Sie sind auf Seite 1von 30

doqtorantTa saseminaro naSromebi

keTilsindisierebis principi saxelSekrulebo samarTalSi


(SedarebiTsamarTlebrivi gamokvleva)
aleqsandre ioseliani*

1. Sesavali

keTilsindisierebis principi evropis qveynebis saxelSekrulebo samarTlis erT-erTi


yvelaze ufro aRiarebuli zogadi daTqmaa, romelic ganmtkicebulia samoqalaqo
kodeqsebiT. cxadia, evropuli qveynebis kodifikaciebis, metadre ki germaniis
samoqalaqo kodeqsis1 (SemdgomSi – gsk) gavleniT aRniSnulma principma asaxva pova
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis (SemdgomSi – ssk)2 sxvadasxva muxlSi, kerZod:
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 361-e II muxliT gaTvaliswinebulia Semdegi:
`valdebuleba unda Sesruldes jerovnad, keTilsindisierad, daTqmul drosa da
adgilas~.
darwmunebiT SeiZleba iTqvas, rom aRniSnuli norma gsk-is 242-e paragrafis
recefciis Sedegia, romlis Tanaxmadac: `movale valdebulia, Sesruleba ganaxor-
cielos keTilsindisierad, rogorc amas brunvis Cveulebebi moiTxovs~.
keTilsindisierebis principis mravalgvarma funqciam gamoiwvia is, rom
samosamarTleo samarTalSi igi gamoyenebul iqna samarTliani Sedegebis dadgomi-
saTvis da, amave dros, aSkarad usamarTlo Sedegis Tavidan acilebisaTvis.
keTilsindisierebis principi aRiarebul iqna `samefo normad~, romlis amocanac
iyo germaniis mTeli samarTlis `moralizacia~, igi moqmedebs rogorc `supernorma~,
romelic sxva samarTlis normebis modificirebasac axdens.3
keTilsindisierebis principis (242-e paragrafis) gamoyenebis praqtika germaniis
sasamarTloebis mier Tavis droze imdenad didi iyo, rom mas 1961 wels gamocemul
gsk-is erT-erT avtoritetul `komentarebSi~ 1500 gverdze meti dauTmes.4
samwuxarod, 10 wlis gasvlis Semdegac ki, rac saqarTvelom moaxdina aRniSnuli
principis recefcia qarTul kanonmdeblobaSi, xsenebulma daTqmam ver pova gamoyeneba
sasamarTloebis mxridan.5 SeiZleba Seiqmnas mcdari STabeWdileba, rom xsenebuli
norma, romelsac sasamarTloebi ar iyeneben, mkvdradSobilia, uvargisia an cudadaa
Camoyalibebuli.

*
Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti, Tbilisis saapelacio sasamarTlos administra-
ciuli palatis mosamarTle.
1
Das Bürgerliche Gesetzbuch nebst Einführungsgesetz vom 18. August 1896, RGBI, Nr. 21, Berlin, 1896 (für
die Bundesrepublik Deutschland).
2
parlamentis uwyebani, sakanonmdeblo damateba, 1997, 31.
3
Lando, Salient Features of the Principles of European Contract Law: A Comparison with the UCC, Pace
International Law Review, Fall 2001, 339-340.
4
Weber, Staudinger Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesezbuch, 11th edn., München, 1961, §242,
ix. Zimmermann/Whittaker, Good Faith in European Contract Law, Cambridge University Press, 2000,
wignis mixedviT, 21.
5
cxadia, aq igulisxmeba keTilsindisierebis principi, romelic asaxulia ssk-is 361-e II muxlSi,
saxelSekrulebo urTierTobebTan dakavSirebiT da ara keTilsindisierebis principi,
romelic asaxulia sanivTo samarTalSi, moZrav nivTebze sakuTrebis SeZenasTan dakavSirebiT.

12 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007


doqtorantTa saseminaro naSromebi

aRniSnuli, pirvel rigSi, gamowveulia Sesabamisi iuridiuli literaturis aSkara


simwiriT,6 rac, bunebrivia, Sesabamis aminds ver Seqmnida. cxadia, pasuxismgebloba
arc saqarTvelos sasamarTlo sistemis korpuss unda ascdes, gansakuTrebiT im
mosamarTleebs, romlebic samoqalaqo saqmeebs ixilaven wlebis ganmavlobaSi, miT
ufro, Tu gaviTvaliswinebT im garemoebas, rom germaniaSi keTilsindisierebis
principis rolis ganuzomlad zrda gamowveuli iyo swored sasamarTloebis
saqmianobiT da ara mecnieruli doqtrinebis ganviTarebiT.
yovelive aRniSnulidan gamomdinare, winamdebare naSromis mizania, mokrZale-
buli wvlili Seitanos qarTul sinamdvileSi xsenebuli principis `gacocxlebasa~
da mis praqtikul gamoyenebaSi. pirvel rigSi, praqtikosi iuristebisaTvis, metadre
ki mosamarTleebisaTvis, saintereso unda iyos, CvenTan `daufasebel~ keTilsindi-
sierebis princips Tu rogori gamoyeneba aqvs evropis qveynebis, gansakuTrebiT ki
germaniis, sasamarTlo praqtikaSi. aRniSnul principebze dayrdnobiT ganxilul
iqneba, Tu ra doqtrinebi SeimuSava sasamarTlo praqtikam da iuridiulma mecnierebam
da ra dadebiTi da uaryofiTi movlenebi axasiaTebs mas.
naSromi eyrdnoba SedarebiTsamarTlebrivi kvlevis meTods, radgan aRniSnuliT
ukeT iqneba Secnobili sakuTari samarTali. dasamali ar aris, rom ssk ganicdis
evropuli samoqalaqo kodeqsebis, gansakuTrebiT ki gsk-is, Zlier gavlenas, ris gamoc
gverds ver avuvliT evropuli qveynebis kanonmdeblobisa da sasamarTlo praqtikis
ganxilvas.

2. keTilsindisierebis principis sayovelTao aRiareba

socialuri urTierTpasuxismgeblobis xazgasmis tendencia gansakuTrebiT nayofieri


aRmoCnda kapitalisturi qveynebis saxelSekrulebo samarTlis ganviTarebisTvisac.
`moraluri principebis~ safuZvelze saxelSekrulebo urTierTobaTa ganviTareba
mniSvnelovanwilad rCeba gsk-is 242-e paragrafis zogadi daTqmis miRwevad. aRniSnuli
daTqma sakmaod zogadi formiT adgens wess, romlis Tanaxmadac, mxareebi movaleni
arian, xelSekruleba Seasrulon, erTmaneTs endon da daicvan savaWro Cveulebani.
mocemuli norma kanonmdeblis dumilis pirobebSi sasamarTlo praqtikis myari
dasayrdeni iyo mTeli mocemuli periodis ganmavlobaSi, gansakuTrebiT mniSvnelovani
ekonomikuri da socialuri problemebis gadaWrisas, romlebic Seiqmna ekonomikuri
kraxis, inflaciisa da markis devalvaciis gamo pirveli msoflio omis Semdeg,
aRmosavluri miwebis dakargviT da valutis SecvliT meore msoflio omis Sedegad.
`garigebis safuZvlis moSlis~, `uflebis borotad gamoyenebis~, `uflebis dakargvis~
(gansakuTrebiT, sarCelis wardgenis), msgavsi formulirebebiT sasamarTlo praqtikam
6
ssk 361-e II muxlis komentarebs eTmoba oTxi gverdi, ix. zoiZe, saqarTvelos samoqalaqo
kodeqsis komentarebi, wigni mesame, Tbilisi (samarTali), 2001, 269-272. friad Rirebul wyaroebs
Seicavs qarTul enaze Targmnili cnobili germaneli iuristebis monografia: cvaigerti/kotci,
SedarebiTi samarTalmcodneobis Sesavali kerZo samarTlis sferoSi, Targmani ekaterine
sumbaTaSvilis, redaqtori Tevdore niniZe, Tbilisi (jisiai), 2001. Tumca, iq calke Tavis saxiT
gamoyofili da gamokvleuli ar aris keTilsindisierebis principis moqmedeba saxelSekrulebo
urTierTobebSi. qarTul enaze, samwuxarod, sxva raime saxis iuridiuli literatura ar arse-
bobs, rusuli iuridiuli literaturac metad mwiria am sakiTxTan dakavSirebiT. aqve unda
aRiniSnos imis Sesaxebac, rom saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis zogadi nawilis Sesaxeb
monografiaSi, romelic germanul enazea gamocemuli, keTilsindisierebis princips calke
Tavi eZRvneba, ix. Kereselidze, Der Allgemeine Teil des Georgischen Zivilgesetzbuches von 1997, Frank-
furt am Main/Berlin/Bern/Bruxelles/New York/Oxford/Wien (Peter Lang), 2005, 92-96.

14 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007


doqtorantTa saseminaro naSromebi

Seqmna iuridiuli konstruqciebi, romlebic moqnilobas aniWebda `pirwavardnili


individualizmis suliT gaJRenTil germaniis samoqalaqo kodeqsis saxelSekrulebo
samarTlis normebs~.7
sasamarTloebi 242-e paragrafs iyenebdnen saqmiani operaciebis zogadi pirobebis
Sinaarsis kontrolisTvis: Tu tipuri kontraqtebis pirobebi zRudavda an
gamoricxavda erT-erTi mxaris pasuxismgeblobas, maT aRiarebdnen baTilad, radgan
ewinaaRmdegeboda urTierTndobis princips da irRveoda garigebis monawileTa
interesebis samarTliani balansi. amrigad, gsk-is 242-e paragrafis zogadma daTqmam
SesaZlebeli gaxada, Seqmniliyo saxelSekrulebo samarTlis normaTa adaptaciis
meqanizmi sazogadoebis cvalebad socialur-eTikur warmodgenebTan.8
keTilsindisierebis principi iqca evropis qveynebis saxelSekrulebo samarTlis
erT-erT yvelaze aRiarebul debulebad. igi aisaxa evropis qveynebis samoqalaqo
kodeqsTa umetesobaSi,9 mogvianebiT ki `evropuli saxelSekrulebo samarTlis
principebSi~ 10 (SemdgomSi – evropuli principebi). am ukanasknelis 1:201 muxlis
Tanaxmad:
`TiToeuli mxare unda moqmedebdes keTilsindisierebisa da patiosani saqmosnobis
principebis mixedviT~.
aRniSnuli principi aRiarebul iqna, agreTve, saerTaSoriso savaWro xelSekru-
lebaTa principebis (SemdgomSi – `unidroas~ principebi) mierac,11 romlis 1.7 muxlis
Tanaxmad:
`1. TiToeuli mxare valdebulia, imoqmedos saerTaSoriso savaWro praqtikaSi
miRebuli keTilsindisierebiTa da patiosani saqmosnuri praqtikiT.
2. mxareebs ufleba ar aqvT, gamoricxon an SezRudon aRniSnuli valdebuleba~.
amrigad, aRniSnuli normebi Sinaarsobrivad gacilebiT ufro farToa (garegnuli
formiT) vidre ssk-is 361-e I muxli da gsk-is 242-e paragrafi, romlebic yuradRebas
amaxvileben movalis mier valdebulebis keTilsindisierad Sesrulebaze, maSin, rodesac
`evropuli~ principebi 1:201 da `unidroas~ principebis 1.7 muxlebis Tanaxmad,
keTilsindisierebis principi gamoiyeneba rogorc valdebulebis Sesrulebis, aseve
xelSekrulebis dadebis, misi namdvilobisa da xelSekrulebis ganmartebis mizniT. sxva
sakiTxia, rom germaniis sasamarTloebma, gsk-is proeqtis avtorTa Tavdapirveli
Canafiqris sawinaaRmdegod, 242-e paragrafi Zalze farTod ganmartes12 da, faqtob-

7
ix. cvaigerti/kotci, tomi I, 2001, 166.
8
iqve, 166-67.
9
germaniis samoqalaqo kodeqsis 157-e da 242-e paragrafebi, Sveicariis samoqalaqo kodeqsis
me-2 muxli, italiis samoqalaqo kodeqsis 1175-e da 1375-e muxlebi, saberZneTis samoqalaqo
kodeqsis 288-e muxli, portugaliis samoqalaqo kodeqsis 762-e muxli, holandiis samoqalaqo
kodeqsis 6:2 da 6:248 muxlebi.
10
erTiani evropuli samoqalaqo kodeqsis proeqtis SemuSaveba daiwyo evropis parlamentis
dadgenilebiT, Tavdapirvelad 1989 wels da SemdgomSi – 1994 wels. erTdroulad Seiqmna da
muSaobas Seudga komisia, romelic ramdenime jgufisgan Sedgeboda. erT-erTi jgufis mier,
romelsac landos jgufi (Lando-group) ewoda, momzadda `evropis saxelSekrulebo samarTlis
principebi~ (The Principles of European Contract Law). aRniSnuli principebis araoficialuri
qarTuli Targmani ix. Jurnali `notariati~, 2003, #1, Targ. zurab WeWelaSvilisa, 132-191.
11
kerZo samarTlis unificirebis saerTaSoriso institutma (International Institute for the Unifica-
tion of Private Law, SemoklebiT – UNIDROIT) SeimuSava saerTaSoriso savaWro xelSekrulebebis
principebi (Principles of International Commercial Contracts).
12
ufro dawvrilebiT ix. Zimmermann/Whittaker, Good Faith in European Contract Law, Cambridge
University Press, 2000, 18-19.
16 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007
doqtorantTa saseminaro naSromebi

rivad, igi gaavrceles ara mxolod movaleze, an xelSekrulebis sxvadasxva nawilebze,


aramed mTlianad kerZo samarTalzec.13
zogierTi evropuli qveynis kodeqsi damatebiT Seicavs specialur normebs,
romlebic, aseve gamomdinareoben keTilsindisierebis koncefciidan an uTiTeben
masze. sainteresoa, rom `unidroas~ principebi Seicavs, sul mcire, 30 muxls, romlebic
met-naklebad uTiTebs an eyrdnoba keTilsindisierebis princips, xolo `evropuli~
principebi ki aranakleb 40 muxls.14 garda zemoT aRniSnuli ssk-is 361-e II muxlisa,
ssk-ic Seicavs sxvadasxva normas, romlebic keTilsindisierebis principis dacvaze
uTiTeben:

ssk-is me-5 II muxli:


`Tu kanonis analogiis gamoyeneba SeuZlebelia, urTierToba unda mowesrigdes
samarTlis zogadi principebis safuZvelze, agreTve samarTlianobis, keTilsindi-
sierebisa da zneobis moTxovnebis Sesabamisad (samarTlis analogia)~.15

ssk-is me-8 III muxli:


`samarTlebrivi urTierTobis monawileni valdebulni arian keTilsindisierad
ganaxorcielon TavianTi uflebebi da movaleobani~.

ssk-is 98-e muxli:


`1. Tu pirobis dadgoma arakeTilsindisierad daabrkola mxarem, romlisTvisac
pirobis dadgoma xelsayreli ar aris, piroba damdgarad iTvleba;
2. Tu pirobis dadgomas arakeTilsindisierad Seuwyo xeli mxarem, romlisTvisac
pirobis dadgoma xelsayrelia, piroba damdgarad CaiTvleba~.

ssk-is 346-e muxli:


`baTilia xelSekrulebis standartuli piroba, miuxedavad xelSekrulebaSi misi
CarTvis, Tu igi ndobisa da keTilsindisierebis principebis sawinaaRmdegod sazianoa
xelSekrulebis meore mxarisTvis. amasTan, mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli is
garemoebebi, romelTa arsebobisas iqna es pirobebi xelSekrulebaSi Setanili, mxareTa
interesebi da sxva~.

ssk-is 731-e muxli:


`eqspeditorma keTilsindisieri eqspeditoris gulisxmierebiT unda gagzavnos
tvirTi, SearCios gadazidvaSi monawile pirebi; amasTan, man unda daicvas gamgzavnis
interesebi da Seasrulos misi miTiTebebi~.

13
keTilsindisierebis principis gamoyeneba ar Semoifargleba mxolod saxelSekrulebo
samarTliT, igi xom samarTlis zogadi principicaa, romelic gamoiyeneba mTeli kerZo
samarTlis mimarT, magaliTad, Sveicariis samoqalaqo kodeqsis me-2 muxliT pirdapiraa
gaTvaliswinebuli, rom keTilsindisierebis principi vrceldeba mTel samoqalaqo urTierTo-
bebze. aqve unda aRiniSnos, rom ssk-is me-8 II muxlis Tanaxmadac, keTilsindisierebis qcevis
standarti aseve vrceldeba mTlianad saqarTvelos kerZo samarTalze: `samarTlebrivi
urTierTobis monawileni valdebulni arian, keTilsindisierad ganaxorcielon TavianTi
uflebebi da movaleobani~.
14
Lando, A Vision of a Future World Contract Law: Impact of European and UNIDROIT Contract Principles,
Uniform Commercial Code law Journal, issue 2, Fall 2004, 3-46.
15
kanonmdebelma, rogorc etyoba, gansakuTrebuli mniSvneloba mianiWa formis gamoxatvis
eleganturobas, winaaRmdeg SemTxvevaSi naTelia, rom samarTlis zogadi principebi moicavs
keTilsindisierebis principsac, es ukanaskneli ki samarTlianobisa da zneobis moTxovnaTa
dacvis kriteriumebsac, aseve piriqiT, samarTlianobisa da zneobis moTxovnaTa dacva moicavs
aseve keTilsindisierebis standartis dacvasac.

18 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007


doqtorantTa saseminaro naSromebi

yvela zemoT aRniSnul SemTxvevaSi keTilsindisierebis principi aris imperatiuli


bunebis da kontrahentebi valdebulni arian, daicvan igi.

3. keTilsindisierebis principis bunebis Sesaxeb

evropis qveynebis kodeqsTa umravlesobaSi frazeologiiT erTmaneTisgan gamijnuli


ar aris subieqturi da obieqturi keTilsindisierebis principebi. subieqturi
keTilsindisierebis principi, Cveulebriv, ganimarteba rogorc sulieri ganwyoba,
romelic aranair obieqtur faqts an movlenas ar eyrdnoba. aRniSnuli gansakuTrebiT
mniSvnelovania sanivTo samarTalSi, obieqturi keTilsindisierebis koncefcia,
Cveulebriv, eyrdnoba kontrahentTa qcevis standarts. zogierTi marTlwesrigi, raTa
ganasxvavos aRniSnuli ori midgoma erTmaneTisgan, iyenebs gansxvavebul termins
obieqturi keTilsindisierebis principis gamosaxatavad, magaliTad germania _ Treu
und Glauben, holandia _ redelijkheid en billijkheid.
keTilsindisierebis principis dualisturi bunebidan gamomdinare, Tavidan rom
aecilebina yovelgvari gaugebroba, holandiis kanonmdebelma erTmaneTisgan
frazeologiiT gamijna keTilsindisierebis principi, sadac subieqturi kriteriumi
Warbobda, anu sanivTo samarTalSi (nivTis SeZenasTan dakavSirebiT) gamoyenebul iqna
termini – keTilsindisiereba (muxli 3:11), xolo iq, sadac obieqturi kriteriumiT
xelmZRvanelobda kanonmdebeli, gamoyenebul iqna gansxvavebuli termini: gonivru-
loba da samarTlianoba.16
ase, magaliTad, holandiis samoqalaqo kodeqsis me-6 wignis (valdebulebiTi
samarTlis zogadi nawili) me-2 muxlis Tanaxmad:
`1. kreditori da movale (ormxriv) urTierTobaSi valdebulni arian, daicvan
gonivrulobis da samarTlianobis moTxovnebi.
2. valdebuleba, romelic boWavs maT kanonis, Cveulebebis an garigebis ZaliT,
namdvilia imdenad, ramdenadac es misaRebia mocemul garemoebebSi, gonivrulobisa
da samarTlianobis mosazrebebidan gamomdinare~.
aRniSnul muxlSi keTilsindisierebis principi obieqturi bunebisaa. Tu mxare
moqmedebs aragonivrulad da arasamarTlianad, maSin saqmis sasamarTlo ganxilvisas
misTvis saukeTeso Tavdacva ar iqneba, ganacxados, rom mas egona, moqmedebda
gonivrulad da samarTlianad. meore mxriv, keTilsindisierebis principi (bona fides)
Tavis warmoSobas unda umadlodes sufTa wylis subieqtur kriteriums, romlis
Tanaxmadac, gadamwyvetia piris fsiqikuri ganwyoba (mdgomareoba), magaliTad,
rodesac saqme exeba moZravi nivTis SeZenas aramesakuTrisgan. droTa ganmavlobaSi
aRniSnul formulaSi obieqturi kriteriumis elementebic gaCnda.17

16
Hartkamp, Judicial Discretion Under the New Civil Code of the Netherlands, http://w3.uniroma1.it/idc/
centro/publications/04hartkamp.pdf#search=’Hartkamp%20Judicial%20Discretion (20.08.2006).
17
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 187-e muxli Seicavs rogorc subieqtur, aseve obieqtur
kriteriumsac. subieqtur kriteriums warmoadgens 187-e I muxlis pirveli winadadeba:
`SemZeni xdeba nivTis mesakuTre maSinac, roca gamsxvisebeli ar iyo nivTis mesakuTre, magram
SemZeni am faqtis mimarT keTilsindisieria~, meore winadadeba ukve Seicavs obieqturi
kriteriumis elementebsac: `keTilsindisierad ar CaiTvleba SemZeni, Tu man icoda an unda
scodnoda, rom gamsxvisebeli ar iyo mesakuTre~. ssk-is 187-e II muxli ki mTlianad obieqtur
kriteriumzea damyarebuli, radgan aq gadamwyvetia ara is, icoda Tu ara pirma, rom
aramesakuTrisgan iZenda nivTs, aramed _ ra saxiT gavida mesakuTris mflobelobidan nivTi,
20 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007
doqtorantTa saseminaro naSromebi

germaniaSi keTilsindisierebis princips subieqturi saxiT gamoxataven sityvebiT:


guter Glaube, romelTac, rogorc zemoT aRiniSna, umeteswilad Seicavs gsk-is sanivTo
samarTlis normebi, kerZod: 932-e paragrafi, xolo keTilsindisierebis princips
obieqturi kriteriumiT gamoxataven sityvebiT: Treu und Glauben,18 romelnic, pirvel
rigSi, asaxulia gsk-is 242-e paragrafSi.
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 361-e II muxliT gaTvaliswinebuli norma:
`valdebuleba unda Sesruldes jerovnad, keTilsindisierad, daTqmul drosa da
adgilas~, cxadia, warmoadgens obieqtur kriteriumze damyarebul qcevis wess da
winamdebare naSromis amocanac keTilsindisierebis principis (obieqturi bunebis
mqonesi, romelic saxelSekrulebo urTierTobebSi gamoiyeneba) kvleviT Semoi-
fargleba.

4. zogadi daTqmebis gamoyenebidan samosamarTleo samarTlis ganviTarebamde

germaniis 1896 wlis samoqalaqo kodeqsma keTilsindisierebisa da keTili znis zogadi


daTqmebis gaTvaliswinebiT, garkveul saqmeebTan dakavSirebiT, sasamarTloebs mianiWa
farTo diskreciuli uflebamosilebani, Tumca es ukanaskneli ar warmoSobila
vakuumSi. evropaSi, metadre germaniasa da safrangeTSi, me-20 saukunis damdegamde
didi diskusia imarTeboda samosamarTleo samarTlis legitimurobis Sesaxeb,
romelic uaryofili iyo me-19 saukunis formalizmis mimdinareobis mier. aRniSnul
ideas mogvianebiT mxari dauWira sxvadasxva Teoriulma moZraobam, kerZod:
Tavisufali samarTlis da interesTa iurisprudenciis skolebma. germaniaSi samosa-
marTleo samarTlis idea Riad iqna mxardaWerili oskar bulovis mier 1885 wels. misi
avtorobiT gamosul momcro wignSi – `kanoni da sasamarTlo dawesebuleba~^– avtori
samosamarTleo samarTals miiCnevda meore legitimur samarTlis wyarod, kanonTan
erTad, romelic, misi azriT, qmnida saerTo samarTals.19
ganwyobis Secvla samosamarTleo samarTlis legitimurobis cnobis sasargeblod
gamoxatul iqna agreTve gsk-is proeqtis Seqmnisas. 1887 wlis sakanonmdeblo masalebis
Tanaxmad, diskusia gaimarTa imis Sesaxeb, Tu ramdenad SeiZleba moqnili da arakontro-
lirebadi diskrecia hqondes mosamarTles `keTilzneobriobis~ daTqmasTan dakavSi-
rebiT, romelic asaxulia gsk-is 138-e I paragrafSi.20 marTalia, gacnobierebuli
iyo is garemoeba, Tu raoden saSiSroebas qmnida SeuzRudavi samosamarTleo Tavis-
ufleba, amave dros, gamoixata optimizmic imasTan dakavSirebiT, rom germaniis
sasamarTlo sistemis keTilsindisierebidan gamomdinare, mosamarTleebi xsenebul
normebs gamoiyenebdnen mxolod im mniSvnelobiT, ra mniSvnelobac maT hqondaT.21

kerZod: Tu mas mohpares, an misi nebis sawinaaRmdegod sxvagvarad gavida misi mflobelobidan,
anda SemZenma igi usasyidlod miiRo. am SemTxvevaSi mniSvneloba ar aqvs, am ukanasknelma
icoda Tu ara, rom is aramesakuTrisgan iZenda nivTs. igi mainc ver CaiTvleba keTilsindisier
SemZenad.
18
Zimmermann, 30.
19
Auer, “Good Faith” and its German Sources: A Structural Framework for The “Good Faith” Debate in
General in Contract Law and Under The Uniform Commercial Code, 21. http://www.law.harvard.edu/aca-
demics/graduate/publications/papers/auer.pdf (15.08.2006).
20
`garigeba, romelic ewinaaRmdegeba keTil znes, baTilia~. analogiuri normaa gaTvalis-
winebuli ssk-is 54-e muxlSi: `baTilia garigeba, romelic arRvevs kanoniT dadgenil wessa da
akrZalvebs, ewinaaRmdegeba sajaro wesrigs an zneobis normebs~.
21
Auer, 22.

22 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007


doqtorantTa saseminaro naSromebi

sakodifikacio moRvaweobis gaaqtiurebis orsaukunovani istoria adasturebs,


rom SeuZlebelia iseTi kanonis miReba, romelsac xarvezi ar eqneba. uzado da uxarvezo
kanonis SemuSaveba utopiaa. aRniSnuli problema unda gadawydes samosamarTleo
samarTlis meSveobiT.22
kontinenturi evropis qveynebSi, rodesac mosamarTle iyenebs kodeqsis
abstraqtul normebs, igi konkretuli saqmidan gamomdinare akonkretebs, avsebs da
asworebs maT. es sxva araferia, Tu ara samarTalSemoqmedeba. amrigad, mosamarTle,
romelic iyenebs samarTals, igi, amave dros, qmnis mas. warsuls Cabarda is dro,
rodesac monteskiem ganacxada, rom `mosamarTlis bageebiT kanoni metyvelebs~.
rogorc berJalma ganacxada, kanoni – es jer kidev ar aris samarTali. dReis
mdgomareobiT SeuZlebelia imis uaryofa, rom sasamarTloebi samarTalSe-
moqmedebasac axorcieleben.23
swored zogad debulebebze dayrdnobiT, rogorebicaa: `rwmena da ndoba~, `maRali
zneoba~, anda `mniSvnelovani safuZvlebidan gamomdinare~ – viTardeba samarTali
sasamarTloebis mier.24
gsk-is pirveli proeqti iTvaliswinebda keTilsindisierebis principis SezRudul
versias. paradoqsia, magram proeqtis avtorebs xelidan gausxltaT is garemoeba, rom
xsenebuli normebiT moxda potenciurad samosamarTleo samarTlis ganviTarebis
xelSewyoba. zogadi daTqmebis aqtiuri gamoyeneba SesaZlebeli gaxda mxolod me-20
saukunis sazogadoebis fundamenturi transformaciis Sedegad. urbanizacia,
industrializacia, kapitaluri sazogadoebebis organizaciis, socialuri sakiTxebis
presingis Sedegad, dasavleTis qveynebSi aTwleulebis ganmavlobaSi mimdinareobda,
romelTa gamowvevasac da Tanamedrove moTxovnebs saTanadod ver gasca pasuxi Zvelma
marTlwesrigma.25 aRniSnulis dasturad gamodgeba Semdegi magaliTi: 1876 wels
germaniaSi pirveli kanoni miiRes arakeTilsindisieri konkurenciis Sesaxeb (Gesetz
gegen den unlautern Wettberwerb), maSin, rodesac gsk-ma miiRo `saSiSi~ zogadi normebi,
xsenebuli kanonis mier igi uaryofil iqna konkretuli, mkafiod gansazRvruli, viwro
normebis sasargeblod. Semdgom wlebSi aSkara gaxda Semdegi: gamocdili da gaqnili
saqmosnebi, sxvadasxva gziT warmatebiT gverds uvlidnen xsenebul kanons, ris gamoc
cxadi gaxda, rom kanonma ver Seasrula masze dakisrebuli funqcia. aRniSnuli
gamocdilebis gaTvaliswinebiT, rigiT meore, 1909 wlis, kanonma arakeTilsindisieri
konkurenciis Sesaxeb ukanonod gamoacxada nebismieri konkurencia, romelic
ewinaaRmdegeboda keTilzneobriobas.26
mas Semdeg, rac miRebul iqna gsk, germania moicva krizisma da iq ufro mwvaved, vidre
sadme sxvagan, warmoiSva moTxovnileba samarTlis misadagebisa axal cxovrebiseul
pirobebTan. sasamarTlo praqtikas unda Seecvala bevrwilad uunaro kanonmdebeli.
ramdenadac gsk axali miRebuli iyo, sasamarTloebi ufrTxodnen, misi konkretuli
normebi ganemartaT imgvarad, rom isini pirdapir winaaRmdegobaSi mosuliyvnen

22
ix. Wanturia, Sesavali saqarTvelos samoqalaqo samarTlis zogad nawilSi, Tbilisi (samar-
Tali), 1997, 107.
23
Áåðæåëü, Îáøàÿ Òåîðèÿ ïðàâà, Ïåðåâîä ñ ôðàíöóçñêîãî Ã.Â. ×óðøóêîâà, Nota Bene, M.: 2000, 536.
24
ix. Staudinger Kommentar zum Bürgelichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen, 13. Aufl.,
Erstes Buch, Rn. 114, Wanturias mixedviT, 111.
25
ix. Auer, 23.
26
iqve, 25.
24 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007
doqtorantTa saseminaro naSromebi

kanonmdeblis nebasTan. amitom germaniis sasamarTloebi agrZelebdnen gsk-is normaTa


ganmartebas imgvarad, ra mniSvnelobac maT misma avtorebma mianiWes. magram, rodesac
dadga aucilebloba, maT zogad daTqmebze miTiTebiT konkretuli normebis neitralizeba
moaxdines. gsk-is 242-e muxlze dayrdnobiT, germaniis saimperio sasamarTlom aRiara
sasamarTloebis Carevis aucilebloba, raTa Tavidan acilebuliyo aSkarad usamarTlo
Sedegebi, romlebic dadgeboda klasikuri ganmartebis meTodebis gamoyenebisas.27
gsk-is miRebis pirvel wlebSi 826-e paragrafi,28 romelic keTilzneobriobis
Sesaxeb daTqmas Seicavs, gacilebiT ufro xSirad gamoiyeneboda germaniis sasamarT-
loebis mier, vidre dReisaTvis sayovelTaod cnobili 242-e paragrafi. aRniSnuli
garemoeba radikalurad Seicvala 1920 wlidan, rodesac keTilsindisierebis
principi gamoyenebul iqna sasamarTloebis mier socialuri samarTlianobis dacvis
mizniT.29
pirveli msoflio omis Semdeg germania ganicdida hiperinflacias, kerZod: 1923
wlis noembrisTvis erTi oqros marka iyideboda 522 miliard qaRaldis markad.30
Seukavebelma inflaciam gamoiwvia: simdidris gadanawileba, ekonomikuri siZneleebi,
socialuri uwesrigoba. miuxedavad mravali Teoriuli naazrevisa, Tu ra gamosavali
unda moZebniliyo xsenebul uimedo situaciaSi, mxolod oertmanis Teoria `garigebis
safuZvlis Sesaxeb~ (Geschäftsgrundlage) iqna gaziarebuli germaniis saimperio
(umaRlesi) sasamarTlos (Reichsgericht) mier, romelic emyareboda gsk-is 242-e
paragrafs. xsenebuli Teoriis mixedviT, nebadarTuli iyo xelSekrulebis misadageba
Secvlil garemoebebTan an misi gauqmeba, Tu garigebis safuZveli Seicvleboda an
moispoboda.31 aRniSnul Teoriaze dayrdnobiT, germaniis saimperio sasamarTlom
daiwyo farTomasStabiani precedentuli gadawyvetilebebis miReba, vinaidan
gaacnobiera Tavisi roli socialuri samarTlianobis dacvis sakiTxebSi – kanonmdeb-
lis uunarobis fonze.32
aRniSnuli problemis (hiperinflaciis) gadasawyvetad germaniis saimperio
umaRlesi sasamarTlos mosamarTleebma moamzades kanonproeqti, romelic germaniis
parlamentma ar gaiziara. 1923 wlis 28 noembers, erT-erT saqmesTan dakavSirebiT,
germaniis saimperio umaRlesma sasamarTlom Tavis Tavze aiRo pasuxismgebloba da
uaryo nominalizmis principi germanul markasTan dakavSirebiT. am SemTxvevaSi
valdebuleba warmoSobili iyo pirveli msoflio omis dawyebamde (anu hiperinflaciis
dawyebamde), movalem gadawyvita valis dabruneba qaRaldis markebiT, romlebic,
rogorc zemoT aRiniSna, sruliad gaufasurebuli iyo. sasamarTlom miiCnia, rom
movalem ar Seasrula valdebuleba. man Tavad gansazRvra germanuli markis kursi.
aRniSnuli gadawyvetilebis miRebisas mosamarTleebi dadgnen moraluri dilemis
winaSe: savaluto kanonmdeblobis (nominalizmis principis) gamoyenebis SemTxvevaSi,
samarTlianobis principis sawinaaRmdegod, kreditorisaTvis arsebiTad damRupveli

27
Äàâèä/Æîôôðå-Ñïèíîçè, Îñíîâíûå ïðàâîâûå ñèñòåìû ñîâðåìåííîñòè, ìåæäóíàðîäíûå îòíîøåíèÿ, Ì.,
2003, 88.
28
`piri, romelic, keTili znis sawinaaRmdegod, ganzrax miayenebs zians sxva pirs, valdebulia,
aunazRauros mas miyenebuli ziani~.
29
Auer, 25.
30
ix. Zimmermann, 21.
31
aRniSnuli Teoriis Sesaxeb ufro dawvrilebiT qvemoT iqneba msjeloba.
32
Dowson, The Effects of Inflation on Private Contracts: Germany, 1914-1924, 33 Mich. L. Rev. 171, 1934,
205-213.
26 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007
doqtorantTa saseminaro naSromebi

Sedegi dadgeboda. gamosavali napovn iqna gsk-is 242-e paragrafis gamoyenebaSi. markis
gauTvaliswinebelma devalvaciam warmoSva kolizia nominalizmis principsa da
keTilsindisierebis princips Soris. maT Soris upiratesoba germaniis sasamarTloebma
mianiWes ukanasknels.33 savaluto kanonmdeblobis gamoyeneba uaryofil iqna, Tu is
winaaRmdegobaSi movidoda keTilsindisierebis principis danawesTan.34
aRniSnulma gadawyvetilebam germaniis iuridiuli sazogadoeba SokSi Caagdo.
xsenebuli gadawyvetilebiT Seirya manamde arsebuli samarTlebrivi wesrigi. valutis
kursis gansazRvra ar iyo sasamarTlos saqme da is ar Seesabameboda exceptio doli generalis
(eqscefcia35 arakeTilsindiseri mosarCelis mimarT) formulas, misi yvelaze farTo
gagebiTac ki. Tu samarTlis zogadi normebi SeiZleba gamoyenebul iqnes sasamarTlos
amgvari Carevis gasamarTleblad, maSin yvelaferi SesaZlebelia – ambobdnen
kritikosebi.36
hedemanma mZafri kritikis qveS moaqcia zogadi daTqmebis gamoyenebis praqtika. Tavis
momcro naSroms, romelic xsenebul sakiTxebs exeboda, man uwoda: `gaqceva zogad daTqmaSi
– saSiSroeba saxelmwifosa da samarTlisTvis~,37 sadac igi gulmodgined amtkicebda,
rom amgvari sasamarTlo praqtika da samosamarTleo diskreciis SeuzRudavoba
gamoiwvevda samarTlebriv normaTa, rogorc xelisuflebis SezRudvis instrumentis,
sasicocxlo funqciis xelyofas. man germania Seadara dacemis piras misul romis imperias,
romelmac gaiara igive gza, kanonis uzenaesobis principidan imperatorebis nebis
tiraniisken. hedemanma, kerZod, ganacxada: Tu saxelmwifo, rogorc umaRlesi
Zalauflebis mqone piri, moaxdens zogadi daTqmebis implementacias, maSin moqnilobis
faqtori gaerTiandeba Zalauflebis faqtorTan da zogadi daTqmebi iqceva arakontro-
lirebad iaraRad. misi SiSis momgvreli winaTgrZnoba srulad axda 1933 wels germaniaSi,
qveynis saTaveSi, nacionalistur-socialisturi partiis mosvlis Semdeg. keTilsindi-
sierebis principi (sxva zogad daTqmebTan erTad) gaxda erT-erTi xelsayreli instru-
menti, romlis meSveobiTac germaniis samarTlebriv sistemaSi SeRweva daiwyo nacionalis-
turi suliT gaJRenTilma axalma samarTlebrivma ideologiam.38 magaliTad: samuSaodan
gaTavisuflebul ebraelTa sapensio (sakompensacio) sarCelebTan dakavSirebiT, 1940
wlamde germaniis sasamarTloebi yoymanobdnen, aSkarad moexdinaT Tu ara revizia
xelSekrulebis naTlad Camoyalibebuli im pirobebisa, romlebic iTvaliswinebda
kompensaciis gacemas gaTavisuflebul muSakze. Tumca SemdgomSi `gamosavali moinaxa~
damsaqmeblis ekonomikuri sirTuleebis Teoriaze dayrdnobiT. am mxriv `mowinave~ saqmed
miCneul iqna germaniis Sromis umaRlesi sasamarTlos (Reichsarbeitsgericht) 1940 wels

33
RGZ 107, 78 ff.
34
ix. Zimmermann, 21.
35
Exceptio – eqscefcia, procesualuri daTqma mopasuxis sasargeblod. Exceptio doli generalis –
ewoda misi mravalgvari gamoyenebis gamo. mocemul SemTxvevaSi igi mimarTulia im mosarCelis
mimarT, romelic pretenzias acxadebs raimeze usamarTlod, radgan igi ewinaaRmdegeba bona
fides, Tundac formalurad eyrdnobodes ius civile-s. ix. Ñàíôèëèïïî, Êóðñ ðèìñêîãî ÷àñòíîãî ïðàâà,
Ì. (ÁÅÊ), 2000, 105.
36
ix. Zimmermann, 21.
37
Hedemann, Die Flucht in die Generalklauseln, Eine Gefahr für Recht und Staat, 1993.
38
bedis ironiiT, hedemani sulac ar gulisxmobda zemoaRniSnuls, piriqiT, igi erT-erTi
aqtiuri momxre iyo faSisturi ideologiis da man, rusi bolSevikebisa ar iyos, wamoayena
aranakleb fanatikuri idea gsk-is gauqmebisa da axali `saxalxo kodeqsis~ Seqmnis Sesaxeb,
romelic ukeT Seesatyviseboda nacionalur suls, da romelic gamomdinareobda `sisxlisa
da mamulis erTobidan~, ix. Zimmermann, 21.

28 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007


doqtorantTa saseminaro naSromebi

miRebuli gadawyvetileba, romlis Tanaxmadac, sasamarTloebi valdebulni iyvnen,


daenergaT nacisturi ideologia moqmed samarTalSi. aRniSnuli miznis misaRwevad
gamoyenebuli iyo keTilsindisierebis principi (daTqma), romelic akonkretebda
meTodologiurad uxarvezo formiT kanonmdeblis arapirdapir nebas, mimarTuls
ebraelTa winaaRmdeg. Tumca unda aRiniSnos imis Sesaxebac, rom iyo SemTxvevebi, rodesac
germaniis sasamarTloebi swored keTilsindisierebis principze dayrdnobiT nawilobriv
akmayofilebdnen ebraelTa sapensio (sakompensacio) sarCelebs.39 amrigad, imis gancxadeba,
rom zogad daTqmebsa da pozitiuri kanonis dakninebas Soris arsebobda mizezobrivi
kavSiri nacisturi teroris sasargeblod – pirdapiri saxiT ar dasturdeba.40
meore mxriv, imdroindeli germaniis kerZo samarTlis istoriis Seswavla gviCvenebs,
rom amgvari meTodologiuri iaraRis SiSismomgvreli moqniloba im iuristebis xelSi,
romlebic moqmedebdnen faSisturi ideologiis suliskveTebiT, akninebda samarTals.
aseTma SeuzRudavma ganmartebam mniSvnelovani roli Seasrula germaniis samarTleb-
rivi sistemis `wabilwvaSi~.41
1945 wlis Semdeg kanonis uzenaesobis principis aRdgenas da faSisturi kanonmdeb-
lobisa da misi samarTlebrivi ganmartebebis gauqmebas ar mohyolia samoqalaqo
kodeqsis ZiriTadi normebis da sasamarTlo praqtikis, romelic 1900 wlidan
momdinareobda, gauqmeba. keTilsindisierebis principma ganagrZo arseboba samarTlis
yvela sferoSi.42
ai ras amboben samosamarTleo samarTalze, romelic bevrwilad zogadi daTqmebis
gamoyenebis Sedegad ganviTarda, cnobili germaneli iuristebi – cvaigerti da kotci:
sasamarTloTa saqmianobam germaniis samoqalaqo kodeqss Secvlil socialur
pirobebTan adaptaciis TvalsazrisiT, axali sicocxle STabera. germaniis samoqalaqo
kodeqsis, iseve rogorc safrangeTis samoqalaqo kodeqsis yvela nakveTi, imdenad
safuZvlianad `gaSalaSinda~ samosamarTleo samarTlis mier, rom mxolod kanonis
teqstis wakiTxva umcires warmodgenasac ki ver qmnis moqmed, `cocxal~ samarTalze.
SedarebisTvis, Tu frang mosamarTleTa kanonSemoqmedebis safuZvelia xarvezebi
kanonSi da safrangeTis samoqalaqo kodeqsis teqnikuri arasrulyofileba, germaniaSi
imave miznis miRwevis realizacia xerxdeba gsk-is 138-e, 157-e, 242-e, 826-e paragrafebSi
asaxuli zogadi daTqmebis wyalobiT. aRniSnuli daTqmebi erTgvari damcavi Rilakebia
da isini xels uSlian germaniis samoqalaqo kodeqsis, zusti da warsulis damakonser-
vebeli normebiTurT, socialuri cvlilebebis wnexis qveS afeTqebas.43

5. keTilsindisierebis principi Ria normaa

yvela marTlwesrigi obieqturi keTilsindisierebis princips ganixilavs rogorc


normatiul koncefcias. marTlac, keTilsindisiereba xSirad warmoCndeba saxelSek-
rulebo samarTlis, valdebulebiTi samarTlis an mTlianad kerZo samarTlis umaRles
normad. aRniSnulis gamo, kodeqsis bevri norma (muxli), romelic naTlad (pirdapir)
ar uTiTebs masze, mainc mas efuZneba.

39
Rûthers, Die unbegrenzte Auslegung, Zum Wandel der Privatrechtsordnung im Nationalsozialismus, 4th ed.,
1991, 226-227, Auer-is naSromis mixedviT, 29.
40
iqve, 29.
41
ix. Zimmermann, 21-22.
42
ix. Dawson, The Oracles of Law, 1968, 478, Auer-is naSromis mixedviT, 30.
43
ix. cvaigerti/kotci, tomi I., 169.

30 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007


doqtorantTa saseminaro naSromebi

keTilsindisierebis principi bevrwilad dakavSirebulia moralur standartebTan:


erTi mxriv, igi Tavad aris moraluri standarti, eTikur-samarTlebrivi principi.
keTilsindisiereba niSnavs gulwrfelobas, siwmindes, miukerZoeblobas, obieqturobas,
samarTlianobas, erTgulebas da sxva. 44 xSirad amboben, keTilsindisierebis
standartSi ZiriTadad moiazreba is, rom kontrahentma mxedvelobaSi unda miiRos
meore mxaris interesebic, 45 meore mxriv, keTilsindisierebis principi – es aris
karibWe, romlis gavliTac moraluri Rirebulebebi samarTlad iqceva.46
erTi SexedviT, bundovania, Tu ras gulisxmobs keTilsindisierebis principi. zogi
avtori mas normas47 uwodebs; zogni – samarTlebriv princips;48 standartuli qcevis
wess;49 dauwereli samarTlis wyaros,50 zogad daTqmas;51 umaRles normas;52 samefo
normas;53 normaTa dedofals.54 nebismier SemTxvevaSi, zogadad, davas ar iwvevs is
sakiTxi, rom keTilsindisierebis principi ar aris iseTi norma, romelic msgavsia
kodeqsebSi arsebul normaTa umetesobisa. amitom igi Ria normaa, romlis Sinaarsic
ar SeiZleba dadgindes mxolod abstraqtuli gziT, aramed igi damokidebulia saqmis
faqtobriv garemoebebze, romelTa mimarTac igi unda iqnes gamoyenebuli da romelic
dadgenil unda iqnes dakonkretebis meTodis gamoyenebiT.55
aqve unda iTqvas imis Sesaxebac, rom mravali samarTlebrivi instituti, romelic
Tavdapirvelad ganviTarda sasamarTloebis mier gsk-is 242-e paragrafze
dayrdnobiT, agrZelebs avtonomiur reJimSi `cxovrebas~. xelSekrulebis standar-
tuli pirobebi dReis mdgomareobiT wesrigdeba calke muxlebiT (gsk-is 305-e – 310-e

44
obieqtur kriteriumze dafuZnebul keTilsindisierebis princips, rogorc zemoT aRiniSna,
germanul iuridiul literaturaSi Treu und Glauben ewodeba. Treu niSnavs erTgulebas,
loialurobas, ndobas, xolo Glauben rwmenas, ndobas. Treu und Glauben kombinacia ki xandaxan
praqtikaSi ganimarteba gacilebiT ufro farTo mniSvnelobiT, vidre mTlianobaSi aRebuli
zemoaRniSnuli cneba misi sityvasityviTi mniSvnelobiT, magaliTad, rogorebicaa: kontra-
hentTa loialuri qceva, mzrunveloba, moqmedeba meore mxaris interesebis gaTvaliswinebiT,
gonivruli ndobis dacva da sxva. ix. Zimmermann , 30-31.
45
`keTilsindisierebis definicias samoqalaqo kodeqsi ar iZleva. keTilsindisieri qceva
araa samarTlebrivi qcevis tolfasi. yovelgvari aramarTlzomieri moqmedeba araa
imavdroulad arakeTilsindisieri moqmedeba da, piriqiT, arakeTilsindisieri qceva yovelTvis
ar aris aramarTlzomieri qceva. keTilsindisiereba gulisxmobs samoqalaqo brunvis
monawileTa moqmedebas gulisxmierebiTa da pasuxismgeblobiT, erTmaneTis uflebebisadmi
pativiscemiT mopyrobas~. ix. zoiZe, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentarebi, wigni
mesame, Tbilisi (samarTali), 2001, 270.
46
Hesselink, Good Faith, Towards a European Civil Code, 2. ed., The Hague/London/Boston (Kluwer Law
International), 1998, 288.
47
Larenz, Lehrbuch des Schuldrechts, I Band Allgemeiner Teil, 14 Auflage, München, 1987, 129, Hesselink-is
naSromis mixedviT, 288; Herbots, Contract Law in Belgium, Deventer-Boston/Bruxelles, 1995, 109.
48
Stathopoulos, Contract Law in Hellas, The Hague-London-Boston/Athens, 1995, 50.
49
iqve, 52; Bianca, Diritto Civile, III, Contratto, Milano, 1987, 233, Hesselink-is naSromis mixedviT, 289.
50
Hartkamp, Mr. C. Asser’s handleiding tot de bepefening van het Nederlands burgerlijk recht,
Verbintenissenrecht, Deel II Algemene leer der overeenkomsten, 9th ed., Zwolle, 1997, 305, Hesselink-is
naSromis mixedviT, 289.
51
ix. cvaigerti/kotci, tomi I, 166-167.
52
Lando, Salient Features of the Principles of European Contract law: A Comparison with the UCC, Pace
International Law Review, Fall 2001, 339-340.
53
ix. zoiZe, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentarebi, wigni mesame, Tbilisi (samarTali),
2001, 271; agreTve, ix. Lando, 339.
54
ix. Zimmermann, 18.
55
Heinrichs, Beck’sche Kurz-Kommentare, Band 7, §242; Palandt, Bürgeliches Gesetzbuch, 55 Aufl.,
München, 1996, 3, Hesselink-is naSromis mixedviT, 289.

32 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007


doqtorantTa saseminaro naSromebi

paragrafebi), ris gamoc Tanamedrove sasamarTlo praqtika, xsenebuli saqmeebis


ganxilvisas ukve aRar eyrdnoba gsk-is 242-e paragrafs. igive iTqmis garigebis
safuZvlis Teoriis Sesaxeb, romelic ganaviTara sasamarTlo praqtikam 242-e
paragrafze dayrdnobiT, xolo amJamad igi calke normebis saxiT asaxulia gsk-Si
(313-e paragrafi).
yovelive amiT unda aixsnas, rom gsk-is 242-e paragrafis komentarebi 1961 wels
Seadgenda 1500 gverdze mets, 56 Semdeg gamocemaSi ki mxolod 500 gverds. 57
keTilsindisierebis principi xSirad gamoiyeneba rogorc gardamavali faza, sanam
axali norma saTanado doneze Camoyalibdeba da damoukideblad dadgeba fexze.
aRniSnulis gamo keTilsindisierebis principi Ria normaa, romlis Sinagani sistemis
ganviTarebis (dakonkretebis) Sedegadac ibadeba axali normebi da isini, rogorc
zemoT iTqva, SemdgomSi agrZeleben damoukidebel cxovrebas.

6. keTilsindisierebis principis `konkretizacia~

rogorc iTqva, keTilsindisierebis abstraqtuli standarti unda dakonkretdes, raTa


misi praqtikaSi gamoyeneba SesaZlebeli gaxdes. sasamarTlom unda gansazRvros, Tu
ra moTxovnebi aqvs keTilsindisierebis princips konkretul faqtobriv garemoebebTan
dakavSirebiT. Tumca mosamarTle uflebamosili ar aris, Tavisi subieqturi
Sexedulebebidan gamomdinare imoqmedos ise, rogorc mas ufro samarTlianad miaCnia.
man keTilsindisierebis daTqmis gamoyenebisas, ramdenadac es SesaZlebelia, unda
imoqmedos obieqtur kriteriumebze dayrdnobiT. ase, magaliTad, holandiis
samoqalaqo kodeqsi iTvaliswinebs specialur normebs, Tu ra moTxovnebi unda iqnes
gaTvaliswinebuli keTilsindisierebis principis gamoyenebisas konkretul saqmesTan
dakavSirebiT, kerZod, me-12 muxlSi naTqvamia Semdegi:
`imis gansasazRvrad, Tu ras moiTxovs goniereba da samarTlianoba, mxedvelobaSi
unda iqnes miRebuli sayovelTaod aRiarebuli samarTlebrivi principebi, holandiis
Tanamedrove samosamarTleo samarTali, agreTve sazogado da sajaro interesebi,
romlebic mas exeba~.
amasTan erTad, qveyanaTa umetesobaSi, gansakuTrebiT ki germaniaSi, mecnierebis mier
xdeba sasamarTlo praqtikis yovelmxrivi Seswavla da ganzogadeba. aRniSnuli meTodis
mizani isaa, rom zogadi daTqmebi, rogoricaa, magaliTad, keTilsindisierebis principi,
gamoyenebul iqnes sasamarTloebis mier gonivrul da obieqtur kriteriumebze
dayrdnobiT (rac prognozirebadi iqneba mxareebisTvis), ramdenadac es SesaZlebelia,
raTa konkretuli mosamarTlisaTvis mcire SesaZlebloba darCes, imoqmedos subieqtur
mosazrebebze dayrdnobiT. saerTo Tanxmobaa miRweuli im meTodTan dakavSirebiT,
romelmac ganasxvava erTmaneTisgan keTilsindisierebis principis funqciebi da dayo
jgufebad sasamarTlo magaliTebi, sadac xsenebuli principi iqna gamoyenebuli.58
Tumca aseTi konkretizacia ar niSnavs imas, rom keTilsindisierebis principis
gaqvaveba anu mis xist normad gadaqceva moxdeba. unda iTqvas, rom igi mainc darCeba

56
Weber, Staudinger Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesezbuch, 11th edn., München, 1961, §242,
Zimmermann-is wignis mixedviT, 21.
57
ix. Schmidt, Staudinger Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesezbuch, 12. Auflage, München,
1981, §242.
58
ix. Hesselink , 289.

34 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007


doqtorantTa saseminaro naSromebi

Ria normad, romelic SeZlebs mniSvnelovani rolis Sesrulebas samarTalSefardebiT


saqmianobaSi moqnili politikis gatarebisas. rogorc xatovnad iqna naTqvami,
keTilsindisierebis principis Sinagani buneba ver Seegueba `dasamorCilebel
perangs~.59
amrigad, rogorc zemoT aRiniSna, keTilsindisierebis principis raobas yvelaze
ukeT warmoaCens sasamarTlo praqtika.

7. keTilsindisierebis principi praqtikaSi

keTilsindisierebis principma mniSvnelovani aRiareba moipova evropis qveynebis


sasamarTlo praqtikaSi, metadre bolo aTwleulebSi. mas sul ufro da ufro xSirad
mimarTaven saxelSekrulebo urTierTobebis mimarT, es iqneba xelSekrulebis namdviloba,
xelSekrulebis dadeba, xelSekrulebis Sesruleba, Tu winasaxelSekrulebo urTierTobebi.

7.1 winasaxelSekrulebo urTierToba da xelSekrulebis dadeba

evropis qveynebis marTlwesrigTa umetesoba icnobs keTilsindisierebis princips


winasaxelSekrulebo urTierTobebSi. zogierTi kodeqsi Seicavs specialur normebs
aRniSnulis Sesaxeb.60 aRniSnul normas aseve Seicavs `evropuli~ principebis 2:301 muxli:
`1. mxare Tavisufalia awarmoos molaparakeba da ar aris pasuxismgebeli SeTanxme-
bis miuRwevlobisTvis.
2. Tumca mxare, vinc awarmoebda molaparakebas an Sewyvita igi keTilsindisierebisa
da patiosani saqmosnobis principebis sawinaaRmdegod, valdebulia, aunazRauros
meore mxares miyenebuli zarali.
3. kerZod, keTilsindisierebisa da patiosani saqmosnobis principebis sawinaaRmde-
god CaiTvleba mxaris mier molaparakebis dawyeba an gagrZeleba meore mxaresTan
SeTanxmebis miRwevis namdvili ganzraxvis gareSe~.
sxva qveynebSi ki sasamarTlo praqtikis wyalobiT iqna dadgenili keTilsindisierebis
principi winasaxelSekrulebo urTierTobebSi. agreTve am zogad valdebulebaSi
moiazreba winasaxelSekrulebo urTierTobebSi kontrahentis informirebis
valdebuleba.61
magaliTad: saxlis gamyidveli valdebulia, acnobos myidvels mzidi sakoWe
gadaxurvis arasakmarisi mdgradobis Sesaxeb, Tundac es misTvis didi wagebis momtani
iyos.62 germaniis federaluri (umaRlesi) sasamarTlos azriT, keTilsindisierebis
principis moTxovnidan gamomdinare, karg mdgomareobaSi myofi naxmari avtomobilis
gamyidveli valdebulia, myidvels acnobos, Tundac am ukanasknelma arc ikiTxos, rom
manqana naavarievi iyo, winaaRmdeg SemTxvevaSi myidvels SeuZlia, motyuebis safuZvelze
garigebis Secileba.63

59
Roth, Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesezbuch, München, 1994, §242, No.7, Hesselink-is
naSromis mixedviT, 290.
60
italiis samoqalaqo kodeqsis 1337-e muxli, saberZneTis samoqalaqo kodeqsis 197-e muxli,
portugaliis samoqalaqo kodeqsis 227-e muxli.
61
safrangeTi: Cass. com., 1983 wlis 8 noemberi, Bull. civ., IV, No.298, No.260.
62
BGH NJW 1965, 34.
63
BGH NJW 1982, 1386, cvaigertis/kotcis mixedviT, t. II, 112.

36 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007


doqtorantTa saseminaro naSromebi

zogierTi qveynis sasamarTlo praqtika iTvaliswinebs pasuxismgeblobis dakisrebas


im pirisaTvis, romelic Sewyvets molaparakebas xelSekrulebis dadebasTan
dakavSirebiT imgvarad, rom aRniSnuli winaaRmdegobaSi mova winasaxelSekrulebo
urTierTobebidan gamomdinare keTilsindisierebis principTan.64
udavod, evropis qveynebis sasamarTlo praqtikis gavleniT unda aixsnas is
garemoeba, rom ssk-is 317-e III muxliT gaTvaliswinebul iqna Semdegi norma:
`molaparakebis monawiles SeuZlia, meore monawiles mosTxovos im xarjebis
anazRaureba, romlebic man gaswia xelSekrulebis dasadebad, magram es xelSekruleba
meore monawilis braleuli moqmedebis Sedegad ar dadebula~.
am SemTxvevaSi `braleuli moqmedeba~ `arakeTilsindisieri moqmedebis~ cnebis
tolfasia. aRniSnuls, garkveulwilad, adasturebs ssk-is xsenebuli muxlis
komentarebi: `praqtikaSi iyo SemTxvevebi, roca yvela mosamzadebeli samuSao
Sesrulda, yvelaferi momzadda xelSekrulebis dasadebad, magram erT-erTi mxaris
braliT xelSekruleba ar daido. realurad, erT mxares mouwia xarjebis gaweva,
romlis anazRaurebis valdebulebas kanoni meore mxares ar akisrebda. amitom
sasamarTlo praqtikam Camoayaliba norma, romlis Tanaxmad, molaparakebis
monawiles SeuZlia, meore monawiles mosTxovos im xarjebis anazRaureba, romlebic
man gaswia xelSekrulebis dasadebad, magram es xelSekruleba meore monawilis
braleuli moqmedebis Sedegad ar daido. Tanamedrove valdebulebiTi samarTlis
es udavo monapovari gaiziara saqarTvelos samoqalaqo kodeqsma da 317-e III muxliT
saxelSekrulebo molaparakebis arakeTilsindisier monawiles xarjebis anazRa-
urebis movaleoba daakisra. Tu ra unda CaiTvalos `meore monawilis braleul
moqmedebad~, romlis gamoc ar daido ukve momzadebuli xelSekruleba, konkretuli
faqtis Sefasebis sakiTxia da es Sefaseba sasamarTlo praqtikam unda ganaxorci-
elos~.65
cxadia, ufro marTebuli iqneboda, Tuki ssk-is 317-e III muxlSi, nacvlad gaurkveveli
cnebisa – `braleuli moqmedeba~, miTiTebuli iqneboda cneba `arakeTilsindisieri
moqmedeba~.
ssk icnobs rogorc winasaxelSekrulebo urTierTobidan valdebulebis
warmoSobis safuZvels,66 aseve kontrahentis mier informaciis gacemis valdebu-
lebas,67 Tumca uSualod xsenebul muxlebSi miTiTebuli ar aris keTilsindisierebis
qcevis standartze, magram, rogorc zemoT aRiniSna, ssk-is me-8 III muxlis Tanaxmad,
keTilsindisierebis zogadi daTqma vrceldeba mTlianad kerZo samarTalze da
xsenebuli normisa da ssk-is 317-e II da 318-e muxlebis erTobliobaSi gamoyenebis
Sedegad saqarTvelos mosamarTleebs SeuZliaT iseTive Sedegis miRweva, rogoric mis

64
safrangeTi: Civ. I, 1976 wlis 12 aprili, bull. Civ., i, no. 122, Def., 1976, a. 31434, no. 5, 389, Aubert-is
SeniSvniT.
65
Wanturia, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni mesame, Tbilisi (samarTali),
2001, 51.
66
ssk-is 317-e II muxli: `316-e muxliT gaTvaliswinebuli movaleobebiT valdebuleba SeiZleba
xelSekrulebis momzadebis safuZvelzec warmoiSvas~.
67
ssk-is 318-e muxli: `valdebulebidan SeiZleba gamomdinareobdes ama Tu im informaciis
miRebis ufleba, informaciis gacema uzrunvelyofili unda iyos maSin, roca mas mniSvneloba
aqvs valdebulebis Sinaarsis gansazRvrisaTvis da kontrahents SeuZlia sakuTari uflebis
Selaxvis gareSe gasces es informacia. informaciis gacemis xarjebi valdebul pirs unda
aunazRauros misma mimRebma~.

38 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007


doqtorantTa saseminaro naSromebi

evropel kolegebs, anu aiZulon mxareebi, daicvan keTilsindisierebis qcevis


standarti winasaxelSekrulebo urTierTobaSic.

7.2 formis daucveloba da xelSekrulebis namdviloba

keTilsindisierebis principis darRvevas SeuZlia gamoiwvios xelSekrulebis baTiloba,


magaliTad, mraval qveyanaSi Sesabamisi kanonebis miRebamde, sasamarTloebis mier
baTilad cxaddeboda xelSekrulebebi, rodesac standartuli pirobebi ewinaaRmdege-
boda keTilsindisierebis princips.68 amJamad, bevr qveyanaSi specialuri normebiTaa
mowesrigebuli aRniSnuli sakiTxebi. gamonaklisi am mxriv arc saqarTveloa, romlis
samoqalaqo kodeqsis 346-e muxliT gaTvaliswinebul iqna Semdegi:
`baTilia xelSekrulebaTa standartuli piroba, miuxedavad xelSekrulebaSi
misi CarTvisa, Tu igi ndobisa da keTilsindisierebis principebis sawinaaRmdegod
sazianoa xelSekrulebis meore mxarisaTvis. amasTan, mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli
is garemoebebi, romelTa arsebobisas iqna es pirobebi xelSekrulebaSi Setanili,
mxareTa ormxrivi interesebi da sxva~.
meore mxriv, keTilsindisierebis principi SeiZleba safuZvlad daedos
xelSekrulebis baTilad arcnobas. magaliTad, holandiis samoqalaqo kodeqsis 230-e
muxliT gaTvaliswinebulia Semdegi:
`1. ufleba xelSekrulebis Zaladakargulad cnobis Sesaxeb 228-e da 229-e
muxlebis Sesabamisad qarwyldeba, rodesac meore mxare droulad sTavazobs
xelSekrulebis Sedegebis cvlilebas, romelic sakmarisi zomiT aRmofxvris im piris
mier gancdil zians, romelsac aqvs ufleba, moiTxovos xelSekrulebis baTiloba,
mocemuli xelSekrulebis SenarCunebiT.
2. garda amisa, erT-erTi mxaris Txovnis safuZvelze, mosamarTles SeuZlia,
xelSekrulebis baTilad cnobis magivrad, Secvalos xelSekrulebis Sedegi zianis
Tavidan asacileblad~.
xelSekrulebis dadebis dros ama Tu im formaluri moTxovnis dacvis
aucileblobis Sesaxeb kanonis normaTa SemoRebis dros kanonmdebels garkveuli
miznebi amoZravebs. magaliTad, mowmis Cvenebebis gauTvaliswinebloba nakarnaxevi unda
iyos samarTlebrivi politikis TvalsazrisiT, mtkicebulebis aRniSnuli saSualebis
arasandoobiT,69 xolo meore mxriv, upiratesobis miniWeba werilobiTi sabuTisaTvis
misi meti sandoobiT aris gamowveuli. 70 amave dros, formaluri midgomis dros
SesaZloa, sasurveli Sedegi ver iqnes miRweuli.
ssk-is 885-e muxli imperatiulad gansazRvravs, rom sabanko garantia gacemul
unda iqnes werilobiTi formiT. aRniSnuli muxlis daucvelobis SemTxvevaSi, ssk-is
59-e muxlis Tanaxmad, romlis analogsac germaniaSi `brmadmoqmed~ (blindwirkende)71
normas uwodeben, xelSekruleba baTilad unda iqnes cnobili, kanoniT dadgenili
formis daucvelobis gamo, miuxedavad imisa, rom SesaZloa, udavod dadgindes,
mowmeTa da mxareTa Cvenebebis wyalobiT, rom aseTi SeTanxmeba namdvilad Sedga da
mxareebs namdvili ganzraxva amoZravebdaT.

68
germania, BGH, 1956 weli 29 oqtomberi.
69
cvaigerti/kotci, tomi II, 60.
70
Cinuri andazis Tanaxmad, aTas Wkuas qaRaldis erTi nagleji sjobia.
71
aRniSnuli gamoTqma gamoyenebul iqna gsk-is 766-e paragrafis mimarT, ix. cvaigerti/kotci,
tomi II, 61.
40 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007
doqtorantTa saseminaro naSromebi

amitom formis dacvis momTxovni normebis gamoyeneba xSirad scildeba im


samarTlebrivi politikis CarCoebs, risTvisac Seiqmna igi kanonmdeblis mier. kanonis
Sesatyvisad maT zust ganxorcielebas praqtikaSi SesaZloa mohyves samarTlianobis
grZnobis seriozuli Selaxva. marTlwesrigTa efeqturi funqcionirebis Tvalsaz-
risiT savsebiT samarTliania sakiTxis dasma – xom ar iqneboda ufro gonivruli,
garkveul garemoebebSi uaryofiliyo formis damcavi normebis gamoyeneba.72 germaniis
sasamarTlo praqtika am gziT wavida, rodesac man keTilsindisierebis principze
dayrdnobiT mravali xelSekruleba `gadaarCina~ baTilobas – kanoniT dadgenili
formis daucvelobis miuxedavad. gansakuTrebiT didia sasamarTlo praqtika
sarCelebze miwis nasyidobis xelSekrulebebis dadebisas sanotaro wesiT misi
daumowmeblobis Sesaxeb, riTac dairRva gsk-is 313-e paragrafis formaluri
moTxovnebi. miuxedavad amisa, sasamarTlo gadawyvetilebebiT miwis nakveTze
sakuTrebis uflebis gadacema xSirad momxdara.
mocemuli problemis gadawyvetisas germaniis sasamarTlo praqtika upiratesobas
aniWebs keTilsindisierebis princips. sasamarTloebi mxedvelobaSi iReben mxareTa
qcevas da svamen kiTxvas: ramdenad arakeTilsindisieri da araloialuri iyo qceva,
Tu formis daucvelobis momizezebiT erT-erTi mxare uars ambobs Tavisi
valdebulebis Sesrulebaze?73
edelmanis saqmis Tanaxmad, mopasuxem mihyida mosarCeles miwis nakveTi. garigeba
werilobiTi formiT iyo Sedgenili da mas xels awerda mopasuxe sawarmos generaluri
direqtori. rodesac mosarCelem moiTxova xelSekrulebis sanotaro wesiT damowmeba,
mopasuxem upasuxa, rom man xeli moawera rogorc sazogadoebis xelmZRvanelma da
aRniSnuli tolfasi iyo sanotaro aqtisa. germaniis federalurma (umaRlesma)
sasamarTlom daadgina, rom am SemTxvevaSi mopasuxis argumenti formaluri moTxovnis
daucvelobis Sesaxeb `ganuzomlad mkacria~, rodesac erTi mxare daeyrdno mTlianad
meore mxaris dapirebas, sasamarTlom daakmayofila sarCeli xelSekrulebis
Sesrulebis Sesaxeb.74
Sveicariis sasamarTlo praqtika, germaniis sasamarTlo praqtikis msgavsad,
miiCnevs, rom xelSekrulebis orive mxaris mier Sesrulebis Semdeg, formis
naklovanebis Sesaxeb pretenziis gancxadeba CaiTvleba `uflebis aSkara borotad
gamoyenebad~.75
am mxriv sainteresoa, rom 1964 wlis saqarTvelos ssr samoqalaqo kodeqsis 47-e
muxlis meore abzaciT gaTvaliswinebuli iyo Semdegi: `Tu erTma mxarem mTlianad an
nawilobriv Seasrula garigeba, romelic sanotaro wesiT dadasturebas moiTxovs,
xolo meore mxare Tavs aridebs garigebis sanotaro wesiT gaformebas, sasamarTlos
SeuZlia, im mxaris moTxovniT, romelmac garigeba Seasrula, cnos garigeba dadebulad,
Tu es garigeba kanonsawinaaRmdegos arafers ar Seicavs; aseT SemTxvevaSi garigebis
Semdgomi sanotaro gaformeba saWiro aRar aris~.
aqve unda aRiniSnos, rom xsenebuli zogadi daTqma germaniis sasamarTloebis mier
gamoiyeneboda mxolod im SemTxvevebSi, rodesac kanonis formaluri moTxovnebis

72
iqve, 61.
73
iqve, 61.
74
BGHZ 48, 396, Markesinis/Lorenz/Dannemann, The German Law of Obligations, Volume I, The Law of
Contracts and Restitution: A Comparative Introduction, Oxford (Claredon press), 2001, 558-560.
75
ix. cvaigerti/kotci, tomi II, 62.

42 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007


doqtorantTa saseminaro naSromebi

Sesruleba gamoiwvevda ara mxolod mZime, aramed dauSvebel Sedegs kontrahentisTvis,


romelic mosurne iyo xelSekrulebis namdvilobis SenarCunebisa.76
saqarTvelos jerjerobiT ar gaaCnia sasamarTlo praqtika samarTalurTi-
erTobis mosawesrigeblad keTilsindisierebis zogadi daTqmis gamoyenebis Sesaxeb,
cxadia, Tu ar CavTvliT erT gamonakliss, 77 sadac swored xsenebul principze
dayrdnobiT, miuxedavad kanoniT dadgenili formis daucvelobisa, xelSekrulebis
namdviloba `gadarCenil~ iqna. saqmis arsi konkretulad mdgomareobda SemdegSi:
mosarCelem auqcionze gamarjvebis Sedegad SeiZina uZravi qoneba (maRazia). man
droulad da srulad dafara saprivatizebo obieqtis Rirebuleba. Tbilisis erT-
erTi raionis saxelmwifo qonebis marTvis ganyofilebam mosarCeles gadasca
sakuTrebaSi samarTavad mis mier auqcionze Sesyiduli qoneba, razec Sedga miReba-
Cabarebis aqti. garkveuli drois gasvlis Semdeg SeZenili qonebis samarT-lebrivi
registraciisaTvis aucilebeli sakuTrebis damadasturebeli mowmobis gasacemad
mosarCelem mimarTa qonebis marTvis sammarTvelos, am ukanasknelma ki mas uari
ganucxada mis gacemaze, radgan mosarCelis mier ar iqna Sesrulebuli saqarTvelos
saxelmwifo qonebis marTvis ministris 1999 wlis 31 martis 1-3/151 brZanebiT
damtkicebuli `saxelmwifo qonebis auqcionis formiT privatizebis Sesaxeb~
debulebis me-7 muxlis me-6 punqti, romlis Tanaxmadac, auqcionis Sedegebis
damtkicebis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebidan 20 kalendaruli dRis vadaSi
`gamarjvebuli~ valdebuli iyo, gamyidvelTan daedo sanotaro wesiT damowmebuli
xelSekruleba qonebis miReba-Cabarebis aqtTan erTad, rac mosarCeles ar gaukeTebia.
Tbilisis saqalaqo sasamarTlos administraciul saqmeTa kolegiis 2005 wlis 10
noembris gadawyvetilebiT, sarCeli ar dakmayofilda. sasamarTlom gaiziara
mopasuxis, Tbilisis qonebis marTvis sammarTvelos, mosazrebebi.
Tbilisis saapelacio sasamarTlos administraciul saqmeTa palatis 2006 wlis 4
ivlisis gadawyvetilebiT (saqme 3b-1286-06) ki dakmayofilda saapelacio saCivari,
gauqmda pirveli instanciis sasamarTlos gadawyvetileba da axali gadawyvetilebis
gamotaniT dakmayofilda sarCeli Semdeg garemoebaTa gamo: rogorc xelSekrulebiT,
aseve xsenebuli debulebis Tanaxmad, umTavresi valdebuleba, rac auqcionSi
`gamarjvebuls~ (anu mosarCeles) ekisreboda, es iyo saprivatizebo Tanxis srulad da
droulad gadaxda. igi man keTilsindisierad Seasrula. rac Seexeba sanotaro wesiT
damowmebul xelSekrulebas, cxadia, aranairi safuZveli da mizezi, rom igi apelants
ar gaeformebina saxelmwifo qonebis marTvis sammarTvelosTan, mas ar gaaCnda (Tanxa
mas ukve gadaxdili hqonda). ufro metic, aRniSnuliT am ukanasknels aranairi ziani
ar misdgomia, rac misma warmomadgenelmac daadastura sasamarTlo sxdomaze.
saqalaqo sasamarTlom arasworad ganmarta `saxelmwifo qonebis auqcionis formiT
privatizebis Sesaxeb~ debulebis me-7 muxlis me-6 punqti, rodesac xelSekrulebis
dadebis valdebuleba daakisra mxolod mosarCeles. cxadia, rom xelSekrulebis
dadebisaTvis saWiro iyo orive mxaris nebis gamovlena, saqmeSi ki ar moipoveba imis
damadasturebeli mtkicebuleba, rom saxelmwifo qonebis marTvis sammarTvelom
SesTavaza (an Seaxsena) myidvels xelSekrulebis dadebis aucileblobis Sesaxeb.

76
Auer-is naSromis mixedviT, 33.
77
yovel SemTxvevaSi, sxva sasamarTlo gadawyvetileba, romelic uSualod keTilsindisi-
erebis principze dayrdnobiT iqneboda gamotanili xelSekrulebis mosawesrigeblad, am
naSromis avtorisTvis ucnobia.

44 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007


doqtorantTa saseminaro naSromebi

saapelacio sasamarTlom miiCnia, rom administraciuli organos aRniSnuli


pozicia winaaRmdegebaSi modioda samoqalaqo kodeqsis 361-e II muxlis moTxovnasTan,
romlis Tanaxmadac, valdebuleba unda Sesrulebuliyo keTilsindisierad. miuxe-
davad imisa, rom kontrahentebma gadaaciles xelSekrulebis dadebis 20-dRian vadas,
igi Tundac mogvianebiT, magram mainc unda ganxorcielebuliyo da gacemuliyo
sakuTrebis damadasturebeli mowmoba apelantze (mosarCeleze), radgan aRniSnuliT
ziani ar adgeboda mowinaaRmdege mxares (ziani mxolod apelants adgeboda), aseve
orive mxaris mizeziT moxda vadis gadacileba, xolo saxelmwifo qonebis marTvis
sammarTvelo valdebuli iyo, ar gaeformebina miReba-Cabarebis aqti, sanam ar daide-
boda sanotaro wesiT damowmebuli xelSekruleba.
rogorc zemoT aRiniSna, sabolood mopasuxes daevala qmedebis ganxorcieleba,
kerZod: sanotaro wesiT damowmebuli nasyidobis xelSekrulebis dadeba mosarCe-
lesTan da masze sakuTrebis damadasturebeli mowmobis gacema.

7.3 ZiriTadi uflebebi da keTilsindisierebis principi

totalitaruli nacisturi reJimis sapirwone reaqcia iyo germaniis ZiriTad kanonSi


adamianis Rirsebisa da pirovnuli Tavisuflebebis wina planze wamoweva, romelic
gansakuTrebiT aisaxa germaniis konstituciis pirvel or muxlSi. aRniSnuli muxlebi
uzrunvelyofen adamianis uflebaTa mravalmxriv dacvas ara mxolod saxelmwifosgan.
magaliTad, kerZo samarTali mTlianobaSi unda ganimartos ZiriTad uflebaTa
suliskveTebiT,78 gsk-is zogadi daTqmebi moqnili iaraRia aRniSnul procesSi. isini
mniSvnelovnad uwyoben xels kerZo samarTlis `konstitucionalizacias~ da,
Sesabamisad, aqvT friad sasargeblo funqcia. miuxedavad imisa, rom, sayovelTaod
gabatonebuli SexedulebiT, ZiriTadi uflebebi uSualod moqmedebs mxolod
saxelmwifosa da moqalaqes da ara moqalaqeTa (an moqalaqeTa da kerZo samarTlis
iuridiul pirTa) Soris urTierTobebSi, imave gabatonebuli Sexedulebis mixedviT,
ZiriTadi uflebebi aviTarebs e.w. SualobiTi (arapirdapiri) moqmedebis Zalas aseT
urTierTobebze.79
magaliTad, damsaqmebels ufleba ar gaaCnia, usminos daqiravebulebis satelefono
saubrebs, radgan amiT irRveva erT-erTi fundamenturi ufleba pirad cxovrebaSi
Caurevlobis Sesaxeb.80 amave dros, keTilsindisierebis principi zRudavs damsaq-
mebels, araTu ar mousminos daqiravebulebis satelefono saubrebs, aramed
saxelSekrulebo daTqmiT miaRwios aseTi uflebis gamoyenebas.81

78
konstituciis normebis arapirdapiri moqmedebis (mittelbare Drittwirkung) Sesaxeb kerZo
samarTalSi ix. Cherednychenko, The Constitutionalization of Contract Law: Something New under the
Sun? Electronic Journal of Comparative Law, vol. 81.1, March 2004, http://www.ejcl.org/81/art81-3.PDF
(10.09. 2006); Kumm, Who’s Afraid of Total Constitution? Constitutional Rights as Principles and the
Constitutionalization of Private Law. German Law Journal, Vol. 07, No. 04. 2006, 341-370.
ttp://www.germanlawjournal.com/pdf/Vol07No04/_Vol_07_No_04_341370_Articles%20 Kumm.pdf (05.09.2006);
agreTve Markesinis, A Comparative Introduction to German Law of Torts, 3rd edn, 1994, 27.
79
kublaSvili, ZiriTadi uflebebi, Tbilisi (jisiai), 2003, 50.
80
Seadare saqarTvelos konstituciis me-20 I muxls.
81
Schlechtriem, Good Faith in German Law and in International Uniform Laws, Centro di Studi e Ricerche di
Diritto Comparato e Straniero, 17, http://w3.uniroma1.it/idc/centro/24schlechtriem.pdf (05.09.2006).

46 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007


doqtorantTa saseminaro naSromebi

ZiriTadi uflebebis SualobiTi efeqtis nimuSad, rodesac keTilsindisierebisa


da keTili znis daTqmebis meSveobiT konstituciis normebi iqna gamoyenebuli
kerZosamarTlebrivi urTierTobis mosawesrigeblad, warmogvidgeba Semdegi
SemTxveva:
germaniis sakonstitucio sasamarTlos 1994 wlis gadawyvetilebiT, baTilad iqna
cnobili Tavdebobis xelSekruleba col-qmars Soris, gsk-is 138-e da 242-e paragrafebze
dayrdnobiT. cols ar gaaCnda arc damoukidebeli Semosavlis wyaro da arc qoneba. igi
moqmedebda qmris gavleniT, mxolod am ukanasknelis mier mogebis miRebis mizniT.
germaniis sakonstitucio sasamarTlom miuTiTa, rom ZiriTadi uflebebis SualobiTi
efeqtis moTxovnebidan gamomdinare, susti mxaris ZiriTadi ufleba – personaluri
ekonomikuri Tavisufleba – dacul unda iqnes kerZosamarTlebriv urTierTobebSic,
gsk-is zemoaRniSnuli zogadi daTqmebis gamoyenebis meSveobiT.82

8. keTilsindisierebis principis funqciebi

keTilsindisierebis princips, evropis qveynebis, gansakuTrebiT ki germaniisa da


holandiis, iuridiul literaturaSi gavrcelebuli SexedulebiT sami funqcia akisria:
1. yvela xelSekruleba unda ganimartos keTilsindisierebis principidan
gamomdinare;
2. keTilsindisierebis princips aqvs xarvezis (samarTlis normis) Semavsebeli
funqcia, aseve xelSekrulebis pirobaTa (romelic mxareTa mier an/da kanoniT ar iyo
gaTvaliswinebuli) damatebiTi funqcia;
3. aqvs gamauqmebeli, SemzRudavi da `makoreqtirebeli~ funqciebi.

8.1 xelSekrulebis ganmarteba

keTilsindisierebis princips bevr qveyanaSi xelSekrulebis ganmartebisTvis mimar-


Taven. mraval qveyanaSi arsebobs samarTlis normebi, sadac aRniSnulis Sesaxeb
pirdapiraa miTiTebuli. magaliTad, gsk-is 157-e paragrafi Seicavs Semdeg normas:
`xelSekrulebebi unda ganimartos keTilsindisierebis moTxovnaTa gaTvaliswi-
nebiT, brunvis Cveulebebis mxedvelobaSi miRebiT~.
samwuxarod, pirdapiri saxiT, aseT normas saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi ar
Seicavs. Tumca ssk-is 52-e da me-8 III muxlebTan (SesaZloa damatebiT me-5 II muxlis)83
dakavSirebiT imave Sedegis miRwevaa SesaZlebeli. dResdReobiT TiTqmis SeuZlebelia
gavavloT zRvari normis ganmartebis meTodsa da samosamarTleo samarTals Soris.84
ukanaskneli movlenis mimarT Teoretikosebi ar arian tolerantulad ganwyobilni,

82
ix. Auer, 35.
83
ssk-is 52-e muxli: `nebis gamovlenis ganmartebisas neba unda dadgindes gonivruli gansjis
Sedegad, da ara martooden gamoTqmis sityvasityviTi azridan~. ssk-is me-8 III muxli:
`samarTlebrivi urTierTobis monawileni valdebulni arian, keTilsindisierad ganaxorci-
elon TavianTi uflebebi da movaleobani~. ssk-is me-5 II muxli: `Tu kanonis analogiis gamoyeneba
SeuZlebelia, urTierToba unda mowesrigdes samarTlis zogadi principebis safuZvelze,
agreTve samarTlianobis, keTilsindisierebisa da zneobis moTxovnebis Sesabamisad (samarTlis
analogia)~.
84
ix. Larenz/Canaris, Methodenlehre der Rechtswissenschaft, 3. Aufl., 1995, 133 ff., Zimmermann- is
mixedviT, 22.

48 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007


doqtorantTa saseminaro naSromebi

Tumca aRiareben mis gardauvalobas. manam, sanam samosamarTleo samarTali contra


legem (kanonsawinaaRmdegod) miiCneoda, sakanonmdeblo mowesrigeba araefeqturi
iyo.85
gsk-is 157-e paragrafi iTvaliswinebs xelSekrulebis ganmartebis obieqtur
kriteriums, romlis Sesaxebac qvemoT iqneba msjeloba.
gaerTianebuli erebis organizaciis egidiT venaSi 1980 wels miRebuli konvenciis
– saqonlis saerTaSoriso yidva-gayidvis xelSekrulebaTa Sesaxeb86 (SemdgomSi venis
konvencia) – me-7 muxliT gaTvaliswinebulia Semdegi:
`1. am konvenciis ganmartebis dros saWiroa gaTvaliswinebul iqnes misi
saerTaSoriso xasiaTi, mis gamoyenebaSi erTgvarovnobis miRwevisaTvis da
saerTaSoriso vaWrobaSi keTilsindisierebis dacvisaTvis xelSewyobis aucileb-
loba.
2. sakiTxebi, romlebic ganekuTvnebian am konvenciis regulirebis sagans da
romlebic pirdapir ar aris masSi gadaWrili, gadaiWreba zogadi principebis
Sesabamisad, romelTac es konvencia emyareba, xolo Tu aseTi principebi ar arsebobs
– samarTlis Sesabamisad, romelic gamoiyeneba saerTaSoriso kerZo samarTlis
normebis Tanaxmad~.87
Tavdapirvelad konvenciis komentatorebi, gansakuTrebiT saerTo samarTlis
sistemis qveynebidan, xsenebul normas ganmartavdnen viwrod, roca acxadebdnen, rom
keTilsindisierebis principi gamoyenebul unda yofiliyo mxolod Tavad konvenciis
gamoyenebisas.88 aRniSnuli normis sityvasityviTi ganmartebiT swored aseT daskvnamde
mivalT, Tumca mis miRebamde konvenciaze momuSave samuSao jgufis italielma
delegatma wamoayena winadadeba, romlis Tanaxmadac, konvenciis me-7 muxli unda
yofiliyo Semdegi saxis:
`nasyidobis xelSekrulebis dadebisa (ganmartebis) da Sesrulebisas dacul unda
iqnes keTilsindisierebis principi da saerTaSoriso TanamSromloba~. Tumca
aRniSnuli winadadebis winaaRmdeg gansakuTrebiT mkveTrad gailaSqra didi
britaneTis warmomadgenelma. sabolood, samuSao jgufi SeTanxmda im proeqtze,
romelic aisaxa konvenciis me-7 muxlSi.89
miuxedavad aRniSnulisa, konvenciis komentatorTa umravlesoba miiCnevs, rom
keTilsindisierebis principi gamoyenebul unda iqnes ara mxolod konvenciis
ganmartebisTvis, aramed igi unda gavrceldes samarTalurTierTobaze, mxareTa
uflebebsa da valdebulebebzec.90 erT-erTma aRiarebulma komentatorma – bonelma
ki ganacxada, rom, miuxedavad me-7 I muxlis formulirebisa, keTilsindisierebis prin-
cipi ar Semoifargleba mxolod konvenciis ganmartebis funqciiT, igi agreTve

85
iqve, 22.
86
saqarTvelo 1994 wlis 3 Tebervlis parlamentis dadgenilebiT SeuerTda xsenebul
konvencias, xolo amave dadgenilebis me-3 punqtis Tanaxmad, saqarTvelos respublikis
ministrTa kabinets daevala, erTi Tvis vadaSi SesabamisobaSi moeyvana normatiuli aqtebi
konvenciasTan da waredgina saqarTvelos parlamentisTvis sakanonmdeblo winadadebebi.
87
gamoyenebul iqna qarTul enaze Sesrulebuli oficialuri Targmani.
88
Schlechrtiem, 3.
89
Legislative History, Article 7, 1980 Vienna Diplomatic Conference, http://www.cisg.law.pace.edu/cisg/
chronology/chrono07.html (07.09.2006).
90
Farnsworth, Duties of Good Faith and Fair Dealing under UNIDROIT Principles, Relevant Conventions and
National Laws, 3 Tul. J. Int. and Com. L., 1995, 56.

50 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007


doqtorantTa saseminaro naSromebi

vrceldeba mxareTa Soris molaparakebis procesze, xelSekrulebis Sesrulebasa da


im sakiTxebze, romelTa Sesaxebac konvenciiT ar aris gaTvaliswinebuli specialuri
momwesrigebeli normebi. am SemTxvevaSi, konvenciis me-7 II muxlis Tanaxmad, gamoyenebul
unda iqnes keTilsindisierebis principi.91
aqve unda aRiniSnos, rom, marTalia, Teoretikosebi ver xedaven problemas keTil-
sindisierebis principis farTod ganmartebis da gamoyenebis sakiTxSi, praqtika aseTi
erTsulovani ar aris konvenciis normebis gamoyenebisas. gansakuTrebiT es iTqmis
saerTo samarTlis sistemis qveynebze.92 aseve unda aRiniSnos, rom konvenciis me-7 muxli
– es aris kompromisi sxvadasxva qveynis warmomadgenlebs Soris. maTi nawili SiSobda,
rom keTilsindisierebis daTqma iyo Zalze bundovani da Seicavda friad gansxvavebul
warmodgenebs sxvadasxva qveynis marTlwesrigebs Soris.
amrigad, kompromisis saxiT konvenciis teqstSi pirdapir ar Caiwera, rom mxareebi
valdebulni iyvnen, emoqmedaT keTilsindisierebis standartidan gamomdinare.
nacvlad amisa, sruli Tanxmobaa miRweuli imasTan dakavSirebiT, rom keTilsin-
disierebis principi, sul mcire, mniSvnelovani instrumentia sasamarTlos xelSi
konvenciis normaTa ganmartebisas.93
im SemTxvevaSi, Tuki erovnuli sasamarTloebi farTod ganmartaven konvenciis me-
7 muxls da keTilsindisierebis princips gamoiyeneben nasyidobis xelSekrulebis
mosawesrigeblad, maSin maT unda imoqmedon konvenciis saerTaSoriso bunebis
suliskveTebidan gamomdinare. gaziarebul unda iqnes germaneli profesorisa da
mosamarTlis – ulrix magnusis mosazreba, rom saerTaSoriso savaWro urTierTobis
mosawesrigeblad gamoyenebul unda iqnes keTilsindiserebis principis saerTaSoriso
standarti (cxadia, erovnuli standartic SeiZleba, Tu igi Seesabameba saerTaSoriso
standarts), radgan sxvadasxva qveyanaSi sxvadasxvagvarad esmiT keTilsindisierebis
principis raoba da misi funqciebi, Tumca amJamad aseTi saerTaSoriso standarti
jer kidev Camoyalibebis stadiazea. es ukanaskneli viTardeba biznessazogadoebis
urTierTobis, saarbitraJo da sasamarTlo praqtikis gavleniT.94
konvenciis avtorTa da komentatorTa mier gamoTqmuli iyo mosazreba, rom
sasamarTlom keTilsindisierebis principis (saerTaSoriso standartis gagebiT)
gamoyenebis mizniT, unda gaiTvaliswinos konvenciis monawile saxelmwifoTa
sasamarTloebis saerTo Tanxmoba aRniSnul sakiTxTan dakavSirebiT.95 aRniSnuli
mosazreba samarTlianad iqna gakritikebuli danieli iuristis, landos , mier,
romelmac aRniSna, rom amgvari midgomis SemTxvevaSi arsebobs didi riski, keTilsindi-
sierebis principi saerTod ar iqnes gamoyenebuli. erovnulma sasamarTlom unda
gamoiyenos keTilsindisierebis principi, Tu igi daadgens, rom Sesaferisi garemoeba
arsebobs saerTaSoriso savaWro garigebis monawileTa samarTalurTierTobis mimarT
xsenebuli principis gavrcelebis Sesaxeb, miuxedavad imisa, Tu rogor moqmedeben
analogiur SemTxvevaSi konvenciis sxva monawile saxelmwifoTa erovnuli
sasamarTloebi.96

91
Bianca/Bonnell, Commentary on the International Sales Law, Mailand, 1987, Art. 7, Comment 2.4.1., 85.
92
Schlechtriem, 4-5.
93
Hillman, Legislative History, Article 7, http://www.cisg.law.pace.edu/cisg/text/hillman.html (07.09.2006).
94
Magnus, Remarks on Good Faith, http://cisgw3.law.pace.edu/cisg/biblio/magnus.htm (07.09.2006)
95
Schlechtriem, Commentary on the UN Convention on the International of Goods, Oxford, 1998, Art.7 n.18.
96
Lando, A Vision of a Future World Contract Law: Impact of European and UNIDROIT Contract Principles,
Uniform Commercial Code law Journal, issue 2, Fall 2004, 25.
52 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007
doqtorantTa saseminaro naSromebi

8.2 xarvezis Semavsebeli (damatebiTi) funqcia

obieqturi ganmartebis meTodi97 germaniaSi ganixileba xelSekrulebis Semvseb (damate-


biT) pirobad (ergänzende Vertragsbedingung), romelic efuZneba keTilsindisierebis
princips.98 igi mowodebulia, Seavsos xarvezi. Tu xelSekruleba ar Seicavs garkveul
pirobas, xelSekrulebaSi arsebuli xarvezi unda Seivsos garigebis `damatebiTi
ganmartebiT~. aRniSnuli formula ase ganmarta germaniis federalurma umaRlesma
sasamarTlom:
mosamarTle valdebulia, `gamoavlinos da mxedvelobaSi miiRos yvelaferi is, rac
mxareebma ar gaamxiles, magram, xelSekrulebis saboloo miznis gaTvaliswinebiT, masSi
dafiqsirebuli unda yofiliyo, Tu xarveziani adgilebi mowesrigdeboda samarTli-
anobis principis da saqmiani brunvis CveulebaTa Sesatyvisad~.99
rogorc zemoT aRiniSna, germaniaSi xarvezebis gamosworebis samarTlebrivi
instrumentia `xelSekrulebis damatebiTi ganmarteba~, igi ar aris mimarTuli iqiTken,
rom gamoavlinos mxareTa hipoTezuri neba da ar ainteresebs, rogor moawesrigebdnen
mxareebi sakiTxs, xelSekrulebis dadebis Taobaze molaparakebebis procesSi mesame
mxares rom mieTiTebina masze. misi amocanaa, saTanadod da saqmiani aqtivobis mocemuli
sferos savaWro CveulebaTa Sesabamisad gaanawilos mxareebs Soris xelSekrulebiT
mouwesrigebeli gauTvaliswinebeli garemoebebis dadgomis riskebi.100 xelSekruleba
– es aris kanoni, romlis Tanaxmadac moqmedeben kontrahentebi. swored es unda iyos
amosavali wertili mosamarTlis msjelobisa. man unda Seavsos xarvezebi im
kriteriumTa mixedviT, romlebic analogiuri tipis xelSekrulebebisTvis SeimuSaves
avtoritetulma saqmianma wreebma. rasakvirvelia, am SemTxvevaSic mosamarTles farTo
asparezi rCeba damoukidebeli SefasebisTvis. amave dros, man ar unda daiviwyos, rom
misi TvalsazrisiT mizanSewonili da samarTliani mosazrebebi mxolod im moculobiT
aris mxedvelobaSi misaRebi, ramdenadac aucilebelia amocanis gadasaWrelad:
ganisazRvros, rogor ganawildes mxareTa Soris riskebi gansaxilveli xelSekrulebis
tipis mixedviT.101
aRniSnuli midgoma normatiuli saxiT aisaxa `unidroas~ principebis me-4 VIII
muxlSi:
`1. Tu kontrahentebma ver SeaTanxmes pirobebi, romlebic mniSvnelovania maTi
ufleba-movaleobebis gansasazRvrad, maSin xelSekruleba unda Seivsos im pirobiT,
romelic mocemuli garemoebebis Sesabamisia.
2. imis gansazRvrisas, Tu romeli pirobaa Sesabamisi, sxva faqtorebTan erTad,
mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli:

97
xelSekrulebis obieqturi da subieqturi ganmartebis meTodebis Sesaxeb dawvrilebiT
ix. cvaigerti/kotci, tomi II, 86-95. ssk-ma, gsk-is msgavsad, ver gadalaxa winaaRmdegoba nebis
(anu subieqtur) Teoriasa da nebis gamovlenis (anu obieqtur) Teorias Soris. pirvels
ganekuTvneba ssk-is 52-e muxliT gaTvaliswinebuli norma, romlis Tanaxmadac unda
dadgindes piris namdvili neba (subieqturi Teoria), xolo ssk-is 337-e, 338-e, 339-e, 340-e da
345-e muxlebiT aSkarad apelireba xdeba obieqtur kriteriumebze.
98
BGH, 1980 wlis 25 ianvari, BGHZ 277, 301.
99
BGHZ 16, 71, ix. cvaigerti/kotci, tomi II, 91-is mixedviT.
100
BGH 74, 370.
101
ix. cvaigerti/kotci, t. II, 226-227.

54 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007


doqtorantTa saseminaro naSromebi

a) mxareTa ganzraxva;
b) xelSekrulebis xasiaTi da mizani;
g) keTilsindisiereba da patiosani saqmiani praqtika;
d) goniereba~.
aRniSnuli norma gamoiyeneba iseT SemTxvevaSi, rodesac mxareebma xelSekrulebaSi
ver an ar gaiTvaliswines garkveuli pirobebi, xolo maTi Sevseba specialuri normebiT
ar aris gaTvaliswinebuli. aseT SemTxvevaSi mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli mxareTa
ganzraxva, xolo Tu aRniSnulic ar dgindeba, maSin `maSvel rgolad~ sasamarTlos
unda moevlinos keTilsindisierebis principi.
`unidroas~ principebis oficialur komentarebSi moyvanilia Semdegi magaliTi:
frenSaizingis xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli iyo, rom frenSaizis mimRebi, romelsac
evaleboda frenSaizis mimcemis saqonlis realizacia, ar hqonda ufleba, dakavebuli
yofiliyo analogiuri saqmianobiT erTi wlis ganmavlobaSi xelSekrulebis Sewyvetis
dRidan. xelSekrulebaSi araferi iyo naTqvami aRniSnuli akrZalvis teritoriuli
farglebis Sesaxeb, Tumca frenSaizingis xelSekrulebis gansakuTrebuli xasiaTidan da
miznebidan gamomdinare, marTebuli iqneboda miCneuliyo, rom akrZalva xsenebul
saqmianobaze ifargleboda mxolod im teritoriiT, romelzec frenSaizis mimRebi
iyenebda Tavis uflebas, saqonlis realizaciis Sesaxeb xelSekrulebis Tanaxmad.102
ssk Seicavs garkveulwilad analogiuri Sinaarsis normas, kerZod: 325-e muxliT
gaTvaliswinebulia Semdegi:
`1. Tu valdebulebis Sesrulebis pirobebi unda ganisazRvros xelSekrulebis erT-
erTi mxaris an mesame piris mier, maSin saeWvoobisas ivaraudeba, rom amgvari gansazRvra
unda moxdes samarTlianobis safuZvelze.
2. Tu mxare pirobebs ar miiCnevs samarTlianad, an maTi gansazRvra Wianurdeba,
gadawyvetilebas iRebs sasamarTlo~.
xsenebul normasTan dakavSirebiT saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentarebSi
aRniSnulia Semdegi: `marTalia, xelSekrulebis Tavisuflebisas mxareTa neba
gadamwyvetia, magram TviTnebobis uflebas kanoni mxareebs ar aZlevs. xelSekrulebis
Tavisufleba mainc saxelSekrulebo samarTlianobis farglebSi moqmedebs . . .~ Semdeg
moyvanilia magaliTi:
`ijaris xelSekrulebiT meijares ufleba mieca, rom yoveli eqvsi Tvis Semdeg
gadaexeda saijaro qirisaTvis da sakuTari SexedulebiT gaezarda igi. aqac gvaqvs
saqme xelSekrulebis pirobis calmxrivad gansazRvris SemTxvevasTan. meijaris
Tavisufleba am SemTxvevaSi SezRudulia 325-e muxlSi ganmtkicebuli samarTlianobis
principiT~.103
amrigad, naTelia, rom kodeqsis 325-e muxlSi gamoyenebuli termini `samarTlianoba~
identuria `unidroas~ principebis me-4 VIII muxlSi gamoyenebuli cnebisa `keTilsindi-
siereba~. Tumca aqve unda aRiniSnos, rom es ukanaskneli norma, iuridiuli teqnikis
TvalsazrisiT, ufro daxvewilia da ukeT aRsaqmeli, vidre ssk-is 325-e muxli.
darwmunebiT SeiZleba iTqvas, rom aRniSnuli muxli gsk-is 315-e-319-e paragrafebis
recefciis Sedegia (es ukanasknelni moculobiT da sizustiT ufro gamoirCevian).

102
Ïðèíöèïû ìåæäóíàðîäíûõ êîììåð÷åñêèõ äîãîâîðîâ (Ïåð. ñ àíãë. À.Ñ. Êîìàðîâà), Ì., Ìåæäóíàðîäíûé
öåíòð ôèíàíñîâî-ýêîíîìè÷åñëîãî ðàçâèòèÿ, 1996, 114.
103
Wanturia, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni mesame, Tbilisi (samarTali),
2001, 80.

56 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007


doqtorantTa saseminaro naSromebi

keTilsindisierebis principi, rogorc `damatebiTi~ funqcia, xSirad gamoiyeneba


evropis qveynebis sasamarTlo praqtikaSi, kerZod, rodesac mxareebma ar gaiTvaliswines
xelSekrulebaSi zogierTi piroba. iseTi sakiTxebi, rogorebicaa: valdebuleba
informaciis gacemis, instruqtaJis Catarebis, saxelmZRvanelo wignebis miwodebis
Sesaxeb, kontrahentisTvis ganxilul unda iqnes rogorc mxareTa mier nagulisxmebi
valdebulebani, romlebic pirdapiri saxiT xelSekrulebaSi ar iyo gaTvaliswinebuli.
germaniis sasamarTloebis mier mravali gadawyvetileba iqna miRebuli keTilsindi-
sierebis principze dayrdnobiT, romelic Tavis mxriv eyrdnoboda mxareTa nagulisxmeb
(damatebiT) valdebulebas. es ukanaskneli principi pirdapir aris gaTvaliswinebuli
`unidroas~ principebis me-5 II da `evropuli~ principebis 6:102-e muxlebiT.104
`unidroas~ oficialur komentarebSi moyvanilia Semdegi magaliTi: `a~-m da `b~-m,
kooperaciuli SeTanxmebis miRwevis mizniT, moilaparakes kompleqsuri teqnikur-
ekonomikuri gamokvlevis Catarebaze, risTvisac didi dro unda daeTmo `a~-s.
gamokvlevis damTavrebamde didi xniT adre `b~-m gadawyvita, ar gaegrZelebina
molaparakeba kooperaciuli SeTanxmebis Sesaxeb. miuxedavad imisa, rom aseTi SemTxveva
ar iyo gaTvaliswinebuli xelSekrulebiT, keTilsindisierebis principi moiTxovs,
`b~-m Tavisi gadawyvetilebis Sesaxeb dauyovnebliv Seatyobinos `a~-s.105
germaniis sasamarTlo praqtikis Tanaxmad, xelSekrulebis vadis amowurvis
Semdegac kontrahentebs rCebaT garkveuli damatebiTi valdebulebani erTmaneTis
mimarT. magaliTad, erT-erTi saqmis Tanaxmad, ijaris xelSekrulebis vadis amowurvis
Semdeg miwis mesakuTres (yofil meijares), SesaZloa darCes valdebuleba, gonivruli
vadis ganmavlobaSi iTminos moijaris yofna Tavis miwaze, sanam es ukanaskneli sxvagan
gadava.106 aRniSnuli `damatebiTi~ valdebuleba, romelic pirdapir arc xelSekru-
lebiT da arc kanoniT ar aris gaTvaliswinebuli, gamomdinareobs keTilsindisierebis
principis moTxovnebidan (gsk-is 242-e paragrafi).
dRes sayovelTaod aRiarebulia, rom gsk-is 242-e paragrafi moqmedebs rogorc
supplendi causa (samarTlis normaTa Semvsebi). aRniSnuliT, keTilsindisierebis
principis meSveobiT ganisazRvreba damatebiTi valdebulebani, rogorebicaa:
kontrahentTa Soris TanamSromloba, loialoba, informaciis gacema. am ukanasknelis
magaliTia Semdegi saqme germaniis sasamarTlo praqtikidan:
eqimma pacients, romelsac zurgis mZime dazianeba hqonda, dauniSna medikamentebi.
aRniSnuli, savaraudod, gaxda mizezi pacientis yuradRebis koncentraciis
daqveiTebisa manqanis marTvis dros. eqims daaviwyda gaefrTxilebina pacienti wamlebis
efeqtis Sesaxeb, romelic amas iwvevda. pacientma medikamentebis miRebis Semdeg, susti
reaqciis gamo, Tavidan ver aicila avtoavaria. germaniis federalurma umaRlesma

104
`unidroas~ principebis me-5 II muxli: `nagulisxmebi valdebulebani gamomdinareoben:
a) xelSekrulebis xasiaTidan da miznidan; b) praqtikidan, romelic mxareebma daadgines
urTierTobaSi; g) keTilsindisierebidan da patiosani saqmosnobidan; d) gonivrulobidan.
`evropuli~ principebis 6:102-e muxli: `pirdapir gamoTqmul pirobebTan erTad xelSekruleba
SeiZleba Seicavdes savaraudo (nagulisxmeb) pirobebs, romlebic gamomdinareobs: a) mxareTa
nebidan; b) xelSekrulebis bunebidan da miznebidan da g) keTilsindisierebisa da patiosani
saqmosnobis principebidan.
105
Ïðèíöèïû ìåæäóíàðîäíûõ êîììåð÷åñêèõ äîãîâîðîâ, Ïåð. ñ àíãë. À.Ñ. Êîìàðîâà, Ì., Ìåæäóíàðîäíûé
öåíòð ôèíàíñîâî-ýêîíîìè÷åñëîãî ðàçâèòèÿ, 1996, 116-117.
106
RGz 161, 330, 338, Markesinis/Lorenz/Dannemann, The German Law of Obligations, Volume I, The Law
of Contracts and Restitution: A Comparative Introduction, Oxford (Claredon press), 2001, 515.

58 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007


doqtorantTa saseminaro naSromebi

sasamarTlom ganmarta, rom eqimsa da pacients Soris samarTalurTierToba


efuZneboda momsaxurebis xelSekrulebas (gsk-is 611-e paragrafi). eqimi valdebuli
iyo, emkurnala pacientisTvis ara am sityvis viwro gagebiT, aramed mas hqonda
damatebiTi (nagulisxmebi) valdebuleba pacientis informirebisa daniSnuli
medikamentebis gverdiTi movlenebis Sesaxeb.107 xsenebuli damatebiTi valdebuleba
ar gamomdinareobda uSualod xelSekrulebis Sinaarsidan, magram igulisxmeboda
mTlianad kontrahentTa saxelSekrulebo samarTalurTierTobisa da keTilsindi-
sierebis principis moTxovnebidan gamomdinare.108
kontrahentis saTanadod informirebas, gansakuTrebiT, Tuki igi `sust~ mxares
warmoadgens, savaldebulod miiCnevs aseve holandiis sasamarTlo praqtika. am mxriv
erT-erTi mowinavea Van Lanschot Bankiers v Bink-is saqme: deda Tavdebad daudga Svils,
radgan es ukanaskneli sxvagvarad ver iRebda bakisgan kredits Tavisi biznesis
gasaviTareblad. holandiis umaRlesma sasamarTlom miiCnia, rom, keTilsindisierebis
principidan gamomdinare, banki, rogorc profesionali gamsesxebeli, valdebuli iyo,
araprofesionali kontrahenti gaefrTxilebina im riskisa da pasuxismgeblobis
Sesaxeb, rac movalis Tavdebad dadgomas SeiZleboda mohyoloda.109

8.3 gamauqmebeli, SemzRudavi da `makoreqtirebeli~ funqcia

Sinaarsobrivad keTilsindisierebis principis gamauqmebeli funqcia kargad


warmoCndeba ssk-is 346-e muxliT:
`baTilia xelSekrulebaTa standartuli piroba, miuxedavad xelSekrulebaSi misi
CarTvisa, Tu igi ndobisa da keTilsindisierebis principebis sawinaaRmdegod sazianoa
xelSekrulebis meore mxarisTvis. amasTan, mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli is
garemoebebi, romelTa arsebobisas iqna es pirobebi xelSekrulebaSi Setanili, mxareTa
ormxrivi interesebi da sxva~.
miuxedavad imisa, rom saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis 347-e-348-e muxlebiT
gaTvaliswinebulia xelSekrulebis standartuli pirobebis baTilobis mravali
SemTxveva, bunebrivia, kanonmdebeli srulad ver amowuravda yvela im SemTxvevas,
rodesac standartuli pirobebis CarTviT xdeba kontrahentis (fizikuri piris,
romelic samewarmeo saqmianobas ar eweva) uflebaTa Selaxva. swored aseT SemTxvevaSi
`maSvel rgolad~ gvevlineba 346-e muxliT gaTvaliswinebuli keTilsindisierebis
principi.110
keTilsindisierebis funqciis `gamauqmebeli~ funqciis mniSvneloba gamoixateba
ara mxolod imiT, rom SezRudos an gaauqmos xelSekrulebis romelime piroba, aramed

107
BGH NJW 1982, 697.G
108
ix. Zimmermann, 439-440.
109
Cherednychenko, The Constitutionalization of Contract Law: Something New under the Sun? Electronic
Journal of Comparative Law, vol. 81.1, March 2004, 4, http://www.ejcl.org/81/art81-3.PDF (10.09. 2006).
110
ssk-is 346-e muxlis komentarebSi moyvanilia Semdegi magaliTi: televizoriT movaWre
maRaziis standartul pirobebSi aRniSnulia, rom gayiduli saqonlis gamo pretenziebi
miiReba mxolod werilobiT. standartuli pirobebis SemTavazebels ara aqvs ufleba,
calmxrivad waarTvas mxares Tavdacvis ufleba im SemTxvevaSi, Tu man nebis gamovlena
zepirad ganaxorciela. aRniSnulidan gamomdinare, xsenebuli piroba 346-e muxlis moTxovnas
ewinaaRmdegeba da igi baTilad unda iqnes cnobili. ix. Wanturia, samoqalaqo kodeqsis
komentari, wigni mesame, Tbilisi (samarTali), 2001, 194.

60 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007


doqtorantTa saseminaro naSromebi

aseve sasamarTloebis mxridan ignorirebul iqnes kanonis normaTa, maT Soris


imperatiul normaTa, moqmedeba. amrigad, aRniSnuli funqciis Sesabamisad, yvela
normam (pirobam), es iqneba mxareTa SeTanxmebiT Tu kanonmdeblis mier miRebuli, unda
gaiaros keTilsindisierebis testi. cxadia, aRniSnuli unda ganxorcieldes ara
imdenad mosamarTlis Sinagani samarTlianobis grZnobidan gamomdinare, aramed imis
mixedviT, Sesabamisi normis gamoyeneba konkretul saqmesTan dakavSirebiT gamoiwvevs
Tu ara mxarisTvis aSkarad usamarTlo Sedegis dadgomas.111
keTilsindisierebis principis SemzRudavi funqcia kargad warmoCndeba holandiis
samoqalaqo kodeqsis 6:248-e II muxliT: `samarTlis norma, romelic xelSekrulebidan
gamomdinare adgens mxareTa urTierTobas, ar gamoiyeneba imdenad, ramdenadac es,
mocemul garemoebebSi, iqneboda miuRebeli, gonierebisa da samarTlianobis
kriteriumebidan gamomdinare~.
keTilsindisierebis principis SemzRudavi funqciis magaliTia agreTve `unidroas~
principebis oficialur komentarebSi moyvanili Semdegi SemTxveva:
sakredito xazis gaxsnis SeTanxmebis Tanaxmad, romelic dadebuli iyo bank `a~-sa
da klient `b~-s Soris, bankma moulodnelad da yovelgvari ganmartebis gareSe uari
ganacxada `b~-sTvis Semdgomi avansis gamoyofaze, ris gamoc es ukanaskneli ganicdis
mZime materialur danakargebs. miuxedavad imisa, rom xelSekruleba Seicavs pirobas,
romelic `a~-s uflebas aniWebs, `misive surviliT~ daaCqaros gadaxdis vadebi, am
ukanasknelis moTxovna valis srulad da yovelgvari winaswari gafrTxilebisa da
Sesabamisi safuZvlebis gareSe gadaxdis Sesaxeb ewinaaRmdegeba keTilsindisierebis
princips.112
keTilsindisierebis principis `makoreqtirebeli~ funqcia yvelaze naTlad
vlindeba oertmanis garigebis safuZvlis TeoriaSi (Geschäftsgrundlange).
sakiTxi, SesaZlebelia Tu ara, mkveTrad Secvlili garemoebebis gamo Tavidan iqnes
acilebuli mboWavi saxelSekrulebo valdebulebebi, aswleulebis manZilzea cnobili
kontinenturi evropis qveynebis samarTlebrivi mecnierebisTvis. am principis Tanaxmad,
xelSekrulebis namdviloba damokidebulia im garemoebaTa Seucvlelobaze,
romlebSic daido xelSekruleba.
oertmanis garigebis safuZvlis (Geschäftsgrundlange) Teoriis mixedviT, Secvlili
garemoebebis gamo xelSekruleba wyvets moqmedebas, Tu ar gamarTlda mxareTa
molodini, warmodgenebi da varaudebi, romlebsac isini miznad isaxavdnen
xelSekrulebis dadebis momentSi.
aRniSnuli doqtrinis mizania, moawesrigos saxelSekrulebo urTierTobebi
Secvlil ekonomikur da politikur garemoebebTan dakavSirebiT. bolo wlebSi
aRniSnuli Teoriis gamoyenebis yvelaze mniSvnelovani magaliTebi gamoikveTa
germaniis gaerTianebiT gamowveul garemoebebTan xelSekrulebis misadagebiT.113

111
zemoT ukve ganxilul iqna magaliTebi, romlis mixedviTac formis dacvis momTxovni
imperatiuli normebis ignorireba xdeboda pacta sunt servanda-s (xelSekruleba unda
Sesruldes) sasargeblod keTilsindisierebis principze dayrdnobiT.
112
Ïðèíöèïû ìåæäóíàðîäíûõ êîììåð÷åñêèõ äîãîâîðîâ (Ïåð. ñ àíãë. À.Ñ. Êîìàðîâà), Ì., Ìåæäóíàðîäíûé
öåíòð ôèíàíñîâî-ýêîíîìè÷åñëîãî ðàçâèòèÿ, 1996, 116-117.
113
ix. Auer, 33.
62 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007
doqtorantTa saseminaro naSromebi

cnobili germaneli iuristebi: cvaigerti da kotci aRniSnaven, rom oertmanis


Teoria miuRebelia im SemTxvevaSi, rodesac aRiniSneba garemoebaTa gansakuTrebulad
mniSvnelovani cvlilebebi, kerZod maSin, rodesac, gonivrulad moqmedi mxareebis mier
xelSekrulebis dadebisas SeuZlebeli iyo aRniSnulis gaTvaliswineba. Tavdapirveli
mdgomareobis SenarCuneba maT TavisTavad navaraudevad miaCndaT, amitom ar
sWirdebodaT xelSekrulebis dadebis momentSi gamoTqmuli warmodgenebis samomavlo
ganviTarebis prognozireba. germaniis saimperio (umaRlesi) sasamarTlo mudmivad
iyenebda `garigebis safuZvlis~ Teorias. misi gadawyvetilebis formulirebas dResac
vxdebiT federaluri sasamarTlos praqtikaSi, magram mas didi mniSvneloba ar unda
mieniWos, gansakuTrebiT im SemTxvevebSi, rodesac xelSekrulebis Sesrulebis
gauTvaliswinebel siZneleTa gadaWra didwilad damokidebulia konkretuli saqmis
garemoebasa da, pirvel rigSi, imaze, dadebuli xelSekrulebis tipis gaTvaliswinebiT,
Tu rogor inawileben mxareebi msgavsi garemoebebis warmoqmnisas risks. oertmanis
Teoriis msgavsi zogadi Teoriebi praqtikulad mxolod imdenad exmareba sasamarTlos,
ramdenadac saSualebas aZlevs mas, Tavisi marTlac avtoritetuli mosazrebebi
sityvaTa samosSi gaaxvios.114
amas mowmobs germaniis saimperio (umaRlesi) sasamarTlos pirveli gadawyvetileba,
sadac gamoyenebuli iyo `garigebis safuZvlis~ Teoria. saqme exeboda miwis nakveTis
gayidvas mopasuxis mier mosarCeleze. nasyidobis xelSekrulebis dadebis momentSi
nakveTis mesakuTre iyo likvidaciis procesSi myofi saaqcio sazogadoeba. am
sazogadoebis wevri iyo mopasuxe, romelic imedovnebda, rom mogvianebiT SeZlebda
sazogadoebisgan am nakveTis yidvas. nakveTis Rirebuleba Seesatyviseboda sabazro
Rirebulebas garigebis dadebis momentSi, magram sazogadoebis likvidacia
gaWianurda, miwis fasi inflaciis gamo mkveTrad gaizarda, amitom gamyidvelma uari
Tqva xelSekrulebaze da sasamarTlo, arsebiTad, daeTanxma mas. igi emyareboda fiqcias,
rom mxareebma xelSekruleba dades urTierTvaldebulebaTa Seucvlelobis
safuZvelze. es iyo `garigebis safuZveli~, oertmanis Teoriis Tanaxmad, magram
mopasuxes ar SeeZlo, ase ubralod uari eTqva xelSekrulebaze. ideis Tanaxmad,
mosamarTles `xelSekrulebis moSlis Tavidan asacileblad~ nakveTis Rirebuleba
inflaciur cvlilebebTan SesabamisobaSi unda moeyvana da SesaZlebloba mieca
mosarCelisTvis, momatebul fasad SeeZina igi. mxolod mas Semdeg, rac mosarCele
uars ityoda, mopasuxes SeeZlo, moeSala xelSekruleba. gadawyvetilebis dasabuTebis
mixedviT, ZiriTadi roli Seasrula im garemoebam, rom saqme exeboda konkretuli,
individualurad gansazRvruli nakveTis gayidvas raime spekulaciuri elementebis
gareSe. saimperio sasamarTlom uari Tqva, gamyidvelisTvis daekisrebina inflaciur
cvlilebebTan dakavSirebuli yvela xarjis gaweva. politikuri mosazrebebis
safuZvelze sasamarTlom riskis sferoebis demarkacia moaxdina kontrahentTa
Soris.115
am gadawyvetilebiT, germaniis (umaRlesma) saimperio sasamarTlom saTave daudo
Tavis cnobil sasamarTlo praqtikas revalvaciasTan116 dakavSirebiT. 1923 wlidan

114
ix. cvaigerti/kotci, t. II, 213.
115
Kegel/Rupp/Zweigert, Die Einwirkung des Krieges Verträge in der Rechtsprechung Deutschlands,
Frankreichs, Englands und der Vereingten Staaten von Amerika, 1941, 151, cvaigerti/kotcis mixedviT,
II tomi, 213-214.
116
revalvacia – (frang. revaluation) – (finans.) valutis kursis aweva (sapirisp. – devalvacia).
ucxo sityvaTa leqsikoni, Tbilisi (ganaTleba), 1989, 429.
64 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007
doqtorantTa saseminaro naSromebi

saimperio (umaRlesi) sasamarTlo gsk-is 242-e paragrafis safuZvelze, anu keTilsin-


disierebis principze dayrdnobiT, saipoTeko kreditorebs uflebas aZlevda, miwis
nakveTebis mesakuTreebisTvis gadaexdevinebinaT damatebiTi Tanxebi ipoTekis nomina-
luri Rirebulebis zeviT, raTa mkveTrad gaufasurebuli germanuli qaRaldis fulis
kompensacia momxdariyo.117
germaniis federaluri umaRlesi sasamarTlo xSirad iyenebda `garigebis
safuZvlis moSlis~ doqtrinas da, amave dros, aRniSnavda keTilsindisierebis
principis Sesatyvisad yoveli konkretuli SemTxvevis garemoebaTa gadamwyvet
mniSvnelobas. `gastronomiuli eniT rom visaubroT, iuridiul gurmanebs desertad
sTavazobda sentencias imis Sesaxeb, rom saxelSekrulebo valdebulebebisgan gaTavi-
sufleba gamarTlebulia mxolod maSin, Tu SeuZlebelia Tavis daRweva safuZvelSive
miuRebeli Sedegebisgan, romlebic SeuTavsebelia samarTlisa da samarTlianobis
principebTan~.118
Sveicariis sasamarTloebisaTvis gadamwyveti mniSvneloba aqvs im faqts, rom
Semdgomi garemoebebis dadgoma disbalansis mizezia xelSekrulebaSi monawile
mxareTa urTierTvaldebulebebis Sesrulebisas. aRniSnulis safuZvelze mosamarTles
SeuZlia, Secvalos xelSekruleba, Tu darwmundeba, rom kreditoris daJineba,
ganaxorcielos Tavisi saxelSekrulebo uflebebi, sxva araferia, Tu ara movalis
`mevaxSuri gaZarcva~.119
unda aRiniSnos, rom germaniis valdebulebiTi samarTlis reformis Semdeg120
gsk-is 313-e121 da 314-e paragrafebiT gaTvaliswinebul iqna sakanonmdeblo doneze
Teoria Secvlili garemoebebisa da garigebis safuZvlis moSlis Sesaxeb.122 rogori
paradoqsulic ar unda iyos, isev germanul-qarTuli TanamSromlobis Sedegad,

117
aRsaniSnavia, rom 1925 wels saimperio sasamarTlos xsenebuli praqtika ganmtkicebul
iqna sakanonmdeblo donezec, kerZod, miRebul iqna kanoni `revalvarizaciis Sesaxeb,~ ix.
cvaigerti/kotci, t. II, 214.
118
iqve, 225.
119
iqve, 225-226.
120
germaniaSi 2002 wlis 1 ianvars miiRes kanoni `valdebulebiTi samarTlis modernizebis
Sesaxeb~ (Gesetz zur Modernisierung des Schuldrechts vom 26. November, 2001, BGBI I, 3138), ix. CaCava,
myidvelis meoradi uflebebis SedarebiTsamarTlebrivi analizi, qarTuli samarTlis
mimoxilva, specialuri gamocema, 2004, 35.
121
gsk-is 313-e paragrafi:
`1. Tu is garemoebebi, romlebic xelSekrulebis dadebis safuZveli gaxda, xelSekrulebis
dadebis Semdeg aSkarad Seicvala da mxareebi ar dadebdnen am xelSekrulebas an dadebdnen
sxva SinaarsiT, es cvlilebebi rom gaeTvaliswinebinaT, maSin SeiZleba moTxovnil iqnes
xelSekrulebis misadageba Secvlili garemoebebisadmi, radganac erT-erTi mxarisTvis
xelSekrulebaSi monawileoba misi Secvlis gareSe, yvela garemoebaTa gaTvaliswinebiT,
saxeldobr, riskebis ganawileba xelSekrulebidan an kanonidan gamomdinare, miuRebelia.
2. garemoebaTa Secvlas uTanabrdeba, roca warmodgenebi, romlebic xelSekrulebis
safuZveli gaxda, araswori aRmoCnda.
3. Tuki SeuZlebelia xelSekrulebis misadageba Secvlili garemoebebisadmi, an miuRebelia
misi nawilis mimarT, maSin mxares, romelic araxelsayrel mdgomareobaSi aRmoCnda, SeuZlia
uari Tqvas xelSekrulebaze. grZelvadiani valdebulebiTi urTierTobebisas ufleba
xelSekrulebaze uaris Tqmis Sesaxeb icvleba xelSekrulebis Sewyvetis uflebiT~.
122
cimermani aRniSnavs, rom es aris germaniis samosamarTleo samarTlis mier gamomuSavebuli
erT-erTi yvelaze cnobili Teoria, romelic Semdgom aisaxa kanonmdeblobaSi (gsk-is 313-e
paragrafSi). ix. Zimmerman, Breach of Contract and Remedies under the New German law of Obligations,
Centro di Studi e Ricerche di Diritto Comparato e Straniero, Diretto da M.J. Bonell, 13, http://w3.uniroma1.it/idc/
centro/48zimmermann.pdf (20.07.2006).

66 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007


doqtorantTa saseminaro naSromebi

saqarTvelos 1997 wlis samoqalaqo kodeqsiT ufro adre iqna gaTvaliswinebuli


xsenebuli normebi,123 kerZod: 398-e muxlis Tanaxmad:
`1. Tu is garemoebebi, romlebic xelSekrulebis dadebis safuZveli gaxda,
xelSekrulebis dadebis Semdeg aSkarad Seicvala da mxareebi ar dadebdnen am
xelSekrulebas an dadebdnen sxva SinaarsiT, es cvlilebebi rom gaeTvaliswinebinaT,
maSin SeiZleba moTxovnil iqnes xelSekrulebis misadageba Secvlili garemoebebisadmi.
winaaRmdeg SemTxvevaSi, calkeul garemoebaTa gaTvaliswinebiT, xelSekrulebis mxares
ar SeiZleba moeTxovos Seucvleli xelSekrulebis mkacrad dacva.
2. garemoebaTa Secvlas uTanabrdeba, roca warmodgenebi, romlebic xelSekrulebis
safuZveli gaxda, araswori aRmoCnda.
3. mxareebi jer unda Seecadon, rom xelSekruleba miusadagon Secvlil garemoebebs.
Tuki SeuZlebelia xelSekrulebis misadageba Secvlili garemoebebisadmi, an meore
mxare amas ar eTanxmeba, maSin im mxares, romlis interesebic dairRva, SeuZlia uari
Tqvas xelSekrulebaze~.

9. daskvna

yovelive zemoT Tqmulis Semdeg SesaZlebelia davaskvnaT:


I. evropuli qveynebis, gansakuTrebiT ki germaniis samoqalaqo kodeqsis recefciis
Sedegad, sakanonmdeblo doneze saqarTveloSi gaTvaliswinebul iqna evropis
qveynebis saxelSekrulebo samarTlis aRiarebuli principi, keTilsindisierebis
daTqmis saxiT;
II. amave dros, saqarTvelos kanonmdebloba SesaZlebelia ufro daixvewos, Tuki
gaTvaliswinebul iqneba sazRvargareTuli gamocdileba, kerZod, ssk-is 361-e II
muxlSi keTilsindisierebis principi `Cakargulia~ sxva moTxovnebSi, rogoricaa:
valdebulebis jerovnad, daTqmul drosa da adgilas Sesruleba. garkveulwilad,
SesaZloa, amiTac iyos ganpirobebuli misi sasamarTloebis mxridan `SeumCnevloba~.
gsk-is 242-e paragrafi mTlianad eZRvneba mxolod keTilsindisierebis principis
dacvas da igi aRreuli araa sxva saxis valdebulebebTan. miuxedavad amisa,
sityvasityviTi gagebiT igi Zalze viwroa, radgan iq saubaria mxolod movalis mier
valdebulebis keTilsindisierad Sesrulebaze. amitom, mizanSewonilia, rom ssk-Si
ganxorcieldes `unidroas~ principebis me-7 muxlis da `evropuli~ principebis 1:201-e
muxlis recefcia da ssk-s daematos 3161-e muxli:
`1. TiToeuli mxare valdebulia, imoqmedos keTilsindisierebiTa da patiosani
saqmosnobis principebis mixedviT.
2. mxareebs ufleba ar aqvT, gamoricxon an SezRudon aRniSnuli valdebuleba~;
III. ssk ar Seicavs gsk-is 157-e paragrafis analogiur normas, arada samosamarTleo
samarTlis ganviTarebisTvis mas friad mniSvnelovani rolis Sesruleba SeuZlia,
amitom unda moxdes xsenebuli muxlis recefciac da, Sesabamisad, igi ssk-s unda
daematos 340-e1 muxlis saxiT:
`xelSekrulebebi unda ganimartos keTilsindisierebis moTxovnaTa gaTvaliswi-
nebiT, samoqalaqo brunvis Cveulebebis mxedvelobaSi miRebiT~;

123
ix. Wanturia, Sesavali saqarTvelos samoqalaqo samarTlis zogad nawilSi, Tbilisi
(samarTali), 1997, 117.
68 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007
doqtorantTa saseminaro naSromebi

IV. winasaxelSekrulebo urTierTobebSi keTilsindisierebis principis dacva


naTlad ar aris warmoCenili ssk-Si, ris gamoc unda moxdes `unidroas~ principebis
2:301-e muxlis recefcia, kerZod: ssk-is 317-e III muxli unda Seicvalos da mas unda
daematos me-4 da me-5 nawilebi:
`3. mxare Tavisufalia awarmoos molaparakeba da ar aris pasuxismgebeli SeTanxmebis
miuRwevlobisTvis.
4. mxare, vinc awarmoebda molaparakebas an Sewyvita molaparakeba keTilsindisierebisa
da patiosani saqmosnobis principebis sawinaaRmdegod, valdebulia, aunazRauros meore
mxares miyenebuli ziani.
5. kerZod, keTilsindisierebisa da patiosani saqmosnobis principebis sawinaaRmdegod
CaiTvleba mxaris mier molaparakebis dawyeba an gagrZeleba meore mxaresTan SeTanxmebis
miRwevis namdvili ganzraxvis gareSe~;
V. Tu sakanonmdeblo doneze mdgomareoba met-naklebad damakmayofilebelia, amas
ver vityviT sasamarTlo praqtikaze. ufro metic, aseTi praqtika (Tundac xarveziani)
saerTod ar arsebobs. Sesabamisad, evropuli saxelSekrulebo samarTlis miRweva,
keTilsindisierebis daTqmis meSveobiT samarTalurTierTobis mowesrigebis Sesaxeb,
aucileblad unda dainergos saqarTvelos sasamarTlo praqtikaSic.

70 qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema 2007

Das könnte Ihnen auch gefallen