Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
1 Aufgaben
1. Eine abstrakte Skulptur aus einem homogenen Material der Dichte ρ sieht wie in
der Abbildung aus.
z0 (zh − z) z0 (zh − z)
a(z) = a0 b(z) = b0
zh (z + z0 ) zh (z + z0 )
Die Seiten sind durch
5. Sie haben die Kontrolle über Ihr Raumschiff verloren und stürzen nun ungebremst
in Richtung des Sterns Tubulus-centauri.
Dieser Stern hat überraschenderweise eine Röhren-
form, mit einer homogenen Massendichte ρ, wie in der
Zeichnung gezeigt. Sie stellen fest, dass Sie sich ge-
nau auf der z-Achse bewegen: Ihre Überlebenschan-
cen sind nicht schlecht. Geistesgegenwärtig zeichnen
Sie den Feldvektor der Gravitation auf.
a) Warum ist nur die z-Komponente des Feldvektors der Gravitation von null
verschieden?
b) Berechnen Sie für einen Punkt zr auf der z-Achse den Feldvektor der Gravi-
tation, den ein Kreisring an der Position z mit der Dicke dr und der Tiefe dz
erzeugt.
c) Integrieren Sie über den Radius mit den Grenzen ri und ra > ri .
d) Integrieren Sie über z mit den Grenzen −` und 0.
e) Skizzieren Sie den Verlauf von gz (z) für einen z-Bereich viel grösser als ` um
den Nullpunkt der z-Achse.
6. Bei einer kräftefreien Rakete wird die Ausströmgeschwindigkeit so gesteuert, dass
µ ¶
m(t)
vGas = vGas, 0 1 + k
m0
wobei k > 0, vGas,0 die Anfangsgeschwindigkeit der Gase ist und m0 die Anfangs-
masse. Die Beschleunigungsphase setzt bei der Geschwindigkeit v0 ein. Berechnen
Sie v(t) der Rakete
7. Berechnen Sie die Höhe und die Geschwindigkeit einer klassischen Rakete, die von
der Erde am Südpol senkrecht zur Zeit t = 0 startet. Nehmen Sie an, dass g
unabhängig von der Höhe sei.
8. Betrachten Sie einen Satelliten auf einer Bahn um ein Zentralgestirn. Nach dem
zweiten Keplerschen Gesetz ist der Drehimpuls des Satelliten konstant. Diesem
Drehimpuls entspricht eine Energie
1 L2
Ez =
2 IP unktmasse
a) Berechnen Sie die potentielle Energie als Funktion von r als Summe aus der
Gravitationsenergie und der Zentrufugalenergie
b) Wie würde in dieser potentiellen Energie eine Ellipsenbahn aussehen?
c) Wie würde in dieser potentiellen Energie eine Hyperbelbahn aussehen?
2 Lösungen
1. a)
Rzh
ρ · a (z) · b (z) zdz
mz 0
zs = =
mges Rzh
ρa (z) · b (z) dz
0
Zzh
⇒ mz = ρa (z) · b (z) zdz
0
Zzh
ρa0 b0 z02 z · (zh − z)2 ρa0 b0 z02
= dz mit k :=
zh2 (z + z0 )2 zh2
0
Zzh
z 3 − 2zh z 2 + zh2 z
=k dz mit Bronstein S.1019 Nr.6,10,13
(z + z0 )2
0
"Ã !
(z + z0 )3 3z0 2 2 3
=k − (z + z0 ) + 3z0 (z + z0 ) − z0 ln (z + z0 )
3 2
µ ¶
z02
− 2zh (z + z0 ) − 2z0 ln (z + z0 ) −
(z + z0 )
µ ¶¸zh
z0
+zh2 + ln (z + z0 )
(z + z0 ) 0
·
5 2
=k −4z0 zh ln z0 − zh − zh2 ln z0 − 3z0 zh − 3z02 ln z0 + 3z02 ln (z0 + zh )
2
¤
+4z0 zh ln (z0 + zh ) + zh2 ln (z0 + zh )
· µ ¶¸
5 2 ¡ 2 2
¢ z0
= − k 3z0 zh + zh + zh + 4zo zh + 3z0 ln
2 z0 + zh
Zzh
⇒ mges = ρa (z) · b (z) dz
0
Zzh
z 2 − 2zh z + zh2
=k dz mit Bronstein S.1019 N r.1,6,10
(z + z0 )2
0
·µ ¶
z02
=k (z + z0 ) − 2z0 ln (z + z0 ) −
z + z0
µ ¶ µ ¶¸zh
z0 2 1
−2zh + ln (z + z0 ) + zh −
(z + z0 ) (z + z0 ) 0
· ¸
z2
=k h + 2zh + 2z0 ln z0 − 2zh ln (z0 + zh ) − 2z0 ln (z0 + zn ) + 2zh ln z0
z0
· 2 µ ¶¸
zh z0
=k + 2zh + 2 (z0 + zh ) ln
z0 z0 + zh
³ ´
mz 3z0 zh + 52 zh2 + (zh2 + 4z0 zh + 3z02 ) ln z0z+z
0
h
⇒ zs = =− ³ ´
mges 2
zh
+ 2zh + 2 (z0 + zh ) ln z0z+z 0
z0 h
¾
xs = 0
aus der Geometrie des Problems (Symmetrie)
ys = 0
b)
1 b0
y (z) = b (z) ⇒ y (0) =
2 2
gesucht ist γb = 90◦ − β, d.h. die maximale Verkippung der y-Achse um die
x-Achse damit der Schwerpunkt über der Kante liegt
zs zs
⇒ tan β = = b0
y (0)
µ ¶2
2zs
⇒ β = arctan
b0
µ ¶
◦ 2zs
⇒ γb = 90 − arctan
b0
(z + z0 )2
ρ = ρ (z) = ρ0
z02
Zzh
k (zh − z)2 2
⇒ mz = 2 2 · (z + z0 ) zdz
z0 (z + z0 )
0
Zzh
k
= z (zh − z)2 dz
z02
0
Zzh
k ¡ ¢
= z 3 − 2zh z 2 + zh2 z dz
z02
·0 ¸
k 1 4
= 2 z
z0 12 h
Zzh
k
⇒ mges = 2 (zh − z)2 dz
z0
0
· ¸
k 1 3
= 2 z
z0 3 h
1 4
mz z
12 h 1
zs = = 1 3 = zh
mges z
3 h
4
¾
xs = 0
aus der Geometrie des Problems (Symmetrie)
ys = 0
³ ´
◦ zh
⇒ hier ist die maximale Verkippung: γb = 90 − arctan 2b0
R∞
wobei δ(z 0 ) die Diracfunktion ist mit −∞ f (z)δ(z − z0 )dz = f (z0 ). Die y- und
die z-Integration sind schnell gelöst, gy = 0 und gz = 0. Es bleibt
Za
x − x0
gx = −Gλ dx0
((x − x0 )2 )3/2
−a
Za
x − x0 0
= −Gλ 3 dx
0
|x − x |
−a
Za
x − x0 0
gx (x) = −Gλ 3 dx
0
|x − x |
−a
Za
x − x0
= −Gλ dx0
(x − x0 )3
−a
Za
1 0
= −Gλ 2 dx
0
(x − x )
−a
· ¸a
1
= −Gλ
x − x0 −a
µ ¶
1 1 2a
= −Gλ − = − Gλ
x−a x+a x2 − a 2
Za
x − x0 0
gx (x) = −Gλ 3 dx
0
|x − x |
−a
Za
x − x0
= −Gλ dx0
− (x − x0 )3
−a
Za
x − x0 0
= −Gλ − 3 dx
0
(x − x )
−a
Za
1 0
= −Gλ − 2 dx
0
(x − x )
−a
· ¸a
1
= −Gλ −
x − x0 −a
µ ¶
1 1 2a
= −Gλ − + =Gλ
x−a x+a x2 − a2
Für −a < x < a müssen wir das Integral in zwei Intervalle [−a . . . x − ∆x]
und [x + ∆x . . . a] aufteilen. Im ersten ist x > x0 , im zweiten ist x < x0 . Wir
Insgesamt ist
2a
−Gλ x2 −a2 , für x > a;
gx (x) = Gλ x22x
−a2
, für −a < x < a;
Gλ x22a
−a2
, fürx < −a.
yr
b) cos α = ry
= √ y2r
yr +x2
p
ry = yr2 + x2
Z
r − r0 0 0
g =−G 3 ρ (r ) dV
0
|r − r |
Zv
r − r0 0
=−G 3 dm
0
|r − r |
m
hier:
Z
1
gy = − G cos α dm ey
ry2
m
Za
yr
=−G λdx ey
ry3
−a
Za
1
= − Gλyr dx ey
ry3
−a
Za
1 2a
⇒ g y = −yr Gλ ey p 3 dx = −yr Gλ ey 2
p
yr2 + x2 yr yr2 + a2
−a
2aGλ
⇒ gy = − p ey
yr yr2 + a2
Diese Funktion muss nun über x und y integriert werden. Nach Bronstein (Integral
Nr. 206) ist Z
dx x
p = √
(x2 + a2 )3 a 2 x2 + a 2
Also haben wir mit a2 = y 2 + z 2
·Z ¸ " #
1 x
K = −Gσz dx dy = −Gσz p dy
(x2 + y 2 + z 2 )3/2 (y 2 + z 2 ) x2 + y 2 + z 2
a 6= 0.
Z
1
gz (z) = − 2Gσza p dy
+ (y 2 z2)
y 2 + a2 + z 2
Z
dy
= − 2Gσza p
(cy 2 + b) f y 2 + g
à √ !
1 y cg − bf
= − 2Gσza √ √ arctan √ p
b cg − bf b f y2 + g
à p !
1 y 1(a2 + z 2 ) − z 2 · 1
= − 2Gσza √ p arctan √ p
z 2 1(a2 + z 2 ) − z 2 · 1 z 2 1y 2 + a2 + z 2
à √ !
1 y a2 + z 2 − z 2
= − 2Gσza √ arctan p
z a2 + z 2 − z 2 z y 2 + a2 + z 2
à !
1 ya
= − 2Gσza arctan p
za z y 2 + a2 + z 2
à !
ya
= − 2Gσ arctan p
z y 2 + a2 + z 2
zr : Beobachtungsposition
z: Laufvariable im Zylinder
r: Abstand von der z-Achse
Z
(zr − z)
⇒ g (zr ) = −G dm
rz3
¡ ¢
dm =ρ · π (r + dr)2 − r2 dz
¡ ¢
=ρπ r2 + 2rdr + dr2 − r2 dz
³ ´
=ρπ 2rdr + dr2 dz
=0
=ρπ2rdrdz
c) radiale Integration:
rZ
a >ri Zra
r (zr − z)
dgz = dgzr = −2πρG £ ¤ 23 drdz
r: ri (zr − z)2 + r2
Zra
r
= − 2πρGdz (zr − z) £ ¤ 23 dr
ri (zr − z)2 + r2
ra
−1
= − 2πρGdz (zr − z) q
2
(zr − z) + r2
ri
q q
(zr − z) + − (zr − z)2 + ra2
2
ri2
dgz = +πρG q q · (zr − z)
(zr − z)2 + ri2 (zr − z)2 + ra2
q q
Z0 (zr − z) + − (zr − z)2 + ra2
2
ri2
gz = +πρG q q · (zr − z) dz
2 2 2 2
−l (z r − z) + ri (z r − z) + r a
·q q ¸0
=πρG (zr − z)2 + ri2 − (zr − z)2 + ra2
−`
·q q q ¸
p 2 2
2 2 2 2 2 2
=πρG zr + ri − zr + ra − (zr − `) + ri + (zr − `) + ra
6. µ ¶
m (t)
vGas (t) = vGas0 1+k
m0
k>0 m (0) = m0
vGas0 > 0 vRak (0) = 0
g =const.
Raketengleichung
d d
⇒ m (t) ·
vRak (t) = vGas (t) · m (t)
dt ³ dt
´
m(t)
d vGas0 1 + k m0 d
⇔ vRak (t) = m (t)
dt m (t) dt
µ ¶
1 k
⇒ dvRak (t) = vGas0 + dm (t)
m (t) m0
Z (t)
vRak m(t)µ
Z ¶
1 k
⇒ dvRak (t) =vGas0 + dm (t)
Integration m (t) m0
0 m0
· µ ¶ ¸
m (t) k
⇔ vRak (t) = vGas0 ln + (m (t) − m0 )
m0 m0
· ¸
m (t)
⇒ vRak (t) = vGas0 ln + km (t) − k
m0
m (t) =m0 − rt m 0 = mT + mH + mN
| {z }
mL
=mT + mL − r · t
Brenndauer
mT
T =
r
Annahme:
g =const.
⇒ F = −mg
dv dm
m =F − u
dt dt
dv dm
m = − mg − u
dt dt
dv u dm
=−g−
dt m dt
dv u
=−g− · (−r)
dt mT + mL − rt
dv u·r
=−g+
dt mT + mL − rt
Z t
u·r
v (t) = −g + dt
mT + mL − rt
0
u·r
= − gt + ln (mT + mL − rt) |t0
−r
= − gt − u ln (mT + mL − rt) + u ln (mT + mL )
µ ¶
mT + mL
= − gt + u ln
m + mL − rt
µ T ¶
r·t
= − gt − u ln 1 −
mT + mL
Höhe:
Zt
h (t) = v (t) dt
0
·µ ¶ µ ¶ µ ¶¸
1 2 rt rt rt
= − gt − u 1 − ln 1 − − 1−
2 mT + mL mT + mL mT + mL
µ ¶
mT + mL t
· − |0
r
·µ ¶
1 2 mT + mL rt
= − gt + u 1−
2 r mT + mL
µ ¶ µ ¶ #
rt rt
· ln 1 − − 1− − 1| {z
· ln}1 + 1
mT + mL mT + mL
·µ ¶ µ 0 ¶ ¸
1 2 mT + mL rt rt rt
= − gt + u 1− ln 1 − +
2 r mT + mL mT + mL mT + mL
µ ¶
mT rt
v (T ) = − g · − u ln 1 −
r mT + mL
µ ¶
mT +mL
=−g − u ln
r m + mL
µ T ¶
mT mT + mL
=−g + u ln
r +mL
µ ¶
mT mT
=−g + u ln 1 +
r mL
·µ ¶ µ ¶ ¸
1 ³ mT ´ mT + mL mT mT mT
h (T ) = − g +u 1− ln 1 − +
2 r r mT + mL mT + mL mT + mL
2
· µ ¶ ¸
1 m mT + mL mL mL mT
= − g 2T + u ln +
2 r r mT + mL mT + mL mT + mL
2
· µ ¶ ¸
1 m u mL
= − g 2T + mL ln + mT
2 r r mT + mL
Erdrotation vernachlässigt!
ok, da Südpol