioquin
quomodo
fanguis Chrifti pof-
fctcircincalicc finc Chriftorvndcgloftaibidcm
uocct pcrvinum fignificari pvxcisc fanguincm:
idcoquc lulius Papa cpiftola prima ad Epifcopos

./figypci \egit-NamJi vinum tantiim ûisqfferat,ftnguts Chrijiiincipitejfcjinenobit :Jivero aeptajitjola,
plehs accipit
ejfe Jine Chrijlo , &c. vndc fubdit Cyprianus :Qu^ndoaHtem vtrumcjue mijcctur ,
adu-
&
natione confuja Jibi imticem copKlantur
mentum fpiritale,& calfjlc perjicitur,\d

tionc, quia
ttmc Sacra-
cft.fignifica-'
redcmptio per
vnioncm adChriftum:^wj//wj,inquit Glolfa,
ftnguinem aqua plebem ftgniflcat \ horum autcm confufio Jalutis nojlr* eji Sacramrntum , &c. id cft,
fic
fignificatur noftra
figmtm.
Pipa.
lib.de Bapt.c.c).
vino vero ojlendi fatiguinem Chrijfi-.ergoeitm
vinum aquamifcetur, Chrifio populus adtmaturji^ credentiumplebs ci in ouem credit jcopulatur,
&
iimgittir,8i:c.
Aduertcndum hxc eadcm haberi

firacharcnii 111.
c.
.fcic
in Concilio
ad verbum.nifi quod vbi
Pontifex infinuans communc ftatutum,dicens,

iu-vta canonum prttcepta. Bracharcnfc habct, iuxta
quodcjuidam DoHer edi.verit
&c. indicans Cypria-
num. Eademdo(ftrina fummatiracollcfta

in
VVormaticnfi
Addcquod
Icgitur
cx latcre Chrifti
fto,
vcl vnionis populi
diccntcs Chriftuin dcfignari pcr
pulum pcr aquam
/iSMermii4-,
tece Chrifti cmanaifc Sacramcnta.
I.co
Papa
ZA
cum Ckri-
vinum , po-
atquc adco fignificationem
Mixtiti
n>u.
tiuo etrtmt-
nialifumit
referunt ad ipfam primam mixtioncm , non vcffieiem.

ro ad conucrfioncm per confccrationem in fan-
guinem Chrifti, vtpatetcx
didtis. Sicut
mixtio ab his motiuis fumit fpcciem,
ita
ergo
& prx-
ceptum Ecclefiafticum mixtionis:crgo non trau.fcendunt hxc motiua fed hxc funt merc cxrc:
monialia,& fpeftantia ad inftitutionem Ecclcfix

tantum crgo non ad Inftitutionem Sacramcnti
:
fadam
\ Chrifto.
Patct prima confcqucntia
quia pratceptum,
& opus
&
prxccpti fumit Ipccicm <1 tatione ,

motiuo,a qaibus inducuntur,
lcx cx fua rationc intcrprctationcm capit , ficut cx finc intrinfc-
&
mixtioncm prxceperunt ad fignificandum prxcisc fanguincm ,

aquam, qux fimul fluxcruntcx latcrc Chrifti ,
lioc vltcriijs ad fignificandam myfticam vnioncm
intcr populum , qux dcfignatur in Scriptura per
co, fcu motiuo. Si ergo Patres
&
&
aqaam, & Chriftum , qui dcfignatur pcr fanguincm,& hic fymbolicc per vinum fcquitur quod
iiequc mixtio,ncquc prxceplum cius ad vltcriora
:
myfteria ipfius inftitutionis Sacramenti refcrcnda fint cx fcnfu Patrum', aut Ecclcfix , <fux alio-
quin magis crant cxprimenda,quim hxcqux folum exprimunt Patrcs.

Deindc idcm patct vlteriiis ex naturamotiui
,
&
hxc vnio myftica
per mixtionem vero
gnificatur fecundario ex natuta myftcrij
rcprxfenrat
& Concilij
totypo
hoc
patet cx vcrbis Alexandrini
Triburienfis citatis
feu rcprxfcntato
Ci-
,quod
I.
& ficut in pro-
fcruabant fuas fpe-
&
aqua , vt fcructur vcra proportio figni in mixtione vinum in fua fpecicreprxfcntat fanguinem , quia eft materia per fc eius,
cics fanguis
& fola
vt patet cx Conciliis allcgatis
& adiia
propriam fpecicm : vndc tota fignifitio refcrri debct ad primara mixtioncm in qua,
etincnt fuas fpecics fcruati vnionc commixtionis tantum vndc vinum in fua fpccic fubftituirur pro fanguinc , vt patct ex Alexandro,
Cypriano, lulio ,
Triburicnfi , & Tridcntino,
vbi cxpielfis verbis doccnt fanguinem defignari in vino tanium , in aqua veto populura tanfimilitcr
&
cap.^.
fandti Patrcsinterprctantur ex la-
ChryfoO.
Cynllus.
Atnbiofius
TenuII.
&
catur
Canonum prtcepta, ( id
Auguftiitu.
In aqua autcm dcfignant Bapcifma,per quod cclcfiain Chrifto rcgcnerata cft ; icdccrgo aqua
fignificat populum hdclcm.ln fanguinc vcroaliqui rcdemptionem,aIiqui Euchariftiam defignant
fub fpecie vini:hoc crgo fundamcntum cft hu.us
ni,yftcrij, in quo Patics dicunt , mifccndo aquam
vino , defignari vnioncm populi ad fanguinem,
confcqucntcr
pcr quem redcmptus cft ,
Calix, inquit, Domini itocta
in lalice
Ljo Papa
cap. de
llxc cadcm eft doftrina,& f ulij Papx loco citato,& habctur cap.Cj omne, dc coniccr. dift.a.
telligiyin
l/Utri
Lucam ,
quia h.-EC inftituta cft principaliicr

ad fignificandum fanguinem ,
aquam,qus
fluxeruntcx latcrc ehrifti,&in quibusfignifi-
&
Ex
o. in
commendatioHe Mariet. Tcrruilianus
niixtionis
cft,prxccptum Ecclcfix , vt Florentinum,

Tridentinum)t/iff c^ ^<pM permixtus debet offerri, &c.
fubdit rationcm,.î videmus in aejuapopulum in-
Chrifiifluxif'
nuIIam'mcntionem faciunt Paircs cxplicantcs

prxdidum motiuum, fed dicuntcftc fignificationcm ryfticam,vcl qua fanguis, & aqua fluxcrunt
veXfitK [hrijlo
2-5
A mbroli us lib.
ixap. J 9.
mixtioni s motiuum c(le)ium cxcmplum

Chrifti.tum fignificacio myftica, vt populus per
fpecic,!,:
&
tijlius
Chiiftum.
Confirmatur, tam niixtio facicnda, quam prxceptum de mixtionc fumunt fpcciem prxcise a
fuo motiuo,quod explicant Patrcs , fcd illud non
cft aliquod fpcdans ad inftitutioncm,quia dc hac
alia rcfcrri
T'ilmj Pjpa.
84. in loannem. Cyrillus
Chryfoftomus homilia
lib.
ad
aqiiam , quaconucrsainvinum mutatur infanguincm mediatc , \t paccbit rcfpondcndo in fpccic ad ipfas authoritatcs.
Locus Alexandri dcclaratur ex Triburicnfi in
,
tc,(cd in
Cypfianus.
693
epiiK4.cap.6.Avigu(i.tral}.if.& iio. in loan.lib.t.
tiim,
^S
Lib.
694
IV. Sententiarum
in commixtione vtriufquSvnioncm populi

ad Chriftum dcfignarani in prorotypo , fcu myfterio fanguinis , & aqua; fluenriscx latere Chri-
tiini.
mixtionem intclligani Patres
fti:hanc crgo
illafola apta cft repracfentationi
guis fluxcrir ex latcrc Chrifti,
&
Sc
quia licct fanfimul aqua, nc-
qucfanguis tranfluit in aquam ,iieque aqua in

fanguincm.nin per mixtionem , ncqiic Chriftus
fit populus,ncquc populus fit Chriftus,licet vni^tur Chrifto : quara vnionem folum prstcndunt
Patrcs , &in proportionemixtionis folum re-
dum aqua', qua: fignificat populun:

in propria fubftantiamanens vnitur vino , quod
defignar fanguincm, pcr mixtionem. Hac autem
proportio non fignificarctur pcrconuerfionem
aquz immediatc in fanguinem , quia fic populus
ficrct Chriftuspcr identitatcm.non per vnioncm
prxfentatar,
fcruatil
propria natura
& diftindione rcquifita:
colligitur dc tali conucrfioqe nihil dice-
vndc
re Parres
aut intcndere
imo oppofitum planc
DiccsjPatres recolcrc ctiam fadu Chrifti, qui

in vino diluto confccrauit. Contri, hoc perinde
vrgct contrariam fententiam : quia fiinde jnfcr-
aquam in
quando ifta
contingunt nonne panis & vinum redc dicuntur mutari in carnem,& fanguinem , quamuis tamcn non fint , fcd pcr decodioncm ftomachi
efIc,mutari,bcned:ci,oficrri,confccrari
fanguinem,nifi
in fua fubftanria
fir
&
tranfeunt in chylura,
per huius conuerfionem
in fanguincm ,
fanguinis.in carnem : fic etiam
dicitur aqua manercin vinum conucrfa : To/?-
&
âmguâuit aejuam vinumfaSiam, ficut elemcrita

dicuntur mancrc in mixto in quod conucrtuntur , licct non mancant fecundum propriam foritiam:eadcm ergo proprietate dicitur aquamuta*ri
in fanguincm,quamuis priiis
Secundum
principale
fiat
vinura.
fundamentum fumitur
ig
CM.CitmMarth*,decelehrat. Suundum
Jliiffarum, quafi hanc fententia ibidcm docucrit, f-ndamtntU
vt quae tunc in Gallia fuerit comunis.vt patcr cx '* '>"''*''
epiflola Gaufridi ,
ex antiquioribtis antcMagiftrum,
Scholafticos quxrebatur autemi
cx Innoccntio
II.
&
Pontifice,
tur
vtr^maquain fanguinem conuerteba-
quae quxftio eirct nugatoria,nifi intclligamanere in fua fubftantia : rcfcrt cnim
tur aqua
aqu* imraediatc in fanguinem,

debetetiam intcrprctari praccptum diuinum, &
confccratio aqu de ncceflltate matcria: Hoc
Pontifex tres fentcntias
aquam mutari
fMite,\nc^\K,lnmeam commemarationem. Patrcs ta-
Chrifti
tur confecratio
men,& Concilia citata refcrunt illam mixtioncm

ad cxemplumChrifti ,non ad inftitutionem SaintcUigunt eife tantum praccpti 'Eccramenti,
&
aquam
in
prima
qu
quac dicit
fluxit
in laterc
cft
fccunda corum,qui dicuntmutari in vinumj quarauis, inquit , Phyfici id negent, ita

altera negabat, aquara conuerri in vinum ; altera
:
&
affirmabar,
& priori confentit
aquam cum vino rautari
vnde vlteriias difanguinem efle
ex cuius natura fequitur exemplum

Chrifti non rcfcrri ad inftitutionem Sacramcnti.Dcinde ncque conftat certo ea ccrtitudincqux
rcquiritur ad fundapdam fentcntiam commuem Patrum,& Ecclcfiat , prout de illa opinione
cit
prxfumunt
Refpondetur contrarium dici,verba eius funt:

1
^Mrebatur , inqui t,WrK aejua cum vino in/angHi- Refpmdeiur
nem conuertatwr ? fitfer hoc autem epiniones apud *'' iiintcen-
clcfiaftici
aflcrtores eius
, fi
Chriftus confecra-
tantum crcditur , inquit

Tridentinura,id cftjcxifthnatur vndc dicit Gau-
uit invino diluto
(ed
fridus iMxtacoHjitetudinemloci
illitu,in
quafcilicet
causa fobrietatis vinum diluebatur, qu>d fuit
quamuis autcm id ptxCmwi poffit , & indicat Liturgta lacobi , tamcn ncque Euangeli-
viiiale
ftae
rcfcrunt êcificantcs matcriaro pcr f6 Sacra-
probabiliorcm
non
vnde
netur.
aûa^n illa (wo,vintm,
latcre Chrifti
hanc materiara
ncque Euangcliftae prxterircnt

,
fi
cx iuftitutioijc fpcdlarct ad
Sacraraentum.
his patet ad alia locaPatrum:vndeqiiandu
vinum , & aquara in calice confecrari, intelligitur vinum dilutum , quod etiam dcnominationera habet ab aqua,quae mifcetur,non quod
aqua mancat in fua fubftantia,fcd quod poculum
dicunt
dicatur dilutum
conucrfa etiara aquain vinum,
quod per ipfam tempcratur , licct in ipfum fit

conuerfa, & ad cfFcdum fignificationis myftics:
vnde cum hoc folum fit motiuum > & caufa exnequit trahi ad diuerfum fenfum quandoergo aqua diciturfieri fanguis ab
Auguftino,inteiIigi dcbet mcdiate,vtpleruraque
preffa raizttonis
fitj&ficDamafcenus intclligitur, quando dieit

vinum,& aquam fieri fanguinem,quae copulatiua
in fimilibus Iqcutionibus determinat vtramquc
fubftantiam vini
aquae t prout mifcetur , non
autem quando fit confccratio : vnde vcrum cft
aquam fieri fanguincm, fcd primiim-conuerfa in
vinumr Pei; hgc expouitur lufînus ,
omnes
&
&
& aepta
calice,dtHina virtuteTnutantur
tientur in/anguinem
quae fluxcrunt cx
ejuod
".*""
0'-
ciim de latere Chrifli duo fluxerintprxcipuaSacra-
pienta redemptionis in/anguine
principalitcr referunt fignificationcm mixtionis,

,
enim videtur ,
Scholailicos variantur, aliijuibtts
plenejit
& aquara
infra affignans rationem,
dicit ide6 aquara conuerti
menti,quod cft vinum , quos proindc fibquuntur

Concilia vndc Patrcs non ad hoc cxemplum
fcd ad fanguincm
in
invinura, fed
aquara idco vniri vino vt Chrifto populuB adu-
jilij
2,y
Ad
Pafchafinm,& Algcrum infra dicemus- Et ncgatur confcqucntia , ncnvpc locutiones illas Falfas
&
infinuarc.
X^
Patres Graeci, qui in fimili forma loquuntur.
ac regenerationis in
tjua
commifientur in
vt in hoc Sacramento
veritat&figura.
vero tencm, tjuodaiputcum vino tranJJiAfian,
citm in
vinum
tranfiat aqtta
mixtajicet Phyfici contrarium ajjeruerinty ûi atjuam

a vinoper artificium poffe afierunt fiparari. Prtaerea
ôdaûa non tranfit in/angtunem ,fidre~

manetprioris vini accidentibttt circurTfu/a,8cc.Dein-
potefidici,
dcw/rrfconcludit
Feritminter opiniones pnttUSfat
illaprobabiHoriudieatur , epu a/ferit aqturm
cum vino
infitnguinem tran/mtari,vt exprejfiits eluceatproprie

tat Sacramettti,8cc. Afllignat
rarioncm,
quam
aliiks
adducunt priora Concilia , vtpopultu Chrifiomom

neatceadunatKt.
Haec,
quam vcram ccnfet Pontifcx,eft fecunda

, quia prima dicir aquam mutari in
in ordine
aquam , quae fluxit ex
SeeuttJafn*.
f*'*j"'""'-
latere Chrifti ktcrtia dicit
mancrc in propria fubftantia
fecunda autera
cum vino mutari in fanguinem,quia conuertitur

vinum : nara illud quod dicit dc Phyficis non
fpcAat ad Thcologos,
in rcfponfionc fequirur
contrarium; itaomncsThcologi interpretantur
in
&
Canoncm.
Confirmatur interpretatio ex ipfo Innocentio ^^'**'^
, cap.x^. difrcrit an aqua in
^^l^ZsTiAifi
fanguincm conuertatur ,
partem afiirmatiuam /4 ;.t9,
docet contra eos , qui ncgant aquam conuerti,
lib.^.myfieriorum Mi/fa
&
cap.
o.
Quaâ VII.
Dill XI.
c^.|0, leitciens epinionem corum , qui dicunt,
nonaquam nacurdem, fed phlegroaexiuiflc ex
coi pore Chrifti.docctmodum , quo conucrticur:
denturjiab illa mutatione exteperit oLiiis ignem , aUtu
î*ibu/3it>eri,\n(\\ihnm ahfitrdmvieUtur tfHodaeiua
derem/ilitu terram,ficut ifti aquam excipiunt,non me-
cit
vinotrnnJitinptngMncm
tA videUcet ratione,quod
^qu/tpertubnixtionemtrMnfit i tfiman
ctn/icr4tionem tr/tnfit infknguitum.
tierti imfttn-
& vimtmper
Qms enim ^mhi-
gMinpuim in vinMm trAnJire,cum multo vino modicum

infitfitUtitr Meju*
?aUotpu'n tetaviniJidf.^4ntiapropter
gnttam Mjtu mutatur , vt
tjuoddamfi^tt
ex ipjis confu-
fim,ûodnecJit4fta,necviHum,8cc. Ecce
quomodo
Pontifcx refumens cafum capituli (um Martht:

doceat'aquam cum vino mutari in fanguinem,ita
vinum aqua. Hxc ergo fuit

communis fententia Thcologorum tunc temporis, quam Pontifcx, tam in illo decrcto , quam
vt prius rautetur in
in dodbrinali
ctiara
difcurfu fupcx Mifla cft
fccutus.
Ex hoc
fcquitut fblutio
argumemi , quo
tcrtij
Tmitmfmi. pratfatus authorcontcndit in Ecclefia Gallicana

damentHm.
Extmplum
CMufrtJi.
anteScntentiarios Scholafticos c5trariam corafuiflc.cxcpiftola Gaufridi Abbatis Clarxuallcnfis fub Clcmentc III. quam Baronius
rauncm
cxfcribit lococitato. Alij
negabant
vinorautari in fanguinem
quara ipfc fcntentiam dicit
alij
aduamcum
id .nflirmabanr,
communcm fuifle,
neque ali^s opppfitum auditum cfle,citansin

confirmationem eius Cyprianum , Ambrcfium,
Auguftinum
ijitfnra
citatos
& Hildebertum Pa-
fchafium,putans eum antiquiorem fiiiflc , nempc

antc Grcgorium,in quo crrat , fuit cnim modcr-
nus, itcm Algcrum

Uefftnfii.
immcdiatc in fanguinem tranfiTct , & cxprcfsc

dcclarat ipfc Innoccntius fenfum quacftionis con-
modo, aut mediatc , aut immc-
diatc in fanguincvn mutari.
autem prasfumcrc debet
Innocentium III. qui &Parifiis ftuduit ,

ab ipfo Clemente III. intcr Cardinales aflumptus cft, &c
poftca Pontlfcx ad eandem quzftioncm propofi-
&
fuper myfterio Milfa loco
hoc nullusfalua fidedubitare pocuit.

Dicebant crgo ncgantcs vinumcflemaicriam
fanguinis , & non aquam iaquam autcm admixtam vino non pofle conucrti , aut ficri vinum,fcd
manercin fua fubftantia. Econtri ali) afTerebant
aquam mutari
guincra
in vinura
modum
fanguinem
&
flcconucrti in fan-
Stiuu*
ein'
trintr/tt.
ergo conuerfionis aqus in
ratione comprehendunt,
illa
& mox
probantes cx authoritatc fandtorum Patrum
aquam
conucrti in fanguinem , intelligunt , feu

fupponunt modum przfatum conuerfionis eius:
CciK
Pontifcx vtroque loco citato refpondens ad quzftionem , eundcra modum cxptimit
&
profcrens afl5rmatiuam,quz
communis fuit , te-
GaufrcdoProbabat autcm communis fententia conuerfionem aquz in fanguincm iifdcm authotitatibus,quibus modcrni authorcs fuam fulciunt fentcntiam,quas tamen authoritates > neque Ponti-
nequeconimunis fenfus Eccle-
tum temporis
aqua mancns
intellcxit in
eo fcn-
in propria fubftantia
im-
mediate in vinum conucrtcrctur , fcd vr pri6s

conucrfa in vinum, vt patet cx didiis:crgo hic eft
verus fenfus Patrum
ScholafticiJ,
quem
refte aflccuti funt
non fententiam nouam inucnientcs,
fedantiquamin fuo rigorcfequcntcs,acptoindc

vcra cft illa,
intcrprctatio Patrum gcnuina ,
quam przmifimus , non quam aduerfarij iroaginanrur.- & proprictas locutionis Patrum rcdtc
&
faluatur,
& vcritasmyfterij,& inftitutioraateriz,
& poftcriorum
Conciliorum doftrina
vt FIo-
rcntini,& Tridcntini.
fiam non
Controuerna ergo fuit , Anaipta vllo modo eonuerteretur in fangmnem ? communis affirmabar,
Confirraatur hzc vcritas,ex authoribus antiqui$,quam tam G.iufredus infinuat, quam aducrfarij citant. Algcrus lib. dc Sacramenio Altaris,
quam
cap. j. quzrit
attieiflc.
docct Pontifex:negabant alij, quia ex opinione Phyficorum purabant nonpoflcconucrti

in vinum, ac proindc mancre in propria fubftantia circumfufa accidentibus vini : ncquealiam
concroucrfiam infinuat Gaufredus in fua cpifto-
la,vtpater:propofitaenim controuerfia intcr affirraantcs

neganrcs.fubiungit fundamenta affirmatiuz , quam jcoramuncm appellat prim6,
&
TuHi*mtni quia calix Dominifucrarmixtus,

fjfetmminiii.
doccnt.Alioquin hxc ratio non cfict ad propofitum , fi defenderent aquam immediatc conuetti in fanguinera pofle virtute diuina , quia de
ftici
dtato refoIuit,fenfum quxftionis , & controucr-
*irmMiu*,t
3'
inaliud virtute agentis naturaIis:ergotenuerunt

communem fententiam, quam Thcologi Schola
quafi
quam
elementatajimt , qua vi^
tum conuertuntur , h\de probantes aquam in vinum conucrti , atquc ade6 aquam conuecti pofle
fu
tara rcfpondct,
eit
&
Gallicanz,
Ncmo
ex
Hoc fimdamcntum crat atacionc,quoinnitebantur ncgantes aquam conucrti in mixtum, neque confcquenter in vinum ,
Pontifex etiam
vtroqucloco citato aircrit. Contri vrgebant affirmantcs rationem illam, quia elcmentain mix-
fiz
fals6 ergo aducrfarius infcrt ex co,
tra ncgantcs vllo
tjuod
diocris inde confijio conJeejuetitr,S>cc.
fex Innocentius
quod dicant aquam cum vino mutari in (anguinem,intendi fuam opinioncm , qua fcilicct aqua
lieMM txnr
locis citatis
lUtUrdtur
mentajimplicia
Refpondco cx Innocentio , aquam mutari in

fanguinem cum vino fcd mediatc, vt Pontifcx
dcclarat alia autem opinio ncgabat mutari , vcl
in vinum, vcl in fanguincm , vt citat ipfe Innocentius capitulo (um Marth^ & fupcr Canonc,
:
tntrtHtrfi
imcUr* Gat-
temttfitpremtu artifexjic coninnxtrit , vt non tam ele
fte
3^
695
&nonmerus
cx confuctudine loci:tum quia id infinuatur Prouet:h.9.MiJcmtvinum,pofuitmen/am, &c. vbi dcfignatur myftcrium EuchariftiaE fccund6 , quia
aqua mixta fimila; non manct conucrfo panc in
corpus ergo etiam nec mixta vino. Tcrti6,quod
eft contrafundamentum negatiu* , quo ncgabac
aquampofTc conucrti.fcilicct in vinum. PMTrirw,inquit,f w elemema tptaruor ifnii,titrit, etfit,
:
&
Quare
in pane
^ vino confecretur
ctrpm (hrifti , &fanffos? in qua quzftionc non

facit mcntionem aquz,fed vini fimplicitcr j dans
autcm plures rationes
33
ConfirmMtur
tJt
Mntijuit
Mutherihuf.
Algerus.
& congruentias huius,
& vi-
CinfterHtio-
num in flibftantiam cuiuflibet transformatur na-
vk mMiria,
qiua per
modum
nutrimenti
quia panis
Deus voluetit , in car, quant6 magis,fi

fanguinem fuum transfcrtur omnipotenrialiter? Dcinde quia inhis eft ordinatium noftrum nutriraentuin. Itera , inquit , Ecclcfiaftici
corporis vnitas ad inuiccm aptius fignatur , quia
turaliter
nem&
&
vinumcx mulficutpanis cx multis granis ,

perfonis
tis raccrais , fic Ecclefia ex variis
colligitur
&
&c. vbi loquitur dc vino fimplidter,
puro.
Item,quiain his
loris
eft rcfcdlio
hominum
non beftiarura. De aqua autem fic
fingufubdit:
Cmt
IV. Sententiarum
Lib.
696
C/, inqmtyfupple vino etiam poftmodum per -^poJftlos,aijMam mifceri voluit
(}i4rum,dr
cjui
commnni^ potus eji be-
homimm,vt advnitatem tanti myêrtjper-
tinerefignificaretynonfoiHrn iuflorurnyfid
& peccatorii,
ram huius mixtionis fuifTe mutationem aqux in

vinnmin nuptiis tcmpore legis , pcr quam defignatur populus in Euangelium , ^t &nos , inquit
in aliam
imaginem transformemur ab omni-
Vtrh mani' ftpcenitere vellent,confortiHm; vt ejUodfiiHmerat ipfi
potente.
fejia.
Stephanus Eduenfis Epifcopus de Sacramento Scephinus

proxima Indt Eduenfis.
vinum non tranfimtt in diuiefl,inqmt,juod panis
i^ exordio Sacramenti prius exequeretur
inftituendo materiam tantum
&:c. id eft,
panem
& vinum,
iniiCqneconCecTinioi&nosifuodmfirieratT/r^Jle-
nam naturarn ,fidin
aquamex
totus,inqnit,fi4b vtracjue jpecie panis,& vini
commiincm
Chriftus} &fiib vtraqMe particula totiusfpeciei totus;

infra zutem,In praparatione panis,inqmt,& vini,id
panem
aflcrcns
&
vinum purum
materiam Sacramcnti , in quibus tantum

Chriftum confccraire refcrt, aquam ab Apoftolis
additam ad dcnotandum myfterium. Qupdcrgo
elle
priori libro incidcntcr dixit

crificio
rcduccndum
agens per
ad fenfum
eft
de (a-
fe
communcm
iam exph'catiun,vtpatct cx pra:mi(Iis, vbi veritarem eam loco proprio cra6lat:ibi autcm loquitur,
iuxtapraxim.A: ritum confuhum.ficut & alij Patrcs non folum inftitutioncm fpedantes , fed
ctiam concurrentiaexordinatione Ecclefix,qua-
hurrutHamfibflantiam
&ante<t
(
fupplc
cft,ad ofrcrtorium,4^4 vino mifieatur,vt vtrumtjue

delateri DominiflHxiffememoreturJn ijuoetiamfignificatur nos per a<juam/& fanguinemfalHari-yatiMam di-
co Baptifini fanguinem lefit (^hrifli,Scc.
vbi nihil afde conuerfione aqua: in fanguincm proxime , fcd potius oppofitum quia & fuperius non
facit mcntionem aqua:,nccmiftionis,vbide matcria Sacramenti agit ; fed infra tantiim , quando
agic dc praeparatione matcriae , 8c\ ofTertorio , Se
fcrit
hoc tantum ad fignificationem myfticam ;habe-
lis cft
dida mixtio.Fioruit anno 1 1 ô.habetur iii

BibHotheca Patrum, tomou. part.z. impreiT
tur/<w.ii.
Cokjni,c.
credoiinqmttCiuod aliudpeperuierit in Cruce,t]uam ca- Pafchafius

ro,neque aliudpiofluxerit (U latere Chrifli, quamfan- Cocbcicnfis.
Item
^4
Odo
Cameraccnfis Epifcopus
Canonem
qui flo-
Odo Camc-
ruit
taccniis.
SimiLimodo poftcjuam coenaturn efl , accipitm

hunc prAclarum cdicem , prxclarum dicit caliccm
J^
anno 10 10.
in
Millae fuper il-
&
cui admifcetur acjMain cali-
ce,ajua in qua renati ,fangMS ûoûe in jjuo redempti
&fimilia,vbi loquitur de materia proxima
tur,& per fanguinem Chrifius , ejui eo nes redemit , ac

perhoc neque Chriflus fine Ecelefia Tontifex in tuermtm,neqtH Ecclefiafine Chriflo Deo Patri offertur^Scc
guftari
jidmixtHrn vino laticem
rniraris,at ipfiirn,
Grande Sacramentum efi,neC ratione vacat,

Vndafluens homo prattriens ea mixta IAao:
Et Chrifio
debet, necfanguisfine atpta
Ita ille in epiflola de corpore
vero de corporc
&fangMine Domini.
& fanguine Domini
>
ejuia
lib.
cap.i i.ab
aduerfario citaco habet.

Plane atjMa infangmne quare mifieatMr,dum in natalicalicisfoEiuma Chriflo'jten legitHr:iUa permaxiefl
cfuia
de latert Chrifli vbi paffio compU'

, quod reSle myfle-
& aqua manauit
rium plene
runt
ipfiftUs,
Prdterea nilfonsfinefangiuTie, (id cft,vino)w///rw
intelligentes ,faciendHm incalice cenfiuvt nihil deeffet nobis in hoc Sacramento ad com-
me?orationemnoflraredemptionis,&cc. vbi exprcfsc
memoriam rnyftcrij id fecifTc Apoftofupponens in calice , qucm Chriftus confccrauit,non fuifTe aquam. Aflignat deinceps alias
(ignificationcs communes, quas tradidit Cypriaiius: &ampliusintcr aliasrcdbc mifceri aquaui
vino , ^HJa hi liûores magis , fuam alif coalefbtnt,
tjuia vinum exaeptaper vitem,ficHt Chrtftus ex Maria percamtm nafiitur : ergo contra fundamendocet ad
fonte
Sanaui5,vtrumquefimHlfaluat,vtrumc]Hefacrat,
(fum rimaretur pendentis vifcera Chrifli

Lancea,maaitit fiinguifî^Jr vndafifnnL
Sicut vtrumcjuefimulfluxityfimul ojfer vtrumtjue,
(fcilicct in oftcrtorio, aut
confccrationc
dc quo
agjc)
A^w
effe
tur,fanguis pariter
Diuidit vnitos,7icl a(]uam,vel vina rniniflrans,
Et caput a memhru ftparat
licejinefimguine
rna canfa
Chrifli fanguine iun^lui horno,
deme Cracisnon imitaris opus.
Canonem
agit de offertorio ante
vbi do-
aquam mifcendam vino , quod dcnotat fanguinem Chrifti,vt alijomnes doceiit fi*pra citati:
cet
ergo nihil agit de conuerfione immcdiata aqua:

in fanguincm.
Vnde
fcquitur hanc fuilFe
com-
muncm.quam docemus,quamque prxtcndit pra:Abbas Gaufridus
thoritatera huius
in fua cpiftola>citansau-
vixic
Beringofius Abbas
los
um aduerfari) cenfct quo ille
putat aquam non

Vnde /?j/r<,quando
dicit aquam vcrti in fanguincm , non alio modo
intclligit,nifi vtalij. Ex his ergo perperam citatis , quorum nullus negac aquam mutari in vinum, malc ex fupcrficie verborum , quibus tantum'dicunt aquam offerri in calice, aut inutari in
f
cflc
conucrtibilcm in v.num.
fanguinemjintentatquifpiam notam
iij.
&
vnum SacramentHmJpiritali fignificatione perficiatur,

&c.
tentia.
de laude
fanfta: Crucis/;^.i.c</.i6.
facrificio
efl
non vinumfolum
>
cadcm
neijue
inucntione
dicit, .ô</<
aijuafoU deferenda
fid vtrumcjue potius mifieatur , vt ex

Intelligit
vtrotjUf
autem fignificationcm , qua popu-
lus Ciirifto vnituti
nam
in verbis pra:cedentibas
adducit verba Cypriani dicentis, 5 viniimfilum

ofliratHrjHcipere Chriflumfine nobis
& fubdit figu-
Velimmuiia
ti in fangui'
tum tranfiri.
toti fchols*
hadenus , ante
ipfos docuit nam & Theologi idem dicunt , Ced
fano fenfu,& propric de rigore vcrborum dicitur
mutari , mediatc tamen: ncqucergo Patrcs, neque antiquitatem pro fe habec prsdida fcn-
3y
3^
ita efljooc accipiunt credemes, id
efl,carnem,&fitngMinem
per aejuam popnlus ahUtius vnda baptifmatis fignifica-
motaeft /habeturibidcm.
Itcm Hildcbcrnis I. Cenomanen. Epifcopus,
poftca Turonen. Archiepifcopus , carminc iit
CanoneniMiinr, in offertorium,
fatiis
Non
vinum , quod non
&
ianguinis,non faciensmentionem aqua:, quae re-
Hic
gHis,& aqua:&fihoc
fimtfideles:& ficut teftatm Cyprianus, nec aqua in ca-
fpccicbus vini,videri
cft-,
Aliud non docct Pafchafius Corbcienfis
vfquc diim ilaiim fiet prxclarus

i/r<<,dicit latcrefub
crir , &c.
adhiic vini
quando fanguis
Bciiiicufius.
&
rij
pofimodum adderemns , &c. id cil, mifccndo

traditionec Apoftolica ad fignificandum iniuftos. Clarc ergo hic docct fententiam
HiUcbcrc.
Altaris, cap.i 4. agens de materia
quafi aliud docerct,quam Ecclefia

:
Ideoque
S.
Thomas
4. dift.prtfint,' ^ft.i.
art.^.^ftiunculaprima adfecttndam. poft Innocen-
tium
recenfec duas illas opiniones anciquas
de
17
XI.
Dift.
it conuerflone aqux , quas inemorac Giufridus

in fua epiftola > quarum vna dicebat aquam conmediatc in fanguinem;
uerti priiks in vinum ,
alk negabat conaerti in fanguinem. Vnde colItgitur nullam tertiam fuiire,quz diceret aquam
conuerti imroediatc in fanguinem ; ac proindc
eara , quara hadlenus expugnauimus , e(Tc nouitiam huius temporis vide ipfum i,ff4rt.îuft.7i.
&
Hadenus ex authoritate: reliqua faciiius

expedientur, qu funt a ratione.
Obiicitur itaquc vinum non polTc conucrtere in fe aquam , quia ed corpus iimplex quod
nequit tranfire in mixtum nifi concurrcntibus
mt. 8.
J8
tmm
mrati$'
clementis. Deindc Ariftotelcs vidc-
aliis tribus
cur lihje Genemtj^Mp.io. ncgarc hanc conuerfioquia feparari poteft aqua a vino
: dcinde
nem
Ix vn
/'
per artcm,vt chymici doccnt. Refpondctur omnia hatc falfa ellc ; nam ratio ptimum allata falfa
eft ; nempe ex vno elcmento non fieri quandoquemixtum,vt ex aqua pifcis ; pcouc probat Do-
m*nt pc^*
ftrimixtmm. Gtotin ijiji.ij.
ti
f MM*
excreuijje
dicMur: omnes enim
geftt partes
ipfius
mixtionis con-
non d(ju,/ed vini naturam
retinent,
dr iHiut opera effwiufit : ergo vinum conucrtit in

efficaciam reti: aquatn , quia eius uaturam ,
nct. Deindc hoc exemplum adducit in iis mix-
&
tis,
quorum alterius
fubftantia remaner, alterius
ver6 non remanet , &c. quod ex confcquentibus

patct i quia illam firailitudinem adducit altcrationis , quz fit ad nutritionem in qua fubftantia
augetur;nutrimcnti veco non maalici manet
tnm,
nia aqua
&
:
cihi ingredientit
\/ed precipue ex alimo-
huiut enim vfiu plurimMs
eft ,
atque in
emmhu* atjua alimento eft , etiam ficcie , &c. ergo

aqua conucrtituc injmixcum , & non cantiim in
corpus fimplcx.
Et inlibro problcmatum.feft.i.textu ii. Cttr
?nutationem atfuarum grauem , aeris veri nongrauem
ejfe affirmant ? an qmd aqua corporihut alimemo eft,
iam hahito compUxo<pie pereffrinamHrJkc.
quenti
& fc-
cur cihorum mutatio magis eputm aûa
â-
plurimum aûa con/itmim*s,

nam in pae , ob/hmjs , inpotu a^/l vfitt pbtrimut eft,Scc. Experiencia ad hoc acccdit , nam
qui bibunt aquani , ctiam hxc in ipfis in cxcrementatranfit.aut nutritioncm, vt in animalibus:
uis occurrat 1
an
<juia
&
&
&
ritnti.
crgo corrumjHtur in mixtum.

Quod ver6 aic Philofophus dc fenfu,& (enfato conccaPythagocicos , qui dicunc nutriri quxdam animalia per odorem,dat eius rationcm hc:
Per/picuum enim videmtu , ^Md alimentum cemp^
tum ejfe dehet ; & infra nec quidem MpufoU/!r tptidem non permfla atertpoteft id enim <juod conftituenabm eft , carpcmim effe oportet , &c. hoc , inquam,
:
non obftat.quia faltcm mixta alcrc poteft, &
cor-
& intentum cius cft reqyiri
ali-
rumpi
vnde fepartcur humor ex vino
&
aqux , camen faporem ,
nifi
vini habebic
vnde
fapercc vc vinum.
;
eft tc-
calorem,
operationes
liccc noii rcfcrac
li
& alias
aqua pura
elTct
nunquara
Obiicic aduerfarius prxcerea quod vircus vini debilicetur infusi aqui. Re(pondctur , quia
repatitur , id verum cllc , non quod mancat gutta
aqax
in aliud
per modum cibi quia aqua fola

nonolit, fcd pcrmixta iolido. Ex hoc patct ad
fcciidam obiedkionem. Ad tetiiam negatur cxpcScoti oper. Tom. yiU,
quod folidum
40
, im6 per guttam aqux non

cum codera quare vinum di-
in fubftantia
dcbilitaiur. Dices
lutura
non reducit
ftatum , ficuc
Rcfpondetur,
quia virtus calotis naturalis in animali etiam
rcfringitur per aclioncm ,
rcpafConem ab alife in priftinura
aqua ad ptopriain frigiditatcm
&
mento , quod cotum non conuertit

ftantiam
mutat tamen in
aliara
in fuam fub-
vt excreraenti:
propofito vinum quidem rcpatitur , quando aqua in quantitate admifcetur , & fit cimus,
id cft,alias (pecies, non vini puri,fed diluti uon
facit hoc ad propofitum pcr admixrioncm gutfic in
tx
qux etiamfi maneret
in fubftantia fua
non
impedircr conuerfionem vt mox apparebit ; neque refcrt ad hanc conucrfionem guttx , vt vi-
num
fit debile, vel Louanien(e, vc idem replicar,

quia conucrtit etiam guttam in fe.
Obiicit prxterea argumentumThcoIogicum:
quod
forma in cafu , fi aqaa non conuerteretur in fanguincm ; vt quando ftaiim confalfa cflct
non mucari
non
41
OUtBit.
aquam
fecratur poft raixtionem , cunc neceftc eft
vinum crgo
nem , non cocura quod eft in
calicc eft fanguis,
& confcqucncec forraa falfa.
Refpondccur hoc Kt^npo.
in
nihil elTc^quia
fi
gucca mc]Iis,non
num
fi
in fangui-
raufca cadat in caliccm,auc
falfificat
forraam;ncque
gra- Kttbfiatv*-
fi
tiam , & hoftia panis triticca; alia illa non cadunc fub fenfum , vt diuerfa funt. Vnde Inno-
&
&
tinemit
Qua-
&
mmMm.
perficie
uujor pars vini
alimenenim quandam potijfimum recipit

di/pofitio corporis ex temperamento aeris con-
&
?9
illa,
auenx mifccatur pani , ooftat

eius confecrationi quia hxc non tribuunt denominationcm toti , & pro nihilo rcputantur;
idc6 ccnictut calix vinura fecundum apparen-
perit.
nct, fed atccnuatur
Item lib.4.dc hiftoria animalium,cap.x.
jlfmmffimli' litatem
697
quia ctiam vinum depuratum, quandoque etiam continec humocem aqueum in fu-
rientia
Deinde contrarium eius , quod aflcrit , tenec

Ariftoteles loco citato agit enim de diftinône augmcnti per nutritionem k mixtione dc hac
aqux ad vinum fic ait An aUeriiu renumeat Jiihftmtia tideftt mixti , alterim ntn renumt vt/itcci\
alteriufhe rei ? cwn in hac quocpte mixtione id tptod
imperat ,ideft, pradominatur ; vtft id vinum fiterit
:
Ttfi ctntur-
Quxd. VII.
hordei
aut
rittufnm*.
centius in cz^. CumMartha,non inuenit illas fub-
contraeos,qui dicebant aquam non mufanguinem.auc vinum,ide6que mifceri,vc

fignificec populura non vc matcria proxima, auc
tilitatcs
caci in
reraoca conucrfionis.
manon
Miflam cc-
Obiicit prxterea, quia in cafu, quo aqua

neret in propria fubftantia , fumcns calicera
ellct
ieiunus
lebrare
illud
ergo non poflet
quando
aliara
OHtSit d*
itiunio.
iure,aut priuilcgio conceditur;vc
inno6le Naciuicacis Domini;hoc autcm ob
neceflitatem populi quibufdam conccditur.
Refpondet Innocentius Ucocitato de

Mi/fa, Suarcz
?uando
myflerio Rt^nfcpri^
& Gabriel leH.i^.incanonemmiffa,
ica probabiliter conftaret Sacerdoti
non
conuerfam aquara non efle ieiunium,&

abftinAndum efle. Vafquez autem docct n6 com- RtJ^fit /*
prehendi illtrai cafum fub prxcepto iciuni), quia emmtUÔrv*'
uilfe
lumitur per modum vnius potus cum (anguine

ex prxcepto Ecclefix ; ac proinde non eflc prxfumendum Ecclcfiam fub prxcepto iciunij comprehendifle cafum. Vtraque folutio probabilis
eft ; quidquid dicatur , non fequitur aquam conueni immediatc in fanguinem.
Obiicit prxtcrca fi aqua manerec in propria
:
ritr.
41
rubftancia,non pofle adocaci calicem. Refpon- OhitSi ex

tultu.
detur adorari poflc , non fccus , ac fi fcftuca , aut
Stluitur.
aut alterius liquoris caderec in ca- Vtr ndtrmicem>quia quod adoracur eft fanguis Chrifti, tit.
f;utta mellis
NNn
quod
qiiod
IV. Sententiarum
Lib.
698
primum
eft
contentum
quo non
doque ab opinione ali<is parum examinata recedatur,licetcommunis fir inter DoAoresicho-
diCcct-
nitut aqaa> neque cultus cft Falfus.

Vnde praxis Ecclcfis Grxcx eft in contra-
lafticos :fed inftantiam huius non adducic coagruam ad propofitam;nec probat intencam,ncm'
rium, quae fatSka confccratione aquam fetaentem

in calice mifcet > quo non obftante , adorat cali-
pe oppofitum conclufionis
Idem dicendum quando aliquod granum hordef immixtumeft hoftia itcm

in cafu quo non validccorifccratar hoftia,populus eam adorat^ finejcrrore.quia prudenter exia<5l;us aatem adorationis,
ftimat confecratam
ctntit.
Alexadrini lih.i.Ptdtôgijs.x. laftini in initio

huius cicaci,& alionun pluriam:& Liturgiae eandenxvfiim confirmant. Alia tamen eft carremo- Grm tnifclt
nia , qu^ Grxci vtuncur paul6 ante communio- elieem antt,
^feft cenftnem temperandi calicem confecratum iniedli ertuienem.
Par
aqua feruentcqux obiedaeft eis abEugenio
pa in Concilio Florentino,eamqae traât Arcudius lih.^Je Euchar.c.i^.fottc ex hac caereraonia
aliqui interprecati funt ecs non mifcere ante calicem }
indecaiis deipfis peccrebuit opinio*
prudentiam, recipitdeterminatioab iqtentionc, quac fequitur xftimationem,

vt non abfolute ad rem ipfam in ejfe feratur , fed
prout exiftimatur efte.
Ha:c de hac qua:ftione,qui ad pauciora reduci poffinr, fed prolixa fecit calumnia inquantiim
cis
nem
quafi k
Ecdefix fenfu
Vndc pra:nouum , vt quan-
In materia defignanda Sacramcnti.

fatus author aiTerit
non
efte
Grdci etidm non
plures Grscorii Patrum, vt Damafceni,Clemen-
ficut fequitur
& communi
in
nocemiiu,8cc.
authoritatem totius (cholx concernit
commune
^pomm aqHomf vt dicit Itt45

Idem etiam docet Magifter in liter CemunU *rrr *x Inntra:verikm hoc non fabfiftere docent authocitates
b
Patribus recederct >
fuifle
Ecclefia ante Innocencium.
ccra finc crrore.
&
DISTINCTIO DVODECIMA.
A
De
qHetibtu
autem
ciebus
confe-
ad
quseritur
de accidcntibus quê remancnc, id cft,dc fpc-
& fapore, & pondere, in quo fubicdo fundentur
mihi vidctur fatcndum
exifterc
nnc fubicfto,quam
potius
clTc in
fub-
confe&io-
nem
ic(Sio,
cerpo-
quia ibi
non eft
fubftantia, nifi corporis Sc fanguinis do-
qux non afficitur illis accidcntibus. Non cnim corpus Chrifti talem
babct in fe formam, fcd qualis in iudicio apparcbit. Rcmancnt ergo illa ac-
chrimy minici,
framtmtm.
cidentia pcr fe fubfiftcntia ad myftcrij ritum, ad guftus,fidciquc fuiFragium:
quibus corpus Chrifti habcns formam,
De fraBione
SOlet ctiam
vera
non
lomuG.g
2S'"'
ftt
fit
&
ibi
Qf fartitione.
&
partitionc, quac ibi vidctur ficri, vtrum

de fradionc
vera fradio eft , cuius rei fit , vel in qua rc fiac. Cumque
quasri
fi
& naturam fuam tegitur.
ibi alia fubftantia
quam Chrifti
fi
in aliqua fubflantia eft
illa
fra-
dio, in corporc Chrifti vidctur cfTe, fed econcra,cum ipfum corpus incorruptibile fic ( quia immortalc &impaffibilc) in ipfb non pofrc^fle vidctur,
Nam & Chriflus rcdarûit carnalcm fenfum difcipulorum , qui putabanc
^^^^^"^ Chrifti , ficut aliam in partes diuidendam , & morfibus dilacerandam. Idco quibufdam placet , quod non fit ibi fradio ficut videcur fcd di:
citiir
frangi,quk vidctur
fratigi.
Quibus obiicitur quod ait Ambrofius, Ni-
cft in facrificio veritatis ficut nt in magorum prajftiquadam falluntur oculi, vt videanc cffc quod non cft. Ad
oc illi dicunc, Non fallic nos vifus, ncc fallitur quod effcc, fi crcdcrecur
ita frangi, vcvidccur. Nec illufio cft,quia ad vcilicacem fidci non ad dchil falfi
putandum
dclufione
fiis, vbi
Lnc.vlt.c
cepcionem
ita fic, ficuc
& Chriftus
fpccie pcregrini : nec in co
cur , nc
fc oftendic
duobus
difcipulis in via
ia
camcn calis forma crac,fed oculi corum ceneban-^
cum agnofccrcnc.
Aliorum
XII
Diftinaio
699
Aliorum opmio,
ALij vcro dicurtt, qu^ (Icut ibi (pccics panis cft, & non cft ifei-rcs cuius,
qua
vcl in
quia nihil
(it illa fpccicfs
itkcft ibi fradio
quse
i
noafe
ftv
Dci pbttfntial ficriîlfUhti vt
ibi fra-ngiturj quodinirftbilitcr
aliûa rc,
ibi
fit
âô, vbi nihil frangicur.
Aliomm
i^
opinio,
tradunt corpus Chrifti cflcptialitcr frangi
ALij
diuidi
j$c
^ tamcn intc-
/)
grum , & incorifuptibilc crifterc. Qupd fc colligcrc aflcrunt cx confcf- CofejfioBtfjoncBcrcngarij,qui confcflus cft coram Niqoko Papa,&pluribus Epifco- T^*^
pis, p^cm & vinum,qua: in altari. ponunti^r , poft confecratipncm non (b- conficr.dift.
Jum Sacramcntum,f?d ctiam vcrum corpus,& fanguincm Chrifti cfle & fen- * f^- Ego
fualitcrnon folum fub Sacramcnto,{cd in vcritatc manibus SKerdotum tra- ^l^^'
:
dari
& frangi
ficfidcUum dencibus
attcri.
Sentenfia probahilior,
SEd quia corpus Chrifti incorruptibile eft

partitio
non
talis ficri: vt
ris
fanc dici poteft fradioilla
in fubftancia corpoEis,fcd in ipfa
vcra fradîo ,
& partitio
fit
ibi
mitcris , vel infiiltcs
cum
ibi fint
fme fubicdo
fundari in acrc. Eft ibi vcra
fradfcio
& partitio
dcntia vidcantur-frangi,
forma panis. Vndc Appftolus
aic
Panis
quidam
licct
qua:
fit
fi
acci-
aflcrant ea
in p^nc, id eft, in
qucm frangimus, quia forma panis
ibifrangitutj&in partcs diuiditur, Chriftus vcro intcgetmanct,

in fingulis.
quae fit non in fubftantia corpo-
Nc autcm
(ed in Sacramento , id eft , fpccic.
&
fprma panis facramcn^
i.
Cr.io.
& totus eft
Vndc Auguftinus, [ QuandoChriftus manducatur,vita mandu-
Augufi. in
Sed quis audeat manducare Dominum fiium ? & tamen veritas inuifi^-^'^"''
tans nos ad nunducandum ait, Qtî manducat me,viuit proptcr mc. Ncc oc- dr hab. e^
ciditur Chriftius vt manducctur, fcd mortuos viuificat quando manducacur, c<mficr.difi.
icficit^non deficit, viuit manducatus , quia furrexit occifus nec quando tatTos"^*
manducamus,partcsdciIlofacimus,&quideminSacramentoficfit.] Iccm, i giojf. \.
[ Norunt fideles, quomodo manducent carncm Chrifti vnufquifquc accipit ^J2!J^''^
partcm fuam vndc & ipfa gracia parccs vocancur. Per partes manducatur, & conficr. Sfi.
catur.
manct
integer totus per partes

:
manducaturinSacramenco,& manct
gcr totus in CGcIo,manct integertotus in cordc tuo. Idco
ifta
inte- ij^-^F*-
dicuntur fa-
cramenta , quia in eis aliud videtur , & ahud intcHigitur videcur panis & calix, quod & oculi renunciant, quod autem fides inftrucnda poftulat, panis cft
:
corpus Chrifti , calix cft fanguis. ] Ex his datur
intclligi
quod fra^Skio U parêo-
tes,qu2 ibi videnturikri, in Sacramento fiunt, id eft, in fpecie vifibiJi.
quc ilia Berengarij vctba
ita
diftingucnda funt , vt fcnfualitcr
nonmodoin
manibus Saccrdcntibus , vere quidcm , (cd in Sacramcnto tan-
Sacrameiito,, fcd in vcritate dicatur corpus Chrifti tra(fâri
dotum
ftangi vcro
& attcri
tum. Vcra ergo c^ ibi attritio & partitio (cd in fineulis partibus tocus
cftChriftus. Vndc Hieronymus , [ Singuli accipiunt Cnriftum Dominum,
:
& in fingulis pontionibus totus

grum
fe pracbct fingulis. ]
cft
ncc pcr fingulas minuitur
Itcm Hilarius
Vbi
fcd inte-
pars eft corporis, ibi cft
&
in
^^jjj^
conficr.difi.
x.c.Singuli
lOtUm.]
Scoti oper.
Hieron.
Tom. yiJl.
NNn
Jîd
*"'P'"'"
IV. Sententiarum
Lib.
700
Qîd
/^^ Vid jtut^m partcs
jp
Dc
\Jjtiz
csnficr.
^T?, 2. cap.
cft
qy^^ iam
partesjtgnijicent.
iila
fignificcnt, Sergius
illac
Papa tradit inquicns,Trifor-
corpus Chrifti. Pars obiata in calicem
furrexit,
rfiifla, corpus Chrifti,

monftra^ pars comeiJ^,,^mbulans adhuc fuper tcrram:
:
pars ia altari vfque ad fincni mifrae rcmanens , corpus iaccns in fcpulchro

fignificac quia vique in finem ficcuh corpora Sanftorum in fcpulchris erunt.
Mitt!^c,.c
LHC.1.X. y
myfticam tcncnt fignificationcm , ita ctiam & fradio

cft reprjefentatio vnde ipfc ait , Hoc facitc in
cotniTiccriorationctn-, id cft , in nicmoriam paftionis & mortis mese.
partcs
conii^'& E^ fi^^^
fecr^ft.x,
mcam
Nam,Vt
iTjorte*
Atûji. Jg
ilJar
& mortis
Chdfti ,
hah,decon^ paffionis
ait Ambrofiijs
Quia
in morteChrifti hberati fumus,huius in
& bibcrido carncm*^ fanguinem
memorcsefrcdebemus. ] Scd cattc indignc perdpiat,quia iudicium fibi manducat. [ Non cnim
irUnitferm. ucat quifqUc
;t8. & de cft ifte pariisûi vadit in corpus , fed panis vitae tcrnx, qui animac noftrx
fiibltantiam fulcit. Sic crgc viucjvt quotidie merearis accipcrc , ] [ nec accc7"*^N6n
cft iHcc^ dasindignus. hidignus eft,qui aiiter ceiebrat myfterium,quam Chriftus trayirnhr. Uh.
jjj jjt ] yel quj habcns mortale peccatum accedit. f Ergo etfi fint peccata quoc.^.fer. i6.
edcndo
tidiana, vcl
fuper loan. ^[
fiper%piji.
ifdCor.c.ii,
dimittis
non iint mortirera , antequam

dimittctur tibi
non ventnum.
accedas, dimitte debitoribus tuis.
& fic fecurus accede.
Panis
cnim
falutaris cft,
itaaccedis,fpirituahtermanducas:fpirituahtercnimman-
Si
ducat, qui innoccntiam ad altarc portat.J

Si iûd/ttjacrificium
T)Oft
ha:c quaeritur
etJtfififSfs
Si-qiiiod gerit
immoletur Chrijfuf.
Saccrdos , proprie dicatur facrificium,
&
fi ChFJftus quotidie immoletur ; vel femel tantum imJ[ vel immolacio

dici poteft illudquod ofFcrtur
brcuktt:
confccratur
molatusfit
?
Ad
hoe
^'(\^[i
oblationcm quia mcmoria cft , repra^0d 1. expof a Saccrdotc , vocari facrihcium
Heb. 7.
&
&
&
facrificij , & fanb: immolationis fada: in ara crucis. Et femcl

^r^'^ fcntatio veri
mortuus
in crucceft, ibiquc imttiolatus cft in femetipfb : quotidic
Chriftus
l.ck^ti
autcm immolatur in Sacramento , qiiia in Sacramento recordatio fitillius^
quod fadum cft femcl. ] Vnde Auguftinus, [ Ccrtum habemus,quia Chriftus

non moritur, &c. tamen ne obliuifcamur quod
femel fadum cft in memoria noftra omni anno fit , fcilicet quotics Pafcha
cclebratur. Nunquid toties Chriftus occiditur fed*tantum anniuerfaria
i;ccordatio rcprazfcntat quod ohm fodum eft: &fic nos facit moueri-,tan-
lefurgenscx mortuis, iam

,
*<i/.Tame,
An^fi. Ad
x^.'& hab.
de
confecr.
mcl* im-'
niolatiis.
quam Vidcamus Dominum in

jn
Semcl immolatus cft Chrifhis

fem6tipfo,& tamcn quoCidic immolatut in Sacramcnto. Quod fic incruce.
Itcm,
membroDeo Patri hofliam redcm-
tclligendum eft,quia in manifcftatione corporii,&diftin6fcione
rum fcmcl tantum
in crucc pepcndit , ofFcrens fc
quos prxdcftinauit; ] Item Chryfbftomus,

kom. 1-1.& [ In Ghrifto femei oblata eft hoftia ad falutem potens,quid crgo nos ? Nonnc
aiienaturje
pcffingulos dics ofFcrimus ? Etfi quotidieofferamus,adrecordationem cius
multa:. Qupmodo vna , & non multa: quia
i?<:^! vt mortis fit & vna cft hoftia, non
?
Chrifto.
femcl immolatus cft Chrillus. Hoc autcm facrificium cxcmplum cftillius:
idipfum fcmpcr , idipfiim offcrtur proinde hoc idcm cft facrificium. Alio-
fS/r^
prioiiis cfficaccm,
eorum
fciliccr,
quiridicetur ,
quoniam
in multis locis ofFcrtur , multi funt Chrifti
non , fed
plenus ficut quod

& hic plcnus exiftcns &
vbique oftcrtur, vnum eit corpus, ita & VAum facrificium. Chriftus hoftiam
vnii^
vbique
cft
Chriftus
illic
obtulit^
obtulit
ficij. ]
Diftinaio
1 1.
701
ipfam ofFcrimus & nunc: (cd quod nos agimus, rccordatio cft {acri-
Ncc
cau(a fua: infirmitatis rcpctitur,quia pcrfir
homincm fcdno:
quia quotidic pcccamus. Ex his colhgitur clfc facri/icium & dici, quod
agitur in altari: & Chriftum (cmcl oblarum,& quotidic offerri: fed alitcr
ftrac ,
tunc,alitcr nunc. t ctiam quz fit virtus huiu^ Sacramcnti oftcnditar : remiA
fio fcihcct
pcccatorum vcnialium ,
De
& perfcdio virtutis.
cauja inftitutionis,
cnim hoc Sacramentum duabus dc caufis. In augmcntum

virtutisjfcilicct charitatis,& in medicinam quotidianas infirmitatis. Vndc De vinme
Ambrofius , [ Si quotics effunditur fanguis Cnrifti, in rcmiffioncnj pcccato- ff^T^**
rum efFunditur, dcbeo fcmpcr accipcre,qui fcmpcr pccco, dcbeo fcmper ha- crim.^.c.6.
bcrc medicinam.] Itcm Auguftinus, [ Itcratur quotidic hacc oblatio, hcec xfirm.de
Chriftus fcmcl fit paffus quia quotidie pcccamus peccatis, finc quibus mor- ,^*"'
INftitutum
eft
talis
infirmitasviucrcnonpoteft. t quia quotidie labimur, quotidic Chri- f^nim
fiJt
ftus myfticc immolatur pro nobis. ] [ Dedit cnim nobis hoc Sacramcntum -^^^ T^
falutis, vt quia nosquotidiepcccamus, & ille iam morinonpotcft,pcr hcx: tfifi.Vtiag.
Sacramentum rcmiflionem confcquamur. Quotidie comcditur ipfc&bi- V'2l^'^'
bitur in vcritatc , fcd integer & viuus manet. ] Itcm , [ Myftcrium fidei dici- ^jj. yj^.
tur quia crcdere dcbcs quod ibi falus noftra confiftat. ] Si autcm quacra- ^8. & de
tur, Vtrum quotidie communicandum fit ? Audi quid inde tradit Augufti- ^/^^{4
:
nus,
Quotidic, inquit, uchariftiamaccipcrc,necIaudo,necvitupcro,om-
fitfanguis.
nibus tamen dominicis diebus communicandum honor. Si tamcn mcns in ^'t'^^^'

affcdiu pcccandi cft , grauari magis dico in Euchariftix perccptionc , quam c.^\jtim.i.
purificari. Et licet quis pcccato mordcatur,fi pcccandi tamcn dc csetcro non ^ ^ f'"'
& fatisfaciat lacrymis & orationibus
habeat voluntatem ,
fcd hoc dc illo dico^
quentius, faltcm ter in anno homines communicent,

1*1
T\ri/'-I-
1-
libus impediatur
qucm mortalia pcccata non grauant.
acccdat fccurus: "ôtidic.

Si vero non frc- FSumu^
quis crimina- ^J^^ffJ'^
nifi fortc
m Palcha lcihcct,& Pentccoftc,& in Natah.

r
n.
ficr.dtjt.x,
Omnes crgo
c.
communiccnt, qui nolucrint carcrc Ecclcfiafticis liminibus. ]
de
*^'-
conficr.
dift. I.
non,
^^-
Si
cap.
ifta diftinftionc detcrminat Magiftcr dc his , qua: rcmancnt poft con- ^P"^P'
recrationem Euchariftiz
diuiditur in duo. Primo cnim dcterminat dc
ejfe illorum accidcntium, qux rcmancnt ibi finc fubicfto.
:
&
Sccundo , dc quadam tranfmutationc

fraftionc hoftiz in pancs
etiam
qu^.
fala circa illa accidcntia
fcilicec
Et iuxta illud iocidcntcr dcterminat dc fignificationc illarum partium , in quas frangitur hoftia, ibi ,
Autem far[
tes illd fgMrant. ] Scquirur illa pars : [.Pofi hoc qudtritur. '] Quac potcft poni incidcntahs
in ifta diftindionc , vcl principahtcr diuifa contra totam pracccdcntcm partcm. la ifta
,
ibi
[ Solet
îd
enim dccerminac dc Euchariftia fub rationc facrificij, poftquam dcccrminauic prius dc

ca fub racionc Sacramcnti. t ifta habcc principalcm,& incidcntalcm : quae diuiditur in
duas , quarum prima pars cft dc inftitutionc huius Sacramenti,&: facrificij,ibi, [ Vt injlitutum efi. Sccunda dc pcrceptionc , ibi , [ .$/ Autem requiratur.
]
Circa ifbm diftindioncm quzrcnduvi cft principaliter dc accidentibus rcmancntibus finc fubicdo,
ibi tria. Prim6, dc ep iftorum accidcntium. Sccund^, dc adionibus. Tcrti6, dc cranfmucacionc circa ipfa. Circa primum quzruncur duo. Prim6,an in
&
Eucharariftia
fit
aliquod accidcns finc fubicdo
Sccundd,an quodcumquc accidcns rc-
manens fic finc fubicdo *

$c9ti 9fer.
Tom. VIII,
NNn
COMMEN
70Z
Lib.
C
IV. Sehtentiarum
M M E N TA K r
S.
a
DiB//?
TN
Ji-
pnSionU
jr'';"/*"^"
hac. djftinîone agiiur
ncmpc de accidentibas
ieito, conueniat ctiam extra fubieftum
de iis.quae re-
Xniancnt poft conucifiohcm panis
&
feparatisidiuiditur i
Primus
Do-
d
ipforum aecidentium , & continct duas quaeftiones ; prima eft , an aliquod accidens in Eu-
fiore in trcs atticulos prjncipalcs.
eft
/it
finc fubiedio
omnia
{ecutKia,an
fubiedo?Secundus articulus eft de adtione,quae conuenit accidcntibus in Euchariftia ;

continct vnam tantiim quzftioncm ncmpe , an
omnis adio , qu2 iiiis conueniebat alias in fubfint finc
&
& fic ab-
ccdat diuina adionc fubftantia aliûa?

hzc diftin&io fcx quxftionibus.
Q^
Vtrum in
i S
eft circa
quarta 5 vtrum ncceflarium fit candem quantitatem manerfc rerpeftiue ad tranfmutationem fadlamabagentccrcato? Sccundaquscft inordi- Cmtitut fix
ne quinta i an poffint corrumpi ? Tertia quae cft iutfihnts.
vliima in ordine } an corruptis accidentibus fuc-
ejji
chariftia
Tcrtias
tranfmutationcm.qux ficri poteft circa eadem , &abfoluitur tribus quzftioiiibus : priroa eft , quae in ordine diftinîonis eft
arnculus
vinij
ibluitur
I.
Eucharifiia/it aliquod accidensfine JubieSio ?
Alenfis 4.p4rt,^tufijô.memh.i.pertresart.D.homu.hicart.i.^M4ift.i.& j.Richai4.<t.i.^.i.t^ 4. Ba/Ibl.

^tuft.j.
&
I
D.Thom.ei.1 .an.i.& }.part.<}.-^y.m.i. Suaiez ).pan.tom.^.tii/p.f6J^cU Scot.j.Metofh-^.^.G,
cf.Jlfetaphjifq.j.^dr \.PhyJk.qiyifl.-j.
^^^^'^î^
ArgHm.i
primum'', argaicurqu6dnon,quiaficucfubftantixconueniccfrcper(e,
accidenti efle in alio. Hoc prpbatur , quia ens diuiditur in cns per fe , &:
W^^^M
tic
^^^^
in cns in alio
^^^^^ cidenti
& primum membrum conuenit fubftantiz

&
quod
non cfl*c in alio.
Sccundo ficjPoftcrius cflêruialitcr non
alio
Text.ij.
per
^4rum.i.
quia
fe,
&:
fecundum ac-
non eflc per fc , fiue efle in

fed impoflibile cft efle fubftantiam ,
vere eft,nulli accidit, 1 . Pl>x/tc. crgo impoflibile cft cfle accidcns,
cflc
:
&
vel
poteft eflc fine priori effcrmaMtcrt^.Metapky/^
de Priori : fed accidens eft poftcrius cflencialitcr fubftantia , ex 7. Metafhyf. quia fubftantia eft principium omnium cntium eognitionc,& tcmporc:ergo impoflibilc cft acci-
Tcxt. 1 6.
caf.
Text.Af.
dcns
fine fubftancia, cuius cft accidens.
cflê
Tertio
u4rgum.i.
Text.i^.&
Si dicas
^nde.
fic,
illo
maior
cft
quod definit ,
biic eft,
& pcr aonfcquens finc quo-
impofllbile eft dcfinitum eflc finc dcfinitionc :
cumque dcfinicntcipfum:fed
fubftantiadcfinitaccidcns,fjc j.i^/^/^^/^/M/^.^.ergo.&c.
vcra dc dcfinicntc pcrtincntead quiditatcm definiti , non autcm dc

additum , fic autcro fubftantia definic accidcns. Concra , impofl|-
vt
& inccmpoflibilc rclatiuum

finc correlatiuo,tunc cnim rclatiuum non
& tamen correlatiuum dcfinit relatiuum non vt aliquid de quiditate eius,
cfircc
cflTe
rciatiuum
fed vt addicum crgo maiorx^ft vera dc dcfinicnte, vt additum.

:
Hoc
Deus
etiam confirmatur , quia
non
fi ad definitionem alicuius crcaturae pcrtinerec ipfc

additum & concradidio cflcc, qu6d dcfinicum cflcc
nunc autem fecundum Philofophos fubftantia cft caufa fimplici-
pertinercc,nifi vc
fine ifto addito
tet ncccflaria accidentis
Deus crcatura:
ficut
di cadit in definitione -accidentis
crgo
CaoJeSnb'
Jiantia.
ficut tale
&
proptcr iftam ncccfiritacem caufan-
additum ,
fciliccc fimplicicer necefirarium:
&:c.
&
Itcm, in Przdicamcncis,album,
albedo idem fignificanc : quia album folam qualitatcm fignificat ergo codem modo quantitas ,.& quantum : fed jmpoflfibile eft cflfe
quantum,nifi fit aliquod fubicftum,cui quantitas conucniac crgo eft impoflibilc quantitatcm efle fine fubiedo. Confirmatur, quia quando aliqua funt omnino cadem, vnum
:
non potcft cfle fine alio huiufmodi funt quantitas, & quantum.
Oppofitum dicitur in litcra, & auftoritatcs Sanftorum^qux addu):ae funt difi^frtced.
Itcm per rationcm j Accidentia panis manent patcc ad fcnfum & non afficiunc corpus Chrifti quia illud non cft quancum hac quancicace , fcd mulco magis , nec figurapyn, j^jj. figura,fed figura corporis humani ncc cft coloratum hoc colore,fed colo^^ conuenicnte corpori humano
nec afliciunt acrem quia aer non cft capax ifto:
De
confecr.
difl. 1. cap.
Sanguis,
c.
Hoc
eft,
^"bfi""'"
'
rum accidcntium cum

,
nec
ifta fint
afliciunc fubftantiam panis
accidcntia corporis mixti
quia
illa
uon manet , vt
& rcpugnantia elemenco:
patec ex prsediîs : crgo func
iinc fubiefto.
COMMEN
XII.
Dift.
Quxft.
703
I.
COMMEKTARirS,
I
f^"""'* *'^ff^tw t icc Hic agitur de

xVpoffibilitate fcparationis accidentiun),&
de cauiaper fe eHendi eorum. In prirois fuppono
**
&
inanere accidentia aliqua panis ,

vini realiier,
Phy Hcc ex Tridentino,Florentino , Lateranen/i,ex do6^rina Patrum,
Schoiafticorum, de
&
&
&
fttrmiiA- hoc Sacramcnto. Notatur Petrus de Aliacoin

^Q.quod dixerit feniibus non fatis iudicari an accidentiaremanentiafintvera,velapparentia,po(^
Ei^rifwtM
f^que probabiliternegarieflc vera. Sedhocabfurdiflimum eft , nlillum fcilicet argumentum ab
experientia fenfus eifc validum , quia deftrueret
liMenutMtmr.
quacunque dodrioa & facultate: & iilafcntehtia eft contta przfatorum

Conciliorum, & Patcum dodlrinam.
pluriraa principia in
SimMtim i
Suppono Hrcundo quantitatem
jj^fisntisdL jjtgf
fiiagmtMT,
te,inquafundaiTtur,&reUquisquaIiHtibus(enribiIibns,non fubeft
magna
dtfitio iliorum cx natura myftcri)
non
requiri-
nequeetiam PhyHce , & magis facit illorum

permanentia ad faluandam conuerfionem , qux
dicitur fubftantiz panis & vini in Chriftum,maquidquid crgo
neniibus iifdem accidentibus
ineft fubftantix mediinte quantitate, manet jpoft
:
confecrationem,aliatamen,vtrefpe6lus,quifundantur in fubftantia immediatc raiioneadionis ûltn

paffionis
aut ex natura rei ratione fuiipfius
iinente fubftantii non remancnt,quia neque manere poftunt , neque faciunt ad my fterium ver:
bi gratia praefentia eius entitatiua
identicas
cum aiia Aibftantia , & diueriitas,&eiufmodi.

Suppono
diftinguirea-
'|uart6,accidentiaabfolutadiftinla
& rcaliter fe-
fubiedo ,
Suppono terti6,quamuls Concilia,& ScholaAiciprccipue hic agant deaccidentibusfeniibilibus,ûibus conucnit efte fignum facramentale,
neque mult^m curafte antiquos dc aliis , fi qus
/int infeniibilia accidentia: idemiudiciumeile
canus ibidem , non poile duas albedines numcro diuerfas creari , aut conferuati ieorftm afubitCto : quia nempe fubiedum eft principium in<
diuiduacionis \ indiuiduo autem (olum compctit
produci,&confcruari. Hocfundaroenturo nega-
vtrifqur,ncrape roanecc* quiamanente quantita-
mus, &
H O
tt^
dc- '" ''/*'
tjfentia
fubftantia
qHamiiMie.
tur,
ac proinde hic eam manere

contra Nominales , quia hic difputare non expedit de hac quasftione.
ji
niM
*intrt
ratio clubitandi,quia '"/*"#{'
realitcr poftc feparari a
parata conferuari contra D. Thomam eU ente
vbi docet
id
quod
&:
cum
illo
&
ctiam Caie-
fequitur.
M.
SententWD.Thom. e^ atiorum^ Deunt e/are ftouMmeffc accUenti fiparato afibieô

fubfifiat refutatur efficaciter qmnque rationihui cUrU in litera.
ferquod
Hic * dicirar^quod cum vnius compofiti fit tantum vnum ej(/?,illud effe cx confcqucnti,
& per accidcns cft cuiuflibet accidentis illius
accidcns a fubicfto
Deus dat fibi nouum
effe
rotius
&: pcr confequcns
fi
quia non potcft nunc habcte
feparetur Vlie^le^.
efie
totius ^"^'^
^f
cuipriusaccidebar.
'nT^"''^-'
Contrahoc,vnumquodquc,quodeftcxtracaufam fuam,&intcllelum,ficuthabct ^^
&
cntitatcm propriam,ita
proprium rj(7? ergo fi accidens habet propriam entitacem efrentialcm cxtra fubicdum,
intcUeûm, habct proprium ejfe.^ ita non cft formali:
&
tex per efie fubiedi.
&
Prima propofitio fupponitur hic tanquam plana
*'
- -_^
j,
^m.i.
alibi cnim dcclara- ^
i.
<^/?>
tur deefe,&c cflcntia.
3f -^
'" 5
Itcm, formara cflc in matcria dc ncccflState arguit compofitum cflc, ita quod impoffibilceft poncreprimum fincfccundo: fcd per aliquam tranfmutationcm uaturalcm
forma cft in materia , vt per alterationcm , vel augmcntationcm crgo per illam ,
ab
codcm agcntc compofitum cx fubiefto , 8C accidentc habet efie formalc illius acîdemis. Sed non habet efie formaliter illius fubiedi quiaJllud prxfuit ante mutatioQcm i crgo, &c.
'HA*^'?*
'
&
Itcm , fi accidcns quando fcparatur habet nouum r^ , oportct ibi poncrc aliquam ^l acclienj
tranfmutationcm a carcntia illius ejfe , ad iftudr^ fcd hoc cft impoflibilc prim6,quia fip^*"^
non potcft poni,quz fit ifta mutatio non enim cft generatio,quia accidcns non cft fub- ^'ar^^
iedum generationis ncc cft augmbntatio, nec aiteratio , quia non acquiritur quantitas, Jfiff i^
nccqualitas pcr iftam mniationcmj quia tunc vel qualitas efl*et fubicdum augmcnu- genertttione^
tionis, vclaltcrationis, cuius effe acquiritur , vcl cflct qualitas,& quantitas ,
fic dc ifto alterMttme
,
&
^'^ creatio'
pofletargui in infinitum.
Iccm,
nouum
quia non cft formalitcr cfl*e diuinum,aut
propric fubftan- "i'p^'^'

cia , vel accidcns, vcl neutrum fi in gcncrc fubftantiac crit indcpcndcns , &: pcr cbnfcejfe
illud
quens non erit formaliter
effe
alicuius accidentis
cft
i^l^l
quia nullum accidens poteft cflc fot-
gcncre accidcntis, quomodocunquc pcr redudionem etit acquc depcndens cum forma cuius cft
pcr confequcns pct illud effe formalitcr non erit illud , cuius eft ens indcpendcns.
Alitcr dicitur , qn6d quando accidcns fcparatur a fubicdo , Dcus datfibiquauinaliccr independens,vel per fe cflc. Si in
&
NNn
dam
eftaccidens,
velfubflantia.
IV. Sententiarum
Lib.
704
quam
vircutcm poteft per
tier. tjuodl.
dam
4.f J6.
non
j4n ntttHra,
Contra. iftud fecundum arguitur > ficut contra praecedens,ad minus quantum ad duo
vliima argumcnta quia ifta virtus adueniens cft terminus alicuius mutationis quxro
arguitur vt prius.
cuius > Ifta etiam pertinebit ad aliquod gcnus quasro ad quod ?
Item , licet aliqua virtus fupernaturalis detur alicui , tamen poftquaro ineft, naturale
virtutem fupernaturalem ^ pcr
fe effc
-.
&
iufio
fif
tUcere aSlus
ca
lic^t fine
poflct.
eft habenti eam habere , vel pofle habere illud ad quod cft illa vir tus ficut czciis , licer
fupcrnaturalitcrilluminetur,,tamcniliuminatusnaturaliter videt crgo licercfTctmi:
virtntum
raculum in primo inftanti conferuationis iftorum accidentium fine fubieda , quia

tuncconferturaccidcnti ifta vircus tamcn poftea per iftam vircutem crit natuWiter
finc fubicdo.
Irem, impoflibile eft fubftantiam accipere aliquam virtutem,pcr quam dependeat ad
feprfe
repugnat ac aliquod, vtfibiinhxrens:ergoimpofl^bileeft accidens recipere virtutem,perquamfic
infu/irMm,
cidentificHt
per fe cns abfolutum ab onini inhazrcntia ad aliud. Probatur confequentia
effein alio,
,&inhxrcrc, xque appropriantur

huic9&; iUudilli^
fiilfs}anti.
fe
eflTe
quia iiU pec
fubftautise, Sc accidenti
iftis > fcilicct
hoc
COMMENTARIf^S.
TT/c dlcitur
c
J>Hplex epinii de pttftitittt
Mceidin-
tium.
&c. In hoc paragrapho impu-
JLxgnat Dodlor duas opinioncs; quarum

prima-dicic accidens fcparaium k fubiedto rcci-
pcre nouum ejfi
tutem quandam
fecunda vcr6 dicit illud ejji virfupcrnaturalem > qua datur ipfl
tamcn modusdicendi in reipfa

& impugnatione funt
coniundbi , licct cx diuerfo fundamento cxplic^ntur in hoc crgo conueniunt, quod accidenti
Jft^ti fe:vtcrquc
non plurimum
diffcrunt
ieparato tribuant aliquid pofitiuum
per
fe eft,
per
quod
qucm modum eirt ndi appcllant pcrfei-
tatem abeifedu.
D.Thom.
D.Thomas
i.part. cfutfi.-j-j.m.i.ad^.
&art.\.
adi. dicit dari accidentibus diuinitus vt fint per

fe,
Caiecan.
8cin^,difi.i x.ûttfi.i.art.i.vociX
fubfiftcntiam
Fcirar.
fis
& ira Caietanusy/>r.
Suarcz
di/p.
Ferraricn-
Richardus difl. i
contra Gentes,cap.66.
RicharJus.
Suircz.
Huncmodum
Ô.fi^.iAAcm
i.art.
vt probabilc tcnet
Vafc,ucz.
Va/quez
fcitaten) fubftantiat a
inter
accidcntium , quod fubftantiae conucniat negatio

elTcndi iu alio pcr fuam cxiftentiam,tanquaiTi pcr
caufam , accidcntibus non ita , quia primum feparantur ab cfFcdû vircutc caufx efilcientis,ante-
tatemfuhfti.
tit
cr
ticti..
^ntitftif.
dijp.i2>^.cap. i.cyii in
hocdiftinguit per-
modo
illo fupernaturali
acquirant talciTi modum eflendi.

Caietanus dicit.quod per illum modum efl*endi in fc , fcu pcr fc, acquirunt accidentia, vtcxtra
conferfubieftum atque naturaliter maneant,
qaam
TftSus
V*rif
illiud perfti-
&
taiii.
uentur
ftitui
ficut
fi
cflent in fubftantia.
vnum principium
Deindecon-
vt <juode\ illomodo,
&
dimenfionibus, qor minus , quam fi adeflet fubTertio , per talem modum quantitatcm
virtutcm matcriac, vt fubiihabcre rationem ,
ciatur abioni agentis naturalis:quam dodlrinam
Vaf
defumpfit ex Henrico. Addunt Suarez ,
ftantia.
&
&
efle atStioncm , qui Deus confcruabac

quantitatem in fubiedo , aliam qua conferuac
cxcra fubiedum , quia fuit illa per modum cdu-
quez aliam
dlionisf^ hxc autcm pcrmodum crcationis. Addunt prxterea dil;i authorcs cztcra accidentia
non reciperemodum aliquem pcrfeitatit^quia inhzFcnt qiiantitati , & confcquentcr non inutan-
tur pcr confecrationem
Primummodum dicendi,vt
iaccc in Iicera,im-
pugnac Do6borquacuor racionibus , quaruni dua:

modi dirc^tc pugnant contra primum mcmbrum cius,
tmfugnt'to
irimi
iietndi.
quo
dicitur
ej/i
accidcntis efle illud
quod
, qul aliquid conftituitur in adu cxtra

*ktmu^xifuam caufam , & intellcdlum ita exiftic acci- fintttt,
dcns in fubic^to per tffe proprium , pcr quod
accidit fubie(ao,& ab eo diftinguitur,ficut forma
exiftentia
cius realis.
Secunda ratio cft a caufa eflicicnte* qua fubicitum tranfinutaturpcraftioncmnouam,quxcft
adî^nouum form2accidcntaIis,alicrando,vel
augmcntando fubicdum praecxiftens , qua adionc ipfum fubictum non recipit cflc , vt planum
eft
eft
quia fupponitur ad ationcm agentis
terminum eius,&
virtute alterius agcntis
rcccpitr/^ fubftantiale^non huius,
,
,
StctiU raii
<^"f.
^
'BrafHcnei
& ad
quo
quodcommu-
nicat tanttjm accidentale fj^.
Sccundum membrum
4.
"Differentim
fttfei-
fubiediivelciusinquoeft. Quod improbatpri- fr,ma rtuu

ratione excaufa formali ,qua: cft
f^'^'*'
m6defumpt&
fcparato
ejfe
prioris opinionis eft,
atitiquo*dari aliquod
nouum efie
&
Contra Dodtor vrget

qnxfuntin ordinccercia,&
quarca ptimo fupponendo illud ejfe non eflc rcintelligitur dcf^pofitiuo.
alias duasrationes,
:
^
Ktn dari efe
ntuumpejitiuummecidentibiu.
trima
raiit.
laciuum,fed abiblutum ,quia accidcns feparacum
non
cxiftit
dcpendcnter ad aliqucm terminum
cxtrinfecum, i quo rcciperet(/^,cum nullum talem habcre potcft, prsccr fubicdtum , quo carcc
&
fcncencia hjcc fiipponic
efle pcrfcicatem
qua
collic
ejfe
illud
nouum
ordinem ad cxcrin-
fecum.
Iliud ergo
ejfe
nouum'eft terminus
alicuius Repunitia
noux , quia ineft accidcnti tan- '*'mpeffiHli.

quam fubiedo, & fit de nouo , fcparato accidcft- 'f* ^".J*'
tranfmutationis
tc: hocautcmimpoffibileeft,tamexpartetranf-
mutationis,
qu^m
cx parte termini , quia
illa
^^*
'
"
nc-
hsc non recipitur in ac, quia hxc non rccipi- * ntgMtiont

tur in quahtatc ; non cft augmentatio quia hzc fpederum fiquit cfle gcnef%tio,quia
cidentc ; iôn
eft altcratio
ncquit rccipi in qualitate , aut quantitate , cuin niftUdaeg''*'"*'"'*

fupponat fiibieftum prius natura vcraque. Ex
partetermini ncquit cflc fub/tantia,quia ha:cnon
recipitur in accidcntcinon eft quaUtas, aut quantitas,quia hae non polfunc dare perleitaTcm, cijm
ipf per fe non fubfiftant
cadcm ratib<fl de
ipfis , ac dc prioribus , qus iepar^ntur. De ipfis
quaeritur quomodo funt? fi dicas per fc , hoc
idcm dicendum erit de przfuppofitis , quz funt
:
&
eiuiclem fpecici:fi dicas contrariu|n,quJPritur per
quodhabent^feparatuin,&
fic
in infinitum.
Secund
XII.
Dift.
Secrinda ratio ad idem reducitur
iies
mudnm.
ItafitU4tmr,
hx
ratio-
eludunrur a modernis, qui inobfcuricate rer-
mini fubterfugiunt difficultatem dicendo eiTc

modum quendam. Sed conira.eft terminus adlionis nouz,& diuerfar ab illa, qui fubiedium priits
produdlum fuit : ergo-eft entitas aliquaetiam abfo!uta,&per feexiften, prout exiftentia compc-
T.tm tJUitm
tit.Patetconfequentia^qura-entis tantikm eftj)of'

Hrmimir*
fe produci,eflc,&terminareadkionem: qu6dauaclisMm,
rem hic modus afficiat acciden$non obftat > quia
ffi
tMrttXK^tMt*r*i.
ralc&
ficutaccidens ncquit fc vnirc fubie(5to>mi-
natura rei rcfultantem, aliis non cxigc-
M- imo hoc ipfi rcpugnaret ,
cx naturacius reful-
fi
tarc poffei pcrfeitas cflendi
pfUT MJtfrura fua

tOriuli.
nihil
enim ex na-
primo ordinatur ad contrarios modos
cirendi.
Sicutcrgo hac liberc finguntur , ita etiam de

facili impugnantur , quando rcducuntur ad ali-
quod fundamentum dcterminatum

ambiguitas proportionis,
&
&toIlitur
analogiz ad diucrfk
cntia,quae ad nihil aliud defcruit

uerfis proprictatibus
entium
quam
vt cx di-
vna mixcio direpugnant , quam
fiat
ucrforum , quat tam intcr fe

natursjcx quibus rtiutuantur,& totum reducitur
ad verba deficicnte probatione. Oportet crg6
produîoncm
Jittidtnt ttftrudft
ftffi
ftfmrM fmftfHMtitrmli-
modi
illius
abfoluci rcducerc
ad
vc exiftar feparacim
ficut
his racionibus Dodloris fequitur concluflo
CtmtluJitDt' ttegattHa
fitrit.
ejfi
: accidentia fcilicet feparata non habere

per fc pofitiue pcr aliquid fupcradditum, ne-
quc habere
poire.
Hanc
tenec reifonf. dd i.
&
ad primum , quem (cquuntur

eiusdifcipuii iifdem in locis : fauct Richardus
hicT.r. ^Hd/l. t. PaladanusfK^.i.
j. Sotus
qmdfi.6. refpcdliue
&
diji.io. tpu/l.i.art.t.
Bellaiin.
iU>.i.tU
eimque
tcnet Bellarminus
EMchttrxmp.t^GTegotius a Valentia dijl.6.
ipi4t/i.f.pniet,
Cornbxus
in
D.Thomamtom.t.
vnica de accidentilmt Jeparatis dmhio 5.

Suppoficis aucero pro fundamcnco racionibus
prxmiffis Doftoris.
traSi.^
elufitni*
tx
diji.
Prim6 probacur , quia non cft aliquod fundatnencum ao expericntia ratione a
priori, auc
frAmiffnfmn
fteriori, auc cx fide vrgens dari illum
d*m*Mti*.
firiuum perfeicacis in quantitate ,
modum
popo-
&
&
OhftmrMt mj.
Jftriitm ,fru-
ftrk
(r fiat
jimdMmintt
itjftritmr.
./iri.T
extra
.^-
fubicdum.
Diccs , id pofte cribuendo ipfi modnm perfci7

poficiuum.Concr^jplcrique moderni adrflit- ^ff*nfit.
tunt antecedens>& probatur:non debetur natura- ^'^fi'^""''
tacis
litcr talis
modus
quantitati
aut talis exiftcntia}
deindenonrecipit k fubicfto exiftcrc pcr fe,fcd

feparandoipfum^fubiedo,nihilaliudrcquiritur
prartcr hoc>quod cft fupplere concurfum fubic(kii
& qucm cxigit natura eius

innuxum
prarftarc pcr
caufa interucnience
Deus potcft hoc
omnia falfinc tali modo,
uantur,qtiz fides ,
ratio exigit
qui fuperaddit nouam difficultatem mvftcrio
credibili : ergo fruftri fingitur. Parctconfcqucntia> quia non funt obfcuranda myftcria , fine ijcccf&tate
ncque addcnda funt
fupcrflua.
Maioc
Aieidtnt
non
/**'><3
*Pf"i*'
aftionis fine aliqua alia
forma diuerfa ab
auc
quam non exigic
naturalitcr
ipfa
ergo, &c.
Confirmatur>exiftcntiaquantitatiseft abfolu- Extjitntia

prior omni modo efrendi,& non dicit ordi- qtnmiiatit
&
ncm efrentialem, & aftualcm
ad aliud
fendi
in efTcftu eius.
^**/'*'f
ÛnmTnmfn.
quancicas cum fubiedo confticuicf^cantijm per

accidens : ergo ordo cxtremorum ad inuicem cric p'/*^w/
ordo per accidens , ac proinde a caufa priroa po- " (**"^*
*
ftntingtni.
^
telt luppleri.Patec,quiacrearepoteftquantitatWfn
foli^m fupernacuralicer fcparanciir.fcdcciam con-
non aucem
"*
quiatalis eft dependencia forma: ad fubiedum

qualicer cura fubiedo confticuic aliquod effe. Sed
ruralitcr,vt diftinguitUr i fubftantia in
Ex
frtbMtic ftn-
icaufaprimaitaliseft depcndemia quantitatisa

maijcria.vcl fubiedto: ergo, &c. Minor patcti
czco fupcmacuraliccr illuminaro videre hoc aurem videtur inconuenicns , quia accidencia non
Sccunda racio cft , quia ncquic ejfe acddencis

communicari fubftanciz, vr inhacrcac:ergocciam
neque exiftcntia per fcquas compctit fubiftantiar,
communicari accidenci.
Comezw.
&
ta,
iacione virtutis,
5otat.
impugnat Doftor cx duabus rationibus vltim^

iIl6modo*conna-
praemifllsiaddic przccrea, date
reruantur feparaca. donfcqutncia camcn tcnct,

J[uia illa virtus cotnmnnicata haber cx natura
ua,ita conferuarc accidens , ficut oculus illuminacus vidcrc : ergo miraculum folum erit in col-
Richatdas.
Paludanas.
txftritnt!
"/
crgo, &c.
Nulla ctiam ratio \ priori cogic ad hoc , quia USfmni *m
nequc ralis modus nAeJfeêrey aut/^^tftquantita- ''^"''
panis
adbionc,
& reliqua ca-
dem ,alias fenfus dcprehenderet talem mutationem fieri , & coUigerec non adcfle fubftantiam
aliquam produ6bioncm,quod repugnat.

Alterum modum expiicandi hanc fentcntiam
curale cile accidenci
$ir.
quantitatis,figura,dimenfioncs,
prpbatur , quia depcndcncia formac abfolutara iftftndent}

caufacxtrinfcca,&contingens> poteft fitppleri thingntfcr.
ret eftcntialitcr connaturalitcr effc in fubiedlo;
ftpttt mtdtt
ejft
quid dixerint aliqui, quia fic non effct fupematu-
quam ex
tuTMrtierdi-
probatur ab expericntia rton effe fundattientum:

patet ,quia quoad fenfum manetomnino idcm
ipfum in
nis habet in virtutc fua perfcitatcm eircndi, tan-
fiibtln
705
I.
tis,exigitur:non zAeJfe., quiaDcus poceftconferuare quantitatem > abfque tali modo feparatam
a fubiedojTC conccdunc plerique aduerfariorun
fe eft perfeAius ens,& ej/e , qu^m fit accidens : ncc refultat ex natura accidentis , qdid-
Jitpiii rtfd'
Qusft.
taniiim diccrcr ad illud
tia
^^*
dicerct,
ipfi
roodo
na-
Jjjj]^.
'^"' ''
ef-
inharrcndo in fubiefto : vel ergo fcntcnoppofita ponit impofEbilitatcm feparationis

,
eius i fubicfto
rali
fi
quod conuenit
modo
vel certc fequitur pofTe clfc finc
in fua propria cxiftentia feparatulli,&
hoc pcr adbioncm, quac tcrminatur ad ipfum,qui

abfblutumeftab omni ordine ad aliud : quia ab- Sie fettfi i
folutum , qua abfolutum , non dicic ordincm ad P** t'*'^'"u
aliud excra fe, prcer fblam caufam , finc qua nc^]^2i.**"
quitcflc.
Qu6d neque a pofteriori fubfir ratio > patet>

auianuIIushicefFe^s probar talcm modum ef^
, quia nuUa apparet dcpcndenad ipfiim : dcindc ille cfFcdhis cffet zdtio aut pafHo , fed neque cx his , quia hsc
fequuntur ad ej/e rei ficut ergo potcft poni iu
ej/e zhioluie quantitas cum depcndentia fui ad
folam primam caufam : ficetiam aCtio
pafHo
erunt fufiicicntcr terminata ad quanritatcm ,
qualitatem fic exiftentem aliis quando funt in
g
TtlUtmr tm-
fendi quantitatis
ni*
tia particularis
P^fi*^^.
rntit
&
&
-,
fubicdbo
non poflunt
aur patiendi
quia
fic
eifc
prirtcipium aeendi,
non exiftunt pcr fe >
fed in-
harrenr.
iptcdi neque fubiemodo.Contr^,hoc gratis dicitur,quia ficur anima feparata eft principium ôd
operandi,quar ftiit principium
tanti^m in hominc,& corporcabfquc eo qited fupcraddituc ipfi
aliquis modus eftendi pofitiuus , fic ctiam quantitas quiacfle principiumm ,8cipiodnon func
differentiaprincipij inr^jfed fecundum dcno-
Dicesnon
ftum
eflct
principium
qtted,Gnc rali
minationcro.
Qu6d ncque k iide fuppetit ratio, patet > quA

oronia
^fffit-
^f"!'*""'
7o6
r-
Ttllttur
tipi Ht*pti'
l<ftis txfiiU.
rV. Sententiafum
Lib.
omnia Concilianihil
aliwl dicunt
quim acci-
dentia hic elTc fcparata (ine fubicfto
ex quo ni-
propofitum quo aftruatur illc

modus pofitiuus. .Qu6d ver6 ingcrat maiorem difficulratem myftetio , probabitur ratione
hil fcquitur ad
Secund6 probatur,quiaprt>priu$ modas eftcn, vt condiftinguitur ao alio, nequit conuenire alteri intrinfece, etiam fupccnatutaUter,
fed fic conuenit exiftentia per (e fubftantic , vt
diftinguitur ab accidcntc : etgo nequit huiccom-
SteuruLi pro* di entts

itui ticluf.
Jifiritit
mderi
t[{S'
iiftrft.
municari* Maior patet quia alioqtiin non pofiet

elleccrtum principium colligendi differcntias.rerum cflcniiales , quas colligunt Philofophi cx
modis eflendi , vndc coUigunmr diuifiones Ptaedicamcntorum fecundum candem differcntiam,

ncque alitet definiuncur fubftantia , & accidens,
ordine ad modum ellcndi.
Prxterca, hinc.colligimus ex
nifi in
VifirtntiM
modo eflcndi
rcrHiH cttli-
fijMrt
matcriam non pofle aduarcaut formam fupponi

m'
ad matetiam rccipiendo, quia matctia cxiftit pcr
Ui( tfftndi.
modum potentis:forrna per modum aûs.Quod

vnum cum
accidcntalis ncqucat faccrc
forma
fubftantfa per fe
ncque albcdinem polfc
eflc in
Angclo.ncquc vifionem in lapide,&: fimilia, qua;

colliguntur i pofteriori a modis eflcndi particuIaribus,quimutati non poflunt: dcftrucrentur
modum
autem.fi accidcnspoflct.habcrc
fubftantis
quia
polfe haberc
fic
eircndi
dicam eiiam fubftamiam
modum eflendi accidentis, vt
inh.T-
reat , quianoncft maior rcpugnantia ex pattc

vnius,quim alierius extrcmi.cum accidens ab intrinfcco cxigat raodum dcterminatum eflcndi,
ficut fubftantia crgo non magis dicit rcpugnan:
ad inha:rendum, quam quantitas

ad exiftcndump^r f<;.
Dcindc quantitas facit vnum perfe cum fua
perfeitate,& non folum pcr accidcns,vel non ; fi
non , patet non minnseire fcpatabilem ab ipfa,
quam a fubie(ao,& dependentiam non eflc ellentialcm: fi fic ,6reo polfet faccre vnum cum fubtiara fubftantia
lO
x
vnitMtt
ftrfa , drftr
setiJntt.
ftantia
cuius cllet
in ipfa fuppofitari potetit,
modum
effendi.
Vifpitritatin.
ttt tibftlmts,
fic
non e.rit fuperna-.
&
pendcntiam ,
naturale eft vnioni dcpcndcrc a
fubiedlo , quamuis forma fic fupernaturalis pcr
refpcd:um ad agcns ,
teriTiinum abfolutus vcr6 modus dicit depcndentiam cflcntialcm ad
modificatum , quz fccundum fe totam ad ipfnm
eft : crgo vt ad caufam per fc , ac pioinde cum
dicat talcm , vt ad fubiedum , fequitur cfle con-
&
communica-
Quidquid fit dc hac ratione , qux aliquantulum obfcura eft , & requirit longiorem difcuflioncm per cxaroen plurium principiorum, cui nunc
vacare non licet , fufficit eam mouere cx occafione difcurfus:nec valet rcfpondcre, qu6d etiam
ficdici poffintformae fuptrnaturalcsex obiedo
ficut
modus
cuius iUceft
cflendi in alio
titudincm accidenlis ,
/picit mudificatum, quam proprietas fubiceaum:
nam quidquid dicit dependentiam ex genere fuo,
rclpicir terrainum dependentix.
Dices dari modos fupcrnaturales , vt eft vnio
fui
effi
nitutalis dcbitat
Doôre dicam)
fed
difcurrendi caufa
quia aliud infracum
modus perfeitatis
tnodo
vt diftin
forma autcm
dicat dcpcndentiam a ruhieô
illa eft
liccc
contin-
incft.non
ficut
fic talis
modo
eflendi intrinfeco
& loquor femper de imrinfccis, & pofitiuis, non
cx ordine ad
autem negatiuis,aut extrinfecis. Ratio difparita"

efle fu, quia ordo ad extrinfccum poteft
fendi.
tis cft
f^ rtUtiuot. pernaturalis fundaroemo,vt eft vnio hypoftatica
KlatioprxicntiK facrapncntalis in corporc Chrifti , quia nimirqm fubicftum per talcm ordinem
rcfertur ad cxtrin(ecum, quod ipfi cft fupernatu-
modus autcm
poiitiuus intrinfccus
p(?rfe6lioncm
io fccundum aliqucm gradum
in
Rtfftnfu.
quod
iam permitto,non affirmo
non pUrct
"""'
dependcam a fubiedlo , non

adueniunt,vt perfeîones eiusintralatitudincm
Contri , quia licet hoc fit vcrujp in

rclatiuis,noatamen inabfolytisabomni ordine:
abfolutus ordinatur ad
/ii*'ur tmt.
eft:quia etfiformx
hypoftatica-
rale
i%
Rdtie h*ein~
connaturalcs, cx partc fubicbi.Contt<i,hocnihiI iffgtuKttr.
adsquate dcpendentia cius eft ad prius , Sc

ordo fit ipfi connaturalis ita etiam quod
eft prius ex naturafua , habet teitninare talcm
dcpcndcntiam in ef/e , alias non efret prius hoc
non compctit formae abfolutae i competit autem
fendi
a^;,
naturalcm.
in fua entitate abfblutum,eft fupernaturalc : quia
eflendralicuius
8c
formi
fuo gcnprc
**"
modusef-
cflc
f'yP'fi*''j'',
^*^*"
modus efteflentialiter podcrior, ita modificabile
ltitudiim
ipficonnaturaliscft,&
turalc ipficam rccipicndQ terminare ipfius dc-
non excedit laquia modus non fecus re-
non
latitudincm fubrtantias
tjfen-
qux
gens,&: per vnionem a fua entitate diucrfam

fic modus, fed fcipfb ineft. Vis crgo rationis ftat in hocquod nihil fecundum fe totum,
quod eft pofterius circntialitcr dcpcudcns tanquam a tcrmino adsquato ab aliquo priori , Sc
quantitati,
""^'fi"''''^-
ab alio,vc a^biedto ,âb(pluta eft, videtur ipfi

connatuâlis , quia tota eius dependcntiaeft ter-i
hiinata ad fubicdum , &, fubieAi viciflim ad
ipfam, vt ad tcrminum.
Dices idem probarc vnionem hypoftaticam ]^tffonff,
efle connaturaIem,quiadicit dcpendentiamiimiIcm ad fubicdum. Contr^,nonyquia vnio eft re- imfkgnMtur.
latio,& magis fpecificatur ad terminum,quam ad
fundamcntum.fub qua ratione cft fupernaturalis
nmpliciter,& inordinead agens : fundamento T>iffertnti
autem ineft potentia obediendalis refpcdu cius, imtr vnitni
Contra* omnis modus

dlendi fequitur ad aliquod ens , cuius cft proprius , quia mbdus eflendi non exccdit latitudincm eflendi crgo neque modus cflendi pet fc
tam
Mtdui
&
dependaitiam : crgo funt ipfi.

,
connaturales,quia forma cflcRtialiter dcpcndens
eflentialiter cft prius
Si dicas illam exiftentiam per fe
inef"
cflentialcmad ^^dependeti
<;>rdiu(;m
qukm for-
ImfU^tHur. rubftautis connaturalcm.
di no exetdit
modi dicunt
ac proinde
ma fubftantialis.
Reffonfio,
ifti
guitur k forma , aduenit vt perfe^lio intra latf tu-,

dinem eilendi debitam rei modificatar,& non cxtrahens ipfam cxtra proprium genus : Sc ficuc
Vnum dico per
illa perfcitas.
fc faltem in ratione exiftcntis /?/?
non minus
quia
modificatum
fequenti.
&
dcbitum , vt finitum in fiuitum ,

eiufmodi.
Et quidquid fit de hoc , prpb^tur in modis cf1
Icndi non habere locum ,^quand6 funt pofitiut, Mtdm
ipfi
connaturale
ter
&
feparabili.
modum
inueniat
Cui hoc
difcernendi in-
oppofitum fupcrnaturale
, in modis cf^
fubiedum przcisc
Probo intentum aliter.-nullus eft cfTedlus talis

modi inquantitate,qui non conuenit perfeitati
fubftantiz et go crit modus efTcndi connaturalis
alicui fubftantix. Probo confequentiam , quia
Dcus poffct produccrc fubftantiam fub illo modo crgo tribucret ei omnem efFetum,quem tri:
buit quantitati,quia fubftantia eflct eius capax,
magis rcpugnat
illura
i ^
Riti sKttp
dtdntitur.
P^ttilUftp
& ^XTri^^M'
modum communicare
qnanti
fl^^^î,
s,
XII.
Dift.
<]uantit3ti>qu^m rublbniic
vt pr fe patet,im6
nece{Gtas etus ponendi in propoiico eft, vt
tri>
buat tnoduro eflendi per (e,qui conucnit fubdanti,qiuntitati

tunc ficac prius : ergo poteil
Jiuancitas vniri perre,rubftantic^ fub/merecius
:
ubfidentia, Sc vniri hypoftatice immediatc eidc}
ergocoromunicaretalem mo>
dume({endi quantitati fepaiatx. Probaturfubfumptum I quia etiam in co card poiTet quantitas
vniri Aibiefto fubftanciali,vtadlus
fonna : fed
hoc repngnat alitet , quam per inhxrcntiam ,
conrequcnccredct
vteft forma accidcntalis ,
ied hoc repugnat
fffitt
vHiri
/ul/u30.
&
&
&
per
fe,
& ciTet in alio pct inharrentiam., qui fanc
niodi efTendi opponti.

rnktuurptffibililiu hU'
im
viutmi.
Qu6d
Ctnva
vero poflcc
& debcrct adhiare
nequc impcdicurpcr
modum
14
Impnimuit.
illumeirendi ,qui
& effe6lu
qui natus
exiftencfa per fe
repugnat pr^fed repugnat fim-
le eflendi quantitatis,qui talis>non
cise cffeAaieius in fabiedlo
plicitcr,qula repugnat incflc, nifi vt forraaaccifi facerec vnura per fe cum fubie6lo,
repugnarec efreforroam accidencalem, q^â facecitifftfilitmt re Tnum per
(e in ractone fubfiftencis incrinfece
md iutm*m
inter formam ,
fBbiedum fupponit vnitatem
ftTm*,vt
tlituuur ml aliam eoram per (e in ratione a6his per fe ,
pocentis per fe; quia nulla potentia, &a6luafiAitSimi.
dentalis, fed
Terfeitiu di'
&
&
conaenicmt in vnitatem fuppofiti nifi

: ergo c6m hoc repugnet quanticaci , repugnac eciam eidem cfle
per fc.
Terti6 princf paliter probacur conclafio non
TiHi rati min6s eflenrialiter dcpendet qualftas a fubftanhanc dependentf am efus
tia/}uam quantitas ,
fupponunt Concilia aflerentia accidentia efle fiM*liliu vt ne rabiefto ,
fupponunt omnes Philofophi,
tfi ftprt
quia qualitas eft difpofitio forms fubftantialis
fnjMitur fnb'
confetuand,& principium agcninducendx,
litate
quz
nacuralis cft,
&
&
&
quiacxiftcntiara
modas,quam habcr ab adione

diuina conferuante ncquc illc modus tollit vioIenciam,quia non collic appeticum eius ad fubie:
Eifiewiiliiu
fmlHitur tm.
ni jMt iffi
,
dlum,qua forma eft , neque a(5tuac illura appecicum,quia tion fe habec per modum fubicdci cius,
etnutitittit.
neque dac ipfi , vc pofEc cftc fubicdum rcfpedla

aliorum,& ccanfimicacionum,qua: concingi!lnc,vc
ipfe fingic,quia hoc conucnic quancicacipcr fuam
exiftenciara nacuralem,& extenfam , ficuc etiam
coniun<^ habec effc fubiedum , quo aliorum,

quamuis infic per modum accidencis , & non per
Deinde ille modas eric fubftancfa , auc accij non fubfbmcfa , qufa nulla hic adtniccicur
fubftancia,quia neque maceria,ncque forma, neque compoficum:& fi eflet aliquid horum, magf
dens
congrueret mancrceaqux fuerunt , quam crcari

alfqufd de nouo ad eundem eftiedum , quem iUa
pracbere poffinc
: ergo inhaeret quancf caci > vel
non,ergo ncccffario.habec alium raodura
de f Uo f ccrum erit
perfeicacfs dfuerfum a fe ,
quzftio in infinicum. Pcima confequentia patet:
quia nequit eflc terminus dependenciaE alterius>
quodnon eft independcns in illo genete , con-
non
dat fuum cfFcdum fubftantiz primariotvndi,

de quamuis in opinione eorum,qui dicunt quantitatem incfle materix primx , eadem quantitas
numero raanec in genicoj& corruptojtamcn qualitas eadem noh manet , verbi gratii , frigus in
aqua^calor in fgne,& ficdcrelfqufs,quac dcfinunt
cumforma fubflamfalf , qu6d probat corum dcpendentf a ab eadem forma vndc formsc perfcdlfoccs fubflantf ales habent etf am perfeftiorcs
qualitates fcd ad tecminandam haitc dependentiam non dacur fccundum fpfos alfqufs modus
ergo neque fn
pofitfuus per fe in qualirace
:
qaancftacc
Confirraacur,quancf cacf
non debecur calf s mo-
Ctnfimmm. das effendf vc ficqufa cft accidcns ex nacura fua,

cui non dcbcrur cxifterc pcr fc,& fadle poceft fn-
fi
&
&
non communicat formaliter eflc per

fc.quod non cxiftic per fe fi inhxrec quancicacf
eric accidens , & redic eadem difficulcas , nempe
non efle per fe,neqae id communicarc qaancicaci.
Deinde eric encicas macerialis,& excenfa:ergo per
lcquencer
\ vel ergo quancicas ipfi ineric , vc

fubiedo , vel econcc^ ipfiiquantitati,vel vtrum-
quancicacem
quealicui tertio.Priraum non admittitur,fccundum dicit repugnantiam ex dikis ,quia efFct per
fe ,
non eflet,quf a inhxrerct vt accidens.
&
Proopinione oppofitanuUa funt argumenra,
'7
quibus oporteat refpondere , quia quod dicunt FMmdMmtmi

tfftfilAt fenquantitatem exiftere per fe,inteUfgitur priuatiuc,
ttnti* ftlui
quatenus non inhjErct. Dices,non inuoluic repu- tmr.
gnanciam exf ftere abfoluce. Refpondecur, f am fa- Rtfliem.
cf s oftenfum eft fnaoIuecerepugnanciam,fed quia SilmtMT.
quxftfo verfatur cf rca principia,ide6 defacili il, negando ipfa, acproinde piobari debec
ludicur
per inconueniencia
quorum
plura
adduda
func
cx principiis eflendi rerum.
&
nin
& non violcncc
tumttt^tfin*
ftrfeitate.
eius fupponit ille
funt panes per fe totius
16
quiricur,quos vulc Caiecanus,nempe vc nacuralicer conferaarccur per illum modum , qui fuper-
tintaitan-
Sf eft accfdens
formz fubftantiah's
non impcdit mds ciFe^kum , vt animz , aut alicrf us formz etiam dependcntis a materia , fi crca*
tur ^ Deo , non dependet in cxiftentia a materia,
cui tamen incfrcôtcft etgo fimiliter modus il-
TMtem.
&
Deo,fine aliquo raodo fupcraddico :

hoc ipfi MMtU
turmit
magis connacuralc , neque ad illos cfFcdus rc.
eft
eflc,& paci, vc fubieftare.
Diccs quancicacem non poJfe in fubiedlo efle,

nifi pec inhsrtenciam vniacur, qui modus eHendi
repugnac quancicaci,qua per fe exiftenscft.Concri, inde fequicuc calem modum cftendi repugnarcquancicaci, quia repagnac formx modus eircndi,qui repugnac eius effciSlui per fe cfFcftus autem per lc eius cft efTe in fubicdo , vc forraa ac-
Deinde
ncifitftrfti-
eonTcruari 4
ter recepcibili5 in fubiehim.
cidencalis eius.
filjtalitiu
celligi in ftu exiftencia abfbluta
fe exiftencis:ncqueillfrmodas excufacmiracula,
quia nihil cribuic quancicaci, quod ali^ ex nacura fua ipfi non conuenic > vc probacum eft , quia
conuenire forms
fimuiam.
707
I.
nequc proinde abftk.\hic

formam k fuo gcnercquin Hc quancicas nacurÎi-
poftcrior eft fuaexiftcncisl

eft
KtffeHfit.
fubfe-
pater, quia hiceft efFcdus eius naturalisi
Quâ
'
Dices
cum Suarez qu6d
hi
modi , qui non di- Soue^,
ftiiiguuncur ex nacura rei a rebas, facile in ipfis

rcfulcant
quando priaancuraliis rapdis
auferuncur modi connacurales
neque
quin dencur alij

SmettJtn
oppofici, vc patet in humanitate GhrifH , in prxmtJii fiii
fcntia facramentali,vbi vnio fuccedit loco pecfo- mMtMQ.
nalitatis proprix , qus debcbat inefTe , hic prx,
fentia indiuifibilis loco diuifibilis connaturalis;
etiam in nacuralibus vbi toUictu fef&o , daiur Vmis ixtm.

flM.
: non aufcnur redirado i linea^ nifi
detur ciuuitas : ablato pundo continuante , danfic
alius fitus
rur terminantes ; ablato vno vln datur aliudioblata vna fieuri a quantitate extenfa , datur alia:
cfTendi
Jiuia hi funt termini vltimi
fic
etiam
tcrminus eflcndi fubftantix

qua ablata datiu vnio : inhxrentia eft tetminus
ubfiftentia
eft
cflcndi
7o8
IV. Sententiarum
Lib.
elTendi accidcntis qiii
juidquici
fit
abUti datur fubriftcniia,&
refpeftiuc ad potentiam abfolutam,
quat in fauorcm Scoti infinuabantur, nulla funt.
pugnar: addudkaergo excmpla nihil faciunt ad

propofitura , ne quidcm ad dcclarationem quaftionis,quia nullum cft fundaraentum fimilitudinis,fi argumentum fumitur fccundira ilium locum,ncque indu&ionis,fi abexemplo.
Quod additur de pundis,codcm modo rcfcllitur , quia poffibile eft pundum terminatum non
difFenc fpccic \ continuatiuo ,
dato oppofito
ille
author.
Sed hc refponfio ad farragincm difcurfus
l8
(blutioncm , aut fcopum

, quim ad
principalem.qus propofito poflunt applicari, vt
raagis fpeftat
confidcrando fingula. In primis, quod

modos non diftingui ex natura rci ,eft
omnia principia ,ex quibus colligitur di-
Rt(]/>Md*tMr
videre
dtd infimiat.
dicat hos
eft
conm
ftinftiopercxtreroa contradiftionis,
ji{i
vnioais hypoftaticJf,
^^^
nûftr'm'- ^S'^"*^'
& fimiies,vt
quiamodi
ille, de quo
icparabiles a rcbus,& adueniunt per
a^bionem realem phyficam , & diuerfam ab ea,

quaipfarcs producitur in ejfe,8c mcrccontingenter , tanquam tcrmini rccipicntes influxum
primari6 a caufa.
Quod dicit facilc refultarcin ipfis rebus hoc
denotat produci cas cx natura rerum , quia rcfultantia ex natura rerum indicat virtutcm , vnde
fu^r. emanent,quod in modis fupetnaturalibus non
'
ItKli
&
qui virtute caufac prima: infunt ,

aaioneemspropria,nonexnaturarei>aliaselient
v^T/r./*"* admittitur
naturalis,& contincrcntur virtute in fubiedo
quo man^t. Dicerc autcm quod quantrtati, qus

ex natura fua dicit aptitudinem cflcnd' in alio,
cflc in a!io,fitconnaturalis modus elfendi per fc,
&
inquam, includerc in fua virtutc perfeita-
^sntiiM,
dicerc,
mtc fer ft tjl,

*c tiih*rtt
tcm modo
cflcndi cius connaturali oppofitam,
quam dicercaquam
n,jgJ5g(^
*">> *at
viriMii.
ignem
cfle virtute cali-
virtute frigidum
n enim iplura
iTiocium naturalem eflendi nequit includere in
fua vlrtutc per rcfultantiam
fcd aduenit virtute
agentis, miniks includit pcrfcitatem in fua virtu-
tcquicftnioduscflendi perfedior,5(: fupernatu-
non eflct i Dco iramediatc. fed prjcciqua deftruerct inhsrentiara,

Quoddicit deniquc modos eflendi oppofitos
ralis, ali^s
sc,
J9
&
vniint hyp*-
tribui,quando aufertur niodus naturalis

confirmat exemplo naturx aflumptic,
vnionis hy-
fiMtetfilnt
poftatica?:id
JnfiniiM di
&
abfurdum eft , quia
modum
fubfiftentis
rcntia;
quam
lis
ratio eflcndi pcr
non opponitur prim6
inhac-
nequit recipero natura fubftantia-
& mcdiantevnione
fubfiftcndi in alio
non
aftum
vnio autem fubftantialis non
recipit
nifi
repugnat modo ellcndi per fe , vt patet in formis

rubftantialibusjnequc vniu fucccdit,vt a6lus perfbnalitati propri,fed eft con4itio:fubfiftecc auJit^Mui
de
frAjtntia f.
tcm in verbo cft adlus.

Et idem dcprajfcntia
indiuifibili Chrifti, quas
jnqyantj^rn indiuifibilis dicit tantiira negatio-
nem ex
parte rundamcnti
& quamuis ifta oppo-
nunrur,non taracn (ecundura genus
fcdtantiim
fecundum fpeciem:iiequcneceflari6 ctiara fucccdunt,quia fortc natura poteftefle finc omni pcr?
fona.fi eftpofitioa perfonalitas fi negariua,ide6
nequit cfle finc propria, aut alicna', quia illa cadunt fub cxtremis contradidlionis , quorum alte:
rum neceflari6
talis
non
ineft
.*
praefentia
autem facramen-
ncccirari^ confequitur, quia potcft cor-
pus cfle in pundlo , ficut Angclus, autcxtra omnem locum, aut ctiam in vacuo cum ncgatione
&
cx natura
ad modos
ex
r4tur4libm
filmntHr.
ad propofitum , quia ncceflario in corpore exten, ac proinde aliquis

iitus in ordinc ad (e,& cxtrinfecum:in quantitate
fo feruatur diftantia partium
terminus aliqui$ extrinfcpus
j q\xv(\
nequc propric fpeftanc
lincx
cflcndi
finits longitudinis cffet
ad terminan-
fed
daretur linca in-
fi
quidem linca.non autem
terminata.
Vafquez alitcr cxplicat illam perfcitatcra , di20

ccnsprim6, quod per illura raodum pofitiuum Medui diti-
non recipiat quantitas , aut alia accidentia vim *

ad adioncm , aut paffioncm. Sccundd, declarac
illummodum cflcndiper analogiam admoduin
cllcndi fubftantix pcr fc
qubdncgatio cflcndi
eft
*'*/?*
tamen difcrimen,
in alio conucniat fubftau-
lix ex fuo modo pcrfeitatis > non ita quantitati,

quia ordinc cfficicntix prius deftruitur fubie<flum accidentinm , ncgato modo inhxfionis in
quo manent accidcntia & tandcm femodus ille pofitiuus * qui fupponit nega-
ipfo , fine
quitur
tioncm eflendi in alio.

Hxc dodrina non probatur ab illo auihorc,
tollit omnem rationera ponendi pcrfcitatem
in accidentibus : quia fi neque facit ad zGdo-
ImpngnMimr
&
nem
& paffionem &

,
accidentia faluantur in
^^perfolum concurfum cum ncgationc effendi Dijfruii exi

in alio , antcquam adueniat perfeitas : crgo fic /w'".
ctiam pcrmanere poflimt;im6 illcmodusnihil ^***'/''-
&
conducit ad ej/i fcparatum accidcntiura , quia fi

ex natura illius modi non infit accidentibus,
negatio eflendi in alio, non poteft eflc pcrfeitas:
ergo deftruit afrertioncm : fublato cnim cffc-
&a
caufx formalis
deftruitur
ipfa caufa
in
modusncque ad^,neque ad
opcrationem ,aut rcceptioncm facit ,quiaomfubiedlo. Si ille
nia faluantur independcntcr ab ipfb
go
ad nihilcr-
facir.
Ad fundamcnta
Caietani patet ex probatfo- FundtimentS

condufionis raodus enira eflendi ficut non CniftMni/olvariat naturam rci , fic etiam ncto cft ratio agcn- "*""'<
di,aut paticndi , fed conditio tantura : quan,,^^,,
titati crgo ncquit comraunicarc diucrfam rationem principij ,aut fubicdi ab illa , quam natura fua habct ad hoc autera fufficit exiftcntia
ciu$ confcruata i Dcq , fcdusa alia conditione,
ne
aut
modo.
Sccunda conclufio fequitur cx

ÛMitimem cxiiiere in Euchdrinia
Jine aEluali inhttremia
Addo
&
diftis
nempc
perjepriuatiiie,
cutn aptitudine vt in-
condufionem ex rcfponfione ad tcrtium argumcntum , vbi DoAor

htreat.
hic tcrtiam
ncgat influxum diuerfum caufs prirax in accidens feparatum ,quia ex prxraifla fcntcntiamo-
dcrnorum requiritur ad integrara rcfblutioncm

quxftionis.
Tertia conclufio.
Exempla ex naturalibus adduda non faciunt
)ieceflari6 eft
rei infunt
dum extcnfioncm eius vnde
diuifionis.
EximfU
ftcndi per fe iw quantitate feparata,nequc cx naTul^qJannim.

tura rei,ncque ex voluntate diuina,quin ctiara rc- tU
ha;c
dtsirt,
at ^'/m 6r (f
ponendi talem modum exi- "^ *x's"itiir,
cxtcnfionis, ac proindc figura aliqua
iion cft v41a neccffitas
clarum cft id non inuoluere repugnantiam.quin hic modus fit poffibilis. Vnde, inquit,
laltem
?al
ViindMmtHiM
fit finitae
Eadem efl oEiio , qua cenjeruat

, & conimShm in fiAie-
Deus accidtm fiparatum

lo.
Eft Dodtoris loco citato
ius docct Suarez
Sc
Vafqucz
oppofitum hu-
aliiquc raoder-
Loquor autem dc aAioiie , vt concipitur per

mo4ura influxus,&quaeft dependcntiatcrmini
ni.
^caufa
ii
XII.
Dift.
(Vcundum entitatem abfolutam

accidcncis, vt diilinguiturab inhx-
\ Cflura primi
termini, fca
OfiM
&
Hcuc
ergo dijiini acbiones variari,
accidcns in fubieclo dcpcndct ab ipfo in fieri, Sc
SUM- (ione. Uli
0> (Uiumm.
conjermtn
fic
quando abfoluitur
idcm
a fubie<5to
accidens,debc[ fappleri concurfus fubiedki
qua
quod
apparcns , datn antecedente

neceilario debet admitti ad faluandum ordinem
per fe caufarum.
Ad probationem conclufionis, fuppono aliam
Dimfit CMU
ftritm.
eiTccaufam per fe,aliam per accidcns illa habcc
influxum in efFe6lum,quia dat ipfi tffc ha;c tantijm conftat per dcnominationem ex coniun(5kione cum caula per fe,auc cum cScCtM eius iila per
DmfiUx d*p- fe duplcx eft,lecundum exigentiam efFeûs',nam
tUnii f*rfe. ficuc effedtus dicic dependcnciam aiiam eilentiajftiuialit,(ilem vc cotum ad parces , relatio ad fubiebum>
tin^tas.
creacura ad caufam primamraiiam autem continvidecur
fatis
gentiam
qua
iine
poteft elTe effcdlus fimplici-
ter, vt, vcrbi gracia, ignis hic poteft eile vel a (b-
lo Deo , vel ab alio quocumque diuerfo ab hoc,

2ui producit, 6c fuppofica produ(flione, etiam
ne igne producente mancrc.licct fit ab ipfo,
vt a caufa per fe eius , tamcn contingcnter eft
ab ipfoi& iic depcndentiaeius ad ipfum erit cantiim contingens , non vero eftentialis , ficut eft
cius ad
piimam caufam ,
qua repugnat ede
finc
creaturam.
Secund6,aflIgno breuitec hasregulas. Prima:

2-5
RtgnU gtnt- Eadem efires,<jtu efi in pountU,& cjm eji in oElu ; earmUi di dtpltia
tfiHmum
& fado ciTc in

A cjHocHmejue dependet
dem cjUd eft in

Sccunda
:
fjHMtmir.
/'
ficri ,
rtttione entit.
rts eJfentittUter in
definar,
709
I.
non icquitur
neceilario,
& ab intrinieco
definere dependcntiam eflentialcm.
Confirmacur,albedo poteft crcari extra fubie- Dtftndtmti*

dbum, fine concurfu caufx crcatx efficiencis:ergo *^ fmbitas,
*^'*^
non magis eft contingens rcfpedlu eius in effe
concurfus efficientis creati, quam ctiam fubiedi; ttnt.
fcd infaHo effe confcruatur independencerab efficience creato ergo ctiam poteft independen-
?
-
ter a fubicdlo.
Confirmacur conferuatio eft caufa:'efficientis

,
ficat
& ailio
^""ndm
etn-
dependentia cermini a fubiedlo eft merc conrin- ^f^^" ^z.

gens,
non eflcncialis ergo eciam dependencia anMttrminmt
influxus fimiliter a fubiedo erit concingens.
^ dtftmMaior probatur:quia influxas illeeftprim6, dtt.
&
terminum , ciim Cizfieri ipfius terminon autcm fubiedki , quia eo definentc,nihil

iequitur, nifi noneffe terminirfcu forms,non au*
Sc per fe ad
ni,
&
tem
fubiedki ;
mediante illo refertur terminus
produdkus ad caufam , non autem ad fubieiSkum:
ergo non eft maior dependentia influxus , feu
aiîonis confcruatiux ad fubiedkum,quam ipfius
form2:quia quod mediante alio recipit tertium,
nonaliter rerertur ad ipfum quam medium,fim
antecedcns,adquodeft pofterius refcrcur,vtper
fe patct in
omnibus
forma abfoluta in fuo

merc contingcnter er-
fed
ede quia eiufdem entis idem c(ieffe,Sc eadera

dependentia confequenccr eirentialis , quac infeparabilis eft ab ef/i eius.Tertia fequitur: 6î^'<i
go
& influxus tantum contingenter.
fcflmxm nm
refertur ad fubieftum
effeatitditer in
conferuabatur infubiekoaprimacaufa:ergoma- ^^*''*'

nente eadem confcruatione extra fubiedum, ma- ^ cu7J^l^.
nebitforma.^ Diccs.illuminfluxum dependerea w* </
effe
ab eodem dependet etiam
*T
propric influxus in effc<Skum
fadlo
fitri
Probatur minor
tiependet ah alitpto tantum continênter in hcx'\,t]uam-
forma abfoluta pcr Cce(- ^>*]f*f effmad fubiedum , non poflct t^' "'^*/""
inexiftens fubicclo ab ipfo fcparari , defincnte '"'f"*"-
uisfittMifapcrfe eitu in ^cxA/ucfuit ah eodem depen-
fubie(5bo,neque manere,(icuc
dere effentiaiiter in fadlo d^CiOut econtra: quia ficuc
ua poteft feparari a fubiedlo,aut conieruari feorfim , ipfo

termino fimul , vel fcorfim alterutro definente
neque alia ratio aflignari poteft,nifi dependentia eius per fe ad fubiedura,
non variat
rcs
effe,
ita
neque depcndentiae genusj
& quidquid cxiftere poteft fine alio, fempcr conQ^2.m:QuamdiM ma-
tingenter fe habet ad iilud.
ad effendum , rrumere poteft

res , ejuarHuis definant ea, ad cftufe hahet comingemer.
tum ef/eruiaUter
retpdfita
Ratio , quia hsc non funt fimpliciier requifita,

illa autem fufliciunt ,Sc3iAeffe rei non exigitur
aliud,
qa<lmqu6d dependcntiaeius
non aucem concingens.
eftentialis
fit
terminata,
14
his probatur conclufio.
Dependentia acci-
Prtitui eta-
dencis abfoluci ad fubiedbum, fiue in jim, fiue in
clmjienit.
conferMari,cii
&
concingensjquia
produci,& coniubieô virtutediuini: ergo
manente ea , qua;
definente tali dependentia ,
eiTentialis eft ad caufam primam , manenc omnia
per fe requifica fimpliciter ad effe accidentis , iiipfa formai
cec variencur coatingentia ergo
feruari poteft fine
&
&
ille Dei idem, feu dependentia formz ad ipfum dcfinente fubicdlo:

effeclus ergo non requiritur aliqua noergo
uitas in influxudiuino.
Sabfiimpcum probatur,manet dependentia cf
DtftnJtMti
mttidltit mh- (cntialis.quamdiu eius per fe extrcma manent,&
ftlttti,tmm tfmaximc cerminus ; fed haec depcndencia eft encis
ftntimUtt fmi
fed poteft manere influxus
&
ctntuHtmt.
Quxd.
abfoluti ad
Deum canciim
quae
non refpicit ali-
quam aliam caufam,& potcft Dcus eam confcruar
& fundamentum
quo mediante ineft.

Subfumptum probatur ex prxmiflis , quoad prixc
crgo
pendentia accidentis abfoluti , ad quoduis aliud

gcnus caufz eft contingens ergo quamuis hzc
Scoti oper. Tom. P'III.
:
nequeforma
relati-
&
&
eflencialis.
Confirmacur , repugnac de pocencia abfoluta

z6
pofle fuppleri dependenciara ellentialcm in vllo Nrji/ fitpgenere cauf:fed fuppleri poteft dependentia ac- Pjfôffwi*cidentis a fubiedko abfoluti
, vt de fide conftat:
ergo non cft eilentialis. Antecedens patet in dependentia creaturx ad Deum,totius ad partes,re^
lationis ad fubiedkum, modi ad raodificatum , effc(ûs formalis ad caufam ,qua; itafunt ad fuas
caulas , vt nequeant elTe, aut confcruari abfque
ratio eft , quia eflenf iz rerum funt ficut
illis
mmieri indiuifibiles,quidquidadditur,mutantur, quidquid aufeitur , deflruuntur dependentia autcm eflentialis eft propriecas confequens,
:
&
*'
'Efftntit fitnt
"'^.
quz
fcquicur nacuram
& modum
eflenciz.
quibus fequicur dependenciam accidcncis abfoluci

fubiedko efle merc concingentera ,
feparabilem ab ipfo ergo raanentibus omnibus per
&
'i.
feeflentialiter requifitis,poteft
mancre
t;îs eft
dcpendentia eius ad primam caufam, quz cft fufficiens,& manet:ergo eodem influxu perfeuerante confernatur feorfira ^ fubiedo , ucut in ipfo
fubieifko conferuabatur.
Confirraatur terti6', dependentia accidentis
mam parterQ:quoad fecundam probatur,quia de-
; fi
fentialiter refcrrctur
abfoluci ad fubiedkum ,eft iua inhzrencia adtualis
ad ipfumifcd haec vt diftinguitur ab ipfo rea, eft accidcns per accidens cius , quod po-
liter
tcft adefl[e
& abeflc, faltem virtutc diuina linc

fubicai
OOo
,
*7
Lib.
IV. Sententiarum
non eft dcpendentia elTcnProbatur confeqpcntia , quia nequit

fubieitum habere connexionem cum accidente
aliam , quam contingenter > ex definitione accidentis fcd fundamentum dcpcndenti clfcntialis dicit connexionem neceflariam ad fuum tcrminum dependeniiae : frgo ad ipfam dcpendentiam , qui ad terminum refertur. In prdponto
autem non eft talis connexio quantitatis ad inhxrentiam adualem ; alioquin non podet feparari ab ipfa cf go* Scc.
18
Obiicies, deSncnte cûsi per fc effedlus, defiObkSi,
nit etiam dcp(?ndentia ad ipfam ergo neceffario
debet fupplcri. Rcfpondctur ex di<Slis concedendo ancecedens,& diftinguendo con{equens ; fi eft
dependentia eflentialis , ncgatur conicqucntia^
quia ncquit fuppleri ; fi eft contingens, concedo
in hoc fcnfu , non xjuod neceflario exigatur iniiuxus nouust (ed quod manentibus cauHsâ quittr tutUtm bus dcpcndct cffeftus elfcnrialiter, fupplctur deeScurfitm ferpcndentia caufdE per fe contingcnti$ , non per
uari aecidtm
nouum
infiuxum , (ed pcr antiquum , qui ntan{tfuuum.
fubiefti intetitU:ergo
myftcrij
tialis eius.
pcregrinationc hominis
inquantum e(Ie
,
rei
quod
continuatur per
ordinem ad caufas per fe ellentiales non eft ergo eadem ratio hic ac in caufis contingentibus,
quando vna fupplct aiteram ; vt quando duo trahunt idem pondus , vel quando calor ignis conferuat calorem in aqua produtum ab alio vcl
quando Deus (cparatum accidens ab vno fubiedo vnirct alteri:tunc enim per nouum influxum
:
&
in cDnfernArl. Refpondetur , contintffc ,

gentcr concedo, efTentialiter ncgo } neque ctiam
omnis caufa effeaus per fe in pri exigitur ad
fitô
Solnitnr.
conferuationcm eius
quod
nerante,
Rtflie.
infô
dcfinit efTe
tjfe
vt patet in gc-
mancnte effcdu.
Dices , quare ergo definit accidens, Vt quantidefinente fubicdo. Refpondetur , quia definit Dciis conferuarc , ficut ctiam patet in formis
StluitMr.
tas,
fubft mtialibus, qua: educuntur ex materia,
& de
fiibftantiatotius.quac dcfinunt corruptis, autfeparatis accidentibus
&
fimiliter definunt ex
fubiedo. Patet confequentia,quia fic etiam for-

ma dependet a materia Refpondetur,concedcn-
f!f
tonrt-
in dcpendentra concingenti:vhdc
probaret intentum
fpiciunt tun-
kem fintm.
tc
argum/entum
non
poJle
fubicdo , cuius contrarium
feparari accidens ^
fuprk probatum
fi
probaret etiam
eft.
Forma fubftantialis dependet ^ fubiefto , forrcfpcîue ad agens , quod ncquit eam produ-
cerc , nifi concurrente fubiedo,quia cim dicat cxiftcntiam per fe,non videturexigcre incfle
fubicdlo abfolutc
fimplicitcr , fcd prput vir-
i^tittd in
'''/"f'"'";
"""'^"^''
&
tute caufae nacuralis dependentis a fubiedo producicur. Dice$,animarationaIis dicitperfeîo- ^*H'"*'
rcm exiftcntiam ,quam aliae forma5,inoqu6d

non depcndet a fubie(fko crgo hac dcpcndcnt k
:
fubicdlo.
Refpondctur,animamitaabftrahcrea
fubiebo,vtnequcin /2fr/ produci poflit dcpen-
non
ita aliar.
hoc non placet , faltcm non
Si
^'ôndenir.
^'P/''''* '
cr
at!Z'
eft tanta de- tltm.
pendentia formac materialis l fubieto , quanta

cft accidcntis,quod coliigitur ex co, quod forma
fubftantialis dicat exiftentiam pcr fc : cuius per-
fedio fupra exiftcntiam accidcntis difficultcr

faluari , aut cxplicari potcft , fi forma illa dcpcndeat i fubicAo alitcr , quam rclpcdliuc ad agens
crcatum , vcl ccrt^ ad agensprimum, quod non
formam nifi in fubiedo.

non videtur Peripatetica ide6
tenendum cft etiam dependcre formam fubftanconferuat
Hsc
folutio
tialem k (bbiedo
vi vifum eft
difi. i
.ûaft.
fed
5
îf"ti*r
w-
T?/*'.
dependentiamab ea, qax eft acaccidens enim dicit inhaercntiam apti*
tudina!em,tanquam proprictatem , cui dcbetur

inhsrentia a(flualis , tanquam aftus connaturalis ;
hoc proptcr exigenciara fundamenti. Caterum indc non probatur exigere ita fimpliciter,
fccundarum.
vt rcpugnaret accidens illud non efle pcr fe

abfque fubieô , fi eft abfolutum.
Dices , Philofophus non concedcrct accidcns St^rtPhlh.
pofle fcparari : ergo fupponcbat cxigere fubic- fif'^'^ "'i*dumperfceffentialiter. Rcfpondctur, Philofo^"J!l'J!!!'Jl
ntm
MctidtH'.
phus negarct fcparationcm accidentis \. fubieô
propter ordinem eflcntialem caufarum > non ob
&
rum
RtJônJit.
do antccedens,& negando confcqucntiam:ad cuius probationem tefpondetur dari latitudine^n
ad finem creationis , aut vniuerfi pro eo ftanon confernantur, ncque cadunt

fubinfluxu Dei confcruatiuo , qui limitaturordlnaric ad cffcdtum , vt fabeft influxui caufarum
ftrumenta opcrandi
ferumtio
fi-
'** *'
<i
aliam
Accidentis enim efe eft ine(Te,vt pcrficiat fubftantiam : forma otdinaturad perfe(5tionem materis,
totius, accidentia ad fubftantiam.vt intt-
non fblum contingenter dcpendet
accidens'
cad-im ratione.non proptor dependentiam per

fc cfTcntialem ad fubiefturn:fed quia non faciunt
tu, acproinde
jyejitit
defincntc
Dices, concurrcbat fubieftum infieri : ergo in
StfilicM.
cft,
confummatione (x-
&
denter ab ipfo ,
fuppletur caufa prior.
19
ir.
dicitur fupplere
etiam.vt aliks<(idura
definetmotus coeli, generatio S< coriuptio>

&alteratio infcriorum,acetiammixta,qu ad
vfum illius ftatus fucrunt ordiriaia,& creata dcfincnt autem ex fubtradione concurfu-^ diuini,
per ignem conflagrationis,quia finis ad qucm
prouidentia diuina ordinauit ipfa, definct,ac
proindc ipfa etiam prouidentia circa jpfa.
Obiicies fecundo Magis dependet accidens k
30
fubiedc>,qu^m forma materialis 4 raareria crgo ^"<^
tum
fic
culi,
fuit etiam i caufa contingente
quando dcfinunt
&
fic
& pcrfeftiones in effendo,

ctiam & fubftamia dcfinit>
k fortiori ipfa accidentia, quae funt ad fub-
cffe illam
cidentis
&
ftantiam
dependcntiam eflcntialem ad fubiedum.Vnde in
naturalcs
principio crrauit,
tanquam ad finem,vt perfediones con, nifi quando ex fpcciali finc conferuantur,vt in propofito myfterio ad vfum huma-
num ,
&
ejfe
Sacramcnii
& ad faluandam fidem

S
tudinaliter ,
^ alfualiter, ponit
fcatum accidentisfeu refpeEium
Vide quac dicenda funt in-
frk fuper litera, refponfione ad fecundum.
C H O L
FrMOtknio accidensfumi pro per fe Jtgnificato ,
& corrigitur pcr fidcm,potiffi-
mum huius myftcrij.
(jr
tres conclufiones
M.
denominato : item tjuid ejt effe in alio apfi-
Prima , contradidio eji ponere ferfejigni-
inharentiA.,fine fubieio alfuali,fi refpeEtus efi aifio.
Hanc
late traitat, (jrjolffit varias replicas contra eam.
Aa
QuxH.
XII.
Dift.
711
I.
qu(lioncm rcfpondco, quod hoc vocabulum accidens potcfl: accipi pro pcr fc
%
vcl p ro co quod dcnominatur ab ifto pcr fc fignificato ( ifta diftindio ^""fifii*A^" êft vniucrfalis in omnibus concrctis. ) Vltcrius accipicndo pro illo , quod dcnominatur
Ad
fignificato cius
\ fignificato iftius nominis dccidens , potcft accipi , vcl pro abfoluto , vcl pro refpcaiuo, '^^^g^
Stcundum hoc crgo habentur tria mcmbra , fcihcet dc acci- ruminMtutn
dcntc quantum ad pcrfc rationcm , quam importat accidcns fccundum dc co, quod ejl forma
fiuc rcfpcdu accidcntali.
dc co quod dc- iWj ah"^^

cfl^c in fubfi^*
nominatiui dicitur accidcns, &
icao , vcl non cflc in fubicfto , potcft accipi fecundiam aptitudincm , vcl fccundum "fp*^"^dcnominatiui; dicitur accidcns , &:
cft
abfolutum tcrtium
:
mcmbrum
refpcftiuum. Practcrca,hoc prxdicatum
cft
aduahtatem.
Sit crgo prima conclufio , quod loquendo dc pcr fc fignificato accidcntis contradic\o cft ipfum intclligcrc noncfTc in fubicdo &: hoc intcUigcndo vniformitcr in fubic*
Concluf.i.
fto, &: prae dicato, fciHcct
in aftu,
fi
adu
fi
aptitudinc, aptitudinc.
Sccundaconclufio,qu6d loqucndo dc co , quod dcnominatur a pcr
& cft pcr fc
fc accidcntis ConclHf.i.
&
hoc adu,
rcfpcdus , contradiftio cft qudd fit finc fubiedo
fundamcntum,
fubieftura
cxtcndcndo
ad
fubiedo
inhacrcat
,
adu
non
ita fciUcct quod
quod potcft dici proximum fubiedum refpedus.
Tcrtia conclufio cft,qu6d illud, quod denominatur a pcr fc fignificato accidcntis,
fignificato
&
cft
quid abfolutam potcft

,
cfle
& non
ineftc fubicfto adualitct
Comluf.^.
fcd ncccflario incft
aptitudinalitcr.
Prima conclufio probatur , quia pcr
dam rcfpcdus ad illud cui

inh/trens^
ita
ad
loquar
quin
fit
illud cui inhxret
&
accidit
inhacrcntis
inhacrcntia
fc fignificatum huius
forte
& inharrcntiae.
aftu , aftu
idcm
rcfpeftus
idcm fignificatum
&:
&
nom inis acadens eft quiqucm importat hacc didio

,
eft accidcntis
&; accidcntix
vt
Sicut crgo impoflibilc cft accidcntia cflc,
aptitudinc
6
Prebatioco
^-^'^
**
Jlij^J^^
aptitudine': ita impoflibilc cft aliquid
î ii,^^.
loqucndo de pcr fe fignificato, &primo huius nominis,quin fit inhaercn s tit^fiperfi
figmficatKtn
proportionalitcf hoc eft,fi alu, adu fi aptitudinc, aptitudinc.
Et fi quzras , ad quod genus pertinet illud, quod pcr fc fignificat hoc , quod cft acci- accidemis.
dcns,vcl inhacrcns ? Refpondeo,ad genus aliquod refpcdus cxtrinfecus aducnientis. Pa- '^'^ ?
tct cnim qu6d dicit refpcdum quia non poteft intclligi ratio cius ad fe. Non autem ^^ ^,dicic rcfpcftum intrinfecus aduenientem quia non ncccflario confcqucntcm pofitio- n^ ^î ,.^..
,
fi
fi
cflc accidens,
ncm cxtremorum
minus
pofliint
quia ficut patcbit in vltima conclufionc
mancrc
fundamcntum
cius
& tcr-
tio,^Maim.
portat acci-
fine ifto rcfpeftu.
ad quod gcnus ? vidc fi Corte ad gcnus Paflionis, vt fic paflio dicat non tan- *^'"tum refpcdum pafli ad agcns, fed ad formam vcl fi fone ad genus Adionis vt fic
aftio dicat non tantum refpcdum agentis ad paticns , fcd forma: informantis ad illud,
quod informatur fcd vtroquc modo cric rcfpcdus extrinfecus adueniens.
Et fi obiicias, quod illud , quod eft dctcrminati generis, non potcft competere pluri7
bus gcneribus Accidens autem , vel inhacrens , quantum ad per fc rationcm nominis, ^'^ fft
conucnic omnibus nouem gencribus crgo, &c. Rcfpondco, bcnc potcft,quod eft de- P"'^ ^"**
ccrminati gcncris dcnominare plura gcnera forte creatum dicit aliquid pcr fc pcrti- ^l^rr^Ji,
ncns ad genus Rclationis
tamen denominat quodlibct aliud a Dco
folum illud rmnare res
aliud a Dco cft propri^ in gcncrc ergo potcft iftc rcfpcftus pcrtinerc pcr fe ad vnum tdteriiugenerii.
gcnus, &: camcn dcnominatiu^ dici dc rclationibus, vcl rcfpcdibus nouem gencrum.
Scd fi concra hoc obiicias per Simplicium fupcr Pracdicamenta,quod ejfe /;,non con- ElTc in ,
fticuit aliquod fpcciale gcnus quia vnum effe j,eft omnium noucm goncrum. Rcfpon- confiitmt adco , vcl effe in, accipitur dcnominatiuc &: fic circuit omnia genera accidcntium ficut ^'f*'^ ^P''
hoc quod cft inhacrcre , vcl accidcrc vcl accipitur pro ipfa habitudine per fe fignificata " ' i""^pcr effe in:(iC hoc modo accipitur aliquod genus ab effe />t:quia cftfpccies detcrminata in vno gcncrc Si autcm intelligas, quod effe in quantum ad pcr fc rationem,quam
importac,non pcrtineat ad aliquodgenus dctcrminatum fcd pcr fe ad plura gcncra;ncganduseft non cnim cft tantx audoritatis quod proptcr didum cius dcbcat concedi
oppofitum cius,quod ratio concludit. Ratio autcm conuincit , quod illc conccptus,
qucm imporut />, potcft quiditatiuc contincri in aliquo gcncrc, licct dcnominaciuc dicacur dc formis,quac funt in multis genctibus nou cnim dicitur quiditaciue dc albcdmc, ^* "'^''
linca cunc cnim albedo ,
linea non dicercncur ad fc , quia iUud quod cflcncialitcc jrfJ^pf^r
includicur rcfpcdum, non cft ad fc, (ccundum Auguftinum j.de Trinit.caf.2..
text./oSi quacras
&
&
&
&
Scotifiper.
Tom. riTl.
OOo
COMMEN
IV. Sententiarum
Lib.
712
COMMENTAKIVS.
}t
fSciitr Meti-
*""*
fitur.
7) ûtflionem refponeUo,
XjLqucntibus
jltcidtnt Jn-^
&c. Hic,
& in fc-
ficut
pro per fe figniHcato,& pro
denominatum per
eft
&
Quamuis autem ad prxfcntcm marcriam pamodus abfoiutus , aut

reiaticmodo dcfcndatur fcparatio accidcntis
abijpfa,& fubiedo,quod facit ad probandum
illo cui
adiacet,quod
&
e(t
&
ipfa accidentia , feu inhxrentia ,

confidit in
ordine Formic ad fubied:um , fiuc a^buali , fiue
pofliibiiitatcm
mm
for-
x hoc excluduntur
:
uerfas rationes formaies conccptibiics , cflentiatJihilefiMi.

liter.&inrcdo nequit eflc fimul abfoiutus
&
&
diilindlc facit deucnire in
&
difi.^.(jUitfi.
,ad ^.difi.iCadvlt.pro opinione Frtpo-
relatiuus,quia
accidentia
(eu inhaerentia
&
""*'
Hzcdiacciden-
dcnominatiuc fumpti in nouem genera. DiIn aHualtm, "ifio ilia inhxrcntix , feu accidentis in aptituaduaiem cft squiuoca , & folius
Cr ptitMdi- dinaiem ,
nalim *jui- nominis aptitudinaiis eft proprictas accidcntis
*"'*
in genere , vt diftinguitur k fubftantia ; non aurem conceptus eius , aut dc conccptu primo moJlptttudo tft do. Hanc controuerfiam remitto ad Metaphyfitis
&
frofrittM.
enim fonant proprictates,& non

conccptum quia apticudo fcquitur
cosraptitudines
priraum rei
ad id, cuiu^ eft apcicudo.
h Sit ergo pritna conelufio ,
:
jA
dmc
tres (.oncluftones
in hoc paragiapho
rrima
etn.
8cc. Subiicit or-
quarumprimam probac
ter
neojuit intelligi
Hxc
fine fithieEl:
ejfe
alias
netjue confitjueH-
intelligitur perindc
de fubieikb ipfius accidentiae, fcu inhxrentiz, ac

de fubiedo form<c, quae inhzret, fine quibus nequit e(Ie,aut concipi. Ratio ponclufionis eft,
&
urt T.J!"'
abjolutum.
StHtitia
^rit,
Do-
fimiiia.
quod
iiiud
efl*entialiter inciudit refpe-
ûm,noneftadfefecundum Auguftinum y.de

Trinit. c^^.z.quem citat Do&ot in iitcra. Oporergo,vc
tct
iile
tum,tanquam ad
caufa
fcu
omncs
relationes in
.
efii ,
"^
cum rcla-
Prxdica-
prastcr folas
i. difiintJ. i. tjutfi. x. fic
loqui-
tur de vnione partiurn fubftantiaiium in

fiinSl,
cjudfi.
ZSt riUiit- poftacica

dulfium
Ad
hic aucem
&
aliud. fic
&
prius &perfc(tius,
prxmiffis,
Sic argumenror
aliud cxtra fc,
efle
qux
omnis
omncm
dicunt aduetfarij
in rc
fit talis )
falfratis
3^
qualem ôUiioeonrcIacioncm,qux ^j^,,*"^),.^.

(
fundatur in aliqua cxigentia cau- direj^taUi^
n&iwx , vel palEua:
quomodo
relatio abfolutl ad
ex natura rei
eft
producitur
latc
omne
fumcndo caufaquod quo-
Uud.
illud,
vel perficitur per aliud;
vei certe conuenientia naturali
rerum , auc
dif-
conucnicntia.
Hacc proppfitio patet ex tribus modis, quibus

Philofophus diftinxit relatrones ex natura rci
aducnicnces in Pracdicamento Ad aliejuid , qui
modi reducuntur ad illos tres prsmillbs; fcilicer vnitatis
numeri , caufalitatis adtius ,
padiuar , menfurati ad menfuram : qucm mo-
Prtbatio
il-
^ frineifi^.
&
&
in
primo membro
breuitac/s
modo eft caufa formalis
, qux participatur a menfurato fecundi^m gradum , in quo accedit ad menfuram.

Dices , hanc propofitionem veram cflc in re- R/j^/.
extrinfcca
qua: funt Prsdicamcnti
lationibus
noh vero
in relationibus
Ad
fccund^m
ali^d,
tlici ,
auc
tranfcendentalibus.
menti Ad alt(jutd.
Econtra Dodor variis in locis , docet vniuerfim omncs vniones e(Te rationes extrinfecus adI'
eft
t"'** nlatto-
fundamentum rclationis. Quibus
dum comprehendo
vt excludant
AbfelutMm
&
ex genere fuo abfoiutum
&
Auguftin.
refpedus feqnatur ad abfolufundamencum , quia

prius
gratia,quia menfura fuo
uenientes, vt in
rnm.
&
&
multa
excremumifundatur autem,& fubicdatur in forma, & terminatur ad fubiectum fortna;,vt ad termihum fuum.
Scd hic occurrunt moderni , qui omnes hos
,
^l'"
cies
difFerentia:eigo tanium ilie raodus indudct hafcduo rcaliicr fccundum idcntitatem,ficuc
fe habent crcatura ,
relatio eius ad Deum ,
quia inh2rcntiaftrclatio,qu$ exigit ytrumque
Contrtutrfi*
dt nAtur in- rcfpcftus faiuant per modos abfolutos
herentu.
tionc, fcu rcfpedu tranfccndentali
/*'""''
litatem, vt extenditur ad
duas in duobus feQuentibus. Prima condufio eft : quod per fi figificatum accidentis
ciufio.
cflen-
ac proindccontentum lub ^g^

vno nequitfub alterocontinericflcntialiter,vc
fpecics, vel difFerentiaeflentiaiis , lcu quafi fpe-
Nam
Denominatum ab
hxc prxdicatadiuidunt ens
& adacquatc
tialiter,
fitiui dift. ty.qtufi. i
j ^
Diuifit acei- diuiditur in abfoiutum,& rcfpedbiuum.
Jenti* vtti- uifio cft cfleutialis ,
tranfcendentalis
re-
& refpcdiuus fimui,fecundum di-
abfoiutus
eflc
per fe fignificatum nominis ,
eflc re-
cum
fpcdlu tranfccndentaii. Modus iile,licct rcaliter, ideft, fecund^m identitatem reaicmpoirit
manifefta , quia illud
quod primo ,
cognitioncm : fcd albiim , vcrbi gratia,facit conceptum diftindlum
aibedinis , non autem fubiedi , nifi impiicitum,
Sc non explicitum , aut diftindlum : ergo forma eft per fe primo fignificatum cius ; ex modo.
vcro fignificandi dat intciligcrc fubicdum indeterminacc
confuse. Vide Dodorcm in i.
cft
vcrita-
Probatur crgo primo inhxrentiam

lationcm , & non modum abfolutum
vt aibedo.
eft
fw^-
uuppofica;.
&
Ratio etiam huius
&
^*"'*
"""'
fuo modificato, vt formx. Dicam obiter aliuid ad probationem conclufionis pra:miHk,feu
ja accidcntaiia
UtuialtkiMe.
iuod fit *
quia tairien facilius

id fuftinctur , diccndo eflc relationem , quim
modum abfoiutum , qui fit idem ex natura rci
ij , qui dicunt concrcimportare primo fubiedum,&

frimajj^j^ formam hoc enimeft contra Phiiofophum
in Anteprzdicamentis , vbi definit denominatiua ,
abdrada folo differre c^fu , fcu in modo fignificandi , quia denominatiuum fignificat formam in ordine ad fubiedlum i ablUafca
vero formam abfolatc , vt abftrahit a [\ihie(ko,
eretum
prxfcntis myftcnj
tem eius declarandam
aptitudinali.
Siptiliet *S-
j j
riim refert,dicatur vnio
rcliqua concreta
fe fignificatum
fuum fub-
accidcntalis ad
iedum.
ijonis accidentium abfolutorum a fubicfto : pcr-
mittit accidens fumi
formx
inharrentia
dcclarat poffibilitateni fcpara-
3.
de vnione
infra $.
Ad
qwdlib. 10. dc hac vnionc
tU-
iiy-
Contr^, rclationes iecundum
cft
37
Jff^znatit.
&
modum concipicndi , non au- **'"I* /*'*"

,
hic autem loquimur de rclatione, ^ ^,;^,-^ -^
quae in efieycA. ad aliud , quaiis eft relatio inhs- ^c.
appcllationem
tem
in
rentix,
efii :
& cuiufcumque vnionis.
Quoad
efuartum
qn
verbo
fecundum
dici (nifi
fubfit fallacia) funt tanciim rclationes
ix\
tf anfccndentalcs ,
<r^,patec
qux
func relationes PatttinniSf
eadcm propofitio,fcilicct fundari
cas '"*^*ntli.
fccundiim
XII.
Dift.
recuncium exigentiira extremorum ratione produdtonis,aut alicuius caufalitatis adliu,& pafCiaz, aut fecundum conuenientiam, Sc difconuenientiam^difcurrendo in Oiuinis ad intra, in
creatis ad extri
fniMti
Sc
potiOim^m
in
forma
& fub-
ic&OtSc matcria,qu ad prxfens inftitutum fpcÛnt I in quibus h<c telatio fi non eft ipfa caufalitast requiritur ex natut a caufarum.
Ec probatur rationemulla ordinantur ad inui-
cem
fritri.
ex communicatione
nifi
& difctepantia in
cntitatc , vcl inquantum in aftu primo , vel fccundo vnum caufat, aut pcrficit aliud ,vcl partiExrJim,& cipat perfcdioncm ab alio omnis enim ordo
exigtuti w- rcrum in hoc prarciscconfiftit, & vbi nihil ho'*"
rum reperitur , non eft vUura fundamcntum,
eur vna res ex natura rci refcratur ad aliam.
Ex primo modo confurgunt relationcs xqui:
parantiz
KiV
ex fecundo vcr6 relationcs difquipa-
randx.
Scd pcrinde cft quantum ad prxfcns,vt vnum
fic ordinctur ad aliud fccundum gradum Cax
entitatis tranfcendcmcm , fiuc ctiam fccundum
gfjdiun in gcucrc dctcrminatum , quia pcrinde
trJt *fi
ttim fttu9'
dumtrifct-
^***^
vtrumque includit
c(rentiahtcr
verbi graiia*
ex rationc tranfccndcnti accidcntis , albcdo infic ctiam dcdcpcndct i fubicdo ,

Tattt txtm- haerct ,
quk hacc al/*
pcndct qui in fpecic albcdo *
bcdo : fic relatio qui talis ab cxtremis i hjtc rclatio ab his extremis ; creatura , qui ens finitum
&
&
&
&
fic dc rcliquis:
k Dco , & qui hxc cteatuta,
crgo non minus relatio prxdicamcntalis fupponit talcm exigcntiam cxtrcmotum cx natura rci
quam reiatio tranfccudens ex natura rei candcm
fupponir.
Imo hsc magis fupponit talcm conncxioncm , ctiam maiorcm cxtreraorum cx natuta rci,
j^r^rftndtnt
timtrtmfuf-
per fc quia ficut hzc non diftinguitur rca.^^ ^ ^^^ hmdamcnto , arguit conncxioncm cfTtîmin'^ fcntialcm fundamcnti in efe ad fuum tcrminum : rclationcs autcm prxdicamcntalcs non
te.
ptnit ctoMt'
xitnf txirt.
fupponunt talcm connexionem & cxigcntiam

fundamenti ; fundantur cnim in ordine , aut
caufalitate contingenti
fc
vt przmiiTum cft in
&
non cflcntiali per

commento prsccdcn-
tis articuli.
Cur tniX ftt

fmuUmtntt.
Vndc cucnit
tificcntur
vt relationes ptioris gcneris iden-
fundamcnto rcalitcr.nonautcm prx-
dicamcntalcs
vt tclatio filiationis
& fimilitu-
dinis in creatis : cuius alia ratio aflignau ncquit

przter iam datam rclationcs fcilicct fundari,
cxigcnrcfultatc cx natura cxtremorum ,
*,
&
&
tia iuxta
xionis
mcnti ,
quac
fi
&
conditionem cius connecontingcns erit cx partc funda-
gradum ,
rclatio crit contingcns
& realiter
fcpa-
ab ipfa fundamentum fi autcm effentialis,& pet lc ncccflaria crit connexio exttc-
rari potcft
morum
in
tjfe
relatio crit
eadcm fundamcn-
rcaliter. Quam rcgulam optimc affignauit

DoOtot in 1. difl. I. fM^. 5. quz reducitur ad ralionem prxmiflam vndc colligitur rclationes,
quz dicuntur aptitudinales , (eu potctitiales non
to
cflc relationcs vllo
modo
in
ejje ,
&
59
^^t^RnM
ttn^ptnu.
fed dici talcs
fecundum rationcra , auia alitcr

ex conceptu ,
a nobis non concipiuntur , nifi pcr collationcm
vnius extrcmi ad aliud. DoCttim przmifla icOti
quadrat Auguftinojciuto quia dici ad fc ptius
quim ad aliud denotat cx natura cius , vt eft /,
exigi vt dicatur ad aliud.
His fuppofîs fic fubfumo fcd modus illc in
fic dc aliis fimilibus, qua abfolutus
tzrcntiz ,
:
&
Scoti oper.
Tm.
FUL
Quxa.
I.
713
fundamcntum refpedus ad fubicdum forinz inhzrcntis , non dicit vllam exigcntiam ex

natura rci fccundiim modos przmiflos , fccun- Mtdnt ûl
dumquamdicerct przmiirum rcfpcdkum,autre- ntftlutiti nS
lationcm ad fubicduraformz:crgonuIlum fun- ^!^f*l^'T^
damcntum rclationis ad ipfum , & conlcquenter a^j,"
ncquc ipfam relationcm eigo ncquit in eo fic
eft,&
confifterc inhzrcntia.
Patet hzcvltimaconfequcntia:quia,quiabfolutus
formam
nequit vnit c
eft,
fubicfô
nes fupponunt contra Gahrielcm
& in
iff i.diji.
luUJl.i.tjtuft.i.Sic <]MJi.iMrt.i.\\)i
ncm hypoftaticara ficri
vt
om-
}o.q.4.
Stnitti*
Gm-
^^ 5 4
""^*
dicitvnio-
pcr qualitace abfolutam.
Supponitur ctiam contra Grcgorium , & Nominale,qui negant vnione efle aliquid ab extrcmis
prztcr ncgationcm diuifionis,& fcpatationis.
Ratio autcm potifEma eft , quia abfolutum , qu^
abfolutum,cft ad fc,& non ad aliud : id ipfum fatentur aducrfarij , qui ad efTedlum vnicndi rcquirunt rcfpedum
loquor przcisc dc illo
icfpedu, qui dicitur includi in dido modo.
Probatur ctiara fubfuraptum, quia hzc rclatio
40
non fupponit cxigentiam fccundum naturalcm Prthmit ff
conucnientiam
difcrepantiam , aliis relatio tiuUfubfumfcquens cflct fimilitudinis, & diftingucrctur rea- '"
:
&
&
litcr ^
fundamento non eft alicuius caufalitatis,

communicatz illi modo,qui
*,
aut perficiSlionis
quia fubiedlum formz inhzrcntis SmHtSS ptt

quk fubicdum eft , nifi ipfam for- mtdum fubmam,quam rccipit:mods autem inhzrcnti* eft *"'' '/**
rtetfttndt.
c
/-LA/o
in torma , tanquam lutueao luo adzquato , &
abfblutus
cft,
nihil caufat
proximo:ergo nondicit fundamcntalcra cxigcutiara relationis ad fubicdlum.

Diccs inhzrcntiam proptcr relationcm fibi ti^nft.
rcaliccr idcntificatam exigerc fubiedkum tanquam tctminum. Contr^,cft petitio principij: imfunnntiir.
dc hoc enim di/putatur , an dccur aliquis modus
abfoIutus,qui fit inhzrentia,& exigit talcmre*
lationera
raanct ratio iam fada ; quia rcla:
&
tio cx natura rci fupponit exigentiam,
& funda-
mcntum , ad quod fequitur , vt ad radiccm prio-
&
qua oritur quare cnira patcr ,

, & gcnitum dicunt has relationes, & non alias, nifi lecundum illain exigentiam ? Dcinde ipfa forma , in qua cft inhzrcntia,
magis exigit fubie&tun proprium , quia ab illo
caufatur cum hoc tamen non ftat relatio aliqua
eadcm fibi ad fubicdtiun realiter in f^ , & quz
fit adûalTs;aIias non poflet fepaiari i fubiedo,&
illa fufiiceret ad inhzrentiam eius
crgo minori
rcra natura, ex
filius
fcu gcnerans
Amdamcnto poni
potcft in illo
modo
abfoluto
ex natura abfoluti , quia in nullo generc caufz

dcpcndet k fubicdo fotmz , qui abfolutus eft:
crgo magis cft fidium,quam probatum talcm modum abiolutum efle.
Sccundo probatur cadem conclufio. Quando
requiritur caufa przcisc ad faluandum aliquem
cfledum innatura,non dcbct tribui maior pcrfcdlio caufz , quim cxigatur cx natura cffeCtixs:
fcd ad vnionem formz cum fubiedo non rcquiritur pcrfedio cntis abfoluti in'vnione,& faluatur eflfedus folum in rcfpcdu ,
pcr ipfum tanquam caufam,&mcliu$ fine inconucnjcnti ergo
non debct poni vnio, aut inhzrcntiacfl*c modus
abfolutus. Maioreftmanifcfta,quianatura ficut
non admittit dcfcdbum , fic etiam nequc fupcrfluitatcm , quiafic non eflet in ponderc,ordine,
menfuracontratuturales,& Sandlos Pattes,ac
ipfam Scriptutam,
pcffedionem prouidcntiz
&
&
7
lui
u authoris.
&
OOo
Minor
41
SttumdM fro***'*
i*^^-
^'!!"'y
tisi
rtluifi.
fprtptir tf.
/* "tn dt.
^^
^'
a'"**^
IV. Sententiarum
Lib.
714
Minor probatiir, quia pcr formz vnionem ad

fubicdlum nihil concipitur , quam rcfpcdus for^^^ ^^ fubicdkum
hic rcfpcftus atque cffeûs eius , (eu refcrcntia fccundum exigentiam
formz mcliijs faluatur, (i fundatur immediate
in ipfa forma, quam fi mediante aliquo abfoluto eam rcciperct , quod abfolutum nccclTarid diftinguitur realiter i forma,
eft terminus adionis diuerfx , quandoque fuppoHta formi in ejjit
qualis cft vnio anims rationalis ad corpus ,
poteft (ic omnis vnio formae abfoluts produci , quam Deus potcft primiim crearc , deinde
vnire fubiefto, ficut
conferuat in pracfcnti
myfterio accidentia , dcftrufta corum vnlone ad
fubicdtum , mancntibus omnibus , quae rcaliter
Melikt f*liMtur vnitu reêan.
&
&
identificabantur accidentibus in fuo
quam
quoad vnum
nit
inhtrentis
ejfet
bfbtut
a vmret.
identificatur
hsc defiquoad om-
fi
definit fimpliciter
nia, quia ncquit effc,
^t
ejje.
Diccre enim qu6d idcm realitcr maneat,&

dcfinat , inuoluit contradiftionem manifcftam,
quia nequit definere idcntificatum , nifi definat
cxiftentia per
& non cfte.
mcdiantc aliquo abfoluto, modo didlo.non

ergo , &c. Probatur
fecunda pars antecedentis ,quia relatio illanon
eft nata dare aliquem cfFcftum fubiedo rcmoto,
y^,.^
rcferret referentia vnibilis
illum
quem
prdximo ,
tribuit fubicfto
&
non refcrt fubic(ftum,aut furidamcntum proximum pcr mofundamento quod
afficit
fed
fic
dumvnibilis ad fubicftum forma:

ipfam formam.
ergo ncqutf
qus non
aliter refcrt
parietem
cui
mcdiantcalbedincquarii rtferc ipfam. albeTahtrentiMm dincm. Diccs,iIIam rclationem inhjEtcntije non

incft
effii
'/'f
vt fn
j
'.
it.
efle in
forma abfoluta, verbi
gratia , in albedine
^^ .^ fubic(ko,fed vt in fundamcnto. Contrii,ipfi

incft pcr
modum
conftitutiui
tanquam
ptiori
fubicdo,quod fupponit:ergo dat ipfi priitio omnem cfFciflum fuum,& dcnominationem in rc

ipfa
nam
illc
modus fccundum
aduerfarios
eft,
&
dicitur reIatiuus:crgo ad fubiedlum albcdinis,

vt ad terminum 5
ipfa albedo eft, quac conftituitur,& inhsret fubie(fl;o,non autem fubic(5l:um,
aIbedini:ergo k dcnominationc ad formam,inefi
albcdini ,
non fubie(Slo ergo magis faluatur
inhaircntia pcr folam relationem , quim per aliquid abfolutum dicens relationcm : illud enim
abfolutum , quaabfblutum cft, nihil facit ad inhasrentiam , nifi quk importat relationem : ergo
&
&
fi
ipfa rclacio
immediate ponatur in forma , me-
lius faluatur intcntum.
Hoc autem
noft rcpugnat
quia illud princiToUifur re. pium Philofophi quod ad rclationcm Prxdica,

menti Mallijuid, non datur motus, feu adio faû^luMH^
"^ intelligi dcbet ,
fecundiim principia ipfius
"Bhiltfothus.
Philofbphijnon enim intclligitut deqoacumque
45
&
cnim tranfit dc non ejje ad ^,quin

habcat dcpendentiam, Scjien ^ fuis pcr fe caufis,
Mationi vtrumque competit , quia eft ens creatum dc nouo rccipicns <?//?, poft non ejfe , dependcns ab cxtrcmis ,
k caufa prima, etiam depenaftione:nihiI
&
dentia propria, ficut eft creatura.

Dai-i *Bitne
Sed quia cmanat a natura cxtrcmorum per ncd reUtit. ccffariam
,
infcparabilem fequelam , ideo di-
&
piWf non d^ri ^d cam pcr
fc
diuerfs
, qux non neccflario

cxtremorum , poteft faluari ad
ipfam immcdiata adtio, & pcr fc caufx ipfum in-
quod
tollitur in relatione
fcquitur ad
ejfe
tcndentis.
Vnde Philofophus , 5. ThyjK. liccc ncgec mocum ad relacioncm primo modo fumptam , quia
ncmpc ad eam non eft fubicdhim in potcntia,pofito termino in ejfe, quod requiritur ad motum,
ex
3.
tjuod
Phyfk. vt dcfinitur oEIhs in potentia/ecumSoa

itt
potentia
afleric
tamen
motum
dari
ad
ctiam cft inha:rentia,fcu uMr*exclMvnio:nonoportetcrgofiftcrcin verbisPhilofo- ^'""'

phi,fcd in fenfu,& in rationc,fcu fundamcnto,cx * -'''1^"^"
**'
quotolliturmotuskPrxdicamcnto./^^4//9MfW.
'jj,
Imo,
hoc ipfum nece(Iari6 diccndum cft de
'^'^'.quod eft rclatiojtalis
&
modis quia pcrinde cxcluduntur a motu cx tcxcu Philofophi inam dicit tantum dari motum ad
quantitatcm,qualitatem,& vhi: ficuc autem mo:
horum Pracdicamcnto-
di negantur cfle formsc
rnotum
motus idc6
:
caufa: cx-
aflertores
modo remoucndus eft

modorum dicunt cos non
diftingui cx natura rei k modificato
& compro-
duci,non autcm produci prhnojquod in propofiCo nequit dici, vt patct cx di(Stis:cijm cadcm crgo
fit dillicultas cx textu Philofophi,fiuc vnio dicatur modus.fiuc reIatio,& magis faluatur ipfa
vnio in relationcquam in modo abfoluto , id af/crcndum eft cui ratio magis fauet.
Terti6 , fi inhaircntia cifec modus abfolucus,
44
exigcrcr fui vnioncm ad formam,& illa vnio fu- Tertiprtb.
fic proce- "* '"'eliifi'
peraddita cfTetaliquod abfolutum,
&
m mhnitum
dcrctur
Maior patet i caufa formali ad cfFc(fbtim , vc

caufa cft in fubiefto. Patct ctiatn excmplo fimilitudinis
&
fublato crgo hoc impcdimcnco,
rumiita etiam ab ipfis hoc
Supponendo crgo hoc, probatur ratio minoris relatio , fi eftet in forma immcdiate , rcfcrrct ipfam immediatc ad fubicftum , & vniret d
nifi
ab extrcmis
&
&
Ctiitr4iSlt.
trinfec ipfam pcr fe intendentis
poncndo autcm vnioncm, ^^
fcu inhacrcntiam effe rclationcm,nihil tale fequ i-
-.
,-|y,.
tur,quia rclatio feipfa per inhzrcntiam aCtuz-
Icm
qu
cft fua
proprietas
afficit
imraediacc
fubicdtum.
Rcfpondent aducrfarij negado fequelam, quia Re^tnjit.

mddus abfolutus cft vnio & immcdiatc fcipfb afficit fubicfbum, & fcipfo vnitur t^nquam
prima ratio in qua ftatur. Contra licct vnio id imûx^tur.
habcat , quiaad cam cft ftatus , tanquam ad vltimam ratfoncm formalcm tamcn id ci rcpugnat,
ille
ponaiur in aliquo abfoluto , vt eam explicant

aducrfarij , ac proindc per hoc deftruitur âtio
vnionis. Ptobatur fequeta,quia ille modns, qua
abfolutus cft,ncquit vnire fubiedum forma: : crfi
go neque formam
TtBi vnita/l
fubicdlo.
Patet cbnfeqcntia, quia qui abfblutus cft.non Ex ctncejjtt.

rcfpicit aliquid aliud a fe, ali^ toUerctur neccflitas
omnis relationum , vt de
fa(5ko
cx hoc prin-
cipio Nominalcs : qui crgo ftatuuiit ncceflicatem
relarionum
dcbent faluarc illud principium,
ncmpe cffcdum formalem relationum, feu ordinarc ad aliud non conucnirc abfoluto , qua abfb-
Abfolmum
lutumcft: aIiasctiam'codcm mbdo tollenda eft ^"^ *//"''**'relatio eius ad fubic^ftum , quantijm ad cfFc<aum
^jj^
vnicndi ipfi formam ; qui enim cft prima ratio
formalis in qua cft ftatus
uifibilis
lis
',
ali^s
plici
&
ncquc fub
non
cffet ftatus
formali:
cft
fimplex
& indi-
diuerfis racionibus eft ta>
in ipfa fub racionc fim-
nam& relatiocaratione,qua
ad tcrminum , refcrt fundamcntum ad ccrminum, quia inefle in fubie6lo compccic ipfi cx racionc communi accidcncis,refcrencia autcmcx
cft
rationcpropria.
vnio form* ad fubic<tum,

etiam accidcntalis, cducitur dcpotemia fnbicfti ûia non cft tcrminus
Confirmatur
fiuc fubftantialis
4^
illa
fiue
creatio
^diuitur v,
".**
f'.^''*'
"*''* " *'
XII.
Dift.
^**^*lm
creuioiiis.cum CeorCxm produci ncqueat;product
autem poted per adionem diuerfam abea,qui

producitur forma.verbi gratiaiH Deus vniret accidens feparatum fubied* capaci , qu^d nullam
inuoluit repugnantiamapudTheologos fi ergo
habcret rationem formz abfolute, non poHet
ineiTe i\ihictOi\nC\ dependcnter a fubiedo ergo
per relationem aliquam , & confequenter non
feipsa, qua abfblutum eft, ineflet :^hoc nequit di:
Vitit
nla-
titnf *d fr.
prinm fnbit'
ftatuendo ipfam in relatione.cuius inhsrentia

adualis eft fua proprietas.
ci
Ri^nJ!.
ii
dicas,nmtli
modo,
illud
rcrclationcra depcndentis
Imfmgntuur.
fibi
quac eft fcntentia
Do-
non detur motus , quam argumcnto fccundo rciecimus.

StlUfti ff- rius 1 i.diJf.iS.cpittJl.i. </
mitudiMm dt
7.
vbi in vniuerfijm
omncgcnus relationis,dicens in creaturis

omnia cflc abroIuta,& denominationes retatiuas
otiri cx connotatidne extrcmorum abfolutorum:
vndc ctiara omno vnioncs toUit etiam natui
relegat
ûmpt ad Vcrbam
, afterendo compofitionem
per folam comparationem cxtrcraorum ad
inuiccm,vt naturar,& fuppofiii diuini , quem Ce-
cflc
BachoniiH.
Octunu
quitur Bachonius in iMJi.i. (jtuft.i.drt. i .

recedic
ad
i.
Ocham:quamuis enim
neget rclationes
<pufl.
Ab his
1 i.(Ufl.io.(jU(tft.i.
taracn 4.
admittic
vnioncm naturx alfumptac ad Vcrbum , materis

ad forraam.accidcntis ad fubiecfkum.
Dicit itaque Grcgorius vnionem confiftcrc in
negationc diuifionis ,
fcparationis in alio.
Oraittcndo difputationcm in gencrede rclatione, dc qua vidc Dodtorcm in i.dift. t .<pucft.^. Facilior cft huius fententiz impugnatio in particulari applicata ad vnionem hypoftaticara : fed quia
ctiara hoc vidctur cxtra przfcns inftitutum* fifto
in vnionc formx ad fubiccaum. Accidens fepara-
&
Vnitntm
tjft
mgvitntm.
tum poteft vniri fubiedlo, ficut & anima rationalis , quz rccipitr,^ per crcationcin , vnitur. Hoc
fuppofito*
Probatur condufio aflSrmaciua, primo, i conPrbtMf fi. cradidborio in contradidtorium nequit cftc tranfielufit etntr tus rcaliter finc mutationc
,
aliqua reali intrinfcNtmuutUt.
ca,vcl cxtrinfeca,fumcndo mutationcra lat^, qui
cdzdepyvelnonefe alicuiusde nouo:fed per vniNta dnti
tionera formz przcxiftcntis ad fubicdkum prztrvfitmm im
StrdiHttm exiftcns , nulla nt mutatio in extrcrais , quantiim
ad ejfe przcxiftens:neque in agentc : ponamus ejfe
fint m*dit.
primam caufam , quz fortc fola hoc przftarc potcft:ergo
hzc
,
rautatio debeieflc in aliquofu-
illud cft
Uerfum ab extremis
affitmatip
vnio
:
non
ereo
cft
aliquid di-
fola negatio
ergo
Sc confcquentcr aliquid pofitiuum
reale.
Reffmjh.
Dices fufficercmutationemîn extrinfeco,quz

connotatio extrcrnbrum , qui forma conIntpmgHMtmr. notat materiam.
Contra, mutari eft alitcr fc haMmtari tft
bcrcquoadextremacontradidionis , (cutranfire
Mlitir fth'
<lc vno in aliud,fed nihil fe habetaliter ad aliud,
biri.
nifi per mutationcm fuiipfius ad extcinfecum,aac
eft illa
& abefle realitcr
infubiedo,
tJtgntie
*ft <>,
idcm dicendum dc afiirmatione,fed nulla afiirma- ?"*

rio tollitur i forma,aut fubicdlo przexiftentc per
crgo vnio illa non confiftit in ncgatione, ncque confequenter mutatio corum faluatur per folam negationem. Minor probatur,
quia nihil dicunt prztcr cflentiam,& efle,\e\ quz
ad hzc naturaliterconfequuntur, fedhzcomnia
faluantur, quia vnio fupponit extremain^,
ponamus nihil eflc contrarium formz cx parte
fubicdki crgo illa ncgatio nuUam fupponit afiirmationcm,ac proindc nequit cfle noua,aut mutafui
vnionem
ntn
mji
'i'
fltmiffimTim
cffc.
&
extrema per ipfam.

Confirmatur , negatio illa non incft ex natura
extremorum,aIias eflet infeparabilis ,'&fequcretur per fe ad aliquod prxdicatum entitatiuum
extremorum : ergo per caufam efficientem ineft:
CuiJirwMiur.
fed fic nequit poni virtutc efficientis primo , nifi

pcr adlionem corruptiuam , aut annihilatiuam:
nzc autem non tcrminatur ad negationcm in
cxfubie6ko,fcd ad negationem , quz cftnihil
&
tragcnus.vndefumit appellationem:illaver6 negatio,quz cftinfubicdlo , non ponitur negatio

pcr corruptionem , nifi pcr dcfttudlioncm affirnega- jtffi vnitn
mationis oppofitz * quz nuUa eft ; ergo
tio illacft imaginaria ,
ad euafionem confida. ^' '""'"
*''***
Prztcrea , adio vniendi formam fubiedo tendic ^'
**'
adr^,& nonadflr^per fe : crgo habct termi- ^*,^.
ûin proprium.qui recipit pcr cam eJJii quod nc-
&
&
'
quit dici dc
illa
negationc.
&
feparatio confiftit in nega4^

crgo vnio in pofitiuo. Antecedens per fc SicSdttrMit.
patct indudioncifcparatiocnimanimz a corporcjformz i fubiefto, eft negatio:& patct ratione,
quiaeftterrainusadioniscorruptiu^,inqiiantim Terminmt *'*"* ***^
corruptiua cft,&tendit in nm ejfe cius,quod cor-
Secund6,diuifio
tione
rumpiturper mutationemcontrariam produdioni
47
peraddito
poteft adcfle
48
ri
Conclufioni Doftotis repugnat ctiam Grcgo-
AiimiaCHs.
fupcradditum.
Dices eflc, negationem feparationis. Contri,
hoccft chimzricum : negatiofepanbilis k fubiedlo nunquam incft de nouo, nifi percorruptio-
tio
realiter
dotis. Rationcs pro fentcntia oppofita nullae

funt , prstcr hoc tantum , quod ad relationem
vnitn*.
eandem
46
71$
ipfum verbi gratii, Deusdicitur

iara creator per mutationem , quz eft in effetu>
paries dicitur vifus per mutationem , quz eft in
potentia vifiua.Hic autem non eft aliqua rautatio
in aliquo extrinfcco cxtrcmis , nequc in ip(is extrcmis.quantura ad ej/e crgo quantum ad aliquid
extrinfeci ad
nera affirmationis oppofitz:alterumcnimdebes

neccflarioincflc.&fibimutuo fucccdunt:finega-
ad fubieAum. Contra, ergo habetur intentum,

illud abfolutum , qua abfolutum eft , non
dlc vnionem, quia ea ratione , qui dicit relationem ad formam,verbi gratia', albedinis , in qua
ineft, & aliam ad fubiectum forma: , vnit vtrumque : ergo fuperfiuit omnis ratio abfoluta in
vnione ad cfFcdkum vniendi ac proinde debec
,
I.
abfolutum dice-
ncmpe
ftatui in fola rclatione
QujEft.
^ftque deftrudkio totius
'
quod aliter non fit,
quim
fcparatione partium per defitionem vnius.

Confcquentia ergo.probatur , quia negationis
IftjMtitnii
non datur .negatio(loquor de incomplexis ) quod * i^*'*'

'V*"*'
fi hoc axioma ncgatur,t6llitur ftatus in caufis
perfe: quia illius etiam negationisdaturncgatio,& fic in infinitum:eodcm modoaffirmationis
affirmatio ,
nuUus crit ftatus , aut terminus in
g.Mti
huim,
&
aliquo priino:& quidquid dicatur,non datur faltem ncgationi ncgatio oppofita , quod intendit
argumentum.
Qupdprobatur ,quia velintelligis perncgationem negationis oppofitam affirmationcm
hoc impropric dicitur , quia affirmatio , qui eft
cns po(itiuum,opponitur ncgationi, eamque tollit,&non alitcr:vcl intclligis negationem oppofitam ipfi negationi dircdke , ficut opponituraffirmationi,& hoc eft falfiffimum,quia fic inter con,
tradidloriadarctur mcdium contra
&
primum prin-
nen r/?,&c.
Sc(ûeia probacur* quia pcr negationem ncga-
cipiam: Quodlihet
efi^vel
OOo
TmlfiJitMri
primmmfrt.
"^"^
frtiMti fi^
tionis ?"'*
IV. Sententiaruni
Lib.
7i6
ncgationem albedinis in
ponamus toUi
non cflet ncquc albcdo.ncque ne-
tionis
Angeloific in co
gatio albedinis.fed negatio huius negationis. Ita

jn propoHto, feparatio formac pcr dillindlioncm
vnioniseft negatio vnionis , quiaper fcparationem nihil poutiui acquirit anima^fcd perdit
vnionem fui adcorpus negatio huius fcparationis ponicur ab aduerfariis in fubieftojhzc autcm
jicquit eflc affirmatio oppofita vnioni , nifi per
crgo rcfpcdkiuc ad oppofitum dicitur

Patct etiam falfum
cflc fundamcntum Grôrij, quia hxc denominatio vnionis ncquit efle pcr extrcma.
gationem
potentia,
& elle in poccntia.
nouam akionem,fed
ctiam
vt
negatio feparationis ; qux

ncgatio oppofita affitmationi:ergo neque feparatio , neque affirmatio oppofita eidcm
incft fubiedlo.fed medium inter hatc,quod cft abeft
rurdiffimum.
E^ quibus fequitur,qu6d vnio confift^t in aliquo pofitiuo fuperaddito cxtremis;cum cnim

harc ncqueant feipfis eire vnita ,'cum fint in mera
5)Otcntia paffiua,quz nunquam,qu^ talis, reducit
ad adlum,ita ncccflariodebcnc
vniri per virtutem cauinuiccm,
riaififer- fjg cfficicntis rcduccntis ad aftum illampoten"*'" paffiuam,& confequentcr producendo,quia
c virtutcpropria
&
tittrtm vni. applicari libi
:iaf 'Sniik.
nunquam
potcntia paffiua
toegacionem
eft in
ente ad
puram
HO
fit
efficienter i caufa extrinfeca
terminum fuae
adlionis
in paflb pcr
fed etiam extendendo
tranfmutationem ad gcnuscaufae formalis, per
quam fit fub affirmationc , & in adu,fublata priuatione,qux prius infuit ,& fic reducitur ad ge-
&
nus Adionis ,
fumitur aîo ab aiualitxte : ad paffionem etiam reduci jpotcft , quia
fubic&um non folum paffiuc le habet ad
agcns , fed ctiam ad formam. Dicitur prxterea,
qu6d vagetur dcnominatiue per omnia nouemgenera. Item quiando Simplicius dicit^r,^
f
, non conftitucfe certum genus , intelligitur
pro denominato accidentis , quod diuidicur in
|
noucm gcnera.
fed ad aliquam perfedlionem in ej/i
M.
Secundx coclufio, deMominatum a ferfefigmficato Accidentis,feu materiale eius ,fiefi reJpeStmy

fer nullam fotentiam ejfepotefi aSfu,finefubie{io aHu. Matio efi , ûia ejfentialiter defendet
rejpeûs a fubieito ,ficut a termino :
8
Trtbatio
i.
efi
contra loan.Canonicum i.Phyf.q./^.a.
Secunda ' concludo probatur , quia rerpcl:us eft efTeneialicer habicudo incer duo extrema:& ide6 ficut toUerc tcrminum,ad quem eft refpcdus,eft tollere , vel deftrucre rccuius eft refpcdus, eft tollcrc rcrpe(%um,& dcftruerc rationcm
concl.
fpedum
RepugriMt
refpcdus non ergo,quia accidens rcfpediuum cft accidens, idco requirit fubiedum,vel
ad quod fit,
fundamentum (ed quia refpedus eft rcfpcdus , idco rcquirit cuius iit ,
*J]e rejpeEHi
ita collcrc illud

:
&
fine jHbtetlo.
cciam in Diuinis*
Si arguatur contra iftam conclufioncn^ quod videtur contradiccre przccdenti : quia
fccundum conclufioncm prxccdentem, ratio,quam (ignificat accidere,vc\ inhdrerefid rcfpcdus cxtrinfecus aducniens ergo non poteft competerc alicui rcfpecSiui dcnominatiue quia refpeftus non eft fubiedum rcfpcdus , ncc fundamcntum ; fic cnim cflfet procclTus in infinitum: ergo paternitas,vcl fimilitudo non poteft inhzrcrc,vcl accidcre:quia
inhaererc , fcu dcnommari ab inhxrentia requirit quod dcnominatum fit fubicftum ,
:
Vide
1. d.
\-J.&i.d.i.
tJ.i.Ctt.i.
Dlfl. 6.
<j,
10.
&
fundamentum inhaercntiz.
Rcfpondeo , qu6d vnus rcfpcftus bcnc potcft fundari in alio , vt pofterius in priori,
ficuc fupra tadum cft in quadam quzftione dc charadcre &; probacum de proporcione, & proporcionabilicace & ica dico quod ficuc albcdo poceft dcnominari ab inhzrcncia, fiue ab co j quod poccft accidcre ita poteft paternitas denominari & fimilis cft
denominatio,quoatd hoc vtrobique,fcilicct qu6d przdicatum dicit rcfpeftum cxtrinfecus aduenicntcm ipfi ^bicflo. Scd fi arguas crgo ipfcmet refpedus inhzrcntiz dcno:
VMt re/pC'
llfufuruU-
UfrVt dio.
minabitur a fcipfo hoc foluctur in fcqucnti conclufionc.

:
COMMENTAKiyS.
a
Sttund tonU.*Utii>
C* Ecunda
conclt^ticc' Hxc docet rclaci^nem
Onon pofle
ne-
quit e^tfine
fubitHe,
tac rclacio necefTari^
fubieAum,&fundamen-
&ad
, cidMJUt
^jit,8cc. IntcIIigitur hoc fic,qu6dfci-
quia fic omne accidens exigercc fubietam , etiam accidens abfolutum , ita vt fcparari non poflec , quod eft concra fcquencem
conclufionem : fed ex racione refpcdus ho^
exigicqui caliseft, nempc iUud adue efl ^ &c*
quando auccm relatio eft accidens , nequit efle
alicuius vt fundamenti , nifi folius fubiedi,
idc6 nequic efle fine fubiefto , quia aduenit
licec
excommuni
per
cfl*e
fine
aduali inhxrcntiaad
fubiedfcum. Ratio cft,quia relatio eft eflentialiter
lufit
^ auomidt.
x his etiam patct rcliquum huius $. vt quod

50
vnio fit relatio cxtrinfecus adncnicns, qnod po- inqutfrtJi'*""/"'
teft poni in generc Aîonis , aut Paffionis ,hacc
"'""*"**
extcndendonon folum ad terminos mutationis,
CtnclnS.
T*ntSff: potentia cnim paffiua", qui eft paffiua , Cc'

"*"'
parata ab adku includit priuationcm akus,feu ne- ^"^.
entis
refpcdus inter extrema ; vnde ficut nequit efle

finc termino,ita& finc fundamcnto.Quando au*
tcqi C[ihdit,Non ideo accidensreffeîmm exigit ter-
minumjdrfundamentHm , ac/iihielHm tpua accidens

:
rjitfed ijuia
ref^Sliu
ejit
& reifeHut exigit
ratione accidentis
nonpe-
cura
modum
accidencis>
&non
per fe,quandp
autctn
XII.
Dift.
autcm
eft
fubftintia
vt in Diuinis
eft
perfonx
cius', vcl tnquam eacommunis , & non fc

habct pcr modum accidcntis. Ex hiscolligitur
lanquara conftitutiuum
dcm
iibi
fi
eft rclatio
ratio cur accidens refpeftiuum dicat inhxrcn-
Quxil.
tiam candcm fibi , quia nequit eflc Cini icrmino

inhrcnti,ncmpc (ubicô. Ad obicdioncm bencrcfpondct in litcra. Vidc ipfum / i. dijl.i.
îuft.s. Scloco clt. nciwpcin^.dijf.. ^ttf/f.io.Sc
d!ji.io.<jMfi.xMdprimm.
C H O L
717
I.
M.
TertU coHclufifiydenominatumyfeu materiale accidentisififit abfolutum,foteJl non
ineffe
a!ufib-
ahfolutum a nullo extrinfeco defendet ejfentialiter^nif a caufa frima :

non effc de ratione intrinfeca accidentU , altas homo albut effet
fubiccium
3
iecfo. Probatur,t]uia
certum
eji
ensferfe.
Tcrna ^ conclufio probatur, quia accidcn s abfolutum, vnde abfolutum,non rcquirit

y
tcrminum ncc terminos quia tuncnonefTetabfolutum. Siigiturrcquiritfubicftum, Probatia
oportct quod hoc fit proptcr aliam dcpcndc ntiam ad ipfum cfTcntialcm fcd nulla efl: "t'.5""
dcpcndcntiafimplicitcrncccflaria alicuius abfoluti ad aliquid, quod non cft dc cflcntia ^"'
,
tantum caufa cxtrinfeca:nifi ad caufam exirinfecam fimplicitcr primam,fcilicct ji ^^"^

fubicdum autem non eft dc cffentia accidcntis , quia tunc homo albus non , fuhitao,
cflctcns pcr accidcns , quod eft contra Philofophum , j. Metafh. cap. de Entetbccaf. de T.com.i^.
Fno.j.Metaph.cap.y quia addcndo alicui illud quod cft dc cflentia eius, non habctur ens T.com.-j.
pcr accidens , pratcipue fi illud in fc fit cns pcr fc. Accidens autcm fecundum fc cft cns, T. c<m. n.
pcr fc fccundum Philofophum y Metaph. caf. de Ente vnde & per fe eft in gcnerc ncc ^^^''
^'
fubicdum eft caufa cxtrinfcca fimplicitcr prima fed Dcus prxcise eft huiulmodi caufa,
qui noncftfubiedum accidcntis crgo dcpcndentia accidcntis abfoluti ad fubicdum,
non eft fimplicitcr ncccflaria. Voco fimplicitcr ncceflarium , cuius oppofitum includit PrimacMcontradidioncm. Maior probatur,quiacaufalitatcm cuiufcunquc caufa: cxtrinfcc3e,rc- J^ J'*PP"'i
fpcdu cuiufcunquc caufati,pcrfc6le fupplerc potcft ptima caufa:quia habct in fe omncm \.aHrditati
talem caufaditatcm cminentius, quam fccunda caufa.
cxtrinfeca.
Si dicas fubicdum cflt caufam matcrialcm rcfpctu accidcntis , & Dcus non potcft
| ^
fupplcrc vicem caufx maccrialis,ficut nccformaUs. Gontra,fccundum Philolophum 8. T.cm.\t.
Metaph. accidcntia non habcnt materiam ex qua , fcd in qua vel fi habent ex qua , illud
cius, fcd
ad
Deum
'
fubicftum quia fubicdum cum accidcntc facit cns pcr accidens , vt didum cft:
pcr fc autcm intrinfccum cflcntiac accidcntis , fiue matcria , fiuc forma , non conftituit jjcddes tm
cns pcr accidens.-quiaaccidcnSj vt totum quoddam cft , eft ex omnibus pcttinentibus haheat ma-.
non
cft
ad efifcntiam
teyiam.
cius.
Ex ifta rationc patct quarc Phi lofophi

fubicdo non quidem
:
diccrent , quod accidcns non potcft eflTc fine

,
quia poncrcnt fubicftum dc cflcntia accidcntis , imo ex eis con-
Q*ê Phi"';
^"/"P^*
ftituiturcnspcraccidcns: nccquia dc eflentia accidentis abfoluti ponercnt inha:ren- ^^"^'^^^

tiam , vcl refpcdum qucmcunquc ad fubicdum quia contradidio eft quod in pcr fc
f^ a/,/^ .
rationc abfoluti includatur aliquis rcfpcdus, quia tunccflct abfolutum , &: non abfolu- ^,.
:
tum fcd tantummodo , quiaponcrcnt ordincm caufarum fimplicitcrneceflariuni: ita

qudd prima caufa non potcft caufarc caufatum caufae fccundx, finc caufa fccunda fubicdum autcm habct ahquam caufalitatcm rcfpcdu accidcntis loquendo dc ordinc na:
turah caufarum
dcns
eflc
&: idco finc iftacaufa in ordinc fuac caufalitatis poffta , negarent acci-
& pro tanto dicitur i.Phyftc. qu6d intellcttus quacrens
numafubicdis
,crit
quacrcns impoflibiha:fed non
eft
fegregationem
paflio- Text.^^.
impoiribilcquafi includat aliquid '"'^
7-
''"/'*
rcpugnans primac rationi , fcu quiditati accidentis abfoluti nam tali impoflibili pofito,
nulla potcft fcruari rcgula difputationis maximc quantum ad illa confequcntia quorum oppofita includuntur in aiitccedentc. Patct cnim, quod tunc tali impoflibili pofito,
flatim conccdenda hint contradidoria:&: ita in propofito includitur roaximum inconuenicns,fci]icct rcdargutionis, ad quod duci potcft refpondcns nunc autem Philofophui
4.Phyfic.caf.de FacHo^quxTit iftana quacftioncm.fi eflet fpatium.in quo tantum efl"ct color, Text. 8.
aut fonus vttum illud cflct vacuum ? Et rcfpondct dctcrminatc ad altcram partcm qusc- -^"'^ """
ftionis:quia fi cflct rcccptiuum corporis,cflet vacuum, fi autcm cx primo intcllcdu cius, f "i/'*" 'ff:
quod eft colorcm
cflrc,includcrctur
fct cflc,nifi corpus,cx
primo tunc
ipfum cflc
in
fubicdo,cum fubiedum
non cflc & ita illa hypothcfi pouta rcfpondcndum

vacuum, & non vacuura.
:
cius
non pof- ^p^îg^
corpus ibi iy^

quod fpatium cflct Tieheci.
intcllcftu pofiti habcrctur corpus ibi cfl*c,&

,
cflet ftatim
d.ii.ej.i.
Iftud
Lib.
7i8
IV. Sententiarum
, vt videatur Philofophum illam contradidionem

prima ratione quiditatiua accidcntis,(icut ncc pofuit cfTc in fubicfto eflre de
^tiont
pf jtnaquiditatiua ratibnc albcdinis fed tantum cft illa impoflibilitas apudeum propter
ncccflitatcm,quam ponit in ordinem caufarum.
rnnndfim
E'Tr Irtjub-
teao nen
ejt
irtud ditftum pro tanto adducitur
rtollc cflc in
PhiUfipiiS.
COMMENTAKIVS.
fr
TirtU
ten-
tlHJu ptr ft
tntint,
b '~p* ErtU cmclMjio prohatur,Zcc. Tertia concluX flo cft , quod accidens abfolutum pofnt
(;e fiij
gflj.
inhxrencia,& fubicfto.Hafc
cft
ripalis conclufio intcntain hacquarftione
qux
prinreli-
prajmiflac faciunt ad cius explicationem
vt
inteditur poflibiliias myfterij,vt quod inhasrcn-
^^4 mlft-
&
fubicdum rciatio ,
Ouod inhacrentia accidentis relatiui, ideo non flt
/eparabilis ab ipfo , qua rclatio eft per fc diccns
ordincm ad illud cuius cft , non qui accidens cft,
fed qua relatio. Tertiam ergo conclufionem protia accideinis
cius ad
iic
Im Kn df bat pcr oppofitum huius dc accidence abfoluco,

effenquod non dicicdcpcndcntiam cfrentialcmad ali'
quid cxtrinfccum prartcr caufam primam fubieicdv,
(Sum autem eft extrinfccum accidcnti abfoluto,
qua abfolutum cft , quod probat ex Philofopho,
addcns caufalitatcm cuiufcunque caufx extrinfe-
fenJii
cx pofle
H O
Dco. Hanc ratiortfcti fiiprk in
Subdit autem practerca Dodor idco PhiloCjphum negare hanc feparationcm,b ordinem pcr
,
fc
caufirum,non autemex ratione quiditatiua ac-
cidentis:quod rc6bc probat cx Philofopho,
cafM
VMHoj.i\>. ^.P^yic.quia nulius eflet locus quaeftie-
nis,quam
ibi proponit,
ex quiditacc accidentis
fi
cxigcrctur fubieftum. Aliqui moderni male imer-
pretantur locum hunc
Dodoris
quafi voluerit
probarc poflibilicaccm feparacionis cx Philoib- KeHeiturcs

pho,cum camcnfubiungac illudadduci.vcoftcn- ''"'"'''
datur impoflibilitatem ciTc i caufa extrinfeca ex
fupplcri a
;V.^/w^/.fufi^sdcdiximus,ide6noneftncccffaria cius profccutio liic.
Philofopho , non autcm intrinfcca vndc folnm

intendit tollerc/undamentum impoflibiiicacis a
:
caufa intrinfeca,fcu per ipfam.
M.
MoiM ifHatuor Jttbia cOHtu condujtonem^^folmt eUgantifsime fmgula fuo ordme.
(intUU
Contra*iftam conclufioncmarguitur prlrticiflGJ Si albcdo inhaerct fubiedo , vc c

ifta inhatrentia, aut cft de cflcntia albcdinis:& habeo propofitum , quod contradiftio cft, & prima contradiftio, fubiedum. efle fine prxdicato auc non eft , & hoc
vidctur inconuenicnsjtumproptcraudoritatem tum propterrationcm. Propcer audoricaccm Philofophi 7. Metaph. in principio, Acctdentia^ '\x\<\mtfiue aliaafubliantia di-
Text.x.
cuHtur entiaêo ûodtaliter
II
ptîumco- concedis,
tra \.eoncl.
PrÂte
Text.
f//ar:
crgoformalis ratio entitatis in accidcnte cft,inhxrercta-
paulo pbd-.NihilipforMm fecundumfe apum natum , necfofsi^

bilefefarari afubFiantia. Multa etiam fuut ad hoc ibidem.
Confirmatur per Philofophum /Sf.Metafh. vbi dicic , qu6d ens dicitur de fubftancia,
liter enti,id eft,fubftantia:,&
Text.j.
&
i.
accidentibus
ficut
fanum dc fanicatc
in
animali
& vrina
fed nihil formaliter dc vrina
nmum dicit nifi habitudincm figni adfanum didum de animali: ergo nec ens diftum
dc accidentealiquiddicit,nifi habicudinemincludcnsadfubftantiam.Similiter;/?7.c.3.
,
Text.i^.
videtur diccrc
quodqucmadmodum
dicabile 3equiuocc,opus,
j
Ratio autem ad probandum
j,
cfljsntia albedinis,erit alfud,
ter illa inhaircntia.
aliquod non fcibilc
eflTc
illud inconucuiens, cft ifta
Quxro ergo de inhicrentia, qua
cadcm
ilia
inhaerencia inhxrcnciz eft aiia a fuo
aequiuocc
Inhxrentia
vel ipfi inhartciitix.
& pati
1.
.id
fi
non eft dc
fundamcnco
&
ftandum
cunc
in
primo
vel
eric proceflus in iptiri
Pra:terca
dentis
q.j.
& mc-
inhxret inhaerentia albcdini?auc ipfa

ratione fuit
finicum.
Duhittm
& inerit ipfi albedini:quia albedo dicitur inhxrens formaii-
cft
albcdini
cft fcibile
& vas,ica & ifta quanticas,& qualicas dicuncur encia.
contra iftam conclufioncm
eft aliud
dubium , quia ad minus
fubiedum videtur cflceademilliaccidenci. Probacio,
relacio acci-
quia/;^.r.<///?.i.didum
quodrclacio cuinfcunquecreacura:adDeum in racione criplicis caufae eft eadem

fundamento fed rcfpeftus accidentis ad fubicftum non vidctur miniis idem accidenti, quam illc. Quod probatur , quia fubftantia creaca non definicur per ipfam cfl*cnciam
diuinam additam in fua definitione quia tunc nihil poflTct habere definitionem in fuo
cft,
gcncre,
Text.ii.
&inde.
Dtîum
i.
cum Deus fit extra genus
& tamen accidens proptcr fuum refpedum ad fubie-
ftum ncccflario definitur pcr refpeftum ad fubie(9:um,cx7. iV/^/rf^^.M^.^. crgoillercfpeduscius adfubiedum non minus cft idem fibi , quam ccfpedus fubftantia; creatx ad Deum.
Iccm,ccrcium dubium eft , quia falcem fi refpebus albedinis adfubic6lum fic aUus ab
albcdme, nonvidecurefl^cpofterioralbedinc: quia albcdononrequiricfubielum,nifi
proptcr
Dift.
propter iftum refpeiflium,
XII.
Qusft.
I.
719
gucm habcc ad ipfumtred fi ille rcfpedus cft pofterior afbedi-
aibcdo raancrc illo rcfpcdu circumfcriptorcrgo potcft non dcpendcrc ad fubiedum.Ec ifta ratio poteft euidcntius dcduci dc accidencc, vt intellccto , quikm vt in cxiftentia , hoc modo fi albedo cft prior illo refpedu igitur potcft complet^ coucipi fine
illo refpedu,& pcr confcqucns complete definiri,ficucprius fine pofteriori fed non rcquiric fubiedum,nifi propcer iftum rcfpedum , quem habccad fubiedûm crgo pot^ft
complcte dcfiniri fine fubiedo contra Philofophum,vt prius.
Itcm,quartum dubium cft,quia fi inhzrcncia cft aliud abaIbodine,& poftcrius easfal- DHbium
iic,potc(\:
tem videtur propria
4.
immediatius inbacxcrealbcdini^quam
habitudoad fubielum fcd fubicdum pcrfccfre fincpropri) paiHonc includic contradidionem , alioquin nulla conclufio ciTct fimplicitcr fcibilis, quia quxcunquccalis pracpafijo ciusrquia nihil videtur
:
dicac paflionem dc fubiedo:& pcr ce nulla calis cfTec fimplicicer neceftaria , ncc pcr confequens fimplicicer fcibilis.
CQMMEHTAKiyS.
53
^mstMtrAh'
*"
iJMInm.
^~^ 0mr4 74i(0<r/i^nrm , &c. Mouet
V^tuor
ipncadem,quiadefiniturâccidensp(rfubieluni
qua-
itacreaturaperDeum.
Tcrtium, iidiiliiijguiturabalbcdineinhzren- ^.Dniitim.
tia.crit poftcrior ipfa in ej/itdc conccptd,quia ratione illius tantiim dependct i fubieô : ergo fic
non exigeret fubicftum cx propria rationc.ncquc
dcfincretur pcr fubiedtum contra Philofophum
ySipv,quodcftinconuenicns.
Quartura cft , qu6d faltcmfit propria paf- ^DubiHm.
fio albedinis , quia nihii imracdiatius ipfiinhzrct, quim fua inhzrcntia : ergo crit infc-
dubia,feu obJediones contra ter-
7.ii/<f4^/>.c4^.3.non
tiam couclufionem ad maiorem eius deckrationcm ,

confirmationcm myfterij. Primum eft,
quod inhsrcntia albcdinis , vcrbi gratia,ad fubie^m fit de cflcntia cius cx Philolopho, & k rationcquiaaliascffet proceftusininnniium^quia
fi albedo pcr aliud aic inhzretiitactiaminhzrentiaa[bedinispcraliarainhrcntiam,&ficin
&
infinittun.
i.Vniitim.
Secundum , faltem inhzrcntia cftcadcmrealitcr albedini
ficut relatio creaturx
ad Deum
patabilis.
eft
HO
M.
Adfrimum dubiutn,neât omnino inhdrentiam ejfe de ejfentia accidentisy vHidvoluijfe Philofofhum^t^ foluit oftime omnia loca FhUofiphi adduifa n.ti.ad offojitum.foluit etiam ratioetiam inharentia nonjit de effentia relationis ,docent bene Maj-
nem allatam, num. 1 1
ôd
ron.hicq.y.fî. f. 2.9.^.5:.
& Trombetaj.Met.q.i.
<4
Ad ifta ^, ad primum , nuUo modo concedendum eft inliacrenciam cfTc de efrcncia albedinis,& quxflio moca de hoc aliquibus vidccur cfTc cruffacica ,
fine inccUedu. Etfi ^'^"njio
&
cnim aliquabi e\jidcnciam haberec quacrcre,an

propcer hoc, an
eadcm albedini?non camen

quia nihil eft de cfTencia alicuius nifi quod pertincc
illa relacio fic
tJ^*""'"*
de cffencia eius l
,
incrinfcce ad quidicacem eius refpcdusaucemaIiqu]S}licecficidemfundamenco,ficuc / i.difi.i.
diftum eft dc refpeftu crcacurac ad Dcum , vbi fupra non camen cft dc quidicace eius, f ;
Text.i |.
quia cunc noUa efrcntia crcaturx efrec abfoluca.
*^C^"'f"fîJDico ergo negatiuc , qu6d inhaerencia qua albedo inha:rec fubiefto fuo , non eft de
eTrencia albedinis. Cum arguicur pcr audoricaccm Ariftoccl. dico , quod nunquam hoc ^^'^'^ [*
fic
fenfic,qu6dforma,quaepcrfeeftingcnercabfoluco,efrenciahcerincludacrcfpedumaIi- jg j ^q^
: racio auccm inha:rcnciae non poceft intelligi,quin inccUigacur ratio refpcdus, nifi
quod qiioties
dicinonincelligasjquid dicicurpcrnomen.
Auftoricas ergo prima adducitur ex xquiuocationc illius vocabuli, eo quod-.non enim '"'^ caufa,
fcmpcr, eo quodcd nota caufx formahs illius,quod praeccdit nam,vt dicitur quinto Mc- '^''^ 7^"'
quem
dc In eo quod, ôties dicitur caufa,t$ties dicitur inquantum ,ftuein eo ^^ Î^qâ

quod: ulia pofTunt cffc n.oca cuiufcanque caufae ilIius,quod pracccdic,& ita cum fubftan- ,<,icy? f(/i
tia fic aliqua caufa accidcntis, lie^c non decffencia eius, accidens cft ens eo quod cft ca- fiota.
Iicercncis,defignandoilIam caufalicatcm in fubftancia: fednon propter hoc formalc ^y inquaJe in encicace albedinis,cric r/âlterius entis.Sicuc vniuctfalicer caufatum a quacunque ^""^ * '"
laphyficac capitulo
caufa in quocunquc gencre caufx, eft illud, quod cft , quia cft talicer entis , id cft , talis
caufasin caligencre , 8c ordine caufandi ncc camcn ifla habicudo ad quancunquc caufam, cft fornulc , vcl efrcnciale in caufaco quia cunc nullum caufacura eflcc formali:
ter abfolutum.
J?^^"^
ftacuiufii
ca$(/k.
i
Aliqui eciam iftum texcum peruercunc, accipiences, quafi efTcc ccxtus Ariftoccl. Acci- Vlde j4Ux.
dentia non funt entia , //fM/4///fym/Jr,quampropoficionem, ncc Philofophus dicic, ^ ^lex.y.
jio
IV. Sententiarum
Lib.
ncc eftibi ncc fequitur ex propofitione Philofophi. Nam, eoquodi (icut in auteccdcntc
poteftdenotarecaufamillius .quodpraecedit, itapoteft dcnotare quamcunque caufam
illius,quod praccedit talcm caufam:non tamen pra:cifam:&: pcrconfcquensnondenotac
:
talem prxcifionem.
Sed efto,qu6d in antccedcntedcnotarctur caufa praecifa, ficutin confequente,ncutra
tamen propofitio facit ad propofitum , quod illa habitudo importata per ly taliterentisy
fit formale in effe albedinis. Sumitur autcm ibi taliterentis pro fubftantia, dc qua prarcef'
SMantU
dicitur
to~
taliter
ens
ferfetVione.
fit
fermo vcl totaUter

,
fccundum aham htcram
cntis
ita
quod
totaliternon dicat ibi to-
talitatcm vniuerfahtatis,quia tunc accidcns eflet entis vniuerialiffime acccpti,& ita

eflet ens
fed totaliter totahtatc pcrfedionis,&
fic
non
fubftantia eft totahtcr cns.
Aliaaudoritas nequeaptumnatum, nequepoiribile,&aha,qu2Edicuncuribi ;patct

Philofophus intelligit proptcr neceflarium ordincm caufati ad caufam
proximam fed non habeturex hoc,qu6d habitudo ad caufam proximam fit dc cfiTen:
qnomodo
tia caufati.
4.
5/ tircidens
iiiyi
illa
poteft adduci
Text.i.
Tcxt.
de quarto Metaphyficae,& fimilis de fcptimo, de non fcibih, & fcibih,

fccundum fuperficiem vcrborum quod accidens nullam habcrct cntitatem formalcm,ficut fanitas in vrina nihil habct de ratione formali fanitatis & fi ad hoc
adducitur,non cft nifi ignorantia vocabulorum. Patet cnim,qu6d accidentia funt principia agcndi,&; principia cognofcendi fubftantiam exfrimode Anima Sc pcv Cc obieda
fenfuum ied truffa eft dicere aliquid efle principium agendi vel aiSione rcah in materiam,vel adione intcptionali in fenfum , vel intelledum & non habcrc aliquam cnticatem formalem:ita enim di<;remus chimseram agcrc,vcl fentiri. TrufFa cft ctiam aliquid
efle per fc paflionem cntis,nifi ipfum habeat pcr fc aliquam cntitatcm:vcl efire tcrminum
alicuius motus,vel mutationis,nifi habeat aliquam entitatcm fubftantiae autem omnes,
fi quas habcant paflTiones^funt accidcntia. Si quis ctiam motus cft augmcntationis,aIte-
Audoritas
j6
haberet
for,'iditer
ha-
C*X^,'!o
heret acli.o-
nes
rcales,
vel
inten-
tionalfs.
Text.i
I.
terminum. Eft crgo intcUedus Philofophi in ilhs

exeraplis , non qu6d fimile currat fuper quatuor pcdcs:quia fccundum Damafcen. hb.3
cap.t 6. ôd omniexpartefimile ejl-, idem efi^non exemplum. & idco prxmittit , Non enim
rationis,&: vhi, cft
'Damajc.
Simlle non
ad accidcns
vt ad
currereqHZ- jteceffe cj}

pedi-
exempLi prorfln interfefimilia effe,atque eiufmodi/vt nihilomnino defideretur, quandoquidem tn exemplis tumfimihtudinem , tum dtfsimilitudtnemperjpicere ofus efi ,fiquidem
tuor
bu4.
exempla funt.
Ita dico,
17
quod ad hoc faciunt
illa
cxempla Philofophi , quod ficut ordo eflrencialis
eft
mcdicinaj ad animal in eo quod eft,dici fanum ita habitudo eflrcntialis cft inter accidens,
&: fubftantiam in habendo cntitatcm fed non <Ju6d illc ordo cfllentiahs ad fubicdum fit
de eflfcntia albedinis , qua: habet illum ordincm,ficut ratio figni cft eflrentialiter fanum,
:
vt dicitur de vrina:& ratio difllmilitudinis in
hoc
eft,quia in vrina
aqua dicatur fana
licet
fit
modueft
s,-
quiHoce fa-
na?
In \.d.
3.
q.l.
eft
ahqua forma
ibi
&
Fri!7a ejuo-
non
aliquod abfolutum fupcr quod fundatur ratio

alia, quse apparcnt ibi fcd ipfc ordo ad fanifigni,vtpote talis color,vcl talis digcftio,
tatcm c"ftjquo formalitcr dicitur vrina fana. Et ide6 omnino xquiuoce quantum ad nomcn impofitumab illo conocpru,quoanimaI dicitur fanum:quia licet fanitas fic eadem,
abfoluta
qux' cft in animali formalitcr , &: qux fignificatur pcr vrinam tamenfanum impofitum
ad dcnotandum habens fanitatcm formalitcr,& habens cam vt fignum,cft purearquiuocum. Scd exalia partcens non cft pureaequiuocum,vcditumeftalias:& in vcroqueextremo elr aliquid abfolutum,proptcr quod formahcer vcrumque dicicur ens licec fuper
vnmn abiblutum fundecur ordo ad aliud.
:
Ad racionem
lnharentia
inh~r;nti(t
non
ab
dijfert
ipfa.
nde
cfl*cr
illam dico
formalitcr inhecrcns
illa
qu6d
inhaercncia inhxrcc albedini
inhairentia
& cum quaeris dc
illa
alioquin albedo
inhsercntia
non
qua inhae-
Dico,qu6d illaeftcadem inhxrentias albedinis , &:

Ratio huius patcc lihrofecundo diUinH. prima^quafi.qmnta : quia illa
renciaalbedinis inhasrctalbcdini.
ramum ibi eft ftatus.
L.d.1.
relatio cft idcm fundamcnto, finc qua fundamcntum eflTc includit contradidionemrhui)M rdatlo iufmodicftiftainhazrcntia inhactcnciac quia contradidio eft inhaircntiam albcdinis ad
eatum fupcrficicm eflfe adu & non inhajrere adu , vel non habere inha:rentiam
fimilieff
;
ftitdarneto?
ter impoffibile eft
Inh."cntia
nc
dfoluti
eadem quia non

non ineffe.
di''
fhngentur
fcd propccr rationcm

,
&: contradidio cft efTe in aptitudine
quin
& habcat in apticudi-
oppofitam nulla inhaercncia formx abfolutx cft

repugnancia illam formam fimpliciccr cffc
eft fimpliciccr
fibi
,
tc
ahiffh.
COMMEN
miiAtfi.
Dift.
Quâ
XII.
721
I.
COMMENTJRlf^S.
\
i)i/7;</^rwnim,&c. Rcprehenditquz./jLftioncm tanquam irrationabilcm & rcrpondet negando antecedens. Ad primam probationcm ex Philofopho to ôd taliter entit, particulam illam rationalcm non dcnotarc fcmper
caufam formalem , fcd quamcumquc ; hic autcm
f4
dcnotat fubftantiam caofare accidens pcr modum fubiedi vndc non rede infcrt.ur ordincm
ad fubicdum eirc de cllcntia eius i alias fic diccretur de quolibct caufato. Refpondcri ctiam po:
per aliam vcrfionem, vbidiciturMM/Vfr#-
tcft
tu^non
dici
fccundum prsdicationem.quia Deus
non eft capax accidcntis:fcd

nis
Sutfiilii*
&
(ic
totalitate perfe(fîo-
idem eft , qucbd accidcns
at vt fubicdi ; quia fubftantia
fimfUcittr.
ftionis cns ,
fit
Adfecundum dubium mm.

,
perfc-
& cns fimpliciter vt comparatur ad

S
lHt
lubftantix
cft totalicate
non
effe
H O
accidcns. Act aliam probationem ex Philo{bpho
qui
t\egat accidcntia potle, aut'e(Tc, apta nata Ce-
parari
refpondityi/Td ad conclufionem, ita fcn-
ordinem cilentialem caufarum ; puenim non polTe caufam fupcriorem in crfc-
ul1e,propter
tauit
dkum
inferioris
Ad
ni(i ipsi tnferiori
concurrcnte.
probationes Philofophi refpondet:

non rcdkc adduci fcnfum Philofophi , vt bcnc
probat in litcra. Per excmplaergointendit Phialias
in/*r
or</
lo(bphus ordinem imcr fubftaniiamt Sc accidens fiU>fintUm

in eftendo
&
fccundum pcrfedioncm
caufali-
&**t*^-
tatem , non quod fubftantia , aut inhzreniia ad

ipfam (it de ellentia accidcntis abfoluti. Ad rationem,dicit ftatum elle in ipfa inhzrcncia,
quz
quam
ibi-
in feipfa inhxrct rcaliter
dem
ex ratione
fubiungit.
M.
1. contra tertiam conclttjionem ofiendit
inh^rentiam formd abfo-
eandemform/t.
Ec * per iflud pacet ad fecundum dubium. Dico cnim,qu6d inhzrencia, albedinis non
i g
eadem albedtni Si cum probacur per relacionem creacurz ad Deum ; dico qu6d Ad 2. didf.
non eft fimile propcer maiorem poficam prius ad iftam concludonem ccrciam nulla ReltuiocMcnim relacio ad caufam excrinfecam eft idencica caufaco , nili illa, quz eft ad caufam fai adcau''
cft
primam.propcer hoc,qu6d prima caufa poct ft quodcumquc caufacum caufarc,finc quafi"
cumque
alia
caufa excrinfeca.
prima,
j!z'"
Ec cum arguicur de dcfinicione illud magis probarer accidens non deberc definiri
per fubftanciam,quia lapis per Deum non definicur,cum camcn Deus fic caufa calis,finc
qua impoflibilc, 6c concradidio eft, eflc lapidcm, vcl equum : non aucem fic fubiedum
"'
refpedu accidcncis.Sed rcfpondeo,idcncicas rcfpc^lus ad fundamencum,vcl non idencicas,noncft racio,quarc cerminus refpoftus cadacin definicionc fundamcnci,vc addicum.
Quid crgo aliud Refpondeo quod nee dcpendencia eflenciahs,&
necciTariaêft cau- Oufrtfiib-
quod ccrminus depcndencias addacur in dcfinicionc fundamcnci dependcncis cunc

cnim Dcus magis ponerccur in definicionc cuiufcumque creaci , quam fubftancia in dcfa
ieOtm po'*'*^ *" '^'
fcd caufa cft , quia nulla forma poccft habere concepcum perfe- fi^J*'^^^^"*
quiecaciuum , nifi coincclligacur illud , cuius eft forma definicio aucem exprimic
conccpcum pcrrcCTum dchnici;&: ideo quancumcumquc cflencialia fornuc exprimeren- ioftamtfit
finicione accidencis
dum
illo , cuius eft forma , quamuis quidicas cius indicarecur camen non ciTec concepcus pcrfcdus quiccans incellcdum idco nec dcfiniciuus. Sed caufacum quod eft in
fe quoddam compoficum fubiiftcns , fi concipiacur in fe incellcdus, ibi quicfcic, non re-
tur fine
dependet.
quircns aliud coincclligcrc.
Ec
fi
obiicias, crgo par eft ncceiTicas,formaTn fubftancialcm dcfiniri pcr addicura,ficuc
& accidcns.
Rcfpondco ,vcrobique
eft neceificas.
animami.îf-*wr4;vbi ftacim ponic corpus,quod cftpcrfcaibilc ipfius vcl cocum

compoficum cuius ipfa cft pars nec aliquid ponic percincns ad cflrenciam animac , fed
,
forma; non camen

dico propccr
tum)fcd
eft
adus quod fignificac rcfpcdum animae ad illud, cuius cft

hic,& ibi quia in definicionc formzfubftanciahs
:
cft fimilis addicio
quod facic pcr
modum
fc
vnum cum ipfa
diucrfum diccndi formam
in definicionc
formz
vel cuius ipfa eft pcr fc pars
dcfiniri
vcl per maceriam
accidcncalis addicur aliquid
cumquo non
facic
flantialu.
COMMENTAKIVS.
^
1h perifludpatet adficundHm,Scc.KcColmt in
JQdcfinitionequiditatiuaformaccidentaiis
MqtuMtatl- non poni fubiefkum vt additum : in quietatiua
'^^/^ autem , quac facit conccptum vltimatum formx,
"J^
'"
qua forma cft poni fubiedum ; non quod fubicftum , aut ordo ad ipfum idem fit formx abfoluSctti tfer. Tem, Vlll.
^
"'""' /^-
pcr fc "^^Zfitb-
55
AUterponi'
tatwr addi-
quod ^^ '" '^fi'
vcl pcr co-
vnum ncc cuius cft pars pcr fc.
jlU* d^ni--
Textx.6.
tancummodd hoc quod

addicur aliquid ,
19
Pacec perPhilofophum definicnccm
&
tx :
tam hoc verura cft in formis fubfliantial!bus,quamaccidcntalibus,vtpatetin deiinitionc
anim,quam tradit Philofophus iJeAnima,in
qua ponitur fubicdum per additum addit dilFc:
rcntiam intcr formam iubftantialem,

talcro, qua refpiciunt fubicdhim.
PPp
& accidcnS
CHO
IV. Sententiarum
Lib.
JZZ
4d tertium
dnbfum fofitum
^hfoluto ,jkut itmttis
mm.
rtffedM
C H O L
1
M.
3 coHcedit pejjfeitum inhannti^t

.
(fi fofierior fuo
ejfe
fofieriorem ticudente
fuindamento : {jrfoluit rationes contra hcc
iki
(idduiiat.
Ad
10
'
rcrtfirm dubiufn dico, qiT^d ilfcrcfpedus inhasrcntia: cft poftcrior albcdinc,
j?edfit
atfr-
min^rff/peEiuf
?ion
depen^r
det
cjuod
a rejbc'
&
cum dicis,
fundatus in aiiquo bft pbftcrior fundarticrttb
ergo albcdo non ncceffari^ rcquirit tcrminum rcfpedus. Ncgo confcqucntiam : benc
cnim potcft dcpcnderc aliqpidaterraino refpefcus,& tamcn non dcpenderc a refpelu^ refpeduseft poftcrior eo ka enim fubftancia lapidis non depcndet a refpcdu lapi(icuc vniucrfalfter rcfpetus
dis
ad Dcutn , fed magis e conacrfo
tialitef \
Deo, qui
eft
fi
cftcnt diuerfa
&
tamcn
lapis
dependct eflen-
tcrminu? rcfpe^lus.
Ad ijlani propofitioncm , hori rdquirit terminum , nifi proptcr illum rcfpcftum. Rcfpondeo, quoJ proptcr vt confcquentcm ncccfTarid nacuram fundamenci fed non vc
propter requilitum ad naturam fundamenti tanquam prius ipfo &: quod fic eft propter,
non oportet quod in eodem dtdine rcquiratur , in quo rcquiritur tcrminus rcfpedus.
Pcr hoc ad fequcns ibidcm , quod tangit adhuc dc definitione accidentis. Conccdo
cnim , qu6d atb^do incdligi poceft quancum&^quodlibct, quodpcr fc primo modo includitur in rationcalbedinis, omnino nihil incelligendo de illo rcfpcdu:& cum dicitur, crgo poffet dcfiniri per effentialia conccfTum eft, quod bene pofTec affignari aliqua
:
fAtiopci^cffentiaiiairtdicanstotamcflcntiam eius
fedilla
non
cffetdcfinitio,qiiia
hon
femper enim intclledus habens illum conceptum

dcpcnderct ad aliquid aliud terminalis depcndentiam illius conccpcus.
Ec ccfm apguis , fl refpeftus i41ic non ncGeffario concomitctur ergo nec tcrminus
rfef^Jcdus rc<t(U!rlPtt* ad intell4ftk>nem ilbi^, nego confcquenriam , loqucndo dc iiitclIcducompleto, &; conccptu quietante intclledum adillum cnim rcquiritur cointelligttcrminurarnontamen tel~êftum ad tcrminum &iftud vltimum declarat totam
ifbam condttfiofltm,
refponiioncm ad tria argumcnca praeccdcntia:cft cnim inhairenda rcfpcaus quidam,
perfcdi concepttrt
iffct cxprcffiua
&
C O
\ D tertium d^thJtm
MM
li
&c. Refpondtft refpepoHcriorcm albedine>

poflerior fifficut rclatio cft pofieiior fundamento , & ncgat
confequenriam ,
beno^, quia rclatio caiifati ad
RiUlitfeftt'
caufam eft pofterior cauiato^jtamcn caufatum ferJor fnndi^menta.
cwKium Anjm ^;,^ fcxigit caufamjk qua rfecipit ^;
rcctperc cnim ejfe' k caufa , eil fundamcntum cx
quQ refultet rclaiio ad caufam in c^vifato,qux
pofterior cft ordine ad hocqnod.cft cauf^tum
caufari. Ad abfolutum in caufa feuiiitiir abfolutum in effedku: cx Doftore in i.difiin^t.i.(jua.Jl.i.
*d 1. Ad aliud refpondet ficut alias.
Cpneiptu U
SubiuQgit amem ad conceptum completum,.
Inhtreti
xJkAum
tfl
illum
clTe
r A K
intetti^'
S.
quam ctdo hoc ipfum cft concipcre ipfam fcad fundamentum , Sc tcrcundum rcfpcftum
^
minum.
,
&
pi
Dice*, poteft inteliigi creatura,vt Aneelus,

,
ahquid incompletun\ pcr
triaarûmentapracedentiat &c. nempe,
tcllciio fuo fubic(5to:a5:uarc
litet.
toncejjtus coiii^lctus
&
Sequitur qu6d inha:fit de ratione formz,
fcntia ad fabiectimi^non
eius entitate
ina abfbluta
fib
ipfa
niat
ficut
fic
crgo
habetur
& quictatiuus forma, co-
inWl|igendo'fubid^ttm.
aii|t
fi
completa
ac proindc
loquendo de fof-
fit
fcparabilis in
& in cognofii & extcinfccus

,
crit
forma
aduc-
feparabilis i rcfpedu,
vt tcnet conclufioifir refpeftus

tia,aut entitate coniplcta
ejji
non
erit decfTenr
form^,ncquc prior
ipfa,
Vt contcndunt r.uioncs contra conclufionem,

S.tflie.
Kejtonpe.
hoc etiam probatct.quodrelationi non

Idcnxificarctur fuu inejfe,{eu inhxrentia,quia pqteft intclligi cum fundamCto,finc co quod intclligarur ille rcfpedus.Rcfpondetur hoc falfum cffe,qpia cquit intclligi.nifi vt inter cxtrema ta^
t)ices,
XxflitatHr
yflrbi giâtia alibi
&
vel
pifur
inhtrin'ittm.
"i^
homo, fine rcfpe^fcu idcntificato fibi RefUra.

ad Dcum crgo non fcquitur qu6d refpedus inItxrentix albedinis non identificctur nbi , ex eo
quod intelligatur conccptu corapleto quiditatiuo,& quietante intcllc(Stum fine ipfo refpcftu.
Refpondetur Angelum , & hominem habcre R*^nfio.
conceptum completum ex immediatc c6ftitucn- ^'fi'"^'' intibus,lccundum qucm intclligi polfunt ; non ita *Z
tuomT'
forma , quia conccpta pcr modum formx conci- tumyauliln
dcfiniri
, requiri cointeUigi terminum

inh2rcuriac,npn ipfam inhacrentiam Et f/oc, inquit , decUrat ifiam conclHfionem ,
refponfimem ad
/ubteSS Kt
W# eempre'
*""'''
tiuum.
tis,
vt
ac proinde rcquiritur
tum
modum paf-
<' concipi.
adconccptum comple-
cius, vt concipiatur in
adu terminato coinautem,& conftitucfuam rationcm
re competit formae fccunduiii
formalcm abfolutam , ad quem cflfcftum fc ha- ^rfoyw

mcra conditio , fubicûm vt "J^^"', ^''
in aUb gcncre;
per fe concurrens potcntiale ,
?,/ ^l^
liinc colligitur fubiedum non addi ad conce- etmfUtum.
ptum formac completum ,qua tcrminat relationem inhxrentiae torms , fed qua eft fubicdum
ipfius forms, & potcntiale correfpondens aftui:
bct inhatrcntia , vt
&
qux
rationes funt priores inhsrentia forma; in

caufalitate. Si autcm inhxicntia Addintr vt
formêftetipficftcntialisâutidetificatarcalitcr, 'V* p*teini,
pcrfcdionc
&
quod forma non refpiceret fubicdum

form & adus,qus prior cft,fcd pramcdiantc inhxrentia tanquam ratione prio-
fequcretur
in rationc
cisc
re,
&
pcr ipfam inhxrentiara
ac proinde fub-
ieîir.
"*"
,;^_
""f*/^'
'" *"*'
iefttim,
Quxd.
XII.
Dift.
qu^ przcis^ termiriaret illam,
conceprum facic Hue adlu-in/it , Huo apcictidiiirk

Idcm fimilicer dicendum de foima depcndci^ ^
fubieftq ; iiam eifc in caufa eft condicio , non ra-
eflecâddi-
tuni in concepcu formlc , nonqua p(l in pocencia

ad formam pcr modum adus,alias incomplcti,&
non cerminaci,quiaquod rcfpicic aliud mediance
priore
canquam mcdio , eaceuus
tum quacenus
refpicic
tio caufandi formalis : ergo dcpendentia,quz eft
remomediuip
fcc\indtmejjey cil extranca ipii
rcfpicic
proximum
(eu
/nbieau,^
^^
'
rpfa cfl ca-
nem ctufae , & non
diftindam a conccptu completo formx , ac

proinde ab ipfa forma compleca abfoluc^b
Accedic , qu6d f^rma mediante inhzrcn{tii
r 8
Tftn fnt- tanciira rcfpicic fuWcdlum,vc caufam fui ejfe-jnon
dunt* inhf vcr6 ,vc comparccm alicuius cocius pcr fe,auc
cti
qua
dentis,non verocaiilat vc parscft, habccratio- jtmwm tMU'

caufaci crgo fic extranca eft f*t vttrt.
ipfi fua inhxrentia,quz facit ad eius <^.Acccdic
cx fuperiori racione probacum eftc hanc caufalitacem omnino eftc concingcncera:ordo ergo-formx ad fubie<ium eft alcerius rationis ab inhx-
& rea-
litcr
Htii ttî- per accidens
fa,quia fic coniideracur in ratione caufaci depen-
idem remotum. Bcnc ergo ex hac racione Dodlor inferc inhxrenciam efrc excrinfccam,
723
I.
rcncia,vcfubiedkumcadic indefinitioncinforma;
&
peraddicum quxdcfiniciocft formx fecundiim

eircnciam,non vcr6 exiftenciam fub qua inhxrer^
vel fecundum quam inhxrecinon fic forma rela-
doncc concipiacur rcfpcdiuc ad corpus compar-
ciua,fiue in concepcu, fiuc in eflcncia, fiuc in cxi-
tdn non concipitur complccci&: pcrinde ad hunc
ftencia ncquic abftrahere
quod
conftituic
nam anima
ra-
modum compar-
cionalis rcfpicic maccriam.pcr
ns,quamuisnondependcac inrîcorpore,
C H O L
Adquartum dubium^num. 1 3 .obieBum refpondet,

cidensfer accidens.,,refpectu forma ahfolut*.
ab co cuius
eft.
M.
inhderentiam non
<jfe
fafsionemferfe,fed ac-
^s.-*-
Ad * quartum dubium dico quod ifta inhjcrentia non eft per fe padio albedinis
,
fcd
cnim rcfpe(5us quidam extrinfecus aduenicns , & hoc ad -^'^.4- '/*fminus cuicumque accidenti abfoluto quia dicit adualem vnionem illius abfoluti ad xtqltii.i%
aliud abfolutum omnis autcm vnio abfoluti ad abfolutum eft rcfpedus extrinfecus ad- J"''^^*-, ?
ucniens omnis autem tahs rcfpcftus eft ilU cui ineft accidens pcr accidcns , (icut fatis ^Ja^^*,^
declaratumeft fupra in quadam quxftionc dc chara6);ere:quia non neceflan"6 confequi- trinftcm Utur illud, etiam pofito termino tunc cnim efTet intrinfecus aducniens non enim potcft
'^^'îff,
cft
acpidens pcr accidens
cft
'
magis intrinfecus aduenirc,quam qu^dneccfTari^ confequatur fundamcntopofito tcrmino fi cnimfolum fundamentum fine termino confequerctur , non
aliquis rcfpcdus
//.
cflet refpekus.
Illa autem propoGtio , quod fcilicct omnis vnio abfolutorum eft rcfpedus cxtrinfc- omnk vnU
cus aducnicns , probatur quia neutrum ex ratione fui nec ambo fimul funt neccflaria ^'^|^"^
caufa talis vnionis potcft enim Dcus fine contradidionc facerc vtruirqucfcparatim, trifnm.
,
eo,qu6d ncutrum illorum refpcdu altcrius potcft

ita quod illud dc rcfpctu cxtrinfeco dcclarat,
inhacrentia ficut fcilicet fundamcntum fine rcfpedu
&c fcparatim confcruare fine alio, pro

cflc, nifi
caufa cxtrinfcca
& non prima
quomodo
albedo poteft cfle fine

,
cxtrinfecus aducnrente vel quia terminus rcfpedlus non eft, ficut in propofito vel quia
fi eft, fcparatus eft. Sed illud dc refpciû cxtrinfcco tandem reducitur ad rationcm adduâm fupra,ad probationem tcrtix conclufionis, fcilicet ad hanc propofitionem:Dcus
potcft quodcumque abfolutum facerc , finc eo quod non eft de cflentia cius quia non
dcpendct ab illo, nifi vt a caufa cxtrinfcca , non prima: &: omnis talis dcpendentia cft
:
contingens.
Ad illam ergo probationcm de paflione , quod immediatc ineft , poflct dici , quod fi
zx
albedo habet aliquam propriam paflionem,iIIaimmcdiatius inhxrct fibi,quam inhx- siMibeJth.
rcntia illa. Illa cnim neceflario ineft albedini
hoc fiuc coniundx fubiedo, fiue fcpa- im^dHlli^'
ratx. Inhzrcntia autem adualis tantum contingentcr ineft,&: non exnaturaalbedi- tiJH*ji,,)Ham
"'**^"'*nis fcd a caufa extrinfcca non cnim facit albedo fe inhxrere, fed agens. Vniucrfaliter
cnim forma non gcncratur cfFediue , fed compofitum
ficut in compofito per fe vno,
ita incompofitoperaccidcns:quod autcmfacicalbcciinem inhsercrefubicfto,facit compofitum pcr accidens, fcilicet fubielum album.
Et fi arguas quod pari rationc , ncc rcliqua pars, fcilicet potcntialc facic totum
ita
fubiedum non erit principium clfediuum vnicndi fibi ahquodaccidens.
:
&
&
&
Hocnoneftadpropofitum.SoIuiturtamen,quiafubiedumbencpotcftvirtualitcrinformam:& ita totum cx fubicdo forma. Non fic autem accidens,quia non includit virtualitcr feipfum , ncc fubieftum , ncc per confequens totum cx his. Sequitur
ctiam naeuraliter ipfum agcns, cum fit tcrminus formalis non fic autem fubiedum.
&
cludcrc
Poflet alio
modo dici quod

,
licet
inhxrentia
infit
immediatc albedini
&
aliis
abfo-
non tamcn Icquitur,qu6d magis fic pcr fcpaflio,nifi probetur illud fundamcntum
aliquorum, qu6d accidcns variabilc non poccft mcfle alicui,nifi mcdiantc accidcnte inScotiofer. Tom. FJII,
uariabiU:
PPp %
lutis
IV. Sententiarum
Lib.
724
magnam harcngam dc potcntiis animx. Scd viide pfo*

cxempla adducunc & principium non habent fed oportcrcc vine medUH- dcxc ahquam rationcm coniuncrionis extrcmorurn. bi cnim aliquid euilacm rationis
eirp ?ccidcns infcparabilc in vno , &: fcparabile in aUo, eric debile fundamcntum:
*i""'m^'' I*^'
qHiiiib. j j. &: iftud non negacur de calorc in igne, & in hgno.
ah
*eeiietn
vr,abtiep-
aariabilj
i,^
foper cjtiod fundanc
Qtirranc. Aliqua
MM
\ ^
59
Inhtrentinm
on ejft paf
fioni ,fedC'
(ident.
qkdjf^turH
dit&lum dico
xjLquod inhacrentia non

tis abfo4uti,fed .accidcns
fit
pa(Co acciden-
pcr ac(:idensi&
fic
tenec
de omni vnione abfbluti ad abfolutum.vt fotmx

ad materiam , naturx aifumptx ad Verbum diuinumjvt tenct in locis citatisypr4,
hic vniuerfaliter:& probat quia neutrumex ratione fuiâuc
vtrunique iimul funt caufa talis vnionis,quiapof
funt fcparatim efle fine tali vnione.ad quam funt
in potencia paGiua, qae vircute etHcientis tantiim reducitur ad adlum
Deus poteft quodcumque abfolutum facerc finc eo,quod non eft
de eflentia eius.
ditum vnio
&
',
&
illa
manct in albedine
ma
vnituc virtutc efficientis
feparata. Dicic
compofitum,efficic vnionera
patet htc,
& in
i.diji.
6. fttft.
dift.
qua
z j . in
co,fequitur inhaerentiam accidentis abibluti
go
hoc fundamentum cfle de-
naEc principia replicat
rttionit
bile,quia calor in igne
ftantialemjquamuis in fe fit appHcatio accidens:

afr im6 cum conditio debeac e(fe alterius racionis
a caufa , raagis fequitur vnionem partium fub-
non
proprietatem,quia eftaccidens variabile erfupponit aliquid prius inuariabile.Secundum
clle
Ejl iiuerft
eft
inuariabile, in
hgno
variabile.
H O
tria dubia.
M.
Primum,vtrum apitudojit idem, vel difiin-
idcm. Secundum, an accidensfiparatum habeat oppofiei.cjuem habuit vnitum. Refpondet tantum carere refpeciu extrinfeco vnionis ad
eo cuiui efi
tum modum
&
aftum voluntatis ad
ipfam vohmtatcm. Et quidquid iit, faltem eo da-
quia applicatio caufas cfficicntis ad fubic-
^ refpondet
illud
inuariabilis eft, verbi gratia
ibum , vt prodncat formam fubftantialem , non

tollit genctationem , aut produdionem elfe fub-
tum ab
& formam in fubie-
principium , afiercns illud quod

variabile,reduci ad ipfam fubftantiam qus
eft
&
Soluendo frimum argumetum;filuit
for-
efficic
non infit alicui
te inuaribili
impugnat
quod
quia quod
, nifi mediante accidcnhoc accidens inuariabile dicitur

ab eis proprietas,qua nec<:flari6, & femper incft,
& omni. Hasc principia non approbat Do6lor,vc
variabile
cft.
&
Vnio aucem (c habet per modum applicationis caufarum intrinfi:carum ,

per modum conditionis ; qu6d autem fit in fe accidens , non rc-
iiiite.
ejfe
fubieSfum. Tertium,vtrum accidens feparatum foffetfe vnire fubieSio frttfenti
& reffondet
negatiue.
Ad * argumcnta principaha. Ad primum dico, quod accipicndo per fe cfTe
& eflc in
&
efle
prout per fe effc , negat aptitudincm ad inhxrendum ,
in alio afHrmat illam aptitudinem fic ifla duo proportionahter conueniunc , primvim
fubflantix ,
fecundum accidcnti
tunc non plus fequitur , nifi quod accidens non
Aittrgum.l, alio
vniformitcr ,
fcilicet
&
poflit efTc ens pcr fe,cui
&
repugnct inhasrcre ficut ncc fubflantia potcft

:
cffc ens,cui
con-
ueniat aptitudo inhaerendi,

Aiit*
ttlio
ejfe
in
non con~
uenit *ccidi-
a'lu
li ,ficut
tlftperft fub.
Et
vtrumque aduahtcr,fcilicec adualiter effc per fe,& aftualiter efl!c

non diuidnnt, ncc funt propria iftis diuidentibus, fcilicct fubftantia?, & accidenti. Ncc mirum, quia ex parte illius per fe primus intcUcdus infcrt fccundum rcpugnantia enim ad inejje infcrt non ineffe.
Scd cx alia partc non fic fed eft fallacia confcquentis eft aptum ineffe crgo incft.
fi
in alio.
vclis accipere
Dico quod
vt fic
jUntit
judre.
<j
Ec
fi
quacras dc
ifta
bcat ad albedinem, anfcilicct
infit fibi,
& qualiter fe ha& an pcr aliam inhairentiam, & fic in infinitum.
aptitudine inhasrcndi
vel ineptitudinc
Si ctiam quaeras
dc quantitate , vel etiam albedine pcr
modum cflcndi
illi ,
quid
fe cxillcnte
fit,
an habcat oppofitum
quem habet, quando cft in alio. Et vidctur quod fic, quia pcr fe, &:
in alio quomodocumque accipiantur,funt oppofita intor fc. Scd oppofitum vidctunquia
jdcm
ejfe cft,
6o
dbo;quod fubicdûm quadoque habct, quk agens,

includit virtutem producendi in fe formam.
Rcfpondec fecund6 ex fundamentis aliorum, Secmdn
quafi ad hominem ; dicunt enim quod accidens ffrtjk.
&
eft relatiua.
proinde pafEonem immediatius fe habere ad al'bedinem, vcrbi gratia, qu<im inhxrcntiam, quia
Contra hoc aliqui obiiciunt,qu6d tollat compofitionem per fc iubftantialem,nifi vnio fit fubXtjponjta,
ftantialis modus. Reipondetur, i>egando anreceHoH requiri dcns
, quia non ex vrtione fit compofitio per fi;,
fubJlStinlem
fed cic adu
potentia pcr ie, qu proportio fervniontm nd
uatur in partibus , quia neque per vnionem for(omfbfiiionetn fuhfim' ma habet quod fit a<5l:us,neque qu6d fic adkus per
ittltt.
fc,fed cx natura fua. Idera patet de potcntia,qua!
fcrc
S.
Dicir praeterea, vnionem non efle paflloncni

accidentis abfoluti, fed accidens per accidens jac
OhitSi,
feipsi talis
ftantiahum cffe accidcns^,quamfubftantiam;ficut

vnio accidentis abfoluti eft refpe6kus,& non abfblutum ; in rclationibus ver6 qua: feipfis vniuntur ,non pcr aliquid diuerfum rcalitcr fupcrad-
Refoluit*
icc.
TA K
vt diftum eft prius, &: pcr confcquens
idcm modus
ipfius
effe.
Si tertio
qujcratur.
XIL Quâ
Dift.
725
I.
quafratur an iftud accidcns cx fua aptitudinc poflct adualitcr incflc, fi ficrct fubftantia
in adu, qua: cflct nata informari co.
Ad primum,aptitudo nihil aliud abfolutum cfl a natura illius,cuius cft aptitudo.Quod
,
aliud abfolutum, patct : fcd ncc aliud,vt rcfpcftus aliquis rcalis adualis
non
dicit
nifi
quod naturae congrucrct talc quid idco autem compctit

}
ifti
cuim
fcu non
nihil
naturae ,
rcpugnat, quia ha:c natura cft ha:c natura.

**
quod ponant aliquam
ejfe
accidcnris in panc,
diucrfitatcm poftcriorem ipfo rj^.Primo
& finc
panc:
idcm modus
ita
cum
*fi
Ad fccundum dico,qu6d modi cflcndi poflunt intfclligi,vcl qu6d variant ipfum ejfe:
vcl
2,4
'Ijl'"*'^'**'
modo ficut cft idcm

modo variatur,
eflcndi fccundo
cuim
&
"^"^
^t^^ r'[u,
ttrfubita.
f^'lf,l"hfr
quia (jîlludinpancfuitfubicdum cuiufdam rcfpcdus rcalis ad pancm quando au- bent eundtm
per hoc patet , quod dicunt diuerfum modum
tcm cft per fe priuatur illo rcfpedu >
'^blhtti""!^^
crent rrjpt.
circa ejfe, poncndo refpcAum ad aliud, tc priuando.
vnicnu
Ad tertium , patet ex illo quarto dubio prius foluto quia accidcns non poteft fc vninihil aliud faccret, Acd^^snm
rc cfi*cftiu^ fubiefto. Vndc fi Dcus rcduceret fubftantiapi panis ,
remanerct accidcns finc fubicdo, ficut modo , nec vnirctur fubftantix panis tanquam f^^f'^"*:
&
&
'**
forma pcr virtutcm illius accidcntis , dico cflêdiue.

Et ' fi arguas , miraculum cft quod non ineft crgo ccflantc impcdimcnto inhacrentiac , fcilicct non exiftentia fubicdi , ceflabit miraculum,& totaliter incrit. Refpondeo, aliquid poficum in ejfe , miraculose , permauet in illo ejfe quoufquc ab aliquo agcn:
tc tranfmutctur.
Ad fccundum dico, quod prius & poftcrius poflunc intcUigi vcl adualitcr,vel fecundum aptitudincm.
teft cflc finc priori
cflTc
fcd
fi
fine priori aftualitcr
prius
fi
ctiam
nego quod enim

:
cft prius aptitudinaliter
eft
non
fcd tantum aptum
fojiium mi-
'mMei!dot'c
"^ '' >"""'
2.
y
-^dArgum.x.
^cefpi]u\fm
non eft vnfirtmter,

ahud prius !XwT^ r^
fit
adu prius, &c hoc modo eft in propofito. Vnde, dico quod iftud ac-
cidens non eft aftuaUtcr poftcrius ad fubftantiam panis

poftcrius ad illud
, fi
& tollatur dependcntia poftcrioris ad ipfum per aliquid
fit ,
vtroque, ncc fic
vniformitcr,conccdo quod poftcrius naturalitcr non poaccipias , quod pofterius fecundum apticudinem , non poteft
Si accipias
'fubiea.
nacum
eflc
tanquam ad aptitudinaliter prius.
eHditm pti-
|*
J"*"*,'^ vn^
priori
matui
Et fi arguas, nuUum rcfpcftum fpecialem pofterioris habet ad Dcum,quem prius non

^''*fhabuic crgo non magis fupplecur per adionem diuinam illa prioricas panis nunc,quam ejiauptfitprius ,
concra "' >*/'*^
iftud poflec eflc obiedio concra ccrciam conclufioncm principalcm ,
:
&
&
probacioncm cius , quomodo caufa prima excrinfeca pofllc fupplcrc caufalicaccm cu- *&uemd
iufcumque alcerius caufae cxcrinfecae , cum non poflic habcrc in fc prioricacem caufae fc- ""f* f''"*
cunda: nec pcr confcqucns videcur cerminarc poftcrioricacem in caufaco corrcfpon- /*/^^',V 'Z.
dcncem proprie illi prioricaci. Rcfpondeo,vnicaprioncas illimicaca poceft cecminacc /An<^.
:
poftcrius fimplicicer.
Concra, non alicer ccrminac nunc, quam prius fcd non terminauic cocalicer prius.
i<j
Rcfpondco , aliqui rcfpeftus eranc prius in pofteriori, quod cft fundamcncum qui mo- NM*m de.
do non funt & hoc cft poflibilc quia eranc cxcrinfccus aducnienccs ifti fundamenco: i7w'flT
:
illi ergo refpcftus priixs cranc cerminati,& mod6 non func ccrminaci
concedo,quia ncc
func,fcd vnicus refpctus,qui prius fuit ccrminatusad fimpliciccr primum,eft modo ccr:
"*^"* H
&
minacus
ccrminacio illius vnius fuflicic ad ejfe fundamcnci cahs rcfpeftus.
Concra, crgo illis aliis dependenciis non dcpendcbat prius fundamencum eflcncialitcr:quiafinc cerminis illarum dependcnciarum primus rcfpeftus eius ad fimpliciccr
primum fufficicbac , &: cocalicer fufficiebac ad ejp: fundamenci cocalis quod aucem habcc quicquid requiricur ad fui ejfe in priori figno, in fccundo non depcndec ad aliquid
:
r7</r,
f'^*^*'^-
cflcncialiccr.
^
dcduftio bcnc vidccur cangcrc prdinem caufarum fccundarum, &:

ncce/ficaccm ilhus ordinis propcer quem ordinem diAum cft Philofophum ncgarc
ifta
Vel
poflibilicaccm feparacionis in propofico.

,
quo , ab alio
i.Vit!'^.^
^ >-de feeU^fl";"''^/'
Refpondco ,
cilc viderc
^^/^^V
quomodo caufa fecunda
cft
fi
illc
ordo non
caufa cficdus
prius nacuralicer caufacum habcc cocalicer
cum
ejfe.
cft neceflarius
illud
non
fic
pr-usACMuf
i/^î/'"',^
eft difii- fiuiem ptr.
caufa,finc
De hoc qujcre Itb. t. dtfi.
\.
^'"'""'-
^^
^^
Kn tmn
ejuafi.l.
Ad ccrcium dc dcfinicione,refponfum cft refpondendo ad dubia moca concra cerciam

conclufioncm. Reftaccamen
ibi
vnumverbum
in definicionc neceflario rcquiricur
ad
ejji
,quiaprobacur, quodillud, quodcadic
eius,ficuc corrclaciuum ad
ejfe
correlaciui.
Rc-
^^'fJ',^-l^
efi
*''*
inftpr*l
* ''^"
fpondco, hoc idco eft,quia iftud eft relaciuum, ncc cft alia racio, quarc neceflario rcqui- n idei ric ccrminum non enim , quia accidcns imo fi cflTcc rclacio,
non accidens , ficut rc- '"'""* "
:
lacio in Diuinis
Scoti 0per.
&
adhuc rcquirercc cerminum. Scdillud dcfinicum,dc quo loquiwur,
Ttm.
VIU.
PPp
JS.'?!'!!
cil '<''*
Lib.
726
abrolutum , ideo non requirit additum ,
cft
ariq[uam cxcrinfecam:
ficut
rcfpcdus tcrminum
fcd ficut caufam
& quailJbet talis non neccfrario requiritur praetcr primam.
Ad quartum dico,qu6d album potcft intclligi dupiicitcr vno modo vt importat for-
Ai 4>
mam talem fubtali modo fignificandi,&; hoc pcr fc fignificat. Vnde fecundum Philofo-
cp. dtfiib.
^Jiba^^dH
ciitr
IV. Sententiarum
album folam quahtatem fignificat quod verum eft^tamcn

Aho autcmmodo,vt communiceraccipimus
peralbum,&; huiufmodiconcrcta,totCimcompofitum cxfubiefto &: forma. Siprimo
modo,argumentum habet maiorcm cuidentiammam defcjcundo modo patcc quodnon
oportet.fi albedo cft,qu6d album fit. Sed dc prirao modo dico, qu6d de virtutc fcrmonis nec oporterec tunc conccderc qu6d fi albcdo cft quod album fit quia etfi forma
fic, quse apca naca eft inhacrere fubicdo, non oporcec quod ipfa fic fub tah modo cffendi,
fcihcet fub aduah inhazrcntia ad fubie<ûm album autem fignificat ipfam fub tali ra-
P^"
li.
fnmi^
"^*
hi Praedicamentis
fub aho
modo
fignificandi,quam albcdo.
tione aduahtcr inhjErentis.

Album ift,n
includtft tjf*
aliam.
Et {i obiicias, quod nomen tam adicdiuum, quam fubftantiuum abftrahit a cempore:

ergo album non fignificat aftualcm inhxrentiam formae ad fubicdum:quiacunc confignificaret tempus prxfcns. Refpondeo,tunc concederctur quod ficut albedo cft,ita &:
album eft nec fequcrctur ergo aliquid tanquam fubie^lura cft album quia ncc in anteccdente hoc ponitur ncque pcr fignificatum , ncque pcr modum fignificandi. Iftud
facihus concederetur dc quantitate. Sicut cnim conccditur hic quantitatem efle ita &:
quancum efrc: nec tamen concedicur hic aliquam fubftanciam perfici quancicace.
,
MM
C
A D
61
arumet4pnncfp/fUa,8cc.KcCponriozd
jLjLprimum argumentum cum motis

patet ex htera,
dubiis
T A K.l
S.
produci eundem cfTcAum fimul i duabus caufis

totalibus , vci iam praeexiftcns rcproduci dc nonon
uo, quia codcm modo fupponcrctur cffc ,
&
& ex di&is/Hpra.
b AdfecundHmdtco,Scc. Dicit accidens,quod

ai fnh' cft pafterius fubftantiai fecundtim aptitudincm,
OrJo aceide-
cfle fimul in priori cafu,ncut in
ti*
go
fi*>ftittm.
non
elfe pofterius naturalitcr
ita vt aiiter
non
Intelligit prius
tcr,de priore
clfentialem,
yo non
riiis
poflit eirc
nifi in fubftantia.
niturahrer,& pofterius naturali-
& pofteriore
& inforc
fecundum ordinem
infeparabihtatem
fic
cr-
accidcns in a(fcuah cxiftcntia , poftc-
eft
fubftantiapanisjicd contingcntcr taiitum,
ficut illud caulat
contingcnter
& feparari
poteft k
<fto,
lupplendo coucurfum fubieti,qua Deus
Deo
qae,continens in
iccti
fe
accidcns a fubieft
& caufa prima vtriuf-
eminentcr cauialitatcm fub-
licct in alio gcncrc.
Etft arguaiyScc. Hic rcplicat contra
eandcm
/olutioncmrquia iam Deus non Ce habcr ad accidcns feparatum aliier,quam anteafe habebat,nec
accidens feparatum dicit aham dependentiam a
Deo, diueriamab Ula.quam habuit coniundtum:
crgo vcl tunc non depcndcbat accidens i fubftantia pgnis;vel nuri^ alitcr k Dco depcndet.DaSuhieHi^ eo.
currit
adae-
eiiiens.
to primo,fequitur
ftum
quod
caufa f(;cunda,aut fubic-
concurrant ad produftionem accitis,quia illa dependentia ad Deum fufficit ad confcruationcm accidentis feparati ; illactiam fuffiniliil
terminandam dcpendentiam totalcm accidentis in fieri , & fic tollitur ordo caufarum fecundarum , & cfficientia, fcu caufaiitas , maxime
cient ad
fubiedi refpcdtu accidentis,
Hzc
quam
obicftio difficihs cft prima facie , ad

fupra rcfponfiim cft in prima parte quae-
ftionis',
ie6to, vcl ccrte
conclulione tcrtia, exccpto illo incon-
Vrgitur m.
, quod adducitur hic dc ordinc cauiarum. Amplius vrgctur:eodem concurfu,quoDcus
tai.
producit cfFciftum concurrentibus caufis , non

produceretureftcdus fcclufis iliis,ahas idem bis
raltemex partc produccretur; quia produceretur
totaliter a
cfrendi
Deo fccundum totam dcpcndcntiam
pioduceretur etiam a caufis fccundis in

fuo gencrc hoc pcrindf rcpugnat , jc rcpugn4t
,
conferuatur deficicntc
a fiib-
tali
con-
concurfum, fcu influxum , quoponitur accidcns

feparatum a fubie(2;oetiam crcaretur accidcns
quia squiualet creationi : ergo eft alius ab eo
quo conferuatur
in fubie^lo.
Refpondetur fiftendo in didiisfitprk fecundum
'Reônft.
mcntem Doftoris, & infra e/tticft.6. huitu locts,cita- ^*dem 3ief-,cundem
effe
""
influxum Dei in accidcns abfolu- ?' ''"*^*
feruar$ aect
r
tum leparatum , atquc in accidcns coniunctum
quantum ad rationcm a^Stionis, fcu dcpendentix
.
^,, ftptt.
tMm,qufuit
efFe(5tus.Pro cuius declarationc y dico primo cau- produaum.
famfccundam efficicntem produ(Sto fuo cfFcâu âurafeeun-
&
abfoluto extra fc non influcre

ferJMêffeaa
eius;vt patet cxpcricntia,quia ma- ttbjelutum.
nct cfFe(ftus talis finc fua caufa producente crca-
permancntc ,
ampliiis in
ta in <?j^;
ejfe
&
fi fit
in
efê,
ctiam non concurrit
ali-
ad eius confcruationcm, nifi remoucndo corrumpens contrarium.

Ratio tiuius eft,quiaefFe(aus illc rcfpccStufui Rttithuiut.
ejfe noncftinpotentia, vtiam cftpofitus in^,
neque caufa fecunda pcfteft agere , nifi refpciitu
eius,quod eft in potentia ad eftcndum,
vt fupponit fubicdtum in potentia ad lerminum vndc
quando iam potentia eft a^Hiuara per formam pcrmancntem natura fua , definit motus cx partc
agcntis creati,
fucccdit quics,quia nequit agcrc, nifi in fiibicdtum in potentiam ,
prout in
potentia eft , quia motus eft aiStus cntis in potcntia, fecundum quod in potcntia ex }.Pk^fic.
ter
&
&
&
uenienti
plius diffitul
fecundocafu:cr-
non conferuatur accidens
fi
fo-
feruationc,dcbet concurfus Dci conferuatiuus

efle alius,& alius,& non idem.Prstcrea.pcr hunc
pracucniri au-
tcm
prior vtroque naturahter,
leplica.
fccundura atum,
fimilitcr vcl
Stqueritur
'"'' ^*
Dico fecund6,caufam materialcm non confer-
&
6^
uarc formam , qui matcrialis eft ,

fubic^m, Sutieau nojt
proprie loqucndo. Hoc probatur,quia caufa ma- '^y*/**', f^
tcrialis
non cxercct caufalitatcm,nifi concurrcn-
te causa efficientc
ta influere in
cft
abfoluta
f icuiari ,
fed ceflat caufa cfficicns crca-
formam pofitam
in ej/i,
quindo
& permanens,loqucndo de caufapar-
cuius virtutc adtuatur roateria
creo
cd&c
/****"'"'"/'
Dift.
XII.
ciiam influxus materix noiJus. 'Vtcnim

gcncra caufarum depcndcnt a fc uiutu6 in caufandotita ccdantc vna caufarc , ccflant
rcliquae
dlufarc pcr nouum influxum.
ceflTat
&
Dices^nerc influxum caufx primae
Riffmji$.
imfHXMMtttr, tis.
cfficicn-
Contra,non manct influxus illc tanquam no-
uustfed idcm qui fouit antiquas : ergo m^teria

Jion habct aliquan influxum nouum, fcd candem
caufalitatcm,qu2 fuic antiqua.ad ipfam formam

in jieri , cffidente ctiam caula (ccunda creata. E
autem huiuscaufalitatis matcriscnon potcdconucnircforms pcrfcucrare in i^.flcat ncquc fiert formie mancr , aut motus ad ipfam , qui
codcm modo fuit a materia ; nunc autcm produâ forma pcrfcucrat in eê ergo non idco forma
virtutc
Cur
ftrms
ftrmimtt.
pcrfcucrat in r^,quia raatcria
cam fuftcntat
fcd
quia ipfa cx natura fua cft pcrmanens,& habet to-
tum effi
4
Matiri
tx
f* n$n htitt
Sum , nee
fimul,
quod non cft natam dcfincrc cfle
donec fubtrahatur concurfus caufs pcr fc , a qua

eflcntialitcr dcpcndct', ficut forma , qujc cft in
fluxu cx natura fuacft tranficns , quamuis matcria ad vtramqucpcrindc concurrit fuftcntando.
Secundo patct idcm , qui?. matcria ihquantum
potcntia pafliua rron cft nata habcrc formam, nifi
virtutc agentis crgo ncque in/m,ncquc in^:
nata^ft haberc a6kum,nifi virtutc agcntis:

autcm confcruarct adtum , nata eflet cx fc cflc
Soejjfi
ctnftrutttt
fi
in adu proprii caufalitatc:ergo ctiamfcipfam rcduccrc ad aftum etiam indcpcndcntcr ab agcntc.

Pitit idttx
Tcrti6 , materia dicit potcntiam paflluam ad
inelmstittne
formam oppofitam , etiatn vt cft fub hac forma:
mtutru i
formMm if- fcd quod eft pcr fc conferuatiuum formx cx natura fua,& non liberc.non dicit inclinationem in
fefiism.
codcm gcnerc caufs inclinationem inquam,

dcfeindifFcrcntcm ad formam oppofitara : crgo , &c.
Quarto t quando forma eft violcnta fubicdo,
,
SHfintMt fer.
mimiffivii. petindecxcrcct caufalitatcm
lemtnm, ficut
ify
MttHrli.
matcrialem rcfpedu
eius , ficut
quando eft ipfi connaturalis , quia
codem raodo luftcntat vtramquctfcd fubicdlum,
quod ab intrinfeco inclinatur ad formam oppofitam,vt aqua.qua aqua cft,ad frigus,ncquit habcre confcruatiuam caufalitatcra rcfpcdu forma
oppofitz contra indinationcm naturalem fui
fi^,& perfeftionis:ergo fitftcntatio matcrix , aut
fubicAi formx non eft con(cruatiua formar, alias
repugnarct cx natura fua ad aaioncm oppofitam,
&
& tcrminum cius.
^5
Exquibus fcquitur, quod fubieftum fuftcntando formam prcisc,non fit caufacius confcruatiua in ejjfe ab intrinfeco ncquc e contra formam dcpcndcrc in ejfe 5i fubicdo, quk fuftentans
cft prjccisc , quantum ad fui conferuationcm.
Quamuis autcm fubicdum fit caufa fprmae in
fui produdtionc quantum ad ejje cius , non ide6
tamcn forma confcruatur infj^.quia confcruatur
k fubicdko, fcd idco quia ex natura fua cft pcrmancns,& k caufa prima confcruatur.
Quando crgo recipit fuum ejje complctum,
quod rccipit depcndcntcr a matcria infrodticiy
ab aliis caufis , illud manct dcpendcntii
ficut
antiqua 'i matcrla fuftcntatum,& caufatum , non
:
CenftrUMtio
ferme, nin efl
m mixmit.
&
quod
fcmpcr,&in_/{m fit araatcri.n,

aut fubicfto , & tanquam a caufa per fc cflentiali,quia fic tantum cft ^ cauia prima.
Nequcetiamilla dependcntia formx ad fub"Defenitmia
firmt kmM' iedam cft immcdiata,& fccundum ordinem imteri efi in
mediatum,quzcomparaii poflum ad inuiccm,
ordini nd
excludcndo caufam efficientem codcm modo,
Sms.
quo reruluc dcpcndcntia intcr prius, & poftcrius
i^(\xmtjfe
QujEll
727
I.
immcdiata comparationc
eflentialiter ex
tcrrai-
norum,(cd eftdepcndcntiarcfultans intcr formam, & materiampcr comparationcm vtriufque

ad cauiam cflicicntcm,qua||tranfmutat materiam
ad a6tum,& quacxmodo produccndi formam in
tjje iribuit ipfi dcpcndcntiam ad matcriam : quia
nequc forma , nequc matcria ab intrinfeco habcnt vt feipfis,& propria virtutc vniantur in ejjii
fcd hoc totum eft ab agcntc:non potcft crgo maiorcflcdcpcndentiaforms ad materiam in effe
quam fit dcpcndcntia eius a caufa fccunda , quac
camfnateris;hxc auteni non eft in conferMitcrgo ctiara neque a raatcria confcruatur, licct
in matcria confcructur.
66
Dico tcrtio , candem efle depcndentiam ad
Deum , quantum cft cx partc cfFedus accidcntis "Oefendtnti
fcparati,quac fuit ad ipfum , vt erat coniunftum; '1^*^/-^/^"
tumqujadcpendentiaantiqua cfteadcra rcalitcr ^^^- ^'''
vnit
ri
fundaracnto , vt farpius didlum eft , qux ncquit iunai a cucx alia ffrimit.
deftrui non dcftrudo fundamcnto :
parte rcpugnat cam mancre , quin mancat cius
&
eft tum qtiia

non variatur iu
fuof|âbfoluto:idcm autcm cflc manens idem,
rcfpekiac ad candcm caufara, a qua cirentialirer
fundamentum
,yxfetpra
probatum
accidcns per feparationcm fui
depcndet,natum cft vniformitcr depcdcrc, quantiim cft ex partc fui , quia ordo eflcntialis pofterioris ad prius quamdiu manet non variatur. Et
fidicas accidcns
dcpcndifle a fubic-
coniundum
feparatum,iam refponfum
fto,non
ita
ccdenti
non
cft cx prac-
quam pcr inhacdepcndcntia , quam recepitvir-
dependifle alitcr
rentiam,qux cft
tute agentis,& depcndentiacontingcns ,
& fcpa-
sabilis,manente fuo fundamento in ejjfe.

Dico tamcn quart6 , cx partc Dci cfle voluntatem diiierfara,& particularem, qua terminat il-
lam depcndcntiam i voluntatc. vniucrfali , qua

ipfum tcrminabat, vtfuit accidens coniunctum,
quiahacc tcrminat depcndentiam
pra^cijc a fubicfto
& fccundum
67
VefenitentiM
Mccideniit fe-
fMTMti letmi-
nMtUr Mdfflaccidcniis , vt ciM/tm Dti

inhsrcntiam. viluntMtem.
Hsc alia tcrrainatur ad accidens ciiifque dcpendcntiam cxtra fubicdum in ejft feparato,
cit haec diucrfitas
cx parte voluntatis
Dcus fupplcre alias

tionis forrajE
caufas,
fi
qu
& fufii-
vt dicatur
funt confcrua-
& rainculose accidcns extra fub-
iedbum confcruari,quia ncquc accidcns ipfum,nc-
que depcndcntia
cius cxtra
fubiedum raanerct
ex vi prioris volumaiis , qus terroinatur dclcjgc

ad ipfura,vt in fubicdo praccisc,ac proindc noua
voluntasncccfrariacft , vt raanct (ecundum dc-
pcndcntiam a Deo in tfft feparato. Haec cigo def>endcntia ipfa accidcntis aniiqua, vt cft ad vountatcm diuinam particularem,& nouam,feu diucrfam, xquiualet nouac confcruationi ,
adtioprxtcr cam
ni,quamuis in entitatc fit eadcm ,
non dctur nouus influxus , quia fupcrflucrct , nc-
&
&
quc ineflc poflct ,

qui negat
fcparati
fic
patet mens Dodoris,
nouam dcpcndentiam ex partc

antiquam , quac manct modo fq-
cflc
fed
ab-
finc variatione accidcntis
folutc in te cfrcdtus. Et
pradido.
Rcfpondctur ergo ad obicdioncm ncgando

Deus aliicr fe habct ad accianteccdens , quia
dcns fcparatum.non per adioncm nouam,fed per
diucrfam:
terminationcm dcpendcntiz noua ,
dcpendentia ctiara accidcntis aliter fe habet ad
Dcum in rationc terraini , non in ratione depen-
&
<58
Rtffinfio
MM
obitSionetrK
&
ntflitM.
dcntiac. Diccs, variato tcrraino formali variatur Siluitur.
rclatio
.
:
.
ereo
.
*>
do vanatio
& dcpendcniia.Rcfpondetur,quanf
cft
'
2?'*</t'4
riMtur vilu
I
fimplicuer in tcrmxno formali, ^^ ,<^^
PPp
OOnCCdo,
JefendtntiJl.
IV. Sententiarum
Lib.
728
Ad confequeniiam autcm , qna: inde infcrtnr.

Refpondetur ens abfolutum pofitumin^jî,
permanens non dcpendcre per fc in fui conferuationc , nifi a folo Deo : non autem dependet for-
conccdo , qiiando anrcm feciindHm magis > 8c

iiiinus, nego in propo(ito antcm cft variatio fe"
cundo modorquia voluittas Dei prima qua producebatur accidens in eJfctSc terminatdcpenden-
&
lenninus formalis dependentia.ficut manetprodudio in conferuationc quantum ad rcalitatcm

adionis,
depcndentiaE effedus feclufls conno-
probatum efl dido fecundo,fcd ad fummum contingenter

fiue qua dcpendentia potcft mancre
formainr^.
Imo minus corruptibilis efl forma fcparata, Ftmn
tatis.
quam in fubicdto , quia vt fcparata fubeft alioni
&
Ad alia quae obiiciantur, rcfpondco negando
diuins tantCim pcr annihilationcm , vt in fubiedlo etiam fubeft aftioni caufs crcatae corrum-,
pentis.induccndo oppofitam: vndc fcquitur ^ for-
primam & fecundam confequentiam > Sc dico,

quod concurfas,quo Dcus caufat efFcdtum in^r
/iinul cum caufis fccundis , nequc cx partc effetk\is eiTet fufficicns
poncrc cffcdtum
tiori
ita
agere
atio prima: caufaE
fit
cciTarias
4enict ab
quod conferuatio forms
in
ejje
fcparato
squiualeat crcationi conferuatiua,

quantiim ad modumeflendi formae , non tamen
quant^m ad naturam aftionis , & dependenti3E,quiacreatio eft produdio rci totalis pcrfcucrans } forma autem illa fuit produda a caufis fecundis , & Deo /imul; & licct fit cadcm
dcpcndentia eius antiqua , tamcn cft altcrius
necciraria,& efrentia-
procedit cfFcdlus a Dco:lic^t
feparato, vt cft ^ caufa prima
ejfe
Ad vltimum quod dicitur de creatione. Re*
&
li$,aliarum caufarum ncceirariahic,& nunc,vt
fic
non firnplicitcr nc-
quia alia produdione poflet indcpcnfic zCtio earum efl

ipfis produci ,
rationis a crcationc
&
Ad
coniingcns*
tcrtium
&
quia fuit ex matcria.
quartum argumcncum pat^c ex
litcra.
QjT
Vtmm
iE S
I.
.^ MAWv
accidens in EuchariBia remanens fit

fine juhie6io i
quodcmque
Alcnf.4.;>.f4o.>.i.,i.z. D.Bonau.*/V4.i.gr.3.Richard.4.i.^.i.D.Thom.fi.<.i.^3.;>.9.77.4.2.Henr.
ju(kil.8.'j.i7.Agid,Thev-.îSaAX.i.p.tom.i.d.i6./:j.rtdeScot,7.Met.^.S.^.&cf.Met.ij.7.io.
D fccundum
T
jlrg.i.
Text.A
* fic
proccdicur,&: arguicur,qu6d in Euchariftia
Primd
quodcunquc
Quodlibec accidcns cft ibi finc fubftantia ergo fine fubiefto. Ancccedens pacec ex prjEcedenre qusEftione.
Primo fic,fepcimo }Actz^\vjC\cX'.SttbsiantUeJiprimum emnium ratione.Qnod
probat,quia necefle eft in cuiufcunquc racionc, fubftancise rationcm efiTe non aucem cadic fubrtantia in racionem cuiufcunque,nifi vc addicums alioquin illudnon efiTec ens per
accidens
fic
finc fubicdo.
fic ,
TextA4f.
f, in
cuius racionc cadic,quod eft contra Ariftotelem quinto Metaphyjicx^capuie Ente.Noa
autem
cadic
vcaddicum
nifi
vc
fubiedum. Hocconfirmacur quia quando accidencia

,
funtinfubftancia,fubftantiacerminacdependcnciam cuiufcunqucaccidencis
terminac nifi vc fubiedum crgOj&C'
non
fed
Icem,
nuUum accidens cft fubiedum alicuius accidencis in Euchariftia
ergo quodhfubicdo. Confequentia patcc , quia non eft ibi fubftancia. Anccccdens
quia per Philofophum quarco Mecaphyficx Accidens , mcît .^noH accidit
Arg.x.
bet
T.com. 1 4.
accidenti,mji quia ambo accidunt eidejubieô.nihil enim hoc
eft ibi finc
probo primo ,
Secundo ratione , cum quia ficuc
illi
magis^
quam iUudaccidit
huic.
fubftancijc conuenic pcr fc cfiTejica accidenci inhasrere:
crgo ficuc rcpugnat fubftancia: inhaercre,ica accidenci per fe efre,vcl fubftarc tum, quia
quod cerminac dcpendeciam aliquam, non dependec dcpendcncia ciufdcm racionis fcd
cmne accidens dependec dependcncia ad fubiedum ergo nuUum decerminac hanc de:
Arg.i.
pendentiam.
Iccni , aliquod accidcns eft
ibi fine
fubicfto ergo quodlibct poceft cflTe. Anteoedens
quod primo nacum cft
, non habec ibi fubietftum:

Confequentia probatur , tum quia quodlibet accidens aeque
cfrcntialicer dependct a fubiedo tum quia in dcpendcntiis neceflariis, vel cfl^ntialibus
cft magis ncceffaria dependentia ad primum. Patet in caufis , quia dependcntia ad prixnam caufam eft fimpliciter neceflaria cergomagis eft necciTaria dependcncia adfub-
paccc, quia accidens
quia non
fepm-
"'["^f
exigcrc intcnfiorem influxum confer-
fpondetur
prima ,
ficut in gcncrc caufic cfficientis integrant vnam caufam feruato ordine , ita ctiam haberc vnum cfFcdum.In hoc autcm eft difFerentia*
quod
'*''*
"""*/"***
quam in ejfe coniun5to.
cum caufa
efFcdura fimul
iii
non
uatiuum in
inejfe fc folo
(quidquid aliqui dixcrinr, putantes lioc dcrogarc

pcrfcdioni adionis diuinaj,quod non fcquitur)
vndeadmitto rationes ibidemaddu6las,&caufas
fccundas
emfijtemitf.
ma abfolutaa matcria pcr fe efrcntialiter in ej/e,vt
tiam eius in fubiecbo includitur in voluntate,

a fubiefto idco manet
qua confcruatur feorfum
(tttrss.
q
Rtffonfio
ineflc fubftancix
eft fubftantia ibi.
ftamian.
Quxa.
Xll.
Dift.
quam ad quodcumquc accidens
II.
7^9
crgo aliquod poccft cflc accidcns 5nc

,
dcpcndcncia ad fubdanciam crgo quodlibcc poccric ciTe fine depcndcncia ad quodlibcc
{ubieftum.
{lanciara
fi
Iccm quarco, magis vidccur rcpugnarc accidcnci rclaciuo , fcu rcfpcftui cflc finc fub3
quam cuicunquc alccri fcd iftud poceft cflc finc fubicfto crgo quodcunquc -^l' +
,
aliud. Pfobacio minoris, quia fi rcpugnarcc:auc crgo vndc accidcns,auc vndc relaciomoa
vmle accidcns, quiacunc rcpugnarcc cuilibcc accidcnci. Nec vnde rclacio,quia cunc repugnarct rclacioni diuinz,quodfalfum cft:quia non eft in {ubicdo:& probacur;,quia illa
cft in{inica,& infinicum cft pcr fc cns. Prima propofitio probatur,quia illa cft cftcncia diuina, &icainfinica. SCundaprobacur,quiacondicionesfimplicicer perfcdxcntis fecundum quod cns,conucniunt cidcm , ita quod vna aliam infcrc , ficut necciTicas infcrt
adualicaccm,& infinitas neccfTicacem ,
fic de aliis crgoillud quod habet infinitatcm
habet ctiam per fc ej/e,c[ux eft conditio nobilis in ente.
4
Oppoficum vidctur per {c manifcftum,quia tunc oporteret diccrc , quod in Euchari^'*'* /'/'
ftia quilibec mocus po^fibilis ibi c^Tcc finc mobih.Scqucrecur eciam aliud,qu6d rcfpelus
cfiTct ibi finc fundamcnto cft cnim ibi a:qualitas huius quantitatis ad aliam quantitatcm
canram ^'eft ibi ctiam fimilitudo iftius qualitatis ad aliam qualitatem ciufdcm fpecici 8c
cft circumfcriptio paffiua , fiue locatie huius dimenfionis conccncae a concinence
nec
arqualicaspcrte cftin quancicace,nec fimilitudo inalbcdinc^ficccircumfcriptioin quancicacc
per confequens ifta: relacioncs e{fenc,&: non in aliquo fundameuco.
Siconfequcns non ftacim apparct inconucnicns. Probatur inconucniens pcr hoc,
quia nihil dicitur formaliter talc , nifi per aliquam formam fibi inhxrentcm formalitcr:
hxc autem quantitas dicitur formalicerxqualis,& hxcqualitas fimilis , hzc dimenfio
locata ergo illud,a quo denominatar fubiedum,ineft fubicdo, vc forma.
icfto
&
&
&
COMMENTARiyS.
A
t
Secunda fententia , qualitates in EuchariAia
omni fubiedo, & teneturfccundimva- SicunJ finria principiajeam icnet Goifredus in litera ^.Se- ***"*
ci0M op/m'0 , &c. ex eo qu6d patet nullum acci'^
dens poffe fubiedari in alioaccidente,per rao- *** Z*/^*
dum iubiedi , quidqaid fit dcordine inter ipfas Gotfredus.
forroas.Nominaleseandcm tenentcx negarione Nominales,
eias,quod fupponitur,nempe quantitatem diftin-
^/'ffx^^procedititry &c. In hac quxdeclaratur ordo accidentium ad

quantitatem ; fupponitur cnim quantitatcm cfle
infubiefto,& quxtitur idem dequalitatibus.Primafcntentia eft , quantitatem tam^m eflc extra
fubiedhim , & polTe efle , non autem qualitates.
Hacc eft igidij,& aliquorum difcipulorum fan^j xhomx, qui indiuiduationem qualitatum reducunt ad quanticatem , feu ad materiam fignatam quantitate vnde ficut qualitates nequeunt
(c ipfis indiuiduari ,
produci,& conferuari nihil poflit,nifiindiuiduum, confequentertenetur non eas conferuari feparatim ab omni
'
XXftione
Trlmm
ttmU.
/i-
,&
Xiidij
luuijmirum.
cfTe (ine
^^
gui realiter h. lubie6to,aut quancitatcm panis
ma-
ncre,cum quodlibet feipfo fit quanium , non per
&
aliud.
fcntentia eft
Tcrtia
non
qualitates
fubicfto.
cile
communis
ncmcc
'^"^^*/*''*'
dc fadlo abfque omni fub-
iedo.
C H O L
Sententi4tygidi) folam quantitatem fojfe ejfeftnefuhieUo
cBendit has rationes nihilfrobare
M.
,
pobatur quatutr rationibtu. Scotus
rejpondendo adfingul*s.
Hic fuflt dux opiniones cxtrcmx. Vna qux ponit folam quantitatcm in Euchariftia
T
cfiTe finc fubiefto
pro qua funt quatuor rationes. Prima cft ifta Sola quan- ^^"^
^cicas indiuiduatur pcr fe &: omnia alia accidcntia pcr quantitatcm:ergo fi aliquod acci- '""^3
^^*
^
dcns cfTct, & non in quantitatc, efiTct hac^ & non cflfet hac.
Itcm, fi cflTct albcdo fcparata a quantitate e^Tct fcnfibilis,&: non fenfibilis. Qu6d auccm fenfibilis, probo, quia cflTet per fc de tertia fpecic qnalitatis. Qu6d autem in{"cnfibilis,probatur,quia non quancum non potcft fenciri. Ec hoc fi ncgctur, probatur quiafe,
c{rc,&: po^Tc
'
cundum Philofophum de fcnfu & fenfato
Sifenjibtle diuideretur in infinitum/virtiu fenfi- C*P'7-
tiuadiuidereturininfinitum. Haec confequentia nonvalct

fcnfibilis oportcrct crc{ccre
snfibile
virtutem fcnfitiuam ergo

:
fi
nifi
fccundum diminutionem
improportionalitcr eft aliquod
minus , fcnfus CFcfcerct improportionaliter ; fedfcnfibilc
indiuifibilc eft minijs
improportionalitcr( vt ita loquar)quocunque fcnfibiU quanto:crgo virtus fcnfitiua aliqua

poterit cfifc iraproportionaliccr maioc quacunquc aha. Confcqucns cil falfum : cr-
go,&c.
Itcm$
IV. Sententiarum
Lib.
730
Itcm
fi
atbcdo
eflfet
finc cioaritkate
As cflct quaditas corporalis
cflet qualitas fpititualis
quia in tcrtia Tpeck QuaUtatis
&
quia^ndittifiMis:
ita fpiritualis
& non
fpiritualis.
Itcm quarc^ fic ,
fi
albcdo cft find quantitatCj&: pcr confcqucns fpiritualis
non
eflcc
rcpugnantia, quin incflet fpiritui, S fic fpiritus poflcc efle albus.
Rationes aurem ifta: non probanc ititentum. Prima non,quia nuUum cns isft^bgularc
6
RffutM m- formaliter;pcr aliquid altcrius gencris:ficuEcnim in quolibcc gcncre eft inuerwrefaprctiones
t/-
^1^5';
illius generi^ , & 0ninia media gcn&ra, &fpecics: itacftininfimum pcr (c ih iUa coordinationc , de quo omnia pracdicantui: , &
ipf"m nondcalio. Quahtas crgo , cciam qundo ctt m quancitacc , non cft haec pcr
mum in coordinatione
ucnirc aliqubd
Ari^ 1.
Vofl, cM.
qiiantitatcm formaUtcr crgo
3;.
catis, &r
.tf .
^.4. j
lib. t. dtjl. 3 ./
Sccunda
T0tenti4
qudjl.
caufa , eft caufa -excrinfcca fingularicatis ipfius quali-
ratio
Dc hoc ampUus habrtur
de indiuiduatione.
de fcnfibiU
remota, ^ qtiod vel eft in potentia

propinijua
eft
fi
qualicas poteft cfle fingularis fine caufa ifta extrinfeca.
& infcnfibiU
non concludit fenfibile enim poteft dici,

vci quod eft in potentia propinquicquid habec formam fuflicientem non camen fub
rcmota
vt fentiatur
q^j, j,^ potcntia remota eft

jnodo coliubnienti , fub quooportcc cam habcri adhocqu6d fcnciacur. Inpoccncia
propinqua eft,quod habec cam,vc ftacim ccflancc impedimento poflit fequi adus.
probata pcr auIfta diftindio declarata eft i. Ub. diliinSf.y. de potentia gcncrandi ,
nono Metafbyf. Patet ctiam pcr Anfelm. de liher. arbitr
doricatem Philofophi qutHto
cAp. 4. vbf vulc qu6d nullam potenciam habemus in nobis , quazfolafufliGiac ad adum,
gj.^j cxenjpUficac de vifu , qui non fftfficic ad adtum videndi fine obiedo ,
mcdio il;
expUcatur.
&
Tex.com.j.
Text.io.
NulU
po-
tentia in
^,
fftHicit
ad
aiHm.
7
j4lbedo fe-
paratk
&
&
-.
_^^
mmmaco
&c.
H*^c modo albcdo
feparaca eflec fenfibilis
quia cflcc forma
fecundum
quac
fc eflec
accipicnda-fcnfibilc in pocencja rcmoca:
motiua fenfus
licetnonfub
fendi:&:propterhocnone(retfenfibilis potcntia propinqua.

qua contradidio , ficut nec eflet fi arguercs de diuifibiU ,
Ibcdo
cflec diuifibiUs potcrtcia
rcmota quia poflec

,
mmfHbit- tcntia prcJpinqua ad diuidendum:fcd
non
cfle in
cflTcc diuifibilis
Ncc
&
modocf-
illo
propter hoc eft
indiuifibili
quanco , &: cunc
illa
cflrcc
poccntia propinqua,
ali-
enira
in
po-
quamdiu
^^^^ ^"^ quancicatc

^^ ^"^"^ arguis , fi cflec fenfibilis ergo fenfus ille improporcionaliccr exccdcrec omncm
alium fenfum. Rcfppndep , confequencia valerec , fi cflec fenfibilc alicui fcnfui in
prppin^.
pocencia propinqua,cunc cnim illefenfus eflcc pcrfcdior omni alio fenfu fecundum
illam proportioncm , fecundum quam iilud fcnfibile deficeret ab aliis fenfibilibus. Sed
licet conccdam, quod fit fenfibile potcncia rcmota:nuUo camen modo cft fcnfibile alicui
fenfui in pocencia propinqua:& ideo non oportct aliquem fenfum poflc ipfam fencire fub
ifto modo eflendi nec per confcqucns excedcrc improporcionaliccr alios fenfus. Hoc
cnim cancum fequcrccur,fi eflec fenfibilc in potcncia propinqua,quia fic arguic ibi Philo-
MUumote
non
8
yide Varr.
htc.
fophus dc obieô fenfibili.

Adccrciumdico^quodeflfet fimpIiciterquaIitascorporalis:quiaefletaptanacafimpUciccr pcrficcrc corpus.Secundiim âiâutcm incorporca, quia non adu ens in corporc,
ficuc fubftantia corporea , licet efle fine quanticate , adhuc eflet corporea quia cflct
^pjj jj^j^ g^g fyjj quantitaic, Angelus autem ficEft etiam indiuifibilis adu,diuifibiUs au:
ûflitai,
//<? tfMntt-^
^^^
potentia remota, vel apticudine, vt
A.d
poralii non
didum cft.
quartum,non habet apparentiam,quia
ficut lapis
non
poceft efle fapiens,quia nul-
modo
habet rationem rcceptiui rcfpedu fapientia::fic Angelus non poteft efle albus,
Anêlmno quia nullo modo fufceptiuus cft formaehuius,, fiuc iftaforma ponerecur diuifibiUs,
eft recepti- fiue non.
uitf form*
Nunc quidcm cft duplcx racio quarc non poccft cfle albus. Vna eft excenfio in ipfa
forma,& mextenfio Angeli. Alia ratio,quia hxc forma eft ha:c forma,& Angelus eft An"''J"''*L
fplritiuilif.
lo
geius.
cft
Etfecunda
ratio eft cflentialis ratio impofllbiUtacis;prima
non crgo prima ablaca

:
poH^biUcas i nulla cft cpnfequencia.
COMMENTARIf^S.
1
T 'Tlcjitrit
dUdt opinitnes
extrema, &c. Addticit
vbj ha?c difficulcas per
fe tradlatur.
Refpon/io-
X. JLopinionem ^tgidij cum fuis fundamenclaic refpondet in litera.

tis , quibus optimc ,
Rcfponfionem ad primum vide i.dift.i.i}tujh^^
& ^.Sc qux ibidem diximus in commento, quod

nempe albedo feparata fine quantitate & cxten-
quae docec dc principio indiuiduationis,
fione cflct fcnfibilis in potcntia rcmota tancum;
&
f,& 6.
nemadfecundura,yideetiamyS(/>n(</^.io.î(/?.7.
tum
Qu^ll
XII.
Dift.
VtibtHm.
Exrenfii tH'
bcdincni in co cafu haberc
eft
Ocham
'*'"/"//
mouen-
& quartum patet in litera.
C H O L
M.
tenentem folam qttantitatempojfe

;
effe fine fubiefo.
Priô,
(jttia
ergo Jine quantttatefiareptefi. Se-
fe rfeSlior quantitate : ergo non minus ei refugnat ejpper fe. Antecedem
frobat quintnpltciter per

q.i.a.z.
^ruitatii,
dum fenfum viicute fcnfibilisproprij.Ad tcuium
fjftalitafjLn fine fuhsUntiaâ qtia ejfcntialius defendet
cundo^ qHalitas
dcbitam propor-
in ratione magnitudinis appaieniis,&. ad
raentem Oodloris, qui 1* disiinElMm lo. Jkfra aliquotics diftinguit prxfcntiam cntitatiuam a
IwpHgn.tt diEfam fententtAm
poflc-
tioncm ad fcnfum moucndum:nani habcict quid- ,;^'*

quid rcquiriiuriilla cnim extcnlio,& /iius fckuudum iplam,& diftantia ac coniinuitas entitatiua,
quapars cius conlciuaturcxtra , a)jamlurtii.cret
commu-
nc in oidine ad fenfacioncm.
j ^ albcdo cflct extenfa entitatiucjRc5pJ
fpondctur argumentum lupponcre non daii ralem cxtenfionem.quar tamen magis cft fccundum
731
quantitatiua : fed quidquidfit.cadaiividctur al-
tum quudlqualitas niatcrialiscxigcns hxc, ad

nioucndum>& tci minandiim fcnfum,tum cx conconiiiantiafenfibilis propri j ad fcnfibilc
II.
optimam doBrinam-.ita communis-iDttr.htc q.i
Capr.q.i. Sotjod.io.
^.q.j.Gabrie^.^t^.Ferrar./^.contra Ce^t.caf.6y
Contra ^ opinionem ctiam iftam primam,quantum ad conclufionem cius prim6 arguiturfic:Dcpcndcntiaad primum eft eflentialior,quam ad aliquod poftcrius,loqucndo
dc abfolutis depcndentibus , &: tcrminantibus depcndcntias : qualitas cft forma abfoluta,{icutquantitas:crgo cfTentialius dcpendet qualitas a fubftantia, quam aquantitatc Si
crgo poteft eiTc qualitas fnie dependentia afluali ad fubftantiam,poterit cfle finc dcpcn-
dcntia aduali ad quantitatcm.
& pcrfeftiori non magis repugnat pcr fc cflc,quam abfoluto,& impcr-
Trohaf^Htn
forma abfoluta ctiam fccundum cos, &: pcrfcdior qu^m quantitas:

crgo, &c. Probatio minoris quantum adfecundam partem, primo, quia qualitas cft per
^' W/r-
Itcm,abfoluto
fcliori:qualitas cft
9*' ratlmi-
fcprincipium agendi alionem realcm;patct,&: ipfi conccdunt:quantitas non,quia nulla

fîg^^"'
adio rcalis, vt hic loquimur , conuenit quantitati.
atutmitate
Secundo , quia fecundum ordincm fubftantiarum attcnditur ordo qualitatum lub- NoHHori:
non autcm
ficcorrc-
htujitbftan-
fpondct ordo quantitatum non cnim fcmpcr nobilior fubftantia eft maior in quantitate maxima cnim corpora in gcncrc corruptibilium funt clcmenta ; & tamcn iunt impcrfcftiflima:illudautcm vidcturpcrfeftius,quodproportionalitcrcorrcfpondctnifua
'"^ corrcfpo
ftantiisjcnim nobilioribus corrcfpondcnt qualitates nobiliorcs
'""*
"**"'
^'*"
'
pcrfccflionc pcifcdiori.
Tcrtio ,quia qualitatcs fubftantiaepcrfcdx confequuntur fincs fuos vcl cnim adus
:
bcatificuscft qualitas,dcqiK>talumeft/>r/>(? Ubro dtsiint.tertia:vc\^non,(z\tcm(c-
^.6. w. ji."
cundum commu/icmopinioncm ad Bcatitudincm rcquiruntur aliqux formx fupcrnacurales vcl aliqua forma qux cft qualitas quantitas autcm nullo modo cft fubftantia:
&quodl.\).
principium attingcndi fincm fuum.

Quart6,quia quantitas fcquitur compofitum rationc matcriac qualicas autcm ratioi o
nc formx forma autcm cft fimplicitcr pcrfcdior muetia,fept.Metaph.cap.:.. Et iftud vl- Tcxt. 7. (^
t jmum fortc cft ratio primi, fccundi, &c tcrtij mcdij. Proptcr hoc cnim ordo qualitatum ""^*
corrcfpondct fccundum pcrfc(iioncm ordini fubftantiarum fccundum pcrfeftioncm:&: *c!f^'''"
proptcr hocqualitas cft principium aftionis rcalis
eciam ipfi fubftantix principium teri!mqM'
attingcndi fincm fuum.
litaifonna.
Quint6,quiaquod magis conucnit cum pcrfcdionc fimplicitcr,eft fimplicitcr pcrfc^tius: qualitasautcm,vtpotcfapicntia,magisconucnitcumpcffedione fimplicitcr ,
iimilitcrincelligcrc &: vcllc,quamahquaquantitas,vclquia vnacftratioformalis fapicntix diuinx,&: fapicniix crcatx qux cft qualitas fccundum vnam opinioncm tatam primo lib.disiinct.oclJtta:-vc\ fi non/alccmquantum ad omncm propinquitatcm in analogia, ^!^^
maior cft propinquitas fapicntix crcatx ad fapicntiam diuinam, quam aiicuius quantita- ^ ^"f^. '
tisad Dcum , vcl aliquid cius. Vnde ficut poflTibilc cft perfcdioncm fimplicitcr clVc in
\J^^
:
&
&
creatura,fciliccc
bcntis
cam
cum Iimitationc,quaIitas,qux cft
nulla
autem quant itas
fapicnria, cft pcrfcftio fimplicitcr ha-
cft pcrfcclio fimplicitcr
ncc cciam
ficut poflibilc cft
crcaturam habcrc pcrfcVioncm fimphcitcr.

Contra iftam rationcm inrtatur fic quia quod cft propinquius pcrfcdiori,
Quod
cft
propin-
cft fimpli- quius pcrcitcrpcrfctfliusrquantitascrt fimpliciterpropinquioriubftantix,qu.\mquaIitas:fubftan- fcîori,

;
autcm cft pcrfcctiflimum cntium:crgoquantitas cft pcrfe<flior quahtatc.Rcfpondco, ^. l*" ^^

fi in primo pctfcdo concurrunt fimul multx pcrfcdioncs, qualitercu nque multx , non
nôt,ori.
tia
Cliro, cxplicittvr
coro,
modo
aliquid forte potcfl: eflc
non fecundum
aliam, vtpote
perfcclio fimplicitcr
Dco;&:
IV
Lib.
7y-
fic
Dcus
Sententiarum
fibi
propinquius fecundum
cft,fimpiiciter ncceffe eft,&
quanto crgo aliquid
vnam perfeclioncm
hxc neceflTitas eft
magis nccefirarium,tant6
cit
eric
fii
in ipfo
propinquius
Deo propinquius quocunque corrupnbili. Pra:tcr hoc auccm Deus
coeluin cft
cftnatura inteileftualis fimplicitcrpcrfefta. Huic fccundiam hocmagis appropinquac

creatura mere intelledualis , Hcet finita cuiufmodi eft natura Angchca poft hanc na,
turaintcUedus noftri , hcet non mere intcllcduahs,&: finita: pofthane nacura fcnficiua,
quGc matîs appropinquac incelleduah ,quam non fenfitiua.In hoc ergo ordinc propinqums cft Dcomufca,quamccelum.Poftetergo infcrriexprimoordinc, qu5dccelun)
cft propinquius Dco,& pcr confcqucns perfcdius mufca ex fecundo autem ordine,
:
12.
quod mufca eft perfedior coclo,&: itaoppofita.

Dico ergo quod quandocunque in primo concurrunt perfelioncs qualitcrcunquc
diftmdacjvcl difparatac iUud eft fimplicitcr pcrfedius quod eft fibi propinquius fccundiim illud,quod habec racionem perfcdioris ficut fccundum Philofoph.j.Tt^/i/V.non fcquitur fimiam etfe mcliorcm cquo, licct fit fimilior homini quia non cft homini fim^,
Cap.
t.
PropiitfHitns perfe-
Oiorif/ecudttm ratione
terfeSHoris,
tji
perfe-
fiini.
conditionibus nobilionbus fimplicitcr,conditio autem nobilior fimplicitcr|in prieft intellcdualitas,quam necefiitas cflendi, co modo iutclligcndo magis, quo eft ibi
lior in
mo
diftindio,&: ideo
homo eft fimpiiciier
nobilior ccclo.
Nec
mireris talem
ordinem dmcr-
fum alfignariad primum,fccundum diucrfas
pcrfedioncs:quiaquaelibet perfcclio poteft

cfle principium vnius hierarchiacnaturalis, vcl fccundum Philofophos vnius catena: aurcae: &itafccundumdiuetfas perfedioncs fimplicitcr in primo participatas ordinatza
diucrfis poflunt actcndi diuerfae catenx aurcac.
Ad propofitum dico quod in fubftantia,vt cft ptimum cntium,cft duplcx ordo prio-
QualitM
auornodo
ricativnus in fubftando ahis,quod includic rccipcrc alia,&: perfici ab cis:alius aduaiira-
fccunda pcrfeftio cft fimpliciter maior, quam prima quia prima conusnicpotcntiah, vcl faltem requirinllud, cuiconuenitcnepotentiale. Quantitas autcru
propinifuior tis intcnfiuac,&:

/Sthflantiit,
ifuam tjuititoi
&e
fecundum primam rationcm quia immediatior fccundum

rationem rcceptiui qualitas autcm fccundum aliam , ipfa cnim eft principium agcndi,
propiiiquiorcft fubftantiac
contra.
non fic quanticas
&:
fecundum hoc apparet mmor
a^lualitas cius.
COMMENTARIFS.
c
/^ Ontra opimtnem etiam i/?4,&c.Impugnat
nor cft,qualitas eft principium agcndi:pcrfcftio-
Vîftam rentemiamjqnaiuum
rem fubftantiam , icquitur perfedior qualitas iccundum fpeciem , non ita quantitas :& qualitas
ad conclufio-
&
ncmifcu adertioncm eius.Rationcs funt clarae,

concludentes reducuntur ad hoc,qualitas confciuarur feorfim a fubftantia,ad quam magis, & pcr
fc dependct,quam 4 quantitate:crgo potcft a for-
Dutandus.
tioci qualitas feparata
<i
vcl confcruari cliDin
virtiite.
quantitate
coniungit fubftantiam
mo fini:diiponit
Et poftca fubdit cgregic quomodo hicrarchia HUrarthim

naturaiisfecundumPatres, &Dionyfium,autca- """"'"^
tena aurca , quod idem cft fecimdum Philofophos,id eftjfcries perfcftionum in rcbus , vt participanturaprimocnte fccundum diuerfosgradus perfe6lionis,& accc(rum,& rcceftum ordinari dcbeat.Vndc in fubftatntia, qux eft fimplicircr
ens rcipcdiuc ad crcaturas,cft duplcx ordo prio- j>Hpltx rio
ritatis:primus infubftando accidentibus ; fecun- ' Mftamim
dus in adualitatCjVt excludit potentialitatcm:hic *^t"ii*tia.
autem ordo cft pcrfcilior,
fccundum hunc ordinem qualitas imiratur fubftantiam ,
in
Conclufioncra autcm Dodloris,&fcntcntiam

fequuntur nonfalumcius fcholx difcipuli , fed
Caetiam Durandus /jHtJi.iutd i. hac difiinii.
&
preolus^/</.Ferrarienfis ^.contra Gentes,cap.6 ^
Icrrjr.
Soius in ^,diJI.io.tfuaJ},i.ttrt.i.Yôminz\es omncs
Sotus.
Nominalcs. ex praefcripta fentcntia.Suarcz di/p.fC./eSi.^.ViCSuarcz.
Vafûez.
PtrfiHicr
qucz I94.c4^. J.& communismodcrnorum.

Probat etiam Dodlor conclufioncm ex maiori
pcrfedionc qualitatis fupra quantitatem ,quia
hacc fequitur formam , & imitatur perfeftioncm
fubftan!:'^, qua: eft pcncs formam,quantitas perfedionein,quaE eft fccundiim matcriam,quac uii-
H O
&
&
cam
rcducitur quantitas
,
or-
M.
quam tueri
mn diHmguiafubFianttatVt Ocham ^-^-y. & traif.
hic q.t.Gabr.leff.^^^. in canon. Pro hacfaciunt

Gotfr. in 4.
fccundum priorem
dinem.
Secttnda fententta eft Gotfredi,nullunt accidens fuhieâri in alioj
quantitatem
& vlti-
fcruationem eius.
vel produci,
Capceolus.
fui perfcctiflimo,
ctiam ad produdionem,& con-
tenentur afferentei
de Euchar.cap.t$. Maior.
argumentafroprima parte quaft.adduHA
rt'
futatur a Uociore tripUciter.
ma-
p.Jii.
in
teriit
deEit-
iharijiia.
Secunda opinio eft in
alio
ieûm alicuius accidcncis
cxtremo
fciiicct
qu6d nulium accidcns poceft cflc fubquodcunque accidens cft
U pet confequens in Eucliariftia
(Inc
finc fubicto.
ecm
Pro
ifta
Quxd.
XII.
Dift.
opinionc funt racioncs
II.
733
h&x prius ad principalc ad primam par-
quzftionis.
fic illud cft pcr fc fubicdum alicuius acciquo aliquod accidcns prxdicatur pcr fc fecundo modotfed de aliquo accidcn-
Conira iftam opinioncm arguitur, prim6

dentis,dc
jfcdJet tf-
/efiibieamH
McUemu^
tc prscdicatur aliquod accidens per fe fecundo modo vt propria paftio cius : crgo, &c.
accidcns
per
fc
prxdicatur
fecundo
quo
modo,cadit
in
dc
dcmaioris,illud
Probatio
^*PJ**^
f^'*^finitionc accidcntis , vtadditum : &: non nifi additum vt fubicdum, quia nullamaliam
depcndcntiam habec dcfinitum ad talc dcfinicns, Minor patct,quia vniucrfalitcr omncs Omnesf^f.
fimws in
paffiones demonftrata; in tota fcientia Mathcmatica demonftrantur dc accidcntibus,
Mathemaincipicndo
prima
eis.
Patct
a
conclufione
de
Arithmetidicuntur
modo
fccundo
pcr fc
^'*'^f^cx,vcl Geomctrix vfque in fincmjin tantum,qu6d quaehbct fcibihs paffio xquc fciretur
de eo,dc quo fcitur,fi nuUa cfTct fubftaniia corporca in vniucrfo non enim minus trian- '
fi in nulla fubftantia eflct triangularitas , ncc minus
gulus habcrct trcs angulos , &c.
poflent tres lineaE eflc latera trianguh xquilateri , ctfi nuUa cflet fubftantia fubieda eis.
Itcm pro hoc cft Auiccnna i. Metaph. c.i. vbi manifeftc vult,qu6d aliquod accidcns
eft fubicftum akcrius accidentis &C exemplificat , ficut motus cft fubieftum velocitatis,
tarditatis. Et hoc tcrti6 apparet in propofito pcr illam rationem faftam ad oppofitum:quia manifeftum cft hic eflc mulcas rclationes, quibus aliqua referuntur,vt xqualitatem,fimihcudincm,circumfcripcionem pafltuam: non auccm poflunt illac relationes
poni,&: non in fubiedo quianon poflunt abfoluta refcrri iftis relacionibus, nifi illx rc-
&
^^
&
&
lationes eflent formalicer in
cis.
HO
M.
SententU DoSforif cottjljiit infex diiHs. Primumâccidens nonfotejl ejfe fuhietum vltimatum
AcddentU. Secundum^ accidens fotejt effe fubieium frofinquum axcidentis^ ex adduHis contrafecundam opnionem. Tertium , accidens ahfolutum fotejl ejfe ftne fubieô frofinquo
vltimato^ ex adduBis contra frimam ofinionem. eârtum, accidens rejfeiftuum non foteji
ûintum^rejfeiius defaSio in 'Eucharifiiafunt infubieclo frofinquo.

Sextum,qualitas inEucharifiiafubieiaturin quantitate: tenenda hancdijiingui afubjian-
tjfefine omnifubieiio.
tiafecunditm communem.Secundum Nominales aliter reffondendum eJfet.De quo Scot.i .d.iz,
&
adfecundum afefaiium, tenet quamitatem dijitngui a re quanta^

q. I 'vbi . dico igitur :
fed non videtur refutare offofitum imfrobabiltj ex diUis hic, (jr tnfra quafi. y .num.4*.
.
Ad ^ quxftioncm crgo rcfpondco
, mediatido intcr opinioncs prxdi Aas , diftingucntcrminante illam dependentiam alicuius

accipitur
pro
vltimat^
prouc
,
aftus per accidcns : aut pro quocumquc tcrminante illara dependentiam proximc , ctfi
non vltimate hoc eft,pro quocumquc , cui aliquis zGtas poflet inefle pcr accidcns tanquam forma cius, non facicns vnum per fe cura fubiefto.
ô dc
fubiefto
Primo modo planum eft quod nihil poteft cfle fubicAum accidentis , nifi fubftantia.
Secundo modo dico,qu6d poflibile cft aliquod accidens cfle fubicdum accidentis,ficuc
probant illa,quz tada funt contra fecundam opinioncra & poflibite eft accidens quod,
fubicdo vtroquc modo , ficut probant illa , qux adduba

funt concra primam opinioncm. Sed accidens refpcdiuura non cft poflibile eflc finc Otmu refubiedo fecundo modo quia non eft poflibile, qu6d fic refpcdus incer duo, quin fic ali- fpt^ mhoc non cx racione accidcncis, fcdcx racionc rcfpeftus, non po- "f*""
cuius ,
ad aliquid
ita fi cft ^^^*-T
tcft autcm efle refpcdus alicuius ad aliquid , nifi infit illi cuius cft rcfpedus
fic patet de poflibih , qu6d accidens poflit
accidentis inerit fibi tanquara accidens
cflc fine fubicfto, & hoc, fubiedo fic vel fic fumpto.
i J
Scd de fa6lo quid ? Refpondeo , accidcns rcfpc6liuum cft hic in fubicdlo fccundo
modo loqucndo dc fubiedo quia illius eft habitudo ad terminum. Sed de abfolutis diucrfimod^ opinantcs , de quancicace refpondcnc diuerfimode. Qui enim dicunt quancitatcm cflc aliam cflentiam abfolutara ab cflentia fubftantix corporex , &: qualitatis,
ficut dicit coraraunis opinio , dicerent quantitarem hic efle fine fubiedo fcd non qualitatcm , im6 qu6d qualitas eft in quantitate. Et pro hoc cft ifta probabilicas quia jn Euchaqualitas hxc cft cxtcnfa, patct ad fcnfum non cft autem cxtcnfa cflcntiahter fine cxtcn- rifiiaipuiUfionc , qux fit intrinfcca qualitati fccundum iftam opinioncm , fed tantura per acci- tatfiSi^dadens:fed oranc exccnfura pcr accidcns,vel recipic excenfionera in fe,qua exccnditur pcr '*^ *" ^*"^
cumque abfolutum
cfle finc
&
&
&
&
accidens vcl rccipicur in excenfione , vcl cxceufo

:
Scoti ofer.
Tom, yili.
qualitas
autcm non
Q,5sS
rccipit in fe cx-
tenfionem
*^*^lhnim
Lib.
754
IV, Sententiarum
tcnfionem fccundum iftam opinionem crgo eft tantum exccnfa pcr accidens , quia rccipitur in cxtenfo &: hoc conpordat cum illo diflo in Pracdicamentis, caf.de ântitatrt
:
c|uanta cft fupcrHcics, tanta eft albedo.
Ochtm
in
^.^.uhHtm
mattri*.
Ijs
Qui autcm
dicerent quancitatem fubftantia: corporeac ,
fubftantiae,
& quantitatcm coloris non
pQ,^ gffc in quantitate,
fed de
1
ifta
cfle aliud
ab eflcntia
ta-
dicerent qualitatem hic
imo magis quantitatem, qua: apparcc cfTe quantitacem quaUtatis:
"
fubieclo aliquo
Qmnetjcci-
(Jcntiam accidentis.
*
.
caret ruhlello propin-
qm,
Ad argumenta principalia. Ad primum conccdo,qu6d quodlibct accidens caret ibi
.'
non
colorc
altercacione habecur lib.z.dijl.i^.qfufi.i.
AdAv^.i.
efle aliud a
velre-
moto.
accipiendo fubiedum primo modo, fcihcct vltimatc tcrminans dcpcnNec plus probat illa racio fumpca ex 7. Metafhyf. Ideo cnim in de-
finicioncomniumaccidencium ponicur fubftancia, quianullius pocefthabericonccpcus

incelledum, ilne addicionc fubftancix fed non propter hoc fubftantia eft immediatum addicum in definicione cuiufcumque accidencis imo in dcliniîonc ajicuius eft immediacum tanquam proximum reccptiuum in definitione vcro alterius eftadditnm vt mediacum recepciuum mediacc cerminans eius dependentiam , &:
jmniedi.itc dcpendcnciam alicuius alcerius, ad quod illud dependec.
Ad fecundum dico ,qu6d accidens poteft elle fubicdum accidencis fccundo modo
pecêiSrus quiccans
>
/id 1.
accipicndo fubicdum
Ly quia
ûAndoque
non cnim
denotat co-
cnjn:) erac
non prirao modo.

non fic noca
licec
Primd, qu6d
tripliciccr.
ly quij
Ad auftoricacem, ^.Metaphyf.foted dici

caufa;, fcdconcomicantia:
accidit accidens accidcnti,nifi qttia^ id cft,quando
vt
fit
fcnfus:
ambo accidunt alteri. Hoc
nccelTarium apud Philofophum , qui non rcputabat accidcns fine fubicdo

^q^^ fqpportarc aliud accidens, vc didum eft in quaeftione prarccdencc.
Secundo poteft dici, quod loquitur de accidcntibus difparatiSj ficuc pra:tcndic excmNon acci-plum
fuum ibi dicit cnim vt album mufico.
dic accidciis acciT^rtio pocell: dici,qu6d illud non eft didum tanquam vcrum,qu6d accidcns non acdcnti m(\ cidat accidcnti (cd eft didum tanquam quoddam fequcns ex hypothefi , quam intcnquiaambQ ^[^ ji^j jmprobarc : arguic enim fic , fi concraditoria funt fimul vcra crgo omnis prz^^^^^^ ^^ pcr accidens &: pcr confequens ncceflTc eft prasdicationem in infinitum irc:
plkatu/tri^*^^
'" infinitis non eft ordo i.Metaphyf. qmn vbi non eft aliquod primum , non cft alipliciter.
Text. com. ûod habicum ergo nullum accidens habebic ordinem per fe ad aUud accidens,
i o.
per confequcns non magis accidec hoc accidcns illi , quam e conuerfo.
Ec huic modo cxponcndi confonac licera non enim ait , accidcns non accidic acci-17
denci,nifi quia ambo eidcm x fcd accidens non accidenci accidcc, nifi quia,&:c. per quod
;nnuic fe iliam propoficioncm afl'ercrc,non canquam vcram,fedex prioribus:&hoc
modo exponendo magis poccft ex illa auftoricacc oppoficum concludi , quam propofitum eric enim fccundum iftam expoficioncm illud illacura tanquam inconucnicns, non
affirmatum tanquam vctum.
comitantta,
&
Gum probaturper
rationem dc per
ftione praecedence quia co

:
modo, quo
fc cffe
ifta
&
exquxita non
potcft com-
in alio c/rc;patet refponfio
func propria fubftanciae,
poteft compeccre accidenti pcr fe efle , nec fubftare
ficut
& accidenti
nec fubftantia:
petcre inhxrere hoc autcmcft accipiendoy^y?4r^,ficuc compecic vlcimo tcrminanti

:
dependeotiam
inh:erentis.
Et cum probatur vlcim6 per racioncm dcpcndcnciac , qu6d non potcft tcrminarc degûtdepen' pcndcntiam eiufdcm rationis i conccdi poteft omnino eiufdem rationis quia alia indemia im- dcpendenti^ requiriturin terminante vlcimo,qux indcpcndcncia prohibec dependenpedtt ter^^^^ omnino illi fimilcm,qux
eft ad ipfum fed dependencia,qua: eft aliquo modo ciuf*
mtnare de- j
!
r ^
J
j
^*^'^ racionis , non rcpugnac ccrmmanci dependenciara ficuc omnis crcacura acpcndct
pendent'
caraen vna crcacura dependcc ad aliam,
^^ Deum , & hoc in racione caufa: crfel:iuae }
alteriui,
ficut ad talcm caufam fed non vc ad caufam omnino primam cfFcdiuam , qualis cft de18
j-
&
pcndencia ad primum.
Sic in propofico omnia accidcncia depcndent ad fubftanciam j vc fubiedum , primo
raodo accipiendo fubie^tumj &: per confequens nullum accidcns poceft terminarc dcpcndcntiam eorum tanquam vltimatc ccrminans , quomodp pcrcincc ad fubftantiam
tprminare.
Ad
f.
^
Dependetta
*
Ad tertium , concedo confequenciam de poflibiU , loqucndo de quocumque accidcnte abfoluto. Si arguas dc accidente rcfpcdiuo per hoc , qu6d dependencia ad pri^Lim
cft eflrci^cialior
T^^da^
tum effen- ^^^ tclationis ad
fiW.
tiP relationis
fi
qu.im dependencia ad aliquid pofterius. Refpondeo , dcpcnden^
fundamencum
eft eilencialiflima
ica
qu6d
fine ea
non
poceft cfle ra-
crgo fubftancia non poceft cfle fundamencum alicuius rclationis j fcd
cancum
9
.
Quxa.
XII.
Dift.
II.
735
taiitum accjdcns, ncccflc cfl: illam rehtioncm cflcntialius dcpcndcrc ad accidcns, quod
potcft cfTc fundamcntum huius quam ad fubftantiam fcd hoc eft, non qua rclatio cft
:
didum
cft relatio, vt
accidcns fcd quia rclatio

:
Ad quartum dico, quod
folutione prxccdenti.
cft in
modo rclatio accidcntahs pot
nullo
fubicdo, ac-
cft cffc finc
cipicndofubicftum fccundo modo, quomodo fundamcntum rclationis accidcntahs cft jid 4.

''^'*'*
fubicftum cius. Ad probationcm autcm pcr diuifioncm aut inquantum rclatio aut ^*^
inquantum accidens, dico quod diuifio non cft fufticicns cft cnim dare mcdium , fcih- **^'*f
cct inquantum rclatio accidcntahs illacnim rclatio ,quac formahtcr conftituit (uppofi'^ff^^l',
tum pcr fc non cft in ahquo fubiciio quia fuppofitum per fe cns non habet formalc ,-,^^
inhxrcns propric loqucndo dc inhxrcntc quarhbct autem rclatio accidcntahs cft non
,
conftitucns fuppofitum
n on inhzrcns
ifta crit
& per confequcns cum folailla, qua: conftituit fuppofitum
fic
inha:rcns.
Ec patct in ahis multa cnim funt fpeciaha quibus ahqua rcpugnant , non tamcn repugnant pcr naturam vnius communis rcpcrti in cis nec pcr naturam altcrius fcd pcr
naturam propriam qux includit ambo ifta coniunda. Vt fi diccrcs , homini rcpugnac
irrifibihtas aut ergo inquantum intelledualc, aut inquantum animal. Et fi inquantCim
intcllcftualc,repugnaret &: Angclo. Si inquantum animal,rcpugnarct boui. Dico quod
ncque fic ncquc fic fcd inquantum homo cft animal rationalc. Sic in propofito inquantum rclatio eft accidcntalis , rcpugnat fibi non cfi!e ui fubicdb, accipiendo fubic:
cûm fccundo modo.

Poflcc alitcr dici quod rclationi vnde rclatio, rcpugnat non eflc in fubiefto aliquo,
cxtcndcndo illud ad fundamentum ncc cnim rclatio diuina eft ica pcr fc ficut cftcn,
tia
diuina
eft
pcr fc , fcilicct fimplicitcr ad fe cns nullo
quocumquc, ncc
cft ita
pcr fc cns ficut fuppoficum

,
rationcm formalcm ncccffario
eft in
xo
fundamento
cft
modo
indigcns ad fui
:
vt in pracfuppoQto
alio
ejfe
fccundum
per fe cns fed ipfa
&: ncccflario cft
in fuppofito, vc vcl in prxfuppofito, vcl vt formalitcr pcr ipfam conftituto.

Quodetiam probatur rclationcmcfleperfe, quiainfinicajctfi confcqucntia pofl!cc ReUtionern
concedi , camcn anccccdcns vidccur negandum nulla cnim pcrfeftionc formalicer infi- i/* mn
tnfim'
nica carcc aliqua pcrfona diuina quia cunc non cflet fimplicitcr pcrfciâ fcd quaelibec 'f'
hoc patet ^^'u
carct aliqua rclationc originis crgo nuUa rclatio cft formaiiter mfinita
cx rationc pcrfcftionis fimplicitcr,quia fecundum Anf Monol. i j. Ejl tUud quod in quo:
&
j^^ kMîif-
ipfum , quam non tffum: non autcm potcft relatio efle fimpliciter nobihor ^n. zUe \
d.i.^tft.^.
fuo oppofito quia relatiua funt fimul natura.
Quando ergo arguitur cflcntia diuina cft infinita , patcrnitas , vel relatio diuina cft d.i. qA.&
libet melitts efi
cflcntia
ligit
crgo patcrnitas
cft infinita
patcrnitas cft dcitas
cft figura didionis, ficut
crgo paternitas
intelligit.
argucndo
fic
Ec ratio huius tada
deitas intel- f***-5-
cft
ficqucntcr
**'
^^-cr.f.
primo libro quia in abftradis bene poteft cflfc prajdicatio idcntica vbi autem prxdicatum cft adiediuum non potcft cflc vera, nifi fit formalis. Si crgo maior vcra cft QÂre mn
formalitcr , vcl idcnticc , non curo ; & minor cft tantummodo vcra pracdicationc idcn- ^<<^. '#'" '"^'
tica infercndo conclufioncm,qua: non potcft cfê vcra, nifi formali prxdicationc vcpo- ";*
tc quia prxdicacum cft aliquod adicdiuum in illa illac ione incerprccor idcncicam prx- ^!') ,^'V
dicacioncm minoriscflcformalcm quianon pofiTcc inferri conclufio ifta,nifi calis fuiflcc fimia.erô
in
prxdicacio in minori. Ec in ifta inccrprccationc , qua: fic infcrcndoconclufionem,cft

commucacio,ficuc infercns cx prxmiflls. Socraccs cft homo,& Placo cft homo:crgo Socraces cft Placo incerprccacur fuiflc homincm hoc aliquid in prxmiflis quia aliccr non
idco quale quid commucatur in hoc alipoflec infcrre conclufioncm cx pixmiflis
quid. Sic in propofiro^cfl^cntia cft infinita,cft prxdicatio formalis,patcrnitas cft cflcntia,
;
cft prxdicatio
catio
nifi
tantum idcntica
formaliter ;&:
eflirjinita?
illa
fi
non
&
non potcft cflTc prxdiintcrpretando prxdicationcm in minori,
infcratur, patcrnitas cft infinita,
fcquitur,
nifi
quzfuit tantum idcntica,cflcformalcm & per confcqucns non

tando prxdicationcm identicam in formalcm.
;
fcquitur, nifi
commu
COMMEtiTAKiyS.
K D
qtufiiomn erjô refpondec, Scc. PrccmifjCjLris conclufionibus contra duas oppofitas

tcriia dc accidcntc rcfpe<aiuo dofcntentias ,
cct cum communi cartcra accidcntia cffc in quan-
&
titate,r.inquamfubie6lonon vltimato;&fuppouit ex z. dift. II. ejudft. I. vbi tenct diftindioncm
ScotiopcT.Ttm.yiU.
rcalcm quantitatis a fubiedlo ,

eft
communis
& qualitatc
quar
fcntcntia.
Probatur primo ratione Doftoris quia albc- fnlMui

gratia, eft extenfa habens partes extra *f*^'
partes ergo vel recipit in fe vi fubiedium cxienfionem,& confcqucntcr quantitatem,vel fub:
do , verbi
:
QSjl
ie<â
IV. Sententiarum
Lib.
756
kdlatur in quantttate tanquam in fubiedlo.Con

, quia vel idco forma recipit
cfFedum alccrios > vel qyia ipfam rccipit vt fub-
quod non
-fcqucntia probatur
quaIitte;econtra pereunte quantitate perit qua-
iedum
non alteriusrationis,quam formx adi

fubiedum crgo , &c. Patct fubfumptum , quia
in alio per
modum
Orh
Inter
&
<jtMiit'
recipientis
qualitatc quia
non
inueniri feorfim,quod falfum
eft
; Si.
quia fequuncur formas fubftantiales in

/pccic diuerfas, vel ii exiftunt in codem aliquanôj tamen fcorfim etiam cxifterepo(funt in diucrfis fubi<uSis/juod probat vnamnon fuppone,
recipit in fe
&
formam Tubftanttalem, vt
Gonftat, &/uperiAs'pr<)batum eft,
cxperientii
quanto magi
ad produftionem formas accidentalis.

Dices, quodquantitas etiam producatur ab
agente naturali ; crgo non /cmpcr aftio cius fiipponitquantitatem,alias duac fimul ineflcnt,5c
vna quantitas dependerct ab alia, vt k fubicfto,
quodeftcontrafuppofitum principium.Rcfpon-
R(fj^j7(?.
TÎT LJ!
detur,daro
qu6d quantitas
inhaereat matcriac,fa-
tirtua^fud- <^"C'" elle lolutioncra , quia uc noh producitur

per adlioncra canfae naturalis , nifi qua dat ipfi
tittttnnf
t$.
fftnpf.
in
augmcn-
',
inquam , ex rationc data; non fub-
icti ,'vt<:blligitur
'k
poAeriori,
Quia fi quantiras produda rcciperetur in pracfuppofita v fttbiefto, npn facerct maius, fcd nepartcsfingul* eirent in fingulis partibus prjoris,
cQnfequenicr non facerct maiprem extenfionem, quia exigerct parces excraparces,quoad dimcnfioncs alias,
diuerfas in ordiceftaf io cius
&
&
&
nc ad locum , quod eft contra naturara formac

fubicdi , quia non inuenitur pars aliqua formac,
vbi
non
cft pars fubiecti
nec crgo quantitacis
produdlac cxtra partes quanritatis, in quamrcciperetur in co cafu;dcinde daretur penetratio na-
duarum quantitatum.
Ex quibus patet folutio difBcuItatis,
tuf^litcr
adefTet fubftantia
, fi
& quali-
tatem materialcm cfte poftcriorcm quantitate,

nec confequditcr in ipfa rccipi vt in fubicdlp.
*'' efi
fir
'*''
vt con-
iten) in zCdoquando producitui: ver-
Vc rarefadione,& condcnfacione
nibus fubftantialibus
bi gratia vcrrais, auc alia fubftahtia , quia forraa fubftantialis ncquic cduci de potcntia quan-
cientc circa fpecics,quod aliis ficret virtutccau-
concingit eciam fpccics facramencales nutrfre

non fecus, ac panis vinum nutrirct fi adcflcnt.
Et per hoc patct ad tertiam rationem , quae
hic adducitur a modcrnis cx colligatione acci-
conditioiiis
in
ceretur pcr ipfum
Dato ctiam qa6d quantitas non fit coarna matcria:, vt communis docct , & infit immediatc in
pofita habet rationem conditionis,non fubiedli:
**"*
tingic eciam in mucacionibus ipfius quancicaciSj
fac
compofito fubftantiali.I^crpondetur,qu6dagcns
naturalc fupponir matcriam quantam , quia hsc
9
SteitndprO'
racione contingit iuxta hanc fententiam.
quandoque autem quantitas emanatab ipfa

formafubftantiali , vt in gcncratione i quandoque producicur pcr aftionem agentis & motura,
Vt in aug^ncntatjpne, in qua quantitas prsfup-
'***""'
Et hxc orania funt confequentia ad prirhum

miraculum , vt faluctur fides myfterij , Dco effi-
agatj
rectpitur
ille pcc fe
ii quantitate , cuius
crgo quantitas non folura in ratione
formx prioris fupponitur ad qualitatcm raatetialem,fed etiam vt fubicdura. Ex quo patec raCjo illa Dodtoris, quara alij ex ipfb defuraunc.
Sccundo probatur conclufio ab expcricntia,
quia contingit rautari fpecics facraracntales
adione caufac naturalis ergo fupponit ibi aliquod fubiedura ; non aliud quam quantitacera.
Scd ad hoc rcfpondcri facile poteftj nerapc,illas
rautatfpncs fieri ad prxfcntiam agcntis naturalis, ad quam producitur quidquid alias produ-
eft effcdlius
titatis.
conditio exigitur, vt difpofitio cx parte fub, vt patiatur ab ipfo , cx partc agentis vt
M/(.
Impuâtit,
fequitur ad formam fubftantiakm dcterminat^mjvel cer,tc,qua vnjt duas quantitates ad inui-
iedi
$Âni!tu ne
nifi tantura raacerialis
terminum, ncmpc figuram,vt aliqui volunt, quac
cem fub ca4em forma fubftantiali.vt
^tcumts
eftendi recipit
ed ad propofitum qualitas non
^ditMfup. quantitacem, vt fubieftutn cius quia qualitas in

,
ptô^û^îone fupponit fubieftum , quantum
t^sim!**'*'*'
cxtcnfum i cum quia, \tjuprk prarmifiraus , id
cxigit ageas materialc , quod cft cius produAiuura, vniuerfim ad fuani aftioncm , ctiam qui
Qhuaio.
eftediua quantitas : ergo

modus pcr quem de-
non qtfod hacc dependeat a quancitate ; fed qu6d

fubiedum comraune vtriufque vt fubftantia dicat ordinem ad ipfas. Contrk , inde fequcretur
quod qualitas , qus eft pofterior , non reciperet
aliqudn raodura cftendi ^ quantitateifed hoc falfum cft, qui^ recipit partes excra parces hoc
non conuenit ipfi a fubftantia,quac hunc raodum
eodem gcnere proximo , &

abfoluti, qux vt plurimum exignnt diuerfa fubformis, quae funt fub
cft
Dices eftc formas fubordinatas , ita vc prius Re^tmfo.

debeac inefte fiibic^to quantitas , quam qualitasj
fontiar ciuf-
aliam.
non
& fubiefti.
dem gencris non dicunt ordinem per (c ad inuicem , quia neutra fic dependet ab alia. loquor de
producit
ordo in-
eft
eft afllgnabilis alias
pendcret ab ea qualitas
rie
crgo
&
Suhfumptum.
quantitas in iûllo alio gcnere canfa: eft prior
Alitcr autem fe Habcnt quantitas ,

qualitas
aJ inuicem , qu^m duac qualitatcs in eodem fubi^Q quja vna qualitas non fupponit aliam,vcrbi gratia , albedo dulcedincm \ alias non pofHnt
ic(kA
vt patet in diminutione
litas,
lecipitur.
^MKntltMnm,
quantitas reciperetur in
, fi
tcripfas
vel quiarecipitur in ipfa vt in fubie(5lo>
& quod rccipitur
poftet efte
naturalis
, fi
adcffec fubftancia prior
vnde
&
dcntiura ad inuicem,qux neceflario debcc cfle
corum ad tcrtiura , nempe ad quantitem,quia diccrctur cfTc hacc colligatio ex ordinaex vnione
tione diuina,& voluntate
fic
confcruante
accidentia, acfi adcfrct fubftantia
cum
illa
illo ordi-
nc corura ad inuicem.
Videtur ergo racio illa Dotoris defumpca
cancim probare incencum.
Quxres , vcr^m vna , & eadcm fic inhxrenifa
accidcntiura ad quantitatcm ,
ad fubftanCiam ? Rcfpondct Suarcz affirmaciue , Vafquez
etiam loco citato aflcrit accidentia ita inhxrc-
&
Suarer.
Vafquez.
re,qu6d nullo nouo influxu indigcant,hifi in

eo tantijm, quod conferuCtur quantitas feparara:
fi
dcpendercnt a fubftantia,aliter quam a quanti, ipfc admicccrcc nouum influxum : ergo in
tatc
eadem fentcntia eft.

Refpondctur tamcn negatiuc,& fequitur ex ra- N* ejf* **
tionibus contra conclufionem ^gidij
diccn-
dum ergo eft inhxrcntiam qualicatis ad fufeftanS-
&
'**'*'f^
f !*.,* lîr i*
"tMetfyjMt'
tiam cfte alterms rationis

entitacis ab in- fiMtitm.
hxrcntia ad quantitatem. Probatur concliifio,fi Pnhtio.
cadem eflct inhxretia albedinis ad quantitacera,
& fubflanciam/equeretur qu6d pcc fc no dcpenacrec
k fubftantia
cidens
vt rubiedto
fcu remotc,
KialitM ftr Sc alia eft
firt^titfmk.
ItMtiMm.
hoc
>
ftd
mcrc per
abfurdunn
e(l
ac-
ergo alia
, quia
depcndentia. Maior probatur
eiufdem ad diuerfos terminos noncfteademdependentia ^quc prim6,ciim eadcm relatio ncqueat rcfpiccrc diuerfos tei minos ; imo nc qui-
dcm
in Diuinis,vbi abfoluitur a dcpcndcntia:cr-
go mini!ts in crcatis,& confcqucntet inhzrentia

non refpicit nifi vnum terminum primo ergo fi
:
inhzrentia albedinis refpicit quantitatem prim6, fequitur magis eara dependerca quantitatc,
quami fubftantia;neque k iiibftantia dcpcnderc,
nifi quk depcndct a quantitatc ;
confcqucntcr
non dependcre per fc a fubftantia,nifi inquantum
quantitas in ipfa eft>
&
Prob.itur
lMUtMti*
minor , quia
diuerfae fubftantiac cxi-
ft*ntil$l-
falfa,
,
fi
qualitas aliter
non
qukm ad quan titatcm
autemertet vna fola inhzrentiaad vtrumque , non alitcr rcfpiceret fubftantiam quam
quantitatcm, quia nuUa cft depcndentia qualita-
vtformz ad fubiedum, przter inhzrentiam,

fi vna eftet , refpicerct fubiedum rcmotum
mediante primo, non alitcr crgo &c.
Obiicics,inde fequeretur qu6dagcns creatum
non poflet agcrc in quantitatem,nec altcrarc fpecies,produccndo, vcrbi gratia, calorem fed hoc
tis
quz
rl*
ulftrart
Btcitt.
&
contra fcnfum
communem fentcntiam : crgo. Patct {equela,quia agens creatum non habet
Mi fna poteftatc fubicdum crgo fi calor pcr fc
cft
rcfpicit fubftantiam,
& per aliam dependentiam
diuerfam ab ea , quz cft ad quantitatem , fequitur non poflc producere effc6lum fuum finc tali
fubiedlo : alias etiam notf eftct maior ratio de
illo,qukm dc ipfa quamitate ; ita vt fine illa poffct producerc effcftum fuum ;
fic cxtra omnc
fubic6bum produccrc formam.
Rcfpondctur primo, conccdendo fequelam;&
tunc dicendum eftet, quod omnis a(5bio ad quantitatem,
qualitatcm.eflet miraculofa,prout dicuntNominalcs , cx diuerfo tamen fundamento:
quia illi putant quantitatem non differrc h. re
quanta i im6 confequenter fe habere ad illam, vt
&
Ki^mfit.
&
modum
Susrt ntf'
tur ttUtrtuit.
eius.
Nos autem oppofitum
eius fentientes afieri-
non poUe alterari
fpccies virtute agcnquia deeft fubicflum vltimatz depcndentiz ; nec videtur quantitas fufficicns fubieûm in propofito refpedu qualitatis ; quia hzc
per fe depcndct a fiibfiantia, vt fubiedlo vltima-
raus,ide6
tis creati
eadem dependcntia,fiuc diuerfa:eadem,

inquam , quia fic non rcfpicit quantitatem nifi
& mediante illafubftantiam,a
vt iubiedum
^ qiu principaliter depcndct Qx rationibus przto,fiuefit
^;
1 i,
StemmU
fiwfe.
rt^
eft in
motu violento, verbi
gratii
calor in aqua producitur , aqua cx natu-
ra fua repugnat ab appetitu intrinfeco

git qualitatem contrariam
>
quia cxi-
nempe Frigus
caloc jrt
&
fubiedum
ficut
cxigit ipfam, ita
&
ipfa exigic
fubie6lum,vt connaturalct in quo magis confer~

uatur, ficut quzlibct res inclinatur adconferua-
tioncm
fui effc
cum crgo qualitas ordinetur

,
vc
qua dcpendet, petit cx
fubftantiam connaturalcm
fibi
aut faltcm
cumque , quia nihil appetit , nifi pafllim reddere

fibi fimile
fcruarc
& propagare fuam fpeciem
alias
non poflet
ac con-
tc6tc faluari generatio
&corruptio. Sicut ergo ad nihil determinatur jtgmt ert*'

agcns , nifi ad fubicdum , fiue illud fit connatu- "< i*f*nitt
rale,
vltimatz dcpendentiz terminus refpedlu ^ /''**^* '"
formz , fiue etiam repugnans , fiuc fubicAum ' "'
proximum , aut remotum , fufficic ad faluandam
&
adionem caufz
crcatz.
Ad
propofitum ergo vlteriiis dico hic faluari

rcquifita ad adioncm , quiaDcus poteft fupplere injJm defeftum fubiciti remoti , ficut in faio
effe formz ;
agens creatum poteft ad ipfum
^gcre , quia fufficit quantitas pro fubiedo aftionis ; vt communis lenct. Ex quo patet ad difficultatcm } hzc rcfponfio magis accommodatur
fentcntiz communi , qukm hic Doftor fuppo
nit,quia vtramquc fententiam tradlat , tam No-
&
jtgtrtftffi i
f^> j"*'"'
minalium,quim aliorum ; & in communem magis inclinat , quia fecundum ipfam tefoluit difncultates.
Non requiritur ergo
ad pofitionem formz
>
vt quzlibet cius caufaper fe concurrat, fuf-
ficit
vt falucntur per fc eflentialiter rcquifita ad
'JT'
adionera ,
adlio Dci,
Eftntilit*r
rtffifit
*^'"^-
& cffcfkum quz in propofito funt

& quantitas vt fubicdum rcfpedu
,
non
fit fubicdum vltimatz dcpcndentiz rcquifitum cx parte formz. Ex

quo nonfequitur inconucnicns przmifrum,nempe caufam creatam potle abfolui a quocuroque
fubie&o in fua adione.
Hzc difficultas dc inhzrentia qualitatis communitcr non tradatur in fpecie,quomodo fe habcat ad illa fubicda diuerfa diflercndi gratii
eam inducimus. Si dicatur eflcvna inhzrentia, DupUx mtoportet cocederc illam cflc principalitcr ad fub- dm ixpUtaicdlura fubftantiale ex przmifns,& tunc difficul- ''' ^'fff'*^'-
agentis creati
licct
ter faluari potcft

nifi
efle
quomodo fii
ad quantitatem,
folum per modum conditionis , quia cam

zquc prim6 ad vtrumque repu^nat ex di-
ft*"/'
J-^^
&
adraiflb przraiflb nequit faluari ratio

tis ;
fubiedi in quantitate propric tefpet\x formz,
aut agcntis creati.
Mclius ergo admittitur duplex , quod confirmari potcft*quia poteftdiuina virtuteeduci cainhzrerc
ipfi
in fubftantia
&
Dmm
pijftt
prtduetrte-
etiam ^T*^ *" '^**

quia magis filuatur ratio fubicdli y^, f*i-
lor dc potentia ignis,feclusi quantitate,
Refpondetur fecund6,negando fequelam,quia

quia ad adionemagentiscreatifumcit dari ali-
Tm. FIIL
fe
non
contrariam qualitatcm.
Virtus autcm caufz naturalis non ita determinatur ad fubieûm,ide6 potcft agere in quod-
miflls.
Sceti 9pr.
txiritur
etiamabintrinfecoexigit fubie<ûm connatura- tiniMrU,

le fibi,quia quzlibct qualitasfequitur aliquam "^ t'*f '"
^'* *'^*fubftantiam in gencrc,cuius cft perfedio ;
repugnantem,neque ab intcinfeco inclinatam ad
cius:fi
Stfui niftjft
sgtmt n*tu-
Excmplum
quando
fam.Item,funt pcrfedioncs,difpofitiones,& proPhyficz fubdltiarum, ab ipfis cmanant

motus adqualitates, dicitur vioIentus,aut naturalis pcr ordinem ad Aibie<Slum fubftantiale praccis^, non ad quantitatem, quz cadem manct fub
diuerfis formiscontrariis:verbi gratia, quantitas
aquz fub frigore &calore, nequecxigit vnam
formam magis,quam aliam,ex natura fua : aliter
dicitur qualitas conuenirc fubftantiz , qu<tm ea
quz conueniunt ipfi pcr quantitatera in ordinc
ad locu m.
Hzc omnia elTent
OhitSi*.
737
perfedlio fubftantiz
refcrretur ad fubftantiam
II
II.
quod fubicdum, hic autem datur quantitas ; ne- Ad *Sittm

quc requiriturdari fubiedlum, ad quod naturali- >JP> pfter> feu fecundum inclinationem tam fubicdli, ^*"" f"*^quam formz ordinatur vltimatc ipfa forma,mod6 eidem fine repugnantia incfte poffit.
gant diucrfas qualitates in fpecie, quz ad ipfas

fequuntur;non tamen quantitatem fpeciediuerfnfrittt*t
prietates
in ordint d
fmbitau fub-
Quxd
XII.
Dift.
detM
quam
in quantitate
qjl^
fed
hoc repugna
Lib.
758
pugnarer.fi
elfet
IV. Sententiarum
vna inh3:rentia, qnae primo

tcrminum,& mcdiatc
cidcns abfolutum inluTterc fubftaniia*
ad qiiantitaem vt ad
eirec
Ad fecundum, quod
ad fubftantiam :qiiia neqiiit faliiari rclatiofine

fuo termino proximo ergo melitis dicuntur diucrfa: inharrenriae ad diuerfa illa lubicfta, ficut
multiplicantur dependentiz diuerfae ciuidem effedus ad diutiias caufas cflicientcs. Hic potcft
amplius inhaciere quifpiam magis curiosc,quim
\esex
prajdicationc,
ncm
dac
nam
(c cxiftcnti,
ad queni
autem
tertium,quac
fubicdo
maximc quantitatis,ad quam non
qiialitas
fubic6ti
hoc modo
i
inde fcquitur
depcndere
aliter
lam
eft
iôndarifro''Uj*"' '" '-
fubieao,fiuc primo, fiue fecunî^^J^J/'"

pracdicatio.Tertium modum appro- accidens,
eft ftatus in
fiat
bat Vafqucz. Videatur
comment, Mataphyf,
refertur
Dodlor
Ad reliqua
in text.PhiLof.in Tertiafelmio
& tertium patct
& incile
Ad quartum,dicit relationi rcpugnarcefTc finc
cnim nul-
fubicCto
ncmpe qua
cft relatio
acci- R*i*titni c5.
minarc dependentiam accidcntis,aliter quantitarcm,& comparat vtrumquc in fuo generc,ad mo-
hsc ipfa coniunda cx didis quxftione prxccdenti i quia rclatio, inquantum relatio , exigit eire alicuius , vc
rcpugnet e(lc,nifi alicuius , ciim fit ordovnius
rcducitur crgo repugnantia ad
ad aItcrum:fedquarelatioeft accidetalis, nequic

efte alicuius, nifi per inhaercntiam, quia accidit:
crgo ncquitclle/incinhxrentia. Illud quodfcde commuquitur dc diuinis irelationibus ,
tatione praedicati idcntici in formalc , vidcatur
habet dependcntia cftcdus ad cau-
le
alterius rationis fccundiim
principia Dodtoris
&
in quaEftionepriiedente, reipoiiiione ad lecun-
diim
&
Ad
cjMjiionem.
&
infia refponiione
ad ccrcuun concedic magis per
fuo loco in i.(UJi.x.qu^.^.& qModlib.j.
cilentialitcr,ac-
i'e
Q^
>E S
I 11.
Vtmm accidentia in EuchariJtiapofinP habere quamcumque aiionem quam foterant habere injubteô?
,
A\cnC,^,p.(j.ô.faemb.t.art.i.
D.Bonau,A;c i.p.art.i.^.i.Kic\\zvd.art.}.(f.i. Durand.f.i.
Ocham qu/tj}.^.
D.Th.om.i.p.(j.jj.art.i.& 8. Suiiez ibi,d,p.Jii.i.i. F7de Scoi.T .Metaph.q.%.c).& Z.Metaph.q.}Je

primoprinc.c.f.
x,Phyf,qutJl.$,
" articulum quajro, Vtrum accidencia in Eucharidia

pofquamcumque adionem,quampotcrant habcre infubiedo Arguo quod non duplici via. Primo quod nuUam omnino fecund6 qu6d
R c A fecundum
fint
Ar^Hm.i.
&
habcre
non eandem.
Ad primam conclufionem arguitur fic, deftrudo priori efTen-
tiahtcr, deftruicur pofterius
prius cflentialiter cft
taleens dcterminatumcft: "'"'f '"'^'
dentalis,
fam primam,& fccundam,qua; funt dcpcndcntise
non fecundiim diuifa, nempc qua rcla- AdquMum.
tio,neque qua accidens, fed quia
graiia,calorcm,& aqua frigus.

Et hoc ipfum patct cx rcfponfionc ad iecundum in fine i vbi aiferit alitcr fubftantiam tcr-
* 'Vr-
P*'"
*"
cx didis.
in ipccie qualitatc exigit cx fe detcrminatci
Explica/ur
f'"*nii
conuerfiuafubiedti pracdicatio
ficut ignis,vcibi
dum quo
/"^1.
in infinitum in pra;dicatione fccundiim accidens,
quia
fcd priiicipia propria ipiius
fubftan:ia;,aliter quantitatiiquantitas
infinitum in priEdica>
de pra:dicato,quam hic comprchcndit fub fecundo mcmbro.

Intendit ergo Philofophusnon cfTc ptoceirum
do modo
quo demonftratur,vt
prardicatum proprium non pcr principia alterius

cntis,
ftatus:neinde vt often- Exflic^tMt
elil-t
eirc proce(Iiiin in
modum exiftendi rcducitur
ineft fubiefto.de
lo/ofhi.
dit illa acci Jentia dc fe pracdicari per accidcns,

quia infunt tertio , ncmpc illa , qua: nuUo modo
iibi inuicem ordinatur:prdicaiio vcro accidcntis dequantitate, vt fubiefto.reducitur ad Imuidum modum vnde in 1 .poJfer.textn ^j.hos etiam
modos pracdicandi pcr accidcns docet , addcns
tas
& non
Secunda etiam folutio habet locum, quia in

primo genere prxdicationis pcr accidens intcn-
& ficut qualitas cft proprietas

Phyiica iubftanticE, & nonquantitatis propricper inhîionem
non
de
deinde quia ii omnia per acprocederctur in infinitum in
tio accidant.
per l'e primo cft periedlio dctanquam enti iimplicitcr , & pcr
cxiftere per inh:rcntiam in alio, vt in
fcu prÊdicatum vniuerfalc
pojfer. cap, 4,
vel homo albus , dicic prxdicari

de alio accidcnte , quia anibo vni
tertio accidunt i vel accidens praedicari de iubicdo, quia ineft, non quod vcrumque eidcm ler-
licuc qualitas
bita fubftaiiti.,
Uiiia
K^dueuntHr
bum muficum
vnum accidcns
ad
tione pcr accidens , compledlitur duos modos

prardicandi pcr accidcns , vt quando dicicur al-
dicainus.
qucreconcra id.qiioddidumcft proximc.quiain

rej},'>nf,,
ad
,^ j faolUntia eft additum immediaf^^^^ j:^.j
T
btimum.
îmHm.
r
a
tu:n , & leccptiuiim in dchnitlonc , verbi gratia
qiunti:atis;rcccptianni vero mediatum rclpcdlu
aliorum. Rerpondctur, id inteliigi de immcdiatione tam for-.Ucf , quam etiam lubiecli in hoc
fcnfujquod quantitas priiis aducniat fubicAo,
quam qualitas:dcJndc quod qualitasfupponat de
fadoqtiancicatem in racione lubieftiinon autem
incclligitur dc immediatione termini , quaii
fubftantia mcdiantc quantitate , tanquam tcrmino proximo , tcrminct depcndcntiam qualitatis:
ii*xt
cidcns dicereiuur
^dargimentaprincipalutt&cc. Rcfponfioprimum argumentum poirct quis rctor-
14
Explicaiur
aliquod dictum
vt inderefoluatur quid poilit agens creatum cir*

ca fpccies,qiii J vcro nequcat.De accidcnte refpe-
quod quidpiam
Ad feeiiJum.
damcntnm. Intendit Philoibphus non omnia ""/'"dici lecundiim atcidciis ,tum quia fic non etlet
texium ph:
quo
eft,
ctiam adducunt Nomina-
4^.
fructuosc irufficir,quod didumcft ad intelligendum ordinem accidentis abfoluii ad fubicdtum,
non
quam
Metaphyf.text.com.i^, aifignat tres rcfponfioncs,quaiuiTi qua-libet in tcxtu habet fun-
cliuo
quantitati.
ejfe
quam
agtre:
ejfe
accidencis cft
inhxrere:
'
XII.
Dift.
QuJEft. III.
739
uihxrcre crgo dcftrudo iftej/e accidcncis, dcllruirur omnc dgere ipfius. Ec confirmacur,
quia/<r^conucnicaccidcnci canquam propria paflio cius:agcrc auccm in fubic^tum
conucnic fibi concingcnccr,ficuc accidcns pcraccidcns.
hemydgere pcr (c cft fuppofiti.vc ex primo Metapbyjic.hzbctut accidens aurcm non poccd cê fuppoficum crgo > &:c. Confirmacur racio fccundum Boecium de Hcbdomadi- inprocemit.
bus,diccncem //> ^mnibus drcs Deum , dijferunt , quo efi^& quodefi forma ergo,quac nata Boct.
eft cflrc^(w,rcrpcftu aîonis , non poccft cflc agcns: crgo praccisc fuppoficum quod natum cft habcrc illamibrmam,qua: cft ^tf,poccft cfTe agcns.Confirmatur criam pcr cxcmplum,quia cnim anima cft quo homo cft homo, idc6 anima non poccft cfle homo ita a
fimih forma,qux naca cft cflc quo aliquis agac,non poteft cflc agcns.
Confirmatur candcm fpccialiccr in propofico , quia fciliccc hxc forma quanticas
feparaca>non vidccur forma nacuralis quaniitas enim feparata videtur pute mathcmatica: fcd fecundum Philofophum 3. Mccaphyfic. in Muthematicii nonefifints ,nec Texxem.^
motui^ necbonnm.
Adfecunda~ conclufioncm , fciliccc , quod non omnis adio pofliccis compcccrc , qua: prius arguicur fic. Primo de gencracione dicic Philofophus , qu6d ofortet
Ttxt.Zj.
agens ,
fed fubftancia habcns accidcncia communifatiens communicare in materia
cabac in maccria cum aliquo , cum quo non communicant ifta accidcntia feparaca in
maccria ergo, &c.
Iccm y.Metaph. arguicur contra ideas PlaconicaSjquod idca non poflit cflc principium jirg.^,
gencrandi compoficum , quia eft forma tantura,ficut Commentator pertradac ibi rario- Tcxt.ii.
ncm Philofophi , valde male ergo a fimili in propofico , formac ifta: non poflunc cflc
principium produccndi compoficum poccrant auccm cfle principium,quando crant in
fubftancia, ficucaccidcncia func principia producendi fubftantiam crgo,&c.
Item ad principalc , fi accidentia fcparaca poflinc habcrc omncm adioncm finc fubicfto,quam prius poreranc habcre in fubicdo:crgo fpecics incelligibilesfeparacx ab incel- Arg.^.
lcdu , &: charicas a voluncacc feparaca , poccrunt in eafdem adiones , in quas porerant,
quando prius erant in fubiciô. Confequcns cftfalfum ,quia tunc fpccies intclligibiUs
:
>
&
fcparata poflct incciligcre
&
charitas feparaca poflet diligcrc
&: ita
vtrumquc
ifto-
rum poflet efle bcatum vel fimpticitcr , vel quancum adaliquam partcm Beatiiudinis,
quod cftimpofljbilc quia ncc Bcacicudo tota,nec pars eius poteft compctcrc alicui,uifi
,
naturae inccUcduali.
Oppoficum,qu6d
in aliquamcandcmpoflint,quiaaccidenciafcparacafuntfcni~bilia: Rat.adopp
fibi approximaca, pacec dc modica aqua apaliquam ationcm poflûnc in quam prius.
Quodauccm inomnem, probacur, quia forma mancns eadem in ejfe habcc eandcm
vircuccm,& pcr confcqucns potcft cfle principium eiufdem adionis:accidcns fcparatum
patcc ad fcnfum:poflunc cciam alccrarc pafla

pofica fpecicbus vini
ergo
in
manct fecundum fe idem quod prius ergo,

:
&:c.
COMMENTAKIVS.
a
CintrnUTpa
VHlgMtis
virtMt
dt
dtntit mdfri-
dniHouml
fuiJlMntit.
friitifint.
D.Thom.
Caiccan.
Capreolu.
Paludanus.
Socui.
FertarienC
Suarez.
^ÎrcM/eeiuuiumarticulum,Scc. ContronciCii
V^devirtute adiuiaccidcmis refpeûfub(lantia: producendx e(l peiuia & trita,nulla enim
mediate, fedaccidentia in virtutefubftanciz attingere produ(Slionem alterius fubftantiz. Hsc
variis racionibus,in
D.Thomx
j.quem
plurimum immorari eam probac Dodloc

hoc,& fcquencibus $$.
Reducuntur , vtplurimijra ad hoc quod fub-
lo ipii
Paludanus in pixfenti didindione. Socus,&
tiu% \n
fe-
alij,
vt Ferrarienns ^xontraGent.cap.66.
Suarez tribuii virturcra parcialem fubnanciz

refpedliuc ad
/rF.4y.in
produdionem
ftnnti^m.
tundtimtnta
Dinirii.
quicur Caietanus ibidem. Capreolus,Richardu$,
ypart. qiuft.yjutrt.ûtd
aii
agtri ndful/-
ftantiz.quz eft perfcdiflimum ens,dandaeft virtusadiua,quz eft perfedionis , quod impcrfc-
eft
Ochatn.
frijutfs.
cur noftrz fcholz Do6tores mulci recenciores: Atcidtns
videatur Aretinus,Faber,Tartaretus:hic ego no-
Hanc
Stntftia Dt-
magis vulgaris. Aliqui docent formam fubftancialemnon elTe adliuamimtu tota Philofophia
Gabriel.
Htrit fntit
produ&ionem fubftantiz perinde enim de fepararis & coniun^îs opinandum eft.-quem fcquun-
alcerius fubftantiz.
fencentiam videcur raucuafle a Gabriele
^n.quam tt ibuicOchamo in ^.tptaft.y.
ejfe nequeac producere perfedVius fe,alio- Ex pftfcSiiquin coUerctur modus colligendi pcrfedionem nt tanf*.
cau/arum ex perfedionccffcdus, &: potifliiniim
primzcaufz fuprarcliquas quod ii fubftantia

fit adiua immediate , nihil poccft in virtuce
eius caufare , quia quod non eft adliuum ex fc
nequic communicare adkionem , aut virtutcm
:
non
Huicfcncentis ramiliares funt lii modi ioquendi:

vt accidens,vt indrumencum^fubftantizjvc vircus
fubdanciz, in virtuce fubftanciz , agit adprodu-
agendi in
aioncm
aut in vircuce eius
fubftantiz.
Concraria fenccncia eft DoVoris, qu6d ncque

accidens coniundum , nequc feparatum agat ad
aliis.
Deinde
fubftantia
quz non eft , nequit agere E* iindiritnt
iicri
dicio per fc rcquifita ad
eftedus , quia efft
agendum
eft
con-
in caufa phyii-
ca^qux fit raatcriatfonnaeificiens:quando produ*
QJ^
citur
nitiffmtit Ixiflrntt*.
IV. Sententiarum
Lib.
740
citur atftem vrue^s per putrcfadlioncm. vt rana,

nuUa alia cxiftit , ncquc caufa vniucrfalis crcata
folapotcft clfc caufa viuentis
quia non includit
vltntp*rff difFcrcntiani. viucntis formalitcr in tjjjitminxxi

tniis ncn viautcm cminentcr,aut virtualitcr , quia viucns cft
*"*"
pcrfcAius fimplicitcr omrii rion viucm^ qualis
eft
Soljquod in alio includitur eminenter eft imin cuius ergo fubftantiaE virtutc
perfcdtius illo
producitur illa rana?

Aliqui dicunt in virtutc fubftantiae vniuoca;,
ImfHiHMur. vcrbi gratii,rans.Contra,fcd hxc non eft adliua,
Ktffmfit.
aliquo fingulari } non ipfius fubftancix ranx,qux producitur : quiac;aiHa,& cfFcnon coincidunmlia rana non fupiponitur in
fi fupponcrctur , nihil agit , nifi per viam
jjfe ,
nifi vt exiftit in
^s
&
propagationis,& generationis vniuocac,quia
ali-
adiua , neque applicatuc in propofito

ad agendum.
Exquibus fbûitur in his rion faluari ratio<
ter
non
cft
ncm caufiE
&
lis
modi
minas poteft
eflendi{;
ei
communi-
cafc vircutem a6biuam produccndi fubftantiam,
qnicaret ipfa fubftantia fecundum aduerfarios.

Sed fnfficit pro nunc infinuare rationcm ,quat
prolixe deduci poteft.
Si ergoaccidcntia in fubiedonon habent talcm adiuitatem , neque confcqucntcr vt funt fcparata. Confequentia patet ex didis , quia acci-
non mutantnaturam,
dentia feparata
aut cntit%-
qua fupplct defe(%um
go neque modum agcndi,aut adionem,aut virtu-
primam
Deinde fimilis
ratiofieri poteft in gcneratione
vniuoca.qux fit,quando agcns non
exiftit,vt ver-
bi gratia,mortuopatre,gcncraturfiIiusjmater fe-
cundiim ipfos non concurrit efFcbiuc ad g6neratiohem feraen quod eft decifum i patre eft infe*,
riorisentitatis,
quam jgenitum
nequerefcrt di-
, quia illa virprincipium adionis , non cft alia,

ipfum (cmen,cuirepugnat talisadio at-
in virtute patris fcmen agere
tus, quae cftet
qukm
fubftantiae
nem,fiint verba,vt patct examinanti quid
tcm,ex eo quod rccipiant ^j^ extra fubiedum:er-
naturx.
ccrê
conucnire talcm adiofit hoc,

vel quid fuperaddit calori in ahi primo. Subftantiaenim non communicat accidenti, nifi pcr
modum fubiedi atualitatem , terminationem
eftendi per inhzrentiam. Si ergo nequit tribuere
accidenti,vt per fe exiftat , ( qucm modum habct
fubftantia in fe , ) quia (accidens eft incapax ta-
ftrumcntum
per fc rcquifitxioportct crgo recurre-
re ad cauuim
9imic0,
quam fit vniuoca,aIi^s adfcio cxcederet pcrfcdioncm fuae caufx. Si dicas caIori,vt eft virtus,& in-
tingens intcinfecc efTeAum per fui cotruptio-
nem.
Multa etgo myftcria fingantur hic contra priniMsSiufftu cipia, & dodrinam.de caufis
, quac non cuadit
%iiicitMrf*n,
Suarez, aut alius,dicendp accidens babere virtu-
tem partialem quia fi fubftantiae detur virtus

SL&iua. ob perfcdUoncm fui,& ad faluandum principium rcquifitumad adlionem , debet ipfi dari
viriûs perfcda & totalis, qualem habct accidcns
:
in fuo gencrc.vel ccrtc nulla,& fic ^fficit adiuita^ coWcntis ad rubftantiam.

^(^^.confirmationcm itaque antecedentis addo
4
ctnfitmatur hancvnicam rationem
, quae mihi vidccur fatis
eonclttfio Dtgyj jg, ^11^ caufa potcft habcrc perfeaiorcm
non adioncm , quim fit illa , qua fit propria eius fejfgenti
.
eenHtaitvlU cundum difFcrcntiara fpecificara , qua: eft perfe/*mo pcrft- 6tilfimus gradus.quem includit,& luperaddit reBitrvnimcs.
| jquis maiorem perfcdioncm,& adualitatem, vt
patet fccundijm
omnes
ergo ncquit conuenire
caufx adio perfefcior,quam fit illa per quam

vniuocatur cum fuo cffeftu, quia adxquatpcrfcAioncm fu entitatis , quia ponit in tjfe cncdtum
vili
parem fibi.
Sed calor, verbi gratia
cam qu fundatur
,
tcm:ergo fi in fubicdo nequeunt produccrcfubftantiam,neque etiam in tffe fcparato.

Peto enim,in cuius virtute ? non panis, aut vini,qu non exiftunt,& fi exiflercnt, panis, vcrbi
pcr ackibnem vniuo-
pcbducit alium calorein vniuoce j ergo nequit

habere adionem perfcdiorem hac j perfe6fcior
autem efIeta6l:io adfubftantiam : ergo repugnat
ipfi.Confequcntia patct,quia haec adio conueni-
nen
etnutnit pri-
dMcere
(ub-
fltintism.
non habet virtutem generandi ex fe ver, vt ait D.Thomas,

quia Deus non fuperaddit illis quidpiam prxtcr
gratia
mcm non in virtute diuina

:
lolam conferuationem:ergoquidquid gcncratur,

eft a caufa prima , vel creante materiam , & caufa
fecuhda fimul producente formam , vcl a caufa
prima fola.
Experientix , qux adducuntur in contrarium TundttmentU
ttduirfarmit
de generarionc viuentisperputrefaftionem,
propagationem,dcgenerationc ignis ex motu,aut defiruiiur.
calore fcrri candentis , de generatione quorundam mixtorum, nihil probant : nam etfi ifta producantur ad fcnfum de nouo ,
ad prxfentiam
agentis difponcntis , faluari debet earum produ6tio ad illam caufam, ad quam fufficienier ipfius PrtduSi* in
cfFedlus dependentia tcrminatur j ad hoc autem em cmuftm
&
&
debet emincnter,virtualiter,aut formaliter includcre perfedlionem efFebus:alioquin toUitur fun-
refunditur,
damentum
terminare de^
colligendi
pcrfcdtionem caufx ex
iRconueniens etiam tollitur
} & quod cft

fundamentum colligendi recurfum ad caufam
primam in multis opcribus miraculofis.
effcdlu
Quod probo quia Philofophus ftatuit ordincm efrentialcm caufarum talem , vt nullo modo
nut
qui.
tfi
fendeutittm
tint.
Incenuettient
caufa prima poffit habcre efFe<aum finc fecunda, quedexepp*-
& particulari, quod

ftineret. Si
principium Philofophus fuergo vlterius quis dicat aliquam cau-
(am occultameflc,
cumftantcs
in fua difFcrentia fpecifica
Aceidtnti
ftpttr*te
in cuius virtutc opcrantur cir-
quomodo probabimus cflc opus ex-
&
cedcns virtutem caufarum naturalium hic ,

nunc circumftantiam,nifi argucndo cx perfeftione cfFcdus,
ex pcrfcîonc modi opcrandi cfFc->^
6bum ad caufam, cuius virtus
modus opcrandi
fite ftquitMr,
prohtttur.
Telli reeursii
ttd
Veum
ef*ribui
(M
mi-
rutMlefit.
&
&
excedit totam latitudincm naturx?
Quomodo
ctiam
modus probandi
TeUitur rttti
non fecund6m difFerentiam fpecificam,fed

quk accidens eft fubftantix , quod cft commune
nbi & aliis , & coramuniter fecundum gradum
perfcdionem prfmx caufx, vd contra Diagoram , & alios Atheiftas Dcum cfTc probabimus
ratione naturali, nifi procedendo
contingen-
ftthttndiDtu
genericum fed nequit aliqua maior perfcdio in

aîonc,aut f)^ conuenirc caufae ,quam fit illud,
tibus
quod conuenit
roum indcpcndens,& primum motorem?
rct ci,
fccundilim praedicatum fpecifi-
ciHn,vt patet difcurrendo per
omnia
entia. Si di-
cas conuenire ipfi quli caIor,verbi gratiajeft,redit
principium iam pofitum , repugnare ncmpe conuenire caufx aliquam aiîoncnv pcrfeîorcm.
fubfiftet
Ji
&
impcrfcdtis ad necefle efle
reducuntur
ad quod
& ftabilitas naturx tanquam ad pri-
infinitum eflc Et Deum efe

confcqucnter in ejfe ? fi ali- tmitiftttnif.
quid inferioris ordinis in e^ producat aliud
fupctioris ordinis , ad quod ex toto genere
Et
quomodo dicemus Dcum
in caufando
&
depcndet?
XII.
Dift.
dependetr Keike ergo
Dodor
Quxft. III.
rupernaturales periiludi
dicit iv his ef-
cur,&explicaniur:namin(lantiahzcdeacciden
producente rubftantiam obferuat veritaêm
fcdîbus potius efle recurcendum ad ptintam,
quiim negandum
cfTet
hoc principium
pluics veritates naturalcs dependent
quo
tia
ic etiam
H O
741
Theplogo defendun*
illius principij.
Sententid D.Thm.aeeidentia etiam/eâfdt in virtute fiihHantid attingere ftoduifitnem fmy'

fianti^, drformamfuhltantialem non ejfe immediate aifinam. Scot. ejuatuorargumeMtis con'
uincit anidentiafoffifiift virtute eiuij^npd nott eJiîhtlcaHfare.
Hk cflôpifiio., qudd in adionibus.iiacuralibus formae fiibftantialesnen funt intme-
diacum principium agcndi,vcl principium proximum adiuum fcd agunt mediantibus D.Th&m.in
qualitatibus aftiuis & pafliuis , tanquam propriis inftrumentis , vt diciiur t. de Anima, 4 Â i.
:
quqd fcilicet caloriiacuraUs cft , quo aniroa agit,& idco qualitates non aûnt in vinute ^^'^*
, (cd in vJrtutc focmae fubftantialis. Vndc aftio earum non tantum tcrminatur y^j,'^^
prepria
ad foxiham accidcotalcm,fcd fubftaatialcm & proptcr hocgeneratio cft terminus altcHuiufmodi autcm virtutcm inftrumcntalem recipiunt eo ipfo , quod a principiis effentialibus fubftantiat caufanturivnde ficut rcmota fubftantia idcm ejje fecundum
fpeciem rcmancc accidcntibus virtutediuina itaetiam remanetcis cadcm vircus , quz
prius. Et ideo ficut antc poterant intendcrc ad formam fubftantialcm,ita & nunc.
Ec fi arguatur concra hoc,quia nihil agit vltra fpecicm fuam. Refpondcnt , quodpro:
rationis.
fuam fpeciem virtute autem alterius cuius cit inftrumcncum,poteft agerc vltra fuam fpcciem,ficut ferra agit ad formam fcamni.
Contra illud,quzro quid incelligitur per hoc,quod dicitur in virtutc fubftantix i quia
fiuc incelligat abfolutum ,fiue rcfpediuumjquaero in quo eft illud ? Si abfolutum,quod
cftfubftantia,vel aliquid.quod eft in fubftantia,cum fubftantia panis non fit fimpliciter;
fequitiu: quod pcr nihil , fiuc non cns,tccidens gencrabit,vel virtutc nihili. Si intelligat
pria virtute nihil agit vltra
D.Tbo.j.p,
?'77'^- 5
jlccidej
gtnerwrtfiA
fi^^
abfolucura,quod cft accidens,vcl aUquid in accidentc, nihil cft ibi nobilius accidcntci& aîg
pcr confcqucns non magis poteft in virtutc talis in aliquid perfedius , quam in virtute
propcia.Si vero intelligat habitudinem accidencis ad fubftantiam,vc ad caufam priocem,
cum ad nihil non fic aliqua habicudo, &: panis non fic aliquod enssfequitucquod per hoc
j^
qviod cft in virtace non ponicur ahquidpoficiuum,& ica idem quod prius.
Ex cius vcrbis videcur , quod ponac vircucem illam effc aliquid in accidcnce dicic
enim,qu6d caufatur ifta victus inftrumentalis in accidcntibus, vel quod ipfam rccipiunt
:
co quod caufantur a
liil
in accidentc
cft >
fic
principiis effentialibus fubftantiae.
Et tunc patct manifcftc,
nobilius co^non poccft accidens pcr
pcr hanc virtutcm
in aliquid perfedius,
cum nir
hoc quod dicitur in vircute

,
quam poflit cx fe
id
fed intellcftus iftorum
dida verba locum habent,videtur cffe ifte , fcilicec

ad caufam fuperiorcm , fcu perfcliorem concurrcntcmin caufando,ficut fupra diftum cft,qu6d influentia,quam recipit agcns infc- ^. i. hmm
riusafupcriQri,noncftaliquaformatunccaufata,fed cft tantum ordo detetminatus 4/.
caufarum in fimul caufando.
Item,quod non eft,nullam rationcm caufa: habet refpeû gcniti, quando gencratun
vcrborum
virtutc calis caufar , vbi
quod dicit habitudincm
patet i.P/ir;/<:
&
caufac inferioris
^. Metafh.caf.de
& non funt. Patct cciam rationc
Caufa quia caufa in

:
adu
&: cffedus in a^û fimul funr,
quia non ens,quando non cft, nihil caufat in quocunautcm non cft,quam iftud accidcns affecit,& cuius erat accidens:ergo illa fubftantia nuUam rationcm caufz habct propinque,vcl rcmote rcfpcdlu
cffcdus caufati ab accidcnte & per confequens accideps non cauOit ahquid in vittutc
cius tanquam in vircuce caufz fuperioris.
Iccm,nihil cft caufa inftrumcntalis illius, ad quod fua vircus adiuafola fuflicic producendum. Pacec,fi accipiatur inftrumentum ftride, ficut ferra , & fccuris dicuntur inftrumcnta moucntia mota:talc cnim inftrumcntum non habcc dc fe formam fuflicicntem
ad producendum cffedum fcd tantum per motionem principalis agentis producitur,
quod producitur. Si ctiam inftrumentum accipitur fccundumaliosmodos fuprapofir-
quc ordinc caufaj
V^-^T'
fubftantia
<i-f'i.<^
6.^.5.
tos,fciIicccprouc caufa inferiordicicur inftrumenturo,vclforma,quamhuiufmodi cau(iL
qua forma agic,adhucnullumiftorum inftrueffcdum , rcfpcdu cuius eft inftrumcntum (ed
rccipic pcr motionem agentis fuperioris
mentorum pcr fcrmam fuam
poteft in
ncceffc cft , Y]u6d ad illum cffcûm concurrac fimul concaufans illud , cuius cft inftru-
mcntum:
IV. Sententiarum
Lib.
742.
mentum nunc autem accidcns pcr formam fuam prxcisc, finc omni adionc fubftantiac
quodcunquc agat, agit crgo nuUo modo agit in virtutc fubftantisB,vel vt inftrumcu:
in
tum
aliquem cffedum.
Icem , hoc potcft argui per principia iftorum dc inftrumcnto , qiiod cft moucns motumrquia accidcns in propofito non cft motum a fubftantia, cum ipfa non fit crgo accidensnon cfteius inftrumentum.
eius ad
HO
M.
Sententia Scoti conJiFHt in tribus conciufionibm. Primaâccidens feparatim
mentum generationU.
Ratii^
fro opiniohe D.Thom.
^ idem tenet de accidenfe coniunSfo
^ multi NeHtriH*.
^quia nihil foteji
ejfe
inlirumentum non
,
mn fotefi ejje injfrit-
entis. Solutt
acfeparato. Jta
Dico ergo ad quxftionem.quod poflctponi triplcx a6lio conuenirc
&
vna refpe6lu fubftantiae generanda:

runi
vna intentionalis rcfpedu fenfationis
licet
omnes
adduStA
Scotijla,
accidentibus,fci-
duae rcfpcSu accidentium caufando:
alia
rcalis in
paflum
rcalitcr
habens
contrarium.
AccidentU
in EuchM-ijtia, tnftrH-
rare.
&d.6.
f.j.
'uicciJeni
fipâmm
'/'"
r" jr
Jpoj
J<i
tioms.
Prima nuUo modo poteft competcrc accidcnti fcparato , ncquc inftrumentahtcr , vt

iam probatum eft,& hoc accipicndo inftrumcntum proquacunque caufa,fiuc attingen^g tcrminum principahs agentis,fiue pro caufa fecunda propric di6ta,fiue pro partc , pro
qua totum agit,fiue pro recipiente tunc formam adîuam , qua agit, fiuc rccipientc tunc
motionem folam tanquam effedum pracuium cffedui principah,qui modi accipiendi inftrumentum patent fupra q. i huitt'i quarti.Xn. omnibus cnim iftis rcquiritur , quod illud
cuius cft inftrumentum,concurrat caufans in fuo ordine caufandi:&: quod non cft, nihil
caufat in quocunque ordine caufandi.
Scd praztcr iftosmodos, inftrumcntum dicitur caufa praeuia difpofitiua ad tcrminum,
\\cct habcat adioncm illam difpofitiuam in propria virtutc,& ifto modo bcne eft pofllbi^^ accidens efre inftrumentum fubftantijB quia poteft caufare adionem difpofitiuam ad
tcrminumfubftantiacagentisifed nec ifto modo poteft accidens efTe inftrumentum fubftantiac in propofito,quia fubftantia quac non eft^nuUum terminum inducit,nec induc6<
.
rc poteft in finc alterationis fadae per
8
Calor ûo-
modo
in-
jtyH-nentum
illa
accidentia.
Exhocp.itctfolutioadillamdcdudioncmproillaopinione. Audoritas enim fecundi de Anima non phis concludit, nifi quod calor eft inftrumentum animas hoc modo
^?lcimo:quia fcihcct digcrit & altcrat nutrimcntum , vt in tcrmino iliius altcrationis pof^j^ ^.^ ipUgcncrarifubftantia. Vndefunt ibi dua: adioncs,& duo principia agcndi :quia
rcfpedu alcciationis praeuiae principium agendi cft calor rcfpcdu autcm formascarnis
inducendx principium eft anima,vcl forma carnis & primum agens dicitur inftrumentum rcipedu lccundi, non proprie {ubordmationc virtutis ad virtutcm fed cfFcdus ad
cfFcdum. Vndcmagis propriedicereturagensdifpofitiuum,quaminftrumcntaIc
Et quando vltra dicicur ni dcdudionc illa , quod accidentia agunt in virtute fubftantixihoc non fequirur,nifi quia funt inftrumcnta:non funt autcm inftrumentafubftantiac
non entis quare ex hoc fequitur oppofitum.
Et quando virra inferc ex hoc, quod adio accidcntium non folum tcrminatur ad forraam uccidtf ncaiem,fcd ad fubftantialem hoc rcputo falfum, nifi ficut ad terminum rc:
morum,qui nullo modo attingitur per adioncm forma: accidcntahs fcd ad qucm
:
9
*
y^/. ^tiod
agens.
paflum
"^*
ordi-
natur termmus,qui attingitur per adionem accidcntis.

Et cum probatur *, quod accidcns attingit tcrminum adionis , quia attingit paffum,
inquodforma indncitur: fubftantia autcm non potcft attingcrc matcriam tanquatn
,
in
quod agar,quod non feparatur a
paflionibus virtutc agcntis naturalis,vt dici-
mimailio-
pnmo dc Generationc. Dico quod hxc confcqucntia non valct nifi in virtute iftius
propofitionis fubintcUcdx , quodomnc inttrumcntum attingit terminum principalis
nis tattingit
agentis,quac falfa cft in propofito.
<c?.
ipsii paJsH.
Tcxt. 11.
^ "
Onomodi
generati
w///J>
âl.
teratiants.
tur
cum
, quod fubdit , qu6d gcncratio cft tcrminus altcratioad oppofitum non cft cnim intrinfccus terminus altcrationis , fcd
cxtrmfecus,&a!reiins generis & habct propriumtcrminum priorcm fccundum genus
P^P^' rcrmino alterationis. Quod aurem habet caufaliiatcm propriam, &: ada;quatam
rcfpedu poftcrioris efrentialirer , non rcquitur quod habcat caufalitatcm , quaattingat
Et
nis
videtur probari pcr hoc
iftud poteft duci
priu^s cfrcntialitcr
imo fcquitur oppofitum,fcilicct qu^d non habcat caufalitatcm , qua

attingac
XII.
Dift.
attingat prius cflcntialitcr
crgo co
modo
quitur quod principium altcrationis
quia attingit
Qusft. III.
,|quo gcncratio
efi:
743
tcrminus altcrationis
non attingat tcrminum gcncrationis
nifi
fc-
mcdiatc:
quoddam ordinatum ad ipfum.
conclufio,&: fit prima quantum ad folutioncm iftius quacftionis, fcilicct

quod accidcns fcparatum nullo modo potcft cftc principium adionis ad fubftantiam:8c
hoc inftrumcntalc virtute fubftantiac quac non eft. Et iuxta hoc ctiam dcclaratum cft,
quod ncc accidcus coniundum poteft cife per fc attingens fubftantiam , vt terminum:
quia auftoritates addudx dt i. de AnmM. & huiufmodi , non accipiun( inftrumentum,
Sic patct
ifta
pro agcntc difpofitiuo.
nifi
S
ProbM Dtcfor,contra B.Thom.
H O
M.
ex frincifiis iffiin.B.Thom.fubfian-
late rJtioe,authoritate, (jr
immediate aftiuam tam accidentU , quam fuhilantix , (^ hoc , etiamfi admittatur

gratu, accidens attingerefrodu6HonemfubHanti*,itafereomneSyexceftis rigidisThomifiis.
tiam
effe
Et fi contra hoc arguitur,qu6d aUqua forma immcdiatc attingit tcrminum gcncratiofed forma lubftantiaHs non, quia non cft principim agcndi immcdiate,fed mediate.
Conccdo primam propofitionem,fed fccunda falfa eft quia nihil cft inftrumcntum alinis
cuius caufx
facatfecii^
'^*
%.
accidens coniun- Formafub-
ergo fi
, nifi fuperioris caufx in gencre caufx efficientis
dumpcreoseftinftrumcntumfubftaBtiac,fubftantiacrit fuperius agens : fed fuperius ^'*""f^""
,"'''"'"
agens prius naturahter agit
fi cft naturalc agcns, agit quidquid , vcl quantum poteft: 'jf
crgo fubftantia in illo priori , i eodcm tamcn inftanti tcmporis , in quo agit vt fupcrius ^^;^y,.
agcns,& accidens agit vt inftrumcntum eius, fubftantia producet tcrminum, qucm poterit producere fed poteft produccrc totam fubftantiam:quia perfeftio fubftantix produtx non exccdit perfedioncm fubftantix agcntis ergo in fecundo inftanti naturx
accidens agens non producit fubftantiam , vclcadembis producctiir.
Itcm omnis potcntiamerc pafiiua eft coutradictionis , 9. Metaph. fubiedum autem* '^''^'^^7non cft in potentia contradidionis ad propriam pafllonem crgo habct ahquam caufaU- ^^^ \
catcm rcfpcdu cius,aham a caufahtatc materix non nifi caufx cfHcicntis:quia non for- fjg,;ff
mahs,patet de finc autcm non cft fcrmo hic,& vidctur , quod oportct cos iftud concc- D.Thom.
dere fccundum dida fua dicunt cnim potentias fluerc ab cffcntia animx
hic dicunt, vbi Jkpr.
quod accidens habet virtutem inftrumentalem , quia caufatur a principiis cflentiahbus f .77''*''^-<'.
fubftantiXjifta non pofTunt intclhgi tantummodo paffiuepro fubicdo reccptiuo.
Item,fi accidens producitur ,
per ahquod principium produdiuum immcdiatum
1
pcr tc,quod eft accidens, non loquendo dc infinitatc accidcntaH in gcncrabihbus,&: ge- SHhJlatiMn
neratis in eadcm fpccie,de qua loquuntur Philofophijquxro ordinem cffcntialcm iu iftis f^'><^'*<:er'
accidentibus.Vbicunquc enim eft ordo accidentalis in gencrabihbus,oportet darc cxtra
"''"^'f*'*''
totum iUum ordincm aliquam caufam cflentiahter perfediorem:crgo refpcdu accidcn- ^//-^
tium fingularium infpecic caloris , da mihi caufam proximam cfTentiahtcr ordinatam Ordo acci:
&
&
&
adtotamiftamfpeciem(&:eodemmodoarguamdeindiuiduisiUius
fpeciei ) &:
non cft
procederc in infinitum in ordine efrcntiah ergo ftabitur ad ahquam fpccicm accidcntis,qux crit caufata ,
non ab aUoaccidentc , fcd immediatc a fubftantia,&: pcr confcûcns fubftantia habcbit rationcm principij aliui immediatc refpedu accidcntis.
Hoc confirmatur pcr Philofophum ^.Mctaph.cap.^.in fine, vbi dicrt , quod proprium
fubslantia ex his accipere efi,qtfia necejfe efi pr*exifiere aliquam alteram fubiiantiam aclu exifientemyqua facit vtfit animalfifit animal ; ejuale vero, (^ quantum non necejfarium ntfipotefiatefolum. Vult crgo, quod ad hoc , quod fubftantia fiat , eft neccflc aham fubftantiam
:
&
prxexiftere,qux producat fcd adhoc,qu6dquantum, &:quale producatur , non oportct aliquod quantum , vel qualc prxcxiftere , nifi potentia tantum crgo aliquid quod
non eft a(%u quantum , nccqualc, potcft cfTc prlncipium produiStiuum immcdiatum
:
dentalu
rfi
imerea,ijua^
^'. ^"l/^^
Jpf"et.
'^'^3*'
J f^
n^fi^
fifg
aniuamimmediate.
quanti&qualis.
Itcm 4. Metcor. dicitur Singulum efi id,quod efi dumpotefi inpropriamoperationem. &C Te.yt.vlt.
fimile habetur a Damafcen. cap.6o. &: lic^ iflx au^toritatcs habeant inftantiam dc cnti- f:^y '!'
bus impcrfe6iis:tamcn vidctur valde inconuenicns, quod ens perfcftiffimum fecundum
:
'^:
gcnus
inter crcata, carcat
diatum,
adioncita qu6d forma eius Boii poffit
efTc
principium immc-
& proximum produdiuum alicuius adionis.
Ex hoc arguitur fccundum vnum principium iftorum, quia illa formacftprincipium agcndi, in qua gencrans &genitum afiimilantur: fcd gqncrafum principahtcr
^f'^ ^
modit.
it
J^-^Tho.i.p.
^"^*-
Lib.
744
liccr aflSmilatur
IV. Sententiarum
gcneranti in forma fubftaatiali,fccundum ^/W autcm
fibi
affimilatur
iri
accidentibus.
Nec potcft cuadi dicendo quod ifta concludunt formam fubftantialcm eflc principium agcndi:fed remotum,tam rcfpcdu fubftantix,quam refpedu accidentis,dc quibus
procedunt rationcs:hoc non fufficit,quia nullus ncgat in Dco effe aliquam formam,qux
t principium proximum agcndi,non qu6d fine caufis intermediis agat,fed quodin fuo
ordme caufandi per nihil medium vltra formam fuam agit.Ita efto in propofito,quod tamen improbatum cft quod accidens habcat quandam adionem ad fubftanciam pofteriorem aflionc fubftantizrfubftantia tamen pcr fuam propriam formam crit ptincipium
,
aliouis fibi propriae in fuo ordine agcndi.
H O
M.
Sicundd condufie DoHoris , accidens mnfojfe ejfe caufam princifalem froduîonufuyBanti/t,

quia agens vniuocum ejt aque ferfe6ium,(jr ^quiuocum ferfefiusfuo effetu^(jr hocfecundum
late frobat contra Gotfredum tenentem aliquod agens aquiuocum effe ignohilim fuoeffeUu.
Secunda conclufio iftius quxftionis eft, qudd accidens non potcft efie principium effeftiuum generandi fubftantiam principaliter. Hanc probo, omne agens totale , vel eft
vniuocum>& ica a>que petfedum produdorvel zquiuocum,& ita pcrfedius:accidens eft
omnino imperfekius fubftantia : ergo,&c.
Dicitur ad hoc , quod aliquod agens xquiuocum potcft efle ignobilius fuo cfFcftu,
Catf.&dij.
ficut albedo rcfpclu intclledionis albedinis ,
ficut Commcntator recitat de Galcno
Cm. 131. fupcr illud y.Metafh.dc illa virtute,quam vocat diuinam,quac cft formatiua foetus, ta1 2
&
&
men non eft fimplicitcr nobilior fcetu for^nato^fi eft accidens.Et fimilis difHcuItas potcft
effe
dc quocunquc viuo genito per putrcfadionem > quod eft nobihus
ccclo, a
quo ge-
ncratur.
Si agens aqu.iHocurm
'fi
Contra hoc,licet ifta pt opofitio:SimpIicitcr impcrfcftius fccundum fpeciem , vel gcefTc totale principiumadiuum refpcdu pcrfedioris ,fit mihixque nota,
ficut aliqua in PhiIofophia,qua negati nefcircm probare aliquem ordinem cntium,im6
Dus non potcft
p'^f'Eliiu
effe-^ jjgj.
'
mli
"''^''?
inseffe
te.feSil;jl-
qu6d primum ens effet pcrfcftiffimum , imo poffct proteruiendo dici , quod totum
vniuerfum,&: quodhbet in eo faftumcft a mufca.Si enim arguas,qu6d mufca cft ita impeifcfta,*: tu
ia cft
ratio,
idem dicis,qu6d imperfedius

quare non
fic
potcft produccrc pcrfediius,habito hoc,nuI-
impcrfcftius poffit produccre aliudfic perfedius: necifta
pofita poteft probari , quod prima caufa fit perfcdifrima,excellcns omnia alia
creationemec ctiam hoc addito,qu6d fitcaufa xquiuoca,im6 cum hoc poffct ftare (ecundum protcruiam iftam qu^dcffet impcrfcftiflima, vel impcrfcdiorcaufatis ; tamcn
mwn agens. proccruia

in
14
probo didam propofitionem aliqualiter.

Primo fic,caufa vniuocahabct effcdum vniuocu pro termino adxquatofuxpotentiae:
fed per te caufa xquiuoca totalis eft impcrfedior caufa vniuoca:ergo impoffibile cft caufam illam xquiuocam effe caufam totalcm refpedu ipfius cfFedus,& fic Dcus non poffct
facere cfFedum cuiufcunquc creaturx,quod eft abfurdum.Patct confcqucntia , quia cffctus adaequatus potcntix pcrfediori nullo
Text.i^.
idem
S.
modo
poteft cffe a potcntia imperfcftiori.
Secund6 fic, vbicunque ad produdioncm eiufdem cfFcdus concurrunt caufa vniuo

ca,& zquiuoca , zquiuoca cft fimplicicer pcrfcdior. Pacct pcr Philofophum y.Metaph.
proptcr hoc cnim oportec totum ordinem accidentalem reducere in aliquam fpeciem
cfTentialitcr fupcriorcm in caufando:quia difFormitas vniformis,oportct qu6d rcducatur

^Mreopor 3 j caufam vniformem
& ide6 omnibus generabilibus , corruptibilibus oportct cffc
tet ordtnem
r
r
r
r
c
caufam f uperiorcm qux fir caufa vnirormitatis m contmuationc generatioms,
accidentar ^'"i"*'"
cotrupcionis. x hoc habco iftam propofiticncm,qu6dvbiad idcm concurruntcaufa
reducere in
Jpeciemali- vniuoca,&: zquiuoca,xquiuoca cft perfe6lior:fed qu6d non poffit fiijc vniuoca , hoc eft
ûamfupe- aliqualis imperfedionis in ipfa2Equiuoca.Patet,Deus enim potcft finccaufa vniuoca,fcd
riorem,
^q\ non potcft in animal perfedum,Hcet poffet in imperfcdum:ergo quzcunquc xquiuoca fola finc vniuoca poteft in efFedum,ipfa eft fimplicitcr pcrfedior , quam illa zquiCaufatijki- uoca,quac poffetconcurrcrc cum vniuoca ad idem caufandum,& pcr confcqucns zquiuoca hahet uocatio talis habct dupHcem prxeminentiam caufalitatis fuper cfFcdum vnam j quam
duplicem e- habct vniucrfaHtcr acquiuoca concurrens cum vniuoca
aliam quia habet illam pcrmnentiam. fcdioncm,quam vniuoca addcret in caufando,qua carcnt multx caufz xquiuocac , liccc
longe pctfediorcs vuiuoci$.
Fhyf.c.jZ.
&
&
&
Tcrtid
XII.
Dift.
Tcrtio
fic
fi
forma
Qu^ft. III.
caufac arquiuocac daret
fimplicircr pcrfcdius fcipfa
crgo
impcrfcftius
fi
formalitcr alicui
ejfe
quam dando
aliquod
ejfe fit ita
potcft alicui darc
formalitcr
fibi
pcrfcdius
a fc in
ejfe
ejfe
non cnim cft
dandi illud
ficut
quam formalitcr
potcft ci darc pcrfcftius fcipfa fcd dans cfFcdiuc

ftiori
poflct darc
dct alicui
alicui, dat ci ejfe
pofllbilc
ejjc
non
ejfe^
modo impcrfc-
quod aliquis modus dandi
formalitcr
ejfe
745
non
ficut
ncc cflcntia diuina
quocumque gcncre caufz pcrfcdius,quam fit ejfe, <\vxod
ipfa
dat formalitcr.
Quarto fic , fi caufatum fit fimplicitcr pcrfcdius , lic^t fit fimplcx , tamcn fecundum
iftum intcllc6lum potcftdiuidi in duo , fcilicct in iIIud,inquo zquatur caufx,&: ia
illud , in quo cxccdit caufam. Primum dicatur A , fccundum B , illc cfFcdus fccundum A , przcise cft cffeftus adxquatus caufx fua:, quia fimplicitcr xquc pcrfcdum cns
ergo B
, vt ab ipfa caufa non poteft

caufz , non potcft eiTe fimul aliquid cxccUcntius
hxc ratio poteft accipi ab Auiccnna, 6. Metafhyf.fu/t.
ab ipfa
Dico crgo quod proptcr nuUas inftantias particulares neganda cft ifta propofitio
vniucrfalis , qua: nota eft cx terminis , quod totalc caufans non poteft efTe impcrfcdius
ficut caufa
cfle
vel crit a feipfo
vcl a nullo : quia ab ><
nam vltra effedum adarquatum

:
&
quod totalc caufans zquiuocum cft pcrfcquia non aeque pcrfedûm fpccies cnim fe habent vt numeri.
cius intelledionc, nihil valet, vt patet lib.i.dijt.i.
IUa autem inftantia dc albedine ,
Te.w. i C.
j
caufato fuo , loquendo de caufa cfFcdiua &:

:
QiXMS
&
argumentum probatur ) quod albcdo non cft caufa totalis intellcîonis fcd tantum panialis. Vndc bcnc poffibilc eft cfFcdum cxccllcrc talcci caufam
nifi
! YtT:'
qudd
per illud
f- 7- "
u.
^*'
&
^^'"'**?f'
pcrfedionc : quia rcliquam pcrfcSioncm habcrc potcft cx caufa reliqua partiali

'cauram
ita a duobus fimul perfefl:ior eft , quam ab altera illarum , ficut didum efi ibi.
tmuHocam
Secunda inftantia ,
tertia , qux vadunt ad cdudionem , vcl indudioncm animz in partialem.
viucntibus ,
hoc fiuc a propaganic , fiue in putrcfadlis , vbi quafi candem reputo dif- Animx vi'""'^ 4
*
ficultatcm , habct folui lik i. dift. 1 8. Et efto qudd non apparerct , quod aliqua caufa uentfian
,
in
&
&
crcata pofTct inucniri nobilior anima,qua: tcrminat talcm eencrationcm ; prius efTet
concedendum
lum , qupa
qupd
Deo
ipla irameaiatc
ipia
iramediatc cllct
clTct a JL7eo
^" F'^'
tpto pTi
CHfttUT
,
quanj Uta
propofitio lam
iam ptobata
ifta propodtio
negarccur.
S
Tertia condufio Scoti
Ratio
eft
H O
accidentifi fefATAtA
M.
eodem modo agere intentionAliter
quia quAlit^s , verhi grAtia , cAlor
&
reAliter ^ acpriits.
&
eft totAle
principium fuA acHonis ,

eft moin quantitate ^ ad agendum realiter in contrArium ,
intentionAli-
do conuenienti tjcilicet
terinfenfum.
&
Tcrtia ^ conclufio fit dc illis duabus adionibus in fenfum

intellcdum , quoad intentionalcm ,
in contrarium , quoad rcalem ,
Accidcns fcparatum faltem
fit hxc
,
&
co
modo quo
,
&
17
qualitas tcrtiac fpccici eft hic fcparata
fcilicet finc fubftantia
potcft
&
principium vtriufque adionis, co modo quo prius,

hoc quantum cft ex fc ; quarc
hocaddicur,patebit in folutione dubitationum fequcntiuni. Hanc probo fic:CuiufcumcfTc
quc adionis aliqua forma cft totalc principium aftiuum , illa fi cfTct pcr fc fub modo conucnienti ad agendum pofTct cfTc principium ciufdcm aftionis fcd qualitas cft
principium , & totalc & formalc vtriufque adionis prajdi^la: quando autem eft fepa:
rataa fubflantia , cft taraen in quantitatc fiue habcns extenfionem , ficut ante feparationcm a fubftantia , ide6 manet fub modo conucnicnti ad agendum , qui cft modus
rtctcnfiuus
natum
crgo,
cft cfFc
probatur vno
iefto
illud
&c
Maior patet, quia
principium
modo fic
cnim non
agcndi in vno ordinc
totali principio pofito
potcft principiari illud
quia nihil aufcrtur
facic
cft
cum
ipfa nifi
ifti
vnum
fe cft finc
'
fub-
pcr accidcns fed pcr fc principium

:
illius
fubicdi nihil auferc pcr fc prin-
cipio agcndi.
Scd iftud non probat, nifi qu6d fubicftum non habct pcr fc rationcm principij in codcmordinc cum accidente. Scdnonobftat,quinpofFit cfFcpcr fcprincipium agendi
ciufdcm adionis in alio tamen ordinc vt patct dc caufis ordinatis ncc vnitas iftorum
pcr accidens impcdit vnitatem ordinis. Idco probatur illa minor aliter fic illa forma
cft principium aftionis, quaicft talc principium afFimilandi fibi pafFum,non tantum rcalitcr, vt in adionc rcali , qux cft in contrarium , fcd in adionc intcntionali quz cft
,
Scoti oper. Tom. FJJJ.
RRr
ia
,
'^'-
** '"''-
& fub rationc, fub qua "*^ ^

Minor ^^^
cuius ponitur principium.
forma: pcr hoc , quod pcr
pcr fc vnumrcrgo ablatio
Acddtsfi/''<*'
IV. Sententiarum
Lib.
746
quia tcrminus formalis fupplicitGr eft fimilis forma: acciDe fccunda autem probatur , quia
reali in p aflb ergo quanfimilitudine
ad
aliquid
a
deficit
quantum
fenfu
fimilicudo in
tum eft cx partc huius formac, vt agcntis , poteft ita bene efle totale principium huius
Depriina patec
in fcnfux^.
dentali ergo
:
illa
potcft effe principium agendi qno.
adionis , ficut
iqguantum
illius
eft a
13
auccra in illafcnfatione fit ahqua perfedio vlccnoc , hoc non
quahtate fenfibiii , fed inquancum
MM
N r4
b ^-^rÊrtU canclMjio,8cc.lrixc conclufio eft comX munJs , & racio pofita eft euidcns quia
:
faluando ergo ipCum
ejje
cum conditione requi(ita,qualis eft
cx-
abio (cquicur ad
principij
fcundum inodum connaturalcm
tenfio
& apph"cato palTo

Nequc
fOitUeMit
ifio
princifie
ejje :
fequetur adtio.
cum Caietano
refcrt dicerc
raodufn exiftendi fubftantix.vt

(jufid;
eftendi,
quia ficut principium
eiHod
lit
rcquiri
principiutp
remotum ad
ejje
f cpnuenit dcnominatio adtionis principio

^<</,tanquam pcr proxfmum fundamentum,non
econtri : /i ergo (cparetur in ejft , perinde idcm
6tus
rciicit
Dodor cx co, qu6d refpondcri
pof-
fubiedu!n conct^rrere ad efTcdum hunc ia

fupcriori ordine tanquam caufa fiiperior , toUendo omncm coiicurfum a fubicdo refpc6lu cfFe(ûs, qui comp^tit formx atcidentah, manet illa
probatio. Dices quamuis red:^ colhgitur , non
orane fiibieAum concurrere ad cflFcftum forras
accidcntalis,vcrbi gra.tia,aquaad caufandwracalorem non fequiiuctaracn quin fubic<9Eum ,^cui
accidens eft connattiralc concurrat ad effeiftuti^
ffi
imilan'
di.
fubied cxtrinfcco.
feftu produdtd ; hoc totum compctit ipfi ratione accidcntis ergo folum accidcns cftprincipinra cahsa(3;ionis, & formx fequentis.' Maioc
fupponit , feu tacite includic hanc propofitio:
nera ; in caujts wiiuocu CAuJi non excedit e^Sum

ingradu adiûfitUTnfihi ; vt contingit in alteratio-
vnquam exccdit caufam fecun-
di!m fpecicm,aiit indiuiduum,etiam in huiufiÔr

di' formis intenfibflibus
vndc dlor prodaflhis
nQn 3tft iptcnfior calote producente ; ciitn ergo
:
&
reali
habeat
iiiara
ordinari ad adlionem <rjinfeuntem
aliis
fi
illum efFcdlum dcinde,cum perfcdio cfFccommcnfurctur perfcfîoni prinîpij vni-
.id
& accidentahs
18
hium.
non
J"''" 'ift in
igtiU pirftr.
coUigiturii pofteciori
dari
eius,non fcquitut quod aftus talis proprieta- * fuf>ftntis compptat fubie^to quia fic nequc exigcret ^^^',"'"/7'
proprietatcm , ciim eam cxigat refpeAiue ad rtmextrmfe
tas
adum,
&
confunderentur principia.
Probat dcinde Doftor aftionem intentionalem competere accidcntifeparato,quiaeft aflimilatio qusdam pafli , non accidens ad perfc:
dem modo
& intentionanter.
Haec probatio fupponit iiualitatcm frifibilem,

, alterarc fcnfum mouendo ad
fenfationem,n6 enim eft alioquin fuflScjens probatio huius motionis, quiamultaaguntadpro-
H O
du(ftionem fui firoilis , quar netiueunt immcdiatc

aherare fenfum, Vnde qui diccrct tota virtut^pm
agendi fenfationem rcfuhdi iri ipfam potpntiam,
quar rcquirit obicftum, vt terminum, qui operatur circa ipfum,
non
vt caufara prijis
mottea^m,
ncgarex mcrit6 iharo confequcnciam.

Probatioergo Dotoris fupponit hoc conue-
miniis fubietnm requiritur ex partc principij,,
qukm ad intentionalcm.
M.
yquomodo quaHtag
quia pafia harum fiitat diuerfia ,
qitantijm
cftLCJt
SnpponitM
nirc fenfibili coniundto in fubie<5to,&proindc pji tSmucidero etiam cpnuenirc feparato } ficut conuenit ^'^,^^-*"^
ipfi agerc ad altcrationem tfeiletn , adxjuam non fenfJtitntm.
nam
fofiit agere diuerfis
receftiuum 'vnias ner
a(3:io,
9
.^Hio iatm*'""dis con-
ftam fimijitudincm in efe, ficut terrainus altcra- ||^" ^"''

tionis reaUs ergo fi potcft alterare realitcr , co-
Cpncra" iftasconqlufionesfunt ahqua dubia. Prim6 , contra tertiam eft iftuddubium non cnim apparet,qu6d fit aha aftio qualitatis in fenfum, &: contrarium. Primo,
quia qualitîs non aglt per clc(3:ioncm crgo quantum eft de fc vniformiter agit quanr
tum ergo eft exfe i(dcm immittit in quodcumque paft\im,& per confequens non eft aliai
& aiia
!uodg;t in
A /
cohcurfum fubftantis ad eundcm:ageret aotem ciim fit caufa naturalis,fi pofTct agere:quimuis crgo ,qualit9S emanct a fubjcdo vi propric-
lioci ,
quit alteram recipere.
Prima dn-
V.eJponfi.
perflucret virtus accidentis fupcraddita in qrdi-
Refoluit dttbium cmtra, tertiam cenclttfionemdeclaram
aSiionibtu , intentionali,
iicct
vt eft in fubicfto
Hanc refponfionem excludit fccunda probatio rainoris pcr Doclorem ,quia illud efl principiucn agcodi in fubic(2;o , fcciindiim quod producens affimiiat pafTum , & vniuocatur cum cf-
|ie;nequc effectus
men
obitiHe.
virtutem, non ta-
nc
ipfius accidcntis, in
ducentcm terminetur , non cft recurrendum ad

caufam diucrfara, quia hoc cflerfupcrfiuurn.:
ergo fubicdum non infiuit per propriam adtion,cm diuerfam ab adione caloris inhairentis.
Dices, fubiedum producic in fc ipfo calorem
per emaDdCionem,vt ignis:cfgg etiam poteft producere inaho fubiefto cxttinfcco , imo de fadq
producit,cum fit caufa naturahs. Refpondetur
alia
nonedet in^principio quo: ergopcr principium
Prirtcipium
toca depcndcntia cius fufficictcr adcalorcmpro-
poflet fubftafitia alterare alia pafla extra fc,fu-
quam
idem frodu'
eendi
quod
S.
cipio quod, nili praecisl,vc eft ^ principio f>

aiias tota virtu$ immediata ,
proxiroa agiendi
fet
Jmfiugnntur.
fubiedum
ipfi competet , cuius cft per fe prima ratio , vnde

conueniat alteri.
Et per hoc ipanct ptima probatio tnjnotis
non requiritur, fic etiam nequc ad operariy(^\xzn~

do forma eft feparata , quia adio non eft \ prin-
&
S.*^0llp9.
eft,
potencia fcnfitiua.
eft a
parte agentis.
Secundo,
XII.
Dift.
Qusfl. III.
Secundo, quia vbi cft idcm priDcipium aftiuum,cft cadcm
Commentatorcm,
Coeli
3.
747
& hoc probatur per
aftio,
& mund.com. yi.Jiv^ta rtatura,(^ ailio 'vna ied idcm cft

& proximum tam in fcnfum,quam in contrarium crgo
erit
hic principium formalc agendi,
cadera
atio.
Aliuddubium cft,qu6difta concluiio vltima vidctur contradicerc duabus prxcc- Ûnd

fic quia fi accidcntia fcparata polfint in omncm gradum aftionis in *.
quem potcrant coniunfta crgo poflunt in corruptioncm formx fubftantialis illius
pafli,in quod agunt. Sed corruptio illa non poteft efle in nihil virtute illorum,quia crcacura non poteft annihilare nec in accidentia fcparata, quia crcatura non potcft faccre
dcntibus. Probo
du-
accidentia aiiqua cfle pcr fe crgo in fubftantiara aliquam eft huius corruptio &:
:
conclufio tcrtia vera

fcquitur,
qu6d
fit,
fic fi
quod ifta pofifunt cfle fufficicns principium altcrandi,ficut prius
poflunt cfle principium gcnerandi fubftantiam cflicicns,contra primam,
& fecundam conclufioncm.

Ad primura,quid fit adio,&: in quo fit,dicctur û^Jf.
quod credQ
tem,fiue
fionis,
fit
cfle
vcrum quod adio

,
inagcnte,fiuc in paflb, 8i rcfpcftum
cum paflioncs in diuerfis
MJt.feq.ied pofito hic breuiter,
mutuo
cxtrinfecus aducnicn- Adprimtm

corrcfpondentem refpcftui paf- îttm,
paflis fint alterius, &: diuerfac rationis, ficut
& formar rc-
quod adiones crunt fic alia:. Hoc confirmatur fpccialit^r in propofito quia paflum rcccptiuum formx fecundum ejfe rcale , non eft reccptiuum oiufdem fecundum ejfe intentionalc , i. de Anima.: oportct enim reccptiuum foni efle abfonum faltem regularitcr rcceptiuum formx ifto modo non cft reccptiuum formx alio
modo,maximc in rcccptiuis matcrialibus crgo organum , & fubiedum contrarij non
funt rcccptiua fbrma:, fecundum idem effe : quia vnura rccipit intentionaIitcr,aliud rcaIiter;&; per confequens cum agens agat in paflum fccundum potentiam reccptiuam
cius , fccundum illud fecundi de Anima Aûs adiuorumfunt i fatiente bene difpojito,
fcquitur quod agens non agat in hoc paflum, & illud adione ciufdem" rationis,
Et tunc ad inftantiam de agcnte cxcledlionc. Refpondco,qu6dagens exclelionc
poteft diucrfimode agere , non tantura diuerfitatc quadam difparationis fcd contradidionis ficuc potcft non tantum hoc agerc &: illud , fcd hoc agerc , &: illud non agerc:
agens autem naturalc , quod eft illiraitatura fimpliciter vcl aliqualiter fccundum perfcdioncm aftiuam potcft ad difparata agerc fed non ad contradiftoria quia quodlibec illorum agit in materia difpofita & hoc neceflfario. Non crgo fcquitur, non agitfecundura clcftionem ergo non diuerfas formas in diuerfis paffis. Sed fcquitur,ergo non
ccptx
in cis
rcfpcdum qucndam
dicit
fequitur
Ttxt. 71.^
c^
^^
'*
^""'^ *"
Text. 14.
Agem
na-
"^'^ 'X''
^lf*'^*
"^n*^*'
indifFcrcnter agit, vel nonagit cx fc forraara illara,quam poteft agerc in tali paflb,
^^, i^*.
Exemplum de Sole & tadum eft i lih. diji.% (jr 7. qui licec habeat indeterminationcm nm etlam
quandam ad difparata caufanda in diuerfis paflls non eft tamen indeterminatus con- cmtraeUSlo'
tradi6lorie ad agcndum imo ncccflario agit in quodhbcc pafliuum , quidquid poteft in "'*
,
d.7.j.i.r.^.
illud agcrc.
Adfecundumdiccndum,qu6d ciufdem
nes formalitec diftindx ; dura taraenillud non
&
fit
ad
Commcntatoris , Sc
liraitatum in fua virtutc atiua
vnam adionem , ficut
eft vnica
cuiufcumquc
dcbcrcnt cxponi de forma vnica in vircucc ,
fjje
alccrius
forma
'^'
principij abiui poflunt eflc multasaftio-
fic
omnes
audloritatcs
'
ficuc eft vnica in
naturx.
COMMENTAKIVS.
Ôma
duo du-
10
fAmumdu'
Hum.
qaod qualitas agit yniformiter,& vna ead^mque aîone in ipccic ; aliasageret perde6fcionem.i.exCommcm.vlnvmtmeJlprincipium,vna
*^ aHio. Refpondct pafliua non cffe rcccptiua eiufdem a<îonis ex x.tie Anima textuji.(fr
izi. quando agcns cflet illimitatum ad illas
Ktftliutur.
iflas
conclMjtorus,8ccMoxxct
^^bia. Primum dubium
eft
feu obiclio,
adioncs , qus funt difparatar , agerc pcr elationem noncfle, pofleagercad diucrfa, led adcontradiAoria.Exnis patetadCommentatorcm,qui
dcbct cxponi.
Secundum dnhiwn , feu obiedlio cft , quia fi acsic&ium iif
cidentia (cparata habent
omnem
adbionem , auc
habercpouint,quam habuerunt coniundla, fcquitur qu6d poffunt agerc ad corruptioncm;

fed tunc forma corrupta non dcfinct in nihil,
quia
fic eflct
caufa creata
annihilatio
cidcntia fcparata
qux
nequit
cllcr
corruptio erit in ac- An Meiiint

quia creatora ncquit etiam fcp^rmtiim m-
neque
illa
fcparare accidens a fubiedlo , nequc ctiam eflct /*f**<'*7'"'

*
in materiam nudam , quia nihil potcft cor-^^*-^,
rumpcre foxmam in fubicdlo , nifi producendo incompatibilcm prxtcr folum Dcum:quia

forma in con/imari non dependet , nifi k Dco S(
fubicdo.
biunh
Smi9fer.T9m.VlIL
RRr
SCHO
748
IV, Sententiarum
Lib.
S
JRefoluit
H O
M.
aliuddubium contra eandem tertiam cdnclujlonem , decUrans quomodo accidentiafepa-
rata agant in contrarium ^fine eo quod corrumfant
nouam fubjtantiam ,
fterarent
efuod eft contra
fubfantiam , quia corrumpendo eam ,ge-
primam drfecundam
gnat duos modos dicendi exaî/sime fenetrando omnia
& varia
concluftonem
dubia,
^r
mouendo
afsi^
^ w-
foluendo^
Ad
dubium contra alias duas conclufiones refpondeo. Vno modo breuiter

quod qualicas efl: principium aAionis in pafTum habens coDtr|rium , & hoc
fecundum quemhbec gradum, fecundum quem prius, & hoc quantum eft ex parte qualitatis atiuac fcd propter fubiedum in quo eft contrarium quod determinat fibi aliquem gradum magis,quam ahum,poflibilc cft,qu6d non poffit in omnem gradum contrarij, inquantum conxrarium cft in tah fubiedo, codcm modo,quo prius potuit & ifta
%o
Ai
2.
afiud
dnb. pofTct dici
refponfio dccjarabitur ex fequcntibus.
Aho modo poteft dici , quod fi poffit in omnem gradum alterationis , in quem potuic
coniunda ,on fequicur quod poflic in corrupcionem fubftantiae. Ratio huius eft ifta,
quia generatio non potcft ^ corruptione fcparari comparando ad agcns naturale , hoc
modointelligcndo,quin quidquid caufatum corrumpit fimpliciter in finc corruptio\^ccidesfi- nis aliquid relinquat quia non annihilat. Nec poteft creatura corrumpere in accidcns
faratii nm pcr fc exiftcns,quia non poteft caufarc accidcns fic cxiftcns crgo fi corrumpat,corrumpotefi cor- pec jq fubftantiam
& pcr confequens , fi non habct virtutem corrumpcndi in fubftanrupere fub^[^^^ omnino non corrumpct fed accidcns feparatiim non habet virtucem corrumpen"" ""^'
di in fubftantiam, quia ncc producendi fubftantiam, vt probatum cHt/upra.
Contra hoc prim6 , quia qualitas , qujc poteft in omnem gradum alceracionis prajuiae
2, i
ad generationem,potcft in gradum incompoffibilcm formae fubftantiali rei corrumpcndac,
ita in corruptioncm. Primumprobatur,quia fi non potcft induccre aliqucm
gradum incompoffibilem formx fubftantiali cortumpendae ergo Cum quocunvq-uc gradu inducibili ab ipfp poteft ftarc forma fubftantialis corrumpendi & ita per nullam al
,
&
tcrationcm poteft cprrumpcndum corrumpi.

R.efpondeo , nupquan pQtcftaJcerans inducerc gradum incompoffibilcm alterabili.
Mouesnen Probatur cx fiacionp terminorum^quianon potcft moucns induccrc gradumincomfotefiimr- poffibilem fuo mobili, Cuius probatio eft , quia mobilc manet in toto motu ergo fub
:
ducere gror
t^M^^
omjjj ^xz^Ki pcr
motum indudo,fcd nihil manct fub aliquo fibi incompoffibili:ergo,&c.
Quando autem infers , tunc nunquam alterans per

altcratum , conccdo
alccrationem
fubiedum corrumpet
& probo hoc per aliam
jiVr dup\i'
rationem a priori , quia prius naturalitcr

non corrumpicur per ahquid pofterius naturaliter: quidquid cft indu61:um abalterante,
vt alterans, eft pofterius naturaliter forma fubftantiali rei alterabilis crgo per nihil talc
indudum ab altcrante corrumpitur fubftantia alterabihs,
Dico ergo qu6d nuUa fubftantia corrumpi poteft, nifi a fubftantia : ficut nec oppofifum fubftantiae cofrumpenda: poteft induci , nifi a fubftantia , vt fupcrius cft proba
tyni ^ qyji^ autcm cpntrario fton corrumpitur fubftantia, nifi difpofitiuc : quia ad illara
*"crcf*"onera lequeretur gencratio, nifi aliquid impediat.
^^^ contra , quia tunc fequerctur , qu6d accidentia ignis , fi cflcnt maxima , vtpotc
citer.
tantac quantitatis ficut fphaera jgnis
\nobHi.
Subjlantia
tantitmcor-
rumptt/Hh-
trahocfi)'
xz
dcntia
& tamcn
feparata a fubftantia , non poflcnt corquod videtur improbabilc. Aliud, quia fic accialterantia poflunt in qucmlibet gradum alterationis ficut prius ergo vltimum;6
rumpere guttam aqua:
ibi
exiftentem
pet confequcns
ftantix, vel ifto
cum
ille
vltimus corruptus immediate difponat ad corruptionem fub-
corrupto,immediate concomitctur corruptio fubftantia: j fcquitur
quod
fubftaniia corriunperctur,
&
Ad primum
ma, conccdo qu6d fi tota fubftantia ignis in fphacra fua dcftrueretur,

omnia accidentia gutta aqua: ibi pofitanunquam deftrucrctur ab illis :8c
rationes priuspofitx hoc concludunt quia non poflent aliquam aliam fubftantiam generarc ncc cotruptio .iftius poteft cflc , nifi in fubftantiam quia non cft in nihil nec'in
matcriam nuddm, occ in accidcnti^ , maxime virtute agcntis naturalis quia non potcft
natura aliquid annihilare nec in matcriam primam refoluerc , ncc accidcntia facere
Oercnt
ibi
Creaturani
fmfl annibdare
vel
J^'"'
'
jf^(ft,
finefubiedo.
&
Ne tamcn nimis abfurdum dicatur hoc , contra fenfum ; dico qu6d fi accidcntia
aliqua aftiua eflcnt finc fubicl:o,fubftantia quanta,& quahs approximata cis corrumperctur:
Qii^l
XII.
Dift.
non ab cis , im6
ab agcntc vniucrfali caufato
III.
749
ad quod
fuga PMga tiMHnaturalium, praccipu^ cum forma hic inducenda fit impcrfcda , quac totalitcr cft in vir- raUum ad
tutc adîua cccli &: pcr confcqucns nullo particulari agcntc impcdicntc , imd magis f'> ^^'
^^^"'difponcntc , potcft forma illa a coelo induci , ficut inducit quafdam formas impcrfcdas
rctur
fcd
fcilicctcoelo,
cft
in matcrias corruptibilium.
Et
rc ad
fi cflct aliqua forma, ad quam induccndam ccclum non fuf!iccret,oportcrct fugcprimam caufam fimplicitcr quia hic induccrct illam formam , ad quam agcus na:
ruralc difponit.
Ncc hoc cft fugcrc ad miraculum

turx crcatx
Dcus
fupplct
quia regularitcr
omncm impotcntiam
totius na-
non ponitur
vt patet in animacionc corporis organici,vbi
miraculum ita hic tota natura crcata non fufficcrct ad generacioncm iftam, nec ad corruptionem & idco natura difponentc ad eam vltimata difpofitione Deus rcgularitcr
fuppleret impocentiam naturac.
:
COHMENTARIFS.
\D
II
&c. In hoc ,
Mllud dnhiitm ,
& in para&
de formis intentionabilibus
darc exponicur. Adquorum intclligentiain breuitcr aducrtendum cft , qu6d in gencratione fubprtetfftd
md ftmtiali fupponitur alteratio , quar corrumpit

qualitatcs connaturalcs formz przexiftcntis , vt
patct cxpcricntia ad fenfum. Ex hoc coUigitur
ctrruftitnl.
formam przcxiftcntem
diccre ncccllariam con-
nexionem ad qualitatem naturalcm,non in omni

Cmr
fuo gradu, fcd in aliquo dctcrminato.

Ptimum patct , quia procclTus ad corruptionem eius non ficrct ab altcrationc, corruptio"^ accidentium naturalium alioquin , nifi cflct
formam i natura
aliqua connexio intcr ha:c
Ittr-
&
' ff^f-ff-
l^H:
ftitni.
""^
&
cnim non agit otiosc ergo

:
viacft ad corruptio-
ncm forracjcorruptio accidcntium
pcr induitio-
nera qualitatis contrariz , cohtra inclinationem

fubiedti ; idcoquc motus hic cft violentus fubieto. Sccundum ctiam patet, quia Bon ad omnem
altcrationem didtarumqualitatum, fcquitur cortuptio
formz fubftantialis.
Sed inquircndum vlterii^s , in quo fundacur

Tund*m(nttn hzc connexio inter formas in eftendo , quz in12.
eiiMxituUin- feparabilis cft
Qui doccnt formam
fubftaniia-
terminum altcrationis, & formam priouîbt%lU- *^cm corrumpi , quiacorrumpnntur cius qualitatcs i dicunt hanc conncxionem efte intcr difpofitrnn.
^Zj^" '"
icra e(Ic
& formam fcqucntem.
tiones prxuic indubas,
Refpondctur, non
Rilbtn/:.
cftc
hanc conncxionem in-
&
JDi^fiiittS- tct formam fubftantialem ,

ntx fequi- ,jg^ antcccdcntcm formam
turfirmMM
vllam difpofitioipfam fubftantia-
jgni^prout aliqui contrarium putant. Patct,quia

difpofitio anteccdcns non recipitur immcdiatc
in macctiam primam,vt nunc fuppono cum cominuniori,accidcntia abfoluta inelle toti, mediante fua
ExmtnvnItM.
Vndc
colligitur ficut
przuiam corruptioni
motus ad alterationcm
cft
violcntus fubiedbo
id
contra inclinationcm pafli , ita fubicdari

terminum eius in ipfo toto mcdiante forma,
eft
qua
conftituitur
nihil
enim
in
padb
dicit re-
& totum mcdian-
pcignantiam prxter formam,

Practerci
quia qualitares induftse cxpcllunt

oppoHtionem, qualitatcs con-
formaliter, Sc per
traria$,& connaturalcs
formz
przexiftcnti,
qux
atquc ab cadcm
KiJI ftrm emanant fi ergo emanant ab ipfa forraa > ncrhyfice [it queunt fubicdkari in matcria.quianulla forma
in ipfa forma fubicdantur
'" fuam fubicftum primum rcaliter,ad quod

(ehabct,vtakus:noncrgo vt agcns,quidquid fit
I.
Scoti per. Tom.
*S''
Sc
adione earum.
prim6,quia
I 3
illa
& ordo inter
formas illas,
ncmpc calorem indudum in materiam,
formam ignis fcquentcm , non fundatur ex natura
formarufn , qui funt adus fubordinati refpcftiuc ad idem paiTum , qualis eft ordo inter quantitatcm,
qualiiatcm rcfpcdliuc ad fubftantiam,
quia fic non refpiciunt idem paflum , quia calor
przuius eft in fubftantia fubic<ai prxcxiftcntis,
fecundiim formam , qui conftituitut , forma
^'"^
&
'fi
"''^'
f*'"'"" '*/'
&
&
ignis
non
ita.
Deinde vbi
non
eft talis
connexio , prior forma Aiutnitnti

* quia ordo
^'î ^'^."
&
dcfinit aduenicnte fequenti
connexio aliquorum in f^ neqait faluari , non

/C
r ft> r^
laluato iplo ej/e. Contrarium eucnic
propoaCo , quia adueniente forma genita, dcfinit forma
prior per corruptioncm ,
totum quod ipfi
\
'
'a..r..T'^K.
jp^jfitt
pritf
i/,fa.
&
ineft, vt calor, vcrbi gracia
przprodudus per al-
tcracioncm praeuiam.
Terti6,nihil inclinat ad fui m fj^.quod alio- *''*'' '"''quineft natura fua permancns fcd fi calor prior "," "*""*'
^
liter
./
j.
aon
/
per ordmem intrmiecum , fundatum
fua na-
/,
tura,inclinarct ad
m
.
formam fcqucntem,
cSe.
inclinaret
adsano^fui,quia inclinarctadw^ fubicdli:

crgo vt fic non fundat ab intrinfcco ordinem ad
formamgcnitaro in<r|^,& pemuncnter. Etcon-
CtnfirinMut.
firmatur,quia vcl fundarct illum ordinem,inquantum cft,

hoc non quia rcpugnat e(Ie,nifi
'Difîifitlt
infit fubieko ergo nifi fubieftum fit ; fcd fubexiît fHhieiedlum cfle ,
formam fcqucntcm ,quz cft tcr- 8nm ejfe.
minus gencrationis cflc rcpugnac ex oppoficionc in eflendo , quam habent forma corrupta
forma genita: vcl fundaret illum ordincm , qua
non cft ,
fuit ; fed hoc zque repugnat fundari
&
&
&
&
funt
eflendi inter entia pofitiua
& formar, nifi vt fundatur in
ejfe
qna cntia
corum.
,
Diccs , fundari illum ordincm in calore , in- R*îfi*quanttjm przcefiiticontri,calorcm przCcfl[i(Te,& Jmfi^^
nunc non cfie , prouciWt ex dcftrudionc fubieî per formam aducnientem , non autem pofi-
formz contrariz
tione alicuius
in
eodcm
iub-
icdlo : crgo !dc6 dcfinit,quia caufa pcr fc cius, vt
te forma.
/L-^"*"*
ncccflaria conncxio,
ordinem
formi.
Hoc fuppofito,patec rcfponfio
.ZjLgrapho fcqacnti hoc dubiura fusc
fubiclum,dcfinit;fcd ncetiam defineret, fiuc

fubicdbum eorrumpcrctur pcr ignem , fiuc per
quodcumque aliud agcns, ad cuius formam calor
non
cflct difpofitio
ergo, &c.
Przterca patct idem : quia fojma illa prior

Di^cfilit
produdba non repugnat formc fubftantiati,in
qua
fuftcntatur
perinde
diccndum
crit.fi po- ^r*!"*"/^*"
'
*
:
&
...
RRr
lil ftrfrui
fS
naturinmatcna,nequcvnionieiusadfubicctum
;
ex
,-,^;
JMt-
IV. Sententiarum
Lib.
750
ex naturi t\iz , quia fubdantia; nihil eft contrarium5& nullaforma infert priuationcm altcrius
Tubflantialis , nifi qax xquiualet ipil, Sc tribuit
incomparabilem : ergo illa
alum /iinpliciter
forma caloris non dicit neceflariam conncxionem cum forma fequente in fuo ejje. Probatur
onfequentiaiquodeftprius fimpliciter rcfpedu
pofterioris , id eft , infeparabiliter , nequit potli
nifi tollatur quidquid rcpugnat poftcriori co
ipfo quo ponitur:forma fubftantialis przexiftens
non toUitur , neque tolli poteft per calorcm, cui
non opponitilr:ergo neque ex vi caloiis neccifa-
dentiam
Ht
ftnitur
MtHf
pojh-
riui.
rio infcrtur
tanquam
forma pofterior
Comixia
$-
ttr formtu,efi
IK
rittdo
Mglm
di tntitm.
fupptfi.
tionii,
no ctn-
ntxitnit.
nuUam
&
fffio-
ntm.
iJon fuhefl
(aufi ntuttli.
omtem
rumpi,
eft
quam inquirimus
in-
&
tjtumdo dicatttr forma fithjlantialis cor-
dijpofitione eius natHrali
inteliigi
hmc
Sequitur
accidensfeparatum
tcrtia propofitio
,
ne<fut
concomi"
fK/
neijue Tirti frtft.
ceniunlium , agat aliter ad
re ad
produdioncm
fubftantiae
dum
S
êfoluit pojl /ubtilem
C H O
neque ex virtuforma
te vllius alterationis antecedentis definii
caafz naturalisj nequefieri, vt ignis fir,quin fit

; hac autem fundatur in igne; qua prior
ft fua proprictate Phyfica ndn propter dcpen>
fubordinatur
fubftahtia?
&
qua
cui ralis
adio
poflct fieri generatio
cui fubordinatur alteratio prsuiat
recurrendum proinde
eft ad caufam extrinfcvniuerfaiem , qu tunc agit ad faluanmyftcrium, quia defcdus caufa: particularis
cam ,
per
&
eam fuppIctur.Ex quibus
ferit Do<5fcor in
hoc*
patent quae hic dif-
& fequenti paragrapho.
M.
^longAm examiitatioftem fperaccidentia alterantia non produci gradum
qualitatii incompofsibilem
formx corrumpenda , nec expelli gradum
producunt gradum proximum gradui
ifii
incompofsihili
ei necejfarium ,fed cum

tunc fubfiantia alterantu producit
fubfantiam, a <jua produciturfua qualittu confequens , (jr corrumpttur qualitas necejfaria^feu

confequens forma corrupta.Si verh non effubjiantta in alterantepotens producere altamyVt in
acctdentibtts Eucharijlia ,fiat ijle effeSitti
tione huitts tnyfieri/ , Deitofacit
a canfa extrinfeca fupplente \ cjuiafuppofita inftitu-
ad prafentiam fpecierum omne tUud^tjuod fane ibi exifien-
te,feret.
^5,
Daturne
gradus
in
alterattone ,
ad cjuemfiûitur corruptio form(t Jitlfian-
Ad rccutidum dico , <}u6d nullus

quatur corruptio formac fubftantialis
cft
gradus in altctatione , ad qucm nccefTario fcfcd illc , qui cft proximus in vno altc-
alterabilis
non proximus in alio altcrabili , loquendo refpcdu corrumpcntis , vcl

gencrantis intrinfcci immcdiate fe habentis ipfi altcranti. Efto cnim , quodgradusaliquis quaii proximus illi , qui cft incompoffibilis formx aquse , inducerctur in aquam ab
rabili,
potcft cffc
aliquo agentc:ftatim fequerctur corruptio ipfiusaqux,fi in illo agcntc cfTct form?,

pcr quam poffet corrumpcre aquam fi autem non fit in illo fotma corruptiua aquar,
:
qutcorrum-
non corrumperetur forma aqna ab illo agente fed fort^ ab aliquo agente vniuerfali induccnte iftam formam ad quam materia cft difpofita. Sic hic fi ab accidcntibus feparatis alteraretur aqua ad gradum , qui alias efTct proximus corruptioni, fieut cft darc ibi
proximum (&dicoy?r^,quiaindiuifibilibus nihil indiuifibile eftproximum indiuifibili ) tunc quidcm ftatim fequeretur ab ipfo altcrantc corruptio aquac , fcd non nifi ab
pitur.
cxtrinfcco.
tiaUf,
âlitas
comitasfor-
macorrumpendam , a
ObijchHr
tripliciter.
Sedadhuc contra hoc arguitur:quiaquandoaliquaqualitas

cfTe
/"/"*
fequitur corruptio alterius.
pria ailionis; quia abeft fubftantia
calidus
/'"
quatenus agens,fcilicet fic difponens.fuppofita difpofitione ex ordine agendi , agit ftatim

adione fubftantiali ad formam intentam, ex qua
rormas in ejle , vcl intcr fubiedlum ,

propriam qualitarem Phyficaitt qux proinde
fupponit fubftantiam
formam , qua conftituitur , Sc illa fequitur. Hzc autem talis eft, vt na'turalitcr feparari ab inuiccm non poilint virtute
&
& gentrari pofita^ Jid>lata per alterationem
prxexiftcns;fed ex virtute agentis induccntis generationem formjB oppofitar.

Sequitur quarta : efuod accidens fiparatum non
agat ad corruptionem fikjlantia per fe ,ex vi pro-
illa fir.
gradHtnfiiMm,nificorrHptoipfifiihieSo.Secandzpto- Setunda fri,
tioae oritur drdo inter formas non neceftariir

connexionis (cd fuppofitionis ex modo agendi
Connexi inter ipfas
pMiff- efttatiUs connatHralii fithieiio ficmdtm
corruftienem Jiihjiatttialis forma ; quia neqoit age-
quscuraque
J"'"'^''
qiud virtute tigtntU naturalu noruomtm- Primpropo.
generatio fieret virtute qualiratiSi

perinde dtcendura e(Cet feruari in eadem hanc
lubordinattoneni In agendo. Ex qua fubordinafi
Alia crgo connexio

tir formX,
quantum ad confer-
his habentur fequentes propofitioncs : pri-
cft
tanter;
eaufa:,
fum
ma
prauiam
Prouenit tx
quaj pra:- *î*litat
modo prsdiiô.
Ex
quentera. Dico
inquirimus, fcd eftconnexio ratione tertij.nempe caufi cxtrihfeca: , quac agit cam fubordinatidne , primo mediantc qualitate , fecund6 mediante forma, qu eft principiura gencrandi , vt
nos dicimus , qu^ conftituiiur in forma fubftan-
propriam,&infeparabilcm,aliter nequit faluari,

nifi
conncxionem
przuiam , & formam fubfequ6d noh eft illa connexio.quam
agenti naturali
compietca
pofitio cft
eflc
recipit
inter difpofitionem
tiali
Hfi
connexfone
e^,quod
uationem fuz propri* qualitatis, ingradu aliquo determinato fccundum quem non definir,
nifi definente ipfb fubicdbo ponendo ergo hanc
connexionem inter fubiedum , Sc qualitatem
fubftantialis.
Diccs.hoc probarct
ReJ^$fie,
ihfeparabilt
omni
ualet
&
priu, nifipo-
ipfius in
generanre i fed cx aâlitate fubicdti
cft in fubieto
principium agendi ad aliquid incompoflibilc formae fubftantiali , crgo
poteft
& bic
quia
datum cft prius quod omnem alcerationem , quam poteft accidcns in fubicdo caufare,
,
poteft
'*'"'
..^^^>ii
iu*rta frtffit*'-
<\*
ifc-i
&
Quâ
XII.
Dift.
III.
751
(ubiedo.Icem , fccuncl^ , quilibcc gradus alccracionis eft eiurdem rarionif

ergo quodpocel^ habere adionem corrupciuam vnius , iliudciurdcm racionis, fi perfeficdc quolibcc:
^tiuscrt^poccftcflc principiura aftionis corrupciux vlccrioris gradus ,
fcd pofTibile cA qualicaccm fcparacam corrumpcrc aliquem gradum qualicacis fubftanciz,ficuc concedis : ergo fi ifta qualicas fcparaca fic perfcdior , poccft corrumpcre qucmcunque gradum iilius qualicacis: fedcorrupcoquocunqucgraduquaiicacis, nonmanec fubftancia prior , quia non manec fine fua quaiicace nacurali ergo,&c.
poceft
fine
&
&
pcr confeIccm ccrci6,agcns nacuralc poffec co^rumpcrc qualicaccs in Euchariftia

qucnspoflccinduccrcgradum aliqucm incompoflibiicmillisformisfccundum fpeciem:
camcn non poccft ibi induccrcjformam fubftanciaicmjquia non cft ibi fubiedumrergo
pari racione qualicaces fcparacar poflunc inducere in paflitm gradum incompoflibilcm
qualicaci, iic^cnon pofliuc induccre formam fabftancialem aliquam concomicancem
;
&
qualicacem oppoficam.
Ad primum dico,qu6d quahcas aftiua aliqua in fubftancia exiften5,non poceft efle per
2,4
adiuum rcfpedu alicuius^quaiicacis repugnancisfubftanci^ corrumpfndz;

fed cancum poceft eflc principium caufandi qualicaccm in cali gradu ad qucm fequacur
corrupcio fubftancise habcncis illam qualicacem fed ibi fcquccur iftum gradum qualicatiscorrupcio fubftancix hic aucem non:quia ibi eft quoddamagcns coniundum ifti acfe principium
cidenci,quod poceft corrumperc fubftanciam hanc,& aiiara gcnerare , hlc non. Ad iftud
crgo non fequccur corrupcio ab iftoagcnce, fedforcâb aliquo agence vniuerfaU , vc
didura
eft.
Ad fccundum dico quod licec gradus ifte
& iftc finc eiufdem racionis inê
mcu in comparacione ad quodcumque agens
quia agcns,quod poceft fubftanciam cor-
non ca- ^"*^ "/
J^^^Â
rumpere,poceft corrumpere vlcimura gradum quaiicacis confcquencis eam , &: folum il- ^^j^ j.^.
lud agens fcd ahud agens benc poceft corrumpcre aiiquos gradus non iih ncceflarios. tionuinor'
Vci ahccr poceft dici,&: pianius, quod gradus poflunc cflc eiufdcm racionis,vei in fc can- dim ^dfiA:
cum,vcl in fc,& in oraparacione ad fubicdura. Si primo modo , falfa^ft illa propoficio, ieEium^^M
qu dicic,qu6d agens eiufdem racionis poceft corrumpcreilla , qux func eiufdcm racio- ^.'^^'^r',
nis.Si cnim noii func ciufdem racionis in comparacione ad fubiedum,vcpocc quia fubic- ^' j^^^
dum dcccrminac fibi alccrum iIlorum,non aucem neceflari6 deccrminac fibi alios , bcnc
poceft aliquod agcns corrumpcre in caii fubiefto vnum gradum } vei piurcs non camca
illum vidmum,quem fubielum fibi decerminac:quia ille non corrumpicur , nifi ad cor:
rupcionem fubftiaQcia^
Ec
fi
arguas
fic
ficut fubftancia ncceflario requiric illum
gradum qualicacis confe-
gradus rcpugnac concrario agenci ergo ficuc dicisjquod manebic quandiu fubftancia manec , ica fequicur , qu6d non maneac propccr concrarium aftiuum. Et
przficrca , quod eft pofterius generacione , eft prius corrupcionc fcd ifta quaiicas fecundura gradum neceflariura fubftancix,eft pofterior generacionc fubftancia:crgo ctic prior
quencis
ica ille
incorrypcionc crgo
:
priiis
terante,vt alcerans cft
nacuraiicer
corrumpecur,quam fubftancia:fed non
nifi
ab
^
'
^
,
Ij..
-^^^^
gf.ifialihm
hahen-
al- twr, ntcfi-
baioearnm,
ergo^c.
gradum , ficuc '^^^fi-
Ad primum dico,fi aiiquod agcns eft ita pocens ad deftrucndum iftura

^'
fubftanciaadconfcruandum,arguracncumhabcreceuidenciam:feddicofubftanciamha- ^ '*
bcre maiorem vircucem ad rcfiftcndum concrario corrupciuo iilius gradus , quam illud pufrtijtuiconcrarium habeac vircucem adiuam ad corrumpcndura:& racio huius eft, quia compa- Uta alterit
rando aftiuum ad adiuum , fimpliciccr pcrfcSius fccundum cnricaccm cft fimpliciccr noncomm'
'
pccfcdîus fecundum vircucem:fubftancia
aucem habct virtutcm aftiuam rcfpeftu quali- f^gra^^

y</;^^te
confequcncis eam,& qualicas concraria habec vircuccra aftiuam ad corrumpcndum

ipfam. Simpliciccr aucerafubftanciaeft perfcftiorqualicareconcraria:crgovircus fub- '^Î^j^
ftanciz fimpliciccr cft maior in refiftcndo , quam vircus qualicacis concrarix in corrum-
tatis
pcndo. Ec liacc cft bona probabiiicas, qu6d fubftanria cft caufa adiua rcfpcftu qualicacis ^"^M""*
confcquenris ipfam : quia alias non rcfifterec concrario corrumpcnci fuam qualica- \1âtcmcm'
tem, neciliaqualicas poflcc refiftcrc quia dcfecft quid impcrfcdius,quara concrarium jetptcmem,
corrumpens , fi ponacur , qu6d illud concrarium fic fimphcicer intcnfius in fua fpecie,
:
qoam iftud in fua.

*^,
Aft fccundum dico , quod illa propoficio non eft vcra , nifi dc his , quac func or*o">'^*^
dinaca in generacionc ,'& corrupcionc pcrcinence ad idcm gcnus , cuiufmodi funt
formz ordinacz fccundum poneuccs

ficuc prius aduenic raaccriz
licacc
ibi enim forma vniucrfalior, "^

^^
Sed de fubicfto , & propria qua- prJuj corfecundum quem eft ncccflarium fub- ruptlonc,
ftancia:, exfmtm:
RRr 4
plurcs formas
ica poftcrius difccdic.
confequence fccundum illum gradum
IV. Sententiarum
Lib.
75^2
ftaatiae
falfum
cft
imo
ifta
qualitas
&
poftcrius inducitur
& poftcrius
cor-
rumpitur.
Et fi quaeras a quo inducitur huiufmodi qualitas, vcl a gcncrantc,vt gcncrans cft , vel
ab alterante vt alterans ? &C confimilitcr a quo corrumpitur 3 vcl a corrumpentc fubftantiam,vt corrumpens cftjvcl ab altcrantc,vt eft induccns qualitatcm oppofitam in gcnito?
Refpondeo, effclus proximus caufx acquiuocac fecundum fpeciem , in quclibct indiuiduo, caufatur ab aliquo indiuiduo caufa; azquiuocac. Ratio cft , quia indiuidua ciufdem
pofilibilc cnim cft canfpeciei non necefTano requirunt aliam,& aliam caufam fpecie
dcm naturam fpccificam in ifto produci a caufa eiufdem rationis , a qua poteft produci
eadcm natura in alio indiuiduo:quia ad eundcm terminum formalem fufficit idem principium formaleinduiftiuum: illudautem hoc,& hoc^quodhabct iliumcundcmtermi:
num formalcm,non
incompojfi-
produdiuum
alterius rationis.
a:quiuoca,&: effedu proximo probata
concludo qu6d
fecundum fpcciem in quocunquc,

quia prima qualitas caufatur tantum a fubftantia:ergo & quse-
qualitas ncccfl*ari6 confequens aliquam fubftantiam
hiltsfonM caufatur a
cormpendt,
rcquirit ncceflario
Ex hac propofitione de caufa
Okallm
tali
fubftantia
confequens,cum caufa aiquiuoca
fit virtualior,quam vniuoca,etfi cauvniuoca

polfet inducerc iftum effcdum , tamen caufa acquiuoca pra:ueniret,ficut diriaforimin
parua, in Ub. de Reffiratione non ergo inducitur ifta qualiduEli. Ab in- <ît Arift. de magna flamma
dnSU CAH- ras gcniti ab aliquo alterantc , vt alterans eft,hoc eft, non cft principium formale indur
yS/''"".
ccndi illam qualitatem, qualitas.
Etfiarguas, tunc ifta alteratio praeuia non habct tcrminum non eft inconueniens
dc tcrmino pcr fe ciufdcm gencris quiahabet terminum extrinfecum formam fubftan-
]ibet;potcft;& pcr
^'
&
tialcmgcniti.
Et fi quscras an illa qualitas gcniti inducatur a fubftantiagenerantc ? Dico, quod etfi

Quare po- poflct induci ab illa, tamcn probabiUus cft, quod inducatur abipfa fubftantia gcnlta;
tius forma^
a:qualcm,liccr poffcnt in idem paflum canq^jjj aggntia habcntia candem virtutem ,
17
&
êmtay
ijiia
ireneras tn-
j^^^
formam inducere tamen agens quanto habet

:
.,
-^
j.
.v
patiens fibi immediatius coniun'

^.
^
/- /.
autem ipfummet cft fufcc.
uni)tanto,caetcris paribusjerncacms,& immcdiatius agit. bi

ducitaualitatem
coft-
Jicjfumem.
tiuumtcrmini actionisfua:,vtinpropofito,ipfum eftpaflum fibi immediatius coniundum,& pcr cdnfequcns ibi non praûenirct generans fubftantiam genitam:quia non eft
prius fecundum pcrfed:ionem ipfo , fcd tantum duratione genitum autem eft aequalc
perfcdione $i immediatius ipfi paflfo & hoc potcft bcnc faluare quomodo omncs formae aequiuocx inducibiles inducuntur in quocunque a feipfo , licet tale agens arquiuocum non dicerccur pofle inducerc formam illam in aliud paflum ficuc voluntas vna non potcft induccre vohtioncm fuam inaliam voluntatem, bene camen in
:
Contra hoc
ini.d.9.q.
i.de
locHt.
"dtktan-
tkm difiut.it ,
necefi
certi'.:ii
hac
litertMi ejfe
feipfam,
^^
quo corrumpitur
quia ab illo a quo induciturproipfummet gcnitum,vt didum eft.VeI

poccil dici melius , quodcorrumpitut abillo, quod corrumpitur fubielum eius hoc
autcm c^ gcucrans fubftantiam contrariam &: tunc qualitas ifta corrupti non corrumpitur nifi pcraccidens: qualitas tamen geniti induda , qux habcc aliquem graclum,qui fimplicircr fuk incompoflibilis fubftantiac corrumpendac, ipfainducitur pcr
Tc , atione fubftantia: gcnitx licct non pcr mutationcm , quia fubieftum non praefuic,
P"^
'^'*
patet a
qualitas praeccdens
qualitas ipfius geniti:illudautem inducens eft
ipJtMiyqutA
anti
uu no
hahetur.
1g
carcns ea.
Hacc autem , quae dida funr
non folum func vcra dc qualicacc feparaca a fubftancia:

ibi fubftantia vt qualis non corrumpic fubftan-
fcd ctiamexiftente in fubftantia quia

:
ciam
nec inducic qualitacem in gradu incompoffibili fubftanciac corrumpcndac fed

vcfubftancia perfc corrumpicfubftantiam,&peraccidcns qualitatcm eius>vc fubftancia
gencrat fubftantiam ,
vltimus gradus propinquus fubftantix gencrandac , qui primus
cft incompoflTibilis fubftantiar corrumpcndac , eft ab ipfo genito.
Vndc manifefte patetfalfitas iftius compofitionis Oranis fubftantia idco corrumpi,
&
tur,quiainducicuraliquisgradus incompoffibilis fuac prppriac qualicaci imonunquam

gradus incompoffibilis eft,nifi inaliquafubftancia iamgenica; alioquin incompoffibilia
cffenc fimuhnec aliqui gradus induftus,velinducibilis ab alccrancc, vcalcerans eft , po:
corrumpere fubftantiam quia nullum pofterius fccundum genus poccft eflTc principium corrumpendi prius fccundum genus.
Ex hoc patec ad inftanciam quac poceft fieri dc aqua,qu6d cunq aqua non poffec corrumperc ignem quia fimpliciccr ignis habec^ pcrfeftiorcm vircucem atîuam. RcfpondcQ,non cft vniucrfaliccr vcrum quod impCrfedius non poccft corrumpcrc pcrfeftius,
tcft
JL^
loqucndo
'
Dift.
QuxH.
XII.
III.
753
loquendo dc fpccic ad fpccicm fed impcrfcftius adiuum fccundum gcnus non potcft
corrumpcrc pcrfcdius cns fecundum gcnus quia non potcft induccre nifi impcrfeclius
fccundum gcnus:& iftud impcrfcdius non poteft cfle fuccedcns corruptioni pcrfcdioris fecundum genus. Non enim poteft accidens eflc proprie fuccedens corruptioni fubftantixrquiafi illud folum fucccderct,fubftantiavtfubftantia,cflctquafi anmhilata. Scd
in imperfcdius ciufdem gcneris non cft ita quia imperfetius in hpc quod potcft induccrc ahquid fimilc fibi, potcft inducerc ahquid quod poteft fucccdcre ipfi corrupto ciuf-
Jfpfrf**
dcm
"^*
TT/"
fJJ'^_
rHptrt per~
ftEHm^fe-
"
fT'^.^
ficundwn
gcneris.
&
Pofletctiam dici,qu6d intcr perfcdum,

impcrfcdum ciufdcm gcncris cft formahs
repugnantia , propterquam vnum potcft ahudcorrumpcre : fed intcr perfeftum vnius
generis,& imperfedum altcrius generis,non
cft nifi
tantum rcpugnantia virtuahs
ficuc
& poftcrius oppofito prioris:poftcrius autem fccundum genus non poteft pcr fcjnifi in oppofitum fui generis & ideo non poteft in corruprius repugnat oppofito poftcrioris,
pcionem priorisfecundumgenus,cui non opponiturnifi indirede.

Ad tertium,concedo quod fpccies feparatac poflunt corrumpi ab agentc crcato , vt
cetur in articulo fequcnti,& ctiam quahter ibi fubftantia generctur,&
di-
non generctur.
Scd fi forraetur ratio hoc modo,pofitis accidencibus feparatis , vtpote calorc ignis in
quantitate,pofleccorrumpia fubftantiaalterante,vel ab ahoquah feparato contrario,vel
magis adiuo,vtpote aquanto frigido fcparato,non folum perfediflimus gradus illius caIoris,fed etiam vltimus fed non cft maioris virtutis, vcl magis aftiua iftafrigiditas fcpa:
rata,pcr
hoc,qu6d calor
cft feparatus,quam fi calor cflet in fubiiantia : ergo fi calot eflcc

in fubftantia ignis,adhuc poflet frigus fcparatum corrumpcrc vltimum gradum fubftan-
argumcntum principale quia illc non poceft corrumpi , nifi

corrumpacur,ncc corrumpi,nifi ahqua fubftancia gencrccur:& ica frigus fcparacum
poflec gcnerare ahquam fubftanciam.
tix ignis:& cunc ftactocum
ignis
Refpondco quod poncndo cahditatcm ignis, &: frigus aqux in quanticacibus fcpara- ^'f** P^'
fi frigidicas fimphciccr vinccrcc fecundum incenfionem fpecie fuacalorcm in fpecie
f^/ ^^
fua,concedoqu6dquihbecgradus ctiam vlcimus ilhus caloris poflct corrumpi ab illo titatihMfi
ftigore:fed non fequicur,qu6d flmihccr ô01t vlttmus gradus caloris cotrumpi , quando parMu,^
,
tis
calor eft in ignc.
Ec
mojgfi cor-
ratio eft ha:c,quia quantitas,qux fubiicitur calori fcparato,non
determinat fibi nc-
ccflari6 gradum aliqucm caIoris,non magis infimum,quam fumraum non habct enim
aliquam virtutcm aîuam , vcl ncceflicacem refpeftu cuiufcunque gradus ibi & ide6,
quod poceft corrumpcre in cali fubicfto vnum gradum poceft corrumpere alium ,
qucmlibecVnde hi gradus func ciufdem racionis in fe,&: in comparando ipfi fubicdo, id
cft,a:quahs eft dccerminacio , vcl indccerminacio fubiefti ad qucmcunquc gradum , & c
conuerfo fed non fic quando calor cft in ignc:fupremum cnim gradum non fibi nccef:
&
fari6 decerminac , fcd concingencer cft in ignc
&
idc6 fi illc gradus non potcft rcfiftcra

ncc fubicdum refiftet quia non neccflari6 rcquirit illum gradum,
fed infimum gradura fibi dctcrminat ncceflari6
idc6 licct ille gradus infimus non
frigori corrumpenti,
&
poflic refifterc:camcn fubftancia ignis,qua: cft maioris vircucis
poccft refiftcrc concrario
Corrumpenci,plus cnim poceft fubftancia ignis adconferuandum illum cfFcftum, quam

frigus ad corrumpendum. Conferuabitur crgo illc gradus , quamdiu ignis cft ia fuo ec
mancns 6c idc6 nifi fic aliquid corrumpcns fgncm in fe , non corrumpetur illc
gradus.
Quando ergo dicitur,qu6d non cft frigus maioris virtutis,ncc magis adiuum per hoc,
:
qu6d calor cft finc fubftantia, quam
fi cflet cum fubftantia

concedo qu6d non cft in fe
hoc contrarium magis poccft agerc, quia hoc concrarium feparatum carct caufa conferuantcfuum f|^:coniundum aucem habec caufam conferuanccm
fuum ej^. Ec ifta refponfio cft vniuerfalis de caufis concrariis formalicer , vel vircualiccc
:
xnagis adiuum:fcdin
concurrcncibuscircaidem pafl!um. Nonenimcftvna magis aftiua fimpliciccr , vcl minus,quia aha concurric circa idem paflfum fcd cancum vna cft minus aftiua in Ulud,quia
aha concucric , quia illa impedic.
:
S
bee tllu
Jnfoltttione hac exphcat
^ltcAt henetllud:
non ejfe
liter frim
priui
ejfentialiter
HO
M.
&
dcftrudo priori dcftruicur pofterius ,

ofienditinejfe,
i accidenti^quam
in
a
agere:itemy incflc noneffepafsioncmaccidentis.
deqitoqHdfi.i.
Ad
ritmperentf
3
IV. Sententiarum
Lib.
754
Ad principales rationcs. Ad primum dico,qu6d ifta propofitio , deftrulo prlori, dfr31

Deftrudo ftruitur pofterius:vcra>cft dc fimplicitcr priori, a quo fcilicct depcndct pofteriusmon aupdori de- tem de illo ,quodaliquomodocft prius,aquotamcn poftcrius non dcpendet cflentia*
rtruicur
ijjgj.
^poaUur*
gcqrcft in effedibus ordinatis , propinquior caufa: dicitur prior rcmotiori:ac

cflct aliquando caufam cxirc in cfl^cdum fccundum , licct impcdirc-
*c poflibilc
tur a primo, Alitcr potcft dici ,
iiMflidttr.
priori
poftcrjori fuppleat
quod
viccm
illa
propofitio vcra cft
iliius prioris
fic cft
dc
aliquid aliud prius
nifi
Dco > & fufbicdo tcCpcdtM
accidentis hic
Dtji. 1.
&
ro.&itt
z.
Sedprima refponfioeft dubia quomodo eflrdus pofterior poflct cflc fine efle^lu
ciufdem caufx, quando inrer efle6lus eft ordo cflcntialisrdiûm cft enim Cxfh in
primo libro quod caufa nata habere cffeîus ordinatos ,non eft in potcucia propinqua
^^ effedum rcmotiorem producendum,nifi propinquiori iam produdo:& pcr hoc non
potcft Spiritus fapdus fpirari , nifi a Patre,&; Filio fimul ac pcr hoc non poteft crcatura
,
priori
d*fi.\i. ij-i.
&fnqtfoM.
^'''
crcari,nifi
fimulatribus pcrfonisdiuinis,&aIiamultaibi.
non valet hic,quia ctfi Dcus fuppleat viccm, id eft,caufalitatem

conferuando accidens finc fubiedo non tamen fupplet vicem ipfius inhxrcntiz ad fubiedum,de qua arguitur,qu6d illa eft prior adlione in cxtrinfecum, nifi dicas quod pro tanto fupplet vicemipfius inhaerentix ad fubiedum , dequa
Secunda etiam
ratio
fiibiedi rcfpccû accidentis
arguitur,quia conferuat ibiejp,
Sed ad formam
potcft dici,ncgando
dentisnoejl
frinsyijtMm
Agcrc,qui4
vtrunujue
njpeaiiextrinjecumy
minorcm quia iej/e accidcntis non cft cflcntia,
loqucndo dc
iftej/e ahcubi fubftantix:quia vtrumquc conucnit contingcntcr accidenti ;&: poftcrius ctiam contingenter prxhabct prius.
NeccfTano quidem , &: eflentialiteraftiopaefupponit^jîpfiusformaeaaiux: fedquod
inejfcy concomitctur illud ^, non cft ncccfrarium,nec ncccfrari^ praeexaftum ad agere.
Q^jndb tamen vterquc refpeftus conuenit cidem formae abfoIutac,fcilicet ineJfe^&Lxigere
'" cxtrinfccum , licet vtcrquc fic extrinfecus adueniens tamcn primus non ita fe habcc
contingenccr ad fundamcntum,ficut fccundus, quia fi fcmpcr fundamcntum, flantc or-
JnelTeacci- literprius quam^j^^r^ in cxtrinfecum,
fic fecundum:& poffunt plura

men eji na- impedire,nc fepundus rcfpcftus infit, quam ne primus:quia contrarium impcdicns , poturaliter
jgft auferrc ifti forma: ne agat:fed ne infit,nihil poteft auferrcjnifi Dcus.
frimumta- dinc caufarun naturalium,habct primum refpeftuni,non
T"^
falfa quod inejfe eft prius, quam agere efrcntialitcr:fed tantum ejfe cft
,;âutcm cft communitcr prius confidcrando ordincm caufarum
naturalium.Er tunc ad confirmationem de immcdiatione, dico,qu6d non omnc immc-
Eft crgo
modîmmeJâtiw 4cfiidenti,<jiua
minor
cflicntialitcr prius
diatius alicui
pecefTario prajfupponitur omni mediatiori
vtpote
jfi
illud
immediatius
caufa aliquo refpedu mediati, ncquc caufa adîua,nequc rcccptiua : neque efFectus fimpliciter necefTario propinquior cidcm caufx. Et fic eft in propofito. incfle cnim
habet immcdiationem hanc , quod ftatim cx caufis naturalibus confcquitur funda-
non
ageret.
cft
mentum
:ita ftatim qu6d per nullamcaufam naturalem impediturnon fic agerc:fed tamennec/^/^îêftratiocIicitiuajnec rcccptiua:nec cfFedus fimplicitcr necelTario prior,
quam
Inefle non
fjipajftoaccidentif.
agerc.
autem eft accidcns per accidens.Panon cftpropriapaf{io,fedaccidcnscontingcncec

inha:rens,liciet vc in pluribus accidens autcm vt io pIuribus,non ncceflario prxcedic accidens in paucioribus,vel ad vcruplibet.
Et fi dic^sîxejji eft propria
tctrefponiio
i.ej.huiHs dtjl.
pafllio
/i}(r//f
accidentis,4gfr^
cniip
COMMENTARIFS.
^
17
^ ff^^p'*^'
^'*^^<'**^^
jTjLargumenta pofita ad
ftionis.
Ssc.
Rcfpondctad
initiutn huius qua:-
Ad primum,pofte(ius non poceft e(Ie ftnp
Refpondet id vernm efle de pofleriori ef^

lentialiter fic autcm fe habet aftio accidentis ad
exiflf ntiatn eius , non vero ad tnhxrcntiam. Ad
priori,
explicationcm illtus diftindtionis ponit obitcr

exemplum de efFeftibqs fubordinatts , in quibiis
probabile eft effcaum rcmQtiorcm, fif poftcriopupUst [ub.
'"^!^^"
*"
*"^* .
rcm eflc pofle fine prioti

Hoc tamen Umitandum eft:quatido non cft cf^"^'^''^ *"^^ '"^^' efFciftus
cftc pofterior finc priori, licet
fimplicitcr potcft
non
hic
& ab hoc agente,veibi gracia,elr(9uo
& nutic,
fiiiis
fuppo-
nitconfultationcm ineo,qui ignoratmedia,quJa

aljter nequit deuenire ad neceiTauatn cognitio-
nem,& przuiam eledioni;fed in artifice experco,

& cognofcentc media , non requiritur talis confultacio
ante ele^tioneip
agcns naturalc agcrec
immediatc ad confirmationem materia: prim<c in

inftanti,fi
appHcaretur cifineformafubftanttalf,
& tunc non agcret prius alterando. Rciicit etiam
SuMlfs cmu-
aliam refponfionem , qua; tamcn redufta ad iam / ,fufpln

prajmiflam tenet , quia inhacrentia non eft prior 'f^'^''*
**/*"
adtione iu accidente , nifi qui cft depcndentia
eius ad fubie6him : quidquid autcn;^ fupplet
&
caufam, fupplet
dcpendentiam caofse : fic
Dcus fupplens fubiûtn fupplct dopendentiam
qu
'
XI
Dift.
Qu^ft. 11
I.
fnm*lii}u9,
Adconfitmationempatcr,quiarcfponfioredit
*- tjlfriu* i,ihoc,qu6dilludquodcftprius,&imraediatius,
rtctffAni, (^
f>rtfer.
rurvnusad altcrum
fi
ncciue inlixrentia,qujc
mancc forma in
alioquin
ejfe
inba:-
linc
rcntia.
C H O
jfjhacfilutione decUrat illud; aîo efi tantttm fuppojiti, (hcet
fic
eft
&
vr .t.
rcfpeaui prior ad caufam matetialem, facit ad adi<)nem , quia neque principium , neque
caufa,ncqueconditioeircntialis, &: prxuia eft,
vt
comparatur ad aclionem , non feraper neceflTari^

fupponitur poftcriori, vt quando nullo modo
mcdiati , vcrbi
cft caufa relpcau poftcrioris
gratia > prius foima dicic cefpe&um effedus
7S5
ad CMiTam efiicientem , quaro caonc formalis

ad CdMva efFedum foimalcm , quia illefequitur
fj^ eius , hic vcro adlionem } fcd non fupponi-
quas inumumexigitur,inquantumcxigiturfubiedum.
habct inhacrcntia ad accidens

'ZlZVeH^^M qualiterfc
1.
mn inuematur afud Philofifh.
faltem vbi citatur)quod intelligitur de fuppofito^vt de vltimate denominahili^ atque adeofo-
\
!
tefi
conuenireform, vt froxime denomtnahili.
Ad fccundum ^ principalc dico, qu6diftapropofitio,aftio eft tantum fuppofiti non
34
habctur a Philofopho i Metafh. fed ibi habetur , qu6d aftio eft cir<;a fingularia &: pro Adio cft
tantopracfertcxpcrimcntumartiinagcndo,velexpertum artifici. Scd vudelocusJ cft ""'"
circa fingulare,vt obieûm:ergo eft folius fuppofui,vt agcntis.JSi ergo accipitur ifta pro- "J^^^';_
:
pofitio,adio cft fuppofiti

cft fuppofiti
fumitur aUunde,
aftio lamcn
non vt fohus denominati ab ipfa.
quam a Philofopho faltem hic
vt vltimate denominati ab aftione
fcd
iop,fhi,
vhi
dmw fd-
Hancrefponfioncm inteliigerepotescx j.î/?.!.//^. vbihabctur , quomodo ab eodem um.

abftrafto , &: maxime diccntc rcfpedum , poflfunt accipi plura denominatiua , denomi- ?-^ "f
'". ''
nantia plura,ad qua: cadit illa forma,& fecundum ordincm.Sicut ab hoc abftrado fotentialitas accipitur hoc concretum proximum,quodeft^fl/^//4:& dicitur dc calorc, & vlJ^fiî ^^
terius hoc concretum,quod eR.potensîc dicitur dc ignc habcnte calorcm.Eodem modo ot/W/, popoteft accipi ab adiene vnum concrctum,quod dcnominaret principium formaleagen- teji tamen
di,& illud de calore diccrctur , vtputa calor calcfacit,id cft,eft quo habcns agit, fic calor ejfe forma^
denomtcft potcnti^ calcfaftiua ncctamcn cft potentialitas ncc potcns. Scd non acdpitur ab ^^
^^'/'"r"*adione communiter,nifi denomlnatiuum dcnominans vltimum dcnomir.abilcjad quod
tcrminatur tota dependcntiaillius formae:& conccdo,qu6d quantumcunqueforma: dc- ^y f^
nomincntur ab adionc , curo ifta forma nata fit cffc in fuppofito , poflTet vlteriori deno- ahjh-MSlore,
/pcaiuo acminatione fuppofitum dcnominari ab atftionc

Scd diccrcs,(altcm hac denominationc vfitaf.i, qua aliquid dicitur agere forma non cipimtur
denominatur ab aftionc & ita propofitum. Refpondeo,forma habens rationcm formac, P""^* "^'
non fic denominaturjid cft,forma informansrquia tunc cft alteri ratio, qua iplum deno- ^
minacur hac denominationc:fcd forma non informans,fcd per fe cns, non dcnominatur ^^
hac denominationcjdcnominari tamen poteft alia dcnominationc vt praedidum cft
j
,
fi
ipfa
Et
non dcpcndet
fic illa
vlterius
ad aliquid denominatum
pxopoCitfo folntffippofiti
efi
denominatio eius
agere,brt\i}ter exponitur, vel alicuius habentis
dum fuppofiti. In hoc autem,quod dico haberc modum fuppofiti,nihil

ligo vltra eftentiam formae:fed tantum
&
cric vltima.
mo-
pofitiuum intcl-
ncgationcm informandi aliquod , quod pcr iftam
formam agat.
Ad confirmationcm per Boctium,poteft dici,qu6d ficut ipfc loquitur ibi de quo efi, &c
quodefiy quodlibet caufatu habct ifta aliquo
tum cft purum ir^.dequp in primohbro

4'^//,&
modo diftinta,co modo quo nuUum crca-
fcd
quolibetcreato , qu9 Ov?..er8.

idcm
rjjalitcrfua: pofimplcx,&
cflcntia
non oportet,qu6d
quod agitjint diftinda.Si cnim anima cft
tcntiac,non eft aliud,quod agit aftionc intellcdiua,&: quo agitc
in
& ita hic, iftud eft quod-
dam ens,& accidens fimplcx,ncc informans aliud.

Excmplum addudum dc anima & hominc non probat, nifi de qu & qucd in
cnTcndo:
& hoc accipicndo quo partialc,non quo totalcsquod dico,quiahomo,vt^tftotali, humanitatc cft homo fcd per animam eft homo , vt quo partiali. Et hoc eft quod aliquando
confueuit dici dc forma totius , & forma partis. Forma autcm totius cft quiditas rci includens vtramqucpartcmeflcntialemj&illanoncft aliud rcaliterabipfo qu6d fific
fort^ fit aliud,tantum cft aliud in modo intclligcndi,& tantum ifto modo poflunt difFcrrc,quod6c tfuo refpcdu adionis,quando que cft quo totaIc,^*tf</fcmpcr cft ad minus qUan- 0^^ &
do ipfum quo nulli alij incft,& forte ctiam quando alij incft:quia tunc fubicdum nullam
^^J ^'^
caufalicatem habet propriam refpcdu adionis fcd tamcn nunc dcnominatur ab illa ^^ ^^^.
adionc,dcnominationc remota,quia denominatur ^ ptincipio qttCj illius adionis.
BHafHmit.
,
IV. Sententiarum
Lib.
756
adduciturde ^.Mctaph.deM^Lthemzticis^qviod iftmatheMatic/lfftMefi
Ad illndjCûod
aSiOfVel agens^nec honutn. Dico,qu6d quantitas in Euchariftia non eft pure quid mathematicum. Mathematicum cnim ita abftrahit a qualitatibus naturaUbus , ficuc aforma
fubftanciah
ica
Machemacicus
c-nim vel magis abftrahit
a nacuraH,ficuc a
Mecaphyfico.
Conccdo crgo,qu6d fi quantitas cflec fola, ipfa non cfrec agendi principium taU aftionc,
dequa ioquimur hic:fed quaUcas ifta nacucalis,quae eft hic in quancicace,ben^ poceft ha-
adum vircualcm refpcftu pafli.
berc
COMMEHTAKiyS,
18
iefptnfi 4</
\ D ficunditm principale, &c* Oftendit

X\lad ,ani(mes fimt jMppofitorum
<
non
il-
cflc
fuunium
Philofophi fcd acfcioncs verfari circa fingularia:

prineifnU,
ex paritatc etiam rationis funt (ingularium^quia
nnguiaritas fupponitur ad adlicncm , ficut&f|^
JExiftent ptr caufa?:potcft ergo tcncri, extendcndo appcilatiomodum fup- netn fuppofiti ad illud,quod habec modum efTenftfiti friuadi fuppofici,in hocqu6dexiftat fcorfim nonconiiuh
notando aliud, quamujs natum fit connotarc,
quia dcpendentia adtionis eft ad ipfum, vt ad vltimatum terminum , fcu principium in fJJitSc
:
fj
aHu.
&
&
adu.Hinc fspc Auguftinus dicit volunpcccabilemj

tatcm crcatam c(fc dcfctibilem
quia eftcxnihilo, necpoifc rcdificari , nifiper
eum,qui nânpatitur defcftum : & in hocfundatur ordo in rcbus,& caufis,e(Ientiaiis,qua impcrfcdum reducitur ad pcrfedms , quia imperfe-
tentia
&
rt-
qw
hu,
funiMur.
,quim
virtus adiua
non dcpcndet
ipfa adlio
a toto
in
(ed econtri
fotma hominisjqua conftituitur cn$.
mitationem e(fcndi,ide6 dicitur componi cxpo-
Ofdo tn
ncmpcforma,& hon rationematcriaE:vnde (i for-
includcns potcntialitatis,aut defcftibilitatis;omincludit linis autem creatura eft defcdibiiis ,
&
&um
dicit
priuationem perfcdîonis
& ratioRC
hoc enim
totum ab
fiiiS
vide ipfum in i.dift.y qtufi.y. ad j.Sc fu-
in j.
dijl. 2. quaji. 7.
&
dicitur forma rcfpcftiuc ad
per
modum concreti,
in x.
diji. j.
6.
eputji.
rcm ipfam conccptam
& fuppofiti,
vt humanitas
Ad tertiam confirmationem quantitasconfideratur a Mathematico,vt abftrahit k fubftantia,
&
qualitate fenfibili:a naturali veto refpc<Skiuc ad

vtrumque vt crgo eft in Euchariftia (ubicaum
:
accidctium,quod dcnominatur ab aîbnc.fic non

confideratur mathcmaiice
fcd
st
naturali
vt cft
principium motus fenfibiiis fuo modo circa paragrapbum fcqucntcm : vide qua: diifta funt diftI
C H O L
o.quxft.S.in
Comment.
M.
noHro ,fro
hocfiatUidr rationem vtriufque afsignat.
cnfum > Videtur qu6d

i.^^^//>4:&:iccrum ininccllcdum poflctagerc, quiacft
per lc intelligibile non autcm poflct agere in intclleftum noftrum, nifi prius in fenfum:
crgo,&c, Oppofitum vidctur , quia non cft fenfibilc primo illud autem , quod eft tantixm fenfibilc pcr fe non prim6,non poceft agcrc finc illo,quod eft|prim6 fenfibile.
Poceft dici , quod non fentiretur , quia vel nuUam adionem habec in fenfum fecundumaiiquosimprimendo fpcciem propriam, fcd fola fenfibilia propria hoc faciunt : fcnfibilia vero communia folum faciunt ad modum immutandi ipfum fenfum , vel fi cum
fenfibili proprio caufet propriam fpeciem commune fcnfibile ( alioquin quomodoproEt
fi
qu2Eras,quantitas feparata fine qualitacc, eflecne atiua in
T.com. <4. fic,quiacftperfefenfibile.

:
Senfibilia
cemmunia
an agaatin
finjitm.
pric fentiretur}non tamen poteft iftam caufare fine fenfibili proprio
concomitante noa
prim6 , & ita fecundum fe poffibilc
feparari ab illa fed non prius in agendo in fcnfum,& fic inquantum hiriufmodi non cft
feparabile a fcnfibili proprio. Et forte ratio eft , quia fenfus eft prim6 potentia reccptiua
quidem quin iftud
fit
prius,quam qualitas
fcnfibilis
fui proprij
obiedi ,
& ideo a nullo alio poteft reciperealium adum,nifi prius nacuraliccr
ficiniftoadu.
û^ntitae
fine jualitate no
moue-
ret
intelle-
01
vojiriit
&ijMare?
Ad primum argumentum patecex his. Ad fccundum

teUc(ûm,fi
fibi eflec
cellcftui noftro,
n in mtcllc(3:u,
quia
nifi
dico
qu6d poflret mouercin-
proporcionacum vcl proporcionalicer pr?Efens:fed non

,
fibi
non
-''"''"'"
Qupad iliam diftindionem de formapartis,&

totius
IffciJenter refoluit quantitaiem Jine qualitate nonpojfe percipi a fenfu,vel intelleBu
37
ma cft folitaria,potcrit ctiam compcterc ipfi tam
ip(a.
&
fotinti*
t.etnfir,
e(Iendo,quia pars nunquam poteftefle totutn : ta- ^^>'> eempemcnadlio fcmpcr compctit toti mcdiante parte, '" '"* f"
Ad
&
Ctmptfitit
erimturt ix
quentia.Antcccdcnscftvcrumdeprincipioâin Ad
ipfum in luUjt. i i.û*(i. i.adi,

confirmationcm , intcUigitur de compofiadu, ficuc cxteri
tionc crcaturs cx potcntia
Patres ,
potiflimum Auguftinus dicit crcaturam includcrc nihil,idcft, non habere plcnitudincm c(reiidi,ficut Deus , qui cft adus purus nihil
denominari. vide
^Jcenfirm.
huius dependenciam ad aliudprius , quodeft in

adu illius perfcdionis inftantia aliata deanima
rc(5tc probat gioifam adhibitam Boetio.
Ad fccundafm confirmationcm,ncgatur confc-
poceft ficri pra:fens,nifi per fpecicm,quaE
eflec ficin-
non poccft caufa-
prius fpecies obiedi fucrit in fcnfu.
SCHO
Ad j. eenfir,
XII.
Dift.
H O
Qu^ft. III.
L
M.
Ad tertium frincipaUydecUrat ben} iUud^ agens dr fatiens commnnicant in

tum
j^7
Ad qnar^
materia.
declarat ideo AriHotelem negajfe ideas generare fojfe fubfiantiam compofttam
quia
,
funt forma : non quia negauit adionem formit ,fed quia tenuit nuUam fubfiantiam immaterialem foffe froducere fubfiantiam comfofitam ynifi medio corfore ^frofter ordinem caufanonfoluit , an forma fuhfiantidis fefarum vniuerfi in caufando, in quo errauit. Mouet ,
,
&
rata generare foffet ,ficut accidentalis fotefi alterare :

fufcifere quantitatem, necfufcifi in ea,
(jr
videtur quod non , quia non fotefi
vt vult hic Tartaretus.
Ad ccrtium principale dico, qu6d ifta propofitio primi dc gencrationc, agcns & pa-
communicarc in maccria, cxponi potcft de communicacionc apcitudinali, Agcns &

patiaiscovcl aftuali ifta autem accidcntia feparata ctiam natafunt communicarc cum paftb in
"^"".^
nifi
cft
vcra
dc
vniuoco
nam
non
agcntc
Deus
Vcl
alitcr
quod
fubicdi.
fui
matcria
vel ccelum non communicanc in matcria cum iftis infcrioribus. Sed hoc non foluit, expUcatur
quia huiufmodi accidentia agunt in fuacontraria adionc vniuoca: ergo prima folutio dHpUciter.
melior cft quia ex quo ha:c forma cft eiufdcm racionis cum forma cerminance , fcquitur quod ficut forma terminans eft in materia , ica ifta naca eft cflTc in maceria fed non
ticns oporccc
;
oporcct ipfam aftu

encis
eflTc
in materia
fcd recipi, vel produci
non
ficut illa cft
quia agerc
cft
formac
maxime pcr
fc
eft formac, nifi in aliquo fufcepciuo.
me quia conccdo quod qualitas non

compofitam fed in aUo adducitur contra mc, quia ncc quahtas cft principium generandi compofitum qualc , ncc etiam forma
fubftantialis , fi per fc cfict , eflcc principium generandi fubftantiam compofitam , quod
tamcn habcrcs ncgare , ficut & negas dp qualicatc , & compofito quali.
Dico ergo primo ad auftoritatcm Ariftotelis quod intentio fua cft , quod idca Platonis non poteft eflc principium generandi fubftantiam compofitam quia nulla fubftantia omniiio immaterialis poceft generare fubftanciam compoficam , nifi mcdiancc
Ad quartum ^
dc
7. Metafh. pofTec
adduci pro
potcft eflc principium gcnerandi fubftantiam
39
corporc,
Sed vndc cft hacc propoficio vera apud Philofophum ? Dico quod cx hoc,qu6d poordinem caufarum in vniucrfo eflc fimplicicer neceflarium:&vidicfubftantiasfcparacas fecundum poficioncm fuam moucrc ccelos vc per calcm mocum producanc aliqua in iftis inferioribus.: non auccm fic moucrenc,fi poflenc immediace produccre
illa quia cunc ille ordo caufarum non eflec neccfiTarius quod fibi eflec inconucniens.
Nec per hoc oporcec imponere fibi cruflas aliquorum , quod fubftancia feparaca non
poflic caufare aliquid hlc inferius propcer aliquam imperfcdioncm , vel calc aliquid, vcl
talc in fubftancia fcparaca, vcl propcer improporcionem fimplicis ad compoficum , fed
tancum propccc iftum ordincm caufacum. Conceflic enim,qu6d fubftantia fimplex
crcat ccelum motum quod cft compofitum pcr accidcns & quarc non ita compofitum
pcr fc,cum ipfum agcns non magis habeatconucnientiam cumcompofito pcr accidens
nec tbco ncc parcibus quam cum compofico pcr fe ?
Scd non communicamus cum Philofopho in ifta propoficione. Ordo caufarum na- ErrmdtA'
turalium cft fimplicicer neccflarius. Ipfe cciam dicercc , quod accidens fimplex non rifiot. tmtnpoflct produccre fubiedum qualc non quia ncgarec accidcns fimplcx , quando eft ^" <^<^*
nic
in fubicdo
rc
cocam rationcm agcndi , &
^**'
ita fi poflct pcr fc cflc , poflct pcr fc age- ^'^ff^

fcd quia ncgarct illud poflc pcr fe cfle propccr ncccflicaccm ordinis caufarum ^y&^-Î
,
cflc
apud CUm.
^ tucejfaScd quod dicicur ibi qu6d forma fubftancialis fi pcr fe eflec fecundum audôricacem rium.
hanc Philofophi non poflcc eflc principium generandi fubftanciam compoficam ; hoc FmmAfrbquidcm habec dubium fi cnim ficuc qualicas eft totalc principium alccrandi ica forma ft'*^''*^" fi,
fubftancialis gcncrancis
fic
coâlp principium generandi , confequens cft diccrc,
quod
f"^'^*
forma fubftancialis per fc cns, poceft fubftanciam gcncrare , nifi forcc , quia non eflcc fub "L ^,iAetHr
modo conueniciiti ad agcndum nihil enim habct modum conuenicntem ad agcn- qmdnon.
dum in maceriam quancam , nifi ipfum fic quancum , loquendo de agencc vniuoco fed
de hoc,an forma fubftancialis fola cflec principium gcncrandi vel quod plus eft , an
prima fubftantia fola. Rcquirc fufra in hac quaifi,
:
Scoti ofer.
Tom. VIII.
SS
COM ME
IV. Sententiarum
Lib.
758
COMMENTARIFS.
10
g A D tertium prlncipaU y 8cc. Tenct priinam
^J ttrtium.
jnLrolutionem, qux potcft ctiam accommodari fccundae , fi intcUigatur fimiliter communicatio in adlu
vel aptitudine
quantum ad mate-
ptincipium agendi,
tcrminus adionis, funt eiufdem fpecici, ita
neutra dependet ab vUo fubie(5bo , k quo non eft
nata dependere altera.
h j4d ijuartum, refte cxplicat tcxtiim PhiloAdÛMrtutr,
fophi , quia ncque idea Platonis , nequc cns abftrahens a mareria poflct generare fubftantiam
compofimaterialcm , ex mcnte Philofophi ,
riam, quia ficut forma, quae
cft
&
&
fari i fubftantia fepatata.
Mouet dubium.an fecundum hanc fcntentiam
An farm
fubflantialU
PhiIofi)phi
fcpnrat pofftt genirnre.
generarc fubftantiam ? Rcfpondet Tartaretus ncgatiue,quia ipfa non clfct quanta , ncque nata
forma
fubftantialis feparata poflet
non fub-
fecipcre quantitatcm^quiaquantitas
icdatur in forma, fcd in toto vnde ncquc ma:
teria fola
neque forma
fola
id cft
fcparata,
nata funt recipcre in feipfis quantitatcm , fed

compofitum : vnde fcquitur per ipfum , neque
formam
fuhftantialem ignis producere
formam
totum produccrc
fubftantialcm ignis
Jam formam , quod
diftinguitur realitcr a for-
ma & materia
forma
eft
fcd
il-
tamen accidentali,
principium agendi,quia nihil dicit
:
in compofico
prstcr fuas partes.

rcfponfio non fubfiftit , neque coharet
,quia nihil magis ex inrento probat Do-
Hxc
Riijeitur iOa litcrac
tor
qnam formam
pium generationis
fubftantialem elle princi-
&
in refolutione huius du-
conucnire pofqualitati compctit
bi) dicit a fortiori ipfifeparats
fc gcnerare fubftantiam
fi
principium totale altcrandi , quando eft

ncc obftat illud , quod fubncftit in
feparata
illis verbis : Niji forte, ijuia mn effet fuh modo
conuenienti ad agendum ; nihil enim hahet modurn
conuenientem ad agendum in materiam quantamt nifi
ipfiimfit quantum , loûendo de agente vniueco , &c.
Hsec dubitatio excepit cafum , in quo forma efcfle
Exeeptitfrt.-
mijf
exfli'
fet
fcparata
tam
a fubiedto
quam
a quantitate.
omnibus
adliua cx
lis eft
Accedit toti
efle
cum
forma
principiis
H O
difl. 3
quttfl.-j.
aftiuam.
dicat
folum formam to- Totum nS

,
formjc.
Vnde anima rationalis, quamuis infit corpori

quanto , quia ncutro modo fe habct ad quantitatcm, ita nullum cffedum formalem recipit ab
ipfa ficut nequc albcdo & dulcedo in lade communicant fibi inuicem aliqucm effcdum formalem fed totum non fe habct ad matcriam
formam, ficut fubiedlum , aut forma informans;
crgo ncquc quantitas mediante toto afficerct
:
&
partes.
IZ
Diccndum ergo quantitatcm afficere totum
mediantc forma ,
fic immediatc afiiccre for- Forma fefarat
inejfet
mam , & mediante illi materiam : vnde forma quantita,
(y
fubftantialis poteft feparari i fubiedo manen-
&
te in ipfa quantitatc,
infunt toti
&
& aliis accidentibus
Hualitiu.
qua:
funt principia alterantia fub-
omnia rcquifita ad
gcnerandam fubftantiam ad hoc enim fufficit
communicare formam matcria: prasexiftenti;&
ftantiam
ac proindc habere
;
principium illud Philofophi perindc hicinter-
pretandum
cft
ac in aftione accidentis fcparati,
& eodem raodo foluendum.

L
M.
T>e
a num. 14. nec charitatem totalem saufam amoris : (^fecundum eos qui
tenent fpeciem intelligibilemejfe totalem caufam, dicendum
effit
quodfeparata nonproduce-
non efi principium receptiuum eius ,feparata tamenpnefens^ viidem de charitate fefarata afsifere.
concurreret
quod
detur
fartialiter
,
&
Ad quinmm argumentum principale,(i fpecies intelligibilis ponerctur totale princi*
pium
^
i.difi},.
??
&
tfl
fccundum hanc,non conucnire adtionem aSiuum nifi

p'r formam
vllam, fcd mediantc forma partis, qua conftituifartii.
tur in fpccic, nnediante qua ctiam cft receptiuum
& aAiuum. Quis enim vnquam dubitauit matcriam, & formam fubftantialcm corpoream efle
cxtcnfas & quantas ? Sed fi quantitas ita prarcisc Abfnrdu fercciperctur in toto , vt cxcludit fccundum di- quens ex illtt
ftin6lionem realcm partcs , non poflet effectus fententia.
quantitatis communicari forma: , aut matcris:
quia ncquit forma; communicare cffe^tum fuum
nifi ci , quod eam recipit in fe pcr modum formE, vcl certe ei , cui communicatur per modum
tius
ret infe intellecfionem, quia
40
eom-
ttSiio.
fubftantia-
Adqumtum oJiendit,fe mn tenere fpeciem intelligibilem effe totalem caufam intelleStionis.

quo
fttit
quibus pro-
(tttur.
Formi, fubftatiali
&
batur fubftantiam
quafi cx fe-
Vnde Doftor in litera fequcnte redit ad affirmationem , rcmittens fe ad dida in hac quaeftione de forma fubftantiali , vel de fubftantia
prima,quam probauiteflcprincipium produccndi fubftantiam,
negauit formam accidentalem
agcfc ad fubftantiam immcdiatc, fiue producendo,fiuc corrumpcndojtanquam terminum intrinfecum fuarum aftionum. Si crgo forma ac-
Vnde benc remouct intcrpretationem

aIiorum,quam dcfumunt ex fimplicitatc fubftantia* (epafatac vel improportione ad corpus i vel
huiufinodi quia omnia hajc perinde inftant in

cadcm difficultatc & forma,contra motumcorporeum casli,quem admittcbat Philoibphus cau-
titate.
cidentalis eft aftiua, a fortiori
finttnti.
infert fuppofitionem
paratione a matcria nullo modo eflet quanta*

vel fequerctur ctiam eius icparatio 4 quan-
tam , nifi mediantc corpore , ncmpe motu cccli,

propter ordincm,quem pofuit caufarum, in quo
errauit.
Tarcaretus
non ver6
intelledionis, haberet aliquamapparcntiam,qu6dfcparatapo{retcire principium,
de charitatc refpedu diledionis. Sed nec hoc,nccillud pofui totale principium,

fed partiale,&: minus principale. Principium autem minus principalc nunquam poteft agerc,nifi principaliori prius naturaliter agente;& hoc loqucndo de prioritate
cx
XII.
Dift.
Qusft. IV.
759
ex parce agentis, non vc a<îo, vel ternninus recipitur in pnffo : quia fic (imul nacura ter- Cmrapr^detmmnaminacur adio agcntium ordinatorum in pafTo ad formam.
Sed nunquid contra aliquos tcnentes illudantccedens,concludit hxc ratio ? Dico tionemPhy-
quantumcumqUe feparata , vel coniunda , nunquam intelli- -^J^' .

enim dicitur intelligere, nifi in hoc , quod habet intellcaionem talem forma- ^
T^gJ!^
liter fibi inhacrentcm & fic adduccnda eft propofitio tertij de Anima IntcUigere eji fdtiy j^ auo \.
quia inteUigere eft haberc intellcdioncm fpccics autem intelligibilis a nullo ponitur diji.i.^.j.
ciTc principium receptiuum intcilcdionis. Vndc magis concludcret hoc argumcntum, mm.i^.
qu6d
git
fpecics intelligibilis
nihil
quod
fpeciesfcparatapoffet intelligcrecontraponentem,qu6d eftratioformalisreci- ^'*'- "^-
picndi intcUedioncm ,
quam contra ponentcm, quod cft totalc
principium adiuum in-
^'1'
'
*'
ccUeftionis.
Sed adhuc deducetuc , qu6d faltem fpccics intclligibihs feparata poftct caufare adiu^ intclledlionem, quod vidctur inconucnicns.
Rcfpondco, hoc non fcquitur, nifi habeat paftum approximatum receptiuum intelle-
ai
conccdendum quia caufaret incelledionem in illo & quoad hoc , cft vna difticultas communis nobis , & illis quia quamcumque caufalitatem tribuimus fpeciei, vel partialem adiuam , vtjupra dixi , vel tantum racionem ptzfentantis obiedum , iftam perfcdionem eodem modo habcret, fi cftec feparaca ficuc fi coniunda. Videcur crgo , fi feparaca cffcc przfcns incelledui non pcc in*
haerenciam , fed per fimplicem przfenciam quod poftcc eodem modo fufHcere ad caufandum incellcdionem in incelledu , ficuc quando inhxrcc. c hoc concedo quia dixi Speciet infitprd, qu6d incelleftus nihil perfedionis percindncis ad ipfum , recipic a fpecie infor- tetli^h'Ue
mancc fcd cancummodo oporccc fpeciem , vc aliam caufam parcialcm cfFcdus , concur- y^/'*^**^*
rere cum incelledlu fed qudd aliquando caufa parciahs alceri coinhxreac,hoc eft omni- ^!"'^^'
no accidencale quia acquc pcrfck^ pofiec caufare cffcftum finc inhzrencia propcec g,fyreref ^
ordinem cfrcncialcm , fcihccc fubordinacionis vircucis adiuz ad vircuccm adiuam cui imeOeSiioaccidic ordo fubiefti , & accidencis. c ica brcuicer dico, quod charicas in pacria immc- ttem.
diith caufabic incclledioncm incuiciuam fui in incelledu ic camen non cric prxfcns
inccUedui inhaerendo fed voluncaci & camen ifta prxfcncia fufHcic ad hoc quod ipfa,
dionis fed
fi
tale
habcat, confcquenter
cftet
vc caufa parcialis, concurrac
cum alia caufa.
quod frequencer fic, quafi fic aliquanci ponderis,concra nullam opinioncm concludic nifi concra ponencem fpeciem effe cocale principium incelledlionis aftiuum, &c cum hoc propinquum & proprium reccpciuum ciufdem, & idem
poffe moucre fc. Sed concra ponencem qualiccrcumque de aîuicace fpcciei , non concludic nifi quod feparaca poflic fimplicicer agere , ficuc coniunda ii camcn habeac paffum proporcionacum przfens eodem modo de charic^cc refpeftu diledionis.
Iftud crgo argumcncum,
COMMENTARiyS.
ij
natura intcllcAionis :fiautem eflctfeparatapof-
Deiiunt$onprincipaU,8cc.KcCp6detut<{u6d
XjLfi fpecies inteiligibilis feparata i fubieCto non poflet fe fola producerc intellcitionem,
quia
eft
caufa partialis
que etiamfi edet

cra intcUeftum
fet
pium cft
minus
>E S
ei
cum
intelle(û
autem qua
tale
reat altcti comprincipio,
principalis , neproduceret eandem exquia hic eft paifum determi-
hoc vide ipfum

pro 4. t/iVc, &c.
totalis
Qj^
agere fimui
qua comprinci-
accidit
nempe
S/#fi y#^*-
'*'*
/;
qu6d inhs- **"'*'*-
intelledui.
De
in i.difi. 17. quf/f. xi 4d tputrtttm
IV.
Vtmm omnid tranjmutatio, qm fotefi caufari ah agente creato circa

accidentia
m Eucharifiia manente
necejfarto requirat
eandem quantitatem manere ?

D.Thom.x.i.f.ji.rr.x.^ 1.1.^.14.4.;. Gofrr.^KMtf.i i.f j.GregJbir ^.i.4rr.2. Capr.iiy?.i
8.^.1.
>Egid
fi$dLi.q.ii. ConimhiictMegnienux^j^.tj.iS. ndeScox.lJifi.iy'^'}'^ i\Flr/f.q.%.& ^.Phr/f
q.^&
1. Phyf.il.t.
& 9. MetMph.q.t^.
& c A tcrtium * principale , primd quzro de cranfmucacione pofnbili manence Euchariftia. Sccund6 de cranfmucacione , cum qua non manec u-
De primo quzro , an omnis cranfmucatio , quz poccft caufari ab

agcnce crcaco circa accidcncia in uchariftia manence , ncccfrario rcquirac
eandem quancicatem mancrc l Q6dfic,quiacammocus,quam mutacio nccefTario Arffm.t.
Setti oper. Tom. VHI.
rcquiric
SSs z
chariftia.
760
Ttxt^ com. rcqujric
6. Qj*
rubicftum ,
5.
aifus entis in fotentia
eft
5>.

& pracfupponit. Patet cx definicione motus, Phyficorum
,
(jr eji
a6fui mobilit
inquaittum
moi/ile.
Motm
Patct cciam cx dcfinicio-
Phy ficorum Mutari efi aliterfe hahere nunc quam prius : fcd cranfmu^cntc crcato , vcl cft motus vel mucatio crgo ncccflari6
&7i.
fdem y
pratfupponit fubiedum, &: hoc mancns idcm.fub vtroquc ccrmino, & hoc eft de racionc
Phyjfcjcict.
fubica;i:fed hic nihil manec idcm fub vcroquc cermino,nifi quanticas manc,ac cadcm &:
"'^^'
eonfirmacur, quia non mancncc priori eodcm, non manec pofterius idcm. In illis eciam
mucacionibus hic pofiibilibus, non pofTec inucniri fubic^tum aUquod , nifi quancicas.
Item 7. Metaphyf.caf.j. probac Philofophus, qu6d gcnerans non gcncraCjnifi compot
^rgtm.i. fitum &: exponic in finc capiculi quod non folum de fubftancia oftendic racio non fieri
T'xf-^^' fpeciera fed de omnibus fimilicer primis Przdicamencis communis eft racio, vc Quan& tndc. ticace , & QuaHcace & aHis Cacegoriis fic cnim veluc a:nca fphasra fed non fphaera,
nec xs. Similiter in aUis Cacegoriis non cnim fic quale , fcd quale hgnum ncc quanj^
tum fed quantum Hgnum aut animal. Scd non potcft effe hic compofitum gencratum pcr accidens aHud,nifi quantitas fit pars illius compofici illam auccm oporcec
fuiffe eandem in cranfmucatione, quiafccundum Philofophum ibi oporcec femper praccxiftere maceriara, quae cranfmucacur ad formam, vc fiac compoficum.
Item,agens naturalc non poteft in Euchariftia caufarc augmcntum , nec diminuArgum.i.
t'onera
quia hacc non conucniont nifi animatis, quibus &L nutritio conuenit, 1. de Ani^
Text. cm.
^f*^: fed fpecies in Euchariftia non func animacx ergo non pofTunc augcri nec minui;
1 5.14.57.
fed non eft aliquis mocus ad quancicaccm aliam , & aliam nifi augmencum , &: dimiText.
nc mucacionis
i i,
cacio
6.
quat potfeft caufari ab
"
Text.
1
cm. nutio,vt pacct
j. phyfic.
vbi in gencrc Quancicatis ponuncur ifta,ficut alccracio in gcncrc
Qualicatis.
8.
Concra , fpccics
Ratio opp.
illjz
pofTunc a Saccrdoce frangi. Paccc ad fenfum
auccm eft vnicas concinui ergo

ergo non manec in illa cranfmucacipnc cadem quancicas quae prius.
foluicur concinuicas : cqncinuicas
co
Itcm , circa huiufmodi fpecies , poceft efTc condcnfacio ,

in raro auccra maior eft qpancicas, in depfo minor.
& per confequcns
foluicur eius vnicas:
& racefaîo ab agencecrca*
COHMENTAKIVS.
X
/^
Jrca tertium princlpMle , &c. Hic agitur dc

V-^tettio articulo huius diftindtionis ,
in
hac quxftione tantum , dc mutationibus fpecie-
&
rum qu funt ad terminum accidentalem. Non

eft qa6d hic circa opinionem Gotfredi hsreafnus, quancum ad natucam motus , & oppofitio-
HO
nem terminorum , quam

hic,
&
i.
MJiinQ.17.
illa pgcte quaeftionis
Gotfredi
abolcuit
>
:
qus
fusc itripugnat Dodlor
*]ua/i.i.
,
qus
& 4 omifsa ergo
tangit
opinioncm
Philofophos
profequemuc brcuitec cefolutioncm
intec
in fcholis
quxftionis.
M.
Opinio Gotfredi in rarefaflione ^fjr condenfatione totam frMedentem quantitatem deferdi ^
(jr
aliam omnino nouam fieri,^ fecundum hoc mottts ifii in Bucharifiia funtfinefubieiio. idem
tenet Gotfredus de qualitate in augmento,vel diminutione,fcilicet quodtota qualitas praexi-
De quo
fiens fereat.
Gotjr.ûod'
lib.ii.tj.i.
& BHrlei.
i .difi. i
j.q. i.&
^.& late Scot.^.Phyfq.^,
Hic eft vna opinio quae dicic quod non folum poffibile eft hic quancicaccn non ma
eandem fed quod eft omnino alia & alia quancicas in rarcfadlione & condenfatione fpecierum ica fcilicec omnino,qu6d nihil prioris reraanec in pofteriori , nec
,
nere
pjf 5 aliqua poftcrioris prxfuic in priori. Ec cx hac conclufionc concedic ad propoficum

fciliccc quod hic eft mocus fii>e fubicdo eciam ab agence creaco , vc facis pacec
ad fenfum quia ignis poccft rarefacerc iftas fpecies, ficuc fi eflenc in fubiefto. Addic camen quancum ad hanc fccundam conclufioncm, quod illud, fecundum quod fic primd,
pec fe cranfraucacio , non cft omnino fine fubiedo quia huiufmodi cranfmucario fic
fecundun:) rarum , & denfum ifta autcm variacio fic fecundum calidum &: frigidum,
ad hujufmodi cranfmucacionem fcquicur concraftio , vel cxccnfio
fic quafi pcr
accidens fit , &: ex confequenti tranfmucatio fecundijm quantitatem
fccundum
hoc quia illud fecundun) quod prim6 , & pcr fe fit hacc tranfmutatio, haec mucacio non
cft finc fubieô poceft dici , quod hic mocus non eft omnino fine mobili. c quafi non
fufficiac hc rcfponfio, fubdic quiacamcn illud, quod hic ponicur pro fubiefto cius, fccundum quod pcr fe fic cranfmucacio,cciam cranfmucacur, fux cranfmucacioni non po^
Ccft fubicdum afliguari ide^ racionc eius dicicur motus cfTe fine mobili in propofico.
Pro
aliam
&
&
&
:
&
&
Quxa. IV.
XII.
Dift.
761
Pto prima conclufioncarguitur {ic,Terminos motus oportct cflc incompofllbjlcs^paficuc incompofilbilc non eft in liio
y Phyjic. ergo nihil vnius tcrmini manct in alio
incompolfibili. Si ctiam poncrctur hic, quod quantitas aUqua hic mancrct cadcm, icd
tcrmini mutationis cflent maius, & minus in ipfa quanticate; hoc improbac jpfc , quia
fubjcdum motus,&: tcrminos oportct rcaUter diffcrre:fed quantitas illa,&: maius,
minus in quantitatc non differunt rcaHter non cnim potcft: dici , quod fiat variatio
fccundum maius &c minus , quin fiat variatio fccundum cflentiam quantitatis , cum maius, & minus non fit nili ipfum quantum eflTcnciaUcer. Hoc modo arguic ipfcjquod non
potcft albcdo manerc cadcm in cranfmucacionc , & variari magis &: minus. Ec rtac virtus huius rationis in hoc quod fubicdum reahccr diftinguicur ab vcroque cermino &:
in hoc fpcciahccr, quod fubicclum mancc fub vcroquc ccrmino, ncuccr auccm tcrminus
^'
tct
4
Text. 16.
mancc cum aUo, cum
iint oppofici.
Iccm fccundo arguo pro ifta conclufionc fic quxlibcc pars ranoris cft ranor ergo
quxlibct p.irs rarions eft maior fccundum qu.mtitatcm crgo quxlibcc cft quanca noua
quancicatc. Si dicas non fcquitur omnino noua fcd noua cancum fccundum paitcm.
Contra accipio illud quod cft fubicclum iftius partis quantitatis qux noua cft iUud
cft ranus , quam fuic priiis crgo &: maiori quancitatc quantum, patct cx prima propofitionc,quia quaelibet pars rarioris eft rarior crgo maior ; & pcr conlcquens quantitas lila
nouajcuius ponitur fubiedum,maior eritquantitatcanciqua,&tamcn non omnino alii
ab illa crgo eodcm modo tota quancicas totius rari crit maior tota quantitacc dcnfi &c
;
tamcn non omnino noua.

Hic brcuiter fic arguitur quanticas illa , qux* pracfuic fi manct qua:ro in quo fubiccio non nifi in codcm , in quo prius, quia accidens non migrat crgo illud quod prius
fuic quantum hac quantitatc modo crit quantum cadcm crgo non potcft eflc quantum, ncc fccundilim fc totum, ncc fccundum partcm alia noua quancicace nifi idcm fit
fimul quantum duabus quantitatibus quod cft impoflfibile vcl nifi in rarcfa6lionc fit
aggencratio nouarum partium fubftantix fub noua quantitate &: ifta aggcncratio partium quantarum ad quancicaces prarcxiftcnccs fic rarefadio. Scd hoc nihil eft, quia tunc
non quxlibct rarioris pars cflet rarior formaliter illa cnim pars antiqua non cflet rarior
formaliter per hoc, quod fibi continuaretur pars alia noua.
,
Pro fecunda conclufione
fic
arguit ipfe , ficut poteft elici cx vcrbis fuis , ficut virtute
& mferi, &: in mo-
diuina accidens habet ej^
'\nfaclo ejfe, &: quieto ejfe fine fubiefto
tu poteft habere
fubiedo. Alia ratio, quia ficut virtutc diuina habct
fubicfto
fic
finc
ejfe
& habet omnia cadem
funt in fubicfto
vt fcilicct
conucniant fine fubicfto
fibi
virtutc
ficut
omnia qux
minor
&:
cranfmutatio
ficri
ica
in
cciam
cum extcnfio
ipfa
fibi
ep
mancat
finc
SecHda con-
finc ^'/ ^"(^*
conucnircpof-
ergo extcnfio poflct variari fccun-
dum maius & minus in fubftantia, fccundum hoc parcicipaciuc

maior
ita
'" '*^"'''"!^.
"V!'
dicerccur illa fubftancia fotMm
fubicdo potcrit huiufmodi fwe

,
&
fiSic-
Ho ab Agtn-
illa.
Tcrtio quia licet motus non fit fccundum complctam rationem fibi fccundum curfum naturx conuenicntcm,nifi fit aliquid vnum alitcr fc habcns fccundum aliquam
tecreato.
formam nunc quam

,
priCis
tamcn ad
formac vcl ipfa forma fccundum

,
lum fubicdum
alitcr fe
ejfc
cflrcnciam
in feri
habeat fecundiim
mocus principalitcr pcrcincc ipfc fluxus

auccm bcnc inucniri poccft , licct nul-
hacc
eam crgo &:

:
cfl!entia
motus.
Contra hanc fccundam conclufioncm innuic crcs racioncs. Prima calis cft, quancicas
6
maior non cft edufta dc pocencia maccrix,quia non habcc fubicftum calc auccm cns di- Obtidt fibi
Cotfr. tricitur creari & ita in tali tranfmutationc non ciXferi maius, nifi pcr crcationcm.
Secundo , quia fub fpccicbus panis tamdiu manct corpus Chrifti, quamdiu mancnt P^"'"""*"
ibi accidentia qux affecerunt fubftantiam panis fcd pcr tc quantitas cft omnino noua ''""ff'
vci alia.quam pnus:ergo non manct ibi corpus Chnfti,quod tamcn non ponitur. ^
Tertio fic , ejp fucccfliuorum confiftit in fucccflionc partium fccundum prius &: poftcrius non autcm potcft cflc prius , &: poftcrius in motu, nifi aliquid fit , quod variatur fc:
cundum
& poftcrius
prius
Et rcfpondct ad
crgo,&:c.
quod quia
in ifta tranfmutationc non fic cft aliud &C aliud, qu6d

Refpondtt
quandoque habeat effe intcrruptum , ncquc fic quod fccundum fc fit corruptum nc- Gotfred. mL
que regcncratum aliud fimilc, ncquc quod vnum fit alteri contrarium fcd cft vnius fi-^jrtsobrationis fccundum formam, &: fpccicm &: in cfe continuo &: finc intcrruptione idco "^^""'
non impcditur,quin poflit hic poni ratio mocus &: hoc poflTcc applicari ad primum,quia
fcilicctideo non cftcrcatio,quiauoncrt produdio alicuius nouifccundum effe inccrrupcum fcd cancum ejfe alicuius fccundum formani &: fpccicm , fecundum quoddam
ifta,
feri fucccffiuum confcruacum.

Scoti oêr
Tom.
1 1.
SSi
Tamcn
IV. Sententiarum
Lib.
762
Tamen ad primum diGic,quod ficut in pocencia fubiedi erac, vt ab agence crcaco poft:
minorem quancicacem incroduccretur maior fine creatione ica in quancicacc feparaca
maner hgcc vis vc poft minprcm fiac ab agcnce nacurali maior , & fine creacionc , ica
quod cerminus quo eft minor quancicas fccundum gradum a quo incipic mocus tcrminus aucem ad quem eft maioc fecundum alium gradum > ad qucm ftac cranfmutatio.
Motus autem eft fluxus quantitatis indctcrminatae inter iftos tcrminos ccrtos habens
:
a,
inter illos fecundiim gradus quafi infinitos
tjfe
fed
fi
ahqua aha quantitas
fieret
fic,
quod non habcret habitudinem ad quantitacempr2Eexiftentem,illa propric crcarccur.

In ifto vcrbo vlcimo videcur ftarc refponfio fua, quod fcihcec ideo non cft crcacio, quia
quancicas noua,qux inducicur,habeccalcm habicudinemad quancicatem prxcxiftentem, quod fuccedit fibi finc interruptioncper fluxum fccundiim gradus informaquantitatis,
Ad
quafi infinitos.
fecundum rcfpondet , quod non dcfinit
propter quamnou poflct cflTc,

pifi mutata fubftantia panis vel vini fi ibi cflet & ide6 , quamdiu manent fpccics fecundum ejfe non interruptum fub tah rarcfadionc , vel cxtenfionc, & fic dc aliis, qudd
fipanis ibi eflet, poflet illis affici, tamdiu manct ibi corpus Chrifti.
Ad tertium dicit, quod in motu, qui cft ad quantitatem, fiue fit per fe, vtpotc fecundtim augmentationcm fiue fit fecundum rarcfadionem vt in propofito non eft ibi
accipere per fc & primo ordincm aUquarum partium nifi fccundum quantitatem &
fic poterunc feparate intelligi habcrc ordincm in fieri &: fucceflione , quia poterit pars
continue fuccedere parti ita non in fubiedo ficut in fubicdlo.
cumquc variationcm illarum fpecierum

,
ibicfle corpus Chrifti
fcd (blum proptcr talem
quae
quo
Explic/tt in
conjfflit
H O
M.
Mffcultas,& imfugnat frimam conclufionem Gotfred.qui tenet in conaliam ex toto nouam

,
&
denfatipne (^ rarefaBione totam quantitatem fracedentem deferdi

acquiri.
Dequoegit i.difi.ij.quafi.i.^
i.Phyfquêfi.^.
Quantum ad iftam opinionem dc prima
conclufionc , non oportct
multum
curarc,
proptcr fccundam. Tota enim vis iftius quacftionis cft, cum in quibufdam tranfmuhuiufmodi , poflimus manifcft^
t,ationibus hic apparcntibus , vtpotc loci mutatione
nifi
&
fubieûm aliquod idcm manens fub terminis,& hoc ad minus fccundum

communem opinipncm, poncndo hic folam quantitatem finc fubiefto fcd tranfmutationis, cuius rermini funt quantitas & quantitas non eft facile inucnirefubiedum:
crgo non poteft efle hsEC tranfmutatio a quantitate in quantitaccm. Hxc difficulcas cft
communis,fiuctota quantitas fuccedens fitnoua,fiuc pars cius quia: fi detur quantumcumque modica pars nouatranfmutationis ad illam,quajram fubiedum.Non oporinuenire
tet ergo quamum ad propofirum de fubicdo tranfmutationis fecundiim quantitdtem

hic apparcntis,magis improbarc illam,qux ponit totam quanritatem nouam,quam
quamlibet aliam , qua: ponit ad minus aliquam partcm quantitatis nouam , quod oportet omnes ponerc , alioqum non eflet nunc maior, quam prius.
Prima tamen conclufio illius videtur falfa. Cuius ratio eft quianon mancntQfubeodem non manet aliquod accidcns ciufdcm fcd per te quantitas vini non manec
titas in r^ eadcm quando rarefadum eft
ergo nullum accidens manet ibi idem quia fecun,
nfaaione
^^^ communum opinionem, quodlibet accidens cft ibi in quantitatc , vel mediat^,
fermttn ^^j immcdiatc & pct confcqucns non manet idem fapor numcro , nccidem color ,
,
SitmejUA' iefto
,r
9
Text.i6.
Text.S^.
"^*
fi
dicatur
quod
cft
qiurere ibi rationem , vhi habemtis aliquid certius ratione.
efi
Mirum ctiam vidctur
fi
Ceh-
numero fuorum fcnfibilium propriorum ciim numcrus ftcundum Philofophum ,i.de Anima fit per fe fenfibile tamcn iftud noh pondcro, quia,
fus
Jn i.difi.y
argumentum rufticorum fug;crc ad fenfum quia ratio dibct

iudicaredceodcm,& dediuerfo. Refppndeo, quodfecundum Arift.S.Phyfic. Tatutlm
Et
ret.
&
w"^- hui^^fnôdi.
non
poteft iudicare de
yj. îjjjj
mcdio
dixi^nullusfcnfusiudicatderadiis Solis, vtrumfintidcm, vclalij continufe in

cum tamen illud cuius eft numerus , vcl vriitas hic fit proprium fenfibilc Hdc
crgp omiflb , arguo fic non cft poCibile quod quantumcumquc diuerfa agcntia regulacitcrinducantcandem formam poft corruptionem eiufdem corrupti : fcd a quocumquc rarcfiant huiufmodi fpccics , fiuc ab ignc , fiuc a Solc , inducitur reguhricer calis fa:
por,
10
& talis color.
Si ponas ilU accidcncia enfe
noua>pUnius arguicur fic ab igne poteft iarefierilpccies

:
illa
XII.
Dift.
Qu^ft. IV.
763
autcm nonponiintinduciofnncsilla:qualicaces,quxibiapparcnt,cum SimiU .

quiafi concincc,non camcn quantumcunquc diucrfa accidcncia fecundum gcnus, vel i"^""^
*^''*
fpcciem:cum quia ignis non continct in fc virtualitcr qualitates mixti. Scd fi vinum con- ' f
''
fecratum hicfuit dulce,&ibi amarum , poft rarefaaioncm remanct in illis fpecicbus ""j^ g
fic
amaritudo & in iftis duiccdo,&
dc quibufcunque fpecicbus faporis , & quibufcunquc coIoribus,puta fi confecratur vinum album,vel rubeum:crgo folus ignis rarefacicns
non inducit omncs iftas qualitaces crgo non func noua::crgo nec fubicdum iUud fcilicec quancicas,finc quo ifta non poftunc manere eadem,eft nouum.
Secundo arguicur concra iftam opinionem cx didis opinancis.Dicic enim fubftanciam Hoc kal>et
illavini:ab jgne
indiuiduam formaliccr per quancicacem ergo hic panis formalicer
cflTc
cft hic panis
pcr
?'*<"''
7- q-
hanc quancicaccm crgo corrupca hac quancicace,non manec amplius hic panis, fcd alius ^' '^'P"^panisfingularis:"crgo in quacunquerarefadione cocafubftanciapriorcorrumpicur, &:
^'J 'r
noua gencracur,quod videtur fatis improbabile,& contra rationcm. Quia quod talis al- ,^, DoEl.x.
teratio ftatim neceflario requirat nouam fubftantiam, eft dicere,qu6d non poflit cflc va- d,i.q.^,
riatio circa pofterius , quin fit circa prius:ncc quomodocunque pofterius fed quod ncc
:
cft propria paflio
nec confcquens neceflario illud prius , quod videcur inconueniens
manifcftum.
HO
M.
Ad fecundumrefert oftnionem dicentem rarefaftonemferipergenerationem corfufculorumfubtilium intrafartes rarefaBibilis ycontra quam
Soluitr4tioes proofimone Cotfredi adduStas.
ohiicitfedfoluit obieSla -, refutat
tamen eam infra num. zo.
Racioncs adiftam conclufionem non concludunc. Ptimadeincompofllibilicacetcrper hQC>quia minor propoficio vcra eft de primis tcrminis,qui func femper priuacio,& forma fed non eft vera vniuerfaliccr de cerminis concomitancibus illos ccrminos , vc fufra diftum eft in opp. de formis. diHint. i o.
ir
minorum mocus, feu mucacionis foluicur
quaji.t.
&
Ec fi arguas, hic magis, minus func, fcincompoflSbilia. Refpondeo,vcrum cft,vc vl- -^'^- ' f^timc , vel {complec^ informanccs illud fubiedum fed non vc miniis eft aliquid maioris: ^^** ^**^*
:
^'
alioquin oporceret dicere propcer iftam racionem , quod cota quancicas audi eflcc noua,
^^
(quod non eft probabile ) quando partes carnis fecundum fpecicm,qua: mancnc eacdcm, Etdifi.xi.
func quancajcadem quancicace, qua prius : camen aliqua quancicas partium fubftancia:, ^.^wirr.3.
'
qua: aduenerunc , noua
cft.
Cum ipfc poft dcducic quod quancitas non mouctur a maiori ad minus
conccdo
&
dequalitace:quiaquancicas,&;maius,vel minus in quancicace,non loquendo dc rcfpe(kw quera imporcac maius , fedde abfoluco quod fupponic tanquam proximumfunda,
mentum , non func efl*entialitcr diftinfta ncceo modo, quo oportct fubiel:um motus
diftinguiatermino. Et idco fimplicitcr illam rationem conccdo qu6d non tranfmuta- Nonmuta.
ur aliqua forma alicuius generis ad magis,& minus intra genus:fed tota forma quae eft
f"^^
fic
maior
"J
non dicit ens per accidcns, cft tcrminus ^^ "'^,*

4^*:&totaforma,quaceftminor,efttcrminus4</^fw,vcl cconucrfo :&camcnin .^^^^ r^
illa
fiuc in quantitatc
fiuc in qualitate
coca forma.quae cft maior , pocuic
Ad fecundum
vbi
eflê illa
res,quac eft minor,ficuc aliquid cius.
g^cmu.
rcfponfionem quacre. Nifi forte illa propofitio prima fit falfa , fciUcec
quxlibcc pars rarioris cft rarior,nifi loquendo dc partibus fecundum fpeciem,non fecun,
2,
ficm-
dummateriam:quomodoveraeftillapropofitio i.^/rtJ^ffrrrf/.quxlibctparsaufticftau- dttm , quod

fta & tunc oportcrec diccre, quia rarefaîo non eft ad aliquam qualicacem vniformem b^'^
in toto alteraco , & in qualibec parce eius fed fic rarcfacicns dc aliquibus parcibus fub- "^'
:
generac aliqua corporafubciliora j quam fic illud corpus rarcfaftibiquia non poflunc cflc fimul cum aliis parcibus adhuc remancncibus in fpccie
ftancia: rarcfadibilis
lc
& iCa
rua(nam duo corpora non poflunc efl"e fimul)ide6 illx parces expellunc alias de loco fuo,
pcr conicqucns cotum corpus occupac locum maiorem:& fic rarius cfl^c^nihil cft aliud,
quam habere plura corpora fubtiliora pcrmixtafccundum iuxtapofitioncm cum partibus fuis propriis ita breuiter,qu6d rarius eft , quod habet corpora aliqua permixta fub-
&
tiliorahocmodocum
quod aliquz
partibus fuis
funt propinquiores agenti
Contra
tur
adhuc manentibus
in propria forma.
partes poflunt prius conuerti in corpusfubtilius

,
&
citiias
,quam
aliac
Necmirum,
:
quiaaHquz
recipiunt adioncmeius,quamaliz.
,.aliqua ftatim in principio altcrationis
corrumpentur,&
fic
noua generabunfit hoc , fcn-
& itcrum,vbiquc eft fubiedum illud alteracum vniformc & qu6d ita
:
fus dicir.
SSs
Ad
IV. Sententiamm
Lib.
764
Ad primum iftorum
dico
quod non
ftatim cft corpus rarius
quia raritas maior nori
ex occupatione maioris loci non eft autem maior occupatio antcquam fit
calefadio m aliquo gradu maiori notabili.
Ad fecundum dico,qu6d nec fenfus difccrnit in acrc fpiritus, feu vapores ab acrc &:
Senfiu non
difiernhfpi tamcn fpiricus,vel vapores in aere non funt ciufdem fpecieicum aerc.
accipitur.nifi
rittu
vel
vApores
tn
Adfectindam
yjfafem
ejfe
rationemtjUiere. Pojfet
tcnfoy cju^ extenfo
*^JJ''
Duo
tnodi
^^^y "^^
rarcfallio-
modm eji qttalitatii.
quia rarttas
ejl
igitur quttUbet pars efl maior
dtfitn-
eandem quantitatem^nego aut fecundum altam^ aliam,^ fic concedo.

:
dictsjgitur qu<eUbet
efl
ex-
Vel aliter^tenendo raritatem inferre maiorem quantitA-
dicitttr ,qudihet pars rarioris ejl rarior\concedo
de gtiO\atit fectindtim
dlcendi
duifrimo adrationemmgandofupfofitum,fcilicetra-
rationem maierU quantitatis , aut nouA quantttatisfuferaddtta
Cum
quanta dttfUci quantitatCyfciUcet noua^^ fraextfiente negatur.Et cum
minornon cedit.ideoftmaior^^frimaeJi,tgiturduie.Dtcopr<e>
vnttmficut ex duabtts aquts fmuL
junîs , nonfunt du<efed vna eji. Tamen prima refponfo efl vertor, vt patet mfine qu^fiionn
refpondendo adtertium argumentum.
'"'
trobatur,qt(ta adueniente maiori
ftippofittim ejfe falfum-.quia quantitAS efl homogenea-i igiturjit
Reftitat fecundamconcUtftonem
H O
M.
Cotfr.ponentem totam quantitatem nouam inrarefa6iionefê-
e^ confequentermotumab agente creatoftne mobiU

qudntttatem parttalem nouam.
ciertim,
^ rationesfacittnt etiam contra
Quantum
ad fccundam conclufioncm iftius opinionis, vbi cft pondus fundamentale

in ea eft difficultas contra vtramquc opinio( quia,vtdiciumcft prius,
nem , fcilicet ponentem totam quantitatem nouam , poncntcm eam uouam fecundum partcm.) Arguo contra prsedidam conclufionem, qujc conccdit motumab agcnte
creatOj& fine fubiedo mobili,reduccndo rationcs , quas ipfc adducit contra fc , &: quas
1 4.
iftius quaeftionis
&
&
luxta Gotf nititur folucrc.
Prim6,quoad primam de creationc fic,qu6d fccundum
mntere
tn
fe
totum
lone
rarefa
creari atti-
^^ âior probacur prmio.quia

^^
^^Jf^m poft aliquid,
"cm illuis in
titatem.
& to-
producitur de i?^jâdf//^ vcl crcatur , velfaltem requirit virtutcm êqualcm

yirtuti creatiux fed hajc quantitas nouatDta,& totaliter producitur ad ejfe per te crgo,
cporteretad talitcr
iftud:vcl
fi
totalitcr
producitur poft nihil,patct
quod eft
creatio:
& tamcn totaliter, hoc non poteft efTeinifi per totalem conucrfiofi
fingas alium
modum ,faltem ille tranfitus rcquirit aiqualcm vir-
tutem aliuam,ficut rotalis conucrfio m hoc:fed conuerfio cotalis
illa
non poteft
cflb,ni{i
avirtutexqualivirtuti creatiuaj.
Sccund6, & cft confirmatio pracccdcntis;quia fi J fucccdit ^,non eft alterius rarionis,
fccundumaliquidmtrinfecum fibi propccrhoc,qu6d fucccdit illi. Hocprobatur primo,
quia quando fucccdens eft, tunc non eft illud cui fuccedit:ergo propter illud non variatur fucccdens in fe. Sccund6, quiaordo pofterioris ad hoc, vel hoc,non vidctur variare
Ordopofc- fundamcncum ordinis in fc Scd fi yinulli fuccederec,& haberet totale <r|^fuum poft
non <?;?^,crearetur
norts
Âr< etui
ptn
rnen-
necpofTcc produci
fyjg mfinira:crgo licec
cumfit tcrminusin
diuam xqualem.
^^^^^y^^^
Si dicas
quomodocunquc fictotum,&totalitcr, nifiavir-
nunc fucccdac cuicunque

fe
qu6d quia fuccedic
omninoidem
ifti,
alceri^fi
fcquitur
non videtur
camcn totum ,&
quod
totaliter pro-
rcquirct virtutcm produ-
rcquiri tanta virtus
produdiua , quanta
fuccedcrct tancum nihilo,vel negationi.Hocnon vidctur probabile quia

rerminus4i/^f/wnon rcquiritaliamvircucemprodudiuamnifi propter aliam perfeîo-
requirerctur
ncm in
Totentpradftcere
rem
tot.tm
pojl
eitu
^vr
cjU',
xtinl^
ipfo
fi
ccrmino produccndo crgo

:
fi
cotus,&: tocaliccr producacur poft aliquid
vel
non poft aiiquid, rcquiritur a^qualis vircus.

Qu.od confirmacur,quia habens in vircute fua adiiua aliquem terminum tocum,& totalitcr potcft illum in
ponere quando non impcditur fed perhoc jqu6dnon habct pofitiuum,quod tocaliccr cranfmucccur dc ejfeid non eJfe,non impedicur,quia facuum
eft dicere illud corrumpcndum cfle cxpcdimcncum agencis:ergo ctfi non habcat aliquid
'^'^ dcftruendum , poteft totum & totaliter effcdum ponere in eJfeÛ ita poft nihil &:
,
^r^Wf./? pcrconfcqucns creare.

Confirmatur ifta ratio quia fi quantitas ifta fucccdcrct fuo contrario , vel oppofito,
'prodtiicre,
tdijuecrcan- concedercs cam crcari fed ita negatio cius includitur in quantitate prarexiftentc ,ficuc
^^'
mcludcrecur m concrario,fi prxccdcrec:nam quodlibec incompoffibile fimplicicer includit negacioncm fui incompoiribilis,&: nullo modo affirraationc eius,nifi rationc fubicdi
comnavmis
,
78
XII.
Dift.
Qu^ft. IV.
765
fubiedum commune cum quancitacefuccedenccquam concrarium cum contrario ergo zque fequicurmodb idaquanCicas negacionem fui ejfe^ ficuc fi prxceflifsec fuum oppoficum.
Concra duo cada in refponljonc ad iftam racionem. Primum cft de illa vc remanence
1 6
in accidencc. Goncra qu6d arguo fic Nihil poficiuum remanec in accidence fcparaco, RfiicitfiUi'
quod non fuic in co,vc coniundo fed in coniundo non fuic aliqua vis, qua de ipfo pof- '"T" ^"^
fec produci aliquisccrminus fed cancum quod ipfum pocerac eflc alius cerminus, & po- T'^'"*'*!'
cerac produci de pocencia fubieî:ergo in ipfo feparata non eft aliqua vis,pcr quam pof-
communis ifta quancicas
praccedens non magis habec

:
fic
habere refpelu alceracionis , nifi cancum racionem cermini.Prima propoficio^

nihil pofitiuum remanec in accidence feparaco, e(l probaca difiin. ifia q. i.
fcilicet
qu6d
Ahud addic in refponfionc, qu6d
fi
quancicas ida
n.
xo.
non haberec habicudinem ad quan-
cicacem priorem,vel przexiftcncem.cunc propri^ crearecur. Addo minorem:fed illa habicudo ad praeexiftentem non prohibec creacionem i(lius:ergo ifta creacur. Probacio minoris:hrc habicudo non ed, nifi quzdam fuccefiio immediaca ejfe iftius ad ejfe illius fed
:
non prohibet fuccedens creari. Ec poceft probari pcr exemplum,quia non Succejfto
*^
cft hic magis immediata fucceflio , quam^ animx ad organizationem corporis & ta- '"^"**
"*"
mcn non ncgacur animam crcari in corporc organico ergo ncc hic. Racio ibi eft , quia f
*
anima accipic efie cotaHcer poft no ejfe Cm-.&c eadcm racio eft in propofico quia hjcc ""^
^tn cret'
qtâncicas accipic cocalc <//? poft ffon efie fui. Vcrum aucem cum illo non ej/e priccflcric
tttr.
aliquid pofitiuum,vcI nihil,vel prasccflcric contrarium,vel fimilcjnihil ad S.quia ibi idem
rucccfiio calis
func primi cermini,qui creacionis.
Deduco aucem fecundam racioncm , vbi co/icedic quod camdiu manec corpus Chri1
fti,quamdiu manenc accidencia,quz naca eflênc aflicere pancm,fi manerec,non praccise, Jmpugnat
quamdiu huiufmodi accidencia manenc eadem numero. Concrahoc,quia ifta quantitasj -^^- ^"'^
quac fuccedic quancicati praeexiftenti,non magis cft eadem quancicaci pracexiftenci,qua{n
^T^ ^'~_
qiuecunque alia in vna alia hoftia non confecraca:im6 miniis cft eadem quia ifta cft in- fitamn.
7.
compofsibilis illi in cflendo, non fic ilIa:ergo non magis eric corpus Chrifti fub ifta noua
quancicacc,qua; pracfuic fub illa alia,quam eric fub quacunque aliaquancitace , quac fcilicec eft acquc eadcm illi pracexiftenti.
,
ad fucceflionem huius quancicatis ad ilIam;arguo fic fub nulla quanticacc

pcr conuerfionem ,
confecrationem:fed per conuerfionem ,
confccracionem non accipic eJle,n\Ci fub ifta quancicace,& illa eft omnino alia,ficuc quanticas alccrius hoftia: non confecracac ergo pcr illam conuerfionem ,& confccracioncm
non eft fub illa quancicacc ergo modo nuUo.
Poflet cciam argui pcr iIlud,quod addudum cft concra primam conclufioncm per Non eft 'de
dida opinanti$:quia non diutius manct corpus Chrifti fub fpecie panis,quam natus cflet efemitt mohicmanere panis , qui conuerfus eft:fed fub alia quancitace nonmancrcchic panis qui ""_ 9^
fiibieaum
conuerfus cft,fi panis eft hic per quantitatcm crgo , &c.
Contra cerciam refponfioncm fuam,quac concordac cum cercia ratione,quam adducic ^.^'n
f,^.
pro fc, quoad iftam conelufionem, fciliccc quodflon eft de eflcncia mocus qu6d fecun^g^^
dum eum aliquod fubieftum alicer fc habeac;non arguo, quia conclufionem in fc credo
veram eflre. Sed ad propoficum , quia propccr hoc concedic ipfum motum poflc eflc ab
agence creaco , fine fubicdo arguo fic agens creacum non potcft caufare accidens finc
fubieô in ee quieto crgo a fimili , vel a maiori non poteft caufare accidens in fluxu
Ec
fi
fugias
&
cft corpus Chrifti,nifi
&
(incfubicAo.
C H O
Reffindet Doltor adtria argumenta Gotfredi addu^ta in
netinffeeiebm dari motumfinefubieifo ah agente
M.
j.
frofecunda eim conclufione^qut
te-
treato.
Per iftud ergo refpondeo ad raciones illas , quas adducic pro conclufione fccunda:
1
quia prima ratio bene probat , qu6d Deus poteft faccre formam in fluxu,vel in/mfine Caufdmfifubiedo,ficut poteft faccrc
eam
inejfe
quicto fine fubiedo:fed non fequitur,qu6d agcns (undamnon
creacum poteft facere formam in fluxu fine fubiefto:im6 fequicur oppoficum , quia non
poccft faccrcformam quiecam fine fubicdo:caufans aucem mocum cflcdiuc caufac for-
mam in fluxu.
f'^'
^^"*
^^ n^
fiûao.
Sccunda racio,(ciIicec qu6d dac Deus accidcnci feparaco, vc omnia poflinc fibi conuonire , qua; poflunc ei conucnirc in fubicô, concluditoppoficum nam in fubicdo non
:
polfec
Lib.
766
IV. Sententiarum
tcrminus motus: crgo nuUo modo potcft fipoflct fibi conucnirc,nifi tantum quod effet
fic oportet darc aliquod aliud fubicdum mobi aliud conucnirc cxtrt fubicaum
aliud a tcrmino motus.
tus quia fccundum ipfum , fubicftum cft
:
&
Tcrtia ratio fua,fcilicct qu^d non cft dc eflcntia motus,qu6d aliquod fubicftum fluat
fccundum ipfum:bcnc probat , qu6d Deus poteft faccrc motum finc fubicdo fcd noo
dc agcntc crcato,quia non potcft fcpararc quodcunquc ab illo quod noi> cft|de cflentia
fua:im6(cquituroppofitumfccundumfuam refponfioncm adptimam rationcm quia
non potcft magis fcpararc a fubicfto formam in fluxu,quam in quicto ejfe fcd non potcft
:
crcatura aliqua adiui cflc caufa formac in ejfe quieto finc fubiedo crgo nec in fluxu.
Contra illud,quod ipfeadditad exjponendum fecundam CQnclufionem,fcilicet quod
motus , qui cft hic per fc , fccundum qualitatcm , non cft finc fubicfto , licct illud quod
concomitatur tcrminum pcr fc liuius motus,fcilicet quantitas , fit finc fubicfto ; Contra
:
hoc fic,tota raritas eft primus tcrminus formalis motus rarcfadionis:illius autem fubicftum eft totum quantum crgo ilLud praefupponitur naturaliter ifti tcrmino crgo non
potcft tantum pcr accidcns acquiri per hoc , quod tanta qualitasacquiritur :quia prius
naturahtcr, & pracfuppofitum altcri non folum acquiritur per hoc,quod acquiritur poftcrius naturalitcr; imo prius prjcfupponitur iam acquifitura.
:
CH O
M.
Pr^notando tjuatuer mutationes inteltigi pofseferi circa Eucharilfiam , manente eadem quami^
tate, refoluit affirmatiue de mutatione fecundum yhi,& fecundum qualitates terti^
&
quart* fêciei.
'
Ad Quxftioncm ergo rcfpondco,'qu6d in Euchariftia manence potcft intelligi qjwdruplcx mutatio. Vxia fccundum t;^/; aliafecundum qualitatem,quam non concomitatur aliqua variatio fecundum quantitatcm: tcrtia fccundum qualitatem , quam concomitatur variatio fecundum (Juantitatem:quarta fecundum quantitatem primo. Dc prima mutatione nunifeftum eft,quomodo rcquirit candcm quantitatcm mancntcm:ficue
^"
cnim vhiin fj^quicto ncccflatid cft in quanto,vtin fubicdo,ita vbi flucns ncccflarid dl
in codcm,& rcquirit idem quantum manens fub cddcm termino.
Dc fecunda ctiam cft manifcftum , quod ibi eadcm quantitas manet & ita potcft fc,
-^*^^!'
um
/icun
lltltes ^terl
/<e
&
rx
ijiMr,
fpeciei
f"'*"*^
etHantitMte
inEucharifiia.
ûndum communcm opinioncm efle fubitftum illius altcrationis , vt fic

^^^^^^ idcn\ pro fubicdo
quod ponitur qualitas mancns habere:&
cft,
dicctur in fequcntibus.
^^^ ^^ figurationc a!ia,& alia,vidctur qu6d corrumpcret quantitatcm fccundum il^"4 Auic.7.3//4/'^.y<,qu6ddimenfioalia& alia requirit aliam &aliam quantitatem:
fcd hoc vidctur eflc contra fcnfum: quia nimis durum cflet diccre , qu6d quotics figura-
&
alio vafe , toties habcrct nouam quantitatem fimplicimanentjbus partibus cifdcm in fe &: in toto. Figura crgo non dicit vltra quantitajgj^ jjjg rclationem partjum ad fc inuiccm, vel terminorum includcntium partcs ha:c
autcm rclatio mutati poteft partibus raancntibus cildcm,&: m lCj&: toto.Dc qualitatc
etiam tertiae fpecici , vbi tamen in toto motu manet eadem fpecies,fatis cft manifcftum,
ad- jcr
t ejuantt'
gencre
vclfecundum figuramaliam,&aliam,velfccundumqualitatemtertia: fpecici fecundum magis &: minus , quac variatio fccundum magis,&: minus non corrumpit accidcntia
Euchariftizc, fccundum quod funt ncceflaria Euchariftias quia dc variatione corrupriua
tur aqua aliter,&: alircr,in alio
Fjâ
qualitas flucns
talis in
ffl^ffl^ff^
qu6d quantitas maneteadcm.

*
Scd dc
tertia
tranfmutationc,quaj
eft
fecundum rarum,& denfum,& de quarta vidtf-
tur dubium, Breuitcr ergo,vt pracdi<Skum cft ad propofitum opinio communis , im6 omnis,diccns quod aliqua quantitas cft noua, fcilicct rarior , patitur eandcm diflicultatem,
quam & illa, quac ponit totam quantitatem efle nouam,nifi tencatur ibi via tada qu6d
,
quaedam iuxtapofitio corporum fubtiliorum intcr partcs corporis groflioo

*'5'^*^cundum autcm iftam cuadcrctur diflicultas,nifi quod diflicile cft vidcrc, quomodo
rarefaftio cft
JPW Ei'
nmnonejfe
tHxtapofitit
uem
Ywn
*".
corpofiibti-
^c poflit gcncrari ab
ignc,vcl SoIc,corpus fubtilius vino,&:dchoccflctdiccndum,ficut
di<;ctutinfeq. quafi.Sed cflet alia difficultas, quia
tim
cflct ibi alia fubftantia
noua
quam cit6 rarcfiercnc illx fpecies
fta-
& per confequcns non vbiquc corpus Chrifti. Mirum
ctiam videtur qu6d nulla fubftantia mancns eadcm omnino
poflit
tranfmutari a raro in
dcnfum,ncc e conuerfo,
COMMEN
XII.
Dift.
COMMENTAR
b
"
'
'
dumqualitatem .quamnonconfequitur quantiadionc agcntis naturalis,& fuppofrmiU fr pjj^f quantitas cadem pro fubicfto, quz cft fub"*'"'
icûo^rcliquorumaccidcmium.HaEcpatctcxdi*fiU
Ctis in ptscedenti quxftione. Idem dicit de figurationc noua , qua:'non refultat ex mutationc
ri
fittfi
in
fptchbiM ft-
tas noua,fiant
quantitatis fcmper , vt in liquidis
& mixtibili'
bus, fcdcftrelatiodiuerfa partiumfccundumnoiium fitum. Qoando autcm figura proucnit ex diuifionc prioris , aut additionc noua: quantitatis,
iis motibus , qus funt
quia a quocumquc mutatur
quanticas prascxiftciis ab codcm inducitur figuranoua.
idcm
crit
dicendum ac dc
ad quantitatcm
767
S.
Omittendocrgohancconrnouerfiam,quaEma
.-..../..
, dato qu6d lit noua
D<puIliaftemerôre/pontUo,Scc.Dickbtc-
"
x\uiter,qu6d
mutatio fecundiim z-î.fecunxXuiter.c
gis fpeftat
ad Philofophos
-
"
Mtiu*qu!/i*-
IV.
Quseft.
quantitas, refoluit illam non produci a^tione UtdHi tMr$agcntis naturalis, nifi tcneatur ille modus rarcfa- /^'f " t*fciendi, quo dicitur fieri per gcncrationcm& per
mixtioncmaliquorumcorporumfubtiJiorum inter partcs corporis
quod rarefii. Qu6d
fi
hxc gc-
cx partibus ipfius corporis,quod dici*

tur rarcficri , ncquit fieri virtutc agentis naturalis,vtpoftei patcbit,quia nequit agcrc ad corruncratio
fit
ptionem partium quantitatis , fi taracn ficret ex

pariibus acris adiaccntis per coromixtioncm cius
diuerfa lationc partium
ex motu vchcmcnti
rarefaftibilis,tunc faluari poflct adlio agcntis na-
&
ad ipfum. Hunc tamen modum rarcfaaîoniscenfctcircdifficilcm,quiamirum vidctur,

i,ralis
Supcreft difficultas de nouaquaniitatc pcr rarefadionem,aut alio raodo induda. Et fic de omni motu ad quantitatcm fiuc produ6liua,fiue cor-
fi
ipfa fubftantialitcr nequcat rarcfieri in feipfa
maiorem extenfioncm:deindc quomodo aliqua corpora fubtiliora poflcnt ibi gcncrari,quam

pcr
RefpondcturcxmcnteDodoris hicnon
noua quanNunc fccundiim vnam opinionem,&fe-
terti6quiafcqucreturnon
ruptiua.
fint fpecics vini
couftare,fi in rarcfadkione acquiratur
fub toto raro fanguincm Chrifti.

Si autcminrarefaftionenihilaliudfiat,
titas.
cundum
alteram
difctirrit
obitcr ad propofitum
quaeftionis, vt notauit in Scholio fcquenti
Scho-
liaftes.
cxtenfio
noua quantitatis prxexiftcntis,
potcft adkionc agcntis naturalis

fubic6l;o
^JIH^^
C H O L
clfc
quam
illa fieri
quia habet pro
ipfam quoncitatem.
V M.
acquiri , ajferit hanca caufa fecundanonfequodp robat dupUciter dr coffuincitur ex tribui argumentis adduHs contra Gotfredum n.
antiquo miraculo^quia dijpofuit Deui circa Eucharijiiam emniafei^)fed a caufafrima ,
ri qua frdfent e fane ferent ,fed an acquiratur noua quantitas fer rarefaffionem necneôtk
Tenendo fer rarefaSfionem nonam quantitatem

ri
&
eius difcifuli variant. Pro farte negatiuaef^quodn.%. &i.o.dieodem modo imfrobandam ofinionem quA tenetfoni nouam fartem quantitatis , acillam
qua fonit totam quantitatem nouam , quam tamen iffe Ute contra Cotf improbat. Pro alia
farte videtur effe,quia n. 8 ait , nififonatur noua quantitas , non erit maior,quam prius. Ad
idem efi , infol. ad vlt. vbifauet multum huic farti fed froblematicus eli , vel magts nihil
habet ex frefse Scot,

cat
refoluJjfe videtur.
2.1
Sed quid tencndo* opinioncm communem quod ibific quantitas finc fubicfto,vcl
non curo , poterit ne hoc efle ab agcntc crcato? Videtur quod
non.Prim6,quiaquod immediate conferuaturaDeo,nonpoteft corrumpiab agcntc îodaf^
crcato.taIia funt huiufmodi accidcntia fepatata,& ide6 non pofTunt corrumpi effediuc a ^" ^'"fi^,
tota noua, vel non noua
crcaturatcuius ratio eft,quia nulla caufa creata potcft habcrc virtutem actiuam pra^cmiconfcruantis ifta in ifto ejfe: fed quantitas hxc habet cfTc fuperna-
ncntcm virtuti caufae
creatttra
immediate a caufa fupernaturali confcruante ergo,&:c.

corrumfi.
Itcm,quantitas in fubiedo non corrumpitur pcr contrarium > quia nec habct contra- ^tumitas
rium:crgo non nifi pcr dcfedura fubiefti, vcl alicuius ncccfTario confcquentis ad ipfam: fola cerru-
curale,vcl
non potcft hic cprrumpi pcr dcfcftum fubiciai, quia cft hic fine fubieaomec fccun- F*<"" f^te^ltfent.
domodo,quianullumaliudaccidcus,quod fibi ineft neceflario confcquitur ipfam.
S'\ crgo quxras a qua caufa inducitur quantitas noua? Rcfpondeo , a folo Dco immcdiatc:ncc tamen nouo miraculo:quia ea voluntatcqua difpofuit Euchariftam cflc in Ecclefia,difpofuit,qu6d circa illas fpccics prxfcntc adiuo naturali caufaret talcm tranfmu- Circa fpetationcm qualem in fubftantiis conucrfis caufarct agcns naturalc,
hoc nc mcritum fi- "" f*"**
"'""u'*dci cuacuarctur , fi vidcremus fpecics intranfmutabiles. Hxc via non potcft improbari
pcr lcmum, quia faluat omnia , quac apparcnt fcnfui. Ncc pcr rationcm , quia Ii arguas,
auidfieretfi
quodaufert agcnti naturah fuam propriam adioncm. Refpondco,non aufcrt cam , quae ^^, ^^,
potcft fibi compctcrc fcilicct vt tranfmuret fubicftum pra:fcns a forma in formam fcd nis.
fed
&
ncgat fibi illam , quac non poreft

fubieduro.
Alitcr dicitur tencndo in ifto
fibi
compctcrc,fcilicct tranfmutare
&
non aliquod
mcmbro opinionem communem, fcilicet qu6d
in rarc-
{nQtiQnc
IV* Sententiarum
Lib.
768
codem rubie&o,quod in quantitatej non

motus rarcfationis , pcr quem per accidcns eft aliquis gradus quantitatis
nouus,fed tamcn fine fubicfto nec cft nouum miraculum guia quafi aggeneratur illa
""* P^*^^ quantitati prxexiftenti nec eft nouum miraculum aggencratum quantitati
fcparatac haberc fimilem modum in eflendo , vel feparationem , ficut exemplificatur de
partibus carnis gencratis ex nutrimento in Chriftoreodem enim miraculo,quo Verbum
aflumpfit humanam naturam , aflumuntur ad vnitatem perfonalem partes carnis genc-
fo.RodkJn hStionc quantitas 6t noua,non tota,fcd pars in

4.dif.io.q.
5. ar.
jfi
4.
Reticit
fubicto cft
*r-
ferentes no-
u*m tjiMntlmem per
C4ufam fi- jajjp

cmdafiert.
Vtdeeumi.
jg nutrimcnto:ita hic eodem miraculo,quo fada
^^ quicquid cft pars eiufdcm quantitatis,

i,
'^
fit
eft
quantitas feparata, fatum
eft,
fimiliter feparatum.
(T
n.itr
Contra hoc primo,quia pollct liti quantitati apponi aha quantitas,ficut fi vinum non
Ph/ confecratum apponeretur fpecicbus confecratis:& quantitas appofita non cft fine fubie*
'Phyr. q. 8.
& 4^,14,
6lo,ficutillacuiapponitur.
Nec fatio nec illa fimilitudo eft ad propofitum

,
quia
illac
partcs gcneratae
dc nutri-
mpnto fuerunt partes, vel fiunt alicuius totius aflumpti a Verbo fed ifta: partes quantitatis non fuerunt, vel non funt partes alicuius totius prim6habentis feparatum fj^rquia
licct pars accipiat fimile ej/e toti finc nouo miraculo tamen pars non accipit fimile ej/e
alteri parti,fine nouo miraculo &quia tota raritas eft per feterminusilliusalterationis,
:
iila habet pro fuo proprio fubiedo totam quantitatcm, ficut pars partem crgo tota
pcr confequcns illa quantitas cft
przfupponit quantitatem iftam maiorcm ergo
prius naturaliter mai'or,quam ifta raritas induda.
Brcuiter ergo quantum ad iftum articulum , vel oportet tcnerc opinionem primam,
tota
ifta
RarefaSltO'
ne non ac-
'auJttitate.
7*.
quod quantitas
^.^^^^^^
poflTit
nullo
modo
eft alia
&
aftionc agentis creati.vcl oportet dicere,qu6d agens
quod agat. Sed primum apparet aliquibus improbabialiqualitcr , fcilicet qu6d agens creatum non rcquirat paf-
agcrc finc paflb in
le:fecundum poteft declarari

fum, nec aliquid fupplens vicem paflS.
Et primo arguitur contra iftud fccundum, quia videtur deftrucrcfundamenta Philo-
com.Si. fophia; naturalis i.Phyfic.i,de generAt.Sz alibi facpe:quia
no oporterct aliquid idcm fubcflfe
T- com.i^.
tcrmino tranfmutationis. Videtur ctiam illa dcftruerc j quac apparent ad fenfum nam
agcns,quod habet in virtutc fuaadiua complct^ ccrminum,potcft ponere illum in ejfe, fi
non impediatur:ergo agens creatum poflct poncrctcrminuminir^fincquocunqucpaffo,&: fic poffet facere accidens finc fubiedo,
formam fubftantialem fine materia,quod
Ages crea- patet manifefte contra fenfum. Vnde agens crcatum proptcr duo rcquirit paflum , fcilitnm nopojje ccc proptcr fe:quia paffum eft concaufa cum agcntc crcato, quia habet virtutcm limitaager^ jme
^^^ ^^ agcndo,& ide6 reqmtit caufam aliam , fcilicct materialem concurrcnccm in^m
^r cffcdum ctiam , quod cft compofitum cx maccria canquam parcc aducnicncc:
de potentia P^ôpt
poncretur agens creatum agcrc omnino fine maceria , vcl in fe , vcl in xquinon
crgo
j)fl
:
&
ualcnce.
24
$ed diceretur quod primum fupplec viccm fubiciti in comparatione ad agens crcatum.Q.uod probatur,quia ficut poteft fupplcrc viccm fubicdi, quantum ad ejfe quictum
refpedu accidentis :ita poteft vicem fubiedi fupplcre refpeftu agentis quantum z^feri
cfFcdus. Probatio , magis vidctur requiri caufa ad cffcftum , quam ad aliam caufam ad
caufandum fubiectum autem refpcûaccidenus habet rationem caufae , fed refpedtu
agentis,& caufantis accidens habet rationem concaufae tantum ergo,&c.
Effet ergo modus iftc huius conclufionis , quod agens caufatum non agit fine fubicto, vel in fe, vel in aliquo fupplentc vicem fubiefti. Etin propofito , licecnon fic fubicdum in fc Deus tamen fupplet viccm fubicdi , id eft caufalitatem extrinfecam qua:
competcret fubftantia:,fi adeffcc, & hoc inquancum illa caufa excrinfeca rcquiricur cum
agente creaco,vc concaufa.Ec hoc eft poffibiIc,ficuc poffibile cft,qu6d Deusfuppleac vicem illius caufa: refpcdu effedus creati non enim inagis dcpendet caufa a concaufa,
:
quam cffedus caufatus ab vtraque caufa.

Scd contra hoc iterum arguitur j quia caufalitas fubiedi cft ceccptio formae fed imDeum,vel in fe,vel in quocumque habere rationem receptiui formac. Item,
agens caufatum fi requirit paffum, vt concaufam, & hoc in rationc rccipicntis formam:
crgo non potcft agere fine tali paffo finc nouo miraculo & ita erit nouum miraculum,
quodagat, pofitoaliquotali ,quod fuppleat viccm fubieti:fed in adione miraculofa
agens crcatum non agit cocum cx fe:crgo oporccc redirc in hoc,qu6d illa atio non fic ab
:
poffibile cft
agencc creato.
QOMMEN
XII.
Dift.
Quxft. IV.
769
COMMENTARIP^S.
.
ÊJ (juU tenendo opinionem
eommunem, &c.
plcrct
i3Communcm
vocat fcntentiam,quadicit
Undiu rr*f*cii)nU fwi in rarefadlione dari nouam quancitatero qui
tfi /ili Dn probari vidctur i pofteriori pcr nouam extcnftfibilu.
concurfum fubftanciz* quz abeft rcfpe^
quantitatis nouac.
Sed in fine merit^ hunc modum dicendi impugnat,quia vtininitioquaeftionisprxccdentiSf

refponnone ad fecundum principalc didu eft,
non ita Dcus fupplct concurfum fubicAi , vt de-
&
iionem maiorcm. Rcfoluit ficti a primo agcntc,

quia agcns creatum non habct fubicdlum , in
& formam:daretur etiam pcnctratio,fi vna quan-
dum,inquodagercpo(rec. Reiicicmerit6 opinioncm cuiufdam in ricera,quia neceftarid dicen-
quod fe habec per modum fubic^li recitam a6kioncm,quam tcrminum eius.

Deindc,dacoetiamcafu,nihil iuuacquianon
faluacur illud quod prxcendicur , nempc illam
aîonem caufae produccncis quancicacem , nous
dum eft , vel agens creacum
clTc
titas in alia fubie6larecut:producitur
crgo a (blo
aliquid,
Deo
quod
cipicntis,
ficrec vircuce agcntis naturalis
ic6to
quod rcicdlum
aiias
adelfcc fubie-
, fi
poflc agcrc finc fub-;
edydiji.i.
huim
qwtft.i.
Species
Sf*~ utuum
fu^rtulum.
nacuralem , quia ncquic cciam fic agcre finc

miraculo ergo non debct fingi aliquid contra
communcm dodlrinam ad faluandum adionem
caufx nacuralis, quae hequic faluari,nifi adiundlo
nouo miraculo:ftandum proindc in anciquo miracuIo,quiancqueipfamiracula funt multiplicanda, nifi cx ncceflitatc.
yel
aflioncm illam cflTe <i folo Deo.

^^ probacioncm primi dillcric Dotor cx eo
Cuufkm fteundtm sft- quod agcns creacum concincc in fua vircute forre Deo fuf- mam , & Deus concurrens , ficut fupplet de fapUnte fubn'
^Q fubiedura rcfpedlu quantitatisjfic etiam fup-
fi^**"*'*-
pcndcntia ad fubiedbu maneat terminata,vel omnino mancar, quia fic rcpugnat fupplcrc concurfum fubieî,nifi per aliud fubieûm agens autem creatum limitatur in agcdo ad fubicdum,vel
quod agat , nifi quantitatem , quae alceri quantitati non fubiicitur,quia fic in cadem fpccic daretur prioritas , & otdo efTentialis inter fubiedum
agentc circa myftcrium illud
$
Rtijtttur it*
H O
M.
non ejfe augmentahiles , nec diminuibiles , ejfe tamen diuijibiles , t^fubieifum diuifionis
partes manentes fecundum eandem entitatem fojttiuam ^fed non petit cum eadem
ejfe ipfas
continuitate
manere eandem quantitatem , afpojitio alterim quanti , addit fartibus folum
vnionem.
De quarta * tranfmutatione,qua: cft in quantitate recundum fc^facilius cft.Hic cnim

animatz fed
:
eft
fccundum appofitioncm, & ablationcm

& potcft hic aliquod apponi quantum.
hic pofllbilis
fuperficies diuidi in partes,
funi fpfcics Species non
on eft aliqua poflibilis fccundum augmentum, &: diminutioncm, quia non
potcft
enim
ifta
M[^ff^''
tmies.
De diuifione dico, qu6d non eft proprie mucatio aliqua eiufdem fubicfli, fcd Bantum
rcdudio partium in adu , quae priiis erant inpotcntia in toto,hoccft indiftinfte,
ita quoredudio, inqu^, ad adum diftindum quia prius erant in toto cuntinuatX}
cft
&
dammodo vnum, & poftea excra totum difcontinuatz.

Si camen quzratur fubicdum hic in mutatione tali , quali. Rcfpondco , ipfae partcs Diui/tofpe'
mancntes fccundum eandcm cntitatem pofitiuam, ( licct non cum illa praecifione,quam ^*<^ ^^f
intelligimus,diccntcs partcm cfle in adu ) poflunt poni fubicftum quia fccundum can- ^PJ'" fffr
dcm entitatem pofitiuam crant in toto, &poftea cxtra totum (ed in toto habucrunt I^^^J 2.
continuationcm, qux prohibuit illam a<Slualicatem includcntcm prsrcifioncm cxcra co- auomodof
cum aucem habent eam , ita quod partcs tranfmucancur a forma ad priuacioncm & ica
non eft hic generacio fcd quafi corruptio fine gcncratione quia illa cntitas quac nunc Diuijio^cor"
:
ftvttiufquc partis pofitiua,totalitcr pracfuit,licetnonprajfucrit fub
non cum
nunc eft
praccifione,
illa
autem entitas tocius quac pra:fuic

nunc. Pacct ergo quomodo ifta tranfmutatio non requirit quantitatem candcm manencem loqucndo de identitate, qux cft continuitas fcd tamen requirit idcntitatem , loquendo de quocumque poficiuo hic & ibi licet aliter fe habcnte.
De appofitione dico,qu6d poflibilc eft aliquod quantum ifti apponi,& ei continuari,
& hoc nullo fubicto mancnce codcm, nifi force iftis partibus contiguatis vt praediftum eft in diuifione & fic quancicas eric eadcm non folum idcncitacc continuitacis:
fcd cciam eadcm idcnticacc pofitiua quae praeccdic concinuicacem qua: fcilicet cft in
hac 6c fimiliter in illa, fiuc continuencur,fiue difconcinuencur. Ec hzc difliculcas communis eft cuicumque vnioni fiue diuifioni. Si enim vel diuifio, vel vnio eft cranfmucatio ,&: quxris eius fubiedum nihil commune manet nifi cntitatcs partium diuifacum,
vcl vnitarum &: illa cntitas quando eft vnio fafta, habet aliquid quo carct quando eft
diuifio, fcilicct habitudincm vnitorum, vcl continuationem corum, loquendo dcquan-
fcilicct
alio
ficut
illa
"'/"'<'
f"^
non mancc i""^^"^
cis
& tta illa tcanfmucatio vniucrfaliccr in diuifione eft priuaciua, in concinuacionc vcr6
pofitiua.
Scotiofer.
Tom. FIII.
TTt
Et
16
IV. Sententiarum
Lib.
770
Ec fi arguis, fi aliquodquantum apponicur ifti, & fiac ifti fpeciei continuum ergo cft
idem tcrminus amborum aut ergo ille cerrainus cft in fut>ielo , auc fine fubiedo. Rc:
fponfioiTcm quasre.
pars
mn
chrUH
Dkitttr , quod corptu
AooiTio.
fuh aUquo
eji
indiuijibili
nec fub aliqm) ,
quantittdeo iUe terminitt ^ aut linea ,cunk non ftt fars
illiuf
illiut
quod non
ejl
quanti^non fe tenet
extarte eita qttod efi.finefubiecto. Si dicof , non ejl mxior ratio , quod fe feneat ex parte hu-<
iusîjlttam illiu}. NegMur , quia illa linea efi in fubieito , cum non fit pars illim hoFii<e. Pof
,
fet etiamdiciylicet minus probabiliter., quodfraciio ,feudimfio fartium quantitatis nonefi

tunc oporteret dicere e conuerfo,
nifi quidam mott*^ localls
efi fubieîue in ipfis latts :
&
,&
quod
non
continuatio
quadam
efi nifi
latio
quia latio non facit continuitatem ,fed conti-
guitatem.
i7
Ad '
fit talis
argumcnta
principalia.
Ad primum dico, quod non eft de cftentia mocus,qu6d
vel talis cntis ; nec mutationis
eiTencia albedinis,
quod fit alicuius
quod
fit
alicuius alicer fe habcntis
ficut
ncc de
habentis albedincm; fed ficut forma aUqua in
ejjc
nuUius fit , vt informabihs ita motus cflcntiaUmucacio cft quaedam aUccr habicio,
tcrcft aftuaUtas quacdam potcntiaUs,vt ita dicam,
licec nulUus denominati ab hoc, vclab iUa.
Ad fecundumdico,qu6d ficut Philofophus conceflit neccflarium eflc fubicftum
quieto eflentiaUter
cft in fc talis
licct
&
M^,
in mutatione, vel
talis
tcrmini ,
&
eflet pars toprxcxifterct tcrmino formaU ,

totalem cerminum huius produdionis fed apudl
motu , qu6dfubieftum
compofitum
ita dixit
eflTe
nos antecedens non cft amnino ncceflarium.

Ad tertium patet,qu6d aUquatranfmutatioalia,quamfecundumaugmcntum,vel di}.
Fauet opt- minutionem, poteft cfle circa quantitacem, vt diuifio, &: continuatio ,
hoc fccundum
niom pocondeufatio fecundum accidcns &: per confequens , licet illae
fe rarcfadio autem ,
&
&
nenti cjuan-
titatem rarefaSiione
fpecies
non
poflint augeri,nec
minui, propric loquendo tamen poflunt a quantitate

,
minod ad quantitatcm maiorem tranfmutari
a.<gcri.
r^^
t^narta tran/rmtatiaHe,8cc.
Species con-
X_i/recrata; nequeunt augeri,vel minui,propric loquendo, quia
^ ml-
mui ptr fubttSlion*m.
augmentum ,
viuentium tantum
Ast^fn per iiarius cft

appolititnim
,
augeri per appofirionem

,
& motus con-
poiTunt autem
rainui per fubtradlio-
nem,feu diui/ionem:vtrumque autem poteft

virtute agcntis naturaiis.
nem, fiibiedlum
quantum
cft ipfa
Quantum
ficri
ad diuifio-
quancitas, feu partcs in-
funt diuifibiles per deftru6lionem tcr-
communis,&
miqi
huic diuifibiiitati fuccedac
ipfa diuifio tanquara adus.
De
appofitionc idem dicit,vt
cum
fi
quantitatc fpecierum,velerit fine fubiefto,
vel in fubiedo
primum ergo
adtionc agenproduci aliquid fcparaa fubicfto, quod cft inconuenicns cx didis:

in fubicdo , nequitcfle terminus quantitai fi
tis naturalis potcft ibi
tum
fi fit
tis
Rejpmjio adretf.
eitur.
prioris
& feparata:.
Ad hanc non
rcfpondet: necmihi piacecrc-
fponfiolubicfta pcradditionem ad iiteram,cu-
iufcumquc fit quia vnio partium continui, cum

fit terminus coramunis,debeccommunicari to:
ergo Chriftus fit fub infiue non,non facic adpropofitum:
tus vtrique parti

diuifibilibus
Indlui/ikilia
funt fepani'
1 h fHbfin$14.
fiue
quianon folum quantitas fpccicrum
cft
fepara-
, led etiam indiuifibilia earum.

Qiiamuis ergo Chriftus non ertet fub illo indiuifibiii continuatiuo, non fequitur quin fic
feparatum , vc comraunicac quancicaci fpecie-
ta a fubftantia
C0Ht!HUti0 runi. Altera eciam pais iUius rcfponfionis non

partinm non cft vcra
, quia motus ad continuationem parft ptr lati$tium quantitatis non eft motus lationis , quamti*m,
uis ille poflic clfc
nuum
cnius partes funt copulat* termino
cft
communi , contigua
concomicans
quia conti-
ver6
quorum vltima
func
fimul.
Reipondetur ergo terminum illum commuelTe ab agcntc extrinfeco per fc v non

qu6d defit fubiedtum proportionatum ; fcd quia
appofitio per fe non videcur mocus produciiuus;
ncm non
cum
concingere poflic in quantis
qua?
y
Rejponfio
sti
ebieiiitntm.
non
coifunc fecundijm concinuacionem in cermino Ttrminutco.
comrauni
refuicac
matcria fluida
immifceatur vinum non coniecratum fpeciebus,fict quantitasmaior pcr continuationcra. Obiicit,tcrminus communis illius quantitatis,in quocoit
ObieSit,
ditioiit
&: c conucrfo.
COMMENTAKIVS.
6.
fojje
&
ergo ex nacura quantitatis in
mifcibili
mod6
ibi fiat conti-
comraumcer lupponicur heri.

Ec vlcerius dico cerminum communera non
cffccxcra fubicfkum proximum , quia immcdiatc fubiedatur in ipiis partibus tanquam fubicdojficuc communicer omnis vnio eft in parcibus
vnicis , quibus tribuic primo fuum effedtum formalcra vei in alcera parte iuxra naturam,& connuatio, vc
'*
reful-
""
'* ""."'
r quantitn,^ influidi*.
Subiea*tHr
if*rtibm.
ditionem vnionis.
Et hoc cft , quod dicit Doftor in litera , qu^d
partcstranlmutantur a forma,id cft,vnionc,ad
priuacionem quandofcparantur. Curaergomotus contrarius rcfpicic idem fubie(ftum,ita eciam
partcs cranfraucancur in concinuacione a priuacione ad forra.'im,qus cft vnio, fiue ipfa, vcdixi,
cx nacura partiura , in maceria liquida cocun-
fic
tium, fiue fit pec adlionem agentis extrinfcci applicant is.
Illaergo vnio habcbit vtramque partem pro Tttaefivnit

fubied:o:quiafecundum fctotamcommunicatur fingulit
t*"'^"*vtrique parci.cum fic terrainus indiuifibilis
&
communis ; neque maior tatio inueniatur cur fic

invna parte,quam in altera,ciim finteiufdcm
Ipeciei, & non per modum potentiz & 3<lus,auc
eorum , anx fibi inuicem intrinfccc communicantur ,
iicut eft
materia
& forma.
Diccs,
Dift.
s
Quxa. V.
XII.
Dices ergo terminus coramunis , vcrbi grafic

tii, pundum habebit duo fubiedb prima ,
accidens erit in duobus fubiedbis. Refpondetur,
concedcndo confcquentiam quoad primam partem,quoad fecundam ver6 di(linguitur;habebit duo rubieda inadzquata concedo , adaequata nego. Subiedûm ergo adzquatum termini
conununis funt partcs nmul fumpta; quia in
diuifibilis
&
Hditt p*rttt
fr fHkitS*
idc6 fccundum (e totam efficit

corporis } remotc vero hoc
fubftantiam
&
alteram
Ex quibus
pcr
modum
commu-
quam
copulat, incft, velcft fcparata : quia iilud rcmote tantum refpicit,

non proximc:
vt ergo communicaturquantitati feparatc , non
&
refpicit.
QjKjd facilc eft intelligi in pundo copulatismfUiu.

uo partium lincx, quod ncquit communicari fecundum diuerfas partcs fui , cum nuUas habcat,
Ht indiui{ibile,ac proindc fccundum totum
communicatur, vel nullo modo.
Quantiim vcr6 ad ipfam lineam & fuperfiLint* dMpUm
*nfii*rtuil.
ciem , dicunt duas rationes, vnam, qui funt partes quantttatis,quaelibct fecundum propriam extcnnonem , & nc refpiciunt primo fubdantiam
vt fubiedum. Altcra ratio e(l,qui linea nullam dimcnnonem fecundum latitudinem habet,
quxcftdimcnfio fupcrficiei,& fic eft indiuifibilis , & copulat partcs fupcrficiei , & fecundim
jyttlMMttmr
ctfi'
non
diantc fubicdo proximo

non per fc.
&
y^ drgtatienta
primum
fione ad
quim
alitcr
nic-
& merc per accidcns,
principMlUtScc. InreCpon-
loquitur de
9
motu , & mutatio- Adprimum.
nc infcnfu Thcologico,quatcnus poflunt cfle

non ex fubiedo prxfuppofito in hoc my-
a Deo,
&
fic dicit non cftc de ratione eorum , vc

i
habcant aliquod fubicfflum dcnominatum pcr
modum fubicdi ; non autem loquitur in fcnfu
Philofophi , vt patct in refponfionc ad fccundum, vbi dicit quod Philofophus ncccfiari6 cxigeret fubicdiun >
vtrobique intenditur fubiedumvltimatura. Ad tertium patetex didtis.Qui Aditrtmm.
ftcrio
&
totam indiuifibilitcr cas efficit , cum priuatioextenfionis fecundum illam dimcn-
nemhabcat
fioncm , quam copulat ,

fecundum partcs.
fubiedo rcmoto
eft in
&
dirtif{*r-
di-
,
, idc6 non cft extra fubicdlumi
quod fufEcit ad adlioncm agccis naturalis:quoad
lubiedum vcrd remotum,quod eft fubftantia, ita
ipfi ineflc, vcl non incfrc.ficut hasc, vel illa pars,
fccundum fc totum communicatur Hngulis partibus , fubicdum vcro partium rcmotc
^sdtm
tHt-
mo & adacquato
nis, qui
fe
Refpon- sdmtU
communem
continuantem par- *
tes quantitatis fcparats ad partes altetius con- *"
iundae habere ipfas partcs pro fubicdo ptoxi-
cui feciindum fe
tcrmini
eft.
patet ad obieclioncTB.
deo tcrminum
modo,
quim fua ratio quae talis
totum communicatur ex natura fua i non fecus

ac anima rationalis pluribus partibus corporis quia , vt dixi , eficdlus eius eft vnire hoc
peculiari
& copulat partes
modo refpiciunt
non (ecus ac pundum refpicit. t
quzras rationem huiusiquaere etiam rationem,

quarc iltz fint termini copulantcs fub hac tatione , qui funt indiuifibilcs \ cuius alia dari nequit,
formz , inquantum dat adum , (cu effefuum Formalem ,eft illimitatus refpediu^
ad partem vnam
fi
ratione
ûm
771
ncmpc fecundum profunditatem , &
& fc tota contingit* non
minutim videre diflertationem circa ca,

quae in hac quaeftione tradlat Dodlor , videac
voluerit
Aretinum
Superficies ver6 fic etiam fe habet ad dimenipfa cft infioncm corporis', fccundim quam
&
&
Tartarccum
>
&
reliquos noilrx
(cholae.
ftiti.
Q^
Vtrum fophiUfit
circa
iE S
V.
EuchariBiam fieri tranfmutationem
corruftiuam illorum accidentium ?

h\tnC.A.fj].A,o.memh.xjirt.\.%.\.
D. 6onauJ&f<:t.i.^.i.Rich.4rr.i.f.i.C^4rr4.f 1. D.Thom.fi.4rr.2.
^ i'f-fi'11'^'*!' Capreoli>/f,f.i.PaIud.f.4.Gabr.f.i.Suarcz
E tranfmutatione
ficri
non.
i.pjom.i.tiifp.î.fiS.i.
corruptiua , quacro , vtrum pofTibilc
fit
circa Euchariftiam
tranfmutationcm corruptiuam illorum accidcntium
Forma cft fimplcx inuariabili cflcntia confiftcns
Vidctur
quod
jlrgum.x.
Uh.6. Principitrum.
Itcm, Boctius lib.dc Trin. FonnaftmpUx fuhie^fum ejfenonpotefi.

Lib.ix.j.
Itcm,matcria cft,qua rcs potcft cflc,& non cfle, 7. Metaphyf.Ex his omnibus habctur,
jlTgUIII,$
quod fimplex ad minus forma non potcft corrumpi fcd accidcns fcparatum in Eucha- Tcxt. 11.
riftia cft forma fimplcx ifto modo crgo, &c.
:
Itcm ,
in nihil
fi corrumperctur , aut in fubftantiam , aut in aliud accidens , auc in nihil

: non
jlrgum.^.
quia tunc crcatura annihilarct non iri accidens , quia tunc creatura caufaret
:
accidcns fine fubicfto nec in fubftantiam , quia cx accidcntc

cia ergo, &c.
:
non potcft fieri
fubftan-
&
&
Contra , illa accidcntia poflunt frangi , ccri ,

digcri , &: patet ad renfum
proba- Rmi9tpp.
i Corinth. 11. nutrimentum autem conuertitur in fubftantiam
rci
nutricndz crgo, &c.
tur cx quadam Glofla,
Scoti iper.
Tm.
VIII..
TTt
SCHO
IV. Sententiarum
Lit).
772^
H O
M.
Sententia D.Thomayaccidentia fefarata eodem modo,quo vnita,trifliciterfoJfe corrumpi. Primo,

corruftionefubie6fi, fcilicet quantitatU. Secundo
'
ieSio.
corruftione fer contrarium ,
neret fubjlantia fanis, fereunt.
non maHanc reijcit Doiior, frimo, quia quantitas non habet modum
fuhjiantia^niji tantum negatiu},ex quaji. i
Secundo, licetjubjiantia comfojitajibi determi-
net qualitatem frofriam, tamen quantitas id nonfacit.
modo corrumfuntur accidentia fefarata,
forme
Thom.
hie an.
Ex quibus habetur, quod non eodem
& coniuniia.
Hic dicitur ", qu6d ej/e fubfiftcns, quod manentibus accidcntibus conucnit, eft conilli forma:,quam prius fubftantia panis habuit: &c ide^ ejje, in quo dimenfio-
t
Z>.
manentefub-
Tertio, diuifione fubieH, quiajidiuidatur in tamfaruasfartes,quodfub eis
nes fubfiftunt , tollitur eifdem paflionibus , quibus tolleretur fubftantia panis exiftentc
propter hoccodem modo corrumpuntur accidentia remanentia, ficut priiis
j..
& i.fan.
ijji
q.j-j.m.^.
modo mancnte
potcrant corrumpi. Prius autem poterant corrumpi duplicitcr vno

:
iubftantia panis:alio
modo
tationc accidentium
quia ficut generatio
per corruptionem fubftantix,quxcontingitcxtranfmueft
terminus alterationis ,
ita &;
corruptio
&
ex partc etiam quantitatis,quia cum vnaquazque res habeat quantitatem determinatam,

in tantum poterit ficri diuifio, qu6d fpccies non rcmancbit.
In hoc ergo Sacramento aliqua tranfmutatione fafta adhuc manet illud ejfe dimenfiuum fubftantiae praeccdenti conformc aliquando tollitur effe praediftum ,
tunc definitefte Sacramentum. Et fimiliter ex partc quantitatis,quia fi fiatdiuifio in partes
canta: quantitatis , quod fufHciat ad fpeciem panis , vel vini etfi fint aliae dimenfiones, quia partes continui qux crant in potentia,fiunt in adu tamen (r||/^ conforme
fubftantiae praecxiftenti manet. Si autem quantitas partium ad hoc non fufHciat ejfc
vtrumquc dcfinit efle , fcilicet dimenfio ,
ejfe praedidum & ideo tunc corpus Chrifti definit ibi efrc. In quid autem fiat ifta corruptio , quando eft potentialis , tangecur in
,
&
&
quaji.feq.
j
Contra conclufioncm principalcm , quae dicit,qu6d eodem modo poteft tolli dimenfio ifta ficut fubftantia , quia habet effe conforme fubftantiae panis arguo fic ;non
:
cotôrmitas in aliquo pofitiuo nouo , quia nihil talc aduenic ipfi accidenti pcr hoc, quodeft fine fubicdo fed illud, quod ei aduenic, conforme eft rantum in ifta negatione non inharere affu:{ed conformitas in ifta negatione non fuffi-
poteft intclligi
ifta
cit ad hoc, vt vniformiter tollatur quia ideo tollitur ejfe fubftantiae quia eft pafTum
proportionatum agenti naturali , fcilicet habens partem potcntialcm, 8c adualem, quarumpotentialispoteft cfTc fine aftuaU iftud autem habenstantum conformitatcm in
ncgatione, non habet aliquas talcs partcs crgo, &c.
Item fubftantia compofita neccfiTario fibi determinat qualitatem aliquam propriam;
maxime fecundum cum , qui ponit quod fubftantia corrumpitur ad corruptionem
qualicatis quod non effet, nifi ncceffand determinaret fibi illam qualitatem fed quantitas non ncccffario fibi determinat aliquam qualitatem ita cnim eft indifFcrens ad
contrariam , ficut ad iftam ,
ad vnum gradum eius , ficut ad ahum quia ex principiis
quantitatis nulla qualitas, nec vllus gradus egreditur qualitatis ergo, &:c.
:
&
&
COMMENTAKiy.S.
I
SinitntU V,
QEntentia D. Thomae
cft
modum
i3qucm acccpit quantiras in fua

g(fg conformem modo cxiftendi pcc
illum,
formam , non vct6 cam
cflc
immcdiat^ in matc-
feparationc,
ria prima.
fe,quam ha-
buit fubftantia panis, fcu forma fubftantialis pahJtittmci- nis

vini. Sicut crgo,fi maneret fubftantia
Hanc fcntctiam impugnat Dokor,ex co,qu6d

non dctur fundamcntum iilud , quod fupponit
D. Thomas , ncmpe , modus illc cxiftendi dato
Jv*"
etiam
Thom*.
&
corrumperetut pcr alterationem , qua corrumperentur accidentia cius ; ita ctiam continvini
quantitatcm fimiii altcratione corrumpi

aftionc agentii nataralis. Poteft etiam quantitas alio modo corrumpi per diuifioncm fpccicruin in ea diminutione, vt non manerct quantitas in ca dimenrione dctcrminata
dcfinita,
quam cxigit forma fubftantialis. Haec fcntcntia
fxipponit quantitatcm cftc in tQto,& fequi ad
git
&
j,
ImpMgMtiir',
tali
modo
quantitas fub
vidctur vrgcrc ratio , quia ipfa
tali
modo cftet immediatum fubic-
ûm agentis naturaIis,non vero ip(e modus,qui

non
dennit,
nequc
nifi
ad dcfitioncm quantitatis
ficut Sfmiitmttm
*" ctrrMm-
pcrfeitas fubftantiz dcfinit, nifi definenre
ipfa fubftantia:fcd idc6 definit
compofitum fub-
ftantialc.quia habctpotcntiam r^ceptiuam formse fubftantialis incompatibilis , vt materiam:
&
idco definit forma fimulcum toto, quiaponitui
P''fi'^*f-^-
^!^
'"^'
QuxH. V.
XII.
Dift.
adUone agentis forma talis incompatibilis

cum priorijcx qua conftabac totum fcd in quan-
agentis creati
nitur
quantitas feparata
titate reparafa,qua
cft tale
potentiale
etiam
,
quod
e(l
fub
tali
modo
in-
compatibilem quantitati:ergo non fequitur contix prztenfa in
nempe
effe
quantitas
non
r'
MD*d*rm.
Secundo) ratio Dodoris
eil
pcr
li
*mm ftt-
egreditur i ptincipiis quantitaiis
tem paOionis ad aliquod fubieftum
CtntlHJia.
eernifititrftr
ttt*t
msttt-
r*U.
connexio aueft in eo prz-
&
confequentcr nequit producere formam incompatibilem

ej/i eius ; fcd forma introdufta dependet a fubie6lo,ficut 8c zCkio eius produdiua ergo fupponic
quantitatis
femper ejfe fubiefti.

Sed quod dependet ab aliquo in
ej/e,
non po-
quatenus habct conncxionem cura aliquo conicquente,quod corrumpit ipfum;in propofico

non eft calis conncxio crgo.pacec fubfumpcum}
:
Altirmii*
^mmmtitdtit
qmtmtod immt
iijhmmtf
quia alceracio illa* vc eft ab agence nacurali, non

habcc connexioncm cura alia forma confequcncepugnante, nifi quacenus illa includicur
ce ,
fibilicatem fimplicitcr
&
aux
Tertimrmti*.
Simfmi ttclmm
fitmit frtmif-
induda pcr cau-
fara
H O
>
jmmlitmtii.
fed vt fubcft tali iCtioni,
definit pofita difpofitione
nacuralem ad fubfcanciam, quz fuccedic

do, quo dicecur quzftione fequenti.
in vircutc agentis nacuralis : fcd oulla forma repugnans efi quancicacis includicur in virtuce
flmmmtiiat
ctmfntitmr
cmm ommi^tin
"* &grdm
fmbiiS* ixi- teft eflc ratio non eflendi cius formalis , vel infiifmkiiBmmt cludere non effe eius , nequc infcrre noneJfe,niCi
*f.
imtrinjui.
concrariam exigir quancicas ergo poteft efle

quacumque forma fubftantiali , in qua nata eflcc
qualicas illa inefTe quancum eft dc fe.
Terti6,quianequit qualitas produci in quancicatc feparaca in eo gradu,in quo exigerec fubftanciam per neceflariam connexioncm ad ipfam : ergo,Kc. Ancecedens pacec ex qusftione cercia.
Conclufio,vcdixi,incelligcda eft przcifo ordine quancicacisad conferuacionem,quam habec de
fadlo k prima caufa:quia accendendo ad hanc,definic ex nacura eciam reiinon propter inômpof^
Dtftmitmt i
ttrimt ftr
f*
adeircc
habccconnexionem cum forma fubftanciali,cum

qua non manerec quancicas , fi eflec in fubieifbo:
fed hoc non , quia ex prima racione ptxmiffjiy
nondependet ad ejfe fubie&i,in quo non ineft
atu. x fecunda racione DoAorisjiullum gradum qualicacis , auc fpecicm hanc magis quam
cifo ordine eius ad primam caufam , vt eft feparata.Probatur concIufio:quia aftio agentis naturalis cxigit fubiedkum fuum eflc ergo nequit
eft effi
, fi
gulacim confidcratis (equitur conclufio.

Secundo patet ex ratione primaDodioris,quia
4
eatenus corrumperetur virtute agentis naturalis, S*emmdM fr*bmiit c*mclmquatenus inducerctur forma incompatibilis in
fl*mii.
aliquo fubicdo pbtcniiali qu<[titatis:fed nullum
eft tale. Vel ide6 corrumperetur , quia alteratio
cerminatur ad aliquam formam in cogradu,quo
non
cise,qu6d caufatur a principiis fubic6ki:ergo,&c.

Ex his fequitur hzc conclufiorquod quantitas
nequeac corrumpi virturc agentis naturalis prx-
compatibilis
non dependct a fub-
ncque acorpore Chrifti, vt fubie-
bus
Agtmt limi- adio eius efTc in quantitatem.nifi prout quant*tm md fmb- titas exiftit : ergo ad formam in eo gradu.qui
i*3mtm.
haDerec,nihil referrecquia
Deinde non dependec quancicas ab accidenci, qu infunc ipfi, eadcm cnim fub concrariis
perfeuerac , nihil habec concrarium ; folum ergo
depcndcc a fubiedo>quando ineft.Ex quibus fin-
pafllonis,
qua nequit e(Te> Sed quantitas non ita determinat fibi qualitatem in fpecie , aut gradu , quia
atquc eft indifFercns ad ipfam,& eius contrariam;
& hoc in quocumque gradu.Hanc propofitionem
egregic probar,quia qualitas,aut gradus eius
fubftanciz panis
qualitatem
fine
tmfatikilit
fi
nem
pcr corruptio-
modum propriz
rmlm.
dlo,neque vt caufa efficicnte, per cuius rcmotiodcfincrct ; neque dcfinit corpus Chtifli,nifi Nodtftnitim
ftjititn* 4tladucnicnte aliqua fubftantia , qux repugnarct
aliam.
fibi
in aliquo gradu
ftantia panis
ideo ex principiis
D.Thomac dcfinere fubftantiam

nem qualitatis quia determinat
&
quantitas feparataamplius
inclinatur ad vllam for-
mam determinatam, magis quam ad

SteumU
nis,vcrbi gracia;
modo,quia
corruptibilis hoc
K*m virimu
l*mtif mmim-
induci fubftancia repugnans fubftanciz pa-
/ec
& fubllan-
formitas vtriufque, id e(l,quantitati$,
ipfa
ahquo agente creato , neque agens creatum habct fubiedum adîonis in hoc myfterio, qua pof^
nihil
formam
rcciperet
773
Minor patet,quia
non dependet immcdiatc ab
ergo, &c.
mo-
M.
SententU DoSterii, qualitdtes in EuchariHid corrumfi per contrarias^manente quantitateênendo hanc dijiingui^ fubjtantia, de quofupra qu^tfi.x.tenendo tamen non diliingui., eaeUm diffcultds efi ,ficut quafi. fr<tced. quomodo EuchariHfia corrumpitur corruptione quantitatu ; dr
dicendum efi, quod non corrumferetur a caufa naturali , vt ibi diSlum efi num. 1 4.
Dico ^ crgo ad quaeftionem quod accidencia Euchariftiae pofTunc corrumpi & hoc
quidcm de qualicacibus, quacum cranfmucacio non rcquiric aliam quancicacem facis eft
manifcftum fccundum communcm opinioncm quia illac poffunc poni haberc fubie<%um communc manens,fcilicec quancicacem fed fecundum aliam opinionem,quz ponic quancicacem fubftancix nop difFerrc a fubftancia, ncc quancicacem albedinis ab albe:
&
per confequcns nullam efte hic quancicaccm magis fcparacam a fubicdo, quam
dine
fubftanciam , cuius cft quancicas , non cfl xqu^ facilc faluare corrupcioncm qualicacis:
tunc cnim oporccc ponerc , qu6d cum pari racionc quzlibcc qualicas fic finc fubiedo,
cunc rcdic
vna , quxcumquc cranfmucarecur , cranfmucarecur finc fubicdo
ficuc
:
&
&
ad difficulcaccm cadam in qudfi. fraced. quomodo Euchariftia corrumpicur pcr

corrupcionem quancicacis, & quomodo quancicas illa poffic cffc noua.
Tamcn ad conclufioncm in communi poccft fic argui Vircus agencis non diminuitur per hoc,qu6d accidens cft finc fubicdo fed fi accidens cflcc in fubiefto, poffcc corrumpi ab agcnce nacurali ergo & modd- Hacc ratio non concludic , quia non fufficic
Scoti ofer. Tom. y I J I.
TTc 3
fola
iftud
4
Opinio T)o^*^*'-
IV. Sententiarum
Lib.
774
paflum
fola virtU5aequalisagentisnaturalis:fcdoportct,qu6d habcat
fibi
proportio-
natum ad hoc qu6d agat (icut prius.

Rcfpondeo, quamdiu manet quantius,fatis facile eft fccundum communem opinioncm faluare paffum rcfpe6tu agcntis naturaUs, & hoc ben^ pofFibile eft refpedu quaJitaium contrariarum quia non omnis alteratio inter contraria requirit quantitatcm
mutari &: tamen in taii altcrationc adqualitatcm , cum quanonpo(fetfl;are fpecies panisjdednit efle Euchariftia:quia Deus inflituit non confcruare Eucharifliam, hoc efl:,ac>
cidentia flne fubiedo in quibus flt corpus Chrifti, nifl quamdiu manent ibi qualitate
natx perficerc fubflantias iam donucrfas ergo flmpliciter faluatur , Euchariftiam poflTe
deiinerc eflc aftionc agcntis naturalis ncc ibi efl; aliquod miraculum nbuum , quia eadem voluntatc antiqua, qui Deus voluit Euchariftiam cfle in Ecclcfla , voluit cmam
illam non mancre , nifl quamdiu qualitates aptx natae perficerc fubftantias iam conucr,
fas
mancnt.
Dc cerrupCionc autem Euchariftix pcr corruptionem quantitatis a quo agentc poflîc

fieri tadum eft in quxftione prxcedenti. An autem in dcfltione Euchariftix pcr con,
uerfioncm vcl tranfmutationcm

,
dicetur in
^
îdar^.i.
t.
rtde r^rr.
i.difl. i.
in
quantitatcm
nouam
oporteat fubftantiam redire,
qu/ejl.fetj.
Ad rationes. Ad primatti dico>qu6d audor illc loquitur dc illis fex principiis,dc quiilla autcm funt formx refpcftiuae cxtrinfccus aduenientcs. Vnde hic
audor non arguit de formis abfolutis.
A<i fecundum potcft dici quod Boetius loquitur de forma quae cft pura fbrma , id
cft, purus adus, ficutapplicat ibi de Dco. Et vcrum eft, qu6d forma, qux non cft nata
perficere aliquod potentialc, non eft nata rcciperc accidens & ita cft de cfiTentia diuina,
nifi forte fiat inftantia de cflTcntia Angelica, & inteIletione fed de hoc in quaeftionc de
bus detcrminat
fimplicitatc Angeli
Ad
an habcat materiam.
Ad Pbilofophum 7. Metafhyf. planum
j.
cft
qu6d non doncederct
aliquid pofle cor-
fi- rumpi , nifi haberet potentiam diftindtam ab aiû , ficut partcm a parte : fed hoc ponccudHTn Phtrct , qqia ponic ordincm caufarum fimplicitcr ncceflarium : vel quia poncrcC fimplicignjtare
lojop
.mht
j.g^ jjjj^-j
po(fecorrumpi,nifi cuius pars manetpoft corruptioncm
pofl*e
hile qnwino P"^'^
hiêt nutte-
riam.
'^d 4.
^^^
gcncrari
nifi
cuius pars fuit antc generationcm
concordamus cum
^^ iA^ partis feparatione a toto,
Ad rationcm
ficutponit nihilpro-
fed ncc in ordine caufarum,
ipfo.
qu6d qualitas non corrumpitur in nihil (&d. in qualitatem aliam

contrariam,veI alterius gradus in cadcm fpccie:ncc fequitur,qu6d agcns naturale faciac
accidcns fine fubiefto quia qualiras noua habcc idcm fubicftum quod 6c prior qualitas habuit,vel faltcm quantum eft de fc haberc poflet. Si autcm loquaris de corruptione quantitatis,cui non poteft aflignari aliquod aliud prius fubiedum, illa non corrumpitur adione naturalis agentis fine fubiedlo vel praecxiftcnce dc quo didum eft in quafi.
fr/tced. vel de nouo creato, de quo dicetur i qu^fl.feq.
dico ,
COHMBnTAKiyS,
^
"JTÎcoergQMl^jndftionemiScc. CaxiclwCxohxc
X^cft communis, tenendo quantitatem eflc
&
Puhittm.
diucrfam k fubftantia ,
fubiedum qualitatis:
dicit Hc corrumpi adionc agcntis naturalis,& in
termino illius altcrationis induci fubftaiitiam,
ad quam cftct alias connaturalis virtutc diuina,
ad faluandum myfterium, vt dicic in litera.
Scd quid diccndum,an qualitas pofllt corrum-
fecundijmQmncmgradumfuumvirtutcagcnNcgant quidw ex noftris, putanmcntc Doftotis , iuxta principia

pofita inqudft. j. vbi dicit qu6d forma fubftan-
pi
He^Sfie qu' tis naturalis ?

tumdam ni- tcs id cflc cx
fiina.
tialis
dcterminet
fibi
qualitatcm in detcrmina-
to gradu,qui ncquit virtutc agentis naturalis de-
non deftruda forma. Idem doccnt etiam

quoad qualitatcm feparatam in co gradu qucm
ftrni
dctcrminat fubftantia,
7
**'*
adeflcr.
Contrarium mihi vidciur verius cx mente
Agirmt!u Do(Sloris
fts frtftr-
fi
attcnto cius fuiidamento
feruatiuam aiStioni corrumpentis. In proponco
autdm non
cft
cft talis renftentia fornia:
&
&
&
qua
duccndo contrariura.
in
hoc pra:ualct, qu^ntum ad virtutcm
cqu-!-
non
Oportct ergo * vt faluetur prior modus diccn- Nen etmtm^

rccurrcre ad caufam primam , qus conieruat f', ^** f^
qualitatcm co modo
ordinc , quo .conicrua- V.'""^
f"*'
retur in fubiefto , fi adeftct quantiim ad illos Ima
txnl'
gradus
cum hoc , altcrationcm caufs natu- rtitMlt.
ralis non extcndi ad illos gradus cx natura eius,
inquantiim difponit ad formam fucccdcntem , fi
materia ineflct , vel nata eft difponcre quia eodem inftanti , & termino alterationis inducitur
fubftantia noua de fabo , quo induccrctur virtutc agentis corrumpentis , fi adcflct fubieAum capax j tunc dcfinunt accidcntia cum
di
miraculo poflic corrumpi toia
quae
tra opinionem D. Thomz , quantitas non habct

conncxionem cumillaformaquali,nequcquoad
ipccicm * ncûe quoad gradum.
quia dicit
gradum illum non corrumpi virtutc agcntis naturalis , quia confcruatut a forma fubftantiali,
,
& vt patet cx fccunda rationc hic fzdti con-
quantitatc.
Cactcriim
(\
Deus non
afllfteret
illa
cx antiquo
qualicas in-
Ad
8
ntuttm
'" "^fti^
*"*'>'
XII.
Dift.
Ad argumffnta patet ex
Quxil VI.
775
oppontam
ratione rautatioais,&
In refponnone
litera.
ftantialiSjHc efle
formz concomitantis
ver6 ad qutntum dicit qualitatem noh dennere
Cifriwn.
qualitatem eiufdem fpecici
B.ef>Imm.
&
gradum
de/ineret qualitas prior
pofitam
tatem illam inquantiim remittitur ad illum eradum , Sc terminum , ad quem fequitur aftio lub-
quia negaretur MJMfiNm.
Deum
VI.
EuchariHiam ,
aliqua tranfimtatione faBa circa
Vtrum in
eft,
ad prxfentiam eius agetcHcut agit ad dedrudionem quantitatis , quia perinde iuxtaopinionem

illam tollitur fubieftum a!lionis nmpliciter,ncuc
iuxta communem toUitur fubie^bum abionis determinatz ad quantitatem,& fubftantiam.
contra ea qua: difTeruit contra Gotfre-
diftingui a re cuius
agens naturale aliquid agere in fpeciesafed
dum quzftione przcedenti Refpondetm quali-
iE
non
titate
fecundum alium
tanquam in op-
Q^
fubftancialis.
Supri docet quid tenendum iit,tencndo quan-
an nihil.fed in qualitatem contrariam,vel alterius

gradus in eadem fpecie. Dubium eft quomodo in
necejfefit
fubHantiam aliquam aiione diuina redire ?

Alcn/is 4.^.^.45.1. i.4.2.D.Thom. ^./'.^.^..j.D.Bonau.î 5.4.2.^.1 .<^ i.&hic .i.f.i.Richard.Ac.i.
f.x.Palud.f.1. Dur.f.3. Gabr.^.i. S\i3iT.i.p.tom.}.d.j^^x.
L T I M o' quacro,vtrum in aliqua tranfmutationc fafta

ncccirc
fit
circa Euchariftiam
'
Vidctur quod non, "^^-în ficnfubftantix in agendo crgo
fubftantiam aliquam adionc diuina rcdirc
&
:
quia quantitas fcparata habct modum
do , paticndo crgo quicquid potcft gencrari dc fubftantia , fi ibi cfTec,
potcritgcncrari dc quantitacc fcparata:non crgo opoitct aliquam fubftantiam rcdire.
Iccm,agcnsnaturalc j&approximatuOTpaflbnaturahtertranrmutat: crgo non rc- jdr^.u
&
miraculum ad hoc vt tranfmutet fcd fubftantia non poteftrcdirc, nifipcr

nouuminiracuUim:crgo nulla tranfmutaclo poflibilis ibi requirit fubftanciam redirc.
Iccm,agens naturalc non impcditum neccflario agit:crgo nondcpcndec inagcndoab jirg.i.
aliqua adionc,quz fit immcdiat^ voluntatis diuinaerquia voluntas diuina nuilius aftionis
ad extra eft principium , nifi contingcntcr ncccflarium autcm non potcft dcpcndcrc a
contingenti crgo in ifta aftionc non requiricur aliquid, quod caufccur a voluncacc diuina immcdiate.
Itcm Auguftinus/. de Ciuit.cap.30. SicDeus res quas condidit AdminiHrMt , 'vteas Jt'^
quiritur
&
crgo finit agcns naturalc agcre motum fuum naturalcm ,

finc fubftancia
pcr confcquens tranfmutarc Euchariftiam finc omni miraculo crgo
rcdcunce.
Contra , ift poflûnt nutrirc,vt dicitquardam Glofl*a fupcr illud i.Cor.i i. Miw quidem efuritiOlitu vero ebrius eji crgo poflunt tranfmutari in fubftantiam alcndirergo ex cis
poteft gcncrari fubftantia:;
bftantia:fed hoc non potcft ficri,nifi fubftantia rcdcat:quia cx non fub-
frofrios motiu agerefindt
^*
&
JiM.4dopfi.
ftantia
non
fit
'
C*^-
'
fubftantia.
Itcm paccc ad fcnfum,qu6d hoftia confccraca poceft corrumpi in igncm,vcl

cum gcncracum pcr pucrcfadioncm , ficuc corrumpcretur , fi eflec ibi panis
priusjrubftanciagencrari non poccft,nifi fubftancia redeac crgo, &c.
:
in
anima-
& tunc vc
COMMENTAKIVS.
""''
T TZwW
tpuerot &c In hac quaeftionere^luitur quomodo deHnit Euchariftia,

qui tranfmutatione,nempe fubftantiali, i quo
Vdrij
mdi
dietiUi.
Trimmfnt.
&
&
agente?Vari) autem funt
quos fuo
&
Aleafif.
D.Bonaac
dicendi,
ordine citat Do6lor,& impugnat.

Prima fententia eft redire fubftantiam panis,
vinimiraculosc,
ex ea generari fubftantiam
nouam:ita Innocentius lll. Ub.^M nrfitriu Mif-
&
Innoc.IIL
modi
/(/ii.
quem
in
hocfequuntur Alenfis,
&D.B0-
Rtdin mmta. nanentura. Hxc fententia intelligitur de eadem

tMdm, materia in (pecie. Hanc fententiam vt fuftineri
nm
poflit probabiliter, ita interpretatur
vt
non
D.Thomas,
intelligatur materia annihilata
aut con-
quia vtrumque cft impoflibile , fed

noua creata \ Deo tanta, qnanta fuit
illamateria conuerfa incorpusChiiAi, &fanguinem Chrifti.
uerfa redire
alia materia
r
Secundus modus diccndieft D.Thomat, vt
quidamvolunt,loci$y&/^ citatis incommento
primsc partis qnarftionis tertiac , quam fequuntur
G#^l/*.
antiqui Thomifta:cum Caietano ibidcmcitato:
non produci nouammateriam,
led ex quantitate
^^^ ^^
vt habet modum fubfiftcndiper fe, educifor- jmMMtitmt.

mam fubftStialem nouam.Et hanc fequitur iEgi- itgidio.
dius
Tbeorem.^.& ^y.Hcnricus jîb.S.
<j.)6.
etiam reuocari poteft opinio Richardi inquant^m ipfam conclufionem admittit, nempe
ex accidentibus eencrari fubftantiam , qaibus
Huc
tribuitur poflibiritas
tranfmutabilis
non
io-
infimum gradura aftualraateria. Hic modus ftatui-
lura inforraam, fed in

litatis
quz
eft
vt aftio caufx naturalis faluetur

ad produdionem fubftantix , quz fuccedic in
tur ad
hoc
Euchariftia.
TTt
SCHO
"*'j^""J;
"*'
" "
Lib.
7/6
IV. Sententiarum
S
CH O L
M.
Opinio Innocentij corruftisjpeciebfts^ redirefanem^quam breuiter reiicit Scotw.
Opin.
noc.
In-
cfmi
Hic eft*' vna opinio Innoccntij de offcio Mijfe , part.^. cap. de fraBione: dicicenim,
quod fubdancia panis redic. Quod poccfl: fic probaci, quia Chriflus efl: in Eucharidia, vc
nucrimencum fpiricuale &: camdiu quamdiu fpccies funt vc conucnicns nucrimencum
,
fuhSlAnti*
corporalerergo definencibus fpecicbus habcrc racionem conucnicncis nutrimenci, vcpo-
fanis redit
quando , fi cflcnc in fubftancia panis & vini, illac fubftanciae eflTcnc inconuenicnccs ad
hutrimcncum corporaliccr cunc rationabiUccr definic ibi eflTc corpus Chrifti , vc nucrimencum fpirituale deficiente autem Euchariftiaredicfubftancia. Nec oporcct hic ponere nouum miraculum ad hoc,qu6dcorpus Chrifti definat ibi eflTe , quando fpecies
corrnptis
Jpecichfu,
te
cflfenc nacx afficere fubftancias conuerfas quia ica Deus infticuit Euchariftiam non
mancrc, nifi mancntibus fpeciebus conuenicncibus. Nec eft nouum miraculum , quod
fcihccc dcfinence corporc Chrifti ibi efl*e , redcac fubftancia quia Deus ordinauic nun-
non
quam
Refutatur
opinia
In-
nocent
accidcncia
eflfe
fine fubiedo,nifi in Euchariftia.
Quaero quando
redic fubftancia panis ? aut hoc eft in vitinoua fubftantia , & tunc fequitur qudd fimul fit ibi
panis,&: non panis:quando enim gencratur aHud , panis corrumpitur &: per te tunc panis eft ibi primo & hoc eft inconueniens:aut ante illud vltimum inftans &: tunc videntur fequi duo inconuenientia. Primum cft , qu6d non tamdiu manet Euchariftia,quamdiu manerent ibi fpecies non corrupca: , vcl quod fimul mancbit Euchariftia , & erit ibi
Concra hoc
argui
poflfec
fic.
mo inftanti quando generatur

,
ibi
fubftantia panis
cum
corporeChrifti.
Secundum inconueniens eft,quia agens, quod poteft in partem raocus , poceft ituotum niotum & terminum quando non magis repugnat vna pars motus ipfi fufceptiuo,
,
quam aHa hoc apparet ex

;
diGtisJupra in quxji.praced. fed
ciebus vna pars alccracionis,quam aiia,quamdiu fpecies
illx
non magis repugnat iUis fpcnon corrumpuncur fimpHci-
primam partem alccracionis, poccft & inquamlinon neccflfe eft fubftantiam rcdire.
Sed ad iftud argumentum probabilius eflTct darefecundum mcmbrum & tunc primum quod infertur, fortc non cflTet inconuenicns opinanti diccret cnim , qu6d non
manet Euchariftia,quamdiu mancnt fpecies illae quahtcrcumquc fe habenccs,fedquamdiu mancntjVt conuenicntes nutrimento. Poflfunt autem fic alterari , vt non conuenianc
nutrimenco ,anccquam cocaliccr corrumpantur, ficut poflfet panis non cfl!e conucniens
iHUrimentum antequam corrumpcretur fapor , & alia accidcntia & tunc difficile cflret
inuenire certum gradum altcracionisj vel pucrefadionis, vfque ad quem prxcisemaneter,fedalterantur:crgo agcns potens in
bcc
crgo dum mancc
illa alccratio,
ret Euchariftia.
Ad fecundum diceretur, qu6d propcer cocam illam alceracionem
qua: praecedic cor-
confcquens corruptioncm Euchariftiac , non oporccc fubftanciam redire:fcd oporcec eam redirc propter gcneracioncm,qu2E fequicur illam alcerationem , &: concomicabitur corruptionem fpccicrum non autem poteft rcdire cunc
rupcioncm fpecierum
&: pcr
quando eric corruptio,quia cunc fimul cflrec,& non effcc.

Sed ifta rcfponfionon afllgnac fufficientem rcdicioncm fubftanciae panis :aequecnim
poflec agens nacuralc agere vfquc ad vlcimum inftans , fi non rcdicec pcr cc rgo
non dicic fufficicncer.
:
COMMENTAKiyS.
JJon r*Air*
fHhJltuuUm
Rtheffi(x.
b "TJÎeefivnA optnio,8cc. Conclufiohuius paJL Xragraphi cft non redirc fubftantiam panis& vinicoiitra primam fcntentiam. Eftcommunis , & probatur ratioîe Dodoris in litera:
quia vel fubftantia panis rediret antecorruptionem fpecicrum, vcl in vltimo inftanti corruptionis,tanquam fucccdens ipfi corruptioni, vcl certc
fimul ad corruptionem ipfam in fieri, fcdnihil
horum.Non primum , quia vel
definerct ibi cor-
nequc vlla neccfntate agentis , aut

antequam fpecics definunt : quia
ficutprima pars motus , ita & reliqus vfque ad
fpecicbus
aftionis
rcdir,
tcrminum,po(funtfieri depcndentcr a fubicdto

priori,ncmpc quantitate.
Si dicascamrcdircneccfntategenerationisjvt
pofTct fubftantia
^*f/>*Hjit.
noua gencrari. Contri,quia ne- imfHiHMtw.
que ex natura altcrationis praruix , aut agentis id

ncquecx natura termini,ncquc ctiam
colligitur
pus Chrifti antecorruptioncm fpecierum, quod

cft contra communem , vel fimu! elTct cum fdb-
&
quod cft fairmn , quia ejjfe corporis

fub fpccicbus dc fado includit no ejje panis fub
quitfincfundamcnto:ergo non fubcft fundamen- .AlttrMtioni*

fHbitSum tjl
tum vndc dicatur rcdirc. Probatur anteccdcns, fM4Mit4U.
ftantia panis
cx naturagcnerationis,& alioquin cft fupcrfluu,

inuoluerct nounm miraculum, quod aftcri nc-
quia
XII.
Dift.
quia alterktio prcuia habet fufficiens fubie^bam

vt didlum eft , abfque eo quod redeat fubftantia
& vini
panis
Secund6
^.
jlltirtit,vt
difi>fiti
r*.
pugnmt fub
fimUfmmu.
nem
ergo ex hoc capite non
redit.
alteratio,vt difponit ad generatio-
eam
alterius fubftantic aut hibet
in termi-
no concomitantem > non infert reditionem fub-
&
ftantiar panis
vini. Prim6> quia tendit ex naturafua in hh ejji fubftantiz panis
vini , (I adeffent.Secund6,quia vcl redirent nnequantitate,&
aliis accidentibus,
ficnoneflent fubiedum
&
&
fpeciebus flmul
ae
>
& indiuiduali-
bus accidentibus ab his diuer/ts^fed Hc non eflenc

fubfetum proportionatum agenti narurali , vc
agit hac alteratione in fpecies:tum quia altcratio
difponens ad corruptioncm debet eHe fecundum
accidenciapropriailliusfubiedi
quodcorrum-
tumquiaalteratio fpecierumfcparatarum
non eiret corruptio accidentium panis , qui de
pitur
nouo
rediret
ergoneceffaria eflct nouaalteratio
in diuerfo fubie(ô
nempc in ipfa fubftantia pa-
nis , ac proindc non ex vi prioris alterationis fequcretur corruptio fubftantia: panis, aut gencratio
nouz
cum
777
corpore Chrifli>quodperin'
inconueniens.
Vltim6 tandcm, multiplicantur miracula (ine

priro6 produccndo idem
fecund6 Uuliifliesvnicndo ipfl tam fpecics.quam accidencia concra- tio tnirsetiltrnm pttt nt*
ria produ^la per priorem aIcerationem:terti6 pottpttut.
nendo fubftantiam panis & vini fimul fub fpeciebus
cum corpore& fanguineChrifticontra
veritatem myfterij quart6in ptodudione entis

:
permanentis tranfcunter.
Qupd hxc autcm fine necefEcatc fupponantur
cum propriis
cft
neceflitatc
proportionatum agenti naturali vel redirent in

fpecie eacdem, fed
VI.
Qu^rft.
pacec,quia neque prouidentia vniuerfalis

parcicularis
neque
Dei circa myfterium prasfcns hxc
: nihil cnim cxigicur ex communi

iiprouidentia,nifi vt caufa naturalis agat,iuxta exi- Ctettrfm
gentiam fubicbi prsfuppofiti , quae funt accidcntiavt quantitas ,ncquevt agat nifi in matcriamprznippofitamada6tionem,nihilrequiriiur
ex parte myficrij , nifi vt ad fenfum non appareac
do)Vt injrk dicetur:ergo hicmodus

cft
bcnc
eft
fuperfluus.
Dodorcm explicuifle
(pecicbus,noncxvicorruptionis fpecicrum, (c6.

produ&ionis panis,&prius dcfinerc,qu^m gene-
/rexplicabimus
H O
Ofittio D.Thoma cemtftujpeciebus^ redire
UAm.
ExflifMt />
ntcentiMnt.
fententiamlnnocentijexaliis principiis,quac ipfc

tcnetcirca defitioncChrifti fub fpcciebus,quam
CMMft
&
Aduertendum
bilU*
natMrlii.
prsfcntia corporis
fanguinis, aut abfentia panis,& vc alceracio fpecierum fubfic ageci nacurali.
Hc omniameliijs faluaturalitcr.quam hocmo-
fubftantis.
noua fubftantia ruccedens,vel certc effc fub
ni-
cejrutu^
praefcribunc
Si dicas rcdireflnc accidcntibus ,&vniri fpeciebus feparatis , fequitur Chriftura defincre fub
retur
Ttlliitir
&
concordat interprctationi
,
Doftoris , quam hic adhibct rcduccndo fcntentiam Innoccntij ad principia,quibus innititur.
M.
mdterinm non conuerfam , nec annihiUtam , fedno-
Hmc refutat late Doffor.
Eft alia ' opinio,quac ponit maceriam rcdircExponitur camen,
quod non poteft intcl-
dc matcria prius annihilata quia quod in nihil cft rcdadum , non potcft itcrum D.Tho. hic
idcm numcro rcdirc nec ctiam dc matcria prius conucrfa in corpus Chtifti hoc potcft a.i.&i.p.
tcliigi
corpus Chrifti, vel matcria cOrporis Chrifti c

conuerfo conucrtcrcturinmatcriampaniszficutnccpauisconucrfus pofTct rcdirc,nifi
corpus Chrifticonuertcreturin pancm.
Sed oportct iftam opinionem intelligi,fi dcbcat probabilitcr fuftineri,qu6d Dcus nointcUigi
quia
illa
non
poteft rcdirc
uam materiam crcat.Ncc oportct

quo miracuIo,nc
fidcs pcrdat
^.77.4.5.
nifi
tunc ponerc nouum miraculum quia hoc cft cx antimeritum,& per confcquens, vt omnis tranfmutatio pofTit
:
hic fieri ab agcntc naturali , qux poflct ficri , fi accidcntia efTent in fubftantia. Ncc tunc
fimphciter fubftantia materiac corporcae in conucrfionc minueretur , ncc in principio
creata per iftius rcditionem augeretur:quia quantum fuit dc materia conuerfum in cor-
pus Chriftijtantum redithic,vcl creatur.

Contra hanc opinioncm arguo fic. Quaero cnim quando redit maceria ? aut in vltimo
inftanti quando gcncratur ibi noua fubftantia:aut antc vltimum inftans. Non antc, propter duo tum quia manente Euchariftia cfTet fubftantia ibi matcriac alia a materia corporis Chrifti , quod non tcnct communis fchola tum quia illa matcria cfTct finc forma,
quod cft fimphciter impoflibile fecundum iftum , faltcm non cft pofTibilc finc nouo mi-
Xefiaatur
opin.D.Tb.
D.The.i.f.
non funt poncnda plura miracula fine neccffitate. Si ver6 in inftanti gencrafruftra ponitur redire ad hoc vt agens naturalc gcnerct cx ca quia
non generat,nifi de matcria quanta,fecundijm iftum maximc.Similitcr non potcft gencrarc, nifi cum illa gencrationcconcomitctur corruptio & fpecialiter fccundum iftum:
fcdtunc non corrumpet aliquam fubftantiam,quiaiIIamaterianon redit fub formafubftantiali corrumpcnda:quiatunc fimul habcret cam,& non habcret.
racuIo:fcd
tionis rcdit matcria
Modus ctiam,quo dicic ifte Doftoropinionc iftam neccffari6 cffe tcnendam, fcilicec
qu6d non redeat nec materia annihilata, nec conuerfa fedtantummodo poffibilc eft
eam redirc,quia alia noua creatur,non vidctur probabiIis:quia matcria annihilata redire
,
poceft,& maccria conucrfa.Primum probacur, quia nihil fequens annihilacioncmaceriae

cft
<j.66.art.i.
IV. Sententiarum
Lib.
778
ciufdcm rationis,cum nihilo praccedcntc creationem materix/icut tcrminus annihind quem^ &: crcationis a quo^wnz idem,vcl ciufdcm rationis,ficut in gcncrationc,
& corruptionc: crgo cft cadem diftantia matcriae ad nihil fcquens annihilationcra cius,
g^^d nihil pra^ccdcns creationcm eius :crgo eadcm potentia poteft fuper hanc diftancft
lationis
VtrttucreAtiua ejiannihilati re-
^ jarn,&:
iilam:quas ergo poteft creare, poteft &: annihilatam rcparareJtcm,matcria anni-
JtMtrattiM.
j^-jjjj^ jjQ,^
g^
niagis nihil,quam ante creationem;non ergo
magis includit contradiftio-
ncm,quam prius:ergo ficut prius potuit omnipotcntia illud producerc, quod fic crac nihil, ita &:
nunc potcft.
non aliter fc
, fcilicct dc materiaconuerfa probatur ,quiacorpus Chrifti
habet per hoc,qu6d panis conucrtitur in ipfum:crgo e conuerfo poflct panis conucrfus
rcdire eo modo , quo conucrfus eft in ipfum,abfquc hoc , quod corpus Chrifti alitcr fc
haberct in fe quia ficut habendo in fe iftam cntitatcm poft conuerfioncra , non alitcr fc
habet poficiuc itain non habendo,puta fi rcdiret panis,non aliter fe habcrcc priuatiue.
Secundum
COMMENTAKIVS.
ExplieAi!
frimt
T7 St alia oplnie , &c. Hsc non cft opinio

JL*D.ThomaE,redilIamagiseftrcdu<aioprioris opinionis, feu intcrprctatio eius ad fenfum
ftnt.
congruum,in quo
fuftincri poftcc
cum
aliqua
probabilitate.
Hanc etiam impugnat Doiftor, & benc , quia
lmfuintHt.
fi
rediret materia
neretur
fpecies
ImfHgnantuf
luta,
'<""'.
antcquam nouafubftantiage-
& non definerent
Innocentium,quia
Ci loquamur de pocentia abfocertumeftidem pofleredirc , quianon eft

maior rcpu^nantia ex partc termini poftquam
definit adelle, qukm fuit antequam primofuic
produdus , nequc minor potcntia ex parte Dci.
Ex quo fequitur quod materiam, tam annihilatam,quam conuerfam poiret Dcus producere:
ideo difcipuli
efient fimul
ncquit:quia dcberct redire quanta fecimdiim
fatam feutcntiam , quae docet per miraculum redire eandc non numero,vt infinuat ratio D.Tho-
D.Thomam & veritatem.vt cllet fubiedum pro-
ma;,fed in fpcciejid autcra a pluribus conceditur,
tcntiasordinariac:fedficmagis vrgentcontraprae-
& necedario concedi debet ab omnibus
portionatum aftioni agentis naturalis.

Mgumitum
Deindc illamateriaellet fineformafubftantiad htmtnem, jf quod cft impoffibile in fententia D.Thomae,
^
quia non cxiftic.nifi exiftemiaform^, vc ipfe afnrmacncque facit ad gencrationem, quia non eft
quanta,vc didum cft , cum quancicas fupponatur
elle in tocojtura
cent fubftantiam
redeat
Opinio fygidij
He/irici
eadem numero
Tcrtia ^ opinio
in in
Theor. 44. tas
*
tf/'^"'
yj-f^-^S-
cft,
HO
^ Aliorum.nullam feNtentiam
quod
materia gcnerabilium
ficut
antcaducntum formx
eo ergo ipfo,
quodnon
quae fuit panis, dcbct rc-
M.
redire ,fed
fubftantialis,alias
ex iffis fêciebtu generarl
claris rationibtu.
&
Commentatol:
& corruptibilium
Sed neque intcrpretari

hoc modo fententia Innocentij , qui dicit
fubftanciam totam redire. Merito crgo Dodtor
hancopinionemmagisafcribitipfiD.Thom2,5c
in co eam primo impugnat ex variis opinionibus
eiufdem San6ti , quafi ad hominem fccundo impugnac eius fundamenca, &c
formamfubiiantialem. Hanc refutat Dolor multi6^&
fpecihca
poteft
Secundo impugnat rationes D.Thomac concra
qui do-
attingi virtutc agentis

auia rn materia prima nulla
dire fimilis in fpecie.
etiam,quia generatio habet cor-
ma fubftantialis, qua: corrumperetur.

y
nouam
naturalis in fpecic
cft difFcrcntia
ruptionem anncxam ex principiis D.Thoma:, vc

patet decorruptioneviuentis, &ciusgeneratione iuxta fentcntiam ipfius.hic autcm non cft for-
45. [om.
lo-
cutum fuiHe de impoflibilitate, vt opponitur po-
corporc Chrifti:fi redire dicaturper creationemmateria noua in inftanti corruptionis per

modum fubiedi nouje gcncrationis ; hoc etiam
t/vU
D.Thom* imerpretantur eum
cum
dicit frimo Phyflc.

dc fubftantia orbis
oportct intelligcre dimcnfioncs intcrmina-
non poflet
intelligi diuifio matcriazjvt in di-
huiufmodi autcm dimcnfiones

aduentum accipiunt ejfe tcrminatum,&: complctum quicquid
autem intelligiturin materiaantcformam fubftantialem hoc manec idcmnumeroia
generato|, & corrupto quia rerpoto poftcriori oportet remancrc prius. Sicuc ergo mcuerfis partibus matcrise fint diucrfa: formae fubftantialcs
poft forraaj fubftantialis
formara cius , quod

panc generaretur, &: hoc pane non conuerfo,ica (cum nunc fic dacum dimenfionibus,
vt fubfiftant,&: habcant e(/e conformc ejje prioris fubftantia:)datur eis,qu6d pofllnt fubeffe formas fubftantiali quia de natura fua non habcnt quod fubfint,nifi tantum accidqntali fcd a forma fubftantiali habent hoc
tunc , vcl cx confcquenti aducnicc materia
pfopter concomitantiam naturalcm formae ad matcriam vcl ipfi dimcnfioni virturcdiuina dabitur natura materiae propter propinquitatem ad ipfam , vt fic illudgcuitum fic
compoQtunl <??t,mateifia,&: forma.
Additur hijic opinioni , quod fi ex talibus dimenfionibus gcncrarecur vcrmis primo,
idiantibus his dimcnfionibus incompletis materia panis concipcret
ejc
&
o.
8.^.*'
,,
6.
Sc
XII.
Dill
Qu^ft. VI.
779
&:p6ftcx partibus nutricntibus gcncrarcturfubftantia ,matcrianutrimcnticrittandcra

maccriaillius fubflantiaf.
Concra iftam opinioncm arguo fic:Forma dctcrminata adaliquod rcceptiuum, ji\ilIo
modo potcftaliud perficcre, ucuc nec albedo Angelum,nec fapicntia lapidcm fcd forma fubftancialis dcrerminatur ad matcriam fubftantialem,vt ad proprium fufcepciuum:
crgo nullo modo poccft pcrficcr& dimenfioncm dcgonerc Q,uantitatis, qujc non cft ma:
*
^'P"^*'*
*
^'
reria fubftantialis.
Icem , forma de gcncrc priori non poccft perficere fufccptiuum de gcncrc pofte- Form4fid>'^
crgo ncc forma fubftancialis dimcnfioncm. Ancccedcns probacur, quiaadus-/^'*''';''^'''!,*'
pracfupponic pptcntiam , & hoc loquendo dc CTdinc originis
adus auccm gcne- '"'"^ ^'at~ris
prioris , occ originc , ncc pcrfcdione aliquid praefupponic de gcncre po-, ^;^; ^^;.
riori
fteriori.
Itcm
dmtiAem,
forma fubftantialis cft talis adusjqui eft natus

vnum cum fuo perfedibili per fc:fcd non pbtcft conftitucrc vnuni pcr
tertiS,&: videtur manifcftius,quia
cpnfticuere pcr fe
cumaliquo de gencre Quancicatis; ergo,&:c.

Icem , illudquod cft eftencialis racio cerminandi depcndenciamdltcrius,non potcfta4
Hlud depcndere:forma fubftantialis crt huiufmodi refpcdu quantitatis:crgo,&;c.
Item,quomodo de potentia dimcrifioriis pptcft dcduci forma fubantialis ? cum cx natura rci non (it in illa tanquam in pirbprio potentiali.
Sic crgo vidctiir improbata prima pars opinionis in gcncrali fcilicet quod dinvjnfio
non poccft habero ViGcm matcriae refpcdu forma: fubftantialis. Quantum autem adgcQecaciondm ex iUa, dimcnfionc improbatur in fpcciali, primo fic ignis genitus cx illa dimcnfionc, & forma fubftantiali ignis non efirervniformirer,ncc vniuoce ignis cum alio
ignegencrato exformafubftantiali,& materia ignis &tuncignis non vniuoce agcrcc
fc
comburcndo hoftiam ficut comburcndo lignum.

Icem , non folum in vno fcquicu,r abfurdicas, quod eric
&
ticacc,
forma
machemacicusex quan-
ignis
fubftantiali: fed erictahs proccfiTusin gcnerab.i)ibus
& corruptibili-
Dus vfque^dfincm mundi nam cx illo igne habcntc dimcnfionem pro materia.dido
mathematit: , gencrabitur aqua habens idcm pro matcria,quod habuic corruprum pro
maceria &; cx illa aqua , acr,
fic vfquc ad fincm mundi , vel in infinitum fecundum
:
&
Philofophos.
Quod ctiam illcalius Dodor additde modo, fiucmatcrianutrimentiadu^nicntis,
tion ialuac propofitum pofito enim, quod genitum non fit nutribilc , ficut ignis , nihil
:
Item cfto,qu6d Sacerdos cflct nurtitus de iftis fpecicbus

cft,qu6d per magnum rempu^ quoufque multa: partes materia:
valct.
& pone
fluxififenc
ficut poflibilc
& noua: gcni-
quod illae parces non ica erunt vere parces carnis & cx parcibus ef(cncialibus carnis confticucac , ficuc alia: parces quac non cflTcnc gcnica: ex fpcciebus 5^
fic pollibile cflec poncre cafum
fpecicbus vfquc in fincm
, quod puer nucricus ex
vicx fuae non rcfurgcrct , nifi homo compoficus cx dimenfione , & forma fubftantx
fuiflfcnc
fcquitur
tiali
vna, vcl pluribus.
COMMEnTAKlVS,
* ^Tp^ti4 oplnio (r/?,&c.Conclufio huius,&
fc-
marcriz,quia non habet exiftentiam.nifi pcr for-
qucntis paragraphi cft ncgatiua.Probatur

VAiiMtiftr'
m*m fub^m- conclufio , nihil fupponicur in fpccicbusconfe-
mam:nonalteriusformaf,quiaficvnafornu madcpcndcret ab alterius cxiftcntia,'quiafccundum ipfos forma dcpendet in cxiftentiai

materia.ex qua cducitur:fcd hoc cft falfum, ncmpc dependcrc abcxiftentia alterius fornia; , vel
qu nata eft ipfi inefte , quia alia forma non dicit maiorcm a^lualitatem in tjfe, qu^m fit adualitas alterius : ergo ncquit eflc tcrminus depcn-
ai4Umtxfo- cratispraterquantitatem.&qualitatem
*"'
titiltit}
''"^
horum potentia
cxnul-
cduci poteft forma fubftan-
tialis:crgo,&c.Minor probatqr cx omnibus prinrationibus conuenientibus formz fub,
cipiis
&
informat illud , ex cuius potentia educitur,dando ipfi fuum tjfi formale ; inauditum cft
ftantiali
apud Philofophos hoc conucnire rcfpeftiue ad

forma fubftantialis diccrct appctitum ad accidens , tanquam ad fubiedlum , a quo
ccidcns.alias
cciam dcpcnderct
nit
forma
fi
materialis cllet.
fiibftantialis pcr fc
cum
Compo
fua materia,
quam informat hoc nequitcum accidentc.

ImfuitMth
Potcft vlceritis cx principiis Thomiftarum
Mdhonuntm. impugnari quia
materia non cxiftit exiftcntia
,
:
terialis
dentiacalterius.Noneftcxiftentiacomponti,quia
forma
fubftantialis
quzcunquc
eft
prior
omni
compofito,vt principium eius prius nacura^quod

autem cft prius elTcntialitcr, nequit ordinari fecundum dcpcndentiamadjpoftcrius;alia prarter
cnumcratas cxiftcntiapcr lcnequit imaginati , a
qua dependeat forma:crgo,&c.
Deindc quantitas fubicdbtur in toro fecun-
omni
propria,fed formT.quantitas vt cxiftat, datur ipfi
dum
modus
fotraafubftantiali:crgoncquicdepcndcreaquan-
fubftantialis pcrfeitatis.
Pctoquis?non
ipfos
crgo
eft poftcrius cffentialitcr
ntatc.
'^'^
78o
IV. Sentcntiarum
Lib.
Sed, vt clirius appareat (alfitas huin? ppjr

nionis,adduccmus'iTiodos explicandi illam.
Richardus dicit diji.i i.itrt.i.e]Htfl.i.in accidenr
ipfo
titate.
9
Modi
txftt-
cnJi
peil*
ciHiltur.
quam
matcriara,& compofitumex illa
& quam-
ttri*
quam
fcilicct ali-
primae
aut minor
creo^
Deinde illa potentia creati nequit intelligi

pura pp(Ilbi-litas,quia fequitur ad aliqucnri aiûm*
cuius cft, quia potcntia,quk talis , dicit capadtatemcum ncgationc aftus rergo cft alicuiuscapacitas , feu in aliquo , fed qUantitas , aut acddens cx natura fua,(ccundum ea,quae conueniunc
infuo eê formali ipfi, non ha|i^ccalum eflei^di,
cui proportionatafittalis ptwcntia: ergo nequit
jpfi communicari , ni/i mediante aliquo gradu
etitis,ad quei^ fcquitur, q\iia potcntiacft drficritis
non
rccipit aliquod^j^fubftantiare
impoflibilis virtutc agehtis tum^

n7pitit
quodfiipponit fuum fubie^lum , quod /ubitaMm
tranfmutat,mancrc fub vtroquc tcrmino> vtcon- tpmmmt.,
ftat cx omnibus. Et ratio cft, quia fubicdum talis
tranfmutationis
prius cflcntialiter
cft
ad
&
fubicdum nullum mancac

commuqc. Addovltcriiisraagis rcpugnare hanc
quira conuerfionem fubftantia: in fubftantiam
verbi grati3,panis in corpus Chrifti, quia in hoc
cft
magis proportionanim flibiedum refpedu
quim ibi : fedJioc ^ folo Deo Reti

potcftfupcrnataralitcr ;.ergo. &alia. x quibus
pacet vanitas iliius dodliginae , qqfe nuilaj;at)pjici
agcntis cfcati,
probatur;ab JUthorcjfcd racre im^ginaric inucntaeft:
atqueex his principiis
pbffunt
fuf plc viccm matericc quamdiu fubcft Chriftus

fpecichus 5 in.primo autcm mn ejfe Chrifticrcar
ri
iri
materiam
lem modum
Dco , cx qua educatur forma , fed

non cft fitigcrc in quantitate ta-
in ordinc ad
eam fuppleat
vt
in nullo particulari
:
tationis
quantitas
Dcindc
fic eflct
proceflus in infinitum.
intclligi ncquit
quomodo
poflic reciperc in ic differentiam
accidens
fcu propricta-
temfubftantiz ,qualiscftilla: pofllbilitas. Item

nequit aliquid efle fubieAum tranfmutationis
virtute agentis naturalis facta:, nifi vt fubicAum
adbionis rcceptx in fe ,
confcquemertermini:
&
ideo enim fingitur
itSum
rm- necefTaria ad
tAtronii
talis poflSbilit^s
vt falucntuc
aAioncm agentis crcati ,& potif

fimum fnbicdum ex principiis autem de abio:
ne.paflionc
& mutatione vittute agentis crcati,
fequitur ha:c in
de
eodcm fubiedo fieri
,
loquendo
forms, & termihi in quo cft
tcrminus:ergo vcl materja prima,& compo-
ipfis,vt (untfieri
ipfe
fitum cx ipia , quae funt terminus huius adlionis

caufs crcatae incrunt quantitati,
accidentibus,
quod repugnat naturz ipforum,quiamatcriancquit efle foima, ficut nequc compofitumivel certc nequeunt produci ex tali potcntia virtute
&
caufaE crcats
& ficmalefingitur talispotentia
ad faluandam alioncm caufx creatac.

Dcinde materia prinia non incl.uditur in virtute caufs crcatx, quia eft primum fubicftum ad
quod cflcntialitcr depcndet in agcndocaufa creata, alioquin non poiiet faluari eias dependentia
in agendo k matcria.aut fubicfto
&
ctiam poiret
,
fuppleri dependcntia formae a fubicdo per ipfam
virtutem
quia ide6 Dcus potcft

crcarcfonnam cxcm fubiciaum ,
fcparaj:? ab
caiifae
cteat*
&
iupplcndam
riiateriam,
quod materiam cJEigit, ântitattm
quia quantiira ad tranfmutatio-" ""
ncm accidcntalem
K>
'**''
primis vtilc
pofitum
talis pofllbilitas-j
impugnari
Caietaihiis aflcrit agcni (Jfcatiimagerc in quan- Rtiititm ttticatcm,qu4epermoduracxiftcndi, quemhabct, ""'* C4i.
poflet per
eam quantitas cflc fubicdum tranfmufubftantialis , non pcr aliqaod fuper-
facilc
atij.
fi
quia ideo fingitur
in.
tranfrautatio eft
crcati
d materiam^ compofitum,quod cft contrafup:
quia Materi*
fupponaturvtfDbicdutn. Deinde hactranimu-
addirum,quia
i/nbieiie.
tatio.cflct crcatiojCiim
finc illapofllbilitatc crcata poflct feipsa ordinjri
etiuft ftcuit
& ijicpîHptibilem
ram , Mliudprope nihil/nateritimfrifuatn crgd non
IDfftniinti
datur aliud fubftantiale poffibiie, qood magis ac-
quantitas, quia fic manCFet.cadem difficultas,

quia refpedu cius cilet fi;ibielum, cum daret ci
adum formalcm,5ctunc quafrefctur an feipsa,an,
peraliquid fiiperadditumrnon fcipsi,quia etiam
lPrdexM.
ingcnerabilcm
agcns;ergo virtute agentis naturalis tranfmutari

nequit qdantitas in Uibftantiam , fuppofito quod
rentia
(^
Addc iex his capitibns materiam primam
illa,
matcria:
ccdit ad^nihil,
ttrmtni.
nempc
conrra Auguftinumlib. i i.Confeflionurntap. i j

Fecifti 'Domine duo, vrutmprope te,AngeUcam natu:
Jdtmefftfub-
agendo ad fub-
adHoncmcaufae creats, & ,cius terminura , cum

cxigatur ad agendum refpcdiuc ad formam
pofiHbilitatem fubftantialcm , infra pof-
fibilitatem
fabie-
faluare
caufa: fccunda: in
non includitur i\\ virtute a6liuacauf crcata:,ne-. /"'*'&.

queinpotcntiaalicuiusfubiedi. Prarterea, hc ^''/'""*"'
conuerfionem ipfam.lnptitjiii
Hoc eft obfcurnm prim6 , dari
fiinit
intendit
ptiuam forms',autcompofiti,fcd potentiam trafinutabilitatis in infimum adfcum lubftaptis(.r (loc
Taumi m
PtfeniiafHh
itHiu fup-
quod
ri, cfle
hxc fit creara fupcrnaturiliter in fpcciebus'

ficit tamcn virtute agentis*' haturalfs poffe fieri
fim.
qux fub illis tilatriBcorpus Chrifti.

Hanc porentiatn flicit nba<elIe'potentiAra Jfcc-
iiis
iit' -
illud
depcndcntiam
ieûm.
ma.ncre poflibilitatem qu^hdanli

didt inillis crcari,quando tranfinutatur
rubftantia
cft,in
tft^
quia in fua virtutc includit caufalitatcm

crgo haec dodkrina de-
ftruil
tibiis feparatis
Richicdtts,
fubicdli rcfpedlu eius
in qualitatibus
ipfa pcrfe
eft fnfficicns fubiedum quoad mutationem ad quantitatcm:pcrindcrepugnatquantitati haberc rationem fubiefti , ficut & refpeSbu
ftpplir*
'^'"'f
'"' *'
tranfinutationis fubftantialis , quia quantit.is ia

quanticateciufciem fpcdei ncquit fubie6bari,cura
quantitas adueniens , vt eft in confeflb, aequc fic
(cparata,ac praefuppofita.
Sccund^ probatur concIufio:Deus nequit fupplcrc cfFcdtum caufa: formalis fine ipfa caufa formaIi:ergo nequccffcftum materia: in gcnerc fubie6ti,fine ipfa materia. Patet confequentia , quia
ideo nequit cfFcftum caufz formaUs, quia includit illum cflc fine forma,qux in a6fcu debet com/r
t
municari, icd ctiam matcria ac dcbct communi
cari
SteiiJM rati
foftelufionii,
^'** nequit
Mf}*"/"*'lHti./"'
mmmmgetrtprttfit.
formac,quando faluatur caufalitas caufae ma-
tcrialis:crgo cffeclus materia:fubftariti4lis in
hoc
gcnere ncquit fupplcri,vcl habcri fine ipfa matcria,& confcquentcr ncquit fuppleri pcr aliquod
accidens.
Dices in quantitatc,verbi gratia,nor eflc illam R*fpnf$t.

capacitatcm exnatura fua,fedquacIeuatacft.C6- ''^fV^fi^'
tra , fimili rationc dici potcft de materia cleuata,
vel de ipfa quantitatc eleuata , vt tribueret cffc-
(aumformae fubftantialis,aut qualitatis:na*quc Neûit fmpcx natura fua rcpugnat ipfi fupplerc materiam pif* tffiam
refpediue ad adionem fubftantialem , quam tri- "*'"* /bucrecfFciaum formalcra hu.ius,aut illius.Dcindc ^"***'
quanticas per cleuationera
non
variat fpcciem:
crgo ncquit eleuari adefFe6bum rcpugnante , qui

confcquicuc ncce(rari6'entitatc altcrjus rationis.
Excluditur
Zxelmdititr
JEj}-
modus dicendi iEgidi) Theodicit enim qu6d matcria cx Coraraenta^
Excluditur etiam
X j
mim
^'
rtm. 44,
ris.quia
intelligi diuifio materiae
meniiones
iu
dum forms
conftituit
adura pcr
fc
cum fufccptiuoi
&
vt in partibus diuerHs
quc manent,
feparatum,pofrunt cflc fubic-
ejfe
ab ipfa dependet quantitas , non econtra ; ignis

genitus ex illa dimcnfione,
forma ignis adueniente,non cflct vniuocc ignis. Itcmj lequcrctuT
idemproceftus vfque in finera mundii quia ignis
talis genitus ex dimeofione efiet corruptibilis:
ergo dimcpfioncs illz manercnt in fubftanria
interminatas concipit formam,
illas
cum dctur ipfis
tialitcr
form:ncut crgo per di-
diraenfioncs terrainatz panis
781
foma fubftantialis dcterminatur ad ma-
teriara.vtad fufccptiuu;cft prior quantitatccffen-
&
^.Phyfic.c*p.i^. halorc x.Phjfic.ttxtu cm,66.

beat dimcnfiones interminatas, alias non podet
recipiat diuerfas partcs
jmfMgHMtir
* A"^*?''tmfrtmijph
QuxO. VI.
XII.
Dift.
&
materiam (jrformam immediate. Hdtc
contra Hcnricum.
C H O L
Opiftie Richardi in coafecratione darif^tciebm
&
genita ex ignc.vt maieria ,

fic deinccps
caro gcnita clTct zquiuocc caro , vt bcnc Oodor
fubftantialis.
Contta hanc fentcntiam rcdeunt iara argumenta contra Richardum fadla.qua: funt Dodto-
M.
vim tranfmutîlem^qHii traftfinutm
fofsint in
reijcitur effcaciter (jr clari.
Quarta opinio cft,qu6d in tranflubftantiationc ipfis accidentibus communicatur

10
per creaiionem pofTibilitas tranfmutabilis , non tantum in formam , fcd etiam in infini- RichivdJjk
tum gradum a);ualitatis,quxeftmateria:erg6accidentiaêfoluunturpoftea in matc- t.x.f.ai
riam ex przdida pofTibilitate cis anncxa , conuersa in alualitatem gradus infimi natu- ySw./f/wf
ralitcr falam. t ita hazc opinio concordat cum fecunda, fcilicet quod matcria redit,
fcd non immcdiatc a Deo, fed pei adionem agentis naturalis.
Contra hoc, quia hoc purum pofiibilc fecundum ipfum eft terminus creationis : crgo
caufam fuam , vel extra primam caufam habens entitatcm pofitiuam

matcria infcriorcm fcd hoceft falfum,quia dicic Auguftinus lib.confefl*. Feciffi Domine n. eap.jy
duo, vnum frtpe te, Angeticam naturam : aliudfrofe nihil,fcilicet materiam frimam : crgo dc
eft aliquid extra
fado nihil cft inferius matcria prima , licct forte poflibilc fit aliquid infcrius creari a
Deo. Quicquid fit de hoc, non habet hic bcne locum difputatio dc hoc.
Ad propoficum arguo fic Materia non produCitur pcr gcncrationem, cum fit fiindamcntum przfuppofitum gcncrationi crgo agcns naturalc non poteft illud purum potentialc admixtum fpccicbus conucrterc in materiam primam , vel in compofitum , ita
qu6d Ttdiionc illa producat matcriam primam , vel propriam ifti compofito. Itcm , cfto
qii6d talc compofitum poncretur in fpcciebus Euchariftia: , & quod poflibilc cflct de
illa adlione n^turalis agcncis producerc materiam, vel compofitum, adhuc fruftra ponerctur quia agens nacurale non poceft agerc,nifi inquantum alu eft^quod non eflet hic.
:
H O
Sententia DoSiotu continet quatutr conclufiones. Prima
M.
nulla tranfmutatio
manente Eucbari-
fiia , petit redire fubfiantiam. Secunda , in tali tranfmutatione defaito^ non redit fuhfiantiu.
comfleta, vel incomfleta. Tertia, in tranfmutatione corruptiua EuchariHi* , manente eadem
quantitate,non
efi neceffe redire fubfiantiam.ûarta/ie faCto
tamenin tranfmutatione corru-
ftiudyfiuefitfer alterationem,vel fer motum in quantitate^reditfubfiantia comfofita,ad quam
dijfonunt aecidentia anrumfentujquametiam afficiunt eademfiecie in infianti corruftionUy

fir immediate a Deo ; dr exflicat qu^ tranfinutatio corrumfit EuchariHiamy (jr qua non.
1
Dico ' ergo ad quzftioncm, quod tranfmutationum poflibilium circa Euchariftiam,
Euchariftia mancnte,quzdamnon. Omncs primz non rcquirunc Mtuath
fubftantiam rcdire quamcumquc, nec adionc diuina, ncc a&ione agentis naturalis nec mcerrHfti'
in illis dc fafto cft matcria, vcl rcdit. Sccundarum autem quzdam non requirunt fub- * EtulM"""
ftantiam rcdire tamen rcdit adionc diuina ica qu6d funt quatuor conclufiones. Pri- "fi** *
ma probatur omne agcns potens in tranfmutationcm aliquam , poteft in tcrminum il- ^^'- f^-'
lius , fi habcc fufccpciuum non magis repugnans cermino, quam mocui fed in cranfmutacionibus in quibus mancc Euchariftia agens nacuralc poccft in cocum mocum , &c
fufcepciuum non plus rcpugnac cermino quam mocui crgo , &c. Minor pacec quia
fufccpciuum non poceft hic poni , nifi quancicas quancicati autem non magis rcpugnac
quxdam ftanc cum
^^
vnus gradus qualitaos , ad qucm poteft
eflc
tranfmuutio
quam
alius
gradus imper-
fcdior , fccundum qucm, &: alios fibi fimiles poteft eflc motus altcrationis nam quancicas fccundum racionem fui non deccrminac fibi aliquem gradum qualicacis igicur,&c.
fic
VVv
SfOti ofer. Ttm. VIII.
:
&
IV- Sententiarum
Lib.
782
& fic pacct prima
conclufio
rcilicct
quod manente
Euchariftia
non
cft
ncccflarium
redire fubftantiam.
yldh
Et per idcm poteft probari tcrtia conclufio,fcilicet
cer-
charisiU,
manemeea-
jj^j^gj.
Euchariftia^
quatf
gj.^j^ rnancnt
petit \edi-
renecefrrio
fHhftatiam.
1
2-
non
eft ibi fubftantia
fubftantia corporis Chrifti
nifi
tunc finc fubiedo fed ncutrum iftorum

:
eflec
verum
fi
accidentia
aUa fubftancia
mancntc Euchariftia nulla fubftancia dc fado rcdir.

Quarta conclufio cft diflimilis fecundac, qua: cft, fiue per alterationem, fiue per motum in quantitate corrumpatur Euchariftia, redit de fado fubftantia,& haec cft fubftantia compofita cui taha accidcntia conuenirent, quam etiam afficiunt, & hoc in inftanti
corruptionis , & immediatc a Dco. Prima pars huius conclufionis probatur, quia Deus
{^.^f^j^ jj j^s fpccics manentes efle fine fubiedo in Euchariftia prxcise & non alibi crgo
tcdirct crgo
gÂfiAJlatia redtt,
quod tranfmutatio corruptiua
dam tamen ibi mancat cadem quantitas qux fit fubieftum tranfmutationjj^ non necefiario requirit fubftantiam rcdire. Secunda conclufio probatur, quia dum
rHptiuaEu- Euchariftia:,
&
**ima' Eucharijiia.
^^^"i^ quodceflTantc Euchariftia,non funtfpecics fincfubicfto;& per confequens in
aUqua fubftantia. Sccunda pars probatur, quia fi ahqua.

illa qua: poteft ilUs accidentibus nouis affici quia aha
fubftantia non eflct capax. Tertia pars probatur,fcihcet quod non redit immediate,nifi
a Deo quia nullum aliud agcns habet virtutem adiuam ad hoc fufficientem.
^P^ inftanti corruptionis
fubftantia redit , non aHa ,
fit
ibi
quam
Corollarie
qua-
reijch
tHoropinio-
nes relatas,
Non crgo redit fubftantiacompofita dum accidentia Euchariftiac mancnt,vt dicit prima opinio nec vt dicit fecunda opinio, redit niatcria, fiuc pcr reparationem, feu refolu,
tioncm fcu creationem quia hoc cfl!ec omnino fuperfluum , cum per maceriam folam
j^^j^ poflct magis fahiari adio ahquaagcncis nacurahs nec, vc dicic cerciaopinio, dimen^
fufcepciuum forma: fubftanciahs nec , vc dicic quarta opinio poffibihcas illa eft
aliquid nec in aliquid conucrcibilc.
Qua: aucem ^ cranfmucatio poflic ficri mancntc Euchariftia,paccc,quia quxlibec alceracio , per quam non inducicur aliquid incompoflibile pani fi manercc ,
cranfmucacio
,
pnatM
Explicat
&
fccundum quantitatem vcl per fe, vt fradio & diuifio quia partcs panis homogcncx,
'^"'r*'"^ "^^^ effcnt manerc fub illis partibus quantitatis diuifaj vcl fccundum quantitatem concomitantcr, vt eft in rarcfadionc, vel condenfationc,dum tamen non inducacur quancirifiiam &
^^^ repugnans fubftancia: panis iam conuerfae fi efTec. Pcr oppoficum aucem cranfmuca^
i]MAnon.
Htc vide- cio corrupciua fecundum qualitatem fecundum gradum illum,fecundumquem non
turvelleper pofl!et ftarc cum panc fi maneret & hoc lic^t quantitas omnino mancat eadcm taUs
rarefaSltoauccm non poceft ficri manence Euchariftia:vcl faltem non fit dc fado vnde fi poffibile
"f"^^."' cffcCjquodcalorignis induccrccur in fpecicbus confecracis fecundum gradum reputemSedni- gn^tcm pani,fi adcfrcc,& tamcn quantitas omnino eadcm,quae prius,mancrct,corrum^Matrafmu-
hilrefoluit.
pcreturEuchariftia:quia Euchariftianon confiftit in fola quantitatCjfed inaliisaccidcn-
&
confcquentibus fubftantias conucrfas :

per confcquens , in indudionc illius caloris incompoffibilis rcdiret fubftantia de fado , vt probatum eft quarta condufionc fcd hic non cfTec necefTarium propcer a&ionem agencis nacuralis , vt dicic ter-
(alorigneus tibus neccfTario

carrumperet^
Euchannia,
demauanti-
t^fj
1
jidarg.i,
habcrct enim agens naturale quantitatcm pro fubicfto, in quam poflet inducere illum calorem, vt probat probatio primae
tunc efTct ibi
tcrtiac conclufionis :
quancum calidum calorc igneo,& camcn non efret ignis.
Ad s argumenta ad primum dico , quod quantitas feparata non habet aliquem modum pofitiuum fubltantiae ; fed tantum negatiuum iftum fcilicct non incffcadu fubiedo. Sed ifte modus ncgatiuus non fufficit ad hoc, vt poffit cflTe fubicftum magis quam
prius imo cuius potuit priijs cfTe immediatum fubieftum , eius praecise poteft effe nunc:
poteft tamen concedi illud argumcntum , quod alicuius tranfmutationis potcft quantitas effe fubiedum fed non tranfmutationis ad fubftantiam , quia ibi requiritur , qu6d
^'*
conclufio
&
&
î
1.
fubiedum fit principiumfubftantiaecompofitae, vt matcria.

Ad fccundum concedo qu6d non rcquiritur nouum miraculum ad aftionem agentis naturalis , quamdiu agens illud habet pafTum fed quando non habec paffum non
potcft agcre, nifi pcr miraculum detur fibi paffum fed ficut a natura dari non poteft,
jca paflTum requifitum ad gencrationem non eft hic , nec potcft cffc, vcl ficri per agcns
naturale de aliquo quod fit hic & ideo oportet ad hoc, quod ag^ns naturalc pofllit agcrc hac adionc, quod per miraculum redcat fibi pafTum proportionatum. Ncc taracn dico, quod quando redit de fato fecundum quartam conclufionem, qu6d agens naturaie
ibi generet fed folus Deus creat ibi fubftantiam compofitam primo fcd fi vltcrior dc,
bcat fequi gcncratio alicuius de illa fubftantia potefl agcns naturalc

mam fubftantialem quia habcc pafTum fibi conucnicns.
;
ibi
agcrc ad for-
Per
85
Pcr
ad tcrtium quia ncccflario
idctti patct
agcrc ad
potcfl: ibi
Quxa. VI.
XII.
Dift.
formam
rub(lantialem,ni(l
agit
fit ibi
quantum
783
potcft agerc
non autcm
aliud rcceptibile a quancitatc
ncccfTario requiritur aftio diuina. Ec fiquicras,an agat agcns naturaleadhoc,

rubftantia
tcdiens adioncdiuinafitquanca, vclqualis
illa
in quanticatcm
poflct dici
rcduccndo fubftantiam ,
quod fic quia cum
illa
quod
quam inducic ***^*"'"'f

quam Deus in ^^^,Vwi
& in illo poftcriori habet pafium receptiuum iUius termini for-
qucm potcft,& pcr confcqucns poteft
""'*'
/'""'
''*'^
qualicatc
poftcrius natura agat
idcd -^X"
a Deo pofi.
paflum afficerc illo tcrmino formali. ta loco EhVcl potcft dici oppofitum fcilicct qu6d non quia non potcft agcns creaium infor- charifiid.
mare fubiedum aliquo accidcntc nifi priiis habueric aliquid rcpugnans quod tollitur ^g'^^'^'*^*'"
per aftioncm agcntis huiufmodi fed hod non eft ncccffarium , quia fi hic non prarce- ^"^
contrarium
vel
priuatio, non propter hoc tollitut adlio agentis TJj^^^gf,
,
dic ordinc durationis
naturalis quia bcne poteftagcns naturale habcre cfFedum fibi cozuum , &: in feipfo, habens convc dc propria paflionc confequcntc fubictSum , vcl in alio vcpocc fi fimul crearcncur trartuTn.
malis in
illud
So\
&: aer
fimul fieret aer lucidus a Solc
& camcn non praeccfliflec in acrc oppofitum
luminis.
Ad quartum fignantcr dicic Auguftinus proprios motus
, id eft, qui funt virtute proqui habct fubicdum conuenicns , cuiufmodi non cft
ideo pofita fola quancicace,non poceft
quantitas ad fufccptionem forma: fubftantiaUs
fubftancia produci , nifi adionc diuini.
pria
eorum fed talis non

:
cft
nifi
&
COMMENTARirS.
14
frim
tielu-
X^lcoergoadepuftianem,tiC. Subiicitqua-
quirit aliud
J^tuor conclufioncs fuo ordinc.
fubiedlum,
Prirnaeon-
Nulla tranfmutatio, qux ftarc poteftcum

Euchariftia mancntc,petit rcdire fubftantiam vllam aftionc diuina,aut agentis crcati. Hxccom-
/0.
cltifio
munis
cft
intcliigitur nulla neceflitate fubiefti
ad adlionem , aut ad terminum adionis rcquiri

fubftantiam per
AHit
esuft
Ex qno
tur
fcquitur
quod omnino non
rcquira-
ftantia panis,5c vini,mancrct Euchariftia,&

Chriftus fub fpccicbus ; fed cum tali tranfmutavini crgo ad
tione mancrct fubftantia panis
vtr.
&
faluandum myfterium non rcquiritur a6îo vlla

diuina ad fubftantiam nouam,quia fic potius de-
non fit compatibilc corpus fub

fpcciebus dc fado fimul cura alia fubftantia.
dcftruerctur,cvim
Secwtda conclufio : In tali tranfmutatione dc fa15

^tund cm- Sto nulla rcdit fubftantia completa , vcl incomplcta. Hxc patct ex cadcm rationc, quia mancnc
accidentia lcparata,& Chriftus fub ipfis cura
qao cft incompatibilis
alia fubftantia.
Tertia conclufio
chariftia:
dum tamen
non fit proportionata fubftantix,

prim6 tumetiam ad veritatem
coduuonis fufficitqux in hoc vcrificatur.vt maadditioncra.vt
quz
ipfi
fuberat
nentc quantitate mancat fubieftum pcr
fc fuffi-
ciens ad adkionc caufx tranfmutantisvac proinde

cx hoc capite non requiri fubftantiam nouam.
Sittf
tt*.
fttb-
Et probatur
hatc conclufio ex
concUtfio
Siuc per alterationcm , fiuc
motum inquantitatcmcorrumpatur Eucha-
fundamcnto
prims conclufionis,quia nonagit agcns naturale,nifi inquantum habct fubicdum prxfuppofitum, quod fubicckum manet fub motu, vt cft ab
ipfo , & fub tcrmino motus ac proindc, vt agit
:
pcr
indudionem formx
fubftantialis nouac.
Nelcio quid vcnit in mcntem Arctino art. 6.

hic vocare hanc concluIvDncmDodkoris fingula-
rem,cum eam tcneat Durandus
tranfmutando iuxta capacita;cm fubiedi,non

1.
Scoti oper. Tom.
re-
Maior
htcepttft.i.
Gabricl 1 can.leEl.4, $.Scinhac

art.jMh.i. Vafquez difp.ic,^.cap.i.
94/?.4.
dift.qiuft.
i .
Durandus.
^V^\
vlfq^Jc;.
Alia mihi occurric difficulcas maior in hac

j
conclufione ,
eius probationc dicit cnim illa
DyiJ^
accidcntia produ&a adtionc agentis naturalis Aetidtniia
&
mancrcdefincntcEuchariftia,& afficerc fubftantiam nouam,cui inhxrcnt: ac proindc cain debcbcre elle connaturalcm : nam hzc ipfa ptobatio
fuftinet accidcntia inciTc toti ,
non in materia
prima : quod
aliks fupra vbiquc fupponic Do-
frMiffiit-
"/**/'''"*
&
&
(flor
cum communi.
Ratio ereo
eft qu6d defincntc

omnia qux ab ipfo dcpendent:
difficultatis
vnde in gcncrationc
fubftantiali
Ratitduiff
tencndo acci-
dcntia abfoluta inclTc toti,fequitur altcrationem
corrumpcntcm
fubicdo
ali^s
& terminum cius efle in eodem

non opponercntur qualitatibus
& connaturalibus fubicdli
confcruatiuis
ncque
eas corrumpcrcnt formaliter,aut e/Fe6Huc: dato

crgo quod fubftantia panis adeirct , accidcntia
corruptiuaineflcnt toti:crgo difincrent dcfinente fubiclo : crgo etiam iam dc fado dcfinunt,
ficut
&
dcfinit ipfa quanticas ex
cadcm
quiaex vittute miraculi nihil hic
quod non
â ex
ratione:
(aluari dcbec,
laluarctur in corrupcione nacucali fa-
fubftantia prxiaccnte.
Refpondetur Dodtorcm loqui vulgari modoi
& fecundum fenfum
qui
non deprchendit
dcfi- RtftlMtitd'
tionem accidcntium, feu prxuiz difpofitionis ad
^'-
formam fubftantialcm , qux

eft ciurdem fpecici r^-'"*T
^
ftntttt Do'
j-r r
r
o
r
cum diipoucionc
conlcqoente & folo numero, a^,
VU
f^ri etn-
riftia redit fubftantia aftionc diuina,non autem '^"f"adlionc agentis naturalisi& hxc eft fubftantia ^''^.^*f''
cfortdirt fmb,
1r
tr
compolita,cui talia accidentu lunt connaturalia, /i^,um cam afficiunt ; rcdit autcm illa fubftantia in uam.
inftanti intrinlcco corruptionis , non fecus ac fi
corruptio ficret, fi fubftantia panis eflet,aut vini,
fubietSlo dcfinunt
Tranfmutatio corruptiua Enibi maneat eadcm quantitas , qux fit fubiedum tranfmutationis, non ncredirc. Addit illam
iMtUigUMT ccftari6 rcquirit fubftantiam
tjuantitoi ; tum quia
nmclufi tx limitationem , tnodo maneat
mttiTrti.
quantitas poteft deftrui pcr diuiiioncm, vcl pcr
T*r4 tieh*-
f,u
per
quia virtus eius adbiua limitatur ad
&
modum fubic<fli.
quia idco rcquiritnr, vt faluctur tranfrautaMAtur in '- tiojvt fit ab agcnte naturali. Hacc autcm faluatur
Jint *d fquoadmotum,& terminum eius petfblam quantitMtfftftitatcm, vt fubicftum, vt benc probat in htera.
ratam.
Qupd vcro non requiratur diuina adione fubuHttrimtmhmm frob- ftantia rcdirc, pater, quia quamdiu mancret fubfuOMralit f*l-
QMorta
& capacitatem eius.
VVv
auc
IV. Sententiarum
Lih.
784
auc gradii differt ,-vcrbi gratia,x:alqtap^?qcdens,

6(.
fequens
foimam
ignis
fenfus enijji npndif-
& fingulare eiufdem
cernit inter fingulaic.,
ciei, fcdufis diffcrentiis accidentalibus,
bilibuS
fitu,
duos
radios folares , aut duo oua ciufdem magnitudiSic ergo in prppofico,fcnfus
vt int4r
nqn
difccrnit in-
ter calorcm,_ &'reliqilas difpofi^ciojies" ahtecc-
Giuâ
autem tranfimtatio pojjet fieri , Scc. tiic
tatio,fiue ad quantitatem,fiue
iicnturs
fcilicet,non veto in reipfavquia rarioexigit
dciinere accidcns dcfinaite fubieto
ac proinde
defiriente quantitate, dcfinere accidcntia,
ipfo fubieftancur
fens myfterium.
manr
cui racioni
Hanc interpretacionem
ea, quas dicft in ^/?.i .1.
qus
in
non derogac pra:-
&
confir-
i.hHiHs dînSl.
&
irt 1. dij}.^.tj.^. ad i.pro opin. vbi dicit nuUum

accidensidam manere in corrupto , & in gcnito.
'9
Rcfpondccur fccundo , polTe intelligi Dodo*c</; r#j(,j intendere manere quantitatem priorem cum
^"
difpoficionibus indudis,& produclje a Dco fubftancijE vniri,quia liccc alias hsec emahare poA
finc ab ipfa forma, vel a roto , vel,vt alij dicunt,
Vnirl acriJe- produci a gcnerancc:tamcn vtrumqufe fuperfluetj* fift''*"* ret,fi
Deus vniretpraECxiftentia fubftantia? in prijuj!f:uno^^ ^^. crgjfioe^qyjjfi(.rcducereturadadum.
Vnde licct calor emanarc poUit a fotmaignis,
poceft tamen abipfo feparari,vcl creari ignis finc
'
'
calore,
& Deus ipfi poilet iroptimctC;CaJof e,quo
pofito.ignis nihil cius in fc produoefct,quia

cifct in a6tu,
iam
& non in potcatia refpcftu eiqs.
Harc xefponfio magi^s faluat litcrim in fuo rigore, quaj videtur loqpi dcaccideinii.Uisprsexiftentibusy&haberi pottft cx rej(f).oafione^d tertium argumentum. t fiejtutrM., inquit j an AgAt
agens naturak
ad hoc y ^Kod fithfiMttia
illa
redlens
aiiione dtuina fit ûanta , vel ejualts iUa (ûalitatey

efuarn indHcit inûaniimern , &c. fupplc agcns na-
turale,
quam
dixit in conclufionc
manere.
Sic eti&m tenet Suatcz di/p.^y.fiSi.f.m^tctizm

de nouo ereatam a Deo quancitati prasexiftcnti
Uiatiutem, vniti quamuis malc approbet,nefcio cuius fen"tMeriam tentiatn , vel propiriara', vel alienam , aflerentem
Suarez.
adqualitatcm,cum
qua iilsnon nsanercntjdcftruit eciam Sacramentum,qûod non infolaquantitate, fedctiam in

quali,tatibus confiftit fimul vndc fi deftrueretuc
fum
igtiis in
propria vini, aut panis , fufficeret ad de-
qiialitas
.Notant autcm moderni fcntentiam D. Bona- D.Bonau.

dift.i 3. art. i.ûttji. 5. qui alfcrit corpus
Chrifti non comitari fpecies, quando corroditur
a muribus,aut beftia. Item,quando in
mundum
ftrum
iniicitur :fed in
locum imeft Magi-
hoc fecutus
qui illam fententiam in fine
difi. i }.
allc- Wag'ft.
fumant Innocentius III. in lib.^, de.my- innoccnt.

MiJJk , îim\im horum docet, ncmpc non
ta tura
fierijs
manerc corpusChrifti,quando manducatur a

beftiis;&fcquituradantiquam opinioncm Guit- Guitmund.
mundi, nerape in eo cafu fubtrahi Sacramenium
virtute diuina, aut Angelica.
Glpfra in
canoncm Tribut gradihHi,de conficrat.
YCtbo Mifiere , dpcet non maneic in ftomacho co^pus Chrifti,fcd finicamanducatione

dcfincre. Qj^fcntehtiayideturellc Algeri //^.2.
de Sacramento corporis
fanguinis Chrifii j qui
ncgat Chriftum mancrc fub ipccicbus in vcntrc cbrij, impoenitentis,& animalis :
negac
in vomitu , qui folet fieri ab infirmis ,
cbriis,
in quibus apparcnt fpecics., cllc corpus Chrifti;
&
ic
cx natura extrcmorum
&
nou
virtute caufa;
cxtrinfccs.
Hoc, inquam, falfiim cft,quia cx opinione dicentium quantitacem inefic matctiae,hoc non in--
&
fcrtu-r, quia dicitur concreari ,

non refultare
ex natura maccris. Deindc matetia eft magis inclinata per (t ad formam fubftanrialem cdudtam
ex eius potcnria , aut natam cduci , quam ad formam accidentalem; non potcft fe huic vnirc, neque econtra forma fe vnirc ipfi crgo neque
:
quantitati,veleconcraquantitas
ipfi.
Vtrumque
Al"crusk.
&
&
fed aliud
forte fubftantiam panis
& vini repro-
du(5i:atTi;
coinmuni Scholafticorum
Ha<s fentcntias cx
fcntentia falfas efIeconftat,quiacum
illis
videtur faluari rete proprietas Scripturac
corpus Chrifti mandiicari,& fumi,quoddeT

notat traiedio cius inftomachum.Id eciam con^
ftomachum animalis
cingercpoceft in
Sementia tZ.
quse munit reijcit
dicit
ne,&inde
2.
non
/'"'"'"
traiedlio-
nihil patiturcorpus incorruptibile
ergo,ccnfct
&
vniri per
GlofTa.
difl. 1.
quantitatcm
&
im'
non manducari a bcftiis,quamuis videatur,ignorari autem quid bru-
dcfinenteChrifto fubfpeciebus,defineremodum
perfcitatis in accidente,
materiam creatam,
piEeexiftentcrnr' fibiipfis
opinio
^ro^**/.
rit,vbi dicit corpus Chrifti
Chrifti:qu6d autcm fpeciesalterentur, nonreadioni agcntis ratura, quia fubicds funt

lis. Deinde Ecclefia colligit,& colligcrc przdpit
Euchariftiam cx loco immundo, vt ex vomitu:
&
io
niam tranfmdcationetn^pei: quamnon

tollerettirfuibftantia panis & vini, fi adeftet, non
deftrucre Euchariftiam omnis autecn tranfm.u-
ftrudliofiem Sacramenti.
formam
lnyfHgnatur.
refoluit
gtadu,& termino alcerationis, &: eas quae confequuntur & fic dicit cas
manere,& afHcerc-fubftantiam,qnantiim adfendentes
Mre fvpfit.
non cft adjua refpe(flu fomiae
abfoluti.
fpe-
&fenfi-
communibus.verbi gratiivloico,
magnitadinc,figiira,& huiufmodi
materiae, qîa haec
fert
cam
ibi effe.
vcro Gregorius X I. damnarit illam feu- .^y^#vw*.

tentiam antiquorum, quae dicit Chrifturaidcfine- nifentiti
An
mordetur a brutis , vt
, quando
Diredorium Inquificorum,vclnon, incecta
eft relatio imb dubia, quia nequc Catdinales illius appcllationis & tituli, quos citat author Di"
rclorij,tum fu6re fub Grcgorio , ncquc alij articuli , quds fimul damnatos refcrt , habentur pto
damnatis. Accedit quod ipfe varius cft in narrc fub fpeciebus
antifuorHm.
dicit
ratione
quidquid
arnplitfs
fit ,
non. defenditur
in fcholis.
extrcmum ft in potentia pafliua e(pevnionis, quamcom-iuunicat agcns quia nifi

in potcftate,& virrute agentis recipcret vnioncm
Aljqui dicunt,fi ipixtip- Duiium.

ni acccdat alteratio fpecicrum , dcfinere ; vt ciim -^l "'*"'
forma ad fubiedum, non dependeret agcns.i

fubic6to , neque fubiaftum vUo modo reducerctur ad adtum , quod eatenus rcducitur ad aikum,
immifcerctur tanta aqua , vt immutarcntur fpecics vini alij dicimt etiamper mixtioncm pcnetrantem fpecics,& pcTmcantem omnes partes
quatenus commtinicaturci adbus mcdiante vnionunquam reduciturad .iftum,

nifi virtucc agcntis. Deindequantitas dcpendct
a fubiefto in quoeft crgo fcipscincquic habere
jjlam dependentiam tetlninatam; nequc viitute
earum
prajterca
{k\i
Jte:ergo fubiedlu'.
Alia difficultas
eft
an per tnixtionem definf 5
Chriftiis fub fpcciebus
ficri
z%
dcfitioncm. Alij negant,nifi corrum-
pantur ipfx fpccics inccrtura eft nobis quid fiat.

Haec vltima docet quamdiu. mancrct fubflanti^
panis
viui jnanerc Chciftum , quod fatis pro:
&
babilecft.
Ex
'*"'"/'*'
^-
Dift.
XII.
Ex Kis {equitur quomo Jo cx fpecicbus geheXx Jp*cuim .rari pofllc vcrmis,& -quo patlo cx fpeciebus coiifitT*ri lifuid, jutmtdo ttntiifu t
Oii*S!o
homo,
fccratis
tici
olim
animal nutriri poffit ? Hatrcvt Bcrcngarius, 8c dicitur ab Algcro'
fuirtc fcntcntia
dici,quia agcns fupponit
&
riftia corroditur a muribus, vcl a beftiis^bfumirepugnat.

tur,quod ctiam valdc indcccns cft,
Ad hsc varia: funt rcfponfiones. Guithiundus
aftcrit corpus Chrifti nondeuorari abcftiis,aut
muribus corrodi , fcd ita vidcri ad faluandam
fidcm, ad culpandam ncgligentiam cuftodum, Sc
pcrmitti , illufionc tapcn lenfus , quia tum corpus Chriftijvcl vircutepropria,autminifterio
in coelum tranfirc
Angelorum ibi definerc ,
fubftitui autem aliud loco eius. Refpondct fe-
&
^tôn/lo
&
id nonefte inconucnicns,ficut non-cft inconucniens vt guftui noftto fubferuiat quanliim ad confumptionem eius ab igne, dicit corpus Chrifti non confumi ibi , fed elemento puriifimo committi occultandum ^Sc non transfcrendura in coelum. Ad aliud dc fumptione ,
tranfitu Euchariftiac in feccirum id negat ipfc,&
aindo
&
Algcrus ibidem , quia nihil eft ibi , quod in fecellum tranfire poteft , cura nuUa fubftantia fit
fubicda corruptioni.
Adhafcomnia
He^n/io Vt-
facile rcfponderi poteftJexdi-
indcccntia.ad faluandam
fidem , corruptionem fpecicrum ficri modo dito , pcr introduftionem alterius fubftaHtix ,
fic redc defcndi , corpus Chrifti non tranfire in
<ais fine iniuria,aut
r.
Corrupi Jpt-
&
citi.
feccfium
magna
f uitur
circa
quam hxc contingunt
fic
ctiam
& ignis,&c.non,vt dicit Guit-
virtutfe
ata.
magna
quantitate
non qu6d
inebriatio fieret
pcr fpccies, quia non funt fufficiens materia; requiritur enira fubftantia vini,quaE refolui de-
bet in vapores calore naturali .ftomachi : fuppoiiti crgo alteratione fpccicrum inducitur virtutc diuini aliqua fubftamia , non virtute agentis
DubiutH.
Vtritm gtns
& fccundum
patet cx litera,& ex diftis ad tertium & quartum.
g
fc-
cund^tn principia Dodoris' i (cd fcqucndo opinioncm-corum, qui dicunt agcns non dependere
a fiibiedp quanto ,
extenfo ; cuius contrarium
ipfe f^pbnit contra opinioncra fccundam , qux
ponit materiam crcari a Deojopponit autcm Do-
./id argumenta.
Ad quxftioncm
Rt^fi
*f-
firmMtiuM.
&
ddt
afrcrens
hoc non falnarc adionem agcntis
& m^tcrialis.quia fupponit fubiedum
naturalis,
quantum. Scd fortc refpondeiur inhxrentiam,li-
ExpltcMtitr
ad fubicdlum, vt ad terminum,fundari tamcn in ipfa forma, ncmpe in quantitvc, aliis

accidentibus,prout ipfc f4^. j.docet,& fic faluari poreft hxc fcntentia iuxtaprincipia Doftoris.
mtliiu.
cct
fit
&
Hoc modo dubitare tamen quis poflct , num

^5
ageas naturale dc fado attingat produ&ionem Dubinm.
vnionis, nifi concomitanter ad produîoncm
formx, quam educcndo vnit nam agerc feorfim
:
Rtfeluiiitr,
quomodo
ad ynionem,atit cius deftrudionem videtur a<Jlio

gnt d vniofolius Dei. Refponderi poteft vnionemefle per nim.
dc
fafto
profc pro'ducibilcm a caufa creata,
du(3bioni formx non prxexiftcntis coniungi:non
quod eadem fit adio , fed quianequit educi for- Diftrtmi
&
ma
ab agcnte crcato ,
nifi
concurrentc iuhicCto,
fuftcntando tam adionem,
Si*nif.
quam formam , quod
non contingit fine vnione vnde agcns crcatum

non produces formam poteft agere ad eius vnionem ; & licet cduftio inferat vnioncm proptcr
concurfum fubiedli ; non tamen ccontra vnio
edudionem,vt patct in anima rationali,qux non
cducitur & vnitur fic etiam ficri hic quod fi ad
vnioncm,qux eft cx parte animx rationalis, non
:
mcntum non
fubfiftit.
Secundo refpondet iuxta fentcniiam eorum,

qui negant produdlioncm ficri ab agente crcato,
nifi etiam fiat corruptio:fcd hanc fentcntiam,aut
fundamentum mcrito
hic
t6
Sttundn
ri-
^cnfi.
non approbat quia

:
alias/Mpr tUfl.io.e].i. contrarium docuit
& fuf-
ficit ipfam priuationem formx prxcedcre prius

caufam
narura ,
non formam contrariam ,
&
&
creatam pofle habcrecffi:6lum coxuum.

Arctinus Tartatetut,
Ex quibus principiis Tartaretus ,
putant matcriam creari in priori inftanti ratio- Aretinut.
eoiufnfcnc.
nis,aut naturx;& dc potcntiaeius cduci formam
&
virtute czaCx naturalis alterantis fpecies
{ed in
hoc non tcncnt cum DoAore, neque confcquentcr ad principia ab ipfis tradita
Kiiieitur.
& hic & in prx,
&
naturalis.
14
in priori na-
ncquit agere in fubiedum fpir itualc, vt caufa totalis in fuo gencrc: in prdpofito tale impedi-
fi
non ergo per meram illufionem nt nulla famutaiione circa fpccics. Sic etiam patet.quomodo inebriari pomt quis bibendo fpecies in
ili
fubiedum
Dco produdum.Hacc reA)onfio non eft
concurrar gcncrans , vt mater, hoc ide6 eft , quia
diuina,ablato corpore Chrifti

homines nutriri , quia ad illam nutritionem , vt
didum cft.via eft cotruptio fpecierum,& induckio noux fubftantiac definente corpore Chri-
inundus
tura a
Dodor affiimanuam polTe
in
illo nutriri
ipfiaftionc diuina.aut agcntis naturalis fubfti-
gcncracur vermis
Relpofldct prim6
fumatur, fed fubftantiam,qua:
quamuis dicamur
quantitate
fpecics,in quantitatc prxexiftetite
quorumdam Grxcorum, obiicic-
ergononeft in Euchariftia. Itcni.quod Eucha-
Gmtmmdi.
corcumpendo
agcrc pofllt ?
in lccellum emittitiif : fergo hoc

trcm vadit ,
coiuingit Euchariftix , quod valde indecc^ns cft;
imo&rcpugnat corpori incorruptibili Chrifti:
7%
Uti$,& qualitatum quas adione propriainduxit
aiit
bant contra rcalcm pra*fcntiam illud Matth. 15.

h' Non intclligitis i quidquid in os intrat , in vcn-
rttitorHin.
Qux{\. VI.
Ad primum
fcu intcrrogationcm in re-
fponfione ad tcrtium, qpa quxritur an agens na, licct ex przmidis non agat ad fubftan-
nturU turale
gt dvniO'
neque in parte , neque in toto>

ntm Mtcidtn' tiam nouam ,
vtriim ad vnionem accidentium nempe qaantitimm.
Scoti oper,
Tom.
VIU.
ccdentibus quxftionibus, &<i7?.io. ipu^.6.

9.
quia tenendo cum Do(ôrc, vt ipfi tencnt , acciprxterca agcns raa- MM**rtu ftU
dentia fubieclari in roto ;
tcriale non agere nifi in fuoiedum quanturo, nin tft fubitcurrit ratio Dodoris. hic faAa contra D. Tho" Sum propor-
mam
quia matcria illa non eflct , neque poflct

efle quanta, neque confequenter fubieûm prQ,
.portionatum ageiui naturali.
VVv
DIS.TIN
tionMiS Mgtnti nMturttli,
786
Lib. I V.
Sententiaruni
DISTINCTIO DECIMATERTIA.
OLET
cum
eciam qua^ri , vtrum praui Sacerdotcs hoc Sacramcn-
conficere queant
finc praui
cramencoêtfi
vctbo
Lilf.decor-
cfficitur crcatoris.
ff'^'^*- myfterio corporis

gMuri.ij.i.
r.
non vita quia non

:
Vnde Auguftmus,
liccc
qui incus func nomine , Sa-
in merito confecrantis, fcd in
Catholicam Ecclefiam in
Intra
nus perficitur Saccrdote

,
quia
non
in merito confecrantis
& virtutc Spiritus fandi.
fed in verbo
Credendum cft cnim quod

,
in
vcrbis Chrifti Sacramenta conficiailtur. Sicut ipfc eft qui baptizat, ita ipfc
fandum fuam cfficit carncm &: fanguinem. Item Grcgorius, [ Purant quidam communioncm corporis minus cffe (an^flificatam,
fi illorum fiat officio , quorum vita corum ocuUs videtur ignobihs. Heu in
quam magnum laqueum incidunt,vt diuina & occulta myfteria plus ab ahis
cft
j^^jTu'"
cularium.
i.Cor.ii.b
qui per Spiritum
fandificata
credant:cum vnus idemquc Spiritus fan<Stus in tota

opcrando fandtificct, & fandificando bcdicicur
Myftcrium ideo
, quod fecrctam & reconditam habcat
poflTc ficri
Ecclefia inuifibihccr ca myftcria &c
si^Hap
ncdicat,
19.
Jifide,
fcilicet
*"
cam,
Joan.
& fanguinis Domini, nihil a bono maius, nihil amalo mi-
imra perficitut crcatoris
cap.
Ad quod dici poceft, quod aliqui
confecrant vcre
pau-
difpcnfationcm
roultuarie. ftica confccratur
fadum quia precc mymcmoriam Dominicac paftionis. Sacramencum res ita fit vt aliquid fignificata; rei acci-
Sacrificium vcro, quafi facrum
pro nobis in
tum eft in ajiqua celcbratione
piamus. Sacramenta funt Baptifma , chrifma , corpus Chrifti quac idco Sacramentadicuntur,quiafubtegumcnto vifibilium rerum diuina virtus fccretius falutcm corumdcm Sacramcntorum operatur. Vnde a fecretis virtutibus,vcl facris Sacramenta dicuntur. Panis & calicis Sacramentum Gra:cc
Euchariftia dicitur,Latine,bona gratia interpretatur:& quid mclius corpore & fa.nguine Chrifti ? Siuc ergo per bonos fiue pcr malos miniftros infraEccIefiam difpenfctur, Sacramcntum tamcn cft quia Spiritus fantus viuificat:nec bonorum difpcnfatorum mcricisampliarur,necmaIorumattcnuatur. ] Hoc de corpore Domini hoc & de Baptifmatc & chrifmatc di:
cendum eft
& tcnendum
quia virtus diuina fccretius operatur in
cis
& di-
Ma- uina folummodo eft hasc virtus,fiue potcftasnon humana: cfficacia:. Illi vcro
0ernote^^j cxcommunicaii funt,veldchasrcfi manifefte notati,ponvidcnturhoc
Hie
Sacramentum
pofTe conficerc , licct Sacerdotes fint
quia
nemo dicit
in ip(a
confccratione,Offi=ro,fcdOiferimus,quafi ex pcrfona Ecclcfias. Et ideo
cum
Sacramenta cxtra Ecclefiam poflfmt celebrari,de hoc non videtur.Quod

etiam Auguftinus tradcre vidctur,dicens, [ Recolitc nomen, & aduertite vealia
jûgnji.
in
firm.de corvore K^nrtfti.
Vnde
tftr
dica-
Mijfa.
Miffa cnim dicitur,co quod ccelcftis nuncius ad confecrandum

.
f
viuificum corpus adueniat : iuxta didtum Saccrdotis diccntis , Omnipotcns
j.itatem.
i.
Dgus i^bc hjBC prasfcrri per manus fand:i Aneeli tui in fubhme altare
/-4^1
T Ti
,rr
tuum &c.
Idcirco nili Angelus venerit Mma ncquaquam mrc vocari poJ
tcft, Nunquid enim (i hoc myfterium ha^rcticus aufus fuerit vfurpare, Angelumdecoelis mittit Deus oblationem eius confecrarc maxime cum eifdem
,
-^
per Prophetam comminatus fit,dicens , Maledicam bencdidionihus veftris.
Qupd fi bcncdidionibus eorum fe afTcrit malcdituram veritas, quid erit dc

hoftia
Ergo diccmus illam pofTc bencdici ab
illo
qucm fcimus
Deo fore
malc
XIII.
Diftindio
maledidum cum
bus harreticorum
Nunquid
7^7
fuabcnedi(fiionc> Sicnim Dcusmalcdixcritbcncdi(flioni,
& * fchilmaticus
bcncdixerit
quis
eorum
pracualcbir?
bcncdi(Stiomalcdi6tiadnihilumpotcrit rcdigcrc vcrba vcrillima
comminantis DeirEx his colligitur,quod h^rcticus a Catholica Ecclcfia pra:cifusjncqucat hoc Sacramcntum conficcrc:quiaran(î Angcli,quihuius myftcrij cclcbrationia(Iiftunt,tunc non adfuntrquando ha:rcticus,vcl * lchifma-
hoc myftcrium temcrarc pra^fumit. Non cnim dubitari licct,vbi corpoDominici, & fanguinis myfteria gcruntor , fupcrnorum ciuiumadcfTc
*-r*/.fimo-
"*<^"**
*-^/.fimo"'^*^"'-
ticus
ris
conuentus.
Hteronymusfuêr cap.t.MaUch.^zferia Propheufic exfonitiâledicam hmediSfio^
nibud yeHruyid ejijhu qu nunc meis henediSiionihmpoîdetu-fuei quicquidanvohu he-
me erit malediium , yel quoniam non henedicunt SanSiu , ex ijero corde:

''vei quia^cjui inique aguntj?enedicuntur ab etSyadulanturquepeccatorihuj, dummodo diuitesjinti^ habetur i.c\\ix^.i.cijp.multi/iecularium,zd fincm,^ lib.i.dc Trinitatc,
nedicetur, per
ftatim poft princip.quxft.i. c2Lp.maledicam.
In huius autem myftcrij explctionc,ficut
formam feruari
ordinem ha-
ita
beri,fcilicctvtfitSacerdos, &intentionemadhiberioportct, vt illud facerc
intendat.Scd
tcft
fi
non
credit de illo myfterio,ficut vcritas
intendcre illud conficerc ?
dicunt,ctiam non rctc dc
illo
ab aliis,dum
illud conficitur :
aliis
habet,numquidpo-
non intcndit , nunquid
conficit ? Aliqui
eifct redie
quod geritur
credcrc,fcd id agcre ,
& fic adhibctur intcntio &

,
fi
intcntio dicatur
myftcrium,tamcn cx quo intcnditca diccre & agerc,
decfTc conficicndi illud
qua:ab
fi
myfterio fentientem po(ieintcndere,non qui-
dem illud conficcre quod iam

,
&
gerunturimpletur mylterium.
J^/ exfofitionefacri eloquij , yt
Gregoriujfi*per ST^chielem , homil.io,
auditorihus
placeat aliquidfingit,fiai/erha loquiturnonDei, quiautemin^êrhuDominicuali-
ter,quam
u quiprotulitfenferit, etfifuh alio inteUeSlu,tamenadadtficationem charita-
tu tendit, Dominifuntêrha qua dicit.
lUud etiam fane dici potcft , quod a brutis animalibus corpusChrifti non ^î'^""
fumitur,ctfi videatur. Quid crgo fumit mus,vel quid manducat?Deus nouit. ^
De hoc ccElcfti myftcrio aliqua perftrinximus, a Catholicis fidelitcr tcnenda.

Qui cnira his contradicit, ha:rcticus
iudicatur.
Slutdfaciath&reticum
NE
^ qmdjit hmtictis,
autcm ignorcs quid faciat haereticum,vel quid fit ha:reticus,audi brc-
uitcrquidindefan^fti Do^Stores tradant. Hilarius ait, [Extitcruntplu-
B
^'
^'f*'-
rcs,qui coeleftium verborum fimplicitatcm,non vcritatis ipfius abfolutioncm ji^.^

fufcepcrunt j alitcr interprctantes, quam di(ôrum virtus poftularct. De princ.
intciligcntia
fit
crimcn.
cnim hxrens
Idcra in
8.
non dc
Scriptura eft,
&
fcnfus
Intclligentia: fcnfus in criminc
non fcrrao,
Hicronymus
eft.
'^^j^
q*^*^**
LibJevti-
dicit,quodcxvcrbis inordinate prolatis incurritur hasrefis. Auguftinusdc- ^;^'^^^

finicnsquidfitha:rcticus,ait,Hacrcticuscft , qui alicuius tcmporalis com- c.ijm.6.
modi , & maxima:
glorix , principatufquc fui gratia , falfas ac nouas opinio-
ncs gignit , vcl (cquitur.
VVv
HiE-C
Inhnc
dijl.
IV. Sententiarum
Lib.
788
^'f^^^^
iE c
eft
'
vltiina pars,inqua Magifter determinat
dc caufa
efficiente confc-
OT ^j^fl
|^ crationis Euchariftix. Et diuiditur in duas, in principalem, in qua determiMag.aDo-^
uHmiJ Sl njt hanc conclufioncm ^ quod a quocunquc Saccrdotc bono , vel maloin-
relinqHitMr
f"'^'r*/-' ^'^T^^R
fklilcuJ^'
tradatus totius,
iftius
htrtticufh,
differenter poteft confici Euchariftia
pcJo"e Sacramenti huius. Sccundaibi

ibi,
& incidentalcm,quac tangit de percc-
llludetiamfane.]^S)L fcquitur epilogus rcfpedtu
& pars incidcntahs
\pe hoc cceleBi myfMo.]
ibi
quis
fit
dicen-
Ne autem ignores.]
Circa hanc diftindionem quaero duo. Prim6, Vtrum fola adione diuina poflit confici
corpus Chrifti Secundo vtrum quicumque Sacerdos profcrens verba confccrationis
&c.non ha- dus hxreticus.quae incipit ibi, [

berepotefia-
tem
confe-
"^
rh^fl'
V** L 'y '
^^""^ intcntione
dctcrminata
& circa raatcriam
conuenicntem
poflct conficcrc
chariftiam?
Euy
COMMENTAKIVS,
di-
fiiniHQnit.
TN
hoc Sacramcntum
&, An oranis Saccrdos illud

? Vbi ctiam com-
hac diftindfcionc , qufc eft vhima huius

JLtraftatusapuc^Magiftrum , agifur deminiftro , eam duabus qua:ftionibus abfoUiitDo-
miniftcriaHtcr conficerc poffit
ôr
cio MiiTs.
I
Trtiti
ncmpe
vtriim fola diuina adtionc
Q^
pcndioscl agit de
fiat
yE
iis ,
qus
rcquiruntur infacrifi-
I.
Vtmmfola aBione dmina poît confici corpns Chrifti ?

Alenfis 4.^.f j 4.wf. 3.<i,i . D.Bonau. d. 1 0.4. i .qs.ad zj). Thom. j .pjj.yS'^'^- Innoc./*6.4.<i^ wj^. Afif.
Jk.c.j, Saa.t.}.tom.d. 50./8. yHde Scot. ^HoM.i ).& $.Met.q.i.
D primum ^ fic proccditur, & arguitur quod non://> lib.6.de frincipis dicitur,
qu6d omnis adio in motii fundatur:diuina aiio non fundatur in motu:crgo
Deus non caufac aliquid per alioncm fuam crgo ncc hic.
:
ex fc inferrc paflloncm fed hic nulla

paffio infcrtur ergo hic non eft afltio. Minor probaturj, quia illa paflTio fierct in inftanti
conuerfionis,ficut&:adio:inilloautem inftanti.non manet panis ergo tunc non eft
paffio in panc fcd nec tunc eft pafl[io in corporc Chrifti , quia corpus Chrifti tunc per
Item ibidcm proprium

,
eft aftioni
iftam
Arg.i,.
T.com.
adionem non mutatur.
Item , q6d pon fola adione dinina, primo fic agens naturalc potcft conuertcre totutn in totum quia primo de Geu. d\c\x.wx.,c^hdLgeneratio efl conuerfiototim in totum-.ergo
agens naturale poteft in totam iftam conuerfionem , quia non vidctur fibi impoflibihs,
j
o.
î-
nifi
quia
eft totius in
totum.
Item , natura poteft formate corpus Chrifti
Arg.*t^
hicfecundum
quod habet in
in
efife
naturali 5 ergo poteft illud formarc
Euchariftia- Probatio antcccdcntis
, natura formauic
orpus ex fanguinibus yirgini. Probatio confcquentia:, idem ejfe cft corporis Chrifti in
vtero Viiginis &c in Euchariftia fcdfupcr idcm efie, vt tcrminum,potcft cadcm vircus:
crgo } &CC.
Ec fi dicas,quod eft idem ^j^,camcn fub alio,& alio modo,& quod lic^t fupcr primum
modum |)oflit natura,nbn tamcnfupcr fecundum. Gontra,f^ fuit per fc tcrminus iftius
adionis,aon autem illc modws ergo codcm effe manente pcr fc, mancc idcm ccrminus,
per confequens in illud poflet eadcm vircus. Nec poceft dici , quod prohibccur propccr modum , quia iinodus npn rcpugnac ci,cuius eft modus ergo ifte modus non repur
gnac illi ejfe-.cvgo quod pocc(l: iri illud ejji ffcundum fe , non impedicur per quemcunquc
modumeiusVqurnpoffic iriipfum. Ec confirmatur icerum , quiamaius cftpoflTcinir,^,
effe
&
quam in quemcunque moduth eius.

yfrff.^,
Practcre.\
vltimo
Sacerdos habet aliquam adioncm refpcdu confccrationis crgo

Euchariftia. Anteccdens probatur non cnim requirituc
:
non foJa adionc Dei conficitur
intentio aliqua in aliquo rcfpcdu alicuius effedus, ad
agens:fcd intencio Sacerdocis requiricur

Jiat.adopp.
uiH^.
Concra
i. quarft. i
Intra Catholicam
quem ipfum nullo modo cft caufa
ergo,&c.
&
fumicur ab Auguft.
Myiierium corforis , drfanguinis Domini ferficitur virtute
Sfirittti
lib.
dc corporc Domini.
fanli
& fcquicur ,ficHt

ChriSim
XUI
Dift.
CbnBiis
ejl
qui lfapttx^t,iu
ipfi.
QuaEa
ejf.^quiper Spiritumfanifum
789
I.
hancfuam
efficit
carnemyfjr trans-.
fwtdit in fangutnemXxAm Grcgî;q. i.Miilci raecularium.r/f idemq; SfirituifanSim^ntotA Crer.

Ecclefta inuifihUitermysierMcor^ris Cbrif{iy& oferaadfi.faniiifiMt,^ fanclificando benedicit.
c i(lx
duz audloricaces ponuncur hic
in liccra?
COMMENTAKIVS.
.
b TJn hac qusftione iuxta petitioncm argu-
rruuAMt'
'fncntorumfunttrcsifrticuH. Primum^^&fccundum argumcntum' rdnt cx natura al;ionisi&
fii*nu.
an
i.Artlc.
pofllt eflc in
Dco
neMuina
corfici^pojfithoc
timum argumcntum
ftrumcntalem
ulnJcUicet allio-
SacrMmenttmhcmvim
culus
eft,
&c quairtura de potcncla agciitis aaturalis ad con-
H O
i.Artit,
hunc tcrmi-
refpcdiiue ad
nam^Hmc coitcCpondet ^dmas
uerfionem:quibus correfpondct articnlus fccundus -/^ , fcilicct , <r^/ naturale , zft princifalu
cauft, pojftt coticupêre ad eandem cpmurfiohfm. VI-
,</tf
tangit caufaliratem
in-
hoic rcfpohdfet teriJus arti- i.Ank,
cau/a infhumtntalt
autmimfteriali con-
/ecrationu.
M.
ûpad prinpom partem , clarum eft aiionediuina Euchariliiamfieri -.feddifficultas magna eft^
qnidfit aSiio iBa,^ ponit fententiam tenentem, non efie relationem^fed abfolutum , cumfuis
quinqut fundamentis.
A4 *(oluciQ0cra hiiius quaeilioiiis tria-runc vidcnda. Primum,an aônc diuina poflic

hoc SacFamencum confici.fciliccc Euchari(lia,& hoc cangunc prima duo argumenca.Secund6,an atione agencis crcaci,vc
3
^--^'^*^'
hoc cangunc duofequencia ar, & hoc tangic vlcfmum argumencum.De primo videcur manifeftum,qu6dfic,loquendo dc adione communitcr,ficut Dcus dicitur habere adioncm circa crcaturas,quando aUquid nouum immcdiate facitin cis,qifi qu6dnpn,cftjEque facilc vidcrc , quomodo fithicaftio pofitiua,fic,ut itx. crcationc quia non eft hic aliquid pofitiuum abfolutum accipiens fimpliciter eJe.S.edda hoctadui^ c^diji.ii. Magis ergo propric diftinguendo adioncm contra
^fincipalis agencis
gumenca.Tcrci6,an adione alicuius
creaci, vt
&c
inftrumencaUcer agcncis
rcjationemjhabjet huivifmodi articulus diifficultatcm.
&
Ec dicicur,qu6d hoc modo accipiendo ationem,aftionc diuina poteft ficri ,

fit huiufmodi conucrfio. Quod probatur fic:non minoris virtutis,vcl a&ionis eft aliquid conucrterc in praeexiftens,quam in
praecxiftcns^,
eflrct ibi
quia produci non pofTet

tarntum rclatio.
praecxiftcns:fcdfi conucrterctuE a
Dco
panis in
non
produccretur:
, qua illudnon praecxiftcns
nifiVliqua aAipnCjnon rclatione ergo & nunc eft adio, & non
:
Itcm,creaiio
^^fjfii<\îta
non
fimplicitcr aftio diuina
e.ft vera adio

fed non minus poffct terminus iftius conucrfionis accipctcrminus crcationis,fcilicet,fi.haec conucrfio ficret in non praEexift<;ns,quod
:
tocalitcr accipcret
r/^
pcr conucrfioncm iftam:ergo,&c. Maior hcctvidcaturp lana
mcn probatui: accipicndo âioncm
ftride , vc
relatio:crgo creare cffet tantum referri:itd
didum cft , quia fi creatio
cffcc
cum crearie fit Dcum vcUc rem cffc ,
ta- jirgiutttr
tantum
cunc
aîone
ejfe
veile obfilutm,
diuinum efrcttancum relacip,vcl,rtfj!^m,quod vid^cur inconucnicns.

lcem,Deus habct adionem propric didam ad intra crgo aequc, vel magis proprie didam ad cxtra & fic in propp^co. Prpbatio ant?ccdentis , quia fi gcneratio non pffec
adip prpprie dida, vccontra scjlationem 4iftingui<cur,, fcquerctur qu6d gcncratio cfrcc
tantum relatio,& tancgenrrare & dicere effet tancum referriyC[uod cft inconucniens,
Iccm ,adhoc idem dc adioiic prppriedida ad intraarguitCir ,cocrelaciuum iioncll
:
caufafuicorrelatiui;^pia funt fimul natura^fed/^nj^/wc^rêftcfaufajvcl principium produti,

conftac qu6d formaliter per produdionem ergo proavjdio illa non cft fola rcla-
&
ad produdum > quiacunc cflcc on)ninP finûl cum ipfo,8f non prius,nec Jiaberctracioncm caufa^.
Vlcimo argvHtur, eft racip pommuniS; ad adioncm ad ^xffra, dc qlia funt pcima duo
cio
&
argumcnu^ & ad adipnem ad in.tra,d'e qoa fiint dpo aîaj^SiacgUitur fic ].Mefap^.cJe Ad
aliquid. Rclacip fecupdi mod fundatur fupcr adiopeni & paffioncm : fed rclacionon
fundatur jfyper rl^qn?ra .c;rgp aAiono e^l cantum rclatio.
Si arguis contra hanc opinionem> quia fecundum Boetium iib. de Trin- & vidctur fumi ab Auguftjno deXrin. cap. 10. & cpramunicer yidctu^r gccif a Dodocibus in Diuinis non manflnt nift^rtp g<;î?a,feili<?et fubftantia, A^vrîatio erganon adio.yt 4iftin-r
guitur cojKi rdacioncm. Pieifur, qu64 fvb reUtione comprchcnditur adio prp^^ric
j
,f
dida;
^'^îoi
IV. Sententiariim
Lib.
790
qia rcfpcftum dicic aViqucm , fed non propric rclationcm. Et hoc videtur poffc
confirmariper Auguft.y. deTrimt. up.t. vbi excludita Dco fingula Prxdicamenta &:
tamcn vidctur concedere quod ipfe fit proprib faciens quantum ad Pra:dicamcntum
difta
AQiionis
fed fine mutationc.
COMMENTAKiyS.
1
ftnttntia.
Dfilutionem
.ZJLiam notata
Ctmmunii
Mw
primi
dam a relatione
Quarto, pro,ducens,inquant6m taliseftcaufa ^nrtnruU,

produ6);i,cft prior illo ad intra:non ita relatiuum
eft caufa correlatiui,quia funt natura fimul ergo
non conftituitur produccns relatione.
hoc paragrapho prxmittcns
in
arciciiii
&c. VtxmiCsi partitione

profcquitur refolutionem
,
,
communem
fentcntiam
aliorum
ncmpe
atio-
fci
lct
Ci
conucrfio
mcdia aftionc y
SecUd
rrio.
fcd
Secundo , quia creatio

alias creare ellet referri
cft
&
afkionis
adio , non
non
dicit
rclario,
refpedum
modum
eft rclatio, fed zQtio.
ficut
ex
duo gcnera manerc
licct fit diucrfa a rclatione.
Se-
dc
qui dicit relationem tranfirendentalcm,

Praedicamcntis philofophantiir,
aliis fex
& ftatuunt eam in pafib.
Terti6,quia Deus habet adiione ad intrk diftin-
Pro declardtione quABionii oBendit
Quod autem afletitur
& aliis
cundum hanc fententiam ponitur aftio in aliquo

abfoluto , quod moderni communiter appellant
prjecxi-
HO
ftis,quod recipcrer effe per creationem:ergo non
ergo, &c.
Auguftino ,
M.
aUiomm non ejfe tjuid ahfolutum,
quiafequerentur duo ah-
furda. PrimumâSiionis dari aitionem^^fic frocejfum. Secundumfjifonaturinagenteillud
friui mutarefe,quam fajfum.ltem,ft fonaturin faffo
tem , vel qualttatem , quififimul

aHionem.
5
Vigreffiode
'""''
hoc non fojfe fati fecundum tfuantita'
vel frius accifiat aliam
formam
ahfolutam
fcilicet
Ad huius autem ^ difficultatis intellcftum,vt aftio diftingu itur contra relationcm,an

conueniatDco ad intra,vel ad extraeencraliter,&ex hocfpecialitcrinpropofico,oportet vidcre ratibncm adionis fccundum qu6d ponitur diftingui a rclationc. Aftio cnim
non poteft poni aliquid abfolutum , fecundum quod ponitur genus vnum illorum dccem diftindum. Probatio,quia tunceflet noua forma,&: tunc fcqucrcntur duo inconuenicntia. Vnum gencrale fcilicct quod ad aftionem cffet adio,& fic in infinitum , & eft
j-atio Arift.j.P)^r/J"r. quiprobat,qu6dadadionemnonpotcftefrcmotus. Qualiterauccmhocfequatur,patet,quiaadformamabfolutam nouampotefteffealiquaadio :quia
^^'^ ôroâ non eft a fe,nec a nihilo
ergo cft ab aiiquo agentc. Sccundum inconueniens
rpeciale,fcilicct diftinguendo de fubiedo,in quo ponerctur fi eft in agcntc, crgo omnc
agens .inte mutarctur fecundum formam abfolutam , quam paffum mutaretur ab ipfo:
quia paffum non mucatur ab ipfo , nifi iam habenteadioncm agCHsauccmadhoc,
quod habeatiftam adioncni , cum fit forma abfoluta noua, oportctquodmuteturad
,
T.cflw.13.
Si.a^toef.
tHtn ^Jiione
fierety&fic
fwcelfm.
ipfam.
Refpondetur quodnon , quia motus eft adus entis in potentia paffiua adiuura autem antequam agat eft in potentia adiua & ideo exitus cius dc hac potentia ad adum,
non cft motus, nec mutatio.
Contra,fi adio eft forma abfoluta,& noua in ^gente, neceflre eft quod habeat aliqnod
^'^^'^^P'^"""'^ quJa non eft pe.r fe fubfiftens tunc cnim nihil diceretur formaliter agcns
pct ipfam ficuc ncc aliquid dicitur formalitcr quantum pcr quantitatem feparatam:
fufceptiuum autcm habet aliquam potentiam fufccptiuam vel paffiuam refpedu fufceptibilis ergo adiuum ante adioncm crit in potcntia pafldua adadionem. Ec quod habetpotentiam paflHuam quandoque fub priuatione,quandoquefub formamutaturpro.
^
Jnonem'
non
effeab.-
folHtHm.
>
prie:crgo fcquitur propofitum,qu6d agens proptie mutetur.
Quod autcm adducitur ibi qu6d adio eft adus potentia: adiuae , verum quidcm cft
,
fimplicitcr
fcd difficile eft hoc faluare
doJKjuod adio
fit
quid abfolutum
in
4
vltimrtit.
in Dco , ncmpc Subftantia: , & Rclationis ergo AHientmfuh

nonmanetgenusadtionisabhisdiucrfum.Refpo- fflftiene co.
dctur comprchendi a^bionemfub relatione, quia /'"'**'"'
er-
fed ha:c conuerfio xqui-
ualet creationi ,quiapoiretefte in
Ttrtt ratio.
&
relatione
Boctio
non praexiftens , efquod fiat in prxexiftcns
virtutis
referrl.
Vltimo', relatio fecundi modi fundatur fuper

paflione , fed relatio non fundatur in
aftione
fieret in
non eft minoris

go > &c.
alihgenerare cflct tatiam
nem,licct iocludat refpeiftum , difFerre tamcn ^

^mtntmnS gcncre rclationis. Subiicitquinquerationes ad
eJltreUuent.
j.Qn(.lufioncmaflirmatiuam , probans aftionc diTrtmMratie,
^,-^^^ ^ relatione ficri conucrfionem. Primo,
luia
fecundum iftam hypothefim,fcilicetfupponen-
agentc:non enim potcft
cffc potcntiae
ad iua:
vt
fufc cptiuac:
XIII.
Dift.
QusEft.
I.
791
contra rationcm pctcntiac fufccptiua: , vcl pafliuarmcc potcit cflc

fulccptiua!:quia hoc
cius vt dlicitiusc. Probo , quia non vt ab ipfa,quod cft propric effe cius vt adiuar quia
cft
tunc aftiuum.vt aftiuum pcr formam abfolutam priorcm adione ifta, aftiuc fc tranfmutarct ad iftam adioncm &: tunc cflct quaiftio adhuc vltcrior , quo aliquid tranfmutarct
fic in infinitum. Sed tcnendo iftam hypothefim,
fcipfum ad illam priorcm adioncm ,
:
&
oportct diccrc ,
qu6d aftio hcct

,
adiux
potcntiae
fit
quahtcrcumquc tamen cft aftus
ahcuius potcntiac pafliuae : quia hoc cft vniucrfahtcr vcrum dc omni forma, quac non cft
fcparata ab omni lufccptiuo.
Si ctiam dicaturfccundum hanc hypothcfim, quod fit in paticntc, fcquitur ctiam in-
conucniens , fcihcet quod non potcft aliquod paflum pati fccundum formam dc gcncrc
Quantitatis , vel Quahtatis , quin fimul durationc,&; fortc prius natura patiatur fecundiim formam abfolutam alterius gencris/cihcet fecundum adionem quac ponitur forma abfoluta aha a quahtate, quantitatc. Confcqucns vidctur inconueniens, maxime
dc forma priori, &: poftcriori ,qu6d non poflit fubiedum pati fccundumformam abfolutam priorcm nifi patiatur fccundum formam poftcriorem,quac non cft propria paflio
prioris patet, quia albcdo potcft manerc in fubiefto poft adionem tranfcunccm. Sic
crgo probaca cft hacc ncgatiua , quod Adio vc ponitur gcnus diftindum concra aha noucm gencra,non eft formaabfoluta noua,neque in agente,ncquc in paciente.
Nec poccft poni forma abfoluca,fednon noua, imo coxuailh,inquo eft,proptcr duo
vt prius. Primum cft vniuerfale, quia tunc aclio eflet,& non circa aliquod paflumjquod
vidctur efle concra racionem adionis,quia fecundum auftorcm Sex Principiorum, Atio C. de anio"''
rcquirit non folum,qu6d agac,fed in quid*agac. Videtur etiam hoc probari ratione,quia
non vniformitcr eft adio quando nihil agitur
quando aliquid agitur quia fi quando ^^ '" ^"**
nihil agicur , agcns arque agit,ficut quando aliquid agit crgo non eft maior ratio quarc
illud poftea fit quam modo, non cnim aliquid fit nifi quia agcns agit
pcr cc nunc ita
agit,ficutpoftca,quando resaccipic ej]2. Vnde brcuiter non videtur intelhgcre rationcm aftionis qui ponit cam ita abfolucam , quod fimpliciccr nullum rcfpeftum habcac
ad produdumjvcl paflum imo nec adionis in Diuinis cft.quin fcmpcr per cam aliquid,
vcl aliquis accipiac ejfe-.ncc Dcus fcmpcr egic aftione ad cxcra a:que ancc mundum, ficut
in creacionc mundi.
Sccundo cciam diftingucndo vc prius de fubicfto quia fi ponacur forma abfoluca , vc
8
coacua illi in quo cft,& cum hoc in agcncc, fcquicur quod nunquam aliqua adio incipic, ^* î" 'fcunc ^'[1^""*
vcl definic cflfe , nifi quando forma adiua ad illam adionem incipic , vcl dcfinit
calidum
quando
quamdiucalidumeftcahdum,maneccaIcfadio:
per confequens
^j^;"^!^*
impedicur a concrario , arque agit ficuc quando non impcdicur
quando cerminus aHandoasis
,
&
&
&
&
..
&
&
indudus in paflum fcmpcr poftarquc manec adio ficuc adinducendum

tcrminum. Poncre aucem ationemcfleformamabfolucam,&: in paflbcoaiuamfibicft
omnino irrationabilc quia dcftrudo agcnce adhuc cflcc adio cadem in paflb: fimul
cciamjpatcretur idem pafluma contrariis aftionibus
fi potcft fucccfsiuc a contrariis
agcntibus pati. Ex his fcquitur , quod fi adio cft gcnus diftindum ipfum vt fic, pcr fe
non dicic nifi refpedum. Vlccrius , fi omncs rcfpcftus habcanc vnam racioncm communcm quidicaciuam refpcdus^non poncrccur nifi vnum gcnus rcfpediuum j & ica non nifi
aftionisj cft
impeÛtur
ab agendo,
^jMmijuan-
<''*^''-
quacuor Prxdicamenra.
COMMENTAKIVS.
J
Z) hiilm
.Zjl&c
autem
difficHltattf intetltgentiam,
Refoluit in hoc paragrapho
nem confiftere in relationc , contra primam fencentiam , non vcro

paragrapho
abfoluto
fequentieamfubielariinagcntc,nonin pafio.
Conclufio ergo cius prima cft , jlSHonemnon
*^' ^dtfcltuamêd reUtionem. Probat prim6 , quia fi
cflct forma abfoluta , fequcrctur qu6d ad adionemdarctur adlio,&fic ininfinitumcontraPhilofophum j.Pi?r^.cw/.i j. qui hac rationc probat
ad adHoncmnoneftc motum.quia c(Ict proccflus
''*?'*'
"'
'uthntm.
x.thific.
jiimBttntm
mmtgiaif
**'"
a<5tio-
in infinitum. Probatur fcqucla
ma abfolutalrcalitcr diftinfta
&
quia omnis for-
a fubicdlo
^ fe,nequc i ni hilo i crgo ab agcntc

aftionc,& dcpcndcntia fui.
non eft
crgo mcdia
Ad hanc rationcm rcfpondetur.non vrgcrc de '//*"/"

formaabfoluta,qu.Tcft adtusprodudliuus, quia
in ea eft ftatus,& immcdiatc exit a virtute adiua. _,,..^ .,
Nam permdc cadcm ratio vrgct ctiam dc rclationc,ficaponatur actio.quianoncft a fc crgo ab ^^.^^,^^
aliquo agente:ergo medii adione. Contra , hacc
:
magis vrgct in forma abfoluta, inquantum

non eft ad aliud, fed tantum ad fe omnis autcm cffcdlus vt fit cft adaliud aquo fit:
ergo pcr ahquid fupcradditum , non abfolutum,
AhfQlmum
fcd relatiuum:crgo mcdiantc hoc rcfpicit prxci-
ratio
abfoluta
agens,& virtutcm aftiuam cius vt principium, ^J^^Jf*

& confcquentcr fcdufohoc nonrefpiccret crgo
rclatio illa crit ratio fecundum qua cft ab agctc,&
sc
confequcntcr crit|aftio,fcu influxus agetis in ipfa.

Patec
*o
&
IV. Sententiarum
Lib.
792-
denccr a fubiedko
Pacct confequentia, quia nihil potcft rcduci in

tgl-
S144 redHCMn-
vircutemcaufa
& adio
nifi cfFcdlus
(i
quod
mediante aftione,
tursd fu*m 6tus,mcdiatc reducitur.nempc
fi adio.immediatc reducitur,fed illudabfolutum
eintfim.
ff*au4
t*itfm.
fi
adlio confiftic in for-
tcm agentis
tcmporc priiis,quam agat.
Dices
ttr-
Sequcla probacur,quia
rcducitur feipfo
cfTc
mutatur ad ipfum
uum>& cft fub
reducitur.
candem
fibi rcaliter
Contra hoc non impcdit quin

,
abio
neccfTario agens
inquantum
cft cius fufcepti-
priuationc cius.in
nic fui priuacioncra.
confiftic in hoc,fcd in
tamen produdio
pafHua eius, qua tcrminatur crcatura vt efFectus,

cius depcndcntia ad Dcum , 5c vniucrfaiiccr
omnis dependentia ad caufam in quocumquc genereeft caufatio dependentis caufatiadcaufam,
vt accidentis inha-tentia ad fubicftum ; & fic dc
teliquis,atque feclusa illa nullus eft infiuxus caur,aut ordo cffcdus ad caufam , aut caufx adcf-
&
agcnsalitcrin ordinc ad
&
fc
formam
per
Rtfftnfii,
imfu^natMr.
*'
*^'
/*
*'/*''"*
qu1m'fi"ii
ab/blu-
tam , non concipicuc paffum fe haberealiccr pcr

calem formam,ncque pcr virtutem agentis tranf^
nnuarJ. Sed non ita eft de forma relatiua , qu
nequit concipi in ejfe , nifi fit huius fundamcnti,
cuius cft,ad aliud, ad quod eft,
fic nifi fitagenijs ad pafTum.
Dices , quamuis agens direret relationem ad
&
adione, quk
quia abfolucum in-
ratio potcft cciam ficri dc
ordo caufa: ad effefkum

quantumabfolutuiTi , ncquit eflc ratio referendi
caufam ad cfFcdum , vcl attingcndi ipfum cfFc6kum pcr virtutem caufx > ergo iilud abfolutum,
eft
paffum^non fequicur pafTumfc alicer habcre. Refpondetur,non fequicurcxcommuni racionc for
caufam.ac proinde nequit edeadio in patrum>auc
fpecie fua cft adlus pcodudiuus ccrmini
cnim non
habec ad pafTum
aliccrfe habeac adagcns.
in relatione,
&
qux immediate cft intcr cxtrcma , fcipfa ordinac excrema ad inuicem,in quo ordinc , qu^ calis
cft>iecundiim fpeciem^confiftic acîo
& pa(rum,producens,& produdumrfuper-
efFcftum.Ec ficuc alih/Hpratjux/t.i.prtced.difHn^.

a<%uali, non debec poni
didkum eft dc inhxrcncia

neceflicate cfFedus
formalis cfFcdlus in
quz
quam non
DiccSjhoc non cfle inconueniens,quia idem diccndum, etiamfi adkio poncrctur forma rcfjiedli
uajmagis enim inconucniens cft, vc confticuendo
adkionem in aIiquo,quod impcrfcAius eft,concomitetur has formas,quam f\ dicatur cfle abfblutu.
fe.
H O
agcns
paffum
nifi
Contra,hoc non cft inconueniens,im6 ncccfTariu,

quiaabfdlutum ad abfolutum ncquit fc habere
alitcr,nifi mcdiante refpcftiuo,ncque etiam incf^
fitinf([o,
^***fie-
imfu^nMtmr.
mx:crgo fi aftio cfTct formaabfoIuca,fequccctur

inconucnicns prxmifrum>quod non cft inconueniens informarelatiua. Tcrti6 tandemprobat
adionem non pofTc
dici
cosuam
agcnti
>
& ra-
tio cftin fcmanifefta.
M.
fubielioînpotentia acfiua^vt infundamento^& probat tripUciter : ait etiam pafsionem efferefêCium ftfbieEiatum in paffo.correfpondentem aCiioni.Item^ponit tres refpebw inagentejcilicet adproduitimtotale.,ad edu^ttm.,
""'"-
diftinguacur realicer,& inficpcr modum forhic cnim cfFcdus eft rdacionis , vc fit ordo RtUtio r4
inccr abfoIuta,fed id non compctit abfbluts for- '"'"^ *H'l-
mz
&
^'"fH"*-*-^^"ff
fe,C\
Sdludt fAmefam diuiftonem Pradicamentorutn in decemgenerA per diuijionem refpeHm in inextrinfecum oFiendit aSiionem effe rejpeifum ,
trinfecum
fubieBatum in agente , vt in
&
9
îfponfio.
niens vidctur,quia quancicas,& qualitas funt formx priorcs mancntes cranfcuncc adione.
prxcis^ exigicur
huctransfcrri pofTunc ea,qus ibi di(5ta func , qua: pcrinde

liuic qu^ftioni dcferuiunt , mutando dcpcndcntiz genus.ncnipc forma; ad fubiedum, indcpcndentiam effedtus ad caufam cfl5icicntcm,& cau/alitatcm efficicntis ad ipfum.
Probat fccuHd6,quia fi efl in agcnce,ergo om8
$eeundafre- nc agens prius muraretur fecundiim formam abh/ui* nttelti- folutamin fe,quam mutavctur palTum ab ipfo,
poiHi.
quod cft inconueniens , quia non prius eft agcns
^^ in adu fecundo,quam pairum:licet eiv"m in exerj
friutejlngft, cicio, mocus mcipiac ab efficicnce, nequic camcn
jmim ffjitm concipi vt efficiens & crafmucans, quin concipiarttifitns,
j^r pajrum vc patiens,a6tio vc cft adcerminum:
quia aAio caufz cteacae nequic cfTe nifi depen-
>
exigic conccpcus
Ec ne in hoc amplius inhxreamus
aliccr fe
Si dicacur adio cfFc in pafro,fequicur aliud inCQnueniens>ncmpe quod fubiedtum nunquani pacerccur fccundum formam abfolucam degcncrc
Quancicacis , & Qualitacis,quin concomitantcr
patiatur fecundum formam altcnus gencris abfolucam,nempe Adionis hoc autem cfTc inconuc-
qux cxigit
fluicergo omnis ratioForma; abfolutx ad hunc
aliqua pecfeAio in caufa
^'"ft*^'""'',
ex racionc parciculari huius formx fequicur^quia Acli*crpfhabccconcomicanccm pafltonem , vc correlatio- y/"*^ *'
ncm,& vtraque fimul funt.Ec quia hxc celacio ex
nirmalis ordo caufe ad cfFctûm , aut efFedus ad
produdio intcrminum.
Hatc inconuenientia non vrgcnr
Rtffenfi.
mx rcfpc6liu,quando non eft mucua rclatio,fed
quod ponitur a6îo,ncqnit,qua abfoiutum cft,cfle
agens
Concra , vis racionis non

eo,qu6d agens cranfmucarecuranccquampafrumcranfmutarecur: quodfequicurpcculiaritcr in co ,qu6d diccrctur adio
formaabfoluta , quia quantumcunque fc habet
psndentia pcrmoduma6kionis,& produdionis
fcdum.
Eadem
prinio
agcncis cciam pcr
fcu dc-
fjijquia rclatio crcaturac ad Deum,ita ctiam identificatur rcalitcrcrcaturac; eft
adu
Dices , hxc racio pcrinde vrgec mutacionem

formam relaciuam,qus fuppo-
illam relationc.
fit
& id in
agatur,
ma abfoluta,qu2 eft in agente
mmt i
fecundum autliorem
immediatc in virtutcm
agcntis.-ergo crit effcdkus proprjc, qui mediantc
rdationcilli tanquam fui dcpendentia ad virtu-
non
3>if*ndtnti*
& adtio
dc fex Principiis rcquicit id quod agac
eft cftc-
vel induSium^quod efi partiale,(^ adfubielum huiusy
quod efl tranfmutatum.Buo primifunt intrinfeci^(jr de genere Relationu:tertiut extrinfectAs,

(jr ccnfiituit genus Aiiionis.,vel Pafsionis,
Si
'*'
Terti* frebti*"
XIII.
Dift.
Quxi\.
795
I.
dcbet faluari illa famofa diuifio Pr.'edicamencorum,quia fccundum Auiccnnam, 5. Metaphyf.coîmur obfcruarc illanidiuifioncm Prxdicamcntorum famofam,qua
dicuncur cflc deccm gcncraliilima.cogiraur, inquam,proptcr Philofophorum antiquam
au^boricatem, cui non debct facilc contradici, necc(rcc(l diccrc, quod rcfpctûs habcac
fufficientcs rationes formalcs fuf!iciences,inquam,ad diftindioncm generum hxc autem difFcrcnria fufficiens ad iftud, qua: probabihus coUigitur cx didis audorum, cft rcSi crgo
fpcdus extrinfccus
& intrinfecus adueniens
vc
illc
ciuidre/pe-
dicacur intrinfccus.aduenicns , qui
<5?w intrin-
ambo cxcrema in adu pofica, vel, quod idem cftjnccefTario confuum fundamcncura ccrmino non exchifo,fcd poiico.Excrinfecus aurcm cft,qui
ncccfTarioconfcquicur
fi^"^
fcquicur
"""f"
necefTario cxcrema cciam ambo fimul in atu pofica. Ec cunc illa fcx
dc quibus agit auctor fex Principiorum, pro tanto non funt fpccies relationis,
quia rclatio dicit rcfpedum intrinfccus aduenicntcm illa autcm dicunt rcfpcdus cxtrinfccus aduenientes aftio crgo crit rcfpedus cxtrinfccus adueniens.
Scd cui ? Vidctur quod pafTo quia 3 Phyjic.text.t 1. vulc Philofophus, quod aftio,
paffio fundantur in motu motus auccm cft in paffo &: quod non diftinguicur fbrmaUin hoc.
ccr, nifi pcr ejfe ab hoc ,
fundamcncum ( racio fundaScd concrarium vidccur, quia in codcm cft refpcdus,
mcnci, vc videcur, hoc oftcndit) fcd potcntia ackiua,qu2 cft fundamcntum adionis, cft
in agente crgo. Iccm.in codcm non funt rcfpedus oppofiti faltem ad idem,ncc vniucrfalitcr neccfrario fimul: paffio autem, vel refpedus paffionis vniuerfalitcr cft in paffo:
noncrgoncccfTario incodcm cftrcfpe(ius oppofitusaftionis. Itcm , in quocumquc cft
forma aliqua, illud eft fimplicitcr tale fecundum formam illam omnino cnim irrationon conftituac ipfum informacum fccundum
nabilc vidctur,qu6d forma fit in aliquo,
ipfam ergo fi zGtio cft formaliccr in paffo, paflum cric formaliccr agcns.
in agente vt in fiibDicacur ' crgo,qu6d adio cft rcfpeftus cxtrinfccus aducnicns,
iefto in formaautcm quac dicitur potentiaadiua,vt in fundamcnto proximo. Similitcr
in paffo vt in fubicdo , Sc in
paffio dicit rcfpcdum oppofitum corrcfpondentcm ifti
potcntia paffiua, vt in fundamento proximo.
Vltcrius in fpcciali agens creatum habet refpeftum ad tcrminum primum , fiuc totaIcm, qui dicitur produftum
ad tcrminum,qui dicitur forma cduda,vcl induda:&: ad
fubicdum illius formaz, quod cft pafTum, vel tranfmutatum. Qu.6dautcm ifti rcfpcdus
fintalij, &aIij,probatur, quiafuntadaliosterminos. Probatur etiampcr aliud,quia rcfpcdus corrcfpondentcs c conuerfo func omnino alij &: alij refpcdus cnim produdi
ad producens eft ficuc dcpcndcncis ad illud ad quod depcndec,& hoc fimpliciccr fccundum fuum ejje , ficuc fimpliciccr accipic ejfe refpedus aucem cranfmucabiiis ad cranfmu-
non confcquicur
zy'c^.,.^^
principia,
/peibu.
nit aElio.
&
Mke-
Cui
'"^-
^**'-**
^f^'
&
&
^:^'
^" ^*
^-^ ^^
^_
chariftia,q.
z^r.
Forma Jenominarfnb
&
''<3'
?*
'^
&
&
&
^'"^'^ '"
"*
^ "
'
."
^;^
cft fimplicicer
^, ;
fundamcto.
jigeirefpi*
dcpendcncis fccundum fj^.
produ-
"*
.TJ^-t
canccm, non
yfîoeftin
^"junj^ ^j
eflyformamy
c>~
fuhiena
Tranfmucabilc cnim fecundum fuum f^^, fimpliciccr concurrit cum agcntc vt con- hMiHjyidcft,
caufa, ncc accipic fimplicitcjr ejje ab ipfo fed tantum accipit eje fecundum formam,qux tran/hnaa''^ -". "*
inducitur. Rcfpedus ctiam produdi &C indudi patct quod funt alij , ctfi vtcrquc fit
dcpcndcntis a produccntc quia illud primo dcpcndct quod primo accipit ej/e ,
hoc n ^-^ j^
cft produdum illud fecundari6 vel pcr accidcns dcpcndct qu6d fecundari6 accipic êere A,
'
&
ejfe y
& hoc cft edudum, vel indudum.
aionis.
Iftorum trium refpcduura cx partc agencis duo primi non funt cxtrinfccus aducnicntes quia vcl agens non habct rclationcm rcalcm ad produdum, vcl indudum, ficuc
cft
dc
Dco produccntc crcaturam
vel aUquid in crcaturis vcl

:
fi
habct , ncccflrario con-
fundamentum pofito tcrmino. Hoc cft manifcftius dc rcfpedu confequcntc Rffpf^

in produdo, vclcdudo, quod fciliccc non cftcxtrinfccus aducniens:quia neccfTario
^*J^*y'
fcquitur fundamentum pofito termino. Illcautcm refocdus, quicftadpaffum.cftcx- t .*V*
tntrtnjeCt,
fequitur
/T-i
crmfccus aduenicns quia benc poffibilc eft adiuum,

:
maca ,
& tamcn non habcre iftum rcfpcdum
rr
rr
cflc, & etiam approxi& paffiuum
quod agcns fit
refveElus
quo tranfmutatur,
ncc iiludabipfo tranfmutctur vtpote fieftaliquod impedicns adionem:ergo adio
tranfmtaa-
cum fit
'*"
illud
rcfpcdus cxtrinfccus aduenicnS) vt prius cft dedudum, crit habitudo agcntis ad

paffum tranfmutatum.
Ec hoc confirmacur pcr Philofophum, ^ Metaphyfqui definic poccnciam adiuam cffc
.
''
txtrinji-
Te.vt.
ctm.
principium cranfmucandi aliud , inquancum aliud ficuc autem potcntia adiua cft prin- 7cipium tranfmutandi , ita adio, qux cft adus potcntix adiux , cric cranfmutatio altc- ^^"' '*
rius , id cft, paffi , inquantura alccrum cft. Duo autcm alij refpcdus , fcilicct produdio- ^*'*^ 'fi
nis,vci indudionis,fcu cdudionis,
hoc f c adiux,fiuc paffiux, pcnincbunt ad gcnus ^'^^
Rclationis prtrpric did.-c quia funt inrrittfccus aducnicntcs.
:
&
".
Scmofer.rmt.yilL
XXx
COMMEN
IV. Sententiarum
Lib.
794
COMMENTAKIVS.
CÎ ergo debefpdtutri,&cc. Concluditcxdiui^fione Prsdicamcniorum in deccm genera
Y^
frt-
hlmft
iicmmenmS. cclebrata a Philofophis anriquis , relationem diuidi in illam.qua; eft intrinfecus aduenicns,& fe-
'RtUth
adu
tx. quitur excrcraa pofica in
& relationem ex-
aducnientem , qua: prstcr extrema in

infit diucrfum
ab extremis & hsc diuiditur in fcx gencra , dc
fic atio erit
qitibus author fex Principiorum j
trinfttu.
trinfecus
adu pofita cxigit aliquid aliud.vt

:
&
Author fex
Pnncipiorfi. rclacio
ObUSn.
cxtrinfecusaducniens.
ai
ali^Mid t fundzzi fupcradlione
quas funt aliquid extrinfecum
extremis
&
paffione,
fcu diuerfum ab
quia cxtrema pofTunf fimplicitcr efTe

; vt fi cftedus.verbi gratia,qui
fine tali rclationc
natus
eft:
eirc,
& cft de fado ab
Deo
rctur vel a
folo
hac caufa, pone-
vel ab alia caufa
in cuius
virtute includitur , eo cafu eifct efFedus , finc rc-
latione ad hanc caufam
qua cft modo , cciam

hocraodo excrin-
ipsa exiftcnte:ergo crit relatio

fccus adueniens
&c
confcqucnter non fubfiftet
difFerentia prarmilla.
Refpondctur, quod ejje alicuius importat omnia.qux ordinantur ad ipfum ejfc hic,& nunc j
confoqucntcr ordinem ad detcrminatas caufas
1 I
&
ttlititur.
Cur
rtlatto.
reeund$
txtrinftet.
gifenjj^
inquantum cft per
tcrialis caufalitas, vel
ponitur ad
dicituT
tio
txtrtnfecus
ideo adio qua:
quat eit caula:
cam connotat
cfFeausjquamuis
per
mafup-
fe,
ueniens
Non
AeUtitttes fe-
in
ipfis
ita fe
ab his
funt,
& pofterius ad-
ttrminittum
Atff4rttm.
modo nequcunt
tamcn vt funt hoc determinato
fnndata in
ergo fupponant adionem
paflionem, eas fupponunt,tanquam rationcs per quas fcruacur ordo caufarum
perfcjvt infra cxplicabitnr ad efFedum ponen,
hoc determinato
cffc fine relatione
ejje
cfFeftus
cum
&
&
dum, non
accivcro vt aliquid pofterius ,

; ficut eft iIlud,quod fuppoReUtio venit relatio cxtrinfccus adueniens, vt adio appliroextrinfeeut
catioKcm ; z/^ indiftantiam loci
locati fitus
mliiiuamten^
/
iordme
ad fc)
ditionem ac- pontioncm partium in quanco
tidintnlem.
qua vna pars cft extra aliam in ordinc ad locum;
fic tempus cocxiftcntiam inter temporarium
dcntalitcr aducnicns
&
m
&
& tempus,& comîenfurationcm in modo ellcn-
di,&c. Scd ha:c remittendo ad fua loca in Metaphyfica ,

Philofophia , vbi per fe tradanturj
&
non
vacat iam eas fufius
Dodor fccundam
conclufioncm huius
incidenter autcm hic

tradare.
Addit
Steund tonc^x(iion\%tVi&mêta5iionemeJfe inagente,vtinjitbJtail tA in
trim
rtio.
gji virtut
t^tndi
tjf in
StcMnd* r/.
"^'''
^*^ conclufio neccflTaria eft fuppofita prio-
ncmpc adioncm eile rclationtm & optimc

ptobatur, quia fundamentum adionis eft porentia ackiua:fed relatio non fcparatur a fundamcn''
mgente.
^^^^Q^ ^^g^^ ^^^

Secundo , quia refpcdus oppofiti non funt in
.
jo^ i
eodcm
fimul
&
ad idcm
ackio
jJii,gffg
etiam illud principium intelligi de relatione,

qua: incft ex tâtura rei j non autem de ea , qux
ineft per conditionem accidcntalcm diuerfam,ex
qua ordo diucrfus poteft oriri ciufdcm ad fcipfum, non fimplicitcr ; fcd iuxta diuerfas dcterminationes.
Tertio probat , quia fi adio cflet in paflb, tribuerct ipfidcnominatione vtP|âgentis,vtrum-
& pafllo funt ta-
Tertia, rmtit.
que ipfi rcpugnat , ficut fundamcntum vtriufque , quod eft poicntiatidiua. Ad hoc inftatuj:
refpondcndo eflc formas , quae dcnominant cxtrinfccc
&
intrinfecc
,
adiuam agentem
denominatio intrinfcca
autcm dcnomi-
extrinfccc
:
fic
dicitur
eft in
Dcus creator
crcatura
denominatur intrjnfcc^
Contra, ha:c
ratio
cius conclufioncm
quam
pcr
ipfa creatura
paffiuc.
Dodoris (upponit primam

nempe adionem & paffio-
imfugMtur.
nem cfTc diucrfas,& confiftere in relationc. Hoc

pofito,paffio ncquit tribucrc
dum
effe.
habent relationcs fecundi modi,
"^^ ^^ ^''* caufa
amo-
&tî-
iiat
eundi modi quia licct cxttcma ipforum pofEnt efrc,fimplicifupponunt - fgf loquendo, finc
ipfa, (\ cfFcdus ciret modo di'^de-
"!*'
per rclationcm , qua:
ejfe fit
ha:c in fuo generc.
inquantum
Prepttr tffe.
Jititne
tionem relationis rcalis , qua dicitur intcr cxtrema rcaliter diuerfa,non efle eiufdcm adfeipfum rclationcm adionis,aut paffionis fed
quidquid fit dc hoc, limitatur maior pcr hoc,
quod addatur fub eadem ratione,& fictollituc
inftantia paffum autem non habei nifi vnam
&fimpliccm rationem caufandi , ncmpe potcntia: paffiua: , & fecundum hanc comparatur ad
agens , vt ab ea tranfmutatur , & mouctur , & fccundum candem rationem comparatut ad terminum motus crgo non dicit rclationes oppo*
fitas ad agcns , feu ad terminum fimul. Poceft
Relacioautemextrinfecus adueniens ideodicitur,quia non folum fupponit cxtrema in effey Sc

quidquid ordinatur ad ee determinatum ipforum;ied vltenus rcquirit aliquam dctcrmmationem pofterius aduenientem , quae eft accidentaria cxtrcmis,
erdiuem
&
paffionis efl in pafTo
rttM'
di-r
ejfe
uerfum tamen eft per

gJM
ipfas
^" ^'^"s produamus,& pauio
ipfo.
Dices,relationes fecundi generis Praedicamcnti
& paffio cft
in palTo ergo adio non eft it*

Dices , quando idem agit in fcipfum , eft
agcns
pafTum : ergo dicit fimul hos rcfpedus.
Rcfpondctur, probabilius cft iuxtaillamcondiles
adionis
adio tamcn
li ,
&
nomen,aut
ncque ccontri adio
ficut eft diuerfa in
ratione tribuit
cfFe-
paffionis:
cfFcdu forma-
nomcn , alias fruftra ponc-
rctur dare diucrfum efFcdum , vcl cxigerctur:

nequit autem tribucre nomen agcntis paflb , ncque illud rcferrc pcr tnodum agentis,quia id
conucnit adiuo crgo betie fcquitur non efTc in
:
pafFo.
Aliqui noftri fumunt hinc fundamentum
non
dcnQminationes cxtrinfccas,iuxtamcntcm Vmridenem}.

Dodoris fed malc , quia oppofitum docet va- ntttiones exriis in locis,potiffim^m in i.diji.jo. vbidicit ^t-infeettt.
dari
',
Dcum
dici
cft in
crcatura;ad
Dominum
rclationc feruitutis
quam dodrinam ,
qua
vt appro-
, fc remittit infra ha^ ipfa qusftionc,

Contra ea qud diia funt de aSiione Dei , &c.
batam
.
& Adfrofofitum ergOy &c. infne:

i.
& refponf.ad i.pro opinione vidcatur i i.
refponf.ad 5.
^'**fi-i-
dift.
Argumcntum crgo Dodons eft ex fuppofitione iam dida,& fic concludit non alitcr, quia dc-
AHioperme-
nominatiocrcatoriseftadiuajadioctiim vtcon-
</
mlHoni*
iungitur fuo pr^ncipio adiuo ncquit denomina- ''"*'*/ 4^""*

re,nifi per modum caufa: , ^ qua cxit cfFcdus cfficienter, quia alitcr ipfam
non
rcfpicit.
Dices , quare ergo non diceretur adio etiam oHtdi^.

fic fe habere , vt pcr modum Paffionis dcnomi-
&
palFura^per modum adionis prinnct cffcdum

cipium adiuum , quamuis in ce efFet vna foima
quujion
funt multiplicanda cjuia fine neccC-
fjtatc.
Rdpon
XIII.
Dift.
eoquod Pr^dicamcnta funt

diuerfa & Adio ic Paflio> tan-
RefponHetifr ex
tLi^nfi.
iiitra fe realiicr
reducunturdiredtc ad fuani propriam

clairem. Secund6 , quia diuerfa fundamenta realitei arguunt diuerntatem formx relatiua;. Terti6 , quia pcrinde ctiam in crcaturis relatio cau-
quain
ix
talia
& cffcdus
vna
ad
(c
inuicem
fic
polTct conflitui
rclatio ex parte folius cffcdus
quod non
conceditur quamuis ergo Deus iit qaufa aîua^

nullam tamcn fundat cx pcrfedionc fua relatiouem ad effedum realem , fiue pcr modum zGtio:
modum produ6bionis
nis, fiue per
H^trftiMtn- diatc fiii virtute infinita
"T /*2fr
"*f'"^
^hJmk
teft
petmodum
feclusa
quia imme-
omni detcrmi-
aftus fecundi,vt in ipfopo-
cffcduminon
attingere
ita
caufa fecunda,
q\ix rcquirit dctcrminatiwncm nouam intrinfcide6 definencam pcr modum aûs fecundi ;
&
te tali determinatione
virtus eius ampliiis nc-
quit attingere cffcdum in ej^ pofitum > ficut virtus Dci tam in fieri, quam in faSioejfe fempet atneccffario inquantilim eft.
tingitcffeaum ,
Aduertendum autem cft , ficut cognofcitur a
nobis pro hoc ftatuprima caufaexcreaturis,&
&
niodis caufandi carum,fcclufis impcrfedlionibus,
etiam denominari Deum rcfpediiuc ad creaturas fccundum ptoportioncm fcruatam in creatu-
iic
-',-i
Qu^ft.
795
in agente, ftindari in potcntia eius
adiua j pafllo
&
ecdntri in paffo fubiedatur ,

fundatur in potentiaeius paffiua.Diftinguit adionera irclatio-
ne producentis ad produdum,qu.-E
eft
ad totura,
& i relatione educentis ad cdudum qus eft ad

formam & hsc funt quarti Pratdicamcnti, & fc,
cundi gencris
ASio
vero
efi
relnio trtmfiHtuwnU
*dtran/mMt4ttiim,ncxn^t ad paffum,quia cx Philo-
fopho
$.
Metapbyfic^textucom. 17. definitur po-
qu6d
tentia adtiua
fit
frincipiion tranfhmtandi
aliuJjnpiMntion diudy id cft,paffum
adus autem
illius potcntiac cft aclio ipfa:crgo eft
tationcm,
ad tranfmu-
& ad paffunv
Diffcrentia harum relationimi, vt mclius col17

ligatur poteft obiici fruftri multiplicari , quia Obitai*ren.
agens,inquantijm cducens formam, cft tranfmutans paffum dc priuationc ad adum , ncque aliter potcft tranfmutarc inquantum etiam educens
cft produccns, quia co iplo, qu6d forma ponatur
in liibieao in fieri, iutfailo ep,fonitui
ptodudiotermini, aut via in termiuum, aut
, imo prius naturi comniunicatur forma C\xhieCUi'infieri,&cfaloeJJi, quam

concipitur fubicdlum tranfmutari;& feclusi om-
caufalitas efficientis
ni alia relationc habetur per hoc folum fubie-
&
adiua ad effedum , vt per eam tranfit in ejfct &

forma eft atio ; haecnon transfertur in Deum
pcr
modum
fcu
velle
formas
fubftantiale
vt dixi
,
quia voluntascius,
medium ficut in caufis

tutem adiuam & cffcdhim } fed
non
eft
cipium,aquo
exit, feu
cam
vt tcrminat
emanat
cffcdkus,
creatis intcr vircft
ipfum princiimmcdia-
cffeftus
tc ideo inDco fupra virtutem non datur aliqua

formamcdia permodum aftionis,qua dicatur
:
agen$,neqne requiritunquia ipfa eius volitio inomncm dctcrminationcm adus

fecundi per modum adionis fumptam non ita
finita continct
non
attingit , ne-
que attineere poteft effc<Sum;nifi prstcrca accedat alia rorma per modum adhis fecundi diucrfa ^ virtute , & potcntia adlus primi & hxc eft
adio eius.
Qu}a tamen creatura intelligitur fluere , &
xire
aDeo per modum cffcdus, fic refpediuc ad
Dcura,intcUieatur fcmpcr clTc in fieri , id cft, dependcns in (uo ^,fumitur quidam concepius
leriuti proportione ad adkum fecurtdum caufz
illa dependcntia cffedlus qui vnitur
femper virtuti caufs primac influcntis elje illi
creatz ab
proportionc, qui effedus dicitur in fteri, vt

caufa creata producentc illumadbualitcr
,&
cft
pcr
ipntm adlioncm vniri cffclum,vt fit,virtuti cau(z producentis. Ha;c denominatio, quia ncquit
fumi a Dco, fumitut cx ipfadepcndentia,qux cft
in crcatuta, vt connotat luum principium , ncmpe voluntatem diuinam , denominat per modum
fcruati quadam proportione mcdiat
adionis ,
&
intcr fubftantiam efiedlus
& Dcum caufantcm:
idco noneft alia fimilitudo intcr denominarioncs has , nifi proportionis , non vcr6 entitatis,
aut modi.
f DicMurerg0, Scc. Concluditadionemefre
Ctntint hu- relationem cxtrinfccus aduenientem

Scoii oper. Tom. FIII.
imtlittr*.
fubicdlari
non
datuialia relatio
Prterea,virtus aiSliua agentis reducitur ad

aftum fecundum per talcm edudionem ergo 6c
:
potentia pgfllua fubiedi. Pr2terea,dcbct fcruari
&
proportio intcr caufam fecundam

primam,
quantum eft ad adkum fecundum:fcd caufa prima
adintri,&adextri reducitur in aftura pcr folam produdioncm,&non per alionera:crgo
(ecunda.
&
Refpondctur hic non eflc multiplicationem

cntium fine necc(ntatc;& ha:ctria abomnibus
paflHm diftingu!,quia rclationes educcntis,&
producentis manent practeriti adkione
fione , quorum
munem.
ejfe cfl
1
Scli*ii.
^'fi'^'*
/
pa(^ ^fmiSf
&
com-
in Jieri fccundiim
Aduertendum ergo alium cfle ordinem cau(a- Alim
virtus caufs crcats, qua: feipfa
*^**
Pra:tcrca,a(aio,fi cft praccisc refpcdlu pa(II,non

erit
<5tum tranfmutatum: crgo

qua: fit diuerfa.
denominatiotincreaturisautcm
denominatio fumitur ab zdw fecudo caufs crcacx in ordinc ad cffedlum per illam formam , (ccundum quam tcrminatur refcrrur virtus cius
'''fi'"'
**"*
totum ia
do impcrfcdioncm , fccundum quam
in crcatu-
""
fierit ScfaStoeJJi.
ris& tranflatam ad primam caufam,prae(cindenris faluatur ipfa
j^
I.
rJ$
rum ad inuiccm, alium vcro ordincm
cffcdlus ad tttfarum d
caufas,vel caufarum ad ipfos cffcdlus
paffum di- ^'j^"^ *^

'"' *"
>
ordincm potentiq pamuae ad aAiuam,inquantiim per hanc reducitur ad a6lum ; adliua codem
cit
modo
ad paflluam inquantilm eft principium

tranfmutandi
prarterei, in ipfa fua cauialiratc,& cffedu depcndcns a caufa matcriali iam
:
&
fupponoaftionemvtramqne
in fuo rigore con-
uenirc tantiim caufz fecundz, vt denotat dependcntiam fuz virtutis in agcndo a paflb.
His fuppofitis,ficutdiuerfafunt extrema, ita ^^' funt diucrfz relationes. Eft creo dcpendcntia '*"""'"'^
caularum a lc muiccm,& ordo dmeriz rationis a ,^
dependcntia,effedhis ad caufas,vel econtra adio
flatcm,vt cft in pa(fum,non przfcindit i termino,
:
(eu i re adla,
quam communicat
in fieri , iutfai
efe fubiedo.
&
&
Licct ergo adkio,

edudbio fint fimul
con- CtMctmiun.
comitanter : alius tamen eft ordo adlionis ad paf- " '^ ^'^
fura
nicat
& inuoluit
I
quod comrauvnde in motu

motus , & forma
nucetialiter id
feu connotat in ee rei
hzc diftinguuntur, ncmpc ip(e

fccundum quam eft motus ; & dicitur tcrminus
redpiens ejfe per raotum , tanquam per rationem , qui fit , & tranfit dc i ej/e zAeJJe,\i eft
^ caufa cfficicnte vt 4^
^m,
&
eft
XXX
i fubicdlo vc
a
in
"*"''
&
adionem
:
fic inualuit
qui funt refpeiaus adtiui
in hoc
Prir
*P
tf'
IV. Sententiarum
Lib.
796
&
& pafliui
paflioncm,
vt piius na-
turi comparantur ad inuicem caufae fecundura
dt cufrum
proporcionem adiui
itttinmcim.
in potentia
& pafllui &

\
pafliuum
vt reducatur per aftiuum in
cft
adum,
& mcdiante adione attingit virtus agentis fuum

pafliim,
ipfum aduando,(eu tranfmutando:licct,
ordinem , nempe fotmam materialitcr fumptam
tur
in ratione communicati actus ab agentc,& fucccdentis in potcntia quaa virtute agencis muta-
mam probationem
&
tur aboppofito priuatiuo,
& terminatur eius ap-
Vt
in fimili poteft declarari
vcrbi gratia
in
& fecunda, incer quas cft ordo elfcn-
EvfU(turii$
caufa prima
fimili.
fecundum adionem nam caufa fecunda

agendo a prima , non folum rationc
termini communis piodiifti , quia fic etiam cautialis
Ordo cnuf*
prwm, ^ft- dependet in
partiales ^ fe
fac
inuicem dependent
fcd ctiam
&
dependcns in adbu fecundo eft a caufa prima. Haec dependentia non eft ipfa adio , licct fit {ecuildum adionem , fed cft ordo , dcpcndentia fecurtdum adlionem ad caufam primam, a qua participatur adio ipfa,quam importat aftio ip/a
connotatiuc,
materialiter ipfc ordo, & dcpcnin zQtionc ipfa,quia viitus parcicipata,
&
&
Simili
modo
in propofito
adio connotat for-
mam iecundilm quam

partb
tamcn
ipfa
mutatur paflijm, vt fit in

adio eft ordo adiui ad ipfum
&
prior naturi
paflum , inquantijm cft pafliim ,
ordine agentis ad ipfam formam : quo {enfu dicuntur relationes fecundi modi fundari in atione,
paflione a Philofopho.
Ordo cduccntis ad formam eduftam denolO
Ordo tdttetn- tat dependcntiam formae ad educentcm,qua fortit d tdulM.
ma tranfit de mn ejfe ad ejfe dependcntcr ^ potentia fubiedti fimul concurrentis in fuo ge"Efi pofterior nere:hicordo eft pofterior priorequia prius
friore.
naturl caufae fe inuiccm refpiciunt, & depcndent \ (c inuicem,quam refpiciunt efFcdlum, qui
poftcrior eft fccundum dependentiam.
Tertius ordo eft producentis ad produdlum,
Ordt produ-
&
adpro- fiue fit
dn&um.
lc
compofitum accidtntale , fiuefubftantia-
quia compofitum dicic vnionem falcem fupra
formam
terialiter
fecupdum cxigentiaYn extremorum. Ad prirefpondetur , negando ante-
& ab ipfa diuerfam & ad compofitum

,
& edutio ex parte tcrmini denofimplicem,& propriam eius depcndentiam ab

cflSciente fimul cum materi.! adtio aucem denotat dependentiam pafli , fcu ordinem agcntis ad
partum , inquantiim adtiuum
paflluum funt,
qui ordo eft prior natura in caufis cciam ,vt comparantur ad fe inuicem in a6lu fecundo,qu^m ordo eorum, quk dante ejfe (oxrax tanquam termino:& hic ordo eft fecundiim prioritaccm de- Ordt cMfatat
&
pcndcnciac
H O
quae fupponicur inccr a(5tiuum
&
inquantiim fimul concurrit
caufis ad cfFcdtum
communcm
quantum potentia aduabilis

prius dicit ordinem ad agens,
quam vtrumque
priijs
tiac
fic
cum
castcris
materia, in-
virtute agcntis,
& agens ad ipfam,
dandum
forma;^
ejfe
inquam , fccundum ordinem depcndcn-
licct
mam
fimul ad
fimul concurrat hic alius ordo ad for-
fecundiim
quam
tranftnutatio
fit
inma-
teria.
Ad fccundam probationem negatur antececum fua probatione,nifi intelligatur confe,
dens
cutiue : quia,ficut didtum eft,priijs forma recipit

quam nata eft caufarc cffcdum communem
ejjiy
fibi,
& cjEteris caufis.
Ad tcrciam
probationcm patebit inexpofitio; & pro nunc refpondecur

aftioncra formaliter fumptam non e/Ie produîonem , cfle camen produdtionem racione connocaci , ncmpe forma:
compofiti : vt iam cum
Dotore explicabitur.
ne
literje
fcqucncis
&
M.
fro tranfmutantis refpeBu : t^ declarat optime fecundum mentem Philofoph, aiionem pro-
ad tranfmutatum,
id efi^ refpeSlus tranfmutati ad tranfmutans j &foluit loca Philofqutt
prie confiliereinhacvltima acceptione ,fcilicet inrefpeû tranfmutantis

cui correjpondet pafsio,
contraria videripoffent.
li
^ didis patct xquiuocatio multiplex huius nominis aîio. Vno enim modo dicide opcraiione, prout intcllctio , vel volitio dicitur operatio ,
tamen in rci vcritatc cft qualitas, vt declaratum cft lib. i .difi. j .quafi.vlt. Alio modo aftio dicit pcr fe habitudinem,vcl refpcdum.Et quandoque accipicur hoc nomen aîo pro rerpedu produ-
Ex
mul- tur
tipliciter
dicitur.
rumpriir fi~
cundum
dt..
ordinem dependenciz forma: ab
fmdentinm.
ipfis vnde ficut in ipfa forma prior eft ordo
cius ad agens quk recipit ejje per edudtioncm
ab agcme , quam ordo eiufdem formz ad idem
paflTiuum ad
Ponit quinque acceptiones ABionis. Primo jfr oferdtione. Secundh ^fro rejpeitu froducentU. Tertio , fro reffeHu inducentis. ûjirto , fro re acta , includendo ejfe ab alio. ûintOf
AUio
tbieHioni.
cedens in fenfu formali , quia educcns , inquantiim educens,cftrantiamdans <?j^formaEconcur-
agens
dentia agentis ab agente.

Apptittur
accidcntis
rente materia,
petitus.
tentis
termini a fuis caufis prioribus jquia perin- HiefHfpoit

priores.
dedarct idem f,^, etiamfi eflct improdu6ta : vnSeriidum cn.
de fcquitur hunc ordinem cflc diuerfum a priori; falitMem.
cx his autem, quia coniundti funt,facilis eft
tranfitus de vno in alium fecundiim fallaciam talUei 4f.
uicem,qui connotat illudfccundiimquod dicunt
adtionem, qua: eft ad pafliim.

Vt ergo adio eft adlus adiui , vt comparatur
pafliio pafliui , vt comparatur ad
ad pafllim ,
agens j ita hê relaciones ipforum infunt,qua
priiis nacura dicunt ordincm immediatum ad in-
fimilitudf.
dum
ciiemu.
; conucniunt nempe in vno quod maconnotant, ncmpe in forma, fecundiitu
quam omnia contingunt , fcu in tcrmino > difrerunt tamen in fuo formali fecundum ordinem
tam form,qu<im ccrmini,quam etiam caufacum
ad inuicem.
Ad obiedionem crgo patet,negando hic mulir
tiplicari refpedtus fuperfluc , quia muhipiican- Re^ndetHr
vt dixi, fecundiim formam, qux eft in fluxu mediante virtute agentis , vt applicatur pallb per
comparatur etiam forma ipfa, vt dat ejfe pcr modum caufe formalis , non vt recipit i^permo-
&
ccncis
XIII.
Dift.
Qux(\.
797
I.
ad produftum Gcut dicitur patcr cfle caufa agcns filij. Quandoquc auccm pro
rcfpedu induccntis ad indudum vcl cduccntis ad cduftum vt calidum dicitur caufa
agcns caloris in ligno. Quandoqilc ctiam accipitur hoc nomcn af/to pro rc ada includcndo camcn iftum rcfpcdum , qucm cxprimit hoc , quod cft ab alio , ficut in 3 Phjtc.
Ahquando cciam prorcfpcdu cranfmutantis ad tranfmutatum,iuxtaillamdefcriptioccntjs
Text.
ncm
hb.6.princ. Aifio ejt,fecundum tjuam in
mud quodfubycitury agere dicimur.
Adio fecundum primam fignificationcm cft formaabfoluta, &:

vt diftum
cft
fcd iuxta fccundam,
in
&
&
"
circiter.
gcnerc Quahtatis,
*^"^
''
& tcrtiam, cft rcfpcdus intrinfecus aducniens, & fic
proprie in gencrc Relacionis , iuxra quartam vcro praccisc
cft
gcnus diftindum , vt prius
probatum pcr Ariftotcl. y. Metaphjf & per diftindionem refpcduum qui non pcrti- Te.rt. cm.
ncnc ad genys Rclationis a rclationibus proprie didis, qux funt in generc Relationis: 7patct pcr dcfcriptionem nunc addudam.
luxta quinwm fignificationcm, ( fi tamen fit fignificacio huius nominis,ficuc commu1
niccr exponicur ibi Philofophus ) pacec, quod adio , quantum ad illud connotatum,pertinct ad aliquod gcnus abfolutum fecundum quod paflum tranfmutatur vtpotc quantitatcm vcl qualicatem & huiufmodi & fic dicit ibi Philofophus de adione quod cft 3. Thyfic.
opus, &: finis huius , fcilicct adiui opijs autem,& finis huius eft ipfa forma abfoluta rm.19.
in paflb j licec vc fluens, loqucndo dc agence per mocum. Vnde prarmiccic ibi, quod
niocus eft adus & adiui & pafliui adiui vc ab ipfo pafliui vc in ipfo illc aucem motus fecundiim Commencatorem realicer cft forma fluens dicicur crgo adio ibi , ipfum 3. Phyjk.
atum, fiucopus,velfinisagentis,inquantumeftabipfoagence. Ecquiaiftaduo,fcili- '""'' 4- &
cft
&
ada
cct res
vnum
&: <r^ 4^, nihil
per fe confticuunc
fi
nomcn
aBtonis in
ifta
quinca
conccpcum per fe vnum,non fignificabic ambo, fcd alcerum. Ec

racionabile cft quod principaliccr formalius fignificec & connocec illud quod eft maccrialc vc in aliis nominibus imporcancibus caha diuerfa &: cunc non oporccc quarrere
ad quod genus pcrcineac racione connocaci quia poceft percincre ad coc genera, ad quot
forma caufaca in paflb ab agcnce.
Scd illc refpcdus ab alio , qui formahccr imporcacur per nomcn adionis in hac quin-
fignificacione fignificcc
""^'/^
^'"^'
^*
tafignificacionc,adhucvidecurajquiuoce incelligi,vel
fcu induccBCe, vel 4^, vc a cranfmucancc &:
:
fcflicec,
Sumitur
VC4^, vcaproducencc, ^k
fecundum primum inccUedum
percinec ad
&
oElio
^*
P^ ^
genus Rclacionisj ficuc

ipfa produdio,vel indudio paflTiua^vc prius eft didum fecun- ^*%
dum incelledum vlcimum, percincc ad gcnus Paflionis, ficuc cranfmucacio pafliua.
^,-^
fec fi obiicias, qudd hoc repugnac Ariftoc. in 3 Phyfo^x vulc, quod formalc in adionc
j
jT"
&
fecundumqu^d
ab alio ergo illud npn dicic refpcftum

degencrc Pafllonis. Rcfpondeo,Ariftoc.non loquicur ibi dcadione,fccundijra quod cft
genus diftindum concra paflioncm:fed dc adione fecundum aliam fignificacionem nodiftinguicur a paflTione
efle
fic
Text.
5.
21. zi.
& non vc produdum,ncc vc indudum:cum cnim pracmififlct

de adu adiui,&: aftu pafliui Hac enim aStio efl fcilicet a^tts acliui illud autemfafsio acftts
a6lus huiufmodi eji aElio iUius autem
Opus autem
fafsiui probando primara fubdic
fafsio accipic ergo ibi aftionem pro opere, & fine agencis illud auccm cft forma ada in
minis,iftam fciliccc adum,
&
paflb, qua: vc fluens eft mocus.
Ex hoc paccc folucio ad quandam obicdionem

cnim
Ariftoc.ibi
adioncm
cflc in
prius fadam ex illa liccra conccdcns Hac ohiepaflb,& nori in agcncc,quia cunc agcns moucretur lo- ^"' /"
:
quitur dc adionc fccundijm hanc quintam fignificationcm, non autcm fccundum
quod
^^'^'"- '*
adio cft genus diftindum contra paflloncm;illo cnim modo accipiendo adionem adio- T^ *^ pilr
nc formalitcr aliquid eft agens, ficut relationc cft rclatum:& fic neceflc eft illud quo cflc ztpaulofiiintrinfccum
illi,
quod dicitur eflc
talc pcr
ipfum, ficuc fimilicudincm cfle in fimih.
Aliccr poccft dici,quod ab ^^f,poccft accipi xquiuocc.
fcrit<i.
Vno modo vc eft rclacio oppo-
.îiio
fre
ei,quod cft a quo aliud &: cunc debec incelhgi aliquid prsecedens, quod fpecificatur '"' "^** 'fl
per ab Aflf,vcpocc , qui ab hoc , vcl quid ab hoc : 8c hoc niodo ab hoc non pcrcinct ad genus "[^.^'^'
Adionis , fcd magis refpedus oppoficus , fciliccc a quo aliud. Alio modo ab hoc accipi T/*T
fica
, non vc dcccrminac ahquid pracccdens , & cunc idem cft cum ifto refpeftu a quo
Sc
hoc modo concedi poceft pcrcincte ad genus Adionis. 5cd ifto modo non cft mocus,
cur
qui
.-
cft in paflb, nifi
cancummodo
AElionoefl
ccrminaciue.
motM , nifi
Ec hocfufiicicadfaluandum verba Ariftocclis ibidcm.VuIccnim,qu6dadio,&: paflllo teminutifunc (dcm,ficuc via ab Achcnis ad Thcbas, &: c conucrfo. Non incclligo qubd incelliga- "'
tur ibi vna viapro ipfa magnitudine,fupcr
&
huc fupcr idcra Ipacium vbi

tcm fpatij fcd alia formalitcr,
..
Scotiofer.Tom. VIII.
,
quam
fic
mocus:fed pro ipfo mocu*hinc
XXx
^^^' '""'
illuc,
cxcmplum,quod pofuic dc diftancia hinc illuc, & iUinc

vulc, quod illa iinc cadem maccrialitcr propter idcntitaita hic, motus cft illud,pcr quod dicicut agens per refpe-
c conucrfo, vc pacec pcr aliud
dum
'nHomoda
acir^.
&
pajfio fint
tw.
OiMva.
ab hoc, intclligcndo pcr hoc refpcftum a que : in mobili etiam fundatut e conuer-
ad agens.
fo rcfpcftus
Et
alij
i.Pftyfic.t.
IV. Sententiarum
Lib.
798
ifti
idem matcrialitcr vt mctum fed formaUtcr func

enim ibi in principio iUius capituli de adione , quod
vtrifque , fcilicct motiuo , & mobih mobile enim eft in ipfo poj/ey
duo rcfpeftus habent
& in ahis fubicdtis.

adum
oportet ineflc
mouens autem
aliquid
Prasmifit
in ojierari
adum
ergb illum
mouentis , quem ponit
operari, vult incjOfe
mouenti.
&
paffio,
Et il obiicias quod in fine capituh dicit, qu6d cui infunt hxc, fcihcet adio
Cui insuc fupple, motus cft poteft dici, quod aha htera habet , motus ineft. Vel ifta htera poteft
adio , & fic cxponi non cui infunt , vt fubicAo,vcl fundamento quia nec paflio dc gencre Pafpaffio mofionis ineft motui , vcl fundamcnto quia refpeftus fundatus fupcr motum ad agcns,
Text. 12.
tus
eft,
ex-
eft intrinfecus aduenicns , cum motus fit forma ipfa induda , vel cdu):a fed cui infunc
hxc,alterum terminatiue,fcilicct adio,&aIterum quafi fubietiu^ quia concomitanter in eodem fubiedo vt paflio quia tamcn vari^ vidctur ibi loqui de adione,& paffione , non poceft faciliter habcri certa intentio eius , nifi exponcndo totum illud caput.
:
plictttw.
QuJEratur ergo
ibi
quia hic efTet nimis prolixum.
COMMENTAKIVS.
T7 X diBit patet t^juiuocatio, &c.
g
d-
eeftimus
Sionit.
Trim
eet-
ftio fro oftPMtiant,
Hic exponit
X- Dodor quinque acceptiones aiftionis , fecundum quas contingic mulciplex squiuocatio

nomfnis. Prim6,fumitur pro operationc potenti vicalis
ex
&
lntioni
fro-
agcns
filij.
Utione
tis
reUiiim tritf.
ad tranfinutacum, vc hic fumicur.

Ec fic defcribicur in lib.de Sex Princiv^s cap. de
AEiione ificmdMm tptam in illttd quodfiijcitMrê'
mutnnti*.
re di6imur,8cc.
Definitio a-
dcfinicur k Philofopho ^.Metaphyfcexc.com.iy.
idit-
^rtM
fro
Sionit.
confticuic
quae
fiHionii
fro re aHa.
Sc
proprium Pracdicamencum.
Quinto modo fumicur pro
lM'mt4 Mceiftio
& cft a<5lus pocencia: adiux
PrincipiHm tran/fnHtandi aliud inquantum aliud

fic
cic,qu6d
i.Phyficor.ttxtu
9.dcmotu,vbi di-
opus,5c finis huius,id eft,a6liui quod debec incelligi de re adla in quaconftia(Stio eft
tuicur finis agencis

oElus aSliui,
efl
vt in
vndc
& pajfiui
ibi dicit
ailiui ,Zft
qu6d
abhoc
rnotHt
pajftui,
ipfo.
aucem mocus fecundum Commencacorem

forma fiuens , & fic definicur ctiam ibidem:
Ille
eft
Tie/lnitio tt-
mottu aSl/u entis in potentia ,ficun{m eptodin poten-
tHI.
tia
illa
particula
a cranfmucancc
vtab ipfi
vel a
poteft denocare, vc
producence
&
induccnce,
vcrumque debec incelligi cerminatiuc.

his pacec aSlioncm de genere A6bionis non
eflc formalicer produdionem,aut viam in tcrmiSc
Ex
AHio
non
terminum cft ,
vel rc-
liter
fed
vt eft in fluxu ,
& tranficu de nonejfe ad
efle:
produ&io eft caufalitas eius rcfpedu termini.
Ex quo
pacec ad reliqua obicdtionis fuperius
pracmiflx.
Ad aliud ncgacur pcr edu6tione redu-
ci
virtutem
adiuam agcntis
Formalicer in aftum
qua
eft indudiua , auc

neque cciam habecur formalis
conceptus tranfmutationis pafll per edudionem,
fed habccur concepcus fuftcntationis, quia matcria ad edubionem comparatur,vt caufa eius, quk
dat ef/i formae hoc autcm non eft matcriam formaliter tranfmutari,aut reduci ad aftum ab agen-
fecundum
nifi praecisc
edudkiua formae
re ad):a,& fic perti-
nec ad illud genus, ad quodpercinec res ipla, fcu

terminus : fecundura hanc acceptionem explicat
Philofophum
via in
adtio eft caufalicas cfficiencis refpedu maceriaci
Tirli,frO re-
eintie.
Secundo , fumicur refpectu

pcodu6tum , fic dicicur pacec cauTerci6,pro refpedkueducencisad
iJiJf.j. îufl. vlt.
fa
quod cranfmucacur
fpekus produccntis, vel certc ipfc terminus rca-
eduftum > vt calidum caufa .ngens calorem in lignum.Quarc6,fumitur pro relatione cranfmucan-
dueenti*.
, prout hzc via denotat tranfitum termini

de 0 ef/e ad effe : quia produdio cft rcfpcdus
agcncis ad id quod recipic ejje ; aftio vero ad id
qualicas a.bfoluta, vc pacct
fic eft
SteunJ se- produccncis ad

etftio fro ri-
num
te
fed dare fimul
cum
agcnte
ejji
formac , licct
vtrumque fe mutuo connotent.

Ad vltimum refpodetur in Deo non cfle a&ionem,fcd produftioncm ad extra ; in agcnte ver6
creaco incrinfcce eft adio fimul , & produftio:
vndc Deus ex fua adualicate conftituitur agcns
adu fecundo pcr principium agendi ; vt cft ad

terminum,vel per dcnominationem cxtrinfccam
abcfFedu:non itacaufa fecunda,qua* requirit determinationem adlus fecundi intrinfccam fibi,
fiuc dicatur adtio , fiue produfbio , fiuc edudio;
in
quac connotant
idcm quidcm matcrialc ex parte
qu2 fit i tamen funt diucrfi rcfpedus ad diucrfos ccrminosj&fccundum ordinem depenrci
denciae pcr fc diuerfum propcer idencicaccm

connotatx fxpc fumuntur pro fe inuiccm.
tci
ijt form*liter
fndH0ii,
C H O
M.
Jdfolutionem quxflionU prima. conclHflo : tantum transferuntur genera in Deum, fuhflantia

relath ; ^ftc a6Ho degenere AStionis in Deo non efl. Pro hac efl Augufl.Boetitts,^ altf\quos
citat
Docior
i .dift. 8.
quafl. 3 . Ratio,quia in produSHone totali
ad intra,vel extrk non efl paf
fum , nec correfpondet pafsio , qudfit refpectus

partialiter ,forte
Deum
non
erit aEiio
quia non
extrinfectn adueniens :fi etiam Deus prodifcat

refpcBtu creatur* ad
refpefus extrinfectts.
Nam
Deo enim per voluntatem fuam applicato ad tranfmutahile , necejfario

fequitur refpe6lt4s,fectts efl de agente creato quomedocumque applicato. Vide Scotum hic n.ii.
Secunda concluflo in Deo tam adintra , quam ad extra , imf>roprie efl aifio , qud ad intra , efl
realis ^fed ad extra rationis de quo i .difl. 3 o.
intrinfecfts efl.
Ad
Dift.
Ad prftpoficum
XIII.
Qujeft.
crgo in fpeciali dico , quod
799
I.
quaâd diuina cransfcruncur gcncra,

non cransfcrcur aliqua ackio dc gcncrc Adio(i
quod cft cxpoficum / frima lib.diji.%.q.i.

nis,&: hoc ad incra vc ficquantum adomnia incrinfcca (Impliciccrijc illa propoiicio vcra,rciliccc quod cancum func ibi duo gcncra , fciliccc rclacio,& fubftancia. Ncquc cciam
:
conucnic Dco aliqua adio de gcncrc Adionis|rcfpedu cuiufcumquc cocaliccr produdi,

cuius fciiicec non praeccfnc aiiqua pars pocencialis.
Ec probacio communis cam dc produdionc ad incra , quam dc produdionc cocali CenerMt

ad cxcra,(cuiufmodi cft creacio)iftaeft:quia vbi eft cocalis produdio,non dc aliquo paflo, ^'^9 "^*fi
feu potenciali,ibi deficic iliud quod rcquiricur ad aîoncm propric didam qux fempcr J^ly^^'g_
cft in pafTumjfccundum Pliilofoplium yMetaph.^ Audkorcm principiorum, fed ncc Pa- ^
tcr producic Filium de aliquo potenciaIi,vci quafi poccnciaii,vc oftcnfum eft 1 .hb.diji. y. 7; cm.i 7.
q.t.nec crcac dc aliquo paflb cranfmucaco. Aiia communis probacio cft , quiaadioni cor,
rcfpondcc paflio proptic difta,qux fcilicec eft refpcdus cxcrinfecus aducnicns
ficut
&
ipfa adio.
In-Diuinis auccm ad incra nuiius poccft

quiiibcc
eflTc
rcfpe&us cxcrinfccus aducnicns
quia
fummc neccfl*ari6 oricur ex nacura fundamenci:ncc ibi nec in Jcrcacionc poccft

,
produftum fiuc excra,fiuc incra fumad produccnccm. Dc intra non eft dubium , fed de extra probo,
quia impofsibile eft aiiquam relacionem magis incrinfccecrcacura: incfle quam iiiam,
qux eft ad creacorem,in caucum , quod iila eft idcm rcalirec fundamcnco , vc oftenfum
cflc rcfpedus paflionis cxcrinfccus aducnicns,quia
mc ncccflario
refercur
cft//^.i.<///. 1.^.4.
Eft
camen tam ad incri, quam ad cxtra in cotaii produSionc aftio aliqua
diuina,acci-
'
piendo aftioncm,non pro aiiquo de gencre Adionis , fcd pro aiiquo corrcfpondente illi
a(îoni de gencre Alionis:ficut in produfto non cft pafsio dcgcncre Pafsionis, fcd pafCo zquiuocc dida,ad pafsionem correfpondcntcm alioni dc gcnere Adionis.
Et ifta aequii|ocacio nominis aSiionis dida eft prius,cuius fimiiis poceft corrcfpondere ProdnlHp
^" *^ 'in nominc fafsienis. Vndc produftio aftiua, vel aftio in Diuinis eft tancum zOao , rclacio
rcalis
tamcn
fimiliccr produ(3:io pafsio:ad cxcra
autcm produdio akio eft relacio racio- ^^^
nis,& h conuerfo produdio pafsiua relatio reaiis,ficuc
didum cft i .lib.d.ô.
extra, reU-
titratimu.
COMMENTARirS.
2>
DpTopeJuum ergOiicc. Exctudit adlioncm
ZJLpropricdidamiDcoad intri.&ctiam
ad extr^ , vc producic independenter a matcria:
quia ad intri omnia ex natura cxtremorura neccflario fe hal^cnt
>
& non
pcr aliquid cxtrinfe-
cus adueniens ; ad extra vcro ctiam cfFcaus neccflaridfchabetad primamcaufam,&cxmodo

{Arodudtionis excluditur concurfus potcntialis,
C H O
&
paflio : ad intri
fecundutn quod rcfultat aftio
tamen , &cxtrJi cft aliquid corrcfpondens fuo
modo
paflloni
adio
& paflio
ncmpc
ipfa
produdio
aftiua
&
pafliua.An autcm Deo corrcfpondeat aliqua pafflo in matcria , vt fimul cum caufa fccunda eam
tranfmutat, refpondct $. fcqunri, in quo id
affimut
M.
Aîonem cenuerjtuam panis videri proprie proportionaliter
& adioni,quod xquiuocc dicitur

,
actionem ,efque correfpondere paf-
&
4. &fic genus A6tionis altquo modo profionem in corfore Chrilti , de quo fup.d.
.q. j
tranjfubliantiationem
ejfe adduSiuam.
Deum
ad
extraênendo
in
transfertur
fortionali
.
Scd in propofico dc ifta conucrfionc , nunquid poncnda cft ibi aftio diuina ? Dico
qu6d fic , accipiendo aîonem pro reiacionc racionis fcd de aftionc corrcfpondcncc
aftioni dc generc Adionis magis cft dubium.Si enim ibi tancum conucrcatur fubftantia
in fubftantiam,ita quod ttanflubftantiatum ibi fit nihii,ncn potcft ibi faiuari pafsio propric dida nec per confequens aftio. Scd fi ponatur fccundum aliam viam quam fupra
*
pofui,qu6d hkconuerfio eft fubftantia: panis vt hic,in corpus Chrifti vc hic,&: fic fic ibi
corpusChrifti paflum recipiens przfenciam nouam;cunc poccft dici , quod hiccft propric pafsio in corporC)& ica ^Qcxo corrcfpondens proporcionalis adlioni de gcnere Aftionisincc iftarcpugnac Deo. Poceft cnim Dcus cranfmucarc aliquod paflum , ficuc nacura
aftiua cft aftio correfpondcns gcpoceft:& icatranfmucacio pafsiua eft pafsio propric,
cunc oportet dicerc quod gcnus Adionis aiiquo
ncri Adionis , non cantum rclacio
modo fccundum prxdicationem proportionalcm pofsic ad Dcum transfcrri, fcd non ad
&
&
incra.
XX X
Horum
d.io.&
8oo
IV. SententiarUm
Lib.
Harum* duarum fcntentiarumiprimavidccurdifficiliorjimo non vidctur htnh intctquomodo fit aliqua noua aftio rcalis fine termino , & ad minus aliqua realis re-
ligibilc,
noua fine forma abfoluta hic autem cxcepta deftrudione panis,cuius terminus ad
eft non ejft panis, prout cft aliqua vcrfio pofitiua , non habct talem form^m abfolucam fccundum omncs , in corporc Chrifti rclationcm ergo realcm nouam ad minus
oporrct ponere ibi,& hoc ad agens:ncc videtur quod illa poflit cflTe noua>nifi aliquid rcalitcrfitnouum in illocorpore, proptcr quodmagis nuncdicatur tcrminarcaftioncm
lacio
quem
HicreUtlo
ejl
vbi , fiu
efehtc,
rcalcm Dci,quamprius.
COMMENTARiyS.
QÊdtnpropoJttodelflaconHerJioneyScc.Hiciani3ciem,explicata hadenus natura aftionis,
paflionis in creatis,&vt fccundum proportio-
*4
&
Deum
quid diccn& eft conclufio principalis huius articuli. Dicit ergo primo dari adioncm rationis , nemp* voluntatem
Dei, qu3 mutat vnam fubftantiam in aliam ; Dco
nem
dum
eiUm
Aclio
tt traufmu-
transfertur in
refoluit
in propofito de conuerfione,
fit
mutatiopaflluafitpafllopropriedita;atiua vc-
ro
aftio per
fit
poflit in
Deum transfcrri
fi
prxfentix incofpore Chrifti , fnquoeftpaflio

Pitfitcuinin
pfopf j^ dictapcr modum tranfmutationis, neque
poteft cnim tranfmutarc ali"aigl^gf^-i haec rcpugnat Deo
quod paflbm^ficut natura tranfmutat,ita vt tranfrf5-.
:
Aftionis
dari poJTc fine
confiftere tn
in materia
adione ,
form^.fecundum quam
didum
eft
fit
ineft
de gencrc.
quae fit dc cofit
produdtio paf
pafsio.De vtraque
edfitprk
d.
o.qudfi. j .(^ 4.
ScincommentovtriHfiiMeûtfi.
k HarumduarumfintentianimiScc.lmelhgh
primam,quaecftaliorum,nempe conucrtipancm
incorpusChriftifincaliquanouitateincorporc,
quam fuo locofitpra impugnat,co ipfo quod detur
nouaa6tio,ncceffari6dari terminuillius,
jj^y^ ^^^^^
/* r<rw-
&Gijm
non
fit
fit aliquod abfolutum incorpore Chriftr,qui

prxfens pcr conuerfionc, nccclfario dandaeffc
rclationc,quas eft prq:fcntia eius
C H O L
noua ad
fpccics.
M.
Seluitperftngularem do6irlnam qulnque argumenta adduSia n. 3
ne
non ad intra ,
eft
dem,licct non fineabione,qus

fententia fatis
correlpondcntcm adbioni dcgencrc Adlionis
fcd
fubftantiam.iuxta difta
llTmefuZ poncndafit,rcfpondet,tenendolnccffcconuerfioncm per tranftubftantiationem addudiuam

froduSionu.
dari talcm adionem,nempe produdlioncm nouz
Deo vnde (equitur paflionem, qua:
fiua
dijl.ti .qudft.6.
produdlionis.
quantum fcilicet paflio , qu2
enira foli comprtit mutatio totalis fubftantia: in
Qnantumautem ad aftionem produ(5tiuam,&
modum
Vndefequitnrquod praedicamcntumAclionis
.^ /^.po ofinione tenente aSlio-
abfoluto,& non i refpeBiuo.
i*
zo
yid
'
ratio-
ncs art.i.n.
^^'*'
Det
Ad argumenta contra iftum articulum. Ad primum,cum dicitur,rclationc nihil producitur, pro4u<3:ione aliiûid producitur; hajcratio non dcbct aliquem intelligentem
niouerc.Produdio cniuvaiuina,qua Deus producit aliquid adcxtra,non cft abfolutum
quia/ccuiidum nihil abfolutum in fc,refpicit creaturam crgo
"eccfle omncs eft diccre illam produdionem qua dicitur Deus producens ,*cflrc rcfpcdum.Scd quid magis inconucniens eft diccrc,qu6d rclatione producat, quam qu6d refpedu producat quicquid ciiim videtur eflt cohtra iftud , relatiene producit oportcrct
quod acciperctur ex aliquo medio cpmmuui omni refpedui,prout forma abfoluta in gcncrepoteftfchabcre ad produdioncm^co modo,quo nullus refpeftus potcft.
Secund6,manifefti\m cft,qu6d produdum magis formalitcr producitur produdionc
pafsiaa fui,quaim produdioneadiua agentis:fed illa produdiua non eft paflio de gcixcre
p^jfiQîs q^ja non cft extrinfecus adueniens fcd maxime intrinfecus oritur ex funda"^^"^^0 crgoeftrelatiopropriediâiergocreatum-produeiturprodudioncformalitcr
in eOjfeciiridjuiAQnines
"eft^re-
rpeciits.
1
VrodtiUio
fa^ma
eft
*"'
r/?*
relatione propri^ dida.
Dico ^rgo ad argumcntumiquod in vtraque prazmifla eft amphibologia

QH^do
ah-
ablatiutls confttui in rationeformalisprincipiji
pcoximi j vel remoti
potcft
enim
& ifta multiplicitas
lattiiwcon- vniuerfaliter accidit
^nificatere..
abftradum conftruiturin ahlatiuocura aliqud

, quando aliquod
concteto denotame reffjcdum. Hxc cnim eft vera,fimik cft fimile fimilicudine , intelli-;
S^"^ ablitiuum conftruiin rationeiformae proximeênominantis. Et ^milicer haec cft
rpeEiiiipro-
vcra,fimilc eft fimile qualitate
pofttio
mahs
rctTK:i:&; hasceft
facit
fed in aho,& in alia fcnfu.
firuttur
cit
eft
diftinûen-
^'
Ad
propofitum,
ftiinantisjriiinor
fi
inteliigcndo ablatiuumconftrui in ratrone principfj for*
vcTa,caliduiH calore calefacit,8i hxc,calidum
)(:alqfai5t;i0n6Gil{6-
vtrotjique cbnftruatur ablatiuus in rationcformaiproximc dcno-'
propofitio''eftvera,&,maiorfalfa:quiaprodudiailla,quaformali<crpro-
ducitur, cft.rclatio
&itacft fyllogifmus cxoppofitis
ficuciftc,nullus homocurric,
Socrates
Quxd.
I.
801
homo. Et ncc mirum,{i
infcrc
conclufioncm im-
XIII.
Dift.
Socrates currit igitur Socratcs non

:
cfl:
pofribilem,im6 incompoflribilcm,fecundum artcm fccundi Priorum,
^-3.
Accipicndo autcm maiorcm ncgatiuam prout ablatiuus condruitur in rationc prinprouc ablatiuusconftruiturin ratione
cipij formalis rcmoti,&: minorcm afHrmatiuam
forma: proxime dcnominantis:fic vtraquc eft vera:fcd tunc inferendo , quod produdio
non eft relatio,fit figura didionis,mutando rationem pcincipij formalis proximi in racio-
ii
nem principij formalis remoti, vel e conucrfo.

Veljvt magis Logice dicatur , commutando abfolutum in refpeftiuum. Nam principium remotum rcfpeducuiufcunqae denominati rclationc,cft abfolutum principium
autem proximum eft rcfpcftus & fortc poffct hic poni figura didionis , fecundum primum modum ex fimili ter-minationc,ncc vfquam apparet alibi ita euidenter ficut in ca:
hbus paralogifmis:hocenim
eft
proptcr fimilcm terminationem caulalem
quzoft^ndic
fimilem conftruiSionem cafuum:&: in hoc dccipit fecundum amphibologiam,quantum

ad prazmifias apparec enim quod pofiicinfcrri,ac fiineodemcafufimilitcrtcrminata
limilcm fentcntiam fignificarcnt in pracmifiis.
Ad fccundum , non eft inconucniens concedere creationem Dei cflc relationem ra:
tionis
nis
>
cijm necefle fit diccrc creationcm crcaturae
cum
fcd relationem proprie diftam. Et
non eflc paflionem de genere
infers,ergo
Deum
i3
Paflfio- Creath
cnim fignificat rclationem paflionis,& connotat adum eflcntialem diuinum intrinfccum, non tantum abfolure ,fedvttranfit fuper obicdum cxtra:
Deum autem vellecreaturamefle,principaliter dicitaftum diuinum , licet connotcc
tranfirum eius fuper obicftum.Modo non fcquicur,quod principaliccr dicic rclacionem,
efi
'"'*"
velle creaturam cflc , cft "j^*"
rcfcrri:non fequitur:creare
cft rclacio:ergo illud
in
quod quafi fundamencalitcr connotat rclationem,
fic
referri
fimilem efle
eft rcferri
fed
"l^^^fTt-
relatio.Vndc J^c^f
quia mxxzziwt ad aliquid in adfe ficut fi arguerc-
forma argucndi eft figura didionis ,
tur
T>eitmvelU
eft
album
eflc
eft fimilcm cflTc
ergo album
cflc eft
nihil valer.
Adtcrtium,fih2Eceft vcra,gcneratioeftrelatio,vtoftcnfumcft/Ai?/^. 17.
i.//^.
&
non h conucrSed fi vis fiat in
vniucrfalitcr ab abftraflis tenct cofequentia ad concrcta, liccc quandoquc
nuUum crit inconueniens,im6 neceflarium, <\wo^ generare <tric referri.

vcrbis,& habcatur pro inconuenicnti, c^hAgenerare , vel dicere fit prjecise referri. Dico,
(o
quod infcrius non cft prascisc fupcrius.-quia eft fuperius cum aHqua diflêrcntia addita:
homo non eft tancum animal, fcd fimul rationalc.
Ita dico quod generare dicit relationcm,fed talem,fcilicet produftiuam per naturam:
& dicere relationcm producendi per intcllcdum. & ide6 generare noa eft tantum rcferri,
-^" S*"''
^^'
fg[j|j"
ficut
fed referri relatione originis fundata fupra naturam foecundam:& dicer e

originis fundaca fuper intellcftum
referri
^;,,,^ p^g,
relationc ttuaiMi ptr
foecundum.
Tmttri : di-
Ad quartum cum dicitur qu6d relatiuum non cft caufa fui correlatiui iftud argumentum cft contra omnem opinioncm nifi forte ponentcm pcrfonas abfolutas.Si cnira
,
.*^""^5*
ccrc
reU-
thmmpro-
omncs Catholici conccdunt ibi originem,concedunccciam ibi principiacioncm pcrfona:

ad perfonam vel oportcc dicere, quod rclatiuum fitprincipium fui correlatiui: vcl
T^^
'
oporcec dicere,qu6d prima pcrfona principians

Eft ergo rcfponfio
fic
abfolura a rclacionc ad fccundam.
quamdixi,i.//^.<///?.i8.f 3.qu6dlic^crclaciuafincfimulnacura,
prouc fimulcas dicic non pofle eflTe fine inu^cem camen

:
quac nihil aliud dicit,nifi a
quo eft
ReUtiMHm
gjfe
princi-
cum hoc ftac prioricas originis, pH/m cerrtlmiid.
aliud.
Concra hoc,aliqua poflfunc habere ordinem in incellc6lu,quac camen non poflunc haberc ordinem excra intelledum:crgo qua: nullum ordinem habere poflunt in intellcdu,
omnino nullum ordincm habcrc poflunt cxtra intclleftum:fcd rclatiua funt fimul in intcIledu:ergo,&c. Itcm,quod cft fimul, vt eft fimul,non eft prius:fed prius originc vt eft
,
prius originc, cft fimul
cum pofteriori
priusoriginenoncftptius
vt
eft pofterius,quia fic funt
& idcm argumcncum
poflcc ficri
de
pcr fc relatiua crgo

:
priori
&: poftcriorc
nacura.
Ad primum dico ,qu6d cflre fimul in inccllcdu

illa
qu6d
qu6d dctermincc
poceft incelligi dupliciccr. Vcl
fimultas decermincc alum incelligendi,vc cranfit fuper obicflba:veI
Vcl aliccr,& rcdic in idcm,fimulras poccft dicerc modum Ctp^tUeHi

obicaorum,vcincclliguncur,fiucvccomparancuradaaumincclligcndi vcl modum ^y*"^
ipforum fecundum fe. Primo modo maior cft falfa, fcihcccquae func fimul in inccllcdu, ^,,^,^'
nullum ordincm habenc cxtra intcllcdum:quia quantumcunquc illa oportcat cointclli- ;ryf.
gi,non propterhoc tollituraliquid,quodconucnitcisfccundiimfc,&foIum hocraodo,
ipfa obieta,qua: incelliguncur.
cft
minor
vcra.
Concra,
8oz
IV. Sententiarum
Lib.
Contra,vtfub propriis rationibus intelliguntur , habcnt fimukatcm
omnimodam in
intelledu:ergo nullum ordinem. Rcfpondco,propria2 rationcs corum habentqucndam

brdinem:& tamcn ipfa vt habentia ordincm habcnt ctiam fimultatem, fcilicet pcr com-
1 y
Simulvtji'
parationem adaûm intclhgendi.

Ad fecundum,propofitio illa maior,Qu3E funt fimul vt funt fimul,non habent ordine,
vcri cftjfi ly vt dicac fimultatem:&: in modo fimultatis,& cum hoc in modo ordinis j 6c
&
md,non efi jq modo inhacrcndi ipfius fimultatis ,

ordinis:intelligo fic,qu6d ficut accipitur modus
ptHs fnogjnuijjtjs fecundum naturam , &fccundum originem , ita accipiatur proportionaliter
^ftt'
'hU
(i-
rnrtltatttfed
petefi
efe
alia prlori-
tmepriiu.
idemmodus
prioritatis,&: pofterioritatisicum hoc etiam,quod ficutfimultas prxdicatur

ordo ncgetur de eis,fcilicet quod fi accipitur ibi fimultas,vt dcnominatiue inhajrcns eis , & pcr hoc non negetur ordo ineflc eis per fe primo modo , fed negctur eis
incfiTe dcnominatiue:&-tunc illaminor non habet veritatem, nifi dc hoc modo fimul natura,& dc modo inha:rendi accidcnta!i,fcu dcnominatiuo.
hoc vt denominata
Et conclufio vniformitcr quod non funt ordinata tah ordine
a tali ordinc. Sed cx hoc non fcquitur quin fint ordinata per fc primo modo. Vndc 8i
hxc eft vera, prius vt prius , prius cft pofteriori , intelligcndo dc prasdicatione per fe pri>
mo modo:& haec,prius vt prius eft fimul cum poftcriori intelligcndo de pra:dicationc
per fc fccundo modo.
Nec in talibus intcncionibus generahbus eft inconuenicns vnum oppofitum prardicarieflentialitcr dealio, & reliquumoppofitum deeodcm denominatiue , intelligcndo
cppofitum ,quodfecundumfui conceptus rationem eflct oppofitum. Sed non faluatur
^^
iftis,ita
&
omnino
oppofitionis ratio vbi eft difFormis
modus praidicationis. Exciiiplum
huius,po-
primo modo,& potentia cft in adu adualitate fibi corrcfpondentc:quia potcntia quando cft extra fuam caufam,non cft in potentia ad fuum cffe magis patct idem
in intentionibus logicalibus,quia hjcc cft vera,fingulare cft fingulare pcr fe primo modo;
tntia per fe
&: hxc,fingulare eft vniuerfale przcdicationedenominatiua;
mafculinum cft mafculinum , \\xc eft vcra pcr

mafculinum eft neutrum , vera cft dcnominatiuc
maticis
tcm
&
fe
,
Gramprimomodo; hxc au-
in intentionibus
vcl dcnominatiua pra:-
dicatione,
Ad quintum principale de quinto Mctaphyficaz potcft dici vno modo fic, quod nuUa
2,
paflionem,vc didum cft lik i difl.tj.
HeUttmes rclatio fecundi modi fundatur fuper adionem ,
fecmdi mo- fed tautum fuper potentiamadiuam,&: pafliuam:quia illae rclationes qux videntur fundifmdAtur darifuper adionem,&paflionem , non infunt, quando adio^&pafljo cft
infuntetiam,
&
fuper pote-
tera6i'o'^
vel
paffio'-
quandoadio, &pafllononfunt.Hocpatet,quandocnimaIiquis in
tunc nou eft paccr hcet poftea quando prolcs formata eft ficut ilk
,
creaturis gcncrat,
prolcs incipit
eflTe
fihus,iraincipit,quigcnuit,cflêpaccr:tamentunc noncftaliquaeiusadio. Poflet cnin\
cflc vel non omnino agere aliqua adione noui praeter illam primam. Reautem non potcft circ,nifi dum eft fundamcntum & fi fit fundamentum completum, & hoccx vtraque parte, fimul erit&: relatio: adiones crgo illae poflunt habere fe
tantum ad rcIationes,ficuc prxuiae difpofitiones ad tales relationes.
Saluatur ergo didum Philolophi ibi,qu6d relationcs de fecundo modo, dicuntur feuiEliones fe
& pafliuam , vt fecundum fundamenta & dicunhabent ad cundum poccntiam adiuam
velationesfi lur fccundum adioncs potcntiarum , vt,fccundum difpofitiones praeuias ad illas
tunc vcl non
vem.
latio
cundimodi^ rclationcs.
JtcHt dilpo-
^jjQ i^qJq potcft dici
quod Philofophus
loquitur ibi deadione, iuxta
fignificationem nominis,prout importathabitudincm
fecundam
producentisadprpdudum &C
:
adio fecundum hanc fignificationem per fe dicic aliquid de gencrc Relacionis vc didum eft fupra.Ec cunc illud fecundum poccnciamadiuam,& paflTiuam , dcbcccxponi.vt
,
prius,fcilicecvcfecundupifundamcntum.Illudautcmquodfequitur,d'4f?/^fi/<rf;>//4-
TumAchct intelligi fecundum adiones formaliter

mile:&; ad iftum intcllcdum aliquid
terfilijfater
cft,
illius litcraz
ficut
fecundum fimihcudinem eft fiaii cnim , Sicutpa-
manifefte confonat
hic quidemfecit,illHd autempaffumefi. fecit,hoceft,produxit
paflTum
cft,
id
produdum,
&
Ec fi obiicias, quod cxemplificac calcfadiuum ad calcfadibile ,

icerum calcfacicns
ad illud quod calcfic,&: fccans ad illud quod fecacur canquam agencia.Rcfpondco,cxpoyMetaph.
^^^ quomodo intclligit illa verba {ijii\mÂ\ccm,Secundum tetnpora iam dicuntur ad aliquid,
vt qtiodfecit Adfaium,i^ faBurum adfaciendum. Hic cnim fcmpcr agcntis eft produccns,
&: adum eft produdum. Et ita dcbet intclligi calefadiuum , pro produdiuo totius calidi,eo modo quo in fcptimo dicit tocum compofitum generari & hoc in gcnerationibus
Ttxt.
i.x.
&i-l-
pcr
XIII.
Dift.
Qusft.
803
I.
&
calcfadibilc accipic pro coco illo pofHbiper accidcns,(icut in gcneracionefubftancix.

li produci,non auccm pro paHjuOjVC eft ponTibilc cranfmucari. &: ica calcfacicns pro pro-
duccncc cotum calidum & iilud quod calcEc pro coco compofico ccrminancc produdionem non aucem pro fubieô cranTmucaco ad calorcm & ica de illo quod fecacur
,
ad fccans.
Tercio modo poceft dici ,qu6d Philofophus non cancum ponic ibi fpccics relacionis:
fcd cciam modos,fecundum quos aliqua dicuncur ad aliquidjficuc
incaf.de âlitate^
non cancum ponit fpccics Qualicacis/ed modos. Vnde îcit^quale dicicur vno modo dif-
x8
&
: non tamen difFcrcncia fubftancialis percinec pcr fc ad gcnus Qualihic in fccundo modo rclaciuorum pofliuic poni illa , fccundum quae aliquid dicicur ad aIiud,non vc fecundum relacionem formalicer , fcd vc fecundum rcfpcdum ali'.
ferencia fubftancix
tacis.Ica
quem
excrinfecu^ adueniencem,habcncem (imilicudincm cumillo modo.Eccunccxponacur Iiccra,adiua,& paiTiua^fccundum pocentiam adiuam,

pafTiuam, dicuncur ad aliquid,vc fecundum fundamcnca relacionum propric didarum.Quod fequicur, c^ aîones
&
^<7/(r//4rOT,exponatur,fciliccc<leaftionibus
de gcnere Adionis,qu6d fccundum cas for-
maliter dicuntur adiua ad paniua,& c conuerfoinon

prie dc genere Relationis
modum relatiuorum
fed fccundum
lic^t
quofdam
non ad genus
quidem fecundum
relationcs pro-
rcfpcftus pertincntes ad
Relationis , habentcs
fccundum
modum fimilem
camen
quibufdam fpccicbus relacionis;vc fic ifta pcrcineanc ad vnum modum reiaciuorum,non

aucem ad aliquam fpccicm Relacionis.
eOMMENTAKiyS.
i6
ntgumtniit.
A D argumem*
ctntra iflum articulttm , 8cc>
z\.Egrcgie foIuit,& pct abundantem doftri-
'KtffHdttMT
relatio,
fi
fndn-
SiMUt.
tur enim de crcationc , vt in creatura ad princi*

piumcius,aquo cft,nempe diuinse voluntatis fe-
coafiftcrc in pofitiuo abfoluto. Ad
cundum figuram diîonis.
primum,quod
produAionem Heci adlione, & non relatione.'
crgo iCtio non eft relatio. Refpondct inftando
contra illam minorem,& nonreiationc&c.quia
produdio pafllua , qui creatura emanat a Deo,
non eft aliquid abfolutum,fed rcfpcdliuum non
eft autcm magis inconuenicns , qu6d relationc
mcdiatanquam adlu produfbiuo pafliuo aliquid
producatur^qu^m qu6d mediante refpedhialiquid producattir, quia ide6 relationi repugnarec,
quia pcr fc dilfert , &quidiffert a formaabfbluta , n ex hoc medio non folura remoucatur i rclationc cfte produdîoncm , fcd confequenter
transfcrtur inabfolutam formam , quia abfolutum,qua abfolucum, perindc exdudit rcfpe^lum,
Ad tcrtium rcfpondct
Secund6,quia creatio pafllua
per quam crea-
tura recipit ^^,eft relatio.Oftedit prsterca com-
[ttMndu.
CrtMiit 3i'
&
merit6 , quia
Pater,qua Patcr.eft caufa Filij,& vtcrquc,qu^ fpi-
velvtdenomndt
caufam
producens.Ad roinorcm rcfpondctur , relatiua efTe natura,
cognitionc firaul,non vcr6 origine, vt didum tîn\Aifi.xZ.
Ord
qutfi.i, Dcinccps explicat, quoinodo aliqua pof-
&
fint cfTc
extr^,
fimul in intcllc6lu,&
non
ttllit
cfle fimul in re
& tunc fimultas in intelledhi appcllat mo-
dum cognofccndi, & non modum cflendi.
dhis. Qreare pafltuc denotat principalitcr relatio-
nem creaturz ,
feu
produdionem pafEuameius,
& connotat adlum diuioz
voluntatis
vt tranfit
in obiedlunucrcatio autcm, vt cft in tcrmino , eft
alteri
Item,
przfupponitur , vcrbi gratia , patcr
dt-
mMtin*ti*nit
JWM ttUit rdtuttu fttp
effe.
Adquintum
tefpondct
exponendoPhilofo-
phum tripIiciter;piini6,ncganao relationcs fccu-
&
paf$ione,vt fundadi modi fundari in adionc

mento,fed prxmitti vt difpofitioncs quafdam,vel
conditiones fundandi. Secund6 ,rcfpondcrpofIe
intelligi adiionem pro produtione,& fundari in
potencia adhua tanquam fundamemo. Tcrtiu,
qu6d Philofbphus non tantum ibi ponat fpecics
celationis, fea modos, fccundura quos aliquid a{l
aliud dicicur. Videatur textus.
C H O L
M-
tMttm i
ttlUOM.
aliqua dcnominationc funt fimul
M.
Obiicit tripliciter (Qntra dtSla n.vj.fcilicet in Detnenejfefrofrie aciioHem

4^" Jiluit ferfpicue
fimnt-
&
in
n%
in rt
, vc
fubfunt rcfpcdbui, tamcn pcr fe fundamcncalitcr
non funt fimul, fcd Siumltm
fumpta dicunt ordinem ,
Ad fecundum ,
mutacur jld alitpud in abfolucum fecundum figuram diîonis:vndc creare , vc

dicit adum ex parte Dei , fupponit pro atû voluntatis diuinz,& connotat obicdlum extra , feu
tranfttum cius in obicdlumiimportat autem principalitcripfum adhim ,qui cft principium cffc-
Ût tfMvrfwf^VB
rator, cft caufa Spiritus fandli ,furaendo
& filius in crcatis funt fimul , qua dicunc rclationem ad inuiccm,non funt tamen fimul fecundum denominata , quia vnum alteri fupponitur
confhni in abUtiue cajit
ttrtiuu.
latCjVt cxtcnditur ad
nempc in concretis denotamibm refpebtm,formam in

tihflrailo
jU
ne otiginis.
Ad quartum,negac maiorem ,
vnum
princifnumproximumy vel remotum.
Ad
cundum fpccicm talis rclationis * ncmpe rclatio-
mitti
amphiboIogiam,& fallaciam iigurx diftionis,vt clarum eft ex textu. Notanda iila nuximai
i8
qu6d^*ner4rr ctiam ad
intra eft relatio,& genenae referri taliter,id eft,fc-
quomodo
(Icut relationem.
a-7
VlUui*figM
tranfl- ftdiSitnu.
fupi^ fa^ in fauorcm

opinionis.qu^ ftatuit aftioncm,& produdiioncm
Hm
nam quinque argumenca
eft
J(.eUt>i tfi
fcuprodudio pafsiua:vndcnon fcquitur,
crcatio eft rclatiorcrgo ireare cft referri
dd intra ,
velextrd,
obieâ,
Concca
19
Adytitttttm,
8o4
IV. Sententiarum
Lib.
Contra * ca qux dida funt dc al:ionc Dei ad intra,&: adione totali ad cxtra , arguo
primo ficrcuius cft potentia , cius eft adus^^^ Somno,& VigiltA in frincipio fcd in Dco cft
$. Met. q. vcre potcntia adiua
ergo ei vere conuenit agerc.
4. er EUn.
ert,femper rcfcrtur ad Deum fcd non fcmpcr rcfcrtur ad Dcum
crcatura
Itcm,dum
f.i8. & I.
per crcationem pa(lionem,quia creatio palfio non eft nifi in inftanti primo, quando crcai9
nde
Scot.
Scnt.d.i.cj.
5.
& Ant.
Andr.
I.
Mtt.e^.%.
Creatio
ffiua
a-
rela-
tunc ergo allqua relatione alia,quam ifti crcatiofemper refcrtur , non fic dc gcncrc paflione rcfcrtur ergo
tamen illa crcatio paffio potcft cfTe dc gcncrc Paflionis , quia contingcntct abcft a
nis
crcatura poftprimum inftans.Item,creatio vidctur cfle produdio rcalis:fcdDei ad crea-
tur,{icut ncc creatio
adio Dci cft
licet illa
nifi
alia,qua neccfrario
turam non cft
relatio rcalis
crgo crcatio non
cft rclatio.
Ad primum dico,qu6d ficuthoc nomcn 4c7;>ac<juiuocatur,vt fupra didum*cft,ita hoc

nomcn fotentia aîua. non folum enim dicitur de potentia tranfmutatiua , fed etiam de
potentia produdiua:&: quidem Dcus habet potcntiam a<9:iuam vtroque modo:& fic potcft conuenirc fibi atio vtroquc modo,fed fic vna atio non crit alia.
Ad fccundum,videtur pofle duci ad oppofitum, quia fi creatio pafllo non fcmpcr manectamen fempcr manet illa habitudo quam crcatura habet ad Deum , vt ad caufam
,
manet crgo illa habitudo non cft crcatio paflio de genere

Relatiocrea Paflionis.Refpondeo ergo quod creatura: ad Dcum,vt ad caufam cflicientem , non ell
tHra. odDeii
nifi vna relatio,& coxua fundamento irao eadem fundamcnto,vt ^^tctfecundo libro dicoana
eft
JlinB. I & illa poteft dici creatio pafliua , vcl fi hoc nomen creatio, importat nouitacem,
ipji.
fiueordinem zdnoneJfe^txctAem , tujicoportcc vtialio nomine non importante nouicfficientcm
dum
creatura
Jnfilutione
frincipedi.
tatem:quiaillanouitasnoneftco3Eua,nccrclationiadDeum,necfundamento:&: dehoc
Aidcnmfimndo Ubro^vbifupra. Ad ccrciam rcfponfum eft iMb.di^.ô. quomodo Deus
cft
rcaliccr cft
Dominus,&: tamen non rclacionc rcali dominij.
COMMENTARirS.
m /^ Omraea qua diEla/imt
, &c. Vidc quae habct

V^cxplicac rcfponfioncm ad fccundum.
S
Pojltti
tribm
rationibtti frofartefalfa
uerfionis Euchariliis.
liter ,
itifi
30
de quofufra
de quo
De fecundo "
agcnci principaU
.d. i
& in
diJiinSl.
qutji. z.
in qaibus
M.
creaturam nonfoffe
effe
caufam frincifalem con-
ad frimum.docet effentiam Ber efieformaattributa forntaliter tantum relationes v<ro nullo modo^
5
quod ifta conucrfio pofllc compcccre alicui
cuius cft ratio , quia adio compercns
formaliccr infinicum
poccft
creato , vc
Deo per
principium agcndi non

non repugnac adio , cuius
compecere crcacurx quia fibi

velnoninfinicum fed Deusproducitcrcacu:
principiumfufficienscft aliquodfinicum
An volHtas ram
2.
o.& d.t}.dr quodl.y
arciculo,videcur
:
refoluit
d. ii.tj.i. cjr t-
eJrfundamentaliter infioitam^
identice.
HO
Qttodlibtto
non cft
fi cnim
Dei cflec formalitcr infinita,includerct formaliter omncm perfcdiohem intrinfecam Deo, quia infinito nulla poteft fieri additio:& cunc voluncas cfiTcc pelagus infinica:
fubftancix quod non cft vcrum , quia hoc cft proprium ipfi eflencia: fecundum Damafccn.cap.^.î efi^mifit me^bcc Totumenim infe comfrehendens, habeteffevelutfublian-
pcr voluntatem,quae
formalitcr infinita:ergo,&c.Probatio minoris
Deijitfor- voluncas
ntaliter in-
finita.
JX.
Exod.j.
, (jr interminaium. & idco prjcmiccicibi, quod vidctur eflc

nominum, quae dc Dco dicuntur qui eft. Confirmatur j quia voluntas non
inchidit formalitcr in fe relationcs fine ilhs autem non habctut tocalis pcrfcdio diuina
iiaquoddaminfinitum felagug
principalius
incribfeca:ergo ncc infinicas.
Item , agens natur^lc poteft

rarc,vc paccc in mixcionc aqua:
iftas
fpecics altcrarc,
multx ad fpecics
vini
& tandem ex cis fubftantiam genc& nutritionc & aliis gcncracioni,
bus,quae fiunc cx iftis fpcciebus:crgo poceft vircus creaca conucrccrc cotalitcr iftas in aliquam fubftantiam prius non exiftcntcm , pcr confequens totalitcr conucrcerc in fubft^ntiam pra:cxiftcntcm,quianon maior requiritur virtus hic,quam ibi.
&
31
Dico tamcn , quod creacura non poceft in iftam conuecfioncm, vcagcns principalc.
Racio cft,quiain cam non poceft nifi agens,cuius vircuci adiuaicocaliccrfubcft effeficnon
effe vcriufquc excrcmi. Pacct cx folutione i.&i.f -/?. 11. <///?. fcdnullum creatumcft
huiufmodi
QuxH.
XIII.
Dift.
805
I.
huiufmodi.quia quodlibct prxfupponic alfquam parccm ipfius tcrmini a quOy&C adquimy

vc oftenfum cft i.qu/ijl.huius 4.
Ad illud , quod dicicur dc voluncacc , dico qu6d maior cft probabilis , fcilicec qu6d
&
principium agcndi finicum , vcl non infinicum , non rcpugnac crcacurx

ica ncc adio
quam poccft pcr fc fufficicnccr calc principium. Ec cx hoc fcquicur,qudd voluncas,vc
eft principium crcacurz, fic formahccr infinica.
:
in
Ncgo crgo minorcm, fcihccc qu6d non

apparcc hoc,
voluncacis fua:
prchcndac
fic
infinica.
non cft auccm
bcacus in cflcncia.vc
finTplicitcr
& ficuc intcllcdus coraprchendic vidcndo
quod comprchcndac amando ad hoc, quod
cft i.lih.dijt.
0.^
^^. i.
3.
voluncas fuo
ica
pcrfc(fle bcaca
fic
cft infinica,nifi
yolutM
cam com-
modo
&-
"'" tfiffrr-
oporccc, ""^''"'
*'-
& pcr confcqucns vcra- &!tf""*

%^^^'
hc vtcrquc a6his vtriufquc potenciac circa cflfcnciam ditiinam , vc pcrfcdc
quc potcntia
fe beatificat
crit infinicum.
Racio cadla
& brcuiccr, quia Dcus cft fimphciccr bcAcus in opcracionibus inccllcdus, &
Ad probationcm
crgo
illius
minoris dico
quod
in diuinis poteft intclhgi quafi infi-
Aho modo
intcUigcrctur, quafi infihita multitudo perfedionum.
nitas cxtcnfiua,
fi
finitas intcnfiua
ahcuius perfedionis fimphcitcr
ita
in-
quod illa pcrfedio , fccundum pro-
priam rationcm fuam , fie finc hmitc , & tcrmino. Et hoc fccundo modo adhuc ahquid
potcft habcre infinitatem non tantum formalcm , fcd ctiam fundamcncalcm ahquid
auccm formalcm inccnfi.uam lic^c non fundamencalem.
Dico ergo quod nihii vnius racionis formahs cil infinicum primo modo imo forc^
32,
ncc abfoluce in Deo cft tahs iiifmitAs forte cnim ficut pcrfonac funt finitac loqucndo
dc ifta finicate , &: infinitatc ita &; perfcdioncs fimphciter funt finitae numero feu fua
notiones, & hxc , & illa fimul iunda func flriica fed infimulcicudinc , &: relaciones,
fundamencahs fimul cft in cflrentia diuina, vt cflentia cft , 8i
nicas inccnfiua formailis
protanto a Damafceno vocatur pclagus formahs autcm tantiam , non fundamcntahs yideq.i.
cft in quahbct aha pcrfcdione fimphcitcr quaihbet cnim habct fuam pcrfcdioncm for- <jHodl.
malcm ab infiniratc cflcntiae tanquam a radicc , fundamento infinitas autcm , nequc
formahs , neque fundamentahs eft in rclationibus quibufcumquc in Diuinis , vt oftcnEt ûmU.j.
fum cft in i.lib.dijl. 1 3 quia patri mchus cft non haberc fihationcm, quam habcre.
Pcrfcdio autcra fimplicitcr eft^ iUud,quod mehus cft quodhbct habcre, quam non
,
&
&
&
habcrc.
Apparettunc rcfponfio , quod hcet voluntas
fit formalitcr infinita,tamcn non inomncs pcrfcdioncs intrinfecas quia ncc cflcntia, nec aliquid
aliud includit fic cas omncs fedncc includit fundamentahter omncs fcd fola eflentia giuare tffic includit oranes,idc6 dicitur pcIagus,voIuntas tamcn pcr idencicatem includit quam- fenti* Mci-
cludit in fe formahtcr
&
turpeU^.
hbcc pcrfedioncm fimpliciccr,
quamlibec rclacioncm.
Confirmacio illa dc relacionibus parum valec quia quancumcumquc non include3
3
,
rencur illa:,adhuc poflec ratio infinicatis faluari ifto modo intelligendo , quod illae nihil
addunt, propter quod fit infinitas: fic cnim cis circumfcriptis non minus habctur in
:
aliquo infinitas & illa: addita; non funt formaliter infinitac:&: finitum,vcl non infinitum
additum alicui finico,non facic infinicum:fcquicur propoficum.Dico ergo quod licct vo- fôHtat tU^"*
^
luncas non includac formalicer rclacioncs camen poccft cfle formaliccr infinica.
Et fi obiicias , non includit totalitcr pcrfedioncm diuinara. Dico , ctfi non totalitcr """ 'f^^*'
cxtenfiue, taraen totalitcr intcnfiue, fecundum vnara pcrfcdioncra formalitcr fcd om'T. r "^
nes alias perfcdiones, & relationes non formaliter, fcd identicc & dc iftis facpe didum mduJin:
cft
I .Lih.dtft. Z.quaft. 4.
jS)V4.
Ad fecundum patet cx pracccdcntc diftindionc ex quatuor vltimis quxftionibus
ex
quarum prima,patct quomodo iftis accidcntibus conucnit agerc cx tribus aliis quomodo cis conucniat pati & corrurapi. Breuitcr crgo ncgandum eft ab agentc crcato poflc
iftasconucrti in fubftantiam aliquam totalitcr nouam,ncque in mixtionc,ncqucim:
Creatura
tuquitietu-
mutatione, feu quacuraque iftarum fpecicrum corrupcionc , vc paccc ibi fcd aliquando rareexfpe"'
noua fubftantia fuccedic cis corruptis, fcd non adionc agentis crcati, fcd Dci imme;
"/*J^*^
'
diatc rcducentis.
COMMENTAKIFS.
0
Ctnchtfit ti-
MMM.
cft
nc-
non pracfupponit
caufa creata. Et
tUti m fih ta agcre
^"A
Conclufio
l^gatiua,& communis.Hsc conclufio probata cft Mft. 1. (jtu^. i.&i. quia conucrfio totalis
TMotffubltMn-
TÊ Jecmdo articHL>,8cc.
fi
fubicdfcum
quod
rcquirit
dicas faltem podec caufa crea-
ad prsfcntiam,quac
eft
Statioper.Tom.yilL
in corpocc Chri-
fti.
Rcfpondetur ncgaduc
crcata de fadto cft applicata
quia ncquc caufa

ncquc dc potcntia
abfoluta applicari potcft applicationc virtutis,
quc ncquit aliquid agcreadmodumcllendi

cuius , nifi
fic
naturalis eius
ipfa cft quanta
& quantura
ali-
, fi
rcs
vndc oequic agerc ad fcparatio-
YYy
ncm
8o6
IV. Sententiarum
Lib.
rem accicleintsmiiiu$ awtcm ad modum
fioySw^/wyK*,&c.Auguftinus Ub.^.de Trlnit. Auguftin.

cap.^ loquens deeodcm Sacramcnto : j^nod, in-
indiui*
ribilcm ellendi corporis Chrifti.

Ita eciam omnes Patrcs in Deum folum autliorcm hanc conucrfioncm , tanquam in caufam
Ireuxui.
Phyficam , rcferunr. Iren.tus

indiHifihili
Eufebiui.
ii^.4.
Spiritm fanSii operatione
Sacramentii,nifi operante imiifibiliur Spiritu
& virttue fieti
in parallclis lib.}.cap.45. PerSpi-
terumexcelfiKeelorum ,
Cyrillus
aqus
philus Alcxandtinus
xandtinus
epift.
epifi. i
.Pafihali. Cyrill.
ad Calofiirium
Deus noHrU fragilitatibus
influit oblatis
Ambtof.
Gaudentius.
vita,
Scc.
Da-
, ncque cnim tanta diuinae

omnipotcntix opcratio ex Patribus ad nudum
fignum corporis,& fanguinis Chrifti cxigeretur.
deliria ha:reticorum
lib.^. Orthodox*fidei,cap. 1 4, Idcra fuse

profequitur Ambrofius l^. de Sacramentis, cap. 4.
Ad rationcs
Gaudentius traftatu i.de Exodo. Ipfe igiturnaturarum creator dr Dominus , tjui producit de terra pa-
&
Sentmtia D.
in oppofitum.
minor.Ad reliqua dc
ttem idepane rttrfiu ( <piia

potefl dr promifit) efficit
froprium corpw ,& ûi de aqua vinum fecit ,&de
untatis
& $.
L
Ad primum, ncgatur
infinitatc intelle6lus,&
vo-
& opcrationu,& cflentis diuin?;patet &
hic,& fuis locis,videatur
H O
lfid(ftus.
reliquias. Tridcnti- Trident.
currit
mafcenus
&poft
namfejf.i 5 cap. 1 0. ad folam Dci poteftatem re*

ha:c conuerfio fit. Hinc excluduntut
, qui
Ale-
vim
mdefiatu in Dominici
poji naturam , &c. Ifidorus lib. x.
Officiorum,cap.ii8.
Condtfcendens
conuertens ea inveritatem propria cami/

tJamafc.
corporis tranfire
vinum in Cana Galileac. Theo-
Gjrill. Alcx.
in
verbi pracipitveritai,&
turas nutu potentut ,prafemia
&
uerfione
Sicc.
firuit f^lt*i , ttcc dubitet ûijquara primarioi crea^,
Icrofolymitanus Catechcfi 4. ad diuinam opcrationem referi eandcm conucrfionem,ficut

con-
Tlicophil.
magnum
D,&c.
Eucherius Lugdunenfis hom.5 .dc Pafchatc:5cwf Eacketius

MHUttmprMipientis Dominirepente exnihilofiihfii- Lugdunen.
hanc conuerfionem. Sic Eufebius Cxfarienfis apud
Damafcenum
cumpermanHjhominHmadillamviJibilem/pe-
ciem perducitw ,non faniificatur vtfit tam
cap.j^. dicir
CytilJ.Ieto- ritHmJanSittmpropofitadonaconficratiicc.
(olymiua.
câit,
Kd.
fccundum
in
i .dift.%.(j.^.
8c
ôdl.u
patct ex ^.4.5 .& 6.difi.prtced.
M.
Thomx creaturam fojfe ejfe injirumentalem caufam conuerfionis
Eucharifiia. Prd-
infirumentum generationis fitbfiantia^ : ergo. Antecedens prohat , quia

forma fubfiantialis non efi effeiiua quia fotentia flus differt ab effentia , quam exlfientia,
qua tamen realiter ah ea differt. Item , producertformam in materiam , (jr immediate prfibat , qttia accidens
efi
cere,
nonfoffunt frouenire ab eademforma. Scotus late impugnat ifias frohationes,
De tcrtio articulo , vidcretur quod hxc conucrfio compcterc poflct creaturjE , vc

34
D. Thom. agcnti inftrumcntalitcr: prim6,quiaaccidcnspoteft eflc inftrumcntalitcr agcnsadge^p.q. 77- nerationem fubftantiac:ergo a fimili in propofito. Anteccdcns probatur primo fic,quanart.6.
Jq aliqua funt cflentialiter ordinata plus

,
dirtat
in creatura funt eflrcntialiter ordinata eflcntia
quam fccundum : fed

ergo plus diftat potcn-
tcrtium a primo ,
& potentia
ab eflentia,quam effe:(c^ cffe difFert rcalitcr ab cflcntia:ergo & pcr confequcns nulla
forma fubftanrJalis poteft cfle immediatum principium agendi.
Secundo probatur idem antccedens jquandocumque funt duo adus, quorum neurer includit alium , non reducuntur in idem principium vt habctur a Philofopho z. de
Anima, qui vult, qu6d potentia: diftinguantur per aftus, ficut aftus per obicda fed pcrnon includentes
ficere materiam &: abftraherc a materia , funt duo ajftus in anima ,
fe. Quod probatur, quia vterque poteft cfle fine aho, primus finc fecundo , vt in pucro,
tia
Text.i,^.
&
& dormiente
fecundus etiam fine primo , vt in anrmi feparata fed aftus prior, fcilicet
, vt proxin>o principio formali : ergo ille alius adus
non conuenit cflTentia: , tunc a fimili de aHis fubftantialibus formis rcfpedu aSionum,
qu3E vidcntur ei competere.
Si obiicitur contra ifta primo , quia quodcumque abfolutum potcft feparari a quocurnque abfoluto , quia non apparct contradidio in hoc : ergo fi intclledus fit quid abdare
effe
matcria: , competit eflenti?:
&
35:
&
&
bcafolurum aliud ab anima, potcft ab ca feparari ,

ita feparatus poterit intcHigcrc,
tificari;quod videturinconueniens. Secund6,quia fubftantia,fiue quiditas fubftanciac,cft
obicftum motiuum intellei:us:cft crgo principium immediatu operandi in intellcAum.
D. Thom.
Ad primum dicunt, negando primam propofitioncm, poncndo excmplum dc fubievbifupra.
fto, sc pafljonc. Ad fccundum, qu6d illa adio cft intcntionalis, non realis.
Contra primum,quia fic habetur propofitum quia fi fubicftum non pcteft feparari \
Pafunem
ha:c auelji fepara- paflionc, hoc cft proptcr aliquam neceflitatem in fubiedo refpedu paflionis
hilemafub- tem ncccflitas reducitur ad aliquam caufalitatem,non caufa: materialis, cim illa fit conttElo ,fiditradiftionis crgo caufac cfficientis ,
fic fubftantia crit caufa cfficicns alicuius paffio:
&
jmguttur
procedatur in infinitum, dando paffionem antc paffioncm.

Secundo, habctur propofitum,quia inftantia pofita contra ma1orcm,confirmat raaio-
jj.j^ jjjg
rem
quia
omncm
caufalitatem caufae extrinfcca: potcft
fubiedi refpcdu paffionis, propter

crgo, &c.
quam cft ncceflicas
Dcu^
fupplcrc
cric caufalicas
ifta
caufalitas
caufz excrinfecx;
fci
Quando
^* ^^*)^**,^
^^-\
'
'
XIII.
Dift.
Qu^ft.
807
r.
" Qaantlo autcm confirmant iftam rcfponfionem, pcr hoc , quod in definitioncm pafquia fic nullum accidcns pofrec a fubicdo fcparari;
, nihil valct
fionis cadit fubiel:um
nam fccundum Philofophum
il>i
in 7. Metaphyfin racionc
racioncm fubftantia: cflc.

Ha:c cciam inftantia dc fubicdo,
cuiufcumquc accidcntis nc-
Text,^,
ccflc eft
non
fubftancia panis
& paflione aHtcr improbacur, quia fcqucrccur qu6d
poflec cfle fine quancicace
nec c conuerfo quidquid cnim pcr

:
& primo ineft fuperiori pcr fc, hccc non primo, incft infcriori
&
cxcmpKim dc
fe,
triangulo,
&
fcd * concinuum cfle pcr fc ,

prim6 *Percmi'
*""^hcec non primo ineft pani , &: per confequcns,
non poccric panis mancrc fine concinuicacc cadem , nec concinuicas eadem finc pane, <?!^ ^^*^
'"'''"
ica non poflcc quancicas in Euchaquia accidcns non migrac a fubiedo in fubiedum
^^^
ifofcclc
dc eo } quod
incft fubftancix corporesc
eft habere tres fcihcec

:
ergo per
fe
"^
&
mancre finc fubftancia panis, quod ipfi negant, & communis fchola.
Contra conclufioncm iftius opinionis, fcihcct quod forma fubftantiahs non poteft
37
fccundum cos cflc principium immcdiatum agendi , argutum e(ifupra dtfi. 11. ^^y?. 3. FormafiA'
8c hic nunc fufliciat breuiter rephcare quia illud cft principium agendi in quo produ- A""^^
cens aflimilac fibi pafliim. Vcl mehu^, non afilmilacuE fibi produftum in forraa per- *"^"'^!'fcdiori forma producencis aflimilacur aucem fibi produftum in forma fubftancjali: '^^qw>d!\L
crgo,&c.
<i.ykn.\o.
^
Secundo fic,quia inftrumcncum fecundumeos non agic,nifi vc mouens mocum crgo
immcdiate raouecur a principali agentc, ad hoc vc moueac; & per confcqucns ad hoc
vc accidens agac vc inftrumcncum (ubftancia: , immcdiatc mouebitur a fubftantia.
Scd hoc non valct , fccundum ca , qua: mihi vidcntur vcra dc ordinc caufarum quia Caufafeciinon credo fcmpcr caufam fccundam , qux vocatur quandoque inftrumentum , rccipcrc danorequi-^
motionem fpecialcm a caufa prima , fcd tancum habcre fubordinacioncm ahquam for- 'V ^^"'"'f
riftia
ma: fuae adiuac, ad formam adiuam alcerius per quam fubordinacioncm causa priori
exeunce in atum in fuo ordinccaufandi,fccundanacaeftexire in aftum in fuo ordinc
caufandi
fic fecunda dicicur mouens mocum non quia recipiac mocionem a prima,
pcr quam moueac fcd quia in mocione fua dependcc ab aha prius nacurahcer atu
moucnce.
Refponfio ad fecundam inftantiam , fcihcec de quidicace fubftancia: mouencc incellcftum,non valcc quia ccfi fubftancia ibi habeac ejfe incencionaIc,camen ipfa incelletio eft
forma realisrergo refpcdu cius oporcec dare aliquod principium aftiuum reale, vc rca\c. Ncque valcc fugerc ad phancafma,quia fecundum eos eflencia Angcli mouec incellcdum Angeli ad propriam inccllcdionem Angeh, ibi nuUum poccft fingi phancafma.
Adargumenca pro ifta inftancia , qux eft de caufalicace inftrumencah accidcncis rcfpcdu fubftanciae. Ad primum dico, de illo ordine eflTenciac, efê, Sc poncencia:,qu6d fim-
^^"'^
&
GiHod
&
pliciccr
falfum eft
quod ej/e
fic
aliud ab eflencia. Ec
efi
comra prtdetermina-
*""'"'
^h'
Q^j
&
"^ ^
ma.vtLat.
f/fg
mouens mo-
tnm ?
-^^ /ecHn-
^'"fl^''"**
hoc probacum eft per dida eorum,
P"-/"^
'î
genicum , vc genicum per fe habcrevnum ejfeyiiejfe fic aliud ab ^j ^^.

cflencia gcnicum auccm vc genicum, fiuc primus ccrminus gencracionis eft per fc vnum. menta allaEfto eciam , quod cflec calis ordo , quem fingunc ejfe & pocenciae , dico quod pocencia ta mm. 34.
prxcederec ipfum ejfe : quia in quocumquc mftanti nacurx vel duracionis eflcncia ha- E^fc non eji
bccur pcrfcta,ineodcm habecur pcrfedum principium opcrandi opcracioncs conue- ^"fj^ffnienccs pocenciac , & pcr confcquens perfeda poccncia 8i ica fi ejfe fic aliud a poccncia, â-â
poccncia praccedic ipfum effe.
^^'^.
^^
Ad fecundum dico, quod maior propoficio eft vniuerfalicer falfa de actu primo, &: fe- x. difi. i;.
cundo:quiafic probarccur quodnihilcftprincipiumatiuumincreacuris:namformam 9. i. & 5.
quia incompoflibilc
cft
"
oporccc dare
in
quod
adum ipfi quod informac & eft atiuum oporccc quod refpiciac illud,
adum fccundum ifta aucem func difparaca quia finc concradidionc
:
caufac
fi
dift.6.ti.\.
^'^^"' ^*
"'-
'"*'
vnumpoccftfeparariabalio.
Kclpondco ergo,quod illa maior nec eft vera dc accibus ordinacis primo, & fecundo, creatura effcd vniucrfaliccr falfa quia forma dans alum fecundum,daccciam aftum ptimum, &: c ficere pojet
conucrfo. Ec fic applicacur ad propoficum dc animareJiL intelligere:^ idco ad propofitum eftucepum.
nihil valcc illa maior. Si aucem cft vcra dc adibus fecundis difparacis,& principio adiuo Farma dant
liraicaco , ficuc debec incclligi Philofophus, i.y^./*/>w4,vbiadducicur,nihiicftadpro- '^ ^'"^
poficum quia animare, 8c intelligere non func calcs duo aftus.
^^^ _
Alia inftancia principalis ad iftum ccrcium arciculum , cft calis poflibilc cft crcacu- fmtm.
ram in vircucc Dci caufarc aliquam cognicioncm propriara dc Dco crgo raulco ra.igis
j 9
,
poflibilccftaccidens in vircuce fubftanciaccaufarcfubftanciara. Anccccdcns probacur, D. Thom.
quia pofljbijc cft aliquam cognicionem propriam habcre dc

ram, quia nihii aliud moucc incclledum viatotis.
Scoti ofer.
Tom.
V1 1
1.
Dco
& non nifi pec crcacu-
^'W frpr*
^-i'
YYy
Rcfpon
8o8
Rcfponfio
jtcddens
IV. Sententiarum
Lib.
cft
duplex. Prima, quia cognicio Dci cft accidens,
mouencis incellcftum.
frodncUco' cxccdic cocum gcnus accidencis

gnitioaem
cognicionc fubftanciae creacjc ,
& accidence.
^"''"'^ cioncm
'
*^tiim.
fubftancise creaca:
^"^^'o^c û* propria fcd

:
perfedior
vel increaca:
non
fic
fi
& per confcqucns non
Eodcm modo
fi
loquamur dc
Poffibile cft ergo accidcns caufare cogni-
abfque hoc , quod caufec aliquid nobilius pcr
caufarec fubftanciam quia quaelibec cft fimpliciccr

:
quocumque accidence.
Alia rcfponfio,
& quafi rcdic in idcm,quia obicftum in cognicione habec
tum,& pcr confequcns fubftancia
vc cognica,vcl
Deus
vc cognicus,habcc effe
ejfe
diminu-
diminucum
in cognofccncc fubftancia auccm,vc in fc,habcc ejfe fimpHciccr,& perfedum. Liccc crgo

accidcns poffcc effe principium produccndi fubftanciam in ejfe diminuco,idcft,iniri^
cognico, vcl crcacura Dcum in cali ejfe diminuco,id eft, in ejfe cognico ergo arguendo \
fimih , non fcquicur quod accidcns poflic eflc principium producendi fubftanciam in
:
quomodocumque, ncc vc inftrumcncum, ncc vc agcns principale.
fimphcicer
ejfe
COMMENTAKIVS.
31
yrÊ tertioarticHloySiCC.
Hic proponit
1 ^nes ad conclufionem
funt
affirmatiuam
D. Tlioma: , non videtur conclufio
principiis particularibus aduerfando,& iinpugnando fpcciale fundamcntum D.Thom*. Argumentum fecundum infrk traftabitur in materfa
ratio,
qua:
ipfius
de Beatitudine circa diftinftionem potentiarum.

Interimyideatur literaj&quidquid fit de verita-
reducatur ad fentcntiam,qusidicit Sacramenta caufarc effedum fuum inftrumentaliter

Phyficc : fcd dc hoc egimus in prima diftindioelTe,nifi
te antecedentis.negatur confequentia:quia,vt di-
nis tertiz prxcedentis
tum eft in . antccedenti , agens crcatum exigic

fubiedtum proportionatum, fiue agat inftrumentaliter Phyficc , fiue principalitcr. In propofito quantiim ad conuerfionem neque terminus
k ûo , neque ad quem fiibeftc poteft crcaturx , vt
cultas cx rationibus
cadunt fub conuerfionem.
Hic autem cx propofito videtur DoStor imgwrf m- pugnarc fundamcntum illud , quo afferitur accine.
dtns frodMcit Jens

producerc fubftantiam ; ac proinde hic di/ubftmfm. jj reuocanda funt
ad complemcntum quaeftio, vbi diflcritur hic difficommunibus i hk autem ex
H O
M.
dik mione D. Thomie fuadente dccidens froducere fubflantiam , refoluit minijlrum ejfe
caufam infirumentalem difpofitiuam, moralem , non Phyficam, conuerftonis Eucharifiia^
Reiecfa.
idem
q.i.
de
Quancum
40
1.1.
efi
&
'i.d.^.q.^.
Sacramentis.
alifs
ergo ad iftum arciculum
ficuc prius ditSlum eft
inftrumcncum poceft
mulcipUcicer inccUigi fed ad propoficum,agcns difpoficiuum dicicur inftrumencum. Ec

fic minifter habens adionem propriam humanam praeuiam adioni diuinx^canquam dif:
poficionem neccffariam , non fimplicicer , fed cx ordinacionc Dci pacifccntis cum Ecclefia , quod ad calem adum miniftri facicc calem aftum fibi proprium, cft inftrumcn-
cum Dei
Saeerdosejl
Ec
ifta
in ifta conuerfione.
rcfponfio cft vniuerfalis in
omnibus Sacramencis,in quibus minifter requiritur:
agens quoddam difpoficiuum:atio auccm fua cft aftio inftrumenjirumentatalis rcfpedlu adionis principalis agencis eo modo aliqualiccr , quo fcftio eft ad formam
^f 't^ff' fcamni quia ad illam fcquicur regulariccr illa forma ex ordine agencis principalis.
^ *' ^'^ '" propofico , prolacio verborum pofTcc dici adio inftrumcncalis rcfpcdu conuci*'-/}L
fionis, feu confcdtionis corporis Chrifti quia ad illam prolacioncm fequicur regularitcr
caufit
in-
quia ipfe miniftcr
eft
ifta
j.tf.i.&S'
conuerfio, vtl confeftio. Ec
Admrg.i.
aftione alicuius crcacurjc , vc agencis inftrumentali-
tcr,conficicur corpus Chrifti, non quidcm, vc atcingcncis cerminum, ficuc aliqua inftrumcnta habenc aftionem inftrumencalem accingencem cerminum vc diftum eft fed co
modo,quo agcns prxuium dicicur agere inftrumentahccr ad formam principalcm,quam
non accingic &: adio cius dicicur inftrumencalis quia difpoficiua & prxuia.
Ad raciones principalcs, primas duas conccdo quia probanc, quod in ifta conuerfionc,al:io diuina non fic adio dc genere Adionis,nificeneacur illa opiniofupra,qu6d
corpus non fuccedic pani , nifi vc hic.
Ec fi iftud ceneacur, cunc ad illas racioncs. Ad primam fic, quod cum dicicur alio irt
mocu firmacur, vcl fundacur: ibi accipicur mocus indifFcrcnccr ad mocum propric didum, &: mucacionem & indifFercnccr fubicftiuc, vcl fundamcncaliccr,vel concomitantcr. c conccdo quod ifta adio fundacur in mucacione corporis Chrifti fucccdencis fic
,
41
fic
fuo non
AA x^
effe hic.
Ad fccundam
corpore , quod
fic
concedp quod hic cft paffio , ccnendo illam viam

de non praefence hic , prxfens hic.
illa
aucem
cft in
Ad
&
XIII.
Dift.
'''
Ad
tertJam rationcm patet fupra
difi.
Qu^ft.
1.
quomodo
809
II.
gcneratio cft conucrfio totius in
Ai
5.
totum fcd non tocalis conuerlio, qualis eft ifta.

^. j.
Ad quartam non fcquitur,natura potcft cflc principium iftius tjfe fub vno modo con- Ad 4.
ucnicntc fibi crgo fub modo non conucnicntc fibi , fcd rcpugnantc fibi quantum cft
cx partc fui. Et cum dicitur quod idcm cft (^ ex hoc fcquitur quod idcm poflct cfle
principium ipfius effe : quod concedo,fcd non fequituncrgo ipfius effe fub hoc modo po:
tcft cflc
principium,
quod cft principium
cius fub
modo
illo.
Ec quando probacur , quia modus ipfius effey non rcpugnac ipfi (^j dico qu6d rcpugnac in comparatione ad calcm caufam, ita fcihcec quod caufa non potcft caufarc ejfe
illud fub ifto modo, hcet poflit caufare <rj(/?abfolute, vel fub aho modo.
Ec quando addicur vlcimo, quod modus non epcccdic in pcrfeclionc,illud cuius eft
modus. Dico,qu6d aliquid imperfedum poceft eflrc, & camcn imperfedio

poceft
non fubcfle
caufalicaci illius
cui fubcft illud ,
fibi
quod cft perfcdius fub
dcrelida
alio
modo
conuenicntc.
Ad vltimam dico,qu6d adio inftrumcntalis agentis, accipiendo inftrumcntalc agcns

pro difpofitiuo , bcne requirit intentionem propriam in illo agentc , fiuc fit naturalc , vc
in calore alterantc benc eft intcntio propria , licct fic agcns inftrumcncale rcfpedu ignis
gcncrandi, hoc eft difpoficiuum ad iUud,fiucagens per inccUcdum quia ibi inftrumcntum requirit dctcrminacam alioncm humanam, quas ordinacur ad aftioncm principalis
Ad
;.
Inftrumen-
"^ difpo/i[*'***^^'^''
agencis,
& calis vniuerfaliccr cft adus miniftri in difpcnfatione Sacramcntorum.
^lr*
COMMENTARiyS.
}t
/^ Vamum trgo ad iflum articulumy &c.
Con-
Loquitur hic de inftrumento,

vt cxtcnditur ad omne pcr fe inftitutum ad conficiendum Sacramentum ex diuina ordinatioiic comprchendit matcriam , formam ,
ne t
dift.6. q.$.
&
&
miniftrum.
gM(W tumlni
infirimtnii
tMtSign r
tamcn difccrncndo , a<Sîo miniftri

, non foium appHcando materiam, & formam.fcd ctiam in fuo ordine attingendo cffedum Saccamenti:materia vero & for-
re
Intcr hacc
figna pradtica effedtus
refpe-
Dodor cUft.6.tpuft.^.refpon.adprimHm.
Adargumcntainoppofitum,adprimum&fecundum patet cx 4. i & ex litera. Ad tcrtium,

.
iC S
fequitur ex priori
licct aliquid
fimplicitcr , tepugnat
tamen cum
itram,qui potius dici debcccaufa fecundajVt ex-
Q^
&
deccrminatione ad aliquod extrinfccum principium, k quo ncquit eftc cum hoc modo euendi.
Tcrtio , qu6d non fcquitur ex poflc in aliquid
pcrfedum pofle in id quod impcrfcdius eft pcrfedior enim cft forma, quam matcria,poteft caufa (ecunda tamcn in formam,non poteft in matcriam: hacc impoflibilitas oritur cxlimitatomodo agcndi caufarum.
autem ad materiam, & formam magis propric faluatur adio inftrumcntalis,quim ad mini-
5j
licct pollit illud deftruere in fubiefto.
non repugnct
ftiue
ponit
Sccundo ,
Jicitur miniftcrialis
ma concurrunt, vt
Ad vlcimum
patetrexhocarticuionotandacftfpcciahterdodrina refponfioni^ ad quarium. Negatur primo

omne principium alicuius fub deterrainato modo cirendi polTe cfle principium ems fub omni
niodo eflendi ;
patet in caufa fecunda refpeftu
efFe<aus creationis quamuis cnim includit formam in fua virtutc, non poteft eam feorfim producerc k fubiefto , neque poteft acciêns fi;para-
articuli
& j.Sc
d. 6.
^'^'
patet cx art. i . ficut Sc ad quartum.
cftcomraunis,&
magis patebit ex quacftione fequcnti modus autem cxplicandi fupcriiis dcclaratus eft dift. i ^.2.
V^clufio huius
*"''"'',"""'*
II.
Vtriim quilihet Sacerdos proferens njerha confecrationis cum intenttone dehita
^ circa materiam conuenientem
fofît
confcere Euchariltiam ?
Alenfis 4.part.tf.i ^ .memh.4.^ .6. D.Bonau.i/c<irr.i.^.i. Rich.4rr.i.^.i.D.Thom.}.^.gi.8i.<rr.i. Suarcz
y.part.tom.i.dijf.6
/?}.}. Bcllarm./^.4.</f Eucharift.c.i 6. VYaidenf.<ilf
Sacram.c.7.& 17.
i
fccundum * fic proceditur. Arguo quod non quihbet Saccrdos potcft
conficerc Euchariftiam, pcr illud,i.qua:ft.i. Multipcularmm. vbi adducitur Argmn.i.
illud Malach.z. Mdedkam benedi6lionihus x/^//r/dr &: cxponicur vno modo,

Mdledicam quidcûid avobis benedicitur. &c fit illa comminacio malis Sacrdotibus ergo quidquid ab cis bcnedicitur, a Dco malcdicitur i &: pcr confcquens nihil fim.
plicicer per cninifljiBrium
corum
Iccm ibidcm, i .qudfl. i
bcnedicicur.
Quod quidam,.opponitur,yi^^/^,i'r/ defofito Sacerdote nuUa
cgo &c.
Scotivftr.rom. VIII.
eirelinquiturfoteftai^
YYy
Item,
Arfftm.i.
ItQm ,virrus
Amm.i.
IV. Sententiarum
Lib.
8io
Sacramcnto Euchariftiac
MiflTac in
principaliter conGftit
crgo
fi
malui
&
e conuerfo,
Sacerdos potcft conficere,(icut bonus,ajquc valerct rnifla mali,ficut boni,
\tcm , laicus poteft fumere Euchariftiam fed fumptio cft finis confecrationis ; &: per
confcquens eft fimpHciter mehus,& nobilius : ergo aEqu^, vcl magis potcft laicus confi-
Armm.j^.
cere
non crgo
folus Sacerdos.
Item beatus Laurentius fanguinem difpenfauit , vt patet ex vcrbis cius ad Sixtum,

Ctti commiJiJH,^c. &: hoc probatur per illud dift.9}. /'r<e/f/^ Preshytero Dtaconus Euchari-
jirûm.j.
fiiam corporis ChriHi ,finecefsitas cogit, iujftts eroget.

Contra, i q. i Quod quidam , nulU caufa ojienditur , cur ille , qui Bapifmum non foteji
Rat.adopp. amittere ,im amittere pofit haptizandi : cvgozfimili qui ordmem facerdotalem amittcre
,
Malos Saj^^j^ potcft, ncc ius conficiendi amittere poteft fed nullus Sacerdos poteft amittere po^^
'^c^^f^"^ facerdotalcm , quia charafter cft indelcbilis ergo, &c.
i
"reE'-
ch^njliam.
Sacramentorum fanctitatem in peruerfis hominibui ^fiue qui intus

funt ,fiue quiforis ,confiat impollutam., atque inuiolahilem permanere: ergo quicumquc Sacerdos quantumcumque malus potcft haberc fanditatem Sacramentorum eandem cum
l'^'^^
>
ibidcm
dc
his
bono.
Quod etiam folus Sacerdos poflit tam confccrare, quam difpcnfare, probatur fic pcr
illud dift.93. Nonoportet Diaconos panem dare, ideft,corpus
Domini ^fecundum Gloffam.
COMMENTAKIVS.
D ficundumfic proce^tur, 8cc.

Pritnus eftde poteftate
S
Sacerdotem non
effe
nU compotem
In hac quaeftione gitur dc Miniftro,
abfoluta, quam ordinata
tam
C H O L
caufam principalem conuerfionls,
(^ potentem loqui , pojfe valide
&
continet tres articulos.

fecundus de loco ; tertius de tempoce.
M.
omnem tamen ,
^ foltm Sacerdottm
ratiO'
confecrare.
Ad ^ quxftionem dico,qu6d conficere Euchariftiam, vt principalis caufa,nulli poteft
competere
nifi foli
Deo
patet ex quarftione prascedcnte
liceit
Gompeterc
vt caufa inftrumentalis,
homini quia fic Dcus

quod in quibufcumquc Sacramentis minifter pofiHt cfle homo.
Si ergo loquendo de conficiente ^dico quod miniftrum poflTe conficere poteft intelgi dupliciter. Vno modo abfolute , ita fcilicet quod fi attcntet faccre facit quod intendir. Alio modo dc pofl!e ordinate faccre. Et hxc diftindio generalis eft in omnibus
veljVt magis propric dicam, vt minifter
poteft
alicui
ordinauit,
quam fimplicirer miniftrarc.
Sacramentis quia plus rcquirit ordinate miniftrarc in cis,

:
Quli
re-
qmritur ad
pofe confe-
^* ^*
Loqucndo de poflc
^nm cft infine difi.
fimpliciter
nihil requiritur vltra
matcriam debitam , dc qua di-
miniftcr debitus , ad qucm requiruntur trcs conditioncs, fciquod poflTit hapoflit proferre verba confecrationis ;
bere intentioncm dcbitam facicndi.fcilicct quod intendit Ecclcfia facere. Secunda conditio ,
tertia , funt communes hic , &: in miniftrante aHa Sacramcnta : propter dcfejj^gj.
q^j^^
jPjj.
nifi
Saccrdos
&
quod
&
& dum
fecundx non poteft mutus conficcre. Propter defcdum tcrtia: carcns vfu ratiofolttsSaeer. nis non poteft conficere. Et codem modo de baptizando ,
confcrcndo quxcumque
dos non mujîf^ Sacramenta. Sed potentia conditio cft hic propria, fcilicet quodfolus Sacerdos potns nectm^^^^ ^ quilibct potcft, cui poflfunt compcicre illas duse condirioncs, fcilicet prolatia,
iutcntio:qu6d folusjprobatur per illud Extra de Sum.Trinit.& fid.Cathol.whi dicitur Hec
poteffcon^Sacramcntum nemo poteft conficere , nifi Sacerdos , qui rite fuerit ordinatus yfecunditm claues
crare.
Omnis
&
&
e.Firmiter.
Ecclefia.
Sed vnde
Chrifti
Neocfar.
Difcipulis
^"-
^-
fundamentum iftius fententix ? Refpondeo , ex illo verbo

vel ad minus , non nifi
, &c. Vbi loquitur Apoftolis
Ecclefia ad minus non fuccedunt nifi Saccrdotcs Apoftolis fuc-
accipit Ecclefia
Hêc quotiefcumquefeceritls
Jta Concil.
quibus in
ccdunt Epifcopi Difcipulis Presby teri, vt habetur

:
Jn nouo Teftamento. Habetur

?anis quemfrangimus,nonne conu
dift.i
etiam ex illa fentcntia Pauli i .ad Corinth.catp. i o.

corporis Domini eft ? qucm frangimus nos, inquit,fcilicet A|)oftoIi, &Difcipuli
'wV4/w
Hier. epifi.
adMarcel- cius.Si cnim quilibet fidclis poflet conficere,non oportcret aliquem alium aliis frangcrc:
lam.
fcd quilibet poflet de fuo facrificio communicare.
Dion. c.j.
Secunda pars,fciIicetqu6domnis Sacerdos potens proferre verba cumlntentionc
ffV
**
23.
iderai
Patct per auftoritates adduftas ad oppofitum.
^^'
poflit conficerc.
J'-'^'
4c degradato quia fit non Saccrdos.
M-
Si
Nec bbftat
enim hoc vcrura eft , non
fi
inftetur
cft inftantia ifta^de
aliquo
XIII.
Dift.
Quajft. II.
aliqao Saccrdotctdicitur tamcn non efTc vcrum,quia charadcrcm
Ncc conccditur,qu6d
gradans dclere.
quod fic poflit
miniftcrialiter auferre
non
8ii
potcft aliquis de-
quispotcft aliquid miniftcrialitcr confcrrc,
fi
quia
Dcus non
fic
cum
& tuncilla xcgw\x:F*cUius eji deshuere^tjuam conHruere, non
amotioncjficutin collationc.
Ricfi-
dij}.
inftituit miniftrum in P^^f^'-
conceditur deminiftcrialiter agentein âcramentis. Pro quo adduci poteft illudPauIi
^'l^\'
*
Jo^g
i.QotinthxMLNondeJit nolfh Deus fcteffatem i delhuîonem^Jed itt dkificAtionem,
C H O L
M.
Jncidenter agit de exemptione Clericorum^quam videtur{inquit)ConItantinw concefsijfe.ConJtat
ante Conjiantinum Ecclejiam hanc exemptionem pr/eceptjfe ex ef.Alex.Lad omnes orthodoxos.
&
epiJl.Cai)
ad Fcelicem Epijcopumy (^ efifi.-L. MarceUini ad vniuerjos Epifcopos
Primusfedit ann.io^.
altj
Orientales.
duo tertiofeculo. Sed Coftliantinus, primtts Principum hoc admi-
ftt fecundum aliquos in Concil.
Nicano, quando pronunciauit Efifcopos a foto Deo iudicandos.
Videl. i.Cde Epifc^jr cler.habetur C.Theodofl.i6.l.%,& l.i.de luHral.coUat. ibidem. an vero
hC exemptiofit de ture ciuili primario,vt tenent Med.Cde refi.q. i j .Palac.^.d.t yd. 3 .& alij,
vel de iure EcclefiaIiico,vel diuino,Doior hic non traât. Couarr. prai.
q. 1 .4.1
Moltna tom. 1 .de iufi.d. 3
controuerfiai.Bannei ibi
qc^.c. } 1
Soto d.i^.
de indulg. cap.zq. Salon. i.i qusfi.6y -^. i.

dub.t. negant ejfeiuriidiuini alij multi affirmant., quoscit^nt ,
i
Henriq.
l.j.
&
fequuntur Bellarm. r .de memb.Ecclef^ 8.
& t^.Suar. defenfionefidei
lib.^. cap.%.9.1 o.
DoSiorait defacrificio offerri hofiiam non confecratamy intelligitde materia ex qua
fu PP. dicunt ojferripanem
& vinum
ChriHum
quia quodl.io. exprefse docet
ejfe
tam^ necponit duo facrificia^vt Richard.art.i %.& CaJâr Cafaliui xMfacrif. Miff.x
fatiet Bellarm.
quod
quofen-
rem
obla-
quibm
.de Miffa.^j.
Si etiam obiicitur
T
de dcgradato,qu6d non mancat Saccrdos,quia fpoliatur priuilegio
illud
habcrc
ordini
noncftcflcntiale
,
priuilcginm concomitans quod fatis perfuadctur , quia illud priuilcgium videtur coni^*j^
eeflum ab Impcratore Conftantino ordo non. Aliquando etiam Sacerdos crat fine tali
^
priuilcgio/cilicct ante concefsioncm.Hoc tamen poflet cfle vnum brocardicum luriftis, iudkan k
quia illud priuilegium confiftit in hoc
qu6d non pofsit iudicari in caufa fangui- iMcu^tiA
clcricali
^/^
& craditur curiae fajculari. Refpondco

:
^^
nis nifi a iudice Ecclefiaftico
quem
priuilcgio Ecclefiaftico
vcl quafi in caufa fanguinis. Sed
commcndans eum
curiac fxculari
fi
Papa exuit
iudex
ali-
faccularis eft
^"^^^
^^
^^'.^
minifter,veIexecutoriudicis Ecclefiaftici nullus autcm aHus a iudice Ecclefiaftico, n^î^

potefteum committcre iudici fxculari: ergo non eft pofsibilc , quod committatur sacerdoshA
fibi , nifi ficut miniftro iudicis Ecclcfiaftici :
pcr confequens non fpoliatur priui- micutvere
legio , quia dum manct priuilegium,potcft aliquis faccularis in eum eflê miniftcr iudicis cmficrgre
:
&
Ecclcfiaftici.
Si obiicis
dc hacrctico,
&
& fchifmatico
, quod non
p^,y?.
quia Saccrdos non of-
conficiat
,
J^'^'!"'
perfona propria,fcd in perfona Ecclefiac,cuius cft minifter hic autem eft praecifus ^^7'
^^^
ab ea:& huic rationi vidctur Magiftcr inniti in litera.Probatur antecedcns per hoc,quod Scotfroop.
dkit Sacerdos , Offerimut tibi^^c. non dicit offero. Refpondeo , quod oblatio non pcrti- MMgiihi.
nct ad rationcm confccrationis.nec ncccflario rcquiritur,qu6d ofFcratur offcrtur enim Sumit/icri
fert in
non confecrata,& tunc eft facrificium non Sacramentum : ficut Euchariftia con- 7^'*^ P^'
*
fecrata confcruata in pyxide cft Sacramcntum , licct non vt ibi fit facrificium nifi apti- ^"^'"
hoftia
tudinalitcr.
Eftoetiam,
cZfli^Jt
quodverum
oportet quemlibec conficientem conficere in yjc^f^

fidc Ecclefiae , bene poteft non folum fchifmaticus , fed etiaro haercticus , quod plus eft: Jocet quoM.
ponequ6dfit hacreticus, poteftcirca Euchariftiam habcrc intentionem Ecclcfix in 20.
fit
qu6d
&
hanc intentioncm in vniucrfali intendendo , fcilicct faccrc , quod

,
Chriftusinftituit faciendum,&quodEccIefiafacit,licct non intendat fpeciali, quia
credic Euchariftjam nihil valerc , ficuc dicicur i. Priorum. Contingit fcire omnem mulam
conficiendo
tffe fierilem,tb' duhitare
dehac. Ec dc
ifta
incentionc vniucrfali
^''T^c
^f^r^
^ccUfiJÛ-
didum cft facis difiinH.^. in ch erret
in
fmicuUri
tnateriA de Baptifmc.
ctrtaeaui.
Cap.xo.qa'
YYy
COMMEN
8u
IV. Sententiarum
Lib.
COMMENTARirS.
A D 9rfj7/Ww^/fo, &c. ConclufioprincijTjLpalis huiiis . e(l;in Saccidote prazter intentionem &: vfum vcrborum , qu:c ncceflaria
funt in Miniftro cuiufcumque Sacramenti, re-
ri,nifi fiat
quiri fpccialitcrcharaitcrem facerdora!cin,quam
prxceptum. Diccs i.Tfmi. omnesChriftianos

vocarircgalcSacerdotium. Refpondcnt aliqui id
latc dici:fed etiam referri poteft ad potioreni partcm , vcl ad totum rationc partis quia SacerdotiumChrifti Rcgis ineisfuit, cuius participcs
erant quoad frutum oblationis omncs,quoad
niiniftcrium in folis Prxlatis, & Saccrdotibus co
gradu ordinatis,& qui pratcr.ant.
Confirmaturconclufio prxmiiracxcommuni
VVit-
AnSacerdoseftMinirtcr?quiaexantiqua
hancfi, qua: cxigebat fanditatem Minift'i ad va-
lorcm Sacramenti ,dubitauit cur Sacerdos pcrucrfus confccrarc podet ; & laicus iuftus ncquiict. PofteaLuthcrus docuit qucmuislaiciim,
ipfum diabolum validc polle confecrarc , fi formam proferret in debita matcria. Caluinusta-
&
Luthei.
Caluinu;.
mcn cum fuis ncgauit

tioncm
non
nifi a
Ecclcfi.r:
riidciu.
L^ccran.
tem aliquid
//^.
de ^rdfiri- Tcttullian
ctiamquantum ad ordinatum,& liciium
modum
ofFerendi,& difpcnfandi de pocnis miniftrantium

indignc,de loco,dc Akari, de vcftibus faccrdotalibns,dc tcmporc idonco,dc vafis,& aliis,qua: or-
fcd
hoc myfterium qu^ eft Sacramentum
rercndum cuiquamf conccfTum
Luca: au-
dentcr dc ipfa oblatione.
poteftatis,
Oprs ergo pretium duxcrim huc aduocando,

qax alibi docct dc facrificio,&: potiflimum qttod-
din.inrur ad lacrificium primario
circ.
tdniz.vbi tantum fitmcntio huius
fccundario ad
j item inci-
Apoftolis,& paftorJbus Ecclcfia competit,

ad quos dirigitur tfocfacite in meam ccmmemo-
lib.io, alic[^Li!iddiflcrerede
rationem.
communem ftylum,& ob neccflitatcm huius tcm-
Dices ibi dari prsceptum de manducationc

tantimi ^Jvndc Apoftolus i. adCorinth.i i. dicit:
poris,proprtr hoftes fidei impugnantes hoc
fblis
Hoc facite qitoticfcHmejac

Im^tt^nntHr. rationem,Scc.
Contra,qaia Euangeliftarcfercns
il-
in Ipccics. Suppofito
agam primo de
mcntio:cx intentionc , inquam,Chrifti principali,quiaacccflbric hic prrtcipitur manducatio. Scd ncquit manducatio fie-
iE
De ejjentia
A\c declTontiafacrificij
debct,quo
pr.iemjtti
in
ad
propofitum pcruieniamus. Multicft ncraptio huius vo-
pii.
plex autem
cis
&r iuxta
quxftioncs,
facrificio,
&
qukm ppllum breuiter.
I.
Sacrificij in genere.
gcncrc
facilius
primum hoc fundamcnto
eius cflentia. Sccund6,dediuifionceius.Tcrti6,de facrificio Mifli.

Quart6,dcefrentia eius. Quinto^dc reoblata.
Sexto, de Miniftro. Scptim6,de cfFedu per varias
quia
alias ficrct aliqua cius
Q^
varias acceptiones
iUumfinem boni,quo veraciter beati e/Je poffimiu, &c.

Gabriel lel. ^j.in can.Mifii:no(\:6v Caftro aducr- Gjluid.
fus hicrefesjverbo
pria,
.^/^,^^2. Hancpropro-
& vera facrificij
quod
definitiond implccluntur,
liljentcr ampleftuntui: -hxrctici
vt
veram
ciuSjVaria; ctiam fignificationes facrificij .afligna-
& propriam facrificij rationcm cxcludant a MiC-
Prim6fumiti:r Uci ficium hr iffimc pro omni

Deo adhxrcamiu fan&afidetate hac
fx facrificio, nc aliquam immutationcm circa

fubftantiaspanis,& vini admittant, aut etiampcr
freeptrtit-
'">
no.
opere bono,fjiio
Auguftins. trad) tur
ab Auguftino
c.de Ci:nt.cap.6.
rcribitur,dcvero perfcdoquefacrificio
inc^VLitfVerurnfiicrificinrn efi
omne opw
fkn[la ficietate inhAreamm
Deo relatum,
quod
:
Keetlftliu ftf
my-
rcerium<Atdcnique, vt refpondcam
Hum.
nibus alip.rum Scholafticorum:moxrcfumam rchuiusquxftionis,cxplicans
liquumtcxtum
illum
lud prxccptum Chrirti, nullam facit meniionem

manducationis : ergo ad cam cx vi fermonis nou
rcfertur:ncque ctiam cx inteniionc Chrifti
natura Sacrificijjiuxta
fcofw feqttl.
impugnatio- lium qutJfiO'
commcino-
bibetii in mcarr:
fcd
Sacerdotes cam habent ergo,3cc. Patet fubfumprum, quia fine ccrtis teftimoniis non rft af^
foli
SH/tfio,
Tcrtulliano
In rcliqua parte huius quxftionis agit non fo-
&
Sacerdotem aiidenmyftcrinm Altariscfle
lum dc miniftro , quantum ad neccflitatem
cft,
Dioii.
Ignatius martyr. Iqnacius.
ris harrcticis dici poteft.
fit
idconccmim
Confitm.
&
quos irridet cxco,

quod officium Saccrdotis committcbant mere
laicis , & qui hodie .apud eos Saccrdos erat , cras
ficbat metc laicus,quod pcrinde dc huius tcmpo
matcris in
corpus & fanguincm Chiiili , eft opus fupcrnaturale cxccdens vires totius crcatura crgo exigit
confequcntcr nepotcftatcm fupcrnaturalcm ,
niocft Minifter cius,nificui
ca^. 5 .
facerc circa
infidcli deteriorem.
hk
ftionibiii contra Marcionifiits
nen.fub Innocentio III. M/^.i.Florcntin. t/Vfvnionis, TriAcnt.fiJf.i 1 cap. i

Probatur ratio-
nc.quia tranflubftantiatio, qu.x
epiJl.adTrallianosyy\y\ ait:non
,quam mc-
ramfiguram. Sed hoc remiiro ad raatcriam propriam de Saccrdotio, fit

Primacondujio. Fidecertumcft Iblos Sacerdotcs polfe hoc Sacramcnium conficcrc. Dcfinita
cft in variis Conciliis Nic^nof<. 14. Latera.
vt patet ex Conciliis citatis
fio Ecclejiafl. hieranhis.
agnofcit aliquam potcftatcm fiipernatura-
tribus,quos fufim citant Controuertiftar.Diony-
quo tamen
in
lcm,ficut ncque in Sarramento aliud
Vrimi concl,
Nicen.
fcnfu Ecclcfix
ab alio geri polTe confecra-
Miniftro
probat cx Latcrancnfi, Euangelio, & Apoftolo.

Eft contra VVitclefum , qui in dubium reuorauit
cUfi.
hi finepote-
qux nullibi in Scriptura

confertur,nifi hic tantum. Ad Apoftolum fupcrius tcfponfum cft eum darc inftrudlioncm non
S.nor
Sacramentum,ncquc hoc
ftatc cius conficiendi
in-
Proinde,
<}uod aîtHr,vt
fiilicetad
Chrifti praefcntiam.
Melanchthoin Apologia Confeflionis Augudefinit efie ceremoniam, vel eptti,ejuod nos Deo
ftan.-E
rtddirmutVttMmhonoreafiiciamH*. Caluinus ctiam

lib.4.
Caflto.
XIII.
Dift.
NoSy inquit jptrpetuo Seripturd

v/itfiurificitm Mppdldrifiimus^cd nmu ^vnii,nuHC
9Cf rôfi" TtMtiv tdkunt ,efModgentraUterMCctptMm
lib.4.in(lit.cap.
8.
Gtmrmlk * compleHitur
eipii ferifi-
jalgn,
"^'
tjuidifuid Deo offertur. luxta hanc gcncacccptioncm fpc appellatio facrificij tri-
buitur tali operi,Pfalm.4. Sacrificate fiurifcium iuftitid.
Pfalm.46. Sacrificium
Uudu
honorificahit me.
Et PCa.lm, $ o.Sacrificium Deo Spiritus contril/ulatus,

&c. Ad Hcbracos rhimo Beneficenti* , dr contmu,
Kcmnitias.
feu intcriorf.
Alij
munt
vt
communitcr Catholici authorcs
facrificium ftriclius
,
fu-
vt eft aftus virtutis
& non cuiufcunque alterius

,
& fic
vt condiftinftum
ab aliisoperibusbonisPfalm.50.
Sivoluijfisfa-
crificiumydedipm vtiepu , holocaufiis non deleHaheris.

I.
Regum
Ofez
Melior efi obediehtia
1.
MifiricoreUam volo ,
6.
<juamvilima.
^ non /acrificium. Et
*llMfe. patctcxtotodifcutfuvcterisTcftamcnti,ExodJ,
^1
Lcuitici,&
tfi
itrf
^rârmif.
Numcri
:vbi facrificia diftinguuntur

adtibus virtutum.
jj J5
Prima conclHfio.Vtima. acceptio facrifici j'cft impropria,& mctaphorica , & per analogiam ^ vcra
acccptionc facrificij dcfumpta. Probatur prim6,
jj,
aeet-
rdigionis in
cultum Dei inftitutus,vtcommunitcr Thcologi:
ergo diftinguitur k rcliquis opcribus bonis alia*!"'* facrificium cft adlus proprius
quibus adhsrcmus Dco pcr obfcruantiamlegis, fiuc pratccptorum , fiiicconfiliorum eius.

rura virtatum
SittiarMtt.
Secund6
>
in lege
noua non agnofcit
aliudfacrificium,qu^m Altaris
Tni tMtU.
& Crucis
Ecclefia
5*^
mu'
/tituitur.
KUetl-
Tcrti6,qaidquid
fit.an priuata
authoritatc in-
pofEt facrificium:tamen authoritatc publici inftitutum non licet ofFerrc,nifi foli miniftropublico ad hoc munus afrumpto , qui
eft Sacerdos:ad Hebrzos 5. Omnis Pontifrxex hofninilms ajfumptus
pro hormnibus conflituitur in
&
fibilium:quiac<f^./'r<fff</.docet facrificiis fenfi
bilibus,qus in vetcri Legeoifcrcbantur , fignificarc Dcum voluifTe illas res, quz in nobis agunrur,ad hoc tantum vt inhzreamus Deo,& ad eun-
dcm
finem, proximo confulamus:& fubdit,54mvifibile inuifihilis /acrifictf Sacramentum,
ficium ergo
id eft,facrumfignumefi
hoc autem inuifibilc facrivt^pra.
ficium,iVi( cap.6, definit
8
patet ad locutioncs etiam illas Scrifacrificio latc fumpto intelligun- nxfUeati
Ex quo
pturs , qux de
tur,quatenus in eo recognofcitur Deus, obediendoeius voluntati i ficut per religionem adharcmus ipfi per proteftationcm fus cxcellcntix in
ad Deum , vt offfrat dona , &fiicnficta pro

peccatis. Et infri : Nec ûifijuam fumitJSn honorem,fidqtti vocatttra Deoântptam ytaron,8cc. ide6-
: vnde etiam
illa opcra bona vocantur in
Scriptura etiam religio-,Iacobi i .Relieio munda,&
immacidatadtpudDettm
Patrtmjsec eft,vifitare pti-
piUos
&
& viditat & immaculatum ft cuflodire eA hoe
,
Jictdo.
Inde etiam fanfti Patres accommodant ali- TrmuUtit

quandoea , qux propric ad facrificiumfpcaant,^'**!'*'"'^
'
ad adtus ctiam virtutum , vt Altacc , Sacerdotem,
vidimas : vt Cyprianus tpift. 77. dicit nos ipfos Cyprianas.
cffc hoftiaminfacrificiocontriti cordis. Bafilius
.
ficium laudis offerimus. Origencs
quo facri-
(&w/.9. 1
Z*- Origenet
&
rcndasDco. Grcgorius i^.Moral. cor noftrum

effc diuinum altarc , in quo prxcipitur ignis
femper acccndi.
His erco dc facrificio in communi diftis iuxta
_ ...... -J:.
mctaphoricam acceptioncm,qux eatcnus adrait
'}'**f'*"t
tenda eft,quatcnus vcra facrificij propric difti
que 2.Pr4i!^.c4p.i6.AzariasSaccrdos,&aIij
non dcftruatur, vt hxretici negantquoad facrificium altaris. Vlterius infiftcndum cft in fccunda acccptione declarando vcram cius efTcn-
80.
facri,
cum
tiam,dc qua fatis prolixc

religionis,
modemi traAant.
qux eft pars
poteftatiua iuftitix in ge-
pcti dcbct i diucrfar3tionedebiti,quiaficut aliter fc habct bomo ad Dcum , alitcr ad alios ho-
&
cionem aliquam determinatam , quod ex Grxca

ttjmU' voce conttaCaluinumpatct,nama vcrbod^t/Hf,
quod cft
cerdos
UfXM
faaificare
dicitur
^-mi
quod
& -^17 quod cft facrificium &
Latinefacrificarcfit
UfXff Sacerdos.
if or
it
eft
Sa-
verbo
facrificiuro,
&
^^,,^
Conftituendum ergo factificium fub virtutc ^V*^'*'^
ergo msnus facrificandi folis miniftris ad hoc eledlis

confccraus,dcnotac facriF-ium clfc altcrius rationis ab
opcribus bonis ingenere,ac proindedicercraexerceri a quolibet priuato
initt*nd*mt%
tio
nere,& diftindla fpecie a rcliquis , qux diftindlio
quxcunqucopcra pofTunt
^"^^ *>
ra-
& debent
alia
Smfmw.
cultu
iis,
^"'*"^:
VwB,corda noftraeflc altaria,& nos omnes cire

pictatis offcSacerdotcs ad hoftias orationis ,
Saccrdoj.
gia.
infra probabitut.
Sed
jlb
tJtnmit Jacrtr
t
/-Lre lacnhciavctcris legis,qus in raattatione ani- ^^^,1,^^^
fenrerum
nialium confiftcbant,
immutatione
Pfiilm. 1 5 cor noftrum efle altare,in
quMm Sacerdotcs reftitcrunt Ozix Regi volenti

fuHit tnim. /jj.jjg
axxhA. ci hoc munus non conueniiet
prtfferrt.
t
n* c
"
noneflct
ttri
fecundum quid tale eft.

Vndenoluitinilladefinitione comprehcnde-
multa
tamcn opeka bona aliarum virtutum.Antcccdcns
*,
ftitui,aat ofFcrri
fmbUea
ipfe dcfignat prac-
pi6lo,vcl alio,quod
& inuifibili
proprie fumitur in Scriptura
Prima
vcrum
pcr
Deo gratum,quod relc dc aliis
mitias.Secund6,pio facrificio Ctucis.Terti6,pro
Religionis
nam
feomniaveterisLcgis prsfcripta facrificia :holocaufta,hoftias pacificas , decimas ctiam, &pri-
Auguftino.
^..
facrificium
opcribus,qu2 non funt facrificia, dici poteft:vndc Auguftinus loquitur tantum dc facrificio Ipirituali,quod fignihcatur per res fenfibilcs,qus in
veteri lege offerebantur,eo modo,quo dicitur veritas reijvt diftinguitur ^ figno fuo,vt rex ab imaginc } homo viutis dicitur vcrus,vt diftinguitur \
Hinc Kcmnitius-irA;4w.< diifut. defiurificio

MiJ]*, dicit quatuor modis facrificium fumi:pri-
SMtrifitif jlri-
reti-
ni,&lata fienificatione dcnnirc facrificium. Ne- ,/fl'/{tr

qucrefcrt quod illa opera vocetvcra facnhcia
nam aliud apud ipfum cft verum,aliud proprium
Deus.
Quarto denique pro facrificiocommcmoratiuo,

qualcputatcireMinie. Concludit auteminvniuerfo definiri redlc facrificium pr^fatolocoab
ijf
813
Idcm patet,quia facrificiom , & altate ex coray

muni etiam gcntium confuetudinereciprocantur}
vndc Graccc a verbo duHV deriuatur dvâ, facrificiumi& ^vfntfifiov altare.
Ex hispatct ad illud Aueuftini ,cum commu- ^'^"^^.g.
ftantius,& raagis
facrificio fpirituali
euUarii
11.
nitnis nolite ohliuifiif talihus enimhoftiisprameretur
m6 pro cxtcrno & cafrcmoniali,qualcputat fuif-
air eteftio.
Qu^ft.
"'
J^.^^J]*
&'/ >
mines,vt ad proximum,fecundum iuftitiam comfecundum
parentcs
ad
raatatiuam,vel amicitiam,
^^ '^î^,
obfcruantiam , fic ad fupctiores pa ^^^,
pietatem,
&
obedicntiam,qux diftinguuntur.
Sic etiam ad Dcum , qua eft primum principium,
vltimus omnis crcaturx potifEmiim rationalis,fic,inquam>confurgit dcbitum quia nihil libetalitcr opcraiur homo ad Deu,cikm omni*
&
qux
8i4
Lib.
qaaEhabctbonailliusrant,
&
mirtJj
eoium
nihil
ide6 qui(iqni<l agit ad
ficuc
IV. Sententiarum
rcruorumDo-
cedit in vtilitatem Dci:
Dcum
agit ex tationc
debiti.
Duplcx autcm cft dcbitum refpedu Dci , aliud

tum *i DeS obcdinti,inquantum legiflator eft,
hoc^tCr
in ht/htn*,'
r Jus rationis eft a debito rcligionis : vnde qui auOhtdientU,
ditSacnuTiquia tenctur prxccpto,fatisfacit huic
Huîexdehi-
&
aliam perfonam cui debentur ; tamcn in illis non

fiftit abfolutc, fcd rcfpedtiue ad alterum inquantiam ius ad adius cius, cui vt fatisfiat exercentur:
fic religio cum fit virtus in otdine ad Dcum,vt ad
altcruro,cui debcntur fpccrali Jure,a6tus eius;non
dcbitojqdr auccm audit ex cultu , &: honore Dei,

agit fecundum rcligionis debitum.
Qtiod duplcx eft , aliud moralc , aliud legalc;
Vtihum rtligiini*
dH' moraie cft,quod fit ex fupcrerogatione,& abfquc
ficut virtus,qu2 cft

temperantia in modcratione
appetitus non refcrcndo a6lum adalium ) fed
adus fuos ordinat ad Dcum,cui debcntur.
Infupcr duplcx eft ingenct^ adtus religionis, Huplexaciiu
alius internus , aliusexternus: internus eiVafFc- ^fl'g>(>nit.
dus cfficax cokndi Dcum ; cxternus vcro eft ipfe
flex.
cultus vt genuflexio,&c. qui oritur cx arftimatio-
<y
rtliîonft.
obligatione pta:cepti,vt quando quis operacur

Dehiium mt. ex confilio bonum,verbi gratii orar. Ahud lcgark, feu con- lcquando vrgct,& tcnetur,vt quando dicithoras
gruitti4
legle.
Canonicas.ad quas tenetur. Dcbitum moralc di(ecuhdum exigcntiam virtutis , & congruitatcm,fincra,& conucnicntiam matcriai.vt peifehoneftatem > appH-cbc conferuct virtutem ,
cando' racdia conduccntia, & cxcrccndo adus
citur.
&
Ahqui dicunt rcligionem in
Ah
debitum
tfgl* femfer
inenrr*tHr,
aliquibus adibus
habercdebitum moralc,& congruitatis , quando

funt praccepti aliqui dicunt fcmper habere
dcbitum legale in quibufcumquc operibus quoad
fpccificationem,h"cct non quoad exercitium,quia
nunquam poflumus folucre dcbitum Dco quidquid agamus quia hoc cft intcrminabiic , ficut
a!ftimacio,& dignitas,feu honor Dei. Vnde ficut
aliquis,qui debet altcri,& foluit ante tcmpus aliquidtdicitur fblucre debitum , licet illo tcmpore
non
non obligctur folucrc : ita etiam qui foluit Dco

aIiquodopusreligionis> vt orationem in communi,non tamen debeat foluere ex obligatione.
pebitum mn
Non idco tamen pucem rcligioncm dici ad alfumi ex tbli- terum.feu
habcrcrationcm dcbiti,fcd quia fetuac
gtttitnt.
medium in adibus fuis, & honeftatem in ordine

eft, Deum, fiuequx funt in prscc-
adalterum,id
ptOjfiuequa: funt in confilio,fiue obligationc,
Dehitum
le-
hoc
cft vcrfari
gle non efi terius

in om>fi adn.
in
debicum
medio
&
Addo vlnon inucniri in om-
circa alterum.
illud Icgale
nibus a(5libus,quiaaIioquin obligarct in particulari fub difiundione ad aliquem fempcr , quia

prsceptum trahit fccum neccffitatem ponendi
alicuius adtus
quae obligatio
non inuenituc
in
&
multis adbibus religionis , alias femper ,

pro
femper obligarcmur ad aliqucm indeterminatc:
II
ûomodt
ligh
ri-
diftin'
( at
ne diuinx cxcellcntia:, & confiftit in fignificatione cius per dcbitam fubie^Sionem creaturs ad
ipfum.exhibcndo talemcultum;& vocaturde.uotio ,quafi fcipfum dcuouendo Dco. Antiquitus
cnim diccbantur deuoti, qui fc idolis in niortem
deuouebant pro faluteexercitus,
patrix.Huic
&
a<Stui
accedit alius,& dicitur oratio.
tributisjvc
omnipocentix, quje
eft
primum
at-
cipium, vltimi finis,benefadoris , gubernatoris, ^"'

iudicis, bonitatis, mifcricordis, fapientijE , &c.
qui
&
motidicunt excellcntiam ex parte Dei ,

ad crcaturam:qu3E redu-
uum hqnotis refpcdlJue
cuntur ad illamgencralem racioncm excellentiac,

principij,& finis vlcimi.
Adusauccmextcrnus cultus impcratus cft ab AHieetxierintcrno , vt gcnuflcxio , &c. & confiftit in adu **
corporis,vcl vfualicuiusrci corporalis ad cfFe-
dlum cultus, qucm
fignificanl
vt funt facrificia,
& rcliqua,qu ad cultum ordinamur.

Duobus autcm modis contingit hicvfus,vcl Duflex vfm
attribucndoaliquidDeojvelalfumcndoaliquid "* extremt
*'**'""
diuinum ad noftrum vfum, in quo fubiicitur ho-
mo Deo
hic pofterior
modus
contingit in vfu
quibus fan6tificatur homo , vc

fit Dco fubicdusjtanquam fuo fandtificatori ,
magisdifpofitus ,&idoncus vteiferuiat. Item,
Sacrarocnrorum
&
quando aflumitur Dci nomen in iuramcntum
homo Deo ,
iicitur
ritatis
cx cuius inuocationc
fic
&
rcucrcncia
opcratur.
Prior
modus contingit , vel
quod rcfpiciat Deum , vtobieâm matcrialc proximum.

Namficut inftitiaferuat mcdium in ordincad
alterum, quamuis refpiciat proximc illosadtus,
qui ponunt aequalitatcm inter opcrantem , &
aliis virtutibus
13
in aftibus corpo-
ris,inclinatione,genuflexione,adoratione,&aIiis
vt in facrificiis,qua; immcdiatc foli
vfuf iura-
ctiam fub- mnti.

tanquam regulae prima: ve-
ad confirmandam veritatcm , quia
buere Deo,ficut nec patrice,nec parentibus , ficut

aliadebita per condignam facisfadlionem ordinancunquod perinde curric in omnibus,qua: funt
ad Deum, quantum ad SEqualitatem opcris , licct
moralibus , qusc rcfpiciunt proximc aliquod creatum religio autem cftfpecics

iuftiti? in gcnere,& ide6moralis,cuius obieduro
proxiraum eft cultqs Dci per exercitium illorum
aduum, qui proteftantur,& fignificant excellcntiamDei*vteft vltimus finis,primum principiura
creaturarum , in quo tamcn diftingui potcft ab
SuerA-
yfi*
*""^".
modis,quibuscontingit Dco exhiberi reucrcn-
non quantumad praifcriptum Legis.

Vltcrius fupponcndum religioncm refpicerc
Dcuro noo immediatc,ficut Theologis virtutes,
ipes,fidesjcharitas,qus funt circa Dcum , in quo
prin- 'ExeellmtiA
fundamentum autem obligationis prjetcnfae non

inducit aliud,quam maiorem congrucntiam opcrandi , quia non ponTumus ad a;qualitatcm retri-
guitur M vir, diftinguuntur k

tuia infufis.
ftifitiuftili*.
adibus abfolutc,
in ordine ad fc
Hjcc autem excellentia confurgit cx variis
eius.
lO
in ipfis
fiftit
&
mtdiu tultin
Frimtee
externi.
rctiam in fe,aut fuis creaturis , vt in Sanilis ,

busfacris veletiam contingit in rcbus cxtcrnis,
:
Deo
ofFerun-
serifieinm
tur , &obIationibus ,qua: aliquando Dco imme- f^ p*f '*diatc,aliquando mcdiatc ofFcruntur , vt cius mi- T^'*^* '^'
niftris, vt funt decim2,& primitix,
eiuf- Decimt,pri-
&
modi.
miiit.
votum, quando Deo aliquid proadimplctur per opus , qui funt duo
Praftcrci cft
mittitur,
aftus.
&
Ad rcligionem etiam
fpcdtat oratio
>
fed
ytf^,
Onitic.
communiiis reducitur ad ad:us intcrnos , quia in

intcriori principaliiis confummatur.
t fi quzras', an diftinguantur fpccie hi aAas DuHum.
tam interni,quam cxternijRcfpondetur Nominales doccrc omnes aftus vniuerfim diftingui

fpecie quorum materia cft diucrfa fpecie phyfica.
PlurcsThomifta:docentoppofitum,omnes ncm,
peadus rcligionisefleeinfdcm
rationismoralis
in fpeciCfVerbi gratia iurarncntum
& factificium.
quamuis fccund^m matcriam phyficam
diftin-
guantur.
Refpondetur nequc vnam
ncque alteram
fcntcn
sent.
Komi-
**"*""
secundMfitic
XIII.
Dift.
fAntentum elle veram , quianecmateriadiuerra

phy/kc vniuerfim infcrt diuerntatem in bono
inorali,ncqiic econtri vnamoralitas in fpccie Ce-
quitur ad quafcumque diucrias materias

nan e(i huius loci probare.
Oico brcuiter, quando raotiuum
14
riatur,afbum vatiari moralitcr,
kiffcnfi*.
DiutrfilM roic fuam (pccificationcm

di'
mttiHi
adtus tranut in rationcm
fiingmt SS.
quud
in fpecie va
quiaammiuo
fu-
vndc quandomatcria
formalem obieî , ob
'^tnde mt- fpecialem habitudinem , quam dicit ad honcftatiunm ifi di- tem virtucis, tunc variare itiim quandoautcm
:
non
utrfumf
vmriatfi #-
tiuMmtfiidf.
rtliiient
quXJoqut dimeti-
Mtrf
di.
Jti03ie
hanc fignificationera continebant,vt omnia vetcPaulus i.adCotinthios
10.
Omnia
infiiura
Abel,Mclchifedech,quod fuit figuDe quibus

Paulus ad
facrificiisagitur in Canonc MiftJe ,
vtfacrificiura
ra facrificij Altaris,vc Pattcs doccnt.
&
Hcbracos
docet Abcl fide obtulilTc facrifiin facrificiis taracn Gcntiura non habebar
11.
inyftica fignificatio
neque in
facrificio
fidc cxplicita Chrifti^
&
chficium tanquara diuerfa figna in reipfa, & fignificarione forraali:nam adoratioeft nota , qua
cxcellcntix concipi potcft
fubmiffionera noftram
vt
iuramcntum ex
, ncque fallere
falli
cium vero quod refpicit Deum fub ratione prirai

principij,& vltimi finis
tunc adlus variantur in
,quando materia per accidens fc

habet , vt vouere hoc , vcl illud Deo , aut negarc
fpecic : fccus cft
fadto, facrificado idolo.ctiam funt
Hxc eft contraVafquez difp.iiccap.i.yhi diftinguit adorationera
nutum
vt conftituitur in gcncre facri figni.
iam przmifta. Qu6d

fit
fignum patct
in fignificationcm diuinz cxfit
ne noftra ad ipfumrvndc Auguftinus lo.dc Ciui/wmtm.ic cpift.4 j .quzft. j
fx
r*
rts
amiatin facrificittm
Dt
mo-
Tertia conclufio.
Sacrificium includit fuprc-
mum cultum cxtcrnum latriar.Parct cx

noiamcitato
Auguftipatet ctiam cx communi concc-
ptione gcntium tam fidelium ,quam infidelium,

quz nunquam obtulerunt facrificia , nifi vero
,
auc
& exccUentiara Dci, cui

OhUtiinit
fimflieii
m,
futiK
&
vt iramutari poffimus ab ipfo, ficut

irarautatur rcs illa , quara dcftruimus in facrificio.
19
Probatur condufio quarauis Deus non cflct
SiurificiHm
author vitx,& raortis^dcDcrctur ei latria ob proDn difign*rt
non folum quia cfcator dcminia vipriara exccllentiam ;
:
eft:ergo
&
& facrificium quod dcnotat fupremum
,
tt,&e.
cultum latrix in rebus extcrnisiidcoque foli Dco

adhiberi poteft. Confcquentia patet , quia inco
cafu non deftruitur fignificatio raoralis facrificij,
nequeobicftum formalc , quia cxccllcntia illa
fc , vt Dco compctit , fignificari

arque noftra fabiedlio per oblationcra rei
extemx,
fiue firapliccra
fiue ctisra
immutando
ipfam,quia pcr talcm immutationcra fignificare-
entyScc.
Deo
pofTet
ac facr* litera
nttiuHm,
&
Dci abfoluta in
Aier*tiinis
&
IntelUgenditm efi, iputm
têrri debere veraces
yafquex. fen.
ttntia.
S*ertfieij miSacrificium autem eft nota diuinx omnipotiunm f^fimortis , cuius nutu
tentix,qna eft author vitx
inifieati*.
dcftruuntur ; vnde pcr deftrurcs omncs funt,
proteftamur
nodlionem rci,quam facrificamus ,
mortem a Deo ita pcnderc ad
ftram vitam ,
tptod non nifi vni ve-
& fa-
Oblatio fimplex non denotac noftram fubmiffioncm, fed dominium vniuerfale Dei in cunftas
rcs,incuius fignificationcra ofFcrirausDco rcm
aliquam,eo modo quo pofTumus in Deura transferreillara, quo indiccmus ipfum ctre Dominum oraniura,qux poffideraus,porius quira nof-
plicenius.
oblationcm fimplicem ,
fubiiciraur.
ipfos.
Hxc communis eft omnium* prztcr iam citatdss
Dco nos ipfos fubiicimus:& duo dcfignat,iv:mpe
eiufdcm (peciei,nam quod ncgetur Dcus in voce,

aut fadlo, non conftituunt diuetfa figna , neque
diucrfam moralitatera.
His per compcndium didis, quae etiam ad varias materias morales applicari poftunt : fupereft
vt naturam facrificij , ciiifquc definitioncm cx-
religionis
18
vltimifinis.
cultum Dci eiufquc cxcellcntiam , ficut iuftitia

refpicit in fpecie fumpta bonum alcerius* tamen
ille cultus ex diucrfis moriuis fpecialibus diuinz
qaz ncc
fstrififif.
ipfis
lentiam rationeprimi dominij
myfiii* nen
di rMtiine
eft
Et candem fignificationem admittere licet in facrificiis etiam legis natura: ab iis

oblatis,qui habcbant fidcmcxplicitamChrifti,
fiamjfant peccata eiufdem fpeciei.

In virtute autcm religionis fimilis diucrfitas
in materia reperitur } lum licct refpicit in genere
vcracitatis
Signifitnli*
Crucis,vt docct
QuartaconclMfio. In hac fignificationenondiftinguitur facrificiura ab aliis quibufdam adlibus

religionis , quibus protcftamur diuinam exccl-
cace docet,SMcrificifm viJibiU effe inwjibilis facrificij
tf-
gcnerc
bouem
ccllentix,eiu(que proteftationcm cum fubmiflio-
Vti
ftnur.
lacrificij in
licct aliqua factificia
aut
ex di&is , quia
Seli
mpralitatem a6kus,verbi gratia,furari cquum,
17
rationc
riat
Bfiim ftHtrt claratione
Aujuftinni.
Noncftautcm dc
fignificare aliudmyfticc
Crucis, ide6 in illa confiftit vera facrifici j ratio.

Et patet ctiam in lcgc naturx,in iis qui ofFcrcbant facrificia in lege natucz ad arbitriura finc
& patet cx Paulo loco citato quoad primam partera,& ex didis in conclufionc prima & cx de-
ttnun.
& finis omnium; & hc eft fignificatio moralis.
contra quando materia diuerfa non tranfit

in rationem formaicm motiui intrinfcci , dequo
loquimur, neque diuerfam conucnientiam inratione boni dicit ad rationcm rc(5kam,tuc non va-
SecMftda ff//E.Sacrificium eft aftus extcrnus
mSh* tx-
&
nz,qu^ra extcrnz fubicdlionis offcrtur Dco,

infuper Dei excellentiam , quod fit principium,
cium
tur hsc
16
*fi
perantiacarnis,& libido differr ab ebrietate,qua:
Deum ore,veI
SMerifieliim
Samituc adoratiolatrixan-
tonomafticc pro facrificio fignificat crgo facrificium,& cultura Dci intcrnum , z quo proccdit
tanquam cfFcdus,& in proteftationcm tam intcr-
contingehant.
poteft,proinde adducitur in tcftimoniumjfacrififiimitiir
Deum:vnde Genefis xt.Toflfjuamadorauerimiujreuertemttr ad vost&cc.
famacius,& bonum fortunE , diucrfa funt bona,

qua: ipfi dcbcntur , 6c fccundum diucrfos modos
tpfi conueniunt, quia miius bonum cius eft vita,
quam fama , Sc hxc qu^ro bonum fortuna; : inde
vita ci magis coniundla cft , quam fama;& fama
quara bonaexterna:fic homicidium,infamia,furtum,runt diuerfa in fpecie peccata,ficut 6c intcm
motiuo
'Bedtm med
815
ris legis fignificabant facrificinm
ingluuies per faturitatcmpanis, aut

ccrte altcf ius cibijebrictas pcr vinum , aut ccrui-
tn
II.
talem habitudinem,diucrncas matcrix

xion VaLiat afbum . excmpli gratia , vita hominis,
dicit
func peccata contra temperantiam.

MMtiti* ntn
Qusft.
quem putabant
Cc profitebancur cfte
cur
Suld
Deumcfle fontcm omnium bonorum quod ct
fitnifir.
f*trifi-
ipficompctit intriplici gencrcncmpc caufx cf- ciumi

confcruat , vcl
ficicntis, quaorania producit ,
caufx exemplaris , qua eft boetiara deftruit ,
&
&
num firaplicitcr,&
ne cztera funt ,
infinitum,cuius participatio; ExeiUentim

Vei in trifli.
, ac proinde in
& dicuntur bona
ipfum
tigniirt.
Ipfum redncuntur,& formalitcr
2.0
Dtum
in
rtft-
TMntur.
auc cminenter,
co contincntur , ac
proindc ficut cns fecunduni ejuid rcducitur ad
liiainJimpUciteriki rcliqua ad Dcum.
Caufae finalis.qua omnia ad ipfum icducuntur,
tanquara manifcitantia bonitatcm eiusrcrgo prs-
hne vUa impcrfedione
CreMurt
IV. Sententiarum
Lib.
8i6
in
omnipotentia adhuc ftat ratio excelicntiac in

Deo,cuius rationc creatura in ipfum rcduci po-
cisa
T>ei bfolutt
elebeiur
eul-
tione rci fumpta
cio competit, vt diftinguitur ab oblationc fimpli-
proportionem ctiam habeat ad fignificandum
& adorationc
quantum ad illam immutatio-
oblats fub duplici ilia rationc caufs,

qua,vt caulatum , reducitur in fuam caufam creatura,cum fubiedionc ad ipfum, quia feinpcr manet creatura.
Antccedcnsprincipalc probaCur,quia pcr creationcm,qu cft atus omnipotcntia; , qua influit
quam commu-
Dco eft,manct
infinita,& in fuo generc inc;c.a-
vero in fuo ejje perfcdo magis

cultum,quam fccundiim infcriorem,& par-
& facrificiura.
& mifcricordia
frt-
*'
^""''fi'''""
^"^^'
ûttmstiuS.
ad rcdcm-
ûipropternoshominest&propter noflram/alutem Conc. Con

dejcendit dec(Elis\& incamatui,S)CC. Nulla enim fuit '^*"'ncceflitas huius facrificij propter opcra crcatio- ^**'f*^"ftit
"
nisjfcd ad tollendum peccatum ,
reftaurandum
&c. ad Ephefios i vnde illad:ûi propriofiUoJiio

non pepercit ,Jidpro nohit omnibits tradicUt eum ; vbi
Deum,ab(que-eo , quod in nos quidpiana influat:

crgo a fortiori excellcntia diuina ad Deum abfo-
cxprefsc fignificatur
facrificij
&
motiuum mortis Chtifti,

cruenti;ergo immutatio vitx Chrifti in
per paflionem ,
Crucem , non fuit cx
&
lute coniidcrata cft capax cultus, quii propterîtod
mortem
vnam(juodjue ejl tale,& illud magis,
praEdido motiuo , fed cx alio

cordia:.
Motiunm enim
poccntia:,& fapicntis
iuftitia:
& miferi-
creationis fuit oftcnfio
qua: fufficicnter manifc-
tcftexhibcri pcr facrificium. Anteccdcns per fc
ftatur in creatione.
patecquia qusclibet ratio cxcellentiae inducic dignitatcm,qu3E merctur cultum j cultus autem dc-
Confirmatur non foliim Deo,vt cft author vi2

4
ta:,&mortiscorporalis,dcbetur facrificium , fed Authon fuvt cft author vits fpiritualis,& fupematuralis,& P'^ntnrtiu
latria.
Confequcn-
tiaprobatur , quia in facrificio duo includuntur,
fandlificator nofter
nempe quod fit adus
quia primum non
quod
immutatio
rci,quE offertur , ipfam deftruendo
quoad primum non eft controucrfia:quoad fccundum probatur confequentia , quia haec immutatio potcft
fieri
in
latris
honorem altcrius
vt contingit in
fit
pompis
vt Chrifhtm lucrifaciam
efi
reliijMerit patrem
vellc
&
ûi
paratum
impendere,fpe6tat ad cultura appretiatiuc
non
clTe
&
fi-
ad Deum pcr immutacrgo hacc appretiacio

tioncm rci , qua: ofFertur
fus cxcellcntiae etit congrua iiculcus diuini ,
gnificatio rei immutata: in facrificio ,
ad illara
fignificandara cft congrua proportio in illa rci
oblat^ immutationc,qua: cx natura rei non fignificat cultam , fed cx impofitionc vnde ficut cilc
gnificaci poteft rcfpediue
&
&
iignum cultus conucnit
donum
crgo non minus fignificabit facrificium congruc pcr rei immiKationcm vnum,
& illud Euangclij
faciificio
ex impo
debeiHr
&
ri
maiorem
'^".^
"* '*"
dum , nequemagis redimdat in iaudem, cxcellentiam Dci primum,quara fccundum, aut in beneficium noftrum:npque min^s dicitur iiDftiiuta-
verbi gratia Principis,
& matrem,S^c. propter me
me tUgntii:h.oCiVn<iwi.m
tamaculpa, quam apcena,

magis bonum,quam fecun-
eft
in quibus ad
gloriam Principis diipcndium rerumraulti vltro

incurruntjinhonorcm San6li,vt contingit \n fcftis , quibus congruc fjgnificat homo fc asftimare
pluris honorcm,& cultum, quam commodum cx
rcjquam dcftruit.
Sic ctiam vcile vitara,famam,& orania irapendcrc ob honorcm Dei,aut Principis,vt Paulus dicebat,0n<i demmentimfecii& arbitror vtfiercora,
von
ttem.
annunciabitis donec veniat,
abfolutc coniiderata,vt Santorum,cft capax cul, vcl ctiam , quk rcducitur in
immuttttio,
mortem
ca,qua: in coeIis,& in tcrris funt in ipfiiperipjitm,
bitusDco noneftaIius,quam
Sigrujieari
Domini
Htec enim tjuotiejcumûe feceritii
z
Tirti
&
fecundum
excellentia creata
Secundo ptincipaliter , omnis pcrfeitio diuimotiua latriaejergo harc popn- na eft fufficicns ratio
potejiper rei
zi.
fc
tus proportionati
Xflimittia
thios
pcionem gcneris humani, incondignam facisfatiionem pro peccacis omnium , vt Scripturadocet:& vbique Paulus Apoftolus in fuis cpiftolis,
& omnes Prophetac vnde Concilium Conftant.
Confirmatur
etpfrobMiuM,
ctiamfacrificiumnoualcgisjper illud,//ocjQtt-Vf
in meamcommemoratianem, Lucx II, i.adCorin-
perfedionibus, cft maius bonum, quim vc communicatur creaturis,quia haec communicatioattenditur , vt tranfit tcrminum fecundum naturam,& capacitatcm cius, qus finita cft , vt aucem
ticipatam:ergo
tjuid Ji-
&
cxmociuoiufticiae
Ci^rm,
rei
eft.
Tertio facrificium Crucis fuit vcrum facrificium,& primarium, ad quod cxtcra TCfcris icgis
referebantur ,
in cuius memoriam cclcbratur
folutc.iiuc fumatur ab omnipotcntiajiiue ab aliis
to. Exccllentia
gnijicei?
aliud.vt pracdi<5lum
candrm
nicatio bonitatis dininjc ad extra in gcncrecaufa: cflicicntis , fcd cxccHentiadiuina in feipfa ab-
exigit
lmmuttio
qua immutatur,conuincitita
fignificationem eius,quin
Scd hoc facrificiura non ex motiuo omnipotentis diuinz , qui

cftDcusauthor vitaf,&morcis fiacoblacum, fcd
in
Seeund
bth.
pofitumcfte, nequccongrucntiaillaex propor-
ardandam efle
in crcaturam,niliil aliud haoecur,

'BxeelltntU
fundamentum, quia ncque ex Patribiw , aut Scripturis , vel antiquis Theologis conftat , ita im-
participatio,ac proindc faluatur quidquid facrifi-
nem rci
Trttatia nn-
dus fignificandi rcduciiur ad idcin gcnus caufz,il

quoeft fignificatio : ergo nec limitatio Vafquez,
qu.im adhibct facrificio in fignificando , habet
tcftjCtiam pcrfui immutationcm tanquam eius
ci
fie*dtntil.
fitionc,& rciiquis extcrnis adibus;ita etiamhasc

diftcrentia dcbet cllc eiufdcm generis , quia mo-
projpric {ecundiim
fandincationis
quam alJud , nequc magis

lo
quara
quam
debctur ex vno titu-
non ^ rit dc cffignum omnipoten-
ex altcro ac proinde
:
fentia facrificij ofFerri in

tiae
creationis
vt eft caufa vita;
&
monis
corporalis
praecisc.
Quart6,ofFctendo facrificium Deo , vt cft pri-
j,
mura principium omnium , fuflicientcr cxpriini- sffe autbtr^

tur illa differcntia, quod fit author vita:,& mor& tntis , quia id ipfi competit , vc cft primum princi- "*. ''""*
pium rerum per oranipocentiam fnam , quS rcs ^"*'"* /'""'crcac, & conicruacêrgo fupcrfluic omnis alia cxpreflio.Pacct confequencia, quia non cft alia feruicus,auc fubicdiocreacura: ad Deum,qu^ eft au-
thor vita:,& mortis,ab illa fubie6lione,& dcpendentia,quam dicit ad cum , vt cft primum principium eius , nequc ctiam influxus Dei in crcaturam, fumcndo vniformiter rationcm primi principij,& authoris vita:,id cft,vel vniucrfalitcr, vel
particuluiter:crgo
no fpecificac diucrfam ratione

cultus,
"
cultus
alioquin dicrret formale mottuum exi ac proinde /ine fundamen-
cellentiz diuerfum
to inducitur
cultus
illa diftindlio
hoc,qu6d hxc
&
oblatio-
nota dominij.quz conuenit primo principio i illa vcro dominij authoris vita:.
Ex quo excluditur illa eiufdem doftrina , qui
dicit oblationem fimplicem non denotarc fubie^joncm noftram , aut ofFerentis ad Deum ; fed
tantum crfferri rem in notam dominij vniuerfalis. Hoc enim magis fpeftarct ad profcffionem fidei , qua creditur Dorainus vniucrfalisi
aut certc ad genus rcilitutionis, qua rcs propria
Dco datur,aut gratitudinis ; quam ad cultum,qui
nuUo modo intelligi potcft, finc fubmifllone colentis ad Deum , qucm honorat quia honor efl
in honorante magis quam in honorato omnis
ergo adus rcligionis edcntialitcr includit culrcs
tum ,
fubiecîonem creatura: ad Deum ;
oblata eam fubmifllonem iignificat , quia in
nis Hmplicis in
ViffnfttM/-
fi*"*'* '"*
ntgaMitr.
&
&
fpecificarccur a
mo-
tiuo formali.
16
Vltimo tandcm patct conclufio , quia obla-
vltim frt- tio fimplcx

**"'.
& adoratio
potcfl concipi ex
&
tiuo ctiam authoris vitac
mortis
mb-
ficut
&
gr^tiarum adkio : crgo non rcfte diflingnitur

^* motiuo. Amcccdcns pacct , quia cultum infunt ejfe
mttiuosuth tcriorcm dcbct crcatura ex tali motiuo
ergo
Tii viut &c.
pote(l ipfum fignificare vel verbis laudando , vel
"thpof-
adoratione corporis
ius rei fimplici
ficut contingic in iis
Deo ob
VitHMtbfm- ucnt aliquid offcrrc
/mmi
vel certc oblationc alicu,
qui vo-
tandam , aut rccuperatam euitando mortis pcfinm.

riculum hxc oblatio non pra:fcindit a motiuo
illo , quod eft bcneficij recepti , ncquc exoratur
Dcus pro falutc, nifi vt eft author vits , & morAdttMhltb' tis. Et idem dico dcadorationcquia illa adoratio lob , audita mortc filiorum , videtur fuifle
:
talis
Dmintu,
in(]\iit/Udit,
Dominui tAftnUt ;ficut
DominopUcm, itafanum eft, Scc.

Poffunt ergo illi trcs adus cx eodcm moti17
Tni *0m QQ formali concipi , & tantum materialiter fic
ft*mif[*t
*ff*
fignis ex inftituto;
o , ficut fit -in aliis o
/r
r
nam vox przcoms,ionus campanz,poflunt lignieiufcongregationcm
populi,
vcl
ficarc idem, vt
modi. In fignis (acris idcm pacct , quia eundcm
cultum intcriorem poiFum iignificare, vel vo(iiftingui
p*lf*tx*td*m
tJLjfif
ce, vel inclinatione capitis, vel adoratione , vci

oblatione , vel facrificio i quz omnia concipi
eodem motiuo , &c rcfcrri ad ma^xifcfbtndum candem exccllentiam Dci ficctiam

poffunt ex
in Sacramcntis , vcrbi gratia, in Baptifmo, abluverba fignificant eandem ^ratiam batio ,
&
ptifmalen.
autem repugnantia ex natura rei,

, aut cx proportionc defumpta
i re,quz fignificat quin ad idcm refcrantur:
& hzc omnia indiffcrenter quoad vfum fuNulla
eft
aut impofitionis
munt
fionis
18
Xyiningtuuf
tmr vt fmnt
* Wifffrwi
'^"**'
fpccificationem ab
,
&
ab
illo
adu
interno furamif-
raotiuo exccllentiz
cx quo
817
&
dum
vnius.
Quia exccllentiam proteflancur per moduin

exccdentis,&refpedliuc ad crcaturam fubicdbam,
fubicdioncm rcfpcdliuc ad excellcntiam:fiue

alterum dicat in rcdo , fiuc hzc duo MJm* tmei'
per modura coraplexionis vnius , loqucndo dc f'*'^' *****
itttTnitt.
adibus extcrnis.
Quia interni rcfpiciunt externos vt obicftum
proximum , quando in ipfos tranfcunt i quando vcro non iranfcunt, vt in Angelis > Sc anima- Culin* ii
bus feparatis , in quibus non eft cultus corpo- î*^-'&"*
ralis,autmatcrialis, diftingui poflunt duo adus, '.""^^
vel
vnum , fiue
alius impcran$,qui eft principium colendi, alius
impcratus
in
quo
confiftit ipfe cultus exhibi-
quamuis fortc non fit nccefTarium mulciplicare adus , quia eodem adu cx mociuo exccllcnciz diuinz ,
fubicdkionis propriz ad
Dcum , poteft coli Deus a fubftantia fpirituali,
etiam ab homine ; quamuis ille adus in hoCnr mSiu
mine de fzCto non dicatur cultus , quando non ''*** ^fiftit in co voluntas
, fcd ipfo mediantc tranfit
^/*',;j7if
in cultum corporalem iraperatum i qui abfolute cultus dicitur in nobis non pcr antonomafiam i fcd ad difUndkionem , quia nempe ita
lus
&
cft culcus
vc
non fic etiam principium , aut cau-
fa alcerius culcus i fe diftindki
adlus fc habcc vcroquc
ficuc incernus
modo i fcd
ad hoc reduci
dcbcnt, quz diximusy3</>r4 dc diftindione cultus
interni
falutem rccupe-
ctnc*-
11.
tiam , ex qua concipitur formaliter ,

prinuriu,vel pcr modum diucrforum, vel per mor
Cit
*,
/ignum eius Htialioquin non
Quaâ
XIII.
Dift.
& externi.
didkis fequitur
Dei confidcrari pofEt
vcl in fe abfolutc, vel VtriMtnttitim
refpcdliuc ad creaturami tot ctiam
nte*Oeti* ,iir
fiderari poffe
/""*''**"'
modis confubicdionem creaturz ad Dcum,

fcruitutcm variis titulis fundatam. Primo,
excellentia Dci in fe abfolutc , qu^ perfcdlio
eius cft , mcretur cultum a creatura rationc
fui , & fubiedlio creaturz ad ipfam eft in eo,
quod vt minus bonum fit eius participatio ,
&
&
ad eam rcducatur , vt didum cft in prirao argumento deindc fccundum genus caufz cxemplaris,& finalis fubiicitur crcatura Deo,& dicit debitum ieruitutis. Icem , fccundum genus
caufz efficicntis ratione creationis ,
rationc
ctiam redemptionis,fandificationis,
glorificationis fundantur fpecialcs tituli ciufdcm debiti
:
&
&
feruitutis,
Ex
& dominium ex partc Dci.

omnibus fimul
his
beri poteft cultus
pcr oblationem
feu in gcncre exhi-
fiue per
adorationem
Quando auccm a&us concipiuncur
ex diuer3o
mociuis , tunc diftinguuncur in fua fpe- DifiinSit,^
cic morali i quando ex iifdem cric folum diftindlio raatcrialis
cationis
non moralis
quz idcm
^'J^*^*^<*
'*''
aut fignifi-
funt in propofico
Vndc fcquitur, quando cx diffcrcnti motiuo exhibentur , tunc diftingui fj)ecic , quia figna
fpecificantur a fignato formaliter,de quo non
jgfgfj jj ptzfens , quantum ad modum quidquid cnim fit an voces fignificenc res , auc conceptus,auc vcrumquc in przfcntiarum,alus le-
tia,facramcntalibus,vt inBaptifmo
ligionis fignificant
aa Deura intcrnam
pcr
raodum
&
,
liibicdionero creaturz
quam
falccm connotanc
principi),8c diuinara ipfara
Scoti ofrr.
Tom, f^JJI.
cxccUcn-
fiue
fis
fecus ac in aliis figms contingit
fimplicem , fiue per oblationcm eius cum fui imrautatione , vt contingic

in facrificio i fiue pcr laudcra in voce, ficut etiam
cx fingulis raociuis in fpecie polfunc adhiberi
iidcm adlus.
rei
concipitur.
19
quoc modis excellentia

,
non
vcrbi gra-
rcs&
ver-
ba fignificanc idcra forraalitcr ( dcmus vecba magis exprcfse fignificarc , quod non variac cx fe figni rationem , nifi quando illa exprcfEo dcnotat diucrfum raodum efrcndi fignificati
materialiter
autcm
fcu phyficc diftin-
guuntur.
Eum dupliccm modum adorandi

cellenciam fiue abfolucc
diuinam ex-
fiue refpedliue
ZZ
cradic
Doftor
'
IV. Sententiarum
Lib.
8i8
DoQtot
tx quibus concipi
in j.<i7?.9.^w/?.i.i,}.
Illud definit Vafquez, SMrificmm

<jtM profiternur
non
aiuhorem
vitx.
eji
nota inre,
& mortis.
Sed
iur.
ofFcrcnti.
formali vtriufque in fignincando ( vt ipfc prxtendic ) non redc exprimicur di-
diatc tradente Patribus
fubiiftit
&
lita diftiniSlione
ab oblacione.
Dcfinit aliter cx partc maccria , efl res cjuet j>er
/tu immtaationem Dco effhtur. Hxc quidem vera
eft , fed cenendo immiuacioncm rci Ipedare ad
/ignificationem fornialem,non redcdicitur mafttndtio facrificij
31
Aker* defini
th.
tcrialis.
Vuple
dm
Notandum
mo.
uis contingit
defnten- .
reUiium.
dt
crificium
iiura
&
&
omnibus relatimodis confidcrari fa-
itaquc ficut in
polfc variis
dcfiniri
vcl in ordine ad tcrmi-
fundamcntUm
vcl in ordinc ad hxc,
&
Vefiniti
fitnul aliis exttinfccas , fiue caufas , liue con/ diciones. In ordinc crgo ad cxtrcma potcft de.
finiri
crifieif.
îonis
facrificmm CiCiûodJit aitns extermts reli, er oblatio rei cum fiii immutaiione , faSla,
ad Deum immediate fignificans eius exeellentiam O" daminium , cum fitlneiione creatura
ad ipfum : in qua dcfinitionc cxprimitur quidouid hadtenus diximus percinere ad racionem
in ordine
uccificij.
ExflicMMT.
fit
quod
quod
fiat
allus religionis
oblatio rei
fic
conucnic
cum
diftinguicur ab
pcr corporis indinationem,

cum immutatione rei , diftinguicur ab
adoracione , quae
fit
oblatione fimplici rei fadtx immediate Dco>

quoad reliqua, cxprimitur eiusfignificatio in
ordine ad icrrainum
&diftinguiturab oblatio-
ne fadta Deo mediatc , vc a primiciis ,

mis , &c.
Ex
Sc dcci-
fafrifi-
Rcfpondcnc aliqui conccdcndo anteRefpondcnc alij ncgando idcm ance-
8c vini.
ti iiUlchife-
ccdcns.
dech.
cedens
quia
quomodo
liccc Scriptura
non
fucric facrificium ilUvd
obitcr tranfiuit
infinuat
tamen
indicet ibi
oblatum , quia
fuilTc
verum fa-
quia fubdit Fuit enim Sacerdos Dei

jiltiffinu. fignificat crgo illam oblationcm fuillc
cx aurhoricate Sacerdocij Melchifedech , quod
cft (acrificare , ac proindc pcc aliquam immutacionem rei oblats fadam , quam non excrificium
primit.
Mli Jefiniiit
fêrtfieij.
cfua res aliqua
immutatur per legitimum minifhum ,
legi-
figni.
Quoad
quibus Dcus vcrus colcbacur , licec Smtrifida Uprobabile fic pocuifli; cx natura rei cciam in- ^**. *
ftitui facrificium ab auchoritatc humana,pro- *1'*^?.^"
babilius cft fuiflc inftituta a
tc cx fpcciali
crificia Icgis
imme-
vel
inllindu eius fuiife inftituta
fa-
dift.i. ûift.j.
Probatur , quia in racione culcus exigicur vt

placear
Dco,&
acccpcetur ,
qnantum
cft
cx
leg* fcri-
hoc nequic fcirijnifi ex fpeciali reuclacione,

auc inftindu fciacur bencplacitum Dci : crgo illa
fed
facrificia,
qux
placebant Deo,fiilcem ex his fue-
runc inftituta.
Confirmatur , quia in facrificiis illis , de quibus Scriptura agic ,

docet placuifle Deo , fuit
fignificacio myftica ; fcd hanc non pocucrunt
habcre i fola impoficione humana , quia non
extcndicur cognicio hominis ad rcm fignificatam , nifi per rcuelacionera ergo a Deo. Ancecedcns patec in facrificio Abcl , Abraham, Melchifcdech, vc conftat cx canone Milla:.
Secund6,quia congruum cratpopulum Dei
in ritu, & cultu diffcrre ab idololatris , iuxta illud Auguftiui 19. contra Fauftum
In nullum
nomen religionis fitte verwn , fiue falfum coagulari homines pojfum , nifi alitpio fignaculnnm
vifibilium confortio colligantur : crgo figna diftindtiua rcligionis fucrunt in lege naturx , non alia,
quam in facrificiis : ergo ha:c in fua fignificatione habuerunt aliquam dependcntiam ab
inftitutionc diuina j non autem ad arbitrium
&
54
ConfirmMur.
^j' fii"'fif-
^"""'"'"yfi-
Secunda
**"
pn-
^^^*^*""
aloiMm tiUtue.
Auguftin.
fiebanc.
Terti6,in illa lege requircbatur miniftcr

Sacerdos,vc pacec cx Paulo ad Hebracos j. Neme
ajjitmitfibi honorem , nifi vocatus , tanijuain yiaron:
fcd dcfignacio miniftri
non
cx infticutio- Ex
fuic
ne humana , fed cx authoricace diuina ergo

idem diccndum de oblacionibus , quia authoritas concclTa ab aliquo , vt fciatur eius virtus, debct explicari, ad qux ,
quoraodo extendatur , quatenus vfus cius in excrcitio fiat Icgitimus ,
certus , completur enira in fcientia,
:
*'
SaeirdtiHiui li-
^*''
&
&
ReMiireh*t
& potcftate hacc authoritas:vnde ficut eledio Sa- feientiam, ^
ccrdocis & rainiftri fiebat diuina authoritatc, ftttfimm.
,
videtur fimiliter fuifle determinacus culcus,&

modus colcndi ; nara finis minifterij fuit cul,
ad quera ordinacur ; ac proinde decerminari
dcbuit.
Quart6, faltcm hoc vcrura
quo
confiftcbac
^d
Dubitacur autcm qualis ,

a quo ? Quantum
ad legcm fcriptam, fcu vctcrem, {eu nouam, certum eft omniafacrificia inftituta edc a Dco, vt
pro rnaioribut virtiu Jacrificij , illud ,fola fides , vc

cxponit Dobor , inccUigi debec non dc fidc fb-
conftat ex Scriptura
litaria, vt prifcindit a figiio
fola difficultas cft in Ic-
ptfitit diui-
gc naturac. Aliqui volunc hoc
n*
trio colentis
infiitHtio.
Prbatio,qMi
fUcttaiDeo.
fe;
acjua Raptifini
hoc egit apad veterts folafides
vel
erijieif.
In
/;,,.
vel ccr-
natur,qu placcbant Dco. H.xc
Do(koiisfitpra
cft
Deo
& modum
rem
&
iti'
in quibus fuit falfus cultus.
eft dc facrificio, fn
^f
remedium legis naturs , quia iiurta r.
illud fuit ctiam Sacramencum fandtificans ^ pec- tio.
caco originali , quem cfFcdtum non potuit ha- ^* ftintdi
bcre ab horairic ; ergo a Dco. Etqiumuis Grc- '*/'"*"'
gorius 4. moraliumi quod habetur de conficrarione,
(jrjg^j
d ft. 4. cap. ûod apud , &c. dicat
apud nos
nem
de
illa
facrificiis
terna legitima authoritate inftituta
&
DubiS
dc
tus
ttmo loco ,
ritu Deo fa&a ad proteflationem fiimmi ipfius in res omnes dominif. In qua dcfinitione przter rcliqua iam explicata additur inftitutio primura,quia dcbet hsc accedere adcatio-
ftitutione fr
eft
Alia definitio facrificij aflignatur in ordine

ad omnia , quac cxiguntur ; vt quodfit ohlatio exfinfibilis
53
Gcntium
ea autcm
quod vcrum
&
Obiicics facrificium Melchifedech fuille fine

iramutacione rci cum fimplici oblatione panis
Qbiedio.
Dicunt crgo aliqui authoricace humana

fuille infticuta
In hoc quod
reliquis
52-
ad casccra figna,accedcrc aliqua authoritas publica , quia alioquin non circt fignum aliis fed foli
lo illo inotiuo olfcrtur,
reifei
ex authoricacc publica,in aliqua farailia

illa. Dcbec ergo /icuc
quia ncque faciilicium cx foncque dcfinitur per genus proximum , (cd per fignum,quodeft gcnus
remotum, Hanc dcfinitioncm affignat ipfe ex
partc forma;,feu fignificationisqua; etiam commodari poccft oblaetoni limplici, quia ctiam poteft ex codem motiuo ofFerri ad lignificandum
Deum ellc authorem vitae mortis:crgo fuppoIxjcc
Dtfinitto [
erifictj
Dewn
fuiflc
ex auchoricate capitis in
pocell dcfinicio facriticij.
Dcum
fuille
fub arbi-
faltcm in aliquo populo
figno cxtcrno profcffionis
cxtcrno, fed pro
fidei
quo
fenfu B.i-
ptifmus vocatur ab Auguftino fspe contra
Do-
natiftas
&
fidem cnatidas Sacramentum fideii^cut

clefia dicit valerc pro paruulo , ac pro ipfo rcfponderc. Hxc crgo pra:bent congruitatcm diuin inftitutionis , vel folius ; vel cum dcpendentia ad ipfam : aliqua ctiam factificia lcgis
U.
lutJ*m
gHntitr fT*- natur* inuenimus prxfcripta eiTe 4 Dco , vt
f(riftiD*t.
ifaac
&
vidima
quam
Abraham,
obtulit
Gcncf. ij.
j
Quinto , nifi dctcrminarctur materia
6
r-
luint
c\)
Dco,vnde
(acrifi-
quin liccrctctiam
fciri pollct,
infantcs occiderc in cultum Dci
**
&
adultos
oportct ctoh iuftrMtlit- ficut ipfc prsccpit immolari Ifaac

ntm Htttjf- go inftrutioncm aliquam Dci intcrucniflc ncr<<M.
quc refert, fi dicatur id fuilTe luminc natursc notum Sc prohibitum:quia alioquin Dcus non prxcepirtct fibi ofFcrri Ifaac , fi ciret hoc malum ex
natura rei,& non ex bencplacito diuino notifica:
to Patribus.
Et quamuis lcx natura: doccat non cflc abfooccidendum aliquem tamcn oblatio hominis fada Deo non ccnfebatur ab idololatris fimplex homicidium , fed hoftia oblata Dco , cui
vita illius hominis tanqdam authori dcbebatur:
vndc ficut congruitas cultus externi ad fignificandum dominium Dei in res ipfas oritur ex
dominio ipfius in res , cum idem dominium fit
in nos ipfos, & vitam ; non videtur tanquam luminc natura notum non liciiiftc fic offerrc vitam cum fui immutatione , ficut offertur fim-
luti
',
plici oblatione
fed cx diuino bcncplacito
lcge fancitum,quod per reuclationcm

ri
&
prim6 fci-
dcbuit.
Vndc E ufcbi u s W.
^7
tiomm , cap. i
Euangelicantm elemonftra-
I .
loqucns de facrificiis Patrum, qu2 cxcogitata funt in cultum Dei Quam
EaCcbios.
o. docct
PMtrts nS tt- fane excogttationtm , inquit, ttrnere extitijje^ attt humtri ohtdt- monomoreexortam putandHtnnon ejl ^feddiuino
fo-
tutjatrtpeia.
^.^
^^^
injinuatam
prt/tarent
etenim cttm
Dedûe penitut addiHi
marwn
fanElitate
ejjent
& ob eam
rem,tpiaJidiuino Spiritu illujlratividerentmagnojibi
9puf
ejfe ohJee]uio,fiJita
ipjorum humana deliEla tUlue-
pretium projaltue Jua ei , <jiu vitam atcpu

animam pnbtujfet ,Je debere putahant :fed cian nihil
re velUnt
prajiantius
dicarent
tam
Seienti l*gi*
inquit
ifpsindit.
tiam
im
aut pretiojhu anima Jita habererrt
ûod
pro hac interim brutorum animalium vi-
offerehant
Idcm
CafluBO'
&c.
fcntit Caflianus collat. 8. cap.ij. Deui,
hominem creans omnem
naturditer Jcien-
fi fuijfet ah homine ficun-
legis injeruit , eju*
propofitum Domini
ei
vt coeperat , ctdiodita , non
vtiaue necejfarium fuijjet aliam dari , tjua per literam

pojtea promulgata
eft
erat
ficus ojferri remedium

Sctftla
mm-
d*t*rum
bat infirtwn.
Et infra
enim JitperJlHttm extrin-
ûod adhuc
:
/*/*
intrificus vige-
Namiptiafit homini omnis
in- fiientia legis creatione infuja
hinc manifefte proba-
tur, quod
mandata legis
gem , imo
ante diluutum omnes SanSlos obfiruajfe co-
gnofiimus.
ahfijue litert leSiione ante le-
ûemadmodum enim fiire
potuit
Abel
ntcdum lege mandante, (ûod offerre Deo de primogenitis
ouiumjitarum
debuiffet
& de adipe ipjarum Jacrificium
nifiper infitarnjibi legem naturaliter fuiffet
Tnhat #*?- tdoEius ? Quetrtadmodum Not, tfuod mundum,vel imeffet animal difireuiffet , nondum hac legali
rum,
difiingueme mandato , nififiientia naturali fuij/et in-
fk fturifiei- mundum
Quod vltcrius probat cxcmplis Enoch,

lob.qui pcr fcicntiam lcgis
Abrahara , Lot ,
infufam non foiiim vcteris Tcftamenti,fcd noua:
mandata cuftodiebant.
Auguftinus epift. 4 9. id docuit quacft. 1. Defi-
JiruSius ?
&
Aoguftith
nam
ergp
fupple Gcntiles
Quxa.
XIII.
Dift.
(îjcere nobis
^ttod
II.
819
omnifiiia,(^ omni nomini religionis
enim non fortuito

pora
obijci poteft
citm
Em ordmtempori aptum, ''* diuint

tem-
labi ,fid diuina prouidentia
ortiinari fateantur t (juod cuiûe
& opportunum Jit humanum confilium pratergreditur,

dijpergitur vnde ipja prouidentia rebus con&
illico
t^"*^****'-
& quarft. }. Sacrificium, inquit, cm exhibeDeo ficunStm veram eius injpirationem ,

doGrinam , vera religio eft. Hanc autera fcicntiam
vocat naturalctn , non quia ex principiis natutx rationalis oriebatur finc alio adminiculo
fed quia infufa eft per reudationem intcr-
Jidit.
&
tur
nam ,
vt diftinguatur k lcge
promulgata , quale
eft
voce ,
nouum , &
&
Cur vteat
feiitim na''^*'"
fcripto,
vctus Tcfta-
mentum.
Sicctiam Clemens Romanus loqucnsdcca-
dem
Icgc naturali
6. Conftit. cap.
, lib.
20.
cam
fic
39
Clcin.
Rom.
Malogtu/jMmanteûam
populus vitulum ,hoceft , jipim tygyptitim faceret,
Deus tulitvoce qua auribus audiretitr , 8cc. fubiicic
defcribit
Lex,
\n(\\xii,eft
autem inftrudtioncm datam a Deo circa facrificium fibi offcrcndum. Hac lex , inquit , bona eft,
JimEla , libera ; ineput enim ,fifeceris rnihi altare , ex
terra facies ipjim.
Non dixit fac ;fid

non necejfuatem impoJidt,fid
Exodi 10.
fifeceris mihi altare
libera poteilati permifit
porc
fadum
&c. quod fupcriorc tcm-
ex tncra libcrtate k Patribus, non ex praecepto:vnde poft idololatriam vituli ait populo iniundum cfte ex neceflltatc , vt
ffcrrct facrificia in lcgc fcripta. Lcx ergo naaftruit
ipfum quoad facrificia continebat inftrudioncm vocc datam k Deo ; ac proindc non
in folo inftintu naturali ex principiis naturs
concepto ,
conucnientia rci.
tura; per
&
Diccs
tunc inftrutio gcncralis, Re^nft.
fufficiebat
qua Patres fciebant vota fada Deofuiffeacccpta in gcncrc. Contri,quia id in primis non
congruit didis Patrumprxmiflis,qui dc particulari inftrudionc agunt. Dcindc illa vota dcbebant cffe in materia aliqua particulari quomodo autcm in hac, verbi gratia , in animalibus
mundis , magis quam aliis , nifi ex rcuelationc
fpeciali fciri potuit cffc facicnda. Deindc ex
imfuinatHr^
principiis determinatis debebat proccderc ille
inftindtus,qus non fuerunt nota ex tcrminis:

crgo aliundc fciri dcbebant ; non ab alio , quam
i Deo rcuelantc , \ cuius voluntatc hxc omnia
dcpendebant.
Alia particula illius dcfinitionis cft , vtfiatfacrijtcium a legitimo miniftro. Illum effe SaccrdoAuguftino loco
tera conftat cx Paulo fupri ,
&
prxfato
quaeft. j.
Hocfane
nec ijta breuttate pra-
4
j^* /^f"'
3?L?.l
^ prehitur.
tereundum eft, (juodtempUtm, Sacerdotem,Jiicriftcium, Auguftin.

It(fr alia eputcttmcjtu ad hac pertinentia , nifi vni Deo SaetrJes
vero deberi noffent Dij falfi, hoc eft, damones,
epiijitnt
nunquam hac fibi a
culteri-
prauaricatores Angeli
busjitis, quos decipiunt, expetiuij/ent
^"i***
"*"
veritm htc, citm
&
doEiriDeo ficundim infpirationem ,

nam, vera religioeft, &c. Sacerdotiura crgo & facrificium coniunda funt vt docet Tridcntinum Tndent.
exhibentur
feff.ij.cap.i. Sacrificiumdr Sacerdotiumitadiuina
ordinatione coniunSaJitnt
extiterit.Scc.
& cap. i
Snttrittuum
vt vrrumtfue in omni lege '
Cim autem diuina retfit^Jtam
*"^'"
J*
&c.
Saccrdotium non cx humana
JanEii Sacerdotij minifterium,
Vnde
colligitur
inftitutione,(cd diuina extitifle
mam
i.t.quafi.iOi.art.i.ad
j.
contra D. Tho- D- Thom.

Probatur,in lcgc InUgtnntu-
naturx primogcniti erant Sacerdotcs , feu capita 'V*"^**"^"

familiarum ; atque alij,quos Dcus fpccialitcr clc- ^^,^,
git , vt Abcl , lacob , &c. vt docct Hicronymus Hicto.
in ^MftionibHi Hebraicie
epift. i }6.ad EuagrtHm.
&
ZZ
circa
8zo
IV. Sententiarum
Lib.
Hcbraeorum
quarn fcntcntiam docet Auguftinus Genef. ij.
explicans qux fucrint primogenita, quae vendidit Efau. Aliqui doccnt quemlibet patrcmfamilias fuiflc Sacerdotrm , quod probant exemplo
Secundo.ofFcrcbantur facrihacc dicebantur im- Immtkti*.

de fruftibus tcrrae ,
molationesa moIa.Tcrtio.ofFercbantur liquores, nes.
hacc dicebantur livt vinum,& huiufmodi,
bamina:videatur Ifidorus Ub.G.Orig. Haec omnia Libnmina.
Iob,quia quilibct paterfamilias fuit abfolutccaput (uaj familiz , vt conftat Gencf.jS. vbi ludas
hurum fuam Thamar,qu6d accufata fuerit dc
fornicationc, iuffit comburi,quafi abfolutam ha-
confunduntur ,
eirca Gettefim 7. qaa: eft traditio

Auguftin.
bcns in eam potcftarem.

4t
Dices Phafe, feu Agnus Pafchalis immolabaOhiecH.
tur ^ populo , quod tamen crat facrificium. ReIReônJio.
fpondent quidam k folis Sacerdotibus AaroniHecis folitum efle immolari , quia Paulus
hrtos 7. infinuat extra tribum Leui non fuiflc vllos Sacerdotes apud ludacos. Etprimo Ej3rxyC.6.
AgnU4 ?/. dicuntur Sacerdotes,
Leuitac immoIaflcPhafc
thslu
JM('
proomnibus filiis Ifraclideindcquia Phafefobtu immol'
lum immolari potuit in loco , quem Dominus
ifiur.
&
>
clegericqui fuit lerufalem.

Alij refpondent , quod Phafe fuit inftitutum
ante Saccrdotium Leuiticum , antequam popu-
kis ex iCgypto deceffit
quoad hanc
ac proinde
immolationem remanfifle Sacerdotium legis naturas in fingulis capitibus familiarum : Apoftolus fupra loquitur de Saccrdotio inftituto in le-
ge fcripta , quod in
Ad
fola tribu
Leui reperiebatur.
aliud re/pondetur fimiliter
templum
intelligi
non
fed ciuitatem lerufalem.
41
Aliud pofitum in definitione patet , de loco

LtCU4 fitcri'
[acrificij debere efle altare dc quo Fulgentius
ficrf offirtndi
lib.i. ad Monimium.cap.j. Non ob alittd, inquit,
Altare.
ddificari fiUtitm , mfi ad jfacrificiHm Deo offerendmn
f ulgtnt.
veterit Teslamemi leSliofre<juenter infimMt. AuguAuguftin.
ftinus 10. contra Fauftum , cap. 21. Sicut fitcrifi'
altare fiolum in ditdctHm fiU Deo offertttr , ita
num honorem erigi , îa nimirum non nifi adfiacriTttel rntiont ficandum confiituitur , Scc. Dcindcquiaetiam auax diîi.
thoritate publica per miniftrum publicum eletum, in honorem Dei tanqilam proteftatio cultus facrificium ofFerri debuit crgo etiam loco
non prophaad hoc deftinato , qui facer cflet,
nus : eadem rationedebetadhiberi folemnis cultitus , qui ad exprcffionem rei ,
decentus ,
tiam minifterij Cpc&zm. Patet etiam cx communi confenfu omnium gentium.
:
&
ria,vel k vincicndo.
&
ficia
&
Tcrtia diuifio fumitur cx forma ofFercndi, Terti diMi.interdum cnim to- fiotxformm.
quac triplex in gencrc cft
bat in
vel in atrio
tur hoftia pro peccato.
Terti6
qucm
vel
& diceba-
aliud facrifi-
Hof}iafcifi.
ftia pacifica.
eft incrucntum,& incruentum,
44
fanguine , hoc autcm finc fanguinc !urt* diuicrutntum,
fiebat. Alia diuifio facrificij cft ex partc finis; fio
e^ incrueniS.
nam ad fignificandura Dci excellentiam ofFc- Quinta
diuirebatur :
hoc crat pcrfcdiffimum facrifi- fio exfint.
cium ,
vocabatur holocauftum ; ideoque to- Holotauftum.
Aliadiuifio
illud
cum
&
&
tum ignc confumebatur, vt fignificaretur totam

crcaturam ad Deum fpedare. Aliud , hoftia pro
pcccatis dicebatur
catorum
qu|a pro fatisfadione pcc-
Holfia prt
fectaiU.
&
pro peccatis diuerfis diuerfa facrificia ofFerebantur , vt conftat ex Icge. Tertium,

crat hoftia pacifica , vel pro impetrandis , aut
impcttatis beneficiis fiebat,& dicebatur facrificium laudis ,
gratiarum adionis , aut irape,
Hoftis fMtifica.
&
tratorium. Videri poteft
cum
aliis
D.Thomas
i.
i^.ioi.
cxpofitoribus Leuiticum.
QViESTIO
Vtrum fiat facrificmm
EXplicata vtcumquc
III.
in Miffa.
cflentii facrificij,
iam
defcendimus ad controuerfiam cum hxreticirca facrificium altaris :fiipra diximus facri-
ficium altaris,
II.
Sacerdotura
comedebant ,
cium pariim igne , partim Sacerdotibus > partim

etiam ipfis ofFercntibus cedebat,& dicebatur ho-
cis
& cibum
vfum ,
in templo
&
it S
&
&
Q^V
fic vocaconfumcbatur igne ,

batur holocauftum } quod verbum iuxta pro- HolttMiJlum.
prietatcm Hebraicam idem fignificat quod afcendens,quafi in odorem,& fumum penitus rcfolutum Ifidorus exiftimat idem dcduci a Grscco , quafi totum inccnfum. Secund6 , facrifi- Hom frt
cium partim ignc confumebatur , partim cedc- feccato.
ta res oblata
&
& pro codem fumuntur apud au-
thores paffim.
^r
Sacrificium
^>Sf*-
& eflc Sacramentum, & cfTc facri-
ficium hoc fecundura negant hajtetici. In primis circa hanc vocem Miffa , eiufquc dcriuationem dubitatur Lutherus damnat imprudcntis, Beliria ha8c infcitia; eos , qui dicunt eflc voccm Latinam ^ti"rum,
quia ^ voce Hebraica o\'J?d Mahufim, qus eft
Danielis 1 1. Deum autem Mahufim colet in loco fuo, afferit dcriuatamvt inde conuincat Mififitm eflc arcem , & robur Antichrifti , quem aflerit Prophcta culturum Deum Mahufim. Conucnit Kemnitius in i.part.exam.Trident. Sed vt rc:
Ve
X yT VUiplex
4j
Stcrtficij
ii.
"'fi''"
^'i**
aiitijient.
XVXtu &
naturae
dimfione facrificij.
eft diuifio facrificij
lege triplex eft
aliud vetct is
jggjj naiurae
nam
primo
a fta-
aliud eft legis
aliud nouae. Sacrificium
non habcbat efFedura aliquem,
nifi
ex opere opcrantis ratione fidei , qua erat impetratorium , vel fatisfadorium Deo. Sacrificia
Jegalia addunt , quod toUebant irregularitates,
feu immunditias legales. Sacrificium
noux legis
habet proprium efifcdbum , de quo infri.

Seeundn diSccundo , diuiditut facrificium ex parte mauifio tx tn. x.nix , feu rei oblatx : primo , ofFercbantur vi-
WM.
uentia animalia
hoftia
petranda, vel in
fte
Miffm,
bantur
alij
:
&
idc6 deriuatum putant ab ho;

ab oftio,qnia in oftio templi ofFerc-
ta ofFcrcbatur
HoJlU^vi-
&
hoc facrificium dicebatur

imgratiarum adionem de iam par,
vel quia pro viftoria ab hoftibus
dicebantur etiam vi6lim.-e
vel a
vido-
(ke Bellarminus tem.i.Ub.$.cap.i.i[Cedt
cem
eam vo-
Bcllarmla.
Lutheranorum, nihilquetum
MifFa habere commune. Alij dicunt vocem qui- jw Mi/Ta
dem Hebraicam cfle deriuatam a nomine riBO didiur.
'''*
Miffah,c[aod fignificat oblationem. Deuteronof*^'p'
mij 16. Et celtbrahii diem feftum hebdomadarum
irloMifrah'
Domino Deo tuo oblationem Jpontaneam : vbi pro DcuterVitf.
oblatione ponitur illa vox in Hebraco. Quam
fententiam docuerunt Thcologi Concilij Seno- Concil. Seefle idolura
nenCii indecretufideifCap.M.Q^nomci Colonien- nonenf.

k$ infito Antididagmate,^.de nomine Miff*. Derao- Coloniraf.
chares
XIII.
Dift.
Democha-
charcs tom.xJe fAcrifiei Mijftîc plures aIij,quos
rcs.
cicat
Vafquez.
Uuitutm
Ali) putaiu non c(Te Hebraicam,{ed Latinanii

quia alioquin , H Hebraica etTct , etiam Grzci ei
vtcrctur,licut AlUliMyAmen,SMbbMth : pro Mida
Maroautem KnntfyioM vocant deinde Syri ,
nitz,qui Chaldaica linguacelebranc, non vtuntur illa voce fcd ncque Hieronymus, Origcnes,
luflinus, Epiphanius,qui callebant iinguain He-
Ijft
vtttm.
Vafqucr
tii/p.iii.c^p.i.
&
braicam.
Omilliscrgo
variis dcriuationibus ex confo-
& iignificationis dedudfisjvt fuler,
MiiTa vox Latinaeft, MiiTa dicitur jidiraiflione,

Caccchumcni dimittcbantur foras,quanquia
iis finitis ipfe podo myfteria cclebrabantur ,
pulus ac coetus fidelium dimitcebacur eius vfus
&
mijfuiu.
&
Vfm
vtcit
Mwtijuiffi-
mm.
Canha^.
llCTdenlc.
Augudia.
Amoiof.
Milcuiuo.
antiquiiCmus ; ea vtitut Concilium J V. Carthagincnfc can. 84. Ilerdcnfe can. 4. Auguftfnus

y?m.i jy.c.S.Ambrofius />//?.5 3.Milcuitan.f4.u.
cft
fedcapi folct pro dimiflione,non folum ex facro>

fcd alio locojita Cailianus de canomconoîftmamm
oratiomtm,caf.-j.& 8. S.Bencdidlus ir<r^K/<,f.i7.
Sumcndo
, illud non ccfTabit tcmporc Anneque fides,neque Ecclcfia,&c. Dices , hinc patebit non clfc fcrmoncm dc facrificio
Euchariftiz apud Daniclem , quia illud fcmpcr
ter jori. Contr^l
icaque Miftam pro facro
& toco niy-
negant hsrecici huius scacis in

eo verc ofFerri Chriftum,auccelcbrari facrificium^quos vide cicacos apud Bellarminum,&
ftcrio facrificij,
mancbit, iuxta illud , Facite in meam comme m orationem,Aonec fupple ad iudicium vcniam : fcd iuge facrificium de quo Danicl,auferctur;r ifrw-
oow ai>latitm fuerit iitge /ocrificiHmyScC'

Rcfpondctur hic intelligi iugc facrificium Eu-
porcy inquit,
fcrtur,
& offcretur, ficutquotidic olim ofFcrcba& jS. figni-
crgo quod quando Antichriftus elcuabitur, aufcret hocfacrificium , ficut publicum Dci
ficatur
cultum:ita Hieronymus , Thcodoretus in illum Hicron.

locum.Irenzus /i^.j.Primafius Apocal. 1 1 .& Hip- Tbeodorett
polytus
Hanc
Piimaf.
de con/ianmatione ficMli.
traEl.
veritatem
maxim^ probat
Hippolyr.
MalaAd vos , Sacerdotet , tpti defptcitis nomen

I
mettm ,
offertis fitper altare mettm panem poHntum,Scc. non efi mihi volnmoi in vobis,
munnt non
ch iz
illud
&
&
Fidcs docct in Mi(Ia vcrc,
ffim ttU- propric facrificiumoffcrri.
&
Hxc dcfcnditur,&
docciur ab omnibus Dodloribus Catholicis de
manHmt vefiris-.ah ortu enim Solis vfque

ad occafitmjnagnum efi nornen meum in Gentiûs ;
irt omni loco facrificatur ,
offirtur namini meo ohla-
Jitfcipiam de
&
&
magnum tfi nomen meum in Gentihm

Dominut exercituum, Scc.
Scd hic fit mencio de Ecclefia Gentium ergo
tio Tmtndaêjuia
dicit
in ea cft facrificium
quam
non
aliud propric
didum,
altaris,quodquocidieofFercur;ergo. Dein-
&
&
dc reprobacur Sacerdocium,
facrificia lcgis,
przfertur facrificium legis nouz , quod offcrtur
&
ergo fermo cft dc facrificio propric

enira dc facrificio vifibili , quod
lerofolymis ranciim offcrri confticuebat lex vctus, per antithefim opponitur facrificium , quod
Ephefinfi in
hocmyfterio,&:fusc probatur,qui pcrui) funt

contra haerccicos. Dcfinitur in Tiidem. fejf. 22.
cap.&ccan.x.dr 2. vbi etiamafrcrit Chriftuminftituine difcipulosSacerdoces in vltima Coena;
potcftatcm cis concefliflc cum prsccpto idcm
deinccps cclebrandi. Eiufdcm facrificij incrucnti
mcntio fit in antcrioribus Conciliis ; & fupponitur tanquam notum in Niccno cap. 1 j. &clarius
in alio canonc , quem in fine eiufdem refcrt SuriuscxCuthcberto Tonfallo in Anglia Epifcopo in Laodiccno Concil. can. 1 9. c^ j 8. in epift.
Concilij .Alexandrini Jith Cyrillo, quaj approbata cft
Ephcfjno primo can. 3 1. in Trullo in Tolctan. l.
Trullo.
f4/J.j.Antifiodorcnfic<i/.8.Bracarenfi l\l..can.i.
vbique in Gcntibus,& in Ecclcfia ofFcrcndii crar.

Refpondent hzretici qu6d fermo fit dc facrificio impropric dido, fed hoc cx didkis rciicitur:
quia comparatio fit intcr ca quz fimilia funt,
aut eiufdem rationis fcd dc facrificiis vctcris
legis proprie didis intcUigitut locus Prophetx:
crgo ctiam de facrificio propric difto in Ecclcfia idem intelligitur:quia etiam facrificia impropric di6ta inacniebanrur in ludzorum populo,
Toleran.
in Latcranenfi fub Innocentio
Niccnom.
Laodicea.
Alexandr.
& habccur
1 1 1.
Ancifiodor.
cap. Finmter, de Summa Trinitate, &fide Catholica:

Lareraoen.
Bulla Mar- in BuUa Mattini V. qus eft, VUimam SS. Concilij
Confiantien.
tini V. in
Condatien.
Probatur prim6 variis Scriptura? teftimoniis,
qux apud Bellarminum longa
StlUrmtiUU
tx vndttim
ferie trafcantur:
& pulchrc ccrtc
hanc conclufionem demonftrac

ex variislocis,fumcndo argamenta:prim6,ex vaftdihM fttiticiniis Prophctarum fecundu , ex nouo Tcftatit mrfnmltk
egng>i t"'- mcnto Ioan.4. I ad Corinth. i o. & ex locis Euaniiufdtm.
geliflarum, in quibus habctur mciAio inftitutionis Sacramenci Adlorum eciam i j.ccrti6,ex ver:
Pacrum quarto, ex ricu altarium quinto, ex

nominc, & ofticio Saccrdotis fext6,ex liturgiis:
bis
feptim^ , ex his , pro quibus offcitur otau6, ex

coniu^lionc lcgis
facrificij:non6,cx comparationc vctcris Sc noui Teftamcnti decim6,ex diffetentia Sacramcnti,& facrificij vltim6,cx con:
&
fenfu Ecclefix.
Quiatamenlongum cflet
fingula
congcrcrc , aliqua dcccrpemus , cxtera ad prxditam auchorcm,

alios remittcndo.
Probacur crgo cx Prophecit, Dauiclis 1 1. vbi
&
49
rnimti
fri'
dioitut
temporc Antichrifti ccfTaturum facri->^

ergo vfqucad illud aliquod erit in Ecclc-
M.
citun
tHj^nJtt.
fia,non aliud,quan;i przfens. Dices,ibi

cfli
PrtbtttMr tx
Mtlathit fri.
mc.
PrimacorulHfio.
TiidcDC.
Ktijcititr.
tur iugc facrificium Agni, Exodi 29.
alios authores.
47
ImpMgnatHr.
Eittfit.
chariftiam ,quia Milfa in Ecclefia quotidic of-
nantia vocis,
T>icitMridi-
821
II.
tichriftijficut
4,6
Qu^ft.
fermonem
de impropriofacrificio,vtocacionis&
ScMt oper. Tm, yilJ.
in-*.
in Ecclefia
dido ; agcns
T.utfit htri-
tietntm
rtif'
ciiHT.
vt oracionis
& adorationis, quz non rcproban-
tur in hoc loco.
Rciicitur ctiam interprctatio Ariz Montani,

ui intelligit
locum non dc
facrificio Ecclefiz, Rtifcitnr in-
led de facrificio impropric diko,quod tum etiam

inucnicbatur in Gcntibus fed hoc falfum eft:
quia tunc Gentcs fcrc omncs dcclinauerant ad
idololatriam ; ac proinde tale facrificium in cis
ttrprttAti
Ari Utnta-
nec cultus vcri Dci vnius. Hoc

hic eligitur,dicitur vbique offcrri in Gcntibus , quia Ecclcfia vbiquc difFundenda erat ,
dicitur przfcns proptcr certitudinem Prophcticz przdidionis , quz futura,vc
przfcntia, fzpc complcditur.
Hzc ergo cxpofitio non quadrat Scripturz,
nonfuit,
ficut
facrificium,
quod
&
ficut ncque Patribus in primis Tridcntinum/iî.ita cxplicandum illum locum docet S.Hicrortymus,Theodorccus, Remigius, Rupercus, Clcmcns Romanus Uh. 7. Connitutionum Apofiolica-
Ittii it
tif-
itrptttamlmr
ftres.
rum/:ap. j
Tudenr.
Hieton.
Theodoret.
Remigiu:.
Rapcrrus.
i . S.Marcialis epifioU ad BurdtgtdUn.c. }.

Clcm.Rom.
Ircnzus Ulr. 4. cap. j 2. lufUnus comra Tryphonem.
Irenm.
Cyprianus Ub.iômra tudauycap. i6. Cyrillus Ic- luflinat.
rofolymicanus CatechefiiC. Eufebius7A.i.<^- Cyprian.
firationum EitartgeUcarum,ctf.6.A.agu(iinus Uh.iS. Cytill.Iciof.

Eufebias.
de Ciuitate DwV. j j.Chryfoftomus 1 Pfalmum 95.
Aagudin.
Oratione a. cvntrtt Marc, Tcnullianus ixontra Clityfoft.
&
"L^Lz
Marcio
Tcctulhan.
8iz
Marcionem
nus
Galat.
Ub.
cmra IwUos,
y.
Idem docucrunt antiqui

Rabini apud noftrum Galatinum lib.i i.fU
arcanij,eapiii.
Huc
ji
ht,i
quamuis
myfticc decultuDei. Damafcc-
(it
Ub.A,.defiiej cap.x^.
Rabini apud ctiam
Tertim
cAp. i t.
interptetatus
tJamifeen.
IV. Sententiarum
Lib.
locth.
ctiam fpcdat illud Aftarum 1 3. Minitllis , c^ ieiunantibus , &c. verjjum

minijlrandi , pvo/acrificandi pofitum eft, quia ver-
ftrantibiu auiem
bum Gra:cum
ATef>,illud frequentcr fignifi-
ad HebrAos 8.9.^10. quod magis declaratur

in propofito per adiundlum , ncmpc Domino,
quia nullum minifterium cxtcrnum propric fit
cat,
Domino,
& facrificium.
ficut
Item Matthxi j. Si offers munus tuum adali hoc prjBceptum datur k Chrifto pro rem*" '^'
pore legis nouz obferuandum ; ergo fignificaaltur rempore legis nouae fore facrificium,
tarc ad vfum eius , vt colligit Irenxas Jitpra ,
Ircnaeut.
Op/atusMi- Optatus Mileimznns Ub.^.contra PaiTnenian.
Jcuicanus.
Item,Ioannis ^
4. vbi Chriftusloquens adSaQutntut It^
1.
mantanam mtcrrogantcm an liccrct adorarc in
^^
monte Garifimrludxi cnim lerofolymis folum
loan. 4.
adorandum diccbant , vbi (ermo eft de adorationepcr facrificia:refpbndir autcm ^tod venit
Sârtut
h-
"*'
/rfrf
&
&
hora ejuando
monte hoc
netpte in
netjue Jerofily-
mis adorabitis Patrem , &c. (juando veri adoratores

adorabunt Patrtm in Spiritu
& veritate.
Loqui-
nouo gcncrc adorationis>

fcmper fuit in vfu , ncmpc
tur autem Chriftus de
non dc antiqua qua;

de cultu intcribri pcr fidehi,fed de aliacxterna facrificandi ,qux opponitur facrificiis obla,
&
lerofolymis ,
in monte Garifim > ita infinuat Martialis epiflola ad Burdegallen. cap. 3. Eutis
Martialis.
liufebius.
febius fipra cap.
Thcodorct.
Rupcrtus.
SecunL
6.
Theodoretus
&
Rupcrtus,
^
Malach.1.
_
pro-
bthfidei.
r connexio-
ne Socrdetij
,>
Secundo probatur cx Sacerdotio & aItari,quo'"'" ^"'* ^^ facrificiuffl , tranflata enim }ege
transfertur & ficrificium , quia hoc de rationc lcgis cft , vt habcat cultum Dei publicum,potiffimum per facrificium
& videmus in le^^ Mofaica indu6lum clfe nouum Sacerdotium
cum lcge , & facrificio tranflato enim Sac?rdotio,necefle eft vt legis tranflatio fiat
ad HebrAos 7. cx quaconnexionc tam legis quam Sa,
1
ficfitfu"''
Ad
Hebr.7.
cerdotij coUigit Apoftolus defiifle,
Sacerdotium Aaronicum , quod fuir temporale , in Sacerdotium Melchifedech, quod cft

Chrifti, cx Pfalmo 109. Et manet in sxernum : nequit enim Saccrdotium elle fine ccrtis riribus,
csrcmoniis, prafcriptis legibus, promiflis , pcenis ; idect habet neccflariam corinexionem cum
redc Tridentinumy&;>r<i. Chryloftomus,

Thcodorctus , Thcophykaus , & ali j expofitoTheo^dcfret
'^^^
^"^8 '^""^ Saccrdotium Chrifti manet in
Theophyiaarternum, & hoc in Ecclefia, debct etiam fattas.
crificium eius maneire ; fed non manet facrificium Crucis * quia illud tranfiit, ncquit itelege,vt
'
rari
jjcct frudkus eius
maneant;
ficut
&
labo-
&
rum, opcrum Chrifti } qui tamcli non obindc

in feipfis dicuntur manere
ergo facrificium
:
Eucharifticum cft Cxercitium huius Sacerdotij

Chrifti
de hoc Saccrdotio :fgitur in raatctia
:
propria.
y4
T.!fi
Qupad
ltr* in altare
ete nou.
al tatt,
patct ex
I faia; 1
9.
In
illa
die erit
jper
terram
e^j^y/^^întdligitur Ecclcfia Gentiu. Illuc etiam

fpedat inftrudio Chtifti,quajn dedit difcipulis:
fiofers munuituum adaltare, 8cc.
illud Pauli ad
ad Heb^xos 1 5. Habemus altare de cjuo edere mn
&
kabent facultatem ,
ijui
tabernaculo defiruiunt
quod
altari
nous
legis
in
quo
fit facri-
vt patct ex vcrbo habemuj,
quod non rcfcrtur ad altare Crucis quod habuimus , non babemus nifi quoad fruftum, & a verho edere; non edimus cnim proprie dcaltari Crucis i quamuis fru(5bum eius habeamus Sc verba
intclligcnda funt litcraliter quiaopponitur hoc
altare,de quo cdimus, alt?ri rabcrnaculi, de quo
,
edcbant Saccrdotcs vctcris legis : ita Chryfofto- Chryfoft.

mus , Theodorctus , Theophylaftus , Primafius, Theodorer.
ScduIius,Haymo:vndcChryIbftomus homii.62. Thcophyliad populum ,?'^ tarujuam leones ignem /pirantes ab
pj"maCus *
hac menfa recedamiufaEii ctiabolo terribiles: vndc in Seduiius.
Haymo.
Sini<&e<9)', id eft,facrificiorum.
Dices,cum Beza intelligi oblationcs fidclium,
yy
lion facrificium a Paulo. Contra , quia ctiam ûafi,
^"^"iâtur.
Aaronici Sacerdotes habebant etiam oblationes,
de quibus comcdebant hic aurem dicitur Chfiftianos haberc altare, de quononlicct Aaranicis comcderc:aIiud crgocontinct prajtcr oblationes,quibus
ipfi gaudebant. Dcinde nuf- AUartnZfiGraeco habetur
&
quam
fcd
gl'fitt oil-
quia oblationes in gazophylacium, arcam, aut abacumiaut manus Sa-
'""^'fif^f-
altare fignificat oblationcs fimplices
facrificia in proprictate
ccrdotum dcponebantur,non in altari ficut fancque altare ad finem oblationis talis

crigitur , fed facrificij vnde can.^. Apoflol. vetat Canon Aône quidpiara in Altari offeratur > pratcr ca qus ftolorum,
:
crificiuin
Dominus
inftituit.
Dcinde has oblationes non comcdebant
cfle-
tcntcs, fed foli Sacerdotes:econtra intendit
Apo-
ftolus fidelcs
ncs
non
tiam
de altari coraedcrc.Dcindc oblatio-
faciunt ad raentem Apoftoli
& fanditatem non inferunt
quae gra-
ofi^crentibus,
ncque ftabiliunt cor , quae intcndit Apoftolus:

vndc I. ad Corinthios lo. Videte JfrdelfecundMm
carnem ,
ris
nori
qUi edunt hoftias participes fitnt alta
non poteftis menfk Domini participes ejfe ,
fi damoniorum ,
&CC.
& men-
vbi Apoftolus retrahit Chri-
ftianos k coracftione idolotythi
quod dsmoni-
bus ofFcrebatur ; ac proindc qui illud comcde*

bantifiebant participes mcnfaE daemoniorura j nc-
que poterant communicare mcnfa Domini , aut

facrificio altaris.
Ncmo enim
d^moni
potcft fimul facrificare
Deo
&
vt probat fuse Auguftinus lib.i. contra Auguftin.

aduerfkrium legis 0" Prophetarum, capi 1 9. Chryfo- Chryfoft.
j
foftomus , Anfelmus in hunc locum , & infinuant ^'*^"='"'

TheophyIadus,OEcumcnius, Arabrofius,Thco- Theophyladoretus. HJc ergo opponitur altare Chrifti al- <ûs.
tari
dacraoniorum,
&
facrificium facrificio,vt 9^f""!5"'
redteS. Cyprianusy?rw.</p/</j/M.'vndequiiraraolabant dmoniis

ferre ad menfara
fjiêoJrt*
folebant carnes cx altari dc- Cypriao.
in
qua comedebant immolan-
cum fuis amicis
fic
docct fa^tura .^nci-
dos 8. Virgilius:
Tunc leli iuuenes certatim
arxiûe Sacerdos j 8cc,
tes ipfas
Sic ctiam Aaronici Saccrdotcs comedcbant facrificia in tcraplo, vcl in atrio; vt patet i . Regum
S>'& 13. Loquitut crgo Apoftolus dcmcnfa Domini ,
facrificio Euchariftia: , cuius inftitutio-
&
Bcm
rai
Domini inmedio tem' iygypti :
de
ficium incruentum
& mutatum
fuiflc
Ttident.
tntelligitur
capite fequenti proponit
debet carpcns abufum
&
}
ritum, quo fuqui fiebat in populo
Corinthiorum.
Accedit,qu6d fcmper racntio fit altaris k prin- Mentie altacipio in lege noua; vtcanone }.& ^.Apoftolortm, tufmtfim.
ficut
& factificij.
Item, cx liturgiisIacobi,Bafi- f** '
Chryfoftomi , cx Dionyfio cap.j.de eeclefi^.

hierarch. Nazianzcno trat.x. ad /uliamm ,
orat.
lij ,
&
funebri defororefita Corgonia.
Tcrtio
^*
XIII.
Dift.
Tetti^rfttione probaturconcluno quianulla
17
Ttrh
raiif.
tongrui-
ti,pejibili-
eflratiocur Ecclefia non habcrct facrificium,

ellqueindigenttafacrificij in ipfa
ergogaudet
Anteccdens probatur , quia non fuit

tnti
dr''
maior congruitas inftitucndi cultum Dei pcr factfiiaf /facrificio.
crificia, in lege naturae
trijicij.
& veteri
quam
in lege
gratiz,quia hic cultus dcbetur Deorergo quo pcrfedlior eft ftatus , eo magis congruit cxcedcrc in
pnblicu$,& comvftde
munis.debetcxhiberi per fignaextcrna
cultu Dci;hic autcm cultus vt
fit
ficut fandtificatur Ecclcfia per
Sacramenrorum,
fic
figna fcnfibiWa
ciiam congruum
vfum colendi Dcum pcr
erit
facrificium
habere
fenfibilc,
"Diccsjhoc probarctctiam idem in ftatu Beato-
"EuMp*.
rum cfTcqui
ptofcdifliraus eft:vndc ficut ibi
non
datur facrificium matcrialc, ita etiam nccin lcgc

gratia*
Imfugnttur.
jHfiniu Bi*tituiinit nen
efi f/tfrifitiH.
in
qua gratia
& veritas
fum Chriftum. Contra
fadba eft per le-
Beatorum nulla
eft neceflltas facrifici) materialis , nequevfus
rerummarerialiumvquse pro ftatu religionis datx
runt,neque
eft ibi
la infirmitas,
in ftatu
vfus S.acramentorum.quia nul-
neque cxigitur excitatio mentis per
res,& corporalia figna,quia vidctur,& poflldetur

Deus in feipib clarc a Beatis : in hac tamcn vita
Iteltfitt vti-
tur fignufntt,
quamdiu Ecclefia peregrinatur^ft vfus fignorura

niatcrialium,vt Sacramentorum,& etiam cxcitatio requiritur pcr cadem , quia peregrinatur ^
Domino, & videt tanium per/ptculum intinigmatey
tiritilibtu.
id eft,ptr fidcm,
& mnfacieadfactem
ideS conquamuis Ecclefia non vtatur figuris,qus noncontincnt virrutem ipfam,in

quodiftinguituri Synagoga,vtitur tamen figu:
gruit vfus facrificii:&
contincntibus veritatem v idco non

tio de ipfa,ac de triumphante.
ris
58
Utetlfitm hu.
im vfm.
cft
par ra-
cium
enim non
deftruit
fieri
naturam hsc autem

alitcr,quam pcr fcn:
ficut in
& infra
(^r
Profacrificio
myflicum/acrifi-
quod in mortem Domini per/ymhola

corporu
fanguinisfui celebratur, &c. Irenarus lib.
4.contra hsrefes , cap. J4. Non genui oblationum
reprobatum efi,oblationes enim
illic , oblationes auinflituit
&
tem
&
htc,facri/icia
&
& in populo
,facrificia
immolata
clefia,fedfpecies
non a/erms,fida
eft
& in Ec-
tantim,<juippe ciim
iam
^"^^J^
non tamen quoad cultum,quem debent exhibere

non propric fpe- Ket
fidcles:vndc illa oblatio croenta
ad lceem crati,quac fuit vniucrfalis,
ftat
tr
tbio
P
ratione oblationis durat, quamm
.
tcceilit,ncquc
uis durct
& an-
quoad efFc6lumqui
non foliim
fuit oblatus,
cfFcftus,
& faiisfa-
& habuit cfficaciam
pro viuentibus in legc noua,fcd ctiam pro viuentibus in Icgcantiqua,& vcteri, quo non obftante
habuerunt ipfi fua facrificia propitiatoria fuo
modo:crgo non rcpugnat idcm cffe in lege noua,
per quod frudlus paffionis nobis appliccrur.
Non
fuffieii
*(*" 5/*'
eu
tiuttid hee.
'
cmckvni'
utrflt.
etiam in hac lege oblatio interna

ha;c eft priuatio,
, quia
ncque eft propria legis noux:crgo rcquiritur aliquacommunis fcBfibilis, qua: fit legis gratic
fufficit
per fidcm,& deuotionem
&
propria.
ô
Dices, Paulus in epifiola ad Hehrttos , agens de
/
facrificio Chrifti non loquitur dc
,
_
oblatione irKruenta , fed de crucnta tanium > *c
facerdotio
!)roinde
&
facrificium.
ablegandum eft aliud

, Paulum agcre de
Rc-
cruento
tantijm, quia vlterioris myftern non erant capaces Hebra:i,'ficutnequehuius facrificij ,quando
loannis 6. fuit promifrum k Chrifto.fcandalizaii
pondetur
facrificio
enim funt difcipuli ipfi.

Deinde non fpedlabat ad intcntum Pauli agere
Jntentum
&
heneficiis
mitntsgrata
illifit
minoremque
cultum,& honorem iUiexhibeat,8cc.
Deinde nihil quod ad fignificationem,
& cfFc-
rtpu-
t\im facrificij fpedar,repugnat legi gratix:ergo,
tMttm
eulium Ifgi
&c. Patet anteccdens , quia non repngnat cultus

Dci extc-rnus ,
mediatus pcr Sacramenta fcnfi-
&
bilia:
&
oblationibus : oftcndit ergoex

lcgc Chriftum haberc faccrdotium perfcaius,
obtulifre facrificium expiationum vcrc dcleti-
&
uum pcccatorum, ex quo eft falus non autcm

,
ex
in facrificio autcm
Miffae virtus prioris facrificij nobis applicatur,
quod non eft nouum facrificium, fed idcm quoad
lege
aut oblationibus eius
rem oblatam", nempe
ipfc Chriftus
vt rcdc
Tridcntinum,alioquin carcret Ecclefiafacrificio,

quod eft inconucniens. Harc fufficiant ad probahaecipfalatiusapud
tionem conclufionis}alia,
&
authorcs tradlantur.
61
Obiicies prim6 , quia Euchariftia eft Sacrafrim* *UtB.
mcntumicrgo neguit cfFc facrificium. Rcfpondetf""wtur ncgando confcqucntiam , quia illae rationcs
onerri
repugnant
non
;
figno
in eodem materiali
enim potcft in Dei cultum cum iramutatione fui,
& fimul caufarc gratiam in fumcnte.Diccs.Chri-
liberis ojferatur,Sic.
PctrusCluniacenfij epift. conrra Peirobufianos,qui abEcclefia facrincia totluntf Hoctentant

itmonefuggtreme , vtgensilla,i}uaplurihM eftaDeo
cumulata
ruiu.
^"^f*'^'
&
tranfiit,& quamillud renouari non potcft

^
tumjatrtpc
r er
et n
j
uis crat futnciens quoad eficttum redemptionis,
de
candi in lege,
cruento, rationale, ac incruentum ,
/Mf*
Rcfpondent hxretici fatis efTc facrificium

J^^''^^^
'"'*'*
Crucis. Contri,hoc obtulil ifCc Chriftus : ergo
ncccftarium eft aliud,quod oflerat Ecclcfia.Dein-
membra ab aliis diftinda;
rationem, atio modo mutanit.
K*
nulla eft rcpugnantia.
cantibus vniantur eius
J>ti/htum,{nc\mt,facrificium,facerclotium,localemado'
59
ftatu:erge>
fignis religionem fignifi-
ClenuRom. patria ; idcoquc Clemcns Uh. 6. Confiitutionum,

c. 1 }. ad hoc propofitum dicit.lcgem gratia: , non
mutafte legem natura: quantum ad prsfens :'Ba-
niaceniis.
hoc
confonumnaturac, vt
fibilia,quianon per conccptus internos
Clo-
nis pro peccatis,qu9i indigemus
in
Probatur c*go antecedens, quia quamdiu Ecclena habct vsu rcrum corporaliu,debet in iis recognofccre creatorem pcr facrificiu quia hoceft
gratia
Peti.
823
11.
"*"
de hoc facrificio,quia probabat facrificium Chri- J^f^
fti in Cruce habuifFe vim expiandi,& fatisfacicndipro omnibus > quod non conucniebat facrificiis,in quibus ludsi poncbant virtutem facrifi-
communicationequit
Iitnx.
Qusft.
ergoneque immediatus per
facrificium:
non
quia manet in acternunri , in

quo diftinguit Paulus faccrdotium ChriftiaLeuitico.Rcfpondctur ncminem fuccederc Chrifto,
cum hoc
fi fucceflio inferat prioris dcfitionem
flat in Ecclcfia plurcs efTc Sacerdotcs Vicarios
Chrifti , quibus ofFcrentibHS Chriftus ipfe dicitur ofFcrrc, vt ptincipalis ofFcrens : in Saccrdotio
fto nullus fucccdit
Rffiie:
R*ffenfii.
Leuitiifo
ver^vnus ibcccdcbat
altcri in aquali-
tatc poteftatis,non vt Vicarius, idc6
tur ofFcrrc vt prioris VicarlosUicut
&
in ipfis ofFcrrc
fcu gratiarum aftionis, feu laudis,fea fatisfaîo-
cclinquebant Saccrdotes Aaronici.

ZZz 4
diceba-
authoritate deSacerdotcs facrifidigniiatcm Saccr-
nomine crgo
fignificatio moralis , nempe cultus , vt patet

cx didis,& etiam tam ex proportione cum rc fignificata, quam etiam cum ofFcrentibus , quam
ncceptationc Dei. Patet ctiam quoad cfFeaum,
riuata i Chrifto ofFcrunt
non
ncque Aaton
cium incrucntum Altaris ;

dotis non rclinquit Chriftus ,hcutpermortcm
Obiicies
^*^^^^l".j'^
^^cZ'ifli'*^
i
\
Obiicjcs feciindo
Vna enim
Seeund* ti-
IV. Sententiarum
Lib.
824
,
Hcbrsos
ex Paulo ad
lo.
ohUtione conftmmaitit injimpiternum fan-
^//ifi<^w,&c.quod intelligitui" de faciificio Cru-
cis:ergoci derogat
quod aliud
facrificium ofFe-
ratur.Refpondctur ncgando confcqucntiani,quia

facrificium Crucis eft caufa vniucrfalis rcdem-
Kefpmfi*.
quacumque legc exi-
ptionis rcfpcdtu omnium,in
ftcntium:pcr facrificium autcm Aliaris, tanquam

per caufam particularem applicatur nobis fru-
S-r!pium
ineruentum
applict fru.
a^m crutnti,
Tiidenc.
dus
facrificijCrucis.&mortis Chrifti:vnde rede
Tridentinumyrj/îz. ca^.\' dicit , Hoc facrificium

reltfiumfHife Ecclefii , ûo cruentum illud femel in
Cruce feragendum reprAfintaretur, eiufjue
memoria
infinem vfûejiculi permaneret, at<jue illitu falufaru

inrtm in remiffionem eorum , quA a nofris cjUotidie committuntur,peccatorum appllcaretur.Sc ca.p.i.(uiw cjui-
dem oblationis cruent<t
inijuam
fruHm ptrhanc in-
eruentam vherrime percipiuntur, &c.
hancapplicationem,
poffit hic frudus
applicarijvt per pracdicationem Vcrbi.Rcfpondctur hoc friuolum eftc:nam cadem ratione probaDices fupcruacaneam
ZefUtM,
cumfint
êfftnfo.
alia
elfc
media , per quz
Redcm-
neceflitatem
guineiT!.
ferente.
Prima
Oblatio
conclu/io.
illa, qujB
anteccdit
cOifecrationemjCft cKrcmonialis,& non dc cftcn
-^^j
aut finiti*erat
prctium noftrae rcdcmptionis
quia
tamcn ex pado cum Patre facrificium Crucis

fuit confummatio rcdemptionis ,ide6 illud erat
peccirarium, vc patct ex Paulo ad Hebr. ?.& lo.
OHiiciesquartojEuchariftia
fit
in
memoriam
Paffionis ptff terita:, iuxta 'A\w^,Hocfacite
inmeam
conet.
& modo,
quamuis
quo
fit
non
-jL
fuit adhibita i Chrifto,
aliqui putcnt \\\iveihz,Eleuatis oculis in
&c*
ccelum gratias agens,
fignificarc
oblationcm,
quoad fubftantiam oblationis dcquo incertnm

cft. Ecclcfia primitiua noncftcavfa, nequein
Lirhurgiis codem /modo habctur. Deinde pcc
cam non fit immutatio materiae; quod fpedat ad
rationem facrificij. Dcindein rubricis in coca,
tur oblatio calicis
& conficitur
Ejl prtpar'
'1materit.
)
ipfum facrificium vndc colligitur

, & prparationem matcriae,non autem de clFcntia facrificij.
Ex iifdem rationibus colligitur oblationem obUtio f4
:
illam.qua: confequitur confccrationem ,nonclle ônfeûitur
Tridentin.y?^7. de Sacramentis in genereyCanone i.

Obiiciuncterti6,quiafi Chriftus obtuliiret
facrificiuminvltiraacoena.eflct infiniti valoris,
prgo fupcrflueret facrificium cruentum , quia in
TrSma
tiafacnficijtanquam parsefFentialiSjaucmteera- 0*'"/"

'
I-16* vini nort
ns,ita communiter moderni , qui de hac matcria
/j,,^^, ^^ /-^.
traftant. Probatur , quia illa oblatio in ea forma, cripeium.
iam immucationem rei oblata: fa<Stam pcr confccrationcm, nequc fcmpcr fuit in vfu in Ecclcfia,
quamuis antiqua fit nequeChriftuscavfus cft,
quamuisvcreobtulit hoc facrificium. Itemhoc
Chriftijfiuc fuerit innniti valoris
facrificij,quia
fupponit
""*
'"'''/"Jf'
coUigiturcxfequentibus.
Contra hanc conclufioncm,maximc quoad fecundampartem,citaturnofter Do6tor4.<^//?.rj.

qtufi.i. ^.Ad cjMfiionem ,v\)'i refpondet ad obie.
dlioncm illam , qua probatur Saccrdotem ctiam
degradatum validc non conficerc,
depofitutn ,
maxime fi cft hajreticus , quia non habet fidcm
Ecclcfia; , fed ofFert tantum in pcrfona Ecclcfiac:
crgo ha:reticus,& fchifniaticus,qui nequeunt ge-
66
obieaio ex
îôre.
&
rcre
perfonam Ecclefix
non
valide conficiunt.
&c. Sed non potuit ficofFerre
Reôndendo, incûit, ûodehlationonpertinetadra-
RefponfioDt,
Chriftus,quia elTet falfa repracfcntatio;crgo non

obtulit. Rcfp^bndeturjqu^d facrificium fignificat
Palfionem Chrifti, prout autem adiucrfis proxi-
ttonem conficrationis,oec necejptrio re<juirititr,ôd of-
ôrit,
commemorationem
Tkeffmfio.
Vnde (frmemores Domine. Quartacft

, & particulac eius mixtio in fanQuinta cftfumptio Sacramcnti ab of
hoftias
de circntia,aut integritatc
fufficiens
ieSio.
poft confecrationem.qux lia-
&
pretium redcmptionis. Rcfpondetur negando confequentiam , quia omnis a6lio
ob-
fradio
fit
illam efTc dcprecatoriam
ptoris,&redcmptionis , quae non potuiteflecx

legc , quia illa lacrificia non caufabant gratiam,
fanaificationcm , fed caufandam fignificabant ,vt docetFlorentinum<^fmot'ioV,&
beturibi
qux
loquitur tantum dc eodem facrificio

cruento,vtcrat fcopus diflertationis cius contra
illo confifteret
ii4a'ta
eft oblatio,
, fcd rcpetuntur verba canonis

ab i\\o,7)einde pofl(juamcoenauit,Scc. Ergoex fcnfu Ecclcfiae non fpedat ad clFcntiam facrificij.
Vltim6,quamuis oblatio fit dc elFcntia facrificij,
illa intcUigitur per quam fit oblatio rei niutatac,
Hebrios , ad probandam
ebitci.
& fanguinis.Tenia
aftioeftconfecratiocorporis
mini.qu^ tame admittit ipleCaluinus fic obiicics.

Ex hoc fcquitur refponfio ad aliudCaluini de
fuperflua cred:ione Altarium quotidic , quia id
nonderogat facrificio Crucis, neque ipfi Crucij
patet ad omnia loca Pauli ad Hebrscos , in
quibus
Tertia
fu,quo quis confecrarct aqusim pro vino ,& iterum conficiendum cft in vino , non pra^fupponi-
&
Trident.
Prima cft oblatio panis & vini in

quod ab oblatione dicitur. Sccunda
factificij.
ofFcrtorio
Baptifmum,&Coena Do-
rctur fupcruacancii eflc
Florent.
tiam
me ofFerentibus fiebat
fecundum
eandem
quamuis
potuit fignificare
varias temporis difFcrentias
ergo, vt a Chrifto proxime offcrcbatur.fignificabat futuram , vt conftat cx verbis inftitutioiiis,
ûodprovohisefkndetur,&cc.Ximtn ita inftituit,vt

ab aliis non ofFcrrctur.nifi poft ipfam cxhibitam,
comHocfacite in
(8c ita in mcmoriam cius
mam
feratur, offertur enim hoftia non conficrata
& tunc
eft
Dodlorem fequitur Gabriel quoad hunc modum ihid.

<jHtfl. I .<trf j.Sotus ijutft. i.m.ie. Canus lih. 1 1 .de lovt ihifit facrificium,nifi aptittuUnaliter y &c.
Gabticl.
^''*"'"
ciscifp.i^.ad^.
Similiactiamhabct D.Thomas D.Thom.
j.part. quacft.Sj. art.4.
0^nr , inquit, Euchari-
ftia ,vtfitcrificiumconficratur
cramentum
Tnemeradpnem.
Sacramentum .ficut Euchariftiaconficrata confiruata inpyxide eft Sacramentum, licet non
fitcrificium/ton
(fr
fitmitur vt
Sa-
loquitur autcm dc oblacione of-
fercorij.
Refpondecur in primis Doctorcm agcre
Qjvr iE
In quo conjifiit
r V.
effentla. huittsfacrtficij
qmdadeamJêSitit
.?
a-
ffiones MiJ!'*.
LiquotcxercenturadlionesinMi(ra,demuXJhbusdubitaiurjquacipforumfpcdlatadcflcn-
67
F.xplicAtur
tiflimum de miniftroi dicic crgo ofFcrtorium non

ad Sacramentum , fed ad facrificium ,
^*^*'''
&
jfpcdlare
fumit
latc facrificium
ficut
&
alij
Dodorcs
pra:-
cremoniali,qu difponit ad clTentialem oblationem idco autcm dicit

ofFcrtotium non fpelare ad Sacraincntum , quia
czcQta omnia quxetiatnabofFcttorioin Miffa
legun
faci,pro oblatione ctiam
Q^lHqui
pra:-
fato loco dc ncccflariis ad confecracioncm,& po-
XI 11.
Dift.
*4
fprSiar*
fcrifi''mm.
in
Cruce per mortera,
ab
ipfo.
rpcdlaread facriHcium, tanquam panem integtalem,auc prxparationem materix , facile faluare
adlione in Coena:quamuis crgo ftiCtio
quantum ad fubftantiam,licct fub hac , auc

illa fpcciali forma verborum non (tt de cius (ubftantia:& verba prxmiiTa , qux Euangcliftx , &
Paulus referunc dida i Chrifto, & infcruntur
in Canone ad hunc finem intcrprctari. Ncque
refcrt , quodin cafualiquando prxtermittatur,
quiapars integralis non ita ad edentiam fpectar,
poflet
quin
nomen ipfum facrificij

modo,vc eft confuecus Scri-
pro oblacione laco
vel
Quomnh fft. pcurx modus, & Pacrum , vc /itfm vidimus poceft enim dici facrificium inchoaciue illa obla:
vel denique
, vel poceft dici lace fumpcum
quxftio ad rem ipfam corqueacur , poceft dici
pars incegralis,vel per fe requifitum ordinaric ad
facrificium,quia eft prxfcncacio materix,& oblatioeiusjvtcirca eath fiatimmutatio.
tio
fi
Sic autem in
lege veteri plerumque raanum

imponebaut ofFcrentes capiti animalis facrificandi,vt denotarenc fe illud facrificare;
quamuis aurem foli Sacerdoces exercebanc illam adionem,

qua fiebac immutatio circa hoftiam , tamcn ali)
ifftfutmtJ dicebantur
frttm
inti-
irl*m.
etiam immolarc,
& facrificare
ergo
idcm dc fadlo contingic in facrificio

prxfenti, quando Saccrdos elcuat hoftiam, & offimiliter
quod per verba ipfa offerdenocaCur,nam vocacur immaculata hofiia,
fert,ac poftcjl caliccm,

V*rb
cffitr'
torij
&
c4i*A:y2[/w<irivnde illa oblacio
tfrf.
in maccria fubicdba,
non
fiftic
cancum
qux manencibus
craiSta-
tur , fcd cranficeciara ad oblacioncra cirencialcra,
quam primario inccndrt.
negatiutftn' henedixit,fregityM
dixit,8cc. Ecclefia
ExclnJititr
cbi*ai
ctiam ab inihanc confuecudinem ofFerendi habuic,vt conftac cx Licurgiis , quas viderc licet apud Pamelium. Qupd dcnique non fiac immucacio rcalis
pcr illam,non obftac , quia pars incegralis non
componic nifi in ordine ad alias; vnde cxeraplum
Va(quez,qu6d nempe calix confccracus fic oblatio
Vf- tus
Dco
oblacio
eiret facrificium , non valet

quia non
quxcunquc fimplex rei incegrat facrifi:
cium,j(cd illa
qux
ordinatur
& fubordinatur eC-
&
prout ad ipfam difponit.

Nec valct confequentia,oblatio fimplex non fubordinata non eft aliquid facrificij:crgo ncquc illa
fentiali oblationi
qux fubordinatur.
SfieifictUitr
tftSui.fîn-
ttnti*f*ref'
ftrttrinm.
Acccdit vltcrius , quod pcr hanc oblationem,

quocumque modo cxprimatur, applicetur facrificium,& (pecificetur ad certura ,& determinarum
efFedkura
vcrbi gratia, pro pcccatis
qux cxprimuntur , & pt o
fubiedis
& reliquis,
pro quibus
ofFcrtur in gcnerc, vt pro circumftantibus,&c.
Secunda conclHpo. Fradio illa hoftix,& inicdlio

an- particulx cius in caliccm non fpcdat ad elleniiatliijt*.
lcm rationem facrificij. Hxc cft communis opiCanas.
nio*,oppofitum tamencius docuit Canus Uh.ixJe
locu,cap, I j. Alij autcm dicunt hanc fradionem
69
SteunJU
ad intcgritaiem facrificij pcrtinere, non ad eflcnFSi Ittfii tiam. Probatur conclufio quia in confccratione
,
mtn fftSat
ratio facrificij cllcntialis confiftit, qux pcrficitur
md
f*erlficiii.
ante illam
panis
qua
x iifdem rationibus colUgitur fumpcionem

Sacramenci , qux fic a populo fidcli,non effe de
eflcntia facrificij ; quarauis aliqui Dodlores eam
rcducancad complcmencura eius. Probacur, quia
7
V(*qn* tSftk
taie.
nuUus communicat,
facrificium quoad
potcft tamen dici cûod etiam
in Miffis priuacis,in quibus

,
fine controuerfia
omnia eflencialia
Sacraraentum fub Miflam,aliquo
modo communicant
Opftfitum
fpeciali
ditifS*.
reri
facrificio ; modo , inquam,

&diucrfoab eo,quo communicanr cxfidcles,tam audientcs , quam non audientcs,
&
quia percipiunt aliquem fruftum facrificij :

fic facile rcconciliari poflunt Doikorcs , quia
nuUi dicunt id cfrentialitcr cxigi,vt communicctur fcmper fub Mifla ab aliis , prxter hxrcticos,
qui doccnt ad cflcntiam huius conuiuij fpedkarc
lumptionem eius.
Soto autem , qui
dicit
paflloncmChrifti non
Sotus.
reprxfcntari in confecrationc , fed in fumptionc,
non
probabilitcr loquitur.
Vnde
Proiierp.6.
vbi
fermo eft de hoc facrificio, ita dicitur , Sapientia,

&c. immolauit viEhimoi /itoij pofiut menfamfitam^
&c. Supponit crgo confuramatum fuiflTc facrificium antequam poneret mcnfam conuiuis.
Vndc Grcgorius Nyffcnus orationc de Refurreaione, dicit
Triui ChriFbtmfiif/iim/acrifictêt
Gfegor.
N/flcQOS.
Sumptio auccm, Sumfticntm

ftSamaSab ipfo Saccrdote , magis intrinfccc fpcetrdtt*
*Jft
dat ftd rationera facrificij , quia eft fub prsccpco [arttm.,
diuino.nequcomitti potcft.
Idco Gabricl lefi.x6.in canon. tcncc partem af71
firmaciuam,& Soco di/i.i}. ûafi. t art.6. &%.& Gabiiel.
tfukmfe difiipuUs/itmendttm daret.
qux
fic
&
Vndcnihil vrgcnc argumenta aliorum.quia

d
fund*m*nt Chriftus xquiualcncer obtulit,'quia^4r*f agens
Rtfftnfio
ttntiA.
vfus illi
illa
confiftit efrcntia facrificij.
alij,qui furaunc
eft
aliqua rei immutatio,non cft tamen illa,in
ficitur Pocnitcncia.
vt in
Hxc quxftio videtur elTc dc nomine,fumendo
6%
fit
perficitur
& fcparationem (anguinis
Dcindc Chriftus Dorainus non
Sacramento
Pccnitcntixfatisfadio , fine qua quandoque pcrfine illa confiftere podlc
partes facrificij latc
(icinm.
815
my fticam fpeftat, qua denotetur fraftio corporis
, hoc eft , ad
ipTum myftcrium , qua facrificium eft.
Si quis autem vcllet contcndcre offertortum
Icguntur t ordinancur ad facriiicium

Oftriorium
QujEft. II.
cxrcmoniam , qux ad fignificationcm
^y?.i.<rf.z.Lcdefma i.parte
^.qua/i.ii.art.<\.
Ca-
Sotus.
Ledcfina.
nus lih.ii. delocistcap. 15. Bellarminus/i^.i.<^ Canu5.

Mijacap.vlt.fundantur in co,qu6d vniucrfaliter BcIUim.
Sacerdos facrificans debec fieri parciceps vidimx:vnde i .ad Corinch. i o.Nonne qui edttnt ht/iiaty
partidpes/itnt altaris ? Deinde , quia eft de racione
hoftix, raaxirac holocaufti , vc tota confumatur,
fcdcalecfthoc facrificium, neque intcgrc confumicur nifi fumatur : ergo fumptio fpc(Stac ad
cius eflenciam.
ce
Secunda fencencia docec perfici facrificiura anfumpcionem. Hxcvidetur D.Thomx ypart.
Sttundaftnttnii n/t.
D.Tiioin.
vbi dicir Euchariftiapihabercrationcm facrifici),inquantum ofFcrtur,Sacramenti
ûa/{.7ûtrt.$.
inquantura fumitur.& ûafi.Si.art.4î.zn,<\\iibd

confecratio Chrifmatis non eft facrificium, ficut
eft confecracio Euchariftix :
magis ejuafi.%i jtrt.
&
4.vbi dxc\v.ûarto,m<^\t,petit Sacerdos bocfacrifi-
cium peraRum e/fe Dei acceptum.hxt pctitio fuppo-
&
completum facrifiniturad furaptionem; ergo

cium : idem docct D. Bonauentura in 4. di/f.i^. D.Bonaa:.
Maioc.
art.i.cjuttft.^. Msdoid.9. Alanus/t^.i. de/acrificio
Alanus.
Mifja,8cz\i].
quid Chriftus inRefpondetur iDcertum

ftituerit , nara vcraquc zCtio habet proportionem
fufficicnicm , vt fit capax inftituiionis facrificij,
neque eft fufficienter conuincens aliqua ratio,
qui excludatur fumptio Saccrdotis a rarione
eflc,
facrificij,nequcetiam vt includatur.
Sumftitatm
Probabilius autem iudico fumptioncm fpcdla- iiUm fftitMr* d fatrfirc ad intcgtitatcm facrificij , quia oraiiti ncquit,
ncque
tiutn.
826
IV. Sentendarum
Lib.
neque Tidetut cur hoc praccptum cllct Sacratnenti tanriim, qoia gcncralicer hoc ad rationem
vidcbatur conuenicntcr fpcdtarcvt Paulus Jitpra infniuit. Non fpcftat taracn harc fumptio ad ellentiam rigotose.fed pet modum partis
factifici j
integralis.infcparabiiis
no.qiia fumptio
ficio
fieri
tamcn ex praecepto diui-
dcbct.vt participctut facri-
mbifytfuofilam e Sacerdotihus non totvicibtu
Commu-
rtionis/anEltgriiitiamfimere,ûotiesJkcrificium in vna
die fi plurima êr fi
\ fid in vno
Veooffirantfiurificiayinomnibnifiohlationihuiacom-
die videmut offirre
CSmuni
ifi
faiieifatio
fMrfiy.
&
infila tantum extremijacrifimunione fitffendant,

eij oblatione commHmomijanl*gratiamfiimant,cjuafi
nonfit totiesilli verofiurificio participandum , ejuoties
corporU
& fanguinis
immolatio faEla conftiterit,
&c. Ethabeturde confecrationedift.i. cap. ^flatitm.
Addituretiam in eodcm capitulo
Gâleerit
Jaerificium, cuiusnetjue ipfi facrificans particeps
ejfe
Ratione confirmatur, quia non videtur fundaaliquod huius praccepti de fumptionc
mentum
Sacerdote>aliud,quam illud Pauli
.ad
Chrifti.
Tr*ceptum
fumptionis no
effe
diuhum.
Imfuâtur,
Refpondet Suarez incertum eflc an hoc prsccptum fit iuris diuini,quia nec Ecclcfia illud
dcclarat , ncque ex inftitutione Chrifti fequitur,
neque quod fit traditio Apoftolica probat praeccptum cffc diuinum , quia multa funt ordinata
j,(,
Apoftolis, qua: Ecclefia fcmper tenuit in vfu.

fatis cxprcfse
Contri, Concilium Tolctanum

colligit
& infinuat efle iuris diuini
quir,mVySmÔT,&c. vbi
clfe
mancum
,nifi
ûale , in-
infinuat facrificium
a Saccrdotc.
fumatur
Deindc
immixtionc aqua:
iicct fuerit ^
prin-
fcmpcr in vfu in Ecclefia a temporibus

Apoftolorura , tamen declarat efle przceptum
Ecclcfiafticum
fic
etiam cclebratio
Pafchx,
qus ad
inftitutioncm Apoftolicam fpcftat,&

iciunium.
Addoergo,
fumptio Saccrdotis non eflcc

, quid obftaret,quin
facrificiii confummari poflit pcr communionera
laicam aliorum,quamuis ipfc non fumcret. Diccs
fi
traditionis,aut iurisdiuini
cfle
Reffcnfi.
pracccptum Ecclefiae.Contri, fed vnde coUi-
gis illud clfe Ecclefiafticum. Refpondet Suarez

dandocircpraccptumdiuinum , quod illafum-
Suatez.
ptio exigitur,& Euchariftia tain in rationc facrincij.quani Sacramenti confummatur,

vt parti-
&
rainifter publicus oftendat
fe confentireifti facrificio.
valct altera.
Pcco enim,quid fit confcntire facrificio ? an fit

approbarc,aut crcdcre ,autfrudiHm eiuspartici-
communicarc cidem:fed harc omnia dcbentexhiberi in ipfo facrificio,aut partibus eius,

non poftquara tranfiit:ergo fi pcr comraunionem
Sacerdotis habcntur,erit pars facrificij.Communio cnim non refertur ad id , quod practericum
pare,aut
&
eft in minifterio.fcd ad prsfens^vt dc fe patet,

ex orationibus , quae antca dicuntur , vt Domine
nonfumdignus ,icc. loca autcm Pacrum ,qua /i-
gnificant perfici facrificium in confccratione, intelligi dcbent iuxta fcnfum conclufionis fe-
quentis.
Tenia
conclufio.
Ratio
facrificij
eflentialiter
confiftit in ipfa
Terti eontl.
nam^quz dicuntur de coramunione,
crificijinnn.
xquiparat hanc participationem illi , quae

meniar Domini in hocSacramcnto. Deinde in
faluantur in eo quoddicaturpars integfalis,& infeparabilis , pertinens ad facrificij complcracn-
fit
il-
&
crificij
quia fermo principaliter eft ad Apoftolos ,tum

pracfentes,& inftitutos Saccrdotcs vndcTridcn-
go ex
tinum
Cef[.i }.czp.i.
Et in illitu Ju?nptione
colerenos
fitimemoriam prtcepit ,Juinufue amunciare mortem,

donec ipfi odiudicandHm veniat , &c. ergo fi fumptio morrem Domini nuntiat,fequitur proportio
&
partem facrificij ,
praeceptum illud fumptionis, rcfpediuc etiam ad
quamuis in co paflu
Sacerdotemconficientem
vtraque fumptio comprehenditur.
Dcinde in rubricis habctur tantus rigor huius przccpti , vt fi Saccrdos confecrans deficiar,
debeat illi alius fubftitui ad fumptionem facrififignificationis requifitaad
tum.quamuis poiius dici debeat participatio
miniftrationis
dirur prasceptura fumptionis ,
Eucharifti2,& confcdionis eius:ergo etiam hoc,
,&non facrificium
fiftac
feermtion*.
fa-
di6kis,quia nihil aliud fupcreft,in
quo con-
conclufi.
eflcncia facrificij.
Et confirraatur authoritate Patruin,qu2 folum

, vbi quxftio verfatur circa id,
quod infticucum cft. In primis canon citatusTo- Tolertn.
lccani in primis fuis illis verbis vidccur fuppo- Concil.
nere facrificium,quoad cflcntialia,ficri ^ faccrdotibus,non communicantibus,licct poftcriora vcrbainfenfu explicato intelligenda funcdecomvalet in propofito
munione tanquam parte intcgrali, & confummatione
facrificij.
Idempatet exoblatione Canonispoftconfecrationem, poftquam cnira commemoratur prxceptum Chti(ii,Hocfaciteinmeam ctmrnemoratio-
ad rcucrentiam facrificij,quam ilU fumptio
ctationcm iamfa<âm.
nifi
/4.
quia non prxdicatur

totum de parte incegrali. Probacur conclufio er- Prebtiur
fOT,fubiungitur;f^4!f (^ nos memores,8cc.
lEffenti
non ieiunus."fi eflct aut^m lantum pracceptum Ecclcfiafticum , vidctur prarccptumillud

dc iciunio,quod Apoftolicum eft, fpedaic magis
cij.etiam
7f
confecracioncEft comraunis modernorura de hocmyfterio, a quarecedcre nulla

racio vrget
&
\h,Hocfacite in meam eommemorationem. Conclu-
Mx tnlriti/.
vt patet de
Paulus idem infinuat loco praefato,allegans inftitutionem Dei in vereri lege, in quaSacerdotes
altaris , & ibidem
participcs fiebant facrificij
,
Trident.
mixtionem ,
Contra , fumptionem refcrt ToIetan,y/>r ad Imfugnaim.

rationcm facrificij.non Sacramenti:& vlteriiis in
rationeSacramenti,confummari poteftptr communioncm laicam aliorura fub vtraquc fpecie:
hocenim prsccptura cft prius illa confuetudinc,
quiinEccIcfiaLatina fubtraâus fit vfus calicis
laicis ergo ilia ratio non valct
ficctiam minus
Corinth. i o.Qmedunt hofiias, participesfitnt Altarit, &c. quae eft generalis ratio in quibulclam faergo vt indufka in hoc facrificio jincrificiis
finuat ad intcgtitatcm , Sc confummationcm
ius fpeftarc illam fumptionem cx inftiiutione
Kefptnfi
in caliceni,quam
i<~
mni.
Auguftinus i G.de Ciuit.Dei,cap. 1 aflerit, Manducarepanem efe in nono Teftamento facrificium Chri-
facienda
SMrex..
difircrnit Ecclefia
.74
E/fe iurit
cipandoetiam deilla
fiianorum.
75
cam,quam docct Concilium cfle iurisdiuini,non

autem conftitutionis Apoftolicae , quia intcr hxc
,Scc.\iem hunc morem ex traditionc

Apoftolica emanalfe , docct Trident.y?/i j.m/^.S.
dignofiitur
Ttident.
Auguftinu.
alioquin confcruari poflet in aliud tempus.

Ex quo fequitur traditionemillam Apoftoli-
cipio
ex Patrum fententia.
Conciliura Toletanum XII. cap.5 ReLaum efi
Toletan.
iurc diuino cflet dc integritate facrifici}, quit
precatio fupponit
76
qua dc-
mcmoriara illam per confeCyrillus
XII I.
Dift.
Cyitlltu le-
Cycillus lerorulymitanns Catcchefi
Deinde
5.
vero pcfl^Hdm cenfeQum iUtid/piritHale/4erificium,&
(orol.
ilUcttUiu incruentMS /itperipja propittMtioMis hcjlia^
Deum pro emmumi EceUJid pace.Sc infra:

Citm hac /acrifieium offirimiu , ptfleafacimm mentionem etiam eorum^ ame nos Mvrmientnt
infra:
Deniûeprt omnibiu oramus ,
inter nos vitafwiSi
b/ecramHs
/iint,
maximum credentes
&
^
animanmiMHamen,
biu ^Jmur ob/ecratiofanHi
illius, (fr
Qusft.
ipfum facrificium incrucntum , quod in mcmoriam crucnti eft inftitutum. Aiguinenta>quz contra hanc conclufionem militanc , non luncalia,
quam quz probant,vcl oblationcm,vel fumptionem Sacramenti fpeÛre ad facrificium > qu

fdtumtur cx didtis.
proûi-
trementU, quoel in
Qv iE
&c. crgo fupponit

iam pcr confecrationcm facrificium radlum ante
propafitMme/} ,/acrifici]
./iltari
Ambrofius in Pfalmum
jj: Tunc
in terris,fjuando cerpus Chrifii tîrtMr,& tunc ipfe of-
Hic cx didis^facilcm
catamcn
ifle
& hacfide ailttm
ad totius hominis vHa
medUamentum,&
efl,
/alutermfue proficit
adeJ/e,Scc.
Ho^
patet ex aliis Patribus , cx quibus

eflc
cx vi vcrboram
Coniirmari etiam poteft rationc , qaia ilfe eft

a<%u$ primarius,& edentialis facrificij , ad quem
ferificiB
primo fecxtendit poteftas facerdotalis pcr charaftcrcro knpreflura
fcd potcftas facerdotalis pri-
eil facrificium.in
m6 ordinarerar.
Secundd , ofFerens principalitcr hoc facrificium eft ip(e Chriftus > miniiierialitcr Sacerdos:
fcd Chriftus tantum ofFcrrc dicitur per vcrba
ordinaci ad fi:cundum.
Secunda fentcntia efti mateciam huius iacrifiChriftum, vt exiftit in propria cxifteaciai

terminum autem</fMrMc({e undem > vtfacca-
mentaliter exiftit fub fpcciebus.

fententia docct
ciebus,e[re matcriain,qu
Chriftum , vt fub ipeo^tur,vtautemman-
terminum eius.
Quarta fententia eft rem oblacam cfte ipfum
vinuin
Chriftum principaliter, quamuis panis
a.
Hanc docet Suarez dijp^y^.
1.
Quinta fententia , eft in confecratione confi- Ssinta/tnt.

ftcreationem facrificatiuam > quatenus rcprxfcntat mortcm Chrifti,
idcmefre rationem fakcrificij in hoc , ac rcprafcntare Chrifti paf&onein,&; mortcm ita Vafqucz dijp.iii.c^.7.& 8.
Trima eonclu/io. Siue oblatio antccedcns fpc79
&
bat,fiue
icte dictmtur
totum,ncque affumunt nomen , aut elTentiam totiusjfaltcm hetcrogenci
fcd in propofito fccun-
dum Patres vnicum cft facrificium nou legis, &
facrificio
crationc primari6 inueniuntur > vt eft prsfentia

Chrifti realis > defitio panis 8c vini quoad fub-
cflent
ftantiam>quae
eft
illa fola
primaria, 8c fupernaturalis im-
mutatio,qux hiccontingit.Quart6,Chriftus
offcrtur in
hoc
(acrificio
Cei hlec oblatio princi-
paliter confiftit in confecrationc,per

ftas
fit
ipfi;
quam Chri-
facrificij
cruentijfcd
hsc
maxim^cclebratur in confecratione , vbi fcorfim

cx vi verboram>& fignificationc exprefla, confccratur fanguis,& corpus , quamuis concomitanter fint fub vtraquc fpccie : crgo.
Sext6>fi excludatur confecratio ab cflentia facrtficj
miita alia alio
EJIi
vimm
JiierifeiHm.
Tiidcot.
&
incrucnto loquitur , in quicrucnto ,

oblatus eft vndc fi
bus ipfc Chriftus ofFertur,
&
duo
facrificia,non
K&c vnicum facrificiiun
Crucis rcprcfentarcnt.
Deindcqoando ad idem plures adîones ordinantur , nulla fumit appellationcm k termino 4d
^tetm,n'\Ci
illa,quz
proximc
attingit
nen
Oblatit
ifi faerifitii.
ipfum,quam-
uis vt faciant vnum,fine fubordinationcfiue alio
pra>(ens.
Quint6,eft memoria
Smartaftnt.
&
profcrunrar inpcrfona Chrifti crgo. Tcrti6,
quia
Ttrtiaftmu
ducattu: efie
omnia>qux requiruntur ad facrificium, in confc-
>
Situia fnt%
cij cfle
nonpIura,quodctiamThcoIogi admittunt, &

fupponitTridentyfjîi.M/'.!.^ * vbidevnico
confecrationis ex fandis Patribus
tfftr-
CafTalius.
quo
nbn fpcftat ad rationem facrificij ,non

duo facrificia phyficc in hoc myfterio reperiri : diftum autcm c^/upra , qiiid de
oblatione dicendum cft,& qoraodafc habeat ad
facrificium. Probatur ergo , quia partcs non funt
vt Bapti-
fmus>& hoc ipfum Sacramcntum miniftrari pof>

fct a Diacono,quod non contingeret , fi faccrdotium ad Sacramentum > & eius miniftcrium pri-
fimt.
confccrationem:fccundum
ti miniftrari poftunt fine faccrdotio
&
/-
Qid
IMTt
per confccrationem ofFcrtur ipfc Chriftus,ncmpc

corpus
fanguinem : addit primum facrificium
offcrantur fccundaci6>
Chifm
duofa-
m6i& per (e extenditur ad confecrationcm crgo

primari6 in illa connftit cftentia huius facrilicij,
alias Saccrdos poftet otferrc hoftiam ab alio confccratam, nec proindcncceflarium cft habere pcr
fcpoteftatem confecrandi. Dices confecrationem
exigi ad Sacramentum. Contr^,poteftas facerdotalisptim^, Sc perfe ordinaturad facrificium,
non ad Secramentum} vndc
aliqaa Sacramen>
78
fccundum rationem Phyficam hic<iiftinTfima ftnt.

gui:primum confiftit in oblarione panis & vini,
tam in ofFertorio,quam in fequcntibus , vfquc ad
Tcnia
17
tLerptnfn.
habet folutioncm iii

Primaeft
&
holocauflum exi/Uns,Sce.
Grcgorius ^.Dialogorum C2p.j6.î*js/idelium

habe^ in dubittmpojftt ,in^Ma immtdatienishoraad
Sacerdotis vccem ccelot aperiri , ^ngeUrum choros
Jkpra probatum eft Chriftum
fub fpeciebus pftnis,& vini.
.*
varia: funt opihioncs.
crificia
/imitl
Imfmgiutttf.
hoc Sacrificio
Cyprianus in (ermonc dc Ccena Domini : ex

diiium efi a Domino,Hoc facite in meam commemorationem:Hoceflcorpitsmettm,S>cc. Hkefifanguu
meus : cptotiefcunepte hu verbis ,
trditmtttr.
V.
Caftali^ Ub.iJe/acrifi(ioMi/pt,yh\ alfcrit
panis
gU
cat /acri/Uittm <]Uod e/ferirmis.
tpto
Gtegor.
ip/e o/fertsir
ferre mamfefiatMr in nehistejuandferm eiutfanStifir
C/priaa.
îd affertur in
obfecrationes.
ilias
Ambiof.
827
11.
manet
in quaconfiftat,
modo,habent appellationem tcrmini ergo obktio prior difponens ad confccrationem > in qua
:
efrcntialiter confifUt adlio facrificatiua

tis
vt ex di-
patct,non redeappellatur a&io facrificatiua,
neque quod per ipfam proxime fit

nifi vt tranfit mediate in tcrminum.
facrificiuiq
SecundaconcUt/io. Chriftus vtexiftit in propria
prztcr fumptionem : fed in hac non inclnditur,

tum quia conrccratio cft dignior ; in adlione autem Saccrdotis nulla poteft ciTc dignior aftione
facrificandi:vnde inter mcritaipfiusChrifti ma-
fpecic& modo connaturaIi,non
ximc omnium celcbratur cius facrificium mortis>

in quo ipfefiiit vidima, Sc Sacerdos , atquc hoc
ergonon cftmateria
80
materia,qux
tlmfie.
ofFertur,vt dicit fecunda fentcntia. Probatur.mafrim* ratii.
tcria quac ofFcrri debct,dcbet ctiam immutari:fed
Chriftus in propria exiftcntia non immucatur:
eft
oblata. Secund6 , vtconftat SiiSda

ex dicendis, Chriftus-, vi fub fpccicbus ofFcrtur:
etgo
rati^
828
lY. Sententiarum
Lib.
vt crgo eft materi faificijfic>ndn vt in propria
Chri/tut
pr*exiflrsng
exiftcmia manens.
Sinonprtexi-
Diccs requiri, vt ftiateria oblationis fupponatur ad'jpfam oblationem. Contriljidc6 cxigitur,

quia immutatur ; immutatio autem eft ordinaric
circa praECxiftens^red non immutator ChTiftus in
propria exiftentia:crgo non cft matcria oblati.
Deindcfi Chriftus non prarcxiftcrctadhuc ex
fierti.fitrii
yi confccrationis,
HlffDflfi,
etitfetrMit.
|jj j j
ti
& afliftcntia Dei fi^no infalli-
verborum,poncretur fub fpcciebus confccraaliis fignis
contingit
s.ficut
pradicis,
& facra-
mentalibus , in co cafu fierct verum facrificium:

crgo habcrct veram oblationem : fcd elTet confefignificationis crgo.
cratio eiufdem ratidnis,,
&
i*"^'"
cludat
Hoc facrificium ,quamuis
mcmoriam
paffionis Chrifti
in-
non inea
fic
tantiim
eft
lignum
rememoratiuum p:ffionis,& fpcculatiuum , non

praalcum alioquifl quodcunqne itgnum rcpra:fontans i<lem .facîficium, cftct facrificium , quod
Refptnfio.
nemb
tm/MjntMi:
Cofitra ,'contirtere
$ignifie*tl
nn
LiRr-.um,
erifitiHm,
concedir. t)i<?e* requiri vr tcs ipfa contincatur in figno,ficui Chriftus in hoc facrificio.
rcm ipfam non facitad ratio-
illacontinemiafiat obiatio,
de intrinfeca rationc facrifici}. Prastcrca,
flcm
facrificij,nifi in
qu
cft
ad rationcm
fignificare
aut ptoEtcritum pcrindc facic
facrificij
crgo aliquid aliud cxigi-
non eft eflencialis catio huius facrificij.

Deindc contincce Chriftumconuetvit huicfacrificio,non foliim qua facrificium cft , fcd etiam
quji Sacramcntam , & cibus animarumj fub hac
autenj ratione non cft facrificium ergo quod
tommunceft ipfi,quaSactamentum, & facrificiumtft non facit ad diftindkionem vtriufque.
iionis
ffenti4 fh'
trlficij.
DeindecontinentiahzcChrifti,nificontincatur per
inodum rei oblata;, non
facrifici)
facicad rationem
cuios tota fignificatio eft in oblatione
culcum Dei,vcyStpr4 dcfiniuimus

ex communi fencencia, ac proinde ncque in hac
eonCinentiafola,cum memoria paffionis prxteritx ftat racio facrifici) , auc dennicio ,quia nihil
rei iramutacac in
Quinam r
tione fignifi
eatur
fAjfiof
iiorum includic immutationcm, aut oblationem.

Deinde celebrari pcr hoc memoriam paffionis
eft pracceptimi Chrifti fupponens facrificiutn
completum j vel ergo facrincium includit cx natura adlionis illam reprzfentationem,veI
non
fi
iic;ergoinillainquanc^m per fimilitudincm*&

proportionem aîo facrificandi (e habec circa
corpus
fanguinem Chrifti , ficut aftio factificandi eius in Cruce verfabatur circa eadem,
&
repracfencat,
& fic per modum oblationis erittx
naturarci memoriaeiufdem
Si
non
facrifici).
includit talem fimilit^dincin reipfa,fic
figimm mcrc fpcculatiuum cius cx inftituto

Chtifti j ficut alia figiia funt,quia niiQirum prxcrit
Sumfti
fi.
fignifitmt
faffimtm.
eftenciam
&
integritatem
folam confecrationemjtcftat crgo vc
facrifici)
non
confiftat in
memoria paf-
Accedit vltim6, qu6d hoc facrificium fit-pro- Eueh*riflia

pitiatorium pro peccatis , vt definiunt Concilia, fuerifieium
ncetiamholocauftutn incultum GipicinumDei:

fed facrificium prcîtiatorium continet oblatio-
ncm
pcr
profiliMtriS,
^htloeaHfii.
modum fatisfadkionis pro pcccvis, ho-
autem immutationem rei oblaue totalem,quz non conucniunt huic (acrificio,prouc

iblum includic mimoriam paffionis; Conhrmalocaiiftum
cur,quia facrificium oiForcur Deo immediacc ergo eius eflenria in hoc debec confifterc& non in
memoria alicuius rei creacz , qualis fuic paffio
:
Chrifti. Trid. y?j(/rai.c4p.}. vrgcc cciam
Canon
gatur facrificium confiftere in folacommemoracione paffionis.
Confequcntia pacct , quia facrificium noninfignificatioticm myfticam,

qifali$ ft iUa,fed tacum moraIcm,ide6qucquamuis fsccificiavcterislegis continebant myfticam,
non idc6 cranc facrificia, fed quiares obiaca immucabacur incuUum Dci, & continebac culcum
inceriorem canquam fignuni eius : ecgo codcm
tnodo in propofico conciBcre memoriam. paf-
chrifiurncoMtnit SAcrs.
modo ad
facrifici),(ed
iicab^nt paffioncm futuram Chrifti
cludic cflcntialitec
81
cincre vllo
primus concra ientcntiara przmiftam,in qua nc-
autem futurnm
83
Confirm,
thor ncgat fumptionem etiamfacrificantispcr-
ucrificia vcteris legis erant facrificia, quae figni-
tur ad facrificium prxter illam fignificationem.
Continere
&
fioni6 tantum.
ergo.
eenfijlit.
Confirmatur,quistiam fumptio huius Sacramenti cx declaratione Tridentini ,

Patrum,
quosy&^r4 cicauimus , fit in memoriam (acrifici)
cruenci,& illa vecba, Hocfacite inmemn comwemorationem , &c. ad fumpcioncm eciam Sacramenci
referancur. Sed hoc nonobftantc ptacFatusau-
eircmia
folurh confiftit ratio fartificij incrucnti. Eft con-
elufu.
gnificaturfepultura-Chrifti* vt conftat ex PatriDus,& fuo loco tradlator.
Ghrifti
Non in uprt- tra Vafquez.Probatur,quia
inyjjif
pulturam Chrifti , vc conftac , quia in illo mori- ripreftntMt

mur nos peccato,& ttina immcrfionein aqua fi- mmfChrifif,
Deinde in hoc fafcrificio quantum adremoblatam dcbct cflTe reprfentatio facrificij cruenti,
fedadhancnon cdnfcrt exiftcncia immutabilis
TertUconclHju:
Terti
ceptum Chrifti ex ea intentione latum cft,vt ficrct in memoriam,hoc (acrificium.facrifici crucnli. Sed Baptifmus etiam fignificat mottcm,& fe- S4pt!fmm
Fundamentum Vafqucz funt loca aliqua Pa84

crum,quibns nihil aliud dicitur,quikm facrificium ffhnm obitB.
hoc offcrri in mcmoriam paffionis:Ioquunturergo de facrificio fpecificatiue , non quod illa memoria fit ratio eius eftentialis:deinde hzc memoria celcbratur ex natura ipfa
adionis facrificandi
incruetc,quia, vt diximus,corpus cx vi verborum
ponicur fub fpccicbus panis , fanguis fub fpeciebus vihi,& feorfim, quancum ad cxpreflam figni-
Stiuitur.
Celttrmri
memori*m
fmfitnk.
ficacionem, licccalterum fub fpccio-alterius contineatur concomitanter.
Adtio crgo ipfa facrificandi incruentc imita- luemtd*

tur adbionem facrifici) crucnti, in
quo /anguis
in
crucc fuit fcparatus. a corpore. In hoc ergo a<îo

iacrificandi incrucnte q\ia imitatur cruentam
oblationem
fit
inmcmoriam
in
paffionis Chrifti:
quiainquantum imitatur paffioncm modocxplicato cft memoria, fed non fic eft facrificium , fed
inquantum fic ag^ndoper vcram immucacionem
rci oblacz oiFercur Deo.
Eadcm ergo zQdo , & eft imicatio oblationis
crucntz , & eft facrifica oblatio pec hoc auccm
habec auod fic fiicrifidam, per illudqu6d fit memoria ucrifici) prioriS': vnde fi primum dcmus*
:
noneritfacrificium,fedfoIamemoria
dum,nonerit memoratiuum
fifccun-
prioris..
Nihil aliud incendunc Pacres,vc conftat cx co8y

tumvctbis. Cyprianus lih.i. epiiltUntm epiji,^. Cyptian.
quz nunc ordine cft ^^.nihil dicit nifi memionem
pMJftonif Chrifli in fiicrificiit
okaritfMere
modo
omaibtu nafhis , hoe efl,
& ipfimpaffiontm Domini efefacrifiIdautcm
ciumiptodojferimkSt&cc.
ititcliigcndura
quia facrificatio noftra fic pcr

niodum fiicrificationis ctuentz, quantum ad imieft
Aito
tationem,& excmplar eius. Chryfoftoinusifcwwi- ChtjCotL

lia ij.ad Hehrtos
dicit
muUat,tjtiamoff!rimiu,Scc.
Vnam effe bofliam, & nort

ncmpeauantumad vni-
t4tero reioblatz. Jûcmodovnae/tt inquir
& non
mult*.
fit
mtmttuim
ftJlttHkf
XIII.
Dift.
mHltt
Ûfimel oiUtA tfl infithU* SMtHomm ( fup-
plc in Crucc.)Aoc autemfiicrifictHm
fupplc altatis)
exempUr efl illituJi<Upfimfimper ojferimtUyScc. fupjple Chriftum.Idcm fonat tcftimonium Auguftini
Augaftia.
lib.io.eontra FMifltmyC.i
ctj
.vbi dicit
Huiutfiicrifi-
cttroy&fitnguis ante aduentMm Chrifli,per vitli-
TMrumfimilituMnem promittebatur,in
fti pex ipfiam veritatem reddebattir
Algcrus
Non ergo
in
efl
ipfitti
ipfitu immolationis
diutrôiyfii in
ejtut
dum
fubiungit infra
expliciltionem Auguftini loco prafato Diciter:
gOtinqaktChrillum in manifeno eorpvre fiio,cjr in diflinHis membris humMtitatis fiufimel pajfum in Cruce, ût non manifefie,fid intiifibiUter efl in Sacramento (juotidie
non
fid tfuafi pajfw reprafentatus.

irâ fubiungit cxplicationcm verpafftis
codem modo
borum Grcgorij
modum
tamen
quantum ad adioncm,
clTe
offerdndi
&
facriiicium altaris iu
cfle
memoriam
eius
vnde
in hac imitationc
de
fidc eft
abfolutum , hoc
eft
non commcmora-
cirifli.
pcr veiba ipfius Chrifti , qux tantum

in confecratione dicuntur in perfona Chrifti,
non
in perfona Sacerdotis
foium ergo indigec
expiicatione.
Ad facrificium cxigitur immutatio rci qus of-
88
&
&
&
ejjfe facramcntale fub fpecicbus

vnde
quamuis hasc duo in ratione rci diucrfa funt iu
rationc tamen (acrificij vnum imcgrum conftituunt i vndc fpecics fe habent vt tjuo, Chriftus vc
:
& dcfitio panis & vini fe habet vt terminus
obiationis i quia codcm modo fc habcnt ad

obiationcm,quo fe habent ad tranfTubftantiationem. qu6d vero fe habeant fpecies vt <juo rcfpccpio
ftu huius facrifici),patct,quia facrificiumcft

bile,
vifi-
& fenfibiie fignum, mediantc autem fpecic:
ideo obiatio tcrminatur ad
tiuum altcrius , poftulet rci oblatae immutationcm,tamcn immutatio non eft ratio formalis facrificijiied quidrequifitumex patte materis cius
ncceftari6:ratio autem facrificij in fignificatione
fpcciebus offcrtur
omnipotentia: Dciâuthoris vitac,&mortis formaliter pofita eft ergo fi erit aliqua obiatio in
eflideconficratione/lifl.i.
qua
/acrificium EccUJut duobus confici, duobus conflare, vi-
ha:c fignificatio abfque rei oblatac
immuta-
mortem
cius
crgo, &c.
ficax. Refpondctur itaque in maiori pctere principium,vt aperte conftat i quare cnim immutatio
rei.fit dc ratione facrifici) abfbiute ,
non commemoratiui, fi vniuocc conucniunt deinde fi in
&
hoc diftinguitur facrificium ab oblationc fimpiiciiDequit non effc de eircntia facrificij, quod ipfe
aii^ doccr cum comniuni.
Itcm , fi immutatio rei eft per fe requifita ad
materiam (acrifici) ; ergo ad cuiufcumque ergo
ctiam ad incrucntum.quia ncquit (aluari line materia pcr fe rcquifita. Item , quare hacc conditio
exigitur ad facrificium ex partc matcri,nifiin
ordine ad fignificationem , quac ncquit habeti,
nifi vt per taicm modum oftcrendi fignificctur
omnipotentia aiiter per facrificium , quam pcr
oblationem fimplicem.
Acccdit Concil. Tridcnt.fcfTzz.can.j. Siûis
:
dixerit Aiijfnfitcrificiumtantum
effe lattdisy&gratiarum tîonis;aut ttudam commemorationemfiicrificif in Cruce, non autem propitiatorium,SiCC. anathema
fit:
ergo non confiftit in nuda commemorationc.

Ncque cfTcntia huius facrifi-
^^<* conclujU.
ejt
f(,1'J'/-'J"*^'*
nem ficri
bus conucnit Chtifto cfTe , quod lubet in Sacramcnto & faccificio ergo ab iis In ratione facrifici) non praefcindit quia tamcn Chriftus vt fub
ficut
Hxc ratio,quam putat cfficacem,eft valdi inef-
'y-
quia Tridentinum,
6lis,
tans cft tantum.
tatione, fignificans
SiMrr
& fanguiseius. Hzc patct ex di& Vzitts/iipra citati dicunt Chriftum ofFcrri hic incruente & inuifibilitcr fub fpeciebus panis & vini>& hanc oblatio-
ccn-
flujlo.
nempc corpus
vnde
tionc habetur, erit proprie facrificium : fic fe habct oblatio incrucnta aofque yera Chrifti immu-
87
fub fpcciebus;
ûod,
fit
Chriftum in
hoc facrificio vere , & propric immolari , quoad
rem ipfam, vt infra patebit,oportct rationem facrificij ab hac immolatione rci fumercnonautem ab imagine prioris facrificij , qua rcprcfcn-
obitSioir- crificium
"Rt^nfio.
facrificio eft Chriftus ipfe vc
condftit ratio iigni rememoratiui,in oblatione
Obiicit deinde rationem,quamuis, inquit, fa-
titne.
ficuc
rccipit
diucrfa
ratio facrificij
86
idem ;
de
'A^
& quod confecratio
incrucnti ita fc habcrct
Explieatur
fertur.Hzc immutatio in propofito contingit duplicitcr,quia fubftantia panis
vini definunt Ûtit furi.
effc per confecrationem,
conucrtuntur in cor- ^^'
pus
fanguincm Chrifti > dcinde ipfc Chriftus
oblatione imitari facrificium cruentum,ac proin-
facrifici)
cx quibus patct ad rcliquos,

quos citat przfatus author.
Duo cnim contendunt Patrcs , ncmpe non elTe
diuerfa facriiicia, quantum ad rcm oblatam , fed
&
toties facrificium ficri
6^/<ico<:/ô.Rcsobiataprincipaiiterfnhoc gw/
Chrisli veritate
& accendat, 8cc.
incarnatio rcfpedu crucnti.
Utudine figurando reprefintet/tot adimitationem ipfitts

Pajfionis inuitet
&
&
cis
829
Chrifti fub fpcciebus,
refpedu
oBione
& cxiftcntia
tanquam materia. Patet ex diftis /itpra , quia

conlccrationem probauimus eflc dc cflentia facrifici),
furnptioncm cfTc tantum partem intcgraicm
fufhcit pro abfurdo, quod fequeretuc
etiam quotiefcumque fumitur communio i iai-
pofl afcenfiem
& mortem ^ttadamfiiafiml-
veram Chrifti pajftonem,
/Iipponatur,
Paffione Chri-
Chriili per Sacramentum memoria celebrabatur.

Algtius.
Quajft. II.
cij confiftit
in fumptione eius, ita vt confccratio
Scoti oper.
Tom.
yUI.
>
Chriftum , vt ad rcm
principalitec
obiatam , ad
fpccies vt ûo.
Vnde Auguftinus
mus , hoc efl
& habetur in capituio Hoc

Hocefl,mquit,ôddici-
89
Augufti.
tjuod modis omnibus probare contendimus,
fibiU Sacramentarum fipecie
& inuifibiU Domini no-
&Janguine, &c. Idem etiam

Panis ûem ego dabo caro mea efl pro
flri lefii Chrifli carne
patct loan. 6.
mundivita. Trident.fefr.iz.c.i. Corpus c^ Jangui- Ttident.

nemjitumfith/peciebuspanis,
UtiSc infri
& vini Deo Patri ohtu-
Nouum inftituit Paftha,fiipfiim ab Ec-
cUfiaper Sacerdotes fiihfignis vifibiUbus immoladum.

Poteft matcria cx qua facrificium fiat,dici pa- Exemplum.
nis
vinum quoad fubftantiam , fed matcriaii-
&
habcnt ad rcm oblatam , quia in ipfam

commutantur fic thus,quod adoletur, & euaporatur pcr igncm,commutatur in fumum,qui proximc ofFcrtHr.Dicit ergo hsc hoftia necefrarium,
& intrinfecum ordinem ad fpccics , fine quibus
non eft facrifidum fenfibile proportionatum Ecter fc
cicfiac,qie fignis fcnfibiiibus vtitur in cultu
go quidquid
conftituit in
ejfl
er-
{cnfibiiis fpcdkat
facrificium.non vt pars rei obiatac,fed vt
quo
ProiMturfie-
"'"
^*f^*^*
/}"'
ad
res
tanquam contentum,ac
proindc rcdle poreft dici facrificium vt Ôjinciudcre fpccies,finc quibus no cffct in rationc figni.
Confitmatur,quia illud aiiquo modo fpcdat
90
ad facrificium, quod fpcdtat ad Sacramcntum,li- MiirfihMcct non codem modo i quia fpccies , vt fuo ioco ^^' 1^*'**' *j
offerri pofEt fenfibiliter,
probatum cft,funt Sacramentum

vero
& fanguis res Sacramcnti
in rcdlo,corpus f^'JI^'^fL'\
feu fignificatum. mentMm.

ipfa
Saccificiuin ver6 coDfiftic in re oblata ,
,
&
AAAa
oblatio
Lib.
830
IV. Sententiamm
oblatione fada incultam Dci , qaa; confiftit in

re digniori, ac proinde tnagis accepta Dco, quod
atque
corpus &ranguisDomini,vt definit Tridentinum citatum & can. 1. 5 ^ttis dixerit ilUs ver-
fndfnt.
non
vt
Hocfacite in
meam commemorationem, Chriflum
infiitmffe ApofloLos Sacerdotes
ipfiÂliiCjue
attt
^fanguinem
oblatio fit me-
Quod
Idim difla-
vidcrc
quia verba
facramentalia, feu forma determinant fpecies,
&
91
Offtriur fub
êeiebui.
Jifl
fiib
quibus
eft
facramentalitcr
t-
îie
VI ijuo.
T.jfe
fenfibiU,
f/J pri.dictnu
men r.itio,fine qaatjiferri non
nenire corpori
redc dicitur
(]uo
cium,& non
1.
diSium eft
d. 6. in
hanc oblationem.
-yjicut
DE
ofFercntibus hoc facrificium potcftefte
quaeftio in genere
& fpecie;ntfmpc de Sacer-
dote,de Ecclcfia,de Chrifto,de populo.de audien-
&
omnes ofFcrat
finguli,& quoOmiffis ha:reticis,qui negant facrificium,
dequibusyii/Ti egimus.Primaeft fcntetia Ma-
tibus,&c. vtriim
modo
Prim*
ftnte
&
vbi afferit liaEreticum, aut hxrefi
ti:
giftri 4.difi.\ j.
Magiftcr.
fufpcftum non conficere hoc facrificium validc,

Hxc opinio vt erroneaab omnibus reiicitiir ,&
merit6.Vafquez,&alij moderni doccr Dodtorcm
Varqucz.
fitpra dogmatizalfcjvalidc
non ofFcne
facrificium
quidem confccrarc,fed
quefn fcquitur Gabricl
fuffi-
cit.
dicitur
ifia intentione
vniuerjkli fk-
materia de Baptijmo,
&c.
cortfiftit
refolutio
Dodoris , non in priina ideo remittit ad diftirtdioncm, Vbi optimc expiicat hanc intentionem
;
vniuerfalem
^.5,
& eum fequuntur omnesTheo-
logi pofteridres.Si dicit ergo refoiutiuc
quod in-
tentio vniuerfaiis fufficit in Miniftro cuiufquc
&
Sacramertti ,
in propofito ad Euchariftiam,
etiam qu^ facrificium efl;iion negat (acrificium
ofFerri k Mipiftro etiam hLsretico in priori itaqnc refponfione non refoiutiuc agit,fed fbluit ar:
gumentum Magiftri.
&
HtEc refponfio peruia eft

clara, agit cnim ex
propofito qusftionis dc Miniftro Sacramenti,
obitertw x.refponf izngit rcfolutiuc, quiddiccn-
&
dum
de Miniftro
fit
facrificij
requifita:quia quaindiu
,
quse ad
fona Ecciefia:
& eius intentiotie
manet in eo intentio vni-
minimum
& Chrifti.
minor
fciiicet ha:rcticus
9A
rcquiritur vt vaiide
Vndc
&
perantccedcns iilud
rationis eius
negatur,qu6d
aut praecifus ab Ecclcfia ne-
queat ofFerre validc facrificium. Non ben^ ergo

dicit Dodorem probare fuam fentcntiam ratione Magiftri ; quia dicitur in ofFcrtorio,
Offerimus,8c non offiro: adducit cnim rationc Magiftri,ad quam refpondet primum non valere confequentiam;& fecundb ncgando antcccdcns eius.
Vafquez
Oi
Do-
Hor duplici-
omnem mulam ejfefierilemy
In hac fecundi refponfionc
Magiftri, feu
De MiniBrOy aliifqHCi qUisJjêSiant ad
93
Rejôiiet
habere intentionem
Eucharifiiam nihil valere
credit
Priorim, contingit fiire
ucrfalis
VI.
offeto
communi
confecrct,oficrt facrificium in intchtione,
Qv^STIO
hoc intentionem iti vniuerfali Intenti vni-
& duhitare de hac & de
in Ec-
& non
intendendo,fiilicetfacere tjuodChrifius inftituitfacien- uerfalU
Ex his facilc folui poiTunt qusdamargumento modernorum , qui negant fpecies pertinere
ad lem oblatam,licct ordo ad fpecies fit in eanccelfarius quf non coha:rent,quia' idco ordo illc
fpcctat ad rcm oblatam,qua facrificiuiti eft,quatenus exigit vt fit fignii fenfibilejqudd nuHo modo
humani
eji
dum,& tjuod Ecclefidfacitylicet non intendat infpecia~
tii
facrificij
ad Sacramentum,quod ex
Ecclefiit in conficiendo;&
ftutritio confiftat ih ipfa fubftantia rei.
modum
offerirnus tibi
htereticus potefi circa Euchariftiiim
liter
& adionc proportionata Miniftro.
autem
ru7r}Jity<iwid oportet tjuemlibet conficientem conficere in ônfio.
liy tjuia
clefia,
minijier ; hic
fide Ecclefitjbene potefi nofolHmfehifrnatictti,Jed etiam
&
fenfibiliter per
in perfona propriMy
offert
efi
Itde.
tpwdnon
ter.
ergb
immediatc no attingit fcnfuiTi:ergo folum in fuo

tcrmino.ac proindeChriftus vt hic.nbn elfet res
capax obiationis fcnfibilis , nifi vt includit fpcciem:&quamuis Chtiftus fit res oblata,& ratione fuoE dignitatis acceptetar,non tamc'^ line fpeciaii acceptatione,nequcaIiter ,nifi vt ofFertur
Sacerdos non
Sacramentum , fub
& fchifmatico
fpeikarc ad facrifi-
ipficompctit.nifi vt includit tetminumfuura,pcr

qucm redditur fubieti,tuvT> fenfui j ordo enim ille
httretico
opiuione omnium,verutTl cft ac proinde confePrimtt reJpSquentia Magiftri non valct.

fio.
Ejio
etiamyinqmZytjttod
veRefpondct fecundo,
Secunda rt-
cium, ficutfapor,
alia accidentia dicuntur fpedbare ad nutrimcntum , fine quibus non poifet
effe natrimentuiii,autnutritio';quamuis pHncipaiK-tfi
cjuia
de
&c. quae probatio eft etiam Magiftri.

Refpondet crgo Do6tor dupiiciter adhanc obiedionem:prim6 ofFertorium fpcdarc ad facrifi-
quod nequit con-
& fanguini,nifi per fpecies
fpccies vt
confici validc
ohtjcis
quod dicit Sacerdos ,
poffit,
fenfibile di.uini cultus,
quttum-
tibi,
non (olum
pcrmodumconditionisjquiaconditio non deter-
fignum
tJUfiiiale.
te etnfifi tia-
ab ea: Sc huic rationi yidetur Magiftcr OhieSii Mainniti in litcra. Probatur antcccdcns pcr illud giftri.
ac proinde
minataliquodprjsdicatumrcijCuiuscftconditio;
fpccies autcm in propofito determinat prsdicatume(IemiaIe,qaodc6uenitfacrificio,nempec(Ie
Dtlior.
prticifiis
nequit prsfcindere , vt 'offcrtur a fpecie j vndc

vt forma qiiamuis fpecies nbnfit^pars rei oblata:,eft ta-
fxcrlficij
conficiat
ea fub fpccicbus,otFcrri inuifibilitcr,
cies
c^>
xflictnur
Saccrdote, etiam fchifmatico, hsrctico, que Sacerdo-
fed in perfona Ecclejt,cuius
Vnde Patres dicunt,potiflimum Algcrus,ofFcrquantum

ad propriam formam,vifibilhcr quantum ad fperi
/.IgtMllS.
Eiteluditur
ealummiM,
& degradato
iungit
excmplar,& figura
ptioris , retinens veritatem eiufdem figurz oblatae, & Cme qiiibus res ipfa ofFerri non poffit.
facrificium,vtcft
eft
cumque
immutant feparado ipfasj& inhis fpeciebus feorfim confecratis,earumque fignificatione confiftit

memoria,& imitatio facrificij cruenti ergo fpeânt ad hoc
verborum
cft illud
& oblationcm.
vlterius confirmari poteft
faperficie
ipfum , quod adduxit in obiedionc , vt

apud ipfum Magiftrum vndc verba
Do<f:toris funt, poftquam ncmpe prxmifit,^ quo-
dianre fpcciefacramentali ideo dicimuj eas fpccicsjvt <fuo fpedlare adfacrificium
Dodorem,
citauimus verba eius. Suppofitis itaque iis, qme

ibidem didafunt , addoampliias Dodorem ibidem refpondere ad argumentum Magiftri , quod
non ordinaffcy
Sacerdotes offerrent corpus
Jhum,af7athemaJit.Qina.taxnen ha:c
citat
hiret , non in mcnte , aut refolutione Dodoris:

hanc ergo fuperiks tj.^.concl.i. dilaimus,vt ibidem
aii)
Sed hEc interpretatio in
clt
bis
Vafquez difp.i%6.cap. i
moderni.
fupra:ita.
Vnde mirum
eft
quam
ieuiter
modcrni (enten-
tiam eius explorant,vt aiiquid fuppctat,quod impugnarc poflint.

Scd vrget Vafqucz , qu6d co ipfo quo chara-
dcrem habeat Sacerdos rccipiat poteftatem
oflc-
rendi,& confecrandi:fed quid ûm:quisenim ncgat

1
Dodor inhacdifi.ij.ij.i.id affirmat,& indifi,
9>2r;.4.dicit
poteftatem conficiedi Euchariftiam

in
9S
XIII.
Dift.
in Sacerdote
cfTe fempei'
ptopinquam,& non im-
&
pedibilem, fl attcntat faccre in materiadcbita,

i$Jt Or^
dijl.i^.
cum intentionc rcquifita
&
dotem
&
&
idcm
itoif.hoc
probat.Itcm,<i;^. 1 i.^.i.dicit Sacer-
in pcrfona Dci
& in perfona
propria
baptizare,& confecrare. Ex his de facili apparct

renrcntia Doftoris.
Prima conclujio. Omnis Sacerdos,etia hzrcticus,
96
h
Ttttt *x lUfiuitUa* ftitfi*.
non proxime ,
cft fidcs.inueni-
quacumquc
recipiendos in fuo
hacrcfi
ta-
quidcm in tcrminis eft c6tra rationcm illam Maquamdiu manet charaderfaccrdocalis, potcft haberc fuumadii competcntem,& manct potcftas concclfaa Chrifto,&
Ecclefia in talem a6tum ergo poteft exerccndo
aftum gercre perfonam Chrifti,& Ecclefis ofFe-
concefsa
fed
fecundura
in ordine ad talem
fed per miniftrum. Idera cxprefsc

fonant vcrba Anfelrai , qui dicit Chriftura tferre
in rtohis
nempe
manet fcmpct charader
faccrdotalis
&
\ ncmpe vt proquod detcrminat oblationem

ad inftitutionem verbocum* & pote-
ejMJaJermo eiMsfaniiificatfacrificiMm
latus a Saccrdote
eius rcduci
ftatcm datam miniftro.
Vcrba Auguftini nihil aliud indicant;im6 cxtrcma ilia vcrba, Cuim rei Sacramemu quotidiamm
nit Chriftii
proximc
illud
anteriorum Patrum loqui. Cyprianus clarci<i:m docet , affirraans Sacerdotem vice

Chrifti in altarifungi, rcfcrens ipfum Sacerdotem
ofFerre:ergooblatio Chrifti terminatur ad inftitutionem rayfterij, quatcnus ci dedit valorera ad
camque
traditTrid.fcir.zi.c.i. Idem, inquir,;
oir/tf,&c.Anfclm.in Pfal.jS.Z/y? oferre manifejlor
potcftatcra ofFerendi in âcerdotibus
fertur,&cc. Auguftin.lib.4.de Trinit.c.14. Chriiiui

ipji oJferens,ipJe
& ohUtio,cuitu
eft,
& acceptatur, ficut cstcra orania.
rei
Sacramentum <juo-
ejfe voUdt EccUJU facrificium <juod cêrChryfoftom.homil.i.in epift.z.ad Timo-
& facrificium
Hebra:os
&opcra noftra,&c.
Jejit
Chriftijemel
vna
&c.
gimi,f^nigenitus/ie indsdgenttfs,vna gutta fanguinis
Armcnorura,
Chrifti fufficiebatad redemptionetotiusmundi.
Jp/e
manum
eft
inuijihiliter
qui ofert, ipfe
Innoc. III. in cap. Firmiter,de
extentam.
eft ijui ofertttr.
& Tridcnt.
Neque
&
fa- MtritS chrialioquin complcretur meritum ,

/*' "P'*""^, fi aliquid dcclFet ad
Trideat.
hoc myfterium ofrri in perfona Chrifti
Cjptiaa.
ipjimefe principalemojferemem. Cyprian.epift.6j.
tisfaaio Chrifti pro nobis
Sacerdes in altari vice Chrifti fungitMr,(jr Jacrijicium,
melius eflc,tum
tuplenum Deo Patri ofert.SanTCz contra hanc conclufioncm citatnoftrii Dodorcra^//.zo. Cordubam /^. i.f4/?. ^-j. Gabriclem lecl.i6.& 17.
in canonem,mz\c tamen, quia DotSlor loquitur de
ofFcrcnte immediato,non dc principali otFcrcnte,
cuius fcntetia in fequenti conclufione probabitur.
fuit infinici valotis
Doôr.
Summa Trinitate,&
non ipfum conjideres hoc
jSf-wj.Eugen.lV.in decreto vnionis
Suaiez.
Betlatmin.
& infra
Jide CathoUca,dicit,Chriftum ejfe Sacerdotem &Jacri-
Sc in Liturgia
ctmfi.
crgo ad complementum huius oblationis,& confumraationis pienariz meriti Chrifti, non rccfUiritur aliqua alia quotidiana pcrfonalis oblatio
pcr ipfum immcdiatc,neque ad neceirc clTejneque
ad raeIiuscfFc:quia,vt dicit Clcmens VI. Extraua-
facientem ,Jed Chrifti
ttn-
cx Paulo ad ftnnUttr.
10. IntpMVolMmateJaniificatiJianiuper
ohlatione conjionmauit injempitei-nitjaniiificatos,
maximc quiafccundum opinates

ctgo quidquid ad gcnus mc:
ritifpcdatcoraplelens:tumctiam,quiaChriftus
non eft iam in ftatu mcrcndi , qui coinplcuit meritum ;
Jemel , ex Paulo, introiuit infmSattema
redemptione inuenta
in
loris per ipfos,quia valot eius a
Scoti oper.
Tom.
y1 1
1.
^î' m
orit.
quo probat Sacerdotium
rcm <i(/^.77.y?^.i.Bellarminum,& aliquos modcrimjuodl.io.art.y
'
cius cxcellere Saccrdotium Leuiticum.
pria,fequerctur facrificium Millic cfle infiniti va-
Dodor
^Jîft-*
&
QMarta corulufio.Oxuiiyxi Dominus non cft immcdiatc offcrens hoc facrificium.Eft contra Suanofi.Conclufionctencnt
oI
ohlationem corporis
cpift.ad Hebra:os:Cwjz/-
SttunJs fr''*""rMtit-
IiusobIationis.Minorpatet,quiafufficitmeritum Nâ /?vniucrfaleChrifti,per Paffionem&raorte fuam, "/{"" ."^

^
ttUnenH ptr
cr
cx quo omma habeut valorem bacramcnca , licut chrifln p*r-
tidiamun
theum,& homil.iy.in
99
& quate-
tur,Scc.
deris Sacerdotem offeremem
Qiuri
nus in Chrifti racrito,& PaHionejCuius memocia
twr in nobis,CHiiufermofan^lficatJacriJicium,ejuod of-
Cypriaa.
Ict fentcntiis
fentcm cfFcitum facrifici j, vcl vt complctct potcftatera ofFerendi,vtrumque eft falfiun:ergo. Probatur raaior , quia alia non fuppetit neceintas il-
fhnfiiu pnn oîrens SacerdotU minijierio, epdfeifjian twic in Cruce
00
non ofFerre. Ambro/ius
Tertia conclMjio. Chriftus eft principalis ofFc-
hoc facrificium.Eft comunis Theologorum,
Aaguftia.
idera haber,cuius verba fumpfit Anfelmus, vt fo-
Secund6 probatur conclufio ratione , eatcnus

requJreretur oblatio immediata per Chriftum fala , vt tribueret mcrendo pcr oblationem prs-
Ttrti tidu- rcns
Anfelai.
miniftris,rationcra fubiungit*
ftaindepcndentcr a fidc ,
fcmel impretrus ,
tu pcrfonjc,quia indelebilis vi dcfinit Tridentinam /ejf.j. de Sacramentu ingenere canone 9.
:
Floteat.
principaliter ofFerrc dica-
Ccena,quantiim ad veritatem rei,quara in Cruce,

quantura ad reprxfcntationcra,& iraitatione,voluit effe /acrificiumquotidiani Ecclefia : ergo fuppo-
&
Inuoc. III.
&
lcruct intcntioncm vniuerfalcmiquamurs habeat

ipfc particularcm ex crrorc EftDodorisy*(/>r<,&
adkum
Ch^roft.
cxplicant i nara Sacramentum , id eft, fignura facrura oblationis prius ii(kz a Chrifto , tam in
&
Aagaftin.
crgo non
efe voluit facrificiMm Ecclefia,epiod ofertur,ii. clari us
quam vti potcftatc ab ipfis

quam deputatur minifter
tfftrtt.
autcm in miniftro tantiim ofFcrt,
Stcunda concliô. Haircticus Saccrdos ctiara in

pcrfonaEcclefi.T, &ChriftiofFcrtfacrificium,fi
rentis lacrificium. Patet confcqucntia,quianihil

Ecclcfiac,
aliud cft ofFerre in nominc Chrifti ,
Tridenc.
Aafelmas.
ofirtru Sacerdetum minifterio
les,Epifcopos vt Epifcopos:quamui$aliqui canoncsordinarint Ptclbyteros mancrc pro tcrapore

in officio Diaconi miniftrantcs caufa difciplins.
tifalk
Prthatit im
f^tribut.
Tridcnt. /^,in- Ttident.
cramcnta.d cstcra adfunt.contra Cyprianura.qui
mM*rfrU,icc. giftri:& patetex di6lis,quia
98
nili in rainiftris.
tur,non tamcn immediatc in propria pcrfona:qui

enim pcr alium facit , licct facerc dicatur , tainen
gradu.Diaconos vtDiaconos,Prclbytcros vt
lidi oferrt cU
nunc
wu
licct authoritatiuc
uerfos a
iattmitnt v-
Chrifti
variisdcfinitionibus C6ciliorum,poft Nicxnum

Concilium, etiam ab hxrcticiscclebrari vcra Sa-
&
Htrititiv-
&
aliter ofFert:qui
non
Yalquez.
cclcfia,proximc ver6 Sacerdotes

Probatur conclufio ex Patribus prxmifEs, qui
non folum ChriftumofFcrre hocfacrificiumdocenr,fi;d modii quo ofFett,nempe in nobis, aut in
SacefdQtibus:ergo non eft aliusmodus ofFcrendi
ficium,ficut
immcdiatc.fi adfit dcbita intctio tcquifita ad confccrationcm. Hcrcpatetcxdi<ais. Patct ctiam cx
Sacramcnta fidei:idc6quc ordin.itum cft pritcr

forma,acTituefCataphryges, qui in materia
fcntiali Sacramcntorum dcficicbat.rcliquos con-
tlufit-
831
quit
Ti
97
II.
que fequuntur praefati Dolotes,& Vafq.<^7^.2i/.

r.j.Soli^m ergo Chriftus remotc ofFert hoc facri-
& dcgradatus,& pr(jcifus,validc ofFcrt facrificium
netabat cxtra Ecclc(iam,vbi
SttHnd* ttm-
Quxa.
Prztcrca , ctiamfi iam ofFcrrct in perfona propetfona ofFeteme

defumitur,& cciam ratione rei oblata: pct ipfum>
AAA
ac
101
ac{>roin<le aeqaalc factificio cruento in effeStu^
s^trifielam
rruiturn
eeiitt
IV. Sententiarum
Lib.
832
- Qupd nou admittituf , quia hoc
nKruM-
factificium
non
jeicj mottalc.neque pfo ipfofatisfacitjncqueplc-
pro pcena dcbita iis, pro quibus ofFcrtur:

alioquin fufficerct vnii facrinciii pro viuis
dcfun6iis,quod eft cotra praxim cclefi;,& fcnfum.
Practeresl , vt/upri cx Tridentino , 8c aliis di-
nc
yHliff^,
ctia
&
hoc inftitutum cft in mcinoriam cruenti, vt fru(5bus eius in hoc nobis ap(Ctam eft
plicetur
fum ,
KS ff*rt
vi-
cius ciTc diuer-
in cuius virtute operatur.
ririntentioHi
&
tur
quod
intentio adtualis Saccrdotis
no exigerc-
tur &fuppleretur fer intentionem adtualem proCmtft prin- ximara Chrifti,quiacaufaprincipalisimmediatc

eipdU fuppltt influens,& particularitcr proximc in cfFcdtii fupthfeaum tnjg^ defcdlum caufae inftrumentalis:intentio mi*
tantum applicansformammateriac:ergo
niftri cft
Chriftus intedit proximc fupplcbit illam,quia

intentio Sacerdotis in virtute intentionis Chrifi
fti
cnim
vniuerfalis habet hiic cfFctum:loquitur
in perfona Chrifti,quandoconfecrat,non in propria.vt Patres dicunt:& patet cx
fupplct intentionem Sacerdotis,quae fupcrfluit.

J
îjênfic.
JmpHgntHit,
Si dicas
intcntionem Chrifti particularcm cfle

intentioni Saccrdotis. Contra,
accommodatam
inde fequcretur vcl non requiri , quod eft intcnrum>vcl Sacerdotem haereticummale fentientcm
de myftcrio non validc conficere.Probatur fequeIa,quia vcl intentio vniuerfalis Chrifti fufficit ad
valorcm facrificij,& fic particularis non exigitur:

ergo fi
vel praterea requiritur particulariseius
hsc accommodata eft intentioni Saccrdotis haequi non habet intentioncm particularcm
retici
redkam,fed vitiatam conccptam cx fuo errore particulari,vt quia putat
Chriftum non ofFerri
in fa-
crificio,fed panc tantum,vel non clFe facrificium,

quia intentio eius particularis fequitur modum
t6ccptus:(equitur vcl nihil c6ficerc,quia Chrifti

intentioacc6modaturcius intcntioni particulari
aqua dcpedetjvel cette ex virtute folius

nis particularis Chrifti
jnttnti
intentio-
quae efficax eft ,
& a qua
dcpendct facrifkiu confici poteftiquarauis minifter neque particularc,ncque vniuerfalem habeat.

miRequiri autem intentioncra miniftri de fide eft,
&
04
quantum ad Sacramentum ,
fccundum
omnes, quantum ad facrificium primum definic
Eugenius I V. inDecreto vnlonis.
Dices forre ad benc efTe requiri intcnrionem
Kejpmfit.
peculiarem Chrifti.Contra,quia cx intetionc illa
lutfninatttr.
particulari
niftriiuciffti^
"*
faltcm
non rcdundat maior valor in facrifi-
cio,quam fit illc, quem habct cx vniuerfali cius,

qua inftituit,
prascepit illud , & dedit potcfta*
&
Uiritti PMfftonit chrifli.
temofFercndi Ecclcfia: Sacerdotibus:ergo fuperfluit. Anteccdcns patet , quia per illam intentionemapplicaturvalorpaffionis,&meritoriiChriflj ^ cui nihil accrcfcere poicft , vcl quia infinitus
cftjVt aliqui volunt,vcl
aut augcii
ceptionis
non
quia
fluit.
fummus
vt intcndi,
poffit in rationc bonitatis,aut ac-
Ex quibus foTuitur fundamencum
oppofita:
fentcntiae.
Obiiciunt prim6 Patres,ad quos rcfpofum eft.

Obiiciunt fccundo Chriftum eflc Saccrdotcm SteunJtt obin aeternum. Scd refpondct Paulus , quia vnica '*'
oblationcinCruceconfummauttfandiificato&,& ^"^*"'"' *
^
femel iniroiuit in fanta, hoc eft in aram Crutio
&
vnde ficut cfFcdtus fui Sacerdotij ,

oblafcmper manec incxhaufta , poft quam non da-
tur alia , nifi in
mcmotiam
cius
manet Sacerdo-
tium fempitcrnum illi , quia ctiam ci non fuccedit aliud , quia etiam manebit in Sacerdotibus,
vfquc in fincm ofterentibus nomine Cbrifti,
authoricace ab eo rcccpca
Tcrci6 obiiciunc, humanicas Chrifti efFcdtiuc
&
concurric phyfice
adhoc
O J^
facrificium:crgo incen- Ttrti
moralis, non phyficaejoffcrens autem impecraco- offertns efl

rie,& pcr modura caufa moralisjvnde omneme- ''^'w '*/meritlu,^
ricum Chrifti in hoc generc caufae contigit.
Hinc Tvidem.fejjr.6.c.y.de caujts noftr* iuftifaatio- Tadcnt!"*'

, dotec Chriftum eflc cauiara meriroriam , qui
nobis fua fandtiffima Paffionc io Cruce mcruit
iuftificationcm. Siue ergo phyfice, fiuc non , in-
nis
fluit eius
humaîtas inftrumcntaliter hanc iu-
ftificacioncm, nihil referc ad praefens.
Quarco , qui dar eleemofynam per famulum*

dat pcr fcipfum.Rcfpondco,auchoritatiue,&
mc-
immediatc nego.
Quint6,fequereturali^s,qu6dChrifhisfehabcc in hoc facriftcio , ficut qui dabac vidimam
Saccrdoci , qui camen non communicabat valorem vllum facrificio. Refpondecur , negando fcquclam, quia fc habec vc infticuens,vt res oblata,
diate conccdo,
vc poccftaccm tribuens ofFcrendi alteri
^r/4
SolmtHr.
iHint thie.
*'*
Rejpendetur.
Mniftftdi'
canquam ^*""*-
miniftro fuoiquorum nihil concuctic in exemplo allaco.
Sexc6,indc fequerecur
fi
Chriftus
non ofFerar,
otf
Saccrdociumeius elTefupcruacaneum.Rcfponde- *'f'* W*tur negando (cquelam , effeftus eius nunc curric f '^/.
vfque ad diem iudici), quia omnia in virtute eius 'jf^J"'
fiunc poft autcm diem iudici) manebit Sacerdoaliorum i quamuis nullus eius cfFctium eius ,
tus proprius crit in cxercitio pro tunc digni:
&
cnim ipfa finc cxcrcitio dignicas eft,ac proinde non fuperuacanea, ficut alia; mulrae poccncis
in ccelo non crunt fupcruacancx , quamuis non
habebunc huiufmodi cfFcAus in gloria,quia non
tas
cft
indigentia eorum.
Septim6,Chriftus orat pro nobis in ccelo : ergo etiam poceft ofFcrre facrificium parcicularitcr.
Rcfpondetur antccedcns eflc in controucrfia , il-
Stptitntt thie.
*'*
"^" Cbrtftitt
cum Ruperto eeele.

D. Thom-in 4. Rupertu.
qucm fequicur Abu- D. Thom.
lud ncganc frequenciiis moderni

lib.e).tie
eUuinis^ciis^.^. affirmanc
f .4. art.6' ejMoftiitnc.i.

Matth. f.i4i' quae fundacur ad ^'"''"^rtjiar" Ad Rom.
Roman.8.C6r/y?* Jejits tjui mortmt eft,qiu
J.
ttiam interpelLtt
; xit , e]Mi efl ad dexteram Dei ,
pro nobis. ad Hcbracos 7. Semper vinens vt interpel- Ad Hebr.7.
dift. I j.
lcnfii in caput 14.
&
Patres,Iuftinus ^.10 jjuiOrthodxes.CYpTiin.lib.^ laftinof.
vtftuce cius
epiftoiaritm,epiftxAlm ;i.
&
fic
facrificium
feu confecratio
fic
obie-
^'<'-
ergo intcntio illa particuiaris fuper4uir,cum nullum habeat , aut habcrc poffit cfFcftum particularcm fuperadditum.
Coufirmatur , ex intentione vniuerfali ,
in
:
obit-
negan ^"' ^
do ancecedens,& daco anceccdence,negando con- '^"J'*'
fequcntiam , quia concurfus illc cft caufae inftrumentalis,& non mcritoriaE,qui cft influxus caufa
dic parciculariter quotics fic.Rcfpondctur
Canonc.Si crgo
Chriftus habet intentioncm non folum vniuerfalemifed ctiam particularem hic,& nfic ofFcrendi,
1
Sacramentaconficienda, quamuis rainifterialitcr

fianta miniftro:ergo intentio particularis fupcr-
cis
Confirmatur, quia Chriftus non concurrit ad

aftum ipfum cxternum facrificij proximejin quo
depcndct proxime a miconfiftit eius eftentia,
"i^ô profcrentc fenfibilitct vcrbaineque affcAu
particulari,quia indc fequerc'nteriori adtuali
&
fibilittt.
[ttrticid^ri.
quod probat cfFcdbum
& minoris valoris, qu^m fuerit ciHienti fa-
crificij
Cnfrnititr.
facrificium
Chriftus pr2fcns,& myfterium completur,& habet effedtum fuum:illa cadera inccntio fufficit ad
let pronobis,
i.lozn.i. jittnocattim haheimu apud Pa- i.Ioan.t.
trem, Itptm Chriftum iuftum.
literam dcbenc intelligi
Quae auchoricaces ad
ficuc
imelligunt mulci
Ambrofius/Sffr ad 0- ^^P'""*
Anbror.
manos 8.
XIII.
Dift.
Cyrillus Uh.iiJn /m. Auguft.fr4fiF.102.

epfjt.^9.tf.^.
in I04nnetn.8cprsfdt.in P/ilmutH 35.
Htlar.io. eie Trinitate. Didymus lib.de Spiritu/in-
manes
Cycillus.
8.
&
Hilarius.
Didymus.
Hd pojl meiiMtn.V igilius contra Eutychen circafinem.

Sed quxftio e(l de nomine , nam hxc oratio
Vigilius.
107
conddic in reprxTcntatione
fui meriii, Pafllonis,
&
procicatricum Patri , vt curam noftci gcrit ,

uidentiara circa cledos , donec complcatur terminus fui meriti in finem. Alij nceaat id erte
propric orationcm,quiacirca libcralitcrdonan-
wtmiwt.
da verfatur , nempe virtute
Af-
ipfius orationis.
firmant priorcs clfc orationcm.

Ncgatur ergo confequentia , quia ofFcrri imHtfponfi *i
mediacc facrincium a Chrido, cft in valore przbt*Sie*m.
fentis voluntatis facrificium acceptari pcr impc-
mcriium.
Hoc
trationem eius,qu voluntas
circt
autem noncompctic
cc:lo,quamuis
ipfi :n
fu.i
mcrita antiqua reprxfcntec Pacri , vc incuitu eorum fcquacur effedus in Ecclcfia.&applicacio

eorum. Qux voluncas non eft parcicularis,fcd
vniuerfalis, quia eft rcprxfenraciocaufx vniuerfalis.nempe paflionis Chrifti,in cuius virrutc
forcicuc
tlufie.
Dodlor.
Gabriel.
&
&
hc in reliquis loquitur:
dr plebstua/an{a,&cc.
crgo oblatio illa fic nomine corporis Ecclefix.
Auguftinus lib.io. dc Ciuicace.cap.io. ûetidianum
inquic
voluit
ejfe
ipfiui carporis ipjefit caput
Ecclejiafacrijiciumy citm
,& ipfius
eapitis ipjafit
habcnt
codices Colonien.& Brugcnfes. Alij lcgunt:Cwn
corpus ffiipfam per ipjim difiit
offerre.
Ica
caput ,fiipfam per ipjitm difiit
ipfiut corporis ipfi fit
^^rrf,&c.parum refert quiddicatur ex his.quantupi ad intentum quod cft Ecclcfiam feipfam

per Chriftum ofFerre in facrificio , non vt Vafquez interpretatur<fi/?.ii6.f4p.i.
Scd contra conclufionem l^ntit Bellarminus
Vafqucz difp.ii^.c.^. Ecclelib.x.de MiJfa^/c.Af.
fia non ofFcrt tanquam Sacerdos per miniftrura,
& ita neque canquam fuperior per inferiorcm,
fcd econtra tanquam pIcDs pcr Sacerdotcm ; ac
:
Bcllarmin.
Vafqaez.
&
proindc tanquara inferior pct fupcriorem:Chriftus autera tanquam Saccrdos perminiftrum,qui

ctiam Sacerdos eft, licct inferior.
Refpondctur tamcn, in primis
109
Eie
$i
loquamur de
qua inuoluit fuum caput, vt ipfi cft vnita,& influit in ipfam,quxcumquedona,prxcifioquia eadcm eft incentio
intm- ncm illam non valcre ,
EecUfit,
Ecclcfix
& Chrifti & fynonyrac a Patribus &

;
Dodoribus furauntur ,tam
^Cbrifti.
mentoruiTi
quim
facrifici j
intentione Chrifti,
in minifterio Sacra:
&
fic
&
&
vnum corpus baptiotti fitmus, &c. nam corpus nen

eft vnum membrum,fid mtdta. Si dixerit pes,ûoniam
in
nonjitm pes , 0 Jitm de corpare ; rtum ideo non eftde

carpere,Scc. Hanc firailitudinera corporis huma-
&
membrorura cius vt funt in corporc egre,

gie explicat,& rcducit ad corpus myfticum Chrini
'fti
& fubdi
Vos autem eftis corpus Chrifti,& mem-
brum de membro
& efuofdam efuidem pofUit in Eccle&
fia prirmtm ^poftolos yfictmdo Propbetas
ad
, &c.
Ephef. 4. Et ipfi deeUt ejuojdam eptidem jlpoftolety Adphef4,
ejuofidam autem Prophetas , &c. ad conjiimmationem
Saniorum in optu miniFlertj , in tdificationem corporis
CAr//?/,&c.Ecclcfia crgo,quae cft corpus Chri-
iti
quantum adminiftcrij fincm,pocioreftquoli-
petit,neque
mediantemembro.
ipfi corpori,riifi
Ecclefia, in aliquo fenfu ratione characêris conccditur:quantum ad fundlionem membri comparati ad corpus cuius cft membrum negatur ,
quantum ad finem minifterij , quod in ordine ad
corpus inftitutum cft.'
&
',
Rcfpondeo fccundo , ficut totum non {bli^m

1
1
cftcxpartibus,fedprxtcrea includitprincipali- Seeunia
tcr vnitatem,fiue phyficc fumatur,fiueraoralitcr,
Ecclefia ofFert
& oblatione eius,ac proinde
mcrabra non faciunt

ctiam Ecclcfiam pr^ter mcmbra fua includcre vnitatem , qus eft Spiritus
Chrifti , nempc fandus vt redtc Paulus docens
vnitatem corporis humani lupcraddi membris,
:
vt
fiat
vnum corpus
Jta
& Chriflus,inc[ait,etenim
&
pationcm in merabris habitac,ficuc anima in corpore primum,fecundari6 in mcmbris fingulis,
&
parcicularibus
fiue
ergo bapcizac minifter , fiue
fandi id
facit afliftctis,
Vndcredc
qui
cft Spiricus Ecclefix.
Patres in Conciliis
OEcumcnicis
Nos, &c. in Spiritufanô legitime congregdti,8cc.fic Apoftoli in Concilio Icrofolymicano,

FtfifmeftSpirituifiiniio,&nobis,8cc.<{ui nerapc datus
promifTus cft a Chrifto Ecclcfix canquam
fandincator
rcdor
in Adibus,pcr Bapcifdicunc
&
&
mum &
&
Confirmationcm
vifibilitcr dabatur,
CtrffU txctiit ptfhnttn.
tcmraerabri rcdundat in corpus,vt proindecor-
{znki confccrat
ficut pars attribuicui coci
Tm. VIH.
viittfica-
& per partici-
Spiritus principaliter in corporc,
in Pecro,auc Paulo, intelligedo miniftrum hunc,
Scoti oper.
^
tur.
vno Spiritu ornnts nos in vmtm carpus baptixjiti fiimox probans eodem Spiritu viuificari
corpus per varia dona ,
miniftcria hic autem
tanquam miniftro corporis myftici , qui in

ipfo tanquam membtum eius miniftrat;adlio au,
^.['H!!*
Vts: inde
&
pori atttibuatur
J".''**
''
in
principaliter ineorumvnioneconfiftit; ita
ûitntit f
*JfJ'*
corpus prxcifum a capite, fic ctiam cfle fuperiorem rcêftu Sacerdotis ofFcrencis , ficut corpus
mcmbto:vnde licct a Chrifti inftitutione habeac
Sacerdos potcftatem ofFcrcndi , tamen illam non
communicauit ipfi Chriftus,nifi propter corpus,
Ctrpm te-
fic
nunc
SMperitr tfi
&
re-
JP^^fi*-
fiue politice,quia fparfa
vnum corpus
tanquam fupcrior.
Si autcm loquamut dccadem Ecclefia,vteft
SMCtritie,
hq
ItaPaulus i.adCorinth.ii.diCcuTrit:y4lif<p4idem
; ali) autemjermo
fiientia ficundkm eundem Spiritum , &c. Jicia enim
carpHs vnum eft,
membra hahet multa, omnia autem
membra corporis citm fint multa , i/num tamen corpus
ChriUus,etenim in vno Spiritu omnes nos
fimt : ita
per Spiritum datur firmo /apientia
peccata dimittit, fiue c6(ccrat,in virtute Spiritus

fi
Ecclefia,
tit^nfi.
Ex quo patct ad illam rationem,diftinguendo

primum ancecedens quantum ad participationem potcftatis Saccrdos cft rainifter Chri{li,non
&
ttntiî.
& fundionem cuius finis eft perficere to& miniftrare toti.
& pcrfona c6-
cunSlafamiigitw obLuionemJertuttttis noJira,Jed

memores Domine nosjerui tui,fid
Vnde
Ofpfii /*-
tum,
bet fuo roembro particulari,& fupcrior,ficut cor-
lia ttu,&cc.
Aagadia.
nem
833
quantum ad perfelio-
pus membro, quarauis illud membrii habeat aliquara virtutcra operandi , qux csteris non com-
municacis, Ojferinmt,itic[\\ixîhi,i\\ ofFertorio : Te

igitur clementijfime Faterjiippliaes rogmiHs,&cc.Hanc
Magift.
ttbtit.
rcfpedbu eius eft inferior,
giuintaconcluJio.Hoc facrifidum ofFcrt ctiam ia
cerdos loquicur fcmper in plurali,
Corduba.
11.
pcrfona Ecclefia: Saccrdos.Ita Do(Slor <pudlib.i.o.

art.i. Gabricl,.Corduba,&Magiftery;^4 citaci.
Probatur primo, cx oblacionibus Milfx , vbi Sa-
108
fiuint ctn-
cffedum.
Qusft.
inuifibilitcr.
Siait ergo corpus
cleiia,quz
cft
non
in folis
mcmbris
fed
Ec-
corpus Chrifti, non in folis mcmplebe confiftir,fcd prin-
bris,,hoc cfljSaccrdote
&
cipalitcr in vnitate Spiricus
& dnorum:fed Spi-
ricus principalicer cft in Ecclefia
&corpore, non
aut illura in particulariiin virtute autcm Spiritus

:
ergo Ecclefia,qua cft corpus,
&
includit Spiricum inlubitantcm>& vnienccm.eft
AAAa
fupc
1*
IV. Sententiarum
Lib.
834
fuperior miniftto , etiam qua habet poteftatctn

<onfcctandi ,
in vjrtute eiufdem Spiritus con-
temporalis,
fccrat, vt fspiflimc Patrcs dicunt.
vt falutis corporalis,pacis,fercnitatis,
&
dt^rmt-r.
Confirmatur ex cap. rtrum Jith figura , de confccrat.dift.l. Sicta^ inquir,<i Firgine per Spiritum
/anSnm vera carofine coitu creatur;ita per eundem ex
& vinimyftice idem confecratur^ &c.
fihfiantia panu
Participant crgo Sacerdotcs poteftatem
115
hancab
&
fpecie com; quos cfFcdus omnes in gcnere

prehendit Trident.y?/^22.c.2.vbi docct eflc propitiatorium pro peccatis, dari per ipfumdonu poedi
nitentixjdimitti criminaetiam ingentia:non fo-
lum pro peccatis viuorum
&
huius poteftatis
abEcclefia,qu malc dicitur eflcpopulus taniurift4jm,nempe ordinationem ab Epifcopis,
.didionem offerendi,& diredlionem ac ritumrergo infcriores funtEcclefia in hac parte. Obiectio
ergo futilis eft, quamuis apparcns ; quia male fii-
Vndc
tem
alia participatio
patet
fola
plbe,& non
quJi
vnum
nomine , &
in
Sacerdoperfona Ecclcfiae ofFerre do-
vtfitpra praemilTum eft,
&
vn* na : qua: Ecclcfia eft vna,

vifibilis, prarfigurata
proinde in arca Noc, x .Petri 3 .per ciuitatem fantzm lerufalem , Apocalypfis 1 1 .pcr hortum conclufiTm,& fontcm fignatum , Canticorum 4. per
& pro
nondum ad plenii purgatis,
Dc
Apoftolicam traditionem ofFcrtur.
rite iuxta
his crgo cfFedlibus feorfim aliquid diccmus.

Primaconclufio.
Oblationc huius
petrantur dona pccnitcntiae
facrificij
ex PrimacetlM-.
.quibus cotingit remiffio peccatorum mortalium,
fi"-
^'" [""'f"-
& poena: xterns. Eft Tridentini//?rd!;quam docent communitcr Patres:dicunt enim virtute huius facrificij remitti peccata;
& quamuis aliquo-
ligi
Patrcs.ScquiturcxformainftitutioniSjvbi di-
peccatorumjquxvcrbaexplicanturctiadefacrificio incruento ad Hebr.^. \hi docetur munus Pon-
nauem,
pcr fagenam comprehendentcm bonos
JLucx I,
& malos pifces
rum, ibidcm
Matth.i
5.
& per regnum ccelo-
omnia ad vnitatem
qua:
fpeftanr.
Dicitur fponfa Chrifti Pfitlm. 44. Ezechielis 1 6.

^.adCorinth.ii.ad pphefios j. Apocalypf.ic). cuius
ipfe eft caput. Ofea: 2 . .ad Corinth.
MCdoJf.i.eAm comparauit,
-<^^?.20. I.
2 .ad Ephef.i
&
cmit fanguine fuo

ad Corinth.6. ad Ephef.i. Colof.i. i. Pt~
pi i.ad ffebritos 9.1. loannis i Apocalypfis i

Hinc fequitur quod Ecclefia ficut facit vnum
.
&
&
corpus politicum
myfticum Chrifti,cuius eft
fponfa , finc ruga
macula , vt alibi dicitur } ita
etiam habere pofle intentioncm non propriam
&
&
perfonalem, quod compccit tantum fingulari

fuppofitoifcd generalem,qua: competit colledioni:haec autem habitualis eft,vt compctit corpori,
vt abftrahit amembro.videlicct Sacfcrdote:a<Slualis autcm vt includit Sacerdotem miniftrum publicum deputatum ad facrificium.inquantiim ille
loquitur,
Vnde
& ofFert in perfona Ecclcfii.
minc
Ecclefiac
generalis, vt fubftituitur
particularis
no-
vt elicitiue ab ipfo
Sacerdote concipitur priori modo fumpta femper acceptatur , quia fanda eft intuitu Ecclcfi^:
:
fecundo
modo non fempcr, quia dependct a ftatu
particulari Sacerdotis
qui poteft elfe malus , ac
proinde ofFcrcndo fibi demereri.

Vttima conclufio. Reliqui fideles aliquo modo
ofFcrunt facrificium, quatcnus funt membra Ecclcfia: ;
fic ingrediuntur illam generalcm oblationcm:fcd illi,qui affiftunt,magis fpecialiter offerunt;& quo immediatiiis accedunt ad minifte-
&
rium , co magis etiam offctunt fuo modo facrificium,
&
Sacerdotis cffcofFcrrc donapro peccatis.

Tcrtio.fuctedit vetetibus,in quibus multa fuerut
tificis
propitiatoria pro peccato,& impetratoria
& participant cius fruftum.
tihi
incruenium fitcrificium pro peccatis nolhu.
Secunda
cenclufio.
îjhamjit
ejfeSins
huiw ficrificij ?
PLurcs funtefFedus,qui ttibuuntur huic facrificio,ncmpe remiffio mortalis,vcnialis,pocnac
Hsc remiffio non fit per hoc
1 1
virtutem Stcund
habeatremittendipeccatum,fuppofitaattritione, '^"f"'
eo modo,quo diximusy/>r4:,acccdente bona fide, r^
facrificium ad inftar Sacramenti
ita vt
ctn-
'^^^r
Sacramentii Euchariftis fuppofita attritione da- saeramtmi.
re primam gratiam,ficut
alia Sacramcta vjuo-
&
rum. Probaturconclufio,quianequeipfumfacri- R.
ficium crucntum , cuius vittute operatur hoc facrificium , quiaapplicat eius valorem , habct il-
lum cfFcftum confercndi primam gratiam,

Aliquibus no probatur hxc ratio, quia nempe
fi
intelligatur de fuffitcietia
ulh aliûibiu
& efficacia, falfum cft
rtijcitMr.
autem de applicatione cius, fequeretur quod ncque Sacamenta haberent illum effedum , nequc hoc facrificium haberet aliquem
:
Ci
efFe6himparticulare,quemnon habuit cruentum.

Contfll,hacc ratio fundatur in fado,& fecundum
voluntatem quam Deus,& Chriftus habuitde
fado vndeficut rcmiffio peccati fuit per mcdia particularia Sacramentorum, qua: ad falutem
Su/iiniturra.
ti prtmiJl.
'"*''
fidelium inftituta funt applicala
ita facrificûm
non rtfmittat nifi per hacc media: fequitur crgo qu6d facrificium incruentum non habeat vim remittendi eadem , ficut Sacramcnta
aliter
hunc finem.
Secund6 patet , quia alias fi hoc facrificium
poflet tribucre immediatc gratiam habitualem,
qua: inftituta funt in
non
dij
VII.
vnde
eflet necefTaria pcEnitentia neceffitate
Sttund* ra'*
me-
ad falutem , quia efFe<2us eius haberctur per
oblationem
QViESTIO
pro peccatis colligitur cx fenfu communi Ecclcfia: ab

initio ; vnde in Liturgia lacobi dicitur,OjÂw
colligitur eflc facrificium propitiatoriii
anteccdens
intcntio adualis Saccrdotis eftgencra-
Iis,cft particularis
^ ^^
modot
cuntur , quia cx peccato funt,vel propterjpeccata

debentuntamen quiaTridentinu hanc cfncaciam
explicat in fpecic adpeccatamortalia cxtendi, vc
diftinguitur culpa a pocnis:ita etiam debet intcl-
leremia: 2. Matthaei 20.
2. Ifaice j.
12. Lucae 20. jipocalypfis 14. per
y.^^
rum verba interprctari poffint de remiffione pocns &fatisfa(5tionis debita:,quac ctiam pcccatadi-
citur Matth.2<j. Luca: 22. ofFcrri in<emiffionem
Marci
tl6
im-
& contritionis
vnam columbam,Cantic9r.6.pervincam , ffidm.

73. Cantic.
ny
& defunftoru, pcenis,
defunftis in Chrifto
Accedit
rifiti).
& eiufino-
Aft.io. Attendite vehis,& vmuer/ijregi, inquo vos

Spiritus po/iut Eplftopos regere Ecclefiam Dei, &c.
corpus eft> vt patet.
114
impetratio ilio- i.fta*u f.
gratiac,
fatisfa6bionibus,& aliis ncccffitatibusjfcd
mit Ecciefiam pro
'J^-
augmentum
rumbeneficioru,proquibusobtinendis ofFertur,
JBcclc(ia,idcft,iSpirituEcclefia::qu6fptftatillud
&
fUcl*fi4
facrificij.
& iuftis,
Terri6 , poffct ofFerri pro infantibus

in qnibus non eft obex ad augmentum
gratiar: Ttrtiarmti.
primum non admittit vfus, aut fenfus Eccicfis.

Quart6,polIetquisaccederecumfolaattritione xftimataad facrificiuin,ficut ad confeffionem;
quia per facrificium rcqjkittcrctur peccatum antcqu;im
li*art r*'
"'
XIII.
Dift.
qrain communicarct
fuppoCto quod oblatio
coiifidai in confecrationc, ad
quam cum difpofi-
tionc debitaaccedit/uppoiiioquodcdet rcmiffi-
iium peccati immediatc : hoc tamen e(l contra

Tridcnt^jî j. cnp.y. docens difpontionem e<iftentis in peccato mortali deberc erte confeffionera:ide6quc Trident.fcllizz.cap.i.dicit, iV/Mrk Det per hoc /kcrificittm in tm-
Trideot.
cipere mifiricorditm
xilio opportmo.
Rcmittit hc peccata inquantum
&
&
impetrat dona ,
fic memotus pccnitentiac ,
diatcinon proxime , ficut ptrnitentia nain hoc
:
XeeijftM
feit*Mi*.
definit Ttidemfijf.i ^cap.i.
& 4. vbi docct fuiflc
necefiarium quouistemporemotum pocnitentiz

ad rcmiffionem pcccati mortalis : ergo pcr aliud
non remittitur. Contraconclufionem

ta,
Tertiaconclufio. Licct
119
TtrtU
ttmcl.
nihil obii-
&
Tridentini citaprzter loca Patrum >

qua: ex fenfu conclufionis incerpretanda funt.
ci potcft
vira impetrandi
hoc
facrificium habcat
hoc bencficium ,
& quandoque
tamcn
non eft infallibilis eius etfcdus , vt fentit Duranreipsa irnpetratur conuerfio peccatoris
DDundas.
Canus.
dus in
Corduba.
Corduba^.i. tftj.qtuft.i.
^.difi.
Saatcz.
ft
in-
fiSf.-j.in ftne.
i.âM/?.4.Canus
lih.
iJe locii c*p.i}.
inclinat Suarcz dijp.79.
Probatur, quia non inuenitur de hoc
fUMlittf*- promiffio certa,& infallibilis in Scripturarfecund6,expericntia docet non conuerti plutes , pro
quibus offertur,vt pro conuerfione hxreticorum.

Dices dari quidem gratiam conuerfionis , fi pcr
ipCos non obftct pro quibus offcrtur. Contra , Ci
daretur gratia conuerfionis , fcquerctur ipfa conuerfio
nam gratia cfficax cft,qux
poftulatur per
atque adc6 ipfa adlualis conuerfioi

nonautem gratia fufficiens.quia hsc ex Dei prouidentia (ccundiim communem modcrnorum da(actificium
omnibus quantum
Cx fe ,ac proinde non

exigitur pro eaobIatio:quidquidetgo fit de veritate illius opinionis,qua fiio Ico examinauimus,
iam tranleat , contra eos qui tenent contrarium
XfBtti M- conclufionis,
eandem etiam fententiam. Praefttliiilit tft
tereaeffedus infallibilis Saoramenti,2c facrificij
CttttM.
ccrtus eft,quant^m adexhibitionem adûale eius
tur
eft
&
non
irapediraentum,fed tefpcQca gratiz prûenientis , qu^ peccaior fui compos mouctur ad

fi
fit
pcenitentiam,noneft aliquod impedimenium,nc-
que
fufficit
turefficax,
gratia tantiim fufficiens, fed requiri-
quod fupponit
etiara
Tridcntinum,
quandoque hac oblatione impettari.
IIO
Prxterca,quia perfeuerantia, quac
eft effe<ius
Sacramcnti,non fcmper tribuitur ; eft etiam effc6tas facrifici) , quod pro perfcuerantix gratia offerri poteft ad impetrandam viffcoriam tentationum:fed non magis dcbct impetratio gratix pra;-
tanquam cfFetûseius infallibilis,

(quianon m&gis valct pro peccatore facrificium,
uenientis dari
quam pro iufto ) quam
perfeuerantia iufti
tamen effedum non habet
hunc
non
infallibiliter,quia
expcdiebat diuinx prouidentiz , quo follicitos

nos efle voIuit,& cum timore,& tremore operari
falutlm noftram:vt Tt'\Acnifijf.6.cap.\^.
Prtcrea,Tridcnt.y/'r4 non fundat hanc impctrationem in promifltone aliqua fpeciali , fcd in
impetratione virtuce operis , quod habet racione
cominunem fuffragij ,-ficut & alix orationts Ecqux non habent hunc incffabilem effcftu.
Prcterca,gratixauxili'a,vt pTurimum reducuntur inefTedhim , mediantibus Sacramentis , qux
defiar,
proxime pcrmodum mtfdicinx dant falutcm ,ac

proinde exigunt aliquam dilpofitionem in fumetibusea,qux habent remitccre peccatum. Hoc
vero facrificitun offcrtur ctiam pro pertinacibus,
in quibus non eft difpofitio crgo non congruic
:
Qu^ft.
11.
8S5
medianre illo infallibiliter,vt|detar talis eScOtus.

Contra hanc conclufioncm aliqui moderni fcntiunt cx fundamentis iaim impugnatis.
^tuirtaconclttfio. Remiffio pcccaci venialis ,
III
dcfundlis} ût titl.
poenx tcmporalis huius in viuis ,
illius in viuis tantiira fit virtute huius facrificij, ^'^.f? '"'
/*""/.
etiam infallibilitcr. Qupad ptimam partcm inter
&
&
Catholicos non eft controuerfia quoad rcmiffioncm.ConcIufio patet cx Tridcnt.yi;^*:inde in|Sacerdotum otdinatione, dicitur ; Accipe potefiMem
offerertdifitcrificiHm
pro vittts
& defuniu:vnde Con-
ciIium/i^4abfolute dicit pro pemis, &fiitisfa}ionibitt-offerri:etgo eandem vim habet ac fatisfaAio

per bona opera,quibus proximc remittutur poenq.
Dc raodo autera , quo temittuntur peccata ve- ^'^'^'""^
niaIia,eftcontrouerfia,quamaIiksifrtra6labi- ^^^^
remittn vt-
mns.Vndc illi,qui negant vcnialia rcmitti finc in-
tult.
fufione gratix lanAificantis, idcmdiccnt in pro-
pofitonon rcmicti peccatum vcniale virtutehuius facrificij,alicer quam mortalcimpetrando au- Ttimud tn~
dm ditttuli.
xilium adbualc gratix, per quod elicitur a6bus boremittitur venianus a iufto,& augetur gratia,
&
non remitti vcniale per fc,

fed per pcenitentiam : vnde dicent confequenter
facrificium non habere infallibiliter hunccffe-
le:in peccatore autera
ncquc impctrare auxiliu gratix adualis.

No$contrariumfequemur,rcmitti venialiafi- Remhii
ne infufione gratix,cum qua nequeex natura rei, '^'*<"
nequc ex inftitutione Idiuina habent repugnan<5tii,ficat
im.
**-
tiam, quia habituale veniale in iufto potcft cile.
Dicimusergo reroittiper fatisfadlione.acproinde per hoc lacrificium , quod habct rationera di-
gnx fatisfa&ionis,haberi hunceffetum in eo,qui

ofFert,vcl facit
pro
fc offerri facrificium
quiain
his habetur rctradatio adualis fufficiens per ex-
hibitionem operis:in aliis non habet forte illum

cfFe6him , fuppofito qu6d ex fe non concurrant
aliquo modo,aut confentiuntin aftura fuftineri
etiam potcft veniale aliquado remitti fihe a(StuaIi
:
eius rctradatione,vt pcr fumptionera Sacramenti,acfimiliter in'propofito fufficcre oblationera

factificij
ad cundem effeckum in aliis. Videantur
fundamenta huius c6ttoxietCixinfradifi.ii.& xi.

Totura reducitur ad hxcduo, quodveniale
compatiaturcumgratia: crgo non exigitadfui
remiffionem infuuonem gratix:non habet necef
fariam connexionem cum peccato monaIi,quan-
m
Vtnialt
rt-
îttifi* i/7'''
^*-
tum ad fui rcmiffionera , ex eadera ratione quia

non pctit infundi gratiam ,cum qua haberct re:
pugnantiam, quia inSanAis cummaximagratia

confiftit,cx illo loannis
5 dixerimits tjuia pecca-
tftm non habemttt,ipfinos fidiuimttSy& veritas in nobis
i.ncqueexicge , quiaiuftitia Nn tfl ttnquin fatisfieri poflit pco eo , quod ***'* "**^
""'*"
inducit obligationcm panx tantum tanporalis,
quale eft peccatum , quamuis non fatisfiat pro
mortali , ficut contingit peccatorem fatisfaccrc
validc iuxta communiorem fcntcntiam pro pocnitentiis,& aliis pcenis temporalibus in via,etiam
in ftatu peccati : nequc cx voluntate diuina, quia
fatisfaciendo pro veniali, non ideo reeonciliatur
Deo peccator quoad iuftitiam adoptionis : neque
ex naturamcdij,aut operis,quia,vt docet Tridennonefitin i.epiftola
non
permittit,
tinumyfî4.<'4p.j.veniale
non
eft necefTaria
ma-
Rtmitti per
teriapoenitentix,fcdlibcra,quiamultis aliismo- fff^'">f'
ibidem Concilium:ncmpc per

quzcunque opera fupercrogationis , & fatisfaiîonisin fuum fincmrelatx, quod raagis pium
cft,ne pcccatores a bono opere aucrtantur in ftatu pcccati , quamuis non fit oblieationis crg9
dis delcri potcft,vt
ctiiun pec facri0ciuni,ficut per
ipmra Sacramen-
AAAa 4
t"^
Lib.
8^6
tum rernittnnmr
venialia
IV. Sententiarum
tanquam per condi-
gnain fatisfad:ionem obiatam.

ûlnta conclHfio. Augmcntum gratiac , aliaque
it3
tlufi.
impltrt
Au^mentHm
in iUo aEht non meretur perfinaliter,fiddememur,mUt
men infallibiliter.ficut priora.Hasc conclufiavi-
Meniens,^rationabiliter,iuxta illud Ioan.6.Panis ijuem
& cxperientia
communis ,
docet quantum
ad feciidum;quantum ad primum idcm dicendum

ft,ficut dc modo , quo remittit mortalia,per impetrationc gratix"pr2uenientis ad conueruonem
etiam iufto potcft idem auxiliura
impetrari per facrificium i cx quo fequitur in co
bonum opus racritum , vndc augcatur gratia.
Vniuerfalitcr crgo valct hoc ^crificiunpad
:
fic
&
impctrandum quidquid ordinatc

fr*rtglln
,
(^
MiJJa mali Sacerdetis , ûi
tam fpiritualia , quam corporaliaper hoc facrificium impetrantur ,non ta-
peccatoris
tratieuit
ferturfiicrificium:alio^ttin
bcneficia tcmporalia,
detur
rxtU me-
Sacerdotis offerentis ,fid etiam virtute tneritigenerdii

Ecclefia,in cuittsperfinaper minifirum communem of-
pcti potcft ^
Dco,aut fibi,autaliis. Hanc pracrogatiuam habet

oratio,& oblatio,quod maximc intcr omnia opexafintapplicabiliaalteri.qitiamaximcomnium
funt rccociliatiua rei Dco,5c placatiua ipfius Dei
rcfpcdliue adperfonam,pro quadfFcruntur.ideft,
pro quocuraque ficri poteft oratio otdinatc , vt
DoGtotijuodL 20. itactiam oblatio huius facrificij.quod vnura in
xum
fe
facrificiorum
cumque
complcftitur clficaciara alioin quauis lcgc pro qna-
qux
Deo con-
particulari neceflitate ofFerri
rueucrant:quamuis virtus cius infallibilis,cxtcnditur tantiim quoad ca
quae exprcira funt in
valeret in Ecclefia
tjuod reputatur
cemmuniter incon-
egodaho,icaromeaefipro mundi vita,Scc-Tot\3m hoc

patet ctiam cx decurfu totius quzftionis Icgenti.
Conclufio eft coramunis.

Vt crgo brcuiter rcfoluamus : illud in rigore
cft cx operc opcrato,quod rcfpondet lacrificio e*x
propria inftitutione , hoccft , reraittere poenam
ternporalcm,& alia,qux didta funt ^.conclufiltem,
impetrarc alia beneficia,ad qua omaia habet valorcm cx naturaopcris ,
rci oblata; dignitatc,
Valor IX oft'
tt tftrato.
&
ficut
&
applicare ad
hunc cfFcdlum mcrita
paf-
fionis Chrifti.
Alius valor conucnit huic facrificio,inqulf um

ofFertur ab Ecclcfia pcr miniftrum publicum ad
hoc munus dcpuratum
&
fic
re opcrantis
} fi
tamen confiderctur,vt habct cfFc-
(5bum in hoc, aut illo particulari, cui
fcd oblationi
eiUtione
Vicipttejlt
oftrt oferJttii,
accommo-
datur,lato mcdo dici potcft cx opcrc opcrato,

quia nccmeritis,ncquedifpofitioni ipfius cor,
Ectlefi*.
facrificium vaiec
ad impctrationem non folijm ex valorc opcris,

fed ctiam ex oblationc Ecclefiae acceptatae a Dco:
hic frudbus, vt refcrturad Ecclefiam,erit ex ope-
rcfpondet
conclufione quarta.*
Vtl IX eftre
ofirto.
& fanditati Ecclcfiar,

& acceptatur.
quae in co cafu pro ipfo exauditur
QjV vESTIO
Dici tamen potcft ex opcrc operantis , non ita Uagistxopt'

oblatio Chrifti , auc Sacerdotis in pejôna Chri- rt oftrantit.
VIII.
fti,
ûomodo hl
effecim
comemant Sacrificio
incruento
it4
SJiiflex
dm
mo
e/>ertntdi
.<*
1N hac difficultatc videtur'qu2ri tantum dc nomine. Aliqui intc41igunt opus opcratum illud,
quod certa lcge competit facrificio & femper
,
confertur:quarauis ergo aliquid virtutc facrihcij

conferatur ratione opcris,eiufquc valoris, quado
non femper tribuitur,vocant impetrationcra tantum,&non opus opcratum. Alijecontradicunt,
fvrrtjicij.
ratione operis,& non opcrantis.illud

reuocari ad genus mcriti ex opere operato.
Triplex .lutcm eftmcritum, aut valor, qui tri-
quod datur
Triplexvaltr
buitur in hoc facrificio aliud eft rationc inftitutioniscius, aliudratione perfona: ofreremis ,'&
hoc cluplcxjvcl ratione Ecclcfi^.vel ipfius Sacer;
fitcrificif.
dotis
vel deniquc vt Chriftus ipfe ofFcrt facrifivltimum circ cxtra rationcramcriti
ciura hoc
probauimus_/5i/>ri.
t:pttio
/4
uitcr
diccmus
acceptatio ergodifta potcftefre,
vcl intuitu ipfius operis in fe
triîf.
hoc cft,rei oblat,
vcl intuitu pcrfonae ofFerentis, fiuc
fit
ficut Ecclefia
eft viator,
me-
auc in ftatu
ac proinde Saccrdos
vt in
perlbna Ecclefiae ofFercns poteft mereri , non vt

in perfona Ecclefia:.
Tcrtio denique quod refpondct Saccrdotis
oblationi pro fc erit operis operantis ; quod au-
tem
aliis poteft
fan(5):itas
rcuocari ad opus operatum
nam
116
Valor ixftr'
fon minifiri.
ofFcrentis attcndicur in impctratione
ipfa oblatio , qus cx fe quidcm habcc

valorem,vc per ipfara impecrcrur;tamen hunc valorcm cxerccc ipfa oblatio in a<ftu fecundo, vt cft
ab ofFerente.qui valor magis applicatur,quo fantioi cft perfona ofFcrens ficur caufa de fc perfe(ftius .igit,quo perfeftius applicatur,fi ab applicatione dependcat. Applicatio facrificij in ordine FruSu* quoad acceptationem diuinam,& impetrationcm bc- tnodotx fa-.
non foliim
neficij perfeSkitis applicatur
magis grara
na ofFcrcns
cft
contingit in
omni gratia,quz
quando ipfa perfoficut communitcr
Silati miuiftrt crtfcit.
pcr impctrationem
cnim tnagis perfona magis grata;

ctiam applicatio pcrfedior cft quando
dacur:exauditur
e.-idem
De hoc uiplici effcdu, & modo caufaridi bre-
ult4efi4ti
quia Chriftus non
rcndi
cum meliori
difpofitionc,maiori fide,& deuotioneofFcrtur facrificiura. Vide Doclorem^wM^.zq.
&q.)..huitti dtod j.
vcra,vt Sa-
ccrdos,fiue fita,vt Ecclefia pcf Sacerdotem ofFe-
Ub.^M iuTiitia, ciiuJi.Z.m. z.
5otus.
rens.Sotus
Pctt. de So'
Soto de inftitutione Saccrdotum
to.
le6l.().
Petrus dc
de Eucha-
fententiam noftri Dol:oris ô<//>^tfio.fuiire,nullum dari cfFedura facrificij ex opc-
QViESTIO
IX.
n'/?*<i,dicunt
Mli
inter- to
pretnatur
rp operato,fed totura dcpendcre ex opcrc operan-
DnHiirem,
tiseura depcndcrc a deuotionc Sacerdotis.

ConcUifio.\iiX.\iX cfFcdlus huius facrificij ex operc opcrato,ad
Ctitclujio.
Ejfc.lin
tx
optrt epemtc.
Doftor.
qucm fpedat
id
valoretei oblatx caufatur in

tur.
Conclufio
cft
quod cx
iis,
virtutc,
&
in quibus ofFcr-
Dodoris prxdido loco Hic,

:
\nc^v.,fr4mittenium efi vmtm hoc, tjHod prohahile videfur, tjvod Mijfa non/olum valet virtute meriti ,fiHe
operati
&
operis
,fid etiam virtute ftcrificif ,
vel nonfi/lltm valet virtute mcriti perfinalif
ttperit operantis
De quantitate 'valoris huiftj Sacrificij
DVplex
.<?
fententia extrcroa circa pratfcntcm
117
quaeftionera ofFertur.Prima alleric valorem frimafmt.

> quanctjm adfufficienciam,quoad efficaciam finicum. Quidam refcrunc
hunc valorcm in apprcciationera rei oblatar,quz
fimplicirercfleinfinicum
Deo
perfonam ofFercnalij inlpfam

inftitutioncra,ali) abfolutHoquuntur non declarantcs radiccm huiusinfinicatis.
infinitc gratacft
alij
in
tcra fcmotara,qui cft ipfc Chriftus
Totum
f''*'^"
//*
'"'''"'''"'
XIII.
Dift.
Totara tcfemir ad vnicain racionem > nempe

ad dignitatem
rei
oblatz,vel inftituencis* vel in-
LimitUit
hmm
ftn-
ttiuU,
TnUr
*m.
pcrfona Saccrdotis
Chrffti.quira Ecclefiz offcrc.In animabus purga-
ferrecur.Alij diftinguunc de oblacione collcdiua>
vc
fi
offeracur pro communicac.e,

pacciculares perfonas
&
non defeendcnfic ncgant zqu^
autcm nat
fpccifi-
tus.Ita
Dodor tjHodl.i..&
facrificij cft fini-
.<tr7<V/o.Durandus in 4.
in 4.
dift. I
\:<pufi.i. de luftit.
&
ittre , lih.tf.
Hc conclufio
probacut iifdem rationibus,

alia opcra
quibus probatur facrificium Crucis,
&
Chrifti non fuiiTc infiniti vaioris. Quibus nunc

Sotut.
Trtkuitrtt. fuppofitis fubfumo cx Trident.ySi/^<t j potifEraus
valor huius
Hicrifici) incrueci confiftic
applicet valorcm facrificij Crucis
inco,qu6d
in cuius
mc-
moriam fitrergo minoris valoris eft,quara facrificium Crucis.Patccconfequencia, quia applicans

non participac in codcm gradu perfedione cauHe principalis. Dato ergo,qu6d facrificium Crueciam fueric infinicum,hoc,quod deficic aperfe(îone eius>non eric infinicum,fcdfinicii in cfficacia,quiaincer hzc non datuc medium formalicer,quia diuidunc ens:quidquid fic de infinito i<v
cis
cundiim extenfionem , argumcntum vidctur currcre deinfinito fecund^m inccnfioncm#

Xlftt
fmm
f*ptf.
Deinde videcur valor infinicus fpperfluus,cu'
vmitr ius non dancur media,quibus reduci poccft inef-
fcflum. Sidicas infinicumcirefyncatcgorcmatinon minuicur.quibufcumque,& qDoticfcumque applicacur.Concri
cc,ficuc facrificium Crucis,qui
Cithifitfit'
dmtmr imfin'
fmEetUfim,
cftpraxis cclefiac,& decrccum modernum Congregacionis,quibus declaratur non (atisfieri duobus per vnum faaum,quibus fic obligacio in Co-
lidum dicendi (acrum pro clccmofyna diaerfa:&

hzc vidccur pocifCma racio condufionis defumpca cx incerprecacionc,& praxi Ecclefiz.
Huicconclufioni rcfragantur Caiecanus tom.i.
119
vcrbo
Stm.tpf*fit.
optt/cjimlo i.ti.i.& i.p.tj.79jirt.j. Sylueftcr
Cueun.
.Af/^.Vafquez<i^.zjo.c. j.^2.cicans plurcs
Sjloefter.
dernos.Sumciac camen nobis praxis Ecclefiz , ex

qua fequicur no facisfaccre eum,qui pro pluribas
ftipendiis per vnum facrum facisfacere conacur.
Deinde fcqucrccur ex oppofico,qu6d vnum facrum fufficcrec pro omnibus animabuspurgacorij liberandis,quod falfura eft ex reuelacionibus>
&praxi:vc patcc cxanniuecfariis,quC dicuncur,&
ordinancur ab Ecclcfia dici.Probacur camen ancecedens > quia hoc facrificium habec hunc cffe&v.
ex opere operaco,
hunc infallibilicer quanciim
adremiiEonem pccnz.fi nonfic obftaculam.Non
dependec aucem hic effedus abonicacc rainiftri.
Yarqaez.
ILmti
mh
in-
tintunitnti.
ftri.quz fiipponicur
hunc efFc6tum
mo-
&
S
SHffoJitu iu qu*
quiri
HO
&
idem
facrificiam
minus par-
ordincm ad vnam obIacionem;vnde fi

muicipliccncur,quamuis eadcm fic res
valor mulcipiicacuf>qui defumicur ab
crificandi,& offercndi:vc concingic iu
Reflinfit.
obiaciones
oblaca > fic
adtione fa- VnJtfmmitnr
vmlorrntmpe
vatiis
Mif- ^ tHmtiin:
quibus cadem resofFercur>mulcipIicari va-
lorem>&facrificium.in propofito etiam audientcs
Miflam diuersa oblatione ab ea,qus

tis,ofFcrunc.
camen
cft
Quz
cft
Saccrdo-
licct oblacio lace dicatur
non
propric facrifica ci propriccace,qui
illa
Saccrdocisjhabct camen proprium cfFedum.Hasc

quxftio pociHimiim incelligicur de valorc , qui
compecic refpedhi perfonz, cui paccicularicer applicatur facrificium:non auccm de valore conucnicti toti Ecclefiae.qui generalisdicitur,ncqucde
eo qui copetit perfbn^Saccrdotis>qaiefFedus cft.

Seatnda conclupo.Licct cfFcdbus per fe corapetes
fempet finicusôceft camen ali- Sttimdm ttH'

tlmfii.
in eo iniinicas fyncacegoItifittitmi fynrcmacica:nam quamais cffcd s,qui rcgularicer cft cmtegntpin.
eius>fic fempcr idcm,camen eiredus eius,quiim- ticm.
rcgularher , poccft
pecracur>liccc non fcmper ,
effe maior,aurminor,& confcrri finguiis flnc diminucione>quamuis plures concurranc.Hanc arapledi debenc auchores oppoficz fentcnciz:nequc
rcpugnac Dodorijqui loquicur de cffeAu,qui rcguiariccr pcr ipfum cribuicur.
Poccft offcrri facrificium etiam pro infideli- fn ûibm
bus,& excommunicacis;falccin indirede, qui fic eftrri fittftf
pro conuerfione peccacorum,& propagacionc fidei, pro damnacis non:vc eftcommunis Catholicorum confenfus:quamuis Gloffa in c.Tempttt.i^.
f.x.affcrat mcdiante hoc facrificio poenam illoru
ficri tolerabiliorem. pro baptizacis ditefte offcrrur,nifi finc cxcomunicaci:pro his aucem cancum
huic
facrificio fit
quo modo confiderari
&
indircdl^jVC aliqui voluncaliqui dire6l^:primimi

cft
verum. Offercur etiam pro defunftis
& pro
Bcatis,non ad effeaum impctracionis > fed vc mcmoriam eorum in cerris celcbrcmus > pcr mograciarum adliofuspro
dumfacrificijlaudis>
&
&
bcneficiis,quz ipfi i Dco perccpcrunc.
Dcinceps rcfumendo cexcum Dodoris
cxpli- Ktfumilur
Dt'
tixim
cancur ea,quzad ricum facrificij huius fpcftanc,
Sork.
tam ex parce miniftri>quim rcliquonun > quz re-
quiruncur>vc dignc omracur.
M.
dd valiJe cenfecrAHdumreqmruntur^docet trim ad licite confecrandum
carcntiam culpac
130
ObiiSi.
pauci ofFcrrcncvcrbi gracia>Sa-
ccrdos,& audientes. Rcfpondetur negando confcquentiam,quia vircus facrificij accendicur penes
fis,in
ImfHinmtitr.
ad cfFcdum
Obiiciesjfi vircus facrificij eflcc finica,fequcre-
fi
Rijftnfit.
nihil aliud requiricur ad
facrificij,ficuc fufficic
cicipare,quim
î.
itfflitmt fm-
Si dicas dcpendcre ab applicacione perminiftrum fadi. Concra hxc cft fola inccncio mini-
cumque via
Daraadas.
Maior.
Crutit.
rcc,quod nonadmiccicur.
cur plurcs ofFcrcnccs
Sotus
imcrMtmtMm
fingulis , quanrum fi pro vno folo offeracur. Sccunda fenccncia doccc valorcm finitmn efie ,qua-
confiderctur facrificium.
cam
vc in pcrfona vcriufquc
corij non cft obftaculum aiiquod ergo fi lacrificium habcrec , cfFciaum infiniciun in illis habe-
Sacramcnti.
di/!.^$.tpidll.fMiiot<}Mxfi.i.Gahvic\U6l.i7.incan.
gTijitium
cc,& non confusc proraultis.tantum valcrc pro
DoAor.
SMtrifidMit
& infticu& Chrifti offcrc-icis hoc in
Quantiim autem ad efficaciam,docent quidam

habere valotcm infinitum fyncacegorcmacic^ > vt
vocanc , ica vc cantum valcac pro pluribus vc fineulis ipfbrum nmu1,quantum fi pro vno fbio of-
Sitprinu conclHfio.WaXoz huius
GabiUL
cionis
facrifici/,
ic indicucncejveldignitateremoti offerentis.
do ad
tfifni'
837
&
valor
Quia cflfeauscx opcre operaco,
fîndatur inobiationc racionc oblacar,
,
valcre,acfi pro fingulis ficrct:fi
u8
II.
ac Ecclefiac
ftitutionisjvt fpecificacur
mmtitk
ab vctoquc,nepe reipfa
Qu^ft.
mcini\\%,deqtu>fufrAd.^.Secndo^\c\\vi\\\\vci.t
tt-
dequofupra d.i-q.^,
Tertio, csitcatisLm pocna: prohibitiuac adminiftrationisSacramcntoruni.
^4rr^,
vcfli-
mcnta debita.
Reftac
IV. Sententiarum
Lib.
8j8
Rcftat ' crgo vidcre fecundum membrum, fcilicet dc pofle ordinate conficcrc , SC ad
hocmulta concurrunt,quac tamen omnia poflunt tcduci ad tria ; loquendo dc iliis, quac
7
Rnjmjita
Ad licite co-
jjQjj
rcquiruntur ad fimpliciter poflc quia vei ifta requiruntur ex parte miniftri,vel loci,
hoc trcs funt articuli. Primo , vidcndum eft de requifitis ex
:
vel temporis. Et fccundum
parte miniftri ad hoc,vt ordinate poflit conficere,fuppofito quod habeat materiam conucnienrcm,& poflit verba profcrrc,cum intcntionc debita fuperaddita huiufmodi.
^f^tfia
&d.^. q.i.
/.8.^.3.
Ex parte miniftri funt in dupUci diflêrcntia , quxdam funt amotiones impedimcntorum,&; quajdam appofitioncs conuenicntium, feu idoneorum. Deprimoimpcdimento
cius,quod eft ordinate conficerc,fuHt vei culpatantum, vel pocna tantum:vcl nccpcena,
nec culpa.De impedimcnto culpx,quomodo fcilicet exi/lens in pcccataraortaH non poteft ordinatc conficere,didum eft dilimEi.^.^t impcdimento autem,quod nec eft culpa,
nec poena,fcilicet cum quis non eft ieiunus ieiunio natura?,didum eft ibidem.
Reftat erg( hic prazcise viderc dc impedimcnto,quod cft poena:nulla autcm talis pbena eft paturalis,fiue in corporc,fiue in anima,quia talis pceua non fimplicitcr impcdit:fcd
tantum poena canonica , vel naturalis inquantum fuper cam fundatur poena canonica.
Poena autcm canonica (vt breuitcr dicam) eft aliqua prohibitio adus cxercendi,vel gracanonica.
Jus recipiendi,qui aiias competeret non prohibito. Huiufmodi autem poenx multa: funt
Qiudapae^^^ fundatac fuper aliquam poenam,vel dcfedtum naturalem,vt degradatio,irregularitas,
mfitndatur
gxcommunicatio nyiior,fufpenfio ab cxecutione eorum, qux funt ordinis,fimonia,infaam nltu- mia,&:qu3edamaliahuiufmodiadiftareducibilia,vtfubinfamia poteft contincricflc
quodcontinet multa , fcilicet publicum fornicarium,publicum
rales
ûx- publicum peccatorem ,
,
jQuidpaeft*
damnon.
vfurarium,
& huiufmodi.
Aliqux autcm
poense canonicac fundantur fuper dcfeftus naturales
quafcumquc perfonas defeduofas
Ecclefia
miniftrare in altari
non enim
volaic
& mcrito, quia in veteri
ponitur lex homini qui habuerit maculam,quod non oflêrret Dco fuo paLeiiit. 1
nem,ncc accedat ad minifterium eius.
fi talitcr defcduofus
Ifti autem defedus funtjin quibus cflTet fcandalum pufillorum
lege
Licitaomit innaturalibus,miniftrareu&: rationabiliter,quiaquidquid

tenda ne 0riatHrfian-
daum
fu-
niitci,vicandum
^q^^h^
cft,fi
fincpcccatomortalipotcftdi-
ex cxercitio eius oriatui- icandalum pufillorum:tale fcandalum
ori-
notabilitcr dcfcduofi in naturalibus,vt mutilati,vel horribili infirmitate infirmi,
(J
^^ ]gpra^ g^ huiufmodi
miniftrent in
altari.
IdeoEcclcfia rationabilitcr talibus dcfcdibus naturalibus adiunxit pcenas canonicas,

fcilicet prohibitiones miniftrandi propter rcuercntiam Sacramenti,& ad vitandum fcan-
dalum
pufilloru.Et
iftaj
prohibitiones patentin canonci///?.! j.&: Extra.de cerporevitiatis.
Requiritur ergo in ordinate conficiente ablatio omnium horum impedimcntorum:

quia habens quodcunque iftorum fi conficit, facit contra prohibitioncm Ecclcfiac,& pcr
confequens non ordinat^.
Secundum
requifirum cx partc miniftri cft appofitio conuenicntium , fcilicet ornamentorum,vt \i:ihti\xi de conf.diJi.i.VeJii}nenta.'D'\c\x.m ibi quod veftimenta Ecclefiac,quibus Deo miniftratur , debcnt efle facrata &; honefta, quibus in aliis vfibus non debent
"
vti,quam inEcclcfiafticis,& Deo dignis oflSciis.

Q^^^ autemfinc hx'c indumcnta,exponit Innoc.de offic.Miflae.part.i.c.i6. Suntj inSex velimtnta com- quir,/Â: indumenta communia Epi/copis,cjr Preshyterifjcilicet amiciui ,alba,cingulumJiola,mamuniaEpi- nlpuliis ,& jjlaneta.h-\c\}\\h\\{Azm tamcn locis confuctudo obtinuit , quod non oportec
fcopti
&
Fresbyterts.
cingulumbencdicij&ficnonapparctquinhccatvticingulononbencdido.
^
H O
M.
Eum,qui non efi Sacerdos-sattentando confecrare tfieri irregularem , idque ejje vniuerfaU dequocumque exercente acttnn ordinis,quem non habet.nifiignorantiafaffi inculpabilis excujet-.^
injinuat ignorantiam iuris frobabilem excufare^ tuxta qmdexfonendt*s efifttfra d.6.q,%.vhi
mdetttr oppofitum docere.Docetfimoniacum effe irregularem^(non tamen publicum feccatorem.
etiam vfurarium)ita Nau.c. r
talem
ejfe
c. 6. .7. c^ communis , teentes

3 .. 3 .Henriq.Ub. 1 4.C. y .. i
Innoc.in cTanta.
iffofacfofujpenfumfed defimoniacoin beneficie , negat Nau.
.
defimon.^Hod ftihlicus feccator nonfit irregularis^necfitjjfenjitsycoliigiturex Trid.Jf.t y.f.14.

de Refor.dr ex c.%.de cohabit.Cler.vbi agitur defcenis talium
nulla imfonitur iffo iure.ita
,
Couarr.Clem.Sifuriofiis,f.i..
10
Dc his
poflTc
.,
j.<^ communis.
omnibus cx partcminiftri,fiuc in primo membro de requifid s ad fimplicitcr
fiuc in ifto
fecundo membro de
requifitis
quxritur qua: poena miniftri attentantis
cx partc miniftri a4 ordinatc poffc
Refpondco,fi
cft
mucus , non
fi
poteft attcntarc
loqui.
XIII.
Dift.
non
Qu^ft.
11.
839
habercincencioncm dcbicam.Si noncH:

nihil facic fcd
Sacerdos,non folum pcccac morcaliccr,
irrcgularis cft,vc habecur Extra de clericonon ordinato minilfrantejC. i.dr i.ic vniucrfaliccr
quicunquc cxequcns , velatcencans aiflum ahcuius ordinis,qucm non habcc,irregularis
e(l.Pacec hocin illociculo indiuerfis capicuHs.
Pcena auccm " miniftrancis in quocumquc impedimenco canonico , videtur eflre irrcgubricas,vc pacec Extra de clerico excommunicato/vel depofto,in diuerjis capititlu,&i, hoc maxime,fi thinifl^rans fciat talem poenam fibi infliftam.
Scd hoc poteft diftingui de ignorantiaiuris,vel fadi.Ignorantiaiurisnon cxcufat:quia /// ^0cenetur ille,qui fe cxponic ad tantum aiium , fcirc iura , fecundum qux potcft excrcere ^^tiamiuUntum,& talcm aîi,& ideo calis ignorantia iuris non excufat,fed fortc magis aggrauat. J"/^*Îgnorancia autem fadi excufat, vt habetur in eodem ticulo cap. Apofiolica &: hoc nifi ^^.^ ^^_
fama veridica,& publica fibi manifeftet, quod fit tali pcena impeditus. Qubd probatur uocare vipcr capitulum illud ,codemtit\i\o,ih\yCumeinonniJiperfamamdeJententiacontraeum detto- juod
Idta consiarettpeccare non crediditjidiuina offcia quandumcunque folemniter celebrauit. fubdi- ^xit d. 6.
loqui.Si
vticuc cacione,non potcfl atccncarc
Sacerdos,& acccncat faccre
&
vc
tur ihiyquia in dubiis via tutior eji eltgcndaji de lata in eumjintentia dubitaret
Jericordiamfacientes, panam
"''^'*
^'
debuerat ta- f
nten pottits abliinere^quam Sacramenta EcclefialiicapertraSiareSx in fine fubditur,Cw eo mi-
^'
quam canon his, qui poft excommunicationem diuinafrdfumpjequod mifericordiccr relaxac

dubitanci pGenam,quam incurrit ex canone,qui celebrauit diuina poftquam innotuit fibi
per famam dc excommunicatione in eum laca.
Inter ifta tamen impcdimcnta non includitur minor cxcommunicatio , quoad hoc,
,
runt celcbrareyinfligit^non dttximus infiigendam.^\ hoc patct
pcccct grauiter, in excomunicationc mino- Pfccatgra""'

cclcbrans,nullius timen irregularitatis nota incurrit,vt habetur eode titulo,fi celebrat. '^^^
Verum de fimoniaco,& peccacore nocorio, dubium eftrfed primum vidctur folui per
quod pcena irregularitatis fequatur:quia etfi

ri
commZka-
promouendos nominatur ille, qui per

cmptionem ad imitationcm Simonis magi pccuniam obtulit.& i.quafi.i.Eos ^w.PapaGregorius eos omnino fimoniacos damnac,ac dcponendos audoritate Apoftolica ccnfct:&
dc hoc dicitur Extra deftmoniaîn textufic in Glojfa:ctgo\{k.e videtur fimplicitcr inhabilis,
propter pcenam canonicam,ad excrcendumadum ordinis,ficuc omnino eft deiiciendus
a clcro fecundum audoritacem adduftam.
Dc ' peccacorc autem publico,feu nocorio,certum eft quod ancc poeniccnciam pcccac
illud decretum<///?;t!?. 33.il/rfmww.vbiinternon
,/^
ri,non
fi
{,
tamc
irregtda-
^";
^'""^'^^**
^
/^-j?
publicpu
morcaliccr conficiendo,non cantum,quia cft in peccato mortali,fed quia fcandalizat.Sed peccaxorcocftnc irregularis ? Forte non inucnitur hic poena in canone fibi inflifta ; licct enim prohi- ficiendo,nm
NuliuSyquod nuUus audiat Miflam Presbyceri,quem indubicancer fcic ir^fffdariconcubinam habcrc:& ex hoc videatur , quod fibi prohibccur celcbrare , quia magis V^^-l^^^
aftringicur ad cauendum , quam audiens , vc non audiac ,
per confequcns fi celebrar, ccUJiaauconcra praiccptum Ecclefiac facit. Tamenifta confequentianoneftneccffaria in poenis, ^,v^ Mifsi
quia pcenac non funtamplianda::& quandoque prohibctur communicatio cu ifto in ali- puhUci con-
beatur
difiinif. 3 5
&
quo alu,vt corrigatur,no tamcn infligitur ifti poena irregularitatis, fi exerceat iftu adu.
Idem poflet dici de publico vfurario,etiam manente in peccato vfurac. De infami au-
cubi/tarij.
tcm,qui tamen pcenituit de peccato,fed nondum eft reftitutus in integrum,fi celcbrando
Vfuricrtus,
1 2-
fiac irregularis non eft dicendum quod fic , nifi inueniatur in iure canonico. De celc*?^^%.
brante autcm fine illis ornamentis,vcl omnibus,vel aliquibus,vcl non confccratis,non in- ^^1^^
ucnitur in canonc poena irrcgularitatis inflida:breuiter ex quo ifta cft poena iuris pofiti- conficiendo?
ui,quando non infligitur,nonincurritur.

NuUa ^ ergo conditio ex parcc miniftri requifica , non obfcruaca facic incurrcrc ir- ^Hl^ f"'
rcgularicaccm,nifi dcfcdus Sacerdocij,vcl alia poena fimplicicer prohibens,& rcmouens "^ trrtgHab excrcicio Sacerdocij & pcc confequens Sacerdos non prohibicus per calem pcenam,
conficiendo non incurric irrcgularicacem;nec ergo propccr peccacum, nifi fic cale,cui aunexa fic prohibicio canonica,nec propccr non ieiunum,nec propcer carcntiam ornamcn.
corum debitorum,nec breuiter propcer quaccunquc alia fub prxdidis non contcnta, in-
&
curricur irrcgularitas.
COMMEnTAKlVS.
*3^
T)
Elfat ergovidere/ecundummemhrii, Scc.Sup-
iVponit qas aliis
determinauit
difi.
8. ^. j.
deiciunia,& difi. 9 deimpcdimento poen.l:. Agit

htc de impedimento poenae.fiue cartonica fit.fiue
naturalis.quteprohibent ordines fofdperc,aut in
iis miniftrarc lufceptis.
Pocnaf canonicx funtpropterculpam.Natura- ? .

*
funditur in aliquo dcfcdu naturali,aut mcm- "*'&
"^* ***
bri, aut natalium , aut morbi cx quibus lubmo-
lcs
uentur ebnoxij ab altari propter indccentiam

contra reuerentiam cultus,& miniftcrij.vt illegitiini,Ieprofi,coroitiali
morbo laboranics,energumcni.
840
IV. Sententiarum
Lib-
mi;nt,&c> De hisirtpedimeniis tarocx culpa<

quatn cx natura magis pcr fcagitur in materia dc
cenfuris. Conclufio eft , reijMiri ad ordinate confi-
Ctntluft,
eiendtm tAUtionem horum impedirnemmim.
Secundum retjMifitum,icc.?txitt oblationem

przdifti , vt dignc conficiatur myftcrium, requiritur vfus vcftimentorum faccrdo-
I j I
Rtqmri
w- impcdimenti
fi(tf(nnu.
taltum
qua: debent erte bcnedicla
de eonficrat.
Hanc
vcritatcm impulMgJMt hi^

gnarunt hasrctici VValdenfcs , feu Pauperes de
^*^"'
Lugduno , Gcut in reliquis fordidi prophani,
Ttntftrmni* dijl.i .czp.refiimenta
6cc.
&
itain hoc cultum
omncm rcfpucbant.
praccpto.
Eft vfus vcftimentorum facrorum ab ipfo EcVfmvtlHmgMrxm [crt- clcfix prtmordio, vt conftat traditione.pcr omfu MtiquM.
Anacletus.
epiftola decretali,
ncsartatesidequibtisAnacletus
^ StcphanUS ptimus
epifi.
.decretali:i^c^\iC illud
^^^^ ^^^^^ Doaor. Damafus in Pontificali cap.i^.

in c.^^.tzeHi.tonym. Hicronymus /*. i .comra ?elagianos,&
in LitttrChryfoft.
cliielis .Ovtyô^.hom.i } Jn Matthtum
Da&M
**
&
habcrc ad albam rationc amiftus,

fignificatio- Cingulum
nismyfticaerergonon eodem gradu rcquiritur *"'9''"i"n
^*^'
*
cius bencdidio,ficutalb^:quandoereoneceffitas
eft talis , vt nequcat haberi cingulu bcnediAum,
non vidctur omittcndum facrihcium, nequc Ecclefia vclle hunc rigorcm inducere,cum prariudicio melioris operis,ficut in diebus fcftis, vbi non
eft cclefia,nin polIuta,aut nulla,quamuis pracce- ExemflM t
ptumfit non facrificandi , nifi in loco facro,noii lenS f*tr.
prxtenditur comprchenderc hunc adum in prsciudicium mclioris pperis , quod alioquin eft in
&
I5 6
Dices,inde fcqueretur etiam poflc aliqucm ccnon bcnediftis in vniuer- oUeHi.
fum,autfincvllis. Refpondetur, ncgando feque- Refftnfi.
lebrare in veftimenris
lam,quidquidalijdixcrint:quia in aliisvcftimcntis ritusprincipalis confiftit ornamcntorum pcr-
quo non dcbet ofFerri facrificinni non

cingulojquod ctfi requiratur,rcquiritur ta-
fonx,fine
ita in
Lateran.
^;4.Coiic.Laterancnfey^ Innocentio III. c.i.de Cu-
men acceubric adalbam cuius naturam induir, &
Ri'tnu$
^'^^ffA4r/?.Tridcnt.y?/.i i.c. J. 'Rupcrtus liku

<^ Diuinis officiis^ c.iS. Alcuinus de Diuinis officiis,
modo,vt ipfum
aqua^non bcnedida , aut
olcum admixtum altcri bcnedido totum fit bencdi<aum,& fpccificatio fumitur k digniori.
Ad hoc facit yltcrius,qu6d benediftio cinguli Benediait ai
/peftatad Epifcopum,autalium cum difpenfatioff^^'^""*
nc:vnde vbi vfus non eft bencdiccndi,deberet vel
Alcuinos?
Hugode
S.
yiAote.
Ribanus.
c.defêflimentis/acris.HagoViikor.lih.i.deSacra-
mentis^part.^^.Kzhinm lih.idtinftitutione ClericorHi
^ amhas
fignificatio myftica
indumentorum
peti
D.BonauSt.
dcbet.quaE fatis conftat ex iis orationtbus,qua: dicuntur ad fingula veftimcnta.Videatur etiam AlcC\s J^.part.ei.\o.m.$.art.i. ^^. D.Bonaucnt./J^./f
Gabiiel.
explicatione
Alenfi.
Mifa.G3.hiid
leS.i
& ahj moderni

&
cingulum bcnedidlu,co vtcndum crit,& non alio.

ExhacexceptioneDo<Skorfupponitcumcora-
r.Sotus in ^.dift,ii.<f.i.art.}.&
dodc.
^t Suarcz.Valcntia.ik alij, fatis copiosc
Vidcatur ctiam noftcr Aretin. in hacdifttnSl.
Arwin.
^w^.an.\.i.&
4.
&
}.
ûfaMemfiinthacinditmema,8cc.lûmerutti
NumtTUdve- horum vcftimentorum docct cx Innoccntio:funt
Duhiam.
An
requira-
tMrhentiilHo
ttnguli.
autem {ex,amilm,alba,ungulum, manipulum,ftola,

pi^ta:dehent eiTe bcnedi<aa,quibus fua fpecialis
bcnedidio aflignatur Romôntificaii.
Dubttat Doftor cx confuctudine aliquarum
Ecclcfiarum,in quibus celebrari folet cum cinguj^j q bencdi<Sko,an fit peccatum,& refoluit iion
cfle,quia obligatio praccepti
VigtDo3tr..
& neceffitas obfer-
uantis cx confuetudine Ecclefiarum , maxime illarum.qua: confuetudinem inuchcre poflunt , videtqr interpretandarncquc pracfumcndum eft pro
confuctudo oppofitum
culpa , vbi authoritas ,
&
Richardm.
6*nttnti
N4Msrri.
^'^f'""^'
JJracbaienf.
elfe
*^'" Bracharcnfi II l.cap.
.&
eft c^^.Ecclefiafticu
Z}.\hi praicipitur Saccrdoti fub poenacxcom-
quskm alia quae inferiori miniftro bencdiccnda

pcrmittuntur:ex priuilegio compctit aliis,vt Abbatibus.quibus
aliis
licet cclcbrare in
P6tificalibus,&
priuilegiatis,quibus coccditur cx priuilcgio.
1 37
"Dehis omnihits,8cc.l? timus cafus eft dc pcet
na miniftrantis in ordinc,quem non habct:& rc- ^*"^ r/f*folutio Do<aoris cft comnuinis , ncmpemancre '**^ *^^^"*^
irrcgularcm,fiue
fit
clcricus,fiue laicus. Dubitari
;,^j,,_
non fblum
Ordincm,quem non
foletân hacc irregularitas extcndatur
Dubiuqu.
, vt non communicet fine ftola

tamcn hoc non infcrt aliis in locis
&
&
di
, .
& non
a prioribus
& hoc inflnuare vide-
Coraraunis tamcn tcnet

irrcgularcra
quoad
eum
fufccptos,
Abbas.
fimpliciter eflc Manet
irre-
& fufcipicndos,ita i*^**^^*'*^
fa-
Hofticnfis , Sylueftcr verbo Diifenfiaio. Angclus
ri-
'NiaAttinSummac.iy. Maio- Hoiiienfis.

lus/^.4.c.i j.llla,inquara, particulaqua dicitur Sjluefler.
fufpenfus,non infcrt nouam poenamifcd declara- j*"gf'utionis loco ponitur , vt intelligatur abfolutcma- ^^1*
ncrc irrcgularis , etiam quoad fufceptos ordines:
ptjtcepti.
Practcrea ,
fi
hacc bencdidkio induccrct obliga-
tioncmrigorofam praeccpti , fcquirur idetrcex

fpeciali czrcmonia* & ritu, & fignificatione , in
fpccialitcr bcnedicitur per propriara,
& fingularem formam verborum

"/*'
& religionis,
gis participare de honeftatc cultus,
municationis
quam ctiam
SttUpneia-
liquorum,vtquis digne,& ordinate conficiat:Vnde re&ruatio fpccialis huius bcnedidionis.vt fiat

folijmab Hierarcha,dcnotapetiam maiorcm obligationem huius praccepti,quia inde fequiturma-
ccrdotali
gorem
i"
r.
turAbbas.
j'
Rtioeffieax.
aiiie
mittitur,non tenenturconfuetudincaliarum, inquantiim difcrcpatHabctur autera fimilc in Con-
dift.
Ij
rcquiritur i.
""'*"
rofamam illac Ecclcfi2,quibus proprius ritus per-
tutam,cx ecquod in Pontificali

afllgnctur bencdictio cinguli,& confiic-
tcntiam non
tudo commnnis ita fert,vt fit bencdidum.

Cajterum ha-c ratio non vrgct,& videtur rigo-
*"
muni rcquiri benedi(flioncm ornamcntorum
'" f* w?ad inhabilitatcm fufcipicndi

afTurapfit ? Ratio dubitandi eft , quiapocnac funt '/*** ,.
r
.
Rti ttMbt^
tcxtus debct intelligi luxta ca- ,^^,-^
rcftringcnda: ;
fum,quemproponitdcDiacono facrihcante, vbi
diciturmancrc irrcgularcm quoad Saccrdotium,
fufpcnfum k Diaconatu crgo vidctur tantura
abordineproximo,qucm vltimo fufcepit fufpcn-
prafcribit.Confcntit Richardus hac dift.art. j .^.4.

Nauar.tamen in Manuali c 2 y putat hanc fcn-
Romano
Ctn/Metudo
cft:ficut
ceirare facrificium,vel de ncccflitate Sacerdos vti

cingulo nonbcnedi<5lo.Cactcrijm fi habcri potcft
Sotui.
fiimenterum
faerorMmfix.
coniundum
\.& n.fitper cano-
Suarcz.
Valentia.
IJ4
participat bencdiftioncm aliquo
gft
(cd
communis
fententia,quam lencnt Sylueftcr , Paludanus,

ftolam aiTumi pro cingulo
mani-
&
alij^pofle
pulum fi fit fufficietis Iongttudini$,aptari pro ftola,ftolam pro manipulo hacc autem non habent
:
benedidlioncm accoramodatailli vfui:ergo,&c.

Deinde videturetiam cingulum acccfTorieie
verbo
fi[p?"^f'
Irregularitat,
fcd in hoc eft difFcrentia ,qu6d difpenfari poffit fyk diffenab Epifcopo quoad fufccptos,non vcr6 quoad or- f*rfft*fi.
dincm,quem vfurpauit,quia ptimum
ipfi
c6ccdit
Can6n,alterum vcro non , ac proindc manet re(eruatii Pontifici contra GlofTam.De hac matcria
agcndumeritraagisex'propofito**/ri dift.x^.
u Pcen^ antemmimnramistSccliaf cieColutio _
eft iuris
conamunis j titiilo.allegato ,
& cx cap.
de
''^
fi^^j,^
XIII.
Dift.
Quêft. II.
&
&
ex cap. // fi.
cip.Iscu\Je/enteHtiêxcommimcMionu in C. Intel-
itjementui,& re inMciUd in 6.
conclufio dc minillcrio ordinis cui

iniunda cft ccnfura ; non auccm dc minifterio
alioquin peccarainofo, C\ non Ht anncxa cenfura.
ligcnda
Excufacur n ignorantia facbi interucniac due(l , (1 ignorantia probabilis iuris excufcti
Qmmium *eHf*uiitr.
LimitMi.
cft
bium
CAp.
&
j. alij
ncgant
iu-
& lib.^.
rc cftefimoniacos irrcgularcs Ub.^.c.iy
excommanicationcm ipfo
iurc
&
mitui.
Do&or non cxprimic poenam
fimonix
gularitatem. Vidcatur cap. Si
tptii yde
cclc-
fic
fimonia, Sc
non
140
incurrcre irrcgula-
dcfcdu Saccrdotij, aut poena aliqua Canonica rcmoucncc ab excrcitio Sacerdocij,

Si autera ius fic dubium , & obfcurura an coraprchcndat pccnam , fcquenda cft fcntentia caricatcm, uifi cx
Is tjiti,de fintentia excomrnunicationit in 6.
areumenca a
fimili
&
huiufmodi qu in
vrgcnt tum quia odia reUringenda,^

quando partiwn ittrafimt ohfiitra , magitfauendton efl
aliis cafibus
reo
De peccatore amem pubUco,icc, Hxc refblu-
communis , & patet ex TridcntinoyJj^z j.

14. dccrcta cnim de concubinariis , & aliis
efl
incurritMr.
raaxiraa
illa
eligenda: nara
fi
in dtAijs tu-
cafus eft ita dubius SjMMnd*
& con-
diciiur
iu*
dtt-
dubiccate iutis,vc viros doftos in varias,
cap.
opinioncs trahat , bcnc fcquitut poenam

TMMK
non cllc iurc expreflara. Aliqui tamcn limicant Limittti.
hanc rcfolutionera ad forum externum , non vero con{cientiz;ex capitulo Adaudiemiam; Sc ca-
Quod dicit
pitulo Signifiealii, codem titulo, vbi
Abbas Ho-
loannes Andrcas
cap. 27.
Nauarrus
de reftitutione infarais , intelligi

debet de eo , qui pcr fentenciam dcclaratur ; ma-
ftienfis
nct macula harc ipfa Icge, donec aufcratur,
uidtuiJientiam. Cardinalis inClememin.i.de homi-
& non
cidio.
&
pacnitencia delctur
Couarruuias
Infcrc vlterius
ornamentis non
ibid.
Innoccntij
eft
it
Hofticnf.
lo. Andreas.
cap. Naaar.
Nauarrus cap. Si tptit om-
Innocenc
Cardinal.
Couair.
Naaai.
Dodor , qu6d
celebrans finc
etiamd non fic
irregularis,vel
fit
ieiunas,quia nullus
HO
tem, de pcenitentia.
vidcatur czp.Infitmtt^6.q.j.
Stmtma. Sed prior fcntcntia
ab-
implicando conditioncm
vUam , quz in rc ipfa poni poteft , qua pofita
fcntencia abfoluitur. De infamia auccm ex pcccaco in quo perfeueracur , non ica (c habct , fed
fblutc ponitur
hiS,(^^/eM'
trarias
quam ipfb iurepofitam ncc eft adraictcnda poena ipfo iure, quara ius non cxprirait.
fi
titt
Mi>
& hinc excluditur
tiorpars
iur*
txfrtjf
tio cft
ncndara,
ftmit.
generalicer cclcbrancera
fanc
peccacoribus publicis , vc vfiirariis, magis detcrminant pornam ab hominc pcr fcntcntiam impo-
RtjlUiui* in-
Tuirecrcm.
NuUaergoconditioySiCc. Concludit ex diftis
ni appellatione.
Tiideac.
&
Suramiftz verbo InfnmiM ;

vcrbo IrregMUritM:
noftcr Caftro lib.i. de iuSltt hteret.punitione, cap.9. CaAto.
Nauarrus in$itm,c.iy. Innoccntius in cap. Tefti- Naoac.
mmium/ie fri7#^.Turrccrcmata cap./tf/,6.ff/?.i. lonocent.
prcflum crgo vbicumquc non inuenitiir hxc

poena iure exprefta,non incurriiur,& fic cef- PonM
cire irre-
aJia plura ciufdem tituli. Sed fortc nomine fufpenuonis vcnit ctiam ipfa irrcgularicas coramu-
Aichidiac.
di/f.
vbi dicitur,cclcbranccm in Ecclcfia polluta, non

ellc irregularcra , quia non inuenitur in iure cx-
idc6 fortc
brantcs incurrunc irrcgularitatcm
PaoormiuQ.
pituli
fcd incurrcre fufpenfioncm,
TttBM fim$-
& cap.7>/?,x.^.7.Pinormitanus cip.Licet Heli,

defimenid. Archidiaconus in cap. Deinde 16.
art.i.
dc qua didum ciifrpra dift.6^Jl.S. IntcIIigitur

dc rainiftcrio, qui Ordincra rcquirit, non autem
de eo quod potcft.fine Ordineficri.Excommunicacio minor non inducic hanc poenam , vt bcnc
Dodkor & communis.

fêmm de fimoniAco.,icz. Maiolus tcnet ipfo
841
Canon talcm pocnam inferc.
M.
Ad ceUhrAtionem licitdm requiri locum eJfefacrMm, dr non interdiSfum
: licere tamen in necefsiItem requiri lumen , quodfecundum confuetudinem debet effe

ex cera : docet altaria debere ejfe lafidea , calices
paienas ,faltem exftanno , (^ omnia hac
tate celebrare in loco nonfacro.
&
confecrata ; priuilegium
Epifiopi
Minorum,
(jr
Pr*dicatorum , de celebrando in fortatili Jine iicentia
non ejfe abrogatum per Tridcnt.fejf.% 2.
Emmanuel
decret. de
obferuandU in
celcbr.
Mijfa, docet
i.tom.q.^yart.^.dr z.tom.q.j^Jtrt.i. Vide Suarez, i.tom.diJp.%i.fecf.^.
* fccundum principalc
fcilicec dc rcquificis cx partc loci vbi pofTumus
locum in locum proprie didbum & in vas quod eft locus mobilis fccundum kuôic\./\.Phyfcor. Ex partc loci propricdifti rcquiricur amocio impcdimcnti,fcilicct quod locus non fit interditus, & rcquiricur appofitio conucnicntis difpofitionis,
fcilicct quod fit fandificatus.
Scquitur
Primum
cft fimpliciter neccfi*arium
prohibitiouem Ecclcfix ,
15
diftingucrc
quia cclcbrans in loco interdi(o facit contra
& pcr confcqucns non ordinate.
nifi
cafus neccffitatis occurrat , vt probatur pcr illud dc confecrat.

,
Non in alijs quam Domino confecratis

,
locis
dift.
Adcelehra-
timereqidriloatmejfi
Secundum cft
tur
Text. 41.
&circiter.
neccflarium, co/ecratHm^
ficut vbi dicinoH in-
&
,ideji, tabernacults a Pontifcibns
delibutis., terdiSium.
Mijfu cantare ac ceUbrare licet. Item patct cap.fequent.& cap. Hic ergofiL cap.fequcnt.vbi
dicitur NuUus Presbjter Miffas ceUhrare pretfumat^niji in facratis ab Epifcopo tocifûi fiti par:
ticeps
de catero voluerit
effe
Sacerdotij
fcd cxccptio
illa
dc cafu
ncccftitatis
patet
eadcm
dift. c. Concedtmtts.
Cafus autem
* illi
funt
ifti,vt
fi
Ecclcfiz in patria funt dcftrudz vel

:
fi
quis in via pc- In Mecejfita''
non poterit acccderead aliquam Ecclefiam conG:cratam quod rcgulariter vcrum te licet celeeft de nauigantibus & cacteris huiufmodi. Non cnim vidctur verifimile quod obfer- brare in lo'
uationcm illius prxcepti Decalogi Sanififica Sahbatum (quod pracceptum Ecclcfiain- To nofitcro.
NoH tamen
terpretata cft in hoc quod cft audirc Mifl*am dic Dominico de confecrat. dift. 1 Mijfas^)
celelicet
volucrit Ecclefia impcdire pcr aliquod prxccptum minoris obligationis , vt pcr talcm, brareinmaScQti efer. Tom. VIIL
BBBb
vcl ri.
nitus
IV. Sententiarum
Lib.
842.
vel talcm locum requiri ad hoc,vt Mifla audiatur,cum non debcat quis rcftringi ab ob14
N^n ejfece- feruationc magis neccflarij, pcr ardationem ad minus neceflarium.
lebrandji iii
Qux autcm '', vcl vbi fint loca confccrata. Dico qu6d regularitcr EcclcCae ParochiaOratortfSyfij^j ^ ^ ^j-^ folcmncs Collcgiata:. Oratoria autcm , quas dicuntur capcUaE , non poflunc
l^^tjcf
^^3J fint confccratx nifi de hcentia Epifcopi , vt habctur de confecrat. dtfitnSi. i
Êpirov'
d.c.sicut. Vnicuique fidchum hcct habcre oratorium , & ibi orarctMiflas autem ibi cclebrac.Hiccrgo, rc non hcctjnifi in cafibus fupradidis. Oratorium camcn facrum faccrc non hcct,
'
'
nifi auftoritatc Epifcopi , de canfecrat. difiin6t. i Nemo. Iftius cciam loci requiritur orCle- natus , fcihcct lumcn, vt dicitur Extra de celebrat.
Miff. capitulo vltimo , dc co , qui finc
Nallus,
c.
&
c.
i\cos,de co-
Trl' fif
2
->
jgj^g fanftificabac
8c
aqua
& fcquitur
Mandamus quod efficio
&
heneficio
ifjum priues
prpetuo.
Dc loco * autcm mobih,fiue vafc, diftinguo, quod vas remotum cft altare quod dc-
1. decreto
non funt lapidca
deahferM.in
bct cfle lapidcum
celMiffk.
ne non confecrantur. Vafa propinqua func cahx,

patena,qua: debenc cfle de auro,vel
vel vbi paupertas cogit ad minus de ftanno , ficuc habetur de confecrat. difi. i.
(^^jjjj Calix Dornini cumpatena.,finonex auro^ômninoex argentofiat. Si quis autem tam
calicem habeai : de are autem , aut aurtchalco non fiat : quia ob
f^^^f^^ 'fi yfaltem vt fianneum
'^^'^^ virtutcm ^ruginem ^vel rubiginem pariter c^vomitum prouocat. NuUm autem in //'-
jLopm
tce-
Ubradum in
locononjktro. c.
de confecrat. difiinct.
de
fi
chrifmatis vntio-
Mif- gneo., vel vitreo prxfumat Miffas celebrare.
farum
Altaria
i.
&
Ept- argento
Voteft
De
auccm
vicrco
rationalc eft propccr cius fra-
gihtatcm , ric (anguis Doraini pcriculo exponacuc de hgneo propcer imbibicionem hu:
"^{"^'^'y' moris.
"
Jf.\
laptden.
vafaomnia dcbenc cfle confecraca. De alcari habetur de confecratione 3 diflincfione

_
..
,
lequentibus.
& cap. Conceamus,
& duobus capitulis
Ex
Siuc autcm fit fixum, ficut eft communicer in Ecclefiis, fiue porcabilc,non cft magna
lixy&amre
0 de are. difFcrcntia , quia in altari portabih, fiue in aho fixo, conuenit Miflas celebrare , vt habeI y
cur Extra de priuilegiis, & excefllbus priuilegiacorum. cap. Jn his,qu ad cultum cumfraIfta
tjje
quo ca- tî^'^} Ecclefia,
Altariit,
&
tdtcem dej
Minoribtts
tribtss
chialis praiudicio^
Prtedicatdribtts duxinitis
indulgendum : vt vbicumque fuerint fine ParO'
Qu.idam nimis ftride intorprccando
Ualeant cumaltari viatico celebrare.
"' "o^"^" indulgentiam,nituntur aflcrerc,qu6d per ca pracdidi fratrcs prartcr Prjclatorum

Minores & aflTenfum faccre hoc non poflunt. Et paulo p6ft, Cum autem nihil eis conferret indulgentia
Trtdicato- memorata ,fine qua idem Prdatis annuentibtts liceret eifdem, mandamui , quod interpretatione
res pojfe ce- huiufmodi reprobata, dum tamen ab alijs, qua iuri Parochiali prorfus conueniunt,abfiineant,dalebrare in
f^^ ^^ licentiam celebrandi etiam auiforitate noHra non differas publicare : ita quoddiîfrdfortiatU,jt^^^^ ^^ indulgentia noHra gratiam videantur confecuti aic Honorius III.
^^ obiicitur ex hoc capitulo , quod non licet vti alcari viacico nifi ex priuilegiis. RcEviCcopi
nec hoc refpondco , vcrum eft , quantum ad vfum cius indifl^crcntcr in quocumque loco confecrauocaxii efe co vcl non confccrato fed quanttim ad vfum eius in loco confccraco vidccur facis cflc
perTrid. do ius commune quia ante dedieationcm altaris in Ecclefiis quibufcumque communiter
r'a!
cetEmman. cclcbratur
**"'^^''^'"
cum
altari
paruo.
&
Hoc
etiam alcare , fiue fixum ,-fiue mobile ,

portabilc , oporccc cfl*e non cnormicer
r3iQ:iimy
Exira
de
altarif.
ha:c,fificalcarc,vbi
dicicur, qu6dy?/4îar
Ecclefvel
Ad
confecrat.
^yjj*
cap. ûpd in dubtjs. ibidem. Calicem
Fide Suar.j. benediûs fiterit imminutus^debet itcrum bcnedici.
to.d.ii.f.j. ctiam, &: patcnam oportct efle confccracam, vc habccur Extra vbifupra.
"
&
An
Wxc cciam vafa oporccc
in
cflc ornaca , alcare quidcm cobaliis duabus , vbi eft mos Ecconfccratis;&quod magispraEcifumeftcorporalidefindoncmunda. Ecoporccc
qii^j iiiQ(j corporalc cooperiac ad-minus locum cahcis
hoftiat, quxdcbenccollocari
f,_,pj.p altarc confecratum , fiue cocum immobile confecracum fic , fiuc fuper mobilc vbi
Ec- clefix,
clefiafuffictt
porttttt ejtne
&
Du/palU requincurvfuscius.
COMMEUTAKIP^S.
requirnnttir
clfecrat^ft
ita habet co-
JiutHdo.
,.j
Êtjuitur/ecttndum principale,8cc.
i3ratde
Ecclefia, altari.vafis,
Hicdech-
& ornamcnro
Rtquirimr aharis,qu2 rcquiruntur ad facrificium. Conclufio eius cft primo requiri,vt locus fit non intcr-
eSfecmeiofeu
&
Primum
tenediaio '
didus
''*/*
ftat,quia contra Ecclefis prohibitionem.
fit
fandificatus.
dum patct ex dift.
Fclix 1 V.
per fc con-
Secun-
quod
Origenes trai.}j.adcapMt iG.Matthti. Idem do-
capita
Bafilict
codcm
titulo
quod
dicitur par-
Eaariftus'.
^ ^^^ Higinij Pdp
Clemcns.
jf.'quod cft Clcmcnt.f/'/?.^ cap. 0^//r/iirr.-quod
partim Euarifti
.
cap.
Hic
Syluefter.
Anacletus.
r^<"'''>'C'
cet hzfilius in regulis breidmbiujnterrogatione ^jo. OrienM.

Chryfoftomus homil. 17. ad cap. 1 1 . epiHoU 1 . ad Bafifiu.
O"*""
i .
NuBtu Prejhyter. Idem docet

Concilium Laodicenfef4W.j8..
cz^.
SiijpônitDionyfias deEccUJiafticahierarchiOfC.j. Concilinm
cilia
.de conftcrat.cap.
Anacietusf/^/T^.i.
eft FeV. in epift .decretali i ,c. i .habctur apud Burchardum, luonem ,

Gratianum. Patct cx cap.
hcis
&
Hieinius
ed Sylncdti
Corinth. Syluefter in epilogo Concili/ Romttni.
Con-
Chryfoft,-
Mo-
^^"'^"'
Aurelianenfe, Cabilonenfe , Remenfe,
guntinum fecundum. Huc etiam fpcdlant plura /^

i
G.quaft.j. Patct hacc veritas
ex
communi
commu-
ortinium fenfu, in quibus cultus aliquis

nis rcligionis vcra:
>
aat falf* viguit
apud
illos
enim
XIII.
Dift.
en\\\\ fuif
vfuj temploruin
bcnedici atucm de-
bcrc patct cx Iege,& coiifiietudine przfcripta,

qiiam videre licct apud Hicronymum incMp. 4 j.
Auûltio.
Auguftinum lib.^.contrM Cnfconiwny

idcm probar, quia ordinatur ad
EKjechieUs.
CMp.ifO. finis ipfc
& facriHcium. vidcatur S. Bernardusy?rin eUdicMtione EccUJU vbi & czrcmonias

& myfticam cam intcrprctationetTi egrc-
cultutn
mvie
ipfas
Cs/iM Mmtm/wtt
Cafus
ijti,8cc.
C4/Sm #*f#- excipitur ab hac lcge vniucrfali
i Ug$v-
fti
tulo Conceelimittâdem difi.cap. i
niiurftUi,
Mlif.
cap.
Hic erô.
Ita
ncccflltatis
vt pacct capi-
& cap.5<Vf non
o.
cciam communiter DoSto-
Alenfis.
res in iUa iura. Alen/is 4^.pan.tpidjl.}6. D.
D. Thom.
mas
Palodanui.
Sotus.
f.part.fi^.i }.art.i.ak
i.
Tho-
Paludanus, Sotus>
&alij hic,Summifta: vcrbo Mijfa. Huncautem
quem cxprimit Dodor.expoThomas nempc ratione itincris,
g> nntffi- caftini neccOItatis,
tM txcmffu f
nit etiam D.
quando non inuenitur Ecclefia , licere Milfam

celebrarc , quando cxtera adfunt
Sc commuM- nis idem tcn<t. Quatuor itaque caufa: funt , cx
:
giMrriM
Htn em-
Jttt
frthtnji it^.
qucm
ncquit Ecclefia capcre,
gaacitas miniftrorum
nam
fi
licct
cx hac
Saccr-
Qiu autemy vel vbi/itnt loca conjicrata &c.

,
ad hunccfFedum intelligit confecraiioiiem latc , vt comprchcndit etiam Ecclcfias bcncdidlas,

a>d hunc efFedum ordinatas,&
:
&
ficut Ecclefix
confecra-
&
Glofla in cap.vlt.eie cmEccUJu^ Requiritur tamcn confecratio
quo cclcbratur, fiuc illud
fit
fixum, auc
nifi
non
li-
de liccntia Epifcopi , vt patet cx
quiri:hoc potiUimiim intclligitur de altari ;
rc-
nam
&
rf dc omacu Ecclcfia: prxtcr folam Cruccm ,

lumcn non inucnitur aliquid fpecialitet decrcûm:
Uei.
de Cruce autcm habctur cx Concilio Aurcliancnfii& habctur cap.iVfOTo,dc confecr.dift.i.iWmo EccUJiam adijicet , ontetfMom Epijlopm Citutatis
veniat,
& ibidem CrHcemJigat, &c. & ante frt^niat
ijid adijicare
vuU ,
ad Itamnaria Jitfficiant
Confuetudo ctiam
&c.
ita fcrt huc fpcdat cap.zdt.de

MiJJarum j quamuis magis fpedct ad
celebrationcm rcquiri lumen. Ambrofius , Sine
:
ceUbratione
Cruct EccUJiafiare nen potefi ,Jerm. ^C.&de CHltu

EccUJiarum. Fclix I V.
habetur de conJecr.difi. i
&
difTcrit
excmplo
vereris tenipli
&
tabern.iculi,
quod Dciis ipfc magnificc ornandum ftatuir.

Exempla Imperatorum , Regum & San6bonnn
,
Iâtrum
&
Pontificum approbata lucnlenter ad

hoc fuppctunt, atquc cx natura cultus Deo debi-
&
&
reuerentix,
munditici in eo adhibendar,
idprxfcribirur: vtdeatur Leo l.Jerm.f. QMadra'
ti
gefimai*.
(ôd
i\
Parres aliquando reprchendunt
&
fuperflairatcm
re, id non derogar honcftati,

ucrentix \ fcd magis excitant , vt paupcrum , viduarum ,
pupillarum cura habe.irur , qiix lunt
rempla viua
certc his neglectis fupcrimpendcrc ornatui fuperfluo parictum quar alioquin
,
&
&
Scoti optr.
Tom. rill-
& ficris
tribttt
/?<-
'^""^-
Non poteflis menjk Domint
participes
ejfe ,
& menfa
damoniorHm. ad Hebrxos i j. Hahemtu airare de

ijHo edere non habent poteFlatem , tjui tahemaculo deJeruiMat
dc
Scc.
altari rcfpcftiuc
ad facrificium
& fanguinis Chrifti faciunt mctioncm

omncs Liturgix omnes Sanfti Patrcs can. &
,
3.
.ytpoftolorum. Clc\Tncns
Achaix
ConsHtut.lib.^.cap.6.
I.
Clcmens
in martyrio S. Andretk Igna- Vita
S.
I.
An-
ad Ephefios. Dionyfius de ^^^*\

Ircnxus lib.^.c.xo.
[f^n""
i4.0iigeneshomil.\i.inNMmenm.'PetrusAle- ircuxusk
xandiinus epifi.adomnes.EccUJias. Athanafius<fti Ongcnes.
tius
martyr
in epifiola
CaUm hierarchia,cap.}.& 4.
&
omnes Orthodoxos
&
in vita S. Antonij. Bafilius Pctt.Alci.
i.io.zj.Nyircnus
bjCi^'*
ChtyCo&omus lib.6.
de Nizianz.
Sacerdotio homil. 1 6.ad cap.j.Matth.homil.j ^.adpo- NylTcnut.
pMlum yintiochenum;5c homit.6 1 .idcm ctiam pofte- Chiy foft.

riorcs , Thcodoretus in hifi. EccUfJib.i.cap.i i.g~ TIcodoiet.
i2.c<w.(9. SynodiTrulIenfis. Eodem modo paf- Synodi
fim Latini Patres.TcrtuIIianus <Aror/ir.c.io.c>' 14. Trullo.
^<'7i.7J.
Canonibus allegatis. Addit pntcrca ornatum
Leo
in Scriptura
Canonibus vocatur aliquando mcn("a& tabula.

Matthxi i4. 5 ojfers mmm tmm ad altare , &c.
1 .ad Corinth.9. g altari deJeruiM7U,S:c. & c.
o.
exhortat.adcafiitatem,c. 10.
cerc faccrc
lY.
deni iifdcm priuilegiis

txivt notant DoAorcs
niobile. deinde addit Oratoriura facrum
Felix
& altare correlatiua funt
crcatas authoritatc Papa-, aut Epifcopi.qua: gau-
altatis, in
Atnbrof.
& Machabtontm, Sacerdotium enim facrificium,
orat.inJanhtm Baptijma.
cllc confccratas
Z>* trnMiu
Dc altari plura in vctcri Tcftanicnto

^l"/\'''^f,l.
Gencf.8.ii.zi.3 5.Exodi 50. Num.7.1 /^./Sf>ve, ptmra,^p!t.
Chrifti.
lud conccdcns, de quo infra agetur.
Jicratione
mo-
Optatus Milcuitanus /i^. 6. r /'<P7Wf- OptatusMi.

nianumôczt altarc fedem corporis,& fanguinis 'c"'""-
<//?.70.72.Nazianzcn.flr<i/:4.i
Rcfpondet Ecclefias Collcgiatas , & Parochiales
jitijit
^.Pbyjic.textu 41. quiadicitur vascftc locus
lebret extra Ecclcfiam.Qitjrtaeft.priuilegium il-
145
ntdtat
c
Z)*/coirwoî7;,&c.AppclIatvastemo'44
tumaltarc,iuxta modum loquendi Philofophi ^**Uri.
Prcfbytcri
Zerltjt*
pollutx. Sccunda.cftneceffitasitineris. Tertia,
caufa cclebrarc plures MifTas ab codcm

dotc in die , conucnicntius cft , vt poffit in loco
idoneo.in quo ab omnibus audiri poffit,fcmel cc-
dievitmr ht-
843
paupcrum croganda eflcnt ,non caret

virio
quoniam & ipfa vafa facra diftrahcnda
funr, vt charitati & mifcricordix vacetur , quando inftans neceffitas vrgct,diccntc Domino, Mifericordiam volo, & non facrificium.
corporis,
&
II.
neceffitati
auibus licct diccrc Millam f xcra Ecclcfiam confecraum. Prima , fi Ecclcfix Hnt dcftruftx,
aut oceupat* ab ha^reticis , vcl infidellbus , vel
confluxus populi
g5
Qu^ft.
bilis.
gic declarnt.
I4L
larius
lib.
& ieiunio
Cyprianus epifi.jj.64.
J*"^^"'"Concilium Elibertinum frf^.ijj. Hi- Concil. Eli3. ad Confiantium. Ambrofius de HeUa bcninum.
cap.
riis init.cap.8.
&
o. lib.
eU virg. de his qui
my fte-
Hicronym.cpift.i,^<///r/;V,^r,,
ad Nepotianum , Sc alias
fxpc. Auguftinus de Ciuitate Dei , lib. x l. cap. 1 1
cap.j.
in
epifi. i.
contra Faufium
cap.ii.
lo. cap. 11.
lib.
&
alij
Hilarius.
AmbroCus.
Auguftin.
poftctiores
Patrcs.
14
Rcquiritur vt altarc fit cx lapidc , hoc fanciuit
J"
Euarilius.Papa apud Burchardum lib. 1. cap. 17. D*itteJ}ela.
AUariaji
lapidea non fuerint
ad celebranda diuina
^J
"!:
cia,non conjecrentur.
<iy?.
Item c^^.AltartaJe confecr.

i.quodcftConcilij Epauncnfis.Grcgor.Nyf^ ConcEpau-
fenus loco citato
Lapis, ii^quit,efi natura cofmnu-
"<î''''
ex epubus
parietes nofiriextruHntMr,Sic.JedejMoniam Dei CHltui
nis
nihil dijfcrens
ab dUjs
crufiis lapideis
conjecratum, (^ dedicatum efi,ac benediilionem accepit
menfafanEia, altare itrnnacHlatum efi, &c.
Idcm
fr4
.;,
infinuat Optatus Mileuitanus//^.(7.
- OptatasMt.
Parmenianum,vhi dicit calidum dc fragmcntis 'cuuanus.

falum cire vinum , quod facrilcgis ccffit
altaris
in
mcrccdcm fceletis commiffi contra Ecclcliam,
& aItare.Chryfoftorau$ib0nu/.2o.sffô/?m0rrm<f<^
Corinthios.
Ku^înus Jerm.ijj.detempore.
Chryfoft.
Auguflin.
H.xc inftirutio habct ptoportionem ad figni- PrpfertitMfta

ficationem myfticam,qua altare fignificat Chri- /'fificaiitni.
ftum Petra autem erat Cbriflus. Idpi/ tjuem reprohauerum adificantes,Scc. tum etiam congruitatem,
quia cft matcria folida , ftabilis ,
pcruia. Prxccffit etiam exemplum in veteri lege , in qua ex
:
&
lapidibus altarc conftruftum fuit.
quod
Nequc
referr,
ligncum aliquando fuit in vlu ptimitiuc Ecclcux quia illud habuit proportioaltare
B B Bb
2.
ncm
ivcm
cum
altari
tatem vfus
mutata.
Hoc
jA^
Dihtejfeeoêftttum,
IV. Sententiarum
Lib.
844
j
Crucis , quia propter commodidurationem materia eft
tificibus
& maiorem
rico
benediûm , feu confc-
mini
i
&
H"'' ttiam dtarty
rali
&c. debct
efTe
cum communi duobus

illa
corpus
Do-
&
debet
litera , in cap. fâ/a
ra
& materia, patct ex
Deel!ce,i^
fttaa.
, de cmficrat. difl.i. Vidc pluapud lodocum Ub.^.de Sacramentis^fl.i jirt. lo.

Hxc bencdidio dcbct fieri intcrucniente Chrifmatejficut & altaris videantur moderni fcripto-
ibi
& corpo-
res, vt
nedicuntur , altquando non , fcd corporale debet bencdici ab Epifcopo , de iure , ae cmfecrat.
dift, i . cap. Confiilto : cx Eufebio Sc Sylueftro Pon-
iacuit
fixo patet cx litcra
patena , eorura confecrationc
iuxta confuctudinem Ecclcnarum be-
Hndonem in qua
in fepulchro. DifTcrentia altaris portatilis
vcrfu>
ornatum , vt
tobaliis
panno
petit
ompibus Patribus citatis & decmftcrM.

{ecundo,cap.iVMw
difl. 1 . cap. jikarla primo
fresbyter. DzmiC.in epifl.j^.decntalitncgit hoc
munus conucnire Choroepifcopis. Non

efle enormiter fadum , vt bene Dodlor
&
mundo non fe
tinftoj exeodem cap. quia
debei efle cx lino
, & quid cx priuilegio comMinoribus

Prdicatoribus,quorum priuilegio in hoc non derogat decretum Tridentini, vt bene Scholiaftes, De calice pmerek (jr
cratum ab pifcopo,aut habente facultatcm fpecialem ad hoc munus k Sede Apoftolica. Primum
dicit
aut ctiam
rcprzfentat
altare dcbet eflc
patet ex
OrnamttMiH
altwu.
Sotus, Suarez> Bellarminus; qui fatis dif-
fuse hanc matcriam tradant

res eius
exponunt
&
& cafus particula-
refoluunt
>
ficut Sc antiûi,
qixos fitpra citauimus.
H O
V M.
vafis ^ idem
Celtbrantemjine requifuU pradi^fis ex parte
loci,
(
tfi de veHihus ) mnfieri irregularemy nififcienter celebret in Ecclefia interdiSta a iudice , vel im calice inidoneo : foluit ta-^
n/eniura,quaproprimocaftt citantunfedvideturhaheri.c.l y. ^ûi^defent.eiccomm.S.fecun-
d)4m cafum reltnquitfub dubio.
Si^ quaeritur , qux pccna
ij
partc loci
difl.
art. 4. 9.1.
infil.princ.
& vafis
fit
cclcbrantibus finc
iftis
conditionibus , quae
didx funt ex
RcfpondeOjin nullo prarmilTorum incurritur irregu]aritas,nifi in duobus cafibus. Pri-
Rich. prtfinti
mus
fi
fcientcr cclebrat in loco intcrdii:o a iudicc alius

:
neo. Circa
primum fciendum quod

,
celebrat in calice
, fi
non
ido-
locus potcft cfTe interdidus a iudice, vel a iurc.
^ jy,.g qQJdem,fi eft pollutus fanguine.vcl femine, Extra de confecr.Ecclefcaf.vlt.\ in Ecclefia
& in talibus notorium eft

non eft
gularitas, quia
Si
peccatum
eft
celcbrare
non camcn
incurritur irrc-
a iure inflidâ exprefsi.
autem priuatum cft,nec peccatum eft, quia nec reconciliationc indigec , Extra de
autcm intcrdidum fita iudicc latum contra Iocum,ceIebrans ibi-
adulter.Significalii. Si
dem fcientcr
Extra de
excefit. pralat.
Quod
dicitur incurrcre irrcgularitatem.
clerico
excommunicato miniHrante ^
Tanta.
Pofiulafii
Sed vtrumque capitulum bcne
probatur per vnum capitulum

capitulum Extra de
^ per aliad
poflcc cxponi
cum ncutrum eft iu-
expofitiuum, neque etiam iuris pofitiui rcfponfiuum, vt appareat talem fic celebrantcm irregularem efle fimpliciter. Quod patec , cxponcndo vcrba illa, qux ponderantur
ris
Celebrai in
in-
calice
idoneo
de priuatione beneficiorum, &: huiufmodi.

In * fecundo cafu fcilicet de defedu calicis idonei, dubium
,
gularitas incurratur: quia poena illa depofitionis
an propter illud
eft
irre-
qux habetur Extra de celebr. Miff.c.vlt.
an infligitur propter
irregHlaris
fiu
multa , fcilicct quia non vtcbatur calice dcbito , ncc aqua , nec ignc.
Et ica dubium cft fi propter quodcumque iftorum feparatim debcac infligi dcpofitio,
quia ibi omnia concurrcbant.
COMMEl^rAKlVS.
147
Celebrans in
hco interdi'
Ho i iudict
ft irreguUrit.
Sifid int*H'
dit poriniet-
diilum ilH'
d CÎ ûtritur, epta pcenafit celebrantiSyScc Duos

L^cafus exponit , in quibus incurritur poena
irregularitatis i cclebrantc. Primus eft fi celcbrct
in loco interdido k iudicc.non ver6 a iurc. Intelligit autem intcrdidum k iure , non in illa acccptione,qua poena incurritur ipfo iure ante fententiam ,
adionem hominis : fed inteliieit in-
&
tcrdidium a iure, vtcomprehendit illos calus , in

quibus Ecclefia polluitur effufione feminis,&
fanguinis notoria , quo cafu peccatum eft celcbrarc intali Ecclefia,
gularitas, quia,vt
eelehrart
leco
9.
lieet
in
inttrdi-
incurritur irreeft
ipfo
communis.
Addunt
ali)
, fi
neceflitas
uis, poffc fine licentia Epifcopi

efte recurfus
ad illum cclebrari
Ecclefiafticîm
cum
non
obligat
>
>
fit
gra-
quando nequit
quia praeceptum
cum
tanto cigore,
Ecclefia piamatcr idnonvoIucrit,feclufis
circumftantiis contemptus
aut fcandali.
Hsc
pollutio Ecclefiz , iuxta aliquos lato modo dicitur interdidum, non vcro in omni rigorc ; ide6-
queceflat argumentum,cx cap. Is j,&c. defintentia excommtmicat. in 6.
Si quaeras qualc
tur efle mortale
fit
hoc peccatum? Refpondc-
& grauius
quam celebrarc ex-
& cap. fiicergo./ie conficr.difl. i.hinc in Germania
tra locum facrum > quia Ecclcfia polluta habet

impedimentum lcgc ftatutum,& maculam,<}uam
non habet locus non confcctatus , aut bcncdikus. Dixi in Germania cx confuctudine cele-
cxcuiantur celebrantes fn cclefia>vbi fepulti
braii in taiibas Ecclcfiis
iurc cxprerta. Eft

iund*
non tamen
bene Do<5tor,nulla talis
funt hzrctici.
De
iu(ru,& permiflione Epifcopi potcft dici

facrum in tali Ecclefia, vt patet cx cap. Mijfarttm^
>
in quibus fcpcliuntui
bscrctici;
148
XIII.
Dift.
hxretici
fionc
Quxft.
Epifcoporum in Hibcrnia tamcn
id
vnquam id
non
pcrmifcrunt;
qui in iis , qux Canoncs deccrnunt, funt rigidi,

Se zeloH i nec populus admiiit confuetudincm:
DthttttSuii
tjf*
mt*ri.
circumftantiis, quas
proinde fcandalofum eiTct cclebrare in Ecclcfia

non rcftituta. Requiritur vt hzc poUutio fit nofit Ecclcfia bcnctoria iuxta communcm ,
cite
dida,aut confccrata,non autem loci priuati,qui

indigct reconciliationc : Extra de iubtUerit;
catus
eft
Si Mutem iiturdiShm fit a iudice Uttm , 8cc.
Hoftienfi in didko c. Confitlidfli: fed hoc cft

dubium > quia argumcntum a fimili in matcria
cenfurae non concludit ; ncque alioquin cafus
przdidtus ipfo iure comprchcnditur. Quintus
fOiutMr Ec'
'^^'
non tamen fi moriantur in raatcrno vtcro morcua matre , quia fic propriam fcpulturam,
ptifino,
& perfonalcmnonrccipiunt
cafus eft
quando
deantur
vcrbo
mus, eft homicidium voIuntarium,& non cafuale , vel inuoluntarium , vt fi fiat ab amcntc , cx
eft incurrerc
Secundus,
eft
tur vt fanguis in quantitatc fundatur
adlionera iniuriofam Ecclcfiz
&
gnura erat
ptcr
pcr
voiuntariam.
HO
teMrm'*^''
tali
quia quodlibct ctiam feorfim dipoeni ,

continebat graucm irrc-
&
in miniftcrio
& abufum
ita vt
pro-
vnum
folum puniri debuerit , Sc excludi ab

altari. Poena ergo inflida dcbet ctiara ad fingula
rcfcrri , maximc cum nullura fit altcrius circumftantia , fcd pcr (e cnumeratum pcccatum concra
propri^m inkibicioncm, Sc ceniiira tali dignum.
.rcquiri-
&
incurrat irrcgularitatcm, D
&
iniuriofa
talis
fi
quia CAp.vUimum ,de celekrat. MiJJantm, pluiivm " fi"*

"*
crimina comprehendir;
dubium cft,fi propter
quodlibct incurratur poena infliiSâ , probabilius
ucrcmiam
ex cap. Si Ecclefia , de confecrat.
dubium
& cap. Si
effufio fanguinis
Ecclefiar.tc cv^.Eccleftis^ confecrat.dift.
IJI
lnficundccafii,fiilicetdefebtcalicit,Scc.Ke'
linquit
dift.i.
qui plurcs cafus particulares
Conficratio.
Vidcatur Couarruuias in cz^.Alma mater^c.

fort.i.^.i. citans Doftorcs in hanc fcntentiara.
Petes quando contingat Ecclefiam pollui?Refpondctur in genere fex cafus enumcrari. Pri-
motian, de conficrat.
& ex toio
aut ex maiori parte. Circa
prxdib refoluunt.
circa
cx tcx-
inEccIcfia. Sextus
Ecclefia deftruitur ,
hzc viDodorcs hac diftindione, Sc Summiftz
resdificatur
tu.
capitulo Propofiiiffifdeconficrat. Ecclefit.
&
paganus in ca (epeliatur, aut (epultus iaccat, cx Cip.Ecclefiam i.Sc i.de conficrat.

tiift.i. cxtenditur ad infantcs decedcntcs finc Bac{i,(i infidelis
mdit
vt cft de-
te, Sc
dc poena incurfa,fcd incurrenda pcr aftioncm iudicis i vcl ccrtc de peccato,vt fecundum Capitulura comprehcndit primum autem Capitulura
videtur loqui dc poena fufpcnfionis,quJC cft altcrius tationis ab irrcgularitatc.
Pet idera patct ctiam ad alium textum Capituli primi de fcnteniia & rc iudicata i 6. qucm
aliqui in hoc loco cirant nam pcena irregularitatis non incurrittu , nifi fit iure cxprcfu, vt
fiiprk diximus : neque argumentum a fimili in
hac matcria valet. Melius autem probatur ha:c
poena ex Capitulo, //f, defintent.excommumcMt.
in ^.vbi comprehcnditur celcbrans in loco interdidlo , nifi friuiUgiatie exiftiufitper hoc , vel 4 inre
co
aut notorius pcicullbr Clerici. Ali-
qui addunt perindc efte , fi fuerit confi:crata, auc

bencdidlaab cxcommunicato Epifcopojcx Abba-
dao Capitula in litcra cxprcinu

Refpondct Dotor poilccxponi coramodenon
antiquum
nuntiatus
uis aliqui citent
Six
communiter Dodlorcs. Quartus

excommuni.
vt
li-
ciTe notorij vc Ecclcfia
communicato ,qucm cuitare tcnemur
Loquitur de interdido rigore fumpto , fiue fit k

iudice pcr fcntcntiam, fiue fit a canonc:& quam-
fit ei conceJfHm,8cc.8c in cap. Is aUyVX. patet
Dodores cxcipiunt,non
dcbcnt hi cafus
in Ecclefia fepcliatur fidclis
, fi
lus
cap. SignificMili.
Coaait.
ex cap. ConfitUiiii, de conficrat. Ecclefi4,Scc.

fimiit limitationera cx dccrcto
Concilij Conftanticnfis, 8c dcbct intclligi dccx-
non
e
fit
polluatur
&
149
845
Tenius eft de efTufioîe feminis , qui fimili modo intelligitur , ficut cfTufio fanguinis, nequc refcrtqu6dfiat pcrcopulam aliasTicitam,fiin alio
loco ficret , quia in Ecclcfia fcclufis quibufHam
quat confuetudo fundatur in pcrmif-
liccret.quia nec Prarlati
II.
M.
aurora, id ejly a frima Solis irradiatiene,qu incifit faulo flus

media hora ante SolU ertum,vfque adhoram nenam,cuitts determinatie fumenda eji ex confuetudine Ecclejiarum:quidam futant licere celehrare vfque ad tertiam horam.Nau.fum.ct y.
num.% f (^ de,eratione,caf.ii. num.ii. Durand. htc qua.fi.i. RofeU.verbo MifTa num.^6.
Angel.ibi.fed cemmunis tenet incheari debere ante meridiemjeclujo friuilegio. Suarez, ^.tom.
diJpHt. Zo.feSf. 4. imfonit Scoto qued vdit licere celebrare y. quadrantibm ante ortum Selis:
Temfui Mijft ceUhand^, ejfe ab
fert} nen vidit eum,
iS
Quado
Tertium * principale, rcilicec ex parce teinporis,breuicer ceneas qu6d a principio diei

vfque ad nonatn MifTa congruc celebratur non compucando principium diei ab afcenfu Solis fuper Horizoncem noftrum fed ab illa hora ex qua radij folares illuminanc hemifphaerium noflrum ^quod dicicur principium aurorz, & incipic fecundum audlores
in lib. de crefufculit , quando Sol cfl fub Horizoncc ad deccm vel ofto gradus, quorum
afcenfus non concinec fpacium vlcra medietatem horx, &: quintam vnius horz, & ille
cerminus celcbrandi tunc, &: non ante,probatur de confecrat.difl. i Nocfefanita Natiui:
ejHoad ceU-
bratienemf
ImeUige
tjuoad fro-
&
tatis Miffas celebrent Presbyteri. &L infra
noElis inttium
eadem
dift. .
dc
MiJfarum folemniafunt celebranda. Et ratio
leiuniis
efl,
quia
In Sabbate fanifo
illa
in-
dietf
rifit
fhetias
canmoniat ,
epu fiebam^
circa non
quoad
pars dici artificialis, ifjimfacri-
qua: efl pofl
nonam Sabbathi fandi computatur cum nodc praccedente dicm Domini-
cam. Vndc
in
ficiKm,tpiod
bencdidione cerei dicizur, h^c nox
efiy&cc. &:
etiam in oratione dicitur,
Deus, qui hanc facratifsimam no6lem.
Terminus ^ autcm
Sceti ofer.
noDern non
fiebat
celcbrationis/cilicet hora nona,colligitur cx confuetudine Eccle-
Tem. yill.
ante medii
BBBb^
fiarum:
fcd
ia>n cejfatut
iUe mos.
846
fiarum
IV. Sententiarum
Lib.
:
& illc tcrminus maximc attingicur in dicbus iciuniorum, quando regularitcr m
horam nonam MifTa dc ieiunio celebrari. Iftam autem circumftantiam temporis concomitatur quoddam nccefTarium ad faciendum traflium temporis in cclebratione MifTa: ordinata quacumque horadiei artificiahs fiat, fcihcet lcgcre introitum, orationes, & cpiftolam , ficut in MifTaHbus fccundum vfum EcEcclefiis collegiacis confueuic circa
Romanx notatur
clefise
fine
quibus przmiffis nullus ordinatc conficit nec forte abfo:
adminus illa vcrba,

perfona Chrifti non in perfo-
quis conficere pofTec, vtfupra cakumeft</(/?.8.nifi prasmiccerec
luti^
^.i..4'
per qu3e fignificarec
fe proferre
verba confccrationis in
na Sacerdotis.
Oportft ce-
Vlcimum
cft
quod cclebrantcm oportct haberc aliquem refpondentem
UbrMteha- totjus Ecclefia^ , vc denocecur cffe mediacor incer
Deum
& Ecclefiam
in perfona
offerens facrifi-
mtm- ^j^j^
j^g^ ^^^ Ecclefla, quac fibi affiftic in ofFerendo.
Ad ^ argumenca. Ad primum,poceft exponi illa Gloffa illius verbi Malachiac , ûid""^^^ benedicitur, fupple inquancum mali eftis quia mali inquancum huiufmodi
Ad arf X ^^*^^ ^
adulando benedicunc malis, quibus Deus veracicer maledicic fed in Euchariftia Sacerdos non bencdicic inquancum matus , fed inquantum habec in bencdicendo , &: confe-
binre
'*"''
jii
1.
jld
}.
crando incencionem Ecclcfiac.

Ad fecundum,cura dicicur,nulla ei relinquicur poceftas,verum eft de poteftate ad ordinatc excquendum, non autem de poteftacc ad fimplicitec excquendum.
Ad tcrtium j fi oblatio Sacramenci , inquancum oblacio Sacramenci , habeac cfficaciam pro illo, pro quo ofTcrcur, neceffe eft conccdere , qu6d oblacio faAa a malo a^quaIcm habeac efficaciam , ficuc illa , qux eft fada a bono. Sed fi mulca alia concurrcncia
modum oracionis mulcum facianc ad efficaciam
MiffjE (quod videcur pronon mulc6 minus diftac apud Deum a deuocione in quibufdam percinencibus ad Miffam , & deuocio acccpcacur fccundum merica
illius, cuius eft deuocio>fequicur,qu6d Miflfa melioris eric mcUor, & camcn Sacramcnin Miffa per
babile , quia deuotio in vna alia oracione
Mifa
boni
melior:
eji
txwn Sa-
j qygjfgj q^jjj fimplicicet cenendum
^^^^ fccundum
z^troblaue
efl
tum vcrobiquc cft xquale.
non
Vnd* me-
bonum
cerdotis.
nifi
Refpondeo , nullum bonum rccompenfat

propcer aliquod mericum j cui correfpon-
poceft efie
-^'^* ficuc effec parcis viuae, id eft, exiftcncis

'
iftud mericum quod dicicur cfTe in celebracione Miffae , vt Miffa cft,

mcricum abftradum , ficuc idea Placonis ergo oporcet quod fic rcaliceraliquod mcricum. Vcl ergo cocius Ecclefiae, velalicuius membri:non eft aucem
tocius Ecclcfia: nifi quia alicuius parcis non eft- aucem parcis malae & morcuac in coco,
dec illud
MHnle.
iufticiam recribuciuam
& opcrancis in charicacc
ergo in MifTa noncft
mericum cuiufcumquc , quando eft mali , ficuc quando cft boni & per confequens Deus fecundum iufticiam recribuciuam non habec ahcui in Ecclefia ncc coci Ecclefiaj recompcnfarc tantum bonum pro ifta , ficut pro illa.
Ad quarcum dico quod fumerc eft magis commune, & ncceffarium , quam conficere & magis ncceffarium licct in fe aliquando nobilius pluribus camen quandoquc
compecic,quam mmus nobile, quod cft minoris nobilicacis & racio cftmaior,fiue
^^"'^""^
1o
jid
4.
Vtr* mbt'
"T
^'*'"l
^ôn^niunior neceffitas. Ita eft hic , quia Chriftus cxprcfse docuit fe velle fumi Euchari(icratio?"'
fliam a quolibet Chriftiano, loan. 6. Nifi mAnducaneritis carnemfilij hominis :
ibi loquiJoan. 6.
tur omnibus fcd confecrationem, feu difpenfationem, noluit ita efTe communem, quia
jtd ;.
&
Diaconustn
non
necejfuate
fufcipere.
Ad
'fP'J^_
In
extre-
tamen
rna
neceffitate
LticHspotejl
fe
fuit ita
neccffarium , vt efTct
communis poffunc cnim pauciores

:
quintum dico qu6d Laurcntius difpenfauit fanguincm Chrifti vt patct in Lcquod bcnc cft congruum quia fanguis non difpenfatur nifi in calice, cadus autcm calicis concedicur Diacono. Sed corpus uon difpenfacur , nifi fpecics paniscan'
g<^"^^
gacur idco fcquens audoricas dc difpenfacionc corporis a Diacono , videcur difficilior.

Ad quam dici poccft , quod fimplicicer in cafu neceflicacis concedicur Diacono difpen:
commu- f^^g corpus

Chrifti, vcdicic audoricas allegaca fcd
:
"ê^nReî
^na Scottt.
^^^"^^^'^c
quia minus
&
16.
mni
to.
fitmptio ampltus
j.
tom.
iij.c.i.
d.
fequicur cx hoc,qu6d poffit

NuIIo auccm modo laico confi-
non
conficerc.
quod quidam
Match.
tmetVafh.
quam
ctiam difpenfare conuenic,fecundum illud de confecrat.difi.x.c.Peruenit. Vbi diPrirshyteri intantum paruipendunt diuina mylieria , vt laico corftts Do^
tradant ad deferendntm infirmis ;
fequiCur Interdicit Synodus ne talis temerdrid frd,
Suar.
d^Si.ka.}.
cft difpcnfare
c^î^Cjncc
Caietan. in ^'tur
}.
difpenfarc , quam
Racio congrua
^^^^'^^
fiat.
cft
membra,&
in
quia ilcuc ab anima medianrc cordc deriuancur virtutcs animaead

ctiam in
cordc cft principalis fedes (vide i^.de Animalibus )
&
q"3|'bec policia adlus principalcs pertinences ad illam politiam pertinctlt
pcrfbnam principalcm
in illa policiaiita racionale eft iftum
ad aliquam
aftum conficiendi,
& difpcnfandi
XIII.
Dift.
fandi Eucharidiam, re(idereapud illam
Quz(\.
,
qui
847
II.
Hieracchia Ecclcfiaftica;
cft principalis in
huiufmodi autcm eft Sacerdos ergo,&c.

Confirmatur hoc,quia non minoris rcucrentiac,vcl authoritatis cft poflfc fupcr corpus
Chrifti vcrum quam fupcr corpus Chrifti myfticum fccundum autem foli Sacerdoti
conuenit a:quc ergo vel magis propter reuerentiam corporis Chrifti veri foli Sacerdoti
conueniet authoritas refpedu ipfius conficiendi ,
rcgularitcr difpcnfandi. Non enim
poteft in Ecclefia nimis digna perfona,ncc nimis dignus gradus inueniri ad confecracioncm,vel difpenfationcm iftius Sacramcnti in quo ycracitcr ,
rcalitcr continctur illc,
qui cft Sanftus Sandlorum,cui fit gloria in faccula frculorum.
:
&
&
COMMENTAKiyS.
g ''TÊrtimiprlneipMUtSic. Horam congruam
Z>
rtmftri
cclebrationi ftatuit abjinitioaurorae,
&
etlthrandi
hoc quatura ad tcpus
frtfcrift*.
tium aurorz non liceat ceiebrare.fine difpeniatione,aut priuilegio:ita docent reliqui communiter
i n hac di fti n6tione,D.Thomas ^. i .4. i /jtuftiMncttU
^.& ) .pjj.j 3 A.x.4d 4.Richardus <t. z.^. j .Duradus
D.Thom.
Richardus.
Durandut.
Paludanus.
Alcnfis.
Suminidz.
Vafqucz.
Suarez.
Nauarr.
inceptionis,ita vt ante ini-
f i.Paludanus 4.2.<:4.z. Aletif 4.^.f I o.m. 5 .4rr. 2

Summiftas vcrbo MiptySc communis rccentiorii,
Vafquez 133.^.5. Suztcz difi.7.fia.^.cmcLi. Na.
&
conceditur Miflacelebranda in noftc

Refurrcftionis , qus cft fccunda Sabbati fanfti,
quod aniiquiffimum ftatutum
eft,& patet cx ibi-
dcm citatis,qua:</r/?.75.e^ -ji. habcntur.
Mttttr liiit
Aduertendum tamen cft hanc confuetudinem

inchoandi MiftasÎicct regulariter tencnda fit , in
quibufdam locis non cftc rcceptam , fed fcruari
confuetudinem diei vfuaIis,quo artifices,
operarij communiter excunt ad uias operas vnde in
Septentrionalibus ante crcpufciilum aurorz vna
hora,& citius celebratur pro commoditate populi in Germania,& Belgio,& aliis locis.quibus etfi
non expedlatur crepufculumjtamen aliquo modo
confuetudo vniuerfalis poteft dici obferuari,quia
cadem hora celebratur,qua in aliis regionibus,in
quibusdies hyemales longiores funt . tum iliucefcit aurora,& myfteria initiantur :
confuetudo eatenus obtinet, quatenus vfu recepta cft. lila
confuetudo antiqua,quq viguit tempore,quo DoAor (cripfit, ccIcDrandi in node prima Domini-
&
&
Refurretionis,mutata eft iam,vt patet ex Ordinario Romano. Aliqui hoc tempus inchoandi
definiunr eftc quinque quadrantes norx ante Socse
lisortum
,&
pfo hac fcntentia adducitur nofter

cftetres quadran-
Dodtor , cum hic tantum dicat
no currere irregulariter, vt ipfe etiam probat,

exUb.de (repufcidis. Hanc menfuram mathematicam nimiam eflc docct Suarez qux non attcndi
debet in re morali:fed hoc non rcdVc rcprclicndit,
tes
quia fi tempus cadat in prsceptum^redcaffignari debet regula aliqua , ex qua cognofci dcbet ,
fundari doftrina moralis,& materia currctis pr^cepti.ReguIares habct circahoc varia priuilcgia.
Dubitant aliqui an liceat tres MilTas abfolucrc
in nofkc Natiuitatis ante auroram. Aliqui dicunc
Decretum Tclefphori intelligi dcberedeprima
Mijfa tanti\m,ita Sylucfter verbo Mifa t.^tufl.6.
&
DnHMm,
Nauarrusc.z|.n.87.fedhafc
fummum refcrri dcbet adMiffas C6-
aentualcs,& folemnes, de quibus intelligi poteft

rubricaOrdinarijRomani:nequeinducendafunt
prxccpta fine Iege,quae nulla eft, aut confuctudine habcnte vim legis.quae varia cft:vndcficutrubrica intelligi dcbec citra obligationcm dc Milfa
gallicantus,qu2 tamcn de dic dici poteft,ita etiam
aliic Mifla: dici poffunt nofte antc auroram ,attcnti confuetudine locorum.
Hc conclufio
diftirtEl.yhi
^Htmtti* ftt-
doftrina ad
uarrus in Sttmrna cap.ji.
fundarur in confuetudine habente vim legis ,

in rubricis MiflalisexprimiTnnJtmmtS
tur:qu6d vefo hxc cofuetudo vim legis obtineat>
ttncluf,
patet ex communi fenfu Doftorum,& ex priuilegiis, quibusaliqui difpenfantura Sede Apoftolica.vtantedicm vna hora <felcbrari poffitr&exrubricis prxdidbis dc hora celebrandi,& eam merith colligit Doftor ex confecr.MJl.i.Ci^p.NoEie/knila
NatitutatisySiCC. Sc cap. Solent. ./ ieitmiis , eadem
Ctnfitetudo
Armilla,&Tabiena
Termintu aiitem celehratiomt,Scc.ARcnt etia
terminum cclcbrandi
cffc
horam nonamiuxta
SeruitrtJ tfk
tenfmetHd
'*'"*
''*^*J*
154
Tirminnntur
confuetudinemEcclcfiarum:intclIigithoramno- ^'ff* ^"*

""^*
nam canonicc,id cft,duodccimam , qnando dida
nona ih dicbus ieiunij antc Miffam conucntualem producitur officium vfque ad mcdiura dicm,
vel circa,quia eft confuctudo Ecclcfiarum in dic-
bus ieiunij non autem intelligit horam nonam,

uxta titum Iudacorum,&antiquum Ecclcfixjqux
cft tertia pomeridiana,quia dudum aboleuit hac
confuetudo, qux habctur de conficrat. dift. 1 c.5olent,8cc. quodeft Concilij Cabiloncnfis,& habc:
tur apud
Burchardum,Iuonem, Panormiam,Po-
lycarpum, ex Eufcbio,& in Capitulis Pandulphi

Aurelianenfis Epifcopi.vt patet innotis adicdis
in noua editione Decrcti.Sumitur crgo hic nona
iuxtacomputumofficijEccIefiaftici in dicbus ic-
nona ,& fic intelligitVaf, quandodicitur

qucz antiquosTheologos,qui in hoc tcrmino affignando conucniunt,& quidquid fit.an tum fucrit alius vfus ptioris ctiam antiquatx confuctudinis,faltem nunc fic intclligi debct,aitcnta prxiunij
fcnti confuetudine EcclcfiaE,qux intcrpretationemhanc fonat ex priuilegiis, quibus religiofi
gaudent,vt aliquo temporc poft meridiem poffinc

celebrare
circa
pofuinttamcn in dicbusfolcmnibus
duodecimam,& paulo
p6ft Milfae cclebrari,
&
folcinvt ibidem Vafquez,rationcconcurrus ,

nitatis,& ita vlus plerumque fert.Nauarrus/i/vrt
citatus dicit poffc Miffam , vfque ad tertiam pomcridianam prottahi fcd nifi confuctudoindufta id approbct,non cft rcgulariter tcnendum.
ly y
Subiungit prxtcrea Doftor ncceffitate prarcepti impcndendumefTc tcmpusidoncum,quoin- Ttmfm idt'
:
troitusf,
& reliqua ordinata in Milfa iuxta ritum
"'^
*>-
fanaarRomanaEcclcfia: dicantur,quodpcr fc
^J^***
notum cft. Addit praeterea quxdam fortc ncccffitatc myfterij dicenda eflc.vt illa,
formam
'"
quz antccedunt
confecrationis:de quibus didhim
eft d.%.
f.i.quainrejprobabilitcrtantum, &cumdubitatione hoc aftcrit,& nonomninoccrta affertione,

vt malc
quidam imponunt.
Dubitari folet an Saccrdos vna die plurcs Mif- Jtn plurtt

v"*.''* "'"
fas cclcbrare poffit.ctiam iciunus?Circa itcrationcm facrificij variac fucrunt confuctudines Eccle- ^y]\^;;
fiarum. loannes Caffianus , difcipulus S.Ioannis caflian.
Chry foftomi, ciufquc Diaconus lib. j

B fi B b 4
dc Inftittuis
Qgnobio
SHtlJHS.
Epiplian.
Leo Papi.
amconfuctudincmfuiirein
Oricntc altcritdiebus Dominicis vnamtanttira
Miflam Gclcbrandi.inquacxtcri communicabat:
res Miflas,quia
eandcra indicat cpiftola Epiphanij ad loanncm

lerofolyraitanum , qua eft io.ittterepfi}olM Hicronymi tom.i.Sc capitulum Hinc eftyi6.q.\.Vi\xtic
morcm in Ecclcfia Alexandtina fub Diofcoro viguiirecpiftola Leonisl.81. indicat , &corrigit
mandans, quotics BafiUcam praefcntia nouac pie-
fiis,nequealiterpoflIc prouidere vtriquepopulo,
Canohiifrnm, cap.iu
Confuttui
Altxnndrin* bis impleuerit
Htclefit.
IV. Sententiarum
Lib.
848
CtftfuUMdt
Coacilium
renfis
nifi
populi , vt
fi
Stntentin ne-
& in cafu nc-
x/r.
quis prxfit duabus Eccle-
celebrando in vtraque Ecclefia:
alij
ncgant
primum cafnm.
Scdacommuni opinione non
dendum,maximccijmipfa
lex
vidctur recejya
cafum ncceffitatis Communlt
cxcipiatrfcclufo ergo fcandalo cx oppofito,nccef- opiniofrtfir-
fitas,quamcxcipitlcx, intcrprctari debct iuxta
'"O' /*-
communem opinioncm prudcntum,cum exceptio
""*
vbi Epifioptu
Presbyter
in
Mijfas dicM, &c.

conficicndi
in Quadragcfima, nifi in Dominica,

vnde canon 49. Concilij Laodiccni
& Sabbato:
,
cporteatin tfHodrAgefima ptinembenedinim
in Dominica
Qwid
non
offerriy nifi
& Sidfbato.Cnnon 5 i.in TruUo addit
diem Annunciationis
fauorem lonct, atquc pietatem , qua Ecclcfia

confultum voluit omn)bus:nequealioquin oblaipfa
tio iterata,cx cafu neceffitatis conceflb, cft in fe
Grscorum non
Aliusfertut titus
RitH Qrttt-
ceflitatis
non vidctur cxprefla fufficitfns nc-
tantum in ptimo cafu,
Canon nouus Concilij Altifliodoan.590. Non fuper vno Altari dutu Mijfu
dkerejêc in Altario
illo
ceflltas,nifi
toties facrificium fubfequcns of-
fcratur,: cxtat
Ahiffiotiar.
inrcliquis ficbatfacrum
mala,aut aliundc prohibita.
Acccditquod hxc inhibitio
ob reucremia NiteftM,^
fit
facrificij.nonpraciudicansneccffitati, &vtilitati, "'''***
qu2
cquiparantur in iure iz.0<e/?.z.lnnocentius
>.^
m CAp.Umnes,ae
<T
Aii
conilitut. Ahh3.s
bus EcclefU non alienandu:vnde Glotla in cap.Co- Gloffa.
Latina Fe-
y*i/W,citaco,hanc fententiam tenet.comprchcn-
Hittu celthrandi flurts
Ritus celcbrandi plurcs MiiTas in eadem Ecdefia przfcrtut , quiaalioquinmultiplicatio Sa-
Mijfiu in e.
cerdotum,& altarium in eadcm Eccleiia eiTent fu-
dens fub neceffitace honeftatem , & vtilitatem;

ideoque ipfe Innocentius lib.i. dernyfterio Mifft,
c.if.iic interpretatur pra:ccptum,quo cauetur nc
Saccrdos celebrct duobus minus affiftentibus,di-
praefandificatum
ria
dim
EccUJi.
I.
ficut in Ecciefia
Parafceucs.
&
&
cultus Deo
perflua,
friidus iugis facrificij ,
dedebitus toller^tut.ncquc rcae neceflitati ,
uotioni fidclium fatisficret : patet cx epift,citata
&
node
Leonis.Itcm,ritus celebrandi tres Milfas
Natalis antiquiflimus eft , de quo Gregorius in
S.Hieronymus infiio
homiUadeNatali Dominit
Gcegor.
JHieion.
&
&
Ledioncs
Lellionario diftribuit Euangelia ,
prout in vfu crant pro finguiis proprias, vt conftat
Piofpei.
ex Pamclio tom.x.Liturg. Profper in lib.de pra-
di6Honibut dimidifteporis,c.6. fcribit bis intra
pau-
oblatum efle facrificiii.

Quantiim autem ad principale quasfitmn dp
cens:AliHd eft nectffitatis articulm , aliudreligionu

contemptw.ûo cafu non cft alia ncceffitas , quam
vtilitatis,& fruclus, quia poflet fimplicitetabftincre:hoc ergo modo debct etiam intelligi pracses.
Eodem modo intelligunt Dodtorcs praeccptum
non cclebrandi,nifi in locis facratis, cap.5(V/ non
alijyde confecrat.<Uft. i
ritnt.
&vno
iteratione facrificij ab eodeni Saccrdotc,

dievarij fuera ritus in diucrfis Ecclefiis, vtrc-
VVallefridus Strabo.qui 800. ab hinc annis

hanc controuerfiam proponit,& hinc
cxcmplum Lconis 1 1. qui plures Miiras eodem
J)t ittrsticnt fert
faerificif
ttdem.
VVallcfnd.
Lealll.
floruit,qui
tini martyris,qui
Alcxand
II.
InuocIII.
Honor.III.
flnidin
cttfit
neeejptittis}
Paludan.
Quiaqite efitt.inqMibttt
ittratio pir-
en-
fH.
Seeunditt eafHt.
Tirtius
tuf lib.dc rcbus Ecclefiafticis,cap.ii.vbi controqua:.ftionem iiberam relinquit. Alcucrfiam ,
telligunt
&
c-
fm.
}u4rtui e*fus.
uintut cnjts.
Antomn.
Nauai.
Syluefter.
Cicvit fiipra
expofuimus, extendendo ad
vtilitatem.etiam hanc neccfsitatcm.
rltimum eft,qHod celebrantem,8cc.Hxc doStticomprchendit non folum Miflas publicas, fcd
Jia
&
&
epiftolarum lib.^.epift.^^. alias 87. prohibct

Miflas publicas fieri in quodam Monafterio, Ne
injiruorum Deiftceffibus,popularibus occafio vUaprtti\is
quodam loco
beatHT conuentibtu.&c Ub.yepifl.\6. in
& prohibet pu-
EuangeUa,iffett
celebrat.
&
&
fucritjdicatur.
cap. Con/kluisii
permittit Miflara priuatam dici

hlicAm.Ub.7.epift.y
dcotatoriis,
.Ub.i.epift.$.3igit
excmplum
& homil.j 7. in
Caffij Narnienfis Epi-
& Na-
de
fcopi celebrantis in Orarorio priuato:ita
MiJfarHnhsî^t plurcs MifFas dici:ficut
&
zianzenus apud Zozomemm Ub.y.hiftoriar.c. .dici- Zozomen.

tur cclebrafle in cellula priuatim ,
Lucianus
martyr apud Nicephorum Ub.S.c.ji. facrificafre in Nicephorus.
carcere vtcns pcdore pro altari, cum cfldtligatus
Honorius III. cap.T* refereme , &c. excipit InnoDomini,& cafum neceffitatis.

Hunc cafum neceflltatis varieintcrpretantur
ccntius Natale
Theologi,Paludanus<4.<!iy?.i i.q.i.art.^. expoquinquc cafus. Primus cft proptcr dcfundtum
nit
tumulandum fub Miflajtunc potcrit pro defim6to

vnum,altctum dc fcfto dicere. Addunt alij cx eo
folumquod parochianus pro dcfundo poftulet
Miflam. Secundus cafus.vt communicet pro viatico infirmum.Tertius cafus pcrcgrinorum.vt audiantMifiVti n dic Fcfto.Quartus pro nuptiis,vc
detur bciiedilio.Quintus pro uccefllitatc populi.

Eofdem cafus admittit Antoninus i.p.tit.ii.c.6.
&
catenis,<^ conftcrat.dift. i
. capitulo,(Jr
hoctefettat
cx Auguftino. Prohibctur , ne Mifls peculiarcs,

qua: diebus folemnibus fiebant.ita publice agantur,vt proptercas populus aMifHs publicis,& fblcmnibus abftraheretur. AHje ctiamacccptioncs
funt Miflae publicac,& priuatae,quaE funt obuiac cx
Ordinario Romano dc communi, & proprio pro
caufapublica,&priu.ita. Excludendus efterror
haErcticorum,quem damnat Tridentyf/^6 1 .cap.6.
can.%. damnant enim priuatas , in quibus ncmo
communicat prxtcr ipfum celcbrantem.
cttfu<.
Tri^cni.
Nauarrus ' SJTO4 c.15. Sylueftcr vcrbo Miffa.

Angelus in Summa. Additur etiam cafus quo aliquis nobilis fuperueniict dida Mifla:& quidam
airerunt idcm dicendum quandocunquc occurrat
ad
fed ctiam vt
^ -"**"*
neccflitas aequiualens.
teftes,quibus conftaret Presbyterum cclcbraflc in
j"jjj"'
Dubium
cft
dc numero affiftentium miniftro-
Aliqui negant hanc libcrtatcm cclcbrandi plu-
rum,f*' epift. decretaU prima Anacleti , requiruntur DMîitm

liiiniis
duo,;ion tam vt miniftri
Angcliis.
Sextui
Miffa
&
in quibus Mifla priuata diccbatur
Catcrum Innoccntius III.
1^0
iuid
ctiam priuatasjMifla publica varie dicitur,

per f^^îe* .
<"'
oppoHtum ad hoc dicitur priuata. Dicitur publiJ"*
ca,ratione concurfus populi ,
folcmnftatis ,
afsiftcntium miniftrorum ,
loci cumulatiuc, vt
Ecclefiae confecratae ad hunc finem:hinc Grego- Gregor.
xander II. ducentis poftmodum annis ritum cclebrandi plures corrcxit , videtut tamen permififle,
vt vna pro defundis , altera dc die fi ncceire
mittitur.
Trimtt
exemplum Bonifacij Mogunvnam tantnm ofFerebat. Videa-
dic celcbrabat:inde
.NifiproJitmma,inci\iit/:entin-
gat necejfitate:qaz verba Dodlorcs communiter in-
cas horas in eodcra loco
V*r^
'J"^*''*'*'''
Innocent.
rr ^
j
cn^.Ftfuper^re- Abbas.
loco facrat0|& habctur C}ip.Epifcopu/, de eenfecrat.

dift.i.
XIII.
Dift.
t.vt ipfe plarcs teftes adhibeat.
liijf.
Quseft. II.
H*c plurali-
tas vidctur, vt dixi,cx his dccrctis cxigi
causJ tc-
cnim vifum cft, quam (ktiike

przccptum fucrit in antiquis Canonibus ne Mif{a fierct cxtra locum facrum.
ilimoni]
Saiet.
|)acchai(lus.
luo.
Microlog.
Conc. Niniictenfc.
Mojunciou.
;|
ftatutnra.Burchardus/t^.j.c.68.rcfcrtf4'^.jo.C#cili}
Ntmneterifii.
Idcm habetur Moguntino
c.45.vt patct cxnotis fubicdis huic tcxtui in
I.
no-
cx his crgo conftat id fuiftc in

prxccpto. Aliqui cuin S.Thomacxplicant prxccptum intcUigi dc Mifla publica, folcmni , non
ua imprcflione
O.Thom.
&
priuata
fcd ratio vniucrfalitcr comprchcndit
vtramquctam illam,qu eft Anacleii,quam hanc

poftcrioris dccrcti , flc nihil obftat quin tum
Refpondctur, hoc priceptum
fuiflc reuocatu,
eft.
Diacono
jirart 5tr-
in cafu ncccffitatis mtnium
committi poile difpenfationcm. Probatur , quia

olim Diaconi miniftrabant fanguincm , vt pacct
luliitiimartyris
proChnfHanis
vbi idcm refertuc
nqui t , t^ *f
tpti prdeft^ratiai tgit
& populus omnit
apud nos Diaconi dicuntur , dant vnicuitfue e<nrum,tpti adfitnt percipiendim panetny vimtm,
& acptam
& adeos
tjua
cum grtaiarumaSHone
tpti ahjitnt
conficratafiotty
peiftrmt, attpit cihm hic apud net
Ettchariftia nominatur.
Carthagincnfe I V. can.^Z. inbet vt Diaconus

prxfente Prcsbytcro Euchariftia cocpotis Chrifti popalo,fi ncccffitas cogatîulfus crogct.Eccleaute non folcc difpenfare in iure diuino,nequc
poteft,neque hic difpcfatio videtur fingcnda afia,
neque hoc in irreuercntiam Sacramcti redundac:
Concil,Tridenc./?/7r2i.c4rp,i .doccc
inEcde-
corum
difpcnfacionc,(alua
oliMdiMina
officia potefijme
Cim\* rtm- nr,&c.vbi fupponit

cMtimit.
mtT^lri fitfragio celebra-
vnum fumccrc.Vel dici potcft
cum
commifsione rainiftrarc Sacramencum,quia cenfccur in co cafu Sacerdos id velle ; ica coUigicur

ex Gclafio I. epift. i.c.i o,ncquic camen commitci
Diacono munus hoc abfque racionabili cau(a,
Scd quid dc infcrioribus Clcricis , an vrgence
, quam vt abftincrcnt i. myftcrio cx dcfc*

plurium affiftcntium.
Ad rationcm autcm allatam rcfpondctur cx iis>
qui Dodlor hic fubiungit dc neceffitate miniftri,
1^5
ri-
fptmdttntmi.
ne Etekfi*.
ncmpe vt
refpondcat nomine Ecclefix
& idco
etiatn falutati potcft in perfona Ecclefiar,&:
mul-
titudinis.quam fuftinct,& in ipfo rcfpondct:ficut
Saccrdos (uftinet pcrfonam Cnrifti aliquando,vt
& per(bnam miniftri publici,

& legati Ecclcfixad Lhriftum.vtdocctTridcnr.
quando confecrat ,
Tiident.
cafu vrgence,pofIec Diaconus
finc vlla cxprefta
Gclafius.
ncccfsicatcideis liccatcommittcrc? Sotusfitpra. miV dt

Sylue(\cr verbo Euchariftia
.Henriquez Ith.j.
de Sacramentis^.i^.id abfolute negam.Refpondc-
tamcn in graui
j ,. j
ia-
ftritritut
CUrieiif
Soiat.
Suarez Sylueftv.
quia ncc iurc diuino id vidctur rcprobatuin,& in Henria.
Refptnjit af,
a.txs Pontificimi quidam Clcricus dcfcrens Satur
neccfsitate liccre
ita
Jurmmtima.
&
altare nequit cftc
ricerum&rmlierm.itSc cx multis dccretis antiquis,
fibique miniftrauerit,
quibus fccminsc plôhibcntur ad Altarc acccdere;

potiiis iudicarcm , vt ipfc in ea neceffitatcconftilutus fibi ipfi miniftrct vt' aliqui dicunt ctiam
(cilicet
prohibetur,ci^m raoris fuerir,
poflc folitarium pcr fc Mtifam diccre fcclufo ar-
apud Grxcos, vt
bitro, cttm Clojfa in c.Hoc tjuoejue ,de confic.
niftri
.r^.^.c4n. S.quando ofFcrt pro Ecclcfia ora-
tioncs,& (acrificium,itaetiam miniftet in pcr(b-
na Ecclcfiz refpondct ettflm in numero plurali,vt

ad illud OratefratreSySiCC. Sur/imcorda , &c. & refpondetetiam in perfonaomnium , qui communicant fpiritualitcr pcr fidcra,& charitatcm.
Hicminiftervtproxime faltem miniftrans ad

hxmina, ex c. i .de cohabitat. Cle-
quod non facilc admittendum cft,
nifi
dift.i.
grauiffimi
prematur fioc difpcnfationc

k j4d tirgumema.Ad primum fecundum patet cx Iitcra.Ad tcrtium , fumitur oblatio Sacramcnti,pro facrificij & agit dc mcrito particulari
ex opcre operanpcr irapetrationem minijftri,
tis.non autcm ex opcrato , vcl quafi opcrato , de
quo diftum c^Jupra de facrijicio. Ad quartum panecefficatc
&
&
Pctocrgo vndc vrgcrct
&
tct cx litcra.
l
uit
Ad <ptimum <i',qu6d Laurcntius difpenfafanguincm Chtifti , &c. In hac refpoQfione
illqd
non licet tangcrc? fed

ipfilaici
prceptum, quia
iure dtuino id
non
& ctiamnum vlget
(umptam denanu mi-
Euchariftiam ori iniiciant. Aliud autcm n6
quod prsccptum probcr,c.?rMV , de ctnficr.
eft
<///?.
i.rcprchcndit Saccrdotcs qui per laicos viati-
cum mittcbant infirmis,(ed intelligcndum cft cctra
cafum
nccefsitatis.
Tcrtiadifficultas cft
164
vidctur neCefcramcnta Icgitur manyrizatus :

Suaicz.
fitas populi przualcrc, Vndcfi antiquitus licebac ExtmfUan^
titpttntm.
laicis dcffcrre fccum Sacramcntum doraum ,
fibiipfis miniftrare,quarc non eciam miniftris altaris liccret id diftribuere, aut ad ipfos dcfcrre:
ncque vllus reprchcndit Reginam Scotix Ma- MariaSttiaT.
ta.
riara Stuartam matrcm dcfundli lacobi Magnz
Britannise Regis , qu6d Sacramcntum Euchariftiac apud fc in carccrc rcfcruatum, ipfa fumpferir,
fijf.i
tnimftrtwt.
ttnut.
im6 ab(cntc Saccrdoce eodem
itatc,quia multiplicato numcro Sacerdotumid

congruum fuit,& magis cxpedicns, vt poffint cct\x
Minifitr nt,
tt/pimtUDia.
Sacramcntum,vt comuniterom-
ncs Theoiogi.-quin
lebrare
iftinifttr
num miniftrare
fubftancia ftacuccecac
Innoccntio /ifrrf citato mitigatum fuidc

vtif>rxccptum cx neccmtatc,id cft,honcftatc,
&
Ttident.
femper fuincpoccftaccm.vc in Sacramcncorum
fia
mucarec ea/juz corum vcneratioai,auc fufcipicntium vcilicaci pro temporis varietare conduccrct,
iccHxc ergo intelligcnda funt in cafu neccffitati$,quiaaIioquin propter rcucrcntiam Sacramcnti p<r feipfum Saccrdos miniftrare dcbct Sacramentum,'((>edlata ctiam Ecclefia: confuctudincin
cafu nece(sitatis poiTct Saccrdos etiam pcrDiaco-
CartJiaf.IV.
fia
vt dicit Alcnfis 4.p.f.io.ifi.5.4.i.$.7.quod fup-
gaudcat mcdictatc frudtuura , dc

miniftrct Sacerdoti prouifb de illa Ecclcfia Non
enim, inquit^/w Presbyter Mijjsrum folemnia , vtl
luftinaf.
henedixit, ^ tpti
ponit Alexandcr lll.ExtridefiUis Preshyteror.ap.

Prtpo/mttSccoTdinznsvt Subdiaconus cx faciilcgo concubitu natus pzfcntatus ^ patrono ad qua-
dam Ecclefiam
*lii$
ttmmm-
quantum ad diftributionemcorporis^Pty^MffMnf,
KetucatMi
.Alczao4ci.
im
ex vita S.Laurcntij martyris:crgo,&c.ncque aliud Prhna tiatl,

dicendum cft dc corporcvt conftac ex j^pologia x.
fit.
AienGs.
Aitpttmfft'
Hmt mini-
'PrimaconclMfio
vnde
fucrit dc iurc.
quem
fpedlat.
fuperius
Cacterum alij poftcriores addunt plurcs aduocandos clfe nccemtatc myfterij , quo locutio Sacerdoris ad plurcs, vt Dominiuvohi/cttmt &c. SurJkmcordayicc. fubfiftcret:ita Soter Papa inc.Hoc
ijMo<juefiMutttm eft , &c< quamuis autem tribuatur
Anaclcto:Burchardu$,& luo citant Dccrcta Sotcris , & in Micrologoc.i. dicitur fuiffe ab vtroque
849
agic dedifpen(atione huias Sacrtmenci,ad
vtriim iam alicui licerct
166
feipfum communicarc?Refpondctur in primis or- ytrmm
non cile vfum communicandi (e in EccleLatina,nifi quando Sacerdos in Mi(Ta (cipfum
dinaric
fia
communicat,
& Fcria V
I.
Parafccues. Cattcrum
t3men,fi nullus e(rct,qui infirroo Sacerdoti mini-
ftcuet Sacramcntum,Iicitc feipfuiti
communicarrt
*li-
qtui ftipfmm
ctmmmiitar*
fffiU
IV. Sententiarum
Lib.
850
fiK imo ctlaffl Sicetdos vbi confecrarc noh pofhabcret lioftiain confccratam pra:fcntein,
fet ,
licitc commnnicatiquia non inucnio aliquid c6:
&
tra.quod
(it
iuris.quia aliis miniftrare liciteponon fibiipfi? Vndc ius antiquum
tcrt.quare etiam
conccditDiacono.vt in abfentiaSaccrdotis
fibiipfi miniftrarc
communionem
poffit
vt patct cx
Nicsno c4w.14.ergo a fortiori licet Saccrdoti fibiipfi commimioncm miniftcare, qui eft.minifter
ordinarius cius tam diuino quam humauo iurc.
Nicen..
Communius
nou licere
dicitur laico
fibiipfi rai-
Sacramcntum. Sed excm^h/upra allata

faltcm in cafu neccflitari* vidcntur oppofitum
niftrarc
fuadere > ncqttc inucnia aUquod ius in contrariii;

modo non fit fibi confcius,& ncccffitas, vcl pro-
maior Sacramenti acccdat, vt

hxrctici,aut infideles inftcnt >qui Sacramento
&
patctcx Carthagincnf c^p.y.

ergo cft officium Paftoris , cuius cft pafccrc oues,6<: debet ab Ecclcfia
difputari ad hoc munus antequam licitc fe ingcrat. Si cft crgo Rcligiofus communicans alicnura
rubditum laicum fineliccntia Saccrdotis prbprij,
iurifdidionis
Ecclefi.T vfii.Hoc
cenfuram excommunjcationis,vt patet ex Clemcntina ReUgiofi^ prim-
hoc
ert,ordinarij,incurrit
non autem fi darct communionem altcri religiofo , quia is non cft fubditus Paleglis
laico dico
rochi:pcccat
fi
cft
Saccrdos fjfcularis
ram non incurrit,fi non
adum
ris.quia cxercct
& ccnfu-
cft Sacerdos.fit irrcgula-
Ordinis,fine Ordine.Cs-
teriim Rcligiofi plerumquc iam habcnt indulta

Sedis Apoftolicacvt in fuis propiiis Ecclcfiis co-
cmmwi
municent
&
fro vUtie
^plftlhu*
'
'
Igg
di
^p^
quod
alios
& dcnt licentiam communican-
intclligitur de
communione
libera
Sc
jg Pafchali,quia hasc debct fieri in parochia,

'" communionc pro viatico:probabiIc ta-
**^*"^
D Thom
Sumrai ftr.
Nauarrus.
Cluyfoft.
qjjia
id.prsfumitur Sacerdos
/'^4^'
D.Thomas
Albertus > 4.
Summiftac verbo Com-
j.f .f 80.
4rt.6.
' J'''^ ' 7.reliqui d.cf.

''^*flmHni0,v,Eucljarifiia.l>ia.aiti:.i
prim6 ex
Summa c 1 1
Patct
PatribuSjChryfoft.iE^cw.Sj. yl/<r/b.vbi
loquens zir.Njonparua vabis Imminet poena ,fiqmm
vcro inferius
exquiretur. fubdit
ignotis ,ftd de notis hoc diffuto.
fiu 17.
Cyprianus
Eandem dodrinam fspc
&
.-/if
epifi.
0.
feucre incul-
haAuguftinus. cat Auguftinus lib.ô.hom.in vltima,cap.ii.

betur in cap. Multi i.qua/i. j.\hi loquitur de pu-
Jurttxelitji.
obicdo opus
^***"
malum,vt a nullo cxerceri queat fincpixcato , vt

vfura,mcretricium,vel vt ipfi fit coninntfba aliqua
circumftantia vitiofa,finequ2
nun excrceatur
dft
fa(fto:vide G\cS.ci^.Scemcis,de confiecrjifi.i.
Exeadem
regula pcccatorcs olim quidcra
communioncm non
non
6^
pcraiti
Quxnam crgo fnisfadio

nunccxigcndaeft? Rcfpondetur,fi fit aliquaiure
prsfcripta,cam exigcndam clfc : dc reliquo , fi ad
lift
fuisf.
"'*"' fi*
'^"* *'
*".
arbitrium puniendum eft peccatum,fufncii emedatio,& pocnitctia:vnde tam nota dcbet eflb poc-
notum miniftcrium communionis.

Vndc pcccatori publico, fi occultc pet.it com-
nitctia,quam
raunionem prarmifsa confcffione poteft tribui, vt

docet Suarcz:cogcndws cft aliquando t vt fatisfadcclaret (c
populo antc communionem ,
cmend3tum:fi autem peccator publicus fit in articulo mortisjtunc fufficiat vt pro occafionc,& op-
&
ciat
portunitatc temporis det figna contritionis

poffit ipfi miniftrari
vt
Sacramcntum.
Scdquid,fi peccatumalicuius in certo joco ilt DHbium.

publicum.in aliovero n6 fit publicuan ibi pofsit
ci a Saccrdote,qui cum nouit ,
ftatum eius dari
Sacramcntum:- Refpondctur,fi conftet Sacerdoti ^tjfmjii.
&
eum in peccato pcrfiftcre,ncgari debct,fi fine turba fiat , quia talis omne ius ad famam feruandam
amifit,
tus
quod dico
fit:fi
fcntcntia iudicis
fi
condcmna-
autcra notorietatc fadi dumtaxat in ali-
quo loco fit notum pcccatum , in alio vcro fit

ignotum , fed ftatim fict notum,tunc etiam dcncganda eft communio , quia in eo cafu non habct
ius pctendi
fta
Sacramentum:&peccaturaeius cxiu*
caufa ibi propalare aliquibus
non
cum
eft
pccca-
prxiudicio Sandifsirai
Sacramenti , alioquin his dcfincntibus crit com..

municandus.
Dicofccundo.PeccitorioccuItononeftncgan-
non fciunt eius pcccatumiideo pctenti publicecommunionemdanda

eft.Rationes huius(quq cft communis Do(5lorum)
funt,quia talis habet ius pctcnda: communionis,
da
communio coram
iis,qui
170
Defteeattr*
frtit.
quia baptizatus,adultus,in poflcfsione fux fama:

quantum ad publicam 3eftimationcm,& alioqui^
fequcrctur fcandalum. Scd aliquibus non placcnt Sinitmia nihs rationes,quia illc non habct ius petcndi com- i*^'"*-
munionem,quaradiu eft in ftatu peccati, quia irrogat iniuriam Sacramcnto nerao autem habcc
ius , vtcclem pcccatumciusininiuriam proximi
:
redundans:fcd hacc ratio non concludit * quia in- RtHchur.

iuria,quac fit Sacramento, cft iniuria latc fumpta
rcdundans in ipfura dclinqucmcm,ex qua Sacra-
blicis peccatoribus,
mcntum non
Probatur ratione.quia non debet Sanûm duri

canibus deinde peccatorcs publici non h.-ibent
aliquod ius in eo ftatu pctendi Euch.iriftiam i
miniftris,ciim fint in ftatu notoric indigno,&fine
req"f" difpofitione.Ex hac geiicrali regula excluduntur multi pcccatores in fpccic a comrau-
tra iuftitiam ftridtcfumptara
tiam:non fic in eo cafu , quo peccatum alicuius,

quod redundat in damnum alterius,tollit ius eius
celandi propric didum,fccundum iuftitiam,quia
non habet tale cum darano alterius ; faraa autem
nioftcin iurc,vt nicrctriccs,vfurarij,& firailes,v?
peccatQcis occulti cadit ful) pbligationc iuftitix,
ptccMter fn-
tHeut,
fit
mox eft amiflurus
cipationem permittatis , fitngnis enim Chrifii de mani-
ttur.
de confiecrat. difi.i.
vt cx
mum pro viatico
ptoprius.aut EccIefia.vclIeUta Suarez dl/p.ji.

Si petas quibus haec difpenfatio fieri debeat?
httt veftris
H4thnt fn-
tum.ctiam contra charitatem:nequc fama eius in

co cafu,& circumftantiis feruandaeft , quam ipfe
aliqua improbitate tenerifiientes,ei huint menfitparti-
Cyprian.
autem fccundum GlpHam
peccatimi debere ello talc
wn.cft abfcnic Saccrdote,& in cafu neceffitatis,

qucmlibct Sacerdotem non habentem impedimentum cenfurarum pofle communieare infir-
Qui arenntur Dico ptimo. Pcccatori publicppublicc,&priTcsmmHnio- iâcim petcnti communioufm , tenentur rainiftri
*'/
eam negarcsita communiter Dodores, Alenfis 4.
AlbertuT.'
ritur
pornitcntia publica.
communi
j>fchlu,
Quomodo intclligatur peccator pnblicusrRefpondct notorietate fafti, aut pcr fcmentiara iudicis conuictus,quia vel pcccata ipfius nota funt
maiori parti ciuitatis,& populi, vel conuidlus cx
fententia iudicis,fit notum cius pcccatum.Rcqui-
li
tanquam miniftro ordinario praeter gradum

autem Saccrdotis.&charaaqrem, exigitur poteftas miniftrandi refpediuc ad perfonas , hoc eft,
1.
admittcbantur ad
rc
C{f mtnt.
latcnf I. cap.^.
f r
Ai
pria,vel rcucreiitia
ad ludibrium.cius,& fidci fint abufuti , ncqueeft

alius modus pra:fcruandiSacramcntum..
Secunda conciufio eJi,[\oc foli Saccrdoti conucni-
6j
Clcmcnte lib.i.confiit.c.ii.Coucil.Are' Clcmfnt.

Conc.Arc
& S.Cyprianus epifi.6i, dequibus Cyprun.
-.
o
fuhmAlcnfis4.M.48.
AlcBfis.
conftat cx
patitur,ncc
damnum redundat
in
qu^dquam aufcrturcofed potius totum
eum
qui infcrt irrcuercn-
ne
Dift.
nr tollatur niH k tudice
inrert
damnum
ftridlc
rumptam.
alteri
XIII.
8c eius occultatio
non
contra eandem iuftitiam
propohrocxemplum habemus inluda,qiiem

ip(e Dominus communicauir,vt communiter Doôres adcrunt , quamuis eins peccatum aliis ocIn
171
I.KtmpUm
dc ItU cm-
cultum, ipfc nouerir. Deinde in adminiftratione

publica dcbet quis fequi fcientiam publicam,non
priuatam;cali$ cd quam habet Sacerdos de innocentia illius peccatoris , cuius in eo loco non e(l
difFamatum peccatum:ergo eam (equi debet. Diccs inde fequi quod peccatori etiam occulto debeat dari etiam occultc communio, qnod fajfum
cd. Reipondetur negando fequelam , quia in co
OvitiHt.
Sdmtur,
non eft adlus publicus,

ide6 regulatur per fcientiam priuatam,neque inde fit peccatori iniuria aliqua , quia
non difi3matur,cum in priuata (cientia Saccrdocafu datiocommtmionis
fcd priuatus
C^tltOll'
Exemplum
dt iudite.
tis fit priuatus ipfo fuo tado , quod ei notum cft

fama. Exemplo conftat , quia ii accefleritaliquis
ad iudicem priuatim , petens vt ei folui curet ali-
quidi debitore,quem talis iudex,aut minifter nouit non deberi , quia alias folutum eft , quamuis
pars id probare nequeat,redlc repelleret illam petitioncm;tamen in foro pubiico,inquo probatur
bonum publicum, quaiis
eft
vtiUcientia priuata.Refpd-
quod non yalet confequentia
dctur
cicm reipublicac
, fi
in perni-
intclligitur eis vti veile,quia al-
dam-
tiam
tiere
nollct. Refpodctur negando confcqucnquia Epifcopus tenetur ex iuftitia promobonutn fuac Ecclcfia,& fcandala fubmouere:
,
vnde alter,qui|indignus eft.in prxiudicium populi,& Eccleujc
pus
damnum , non
promotionem dcinde Epifco-
in qua: redundaret
hat>etius petendi
iudex potens inftituerc procelfum ,& eo

conuido per teftes proferre fcntcntiam dcclaracft
tiuam fuz inhabilitatis ; eam authoritatcmnon

habet Sacerdos.Caufa ergo pacis ita expedit,quia
alias ex imprudcntia ,aut paiCone miniftrorura,
fxpc aliqui eflcnt difFamati,& pcr leues occafionc$ fubtrahetetur Sacramcntuminiuftc, nafccrcntur etiam plures fcrupuli in miniftris. Qua:
congruentiz adducuntur A quibufdam , qui conclufionem in faftura,& inftirutionem Cbrifti referunt,non in ius naturx,quo tenemur proximo,
ne peccatum cius iniuftc propalemus.
Sed quzres depeccatore occulto priuatim pe-
JMiHA.
O.Tbom.
tcnte communionem,& occultc.Hic cafus rcfolurus eft in praccedentibus:fcd ob varias fcntentias
Dodorum fpccificandum
difl, 9. ait
firoplicitcr
duxi.
D.Thomas
negandam
eflc
in 4,
coramu-
nioncrn,quamuis Sacerdos peccatum in folaconquam fencenciam frcqucnter

doccnt Thomiftat. Sotodocet ei abfblutc danda,
quamuis non fubfit pcriculum aliquodrcuelandi
fcfltone cognofcat.
Soiiu.
darctur
communio,quia
fufpicio
tam
in popolo caufauerit opinionem,
& fic difFerenda eft communio,donec talis fe purtali
fufpicione
reus fecundiim cxiftimationem vulgarcm:vnde fi

foli Sacerdoti ineft talis fufpicio, non vidctur ex
ea poire inferre
tam certum praciudicium petenti
communionem.
Inquiri etiam folet , an liceat communioncm
174.
dare ad probationem fufpcdis. Rcfpondetur hoc Cemmmni
d frtbiuieni
contingere pofle dupliciter , vt ncmpe cx aliquo
dai.
efTcdbu communionis infolito, qui expedtaretur
fic
aliqui folebant da-
communioncmjquod maluni cfl,& fuperftitiofum,quia non debent peti miracuia, aut cxtraor-
dinarius cfFcdlus ex comraunione
tcm cius
twe.
lum efTer,fi
rc
Dices,indc fequi fpeftato iurc naturx Epilcotencri admittercad Ordincs publicc , qucm
priuatim nouit indignum,etiam poftfraternam
correprioncm,etiamfi aliquot teftibus indignita-
SenttiuiM (
&
in reo,habetur probaiio;&
pum
t-
quia nuUa ratione Trsferrm^
eri a proprio Sacerdotchoc cft,paftorc,aur alio

de eius iicentia. Scd quid fi aliquis cft grauiter Dmhimm di
fufpeftusde aliquo pcccato , an dcbear ei negari fuffta.
comrounio. Refpondet D.Thomas afhrmatiuc, D.Thom.
qtjod intelligcndum cft dc violcnta fufpicione,
qux habet annexam certitudinem moraiem ,
motinatam vrgentia proccrtaquafi fcicntiahabcatur,& tunc forte mitiganda eft hacc fcntentia,
quia pcena certa pro culpa, dc qua non conuinci- RefolMtiPf
tur rcusjtanquam de certa,non dcfc)et puniri:vndc
quamuis fubfit fufpicio vchcmcns eflc reum, nifi
probcrur fadlum.cft admittendus:haccitaqucfcntentia videtur in eo cafu reneri , quando icanda-
bonum publicum promouendum
reipublica:.
Nauatrui.
tiam confcfHonis cxtra illud forum exiernum,ad

2uod non fpc^lat a&us communionis , qui dcbct
ius petendi iiiabona, ncqucdiftri-
tenetur, obligatur cclare peccatum cius in
dt
Gabtici.
Pdad.
licct fine licentia ipfius poeniccntis trahere fcicn- fttmtuima.
non habet
num
Cafm
Hcc fententia tenenda eft
Nauarrus in
ilridem.
bucor', qui ad
ter
cmlte feef-
Paludanus
SiimmMcsp.n.m4m.^ j.
9.t].ijtrt.i. duh.i
gauerit* quia alioquin habctur ex
eum in perniciem eis
^tfftaft.
denegandam communionem:itaGabriel inûUft.
admittere.
Euchariftia , tenetur publicc petitum difpenfare

Saccrdos,quamuis non priuatim,indigncpctenti.
Dicesjcrgo difpenfator bonorum pubiicorum tenetur ea difpcnfarc petenti pubiicc,quamui$ fciat
ObieSi.
851
vehemens cft,vt
Ita in propofito
RtffniJU.
II.
docent negandam cflecommunionem,fi.Sacerdes crimen eius noucrit extra confcfEonem,quamuis in confcfEone etiam eandem
nouit:aliasautem fi infolaconfcflionc, noneflc
pct inftrumenram,& tcftes,talem eflc dcbitorem,

nequeconftac de foiutionc, tenetur foiutionem
17
ObitSit^
Qu^ft.
criminis^. Alij
tiedtuillitii.
ad ca qua* ex tm.
modo ordinario inquiri debent:quia effct tcntare

Deum,vt fupernaturalitcr opcrarcturfine vlla ueccffitate, & per media infolita:fic aliqui olim fufpcfti fe offercbantad probationcm ignis , ^ quo
fi illxfi tranfibant,habebantur innoxi),& fi combuftionem patiebantur,habebantur pro reis.Alio
iitdmt
fr.
modoadhiberi foletcommunio quaii in protefta- bmtme.

tionem innoccntiac,ficut adhibctur iuramentum,
& ficlicer,in cafu^tamen grauifnmo,& rariflimo:
fic Gregorius feptimus fuam innocentiam proba- Exemflmm
Grexerif /iuit Henrico IV.Impcratori:& in Concilio VVotftimi.
matienfi cn.io.quod habetur
1. f. 5.
can. Si Epi- Concil.
/copHf.Statiaturfiirimen EpifiopOy aut Preshytero eb' VVoonat.

iici/ttf4r,AfiJ/am celehret^ficfipitrget.Sc can.
5 .qui
habetur i.^.j. lan. farpc dicitur^ monafleriofttrtum committatw , oww tmthor nefiitttr , Mifla ceU'
in eofingidifratres comhretur ah jihhate/ua alio,
&
municent^centeSt(ôrpfu Dominifit mihi ad prohatio-
nem hodie.Quimnis autem hodiehos canoncs diabrogatos, non inuenitur in iurci

confuctudine non fint in vfu:quia aliac proalia
bationes fufficiunt, nempc iuramcntum ,
cat
D.Thomas
licct
&
camcn non
improbandum,quod Concilium ftatuit tanquara malura ex

obicdojicct non fit invfu ifte modus.
qua: iure ftatuuntur
Ad complementum
cft
huius matcriac, quseri fo-
175
communicarit Iudam,vty^<af- Amfmerit eemmnicmtm*

Parrem nceatiuam docet Hilarius in lndatf
let.an Chriftus
ieruimus
Matth xan, }o.<ima. ctiam putauit eum non adf uufe Cccnx legali. Nihil Hilarius dicit , tantiim
proditotcm fuiflc ftatim manifcftum poftquam
difcipuli
Hilaiius.
Lib.
8si
difcipuli milli funt ad
ba,&
IV. Sententiarum.
pirandum pafcha: fcd ver-
fadka iinermedia fubintclligenda funt,
qux
curfim tranfit Hilarius.cum conftet ex Euangcliftis ludam accepilfe a Domino buccellam,& cx illis, Ecce mantutradefttur/ieyScc. vbi loquitur inter
Clein.R.om.
Hupertus.
Thcophil.
Tariianus.
ducauemnt manna,&cc.Sed contrarium exprefsc do- Auguftiu.

cet tradatu 6i.in loanncm NonaHtem,vt tpddam
Origenes.
rofolymitanus Catechefi
CyriUas le-
Leo Papa.
&
Sed quid de illa buccella, quam Ghriftus ludae

177
tradidit in Ccena,an fuerit Sacramentum?Augu- An hucttlU
Rupcrcusjcitatur etiam Thcophyladus.eamdefcnditex modcrnis Turrianus explanationc defenforia in praedidum locum Clementis.
&
Hieron.
Auguftunu.
re
ftinus /^.5.^ 'Baptifino,yiActVir id aflcrcrec.8.&
Altera fcntcntia eft communis Patrum ,

Thcologorura > ac proinde tenenda- Author fcrmonis de Ccena Domini apud Cyprianum. OrittmmMnit.
Auchor fer. genes tradlatu 3 5 .in Matthaeum fupcr illud , ît}
4tCn.Dm. intingit mecwn manttm in parop^de, SccCydllas lc-
Chryfoft.
quamuisin
pofterius contigerit.Marci etiam 14. diciturones,ex eo fupple calicc bibifterergo

ludas.
cccnandum:idem docct Clemcns Romanusi/^.5.

ConilitHt j^posiolicttrwa, cap.i }. probabilem putat
JlfftrmaaitS
rofolyra.
quafi priusconfecratio poncrctur,
f.
ChtyCoft. hom.Z i.in
Matthtum.Hieronyrrwis in illHd Marci i i,,& bibentntexeoomnes , &c. Auguftinus inPJalmumj^.

QuifimHl mecum dtUces capiebat cihostepifi. i G 3 .lib. i
De adulterinu coniugiit , cap.xf.
& alias fxpe. Leo
pajjlone. ^firm.y. Theodorctus

Theodoret. Mignasfirm.i.de
in tuul Corinth.i i. Hoefacite inmeam commernora-
trail.i6.in loannem fuper illud
Patres vesiri
fittrtt
StUT*.
man- mentum.
putant negligemer legentes ,tunc ludat corpmChrifii

accepit : intelligendum efienim , tjuodiam omnihut eis
difirihuerat Dominut Sacramentum corporis &fan<rui-
nlsfui vbi
rne narrat
& ipfi ludat erat, ficut S.Lucas euidentijfi& deinde adhoc ventum vbificunditm
efi ,
narrationem loannis apertijfme Dorninus vtrbuccel-
latntinâm
atejue
porreSiamfuum exprimit tradito-
myi.Idcm docet lulius
I.
in epifiola^d Epifeopos per
tygyptum,S)C refertur can.

difi.i.Sc
mianus epi/lola 64.

cella,an
luliusPapa
Ctm omne,deconfecrat.
Concilium Bracharcnfe III, Pctrus Da-
& alijrquidquid
antccommunionem,an
fit
de hac buc-
poft,vt vult
Concil.
Btachar.
Au-
guftinusjfucrit data,quem fequor.
Sed quid
an ipfe Chriftus fumpfcrit Sacra-
luftinitnus
tionem. luftinianus Impcrator inconfeffione fidei^
Irapeiat.
quae habctur intomofoncil.pod Concilium Tolctanum 1 1. Beda in loannis ii.Domine<fHtt efi,8cc.
mcntum. Refpondetur affirmatiuc ad inftruftionem , & exemplum corum : ita Hicronymus epifi,
Probaturex Lucx ix. poftquam dicitur Hic

nouum Tefiamentum injangHine meo, quipro
Verumtamtn
z/a^<V(r;^n<^Nr. continuofubiungit
I fo.adHedihiam. ChryfoftomusAw.8 j.ib

Mat- Hicron.
thtum. Hcfychius/w cap.Z. Luca. Ratiocft,quia Cluyfoft.
confccrando facrificauitjfacrificansautcm debet Helych.
Beda.
tfi
calix
tcce
mamu tradentis me mecum efi in men/a : particula
hc
aducrfatiua veruntamen cft conncxio fcrmo-
nrs
& continuatio fcntentix
ad priorcro
vnde
coUigitur non per anticipationem h<ec didâclTe,
EXPLICJT ^KIMA
particepseflcfacrificij,*#C(^.6.^7. Leuitici. Et
hasc de hoc myftcrio cum Dodore. Adgloriam
Dci,& Virginis,San6li Patris Francifci, Antonij,

Ifidori , & omnium Sandorum.
TARS ÔMMEiVr/.
INDEX
178
Chriftut eg.
rnunicAuit.
}
6
1
}i
INDEX
Rerum notabilium qu^ in hoc odauo Tomo
,
Dodloris
fubtilis
Trior numerw ad paginam
continentur.
pofterior
ad marginales
notas
Arichmeticas remittit.
AB
Accidens qMomodo
principiftmprodMcendi fui'
pofftt effe
3x.i9
fiantiam.
BtATivvs
ejuando ctnjhmtMr
cum concreto ftgnificantc rt^tEhmtt

propefitso
dijHnguenda.
ej}
800.
mitHr,
a quoprocedat ?
vijibiliter,
CT mimjhum.
67.
305.4

Johannes Duns Scotus Opera Omnia Volume 8

Hochgeladen von

Dokumentinformationen

Copyright

Verfügbare Formate

Dieses Dokument teilen

Dokument teilen oder einbetten

Freigabeoptionen

Stufen Sie dieses Dokument als nützlich ein?

Sind diese Inhalte unangemessen?

Copyright:

Verfügbare Formate

Johannes Duns Scotus Opera Omnia Volume 8

Hochgeladen von

Copyright:

Verfügbare Formate

f

JOHANNES DUNS SCOTUS

JOHANNES DUNS SCOTUS

GEORG OLMS VERLAGSBUCHHANDLUNG

der Niedersachsischen Staats- und Universitatsbibliothek Gottingen.

falsche Paginierung sowie die teilweise

schlecht ausgedruckten Passagen der Originalvorlage

Reprografischer Nachdruck der Ausgabe

demo recogniti, Annomtionihui marginalibM, Do^torumque celehriorum

fer textum inprtis

Hiberni , eiufdcm Ordinis S.Theologise Ledoris emeriti.

huius operis rationem exponere

qui inuito neceffitatcm cius acceptandi,

enim placuit Reuc-

loanni Baptiftas a Campanea,

Ordmis & Patribus hulus Collcgij vt cgo conatum

ritatem ex facultatc, fcd neccffitatcm cx mandato, aequus rerum

fateor opus effe maioris ingc-

tcmporis quam vt vel mihi

fuppetit, vel prxfcriptum

fum imprcffioncm corredam Antuerpienfcm,

propriam cxpofitioncm fubiiciens ,

promptu occurrat, quod compendio cxquirit.

lutio principiis eius inhxreat

vbi autem nulla occurrit controuerfia , aut obfcuritas in ipfo textu,

quod aliquando etiam

alium locum in quo ma,

Dodor vel etiam quando variiE opiniones

gis ex inflituto dilfcrit

Quartb eam rationcm intcrpretandi Dotorem fccutus fum, quas

cum aliis Scholafticis, quantum licet,

quin ctiam controucrfias

crebra impugnatio aduerfus principia

vel placita DotStoris

tcntiam,ad fingulos pene paffus remoraminiecitaVtneceffaribfuerit

tomus compledens tra6tatum dc Sacramentis

compleditur tra6tatum de Poenitentia,

dor corrigat, aut

quid minus debite fcriptum

quid verb ad normam^eo fuo iurc fruatur.

caquc cxpunda , nefcio vndc

ad fcopum difcurfus facit , fed potius Moderntis Scriptor dici dcbuit,

cupio vt corrigatur nefcio cnim qua noftra asgritudinc , dum animus

fpinac, quae ahos,

& immcritos compungunt, fuccrcuiffc miramur.

Omnia iudicio & corrcdioni

fOJNNES BAPTlSirA A CAMPANEA,

Minorum Cenerdis Mimfter

T.Fr.oAntonio Hiqmo,no[lri CoUegtj SJfidori

in Vrhe SfIheologi& Profejfori emeritOyJalutem,

termifit nofter praedcccflbr, ReueTcndifT.P.Francifcus Lychctus. Id tc prxftitiflc

viris laborem tuum oollauinquartum Sentcntiarum cditum,&ab iis,qui-

quod gratulcmur, dodis pracfcrtim noftri inftituti

Primum itaque Tomum hunc

fedulamcuramimpcndas. Valc cx noftro Conuentu S.Mariae de Aracjcli i^.Maij i6}6,

loANNEs Baptista a Campanea,

Pvs hoc Commcntariorum in trcdecim priorcs diftin&iones Dodoris Subtihs in

nis,& Regularis Obfcruantiz Alumno, ac eiufdem facrac famihae in facra Theologia

& Apoftolici Palatij

cuius commifllionc illud mihi examinandum

Os infrafcripti S.Thcologia: Leftores,Ordinis Minorum Regularis Obfcruantix,

Fr.THAD.vs Dal.vs, S.Thcologia! Lcftor.

& Qu^ftionum qu^ hoc

An adultus fiftus rccipiac cfFedum Bapcif-