Sie sind auf Seite 1von 72

Wörterverzeichnis

Zazaki - Deutsch (Seite 124)


Deutsch - Zazaki (Seite 160)

Abkürzungen
Adj. Adjektiv
Adv. Adverb
Bin. Binomen
Dempr. Demonstrativpronomen
f. Feminin (weiblich)
Fragepron. Fragepronomen
Indefpron. Indefinitpronomen (unbest. Fürwort)
Interj. Interjektion (Ausruf)
itr. V. intransitives Verb
jmdm. jemandem (Dativ)
jmdn. jemanden (Akkusativ)
Konj. Konjunktion (Bindewort)
KOPULA Verb des Seins
Lit. Literatur, Dichtung
m. maskulin (männlich)
Part. Partikel
Perspron. Personalpronomen
Pl. Plural (Mehrzahl)
Postpos. Postposition
Präf. Präfix
Präp. Präposition
Sg. Singular
Suf. Suffix
Syn. Synonym (gleichbedeutend)
tr. V. transitives Verb
Var. Varianten aus anderen Mundarten und Dialekten
Vok. Vokativ (Rufform)

̥ Betonung (auf Vokal)


() Präsens- und Konjunktivstamm oder andere grammatische Hinweise

123
A - a
a Personalpr. 3. Sg. f. 1) sie. A ke yena Wenn sie alça f. Pflaume. Syn. tamase.
(nach...) kommt. 2) alçağ Adj. niedrig. Syn. nızm.
— Dempr. f. Ferndeixis. sie. 3) Mı a berde çê. Ich alçi m. Gips.
habe sie nach Hause gerbracht. (1. Fall ; als Aldûş f. Gerger.
direktes Objekt bei transitiven Verben der alıkfatık m. Maikäfer.
Vergangenheit) Almanki m. Deutsch.
a ri ra Adv. darum, deswegen, aus dem Grund. Almus m. Almus.
abiyaene sich öffnen. Var.: rabiyaene, yabiyaene. amaene (yen- ; bêr- ; Tı bê! Sıma bêrê! Tı mê; Sıma
(ben- ya ; ab-) mêrê! O ame) itr. V. Hala bê! Komm mal!
acêraene zurückkehren, zurückkommen. Var.: yen- ke fast. Lüye yena ke sıti xo ser de kero,
racêraene, racêrdene, yacêraene, agêraene, bısımo. Der Fuchs kommt (ist gerade dabei) um
ageyraene. (cêren- ya ; acêr-) die Milch zum Trinken anzuheben.
açarnaene (çarnen- ya ; açarn-) tr. V. wenden, drehen. dina amaene geboren werden. Syn. biyaene (3).
adaene (dan- ya ; ad-) tr. V. (einen Spalt weit) öffnen. (yen- dina)
Hala perda ade! Öffne mal die Gardine! amên m. Ferment, Gärmittel.
ade m. Insel. Syn. alang. amên kerdene tr. V. gären (zum Joghurt). (amên
adet m. Regel, Blutung. ken- ; amên ker-).
— Adj. üblich. amıke Tante (väterlicherseits).
adır m. Brand, Feuer. amıkê! Vok. 2) Anredeform für eine ältere Frau.
adırge m. Feuerzeug. 1) Tante! Syn. khılê. Var.: eme, omık.
ae Personalpr. f. 1) sie, ihr. Ez ae vênenane. Ich amnan m. Sommer.
sehe sie. 2) sie. Ae ez diyane. Sie hat mich amnani Adv. im Sommer. Syn. amnon, omnon.
gesehen. (2. Fall ; als Subjekt bei transitiven Amnania Peyêne f. August.
Verben der Vergangenheit) Amnania Verêne f. Juni.
ae ra nat seitdem. Amnania Wertêne f. Juli.
aede dabei, unterdessen. ampul m. Glühlampe.
aera daher, deswegen. Syn. coka. ana1 Dempr. Nahdeixis f. (1. Fall) 1) diese hier, die
afyon m. Opium. hier. Ana sona koti? Wohin geht diese_hier? 2)
ağwa medeni f. Tafelwasser. — Dempr. attr. diese hier, dieser hier (1. u. 2.
ağwa sore f. Salzwasser. Fall, attributiv). Ana cênıke kama, mêrdê ana
ağwa wese f. Süßwasser. cênıke kamo? Wer ist diese Dame hier und wer ist
ağwa yemısu f. Fruchtsaft. der Mann dieser Dame?
ağwe f. Wasser. Eke ağwe bıdo mı. Damit er/sie mir ana2 f. alevitische Geistliche, alevitische Priesterin.
Wasser gibt. ananase f. Ananas.
ağwe guretene (ağwe cên-) tr. V. Wasser fangen. anaxtar m. Schlüssel.
Var.: awe, owe, uwe, awke, owke, ğue. ancax Adv. allerdings.
ağwe daene (ağwe dan-) tr. V. bewässern. ani 1) Dempr. Ferndeixis Pl. diese hier, die hier. Ani
ağwe xo ro kerdene (ağwe ken- xo ro ; ağwe xo ro ker-) se kenê? Was machen die hier? (1. Fall) 2)
tr. V. baden. — Dempr. attr. Pl. der dortigen (2. Fall,
ağwi m. Gift. Syn. zeyir, jehr, ja'hr. Var.: ağu. attributiv). Piyê ani hirê domanu kamo? Wer ist
ağwiyin Adj. giftig. der Vater diser drei Kinder hier? 3) dieses hier (2.
akerdene (ken- ya; aker-) tr. V. öffnen. Var.: Fall, attributiv). Piyê ani laiki kamo? Wer ist der
rakerdene, yakerdene. Vater dieses Jungen hier?
akerde Part. geöffnet, offen. O çêberi keno ya. Er ano Dempr. Nahdeixis m. (1. Fall ; anuyo) 1) dieser
öffnet die Tür. Var.: rakerde, yakerde. hier, der hier. Ano sono koti? Wohin geht dieser
alae f. Speichel. hier? 2)
alange f. Ausweglosigkeit. — Dempr. attr. dieser (1. Fall, attributiv). Ano
alanga şiae f. große Ausweglosigkeit. mormek bıraê mıno. Dieser Mann hier ist mein
albaz Freund, Gleichaltrige. Bruder.
albaze Freundin, Altersgenossin. Albaji! Freundin, anorın Adj. stolz.
Altersgenossin! Vok. Eke tı albazanê xo resê. Anqara f. Ankara.
Damit du deine Freunde erreichen kannst. Var.: anten m. Antenne.
embaz, ambaz, alvaz, alvoz, olvoz. ao, nao Adv. seither.

124
ap Onkel (väterlicherseits). Syn. ded. oson.
Apo! 1) Vok. Onkel! (Anrede). 2) Anredeform für asfalt m. Asphalt.
einen älteren Mann. asın m. Eisen.
aqıl Verstand. asınên Adj. eisern. Syn. demır. Var.: osın.
aqıl sare amaene klug werden. Var.: eqıl (Lit.). Asıq m. Sinti-Roma, Zigeuner. Var.: Aşıq, Aşık.
(aqıl yen- sare) asıq Adj. verliebt.
aqıl m. Verstand. asit m. Säure.
aqıl cı daene (aqıl dan- cı ; aqıl cı d-) tr. V. beraten, asiton m. Nagellackentferner, Aceton.
belehren, Rat geben. asme f. 1) Monat. Syn. menge. Var.: aşme, aşmi.
aqıl kerdene m. (aqıl ken-) 2) Mond.
— tr. V. darauf kommen. asma newiye f. Neumond.
aqılasnaene (qılasnen- ya, aqılasn-) tr. V. aufschlitzen. asma nême f. Halbmond.
Var.: raqılasnaene, aqılaşnaene. asma pırrphoncêse f. Vollmond.
aqılê xo kerdene (ken- aqılê xo ; aqılê xo ker-) tr. V. asmên m. Himmel.
merken. aspıce f. Laus. Var.: sıpıce, aspıje, aspıze.
ar kerdene (ar ken- ; ar ker-) tr. V. schämen. Syn. serm aspirine f. Aspirin.
kerdene. astare m. Stern. Var.: astarık, estare.
ara f. Frühstück. aste m. Knochen. Syn. astık.
ara xo kerdene frühstücken. (ara xo ken-) astê verê şêney m. Schlüsselbein. Var.: estê verê
araq m. Schweiß. sêney.
araq daene (araq dan- ; araq [bı]d-) tr. V. schwitzen. astor m. Pferd, Hengst. Var.: ostor, estor, ostar, oster.
ardene herbringen. bia! bring (her)! (an- ; biar- ; bia!, astore f. Stute. Syn. maine.
biarê!) astor ramıtene tr. V. reiten.
ardi Pl. Mehl. So, tenê ardu bia! Geh und bring etwas aşire f. Stamm, Klan. Aşirêne! Ihr Stämme ; Ihr Klans!
Mehl! Var.: eşire, eşirete.
arebe m. 1) Auto, Karren. Syn. makina, maşine. 2) Bus, avarde Adv. hinunter, abwärts. Syn. sımşêrde. Var.:
Fahrzeug. Var.: areve, araba, orebe, ‘ereba. everde, havarde, havorde.
arêbiyaene (ben- arê ; arêb-) itr. V. sich versammeln. avaro Adv. hinauf. Syn. sımşêro. Var.: evero, havarro,
Syn. arêdiyaene. havoro, havore.
arêdaene (dan arê ; arêd-) tr. V. zusammentreiben, avokado m. Avocado.
sammeln, räumen. Syn. arêkerdene. avurnaene (vurnen- ya ; avurn-) tr. V. tauschen.
arêdiyaene (din- arê ; arêdi-) itr. V. sich versammeln. awrês m. Hase, Kaninchen. Var.: awrêş, owrês, ergoş.
Syn. arêbiyaene. axıri Adv. letztendlich, schließlich.
arêfiştene (fin- arê ; arêfi-) tr. V. knüpfen. Gocaganê axure f. Stall.
xo arêfiye! Knüpfe deine Knöpfe! ayam m. Wetter. Syn. hewa. Var.: ayan.
arıf Adj. intelligent, weise. ayb m. Scham, Schande. Var.: eyb, ayv.
arıfki Adv. weise. Arıfki qesey kena. Sie spricht ayne m. Spiegel.
weise. aza Adj. glatt.
arınge f. Staub. Syn. toz. Azapêrte f. Adaklı.
arre f. Futterkasten. Var.: harre. azeb Adj. ledig.
asaene (asen-) itr. V. scheinen, sichtbar werden. Var.: azne kerdene tr. V. schwimmen. Syn. asnaw kerdene.
osaene, êsaene.
asan Adj. einfach. Syn. qolay, reet. Var.: ason, asun,

B - b
baba m. Titel für alevitische Geistliche, ‚Pater’; balkon m. Balkon.
Oberbegriff für pir, rayber, mursıd. Var.: bava. baltıze f. Schwester der Ehefrau, Schwägerin. Var.:
bacanağ m. Schwippschwager, Ehemann der Schwester boltıze, baltuze.
der Ehefrau. bant m. Musikkassette.
baçormıke f. Fledermaus. Syn. şewşewıke. banyo m. Bad.
badiva Adj. umsonst. bao! Vok. 2) Mein Lieber. 1) Vater!; Papi! bao!
badiye f. Becher. bakılo!
baji m. Unterarm. Var.: boji, bazi. baqıl Adj. brav, klug, schlau.
baldırcan m. Aubergine. bar m. Last.
balişna f. Kissen. barê eine Last voll.
baliye f. Eiche. Var.: boliye, beliye, belûye. bar kerdene (bar ken- ; bar ker-) tr. V. 1) wegziehen.

125
2) belasten; aufbürden, belasten, heben, laden, bêaxıriye Adj. unendlich.
beladen. bêbextiye f. Heimtücke, Niedertracht.
bare kerdene (bare ken- ; bare ker-) tr. V. teilen. bêçare Adj. ratlos.
bawul m. Koffer. bêçıke f. Finger. Syn. engışte, gışte.
bawuske weardene (bawuske an- we ; bawuske biar- bêçıka pile Daumen.
we) tr. V. gähnen. bêçıka isareti Zeigefinger.
bawusku weardene tr. V. merhfach gähnen. bêçıka wertêne Mittelfinger.
baxçe m. Garten. bêçıka niştaney Ringfinger.
bazar m. Basar, Markt. bêçıka qilçıke kleiner Finger.
bazar Adv. Sonntag. Roca bazare bê. Komm am bêfayde Adj. nutzlos.
Sonntag. bêhedıri Adj. eintönig, langweilig.
bazarlığ kerdene (bazarlığ ken- ; bazarlığ ker-) tr. V. bêhurmet Adj. respektlos.
handeln. bêizne Adj. unerlaubt.
be1 zu, ins. (Präfix zur Verstärkung des Ausdrucks) bêkar Adj. arbeitslos.
(„eşti be cı”) bêkar u bêgure̥ Adj.
be, ebe2 Präp. mit. (be + 2. Fall) bêmane Adj. sinnlos, unbedeutend.
ebe a qeyde auf diese Weise. bêname Adj. anonym.
beden m. Leib. bênamuşiye f. Ehrlosigkeit.
bedenen Adv. körperlich. bêpere Adj. umsonst.
bee1 f. Quitte. bêpeyniye Adj. endlos.
— f. Motte. bêqabıliyet Adj. unbegabt.
beharat m. Gewürz. bêqanun Adj. illegal.
bel Adj. oval. bêqerar Adj. unentschieden.
zerria bele f. Herz (med.). bêqese Adj. wortlos.
belekın Adj. gestreift. bêqısawıte Adj. sorglos, beruhigt.
belekiye f. Flecken in der Landschaft, wenn der Schnee bêqimet Adj. wertlos.
zu schmelzen beginnt. bêserm u bêheya Adj. unverschämt.
belıke f. Hals, Speiseröhre. bêtalıke Adj. ungefährlich.
beli Adj. bestimmt, bekannt, klar. bêteqet Adj. kraftlos.
beli biyaene itr. V. klar werden. (beli ben- ; beli b-) bêterciban Adj. unerfahren.
belkia Adv. vielleicht. bêveng Adj. still, lautlos, leise, stimmlos.
benzin m. Benzin. bêzar u bêzon Adj. sprachlos.
beqe f. Frosch. bıbo, nêbo wenn überhaupt.
berbaene itr. V. weinen. Var.: bermaene, bervaene. bığ Adj. heiser.
(berben- ; bıberb-) bıjêk m. Geiß, Geißlein.
berdene (ben- ; ber- ; bere!, berê! mebe! meberê!) tr. bıjêke f. Geiß. Var.: bızêk, bızek.
V. wegbringen, wegtragen, fortbringen, bıko! Vok. Junge! Var.: bıko!
hinbringen, tragen, wegbringen. bılbıl m. Nachtigall.
bereket m. Reichtum, Wohl, Zum Glück ... Bereket bo bılqe-bılqe f. Sprudel.
ke ... bımbarek Adj. 1) festlich, froh. 2) heilig.
berjin m. Schlafplatz am Kissen, Kissen. Berjinê xêri bımbarek biyene festlich sein, feierlich sein.
bo! (1) Gute Besserung! (2) Gute Nacht! bımbarek bo!
berreqiyaene itr. V. strahlen, glänzen. (berreqin-) bın unten.
berz Adj. hoch. bınê … ra von … (darunter befindend).
berz kerdene (ken- berz ; berz ker-) tr. V. heben, bınê ... unter ...
hocheben. bınate m. Leiche, Kadaver. Var.: berate, belate.
bes Adj. genug. bıne ra Adv. 1) von unten. 2) gänzlich, völlig.
bese kerdene tr. V. können. Syn. şikiyaene (1). Var.: bıne ra guretene tr. V. nachgeben. (bıne ra cên- ;
beşe kerdene, beşar kerdene. (bese ken-) bıcêr-)
betırperarey Adv. vor vier Tagen. bıne şiyene (son- bıne ; şêr- bıne) itr. V. sinken.
betırpêrar Adv. vorvorletztes Jahr. bıra m. Bruder. bıra bıra! Leute Leute! Mensch
beton m. Beton. Mensch!
bezne f. Körpergröße. Syn. lese. Var.: bejne, beşne. bıraçêna f. Nichte, Tochter des Bruders. Var.:
beznebari Adj. schlank. bırakeyna, bırakêna.
bê Präp. ohne. Bê mı meso! Geh nicht ohne mich! bırarza m. Neffe, Sohn des Bruders. Var.: bıraza.
(bê + 2. Fall) bırınc m. Reis (ungekocht).
bê- Präf. -los. bıros m. Eimer. ses bıroşi awke sechs Eimer Wasser
bêgulık klunkerlos. bırr m. Wald, Hecke. Syn. geme.
bê zor u zarpe Adv. gewaltlos. bırriyaene itr. V. unterbrechen.
126
bırrnaene (bırrnen- ; bıbırrn-) tr. V. schneiden, sägen. boa xırabıne Gestank.
bıze f. Ziege. boe daene tr. V. stinken.
bıze m. Schamhaare. boe kerdene tr. V. riechen.
biber m. Paprika. Boglan, Boglon m. Solhan.
bibero şia m. Pfeffer. bom Adj. blöd, dumm.
bilasebet Adv. vergebens. bomo! Vok. du Blöder!
bile Adv. sogar. Syn. qender be …. bomê! du Blöde! Syn. her.
bileg m. Armgelenk. bon m. Haus (äußerlich). Var.: ban, bun.
bilete f. Ticket, Fahrkarte. bonê çêyi m. Küche. Var.: banê kêyi, kışta keyi, heti ki.
bilete bırrnaene tr. V. Ticket reservieren. bonê çêyi m. Küche.
bin Adj. anderer, andere, anderes. Roca bine. Am borbor m. Hornisse.
anderen Tag. borrık Adj. hellbraun.
bira f. Bier. bostan m. Obstgarten, Garten.
biriye kerdene tr. V. sehnen, vermissen. Syn. ğeribêni bota şiyaene itr. V. weggehen, zur Seite gehen. (bota
kerdene. son- ; bota şêr-)
birro Adv. übermorgen. Var.: bürro, bêrro. boyaxê nenıgu m. Nagellack.
biskuvi m. Kekse. boyin Adj. übel riechend, stinkig.
biyaene itr. V. (ben- ; b-) 1) werden. 2) möglich sein. boz s. grau. Syn. gewr.
beno, nêbeno es war einmal. brokoli m. Broccoli.
beno ke itr. V. möglicherweise. 3) geboren werden. bulısk m. Blitz.
Ez dewe de biyane. Ich bin im Dorf geboren. Syn. buriye f. Augenbraue. eher im Plural verwendet
dina amaene. buriy Pl. Augenbrauen.
biyene itr. V. sein. (KOPULA ; ni-KOPULA) butın Adj. ganz.
bizangi Pl. Wimpern. Var.: mıcey. bux m. Dampf. Syn. puxur.
boe f. Geruch. buzdolabi m. Kühlschrank.
boa lese f. Körpergeruch.

C - c
ca m. Ort, Stelle. cew m. Gerste.
ca biyaene itr. V. hineinpassen. (ben- ca; ca b-) ceyran m. Strom. Syn. eletirik.
ca daene (dan- ca ; ca d-) tr. V. zumachen (Tür). ceza cı daene tr. V. bestrafen.
ca diyaene (din- ca ; ca di-) itr. V. zugemacht cênıke f. Frau, Dame. Var.: cenıke, cinıke, cınêke.
werden. cêniye f. Ehefrau, Frau. Var.: ceni, ciniye.
caê Indefinitpr. irgendwo. cêr Adv. unten.
ca verdaene tr. V. lassen, aufgeben. (ca verdan- ; ca cêraene (cêren- ; bıcêr-) itr. V. spazieren gehen. Syn.
verd- ) feteliyaene. Var.: gêraene, geyraene.
cade m. Straße. cêrakerdene tr. V. voneinander trennen. Ninu cêrake, ni
caê nê caê Adv. irgendwo. qewğa kenê! Trenne sie voneinander, sie streiten
caê parki m. Parkplatz. sich! (ken- cêra, cêraker-)
calavate f. Wirrwarr, Gewirre. cêrêniye f. unterhalb, Unterseite.
cam m. Glas, Fensterscheibe. cêriyaene itr. V. (cêrin- ; bıcêri-) 1) verschlossen
cami Pl. Brille. werden. 2) genommen werden. 3) zuschneien. Ra
can m. 1) Körper. 2) Leib. 3) Leben. 4) Seele. u olaği cêrinê. Die Wege werden zugeschneit.
caru Adv. nie, niemals. Var.: coru. Var.: gêriyaene.
cem m. halber Tag. cêriyaisê asme m. Mondfinsternis.
cemê soni Vorabend, später Nachmittag. Syn. danê cı Perspron. m/f. sein, ihr. (Genitivverbindung oder
şani, ‘hela şani. Var.: cemê şani. indirektes Obj.)
cem m. alevitische Zeremonie. cı daene tr. V. geben. Bıde mı! Gib mir! (dan- cı ; cı d-
cemat kerdene (cemat ken- ; cemat ker-) tr. V. )
Versammlung einberufen. cı fiştene (fin- cı ; cı fi-) tr. V. hineintun, reinstecken.
cematkerdoğ Schlichter. cı kerdene (ken- cı ; cı ker-) tr. V. hineintun. A seker
cemed m. Eis. kena çayê xo, tı cı meke! Sie tut schon Zucker in
cendeg m. Leiche, Kadaver. den Tee, tu du keinen rein!
cerde m. Bergwand. cı kewtene (kun- cı ; cı kuy-) tr. V. eintreten,
cerrebnaene tr. V. testen. hineingehen.
cetfel m. Lineal. cı kuyıtene (kuyn- cı ; cı kuy-) tr. V. stoßen.

127
cı ra dıme Adv. nach etw., nach jmdm. trennen, pflücken. Kardi bıcê, cırake! Nimm das
o ra dıme danach. Messer und schneide es ab!
cı ra goni amaene (cı ra goni yena ; cı ra goni bêro) itr. cıte f. Paar, doppelt.
V. bluten. cıtê Ein Paar Hosen (ein Stück). Cıtê pantoli.
cı reştene (resen- cı ; cı res-) itr. V. erreichen, zu Hilfe cızmey Pl. Stiefel.
kommen. ci m. Fäkalie, Mist, Kot. Var.: gi.
cı rê ihm ; ihr (für beide Genera). cia biyaene (ben- cia ; cia b-) itr. V. scheiden.
cı sanıtene (sanen- cı ; cı san-) tr. V. schlagen. ciamord m. junger Mann. Var.: ciamêrd, cüamêrd,
cı ser amaene (yen- cı ser ; bêr- cı ser) itr. V. darauf cıwamêrd.
gestreut werden. cigere f. 1) Leber, inneres Organ. 2) Lieber (Anrede),
cı ver kewtene (kun- cı ver ; cı ver kuy-) itr. V. darauf, Mein/e Liebe/r! Cigera mı!
dazwischen kommen. Dımê dae kuno dariye ver. ciran Nachbar.
Ihr Schwanz kommt vor das Fleischermesser. cirane f. Nachbarin. Cirani! (hey) Nachbarin!
cıcık m. Zitze. Var.: çıçık, cızık. civa f. Quecksilber.
cığara f. Zigarette. Syn. tutıne. coka Adv. deswegen, deshalb, daher. Syn. a ri ra. Var.:
cığara sımıtene tr. V. Zigarette rauchen. coke ra, cokina.
cıle f. Bett. culığ m. Pute.
cımbız m. Pinzette. cumla f. Satz.
cınde Adj. lebendig. Ey a roci mı ra xeberi da, ne cüab Antwort.
cındey ca verday, ne merdey. Er hat mich letztens cüab daene (cüab dan- ; cüab bıd-) tr. V.
ausgeschimpft, er hat weder die Lebendigen, noch antworten. Var.: ciab, cıwab.
die Toten ausgelassen (er hat sie alle beleidigt). cüab kerdene (cüab ken- ; cüab ker-) tr. V. ablehnen,
Syn. wes, gane, giyane. Var.: conde. (meistens in Korb geben Mı waşt ke tey bızeweci, ae cüab
Schimpfwörtern und Flüchen angewandt) kerd. Ich wollte sie heiraten, sie hat mir einen
cınıtene (cınen- ; bıcın-) tr. V. spielen (Instrument). Var.: Korb gegeben.
cenıtene, cenaene. cüanıke f. Edelfrau. Syn. xatune.
cıqli kerdene (cıqli ken- ; cıqli ker-) tr. V. kitzeln. cüani m. Fohlen. Syn. thay, kurık. Var.: cıwani.
cıra biyaene itr. V. abgeschnitten werden. (ben- cıra ; cüyıtene tr. V. kauen.
cıra b-)
cıra kerdene (ken- cıra ; cıra ker-) tr. V. abschneiden,

Ç - ç
çaket m. Jacke. Syn. çox. çarşi m. Stadtmitte.
çale f. Graben, Grube. çatale f. Gabel.
çalp - çulp kerdene tr. V. plätschern. (çalp - çulp çatê rau m. Kreuzung.
ken-) çay m. Tee.
çamurre f. Schlamm, Matsch. Syn. lhınci. çaydane f. Teekanne.
çanax m. Satellitenschlüssel. çekmece m. Schublade.
çand Fragepron. wieviel. Çand serrio … Wieviel Çele m. Januar. Asma Çeli. Der Monat Januar. Syn.
Jahre sind es, dass … Var.: çend, çond. Zemperiye.
çand rey Adv. vielmals. çene m. Kinn.
çaqal m. Hyäne. Syn. keftar. çeng m. Achseln.
çaqe f. Bein. Syn. qor, paqe. çenıke f. Oberkiefer. (auch im Pl. gebräuchlich)
çar vier. Var.: çe‘har, çor. çeqer s. blond, gelb.
çarç biyaene (çarç ben- ; çarç b-) 1) schütten. 2) in çerçive m. Bilderrahmen, Rahmen.
Stücke zerfallen. çerdene itr. V. weiden, grasen. (çeren- ; bıçer-)
çarçısme Adv. vieräugig, sehr gespannt. pıra çerdene darauf weiden, grasen. (… ra çeren-
çare1 m. Stirn. ; bıçer-)
çare2 m. Lösung. çerexnaene (çerexnen-) tr. V. drehen, wenden,
çarfeke f. Krebs. Syn. kerkence. kurbeln.
çarnaene (çarnen- ; bıçarn-) tr. V. drehen, çerme m. Fell, Leder.
wegdrehen. çerx m. Rad.
çarnais m. Übersetzung. Syn. tercume. Çet m. Çat.
çarseme m. Mittwoch. Roca çarsemiye bê. Komm çetın Adj. hart, schwer, anstrengend, kompliziert.
am Mittwoch. Var.: çarşeme. Syn. zor.
çarsey 400. çewdere f. Roggen.

128
Çewlig, Çolig m. Bingöl. çık Fragepron. was. Derdê to çıko? Was ist Dein
çewres Num. vierzig. Problem?
çewt (ben- çewt ; çewt b-) Adj. schief, krumm, çıke Konj. weil. Çıke heni zanena ke … Weil sie
gebückt, gebeugt. glaubt, dass … Var.: çıra ke.
çewt biyaene itr. V. 1) bücken, krümmen, beugen. çıla f. Lampe.
2) bücken. çım m. Auge.
çewt biyaene itr. V. beugen. Syn. namiyaene. çımê xo pıraperraene itr. V. mit den Augen an
çewt kerdene tr. V. biegen. Syn. namnaene. etw. hängenbleiben. (çımê xo perren- pıra)
çeyreg Num. Viertel. çımakerde Adj. raffiniert. Var.: çımrakerde.
çê m. 1) Haus (innerlich). 2) Familie. A çê dera, çıme m. 1) Zimmer. Syn. oda. 2) Quelle.
çê de niya? Ist ist zu Hause oder nicht? Çê ra. çımê ağwe Wasserquelle.
Mit der Familie. Var.: kê, keye. çımeteberine kerdene tr. V. betrügen.
çêber m. Tür. Var.: çêver, kêber. çımê xo sera biyene itr. V. achten.
çêber ca daene (çêber dan- ca ; çêber ca d-) çımık Klaue. Var.: sımık.
tr. V. Tür zumachen. Çêber ca de! Mach die çımıkın paarhufig.
Tür zu! çınay ra Fragepron. wovon.
çêber guretene tr. V. Tür schließen. çınay rê wofür, wozu. No çınay rê beno? Wozu
çêç m. Wachs. ist das hier gut? Syn. çıki rê.
çêna f. Tochter, Mädels! A çêna amıka. Sie ist die çıngê cı biyaene (çıngê cı ben-) itr. V. anspringen.
Tochter der Tante. Çênenê! Mädchen! (Pl.) çıqa (çıqar-KOPULA)Fragepron. wieviel. Var.:
Çênê! Var.: kêna, keyna. çıqaşi, çıqasi.
çêneke f. Mädchen. Var.: kêneke, keyneke. çıra ke Konj. weil. Var.: çıke.
Çêrmuge f. Çermik. çıraynaene (çıraynen- ; bıçırayn-) tr. V. weiden
çham m. Tanne, Föhre. lassen, grasen lassen.
çhem m. Fluss. Syn. la, ro. çıturi wie.
çhep Adv. links. çıturi ki und wie, wie.
hetê çhepi linke Seite. çi m. Sache, Ding, etwas.
destê çhepi linke Seite. çikolata f. Schokolade.
çhepki Adv. 1) linkswärts. 2) Name eines çileke f. Erdbeere.
Folkloretanzes in Varto. çiman m. Rasen.
çhêr Adj. mutig. Var.: khêr. çimento m. Zement.
çhılm m. Rotze, Schleim. çinê biyaene existieren, geben. (çin-KOPULA)
çhik m. Funke. çinêbiyae einzigartig, liebenswert.
çhok m. 1) Kniekraft. 2) Knie. çinıtene (çinen- ; bıçin-) tr. V. mähen, ernten.
çhokê xo şikiyaene itr. V. außer Kraft geraten, çiniyaene (çinin- ; bıçini-) itr. V. gemäht werden,
von Kräften verlassen werden ; schwach geerntet werden.
werden. Syn. zani. çip Adj. fest.
çhul s. klein. çite f. Kopftuch.
çı Fragepron. was. çiyê Indefpron. etwas. Syn. thawa. (verneint:
çı ke was auch. nichts)
çı hêf ke Adv. leider. çol m. Wüste.
çı waxtêna Adv. seit wann. çop m. Müll.
çıçege f. Blume. Syn. vilıke. çüye f. Stock. Syn. uşire. Var.: çü.
çıçık m. Busen, Zitze.
çığ m. Lawine. Syn. hewrês, vewrês.

D - d
da Part. ja, doch. dake f. Oma, Großmutter. Dakê! Oma! Var.: dêke.
dabançe m. Pistole. Var.: davançe. dakıle f. Mütterchen.
dacnaene (dacnen- ; bıdacn-) tr. V. Schmerz zufügen, dalık m. Gebüsch.
wehtun, demütigen, kränken. Var.: daznaene, dar m. Holz.
deznaene, dajnaene. dar u ber m. Flora.
dae Perspron. 3. Sg. f. ihr. Var.: ae. (2. Fall; Dara Hêni, Darê Yeni f. Genç.
Genitivverbindung oder indirektes Objekt) darçin m. Zimt.
daê! Vok. Mutter!, Mama! darde kerdene (darde ken- ; darde ker-) tr. V. aufhängen.
daima Adv. immer. Syn. tım. dare f. Baum. Darê darê! Oh Baum!

129
darık m. Holzstück. des u hirê dreizehn.
darıkên Adj. hölzern. des u jü elf.
dariye f. Sichel, Fleischermesser. Var.: da’hri. des u new neunzehn.
darkutık m. Specht. des u phonc fünfzehn.
dawasnaene (dawasnen- ; bıdawasn-) tr. V. breitdrücken, des u ses sechzehn.
stampfen, zerquetschen. Bıdawasne! Stampfe! desınde Adv. plötzlich. Syn. xafılde.
Drücke breit! Var.: dewesnaene, dowosnaene. desmale f.
dawaşiyaene (dawaşin- ; bıdawaşi-) itr. V. breitgedrückt — m. Taschentuch.
werden, gestampft werden. Var.: dewesiyaene, dest Hand.
dawsiyaene, dowoşiyaene. dest (be) cı eştene (dest erzen- (be) cı) tr. V. die Hand
dayağ cı daene tr. V. trösten. danach ausstrecken.
de1 Postpos. in, bei, auf. Ma kar derime. Wir sind auf destê cı thal nêbiyene (destê cı thal niyo) itr. V. zu tun
der Arbeit (2. Fall + de; der+KOPULA) haben.
de2 Schimpfwortpartikel (bei groben Beschimpfungen). ... dest Postpos. wegen ..., mit ... Domani dey dest
de!3 Interj. von wegen! berbenê. Die Kinder beschweren sich über ihn.
dec m. Schmerz. Var.: dez, dej. dest wes biyene zufrieden sein. Qe dest wes niyo. Er
dec untene tr. V. leiden. ist damit überhaupt nicht zufrieden.
decaene itr. V. schmerzen, wehtun. Var.: dezaene, dest era cı eştene (dest erzen- ra cı) tr. V. nach etw.
dejaene. (decen- ; bıdec-) greifen.
defter m. Heft. dest tırakerdene (dest ken- tıra ; dest tıraker-) tr. V.
defterê notu m. Notizbuch. streicheln.
dekerdene (ken- de ; deker-) tr. V. füllen. Jü cığara deke! dest u pai Adj. kräftig.
Fülle eine Zigarette (mit Tabak)! desteki f. Faden.
delal Adj. wert, wertvoll, lieb. Var.: delali. deşte f. Ebene. Var.: deste.
dele f. Hündin. deştene (derzen- ; bıderz-) tr. V. nähen.
dem m. Zeit, Zustand, Befinden. deva devê Adv. etwa.
dendık m. Kern. deve m. Kamel.
dendıkê gula verê roci m. Sonnenblumenkerne. dewe f. Dorf.
dendıkê kundıre m. Kürbiskern. dewıc m. 1) landloser Landarbeiter. 2) Dorfmensch.
denekhır Adj. gleichgültig. dewıce f.
dengız m. Meer. Syn. derya. dewleti (dewleti̥ ) Adj. reich. Syn. zengin.
depresif Adj. depressiv. dewrês m. Derwisch.
deqa f. Minute. — Adj. heilig.
a deqa in dem Moment („jene Minute“). hardo dewrês heilige Erde. Var.: dewrêş. (2. Fall
na deqa vorerst, erstmal. hardê dewrêşi)
deqiq Adj. pünktlich. dey Perspron. 3. Sg. f. ihm, sein. Var.: ey. (2. Fall;
der u ciran m, Bin. Nachbarn, Nachbarschaft. Genitivverbindung oder indirektes Objekt)
derd m. Kummer, Sorge. deyra Adv. reichlich. Syn. zaf.
derd werdene tr. V. Kummer ertragen. dêlmaşt Adj. verkehrt. Var.: dêlmast, dimlaşt.
derdwerdoğ zuvorkommend. dên m. Schuld.
derdest Adj. sofort. dêndar Adj. schuldig, verschuldet.
dere m. Bach, Tal. dês m. Wand, Mauer.
dere m. Tal. Dêsım m. Dersim (Das Gebiet um Tunceli).
dereza m. 1) Cousin. 2) Stammesvetter. Var.: deza. dı zwei.
derezae f. Cousine, Stammesvetterin. dıde 2 (beim zählen).
derg Adj. 1) lang. 2) hoch (Baum, Gewächs). dıçalat Adj. gespalten, gegabelt.
derjêni f. Nadel, Spritze. dıdan m. Zahn. Var.: dından, dızan, dızon.
derjêni cı sanıtene Spritze geben, injizieren. Var.: dıgani Adj. schwanger.
derzine, derzêni, derjine, dercine. dıhazari 2000.
dermal m. Geschenk (in Form von Vieh). dıhazar u jü 2001.
derse f. Unterricht. dıkê! Vok. Mädchen! Mädel!
derse daene tr. V. unterrichten. dılapa f. Tropfen., Wegen der Tropfen, der Tröpfelei.
dertli Adj. traurig. Dılapu vera.
derya m. Meer. Syn. derya. dılet m. Zwilling. Syn. hevalco.
des zehn. dılq m. Gestalt.
des u çar vierzehn. dım m. Schwanz.
des u dı zwölf. dıma Adv. danach, daraufhin.
des u hawt siebzehn. dıma Postpos. nach …. (2. Fall + dıma)
des u heşt achtzehn. dıme verdaene (verdan- cı dıme ; cı dıme verd-) tr. V.
130
jmdn. verfolgen, jagen. diyarê cı ; şêr- diyarê cı)
dımpıştıke f. Skorpion. Diyarbekır m. Diyarbakır.
dırbetın Adj. verletzt. diyene tr. V. (vênen- ; bıvên-) 1) sehen. 2) finden. Var.:
dırbeti f. Verletzung, Wunde. vênıtene, vinaene.
dırbetın Adj. verletzt. Syn. bırine, derbıce. Var.: do m. Buttermilch.
dırveti, dırbete. doğan m. Falke.
dırrıka şiae f. Brombeere. dolab m. Kleiderschrank.
dırrıke f. Brennesel. doman m. Kind. Domanenê! Kinder! Syn. qıc, qeçek,
dırriyaene (dırrin- ; bıdırri-) itr. V. zerreißen, zerrissen werdi, tût.
werden. Pantolê mı dırriyay. Meine Hose ist donım m. Feldmaß (ca. 920m²).
zerrissen. dorme m. Umfeld, Umgebung.
dırrnaene (dırrnen-) tr. V. zerreißen. To pantolê mı dorme de m. ringsum.
dırrnay. Du hast mir die Hose zerrissen. dorme ro m. ringsumher.
dıseme m. Montag. Roca disemiye. Am Montag. Var.: doseg m. Matratze.
peyê bazari; dışeme. dost m. Freund, Kamerad.
dısey Num. zweihundert. dost u omedi Pl. Freunde.
dıse u vist u dıde 222. doste f. Freundin.
dısmen m. Feind. Var.: dışmen. dosya f. Datei.
dıtene tr. V. melken. Var.: (Präsensst. doşen- ; bıdoş). dot Adv. dort.
(dosen- ; bıdos-) duman m. Rauch. („der Rauch soll mich nicht
dıtene tr. V. melken. einnehmen“) Syn. dü.
dızd m. Dieb. dungır m. Heiratsverwandter, Schwippschwager. Syn.
dızdeni (dızdeni̥ ) Adj. heimlich. Syn. miyanki. xınami.
dızdêni f. Dieberei. Var.: dızdine, dıjdine. durağ m. Haltestelle.
dik m. Hahn. Dik veng dano. Der Hahn kräht. durıst Adj. anständig.
diksılêman m. Wiedehopf. Syn. hophopık. duş m. Dusche.
dileg m. Wunsch. Duzgın Baba m. der heilige Duzgın. Syn. Kemero
dilım m. Scheibe. Bımbarek.
dina f. Welt. Var.: dınya, düna. dü m. Rauch. Var.: dû.
dina amaene (yen- dina ; bêr- dina) itr. V. geboren düa f. Gebet, Wunsch.
werden. Tı koti ama dina? Wo bit du geboren? düa kerdene beten, wünschen. Var.: dua, dı‘ha. (düa
dindar Adj. religiös. ken- ; düa ker-)
dinu (dinú, dinan-KOPULA) 2. Fall, Genitivverbindung düri Adj. weit. (dü̥ri)
oder indirektes Obj.) Perspron. 3. Pl. ihr. Var.: di̥ ne, düri berdene tr. V. (ben- düri; düri ber-)
inu̥, i̥ ne, inan. 1) fortbringen. 2) bewahren. Heq düri bero! Gott
direktor m. Direktor. bewahre!
direktore f. Direktorin. düri fiştene tr. V. fernhalten, abhalten. Var.: dûri.
di-rê (< dı hirê) Num. zwei, drei, ein paar. (fin- düri)
diyaene (din- ; bıdi-) itr. V. gegeben werden. düşt m. Höhe.
diyar m. hoher Ort, Hügel. düştê … (de) vor … ; entgegen …. Syn. verba. Var.:
diyarê cı şiyene jmdn. besuchen. A roci ma şime düş, düs.
diyarê dey. Letztens haben wir ihn besucht. (son-

E - e
ebe, be Präp. mit. (ebe + 2. Fall) ebe yaraniye Adj. humorvoll.
ebe xo çım mit eigenen Augen. ebe zerri Adv. gewollt.
ebe yaraniye Adj. humorvoll. Var.: eve, ve. ebe zor u zarpe Adv. gewalttätig.
ebe fayde Adj. nützlich. ecele m. Eile, Zeitnot. Ecelê xo çino. Es hat keine Eile.
ebe hurmet Adj. respektvoll. Syn. lerze.
ebe itımad Adj. vertrauensvoll. ecele kerdene (ecele ken- ; ecele [bı]ker-] tr. V. 1) sich
ebe itıqat Adj. gläubig. beeilen. 2) Stress machen.
ebe malumat Adj. informativ. Edene m. Adana. Var.: Adna.
ebe na tore Adv. auf diese Weise, so. Syn. ebe na qeyde. ef kerdene (ef ken- ; ef ker-) tr. V. verzeihen.
ebe qanun Adj. legal. ehliyet m. Führerschein.
ebe qerar Adv. entschieden. ejdair m. Drache.
ebe talıke Adj. gefährlich. eke Konj. 1) als. 2) wenn. Eke henio… Wenn es so ist…

131
eksoz m. Auspuff. Wir gedenken des Dersim Genozids (1938).
elaqedar Adj. interessiert. era xo amaene (yen- / bêr- ra xo) itr. V. zu sich kommen.
eletirik m. Elektrik, Strom. Var.: alatirik. era xo ser uştene (urzen- / urz- ra xo ser) itr. V.
e-mail m. e-mail. aufstehen.
emeg m. Mühe, Arbeit, Fleiß. Syn. ked. era xo ver kewtene (kun- ra xo ver ; era xo ver kuy-) itr.
emın Part. Dings. Var.: ermın. Syn. ewk. V. über sich traurig sein. O zaf kuno ra xo ver. Er ist
emin Adj. sicher. sehr traurig.
emso Adv. heute Abend. Var.: emşo, esmo. erê! Vok. f. Mensch! Mädchen! (Ausrufwort gegenüber
endi Adv. nicht mehr (bei Negation). einer Jüngeren).
enerciye f. Energie. ero! Vok. m. Mensch! (Ausrufwort gegenüber einem
enerciya tici f. m. Solarenergie. jüngeren).
ensiklopediye f. ero cı amaene (yen- ro cı ; bêr- ro cı) itr. V. etw. jmdm.
— m. Lexikon. passen. Ero cı nino, veng nêkeno. Es passt ihm
era cı aznaene (aznen- ra cı ; era cı azn-) tr. V. anlegen. nicht, er spricht daher nicht.
Var.: era cı oznaene. ero cı dardene (daren- ro cı ; ero cı dar-) tr. V. belasten,
era cı cêraene (cêren- ra cı ; era cı cêr-) itr. V. sich zu aufbürden. O barê xo dareno ro mı. Er bürdet mir
jmdm. hinwenden. Var.: cı gêraene. seine Last auf. Var.: Prässt. (dan- ro cı), ere cı
era cı daene (dan- ra cı ; era cı d-) tr. V. steil anlehnen, dardene.
anlegen. A nêrdiwan dana ra dês. Sie lehnt die ero cı feteliyaene (ero cı fetelin- ; ero cı feteliy-) itr. V.
Leiter an die Wand. suchen. Ez xeylê waxto ero kar fetelinane. Ich suche
era cı fiştene (fin- ra cı ; era cı fi-) tr. V. anzünden, seit langem Arbeit. Syn. ero cı cêraene, cı gêraene,
anmachen. Domani adır finê ra cı. Die Kinder cı geyraene, cı ra cêraene.
zünden das Feuer an. ero cı gınaene (gınen- ro cı ; ero cı gın-) itr. V.
era cı gınaene (gınen- ra cı ; era cı gın-) itr. V. berühren. niederstürzen.
era cı musnaene (musnen- ra cı; era cı musn-) tr. V. jmdm. ero cı naene (nan- ro cı; ero cı n-) tr. V. 1) drücken.
zeigen. Bêçıka xo nano ro cı. Er drückt seinen Finger drauf.
era cı ser cêraene (cêren- ra cı ser ; era cı ser cêr-) itr. V. 2) aufbürden. 3) aufsetzen. Mı laik na ro astori. Ich
jmdm. zudrehen. Var.: cı ser gêraene, cı ser habe den Jungen aufs Pferd gesetzt. O sapqa nano
geyraene. ro xo sare. Er setzt sich den Hut auf den Kopf. Var.:
era cı ver kewtene (kun- ra cı ver ; era cı ver kuy-) itr. V. pıronaene.
1) über jmdn. traurig sein. A kuna ra maa to ver. Sie ero xo naene eingestehen, zugeben. (nan- ro xo ; ero
ist traurig um deine Mutter. 2) jmdm. vorausgehen. xo n-)
Era mı ver kuye, şime! Gehe mir voraus, gehen wir! ero cı niştene (nisen- ro cı ; ero cı nis-) itr. V.
era cı viri amaene (yen- ra cı viri ; bêr- ra cı viri) itr. V. 1) besteigen, einsteigen. 2) einflößen (Furcht,
sich erinnern. Rınd yeno ra mı viri. Ich kann mich Müdigkeit).
gut erinnern. ero cı pitene (ero cı pin- ; ero cı pi-) tr. V. auf jmdn.
era cı viri kewtene (kun- ra cı viri ; era cı viri kuy-) itr. V. lauern, lauern.
vermissen. Tı zaf kewta ra mı viri. Ich habe dich ero xo pitene sich schützen. Var.: xo pawıtene. (ero xo
sehr vermisst. pin- ; ero xo pi-)
era derg kerdene (ken- ra derg ; era derg ker-) tr. V. in ero cı salıx daene ([e]ro cı salıx dan- ; [e]ro cı salıx d-) tr.
die Länge ziehen. V. jmdm. beibringen ; jmdn. etw. lehren.
era dest kewtene (kun- ra dest ; era dest kuy-) itr. V. ero ser veciyaene (vecin- ro ser ; ero ser veci-) itr. V.
jmdn. od. etw. kriegen, bekommen. Vınde, tı kuna besteigen, erklimmen.
ra mı dest! Warrte, dich kriege ich noch! ero xo naene (nan- ro xo ; ero xo n-) tr. V. zugeben.
era dıme kewtene (kun- ra (cı) dıme ; era (cı) dıme kuy-) eroin m. Heroin.
itr. V. folgen, hinterherlaufen. Erzıngan m. Erzincan.
era hewa kewtene (kun- ra hewa ; era hewa kuy-) itr. V. Erzurum m. Erzurum.
hinauffliegen. Tiyare kuno ra hewa. Das Flugzeug esker m. 1) Soldat. 2) Armee.
fliegt auf. esket m. Höhle. Syn. mığara.
era lınganê xo ser amaene (yen- ; bêr- ra lınganê xo ser) eskıce f. Rosine.
itr. V. auf die Beine kommen. esq m. 1) Liebe, Verliebtheit. 2) Freude. Esqu ra. Vor
era rae gınaene (gınen- ra rae ; era rae gın-) itr. V. sich Freude. Esqanê xo ra. Vor (eigener) Freude.
auf den Weg machen, aufbrechen. Syn. era rae est biyene itr. V. geben ; existieren. (est-KOPULA)
kewtene. Estamol m. İstanbul.
era rae kewtene (kun- ra rae ; era rae kuy-) itr. V. sich auf esterdene (esteren- ; bıester-) tr. V. löschen, abwischen.
den Weg machen, aufbrechen. Syn. era rae gınaene. eşkera Adj. deutlich.
era ser kerdene (ken- ra ser ; era ser ker-) tr. V. zufügen. eşkera kerdene (ken- eşkera ; eşkera ker-) tr. V.
era viri ardene (an- ra viri ; biar- ra viri) tr. V. erinnern, offenbaren, öffentlich machen.
gedenken. Ma qırrkerdena Dêsımi anime ra xo viri. eştene (erzen- ; berz-) tr. V. 1) wegwerfen, werfen.
132
2) übertreiben, lügen, erfinden. (2. Fall ; als Subjekt bei transitiven Verben der
cı eştene (erzen- cı; cı erz-) tr. V. nach jmdm. werfen, Vergangenheit)
daraufwerfen, draufscheinen. Var.: estene. ez Perspr. 1. Sg. 1) ich. Ez rae meveciyêne! Hätte ich
eteg m. Rock. mich nicht auf den Weg gemacht! 2) mich. To ez
ewk Part. Dings. Var.: wek. Syn. emın. diyane? Hast du mich gesehen? (1. Fall ; als
ewro Adv. heute. direktes Objekt bei transitiven Verben der
ewroên Adj. heutig. Roca ewroêne. Der heutige Tag. Vergangenheit)
extone m. Nachthemd. ez vaci Adv. vermutlich.
ey Personalpr. m. 1) ihn; ihm. Ez ey vênenane. Ich
sehe ihn. 2) er. Ey ez diyane. Er hat mich gesehen.

Ê
-êna Suff. noch ein …. Mor zerrnêna ano, dano cı. Die
Schlange bringt noch ein Goldstück und gibt es ihm.

F - f
fam m. Verstand. fıqariye f. Arme. Syn. feqir.
fam kerdene tr. V. raffen, darauf kommen, daran fıraqet Adj. leise, still.
denken. Meymani amê, kes fam nêkeno çay biaro. fırçe m. Bürste, Pinsel.
Es sind Gäste gekommen, nur denkt keiner daran, fırr daene (fırr dan- ; fırr d-) tr. V. fliegen.
Tee zu bringen. fırre f. Kraft.
faşila m. Bohnen. Syn. lovaz. fırrne f. Schnauze, Nase (Tier).
fayton m. Kutsche. fırtıne m. Sturm.
fecir m. Morgenrot. Syn. sıpêde. fıstan m. Kleid.
fek m. Mund. fıstıq m. Erdnuss.
fekê çhemi m. Ufer, Flussrand. fıstıqê Antepi m. Pistazie.
feqir Adj. arm. fil m. Elefant.
feqir biyaene itr. V. verarmen. (ben- feqir ; feqir b-) filıska f. Pfeife. m. Finger oder Instrument.
ferağat kerdene tr. V. verzichten. film m. Film.
feteliyaene (fetelin- ; bıfeteli-) itr. V. spazieren, fincane f. Tasse.
herumlaufen. Syn. cêraene. firçê dıdanu m. Zahnbürste.
fetelnaene (fetelnen- ; bıfeteln-) tr. V. 1) mitführen. fitıke cınıtene (fitıke cınen- ; fitıke bıcın-) tr. V. pfeifen.
2) hinterherjagen. fiyat m. Preis.
fıkır m. Gedanke. fotere f. Mütze.
fındıq m. Haselnuss. fotoraf m. Foto.
fıqare m. Armer.

G - g
ga m. Ochse. geji m. Besen. Syn. avêlık. Var.: gezi.
Gağan m. Dezember. Asma Gağani. Der Monat geji kerdene tr. V. kehren.
Dezember. Var.: Gağand. geme f. dichter Wald.
Khalê Gağani Nikolaus, Weihnachtsmann. Var.: gemiye f. Schiff.
khalkek. genım m. Weizen.
gale m. Satteltasche. gepe f. Backe. Syn. lıske, surate.
galme cı kerdene (galme ken- cı) tr. V. jmdn. angreifen. gereke Part. muss. Ez gereke sıma bıvêni. Ich muss euch
game f. Schritt. sehen. Syn. gunê.
gar m. Bahnhof. gereke + Konjunktiv tr. V. müssen. Syn. gunê.
gaz kerdene (gaz ken- ; gaz ker-) tr. V. beißen (Tier). germ m. Wärme.
ge ge Adv. manchmal, ab und zu. germ kerdene (ken- germ ; germ ker-) tr. V. heizen.
gegane manchmal, ab und zu. germi f. Suppe.
gefe werdene tr. V. drohen. Syn. sond ro cı werdene. germo kelec m. Hitze.
133
gerr m. Krätze. goştın Adj. dick.
gerr vetene tr. V. Krätze kriegen. goynaene (goynen- ; bıgoyn-) tr. V. loben, preisen,
gerrın Adj. krätzig. rühmen.
gerre gerre m. Beschwerde, Anzeige. Syn. sıkayet. xo goynaene prahlen, protzen, sich selbst loben. Xo
gerre kerdene (gerre ken- ; gerre [bı]ker-) tr.V. megoyne, sar to bıgoyno. Lobe dich nicht selbst,
beschweren, Anzeige erstatten sollen die anderen dich loben (Sprichwort). Syn.
gerreçi Adj., m. klageführend, beklagend, Kläger phesf daene, wesıfnaene. (xo goynen- ; xo bıgoyn-)
gerreyiyaene (gerreyin- ; bıgerreyi-) itr. V. beanstanden, goza Hindıstani f. Kokosnuss.
klagen. goze f. Walnuss.
geveze Adj. unanständig. gram m. Gramm (g).
gewr Adj. grau. gramer m. Grammatik.
gewrey Pl. Kniestrümpfe. Gucige f. Februar. Asma Gucige. Der Monat Februar.
geym Adv. Mal. gula vera roci f. Sonnenblume.
Gêl m. Eğil. Gulane f. Mai.
gıl m. Spitze, Gipfel. gulange f. Zopf.
gılor Adj. rund. gule f. Hals, Rachen. Syn. belıke. Var.: guli.
gımais m. Donner. gule2 f. Rose.
gımıs Adj. ruhig. gulık m. Klunker.
gıpık m. Eichel. guman m. Zweifel, Glaube.
gıran Adj. schwer. guman kerdene tr. V. glauben. Ez guman kenane ke o
gıran gıran allmählich, langsam. nino. Ich glaube, er kommt nicht. Piyê mı guman
gıran gıran Adv. sachte, langsam. Syn. yawas yawas, nêkeno ke a bêro. Mein Vater zweifelt daran, dass
hêdi hêdi. sie kommt. (guman ken- ; guman ker-)
gırênaene (gırênen-) tr. V. aufkochen. guman kerdene (guman ken- ; guman ker-) tr. V.
gıriyaene (gırin- ; bıgıri-) itr. V. kochen. schätzen, vermuten.
gırmıke f. Faust. gun m. Geschichte, alte Zeit. Var.: gund.
gırr biyaene (gırr ben-) itr. V. hinunterrollen. Syn. gındır guno verên m. Früher. Tenê qalê gunê verêni ke!
biyaene, gıleri biyaene. Erzähle mal von Früher!
Girit m. Kreta. gunê Part. muss. Ma gunê nae rınd bızanime. Wir
gocage f. Knopf. müssen darüber gut Bescheid wissen. Syn. gereke.
goç kerdene (goç ken- ; goç ker-) tr. V. auswandern. gure m. Arbeit. Syn. kar, is, xebat.
gol m. See. gurenaene (gurenen- ; bıguren-) tr. V. arbeiten lassen.
gole f. See. guretene (cên- ; bıcêr- ; bıcê!) tr. V. 1) nehmen, kaufen.
golık m. Pfütze. Dariye cêna xo dest. Sie nimmt das Fleischermesser
gonegerm Adj. sympathisch, gefühlvoll. in die Hand. 2) heiraten, als Gemahl akzeptieren. Qe
goni f. Blut. xo meqefelne, a to nêcêna! Bemühe dich gar nicht,
gore m. laut, gemäß. sie heiratet dich bestimmt nicht! Var.: gırotene,
goril m. Gorilla. gırewtene, gurtene; Prässt. gên-; Konjst. bıgêr-,
gos m. Ohr. bıyir-, bıcir-; Imperativ. bıjê!, bızê! bıgê! bıyi!
gos ro cı (ser) naene (gos nan- ro cı (ser); gos ro cı bıci!
(ser) n-) tr. V. jmdm. zuhören. A gos nana ro radon guriyaene (gurin- ; bıguri-) itr. V. arbeiten. Syn.
ser. Sie hört Radio. Syn. gos daene. xebetiyaene.
gosedar Zuhörer. guvaene (guven- ; bıguv-) itr. V. stark wehen.
gos daene (gos dan, gos (bı)d-) tr. V. zuhören. Syn. gos guvelek m. Schnecke. Syn. khurrkurrık.
ro ser naene. guveleke f. Tornado.
gosu ra gıran Adj. schwerhörig. günıge f. Regenschirm. Syn. semşiya.
goşt m. Fleisch.

Ğ-ğ
ğelet Adj. falsch. denken.
ğerib Adj. fremd. ğezale f. Gazelle, Reh.
— m. Fremder. Syn. biyaxki. Var.: ğeriv. ğezna f. Truhe, Schatz.
ğeribêni kerdene (ğeribêni ken- ; ğeribêni ker-) tr. V. ğezna qesu f.
vermissen, sehnen. Syn. biriye kerdene. — m. Wortschatz.
ğeribiye f. Fremde. Syn. qurbetiye. ğız kerdene (ğız ken- ; ğız ker-) tr. V. sich schleppen,
ğeyal kerdene (ğeyal ken- ; ğeyal ker-) tr. V. grübeln, sich schleifen.

134
ğıze f. Korb, Futterbehälter. Var.: zığe.
Ğuleman m. Alacakaya.

H - h
ha Dempr. da. erschöpft, fertig. Var.: helek biyaene.
ha-KOPULA dort ; gerade (zeitlich). helal Adj. nach Religionsgesetzen erlaubt, verzehrbar,
haa! Interj. Ach so! koscher.
habire Adv. ständig. heli m. Adler, Geier.
hacet m. Werkzeug. heliyê bınatu Aasgeier. (heliyê bınatan-KOPULA)
hak m. Ei. heliyê cendegu Aasgeier. (heliyê cendegan-
hakım Adj. herrschend. KOPULA)
hal m. 2) Geschehen. 1) Zustand. helikopter m. Hubschrauber.
hal u mesel Geschehnis, das Zugetragene. helm m. Hauch.
hal - kêf Zustand, Befinden. Hal - kêfê to çıturio? Wie helmê Adv. ein Augenblick. Syn. deqê.
geht es dir? hem …, hem ki … Konj. (Verb) … und (Verb); sowohl ...
hal kerdene (hal ken- ; hal ker-) tr. V. lösen. , als auch ...
hala Part. mal (Aufforderung). Hala şêr ke! Schau nur! hemgên m. Honig.
halbıke Adv. obwohl. henare f. Granatapfel. Syn. nare.
halete f. Geschenk. Var.: xelate, xalete. hengure f. Traube.
halete cı daene tr. V. schenken. Var.: xelate cı daene. heni Adv. so, auf jene Weise.
halên m. Nest. henê̥n Adj. so.
hama Konj. aber. Syn. labelê. he̥ni ke so sehr, dass.
hama hama Adv. beinahe. hepıs m. Gefängnis.
hard m. Erde, Boden. Hard de ro menise! Sitze nicht auf Heq m. Gott. Heq raji bo! Danke! (Gott sei Dank!) Heqi
dem Boden! Var.: herd, erd, ard. kena! (lies: hex kena) Um Gottes willen; wenn du
has kerdene (cı ra has ken- ; has ker-) tr. V. lieben, Gott liebst! Heqo! O Gott! Syn. Homa, Ella,
mögen. Ez to ra has kenane. Ich liebe dich. Var.: Wayirê Dina.
hes kerdene, hez kerdene. heq Adj. berechtigt.
hata Präp. bis. Var.: heta, haton, hatan. heqe f. Recht.
hata nıka Adv. bisher. heqli Adj. recht.
hawt Num. sieben. her1 Indefpron. jeder, jedes.
hawtae Num. siebzig. her daim immer, stets.
Hawtemal m. ein Frühlingsfest am 20. und 30. März. her ke ... immer wenn.
hay ra ser daene (hay dan- ra ser ; hay ra ser d-) tr. V. her rae jedes Mal.
1) warnen, mahnen. 2) Rüge erteilen. her2 m. 1) Esel.
haydar Adj. achtsam. — Adj. 2) Idiot, Dummkopf, blöd. Hero! Du Esel
haydar vındetene itr. V. achtgeben. (du Idiot)!
hayde Interj. auf! los! here f. 1) Eselsstute. 2)
hayderê auf! los! (an mehrere Personen). Syn. hadê! — Adj. Idiotin. Herê! Du Eselin (du Idiotin)! Syn.
hayig Adj. wach. budela ; bom.
hayleme kerdene (ken- hayleme ; hayleme ker-) tr. V. her ca Adv. überall.
1) hetzen. 2) Lärm machen. heram Adj. treife, verdorben. Syn. zıqım.
hazar tausend. hazar u dıse u hirıs u çar 1234 hazar u herb m. Krieg. Syn. ceng. Var.: herv.
newse u newa u new 1999 hazar u se 1100 herbi Adj. schnell.
hazare m. Gallenblase. herbina Adv. sofort.
hazır Adj. 1) anwesend. 2) bereit, fertig. herdise f. Bart. Var.: hêrdıse, erdişe.
heb m. Getreide. Var.: hev. herey Adj. spät. Var.: erey, berey, herê.
hebe f. 1) Stück. dı hebi seker 2) Tablette (Medizin). herfe f. Buchstabe.
Var.: heve. herige f. Aprikose. Syn. mışmışe. Var.: hörige, erige.
hebêna Adv. noch etwas (mehr). Var.: hevêna. herinaene (herinen- ; bıherin-) tr. V. kaufen. Var.:
hebıkê Adv. ein bisschen. Var.: hevıkê. hêrnaene.
hefte m. Woche. Syn. heşt. herme m. Oberarm. Var.: harme, erme.
heftêna Adv. nächste Woche. Syn. heftê verê ma. Hermenki m. Armenisch. Var.: Ermenki, Armınki.
hekmete f. Rätsel, Geheimnis, Macht. herz m. Hoden. Syn. hêlık.
helak biyaene (helak ben- ; helak b-) itr. V. fertig sein, hes m. Bär. Var.: heş, ‘heş.
erschöpft sein, sterben. Helak biyane. Ich bin hes kerdene tr. V. ruhig sein. Hes ke, vengê xo meke! Sei

135
ruhig, sag keinen Ton! Syn. hes biyaene. (hes ke! werden.
Nur im Imperativ gebraucht) hêrsu ra (Pl.) Adv. aus Wut.
hesab m. Berechnung, Rechnung. Var.: hesav. hêrsın Adj. aggressiv, wütend.
hesab kerdene (hesab ken- ; hesab ker-) tr. V. rechnen. hêstır m. Träne.
Syn. hesebnaene. hidrocên m. Wasserstoff.
hesar biyaene (hesar ben- ; hesar b-) itr. V. aufwachen. hipermetrop Adj. weitsichtig.
Var.: heşar biyaene, heşyar biyaene, hışyar hira 1) weit. 2) groß.
biyaene. hirê Num. drei.
hesnaene (hesnen- ; bıhesn-) tr. V. hören. Mı be gosanê xo hirêsey Num. dreihundert.
hesno! Ich habe es mit meinen eigenen Ohren hirıs Num. dreißig.
gehört! Syn. pê heşiyaene. Var.: heşnaene, eşnaene, hirıs u jü Num. einundreißig.
eşnawıtene, aşnawıtene. his m. Gefühl.
heşt Num. acht. hit Adj. nass.
heştae Num. achtzig. hoke f. Krater. Var.: weke.
het m. 1) Seite. 2) Region. hona 1) noch. 2) erst dann.
hetê … ser in Richtung …. Var.: hete. hona ke ... als noch ... Var.: xona, homa, hewna,
hetê zoni ra Adv. sprachlich. hıma.
heto bin ra Adv. andererseits lx heto jü ra. hona Adv. noch.
— Adv. einerseits. hope f. Teich.
hew? Interj. wirklich? hoşşt Interj. Scheuchruf für Hunde (bei Menschen
hewa m. 1) Luft. 2) Wetter. beleidigend).
hewl Adj. 1) wertvoll. A mordemê da zaf hewla. Sie ist hukım pıradaene (hukım dan- pıra ; hukım pırad-) tr. V.
ein wertvoller Mensch. 2) gut. Vace, ya hewl, ya verurteilen.
xırab! Sag wenigstens gut oder schlecht! hunde Adv. soviel. O hunde nêzano. Er weiß (darüber)
hewn m. 1) Schlaf. Var.: Hewnê mı yeno. 2) Traum. nicht so viel. Hundae vace! Bis zum geht nicht
hewn diyene tr. V. träumen. Mı hewn di. Ich habe mehr! („sag so viel“)
geträumt. hunde ke solange.
hewno xırabın m. Albtraum. hundê … soviel wie ... Ez Zonê Ma hundê to rınd
hewn de biyene (hewn der-KOPULA) itr. V. schlafen. nêzanon. Ich kann nicht so viel Zazaki wie du
hewn ra şiyene itr. V. einschlafen. Var.: hewn’a şiyene. sprechen. Var.: xunde, hande, honde, hende,
(hewn ra son- ; şêr-) hente.
hewr m. Wolke. hunde ke Adv. solange.
— Adj. bewölkt. Şiliye varena, hewro. Es regnet und hunde vêşêri Adv. sooft.
es ist bwölkt. hunerın Adj. begabt.
hewrês m. Lawine. Syn. çığ. hurdımêna Indefpron. beide.
hewww! Interj. sowas! hurdımine 2. Fall. beide.
heya ja. Syn. ya. hurendi f. Stelle.
heyran m. Schwärmer, Eiferer. hurendia … de anstelle ….
heywan m. Tier. hurendi amaene (yen- ; bêr- hurendi) itr. V. in
hezaz m. Erdrutsch. Erfüllung gehen. Var.: hurni, herune.
hezaji biyaene Erdrutsch passieren. hurendia domani f. Gebärmutter.
hêdgar m. s. yadigar. huriyaene (hurin- ; bıhuri-) itr. V. jucken. Kafa mı
hêdi hêdi Adv. sachte, langsam. Syn. yawas yawas, gıran hurina, perey yenê. Meine Handinnenfläche juckt,
gıran. es kommt Geld rein.
hêf m. 1) Rache. 2) Schade. Nunê xo meerze, hêfo, da! hurrıke f. Fußgelenk.
Wirf das Brot nicht weg, ist doch Schade! Var.: husk Adj. hart, trocken.
heyf. husk u wel knochentrocken. Var.: huşk, wışk.
hêfê xo guretene (hêfê xo cên; bıcêr-) tr. V. rächen. Hêfê huwiyet m. Ausweis.
xo bıcêrine ke bıcêrine. Ich muss mich rächen. huy m. Kehrschaufel.
hêga m. Feld, Acker. huyiyaene (huyin- ; bıhuyi-) itr. V. lachen.
hêkate f. Geschichte. ebe cı huyiyaene darüber lachen. A be meselanê dey
hêkate qesey kerdene Geschichte erzählen. Syn. huyina. Sie lacht über seine Witze.
mesele. pê cı huyiyaene sich über etw. lustig machen. No pê
Hêni m. Hani. mı huyino! Der macht sich über mich lustig! (pê cı
hêni m. Quelle, Brunnen. Var.: yeni, ini, hini. huyin-)
hêrs Wut, Zorn.
hêrs biyaene (hêrs ben- ; hêrs b-) itr. V. wütend

136
İ-i
i 1) Perspr. 3. Pl. sie (Pl.). İyê ke … Diejenigen, die inkar kerdene (inkar ken- ; inkar ker-) tr. V. leugnen,
… 2) verleugnen, abstreiten.
— Dempr. Ferndeixis. jene, die. İ hirê domani. Die insat m. Baustelle. Var.: inşat.
drei Kinder. 3) internet m. Internet.
— Dempr. attr. der dortigen (2. Fall, attributiv). Piyê inu (2. Fall, inu̥- ; inan-KOPULA ; als direktes Obj. oder
i hirê domanu kamo? Wer ist der Vater der drei Subjekt bei transitiven Verben der Vergangenheit)
Kinder? 4) sie. Mı i ardi çê. Ich habe sie nach Hause Perspr. inu ra von ihnen Syn. dinu. Var.: i̥ ne, inan.
gebracht. Var.: ê, yi. (1. Fall ; als direktes Objekt ipeg m. Seide.
bei transitiven Verben der Vergangenheit) iqaz kerdene tr. V. warnen.
ibadet kerdene tr. V. beten. is m. Arbeit. Syn. kar, gure. Var.: iş.
ibrıq m. Gießkanne. Var.: ivrıq. isala Interj. hoffentlich. Var.: işala, inşala.
icad kerdene tr. V. herstellen. Syn. vetene. isan m. Mensch. Syn. mordem.
ideal Adj. ideal. isaret m. Zeichen. Var.: işaret.
iklim m. Klima. isbat kerdene tr. V. beweisen.
ikra kerdene tr. V. hassen. iskeme m. Stuhl. Var.: işkemi.
ilelebed Adj. ewig. işkence kerdene tr. V. foltern.
imıs kerdene tr. V. sich etwas ausdenken. Awa uncia çiyê işlige f. Hemd. Syn. miltane.
imıs kerdêne. Sie war gerade wieder dabei, sich was iştiri m. Horn. Var.: istiri.
auszudenken. iştiri m. Rasierklinge.
imla f. Rechtschreibung, Orthograpie. Syn. raştnuştene. itha hier. İtha ra be uca Von hier bis dort Syn. naca,
inam biyaene (inam ben- ; inam b-) itr. V. glauben. nacka. Var.: tha, ithıka, ithaka, tıya, etıya.
inam kerdene (inam ken- ; inam ker-) tr. V. glauben. Syn. -iye Suf. -heit, -keit. Domanênia ma zaf rındeke biye.
bawer kerdene. Var.: iman kerdene, imu kerdene. Unsere Kindheit war sehr schön. Syn. -êni ; -ine.
inat m. Sturheit , Trotz. İzmir m. İzmir.
inatın Adj. stur.
incıre f. Feige.

J - j
jêde Adv. viel. Syn. vêşi. Var.: zêde. jü rae de Adv. auf einmal, zur gleichen Zeit.
jêdêr Adv. noch mehr. Var.: vêşêr. jüya cı dıde nêkerdene tr. V. jmds. Bitte nicht
jêdewaxt Adv. meist. abschlagen.
jêdêri Adv. vielmehr. jüa Adj. trocken.
jibaene (jiben-) itr. V. stöhnen. Syn. nalaene. Var.: zıp-jüa knochentrocken, sehr trocken, verdunstet.
zibaene. jüa kerdene (ken- jüa ; jüa ker-) tr. V. trocknen. Var.:
jil m. Blüte. züa, zıwa.
jilık m. Klitoris. Syn. çılık. Var.: zilık. jübini diyene tr. V. treffen. Ma key jübini vênenime?
jiyar u diyari Pl. Wallfahrtsorte, heilige Orte. Var.: ziyar Wann sehen wir uns?
u diyari. jüqane Adv. ständig. Syn. jüqere.
jiyare f. Wallfahrtsort. Var.: ziyare. jür Lüge.
jü eins. Var.: zu, jew, jû, yew, yo, jo. jüreker Lügner. Var.: zür, zur, zûr.
jü ki und dann, und noch, und, sowie. jüri kerdene (jüri ken- ; jüri ker-) tr. V. lügen. Var.: züri
jüna noch eins. kerdene, zûri kerdene, zur kerdene.
jü be jü einzeln, jede(s) einzelne.

K - k
kablo m. Kabel, Stromkabel. kay ker-)
kafe f. Handinnenfläche. Var.: kefe. kainat m. Universum.
kağıta tuvaleti m. Toilettenpapier. kal Adj. roh, ungekocht.
kağıte f. Papier. kaleke f. 1) neben. 2) Seite, Taille. Syn. kişte.
kağıte kay kerdene Karten spielen. (kağıte kay ken- ; kaleke ra Adv. seitlich.
137
kaleke ser Adv. seitwärts. Syn. kişteserki. kes Indefpron. 1) jemand. 2) niemand. (Verneinung)
kalorifer m. Heizkörper. kesa f. Schildkröte. Var.: kesıke, kese.
kam Fragepron. wer. ketıl m. Wasserkocher.
kamci Fragepron. welcher. Var.: kamji, kamcin, kancin. kewra m. Pate.
kamıl Adj. reif, weise. kewrae f. Patin. Var.: kerwa, köwra, köyra.
kar m. Arbeit. Karê mı çino. Ich habe keine Arbeit. kewtene itr. V. (kun- ; bıkuy-) 1) in Trance fallen. Syn.
kar u gure, kar u is m. Arbeit. tewt kewtene. 2) greis werden, verfallen.
karê çêyi Hausarbeit. cı kewtene itr. V. hineingehen, betreten, eintreten.
karbon m. Kohlenstoff. Var.: kotene, kutene. (kun- cı ; cı kuy-)
kardi f. Messer. key Frgepron. wann. Syn. çı waxt.
kare f. Profit. kêf kerdene (kêf ken-) tr. V. sich freuen, sich amüsieren.
karne m. Zeugnis. Kêfanê xo ra. Aus Freude. Var.: keyf kerdene, çêf
kas m. Steigung, Anhöhe. Var.: kaş. kerdene.
kas kerdene (kas ken- ; kas ker-) tr. V. ziehen. Var.: kaş kêraze f. Kirsche.
kerdene. khal Adj. alt (Mensch).
kata Fragepron. wohin? Sıma kata sonê? Wohin geht khal u kokım Adj. alt und brüchig.
Ihr? Var.: kamta. khalık m. Opa. Khalıko! Opa!
kay m. Spiel. khan Adj. alt.
kay kerdene (kay ken- ; (bı)ker-) itr. V. spielen. khan-khun m. alte Sachen.
ke, eke Konj. 1) als, wenn. 2) khartole f. Kartoffel. Syn. patatese.
— Relativpartikel. dass. Eke ez buri. Damit ich esse. khav m. Wahrnehmung.
Eke ez dımê to bıdi to. Damit ich dir deinen khav kerdene (khav ken- ; khav ker-) tr. V.
Schwanz zurückgebe. Eke lüye ro do. Um auf den wahrnehmen, begreifen, raffen.
Fuchs zu schlagen. khaz m. Gas, Petroleum, Lampenöl.
keçe m. Filz. khazo tabi m. Erdgas.
keçel m. Glatzkopf. khebaniye f. Hausfrau.
kef m. Schaum. khedi kerdene (ken- khedi ; khedi ker-) tr. V. zähmen.
keke f. Floh. kheko! Vok. großer Bruder!
kekevas m. Kamille. khenere f. Flieder.
keleke f. Boot. kherr Adj. taub.
kelê koy m. Steinbock. Kherrê! Vok. Kherro! Du Tauber!
kemaniye f. Fehlendes. Heq kemaniye medo! Danke! khewe Adj. (f. khewiye) 1) blau. Asmêno khewe. Blauer
(„Gott möge es an nichts fehlen lassen“) Var.: Himmel. 2) grün (bei Pflanzen). Dewe biya khewiye.
kemiye, kemasiye. Das Dorf ist grün geworden. Var.: khöwe, kı‘ho,
kemer m. Felsen. kewo.
kemer u kuç m. Stein und Geröll, Gestein. khırr-khewe̥ tief blau, tief grün.
kemere f. Stein. khez Adj. blond. Khezê! Blonde! Khezo! Blonder! Var.:
kemera almaşti f. Edelstein. khej.
kemi Adj. fehlend. khılê! Vok. Anredeform für ältere Frauen; Tante!
kemi biyene (kemi-KOPULA) itr. V. fehlen. Xora jü khıt kerdene (khıt ken- ; khıt ker-) tr. V. beißen. Syn. gaz
no kemi bi! Das hat nur noch gefehlt! kerdene.
kenger m. Distel. khoçıke f. Löffel.
kengerêna noch eine Distel. khone Adj. stumpf.
kepeg m. Kleie. khortıke f. Nackengrube.
kercık m. Zecke. Var.: kerzık. khunci m. Sesam.
kerdene tr. V. (ken- ; bıker- ; bıke! bıkerê!) 1) tun, khundıreci m. Schuster, Schuhmacher. Syn. goşkar.
machen. 2) versuchen. Ez kenane ke meşte bêri çê Khurmanci m. Kurmanci, Kurdisch. s. Kırdaski.
sıma. Ich versuche morgen zu euch zu kommen. Mit khurrebesık m. Dachs.
Relativpartikel ke. kıbar Adj. höflich.
cı kerdene hineintun, legen, reintun. (ken- cı ; cı ker-) kıbır Adj. arrogant.
f. Verhalten. Na kerdena to qe rınde niya. Dein kıfır kerdene (kıfır ken- ; kıfır ker-) tr. V. schimpfen.
Verhalten ist überhaupt nicht gut. Syn. xeberi daene, mılqi kerdene, neng çinaene.
kergane f. Eitergeschwulst, Geschwür. kılae f. Kippa, Mütze.
kerge f. Henne, Huhn. Waa kerge! Schwester Henne! kılame f. 1) Gedicht. 2) Lied.
(Märchen) kıle f. Flamme.
kerm m. kerm. kılm Adj. kurz.
kermecın Adj. von Würmern befallen, lausig. Var.: kılmek f. kurz.
kermezın. kılmek ra Adj. kurzgefasst, kurzgesagt.
kerre f. Rost. kılmever Adj. schmal.
138
kınci Pl. Kleider. komır m. Kohle.
kınce f. Kleidungsstück. komik Adj. witzig.
kınıtene (kınen- ; bıkın-) tr. V. hacken, wühlen, graben. komputer m. Computer.
kır m. Penis. Syn. xırr. kor Adj. blind. Korê! Du Blinde! Koro! Du Blinder!
Kırdaski m. Kurdisch, Kurmancî. Syn. Khurmanci. korek m. Hirse.
kırec m. Kalk. Var.: kırez, kırej. koremore f. Blindschlange.
Kırmancki m. Zazaki. s. Zazaki. korposeman Adv. bitter enttäuscht. Var.: korpoşeman.
kırtık m. Knorpel. koti Fragepron. wo. Sıma kotiê? Wo seid Ihr? Syn. ku,
kışê!, kış! Vok. Ausruf, um die Hühner wegzuscheuchen. kamca, çıya, ça. Var.: koti de. (ko̥ti-KOPULA)
kışi Pl. Scheide. Var.: kısi, kıse. ... koti wohin. Sıma sonê koti? Wohin geht Ihr?
kıtab m. Buch. Var.: kıtav. (nachgestellt)
ki Adv. auch. Syn. zi, ji. Var.: çi. Koyriye f. Sarız, Bezirk zu Kayseri.
kilıt m. Schloss. kremê postalan m. Schuhcreme.
kilo m. Kilo, Kilogramm. krom m. Chrom.
kiloê ein Kilo. ku Fragepron. wo (für Personen und bewegliche
kilometre m. Kilometer (km). Sachen).
kilometrekare m. Quadratkilometer (km²). kuçıke f. Herdplatte.
kira f. Miete. kud Adj. gelähmt.
kira daene (kira dan-) tr. V. Miete zahlen. kud u kırec völlig gelähmt.
kişiyaene (kişin- ; bıkişi-) itr. V. getötet werden. Var.: kufıke f. Schimmel.
kışiyaene, çişiyaene. kufıkın Adj. verschimmelt.
kişte f. Seite, Taille. Syn. kaleke, teng. Var.: kiste, çişte. kulıre f. Erbse.
kişte de Adv. daneben. Syn. kaleke de. kulturel Adj. kulturell.
kiştene tr. V. töten. Var.: kıştene, çiştene; (Prässt. kundıre f. Kürbis.
kişen-). (kisen- ; bıkis-) kunıf m. Hanf.
kivi m. Kiwi. kuroxın Adj. hässlich. Syn. qefçıl. Var.: kıroğın.
ko m. Berg. kutık m. Hund. Syn. espe, sipe.
kok m. Wurzel. Syn. rıçık. Var.: koke. kutıkê ağwe m. Biber.
kok kerdene (kok ken- ; kok ker-) tr. V. stimmen. kuxaene (kuxen- ; bıkux-) itr. V. husten.
kokain m. Kokain. kuxais Husten. Kuxais gıno ro cı. Er/sie wurde vom
kokım Adj. alt. Var.: kokum. Husten befallen.
kol Adj. hornlos. kuyıtene (kuyin- ; bıkuy-) tr. V. prügeln. Var.: kuyaene,
bıza kole f. hornlose Ziege. kutene, kûwıtene, kûwaene.
kolbezıne f. eine weiße, essbare Blumenart. kuz m. Krug.
koli m. Holz. kuze m. Marder.
koma f. Koma.
komete f. Grabstein.

L - l
la m. Schnur. lawıke f. Lied.
labelê aber. Syn. hama. lawıke vatene Lied singen. Syn. kılame (2). (lawıke
labetiyaene (labetin- ; bılabeti) itr. V. sich anstrengen, van-)
Mühe geben, bemühen. Var.: lebetiyaene, lazım Adj. nötig, erforderlich.
lavatiyaene, lawatiyaene. lazım biyene itr. V. nötig haben, brauchen. (lazım-
lac m. Sohn. Lacenê! Oh Söhne! Lacê mı! Mein Sohn! KOPULA ; lazım b-)
Var.: laz, laj. lazut m. Mais. Syn. mısır.
laciwerd Adj. violett. lec kerdene (lec ken- ; lec ker-) tr. V. verweigern. Syn.
laik m. Junge. Var.: laak, lacek. itıraz kerdene. Var.: lez kerdene, lej kerdene.
lal Adj. stumm. lekan m. Schneeschuhe.
lamba khaji f. Öllampe. lekaşi Pl. Hausschuhe.
lambe f. 1) Lampe, Brennlampe. 2) Ampel, Beleuchtung. leqeme f. Spitzname.
lane m. Weißkohl. Syn. kelem. lerzaene (lerzen- ; bılerz-) itr. V. zittern, beben.
laneo sur m. Blaukraut. lerze f. Eile, Zeitnot. Lerza xo çina. Es hat keine Eile.
lao! Vok. Junge! Syn. ecele.
lastik m. Gummi. lerze kerdene (lerze ken- ; lerze [bı]ker-) tr. V. 1) sich
laşêr m. Flut. Syn. şêl. Var.: lasêr. beeilen. 2) Stress machen.

139
lerznaene (lerznen- ; bılerzn-) tr. V. rütteln, schütteln. Lıcê m. Lice.
lese f. Körper. Syn. bezne. Var.: leşe. lığe f. Moor.
lete m. Teil, Hälfte. lınge f. Fuß. Lınga mı şikiye. Mein Fuß ist gebrochen.
letê eine Hälfte, ein Teil. Lınga Xızıri f. Ein Wallfahrtsort im Dorf Muquf
lew m. Lippe. (Pülümür, Dersim). Var.: nınge.
lew pıranaene (lew nan- pıra ; lew pıran-) tr. V. küssen. lınge hard eştene tr. V. stur stehenbleiben. („den Fuß
Çıturia? -Rındane, xalıkê, tı wes be, lew nanane to auf den Boden werfen“) (lınge erzen- hard)
dest ra. Tı çıturia? Wie geht es dir? Gut, Tante, lıske f. Backe. Syn. gepe, surate. Var.: lışke, alışke.
danke, ich küsse dir die Hand (Respekterweisung). lıtene (lin- ; bıli-) tr. V. saugen.
Wie geht es dir? lızge m. Ast.
lewe m. Anwesenheit bei jmdm. ; neben. lilıke f. Pupille.
lewê ... de bei, zu jemandem, neben. Syn. het. liman m. Hafen.
lewha trafiki m. Verkehrstafel. limonata f. Limonade.
lewiyaene (lewin- ; bılewi-) itr. V. sich rühren, bewegen. litre m. Liter.
lewnaene (lewnen- ; bılewn-) tr. V. in Bewegung setzen. locıne f. Kamin.
leymune f. Zitrone. loğa kore f. Maulwurf. Syn. herremus.
leyrê beqe m. Kaulquappe. loğe f. Steinwalze.
leyrê kerge Küken. Syn. çhêlık. loğe kerdene (loğe ken-) tr. V. festwalzen,
lê m. Kessel. flachwalzen.
lêl m. Finsternis. Syn. muğurbe. lolıke f. Tomate. Syn. tamatese.
lêl dekewtene (lêl kuno de ; lêl dekuyo) itr. V. finster lone f. Loch. Syn. qulıke. Var.: lane.
werden, dunkel werden. lona anaxtari m. Schlüsselloch.
lhap m. Hundefutter. Var.: lep, lhep, lhop. lonê pırnıke Pl. Nasenlöcher.
lhapê Adv. eine Handvoll. Var.: lhepê, lhopê. loqla f. Darm. Var.: loqare, loqna, loqneke.
lhapık m. Handschuh. loqley Pl. Eingeweide.
lhıme f. ganze Handinnenfläche (einschl. d. Finger). lulık m. Insekt. Var.: lolık.
lhınci f. flüssiger Schlamm. Syn. çamurre. lüye f. Fuchs, Füchsin, Fähe. Var.: lûwe, lûy.
lhıvır Adj. ungepflegt. Syn. pacaxın.
lhur m. Ratte. Var.: lhûr.

M - m
ma1 Perspr. 1) wir. Ma yenime çê sıma. Wir kommen zu manewi Adj. geistig.
Euch nach Hause. (1. Fall) 2) unser, uns. Tı Zonê mango m. Mango.
Ma zanena? Kannst du unsere Sprache? (Zazaki) To manidar Adj. bedeutend.
ma dime? Hast du uns gesehen? (2. Fall) Manse, Mose f. Çayırlı.
ma2 Part. denn, ja. maqarna f. Nudeln.
ma u pi Mutter und Vater, Eltern. Mart m. März. Asma Marti Der Monat März
zonê ma u pi Muttersprache. masa1 f. Tisch. Var.: mase.
macunê dıdanu (macunê dıdanan-) m. Zahncreme, masa2 f. Feuerzange. Var.: maşa.
Zahnpasta. masa uti f. Bügelbrett.
Maden Maden. Var.: Mazen. masul m. Saat.
mae f. Mutter. Mae ni rınd temey kerdê. Die Mutter hat maydanoz m. Petersilie.
sie gut gelehrt (Anweisungen gegeben). Maenê! (o) maykek Adj. weiblich. zool.
Mütter! Var.: dadi, dakıle. Mazgerd m. Mazgirt.
makina deştene f. Nähmaschine. meden m. Bergwerk.
makina hesabi f. Taschenrechner. mekteb m. Schule. Mekteb ra yena. Sie kommt von der
makina kıncu (makina kıncan-) f. Waschmaschine. Schule. Var.: mektev, meytebe.
mal m. 1) Vieh, Herde. Syn. phes, dawar. 2) Eigentum, melaim Adj. genüsslich, gemütlich.
Besitz. mele m. Heuschrecke. Syn. çekçeke.
mal m. Herde. melek m. Engel.
mala f. Viertel. Syn. tağe. Var.: mela, me‘hla. melem m. Balsam, Creme, Salbe.
malım m. Lehrer. melmeket m. Heimat; Heimatort, Provinz. Syn. welat.
malıme f. Lehrerin. Malımê sıma. Euer Lehrer. memısxane m. Toilette. Syn. tuvalet.
Malımi! Lehrerin! mendene (manen- ; bıman-) itr. V. 1) bleiben. Ez
Mamekiye f. Tunceli. mendane. Ich bin geblieben. 2) wohnen, leben. Tı
mandaline f. Mandarine. koti manena? Wo wohnst du?

140
meni m. Samen, Sperma. Syn. miyane. (resen- mıradê xo)
meqes m. Schere. mırd Adj. satt.
meqes cı eştene tr. V. scheren. mırdi Adv. bis zum sattwerden, sattsam.
meqesê nenıgu m. Nagelschere. mırdia xo Adv. reichlich, genügend, sattsam. Ma
merdene (mıren- ; bımır-) itr. V. sterben. mırdia xo jübini nêdi. Wir haben uns nicht genug
— f. Tod. Syn. merg. gesehen.
mereke f. Scheune. Mereki! Oh Scheune! mırdosê Adv. zwei Handvoll.
merex kerdene (merex ken- ; merex ker-) tr. V. sich mırozın Adj. traurig, lustlos.
Sorgen machen. mısaib m. geistiger Bruder.
merexın Adj. besorgt. mısaibe f. geistige Schwester.
merge f. Wiese. Syn. çaire. mışêle biyaene (mışêle ben- ; mışêle b-) itr. V. frieren.
merkezi Adj. zentral. Var.: mısêle biyaene.
merre m. Maus. mız m. Nebel. Var.: mıj.
mesela f. 1) Thema. 2) Frage, Problem. mız u duman m. Rauch und Nebel.
mesele f. Kurzgeschichte, witzige Erzählung. — Adj. neblig.
mesul Adj. zuständig. mide m. Magen. Var.: made.
mesur Adj. berühmt. Var.: meşur. miji f. Urin. Var.: mize.
meşte Adv. morgen. Syn. sodır, sora, şewra, sıba. mijia seytani f. Eiszapfen.
meterıs m. Stellung (Militär), Bereitschaft. mikrob m. Bakterie.
metre m. Meter (m). milçıke f. Spatz, Vöglein. Var.: mirçıke, mıriçıke.
metrekare m. Quadratmeter (m²). milim m. Millimeter (mm).
metro m. U-Bahn. milimetrekare m. Quadratmillimeter (mm²).
mexsusna Adj. absichtlich. Syn. eseletki, berqestıka. milyar Num. Milliarde.
meydanê tiyarey m. Flughafen. milyon Num. Million.
meyman m. Gast. minibüs m. Omnibus.
meyman biyaene Gast sein. (ben- meyman, m. b-) mintane f. Hemd. Syn. işlige. Var.: miltane.
meymun m. Affe. mir m. Teig.
meyt m. Leiche. miraz m. Hefe.
meywe m. Frucht. Syn. yemıs. mitolociye f. Mythologie.
mezele f. Grab. miya Heqi f. Regenbogen. Syn. miya Oli, futıka Heqi,
mezele kerdene bestatten. (ken- mezele) futıka Ana Fatma.
mezg m. Hirn. Syn. beyn. miya Oli f. Regenbogen. Syn. miya Heqi, futıka Heqi,
mêrde m. Ehemann, Mann. futıka Ana Fatma.
mêrde de biyene itr. V. verheiratet sein. (mêrde der- miyane m. Kreuz, Rücken.
KOPULA) miye1 f. Schaf.
mêrde kerdene tr. V. heiraten. (mêrde ken- ; mêrde miye2 f. Gürtel.
ker-) miyop Adj. kurzsichtig.
mêse f. Biene. mobilya f. Möbel.
mı Perspr. (2. Fall. mın-KOPULA) 1) mein, mich. Mı mode m. Mode.
raxelesne! Rette mich! Mı rê çı! Mir doch egal! Mı momi f. 1) Wachs, Kerze. 2) Einladung.
rê musade. Ich bitte um Erlaubnis. Mı sero. Auf mir. mor m. Schlange. Var.: mar.
2) ich. Mı va. Ich dachte mir (ich sagte). Mın u to mora miyaney f. Wirbelsäule.
rê. Mir und dir. Mı a qe nêdiya. Ich habe sie nie mordem 1) Mensch. Syn. isan. 2) Verwandter.
gesehen. (2. Fall ; als Subjekt bei transitiven Verben Mordemenê! Leute!
der Vergangenheit) mordemi Pl. Verwandte, Leute. Var.: merdum,
mığara f. Höhle. Syn. esket. merdım.
mıhendıs m. Ingenieur. mordene (moren- ; bımor-) tr. V. zählen. Var.: mardene,
mıhendıse f. Ingenieurin. amardene.
mıheqeq Adv. auf jeden Fall, bestimmt. Mıheqeq vanane. mormek m. Mann. Var.: mordemek.
Sage ich auf jeden Fall. Syn. mutqal ; taqız ke. — Vok. Anrede für den Ehemann. Syn. mêrık,
mılaket m. Kobold, Geist. mêrdek.
mılawune f. Eidechse. mormose m. Aal. Var.: marmase.
mılet m. Volk, Leute. Syn. sar. mose m. Fisch. Var.: mase, maşi.
mınasıb Adj. angebracht, angemessen. most m. Joghurt. Var.: mast.
mınetdar Adj. dankbar. motaciye f. Notwendigkeit, Bedürfnis, Bedarf.
mırad m. Wunsch. motaciya xo diyene (vênen-) tr. V. Bedarf decken.
mıradê xo reştene Ziel erreichen, in Erfüllung gehen. motor m. Motor.
Sıma ki bıresê mıradê xo! Möge euer Wunsch auch motorsiklet m. Motorrad.
in Erfüllung gehen! (am Ende eines Märchens) mozık m. einjähriges_Kalb.
141
mubtela Adj. süchtig. musade m. Erlaubnis.
mudafa kerdene tr. V. verteidigen. musaene (musen- ; bımus-) tr. V. lernen. (nicht
muğurbe m. Finsternis. Syn. lêl. ergativisch in den Vergangenheitsformen)
muğurbe dekewtene (m. kuno de ; m. dekuyo) itr. V. cı musaene sich daran gewöhnen. Ez musane qewa. Ich
finster werden, dunkel werden. habe mir den Kaffe zur Gewohnheit gemacht.
muhim Adj. wichtig. (musen- cı ; cı mus-)
muleçıke f. Ameise. muye f. (Körper-)Haar, Häärchen.
murekeb m. Tinte. muz m. Banane.
muriye m. Birne. Var.: mura. Muzır m. Wallfahrtsstätte und Fluss Munzur in Dersim.
dara muriye f. Birnbaum. Var.: mura, mıroye. Muzır Baba m. der heilige Munzur.
murr Adj. intrigant.
mursıd m. alevitischer Geistlicher. Var.: murşıd.

N - n
na Dempr. Nahdeixis f. (1. Fall) 1) diese, die. Na sona nejdi Adj. nahe.
koti? Wohin geht die? 2) — m. Nähe. Var.: nezdi.
— Dempr. attr. diese, dieser (1. u. 2. Fall, attributiv). nejdi de Adv. bald.
Na cênıke kama, mêrdê na cênıke kamo? Wer ist nejdi ro cı kerdene sich nähern. (nejdi ro cı ken- ;
diese Dame und wer ist der Mann dieser Dame? nejdi ro cı ker-)
3) dieser, diese, dieses, diese (Pl.). (in Ost-Dersim cı ra nejdi biyaene itr. V. nähern, nahe kommen. (cı
auch als allgemeines Dempr. für alle Geschlechter ra ben- nejdi ; cı ra nejdi b-)
und Numeri angewandt) nenıg m. Fingernagel. Var.: nengû, nenık.
na lınge Adv. erstmal, vorerst. Syn. na deqa, na sate. neq Adj. ungerecht. Var.: nêheq.
na mabên de Adv. inzwischen. neri Adj. männlich (zool.).
na rae Adv. diesmal. nerm Adj. weich.
na sate Adv. erstmal, vorerst. Syn. la lınge, na deqa. new Num. neun.
naca Adv. hier. Syn. itha. newae Num. neunzig.
naçıke f. Frau des Onkels väterlicherseits. Var.: newe Adj. neu. Hona newe. Erst neu. Var.: nöwe. (f.:
niyajniye, nacıke, najık. newiye)
nae Dempr. Nahdeixis f. diese, die, dieser. Derdê nae newede Adv. wieder, von Neuem.
çıko? Was hat sie (diese) für einen Kummer? (2. ney Dempr. Nahdeixis m. dieses, dem, des. Derdê ney
Fall) çıko? Was hat der für einen Kummer? (2. Fall)
nae ra vor. nê nein, nicht.
nae ra ravê davor. Nae ra new serri ravê. Vor neun nê ke Adv. andernfalls, sonst.
Jahren. nêbo ke Konj. nicht, dass.
nae ra tepia von jetzt an. nêbo nêbo Interj. bloß, wehe.
nae ser daraufhin. nêçe Adv. viele.
nafa Adv. diesmal. Syn. na rae. nêm Adj. halb.
naif Adj. naiv. nêm, nême m. Halb, Hälfte.
nak m. Bauchnabel. nêrdiwan m. Leiter, Treppe.
nalaene itr. V. stöhnen. Syn. jibaene. (nalen- ; bınal-) nêt m. Absicht. Var.: niyet.
namdar Adj. bekannt. nêverdaene (nêverdan- ; meverd-) tr. V. hindern.
name m. Name. Namê dae çıka? Wie ist ihr Name? Namê nêweşiye f. Krankheit.
dey çıko? Wie ist sein Name? Namê to çıko? Wie ist nıka Adv. jetzt. Nıka ke …. Wenn jetzt ….
dein Name? nıkaên Adj. gegenwärtig.
nankor Adj. undankbar. Syn. bêxatır. ni 1) Dempr. Ferndeixis Pl. diese, die. Ni se kenê?
nare f. Granatapfel. Var.: henare. Was machen die? (1. Fall) 2)
nata-bota Adv. hin und her. — Dempr. attr. Pl. der dortigen (2. Fall, attributiv).
naxır m. Rind. Piyê ni hirê domanu kamo? Wer ist der Vater diser
naylon m. Nylon. drei Kinder? 3)
nazli Adj. verwöhnt, sich zierend. — Dempr. attr. m. dieses (2. Fall, attributiv). Piyê ni
ne …, ne (ki) … Konj. weder …, noch …. laiki kamo? Wer ist der Vater dieses Jungen? To ni
nebat m. Pflanze. ardi naca? Hast du sie hergebracht? Var.: nê.
neçar Adj. unbeholfen. nia Adv. so, auf diese Weise.
nefes m. Atem. nianên Adv. so, derartig. Var.: naha, wına, ina, hına.
nefes guretene tr. V. atmen. (nefes cên- ; bıcêr-) nia daene (nia dan- ; nia d-) tr. V. schauen, betrachten,

142
erblicken. („was soll er/sie betrachten”) çı nia do No sono koti? Wohin geht der? 2)
siehe da! Syn. şêr kerdene, qayt kerdene. — Dempr. attr. dieser (1. Fall, attributiv). No laik
ninu Dempr. Pl. ninu ra von diesen Var.: ni̥ ne, ninan. sono koti? Wohin geht dieser Junge? Mı vıjêri no
(2. Fall Pl., ninu̥- ; ninḁn-KOPULA ; als direktes berd mekteb. Den habe ich gestern zur Schule
Obj. oder Subjekt bei transitiven Verben der gebracht.
Vergangenheit) normal Adj. normal.
nisan m. Kennzeichen, Merkmal. not kerdene tr. V. notieren.
nisan biyene itr. V. verloben. nuke m. Kichererbse.
nisan guretene tr. V. zielen. numara f. Nummer.
Nisane f. Der Monat April. Asma Nisane. nun m. 1) Brot. 2) Essen.
nisanli Adj. verlobt. nune f. Brot als ganzes.
niske f. Linse. nuna vêrey f. das Brot zum Leben ; Lebensunterhalt.
niştane m. Fingerring, Ring. Var.: engıştane, engılostık, nundar gastgeberisch, großzügig. Var.: nan, non.
engıraşte, iştane. nuşte m. Schrift.
niştene (nisen- ; bınis-) itr. V. 1) abschwellen. 2) landen. nuştene (nusnen- ; bınusn-) tr. V. schreiben. Syn. yazmıs
Var.: nıştene, (Prässt. nişen-, nışen-). kerdene. Var.: nusnaene, nıvısnaene.
niyajniye f. Frau des Onkels väterlicherseits, Tante. Var.: nuxuri m. der Älteste der Geschwister.
naçıke. nuxuriye f. die Älteste der Geschwister. Var.:
niznaene (niznen- ; bınizn-) tr. V. aufeinanderstapeln. nuxri/ye.
Var.: nijnaene.
no Dempr. Nahdeixis m. (1. Fall ; nuyo) 1) dieser, der.

O - o
o Perspron. 3. Sg. m. (uyo) 1) er. 2) ogıt m. Ratschlag. Syn. neşêt.
— Dempr. m. er, jener. Heya, mı o di. Ja, ich ogıtu kerdene Ratschläge erteilen. (ogıtu ken-)
habe ihn gesehen. Var.: u, wı. 3) ihn. Mı o di. oğır bo Tschüss, mach’s gut (Gegengruß).
Ich habe ihn gesehen. (1. Fall ; als direktes oksicên m. Sauerstoff.
Objekt bei transitiven Verben der okyanus m. Ozean.
Vergangenheit) ondêr m. verdammt, verwünscht. Var.: andêr.
o ra dıme Adv. danach. oraji f. Steigung. Var.: orazi, oroji, werazi.
o ra raver Adv. vorher. orğan m. Bettdecke.
o ra tepia Adv. dann, danach. otoban m. Autobahn.
o sure Adv. in dem Moment. otoboz m. Bus.
o taw Adv. 1) zu dem Zeitpunkt. 2) dann, danach. otogar m. Busbahnhof.
o waxt Adv. dann. otuzsekiz m. 1938, das Jahr des Dersim-Genozids.
ocağe f. Herd. (Türkisch ausgesprochen „otuzsekiz“ ‚38‘)
oda f. Zimmer. Var.: wede.

P - p
pa s. pıra. pamux m. Watte.
pa şiyaene (pa son- ; pa şêr-) itr. V. einnicken. pantolê koti Pl. Jeans.
paç m. Lappen, Tuch. pantoli Pl. Hosen.
padisa m. König, Pascha. Var.: padişa. papağan m. Papagei.
paijdo m. Topfen. paqe f. Bein. Syn. qor, çaqe.
Paijia Peyêne f. November. Var.: Paizia Peyêne. par Adv. letztes Jahr.
Paijia Verêne f. September. Var.: Paizia Verêne. parên Adj. letztjährig.
Paijia Wertêne f. Oktober. Var.: Paizia Wertêne. paraşüt m. Fallschirm.
paiz m. Herbst. parçe kerdene (ken- parçe ; parçe ker-) tr. V. zerstückeln.
paiji Adj. im Herbst. Var.: paizi. Syn. lete kerdene.
pak kerdene (ken- pak ; pak ker-) tr. V. säubern, pare m. Pobacke.
saubermachen, putzen. Syn. esterdene. parfüm m. Parfum.
Palı m. Palu. park m. Park.
palto m. Mantel. parke m. Parkett.

143
pars kerdene tr. V. betteln. perznaene (perznen- ; bıperzn-) tr. V. scheren (Wolle).
parşüye f. Rippen. pesewe f. Mitternacht. Var.: peşewe.
pasa m. König, Pascha. Syn. padisa. Var.: paşa. pesew u peroc Adv. Tag und Nacht.
pasna f. Ferse. Var.: paşna. petrol m. Erdöl.
pasna f. Ferse. pey m. hinten.
pasqule f. Tritt. Var.: paşqule. peyê … (de) hinter ….
pasqule pırodaene (pasqule dan- pıro ; pasqule pırod-) tr. peyê coy Adv. danach, später.
V. treten. peyê xo eştene tr. V. hinter sich lassen. (erzen- peyê xo
Pasûr, Qulp m. Kulp. ; peyê xo erz-)
pasta f. Gebäck. peya Adv. zu Fuß, per pedes. Syn. lıngu ra.
pastırma f. Schinken. peydêna Adv. danach, später. Syn. badêna.
patlican m. Auberginen. peyekanê heru sıkıtene (peyekanê heru sıknen-) tr. V.
paxır m. Kupfer. Lügengeschichten erzählen. („die Waden der Esel
pay kerdene (ken- pay ; pay ker-) tr. V. anziehen. brechen“)
Kıncanê xo pay ke, şime! Zieh dir deine Kleider an peyeke f. Wade, Unterschenkel. Syn. pêtıke.
und lass uns gehen! Syn. pıraguretene, xo peyên Adj. letzt.
têrapiştene. peyser Adv. zurück.
pay ra vındete biyene (pay ra vındeti-KOPULA) itr. V. peyser şiyene zurückgehen. (peyser son- ; peyser şêr-)
stehend sein. peyserki Adv. rückwärts.
pazugo sur m. Rübe. pê cı şikiyaene (pê cı şikin-) itr. V. mit jmdm. oder etw.
pede Adv. langsam, allmählich. fertig werden, auskommen.
pededaene (dan- pede, peded-) tr. V. stechen (Tier), pê cı xapıtene tr. V. jmdn. täuschen. No pê mı xapneno!
beißen. Mêse dana to de. Die Biene sticht dich. Der täuscht mich!
pedekerdene (ken- pede ; pedeker-) tr. V. 1) einstechen. pê çınay Fragepr. womit.
Derjêni keno pede, keno dest de. Er sticht mit der pê dest Adv. manuell.
Nadel ein, er sticht sie in die Hand ein. 2) injizieren, pê guretene (pê cên- ; pê cêr-) tr. V. fangen.
spritzen. pê heşiyaene (heşin- pê ; pê heşi-) itr. V. hören,
peki Part. 1) dann, denn. 2) in Ordnung. mitbekommen. Var.: pê hesiyaene.
pelga interneti m. Webseite. pê qail biyaene (pê qail ben- ; pê qail b-) itr. V. daran
pelge f. Seite. Syn. perre. Var.: pele. Gefallen finden.
pembe Adj. rosa. pêmıtene (pêmen- ; bıpêm-) tr. V. messen.
— m. Baumwolle, Wolle. pêranaene (nan- pêra ; pêran-) tr. V. pressen.
pencık m. Kralle. pêrar Adv. vorletztes Jahr. Par nê pêrar ma şime dewe.
pencıkın Adj. krallig, mit Krallen versehen. Vorletztes Jahr sind wir ins Dorf gegangen.
pençere m. Fenster. pêrarên Adj. vom letzten Jahr.
pendir m. Käse. pêrine Indefinitpr. alle. Var.: pêrüne. (2. Fall)
penguen m. Pinguin. pêro Indefinitpr. alle. Syn. têde, kuli.
peqais m. Explosion. pêro pia alle zusammen.
perarey Adv. vorvorgestern. pêrodaene (dan- pêro, pêrod-) tr. V. kämpfen, sich
perda f. Gardine, Vorhang. schlagen. Hêgau sero danê pêro. Sie schlagen sich
pere cı daene (pere dan- cı ; pere cı d-) tr. V. zahlen. um die Felder.
perey Pl. Geld. pêrophılojiyaene (phılojin- pêro ; pêrophıloji-) itr. V.
pere kerdene tr. V. wert sein. (pere ken-) zwängen, sich hindurchpressen.
perey Adv. vorgestern. Vıjêri nê perey ez guriyane. Pêrtage f. Pertek.
Vorgestern habe ich gearbeitet. pêser amaene itr. V. zusammenkommen. Ma meşte
peroc [pɛrrodz] Adv. Mittag. Hona peroc nêbiyo. Es ist yenime pêser. Wir versammeln uns morgen. (yen-
nicht Mittag geworden. Var.: peroz, peroj. pêser ; bêr- pêser)
perociye f. Mittagessen. Var.: perojiye. pêt Adj. fleißig. Syn. gurek.
perperık m. Schmetterling. Syn. cıncınık. pêtage f. Wabe.
perr u pay Pl. Flügel und Beine. pêtıke f. Schienbein. Syn. peyêke.
perraene (perren- ; bıperr-) itr. V. um sich greifen. pêxamber m. Prophet.
perraene ra s. raperraene. phaçi kerdene (phaçi ken ; phaçi ker-) tr. V. küssen. Syn.
perre f. Feder. lew pıranaene.
perri Pl. Flügel. phalangın s. gestreift (Körper). Var.: phelengın.
perrnaene tr. V. vertreiben. pheleng m. Leopard, Tiger.
pers cı daene (pers dan- cı ; pers cı d-) tr. V. versprechen. phepug m. Kuckuck.
pers kerdene (jmdn.) fragen. Syn. persaene. (cı ra pers phêl daene (phêl dan- ; phêl bıd-) tr. V. Wellen schlagen,
ken- ; ker-) fließen.
persaene tr. V. fragen. Syn. pers kerdene. phışti f. Rücken.
144
phışti ser rückwärts, auf dem Rücken. Var.: pheşti, schlägt mit dem Stock drauf, er schlägt auf den
phaşti, phoşti. Tisch. Var.: puredaene.
phışti kerdene (ken- phışti ; phışti ker-) tr. V. tragen. pırogınaene (gınen- pıro ; pırogın-) itr. V. 1) darauffallen,
phıt m. Säugling. hinfallen, hineinfallen. 2) daraufkommen, begreifen.
phinge f. Mücke. Var.: puregınaene.
phivoke f. Tulpe. xo ro gınaene zur Vernunft kommen, vernünftig
phiz m. (Spargel-)Stecher. werden. (gınen- xo ro ; xo ro gın-)
— Adj. spitz. Var.: phij. pırovaraene (varen- pıro) itr. V. daraufregnen. Var.:
phiz Adj. spitz. Var.: phij. pırovoraene.
phizange f. Wespe. Var.: phijange. pırr Adj. voll.
phizangi Pl. Wimpern. Var.: mıce. pırrê … voll mit ….
phon Adj. glatt. Var.: phan, pe‘han. pırr kerdene (ken- pırr ; pırr ker-) tr. V. füllen.
phonc fünf. Var.: phanc. pısıke f. Lunge. Var.: pışıke.
phonsey fünfhundert. Var.: phansey. pısınga yabani f. Luchs.
phoncas fünfzig. Var.: phancas. pısınge f. Katze. Pısıngi! Hey Kätzchen!
phoseme m. Donnerstag. Roca phosemiye. Am pıskıtene (pısknen- ; bıpıskn-) tr. V. streuen, sprühen.
Donnerstag. Var.: phoncseme; phaseme, phaşeme, pıspısnaene tr. V. zwinkern.
phoncşeme. pi Vater.
phozık m. Fußspitze, Zehe. Phozıkanê xo ser fetelina. Sie pi u bıra mein Lieber (Anrede für Jungen). („Vater
läuft auf den Zehenspitzen. und Bruder“) Piyenê! Oh Väter! Syn. bakıl, bab,
pılar m. Fruchtblase. Var.: pılor. bak.
pıların Adj. ungepflegt, Schmutzfink. Var.: pılorın. pi u khalık m. Vorfahren.
Pılemoriye f. Pülümür. pia (piar-KOPULA) Adv. zusammen, miteinander.
pıra Adv. durch. pil Adj. groß, älter.
pıra pıra Adv. langsam, darauffolgend. pilanê derse m. Stundenplan.
pıra biyene (pıra-KOPULA ~ par-KOPULA ; pıra b-) itr. pilastik m. Kunststoff, Plastik.
V. 1) dran sein, dran haften. 2) anhaben. pilav m. Reis (gekocht).
pıradaene (dan- pıra ; pırad-) tr. V. zudecken. A orğan pir alevitischer Priester. („Auf deinen Priester“) Pirê to
dana pıra, dana mı ra. Sie deckt mit der Decke zu, bo! Ich schwöre dir!
sie deckt mich zu. Piran, Piron m. Dicle.
pıraguretene (cên- pıra ; pıracêr-) tr. V. anziehen. Syn. pay pire f. alte Frau, alte Dame.
kerdene. pirıke f. Oma.
pırakuyıtene (kuyin pıra ; pırakuy-) tr. V. 1) schlagen, pirıke f. Spinne, Spinngewebe.
Stoß versetzen. 2) ergreifen. Heli kuyno pıra, beno. piskolociye f. Psyche, Psychologie.
Der Adler packt es und bringt es weg. Var.: pitene tr. V. (pin- ; bıpi-) 1) warten. 2) wachen. Var.:
pırakuyaene, pakuyıtene, pırakuwıtene. pawıtene.
pıranaene (nan- pıra ; pıran-. Pı: indirektes Obj.) tr. V. piyaz m. Zwiebel. Var.: piyonz.
1) anbringen. 2) auf jmdn. schießen. Esker nano pizamey Pl. Pyjama.
pıra, kiseno. Der Soldat schießt und tötet. pol kerdene (pol ken- ; pol ker-) tr. V. flicken.
pıraniştene (nisen- pıra ; pıranis-) itr. V. 1) landen (auf polat m. Stahl.
einem Ast, Vogel). 2) sich setzen. (Vogel) 3) sich por m. Haar. Syn. gızık, gıjık.
ranschmeißen. Ame, nişt yaxê ma ra. Er kam und portaqale f. Orange.
schmiss sich an uns ran. Var.: (Prässt. nişen- pıra, poseman biyene (ben- poseman ; poseman b-) itr. V.
nışen- pıra). [Note: yakasına yapışmak bereuen. Var.: poşeman.
pırapıskıtene (pısknen- pıra) tr. V. besprühen. posnaene tr. V. hoffen.
pırasa f. Lauch. bıposne ke angenommen, stell dir vor.
pırç m. Wolle. Var.: phırç. postal m. Schuh. Syn. sol.
pırd m. Brücke. postık m. Haut.
pırên m. T-Shirt, Unterhemd. poyiyaene (poyin- ; bıpoyiy-) itr. V. verfaulen (Obst,
pırnıke f. Nase. Syn. zınci, fırrne. Gemüse etc.).
pırobiyaene (ben- pıro) itr. V. nach etw. greifen ; pratik Adj. praktisch.
ergreifen. Ez biyane geji ro. Ich ergriff den Besen. program m. Programm, Software.
Var.: purebiyaene. projektor m. Projektor.
pırocıne f. Sieb. Syn. elege. psikolocik Adj. psychologisch.
pırocıne ro kerdene (ken- pırocıne ro ; pırocıne ro ker- puç m. Socke, Strumpf.
) tr. V. sieben. pudi m. Zahnfleisch.
pırodaene (dan- pıro ; pırod-) tr. V. auf jmdn. pudra f. Puder.
einschlagen. Ey da mı ro. Er hat auf mich puf kerdene tr. V. (puf ken- ; puf ker-) 1) blasen, pusten.
eingeschlagen. Pê çüye dano pıro, dano masa ro. Er 2) spielen.
145
puk m. Schneesturm. purçıkliye f. Karotte.
puko ğezeb großer Schneesturm. pusıge f. Pickel.
Pulur m. Ovacık. puxur m. Dampf. Syn. bux.
punağın m. Vorrat.
pune m. Minze, Pfefferminze.

Q - q
puyo kor Eule. Syn. bum. qebul kerdene (qebul ken- ; qebul ker-) tr. V. akzeptieren,
qa Part. ja, doch. annehmen.
qae Part. doch, aber. qeda m. Buße, Krankheit, Unglück. Qedaê to bıcêri! Dein
qab - qacax m. Geschirr. Unglück soll mir zuteil werden! (bei Wunsch oder
qafıke f. Schädel. Var.: qafe. Fluch).
qail biyene itr. V. wollen, mögen. Ez qailane to de bêri qedênaene (qedênen- ; bıqedên-) tr. V. erledigen, fertig
dewe. Ich will mit dir ins Dorf kommen. Syn. werden, beenden, zu Ende bringen.
waştene. (qail-KOPULA) qedife m. Samt.
qais m. Gürtel. Var.: qaiş, qayış. qediyaene (qedin- ; bıqedi-) itr. V. zu Ende sein, zu Ende
qal m. Erwähnung. gehen, Schluss sein.
qal kerdene tr. V. erwähnen. qefeliyaene (qefelin- ; bıqefeli-) itr. V. müde werden,
qal raardene (an- ra; biar- ra) tr. V. Thema eröffnen. ermüden.
qalçe m. Becken, Hüfte. qefeliyae Part. müde, erschöpft.
qaldırım m. Gehsteig. qefelnaene (qefelnen- ; bıqefeln-) tr. V. müde machen,
qalıb m. Stück, Form. çar qalıbi sabun vier Stück Seife ermüden.
qalınd Adj. dick. Var.: qolınd. xo qefelnaene sich Mühe machen, sich anstrengen.
qapağ m. Deckel. (xo qefelnen-)
qapağê çımi m. Augenlid. qelema qersune f. Bleistift.
qapağê çımi m. Augenlid. qeleme f. Stift.
qapan kerdene (ken- qapan ; qapan ker-) tr. V. schließen, qelemtıras m. Spitzer.
sperren. qelender Adj. bescheiden.
qariyaene (qarin- ; bıqari-) itr. V. sich ärgern. Syn. qelp Adj. faul, arbeitsscheu. Var.: vılt, tembel.
qehriyaene. qerar m. Entscheidung, Abmachung.
qarnaene (qarnen- ; bıqarn-) tr. V. jmdn. ärgern. Qerebel m. Karabel.
qasnağ m. 1) Rahmen. 2) Skelett. qerefil m. Nelke.
qat m. Stockwerk. Qereqoçan m. Karakoçan.
qatır m. Maultier. qerpuze f. Wassermelone.
qawale f. Flöte. qesa f. 1) Sprichwort. 2) Wort, Ausdruck. 3) Satz.
qawune f. Wassermelone. 4) Sache.
qayt biyaene (qayt ben- ; qayt b-) itr. V. schauen. Qaytê qesa verênu Sprichwort, Sinnspruch.
qusıri mebe! Nimm es nicht übel; bedauere. Syn. qese m. Wort. Syn. çekuye. Var.: qıse, qeşiye.
qayt kerdene. qesebend m. Wörterbuch.
qayt kerdene schauen, erblicken. Qayt kerê Schaut doch! qese guretene (qese cên-) tr. V. beim Wort nehmen.
Qayt ke! Schau mal! Syn. nia daene, şêr kerdene, qeseraşt Adj. ehrlich, direkt. Syn. durıst.
qayt biyaene. (qayt ken- ; qayt ker-) qesey kerdene (qesey ken- ; qesey (bı-)ker-) tr. V.
qaytê xo kerdene (qaytê xo ken- ; ker-) 1) auf sich sprechen, reden, erzählen. Var.: qesê kerdene, qesi
aufpassen; für sich sorgen. Rınd qaytê xo ke! Pass kerdene, qeşi kerdene, qeşê kerdene, qısey
gut auf dich auf! 2) sich anschauen. kerdene.
qaytê cı kerdene jmdn. anschauen. (qaytê cı ken- ; tey qesey kerdene mit jmdm. sprechen. (… de qesey
qaytê cı ker-) ken-)
qazaxe f. Sweatshirt, Pullover. cı rê qesey kerdene jmdm. erzählen.
qe nie, überhaupt nicht. (bei Verneinung) qesu fiştene (fin- qesu ; qesu fi-) tr. V. zum Reden
qe caê nirgends. bringen. No mı fino qesu ke ez cı rê vaci. Er bringt
qe jüyê kein einziger. Qe pers meke! Frag bloß nicht! mich zum Reden, damit ich es ihm erzähle.
qe caê Adv. nirgends. qesu kewtene (kun- qesu ; qesu kuy-) itr. V. sich
qe ke nê Adv. wenigstens. unterhalten, anfangen sich zu unterhalten.
qebe Adj. grob. Syn. hov. qevde f. Blumenstrauß.
qebul biyaene (qebul ben-) itr. V. angenommen werden, qewa f. 1) Kaffee. 2) Caféhaus.
akzeptiert werden. qewaxe f. Birke.

146
qewğa kerdene (qewğa ken- ; qewğa ker-) tr. V. qil m. Baumstamm.
kämpfen. qimet m. Wert.
qey Fragepron. warum. Syn. çıra. qimetın Adj. wertvoll.
qeyde m. Art und Weise. qiraene itr. V. (qiren-)
ebe na qeyde auf diese Weise. — itr. V. schreien.
Qeyseriye f. Kayseri (Stadt in Zentralanatolien). Qoçgiriye f. Koçgriri.
qeytan Adv. jemals, nie. qoltığ m. Sofa.
qeze f. Gans. qomutan m. Kommandant.
qıc Adj. klein. Syn. qıckek. qor m. Bein.
qıckek Adj. klein. qoro qalınd Oberschenkel. Var.: qoro qolınd.
qıdıx m. Schüssel. qoro qalınd m. Lenden. Var.: qoro qolınd.
qılancıka şiae f. Krähe. Syn. qırawule. qule f. Loch.
qılancıke f. Elster. qule kerdene löchern. Syn. lone, qulıke. (qule ken- ;
qılêr m. Schmutz. qule ker-)
qılêrın Adj. unrein, verschmutzt. qulfiyaene (qulfin- ; bıqulfi-) itr. V. reißen, abgerissen
qılêrın Adj. dreckig. werden. Var.: qurfiyaene.
qılêrın kerdene tr. V. beschmutzen. qulp m. Henkel.
qıne f. Hintern. qulpê manıke Nesthäkchen.
qır m. Steppe. Syn. berriye. qult kerdene (qult ken- qult ker-) tr. V. schlucken.
— f. qum m. Sand.
qır biyaene itr. V. umkommen, sterben. Syn. merdene. qurban m. Opfer.
(qır ben-) qurç m. Steinhaufen.
qıravate f. Krawatte. qurıse f. Untereinheit der türk. Lira, kuruş. Var.: qurışe.
qırqancıke f. Luftröhre. qusxane m. Topf.
qırraene itr. V. blöken, meckern. (qırren-) qut m. Hühnerfutter.
qırtıke f. Kehlkopf. qutiya posta f. Briefkasten.
qısawıte f. Sorge. Var.: qısawete. quwetın Adj. stark.
qıta f. Kontinent. quye f. Schwan.
Qızılkilise, Qısle m. Nazımiye. quyiye f. Brunnen. Syn. bir.
qif Adj. ernst. Syn. cidi.

R - r
ra qeyr Postpos. außer …. Syn. ... ra ber, ... ra qeder. ... ramerrednaene (merrednen- ra ; ramerredn-) tr. V.
ra qeyr niederstrecken, flachlegen.
raa tırene f. Eisenbahn. raperpeşiyaene (perpeşin- ra ; raperpeşi-) itr. V. lächeln.
raaraşiyaene (araşin- ra, raaraşi-) itr. V. sich ausruhen. raperraene (perren- ra ; raperr-) tr. V. fortfliegen, fliegen.
Var.: raaresiyaene, raoreşiyaene. Theyri perrenê ra. Die Vögel fliegen fort.
radaene (dan- ra ; rad-) tr. V. 1) ausstrecken. raqılaynaene (qılaynen- ra ; raqılayn-) tr. V. entwurzeln,
2) aufbrechen, sich auf den Weg machen, losgehen. rausreißen.
Destê xo rade! Strecke deine Hand aus! Meşte dano raresnaene (resnen- ra ; raresn-) tr. V. erziehen,
ra, sono. Er macht sich morgen auf den Weg und großziehen.
geht. rareynaene (reynen- ra ; rareyn-) tr. V. retten. Syn.
radon m. Radio. Var.: radoe. raxelesnaene.
rae f. 1) Weg. rasamatiyaene (samatin- ra ; rasamati-) itr. V. ausrutschen.
ra u olaği 2) Art und Weise. 3) religiöser Weg, Wege, Var.: raşamatiyaene, rasomotiyaene.
Pfade. Var.: rayer, ray, riya. rasanıtene (sanen- ra, rasan-) tr. V. schütteln. Var.:
raa çêyi xo fek ra naene auf den Heimweg machen. raşanıtene, raşanaene.
(raa çêyi nan- xo fek ra) raşt 1) richtig. 2) rechts. Var.: rast.
raji Adj. zufrieden. raşti richtig, wahr, wirklich. Raşti vana? Wirklich?
rakerdene (ken- ra ; raker-) tr. V. legen, aufrollen. Tı cıle raşt biyaene (ben- raşt ; raşt b-) itr.V. aufbrechen,
kena ra. Du machst das Bett. losgehen.
rakewtene (kun- ra ; rakuy) tr. V. sich hinlegen; schlafen. raşt kerdene (ken- raşt raşt ker-) itr.V. ausstrecken,
So, xorê rakuye! Geh schlafen! zurechtlegen.
ramani Adj. gutmütig. hetê raşti rechte Seite.
ramerrediyaene (merredin- ra ; ramerredi-) itr. V. sich destê raşti rechte Seite.
hinlegen. raştê cı amaene (raştê cı yen- ; raştê cı bêr-) itr. V. jmdm.

147
begegnen. Raştê jübini benê. Sie begegnen sich. spinnen.
Var.: rastê cı amaene. rew Adv. 1) früh. 2) schnell.
raştê cı biyaene begegnen. (raştê cı ben- ; raştê cı b-) rew Adv. damals, früher. Syn. guno verên.
raştıkên Adj. echt. rewa m. Tau.
raşti Adv. wirklich, wahr. To raşti heni vat? Hast du das rewiyaene (rewin- ; bırewi-) itr. V. wachsen. Var.:
wirklich so gesagt? Hunde ki raşti! Gesundheit! royiyaene.
raşti vatene (raşti van- ; raşti vac-) tr. V. die Wahrheit rewte f. Spieß (Holz). Var.: rote.
sagen. reyê Adv. einmal, mal.
raştnuştene f. Rechtschreibung, Orthographie. Syn. imla. reyna noch mal.
ratenıtene (tenen- ra ; raten-) tr. V. weben. rez m. Rebe, Weinstock.
raurznaene (urznen- ra ; raurzn- ; urze!) tr. V. — Adj. 1) jung. 2) herrlich, unberührt.
1) aufwecken. 2) zum Aufstehen bringen. Var.: rezbe m. Reisverschluss.
werzanaene. rêçe f. Spur.
raver Adv. vorher, vor. rêçe bırrnaene verfolgen. (rêçe bırrnen- ; rêçe
o ra raver Adv. zuvor. Var.: aver, avê, ravê. bıbırrn-)
raverdaene (verdan- ra ; raverd-) tr. V. loslassen. rêm m. Eiter.
ravê (ravêr-KOPULA) Adv. zuerst, voraus. Var.: raver, rêz m. Reihe. Syn. sıra.
avê, aver. rêz kerdene (rêz ken- ; rêz ker-) tr. V. ordnen.
ravêrdene (vêren- ra ; ravêr-) itr. V. 1) vorbeigehen, rıbês m. Rhabarber, rheum ribes.
überqueren. 2) verstreichen, vergehen. Syn. derbaz rıbês m. Rabarber. Var.: rıvês.
biyaene. rıjiyaene (rıjin- ; bırıji-) itr. V. einstürzen. Var.: rıciyaene.
raviyarnaene (viyarnen- ra ; raviyarn-) tr. V. rınd Adj. 1) gut, freundlich. 2) schön. Dewe zaf rında.
1) rüberbringen. 2) verbringen, vergehen lassen. Das Dorf ist sehr schön. Rındê! O Hübsche!
Var.: derbaz kerdene; ravêrnaene. rındek Adj. schön.
raxelesnaene (xelesnen- ra ; raxelesn-) tr. V. retten, rıswetwer Adj. korrupt.
erlösen, berfreien. Syn. rareynaene. rıxe f. Kuhmist.
raxeleşiyaene (xeleşin- ra ; raxeleşi-) itr. V. erlöst rıxe kerdene Mist produzieren.
werden, befreit werden. Syn. rareyiyaene. Var.: rıznaene (rıznen- ; bırızn-) tr. V. zerstören, umkippen,
raxelesiyaene. zum Einstürzen bringen. Var.: rıjnaene, rıcnaene.
rayber m. geistiger Führer. rıznaene, niznaene nachdenken, grübeln, Er denkt
rayi Pl. Schienen. nach, grübelt. Rızneno, nizneno. (rıznen- ; niznen-)
reçel m. Marmelade. ri m. Gesicht.
reetsız kerdene (ken- reetsız ; reetsız ker-) tr. V. stören. riyê … ra wegen ..., aufgrund ... Çı ri ra. Mit
rejil biyaene (ben- rejil ; rejil b-) itr. V. blamiert werden. welchem Gesicht, Ansehen.
Var.: rezil biyaene. ri m. Gesicht.
remaene (remen- ; bırem-) itr. V. fliehen, wegrennen. riyê orğani m. Bettbezug.
remnaene (remnen- ; bıremn-) tr. V. entführen. ro m. Geist, Seele.
remnaene daene tr. V. Kausativ. (dan- remnaene ; ro cı amaene beseelt werden. (ro yeno cı ; ro bêro cı)
remnaene d-) 1) verpassen. Mı tırene dê remnaene. ro ra Adv. psychisch.
Ich habe den Zug verpasst. 2) entführen lassen. roc m. Sonne. Roc sono ko ro. Die Sonne geht unter.
rengın Adj. bunt. (wörtl. „Die Sonne geht hinter die Berge“) Roc sono
reqem m. Zahl. wertê hurdiyanê xo. Die Sonne geht unter. (wörtl.
reqeşiyaene (reqeşin- ; bıreqeşi-) itr. V. einzeln mit „Die Sonne geht zu ihren Kindern“) Syn. tici. Var.:
Hand- und Armbewegungen in der Luft tanzen. Syn. roz, roj.
kay kewtene. Var.: reqesiyaene. rocane Adj. aktuell.
reqi m. Raki, Anisschnaps. roce f. Tag.
resenê çamasuri m. Leintuch. roc be roc Adv. Tag für Tag.
resım m. Bild. roca şiae schwarzer Tag, Trauertag.
resmu vıraştene (resmu vırazen- ; resmu vıraz-) tr. V. rocê Adv. eines Tages. A roce, na roca Seitdem, seither
malen. Var.: resman vıraştene. Var.: roze, roje.
resnaene (resnen- ; bıresn-) tr. V. führen, übermitteln. roce m. Fasten. (roce̥ )
reşid Adj. volljährig. rocê Xızıri das Chizir-Fasten. Var.: roze, roje.
reştene (resen- ; res-) itr. V. 1) erreichen. Reseno, rokerdene (ken- ro ; roker-) tr. V. ausschütten. A wele
nêreseno. Gleich als er ankommt (kaum kena ro. Sie schüttet die Asche aus.
angekommen, …) 2) reifen. 3) herbeieilen, roket m. Rakete.
herbeikommen. Ya Xızır, tenga ma de bırese! Oh rokewtene (kun- ro ; rokuy-) itr. V. sich hinlegen ; kauern
(heiliger) Chizr, eile uns herbei in der Not! Var.: (für Tiere). Kutık kuno ro. Der Hund kauert.
restene, resaene. roman m. Roman.
reştıke rêştene (reştıke rêsen- ; reştıke bırês-) tr. V. ronaene (nan- ro ; ron-) tr. 1) hinlegen, stellen.
148
2) gründen. cı rotene jmdm. verkaufen. (rosen- cı ; cı ros-)
roniştene (nisen- ro ; ronis- ~ ros-) 1) sich hinsetzen. rovılêsnaene (vılênen- ro ; rovılêsn-) tr. V. schmelzen,
2) wohnen, leben. Tı koti nisena ro? Wo wohnst zum Schmelzen bringen. Mı run vılêsna ro. Ich habe
du? die Butter geschmolzen. Var.: rovılêşnaene.
ronişte biyene itr. V. sitzend; sitzen. (ronişti- ~ rovılêşiyaene (vılêşin- ro ; rovılêşi-) itr. V. schmelzen.
ronişte-KOPULA) Vore vılêşiya ro. Der Schnee ist geschmolzen.
roquletıtene (quletnen- ro ; roquletn-) tr. V. run m. Butter, Fett.
herunterschlucken. Syn. qult kerdene. Var.: runın fettig. Var.: ron, ruwen.
roquletnaene. rusnaene (rusnen- ; bırusn-) tr. V. schicken, senden. O ke
rosnaiye f. Augenlicht. Var.: roşna. bırusno. Wenn er schicken würde. Syn. erşawıtene,
roşiyaene (roşin- ; bıroşi-) itr. V. verkauft werden. şawıtene. Var.: ruşnaene, rıştene.
roşti f. Licht, Helligkeit. rut Adj. nackt.
— Adj. hell. rut biyaene itr. V. nackt werden. (ben- rut ; rut b-)
roşti daene (roşti dan- ; roşti d-) tr. V. leuchten. rut - rupal Adj. splitternackt. Syn. vıran, şılt, sılt. Var.:
rotene (rosen- ; bıros-) tr. V. verkaufen. Var.: (Prässt. rüt.
roşen- ; bıroş).

S - s
sa biyaene sich freuen, froh sein. Var.: şa biyaene. (sa sar 1) Volk. 2) Fremde, Andere. Var.: şar.
ben- ; sa b-) sare m. Kopf. Var.: sere̥, sore.
saa zani f. Kniescheibe. („Knieapfel“) Var.: saa zoni, soa sare kewtene (kun- sarê cı ; sarê cı kuy-) itr. V.
zoni. verstehen. Çiyo ke mı vat, kewt sarê to? Hast du das,
saan m. Bussard. was ich gesagt habe, verstanden? Var.: sere
sabiye f. Linie. kewtene, sare kutene.
sabiyin Adj. liniert. Syn. tatiyin. sas biyene (sas ben- ; sas b-) itr. V. sich wundern. Var.:
sabun Seife. Var.: savun, sovın. şaş biyene.
sabunê tıraşi m. Rasiercreme. sasxun Adj. verwundert. Var.: şaşxun.
sadıq Adj. treu. sata bine Adv. soeben.
sae ['sˠaε] (eigentl. shae ausgesprochen, d.h. velares s sata derse f. Unterrichtsstunde.
[sˠ]) f. Apfel. Var.: soe. sate f. 1) Uhr. 2) Stunde. 3) Moment. Var.: sa‘ete,
sae kerdene (ken- sae ~ sae ken- ; sae ker-) tr. V. suchen, se‘hat.
durchsuchen. Syn. ero cı feteliyaene. saxte Adj. gefälscht.
sagırd m. Schüler. Var.: şagırd. saynaene (saynen- ; bısayn-) tr. V. ausschalten. Syn.
sagırde f. Schülerin. wesaynaene. Var.: şaynaene.
sair m. 1) Sänger. 2) Dichter. se Adv. wie. Tersu ra se vaz dano. Wie er aus Angst
saire f. Dichterin, Sängerin. Var.: şair. wegrennt.
sakil m. Laub. se ke als, sobald.
sala Part. hoffentlich (Wunsch- oder Fluchpartikel). se Num. hundert, einhudndert.
Var.: salê, sola. se u jü einhundertundeins.
sale f. Schal. Var.: şale. se ke als, so wie.
salhe ['saɫε] f. flacher Stein. seba … (ra) f. für ..., wegen ...
salvari Pl. Pluderhose, Pumphose. seba ke Adv. dafür, um zu. Var.: serba, serva.
samatkın Adj. rutschig. sebeb m. Grund. Var.: sevev.
sami f. Abendessen. Var.: şami. sebeta ... (ra) f. für ... Syn. seba ... (ra). Var.: seveta ...
sandalya f. Stuhl. Syn. iskeme. (ra), sebetanê ... (ra), sevetanê ... (ra).
sandıqe f. Kasten. sebır m. Geduld. Var.: savır.
sane m. Kamm. sebır kerdene tr. V. Geduld haben. (sebır ken-)
sane kerdene (sane ken- ; sane ker-) tr. V. kämmen. sebrehira Adj. geduldig. Var.: savrehira.
sanıke f. Warze. Var.: şanıke. sebreteng Adj. ungeduldig. Var.: savreteng.
sanıke1 f. Märchen. seda f. Melodie, Stimme.
sanıke vatene Märchen erzählen. Syn. çiroke. Var.: sefteliye f. Pfirsich. Var.: şefteliye.
şanıke, estanıke. (sanıke van- ; sanıke vac-) seker m. 1) Zucker. 2) Bonbon. Var.: şeker.
saniya f. Sekunde. seme m. Syn. peyê yeni.
santim m. Zentimeter (cm). — m. Samstag. Roca semiye (peyê yeniye). Am
santimetrekare m. Quadratzentimeter (cm²). Samstag. Var.: şeme.
sapqa f. Hut, Mütze. Var.: şapqa, şewqe. senaryo m. Drehbuch.

149
senate f. Kunst, Tüchtigkeit. Var.: zenate, şinate. kerdene. Var.: şevekıtene.
sencıtene (sencnen- ; bısencn-) tr. V. wiegen. Syn. dartmıs sey1 Adj. Waise.
kerdene. seyare m. Planet.
senê Fragepron. was für ein. No senê mordemo ke nae seyate f. Gesundheit. Seyata to rında? Geht es dir
keno? Was ist das für ein Mensch, der das tut? gesundheitlich gut?
senên Fragepron. wie (Form). Wiy, gosê ney senênê! Was seyd m. Jagd. Var.: sayd, sheyd.
der für Ohren hat! seyd şiyene (son- seyd ; şêr- seyd) itr. V. jagen gehen.
sentaks m. Satzbau. seyd, sey2 Namensbezeichnung bei älteren Personen in
sepete f. Korb. Bedeutung von ‚Herr’, z.B. Sey Memed, Seyd Ali.
seqet Adj. behindert. seytan m. Teufel, Satan. Var.: şeytan.
ser oben, Obere. (2. Fall + ser de) Sêwrege Var.: Soyreg. f. Siverek.
ser de auf ; hinauf (Lage, Ort). sıfır 0.
... ser über ... sıfte kerdene (sıfte ken- ; sıfte ker-) tr. V. beginnen,
ser eştene (erzen- (cı) ser ; (cı) ser erz-) tr. V. angreifen. anfangen. Syn. ver cı kerdene ; dest cı kerdene.
ser şiyene (son- ser; şêr- ser) itr. V. darauf kommen, sıkır ke Adv. glücklicherweise, Gott sei Dank. Var.: şıkır
verstehen. Nıka şiya ser? Hast du nun verstanden? ke.
sera ravêrdene (sera vêren- ra ; sera ravêr-) itr. V. sıkıtene (sıknen- ; bıskın-) tr. V. brechen, zum Brechen
überfahren. bringen, zerbrechen. Var.: şıkıtene (şıknen- ;
serab m. Wein. Var.: şerab. bışkın-).
seramik m. Keramik. sıkiyaene s. şikiyaene (2).
serba … f. für …, … zuliebe. Syn. sebeta. Var.: seba. sılam m. Gruß.
serbest Adj. lose, frei. sılam daene (sılam dan- ; sılam bıd-) tr. V. grüßen.
serd Adj. kalt, Kälte. sılamet m. Friede.
serdın kühl, kalt. sılh [sɯɫ] m. Mist, Dünger. Syn. zılb, zıbıl.
serde çiyene (serde çin- ; serde çi-) itr. V. frieren. sılhê vêrey m. Kutteln.
serde kerdene (serde ken- ; serde ker-) tr. V. 1) rauben. sılond m. Misthaufen.
2) schälen. sılsıla kou (sılsıla koan-) f. Gebirgskette.
serdın Adj. kalt, kühl. sılxet Adv. voll, viel, dicht. Var.: sıxlet.
serê boni m. Dach. sıma Personalpr. 1) ihr. Sıma kata sonê? Wohin geht ihr?
serê sıti m. Rahm. Syn. xavıke. 2) Sie. Halê sıma çıturio? Wie geht es Ihnen? (nur
serên Adj. oberhalb. selten in Höflichkeitsfloskeln) 3) Euer, Euch. Derdê
serêniye f. Oberhalb. sıma çıko? Was ist Euer Problem? Var.: şıma.
serm m. Beschämung, Scham. Var.: şerm. sımerr m. Heu. Sepetê sımerr. Ein Korb voll Heu
serm kerdene (serm ken- ; serm ker-) tr. V. schämen. Syn. sımıtene tr. V. trinken. Var.: şımıtene. (sımen- ; bısım-)
ar kerdene. Var.: şerm kerdene. sımiyaene itr. V. getrunken werden. Var.: şımiyaene.
sermaiyaene (sermain- ; bısermai-) itr. V. schämen. Var.: (sımin-)
şermaiyaene. sımşêrde Adv. abwärts. Syn. avarde.
sermaynaene (sermaynen- ; bısermayn-) tr. V. zum sımşêro Adv. aufwärts, hinauf. Syn. avaro.
Schämen bringen. Var.: şermaynaene. sınaene (sınen- ; bısın-) tr. V. niesen. Var.: şınaene,
sermonık Adj. beschämt. Syn. arci. Var.: şermonık. hesnaene.
sero Postpos. über, wegen. ... sero sınıke f. altes Getreidemaß, ca. 9 Liter. Syn. çḁpe. Var.:
— Adv. darauf. şınıke.
sero vındetene ((cı) sero vınden- ; vınder-) itr. V. warten, sınır m. Nerv.
erwarten. Ma to sero vındenime. Wir warten auf sıpê ['sˠɯ'pe] (eigentl. shıpê ausgesprochen, d.h. velares s
dich. Syn. bekle kerdene, pitene. [sˠ]) Adj. weiß.
serpez m. Milz. sım-sıpê̥ schneeweiß. Var.: sıpi.
serre f. Jahr. Nao new serrio. Nun seit neun Jahren. sıpêloçıkın Adj. blass.
serri Pl. Alter. Tı çand serri dera? Wie alt bist du? sıra m. Reihe. Syn. dore, rêz.
serranê xo ra sermaiyaene itr. V. sich des Alters Sıryanki m. Assyrisch, Syrisch, Neu-Aramäisch.
schämen. sıst Adj. locker.
serrêna Adv. nächstes Jahr. sıt m. Milch. Var.: şıt.
serrterêna Adv. übernächstes Jahr. Var.: seterêna. sıtar m. Beschützer.
serrud Adj. frech, dreist. Var.: şerrud. sıtar biyaene itr. V. beistehen. (cı rê ben- sıtar; sıtar b-)
sert guretene tr. V. wetten. Var.: şert guretene. sıvık Adj. leicht. Syn. xefif.
serxos Adj. betrunken. Syn. sımıto. Var.: serxoş. sirke m. Essig.
ses sechs. Var.: şeş. siyasi Adj. politisch. Syn. politik.
seşti Num. sechzig. Var.: şeşti. soba f. Ofen.
sevekıtene (seveknen- ; bısevekn-) tr. V. beschützen. Syn. sodır Morgen.
erp xo pitene, pawırtene, hefz kerdene, qor, sodıra am Morgen, Morgengrauen. Sodırê to xêr bo!
150
Guten Morgen! Syn. çhike ra, lêl ra, şewra, sıba. suke f. Stadt, Einkaufsort. Syn. bacar. Var.: sûke, şüke.
Var.: şodır, şoder, soder. sukıt Adj. still.
sole f. Salz. sunet kerdene (sunet ken- ; sunet ker-) tr. V. beschneiden.
solın salzig. sung (Pl. süngi ) m. Pilz.
solın Adj. salzig. Syn. sor. sunger m. Schwamm.
son m. Abend. Var.: san. suni Adj. künstlich. Syn. vıraştıkên.
sonde am Abend. Var.: şande, sande, sunde. suqulınge f. Kranich. Syn. durna.
sondane Adv. abends. sur Adj. 1) rot. 2) heiß (Getränk, Gegenstand). Var.:
sond werdene (sond wen- ; sond bur-) tr. V. schwören. sür, sûr, şür.
sor Adj. salzig (Wasser). Var.: şor. surate f. Backe. Syn. gepe, lıske. Var.: sırote, sılote.
sosyal Adj. sozial. susa f. Landstraße, Chaussee. Var.: şusa.
sosyolociye f. Soziologie. sülanderi f. Schnürbändel.
soyiye f. sürme f. Lidschattenstift.
— m. Türrahmen. Syn. söyiye. süse m. 1) Glas, Trinkglas. 2) Flasche. Var.: şüşe.
spor m. Sport.
sucuğ m. Wurst.

Ş-ş
şampanya f. Champagner. şikiya. Das Glas ist mir aus der Hand
şêm Silber. heruntergefallen und zerbrochen. Var.:
şêmên silbern. Var.: sêm. sıkiyaene, şiçiyaene.
şênatiye kerdene (şênatiye ken- ; şênatiye ker-) tr. V. şilane m. Hagebutte.
feiern. şiliye f. Regen. Var.: sıliye.
şêne m. Brust. Var.: sêne. şin u şivan m. Trauer, Herzweh.
şêr m. Löwe. Şêr şêro, ne mao ne nerio. Der Löwe şiniye f. Backblech.
ist ein Löwe (mutig), weder männlich noch şir m. Knoblauch. Var.: sir.
weiblich. şirên Adj. süß. Var.: şirin.
şêr kerdene (şêr ken- ; şêr ker-) tr. V. schauen, şis Adj. weiß (Haut und Fellfarbe). Var.: sis.
gucken. Var.: sêr kerdene, seyr kerdene. şişi f. Stricknadel.
şêrê cı kerdene (şêrê cı ken-) tr. V. jmdn., etw. şiye1 f. Schatten. Var.: sıye, siye, versi, sersi.
anschauen. Syn. tey nia daene, qaytê cı şiye2 f. Scheitel.
kerdene. Var.: sêrê cı kerdene, pıro sê şiyene (son- (Ziel) ; şêr- (Ziel) ; so!) itr. V. gehen. A
kerdene. sona lewê pirıka xo. Sie geht zu ihrer Oma.
şêseme m. Dienstag. Roca şêsemiye. Am Dienstag. Var.: (Prässt. şon- Imper. şo! Konj. şor- ; sen-,
Var.: sêşeme. şın-).
şia Adj. schwarz. şok m. Schock.
sıng-şia pechschwarz. m. 1) Trauer. 2) Festland. şüane m. Hirte, Schäfer. Var.: şıwane, şiane.
şia gırê daene trauern. (şia gırê dan- ; şia gırê d-) şüare f. Klagelied.
sareşia Adj. in Trauer. Var.: sia. şüare pırodaene (dan- pıro) itr. V. Klagelied
şikiyaene (şikin- ; nêşkin-) itr. V. können. Sıma singen. Var.: şiare.
nêşkiyay bêrê? Konntet Ihr nicht kommen? şüax kerdene (şüax ken- ; şüax ker-) tr. V. verputzen.
Syn. bese kerdene. Var.: şaene, eşkayış. Syn. düyaene, dawıtene. Var.: süax kerdene.
şikiyaene (şikin- ; bışiki-) itr. V. zerbrechen, brechen,
zerbrochen werden. Süse mı dest ra gına waro, şütene (şün- ; bışüy-) tr. V. waschen. Var.: şuwıtene.

T - t
tabat kerdene (tabat ken- ; tabat ker-) tr. V. aushalten. talıb m. Laie.
Syn. damis biyaene. Var.: tavat kerdene. talıbe f. Laie.
tabi Adv. natürlich. tam Adv. ganz, vollkommen.
tabi ke natürlich. Var.: tavi. tamase Adj. seltsam. Var.: tamaşe.
tabiat m. Natur. Syn. yaban. tamıl kerdene (tamıl ken- ; tamıl ker-) tr. V. dulden.
taê Indefinitpr. einige. tank m. Tank.
taine (2. Fall) Indefinitpron. einige. taqız ke Adv. sicherlich.

151
tari Adj. dunkel. terkıtene (terknen- ; bıterkn-); meistens zusammen
— m. Dunkelheit verwendet mit şiyene itr. V. weggehen, verlassen.
tarif kerdene (tarif ken- ; tarif ker-) tr. V. beschreiben. Terknena, sona Sie geht weg.
To rê zamet, mı rê çê mordemi tarif ke! Beschreibe terminal m. Terminal.
mir doch bitte das Haus des Mannes! tern u gênc Adj. blutjung.
tarix m. Geschichte. ters1 m. Furcht, Angst, Ich fürchte, dass ... Tersa mı ke ...
tarixi Adj. historisch. Syn. xof.
tarr m. Spinat. tersu ra Pl. vor Angst.
tase f. Teller. ters2 Adj. verkehrt. Syn. dêlmaşt.
tatil m. Urlaub, Ferien. tersaene (tersen- ; bıters-) itr. V. fürchten, Angst haben.
tatiye f. Linie. Syn. sabiye. tersnaene (tersnen- ; bıtersn-) tr. V. beängstigen,
tatiyin Adv. liniert. Syn. sabiyin. erschrecken. To çêneke tersnê. Du hast das
tawıke f. Bratpfanne, Pfanne. Mädchen erschreckt.
taxımi Pl. Anzug. tersonık Adj. ängstlich, Angsthase. Syn. vısonık.
taxşi m. Taxi. tesekur kerdene (tesekur ken- ; tesekur ker-) tr. V.
teber Adv. draußen, raus. danken. Var.: teşekur kerdene.
teber biyaene (ben- teber ; teber b-) itr. V. rausgehen, teseliya xo bırriyaene Hoffnung aufgeben. Teseliya dey
sich hinaus begeben. Var.: tever. bırrina. Er ist mit der Hoffnung am Ende. (teseliya
tebera Adv. draussen. Var.: tevera. xo bırrin-)
teber kerdene (ken- teber ; teber ker-) tr. V. rauswerfen. tesir kerdene tr. V. wirken.
Var.: tever kerdene. tewr senık Adv. mindestens.
teber veciyaene (vecin- teber ; veci- teber) tr. V. texte m. Tafel, Holzbrett, Brett.
hinausgehen. Var.: tever vejiyaene. tey Adj. (teyr-KOPULA) 1) darin. Syn. tede. 2)
tebera Adv. unterwegs, draußen. — Adv. mit, dabei. Ez tey şiyane. Ich bin
tebeşir m. Kreide. mitgegangen.
tede Adv. in, darin. teyna (teynar-KOPULA) Adj. allein.
tede kerdene (tede ken- ; tede ker-) tr. V. respektieren, auf tıp-teynḁ ganz einsam.
jmdn. hören. Domani mı tede nêkenê. Die Kinder teynaêni f. Einsamkeit.
respektieren mich nicht. teze Adj. frisch.
tede vetene (tede vecen- ; tece vec-) tr. V. fühlen, tejiye Adj. f.
mitbekommen. tezek m. getrockneter Kuhmist, Kuhmiststück.
tek Adj. einzig. têbın ra Adv. untereinander.
tek be tek einzeln, Stück für Stück. têçinıtene (çinen- tê ; têçin-) tr. V. einpacken.
tek u teyna Adv. ganz einsam. têde alle, samt. Syn. pêro, heme.
teker m. Reifen. têdine alles. Syn. pêrine. (2. Fall)
Tekman m. Tekman. têdıma Adv. hintereinander.
telebe m. Schüler. Syn. sagırd. têkaleke de Adv. nebeneinander. Syn. têlewe de.
telebiye f. Schülerin. têkewtene (kun- tê ; têkuy-) tr. V. 1) aneinandergeraten.
televizyon m. Fernseher. Mılet kuno tê. Die Leute geraten aneinander.
teli m. Dorn, Stachel. 2) zusammenfallen. Dilegê mı ke Heqi ra esto,
temamiye ra Adj. völlig. çewresê mın u Seneme têkuyo. Das, was ich mir von
tembel Adj. faul. Syn. qelp. Gott wünsche ist, dass der vierzigste Todestag von
tene Stück. (Sg.) mir und Senem zusammenfällt. Aus dem Volkslied
teneke m. Blechbehälter. Hirê tenekey genım. Drei aus Dersim „Hewa Xelili“ von Sa Heyder (Sayder).
Behälter Weizen. têlewe de Adv. beieinander.
tenê Indefinitpron. etwas. tên m. Feuchtigkeit.
tenêna Indefinitpron. etwas mehr, mehr. tênın Adj. feucht.
teng Adj. eng. têrakerdene (ken- têra ; têraker-) tr. V.
teni Pl. Stücke. auseinandertreiben; aufwecken. Şüane mali keno
tentur m. Tausendfüßler. têra. Tı mı hewn ra kena têra. Der Hirte treibt das
teqaene (teq- ; bıteq-) itr. V. platzen. Vieh auseinander. Du weckst mich aus dem Schlaf.
teqib kerdene (teqib ken- ; teqib ker-) tr. V. verfolgen. têrapiştene (pisen- têra ; têrapis-) tr. V. 1) umwickeln.
Var.: teqiv kerdene. 2) drehen (Zigarette). Var.: (Prässt. pişen- têra ;
teqnaene (teqnen- ; bıteqn-) tr. V. platzen lassen, zum têrapiş-).
Platzen bringen. xo têrapiştene sich anziehen, bekleiden. (xo pisen-
teqwim m. Kalender. têra ; xo têrapis-)
teraji m. Waage. Var.: terazi. Têrcan m. Tercan.
teras m. Terrasse. têrokerdene (ken- têro ; têroker-) tr. V. mischen (Karten,
terdene (teren- ; bıter-) tr. V. rasieren. Papier). Nıka tı kağıtu kena têro. Du mischst jetzt
152
die Spielkarten. tıramway m. Straßenbahn.
têsan Adj. durstig. Var.: têşan, teyşan. tırene f. Zug.
têv daene (têv dan- ; têv d-) tr. V. mischen. tıriyaene (tırin- ; bıtıri-) itr. V. gestohlen werden, geklaut
thal1 1) leer. Syn. veng. werden.
thal kerdene tr. V. leeren. 2) arbeitslos. Syn. bêkar. Tırki m. Türkisch.
thıp-thal ziemlich leer. tıro eştene (… ro erzen ; … ro erz-) tr. V. sich
thal2 bitter. hinunterwerfen.
thale m. Schale. Var.: thole, tholıf. tırocınıtene (cınen- tıro ; tırocın-) tr. V. eintauchen. Paç
tham (tham ken- ; tham ker-) m. Geschmack. cıneno ağwe ro. Er taucht das Tuch ins Wasser.
tham kerdene abschmecken, probieren. tırrami f. Glut.
thamaq m. Gaumen. Syn. asmênê feki. tırs Adj. sauer. Var.: tırş, thırs.
thamare f. Ader. Var.: damare, thomore. tırtene (tıren- ; tır-) tr. V. stehlen, klauen.
thamari Pl. Muskeln. tibarê xo pê ardene tr. V. trauen.
thamewes Adj. schmackhaft. Var.: thameweş. tici f. 1) Sonne. 2) Sonnenstrahlen. Var.: tiji.
thawa Adv. 1) überhaupt, denn. 2) etwas, irgendetwas, tik Adj. aufrecht, gerade.
nichts. Thawa çino. Es gibt nichts (alles in timsah m. Krokodil.
Ordnung). Syn. çiyê. Var.: thaba, thowa. (bei tirıce f. Sonnenstrahl.
Fragen und Verneinungen) tiyare m. Flugzeug. Tiyare kuno ra hewa. Das Flugzeug
thawraene (thawren- ; bıthawr-, meist negiert) itr. V. startet. Tiyare urzeno ra. Das Flugzeug startet
trauen, wagen. A nêthawrena bêro mala sıma. Sie („steht auf”). Var.: theyare.
traut sich nicht in euer Viertel zu kommen. Syn. tiyatro m. Theater.
wetardene, eftardene. Var.: thowraene. to (2. Fall) Personalpr. 2. Sg. 1) dein, dich. Namê to
theyr Vogel. çıko? Wie ist dein Name? 2) du. To se vat? Was
theyr u thur m. Vögel, Vogelwelt. Syn. milçıke. Var.: sagtest du? (2. Fall ; als Subjekt bei transitiven
thêr, thayr. Verben der Vergangenheit)
thırr m. Furz. Syn. thiz. tobe m. Gelübde.
thit - vit m. Schminke. tobekar Abschwörende/r. Var.: tove.
thon daene (thon dan- ; thon d-) tr. V. schieben. Var.: ton m. Tonne (t).
than daene, thun daene. tope f. Ball.
thuz Adj. scharf. Var.: thuj. Toqat m. Tokat.
thüye f. Kauz, Eule. tore m. Brauch, Sitte. Syn. adet.
tı Personalpr. 2. Sg. 1) du. Tı ama. Du bist torge f. Hagel.
gekommen. Tı be Heqi kena! Sag bloß (wenn du torn m. Enkel. Tornê mıno. Er ist mein Enkel.
Gott liebst)! Tı çıturi sona kar? Wie kommst du zur torne f. Enkelin.
Arbeit? Tı ithara. Du bist hier Tı mı ra pila. Du bist torrın Adj. schön.
älter als ich. Tı salıx dana. Du bringst bei (lehrst). Tı toxımê xasxasıke m. Mohn.
se kena? Was machst du (wie geht’s)? 2) dich. Mı a toz m. Staub. Syn. arınge.
roci tı diya. Ich habe dich letztens gesehen. (1. Fall ; tozê çamasuri m. Waschpulver.
als direktes Objekt bei transitiven Verben der traktor m. Traktor.
Vergangenheit) tuğla f. Ziegel.
tı vanê als ob. („du sagst“, „du denkst“) tuk m. Flaum.
tıbi Adj. medizinisch. tumani Pl. Unterhosen.
tıdarek m. Vorbereitung. Var.: tedarık. tunel m. Tunnel.
tıdarek diyene tr. V. Vorbereitung treffen. (tıdarek turık m. gestrickte Tasche, Hängetasche.
vênen- ; tıdarek bıvên-) fekê turıki Taschenöffnung.
tığ m. Häkelnadel. turpe f. Radieschen.
tım Adv. immer. Syn. daim. tutın Tabak.
tıng u tari Adv. stockfinster, stockdunkel. tutıne f. Zigarette. Syn. cığara.
tır m. Lastkraftwagen. tü m. Spucke.
tırakerdene (ken- tıra ; tıraker-) tr. V. 1) aufstreichen; tü kerdene (tü ken- ; tü ker-) tr. V. spucken.
streicheln. Run keno tıra, keno nun ra. Er streicht tüye f. Maulbeere.
die Butter, streicht sie aufs Brot. 2) spannen.

U - u
u (meistens bei Zahlen und Binomen gebraucht) Konj. uca Adv. dort. Syn. ucka. Var.: uza, uja, ica.
und. ucız Adj. billig. Syn. ercan.

153
ucka Adv. dort. Syn. uca. Var.: uska, ujka. 2) dauern. Hata uca çıqa unceno? Wie lange dauert
umıd m. Hoffnung. Var.: omıd. es bis dorthin? Var.: antene, ontene, wentene.
umıd kerdene tr. V. hoffen. usar m. Frühling. Var.: wesar.
umumi Adj. allgemein. usari Adj. im Frühling.
uncia Adv. wieder. Var.: unci, ancia, oncia. uskıra f. Behälter.
uncia ki trotzdem. uşire f. Stock. Syn. çüye.
universıte m. Universität. uti m. Bügeleisen.
untene tr. V. (uncen- ; bonc-, meunc-) 1) an etw. ziehen.

V - v
uyo, nuyo seitdem. Vengê, vacê? Was gibt es Neues?
va m. Wind. veng’a cı daene (veng’a cı dan- ; veng’a cı d-) tr. V.
vaciyaene (vacin- ; bıvaci-) itr. V. 1) gesagt werden. jmdn. rufen. Var.: veng cı daene (veng dan- cı).
2) nörgeln. Var.: vajiyaene. rufen
Vacuğe f. Ovacık. Syn. Pulur. vengeberz Adj. laut.
vae f. Kanal, Bewässerungskanal. ventilator m. Ventilator.
vame f. Mandel. ver m. vor, vorn. Verê xo de. Vor sich.
varaene regnen, schneien. Vore varena. Es schneit. Şiliye ver Postpos. aus …, wegen …, vor ….
varena. Es regnet. Var.: voraene. (varen- ; bıvar-) ver kewtene (kun- (cı) ver ; ver kuy-) itr. V. darauf,
varek m. Lamm. Var.: verek, vorek. dazwischen kommen. Dımê dae kuno dariye ver. Ihr
vareke f. Lamm. Schwanz kommt vor das Fleischermesser.
varnaene (varnen- ; bıvarn-) tr. V. regnen lassen. Syn. vera ... Präp. gegen ...
vornaene. verasan m. Nachmittag. Var.: veraşan, varasan, verson.
vartis m. Regen, Schauer. Syn. varıs, şiliye, varan. Var.: verasaniye f. Nachmitagessen. Var.: varasaniye,
vortis. veraşaniye.
Varto, Gımgım m. Varto. verba Präp. gegen, entgegen. Var.: verbe.
vas m. Gras, Heu. Var.: vaş. verçım Pl. Brille. Syn. cami, gözlıgi.
vaştene (vazen- ; bıvaz-) itr. V. rennen, weglaufen. Var.: verdaene (verdan- ; bıverd-), meist negiert gebraucht tr. V.
vostene, veştene. lassen. Tı nêverdana ma hewn ra şime! Du lässt uns
vatene (van- ; vac- ; vace!) tr. V. sagen, erzählen, meinen, nicht schlafen!
denken. De vace! Sag schon! verde Adv. zuerst.
ez vaci ich denke, wahrscheinlich. Var.: Konjst. vaz-, verê coy Adv. früher. Syn. veri, verênde.
vaj. verên Adj. erster.
vay Adj. teuer. verênde früher.
vaz daene (vaz dan- ; vaz d-) tr. V. rennen, weglaufen. verêni die Leute aus der alten Zeit.
Var.: voz daene. verg m. Wolf.
vazdın Adj. fettig. zool. Var.: vezdın, vozdın. deleverge f. Wölfin.
vaznaene (vaznen- ; bıvazn-) tr. V. rennen lassen. Var.: vero cêraene (cêren- (cı) vero ; vero cêr-) itr. V. anflehen,
voznaene. bitten. Cêreno mı vero. Er fleht mich an. Var.: vero
vazo m. Vase. gêraene, vero geyraene.
veciyaene (vecin- ; veci- ; veciye!) itr. V. 1) auftauchen, vetene (vecen- ; vec-) tr. V. herausholen, herausnehmen.
hervorkommen. 2) hinausgehen. O çê ra veciya veyve1 f. Gemahlin des Bruders. 1) Frau des Bruders ;
teber. Er ist aus dem Haus rausgegangen. Var.: Schwägerin. 2) Schwiegertochter. Veyvê! Braut!
vejiyaene. Tante! 3) Schwägerin des Ehepartners, Bräute
velg m. Blatt. (trocken). derselben Schwiegereltern.
velık m. Niere. veyve2 m. Hochzeit.
veng m. Stimme. veyvıke f. Braut.
veng nêkerdene 1) still sein, keinen Laut geben. vênıtene s. diyene.
2) nicht reden. Hirê rocio mı de veng nêkeno. Seit vêniyaene (vênin-) itr. V. 1) gesehen werden.
drei Tagen redet er nicht mit mir. 2) gefunden werden.
vengê xo bırrnaene tr. V. still sein, still werden. vêrdene (vêren- ; bıvêr-) itr. V. 1) vergehen, ein Ende
(vengê xo bırrnen- ; bıbırrn-) nehmen. 2) in Erfüllung gehen.
veng u vac 1) Stimme, Mucks. 2) Neuigkeit, Neues. vêre m. Bauch.
veng nêkerdene (veng nêken- ; veng meker-) [negiert] tr. vêsaene (vêsen- ; bıvês-) tr. V. brennen, verbrannt werden.
V. schweigen. Var.: vêşaene, veşaene.
veng u vac m. 1) Laut, Stimme. 2) Nachrichten, Neues. vêsan Adj. hungrig. Var.: vêşan, veyşan.

154
vêsaniye f. Hunger. Var.: vêşaniye, veyşaney. vıraştene (vırazen- ; vıraz-) tr. V. erstellen, bauen,
vêsnaene (vêsnen- ; bıvêsn-) tr. V. verbrennen. („Du hast machen. Var.: vırastene.
mein Haus verbrannt“) To çê mı vêsna! Du hast vıstewre m. 1) Schwiegervater. 2) Bruder des Ehemanns
mich ruiniert! Var.: vêşaene, veşaene. oder der Ehefrau, Schwager.
vıjêri Adv. gestern. vıstüriye f. Schwiegermutter. Var.: vıstıriye.
vıjêrên Adj. gestrig. Roca vıjêrêne. Der gestrige Tag. vızıke f. Fliege.
Var.: vızêr(i). via Adj. Witwe(r).
vıla biyaene (ben- vıla ; vıla b-) itr. V. 1) sich verteilen. vilıka verê vore f. Schneeglöckchen.
2) sich lösen. vilıke f.
vıla kerdene (ken- vıla; vıla ker-) tr. V. verteilen, 1 Blume. 2) Schneeglöckchen.
austeilen. vindi biyaene (ben- vindi ; vindi b-) itr. V. verlorengehen,
vıle m. Hals. Syn. mıl. verschwinden.
vıle ra kerdene (ken- vıle ra ; vıler ra ker-) tr. V. vindi kerdene (ken- vindi ; vindi ker-) tr. V. verlieren.
unterstellen, vorwerfen. Tı guna kami kena vılê mı viri f. Gedächtnis, Erinnerung. Mı viri de nêmendo. Ich
ra? Wessen Schuld unterstellst du mir? habe es nicht mehr in Erinnerung.
vındetene (vınden- ; vınder-) itr. V. bleiben, stehen, viski m. Whiskey.
warten. Var.: vınetene, fındetene, vınderdene. vist zwanzig. Var.: vişt.
vırajiyaene (vırajin- ; bıvıraji-) itr. V. gebaut werden. Var.: vist u jü einundzwanzig. Var.: vişt u zu.
vıraziyaene. viştera m. Stier. Syn. boğe.
vırane pırafiştene (vırane fin- pıra ; vırane pırafi-) tr. V. vore f. Schnee. Var.: vare, vewre.
umarmen. Se ke ae ez diyane, vırane fişte mı ra. Als vosn m. Widder. Var.: vesn, veşn, vasn, vaşn, voşn.
sie mich sah, umarmte sie mich gleich.
vırarde m. ebener Weg. Vırardu ra. Auf ebenen Wegen.

W - w
wae Schwester. Waenê! Schwestern! Waê! Schwester! wekerdene (ken- we ; weker-) tr. V. (Feuer) anzünden,
wakıle Schwesterchen, Schwester. Wakılê! legen. Ma adır kenime we. Wir legen das Feuer.
Schwesterchen! welat m. Heimat. Syn. melmeket.
waniyaene (wanin- ; bıwani-) itr. V. gelesen werden. welçeg m. Maßbehälter.
war amaene (yen- war ; bêr- war) itr. V. aussteigen. weldane f. Aschenbecher. Var.: weldon, weldun.
ware m. 1) Weide, Alm. 2) Heim auf der Weide. wele f. Erde, Asche. Wele be mı ro bo! Asche über mein
waro daene (dan waro ; waro d-) tr. V. hinlegen, fallen Haupt! Syn. herre.
lasen. wele - herre Erde, Asche, Staub.
waro gınaene (gınen- waro; waro gın-) itr. V. stürzen, wendene (wanen- ; bıwan-) tr. V. 1) lesen. 2) studieren,
runterfallen, hinfallen. Schule besuchen. 3) singen. Var.: wantene.
waştene (wazen- ; waz-) tr. V. wollen, verlangen. Syn. weperraene (perren- we ; weperr-) itr. V. flattern, heftig
qail biyene. Var.: wastene. hin und her bewegen.
waşti m. Verlobter. werd m. Essen.
waştiye f. Verlobte. werdege f. Ente.
waxt m. Zeit. Waxtê keşi çino. Niemand hat Zeit Waxtê werdene (wen- ; bur- ; mewer- ; mewe(rê)!) tr. V. Vergi
waxtu de. In den alten Zeiten. bıjêk werdo. Der Wolf hat das Geißlein gegessen.
wayir m. Besitzer, Herr. wereza m. Neffe, Sohn der Schwester.
wayirê çêyi 1) Hausherr. 2) dem Glauben zufolge der werezae f. Nichte, Tochter der Schwester. Syn.
Schützer über das Haus. warkeyna, werekêna.
wayirê cı biyaene itr. V. haben, im Besitz sein von. werêfiştene (fin- werê ; werêfi-) tr. V. durchwühlen;
(ben- wayirê cı ; wayirê cı b-) bohren. A pırnıka xo fina werê. Sie bohrt in der
wayirê tercibani m. erfahren. Nase. Var.: hurêfistene.
weçinıtene (çinen- we ; weçin-) tr. V. aussuchen, wählen. werêkewtene (kun- werê ; werêkuy-) itr. V. übel werden.
wedardene (daren- ~ dan- we; wedar-) tr. V. Zerrê mı kuno werê. Mir ist übel. Var.: hurêkutene,
1) hochheben. 2) verstecken. 3) bestatten, werêkotene.
beerdigen. weriyaene (werin- ; bıweri-) itr. V. 1) gegessen werden.
wedariyaene (darin- we; wedari-) itr. V. erheben, 2) verschleißen, abnutzen.
aufstehen, emporheben. werte m. Mitte.
weeeey! Interj. Ach! werte ra unter, aus der Menge.
wejifa f. wertê … mitten, zwischen …. Syn. miyan. Var.: orte.
— m. Aufgabe. Var.: wezifa. (wertê + 2. Fall)

155
wertên Adj. mittlere(r). Bleib gesund und munter!
wes Adj. 1) schön. 2) lebendig. 3) süß. Wes be! Danke! weşiye f. 1) Gesunheit. 2) Leben.
Var.: weş. weşiya xo ramıtene (weşiya xo ramen- ; weşiya xo
wes biyene leben, am Leben sein. Wes niyo. Er lebt bıram-) tr. V. leben.
nicht mehr. weyiye kerdene (ken- weyiye ; weyiye ker-) tr. V.
wes u war heil und gesund. Sarê to wes bo! Mein pflegen, züchten. Var.: wariye kerdene.
Beileid! wiy! Interj.
wesa wes Adj. bei lebendigem Leibe. wule Part. wirklich, im Ernst, bei Gott. Var.: ule.
wes u war gesund und munter. Wes u war bımane!

X - x
xafılde Adv. plötzlich. Syn. desınde. xeylê Adv. viel, sehr. Xeylê waxt. Lange Zeit. Xeylê waxto
xağ m. Gelenk. nêama itha. Sie ist lange Zeit nicht hergekommen.
xain Adj. böse, verräter, gemein, hinterhältig. xeylê ca Adv. sehr weit. („viel Ort”)
xainêni f. 1) Verrat. 2) Böses. xeyme f. Zelt.
xainêni kerdene tr. V. verraten, böses antun. Var.: xêğ Adj. verrückt, wahnsinnig. Daka pire bena xêğe Die
xainiye, xainine. alte Frau wird wahnsinnig. Xêğê! Du Verrückte!
xal m. Onkel (mütterlicherseits). Xalo! Onkel! Xêğo! Du Verrückter! Syn. xêv, xint.
xalcêniye f. Frau des Onkels mütterlicherseits. xêr m. Wohl, Gunst.
xalıke f. Tante (mütterl.). Xalıkê! Tante! Var.: xale. xêrê merdu Opferbrot. (Segen der Toten) Var.: xeyr.
xali m. Teppich. xêre f. Güte, Wohl. Heq ra xêre ser çarno! Gute
xam Adj. roh, fremd. Besserung! Xêra? Was gibt’s? Warum wohl? Xêra!
xam guretene (xam cên- ; xam bıcêr-) tr. V. fremdeln. xêre ser endlich, letztendlich.
xan u xırabe Adj. verwüstet. xêrwaz Adj. hilfsbereit.
xanıme f. 1) Ehefrau. 2) Dame. xıl biyaene (xıl ben ; xıl b-) itr. V. sich daraufstürzen.
xapıtene (xapnen- ; bıxapn-) tr. V. hereinlegen, täuschen. xılê cı biyaene (xılê cı ben-) itr. V. rüberspringen,
Var.: xapnaene. rübereilen. Syn. til biyaene, khıl biyaene.
xapiyaene (xapin- ; bıxapi-) itr. V. sich täuschen lassen. xınami m. Verwandter durch Heirat, Schwippschwager.
Xarpêt m. Elazığ, Harput. Syn. Eleziz. Syn. dungır.
xasxasıke f. Mohn. xırab Adj. sündhaft, schlecht. Heni meke, xırabo! Mach
xatır m. Gedächtnis, Erinnerung. das nicht, es ist eine Sünde Syn. guna.
xatırê cı ra jmdm. zuliebe. xırabe kerdene (ken- xırabe ; xırabe ker-) tr. V.
xatır be to Auf Wiedersehen (der/die Gehende). verderben, kaputt machen.
Xatıranê to ra. Dir zuliebe. Zerre u xatırê to! Mein xırabın Adj. schlecht, übel.
Beileid! xırabın Adj. böse.
xatır waştene (xatır wazen- ; xatır bıwaz-) tr. V. xırt Adj. stabil, mutig.
verabschieden. Xızır m. ein Prophet der engen Stunde, der im
xavıke f. Sahne. Alevitentum eine hohe Stellung hat, bei den Zaza-
xavliye f. Badetuch, Handtuch. Aleviten auch eine Engelsgestalt; Chidr, Khidr. Xızır
xeberdar Adj. informiert. bo! Bei Chidr! (Schwurformel)
xebere f. 1) Nachricht. 2) Ahnung. Xebera ma çina. Wir xızmete f. Dienst.
wissen nichts davon. 3) Wort. xızmekar m. Diener.
xeberi daene (cı ra xeberi dan- ; d-) tr. V. jmdn. xiyar m. Gurke.
beschimpfen. xo Reflexivpron. selbst, eigen. Var.: ho.
xebetiyaene itr. V. arbeiten. Syn. guriyaene. Var.: xo era cı daene (xo dan- ra cı ; xo era cı d-) tr. V.
xevetiyaene, xeftiyaene. gewöhnen, sich daran gewöhnen. Ez xo danane ra
xeleşiyaene (xeleşin- ; bıxeleşi-) itr. V. 1) zu Ende gehen. itha. Ich gewöhne mich an diesen Ort.
Syn. qediyaene. 2) gerettet werden, davonkommen. xo era cı untene (xo uncen- ra cı ; xo era cı unc-) tr. V. auf
Syn. reyiyaene. Var.: xelesiyaene, raxelesiyaene. jmdn. losgehen, versuchen Gewalt anzuwenden.
xemelnaene (xemelnen- ; bıxemeln-) tr. V. schmücken. xo gos kerdene (ken- xo gos ; xo gos ker-) tr. V. merken.
xenekıtene (xeneknen- ; bıxenekn-) tr. V. würgen. Var.: xo pıra kuyıtene (xo kuyn- pıra ; xo pırakuy-) tr. V. sich
xeneknaene, xeneqnaene. auf etw. schlagen. Syn. xo pıro daene.
xenekiyaene (xenekin- ; bıxeneki-) itr. V. 1) ertrinken. xo pıro daene (xo dan- pıro ; xo pırod-) tr. V. sich auf
2) ersticken. Var.: xeneqiyaene. etwas schlagen. Syn. xo pıra kuyıtene.
xeşênaene (xeşênen- ; bıxeşên-) tr. V. kastrieren. Var.: xo ra daene (dan- xo ra ; xo ra d-. Aus: pıradaene ) tr. V.
xesênaene. ankleiden.

156
xo ra nêdiyene (xo ra nêvênen- ; xo ra mevên-) negiert tr. hewnê xo yeno. Glücklich derjenige, der einschlafen
V. sich nicht herbeilassen, sich nicht darauf kann.
einlassen. xonça f. tiefer Rundtisch aus Holz.
xo raşt kerdene (xo ken- raşt ; xo raşt ker-) tr. V. sich xone m. Kater.
finanziell retten. xoqom Adj. nett. Syn. xoşar. Var.: xoqewm.
xo ro cı dardene (xo daren- ro cı ; xo ro cı dar-) tr. V. xorê Adv. für sich, halt. Xorê heni. Einfach nur so.
jmdm. eine Last sein. A xo darena ro piyê xo. Sie ist (Adverb zur Verstärkung)
ihrem Vater eine Last. Var.: Prässt. (xo dan- ro cı). xori Adj. tief.
xo ser de kerdene (ken- xo ser de ; xo ser de ker-) tr. V. xort m. junger Mann. Xorto! Junge! Junger Mann!
zum Trinken heben. xortum m. Schlauch.
xo ver sanıtene (sanen- xo ver ; xo ver san-) tr. V. vor xoser Adj. selbstständig, frei.
sich hertreiben. Var.: xo ver şanıtene. xoz m. Schwein. Syn. kesegan, we‘hş, donğız. Var.:
xo weeştene (xo erzen- we ; xo berz- we) tr. V. xonz, xuaz.
hochspringen. xoze f. Sau. Syn. ma'hwi.
xocig m. Koteletten. Xozat m. Hozat.
xof m. Angst. Syn. ters. Xunıs, Xınıs m. Hınıs.
xof kerdene tr. V. fürchten, Angst haben. Syn. xurma f. Dattel.
tersaene. xuye f. schlechte Angewohnheit.
xoji be cı (biyaene) Interj. glücklich, derjenige/diejenige. xuye kerdene (cı ra xuye ken-) tr. V. von etw.
Xoji be to bo! Sei froh! Xoji be i keşi bo, xorê mürrisch ; wütend werden.

Y - y
hêdi hêdi. Var.: yawaş yawaş.
ya ja. Syn. heya. yaxe m. Kragen.
ya ki Konj. oder. yaxe ra nêverdaene tr. V. nicht ablassen, nicht
ya … ya ki … entweder …, oder …. Var.: ya çi. loslassen. Syn. gırane. Var.: axe. (yaxe nêverdan-
yaban m. Natur. ra ; yaxe ra nêverd-)
yaji - yaban m. Natur und Landschaft. yege m. Nagelfeile.
yabani Adj. wild. yelege f. Weste.
yadigar m. Vermächtnis. yene m. Freitag. Roca yeniye. Am Freitag. Var.: êne.
yamu yamu! Interj. bloß, Achtung! Var.: aman aman! yê Ez. absolute Ezafe. Var.: ê.
yanbegi Adj. indirekt. yoxro ke Adv. dabei, jedoch, tatsächlich; mit
yar m. Geliebter. Yaro! Oh Geliebter! Verbalform zur Darstellung des wahren
yaraniye f. Scherz, Spaß. Syn. leqiye, zerabe. Sachverhalts nach falscher Annahme. Var.: êxro
yardım kerdene (yardım ken- ; yardım ker-) tr. V. ke.
helfen. Yunan m. Grieche.
yare f. Geliebte. Yarê Oh Geliebte!
yawas yawas Adv. sachte, langsam. Syn. gıran gıran,

Z - z
zaniyanê xo ro)
zaf Adv. viel, oft, sehr. Zaf senık. Sehr wenig Zaf wes. zaniyaene (zanin- ; bızani-) itr. V. gewusst werden.
Sehr schön Var.: zof. Var.: zoniyaene.
zalım Adv. erbarmungslos, schonungslos, gefühllos, zar Adj. dünn. Syn. zaif.
grausam. zarê goşi m. Trommelfell.
zama m. 1) Bräutigam. 2) Ehemann der Schwester, zawt m. Fluch. Var.: zor, zöwt.
Schwager. 3) Schwiegersohn. Zazaki m. Zazaki, Zaza-Sprache. Syn. Zonê Ma,
zanıtene (zanen- ; bızan-) tr. V. wissen, kennen. Nêzana Dımılki, Dımli, Kırmancki, Kırdki.
ke se bıkero. Sie weiß nicht, was sie tun soll. zelal Adj. klar.
Nêzanane (nêzanon). Ich weiß nicht. Var.: zele-mele f. Lärm.
zanaene; zanaene, zonaene. zelık m. Zahnstocher.
zani m. Knie. Var.: zoni. zelzele m. Erdbeben. Syn. bûmlerz, hardlerz.
zaniyanê xo ro daene tr. V. bitter bereuen. (dan- zembil m. Zeppelin.

157
Zemperiye f. Januar. Asma Zemperiye. Der Monat zewnce Adv. doppelt.
Januar. Syn. Çele. zeyiye f. Frau des Ehemanns. Syn. bacıke, gorıme.
zencefil m. Ingwer. zeytine f. Olive.
zend m. Ellenbogen. Syn. henızk, herneşi. zê wie. Zê to kes çino. Es gibt niemanden wie dich.
zeng Adj. blau (Augen). Syn. çaq. Var.: jeng. Var.: jê. (+ 2. Fall)
zenge m. Patina, Edelrost. Var.: jenge, ceng. zê domani Adj. kindisch.
zerabe m. Spaß, Scherz. Ero, zerabu meke! Mensch, zıbıl m. Mist. Syn. sılh. Var.: zılb, zılv.
mach keine Scherze! Syn. yaraniye. Var.: zarave. zımêli Pl. Schnurrbart.
zerar cı daene (zerar dan- cı ; zerar cı d-) tr. V. schaden. zımıstan m. Winter.
Syn. zerar kerdene. zımıstani Adv. im Winter. Var.: zımıston.
zerd Adj. dottergelb, goldgelb. zımpara kerdene (zımpara ken- ; zımpara ker-) tr. V.
zerre m. 1) Inneres. schleifen.
zerre amaene itr. V. reinkommen. (yen- zerre ; bêr- zıngıl m. Glocke.
zerre) zıq Adj. starr.
zerre kewtene hineingehen, eintreten. (kun- zerre; zırçaene (zırçen- ; bızırç-) itr. V. aufschreien, schreien.
zerre kuy-) 2) Herz, Inneres. 3) Bauch. Var.: Syn. qiraene, çhikaene.
zarre. zobi Adv. sonst, ansonsten. Zobi çı esto? Was gibt es
zerre guretene tr. V. Bauchschmerzen bekommen. To sonst? Var.: zovi, zövi.
zerre guret? Hast du Bauchschmerzen bekommen? zobina (zobinar+KOPULA) Adj. anders. Apê to
(zerre guret; meistens im Präteritum gebraucht) zobinaro. Dein Onkel ist einzigartig. Var.: zovina.
zerre guretene (cên- zerre ; bıcêr- zerre) tr. V. zon 1) Zunge. 2) Sprache.
einsperren, reinbringen. zondar unterhaltend, schmeichelnd. Var.: zıwan,
zerre ra Adj. innig. zan, zun, jüan, jian.
zerrehira Adj. tolerant. zonederg Adj. frech.
zerreteng Adj. verständnislos. Zonê Ma m. „Unsere Sprache“, Zazaki.
zerrewes Adj. befriedigt, glücklich. zor Adj. schwer. Syn. çetın.
zerri f. Herz. zor kerdene tr. V. drängen.
zerria bele f. Herz (Organ). cı rê zor amaene verletzen, schmerzvoll sein,
zerri u pısıki Pl. Eingeweide, innere Organe. schmerzen. Na kerdena to mı rê zor yena. Dein
zerri u can ra Adv. gern, vom Herzen. Verhalten verletzt mich.
zerria şiae f. Leber. zorê xo cı şiyene (zorê xo son- cı) itr. V. die Kraft dafür
zerrn m. Gold, Goldstück. ausreichen, kräftig genug sein.
zerrnên Adj. golden. zu eins. s. jü.
zerrn m. Gold. zulım m. Gräuel.
zeweciyaene (zewecin- ; bızeweci-) itr. V. heiraten. O zulımkar m. Peiniger.
key zeweciyo? Wann hat er geheiratet? Var.: zurafa f. Giraffe.
zewejiyaene. zurbe m. Rudel.
zewecnaene (zewecnen- ; bızwecn-) tr. V. verheiraten. zutıke f. Anus. Var.: zute; jütıke
Var.: zeweznaene.

158
Wörterverzeichnis Deutsch - Zazaki
Hinweis: Das folgende Verzeichnis ist nur eine Auflistung. Zu den genauen Bedeutungen mit Beispielen siehe Zazaki-Deutsch

A - a
Aal — mormose. Albtraum m. hewno xırabın, s. hewn.
Aasgeier — heliyê bınatu, s. heli; alevitische Geistliche f. ana2.
— heliyê cendegu, s. heli. alevitische Priesterin f. ana2.
ab und zu — gegane, s. ge ge; alevitische Zeremonie m. cem2.
Adv. ge ge. alevitischer Geistlicher m. mursıd.
Abend m. son. alevitischer Priester — pir.
Abendessen f. sami. alle — têde;
abends Adv. sondane, s. son. Indefinitpr. pêrine;
aber — labelê; Indefinitpr. pêro.
Konj. hama; alle zusammen — pêro pia, s. pêro.
Part. qae, s. qa. allein Adj. teyna.
abgerissen werden itr. V. qulfiyaene. allerdings Adv. ancax.
abgeschnitten werden itr. V. cıra biyaene. alles — têdine, s. têde.
abhalten tr. V. düri fiştene, s. düri. allgemein Adj. umumi.
Abmachung m. qerar. allmählich — gıran gıran, s. gıran;
abnutzen itr. V. weriyaene (2). Adv. pede.
abschmecken — tham kerdene, s. tham. Alm m. ware (1).
abschneiden tr. V. cıra kerdene. Almus m. Almus.
abschwellen itr. V. niştene (1). als — se ke, s. se1;
Abschwörende/r — tobekar, s. tobe. — se ke;
Absicht m. nêt. Konj. eke (1);
absichtlich Adj. mexsusna. Konj. ke, eke (1).
absolute Ezafe Ez. yê. als Gemahl akzeptieren tr. V. guretene (2).
abstreiten tr. V. inkar kerdene. als noch ... — hona ke ..., s. hona.
abwärts Adv. avarde; als ob — tı vanê, s. tı.
Adv. sımşêrde. alt Adj. khal;
abwischen tr. V. esterdene. Adj. khan;
Aceton m. asiton. Adj. kokım.
Ach! Interj. weeeey! alt und brüchig Adj. khal u kokım, s. khal.
Ach so! Interj. haa! alte Dame f. pire.
Achseln m. çeng. alte Frau f. pire.
acht Num. heşt. alte Sachen m. khan-khun, s. khan.
achten itr. V. çımê xo sera biyene. alte Zeit m. gun.
achtgeben itr. V. haydar vındetene. Alter Pl. serri, s. serre.
achtsam Adj. haydar. Altersgenossin — albaze, s. albaz.
Achtung! Interj. yamu yamu! älter Adj. pil.
achtzehn — des u heşt, s. des. älteste f. nuxuriye, s. nuxuri.
achtzig Num. heştae. ältester m. nuxuri.
Acker m. hêga. am Abend — sonde, s. son.
Adaklı f. Azapêrte. am Leben sein — wes biyene, s. wes.
Adana m. Edene. am Morgen — sodıra, s. sodır.
Ader f. thamare. Ameise — muleçıke.
Adler m. heli. Ampel — lambe (2).
Affe m. meymun. Ananas — ananase.
aggressiv Adj. hêrsın. anbringen tr. V. pıranaene (1).
Ahnung f. xebere (2). Andere — sar (2).
aktuell Adj. rocane. andere Adj. bin.
akzeptieren tr. V. qebul kerdene. anderer Adj. bin.
akzeptiert werden itr. V. qebul biyaene. andererseits lx heto jü ra Adv. heto bin ra.
Alacakaya m. Ğuleman. anderes Adj. bin.

159
andernfalls Adv. nê ke. tr. V. thal kerdene (2), s. thal1.
anders Adj. zobina. arbeitsscheu Adj. qelp.
aneinandergeraten tr. V. têkewtene (1). ärgern itr. V. qariyaene;
anfangen tr. V. sıfte kerdene. tr. V. qarnaene.
anfangen s. zu unterhalten itr. V. qesu kewtene. arm Adj. feqir.
anflehen itr. V. vero cêraene. Arme f. fıqariye, s. fıqare.
angebracht Adj. mınasıb. Armee m. esker (2).
angemessen Adj. mınasıb. Armenisch m. Hermenki.
angenommen — bıposne ke, s. posnaene. Armer m. fıqare.
angenommen werden itr. V. qebul biyaene. Armgelenk m. bileg.
angreifen tr. V. galme cı kerdene; arrogant Adj. kıbır.
tr. V. ser eştene. Art und Weise — ra u olaği (2), s. rae;
Angst m. ters1; m. qeyde.
m. xof. Asche — wele - herre, s. wele;
Angst haben itr. V. tersaene; f. wele.
tr. V. xof kerdene, s. xof. Aschenbecher — weldane.
Angsthase Adj. tersonık. Asphalt m. asfalt.
ängstlich Adj. tersonık. Aspirin f. aspirine.
anhaben itr. V. pıra biyene (2). Assyrisch m. Sıryanki.
Anhöhe m. kas. Ast — lızge.
Anisschnaps m. reqi. Atem m. nefes.
Ankara f. Anqara. atmen tr. V. nefes guretene, s. nefes.
ankleiden tr. V. xo ra daene. Aubergine m. baldırcan.
anlegen tr. V. era cı aznaene; Auberginen m. patlican.
tr. V. era cı daene. auch Adv. ki.
anmachen tr. V. era cı fiştene. auf — ser de, s. ser;
annehmen tr. V. qebul kerdene. Postpos. de1.
anonym Adj. bêname. auf dem Rücken — phışti ser, s. phışti.
anschauen — qaytê cı kerdene, s. qayt kerdene; auf den Heimweg machen — raa çêyi xo fek ra naene, s.
tr. V. şêrê cı kerdene, s. şêr kerdene. rae.
ansonsten Adv. zobi. auf den Weg machen itr. V. era rae gınaene.
anspringen itr. V. çıngê cı biyaene. auf die Beine kommen itr. V. era lınganê xo ser amaene.
anständig Adj. durıst. auf diese Weise — ebe a qeyde, s. be, ebe2;
anstelle … — hurendia … de, s. hurendi. — ebe na qeyde, s. qeyde;
anstrengen itr. V. labetiyaene. Adv. ebe na tore;
anstrengend Adj. çetın. Adv. nia.
Antenne m. anten. auf einmal Adv. jü rae de, s. jü.
Antwort — cüab. auf jeden Fall Adv. mıheqeq.
antworten tr. V. cüab daene, s. cüab. auf jene Weise Adv. heni.
Anus f. zutıke. auf jmdn. hören tr. V. tede kerdene.
anwesend Adj. hazır (1). auf jmdn. losgehen tr. V. xo era cı untene.
Anwesenheit m. lewe. auf! los! Interj. hayde.
anziehen — xo têrapiştene, s. têrapiştene; auf sich aufpassen; für sich sorgen — qaytê xo kerdene
tr. V. pay kerdene; (1), s. qayt kerdene.
tr. V. pıraguretene. Auf Wiedersehen — xatır be to, s. xatır.
Anzug Pl. taxımi. aufbrechen — raşt biyaene, s. raşt;
anzünden tr. V. era cı fiştene. itr. V. era rae gınaene;
Apfel f. sae. itr. V. era rae kewtene;
Aprikose f. herige. tr. V. radaene (2).
April f. Nisane. aufbürden tr. V. ero cı dardene;
Arbeit m. emeg; tr. V. ero cı naene (2).
m. gure; aufeinanderstapeln tr. V. niznaene.
m. is; Aufgabe m. wejifa.
m. kar; aufgeben tr. V. ca verdaene.
m. kar u gure, kar u is, s. kar. aufgrund ... — riyê … ra, s. ri.
arbeiten itr. V. guriyaene; aufhängen tr. V. darde kerdene.
itr. V. xebetiyaene. aufkochen tr. V. gırênaene.
arbeiten lassen tr. V. gurenaene. aufrecht Adj. tik.
arbeitslos Adj. bêkar; aufschlitzen tr. V. aqılasnaene.

160
aufschreien itr. V. zırçaene. auseinandertreiben; aufwecken. tr. V. têrakerdene.
aufsetzen tr. V. ero cı naene (3). aushalten tr. V. tabat kerdene.
aufstehen itr. V. era xo ser uştene; auskommen itr. V. pê cı şikiyaene.
itr. V. wedariyaene. Auspuff m. eksoz.
aufstreichen; streicheln tr. V. tırakerdene (1). ausrutschen itr. V. rasamatiyaene.
auftauchen itr. V. veciyaene (1). ausschalten tr. V. saynaene.
aufwachen itr. V. hesar biyaene. ausschütten tr. V. rokerdene.
aufwärts Adv. sımşêro. aussteigen itr. V. war amaene.
aufwecken tr. V. raurznaene (1). ausstrecken — raşt kerdene, s. raşt;
Auge m. çım. tr. V. radaene (1).
Augenbraue f. buriye. aussuchen tr. V. weçinıtene.
Augenbrauen Pl. buriy, s. buriye. austeilen tr. V. vıla kerdene.
Augenlicht f. rosnaiye. auswandern tr. V. goç kerdene.
Augenlid m. qapağê çımi, s. qapağ; Ausweglosigkeit f. alange.
m. qapağê çımi. Ausweis m. huwiyet.
August f. Amnania Peyêne. außer … Postpos. ra qeyr.
aus … Postpos. ver. außer Kraft geraten itr. V. çhokê xo şikiyaene, s. çhok.
aus dem Grund Adv. a ri ra. Auto m. arebe (1).
aus der Menge — werte ra, s. werte. Autobahn m. otoban.
aus Wut — hêrsu ra, s. hêrs. Avocado m. avokado.
Ausdruck f. qesa (2).

B - b
Bach m. dere. Bedarf f. motaciye.
Backblech — şiniye. Bedarf decken tr. V. motaciya xo diyene, s. motaciye.
Backe f. gepe; bedeutend Adj. manidar.
f. lıske; Bedürfnis f. motaciye.
f. surate. beeilen tr. V. ecele kerdene (1);
Bad — banyo. tr. V. lerze kerdene (1).
baden tr. V. ağwe xo ro kerdene. beenden tr. V. qedênaene.
Badetuch — xavliye. beerdigen tr. V. wedardene (3).
Bahnhof m. gar. Befinden — hal - kêf, s. hal;
Bakterie m. mikrob. m. dem.
bald Adv. nejdi de, s. nejdi. befreit werden itr. V. raxeleşiyaene.
Balkon m. balkon. befriedigt Adj. zerrewes.
Ball f. tope. begabt Adj. hunerın.
Balsam m. melem. begegnen — raştê cı biyaene, s. raştê cı amaene;
Banane m. muz. itr. V. raştê cı amaene.
Bart f. herdise. beginnen tr. V. sıfte kerdene.
Basar m. bazar. begreifen itr. V. pırogınaene (2);
Bauch — zerre kewtene (3), s. zerre; tr. V. khav kerdene, s. khav.
m. vêre. Behälter — uskıra.
Bauchnabel m. nak. behindert Adj. seqet.
Bauchschmerzen bekommen tr. V. zerre guretene, s. bei — lewê ... de, s. lewe;
zerre. Postpos. de1.
bauen tr. V. vıraştene. bei Gott Part. wule.
Baum f. dare. bei lebendigem Leibe Adj. wesa wes, s. wes.
Baumstamm m. qil. beibringen tr. V. ero cı salıx daene.
Baumwolle m. pembe. beide Indefpron. hurdımêna;
Baustelle m. insat. 2. Fall. hurdımine, s. hurdımêna.
Bär m. hes. beieinander Adv. têlewe de.
beanstanden itr. V. gerreyiyaene. beim Wort nehmen tr. V. qese guretene.
beängstigen tr. V. tersnaene. Bein f. çaqe;
beben itr. V. lerzaene. f. paqe;
Becher — badiye. m. qor.
Becken m. qalçe. beinahe Adv. hama hama.

161
beistehen itr. V. sıtar biyaene, s. sıtar. Bett — cıle.
beißen tr. V. khıt kerdene; Bettbezug — riyê orğani.
tr. V. pededaene. Bettdecke m. orğan.
beißen (Tier) tr. V. gaz kerdene. betteln tr. V. pars kerdene.
bekannt Adj. beli; beugen itr. V. çewt biyaene (1), s. çewt;
Adj. namdar. itr. V. çewt biyaene.
bekleiden — xo têrapiştene, s. têrapiştene. bewahren tr. V. düri berdene (2), s. düri.
beladen tr. V. bar kerdene (2). bewässern tr. V. ağwe daene.
belasten tr. V. bar kerdene (2); Bewässerungskanal f. vae.
tr. V. ero cı dardene. bewegen itr. V. lewiyaene.
belasten; aufbürden tr. V. bar kerdene (2). beweisen tr. V. isbat kerdene.
belehren tr. V. aqıl cı daene. bewölkt Adj. hewr.
Beleuchtung — lambe (2). Biber m. kutıkê ağwe.
bemühen itr. V. labetiyaene. biegen tr. V. çewt kerdene.
Benzin m. benzin. Biene — mêse.
beraten tr. V. aqıl cı daene. Bier — bira.
Berechnung m. hesab. Bild m. resım.
berechtigt Adj. heq. Bilderrahmen m. çerçive.
bereit Adj. hazır (2). billig Adj. ucız.
bereuen itr. V. poseman biyene. Bingöl m. Çewlig, Çolig.
berfreien tr. V. raxelesnaene. Birke — qewaxe.
Berg m. ko. Birnbaum f. dara muriye, s. muriye.
Bergwand m. cerde. Birne m. muriye.
Bergwerk m. meden. bis Präp. hata.
beruhigt Adj. bêqısawıte. bis zum sattwerden Adv. mırdi, s. mırd.
berühmt Adj. mesur. bisher Adv. hata nıka.
berühren itr. V. era cı gınaene. bitten itr. V. vero cêraene.
beschämt Adj. sermonık. bitter — thal2.
Beschämung m. serm. bitter bereuen tr. V. zaniyanê xo ro daene, s. zani.
bescheiden Adj. qelender. bitter enttäuscht Adv. korposeman.
beschimpfen tr. V. xeberi daene. blamiert werden itr. V. rejil biyaene.
beschmutzen tr. V. qılêrın kerdene, s. qılêrın. blasen tr. V. puf kerdene (1).
beschneiden tr. V. sunet kerdene. blass Adj. sıpêloçıkın.
beschreiben tr. V. tarif kerdene. Blatt m. velg.
beschützen tr. V. sevekıtene. blau Adj. khewe (1).
Beschützer m. sıtar. blau (Augen) Adj. zeng.
Beschwerde m. gerre Blaukraut m. laneo sur, s. lane.
beschweren tr. V. gerre kerdene Blechbehälter m. teneke.
beseelt werden — ro cı amaene, s. ro. bleiben itr. V. mendene (1);
Besen m. geji. itr. V. vındetene.
Besitz m. mal (2). Bleistift f. qelema qersune.
Besitzer m. wayir. blind Adj. kor.
besorgt Adj. merexın. Blindschlange f. koremore.
besprühen tr. V. pırapıskıtene. Blitz m. bulısk.
bestatten — mezele kerdene, s. mezele; blond Adj. khez;
tr. V. wedardene (3). s. çeqer.
besteigen itr. V. ero cı niştene (1); bloß Interj. nêbo nêbo, s. nêbo ke;
itr. V. ero ser veciyaene. Interj. yamu yamu!
bestimmt Adj. beli; blöd Adj. bom;
Adv. mıheqeq. Adj. her2 (2).
bestrafen tr. V. ceza cı daene. blöken itr. V. qırraene.
besuchen — diyarê cı şiyene, s. diyar. Blume — 1, s. vilıke;
beten — düa kerdene, s. düa; f. çıçege.
tr. V. ibadet kerdene. Blumenstrauß — qevde.
Beton m. beton. Blut f. goni.
betrachten tr. V. nia daene. bluten itr. V. cı ra goni amaene.
betreten itr. V. cı kewtene, s. kewtene. blutjung Adj. tern u gênc.
betrunken Adj. serxos. Blutung m. adet.
betrügen tr. V. çımeteberine kerdene. Blüte m. jil.

162
Boden m. hard. Broccoli — brokoli.
Bohnen m. faşila. Brombeere f. dırrıka şiae.
Bonbon m. seker (2). Brot f. nune, s. nun;
Boot — keleke. m. nun (1).
böse Adj. xain; Bruder m. bıra.
Adj. xırabın. Brunnen f. quyiye;
Böses f. xainêni (2). m. hêni.
böses antun tr. V. xainêni kerdene, s. xainêni. Brust m. şêne.
Brand m. adır. Brücke m. pırd.
Bratpfanne f. tawıke. Buch m. kıtab.
Brauch m. tore. Buchstabe — herfe.
brauchen itr. V. lazım biyene, s. lazım. bunt Adj. rengın.
Braut f. veyvıke. Bus m. arebe (2);
brav Adj. baqıl. m. otoboz.
Bräutigam m. zama (1). Busbahnhof m. otogar.
brechen itr. V. şikiyaene1; Busen m. çıçık.
tr. V. sıkıtene. Bussard m. saan.
breitdrücken tr. V. dawasnaene. Buße m. qeda.
breitgedrückt werden itr. V. dawaşiyaene. Butter m. run.
brennen tr. V. vêsaene. Buttermilch — do.
Brennesel — dırrıke. bücken itr. V. çewt biyaene (1), s. çewt;
Brennlampe — lambe (1). itr. V. çewt biyaene (2), s. çewt.
Brett m. texte. Bügelbrett f. masa uti.
Briefkasten f. qutiya posta. Bügeleisen m. uti.
Brille Pl. cami, s. cam; Bürste m. fırçe.
Pl. verçım.

C - c
Caféhaus f. qewa (2). Computer m. komputer.
Champagner — şampanya. Cousin m. dereza (1).
Chaussee f. susa. Cousine f. derezae, s. dereza.
Chidr m. Xızır. Creme m. melem.
Chizir m. Xızır.
Chrom m. krom.

Ç - ç
Çat m. Çet. Çermik f. Çêrmuge.
Çayırlı f. Manse, Mose.

D - d
da Dempr. ha. m. puxur.
dabei — aede, s. ae; danach — o ra dıme, s. cı ra dıme;
Adv. tey; Adv. dıma;
Adv. yoxro ke. Adv. o ra dıme;
Dach m. serê boni. Adv. o ra tepia;
Dachs m. khurrebesık. Adv. o taw (2);
dafür Adv. seba ke, s. seba … (ra). Adv. peyê coy, s. pey;
daher — aera, s. ae; Adv. peydêna.
Adv. coka. daneben Adv. kişte de, s. kişte.
damals Adv. rew. dankbar Adj. mınetdar.
Dame f. cênıke; danken tr. V. tesekur kerdene.
f. xanıme (2). dann Adv. o ra tepia;
Dampf m. bux; Adv. o taw (2);

163
Adv. o waxt; dich Personalpr. 2. Sg. tı (2);
Part. peki (1). Personalpr. 2. Sg. to (1).
daran denken tr. V. fam kerdene, s. fam. dicht Adv. sılxet.
darauf Adv. sero; Dichter m. sair (2).
itr. V. ver kewtene. Dichterin f. saire, s. sair.
darauf, dazwischen kommen. itr. V. cı ver kewtene. dick Adj. goştın;
darauf kommen itr. V. ser şiyene; Adj. qalınd.
tr. V. aqıl kerdene; Dicle m. Piran, Piron.
tr. V. fam kerdene, s. fam. die Dempr. Ferndeixis. i;
darauf weiden — pıra çerdene, s. çerdene. Dempr. Ferndeixis Pl. ni;
darauffallen itr. V. pırogınaene (1). Dempr. Nahdeixis f. na (1);
darauffolgend Adv. pıra pıra, s. pıra. Dempr. Nahdeixis f. nae.
daraufhin — nae ser, s. nae; die hier Dempr. Ferndeixis Pl. ani;
Adv. dıma. Dempr. Nahdeixis f. ana1 (1).
daraufkommen itr. V. pırogınaene (2). die Wahrheit sagen tr. V. raşti vatene.
daraufregnen itr. V. pırovaraene. Dieb m. dızd.
daraufwerfen — cı eştene, s. eştene. Dieberei f. dızdêni.
darin Adj. tey (1); Diener m. xızmekar, s. xızmete.
Adv. tede. Dienst f. xızmete.
Darm f. loqla. Dienstag m. şêseme.
darum Adv. a ri ra. diese Dempr. attr. na;
darüber lachen — ebe cı huyiyaene, s. huyiyaene. Dempr. Ferndeixis Pl. ni;
das Zugetragene — hal u mesel, s. hal. Dempr. Nahdeixis f. na (1);
dass — he̥ni ke, s. heni; Dempr. Nahdeixis f. nae.
Konj. nêbo ke; diese hier Dempr. attr. ana1;
Relativpartikel. ke, eke. Dempr. Ferndeixis Pl. ani;
Datei — dosya. Dempr. Nahdeixis f. ana1 (1).
Dattel f. xurma. dieser Dempr. attr. ano;
dauern tr. V. untene (2). Dempr. attr. na;
Daumen — bêçıka pile, s. bêçıke. Dempr. attr. no;
davonkommen itr. V. xeleşiyaene (2). Dempr. Nahdeixis f. nae;
davor — nae ra ravê, s. nae. Dempr. Nahdeixis m. no (1).
dazwischen kommen itr. V. ver kewtene. dieser hier Dempr. attr. ana1;
Deckel m. qapağ. Dempr. Nahdeixis m. ano (1).
dein Personalpr. 2. Sg. to (1). dieses Dempr. attr. m. ni;
dem Dempr. Nahdeixis m. ney. Dempr. Nahdeixis m. ney.
demütigen tr. V. dacnaene. dieses hier Dempr. attr. Pl. ani (3).
denken tr. V. ğeyal kerdene; diesmal Adv. na rae;
tr. V. vatene. Adv. nafa.
denn Adv. thawa (1); Ding m. çi.
Part. ma2; Dings Part. ewk, emın.
Part. peki (1). direkt Adj. qeseraşt.
depressiv Adj. depresif. Direktor m. direktor.
der Dempr. Nahdeixis m. no (1). Direktorin f. direktore, s. direktor.
der dortigen Dempr. attr. i; Distel m. kenger.
Dempr. attr. Pl. ani; Diyarbakır m. Diyarbekır.
Dempr. attr. Pl. ni. doch Part. da;
der hier Dempr. Nahdeixis m. ano (1). Part. qa;
derartig Adv. nianên, s. nia. Part. qae, s. qa.
Dersim m. Dêsım. Donner m. gımais.
Derwisch m. dewrês. Donnerstag m. phoseme.
des Dempr. Nahdeixis m. ney. doppelt Adv. zewnce;
deshalb Adv. coka. f. cıte.
deswegen — aera, s. ae; Dorf f. dewe.
Adv. a ri ra; Dorfmensch m. dewıc (2).
Adv. coka. Dorn m. teli.
deutlich Adj. eşkera. dort Adv. dot;
Deutsch m. Almanki. Adv. uca;
Dezember m. Gağan. Adv. ucka.

164
dottergelb Adj. zerd. drohen tr. V. gefe werdene.
Drache m. ejdair. drücken tr. V. ero cı naene (1).
dran haften itr. V. pıra biyene (1). du Personalpr. 2. Sg. tı (1);
dran sein itr. V. pıra biyene (1). Personalpr. 2. Sg. to (2).
draufscheinen — cı eştene, s. eştene. dulden tr. V. tamıl kerdene.
draussen Adv. tebera, s. teber. dumm Adj. bom.
draußen Adv. teber; Dummkopf Adj. her2 (2).
Adv. tebera. dunkel Adj. tari.
drängen tr. V. zor kerdene, s. zor. dunkel werden itr. V. lêl dekewtene, s. lêl;
dreckig Adj. qılêrın. itr. V. muğurbe dekewtene, s. muğurbe.
Drehbuch — senaryo. durch Adv. pıra.
drehen tr. V. açarnaene; durchsuchen tr. V. sae kerdene.
tr. V. çarnaene; durchwühlen; bohren tr. V. werêfiştene.
tr. V. çerexnaene. durstig Adj. têsan.
drehen (Zigarette) tr. V. têrapiştene (2). Dusche m. duş.
drei — hirê. Duzgın m. Duzgın Baba.
dreihundert — hirêsey, s. hirê. Dünger m. sılh.
dreist Adj. serrud. dünn Adj. zar.
dreißig — hirıs. Düzgün m. Duzgın Baba.
dreizehn — des u hirê, s. des.

E - e
Ebene f. deşte. eingestehen — ero xo naene, s. ero cı naene.
ebener Weg m. vırarde. Eingeweide Pl. loqley, s. loqla;
echt Adj. raştıkên. Pl. zerri u pısıki, s. zerri.
Edelfrau f. cüanıke. einhudndert Num. se2.
Edelrost m. zenge. einhundertundeins — se u jü, s. se2.
Edelstein f. kemera almaşti, s. kemere. einige Indefinitpr. taê;
Eğil m. Gêl. Indefinitpron. taine.
Ehefrau f. cêniye; Einkaufsort f. suke.
f. xanıme (1). Einladung f. momi (2).
Ehemann m. mêrde. einmal Adv. reyê.
ehrlich Adj. qeseraşt. einnicken itr. V. pa şiyaene.
Ehrlosigkeit f. bênamuşiye. einpacken tr. V. têçinıtene.
Ei m. hak. eins — jü;
Eiche — baliye. — zu.
Eichel m. gıpık. Einsamkeit f. teynaêni, s. teyna.
Eidechse — mılawune. einschlafen itr. V. hewn ra şiyene.
Eiferer m. heyran. einsperren tr. V. zerre guretene, s. zerre.
eigen Reflexivpron. xo. einstechen tr. V. pedekerdene (1).
Eigentum m. mal (2). einsteigen itr. V. ero cı niştene (1).
Eile f. lerze; einstürzen itr. V. rıjiyaene.
m. ecele. eintauchen tr. V. tırocınıtene.
Eimer m. bıros. eintönig Adj. bêhedıri.
ein Augenblick Adv. helmê. eintreten — zerre kewtene, s. zerre;
ein bisschen Adv. hebıkê. itr. V. cı kewtene, s. kewtene;
ein Ende nehmen itr. V. vêrdene (1). tr. V. cı kewtene.
ein Kilo — kiloê, s. kilo. einundreißig — hirıs u jü, s. hirıs.
ein Paar — cıtê, s. cıte. einundzwanzig — vist u jü, s. vist.
ein paar — di-rê. einzeln — jü be jü, s. jü;
ein Teil — letê, s. lete. — tek be tek, s. tek.
eine Handvoll Adv. lhapê. einzig Adj. tek.
eine Hälfte — letê, s. lete. einzigartig — çinêbiyae, s. çinê biyaene.
einerseits Adv. heto bin ra. Eis m. cemed.
eines Tages Adv. rocê, s. roce. Eisen m. asın.
einfach Adj. asan. Eisenbahn f. raa tırene.
einflößen itr. V. ero cı niştene (2). eisern Adj. asınên, s. asın.

165
existieren — çinê biyaene. erinnern itr. V. era cı viri amaene;
Eiszapfen f. mijia seytani. tr. V. era viri ardene.
Eiter m. rêm. Erinnerung f. viri;
Eitergeschwulst f. kergane. m. xatır.
Elazığ m. Xarpêt. erklimmen itr. V. ero ser veciyaene.
Elefant m. fil. erlangen itr. V. cı reştene, s. reştene.
Elektrik m. eletirik. Erlaubnis m. musade.
elf — des u jü, s. des. erledigen tr. V. qedênaene.
Ellenbogen m. zend. erlösen tr. V. raxelesnaene.
Elster — qılancıke. erlöst werden itr. V. raxeleşiyaene.
Eltern — ma u pi. ermüden itr. V. qefeliyaene;
e-mail m. e-mail. tr. V. qefelnaene.
emporheben itr. V. wedariyaene. ernst Adj. qif.
endlich — xêre ser, s. xêre. ernten tr. V. çinıtene.
endlos Adj. bêpeyniye. erreichen itr. V. cı reştene;
Energie — enerciye. itr. V. reştene (1);
eng Adj. teng. itr. V. cı reştene, s. reştene.
Engel m. melek. erschöpft Part. qefeliyae, s. qefeliyaene.
Enkel m. torn. erschöpft sein itr. V. helak biyaene.
Enkelin f. torne, s. torn. erschrecken tr. V. tersnaene.
Ente — werdege. erst dann — hona (2).
entführen tr. V. remnaene. erstellen tr. V. vıraştene.
entführen lassen tr. V. Kausativ. remnaene daene (2), s. erster Adj. verên.
remnaene. ersticken itr. V. xenekiyaene (2).
entgegen Präp. verba. erstmal — na deqa, s. deqa;
Entscheidung m. qerar. Adv. na lınge;
entschieden Adv. ebe qerar. Adv. na sate.
entweder …, oder … — ya … ya ki …, s. ya ki. ertrinken itr. V. xenekiyaene (1).
entwurzeln tr. V. raqılaynaene. erwarten itr. V. sero vındetene.
Explosion m. peqais. erwähnen tr. V. qal kerdene.
er Dempr. m. o; Erwähnung m. qal.
Personalpr. m. ey (2); erzählen — cı rê qesey kerdene, s. qesey kerdene;
Perspron. 3. Sg. m. o (1). tr. V. qesey kerdene;
Er denkt nach, grübelt — rıznaene, niznaene, s. tr. V. vatene.
rıznaene. erziehen tr. V. raresnaene.
erbarmungslos Adv. zalım. Erzincan m. Erzıngan.
erblicken — qayt kerdene; Erzurum m. Erzurum.
tr. V. nia daene. es war einmal — beno, nêbeno, s. biyaene.
Erbse — kulıre. Esel m. her2 (1).
Erdbeben — zelzele. Eselsstute f. here (1), s. her2.
Erdbeere f. çileke. Essen m. nun (2);
Erde — wele - herre, s. wele; m. werd.
f. wele; Essig m. sirke.
m. hard. etwa Adv. deva devê.
Erdgas — khazo tabi , s. khaz. etwas Adv. thawa (2);
Erdnuss m. fıstıq. Indefinitpron. tenê;
Erdöl m. petrol. Indefpron. çiyê;
Erdrutsch m. hezaz. m. çi.
Erdrutsch passieren — hezaji biyaene, s. hezaz. etwas mehr Indefinitpron. tenêna.
erfahren m. wayirê tercibani. Euch Personalpr. sıma (3).
erfinden tr. V. eştene (2). Euer Personalpr. sıma (3).
erforderlich Adj. lazım. Eule — puyo kor;
ergreifen itr. V. pırobiyaene; f. thüye.
tr. V. pırakuyıtene (2). ewig Adj. ilelebed.
erheben itr. V. wedariyaene.

F - f

166
Faden — desteki. Fingernagel m. nenıg.
Fahrkarte f. bilete. Fingerring, Ring m. niştane.
Fahrzeug m. arebe (2). finster werden itr. V. lêl dekewtene, s. lêl;
Falke m. doğan. itr. V. muğurbe dekewtene, s. muğurbe.
fallen lasen tr. V. waro daene. Finsternis — lêl;
Fallschirm m. paraşüt. m. muğurbe.
falsch Adj. ğelet. Fisch — mose.
Familie m. çê (2). flacher Stein f. salhe.
fangen tr. V. pê guretene. flachlegen tr. V. ramerrednaene.
fast — yen- ke, s. amaene. flachwalzen tr. V. loğe kerdene, s. loğe.
Fasten m. roce. Flamme f. kıle.
faul Adj. qelp; Flasche m. süse (2).
Adj. tembel. flattern itr. V. weperraene.
Faust f. gırmıke. Flaum m. tuk.
Fähe f. lüye. Fledermaus — baçormıke.
Fäkalie m. ci. Fleisch m. goşt.
Februar f. Gucige. Fleischermesser f. dariye.
Feder f. perre. Fleiß m. emeg.
fehlen — kemi biyene, s. kemi. fleißig Adj. pêt.
fehlend Adj. kemi. flicken tr. V. pol kerdene.
Fehlendes f. kemaniye. Flieder — khenere.
feierlich sein — bımbarek biyene, s. bımbarek. Fliege f. vızıke.
feiern tr. V. şênatiye kerdene. fliegen tr. V. fırr daene.
Feige f. incıre. fliehen itr. V. remaene.
Feind m. dısmen. fließen tr. V. phêl daene.
Feld m. hêga. Floh f. keke.
Feldmaß (ca. 920m²) m. donım. Flora m. dar u ber.
Fell — çerme. Flöte f. qawale.
Felsen m. kemer. Fluch m. zawt.
Fenster m. pençere. Flughafen — meydanê tiyarey.
Fensterscheibe m. cam. Flugzeug m. tiyare.
Ferien m. tatil. Fluss m. çhem.
Ferment m. amên. Flussrand m. fekê çhemi.
fernhalten tr. V. düri fiştene, s. düri. Flut m. laşêr.
Fernseher m. televizyon. Flügel Pl. perri, s. perre.
Ferse f. pasna; Flügel und Beine Pl. perr u pay.
f. pasna. Fohlen m. cüani.
fertig Adj. hazır (2). folgen itr. V. era dıme kewtene.
fertig bringen itr. V. pê cı şikiyaene. foltern tr. V. işkence kerdene.
fertig sein itr. V. helak biyaene. Form m. qalıb.
fertig werden tr. V. qedênaene. fortbringen tr. V. berdene;
fest Adj. çip. tr. V. düri berdene (1), s. düri.
Festland m. sıng-şia (2), s. şia. fortfliegen, fliegen tr. V. raperraene.
festlich Adj. bımbarek (1). Foto m. fotoraf.
festlich sein — bımbarek biyene, s. bımbarek. Föhre m. çham.
festwalzen tr. V. loğe kerdene, s. loğe. Frage f. mesela (2).
Fett m. run. fragen — pers kerdene;
fettig — runın, s. run; tr. V. persaene.
Adj. vazdın. Frau f. cênıke;
feucht Adj. tênın, s. tên. f. cêniye.
Feuchtigkeit m. tên. frech Adj. serrud;
Feuer m. adır. Adj. zonederg.
(Feuer) anzünden, legen tr. V. wekerdene. frei Adj. serbest;
Feuerzange f. masa2. Adj. xoser.
Feuerzeug — adırge. Freitag m. yene.
Film m. film. fremd Adj. ğerib;
Filz — keçe. Adj. xam.
finden tr. V. diyene (2). Fremde — sar (2);
Finger f. bêçıke. f. ğeribiye.

167
fremdeln tr. V. xam guretene, s. xam. Fuchs f. lüye.
Fremder m. ğerib. Funke m. çhik.
Freude m. esq (2). Furcht m. ters1.
Freund — albaz; Furz m. thırr.
m. dost. Fuß f. lınge.
Freunde Pl. dost u omedi, s. dost. Fußgelenk f. hurrıke.
Freundin — albaze, s. albaz; Fußspitze m. phozık.
f. doste, s. dost. Futterbehälter f. ğıze.
freundlich Adj. rınd (1). Futterkasten f. arre.
Friede m. sılamet. Füchsin f. lüye.
frieren itr. V. mışêle biyaene; fühlen tr. V. tede vetene.
itr. V. serde çiyene. führen tr. V. resnaene.
frisch Adj. teze. Führerschein m. ehliyet.
froh Adj. bımbarek (1). füllen tr. V. dekerdene;
froh sein — sa biyaene. tr. V. pırr kerdene, s. pırr.
Frosch f. beqe. fünf — phonc.
Frucht m. meywe. fünfhundert — phonsey, s. phonc.
Fruchtblase m. pılar. fünfzehn — des u phonc, s. des.
Fruchtsaft — ağwa yemısu. fünfzig — phoncas.
früh Adv. rew (1). für ... f. seba … (ra);
Früher m. guno verên, s. gun. f. sebeta ... (ra).
früher — verênde, s. verên; für …, … zuliebe f. serba ….
Adv. rew; für sich Adv. xorê.
Adv. verê coy. fürchten itr. V. tersaene;
Frühling m. usar. tr. V. xof kerdene, s. xof.
Frühstück f. ara.
frühstücken — ara xo kerdene, s. ara.

G - g
Gabel — çatale. geboren werden — dina amaene, s. amaene;
Gallenblase m. hazare. itr. V. beno ke (3), s. biyaene;
Gans f. qeze. itr. V. dina amaene.
ganz Adj. butın; gebückt Adj. çewt.
Adv. tam. Gebüsch m. dalık.
ganz einsam — tıp-teynḁ, s. teyna; Gedanke m. fıkır.
Adv. tek u teyna, s. tek. Gedächtnis f. viri;
Gardine f. perda. m. xatır.
Garten — baxçe; gedenken tr. V. era viri ardene.
m. bostan. Gedicht f. kılame (1).
Gas m. khaz. gedreht werden itr. V. era cı ser cêraene.
Gast m. meyman. Geduld m. sebır.
Gast sein — meyman biyaene, s. meyman. Geduld haben tr. V. sebır kerdene, s. sebır.
gastgeberisch — nundar, s. nun. geduldig Adj. sebrehira.
Gaumen m. thamaq. geerntet werden itr. V. çiniyaene.
Gazelle f. ğezale. Gefallen finden itr. V. pê qail biyaene.
gähnen tr. V. bawuske weardene. gefährlich Adj. ebe talıke.
gänzlich Adv. bıne ra (2). gefälscht Adj. saxte.
gären tr. V. amên kerdene, s. amên. Gefängnis m. hepıs.
Gärmittel m. amên. gefunden werden itr. V. vêniyaene (2).
gebaut werden itr. V. vırajiyaene. Gefühl m. his.
Gebäck — pasta. gefühllos Adv. zalım.
Gebärmutter f. hurendia domani. gefühlvoll Adj. gonegerm.
geben — çinê biyaene; gegabelt Adj. dıçalat.
tr. V. cı daene. gegeben werden itr. V. diyaene.
Gebet f. düa. gegen Präp. verba.
gebeugt Adj. çewt. gegen ... Präp. vera ...
Gebirgskette — sılsıla kou. gegenwärtig Adj. nıkaên.

168
gegessen werden itr. V. weriyaene (1). Gestank — boa xırabıne, s. boe.
Geheimnis f. hekmete. Gestein m. kemer u kuç.
gehen — şiyene. gestern Adv. vıjêri.
Gehsteig m. qaldırım. gestohlen werden itr. V. tıriyaene.
Geier m. heli. gestreift Adj. belekın.
Geist m. mılaket; gestreift (Körper) s. phalangın.
m. ro. gestreut werden itr. V. cı ser amaene.
geistig Adj. manewi. gestrickte Tasche m. turık.
geistige Schwester f. mısaibe, s. mısaib. gestrig Adj. vıjêrên, s. vıjêri.
geistiger Bruder m. mısaib. gesund und munter — wes u war, s. wes.
geistiger Führer m. rayber. Gesundheit f. seyate.
Geiß f. bıjêke, s. bıjêk; Gesunheit f. weşiye (1).
m. bıjêk. getötet werden itr. V. kişiyaene.
Geißlein m. bıjêk. Getreide m. heb.
geklaut werden itr. V. tıriyaene. getrockneter Kuhmist m. tezek.
gelähmt Adj. kud. getrunken werden itr. V. sımiyaene.
gelb s. çeqer. gewaltlos Adv. bê zor u zarpe.
Geld Pl. perey. gewalttätig Adv. ebe zor u zarpe.
Gelenk m. xağ. Gewirre f. calavate.
gelesen werden itr. V. waniyaene. gewollt Adv. ebe zerri.
Geliebte f. yare. gewöhnen — cı musaene, s. musaene;
Geliebter m. yar. tr. V. xo era cı daene.
Gelübde m. tobe. gewusst werden itr. V. zaniyaene.
Gemahlin des Bruders f. veyve1. Gewürz m. beharat.
gemäht werden itr. V. çiniyaene. Gießkanne m. ibrıq.
gemäß m. gore. Gift m. ağwi.
gemein Adj. xain. giftig Adj. ağwiyin, s. ağwi.
gemütlich Adj. melaim. Gipfel m. gıl.
Genç f. Dara Hêni, Darê Yeni. Gips — alçi.
genommen werden itr. V. cêriyaene (2). Giraffe f. zurafa.
Genozidjahr m. otuzsekiz. Glas m. cam;
genug Adj. bes. m. süse (1).
genügend Adv. mırdia xo, s. mırd. glatt Adj. aza;
genüsslich Adj. melaim. Adj. phon.
geöffnet Part. akerde, s. akerdene. Glatzkopf m. keçel.
gerade Adj. tik. Glaube m. guman.
gerettet werden itr. V. xeleşiyaene (2). glauben itr. V. inam biyaene;
Gerger m. Aldûş. tr. V. guman kerdene, s. guman;
gern Adv. zerri u can ra. tr. V. inam kerdene.
Gerste m. cew. glänzen itr. V. berreqiyaene.
Geruch f. boe. gläubig Adj. ebe itıqat.
gesagt werden itr. V. vaciyaene (1). Gleichaltrige — albaz.
Geschehen m. hal (2). gleichgültig Adj. denekhır.
Geschehnis — hal u mesel, s. hal. Glocke m. zıngıl.
Geschenk f. halete. Glut — tırrami.
Geschenk (in Form von Vieh) m. dermal. glücklich Adj. zerrewes.
Geschichte f. hêkate; glücklich, derjenige/diejenige Interj. xoji be cı (biyaene).
m. gun; glücklicherweise Adv. sıkır ke.
m. tarix. Glühlampe m. ampul.
Geschichte erzählen — hêkate qesey kerdene, s. hêkate. Gold m. zerrn;
Geschirr m. qab - qacax. m. zerrn.
Geschmack m. tham. golden Adj. zerrnên, s. zerrn.
Geschwür f. kergane. goldgelb Adj. zerd.
gesehen werden itr. V. vêniyaene (1). Goldstück m. zerrn.
Gesicht m. ri; Gorilla m. goril.
m. ri. Gott m. Heq.
gespalten Adj. dıçalat. Gott sei Dank Adv. sıkır ke.
Gestalt m. dılq. Grab f. mezele.
gestampft werden itr. V. dawaşiyaene. Graben f. çale.

169
graben tr. V. kınıtene. Großmutter f. dake.
Grabstein — komete. großziehen tr. V. raresnaene.
Gramm (g) m. gram. großzügig — nundar, s. nun.
Grammatik m. gramer. Grube f. çale.
Granatapfel f. henare; Grund m. sebeb.
f. nare. Gruß m. sılam.
Gras m. vas. grübeln — rıznaene, niznaene, s. rıznaene;
grasen — pıra çerdene, s. çerdene; tr. V. ğeyal kerdene.
itr. V. çerdene. grün Adj. khewe (2).
grasen lassen tr. V. çıraynaene. gründen tr. ronaene (2).
grau Adj. gewr; grüßen tr. V. sılam daene, s. sılam.
s. boz. gucken — şêr kerdene.
grausam Adv. zalım. Gummi m. lastik.
Gräuel m. zulım. Gunst m. xêr.
greifen itr. V. pırobiyaene. Gurke m. xiyar.
greis werden itr. V. kewtene (2). gut Adj. hewl (2);
Grieche m. Yunan. Adj. rınd (1).
grob Adj. qebe. gutmütig Adj. ramani.
groß — hira (2); Gürtel f. miye2;
Adj. pil. m. qais.
große Ausweglosigkeit f. alanga şiae, s. alange. Güte f. xêre.
großer Bruder! Vok. kheko!

H - h
Haar f. muye; m. çê (1).
m. por. Hausarbeit — karê çêyi, s. kar.
haben itr. V. wayirê cı biyaene, s. wayir. Hausbeschützer — wayirê çêyi (2), s. wayir.
hacken tr. V. kınıtene. Hausfrau f. khebaniye.
Hafen m. liman. Hausherr — wayirê çêyi (1), s. wayir.
Hagebutte — şilane. Hausschuhe Pl. lekaşi.
Hagel f. torge. Haut m. postık.
Hahn m. dik. Häärchen f. muye.
Halb m. nêm, nême, s. nêm. Häkelnadel m. tığ.
halb Adj. nêm. Hälfte m. nêm, nême, s. nêm.
halber Tag m. cem1. Hängetasche m. turık.
Halbmond — asma nême, s. asme. hässlich Adj. kuroxın.
Hals f. belıke; heben tr. V. bar kerdene (2);
f. gule1; tr. V. berz kerdene.
m. vıle. Hecke m. bırr.
halt Adv. xorê. Hefe m. miraz.
Haltestelle m. durağ. Heft m. defter.
Hand — dest. heftig hin und her bewegen itr. V. weperraene.
handeln tr. V. bazarlığ kerdene. heil und gesund — wes u war, s. wes.
Handinnenfläche f. kafe; heilig Adj. bımbarek (2);
f. lhıme. Adj. dewrês.
Handschuh m. lhapık. heilige Erde — hardo dewrês, s. dewrês.
Handtuch — xavliye. heilige Orte Pl. jiyar u diyari.
Hanf m. kunıf. Heim (Weide) m. ware (2).
Hani m. Hêni. Heimat m. welat.
Harput m. Xarpêt. Heimat; Heimatort m. melmeket.
hart Adj. çetın; heimlich Adj. dızdeni.
Adj. husk. Heimtücke f. bêbextiye.
Hase m. awrês. heiraten itr. V. zeweciyaene;
Haselnuss m. fındıq. tr. V. guretene (2);
hassen tr. V. ikra kerdene. tr. V. mêrde kerdene, s. mêrde.
Hauch m. helm. Heiratsverwandter m. dungır.
Haus m. bon; heiser Adj. bığ.

170
heiß (Getränk, Gegenstand) Adj. sur (2). hindurchpressen itr. V. pêrophılojiyaene.
-heit Suf. -iye. hineinfallen itr. V. pırogınaene (1).
heizen tr. V. germ kerdene. hineingehen — zerre kewtene, s. zerre;
Heizkörper m. kalorifer. itr. V. cı kewtene, s. kewtene;
helfen tr. V. yardım kerdene. tr. V. cı kewtene.
hell Adj. roşti. hineinpassen itr. V. ca biyaene, s. ca.
hellbraun Adj. borrık. hineintun — cı kerdene, s. kerdene;
Helligkeit f. roşti. tr. V. cı fiştene;
Hemd f. işlige; tr. V. cı kerdene.
f. mintane. hinfallen itr. V. pırogınaene (1);
Hengst m. astor. itr. V. waro gınaene.
Henkel m. qulp. hinlegen itr. V. ramerrediyaene;
Henne f. kerge. tr. ronaene (1);
herausholen tr. V. vetene. tr. V. waro daene.
herausnehmen tr. V. vetene. hinsetzen — roniştene (1).
herbeieilen itr. V. reştene (3). hinten m. pey.
herbeikommen itr. V. reştene (3). hinter … — peyê … (de), s. pey.
herbringen — ardene. hinter sich lassen tr. V. peyê xo eştene, s. pey.
Herbst m. paiz. hintereinander Adv. têdıma.
Herd f. ocağe. hinterhältig Adj. xain.
Herde m. mal (1); hinterherjagen tr. V. fetelnaene (2).
m. mal. hinterherlaufen itr. V. era dıme kewtene.
Herdplatte — kuçıke. Hintern f. qıne.
hereinlegen tr. V. xapıtene. hinunter Adv. avarde.
Heroin m. eroin. hinunterrollen itr. V. gırr biyaene.
Herr m. wayir. hinwenden itr. V. era cı cêraene.
herrlich Adj. rez (2). Hirn m. mezg.
herrschend Adj. hakım. Hirse m. korek.
herstellen tr. V. icad kerdene. Hirte m. şüane.
herumlaufen itr. V. feteliyaene. historisch Adj. tarixi, s. tarix.
herunterschlucken tr. V. roquletıtene. Hitze m. germo kelec.
hervorkommen itr. V. veciyaene (1). hoch Adj. berz;
Herz — zerre kewtene (2), s. zerre; Adj. derg (2).
f. zerri. hocheben tr. V. berz kerdene.
Herz (med.) f. zerria bele, s. bel. hochheben tr. V. berz kerdene, s. berz;
Herz (Organ) f. zerria bele, s. zerri. tr. V. wedardene (1).
Herzweh m. şin u şivan. hochspringen tr. V. xo weeştene.
hetzen tr. V. hayleme kerdene (1). Hochzeit m. veyve2.
Heu m. sımerr; Hoden m. herz.
m. vas. hoffen tr. V. posnaene;
Heuschrecke — mele. tr. V. umıd kerdene, s. umıd.
heute Adv. ewro. hoffentlich Interj. isala;
heute Abend Adv. emso. Part. sala.
heutig Adj. ewroên, s. ewro. Hoffnung m. umıd.
Hınıs m. Xunıs, Xınıs. Hoffnung aufgeben — teseliya xo bırriyaene.
hier — itha; hoher Ort m. diyar.
Adv. naca. Holz m. dar;
hilfsbereit Adj. xêrwaz. m. koli.
Himmel m. asmên. Holzbrett m. texte.
hin und her Adv. nata-bota. Holzstück m. darık.
hinauf — ser de, s. ser; Honig m. hemgên.
Adv. avaro; Horn m. iştiri.
Adv. sımşêro. Hornisse m. borbor.
hinauffliegen itr. V. era hewa kewtene. hornlos Adj. kol.
hinaus begeben itr. V. teber biyaene, s. teber. hornlose Ziege f. bıza kole, s. kol.
hinausgehen itr. V. veciyaene (2); Hosen Pl. pantoli.
tr. V. teber veciyaene. Hozat m. Xozat.
hinbringen tr. V. berdene. höflich Adj. kıbar.
hindern tr. V. nêverdaene. Höhe m. düşt.

171
Höhle f. mığara; Hunger f. vêsaniye, s. vêsan.
m. esket. hungrig Adj. vêsan.
hölzern Adj. darıkên, s. darık. Husten — kuxais, s. kuxaene.
hören itr. V. pê heşiyaene; husten itr. V. kuxaene.
tr. V. hesnaene. Hut f. sapqa.
Hubschrauber m. helikopter. Hüfte m. qalçe.
Huhn f. kerge. Hügel m. diyar.
humorvoll Adj. ebe yaraniye; Hühnerfutter m. qut.
Adj. ebe yaraniye, s. ebe, be. Hündin f. dele.
Hund m. kutık. Hyäne m. çaqal.
Hundefutter m. lhap.
hundert Num. se2.

I - i
Ich fürchte, dass ... m. ters1. Insel m. ade.
m. zerre (1). Internet m. internet.
Insekt m. lulık.
ich Perspr. mı (2); in Erfüllung gehen — hurendi amaene, s. hurendi;
Perspr. 1. Sg. ez (1). — mıradê xo reştene, s. mırad;
ich denke — ez vaci, s. vatene. itr. V. vêrdene (2).
ideal Adj. ideal. in Ordnung Part. peki (2).
Idiot Adj. her2 (2). in Richtung … — hetê … ser, s. het.
Idiotin Adj. here, s. her2. in Stücke zerfallen — çarç biyaene (2).
ihm — cı rê; in Trance fallen itr. V. kewtene (1).
Perspron. 3. Sg. f. dey. in Trauer Adj. sareşia, s. şia.
ihn Dempr. m. o (3). indirekt Adj. yanbegi.
ihn; ihm Personalpr. m. ey (1). informativ Adj. ebe malumat.
ihr — cı rê; informiert Adj. xeberdar.
Personalpr. sıma (1); Ingenieur m. mıhendıs.
Personalpr. f. ae (1); Ingenieurin f. mıhendıse, s. mıhendıs.
Perspron. m/f. cı; Ingwer m. zencefil.
Perspron. 3. Pl. dinu; injizieren — derjêni cı sanıtene, s. derjêni;
Perspron. 3. Sg. f. dae. tr. V. pedekerdene (2).
illegal Adj. bêqanun. innere Organe Pl. zerri u pısıki, s. zerri.
im Besitz sein von itr. V. wayirê cı biyaene, s. wayir. Inneres — zerre kewtene (2), s. zerre;
im Ernst Part. wule. inneres Organ f. cigere (1).
im Frühling Adj. usari, s. usar. innig Adj. zerre ra, s. zerre.
im Herbst Adj. paiji, s. paiz. ins — be1.
im Sommer Adv. amnani, s. amnan. intelligent Adj. arıf.
im Winter Adv. zımıstani, s. zımıstan. interessiert Adj. elaqedar.
immer — her daim, s. her1; intrigant Adj. murr.
Adv. daima; inzwischen Adv. na mabên de.
Adv. tım. irgendetwas Adv. thawa (2).
immer wenn — her ke ..., s. her1. irgendwo Adv. caê nê caê;
in Adv. tede; Indefinitpr. caê, s. ca.
Postpos. de1. İstanbul m. Estamol.
in Bewegung setzen tr. V. lewnaene. İzmir m. İzmir.
in dem Moment Adv. o sure.
in die Länge ziehen tr. V. era derg kerdene.

J - j
ja — heya; Part. qa.
— ya; Jacke m. çaket.
Part. da; Jagd m. seyd.
Part. ma2; jagen tr. V. dıme verdaene.

172
jagen gehen itr. V. seyd şiyene, s. seyd. jener Dempr. m. o.
Jahr f. serre. jetzt Adv. nıka.
Januar f. Zemperiye; Joghurt m. most.
m. Çele. jucken itr. V. huriyaene.
Jeans Pl. pantolê koti. Juli f. Amnania Wertêne.
jeder Indefpron. her1. jung Adj. rez (1).
jedes Indefpron. her1. Junge m. laik.
jede(s) einzelne — jü be jü, s. jü. Junge! Vok. bıko!;
jedes Mal — her rae, s. her1. Vok. lao!
jedoch Adv. yoxro ke. junger Mann m. ciamord;
jemals Adv. qeytan. m. xort.
jemand Indefpron. kes (1). Juni f. Amnania Verêne.
jene Dempr. Ferndeixis. i.

K - k
Kabel — kablo. kein einziger — qe jüyê, s. qe.
Kadaver m. bınate; keinen Laut geben — veng nêkerdene (1), s. veng.
m. cendeg. -keit Suf. -iye.
Kaffee f. qewa (1). Kekse m. biskuvi.
Kalb m. mozık. kennen tr. V. zanıtene.
Kalender m. teqwim. Kennzeichen m. nisan.
Kalk m. kırec. Keramik m. seramik.
kalt — serdın, s. serd; kerm m. kerm.
Adj. serd; Kern m. dendık.
Adj. serdın. Kerze f. momi (1).
Kamel — deve. Kessel m. lê.
Kamerad m. dost. Khidr m. Xızır.
Kamille m. kekevas. Kichererbse — nuke.
Kamin f. locıne. Kilo m. kilo.
Kamm m. sane. Kilogramm m. kilo.
Kanal f. vae. Kilometer (km) m. kilometre.
Kaninchen m. awrês. Kind m. doman.
kaputt machen tr. V. xırabe kerdene. kindisch Adj. zê domani.
Karabel m. Qerebel. Kinn m. çene.
Karakoçan m. Qereqoçan. Kippa f. kılae.
Karotte — purçıkliye. Kirsche f. kêraze.
Karren — arebe. Kissen f. balişna;
Karten spielen — kağıte kay kerdene, s. kağıte. m. berjin.
Kartoffel — khartole. kitzeln tr. V. cıqli kerdene.
Kasten f. sandıqe. Kiwi m. kivi.
kastrieren tr. V. xeşênaene. Klagelied f. şüare.
Kater m. xone. Klagelied singen — şüare pırodaene, s. şüare.
Katze f. pısınge. klagen itr. V. gerreyiyaene, tr. V. gerre kerdene
kauen tr. V. cüyıtene. Klan f. aşire.
kauern itr. V. rokewtene. klar Adj. beli;
kaufen tr. V. guretene (1); Adj. zelal.
tr. V. herinaene. klar werden itr. V. beli biyaene, s. beli.
Kaulquappe — leyrê beqe. Klaue — çımık.
Kauz f. thüye. klauen tr. V. tırtene.
Kälte Adj. serd. Kleid m. fıstan.
kämmen tr. V. sane kerdene, s. sane. Kleider Pl. kınci.
kämpfen tr. V. qewğa kerdene. Kleiderschrank m. dolab.
kämpfen, sich schlagen tr. V. pêrodaene. Kleidungsstück f. kınce, s. kınci.
Käse m. pendir. Kleie m. kepeg.
Kehlkopf f. qırtıke. klein Adj. qıc;
kehren tr. V. geji kerdene, s. geji. Adj. qıckek;
Kehrschaufel m. huy. s. çhul.

173
kleiner Finger — bêçıka qilçıke, s. bêçıke. Krater — hoke.
Klima m. iklim. Krawatte f. qıravate.
Klitoris m. jilık. kräftig Adj. dest u pai.
klug Adj. baqıl. kräftig genug sein itr. V. zorê xo cı şiyene.
klug werden — aqıl sare amaene, s. aqıl. Krähe f. qılancıka şiae.
Klunker m. gulık. kränken tr. V. dacnaene.
klunkerlos — bêgulık, s. bê-. Krätze m. gerr.
Knie m. çhok (2); Krätze kriegen tr. V. gerr vetene, s. gerr.
m. zani. krätzig Adj. gerrın, s. gerr.
Kniekraft m. çhok (1). Krebs f. çarfeke.
Kniescheibe f. saa zani. Kreide m. tebeşir.
Kniestrümpfe Pl. gewrey. Kreta m. Girit.
Knoblauch m. şir. Kreuz m. miyane.
Knochen — aste. Kreuzung — çatê rau.
knochentrocken — husk u wel, s. husk; Krieg m. herb.
— zıp-jüa, s. jüa. kriegen itr. V. era dest kewtene.
Knopf — gocage. Krokodil m. timsah.
Knorpel m. kırtık. Krug m. kuz.
knüpfen tr. V. arêfiştene. krumm Adj. çewt.
Kobold m. mılaket. krümmen itr. V. çewt biyaene (1), s. çewt.
kochen itr. V. gıriyaene. Kuckuck m. phepug.
Koçgriri f. Qoçgiriye. Kuhmist f. rıxe.
Koffer m. bawul. Kuhmiststück m. tezek.
Kohle m. komır. Kulp m. Pasûr, Qulp.
Kohlenstoff m. karbon. kulturell Adj. kulturel.
Kokain m. kokain. Kummer m. derd.
Kokosnuss f. goza Hindıstani. Kummer ertragen tr. V. derd werdene, s. derd.
Koma — koma. Kunst f. senate.
Kommandant m. qomutan. Kunststoff m. pilastik.
kompliziert Adj. çetın. Kupfer m. paxır.
Kontinent — qıta. kurbeln tr. V. çerexnaene.
Kopf m. sare. Kurdisch m. Khurmanci;
Kopftuch f. çite. m. Kırdaski.
Korb f. ğıze; Kurmancî m. Kırdaski.
f. sepete. Kurmanci m. Khurmanci.
korrupt Adj. rıswetwer. kuruş f. qurıse.
koscher Adj. helal. kurz Adj. kılm;
Kot m. ci. f. kılmek, s. kılm.
Koteletten m. xocig. kurzgefasst Adj. kılmek ra, s. kılm.
König m. padisa; kurzgesagt Adj. kılmek ra, s. kılm.
m. pasa. Kurzgeschichte f. mesele.
können itr. V. şikiyaene1; kurzsichtig Adj. miyop.
tr. V. bese kerdene. Kutsche m. fayton.
Körper f. lese; Kutteln m. sılhê vêrey.
m. can (1). Küche m. bonê çêyi;
Körpergeruch f. boa lese, s. boe. m. bonê çêyi.
Körpergröße f. bezne. kühl — serdın, s. serd;
körperlich Adv. bedenen, s. beden. Adj. serdın.
Kraft f. fırre. Kühlschrank m. buzdolabi.
kraftlos Adj. bêteqet. Küken — leyrê kerge.
Kragen m. yaxe. künstlich Adj. suni.
Kralle m. pencık. Kürbis — kundıre.
krallig Adj. pencıkın, s. pencık. Kürbiskern — dendıkê kundıre.
Kranich f. suqulınge. küssen tr. V. lew pıranaene;
Krankheit f. nêweşiye; tr. V. phaçi kerdene.
m. qeda.

174
L - l
lachen itr. V. huyiyaene. leeren tr. V. thal kerdene, s. thal1.
laden tr. V. bar kerdene (2). legal Adj. ebe qanun.
Laie f. talıbe, s. talıb; legen — cı kerdene, s. kerdene.
m. talıb. legen, aufrollen tr. V. rakerdene.
Lamm f. vareke, s. varek; lehren tr. V. ero cı salıx daene.
m. varek. Lehrer m. malım.
Lampe — lambe (1); Lehrerin f. malıme, s. malım.
f. çıla. Leib m. beden;
Lampenöl m. khaz. m. can (2).
landen itr. V. niştene (2); Leiche m. bınate;
itr. V. pıraniştene (1). m. cendeg;
landloser Landarbeiter m. dewıc (1). m. meyt.
Landschaftsflecken f. belekiye. leicht Adj. sıvık.
Landstraße f. susa. leiden tr. V. dec untene, s. dec.
lang Adj. derg (1). leider Adv. çı hêf ke.
langsam — gıran gıran, s. gıran; Lexikon m. ensiklopediye.
Adv. gıran gıran, s. gıran; Leintuch m. resenê çamasuri.
Adv. hêdi hêdi; leise Adj. bêveng;
Adv. pede; Adj. fıraqet.
Adv. pıra pıra, s. pıra; Leiter m. nêrdiwan.
Adv. yawas yawas. Lenden m. qoro qalınd.
langweilig Adj. bêhedıri. Leopard m. pheleng.
Lappen m. paç. lernen tr. V. musaene.
lassen tr. V. ca verdaene; lesen tr. V. wendene (1).
tr. V. verdaene. letzt Adj. peyên.
Last m. bar. letztendlich — xêre ser, s. xêre;
Last sein tr. V. xo ro cı dardene. Adv. axıri.
Lastkraftwagen m. tır. letztes Jahr Adv. par.
Laub m. sakil. letztjährig Adj. parên, s. par.
Lauch — pırasa. leuchten tr. V. roşti daene, s. roşti.
lauern tr. V. ero cı pitene. leugnen tr. V. inkar kerdene.
Laus — aspıce. Leute m. mılet;
Laut m. veng u vac (1). Pl. mordemi, s. mordem.
laut Adj. vengeberz; Lice m. Lıcê.
m. gore. Licht f. roşti.
lautlos Adj. bêveng. Lidschattenstift — sürme.
Lawine m. çığ; lieb Adj. delal.
m. hewrês. Liebe m. esq (1).
lächeln itr. V. raperpeşiyaene. lieben tr. V. has kerdene.
Lärm — zele-mele. liebenswert — çinêbiyae, s. çinê biyaene.
Lärm machen tr. V. hayleme kerdene (2). Lieber (Anrede) f. cigere (2).
Leben f. weşiye (2); Lied f. kılame (2);
m. can (3). f. lawıke.
leben — roniştene (2); Lied singen — lawıke vatene, s. lawıke.
— wes biyene, s. wes; Limonade — limonata.
itr. V. mendene (2); Lineal m. cetfel.
tr. V. weşiya xo ramıtene, s. weşiye. Linie f. sabiye;
lebendig Adj. cınde; f. tatiye.
Adj. wes (2). liniert Adj. sabiyin, s. sabiye;
Lebensunterhalt f. nuna vêrey, s. nun. Adv. tatiyin, s. tatiye.
Leber f. cigere (1); linke Seite — hetê çhepi, s. çhep;
f. zerria şiae. — destê çhepi, s. çhep.
Leder — çerme. links Adv. çhep.
ledig Adj. azeb. linkswärts Adv. çhepki (1), s. çhep.
leer — thal1 (1). Linse f. niske.

175
Lippe m. lew. Lösung m. çare2.
Liter m. litre. Löwe m. şêr;
loben tr. V. goynaene. m. şêr.
Loch f. lone; Luchs f. pısınga yabani.
f. qule. Luft m. hewa (1).
locker Adj. sıst. Luftröhre f. qırqancıke.
-los Präf. bê-. Lunge f. pısıke.
lose Adj. serbest. lustig machen — pê cı huyiyaene, s. huyiyaene.
losgehen — raşt biyaene, s. raşt; lustlos Adj. mırozın.
tr. V. radaene (2). Lüge — jür.
loslassen tr. V. raverdaene. lügen tr. V. eştene (2);
löchern — qule kerdene, s. qule. tr. V. jüri kerdene.
Löffel — khoçıke. Lügengeschichten erzählen tr. V. peyekanê heru sıkıtene.
löschen tr. V. esterdene. Lügner — jüreker, s. jür.
lösen tr. V. hal kerdene.

M - m
machen tr. V. kerdene (1); männlich (zool.) Adj. neri.
tr. V. vıraştene. Märchen f. sanıke1.
mach’s gut — oğır bo. Märchen erzählen — sanıke vatene, s. sanıke1.
Macht f. hekmete. März m. Mart.
Maden — Maden. meckern itr. V. qırraene.
Magen m. mide. medizinisch Adj. tıbi.
mahnen tr. V. hay ra ser daene (1). Meer — derya;
Mai f. Gulane. m. dengız.
Maikäfer m. alıkfatık. Mehl Pl. ardi.
Mais m. lazut. mehr Indefinitpron. tenêna.
Mal Adv. geym. mein Perspr. mı (1).
mal Adv. reyê; Mein/e Liebe/r! f. cigere (2).
Part. hala. meinen tr. V. vatene.
malen tr. V. resmu vıraştene. meist Adv. jêdewaxt.
Mama! Vok. daê! melken tr. V. dıtene;
manchmal — gegane, s. ge ge; tr. V. dıtene.
Adv. ge ge. Melodie f. seda.
Mandarine f. mandaline. Mensch — mordem (1);
Mandel f. vame. m. isan.
Mango m. mango. Mensch! Vok. m. ero!
Mann m. mêrde; Mensch! Mädchen! Vok. f. erê!
m. mormek. merken tr. V. aqılê xo kerdene;
Mantel m. palto. tr. V. xo gos kerdene.
manuell Adv. pê dest. Merkmal m. nisan.
Marder — kuze. messen tr. V. pêmıtene.
Markt m. bazar. Messer f. kardi.
Marmelade m. reçel. Meter (m) m. metre.
Maßbehälter m. welçeg. mich Perspr. mı (1);
Matratze — doseg. Perspr. 1. Sg. ez (2).
Matsch f. çamurre. Miete f. kira.
Mauer m. dês. Miete zahlen tr. V. kira daene, s. kira.
Maulbeere f. tüye. Milch m. sıt.
Maultier m. qatır. Milliarde Num. milyar.
Maulwurf f. loğa kore. Millimeter (mm) m. milim.
Maus m. merre. Million Num. milyon.
Mazgirt m. Mazgerd. Milz m. serpez.
Mädchen f. çêneke. mindestens Adv. tewr senık.
Mädchen! Mädel! Vok. dıkê! Minute f. deqa.
Mädels! f. çêna. Minze m. pune.
mähen tr. V. çinıtene. mischen tr. V. têv daene.

176
mischen (Karten, Papier) tr. V. têrokerdene. Morgengrauen — sodıra, s. sodır.
Mist — zıbıl; Morgenrot — fecir.
m. ci; Motor m. motor.
m. sılh. Motorrad m. motorsiklet.
Mist produzieren — rıxe kerdene, s. rıxe. Motte f. bee2.
Misthaufen m. sılond. Möbel — mobilya.
mit Adv. tey; mögen itr. V. qail biyene;
Präp. be, ebe2; tr. V. has kerdene.
Präp. ebe, be. möglich sein itr. V. biyaene (2).
mit ... Postpos. ... dest, s. dest. möglicherweise itr. V. beno ke, s. biyaene.
mit eigenen Augen — ebe xo çım, s. ebe, be. Mucks — veng u vac (1), s. veng.
mit jmdm. sprechen — tey qesey kerdene, s. qesey Mund m. fek.
kerdene. Munzur m. Muzır;
mit Krallen versehen Adj. pencıkın, s. pencık. m. Muzır Baba, s. Muzır.
mitbekommen itr. V. pê heşiyaene; Musikkassette m. bant.
tr. V. tede vetene. Muskeln Pl. thamari.
miteinander Adv. pia. muss Part. gereke;
mitführen tr. V. fetelnaene (1). Part. gunê.
Mittag Adv. peroc. mutig Adj. çhêr;
Mittagessen f. perociye, s. peroc. Adj. xırt.
Mitte m. werte. Mutter f. mae.
Mittelfinger — bêçıka wertêne, s. bêçıke. Mutter! Vok. daê!
mitten — wertê …, s. werte. Muttersprache — zonê ma u pi, s. ma u pi.
Mitternacht f. pesewe. Mücke — phinge.
mittlere(r) Adj. wertên. müde Part. qefeliyae, s. qefeliyaene.
Mittwoch m. çarseme. müde machen tr. V. qefelnaene.
Mode m. mode. müde werden itr. V. qefeliyaene.
Mohn — xasxasıke; Mühe m. emeg.
m. toxımê xasxasıke. Müll m. çop.
Moment f. sate (3). mürrisch werden tr. V. xuye kerdene, s. xuye.
Monat f. asme (1). müssen tr. V. gereke + Konjunktiv, s. gereke.
Mond f. asme (2). Mütterchen f. dakıle.
Mondfinsternis — cêriyaisê asme. Mütze f. fotere;
Montag m. dıseme. f. kılae;
Moor — lığe. f. sapqa.
Morgen — sodır. Mythologie f. mitolociye.
morgen Adv. meşte.

N - n
nach … Postpos. dıma, s. dıma. nackt Adj. rut.
nach etw. Adv. cı ra dıme. nackt werden itr. V. rut biyaene, s. rut.
nach etw. greifen tr. V. dest era cı eştene. Nadel f. derjêni.
nach jmdm. Adv. cı ra dıme. Nagelfeile — yege.
nach jmdm. werfen — cı eştene, s. eştene. Nagellack — boyaxê nenıgu.
Nachbar — ciran. Nagellackentferner m. asiton.
Nachbarin f. cirane, s. ciran. Nagelschere m. meqesê nenıgu, s. meqes.
Nachbarn m, Bin. der u ciran. nahe Adj. nejdi.
Nachbarschaft m, Bin. der u ciran. nahe kommen itr. V. cı ra nejdi biyaene, s. nejdi.
nachdenken — rıznaene, niznaene, s. rıznaene. naiv Adj. naif.
nachgeben tr. V. bıne ra guretene. Name m. name.
Nachmitagessen f. verasaniye. Nase f. pırnıke.
Nachmittag m. verasan. Nase (Tier) f. fırrne.
Nachricht f. xebere (1). Nasenlöcher Pl. lonê pırnıke, s. lone.
Nachrichten m. veng u vac (2). nass Adj. hit.
Nachthemd m. extone. Natur m. tabiat;
Nachtigall m. bılbıl. m. yaban.
Nackengrube f. khortıke. Natur und Landschaft m. yaji - yaban, s. yaban.

177
natürlich — tabi ke, s. tabi; nicht reden — veng nêkerdene (2), s. veng.
Adv. tabi. Nichte f. bıraçêna;
Nazımiye m. Qızılkilise, Qısle. f. werezae, s. wereza.
nächste Woche Adv. heftêna. nichts Adv. thawa (2).
nächstes Jahr Adv. serrêna, s. serre. nie — qe;
Nähe m. nejdi. Adv. caru;
nähen tr. V. deştene. Adv. qeytan.
nähern — nejdi ro cı kerdene, s. nejdi; niederstrecken tr. V. ramerrednaene.
itr. V. cı ra nejdi biyaene, s. nejdi. niederstürzen itr. V. ero cı gınaene.
Nähmaschine f. makina deştene. Niedertracht f. bêbextiye.
Nebel m. mız. niedrig Adj. alçağ.
neben — lewê ... de, s. lewe; niemals Adv. caru.
f. kaleke (1); niemand Indefpron. kes (2).
m. lewe. Niere m. velık.
nebeneinander Adv. têkaleke de. niesen tr. V. sınaene.
neblig Adj. mız u duman, s. mız. Nikolaus — Khalê Gağani, s. Gağan.
Neffe m. bırarza; nirgends — qe caê, s. qe;
m. wereza. Adv. qe caê.
nehmen tr. V. guretene (1). noch — hona (1);
nein — nê. Adv. hona.
Nelke m. qerefil. noch ein … Suff. -êna.
Nerv m. sınır. noch eins — jüna, s. jü.
Nest m. halên. noch etwas (mehr) Adv. hebêna.
Nesthäkchen — qulpê manıke, s. qulp. noch mal — reyna, s. reyê.
nett Adj. xoqom. noch mehr Adv. jêdêr, s. jêde.
neu Adj. newe. normal Adj. normal.
Neu-Aramäisch m. Sıryanki. notieren tr. V. not kerdene.
Neues — veng u vac (2), s. veng; Notizbuch m. defterê notu.
m. veng u vac (2). Notwendigkeit f. motaciye.
Neuigkeit — veng u vac (2), s. veng. November f. Paijia Peyêne.
Neumond — asma newiye, s. asme. nörgeln itr. V. vaciyaene (2).
neun Num. new. nötig Adj. lazım.
neunzehn — des u new, s. des. nötig haben itr. V. lazım biyene, s. lazım.
neunzig Num. newae. Nudeln — maqarna.
nicht — nê; Nummer f. numara.
Konj. nêbo ke. nutzlos Adj. bêfayde.
nicht ablassen tr. V. yaxe ra nêverdaene, s. yaxe. nützlich Adj. ebe fayde.
nicht loslassen tr. V. yaxe ra nêverdaene, s. yaxe. Nylon m. naylon.
nicht mehr Adv. endi.

O - o
oben — ser. tr. V. akerdene.
Oberarm m. herme. oft Adv. zaf.
Obere — ser. ohne Präp. bê.
Oberhalb f. serêniye, s. serên. Ohr m. gos.
oberhalb Adj. serên. Oktober f. Paijia Wertêne.
Oberkiefer f. çenıke. Olive — zeytine.
Oberschenkel — qoro qalınd, s. qor. Öllampe — lamba khaji.
Obstgarten m. bostan. Oma f. dake;
obwohl Adv. halbıke. f. pirıke.
Ochse m. ga. Omnibus m. minibüs.
oder Konj. ya ki. Onkel m. xal.
Ofen — soba. Onkel (väterlicherseits) — ap.
offen Part. akerde, s. akerdene. Opa m. khalık.
offenbaren tr. V. eşkera kerdene, s. eşkera. Opfer m. qurban.
öffentlich machen tr. V. eşkera kerdene, s. eşkera. Opferbrot — xêrê merdu, s. xêr.
öffnen tr. V. adaene; Opium m. afyon.

178
Orange f. portaqale. Ovacık f. Vacuğe;
ordnen tr. V. rêz kerdene, s. rêz. m. Pulur.
Ort m. ca. oval Adj. bel.
Orthographie f. raştnuştene. Ozean m. okyanus.
Orthograpie — imla.

P - p
Paar f. cıte. Pistazie — fıstıqê Antepi, s. fıstıq.
paarhufig — çımıkın, s. çımık. Pistole m. dabançe.
Palu m. Palı. Planet — seyare.
Papagei m. papağan. Plastik m. pilastik.
Papier f. kağıte. platzen itr. V. teqaene.
Paprika m. biber. platzen lassen tr. V. teqnaene.
Parfum m. parfüm. plätschern tr. V. çalp - çulp kerdene.
Park m. park. plötzlich Adv. desınde;
Parkett m. parke. Adv. xafılde.
Parkplatz m. caê parki. Pluderhose Pl. salvari.
Pascha m. padisa; Pobacke m. pare.
m. pasa. politisch Adj. siyasi.
passen itr. V. ero cı amaene. prahlen — xo goynaene, s. goynaene.
Pate m. kewra. praktisch Adj. pratik.
Pater m. baba. Preis m. fiyat.
Patin f. kewrae, s. kewra. preisen tr. V. goynaene.
Patina m. zenge. pressen tr. V. pêranaene.
pechschwarz — sıng-şia, s. şia. probieren — tham kerdene, s. tham.
Peiniger m. zulımkar, s. zulım. Problem f. mesela (2).
Penis m. kır. Profit f. kare.
per pedes Adv. peya. Programm m. program.
Pertek f. Pêrtage. Projektor m. projektor.
Petersilie m. maydanoz. Prophet m. pêxamber.
Petroleum m. khaz. protzen — xo goynaene, s. goynaene.
Pfade — ra u olaği (3), s. rae. Provinz m. melmeket.
Pfanne f. tawıke. prügeln tr. V. kuyıtene.
Pfeffer m. bibero şia, s. biber. Psyche f. piskolociye.
Pfefferminze m. pune. psychisch Adv. ro ra.
Pfeife f. filıska. Psychologie f. piskolociye.
pfeifen tr. V. fitıke cınıtene. psychologisch Adj. psikolocik.
Pferd m. astor. Puder f. pudra.
Pfirsich f. sefteliye. Pullover f. qazaxe.
Pflanze m. nebat. Pumphose Pl. salvari.
Pflaume f. alça. Pupille f. lilıke.
pflegen tr. V. weyiye kerdene. pusten tr. V. puf kerdene (1).
pflücken tr. V. cıra kerdene. Pute m. culığ.
Pfütze m. golık. putzen tr. V. pak kerdene.
Pickel f. pusıge. Pülümür f. Pılemoriye.
Pilz m. sung. pünktlich Adj. deqiq.
Pinguin m. penguen. Pyjama Pl. pizamey.
Pinsel m. fırçe.
Pinzette m. cımbız.

Q - q
Quadratkilometer (km²) m. kilometrekare, s. Quadratmillimeter (mm²) m. milimetrekare.
kilometre. Quadratzentimeter (cm²) m. santimetrekare.
Quadratmeter (m²) m. metrekare. Quecksilber — civa.

179
Quelle m. çıme (2); Quitte f. bee1.
m. hêni.

R - r
Rabarber m. rıbês. Region m. het (2).
Rache m. hêf (1). regnen — varaene.
Rachen f. gule1. regnen lassen tr. V. varnaene.
Rad m. çerx. Reh f. ğezale.
Radieschen — turpe. reich Adj. dewleti.
Radio m. radon. reichlich Adv. deyra;
raffen tr. V. fam kerdene, s. fam; Adv. mırdia xo, s. mırd.
tr. V. khav kerdene, s. khav. Reichtum m. bereket.
raffiniert Adj. çımakerde. reif Adj. kamıl.
Rahm — serê sıti. Reifen m. teker.
Rahmen m. çerçive; reifen itr. V. reştene (2).
m. qasnağ (1). Reihe m. rêz;
Rakete m. roket. m. sıra.
Raki m. reqi. reinbringen tr. V. zerre guretene, s. zerre.
ranschmeißen itr. V. pıraniştene (3). reinkommen itr. V. zerre amaene, s. zerre.
Rasen m. çiman. reinstecken tr. V. cı fiştene.
Rasiercreme m. sabunê tıraşi. reintun — cı kerdene, s. kerdene.
rasieren tr. V. terdene. Reis (gekocht) m. pilav.
Rasierklinge m. iştiri. Reis (ungekocht) m. bırınc.
Rat geben tr. V. aqıl cı daene. Reisverschluss m. rezbe.
ratlos Adj. bêçare. reißen itr. V. qulfiyaene.
Ratschlag m. ogıt. reiten tr. V. astor ramıtene, s. astor.
Ratschläge erteilen — ogıtu kerdene, s. ogıt. religiös Adj. dindar.
Ratte m. lhur. religiöser Weg — ra u olaği (3), s. rae.
rauben tr. V. serde kerdene (1). rennen itr. V. vaştene;
Rauch m. duman; tr. V. vaz daene.
m. dü. rennen lassen tr. V. vaznaene.
Rauch und Nebel m. mız u duman, s. mız. respektieren tr. V. tede kerdene.
rauchen tr. V. cığara sımıtene, s. cığara. respektlos Adj. bêhurmet.
raus Adv. teber. respektvoll Adj. ebe hurmet.
rausgehen itr. V. teber biyaene, s. teber. retten tr. V. rareynaene;
rausreißen tr. V. raqılaynaene. tr. V. raxelesnaene.
rauswerfen tr. V. teber kerdene. Rhabarber m. rıbês.
rächen tr. V. hêfê xo guretene. rheum ribes m. rıbês.
Rätsel f. hekmete. richtig — raşt (1);
räumen tr. V. arêdaene. — raşti, s. raşt.
Rebe m. rez. riechen tr. V. boe kerdene.
rechnen tr. V. hesab kerdene. Rind m. naxır.
Rechnung m. hesab. Ringfinger — bêçıka niştaney, s. bêçıke.
Recht f. heqe. ringsum m. dorme de, s. dorme.
recht Adj. heqli. ringsumher m. dorme ro, s. dorme.
rechte Seite — hetê raşti, s. raşt; Rippen f. parşüye.
— destê raşti, s. raşt. Rock m. eteg.
rechts — raşt (2). Roggen — çewdere.
Rechtschreibung — imla; roh Adj. kal;
f. raştnuştene. Adj. xam.
reden tr. V. qesey kerdene. Roman m. roman.
Regel m. adet. rosa Adj. pembe.
Regen f. şiliye; Rose f. gule2.
m. vartis. Rosine — eskıce.
Regenbogen f. miya Heqi; Rost — kerre.
f. miya Oli. rot Adj. sur (1).
Regenschirm f. günıge. Rotze m. çhılm.

180
Rudel — zurbe. rüberspringen itr. V. xılê cı biyaene, s. xıl biyaene.
ruhig Adj. gımıs. Rücken f. phışti;
ruhig sein tr. V. hes kerdene. m. miyane.
rund Adj. gılor. rückwärts — phışti ser, s. phışti;
Rundtisch f. xonça. Adv. peyserki.
runterfallen itr. V. waro gınaene. Rüge erteilen tr. V. hay ra ser daene (2).
rutschig Adj. samatkın. rühmen tr. V. goynaene.
Rübe m. pazugo sur. rütteln tr. V. lerznaene.
rüberbringen tr. V. raviyarnaene (1).
rübereilen itr. V. xılê cı biyaene, s. xıl biyaene.

S - s
s. unterhalten itr. V. qesu kewtene. Schal f. sale.
Saat m. masul. Schale — thale.
Sache f. qesa (4); Scham m. ayb;
m. çi. m. serm.
sachte Adv. gıran gıran, s. gıran; Schamhaare m. bıze.
Adv. hêdi hêdi; Schande m. ayb.
Adv. yawas yawas. scharf Adj. thuz.
sagen tr. V. vatene. Schatten f. şiye1.
Sahne — xavıke. Schatz f. ğezna.
Salbe m. melem. schauen — qayt kerdene;
Salz f. sole. — şêr kerdene;
salzig — solın, s. sole; itr. V. qayt biyaene;
Adj. solın. tr. V. nia daene.
salzig (Wasser) Adj. sor. Schauer m. vartis.
Salzwasser — ağwa sore. Schaum m. kef.
Samen m. meni. Schädel f. qafıke.
sammeln tr. V. arêdaene. Schäfer m. şüane.
Samstag m. seme. schälen tr. V. serde kerdene (2).
Samt — qedife. schämen itr. V. sermaiyaene;
samt — têde. tr. V. ar kerdene;
Sand m. qum. tr. V. serm kerdene.
Sarız f. Koyriye. schätzen tr. V. guman kerdene.
Satan m. seytan. Scheibe m. dilım.
Satellitenschlüssel m. çanax. Scheide Pl. kışi.
satt Adj. mırd. scheiden itr. V. cia biyaene.
Satteltasche m. gale. scheinen itr. V. asaene.
sattsam Adv. mırdi, s. mırd; Scheitel f. şiye2.
Adv. mırdia xo, s. mırd. schenken tr. V. halete cı daene, s. halete.
Satz — cumla; Schere m. meqes.
f. qesa (3). scheren tr. V. meqes cı eştene, s. meqes;
Satzbau m. sentaks. tr. V. perznaene.
Sau f. xoze, s. xoz. Scherz f. yaraniye;
saubermachen tr. V. pak kerdene. m. zerabe.
sauer Adj. tırs. Scheune f. mereke.
Sauerstoff m. oksicên. schicken tr. V. rusnaene.
saugen tr. V. lıtene. schieben tr. V. thon daene.
sägen tr. V. bırrnaene. schief Adj. çewt.
Sänger m. sair (1). Schienbein f. pêtıke.
Sängerin f. saire, s. sair. Schienen Pl. rayi.
säubern tr. V. pak kerdene. schießen tr. V. pıranaene (2).
Säugling m. phıt. Schiff f. gemiye.
Säure m. asit. Schildkröte f. kesa.
Schade m. hêf (2). Schimmel f. kufıke.
schaden tr. V. zerar cı daene. schimpfen tr. V. kıfır kerdene.
Schaf f. miye1. Schinken — pastırma.

181
Schlaf m. hewn (1). Schokolade — çikolata.
schlafen itr. V. hewn de biyene. schonungslos Adv. zalım.
Schlafplatz am Kissen m. berjin. schön Adj. rınd (2);
schlagen tr. V. cı sanıtene; Adj. rındek;
tr. V. pırakuyıtene (1); Adj. torrın;
tr. V. pırodaene. Adj. wes (1).
Schlamm f. çamurre; schreiben tr. V. nuştene.
f. lhınci. schreien itr. V. qiraene;
Schlange m. mor. itr. V. zırçaene.
schlank Adj. beznebari. Schrift — nuşte.
schlau Adj. baqıl. Schritt f. game.
Schlauch m. xortum. Schublade m. çekmece.
schlecht Adj. xırab; Schuh m. postal.
Adj. xırabın. Schuhcreme m. kremê postalan.
schlechte Angewohnheit f. xuye. Schuhmacher m. khundıreci.
schleifen tr. V. ğız kerdene; Schuld m. dên.
tr. V. zımpara kerdene. schuldig Adj. dêndar, s. dên.
Schleim m. çhılm. Schule m. mekteb.
schleppen tr. V. ğız kerdene. Schule besuchen tr. V. wendene (2).
Schlichter — cematkerdoğ, s. cemat kerdene. Schuster m. khundıreci.
schließen tr. V. qapan kerdene. Schüler — telebe;
schließlich Adv. axıri. m. sagırd.
Schloss m. kilıt. Schülerin f. sagırde, s. sagırd;
schlucken tr. V. qult kerdene. f. telebiye, s. telebe.
Schluss sein itr. V. qediyaene. Schüssel m. qıdıx.
Schlüssel m. anaxtar. schütteln tr. V. lerznaene;
Schlüsselbein m. astê verê şêney. tr. V. rasanıtene.
Schlüsselloch m. lona anaxtari, s. lone. schütten — çarç biyaene (1).
schmackhaft Adj. thamewes. schwach werden itr. V. çhokê xo şikiyaene, s. çhok.
schmal Adj. kılmever. Schwager m. vıstewre (2);
schmeichelnd — zondar, s. zon. m. zama (2).
schmelzen itr. V. rovılêşiyaene; Schwamm m. sunger.
tr. V. rovılêsnaene. Schwan — quye.
Schmerz m. dec. schwanger Adj. dıgani.
Schmerz zufügen tr. V. dacnaene. Schwanz m. dım.
schmerzen — cı rê zor amaene, s. zor; schwarz Adj. şia.
itr. V. decaene. schwarzer Tag — roca şiae, s. roce.
schmerzvoll sein — cı rê zor amaene, s. zor. Schwägerin f. baltıze;
Schmetterling m. perperık. f. zeyiye.
Schminke m. thit - vit. Schwärmer m. heyran.
Schmutz m. qılêr. schweigen tr. V. veng nêkerdene.
Schmutzfink Adj. pıların. Schwein m. xoz.
schmücken tr. V. xemelnaene. Schweiß m. araq.
Schnauze f. fırrne. schwer Adj. çetın;
Schnecke m. guvelek. Adj. gıran;
Schnee f. vore. Adj. zor.
Schneeglöckchen — vilıka verê vore; schwerhörig Adj. gosu ra gıran.
— 1 (2), s. vilıke. Schwester — wae;
Schneeschuhe m. lekan. — wakıle, s. wae.
Schneesturm m. puk. Schwesterchen — wakıle, s. wae.
schneeweiß — sım-sıpê̥, s. sıpê. Schwiegermutter f. vıstüriye.
schneiden tr. V. bırrnaene. Schwiegersohn m. zama (3).
schneien — varaene. Schwiegertochter f. veyve1 (2).
schnell Adj. herbi; Schwiegervater m. vıstewre (1).
Adv. rew (2). schwimmen tr. V. azne kerdene.
Schnur m. la. Schwippschwager m. bacanağ;
Schnurrbart Pl. zımêli. m. dungır;
Schnürbändel f. sülanderi. m. xınami.
Schock m. şok. Schwippschwägerin f. veyve1 (3).

182
schwitzen tr. V. araq daene. sich nicht herbeilassen tr. V. xo ra nêdiyene.
schwören tr. V. sond werdene. sich öffnen — abiyaene.
sechs — ses. sich rühren itr. V. lewiyaene.
sechzehn — des u ses, s. des. sich schützen — ero xo pitene, s. ero cı pitene.
sechzig Num. seşti. sich selbst loben — xo goynaene, s. goynaene.
See f. gole, s. gol; sich setzen itr. V. pıraniştene (2).
m. gol. sich täuschen lassen itr. V. xapiyaene.
Seele m. can (4); sich versammeln itr. V. arêbiyaene;
m. ro. itr. V. arêdiyaene.
sehen tr. V. diyene (1). sich zierend Adj. nazli.
sehnen tr. V. biriye kerdene; Sichel f. dariye.
tr. V. ğeribêni kerdene. sicher Adj. emin.
sehr Adv. xeylê; sicherlich Adv. taqız ke.
Adv. zaf. sichtbar werden itr. V. asaene.
sehr gespannt Adv. çarçısme. Sie Personalpr. sıma (2).
sehr trocken — zıp-jüa, s. jüa. sie Dempr. attr. i (4);
sehr weit Adv. xeylê ca. Dempr. f. Ferndeixis. a;
Seide m. ipeg. Personalpr. f. ae (1);
Seife — sabun. Personalpr. f. ae (2);
sein itr. V. biyene; Personalpr. 3. Sg. f. a (1);
Perspron. m/f. cı; Perspr. 3. Pl. i.
Perspron. 3. Sg. f. dey. Sieb — pırocıne.
seit wann Adv. çı waxtêna. sieben Num. hawt;
seitdem — ae ra nat, s. ae; tr. V. pırocıne ro kerdene, s. pırocıne.
— uyo, nuyo. siebzehn — des u hawt, s. des.
Seite f. kaleke (2); siebzig Num. hawtae.
f. pelge; Silber — şêm.
m. het (1). silbern — şêmên, s. şêm.
Seite, Taille f. kişte. singen tr. V. wendene (3).
seither Adv. ao, nao. sinken itr. V. bıne şiyene.
seitlich Adv. kaleke ra. sinnlos Adj. bêmane.
seitwärts Adv. kaleke ser. Sinnspruch — qesa verênu, s. qesa.
Sekunde f. saniya. Sinti-Roma m. Asıq.
selbst Reflexivpron. xo. Sitte m. tore.
selbstständig Adj. xoser. sitzend; sitzen itr. V. ronişte biyene, s. roniştene.
seltsam Adj. tamase. Siverek f. Sêwrege.
senden tr. V. rusnaene. Skelett m. qasnağ (2).
September f. Paijia Verêne. Skorpion — dımpıştıke.
Sesam — khunci. so Adj. henê̥n, s. heni;
sich amüsieren tr. V. kêf kerdene. Adv. ebe na tore;
sich anschauen — qaytê xo kerdene (2), s. qayt Adv. heni;
kerdene. Adv. nia;
sich anstrengen — xo qefelnaene, s. qefelnaene. Adv. nianên, s. nia.
sich auf den Weg machen itr. V. era rae kewtene; so sehr — he̥ni ke, s. heni.
tr. V. radaene (2). so wie — se ke.
sich auf etw. schlagen tr. V. xo pıra kuyıtene. sobald — se ke, s. se1.
sich auf etwas schlagen tr. V. xo pıro daene. Socke m. puç.
sich ausruhen itr. V. raaraşiyaene. soeben Adv. sata bine.
sich daran gewöhnen tr. V. xo era cı daene. Sofa m. qoltığ.
sich daraufstürzen itr. V. xıl biyaene. sofort Adj. derdest;
sich etwas ausdenken tr. V. imıs kerdene. Adv. herbina, s. herbi.
sich finanziell retten tr. V. xo raşt kerdene. Software m. program.
sich freuen — sa biyaene; sogar Adv. bile.
tr. V. kêf kerdene. Sohn m. lac.
sich hinlegen itr. V. rokewtene. Sohn des Bruders m. bırarza.
sich hinlegen; schlafen tr. V. rakewtene. solange — hunde ke, s. hunde;
sich hinunterwerfen tr. V. tıro eştene. Adv. hunde ke, s. hunde.
sich Mühe machen — xo qefelnaene, s. qefelnaene. Solarenergie f. m. enerciya tici, s. enerciye.
sich nicht darauf einlassen tr. V. xo ra nêdiyene. Soldat m. esker (1).

183
Solhan m. Boglan, Boglon. sprechen tr. V. qesey kerdene.
Sommer m. amnan. Sprichwort — qesa verênu, s. qesa;
Sonne f. tici (1); f. qesa (1).
m. roc. Spritze f. derjêni.
Sonnenblume f. gula vera roci. Spritze geben — derjêni cı sanıtene, s. derjêni.
Sonnenblumenkerne m. dendıkê gula verê roci. spritzen tr. V. pedekerdene (2).
Sonnenstrahl — tirıce. Sprudel — bılqe-bılqe.
Sonnenstrahlen f. tici (2). sprühen tr. V. pıskıtene.
Sonntag Adv. bazar, s. bazar. Spucke m. tü.
sonst Adv. nê ke; spucken tr. V. tü kerdene, s. tü.
Adv. zobi. Spur f. rêçe.
sooft Adv. hunde vêşêri. stabil Adj. xırt.
Sorge f. qısawıte; Stachel m. teli.
m. derd. Stadt f. suke.
sorgen tr. V. merex kerdene. Stadtmitte m. çarşi.
sorglos Adj. bêqısawıte. Stahl m. polat.
soviel Adv. hunde. Stall f. axure.
soviel wie ... — hundê …, s. hunde. Stamm f. aşire.
sowas! Interj. hewww! Stammesvetter m. dereza (2).
sowie — jü ki, s. jü. Stammesvetterin f. derezae, s. dereza.
sowohl als auch Konj. hem …, hem ki …. stampfen tr. V. dawasnaene.
sozial Adj. sosyal. stark Adj. quwetın.
Soziologie f. sosyolociye. stark wehen itr. V. guvaene.
spannen tr. V. tırakerdene (2). starr Adj. zıq.
(Spargel-)Stecher m. phiz. Staub — toz;
Spaß f. yaraniye; — wele - herre, s. wele;
m. zerabe. f. arınge.
Spatz f. milçıke. ständig Adv. habire;
spazieren itr. V. feteliyaene. Adv. jüqane.
spazieren gehen itr. V. cêraene. stechen (Tier) tr. V. pededaene.
spät Adj. herey. stehen itr. V. vındetene.
später Adv. peyê coy, s. pey; stehend sein itr. V. pay ra vındete biyene.
Adv. peydêna. stehlen tr. V. tırtene.
später Nachmittag — cemê soni, s. cem1. Steigung f. oraji;
Specht m. darkutık. m. kas.
Speichel f. alae. Stein f. kemere.
Speiseröhre f. belıke. Stein und Geröll m. kemer u kuç.
Sperma m. meni. Steinbock — kelê koy.
sperren tr. V. qapan kerdene. Steinhaufen m. qurç.
Spiegel m. ayne. Steinwalze f. loğe.
Spiel m. kay. stell dir vor — bıposne ke, s. posnaene.
spielen itr. V. kay kerdene; Stelle f. hurendi;
tr. V. cınıtene; m. ca.
tr. V. puf kerdene (2). stellen tr. ronaene (1).
Spieß (Holz) f. rewte. Stellung m. meterıs.
Spinat m. tarr. Steppe — qır.
Spinne — pirıke. sterben itr. V. helak biyaene;
spinnen tr. V. reştıke rêştene. itr. V. merdene;
Spinngewebe — pirıke. itr. V. qır biyaene.
spitz Adj. phiz; Stern m. astare.
Adj. phiz. stets — her daim, s. her1.
Spitze m. gıl. Stiefel Pl. cızmey.
Spitzer m. qelemtıras. Stier — viştera.
Spitzname f. leqeme. Stift f. qeleme.
splitternackt Adj. rut - rupal, s. rut. still Adj. bêveng;
Sport m. spor. Adj. fıraqet;
Sprache — zon (2). Adj. sukıt.
sprachlich Adv. hetê zoni ra. still sein — veng nêkerdene (1), s. veng;
sprachlos Adj. bêzar u bêzon. tr. V. vengê xo bırrnaene, s. veng.

184
still werden tr. V. vengê xo bırrnaene, s. veng. Strumpf m. puç.
Stimme — veng u vac (1), s. veng; studieren tr. V. wendene (2).
f. seda; Stuhl f. sandalya;
m. veng; m. iskeme.
m. veng u vac (1). stumm Adj. lal.
stimmen tr. V. kok kerdene. stumpf Adj. khone.
stimmlos Adj. bêveng. Stunde f. sate (2).
stinken tr. V. boe daene. Stundenplan m. pilanê derse.
stinkig Adj. boyin. stur Adj. inatın.
Stirn m. çare1. stur stehenbleiben tr. V. lınge hard eştene, s. lınge.
Stock f. çüye; Sturheit , Trotz m. inat.
f. uşire. Sturm — fırtıne.
stockdunkel Adv. tıng u tari. Stute f. astore, s. astor.
stockfinster Adv. tıng u tari. Stück — tene;
Stockwerk m. qat. f. hebe (1);
stolz Adj. anorın. m. qalıb.
Stoß versetzen tr. V. pırakuyıtene (1). Stück für Stück — tek be tek, s. tek.
stoßen tr. V. cı kuyıtene. Stücke Pl. teni.
stöhnen itr. V. jibaene; stürzen itr. V. waro gınaene.
itr. V. nalaene. suchen itr. V. ero cı feteliyaene;
stören tr. V. reetsız kerdene. tr. V. sae kerdene.
strahlen itr. V. berreqiyaene. Suppe — germi.
Straße m. cade. süchtig Adj. mubtela.
Straßenbahn m. tıramway. sündhaft Adj. xırab.
streicheln tr. V. dest tırakerdene. süß Adj. şirên;
Stress machen — ecele kerdene; Adj. wes (3).
— lerze kerdene. Süßwasser — ağwa wese.
streuen tr. V. pıskıtene. Sweatshirt f. qazaxe.
Stricknadel — şişi. sympathisch Adj. gonegerm.
Strom m. ceyran; Syrisch m. Sıryanki.
m. eletirik.
Stromkabel — kablo.

T - t
Tabak — tutın. Tasse f. fincane.
Tablette (Medizin) f. hebe (2). tatsächlich Adv. yoxro ke.
Tafel m. texte. Tau — rewa.
Tafelwasser f. ağwa medeni. taub Adj. kherr.
Tag f. roce. tauschen tr. V. avurnaene.
Tag für Tag Adv. roc be roc, s. roce. tausend — hazar.
Tag und Nacht Adv. pesew u peroc, s. pesewe. Tausendfüßler m. tentur.
Taxi — taxşi. täuschen tr. V. pê cı xapıtene;
Taille f. kaleke (2). tr. V. xapıtene.
Tal — dere; Tee — çay.
m. dere. Teekanne f. çaydane.
Tank m. tank. Teich f. hope.
Tanne m. çham. Teig m. mir.
Tante f. naçıke; Teil, Hälfte m. lete.
f. niyajniye; teilen tr. V. bare kerdene.
f. xalcêniye; Tekman m. Tekman.
f. xalıke. Teller f. tase.
Tante! Vok. khılê! Teppich m. xali.
Tante (väterlicherseits) — amıke. Tercan m. Têrcan.
tanzen itr. V. reqeşiyaene. Terminal m. terminal.
Taschenöffnung — fekê turıki, s. turık. Terrasse m. teras.
Taschenrechner f. makina hesabi. testen tr. V. cerrebnaene.
Taschentuch m. desmale. teuer Adj. vay.

185
Teufel m. seytan. Adj. mırozın.
Theater m. tiyatro. traurig sein itr. V. era cı ver kewtene (1);
Thema f. mesela (1). itr. V. era xo ver kewtene.
Thema eröffnen tr. V. qal raardene. Träne m. hêstır.
Ticket f. bilete. träumen tr. V. hewn diyene, s. hewn.
Ticket reservieren tr. V. bilete bırrnaene, s. bilete. treffen tr. V. jübini diyene.
tief Adj. xori. treife Adj. heram.
tief blau, tief grün — khırr-khewe̥, s. khewe. trennen tr. V. cıra kerdene.
Tier m. heywan. Treppe m. nêrdiwan.
Tiger m. pheleng. treten tr. V. pasqule pırodaene.
Tinte m. murekeb. treu Adj. sadıq.
Tisch f. masa1. trinken tr. V. sımıtene.
Tochter f. çêna. Trinkglas m. süse (1).
Tod f. merdene. Tritt f. pasqule.
Toilette m. memısxane. trocken Adj. husk;
Toilettenpapier m. kağıta tuvaleti. Adj. jüa.
Tokat m. Toqat. trocknen tr. V. jüa kerdene, s. jüa.
tolerant Adj. zerrehira. Trommelfell m. zarê goşi.
Tomate — lolıke. Tropfen. f. dılapa.
Tonne (t) m. ton. trotzdem — uncia ki, s. uncia.
Topf — qusxane. trösten tr. V. dayağ cı daene.
Topfen — paijdo. Truhe f. ğezna.
Tornado — guveleke. Tschüss — oğır bo.
töten tr. V. kiştene. T-Shirt m. pırên.
tragen tr. V. berdene; Tuch m. paç.
tr. V. phışti kerdene. Tulpe — phivoke.
Traktor m. traktor. tun tr. V. kerdene (1).
Traube f. hengure. Tunceli f. Mamekiye.
trauen itr. V. thawraene; Tunnel m. tunel.
tr. V. tibarê xo pê ardene. Tüchtigkeit f. senate.
Trauer m. sıng-şia (1), s. şia; Tür m. çêber.
m. şin u şivan. Tür schließen tr. V. çêber guretene, s. çêber.
trauern — şia gırê daene, s. şia. Tür zumachen tr. V. çêber ca daene, s. çêber.
Trauertag — roca şiae, s. roce. Türkisch m. Tırki.
Traum m. hewn (2). Türrahmen m. soyiye.
traurig Adj. dertli;

U - u
U-Bahn m. metro. um sich greifen itr. V. perraene.
übel Adj. xırabın. um zu Adv. seba ke, s. seba … (ra).
übel riechend Adj. boyin. umarmen tr. V. vırane pırafiştene.
übel werden itr. V. werêkewtene. Umfeld m. dorme.
über Postpos. sero. Umgebung m. dorme.
über ... — ... ser, s. ser. umkippen tr. V. rıznaene.
überall Adv. her ca. umkommen itr. V. qır biyaene.
überfahren itr. V. sera ravêrdene. umsonst Adj. badiva;
überhaupt Adv. thawa (1). Adj. bêpere.
überhaupt nicht — qe. umwickeln tr. V. têrapiştene (1).
übermitteln tr. V. resnaene. unanständig Adj. geveze.
übermorgen Adv. birro. unbedeutend Adj. bêmane.
übernächstes Jahr Adv. serrterêna, s. serre. unbegabt Adj. bêqabıliyet.
überqueren itr. V. ravêrdene (1). unbeholfen Adj. neçar.
Übersetzung m. çarnais. unberührt Adj. rez (2).
übertreiben tr. V. eştene (2). und — jü ki, s. jü;
üblich Adj. adet. Konj. u.
Ufer m. fekê çhemi. und dann — jü ki, s. jü.
Uhr f. sate (1). und noch — jü ki, s. jü.

186
und wie — çıturi ki, s. çıturi. unter ... — bınê ..., s. bın.
undankbar Adj. nankor. Unterarm m. baji.
unendlich Adj. bêaxıriye. unterbrechen itr. V. bırriyaene.
unentschieden Adj. bêqerar. unterdessen — aede, s. ae.
unerfahren Adj. bêterciban. untereinander Adv. têbın ra.
unerlaubt Adj. bêizne. unterhalb f. cêrêniye.
ungeduldig Adj. sebreteng. unterhaltend — zondar, s. zon.
ungefährlich Adj. bêtalıke. Unterhemd m. pırên.
ungekocht Adj. kal. Unterhosen Pl. tumani.
ungepflegt Adj. lhıvır; Unterricht f. derse.
Adj. pıların. unterrichten tr. V. derse daene, s. derse.
ungerecht Adj. neq. Unterrichtsstunde f. sata derse.
Unglück m. qeda. Unterschenkel f. peyeke.
Universität m. universıte. Unterseite f. cêrêniye.
Universum m. kainat. unterstellen tr. V. vıle ra kerdene.
unrein Adj. qılêrın, s. qılêr. unterwegs Adv. tebera.
uns Perspr. ma1 (2). unverschämt Adj. bêserm u bêheya.
unser Perspr. ma1 (2). Urin — miji.
unten — bın; Urlaub m. tatil.
Adv. cêr.
unter — werte ra, s. werte.

V - v
Varto m. Varto, Gımgım. verletzen — cı rê zor amaene, s. zor.
Vase — vazo. verletzt Adj. dırbetın;
Vater — pi. Adj. dırbetın, s. dırbeti.
Vater! Vok. bao! (1). Verletzung f. dırbeti.
Ventilator m. ventilator. verleugnen tr. V. inkar kerdene.
verabschieden tr. V. xatır waştene, s. xatır. verliebt Adj. asıq.
verarmen itr. V. feqir biyaene, s. feqir. Verliebtheit m. esq (1).
verbrannt werden tr. V. vêsaene. verlieren tr. V. vindi kerdene.
verbrennen tr. V. vêsnaene. verloben itr. V. nisan biyene, s. nisan.
verbringen tr. V. raviyarnaene (2). verlobt Adj. nisanli.
verdammt m. ondêr. Verlobte f. waştiye, s. waşti.
verderben tr. V. xırabe kerdene. Verlobter m. waşti.
verdorben Adj. heram. verlorengehen itr. V. vindi biyaene.
verdunstet — zıp-jüa, s. jüa. Vermächtnis m. yadigar.
verfallen itr. V. kewtene (2). vermissen itr. V. cı viri kewtene;
verfaulen (Obst, Gemüse etc.) itr. V. poyiyaene. tr. V. biriye kerdene;
verfolgen — rêçe bırrnaene, s. rêçe; tr. V. ğeribêni kerdene.
tr. V. dıme verdaene; vermuten tr. V. guman kerdene.
tr. V. teqib kerdene. vermutlich Adv. ez vaci, s. ez.
vergebens Adv. bilasebet. vernünftig werden — xo ro gınaene, s. pırogınaene.
vergehen itr. V. ravêrdene (2); verpassen tr. V. Kausativ. remnaene daene (1), s.
itr. V. vêrdene (1). remnaene.
vergehen lassen tr. V. raviyarnaene (2). verputzen — şüax kerdene.
Verhalten f. cı kerdene, s. kerdene. Verrat f. xainêni (1).
verheiraten tr. V. zewecnaene. verraten tr. V. xainêni kerdene, s. xainêni.
verheiratet sein itr. V. mêrde de biyene, s. mêrde. verräter Adj. xain.
verkaufen tr. V. rotene. verrückt Adj. xêğ.
verkauft werden itr. V. roşiyaene. Versammlung einberufen tr. V. cemat kerdene.
Verkehrstafel m. lewha trafiki. verschimmelt Adj. kufıkın, s. kufıke.
verkehrt Adj. dêlmaşt; verschleißen itr. V. weriyaene (2).
Adj. ters2. verschlossen werden itr. V. cêriyaene (1).
verlangen tr. V. waştene. verschmutzt Adj. qılêrın, s. qılêr.
verlassen itr. V. terkıtene. verschuldet Adj. dêndar, s. dên.

187
verschwinden itr. V. vindi biyaene. voll Adj. pırr;
versprechen tr. V. pers cı daene. Adv. sılxet.
Verstand — aqıl; voll mit … — pırrê …, s. pırr.
m. aqıl; volljährig Adj. reşid.
m. fam. vollkommen Adv. tam.
verständnislos Adj. zerreteng. Vollmond — asma pırrphoncêse, s. asme.
verstecken tr. V. wedardene (2). vom Herzen Adv. zerri u can ra.
verstehen itr. V. sare kewtene; vom letzten Jahr Adj. pêrarên, s. pêrar.
itr. V. ser şiyene. von jetzt an — nae ra tepia, s. nae.
verstreichen itr. V. ravêrdene (2). von Kräften verlassen werden itr. V. çhokê xo şikiyaene,
versuchen tr. V. kerdene (2). s. çhok.
versuchen Gewalt anzuwenden tr. V. xo era cı untene. von Neuem Adv. newede, s. newe.
verteidigen tr. V. mudafa kerdene. von unten Adv. bıne ra (1).
verteilen itr. V. vıla biyaene (1); von wegen! Interj. de!3.
tr. V. vıla kerdene. voneinander trennen tr. V. cêrakerdene.
vertrauensvoll Adj. ebe itımad. vor — nae ra, s. nae;
vertreiben tr. V. perrnaene. Adv. raver;
verurteilen tr. V. hukım pıradaene. m. ver.
Verwandte Pl. mordemi, s. mordem. vor … Postpos. ver.
Verwandter — mordem (2). vor Angst Pl. tersu ra, s. ters1.
Verwandter durch Heirat m. xınami. vor sich hertreiben tr. V. xo ver sanıtene.
verweigern tr. V. lec kerdene. vor vier Tagen Adv. betırperarey.
verwöhnt Adj. nazli. Vorabend — cemê soni, s. cem1.
verwundert Adj. sasxun. voraus Adv. ravê.
verwünscht m. ondêr. vorausgehen itr. V. era cı ver kewtene (2).
verwüstet Adj. xan u xırabe. vorbeigehen itr. V. ravêrdene (1).
verzeihen tr. V. ef kerdene. Vorbereitung m. tıdarek.
verzichten tr. V. ferağat kerdene. Vorbereitung treffen tr. V. tıdarek diyene, s. tıdarek.
Vieh m. mal (1). vorerst — na deqa, s. deqa;
viel Adv. jêde; Adv. na lınge;
Adv. sılxet; Adv. na sate.
Adv. xeylê; Vorfahren m. pi u khalık.
Adv. zaf. vorgestern Adv. perey.
viele Adv. nêçe. Vorhang f. perda.
vielleicht Adv. belkia. vorher Adv. o ra raver;
vielmals Adv. çand rey. Adv. raver.
vielmehr Adv. jêdêri. vorletztes Jahr Adv. pêrar.
vier — çar. vorn m. ver.
vieräugig Adv. çarçısme. Vorrat m. punağın.
Viertel f. mala; vorvorgestern Adv. perarey.
Num. çeyreg. vorvorletztes Jahr Adv. betırpêrar.
vierzehn — des u çar, s. des. vorwerfen tr. V. vıle ra kerdene.
vierzig Num. çewres. Vögel m. theyr u thur, s. theyr.
violett Adj. laciwerd. Vöglein f. milçıke.
Vogel — theyr. völlig Adj. temamiye ra;
Vogelwelt m. theyr u thur, s. theyr. Adv. bıne ra (2).
Volk — sar (1);
m. mılet.

W - w
Waage m. teraji. Wade f. peyeke.
Wabe — pêtage. wagen itr. V. thawraene.
wach Adj. hayig. wahnsinnig Adj. xêğ.
wachen tr. V. pitene (2). wahr — raşti, s. raşt;
Wachs f. momi (1); Adv. raşti.
m. çêç. wahrnehmen tr. V. khav kerdene, s. khav.
wachsen itr. V. rewiyaene. Wahrnehmung m. khav.

188
wahrscheinlich — ez vaci, s. vatene. weich Adj. nerm.
Waise Adj. sey1. Weide m. ware (1).
Wald f. geme; weiden itr. V. çerdene.
m. bırr. weiden lassen tr. V. çıraynaene.
Wallfahrtsort f. jiyare. Weihnachtsmann — Khalê Gağani, s. Gağan.
Wallfahrtsorte Pl. jiyar u diyari. weil Konj. çıke;
Walnuss — goze. Konj. çıra ke.
Wand m. dês. Wein m. serab.
wann Frgepron. key. weinen itr. V. berbaene.
warnen tr. V. hay ra ser daene (1); Weinstock m. rez.
tr. V. iqaz kerdene. weise Adj. arıf;
warten itr. V. sero vındetene; Adj. kamıl;
itr. V. vındetene; Adv. arıfki, s. arıf.
tr. V. pitene (1). weiß Adj. sıpê;
warum Fragepron. qey. Adj. şis.
Warze f. sanıke2. Weißkohl m. lane.
was Fragepron. çı; weit — hira (1);
Fragepron. çık. Adj. düri.
was auch — çı ke, s. çı. weitsichtig Adj. hipermetrop.
was für ein Fragepron. senê. Weizen m. genım.
waschen — şütene. welcher Fragepron. kamci.
Waschmaschine f. makina kıncu. Wellen schlagen tr. V. phêl daene.
Waschpulver m. tozê çamasuri. Welt f. dina.
Wasser f. ağwe. wenden tr. V. açarnaene;
Wasser fangen tr. V. ağwe guretene, s. ağwe. tr. V. çerexnaene.
Wasserkocher m. ketıl. wenigstens Adv. qe ke nê.
Wassermelone f. qawune; wenn Konj. eke (2);
f. qerpuze. Konj. ke, eke (1).
Wasserquelle — çımê ağwe, s. çıme. wenn überhaupt — bıbo, nêbo.
Wasserstoff m. hidrocên. wer Fragepron. kam.
Watte m. pamux. werden itr. V. biyaene (1).
wählen tr. V. weçinıtene. werfen tr. V. eştene (1).
Wärme m. germ. Werkzeug m. hacet.
weben tr. V. ratenıtene. Wert m. qimet.
Webseite m. pelga interneti. wert Adj. delal.
weder …, noch … Konj. ne …, ne (ki) …. wert sein tr. V. pere kerdene, s. perey.
Weg f. rae (1). wertlos Adj. bêqimet.
wegbringen tr. V. berdene; wertvoll Adj. delal;
tr. V. berdene. Adj. hewl (1);
wegdrehen tr. V. çarnaene. Adj. qimetın, s. qimet.
Wege — ra u olaği (3), s. rae. Wespe — phizange.
wegen Postpos. sero. Weste f. yelege.
wegen ... — riyê … ra, s. ri; wetten tr. V. sert guretene.
f. seba … (ra); Wetter — ayam;
Postpos. ... dest, s. dest. m. hewa (2).
wegen … Postpos. ver. Whiskey — viski.
Wegen der Tropfen, der Tröpfelei. f. dılapa. wichtig Adj. muhim.
weggehen itr. V. bota şiyaene; Widder m. vosn.
itr. V. terkıtene. wie — çıturi;
weglaufen itr. V. vaştene; — çıturi ki, s. çıturi;
tr. V. vaz daene. — zê;
wegrennen itr. V. remaene. Adv. se1;
wegtragen tr. V. berdene. Fragepron. senên.
wegwerfen tr. V. eştene (1). Wiedehopf m. diksılêman.
wegziehen tr. V. bar kerdene (1). wieder Adv. newede, s. newe;
wehe Interj. nêbo nêbo, s. nêbo ke. Adv. uncia.
wehtun itr. V. decaene; wiegen tr. V. sencıtene.
tr. V. dacnaene. Wiese f. merge.
weiblich Adj. maykek. wieviel Fragepron. çand;

189
Fragepron. çıqa. Wolle m. pembe;
wild Adj. yabani. m. pırç.
Wimpern Pl. bizangi; wollen itr. V. qail biyene;
Pl. phizangi. tr. V. waştene.
Wind m. va. womit Fragepr. pê çınay.
Winter m. zımıstan. Wort — qese;
wir Perspr. ma1 (1). f. qesa (2);
Wirbelsäule f. mora miyaney. f. xebere (3).
wirken tr. V. tesir kerdene. wortlos Adj. bêqese.
wirklich — raşti, s. raşt; Wortschatz m. ğezna qesu.
Adv. raşti. wovon Fragepron. çınay ra.
wirklich? Interj. hew? wozu — çınay rê, s. çınay ra.
wirklich Part. wule. Wölfin f. deleverge, s. verg.
Wirrwarr f. calavate. Wörterbuch m. qesebend, s. qese.
wissen tr. V. zanıtene. Wunde f. dırbeti.
Witwe(r) Adj. via. wundern itr. V. sas biyene.
witzig Adj. komik. Wunsch f. düa;
witzige Erzählung f. mesele. m. dileg;
wo Fragepron. koti; m. mırad.
Fragepron. ku. Wurst m. sucuğ.
Woche m. hefte. Wurzel m. kok.
wofür — çınay rê, s. çınay ra. Wut — hêrs.
wohin — ... koti, s. koti. wühlen tr. V. kınıtene.
wohin? Fragepron. kata. wünschen — düa kerdene, s. düa.
Wohl f. xêre; würgen tr. V. xenekıtene.
m. bereket; Wüste m. çol.
m. xêr. wütend Adj. hêrsın.
wohnen — roniştene (2); wütend werden — hêrs biyaene, s. hêrs;
itr. V. mendene (2). tr. V. xuye kerdene, s. xuye.
Wolf m. verg.
Wolke m. hewr.

Z - z
Zahl m. reqem. Zement — çimento.
zahlen tr. V. pere cı daene. Zentimeter (cm) m. santim.
Zahn m. dıdan. zentral Adj. merkezi.
Zahnbürste — firçê dıdanu. Zeppelin m. zembil.
Zahncreme m. macunê dıdanu. zerbrechen itr. V. şikiyaene1;
Zahnfleisch m. pudi. tr. V. sıkıtene.
Zahnpasta m. macunê dıdanu. zerbrochen werden itr. V. şikiyaene1.
Zahnstocher m. zelık. zerquetschen tr. V. dawasnaene.
Zazaki m. Kırmancki; zerreißen itr. V. dırriyaene;
m. Zonê Ma. tr. V. dırrnaene.
Zazaki, Zaza-Sprache m. Zazaki. zerrissen werden itr. V. dırriyaene.
zählen tr. V. mordene. zerstören tr. V. rıznaene.
zähmen tr. V. khedi kerdene. zerstückeln tr. V. parçe kerdene.
Zecke m. kercık. Zeugnis — karne.
Zehe m. phozık. Ziege f. bıze.
zehn — des. Ziegel — tuğla.
Zeichen m. isaret. ziehen tr. V. kas kerdene;
Zeigefinger — bêçıka isareti, s. bêçıke. tr. V. untene (1).
zeigen tr. V. era cı musnaene. Ziel erreichen — mıradê xo reştene, s. mırad.
Zeit m. dem; zielen tr. V. nisan guretene.
m. waxt. ziemlich leer — thıp-thal, s. thal1.
Zeitnot f. lerze; Zigarette f. cığara;
m. ecele. f. tutıne.
Zelt f. xeyme. Zigeuner m. Asıq.

190
Zimmer f. oda; m. dem;
m. çıme (1). m. hal (1).
Zimt m. darçin. zuständig Adj. mesul.
Zitrone f. leymune. zuvor Adv. o ra raver, s. raver.
zittern itr. V. lerzaene. zuvorkommend — derdwerdoğ, s. derd.
Zitze m. cıcık; züchten tr. V. weyiye kerdene.
m. çıçık. zwanzig — vist.
Zopf f. gulange. zwängen itr. V. pêrophılojiyaene.
Zorn — hêrs. zwei — dı.
zu — be1. zwei, drei — di-rê.
zu dem Zeitpunkt Adv. o taw (1). zwei Handvoll Adv. mırdosê.
zu Ende bringen tr. V. qedênaene. Zweifel m. guman.
zu Ende gehen itr. V. qediyaene; zweihundert Num. dısey.
itr. V. xeleşiyaene (1). Zwiebel m. piyaz.
zu Ende sein itr. V. qediyaene. Zwilling m. dılet.
zu Fuß Adv. peya. zwinkern tr. V. pıspısnaene.
zu Hilfe kommen itr. V. cı reştene. zwischen … — wertê …, s. werte.
zu jemandem — lewê ... de, s. lewe. zwölf — des u dı, s. de
zu sich kommen itr. V. era xo amaene.
Zucker m. seker (1).
zudecken tr. V. pıradaene.
zuerst Adv. ravê;
Adv. verde.
zufrieden Adj. raji.
zufrieden sein — dest wes biyene, s. dest.
zufügen tr. V. era ser kerdene.
Zug f. tırene.
zugeben — ero xo naene, s. ero cı naene;
tr. V. ero xo naene.
zugemacht werden itr. V. ca diyaene, s. ca.
zuhören tr. V. gos ro cı (ser) naene, s. gos;
tr. V. gos daene.
Zuhörer — gosedar, s. gos.
zuliebe — xatırê cı ra, s. xatır.
zum Aufstehen bringen tr. V. raurznaene (2).
zum Brechen bringen tr. V. sıkıtene.
zum Einstürzen bringen tr. V. rıznaene.
Zum Glück ... m. bereket.
zum Reden bringen tr. V. qesu fiştene.
zum Schämen bringen tr. V. sermaynaene.
zum Schmelzen bringen tr. V. rovılêsnaene.
zum Trinken heben tr. V. xo ser de kerdene.
zumachen (Tür) tr. V. ca daene, s. ca.
Zunge — zon (1).
zur Gewohnheit machen — cı musaene, s. musaene.
zur gleichen Zeit Adv. jü rae de, s. jü.
zur Seite gehen itr. V. bota şiyaene.
zur Vernunft kommen — xo ro gınaene, s. pırogınaene.
zurechtlegen — raşt kerdene, s. raşt.
zurück Adv. peyser.
zurückgehen — peyser şiyene, s. peyser.
zurückkehren — acêraene.
zurückkommen — acêraene.
zusammen Adv. pia.
zusammenfallen tr. V. têkewtene (2).
zusammenkommen itr. V. pêser amaene.
zusammentreiben tr. V. arêdaene.
zuschneien itr. V. cêriyaene (3).
Zustand — hal - kêf, s. hal;

191
192
193
194

Das könnte Ihnen auch gefallen