Sie sind auf Seite 1von 198

:CD

TORONTO 471355

3F

f
in
'
o
CD
->.
r-~

CO

TOROHTO
LIBRARY
,

9fl e g t ft e r

^titufs fittraturjefdiiditt

be§

ttd)f3el)nten §aI)xDunbett6

mit

33 e r ü d" [ t (^ t i g u n g aller Auflagen

Bon

Dr. Hub, ffiroffe.

33 r a u u f d)
tu e i g

Dxud uub Vertag oon griebric^ SJteweg unb So^n.

18 8 3.

inted in Gennany
3( n f ü n b i g u u g.

W\t bcm (fric^eincn be§ 9?fgifter§ ju öettner'§ SitcrQturgejdjtc^lf tft

fttblic^ einem oielfac^cn 3Bcgc{)rcn bc§ ^ublifum§ qI§ auä) betn perjönlic^en

2Bunj(^e bc§ Iciber 5U ixüi) öcrfiorbcncn 3Scrfaijer§ ber fiiteraturgejc^id^te tRed^--

nung getragen toorbcn. Sa» IHegifter rcirb tDejentlic^ baju beitragen, bie 53e;

nu^ung unb boa Stubium be§ epod)cma(f)enben 2ßcrte§ ju erleid)tcrn unb betn=

ielben 3u9a"9 i" ben rocitcften Sreijen ju jc^affen Bermögen. 6§ bcrüdfi^tigt

nlle crfd)ienencn Auflagen, 00m erften unb jiricitcn X^eil bercn üicr, Dont britten

XI)eit mit feinen üier ^btf)etlungen brei ^luflagen, unb ift jomit auc^ für bie

5nt)aber älterer 5luflagen Derwert^bar. So toünj^enawert^ eine 3"f"Tnmen--

fteüung ber Dom S5crtaijcr bcnuljten Cueüen ötelleic^t 9Jiand}cm id)cinen möchte,

mußte toti) im Snterefje beä einf)eitüd)en (£f)arafter§ be§ Siegifter» baüon ab-

gelesen werben; toörtlid^ citirte Dueüen ^aben jeboc^ ^ufnaf)me gcfunben.


/\^

9i e g i ft e r

3"

|tttttcr'5 iPiteraturgffdjidjte

bC5

adjtjefHtteu gaDrljunbcrf^.
,

9ft e 9 i ft e r

^u

iptttiicr'ö ffitcraturjtfdjidjte

be§

ttd)f5ef)nfcu 3af)rf)unberf6

mit

Scrüd'fid^ttgiiit^ aller Slitflagctt

Dr. RuJi. (iroffe. ^A

33 r a u n f d) lü
c i g

3)nt(i uiib iH'vlag tion J^riebvid) 33teliicg unb «Sotjn.

18 8 3.
v-^H

?H

^Ile 5Ked)te bor bei; alten.


..

%
2:^omtt§ mit IV, 392 ff., 392 ff., 390 ff.; al§ ^f)iIofopp92, 392, 390; al§
®ef(^id)t§f%eiber 393 ff., 393 ff., 391 ff.; (Sinflufe 2Bin(feImann'§ unb
.^utne'ä auf if)n ibid.; fteüt ben 23egriff be§ {jiftorifcficn ^rQgnati§mu§
feft 394, 394, 392 ; % gKöfer'§ Uvt^eil über il}n (6.) 395, 395, 393.

„mHüaY-, (5r3ä{;Iung bon Xiecf VI, 432, 432, 433.


„25er Slbcttiiflang" öon Sob V, 345, 345, 343.
,,2)tt§ «tficnblicb" öon ©oet^e V, 229, 229, 228.
„Slb^onblunn übev beutfi^c SBoufunft" öon ®oet()e VI, 120, 120, 120.
„5(l)^anblun(} über bie (Süibens ber meta^)^t)ftft^en SBtffcnfctiaftett" öon
m. m-nbclSjorjn IV, 226, 225, 225.
„2lb^aubhtng über btC fieibenfc^often" (* Essay iu the natuie aud cou-
duct of passion) öon ^utf^efon I, 407, 407, 407, 392.
„Stbljaiibliing über bie DW öon .«Berber V, 33, 33, 33 unb 47, 47, 47.
„2(b^aubluug über bcn ©ctbftmorb" öon 2)aö. §ume I, 431, 431, 431, —
;,2(bI)onbtttng über bie SJcruuitft a(§ awingcitbc «^ü^rcrin in 9ieIigion§=
focfien" (* A discourse concerning Reason with regard to reli-

giou aud revelatiou) öon gfjubb I, 403, 403, 403, 388.


„2(b^onbatng über bie 2:«gciib" öon ®^afte§buri) l, 194 ff., 194 ff., 194 ff., 188 ff.

„Wb^ttttblung über beit Urf^rung nnfcrer ^becn öon ©c^ön^eit unb


^ugcnb" (* An inquiry into tlie original of our ideas of beauty
and virtue) öon §utfd)efon I, 407 f., 407 f., 407 f., 393 f-

„Stb^anblung öon bcn öerftfiiebcnen Sehnten ber SiJloIerci" öon 5}teng§


IV, 444, 443, 441 unb 448, 447, 445.
„3lbf)anblnng öon ben üorne^ntften SSo^rfjciten ber notürlit^en ^Religion"
öon 9lciniaru§ IV, 63, 63, 63.
„9(b^onblnng öon ber freien Itntcrfnt^nng be§ Äonons" öon Semler
IV, 295, 294, 294 unb 296, 296, 295.
„^ie Slbnteicrung" öon S. ^löfcr IV, 377, 377, 375.
„Stbletnnng ber auSgefprengten SJcrreumbung" 2c. öon ^o^. ?OiufQu§
III, 48, 46, 46.

„Abrege de l'histoire universelle" öon 5Boltairc I, 432, 432, 432, —


j,9Ibri^ ber (JJefi^iti^tc ber europnifdjcn Stoatcn" öon Spittler Vi, 349,
349, 350.
Oicgtftev }u v et tu er.
j^
2 SRegifter.

„1>tt 2(bf(i^tcb", Srauerjpiel bon %\ed VI, 432, 432, 433.


„Absolon and Achitophel", Satire üon Sr^ben I, 95 f., 95t., 95t.,
69 t.

„Absurda Comica ober: ^crr ^ctcr ©qucnj" tion ©r^p^iul m, 178,


175, 171.
„Aecordee du Village", ÖJemöIbe öon (Srcu',e II, 418, 418, 392.
„3rd|iUeiö", epiicf)e§ l^rucljftüc! Oon ©oetfjc \I, 279 t., 279 t., 280 t.

„2tbom'§ crftc^ Grwac^cn witb fcligc 9iädjte" öoit 5QflaIer WMex V, 273,
273, 272.
«rbbtfon ttl§ a5üf)nenbi(!^ter I, 258 tt-, 258 tt-, 258 tt-, 252 tt- ct. and)
cngliict)e ßomöbic; jcht Goto; ?)IqcquI^ über Gntttel)ung bettelten unb
Urt()cU bariidcr; Erfolg unb 58cbeutung be§ l^ato 259 t-, 259 t-, 259 f.,

253 t.; ^i-'iiif ''fr Scttgenoijen. — Ucberjc^ungcn 260, 260, 260, 254.
?l(§ 53ütar(iciter bcr cnglijdjen mornlijdjcn 2ßoii)enid)ritten : amStotlcr
274 tt-, 274 tt-, 274 tf., 264 tt- ; am gpectalov 279 it., 279 tt-, 279 tt-, 269 tt.

unb 287, 287, 287, 278 ; am Sree = (Tpolbcr (polttit^c Seittd^rift) 289,
289, 289, 279.
über ben engltjcljen Öelb-'9)krft I, 385, 385, 385, 270 (6.)-
„Slbciflbömott" öon lolanb I, 178, 178, 178, 170.
„Stbelc unb 2:^eobor", 'Vornan üon Wab. OienliS II, 461, 460, 460, 429.
„«bler unb 2:ouöc" üon ®octf)e V, 133, 133, 133.
,,3tbom'5, «cnu§, S^erntg Urania" oon naUx ^Jlüücr V, 285, 285, 284.

„Stbroftca" oon ^^»eiber V, 57, 57, 57 unb 101, 101, 101.


„Adresse auxBataves sur le Stathouderat" 0on5RirabeauII, 581 tt-,

579 tf-, 579 tt-,



„^tc abriatiti^c JKofomunbe" üon ^I). ü. Seten III, 157, 154, 150.
„Stc^nlit^fcit ber mittfcrcn eng(ifd)cn unb beutfd^cn $)id^tfunft" üon ^erber
V, 41 t-, 41 t-, 41 t- unb 50 t-, 50 t-, 50 t-
„3(eltcfte Urhinbc be§ 3)Zcntd)engctt^fcd)t-ii" oon f^erber V, 66, 66, 66.
„5{efop", Suttipicl üon 2>anbrug^ I, 127, 127, 127, 118.
5teftl)ctif, ^(ntängc bertelben in Seuticfilanb burcf) ^I. @. 58aumgarten
IV, 84 tt- , 84 tt- , 84. ; ^Begrift unb Umtang ber 5lettt)etif bei if)m 85,

85, 85; 58aumgarten'§ SBebcutung 86 tt-, 86 tt-, 86 tt-, jein Sd^üler


unb 9lad)toIger ®. 5. 5Jlcter 89 t-, 89 t-, 89 t- ; in Solgc ber Süden in
ber beutid}cn 'J(ett()cti! gewinnt ber f^ransote Satteuj jeitweilig fjerr--

td)enben Ginfluß 90, 90, 90 bia S. ^Ib. «ci^legel ber jungen 9.Bit)entc^ntt
eine neue 9iid)tung giebt 91 t-, 91 t-, 91 t-; Gintlui; ber englijd)en
%bralpt)iloiopt)cn aut bie bcultc^e 'iletttjcti! unb ^btd)Iufe bcr pt^diolo;
gijdjcn "Kettl^tit burd) fiant 93, 93, 93.

2tcftf)Ctit, 5]icnbeI§toI)n'§ Stubium berfelben, et- bieten IV, 219 tt-, 218 ft-,

218 tt-

3lcft^cttf, Sd)iIIer'§ Stubium bertelben unb jeine SSebeutung tür bie ?(cttl)eti{,

ct. Sd)inev IV, 155 tt-, 155 tf., 156 tt-

3lcfHctit unb Ännftwtffcnfdittft, ilBinctelmann'ä Ijerüorragenbe £tel;


lung in bcrjelben IV, 405 tt-, 4ü4 tt-, 403 \\. ß. ü. ^ageborn unb
atcgifter. 3

JR. ^eng§ al§ ßunftäftfietücr, ©d)n)äd)cn unb 5!)langel(;aftigfcit i^re§


ßunftibca(§ IV, 440 jt-, 439 jf-, 438 ff.; SSerfcnnung bcr fünftlenj(i^en
©tUuntcrfd^icbc il)rcrjeit§ 444 ff., 443 ff., 441 ff.

9tcftl)ctit, ))fQcl;o(ogtfc()e in ©nglanb, Anregungen baju I, 439, 439,


439, 415; foi-tgcfü^rt unb au§gebilbet burd) Surfe I, 440 ff., 440 ff.,
440 ff., 416 ff.; föerarb unb ,<gome 442, 442, 442, 418; S^Wäc^en unb
Sdjronfcn berjcltien 443, 443, 443, 420.
„Aesthetica" bon 11. &. 33aumgarten IV, 85 ff., 85 ff., 85 ff.

„?tcftl)ctif in cincv 9?u^" öon Sd)5naic^ IV, 589, 588, 586.


„Aesthetica in nuce etc." bon .^amonn V, 313, 313, 311.
3Jüman bon äßiclanb IV, 476 ff., 475 ff., 473
„9(gotl)0tt", ff.; (Seic{)icf)tac^e

«ebeutung bc§ 9ioman§ 478 ff., 477 ff., 475 ff.


„9tgne§ SBcriittUcriu", ®vania bon *2;örrtng V, 400, 400, 397.
„9tOVtVVi«ß"r brmnatijdjer (gntmurf ®d)i((cr'ä VI, 312, 312, 313.
„55a§ af(ibcmifd)c Selicu be-S 16. ^a^r^uubcrtä" (6.) bon ^Ijolucf III, 38,
36, 36.
„2)cr ofabcmifd^c JHomau" bon S^appel III, 162, 159, 155.
„Wfabcmtfdje hieben iibcv bcit Gnttuurf ber Philologiae antideisti-
eae ete." bon '•:ßfQff III, 266, 262, 257.
„2«arfo§", 2:raucriptcl bon ^rtebr. 6c^IegeI VI, 448, 448, 449.
SBalcntiit mUtti, (Segner ^ufenborf'§ III, 93, 90, 89 unb 101, 98, 96;
©d;riftcn: „Compendium furis naturae orthodoxae theologiae con-
formatum" 93, 91, 89; „S)i§t)utation über d)rtflHd)e ?ßf)iIofopf)ie" 97,
94, 92; ..Jmlovu xcmna'' 39, 37, 37.
„Alceste", D^jer bon ©lud IV, 627, 626, 624.
„5«cttiiobe§% Strauerfpidentiourf bon Scffing IV, 502, 501, 499.
, Xragöbie bon Ciioal) I, 102, 102, 102, 92.
25'9Ucm6crt , Mitbegrünber ber (Sncl)flopäbte II, 347 ff. , 347 ff. , 347 ff.,

332 ff.aU 9]Jat^cmatifer 348, 348, 348, 333 „Traite de l'Equiübre


;
;

et du Mouvement des Fluides" „Eeflexions sur la cause generale


,

des Vents"; 349 f., 349 f., 334 f.; „Discours


al§ ^^itofopt) 349 f.,

preHminaire" 348, 348, 348, 334 unb 349, 349, 349, 335; „Essai
sur les Elements de PliüosopMc" übrige ©djriften feine „Eloges" ; :

351, 351, 351, 337; „Sur la destruction des Jesuites" 556, 554,
554, 558; 3ufommenwirfen mit ©iberot 277, 277, 277, 264; ßitde
ou§ feinen «riefen 352, 352, 352, 337; perfDnUd)er (Sf^arafter 349,
349, 349, 334 unb 351, 351, 351, 337.
SnetoV^tteit, rcligiöfe (^ejeüidiaft III, 258 ff., 254 ff., 249 ff.

„2Uc£t§ unb 2)ora" bon (&oett)e VI, 224, 224, 225.


„9Uftevi", itaUenifc^er 2;ragöbienbid)ter II, 564 f., 562 f., 562 f., 525 f.;

feine ^jolitif^e ©d)rift : „lieber bie Surften unb bic Söiffenfc^aften" ibid.,

feine S^ragöbien unb fein (Sinflufe auf Stalten 565, 563, 563, 526.

„SUfreb", 9Jta§fenfeftipieI bon Sfiomfon; entf)ält ba§ 5ßoI!§l{cb: „Eule


Britaunia" etc. I, 535, 535, 536, 510.
„2(lfreb", 9loman bon .'gaüer III, 353, 349, 342.
1*
4 ateflifter.

Algarotti, „Newtoniasmo per le Dome" II, 557, 555, 555, 519.


„Allee de Sylvie", Suj'tipicl öon % % Sloufjeau II, 495, 494, 494, 463.
X^ic SrUegortc tu bcr Iitlbcnbcit ftunft IV, 561, 560, 558 unb 579 f.,

578 f, 576 l utib VI, 290, 290, 291.


Srilcgoric in ÖJoct^c'§ antififircnbcit 2)ic^tunaen VI, 283 ft-, 283 \\.,

284 unb 289, 289, 290.


jj.

„SrUegro", föcbtd)! öon ^3ü(ton I, 60, 60, 60, 54.


„^cr oUcrfoftbarttc ®d)n6", vnvobtftiid)c§ Sßoripiel üoii ber Dlcubcriii

III, 376, 371, 364.

„Slücrncueftc 9trt jur retneu nub galanten ^-poefic ^n gelangen" Don


^teitincittcr III, 203, 199, 195 uub 206, 203, 199.
„All for Love", ^ciudcituiui ©(jafejpcare'ä „'Jlntoiiiu§ uub ßleopatvu"
biird) Svl)bcit I, 93, 93, 93, 89.
„3nigcntcine JBctiadjtungcn über btc Ü^rtcöe ber Xljtcre" üon 3Unmaiuä
IV, 49, 49, 49.
Slügentctne ^eutfri)c SPiDHotfiel, SfiMt^))^'!*, I)erau§gcgelH'n üoit gi. ^licolni
IV, 197 il, 196 \\., imb IV, 260, 259, 259;
196 ff. .Gritc 'Qolc^c lüö

jum %\{)xc 1792, 93Htavt)citer 198 f., 198 f., 197 j- ;


9i'iii)id)l(ic()e 5Biv-

bcutuitg bor Si'iti'i^viit 199, 199, 198; 'ü)x retifliöicv uiib p()iloiopI)iid)i't

8tniib|nuift 200, 199, 199; öon 1792 bis 1806, ätücitc goliie, "Jlnarino

gegcn fie 204 f., 203 \., 203 f. ; er)d)oiitt jpntcr unter bcm Xitel „Tccue :

"itagemeine '3)eutjd)e 33ibtiott)c!" IV, 199, 197, 197 unb 204, 203, 203.
„9(Ugetueiuc il?aturgcfd)ttf|te be'5 ^intmelö" (5lo3mogottie) üon 5?ant
IV, 268, 267, 267.
„StUgcmetne 5){eMi|ion bci?' gefammten ©if)nt= »tnb Gr^ie^nugöwefen",
Seitjc^vift lioii (fampe IV, 324, 325, 325.
„9l(monfnr", erjät^lung Doit 2:iecE VI, 432, 432, 433.
„9(Iiuira", Cper Don .«gäubel III, 205, 201, 197.
„1)ic mptn'% ö)cbid)t üou (gaüer III, 352, 348, 341.

9((tbeuti(()e :iittcratur unb ^tjUotogie burt^ bte 9iomanttfcr tnS fieben


gerufen VI, 451 fj., 451 |f., 452 jt-
Sntbcutfcfie ^f)t(Dtogie, ©runblage bon ^erber gelegt V, 42, 42, 42.
9ntcrtl)njnön)ifi"cufct)af t , beutjdje, 'ilufblüljen berjcUien mit ber clajjijd)en

SJiteraturepod)e VI, 337 f., 337 f., 338 f.

2((tertt|untsifi)rfd)uugen in (Snglanb burd) Stuart unb 92etiett I, 460,


460, 460, 436.
Sntcrt^nntäiütffenfdiaft unb =Stubteu tu ©ugtanb uor SBeginn be§ pnrt=
tanifd)en SBürgerfriege^^ I, 17, 17, 17, 14 unb SSevnadjlöjfigung ber;
jclbcn wät)renb be§ Krieges 18, 18, 18, 15; mieber angeregt burd)
Sotütt) I, 452, 452, 452, 428.
2lmabi§rontanc III, 152, 149, 145; beutjd)c Ucbcrjetjungen bcs 'Jlmnbi»
153, 151, 147.
„9lmclia", llJoman uon gielbitig I, 482, 482, 482, 459 unb 485, 485, 485,
462.
„Ami des hommes" Hon ''J)iiriibeau II, 265, 265, 265, 252.
SHegtftcr. 5

„Amour de Dieu«, ^IWjanblunn toon 58oltatrc II, 191, 191, 191, 179.
„9Im|>^ttr»)on", «uftjpid Don 55r^bcn I, 113, 113, 113, 104.
„Stmljntoö", eicflic öon ®oet{)C VI, 22G, 22G, 227.
„5rml)ittor", afoman üon Sol). ^ufl. ef)erl)arb IV, 259, 258, 258.
, aSertr)eibi(iun(?§jd)i-ift Slolanb'g I, 174, 174, 174, 166.
3(itafreonttfcr: ®Ieim, Uj, ®ölj, Stubnif IV, 104 f., 104 f., 104 f.; .^agc--

born, tJ. SBcifee, 2ej|ing, 3f>d)iii;iä, G- ö. ßleift, ßroncgf, ©evftcnbcrg


106 i, 106 f., 106 f.

Stitolrcontifrfjc 35ic^tunfl IV, 104 ff., 104 jf., 104 %• Uifprung unb ^a=
rafter berfelt)en IV, 104 f., 104 t-, 104 t. unb 108, 108, 108; nur eine
öorübergctienbe (Spil'obc ber beutj(!^en Öttcratur, Angriffe, ßritif ber
anafreontijd)!^ ^jii^tung 108 f., 108 f., 108; |elbft il)r Urheber ©leint
104 ff.,
104 ff;,
104 ff.
jud)t anbete 58a^nen 110 f., 110 f., 110 t-

„Analyse de la Femme" öon ©oint ßambevt II, 397, 397, 397, 382
^'

unb 399, 399, 399, 384.


„Analyse de l'Homme" Don ©aint-'Öambert II, 397, 397, 397, 382.
„Analyse de la Soeiete" öon ©oint=2amtiert II, 398, 398, 398, 383.
„Analysis of Beauty" üon ipogart^ I, 457 ff., 457 ff., 457 ff., 434 ff.
„9tjtaftafta", 3tomau üon §einfe V, 304, 304, 302.
„The Anatomist or the shame Doctor", Suftjpiel ton 9laben§croft
I, 120, 120, 120, 111.
„L'Aneien Regime et la Revolution" öon Xocquebille I, 593, 591,
591, 551 (6.).
Slnbcrfou, Crganijator bc§ greimaurerorbcng in ßnglanb I, 221, 221, 221,
214; fein (Jonftitutionenbuc^ (TOe ^flictiten, Old Charges) ibid. unb
217, 217, 217, 209; 222, 222, 222, 214 unb ßitate barau§ 228 ff.,

228 ff.,
228 ff.,
224 ff.

Slttföngc i»c§ 2)ci§mu§ in engloiib cf. biejen I, 29, 29, 29, 26.
Stnföngc ber fronsöfift^cu D»)pofitton§titevotur II, 24 ff., 24 ff., 24 ff.,
23 ff.; burd) Senelon ibid., Sßauban 35 f., 35 f., 35 f., 33 f. unb
»oiSguiüebert 37 f., 37 f., 37 \., 36 f.

Stnfänge ber S?ontM«^cu ^^itofopljie IV, 263 ff., 263 ff.,

263 ff. cf. ^ant.


Stnfänge ber 9iomatttifer in 2)etttf(^Uttb VI, 427 ff., 427 ff,,

428 ff.

1. Gpo(i)c: Mmälige gegenseitige ^nnä^^crung ber gü'^rer ber romantijd^en


©^ule : ^luguft SO. ed)legel VI, 427 ff.,
427 ff., 428 ff. ;
^friebr. ©d)legel

428 ff.
, 428 ff.
, 429 ff. ; %M 430 ff. , 430 ff. , 431 ff. ; greunbfc^aft
5S;ied'§unb ber beiben ©d)legel; ^nbere. Cor allen ^loöaliS, ©c^eüing,
©teffen§ fc^Uefeen fid) if)nen an (Srünbung ber Qcitfc^rift „?Itf)enäuni"
;

VI, 435, 435, 436; Qurüdfallcn ber neuen ©djule in bie <Bä)'mää)i ber
©türm-- unb Srangperiobe, fitjarofterifti! biefer ©d)h)äd)e; f^i(^te'§ miti
telbarcr (Siuflufs auf bie ©d)ule 436 , 436 , 437 ;
gricbr. ©^legel'S plji--

lofopljif^eö S)ognta öon ber fd}ö))ferifd;en ^^J^antafie; biefer ^jtjilofop^ifd)^

^joetijd^en 5ßt)antoftif entf))red)en brei 9{id)lungcn ber ©d)ule:


6 Ülegtftev.

1) bie ^oefie bcr 9)tctnt){)Qfif — ))oettfircnbc ^laturpf)ilojopt)ie — ortet

aÜmälig in 5Jlt)ftit qu§: SSertvcter bicjer ^lic^tung ^^oboliä 438 f.,

438 f., 439 f.; ©d^cüing 440, 440, 441; Xtcd 441, 441, 442.
2) ^Dcjie bcr Gtt)i!, fittlidjc Seite bcr Sioniantif: S^^ie^r. ©(i^lcgel mit
feiner „Cucinbc".

3) bie ^oefie bcr ^oejic, funftt{)corctiic(K Seite: griebr. ©d^tegct:


„©ejprärf) über ^oefic" 442 f., 442 f-, 443 f. ; 'Mug. 9Bil^. ©d)legel

„^ßorlejungcn über bramntijc^c ftunft unb Sitcratur" 445, 445, 446


bie 58ermijd)ung ber einjclncn Äunftarten mad)t jirf) breit 444 '].,

444 445; ba§ ^)Mrcf)en mit


f.,
5ßorIiebe gepflegt; bie Stonie bei ben
9iomantitern 445 f., 445, 446 f.

2. 6poct)c: Söenbung mit bem ^a\)xe 1799; ©trcben na4Sd)öpfung einer


^JlQt^ologie für bie moberuc Si^tung 446 ff., 446ff.,'^47 ff.; ©d^lcier--
madjer unb 5iotiQli§ übertragen juerft biefe Sbfen auf bie c^riftlid)e
9ieligion 449 f., 449 f., 450 f. bie crftc Gntwicfclungsftufc be§ boburd^
;

entfte^enben fogenannten poctifd)cn ^lattjolicisniua burd)ou§ frud)tbringenb:

1) für Grforfdjung bcö beutfdjcn 53iitte(alter§, oUbcutfd)e ^I)ilologie


451 f.,
451 f., 452 f.;

2) für romanifd)c, übcrt)aupt für ücrgleidicnbc Literatur-- unb Sprtt(i^;

gcfd)i(^te 452, 452, 453;


in if)rer ineitcren ^ntwidctung ou§artenb:
Sßerfjeug ber rcügiijfcn unb politifdjen Steattion 453 f., 453 f., 454 f.;

^rutj barüber (S.) 455, 455, 456.


3(jtgriffe SBfatfmorc'^ uni» 6oUier'§ ouf bo» cttglifd^c ^ud^tfofc SBüIjucu^

wcfeit I, 122, 122, 122, 113; SlMrfung berfclbcn I, 124,124,124, 115.


„Anima mundi" Don 6t)arlc§ 5ßlount I, 41 f., 41 f., 41 f., 33 f.

„Einleitung, ®cbtt^tc ju fertigen", 2. 2;^cil ber 2;ic^tlet)rc ®ottfc^eb'§


III, 365 f., 360 f., 353 f.
„5tn(cttuttg jum SBrtcfftfireiben" üon ®cßert III, 416, 411, 404,
„?(nmcrfuttgcn ü6cr baö Sfjeatcr" ton Sac. Scnj V, 245, 245, 244.
„Annales historiques" üon St. ^ierre n, 86, 86, 86, 75.
„Annual Register", 3"tic()'-"iit Oon 58urfc unb S;ob»lel) I, 378, 378,
378, 363.
„Annus mirabilis" toon ®r^ben I, 95, 95, 95, 71.

„Slnrcbe on meine Jcinbc" üon 5lf)oniafiu§ III, 107, 104, 102.


„5tn einen jungen 3rc«"^f «^^ cf f'^^ ^cr 2S5c(tnJci§^cit wibmctc", ®c;
bid)t öon Sdjider VI, 177, 177, 178.
„9rnftd)ten öom ^Jiicberr^etn" uon ®. Sorftcr VI, 363 ff., 363 ff., 364 ff.

S(ntf)oIogtc Sc^iUer'ö V, 368 ff., 368 ff., 366 ff.

„5tntit unb SDJobern", '^luffatj üon ®oct(K VI, 77, 77, 77.
„2)ic SIntife an ben norbifrficn ä\Jnnberer" (6.), ®ebid)t uon Sd)iüer
VI, 180, 180, 181.
SInttItfircnbe tHidjtnng ai^ altgemciner Bcitjng bei- letjtcn ^o^r.^c^ntc
bci< 18. 3äcnlnm§ VI, 265 ff.,
265 ff.,
266 ff.

Slntif if ircnbc J)iit(|tnno ö5octl)e\^ in '^tim:


Üicgifter. 7

1) auf bilöciibc ftuiift VI, 207 ']]., 207 ff., 208 ff.;

2) auf i)vamaturgifc()c 53cftrcbungcu 271 ff.,


271 ff.,
272 ff.;

3) auf feine eigenen Xid)lungen 270 ff., 279 ff.,


280 ff.

Wnttfiftrcnbc ftHufttljcortc 0)oct^c*§ unb ©diiücr'^v cf. Sd^ifler


unb (Soetlje VI, 205 ff.,
205 ff., 200 ff.

Slntififircnbc Dramen unb bramattfr^c öiittuiirfc SdjiKcr'S VI, 295 ff.,

295 ff., 290 ff.

„Antimaeehiavel etc." Don giifbvid) II. IV, 17, 17, 17 unb 21 f.,

21 f.,
21 f.

„Anti-Ovid" bon SIBtelanb IV, 405, 404, 403.


„Antiquae pervulgatae de quatuor monarehiis senten-
et
tiae etc." üon ^an III, 302, 298, 293.
„Antiquities of Athens" üon ®tuait unb 9tcl)ctt I, 460, 460, 460, 436.
„Sinton »Jcifcr", Vornan öon Si. m. 531orilj V, 413, 413, 410; 260, 260,
259 unb VI, 119 f., 119 f., 119 f.
^ntonXlUiäf, ^crjog üo« SBiaunfrfihictg 58erfaffer öon: „®ie ©urc^? :

Ieud)tige ©tjrevin" unb „Dctaüia" III, 158 f., 154 f., 150 f.

„®cr mxtviit bc§ neuen itt^rljunbcrtä" , Öiebid)t öon ©dritter VI, 291,
291, 292.
Jln SÖU^cImiwc", eiegte bon 6. ö. ^eift IV, 111, 111, 111.
«^jclt über 9tc>uton (6.) I, 20, 20, 26, 23.
„Apendiee ä la Educaeion populär" öon 6am)3omane§ II, 568, 566,
566, 529.
„Apologie de l'abbe de Prades" bon ©ibevot II, 326, 326, 326, 313.
„2())ologic ober ©c^u^fd^rift für bie «ernünftigc« SBcre^rer i^otte^"^
bon 9Jeimaru§ IV, 49 ff., 49 ff., 49 ff.
„Apology for my life", ©clbftMograpt)ie üon 6ibt)cr I, 263, 263, 263,
257.
„Appeal to Houour and Justice", ^JoUtifc^e ©d^vift S)cfoe'§ I, 302,
302, 302, 292.
„SIrogpeS unb ^ont^ea" öon 2BieIanb IV, 473, 472, 470.
STrcauflcli, 93lörbcv äBindelmann'ä IV, 439, 438, 430.
„Archaeologia pMlosophiea" üon 58urnet I, 37, 37, 37, 31.
Wrd^Ucftouifc^e ©tubicu ber ©nglänbcr, begonnen bon ©tuart nn'ö 9les

bett, toM)e bie „Antiquities of Athens" I)erau§gaben ; ©vünbung ber


Society of Dilettant!, itnb §crau§gabe ber „Joniau Antiquities"
I, 400, 460, 460, 436.
„5trbtng^etto ober bie grürftic^eu ^nfetn", Ütoman bon §cinfe V, 293 ff.,

293 ff.,
293 ff.,
291 ff.

2''2(rgcufou , :f)olitifd)er ©d)rtftfteßev gran!reic^§; feine „Considerations


sur le gouvernement ancien et präsent de la France" II, 88 ff.,

88 ff., 88 ff., 77 ff.; al§ 93iinifter, fein ©turj 90, 90, 90, 79;
iüeitere ^löne burd) feinen 2;Db bereitelt 91, 91, 91, 80; S)'^Ärgcnfon
über bie gebrüdte Sage ber unteren klaffen 5rnn!reid)§ (S.) II, 77 f.,

77 f.,
77 f., 06 f.
8 ategtfter.

„Striobnc oiif 9Jojo§", Gantate üoii ©eritenbert? V, 103, 103, 103.


Strtonfogc, bearbeitet tioit ben beiben Sdileget unb 2:iecf VI, 442, 442,
443.
„2triftipp", Ütoman üon SIMelanb IV, 480, 479, 477.
9tnftotc(c§' ^octif 6ct Scffittg IV, 528 )., 527 t-, 525 t-

Cper oon ©lud IV, 628, 627, 625.


„9trmibfl",
„2trmtmu§ unb 2^^U5inc(bo", 3ioman üon 6a§pav ü. 2o{)enftein III, 159,
156, 152.
Strnolb, ^ietift III, 63 ^., 61 ff., 61 jf-: „^o§ evfte gHorteittium« ,
„bie
elfte ßiebc" 63,61, 61; „S5a§ ©e^eimmfe bcv göttti^n ©op'fiie"

„Äe^er-- unb ßitcf)ent)iftone" ; ^öebeutung unb SBirlung betjelben, Uttt)eite


barüber 64 ff., 64 ff., 62 ff.

Arsene-Houssay : Galei-ie de portraits du dix-huitieme siecle (6.)


II, 311, 311, 311, 298.
„Saftattfr^c Söanife", Ponton oon ^nfelm Don Sieglet III, 161, 158, 154.
„Stfträa", (Scf)äferroman b'Uerf^'ä III, 154, 150, 146.
„Astraea redux", ©ebid^t öon 3)t^ben I, 84, 84, 84, 68.
„Slt^enöum" , 3fitfcf|rift , Crgon bev romantifc^en ©d)ule VI, 435, 435,
436.
„9tui^ eine ^^ifofop^ie bcr &e^äiiä)te jur 83i(bung ber 9Wcnfd|^cit"
Don Berber V, 69, 69, 69.
9tufgcflörtcr 2)e§)jott§mu§, Sefinition beffelben IV, 165, 164,
164.
3tuf9eflärtcr 2)eH)otismu§, treibenbet 3w9 i'cv 3"t ju bemfelben IV, 79,
79, 79.
Stufgeflörter ^c§^ott§mu§ ^riebric^'§ II. «nb 6tnipirfung ouf ötefc
beutft^e dürften IV, 165 ff., 164 ff., 164 ff.

Sc^wäi^en unb S^ronfen be§ oufgeHärten 2)eäpi)ti^mu§ 171 ff., 170 ff.,
170; burd^ 1) 5)langcl an ^3olitijct)cm ©inn im SSoIfe; 2) bie Gnge be§
gefeüj^aftlic^cn unb gamiUcnlebcn§ 172 ff., 171 ff., 171 ff.; ®egenfä^e
t)ierju in Gnglanb unb ^^i-'iiifreic^ 174, 173, 173. SBeibe 9Mngcl prägen

fi^ einerfeit§ in unHaren ^geftrebungcn, anberer)eit§ burd) fat)(e§ Woxa=


lifiren in aBiffenjc^aft unb ®ict)tung au§ 174 f., 173 f., 173 f. fieffing'^

Kampf bogegen.
„55te Stufgeregten", ßuftfpiel öon ©oetfie VI, 108, 108, 108,
9tnfre§ne, Sd^aufpieter II, 410, 410, 410, — . ©oet^e über it}n ibid. (6.).

„auguft im Söget", ©ebic^t öon König (6.) III, 191, 187, 183.
b'3tu(noi), ©räfin, t)ert)orragenbe 5)lörc^cnbicl)tcrin n, 57 f., 57 f.,

57 f.
-.
„2(ureng=3ebc", 2;ragöbie t)on ®r^ben I, 91, 91, 91, 86.
„9(u§fü^rH(^e 9?n(^n^ten öon meinen Schriften" öon t^tiriftian SBolff
III, 222, 218, 213; 226, 222, 217 (g.), 228, 224, 219; 230 f.,
226 f.,

221 f.
(Cf.).

„2ttt8fü^mng bed ißroncS unb 3nicrfe>3 3efu ?c." oon ^i?a()rbt IV, 306,
305, 305.
aiegiftcr. 9

„t>h o«§fd)ric§fi^c ©ott^Ctt bc§3Jatcr§" (the Supremacy of the father


asserted) üon Kf)ubb I, 400, 400, 400, 385.
„9t«§ttio^I flttä bc*3 ZcuicUi *ßttpiercn" oon Sean ^aul VI, 394, 394, 395.
„Avantpropos de l'Abrege de THistoire ecelesiastique de
Fleury" üon Sricbrid) II. IV, 13, 13, 13 ((£.).
mcüoni, italtcnijc^cr Citftjpiclöic^tcr II, 564, 562, 562, 525.
„Les aventures de Telemaque" oon genelon II, 28 ff., 28 f|., 28 ff.,

28 ff.

„Avis aux Hessois" (6.) üon ^Jürobeau II, 577, 575, 575, —
„Axiomes" II, 183, 183, 183, 171 (6.) Don Sßoltaire.

35.

„*:p^. em. ^aäf, SSorläufev §Q^bn'§ unb 5]iOäait'§ IV, 159, 159, 158.
^0^. ©cboftton SBfl(^ IV, 429 ff., 424 ff., 417 ff., feine gteüung in ber

^ufif 431, 426, 419.


„»oct^ibon nnb mUon", S^tjüe üon WaUx WMa V, 273 f., 273 f., 272 f.

SBocott »Ott a^ctulom, ^t)tlofo|)^; I, 32, 32, 32, 27 unb 15, 15, 15, 13.
be la SBttrrc, ^roce^ beffelkn II, 172, 172, 172, 160.
^, ^, »a^rbt IV, 299 ff., 298 ff., 298 ff., feine ^uto6iograpf)ie 300 f.,
299 f., 299 f.; Ueberfe^ung be§ neuen 2:eftament§ unter bem Xitel:
„®ie neueften Offenbarungen ®otte§ in 33rief cn unb Grjä^Iungen" 301.
300,300; äiefit fid) babuvct) Sserfolgungen ju; »e^feinbe 2eben§ftellungcn,

giud)t xmä) S^aUe 301 f., 300 f., 300 f.; fein Seben bafelbft, gegen
SBöüner fein Suflfpiet: „^q§ tReligionäebict" 303 f., 303 f., 302 f.;

SBanblung in feinen religiöfen %xfid^ten 304, 303, 303; „Briefe über


bie Sibel im 58oIf§ton" 305, 304, 304; „5{u§füt)rung be§ ^Ian§ unb
8we(fe§ Sefu" 306, 305, 305; 58a^rbt da (Srünber ber beutf^en Union
IV, 354, 354, 352.
«nÖabcnbit^tung unb @(^iUer'g IV, 234 ff., 234 ff., 235 ff.; Inlafe
©Dctf)e'ä

erfte 5(nregung üon Sd)i(ter gegeben 235, 235,


ju biefer S)id)tung»art,
?36; eigenart be§ le^teren für biefe ©attung 237, 237, 238.
SSottabcn ®öt^e'§ V, 232, 232, 231 unb VI, 236, 236, 237.
SBaOoben ©djiller'S VI, 237 ff., 237 ff.,
238 ff.; 1. ©ruppe auf rein fittlic^en
9)lotiüen fieru'fienb: S^au^er, $8ürgfcf)aft , iJampf mit bem S)racf)en 237,
237, 238; 2. (Sruppe, ®c^idfal§ibee üorI)errfd)eub : 3ling be§ ^Pol^trateS,
ßrani(i)e öe§ Sb^tu§ , ®ang nat!^ bem eifent)ammer 238, 238, 239.
ßritif ber »aüaben 239, 239, 240.
@. Söö^r, 5(rd)iteft III, 435, 430, 423.
gcitg SBott^far: SSerfaffer üon „De Helvetiorum Juribus circa Sacra"
IV, 310, 309, 309.
^o^u SBonfcS, SSerfaffer üon: „(Sraf effej" I, 99, 99, 99, 90-
„aSortiier Uo« ©etiiUa", Sufljpiet üon 58eaumard^ai§ II, 534, 533, 533, 502.
10 IRegiftcr.

»orbicr, mtjocat, ßitate au§ jctnem %aqebuö) II, G9 f., 69 f.,


69 f.,
58 f.

Sarbcnpocfic IV, 132 tf-r 132 ff., 132 tj-, föifienjc^attUc^er ^egrünbcr
&. Scfjulj; bic^terijc^e Anregungen baju öon SJiacp^crjon unb ©erftcn?
£>erg IV, 132, 132, 132; 58arbenpoefic ßopf)totf'ä 134 jf., 134 jf.,
134 ff.

SBarrort), ®del;rter I, 18, 18, 18, 15.

SBart^e(emi) : „Vo3-age du jeune Anarchis" II, 404, 404, 404, —


SJßjcitow IV, 316 ff.,
315 ff.,
315 ff.; fc^on in feinen öü»gUng§ja^rcn \>a^

^ugcnmcrf auf ^au§; unb ©(^ulcrjic^^ung gcrid)tet; feine S)iffcrtQtion


„Inusitata et optima honestioris juventutis erudiendae methodus"
ferner: „$ratttfd)e ^:^ilofopt)ie" ; GinfluB 9iouffeau'§ auf itin 317, 316,
316; feine Gr5ic{)ung§anftaU, fein „^Jtet^obenbud^" unb „ßlemcntartoert''
318, 317, 317; feine ©cfi^täpunfte über bie ßr^iefiung 319, 318, 318;
begeifterte Aufnahme bcrfelben, Ginrid)tung toon 6r3iet)ung§anftalten
320, 319, 319; t{)eitn)cije ßnttäuf^ung; tvo^bcm läuternber Ginfluß
«Qfebom'ö auf baS Gr^ic^ungghjefen 321 ff., 320 ff., 320 ff.
Basnage de Beauval: „Histoire des ouvrages des savants" I, —
— — , , 30.

üBtttteug, ßunftQftf)eti!er; II, 269 ff., 269 ff., 269 ff., 256 ff. aßcr!c: „Les
beaux Arts r^duits ä un meme principe II, 269, 269, 269, 256 unb
IV, 90, 90, 90; „Coui's des belles lettres" „Principes de Litt^rature" ;

ibd. beulf(i)e Ucberfetjung IV, 91, 91, 91.


; (Soetf)e'§, 3imnifrmann'§,

Seffing'ä, §erber'§ (ß.) Urt^eil über if)n 271 f.,


271 f., 271 f., 258 f.;

fein einfluB 272, 272, 272, 259.


„The battle of the books" (33üd^erfd)Ia(i)t) bon ©mift I, 321, 321,
321, 310 unb 332, 332, 332, 321.
SB. 58ouer, über bie 2t)rif be§ 18. ^al^r^unbertS (ß.) III , 191, 188, 184.
S5oufu«ft (cf. aud) Inlbenbe iJünfte unb ilunft) in Seutfc^lanb, befonber»
in 58crlin unter gricbrici^ I., franjöfircnbe 9iid)tung burc^ OleI)ring

in, 211 ff., 207 ff., 203 ff.; ifolirte SteEung 8d)lüter'§ 212, 209,
205 f.; unter^riebric^II. IV, 150ff., 150ff., 150ff.; in Bresben unter
«Huguft bem ©tarfen 216, 212, 207; unter luguft III. 435 ff., 430 ff.,
425 ff.; aiMcberaufleben ber antifen SJaufunft VI, 476 ff., 476 ff., 477 ff.

SBaufunft in engloitb I, 241, 241, 241, 234.


»oufunft in granlretr^, 3opfftiI II, 113 f., 113 f., 113 f., 112 f.; 53ruc^
mit ber überfommcnen 9}id)tung II, 416, 416, 416, 390.
2Kcj. öottr. Saumgartcn , Acftt)etifer IV, 84 ff., 84 ff., 84 ff. ; Schriften
„Meditationes pbilosopliicae de noiinullis ad poema pestinentibus
Aesthetica"; ^Begriff unb Umfang feiner Aeftf)ctif II, 85 f., 85 f.,

85 f.; itritif unb Süden berfclben 88 f., 88 f., 88 f.; «er^ältnife ju


feinen 58orgängern SBobmcr unb 58reitinger 86 ff., 86 ff., 86 ff.; gu
gOÖoIff unb ^eeibntj 87, 87, 87; 58ttumgarten'§ %letapt)t)fif ibid.

©. ^, SBnumgartcn, 5)lationalift IV, 38 ff. 38 ff., 38 ff. ; feine Seitfd^riften

„9lad)rid)ten non einer ,<5a(lc)d)en 5Bibliotf)cf", „^ad)rid;ten üou merf-


mürbigen ^-öüd)crn" 39, 39, 39; feine .^^auptt^ätigfeit ber Stbelerflärung
jugetüonbt „Unterrid^t öon ?lu§legung ber beiligen ©c^rift"
: feine ;
9legifter. 11

5lad)fülgcr 40, 40,40; al» C'6cic^i(f)t§id)ieiber : jeiite „i^aüejc^e ^üöemeine


SÖelt()iftorie" IV, 401, 400, 398.
öaur übcv SDJoörjctm ((£.) III, 311, 307, 301.

SBo»)(c, ^-bcfliünbcr bcr ilicligioiisttitif in 5rantrett^ unb güfirer bcr §ugc;


nottijdicu 3lüd;tün9§litcrQtur U, 45 jf., 45 45 ff., 43 jj. unb 11, 23,
tt-,

23, 23, 22 unb I, 39, 39, 39, 36 % Sßerfe: „Pens^es diverses sur
les cometes", i^'uOl^'-'iftf " c'est la France toute catholique
: n^e que
saus Louis le Grand", „Commentaire philosophique sur les Paroles :

Contrains-les d'entrer"; ©vünbung bcr Sfi^jc^riit: „Nouvelles des


r^publiques des lettres" unb Sßivfung berjelben II, 46, 46, 46, I, 36
fein c|)Oc()cmarf)enbc§ Dictionnaire bistorique et critique (5ß)öderbud))
II , 47 f..,
47 f. , 47 f. , 44 f. , 1 , 37 f. ; 33oq(c'§ ®teüungnaf)me gegen
ßeitnüj II, 48, 48, 48, I, 38 f. ;
jetn ^adjlafe : „Systeme de la Nature"
11^ 47, 47, 47, 44.

SBo))tc'§ fdjrtftftcacrift^c g-orm unb Sebcutung bcrf elften II, 50, .50,

50, —
S3ot)rc§ dladf^oiqct: 2c ßlcrc, S8o§nage, »ernnrb I, 39, 39, 39, 36.
,.SBeiin", (SiK9flopäbie=^bf)anblung ®tbcrot'§ II, 340, 340, 340, 325.
5öcanmarrf)oi§ (^icrve ^tuguftin ßavvon), 11,529 ft-, 528 ff.,
528 tf-,
497 ff.;

fein ^rocefe mit ©öjman bcgrünbct feine ^ot)utarität 530 f., 529 f.,

529 f., 498 f.; feine tiiev S)en!fdjriften barübev 531, 530, 530, 499.
(^rfte bramatifd)e SJevfuc^e, 5)ramen: „Eugenie", „Les deux amis ou
le n^gociant de Lyon" 533, 532, 532, 502; ergebt fid^ jum reinen
ßuftfpiel in bem „barbier. Don ©ebiüa" 534 f., 533 f-, 533 f., 502 f.

unb „Sigaro'ö ^oiseit" 535 ff., 534 ff., 534 ff., 503 ff. ((£.); 58ebeutung
be§ ®tiidc§ 337, 536, 536, 505; Dperntejt: „2:orave"; ®rama: La
mere coupable 538, 537, 537, 506 ; ßriti! 35eaumar(i}Qi§', (Srimm über
if)n (g.) 539, 538, 538, 508.
„Les beaux Arts reduits ä un meme principe" üon ^atteu^
II, 269, 269, 269, 256 unb IV, 90, 90, 90.
„The beaux Stratagem" 2uftfpiel üon §arquf)ar I, 125, 125, 125, 116.
Scccnria, italienif(^er Ccfonomift, „Dei Delitti e delle Peue"
aßevfe:
II, 559, 557, 557, 521 unb „Element! dei Economia publica"
II, 560, 558, 558, 522.
JH. S' Sctfcr, 58ol{§fd)riftftener „^lottj unb .C^ülfäbücfilcin" ober: „Sreuben;
:

unb S;raucvgefd)ici)ten be§ S)orfc§ ^Dtilb^eim" IV, 332, 332, 332.


SBcrfmann, (Scguer ^ufeuborf'ä ;
f^reibt mit ©d)>üQrj äufornmen ben „Index
Novitatmn quarundum, quas Pufendorf .... etc. edidit" III, 91,

88 f.,
87.

„Sebcnfcn ton bcr Religione eeelectica" bon O. §. * Grmeting


III, 53, 51. 51.

„Sebenfen t)on bcv Sccuritnt bc§ bcntfti^en 9tct^§" bon Seibnij


III, 142, 139. —
t». Sect^otJCtt, VI, 496 ff., 496 ff., 497 ff.; gefd)id)tltd)e eteüung 437, 487,
488; innere 3?ertt)anbtfd)aft mit ©c^iUcr 497, 497, 947; ^ugenbncigun-
12 Üiegtfter.

ficn, (Sinbrüde ber franjöftid)en 9tebolutton 498, 498, 4B9. a5cett)oüen'§


eigenfte iJuuftric^tung bie ^n jtrument altnu jtl, ©c^öpfungen "fiierin

499 tr-, 499 fi-, 500 ff.; 5?rittl bcrjclben, feine matiiercompofitionen
502, 502, 503; ft)tnpf)omfd)e 2ßerte 503 f., 503 f., 504 f.; ®cfang§-'
tnufü, feine ßieber unb ®efängc 504, 504, 505; Oratorien unb
Wc\ien 505 f., 505 f., 506 f. ;
feine Oper „Sibetio" 506 f., 506 f.,
507 f.

„^o§ befreite 5Rom", Xrauerfpielenthjurf üon Seffing IV, 502, 501, 499.
Söefrcimtg ber beutfdjen 99Stffenfrf|aft »on ber Oi>maä\t ber 2:^cologte
burd^ Samuel ^ufenborf III, 85 ff., 83 ff., 83 ff. ; ß^riftian XfiomafiuS
95 ff., 92 ff., 90 ff.; Seibnij 120 ff., 117 ff., 115 ff.

„2)ie SBegegnung", t^rifcfieS ®ebid)t toon ©ctiiüer VI, 241, 241, 241.
„Beggar's opera" (Settieroper) Oon Sotin ®a^ I, 267 f., 267 f., 267 f., 243
SBebeutung berfelbcn; ^ortfetjUng unter bem5litel„^oll^" 268,268,268,—.
3(p^ra SBe^n'g ßuftfpiele unb 5Romane I, 120 f., 120 f., 120 f., 111 f.

„SBeitröge ^ur ^iftoric unb Slufno^me be§ 2!^coter§" öon Seffing


IV, 498, 497, 495.
„SScitröge jur £)ptiV' bon ®oett)e VI, 101, 101, 101 unb 105, 105, 105.
„SBefe^rungSgefc^ic^tc bc§ ©rofen JRoc^cfter" üon ®r. &>. Säumet l, 40,

40, 40, 32.


SJoU^. SBeffcr, ßartefianer: „5)ie bejauberte SBelt" III, 40 ff., 38 ff., 38 ff.;

SBirfung biefer ©^rift 41, 39 f., 39 f.

„S3e(tfoire" ton Wannontel IV, 251, 551, 250.


Söeaormtn, (£arbinal, Sefuitifc^er ©taat§recf)t§le^rer I, 49, 49, 49, 46.
„La belle Wolffienne", öon * formet) III, 262, 258, 253.

„JBelmont unb ßonftanje, ober : ©ntfü^rung au§ beut ©eroil," Cper öon
gjJojart VI, 490 f.,
490 f., 491 f.

„Söeluftignugeu be§ 2^erftottbc§ unb 293i<je§", ^i^itjdjrift, t)crau§gegcben bon


6d)n3al)e III, 387, 382, 372 unb 390, 385, 377 f.

„Söemerfungctt 3U ßibber§ 9l6^onbIung Don ber l^eUtgen Sd^rift" ton


6entler IV, 295, 294, 294.
}Hid)orb »cuttetj'S ©d)rift gegen GollinS I, 187, 187, 187, 206.
„Söentjenuto (SeÖini" , Ueberfe^ung unb Bearbeitung ton ®oetl)c VI, 267,
267, 268.
„SBetraii^tuugen über bog ©efü^l bc§ Sc^öueu unb ©rljöBcnen" ton
^ani IV, 277, 276, 276.
SBerenice ton 3{acine, bearbeitet ton Ctföal) I, 102, 102, 102, 92.
äJerengartu^, 'itbl^anblung ton Üeffing IV, 600, 599, .597.

t). S3erg, 2ßindelmann'§ Sreunbfd)aft für it)n IV, 422, 421, 419 unb 423 f.,

422 f.,
420 f.

SBerltn alS tt)td)ttgfte Stätte für \>cMt^dic «nufunft, lll, 210 ff., 207 ff.,

203 ff., unb 150 ff.,


150 ff., 150 ff.

„SBerttuif^e 9)Jonntäf djrtft " ton ®cbife unb »ieftcr gegrünbet, 93Jit-

arbeitcr an berfelbcn IV, 261, 260, 260.


„»erltn'ä 9(rd)iteftur" ton Äarl 8cibel IV, 154, 153, 153.
@. SBerfcfet), Üodianer I, 424, 424, 424, —
'Jicgiftcr. 13

SBcritttvi), Herausgeber ber Seitjc^rijt: „Nouvelles de la republique des


lettres Tl, 51, 51, 51, 36.
»crnint, ajilbljauer II, 17, 17, 17, 16.

SBeffcr, .C^ofpoct IIl, 189 f., 186 f.,


182 ].; „2ob\ä)xi\t an S^re Wa\e\iixi zc."
190, 187, 182.
„J)ic Söctiot^tungctt bcr Uoritcljmftcn SBaljr^ieitcn in bcr JKcIigiou" üon
Serufalem IV, 44, 44, 44.
„Söetrot^tuitflcit itnb @cbanfen über öcrft^icbcnc ÖJcgcjtftönbc bcr SBelt
iinb Üitcrotiir" boit Älingcr VI, 375 f., 375 t-, 376 f. unb 387 jj.,

387 jf.,
388 ff.

93ctrnd)tun3cu über Söouitct'ö ^-^Jnfiugcncftc", Don W. 5Jlcnbel§)ot)n IV, 239 f.,

238, 238 t.

„aSctracfituttgctt über bo§ Grljnbene nitb 9ieine in bcit ft^öucu SBiffeit^


fdjaftcu" ÜDU m. 5)leubd§iDl)n IV, 222, 221, 221.
,,5Betvnct)tnitoejt über bo§ ©rctt^iti^ vom »ertorcjicu ©oOn" (the Equity
and Reasonableness of divine conduct in pardoning Sinners) t)On
&)HU I, 403, 403, 403, 388.
„SBctr(id)tun.qeit über bic SDZoterci" Doit 61). 2ub. ». .^agcborn IV, 440,
439, 437 unb 443, 442, 440.
„Söetrn^timgen über bie ClHellett unb ißerbtttbuttgen bcr fi^öiten fünfte
unb aiMffeitfdjoftctt" öou W. ^Jicnbclsjo^n IV, 220, 219, 219 unb
568, 567, 565.
„Sctradjtuttgeu über bic ©r^öu^eit unb ben gute« ÖJef^motf in ber
9)klerei" üon 5R. 5}^eng§ IV, 442, 441, 440 unb 444, 443, 441.
„93etra«^tuugcu über bic Urfod)Ctt ber gegenttjörttgen Unpfricben^eit"
Don eb. 58urfe I, 379, 379, 379, 363.
„2)ie be^ouberte äBelt" öon 58alt^. 35e!fer III, 40 f., 38 f., 38 f.

„La Bible enfin expliquee etc." üon Soüatre II, 180, 180, 180, 168.
„»ibHfd^e Sctrat^hmgen eineS d^riften" öon Hamann V, 311 f., 311 f., 809 f.

,,SBibIiiJtl)ef ber ft^öneu Sßiffeufci^often uub Mnftc" ,


3ettj(i)rift, f)erau§;
gegeben öon gr. 5licDtai IV, 189 ffv 188 ff-, 188 ff. ;
fpäter unter %dii
SÖeif^e ben %M ,ßcuc ^\bi\otl)d k." IV, 192 f., 192 f., 191 f.

„Bibliotheque universelle", geitfc^rift, IjerauSgegeben üon ^ean 2e Giere


II , 51 , 51 , 51 , 46 ; 1 , 36 f. ;
fü^rt üon 1703 bi§ 1713 ben Flamen
Bibliotheque cboisie U, 51, 51, 51, 46; I, 37; üon 1714 bi§ 1724
Bibliotheque ancienne et moderne, ibid.
»itfcrftoff, 6()arofterma§!e be§ 2;atler I, 270 f., 270 f., 270 f., 261 f.

„2)er SBiebermoHu" , äBociienfd^rift, t)erau§gegeben öon ©ottfc^eb III, 325,


321, 314.
„^ie aSieucnfaber zc." öon ^anbeöiße I, 221 ff.,
221 ff.,
221 ff., 200 ff. (the
fable of the becs).
23ieftcr, ^)titt)erau§geber ber „aSerlinifc^en Wonat§f(^rift" IV, 262 f., 261 f.,

261 f.

„Les bijoux indiscrets", Sugenbroman Tiberot'ä IV, 299, 299, 299,


286 unb 334, 334, 334, 321.
U 9{coiftcr.

»irbCttbc mittft in 2)cutf(^(onb (cf. audf) lunft, Saufunjt, 9Jlalerei, ^laftif),


^emmenbe Utnftänbe jur Gntraidclung bcr bilbenben ßunft III, 207 ff.,
304 ff., 200 ff.; in ber Walexn ©anbrart 208 f; Saufunft, fran--
3öfifd)er Ginflufe Ijcrrfc^enb 211 ff., 207 ff. 203 ff., unb 434 ff., 429 ff.,

422 ff.; ülef)ring unb fein Ginflufe, ibid.; Srf^Iüter 212 f., 209 f.,

205 f. Xn ^{ococoftil 216 f., 212 f., 207 f.; SSerfinfen bcr öolf§-'

t^ümliclen ßunft 217 f., 214 f., 209 f.

aJUbcitbc tuitft im ^eitofter »^ricbrit^'S II. IV, 150 ff., 150 ff., 150 ff.

aSaufunft IV, 150 ff.,


150 ff.,
150 ff. ;
^laftif unb ^Rolerei IV, 154 ff.,

154 ff., 154 ff. unb 619 ff., 618 ff., 616 ff.; t)olf§i^ümlid)e giicf)tung
barin 622 f., 621 f., 620 f.

Stnfäitgc 3um
Scffcin in bcr fiilbcnbcn Ännft, §inwei§ auf bie ^ntife

IV, 155 f., 155 f., 155 unb 620, 619, 617 f.
2Bicbcrauf(c6cn bcr bilbenben Sitinftc , VI, 456 ff., 456 ff., 460 ff. ; maä)t
l)icr analoge ^f)öfen ber Gntftidelung burc^ , me bie glcid)5eitige 'Sict);

tung be§ 18. Sa^irljunbcrtö. 1) (Sintüirfung ber Sturm-- unb 2)rang;


^jeriobe auf bie 5?unft, öor Mem auf bie 93tolerei VI, 457 ff., 457 ff.,

458 ff.; Süfeli, Walex WMex , 2B. SEifi^bein, föottl. ©c{)aboh), ibid.

2) Ueberföinbung biejc§ (Sinfluffe§ unb eigen tlicf)e SBieberbelebung


ber beutfc^cn Äunft burd) ben ^JJaler 6arften§ VI, 459 ff., 459 ff.",

460 ff.; feine 2Berfc 461 ff., 461 ff., 462 ff.; fein §elleni§mu§ 465 f.,

465 f., 466 f. ; in ^:paranele mit bem föoettje'S unb S(f)iüer'§ 466, 466,
467. garftcnö' Schule 467 f. , 467 f. , 468 f.
Sie 9lid)tung 6arften§'
tritt ouc^ iKrüor in ber ^laftif; .<pelleni§mu§ 2I)Drh5albfen'§ 468ff.,
468 ff., 469 ff.; Sßerfe 5ll)orn3aIb)cn'§ 470 470 ff., 471 ff.; in bcr
ff.,

58 au fünft: «(^in!el 476 ff., 476 ff., 477 ff.; feine bauten 478 ff.,
478 ff., 479 ff.

9iontatttif(^c Oicflenftröntnng in bcr bilbenben fiunft, 481 ff., 481 ff.,

482 ff.; bie ©cbr. 9iic})enf)üufen, 6ürneliu§^ CücrbecE unb i()rc Schulen
bie fogenannten -l^a^arener in if)rcn 'Anfängen 483 f., 483 f., 484 f.

SBirfcn über bie JHontttnc bc§ ^tv^OQ^ 9(nton Ulrirf) III, 158, 155, 151 (ii.).

Sölarfntoore greift in feinem GpD§ „^rin^ nnb bnrd^ bie 5trt^nr"


„Satire upon wit" bie äuc^tlofen SBüIjnen^nftönbc GnglnnbS an
I, 122, 122, 122, 113 f.

^ug^ SBlttir , englifdjcr ilunftfritifer : Lectures on rhetoric and belies


lettres I, 455 f., 455 f., 455 f., 432; fein Urtljeil über SSoÜairc
I, 434, 434, 434, — , (g.).

manqni über bie Cefonomiften 11, 266, 266, 266, 253 (6.).

„Blaubart", ft'omöbie öon 2iccf VI, 433, 433, 434.


6^ar(e§ ^lount, ein SSorläufer be§ "BeiSmuS; 2Ber!e: „Anima mundi"
(2Beltfeelc) — Uebcrfeijungen — ; „Örofe ift bie S:iana ber epl)efcr"
I, 41 f., 41 f., 41 f., 33 f.

e^riftian JPlnm, iMopfflprfianor IV, 454, 453, 451.


„5ölnmen, Jyiüdl^c nnb '^orncnftütfc, ober: (5I|cftnnb, 2^ob nnb .^odj^eit bcö
?(rmenttboocaten J. dl eicbenf nö" öon ^ean '^axd VI, 407 ff., 407 ff., 408 ff.
üiegifter. 15

Sobc, Ueberje^er bon ®tcrne'§ „Tristrara Shandy" unb bcr „(Smpfinbjamen


IRetie" I, 512, 512, 512 489 unb 508, 508, 508, 484; al§ Witglieb be§

SauminatenorbenS IV, 342, 342, 310.


SBobmcr (cf. a3obtiier unb «rcitinger), III, 377 ff-, 372 ff., 365 ff.; feine
Ucberfctjungcn au§ bem fönglifcfien 379 f., 374 f., 369 f.; ferner:
„i?rittfc{)e ^(bljanblung tion bem SBunberbaren in ber ^oefie", „.Kritifc^e
a3ctrad)tungen über bic poetifc^en (Semätbe" 380 ff., 375 ff., 370 ff.

Verausgabe Don „2|irfi§ unb S)amon'§ freunbf(f)aftlid)e ßieber" IV, 99,


99, 99 unb „©ammlung !ritifd)er, poctijdjer unb geiftöoöer Sd)riften"
IV, 101, 101, 101; fpcrauSgabe bcr „Paragoue della Poesia tragica
d'Italia con quella di Francia" be§ ©rafcn ßonti III, 386, 381, 374;
„.«Qeinrid) effinger" Satirc gegen bic ©ottfc^cbianer III, 388, 383, 376.
SJobmcc unb Sßrcittnocr in t^rcr gcmcinf(^ttft(i(^en Ztf'dtiQUit III, 377 ff.,
372 ff., 365 ff. §erau§gabc ber „SiScurfe ber 5Jloler", „SJon bem ßinflufe
;

unb (Sebrauc^ ber einbilbung§!raft ic." 378, 373, 366 ; anfänglid) gute§
Ginüernef)men mit ©ottjdjcb; tocfcntlict)er Untcrid)ieb i^rer 9iic^tung
öon bcr ®ottfd)eb'§ 379 ff., 377 ff.,
369 ff. unb 359, 354, 347 ; Ginflufe
ber Gnglänbcr, 58obmann'§ englijd)e Ueberfetjung ; bciber .<^auptfd)riften
380, 375, 368 ; immer tiefer grcifcnbc 'ülbncigung gegen ben franjöfifc^cn
tlaffici§mu§ 386 f., 381 f., 374 f.; offene ge{)be mit ©ottfdjeb 387,
382 f., 375 f. unb 5lieberlagc beffclben 388, 383, 376.

@b. Söo^uil, §erau§gcbcr Don gilmcr'ä „Patriarcha etc." I, 49, 49, 49,
—unb 52, 52, 52, 52, 48.
;

S50tc, §erou§gebcr be§ 9Jlufenalmanact)ä V, 332, 332, 330 unb bc§ beut*
fd)en 5}lufeum§ V, 338 f., 338 f., 336 f.

SBoilcou, II, 39, 39, 39, 37.


a3ot§9utae6crt , II, 37 f., 37 f., 37 f., 36 f.; „Detail de la France sous

regne de Louis XIV. 38, 38, 38, 36 f.


le

SBoiffcrec'S g'reunbfr^aft unb SBrieftoec^fef mit ©oet^c VI, 521, 521,


522; 554, 554, 555; 558, 558, 559; 564, 564, 565.
»otinabrore, I, 349 ff., 349 ff., 349 ff., 339 ff.; 35iograpt)ie, S^orafteriftif
350, 350, 350, 340.
1) Seine pt)iIofot)f;ifd)==beiftifc^cn S(i^riftcn I, 351 ff., 351 ff., 351 ff.,

— ; „33riefe über ben ^lu^en unb bas Stubium ber (5)cid)id)te"

353, 353, 353, 399; bic oier an ^ope geri(^teten ^b{)anblungcn


fenn3eid)nen feine rcügiöfen unb politifd)en ^nfic^ten.

2) ?ßDUtiid)e Sd)riftcn befjanbcin faft auSf^liefelid) bic ftaatsred)tlid)c


Wad)i unb Steßung bcä ?ßarlament§ 357 ff., 342 ff. ff., 357 ff., 357
unb bie Prärogative beö ßijnig§ „Tlie ideal of a patriot King" :

©ebantcngang bcr Sd)rift, Kitatc barau§ 359 ff., 359 ff., 359 ff.,
345 ff.; 5}lacaulat( über aBotingbrofe 357 ff., 357 ff., 357 ff., 342 {(S.)
unb 364, 364, 364, 344 (6.).
933. SSonb, 5Drtiet3cr bc§ „Spectator" I, 288, 288, 288, 279.
df). SBonnet, (Senfer ^:p^itofop^, „Defense du christianisme" II, 436, 435,
435, — ;
feine „Palingenesie" II, 437, 436, 336, —
16 Üiegiftcr.

»onnct'ä unb Kouffcou^S eiitflu^ auf ^acobt V, 317, 317, 315.


SSonnct'^ mtb JHouffcou'§ einflui auf fiaöotcr V, 326, 326, 324.
b. SBorf, ®f)a!ejpcarc-'Ueberje^er III, 393, 388, 381.

S3offuet, SSerfafjer ber „Politique tir^e des propres paroles de la sainte


ecriture" II, 6, 6, 6, 6.
^raneatS SBour^er, Waln U, 118 f., 118 f., 118 f., 107 f.; ©tbcrot über
i()n 119, 119, 119, 108 (6.).
S3ou(atnttiQicr§ ,
„Historie de l'ancien gouvernement de France avec
14 lettres sur les Parlements ou etats generaux" II, 83, 83, 83, 72.
Soumaun, SSater unb <Bo^n, ^aumeifter unter griebric^ II. IV, 153, 153, 153.
SontcrttJCf, über bie franäöfiid^e ^Jlärc^enbic^tung II, 59, 59, 59 — ;
(6.).

Sotjfett, über Bincfelmann IV, 408, 407, 405 (6.).


SSronbc§ , 3Bearbeitung be§ 9?oman§ „Historie du Chevalier des Grieux"
:

t)on ^vetioft, ju bem SErauerjpiel : „*2er Schiffbruch" II, 102, 102,102,91.


„SBraut tjon a)kfftno", 2;ragöbie Don ed^iüer VI, 314 ff., 314 ff.,
315 ff.,

cf. biefen.

fStatot, ^Dramatifer, „33rutuö" unb „ber gretgetft" IV, 513, 512 510.
Sul. »rcit^ttUVt, Gegner Sßolff'ä III, 238, 234, 229.
Sreittngcr (cf. 58obmer unb Srcitinger) in 377 , ,
ff. , 372 ff. , 365 ff.

„Äritif^e ®tc^tfunft^ „Sritifc^e ^bljanblung oon ber ütatur :c." 880 ff.,

375 ff., 368 ff.

$8reitinger'§ (Sinflufe auf aBinfcImonn IV, 417, 416, 416.


S3remcr ^Beiträge, ber eigentUct)e Slitel: „!)leue Se^troge jum SSergnügen
be§ S3erftanbe§ unb äBi^eä" , ^Jtitarbeiter Uxan : III, 390 ff., 385 ff.,

378; SScbcutung ber 33renier ^Beiträge, SoSfagung Don ©ottfc^eb; Ueber;


madit ber cnglifc^en (Sintoirfungen 391 f., 386 f., 379 f. unb IV, 96,
96, 96. SBebeutenbfte 5]^itarbeiter : ^ol). (SliaS Schlegel 392 ff., 387 ff.,

380 3ac^anä 399, 394, 387; 2i§cott) 400 ff., 395 ff., 388
ff.; ff.;

giabener 403 ff., 398 ff., 391 ff. ©cüert 406 ff., 401 ff., 394 ff. ;

„Sövicfc etnc§ Sonboeiftltt^cu" Don ©oetf)e V, 127, 127, 127.


„»riefe über ben 58(tnbctt" üon 5)iberot II, 311, 312, 312, 299.
„a?rtcfc über bie SBibel im iSoIfgton" üon ^al)xU IV, 305, 304, 304.
„SBriefe über bie ©ugränbcr mxi> ^rouaofcu" öon nürali III, 351, 347, 340.

„»riefe über bie empfiiibuugeu" üon "SR. ^3}ienbd§io^n IV, 212, 211, 211
unb 215, 214, 214.
„»riefe über beu jeljiflett 3"ft«>«i' i>cr fcfjöueu 2Siffeufi^aftcn iu ^eutft^=
!aub" öon g. ^Jlicolai IV, 187, 186, 186.
„»riefe über bie l'efjreu beö «Viuojn" oon ^acobi IV, 596, 595, 593.
„»riefe beS »Jemmiuö" üou ^^oUaire II, 201, 201, 201, 189.
„»riefe über bie 9)ierf«»ürbiflfeiteu ber Sitcrntur", 3i~iM^)rift, IjerauS;
gegeben üon föerftenberg V, 103 ff., 103 ff., 103 ff.

„»riefe, bie neucfte Literatur betreffeub", Qettfdjrift, I)crau§gcgebcn oon


5Jicolai IV, 193 ff.,
192 ff.,
192 ff.

„»riefe über beu nnim ber Cyeff{)iri)te" uon «otingbrofe I, 353, 353,
353, 399,
Sitegifter. 17

„SBriefc iificr bie Xaubtn unb btc ©tummcn" üon I)iberot II, 311, 312,
312, 299.
„Sricfc cttte§ Xu^pnb(cr§", politifdie 6trcitf(i)ri^t ®h)ift'§ I, 327, 327 f.,

327 f., 316 f.

„Sörtefc über bic wtJ^ttgftcit SBo^r^citcjt bcr Offcttbaiung" öon flauer


III, 353, 349, 342.

„SBricfc 3ur Scförbcrung bcr ^untttitität" üon .^erber V, 93, 93, 93.
„aSritttitnto", Öcbidjt üon X^omjon I, 536, 535, 535, 510.
33. ^. SBrorfeS III, 443 ff.,
339 ff.,
332 ff. fdjlägt bie Ülic^tung ber cngltfc^m
öolf§tf)ümlid)enTOoraItften ein; feine ®eIbftbiogi-apI)ie (6.) ibid.; Schriften:
„Srbifc^eS S5ergnügen in (Sott" 346, 342, 335 ;
„Ueber bQ§ girmament",
cnglifd^e Ueberfctjungen 347, 343, 336 ;
gcfcf)iitli(^e SBebeutung 33ro(fe§'
.346 ff.,
342 ff.,
335 ff.

»rotfmait«, Sdjaufpicier IV, 394, 394, 391.


aSrud) mit bem ^lafficiömiig in g^ronfrctc^ II, 403 ff., 403 ff., 403 ff.,
— ;
(in erftev 'iJlnflagc: ,,5)ie bitrgcvUd)e Äunft unb Xicf)tung" 388 ff.).
1) in ber Xidjtung: Stubium ber 'itlten; 33art^e(eml} : „Voyage du
jeuiieAnacharsis" II, 404, 404, 404 Stubium , — ; £()afcfpeQre'§
burd) S)elQplace unb Setourncur angeregt 405 f., 405 f., 405 f.,

5lf)eatcr: 5?riti! ber franäöfifd)cn aSli^ne bur^ ^touffeau 406, 406,
406, — ; burd) SJlercier: „Du th^ätre ou nouvel Essai sur l'art
dramatique" 407 ff., 407 ff., 407 ff., 389 ; 'öü^ gantilienbrama terbröngt
bie ^ragöbie; {)ert)orragenb in biefer 1Rid}tung : ©ebaine: „Le philo-
sophe sans le savoir" 409 , 409 , 409 , 391 ; 9leue 9{id)tung in ber
©d)aitfptelfunft 410, 410, 410, — ; 58efd)reibenbe 5(5oefie 410 f.,

410 f.,
410 f., 388.

2) enttoirfelung in ber ^JJlufif II, 411 ff., 411 ff., 411 ff., —; Sße--

grünber bcr franjöfifc^en Oper: £uü^ 412, 412, 412 — ; 3tameou;


i?ampf 2um)'§ unb mameau'§ gegen (^Uid 413, 413, 413 — ; bo§
bürgerlid)e ©ingfpiel angebat^nt burd) ®retrl), feine D^ier „Le Hurou"
414, 414, 414, —
3) aSilbenbe ßunft: SSaufunft, Üaugier 417, 417, 417, — ; Soufftot,
^igaÜe, 3}ien 417, 417, 417, 390; ^Jlobe- unb ^unftgenjerbe ibid.
Malerei: ^reuje 418 f., 417 f., 417 f., 391 f.; Sßernet 420, 419,
419, 393.
„SSrn^ftütfe aitev ^trfituug, tu bem ^od^ranbc gcfammclt" (Fragments
of ancient poetry, collected in the Highlands) cf. axi^ „Dffian" üon
5)lacpfjcrfDn I, 546 ff.
545 ff., 545 ff., 521 ff.

„S3rutu§", 5lrauerf)3iel üon 35ratüe IV, 513, 512, 512.


^ean bc la JBruljere: Les caracteres de Th^ophraste traduits du grec,
avec les caracteres ou les moeurs de ce ciecle II, 60 f., 60 f., 60 f., 50 f.
„2>ic Srübcr", 2:rauerfpicl üon ^oung I, 543, 542, 542, 517.
^, S3u^^oI,5, wirb für bie 9lid)tung be§ 'jRenaiffanceromanä beftimmenb,
feine Siomane: „5)e§ d)riftlid}cn teutfc^^en ©vofefürften §ercule§ unb ber

böf)mifc^en 33ale§ca üöunbergefd)id)tc" ,


„Xcr d)riftlid)en föniglid)en
SHcgiftcv ju ^«ottiu'r.
2
18 9{cgiftcv.

§ercuU§cu5 unt) .^cicutabiela . . jc. Sßunbcrgejdjidjtc" III, 158 f.,

154 l, 150 f.

„SBud) ü6cr bte Gfjc" üon ^Dtitton I, 62, 62, 62, 56.

n^nd) über bie ©rjiefiunfl" üon ^J3iilton I, ibid.

„58ud) über bie eraiefjuitfl" üoii Socfe I, 164 f., 164 f., 164 f., 157 f.

„58urf| über bie ^re§fretl)ett" ßon 9}iiItDn (Areopagitica) I, 62, 62, 62, 56.
„Solid) über bcu 3"ftöiib ber Mvd^c uub bcr rcdjtiun^tgeu ©ewoft bc§
i^apfteä" uon ,"gDiit()ciin (t)eutjd}c Ueberjetjuno) IV, 308 f., 307 f., 307 f.

eflttrrottc »uff VI, 526, 526, 527.


e-bmunb 58urfe, 1) al§ ^left^etifer I, 440 ff., 440 ff., 440 ff., 416 ff.:
„A pliilosoi)liical iiiquiry into tlie origin of our idea of tlie Sublime
and tlie Beautiful" ; Svittf berfelben, ibid.; ©influB i)e§ S3u(i)ä ouf
2)cittjd)lant)§ ^(cft^etitcr I, 441, 441, 441, 417; öor eitlem auf 5Jieubel§,-
fol^n IV, 223 ff., 221 f., 221 f.; „Essay on the Sublime aud Beau-
tiful" I, 378, 378, 378, 362. 2) al§ ©taatSJuann : „A Vindication
of natural Society" ; mit ®ob§lct) äufammcn Verausgabe bc§ „Aunual
Register", feine .^altung öor unb naä) ber fransöfifc^en Slcüolutiou
I, 378 f., 378 f., 378 f., 362 f.; ))arlamentarif^e Xf)ätigfcit I, 379 ff.,

379 ff., 379 ff., 363 ff.; „Thoughts on tlie cause of the present
Discontents" ; Gitate borau§ ibid., feine ^avlatncnt§rebe : „Speech on
the presenting to the House a Plan for the better Security . . of
the Paiiiament etc." (6.). SBirfung berfelben I, 384, 384, 384, 368.
SBubbcnl : „De Spiuosismo ante Spinosam III, 45, 43, 43.

Dr. ©itbert SBurnct: 5ßerfaffer ber „58cfe()rung§gcid)id)te be§ ©rafen


JRodKftcr" I, 40, 40, 40, 32; feine Urtt;eile über bie englif^e S3üf)ne
I, 252, 252, 252, 246.
%f)Oma§ SBurnet „TeUuris sacra theoria" unb „Archaeologia phüosophia".
:

5R. »urnS, cnglifdjer 3Sol{§bid;ter, Stjrifer I, 556 ff., 555 ff., 555 ff., 530 ff.

SBirfung feiner (Sebid)te, ßitate au§ benfelben, ^riti! feiner 2l)rif 557 ff.,

556 ff., 556 ff., 531 ff.; (Soetf;e 558, 557, 557, 532 unb 6ara)le über
it)n 5.58, 557, 557, 532 unb 560, 558, 558, 534.
„aSuftriö", Srouerfpicl tion ^])oung I, 543, 542, 542, 517.
fSntUt, Sßerfaffer be§ fontifd^en 6po§ „§ubibro§", Satire gegen ba§ '^uri^
tanert^um I, 72 ff., 72 ff., 72 ff., 65 ff.; ßritif unb Sßirfung; ^ogartf)
iüuftrirt §ubibra§ 74, 74, 74, 66; ®eutfd)e Ucberfetjungen üon
ben
©oltau, ©ruber unb Gifclin 75, 75, 75, 68; fleincre Satiren: „Xie
ßöniglic^e Societöt", „SJcr GleV^ant im 9JJonbe" I, 19, 19, 19, 16.
SBü^neitäuftänbc Dcutftf|(nnbÖ 3ur Seit JJcfftun''5 erftem ^ruftrcteit
IV, 490 ff., 489 ff., 487 ff.; in SBien 490, 489, 487; in ^Berlin 401,

490, 488; in gnglanb I, 105 ff., 105 ff., 105 ff., 96 ff. unb 112 f.,

112 f., 112 f., 103 f. 'Eingriffe gegen ba§ uertüilberte ^Büfjuentüefen burd)
SBIacfmore unb Godier I, 122 f., 122 f., 122 f., 113 f.; in Sranfreid)
II, 406 ff., 406 ff.,
406 ff., 339 ff. (cf. aud) ^r)eater).
SBüffon, feine ©teOung gegenüber ben ^Jlnterialiften II, 367 ff., 367 ff.,

367 ff., 353 ff.; Sßerte: „Histoire universelle generale et particu-


3icotfter. 19

liere." „Histoire de riiomme" 369, 369, 369, 355; (5Rebe über ben
©til 370, 370, 370, 356); SBüjfon'S ®röne unb edjrante 370, 870,
370, 355 f. ^Jßaraüele mit aßincfelmann, ibid.

SBÜfffiuger: „Dilucidationes pliilosophicae" IV, 83, 83, 83.


@rttf ö. SBünau: „föenaue unb umftänb(id)e teutjcf)e ßaijer-- unb 9lci(*^§;

I)tftorie :c." III, 305 f., 301 f., 295 f.

aSürgcr V, 339 ff., 839 ff., 837 ff.; al§ ^itglieb be§ §ainBunbe§ 833, 333,
881 ; 885 f., 335 f., 333 f. ; 1)0« fid) ber mopfftod'fc^en 9iid)tung fern,
feine ^nfid)ten barüber im „igerjenSergufe über S^olfSpoefie". ^emmen-
öer 6influfe burd) feine fittlid)en ßebenSüerirrungen , erfter (Erfolg burd^

feine „Seonore", ^riti! berfelben 389 f., 339 f., 387 f.; 33ürger'§ Cijrit
(Sitatc) 341 unb Ueberfe^ungen ibid.
f., 341 f., 889
feine ©oneltef. ;

342, 342, 840. »ürgcr über ft'linger'§ gwißinge V, 259, 259, 258
(6.). SBürger über ®oet()c'§ ©öl] V, 148, 148, 148 ((£.).
„t)ci- JBürgergeuerni", Suftfpicl Don @oett)e VI, 108, 108, 108.
Sljrou'ä Urt^eiJ üDer ^opt (g.) I, 249, 249, 249, —

d.

6a6am§, 2d)üler (SonbiÜac'S II, 877 ff., 377 ff., 877 ff., 863 ff.; fein
^autJttüerf: „Eapports du Physique et du Moral de l'homme" 378,
378, 378, 368; üerh)irft in ber ^olge bie 9)let^obe ßonbiaac'ä ^or--

fd)ung; ferner: „Histoire pliysiologique des Sensations" 899 ff.,

399 ff., 399 ff.,


364 ff. ; bie f)ier niebergelegten 5lnfic^teu faft umgeftofecn

in feinem ^ad)laffe: „Lettre posthume et inedite ä M. F. ** sur


les Causes premieres avec des Notes de F. B6rard" 381, 881, 381,
367.
„eabmuS unb SBoneffo", ®ebid)t bon ©»ift I, 332, 832, 832, 831.
„Caesariniis Furstenerms" ,
^artt)eifd)rift für ba§ .^nu§ (^annober
Don 2cibni5 III, 143, 140, —
„6aju§ 3)JartU'3", Srnuerfpiel üon Dtwai) I, 102, 102, 102, 98.
^cau darrtS, ^IßroceB beffciben II, 169, 169, 169, 157.
&. 6na«t, Sl()eologe III, 21 f., 21, 21.
„Un Caloyer et un homme de bien", ^Ib|anb(ung 33oltairc'§ (Ein-

griff gegen ben ^atf)oUct§mu§) I, 180, 180, 180, 168.


6om^c IV 323 ff., 322 ff., 822 ff.; feine SSerbienfte um ba§ S^ulwefen,
feine 3citif^)i-'itt : „'Kttgemeine üJeüifion be§ gefammten Sd)ul-- unb
er3iel)ung§wefen§" 324, 325, 325; Sam^ie aU Äinberfdjriflfteaer 825,

325, 325 ; bearbeitet 5Defoe'§ 9tübinfon I, 312, 312, 312, 301 ; al§ ^o--

Utiter IV, 325, -, -.


ßam^omottcS ,
fpanifd)cr ©taatämann unb Oefonomift; äßerfe: „Tratado
de la Kegalia de la Amortizacion" II, 567, 565, 565, 528. „Dis-
curso sobre el Fomento de la Industria populär", „Discurso sobre
20 'Kcgiftcv.

la Educacion populär etc." „Apendice ä la Educacion populai-."


S)te »on ^Qinpomane§ in§ Ceben gerufene ©d^ule 11, 568, 566, 566,
529.
„Candide", Satire gegen ben C))timi§ntu§ öon SSoItaire II, 193, 193,
193, 181 unb 243 TT-, 243 if., 243 ff.,
2-30 ff.

6. ö. 6ani^ bri^t bcr flaffif^cn 'Dtid)tung 33oiIeau'§ in Scutjc^lanb 33a^n

III, 189, 185, 181.


„Canterbury guests or a bargain broken", Cuftfpiel üon 3laöen§-
croft I, 120, 120, 120, 111.
^. ®. 6o«,5, SBoIffiancr: „Usus Philosophiae Leibnitianae et "Wolffia-
iiae in Tbeologia" unb „Philosophiae Wolffianae consensus. cum
Theologia" III, 263, 259, 254.

„Les earacteres de Theophraste traduits du grec, avee les ,

earacteres ou les moeurs de ce siecle" öon de la Bruyere


II, 60 f., 60 f., 60 f., 50 f.

„The Careless husband", 2uftfptcl öon ßibber I, 264, 264, 264, 257.
„The Careless Lovers" Siiftipiel , l^ou ^iaücn§croft I, 120, 120, 120,
111.
6orrt)fc über «uvu§ I, 558, 557, 557, 533 (6.) unb I, 560, 558, 558,
5.34 ((?.).

aorftcn^^, 'Mialer IV, 622, 621, 619; VI, 459 ff., 459 ff., 460 ff.; 93cbeu-
iiing beffelben für bic beutfd)c ftunft; :5ugfnbJQt)re , Ginflufe bcrfelben

auf feine ^^cc^nif ibid.


©rfte 6nttt)idelung§ftufe : fein "ilufcntljalt unb SÖirfcn in 2übcd 461,
462, 462.
Swcite Gnlwidclungsftufc: öicrjätjrige§ 9Sir!en in 95erlin ; bic %itife
gettiinnt in if)ui bic Cbcr()anb 462, 462, 463; ."^öticpuntt feiner ßunft,

"Jlnfcnttjalt in 9iom; jeitttieiligc -Hinneigung ju 9iap!^ael 463 ff., 463 ff.,

464 ff.; fd)ijpfcrifd)e 5S:{)ätigfcit in 5){om 364, 364, 365; tritif Sarftcns',
fein .Hellenismus ®cnelli'§ 58ricf barübcr an
; itjn (ß.) 465, 465, 466;
^erieftticc^fcl mit * §cini^ 459, 459, 460.
ßarftens' Schüler unb 51ad)foIger 467 f., 467 f., 468 f-

„Cartesius triumphatus" , Strcitfc^rift gegen bie ßartefianer III, 39,

37, 37.
„Castle of Indolence" (Sd)loB bcr 2;rägl)eit), 93iärd^enaÜegorie Hon
^{jomfon I, 536, 535, 535, 511 unb 540 f., 539 f., 539 f., 515 f.

„Catechisme du Citoyen franeais", Sd)rift bcr materialiftifdjen Sit;


tcnlet)rc angcfjörcnb Don 33oInel) II, 399, 399, 399, 384; in 2. "Jluf;

tage: „La loi naturelle ou Principes physique de la Morale" 400,


400, 400, 385.
„Catechisme universel", %i)(ik au^ ber <SittenlcI)re ©aint ; 2ombcrt'§
II, 397 f., 397 f., 397 f., 382 f.

„eoto", morolifirenbeS 3)rama üon ?lbbifon II, 258 ff., 258 ff., 258 ff.,

252 ff.

„Causes finales", ^tuffalj Don 5}oltaire II, 190, 190, 190, 173.
9icgifter. 21

©ufonno 6citt(iücr, fiuftjpiclbidjlcrin: „* The busy-body", beutjd) unter


bem Xitel: „(Sr mengt fid) in ^üüe§" I, 266, 266, 266, 259.
„Ce que c'est que la France sous Louis le Grand" iJtugjc^rift ,

bon ^atjU II, 46, 46, 46, 44.


„Characteristieks of men, manners, opinions, times", gemein-
jamcr 2;itc( gciommcltev ntovaHjrf)cr Sdjriftcn üon Sfjafteäbuvq cf.
biejen I, 189 ff., 189 ü., 189 \l, 178 jj.

6:r)iirbtu, franjöfijdier WaUx II, 120, 120, 120, 109.


„Charles XII.", @cic()id)tätt)crf üon S^oUaive II, 222, 222, 220, 210.
„d^atiottc ßorboJ)", lufjatj Don Scan ^aiil VI, 413, 413, 413, 414.
Madame du Chatelet, greunbin 5ßoItoive'§ II, 154 f., 154 f., 154 f.,

142 f.
Xfioma§ ßfjattcvton , literavijd)e ^äujcfiungen bcffdben I, 552, 551, 551,
526.
„Chaumiere indienne", ^b^tle Don ©t.=^icne II, 528, 527, 527, 496.
Nivelle de la Chaussee, 33crtretcr be§ 6ürgerlid)cn S)rama§ in gran!-
reid) II, 108 ff., 108 ff., 108 ff., 96 ff.; feine Stüde: „La fausse
Antipathie", „Le Pröjug^ ä la Mode", „5)telanibe"; SBearbeitung t)on
9tici)arbfon'§ „Pamela" ibid.; ßritif feiner Stücfe, 3ufammenf)ang ber^
felOen mit bem bürgerlichen S^raucrfpiel ber ßnglänber; bic neue &aU
tung juerft unter bem Flamen Comedie, bann Comedie lormoyante,
Tragödie bourgeoise, feljt fid) jule^t unter bem aligemeinen Öat--
tungSnamen „Drame" feft 110 f., 110 f., 110 f., 98 f.

„1)er c^cmtfrfjc SBerfurfi ^u befttütrcn", ©treitfd)rift Sippel'ä III, 72,


70, 70.
G^cfterficrb I, 411 ff., 411 ff., 411 ff., 404 ff.; al§ iRet)riifentant ber welt--
männifdjen 2eben§pI)i(ofop:^ie in (^nglanb; feine ^ugeubjafire 411 f.,

411 f., 411 f., 405 f.; 6f)cfterfielb'§ ftaat§männtfd)e Üßirffamfeit 413,
413, 413, 406, — ; litcrarifd) bebeutenb burd) bic Briefe an feinen
©ol^n 414 ff., 414 ff., 414 ff., 407 ff.
; Eitate barau§ 418 ff.,
418 ff.,

418 ff., 412 ff. ; ^ritif biefcr $8ricfe 414, 414, 414, 408.
Chevaliers d'industrie, ^(bcnteuercr unter ber tRegentfc^aft be§ §er^Dg§
oon Drtcanö II, 67, 67, 67, 56.
Chiliasmus, 2el;re öon ber äBicberhtnft ß^rifti III, 57, 55, 55.

ß^tUingwort^, ein SSorläufer be§ 2)eiämu§ I, 34, 34, 34, —


^of), g'ricbf. 6f)rift mad)t bie bilbenbe ß'unft be§ 'iltltertl)umä jum ^aupt-
gegenftanb feine§ a!abemifd)cn Unterrid)t§ IV, 315 ff., 311 ff., 305 ff.;

etubien unb mt)anblungcn 316 f., 312 f., 306 f.; Einfluß unb ßvitif
6f)rift'ä 318, 314, 308.
5«icotou§ e^obotwieft, 5}ialer üülf§ti}ümlic^cr 9tid)tung IV, G22 ff., 621 ff.,

619 einjcine berühmte ©cmälbe: * „9BaÜfat)rt nad) a3udyf)ol5",


ff.;

*„<£tedcnpfcrbreiterci", *„)pciratl)§anträge", *„i5rauenOeid)iiftigung". —


SßaraHele mit ^ogart^ 623, 622, 620; ©eine Süuftrationen 624, 62.3,

621.
„e^rtftcnftoat" üon 2. üon ©edenborf III, 93, Ol, 89.
22 aicctiftev.

„ß^riftcnftabt ouf ©rbctt" Don Xtt)^cl lll, 71, G9, 69.


„5)o§ e^riftcnt^um bcr SBcrnunft" üon ficjfinc? IV, 588, 587, 585.
„Christianity as old as the Creation", 5Ui!^anblung öon SEinbal
I, 393 Tiv 393 ff., 393 ff., 378 ff-

„Christianity not mysterious" , Wbt)anblung üon S^olanb I, 1G9 jf.,

169 tf., 169 fiv 161 fr- wnb 177, 177, 177, 169.
„^cr (^riftlit^c ^cW% moraUftrcnbe ©d^rift öon m. ©tcetc I, 271, 271,
271, 262.
„'^cv ^rtftfiri^en föitigtii^cn ^crcuHScul . . jc. 2S5unbcrgcft^t(^tc" , 'Ho-

mm üon Ig. 58ud)f)oU3 III, 158, 154, 150.


„e^riftltt^c 3rf)riftcit" üon f^crber V, 87, 87, 87.
„t>er t^riftfic^cn tcutft^en ©ro^fitrftcit ... 2c. 993unbergcf(^id^tc", 9toman
bon ö. 58uci)t)ol^ III, 158 f., 154 f., 150 f.

„6^rJjfonbcr'§ Ütiüt ficifcr'§" (6.) III, 204 f., 201, 197.


e^ttbb, englif(f)fv ^J^ovolpiilofopt) I, 399 ff., 399 ff.,
399 ff., 384 ff.; erftc

(£(i}rift: %\e au§i^tiefeU(i)e (^ottt)cit be§ S5ater§ (the supremacy of


the father asserted) I, 400, 400, 400, 385; ferner: „^ie förunbfrage
ber Steligton" (the previous question with regard to the veligion)
I, 401,401,401,486; ßrili! biejer ©cf)rift, ihid. ; eine Sammlung üon
35 ^Uit)anblungcn unter bcm %\M : „A collection of tracts on
vavious Rubjects", barunter am mic^ltgften: 1) bic Sfieobice: „55er?
tf)eibigung ber moroUfd^en 58cf(^affcn^cit (SotteS al§ Cueüe be§ natür--
lic^en unb fittUd)en Uet)el§" I, 402, 402, 402, 387; 2) „^b()anblung
über bie ißernunft al§ jurcid)enbe 5üt)rerin in 9lcligion§)acf)en" (a

discourse concerning reason with regard to the religion and


revelation) ;
3) „^etra^tung über bo§ Güeic^niß öom üerlorenen ©o'^n"
(the Equity and Eea?onableness of the divine conduct in pardon-
ning Sonuers) I, 403, 403, 403, 388; fein ^auptwerl: „^a§ wai)xe
GöangcHum ß^rifti" (the true Gospel of Jesus Christ assei-ted)

föebanfengang beffelben I, 403 f., 403 f., 403 f., 388 f.

5ÖH§ eafabct^ d^iibfctg^, ?lbenteuer berfelben I, 491 f., 491 f., 491 f.,

467 f.
dibUt, englifcfier 2uftfpielbid)ter I, 263 f., 263 f., 263 f., 257 f.; feine
Stüde: „Love's last Shift", Careiess husband ;
feine SeIbftbiogro|)t)ie:
„Apologj- for mj- life."

„6ib", 3loman3en!ran5 au§ bem Dlac^Iafe ^crber'ä Y, 100, 100, 100.


„Siffcbeä iinb ^«nt^cö", (Sr5äf)lung bon 6. ö. iileift IV, 113, 113, 113.
„The City-mouse and the Country-mouse", ^arobie üon Wontaguc
unb ^rior I, 97, 97, 97, 91.
„eioriffa", 9loman bon giic^arbfon I, 468 ff., 468 ff., 468 ff., 445 ff.

„efoubtnc öon Wiüabcüa'', Singfpiel bon Öioet^e V, 166, 166, 166.


eißubtusi (SBanbSbecfer 3Jote), pictiftifc()cr 6d)n)ärmer V, 329, 329, 827.
aroubiuS nl'^ il?orfS!biri)tcr V, 338, 338, 338.
„6(oöigo", Iraucrfpiel bon (%oetf)e, cf. biefen V, 149 ff., 149 ff.,
149 ff.

„Clavis Pichtiana sen Leibgeberiana" bon "^ean ^nul VI,412,412, 413.


9(cgi[tcr. 23

„ßfcofibc", Cpcx liou §aifc III, 42G, 421, 414.


„La clemenza di Tito", Cpcv Don «ölojaii VI, 495, 495, 496.

„ercotllCMCS", 5:vartöt)tc Dou 3)vl)bcit I, 91, 94, 94, 89.


„Club de rEntresol", politildjc föejeaid)aft in gvontveid), Ginflufe ber--
jclbcn II, 88, 88, 88, 77 unb 559, 557, 557, 520.
goljiu, frQU.piijdjcv Walcr II, 417, — — —
, ,

„Code de la Nature", tuativjdKinlicf) öoii 'HbU ^JiovcÜl) II, 332, 332,

332, 319; üftevjcljt iion evnft 53tovilj ^-ubt II, 519, 518, 518, 488.
„eobntS", 2;va(iöbic üon 6vone(if IV, 512, 511, 50:).
„A collection of traets on various subjects", 35 ^b{)anbluiicjcn
\)on et)uM) I, 402, 402, 402, 387.
CoUegium philoblicum III, GO, 58, 58.

^crcmta§ ßoflicr flrcift btc citflltftljcu 5Bü^ucn,5Mftättbc oit: „Ueber bte


3ud)tlofigfcit unb Un^^ciligtcit bcv cnglijd)cn ^öüljne" (A slioi-t view of
the Immovality and Profaneness of tlie English stage) äBirtung ,

biefcr ©d)vift I, 123 f., 123 f., 123 f., 114 f.; 252, 252, 252, 246 unb

263, 263, 2G3, 257.


eoÖtU§, S)etft: „A discurse of Free - Thinking etc." I, 168 f., 168 f.,

168 f.,
160 f. ; 9lid)arb a3cntlet)'§ (Bä)x\\i gegen i|n I, 187, 187, 187,
206.
G^olmait, englijc^er Suftf^3telbi(!^ter : „The jealous wife" (* S)te eifcrjüd^tige

gvou) * The clandestine mariage (fjeimlid^e ^etvütt))


, feine £)pex ;

„Inkle and Jariko", ton ©(gröber bearbeitet I, 526, 525, 525, 502,
„6oIumbu§", e^igramm öon ©exilier (S.) VI, 211, 211, 212.
Comedie, Com^die larmoyante, Tragödie bourgeoise, Drame. (Sat?
tungSnanien für ba§ bürgevlidje ©vama in gianifreid) 11, 110 f., HO f.,

110 f., 99 f.

Comedie larmoyante, ^ufnaf)me bevfclbcn in 3)eutjc^lanb IV, 504, 503,


501.
„Commentarii de rebus imperii Romano Germaniei" bon ß.
WaUoto III, 305, 301, —
„Commentaire sur le Catechisme" bon ©t. üontbert 11, 398, 398,
398, 383.
„Commentaire philosophique sur les Paroles: Contrains - les
d'entrer", ^lugfd^vift oon 53a^Ie II, 46, 46, 46, 44.
„Compendium Juris Naturae etc." öon 'iiibcxi III, 93, 91, 89.

„The eomplaint or the night-thonghts" , 5lad)tgebQn!en ton ^oung


I, 543 f.,
542 f.,
542 f., 517.
„Comus", 5)la§fenjptel öon müion I, 60, 60, 60, 54.
„Consilium de eastigando per Saxonem Brandenburgico" bon
2etbni3 III, 143, 140, —
„Concordia rationis et fidei" öon 2ß. ©tojc^ III, 49 ff., 47 ff., 47 ff.
ßonbiltoc, mQd)t bie 6rfcnntnifelet)ve juni §auptgegcnftanb feiner gor;
fc^ungen II , 371 ff., 371 ff.,
371 ff., 357 ff. ;
feine Sßerfe : „Essai sur
l'origine des Connaissances humaiues, Traite des Systemes, Trait^
24 giegiftet.

des Sensations, Trait^ des Animaux." ^US (Srsicl^ev be§ ^rinjen


oon ^ttvma mehrere fleine 2cf)rbüc^er, meift SÖieberfioIungen be§ grü^
t)crert ;
ferner : „La logique ou les premiers d^veloppements de
l'Art de penser." ^u§ jeinem 9lac^Ia^: „La langue de Calculs"
372, 372, 372, 357; Querft auf 2orfe')c^er £hife ftetienb, bilbet er

anmälig bic GrfenntniBtel^rc 2ocfe'§ unabhängig unb jclbftänbig in


jeinem Trait6 des Sensations Leiter 373 jf., 373 if. , 373 ü-, 358 ff.

3in Traite des Animaux, bem ^bjc^lufe be§ 5ßorigen, gegen 58üffon
376, 376, 376, 362. Gonbiüac's 5^Qc{)foIger unb Scljule: ber ©enfua--
li§mu§. gabani§, cf. biefen 11, 377 ff., 377 ff., 377 ff., 363 ff. ®er
(£enfuali§mu5 bemä(f)tigt \\ä) ber <Bä)nlm, ber Ecoles normales unb
fü{)ren bic 2ef)re 6abani§' toeiter QU§ ;
^erüorragenber Sßcrtreter btefer
5Ri(|tung : SeStütt be Ixac'q, cf. biefen n, 383 f., 383 f., 383 f., 368 f.

Gonbocrct über »oltoirc II, 174, 174, 174, 162 (g.).


„The Confederaey", fiuftjpiel öon 5ßanbrug!) I, 127, 127, 127, 118.
„Confessio Naturae contra Atheistas" öon !»!eibnij III, 124, 121, 120.

„Confessions", ©elbftbefenntnifje bon S. S. 9?ouf)eau, cf. biefen II, 506 ff.,

505 ff., 505 ff., 478 ff.


; Kitote barauä 509 ff. , 508 ff. , 508 ff., 478 ff.

aongrcDe, englijdier 2uftfpielbicf)ter I, 117 f., 117 f., 117 f., 108 f.; feine
^uftfpiele: „The cid Bachelor, The Double Dealer, Love for Love,
The Way World" Kritif berfetben The Double Dealer Don
of the ; :

e^rijbev bearbeitet unter bem SEitel: „S)er Irgliftigc" 118, 118, 118,
109; fein 2;rauerff)iel „The Mouruing Bride" I, 254, 254, 254, 248
:

unb 117, 117, 117, 108.


2)emoifeüe Gonrabi, Sängerin III, 205, 201, 197.

^. eoitriitg, (itaat§rc^t§te^rcr unb ^ol^tjiftor III, 18, 18, 18 unb 302,


298, 293.
„Considerations sur les Causes de la Grandeur des Romains
et de leur decadenee" öon 'DJlontesquieu II, 253 ff., 253 ff., 253 ff.,
241 ff.

„Considerations sur l'Etat du eorps politique de TEurope"


üon giiebrid) II. IV, 15 f., 15 f., 15 f.

„Considerations sur le gouvernement ancien et present de la


France" üon S'^ih-genfon II, 88 ff., 88 ff., 88 ff., 77 ff.

„Considerations sur le principe de la vie" üon iJeibnij III, 134,


131, 129.
„The constant coiiple", iluftfpiet Don garquliar I, 125 f., 125 f., 125 t.,

116 f.; bearbeitet l'on (Scl)vöber unter bem '3;itel „ber 9{ing" 125, 125,
125, 117.
6onftitutioitoIt§mu§ in Gitglanb; (frfte 'iJlnfänge baju burd) ben 58or-

fämpfer ber 5yolf5Jouüeränität : 'JUgernon Sibncl) I, 52 ff., 52 ff., 52 ff.,

45 ff.,
cf. biefen.

1) £ie donftitution unter lÜ.Mll)clm üon Crauicu, bie „Deda-


ration of rights" 132 ff., 132 ff., 132 ff., 124 ff.; ^ebeuiung unb
finjfbneibenbe SlMrfung bevfelben auf oKon (Gebieten:
iRegi[ter. 25

a) Sniu'vc ^4^olitif.

«) UmgcftalluiiG bcö Stcucr>»eien§ 135 f., 135 f., 135 f., 127 t.

ß) aicinigung bc§ ®eric{)t50erfat)rcn§ 136, 136, 136, 128.

y) (Sinflufe out fird)liii)e 2)ingc, bie 3;olcranjacte 137, 137, 137,


129.
S) grci^eit bcr ^refte, ibid.
Umjdjwung in ber äußeren ^oütif 138 t-, 138 t-, 138 t-, 130 t-
b)

2) ®ie ßonttitution unter ber Königin ^nno I, 140 tt-, 140 tt-, 140 tt-,
132 tt- SJcrjuc^e ju 9{ücfid)ritten unb Sdjcitern berfclben I, 141,
;

141, 141, 133; bie ®trcitiad)e (£ad)etiereU'5 I, 142, 142, 142, 134.
3) 9Jlit bem 9{egterungöantritt ©corg I. itt ber Sieg ber ßonttitution
entic()icben 143, 143, 143, 135. ^[n bem 9iing*n tür ben Gonttitu-
tionaU§mu§ betfjeiligt ^xA) bie eben entttel)enbe ^ret)e I, 143, 143,
143, 135, cf. biete. 5Jiacaula9, über bie ^Intönge be§ Gonttitutiona^
li§nm§ I, 134, 134, 134, 126 (ß.).

drängen nai) 6:onftttuttonaft§mu§ in ^ranfrct^


1) ?(ntänge baju üon ^DlQJfilon, St. ^ierre, b'^-genton II, 83, 83,
83, 72.
2) 2:urd) 5ßoltaire II, 216 t- , 216 t-, 216 t- , 204 t- unb ^ontc§quieu
II, 260 tv 260 t., 260 t-, 247.
3) Siurct) ^Dtirabeau unb ©iet)e§ —
SBorabenb ber tvanjöfitc^en Üteüolution
I, 571 ttv 569 tt-,569 tt-, 550 tt-
„Contes de ma mere l'Oye" (Histoire ou contes du temps pass6)
üon ^errault II, 57, 57, 57, —
„Contrat social au Prineipes du droit politique" öon S. S.
9ioutteau, cf. bieten II, 470 ttv 469 tt-, 469 ttv 439 tt- unb 440, 439,
439, 409.
„Conversation du Mareehal d'Hoquineourt avec le pere Ca-
nage" II, 40, 40, 40, 39; Satire oon St. Gorentont.
eorneiöe'S ;jufleiti»=Suftf^)ictc II, 109, 109, 109, 98.
6orncriu§, 93taler vi, 482, 482, 483 unb 484, 484, 485.
„Corpus Evangelieorum" III, 75, 75, 75 uon 5Jt. ^rätoriu».
„Cosi fan tutte", Oper i)on 5}iojart VI, 493, 493, 494.
„The country Wife" I, 114, 114, 114, 105, Sutttpiel öon SÖQd^erll) ; eine
tpätere Bearbeitung unter bem Xitel : „the countvy givl" , beuttc^e
Uebertetjung Don Sc^röber I, 116, 116, 116, 107.
„Cours des belles lettres" üon a3atteuE II, 269, 269, 269, 256.
aBiaiom eottHJcr, englitd)er SJV)rifer I, 554 t-, 553 t-,
553 t-, 529.; tein
„5;ttd)getprad)" 555, 554, 554, 530; „Sot)U ©ilpin" unb „The task",
®ebid)te I, 5.55, — — — , , ; 53iacaulat) über 6o»per 555, 554,
554, 530.
5(Ht(ji«c Goij^jcf, tvauäötitd)er ^ittoriemnaler ; fierüorragenbe ©emälbe: „ba§
Urt^eil Salomo'ä", „bie ßrmorbung ^ttialien'» im Stempel" II, 115,
115, 115, 104.
Gramer, »iograpl^ föeüert'ä III, 409, 404, 397 ((?.) unb 421, 416, 409 (6.).
26 Slegifter.

Grefiißott, franjöfijci^cr 9}omauj(i)riftftener „Les ^garements du coeur


:

et de l'esprit", *„LaNuit et le Moment", *„Le Hasard du com de


feu", * „L'Ecumoire", * „Ah, quel conte", * „Le Sofa" II, 103, 103,
103, 91.
9)t. bü 6reft, ©fnfer Cffijier II, 434 f., 433 f., 433 f.,

6rCM3cr, mopfitodiancr ; jctn ©ebi^t :
* „bie ©ruber" IV, 45G, 455, 453.

Groncflf otä ^ramottfcr: „(Jrobu§", 'Sraucrjpicl; 58rucf)ftütf Don „Clint


unb ®opt)ronia".
Groncgf ai^ ^lop^todiamt, jcinc „Gtnjamfciten" IV, 456, 455, 453.
(iuimvtff, 58erfQ))er be§ „Sntetlectualil)ytcm§" I, 38, 38, 38, 31 unb 1, 198,
198, 198, 1P8.
JRitJjari) 6um6crtonb', SBijc^of, SScrfafier bcr „Disquisitio philosophica de
legibus natui-ae" I, 40, 40, 40, —
Gumficrfoitb, Sramatitcr, Sßertretcr be§ bürgerlichen ©d^aujpiclS in Gng=
lanb: „5)ie trüber", bon Sc^röber unter bem Slitel bearbeitet: „'3^a§

»lott f)at fid) geroenbet"; „®er aöeftinbier", „ber Sube" I, 521, 520,
520, 496.
„6j)ru§", epo§ bon SÖielonb IV, 473, 473, 470.

^,

„Daily Courant", erfte atltagü^ erfd^einenbe englijc^e 3fitu"9 1/ 144,


144, 144, 136.
Ö. ^ntcn, ßortcfianer: Dissertationes de Oraculis Gentilium unb Dis-
sertationes de Origine Idolatriae; 6belmann unb ^^onia)iu§ über
ü. %a\cn (ß.) m, 42 f.,
40 f., 40 f.

„Dame Dubson or the etuming woman", ßuytfpiel bon 9laben§crott


I, 120, 120, 120, 111.
„J)ainofrc§", Xrauerjpiel bon Jünger VI, 379, 379, 380.
„2)ttnicl in bcr Söttieitflrubc" , Grjäfilung bon %x. Ä. bon ^ojer IV, 361,
361, 359.
„^a^^ttc", italiemje^e Dper in, 197, 193 f., 189 f.

2)orjc§, Söolffiaticv (ß-) ni, 257, 253, 248.


„^orftcaung bcr SlJtcrt^iimawtffenf^oft mäf SBcflriff, llmfoitg, 3niccf
mtb Ä^crt^" bon S. %. a^olt VI, 340, 340, 341.
„Iiaff me^r al'3 fünf Sinne für bcn 9)Jcnf(i)cn fein fönncn" bon Sejfing
IV, 595 f.,
594 f., 592 f.

^attcnant, cnglijdjer 58üf)ncnleitcr unter i?art I. unb II. I, 76 f., 76 f.,

76 f., 74 f. unb feine ©ciclljdjaft : the Duke's Company; mit feinem


Stütl : „the siege of Ehodus" I, 77, 77, 77, 75 unb 85, 85, 85, 81 ;

bo{)nt er ben Hernie plays ben 9Beg; feine ^ad)af)mer ibid.


„^Oöib", 'Ernmn bon ßlopfftotf IV, 131, 131, 131.
giccjifler. 27

„Dämmerung für 2)cutf(^(oub" , potitijc^e ^lb()anbtung öon ^con "^aui


VI, 414, 414, 415. ^

^ämoitifd), ^pgrifl bciJeUicn, erläutert bon ®odi)c VI, 539, 539, 540.
„2)cr 2)ättmHnfl", Satire üon Xied VI, 449, 449, 450.
Deelaration of rights I, 132, 132, 132, 124.
„De eo, quod ridieulum est in republiea etc." üori 03. Eilende

III, 308, 304, 298.

„Helvetiorum Juribus circa Sacra" öon 5- SBaltfiojar IV, 310, 309,


309.
„De ipsa natura" Don ücitntij III, 129, 126, 124.
„De impostura religionum breve compendium etc." Don unbe:
faniitcm «erfajfcr III, 6 f., 6 f., 6 f.

„De Jure Belli ae Pacis" t)on .^. ®rotiu§ III, 90, 87, 85.
„De Jure Nattirae et gentium" Uoit ^ufeuborf ni, 86, 84, 84.
„De la conformite de la foi avee la raison", Sattel bcr Ginleitung
3ur 'Tljcobicc Don Ücibnij III, 135, 132, 130.
„De rhomme, de ses facultas intelleetuelles et de son educa-
tion" öon §cU)etiu§ II, 396, 396, 396, 381.
„De la monarchie prussienne sous Frederic le Grand" II, 579,
577, 577, — üon ^Jtirabeau.
„De libertate philosophandi" bon SoI). 'Dilujäuä III, 45, 43, 43.
„De Loquela" üon aßolff III, 223, 219, 214.
„De mundi sensibilis atque intelligibilis forma et prineipiis",
afabemijctie lntritt§rcbe ft'ant'§ IV, 286, 285, 285.

„De officio hominis et civis juxta legem naturalem" üon ^ufen-


borf III, 86, 84, 84.
„De paradoxa Cartesii philosophia" bon ßafiler III, 39, 37, 37.
„De philosophia practica universal!" bon SBoIjf III, 223, 219, 214.
„De la Raison ou Ponthiasnas" Öe^rbud) ber öogif bon ©aints ,

ßambcrt II, 399, 399, 399, 384.


„De ratione Status in imperio nostro Romano - G-ermanico"
bon §i^poU)tu§ a üapibc {^W- 33ogtälntu b. 6f;emnit]) III, 16^
16, 16.
„De rebus Christianorum ante Constantinum Magnum com-
mentarii" bon 5)lo§^cini III, 310, 306, 300.
„De religione Gentilium" bon Herbert I, 33, 33, 33, 28.
„De rotis dentatis" bon 2ÖoI|f III, 223, 219, 214.
„De Sacra poesi Hebraeorum" bon Sotott) 1 452 f. 452 , ,
f.
, 452 f.,

428 f.

„De Spinosismo ante Spinosam" bon 58ubben§ III, 45, 43, 43.

„De la Süffisance de la Heligion naturelle" bon 2)iberot II, —


306, 300, 298.
„De tribus impostoribus" bon ßortfjolt III, 37, 35, 35 unb 45, 43, 43.
„De Vera methodo philosophiae et theologiae" bon fieibnij

III, 136, 133, 131.


28 ülegiftet.

„De veritate'- Don I, 33, 33, 33, 28. .f^erlicrt

„La defense de Lord Bolingbroke par le ehapellain du eomte


de Chesterfield" öon 58o(tatve I, 353, 353, 353, 399.
„La defense du ehristianisme" tioit S3onnet II, 436, 435, 435, —
„Defensio pro populo anglieano unb Defensio secunda" toon

mHion I, 63, 63, 63, 57.


aWabomc bü 2)effoiib cf. bie Variier ©aIon§ II, 285, 285, 285, 272.
®cfoc (Daniel ^oc) I, 291 ft., 291 ff., 291 ff., 281 ff.;
— 3nt)Ireid)c SSio--

gropljicn bon tf)m 292, 292, 292, 283. — Sugenbjafire unb Sugenb--
ctnbrüde, SBtrfung bcrfelben, erfte poütijd^e Scfirift : „Speculum cra-
pegownorum" ;
fct)Uefet ficfi bem ^rinj 931onmoutf) an ,
giu(i^t in§
^u§Ianb 293, 293, 293, 284.
9lü(ffet)r, ^enberungbe§gtamen§, poUtiidje giugfcf)riftcn 294, 294, 294,
285; bcbröngte f)äu§Ud)e Sßcr^ciltniffe, Surüdgeäogentjeit in aBriftol; oon
i)\ex au§ fein „Essay on Pvojects", U3ebeutung unb Grfolg bc§ SBerfö
295 f.,
295 f., 295 f., 286 f.; au(i) füv feine äußeren 2ebcn§berf)ältniife.
Sranflin über ben Essay 296, 296, 296, 287 (ß.). ®efoe bon nun ab
faft auSfc^liefeüii^ ^olilifer; föunft be§ ßönig§; ®efoe'§ ®ebid)t: „The
true born Englishman" ibid. ; Umf c^Iag ber politifctjen Sßolf§ftinimung
S)efoe'§ Satire: „The shortest way with the Dissenters" 297, 297,
297, 287; ©efangenfe^ung ;
§crau§gabe ber üleoiew); Befreiung unb
biplomatifi^e Senbungen 299, 299, 299, 288; Popularität 2)efoe'§ 300,
300, 300, 289; feine „allgemeine &e]ä)\ä)te be§ §anbel§" — . 9leue
|)oIitifc^c Sßectifelfäüe, Unbanfbarteit be§ '§aufe§ §annoOcr gegen if)n

301 f.,
301 f., 301 f., 290 f.; S)efDe'§ le^te politifd}e ©d)rift: „Appeal
to Honour and Justice" 302, 302, 302, 291. 5leue 9tic£)tung feine§
2eben§ unb feiner Uterarifc^en 2;f)ätigf eit , 5Bolf§f^riftftelIer : „The
family instructor"; fein epo(|emad)enbe§ 58ud): „The life and sur-
prising adventures of Robinson Crusoe", 58erl)ältnife ju feinen Ouel-
len I, 303 ff., 303 ff., 303 ff., 292 ff. ; aügemeiner 3ug ber 3eit für
obenteuerIicf)e 9leiiebefd)reibungen 305,305,305,294; ^n^It unb ilritit
Siobinfon'ä 306 ff., 306 ff., 306 ff., 306 ff., 295 ff. Grfolg 310 f., 310 f., ;

310 f., 299 f.; ^Bearbeitungen, jrtjei Gh-uppen unterfd)eibbar: 1) ber


lel)rt)aften 5Ric^tung, borncfimli^ burd) 5i- S- Slouffeau angeregt 311,
311, 311., 301 (6.) unb erjöl^lenber 9tid)tung folgcnb cf. 9tobinfonaben
jalilreidie anbere (Bd)riften 'Sefoe'ö; letjte I^Jebensjatjrc 315 f., 315 f.,

315 f.,
303 f.

2)ci'imu§, ^tnfänge bcffelbcn in (sngtanb I, 29 ff., 29 ff., 29 ff., 26 ff.;

bur^ (goofcr I, 31 f., 31 f., 31 f., — ; ^aco b. Scrulam 32, 32, 32,

27; Herbert 33 f., 33 f., 33 f., 28 f.; 61;iUing>bort{) I, 34, 34, 34, —
bicfe neuen borbringenben ©efinnungcn nad;)f)altig geförbcrt 1) burd) :

bie !ird)Iid)en unb poIitifd)cn i^^ämpfe I, 35 f., 35 f., 35 f., 30 f.;

2) burc^ ben luadjfenbcn (Hinflug ber ^3taturH)iffenfd)aftcn 37 f., 37 f.,

37 f.,
31 f.; 3) burd) ®pino3a unb bie f(ugcnottifd)en 51üd)tlinge; bon
biefen Strömungen »üerben getragen 9iod)efter 40, 40, 40, 32 unb ^-Blount
gHegifter. 29

41 f., 41 f., 41 f., 33 f.; bic 53ejei(^nung Freethinkers ober Deists


jc^t jic^ fcft 42, 42, 42, 39.

Xurd) £odc'§ Ginflufe gcrtinnl bct Streit gegen bic l^crgefirac^ten

®lauben§(ef)rcn lüii)cnic^aftlicf)e 53eiticiung ; auf 2ocf c'^ Sdjulterit GotUnö


unb 2V)on§ ; ba§ ^cue an if)iicn ij't Cosjagung üon bcr Cffenbarung
I, 168 f., 168 f., 168 f.,
160 f. ; bie religtöjen ^rteiffl jeine§ gcitalter^

fämpH «in foIgerict)tigften in fid) burrf) \^of)n Xolanh I, 169 n'., 169 ff.,

169 ff., 161 ff.

SÖie in ©nglanb, fo aucf) in 2)eutfd)lanb f freitet ber '2)ei§mu§


äur i?ritif bev Offenbarung IV, 33 ff., 33 ff., 33 ff.; t|ier rtirft

einerfcit§ bie SBolff'fc^e ^^(jilofopljie unb itjrc Sct)ule IV, 34 f., 34 f.,

34 f., bann bcr n)ad)fcnbc ßinflufe bcr engüjdicn Xeiften 35, 35, 35,
(Uebcrfctjungcn bcr cnglijc^en 5i-'ci^i'"ftr unb 'itpologeten 35 f., 35 f.,

35 f.) ; '!8crjud)c 5ur ^Kbwc^r 36 f., 36 f., 36 f. ; bcr IKationaüsrnuä


wirb t)errjc^enbc Scitftröniung; innerl)alb bcrfelben bret Siic^tungen:
1. bic firc^Iid);tI)cologiid)c, an U)xcx Spi^e 33aunigarten 38 ff., 38 ff.,

38 ff.; (Srnefti unb 53lid)acli§ 40 f., 40 f., 40 f.; 2. 9iid)tung: bie


cigcntlid)cn Siationaliftcn 41 f., 41 f., 41 f. gcfül)rt Don SacE, Spalbing
unb :5crujalcni 43 ff., 43 ff., 43 ff. ; 3. IKic^tung alä bie unbebingte
93crncinung aller Offenbarung 47 f., 47 f., 47 f. ücrtreten bur(| ®eb;
f)arbi, üor Wem bur^ 5)teimaru§ 48 ff.,
48 ff., 48 ff.

2)cr ^ci^muö 9JJeiibcrfof)itV' IV, 227 ff., 227 ff., 226 ff. cf. ße^tercn ibid.
'^clapiace , ©I)afeipearc:Ucbcrfctjcr in grantreic^ II, 405, 405, 405, —
„Dei Delitti e delle Pane" öon Seccarta II, 559, 557, 557, 521.
„2)cmctriu§" , Srainatiic^eä SSruc^ftüd Don <Bä)iüex cf. biefcn VI, 329 ff.,

329 ff.,
330 ff.

m. Zeitig (ber «arbc Sineb) IV, 134, 134, 134.


, über bic 33arbiete Ä'lopfftod'ä IV, 139, 139, 139 (6.).

„^CKfmnt bcr ©tljrtft öon bcn gött(td)cn ^tugcn bcö ^errit {yriebr.
^Ctnr. ^ttcobt" Con ®d)cüing V, 323, 323, 321.
„^ic ^cnfttiürbtgfeitc« cine§ 6oöoacr§" bon Xcfoc I, 315, 31.5, 315,
304.
„^cnfwürbtgfciten öon SSronbcufiurfl'' oon lyrifi'i^irf) n. iv, 19, 19, 19
unb 22, 22, 22.
^cfogniltcvw, ^Jlitgrünbcr bc§ neuen (5'i-'ct"'«u'^t'rDrbcn§ in Gnglanb I, 221,
221, 221, 213.
^c§covte§, einflufe beffelben auf aOßiffcnfd)ttft, aUgemetne 33ilbung unb Xenf-
art in Srantreid) II, 8, 8, 8, 7.

„The deserted village", ßrääljlung üon ©olbfmitf) I, 490, 490, 490,


466.
2)c§poti§mu§, aufgefUirter, Sricbridi'ä IL IV, 165 ff., 164ff., 164 ff.;

©eftnition bc§ ^cgriff§ 165, 165, 164; ba§ SSeifpiel t^riebridj'ö reifet

biete beutjc^c dürften mit fid) 166,166,165; bic f


egen§reid)cn golgcn
ber griebericianiid)cn ^Injc^ouungcn (cf. auä) gricbric^ II.) 167 ff.,

167 ff., 166 ff.


30 ategifter.

Sd) wachen unb Sd)ranfen be§ oufgetlärten Despotismus unb ber Don
i^m getragenen Seitftrömung IV, 171 ff., 170 ff., 170 ff.; iötangel an
i)oHtif^em Sinn im SSolfc; Gnge be§ gefeüfc^aftti^en unb Familien-
lebens 172 ff., 171 ff., 171 ff.; ©egenfatj tiierju in ßnglanb unb ^ranf;
reid) 174, 173, 173.
33cibc ^ü^ängel ^)rägen fid) in unflaren, unöerftanbenen 33eftrebungen
etncrfeite in ber grei^citSbcgeifterung ber Sturm-- unb 'Srangperiobc —
(Süuminatenorbcn , ^touffeaubegeifterung, 2ßeltbürgcrt^um) — , anberer=
feit§ in bem !at)(en ^Dbralifiren inS^pijfenfdiaft unb Xid)tung au§ 174 f.,

173 f., 173 f.; Seffing'S fiam^jf bagegcn 176, 175, 175.

2)c§toud^c§, fran3Öfif(^er 2)ramatifcr, baf)nt eine neue 9iid)tung an; ftct)t

foft ttu§fd)Uefetid) auf ben Sd)ultern ber Gnglänber; feine englifd^en


Ueberfe^ungen; ^ugenbftücf e ,,le Curieux impertinent", „ringrat", :

rirresolu, Medisant H, lOG f., 106 f., 106 f., 95 f.; fein
unb le

Sßerpitnife 3u93^oIiere; öon feinen ferneren Stüden: „Le Dissipateur",


„La fausse Agnes", „Le Philosophe marie", „La Force du Naturel"
tft „Le Glorieux" ba§ berü^mtefte beutfc^e Ueberfe^ungen feiner ©tüd ;

107 f., 107 f., 107 f., 95 f.


'I^emitt bc ttact} ,unb (5abani§' II, 383 f., 383 f.,
9lad)foIger 6onbiüac'§
183 f., 368 „Elements d'Ideologie"; ®eban!engang
f.; ^auptroerf:
unb Äritif berfelben 384 f., 384 f., 384 f., 370 f.; „Commentaire sur
TEsprit des Lois de Montesquieu" ibid.
„Detail de la France sous le regne de Louis XIV. öon 33oi§--

guißebert II, 38, 38, 38, 36.

2)cutftf)C SBifbung im 16. unb 17. ^a^rl)unbert III, 1 ff., Iff., Iff.;

Urfadjcn ber 93crfümmcrung ber ^Deformation : Xeutfc^(anb§ pDlitifd)e§

Unglüd 3 f., 3 f., 3 f.; ber SßoItSgeift 3iel)t fid) faft auifdjlicfUic^ auf

ba§ firf^Iic^e unb religiöfe 2eben 5urüd; Spaltung jftifdjen 2ut()crancrn

unb 9teformirtcn 5 f., 5 f., 5 f. ; beginnenbe (Segenfä^c : ber auftretcnbe


9lationaIi»mu§ jc. fommt nid)t jur ®e(tung 6, 6, 6; bie 2öiffenfd)aft
unter bem 2;rud t()co(ogifd)cr 58cfd)ränft^eit; iOerfafl be§ ^umaniSmus
1,1,1; ber 51atur»iffcufd)aften unb ber beutfc^en Sprad)e 9, 9, 9; in

ßunft unb Xid)tung fclaiiiid;e 5iad}af)mung be§ ^(uSlnnbea 10 ff., 10 ff.,

10 ff. ; ber 30jn()rige ßrieg unb feine Solgen 15 f., 15 f., 15 f. ; Sinfcn
ber oberftcn OU-ic^egeloalt 16 f., 16 f., 16 f.; SeIbft(Kvrlid)feit ber cin--

jelncn dürften, 'Jlbfulutismus berfelben 18 ff., 18 ff., 18 ff.

Sociale 33crl)ättniffe: dürften unb -v^ofabel, ba§ ®etel)rtentt)um 23 f.,

23 f., 23 f. ; ber ^Bürger 25, 25, 25.


5?eime 5ur SBiebergeburt: in ber S^Ocologie 27, 26, 26; in ber Xid)tung
28 ff., 27 ff., 27 ff.; in i?unft unb ^J^hifif 32, 31, 31. — ®efd)id)lliri}e

Sd)luf5bctrad)tung 33, 32, 32.

„^cr bcutftf|C !rid)tcrfrtcö" , fomifdjeS .^clbengebid)t uon ^ol). Sd)iuabe


III, 387 f., 382 f., 375 f.

„!l!cut)r^c 5-rcif)cit", «rudjftiirf üon l'ojfing ((£.) IV, 613, 612, 610.
giegtftcr. 31

„2)tc bcutft^c (»cic^vtcnnpumt jc." oon ÄlopUtoc! ((£.) IV, 139 ff., 139 ff-,

139 ff.

„2)cr bcutfc^c .^au§l)ater" , bramatifd)c§ gfatniUcngetnälbc üon Duo o-

föcmminöcii V, 405, 405, 402.


!2)cutfcf)c iJc()vi)üd)cv bcö Zi)omaii\i§ III, 112, 109, 107.
„t)cutfd)C§ 9JJufcHm", 3citid)rift, ()erau§gcgcbcn üon SBoic, betont bie öol!§;
tfjümltdje S)id}tung V, 338, 338, 336.
„2)cv bcutfrfje SHobittfott ober Söerufjarb 6rcH<? Jc", bie öltefte beutfc^e

aiobinfüUübe III, 333, 329, 322.


„ J)tc bcutfii^c ©d)aubü^iic", Seitfdjrift, t)cvou§gegebcn öon ®ottf(|eb 111,371,
3GG, 359.
„J)ic bcutft^c llitton" ober ber „Drben bcr 3>vctuitbätt)oitäig" ,
gegrünbct
üon 33al)rbt IV, 354, 354, 352.
„Les deux Consolees", erjäf)tung üon ajoltaire n, 248, 248, 248, 236.
„Le devin du village", £)pcx üon Siouffcau II, 485, 484, 484, 454 unb
497, 496, 496, 496, 466 unb 414, 414, 414, —
„Le diable boiteux", 9?ontan üon Sefage II, 62 ff., 62 ff., 62 ff., 52 ff.
„Dialogues de Phocion" üon WaUi) II, 521, 520, 520, 490.
„Dialogues sur le commerce des bles" üon ^Ibbe ©aliani II, 523,
522, 522, 491.
„2)irtnco", 3\oman üon 'Sictric^ üon bem Sßerber III, 157, 154, 150.
2)t(^tcrbuitb in 2)cutftl)(aub, cf. ®öttingcr2;id)terbunb, ^oinbunb, V, 332ff.,
332 ff., 330 ff.

„3)ic^ter unb aBeÜntttun", SRoman üon minger VI, 86, 86, 86 unb 386 f.,

386 f.,
387 f.

J)id)tun8 tu ^cutfd^Ianb (Mgemeine Ueberfid)t).

I. ^n bei- (£|)od)e üom 2SeftfäIifd)en ^rieben bi§ jur ^f)ronbefteigung


griebric^'g IL
1) ®ie ©egenfä^e äJoifc^en Stenaiffance un'i) 55ol!§t^ütit;
Iid)feit (cf. biefe).

a) Stn 9t Oman III, 152 ff.,


149 ff.,
145 ff.; «) Üienatffanceroman
157 ff.,
154 ff., 150 ff.; ß) SßolfSvoman 164 ff., 160 ff., 156 ff.

b) S)a§ 2)vama: «) ba§ 9lcnaiffancebraina 177, 174, 174;


ß) S5o(f§tf)ümlid)e 9lid)tung 179 f., 175 f., 171 f.; ^aupt-- unb
©taat§--^Kftionen 183 f., 180 f., 170 f.

c) ®ie ßijrif III, 187 ff., 183 ff., 179 ff.; «) tiefte ber ^egni^--
fd)äfer 188 f., 184 f.,
180 f. ; ß) bie §of))oefie 189 f., 186 f.,

182 f. ; y) üDlf§t()ümlid)e 9vid)tung 193 f., 190 f., 186 f.

d) ^lufifalifc^e 5)ic^tung (cf. Oper unb Singfpiel), bie italienifd)e

Oper in 5Deutfd)(anb 196 ff., 192 ff., 188 ff. ; bie üoIfött)ümtidje

beutfd)e Dper 201 f., 197 f.,


193 f.

2) ©efteigerter ^amp\ äwifc^en Stenaiffance unb 35ol!§t|ümU(!^!eit , be-

ginnenbe 5ßcrföf)nung (cf. biefe).

a) 3)ie erften 6in»uir f ungen Gng(anb§ auf


(c) bie moraUfd^en a[ßod)enjd;riften III, 321 ff., 317 ff., 310 ff.;
32 giegtfter.

ß) bie 3lobinionaben 331 TT-, 327 ttv 320 ü.;


y) bie 2t)rtf im weiteren Sinne: (SBro(fe§ SroIIinger, ^aüex, ,

J^ageborn) 343 ft. 339 ff-, 222 ff. ,

b) ®ottf(l)eb'§ ßampf mit «obmer unb ißreitinger 360 ff., 355 ff.,
348 ff.
c) bie 55remer SBeiträge 390 ff., 385 ff., 378 ff.
II. 5m SeitoUer griebrict)'§ II.

1) 33i§ 5um SBeginn be§ ficbcnjö^rigen ßrtege§.


a) 9lacl)mirfung ber (§otti(i)eb=58obmer'ic^en Streitigfetten IV, 94 ff.,

94 ff., 94 ff.

b) %ic SQaüe'']<i)e 2:irf)tcric^ulc 99 ff., 99 ff., 99 ff.

c) Xic ^natreontifer 104 ff., 104 ff., 104 ff.


d) Sb^üenbid^tung 110 ff., 110 ff., 110 ff.
e) mopfftocf 117 ff., 117 ff., 117 ff.

f) ^lufitQÜjc^e Xic^tung 156 ff., 156 ff., 156; ba§ Singfpiel 157 f.,

157 f., 157 f.

2) ^m fiebeniä()ri9en Kriege bi§ jur Sturm; unb Xrangjjeriobe.


«) Xie ßlopfftodianer IV, 451 ff.,
450 ff., 448 ff.
ß) ®Ieim'§ ©renabierlieber 458 ff., 457 ff., 455 ff.

y) SBicIanb 4G3 ff., 462 ff., 460 ff.


<f) Scjfiug 489 ff., 488 ff., 486 ff.
III. S;a§ claffifc^c Qcitalter ber beutfcl)en Literatur.

1) Xie Sturm; unb Xrang|)eriobe.


a) i^erber V, 25 ff., 25 ff., 25 ff.

b) ©erftenberg V, 102 ff., 102 ff., 102 ff.

c) ®oetf)e bis jur italienijcl)cn Sicife 113 ff., 113 ff., 113 ff.

d) Xie ®oet()iancr 235 ff., 235 ff., 234 ff.

e) «ölalcr WMcx 272 ff., 272 ff., 271 ff.

f) aiMl^cIm ^cinfe 288 ff., 288 ff., 286 ff.

g) Xie 306 ff., 306 ff., 304 ff.


®efüf)löp(}iIoiot)r}cn

h) Xie pictiftijrfien Sc^wörmer 324 ff., 324 ff., 322 ff.

i) Xer fööttingcr Xid)tcrbunb 332 ff., 332 ff., 330 ff.

k) Scl)iüer bis r^u feiner erftcn Ueberfieblung nad) Sßeimar 355 ff.,

355 ff., 353 ff.

1) Xa§ %i)eaiex 391 ff., 391 ff., 388 ff.

jn) Xer 9lomon 408 ff., 408 ff., 405 ff.

2) Xa§ S^eal ber ^umanitöt.


a) ®oetI)e'§ italienifd)er ^(ufrntf;att unb erfte ^aljrc nac^ feiner

9lüdfef)r VI, 50 ff., 50 ff., 50 ff., — ;


fein Sufammenttirfen mit
SdjiKer 212 ff., 212 ff., 213 ff., feine ontififirenbe iiunft/ — ;

tl)eoricunb ftunftbid)tungen 265 ff., 265 ff., 266 ff. unb 279 ff.,
279 ff., 280 ff.; leljte üebcnsepodje föoet^e'§ 512 ff., 512 ff.,
513 ff.

b) Sd)iUcr'§ gcfc^idjtlic^e unb pl)ilpiüpl)iid)e Stubion VI, 131 ff., 131 ff.,

131 ff., _; gufammcntvirfcn mit ©oetr)c 212 ff., 212 ff., 213 ff.
Üiegiffer. 33

©c^iöcr'§ unb ie^ic J^rogöbien 265


antififircnbc ßunftt()cortc ff.,

265 ff., unb 291 %, 291 ff., 292 ff.


266 ff.

c) @corg gorfter (cf. auä) ^o(itif unb ^oturrtifffnfd^aft) VI, 352 ff.,

352 ff., 353 ff.


d) 9loc|flänge ber Sturm-- unb 'Drangperiobe in bcn
cc(() (etjlcn 3?omQncn ftltnger'§ VI, 374 ff.,
37-1 ff., 375 ff.;

ßß) "^can ^aul VI, 391 ff., 391 ff., 392 ff.;

yy) .t»ölbcdin VI, 416 ff., 416 ff., 417 ff.;


cTtf)'•Anfängen ber 9lomantif VI, 427 ff., 427 ff., 428 ff.

e) ^ufifalifdjc ®t(i)lung (cf. D^cr unb ^Kufif):


et«) bte eiaffifer bcrfclbcn VI, 486 ff., 486 ff., 487 ff.;

ßß) bie 9xonianti!cr VI, 507 ff., 507 ff., 508 ff.

^idjtung in @ng(anb (ungemeine Ueberftci^t).


I. 3nt Scitalter ber legten ©tuart'S.

1) et)o§ unb ßi)rif.

a) WxUon I, 57 ff., 57 ff., 57 ff., 53 ff.

b) «utier I, 72 ff.,
72 ff., 72 ff., 65 ff.

c) S)rt)ben I, — — — , , , 68 ff.

2) Srama.
a) SEragöbie:
cuc) granjöftfc^e ©inflüffe unb altenglifc^c Erinnerungen I, 76 ff.,

76 ff., 76 ff., 74 ff.

ßß) ®r>)ben 84 ff., 84 ff., 84 ff., 80 ff.

yy) See 99 f.,


99 f., 99 f., 90 f.
(fif) Dtm\) 101 ff., 101 ff.,
101 ff., 92 ff.

b) S)te ^omöbic:
««) Sßerwilberung be§ englifc^en Suftfpielä I, 105 ff., 105 ff.,

105 ff.,
96 ff.

ßß) W\d)cxU\) unb gongreöel, 113 ff., 113 ff., 113 ff., 104 ff.
yy) Eingriffe 35Iadmorc'§ unb 6oüicr'§ auf 'i)aSi englifcf)e Cuft-
f|)iel I, 121 ff., 121 ff., 121 ff., 112 ff.

&(f) S)a§ ßuftfpiel i5arqut)ar'§ unb SBonbrugfyä I, 125 ff., 125 ff.,

125 ff., 116 ff.

II. Sm 3ci^ilter ber Königin 5lnna.


a) ^o^e unb feine ®c{)ule I, 239 ff., 239 ff., 239 ff., 232 ff.

b) ®a§ moralifirenbe Srama:


ac<) bieS^ragöbie: ©out(;crne, (SongreDe, 9lowe, ^Ibbifon I, 250 ff.,

250 ff., 250 ff., 244 ff.;

ßß) bie ^omöbie: ßibber, ©teele, ßentÜDer I, 263 ff., 263 ff.,

263 ff.,
256 ff.

c) ^ie mufifaUfd)e Sid)tung (cf. Dper) I, 268 f., 268 f., 268 f., 243.
d) S)ie nioralifien 5lßocf)enfiriften 269 ff., 269 ff., 269 ff., 260 ff.

e) S)er Dlontan:

««) ber Iet)r^afte I, 291 ff.,


291 ff., 291 ff.,
281 ff.;

ßß) ber fatirijc^e I, 316 ff., 316 ff., 316 ff., 305 ff.

Sicgiftcv ju ^cttnev.
3
34 ateijiftcr.

III. St» Seitaltcr ©eorg'ä II. unb ©corg'ä III.

a) Xer 9loman:
aa) 9lid^arbJDn unb ber moralijirenbe SötniUenroman T, 461 ff.,
461 ff., 435 ff.;
ff-, 461
ßß) ber fomifc^e 9Joinan I, 478 ff., 478 ff., 478 ff., 455 ff.
yy) ber f)umortitijc()e Diomon I, 502 ff., 502 ff., 502 f., 478 ff.
b) Xo§ Xrama:
aa) bo§ bürgerli^e Xraucrfpiel unb bramatifc^e Gfiaroftergemälbe
I, 515 ff., 514 ff.,
514 ff., 491 ff.;

ßß) ^D}\c unb Suftfpicl I, 524 ff., 523 ff., 523 ff., 419 ff.;

yy) ©orrid unb bic SBiebcrertDcdtung SI)afefpeare'§ I, 529 ff.,

528 ff.,
528 ff.,
505 ff.

c) (5po§ unb S^rif I, 535 ff., 534 ff., 534 ff., 510 ff.

$»tr^tjing in g^mufrctd) Citdgcmcine Uebcrfic^t).


I. Xic legten Saf)rc Subwig'S XIV.
a) Xicßlajfifcr II, 10 ff., 10 ff., 10 ff., 9 ff.: eorneiüe, 5Racine, Poliere.
b) 58erfaU U^ illaifici§mu§ n, 53 f., 53 f., 53 f., 47 f.

c) Xa§ gecnniärd)cn 55 ff., 55 ff., 55 ff.,



d) Ter fotirifdie yioman 60 ff., 60 ff., 60 ff., 49 ff.

n. Xie 9icgcnti(i^Qft unb ba§ ^ilinifterium gleur^. Xer ^amp\ gcfeüf^oft--


Iid)er ©egenfä^c : bte pfiid)e Xic^tung gegenüber bem auftretenben S5ürger=
tl}um; einfUip Gnglanb§ 97 ff., 97 ff., 97 ff., 86 ff.;

a) bie SSertreter ber oorne^men ©efeüfc^oft: ^reboft, (ErcbiHon,

(treffet 100 ff., 100 ff., 100 ff., 88 ff.


b) be§enH)orftrebcnben5)titte(ftanbe§: 53iariöauE, XeStouc^eS, ^lioeüe
be la e{)Quffee 104 ff.,
104 ff., 104 ff., 93 ff.

III. Xie 58Iüt^e ber franjöfifdien ^ufflärungSlitcratur.


a) Sßoltaire II, 227 ff.,
227 ff., 227 ff., 214 ff.

b) Xiberot II, 333 ff., 333 ff., 333 ff., 320 ff.

c) Xer 3Brucf) mit bem ßlaffici§mu§ (bürgerliche Xic^tung) II, 403 ff.,

403 ff., 403 ff., 388 ff.:

««) etubium ber eilten unb £f)a!ejpeQre'§ II, 404 ff., 404 ff., 404, —
ßß) ba§ X()catcr unb bie ®d)nufpicltunft II, 406 ff., 406 ff., 406 ff.,

— ; ba§ bürgerliche Xrama II, 409 f., 409 f., 409 f., 391;
yy)bic befcf)reibcnbe ^^Joefie II, 410 f., 410 f., 410 f., 389;
(fcF) bie mufifaüjc^c Xic^tung (cf. 53^ufif unb Cper) 414 f., 414 f.,

414 f.,
-.
d) ®rimm'§ Correspondance litt^raire II, 423 ff., 423 ff.,
423 ff.,

397 ff.

e) ::){ouffcau II, 485 ff., 485 ff., 485 ff., 454 ff.

IV. Ginföirtung ber frünjöfijdjcn !>iiteratur auf ba§ 5lu§Ianb II, 550 ff.,

548 ff., 548 ff., 544 ff.

a) ^uf Xeutidjlanb unb ßnglanb (ficljc oben).


h) %n] Stülien II, 557 ff., 555 ff., 555 ff., 518 ff.
c) ^uf Spanien II, 566 ff., 564 ff., 564 ff., 527 ff.
ategiftev. 35

!Dt(^tunfl jutb t^r Scr^iöltui^ jur (lübcnbcit fiuitft in Ücifiitg'ö fiaofoon


IV, 570 ff., 5G9 ff., 567 ff.

„Dictionnaire historique et eritique" (aBöiteidud)) üon SBapIe II, 47 ff.,

47 ff.,
47 ff., 44 ff.; I, -, -, -, 37.
1)tbcrot: 1) Seilen unb ^erfönlidifeit II, 290 ff., 290 ff., 290 ff., 277 ff.;
^araüele mit Sßoltaire 290, 290, 290, 277.
a) ''Heu^ere§ Scbett: feine Sugenbjaf)re unb ötubien 291, 291, 291,
278; feine §eiratl; ; 5ßerl)ältnife ju ^Jlabamc be ^uiifieuj unb
©o))r)ie 55oIaub 292, 292, 292, 278.

6t)ronoIogie feiner Sßerfe; Don Ueierfeljungen 292, 292, 292,


278 ju felbftftönbigcn SÖerfen 293 f., 293 f., 293 f., 279 f.
lufentr^alt in ^etevSOurg 294 f., 294 f., 294 f., 281 f.; 9lürf--

feljr nad) ^ari§ 296 f., 296 f., 296 f., 283 f.

b) Snneve§ 2e6en 296 ff., 296 ff., 296 ff., 283 ff. ; .<^einricl) 5}Jcifter

ibid. (6.) un'ü mcbul)x barüder (6.) 301, 301, 301, 288.
2)iberot'§ (S^araÜei- ibid.; er felbft barüber (P.) 302, 302, 302, 289.

2) Diberot dö 'ipr)iloiDVf) : §aupt bcr materialiftiic{)cn Sdjule 303, 303,


303, 290.
Sil feiner pl^ilofoplifc^en föntwidelung 3 Gpo(|en:
1) 2)iberot nl§ Streift: Essai sur le Merite et sur la Vertu II, 304,
304, 304, 291 (6.).
2) Siberot a(§ ®eift : „De la Süffisance de la Eeligion naturelle",
„l'Entretien d'un pliilosophe avec la Marechale de Brogiie"
— , 306, 306, 293; „Pensees philosopliiques" 305 f., 306 f., 306 f.,

293 f. (6.); „Introductions aux grands principes" 307 ff., 308 ff.,

308 ff., 295 ff. (6.).

3) 2)iberot qI§ ltl)eift II, 311 ff., 312 ff., 312 ff., 299 ff. ;
„La Pro-
menade d'un Sceptique" 311, 305, 305, 292; «riefe über bie aBIin-
ben, ^Briefe über bie Stauben unb bie 8tummen 311, 312, 312, 299;
ber 6ntroidclung§gang feiner metap^9fiici)en%nf(i)auungen; „Inter-
pretation de la Nature" 312 ff., 312 ff., 312 ff., 299 ff. ; barin bie
?ltomenlef)re ®iberot'§ 313 f., 313 f., 313 f., 300 f. (6.); ferner: „Sur
la Matiere et le Mouvenient"; „Eeflexions sur le Livre de
l'Esprit"; am umfaffenbften feine '>Dteta)jf)t)fif bargelegt in: „l'En-
tretien entre d'Alembert et Diderot" 315 ff., 315 ff., 315 ff.,

302 ff. (6.)unb ber gortfe^ung beffetben _„Le Keve d'Alembert"


324 ff. , 324 ff. 324 ff., 310 ,
ff. (S.) ;
feine ?ßfl)c^oIogie 326 ff.,

326 ff., 326 ff., 313 ff.; t)ier()er geprige ®d)riften ibid.; ^lole-
fdiDtt in ^araüele mit 3)iberot (6.) 328, 328, 328, 314; Sitten--
Ie|re S)iberot'§ unb Schriften barüber 328 ff., 328 ff., 328 ff.,

314 ff.; ^araüele mit gPcoIefcfiott (6.) 332, 332, 332, 318.
©iberot al§ 9tecI)t§pI)i(ofoi)^ 333, 333, 333, 319. •

3) ®iberot al§ Siebter : ^oraüften auf if)n II, 333,


^influfe ber englifc^en
333, 333, 320 unb I, 522, 521, 521, 498; fein Sugenbroman: „Les
bijoux iudiscrets"; feine 2)ramen unb bcren gcfd}id}tlid)e ^Bebeutung
3*
36 aftegifter.

334 jt-,
334 jf., 334 n., 320 fj.; bie eräätilcnbcnSid^tungen:„La Reli-
gieuse" II, 337, 337, 337, 323; „Le Neveu de Eameau" 337 f.,
338 f., 338 f., 323 f.; tf)cU)rici|e Ucderidjung Uon ®odf)e 338, 339,
339, 325; „Jacques le Fataliste" 339, 337, 337; 332; jeine „Petits
Papiers" 339, 339, 339, 325.
4) Stbevot q1§ ^vitifcv; ßampf gegen ben majiici§mu§ 339 ff., 339 ff.,

339 ff-, 325 ff.

ftunftaiiidjauinig für bQ§ ®rama; feine 6intt;etlung in 4 ©oltungen


bei- bvnmQtijdjcn iJunft 340 f., 340 f., 340 f., 326 f.

^nficljicn iiticv bie bilbcnöc .fiunft nicbergctegt in ben „Salons"; fein

„5ücvfud} übcv bie 9)?Qlcvci" \}on ®oetI;c überfcfjt 342 f., 342 f.,

342 327 f., (e.); ^^ararick mit Scffing 344, 344, 344, 330.
2)ibciot unb fein ^ßciljöltuif; juv 6nct)fIopäbie (of. biefe) I, 277 ff.,

277 ff., 277 ff., 264 ff.

(^injelneS
©ibcvot unb fein «erljältnifj 3U 9iouffenu II, 499 f., 498 f.,
498 f.,

468 f.

2>iberot'§ 93vicfracd}fcl (ff.) mit 5Jlnbemoifcüe 58o(anb 294 f., 294 f.,

294 f., 291 f. unb 302, 302, 302, 289; 331, 331, 331, 318; an
bie 5?aifeiin ^nl^iuina II, 553, 551, 551, 546.
2)iberot'§ eintuivfungcu auf fieffing IV, 506, 505, 503 unb 515, 514, 512.
3)iberot'§ ©teUung ju ®f;Qfefpcare II, 346, 346, 346, 332.
3)iberot über ben Molei «öu^cv ((£.) II, 119, 119, 119, 108.
2)ibcvot ütier La Mettrie II, 389, 389, 389, 375 (S.).

6^r. a». !I>ictrtrf), 53ialcv III, 439, 434, 427.

„1>ietnia(b \m\> 5lmc(iubc", gclc^^vter 9Jomnn uon ©rimmelSljaufen III, 167,


163, 159.
„Dieu", 5Iuffatj im ^Ijilofoptjifdjcn SBiJrterbud^ bon «oltaire II, 188, 188,
188, 176.
„Dieu et les hommes par le Doeteur Obern", 'itngviff gegen bie

ftirc^e Don «oltaive II, 180, 180, 180, 168.


„Dilucidationes philosophiae" Hon 58ülfinger IV, 83, 83, 83.
„JtrrAoiV xänna etc.", Stveitjdjrift Hon 5Ubcrti III, 39, 37, 37.

2)tp^ct, ^Metift III, 66 bem 9Jamen Christianus


ff., 64 ff., 64 ff. (unter
Democritus 70, 68, 68); feine ©elbftOiogropfiie (g.) 67, 65, 66;
erfte ©d^riften: „Orcodoxia Ortliodoxorum" „Papismus Protestan- ,

tium vapulans" 68, 66, 66; ()eföegte§ Seben ibid. ff.; feine ©runb--
onfic^icn 70, 68, 68; qI§ Vorläufer be§ SRationaIi§mu§: „©in .'girt nn'ü

eine .<^cerbe", „Sljriftenftabt auf ßrben" 71, 69, 69; — njenbet fic^

bonn gegen (Spinoja, 2BoIff, üeibnij k. in „Fatum fatuum" ,


„35cr
djemijdje 58erfuc^ ju bcftiKiren" 72, 70, 70.

„Directions pour la eonscience d'un Roi" Hon ^t'iclou II, 32, 32,
32, 31.
„Discours preliminaires", (Einleitung 5ur Gnci)fIopäbie üon 3)'^lem()crt
n, 348, 348, 348, 334; 349 f., 349 f., 349 f., 335 f.
aiegifter. 37

„Discours de la Metaphysique" oon Seidnij III, 129 f., 126 f.,

121 f. unb 133, 130, 129.


„Diseourse eoneerning government" I, 53, 53, 53, 49 üoit ©ibne^.
„A Diseourse of Free Thinking" üoii goüinä I, 1G8 ']., 1G8 f.,
168 f.,

160 f.

„Discours sur reconomie" Don IRouffeau II, 483 f., 482 f., 482 f-,
452 unb 497, 496, 496, 466.
„Discours sur la figure des astres" II, 93, 93, 93, 82 üon Mau^
pcrtuiö.
„Discovirs sur l'histoire universelle" II, 9, 9, 9, 9 Don 5öoijiiet.

„Diseoiirs sur l'homme" Dort Voltaire II, 192, 192, 192, 180 unb 206,
206, 206, 194; 219, 219, 219, 207; 237, 237, 237, 235.
„Discours sur l'origine et les fondemens de l'inegalite parmi
les hommes" II, 450 ff-, 449 rt-, 449 yf-, 418 ff- unb 440, 439, 439,
409; 497, 496, 496, 460.
„Diseours sur la Polysynodie ou la pluralite des Conseils"
üon St. ^pievve II, 85, 85, 85, 74.

„Discours sur les Sciences et les Arts" bon JRoufjeau II, 443 ff.,

442 ff.,
442 ff.,
411 ff. unb 440, 439, 439, 408.
„Discurso sobre la Educaeion populär etc." Don Kampomone§
II, 568, 566, 566, 529.
„Discurso sobre el Foraento de la Industria populär" Don bem?
felben ibid.

„^i§curfc bcv 9Knlcr", ^ettfc^rift üon 58obmer unb Srettinger III, 322 f.,

318 f., 311 f. unb 378 f., 373 f., 366 f.


„2)t§)Jutattott «ficr (^riftltt^c ^^itofo^^ic", Streitfc^rift mberii'ö m, 97,
94, 92.
„Disquisitions relating to matter and spirit" bon 5priefttel) I, 424,
424, 424, unb II, — 541.
; — — —
, , ,

„Disquisitio philosophica de legibus naturae" bon 9ii(f|arb Gum;


berlanb I, 40, 40, 40, —
„Dissertationes Anti-Baylianae" bon ^faff III, 137 f., 134 f., 132 f.

„Dissertationes de Oracalis Gentilium unb


„Dissertationes de Origine Idolatriae" bon 0. Sale III, 42 f.

40 f., 40 f.

„Le distrait", Suftipiel bon 9iegnarb II, 54, 54, 54, 48.
2)tttcr öon J)ittcröborf Som^jonift, 3Serfaffer ber ©ingfpiele „S)octor unb
,

?Ipotf)e!cr" unb „*^teron5mu§ ßnider" IV, 631, 630, 628.

„Le docteur Akakia", ^oSquiHe bon SSoItaire gegen 5Jiaupertui§ II, 161,
161, 161, 149.
„2)iJCtor itni» Sr^ot^cfcv", ©ingfpiel bon ©ttteräborf IV, 631, 630, 628.
„The doctrine of philosophieal Neeessity illustrated" bon
^^vieftlel) I, 424, 424, 424, — ; unb II, — — —
, , , 541.
35o^m: „Ucöer bic a^crbcffcrung bcr S«bcu" IV, 243, 242, 242.
„2)j)m ©cöafttan", Stvagöbie bon S)ri)ben I, 94, 94, 94, 89.
38 ÜJegifter.

„^o§ ^onoumcifitfjcn'', Singipiel bon ßouer IV, 631, 630, 628.


„2)011 Garros", gd^ouipiel uon <Bä)iliix , cf. biejen V, 375 ff., 375 ff.,

373 ff.
„^on 6arro§", Sirogöbte Don Ctwot) I, 102, 102, 102, 92.
„^Dit Stian'-', Cper öon 5Jlo3art YI, 492 f., 492 f.,
493 f.

„Doutes proposes avix philosophes economistes etc." öon WaUx)


II, 521, 520, 520, 490.
„J)Ott StjtWto Uon JHofatöa" (in feiner 1. ^uggabe: ber ©ieg bev Statur
über bie ©d)H)öc^e) IV, 475 f.,
474 f., 472 f. öon Sßieknb.
„2>er ^orfbarbicr", Singfpiel bon ©d^en! IV, 631, 630, 628.
„The double-Dealer" , ßuftfpiel bon Gongrebe, überfe^t bon Sd^röber
unter bem Jitel ,,^er 5lrgliftige" I, 117 f., 117 f., 117 f., 108 f.

„Le doyen de Killerine", SRoman bon 5ßveboft II, 101 , 101 , 101 , 90.
2>ramo cf. Sid^lung.
^ratna, gefc^id^tlic^e§ SBefen beffelben bei ©dritter im ©egenfatj ju ©l^afe--
fpeare ^a, 293 f., 293 f., 294 f.

3)romfl, beutfc^e§; 3Jerbienfte fieffing'e um baffelbe IV, 495, 494, 492 unb
551 f., 550 f., 548 f.

Sramatifcr 3ur 3ett 2cfft«g^3 crftcm 3tuftrctett: 3 ©ruppen.


1. (Sruppe: D^oc^jügler be§ ®ottf(i)ebiQni§mu§: ßronegflV, 512, 511, 509.
2. ©ruppe: 5lnle:^nung on bie Strauerfpiele ber Gnglänbcr: (»l^rift. gelir
2öeifee; 3o]^. §. Striegel IV, 512, 511, 509 unb 95robe mit feinem
S8rutu§ 513, 512, 510.
3. (Sruppe: Seffing'ä ^lad^treter in 5ladjQ|mung feiner „9)iife <£ora
eampfon": SKartini, SSrobe, ?ßfeil, ßieberfü^n 513 f., 512 f.,

510 f.

®romatifd)c ©ntniürfc 3(^iacr'§ VI, 300 ff., 300 ff., 301 ff. unb 310 ff.,

310 ff., 311 ff.; 326, 326, 327; 328, 328, 329.
„Drame" toirb allgemeiner®attung§name für ba§ bürgerliche 5;rauerfpiel
in gronfreiti) n, 111, 111, 111, 99.
„2)ie brci ärgften Grjnorrcn in ber gongen SBeft", Dtomon bon
di). aCeife m, 173, 170, 166.
„Stet ©efpröc^e über ttit^tigc SBo^r^eiten" , fjlugfdjrift bon ©eb^arbi
IV, 48, 48, 48.
„2)ic brci J^oupttjerberbcr in ^entfi^lonb" , 9iomon bon 61^. SBeife
in, 173, 170, 166.
„5)ic brci ffügftcn Scute von ber gangen 99?elt", bon bemfclben ibid.
^ircc^bcu unter ?fngnft bem Starfcn lll, 216 f., 212 f., 207 f.

J>rc§bcn unb fein Snnftlcbcn unter 9fugnft III.; Ill, 425 ff., 420 ff.,

413 ff.; in ber ÜJZufif ibid.; in bcn bilbenben i?ünften 434 ff., 429 ff.,

422 ff.; Berber borübcr (S.) 442, 437, 430.

$)roÖingcr, Ginflufe ber ßnglänber auf if)n; einjelne ©ebid^te: „^oetifd[)e§


Scnbfc^rcibcn on Spreng", „Cob ber ©ottl^eit" ,
„Unfterblict)teit bev
6eele" ,
„Heber bie göttlid^e gürfcr^ung" ; 6nglifci)c Ueberfetjungen
ÜJiblifd^c ^^ifolmen III, 350, .346, .339.
JRegiftev. 39

2)rtjbett I, 84 ff., 84 ff., 84 ff.,


C8 ff. unb 80 ff.;
— aU ^jolitifdjer Partei--

gärtöer ber ©tuart§ bie Cbcn: „Astraea redux"; „Panegyric to Her


Majesty" I, 84, 84, 84, 68.
2)rt)ben oI§ ©ramatifer — mit ber Sirogöbic ber 9teftauration§3eit un-
jufrieben, enttüidelt er feine ^Infid^ten in bem „Essay upon hei-oic

plays" 85 f. 85 f. 85 f. ,80 f. unb fd)rei6t bie Sragöbien


, „Tlie
, :

Indian Queen" „The Indian Emperor"


,
„Tyrannick love ov tlie ,

royal martyr", „The Conquest of Granada", ^riti! berfelben; ununt;


fc!^vän!te§ ?l(nfet;en ®rl)ben'§ 86 ff., 86 ff., 86 ff., 81 ff.; 3tticffrf)Iaci

burci^ 58inter'§ (33uclingf)am'§) ^arobiftifctje ^omöbie „The Eehearsal"

89 f., 89 f., 89 f., 84 f.

S)r^bcn fcfilögt onbere 58a:^nen ein; fein „^ureng^^etie" — ber fron;

jöfifd^e einflufe gewinnt ben ©ieg — ; 91 f., 91 f., 91 f., 87 f.



2)r^bcn bertl^eibigt feine neue S^eorie in „On the Grounds of Cri-
ticism in Tragedy" 92, 92, 92, 88; feine 5E:ragöbien biefer Dticfjtung:

„All for Love" (©f^afefpearebeorbeitung) ;


„Oedipus" ,
„^erjog Hon
©uife", „®om ©ebaftian", „ßleomencS", „Love triumphant" ; tft'riti!

unb »ebeutung berfelben 93 f.,


93 f., 93 f., 89 f.

35rt)ben al§ Suftft)ielbic^ter 104: „Wild Gallant«, I, 113, 113, 113,


„The Eival Ladies", „The Maiden-Queen", „The Love in a Nunnery",
„Limberham " „ Amphitr y on " ,

®rt)ben al§ (Epikx unb ß^rüer I, 95 ff., 95 ff., 95 ff., 69 ff.: „Annus
mirabilis" ibid.; „*Cbe auf bie l)eilige gäcilie", „*ba§ ?l(ejanberfeft"
97 , 97 , 97 , 71 ;
fatirifdje ^Qrteibic()tungen : „^Ibfaton unb ^djitop^el«
95, 95, 95, 69; „Keligio-Laici", „The Hind and the Panther" 96,
96, 96, 70; „53lQC,'gIec!noe" 97, 97, 97, 71.
©rieben al§ ßritifer: „Essay on Dramatic poesie" I, 82, 82, 82, 78 f.

(6.)unb 113, 113, 113, 104; „Essay upon heroic plays" 85, 85, 85,
80; „On the Grounds of criticism in tragedy" 92, 92, 92, 88;
'

„Kriti! ber tragifd^en Ä'unft" I, 251, 251, 251, 245.


ginjelneS: ®rt)ben'§ ^Bearbeitung Don 9JJiIton'§ „Verlorenem 5ßarabie§"
im®ingfpiel „S)er Stonb berUnfd^uIb" I, 72, 72, 72, 64 unb IV, 124,
124, 124.
®n)ben über ©^afef^jeare, ^kiä)tx , 33en Sonfon I, 112, 112, 112,
103 (6.).

S)r^ben'§ gefc^ic!^tad;e «ebeutung I, 98 f., 98 f., 98 f.,


71 ff.

'^ilboä, Ä'unftfritifer : „E^flexions critiques sur la Poesie et sur la


Peinture" II, 268 f., 268 f., 268 f., 255 f.
unb III, 383, 378, 371.
„The Duke's Company", 2:ijeotergefenfd}aft ©abenant'g I, 77, 77, 77, 74.
„2)UttCtabc", Satire üon ^ope I, 247 f., 247 f.,
247 f., 240 f.

„Süic burtfirttuc^tigc 5Römcrttt 8c86io zc", SRoman Don S- 53leier III, 163,
159, 155.
„^tc b«riJ)(autf|tifle Sj)vcritt ^rvamcim", Dioman Don ^erjog ^nton Ulric^
III, 158 f.,
154 f., 150 f.

2)üt»cr«clj, ginonjmann II, 529 f.,


523 f., 528 f.,
497 f.
40 gicgifter.

5^0^. 2(ufl. Qbtvtfavh, 5)loraIpl(|iIofo|):^ ; erfte <£d^rtft: „9leue ^(pologie be§


eofrate§" :c.; ^iiiikfe büju IV, 251 f., 250t., 250 f.; „^mpntor", ^l^üo--

fop^ifd^er Stomon IV, 259, 258, 258.


^0^ Qbcxt ,
„*Uebevje^ungen einiger t)oIitiJd)er unb projaif(i^er SBerfe ber

beften englijd^en ©c^rift[teüet" IV, 456, 455, 453.


„Eeelesiastieal Polity" (^irc^^enteifüfjung) öon ^oofer I, 31, 31,
31, —
„Eelaircissement du Nouveau Systeme" öon Seibnis; t)icr juerft
bie präftabUirte ^parmonie III, 129, 126, 124.
;jo^. G^rift. ebclmonn, anfänglid^ ^pietift III, 276 tT-, 272 ft. , 267 ff-;

er[te Schrift : „Gifte Unteirebung ber unjc^ulbigen 3öal^r!)eiten" ;


jeljt

lange gcit bie „Un)c|ulbigen aBot)rf)eiten" fort; Gbelmann'S ©elbft--

biograpf)ie 277 ff., 275 ff., 268 ff.; 300, 296, 291; SoSlöjung öon ben
«erleburger 58rübern, fein ftampf mit 9tod 279 ff., 275 ff., 270 ff.;
^Begegnung mit fiönig ^riebrid) 2Bilf)eIm Don ^ßreußen (S.); lüirb ent;

jd^iebencr ©pinosift III, 288 ff., 284 ff., 279 ff.; «Sdiriflen ber ncu=
gewonnenen ^injc^auung : „©öttlid^feit ber SJemunft", „5Jtofe§ mit bem
oufgebedten ^ngefid^t" 290 ff., 286 ff., 281 ff.; le^tere gegen ßeibnij
unb SBolff geri(i)tet 293 f., 289 f.,
285 f.;
— 55erfolgungen; feine 'iiex:

tljeibigung „So^. K^rift. ßbelmann'ä obgenöttiigteS jc. ©laubenSbelennt--


nife" 295 ff., 291 ff., 286 ff.; „Gpiftel ©t. §arenberg'5", (gtreitfdjrift

gegen ^ropft ^orenberg; erneute SJerfoIgungen 298 f., 294 f., 289;
Suljer'S unb 90knbel§jo^n'§ Urt^eit über it)n (6.) 299 f., 295 f., 290 f.;
Setjte 2eben§JQ^re — SobeSnac^rid^t (S.) 300, 296, 291.
Gbehnann über bie 2Bert^eimer »ibel III, 275, 271, 266 (G.).
„Gbuorb JtßwiÜ'ö ^^JoVicrc" OKUtoia'ä ^-örieffammlungen) , DJoman Don
Sacobi V, 313 ff.,
318 ff., 316 ff.

„Egalite", ^ituffotj im p{)Uofop^i)(i)en SBörterbudf) Don JüoUoire II, 219,


219, 219, 207.
„Les egaremens du ooeur et de l'esprit'', Stoman öon Grebißon
II, 103, 103, 103, 91.
„egmont", Sc^aufpiel Don ©oet^e cf. biefen V, 201 ff., 201 ff., 201 ff.
„^tc cljrgciäige SticfmilttcT" („The ambitious stepmother") mornli-- ,

fircnbeä Sroma üon SRome I, 255 f., 255 f., 255 f., 250 f.
„2>tc cifcrfüt^tiflc Jrou", Suftfpiel üon Golmon I, 526, 525, 525,
502.
„Gilt ^itt unb eine ^ccrbc", tl^eologiic^e Sd^rift Sippcl'ä III, 71,
69, 69.
„ein üogcbui^", Grääfilung uon %ud III, 175, 171, 167.
„GtiilcitHUfl tu btc göttltd)cn Sdjrtftcu bc§ Ukucu *uubc^" oon Sianib
3J{id)ncli§ IV, 297, 296, 296.
5Kegi[tcr. 41

„(Sttttettung 3u bcr ^iftortc bcr üornc^mftcn JHcic^c unb ©tootcn"


III, 303, 299, 294, üon ^^Jufenbovf unb III, 8G, 84, 84; 88, 86, 86.
„55cr einzig möglid)c SöcwciSgrunb ju einer 2)emonftratton be§ ^ofetnö
@ottC§" öon Siant IV, 276, 275, 275.
„35ic ciujjifl Wci^rc afeHotoii" üon 9Ji. Don Soen IV, 42 f., 42 f., 42 f.

„2)rtä einzig ttia^re Sijftcm bcr dldiqion" , Wau^iüon sugejcfirieben


IV, 258, 257, 257.
„Elemens de la Philosophie de Newton" bon 3Soltaire 11 , 96 , 96,
96, 84 unb II, 183, 183, 183, 171.
„©(emcntrtrhJcrr', päbagogtjc(;e Sdjrift üon $8afebott) IV, 318, 317, 317.
„Elementi di Eeonomia publica" üon Söeccavia II, 560, 558, 558, 522.

„Elementorum jurisprudentiae universalis libri duo" Oon ^ufcn-


borf in, 86, 83, 84.
„Elements of Critieism" öon §ome I, 442, 442, 442, 419.
„2)cr (Sicptfant im 9)Zonbc", ©atire t)on Butler I, 19, 19, 19, 16.

„ercMftftf)C§ ^eft", ©ebic^t öon Sd^itler VI, 242, 242, 243.


„Les Eleutheromanes", Cbe öon ©ibcvot II, 333, 333, 333, 320.
„2)ie etfen", «iärcden öon ßublöig %ieä VI, 441, 441, 442.
„Eloge de Newton" öon gontenelle II, 93, 93, 93, 81.
„Eloges", ßef)en§tief(i)rei6ungen öerftorkner 5lfabemifer öon S'^llembert
II, 351, 351, 351, 337.
„@t)JCnor", unöottenbeteS ®ebic()t ©oet|e'ä V, 230, 230, 229.
„Emile ou 1 edueation", 3iomon öon S. S- Stouffcau cf. biefen II, 458 ff.,

457 ff., 457 ff.,


420 ff. unb II, 440, 439, 439, 409.
„emilia ©atotti" öon Seffing (cf. biefen) IV, 533 ff., 532 ff., 530 ff.
„^ic cmpfinbfomc Steife" (The sentimental journey), Dtoman öon Sterne
I, 512 f., 512 f., 512 f., 489 f.

„(Sm^jfinbnngen einc§ (S^riften", Eingriff 2öielanb'§ gegen llj IV, 468,


467, 265.
„^ic enc))Ho)JÖbie" II, 276 ff., 276 ff., 276 ff., 263 ff.; äußere SSevan^-
kffung; S)tbevot unb 2)'^Iembert bie ©eele be§ Untevnel^nienS; SRit-
arbeitet; 3:enben3; 277, 277, 277, 277, 264; bie erften beiben 93änbe
unter bem 2;itel: „Encyclop^die ou Dictionnaire raisonn^ des
Sciences., etc."; Sßirfung unb Eingriffe 278 f., 278 f., 278 f., 265 f.;
3)'5llembert jiel^t fic^ öon ber enctiHopäbie jurüd; — ^lügemeine ^er^
breitung 280 , 280 , 280 , 267 ; ^ßoraüele mit Sat^Ie'ä SBörterbucf) ; @e--

fd()icf)tlid)e 58ebeutung ber (Snct)fIo|)äbie 281 f., 281 f., 281 f.,
268 f.

„Eneyelopedie", Prüfet S)iberot'§ in ber öncijflopäbie II, 281, 281, 281,


268 (6.).

@ncl)Ho^)äbiftett cf. bie SIJlitQrbeiter an ber (Snci)Ho|)äbie.


„L'enfant prodigue", Suftf^iel öon SBoUaire II, 238, 238, 238, 226.
„L'engagement temeraire", Suftf|)iel öon S. '^. 3touffeau II, 495, 494,
494, 463 unb 486, 485, 485, 455.
^0^. ^ac. (Jngel, ^oputarp^ilofop^: „^^ilofo|)^ für bie SBelt" IV, 260,
259, 259.
42 Ütegtfter.

©ttglonbä Jlnrcgungcit unb eintuirfuitflcit auf i»tt§ 5tu§Ittttb:

1) Sn ®eutid)lQnb:
out »obmer unb «reitinger HI, 379 %, 374 %, 367 fj.,
auf bie S;eiften unb ben SRotionaliSmuS IV, 34 ff., 34 ff. 34 unb
m, 264 f.,
260 f., 255 f.,

auf bie ©romotiter jur geit ßejfing'§ erftcm ?luf treten IV, 512 f.,

511 f., 309 f.,

auf bcn (Sortenbau IV, 624 f.,


623 f-, 621 f.,

auf (Seüert ni, 408, 403, 396,


auf bie ^oflc'jd^e S)id)terf(^ule, 5tna!reontifer unb Sb^Menbic^tung
IV, 98 ff., 98 ff., 98 ff.,

auf bie iiloptftocüancr IV, 456, 455, 453,


auf Seffing IV, 508, 507, 505,
auf bie 2\)x\t III, 342 f.,
338 f., 331 f.,

auf bie TOoroIiften IV, 251 ff., 250 ff., 250,

auf bie moraliiciien 2öoc|enjc^riften III, 322 ff., 318 ff., 311 ff.,

Quf bie ^opuIotp:^iIofol)I)en IV, 178 ff.,


177 ff., 177 ff.,

ouf bie 9?obinfonaben III, 329 ff.,


325 ff., 318 ff.,

ouf ben IRoman V, 408 f., 408 f.,


405 f.,

auf bQ§ ©ingfpiel IV, 157 f., 156 f., 156 f.,

auf ba§ Sweater IV, 505, 504, 502,


ouf bie 5?oIt§poefie V, 30 f., 30 f., 30 f. unb 39 f., 39 f., 39 f.

2) Sn granfreic^
ouf S)'?llembert II, 349, 349, 349, 334,
ouf bie bürgerliche ©iditung unb ßunft n, 98 ff., 98 ff., 98 ff., 87 ff.,

unb n, 404 ff.,


404 ff., 404 ff., 388 ff.,

ouf (Jonbiaac unb feine Schule II, 371 ff., 371 ff., 371 ff., 356 ff.,

auf ©iberot n, 304 f., 304 f., 304 f., 290 f. unb 338 f., 333 f.,

333 f.,
320 f.,

auf ben 9JlateriaIi§mu§ unb bie moterialiftije^e ©ittenlel^re n, 274 f.,

274 f.,
274 unb 386, 386, 386, 271,
f.,
261 f.

auf 93Zonte§quieu H, 249 ff., 249 ff., 249 ff., 237 ff.,
ouf 5poIitif unb SQßiffcnfd^aft im «tügemeinen II, 83 ff., 83 ff., 83 ff.,

72 ff.,

auf iRouffeou n, 456, 456, 456, 425 unb 479, 479, 479, 449,
auf 33oUaire H, 148 f., 148 f.,
148 f.,
136 f.; 202, 202, 202, 190
unb 210 f.,
210 f., 210 f.,
198 f.

„®cr Gnglättbcr", brnniatijc^e ^fiantafie Hon Scnj V, 244, 244, 243.


„The English Lawyer", Suftj^icl üon 9(ai;en§croft I, 120, 120, 120,
111.
„The Engllshman" , politijc^e 9Bo(^enjd)rift ,
berauägcgcben Don Stcelc
I, 285 f., 285 f., 285 f., 276 f.; barin über ©eUir! I, 304, 304,
304, 293.
„l'Entretien d'un philosophe aveo la Marechale de Broglie"
t)on S)iberot IT, —
.306, 306, 293 unb 329, 329, 329, 316.
,
»ieflifter. 43

„Entretien entre d'Alembert et Diderot", Don 2)iberot II, 315 ft.,

315 tf., 315 tlv 302 if. ((£.)

„Entretiens sur la pluralite des mondes" öon gontenefle II, 42,


42, 42, 40.
„Entretiens sur diverses raatieres de theologie" bon 2e ßlerc
II, 51, 51, 51, 4G.

„@nttwurf ctnc§ aßgcmcincn ÜJcfclj6ud)C§ für bie prcu^ift^cn ©taotcn"


IV, 28, 28, 28 (e.).
-S'of). S'^tcbr. t). (Jofottbcr mit bcm ^Beinamen ©oet:^e, SSoutneifter III, 213,
210, 206 unb 216, 212, 207.
„@|)!^cment»cn bcr 9)Icnfd)^ctt", öolfSirirtl^fd^aftlidic ^Ibl^onblung boii Sjeltn
IV, 373, 373, 371.
„Ephemerides du Citoyen", öolfälüirt^jc^atüid^e 3eitjd)ritt II, 265,
265, 265, 252.
^uUe b'e§Vi«ttffc, Steunbin ®'^Iem6ert'§, cf. bie 5ßarifer ©aIon§ II, 285 f.,

285, 285 f., 272; ©vimm über fic (g.) ibid.


9)?nb. b'S^ino^f ^erfofferin ber „Memoires et Correspondance", i(;r ^xuä)
mit SRouffeau II, 501, 500, 500, 470.
„©^jiftcr St. ^orcttficrg'S" , ©treitf^vift (Sbelmann'§ HI , 298 t- , 294 f.,

290 f.
unb 277, 273, 268.
@ptftct 3fncbric^'§ II. on ©'^Älembevt IV, 10, 10, 10 (g.).
„Epistolae arcanae" tion ©d)ur3flei|c| III, 306, 302, 296.
„Epistola de Tolerantia ad Clarissimum virum etc." , erster

^oleronjbrief Sode'ä I, 157, 157, 157, 149.


„Epitre ä un homme" üon SSoItaire II, 220, 220, 220, 208.
„Epitre au marechial Keith" bongriebric^ II. IV, 11 f-, 11 f-, H t- (S-)-
„Epitre sur la Philosophie de Newton", ßel^rgebid^t bon SSoItoire
II, 237, 237, 237, 235.
„2)ic (S:poäitn ber titäfüäitn @cf(i^^tf^m6ung" bon 5. ß^v. 5ßaur
m, 311, 307, 301 (e.).
„(Spoäien bcr 9tatur" bon Süffon II, 369, 369, 369, 855.
„^cm (Jrtprinacn Don aScimor, o(§ er naäf ^on§ ging", ©ebic^t bon
©(^iüer VI, 292, 292, 293.
„©rinitcrujtg über bie Sctrari^tiiitg bcr 33Scr!e ber ßuitft" bon WindiU
mann IV, 431, 430, 428.
„Eris Scandiea", SSert^eibigungSft^rift ^ufenborf'§ in, 91, 83, 86.
^off. Slug. eruefti, IRationaltft IV, 40 f., 40 f.,
40 f.

„(SroBcrung tton ©ronabo", Strogöbie bon 5Drt)ben I, 81 , 81 , 81 , 77 unb


86 t-,
86 f., 86 f., 81 f.

„Erotemata metaphysiea" bon ^. 5i:^omafiu§ III, 39, 37, 37.

(Srftarfung bc§Sürgert^umä in f^ronfreit^ II, 75 ff., 75 ff., 75 ff.,


64 ff.

„@rftcr ©ntninrf einer nßgemeinen Sinleitnng in bie Stnotontic ?c."


bon ©oet^e VI, 101, 101, 101.
"1*^
"
J'l
„®o§ mf '^l'
crftc SDiortertljum"
X,; « 1

l
t^eologijc^c
-' » ''^
6d^riften
^ '
bon 5lvnoIb in. 63, 61, 61,
-
/
44 9iegifter.

„2)0^ (Srwattjcn bc§ (5^imcmbc§'% Se[ti>iel öon PJoet^e VI, 289, 289,
290.
„^ic erwortuufl", ©ebic^t Don Sdjiüer VI, 241, 241, 242.
„Grwciw, ba^ bie ©ottft^ebiunifr^c Seftc bcn ÖJcft^morf öcrbcrftc" öon
^l)ra IV, 99, 99, 99.
„(?rttjci§ bcö ^immclJucitcn llittcvft^tcb§ ber ffllorol uub SieHgioiten"
Don 3o^. §. ©c^utä IV, 25.3, 252, 252 unb 295, 294, 294.
„Grwtn uttb eimire", Singjpiel Don ®oet^e V, 166, 166, 166.
„Qtmin öon Stcindorf)", Senfjcfirift ®oetr;e'§ V, 123 f., 123 f., 123 f.

„^ic (T-räö^fuiigcu" , Diittergefi^ic^ten üon 93ialer SJiüßer V, 285, 285,


284.
„Grjic^uitg beä 9)ienfrf)cngcft^(ec^t§" , )3t;iIojot)I;ijd)e ^bl^onblung üon
Sejfing IV, 601, 600, 598 unb 609 ff., 608 ff., 606 ff.

Grätc^unfl§= unb ^oitviitcvatnv im Scitti^tcr j^ncbnrf)'§ II.


IV, 315 ff., 314 ff., 314 ff.; einflufe ber beutfcEien ^^o|)uIarpf)tIüfoV]^cn

ouf Gr5iel;ung»tt)efen unb (£cf)ulen 316, 315, 315; ben mä(i)tigften 5(n-'

ftofe juv Umgeftaltung be§ 6räief;ung§wefena gieljt SSafebolo 316 ff.,

315 ff., 315 ff.; mit i^m % S^. Sampe 323 ff., 322 ff., 322 ff.;

^I;. g. SBeiBe toenbet \iä) ber ßinberltteratur ju 326, 326, 326; ber
Sorge für bie ntebere ^ßeöölferung % ©eorg ©d)(offer 327, 327, 327;
am nad^^altigften irirtt in biefer IRic^tung (S. ö. 9Joc^ott) 327 ff., 327 ff.,

327 ff.

S)er 6rjiel^ung§literatur jd^Uefet fid^ bie SSoIfSliterotur on, au§ge:^enb


oon ber ©cfitoeij: % ^. ^irsel 330, 331, 331; % ig. ^ißeftaloäsi 331 f.,

331 f., 331 f.; in ®eut)d)Ianb ^aä). SBeder 332, 332, 332.

„Esprits des Lois" üon 3!)iDnle§quieu ET, 256 ff., 256 ff.,
243 ff.

„Commentaire sur l'esprit des Lois" bon 2)e§tütt be Slroc^ II, 384,
384, 384, 370.
„Essai de eosmologie" Don Moupertui§ II, 95, 95, 95, 83.
„Essai de Philosophie morale" öon bemfelben II, 95, 95, 95, 84.
„Essai de Theodieee" Oon fieibnij HI, 129, 126, 124.
„Essai sur 1' Administration des Terres" öon CweSnot) II, 263,
263, 250.
„Essai sur rArchiteeture" ton Cnugier II, 217, — — — , , unb
IV, 156, — — ,

„Essai sur le despotisme" öon SRirabeau n, 574 ff., 572 ff,,

572 ff.

„Essai sur les Elemens de Philosophie" t)on S'^Iembert II, 350,


350, 350, 336.
„Essai sur l'Etude de la Litterature" Don ©ibbon I, 436, 436, 436,
— , unb II, — — — , , , 540.
„Essai sur les formes du gouvernement etc." üon lyriebrid^ II.

IV, 19 f., 19 f.,


19 f.; 22, 22, 22; 27, 27, 27.
„Essai sur les Lettres de eaehet et les prisons d'ötat" öon
53arabeau II, 578, 576, 576, —
SJegifter. 45

„Essai svir le Merite et sur la vertu" non Xibcrot II, 304, 304,
304, 291 unb 326, 326, 326, 313.
„Essai sur las Moeurs et l'Esprit des Nations" bou ^yolloirc
cf. biejen II, 224 ft-,
224 ft., 224 |f., 211 ff.; 181, 181, 181, 169 unb
432, 432, 432, — , unb 434, 434, 434, —
„Essai sur l'Origine des connaissances humaines" Don Gonbiüac
II, 372, 372, 372, 357 f.

„Essai sur les Privileges" bon Sicl)e§ II, 586 ff., 584 ff., 584 ff.,

„Essay on dramatic poesie" üon ®rl)beit I, 82, 82, 82, 78.
„Essay on human understanding" I, 148 ff., 148 ff., 148 ff., 141 ff.

Don ßodc cf. biefen.

„Essay on Genius" Don ®craib I, 442, 442, 442, 418.


„Essay on projects" Don Sefoe I, 295, 295, 295, 286.
„Essay on Taste" Don ©erarb I, 442, 442, 442, 418.
„Essay on the genius and writings of Pope" I, 455, 455, 455,
431 Don Söorton.
„Essay on the Sublime and Beautiful" Don ^fimfc I, 378, 378,
378, 363.
„Essay upon heroic plays" Don 2)rt)bcn I, 85, 85, 85, 80.
„Est-il bon, est-il mechant" ? ®vama Don Sibcrot II, 335, 335,
335, —
„Etablissement de la taille proportionnee" , 5lb!^onbIung Don
©t. 5ßicrrc II, 85, 85, 85, 75.
©covtj ©t^cvcgc, cngltfd;er 2u[t)pielbi(!^ter; feine ©türfe: „Love in a tub",
„Slie wonld, if she could", „The Man of Mode or Sir Fopling
Flutter" I, 119, 119, 119, 110.
„Etudes de la Nature", üfeifebefdiveiDungen Don ©t. ^terre II, 526,
525, 525, 494.
„eth)fl§ uo« S^ttfefvearc" Don ©eiftenbcrg IV, 559, 558, 556.
„@MOCUte", Siama Don $8eaumar(^ai§ II, 533, 532, 532, 502.
„ettpI)rofl)Uc", etegie Don ©oet^e VI, 225 f., 225 f., 226 f.

„ßuro^a", Seilfc^rift, Dvgan bev vomanttfd)en ©d)ule na^ bem „^tl^cnäum"


VI, 448, 448, 449.
Oper Don K. W. D. äUefier VI, 510, 510, 511.
„eurt)atttf)c",
„e«rl)bicc", Oper Don Dfinuccini unb ^exi III, 197, 194, 190.
italienifc^e

„Evening-Post", englifdie geüung, bringt 3uerft bie ^arlamcntSDerfjnnb-


lungen in bie ^preffe I, 372, 372, 372, 357.
„2)ag ewige g-cuer bei- a^cftolitt", Oper III, 200, 196, 192.

„2)ci- ewige ^ube", epopöe Don ®oeir;e Orogment) V, 177 f., 177 f.,

177 f.
„Examen atheismi speeulativi" Don %^. SBagner III, 39, 37, 37.

„Examen eritique du Systeme de la Nature" Don g^rtebrid^ II.

IV, 9, 9, 9.

„Examen important de Lord Bolingbroke" Don Foliant I, 353,


353, 353, 400 unb II, 180, 180, 180, 168.
46 9{e9i[tev.

„The Examiner", englijd^eä Storlj^SIatt, IjerauSgegeben oon Stoift I, 284,


284, 284, 275 unb 323 f., 323 f., 323 f., 312 f.

„Exposition de la foi de l'eglise catholique" üon ^-Boffuet


III, 70, 74, 74.

„$>ic O'ö^rtctt fQumpffvttf 6(infcr*§", lierü^mteper ^Jornon SnioIIcl'§


I, 497, 497, 497, 473.
?5o6e(btrf|tung, über baä äßejctt bcrjclben von Sejfing IV, 515, 514, 512.
^obcf itnb morttafirenbc Sottrc in !j)CHtfc()(onb III, 400, 392, 388.
^abetn ^cncion'^ II, 25, 25, 25, 24.
^abcitt &cücvV^ III, 411, 406, 399.
„The fable of the bees or private vice public benefits" (^öicnctu
fttliel ober bie Safter ber Gin3elncn fiiib bie 58ortf;ci(c beä (Sanken)
I, 211 f., 211 f., 211 f., 200 f.

„g^ttbittä luib dato", 9toman üon §aüer III, 353, 349, 342.

^Otf. 2(Iöcrt ^aOriciuÖ, ^()iIolog: „Syllabus scriptorum qui veritatem


religionis Christianae . . . etc. asseruerunt" (5Seräei(^niH ber Qpo;
logetiJ(^en @d)riflen) IV, 36 f., 36 f., 36 f.

„5)cr fabc fietcrftnub", <BtM au§ ben t)alrtotijc^en ^:^ontofien bon S. 3Jiöjer
IV, 380, 380, 378 fg.).

^o^mtc§ ^alt, ©eipröd) beffelbeit mit ©oei^e VI, 514 f., 514 f.,

515 f. (g.).

„^aiid)f}cit mcnfc^iit^cc 2:ugcnbcn", ®ebicf)t öoii SQaäex III, 352, 348,


341,
„®tc folft^ctt <Bp'itht", 2)rama bon filinger V, 256, 256, 255.
„The famous Instructor" , t^amilienroman öon SJefoe I, 303, 303,
303, 292.
^atbcnUtfvc ÖJoct^e'S VI, 541, 541, 542 unb VI, 105 f., 105, 105;
wiffenjdjaftlidje Urt^cile barübcr.

©corg englifctier fiuftjpielbictiter;


Jrti'flM^örr jeine ©tücEe: „Love iu a
bottle", „SirHarry Wildair", „The Twiu-Rivals", „The Inconstaut",
„The Recruiting-officer", „The Beaux stratagem" 'bai bcbcuteiibfte ;

„The constant couple", beutjdje Ucberjetjungen uon ©d^röber I, 125 f.,


125 f., 125 f., 116 f.

pcrrc 5ntio, SSorfämpfer für bürgerliclie üiec^te in ©enf II, 434, 433,
433, —
„Fatum fatuiun", Streitfc^rift 3)ipper§ bcfonberS gegen Spinoja III, 72,
70, 70.
„"Der 3-nutt", 3bl)Ile Don WaUx mwUcx V, 273, 273, 272.
„La fausse Antipathie", l'uftjpicl uon "JliucIIe bc la 6f;üiiffee II, 108,
108, 103, 96.
aiegifter. 47

„Jouft", 1. 3;f;eU, Stiagöbie üon (Soetfje V, 183 jf., 183 tf., 183 ff.
(cf. biefcn)

2. 2:fjetl VI, 573 ff.,


573 ff., 574 ff.

„J^auft", 3)rama üoii 5Jialer 5JiüUer V, 276 ff., 276 ff., 275 ff.

„ticr ^auft bcr WorgcnJäiibcr" ober „SBonberungcn Seit ^afi§'", 9fJo-

man üüu ftlinget VI, 384, 384, 385.


„^fluft'g £c6c«, X^otcu unb ^öUcnfa^rt", 9Ioman oon ifUnger VI, 380 f.,

380 f., 381 f.

goufthttt »orboiti, Sängerin III, 425 f., 420 f., 413 f.

„The fatal euriosity" („S)ie ungliicfiidje Uieugiev"), bürgerlid^cä £d^au--


fpiel Don ®eorg Sitto I, 520, 519, 519, 495.
„The fatal mariage or the innocent adultery", 2:rQgöbie bon
eoutljerne I, 252 f., 252 f., 252 f., 24Ü f. (beutfc^: „3)ie unglücflici^e
."geiratlj" üon <Sd)röbev V, 254, 254, 254, 247).
„^ie g-clfcnburfl" , atobinfonobe III, 335 f., 331 f., 324 f. (cf. bort boU--
ftänbigen SEttel) Oon ßubloig ®rf)naOel unb I, 314, 314, 314, 313.
^V'CltdOH II, 24 ff., 24 ff., 24 ff., 23 ff.; erfte ®d)riften: „Traite de
l'education des fiUes" unb „Traite du miuistere des Pasteurs"
»Dtrb ber Grjiclicr beg ^erjogS üon 58urgunb; fd^reibt für benfelben
feine gabeln unb Srobtengeiprarfie 25, 25, 25, 24; 5J3rief genelon'ö an
ben ftönig 26, 26, 26, 25; föivb (Sräbijd^of oon ßambrai 27, 27, 27,
26; fdjreibt für ben ^^rinjen „Les aventures de Telemaque" 28, 28,
28, 27; Solgen beffelben 29, 29, 29, 28; feine „Maxiines des Saints"
in feinen polittfdjeit Schriften bringt ^enelon ouf eine Oerfaffung§möfeige
58efd;ränfuiig be§ ßönigtf|um§ 30 f., 30 f., 30 f., 29 f.; feine „Direc-
tions pour la conscience d'un Eoi" 32, 32, 32, 31; Entwürfe jur
ßinfü^rung einer georbneten SSolfä^SSertretung — S^eitern berfelben,
Xob 5eneIon'§ 33 f., 33 f., 33 f., 31 f.

„f^'Crbtnattb g^atfjom", 9toman bon ©moßet I, 497, 497, 497, 473.


g-crgufon, engüjdjer 5J?oraI--^.pr)ilofop^ 409 f., 409 I, 409 f., f., 395; Unter-
fdjieb 3iüifd)en i^m unb ^utjc^ejon 410, 410, 410, 395.
gcritottJ, mala VI, 467, 467, 468.
5'id|te*'^ a93tffcjtft^aftsi(c^rc, mittelbarer Ginflu^ berfelben auf bie romantifc^e
Schule VI, 436 f., 436 f., 437 f.

„^tbclio", C^er bon SSeet^oben VI, 506 f., 506 f., 507 f.

^tclbing I, 478 ff., 478 ff., 478 456 ff. gcfc^ic^tlic^e ©teKung
ff., ;
— (Segen^-

fa^ 3U 9iidjarbfon ibid. unb 482 f., 482 f., 482 f., 459 f; Scben
gietbing'ä 479, 479, 479, 457; gd)ilberung feine§ 6^arafter§ burc^
Sabl) 5)iontague 480, 480, 480, 458 (6.); feine Diomane unb Sl^araftere;
«ebeutung berfelben 482 ff., 482 ff., 482 ff., 459 ff.; erfter SJoman
„Sofep^ 5lnbrelü§" 484, 484, 484, 461; „(55efc^i(^te Som ^oneä', be§
ginbeltinbe§", „?lmelia" 485, 485, 485, 462; „Sonatl)an SBilö« 482,
482, 482, 459.
©ibbon über gielbing 486, 486, 486, 463 (S.).

„^tC'äco", rcpubHtanifdKä Xrauerfpiel oon £d)i(ler (cf. bicfen) V, 360 ff.,

360 ff., 358 ff.


48 ^
aiegiftcr.

„^tgoro'^ ^oäf$tW, Sntrigucnftüdt öon 58coumard^ai§ II, 535 ff., 534 ff.,

5.34 ff-, 504 ff. (g.).

^itoitgicii , italienijc^er ©taatSrcd^tsIel^rer : „Uebcr bte ©efe^gebung" („La


Scienza della Legislazione") H, 558, 556, 556, 519 unb 561 ff.,

561 ff., 561 ff., 522 ff.

JRobcrt ^tlmcr, 53erlreter ber wiffenfdiQftltd^en ®taatsiI)corie be§ fiöntg;


tf)um§ „üDii ®ottc§ ©tiaben" in ßtiglanb I, 43; 46 f., 46 f., 46 f.,

unb ^obbc§ ibid.; fein .^QUpttoerf „Patriarcha


Unterjc^ieb än)ifd)cn ir^m
Ol- the natural power of Kings", ^crouSgegcbcn Uon iöo^un 48 ff.,
48 ff. 48 ff. 45 ff. ou§ %nla% einer ©egenjc^rift ; Patriarcha non
, ,

Monarcha" 52, 52, 52, 48.


„Le fils naturel", S)rama öon S)iberot II, 335, 335, 335, 321 unb
II, 500, 499, 499, 468 giebt ^Inlnfe jum 'Sxuä) jtoifc^en S)iberot unb
ÜtOUffCQU.
„La flnta Giardiniera", Cjjer t)on SKojart VI, 488, 488, 489.
„-J)tc J-lcgcljofirc", 9iomanfiagment üon Scan ^aul VI, 401 ff., 401 ff.,

402 ff.

„5)cr fltegenbc 9)Zaim itat^ bcm SKonbc", 3Joman öon (55nmmel§:^aujen


m, 167, 164, 160.
3ffc(f af§ ®^afcfpcorc=^arftcacr V, .398, 398, 395.
„glortube unb 35ttpf)tte", Cper bon .§änbel m, 205, 202, 198.
^Otttcttcüt, 5ßovfämpfer be§ religiöjen ^JreifinnS in Sronhcid^ II, 42 ff.,

42 ff., 42 ff., 40 ff.: „Entretiens sur la pluralite des mondes",


©rimtlt barüber (S.); „Kelation de l'ile de Borneo" — ;
„Histoires
des Oracles" (S.) 43, 43, 43, 41; „Eloge de Newton" U, 93, 93,
93, 81 ; trilit gontcneüe's 44, 44, 44, 42.

©om. ^oott, englifc^er ^offenbid^tcr ;


feine ©tücfe nieift jatiiifc^en ^n^altö
I, 524 f., 523 f., 523 f., 499 f.; „Diversions of the Morning"
(„^Rorcjenbeluftigungen") ; unter ben übrigen l^eröorjuljeben „2)cr Win-
berjäfjrige" 52.5, 524, 524, 500.

„La force du Naturel", Cuftjpiel bon 5)e§touc^e§ II, 108, 108,


108, 96.
@corg J^orftcr VI, 352 ff., 352 ff., 253 ff.

1. (fpoc^e: ßnaben- unb SüngtingSja^re 352, 352, 353; mit jeincnt

SSater Sl^eilnal^me an doof'S sinciter aöcltumfegclunggfolirt; Sßcröffent-


lid^ung biefer 9Jeije: „3ol^ann 9icin{)olb govfter'§ unb ®corg gorfler'ö
greife um bic Sßelt in ben Sauren 1772 bi§ 1775« 353 ff., 353 ff.,
354 ff. ; DJJoIefd^ott'g (6.) unb ^ilubcrer Urt()cile über bic§ SÖerf 355,
3.55, 356; J)iiid{ef)r gorftcr'g nod) Seutjdjtonb, fünfiär^rigcr lufentljall
in (Gaffel 356, 3-56, .357; gerntr) für einige 3cit in engere 58c}iel;ungen
jum UWofentrcujerbunb 357, 357, 35S; mad}t fi^ boDon frei (5?ricfe

borübcr g.) 358, 358, 359; breijüljiiger ^2aifcntl;alt in SÖilnn, Ueber--

ftebelung naä) 5JJoinj 359 f., 359 f., 360 f.


; UeberjetjungSarbeiten, freie

ioiffenfdjaftlidje 'Jfrbeiten; feine ^-öebeulung für bie DJoturiüiffenfdjnften,


namentlid) für ^M;lj)iüIogic 300, .300, 361,
Siegifter. 49

2. &poä)i: ^IbtBcnbung tion ben ^^laturmiiienjc^aften ; ^inroirfungeit bcr


franjöfijc^en SReboIution 361 ff., 361 ff., 362 ff.; Zi)iHmi)me an ben
grofeen ©cifteSbetnegungen, ©d^riften biefer Seit: „3)ie It'unft unb ba§
Seitaltcr", „Ueber ^rofeIl)tenmQ(i)erei", — Ueberfeijungen 362 f.,
362 f.,
363 f.; ba§ bebeutenbfte ißexl biefer dpo^e: „^nfic^ten öom 9iieber-
r^cin". ^ö^e feine§ 9iu^nie§ 363 ff. ,363 ff. 364 ff. iffienbetiunft
,

©innafime üon SOtoinj burd^ bie gronjofen, — gorfter'§ aümci^üc^e


SBanblung ju einem rüd^altloS franjöfifd^ ©efinnten, ^Briefe borübcr (S.)
366 ff., 366 ff., 367 ff.; ai3ieberita{)ine öon aJiainj burd^ bie Seutf^en
368, 368, 369 ;
^orfter oI§ giüd^tling in 5ßori§, enitäuf^ung über bie
franjöfifd^e Dteöolulton 368 ff., 368 ff., 369 ff. ; ]^äu§li(^e§ Ungtüc! 370 f.,

370 f. , 371 f.
; <Bkä)ti)um unb Sob , Urtljeile ber 3eitgenof)en unb
9lad^melt über if)n 372, 372, 373.
fJorfter'§ ^Biiefwec^fel (S.), l^erauSgegeben ,bon feiner grau 372,
372, 373:
58rtef an feine g^rau VI, 369, 369, 370; 371, 371, 372.
»rief an §etjne VI, 362, 362, 363.
93rief an ^acobi ibid.
58rief an feine 6d)rt)e[ter 358, 858, 359.
5Brief an ©ömmering 367, 367, 368.
»rief an »ud^fjänbler SSofe 366, 366, 367.
„^'ragmctttc über bie neuere beutfd^e Siterotitr" öon §erber V, 25, 25,
25 unb 48 ff., 48 ff., 48 ff.

©tr ^^irt»J^ g-ranctS, SSerfaffer ber Suniu§--33riefe I, 375, 375, 375, 360.
girottHtn über 2)cfoc'§ „Essay on projects" I, 296, 296, 296, 286 (g.).
^roit^öfifti^e Stufflörung, ©runbgebanfe berfelben II, 543 ff., 541 ff.,

541 ff., 511 ff.; ber tt)iffenfd^aftlid)e unb fünftlerifd^c Ertrag nic^t be=
beutenb — parallele mit ben ßnglanbern 544, 542, 542, 512; bie

ÜJeformation unb bie franjöftfd^e ^lufflörung 545, 543, 543, 513; geiftige
tjrud^t ber le^teren; §egel über bie franjöfifdie ^ufflärung (E.) 546 ff.,

544 ff., 544 ff., 514 ff.

g'ronsöfifii^e 2(uff(äruttg unb i^re ©utttJirfung oitf bic^ottttf unb


fiiterotnr bc§ 2(n§ranbe§ n, 550 ff., 545 ff., 545 ff., 518 ff. unb
543 ff. (cf. in erfter ^luflage: ^Reform unb IReüoIution 543 ff.).
I. ?(uf ©taat unb 5fird)e; jttiei ©trömungen, bie reformatorifd}e unb
revolutionäre ;
i^riebri(| IL [teilt fid^ an bie ©pi^e ber reformatorifdj-'
monard)ifd}en ^Bewegung 551 ff., 549 ff., 549 ff., 544 ff.; ^luc^-
ol^mung feine§ a3eif^iel§ 552 f., 550 f., 550 f., 545 f.; ©d;ranfe
biefer fürftlid)en 9{eformbe(trebungen 553 f., 551 f., 551 f., 548 f.;
©egnungen berfelben für ha^ ©taat§hjefen 554 f., 552 f., 552 f.,

546 f.; für bie Äirc^e 555 ff., 553 ff., 553 ff., 547 ff.

II. ^uf bie i^iteraturentlüidelung afler eurof^äifdjer ^Bölter:

1) ?Iuf jDeutfdjIonb cf. bie ©turni^ unb Dvangperiobe, allgemeine


Uebevfid)t III, 4 ff., 4 ff.,
4 ff. unb bie Did)tcr biefer ©poc^e unb
cf. nud) 9iouffeau, 58oItaire, 2)iberot, SlJiontesquieu.
5fi e 9 i ft c V j u c 1 1 ii c r.
.V)
^
50 »iegifter.

2) ?luf ßnglanb —
rein iDtiienj(!^aftIi(l^e Üiüdfwirfungen n, 570 ff.,
568 568 ff., 531 ff.; öor Willem in ber ®efc^id^t§fc^reibung, §ume
ff.,

I, 432, 432, 432, unb U, — — — — 532 ff.; Üiobedfonll, 570,


; , , ,

568, 568, 539 unb I, 434, 434, 434, — ®i6bon I, 435 ff., 435 ff., ;

435 ff., — unb II, — — — 539


; , , ,
ff.; aKitfämVfer unb ©egncr
<ßrieftlet)'§ — — — 542.
II, ,

3) %u] bie romanifc^en mitex II, 557 ff., 555 ff., 555 ff., 518 ff.

a) Stolien ibid.;
a) ©taatS- unb SSolf§h)iffenfc^aften : SUiailanb oI§ erfter ©i^
biefer SBiffenft^aft 556 ff., 556 ff., 520
558 ff., ff.; ferner
^kapii II, 561 f., 559 f., 559 f., 522 f.
ß) S)i(^tung: bo§ ßuftf|)iel II, 563 f., 561 f., 561 f., 542 f.;

bie SErogöbie 564 ff., 562 ff., 562 ff., 525 ff.

b) ©panien unter ^erbinanb IL unb ßarl ni. 566, 564, 564, 527;
9iotionalöfonomie: 6:ampontane§ unb feine ©d^ule 567 f., 566 f.,
566 f., 528 f.; 2)ic^tung: 568 f., 567 f., 567 f., 530.
3^rttn3öfifc^c§ fiürgerfic^cä 2)roma, nac^gea^mt in 2)cutfd^Ionb IV, 504,
503, 501; einflufe ouf ©eflert III, 413, 408, 401.
g'ronjöfifc^c SJknaiffance unb franaöfiftl^cr KtofficiSmuS.
1) ©eine (Sinirivfung ouf ©eutfc^Ianb
5luf bübenbe Ifünfte III, 211, 207, 203 unb 216 ff., 212 ff., 207 ff.

unb 434 ff., 429 ff., 422 ff.

?luf eani^ unb feine 5Rac^foIger HI, 188, 184, 180.


luf ^as, ©ranta III, 177, 174, 170.
^luf (Sottfc^eb III, 360 ff., 355 ff., 348 ff.

«auf ben Ütoman III, 154 ff., 150 ff., 146 ff.

ßeffing'g iJnmpf gegen ben fronjöfifd^en i?lQffici§mu§ IV, 525 ff.,

524 ff., 522 ff.

2) ©eine einiuirfung auf englanb I, 79 ff., 79 ff., 79 ff., 75 ff.

^ran3öfif(^e »Jeuolution, «orabenb berfelben II, 571 ff., 569 ff., 569 ff.,

550 ff. ; ©runbric^tung, ©tärfe unb ©c^wöc^en berfelben 593 ff., 591 ff.,

591 ff.,
551 ff.

„The Free-Holder" , potitifc^e Seitfcfjrift, I;erQU§gegeben Don ^bbifon


I, 289, 289, 289, 279.
Freethinkers ober 2)ctftcn I, 42, 42, 42, 39 cf. 3)ei§mu§.
Freethinkers ober ^'^cibciifer (2)eiften), belämpft burd^ bie mornlifd^en

äBoc^enfc^riften ©teele'§ unb 5lbbifon'§ (g. 6.) I, 185 f., 185 f., 185 f.,

204 f.

„2)o§ freie eitfltanb", glugfci^rift bon Solanb I, 174, 174, 174, 166.
„^er Jreifleift", Srauerjpiel öon SBrame IV, 513, 512, 510.
„•Der 5-reigcift", ßuftjpicl oon Seffing.
„^reigeiftcrei ber £etbenfrf)oft" („*®er i?ampf"), ©cbid^t bon ©deiner
V, 376 ff., 37G ff., 374 ff.
J^rcimnurer in (Sjiglnnb I, 214 ff., 214 ff., 214 ff., 207 ff.; 9iüclblicf ouf
bie entftcl;ung unb föcf(I)i(|te bcö DrbenS 215, 215, 215, 208 unb
IRegifter. 51

223 ff., 223 ff., 223 ff., 215 ff.; ©rünbung ber neuen grofeen Soge in
Sonbon 1717; bü§ Stnberfon'fd^e gonftilutionenbud^ barüber (6.) 217,
217, 217, 209; e^arofter unb Stenbenj be§ neuen Drben§ 219 f., 219 f.,

219 f., 211 f.; bie l^erborragenbften 2eiter berfelben: 2)ejaguilter§ unb
?lnberfon ; be§ Sedieren gonftitutionenbuc^ (Old Charges) 221 f., 221 f.,

221 f., 213 f.; SRifual ber neuen ßoge 227, 227, 227, 220; eitole
au§ bem gonftituttonenbud) 228 ff., 228 ff., 228 ff., 221 ff.; Seifpiele
ou§ „©orfena ober ber boHfornmene SSaumeifter" 231 ff., 231 ff., 231 ff.,

224 ff.; ber S)ei§mu§ unb ba§ fjreimaurertl^um toed^felnbe <Sä)xä]aU ;

be§ Crben§ 236 f., 236 f., 236 f., 228 f.; Sßerfolgungen üon fRom üu§
238, 238, 238, 230; §engftenberg'§ ^olemif gegen bo§ g-reimaurert^um
unter bem 2:itel:
„^ic ^rctmourcrci unb boS eöttttgcrifd^e Pfarramt" I, 238, 238, 238, 230.
2)oä S-reimaurcrt^um in ®cutftf|rttttb IV, 334, 334, 334.
„5)cr {^rcift^ü^", Dper bon e. ^. ü. äBeber VI, 510, 510, 511.
„2)ic ^rcunbc maäftn bcn ^^irofopl^cn" , Srama oon Soc. Senj V, 168,
168, 168unb V, 244, 244, 243.
„3fnebcn§prcbtgt" oon Sean 5ßaul VI, 414, 414, 415.
(Stiäi f^ricbHcb, 5ßerfaffer ber „Unterfud^ungen über ben Snbifferentt§mu§
ber IReligioncn" in, 53, 51, 51.
^•rtebtid^ ber ©ro^c IV, 4 ff., 4 ff., 4 ff.; innerer S8ilbung§gang ibid.

1) b. 9)knteuffel unb <Bü^m fül^ren il^n in bie aöolff'fd^e ^:^i(ofop:^ie


ein. 58riefe barüber unb unb ©ut)m 5 f.,
fein SSevIjaltnife ju 2öoIff

5 f., 5 f. (g.e.); fronäörtfc^-'englifd^e (linflüffe 7 f., 7 f., 7 f.


griebrid^'§ religiöfe ^nfid^ten: Seift; SBrief barüber an SSoItaire

(®.) ;
fein „Examen critique du Systeme de la Nature" 9 , 9,

9 ;
„epiftel bon S'membert" (S.)

©eine ^uffaffung be§ menjc^liii^en Seelenleben^ cf. barüber Srief on


5ßoItaire 10 f., 10 f., 10 f. unb „Epitre au Marechal Keith" (g.)
11, 11, 11; griebri^'§ Stellung (S.) 1) ju ben fird^Iid^en ©o^ungen
cf. „Avantpropos de l'Abreg^ de l'Histoire ecclesiastique de
rieury" i^-); 2) 3ur d^riftlid^en Sittenlehre 13, 13, 13; gonfequensen
feiner religiöfen ?lnfid^ten: SDenf- unb ©eh)iffen§frei:^eit.

2) ©eine |)oIitifc^en ?lnfi(!^ten rui^en auf berfelben engIifc^--fronäöfifd^en


?lufnärung§p^iIofot)|ie ;
f^jecieüe ginflüffe genelon'S unb ÜKajfiKon'ä
14 f., 14 f., 14 f.; erfte tjolitijc^e ©d^rift: „Consideratious sur
r^tat du Corps politique de l'Europe" 15 ff. , 15 ff. , 15 ff.

f^jric^t ben boltät^ümlic^en Urfprung ber Dtegierungigehjalt üu§;


„Antimacchiavel ou Examen du Prince de
ebenfo bie folgenben:
Macchiavel" 17 f., 17 f. unb 21 f., 21 f., 21 f.;
17 f.,

„Miroir du prince ou Instruction du Eoi pour le jeune duc


Cliarles Eugene de Wurtemberg" 19. f., 19 f., 19 f.; „Essai
sur les formes du gouvernement et sur les devoirs des sou-
verains« 19 f., 19 f., 19 f. unb 27 f., 27 f., 27 f.; tro^

biefer tt)eoretifd^en ^nerfennung be§ 5ßolt§rec^t§ lel^nt er beffen S3e-


52 ategifter.

t^eiltgung am ©taatSlebenüb 23 %, 23 ff., 23 ff. Sonfcquenjen


feiner 9iec^t§i unb ©taatSgrunbfö^e ber aufgeflärtc S)e§t)oti§mu§
:

IV, 29 ff. , 29 ff. 29 ff. ; fjriebric^'ä einflufe in biefer »iii^tung auf


,

bielc beutfd^e gürften IV, 165 ff., 164 ff., 164 ff. unb U^ übrige
eurojja II, 551 ff., 549 ff., 549 ff., 544 ff.

griebric^'§ 53erbienfte um bie ^reufeifd^e Dted^tgppege IV, 30 ff., 30 ff.,

30 ff. (iroject be§ Corporis Friedericiani 31 f., 31 f., 31 f.).



5(ireufetfd^e§ ßnnbrec^t 32, 32, 32.
3)te ©taatSibce griebrii'§ gegenüber ber ßubh)ig'§ XIV. IV, 33, 33, 33.
5rtebrid^'§ II. crtoetfenber Ginflufe auf bie Sßiff enf d^aften
IV, 167 f., 166 f., 166 f.: ®a§ Zeitalter be§ 3tationali§mu§ unb
ber fogcuQnnten ^o))ulQrpf)iIojci^l^ie.
5riebrid^'§ mittelbarer, aber bennod^ tief greifenber 6influfe auf bie
beutfc^e Siteratur IV, 169 ff., 167 ff., 167 ff.
gricbrid^'§ «erl^ältniB jur Äunft IV, 150 f., 150 f., 150 f.

Ginjelneä:
griebric^ unb fein SSerl^äUnife ju SSoItairc (cf. auc^ biefen) II, 156 ff.,

156 ff., 156 ff., 144 ff.


gricbrid) über 58oyaire'§ gejd^id^tlid^e 58ebeutung n, 144, 144, 144,
133 (g.).

griebrid^'S 6j)igramm über bie beutfd^en dürften III, 20, 20,


20 (6.).

gricbric^ über ©eüert III, 416, 411, 404 (g.)


ßitate au§ fjriebridi's 58rief wed^f el (cf. aud^ SSoltairc unb ^nfirid^ ü.)
II, 156 ff., 156 ff., 156 ff., 144 ff.;

mit 6ama§ IV, 13, 13, 13;

«riefe an 2ocn IV, 25, 25, 25;


an ©u^m IV, 5, 5, 5 unb 6, 6, 6;
an «oltaire IV, 8, 8, 8; 11, 11, 11; 13, 13, 1.3; 15, 15, 15; 24,
24, 24; 26, 26, 26 unb IV, 161, 161, 161, 149; cf. aud^ oben;
an apolff III, 253, 249, 244 unb IV, 24, 24, 24.
„^cr g^rü^Iing", ©ebic^t öon 6». b. ßleift IV, 111 ff., 111 ff., 111 ff.,

miprüngli(^ unter bem Stitel „ßanbluft" beabfid^tigt.


„^üfircr beg t'cbenö", Gpigramm öon ©d^iüer VI, 168, 168, 169 f. (ß.).
„Further considerations concerning rising the value of money"
non ßocte I, 166, 166, 1G6, 158.
„^uft öou Stromberfl", 2)roma üon Sacob SJic^er V, 400, 400, 397.
„^u^wofdjung G^rifti", ©cmälbe Don ^4^ierrc ©ublet)ro§ II, 115, 115,
115, 104.
^ctnrirf) p^n, DJJaler VI, 457 f.,
457 f.,
458 f.
ateßifter. 53

Xtfomaä (MainSJjoroug^, enfllijc()er ^aUx I, 499, 499, 499, —


„Galerie de portraits du dix-huitieme siede" öon ?lrjene-^ouffap
II, 311, 311, 311, 298.
^aüant, italienijd^er ^lationolöfonom: „Dialogues sur le commerce des
bl6s II, 523, 522, 522, 491.
^ürfttu ©oöt^itt, jur Stic^tung bev ^ietiftijcf)en ©(i^wärmer geprenb V, 330,
330, 328; ©oet^e'S Urt^eil über fie ibid.
„The Gamester", bürgevl^eS Slrauevjpiel toon Gbmavb aJloove I, 520,
519, 519, 496.
„eJanbalht ober fitcbc wm ßicfic", ®ebi(^t Don STöielonb IV, 487, 486, 484.

©ttrrtrf, ©c^aujpieler unb 2Bieberertoec!er ©tjofejpeore'S in (Snglanb I, 529 ff.,


528 ff., 528 tf., 505 ff.; ©arrid'S ©^afefpeare.-Searbeitungen unb =®ar-'
ytetlungcn 532 ff., 531 ff., 531 ff., 506 f-
oI§ 5ßoffenbic^ter l^erborjul^ebett jeine „Miss in lier tens" I, 526,
;

525, 526, 501.


®ottenfunft in ©nglttttb I, 545, 544, 544, 520; (Sinftufe berfelben out
S)eut}c^lanb IV, 624, 623, 621.
©orDc, ^opularp^ilofo^)]^ ;
feine „SSermifdjten luffö^e" (g.) IV, 180, 179,
179; IV, 258, 257, 257; 260, 259, 259.
OJßttcrcr, ^iftorifer IV, 399, 399, 397; fein „^anbbud^ ber Unioerjol--

gefc^i(^te" IV, 400, — — ,

©auboit, «if(|of bon ej:eter: SJerfaffer Don „Ikon basilike" I, 63, 63, 63,
57, 5ßertl^etbigung§j(^rift für ba§ ^önigt^um.
^O^n &a\), Sßerfoffer ber „Beggav's Opera" I, 267 f., 267 f., 267 f., 243;
gortfe^ung berfelben unter bent Sitel „PoUy" 268, 268, 268, —
Xenbens unb 33ebeutung ber D^ier 268 f., 268 f.,
268 f.,

a(§ S^b^llenbid)ter „Tlie rural sports", „the shepherd's week",
ba§ t)urle§fe ©ebic^t „Ti-ivia, ober bie ^unft, auf ben ©trafen ßoubonS
3u wonbern" I, — — — , , , 243.
@c6^flrb'§ j^Iunf Stiften : „93ernünftige ©ebonfen Don bem ®ehxaud) ber
ftrengen ßel^rart in ber 2:fjeologie" ,
„^-ßernunftgemöfee SSetrad^lung über
übernotürlidje 33egebenl;eiten", „3)rei ©efpräcfie über Jötd)ttge Söal^rl;eiten"
IV, 48, 48, 48.
„(Scbttnfcit üticr bo§ ©cmciitc imb 9?tcbn8c in bev ßnnft", Ib^anblung
Don ©filier II, 116, 116, 116, 105.
„©cbonfen üUv bic ^ervn^ntcr" oon ßeffing IV, 589, 588, 586.
„©cbonfen über bic ^iodio^mnng ber gricdjift^en 3!Bcrfe in ber 5Dio(erci
unb »itb^oncrfnnft" oon aBindelmann lll, 442, 436, 429; iv, 156,
155, 155; 414 ff.,
413 ff., 411 ff.; 560, 559, 567.
„(Scbanfcn über 5ßcrnunft, Stbergloubcn unb Ungtoubcn" oon ^aUex
III, 352, 348, 341.
54 SRegifter.

„öcbanfcn öon bcr wahren ©t^ä^ung bcr (eficnbiflcu Sröftc" ic, Don
ftont IV, 267 f.,
266 l, 266 f.

„öcbonfcit 9htfno^mc bc§ bäitifri^cn Xt)catcr§" öon Sol^. (SlioS ©d^legcl


-jur

III, 394389 f., 38? l


f.,

„öcbäi^tntturfunbc" ou§ bem 3of)r 1784 (6.) IV, 170 f., 169 f.,
169 l
:,®cbti^t eines Sfalbcn" Don ©erpenberg V, 105, 105, 105 unb IV, 133,
133, 133.
J^omoftuS
ÖJcbtrfc über m, 119, 116, 114 (g.)-
@cfü^(§)jbitofo^j^en unb ^ietiftif(^e S^wörmcr V, 306
306 tl-, 304 ff. feieren bic reltgiöje 6eite ber (Sturm= «nb ©rongperiobe
ff.,
I
f)ert)or.

1) 5)ie ®efüf)I§))]^iIojop:^en mit bem i8ebürfm| unb ber ®etüöf)nung be§


benfenbcn ®etfle§ ; SEröger biefer SRid^tung : ^nmann V, 308 ff., 308 ff.,

306 ff. unb Sacobt V, 318 ff., 318 ff., 316 ff.
2) S)ie picttftifd^en S^roärmer fennen ba§ 33cbürfni^ be§ benfenben
@eifte§ nid)t, ftütjen \iä) auf ba§ ©nabengefd^cnt ber d^riftli^cn Dffcn?
barung; cf. fietiftifd^e ©c^hjörmer V, 324 ff.,
324 ff., 323 ff.

Q^egenfa^ äWift^en JRenaiffflncc unb 3Jo(f §t!^äm(t(^f cit


in bcutft^cr ßunft unb ^i^tung.
A. 1) ^n ber ^i^tung:
a) Sm 9iomon m, 152 ff., 149 ff., 145 ff.; a) ber gffenoiffance-'
roman — ßunftroman 157 ff., 154 ff., 150 ff. bertreten burd^ 58ud^-
l^ol^ ibid.; ^erjog 5Inton Ulrid^ 198, 155, 151; So^enftein 159,
156, 152; Stegter 161, 158, 154; ß) SJoIfitomon; 9iac^Q^mung
ber fpanifd^en ©d^elmenromone III, 164 ff., 160 ff., 156 ff.;

^Kofd^erofc^ 165 f., 161 f., 157 f. ; (SrimmeI§f;Qufen'§ ©tmt)Itciifin!u§


166 ff., 162 ff., 158 ff.; 9iac^a^mungen ber fimplicianifd^en 9to--

mone: ««) pbontaftifd^-abenteucrlic^e ©ruppe III, 171 ff., 168 ff.,

164 ff. ; ßß) bie lebrl^Qft-fatirifc^e; Sbriftian SBetje Sräger bcrfelben


172 f., 170, 166; »eitere ^lac^a^mungen 175, 172, 168.
b) 3m ^rorno; «) ©influ^ be§ fronjöfifd^en SJenaiffancebrama
ni, 177, 174, 170; ß) S)er t)oIf§tbümltcf)e (Segenfo^ burd)
(Jbviftian Söeife ouSgeprägt 179 f., 175 f.,
171 f.; 5Berh)iIberung
bcr mi)ne 182, 178, 174; bie ^aüpU unb 6taQt§aftioncn 183,
180, 176.
c) Sn ber filjrif III, 187 ff., 183 ff., 179 ff.; «) bie ^egnitjfc^äfcr
unb Sanitj 188 f., 184 f., 180 f., 9tad)of)mung ber ^ofpoefie
58oiIcQu'§ burc^ «effer unb ßönig 189 f.,
186 f., 182 f.; ß) 53oI!ö-'
ii)üm\\ä)e 3itc^tung iuxä) (Tbriftian Söeife 192, 188, 184; 5Kor^of
193, 189, 185; a^riftion ©Untrer 193 f., 190 f., 186 f.

2) 3n ber ajJufifunb D»)cr 195 ff., 191 ff., 187 ff.


a) §einrid^ Bä)ü^ unb bie italienifdt)e Cpcr in, 196 ff., 192 ff.,

188 ff.; ßinfül^rung ber italienifd^en Cper unb SJerfud^c jum


SBcrbrängen bcr beutfc^cn 9JJufi! 198 ff., 194 ff.,
190 ff.
91 e g i ft e r. 55

b) ©inbringen ber Cpcv in bürgcrlid^c Ärcije, bcutfd^e C})er in


Homburg 201, 197, 193; ©inftuf, biejer C^er unb beren mä-
n)ir!ung ouf Äird^enmufit 206 f., 202 f., 198 t-

3) ^n bcr fiilbcnbctt Sl'unft, fjenimenbe Umftänbe füv bie ßntmicfc-


lung berfetbcn in ^Dcuij^tonb III, 207, 204, 200.

a) 9)ialcrei unb ^u^ferfted^erci : Sonbrort, 9Jierian, IgoUax 208 ff.,

205 ff.,
201 t|.

b) »Qufunft: 9lc]^ring 211 f., 207 f.,


203 f.; ©(^lütcr 212 f., 209 f.,

205 f., bei- SRococoP 216 f., 212 f., 207 f.

«erfinfen bcr lioIf§t^ümIi(|cn 5funft 217 f.,


214 f., 209 f.

B. "Die ©egenjölje gtüifdjen 3Jenoifjance unb 5ßoIf§tf)ümlid^!eit fteigern fid^



beginncnbe SSerjöi^nung.
1) ^it bcr 2)t(^tttng:
a) S)ie erjien 6intt)ir!ungen ber englijdjen ßitcrntur.
«) ^lut bie ntovaIifd)en 2Bo(i)enj^riften , 5^a(^a^mung ber 6ng;
länber III, 321 ff.,
317 ff., 310 ff.; ©egenja^ be§ cnglij^en unb
beutfrf)en SebenS burc^ bieje Sßodjenfc^rittcn au§ge))rägt 326 f.,

322 t-, 315 f.; einffufe berjelben 328, 324, 317. ß) S)ie OJobin--
fonabcn unb if)r ßinflufe cf. bieje 331 ff., 327 ff., 320 ff.

y) St)ri! im weiteren Sinne, «rocfeS 343 ff., 339 ff., 332 ff.;

©roHinger 350, 346, 339; Roller 351 ff., 347 ff., 340 ff.; §age-'
born 854 ff., 350 ff., 343 ff.; SBebeutung berfelben 357, 353,
346.
b) ®ottj(!^eb unb fein ^ampf mit 93obmcr unb 58rei--
t i ng e r.

©ottjd^eb'S gefd^idjtlic^e SBebeutung; feine bii^terifc^cn SJcftrebun-


gen III, 360 ff., 355 ff.,
348 ft.

®ottfd)eb'§ bramniurgifdie Qielc 367 ff., 362 ff., 355 ff.; ßritif
berfelben 365 f., 360 f.,
353 f. unb 373 ff., 368 ff., 361 ff.; In--
griffe gegen @ottj(^eb burd) SSobmer unb ^reitinger 376 ff.,
371 ff.,

364 ff. ; ©ottfd^eb'S 9{ieberIoge 387 ff., 383 ff.,


375 ff.

c) ßrei§ ber aSremer Beiträge m, 390 ff., 385 ff., 378 ff.;

So^. eiia§ ©c^Iegel 392 ff.,


387 ff., 380 ff. ;
g. SB. Sac^ariö 399,
394, 387; ßiScoiD 400 ff., 395 ff., 388 ff.; 9iot)ener 403 ff.,

398 ff., 391 ff.; ©eitert 406 ff., 401 ff., 394 ff.

2) 9)Juftf, ©egenfalj be§ itolienifd^en unb beuifdjen ©til§ m, 424 ff.,

419 ff., 412 ff.; ba§ mufifolifie Sckn in S)re§ben 425 ff., 420 ff.,

413 ff.; §offc426 ff., 421 ff., 414 ff.; Sebaftion 58ac() 428 ft., 423 ft.,

416 ft.
; rpänbel 431 ft., 426 ff., 419 ff.

3) S3ttbcubc iltinfte, fronjöfif^er 6tnfluj? öorl;errfc^enb — i)aupi-

fäc^Ii(i^ in Sre§ben III, 434 ft., 429 ft.,


422 ff.

„®tc ©c^eimmffc" , Sel)rgebid)t öon ©oettje, unöoHenbet V, 231 f., 231 f.,

230 f.
„^o§ ©c^ctmnift bcr göttUt^cn ©o^l^ia" üon ^rnolb III, 64, 62, 62.
„55a§ ©eljctmni^", ßijrifc^eS ©ebid^t bon ©ciiiller VI, 241, 241, 242.
56 Megifter.

©ciftüt^c iiicUv ©cßcrt^S m, 412, 407, 400.


„^cr gctftltc^c JHobtnjon", III, 331, 327, 320 (SRobinjonabe).
„^cr ©ciftcrfc^cr", IRomanfragment bon ©e^itter V, 385 ff., 385 ff.,

383 n.
ÖJcUert III, 406 ff., 401 ff., 394 ff.; gefdjid^tttc^e SScbeutung ®eHert'§
420 ff., 415 ff., 408 ff,; 58iogra|)^te 407, 402, 395; einfluB ber eng--

liid^en Sßod^enjc^riften unb 1Rtc^arbfon'§ auf if)n 408, 403, 396; feine

?lnfi(^tett über bog äßefen unb enbäwed ber 5pocfie (S.) 409, 404, 397;
©eüert ttl§ ®id)ter 410 ff., 405 ff., 398 ff.; feine fabeln 411, 406, 399
unb 414 ff., 412 ff., 405 ff.; feine geiftliciien Sieber 412, 407, 400.
2)ie fiuftfpiele unterliegen ber ülac^al^mung ber granjofen 5)e§toud)e§,
aKnriOüur, 5tiüel(e be la ßl^oufföe 413, 408, 401; fein SRoman: „ßeben
ber fd}tDebii(i)en ©räftn öon ®." 410, 405, 398 unb 413 ff., 408 ff.,
401 ff.;

ßritif beffelben 415, 410, 403 ; ©proti^e unb innerer ©el^alt feiner Sich-
tungen 416, 411, 407; ©eßert ol§ Srägcr be§ erftarlenben S3olf§gefü{)I§
420 ff., 415 ff., 408 ff.; feine öolfgtpmlii^e ©eftalt 421 f., 416 f.,

409 f.; 2;ob 422, 417, 410.


®cüert'§ «iogrnpI;ie öon Gramer III, 409, 404, 397 (ß.), 412, 407,
400 (6.).

©eüert über bcn ©pectator (g.) unb über Ütid^arbfon III, 408, 403, 396 ((£.).

gfriebrid^ II. über (SeKert III, 416, 411, 404 (g.).

©oetrje über ©eflert III, 420, 415, 408 (6.).

„ÖJemif^tct ®t§cur§ bei ^tttcrnirung fünf neuer goöegiorum" Don


5Ef)omafiu§ III, 111, 108, 106.
„©cnanc unb umftänbli^c Saifer= unb JKci^g^iftoric k." öon 58ünau
III, 305, 301, 296.

„Genealogiae Beiehlingieae" öon 2:cnl3el III, 308, 304, 298.


©eneöi über 6orftcn§' Sunft VI, 465, 465, 466 (g.).

„^cr ©eninS" (frül^er: „^iotur unb ©c^ule"), ®ebid)t üon ©c^iüer VI, 176 f.,

176 f., 177 f.

©tob. @enti§: „^Äbele unb S^eobor" , ©rjietiungSroman, unter bem ßin-


fluB 9touffeau'§ gejcfirieben II, 461, 460, 460, 429.
(yenoöefi, italienijc^cr ^lationotöfonom II, 561, 559, 559, 522.
©curenttttcrei in f^mufret^ II, 116, 116, 116, 105.
Genre serieux, ®attung§bejei(i^nung be§ ©rama bei2)iberot II, 341, 341,
341, 326.
„The Gentleman Dancing-Master" , 2uftf|5iel öon äßijd^erlep I, 114,
114, 114, 105.
ma\>. aJcoffritt II, 284, 284, 284, 271 cf. bie ^arifer ©alon§.
©corg unb III. üon ©nglanb; itire ifämpfe mit bem ^orlament
II.
cf. biefe§ I, 348, 348, 348, 338 unb 365 ff., 365 ff., 365 ff., 351 ff.

„®corfle Söorncwen ober ber iJonboner Jionfmonn", morolifirenbe S^ro-


göbie Don ©eorge fiiüo I, 515, 514, 491.
©erorb, ^cftfietifcr ; „Essay on Taste", „Essay on Genius" I, 442, 442,
442, 418.
Siegiftev. 57

^aui 05cr^orb III, 23, 22, 22.


„&tvon bcr Stbrit^c", ©ebic^t üon äBielanb IV, 487, 48G, 486.
©crftcnficrg V , 102 ff.
, 102 ff- , 102 ff- 1
Sugenbjd^riften , Ülod^a^mungen
102 f.,
102 f., 102 f. ;
jelbflftönbig burd^ bic „^^riefe über 931erln)ürbtg'

feiten ber üitcratuv", Seitfdjrijt 103, 103, 103; onbere Scitidjrijt mit
©d^mibt l^erouSgegcbeu: „©er §Qpod)Oubrift" ibid.; §intt)ei§ auf 'itrioft

104 f., 104 f., 104 f.; ouf bie üoIt§t()ümlid^e ©id^tung: „®ebi^t
eines ©falben" 105, 105, 105 unb IV, 132 f., 132 f., 132 f.; §in-'

h)ci§ auf S^Qfefpeare „Gtmag bon ©f)Qfe|peare" IV, 559, 558,


burd)
556 unb „SSerjud^ über ©^afejpeare'S Söerfe unb ®enie" IV, 105 ff-
105 ff., 105 ff. (g.); einflufe biefer ^b^nblung auf ba§ S)rama
ber Sturm-- unb ©rangperiobe IV, 107 f., 107 f., 107 f.; 2effing'§
©teüung baju 109, 109, 109; ®erftenberg'§ Sragöbie „Ugotino",
erfte§ bramatifd)e§ ©enfmal ber ©turnu unb S)rangperiobe, i?ritif

beffetben 110 f., HO f., 110 f.; fein Welobrama „93iinona ober bie :

?fngelfod^fen"; früf)e§ (Ermatten ber bictjterifdjen Sfjätigfeit ©erftenberg'S


112, 112, 112.
„(Scfong bc§ 2)eutft^en", ©cbic^t Don /öölberlin VI, 419, 419, 420.
„©cfotto ditiinqulpf^'ä be§ SSarbcn" öon ßrctfc^mann IV, 137, 137,
137.
„2)cr gcfc^affcnc, gcfoöcnc unb hiicbcr oufgcrit^tctc 9)lcttfc^", Cper öon
*9iiiter unb %l)til III, 201, 198, 194.
„J)cr flcfd)äfttgc 9)Züffiggänger", Suftft)iei üon ^o% dl. ©(^legel III, 397,

392, 385.
„öcft^id^tc ber 5(bbcnten" Don äöielanb IV, 480, 479, 479.
„&tWä)tt bc§ m^am ber 9Jieberfonbc" t)on©(i)iaer VI, 138 ff., 138 ff.,

139 ff.

„OJcfi^tt^tc bc§ 30 jährige« Äricgc§" t)on bemfelben VI, 145 f., 145 f.,

146 f.

„©cfti^id^tc dm§ ^Jcutfc^en ber itcueftctt 3cit"f 3toman öon ßJinger


V, 254 f.,
254 f., 253 f. unb VI, 385 f., 385 f., 386 f.
„©cft^ir^te ber ^eutf(^en jc." öon SJJaSco» III, 305 f., 301 f., 295 f.

„OJefc^ic^te eitgfonbS" üon ©motlet I, 497, 497, 497, 474.


„OJcfj^tc^te ®«gfanb§" üon^umel, 431, 431, 431, — ; unb II, — , -, —
531 f.

„@cf(^it^te bc§ prftent^um§ ^oimoticr 6i§ jum ©nbc be§ 17. ^o^r=
^unbertä" oon ©pittter VI, 349, 349, 350.
„@ef(^ti^te bc§ ^errn D^cim", ^loüeüe oon «ötercf V, 419, 419, 415.
„^te 6Jef(^i(^te iw ber ©eftoft einer e^o^öe" üon % Wö\ex IV, 398,
396, 396.
„®cft^tc^te ber Äunft unb bc§ 2taert^um8" üon Söincfelmann IV, 432 ff..

431 ff.,
429 ff.

„©cft^it^te be§ großen Surfürften" bon ^ufenborf III, 303, 299, —


„®cfr^ic^te SHap^oel'S be 3(quiao§", 9toman bon minger VI, 382 f.,

382 f.,
383 f.
58 Siegifter.

„@cf(i)td)tc @t(ifar§ bc§ SBarmccibcn", JRoman bon fflingev VI, 383, 383,

384.
„@cf(^iiJ)tc 2;oiit ^0ttC§» bc§ ??ittbc(fi)tbe§" I, 482, 482, 482, 459 unb
485 ff.,
485 ff., 485 ff., 462 ff.
dtoman Don gielbtng.
„©cft^itfttc unb 9(6eittctter tion ^ofe^j^ 9Inbrctti§ jc." I, 482, 482, 482,
459 unb 484, 484, 484, 461 Don bemfelben.
„@cfc^id)tc bcrSBciS^cU unb 2:^0 r^cit", 3eitf(^rtft bon S^omoftuS m, 113,

110, 108.
„@cf(^id)tc 2Bürttcm6crö§ unter bcr SRcflicruufl bcr ©rofcu unb^cr^öflc"
bon ©pittler VI, 349, 349, 350.
@cfci^i(i^t§f^rci6ung (Mgemcine Ueberftd^t),

1) !J)cutf(f|(anb:
a) a3i§ 3um 9tegierung§ontritt iJrtebrid^'S n.
5)ie ®ejct)td^t§fc^reit)ung , im 16. unb 17. Sötjrl^unbcrt nur ^^ol^-
l^iftorte, beginnt fic^ al§ aBiffenfd}oft aflmälig ouf eigene güfee

ju ftellen, namentlicf) 'ouxä) ^ufenborf unb Seibnij III, 303 ff.,

299 ff., 294 ff.; burd^ bercn Giniüirfungcn ©ommlung üon


e^ronifen unb Urfunben 304, 300, 295; barauf bauen \id) bie

bcutfc^en SRcid^§gefc^id^ten bon SBünau unb 5öiQ§CDtt) auf 305 f.,

301 f. 296 f. fieffing über bie ®efc^ic^t§id^reibung ber ßetjtercn


(S.) 307, 303, 297. — ®ie ^irc^engefd^i^te 9Ko§f)eim'§ 308 f.,

304 f.,
298 f.

b) 3m Zeitalter fJriebric^'S II. — 2)ie (Sefc^id^tSfc^reibung jeigt tro^


mangeinbcu ^)Dlitif(^en ©inn§ im 58oIfe neuen 9Iuff(i^h)ung; Ur-
fad^en t)ierfüv IV, 391, 391, 389; St^omol «tbbt IV, 392 ff.,

390 ff. S)ie ©efd^ti^te felbftftänbige SBiffenfc^oft 394, 394, 392;


Suftu§ 9Köfer, burc^gebilbeter ol§ 9lbbt 396 ff.,
396 ff., 394 ff.

unb ^ä)xMf) 399, 399, 397; tro^ oOebem bie |)oIitifd^e ®c|d^i^t§=

fd^veibung nic^t auf berfelben §ö:^e, bjte bie gleid^jeitige ßunft--

gefdjic^te unb i?ird^engefcf)ic^te ber borigen ©pod^e; griebric^ II.

felbft ber größte ©ejc^id^tSfc^reiber feiner Seit 400, 400, 398.


(Satterer unb feine ©c^ule 400, — — ,

S. 6ieg. Saumgarten IV, 401, 400, 398.


SDie ©efd^id^tSfc^reibung neigt me^r jur gulturgefd^id^te, ßinflufe

SSoItaire'g, ibid. ; bie fogenonnte Ißl^ilofopliie ber ©ejc^id^te tritt

auf 402, 401, 399; 5?ritiE fold^er «eftrcbungcn 403, 403, 400.
c) Sm claffifd^cn Zeitalter:

§erber, fein ßinflufe auf bie ®cf(!)id)t§fd^rcibung V, 69 ff., 69 ff.,

69 ff.; feine ®efcf)id^t§auffaffung VI, 143, 143, 144.


©d^iller'ä gefc^id^tlid^e ©tubien VI, 136 ff., 136 ff., 137 ff.
unb
^Ibljanblungen VI, 143 ff.,
143 ff.,
144 ff.
Diidjt auf ber §ö^e
©c^iüer'g fte^en:
©c^Iöjer VI, 345 ff.,
345 ff., 346;
So^onncg mmcx 347 ff., 347 ff., 348 ff.;

©pittlcr 349 ff., 349 ff., 350 ff.


5Re9i[ter. 59

2) ^11 eußfoub:
§umc erttecft ben crftotbcncn Sinn für ©ejc^^tii^te wieber; ßinflufe
5monte§quieu'§ I, 431 f., 431 f.,
431 f., — ; unb II, — — —
531; 3Jot)eriion I, 434 f., 434 f., 434 f., — ; unb — —
II, ,

—,539; (Sibbon bollftänbig unter franjöfifctjcm ßinflufe I, 435^1-,


435 ft.,
435 ttv — ; unb II, — — , -, 539 %; ^rieftle^ 1,424,

424, 424, 397 unb II, 571, 569, 569, 541.


3) ^^tt ^ranfrcidi;
SSoItaire al§ ®eic^id}t§ic^veiber II, 222 ft-,
222 ff.,
222 ff.,
210 ff.;

Sßerbienfte um bte Sultui-gejdiiiiite 225 f.,


225 f., 225 l, 212 f.;

«Oionlegquieu II, 249 249 ff., 249 ff., 237 ff.; jeine 58ebeutung
ff.,

für bte geiammtc moberne ®ej(i;id;t§{cf;rei6ung II, 254 ff., 254 ff.,
254 ff.,
252 ff.

„^k ©cft^hJtftcr", 2)ramn Don ®oetf)c V, 230, 230, 229.


„I)ic ©cfc^wiftcr in 2:ourtcn", Srnuerjpiel üon Sotj. eiia§ ©d^Iegel

III, 392, 387, 380.


©efcßfrfjnftltd^c ©cgcnf ö^c in ßuitft unb ^ici^tung ing-ronfrei^ il, 97 ff.

97 ff., 97 ff.,
86 ff.

1) Sn ber ®icf)tung; aümalig erringt ba§ S3ürgert|um bQ§ Dted^t, in

jcinem 2elien bi(|teri|c^ bargefteöt ju werben; bie (Sinflüffe ber eng-

lifdien bolfättjümlidjen ßiteratur II, 98 ff.,


98 ff., 98 ff.,
86 ff.

a) S)te ©cf)ilberung be§ öekng ber bornel^men (Sejeafc^aft burc^

5ßreboft 100 ff.,


100 ff., 100 ff.,
89 ff., erebiöon unb ©reffet
103 f., 103 f., 103 f., 91 f.
b) ®ie be§ bürgerli(^en ßeben§ bon Maribauj 104ff., 104 ff., 104 ff.,

93 ff. ®e§touc^e§ 106 ff., 106 ff., 106 ff., 95 ff. 5lit)ene be
; ; U
gf)auff6e 108 ff.,
180 ff.,
108 ff., 97 ff.

2) «ilbenbe i?un[t ; 55erfaII berfelben unter ber 9{egentfd^Qft unb ßouiä XV. ;

3eit be§ So^JfftiU; erjaratteriftif beffelben n, 112f., 112 f., 112 f.,

101 t-

a) Sautunff 113 f, 113 f.,


113 f., 102 f.

b) ^lafti! 114 f.,


114 f.,
114 f.,
103 f.

c) 9)ialerei: «) §iftorienntoIcrei : ©otipel, ©uBIe^roS, ^ßarrocel 115 f.,

115 f., 115t., 104 f.; ß) (Genremalerei: SJlignarb n, 116, 116,


116, 105; y) ®n§ @efelIJ(|Qft§bilb burÄ) aBotteou 117, 117, 117,
106; Ausartungen beffelben in ßancret, ^ateret, SSoud^er 118 f.,
118 f.,
118 f, 107 f.

58oIt§tI)ümUc()e ©egenftrömung burd^ S^arbin unbföreuje 120 f.,

120 tv 120 f.,


110 f.

©cfeafe^oftStiebcr ©oet^c'^ VI, 540 f., 540 f., 541 f.


^0^. Wlat^ia§ OJcgncr, Pjüolog unb lltertr)um§forj(|er m, 313 ff., 308 ff.,
302 ff. jetne Primae lineae isagoges in eruditionem universalem
;
:

III, 314, 310, 304.

„©cfpröt^c ctttc§ ^rctma«tcr§" üon ßejfing IV, 614 ff.,


613 ff.,
611 ff.

„OJcfjjräc^c über bic «jSocfte" üon griebr. ©c^Iegel VI (ß.) 443, 443, 444.
60 ategifter.

„@cfprä(^c über bic Solbotcn unb 9)ibn^c" öonßejfing IV, 612,611,609.


„@efvrö(^c ä«)tj(^cn A, B imb C" öon SSoltaire II, 217 f., 217 f., 217 f.,
205 f. (6).
„©cfpröd^c 3ttiifc^CM Cu-su unb Kou" öon bemjelbcn II, 213, 213, 213,
201 (6.).
„^cr gcftiefcitc Sloter", jatirifd^e S)i(i^tung öon %ieä VI, 433, 433, 434.
©. ©c^ner IV, 114 ff., 114 ff., 114 fj-, Stpflenbic^ter ber einh)irtung — ;

ber Sngtänber unb ber ^Inofreontifer unterworfen; Äritif jeiner 5)id^tung,


©runb feiner Erfolge 115 f., 115 f., 115 f.
„^er getreue Gtfart unb 2;onuf)öufer", Sliärd^en bon %kd VI, 441, 441,
442.
„2)cr getreue Schäfer", Cper au§ bem Staltenijd^en III, 198, 194, 190.
@b. &ibbon, cngtij(^er ®efd)i(^t§j(i;vei£)er, fnft ou§)d)liefeItd^ t)on granfrei(!^

beeinflußt I, 435 ff., 435 ff.,


435 ff.,
— , unb II, 570, 568, 568, 540 ff.

fein: „Essai sur l'Etude de la Littörature" unb „History of the


Decline and Fall of tlie Roman Empire" I, 436 ff., 436 ff., 536 ff.,
-; unb II, -, -, -, 540 ff.

©ibbon über gielbing I, 486, 486, 486, 463 (6.).

^. m^td, ^ietift m,
05. 58, 56, 56.
„@U ma§ be Santittflue", IRoman uon Sefoge II, 63 ff., 63 ff., 63 ff.,
52 ff.

@iöJ), ^rc^itett, Se^rer ©ti)inferg VI, 476, 476, 477.


„John Gilpin", Söaüabe öon ßotDper I, 555, — — — , ,

©(eint, DJiitbegvünber ber onofreontifi^en Sid^iturig IV, 104 ff.,


104 ff., 104 ff.,

fein xS^iun'iie^txü^i; ?lutobiograpl^ie ibid.; fein: „SJerfud) in fc^erjfiQften


ßiebern" 105, 105, 105; üerläfet bie 58ül^nen ber ?tno!rcontifer: „ßieber
cine§ t)reufeifd^en ©renabier§" 110, 110, 110 unb 458 ff.,
457 ff., 455 ff.

(cf. ©renabierlieber); „Sieber für bo§ ^BoH" IV, 462, 401, 459; ©leim'ä
atomonaen 458, 457, 455; feine „Dben m6) ^oroj" IV, 135, 135, 135.
„OJrortouo ober ber ^of be0 3Iuguftu§ 6äför« I, 100, 100, 100, 61. 2)ramü
Don Statl^anael See.
„Le Glorieux", Suftfpiel bon S)e§toud^e§ II, 107, 107, 107, 96.
e. 2Ö. ©turf IV, 627 ff., 626 ff.,
624 ff.; ©c^öpfer be§ 9Dlufi!--®rQma§;
feineDper „?l(cefte", „Spljigenie in ^uliä", Sp^^igenie in SEauriS" ibid.;
„^rmiba" 628, 627, 625; ©lud'ä geiftige «ermanbtfe^aft mit ft'lopfftocl
unb IR. 9]teng§ 629, 628, 626; ßampf feiner ©c^ule unb ber ^Inl^önger
5piccini'§ in fjranfreid^ II, 413, 413, 413, —
&ottf)t:
I. 58i§ jur italienif(f)en DJeife V, 113 ff., 113 ff.,
113 ff.,
— . i^naben-- unb
3iüngling6jal)re: (finbrud feiner äußeren (Srfd^einung; borüber Äeftner,
®Icim, Sacobi, iflinger, äßielanb (g. 6.) 114 f., 114 f., 114 f.; ©runb--
3üge feine§ äüefen§ fdjon Don ifinbljeit an au§gcprägt 115, 115, 115.
1) ®oetI;e in Seipjig; fcfjon feine S)ic()tungen bicjcr 3fit befunben feine
Gigentf)ümlid)teit ;
feine Cben: „5leue Sieber, in 9JteIobien gefcljt

Don Sörcitfopf"; braniatifd^e S)i(!^tungen : „Saune bc§ SJcrliebten",

„bie anitfdjulbigen" 116 f.,


116 f.,
116 f.
SRegifter. 61

2) ®oet^e in ©tropurg 118 ff., 118 ff., 118 ff.,


— . 3eit bcr tiefften

inneren äßonblung für il)n ßiebc ju grieberite Srion ^erber'ä


:
,

einflufe 118 f., 118 f., 118 f.; ©ommlung üon 5üoIf§Itebern
©tubium 6fiafefpeare'§ unb §omer'§ 119, 119, 119, ©emonnene
IPunftünfc()Quungen : 'SUe'öi über ©Ijofefpeare (S.); 51b^anblung über
beutfcle «aufunft 120 ff., 120 ff., 120 ff. ; ©enlfc^rift ouf Qxmin
öort ©feinbo^ 123 f., 123 f., 123; !Raturtt)iffenfc^QftIicf)e unb pfjilo-

fo^lifc^e ©tubien 125 f., 125 f., 125; (^influfe SRouffeau'§ 127 f.,

127 f., 127 f.; C^rifd^e Sichtungen (Sieber on ^rieberife: „* fileine


58Iumen, fleine Slätter", „*5mir fc^Iug ba§ ^erj, gefc^tüinb ju ^fcrb");
bramatifdie 5}}löne 128 f., 128 f., 128 f.

3) ©oetl^e in SBe^lar; SSebeutung biefe§ 2lufenl!^alt§ für feine öufeerc


unb innere S8ilbung§gefd)id^te 131 ff., 131 ff., 131 ff.; biefen.fitt-
Iid)en fiampf bringen ©ebic^te t»ie: „2Banberer§ ©turmlieb" 132,
132, 132; „mier unb Saube", „©er äBonberer" 133 f., 133 f.,

133 f. äum 5lu§brud.


4) 9?üc!fe^r in§ «aterIjouS nn^ ^ranffurt 135 ff., 135 ff., 135 ff.;

juriftifd^e 5ßrQji§ unb ©d^riften 135, 135, 135; fein eigenfte§ Söcfen
geprt jebocf) feinem 53ilbung§leben unb feiner 2)i(^tung 136 ff.,
136 ff.
, 136 ff. ; ßeben unb Slreiben in biefer (g})Dd)e ibid. ; Äritif

feiner Sugenbfd^riften im ?Iügemeinen 139 ff., 139 ff., 139 ff.


©ein „(Sötj üon 58crli(i)ingen" 142 ff., 142 ff., 142 ff.; Seit
ber ©ntftel^ung ibid.; S3rief nn ©aljmann unb §erber über ®ö^
(6. S.) 143, 143, 143; erfter 5inftofe ju ®i)^, Bearbeitungen 145 f.,

145 f., einbrud auf bie ^eitgenoffen 147, 147, 147;


145 f.;
©(^h)ä(^en be§ ©tüd§ unb beren ^JJad^wirfung auf bie 2)ict)ter ber
©turm= unb Srangperiobe 148 f., 148 f., 148 f.

„globigo" 149 ff., 149 ff., 149 ff.; ©toff unb ©runbmotiü 150,
150, 150 (58rief an ©c^önborn barüber); firitil 6Iat)igo'§ 151 ff.,

151 ff., 151 ff.; SBirfung auf bie Seitgenoffen 149, 149, 149.
„ßeiben be§ jungen SBerl^er" 154 ff., 154 ff., 154 ff.;

äußerer %n\a% jum „SBert^er" 164 f.,


154 f., 154 f.

(Srunbmotib 155, 155, 155; Inhaltsangabe 156 ff., 156 ff., 156 ff.;

firitif 162 ff., 162 ff., 162 ff.; ß^arafter Sßert^er'S 163, 163, 163;
Ifompofition unb bic^terif^e jDarfteöung ; Slöirfung be§ 5Roman§
164 f., 164 f., 164 f.
S)ie©ingfpiele „6rh)in unb 6fmire", „Sloubine bon
SSiUabena" 166, 166, 166.
„©tella", 5)rama, ber 2BertI)erftimnntng angepaßt; unter bem
urfprünglidjen Slitel : „6in ©d^aufpiel für ßiebenbe" ; n^irb unter
biefem 5kmen 1815 jum erften 5Jial auf bie 58üf)ne gebrod^t ; firitif

167 f., 167 f^ 167 f.

®ie fatirifdien 5ßoffen unb Saft nac^t §f pielc 169 ff., 169 ff.,
169 ff.; äußere 5ßcranlaffungen baju 169, 169, 169; Sebeutung
unb Siele berjelben 170, 170, 170.
02 alegiftet.

SlZannigfaltigfeit be§ Sn^Qlt§; l^ter^er gepren: „(Sötter, gelben


unb Söielanb" ibid.; „^rolog ju Sa^rbt'ä neueftcn Dftc"t"irungen",
„2Sa^rntarftöi^eft ju ^Iunber§tüctlen", „©ottiroS ober ber bergötterte
äßalbteufel" ,
„^ater 58re^" (g.) 171, 171, 171; „;^ünn§tüurft'§
^od^jeit ober ber £auf ber Söelt" (©.); I?riti! be§ ^n^oltS unb ber
gforme.neigentpmlic^feit 172 f., 172 f.,
172 f.

®ie religiöjen äBanblungen unb Umbilbungen in ®oet!^e unter ber


6intt3ir!ung be§ IRationali§mu§ öufeern fid^:
3m 93iadornet 175 f., 175 f., 175 f.; ©runbfroge barin: Ueber
bie unb Einrichtungen ber firc^lid^en Sefjren; QnU
Gntfteljungen
fte^ung§jeit unb ©ang be§ beabfic^tigten 2)rQmQ§ ibid.; al§ Srud^?
ftüde barouS erl^alten „9Jiof)omet'§ ©ejang", „S>er SKonoIog Wa^O'
met'§" (®.) 176 f., 176 f.,
176 f.

ferner im „ßtoigen Suben"; erörtert bie f^roge über bie Trübung


be§ llrc^riftent^um§ ; er[te Saffung unb noc^tjerige SJertiefung 177 f.,

177 tv 177 f.

Unter bem Ginflufe BpinD^a'^ mirb „2)er 5ßromet^eu§" gejd^rieben


179 l, 179 f., 179 f.; ©ang ber erften beiben mU 180 f., 180 f.,

180 f. (g.); SSer^ättniB be§ 5promet|eu§brama jum ©ebic^t 182,


182, 182 ;
gleichseitig arbeitet ®oetf)e am xjauft ; innerer ^ufammen-
l^ang beiber ©ramen ibid.

gfauft (1. S^eit) 183 ff., 183 ff., 183 ff.

Sie frü^e entftef)ung§aeit 183, 183, 183 crllärt bie ©runbftimmung


unb ba§ ©runbmotio be§ ©tüde§ 184, 184, 184; SSer^öltniB jur
5Solf§jage ibid. f.; 6j;pDfttion mä) bem Fragment t)onl790: 185 ff.,
185 ff.,
185 ff.; bie folgenben ÜJiotibe unb ?tu§|ü]^rungen berßüden,
erft in ben legten 90ger ^al^ren entftanben, bel^alten biefelbe

©runbftimmung bei 187 ff., 187 ff., 187 ff., toeiterer ©ang bc§
©tüde§ ibid.: ©arftellung ber 2BanbIung in gauft'ä 6tnnc§tt)eife
190 ff., 190 ff., 190 ff. ((£.); (ginmünbung biefer ?lu§füf;rungen
in ba§ Fragment bon 1790 193 ff., 193 ff., 193 ff.; bie trogijd)e
gii^ulb be§ gelben 194 f. 194 f., 194 f. 5Rot^wenbige§ 3erfaüen
, ;

ber ©ejommttrogöbie in ßinjeltragöbien 195 ff., 195 ff., 195 ff.

güuftau§gabe bon 1808 199, 199, 199 unb 187, 187, 187; ßritif
unb SBirfung be§ erften ^aufttl^ctlä 199 199 199 ©d^iaer über , , ;

bie Söjung ber gaufttragobie 200, 200, 200.


gfauft, 2. Sfieil (cf. unten VI, 573 ff., 573 ff., 574 ff.).
egmont, (SntftclungSjeit unb jpätere 5lu§für;rung V, 201, 201, 201;
innere 58erwanbtj^aft mit feinen 2^ugenbbi(^tungen 202 f., 202 f.,

202 f.; 6^ara!teräet(inungen im BtM 203 ff.,


203 ff., 203 ff.; Äritif
ber bramatifdjen ßompofition 206 ff., 206 ff., 206 ff.

II. Sie erften jeljn Sof)re in Söcimor V, 208 ff., 208 ff., 208 ff.;

2ehcn unh treiben om .§ofe be§ ^erjogS Baxl luguft 210 ff., 210 ff.,

210 ff. (53riefe barübcr 6.) ; 2;i^eilnül;me ©octf)e'S an ben 9lcgicrung§=


0ef(!^öften 212 ff., 212 ff., 212 ff.; entgcgentretenbe .^inbernifje für
SRegifter. 63

bie ooüe Öntfaltung jeiner omtIicf)cn %f)äixQte\i 216 f., 216 f.,

215 f.

SSebeutung ber erpen jei^n Sa^re in SBetmnr für ®oet^e'§ Gntoitfe;


lung. — Seit innerer Rämp\e unb ßäuterungen 218 ff., 218 ff-, 217 ff.

(iBriefe barüber 6. 6.).

1) aßiffenjd^aftlidje Xfiätigfeit biefer epodfie:


a) 9laturh)iffenfcf)atten 222 ff., 222 ff., 221 ff. ;
j(i^ö})ferifd^e ©elbP--
ftänbigfeit borin 223, 223, 222.
b) ipiöiIojopf)ie; erneute unb bertiefte ^MdU^x ju ©tjinoja 224 f.,

224 223 t-
f., 2Bidf)tiG!eit — biefer Stubien für ©oet^e'ö ganjeS
ßeben 225 f., 225 f., 224 f. (33riefwe(^fel barüber).

2) S)i(f)terifd^e S^ätigfeit üor Mem ber ß^ri! äus^wanbt 227 ff.,

227 ff., 226 ff. (»riefwed^fel barüber 6.), 2 ©ruppen.


1. ©ruppe: eigentliche ©elegen^eitägebici^te. — §ofpoefie 228, 228,
227 (S.).

2. &xup\)i: eigentliche Itirifc^e ©ebid^te 229 ff., 229 ff., 228 ff. (S.).

Sßon§möfeige «allaben 232, 232, 231.


©röfeere ©it^tungen: „®ie (Sefd^icifter" „Gl^enor", 3Infänge ju ,

aBil^elm 50teifter unb SEaffo; „^tpl^igenie ouf 3;auri§" in erfter


gaffung 230 ff., 230 ff., 229 ff.; „®ie ©e^eimniffe" (53ru(^ftüc!)

232, 232, 230 f.

5!)Zit ber inneren Umtüanblung tritt auä) tiefgreifenbe Umbilbung


be§ gormgefü^l§ bei @oet|e ein 232, 232, 231 ; ba§ 83ebürfni| be§
l^orjen ©til§ 233, 233, 232.
m. ©oet^e in Stalten VI, 50 ff., 50 ff., 50 ff. Sn ben Sßorbergrunb
treten borerft bie ©tubien über bilbenbe ^unft; 5lrt unb Grfolg
biefer ©tubien 51 ff., 51 ff., 51 ff.; feine 9ieife unb ©tubien bi§
9iom 53 f., 53 f., 53 f.; ®oet|e in 9iom 54, 54, 54, 5luf enthalt in
Neapel unb ©icilien 55 f., 55 f., 55 f.; üiüdtel^r nac^ 9tom — ^ein^
rid) ÜJte^er fein Sef)rer 57 f., 57 f., 57 f.; geioonnene ßunftanfd^au-
ungeu; jetjtge ©teüung jur Ütenaiffancefunft, ju ben Üiieberlänbern
59, 59, 59 ; ©(grauten feiner ^unftanfii^auung 60, 60, 60 («riefe au§
biefer Seit [©. 6.]). 2)er ©c^wer^unft beä (lrfoIge§ ber ttalienifc^en

Dieifeim ®ebiet ber 3)i(^tung Säuterung feiner felbft 60 f., 60 f., —


60 Klärung unb 55ertiefung be§ geifttgen ®el)alt§, itie oui^ ber
f.;

bidjterifc^en gorm feiner Söerfe 63 f., 63 f., 63 f.

2BieberaufuaI;me ber S^^igenie VI, 65 ff., 65 ff., 65 ff.; Urgeftalt


ber Sprjigenia 1779 Umarbeitungen in ben So^ren 1780, 1781 1786
; ;

Umarbeitung in jambifc^e§ SSerSmofe, bie il^re ^Sollenbung in Stalicu


erplt 66, 66, 66; füfjle ^ufnaljme in Söetmar 67, 67, 67.
Ä'ritif: ©ntlel^nung be§ ©toffe§ bon ©uripibeS. — Unlerfc^ieb ontifer
unb moberner Slragi! 68 f., 68 f., 68 f.; bal^er ^enberung be§ öon
©uripibeg überfommenen ©runbmotib§, ßfjarafterjeid^nung ber Sp^i=
gerne 70 ff., 70 ff., 70 ff. —
tociblic^e ß^araftere im allgemeinen bei

®oetf)e 73, 73, 73.


64 Üiegifter.

6(^iaer'§ Urt^eil über Sj'^igeme 74, 74, 74 unb 76, 76, 76; 2BieIanb
im 2Biberjptud^ mit it)m; eigentlid^ bramotijc^e SJlängel, fünftlerifd^e

gorm 74 74 f., 74 f.
K,
%a\\o 77 ttw 77 ff., 77 ff.; erfter enttourt im ^ol^re 1777 ibid.;
in 3iom neue Umarbeiiungen bi§ 1789 78 f., 78 f., 78 f. i?ritif:

©ong bei- ^onblung; bie erflen gtüei 2lfte 79 ff., 79 ff., 79 ff.; mit
bem brüten ^fte beränberte eEpofition 83 f., 83 f., 83 f.; in ben
brei legten mUn bie ©runbibee be§ ©tüdeS 85 f., 85 f., 85 f. Qf)a= ;

roltere ?(ntonio'§ unb 2;affo'§ 86, 86, 86; gormöDÖenbung ber 'S)xä)=
tung 87 f., 87 f., 87 f. erfte 5Iuffu|rung 1807 88, 88, 88.
;

IV. 3tüc!fel;r au§ Italien 88 ff., 88 ff., 88 ff.; erp^te Stimmung


(cf. ^Briefe barüber); 33ert)äUnife ju (Jfiriftittne S3ulpiu§ 89 f., 89 f.,

89; bie römijc()en Plegien (Erotica Eomana) 91 ff., 91 ff., 91 ff.;

aügcmeiner ß^arafter berjelben 91 f., 91 f., 91 f. ; «orbilber 92, 92,


92; SDiiMtimmung burd^ ben «ruc^ mit grau bon ©tein 93 f., 93 f.,

93 f. unb burd) bie füt)le Haltung 2)eutjd^Ianb§ feinen SBerfen gegen--

über 94, 94, 94; ®oet^e entjie^t ^iä) biefen ginbrüden burc^ eine

IReije nad) Sßenebig; „SJenetionijc^e e^iigromme" (g. ß.) 95 f., 95 f-,

95 f.; Ä'ritif berjclben 96, 96, 96.


ßrfte tiefere notur h)if f enf d^af tlid^c ©tubien ©oetl^e'S
VI, 97 ff., 97 ff., 97 ff.; mä) öor ber italienifd^en Dieife bie ^bljan'b:

lung: „2)en SDIenfc^en, tuie ben ST^^ieren ift ein SKii]ö)enino(i)en ber

oberen ßinnlabe juäufc^reiben" 97, 97, 97; ©runbjüge ber ^ßflanjen--


metamort)t)ofe 98, 98, 98; ©tubium in Italien unb »öl^renb ber
98 98 ff., 98
benetianijc^en 9ieife ff., ff.; JRcfultate: „SSerfud), bie

gjletamorpljofe ber ^pflanjen ju erflären", „^Beiträge jur Dptif",


„(Srfter (Jnüöurf einer allgemeinen Einleitung in bie bergleic^enbe

5(nQtomie, au§gel^enb öon ber Dfteologie" unb baju „5Sorträge biefe§

öntmurfg" 101, 101, 101; ®oet()e'§ 93erbienfte um bie organijd^en 5la--

turroiffenfc^aften. — §eImf)oI§ bovüber 102 ff., 102 ff., 102 ff.; feine

„5arbenlef)re" unb obfprecI)enbe§ Uxii)iii ber aBiffenfd^aft über bie::

felbe 105 f., 105 f., 105 f.

ßritif ©oetOe'ö ol§ 9faturforfrf)er 106 f., 106 f., 106 f.

Söil^elm 93Uifter'§ ßel^rjalire 110 ff., 110 ff., 110 ff.; ent=
ftci^ung be§ 9{oman§ 111, Hl, 111; SBieberaufnatjme h3äf)renb ber
fvonjöfijdien 9ieiiohttion 110, 110, 110; (Soet()e'§ Stellung jur fran^
55fiid)en DfeDoUition 109 f., 109 f., 109 f.

(Srunbibee unb (fntwideUuig be§ 9foman5 112 ff., 112 ff., 112 ff.; 2Sn::

l)alt§angabe unb ftritit ber einjclnen ^ü^er beffclbcn 115 ff., 115 ff.,

115 ff.; ©djiller nn (Scctt)e über aiMlljclm 5JJeifter 122 f., 122 f.,

122 f. (®.); Äritif UßiUjclm 5Jleifter'ö im 'allgemeinen, gefd(i(^tlid)e

58ebeutung, beabfid;tigte ^ortfeljung; 8d)illcr"ö ^Briefe über ÜLMlljclm


^Jleiftcr 123 ff.,
123 ff.,
123 ff. (6.); bie eijavatteve be§ .f^arfncrö unb
9)Jignon'ö 128 f., 128 f.,
128 f.

V. ®oetl)e'ö 3w|oi»i»e'"W'if'-'» mit ©djillcv (cf. oud^ biefen).


ateflifter. 65

1) 58on 1795 ()i§ 1798 VI, 212 ff., 212 ft.,


213 ff-; crfte gcnteinfame
%t)ai bie „Xenicn" (cf. bicje utib ec^iücv) VI, 214 ff., 214 ff.,

215 ff.; unb Scf}öpfunaeu buvd) flegcnfcitige ^tnregung:


neue ^^^läne

(Soel^e'S 3bl)aen unb ßlegien 224 ff., 224 ff., 225 ff.; „.'permonn
unb 2)orot^ea" 226 ff., 22G ff., 227 ff.; ftrittf bevjelben ibid.;
onbcre cpijd;e ^läne: SDie Sogb (fpäter: „bie 9JoOefle"), „3;eß",
„%ä)iüai" 232, 232, 238; ©d^iüer'ä '^t)t)üen unb Plegien 233 f.,
233 f., 234 f.; ®oe«;e'§ «aöoben 236, 236, 237; llnterfc^ieb ber
je^igen mit ben fvül;eren ^BaKaben; Sc^iÜer'S SBaßoben (cf. biefen)
237 ff., 237 ff., 237 ff.; (iinflufe ®oet^e'§ auf ©c^iller'S SBaDen--
ftein 246 f., 247 f. (cf. ©oetlje-'S^iaer'ä 58rieffte(^fel).
246 f.,

2) 5öom ^a\)x 1798 big 1805: ?Inttftfirenbc ßunftl^eorie »eiber VI,


265 ff., 265 ff., 266 ff. (cf. ®d)iaer); onlififirenbe Söenbung al§
oflgcmeiner 3ug ber Seit VI, 265 f., 265 f., 266 f.

©oett;e'§ antififirenbe ^u§)c^IieBlid)fcit:

a) Sn 33ejie5ung auf bie bilbenben ßünfte — aümä^Iid^e Gnt--


ortung jur Qrd)öoIogifd)en ßünftelei 267 ff., 267 ff., 268 ff.;

Verausgabe ber „^ropt)Iäen" 268 ff., 268 ff., 269 ff., —


©djranten feiner funftt^coretif(i^en ?lnfic^ten — ©egenftrömung,
öor 3lßem burd) griebric^ Schlegel geleitet 270 f., 270 f.,
271 f.

b) ?tuf feine bramaturgifd^en 53cftrebungen 271 ff., 271 ff.,

272 ff.; ©oet^e al§ 2eiter ber Sßeimorj^en 93ül()ne; 93eöor,^ugung


ber franjöfildjcn Sdjaufpieler — etnfeitige ßünftelei ®oetf)e'§ in

biefer 9iid)tung 272 ff. , 272 ff. , 273 ff. ; infolge beffen berän^
berteSteßung ju feiner eigenen Sp^Ö^ßcnie, ju Sfjafefpeare 275 f.,

275 f., 276 f.


c) ?luf feine®iitungenVI,279ff.,279ff.,280ff.;fetne „l(^iaei§"
(93ruc^ftü(I) ; ber bromatifc^e ßnttourf „S)ie S)anaiben" 280,
280, 281.
2)ie bromatifd^en jDid)tungen biejer 9tid)tungen burc^ triibfte

^Äflegorie unb ©timbolif beeintrQ(^ttgt — Mxiiit biefer 2^eorie


281 ff., 281 ff., 283 ff.
Stnei ©ruppen in biefen Sramen ju unterfdjeiben : bie 1. ©ruppe
fd^afft fic^ i^re eigenen Sippen unb ®i)tnbole; ^ierf;er gepren
bie beiben ^Jeftfpiele „^aIäop:^ron unb 51eoterpe", ,,5ya§ wir
bringen" unb „S)te natürliche Soc^tcr", urfprüngüc^ eine Srios
logie bamit ieabfii^tigt, angeregt burd^ „SBaHeuftein", 5ßaral-

lele äu biefem 284, 284, 285; ftritif ber natürlid^en Soc^ter

285 f., 285 f., 286 f.


2. ©ruppe, le^^nt fid^ an alte SSRt)ii)in unb mpt^ifd^e giguren
an: „§elena"; entfter)ung§gefc^id)tc, «Ibfic^t unb IJritif ber.-
felben 287 f., 287 f., 288 f.; „^^Janbora" 288, 288, 289;

fpäter ba§ geftfpiel „®a§ ertoad^en be§ epimenibe§" 289,


289, 290; geicf)id^tlid)e Grflärung für biefen oügemeinen
€i c
iH e fl
i ft e r ä " 1 1 11 e r. 5
00 Siegifter.

Scitjucj naä) ber ^iflegovie in ^unft unb S)id^tung 289 f.,

289 {., 290 f.

VI. ©oet^c'§ leljte ßpodie oon 1806 bt§ 1832 512 ff., 512 ff-, 513 jf.

1) ©oct^c'g politijd^e Stellung:


a) l'or biejer (fpoc^e unter bem 6inbvudE ber fronjöftjdien 9ieöo-
lution unb ©teüung ju VI, 108 ff., 108 ff., 109 ff.;
berjelben

politiid)e Slenbcnjbic^tungen jener 3«it: „S5cr ®roBcopf)ta",


„®er ^.öürgergenerol" ,
„^ie ?Iufgeregten" — baju ba§ f)eitere

ijutnovDoüe ®egcnftüc! „Steincctc gudjs".


b) (Htcüungna^me jur Dkpolconifd^en ^evrfd^aft VI, 513 ff.,
513 ff.,

514 ff.; ©oct^e'g ©efprärf) barübcr mit 5o^. Salt 514 f.,

514 f., 515 f. (g.); 3ur Qfit iier grei^eitgfriege unb noc^ bcn--
felben; ©efpiöc^ mit ßuben barüber (6.) 517 ff., 517 ff., 518 ff.;
®oetf)e'§ oble^nenbe Haltung ben conftituttoneüen Siegungen
Seutjc^lonba gegenüber 520 f., 520 f., 521 f.; innere (Srlinbe
biefeä }3oIitifcf)en Sßer^altenä VI, 109 f., 109 f., 109 f.; 513,
513, 514; 52.3, 523, 524.
2) ®oet^e'§ 3)id)tungen biefer Gpod^e:
5]aiQne 3ur S^oflenbung be§ S^iüer'fd^en XemetriuS 525, 525, 526;
®oet(;e'§ IRoman „S)ie aSnl^ lo er ro nnbtf haften " 525 ff.,

525 ff., 526 ff. ; ^.UnlaB baju qu§ feinen eigenften innerften (£rleb;

niffen; 9ieigungen ^u Sliinno ^erjlieb unb 6l)QrIotte 33uff ibid.;

Seit ber ?lbfaffung be§ 9iomon§, ^ritit 528 ff., 528 ff., 529 ff.;

®ang ber öanblung ; l.%i)eil: gd^ürjung be§ft'noten§; 2. Sfjeil:

SavftcÜung ber ftotaftrop^e — fiöjung im Sinne ber ontiten Stro-


göbie 530 ff., 530 ff.,
531 ff.; auc^ in ber 2)urc^fü^rung nntitifi-
renbe ^Inflönge 535, 535, 536; bie Sliöngel be§ 9fomnn§ im
S)un!eln unb Ißeinigenben be§ ®runbmotio§ 537 f., 537 f., 537 f.;

®oet£)c'§ Selbftonseigc be§ Diomoni 538, 538, 539 (6.) über fünft--

lerifc^e Wotm in bemfelben 539, 539, 540 (6.).


®oetf)e'§ jugenbfrifd^e bic^terift^e S^^ötigfeit in ben ®efeUf^nft§-
liebern 540 f., 540 f.,
541 f. — ,
feine naturtt)iffen|d^nft liefen
?lrbeiten 541, 541, 542.
Seine Selbftbiograptjie: „^u§ meinem fieben, 3Bo!^rI)ett unb
Xid^tung" mit il^ren Grgönjungen „SSricfe qu§ Italien", „^-Briefe

au§ ber Sd^meij", „Gampogne in granfreid^", „33eIogerung öon


DJtain^", „2:ng- unb 3a^rc5f;eftc"; ft'ritif unb 58ebeutung ber
Sclbftbiograp^ie für ba§ 5ßerftänbnife ®oct£)e"ä 543 f. 543 f., ,

- ---^^5^
f.

Grneutel Stubium Spino^Q'S 545 f., 545 f., 546 f.; au§ biefen
?tnregungen fließt ^ouptfäd^Iid^:
„Ser ai^eftöftlic^e 2)iünn" ober „syerfammlung beutfd^er ®cbid^te
mit fteicm *-8ejug auf ben Orient" 547 ff., 547 ff., 548 ff. ; brei
^-Bcftonbtfjeile : 1) ®ebid^tc luörtÜdjcr Uebcrtrngungcn ober freie

9iQ(^biIbungen; 2) £iebe»gebid^tc im „^-öuc^ Suleifa"; 3) ®ebid^te


üteniftcr. 67

unb ©innjprü(i)c, (Eitotc au§ bem „Sßeflöftlic^en 2>it)an" 548 f.,


548 f., 549 f.
£el)rgebic^t e, fid^ on ben „2i}cflöflliti)en Silmn" onjc^Iicfienb
549 f., 549 l, 550 f.
„SBilljelm Weifter'g äßonberjotire" 565 ff., 565 ff., 566 ff.; iSoxU
fetjuiig ju 2BiIf;eIm SKeiftev; crftc ^Inregung baju bon Schiller
565, 565, 566; (Srunbgebonfe be§ Ütomanä 566 f., 566 f., 567 f.
Sn^alt unb ßriti! 567 ff., 567 ff.,
568 ff.

Sauft, II. Xrjeil 573 ff., 573 ff., 574 ff.; ßrttil unb ©ebanfen--
gang 574 ff., 575 ff., 575 ff.

3) SBiffenfc^afiUdje Slljätigteit VI, 550 ff., 551 ff., 551 ff.

a) ©tcfhiitg ju ben ^Qtunüiffenf(i)Qften ; Srtcfc barüber 551, 551,


552 ((£.); feine 3eitid)iift: „3uv 9{iitur»Bif)enfd^aft überhaupt,
jur ^JJorptjoIogte ingbejonbeve" 5.50, 550, 551.
b) 3ur bilbenben ßunft; feine 3eitjd)tift „Kunft unb ^lltert^um«;
(Sinttiirfungen ber Ofomanüter auf ©oeti^ie; anmä{j(id)e Söanb?
lung in ben ifunftanfc^auungcn ®oet^e'§ 552 ff., 552 ff., 553 ff.;

«riefe barüber (6.) 553, 553, 554.


^bt)anblung „lieber 5?unft unb lUert'^um in ben Dt^ein-- unb
SKaingegenben" 555, 555, 556.
S)ie ÜBidjtigteit ber Dienaiffnnce in ber bilbenben ßunft toirb in

i!^m toieber lebenbig, 5lbf)anblungen biefer 9itd)tung 556, 556,

557; bon btcfcm ®tanb|junft au§ feine Eingriffe burd^ 2)^e^er

Quf bie neue romantifd)e 9?ic^tung unb auf bie fogenannten


^lajarcner; 58riefe jc. barüber (ß.) 557 ff., 557 ff., 558 ff.

einfeitigfeit biefc§ 5lngriffe§ 561, 561, 562.


c) 3" ix^n ßiteraturbeftrebungen feiner S^itgcnoffcn 562, 562, 563.
Sob @oetl)e'§ 579 f.,
579 f., 580 f.

6injelne§:
©itüte au^ ^Briefen an:
S5otffer^e VI, 521, 521, 522; 558, 558, 559; 564, 564, 565;
6arau§ unb S)'?lIton VI, 551, 551, 552;
gerbet V, 129, 129, 129; 131, 131, 131; 216, 216, 215;
Socobi V, 139, 139, 139; VI, 89, 89, 89; V, 227, 227,
226; VI, 546, 546, 547;
ben ^erjog 5?orI 5luguflVI, 57, 57, 57; 59, 59, 59; 89, 89, 89;
li^nebel V, 215 f., 215 f., 215 f.; VI, 97, 97, 97; 573, 573, 574;

gjictier VI, 271, 271, 272 unb 559, 559, 560;


grieberife Defer V, 117, 117, 117;
5Rod)U^ VI, 559, 559, 560;
©aljmann V, 130, 130, 130.
®oetbe--©c^iUer')djer 58rief>oec^fel (oön unb on (Soet{)e) V, 200,
200, 200; VI, 74, 74, 74; 122, 122, 122; 125, 125, 125; 126,
126, 126; 127, 127, 127; 130, 130, 130 unb 222, 222, 223;
225, 225, 226; 293, 293, 294.
5*
68 Ütegiftcr.

©oel^e nn <B(i)önhorn V, 150, 150, 150; 156, 156, 156;



an grau öon Stein V, 218, 218, 217; 223, 223, 222; 227,
227, 226; VI, 82, 82, 82; 98, 98, 98;
— nn 6. ö. ©tolberg VI, 551, 551, 552;
— an 1. ö. ©tolberq V, 187, 137, 137;
— on %. «. Uöolf VI, 224, 224, 225;
— an 3clter VI, 267, 267, 268.
(Soet^e'§ Urtl^etl über Die englijc^en ßuftjpielbid^ter I, 527, 526,
526, 502 (e.).
@oetf)e über bie gürftin ©aüitjin V, 330, 330, 329 (S.).

®Detf)e über föeüert III, 420, 415, 408 (6.).

©oet^e über ©oIbjmil^'§ Vicar of Wakefield I, 487, 487, 487,


464 unb 489, 489, 489, 465 (Q,.).
©oet^e über Hamann V, 309, 309, 307 (g.).
®oett)e über ^ogarl I, 501, 501, 501, 478 (6.)-
©oet^e unb Sacobi V, 319, 319, 317; ©oet^e über beflen Montan
„äöolbcmar" V, 321, 321, 319 (S.).
®oetr;e unb ftlinger V, 262 f-, 262 261 ').,
f.

©oel^e über bie ftlopfftorfianer IV, 457, 456, 454.


©oe% unb Saoater V, 326, 324; ©oet^e'ä I;arte§ Urt^eil
326,
225 f., 224 f. (6.).
über ßaöater V, 225 \.,

©oet^e unb Cenj V, 237 ff-, 237 ft., 236 % (g.), 247 n., 247 ff-,
246 ff.

©oet^e unb 9)iükr "müUex V, 276 ff., 276 ff., 275 ff.; 283,
283, 282.
©oet^e über ben ^ieti§mu§ ((I.) III, 60, 58, 58.

©oell^e über Sc^ißer'a ^2(bf)anblung : „Ueber noiöe unb fentimen^


iaie S^id^tung" VI, 206, 206, 207 (6.).

©oet^e'§ aSer^öltnife ju ^rau öon ©tein VI, 93, 93, 93.


©oet^e über Sterne I, 509 f., 509 f., 485 f. (g.) unb 512,
512, 488.
©oet^e"§ Ueberfe^ung bon S)iberot'§: „93erfud^ über bie SKoIerei"
II, 342 f., 342 f., 342 f., 328 f. ;
fein Urt^eil über S)iberot II, 344,
344, 344, 330.
©oetfje über aßindtelmnnn IV, 414, 413, 411.
©oetl^e über 2BindEelmann'§ 5?ebeutung mit ^(nttienbung auf Bä^'xüet
VI, 333 f., 333 f., 334 f. ((£.).

®octt)e'§ Sebeutung für bie 5)3^t)fioIogie VI, 106, 106, 106.


2)ic ©oct^ioncr, V, 235 ff., 235 ff.,
bie unmittelboren DJad^aljmcr ©oetlje'S
234 ff.: Sacob Senj V, 2.36 ff., 236 ff., 235 ff.; ÜJtüEimilian filinger
258 ff., 253 ff., 252 ff.; ^. 2. SÖJagner 267 ff., 267 ff., 266 ff.
©olbont, italienifc^cr ßuftfpiclbid^ter II, 563, 561, 561, 524.
(yolbfmitl) I, 487 ff., 487 ff., 487 ff., 463 ff.
Sein «eben; fein „Vicar of
Wakefield", ©oetf)e barüber (6.) ibid. Rubere 2öer!e: „The Traveler",
„The deserted village"; feinSuftfpicl „She stoops to conquer or the
aUgifter. 69

mistakes of a night" I, 527, 525, 525, 502; t)on ©:^röber überjeljt

unter bem SEitcl „^rrt()um auf aUen (^cfen".

©olbjmiKj über <maupcrtut§ II, 94, 94, 94, 83 (tf.)-

„&olo nnb öcuoticfo", 2)rama üon maUx müütx V, 279 jf-, 279 ff.,

279 ff.

tiott OJontorb, SBaumctfter unter griebridö II. IV, 153, 153, 153.
„öot^riftt", XrQucrfpiel öon S. 6. ©cf)Ieöel III, 897, 392, 383.
y,&ott, etntflc ©cfpröc^c übet <Bpinoia'ä Stjftcm" üon §crber V, 81 ff.,

81 ff., 81 ff.

„®ott nnb bic 9BcIt", 2eI;rocbid)t non ®octf;e VI, 549 f., 549 f.,

550 f.

®ottfc^cb III, 360 ff., 355 ff., 34S ff.; feine gefd)ic^tli(^c Sebeutung 360,
355, 348; SScrtretcr be§ fronsöfifcljen ß(affici§mu§ in Seutfc^tanb 361,

356, 349; fein „5ßeifuc{) einer Iritifd^en S)ic{)tung oor bie 'Seutfc^en zc",
I. Stfjeil , 362 jff. , 357 ff.
, 350 ff. ;
3nI)Qlt unb J?ritif berfelben ibid.

II. 2f;eil unter bem ^ttel: „Anleitung, ®cbic^tc ju fertigen" 365, 360,
353; (Sottf^eb'ä bramaturgifciöe U3eftrebungen ,
fein „©tcrbenber (fato"
367 ff.,
362 ff., 355 ff.; "®ottfd)eb'§ Ueberfetjungen, feine Sierbinbung
mit ber «Reuber'fc^en ®cf)Quipiel.-®efeIIfc^aft 368, 363, 356; aßegjug
berfelben bon ßeipjig; ®oltid;eb'§ „Seutfc^e @c()aubül)ne" 371, 366, 359;
(Srfolg berfelben; ©ottfc^eb'ä ißerbienfte um bie bramnturgifd;e ßunft
unb ßiteratur 373, 368, 361.
(Sottfd)eb aU ®id)ter 375, 370, 363.
6inäelne§: „Sein ^erfud) einer Ueberfe^ung ?lnafreon'§" IV, 100,
100, 100.
©ein Urtl;cil über unb feine ©teüung ju ©Ijafefpeare III, 393, 388,
381 (6.), fein Urt^eil über % S. ©c^legel III, 398, 393, 386 (6.).

(Irfte Angriffe gegen (SDttfd)cb'§ Cberl)errfc^aft burd^ bie 9ieuberin


III, 376, 371, 364.

©eine wiffenfc^aftlid^en ©egner: Sobmer unb 58reitinger III, 377, 372,


365; ®runb biefe§ 3ufammenftofee§ III, 359, 354, 347; 379, 374,
369; 386, 381, 374; ?lu§bruc^ ber offenen gfel)be 387, 382, 375 enbet
mit @ottid;eb'§ 51ieberlage 388, 383, 376.
@efd)ic^tli^e 93ebeutung biefcr (Sottfdjeb-'^obmer'fc^en ©treitigteiten

IV, 94 ff., 94 ff., 94 ff.; 5Jac^n)irfung berfelben: ©treben nad) 'Kuf-

finbung einer ©ic^tung unb ^unft, bie fünftlerifi?^ ibeal unb öoltSt^üm-
lid) äuglcid) ift 96 ff., 96 ff., 96 ff.; belunbct fic^ burc^ äWei 3{ic^--

tungen: a) ben lfrei§ ber 33remer ^43citräge 96, 96, 96; b) bie ^aüe'fc^e

®id^terfd)ule unb beren ?lu§läufer 97 f., 97 f., 96 f.

„®tc ©ijtter ©rici^citloubS". ©ebic^t bon ©d)iller VI, 148, 148, 150.
„mottet, ^ctbcu mib äötelonb", fntirifd)e ^^offe bon ©octlje V, 170,
170, 170.
©öttiugcu, ©rünbung ber Uniüerfität III, 320, 315, 309.
(SJötttngcr2)tc^tevtiuttb (^ainbunb) V, 332 ff., 332 ff., 330 ff. unb
IV, 144 ff.,
144 ff.,
144 ff. ; (Sutftel)ung beä SunbeS ; ©otter unb 58oie
70 JRegifter.

begrünben ben „^RujcnalmQnac^" 332, 382, 330; e§ Jc^oarert ftd^ um


58otc: Bürger, §af)n, §öltp, ^. W. ailiüer. Gramer, Sßofe , bie beiben

©rafen Stolberg ic. 333, 333, 331; ber iBunb empfängt ben Diamen
§oinbunb. Iro^ öinflufe ßIopfftod'§ ^Pflege ber ooltet^ümUc^en ßgrif
334 ff., 334 ff., 332 ff-; 33erset(^niB ber bctannteften Cieber be§ ^oin;
bunbe§, S3crbrcitung berjelben burc^ mufifaliic^e Gompofitionen 336 ff.,

336 ff., 334 ff-

ßntmidetungSgaiig ber ciiiäelnen §atnbunb§mitglieber V, 339 ff., 339 ff.,

337 ff.: «ürger ibid.; CöH? 343, 343, 341; Soß 344 ff., 344 ff.,

342 ff.; für fiivje Seit gel)ört bem §ainbunb SeijclDi^ an 351 ff.,
351 ff.,

349 ff.; bie übrigen 3«itglieber be§ §atnbunbe§ 343, 343, 341.
„ööttlic^feit ber JBcrnunft" oon (^betmann III, 290, 286, 281.
@Ö6, ^ilnafreontiter IV, 104, 104, 104.
„&'ötf »Ott Serli(^tngcn", Sjroma öon ©oet^e cf. btefen V, 137, 137, 137.
©ournoJj, frQn3Öfijcf)er ^Jotionolöfonom II, 264, 264, 264, 251.
Ö03,3i, itQlienijd;er 5DJär(^eubid)ter II, 564, 562, .562, 524.
©ösmoiiit, ^^ro^eB beffelben mit Seaumarcfiaiö II, 530, 529, 529, 493.
„@raf effcj", Srama üon Sone ^Bonfes I, 99, 99, 99, 90.

(Sroff, 9(., 3)kler lY, G22, 621, 619.


„©ranbifon ber Zweite", SJiarc^en oon SSiujäuS Y, 414, 414, 411.

i. ©ranu; jein Cratorium: „ber Xob Seju" lY, 157, 156, 156.
„öräftu tjon g-roitbcru", bromatifd^er Gntwurf Sd^tfler'S YI, 312, 312, 312.
örcnobicritebcr ölcim^ä —
oo(t§tf)ümIid)e ©egenffrömung gegen bie^^^an-

tQ[tereten ber ^lopfftodianer lY, 458 ff., 457 ff., 455 ff.; 1. ^tuigobe

unter bemSitel „'l^reuBijd^eßriegSlieber in ben Sat)ven 1756 unb 1757";


geic^id)tlid^e ^ßebeutung berjelben 460, 459, 457; Urtf)eil ber ^citgcnoffen
— 5Ja^Qf)mungen : „©d^raeijerlieber" unb üon ©leim jelbft „Sieber jiir

bQ§ Söolf" 461, 460, 458; 3lntegung biejer ßieber au] i!ejfing unb
.<Qerber 462 f., 461 f., 459 f-

„örcnscn ber 9}Zcnf(f)^cit", €t)c con ©oet^e V, 230, 230, 229.


treffet II, 103, 103, 103, 92; jeine erjö^Iung „Veit-Yert" ;
jein Suftjpicl

„Le Mecliant"; b'3lrgenjon'§ Urt^eil barüber (6.).

QJrctrJj, jrQnjöfijt^er Gomponijt; jeine Cper „Le Hurou" 11, 414, 414,
414, — ; Ctto Sofin bavüber 415, 415, 415, — (6.).

©rcujc, Tvanäöfijdier makx II, 121, 121, 121, HO; 418, 417, 417, 391.
„örict^cnlonb", ©ebi(^t üon §ölberlin YI, 418, 418, 419.
^ic „öricc^cn unb iKömcr", ?tbl;anblung öon fjriebric^ ©c^Iegel YI, 429,
429, 430.
örtmm unb bie Correspondance litteraire II, 421 ff., 420 ff., 420 ff.,

394 ff.; SiogrQpf)ie ©rimm'S ibid.; ®rimm'§ Uebcrjicbelung nad) 5pari§


422, 421, 421, 395; fieben unb literarijdje 3?cjd)Qtti(3ung borten ibid.;

jcine„literarijd^e gorreiponbcnj"; juerjt üon "Jlbbe Siaijnal be--

gonncn 424, 423, 423, 397; ^Beiträge unb 5)iitarbeiter 425, 424, 424,
398; G^aralter ber Seitjc^rijt 426, 425, 425, 399; 33ebeutung berjelben
421, 420, 420, 394. ^
9tegi[tci-. 71

(Srimm'ä perjönltdjer (£f)arafter 427 jj., 426 jt-, 426 ']]. , 309 ff.; 3er--

luürjiufe mit 3Jouffeüu 429, 428, 428, 402 unb 502, 5ül, 501, 470;
Ic^tc 2e6en§ja()re 430, 429, 429, 403.
Ginjelneä
@rimm'§ «riefe an ®ottid)eb II, 423, 422, 422, 397 (6.).

(Sriiiim über Sulic b'CJöpinaffe II, 285, 285, 285, 272 (g.)-

fövimm über i5ontenene'§ „Eutretiens sur la pluralite des mondes"


II, 42, 42, 42, 40 (6.).
©rimiii über J^olbad) II, 366, 366, 366, 351 (6.).

®rimm über 53Jobe unb Äunftgewerbe II, 417, — — —


, , (S.)-

©rimm über bie Suüi;'jd)e Dper II, '412, 412, 412, — (6.).

©rirnm über 50lüiitcsquieu II, 260, 260, 260, 247 (6.).

®rinim über bie ^^Jarijer ©aIon§ II, 287, 287, 287, 274 (£.)•
©ritnm'ä Satire: „®er tteinc ^ißropl^et Don 58i)^Mnijc{)--33rDba" II, 412,
412, 412, — unb 423, 421, 421, 396.
©rinim über 5l5oUaire'§ empfang in ^-ßariä II, 175, 175, 175, 163 (S.)-

Q. 6. ü. (yrtmmc(§^aufcn , Jüerfafi'cr beö üo!t'jtf)ümHd}en 9{oman§ „''Jlben-

, teuerlid;er Simpliciu» ©implicijfimu§" ; anbere S^itel bcfielben III, 163 ff.,

165 ff., 161 ff.

©eine Dtomane im ®elel;rten[til: „^ofcf unb 5Jiufai"; „®ietmalb unb


*2lmelinbe"; „^rosirnuä unb Si^mpiba" III, 167, 163, 159; Stomane nod^
fpanifc^en ÜJluftcrn 167 ff., 164 ff., 160 ff.; (Srimmel§t)aufen'ä fpötere

ftmpliciQnifrf;e ©Triften III, 170, 166, 162.

„@rofj tft bte Diana bcr epijcfcv", ®ebid)t üon ©oet^e VI, 546,
546, 547.
„ÖJvo^ tft bie Diana bcr e^ljcfcr" üon «lount l, 41, 41, 41, 33.

„2)ev &vo^copi)ta", ©d;oufpiel üon (Soetlje VI, 108, 108, 108.


„9lid)t metjr al§ fe(^§ ©c^üffeln", ßuftjpiel V, 406,
@i-of?mtttttt: 406, 403.
„Dcv ßro^mütljtgc Sicb^obcr", ßuftfpiel oon ©teele I, 266, 266, 266, 259.
.»^UgO ®rotiu§: „De jure belli ac pacis" III, 90, 87, 85.
„^ic (yrijittöttbtfrf)cu ^rojcffe", ^ugcnbbid)tung üon Sean ^^aul VI, 394,
394, 395.
„Dit ©rö^C bcr 2Sctt", ©ebid^t öon ©d)iller V, 371, 371, .869.
„The grumbling hive or knaves turned honest" , %\id ber
1. 51uflage Don 9J]anbeüiIIe'§ ibienenfabet I, 206 ff., 206 ff., 206 ff.,

195 ff. (6.).

„Die ©ruttbfrogc ber SHcltgton" (the previous question with regard


to the religion) Don ß^ubb I, 401, 401, 401, 386.
„©ruttblcguitg bcr 9)leta|)r)t)fif ber ©ittcn" Don Äant VI, 22, 22, 22.
„(yrutibri^ einer £cl)rort, obcnttit^ uitb crbautid) 5» prcbigcn", Don
®ottfd)eb III, 262, 258, 253.
„örunbri^ cincg e^ifc^en ©ebt^tcS öou bem gcrcttetcu 9Joa^" Don
«Dbmer IV, 101, 101, 101.
„©ruttbri^ bcr (5Jef^i(f|tc bcr li^riftlic^ctt Sirt^e" Don ©pittler VI, 349,
349, 350.
72 9iegi[ter.

„©nntbfnbc bcr ^on^ciaiffcufifiaft" oon ©onnenfeI§ IV, 368, 368,


366 (g.).

„örünbuug bcr Uniöcrfität ©öttiitgcn", Sepic^ntt bon Üiöfelcr III, 820,


315, 309,
ÖJrl)()^tu§ : „Absurda comica ober §err ^eter Squcjtj", 2u[tjpiel III, 178,
175, 171.
The Guardian, crft moralijc^c, bann polittjd^e Sßodöenjdbrift, :^crou§gegcbcn

öon eicele I, 283, 233, 283, 274.


„®ufltöcr»^ 9ictfc" oon Siüift I, 330, 330, 330, 319 unb 338 ff., 338 ff.,

338 ff., 327 ff.; SBorbilöer bo^u 342, 342, 342, 331.

^. ©unbltttg, gtoatsred^tgle^ier III, 304, 300, 295; fein Urtrjeil über bie
beutfc^en ©tQQt§rDiffcnjd;Qft§IeI)rcr im 18. So^r^unbert IV, 67, 67,
67 ((S.).

ö. öunningcn, „®cr beulfd^e <gau§Oater", gamiliengemälbc V, 405, 405, 402.


„^cr ©üiiftling", Srauerfpid bon filinger VI, 379, 379, 380.
©untrer III, 193 f., 190 f., 186 f. unb in, 25, 24, 24.
efjriftta«
„^cr gütbcne .§iinb :c." oon 33o^emo, ©impliciabe III, 171, 168, 164.

§.

t). .^atfienbcrg, 1ixä)Mi IV, 154, 154, 154.


^arfcrt, Wakx IV, 621, 620, 618.
^. ö. ^agcborn, einflüfie (SnglonbS auf i^n ni, 354 ff., 350 ff., 343 ff.

^ageborn'ä Ginflu^ auf bie gefammtc fi^rit 355, 351, 844; gefd^id^t?

liä)e Sebeutung §ageborn'ä unb ^aüer'g 357, 353, 346.


6^r. 2. ö. ^ttgcborn, ^JJialcr unb i?unftfritifer feine ^auptjd^rift ; : „93c-

trad^tungen über bie 5Jtalerei" IV, 440 ff., 4.39 ff., 437 ff. unb „Lettre
ä un Amateur de la Peinture avec des eclaircissements historiques"
feine Stellung in ber Ä'unftgejc^ic^te 448, 447, 445.

„^ic ^ogcftol^eu" , bramatifc^es 5i'^i'if"9^'"'^'i>f ^o" Sfflanb V, 406,


406, 403.
.t»(ltn6ujtb cf. ©öttinger ©id^tcrbunb V, 332 ff., 332 ff., 330 ff.

„.^nUifdjc jur SBcförbcrung ber Srittf bc8 guten


SBcmü^uttgcu @c=
ft^morfs" Don mx)lius, Gramer, Seitfc^rift III, 359, 354, 349.
.'Roller III, 351 ff., 347 ff., 340 ff.; englifcfie einflütfe auf t^n; feine

„'JUpen" unb anberc 2c()rgcbid)te 352, 348, 341; feine politijdien 9?o-

manc unb „^-örief über bie >ind)tigften aßQi^rt)eiten ber Cffenbarung"

fein 5?cil}ältnife ju f^iageborn 356, 852, 345 ((£.).

„^oUtfrf)e 3mgentctne 2SeIt^iftoric" oon 3. S. Saumgarten IV, 401,


400, 309.
.t»oüif(^e :i>id)tcrft^ulc IV, 97 ff., 97 ff., 97 ff.; ?Iu§gang§punftc berfclben
98, 98, 98; '^Ujra unb fein ißer^ltnife jur ^-»aflifc^cn 2)i(^tcrfd^ulc 99 ff.,

99 ff., 99 ff.; ^lualäufer in bie cvftcn ^orajijdjcnCbcnbic^tungcn lü2 ff..


Dtegifter. 73

102 ff., 102 ff.; in bic ?lnafreontiter 104 ff., 104 ff., 101 ff.; in bie
Sbt)flenbi(t)lungcn 110 ff., 110 ff.,
110 ff.; cnbli^ ?luftreten fttopfftod'§
117 ff., 117 ff., 117 ff.

Jpaöetj unb fein »cr^Itnt§ $n Newton l, 24 ff., 24 ff., 24 ff.,

20 ff. ((£.).

^^oamann III, 180, 177, 173 ;


fein SSer^ältnifs jum t)olf§tf)ümlid0en ^romo.
^omonn, ®efüf)(§p^iIofop^ V, 308 ff.,
308 ff., 306 ff.; ßfiarafter feine§ ^enfenä
unb (£mpfinben§, feiner ©cf)riften 309, 309; 307 ; leljtere foft QU§fct)aeB-
lid^ berneinenb: „©ofrotifc^c ^entnjürbigfeiten", „bie Sßolten" 310 ff.,

310 ff.,
308 ff., „«iblifc^e «etro^tungen eine§ (Jf)iiften" 311, 311, 309;
anä) h)iffenfii}Qftli^ oufbouenb über fragen a) ben Urfprung ber
©prad^cn betreffenb: „Äreujsüge einc§ ^^iMogen", „Metafriti! ber
reinen SSernunft" 312 f., 312 f., 310 f. b) ben Urfprung ber ^oefie
beireffenb: „Aesthetica in mice" 313, 313, 311; „Sefer unb ßunft=
rid)tcr" ; SBirfung ber letjteren IRid)tung auf bie Siebter ber Slurm--
unb 'S)rangpcriobe 314 f., 314 f.,
312 f.; ^amann'S (SinfluB auf gerbet
V, 26, 26, 26. ©oellje über ^omann V, 309, 309, 307 (S.).

^otltBurg üI§ ^pflegftätte ber beutfdien Oper III, 201 ff.,


197 ft-, 193 ff.

„;^ttm6urger ©romatnrgtc" oon ßeffing IV, 524 ff., 523 ff., 521 ff.;

ft'ampf gegen ben franjöfif^en 5?Iaifici§mu§ 525, 524, 522; §inwei§ auf
©Ijofefpeare 526, 525, 523; ouf ?lriftoteIe§' ^oetif 528 ff., 527 ff.,
525 ff.; JJanipf gegen bie ?lu§tt)üc^fe ber ©l^afefpearemonie 530 ff.,

529 ff.,
527 ff.

^omWtott^fc^c 2)cnfh»ürbigfcitett bc§ ©rafcn ©vammont l, 108, 108,

108, 98 (S.).
„^oitbfiud^ ber Uttittcrfftfgcfd^i^tc" »on ©atterer IV, 400, — — ,

^ättbcl III, 431 ff., 426 ff., 419 ff. unb I, 545, 544, 544, 520; feine

Opern: „^Hmira, Ülero, glorinba, 2)apf)ne" III, 205 f., 201 f., 197 f.;

feine „'^Paffion" 206, 203, 199; feine Oratorien m, 431 ff., 426 ff,

419 ff. unb I, 545, 544, 544, 520; Sibaut über §änbel III, 432, 427,
420 (S.).

„^flntt§tt»urft'§ ^oäf^tit ober ber Souf ber 233ea" öon ©oet^e V, 172,

172, 172.
^appcV§ JRomrttte: „®er infukrijd^e ^fJJanborill k.", „®er afabcmifd^e

IRoman" III, 162, 159, 155.


^er |»arfncr in @oct^e'§ „933tt^etm SKeiftcr" VI, 129, 129, 129.
Jparfner=fiieber ibid. V, 230, 230, 228.
$>ic Harmonie preetablie Seibniä' III, 129, 126, 124.
2)0t»ib ^avtltt}, „Observations on man, bis frame,
IJladjfoIger 2odEe'§:

bis duty, and his exspectations", „Theory of buman mind", ^erauä=


gegeben öon ^rieft(et) I, 422, 422, 422, .396.

^. 9ib. ^affe, unb Somponift III, 425 ff., 420 ff., 413 ff.; feine
aJlufiter

(Sattin, bie ©ängerin iJauftina ^orboni 426, 421, 414.

Oper §affe'§: „ßlcofibe" ibid.; anbere äöerfe; Sljätigfeit unb (BinfluB


§affe'§ ; 9iicl^I über if;n (g.) 427 f.,
422 f., 415 f.
74 JRegiftet.

^aupt- unb (Btaat^ahiomn ouf bcr beutf t^cn ȟfinc III, 182 ff., 178 jf-, 174 tf.

«Kniia SDiaria ^ol)b (bie äBcrneritt genannt), SDklerin III, 438, 433, 426.
Haute tragedie, ©attungeart be§ ©ramag bei S5iberot II, 341, 341, 341, 326.
^otjbn IV, 632 ff., 632 tf., 629 tt-, SSertreter ber bolfst^ümlic^en 33Zufif,

iJritit jeiner SBerfe ibid.; componirt 2:f)omion'§ „Sa^rc§äeiten" I, 538,


537, 537, 513 ;
jein Singjptel : „S)er frumme Xeujel" IV, 158, 157, 157.
^cgel über btc fron^öftfdjcn Stufflörcr II, 547 ]., 545 f» 545 f.,

515 f. ((&.).

„2)tC ^etmlid^C ^Cirat^" (tlie clandestine marriage), Suftjpicl üon Golman


I, 526, 525, 525, 502.
„;^ctnrit^ Gffhigcr", ©atire öon «obmer III, 385, 383, 376.

„^einrtt^ ö. Cftcrbhtrjen" , unboüenbcter Dioman üon 91ot)ali§ VI, 438,


438, 439.
aSJUljcm ^cinfc V, 288 ff., 288 ff., 286 ff.; in if^m bie giele unb Widy
tungen bev «Sturm; unb ©rangperiobe am intcnfiüften ouSgeprögt; erfte

Sugenbja{;re 288, 283, 286.


einwirtung Sßielanb'g unb 9louffeau'ä auf i^n 289, 289, 288; au§ ber
Sßereinigung beiber (Sinflüffe ^ctnje'g Ütic^tung ju erüären 291 ff.,

291 ff.,
289 ff.

Grfte§ fclbflftänbigeg SBerf: „Saibion ober Gleufinijc^e ©c^eimniffe"


293, 293, 291.
S)ie grud^t feiner Dteifen unb feineS italieni)d)en ?iufent()ülte§ ift

„^Irbing^eÜo unb bie glüdlici^en unfein", eine Darlegung feiner 2ebenö=


onfidit 294 ff., 294 ff., 294 ff.

2ßir!ung be§ Dioman§; Urtljeile barüber Oon Sd^illcr, §erber, ®oet(;c


V, 297, 297, 295; fein aweiter JRoman: „Jgilbegarb oon §o!)ent()ol"
297 f.,
297 f., 295 f.

§einfe al§ ßunftid;riftfteaer: «erpitnife jur bilbenben Äunft 299 ff.,

299 ff., 297 ff. ;


jur 5J^ufit 303 ff., 303 ff.,
301 ff.

Diüdfe^r na^ 'Deutfd)Ianb , le^te 2eben§jaf)re; fein Stonmn j/Jlnaftafia"


304 f., 304 f.,
303 f.

Ginjelneg: (Sitote au§ ^cinfe's SSriefiüed)fel mit ©leim V, 290 ff.,

290 ff., 288 ff.

§einfe über bie 5ßerfönlid){cit makx SJJüner'S V,. 281, 281, 280 (g.).
üon «urn§' ©ebic^ten I, 559, 558, 558, 533
|). 2). ^titttfC, Ueberfe^er (S.).

^tinittmann, qjrebtgcr HI, 22, 22, 22 ((£.).


„.^cfiiba", Srauerjpiel Don Solj. ©liaS Sd^Iegel III, 392, 387, 380.
„^ctbcnlob iJriebrtt^ Stwfluft'd", ©ebic^t oon Ulrit^ ßönig III, 190, 187,
182 (S.).
„.t>crcna", Strogöbie üon ®oetf)e VI, 286 f., 286 f.,
287 f.

^tltnifoUi über &octi}c'§ notumiffcuft^aftlitljc Strbcitcu VI, 102 f.,

102 f., 102 f. (6.).

^ctöCttfrf)C «cfcüfd^oft IV, 373, 373, 371 ; 371, 371, 369.


^Ctüctiuö II, 390 ff., 390 ff., 390 ff., 375 ff.; ^JJiaterialift, Äernpunft feiner
^f)iloiov()ic ; Unftätigfcit feiner iöeftrebungen ibid.; fein „Sur l'espril'-
SHeQiftcr. 75

392 f., 392 f., 392 f., 377 f.; ßritif beffelben; erfolg unb Eingriffe
393 f., 393 f., 393 f., 378 f.; Sßiberruf 396, 396, 396, 331; Jpelbetiu&'
^crjönlid^er gl^arotler ibid.; atouffeau barüber 397, 397, 397, 332 ((£.).
§eloettu§ unb fein ©olott II, 287, 287, 287, 274.
9?. ^cmmtng, giationdift III, 89, 87, 85.
^cngftcnbcrg, S^erfajjer bon „2)ie Freimaurerei unb ba§ ebangelijc^e Pfarr-
amt" I, 238, 238, 238, 230.
„^cnrtobc", cptjdjel 2e^rgebid)t 58oItatre'ä II, 217, 217, 217, 205(6.);
II 236 ,
ff. , 236 tf.
, 236 H , 223 ff. ;
3ur;alt§angabe unb Äriti! ibid.
bcr uriprüngüc^e SEitel „La ligue ou Henri le Graud" 235, 235, 235,
222.
„^ettäi", Xrauerfpiclentwurf 2e|fing'§ IV, 497, 496, 494.
^crbcr V, 25 ff., 25 ff.,
25 ff.; 93togrüpf)ie — gefc^td)tlic^e ©teÜung^erber'ä;
SilbungSgang unb (Sinflüffe feiner Sugenbjaljre; Ser^ädniß ju Hamann
26, 26, 26; cntfdjeibenber (äinfluB 9iouffeau'§ 27 ff., 27 ff., 27 ff.
giebt

bemfclben eine fclbftftänbige ÜBenbung 29, 29, 29.


§erber'§ cigentlidjc 2:f)at: Svöffaung ber (Einftc^ten in büa SBefen
unb ben Urfpvung ber ^yoUäpoefie 31 f., 31 f., 31 f.; oor Mem
burd) bie ?lb()anblung „33on ber 6ntfte{)ung unb ijortpflanäung ber
erften Sieligionabegriffe" 31 f., 81 f., 31 f.
— 6etne erften Schriften
an ßeffing anfd)IteBenb: „Fragmente über bie neuere beutf^e Site^

ratur«; „ßritijdje lÖälber" V, 25, 25, 25; SBielanb barüber 26, 26,
26 (6.).
1. 6pod)e J^erber'S bi§ 3um ^al-)xe 1778, bie reid}fte unb gefc^id^tli(^

Jrivffamfte V, 33 ff.,
33 ff., 33 ff.

1) ©efc^ic^tlid^e Söetrad^tung ber S)id)tung in „'Jtb^anblung über bie


Cbe" (S.) 33, 33, 33; „SSerfuc^ einer ®ejd;ic^te ber ®id)tfunft"
„SSon ber 5Berfd)ieben^eit be§ ®eid)made§ unb ber Senfart unter
ben 5JZen)^en" 34, 34, 34; „Urfad^cn beä gefunfenen ®ef^made§
bei berf(^iebenen ^Bijtfern" 35, 35, 35 (6.); „^orner unö 'tta^

epo§" 37, 37, 37.


©ein SSerpItni^ jur 58ibel al§ feiner erften 33ilbung§ciuelle 37 ff.,
37 ff., 37 ff.; „©alomo'5 Sieber ber Siebe" 38, 38, 38; „58riefe
über tia^ ©tubium ber 3;{)eoIogie" „lieber ben (Seift ber ^ebräi? ;

fc^en 5ßoefie" 39, 39, 39.


^erber al§ (Srforfc^er unb SlBieberertrecfer ber 5ßolf§lieberf(!^Qt;e

„Stimmen ber SSöIfer" ;


„Heber Cfftan unb bie Sieber ber olten

5ßölfer"; „Siolfslieber" ;
„?(ef;itltd;feit ber mittleren englifdjen unb
beutfd^en ®id)tfunft" (S.) 40 ff., 40 ff., 40 ff.; giebt 5lnregung

jum^tufbau einer altbeutfd)en ^^(;iIoIogie 42, 42, 42; feine ©f)afe;


fpcarc-' unb Süpt)ofIe5ftubien 43 ff., 43 ff., 43 ff.; feine 'Jtuffaffung

bom Söcjen be3 Sramaä unb Solgen öerfelben für bie ©i^tcr ber
©türm- unb S)rangperiobe unb für bie 9lomantifer 46, 46, 46.
?lu§ feiner gefd^id)t{id)en ^Betrachtung ber Sic^tfunft enDäd)ft bie

fritifd^e 46 ff., 46 ff., 46 ff.; (grgänäung äu Seffing unb 'üen 43e-


76 ategifter.

ftrebungcn ber (Sc^h)etjer ; Jgerber ergreift bie ^i^age nod^ bem


JRed^t unb ber ®renje in ber 5iac^a:^niutig ber eilten 47 ff., 47 ü.,

47 Tf.; Schriften biejer 9ii^tung 48 ff., 48 ff., 48 ff- (S-)-

§erber"§ Ginffufe auf bie C^rif 53, 53, 53; feine Stellung in ber
Wu\xt ibid.
§erber'§ Sebeutung für bie bilbenbe ^unft 54 ff., 54 ff., 54 ff.;

für bie ^laftif unb «ölalerei 55, 55 , 55 ; 33aufunft 56, 56, 56


fiiliftifc^er (Scgenja^ ber ^laftit unb SDialerei bei i^m 57 ff.,

57 ff., 57 ff.

gorfd^ung über <Bpxad)t, Sieligion unb ©ejc^ic^te 61 ff., Gl ff.,

61ff.; <Bpxaä)e: „lieber ben Urfprung ber Sprache" 61, 61,61 (g.);
9fieligion62ff., 62 ff.,
62 ff.: fein „X^eologifd^er DtationoIiimuS"
63, 63, 63; „Ueber bie üerjd^iebenen JHeligionen" 64, 64, 64;
„35on ber (Sntfte^ung unb gortpflanjung ber erften 9{eligion§=

begriffe" ibid. (S.); „?lcltefte Urfunbebes 53^enicI)engefc|Ie(^t§" 66,


66, 66; §erber einige 3fit in ben ^3ietiftifc^enCffenbarunfl§gIauben
l^ineingejogen 67, 67,67; ®efd)id^te 6Sff., 68 ff., 68 ff.: „^erber'§
Sieifctogebud^" (ß.); „?lud) eine '!ßI)iIoio|)f)ic ber ©cfc^id^te jur
Silbung ber 93ienf(^f)eit" (ß.) 69 ff., 69 ff., 69 ff.
; «ebeutung
biefer Schrift 71, 71, 71.
2. (Spo^e §erber'§: ^Uben ber 58ef(f)äftigung mit ft'iinft unb S^ic^tung
feine 3:f)ätigfeit ber ^fjilofopfiie jugettjoubt, Stubium ©pinoäo'S 73 ff.,

73 ff., 73 ff.;
„iüom unb ßmpfinben ber menfc^Iic^en
ßrtennen
©eele" (ß.); „ßiebe unb 8elbft^eit"; „Ueber bie Seclenwonberung" 76 ff.,
76 ff., 76 ff.; 93riefmec^jel mit Safobi 77, 77, 77 (ß.); „®ott, einige
(Sefpröd^e über epinojQ'§ ©^fteme" 81 ff., 81 ff., 81 ff. (ß.).

Ginfü^rung ber gewonnenen p^iIo)opI}ifci}en ^been in bie ^öetrarfjtung

ber ©ejc^id^te, 3teIigion unb Sittenlehre; feine „Sbeen jur ©ejc^id^te


ber SKenjc^^eit" 83 ff., 83 ff., 83 ff.; (Segenfa^ ber pfiilofop^ifc^cn
^nfc^QUung biefer ßpod^e jur erften 85 ff., 85 ff., 85ff. (ß.); „ß^rift-
lic^e Schriften" 87, 87, 87; „58on (Sotteä Boi)n, ber Sßelt ^eilanb"
unb „55on 9teIigion, Seljrmeinungen unb ©ebräud^cn" (ß.) 88 f., 88 f.,
88 f. unb 92, 92, 92 (ß.); $8erl;ältnife ju ßejfing in ber S^eologie
89 ff., 89 ff., 89 ff. (ß.); §erber'§ §umQnitQl§.-5ReIigion: „3erftreute
58Iätter", „Briefe jur 58eförberung ber .öurnanitiit" unb „.^erbcv"^
^^rebigten" 93 ff., 93 ff., 93 ff.

2i5iberiprud) feiner inneren Ueberjeugung mit feiner öufeercn Cebenä--


[teüung 95, 95, 95; „i:it(}on unb ^ituroro" (ß.) 96, 96, 96; ber--

felbe mac^t ftd^ in ber ^übnofimc feiner fd)riftfteüeviic^en i'eiftungen


geltenb ; 5j}oIemif gegen Ä'ont : „^Jletatritit" ,
„i^alligone" 98 ff.,

98 ff., 98ff. ;
„5(broftea"; au§ feinem !fiüd)taffe ber Dtoman.^cnfranj
bc3 ßib 100, 100, 100; ottgemcine Äritif .sperber'§ 101, 101, 101.
(Iin5clnc§

Berber über «ntteuj ir, 272, 272, 272, 259 (ß.).


— über Srcöbens iliinfivu()m IJI, 443, 437, 430 (6.).

i
ategifter. 77

§erbcr über bie englijd^en Seiften I, 405, 405, 405, 390 (ß.).
— über genelon II, 32, 32, 32, 31.
— über Corner V, 37, 37, 37.
— über SÜani IV, 2GG, 2G5, 2G5 (g.).
— über bie iUopfftocf ianer IV, 454, 45.3, 451, unb 457, 456, 454.
— über 2eifing'§ i'aotoon IV, 577, 57G, 574 (6.).
— über 2otoi\) V, 38, 38, 38.
— über fiubwig XIV. II, 21, 21, 21, 21 (6.).
— über ©t. *4Jierre II, 87, 87, 87, 76.
— über ©^QftcSburl) I, 189, 189, 189, 179 ((£.).

— über ©wift I, 344, 344, 344, 333 (6.).


— über SlBindEelmann V, 36, 36, 36 (ß.).

§erber'§ ©influfe auf 55ofe V, 344, 344, 342.


„.^ermann", Srogöbie üon % 6. Bä)Uiü III, 397, 392, 385.

„^crmttttu imb 35orot^ca" oon ©oet^e VI, 226 JT.,


226 ff., 227 ff.

„^erma«n§ft^(ot^t", „^ermann unb biegürften", „^ermann'§ 2;ob",


58arbiete öon ßlopfftoc! IV, 138, 138, 138.

^ttmtä, «erfaffer üon: „5)Hfe gann^ SBilfee", 9Joman IV, 480, 479, 477
unb „<£opf)icn§ Steife »3on DUiemel nad) ©oc^fen", Moman IV, 481, 480,
478.
Heroic plays I, 85, 85, 85, 81.
^crrcit^utcrtfium III, 61, 59, 59.
„^crr D^cim, bcr jünger", 5JoüeIIe öon Wexä V, 419, 419, 415.
„2)cr ^crr unb ber Wiener", ^olitifd^e ?lbf)anblung üon g. ff. tjon SJJojer

IV, 357 ff., 357 ff., 355 ff.

„^cr^ettScrflu^ über ^olUpocW öon Bürger V, 339, 339, 337.


mUxm ^cräticb, i^r «er^ältnife ju ®oetf)e VI, 525, 525, 526.
„^crjog Hon (iJnife", 2:ragöbie Don 2)rt)ben unb ßee I, 94, 94, 94, 89
unb I, 100, 100, 100, 91.
„2)tc ^cr^ogin tiongeac'Sbromatifd^er gnth)urf ©d^itter'g VI, 300, 300, 301.
„^c§^)cru§", 9toman Sean ^aul'g VI, 396, 396, 397.
e^riftton (^otÜob ^ctjnc VI, 337, 337, 338; feine «ebeutung al§ «ß^ilolog
unb 5ntert|um§forfc^er 338, 338, 339; feine ©c^ule 339, 339, 340.
„^ilbegorb Hon ^o^cnt^al", 9toman oon §einfe V, 297 f., 297 f., 295 f.

3t. 2). ^tOcr, feine 58ebeutung für 'ba^ ©ingfpiel IV, 630, 629, 627.
„The Hind and the Panther", politifct)e S)ic!^lung üon S)n)ben I, 96 f.,

96 f.,
96 f., 70 f.

|»ip^)cr, «erfaffer ber „ßeben§Iäufe" V, 410, 407, 407.


Hippolytus a Lapide (^f)il. SogiSlaü qu§ ß^emni^): „De ratione
Status in Imperio nostro Romano-Germanico" III, 17, 16, 16.

mva^am ^iv^ä), '^xo^f^ beffelben mit 5ßoItaire n, 159 f., 159 f., 159 f.,

147 f. ; Sejfing barüber II, 160, 160, 160, 148 (6.).

^irt: „lieber ba§ f^'unftji^öne" IV, 449, 448, 446.

^irjef, fd)tDeijerifc^er SSoUsfdiriftfteHer : „Sic 2Bivtf)f^Qft eine§ ^i^itofo^jl^ifd^en

«Quern" IV, 330, 331, 331.


78 iKegifter.

„Histoire de l'ancieii gouvernement de France etc." öon 5ßouj


lainüiaieri II, 83, 83, 83, 72.
^Histoire du Chevalier des Grieux et de Manon Lescaut";
Dioman bon ^reüoft II, 101 f., 101 f.,
101 f., 90 f.

^Histoire de Monsieur Cleveland etc.", Sioman bon bemjelben unb ibid.


„Histoire comique des etats et des empires de la lune" öon
Qt)xano Scrgeroc I, 342, 342, 342, 331.
„Histoire de Ihomme" öon SBüfton II, 369, 369, 369, 355.
„Histoire de femme" bon Sßoltaire II, 191, 191, 191, 179 (g.).
„Histoire naturelle de l'Ame" bon 2a SRettrie n, 388, 388, 388, 375.
„Histoire des Oracles" bon gonteneüc n, 43, 43, 43, 41 ((£.).
„Histoire du Parlament de Paris" bon ißoltaire 11, 223, 223, 223, 210.
„Histoire de Pierre le Grand" bon SJoUnire II, 222, 222, 222, 210.
„Histoire philosoptiique du Commerce des deux Indes" bon
?(bbe 9iai}nQ[ II, 523, 522, 522, 491.
„Histoire physiologique des Sensations" bon GabanxS II, 379 ffv
379 ff., 379 ff., 364 ff. (g.).

„Histoire d'un bon bramin" bon SSoItnire II, 248, 248, 248, 236.
„Histoire universelle generale et partieuliere" bon SBüffon II, 368,
368, 368, 353.
„Histoire des voyages de Scarmantado" bon SSoltoire 11, 248,
243, 248, 236.
„Historia sapientiae et stultitiae" bon 3;f)omQfiu§ III, 113, 110, 108.
„Historia universalis Atheisme et Atheoriim" bon Sieimmann
m, 265, 261, 256.
^iftoricnmolerci unb SBctro^tmigcn über bicferbc im fiaofooit IV, 584,
583, 581 (e.).
^iftorift^cr SJotnon, Anfänge in 2eutf(^Ianb V, 415, 415, 411.
„History of the Decline and Fall of the Roman empire" I, 436,
436, 436, — , unb II, 570, 568, 568, 540 bon ®ibbon.
„Histrio Gallicus comico - satyricus etc.", Ueberjeljung bon 5ßelt]()en

in. 185, 181, 177.


^obbcS, 93orlQufcr gilmcr'S I, 47, 47, 47, 44, unb I, 37, 37, 37, 31.
©eine Sd^riftcn: „lieber ben SBürger" unb „ßebiat^an" ibid.
;6offmo«n bon ^-oücrärcbcn über fiefftng IV, 617, 616, 614 (6.).
„^cr ^ofmeifter ober bie 2?ort^eife bcr *^?riliatcr,3ic^unfl", 2)rama bon
3a'tob 2en3.
^logortf), englifc^er 53ldcr I, 498 ff., 498 ff., 498 ff., 476 ff.
Jhitif §ogart^'§;
©oet^c über §ognrt() I, 501, 501, 501, 478.
iüuftrirt ben §ubribra§ a^utlcr'« I, 74, 74, 74, 67; feine „Analysis
of Beauty" I, 457 ff.,
457 ff., 457 ff., 434 ff. (g.).
„2>CT ^o^c ^ü§\pnidf ober a^ore^i unb g-otimc", ^RobeUe bon malex
aKüfler V, 285, 285, 284.
„^cr ^o^c <Btii bcr ftunft unter ben T'cutfr^cn", ^b^onblung bon 3u|lu§
^JJöfer V, 145, 145, 145.
SRcgifter. 79

„Der ^oßönbifc^c JKobinfott ?c.", 9Jo6injonobe III, 334, 330, 323.


aBcn^el ^oüav, ifupferfted^er III, 209, 205, 201.

^oibaiif, ^n^önger be§ 9KütertQli§mu5 II, 364 ff., 364 ff., 364 ff., 350 ff.

fein: „Systeme de la nature" unb anbete Schriften jur ^lulfü^rung


be§ Systeme 365, 365, 365, 350; ttjm jugefdjriebene 9lu9fä)rif*en; fein
perfönlid^er gt)nvQftet 366, 366, 366, 351 fein ^arijer ©alon II, 286, ;

286, 286, 273; ©rimm über i^n II, 366, 366, 366, 352 (g.).
^enrJ) ^omc, ^leftfjctifcr; feine: „Elements of Critieism", überfeljt t)on
5meinl)Qrb I, 442 f.,
442 f., 442 f.,
419 f.; )Qome'§ föinflufe ouf 9J{enbel§'
[of;n IV, 223 f.,
222 f., 222 f.

„Homelie sur l'Atheisme" Don äSoItaire II, 185, 185, 185, 172; 186 f.,

186 f.,
186 f.,
174 f.

„^omcr unb baS epoei" öon ^erber V, 37, 37, 37.


^omcrftubtcu ©octljc'ö bur^ 5Bo^ unb 9Bo(ff ongctcjjt Vi, 223 f.,

223 f., 224 f.


^onicnibcvfcljnttg ^ope^ I, 248, 248, 248, 242.
jjomcrübcrfcljnngcu öor 5ßofe V, 348, 348, 346.
^omcrüftcrfc^ung bur^ SSofe unb gefd)id)tli(;^e SBebeutung berfetben 348 ff.,

348 ff., 346 ff.


„L'homme Maehine" bon 2a 9!Kettrie II, 388, 388, 388, 373.
Will Honeyeomb, e^aroficima§fe im Spectator I, 278, 278, 278, 269.
». ^ont^Cint IV, 309, 208, 208; SSerfaffer be§ „Justini Febronii de statu
ecclesiae .... Liber".
JHid^orb ^oofcv, ^-^erfafier be§ „Ecclesiastical Polity" I, 31, 31, 31, —
|>oro3tf^c Dbenbic^tnngctt »on ©. &. l'ange IV, 102 f., 102 f., 102 f.

unb 9JomIer 403, 403, 403.


„Der ^ovo§Up'% Srauevfpiclenttüurf bon ßejfing IV, 520, 519, 519.
Wlatsam b'|>onbctot, i^r SSerfiäüniB ju »touffeau II, 498 f., 497 f., 497 f., 467 f.

^ölbcrltn, Epigone ber ©türm- unb S)rQngt)ertobe VI, 416 ff., 416 ff.,
417 ff. Sugenb - unb ©tubicnjal^ve
;
öerbleibt in ber <Bä)\mä)e unb —
ßrönflid^leit ber ©turm= unb ©rangperiobe, giebt aber biefcn ©timniun::

gen einen neuen &d)a\i 417, 417, 418; fein (Sebidit „föriecfienlanb"
brücft fein ©mpfinben am beften au§; ferner „©efang be§ S)euti(f)en"
419, 419, 420; fein §au))th)erf ber 3ioman „§^|)erion ober ber (Eremit in
®ried)enlanb" 419 ff.,
419 ff.,
420 ff.; bie auf biefe S)id)tung hjirfenben
einflüffc 420, 420, 421 ; ©ntiourf für : „5Der 2ob be§ (£mpebotle§" 424,
424, 425; 58ebcutung §ölberlin'§ al§ S^riter 425, 425, 426; ©c^idjal
unb leljte 2eben§jot)re §ölberlin'§ ibid.; 58rief an feinen 58rubcr 418,
418, 419 (ß.).
^öUtf, 9«itglieb be§ §ainbunbe§ V, 343, 343, 341 unb 336 f., 336 f., 334 f.

^ubibroä, fomifc^e§ epo§ bon »utier I, 72 ff., 72 ff., 72 ff., 65 ff.


^ngcnottifc^c f^tüdjtttnge unb i^r (Jinfin^ nnf bcn entftel^cnbcn DciämuS
in englanb l, 39, 39, 39, 39.
„L'liuinanite ou le tableau de l'indigence" S)rama bon ©iberot
II, 334, 334, 334, —
80 9icgifter.

„^ic ^urbtguitg bcr Älöttftc", geiljpiel öon eä)xüex VI, 327, 327, 328.
2B. ö. i»umbo(bt über Si^iücr VI, 206 t., 206 t., 207 t. (®-); S)ertelbe über
<Bd)iücx's, ©lode VI, 243, 243, 244 (6.).

S^oUtb ^umc otä *}J^iIofo^)^, gortbilbner Sode'S I, 425 tt., 425 tf-, 425 tt.,

— , unb n, — — — , , , 535 tt. :


n-^ treatise on human natiire etc.";
„An inquiry concerning human understanding" I, 426 tt-/ 426 tt-/

426 tt-> — , Ulli) II, — — — 533;


, , unb / Untevjd^iei) 3mitc()en it)m

2ode I, 427 tt-,


427 tt-, 427 — unb — — — 535 „Natural
tt-, , II, , , ,
t- ;

history of religion" I,429 429 429 — unb — — —


tf-, tt-, tt-, , II, , ,

533; „^Ib^anblung über ben Selbtlmorb" I, 431, 431, 431, — , unb


II, — — — , , , 533.
ol§ (Sejc^ic^ t§td)V eiber, tranjöfitti^er Ginflufe borljerrtd^enb I, 430 tt-,

430 tt-, 430 — — — 537 „Moral and political


tt-, — , unb II, , , ,
tt-:

essays" 430, 430, 430, —


I, „®eWiä)ii englanbS" 431, 431, 431, ;
I,

— unb — — — 533
, II, , ju S^oUaire unb 30^onle§quieu
, ,
;
tfin 53er^ältnife

I, 432, 432, 432, — H, — — — 538. , , , ,

etoatSmann
qI§ 433, 433, 433, — unb — — — 534. I, , II, , , ,

einjelneS : §unte'§ ßintBirtung out ß'ant IV, 274, 273, 273, unb IV, 4,
4, 4; §ume's greunbjc^Qtt unb 93ruc^ mit Sloutteau II, 505, 504, 504,
474; ifont über §ume I, 428, 428, 428, — (6.); Slbam «Sniit^ über
if)n I, 434, 4.34, 434, — ((5.).

^umor, SÖcjen beffelben I, 502, 502, 502, 478, unb I, 512, 512, 512, 488.
„Le Huron", Cper Don ©retrl) II, 414, 414, 414, —
^ut(f|ctou, engltidjer 93iorQlp{)iIojopt) ; 2Bcrfe, Snf;aU unb ßriti! bettelben
„Unterjud^ung über 'öcn Urtprung unterer ^bce öon ©d^önlieit unb
Siugenb" (An inquirj- into the original of our ideas of beauty and
virtue) I, 407 t-,
407 t-,
407 t-, 392 t- ;
„^b^anblung über bie ßeibcn--

t^atten" (Essay on the nature and conduct of passion) ibid.


Philosophiae moralis institutio I, 409, 409, 409, 394.
„^t)mne ouf ß^rtfti ©cburt" bon ajititon l, 60, 60, 60, —
„^tjmnc Ott bic ööttcr bcr ^ormonic" oon ^ölberlin VI, 420, 420, 421.
„|»»)mttc on bic 9kd)t" bon ^JJoüqüS VI, 438, 438, 439.
„^^pcrton ober bcr Grcmit in öricd^cntonb", 9ioman üon ^ölberlin
VI, 419 tt-, 419 tt-, 420 tt-
„^cr ^ijpot^onbrift", 3eittcf)ritt r;erau§gegeben bon ©erftenberg V, 103, 103,
103.

3-

„The idea of a patriot King", poIili)d^e 3lbl^onbIung öon Solingbrote


I, 359 359 tt-, 345 tt-
tt-, 359 tf-,

„Dit Obcolc", «cbic()t Don g^ifler VI, 182, 182, 183.


„^08 ;jbeal unb boö Sieben" oon ed)iacr VI, 182 tf-, 182 ff., 183 ff. (E.)

unb 240, 240, 241.


JRegifter. 81

Idöe, ?Ib^anblunfl tion SSoUaire II, 203, 203, 203, 191.


„Idees gönörales sur les animaux" öon Süffon II, 3G9, 369, 369, 365.
„Idees republieaines" üon syoltoire II, 218, 218, 218, 206.
„O^bccn 3u einem ^Kerfuc^, btc (yrcit^c bcr S^irffamfeit bcg BtaaU^ 3U
ficftimmcu" öon Sc^iHer VI, 171, 171, 172.
„^bccn 3U einer nagemcincn ©cfd^irfjtc in «jeübürgerlit^er Stbfid^t" bon
ßant VI, 48, 48, 48.
„^becn snv @eft^i(^tc bcr 9Jlcttfd)^eit" oon ^erber V, 83 ff., 83 ff., 83 ff.
„O'bcen 3ur ^^ilofopfjic ber ©cfdjid^tc" öon bemjelben V, 62, 62, 62.
„^bri§ nnb ^enibe", vomnntii(i)e§ (lpo§ öon SlUelanb IV, 485, 484, 482.
„S'bnno ober ber 9(|)f et bcr sycrjüngnng", ^Ib^anblung öon §erber VI, 190,
190, 191.
^btjflcnbic^tung in 2)cutfd)lonb IV, HO ff.,
110 ff., 110 ff.; I;erboirQgenbe
Ulf., Ulf., Ulf. unb ©efener 114 ff., 114 ff., 114 ff.
58erlretere. ö.ftleiff
a'bDircn unb eiegien ©oct^c'§ VI, 224 ff., 224 ff., 225 ff.: „?lleji§ unb
S)ora" („Sb^ae"), „eupljvojijne", „®er neue ^$aujanio§", „?lm?nta§" ic.
^bJ)ücn ^Ctttt ^aul'§ vi, 404 ff., 404 ff., 405 ff.
^bljKctt unb eicgicn ©(^ißer'S Vi, 233 f., 233 f., 234 f.

^bljttcn 2^0^' V, 346 ff.,


346 ff., 344 ff.

^fflonb, feine „Säger", „5)ic Spieler", „2)ie§ageftol3en"; ßriti! biefer bramn--


tif(i)en gamiliengemälbe; (Sb. Seörient barüber (g.) V, 406 f., 406 f.,

403 f.; Sfflanb'S ßiniuirfung auf ©(filier jum ?lufgeben ber antiüfiren;
ben ajic^tung VI, 319, 319, 320.
„Ikon basilike" öon a3i}(^of (Souben öon ©jeter; SJlilion'g „Ikon-
oklastes" bagegen I, 63, 63, 63, 57.
II CaflFe, itaUenijd;e ;Seitfä)ttft II, 559, 557, 557, 520.
„II faut prendre parti" öon Voltaire II, 201, 200, 200, 188 unb 209 f.,

209 f.,
209 f., 197.
„^fmcnou nm 3. ©cptcmber 1783", ©ebic^t öon ©oet^e V, 221, 221, 220.
^üumiutttcnorbctt IV, 333 ff., 333 ff.,
333 ff.; allgemeiner Seitjug jur
©ud)t unb 55erbrüberungen 334, 334, 334; ber
nac^ DrbenSbünbniffen
Snuminalenorben gegrünbet burd^ SBei§l)aupt; oßmäligeS 6ntfte^en unb
^ilufänge be§ Drben§ 336 ff., 336 ff. unb 336a ff.; Stocc! befjelben unb
gjtittcl äur erreic^ung 339 ff., 339 ff.,
337 ff. ;
3eit ber 58Iütf)e, (Jinflu^
ilnigge'§ 341 ff., 341 ff., 339 ff.; poIittf(|e ®efic^t§punfte treten auf
343 ff., 343 ff.,
341 ff.; rafd^e SSerbreitung be§ Crben§, Ijerüorragenbe
9Jlänner al§ ^Jiitglieber 348 ff.,
348 ff.,
346 ff.
; ^^Ingriffe gegen ben Drben,
«erfolgung, Sprengung 350 ff., 350 ff.,
348 ff.; aßiüfürlic^teit ber «er--
fülgungen in 58at)ern 351, 351, 349; 3ufluc^t§ftötten ber öertriebencn
Sütiiglieber in onberen Cänbern 352, 352, 350; ?tu§fterben be§ Crbenä,
6influ| ber franjöfifc^en SReöoIution 353, 353, 351; feine 9lac^tt)ir!ungen
in 9lorbbeutfc^Ianb 354, 354, 352.
„The Inconstant eouple", Suftfpiel öon gorqu^ar I, 125, 125, 125, 116.
„Index novitatum quarundam, quas S. Pufendorf .... edidit"
öon SBednmnn unb S^worj III, 91, 89, 87.
82 9iegifter.

„The Indian Queen", SCrauerjpiel Don S)rt)ben uni) ^otrarb I, 86 f.,

86 f., 86 f., 81 f.

„2)cr iiibifi^c Äatfer", Siagöbie oonSrljben I, 80, 80, 80, 77 unb I, 86 f.,

86 f., 86 f., 81 f.

„The Infallibity of humam judgement" öonS^onSI, 169, 169, 169,


101.
„L'ingenu", \atixi\^e erjöfilung bon SJoUaire U, 240 tt-, 240 ft.,
240 ff.,

228 tt-

„^itHc unb ^ttrifo", Cpn öon Golmann, bearbeitet öon Sd^riJber I, 526,
525, 525, 502.
„An inquiry conoerning humam understanding" üon §utne I, 425,
425, 425, — , unb II, — — —
, , , 533.


An inquiry into the nature and eauses of the ^wealth of
nations" oon mom
I, 388 ff., 388 ff., 388 ff., 372 ff.
Smilf)
„25ic ;jnfct ^crfcnburg" öon Submig erfinobel III, 335 ff., 331 ff., 324 ff.;
iiritif unb 93ebeutung 336 ff., 332 ff., 325 ff.

„Institutiones historiae eeclesiasticae antiqmoris" bon 9Jio§f)eim


in, 310, 306, 300.
„Institutiones historiae eeclesiasticae saeculi primi majores"
üon bemfelben ibid.
„Institutiones historiae recentioris'" toon bemfelben ibid.
„Institutiones historiae eeclesiasticae Novi Tastamenti" bon
bemfelben III, 310, 305, 299.
„Institutiones juris ecclesiastici" bon Cbernetter IV, 310, 309, 309.
„Institutionum historiae eeclesiasticae antiquae et recentioris
libri" bon 53io5^eim, überjetjt b. (Jinem in, 310, 306, 300.
„Institutionum jurisprudentiae divinae libri tres" bon Sl^omofiuS
III, 96, 93, 91.

^uftruntcntolmufif, beutfc^e IV, 159, 158, 158, unb IV, 632 ff., 631 ff.,

629 ff.

„2?cr infularifdjc 3Jlonborcö", Siomon bon Rappel III, 162, 159, 155.
„Interpretation de la Nature" bon Sibcrot n, 312 ff., 312 ff., 312 ff.,

299 ff.

„Introduction aux grands principes etc." bon S)iberot n, 307 ff.,

308 ff., 308 ff.,


295 ff., unb II, 329, 329, 329, 316.
„Inusitata et optima honestioris juventutis erudiendae me-
thodus", Siffertation bon SSajeboh) IV, 317, — — ,

The invisible College, fpöter The Koyal Society (Eegalis Societas


Londini pro scientia naturae promovenda) I, 17, 17, 17, 14.
„(Jp^igenic ouf Jiourig" bon ©ocl^e, in crfter Raffung V, 231, 231, 230;
in jttieiter gaffung VI, 65 ff., 65 ff., 65 ff.; Sp^igenie unb ,5iot^an ber
aBeije" in H^araflele gefteUt VI, 73, 73, 73.

„3vf)iflcnic in 5lnU':J"
^^.. . . ^ .^. Cpcrn bon ®lucf IV, 628, 627, 625.
nSp^iflcmc tn Xnnitö"]
„3rbifd)cö ^crflnügcn in ÖJott", Tid)tung bonSBrodeS III, 346, 342, 335.
SHegifter. 83

^Jrclonb'g litcrarift^c »ctniflctcten I, 553, 552, 552, 527.


2)ic Tronic alä Stm^tpoitniat bcr romoutifc^cn @(^ufc VI, 445, 445,
446.
^fooc ^fctht, oI§ ^joltttfd^er ©diriflfteüer IV, 370 fj.,
370 ff., 368 ff.; feine
„^()Uofot)f)ifd)e unb })atriotifct)e Sträume eine§ 5Jieufc^cnfieunbe§" 370,
370, 368, unb „®d)injnad^ ober: ü6er bte ^Infänge bet bürgerlic^ert
SBei§:^eit", entwirfeln bie ©runbjüge bcr mobernen SRepröjenlatio«
©emotrotie 371 f., 371 f., 369 f.

, olä S3orfämi)fer für bie Hebung ber Grjief)ung IV, 315, 314, 314 ;
feine
„2;räume eine§ 9)lcnfc^eufreunbe§ über gefellige Drbnung" ;
„ßpl^emeriben
ber 5menf(f)^eit" 373, 373, 371.
, als ^piftoviter V, 69, 69, 69, unb IV, 402 ff., 401 ff., 399 ff.; „^^ilo--

fot)f)if(ije 9Jtutf)maBungen über bie (Se|d)ic^te ber 9Jienfc^^eit" („Ueber ®e-


fc^i^te ber 9Jlenfif)eit") 402, 401, 399; äöielonb barüber 403, 402,
400 (e.).

fiorcna ^fcnfiie^I IV, 312, 311, 311.


^toHen in bcn testen ^Jccenntcn bc§ 18. ^o!^r^ttJtbcrt§ ; 5ran!reidf)§
(Sinflufe in ßiterotur unb 5ffiiffenf(i)aft auf baffelbe; cf. biefe§ II, 555 ff.,

555 ff., 555 ff.,


518 ff.

^tttlicniftic 2«ufif, Opex; (Sinftufe auf <Deutf erlaub III, 197 ff., 193 ff.,

189 ff.; III, 423 ff.,


418 ff., 411 ff.; IV, 157, 156, 156 unb 626, 625,
623; auf granlreic^ II, 411, 411, 411, —

'\5*

„^ic ^ol^rcSjcitcn" bon 5E]^omfon, componirt bon /Qo^bn I, 536 ff., 535 ff.,

535 ff., 512 ff.


^acob II. uon englanb I, 45, 45, 45, 42 cf. bie ©tuort'S.
^atoii V, 316 ff., 316 ff., 314 unb IV, 110, 110, 110.
ff.,

, Sugenbäeit in ®enf, Ginflu^ 58onnet'§ unb SRouffeau'S auf il^n

317, 317, 315; ßhmo^ mit Hamann auf bemfelben 93oben be§ 2)enfen§
unb 6m^finben§, bennoc^ bon biejem inbioibuelt bur(^au§ t)erf(^ieben

316, 316, 314.


, 5p^iIofot)t)if(!^e 3iomane: „ßbuarb mxoiü'^ 5ßa))kre" («üiDiü'§ 58rief-'

fammlung), burd^ ®oetf)e'§ perfönlid^en 6inbrud fierüorgerufen 318 ff.,

318 ff., 316 ff.; ferner „Söolbemar" („g^reunbfc^aft unb ßiebe") 320 f.,

320 f., 318 f.; ©oet^e barüber (6.); föritif ber Diomane 321, 321, 319.
, ^ß^ilofopiie, tt)efentli(| 9ieIigion§p^iIofop^ie 321 ff.,
319 ff.,
319 ff.;

Ä^anipf gegen bie Sftateriatiften ;


fein @})inoji§mu§ ; ßampf gegen bie

?lufnörung§|)^ilofop()en 322, 322, 320; (Sd^eÜing'ä <Bä)x\\i gegen i^u;


fJritif feiner 5P^iIofopt)ie 323, 323, 321.

einjelneg: 58riefe Safobi'§ an Hamann 323, 323, 321 ((i.), an 9iein^oIb


324, 324, 322 (S.); Äant gegen Safobi ibid., Salobi über ©oel^e
6*
84 9iegiftcr.

V, 114, 114, 114 (e.); Safobi'§ ginflufe auf Scan ^aul VI, 412,
412, 413.
„Jacques le Fataliste", Vornan bon Siberot II, 339, 837, 337, 322.
Ctto 5o^n über ©rctrtj II, 415, 415, 415, — (ß.).

„^05 ^oljrmarftäfcft gu ^lunberöaeUcn" ,


JQtirijc^e ^offe bon ®oel^e
V, 171, 171, 171.
^0«: „Antiquae et pervulgatae de quatuor monarchiis sen-
tentiae" III, 302, 298, 293.

„Jane Shore", Srogöbie üon Siowe I, 257, 257, 257, 251.


„Titc ^öger", bromotiic^cg gomiliengemälbc bon ^ft^onb V, 406, 406, 403.
„Sic ^ägcrin", barbijdie Sbi)ae bon ßrctid^monn IV, 137, 137, 137.
^can ^au( (Sodann ^oul griebric^ 9ttc^ter); Änabcn^ unb SünglingS^
jat)rc VI, 391 f., 391 f., 392 f.; tro^ ber gemcinjnmcn Stimmung unb

geiftigen Gntroicfelung mit ben Strebern ber ©turm= unb 2>rQngperiobe


^cine Stellung eine gejonberte; jeine J^umoriftijc^e 2eben§auffQfjung 392 f.,

392 f., 393 f.; er jelbft barüber in „Cuintu§ Stflein" unb „§e§peru§"
393 f.,
393 f., 394 f.

I. Sic^terijc^e X^ätigfeit. Sie erften ^Infönge bi§ 1790 unbebeutenb:


„Xie (Srönlänbijc^en ^roceffe", „^u§toQl)I au§ be§ SteufelS ^^abieren"

394, 394, 395; (Sr;nrQtterifti! biejer Schriften 395, 395, 396. —


S3on 1790 bie SSIüt^ejeit ^con *13quI'§; jeine Slkrfe jerfaüen in jmei
&xuppin: 1. Qtuppe: Slomane unb Stomanfrogmentc 395 ff., 395 ff.,
396 ff.; %^ema berjelben ontlingenb an SSert^er, Soffo, 2Bilf)eIm
3Keifter ;
„3:ie unfic^tbare Soge", „§esperu5" 396 f., 396 f.,
397 f.

9leue £eben§oer:^ältniffe '^ean ^aufs führen eine SSertiefung feiner


Silbung ^erbei 397, 397, 398; er ergreift U^ im „Sßil^elm 9Keifter"

aufgeworfene 3;:^emQ in feinem „Xtton" 398 ff., 398 ff., 399 ff.

unb in bem Fragmente „2;ie Slegeljo^re" 401 f., 401 f., 402 f.

loieber auf; Sinten feiner Sd;öpfung§fraft in „Xer iiomet ober


!Kitolau§ SKarfgraf" 402, 402, 403; „ßo^enberger'ö 58abereife".
S)ie eigentliche ©röße unb ^öebeutung liegt in feinen Xic^tungcn ber
2. ®ruppe, in feinen ^bi)IIen ; l^ier rtirb er SRoler beä beut)(^en ivlein-

Ieben§: „2eben be§ bergnügten Sc^ulmeifterlein ^JJaria SBurj in ?luen;


tt)al" 404 ff., 404 ff.,
404 ff.; „l'eben be§ Cuintu§ gijlein", „Ter
Subeifcnior" 406, 406, 407; eine befonbcre Stellung, ^olb SRoman,
fialbSb^üe: „59Iumen--, gruci^t- unb ©ornenfliicfe ober (Sl^eftonb, 2ob
unb ^od)jeit beä ^Irmenobbotaten g. 9i. SiebcnlöS" 407 ff., 407 ff.,
4(J8 f.; Hriti! feiner 9iomane unb 3bl)flen 408 ff., 408 ff., 409 ff.;

berberblid)e SBirfung feiner 2;QrftelIung§form 410, 410, 411.

II. 1) Seine pl^ilofopl^ifd^en Schriften VI, 411 ff., 411 ff., 412 ff.;

gegen iJid^te: „Clavis Fichtiana seu Leibgeberiana" ; SSor;


ibiegen ber ßinflüffc 3ofobi'§: „2)o§ ftampanert^al ober Ucber
bie Unftcrblid)teit ber Seele"; „Seiina" (unboHenbct) ibid.;

felbftflönbigc äüerfe: „3SorjcI)uIe ber ^2teftl;etif", „Levana ober


eriiel)kl)re" 412, 412, 413.
SRegiftcr. 85

2) ^oltttji^e ©(^riftm 413 ff.,


413 tf., 414 Jf- ;
jeitte Siebe 3um SSoIfe

öort)err{d;enb barin ausgeprägt ;


jein 5luf ja^ : „ßf)arIolte Sorbaq"
413, 413, 414; „^Dämmerungen für ©eutjc^Ianb", „^olitijc^c

fja[tenprebigten n)äf)renb 2)eut)^Ianbö ^Jiarterrood^e", „fjriebcn§s


^jrebigl" 414, 414, 415; al§ Sßorfämpjer für ^refefrei^eit unb
freie J^erfaffung 415,415,416; jein 2ibm feit 1814 in Saireut^

411, 411, 412; letjtc l'ebenija^re 416, 416, 417.

^Ctttt ^aüVS 58rieflüed;fel mit ^dobi VI, 413, 413, 414 (g.), fein Urt^eit

über minger VI, 389, 389, 390 {(£.].

2)cr Untticrfttöt ^cno @uto(^tCH ocflcit aBotff lll, 243 ff., 239 ff.,

234 ff. ((£.).

„^crufatcjtt ober Ucbcr btc rcttgiöfc Wlaä)t unb ^^ubcitt^um" IV, 243 f.,

242 ff.,
242 ff.
bon W. 9!)ienbeI§fo^n.

-3. ^. 933. ^crufolcm, SSerfaffer oon: „®te 58etract)tungen über bie t)or--

nel;mften SBal^rtieiten ber Dieligion IV, 44, 44, 44.

^crufotcm aU «orbilb be§ ®oet{)e'fc^en Sßert^er V, 154, 154, 154.

^cfuitcttorbcn IV, 333, 333, 333.


„^o^aitno ©rot)", Xrauerfpiel öon Uöielanb II, 473, 472, 470.

Somucl ^o^ttfott I, 444 ff., 444 ff., 444 ff., 420 ff.; Sugenbjai^re unb
^erfönliifeit 445 ff.,
445 ff., 445 ff.,
422 ff.; fein erftlingStoerf bie

Slragöbie: „Srene" ibid.; in feinem bid)terij(^en äöirten fic^ eng an


gegebene SSorbilber anlei^nenb; So^nfon al§ ©prai^forfd^er : ©ein grofee§

5lßörtcrbuc^ ; 93ebeutung beffelben 446, 446, 446, 423; al§ J?ritifer fein

berüf)mtc[te§ Sßerf: „Lives of the most eminent English poets"


447 ff.,
447 ff.,
447 ff., 424 ff.;
Ifritif beffelben: fein UJertiältnife ju
©f)afef))eare 449, 449, 449, 426; feine ©^atef|)eare-'5lu§gabe — , 449,
449, 426; 5!}iacaula^ über SoI;nfon I, 449, 449, 449, 425 (g.); bie

Simeg über jein SBörterbud) 447, 447, 447, 424 (6.); So^njon über
Kollier I, 124, 124, 124, 115 (S.).

„^Ottot^on aSitb", 3ioman öon gielbing I, 482, 482, 482, 459.


„Le Joueur", 2uftft)iel bon 3tegnarb II, 54, 54, 54, 48.
„Journal d'agrieulture", Seitfc^rift II, 265, 265, 265, 252.
„Journal etranger", Qeitjc^rift t)on ^reboft II, 101, 101, 101, 89.
„Journal de Trevoux", Qeitfrfirift ber Sefuiten II, 138, 138, 138,
126.
„2)cr ^uBcIfcntor", SbtjUe üon Sean 5ßaul VI, 406, 406, 407.
„2)er ^ubc", ßuftjpiel üon ßejfing IV, 542, 541, 539.
^iubett, fociale ©teHung berfelben in ^veufeen IV, 241, 240, 240.

„O'uIiuS tiott 3;arcttt", ^rogöbie üon Seifeni^ V, 351 ff., 551 ff., 349 ff.

^ung (Sung-'©tilling), ^Jietiftijc^er ©c^toärmer V, 328, 328, 326.


^itng=©tiaittg unb t. W. S«ort^ V, 413, 413, 410.
„25cr junge OJele^rte", ßuftjpiel üon ßejfing IV, 496, 495, 494.
„^ungftou üon Orleans", romantijd^e SEragöbie üon ©c^iCer VI, 302 ff.,

302 ff.,
SOS ff.
(Sitate barou§ 303 f., 303 f., 304 f.).
86 JRegifter.

^Utttu§ = »riefe im Public Advertiser I, 373 ff., 373 ff., 373 ff., 358 ff.

ßritif unb 93ebeutung berjelben ibid.; 3Serfafjer berfelbett ©ir 5ß^tlip})

granci§ 375, 375, 375, 360 ; mit ben anbeten Schriften beffelben l^erouä-
gegebcn bon S^o^lor unter bem Xitel „Junius identified" I, 375, 375,
375, 360.
bon 2:^omQriu§ III, 116
„(yuriftift^c «»anbei" f., 113 f., 112 f.

„Justinii Febronii de statu ecclesiae Liber etc." bon !Rtc.

oon §ontt)eim IV, 303, 307, 307.


„Juste", enc^flopäbteartifel bon Xiberot II, 329, 329, 329, 316.
„55et jüngfte Xüq (last day)" oon ^joung I, 541, 540, 540, 516.

Ä.

„fiobole imb Siebe", bürgcrlic^c§ Straucripiel bon Si^iKer V, 362 ff.,

362 ff., 360 ff.


SobinetSorbrc be§ Äönig§ ^riebric^ Wiif^tlm gegen 993oIff III, 241,
237, 232 (g.).

So^Icr, SSerfaffer bon „De paradoxa Cartesii phüosophia" lU, 39, 37, 37.
e^arlotte Ü. tolb V, 376 f., 376 f., 374 f. unb 379, 379, 377.

„Äoßigone", frittfd)e ittbtianblung <Qerber'§ V, 98, 98, 98.


„2)fl§ Somponcrt^al ober lieber bie Unfterblit^fcit ber Seele" bon
Scan ^QuI VI, 412, 412, 413.
ßampf gegen bie Sng^er^igfeit bee lut^erifd^en Sir^cn=
t^unt§ cf. Iutf)eriic|e§ Äirc^ent^um ni, 37 ff., 35 ff., 35 ff.

Sompf gegen bie ©t^ronfen bcr 2tufftürung in J^eutft^Ionb


(allgemeine Ueberfic^t) V, 1 ff., 1 ff., 1 ff.

1. Gpod^e: <£turm= unb Srangjjcriobc; fjoftoren, »cld^e jur gäl^rcnben

©timmung biefer 5ßeriobe beitragen 2,2, 2; (Sinflufe ber (Snglänber

3, 3, 3, SRouffeau"§ 4 ff., 4 ff., 4 ff.; gü^rer ber <£turm- unb


Srangperiobe: §crber unb ©oetl^e 7 f., 7 f., 7 f.; ©exilier bringt

bie politijci^e Seite jum ^u§brudE 8 f., 8 f., 8 f.; franf^afte unb
unreife ©timmung ber Uebrigen 9 ff., 9 ff., 9 ff.; bie ©turm= unb
^rangperiobc unb bie franjöfijc^e JReooIution 11, 11, 11.

2. ßpoc^e: »eitere ßntfticEelung unb 3tbjc^IuB biejer Kämpfe: ta^ 2SbeaI


ber Humanität 12 ff., 12 ff., 12 ff.; »iffenjc^aftlid^c Säuterung burc^
l?ant 13 f., 13 f., 13 f.; ®oett)e unb ©c^itter bie bi(l^terii(i^cn unb
fittlid^en Befreier bcr ©eutjc^cn 14 ff., 14 ff., 14 ff.; ©c^rontcn biejer

(Snlwictclung : bie öufecre ßntinitlclung l^ält ni^t ©d)ritt mit ber


inneren 16 ff., 16 ff., 16 ff.; analoge Klampfe im ®ebict ber bilbenben
fiunft unb 9)iufi! 20 ff., 20 ff., 20 ff.

Jtäm^fe ber aufflörung (allgemeine Uebcrfid^t) , auSge^enb bon ©ng^


lanb l, 3 f., 3 f., 3 f., 3 f.; in Qfranheic^ 4 f., 4 f., 4 f., in S)cuti>
lanb 6 ff., 6 ff., 6 ff.
SRcgtftcr. 87

ßßttt, »iograjir^ic IV, 265 f., 265 f., 204 f.; öejd^t(i^ni(^cr Sujammen^ang
jtoijci^cn if)m, Sßincfelmann unb fiejfing ibid.

I. anfange bcv ßant'ic^ctt 5pr;tIojop^ie IV, 263 ff-, 262 \\., 262 ft-;

bon öornf)erein trennt fi^ ßant bon ber l^errfdjenbcn ^f)ilojol)^ie unb
benft ouf ^Aufbau cine§ neuen S^ftemS IV, 264, 263, 263.
2fn ber 6ntfte:^ung§gejc^tcf)te ber ^ant'fd^en ^^ilofopl^te 2 ©pod^en
unter jd^eibbar:
1. 6})od)e bt§ 1763, toorföaltenb naturrttffenfd^aftlid^, unter bcm ßinflufe
9leh)ton'§ unb fieibnis' IV , 265 ff. , 264 ff.
, 264 ff.
; erfte ©djriften
biefcr Seit: „©ebanfen bon ber wal^ren Sd)ä^ung ber lebenbigen
Gräfte zc." 267 f., 266 f.,
266 f.; qI§ njtdjtigfte: „Mgemeine 5Ratur--
gef(!^t(f)te unb SEfjeorie be§ .^tmmcl§ (^oSmogonie); ijiexin noi!^

Söolffianer 268 ff., 267 ff., 267 ff.; Sßerfud^ einiger ^Betrachtungen
über ben Dptimiämua" (für Seibnis) 272 , 271 , 271 ;
„Steuer 2e^r-
begriff ber 58ett)egung unb 9iul^e", Uebergong jur 2. Qpoä^e: „SSon
ber falfc^en 6pitjfinbigtcit ber bier fijUogiftifc^en giguren" 273, 272,
272.
2. epO(^e bi§ 1770, ^ani gcflt gur ßogif unb 5JtetQt)I)l)fif über; (äin*

wirfungen 2odEe'§, bor 5lHem .§ume'§ IV, 273 ff., 272 ff., 272 ff.,

unb VI, 4, 4, 4; al§ erfte§ ©entmal biefer 6po(i)e: „Unterfudiung


über bie £ieutlic^feit ber ©runbfötje ber natürlichen 2;f)eologie unb
SJloral" 273 ff., 272 ff., 272 ff., ferner: „5)er einzig mögliche 58e-'

hjeiggrunb gu einer SDemonftration be§ ®afein§ ®otte§" 276, 275,


275; „SSeobaci^tungen über bo§ ©efül^I be§ ©c^önen unb ©rl^abenen";
„Ueber bie Ä'rantt;eiten be§ ßopfeS" — biefe 3)orunterfuct)ungen 3U--

fauimengefofet unb auSgeftaltet in „träume eineä (Scifterfef;er§, erläu;


tert burc^ Slräume ber 9}ietapf)Qfit", ft'ritif berjclben 277 ff. 276 ff., ,

276 ff., unb VI, 5, 5, 5. SScreinfamte (Stellung Äant"§ IV, 285, 284,
284; 1770 orbcntli(i)er ^ßrofeffor in Königsberg; feine 5lntritt§rebe
„De mundi sensibilis atque inteUigibilis forma et principiis"
cntljätt bie ©runbjüge ber i?ritif ber reinen S5ernunft IV, 286,
285, 285.
II. 2)ie bis{;er bogmatifc^e 5ß:^ilofot)t;ie luirb fritifc^c burd) ft'ant'a: „Ä'riti!

ber reinen SSernunft" ;


gef(!^i(^tlid^e ^Bcbeutun^g, berfclbcn VI, 5 ff., 5 ff.,

5 ff. ; ®ang ber Unterfuc^ung


1. SE^eil: „^auptfä^e ber Sixitit ber reinen 3?;ernunft" VI, 6 ff., 6 ff.,

6 ff.; 6d)iIIer im ©inne ßant'ä; %iä)ie gegen, it)n ;


^ui-'ücf--

ttjeifung gic^te'S burc^ ifant (ß.); feine „'ißrolegomena" VI, 10,


10, 10.

2. Xl^eil: (Folgerungen ou§ jenen ^ßorberfäljen 11 ff., 11 ff., 11 ff.;

93e:^anblung ber rationalen ^j^^ologie 12, 12, 12, ber rationalen


Äo§moIogie 13 f.,,
13 f., 13 f., ber rationalen SEbeoIogic 15 ff.,

15 ff., 15 ff.; allgemeine Sebeutung ber ßriti! ber reinen SSer^

nunft 19 f.,, 19 f., 19 f., gugleid) gegen bie ®efuf)I§p^iIofot):^ie

Öamann'§ unb ^a!obi'§ gerichtet 21, 21, 21.


Dtegifter.

„ft^ritif ber t)raf tijd^en 5Bernunft« ; ßant'S ©ittenle^rc 21 f., 21 f.,

21 ff. ; bte ^rtncipien über ^rei^eit be§ 2öiHen§ jd^on in „®runb--

leßung ber Wetap^it bcr Sitten" QufgefteEt 22, 22, 22; aBibcr--
]pxui) ber gorbcrung unb 8}orau§let3ung unbebingter äöiücnS;
freifjeit mit ber ßritit ber reinen Vernunft 23, 23, 23 unb
getnaüjame Söjung beffclben burd) iia^ fogenannte ^oftulat ber
prQftijc^en SSernunft 24 ff., 24 ff., 24 ff.; aui) ©laube an per--

fönlicf)e Unfterblicf)teit unb an ben ^erfönlic^en @ott auf bcrortige


pra!tifd)e ^ßoftulote surücfgefü^rt 25 ff., 25 ff., 25 ff.; Unent--

f(^ieben:^cit unb S^i^iefpältigfeit in ber Söfung biefer r^xa^en, 3. S.


in „ßritif ber Urtf)eil§fraft" 27, 27, 27, unb IV, 93, 93, 93;
„jtugenblel^re" 29, 29, 29; feine äufeere Sc^eu bor einem offenen
SSetenntniB ; S^orwürfe barüber Don ^Kifolai 30, 30, 30 (S.).
ßant'ä gtcHung jur Sieligion unb ßirc^e: ®ie Dteligion inner--

I}alb ber ©renjen ber bloßen 25ernunft; bie erfte ^Ib^onbtung biefer

Schrift über „ben bem DJienfd^en eingeborenen, rabifalen ^^anq


3um 33öfen" ; @oet^e'§ unb ©c^iüer'g entgegenftet)enbc Urt()eile

barüber 31 ff., 31 ff., 31 ff.; ßritif biefer ©c^rift 32 ff., 32 ff.,

32 ff.; ferner „Streit ber Süfultäten" 35, 35, 35 unb „3um


einigen ^rieben" 36, 36, 36.
^ufbauenber 2f;eil fetner ^f;ilofot)^ie 36 ff., 36 ff., 36 ff.

a) Seine natuririffenic^Qftlidjen Sd^riften: „®ie metapf)^|if(^en


?(nfang§griinbc ber !Raturtt)iffenfd^aft" unb „Ißetap^^fit ber
5Hatur".
b) 9)loralpl;ilofop^ifc^e unb ant^ropologifd^e Sd^riften (in i^nen
bie Woxal bcr Humanität auSge^jrägt).

c) Staatsrechtliche ?irbeiten 37 ff., 37 ff., 37 ff.; Sd^riften ber


legieren beiben 9{icf)tungen : „2)a§ mag in ber %i)eoxie rid^tig

fein, taugt aber nid^t für bie ']Jrari§" 39, 39, 39; „5)ietap{)pfi)d^e
?lnfang§grünbe ber Sied^tslc^re" ;
„3um ewigen ^rieben", ?tb--

fd^nitte au§ „Streit ber gafultäten" 40, 40, 40; bie f)icrin

niebergelegten 3infid^tcn über 9iec^t§- unb Staatslehren 42 ff.,

42 ff., 42 ff.; bölfcrred^tlid^e Sbeen 46 ff., 46 ff., 46 ff.;

„3ibeen ju einer allgemetnen (Sef^i^te in »ettbürgerlic^er ?lb;

fi^t" 48, 48, 48 ; Ä^ant'ö «ebeutung für bie fittlid^e 9f cinigung

be§ beutfd^en 5ßoIf§ct)araftcr§ 38, 38, 38; feine StcHung jur


fran3Ö)ifc^cn 9JetioIution 40 f., 40 f., 40 f.

GinjelneS
„^-Beobachtungen über 'ba^ ®efü!^t be§ Sd^öncn unb Gr^abenen"
IV, 225, 224, 224.
„Heber ben Segriff ber ^tuftlörung" IV, 28 f., 28 f., 28 f. (ß.).

„Untcrfudt)ung über bie ©cutlic^teit ber ©runbfälje ber natürlichen


SJ:f)coIogie unb 5ötoral" IV, 226, 225, 225.
„55on einem neucrbingS cvljobencn bornefjnicn 2on in ber "'^f)iIo--

fo;)t;ie", gegen Srtfobi gericl;tct V, 324, 324, 324, 322 (K.).


Siegifter. 89

ßant an (^ampe TV, —, 323 f., 323 f. (g.)-


— über §ume I, 428, 428, 428, — (ß.).
— an 5menbcI§jor;n IV, 249, 248, 248 (S.)-
— über Söolff III, 228, 224, 219 ((£.).

Äant'§ gintrirfungen ouf ©c^itter VI, 151, 151, 152 unb 153 f.,

153 f., 154.


^av\ ^Tuguft, ^erjog üon äöeimar V, 209 ff., 209 ff., 209 ff.; «rief on
Ältcbel 211, 211, 211 (©.); feine tonftitutioncllen SScftrebungen VI, 520,
520, 521.
„Jiart SBcrncrf", Srauerfptel oon 2. Sied VI, 432, 432, 433.
„Äotc(l^t§mu§ ber ©ittcntc^rc für bo§ fionbtioff" oon ®eorg ©d^Ioffer
IV, 327, 327, 327.
Äot^oUci§mu§, ber aufgeflärte in Scutidjlanb IV, 307 ff., 306 ff., 306 ff.

1. SRid^tung beffelben ge(;t auf Umgeftaltiing ber §ierar(^ie, cpoc^emac^enb


bQ§ SBerf : „Justini Febronii de statu ecclesiae liber" („33uc^
Oon bem 3iiftanbe ber ^ix6)i. unb ber rcd)tmäBigen ©enjolt be§
5ßapftc§") IV, 008 f., 307 f., 307 f. Oon «ifdjof 5)iifoIau§ üon §ont^cim
309, 308, 308.
?lnbere ©c^riften biefer 9iic^tung ; ©ctjftinben be§ ®lauben§ an bie

?lu§fc^Iiefeli^feit be§ 5papaIfQftem§ , befonberS in Cefterreid), aud) in


ben geiftli(i)en gürfteut^ümern 310 f., 309 f., 309 f.; ©todungcn
biefer 33eli)egungen 311, 310, 310.

2. SHic^tung — bie bogmatifc^e 33ett)egung — fran3öfifcfjer unb beutfd^er


^a{^oIici§mu§ — Sorenj 3fenbief)I 312, 311, 311; bur(| bie SBe-

ftrebungen oieler »oeltlic^en unb geiftlic^en iJü'^ften Oerliert bie Sog?


matif il;re unbebingt binbenbe ft'raft 313 f., 311 f., 311 f.

ßot^oUct§mu§, neuer poetifd^er ber romanif^en ©c^ule; feine fruc^tbrin^


genbcn 5lnregungen VI , 451 ff. , 451 ff. , 452 ff. ;
feine Entartungen
453 ff., 453 ff.,
454 ff.

„to^eniicrgcr'S SBabcretfc", IRoman üon Scan ^aul VI, 403, 403, 404.
Stttgcliftt tauffmatm IV, 621, 620, 618, 93klerin.
töftncr, ®oltfd)ebianer IV, 169, 168, 168; fein Urt^eil über 2a 93?ettrie

II, 389, 389, 389, 375 (6.).


JRcin^oIb ^t\\fc, Somponiftlll, 204 f., 201, 197; e§rt)fanber über if)n ibid. (S.).

über ©oet^c, IV, 114, 114, 114 (6.).


SIcftncr
2^^omo§ Äittegrcw, Sül^nenleiter unter Äarl II. in ©nglonb; feine (SefcH-

f(^aft: the King's Servants I, 77, 77, 77, 75.

„Siitberfrcuttb , ein Scfebut^ 5um ©cbraut^ für Sanbfti^ulcn" oon


e. üon IRo^oto IV, 328, 328, 328.
„25ic ßinbcr beä ^oufcg" , bramatifc^er ßntrturf oon ©Ritter VI, 301,
301, 302.
„2)ic mnbcämörbcrtn", ©ebi^t üon ©c^itter V, 370, 370, 368.

„2)ic ßinbcSmörbcriu", SlrauerflDtel üon S^. 2. SBagner V, 268 f., 208 f.,
267 f., in ber Umarbeitung: „Sü^en .^umbrec^t ober '^^x 5]lütter,
nterft'g Suc^" V, 240, 240, 239.
90 üiegtfter.

fitng, 33ij(^of: De origine mali I, 198, 198, 198, 188.


The King's Servants, 2;^eatergejeDf(^aft ßiHegrete'g I, 77, 77, 77, 75.
,,^tt§ fiirdjcnregimeut" („The reason of Church- Government") öon
DJ^ilton I, 61, 61, 61, 55.

Strti^cnt^um , lutfjcrijd^e? , in 2)euffd)Ianb cf. lutl^ertjd^eö Äird^entl^um


III, 37 rt-, 35 ftv 35 ff.

„Strd)cn= unb Sc^cr^iftoric" oon ?lrnoIb in, 64 f., 62 f., 62 f.

fiIoffici§mu§ im ©cgcufaö ^u bcn \)oit§tt)nmüd]cn aSeftrcBungcn, cf. biejc.

„2)er Heine ^ropI)ct öon SBiJf)mi)d)=S8njiia" , Satire üon förtmm II, 413,
413, 413, —
unb 423, 422, 422, 396.
;

„meine tcutfdjcu Schriften" bon X^omai'ius III, 98, 95, 94.


e. öoit mcift IV, 110 ff., 110 ff., 110 ff.; feine ©legien: „%n SBiltjelmine",
„©ef)niud^t nad) 9tuf)e"; ßinflufe ber Gnglönber auf i|n; fein „tyrüf)-

ling" 111 ff., 111 ff., 111 ff.; «orbilber unb 5lritif 112 f., 112 f.,

112 f.; fein 'Jrauerfpiel „Sencca"; bie (Srjäfilung „SiffibeS unb ^od|e§"
113, 113, 113; ba§ epifc^e ©ebidit „S)er 3Kajor" 114, 114, 114.
„SleonniS", Xrauerfpielentnjurf bon fieffing IV, 519, 518, 516.
SKajimtlion Älingcr V, 253 ff.,
253 ff., 252 ff-; Sugenbjal^re; ©oet^e über
il)n (6.) 353, 353, 352.
I. Qpoä)e; entf(i)eibenbe Gintrirfung 9iouffeau'§ auf if)n; in feiner Sugenb
faft au§fd^IieBlt(f) S)ramatifer 254 f., 254 f., 255 f.

1. ©ruppe feiner 2)ramen: „2)ie gwißinöe"/ „Sturm unb S)rang",


„®ie falfc^en Spieler".
2. ©ruppe: „3;a§ leibenbc SIßeib", „^ic neue 3lrria".

3. (Sruppe: „Stiipo unb feine ßinber", „Simfone ©rifalbi"; bie gc;


fammten StüdEe unter bem S^itel „Theater" jufammengefteüt 2.55 f.,
255 f., 254 f.; SSergleid) mit ®oet|e; ßlinger'§ Stellung ju
S]^a!efpeare 257, 257, 256; Urt^eile ber geitgenoffen über biefe
®ramen 259, 259, 2.58; „Sturm unb Xrang" 258, 258, 257 unb
259, 259, 258 unb 260, 260, 259, giebt ber geitepod^e ben Flamen ;

2Q3irfung bcS Stüdc§ 260 f., 260 f., 269 f.; einige ßieber ftlinger'S

au§ biefer Seit unb ßlinger'§ abcnteuerli(^e§ Seben 261 f., 261 f.,

260 f.; ftünger in 2Betmar unb fein 3?erljältnife äU®oetf)e; Sd^eitern


feiner Hoffnungen 262 f., 262 f., 261 f.; Älinger in Seipjig 263,
263, 262; gel^t nac^ mcc^felnbem Aufenthalte nad) 'Petersburg 265 f.,

265 f., 264.


IL Spod^e: Qfit ber Cäutcrung ; ber innere SBiberfprud^ ber \i)n in

JRuBlanb umgebcnbcn Sefpotie mit feinem |jrei:^eit§finn fprid^t fid)

in feinen Sid^tungen au§ VI, 378, 378, 379; feine Xraucrfpielc


„Der ©ünftling", „®amo!Ieä", „^ebea auf bem iilaufafug" , foh)oI)l

gegen b^naftifd^e al§ gegen !^ierard)ifd^e SL^rannei gerid^tet 379, 379,


380, unb V, 266, 265, 265 (g.) in feinem „Sweater". ®ie eigentlid^e

2)enf=unb Gmpfinbungsloeife am fdjärfftcn in bem Epnu§ feiner pl^ilo;


Siomone ouS-geprägt; Innrcbe baju; bie 9lac^ric^t an taä
fopI)ifc^cn

publicum VI, 379, 379, 380; brei ®ruppen untcrfd^eibbar:


9iegt[ter. 91

1. ©rujjpe f(i)ilbcrt ba§ bergeblici^e, menfcf)Iid^e 3?ingen gegen ©(^icfjal


^unb Söeltlauf — ba§ 6ble, ®ute unterliegt, ba§ 58ö}e fiegt

*„5auft'§ Seben, Xf^atcn unb ^öOenfaljrt" 330 f., 380 f., 381 f.;

„&e]d)i(i)ie SRap^ael'S bc ^IquiCaS" unb „®ef(J)tc!^te (Siofar'ä be§


58armectben" 382 f.,
382 f., 383 f.

2. ®ru|)pe be^anbelt baffelbc Stfiema mitSSerju^ einer onberen ßöfung:


„©af)tr" ,
„®te Steifen bor ber ©ünbflut^" ,
„2)er tJauft ber
^morgenlänber ober äöanberungen «en §afi'§" 384, 384, 385.
3. ®xüppe tritt unmittelbar in bie ßämpfe unb SBirren jeiner 3ett
ein: „®ejc^icf)te eincä Seutjc^en ber neuesten 3eit" 385
f., 385 \.,
386 unb V, 254 f., 254 f., 253 f. (S.) „®er Söeltmonn unb ber
t. ;

Siebter" VI, 386 f., 386 f., 387 f. unb 86, 86, 86, unb V, 266 f.,
265 f., 265 f. „53etro(^tungen unb ©ebonfen über berfe^iebene ©egen^
;

ftönbc ber Söelt unb Siteratur", ilriti! berjelben VI, 387 ff., 387 ff-,
388 ff. unb 375 f.,
375 f., 376 f. ; ba§ bicfen ?l|)t)ori§nten beigegebene

aüegorifc^e StücE „2)aä ju frül^e ©rtto^en be§ ©eniuä ber SUenfc^--


I)eit" 388, 388, 389; letjte 2eben§JQ^re minger'§; Sean ^^Jaul über
feine ©id^tungen 389, 389, 390;
(®.) gann^ %axno\o über feine
5ßerfj)nli(^feit 390, 390, 391 (S.).
od IV, 117 ff., 117 ff., 117 ff.; moQxapf)xe ibid.
I. 6p0(i^e bi§ 1755: feine ©c^uljeit in ©d^ul^iforta, Ginbrucf S8obmer'§,

5P5ra'§, 9)iiIton'g, ^ope'§ nni mbifon'§ auf i^n 117 f., 117 f.,

117 f.; fc^on :^ier ber 5pian jur 53leffiabe gefaxt, feine ?lbfc^ieb§rebe
in ©e^ulpforta (S.) 118 f., 118 f., 118 f.; erfter ßntttjurf ber Wi]^
fiabe, Qx\ä)eitten ber brei erften ©efänge 1748, bie 2Bir!ung berfelben
120 ff., 120 ff., 120 ff.; 5Kadja|)mungen 123, 123, 123; Äritit be§
ajleffioS 123 ff., 123 ff., 123 ff.; gleid)3eitig mit hm erften brei ©e--

fangen bie Oben Älo^ftod'g; ßrili! berfelben 125 ff., 125 ff., 125 ff.

II. Qpoäje bi§ 1775 126 ff., 126 ff., 126 ff.; ^nnetoerben be§ inneren
2Biberf})ruc^§ feiner bi§^erigen 3)id^tmeife; ©egenfa^ ju öeffing 127,
127, 127; ba§ ©trcben nad) einer bolföttjümlic^en unb 3ugleic^ ibeals
ftl)IbDl(en ft'unft, ©ud^cn nac^ einer 5funftmt)tt;oIogie 128, 128, 128;
bie§ ©treben fennjeidjnet fic^ burc^ jiüei ^^^eriobcn:
1. ^45eriobe: bo§ ®efü(jl au§fc^He^Iid^er E^riftli(^!cit; bie ©inflüffe
5Rict)arbfon'§ unb ^oung'§; feine Oben unb 5lb^anblungen biefer
Diic^tung 129 f. 129 f. , 129 f.
, fein „9Jieffia§" unb feine ;
S^rit,

fotoie feine ©ramen babon beeinflußt 130 f., 130 f., 130 f.

2. ^eriobe dlß'^'ifisrifirt burd) ba§ einfeitige Setonen be§ SSaterlän^


bif(i^en ; rtiffenfc^aftlic^e 5lnregung baju burd( ®. ©d^ulje, bi(!^terifc^c

burd^ anacpfierfon unb ©erftenberg 132 f., 132 f., 132 f.; aH--

gemeiner gef(^id)tli(^er 3^9 in ben 58eftrebungen l?Iot)ftod'§, feine

5!)titftreber 133 f., 133 f., 133 f.


; 137 f.,
137 f., 137 f.
; 5ßo[tuIatc

feiner 58arbent)oefie 134 f., 134 f., 134 f.; Dbenbid)tung unb i^ijrif

135 ff., 135 ff., 135 ff.


unb Srama biejer 9tid)tung , ßritif ber.

felben 138, 138, 138.


92 aiegifter.

®en Sc^Iufeftetn bcr ätoeiten, großen ^ertobe ßIot)[tocE'§ BUbet:

„Sic beutjc^e ©ele^rtenrepublif k." 139 ff, 139 ff, 139 ff. ; tritif

ber gonjen Gjjod^e 141 ff., 141 ff., 141 ff.; gef(!^i(^tltd^*e ©teüung
fiIopftodE'§; fein Ginflufe nt(^t nur ouf bie 2)i(^tung, fonbern ou^
ouf bte ©efammtfümmung 2)eutfcf)lQnb§ 142 ff, 142 ff., 142 ff.

ni. ©poc^e, einflußlos, getennjei^nct burd^ bewußte 9iüdttet)r ju ben


©runbfätjen ber Sugenbbici^fung 145 ff., 145 ff., 145 ff.; Oben bicfer

Seit 147, 147, 147; parallele äftifc^en feinen fruc^tlofen 33eftrebungen


ju ben erfolgreichen ©oetlje'g unb (Sc^iIIer'§ 148, 148, 148; ßlopf-
ftod in Hamburg 145, 145, 145.
GinjelneS
ßlopftodf al§ ^Inofreontifer IV, 107, 107, 107.
mo))ftodf'§ einftirfung nuf 33ofe V, 344, 344, 342.
einwirfung auf SBielanb IV, 466 ff., 465 ff., 463 ff.

©teüung ju griebrid^ IL unb Sofep^ II. IV, 146, 146, 146.


2)tc Slo^ftotfianer IV, 451 ff., 450 ff., 448 ff.; ^Rac^o^mer ßtopftod'S,
üor 3lüem in ber Cbenbid^tung, brei 5Rid^tungen.
1) 2)ie ^oroäifc^jontififirenbe ©rup^e, Diomler i^eröorragenb 452 f.,

451 f., 449 f.; anbere SDic^ter biefer Dtic^tung: g^riftion 58Ium,
ifarl aJlaftalier, ©ottlieb aBiöomotD ; ßritif biefer 9ii^tung unb ^a--
roüele mit ber gleid^jeitigen bilbenben Äunft — ^erber unb ®oett)e
über biefe S)i(^ter 454 f.,
453 f.,
451 f. (g.).

2) 2)ie ct)riftlic^--ferap]^if^e ©ruppe, noc^ ungefunber qI§ bte erfte; 6in--

fluß bcrtDonbter engtifc^er Sichtungen; S)ic|ter biefer Slid^tung (2Bie-

lanb, 3a(^oriä), Sronegt, ßreujer; bie Siteraturbriefe über fie 455 f.,

454 f., 452 f. (g.).

3) S)te SSarbengruppe 456 f., 455 f., 453 f.; ®oett)e unb §erber über
biefe 9tid^tung 457, 456, 454; ©egenftrömung gegen bie ftlopftocüoner
in ©{eim'§ ©renaöterliebern cf. 458, 457, 455.

„2)c§ Snafien SÖunbcr^orn" , 2ieber f)erau§gegeben öon ?lrnim unb 95ren-


tano VI, 452, 452, 453.
Ätttgge IV, 341 ff., 341 ff., 339 ff.; „Ueber ben Umgang mit 3Jlenfc^en"
342, 342, 340; fein (Sinflufe auf ben Stiuminatenorben ibid.
®. a®. öott S^itobe(§borff, Söaumeifter IV, 151 f., 151 f., 151 f., bef)errfc^t

üom franjöfifc^en ßinftuß, Erbauer beä ^Berliner Cpern^aufeS, Einlage


be§ ißerliner 5lf)iergarten§, fein g^idfal 152 f.,
152 f., 152 f.

aikt^ia§ Ämtjen III, 47, 45, 45; feine „ßljQrtequen" 48, 46, 46.
„Äiir^e unb fur^wctligc JHctfcbcfrfjrctliungctt nai^ bet oberen «citcu
9)tonb)3n)c(t", 9iomon öon ©rimmclöfjaufen ni, 167, 164, 160.
Äoi^, 2:(;eaterprincipal IV, 630, 629, 627.
^'ofep^ Jlot^, !)3ialer VI, 468, 468, 469.
„2)er Sotnet ober 9itfolou§ äJiorfgraf ", IHontan öon. 3ean 5ßaul VI, 402,
402, 403.
fiomöbte, englif(]^c unb fronjöfifd^e, beutfd^e, cf. unter ©id^tung (Suftfpiel).
JtortljOÜ: „De tribus inipostoribus magnis" III, 45, 43, 43.
S"
9fcgi)ter. 93

Uörtd) S?öntg III, 190 f., 18G f., 182 f.; /pdbenlob fjviebric^ ^tuguft'ä",
„^^uguft im Säger" (6.)-

„Äöntfln^c ©ocictät", Satire Don 93uÜer I, 19, 19, 19, 16.


„2)cr ßöntggmörbcr", Jragöbie oou SmoHet I, 496, 496, 496, 473.
2)o§ tönigötfium tjoii &otteä ÖJnabcttl, 4.S jf., 43 ff, 43 jf-, 40ft.;
SSertreler biefer Staatslehre: gilmer (unb .§obbe§) I, 46 jf., 46 ff.,

46 ff., 43 ff.; ©egncr berfelben %. Sibitci) I, 52 ff., 52 ff., 52 ff.,

45 ff.

fiöritcr'§ Sörtcfwcti^fcf mit ©djiöcr cf. ©djiöer'fdKn aSricfiucc^fel.

Ä. 3^. Jlrctfc^maun («arbc 9fr;ingiilpr)) IV, 133, 133, 133; feine borbifd^en

gpen: „©efang 9J^inguIp^'§ beä SSarben", „^ie Sngerin" IV, 137, 137,
137.
„J^rcu33ügc bcg ^P^ttoloflcn" bon Hamann V, 312, 312, 310.
ßritif £cffi«fl*§, fünftlerifcf)e S)arfteüung berfelden IV, 585, 584, 582.
„Srtttf bcr ^rafttfdjcn aScrmittft" öon ßant VI, 21 ff., 21 ff., 21 ff.

,ßvitit bcr reine« aSeruunft" öon ^ont VI, 6 ff., 6 ff., 6 ff. unb 36 f.,

36 f., 36 f.

„tritif ber Itrt^cUlfroft" üon bcmjcl6en VI, 27 ff., 27 ff.,


27 ff., unb
IV, 93, 93, 93.
„ßrittf^c Slfi^onblung bon ber matxiv jc." bon 33reitinger lIl, 380 ff.,

375 ff., 368 ff.

„Slrtttfc^e 2l6:^onbImtg bon bem aSßitnberbttren in ber ^ocfie" öon 93ob;


mer III, 380 ff., 375 ff., 368 ff.

„ßritifc^c S3ctrtt(f)tungett über bte poetifd^en GJmälbc" bon bemfelben ibid.


„ßrittfc^c ^ti^tfmtft" »on Srettinger III, 380 ff., 375 ff., 368 ff.

„Äritifd^e 2Bö(ber ober ^etrorf|tuitgeu , bie 2öiffcnfrf|aft unb ^«nft be§


©djöttcn betreffenb" bon §erber V, 25, 25, 25.
„^cr friimme S^cufcl", ©ingfjjtel bon §ai)bn IV, 158, 158, 157.
£lutrtttu§ Stu^(nta«tt, ^ietift: „Prodromus quinquennii admirabilis" unb
„5leubegeifterter «ö^me" III, 57, 55, 55.

Sunft (aHgemeine Ueberftdjt).


58ilbenbe ifunft in ®eutfd^Ianb, ßnglaub unb granfrei^ cf. biefe.

Ä'unftleben in S)re§ben III, 434 ff 429 ff ., 422 ff


., .
; ßun w ft i
f f
e n f
d) a f t e n in
I. ©eutfdjianb:
1) Sm Seitalter griebrid)'§ II.
*Äeftr;etif 58aumgarten'§, ®. %. 9Jieier'§ ; % 3J. ©ci^Ieger§ IV, 83 ff.,

83 ff., 83 ff.

?left^eti! unb 5?unftgefc^id)te 2BincIeImann'§ IV, 405 ff., 404 ff.,

402 ff.

e^. 2. §agebDrn'§ unb 5meng§' IV, 440 ff., 439 ff.,


437 ff.

Seffing'S 5funftfritifen unb .-Stieorien IV, 524 ff., 523 ff., 521 ff.

2) Sm Seitalter ber mafficität.

§ erber '§ ifunftfritif unb .-St^eorie V, 54 ff., 54 ff., 54 ff.

®oet^e'§ fiunftfritif V, 113 ff.,


113 ff., 113 ff.; VI, 50 ff., 50 ff.,

50 ff. unb 552 ff., 552 ff., 553 ff.


94 JReöifter.

Äunftt^eorien ®oelf)c'§ unb ec^iüer'S VI, 265 ff-, 265 ff., 266 fj.

ßunftt^eorien gd)iüer'§ VI, 187 ff., 187 ff., 188 ff.

n. 3n englonb:
2)ie ^epetif I, 418 ff., 418 ff., 418 ff., 415 ff.

firittf eomuel So^nfon'g I, 444


ff., 420 ff. ff., 444 ff., 444
unb ;3:ijeorien ber ©egner Sof)nfon'§ unb be§ ßlaffict§mu§
Äunfitritif
I, 451 ff., 451 ff., 451 ff., 428 ff.

in. Sn 5rnnfrei(^:
ßunftle^re üon S)übo§ unb Satteuj U, 267 ff., 267 ff., 267 ff., 254 ff.
^unftlc^re unb Äritif ®iberot'§ II, 339 ff., 339 ff., 339 ff., 325 ff.
„55ic fiunft, frö^ritfi ju fein" üon Uj IV, 110, 110.
„Xit Siunft «nb ia^ 3etta(ter", ?luffa^ bon fjoifter VI, 355, 355, 356
unb 362, 362, 363 (6.).
„2)ie Siünftler", &itiä)t Don gc^ißer VI, 149, 149, 151 (ß.).

8,

iia S3ru^erc, ©at^rifer: „Les caracteres de Theopliraste traduits du


grec, avec les caractei'es et les moeurs de ce si^cle" II, 60 ff., 60 ff.,

60 ff., 50 ff.
unb 39, 39, 39, 38.
fiafontatnc II, 17, 17, 17, 16.
£a |»orpe über aScoumord^ats n, 538, 537, 537, 506 (S.).
„Soibion ober ik Gleufiuift^en (ye^etntitifie'", ®ebic^t üon §einfe V, 293,
293, 293, 291.
£oatj, ißrocefe beffelben Don «oltaire geführt II, 173, 173, 173, 161.
Sa 9)iettrtC, SJlaterialift: „Histoire universelle de l'Ame", „rHomme
Macliine" ;
feine jafilreic^en JSJerfe „Oeuvres
unter bem ©efamnittitel :

phüosophiques" U, 388, 388, 388, 373; ßrilif feiner ^^ilofop^ie ibid.;


Urtf)eile ber Seutfd^en unb granäofen, cor ^Ilen 2)iberot'§ (S.) borüber

389, 389, 389, 374 f.


fiomotte imSompfc gegen ben fronsöfifd^en ßlafftciSmuS II, 55, 55, 55,

48; feine 2;ragöbien--55eriuc^e 56, 56, 56, —


fioncret, DJialer II, 118, HS, 118, 107.
JJanbft^aftögärtncrei IV, 625, 024, 022.
t'tittbfdjoftömalcrei, SBetrad^tungen über biefelbe im ßaofoon IV, 583 f.,


582 f.,
580 f.

„^cr fionbftör^er öuSman üon Sllfararfie", Uebevfeljung üon ?llbertini


III, 104, IUI, 157.
„^tc üonbftörljertn O^uftino ^i^in ^icoro", Ueberfetjung qu§ bem ©poni--
fdjen III, 104, 101, 157.
Dr. ^oorf)tm Sionge IH, 249, 245, 240; 252, 248, 243; „S)cr t^cologif(i^cn
gofuUät ju §üüe ?lnmerfung über .... Üßolffen'S SJictnpljijficam"
239, 235, 230.
aiegifter. 95

©. (3. Sangc, Dbenbid^ter; (Sntfte^ung ber 9iid)lung Cange'ä IV, 102 f.,

102 f.,
102 f.; Urtf)eile ber Stitgenofjcn barüber ibid.; Sange'l ©id^tungen:
6. ®. ßange'ä f)orajijd^e Cben nebft &. 5. 9Jieiei'§ Sßorrebe „5}om
UBertI) berSfeime"; ein I^eil jeiner 2)id)tungen mit *-Pt)rü jujammen unter
bem SEitet „S)amon'§ unb 5£t)irfi§' }reunbjc^QJtUct)e Sieber" IV, 103, 103, 103.
:

„La langue des ealeiils" auä bem üiadjlajjc SonbiUac'ä 11, 372, 372,
372, 358.
„ßaofoon ober: Ucöcr bic ©rcttscn ber 9Jtalerei unb ^oefie" IV, 561 ff.,

560 jf., 558 ij. öon Cejfing, cf. biejen.


Soll: „Meditationes philosophicae de Deo, mundo et homine"
m, 51, 49, 49.
ßougtcr : „Essai sur l'arcliiteeture" II, 417, ——— , , , unb IV, 156, —— ,

„Sottiic bc§ aJcrlieliten", ßuftjpicl üon ®oetl;e V, 119, 119, 119.


Souro=Dbcn ®r^iaer'§ V, 368 ff.,
368 ff., 366 ff. unb 373, 373, 371.
üaMtn, al§ ber eEalliitefte ber t)ietiftifd)cn 6ct)iDärmer V, 325 ff., 325 ff.,

323 ff.; erfteä 5luftreten burd) Stveitf Triften gegen lan ßanbüogt ©rebel;
feine „©djloeiäerlieber" ibid., unb IV, 461, 460, 458. Spätere 93e;

ftrcbungen jur Pflege unb Hebung


323 ber 5p:^^fiognomif V, 325, 325,
^Roc^iDirfungen fetner Sugenberjieljung unb ber Ginfluß SSonnet'S unb
Siouffeau'ä SSerfe^r mit ®oett)e unb Berber
; gerät!) in ben iJitifticiomuS —
326 f.,
326 f.,
324 f.; (Soetf)e'§ Urtt)eil über i^n (ß.) ibid.; ßaüater'i
58efel)rung§öerfu(^e mit 9Jlenbel§foI)n IV, 237, 236, 236; fiaoater über
2en3 V, 252, 252, 251 (©.).

fion)»§ g-ittOttäft)ftem II, 67 f., 67 f., 67 f., 56 f.

„fiebcttglöufe" uon Hippel V, 410, 410, 407.


„2)tt§ fielen unb bie SJieinungen be§ ^crrn ©ebolbu§ 9Jot^onfer" bon
gr. ^Jticoloi IV, 205 ff., 205 ff., 204 ff. Literatur barüber, 51a^a^mungen
;

206, 206, 205.


„fieficu S^tjIIe bon Sean ^aul VI, 406, 406, 407.
bc§ Üuintuä ?5ijlein%
„ficben ber ©röftn üon ©.", aiomon bon (Seüert in, 410,
ftfiacbifc^en
405, 398; 413 ff., 408 ff., 401 ff. unb 418, 413, 406.
„Seftcn unb Xob ©eboftion ©eaig'S", 9Joman bon §. 2. Söagner I, 270,
270, 269.
„Scben beS ttergnügtcu ©djutmeifterlcinS 9Kttria 293u3 in 5lucut^oI",
Sb^üe bon Scan gJauI VI, 404 ff., 404 ff., 405 ff.
ficbrun, aJialer unter ßoui§ XIV. I, 15, 15, 15, 14.

fic ßlcrc n, 51 f.,


51 f.,
51 f., 45 f.; feine: „Entretiens sur diverses ma-
tieres de tliäologie", „Traitö de l'incrödulit^". Sßirft am nod^l^alttgften

'buxÖ) feine geitfc^rift: „Biblioth^que universelle", fpäter fortgefe^t


unter bem Siitel: „Bibliotheque choisie" 51, 51, 51, 46, unb I, —
— — , , 36; unb Bibliotheque ancienne et moderne II, 51, 51, 51,
46, unb I, — — — , , , 37; 5ßaratlele mit 58aQlc; fein SJerfe^r mit 2ocfe
II, 52 f.,
52 f.,
52 f.,
46 f.

„Leetures on rhetoric and belles lettres" bon §ugf) SSIair I, 455 f.,

455 f., 455 f.,


432 f.
9ü Stegifter.

mattfamd £cc, S)roTnQtifer I, 100 f., 100 f., 100 f.,


90 f.; ©lüde mit
Sr^bcn genicinjdiQfllid) : „Cebipus", „§erjog bon ®utje" ; unter feinen
önbcven 5aI;Ircid)en ©tüden bie l^cröorragenbften : „5j;{)eobofiu§" I, 100,
100, 100, 91; „<Bopi)Dnme" , „©loriana" 101, 101, 101, 92.
„Le Legataire", ßuftipicl Don 9tegnarb II, 54, 54, 54, 49.
„2)tc Sclirlinge ju eaiö" uon 9Jot)aIi§, »ru^ftütf VI, 438, 438, 489.
Scibnis m, 120 ff., 117 ff., 115 ff.; «iograp^ie 121, 118, 116.
als 5pf)tIof op]^: 5JQturtt)iffenjd()aft[id^e SBeiocggtünbe fetner 9iatuvs
nnicljauung ibid.; religiöfe 123 ff., 119 ff., 117 ff.; ©c^riften biefer

3{id)tung „Confessio naturae contra Atlieistas", „Defensio trinitatis


j)er nova reperta „Remarques sur la pei-ception reelle et
logica",
substantielle du sang de notre Seigneur", „* Demon-
du corps et
stratio possibilitatis Eucharistiae", „Theoria motus abstracti" 124,
121, 119; über bie Stoedbcftimmung ber 5ßI)iIofopl)ie in: „Nouveaux
essais sur l'entendement humain" 125, 122, 120 ((£.). S)er nteto=
|)I;l)fijd)e üexn ber 5)3^iIofopI)ie Seibnij' ift Sbeüliäinu§; 6ntfte!^ung§i
gefd^idlte feiner 9)ietat)f)5fit, er felbft barüber in : „Systeme nouveau de
la Nature et de la Communication des Substances" 126 ff.,
123 ff.,

121 ff.

SKonabenle^re Seibniä' 128, 125, 123; anbere nietap^^fifc^e Schriften:


„Discours de M6tapli3sique" ,
„Nouveaux essais etc." ,
„Essai de
Theodic^e", „La Monadologie" 129, 126, 124; ßritif ber Wäa^
p:^9fif Seibniä' ibid.; feine geiftige SSeriüonbtfc^oft mit bem 5piatoni§mu§
130 ff., 127 ff.,
125 ff.

S)ie 9?eligion§#f)iIofopf)ie Seibniä' 132 ff., 129 ff., 128 ff.; I^ritif ber--

felben ibid.; ©d^riften: „Sur la question, si l'existence du corps


consiste dans l'etendue" ;
„Consideration sur le principe de la
vie" 134, 131, 129; Seibniä qI§ SSater ber fogenannten fpeculatiucn
SEIjeoIogie 135 ff., 132 ff., 130 ff. „De la conformite de la foi avec
;

la raison" ibid.; „De vera methodo philosophiae et theologiae".


al§ 93ilbung§tröger 2)eutfc^lanb§ im lüeiteften ©inne 139 ff.,

136 ff., 134 ff.; ?(ufent^Qlt in g5ari§; ?tnregungen f)ierau§ 140, 137,
135; tt)iffenf(i)QftIi^e ,
ftaat§männif(!^e, t)olf§tt)irtI)f(i}QftIic^e Seftrebungen;
Seibniä' gefc^ic^tlidje ©teüung unb Sebeutung im ^lügemeinen III, 120 f.,

117 f., 115 f.; ^-Bebeutung für ^JlaturiDiffenfc^aften , ©|)rQ(i)forfrf)ung,

überijaupt olle ßulturbeftrebungen 144 ff.,


141 ff., 137 ff.; feine föröfee

unb Xrogif 148 f., 145 f., 141 f.; SBiebermann borüber 149, 146,
142 (S.).
einäelne§: Seibnij qI§ ^iftoriter III, 303, 299, 297; Seibniä in feinen
5üerfu(i^en aur ßird^eneinigung III, 78 ff., 76 ff., 76 ff. unb 83, 81,
81; Seibniä in feinen „Unüovgreiflid^en ©ebanfen" III, 24, 23, 23 (6.)
(über beulfc^e ^öilbung); Seibniä' «ricfwcc^fcl mit ^Irnaulb III, 124,
121, 119 ((£.); Seibniä an ÜJü^le 111, 133, 130, 129 ((!.); Seibniä im
Kampfe mit 5öai;(c II, 48, 48, 48, — ; Seibnij on C*"ä°9 3o{)ann
griebrid) III, 135, 132, 130 (6.).
Üießifter. 97

„fictfiniä bott bcn cnitgen ©trafcji", ^Ib^onblung üon Ccjfing IV, 252, 251, 251.
„3)tt§ tciiienbc Söeiti", S)iQma öon ßlinger V, 256, 255, 255.
fictfewi^ IV, 351 if., 351 ff-, 349 ff.; furje 3cit DJlitglieb be§ §ainbunbe§;
bewirbt firf) mit feinem „tjuliu§ bon 2;arent" um ben Don Sc^röber
ouSgefeljten ^rei§; »oivb tro^ ber öffentitdjen SOteinung abgettiiefen ibid.
©runbmotiü feiner Iragöbie, l?ritif 352 f., 352 f., 350 f.; eintoirlung
berfelben auf <Bd)iUev; fernere bromotifc^c ©fijsen: „*2;ie ^pfänbung",
„*«efu^ um 53litternad)t" 353, 353, 351; grcgmcnte: „*ßonrabin",
„* ^üejonber unb .§epf;ä[tion" ;
feit feiner Ueberfiebelung naä) 58rouns
f(|h)eig erlifdjt bie ltterarifd)e 2:^ätigfeit ßeifcföilj' 354, 35-4, 352.
ficnotre, ?lr(!^itett unter fiubiuig XIV. 15, 15, 15, 14.

£eittu(uS : „Cartesius triumphans" III, 39, 37, 37.


^acoh &en, ©oetf^ianer V, 23G ff., 236 ff., 235 ff.; aU Jüngling unter
bem (iinflufeßlopftod'S; 93efanntfc^aft mit ©oet^e; ©itelteit Senj', ©oetfje
ebenbürtig ju fein: „Unfere ß^e" 237 ff., 237 ff., 236 ff.; Pandaemonium
germanicum" 238, 238, 237 (g.); feine Siramen, eijarafter berfelben:
„®er ^ofmeifter ober: 58ortI;eiIe ber ^43rii)Qtcrjie(;ung" 240, 240, 239;
„S)er neue 9Jienoja ober: &e\ä)iä)ie be§ cumbanifdjen ^rinjen Slanbi",
„©olbaten" 241, 241, 240; SSertjältniB ju grieberife bon ©efcnf^eim 242,
242, 241; 2)ic^tungen, unter bem ©influfe öon ®oet|e'§ SBertljer ge--

fd)rieben 242 ff., 242 ff., 241 ff.; S)ag 9(ümanfragment: „®er aBalb--
bruber" 243, 243, 242; 5Dramcn:
„S)er englänber", „5)ie greunbe
ma^en ben^ßfjitofofjl^en"; Iijrifc^e unb fomifc^e 5Did}!ungcn 244 f., 244 f.,
243 f.; fritifd)e ©d)riften: „^nmerfungen über boS Si^eater" 245, 245,

244; „Ueber bie 3}eränberung be§ SE^eaterS bei SfjQtefpeare" 246, 246,
245. aSeginnenber Untergang Senj' 246 ff., 246 ff., 245 ff. ;
ge|t nad)
Söeimor 248, 248, 247; Urfadjen be§ i8rud)§ mit ©oetfje unb bem
^erjog 249, 249, 248. Unftete§ Ceben; ^lusbrud) be§ SBoi^nfinng;
le^te 2eben§)arjre unb SEob 250 ff., 250 ff., 249 ff.; Uvtl;eile ber Qeit^
genoffen über i^n (S.) 252, 252, 251.
„Scotiorc", ©ebic^t Oon »ürger V, 339 f., 339 f., 337 f.

Sefoge II, 62 ff., 62 ff., 62 ff., 51 ff.; ol§ Suftfpielbidjtcr o^ne Erfolg; bcfto

bebeutenber in feinen 3lomanen: „Le diable boiteux" unb „Gü Blas de


Santillane"; mit le^terem betritt Sefage bie 5i3al;nen berCppofition unb
be§ 9{eQti§mu§. ®efd)id;tlic^e 58ebeutung feine§ 9tümon§ 64, 64, 64, 54.
„fiefcr unb Ämiftrtrfjtci-" bon §amann V, 314, 314, 312.
ficffiug IV, 489 ff.,
488 ff.,
486 ff.; ^Biograp^ie 496 ff., 495 ff., 493 ff.

'ä gefd)id)tlic^e ©tcüuiig 489 ff.,


488 ff., 486 ff.
©eine tief greifenbe Si^ätigfeit burd^ fein öromatifd^eS S(^affen unb
feine ßritif 490 ff., 489 ff., 487 ff.; 3uftanb ber beutfc^en 53ütjne unb
©rbärmlidjfeit ber bramatifc^en Sichtungen jur 3eit Seffing'S erftcm
?luftreten 493 ff.,
492 ff.,
490 ff.

'§ SBebeutung in ber ®ef(^id)te be§ beutfdjen S)rttmo§ 495, 494, 492;
Seffing'a erfteä auftreten burd^ „2)er junge ®clet;rte" unb anbere Jüer?
fud)e au§ 'ben Satiren 1747 big 1750: 496, 495, 493; nod) unter bem
öicöiftcr ju .'sicttucv. 7
98 aiegiftcr.

einflu^ ®ottjdöeb'§ jcin SErouerftiielcnthJurf „^enji" 497, 496, 494 unb


bie ^nrobie „2:oranluIa" 498, 497, 495.
Gr^e ÜJcgungcn ju abttieicfjenben ?[n|d^Quungcn burd^ „?5etträgc jur ^u
ftoric unb ^lufnol^me be§ 2:i;eater§"; §intt)ci§ ouf ba§ gried^ijd^c,

englijcfie, jJ)Qniicf)C Xfieater 499 f., 498 f., 496 f.; beidjrönfte ßennt-

nife 2effing'§ öon Sljofejf eorc in biefer !ßetiobe 500 f., 499 f., 497 f.

^eine Xrouctjpielenltpürfe „*2)a§ befreite 9iom", „*?llcibiQbc§", Ueber;


jet;ungen au§ bcm ©}3Qnijc^en.

Seit ber toidjtigftcn S3iIbung§fortf(^ritte lY, 503 ]]., 502 ff-, 500 |f.

?lufent!)alt in äBittenüerg, feine „9icttungen", „Sßabemecum an .^crrn


©amucl e3ottt;oIb ßange" 503, 502, 500; in bie entttirfelung unb
58ettiegung bc§ bcut)ct)cn 3;!^eatcr§ burd^ neuen fronäöfifd^cn 504, 503,
501, fottie "burij englijd^en 505, 504, 502 6influ| tritt Ccffing burd)
bie -Verausgabe ber „^E^eatralifdicn 58ibIiDtr;e!" 506 ff., 505 ff., 503 ff.

unb burd) feine „5[J?ife ©ara Samt)fon" 508 ff., 507 ff., 505 ff. ein;
ßritif bcrfelbcn 509 f., 508 f., 506 f.; gefd)i(^tli(^e Scbcutung 511,
510, 508; 2cf[ing'§ Stellung gegenüber ben gleichseitigen 35ramatifern
512 :ff.,
511 ff., 509 ff.
^Reue ©tubicn ftärlen feine 2lbncigung gegen
bie f^ranjofen 514 f., 513 f., 511 ff.
— ©l^a!efpeare--Stubien 516 ff.,

515 ff., 513 ff.; au§ bem ©tubium be§ @opr;ofIe§ 518 ff., 517 ff.,

515 ff. cntfpringt fein „^t;ilota§", ber ©ntwurf ju „^Ieonni§" 519,


518, 516 unb ber entföutf „lQoro\top" 520, 519, 517.
S3re§Iauer ^lufenf^alt, (Srunblagc ju ben gorfc^ungen über bie lünft-
lerifdjen ©tilfrngen; feine „5)2inna bon Savnt^elm" 521 ff., 520 ff.,

518 ff.; unb 6t;arattere 522 f., 521 f., 519 f.


Äritif berfelben

2)ie „.<^amburgcr Dramaturgie" urfprüngtic^e ?(bfid^t berfelben 524 ff.,


;

523 ff., 521 ff. unb 469 f., 468 f., 468 f.; ^amp\ geilen bie fron--
35fifd^e Sragi! 525 f., 524 f., 522 f.; f^infteiS auf ©Iiafejpeare 526 f.,

525 f., 523 f., auf bie ariftotelifc^e ^octif 528 ff., 527 ff., 525 ff.;

ßamt)f gegen bie Uebertreibungen ber ©{)afeft)eare--2Ranicr 530 ff.,

529 ff., 527 ff. (g.); £effing'§ ©c^Iufebetrac^lung ber ©romoturgic


(6.) 533, 532, 530.
„ßmilia ®aIotti", erfter ßnthjurf unter bem 5^amen „SSirginia" 533 ff.,

532 ff., 530 ff., ßritif berfelben, SBirlung unb 9>or3Üge, Urtl^ctle ber

Scitgcnoffcn barüber 534 ff., 533 ff., 531 ff. ; ©d)tt)äd)e be§ ®runbmotit)§
537 ff., 536 ff., 534 ff.; Gvfenntnife biefer geljler fd^on burc^ einige
gcitgenoffen 539 f., 538 f., 536 f.

„9}atl;an , ber SIBcifc" 540 ff. , 539 ff. , 537 ff. al§ (Srgebnife feiner tbeo-

logifc^en ©treitigfeitcn 541, 540, 538; 58erl;ältnif^ 3U feinen CueHen,


Steift unb 58occaccio; ba§ ®runbmotio be§ 5Jatf)an in einigen
Sugenbbict)tungcn bcrüljrt 542, 541, 540; Ceffing fclbft über ^^attjan'-S

©efinnung 513 f., 542 f., 541 f. (ß.); ©d^teicrigfeit ber bid^terifd^en
93e()anbhmg feine§ ©toffe§ 544, 543, 541; ßtjaraftcre im 5iatljan
515 ff., 544 ff., 542 ff.; ilritif berfelben 548, 547, 545; Sang ber
bronintifd^cn-^nnblung 549 ff., 548 ff., 546 ff.; ifritil berfctben ibid.;
aicßiftcr. 90

atüdblid auf bie 95ebeutung Ce|finfl'§ für bn§ beutjd^e SvQtno 551 f.,

550 f., 548 f., für bie beuljctie Sc{)nuiptdtiinft 553, 552, 550.
©(^rnnfen itnb ©renjett ßeffing'S bramottfd^cr Zl)ai: (Sinfeitige ?lufj

faffung (Sf)nfejt)eare'§ 554, 553, 551, ?lriftoicle§' 555 ff., 554 ff.,

552 ff. unb bcr Iragifdien ©d^ulb; SBricf barüber an 5KenbeI§fo^n (6.)
556 f., 555 f., 553 f.
„Öoofoon ober lieber bie (Srenjen ber 9JtaIerei unb ^-Poefie" 5G0 ff.,

559 ff., 557 ff. ; Sebeittung be§ Saofoon 561 ff., 560 ff.,
558 ff. ; brei
§QU})tfrQgen gelangen jur ^ritif:
1) Heber bie ®Ieic^^eit unb Uebereinftinimung ber ©id^tung unb K\h
benben ^unft 563 ff., 562 ff., 560 ff.

2) Heber ®Ieid)f;eit unb Uebcreinftimmung ber fogenonnten foetif^en


(Semälbe mit ben ©emälbcn bc§ bilbenbcn ^ünft(er§ 565 ff., 564 ff,,

562 ff.

3) S?on ben SKitteln ber ^Radfiafimung ober S)orfleKung in ber ^oefic


unb gjiderei 567 ff., 566 ff., 564 ff.

2)er (Srunbgebanfe be§ 2üo!oon ftammt bon TOenbelSfo^n ; ur-


fprünglidjc ^bfic^t be§ Saotoon 568 f., 567 f., 565 f.
I. jDen ©^toerpunft 2effing'§ Unterfuc^ungen bilbet bie ©id^tung
IV, 570 ff., 569 ff.,
567 ff.

1) Unterführung über bie ^rt unb 5^atur ber bid^terifd^en ©d^il--

berung finnlic^ fid)tbarer ©egenftünbe ibid.


2) Uebcr ben Umfang ber bic^terifd^en ©d^itbcrung finnlid^

fic^tbarer ©egenftänbe 574 ff., 573 ff., 571 ff.; bie ^ier
angegebenen ^ilnbeutungen nidjt weiter ausgeführt 575, 574,
572; «rief an «Kifolai über „5)ie lölittel ber ^oefie" (6.)
576, 575, 573; SBirfung be§ ßaofoon; ^erber barüber 577,
576, 574 (g.).
II. S3etract)tung ber bilbenbcn l?unft; ©tilgefe^ berfelben 578, 577,
575 ; Megorie in berfelben 579 f., 579 f., 576 f.

?mongel 2effing'§ in ber tilbenben ßunft 580 f., 579 f., 577 f.
erfid^tlid^ in feiner ^getrad^tung über bie ^laftif 582, 581,

579 unb ber Malerei 582 ff., 581 ff., 579 ff.

ßritif 2effing'§, felbft eine tünftlevifcl)c ©arfteöung 585, 584, 583.


m^ ^xuä)i be§ 2aofoDn bie letjte funfttljcoretifdje ^Ibljnnb-
lung „aSie bie Eliten ben Sob gebilbel" 586, 585, 583.

X^cologifd^e ©(^riften IV, 586 ff., 585 ff.,


583 ff.

I. ß^joc^e : Seit be§ äBerbeng — ©tubium ber ©efd^id^te ber SReligion,


feine „9tettungen« ; bogmatifd^e ©tubien 588 ff., 587 ff., 585 ff.;

3tt)ei SBrud^ftüdfe biefer 9ii(^tung: „2)q§ S^riftentfium ber SSernunft"


588, 587, 585; „(Sebanfen über bie ^errentjuter" 589, 588, 586.
SSruc^ mit bem Dffenbarung§glauben 590 ff., 589 ff., 588 ff.;

„Ueber bie ©ntftetiung ber geoffenbarten Üfeligion" 591 , 590,


588; „3>on ber ^rt unb SOßeifc ber iJortpflonjung unb ?(u§-'

breitung ber djriftlidjen Sieligion" 592, 591, 590.


100 Diegifter.

II. e^oc^e: obgcjc^lofiene 5Reife 592 ft., 591 jf., 590 ft. ©tubium unb
; ßinflufe
©pinoja'S; ©c^riften biejer Sitd^tung finb: „Heber bie SBirfliti^feit

ber S)ingc oufeer ®oit" 593, 592, 590; jein »rief an 5«enbel§jo]^n
594, 593, 591 fein ©cfprörf) mit Sacobi 596, 595, 593 ;
§erau§gaBe

;

ber „^^f)iIojop{)iJc{)en ^lufjälje" Don Serujalem 598, 597, 595.


©eine t)ont^eifti}ie (Srunbonfd^ouung 599 ff., 598 ft., 596 ff.;

58rief an feinen S3ruber barüber ibid.; ©teflung ^ux Drtf;oboEie


605 ff., 604 ff,, 602 ff.; feine „^arobel" 607, 606, 604 unb
„^eue §t)potI)efe über bie ©üangeliften, al§ blo% menfd^lid)e ©efd^id^tg-
fci^reiber bctradjtet" ibid. ff. ©eine t^eoIogtfd)cn ©treitjdjriften
608, 607, 605. ©eine ?(b^anblung „erjietjung be§ SKenfd^en-
gefd^Ied^tg" 609 ff., 608 ff., 606 ff. unb I, 390, 396, 896, 381.
Seffing über ftontIicf)e Suftönbe: „®eji)räd) über bie ©olbaten unb
Wönä)e" 612, 611, 609; „5)eutfd)e greitieit" 613, 612, 610 (g.);
„Freimaurer --
©efpröt^e" 614 ff., 613 ff., 611 ff.; §offmonn öon
gnüerSleben über ßejfing (g.) 617, 616, 614.
6inäelne§:
Seffing al§ ^Inafreontifer IV, 106, 106, 106 unb 108, 108, 108;
befreit jiä) balb bon biefer IRid^tung 109, 109, 109.
Seffing angeregt burd^ 'iia^ englifc^e bürgerliche Srauerf^iel I, 522,
521, 521, 498.
ßeffing gegen ®ottfd)eb IV, 516, 515, 513.
— unb §erber, in ^araüele gefteüt V, 40 f., 46 f., 46 f. unb
89 ff.,
89 ff., 89 ff.

ßeffing: „Seibnij öon ben ewigen ©trafen" IV, 252, 251, 251.
£effing'§ ^Ib^anblung „^ope al§ 5Jleta^^^fifer" I, 199, 199, 199,
188 (S.) unb I, 246, 246, 246, 239.
ßeffing über bie Freimaurerei I, 237, 237, 237, 229 (6.).
— über ®eüert HI, 415, 410, 403 (6.).
— über ©crftenberg V, 109, 109, 109.
— über mashxo unb «ünou III, 307, 303, 297 {(£.).

— unb 5JJenbel§fot)n IV, 213 ff., 212 ff., 212 ff. unb 219,
218, 218 (6.).
— über bie morolifd^en Söodienfd^riftcn 327, 323, 316 ((£.).

— über ben ^roce| 53oItaire'§ mit ?Ibrnt)am ^trfd^ n, 160,


160, 160, 148 (g.).
— über ajidiarbfon I, 475, 475, 475, 452 (©.).
— über JRouffeau II, 457, 456, 456, 426 (6.) unb II, 449,
448, 448, 417 (g.).
— über bie 5Rationaliften IV, 46 f., 46 f.,
46 f.
(S.).
— über ©emier IV, 295, 294, 294 (6.).
— über ©terne I, 508, 508, 508, 485 (g.).
— über S^omfon I, 538 ff , 537 ff., 537 ff.,
513 ff. ((!.).

— über 5öoItaire II, 225, 225, 225, 213.


£etounteur, ©l^otefpearc^Ucberfetjcr in granfreidj II, 405 f., 405 f.,
405 f.,

»{eöifler. 101

„Letters of toleration" bon Sodfe I, 157, 157, 157, 149.


„Letters to Serena" üon lolanb I, 175 f., 175 f., 175 f., 167 t-
„Letters v/ritten by a nobleman to a young man at the
university" üoit ©dafteSbut^ I, 189, 189, 189, 179 unb 192, 192,
192, 181 f.

„Lettre ä Frederic -Guillaume II." öon 9)iira6eau II, 579, 577,


577, —
„Lettre ä un Amateur de
la peinture avec des eclareisse-
ments" ^oßeborn IV, 448, 447, 445,
toon K()r. 2ub. ö.

„Lettre ä Christophe de Beaumont" öon 9touf)eau II, 485, 484,


484, 453.
„Lettre ä Monsieur d'Alembert sur les spectacles" üon aioujfeou
II, 483, 482, 482, 451.
„Lettre de Monsieur Grimm sur l'Omphale" II, 423, 422, 422, 396.
„Lettre posthume et inedite ä M. F. sur les eauses premieres
avec des notes de F. Berard" au§ ßabaniS' 5la^loB (S.) 11, 381,
381, 381, 367.
„Lettre ä mon frere" üoix ©iberot II, 329, 329, 329, 316.
„Lettre au Mareehal de CrecLuy sur la religion" bon 6aint=
eöremont II, 41, 41, 41, 39 {©.).
„Lettres choisies" öon Stiffot be ^^atot II, 52, 52, 52, 46.
„Lettre de la Montagne" öon Ütouffeau II, 480, 479, 479, 449;
n, 485, 484, 484, 453; II, 504, 503, 503, 472 unb II, 140, 140, 140,
128 ((J.).

„Lettres originales de Mirabeau etc." 11, 578, 576, 576, —


„Lettres persanes" öon 53ionte§quieu II, 250 f|., 250 ft., 250 ff., 237 ff.

„Lettres sur le progres des sciences" öon 9)iaupertui§ II, 161, 161,
161, 149.
„ficöona ober erjicfjlc^rc" öon '^san ^quI VI, 412, 412, 413.
Scutfenrittg, t)ietifttjier ©c^trärmet V, 327, 327, 325.
3;^crcfe ficuoffcur, ©attin IRouffeou'S II, 495 f.,
494 f.,
494 f., 464 f.

„Scwtotfjott" öon §obbe§ I, 47, 47, 47, 44, öeitiitt ba§ i^önigät^um öon
®otte§ ©nabcn.
®cotg ß^rift. Stcfitenbcrg, al§ üötberfad^er ber ©lurni; unb Srangpcrtobe
V, 415 f., 415 f., 412 f.; (grflärer ber §ogaitI)"fcden 58ilber I, 501,
501, 501, 477; ßic^tenberg über ©terne I, 511. 511, 511, 487.
„Siebe «nb ©clbfticit", ^Ib^anblung öon .^^erber V, 76, 76, 76.
Sieberfü^it, Sramatifer; feine „*2iffabonner" IV, 514, 513, 511.
2)er „SiebcSjoubcr", 9Jtärd)en öon Sied VI, 441, 441, 442.
„Sieb" Ott bie g-rettbc" öon ©djiüer V, 382, 382, 380.
„Sieb »Ott ber @(orfe" öon @d)itter VI, 242 f., 242 f., 243 f.

„Sieber für ha^ $ßoIf" »on ©leim IV, 462, 461, 459.
„Sieber eitte§ prcM^ifdjett ©renobierS" öon ©kirn IV, 110, 110, 110.
„Sictt^arb unb ©ertrub", SSolfäbud^ öon ^Peftalo^äi IV, 331 f., 331 f.,

331 f.
102 JRegtfter.

G^rifto^jl) Silicitt^ttl: „*3)ic gute ^aä)e ber bie fieiligen ©d^riften enttjoils

tenben göttlichen Cjfcnbarungen" IV, 37, 37, 37.


öcorg IHtto I, 515 ff., 514 fj., 514 ft., 491 ft. al§ Sßa^nbrec^er für ba§
bürgerlidjc Slrauevjpiel in Gnglanb; fein „®eorg SarniDeß ober 2)cv
lionboner Äaufmann"; SÖirfung unb Ävitit bes 2tücfe5; (£ibber'§ 5^01-

rebc büju (£.) 518, 517, 517, 494; äöirtung auf Seutjc^Ianb unb
giQutieic^ 519, 518, 518, 495; au§ ßiüo's fpäteren ©tüden I)eroor=

lül)cben „The Fatal Curiosity" 520, 519, 519, 495.


„Limberham", ßuftjpiel üon Sieben I, 113, 113, 113, 104.
„fiittbor'S DtoüeHe uon 9Jkic! V, 419, 419, 415.
fiiäcow, Vorgänger Siabener's III, 400 if., 395 ff., 388 ff. Äritif 2i§cow'ä ibid. ;

„Sitcrorifl^C Gorrcfpoilbcnj" („Conespondence litteraire") bon ©rimm


II, 424 ff., 423 ff., 423 ff., 397 ff.

Literatur ber öertricbcucii l^ugenottif^cn g-tüt^tliitge ll, 44, 44, 44, 42,
unb I, — — —
35 ff.; §evber barüber II, 45, 45, 45,
, , . 33egvün-- — ;

ber unb STräger biefer 9iid;tung, Sa^Ie 45 ff., 45 ff., 45 ff., 43 ff.
unb
ferner 2e ßlerc II, 51 ff., 51 ff., 51 ff., 46 ff.

„£ob ber öott^cit" uon SroÜinger m, 350, 346, 339.


„fioBfdjrift an ^tfvo »Jojcftöt üon ^JJo^teit" üon 33effer III, 190, 187, 182.
2o(fe I, 147 ff., 147 ff., 147 ff., 140 ff.; SötograpI;ie Sugenbja^rc, üvcifen; ;

ftaatsmännifd^e Slaufbafin, gluckt na^ §oüanb; 5Küdte|)r nac^ (Snglanb


ibid. fein §iitpt'"^i'^ 16^0 erfc^ienen
;
„Essay ou human under- :

staudiiig" („^crfuc^ über ben menid^li^en ^erftanb") I, 148, 148,


148, 141 unb 150 ff., 150 ff., 150 ff., 143 ff.; entioirfelung feiner (ir--

fenntni^lel^re (fein (Segenfo^ ju ft'ant in Sefämpfung ber üef)re Pon tten


ongeborenen Sbcen) 151 ff., 151 ff., 151 ff., 144 ff.; ftritit berfelben
154 f., 154 f., 154 t., 147 f.; ber ibealiftifci^e ©egenfatj ßeibnij' in

feinem: „Nouveau essai sur rentendement humain" ju ßode 155,


155, 155, 148. — 2)ie 5öetrad)tungen über bie ^Jlatur beö menfd)Iic^cn
aüiüenö bei Code 155, 155, 155, —
2)ie ©runbfü^e feiner pf)ilDfüpI)if^en erfenntnifelefire übertragen:

a) ''ilui aieligion 15G ff., 156 ff., 156 ff., 148 ff.: „The lett^rs of
toleration" (^Briefe über Stoleranj); bcm 2;itcl:
ber erfte unter
„Epistola de Toleraiitia ad Clarissimum virum". „The Eea-
sonableness of Christiauitj' , as delivered in the Scriptures"
(üernunftgemäfee 6f)riftent^um) ; ©treitfc^riften gegen Dr. ©biuarb
unb etißingflcet 157 ff., 157 ff., 157 ff., 150 ff.; ein in ^oüanb
gcfd)riebencr (Jntiuurf 160, 160, 160, 152.

b) H^ülitijd^e Schriften: „The treatise on Goveniment" I, 52, 52,


52, 48 unb 160 ff. , 160 ff., 160 ff., 152 ff. gegen ^ilmcr'ä
„Patriarcha" unb ju (fünften beö ßonftitutionaliäniuä, wirb burd)
biefe Sdjrift Gifiuber ber 2I)eorie bes 6onftitutionali§mu& 163,
162, 162, 155.
Entwurf einer i^crfaffung für 8üb-6aroIina 160 f., 163 f., 163 f.,

156 f. ;
„5}uc^ über bie (Srjiel^ung" ("^Jarallele mit äiüuffeau'ö Gmil) 164 f.,
JReßifter. 103

164 f., 164 f., 157 t-; ©Triften über ba§ SJtünjiBejeu : „Some consi-
derations of consequences of the lowering of interest and
tlie

raising the value of money" utib „Further cousideratious etc."


165 f., 165 f., 165 f., 158 f. —
Sie matevia(i[tif(l)e gortbiltjung 2ocfe'§
burd^ ^artleo unb üßrieftlei; I, 422 ff-, 422 ff., 422 ff., 396 f. ber toixU ;

fanifte govtOilbiici' öon iiocfc's ©vteiintniBt^eorie §ume I, 425 ft-,


-^25 %,
425 ft., — , unb II, — — —, , , 532 \\.

ßode'ä ßinflufe auf 5i-'a"f»^ci<^ "">> 5)euljcl)Iaiib cf. unter engltfd^e Ginwir?
fungen unb 5)3(;iIo|o|)I;te.

„Socfenrouli" („Kape of the Look"), Satire Don 5ßope I, 244, 244, 244, 237.
^, Wh ö. fiocit; ajcrfaffer Don: „S)cr rcbüc^e 9Jlünn am .§o|e ober: Sie
58eget)enl)citen beä ®ra}en JRiüera", 9ioman IV, 79 ff., 79 \\., 79 \\. unb
„Sie einaig loüfjre 9ieIigion ic." IV, 42 f., 42 f., 42 f.

„La logique ou les premiers developpements de l'Art de


penser" öon (Jonbiüac II, 372, 372, 372, 358.
ü. Soljcnftciu: ,,'2irminiu§ unb Xfjuönclba", 9iüninn III, 159, 156, 152.
„La loi naturelle ou Principes physiques etc." öon Jßolnel) II, 400,
400, 400, 385.
„The London euekold", ßuftfpiel öon Kabenäcroft I, 120, 120, 120, 111.
London-Gazette, Rettung äuerft 1606 erjdjicnen I, 143, 143, 143, 135.
„Love for Love", ßuftjpiel üon (Jongrcoe I, 117 f., 117 f., 117, 108 f.
„Love in a bottle", 2u[tipiel üon gurqu^ar I, 125 f., 125 j., 125 f.,
116 f.

„Love in a Nunnery" , Suftjpiel oon Sr^ben I, 113, 113, 113,


104.
„Love in a tub", Suftfpicl üon et^erege I, 119, 119, 119, 110.
„Love in a wood", Suftjpiel üon Söidjerle^ I, 114, 114, 114,
105.
„The lover", aJloralifc^c 2ßoc()cnfd)ritt, :^erau§gegeben üon 3t. ©tecle I, 285 f.,

285 f., 285 f., 276 f.

„Love's last Shift", ßuftfpiel üon ßibber I, 264, 264, 264, 257.
„Love triumphant", Sragöbie üon Snjben I, 94, 94, 94, 89.
2otOtti : „De Sacra poesi Hebraeorum" ; Sebeutung beljclben für alttefta*

mentarif(^e (Sii)riftcrtlärung I, 452 f.,


452 f.,
452 f.,
428 f., unb V, 38,
38, 38.
„Sucinbc", SRomnn üon griebrid) ©d)legcl VI, 442, 442, 443.
Subcn, fein ©efpräc^ mit ®oetf)e VI, 518 f., 518 f., 519 f. ((5.).

^tttv 0. fiubwig III, 304, 300, 295 ^^iftorifer.


SubttJt.g XIV., feine (Sröfee unb fein »erfall II, 3 ff., 3 ff., 3 ff.,

3 ff. I. ?l()foluti§mu§ Subwig'ä ibid. (Sie ißeftrebungcn in ben erften


3tegierung§ia{)ren — 9JZiniftcr ßolbert 5, 5, 5, 5.) SSertl^eibigcr beä
ifönigtt)umä auf tf)cofratifd)cr ©runblagc: SBoffuet in feinem „rolitique
tiree des propres paroles de la sainte ecriture" 6, 6, 6, 6 ; Sie (Se-

f(^id)täi^rcibung ebcnfaUä üon bicfer ^ilnfdjauung au§gel)enb 7, 7, 7, —


hieben bcm föntglidien "itbfolutiämuä ber ber ^ird)e ('^ascal, ^Öoffuet).
104 ategifter.

luf biejem (Srunbe bout ft^ ©iii^tung unb ^uttft out 8 1, 8 f-, 8 1, 8 t-

jDid^tung:
a) 2;ragöbic (eomctöe, SRadne) 9 fi- 9 ff-, 9 jf-, 9 ti-

b) Suftjpiel (TOoIiere) 13 t-, 13 f., 13 f., 12 f.

ifunft (fcilbciibe): 53knfart, Sebrün, ßenotre, ^üget, 5öcrnini 14 ff-,

14 lt., 14 it., 13 tj.

II. ißerJQlI, Uijatlen beffelben 17 ft., 17 ff., 17 ff-, 16 ff-

a) mxim^ ©treittg!etten 18 %, 18 ff., 18 \u 17 ff., 17 ff., 17 ff.

b) Unauägefe^te Ifriege 20 f., 20 f., 20 f., 19 f., 19 f., 19 f.

2;ob ßub»)tg§ 22, 22, 22, 21; Söiberftanb gegen bie Seftrcbungeit
Subtt)tg'§ XIV. 22, 22, 22, 22;poMlä) joloot)! föie rcligtö§ ibid.;

§erber unb ©aint--©imon über Subioig XIV. (6.) 21, 21, 21, 21.

Subtüig XV., 6f)ara!ter ber Siteratuv unter if)m II, 125 ff.,
125 ff.,

125 ff., 113 ff.;


(Sntloidelung ber franjöi'ijc^en ?lufflärung§p{)t(o|op:^ie:

3 6))0(^en: 1) ber engUid)e 2)ci§mu§ , i|r Präger SSoItaire; 2) ber 9Jta-

tcrialiämu? (®iberot) ; 3) ber SbealiämuS (IRouffeau) 128 t., 128 t., 123 t.,

116 t-; Uebelftänbe unb ®egeniä^e in ©taat unb (Setelltc^att 129 ff.,

129 ff.,
129 ff., 117 tt-; bietelben tinben il^ren ?lu§brurf in ber Siterotur

135 ff-,
135 ff-,
135 ff-,
123 ff.; ^riltf ber tranjöfitci^en ^utflörungl--
literatur 141 t-, 141 t-, 1^1 f-- 129 t.; ö- ©56el barübcr 142 t-, 142 t-,

142 t-, 130 t- (S-)-

„Suifc", Sbljüe bon SSofe V, 350, 350, 348.


^catt Söoptiftc fiuötj, domponttt 11,412, 412, 412, — ;
teine Cpern: „*?lci§
unb ©alatea" unb „^ä)xU unb ^oIt)rena" m, 204, 200, 196.
„^ic htfttge g-amo", 2Bod)entd;ritt III, 322, 318, 311.
„Suft unb 9fu^ ber f^Jtefcnbcn ^iigcnb" nun Sljriftion 2ßeitein, 180, 176, 172.
fiuftfpiel, 2)ic^tung§gQltung cf. unter 2)ic()tung.

£ut^crtfd)e§ Strt^entf|um, Äampt gegen bie engrjerjtgfeit beffclben in

S)euttc|Ianb III, 37 ff., 35 ff., 35 ff.

1) ginnjirfungen ber t^emben ^{jilotopl^te: ?Xnregungen ber Sortcfioner


38 36 ff., 36 ff.; ^öoijle unb jetne S(i)ule, bie englttct)en ^.pi;iIo^
ff.,

topfien, ©pinoätt unb ©pinDjitten 44 ff., 42 ff.,


42 ff.; 9)kt(;ia§

ßnuäen 47 t-, 45 t-, 45 t-; ©totc^ 49, 47, 47; 2au 51, 49, 49;
^t(jei§mu§ unb 2Jnbifferenti^mu§ 52 ff., 50 ff., 50 ff.

2) ^ieti§mu§, Urtprung beffelben unb ©egenffrömung in ber beginnen-


ben ^reigeifteret III, 56 ff., 54 ff., 54 ff.; ?Iu§n)üc^)e be§ ^4Jieti§mu§

61, 61, 59; ©pencr 58 ff., 56 tt-, 56 ff.; ^ürnolb 63 tt-, d ff-,

61 ff.
; Hippel 66 ff.,
64 ff.,
64 tf-

3) SSertud^e ber iiir(^enetntgung in, 73 ff.,


71 ff.,
71 ff.
53on tatljo-

litc^er Seite üu§ 74 ff.,


72 ff.,
72 ff.; ©c^tuanfen out ©eitcn ber
!:Proteftontcn 77 ff.,
75 ff.,
75 ff.; ©djeitern btefer iUnjuc^e burd; poli-
litd^e 9lüdiid;ten 79 t-, 77 t-, 77 t.; SSertu(i^e ber Einigung 3iuiid)cn

ßutf^erancrn unb ÜJetormivtcn 80, 78, 78; tro^ ©djeitern ber^

tclben ber ©eroinn bicter ^öertud^e: gegenteilige 1)ulbung 82 ff.,

80 ff, 80 ff.
3legiftcr. 105

„iJt)ciboa% Gleflie bon 5)iiIton I, 60, 60, 60, 54.


„Lying-Lover", Üuftfpiel öon ©teele («orrebe baju. 6.) I, 265, 265, 265,
258.
ütfonä, S)eift: „The InfaUibility of human judgement" I, 169, 169, 169,
161.

m.

aKflfilJ), fvanäöfif^er «Socialift, fu(f)t 9louffeou in feinen ©d^riften nod^ ju


überbieten : „De ou principes des lois" „Dialogues de
la lögislation ;

Phocion" ;
„Doutes proposees aux philosophes economistes sur
l'ordre naturel et essentiel de soci^tes" ; ßritif berjelben II, 520 jt-»

519 ff., 519 ff., 589 ff.

SKiicauIflt) über bie 33eftec^Ii^fett be§ englifd^en Parlaments I, 357 f., 357 f.,

357 f., 343 f., (g.).

über ^Solingbrofe I, 364, 364, 364, 349 (S.).


über eotDper I, 556 f., 556 f., 554 f.,
530 (S.).

über ha^ fiönigt^um Don ®otte§ (Snoben I, 55, 55, 55, 52 (S.),

unb I, 134, 134, 134, 126 (K.).


über bie literarij^en ^Betrügereien bon DJlöcp^erjon, 6f;attcrton,

Srclanb I, 553, 552, 552, 528 (6.).


über bie Unfittlic^feit am §ofe ßarl'ä IL I, 108, 108, 108, 99 (g.)
unb 110, 110, 110, 100 (g.).
—— über 58oUaire n, 178, 178, 178, 166 (S.).

über malpole I, 4, 4, 4, 4 (g.).

„9Wac=f^Icrfnoe", fatijrij^eä (Sebic^t oon SJr^ben I, 97, 97, 97, 71.


„^ic maä)t be^ OJefange-S", @ebici)t bon Sc^itter VI, 181, 181, 182 (g.).

fSHacptitt^on , SSerfaffer ber „58ruc^ftüde alter 2}tc^tung, in ben ^oc^Ianben


gejammelt unb au§ ber gälift^en ober erfii'c^en <Bpxad)e überje^t"
(„Fragments of acient poetry, coUected in the Highlands and
translated from the gaelic or erse language" 546 ff., 545 ff., 545 ff.,
521 ff.; erweifen Xäufdiungen 547 ff., 546 ff., 546 ff.,
fid) al§ literarif^e
522 ff.; Unterjuc^ung üon Xaloj 549, 548, 548, 543 (g.);
barüber
Sßirfungen ber S)id)tungen 9Jkcpf)eriDn'§ in ganj guropa, ßritit ber-
jelben 550 f., 549 f., 549 f., 525 f.

aJiacp()erjon'ä Djfian in S)eutjc^lanb IV, 132, 132, 132.


„^ic '^laäit ber 9JcHgion" („The force of Keligion or vanquish love")
t)on ^oung I, 542, 541, 541, 517.
„SJio^omct", Sragöbie öon SJoltaire II, 229, 229, 229, 217.
„a)la^omet", bramatij^eä Srud^ffücf öon ©oet^e V, 175 ff., 175 ff., 175 ff..

barauä ajta^omet'ä 53Jonolog 176, 176, 176 (g.).

„aWotiomet'a ©efflug" oon ®oet^e V, 175 f., 175 f., 175 (g.).

„The Maiden-Queen", Suftfpiel üon Sr^ben I, 113, 113, 113, 104.


106 aiegiftcr.

„®cr aKojor", epijc^eä ©ebic^t Don 6. ü. ftkift IV, 114, 114, 114.
„malet bcr ©tttcn", moralijc^e 2Boc()enjd)rift III, 324, 320, 313.
Wahvci, Betrachtung über biejelbe in fieifing'ä ßaofoon IV, 582 jlf.,

581 ff., 579 ff.; §ert)er'ä fi'unftanjc^auunß barübcr V, 55 f., 55 \.,

55 f. (6.).
2itc SOiorcrci — bilbenbe ßunft cf. unter bilbenbe fünfte.
malet mmct 272 ff., 272 ff., 271 ff. Sugen^a^re ibid.
(griebrid» ^Diüöer) V, ;

1) 21I§ 2)tc{)ter, feine ^bljüen. 1. ©ruppc: bie biblifc^en ^^Uen, 3. «.

„^ilbam'ä erfleä (Irlüoc^en unb erfte fclige 51äd)te"; 2. ©ruppe: mt)-


t^ologifcfic Sb^üen „2)er ©at^r a)iopiu§", „®er güun", „«acc^iöon
:

unb 5ölilon" 273 f., 273 f., 272 f.; 3. ©ruppe: bie öolföttjümüd)
beutfdjcn: „©4(aff^ur", „Ülufefernen", „UÜric^ eofe^eim".
SKüüer's 2x)xit fjeroorragenb, öoUät^ümlidjC ßieber 275, 274, 274 unb
338, 338, 336.
Wi Xramatifer, feine SCrauerfpiele : „9iina" unb „^einrid; IV.", öerloren
gegangen 275, 275, 274; fein „yauft" 276 ff., 275 ff., 275 ff.; in

^4^aranele mit ©oetf)e'ä gauft 278, 278, 277; feine „5tiobe" 275 f.,

275 f., 274 f. unb 278 f., 278 f., 277 f. „(Solo unb ©enooefa''
279 ff., 279 ff., 278 ff. (äußere ^üeranlaffung baju); SSer^ältniß ju
Sied'» „©enoüefa" 281, 281, 280.
2) ^lä 5Jtaler 282 ff.,
282 ff.,
281 ff. in feiner fünftlerif(!^en ßaufbüljn

fein bebeutenber ©pottnamc „Seufelsmüttcr") VI, 457,


gortgang (fein

457, 458 ©oet^e'S Urt{)eile über feine itunft 283 f., 283 f., 282 f.
;

2)er Swicfpalt awif^en Sichtung unb SOialerei wirft lä^menb auf
feine bidjtcrifdjc ©^öpfungSfraft: „5)ic (Sr^ä^lungen", „^boniö,
2)ie flügcnbe SSenu§, 5iSenu§ Urania", „2)er f)of)e 5lu§fprud) ober
6|)areg unb gatime" unbeöcutenb 285, 285, 284; antiquarif^e
©tubieu unb Äunftfd)riftfteflerci: Eingriffe gegen Eorftenä; 2ob
mUix'ä 286 f., 286 f., 285 f. ;
§cinfe über 3Jlüüer'S ^^Jerfönlic^feit
281, 280, 280 (g.).
„2)er mäht ber ©ttteu", nioralifc^e SBo^enf^rift, f)erau§gegeben öon
iüobmcr unl) «reitinger III, 324, 320, 313.

„Mamamouchi or the Citizen turned Gentleman", Suftfpiel Don


3ial)en5croft I, 120, 120, 120, 111.
3)Zoui)Ctiiüc, iüerfaffer beä: „S)er fummcnbe ßorb ober Sie el^rlic!^ gemorbe;
nen ©d^elme (the grumbling Live or knaves tui'ned lionest) 1 , 206 ff

206 206 ff., 195 ff.; Sn^altäangabe ber gabcl ((£.). 2)er 2itcl bet
ff.,

*2(u§gabe üon 1714: Sie S3ienenfabel ober bie ßafter ber ßinjelnen finb
bie 53ort(;eile bea ©anjen (the fable of the bees or privat« vices

public beuefits) 211, 211, 211, '20'.); äüirfung unb 53ebeutung ber
Schrift ibid.; ftritif berjclben 212, 212,212,201; VJianbeoiüe'ä Stcüung
ju ©f;afte§bun) 213, 213, 213, 201 f.; atobinfon'ö 33rief barüber 211,
214, 214, 203 (6.),
Gruft (ititi\topl) tt. SÖioutcuffcI IV, 4 f., 4 f., 4 f.; alä Stifter ber ©ejea.-
jdjaft ber '2llctüpl;ilcn III, 259 f., 255 f., 250 f.
atcöifter. 107

„The Man of the Mode or Sir Topling Flutter" , ßuftjpiel Don


et^erege I, 119, 119, 119, 110.
^. ^orbouiu »Zonfart, ''Kxd)itett unter t'ubwig XIV. II, 14, 14, 14, 13.
aJionfo übet bic @ottf(^ci> = ed)tt»ct3crift^cn Strcttigfcitcn III, 387, 382,
374 (£.).

„aWortannc", SRoman üon 3)larioauE II, 105, 105, 105, 94.


„matia ^tnatt% Svagöbic uon ©d;iüer VI, 295 ff., 295 ff., 296 tt-

„aKorinc", 3)iama bon ©eorg i^iöo I, 520, 519, 519, 495.

9Roriöouj, SBegrünber bc§ büracrlici^en 2)ramQ§ in xJranfrei^ II, 104 ff.,


104 ff., 104 ff., 93 ff.; unter bem Ginfluffe ber englänbev; jeinc Stit-
jd)iift: „Le Spectateur fraiK^ais"; feine (unüüüenbelen) Siomane: „Wü=

riannc" unb „Le Paysan parvenu"; ßuftjpicie: „*Le feu de l'Amour


et du Hasard", „*Le Legs", „*La Surprise de l'Amour", „*Les
fausses Confidences", „*rEpreuve"; filitif berfelben I, 105 f., 105 f.,

105 f., 94 f.

e^ftft. Scficrcc^t aKortini: „^Jt^^njült unb ©app^ira" IV, 513, 512, 510.
WlaäcoU), §i[torifer: „(Scj^i^te ber Seutjc^en k.", „Commentarii de rebus
imperii Eomano Germanici" - III, 305 \., 301 f., 295 f.; ßejffng über
i^n unb Söünau in, 307, 303, 297 (S.).
aJiafftlon, jeine H^rebigten für üiubtoig XV. unter bem 5kmen: „Petit-
Careme" II, 84, 84, 84, 73 unb IV, 14, 14, 14 (6.).

Äai-I »iaftolicr, Älopftocftaner IV, 454, 453, 451.


aJItttcvioItÖmuS II, 273 ff., 273 ff., 273 ff., 260 ff.; motcrialiftifdic %\u
fdlQUungen in ©nglanb 274, 274, 274, 261; §Qupt ber fransöfif^en
5JtateriaIiften 2)iberot, an i:^n fc^Uefeen fi(^ b'^ltembert, (Sonbillac, §oIbac^,

§elöetiu§ u. 51.; ^xitit be§ fvanjöfifctjeu 9JtateriaU§mu3 275 f.,


275 f.,

275 f., 262 f.

Xie moterioafttfdjc ©ittcnicljvc II, 386 f., 386 f., 386 f., 371 f.; ^u§--
artung berfelben burd) 2a STtettrie 388 ff., 388 ff., 388 ff., 373 ff.;
Oelüetiu§ 390 ff., 390 ff., 390 ff., 375 ff.; ©treben mä) einer tiefern
Jöegrünbung ber materialiftifc^cn ©tttenleljre burd) 6aint--2ümbert 397 ff.,

397 ff., 397 ff.,


382 ff. unb burd^ SSolnel) 399 ff., 399 ff.,
399 ff.,
384 ff.

„^ic mot^cmatifcfjcu ßirunbfötjc ber 9Joturp^i{ofiJV2)ic" oon Dtetoton


I, 24, 24, 24, 21.
2)ioupcrttu§ II, 93 ff.,
93 ff., 93 ff.,
82 ff.; feine SScrbienfte um bie einfüf)rung

ber Sleroton'fd^en ükturle^re in granfreid); feine Sd)riften barüber: „Sur


les lois de l'attraction" unb „Discours sur la figure des astres" ibid.
entf(^eibenber 6ieg ber ^leiuton'fi^en 5lnfic^t burd) bie naturlDiffenfd)afts
liefen G^pebitioncn 2a Sonbamine'ä unb Xliaupertuis' ; SRaupertuiu auf
bem ®ipfel feineä 3tu^me§; ®oIbfmit(j barüber 94, 94, 94, 83 (e.);
Folgerungen ber neuen ))l)ilofop:^ifd;en ©entart für bie retigiöfe in
feinem: „Essai de cosmologie" unb „Essai de philosophie morale";
©infen 9Jiaupertui§' Stuljm 95 f., 95 f., 95 f., 84 f.; Eingriffe «ollaire'ä;
5]laupertui5' abfüuberlic^e ©c^rift: „Sur les progres des scieuces";
Xob aJtaupertuia' 96, 96, 96, 85.
108 9te(3ilter.

„Maximes et reflexions d'un Republieain sur le Gouvernement


civil", ungebrucfte§anb)^rift von bü Sreft II, 435, 434, 434, — (ß.)-

„Maximes des Saints" öon genelon II, 30, 30, 30, 28.
„»läbt^cn au§ bcr g-rcmbc", ©ebic^t üon ©c^iüer VI, 233, 233, 234.
„SÖiämicrwürbe", ®ebic^t üon ©diiüer V, 370, 370, 368.
2)ie 9)iSr(^enbi(^tuitg itt ^eutf(^^(anb , ÖfpP^Si ^o" ^f" SiomontUcrn
VI, 445, 445, 446.
2)?ört^cnbid)tuug in ^rantttid), al§ ©egcnftrömung ßegen ben ßIoffici5tnu§;
U3cgrünber berjelben 6^arle§ ^^errault: „Contes de ma mere l'Oye"
(Histoires ou contes du temps passe"); ^eine !JlQ(!^al^mer; SßU^elm
(Srtnim über tien Ur|prung ber 9JZärc^enbid^tung II, 57 f-, 57 f., 57 f.,
— ; ßrittt unb 58ebeutung bev ÜJiärd^enbi^tung 58outerrt)ef barüber ; (ß.)
59, 59, 59, —
„Le Meehant", Suftjpiel bon ©rejl'et, b'?lrgenjon barüber (£.) II, 103,
103, 103, 92.
„SKcbeo auf bcm fiaufofug", Xrauerfpiet öon ßltnger VI, 379, 379, 380.
„2)ev mcbccintfi^c Oiobiitfon", Vornan III, 331, 327, 320.
„Meditationes philosophieae de Deo, mundo et homine" bon
2au III, 51, 49, 49.

„Meditationes philosophicae de nonnullis ad poema pertinen-


tibus" üon «üumgarten IV, 84, 84, 84 ((£.).
„Meditazioni sulla Eeonomia politica" bon ißerri II, 560, 558, 558,

521.
9}Jcctiug§, bie erftea in ©nglanb I, 371, 371, 371, 356.
&. jy. Wltkv, ?lcftl)ctifer : „^nfangSgrünbe aller jc^önen aBifjenjc^aften
IV, 85, 85, 85; unb 89 ft-, 89 ff.,
89 ff.

Sooc^im 9Kcier, feine 9tomone: „2)ie burd^Iaud^tige Dtömerin ßesbia jc."

unb „®ie 9iömerin S)elia" m, 163, 159, 155 f.

a93cittl)arb: „*53erfuc^ über ben ßfjaraüer unb bie SBerfc ber beften italicnu
j(t)en Siebter" V, 104, 104, 104 unb IV, 484, 483, 481.
^cinrirfi 9)kifter, über Siberot II, 296 f., 296 f., 296 f., 233 f. (®.).

„Melanide", 2)rama bon Stiüeüe be la g|)auliee n, 108, 108, 108, 92.


„Memnon ou la sagesse humaine", Srjä^Iung bon SJoltatre 11, 248,

248, 248, 236.


„Memoire sur la satire", bon «oltaire II, 422, 421, 421, 395.
„Memoires et aventures d'un homme de qualite", 9tonian bon
^^iveboft II, 101, 101, 101, 89.
SB. SJlcnifc : „De eo, (^uod ridiculum est in republica etc." III, 308, 304,

298; in, 304, 300, 295.


9)Zofcä 9)ZcnbcI§fof)n IV, 209 ff., 208 ff., 208 ff.Knaben-- unb 3üngling§,-
jal;re210f., 209 f., 209 f.; ©tubium ßocfc'ö unb ©^oftcjburi)'«, äßolif'S,
Seibntj', ©^jinoja'g 212, 211, 211; ©tellungna()me ju i^ncn; SBefannt--

fc^aft mit ßeffing 213 ff.,


212 ff., 212 ff. unb Uicbeutung biefer greunb--

jd^oft für il^n ibid.; raf^e ^lufeinanberfolge jeiner ©djriftcn: „^I;iIo.-

\opi)i]ä)t Oicfprädje" 214 ff., 213 ff., 213 ff. unb 212, 211, 211 (alö

I
9iegifter. 109

€ä)üUv Seibnij'); ßeineinjd^attlit!^ mit Ceffing: „?ope qI§ ^dapi)\i]\Ux"


ibid.; „^Briefe über bie gnipfinbung" (unter ?ocfe'§ unb St)ofte§6urt)'§
einflufe) 215, 214,214; 212,211,211; ftritif unb SDirtunci i>iejer deinen
tjPojop^ifdjen <S(f)riftcn 216, 215, 215; 53lenbeIö|o^n'§ Stellung in ber
^P^ilojop^ie, jcine SSerbienfte um bie ©pradje — jein „^ifjäbon" 217 ff.,

216 ff., 216 ff.

SKcnbelSfoIin'ä näc^fte StJ^ötigteit ber ?le[t]^etif jugewaubt — 58rief borüber


an Sejfing (g.) 219 ff., 218 ff., 218 ff.

a) 6igentlid^e ßunftlet;re: „58elrQd)tungen über bie Cuellen unb Sßer?


binbungen ber fd)önen fünfte unb aBiffenfdjQften". „lieber bie

^autitgrunbfätje ber frf)önen fünfte unb 5IBifien)d;aften" 220, 219, 219.


b) 5pft}d)ologifd)e Seite ber ?left()etif: „58etrQd)tungen über boa 6r-
f)Qbene unb ^foibe in bcn fc^önen SBiffenfc^often" 222, 221, 221;
„9Jr;apfobie über bie ^mpfinbungen" 223 f., 222 f., 222 f. ((Sinflufe
93urfe'§ unb §ome'§ auf i^n ibid.); ^bjdjnitte au§ ben „SJJorgen;
ftunben" 224, 223, 223.
aiüdffel^r 3ur ^^iIofoJ)f)ie — Weiap^\)\it grfte Sd^rift biefer üiiditung:
„Ibfjanblung über bie ©öibenj ber metQi)f)l:)fij(i^en älMffenfd^ufün"
(^reilfc^rift, aud^ oon ßant beljanbelt, ©egenüberftetlung beiber) 226 f.,

225 f., 225 f.; !f)ierin, wie auä) burd^ weitere Sd)rif{cn ber ttirffamfte
JBerbreiter be§ S)eismu§ in S)eutj^lQnb 227 f., 226 f., 226 f.; ferner.
„^pbon ober Ueber bie llnfterblic^feit ber ©eele". 58rief barüber an
?lbbt (ß.) 228 ff., 227 ff.,
227 ff., ^onbelt über ben »eweii ber Un--
fterblid^teit ber 6eele — ©ang ber llnterfud)ung in brei ©efpräc^en
ibid.; ßritilunb bamolige äBirfung ber Schrift 233, 232, 232.
„S)ie 5[Rorgenftunben" —
Setoeiä Dom Sofein unb ber 5|3erfönli(i)leit
©otte§ 233 ff., 232 ff., 232 ff; S)a§ «rud^ftüd be§ jweiten St;eil§
unter bem 2;itel: „Sac^e ®otte§ ober Sie gerettete 3}orjef;ung" 234,
233, 233; Sufammenfaffung ber ©runbgebonfen bc§ ^(;äbon unb ber
SKorgenftunben (6.) 235, 234, 234; äßirtung ber üKenbctöfotjn'ie^en
Sd^riften236, 236, 235; IBefc^rungöüerfuc^e oon Sabnter au§; Antwort
9)lenbcI§fo^n'ä in „©(^reiben an fioüater (6.) 237 f.,
236 f., 236 f.

9KenbeI§iol;n'§ Stellung 3um 6^viftentl;um: „^Betrachtungen über Söonnet'S


^alingenefie« 239 f., 238 f., 238 f. ; 9J{enbel5ioI;n qI§ SSert^eibigcr feine§
®lauben§, be§ Subent^umS 240 ff., 239 ff., 239 ff.; feine lleberjctjung

ber 5 58üd)er 5)lofi§ unb ber 5)}fülmen 241, 240, 240; ^Inregungen 3ur
!6efreiung ber bvüdenben 2age in ^rcufecn 242, 241,
Suben au§ it^rer

241 bur^ „Serufalem ober Ueber religiöfe Wüä)t unb Subent^um" 243 ff.,
242 ff.,
242 ff.; befunbet fid) barin al§ ©egner ber Don Seibnij ange^
ftrebten ®lauben§einigung 247 f., 246 f., 246 f.; ßant unb SJtirabeau
über biefe Schrift 249, 248, 248.
9J?enbel§foin'§ (Sefd}i(i)tli(|e «ebeutung lY, 209 f., 208 f., 208 f. unb
249 f., 248 f., 248 f.

einjelneä: gitate qu§ bem 9JienbeI§joIjn-2effing'fd^en SBriefwedjjel IV, 213.


212, 212 unb 219, 218, 218.
110 9iegiftcr.

5KenbeI§io5n ü6er leftOetif IV, 90, 90, 90 (5.).

über ßbelmann III, 299, 295, 291 ((£.)•

über Socfe, SBoIif, Seibnis IV, 178, 177, 177 (6.)-

fieifing über ^Kenbelgjo^n 214, 213, 213 (S.)-

„Les Menechmes", Suftfpiet bort üiegnorb n, 54, 54, 54, 48.


Wenq§, ^JJoIer; jetnc
JRoffocI Stellung in ber ßunftgeici^id^te unb J?riHI

IV, 440 ff-r 439 ftv 437 ff.

?ll§ ßunftfrititer: „58ctrQd^tungcn über bie 'Bä)ön'i)eit unb ben guten


©ejc^macf in bcr 3«Qlerei" 442, 441, 440 unb 444, 443, 441; „^b--

l^onblung bon ben berf^iebenen Schuten ber SRoIerei" 444, 443, 441
unb 448, 447, 445; fein (^influfe auf SBindelmannlV, 427, 426, 424.
?ll§ maUx IV, 619 ff., 618 ff., 616 ff.; feine (Semölbe ibid.; gefd^id^t»
lid)c Steöung 620, 619, 617; SSertreter ber ontififirenben 9ii(^tiing in

ber malirn VI, 466, 466, 467.


„^er SKcnfc^cnfcinb", brnmQtii(f)e§ 5rQS"^fnt "on ©d^iHer V, 388 f.,

388 f., 386 f.

„Ten 9Kenfcf)cn wie ben Toteren tft ein ^wift^ctt^nod^cn ber oberen
Jttnnfobe jn^nfti^reiben'-, ?lbl)anblung oon ®oet^e VI, 97, 97, 97.
51. 31. äJienjel über itn beutfdjen «}?otrtott'3mu§ ni, 62, 60, 60 (6.).

2JIercier : „Du th^ätre ou nouvel Essai sur Tart dramatique" 11, 407 f.,

407 f.,
407 f., 389 f.

iDkrtf rv, 417 ff., 417 ff., 413 ff., IRontanfc^riftfteller unb ßritifer: „Heber
ben ^Rongel be§ ct)ijd^en ®eifte§ in unferem lieben Sßaterlonbe" 418,
418, 414; feine ?lobeßen, (Senrebilber be§ I)Qu§Iid^en 2cbens,: „Cinbor",
„©ejc^ic^te be§ §errn C^eim", „öerr C^cim, ber jüngere", „Sine
2Qnbf)0(^jeit".
üKertf über (Soet^e V, 138 f., 138 f., 138 f. (g.), 417, 417, 413 (K.).

— über Si. bon ^Jiofer IV, 363, 363, 361.


gjlercüre, fransöfijc^e Seitfc^rift II, 423, 422, 422, 396.
„La Mere coupable", %xama bon SBeaumord^aiS II, 538, 537, 537, 507.
Watii. gjkrtan, fiupferftet^er HI, 208, 205, 201.
,,Mesliers", enc^tlopäbieartüel bon Siberot n, 333, 333, 383, 320.
We&mtt, ^Ipoftel be§ 3J]agneti§mu§, fiobater über i^n V, 327, 327,
320 (G.).

aJZcffiabc öon ßro))ftotf IV, 118 ff., 118 ff., 118 ff.

„Wctofrttif" bon V, 98, 98, 98. A^jerber

„ajJctafritif ber reinen SSernunft" bon ^omonn V, 312, 312, 310.


„9JJetantorpf)ofe ber «Pftonsen" f„35erfui bie ^etomorljfiDfe ber ißflanjen
ju erflärcn"), ^b^onbUmg bon ©oct^e VI, 98, 98, 98 unb 101, 101,
101.
„3KetapfH)ftfi^c 3InfongSgrünbe ber 9iotwrtt)iffenftf|nft" unb
„9J{etapI)t)fif ber 9iatur" bon Kant VI. 37, 37, 37.
„Wetnpl)i)fifd)e ^Infang-^grünbe ber »led^töfcfirc" bon iJont 40 ff., 40 ff.,

40 ff.

„WJettjobenbiid)" bon «ofebonj IV, 318, 317, 317.


JRegifter. 111

^ctttrit^ 3«CJjcr, ^Dinier, qI§ Sekret ®oetr;e'§ in Stolicn VI, 57, 57, 57;
flicbt mit ®oetI)e bie ^Prop^Iöcn I;erau§ VI, 208 f., 2G8 l, 269; feine
^Ib^anblung: „Ueber föegenftanbe ber bilbenbcn ßunft" VI, 269, 269, 270.
SJZe^cr'S ^Angriffe gc^cn bic 9Jotiiantifer unb ^JJojarencr in ®oelI)e"§3eitjd^rift

„ft'unft unb ^Itert^um" VI, 557 f., 557 l, 558 f.

I^atoi) 9KcJ)cr, Dromatiter: „iJuft üon ©tromberg", „©türm bon SSoj^erg"


V, 400, 400, 397.
Wt^cvatf, ®ejd)i(^t§fd^reilJer unter Sublrig XIV. II, 7, 7, 7, —
^. 2>. 9Kid)ncrǤ, 2;rjeoIog unb Cricntnlift IV, 33, 33, 33; 41, 41, 41;
feine „(Einleitung in bie gijttitdjcn ©d)viften be§ neuen 93unbe§" IV, 297,
296, 296.
aWignarb, 3JJaIer IT, 116, 116, 116, 105.
SJZignott-fiicbcr OJoet^c'a V, 230, 230, 228; ^Jlignon in „SBil^elm ÜKeiftcr'S

Se^rJQljre" VI, 129, 129, 129.


„9)itfromcgn§", Satire öon Soltairc II, 203, 203, 203, 191.
Wiücv, f^aint)unbbic()ter V, 337, 337, 335 unb 343, 343, 341; fein IRoman
„©icgtt)Qrt, eine ßlofterge|d)i(^te" V, 411 f., 411 f.,
408 f.

„Le Militaire pMlosophe" öon 5Ratgeon II, 364, 364, 364, 349 unb
366, 366, 366, 351.
WtUm I, 57 f|., 57 ff.,
57 ff., 53 ff.; a}iiIton'§ Sugenb 59 f., 59 f., 59 f.,

54 f.; feine Sugenbgebict)te „'Jlücgro", „.^l^mne ouf 6I;rifti ©eburt"


I, 60, 54, 54, 54, „StjcibaS", Plegie, „Somu§" 9Jla§fenfpiel I, 60, 60,

60, — ; unb ?lu§bru^ ber 53ürgerlriege; feine SE^eil^


9!JliIton'§ 3veife

nol^me nm ^Tampfe für bie tixä)\id)e unb ftoQtIi(^e greitjcit 6nglanb§;


gegen fird}Iid;e Uekrgriffe gerichtet finb „Q^ci S3üd)er an einen S^reunb
über bie Sleformation ber iliri^e", „Ueber 'ißrälaten? unb S3ifd;of§tI)um",
„Ueber ^ird}envegimcnt" I, 61, 61, 61, 55; ferner ju biefer Stic^tung
gepren „®a§ SSud^ über bie 6f)e", „®a§ 58ud) über bie ©rjie^ung"
n, 62, 62, 62, 56.
ol§ SSertrcter ber 3SoI!§fouberänetQt : „Ueber bie Stellung ber f^önige
unb Dbrigfeiten", bagegen bie 9tec^tfertigung§fd)rift be§ 33ifd)of§ öon
©jeter „Ikon basilike" unb 5[RiHon'§ ^ntnjort „Ikonokiastes" fluf ;

Snumaife nntttjortet üDtilton mit „Defensio pro


Eingriffe be§ ^^ranjofen
populo anglicano" unb „Defensio secimda" I, 63, 63, 63, 57.
Sßieber|)erfteIIung be§ ilönigtt)um§ in ©ngtanb, 9)iiUon'§ 33egnobigung
fd)reibt ®^o§ „Paradise lost" („S)a§ berlorene ^-Porabieö")
fein

I, 64 ff., 64 ff., 64 ff., 58 ff.; ^nljalt unb ßritif ibid. ßl^ateaubrianb unb ;

©octl)e barüber 68, 68, 68, 62; bonS)r^ben ju bemSingfpicI „Staub


ber Unfd)ulb" »erarbeitet 72, 72, 72, 64.
2)ie ijortfetjung in ,.Paradise regained" („®a§ hjiebergehJonnenc ^ara-
bie§") I, 69, 69, 69, 63; fein bramatifd)e§ (Sebid)t „Samfon ?lgo.

niftc§" I, 70, 64, 64, 64; %ot) 3Kitton'§ 71, 71, 71, 64.
5!Jttlton'§ Söiebererwedung in !5)eutfd)lanb burd) 33obmer unb ^^ra IV, 99,
99, 99; ^itton'ä (Sinflufe auf Ätopftocf IV, 117 f.,
117 f.,
117 f.

„^cr aWinbcrjäljrigc", ^offe bon g^oote I, 525, 524, 524, 500.


112 gjcgiftcr.

„9JJinuo tjon SBont^clm", Suftjpiel öon ßejfing IV, 521 ft., 520 ft-, 518 tf.

„SDJinnelteiier", Verausgabe bcrjelben öon Sied VI, 452, 452, 453.


„9)Jtnona ober btc 2Inöe(farf)fctt", ^telobrama oon ®erftenberg V, 112,
112, 112.
Wivabtttu II, 573 ff-» 571 ff., 571, — ; ^Biogroptjie unb ^araDele mit
2iet)C§ ibid.; SIßerfe: „Essai sur le Despotisme" 11, 574 ff., 572 ^.,
572 ff., — ;
„2)enff(i^ritt an bie Freimaurer" 576, 574, 574, — ;
„Avis
aux Hessois" 577, 575, 575, — ; barauf öon gegncrij(^er ©eile:
„Conseils de la raison", toorauf 2)tirabeau bur^ feine „Eeponse aux
Conseils de la raison" antwortet ibid.; jein SJer^ältniß ju Sophie,
(Sefangenjt^aft ;
„Lettres originales de Mirabeau ecrites au donjon
de Vincennes" 578, 576, 576, — , unb U, 553, 551, 551, 546 (4.);
„Essai sur les lettres de cachet et les prisons d'^tats II, 578, 576,
576, — ; ^tufentl^alt in 58erlin: „Lettre ä FredMc Guillaume II.

unb „De la monarchie prussienue sous Frederic le Grand" 579,


577, 577, —
jeine ^oIitij(^e Sienfweije am flarften niebergelegt in
;

„Adresse aux Bataves sur le Stathouderat" 581 f., 579 j. 579 f., ,

— „Suite de la denonciation de l'agiotage" 583


;
581 581 , , , — ;

S^attenjeile im Gfiarofter ^mirabeau's 584, 582, 582, ; 5mirobcau'§ —


?lbf)anblung „Uebcr 9Jbic§ SDienbclsjo^n unb bie SReform bcr Suben"
IV, 249, 248, 248 ;
jeine 3eitic^riit „l'Aui^ des liommes" II, 265, 265,
265, 252.
„Miroir des prinees ete." öon giiebrid^ II. IV, 19, 19, 10.
„9)iiöcclIoneen" öon ©toift in ©cmeinj^aft mit ^ope I, 3.30, 330, 330, 319.
„ä)iiöcellanccn", Griäuterungen 3U ben ^b^anblungen über bie Sugenb öon
©^attcsburi) I, 195, 195, 195, 185.
„Miss in her teens", ^offe öon ®arric! I, 526, 525, 525, 501.
„9JJi^ Saro Sompfou" öon Sejiing IV, 508 '^., 507 ff-, 505 jf.

„The Mistake", ßuftjpicl öon «anbrugf) I, 127, 127, 127, 118.


„«Jit^ribat, ßönig öoii ^ßontuö", Cpcr öon «Kojart VI, 488, 488, 489.
„2^ie ajtitfiulbigeu", ßultjpiel öon @oclf)e V, 116, 116, 116.
9)JoIeftf)ott über ^orfter'ä JReifebeft^rcibung VI, 355, 355, 356 (6.).
3)JoIeft^ott'ö unb 2)iberot'§ 9tnfi(^ten über S?iaen§fret^cit II, 328 f., 328 f.
328 f., 314 f. (g.) beiber ^nfi^ten über bie Xugenb 332, 332, 332, 318 ((£.).
;

„La Monadologie" öon Scibnij III, 129, 126, 124.


a)Jonobctt=Sc^re Scibni^' III, 128, 125, 123.
Sobt) aJiotttague über gielbing's G^arafter I, 480 f., 480 f., 480 f.,

457 f. m.
ÜöiontbaiÜi, ^4-^roccfe beifelben II, 172 t-, 172 f., 172 f., 160 f.

a)?onte§quieu II, 249 ff., 249 ff., 249 ff., 237 ff.; «iograp^ie - ßinflufe
Gnglonbs auf il^n ibid.; in feinen „Lettres per.sanes" 250 ff., 250 ff.,

250 ff., 237 ff. Eingriffe auf bie t)errjc^enbcn 9JJeinungcn, Sitten unb
3uftQnbe; SlMrfung bcrjelben 252, 252, 252, 250, unb II, 82, 82, 82,
71 ;
feine Slcifcn, "Jlufcntfialt in (inglanb ibid. ;
politifc^c unb gejc^icljtlidje

Stubien; feine „Considerations sur les Causes de la Grandeur des


9{efli[tev. 113

Eomaines et de leuv D^cadence" II, 253 H, 253 ff.,


253 ]]., 210 if.;

Sn^alt unb ft'vitif — 5Jionte§quieu al§ 58atcr bcr neueren ©ejdjic^ie


254, 254, 254, 252.
^uvc^ jein „Esprit des lois" 256 ff., 256 |f.,
256 ff., 243 ff. ^öegrünber
ber fonftitutioneßen Stnat§Ief;re in (Ji'infi^si^); ©cbantcngang ber Schrift
(6.) 257 ff., 244 ff.; Üktjnal {iE.), ©rimm {(£.), g-rau
257 ff., 257 ff.,

Don ^Jompnbour 260 f., 260 f., 246 f. unb ©rf)(offer über
(g.) 260 f.,

?montc§quicu 25.5, 255, 255, 242 (S.).


„Monumenti inediti" Don äBindfelinnnn IV, 431, 430, 428 unb 4.39,
4.38, 435.
„Monzambano de statu imperii Germanici" öon 'ißufciibovf III, 17,
17, 17.
@btt». SKoorc: „The gamester", 6ürgerlid}e§ ^Trouerfpiel; franjöfifd^e
unb beutfd)e ^Bearbeitung V, 520, 519, 496.
„9)JovaIifd)C »riefe" öon 2Btelanb IV, 465, 464, 462.
»Zorolifd^c Söot^eufc^rtften iit 2)cutfd^ronb III, 321 ff., 317 ff., 310 ff.,
tion ©nglanb au§ücf;cnb ibid.: „'Sie 2)i§curfe bcr ÜKaler", f;erau§-
,

gegeben Don 53übnier unb ^-öreitinger al§ eigentltdie ^-Bcgviuiber ber mo-
ralifdien 2ßoc[)enfd)riftett 322 ff., 318 ff., 311 ff.; bie nioraIifd;en SBoc^en-

fd)riften: „5)er 55ernünftige", „Sie luftige gama" in ynmburg heraus-


gegeben o^ne SBirfung ibid.; gortfetjung ber SiScurfe ber 5Jta(er burcf):
„®er ^Jialer ber Sitten" ;
„®er ^Patriot" bie bebeutenbfte moralifc^e SBocEien^

fd^rift 324, 320, 310; ©oltfc^eb'S „58ernünftige Sablerinnen" unb „Ser


33iebermann" 325 f., 321 f., 314 f.; ftet§ niadjfenbe ^at)l ber nioraIifd;cn
Sßod)cnfd)riften; ber troftlofe ©egenfatj biefer beutfd;en ju ben englifdjen
nioralifc^en SlBod;enfc^riftcn 326 f., 322 f., 315 f. ; ßeffing barübcr 327 f.,

323 f.,
316 f. (S.)- •^'•itif '^^^ beutfc^en moraIi)d;en äBod;enfd^riften 328,
324, 317.
gjiorflrift^c <föot^cnfrf)rtftett in euglnnb I, 269 ff., 269 ff.,
269 ff., 260 ff.;

9ti(!^arb Steele, S8egrünber ber erften nioraIifd;en 5löo(^enfd()rift ; nad^


feinem „6(;riftli(^en §elb" (the Christian Hero) giebt er ben „5ßlauj
berer" ierau§: „The Tatler Oon Sfaac «iderftaff, Sgquire" 271 f.,

271 f.,
271 f., 261 f. 58iderftaff, fomifd^e ^Dtagfenfigur im Slatlcr, feine

SJorrebe ibid. (6.); ^lan unb CSrfoIg bc§ datier; 5Jfitarbeiter, bcr be--

beutenbfte öon i^nen ^tbbifon 274, 274, 274, 264; burd) äußere Umftänbe
ba§ ^olitifd)e au§ bem S^atler üerbannt — rein moratifc^e Söoc^en-
fciirift ; 58ei|piele barau§ ; ^uf^ören be§ Satler 275 275 ff.,
ff. , 275 ff.,

264 ff.; an feine Stelle tritt ber „Spectator" {WaUiti be§ Spectator:
Sir Eoger Coverley, Will Honeycomb) I, 278 f., 278 f., 278 f.,
269 f.; ©ecle be§ Untcrnc{;meii§ luieber 'ilbbifon; 5Jiacautl) barüber ((£.)

279 ff., 279 ff., 279 ff. 269 ff.; Kifolg b^ä Spectotor 281 f., 281 f.,

281 f.,
271 f.; 3luft)ören beffetben 282, 282, 282, 272; bon ^bbifon
hiieber aufgenommen mit 8. 53onbe 287 f., 287 f., 287 f., 278 f. mit
bem 53anbe Don äßiniam «onb 283, 288, 288, 278; an SteHe be§
9.

(Spcctütor tritt ber Guardian, ^erouSgegefien t)on Steele, faft o|ne W\U
•Jicfliftcv ,511 -ficttucr. Q
114 atcgifter.

tüirlung mbi{on'§ I, 283 ff., 283 ff., 283 ff.,


274 ff.; bcr ©uorbion ber-

folgt ^olttifd^e S^enbenjen, »enbet fid^ gegen ©»Dift'§ 2!ort)Btatt: „The


Examinei-" 284, 284, 284, 274; naä) Sc^Iufe be§ (Suorbtan eine reine
politifd)e 3eitfd)rift: The Englishman, fortgefe^t im „Reader" unb
eine rein niorQlifd)e „The Lover", 285 ff., 285 ff., 285 ff., 276 ff.
S)ie SBieberaufna^me ber mordifd^cn SBod^enfd^riften ol^ne großen Grfolg
288, 288, 288, 279; gefd^ic^tliie 93ebeutung ber englifd^en moralifc^en
SBoienfd^riften 289, 289, 289, 279; Srofe barüber 290, 290, 290,
280 (ß.).

®ie morolifdien SBod^enfc^riften ©tcele'§ unb lbbifon'§ in i^ren ^n:


griffen gegen bie greibenfer I, 185 f., 185 f., 185 f., 204 f.
2!a§ moralifireubc 25raina in ettglanb I, 250 ff., 250 ff., 250 ff.,

244 ff. cf. QUO) S)id^iung ; ßinflujj be§ englije^en moroUfirenben 2)ramQ§
auf ©eulfd^Ionb V, 402 ff., 402 ff., 399 ff., auf granfreid^ H, 101, 101,
101, 89 unb 104 ff., 104 ff., 104 ff., 92 ff.

2)er moraltfireiibc ^Jontilicnromfln SHi^orbfon'S cf. biefen I, 461 ff.,

461 ff., 461 ff., 438 ff. ; ßinflufe beffelben auf O^ronfreid^ II, 333, 333,
333, 320; f^wad^e ^tnüänge in SDeutfd^lanb V, 415, 415, 412.
„^tc SJiorafiften", 9i^npiobie öon ©l)afte§bur)) I, 198 ff., 198 ff., 198 ff., 187 ff.

®tc SDZoroHftcn in ^eutf^lanb cf. ^Dbralpfjilojo^jliie.

„The moral Philosopher" bon ^JJJorgan I, 397 ff., 397 ff., 397 ff., 382 ff.

WoxalpfiUo^opijit ouSflc^cub öon ©ngfonb burd^ ©^oftcgfiunj l, 188 ff.,

188 ff., 183 ff., 177 ff.; 5JknbeüiIte I, 206 ff., 206 ff., 206 ff., 195 ff,;

auf ©^afteSburt) folgt bie jogenannte fd^ottijd^e «Schule burd^ §utd^efon,


gergufon k.; ©egenfa^ berfelben ju @f)afle§burt) I, 406 ff., 406 ff.,

406 ff., 391 ff.; Gin>oir!ung ber englifd^en ÜKoralp^ilofo^jl^ie ouf beutfd^e
lefttietit IV, 93, 93, 93.
'3)lotaipi}Uo\optfic in J'cutfrfilonb, 3 9tid^tungen:
1) ßampf um bie Unabl^ängigfeit ber natürlid^en ©ittenlef)re gegen bie
Ginfprüd^e ber fird^lic^en ®Iauben§lel;re: ^o!^. lug. 6berl)ürb
IV, 251 ff., 250 ff., 250 ff. unb- So^. §einr. ©d^ula IV, 253 ff.,

252 ff., 252 ff.

2) S)ie rtiffenfd^aftlid^e Darlegung ber ©ittenlel^re felbft — toorl^errfd^enb

cnglifdjer ßinflufe (fc^oltifd^e 6d)ule) 257, 256, 256: ®arUc, 6tein--

barl; franjöfifc^e ßinflüffe 258, 257, 257.


3) Unmittelbar auf bie !!ßoU§erjieI)ung Ijiniuirtenb ©aröe unb ?tnbcre
259, 2.58, 258; Seitjd^riften biefer Üiid^tung: „Mgemeine «ibliotl^cl",

„5öerlinijcf)c SRonatSfc^rift" 261 f., 260 f., 260 f.

„Moral and Political Essay" toon S)aüib §ume I, 430, 430, 430, —
unb II, — — —, , , 523.
„SWorbt^flt bcä QJrßfcn »on aBittcföbadj", Xragöbie non 3- G. ©c^legel
III, 397, 392, 385.

9)iorcütj, focialiftifc^er ©djriftfteÜcv; fein „Code de la Nature" II, 519,


518, 518, 488 unb 91, 91, 91, 80; fein eel;rgebid()t :„Naufrage des
lies flottantes ou la Easjliade de l'ile Bilpai" 519, 518, 518, 488.
SRegifter. 115

©Zotöon: „The moral philosopher" I, 397 ft., 397 ff., 397 ff., 382 ff.

„SKocgCltbcIuftiflimg" (Diversions of tlie Morning), jotirijd^e *4^offe »Ott


goote I, 524, 523, 523, 499.
„2)ic aKorflcnftuubcn" öon m. gKenbelsjofin IV, 224, 223, 223 (g.) unb
233 ff., 232 ff.,
232 ff. (g.).

„9»orflcn«08Cu", ®ebi(%t bon ©oetlje VI, 91, 91, 91.


2),SJior^of: „Unierrid^t in- bcr beutjd^en Bpxaäie unb ^oefie" unb „Poly-
histor sive de notitia rerum et auctorum commentam" III, 193,
189, 185.
Sl. 9Jl. 9)iori^, SSerfüffcr be§ 6iogra)j^i)d)en 9Jomnn§ „^nton 9Jeifer" V,
413 f., 413 f., 410 f.

SKofc^crofd^: „SBunberUd)e unb hjQi^ri^üftige ©ejc^id^te 5p^t(nnber§ Don


©itteföolb", ÜJoman III, 165, 161, 157.
^oi}. ^acoh Wo\cv, ^Begrünber be§ pofftioen ©taat§-- unb 5ßölferrecf)t§

IV, 69, 69, 69; feine SBebeutung für beutj(^e§ 9ted^t§- unb gtootSleben
70 ff., 70 ff., 70 ff.; »ec^felnbe Seben§jc^icfJQle ibid., — feine 9iücffef)r

nac^ ©tuttgort 72, 72, 72; in feinem 5öuc^ „5ßon ber teutfc^en 9iet(^-

ftänbe Sanben" nimmt er ben ßampf ber SSolfSfreil^eit gegen ben S)e§JJO;
ti§mu§ auf 73 ff., 73 ff.,
73 ff. ; erneute S3evfoIgung ; bie 93efanntmQd^ung
feines Urt^etlä be§ ^erjoga burc^ bie Stuttgarter Seitung 75, 75, 75
(g.); ®efangenf(f)aft unb le^te fiebenäjal^ve 76, 76, 76; (£eIbftbiograpt)ie

aJiofer'S 69 ff., 69 ff., 69 ff.; fein So^n Sriebr. Äarl öon 9Jlofer über
i^n 77 f.,
77 f., 77 f. (g.).

^^ricbr. Äorl öon SOlofer, ©o^n be§ 5ßorigen IV, 357 ff. , 357 ff. , 355 ff.

in feinen ))oIitifd)en ©c^riften ber ©runbfalj be§ aufgettörten S)e§po-


tt§mu§ üor^^errfc^enb ; e|)od^emQd;enbe ^Irbeit „^er §err unb ber
©jener", ©ebanfengang be§ «uc^eä (g.) 258 ff., 258 ff., 256 ff.;
^Angriffe auf ben fclaüifc^en 5Beamtenftanb in feinen „9ielic}uien" 358,
358, 356 (g.) unb „SDaniel in bcr i'öiuengrube" 359, 359, 357; Söir--

fung feiner ©d^riften, Urtt)etle ber^eitgenoffen barüber ibid.; ü. 5Jiofer'§

amtliche S^ätigfeit feinen ©c^riften entf^rec^enb ; Angriffe, iüerfolgungen,


letjte ßeben§jn^re 362 f.,
362 f., 360 f.

9JleTd'§ Eingriffe auf ö. SKofer 363, 363, 361; b. S8üIo»d gegen i^n in
feinem „3loä) ettcaS üom beutfc^en 5ktionolgeift" 390, 390, 388.

„9JJofc§ mit bem oufgcbccfteu Stitgcfit^t" Don gbelmonn III, 262, 258,
253 unb 290 f., 286 f., 284 f. (g.).

9}?0§^ctnt, ba^nbrec^enb für bie ^ir(|engefct)ict)te m, 308 ff., 304 ff., 298 ff.

unb 265, 261, 256 feine „Institutiones historiae ecclesiasticae Novi


;

Testamenti" 310, 305, 299; „Institutiones historiae ecclesiasticae


antiquioris" ;
„Institutiones historiae recentioi'is" ;
„Institutiones
historiae ecclesiasticae saeculi iDrimi majores"; „SSerfu(^ einer grünb^
lid^en unb unparteiifcf)en ^irc^en= unb ftetjergefdjic^te" ;
„5l5erfu(^ einer

t)onftänbigen unb unpavteiifd;en Äetjergeidiid^te"; „De rebus Christia-


novuni ante Constautinum Magnum commentarii" ;
„Institutionum
historiae ecclesiasticae antiquae et recentioris" ; ftritit unb ^ebeu*
IIG gicgiitcr.

lung 5DIo§^eim'§ III, 310 f.,


306 f., 300 t.; Sd)töd^ 308, 304, 298 ((E.);

311, 307, 301 {(£.) über \i)n,

„The Mourning Bride^, S^ragöbie Don Gongreoe I, 254, 254, 254, 248
uni) 117, 117, 117, 108.
Söoffdong 9(. moiaxt VI, 486 ff.,486 \l, 487 jj.; |ein früf) entwidtelteS
latent 487, 487, 487; erfte Sonaten o(§ 8 jähriger ßnabe; erfte Cper
mit beni 14. So^re: „2Ritf;ribat, ftönig üon ^ßontus"; ferner „La finta
Giardiniera", i?trd)enmufif 488, 488, 489; feit 1780 auf ber ^6l)i
feiner ilunft; feine ilirri)cn-- unb ßanimermufif; Sl)mpf;onien unb fila--
Dieiconcerle 489 ff., 489 ff., 490 ff.; ßriti! berfelben ibid.; fein eigentlirf)e5
Q5ebiet bie Cper: „Sie Gnlfü^rung au§ bem Serail ober SBelmonte unb
Konftanse" 490, 490, 491; „S)ie fpoc^jeit be§ gigaro" 491, 491, 492;
int „Xon Swo"" gtüdlic^c SJerft^nieljung ber !omifd)en unb tragifc^eii

Cper 492 f., 492 f., 493 f.; „Cosi fan tutte" 493, 493, 494; „Xie
Sauberflöte" 494, 494, 495; in „La clemenza di Tito" jum itolie--

nifc^en Stil jurüdffe^reub; 2)bjart"» unooKenbete» IRequiem 495, 495,


496.
®oetf)e über 9Kojart 496, 496, 497.
©efc^ic^tlic^e Steaung gjiojarfä 486, 486, 487.

^«ftuä Wöiev IV, 374 ff., 374 ff., 372 ff., unb IV, 168, 168, 167; «io^
grapljie ibid.; al§ politifdjcr Sc^riftftcüer: ©rünbung ber „Sßöd^entlic^en
C§nabrücfifct)m ^nteüigeuäblättcr", gwed bcrfclben 375, 375, 373 (6.);
Sufaminenftctlung ber bavin enthaltenen ^Ibfianbtungcn unter bem ge^

meinfamcn Jitel: „^atriotifdie ^^antafien". GinjclncS bat)on: „5)ie


^Ibmcicrung", „Ueber bcn lanj als 58oIf§beIuftigung" 377, 377, 375;
®oct()c über bicfe ^lbf)anblungen 378, 378, 376 (S.); Sd^ran!en 5Jiöfer'§
poIitifd)cr Sentmeife unb fein politifc^e§ Unred)t 379, 379, 377. —
„Ter fabe Öeierftanb" ftcüt ba§ politifctie ßebcn S^cutfdjlaubS in (Segen-

fat] ju bemGnglanbä 380, 380, 378; Ijicraus entfpringenbe ^orberungen


381 ff., 381 ff., 379 ff.; ^]^öfer'§ befc^ränfter greir)eit§begriff 383, 383,

381; geinb bc§ fogcnannten 5kturre^t§ 384, 384, 382; 3}ert^eibigcr


ber ßeibcigenfc^aft 3S5 f., 385 f., 383 f.; Stellungnahme jur SSolfä--
aufflärung: „Sd)rciben an ben ^errn Sßtcar in SaUüljcn, abzugeben bei
.«öcrrn Sof)aun ^acob Ülouffeau" 387, 387, 385; „lieber bie allgemeine
2ülcrani", ßritit ^]löfer'ä 388, 388, 386.
al§ ®efd)id)töfcf)reiber IV, 396 ff., 396 ff., 394 ff.; feine „C§nabrüdifd)e
föcfd)id)te", S5orrebe baju (6.) ibid.; feine ©efd)id)t»auffaffung; Heinere
^lbl)aublungen : „2>er SSorfc^lag ju einem neuen ''^lan ber beutfd^en
3uid)5gcfc^ic^te", „Xie ©efcliic^te in ©eftalt einer gpopöe" 398, 398, 396.
über ^2lbbt IV, 395, 395, 394 ((£.).

„^JJHfnriou ober *4Jl)Jtofopf|ic ber (iJrajicii" üon SLMelanb IV, 483 f.,

482 f., 480 f.

^oi], 9)J«fnuö, ^Ijeolog: „^Ibleinung ber auSgefprengteu abf^eulid)en 58cr-


leumbung k." III, 48, 46, 46; „Do libertate pliilosophandi" III, 15,
42, 42.
aicfliftcv. 117

JDiufäuS flcgcii bic UcbcrfÄ)Wen9lirf)fcilen in bcr aiomanlitcratur burc^ jcincn


„©rnnbijon bcr S^fite", „^t)l)fiognomii^e 9iciicu"; jcinc „35oIfämör(i^en

bcr :5)cutid)cn" V, 414, 414, 411.


„9)?ufc«a(mttttarf) für bnä ^o^r 1770", l)erQU§gcgcbcn Hon ©otlfr unb
58oic; tu bcn folgcnben Satiren öon 58oic allein IV, 332 ff., 332 ff.,
330 ff.; öon 5ßcbeutung bic 3al)vgänge 1773 unb 1774; V, 333, 333,
331.
„Les Muses galantes", Cper bon %% Diouffeau II, 485, 484, 484,
454 unb 494, 493, 493, 463.
„9)?»ifcum ber 3atcrt^um§ttJiffcnfrf)aft", ptjilologiic^c 3ciif(^rift, l)(xau^=

gegeben bon g. % Söolf unb Suttmann ; SöibmungSjc^reiben on ®octI;e


(e.) VI, 335 f., 335 f., 336 f.

a}htftf:
2in 2)cutjd)Ianb: 1) bi§ jur j£f)ronbcftcigung ^ricbric^'S bc§ (Srofeen
III, 195 ff.,
191 ff., 187 ff.; ^cinrid) ©if|ü^ unb bic ttQlienijdjcCpcr
ibid.; ßam^if bcr itnHcnijd)cn unb bcutjdjen 531ufff, üorläufigcr Sieg
bcr itaUcnijdjcn Cper; beutjc^e Dper in .^oniburg III, 201, 197,
191 ; 9iüd»irfung auf bic ßird)cnniufif 206 f., 202 f., 198 f. (Sc[tci--

gerter ©cgcnja^ bcr italicnijc^cn unb beutfd)cn Mu\\t III, 424 ff.,

419 ff.,
412 ff.; bQ§ mufitaliic^e 2cbcn in SDreSbcn 425 ff., 420 ff.,

413 ff.: (öaffe, ©ebaftian 58ad), §änbel 426 ff., 421 ff.,
414 ff.

2) Sm Seitalter griebtic^'S bc§ ©rofecn: ^n bcn §öfen bie itaUem)d)e


5Jluff! üort)errjc^cnb ; in bcr bcutidjen Wu\xt 2 ülid^tungcn: a) bQ§
bcutid)e Singfpicl IV, 157 f., 157 f., 156 f.; b) %i§bilbung bcr
Snftrumcntaintufff 159, 159, 158, 158; ba§ nuiiifaliid^e Xrama burc^
©lud IV, 627 f., 626 f., 624 f.; bie föcilcre 5tu§bilbung bc§ Sing--
jpicl§ 629 ff., 628 ff., 626 ff. unb bcr ^nftrumcntalmufif 632 f.,

631 f., 629 f.

3) Sm Slajfijc^en Zeitalter — bic Slajfifcr in bcr 9]lufit: g)lojart,

VI, 486 ff.,


486 ff., 487 ff.; S3eell}00en VI, 496 ff., 496 ff.,
497 ff.;

bie Ütomantifcr: ©d)ubert unb Sßcbcr 508 509 ff.


ff., 508 ff.,

Sn ©nglonb nur ba§ ©ingjpiel in bcr 33etttcr;Cpcr Don ©ol) I, 267,


267, 267, 243.
Sn granfreid^ II, 411 ff., 411 ff., 411 ff.;
— itdicniji^cr ginfluH ^ox^
ficrrjc^enb, i^ampf bcr ©ludiftcn unb bcr ''Jßicciniftcn 413, 413, 413,
— ; ba§ bürgerliche ©ingfpiel in granfrcid) 413 ff., 413 ff., 413 ff.,

2{bom Wliiücv, Surift : „* 58orlejungen über bcutjc^e aBiffenjc^aft unb Site--

rotur", „Elemente bcr ©taatSfunft" VI, 454, 454, 455.


gricbrtd^ Wüütt, bcr jogenannte 5}laler WüUev, cf. biejen V, 272 ff., 272 ff.,

271 ff.

^oJ^ttUttcS 9)tüÜcr, .^iftorifer, ©d)üler ©^löjer'ä, 6l;araftcr unb Sc^idfate


VI, 347 f., 347 f., 348 f.; jcine ed}liici5ergcid)id)tc 348, 348, 349;
ßritif berjelbcn ibid.

SJitjt^olofltc, bcutid)c al§ ^oftulat ber romantiic^en ©d^ulc für bie moberne
5)id)tung VI, 446 ff.,
446 ff., 447 ff.
118 SRegipcr.

n.

'iflttäftiättQC bcr <Btiivm- unb ^rong^jertobc VI, 373 ff., 373 ff.,
374 ff.; ^cOen bcr Ucbcrrttnbung ber Sc^wäc^cn unb ßräntlic^feit bcr
Sturiii; unb Xrangpcriobe fcitcnS ®Dct^c'§ unb Sc^illcr'§ 4 9iic^tungcn,
bic ebenfalls, »ictt)oI}l öergeblic^ noc^ ^Befreiung be§ 2Bibcrfpruc^§ biefcr
5ßeriobc lrad)tcn:

1) Xie legten gJonione ßünger'ä 374 ff., 374 ff., 375 ff.

2) Xie geniale (T^umoriftif Scan ^aul's 391 ff., 391 ff., 392 ff.

3) ^ölbcrlin 416 ff., 416 ff., 417 ff.


4) ^Infänge bcr 9loniantifcr 427 ff., 427 ff., 428 ff.
9?a(^wtrfttug bcr (yottfd)cb = S3i)bmcr'f^ctt (Streitigfettcn
IV, 94 ff., 94 ff., 94 ff. cf. Xi^tung.

„9Jac^rtrf)t Ott bo§ 5ßubUcuttt", 58orrebe ßlinger'§ ju feinen Ütcmoncn


VI, 379, 379, 380.
„9irtt^rtd^tctt öott etttcr ^aücfd^cn SSibliot^cf " , Scitf^rift bon 58aum;
garten IV, 39, 39, 39.
„9Ja(^ritf|ten »on mcrfmürbigctt SBüc^ertt", 3eiti<^iitt ^^on SBaumgorten
IV, 39, 39, 39.
„9tattinc", Zu\t)pxd üon SSoItaire II, 238, 238, 238, 226.
„^latfjan bcr aSctfc" »on Seffing IV, 540 ff., 539 ff., 537 ff.

„^ic 9tatttr", ap^oriftijc()e ^(bf)anblung öon (Soctf)e V, 225, 225, 223.


„Nature", ^tufjatj Don ^ßolioire n, 191, 191, 191, 179.
„Natural history of religion", »on X. §ume I, 429 ff., 429 ff.,

429 ff.,

„2)ic yiatüt bcr !?tttgc ober bic öoöfommcnftc aSclt", 2c^rgebid)t üon
SBirlanb IV, 465, 464, 462.
9?atttrtt)iffenf(l)aft(it^e «Irlicitcu Jorftcr'a VI, 360, 360, 361.
9Joturtt)iffettf(^oftrit^c ©tubieit ©oct^c'g VI, 97 ff., 97 ff., 97 ff.; VI, 550 f.,

550 f., 551 f.

„^ic notürlic^c 1o6)ttv'', 2:ragöbie öon föoct^e VI, 284 ff., 284 ff., 285 ff.
„Naufrage des iles flottantes ou la Basiliade de l'ile Bilpai",
Satire öon ^JloreüQ II, 519, 518, 518, 488.
SZajorcHcr, bic 5lnl)ängcr bcr cinfeitig romantifd)en 9ii(^tung in ber bilben-
bcn Äunft VI, 484 f., 484 f., 485 f. unb 473, 473, 474.
„9Jnnic", ®cbicl)t öon ed)incr VI, 241, 241, 242.
5kopoatnnifd)C Srtjulc in bcr "»hifif III, 424, 419, 412.

„3)cr ^Jtcffc n(v^ Cnfcl", Ucbcrfctjung Sc^iücr'ä VI, 321, 321, 322.
v«cro, Cper öon .C;»änbcl 111, 205, 202, 198.
„'Jicr 9Jcnbcgci|tcrtc SBöljmc" öon Älu(}hnann III, 57, 55, 55.

Ühnbct Httb feine (^ntti« III, 368, 363, 356 unb 370 f., 365 f., 358 f.;

376,371,-364; ^Hngriffc gegen föottjcf)cb burd) „ba§ ©^loroffcnlanb" unb


„bcr aücrtoftbarftc 3d)alj" ibid.
JUuc ^ciitfi^c SlUgcmcinc SBiiliotrief" IV, 199, 198, 198; 204, 203, 203.
Sicoiftcr. 119

„®ic neue 2(rrta", Drama tion Ä'tinger V, 256, 25G, 255.


„yicnt ^poiofiie bc§ @ofratc§" ooit (Sbcr^orb IV, 251, 250, 250.
„9ZcHC SBetjtrögc jum SBergnügcn bc§ Scrftonbcä unb 9®t^c§" (33rcmet
aBeiträge) III, 390 f., 385 f., 378 f.

„9?cttc S3t6notl)ef bcr frf|öitcn 2StffeM)t^oft unb fiüuftc", i^erau§gcgebcn


öon gcÜE aöetfee IV, 193, 192, 192.
„9?cuc ^Jjpot^efc über bic (Süongcnfteit oI0 61o§ menf^adje 0cidji(^t^=
ft^reificr" öon Scjftng IV, 607 ff., 606 ff., 604 ff.
„9?cuc Stcbcr in 3?ic(obic« gefegt tjon ß. SBreitfoVf" öon ÖDct(;e V, 116,
116, 116.
„^cr neue 9J2cno,^a ober ^efc^tt^te bcS cum6autfd^en ^.^rtit^cn !I!anbi"
öoit Safob 2cii3 V, 241, 241, 240.
„$icr itcue ^auftoS'S ©ebtdjt öon föoet^e VI, 236, 236, 237.
„9Icue SBeifut^e, bic ftirt^cu^iftorie ber crfteii ^'afjrljnnbertc ittc^r ouf=
auflärcit" öon ©etnlcr IV, 293 f., 292 f., 292 f. (6.).

„9?cucr 9l6vt^ öom iJofter ber 3ß»öcrei" Don 5lI;omafiu§ IV, 116, 113,
112.
„yicücv £cf)r6egtiff ber Jöetticgung unb IHu^e" öon ßant IV, 273, 272,
272.
„2)tc ttcucftcn Dffcnfiarungen (SotttS in Briefen unb Grjä^Iungcn" oon
58at)rbt IV, 301, 300, 300.
„Le Neveu de Rameau" öon ©iberot II, 337 f., 338, 338, 323 f.;
Uekrfe^ung.
(Soet^e'ä

SßclOton I, 20 ff., 20 ff., 20 ff., 17 ff. unb II, 273, 273, 273, 260; 58to--
grap^ie 22 ff., 22 ff., 22 ff., 19 ff.; feine ©raöitationsle^re, "ilnftofe baju
23 f., 23 f., 23 f., 20 f.; fein gro^eä Sßer!: „S)ie matl)ematifd)en (Srunb--
fä^e ber ^taturp^itofop^ie" (PhUosopliiae naturalis principia mathe-
matica) 24 ff., 24 ff., 24 ff., 22 ff.; gefd)ic^tlicf)e Sebeutung beä aöerfe§
ibid.; ?lpelt barüber 26, 26, 26, 23, (6.); ^atte^'S ©infü^rung ber
erften ^u§gabc 27 f., 27 f., 27 f., 25 f. (K.).

„Newtoniasmo per le Donne" öon 'JUgarotti II, 557, 555, 555,


519.
^. 9(. 5Re^ring, ^Uc^iteft III, 210 f., 207 f., 203 f.

„'9liä)t metfv aB fec^§ ©i^üffcln", Suftfpiel öon (SroBmann V. 406, 406,


403.
„*2)er ni^t fabel^oftc dentour" (Centaur not fabulous), ©atire öon
<9oung I, 543, 542, 542, 517.
S«tcoIoi IV, 185 ff., 184 ff., 184 ff. unb 181, 180, 180: SBiograp^ie; crfte

Schrift eine 5ßertt)eibigung ^Jtilton'ä IV, 186, 185, 185; „SBriefe über
bcn i^igen gufttt"^ ^fi^ fc^önen aBiffenfc£)aftcn in 2)eutfd)ianb" ; barin
ßritif gegen ©ottfc^eb unb bie Sc^nseiser, tf^cilireife ouf 2effing'§ ?lnrc-'

gung I)in 187 f., 186 f., 186 f. ; (Jinflu^ Söincfclmann'ä auf if^n.

5ticoIai'§ SSebeutung in ber ©rünbung eigener Sfüfcfiriften: „33orläufigc


üla(^ric^t einer 58ibUotI)e! für bie 2iebt)aber ber fci)öncn 2Bilfcnid)aftcn",
jpäter unter bem Slitel: „^iblioti)ef ber fc^önen äßiffenfdjaften unb ber
120 Dlegifter.

freien ftünfte" 189, 188, 188; ^auptmitarbeiter ^)lofe§ 93ZenbeI§jo^n


3iele bcr gfitic^rift: l)auptiä^Iic(} gortenttoicfclung bc§ ©romag 190 fj-,

189 %, 189 ff.; gc^t on gfclij aöeifee unter beni Xitel: „^euc SBiblio--

tljel K." über 192, 191, 191.


Ü^icolai'ä neue 3citjd}rift: „Briefe, bie neueftc ßiteratur bctreffcnb", 5Ber-

anlaffung ju berfclben 193 f., 192 f., 192 f.; ^auptmitarbciter Scffing;
SBirfung ber 3eit)d)rift 195 f., 195 f., 194 f.; mä) 2effing'§ 9lücltritt
anbere 2)iitarbeiter unb beränberte Senbcnj 196 f., 195 f., 195 f.

9licolai'§h)irf)Qmfte3eitfd)rift: „^ßgemeincbeutfc^e^Bibliot^et" 197 ff., 197 ff.,


196 ff.; 8d;ictjnle berfclben 198, 197, 197; Mitarbeiter 199, 198, 198; erfte

golge bi§ 1792 Don gefc^ic^tlic^cr SBic^tigfeit 199 ff., 198 ff.; Schloff er
barübcr 200, 199, 199 ((!.); üon 1792—1801 bie 3citfd)rift in anbcrcn
JT^änben 204, 203, 203. — (Selbftänbig tritt ^licoloi auf im fatirifd^en
Dtoman: „ßebcn unb Meinungen be§ §errn SebolbuS ^ottjanfer" 205 f.,
204 f., 204 f., unb V, 409, 409, 406, 406; ^icolai's GinfluB unb Sinten
beffelbcn 207 f., 206 f., 206 f.; ^licolai über i?ant VI, 30, 30, 30 (6.).
9JicoIot)iu§ über ben ^'Unminotenorben IV, 349, 349, 347 ((£.).

92icbuf)r über 2)iberot II, 300, 300, 300, 287 (ß.).


al§ ^iftorifcr VI, 350, 350, 351.

„9?«)^ etttiaä nom 9Zotionof§gcift", Eingriff auf gr. ^. t>. Wo']n burc^
^ofratl) miow IV, 390, 390, 388.
„9Jtobe", S)rama üon Maler Müüer V, 278, 278, 277.
unb ^iffSbüdjrcin" bon 3t. 3. «eder IV, 332, 332, 332.
„'^iottf-

„Nouveaux essais sur rentendement huinaiii" bon Seibnij III,


125 f., 122 f., 120 f.; 129, 126, 124; unb I, 155, 155, 155, 148.
„La nouvelle Heloise", ütoman öon Ütouffcau 11, 486 ff., 485 ff., 485 ff.,
455 ff.

„Nouvelles de la republique des lettres" bon 33al)le II, 46, 46, 46,
— ; unb I, — — —
, , , 36.
„Nouvelles de la republique des lettres", QfiM^i^ift üon Sernarb
II, 51, 51, 51, — ; unb I, — — — , , , 36.
9fouoli'i, riomantifcr VI, 433
unb 449,449,450; ber natur--
ff., 438 ff., 439 ff.

pl)ilofopljifd)en 9lid)tung bie 9lac^t", „®ie Sc^r?


ongcljörig: „^^mnen an
linge 3U ©aiö"; fein9tomon: „§cinric^ bon Dfterbingen" (unbollcnbet)
ftritit biefcr 2)id)tunG 439, 439, 440; feine Geifllid)en ßieber 449, 449,
450: „'3Die 6l)riftcnt)eit ober (Europa" 454, 454, 455.
„92uPerncn", 3bJ)üe bon Maler MüKer V, 274, 274, 273.

o.

Cbcrncttcr: „Institutione.s juris ecclesiastici" IV, 310, 310, 309.


„Obcron", Cjjer bon IBeber VI, 510, 510, 511.
„Dbcrou'-, GpoS bon aiiieUmb IV, 487, 4S6, 484.
aicoiytcr. 121

„Observations on man, his frame, his duty and his expeetations"


Don 2). J^artlcl) I, 422, 422, 422, 396.
„Dctdötö", 9ioman Don f?cr,',og 'Union Ulrid) III, 158 f., 154 f., 150 f.

„Dbc on btc ;Vrctf)cit" Don 33oItoirc II, 214, 214, 214, 202 (6.)-
„Dbc on bic Ijcittflc ßöcUie" uoit S5vt)bcn l, 97, 97, 97, 71.
Oben movftotf'ä onä feiner erftcn (f^Jt^c IV, 125 f., 125 f., 125 f.:
„*Dbc Qit bic 5Braut", „*3)n§ 9{oiciibnub", *'^\)x ©d^Iummer; Uri^cite
Sßobmcr'S uitb 2c|fino'§ über bicjc Oben IV, 126, 126, 12G. 5iu§ bor
jtüeiten (Spoä)e: „*ßaiier r^cinvid)" IV, 130, 130, 130; „*eponbQ",
„*2:^ui§fon" 132, 132, 132; „*2)cr 58oc^", „*2)ie gürften", „*®cr
^ügcl uub bcr §ain" 136, 186, 136; „*5rßingoIf" (früf)er: „?tn meine
grcunbe") 137, 187, 137. ?ht§ ber brüten epodie: „*S)er ßrieger"
141, 141, 141; „*^apeftinimun3", „*®ic üaä)e unb bie ^ad^tigaü"
147, 147, 147.
„Dbctt nod^ ^oroj", Uon Gileim IV, 135, 135, 135.
„ObIjffenS", Gpißvamm Don ©djiHer VI, 180, 181, 181.
„Oedipe", 5j;ragöbie Oon Sßoltaire II, 147, 147, 147, 135, unb II, 229, 229,
229, 217.
„Debi^it§", Slragöbie Don ®rl)ben unb ßee I, 94, 94, 94, 89, unb I, 100,
100, 100, 91.
2)tc Dcfonontiften in ^-ronlreitl) II, 262 \l, 262 %, 262 ff-, 249 ff., unb
11,136,136,136,124; OucSnal) unb jeine Sd)ule 263 ff., 263 ff., 263 ff.,

250 ff.; ^ritif biefcr 9tidjtung ibid.; 33Ianqut barüber 266, 266, 266,
253 (6.).

Oclonomiften : ©ournat), SJtcrrcier be la 9liüiere, ©üpont be %emour§,


2etro§nc, jlürgot;3eitji^nften biefer Üiidjtung: „Journal d'Agriculture",
Eph^m^rides du Citoyen", „Ami des hommes" II, 264 f., 264 f.,
264 f., 251 f.
Defcr IV, 443, 442, 440 unb 621, 620, 618; fein dinflufe auf SöincEcI-
mann 417, 416, 414.
„Oeuvres philosophiques" öon Sa 5Jtettrie II, 388, 388, 888, 374.
„The old Bachelor", ßuflfpiel Don ßongrebe I, 117, 117, 117, 108.
„DUo^vfltribo be§ burditrieöcuen O^nd^Smiuibi", ^offe üon ©trant^f^
III, 188, 182, 178.
„On Original Composition" (Originahuerfe) I, 543, 542, 542, 517 bon
•goung.
„On the Grounds of Critieism in Tragedy", Sßorrebe 5U 1)r^ben'§
©Ijafefpeare-'Söeartieitung bon S;tDiIu§ unb ßrefftba I, 92, 92, 92, 88.

O^cr:
Sn S)eutf d)Ianb: 1) 58i§ jur X^ronbefteigung Sriebrid)'§ IL — (Sinflu^

ber itatienifd)en Dper, ^einrid) ©djütj berfu(^t auf biefer ©runölage


eine beutfd)e Oper ju fd)affcn III, 196 f., 192 f., 188 f.; balbige gnt:^
artung ber Cper, oornef)mUd) an ben §öfen; cinjelne Dpern: ,,2)a§

einige treuer ber SSeftalinneu'-", „®ie triumpljirenbe Iateinifd)e 5Jton5

ardjie" ; Ginbringen ber C^Jer in bürgerlid)e Greife — bie Cper in


122 ategifter.

§omburg, erj'te ^(ntänge, Cpernftoffe unb ;Xt(^ter 201 ff., 198 jiv
194 SBenbung jum SSefjeren burc^ Sd^ü^ unb jeine ^aci^folgcr,
ff.;

öor Mein ßeijcr; ^änbel in JQamburg; feine Cpern: „^llnitra" unb


„^ero"; nochmaliger Sieg bcr italienijc^en Dpet III, 203 ffv 200 ff.,
196 tt- 2)ic 2)re§bencr Cper; 9(nfang§ aud) bie itaUenij^e bor«
fierrfd^cnb, burrf) ."^ttiie mit ©rfolg bctämpft HI, 425 f}., 420 ff-/

413 ff.

2) 3m 3fitalter gn^^rit^'^ H- ^n bcn §öfen noc^ immer bie itaUenijdje


Cpet Oor^errfc^enb — bie beutjc^e Operette (cf. ©ingipicl) IV, 157 f.,

157 f., 156 f.; bie »eitere ^ortbitDung berjclben IV, 629 ff., 628 ff.,

626 ff.; ©lud al§ ©djöpfer ber Cpcr t)oI)en ©til§ 627 ff., 626 ff.,

624 ff.

3) !Sa§ tlaffifd^e Seitalter: bie Cpcrn 9]toäart'§ VI, 488 ff., 488 ff.,

489 ff.; 58ect^oüen'§ „Sibclio" VI, 506, 506, 507; bie 3lomantif in
ber Cper burc^ W. o. Sßeber VI, 510, 510, 511.
Sn gnglanb: „Beggar's Opera" (Singfpiel) I, 267, 267, 267, 243.
Sn iJtQnfTeic^: ^talienifd^e ^errf^aft in ber Cper; SBegrünbung ber
franjöfifc^en Cper burd) Sutlt), IRameau; Umgeftaltung ber franjöfi;
f^en Cper; — Operette II, 411 ff., 411 ff., 411 ff.,

CpttmiSmugbei ^oUaht II, 192, 192, 192, 180.
„The Orange Intelligeneer", englifc^e QcilunSr Cvgan für Sßil^elm
öon Cranten I, 144, 144, 144, 186.
Oratorien cf. Wu\xl
„Orcodoxia Orthodoxorum" öon Xippel III, 68, 66, 66.
Drbettgbünbnific in r>cntftf|Ittnb IV, 334, 334, 334; 355, 355, 353: 2)ic
Slluminaten 335 f., 335 f., 335 f.; bie beutfc^e Union ober Orben ber
3»üeiunbätt3on3ig 354 f., 354 f.,
3.52 f.

^tv^og Hon DrleonS; 9tegentfcl)Qft bcffelben II, 66 ff., 66 ff., 66 ff., 55 ff.

„Oronofo", Slragöbie oon SoutI)erne I, 254, 254, 254, 247.


„The Orphan", Sragöbie öon Ctwa^ I, 102 f., 102 f., 102 f.,
93 f.

„L'orphelin de la Chine", SEragöbie üon Sßoltaire H, 229, 229, 229,


217.
„DSnabrürftft^c @efd)i(^te" üon % ^Jlöfer IV, 396, 396, 394.
„Osservazioni sulla Tortura" oon SScrri II, 559, 557, 557, 551.
„Dfftfln" cf. „Sruc^ftüde alter Xi^tung ic." öon 93lacpf)erfon I, 546 ff.,

545 ff., 545 ff., 521 ff.; Offian in Xeutf(i)lonb IV, 132, 132, 132.
Dttoat) ft^rie^t ftt^ nnOcbingt ber frnnjöfift^cn Xrngtf an I, 101 ff.,

101 ff., 101 ff., 92 ff.; feine Xragöbien: „mcibiabc§", „Xon 6arlo§";
feine bcrüfjmteften „The Orphan" unb „Venice preserved" 102 ff.,

102 ff., 102 ff., 93 ff.; ßritit berfelbcn ibid.

Döerbcrf, 5]laler VI, 482, 482, 483 unb 484, 484, 485.
megiftcr. 123

Wlatio 5ßoflOno: „Saggj politici" II, 5G2, 560, 560, 524.


„^aläopffton unb ^eoUtpt", aüegorifc^c§ Sefti^iel boit ®oet{)e VI, 284,
284, 285.
„^ßnlingencftc" öon Sonnet II, 437, 436, 436, —
^ttUffot: „Les PhUosophes", Suftjpicl gegen bie enc^flopäbiften II, 138,
138, 138, 126.
„^amclo ober bie Bc(oJ)ntc J^ugcnb", ^Romon öon 9lt(^arbjon I, 468 f.,

468 t., 468 t., 445 t.; tür bie 58üf)ne bearbeitet üon^iiücüe be la (£^auitee
II, 108, 108, 108, 97.
„Pandaemonium germanicum" üon Senj V, 238, 238, 237 unb 245,
245, 244.
„^onboto", S)rama üon ®oett)e VI, 288 t., 288 t., 289 t-

„Panegyric to His sacred Majesty", 5?rönung§jube{giu^ an ßart II-

bon 1)rQben I, 84, 84, 84, 68.


„Pantheistikon" üon SEoInnb I, 179 tt., 179 tt., 179 tfv 171 tf- ""^ 176,
176, 176, 168.
„Papismus Protestantium vapulans" bon Xiip^el III, 68, 66, 66.

„^arttbet" öon Sejting IV, 607, 606, 604 (d.).

„Paradise lost" öon Wtiton I, 63 tt., 63 tt., 63 tt-, 57 tt-


„Paradise regained" öon 9)liIton I, 69 t-, 69 t., 69 t., 63 t-
„Paradoxe sur le Comedien" öon SDiberot II, 346, 346, 346, 332 (6.).
„Parallele des Regnes de Claude et de Neron" öon ®iberot
II, 333, 333, 333, 320.
„Parallele des Aneiens et des Modernes" öon 6f)aiie§ ^crrautt
II, 55, 55, 55, —
„^avi§ unb ^clcuo", 6tngt)3iel öon 5)aöib ©c^trmer III, 198, 194, 190.
„2)cr «l5orrtfit% ßutttpiet, Ueberte^ung öon €>ä)iUn VI, 321, 321, 322.
„«Parifer Umriffc", öon Sortter VI, 368, 368, 369.
^ortomcnt§rcformctt in ©uglanb l, 371 t-, 371 t., 371 t-, 356 t; fcr-
anlafet burc^ bie 2ßilfe§'td)en ©treitigfeiten 368 tt-, 368 tt-, 368 tt., 353 tt-;

terner burc^ bie „SuniuSbrtete" unb burc^ 33ur!e angeregt I, 373 tt-,

373 tt-, 373 tt-, 358 tt- cf- ou^ SSertattung in (^nglanb.
«ßorrocel, 931aler II, 116, 116, 116, 105.
^oScoI olä ©egner bcr ratiottaliftif^en ötic^tung in ^vantveiifi II, 9,
9, 9, 9.

„®ic ^offion", Oratorium öon §änbel III, 206, 203, 199.

iotcrct, ^Jlaler II, 118, 118, 118, 107.


Stjffot bc ^atot: „Voyages et Aventures de Jacques Masse", „Lettres
choisies" II, 52, 52, 52, 46.
„Patriareha or the natural power of Kings" öon gitmcr I, 48 tt-,
48 tt-, 48 tt-; bie ©egent^ritt: „Patriareha nou Monarcha" 52, 52,
52, 45; au^ 2ocfe gegen gilmer'§ ©(i^ritt I, 162, 161, 161, 153.
124 Slcgifter.

„2)cr "^attiot", morolijdje aBodjcii|^ritt III, 321, 317, 310 uiib 324 l,
320 f., 313 f.

„^otnottft^cä 3trrf|tu", l)exau^eQeUn toon B. g. bon Mojcr IV, 77 f.,

77 f., 77 f. ((S.).

„^fltrtotift^e ^^oiitoftcii", ©cjornrnttitcl bcr fleincn ^bl^anblungen Su[tu§


5]Jöicv'§ IV, 377, 377, 375.
„^dtcr SBrclj% Satire Hon ®oct(;e V, 171, 171, 171.
„Paul et Virginie" tion ^cviiavbin be <Bi. ^ierrc II, 526, 525, 525, 495.
„Le paysan parvenu", Stomait üon ^JkriüauE II, 105, 105, 105, 99.
*18cflniijfd^öfcr III, 188, 184, 180.
„Pensees diverses sur les eometes" öon 58al)Ie II, 45, 45, 45, 43.
„Pensees philosophiques" üoii ^Diberot II, 305 ff., 306 ff., 306 ff.,

293 ff.; 326, 326, 326, 313, unb 329, 329, 329, 316.
„Pensees sur radministration publique" boit 5ßoUaire II, 217 f.,

217 f., 217 f., 205 (g.); 219, 219, 219, 207 (6.).
„Pensees sur Pascal" boa SSoUairc II, 192, 192, 192, 180 (6.).
„Pensero", Sugenbgebid^t SKüton'g I, 60, 60, 60, 54.
©omuel ^eptf§, gitate ou§ feinem Sagebuci^ I, 108, 108, 108, 98 ((£.) nnb
III, 111, 111, 101 f. (©.).

Xffoma^ ^evctf ftttnmctt bic oftcnnrifd^cn unb frfiotttfd^cu SBoaobcii


unter bcm 2;itcf: „The rellquies of ancient English poetvy", Süir-
fung berfelben, auct) auf ^Diacpfjerfon unb (J(;attevton ; ?Ra(!^h)irfung in

©eulfd^Ionb I, 454 f., 454 f.,


454 f., 430 f.

„Le pere de famille", S)roma bon S)iberot II, 335, 335, 335, 321.
„*4JerC8rt«c ^idh", Vornan bon ©ntoüct I, 496, 496, 496, 473.
(it}avic§ ^evauU 5ßcgvünbcr bcr fvanäöfifc^en SD^ärcJ^enliteratur
, „Contes :

de ma mere l'Oye" (Histoire ou coutes du temps pass6) II, 57, 57,


57, — ; in feinem „Parallele des Anciens et Modernes" ol§ 5üt;rer
im ^ampf gegen ben 6laffici§mu§ II, 55, 55, 55, —
„Le Persifleur", SBcrjuc^ ju einer 3fitf(^iift öon Stouffeou unb 2)ibevot
II, 495, 494, 494, 463.
„^eröoittc ober bte SÜÖüufc^e" bon 2BieIanb IV, 487, 486, 484.
^<e)nmi§mu§ bei »ortoire II, 193, 193, 193, 181.
^eftaro^^i; feine ))f;i(ant^ropifct)en 93eflrebungcn , angeregt burd^ ?RouffcQU
IV, 331, 331, 331, unb 462, 461, 461, 430;II, fein 58oIf§bu(!^ „ßien--
Ijarb unb ©crirub" IV, 331 f., 331 f., 331 f.
„Petit-Careme", i^anjelveben 93ioffiIIon'§ II, 84, 84, 84, 73 (ß.).
„Petit-Papiers", (Srjäfilungcn fjöuSlid^en 2eben§ bon S)iberot II, 339,
339, 339, 325.
6. 5R. *)gfoff III, 82, 80, 80 84, 82, 82 feine Dissertiones Anti-Baylianae III,
;
;

137 f., 134 f., 132 f. (g.) unb „^Ktabcniijdjc ^cben über ben ^ntiuurf ber
Tlieologiae antideisticaf otc", bagegcn (Svnefti III, 266, 262, 257 (ß.).

:^off. (ycb. «ßfeit nlä^ramatifer IV, 514, 513, 511.


„*450nbon ober über bic llufterblitf)teit ber Seele" bon 9]JcnbeI§fof)n iv,
228 ff., 227 ff., 227 ff. unb 217, 216, 216, barübcr SfjomaS ^bbt ibid. (G.).
aieflifter. 125

„«ßpbrft" dUdnt'S, überfetjt bon ©c^ißer VI, 328, 328, 329.


^tiUmtvop'm , (^räie^ungSanftalt Don 58aJebo»u gegrünbet IV, 318, 317,
317; Qttbere in biejer Ditc^tung gcgrünbetc ^n[tallen 321, 320, 320.

^^iloloflic in '-Ccutfdjionb.
1) 58i§ jum ÜiegteruugSnnlrilt griebric^'§ II.; Befreiung ber ^^^O'^ologie

ton bell Sc()ranfen ber Si^eologic burcf) G5e§net unb jeine ©d)iile
III, 312 jf., 308 ft., 302; neben (SeSner beu l'eil)}iger % g. (Ef)vift

III, 315 ff., 311 ff., 305 ff.


2) 3nt {(afiijdjen 3eitaUer; neue SSal^nbrcc^er in ber 5p^iloIogie:
6^r. ®ottI. §etjnc, unb äßinrfednann'ä an=
merjr ber Seit ßeffing'ä
get)örenb VT, 337 ff., 337 ff., 338 ff. unb ü- ^- äOolf, ber Slre6en§--
genoffe ©oeifje'ä unb Sd;if(er'§ VI, 339 ff., 339 ff., 340 ff.
„^^irofopf) für bie a93ert" bon (Sngel IV, 2G0, 259, 259.
„Philosophiae moralis institutio" (.s^anbbud^ ber ©ittente^re öon
.§utrf)ejon) I, 407, 407, 4U7, 392; 409, 409, 409, 394.
„Philosophiae naturalis principia mathematica" üon 5ieh)ton
I, 24 ff., 24 ff., 24 ff.,
22 ff.

„Philosophiae Wolffianae consensus cum theologia" Don ßanj


III, 263, 259, 254.
„Le Philosophe Ignorant" Don SJoItaire II, 187, 187, 187, 175 (6:.);

199, 199, 199, 187 (S.); 207, 207, 207, 197 (6.); 211, 211, 211,
199 (6.).

„Les Philosophes", Suftfpiet üon ^ßaltffot II, 138, 138, 138, 126.
„Le Philosophe sans le savoir", £)ürgerlid}e§ Sraina öon ©ebaine
II, 409, 409, 409, 391.
„A philosophieal Inquiry into the origin of our Ideas of the
Sublime and the Beautiful" öon (5b. 58urfe I, 440 ff., 440 ff.,

440 ff., 416 ff.

^^ilofo^^ic, aögenteine Ueberfid)t.


I. Sn ®eutjd)lanb; ©iniuirtung ber fremben ^|iIofopi^ie ju Anfang
be§ 18. Sal)r^unbert§ lU, 37 ff., 35 ff., 35 ff.

S)a§ 9iaturredjt ^ufenborf'ä III, 89 ff., 86 ff.,


84 ff. unb 3;^omafiu§'
III, 95 ff., 92 ff.,
90 ff.

5ßt)ilofopf)ie fieibnii' III, 120 ff., 117 ff., 115 ff.

S)er SRationali§mu§, SGolff unb feine Schule III, 221 ff., 217 ff.,
212 ff.

S)er 2)ei§mu§ in Seutfc^Ianb IV, 33 ff., 33 ff., 33 ff.

Sie ^opuIart)|iIofot)^ie IV, 177 ff., 177 ff., 176 ff.


Sie 5JJoraIpf)ilofo}3f)ie IV, 250 ff., 250 ff., 249 ff.

S)ic ilant'idje ^f)iIofop^ie IV, 263 ff., 263 ff.,


262 ff.
unb VI, 3 ff.,

3 ff., 3 ff.

Sie fogcnannten ©efü^ISp^ilofop^en V, 308 ff., 308 ff., 307 ff.


131 ff., 131 ff., 131
©djiller'S ©teffung in ber 5)3^ilofop{;ie VI, ff.

II. Sn ßnglanb:
2)er S)ei§muä in engUinb I, 29 ff.,
29 ff., 29 ff., 29 ff.
unb 168 ff.,

168 ff., 168 ff.,


160 ff.
12G 9ießiper.

Sodfe unb bie erfo^rungipl^ilojotj^ie I, 147 ff-, 147 ']]., 147 ft-, 140 %,
jeine tiiotcrialiflii^en ^ortbilbncr I, 422 ff., 422 ff.,
422 ff., 396 ff.
Sie 9JioraH)^ilofopI)ic I, 188 ff., 188 ff., 188 ff., 177 ff.; 405 ff.,

405 ff., 405 ff., 391 ff. unb 411 ff., 411 ff., 411 ff., 404 ff.
Sie Dloturreügton Xinbal'ö, 5}torgan'§, a^ubb'§ I, 392 ff., 392 ff.,

392 ff., 377 ff.


m. Sn granfrei^:
«oltaire olö iß^ilojop^ II, 178 ff., 178 ff., 178 ff.,
166 ff.

9Jionteöquicu"ä Stellung in ber ^^ilofop^te II, 249 ff., 249 ff.,

249 ff., 237 ff.

©iberot dl
n, 303 ff., 303 ff., 303 ff., 290 ff.
5|}^ilofop^
430 ff., 429 ff., 429 ff., 404 ff.
SRoufjeau al§ 5ßf)iIofopI) II,
Sie enc^üopäbie unb bie enc^üopäbiften II, 276 ff., 276 ff., 276 ff.,
263 ff. S'^Iembert 347 ff., 347 ff., 347 ff. 332 ff.
: 3iobinct unb ;

^olbaä) II, 353 ff., 353 ff., 353 ff., 339 ff.; Süffon II, 367 ff.,

367 ff., 367 ff., 353 ff.; (Sonbiflac unb feine 6c^ule 371 ff., 371 ff.,

371 ff., 358 ff.

Ser 93]ateriali§mu§ II, 273 ff. , 273 ff. , 273 ff. , 260 ff. ; bie mate-
riQÜftijc^e ©ittenlel)re 386 ff., 386 ff., 386 ff., 371 ff.

„Phüosophie de Newton" üon Süoltaire II, 192, 192, 192, 180.


^^üofo^j^ifd^e 9tuffä^e ^erufalem§, herausgegeben öon ßejfing nebft SSor?
rebe beffelben (6.) IV, 598, 597, 595.
„^^ttofop^tft^e Betrachtungen über ^^eologte unb 9ic(tgton über=
I)ttupt 2C." t)on 5of). §. ©c^u(3 IV, 253, 252, 252.
„«ß^ilofop^ift^e ©efpräi^e" oon 3Jtenbel§fo^n IV, 212, 211, 211; 214 f.,

213 f., 213 f.

„*^Jfjilofop^ifi^c 9){ut^ma^ungen über bie ©eft^tt^te ber SRenfc^fiett"


öon Siaaf Sfelin IV, 402 f., 401 f., 399 f.

„^^ilofop^tfc^e unb patriotifc^e S^röume cincS 9)Zenf(^enfreunbe§" oon


Sjaat Sjelin IV, 370, 370, 368.
«ß^itofpp^ifti^e etattt§rc(^t§rc^rer unter Submig XV. II, 135 f., 135 f.,

135 f., 123 f.

*)?^irofopf)if(^e Stubien Bd^iüev'^ VI, 152 ff., 152 ff., 154 ff.
*4Jf)üofi)pI)irenbe @ebirf)tc St^iller'S, 1. ®ruppe fic^ an Den Sbeenfreiä
ber ^ib^anblung über 'Jliimutfj unb Sßürbe anfc^liefjenb VI, 176 ff.,
176 ff.,
177 ff.
; 2. ©ruppe an bie äft(;etijc^en ^Briefe anle^ncnb VI, 182 ff.,

182 ff., 183 ff.

^^{(oftrot'g Scbcn beS 9tpoüontu§ Pon 2:i)ano, übcrfe^t öon'^lount I, 41,


41, 41, 33.
„W^iotaä" bromatiidK, «Scene Don fieifing IV, 518 f., 517 f., 515 f.

„*|jii)ftognomtf(^e JHeifen" Don 93iujäu§ V, 414, 414, 411.


ii»)fiof roten II, 39, 39, 39, 37 unb 264 ff., 264 ff., 264 ff., 251 ff.

(cf. auc^ Cefonomiften).


„Physiocratie ou Constitution naturelle du Gouvernement etc."
üon Cueönul) II, 263, 263, 263, 250.
Siegifter. 127.

„Pia desideria" Don €\)tnn III, 58, 5G, 5G.


ißiccint, itQrienijcf)er ßornponift; jcin Äampf mit ®lucf in Sronfreic^ II, 413,
413, 413, —
„2)tc^iccoti)mtMt", bonSd^iaer cf. biejen VI, 252 f., 252 f., 253 f.
(5c^nuf))icl

2)ic ^)tctiftifrf)Ctt ®rf)ttiörmcr in ^cutft^lanb V, 324 ff., 324 ff.,


322 ff.; ber eEaltirtefte unter i^nen ßatoater 325 ff., 325 ff., 323 ff.;
Sung (3ung--©tiatng) 328 ff., 328 ff., 326 ff. {£Iüubiu§ 329, 329, 327 ;

5ürftin ©oai^in 330, 330, 328.


^icti§niu§, bie ^Begrünber befiell)en <Bpenet III, 55 ff., 53 ff., 53 ff.;
3lrnoIb 63 ff., 61 ff., 61 ff.; S)tppel 66 ff., 64 ff., 64 ff.; ber 5ßieti§mu§
in ber ©türm- unb 2)rong))eriobe V, 325, 325, 323.
^ßigaöe, 58iIb{)ouer II, 417, 417, 417, 390.
„The Piain Dealer", ßuftfpiel üon aBt)ci)erIe9 I, 117 f., 117 f., 117 f.,

105 f.

„Plaisir", gncl)f(opäbieartitet SDiberot'ä II, 329, 329, 329, 316 (g.).

^laitrf: „Ueber bie unb äöiebcröeieinigung ber getrennten


^^rcnnung d^rift-
lid^en §auptt)artf)eien" lU, 84, 83, 83 ((S.).

^Ittfttf, SBefen berfelben VI, 469 f., 469 f., 470 f.

*)Stttftif, fritifc^e Unterführung über biefelbe in 8effing'§ Sao!oon IV, 582,


581, 579.
„^Ittftt!", ^Ibtjanblung bon §erber V, 54, 54, 54; 57 ff., 57 ff., 57 ff. (6.).
»-|5tflftif cf. unter : SBilbenbe J?unft.

„*^Sftm))to§fo ber l^o^e 6Jeift, ^cut ©enic; eine ^anbfd^rift au§ ber
3cit ßtttp^jerboöinfl^S unb Dr. SKortiu ßut^er'g", ©atire üon Jünger
V, 264, 264, 263.
„Le Poeme sur le desastre de Lisbonne" boit 5ßoItatre II, 194,
194, 194, 182 unb 237, 237, 237, 225.
„5}Joctifrf|e§ ©enbfd^reiiien an Streng" bon S)roüinger III, 350, 346, 339,

„2)er ißotaV, ÜJJärc^en bon Siecf VI, 441, 441, 442.


^oUti{ (allgemeine Ucberfid^t), inSJeutfd^lanb; 5JiangeI an })olitif(^em ©inn
bei ben beutfd^en 5ßPofo})I)en ber 3lufflärung IV, 356, 356, 354; bie
wenigen politifc^en ©ci^riftfteffer gehören ber 9li(t)tung be§ aufgeflärten
S)e§püti§mu§ an: gr. ß. 357 ff., 357 ff., 355 ff.; DJJangel on
b. 5Jiojer

5ßoIiti!crn in 5ßreufeen 364 f.,


364
362 f.; ^jolitifd^e 58eftrebungen in
f.,

Defterreid^ 366, 366, 364; bon ©onnenfclö 369 f., 369 ff., 367 f.; nur
ättiei ©d)riftfteßer in ©eutfd^Ianb aufeer^alb ber ©trömung bc§ auf-
geflärten S)eäpoti§mu§ : Sjaof ^\din 370 ff., 370 ff., 368 ff., ^uftuä
3Jlöfer 374 ff., 374 ff., 372 ff.; mangeInbeS ®efiif)I für bie Sbee einer
beutfe^en 9tei(i)§ein^ett 389 f., 389 f., 387 f.
Sn ©nglonb cf. auä) Sonftitutionali§mu§ unb 3Jerfüf)ung§fäm|)fe in (änglanb,

fottiie bie t)oIitif(i)en ©diriften ?0llilton'§, Socte'S, gilmer'ä, §obbe§', ©tbnet)'^.


5ßolitifc^e Siämp\i unter ©eorg II. unb III. I, 348 ff., 348 ff., 348 ff.,

338 ff.; 58oIingbrofe'§ poV\ii]^e ©c!)riften I, 357 ff., 357 ff., 357 ff.,

342 ff.; bie SuniuSbriefe 365 ff., 365 ff., 365 ff., 351 ff.; ^Burfe 377 ff.,

377 ff., 377 ff.,


362 ff.
128 aiegifter.

3n ijrnnfreic^: 2)te 3lnföitge bcr CpJ)ofitlon§Iiteratur II, 24 ff., 24 ff.,

24 ff., 23 ff. ; bie erften (^iuroirfungen (lngIonb§ II, 83 ff., 83 ff., 83 ff„
72 ff.; ?[66e be (Saint--*^3ierre 85 ff., 85 ff., 85 ff., 74 ff.; S'^itrgenfon
87 ff., 87 ff., 87 ff., 76 ff.; ißoltaire oI§ «ßolilifer II, 213 ff., 213 ff.,

213 ff., 201 ff.; 5)^ontciquieu 255 ff., 255 ff., 255 ff., 242 ff.; S)iberot
n(§ 5j3olitifer II, 333, 333, 333, 320; tRouffeau aU iolititer n, 449 ff.,

449 ff., 449 ff., 418 ff.; bie fociafiftijdjen ?Infänge II, 517 ff., 517 ff.,

517 ff., 487 ff.;^5]^irQ6eQu II, 569 ff., 569 ff., 569 ff., 550; 6iel)e§
583 ff., 583 ff., 583 ff.,

Sn Stollen II, 556 ff., 550 ff., 556 ff, 520 ff.
5n Spanien n, 564 ff, 564 ff., 564 ff., 527 ff.
„Politique tiree des propres paroles de la samte ecriture" bon
«ojfuct II, 6, 6, 6, 6.

„*i?oIitifi^c »riefe" tjon Uj IV, 110, 110, 110.


„5}?oIittftf)c Jynitnit^t^lTebtgtcn ttJö^rcnb ^cutft^fonbä 3)krtcvtt)oc^c''
üon 3eon ^quI VI, 414, 414, 415 (g.).

„^cr poHttftfjc 5rcimÖHrcrfel)rcr ic." uon So^. 9?iemet III, 175, 172, 168.
„Ter pontifd)c ur.b luftige ^nffagicr :c." oon i^o^. Stiemer ibid.
„'Scr pofitifrf)e ÜJäfd^cr", Vornan oon (ii). Sßeife III, 173, 170, 166.
*^5o(ittf(f)e 3tcüung (yoet^e''5 VI, 513 ff., 513 ff., 514 ff.

„2)te ^otisei", bramatifc^er entiuurf (5d)itler'§ VI, 302, 302, 303; 311,
311, 312.
„Polyhistor sive de notitia rerum et auetorum commentarii"
Don "DJIor^of III, 193, 189, 185.
„Pompeji ^erfufonum", ©tbic^t bon ©c^iüer VI, 234, 234, 235.
uiib

i^ope I, 239 ff., 239 ff., 239 ff., 232 ff. 53iogtap|ie unb g^ronologte feiner;

2Betfe 24.3, 24.3, 24.3, 236; ^opc"§ fd^önfte Sichtung: „2)er Cocfenraub"
(Eape of the Lock) 244, 244, 244, 237; feine £e^rgebid;te : „'-BevfiKi^

über bie iiritit", „U>evfu(^ über ben 5Dlenf(^en", firitif biefcr Sßerfudjc

245 f., 245 f., 245 f., 288 f.; ßeffing barüber 246, 246, 246, 239;
^ope'§ „^unciabe" (Sieb öon ben 2)ummtöpfen); SSeranloffung baju
©freit mit 2mi^ X^cobalb 247 f., 247 f., 247 f., 240 f.; i^ritif ber
Sunciabe ibid.; ^ope'§ ^omerüberfeljung ; Gtfolg berfelben 248 f.,

248 f., 248 f., 242 f.; firiti! ber 5)id)tungen ^:ßope"§ 239 ff., 239 ff.,

239 ff.,
232 ff.; 249, 249, 249, 242; ^t)xon über \i)n ibid. ((£.); ^aä)-
folger ^ope'§: 5j3rior unb &aX); beutfc^e Ueberje^ungen I, — — — , ,

243; S^von über 5ßope 249, 249, 249, 242 (6.); Sc^foffer über ^ope
I, 242, 242, 242, 235 (ß.); ^ope'§ „Sßolb üon Söinbfoi", ©cbic^t

I, 243, 243, 243, 236 unb 536, 535, 535, 511; feine ÜJliöceHaneen, in

(Semcinfc^oft mit Sftift I, 330, 330, 330, 319.


über ben franjöfift^en Ginflufe in ßnglonb I, 79, 79, 79, — (S.).

„^opc, ein SDJctapfjtjfifcr" , ^b^anblung Don ßeffing unb 2Kenbe{§fo(jn


IV, 214, 213, 213 unb I, 246, 246, 246, 239.
*4?opufarpl)tfofop()ic tu T'cutfdjfaub IV, 177 ff., 176 ff., 176 ff.; i^errfd^oft
b'ev franjöfifc^cn '3luffIärungcp[)iIoiopI)ie in bcr öorncljuicn äöelt ibid.,
3icoillcr. 120

ber ßei6ni3--äßolfi'jcf)en ^4Jf;iIojot)]^ie unb ber cnglij^en fjreibenfer uiiicr


ben ®ele{)rten unb bem flcbilbcten 58ürnerll^iim ; letjtere§ Strägcr ber
5)3opulorpl)i(ojop^ie, g^orottcr bevlelkn 179 f., 178 f., 178 f.; gel^id^t--

lid^e 58ebeutung ; i{)r nQd){)aUtncr (Sinflufe üuJ bQ§ unmittelbar hjerfj


tJ^ätige üebcn : ifornpf gencn ^faüentl^um unb (SlaubenSfotjung 181 ft-/

180 jf., 180 jl-; moralifirenbe 5a3enbung ber ^opularp^üojop^ie 183,


182, 182; ©cgenliberfteHung ber cnglifc^en unb franjöpidien ^tufflärung
3Ur beutticn 184, 183, 183.
2)tc »^Joffc in eiifllanb, gcpflfgt ^on ©amuel 'Sook I, 524 f., 523 f., 523 f.,

499 f. unb (Sarricl I, 526, 525, 525, 501.


„Le Pour et le Contre", ^(ngriff gegen bie ßirdje Don 5üo(taiie II, 180,
ISO, 180, 168.
„Le Pour et le Contre", Seitfc^vitt üon ^^ireüoft II, 100, 100, 100, 89.
„^rafttfc^c ^^Uofopf)ic" uon ^.ÖQ|eboto IV, 317, 316, 316.
9){att^ÖM§ 5}Jrötoriu§: „Tuba pacis ad universas dissidentes Eccle-
sias etc." (3SerJud)c jur ßirdjeiieinigung) III, 77, 75, 75.

„^rcctofa", Cper üon "B. Don ai»eber YI, 510, 510, 511.
*-|5vetgaufflrt6cn ber Stfnbcmic 311 '^iion von 1745 über bic ©^ri^tuörtcr
©aIomoni§: „^hme unb 9teid)e begegnen etnanber ac.", oon ißauüe;
norgueS belanbelt; ^reigoufgabe tiom Sal)ve 1753: „Qu'elle est rorighie
de l'in^galite parmi les liommes etc.", öou Siouffeau bearbeitet, ®egen:
iiberftettung beiber II, 450 ff-, 449 if., 449 ff., 418 ff.; 5ßrei§aufgn6e
üom 3af)re 1749: „Si le r^tablissemeHt des Sciences et des Arts a
contribuö ä öpurer les moeurs", bearbeitet bon Siouffeau II, 450,
449, 449, 419.
„Le Prejuge ä la mode", bürgerli(i(|e§ S)roma Don rituelle be la 6f;oufiee

II, 108, 108, 108, 97.


SDic treffe itt (Snglaiib, DöHige grei^eit beijetben burrf) ben ©ieg be§ ßon-
ftitutionali§mu§ I, 137, 137, 137, 129; maä)i unb ©influfe berfelben;
bie n)id)tigften 3eitungen im Einfang: „London Gazette", „The Orange
Intelligencer" ,
„The Daily Coiirant" K. 143 f., 143 f., 143 f.,
135 f.; bic ^refje n)ät)renb ber 2BiIfe§'f^en Streitigteiten — bie „Eve-
ning Post" I, 371 f., 371 f., 371 f., 357 f.

2)a§ ^rcu§if(^e £anbrci^t, Schöpfung griebric^'g II. IV, 32, 32, 32.
tJJrcöoft, ©ittenmuter ber fran3Öfiid)cn bornefjmen ®efeüf(f)aft; ^öiograp^ie
feine englijrf)en Itebcrfeljungen; Verausgabe ber 3«itfd)viften „Le Pour :

et le Contre", „Journal ötranger"; feine Dionione: „Memoires et


Aventures d'un homme de qualit^", „Le Doyen de Killerine",
„Histoire de Mr. Clöveland, fils naturel de Cromwell" ber betüt)ni; ;

tefte „Histoire du Chevalier des Grieux et de Manon Lascaut">


beutfc^e Ueberje^ungen unb 93earbeitungen; ßritif ^reüoft'g II, 100 ff.,
100 ff., 100 ff., 89 ff.
^ricftlct), materialiftifd^cr fjortbilbner ber ßei^re Sodfe'S: „Disquisitiona
relating to Matter and Spirit" ,
„The Doctrine of philosophical
necessity illustrated" I, 424, 424, 424, — , unb II, — — — , , , 541.
9t c g i ft e r j u .'p c 1 1 iic r.
9
130 Üiegifter.

„Primae lineae isagoges in eruditionem Tmiversalem" oon


OJesncr III, 314, 310, 304.
„Primum Programma Halense de instituendis lectionlbus
publicis et privatis", Programm bon S^omofiuS III, 107, 104, 102.
„Principes de Litterature" bon 53alteuj II, 269, 269, 269, 256, unb
IV, 90, 90, 90.
„Principes de la Politique des Souverains" t)on S)iberot II, 333,
333, 333, 319.
r,^xm Strtfjur", e})o§ bon SBIadmore I, 122, 122, 122, 113.
3erbino" VI, 433, 433, 434, iatinjc^e Sichtung üon
„*^riit,5 Sietf.

Tlattftw ^viox; icin £ef)rgebic^t „*?llma unb ©alomo" I, : — — — , , , 243.


„Prodromus quinquenii admirabilis" , ptetiftijd^e Sci^rift Don ßul^l=
mann III, 57, 55, 55.

„Profession de Foi du Vicaire Savoyard" II, 462, 461, 461,


430, öon Dioujfcau.
„Profession de Foi des Theistes" Uon SSoItiüre II, 197, 197, 197,
185 (e.).

„^I^roject bc§ Corporis Juris Friderieiani ete." ((Jntmurf 5U einem


allgemeinen Sanbrec^t) IV, 31, 31, 31.
„Projet d'une dime royale" bon Souban II, 35 ft., 35 ff., 35 ff., 33 ff.
„Projet de paix universelle" unb
„Projet pour rendre les dxxes et les paires utiles" bon St.;5j}ierve
II, 86, 86, 86, 75.
„La Promenade d'un Seeptique" bon S)iberot II, 311, 305, 305, 291.
„^romet^cug*" ; bramatift^eg gragment bon ®'oet:^e V, 179 ff., 179 ff.,
179 ff. (6.).

„'|5roinet^cu§, S^cufoHott unb bic JRcccnfeittctt", Sorce oon §. 2. Süagner


V, 268, 268, 267.
„i^rolcgomena" bon iTant VI, 10, 10, 10.
„Prolegomena ad Homerum" bon ^. 91. 2öoIf VI, 343, 343, 344.
„Prolog 5U Sßo^rbt'^ ncucftcn Offenbarungen", fotirifc^e 2)id)lung bon
®Oitf)C V, 171, 171, 171.
5^roIog sn ©oetlje'g JBeorbeitung be§ SBottoire'fti^cn Wlalfomct, bon
(Bä)iUn VI, 277, 277, 278 (S.).

*)?rorog 3U a^aHcnftctn bon et^ißcr VI, 2G1, 261, 262 (g.).

„Proemium, Söeltfcele Gin§ unb 31J(cö ?c.", ßelirgebid;! bon ©oetlje


VI, 549, 549, 550.
„^tc 5ßrop»)(äen" , fiunftjeitji^rift, i^erouägegeben bon ©oell^e unb ^einiid)
mex)cr VI, 268 f., 268 f., 269 f.

„The provoked husband", Suftfpiel bon iBanbvug^, beenbigt bon Sibbcr


I, 127 f., 127 f., 127 f.,
118 f.

„^rojrtmnS unb fii)mptba", Dtomon bon ®vimmel§fjaufen III, 167, 163, 159.
^rul? über bie 5)Jomnnttfer {{£.) VI, 455. 455, 456.
„*^Jrüfung bcr ÜScrnünfftigen ®cbanfcn bcg ^errn .^ofrot^ Söolffcn"
bou Xaniel etvöl;ler III, 238, 234, 229.
SRcgifter. 131

$f afmana.'jar , 'itdcntcurcr jur Seit bcr Sfobinjonaben I, 305 f., 305 f.,

305 f., 291 f.

„Pseudodoxia epidemica or Inquiries into vulgär and common


errors" (Uiilerjud^unflen Jc.) »ort 2:^omo§ S3ron)ne I, 16, IG, 16, —
Public Advertiser, englij^e Scitjd^rift, brudtt bie ^untuS-'^ricfe I, 373,
373, 373, 358.
„La Pueelle d'Orleans", jattriid)e§ e^JoS oon SBoUaiie II, 238 ff-, 238 jt-,

238 ff., 226 ff.

SttmucI ^ufcitborf, «iogroptjte III, 85 ff., 83 ff., 83 ff.; ß^ronologie feiner


Süerfe: „Elementorum jurispi-udentiae universalis libri duo" 85,
85, 83; „Severini de Monzambano etc." 86, 84, — ;
„De jure
Naturae et gentium libri octo", „De officio hominis et civis juxta
legem naturalem libri duo"; gcfd^id^tlidK ÜBcrfc 8G, 84, 84.
Ql§ ^oUtifd}er ©d)viftftcrier: fein „^Jbnaanibano" 86 f., 84 f., unb —
17, 17, 17; Twitit.
al§ ^iftorifcr: 88, 85, — ;
feine „Einleitung ju ber §iftorie ber üor-

neljmftcn Steidje unb Staaten jc." ,


„föefd)ic^te be§ großen Äurfürften
Srtebric^ Sßil^clm jc." III, 303, 299, 294; (Sefd)id)te (Ed)h3eben§, unb
©efd)td)te ßönig ßarl'ä X., (Suftaü III, 80, 84, 84.

am bcbcutcnbften burd) bie t^örbcvung bc§ ^aturred)t§; feine SSor^

ganger III, 89, 86, 85. Sn ^ufenborf'§ Seljre 90 f.,


87 f., 85 f. prägt
fid) ber fd)arfe ©egcnfatj 5n3ifd)en freiem, Vernunftgemäßem ©cnfen unb
gebunbcnem Dffcnbarung§glautien au§ fein „Specimen Controversia- ;

rum" etc. 91, 88, 86 unb 92, 90, 88 (6.); Eingriffe auf ^ufenborf;

feine Entgegnungen in ber „Eris Scandica" gefammelt 91, 88, 86;


feine erften ©egner bie fc^tt)ebtfd;en 3^T)coIogen: ©(^»arj unb 93edmann
91 f.,
88 f.,
86 f.; in ®e;itfd}lanb ed)eräer, (Sefcntu§ 91, 89, 87; tiefer

eingreifcnbe Streitigfeiten mit 33cltt)ciut unb ^Ubcrti III, 92 f., 89 f.,

88 f.; Sieg ^ufenborf'ä 93, 91, 89.


gjZttb. bc *^Jut)ficur, 58erI)äItniB berfctben ju Siberot II, 292, 292, 292, 279.
^l)ra, Urheber unb 9Bortfü{)rer ber §allefd}en 2)i(^tcrf^ule ;
feine Streit?

fd)rift: „6rföei§, 'ba% bie ©ottfd)ebiantfd)e Secte ben (S>e\ä)mad öerberbe";


515Qra'§ eigentHd)e§ Sßefen ausgeprägt in: „®cr Xempel ber 5)ic^tfunft"

Ginflufj 53liIton'§ nuf ^l)ra IV, 99 f., 99 f.,


99 f.,
— ; SSerWerfung be§
SieimS; ^ijra'ä tucitere bid)tertfd;e ^länc 101, 101, 101.

Qu'elle est l'origine de l'inegalite parmi les hommes et si eile


est autorisee par la loi naturelle, ^reiSaufgabe ber ?ttabemie
üon 2)iiDn au§ bem '^ai)xe 1753, bearbeitet bon ^touffeau II, 450 ff.,
449 ff., 449 ff., 418 ff.
Duc§iiat) franjDfifd}cr Cctonomift
,
feine SBcrfe: „Tableau öconomique",
;

„Essai sur l'Administration des Terres", „Pbysiocratie ou Consti-


9*
132 Sicgijter.

tution naturelle du Gouvernement le plus avantageux au Genre


liumain"; ßriiif berjclben 11, 2G3 ]., 263 f., 263 f., 250 f.; jeine
eä^üUx 264 t-, 264 f., 264 f., 251 f.
„Qu'est ce que le tiers etat", ^jolitifc^e ©^rift ©ie^c§' 11, 588 f.,

588 f., 588 t-,


m.

dlaitnet, ©alirifer, 5Uin Rret§ ber S3remer Beiträge gc^örenb III, 403 ff.,

398 ff., 391 ff.; feine ^Ibfinnblung Dom »TO^vou^ ber Satire (6.),
404, 399, 392; 5lrilif ataOenei'ö ; ®od()e über i^n (6.), 405 f., 400 f.,

393 f.

„^ic JKa^c", Slrauerfpiel üon ^oung I, 543, 542, 542, 517.


fiouiö JRocinc n, 56, 56, 56, 48.

^. ^ff. diamtan, franjöfife^er ßontponift ,


ftcf)t nod) auf ben ©d^ultcrn
2utl^'§ II, 413, 413, 413, —
dtamltt aU mop^toäiancv IV, 452 f.,
451 f.,
449 f. ; ilritif »tamler'i ibid.
„Rapports du Physique et du Moral de rhomme" ton ßüboni»
II, 378, 378, 378, 368.
„Ratio praeleetionum "Wolffianorum in Mathesi et philosophia
universal!" Don &)x. SBoIff III, 224, 220, 215.

2)cr SHrttionoliSmuö, Sorbringen bcffelben in 2)eutfd)lanb III, 221 ff., 217 ff.,

212 ff., bur^ unb feine ©c^ule 222 ff., 218 ff., 213 ff., burcf)
aBolff
ebelmonn III, 276 ff., 272 ff., 267 ff. S)cr giationaliämus im geit-
altcr gricbric^'§ II. IV, 35 ff., 35 ff., 35 ff.; brci (Sruppcn beffelbcn:
a) 2)er {irc^li(^.'tf)eolD9ifd)e IV, 38 ff., 38 ff., 38 ff. unb 286 ff.,

286 ff., 285 ff.

b) %ie cigentUdKit aiationaliften IV, 41 ff., 41 ff., 41 ff.

c) S)ie ^In'^ängcr ber unbebingten SSerneinung aller Offenbarung


48 ff., 48 ff., 48 ff.

9I(ittonflIt§mH§, tfieologifc^er in S)eutf(i)lQnb IV, 286 ff., 285 ff. ff., 285
a) SSorfämpfer be§ protefianlifd^en Siationaliömua 3. ©• ©emicr 287 ff.,
286 ff., 286 ff.; ft\ g. »a^rbt 299 ff., 298 ff., 298 ff.
b) S)er aufgeflärte ^atf;ülici§mu§ IV, 307 ff., 306 ff., 306 ff. 1. aJirf)-- :

tung ge^t auf Umgeftaltung ber .^ierard^ie 308 ff., 307 ff., 307 ff.
2. gjid^tung: bogmatifdje «etocgung 312 ff., 311 ff., 311 ff.

GbniarJ) S)i'aticn§croft, al§ ^^ragifer eine Umarbeitung öon Sfjafefpeare'a


„Stituö %ibronicu§" I, 119, 119, 119, 111; feine Üuftfpiele bc5eid)ncn
ben i)öd)ften ®rab in ber SSertoilberung be§ englifd)cn üuftfpiel§:
„Mamamouchi or the Citizen turned Gentleman" (^Bürger al§ 6beU
mann) „The careless Lovers"
;
(55ic forglof en iiicbenben) „The wrangling ;

Lovors or the invisible Mistress" (Xie f)abcvnben Öicbf)ober ober: bic


unfid)tbarc 9?raut); „Scaraniouchi" „The English Lawyer" C^ev eng- ;

lifc^e 9{edjt§gelct)rte) „The London cuckolds" (S)ie2onboner ^otjnveit);


;

I
aicoiftcr. 133

„Dame Dobson ov the cuiining woman" (Xia§ jc^faue Sßeib); „The


Canterbury a bargain broken" (Der ©oft au§ ßaiitcr^
guests oi-

bur^ ober: bcr unterbrochene ^anbel); „The Anatomist or the sham


doctor" I, 120, 120, 120, 111.
2Ib6e Oiotjnot Dcfliuut 1747 ^ucrft bic „Sttcrarifdjc Gorrcfponbcitj"
II, 424, 423, 423, 397; mit 1753 tritt ®rimm ein; 9{aQnal'§ „Histoire
philosophique du commerce des deux Indes" II, 523, 522,522,491.
„2)tc Stäubet", 2)rama öou ©ctiillcr V, 357 \\., 357 it., 855 ff-

„The Reader", 2ßod)cnf^rift , fjerauSgegebcn üon ©tcele, gortfctjung be§


Englishman I, 286, 286, 286, 277.
„The Recniiting offieer", ßuftfpiel t)ongarqur)ttr I, 125, 125, 125, 116.
„9Jcbc über bte SOItjt^otogtc" bon gricbrid) ©(i)lcGcI VI, 447, 447, 448.
„JHebeit über bte SJcIiflion" »on ©c^leiermadjer VI, 449, 449, 450.
„^er rcblidie 9Jiaim am ^ofc ober: bic Söegebcn^citen bc§ (iJrttfen

JRitiero" oon S- ^. öon ßocn IV, 79 ff., 79 ff., 79 ff.

„Reflexions critiques sur la Poesie et sur la Peinture" Don


3)übo§ II, 268, 268, 268, 255, unb III, 383, 378, 371.
„Reflexions sur la Cause generale des Vents" Don b'^llembcrt II,
348, 348, 348, 334.
„Reflexions sur le livre de l'Esprit" Don 'Siberot II, 315, 315, 315,
302 (g.) unb 327, 327, 327, 314 (g.); 331, 331, 331, 317 (S.).

2)ie SReßentfc^oft be§ ^crsogä öon £)rIcon§ (1715—1723)


unb bo§ 9)li«iftertUOT be§ ßarbtttalä g-teurtj II, 66 ff.,
66 ff.,
66 ff., 55 ff.; be§ §er3og§ )3erfönUd)er gt)araftcr — Scben on
feinem §ofe — feine ßreaturen (®uboi§, ßmo, bie Chavaliers d'industrie,
bie 9lou6§) II, 66 ff., 66 ff., 66 ff., 55 ff.

®ie ©ittenberföilberung be§ ^lbel§ unter ber 9tcgcntfct)aft 63 ff., 68 ff.,


68 ff., 57 ff. ba§ S^agebuc^ (Journal historique et anecdotique) be§
;

möocaten SSorbicr barübcr 69, 69, 69, 58 (ß.).


®ie üolf§tI)ümüd)en ^cftrebungcn nad) Scfferung geljcn junöc^ft öom S!^rone
felbft au§, foh)ot)l in ber SSerfaffung, al§ in ber SSertoaltung 72 f., 72 f.,

72 f., 61 f. ; furje ®auer btcfcr Steuerungen 74 f., 74 f., 74 f., 63 f.

(Srftarfung unb 2:f)Qtigfeit be§ 58urgertf)um§ felbft — SBilbung unb QnU


widelung be§ Tievs-Etat 75, 75, 75, 64. S)er 93auernftanb (ber öierte
©tanb) biefer Seit; b'lrgenfon barüber 77, 77, 77, 66 (S.)
2Bie auf focialem ©ebiet, fo analoge 3uftänbe auf religio fem unb fir(^-

lic^em ©cbiet; 3 (Sruppen ju untcrfd)eiben 78 ff., 78 ff., 78 ff., 67 ff.:

1) bie borneI)me blafirte äöclt ibid.; 2) bie fivrf)U(!^en ^artciungcn 79,


79, 79, 68; 3) bie ^^ilofop^cn, Dor Altern 5BoUaire unb 5]loute§quieu
80 f., 80 f., 80 f., 69 f.
müdblid auf biefe Uebergang§ct)od)e 82, 82, 82, 71.
„The Rehearsal", iparoöiftifc^e Ä'omöbie üon ©eorge 5ßinier§, ^erjog toon
Sudingl)am I, 89 f., 89 f., 89 f., 84 f.

IRctmarug; a3iograpf)ie IV, 48, 48, 48; in feinen ©ci^riften eine jweifad^c
9tic^tung:
134 megi[ter.

1) ^ritijd^ berneinenbc: „^I^jologie ober ©(^u^jc^rift für bie öernünftigctt


33crcf)rer ®otte§" IV, 49 fj., 49 f|., 49 ff. 58ruc^ftücfe baüon in
ben „^Beiträgen jur ©eji^id^te ber ßiteratur"; „5Son bem Qwede
Seju unb jetner jünger". „Uebrige noc^ ungebrudte SÖSerfe be§
Sßolfenbüttelidjen ^ragmentiften" (lüden^aft) IV, 50, 50, 50. Q^nU
ftei)ung§gejcl)ic()te feiner <£c{)riften 51 ff., 51 ff., 51 ff.; er felbft

barüber 52, 52, 52 (g.). ^n^alt ber „firitif ber c^riftlic^cn Offen,
barung": a) ßritit bc§ alten SleftamentS 54 ff., 54 ff., 54 ff.; b) bc§
neuen 2:;eftamcnt§ 56 ff.,
56 ff., 56 ff.; c) ßritif be§ proteftantiid)en

2e^rlicgriff§ 59 f., 59 f., 59 f.; ßritif bicfer Eingriffe 60, 60, 60.
58ebeutung unb Tragweite berfelben 62, 62, 62; ©traufe über
g{eimaru§ 61, 61, 61 (©.).

2) ®ie Qufbauenbe unb beja^enbe ©rul3)3e ge'^ört ber SJcgrünbung


ber SSernunft? unb ^durreligion an: „^bl^anblung öon ben öor^
nel)mften 2öaf)i^citen ber natürlichen 3leUgion" 49, 49, 49; 63 ff.,

63 ff., 63 ff. „'JlUgemeine Betrachtungen über bie triebe ber 2;^ierc"


49, 49, 49.
JKcimmoittt: „Historia universalis Atheismi et Atlieorum" III, 265, 261, 256.
JRcinbcrf III, 251, 247, 242 ; al§ ©egner Sorenj ©(^mibt'ä III, 272, 268, 263.

e^rifttott JRctn^art, Pikier VI, 468, 468, 469.


„^tc SJetfc ber Sö^nc 9}icgapva3on'ö", Stoman öon (Soct^e VI, 108, 108, 103.

„9Jcifctt tjor ber Sünbflutl)", Dioman bon ftlinger VI, 384, 384, 385.
»icifetogcfiiK^ §erber'§, ßitate barau§ V, 28, 28, 28, 68, 68, 68.
„The relapse or virtue in danger", Suftjpiel bon Sanbrugl^ I, 127,
127, 127, 118; bearbeitet üon ©^eviban im „*Trip to Scarborougk"
unb bon SSoltaire unter bem 5£itel „Comte de Boursoufle" I, 127,
127, 127, —
„Relation de l'ile de Borneo", aÜegorifd^e ©atire öon gontenelle
n, 42, 42, 42, 40.
„La Religieuse", 9{oman öon SDibcrot II, 336 f., 337, 337, 323.
„Religio Laici", ©atire öon Srtjben I, 96, 96, 96, 70.
„^tc SJetigtott inncr^ttlb ber ÖJrcujcn ber Bto^en SBcrnitnft" öon itant
VI, 31 ff.,
31 ff.,
31 ff., unb IV, 261, 260, 260.
„The religion of nature delineated" öon SBoüafton I, 406, 406,
406, 302.
„Religion of Protestants" öon Sl^illingtoortl; I, 34, 34, 34, —
„Religio medici" öon 5EI)onia§ SBromne I, 16, 16, 16, —
„^o§ 5ReIioion§ebtft", fiuftjpiel öon ^önljvbt IV, 303, 302, 302.
„The reliques of ancient English poetry" Sammlung altengliict)er ,

unb fdjottifdier 33aaaben öon Xljomaä H^erd) I, 454 f.,


454 f., 454 f., 430 f.

„{Rcnquicn", potitijd^c ©d;rift öon gv. ft\ ö. DJiofer IV, 360, 360, 358.
„Remarques sur la perception reelle et siibstantielle du corps
et du sang de notre Seigneur" öon ßcibni^ III, 177, 174, 170.
})icnoifiaucc im Sinrnpf mit bcnt l?olfcitf)um in ^eutf(f|(anb lll, 150 ff.,

117 jf., 113 fr.


unb 321 ff., 317 ff., 310 ff.
ategii'tcr. 135

JKcnoiffoncc^2)rama III, 177 ff., 174 ^., 170 ft.

J){cnotffoncc=JRomait ni, 157 ^f., 154 ff., 150 ff.

2)ic SRcnoiffancc iu bcr 2)tt^tung, Wufif unb itfbcnbcn Sunft überhaupt,


cf. ©egenfntj grt)i)c^en 9ienoii)ünce unb 33oU§t^ümIi(!^feit III, 150 ff.,

147 ff.,
14.3 ff.

„t'er 9ienonttft" oon 3acl)aviä III, 309, .394, 387.


„Reponse aux eonseils de la raison" üon SRirabeau II, 577, 575-
575, —
»{cqutcrn mosavVB (unbollenbef) VI, 495, 495, 496.
dicicvipt ^nebrtd)*'§ II. Dorn 22. ^u(t 1740 IV, 28, 28, 28 (g.).

^. 2». 9JcfcWt<j, 5ßolt§id;riflftcIIer : „Uebcr bte erjiefjung be§ 58ürger§" unb


©ebanfen unb Söünfd^e jur 5^'erbefferung ber öffenlli(^en
„58orf(^Iäge ,

IV, 327, 327, 327; DJefetoi^ übet bte religiöfen ®runbfät;c


erjiel^iung"
ber „^ßgemeinen SBibüot^ef" IV, 202, 201, 201 (5.) unb IV, 181, 180,
180, über ©ölje (S.).
„JHcfijjitnttoit", ©ebic^t öon ScfiilTer V, 378, 378, 376.
„The Resignation", ®ebid}t üon '^oung I, 543, 542, 542, 518.
„^Rettungen" oon Seffing IV, 503, 502, 500.
„JWcttttug bc§ enrbaimö" öon Seffing IV, 5S7 f., 586 f., 584 f. unb 542,
541, 5.39.

„2!»tc 9lcuc naä) ber Zi]at^ (gamilienftolä) , bürgerliches S^rauerfptel öon


(Q. 2. aSogncr V, 270, 270, 269.
„Le reve d'Alembert" (©er 2:raum b'^Iembert'§) öon S)tberot II, 323 ff.,

323 ff., 323 ff., 310 ff.


unb 327, 327, 327, 314 (6.).
(S.)

JRcgttorb, fransöfifc^er ßuflfpielbic^ter feine Slüde: „Le Joueur,


;
le Distrait,
les Menechmes, le Legataire", ßritif berfelben 11, 54 f.,
54 f., 54 f.,

48 f.

9?ct)ttorb§, englifd^er malix I, 499, 499, 499, —


„JRI)(i)jfobic über bie ©m^finbuttgen" oon 9)ienbeI§foIjn IV, 223, 222, 222.

„9i^l)nfoft unb <Bappt)iva'% SErauevfpiel üon gjtartini IV, 513, 512, 510.
Siit^arbfou, Segrünber be§ englifc^cn 5amiüenroman§ I, 461 ff., 461 ff.,
461 ff., 4.38 ff.; «iograpf)ie 464 ff., 464 ff., 464 ff., 441 ff.; fein erfter

9toman: „"i-Uimela ober bie beloljnte S:ugcnb", Sn:^Qlt unb ^ritif 468 f.,

468 f., 468 f., 445 f. ;


„ßlariffa" f)ebt SRidiarbfon auf ben (Sipfel feineä
9iu^m§ 468 ff., 468 ff., 468 ff., 445 ff.; „Sir Charles Grandison",
urfprünglic^ beabfic^tigt unter bem 5litel „2)er gute 5Jiann" 471 f.,

471 f., 471 f., 448 f.; ßritif 9ii(!^Qrbfon'§ ,


feine SJiängel unb «orjügc
472 ff.,
472 ff., 472 ff., 449 ff. ; 9iic^Qrbfon'§ Sinflufe 475, 475, 475, 452
auf Seutfd^knb IV, 129, 129, 129, V, 401 ff., 401 ff.,
398 ff.,

ouf granfreic^ II, 105 ff., 105 ff., 105 ff., 93 ff. unb 333 ff., 333 ff.,

333 ff., 320 ff.; 489, 488, 488, 457.


©egenftriJmung gegen SJidiarbfon'ä 3lid)tung burc^ gi'^Ii'inS I. 477, 477, 477,
454; SRic^arbfon'g ©teüung 461 ff., 461 ff., 461 ff., 438 ff.;
gef(^id)tlic^e

Ußalter Scott barüber 463 463 463 440 (S.) Urtf)eil über i^n in
, , , ;

SDeutf(!^Ianb, granfrei^ unb gnglünb 475 ff., 475 ff., 475 ff., 452 ff.
136 au-giftcr.

glicht über ^affe III, 427 t-, 422 f., 415 f. (S.)-

^off. 9Mcmcr: „3)er polttij^e uni) luftige ^affagiere jc." unb „Scr poUtijc^e

greinmurerfe^rer K.", 9ioniane III, 175, 172, 168.


9Jtcpcit^oufcn, ÖJebrüber, makx VI, 481 t-, 481 f-, 482 f.

„JKtttcr Xoggcuburg", ^öallübe Don Scl}iaeu VI, 237, 237, 233.


„The Rival Ladies" I, 113, 113, 113, 104, ßuftjpiel öon S)ri)bcn.
„The rivals", i^uftjpiel öon 9t. 33. Sf;eriban I, 523, 526, 526, 503.
SHobcrtfou, .<pi[tori!er II, 570, 568, 568, 539; jeiue „Einleitung jur ®e-'

Ji^ic^te ftarr§ V." I, 434, 434, 434, —


gjobinct II, 353 f., 353 f-, 353 f., 339 f., fte^t auf Un Schultern Siberot'ä
fein: „De la Nature", ft'ritif 9lobinet'g.

„Robinson Crusoe" (öoUftönbiget S^itcl: „The life and surprising


adventures of Robinson Crusoe") öon 2)efoe I, 303 ff., 303 ff.,
303 ff., 292 ff.; ©rfolg, Ueberfe^ungen unb ^Bearbeitungen be§ SRobinfon
310 f., 310 f., 310 f., 299 f. 2 ©ruppen in ben ^Jlad^üljmungen ben
;

atobinfonaben — ju unterjc^ciben:
1) 2)te päbagogtjdjen Dfobinjonaben, angeregt burd^ 9{ouffeau 311 f.,

311 f., 311 f., 301 f. (£.); in Scutid)lanb öon Sampe unb aßejel
gepflegt 312, 312, 312, 301 f.

2) ®ie fübulirenben Sfübinfonoben in ©nglanb berartige: „*9?eifen ;

unb 5lbenteuer SBiöiam ^-Bingfielb's", „S)a§ 2cben unb bie ?lbenicucr


So^n Sanier§", „Sie Seereife H^eter ülöilfin'ä". 3)ie 9iobin)onnben
in il)rem ßinflufe auf 'ba^ ^(u§lanb, bor Willem auf ©eutfdjlanb
I, 313 f., 313 5., 313 f., 303 f.,unb in, 329 ff., 325 ff., 318 ff.;
eincbcr älteftcn 9lobinfonabcn in ® cutf c^ianb „2)er unter ber Wa^te:

eincg bcutf(^cn ^octen raiJDuirenbe Stobinfon" in, 329, 325, 318.


3 §QUptgruppcn in Xcutjdjianb: a) fatirijd)e 2ef)rgefd)ic^ten, j. ^B.

„Ser mebicinif^e Siobinfon", „1)er gciftlidje Stobinfon" III, 331, 327,


320; b) ^Ibenteucrerromaue — bie jatjtreic^fte ©ruppe, g. 93. „Xer
ältefte 9^obinfon ober «ern()arb Ereu^" 333, 329, 322; c) Biobinfonaben
im engeren Sinne ibid. Xic Slobinfonaben in ^oüanb 334, 330, 323;
liefere gortbilbung bcr Stobinfonaben in ber „©efc^ic^te üon ber Snfcl
gelfenburg" öon Subtnig Sd)nabcl III, 335 ff., 331 ff., 324 ff., unb
I, 314, 314, 314, 303.
5HococoftU II, 113 f., 113 f., 113 f., 102 f.; KI, 209 ff., 200 ff., 202 ff.

unb 435 ff., 430 ff., 423 ff.

@. ö. 9Jod)Otti IV, 327, 327, 327; feine (5)runbanfd)auungen für ben 58oIf§-'

untcrrid)t 327, 328, 328; bettjätigt fic^ fdjriftftcacrifc^ burc^: „Sßcrfud^

cine§ Sd)ulbud)c§ für ßinber ber Canbteute :c." unb „ßinberfreunb, ein

ßcfcbuc^ juiu föcbraud) für 2anbfd)ulcn" 328, 328, 328; 9iod)otu'§

5)luftcrfd)ulcn 329, 329, 329.

.3. ^. mod, %^\di\t III, 279, 275, 270.

ßjjr. SB. JRübc, .s^iftoricnmalcr IV, 155, 154, 154.


„JHobcritf JKnnbom", Sioman uon SnioUet I, 497, 497, 497, 473.
2)cr JKomoH alä ^t(^tunfl)?flnttmiji cf. 2id;tung.
Üifgiftcr. 137

2)cr bcutf(^c JRoman bc|onber§ feit ben 70 er Saljren V, 408 ft., 408 ft-/

405 If.,
— feiner crrcid^t bic ^öl)e öon ®octI)e'§ Sßert^er.
1. ©ruppe: Sterne'ä (5influi5 408 ff., 408 ']]., 405 ft-; am bc-
bcutenbftcn in biei'cr 9iid}tung ^ip^d'^ ßebenSläufe 410, 410, 407.
2. föruppc: !3lac()al)mung be§®oet^c'i^cnUßertI)er ; Präger biejcr Diic^j

tung : S.gji. WiÜex: „©iegWart, eine i?loj'tcrgeid^id)te" 411 f., 411 f.,

408 f.

3. &xüppe: ©eI()ftbiograpt;ien: Ä. ^t). 5Jiori^ „^nton Üleijer" 412 f., :

412 f., 409 f.


4. ©ruppe: Ülöubci'' unb aiittenomane 414, 414, 411. Sßerjud^e jur
®cgcntt)irtung 414 \\., 414 ff., 411 ff.; ^)lufäu§ (SßoIfSmärdjcn),
^Jlnfängc bca ()iftoriid)cn 9{oman§. ^uf 'i>en ©itten; unb gamilien-
voman iücifcn {)in 2id)tcnberg 415 f., 415 f., 412 f. unb Wexd
417 ff., 417 ff., 413 ff. ^^iftorijc^cr ©runb bc§ 5Jiangel§ cinc§
flaffifd)cn giomang 419, 419, 415.
2)tc 9tomaittifci- cf. Anfänge bcv atomantiter VI, 427 ff.,
427 ff., 428 ff.

2)ic romatttif^e <Bä}iitc in iljrcm ©inftu^ ouf a) bilbcnbe ilunft VI, 481 f.,

481 f., 482 f.; (Sinfeitigfeit biefer Slt^tung; 'Jlntjängev berfelben bie

fogenanntcn 9lajavcncr; b) auf bic 'DJlufit VI, 507 f., 507 f., 508 f.

}Romanttf(^c§ ©poä tu ^Jeutfc^lottb IV, 485, 484, 482.


„J)Jofnmunbc ober bic Söraut in bcr ^öÄc", bramatifc^er Entwurf üon
©d)iüer VI, 311, 311, 312.
JHofcufreuseriunb — fein (Sinfluß auf ®. Soiftcr VI, 357, 357, 358.
^eon ^ocquc§ JRouffeau II, 431 ff., 430 ff., 430 ff., 405 ff., 58iograpt)ie
433 ff.,
432 ff.,
482 ff., — ; ber (äinflufe föenfä auf feine politifd)en ?In--

fic^ten ((Sinflufe 5ßierre gatio'ä unb g)lid)eU bü 6reft'§ ibid); auf feine
rcligtöjen %ifid)ten (ßinflufe (£t)arle§ 33onnet'§) 436 f., 435 f., 435 f., —
Urfprünglii^e Diatur 9touffeau'§ 438 f., f.,
437 f., 407 f., feine
437
pI)UDfopf)ijd)en Schriften in itirem inneren Qufammcn^ang 440 f., 439 f.,
439 f., 408 f.

I. SJouffcau ala ^f)ilDfop[), fein: „Discours sur les Scieuces et les


Arts" II, 443 ff.,
442 ff., 442 ff., 411 ff.; üßeraulaffung baju
burd) bie ^reiSaufgabe ber ^fabemie 5U S)ijon, Üiouffeau felbft
bariiber (E) ;
^nl)aU unb ßritif 445 ff., 443 ff., 443 ff., 413 ff.

UrttK« <Sd)tHer'§ 447, 446, 446, 415 (ß); Seffing'S 449, 448,
448, 417 ((£); Sßißemain'S barüber ibid.
„Discours sur l'origine et les fondements de l'inegalite pariui

leshommes", ebenfalls tieranlafet burd) eine ^reiäaufgabe ber


^kbemie II, 450 ff., 449 ff., 449 ff., 418 ff. ; ©egenüberfteüung
S5aut)enargue§' unb 9touffeau'§ in 33e:^anblung biefer Aufgabe
ibid; 2 2;i)eile bcr 'Jlb^anblung
1. Jt)eil fc^ilbert ben ^Dicnfc^en nor ber Sntftc^ung be§ Staates unb
ber ®cfeüfd)aft 452, 451, 451, 420.
2. 2;i)eil: entftet)ung be§ ©taateS unb Sßefcn bcffelben 453 ff.,

452 452 421 Sitatc barauö ibid.; Scffing'ä Urtljcil


ff., ff., ff.;
138 aicgiitcr.

über Vie\c ©dirift 457, 456, 456, 426 ((£.) ; Voltaire barüber 452,
451, 451, 420 (ß.)-
„Emile ou de l'Education" 458 ff., 457 ff., 457 ff., 426 ff.;
(Srunbgebanfe bc§ a3ud^c§ 459, 458, 458, 427; unboHenbct gc-
blicbene Sortjcljung bcffelben 460, 459, 459, 428; ßrtti! bc§
„Emile" 461 ff., 460 ff., 460 ff., 428 ff.; religiöie Seite be§
S3uc^c§: Kampf gegen bie 2)eiiten unb DJJatctialtftcn 462 ff.,

461 ff., 461 ff., 4.31 ff.; gegen ben Cffcnbarung§glauben 466 ff.,

465 ff., 465 ff., 435 ff. ; SRouffeQu'g ^Briefe barüber an W. 35erne§
468, 467, 467, 436 (ß.) ; SSerfolgung bcr Sct)rtft unb fiegrei^e ^bce
beffelben 469, 468, 468, 437; Sc^tüer barüber 470, 469, 469, 438 (ß.).
®er „Contrat ou Principes du Droit politique" 470 ff.,
social
469 ff., 469 ff., 439 ff. im .^inblicf ouf 9]lonte§quieu gcjd^rieben,
;

in 4 S3üc{)ern. 1. 58uc^ SSom SBejen unb Urjprung be§ Staates


:

471 f., 470 f., 470 f., 440 f. 2. S3ud) SSon ber Soutieränetüt unb; :

(Scje^gebung 473 ff., 472 ff-, 472 ff., 442 ff.; 3. '$>U(i): 35on
bcm Sßcjen ber Slegicrung 476 f., 475 f., 475 f., 444 f.;
4. ^ud): 5>on ben D3iittcln, ben Staat 5U befestigen 478 ff.,

477 ff., 477 ff., 446 ff.; ^xiiit be§ Contrat 480 ff., 479 ff.,

479 ff., 448 ff.; ßinflüffe 2ode'§ unb §obbe'§ ibid.; ®ef(^td)t-
lid^e SBebeutung unb SBirfung be§ Contrat social 482, 481, 481,
450 f.

kleinere ©cf)riften „Lettre ä Mr. d'Alembert sur les spectacles"


:

(^u§ bem ®cbantcn!ret§ über bie SSerberblidjfett ber Silbung)


II, 483, 482, 482, 451 „Discours sur l'economie politique"
;

(an bie 5lbbanblung über gefeIIid)Qftüc()e Ungleid^ljeit anfdjlteBenb)


483 f., 482 f., 482 f., 452 f. %if religiöfem ©ebiete: „Lettre
ä Christophe de Beaumont" unb „Lettres de la Montagne"
485, 484, 484, 453, le^terc an^ II, 140, 140, 140, 128 (ß.).
II. 9{Duffeau al§ Xid^ter 485 ff., 484 ff., 484 ff., 454 ff.

a) al§ 2;Dnbid)ter, feine Cpern :„Les Muses galantes", „Le


Devin du village" 485 f., 484 f., 484 f., 454 f.;
b) al§ ^ramatifer: „*^pgmaliDn", „*9larciB" unb „*L'enga-
gement temeraire" 4S6, 485, 485, 455;
c) oI§ 9iomanfd)riftfteIIcr: „La Nouvelle Heloise" 486 ff.,
485 ff., 485 ff., 455 ff. ^nbalt unb ^xM ibid. 5)ie 3Wcite
;

§ä(fte burd) ben engen ?lnfd^Iufi ou 9lt(!^arbfon'a ßlartffa


cntftanbcn 489, 488, 488, 457. SBirtung be§ ^Jioman§, Ur--

tl)eilc barüber 490 f., 489 f., 489 f., 459 f.

ni. 3?ouffeau'5 2eben unbSelbftbefcnntniffeII,491 ff., 490 ff., 490 ff., 460 ff.
1. (fpod^c: t^lnabcn; unb 3tüngling';-ja()re fein 3>erbäHnif5 ju Wa: ,

bame 2Baren§, feine Stub?en, ^rud^ mit 'OJtabame 4l^arcn§ II,


492 ffv 491 ff.,
491 ff., 460 ff-

2. Gpoc^e: ^lufentbalt in ^art§, wed^felnbe Stellungen, mufifalijdje


unb bid)tcrifd)e 3^eriud)e: „Muses galantes" II, 494, 493, 493,
gtegiftet. 139

463; „L'engagement tömeraire", „Allee de Sylvie etc." II,

495, 494, 494, 463; jetn SSer^öltniß ju %1)exe\e ßeöofjeur ibid.


?lf)f)anbtung über bie 23crberbUd)fcit bcr aJilbung II, 496, 495,
495, 405 „Le Deviu du village", „Discours sur
;
l'oi-igine de
l'inegalit^", „Discours sur Peconomie politique" ;
— ^ilufent^alt

in ^Jlontniorcnct) ; 33cbcutung bejfclben für if)it 497 f., 496 f.,

496 f.,
406 f.; jcine ßtcbe ju ^Jtabame b'.<goubetot 498 f., 497 f.,
497 f., 467 f.; ffiruc^ mit ®iberot 499 ff-, 498fr., 498 ff., 468 ff.;
58ruc^ mit ®rimm unb 531abame b'öpinat) 501 f.,
500 f., 500 f.,

470 f.; ©teigenbc Verbitterung n, 502, 501, 501, 471; SSoUcn--


bung ber neuen .^cloijc, be§ ©efcüfdjaftSoertrageS, bc§ 6mil;
burd) ßrjc^cincn bc§ letjteren ftete 5ßcrfoIgungen 503 ff., 502 ff.,

502 ff.,
471 ff. ;
gludjt in bie Sd)»ei5, feine Strcitfd}rift: „Lettres
de la Montagne" 504, 503, 503, 472; greunbfd)aft unb 58rud)
mit §umc 505, 504, 504, 474 9iüdfcf)r nad) ^ariä, SBeenbigung ;

feiner Scfenntniffe —
%o)) 506 f., 505 f., 505 f., 475 f.; &c=
fd)id)tUc^e ffiebeutung unb (Sröfee 9touffeau'§ 432, 431, 431, 405

unb 441 f., 440 f., 440 f., 409 f. unb 507 ff., 506 ff., 506 ff.,
476 ff. unb 517, 516, 516, 485; ©djattenfette feinc§ 6:^arafter§
511 ff., 510 ff., 510 ff., 479 ff.
©inäelneä: Gitate au§ feinem 93riefincd}iel mit ®rimm unb Wovd
ton 514, 513, 513, 483; mit 9)tale§I)erbe§ 507, 506, 506, 476
514, 513, 513, 482; 515, 514, 514, 483; 516, 515, 515, 485
mit 58crnc§ 468, 467, 467, 436.
g^uffeau über ®efoe'ä 9tobinfon I, 311, 311, 311, 301 (ß.).
— über /öflöetiu§ II, 397, 397, 397, 382 (ß.).
— über bie focialen Sßer'^ältniffe unter ßubtüig XV. II,

131 ff., 131 ff., 131 ff.,


119 ff. (g.).
— über franjöfifdie Sragi! II, 406, 406, 406, —
atouffeau'ä (Sinwirfung auf ®oetI)e V, 127 f., 127 f.,
127 f.

— einhjirhtng auf ^einje V, 289 ff.,


289 ff., 287 ff.

— eimuirfung auf §erber V, 27 ff., 27 ff., 27 ff.


— einwirtung auf Sacobi V, 317 f., 317 f., 315 f.
— (ginl^jirfung auf Finger V, 254 f., 254 f., 253 f.
— 6intöirfung auf ben beutjd)en 9toman V, 412, 412, 409.
— einn)irfung auf ©d)ißcr V, 356 ff., 356 ff., 354 ff.

— (Sirnuirtung auf bie ©turnt; unb ©rangpcriobe im ^III^


gemeinen V, 4 ff., 4 ff., 4 ff.

„9Jömift^c eicgicn" VI, 91 ff., 91 ff., 91 ff.

„®ic »iöittcrttt 2)clia", 5Roman tion % ^eier m, 163, 159, 156.


9iömif(^er Satfcnt^ttlt ©oct^e'S VI, 55 ff., 55 ff., 55 ff.

JRoft^cr über 9(bom Sntit^ I, 390, 390, 390, 374 f. (6.).

diowc, moralifirenber Sragiter, feine ©tüde I, 255 ff., 255 ff., 255 ff.,
249 ff.

biebebeutenbftenbcriclben; „®ie eljrgcijige Stiefmutter" (The ambitious


stepmotlier) 256, 256, 256, 250; „Sie fd)öne 33üfecrin" (The fair
UO Dicgijtcr.

penitent) I, 257, 257, 257, 250 f.; „Jane Shore" 257, 257, 257,
251 ; aiowe al§ 8t)afeipcare''§erQU§geber unb jeine ^ai)df)mex I, 255 '].,

255 tv 255 f.,


249 f.

The Royal Society (Regalis Societas), früficr unter bem ?Jlatncn The
invisible coUege — tf)r (Sinflufe I, 17 f., 17 f., 17 f., 14 f.

„2)ic JRuincn", p^tlojop^ijc^e ©c^rift S5olnel)'§ II, 401, 401, 401, 387.
„Rule Britannia", 5ßolf§Ueb oon X()omjon I, 536, 535, 535, 510.
„®cr JRiincttbcrg", 5Jläic^en won %ied VI, 441, 441, 442.
„The rural sports" üon So^u ®q^ I, — — — , , , 243.

e.

„<Baä}t @ottc§ ober bic gerettete Sorfe^unß" öon 5)lcnbel§jot;n IV, 234,
233, 233.
Dr. Sadjciierea'g Strcittflfetten I, 142, 142, 142, 134.
Slugaft Jricbrit^ Sorf IV, 43 ff.,
43 n., 43 ff-, beutid^er 5)eift, angeregt
öon ben ßnglänbern, jein „35crt^eibigtcr fölaube be§ ©Triften" 44 f.,

44 f., 44 f. (6).
>,Saggj politici" öon 931ariD ^agono II, 562, 560, 560, 524.
„3al)ir", 9loman üon ßlinger VI, 384, 384, 385.
@ttint=@öremjjnt, SSorfämpfcr be§ religiöieu gretfinn§ in granfretc^, jcine

„Conversation du Mareclial d'Hoquincoui-t avec le pere Canage"


unb „Lettre au Marechal de Crequy sur la religion" (6) II, 40 ']].,

40 ff., 40 tt-, 38 if.


eatnt = £om6ert, SSiogra^j^ie 397 jj., 397 ^., 397 jl., 382 n-, bringt au|
tiefere 2Begrünbung ber mQteriaUftij(^cn Sittenlehre; jeine ©ittenlet)re

„Catechisme universel" in 5 ^bj^nitten: „Analyse de THomme",


„Analyse de la Femme", „Catechisme", „Commentaive sur le
Catechisme", „Analyse de la Societe", jeine Sogit unter bem Jitel:
„De la Raison ou Ponthiasmas" ibid., jein SSer^öltnife ju Sloufieau
II, 499, 498, 498, 467.
mbe bc eoint=^icrre II, 85 jf-, 85 jf., 85 jj., 74 jj., qI§ politijc^er ©c^rift--

jteüer, jein „Discours sur la Polysynodie ou pluraüte des Conseils"


85, 85, 85, 74, „Annales historiques", „Etablissement de la taUle
proportionelle", „Projet pour rendre les ducs et pairs utiles",
„Projet de paix universelle", 86, 86, 86, 75, Urt:^eile jciner 3fit-
gcnojjen über it)n 87, 87, 87, 76.
SBcrunrbiu be Satnt=^terrc, 9{oujfeQu'§ GinfluB ouj i^n, parallele jhjijd^eu

iljni unb ^eaunutrd^ais 524 jj., 523 jf., 523 jt-» 492 jj.; jeine 9leije-

bcicl}vcibung unter bem 2;itcl: „Etüde de la Nature" 526, 525, 525,


404; ''4iicrrc'§ 33ebeutung in jeinen S^b^Hen: „Paul et Virginie" unb
„La Chaumiere indienne", ßritif bcrjelbcn 526 jj., 525 '^., 525 %,
W4 jf.
aUgifter. 141

„©afonto", fEratna toon ^loj^ftod IV, 131, 131, 131.


„©ofonto'g fitcbcr bcr fitcbc" öon gerbet V, 38, 38, 38.
f., 328 f.
„T)ic ©aloitS", ftunytfvttitcn ^iberot'§ II, 342 f., .342 f., 342
2>ic SolonS ^orid ofg ©tättc bc§ S3Ubuitflg= unb £itcrtttur = £cticn§
in
II, 283 \l, 283 ft., 283 tt-, 270 ff.; a) bie ©olonä bcr ^Jlnbame Gencin

283 f., 283 f., 283 f., 271 bcr TOob. ©cojtvin 284, 284, 284, 271 bcr
;
;

^ab. bu 'Scftonb unb Wüe. l'eipinajie 285, 285, 285, 272; anbcre
2)aincn=®aIon§ 286, 286, 286, 273; b) bcr Salon be§ 58aron ^oibaä)
ibid., t)on ^cl0ctiu§; ®rimm über bie ^arijer ©aIon§ 287, 287,
287, 274 (6.) ®cjd)td)ta(^e SBcbcutung berjelben 288 f., 288 f., 288 f.,
;

275 f.
„^er ©ammlcr unb bie ©einigen", funftfrittid^e ^Itoüellen in ben ^rop^;
läcn VI, 268, 268, 269.
„Sommtnng fritifii^er, poctifcljer jc. ©d^riftcn jur SJcrbcfferung bc§ llr=

tljeilS nnb aSJi^cg", 3"ljc^rift, I)erau§gegeben öon SBobmer unb 58rei-

tingcr III, 388, 383, 375.


„Sammlung neuer Dben nnb lüicber", l^erauSgegcbcn bon ^ogeborn IV,
105, 105, 105.
„Samson Agonistes", brttmattjc^e§ ©ebic^t bon TOilton I, 70, 70, 70, 64.
^ortt^im öon ©onbrnrt, mc^itcft, III, 208, 204, 200, feine fritii(f)e ^b=
t)anblung: „S^eutj^e ^Itabemie ber eblen ^Bau-, Söilb; unb ^Dtalerei--

i?ünftc" ni, 209, 206, 202 unb 218, 215, 210.


„©arfena ober ber tioüfommene SBanmeiftcr", 9titual ber Freimaurer,
eitate barau§ I, 231 %, 231 ff., 231 ff., 224 ft.

©atire, SBejen berjelben n, 523 f., 523 f., 523 f., 493 f.

3)ie ©otire in englanb I, 332 ft., 332 ff., 332 ff., 321 ff, unb 496 ff.,

496 ff., 496 ff.,


473 ff.; in granfreid) II, 62 ff., 62 ff.,
62 ff., 51 ff.

®ic fatirift^en hoffen unb goftnot^tSf^iele (Soetfje'ä V, 169 ff., 169 ff.,

169 ff.

„Satire upon wit", Eingriff gegen ba§ juc^tloje 58ül)nentt)ejen in 6nglanb


bon 93IacImore I, 122, 122, 122, 114.
„©atJjr 9)?0Vfu§", Sbtjtle ton WaUx WüHer V, 273, 273, 272.
„Satl)ro§ ober ber öergötterte äßalbteufet", jatiriid)e $offe bon ®oet^e
V, 171, 171, 171.
91. ®at)On§ : „Histoire de la literature fran^aise ä l'etranger" I, —— ,

— , 35.
„®er ©ättgcr", (Sebic^t »on ©oetfic V, 230, 230, 229.
„^ie ©änger ber SBormelt", (Epigramm oon ©c^iaer VI, 180, 180, 181.
„©caromont^i", Suff^jicl bon 3taüen§croft I, 120, 120, 120, 111.
„2)ie ©diofft^nr", Sbt)IIe bon 5JtaIer Füller V, 274, 274, 273.
(SJott^etf ©(^obott), a3ilbt)auer VI, 258, 258, 259.
„35ie ©i^oubü^nc oB moralifii^e Stnftolt betrod^tet", Ib^anblung öon
(5d)iücr V, 363, 363, 361 (ß.).

„©djnubü^nc 6ng(ifd)cr unb tjronsöfifdjcr Gcmijbiantcn" III, 184, 181,


176.
142 3Uoiftcr.

Sdjoufpicrfuitft m 35cutfrf)rottb III, 182 ff.,


178 ff., 174 ff. ; IV, 493 f., 492 f.,

490 f.; 2cjiin9'§ SScrbicnfte um btefelbe IV, 553, 552, 550; bcr einflufe
bcr 8t)a!cfpeare;UeI)crfcl;ungcn auf bte (Sd)Quipiclfunft ; V, 391 ff.,

391 ff., 388 ff. (©d)vöbcr) itnb 398 ff., 398 ff., 395 ff. (gicc!) ; ®octt)e'§
GiniDirtung ouf Die Sd^aujpiclfunft unb ^Bcbovjugung bcr franjöfifc^cu
VI, 272 f., 272 f., 273 f. cf. aud) %i)caicx.
©c^äfcrromaitc in ^rnitfrctt^ III, 154, 150, 146; ßinflufe auf S)eutfd)lanb
III, 152 ff., 149 ff., 145 ff.

(3d)cßing'§ 9fotnrvl)ifofo<)^tc in i^rcr SSirfung ouf bic romontif^c


©t^ulc VI, 440, 440, 441.
St^cautg ü6cr SBintfcImamt IV, 436, 435, 433 ((£.).

„<5^cri5= «nb Grufttjöftcr, Sßernüttfttgcr «nb Giufältigcr ©ebonfcit Jc",


gcitfd}rift üon 2:{;omafiu§ HI, 102 ff., 99 ff., 97 ff.

„(2(^camuf§fi)'§ SSSo^r^af ttgc , Gitnofe k. 9Jetfc6cfd)retI)Uitg" III, 172,


169, 165; gegen bie (Entartung ber «SimVliciabert gevid)tet.
„2)a§ ©t^trffol eines ©ciftlicljcu", fütiri|d)e erääl^lung Don ©mift I, 317 f.,

317 f., 317 f., 306 f.


©rfjiacr V, 355 ff., 355 ff., 353 ff.

I. (5pod)e t)i§ 3U feiner erftcn Uebcvftebclung na^ SBetinar 1787. Sußenb-


jal)re 355 ff.,
355 ff., 355 ff.; (Sintoirfung Sbuffeau'S 356, 356,
354; fein crftc§ ®ranta: „®ie 3läuber" 357 ff., 357 ff.,
355 ff.;

Stimmungen unb ^tnfdjauungcn, qu§ bencn e§ ern)ud)§ ibid.; „5ic§co"


360 ff., 360 ff., 358 ff. otine fefte ßlar^cit bcr ©runbibeen.
„Kabale unb Cir-bc", feciale Sragöbie 363 f., 362 f.,
360 f. ßritif

biejer Sugenbbramcn 363 ff., 363 ff., 361 ff.; boS ^Ijantaftifdje
unb Uebcrreijte bcrfelben fpicgclt fid) in ber fünftlerifd)en tJovm
»üicbcr ; 2:ragi! unb 33tDtiüe 364 f., 364 f., 362 f. ; et)araftcre 365,

365, 363; parallele jnsifc^en Sd^iIIer'§ unb ®Detf)c'ö bramatijd)en


Grftlingcn; 366, 366, 364; ®cjd;id)t(i(^c a3ebculung biefcr erftcn

Sramen 366 ff.,


366 ff., 364 ff.

Qugleid) mit bcn erftcn Dramen tritt Sd)iücr in feiner „^Int^ologic"


ol§ 2t)rifcr auf 368 ff., 368 ff., 366 ff.; n)id)tig für feine innere
6nt»idclung§gcfd)i^te; fittlid)er ©tanbpunft ber %itt)ologie 369 f.,

369 f., 367 f.


— Angabe ber tt3i(^tigften l^rifd)en ®cbid)te bicfer

Seit 368 ff., 368 ff.,


366 ff.; „^er ©)ja5iergang unter ben Sinbcn"
370, 370, 368; religiöfe ©enfart biefcr (Sebid)te; ©pinoäiSmuS;
„©röfee ber Söclt« 371, 371, 369; mit ber ^bfjnnblung „2;r)eofo--

\)l)k be§ SuUu§" äu t)crglctd)cn 372, 372, 370 unb 2aura--0ben


baju ju f)ülten; 93riefn)cd)fel mit feiner Sdjtucfter 373, 873, 371.
S)ramatiid)c ^läne 374, 374, 372; c§ ficgt ber "Eon 6arlo§ 375,
375, 373.
?lufcntr)alt in %tannt)eim 376 ff., 376 ff., 374 ff. lu§ feinem 5ser--

Ijältnifj mit föf^arlottc üon i?alb, „"Sic grcigciftcr ber ücibcnjdjaft"


(jetjt „®cr Mnmpf") 377 f., 377 f., 375 f. S)cr ^lan be§ 5)on
6orlo§ geluiiint biird) biefe 2eibenid)oft onberc föefialt ibid.; „Ste--
giegijtcr. 143

fignation"; Trennung öon ß^arlottc 378, 378, 376; ©d)idinl ber


Ictitcren.

©d)ifler in ßcipjig; Gpo(i)e ber Sotnmiung unb ßlörung burc^ bie

grcunb)rf)aft mit ftövncr 379 ^., 379 ff., 377 ff.; „2ieb an bie
greubc" nuö bicfcr Seit 382, 382, 380. Ucbcrficbelung nad) Xxe^-
bcn 5U ftbrncr; Umarbeitung bcä S^on ßarlo§ 382, 382, 3'^0; —
§clb be§®tücfc§: ^Jlarquiö'^^oia; ©egcnübcrfteUungbcä 2;on Garlo»
unb ber brci erften S)tamcn 383, 383, 381.
Äünftlcrife^ : S^on 6arlo§ a\§> fd)raäd)fte Sd)öpfung S^iller'ä 384, 384,
382; 2öa{)l bc§ jambiic^en 35crjc§ für Son Karlo§ 385, 385, 383.
Swei «ruci^ftücfc bicfcr Qcit: „®cr föciftcrfct)cr" 385 ff., 385 ff., 383 ff.
unb „'Ser 5)lcnict)cnfcinb"; fünftlcrifdjcr Örunb, bcibe al§ fjragment ju
laffen 387 f., 387 f., 385 f.; bie 3cit fcine§ ^tufcntf;aite§ in Tre§--
ben: bcr für it)n entfd)cibenbe Srud) mit ber <£turm= unb Srang^
Vcriobe 389 f., 380 f., 38G f. unb VI, 131 ff., 131 ff., 131 ff.;
Ucbevfiebclung üon SrcSbcn nac^ SlUnmar; gejc^ic^tlic^e unb —
pl)ilofop{)ijd)e ©tubicn ibid.
II. &poä)e.

S)ie iJleigung ju 6t)arIotte öon Sengenfclb VI, 133, 133, 133 Stubium ;

bcr föcfd)id)te 135 ff., 135 ff., 135 ff. feine „(Sefd^ic^te bc§ 5lbfaü§
;

bcr ^licberknbc" 138 f., 138 f., 138 f., feine fritiid}cn CueÜcn^
ftubien baju, ^DarftrÜung 139 ff., 139 ff., 139 ff.

2)ic gcfd}id)tUd)cn ''ilbt^anblungen, aus afabcmif^en 55orIciungcn ent-

ftanbcn 140 f., 140 f., 144 f.; Jenaer ^tntrittsrebc : „Sßa§ Reifet

unb 5U lwcld)em Gnbe ftubiert . man UniuerfQlgcid)id)te?" 141 f.,

141 f.,
141 f.

Rubere ^lbf)onbIungen: „Ueber bie erftc 5]ienfd)engefeHi^aft" 143, 143,


143. ^l§ )gcrau§gebcr einer gefd)id)tUd)cn 3fttjc^i-"ift = „Uniüerfal-
t)iftorifd)e Ueberfid)t" ; nad)^cr unter bem 2;itel: „Ueber 93ölter-
wanberung, ßreujjüge unb ^)Wtclaltcr" 144 f., 144 f., 144 f.
„®cid}id)te bc§ 30jäl)rigcn ^Uiegcs" 145 ff., 145 ff., 147 ff.; »ebcu^
tung bcr gcfd)id)tlid)en Stubien für Sdjiller 147, 147, 149; ®rte?
d)ifd)e ©tubien 148 148 ff., 149 ff.; „Die fiünftlcr" 149, 149, 151;
ff.,

^I)iIojopt)ifd;e Stubien 152 ff., 152 ff., 154 ff.; ßant'§ einmirfung
auf it)n 153 ff., 153 ff., 155 ff.; ptjilofoptjifc^e 5ib^anblungen
„Ueber bcn förunb be§ 35ergnügen§ an tragiid)en ©egenjtänbeu",
„lieber bie tragifd)c ßunft" 155, 155, 156; SÖiberlegung unb ^ort;
bilbung üon ßant'S ^tcft^eti! ibid.; 58ricfwcct)icl barübcr mit ßörncr
156 ff., 156 ff., 155 ff.; tion fiant'» (Sitten(e()re (cf. 58riefwcc^fel
mit Körner) 159, 159, 160; Darlegung btcjer 'ilnfdjauungen in
feiner ^bl)anblung „Ueber ?(nmut^ unb SÖürbc" 160 ff., 160 ff.,

160 ff.; 1. S^eil: „Ueber fittlid)e ^nmut^' ibid.; 2. 3:^eil: „Ueber

fittad)c 2Bürbc" VI, 164 ff., 164 ff., 166 ff.; Heinere ^b^anblungcn
5ur ^u§füt)rung : „Ueber bie notljmenbigcn förenäen beim Öcbraud^
fd)öncr formen" 166, 166, 168; „Ueber ha^ er[)abcne" 167 f..
144 Sßegiyter.

167 f., lG8f. ; bcnjclbcn ©ebanfen in fcinein ßpigrotntn: „f5ül)rerbe§


2ebeii§" 168, 168, 169; „Söricfe über bie äpctiid^e erjietiung be§
gjlcnjdien" 169 f., 169 f., 170 f.

©runb bc§ 2ßiberjprud^§ jtüijdjcn Einfang unb ©d^Iufe biejer 33riefe

170, 170, 171; bie Icljtcn 58riefe für bie Grfenntnife bc§ fittüd)cn
£cben§tbeal§ öon 2ßie^tigfeit 171 f., 171 f., 172 f.

Sajfclbe 9iingen naä) innerer ^bcalität in feinen p!^iIofDpt)irenben


föebid)ten VI, 173 ff., 173 ff., 174 ff.; ^ier ^id^ter ber reinften
gKeni(^{)cil§ibeaIe 175, 175, 176.
1. ©ruppe ber pf)iloiopI)irenben ®ebic^te fid) anle^nenb nn bie
?tb^anblung über 5lnmutf) unb äßürbe: 3. 93. „®eniu§" 176,
177, 177 (^otur unb Schule), „^n einen jungen g^eunb, al§
er fic^ ber aßeUföeiS^eit rtibmete" 177, 177, 178; „©erSonj"
178, 178, 179; „Sie SBürbe ber grauen" 179, 179, 180;
„SieSängcr ber Dbcnwelt", „CbQffeu§", „S;ie ^ntife an ben
norbif^en Sßonberer" 180, 180, 181; „%la(i)t be§ ®cfange§«,
„'2)er ©paäiergong" ibid.
2. ©ruppc ficf) an bie öftljetifc^en 58riefe onletinenb, bie Xrilogic
182 ff., 182 „®ie ^beale" 182, 182, 183; „55a§
ff., 183 ff.:

Sbeal unb ba§ Seben" 183 f., 183 f., 184 f.; ba§ ©ilufe^
gcbid)t luQ'^rfc^einlid) : „5:.a§ ^teic^ ber @d)atten" 185, 185, 186.
ßinflufe ber gricc^ifdien Stubicn auf ed)iller 189 ff., 189 ff., 190 ff.,

SBrief barüber; 58cftärfung feiner neuen I)eIIenifirenben Stic^fung


burc^ bie beginnenbe 5rcunbfd)aft mit ©oct{)e 191, 191, 192; perfön*
lid)e aBegegnung beiber unb il)re folgen 192 ff., 192 ff.,
193 ff.;

bie^tb^anblung „Ueber naibe unb fentintentalifd)e 2iid)tung" 198 ff.,

198 ff., 199 ff. ift bie xjolge be§ ©treben§ einer ?(u§einanberfetjung
mit ben ®ried)en al§ auc^ mit ®oelf)e; 1. ^btt)eilung: „lieber 'öa^
gtaiöe" 198 f., 198 f., 199 f. 2. ?lbtf)eilung „Ueber ia^ ©enti-- ; :

mentale" 200 f., 200 f., 201 f.; ßinhjirfung biefcr ^b^anblungen
204, 204, 205 ; in 3. unb 4. ?lbt{)cilung : „SefdjluB ber m^anbtung
über naiüe unb fentimentalifdje S;id)ter" im ^inblid auf öen d)arat--

tcriftifd)en Untcrfdiieb jttiijdjen föcet^e unb xi)m gefd^ricben 205 ff.,

205 ff., 206 ff.; ȟirb burd) bie pft)d^oIogifd)e 6d^IuBbetrad)tung


erweitert 209 f.,
209 f., 210 f.

gufammenivirfcn mit ©oet^e cf. aud^ biefen 212 ff., 212 ff., 213 ff.

unb ©riefwed^fcl ®oet^e'§ unb ©c^itfer'S. — 2lt)re crfte ßcmeinfamc


Sfjat bie:
1. Xenien 214 f., 214 f., 215 f.; ©runb unb ^tulafe ju bcnfelben;
©d)i(Ier'ö 58rief an ^idjte 215, 215, 216 (6.) —; oeröffenüic^t
im ^JJhijcualmanad) 1797; 217 f., 217 f., 218 f.; Senbenj
218 f., 218 f., 219 f.; ßünftlerijd) Doüenbete ^orm, ©d)iller
bie treibenbc ©eele be§ XcnicnfampfeS 220, 220, 221 ;
ju ben
Xenicn bie Gpigramme unter bem 3;itel „Talmlae votivae"
221, 221, 222; abwet)rcnbc Eingriffe Uon gegncvijc^er ©eile —
9iegiftcv. 145

aßirfung ber Hcnicn 222, 222, 223. — SBäfircnb ber Xenten


53cibc mit neuen grofeen ©cfjöpfungcn beic^äftigt 222 f., 222 f.,

223 f.; unb 2Botn'§ Ginflui? auj (S>ocÜ)e; ©oet()e'ä ^^h


58ofe'

len, (älcgien unb „.^ermann unb S;orot()ca" cf. bieje 224 ff.,
224 ff., 225 ff. Sd)illcr'§ ^b^Ucn unb (Plegien cf. btefe 233 f.,
;

233 f., 234 f. SBaüabcn crftc 'Jlnvcgung üon gd)iaer 225 f.,
; ;

225 f., 226 f.; (Soei(;c'§ 93aüabcn cf. bicfe 234 f., 234 f.,
235 f.; 6d:;taer'ä «allabcn cf. bieje 237 ff.,
237 ff., 2.38 ff.,

2l)rif 240 f., 240 f.,


241 f. unb „ba-3 Cicb tion ber ©locte"
242, 242, 243.

2. ®d;iIIex-'§ aßaüenftein 243 ff.,


243 ff.,
244 ff.; erftc ^Infängc
244, 244, 245 ; ©vmuttjigung burcf) &oci1)e, SJottenbung 1800
^immä{;Iid)e mänberung ber *(53runbibee 245 f.,
245 f., 247 f.

Icttenber ©runbgcbanfe; 'Jlnnäf^erung an bie antife Sragif


240 f., 246 f., 247 f.; ^oppclmotiü ber Söallenftcintragöbie
248 ff.,
248 ff., 249 ff.; ed)icfiaIäniotiuc ibid. unb 5>crmtdc--
lung Qufeerer llmftnnbe 250 f., 250 f., 251 f.; notfjtuenbige
breitere (SEpofition 251 f., 251 f., 252 f.

aßaüenftein'S ßager, bie 5ßiccolomini 252 f., 252 f.,


253 f.; aSaflen--

ftein'ä Sob 254 f., 254 f.,


255 f.

5?ritif ber Xritogic, ©^n)äd)e 258 ff., 258 ff., 259 ff. ; trotjbcm bie größte
beutfd)e S:ragöbie burd) bie 9)iad)t be§ ®egenftanbe§ 261, 261, 262
unb bie ßunft ber 3lu§fa^rung 262 ff., 262 ff., 263 ff.

Sebeutung 2Baacnftein'§ für @oetf)e'§ Spt)igenie unb ^affo 264 f.,

264 f., 265 f.


Sufamuienluirfen 58eiber bon 1798 — 1805.
©c^iüer'S unb ®oet^e'§ antififirenbe ßunfttt)eürie 265 ff., 265 ff.,

266 ff.; Seibe I)ierin einem gemeinfamen Quge i^rer ^ext unter-
ȟorfen 265 f., 265 f., 26G f.; il)rc antififirenbe 9iid)tung unb bie
atenaiffance be§ 16. So^r^unbertä 266 f., 266 f. , 267 f. ; ®oetf)e'ä
5ßer{)alten jur bilbenben ßunft unb feine bramQtifd)cn "Jlnfid^ten unb
Unterncfjnningcn 267 ff., 267 ff., 268 ff.; 279 ff.,
279 ff., 280 ff.
©d)iller fd^licfet fid) bcn autififircnbcn ^tnfid)ten (Soet()e'§ an ;
fein
^h-otog 5U ®oct(;e'§ Bearbeitung be§ ^)tatjomct 276, 276, 277;
3tacine'§ '"^^Jl^äbra öon bicfem (Sefid)t§punft au§ bearbeitet 277, 277,
278; ©Ijafefiieare'S 3Jlacbet^ ber anttfen Slragif genätjert 278, 278,
279 ; in feinen eigenen bramatifc^en ®d)öpfungen erfaßt ©d)i(Ier bie
antififirenbe 9tid}tung bebeutenb genialer al§ ®oetf)e. — 'Jtbfii^t ber
Umwanblung be§ üon Sljafejpcave überfonunenen bramatifdjcn ®til§
292, 292, 293; baljcr feine üon ©^atef^eare üerf^iebene ^tuffaffung
üom 2Befen be§ gefdjid^tUc^en S)rama§ 293, 293, 294. S)ie üer-
fi^iebene Sßenbung be§ tragifdjen 5]totiD§ 294 f., 294 f., 295 f.;
?tnnäf)erung 5ur antifcn Sragif in ben noc^ SBaßenftein folgenben
brci Slragöbien:
DJ c g i ft e r j u i> c 1 1 ii c r.
10
146 9{egtftcr,

„53iaria Stuart". Anfänge iinb QÜmäfjlic^c SBanblung be§ trogü


jc^cn 5)^otit)§ — ?tnnät)crung an bie antife 2:ragtf burd^ blofee

SarfteUung ber ßotaftroptic 29G t-, 296 t-, 297 f.; (Sfiarafteriftif

bcr Jgclbin 297 f., 297 f., 298 l


298 tf-, 298 ff-, 299 ff. giBijc^en „Waria Stuart"
ßritit biejer 3;tagöbie
unb „Jungfrau Oon Crlcan§" fallen bie bratuatiic^en Gnttuürfe:
„Xic §cr5ogin bon ßcüc" 300 f., 300 f., 301 f. unb
„Sie ßinber be§ §auic§" 301 f., 301 ]., 302 f.
„Sungfrau üon Crlean§" 302 ft-, 302 ff., 303 if. an Stcüe —
bcr antifen Sd)icfia(§ibee tritt ber mittelalterlich d)riftlid^c SBunber^
glaube — ß^araftcr bcr öclbin 303 ifv 303 ]\., 304 ff.

Äritif ber 3;ragöbie 306 ff., 306 ff., 307 ff.

Swijc^en „Jungfrau Oon Crlean§" unb „^raut öon ^Jlcffina" faden

bie unau§gcfüf)ricn Gutwürfe : „Diofamunbe ober bie 53vaut bcr §öüe",


„Sie (Gräfin öon gianbern", „Sie ^olijei", „'ilgrippina", „2:^enn=
ftotlcg" 311 f., 311 f., 312 f.; bie Bearbeitung be§ Sfjafefpearc'fdjen
^Dbcbetl); über alle bramatifc^e ^läne fiegt bie

„53raut »on 5!Jieffina" al§ Spitje ber ontififirenben Düc^tung


Sc^iüer'ß 314 ff.,
314 ff., 315 ff.;
— unmittelbares Grgreifcn ber
antifen ©(^idfalsibec fclbft 314, 314, 315; bie Grfinbung ber Säbel
fd)licf^t fid) eng an fiönig Cebipus an; fünftlerijdie ?lu§fü^rung
burd) Sd)iüer 315 f., 315 f., 316 f.; einfiiljrung be§ 6{)or§ 316 ff.,

316 ff., 317 ff.; SSirfung biefer Sf)at — SteIIungnal)me ber Der;
fc^iebcnen Parteien für unb gegen 318 f., 318 f., 319 f.;
— burc^
abwcifenbe Urtf)eile bilbet bie ,,?3raut üon5)ieffina" eine entfc^iebcne
Sßcnbung in Sd^iller'§ bromatifc^cm GntwicfcIungSgange 319 f.,

319 f., 320 f.; Sfflanb'S Ginfluß auf il)n.


SSä^renb be§ Sd)tt)anfen§ für Sßa^l eine§ neuen Stoffes bie lieber^

fe^ungcn: „Ser ^arafit", „^^cffc al§ Dnlel« 321, 321, 322.


Befreiung öon ber ontififirenben 3{id)tung. '^m „SBilfielm Seil"
geläuterte unb oerticfte 9iüdfel)r ju feinen Sugenbbid)tungcn ; innerer
föet)alt unb ßunftform be§ StürfeS 322 ff., 322 ff., 323 ff. ßritit

325 f.,
325 f., 326 f.
Gin5elne§ : Gitate au§ bem 93rieftt)cc^fel mit ®oetl)e cf. ®Det^e--S(i^iller';

fd)er ^Bricfwec^fel; Briefe an unb üon2Bill)elm ü. öunibolbt VI, 182,


182, 183; 185, 185, 186; 189, 189, 190; 196, 196, 197; 217, 217,
218; 320, 320, 321; mit ßörner VI, 132, 132, 133; 133, 133,
134; 135, 135, 136; 137, 137, 138; 151, 151, 152; 152, 152,
153; 153, 153, 154 f.; 159, 159, 160; 217, 217, 218; 234, 2.34,
235; unb V, 381, 381, 379; au§ bem Bricfiuedifel mit ^J^e^er VI,
231, 231, 232; mit 9Jcintüalb V, 373, 373, 371; mit grau ö. SBoU
jogen V, 363, 363, 361 unb 380, 380, 378.
Sc^iller'S „®ebonfen über ba§ ©emeine unb 5^iebrige in ber .ftunft"

II, 116, 116, 116, 105.


Sc^iüer über Bürger V, 389, 389, 387 (6.) unb VI, 150, 150, l.-)l.
^icßiftcr. 147

gcliiflcr über (^loetT^c'S gavift cf. »ricftncdjiel V, 200, 200, 200 (ß.)-
©d)iIIci-'§ ajcrfcljr mit SB. ü. (gumbolbt VI, 170, 170, 171.
<Bd)\\ln über ba§ Sb»^a unb bic Satire I, 239 l, 239 f., 239 f.,

232 f. unb 11, 521, 523, 523, 493.


— über ßant'§ ßriti! ber reinen SSernunft VI, 38, 38, 38 ((5.).
— über miniftoc! I, 544, 543, 543, 519 (g.) unb IV, 141, 141,
141.
— ülicrgjJnttf^ifon's bcjd)rcibenbc föcbicf)te I, 537, 53G, 536, 511.
— über Dtüuffcnu II, 447, 44G, 44G, 415 ((J.) unb 470, 469,
469, 438 {{&.).

— über bQ§ Sßefen ber Sntire II, 60, 60, 60, 49.
eäfxä, mdcx, VI, 467 f., 467 f., 468 f.

6rf)trffnl§tbcc bei Stf)iacr VI, 246 ff., 246 ff., 247 ff., 258, 258, 259.
®ti)irffnI§troflöbic, antife im ©egenfalj 3u ®(;a!efpenre'§ (S^oraftertragöbie
VI, 262 f.,
262 f.,
263 f.

©d^infcl, m-d)iteft; feine etelding in ber S3auhtnft VI, 476 ff., 476 ff.,

477 ff.; feine 93auten 478 ff., 478 ff., 479 ff.; ©djranfen feiner itunft
480 f.,
480 f., 481 f.

„Sd)tU3ito^ ober
Stnfängc ber bürgcrlic^eit aBciS^ctt" üon ^faat
bic
Sfeün IV, 371, 371, 369.
„2)a§ ©diloroffeuranb", ^arobte auf ©ottfd^eb'ä 6ato III, 376, 371, 364.
Slufluft aBtt^cIm Sci^tegel, 53litbegrünber ber rDmantifd)en ©d)ule vi, 427 ff.,
427 ff., 428 ff.;-al§ Kunfttritifer, al§ Ueberfctjer frember Siteraturen
428, 428, 429; feine geiftlic^en Sonette VI, 449, 449, 450; feine „3Sor=
lefungen über bramatifdje ßunft unb Citeratur" VI, 446, 446, 447;
58cbeutung für altbcutfd)e ßiteratur 451 f., 451 f., 452 f.; ©tubium
ber Drientalifd)eu ßiteratur 453, 453, 454.
fj-rtcbric^ ©cf)leflcl, trüber be§ SSorigen, f^au^jt ber romantifdjen ©d)ule
VI, 428 ff.,
428 ff.,
429 ff.
©eine ^Infänge: „Sßon ben ©c^ulen ber gried)ifd)en ^oefie", „lieber ba§
©tubium ber gried)ifd)en ?ßoefie", „®ie ©riedien unb bie IKömer"
ilritif biefer ©djriften 429 f., 429 f., 430 f.;
— ttjirb ber ctgentlid;c

©oftrinär ber rontantifd)en ©d;ule burd) ba§ 'Sogma öon ber ^l)antafie
in ber ^I)Uofo|)I)ie unb ^oefie 437, 437, 438; Weitere ©d)riften ber
t)erfd)iebcnen 3vid)tungen ber romantif(^en ©c^ule angeprig: feine „Su-
cinbe", „®cfpräd) über bie ^oefie" 443, 443, 444; „IRebe über bie
53tl}tt)Dlogie" 447 f.,
447 f., 448 f.; fein 2;rauerf^iel „?lIar!o§" 448,
448, 449.
©tubium ber DrientaUfd)en ßiteratur: „lieber <Bpxai)e unb 9Bet§f)eit ber
S'uber" 453, 453, 454; feine Sßcrbienfte um bie bilbenbe Kunft ibid.;
ftc^ in feiner 3fitfd)rift
ftellt „6uro^a" ber antiüftrenben ivunftrtd)tung
:

®oetp'§ entgegen 270, 270, 271 aSrieftoec^fel mit aSoiffer^e VI, 553, ;

553, 554.
^of}am 9lboIf ©djlcgcf, 58ater ber beiben SSorigen, 5teftptifer IV, 91 ff.,

91 ff.,
91 ff., fuc^t bic ßüden ber 58atteu£'fd)en Ä\inftlcf)re ju ergänjen
10*
148 atfgiftcr.

butd) bic ^Jlb^onblung: „58on bem I)öc^ften unb aügeirteinftcn (Srunbja^

in bcr ^oc|ic" — ftef)t i>ätcr auf bemjelben 33oben wie ^Baumgavtcn


ly, 92 t-, 92 f., 92 f.

^o^onn Gliasi Si^rcget in, 392 ff-, 387 ft-, 380 ff. ; njeift auf ba§ t)olf§=

tf)ümli(^e englij(f)c Xrama l^in ;


feine 6rftling§tricrte 2raraen in ®ott«
f(^eb'5 Sinne: „Jgefuba", „Sie ©eic^wiftcr in Saurien", erf)ebt fic^ bann
gegen föottfd^eb für g^atej^jeorc III, 394, 389, 382, be§ Sedieren ein=
flufe auf if)n; feine „Öebanfen jur ^ufna^mc be§ bänijc^en 2;f)eater§"

ibid. ff.
Sci)Icger§ S^ragöbien: „^errmann", „^orbtt)at be§ ©rafcn
öon aßittelsbad)", „®otf)ii!a" ; Uebetfetjungen 'öc^ Xe§tDU(^e§ in föemein-
fc^aft mit föärtner; feine Suftipiele: „5^er gcf^äftige 9}tüBiggängcr",
„•Jriumpf) ber guten grau", „Sie ftumme £d)ön{)eit" ; Sritif Sd)legel'§

397, 392, 385; Sc^Iegel'ä Uterar()iftorifc^e Stellung, ©ottjc^eb über if)n


398, 396, 386 (5.).
^o^anu ^cinrid^ 8if){cgcf, Xramatifer jur geit Cejfing'S ; wenbet juerft bie
öfüfeigen reimlojen Jamben an in feinen englifc^cn Ueberfe^ungen IV,
512, 511, 509.
Sr^tcicrmoif|cr : „9?eben über bie Üleligion" VI, 449, 449, 450; ©c^Ieier^
niacf)er über S^afteSbur^ I, 203, 203, 203, 192.
„^ic ft^rimmcn 9J?onartf|en", ®ebic^t oou Stiller V, 370, 370, 368.
^0^. ©eorg St^Ioffer: „J?atecf)i§ntua ber (Eittenlcf)re für ba§ Sanbbolt"
IV, 327, 327, 327.
6t^rö3cr, §iftorifer VI, 345 ff., 345 ff., 346 ff.; feine 58ebeutung für bie
@ejc^i(i)t§fd)reibung unb 21'erfung be§ politischen Sinne§ ibid. ;
feine
„ißorftellung ber Uniöerfalljiftorie" (feit 1785 unter bem Sitel: „5Iöelt;

gefc^icf)te nad^ il)ren ^auptabt^eilungen"). ©c^löjcr al§ Sournalift:


fein „* aBriefttjed^fel" unb „* gtaat§anjeigen" 346, 346, 347.
S(ttbrco§ St^rfltcr, ^rc^iteft in »erlin; feine ^Bauten III, 212, 209, 205;
Kampf mit Gofanber D. ®öt^e 213, 210, 206; Sdjlüter al§ SBilb^auer

214, 211, 206 f.

Sorcnj St^mibt, 58crfaffer ber „2ßertf)eimer Sibel" cf. biefe III, 267 ff.,
263 ff., 2.58 ff.
^ufion gi^mibt über ^reboft unb bie franjöfifc^e ©efenfcliaft II, 104, 104,
104, 93 (6.).

fiubtt). Sd^nobcl, SSerfaffer t)on „Sie ^nfel ^elfenburg k." III, 335 ff.,

331 ff., 324 ff.

St^norr, ^)uitcr, VI, 482, 482, 483 unb 484, 484, 485.
„The sehool for scandal", Suftfpicl tion IR. 58. Sf)crtban I, 528, 527,
527, 503.
„I^ic St^ottlänbertn", Suftjpiel t)on Sßoltaire 11, 238, 238, 238, 226.
n^ic ft^önc S^üj^crin" („The fair penitent"), Cuftfpiel tjon ülottJe I, 257,

257, 257, 250.


Sc^önemann, Sfieaterprincipol III, 372 f., 367 f., 360 f.; IV, 491 f., 490 f.,

488 f.; bringt bie englifd)e Cperette: „The Devil to pay" (*Ser
SEeufel ift Io§) auf bic beutjdje «ü^ne IV, 157, 157, 157.
iRcgifter. U9
„©(^reiben ou Ünöntcr" üon 9Kcnbet§jot)n IV, 237 f., 237 f., 2 ;6 f. (S).

„©t^rcibcu on bc« .^crr« SBtcar üon Saöoijcn ?c." öon 5 ^öjct IV,
387, 387, 385.
gfricbr. Subwtfl edjröbcr V, 392 jf., 392 ff.,
388 ff.; »iograptiie ibid.

©c[)röbcr al§ Sfjcatcvprinctpal, feine ©Ijafcfpearc-'^Bcarbeitungen für bie


fflüfine 393 f., 393 f.,
389 f. ; ^cbcutung unb Sßirfuinj berfctben ; Sc^röbct
al§ Sc^üuf))ielcr , öor Willem al§ ©t)afcf))care = 3:ovftcIIcr 394 ff., 394 ff.,

392 ff.
%ied barübcr (6.) ibid.; fein Siiograpt) über i^n 393, 393,
391 (g.); 395 f.,
395 f., 393 f.

©d^töber'§ Ucberfc^ungen au§ bcm (Snglifc^en für bie beutfcl)c 33üf}nc:


6oIman'§ £)pex „Inkle and Jariko" I, 526, 525, 525, 502.
:

6ongrct)e'§: „The Double Dealer" unter bem 2:itel „^er *?trgUftigc"


I, 118, 118, 118, 109.
6umberlanb'§ „Vorüber" unter bem 2;itel „*3)a§ ^ölott wcnbet fic^"

I, 521, 520, 520, 49G.


iJarqufiar'ä „Constant couple" unter bem Xitel „*2)er 3iing" unb
— „Sir Harry Wildair" unter beut Slitcl „'Sie unglürflid)e
e^e au§ 5)elicateffe« I, 125, 125, 125, 117.
®oIbfmitt)'§„She stoops to conquer" unter bem Xitel: „Srrtl)um auf
aüen eden" I, 527 f., 525 f., 525 f., 502 f.
Stßo'§ „(Seorge 58arnet)eII" nac^ ber aBearbeitung oon 'DJtercier I, 517,
516, 516, 493.
93loore'§ „Gamester" I, 520, 520, 520, 496.
©outt)ern'§ „Fatal marriage" I, 254, 254, 254, 247.
2ßic^erlet5'§: „Country-Girl", unb „Country-Wife" 1, 116, 116, 116, 107.
(B6\tM\), §iftori!er IV, 399, 399, 397.
<Bi)yxUxi ol§ SoH^Iicbcrbit^tcr V, 338, 338, 336.
% ®d^u6crt, ßiebercomponift VI, 508, 508, 509.
^0^. ^. ©(^ul3 (3opf = @c^uIä), ^rebiger unb gjlorarpl^itoioj)!) IV, 253 ff.,
252 ff., 252 ff.; feine: „'ißt)iIofopI)ifd)e 93etrad)tungen über 5lf)eologie
unb üleligion uber^aut)t unb über bie jübifc^e infonbcrf)eit" gegen '^')lm'
bel§fot)n'§ „^erufatem" gerid^tct unb „6r»ei§ bcä tiimmelmeitcn Unter;

f(^iebe§ ber 5)loraI unb ber 9teIigion ic"; ©runbgcbante biefcr 8d}riften
ibid.; Sßerfolgungcn infolge berfelbcn 255 f., 254 f., 257 f.; fein „ißer^
fud) einer Anleitung jur ©ittenle^^re für atle 'DJlcnfdjcn ot)ne Unterjdjicb

ber Religion" 259, 258, 258.


©d)ul3 ülier ©eniler IV, 295, 294, 294 (S.).
®. ©c^utjc, regt tt)iffenfd)aftUc^ bie a3arben)Jocfic an burd) eine ßbbaübcr--
fetjung unb burd^ bie ^bl)anblung „* ^eurtt)cilung ber üerfd^iebcnen
S)en!arten bei ben griee^ifc^en :c. unb alten norbif(^en 2)id^tern" IV, 132,
132, 132.
©. e. ©(i^uräficifcfl, ^iftorifer III, 304, 300, 295; feine „Epistolae arca-
nae" 306, 302, 296.
^einrid^ ©ti^ü^, Segrünber ber beutfc^ntalienifd^en Cpcr III, 196 f., 192 f.,

188 f.
150 megiyter.

^. ^. St^wabc, 'Jluljängcr ©ottjc^cb'», SßerfQiJer öon „'Ser beutjc^c 2)i(!^ter;

fricg" III, 388, 383, 375.

^ofua 3(^tt)arj, ©cgncr^ufcnborf'l: „Index Novitatum quarundam etc."


m, 91, 88, 87.
Ä. Sci^wors über Ccifing qI§ Xf)CDlogc IV, 606, 605, 603 (S.).
„©t^warj uitb 2S>cifj ober bcr fotirtfc^c ^ilgrom" bon ®rimmel§^ujcn
in, 167, 164, 160.
„©c^wct^crgcfdjtc^tc" üon So^. 5JlüfIcr VI, 348, 348, 349.
„®^tt)ci,5crlicbcr" oon Saöater IV, 461, 460 458, unb V, 325, 325, 323.
„^er Srfinjur", Suftjpifl oon ßlingct V, 256, 256, 255.
„Seientia nova generalis pro iiistaiiratione etc. ad publicam
felicitatem" III, 144, 141, 137.
„La seienza della legislazione" öou üi'i"9ieri II, 588 f., 556 f.,
556 f., 519 f.

SB. Scott Ü6er Oitt^arbfo« I, 463 f., 463 f., 463 f., 440 (6.).
— — übtt Swift I, 316, 316, 316, 305 unb 332, 332, 332, 321 (S.).
Scritic in ^oraUcIe mit Sßcoumardjotä II, 534, 533, 533, 503.
„SctioIbu§ 9Zot^onfcr", Dtoman oon D^icolai V, 409, 409, 406.
8. t>. Sccfcnborf, ©cgncr ^ufcnborf§ III, 93, 91, 89; jetu „(iljriftcnftaat",
„^Icutjdjc 3icbcn" in, 94, 91, 89.
Scbniue: „Le philosophe sans le savoir", bürgerUä)c§ 2)rama II, 409,
409, 409, 391.
„Segnung bc§ Saifer§ J^eobofiu§ ic", ©einälbe bon SuHc^raS II, 115,
115, 115, 104.
„Se^nfut^t not^ 9in^c", Glegie üon 6. ö. ßtcift IV, 111, 111, 111.
^ari Scibct „58erlin'§ md)tteftur" IV, 153 f., 153 f., 153 f. (S.).
„Selina" bon Sean ^aul (unbollcnbet) VI, 412, 412, 413.
Scifivf, 3>or(nlb ju Sefoe'S atobinjon I, 303 ]]., 303 ff., 303 ij., 293 ff.

„Scntirßmisi", Sragöbie bon SSoItairc II, 229, 229, 229, 217.


Semicr, SSorförnj^fer be§ tt)eoIogi)c^en 9{Qtionati§mu§ IV, 287 ff., 286 ff.,

286 unb 168, 167, 167; 5BtogrQpt)ic, Stubienjafivc 287, 286, 286;
ff.

fußt »cjentltc^ auf Code unb lolanb; feine bogmotifc^en ©runban^


fd)auungen 289 ff., 288 ff., 288 ff. barüber in feiner 2eben§befc^reibung ;

(6.) 291 ff., 290 ff., 290 ff. unb in „^^cue 5ßcrfud)e, bie ßir^en^iftoric

bcr crftcu SQt;vT)unberte nic^r Quf5uflärcn" 293 f., 292 f., 292 f.; „m^
!)onbIung bon ber freien Unterfu^ung be§ ilanon§", „^cmertungcn ju
ßibbcl'g m^anblung bon ber Ijeiligen ed)rifl" 295, 294, 294; öeffing
unb Sd^ulj über bie Un!Iarf)eit be§ bon Semler eingenommenen Stanb^
punftc§ ibid. ; ßritif feiner ©djrift , 33ebeutung unb 6inn)irfung ber-
felbcn 296 ff., 295 ff., 295 ff.; Semler'ä Xcgtlritif ibid.; 8cmler luenbet
fic^ bcv Äirc^engefd)id)tc ju 297 f., 296 f.,
296" f.; Semler über S. S.
58aumgnrtcn IV, 39, .39, 39 ((£.)•

„Scneca", 3:raueripicl bon 6. b. fileift IV, 113, 113, 113.


„Sermon des Cinquante" bon 33ültQirc II, 180, 180, 180, 168.
„5Jcr fterbcnbc Gnto" bon ö)otlid)eb III, 367, 362, 355.
3lcgtfter. 151

„Severini de Monzambano veronensis de Statu imperii etc."


öon ^^iuyenborf III, BG, 84, 83 unb 87, 8i, —
<Bl}ah^pearc , SBicbciaufnafjmc in 2)cut jd)Ianb unb ©^Qtejpeare'S 6in-
fü^rung auf bie bcutjdie 58ü{)nc V, 392 ff., 392 ff., 389 ff.; Sc^röbcr'§
©()afcfpearc--5öcarbettungcn, feine ©I)afefpcare;(£()arattcre ibid.; Sfjafe--
j^jeore'S (finfluß auf bie beulfdje ©d)aufpteltunft ;
gled al§ S^afefpeare?
©arfteßer 398 f., 398 f., 395 f.

®l)afefpeare;®tubien burd) ©crftcnberg V, 105 ff., 105 ff., 105 ff. unb 559,
558, 556; fein ^uffa^ „(St»Da§ über ®()a!efpcare" ibid.
«SJ^afcfpeare-Stubien burd) ®octl)e, feine „©(jafefpcarerebc" V, 119 ff.,

119 ff., 119 ff.; üeränbcrtc ©teüung ju etjafefpeave VI, 275 ff., 275 ff.,

276 ff. ;
fein 'Üluffatj : „©tjafefpeare unb fein ßube" 276, 276, 277.
eiafcfpeare-'Slubteu .<^^erber'§ V, 42 ff.,
42 ff., 42 ff.
— — ßeffing'ö IV, 501 f., 500 f., 498 f. unb 51 6 ff.,
515 ff.,

513 ff.; 526 f., 525 f.,


525 f.; 554, 553, 551.
©^afefpeare unb @d)iüer VI, 262 f., 262 f.,
263 f.,
278 f., 278, 279 unb
293 f., 293 f., 294 f.

61)o!cfpearc-'Ueberfe^ung %. 2Ö. ©c^tegel'g VI, 428, 428, 429; 2BieIanb'§


IV, 475, 474, 472.
2ßiebercr>i)cctung(Sljafefpearc'§ in (Snglanb I, 529 ff.,
528 ff., 528 ff., 505 ff.

©l)afefpeare;%u§ga()en I, 530, 529, 529, — ; ^oljnfon'ä ©Ijafefpeare;(5tubictt


unb ,'?lu§gabe I, 449 f., 449 f.,
449 f., 425 f.

©Ijafefpeare^Ucberfcijung in ^ranfreid) burdj 2)claplace un)) Sctourncut


II, 404, 404, 404, —
(S^aftcSfiurlj, ber Icitcve I, 29, 29, 29, 26 (ß.).
©inftcSBurtj C:!lntf)ont) ^If^Ie^ (Sooper) I, 188 ff., 188 ff.,
188 ff.,
177 ff.

3«ovdpt)Uofopi «iogrttp{)ie 188, 188, 188, 177; feine ©efammtjdjviftcn


unter bem gemeinfamen S^itel: „Characteristicks of men, manners,
opinions, times" ; in feinem 5^ad)taffe : „Letters written by a noble-
man to a young man at the university" ; ßritif biefer ©(^riftcn
189 ff., 189 ff., 189 ff., 178 ff.

©t)afte§lnirl)'§ 5ßer^ltnife äu Socfe 193, 193, 193, 183.


©injelne ^Ibfdjnitte au§ ben Characteristicks: feine ?tbf)anbtung „lieber
bie Slugenb", unb Erläuterung baju in ben „^Jli§ceflaneen" 194 ff.,

194 ff., 194 ff., 184 ff. ; bie „ailjapfobie ber 5RoraIiften", eine Sfieobicee,
be!^anbelt bie x^xaqe Dom Urfprung beä llebel§ ,
parallele mit Seibnij'
3:t)eobicee — 5lritif ber ülfjnpfobie 198 ff., 198 ff.,
198 ff., 187 ff.

3ufammenfaffung ber2e(}ren ®I)afte§bur^'ä in feinem „* ©etbftgcfpräd)"

5lritif barüber ; ©c^teiermad)er, gid)te über ©f)afte§burQ 202 ff., 202 ff.,

202 ff.,
191 ff.

^QUanbeDille fteflt fid) ©t)afteäburl) in feiner SBienenfabcl entgegen I, 212 f.,

212 f.,
212 f., 202 f.

©'^aftc§bur^'§ 9tad)foIger unb gortbilbner: bie fogenannte „fd)otttfd)e

©d)ule" I, 406 ff., 406 ff., 406 ff., 391 ff.


jgerbcr über ©Ijaftcsburl) I, 189 f., 189 f., 189 f., 179 f. (ß.).
152 9lcgifter.

„The shepherd's week", ^t)l)Üe bon Sol^n ®q5 I, — — — , , 243.


„She stoops to eonquer or the mistakes of a night", Suftjpict

üon ©olbjmitf) I, 527, 525, 525, 502.


„She would if she eould", ßuftjpiel oon ©tticrebge 1, 119, 119, 119, 110.

JH. 58. £I)crtbon, 8uftipiclbid)ter, jeine berü^nitc[tea Btüde: „The rivals",


„The School for Scandal" I, 527 f., 526 f., 526 f., 503 f.

„The shortest way with the Dissenters" I, 297, 297, 297, 287,
iottrifc^e e^rift Sjefoe's I, 297, 297, 297, 287 (g.).
Jdgcrnott Stbnclj, ^ßertreter ber Stoatst^eorie ton ber SJoIfsjouDevanetQt
I, 46, 46, 46, 43 unb 52 fl-,
52 ff.,
52 ff., 48 ff.: „Discourses concer-
ning government".
2)er ftcbenjä^rtflc Krieg IV, 160 ff., 159 ff., 159 ff. ; Scbeutung be§ firicgcS

für bie gefammte beutf(!^e Silbung 162, 161, 161, befonber§ für beit

proteftontifd^en 2^eil ©eutjc^lonbs 163, 162, 162 ;


griebrid^'g II. gelben--

gcftolt 161 f., 160 f., 160 f.; feine 3ricbcn§l(;ütig!cit; burd^greifenbe
Umgeftaltungen unb Söerbeiferungen 164, 163, 163; feine 5Jlajime bü§
be§ „aufgeflörten S5e§pDti3mu§" 165, 164, 164.
<Bitbentä§ („58lumen=, fjrud)!-- unb 2)ornenftüde, ober (s^eftanb, %o'i) unb
^odjjeit bc§ 5lrmenaboofütcn g. 91. Siebenfä»"), Sbgüe oon ^ean 'ipaul
VI, 407 ff., 407 ff., 408 ff.

„2)cr ficlijigftc (Metturt^tag", Sbijöe öon SSofe V, 350, 350, 348.


„Sieele de Louis XIV" üon 33oItaire II, 223, 223, 223, 210.
„The siege of Rhodus", DJielobrama oon ©aoenont I, 77, 77, 77, 75.
„Sieg be§ £icöc§gottC'^" üon Uj iv, 110, 110, 110.
„Siegwort", eine iHoftergefc^ic^te, aioman oon S. 5Jh SOJißer V, 411 f.,

411 f., 408 f.


(Sicl)e§, «iogiQp^ie II, 585 ff., 583 ff., 583 ff., — ;
feine fc^riftfteüerifdje
5El)Qtigteit erft mit Uuibxuä) ber 9lcboIution : „Essai sur les Privüeges",
„Qu'est-ce que le tiers-etat?", „Vues sur les moyens doiit les Ee-
presentants de la France pourront disposer en 1789".
3nf)Qlt unb ^ritif ber 1. g(^rift 586 ff., 584 ff., 584 ff., — ; ber 2. ©d^rift
588 f., 586 f., 586 f., — ; ber 3. ©^rift 590 ff., 588
588 ff., ff., —
^araüele mit SDiirabeau II, 592, 590, 590, — ; unb 573, 571, 571, -.
„<Bimpüciu§ Stm^Jticiffimuö", 3loman üon (§rimmel§^aufen III, 167 ff.,

164 ff., 160 ff.


Simplicianifd)e Schriften, p^antQftiid)--QbenteuerIicf)e unb lel^rtjaft --
fatirifd^e

Diiic^afjiuungen berjclben III, 171, 168, 164.


©tngfvief: a) Sn S)eut)d)Ianb: ^Infiinge beffelden burd; Sd)öncmann („®er
Xeufel ift Io§"); ©tanbfufe : „®er «aucr ^o^em 2röb§ k." unb
ftolje

„5)er luftige ©djufter" ;


§at|bn : „©er frumme Teufel"; ber cigentlidjc
SBegrünber bc§ bcutfdjen Singfpiels ^ilbam filier IV, 158, 157, 157 unb
630,629,627; .C)iIIcv'5 5?ebeuliing für bua beutfc^e Singfpiel („®ie ^ogb"
no(^ bü^uenfQt)ig) unb feine Schule; 9iürfiüivtung auf bie SBiener 5öül;ne
IV, 631, 630, 628; S)itter3borf'§ : „2)octor unb ^pot^cter", „A^ieroni)--

mu§ Änidter"; Sdjcnl: „'2)orf barbier" ; Äaucr: „5)onauiDeibd)en" ibid.


3iegi[lcr. 153

b) 3ii eiiglanb: ®a^'§ 93ettIero^er I, 268 f., 168 f., 268 f., 243 f.
c) Sn 3ranfreid): burc^ 9loujfeau unb ®retrQ bcrtreten II, 414 f., 414 f.,

414 f., —
„<Biv e^ttrle^ W vanbifoit", ifioman Don 9lid^arbion I, 475 f., 475 f., 475 f., 449 f.
„Bit ^orrt) ißJtIbatr", Suftjpiel oon 5aiqul)ar, üfierfetjt unb bearbeitet Don
©d)vöber unter bem SEitel: „®ie unglucf(icl)e (£^e burd^ 5)elicateffe" I, 125,
125, 125, 117.
„<Biv fioitcclot @rccöc§", 9ioman Don ©moHet I, 497, 497, 497, 473.
©irticit, ^^Jrocefe beffelben II, 171, 171, 171, 159.
©Utcnloftgfcit om ^ofc ©eorg I., unb II. öon (Sitgtanb, unb in ber üor-
nel)men Söelt (Snalanb§ I, 490 490 ff., 490 ff., 467 ff. 5lbenteuer ber
ft.,
;

2abt) aüorfele^ unb gjttji eiifabett) (Sr^ublciot) 491 f., 491 f., 491 f., 467 f.;

ber 2obt) iyane 494, 494, 494, 471 ; üevberblidjcr (Stnflu^ be§ june^men--

ben 9tctc^tf;um§ ibid.; f?. UBatpoIc barüber 495, 495, 495, 472 ((J.).

©^ilberung bicfer Quftänbe buvd) ©moüet, bcn Siebter 496 ff., 496 ff.,

496 ff., 473 ff.


unb §ogii'*f)- i";" ^^^"1«^ 499 f., 499 f., 499 ff.,
476 f.

2)tc SittcttücrttJilbeiHug bcä frou^öfifc^cn %ici§ li, 68 ff.,

68 ff., 68 ff., 57 ff.


2lbam ©mttfj, ^ßegrünber ber Dlationolöfonomie I, 387 ff., 387 ff., 387 ff.,
372 ff. unb II, 266, 266, 266, 253; fein „Au inquiry into the nature
and causes of the wealtb of nations", Ä'ritit feine§ ©5ftem§ 388 ff.,
388 ff., 388 ff., 372 ff.; Stofc^er barüber I, 390, 390, 390, 374 f. (6.);
emiti)'§ 9lac^foIger unb gortbilbner I, 391, 391, 391, 376; 6mitf) über
§ume I, 434, 434, 434, — , (6.).

©mottet I, 496 ff., 496 ff.,ff.,


496
473 ff. ;
fütirifd^er Diomanfdiriftftener
feine SCrac^öbie: „®er ISönigSmörber"; feine 3iomane : „3toberic^ Dtanbom",
,/^eregrin 5ßictte", „(Jerbinonb gatljom", „©ir Sanecelot ®reebe§",
„5Die 5«f)>-te" ^ump^rel; Slinfer'S"; anbere SBerf c : 5lugfd)rtften, lieber^
fctjungen, ®ejd)i(i)te ßnglanbS ; ßritif feiner Sioniane 497 f., 497 f.,

497 f.,
474 f.; ©egenüberfteüung mit g^ielbing ibid.
©ottaliftifdic Slitföugc in g-roufrctd) burd) SQbreHt) II, 518 ff.,

517 ff.,
517 ff., 487 ff.; Wabl)) 520 ff., 519 ff., 519 ff., 489 ff.; 9tal)nal
unb ©aliani 523 ff., 522 ff., 522 ff.,
491 ff.

„Soeietas philadelphica" bon Seibniä III, 146, 143, 139.


Society of Dilettant!, (SefeHf^aft jur 33eförberung ber ?lltertl^um§!unbe
in (Snglanb I, 460, 460, 460, 436.
„©o!rotif(^c 2)cnfHJÜrbigfcUett" bon ^amonn V, 310 f., 310 f., 308 f.

„©olboteu", Suftfpiel bon Sacob Scnj V, 241 f., 241 f., 240 f.

„Some eonsiderations of the eonsequenees of the loMrering of


interest etc." bon Code I, 166, 166, 166, 158.

^. ö. ©onncttfclä, |)Dlitifd;er ©djriftfteüer Cefterreic^S IV, 366 ff., 366 ff.,

365 ff. ;
feine „©runbfälje ber ^i^^oliäeimiffeufc^üft" 368, 368, 366.
„©o^ljic ober ber gerechte g-ürft", ©d^aufpiel bon ^. Völler V, 358, 358, 356.
„®opI)iett'§ JHcife öon SDJemel nod) Sadjfeu" bon Sl^imoti^eua .§erme§
IV, 481, 480, 478.
151 Siegiftev.

©o^j^Hcäftubicn ficffutg'S IV, 518 ff., 517 ff., 515 ff.

„©opljoni^bc" öon 5kt^anael 2ce I, 101, 101, 101, 92.


©Oitfflot, ^rc^ite!t II, 417, 417, 417, 390 unt) IV, 156, — — ,

„Les soupirs de la France", t)Dlitif(^e ©d^rift au§ bem ^al^re 1690


II, 22, 22, 22, 22.
I, 252 ff., 252 ff., 252 ff., 246 ff.,
<Bouttftvnc, morarifirenber SErQgöbieubidjter
fein „The marriage or the innocent adultery" 3nI)oU unb
fatal ;

ifritit. Uebcrfe^t bon Sd^röber unter bem Stitel: „®ie unglüdfUd^e


§cirat^" I, 254, 254, 254, 247; ©out^erne'SSragöbie: „Oronofo" 254,
254, 254, 248.
^0^. ^oad)m S^jalbing IV, 43 f., 43 f.,
43 f., Seift, (Sinflufe ©^afie§.-
burt)'§ auf if)n; Uebevfctjung beffelben — feine Schriften: „Ueber bie

58eftimmung be§ %lcnfd;en", „Ueber bie 9iuljbarfeit be§ ^rebigtamte»",


„Ueber ben äöert^ ber (SefüI;Ie im 6(;riftentf;um" 44, 44, 44.
Spanifc^c ©djcfmcnrontttuc , begonnen burc^ *2)on S)iego §urtabo'§ be
SJlenboäa „Cosarillo be 2;orme§" unb ^Diäter ^(leman'ä „5)on ©usman
be ^llfarad^e", Ueberfe^ungen be§ ßetjteren; dinlüirfungen biefer fpanijd^en
©(^elmenromone, bor Willem auf 5Dlofc^erofc^ III, 164 ff., 160 ff.,
156 ff.

„25cr ©pttäicrgoitg «tttcr bcii Stuben" bon ©Ritter V, 370, 370, 368.
„2)cr S^jasiergong" (früher „bie (£(cgie") VI, 181 f., 181 f., 182 f. (S.).

„Speeimen Controversiarum" bon 'ißufenborf III, 92, 90, 88.


„Specimen diffleultatis in Jure" bon Seibnij III, 123, 120, 118 (ß.).
„Le spectateur fran9ais", Q^iM^i^ift' IjcrauSgegeben bon ÜKoribauj
II, 105, 105, 105, 93.
„The Spectator", moratifd^e 2öod^enfc^rift, ]^erau§gegeben bon 9{. ©teele
I,278 ff., 278 ff., 278 ff., 268 ff.; im 8. 58anbe fortgefetjt burd^ mbifon
287 f., 287 f., 287 f., 278 f. ; ber 9. 93ünb buvt^ SlMöiam 58onb 288,
288, 288, 279.
„Speeulum erapegownorum", erfte f)oIitif(^e ©c^rift 3)efoc'§ I, 293,
293, 293, 284.
„Speech on presenting to the House of Commons a Plan for
better Security etc.", 9febe 58ur!e'§ I, 384, 384, 384, 368.
©pCMCr III, 55, 53, 53 unb 58 ff., 56 ff., 56 ff.; feine „Pia desideria";
äBirfung unb ^Bebeutung ©pener'§ 59, 57, 57.
„^ic (Bpiclcv'% bürgerlic^e§ S)rama bon Sfflonb V, 406, 406, 403.
©piitop'g einffi»!] nuf englanb I, 38, 38, 38, 32;
5ßerfud^ feiner ^-öcrufung nact) §eibelberg III, 45, 43, 43;
— eintüirtung auf &oM)c V, 179 ff., 179 ff., 179 ff. ; unb 224 ff.,
224 ff.,

223 unb VI, 545 f., 545 f., 546


ff. f.

— — ouf -fperber 73 ff., 73 ff., 73 ff.;


— — auf Sacobi V, 322, 322, 320;
— — ouf Scjfing IV, 592 ff., 591 ff., 589 ff.;
— — ouf 6rf;iller V, 373, 373, 371.
U. 2:f)imotf)Cu8 ©mittler, erft 3;rjcoIoge, bann .^iftorifer VI, 349 f.. 349 f.,

350 f.; aöcrfe: „förunbrife ber ®efrf)ic^le ber djrifllirfjcn itirc^c", „(Scfdjid)tc
aUflifter. 155

2Bürtein6cr(j§ unlcr ber IRegierung bcr (Srofen unb ^erjöge", „©ejc^ic^le


be§ t5ürftent(;uni§ ^annoöer bt§ jum Gnbc be§ fiebje^nteii ^Qi^r^unberts",
„3lbnfjc ber @e}cf)id^te bct curopäijd^eit Staaten", „Sßovlejungcn über
^^Jolitit«; «cbciitung ©pittler'ä.
®t(ittbfu§, gomponil't; jeine Stngjpicie: „*S)er ftolje 58auer Soc^em
SEröbS 2C.", „*3)er luftige ©d^ufter" IV, 158, 157, 157 unb IV, 630,
629, 627.
„Btani ber Unft^ufb", ©ingiptcl üon Sr^ben I, 72, 72, 72, 64 unb IV, 124,
124, 124.
©tott(cr'§ Slngtiffc gegen btc „Stagemeinc Sötbriot^ef" IV, 201 f., 203 f.,

203 f.

Olif^arb Steefc I, 264 ff., 264 ff., 264 ff., 257 ff., al§ ßuftfptelbiclter —
„The funeral or Grief ä la mode",
movalifivenbejCcnbenj feiner ©lürfe:
„The tender husband or the accomplished fools", „The conscious
Lovers", „The Lying Lovers or the Ladies' friendship" unb 3Sorrebc
äu bcnt Icljteren ((£.) ibid.
al§ Souvnalift unb ^politifer I, 270 ff., 270 ff., 270 ff., 261 ff.; begrünbet
bie moralifd^en äBod^enjc^riften in (inglanb;
1) fein SEatler (^tauberer), ^^enbenj unb 6^araftcrma§fe bcfjclben (S.)
271 ff., 271 ff., 271 ff., 262 ff., (ärfnlg; SJiitarbeiter , oeränberte
S£enben3, 5luf^ören be§ Satter 274 ff., 274 ff., 274 ff., 264 ff.;

2) ber „epectator" 278 ff.,


278 ff., 278 ff., 268 ff., ©ecle bcö Unter--
ne^meng ift ?lbbifon, DJlacautal) barüber (S.) 280, 280, 280, 270;
lufl;ören be§ „©pectator" 282, 282, 282, 272; an feine ©teile
tritt ber
3) ©uarbian 283 f., 283 f.,283 f., 274 f., )3oIitift^e Senbenjen, Schlafe
bc§ (Suarbian 284 f., 284 f., 284 f., 275 f. bafür tritt ein The ; :

Lover (moroU)c!^e aöoc^enfd^rift), unb ber Euglishman unb „The


Keader" (politijd)) ßritif ©teele'g al§ ; ^Jolitifrfier ©c^riftfteacr 285 f.,

285 f., 285 f.,


276 f.

&ottf\. ©am. ©tcinbart: „©t)flem ber reinen ^^ilofop^ie" IV, 253, 257,
257.
„Stelto" („ein ©c^aufpiet für Siebcnbe"), 3)rama öon @octl;e V, 167 ff.,

167 ff., 167 ff.

©teao (ßfttier So^nfon) ; i^r SJerljältniB ju ©mift I, 321 ff., 321 ff., 321 ff.,

310 ff.

„2)cr fterbcttbc Goto", Sragöbie öon ©ottfc^eb III, 367, 362, 355.
„©terttbfllb*§ aBanbcrungcn", 'Stoman üon %\ed VI, 442, 442, 443 unb
444, 444, 445.
£. ©terue, SSertreter be§ l^umoriftifd^en IRoman§ in 6nglanb ; 58iograp|ie
I, 503 ff., 503 ff., 503 ff., 480 ff.; fein „SCriftram ©tianbi)", etjorattere
barin, ^ritif barüber 507 ff., 507 ff., 507 ff., 483 ff. ; ber S^arafter bc§
Pfarrers ^orif ©elbftporträt ©terne'§ (6.); Urtf)eile ber Seitgenoff en über
Sriftram ©^anbl) 510 f., 510 f., 510 f., 487 f.; Seffing (g.), ©octfje (6.)
barüber 508 f., 508 f., f.,
508 f., 484 ^8 f.;
156 SJcgifter.

feine „empfinbjame 5Rei|e" 512 f.,


512 f., 512 f., 489 f.; ßrtti! berjclbett;
beuljd^e Ueberje^ungen ibid.

'tun bcutfc^en 'Stoman V, 408 ff., 408 ff., 405 ff.


©lerne'§ einflufe auf
„<Btiipo unb feine Slinbcr", ©c^aufpiel öon fJlinger V, 256, 256, 255.
„©ttmmen ber SJöIfer" V, 40, 40, 40 üon .^erber.
3^. 21. ©tolberg oit iBo^ üöer öoct^e V, 221, 221, 220 (©.).

iSvi^ fico^jolb ö. BtotbctQ, .^oinbunbbtd^tcr V, 337, 337, 335 unb 343,


343, 341.
9®. ©tofd^: „Concordia rationis et fidei etc." III, 49 ff.,
47 ff., 47 ff.

(Stront^fl): „CCo^iotrtba be§ bur^triebenen gu(^§munbi", garce III, 186,


182, 178.
^. 2). ®trou§ übet IRctmaniä IV, 61 f., 61 f., 61 f. (ß.).
„©trcit ber ^atuU'dttn\ ^ilbl^onblung bon ^ant IV, 31, 31, 31; 35 ff.,

35 ff., 35 ff.; 40 ff., 40 ff., 40 ff.; 45, 45, 45.


2>ait{el ©tröffet: „Prüfung ber 35ernünffttgen (Sebanden be§ §errn §ofratf)
äßolffen'ä öon ©ott k." III, 238, 234, 229.
©tuartsi, bie gmei letjten auf bem 2;^rone 6ngIonb§; glänjenbe 9ieftaurntion
bevfelben; — DJüdfctilag in ber ii^olfsftintmung I, 43 ff.,
43 ff., 43 ff.,

40 ff.; wed^felnbe Stimmungen unter Sßcob II. — 5lu§bilbung ber


©taatStl^eorien be§ ®eapoti§mu§ unb ber 5ßolf§fouüeränetQt 45 ff.,
45 ff.,

45 ff.,
42 ff.; ©teg ber le^teren unb ^ulgang ^acob'ä II, 55 f., 55 f.,

55 f.,
51 f.

©tuort unb JHetiett, ßunftrcifen Söciber; beren grucfit: „*Antiquities of


Athens" I, 460, 460, 460, 436.
„^ie ftummc St^önljett", ßuftfpiel bon So^. eiia§ ©d^Icgel III, 397, 392, 385.
„©tJtrnt öon »ojbcrg", 9iitterftüd bon Sacob SlJe^er V, 400, 400, 397.
„Sturm unb ^rang", SDrama bon ftlinger V, 256, 256, 255 unb 258 f.,

258 f., 257 f. (©.).

©turm= unb 2^rattg=^ertobc in ber beutf^cn ^it^tung (cf. au6) S)i(^tung),


ßfiarofteriftif bcrfelben V, 1, 1, 1; bie Urjad^en für bie ©limmung ber
©turm= unb Srang.-'^pcriDbe: innere V, 2, 2, 2; äußere Anregungen 3,
3, 3; bor Uüan burd) atouffeau 4 ff., 4 ff.,
4 ff.; §erber unb ®oet{)e

iJü^rer ber ^^eiiobe 7, 7, 7; bon ©d^ifler bie politifd^e ©eite betont; bie
anberen Siebter biefer Seit 8 f., 8 f., 8 f.; analoge ©trömungen in ber
aßiijcnid)aft 10 f., 10 f.,
10 f.

Stuttgarter Leitung üom ^ol)rc 1759, ißeröffentUd^ung be§ Urt:^eil§ über


%% SKofer (S.) IV, 75, 75, 75.
^ierre BnbictfvaS, 93ialer; einjelne ©emälbe, „*5ufetbafd^ung ß^rifti", „@r-
mecfung eine§ tobten ifinbeS", „Segnung bc§ i?aifcr§ S^eobofiuS" II, 115,
115, 115, 104.
„De la Süffisance de la Religion naturelle" bon S)ibcrot II, —
30G, 306, 293.
ö. Snijm, Öörberer ber SlBoIff'fd^en 5ß^iIofop^ic IV, 4 f.,
4 f.,
4 f.

„Suite de la denonciation de l'agiotage" bon 9]lirabeau II, 583,


581, 581, —
äiegiftef. 157

(Su^tr über Gbcfmann III, 299, 295, 291 (S.).


—iiticr bte Dbcnbtdjtung IV, 452, 451, 449 (S.).
„Supplement au voyage de Bougainville" öon ©ibcrot II, 330,
330, 330, 317.
„Sur l'Esprit« bon §elöetiu§ U, 392, 392, 392, 377.
„Sur la Destruetion des Jösuites" bon b'^JUembevt n, 556, 554, 554,
548.
„Sur les lois de lattraction" bon SKaupertutä II, 93, 93, 93, 82.
„Sur la loi naturelle" bon 93oItaire II, 211, 211, 211, 199; 237, 237,
237, 225.
„Sur la Matiere et le mouvement" bon 2)tberot n, 315, 315, 315,
302.
„Sur le Passe et le Present" II, 220, 220, 220, 208.
„Sur le Progres des Sciences" II, 96, 96, 96, 85.
„Sur la question, si l'existence du corps consiste dans l'etendue"
bon Seibnij III, 134, 131, 129.
^oitot^an ©Wift I, 317 ff., 317 ff., 317 ff., 305 ff.; Sroift'§ 2e6eit, 6f}ro--

nologie feiner SIBcrfe; fein Selbftporträt in ber Satire: „'Xaä Sd^icffal


eines ©etftlic^en" ibid. ;
Süngltng§ja^re 320 f.,
320 f., 320 f., 309 f.

fein: „The battle of the books" (33üd)erfampf) ;


„Tale of the Tub"
beorbeitet; 93efanntfd)aft mit ©teüa (Sft^er So^nfon) 321, 321, 321,
310; Stt)ift in 2onbon; §erau§gabe be§ 3Räxi)en^ bon ber Sonne;
©hjift al§ 2öf)iggift ; Umfct)»ung in feiner ^jolitifcfien 'iMnfdjauung, förunb
berfelben; fein Xonjblatt: „The Examiner" I, 322 f., 322 f., 322 f.,

311 f.; ©turj ber Slortipartei unb ©inftufe beffelben auf Sroift; fein

S)o|)t)eIber^äUnife ju Steüa unb SSaneffa 324 ff., 324 ff., 324 ff., 313 ff.

©twift aläCppDfitionä-'^ournalift; feine „^Briefe eines 2;u(i)f)Qnb(er§" 327 ff.,

327 ff., 327 ff., 316 ff.; in ber Seit ber irifä)en ßornpfe: „©uüiber'S
SRetfen«; feine 9Jlt§ceÜaneen in ©emeinfrfjaft mit 5)3ope 330, 330, 300,
318 f.; unb Sob 331, 331, 331, 319.
le^te fiebenSjaljre

©tt)ift'§ ^aupthjerle: fein „^Rörc^en bon ber Sionne", "^n^alt unb ft'ritif

333 ff., 333 ff., 333 ff., 332 ff. 5ßoUaire barüber (e.) 337, 337, 337, 326.
;

„©uKiber'S IReifen" Sn^alt berfelben 338 ff., 338 ff., 338 ff., 327 ff.;
;

©h)ift'§ SSorbilber baju 342, 342, 342, 331 ßritif 343 f., 343 f., 343 f., ;

331 f. ; ?mgemeine ßritif ber 5Iöerfe Snjift'S I, 332, 332, 3.32, 321
Berber (K.) 344, 344, 344, 333. 2BüIter Scott über if;n (S.) 332, 332,
332, 321.
tj. Stjbel über bic fran^öfif^c 9(uff(ärungC'Ittcratur II, 142 f., 142 f.,

142 f.,
130 f. (S.).

„Syllabus scriptorum, qui veritatem religionis Christlanae


asseruerunt" bon gabriciuS IV, 36 f., 36 f., 36 f.
„©l)in))0tf)ictt% funftfritifdie Scbvift SBielanb'S IV, 467 f., 466 f.,
464 f. (S.).

„Systeme de la Nature", ©ipfelpunft ber materialiftifd)en IRiiitung in


granfrei^ II, 355 ff., 355 ff.,
355 ff.,
340 ff.; 1. S^eil enthält bie
Hauptfragen ber Statur-, Seelen-- unb Sittenlehre 356 ff.,
356 ff., 356 ff..
158 9?eGifter.

341 ff.; 2. Sfieil: Sixiiit ber 9?eItGion 363 f., 363 f., 363 f., 848 f.;
i)a§ 58uc^ 3uevft unter bem 5ßjcuboni)nt '^tan ^-öaptifte SJiirabaub, Derfaftt
Düit §oII)Qcf) 364, 364, 364, 349; 2Birtung be§ «u(^e§, ^Ingviife auf
baifelbe, SJevi^eibigung 363 f., 363 f., 363 f.,
348 f.

„Systeme de la Philosophie" QU§ 58ol)le'§ 9tüc^IaB II, 47, 47, 47, 44.
„Systeme nouveau de la Nature etc." Don ßeibnij III, 126 ff., 123 ff.,

122 ff. unb 129, 126, 124.


„®J)ftcm bcr vciueit ^«f)tfofop^tc" Don ®ott^. ©nni. ©teiiibavt IV, 258,
257, 257.

X,

„Tableau economique" Don Cue§no^ II, 263, 2G3, 263, 250.


„Tabulae votivae", Epigramme ©d^iücr'g unb ö5Dctf)e'§, mit 'ben -^einfn
üerbuuben, borunter: „*S3ielen", „*(£iner", „S)ie (Xi§bai^ii" VI, 221,
221 222.
S'aflcburf) l»c§ Stbtiofatcn Sßorfitcr ((£.) II, 69 f., 69 f., 69 f., 58 f.

„The tale of a tub" {„Wäxä)in bon ber Xonne") I, 321, 321, 321, 310
unb 333 ff., 333 ff., 333 ff., 322 ff. Don Sloift; SSoltaire barüber ((£.)

337, 337, 337, 326.


ZaUna, Sragöbe VI, 273, 273, 274.
fronsöfifc^er
öon Schiller (ß.) VI, 178, 178, 179.
„-JJcr 2:an5", ®ebid)t

„2:orantura", ^arobie öon Scffing IV, 498, 497, 495.


„Xavavt", Cper bon SBeaumnrd^Qi§ II, 538, 537, 537, 507.
loimt)Xavnow über üüxiQtt VI, 390, 390, 391 (®.).

„The task", 2et)rgebtd}t üon Sowper I, 555, — — — , ,

„The Tatler" I, 270 ff., 270 ff., 270 ff., 261 ff., mora{ifd)e SBod^cnfd^riff,
I;erau5gegeben öon 9t. ©tecle.
„Telliiris sacra theoria" bon 58urnet I, 37, 37, 37, 31.
„^er Xmpcl ber 2)itf)tf«nft" bon ^X)xa IV, 99, 99, 99.
„Le temps present" II, 220, 220, 220, 208 bon SSoItoire.
SJiab. Xeucttt II, 283 f.,
283 f.,
233 f., 271, cf. ^ßarijer ®aIon§.
„La tendresse de Louis XIV. pour sa famille", ^reiSt^emn ber
^iltabemie bom ^a^xe 1752 II, 139, 139, 139, 127.
2:cit^el: „Genealogiae Beiclilingicae" ni, 308, 304, 298.
3:cufel§ntüüer cf. WaUv miiücv V, 283, 283, 282.
„Xcutfdie Stfobcmte ber cblcu S8au=, S3Ub= unb 'iUialjIcrct = ftünftc" bon
eanbrart III, 209, 206, 202.

„2:cMtfrf)e »Jcbcn" bon 2. b. ©cdtenborf III, 93, 91, 89.

2^cntcr (^ül^nenbcrl)nltniite, ©djaujpieUunft in 2)eu tf djlonb, Cpcr cf.

unter Cpcr). 2)n§ Si'cnaifjanccbrania unb bercn Söertreter. ^nbreoa


P»ri)pf)ius, Jioljenftein, .^ollmann , .^augibiij; "bal, Suftjpiel btefer Seit
III, 177 ff., 174 ff.,
170 ff.; bie 58ü^ne unter biefen GinflUficn — bü3
SRegifter. 159

©{eßreiflpiel — bie ^aupU unb (ätaalSadionen 182 ff., 178 ff., 174 ft.

föottjc^eb unb jeine Stellungjum beutjc^eu X^eater — (5reunbj(f)njt unb


93ru(^ mit bcr DJeuberin III, 367 ff.,
3G2 ff., 355 ff.; ßeffing's ^Bebcu--
tung für bü§ beutfd)e 2:(jeater IV, 495 ff., 494 ff., 492 ff. S)o§ beutfc^e
Sfjentev unter bem ßinflufe ber 2ßicbererlt)ecfiing ©fjalefpcare'» V, 391 ff.,

391 ff., 888 ff.


— bie 9iilterftüdfc unb {Janiilicngcmölbe 400 ff., 400 ff.,

397 ff.; ®oet^e'§ ©teßung jum beulfdjen 2t)catcr VI, 272 f., 272 f.,

273 f.

Sn ßnglonb; ba§ englifc^e Xf^eater toä^renb ber t)uritQnifd^en §err-


fc^oft I, 76, 76, 76, 74; md) ber Dieftouration ber©tunrt§; franjöfifdjer
einfluB 77 ff., 77 ff., 77 ff.,
75 ff.; bie S3ertt}ilberung be§ englift^en
ßuftfpiel§ 105 ff.,
105 ff., 105 ff., 96 ff.; bie Angriffe «lacfmore'ö unb
SeremiQ§ (£oItier'§ auf bie englifcf)e 93üf;ne; ©rfolg berfelben I, 122 ff.,

122 ff., 122 ff.,


113 ff.; bü§ Sljeater unter ber Äbnigin ^^nna: bie
nioralifirenbe ifomöbic I, 263 ff., 263 ff.,
263 ff.,
257 ff.;
— unter ben
©eorgen: bQ§ nioralifirenbe S)rama unb bramatijc{)e ßfiaraftergcmalbe
I, 515 ff.,
514 ff.,
514 ff.,
491 ff.
— ^offe unb ßuftf^Jict I, 524 ff.,

523 ff.,
523 ff., 499 ff.; bie aBiebereriuedung (5f)afefpeare'§ 529 ff.,

528 ff., 528 ff., 505 ff.

Sn gronfreid^ bie nioralifirenbe 3ii(^tung huxä) SJlariüauj; unb ^iöeüe


be la 6t;aufföe II, 104 ff., 104 ff., 104 ff., 93 ©turj be§
ff.; ber
ßlaffici§mu§ in granfreic^, SSefanntnjerben ©|afefpeare'§ I, 403 ff.,
403 ff., 403 ff.

„Zfftatcv^\ ©ammlung feiner bromatifd^en SBerfe Con ßlinger; SBorrebe ba;
ju (e.) V, 266, 2G6, 265.
„Du theätre ou Nouvel Essai sur l'art dramatique" bon 2)2ercier
II, 407 ff., 407 ff.,
407 ff.,
389 ff.

„Xf^tatvaü^äic SöiDttot^c!", herausgegeben bon Seffing IV, 506 ff., 505 ff.,

503 ff.

^^emiftoüeStrogiJbic, bramotifc^er gnttüurf ©(i^itler'§ VI, 312, 312, 313,


ficrtJtS Xi)tobalt>, Sf)afefpearef)erau§geber I, 247 f., 247 f., 247 f.,
240 f.

„3:^eobiccc" bon Seibnij III, 136 ff., 133 ff.,


131 ff.

„^^cobtccc" bon Uä IV, 110, 110, 110.


„2;icoboftu§% S)ratna bon 9lat^. 2ee I, 101, 101, 101, 91.
„Theologie portative" bon ^iJuigcon II, 364, 364, 364, 349 unb 366,
366, 366, 351.
^^cologifd^c grugf^riftett bc§ 2;^omoftuS III, 114, 111, 110.
„Tlieoria motus abstraeti", 5lb|anblung bon Seibnij III, 124, 121, 119.
„Xijeovk ber ©ortcnfunft" IV, 625, 624, 622 bon §irf;%felb.
„Theory of human mind" bon §artlei) lf)erau§gegeben bon ^ßrieftlel; ,

I, 422, 422, 422, 396.


„3;f)eofo))f)ic be§ ^urtu§" bon 6d)iIIer V, 372, 372, 370.
2;^tcrc, 58tograpt; Srjortoalbfen'S VI, 471, 471, 472 (g.).

„3:^!^irfi§' unb 2)omott'§ fi-cuwbfdjaftltii^c fitcbcr", ^eröu§gegeben bon


58obnier IV, 99, 99, 99 unb 103, 103, 103.
160 SJegifter.

„^^ttDit ujtb 9turora" bon Sperber V, 96, 96, 96.


X^omnftuä III, 95 jf., 92 ff.,
90 ff.
unb III, — — , , 294; 58iogrnt)f)te ibid.;

cvfte§ SBerf: „Institutionum jurisprudentiae divinae libri tres"


III, 96 ff., 93 ff., 91 ff.; feine ffiorlefungen: „Christiani Thomasii
Introductio ad pliilosophiam aulicam etc." III, 98, 95, 94; „ßfeine
tcutfd;en ©cf)riftcn" ibid. unb 100, 97, 95 ; .<lom<3f gegen bie latei^

nifc^e Sptad^e III, 99 ff., 96 ff.,


95 ff.; Seitfd^rift 3:^omafiu§' III, 102 ff.,

99 f., 97 f.; Sßirfung berfelben; ©treitigtciten unb Verfolgungen 104 ff.,

101 ff., 99 ff.; Ucberfiebclung nad) §üfle, ©rünbung biefer Uniüerfität

106 ff.,
103 ff., 101 ff.; S;r;Dnuifiu§' Üöirtfamfeit qI§ ße^rcr; feine

ße^rbüdier 111, 108, 106; feine Stfjeilnaljnie an fircf)Ii(i)en ®ingen


112 ff., 109 ff., 108 ff. ;
feine glugf^viften, öinn)trtung auf ta^ beutfci^e

9fec^t§Ie6en 115 ff., 112 ff.,


111 ff.; enblic^e ?Inerfennung aud^ in ßeip-
äig; ßritif S^omafiuä' 118 f., 115 f., 113 f.; ®ebicfe über i^n 119,
116, 114 (6.).
ßtnjelneS: S£|omofiu§' Ibl^anblung : „5Son ben SJiängeln ber ariftoteltfc^en

et^if" III, 46, 44, 44; „Erotemata metapliysica" 39, 37, 37.
Sl^omafiuä in ^arteinafime gegen Sßolff („®emifc^te §änbel") III, 240,
236, 231.
2;f)omafiu§ über ü. Dalen III, 43 f., 41 f.,
41 f.

2:()oat(f: „S)a§ afabemif(f)e Seben be§ 16. Sa{)rt)unbcrt§" III, 38, 36, 36 (S.).

„Thoughts on the cause of the present discontents" üon SSurfe


I, 379 ff , 379 ff., 379 ff., 364 ff. (g.).
2:f)omfon I, 535 ff., 534 ff., 534 ff., 510 ff. ; epiter unb ß^rifer. SBerfe
„3)ie ^a^reöjeiten", fpäter t)on §a^bn componirt 537 f., 536 f.,
536 f.,

511 f.; fein ©ebic^t: „Sritannia", )ia^ DJkgfenfeftfpiel: „^Ifreb" (barin


tas, 5ßolf§(ieb:„Eule Britamiia"), „Castle of Indolence" 536, 535,
535, 510 unb 540 f., 539 f., 539 f., 515 f.; U^ ©ebi^t über bie
„greiljeit" 541, 540, 540, 515.

ßeffing über jE^omfon unb bie bef(|retbenbe S)i^tung I, 538 f.,


537 f.,

537 f., 513 f. (g.).

X^ornialbfeu VI, 468 ff., 468 ff., 469 ff.; ßnaben-- unb Sugenbjo^re 408,
408, 409; 2:^ortuaIbfen'ä 58cbeutung für bie SBtebergeminnung be§ ed)t

ploftifc^en ©til§ — 3miicfgcl;cn nuf bie gviec{)ifd}c fjornt 409, 409, 410
©c^önl^eit unb Originalität in ber ©rfinbung feiner äBerte 471, 471,
472; ©orgfamfeit ber ?tu§fü^rung 472, 472, 473; fein SSerrjältnife ju
ber mobernen gorberung feiner it'unft 473 f., 473 f., 474 f.; ©(^ranfen
feiner ^unft in ber ^porträtplaftif 475 f., 475 f., 476 f.

©eine ilBerte; fein ^üiograpl) SEI^iele über i^n 471, 471, 472 (6.).
Mitlaut üDcr ^änbcl III, 432, 427, 420 (K.).

Jlcrf VI, 430 ff., 430 ff.,


431 ff.; feine ?lnfänge 431, 431, 432; in feinen
Sugenbbid)tungen bvei .•^auptri(f)tungen unterfdjeibbar
1. Oiruppe: aiUiftc öiefür/lspljantaftit, ücrbüftcrtcr aBcUfd^merj.
grjäfjlungen : „^Imanfur'-, „''Jlbbal(al)" ; ber Sfomon „SBiflloinCoüeTI";
:

SErouerfpicIe: „'Ecr^.Ubfc^ieb" unb „kaxl ton «crned" 432,4.32, 'i;!3;


Ülegifter. 161

2. Öivuppc: föc(;cit bcn tiolfättjümüd^eu ißcftrcbungen — jol^treid^c


5)id)tungen 433, 433, 434.
3. ©ruppc: ßitcraturidtre qI§ ^jtianfnftijdje ft'omöbie : „93laubavt",
„©cftiefcUc ilater", „«erfct)rte 5löclt", „^linj 3crbino" 433, 433,
434 ; Äritit bicier gorm ; 53iävd)cn 434, 434, 435.
ijveunbjdjnft mit bcn bcibcn <Bä)lcc\el — (^ntftc^m bcr romantijdjfii £d)ule
435, 435, 436; Sdjviftcn ber berid^iebcncn 9iid)tungen; bcr crfteit Stif-
tung fid) anjdjlicfecnbe ^Jlärc^en: „©er getreue ßdart unb ber Zamun-
f)äufer", „2!er 9tunenbcrg", „®er Sicbcgjauber", „2)ie GIfen", „l)er
^ofal« 441, 441, 442.
©ein tRonian: „©ternbatb'ö 2Banberungcu" VI, 442, 442, 443; 444, 444,
445 unb 449, 449, 450.
S5oI!ött)üniIid)e 5Rid)tung in „'Eer 5)ämnling" 449, 449, 450; fat^otifircnbe
©inneSföeije ou§ge))rägt in: „©enoöeöa", „Dctatiian" 451, 451, 452;
bic t5^-ud)t jeincr nüttelalterUc^en ©tubien in ber lu§gabe ber „^inne^
lieber" 452, 452, 453.
ginjclncS : %xed über %lcd aU ©diaufpielcr VI, 248, 248, 249 (S.) fein ;

5ßert)ältni^ 3U WaUx 5MIIer V, 281, 281, 280 (6.); Sied über ©exilier
V, 367 f., 367 f., 365 f. (g.); VI, 264, 264, 265 (6.).

J^icftrunf über ßant'S ^v'xüt bcr reinen syernunft VI, 5, 5, 5 ((£.).

9){ott^cw§ 2;inbal, 58ertreter ber Statur-- (33ernunft») 9leItgion in (Jnglanb


jetn ^auptwerf: „Christianity as old as the Creation or the Gospel
a republication of the reügion of Nature" I, 393 ff., 393 ff., 393 ff.,
378 ff.; überje^t bon Sorenj ©c^mibt; Snf)Qlt unb Äritif 394 ff., 394 ff.,
394 ff., 379 ff.
y^, ^. 2;if^bctn, ber keltere, ^iftorienmatcv IV, 155, 154, 154.
Sföiff). 3;tft^bcin, WaUx VI, 458, 458, 459.
„Xift^gcfpröl^" üon 6ofö|)cr I, 555, 554, 554, 530.
„5;iton", Vornan üon ^ean '^^aul VI, 398 ff., 398 ff., 399 ff.

Xituä 3lubronicu§ bc§ ©^afcfpcflrc, Don 9iaöen§croft bearbeitet I, 119,


119, 119, 111.
J^OCqueUtÖC : „L'ancien Eegime et la E^volutiou" II, 593, 591, 591,
551 (6.).

„5:0b 5(bom'§", Sranta Oon .Riopftod IV, 131, 131, 131. '

„25ev 2:0b be§ ©m^jeboftcS" , brainatifd)er (Entwurf üon ^ötberlin VI,


424, 424, 425.
„2)cv Xoi ^cfu", Cratorium Don ©raun IV, 157, 156, 156.
„2;obtengef<)vö(^c", üon Senelon II, 25, 25, 25, 24.
^o^M 2;olonb, Seift I, 29, 29, 29, 26 unb 169 ff., 169 ff., 169 ff., 161 ff.;

$ßiograpI)ie ; fein „Christianity not mysterious" (S^riftent^unt ol^ne

®ct)einimff e) ; nur ber crfte %1)nl üoKenbetj^nt^oIt unb ^ritif ibid.;


aöirfung ber ©d)rtft ouf ©emlcr IV, 298, 297, 297; in ©nglanb
I, 173 ff., 173, 173 ff., 165 ff.; SSerfolgungen ; 2;oIanb'g ©c^utjfdjrift

„Apology" ibid. tüenbet fid^ eine '^dt lang ber ^otitif ju; fein „2eben
5)ttIton'§" ; bie giugfd)rift : „®a§ freie ßngtanb" ; fe^rt ju ben religiöfen

9i c 9 t ft e V s u § c 1 1 11 e r.
1
1G2 ategifter.

fragen äurücf in jeinev 5ßcvtf)ctbtgung§ic^ritt : „Amyntov" unb bem


et»o§ milberen : „Vindicius liberius" ; bev offene ^ant:^ei§mu§ tritt bei

i^m ^evüor ;
geugniB bafür jcine : „Letters to Serena" 175 ff., 175 ff.,

175 ff., 167 ff.; tl^eilt hierin bie ©lunbanfic^ten (£ptnoja'§; beränberter
Stanbpunft, ol§ ber in feinem früf)eien eingenommenen: „Christianity
Dot mysterious" 177, 177, 177, 169; fein: „metfibämon" 178, 178,

178, 170.
^olanb'§ pant^eiftifc^e ^nfd^auungen im „Pantlieistikon" 179 ff., 179 ff.,

179 ff., 171 ff.; Sn^att unb ßitatc Qu§ ber Situvgie biefer „9leligion

ber 3ufunfl" ibid.


Angriffe gegen Xolanb; oor Mem burd) bie moroüf^en 2Bod^enf(i^riften

I, 185 f., 185 f., 185 f., 204 f.

2olQnb'§ te^te 2eben§ja^re, feine (Srabfc^rift (6.) 184, 184, 184, 176.

Zoinan^-McU in ©nglanb I, 137, 137, 137, 129; Sßerfud^e jur ^uf^ebung


I, 141, 141, 141, 133.
„Le tombeau de Sorbonne", Satire a5oItaire'§ gegen ^JJIaupertuiS

II, 163, 163, 163, 151.


„Jorquoto 2:offo" oon ®oetf)e VI, 77 ff., 77 ff., 77 ff.

„Tout en Dieu", ^b^anblung oon Ißoltaire H, 195 f., 195 f., 195 f., 183 f.

Tragedie bourgeoise, jeitttJeiUgcr ®attung§name fUr bog bürgerlidie

Xrauerfpiet bei ben Sranjofen II, 110, 110, 110, 99.


2'rogif. SBefen berfelben in 2effing'§ ^Dramaturgie entwitfelt IV, 516 ff.,

515 ff.,
513 ff. unb 554 ff., 553 ff., 551 ff.; Unterfd^ieb jrtifc^en ontüer

unb moberncr Sragi! VI, 68 ff., 68 ff., 68 ff. 58erf)ältniB ber antifen ;

jur mobernen Xrngit al§ ©runbf ragen bc§ ®oet^ejS(!^iIIer'fd)en Srief--


iDec^fel§ VI, 195 f., 195 f., 196 f.; 247 f., 247 f., 248 f.; 282, 282,

283 ;Streben nac^ SJerfd^meljung beiber ©egenfäljc burd) Schiller im


SBaüenftein VI, 258 ff., 258 ff., 259 ff. ;
ferner VI, 331 f., 331 f., 332 f.

Streben m^ antifer Sragif burd) Sc^iüer VI, 291 ff., 291 ff., 292 ff.

?(nnQf)erung an bie antife 3:ragif in „^Jtoria Stuort" VI, 296 ff., 296 ff.,

297 ff.; antifeä ©runbmotiü in „Jungfrau oon Crtean§" 302 f.,


ber
.302 f., 303 f. ; bie ontite Sc^idfalaibce in ber „^raut oon ^Dieffina"
314 ff., 314 ff., 315 ff.; Kampf 2effing'§ gegen bie franjöfifd^e Sragif
IV, 525 ff., 524 ff., 522 ff.

S)ie ®efe^e ber Xragif in Gnglanb, öinfluß ber franjöfifd^cn Xragit


I, 250 ff., 250 ff., 250 ff., 240 ff.
unb 447 f., 447 f., 447 f., 424 f.

unb 80, 80, 80, 76; Befreiung Oon biefem 5?Iaffici§mu§ I, 451 ff., 451 ff.,

451 ff., 428 ff.

3)ie franjöfifd^e Xragif II, 9 ff., 9 ff., 9 ff., 9 ff.; ß^araftcriftif ber^-

fclbcn 12, 12, 12, 11; Angriffe auf bie f ron;\öfiid)e Xragif burd) SDibcrot
II, 340 f., 340 f., 340 f., 326 f.; SBxuä) mit ber t)ergcbrad)ten 3;ragif

II, 403 ff., 403 ff.,


403 ff.,

„Traite des Animaux" öon (Sonbiüac II, 372, 372, 372, 357 unb 376 f.,

376 f., 376 f., 362 f.

„Traitö de Dynamique" »?on b'^Hlembert II, 348, 348, 348, 333.


5Hegtfter. 163

„Traite de l'education des Alles" üoit genelou II, 25, 25, 25, 24.
„Traite de l'Equilibre et du Mouvement des Fluides" tioti

b'^tembeit II, 348, 348, 348, 333.


„Traite de rincredulitö" bon Üe ßlcrc II, 51, 51, 51, 46.
„Traite de Metaphysique" toon SBoItnire II, 184, 184, 184, 172; unb
185, 185, 185, 173; 187, 187, 187, 175; 199, 199, 199, 187; 201,
201, 201, 189; 206, 206, 206, 194.
„Traitö du Ministere des Pasteurs" üon rS^nelon II, 25, 25, 25, 24.
„Traite des Sensations" Don ßonbiüac II, 372, 372, 372, 357 unb
373 ff., 373 ff., 373 ff., 358 ff.
„Traite des Systemes" üon bemfelbcn II, 372, 372, 372, 357.
„Tratado de la Regalia de la Amortizaeion" ton 6aTn:pomane§
II, 567, 565, 565, 528.
„1)ie 2;rttucr ttod^ bcr 9Kobc", ßuftf))iel öon Wid). Steele I, 266, 266, 266,
259.
„^tc ^roMmgcft^ic^tc üoti 2)it ««b a)lir" öon ®rtmineI§|Qufen III, 167,
164, 160.
„The traveller", ©iditung öon ßiolbfmitt) I, 490, 490, 490, 466.
„S^vöitmc ctttcS @ciftcrfc^cv§, crlöutert burrf) J^vöume ber 9)Jetttp^j)ft("
t)on ßant IV, 277 ff., 277 ff.', 276 ff. unb VI, 5, 5, 5.

„J^röwme einc§ 9Kcnf^cnfrcunbe§ Ü6cr bic gcfcUigc Drbnung" uon


§. SfeUn IV, 373, 373, 371.
„The Treatise on government" öon SocEe I, 160 ff., 160 ff., 160 ff.,

152 ff.

„A treatise on human nature ete." toon ®. §ume I, 425, 425, 425,


— ; unb II, — — —
, , 532.
„2;riftrom ®^onbt)", 9iontan üon ©terne I, 506 ff., 506 ff., 506 ff., 483 ff.

„Xv'mmpif bcr guten S-roucn", Suftfpid üon ^o^. 61. ©bieget III, 397,

^92, 385.
„2)ic triump^ircubc Itttcinifti^c 9Jioiiarc^ic", Dl)er unb gcftfpiel III, 200,
196, 192.
„J^riöio ober bie ifunft ouf bcn Strogen Soubon§ ju ttjanbern" öon
Sof)n ®a^ I, — — —
, , , 243.
„J^roUuS unb ßrcffibo", naä) ©l^afef|)earc öon ^vl)ben bearbeitet I, 94,
94, 94, 89.
„^cr S^romuiler", Suftfpiet Don ^bbifon, übcrfe^t öon S)e§touc^e§ II, 106,
106, 106, 95.
„2;roftgrünbc tnibcr ein fteti^e§ fielen" »on ©eüert III, 417, 412, 405.
„The true born Englishman", ©ebi(i)t üon S)efoe I, 296, 296, 296, 286.
„Tuba paeis etc." öon W. ^vätoriu§ III, 77, 75, 75.
„2;ngcnble^rc" toon .Kant VI, 29, 29, 29.
3;übingeu^§ (Unitiexfität) (Sutat^tcn gegen SSoIff III, 243, 239, 234.
2^iivgot, Defonontift, jur (5(i)ule DueSnaQ'ö get)örenb ;
feine: „* Eecberches
sur la Formation et sur la Distribution des Richesses" II, 265,
265, 265, 251; unb 522, 521, 521, 491; II, 255, — — —, ,
,
(S.).

11*
1G4 3t e gifte V.

„The Twin Rivals", Suftfpicl ton gavqu(;av I, 125 f., 125 f., 125 f.,

116 f.

„Tyranniek love or the royal martyr", SEragöbie Don 2)r^ben


I, 86 f., 86 f., 80 f., 81 j.

u.

„^ic Ueficrcinftimmung", Gviflvamm toon ©djiflcr VI, 197, 197, 198 (6.).
„Ucbcr bie aCgcmcinc 'ZoUrmt ^<^n 93löjer iv, 388, 388, 387. %
„Ucfter Jlnmutf) «nb äöürbe", ^b^nblung oon ©cf)illev vi, 159 yf., 159 ff.,
160 n-
„lieber bic öft^ctift^c eräie^Mttg be^ 9)Zenfc^en" VI, 169 ff., 169 ff.,
170 ff.,

(Jitate barau§ 172, 172, 173 unb 173, 173, 174.


„lieber bie löcftintmung bc§ 3){cnfd^en" »on Sacf IV, 44, 44, 44.
„lieber bic bürgerlit^e Sßerbeffcrung ber Gruben" üon 2)o{)m IV, 243, 242,
242 (6.).

„lieber bcit SBürgcr" oon ^obbc» I, 47, *47, 47, 44.

„lieber 2ictifateffe ber em^ftubung ?c." öon Sac. Scnj V, 251, 251,
250.
„lieber bn§ f^irmameitt" öon 58rocfc§ III, 347, 343, 336 (6.).
„lieber bie ^rei^eit", ®ei)td)t oon 2:()ontfon I, 541, 540, 540, 515.
„lieber bic ^w^^fiten uitb bic Sßiffcttft^oftcn" öon ^Ifieri II, 564, 562,
562, 525.
„lieber @intt)irfung ber ttcucrn ^^ilofo^j^ie" öon *®oet^e VI, 194, 104,
195.
„lieber bie Gntfieljung ber gcoffenbarten SHeligion" öon ßeffing iv,. 591,
590, 588.
„lieber ba§ er^benc" öon ©d^iaer VI, 167, 167, 168.
„lieber bie ersie^nng bc§ SBiirgcrS" öon atefchjtl] IV, 327, 327, 327,
„lieber ©egenftönbc ber biJbenben Sunft" öon ^einrid^ ^J^etjev VI, 269,
269, 270.
„lieber beu öeift ber Drigiitnlttjcrfc" öon ^,)oung I, 456, 456, 456, 432.
„lieber ben öcift ber fjebräif^cn ^^oefic" öon .f^cvbev V, 39, 39, 39.
„lieber bcn öemcinf^irut^ : ^a§ mag in ber Xljcoric rid^tig fein, tougt
aber nit^t für bie «ßraxi^" öon ^nnt VI, 39, 39, 39 unb 42 ff., 42 ff.,

42 ff.

„lieber bie gijtt(irf|c g-ürfc^ung" öon TvoIIingcv III, 350, 346, 339.
„lieber ben @rnnb beä üöergnügenö an tragifc^cn ßJcgenftnnben" öon
Sc^iHer VI, 155, 155, 156.
„lieber bic ^on^Jtgrnnbfä^e ber fd)önen fünfte unb 9S>iffenfd)offen" öon
^3lenbd§iot)n IV, 220, 219, 219.
„lieber bic firanf^eiten beS Äopfc-S" öon ifant IV, 277, 276, 276.
91 e giftet. 165

„Uefier ftuuft uiib Jütcittjum in bcn JH^ci«= unb ajiotngcgcnbcii" öon


föoctrjc VI, 555, 555, 550.
„Uc6cr Äunft iiitb 5tftcrt()um", 3ettjrf)rift (jerauäGcgebcn üon föoctljc
,

VI, 550 ff., ,550 ff., 551 ff.; ö. 5Jlel)er'ö Eingriffe borin gegen bie
SiDmantifcv unb bic fogcnnnnten ^tasarcner 557 f., 557 f., 55b f. ; ©oel^e
barin iUicr feinen ^auft II. ^()eil 574, 574, 575 (K.).

„lieber ia§ Ämiftfrf)ö«c" üon öirt IV, 449, 448, 446.


„lieber bea SOJnngcf bc§ cVtfd)cn 0)ct|tc» in nnferm (icOen üBotcrIonbc"
öon 9){evc! V, 418, 418, 414.
„lieber 9)i. a)?cnbe(§fo^n unb bic )Heform ber ^uben- uon ^Jlirabean
IV, 249, 248, 248.
„lieber ben bent 9Jic«f(()cn eingeborenen ^flug jnm Sööfcn" oon fiant
VI, 31, 31, 31.
„lieber noiöe nnb fentimcntotifc^e ^it^tnng", ^tbljanblung üon 5d)iaer
VI, 198 ff., 198 ff., 199 ff. in 4 ^UiKKÜungen, unb 174, 174, 175 (g.).
„lieber ik not^menbigen (^ren^cn beim OJebrnuc^ fttjöner g^ornten",
mijanblung üon ©exilier VI, 166, 166, 168.
„lieber bic 9ht<jbavfcit bc§ *^Jrebigtomtc§" üon ©acf IV, 44, 44, 44.
„lieber Dffian nnb bic Sieber after S>ölfcr" üon .gerbet V, 40, 40, 40;
52, 52, 52 (6.).
„lieber bic ^joctif^e SontVofitiijn einiger ©cmälbe" , ^bl^anblung üon
iJrofjftod IV, 130, 130, 130.
„lieber 'ifrofenitCKntarficrei", ^(uffntj üon j^orftcr VI, 362, 362, 363.
„lieber bie JRcgternng", 'Jlbl^anblung üon Socfe I, 52, 52, 52, 48.
„lieber bic Sccicnjunnbcrung", 'ituffaij üon §erber V, 76, 76, 76.
„lieber <B\>taü)c unb SSei'Jljeit ber ^nber" , ^Jlb^anblung üon griebr.
8cf)IcgeI VI, 453, 453, 454.
„lieber bie ©telluug ber Söutjjc nnb ber Dbrigfciten" (The teuuie of
Kings and Magistrates) I, 63, 63, 63, 57 üon 9]tilton.
„lieber bfl§©tubium ber gried)ifd)cn ^ocfie" üon bemfelbcn VI, 429, 429, 430.
„Heber ben Xan^ tt(§ 2?o(f»bcIuftiguun" , ?lb()anblung üon S- ^3töfer
IV, 377, 377, 375.
„lieber bie tragifrf)C Snnft" oon gdjiüer VI, 155, 155, 156.
„lieber bie 2^renuung nnb Si^ieberDcreinignug ber getrennten d^rifttidjcu
.^ȧMptVartetcu" oon ^(ondt III, 84, 82, 82.
„lieber ttn Umgang mit üölenfc^cn" üon ßnigge IV, 342, 342, 340.
„lieber bic llnftcvbüc^feit ber Seefe" oon SroUinger in, 350, 346, 339.
„lieber bic llrfadjcn, worum Gonftobt ^nr ^nuvtftabt 9S?ürttemberg'^ ,5u

morgen" oon i3cibni5 III, 141, 138, 136.


„lieber hen llrfprung ber Sprotte" üon §erber V, 61 f., 61 f., 61 f. ((£.).

„lieber ben llvf^irung bcö llebclä" oon .'^aüer III, 352, 348, 341.
„lieber ben Urf^jruug ber llngleit^^cit unter ben 9)Jenf(^cn" üon Üioujfeüu
(cf. biefen), überfetjt üon 53lenbeI§foI)n IV, 213, 212, 212.
„lieber bie 2?eränbernng be§ X^coterö bei S^afefpeare" üon ^ac. Senj
V, 246, 246, 245.
166 aiegifter.

„lieber bie i'crberbfirfifcit bcr 33ifbMttg" öon 9iouiieQU II, 496, 495, 495,
465.
„lieber bie t)crfrf)tebcnen ^Reltgionen" »on gerbet V, 64, 64, 64.
„lieber beit 2Sert^ ber @efüf)le im (S^riftent^um" öon Sod IV, 44,
44, 44.
„lieber bie SSirtlit^feit ber iJinge ou^cr @ott" öon Sejiing IV, 597,
596, 594 unb 593, 592, 590.
„lieber bie ^wt^tlofigfeit unb Unfjeiligfeit ber engJifii^cn 33ä^nc" oon
Scrcmias ©ollier I, 12.3 f., 123 f-, 123 f., 114 f.

„llebrige, ttoi!^ ungebrurftc SSßerfe be^ SBoIfenbüttfer ^^ragmentiftcn"


(33ru(i)[tücfc aus aioimoruS' Sdjrtften) IV, 50 f., 50 f., 50 j.

„llgolino", Xragöbie üon ©erftenbcrg V, 110 f., 110 l, 110 l


lllrici über bie S^ofefpeoreauffüfjrungen in Gngfonb I, 531, 530, 530,
508 ((£.).

„lUrirfi bon Gopctm", Sb^üc öon 5Jtnler ^JtüHer V, 279, 279, 27H.
„Uititicrfal^iftoriitfjc Uebcrftdjt jc." oon (Ectiiller („Ueber SJöIfcrtnanbcrung,
Äreusjüge unö 'DD^ittclaltcr") VI, 144 f., 144 t-, 145 f.

„The universal Passion", ©attrc öon ^J)oung I, 542, 541, 541, 517.
„Xitc mtfrf)ulbigen 9?ac^ri^ten" (trüt)crcr 2;itel: „"UltcS unb !Jleue§ qu§ bcm
<Bä)ai] t{)eologijc^ci Sßifjcnjc^aitcu"), Seitjc^rift, I)crau§gcgct)en öon fiöjc^er

ni, 52 f., 50 f., 50 f. (G.).

„llitft^ulbige ai^o^rl)eitett" oon eöclmann m, 278 f., 274 ]., 269 f.; 281,
277, 272; 282, 278, 273 (6.).
„llnfere ei)e" öon ^ac. imy, ®oet{)e borüber (6.) V, 237 f-,
237 f.,

236 f.

„X^ie uttfidjtbare Soge", 'Vornan öon Sean ^aul VI, 396, 396, 397.
„llnterfntf)uug über bie bcr ©runbfö^e bcr natürlichen
ticutlit^fcit
Sljcologie unb movai' öon ßant IV, 273 ff., 272 ff., 272 ti- unD
226, 225, 225.
„llnterfu(^nng über gemeine unb wcitöcrbreitctc ^^rrt^ümer" öon ^f)oma§
5?rott3nc I, 16, 16, 16, —
„llnterfuc^ung über ben ^nbifferentiömnS bcr JRcngionen" öon % (?•

Suboöici III, 53, 51, 51.


„5)cr unter bcr 9)Jo§fc cineä beutft^cn ^oetcn reifenbe JRobinfon",
aJobinjonabc lU, 330, 326, 319.
„llntcrrt^t in ber Slnsfcgnug bcr f)eiligcn Schrift" öon 33aumgartcn
IV, 40, 40, 40.
„llnterri(f)t öon bcr bcntfrf|cn Sprotte unb '^Jocfic" öon 'DJtorI)ot III, 193,
189, 185.
„llntiorgreifli(f)e Wcbnnfcn, bctrcffenb bie 5Iu§übnng ?c. ber ©prnt^c"
öon inbnx] III, 14.8, 145, 141 unb 24, 23, 23 ((£.).

„llrffl^cn bcsi gcfunfcncn Okfc^marfö JC." öon .^icrbcr V, 85, 85, 85.
„llrfprnng unb J^ortgong bc§ ^^ngnifition^proceffeg gegen bie -öcjcn"
öon it)omnftu§ III, 116, 113, 112.
„llfong", pDlitiid)cv ^Konian öon .'öoflcr III, 353, 349, 342.
Sfegifter. 167

„Usus Philosophiae Leibnitianae et Wolffianae in Theologia"


t)on Gonä III, 263, 259, 254.

XXH, Inafreonttfcr IV, 104, 104, 104 unb 108, 108, 108; ttcnbet fid) Don
bcr ^Inatreonti! ab ju ^ope: „*'3ic9 bc§ 2tebe§gotte^", „lOcobiccc",
„%ie ßun[t, 'inUßi) ,5u fein", „''^ücttfd)e SBriefe" IV, 110, 100, 110.

SB.

„Vademecum mt .^crrn ©amuct ©oft^olb Saitüc" öon Seifing iv, 503,


502, 500.
SBnitfiritg^, englifcficr Stütfe: „The velapse or virtue
fiuftjviclbid^tcr; jcine

in danger", „The Confedevacy", „The Mistake", „The


„Aesop",
pi-ovoked husband", Hon Sibkv dccnbigt I, 127 f., 127 f., 127 f.,
118 t.

SttbJ) SJone, ^tbcnteuer bevfelben I, 494, 494, 494, 471.


»oiiroo, malcx II, 118, 118, 118, 107.
SBttuböit, mirft für bie bolf§toirt^fc^aftnc^c 58efferung 5ranfrei(^§: „Projet
d'une dime roj^ale" I, 35 ff., 35 ff., 35 ff., 33 ff. (6.).

9?outicnar(iuc§ löft bie ^reiSnufgnlie bcr fran3öfifc()en 'älfabcmie uom Saf)re


1745 — ®cgenfal3 ju tRouffeau I, 451, 450, 450, 419.
8?alcnttit SBelt^cim, (5')egner ^ufcnborf'§ III, 92, 89, 88.

^dtfftn, 58ii^nenprin3i))nl, begünftigt bQ§ ©tegreiffpiet III, 183 f., 180 f.,

176 f.; feine Ueberfcljung 5)loIiere'§ xmtcv bem ^itel: „Histrio Galliens
comico-satyricus sine exemplo" 185, 181, 177.
SBenctittttifdjc Sptnrommc unb ticitctiditifd^c 9ieifc @oct!^c*§ 93 ff., 93 ff.,

93 ff.
(Sitate au§ bcn Gpigvammen).
„Venise preserved", Slragöbic üon €)t\mt) I, 102 f., 102 f., 102 f., 93 f.

„^cr 2?crbrecf)cr aita öcrforncr &}vc", ^obcUe tion ©c^ider V, 387, 387,
385.
„^tt§ bcrbciftc ttnb cittbcrftc ßoriicüol ?c." gegen bie ftanc ®lau(ien§--
Iet)re gerici^tet III, 53, 51, 51.
SBcrfflffuitgSfämpfc in ©Jtflrojib; ^amp] gmifc^en beni unbefc^ränftcn fiönig;
tfjum unb ber freien SSerfnffung; biefe ®taat§tf)eorien bon .<^obbc§ unb
f?ilmer einerfcit§ I, 43 ff., 43 ff., 43 ff., 40 ff., burc^ ^Igernoon ®ibnct)
anbererfeit§ Vertreten 52 ff., 52 ff., 52 ff., 45 ff.; Sieg be§ Gonftitu--

tionati§Tnu§ I, 131 ff., 131 ff.,


131 ff., 123 ff. ; bie ßämpfe unter bcni

§Qufe ^annoöer I, 348 ff., 348 ff., 348 ff., 338 ff., cf. aSoIingbrofc
unb bie „^uniuSbriefe" — in 'granfreicf) SSertreter be§ unmnfct)räntten
^önigtf)um§ SBoffuct II, 6, 6, 6, 6; SSerfu(i)e jur ßr-fampfung einer

freieren SSerfaffung burc^ bie Anfänge ber D)3))ofition§Iiteratur II, 24 ff.,

24 ff.,
24 ff., 23 ff. ; burt^ ©aint-^ierre 85 ff., 85 ff., 85 ff., 74 ff. unb
b'^lrgenfon 87 ff., 87 ff., 87 ff.,
76 ff. ;
ferner burc^ SSolttüre, ^lontcS--
168 ategifter.

quieit, yJouiicnu, burc^ bie Socialijien, 5!Jlirabeau unb ©ie^e§, enblid)


burd) bie franjöftirfie ^tcüolution cf. bicic.

„^ic »crtc^rtc SBcIt", tRoinan üon ©rimmelstjttujen III, 167, 164, 160.
^. i?crnct, ^3)talcv II, 420, 419, 419, 493.
„^cruunftgcmö^c SBctrad)tuitg üticr üöcritntür(i(^c !öcgc6cnl)citcn" IV,
48, 48, 48.

„^Bcrnünfttflc «itb d)rtft(ii^e . . öcbanfcu k." öon 2;t)omQfiu§,


2:ijomaftf(^c
eine Xnrlcguncj jeiiicr Streitiafeitcn UI, 104, 101, 99.
„^ci- i'eriiünftiflc", moraüjc^e 2ßoc^enid)ritt ni, 322, 318, 311.
,,3?erminfttnc ©cbanfcn tiou bcm ßJcfirnut^ bcr ftrcngen Heffvatt in bcr
Ifjcologtc" ooit GJcW)arbi lY, 48, 48, 48.
„i'cniüuffttgc ©cbantfcn öon bcm gcfeüft^nfttit^ett 8c6cn bcr 9Renf(^cn k."
Don äöoln III, 224, 220, 215.

„^critiutffttge ©ebanrfen üon &ott, bcr 5BcU unb bcr Seele bcr Wcn-
frljcn 2C." öonÜl^Dlff III, 224, 220, 21-5; 231, 227, 222 (G.); 232, 228,
223 (6.); 233, 229, 224 (6.).
„i'criinitffttgc 05cbatttfeu öoti bcu firnfku bc^ mcufd^fiti^en SBcrftoitbc»
unb if)rcm witfjttgen ©eörout!^ in @rfcnntnt§ bcr 2Bo^r^cit" üon
bemjelbcn III, 223, 219, 214.
„2?eruüuffttge ©cbantfcu öon bcr 9!)kufd)cn 'Zijttn unb :ya)feu 3ur a3c=
fövberuug i^rer ©(ürffcngfcit" uoii bemjelbcn III, 224, 220, 210 unb
234, 230, 225.
„^tc tJcrnünftigcn ^^abferinncn", 2Bo^enj[(|rift, Ijcrau§gcgeben oon ©ott--
icl)eb III, .325, 321, 314.
^. i'crrt, ünlienijd)er 2taat5rec^t§(e^rer: „Osservazioni sulla Tortura"
II, 559, 557, 557, 521; „Meclitazioni sulla Economia politica"
II, 560, 558, 558, 521.
„SBcrfud^ einer Stöegortc, befonbcr§ für bie Sunft" von SBindfclmonn
IV, 425, 424, 422 ((£.); 431, 430, 428.
„3?erfud) ,$u einer 5(n(ettung bcr Sittcnlcfirc für oUc SÖJenfr^cn o^nc
llnterfrijieb bcr JHcIigion" \)on Zd)xd] IV, 259, 258, 258.
„5Serfurf|, bcu 5öegriff bcr ncgotiücu ©rij^cn in bie lö?e(tnici§^cit ciu=
5ufüi)ren" üon ^ant IV, 276, 275, 275 (6.).
„2?erfud) einiger SBctradjtungcn über ben CptimiSmnS" bon Siani IV, 272,
271, 271.
„SBcrfutljc über ben G^orafter unb bie SBerfc ber bcftcn italicnifi^en
2^irf)tcr" non 3. ^^. '3)Unu()arb IV, 484, 483, 481.
„ilcrfutf) einer OJcftfiit^tc ber 2)it^tfnnft" oon (gcibev V, 34, 34, 34 (6.)
unb 37, 37, 37.
„i'crfnc^ einer grünblidjcn unb nn^jartciifc^cn ßcljcrgcft^idjtc" üon 5)b§--
()eim III, 310, 306, 300.
„2?erfui^ über bie firitif" uon ^^ope I, 245, 245, 245, 238.
„3?crfud) einer tritifrfjcn "SJirfitfnnft bor bie ^cutfd^cn" mm ©ottjcficb
III, 302 tt- 357 jj., 3.50 ff-

„3?cr|nri) über bcu Wcnft^cu" üon f^pc I, 245 f., 245 f., 245 f., 238 j.
JRegtfter. 169

„SBerfutf) üDcr itaä Ongtnol öentc bcö .^omcr" üon


= Sßoot) l, 452 i,
452 f., 452 f., 428 f.

„aScrfui^ in fdjcr^^ttften Sicbcru" üon föleim IV, 105, 105, 105.


))3?erfurf) ctuc§ ®(^uI6uc^§ für Siinbcr bcr iJnnbfcute jc." öon 6. b. 5Rod^oh)

IV, 328, 328, 328.


„5Bcrfud) ülicr ©^afcfpearc'§2Bcr!c unb ©cntc" »on ©erftenberg V, 105 jj.,

105 ff., 105 ff.

„»crfiit^ einet llefierfe^nng 9(nofrcon'§" bon (Sottfe^cb IV, 100, 100, 100.
„SBerfttrf) einer öoüftönbigen mtb nnVnrtciifd)Ctt ftcljergeft^it^te" üon
5)lo§^eim ni, 310, 306, 300.
„SBcrfut^ Dom SBefcn bc§ @cifte§ k." üon SlfiomaftuS III, 113, HO, 108.
„SBert^cibiotcr mmbc bc§ 6l)riftcn" üon Bad IV, 44 f., 44 f., 44 f.

./-ßcrfud^ ber moraüft^cn SBcfd)offcnf)eit @otte§ alä ber DueUe be§


nntürlirf)en nnb fittlit^en Uebelö" üon Gljutib I, 402, 402, 402, 387.
„Vert-Vert", I5rää()lung üon 63rcfict II, 103, 103, 103, 92.
SBerttJttbcrung bc§ englifcf)en ßuftf))ier§ l, 105 ff., 105 ff., 105 ff.,

95 ff. ; Urfad)en baju 107 ff.,


107 ff., 107 ff., 98 ff. : ®er )gof tarn II.

ibid.; ba§ englifc^e SSolfSleben 108 f., 108 f., 108 f., 99 f., macauia\),
^ept)'§2;ageMid)evbavüber(6.)il3id. unbllOf., llOf., llOf., lOOf. (6.);
58üf)ncnüer^ältniffe ;inb bromatifdie 2)td)ter, Sr^ben barüber 112, 112,
112, 103 (6.).
„The Viear of Wakefield", Vornan üon ©olbfntitf) I, 487 ff., 487 ff.,

487 ff., 463 ff. ; ®od^c barüber (6.) ibid.


3?icn, Waln II, 417, 417, 417, 390.
„Vie privee du Roi de Prusse" üon 55oItaire II, 165, 165, 165, 153.
mtdioto «ber ©oet^c of§ 9fatnrforfi^er VI, 101, 101, 101, 153 ((5.).

SBiöcntttin über JHonffeou II, 449, 448, 448, 417 f. (g.).


^iUetä, @corg, ^crjog ü. 33ucftngt)am , SSerfaffer ber ^arobie: „The Re-
hearsal" I, 89 f., 89 f., 89 f., 84 f.

„The Vindieation of natural Society" üon SBurfe I, 378, 378, 378,


362.
„Vindieius liberius", SSert|eibigung§=^©c^rift SEoknb'ä I, 174, 174, 174,
166.
aWac. i?oranb, greunbin 5)tberDt'§ II, 290, 290, 290, 278; 292, 292, 292,
280; ^Briefe be§ Scljteren an fie 294 f., 294 f.,
294 f., 281 f. (6.) unb
331, 331, 331, 318 (6.).
„2?o(f§ntärd)Ctt ber S^cntft^en" üon 9]lujäu§ V, 414, 414, 411.
^olUttjimüüfc aScftrebungcn in Äunft unb 2)it^tung (allgemeine Ueber;
fid)t) cf. aud) unter 5}lufi!.
Sn 2)eutfcf)Ianb:
a) S3i§ 5ur ^t)ronbefteigung gviebrid)'§ II. ; cf. unter ©egenfa^ 3tDtfd)en
5Renatffnnce unb 5ßolf§tI)ümad)!cit III, 150 ff., 147 ff., 143 ff.

b) Sm Seitatter ?5riebrid)'§ II. ; üolf§t{)ümUd)e 58eftrebungen Slopftod'g


IV, 117 ff., 117 ff., 117 ff.; bo(f§tf)ümHc^e ©egcnftrömung gegen
bie Ätopftodianer IV, 458 ff., 457 ff., 455 ff. ; bie ^popularp^ilo--
170 IRegifter.

jop()ic IV, 180 jt-, 180 ft-, 180 %; bie ^Oloraliften IV, 259 Ü.,

258 ff-, 258 ff.; bte eräie()ung§.-5ßolf§Uteratur IV, 315 ff., 314 ff.,

314 ff.; t)otf§t^ümIid)e 3Bcftrebungen in ber bilbenben Sunft IV,


622 ff., 621 ff., 619 ff.

c) Sm flaffifd)en Scitoltcv. 58olf§t:^ümlt^e 58eftrcbungcn )gcrbcr'§


V, 30 ff., 30 ff., 30 ff. unb 53, 53, 53; ®erftenberg'§ V, 105,
105, 105; (Soctf)c'§ 119, 119, 119, be§ ^oinbunbeS V, 333 ff.,

333 ff., 331 ff.; «ofe' 345, 345, 343; ^tufäu§', ^ercf'S, 3fflanb'§
V, 414 ff., 414 ff., 411 ff.; ber ^oiuantifcr VI, 433, 433, 434;
445 ff., 445 ff., 446 ff.

3n Gnglanb:
1S)uxä) tia?, mordifivenbe jDraina unb bie ntoraUfd)cn Sßodienfc^riftcn cf.

biefe; burc^ Sefoe'ä ütomane I, 291 ff., 291 ff., 291 ff., 281 ff.; burd)
bcn ©tuvj be§ ß(aifici§nm§ 451 ff., 451 ff., 451 ff.,
428 ff.; ba§ bol!§--

tf)ümli(^e epo§ unb bie ßljrif 535 ff., 534 ff., 534 ff.,
510 ff.

Sn f^ranfrcicf), cf. unter gefcUfc^afttic^e ©cgenfä^e in 5?unft unb Xic^--


tung II, 97 ff., 97 ff., 97 ff.,
86 ff.

2?olf§tt)irt^fc^oft unb i^re n)iffenfd)aftlid)en 58ertrcter in gvanficic^


n, 263 ff., 263 ff., 263 ff., 250 ff.

Sn englonb I, 385 ff., 385 ff., 385 ff., 370 ff.


Sn Italien II, 555 ff., 555 ff., 555 ff., 518 ff.
3n Spanien II, 565 ff., 565 ff., 565 ff., 528 ff.
2?olnci), (gran^oiS be G^affeboeuf) ber materialiftifd^en <B(i)ule angcijörcnb;
S3iogrop!^ie ;
fein: „Catechisme du Citoyen fraii^ais" II, 399 ff.,

399 ff., 399 ff., 384 ff.; in 2. 'Jluflage untcrbcmSitel: „La loi natureUe
ou Principes physiqi;es de la Morale deduits de rOrganisation de
rHomme et de l'Univers", ^riti! bcffelbcn 400 f., 400 f., 400 f.,
385 f. ;
fein 2. 2ßer! : „S)ie ütuincn" 401 f., 401 f., 401 f., 387 f.

Voltaire.
1) SßoUaire'§ ßeben unb ^erfönlidifeit II, 144 ff., 144 ff., 144 ff.,
132 ff.,

crftc 3ugenb)af)re bi§ ju feinem 'itufenffiolt in (Snglanb — fein

„Cebipe"; ungerc(I)te unb fd)mQi^t)oüe 93e()QnbIung 58oltaire'§ 146 f.,

146 f., 146 f., 134 f.


— ^lufcntI}olt in ßngtanb, (finflufe beffelben

auf bie (5nttt)icfe(ung feiner religiöjen unb :^)olitiid)en 'Hnfiditen —


6()arafteriftif feiner Sd)riften, — 'D]ienbel§foI)n, ®d)il(er, föoellje

barüber 148 ff., 148 ff.,


148 ff., 136 ff.

58oUaire'§ ))eriönlid)er 6()araftcr, tJriebrid^ IL barüber ((i.) 150 ff.,

150 ff., 150 ff., 1.38 ff.

5Rürffct)r au§ föngtanb 153, 153, 153, 141; 3Sert)äUniB mit ber
5)farquife bu (fljatelet ; 14 jö()riger ''Hufentt}alt auf ®d)lofe Girep
ßntftel)ung ber ÜBerfe : „El^mens de Newton", „* Unterfu^ungen
über ba§ Seuer", „Siede de Louis XIV", „(Seift unb Sitten ber
Sölfer", „^Ijire", „3uHme", „<)Jla]^omet", „«))icrope", „Discours
sur rhomme", bie „^pUcelle". - Xo'ö ber ^Jlarquifc 154, 154, 154,
JHegifter. 171

142; 3SoItairc'§ Slücftctjr mä) ^ari§, unUiblic^e 5Scrf)äUmffe bort


für i^n 155, 155, 155, 143.
SBejicl^ungcn ju fjriebtic^ II. 93riefli(!^er , cnblid^er pctjönlic^cr S3er-
fc^r — griebricl)'§ unb 58oaQire'§ «riejwcdiiel batübcr (6.) 156 ff.,
156 %, 156 tf., 144 ff. SSoItaire an ^ricbrid^'ä §ofc
; bcginncnbe —
Xrübung fetne§ SBerf)ältniiic§ ju griebrid) — ^roccB mit "iUbraf)!!!!!

!Qix\^ 158 ff., 158 ff., 158 ff., 146 ff.; fieffing bavüber 160, 160,
160, 148 ((J.); fteigenbe SSerftimntung ; Streit mit 5)kupertui§
58oItaire gegen bcnfelben: „Du Docteur Akakia" 161, 161, 161,
149 unb „Le Tombeau de la Sorbonne" 163, 163, 163, 151.
Entfernung 93oItaire'§ Oom ^ofe, feine SSertioftung in ^^i'^nffurt ibid.
9lad^e 5ßoltairc'§ burc!^ feine „Vie pvivee du Koi de Prusse"
165 f., 165 f., 165 f., 153 f. ;^uf enthalt «oUairc'S
njec^felnber
(Wä'^renb biefer3"t: „* Annales de l'Empive"), feftcr 5Sot)nfil5 in
gerneQ 167, 167, 167, 155; fein bortige§ Scben; grüc^te feiner
n)iffenfcf)aftlirf)en unb fünft(crifcf)en S^ätigfeit : „Essai sm- l'Esprit
et les Moeurs des Nations" (7 aui) II, 127, 127, 127, 114);
„Bible comment^e", „Examen important deMylord Bolingbroke",
„Histoire de rEtablisseraeut du Christianisme", „Dictionnaire
philosopliique", feine fatirijdicn (Srääf)lungen 168, 168, 168, 156;
fein n)crftt)ätige§ Eingreifen in ba§ Sebcn, ebelmütljige 3üge fetne§
Gl^arafter'ä ;
feine „Commentaires de Corneille" für bie 51i(^te

EorneiIIe'§; Eintreten für ba§ ©d^itffal Untcrbrüdter unb S?er;

folgter cf. ben ^rocefe be§ Sean Sala§ 169 ff., 169 ff., 169 ff., 157 ff.

©iröcn'§ 171, 171, 171, 159; be la 58arre'§, «lontbaitIi'§ 172,


172, 172, 160; 2aW^'§ 173, 173, 173, 161; Sßottaire'S drängen auf
?lufl)ebung ber 2eibeigcnfc^aft; Eonbocrct über 5ßoItaire'§ §umani-
tät§-33eftrebungcn (6.) ; ©d)attenfeiten im SI)aratter S5oIlaire'§ aui^

in biefer Epoe^e 174, 174, 174, 162; 3SoItaire'§ 3leife mä) ^:^ari§,

glänaenbe lufnal^me; ©rimm barüber (E.) 175 f., 175 f., 175 f.,

163 f. ; 3:Db 177, 177, 177, 165.

2) SSoltaire al§ ^M)ilofDpI).


a) ©teüung 5ur Steligion II, 180 ff., 180 ff., 180 ff., 168 ff.; t)ier;

Iicrgeprenbe Sd^riften „Examen important de : Mylord


Bolingbroke", „Sermon des Cinquante", „Dieu et les hom-
mes par le Docteur Obern", „Un Caloyer et un homme de
bien", „La Bible enfin expliquee etc.", „Le Pour et le
Contre" ibid.; Sßoltaire al§ S)eift 181, 181, 181, 169; fein
®Dtte§glaube cf. „Elemens de philosophie de Newton", „Axio-
mes" 183, 183/ 183, 171 ;
feine «elceife für ba§ SDafein ®otte§
184 ff., 184 ff., 184 ff., 174 ff. cf. „Trait^ de Metaphysique"
ibid.; «) ber foSmologifc^e (SottcabetoeiS, ibid.; ß) ber telcolo;
gif^e 186 f., 186 f., 186 f., 174 f.; y) ber moralifc^e 188, 188,
188, 176.
5ßoltaire üt§ 5?erttjeibiger ber „Causes finales", feine TO;
172 3lc9iftcr.

Ijanölung Darüber im vfjilofop^ijd^en SBörtcrbucf) , foiotc bcr


iKuiiQt] „Nature'', „Histoire de Jenni", „Amour de Dieu"
l'Jl, 191, 191, 179.
S3oItaire'§ ^n)t(f)tcn über Urjprung unb Söejert be§ Uebel§:
1. Ifpoc^e bt§ jum Sot)rc 1755; 192, 192, 192, 180: „Pensees
sur Pascal" „Discoui's sur rhomme"
,
„Philosophie de ,

Newton". ßpo^c, ^eiftmi§mu§ jcit 1755: „®ie Satire",


2.

„Candide", „Le Poeme sur le desastre de Lisbonne" ^ituf^ ;

jö^e biejer 3tic^tung im p^iloiopöijd^en Söörtcrbud^, J^auptjäc^tid)


„Tout est bien", „ToutenDieu" 193 Ü., 193 ff., 193 ff., 181 ff.
b) i^ft)c^ologie unb Woxai 197 ff., 197 ff., 197 ff., 185 ff.; iBricfe

an örifi>ricf) 11. barüber (6.): „Le Philosophe ignorant", bte


*JlbI)anDlung „Arne" :c. ; in ber 'Kuffaffung be§ Seelcnlcben§
matcrialiftijc^e ^^nfcfiauungen , wcdifclnoe ^Dicinungen über bie
pcrjönlic^e gortbaucr [in bcn Briefen be§ 5]lemmiu§ barüber
(ß.)] 201, 201, 201, 189.
S)ie ßrfenntniBt^corie SSoItaire'§ gef)t auf fiocfe jurüd, unter
bcn Schriften bicfcr Slic^tung ^crnorju^eben ber fatirifd^e 9loman
„Mikromegas" 203 ff., 203 ff., 203 ff., 191 ff.

Sjoltairc'a 5(nfid}ten über bie fjrcifjcit bc§ 2Bi[(en3, in feinen


früt)eren Safiren 206, 206, 206, 194; in fpätcrcn 207 ff., 207 ff.,

207 ff., 195 ff.: „II faut prendre parti"; bie "Jlbtionblung
„Destin" 209, 209, 209, 197; ißoltaire's ^J(nfid)ten über Xugenb
unb Safter 209 ff., 209 ff., 209 ff., 197 ff. ; «riefe an ^riebric^ II.
barüber (ß.), unter anberen Sct)riften ()erüor5u^eben: „Sur la
lüi natureUe" 211, 211, 211, 199; .,®ciprärf)e jwifc^cn 6u--fu

unD ßou 213, 213, 213, 201.


c) Voltaire al» politij(^er Sc^riftfteücr — greift in alle S^ageä;
fragen burc^ glug; unb fleincrc Schriften ein, 5. 18. „La voix
du Sage et du Peuple", bie Cbe an bie grei()eit (ß.) 214 f.,

214 f., 214 f.,


202 f. iBorfäntpfer für „Srei^eit unb ©leicf)--

l^eit"; fein Sbeal bie englifd)e 33erfaf)ung: „föefpröc^ jhjijclien

%. S3. 6.", „Pensees sur rAdministration publique" 217 ff.,

217 ff., 217 ff., 205 ff.; „Idees republicaines" 218, 218, 218,
206. ''Knbere £^riften, 5öriefe, "ilufjä^c bicfcr 5Ri(^tung 220 ff.,

220 ff., 220 ff., 208 ff.

d) SJoltaire alä ©jfc^ic^tsfcfjreiber: „Charles XII"; „Histoire de


l'empire de Russie sous Pierre le Grand" 222, 222, 222,
210; „Annales de l'Erupire", „Siecle de Louis XIV", „Hi-
stoire du Parlement de Paris", „Pr^cis du Siecle de Louis
XV"; ßritif bicfcr Schriften 223, 223, 223, 211; fein bebeu--

tcnbftc§ Sl'crf : „Essai sur les iSIoeurs et l'Esprit des Nations",


ilritif, Urt^eilc bcr 3'-'it3'"'ioiÜ''t - ßintuirfung beffclbcn 224 f.,

224 f., 224 f., 211 f.; gcic^id^tlic^c "ilufjätje im p()iIofopt)ij({)cn

aßörtcrbud^ 226, 226, 226, 213.


Üleflifter. 173

3) SßoUtttrc aU ^i(|ter 227 ^., 227 %, 227 ff., 214 ff.; ef)ora!tcriftif

unb i?viti! feiner S)t(i)iun3en — feine „Poösies fugitives" ibid.


Sßoltairc nl§ SEvogöbien^^^ic^tcr: „Ccbipu§", „33rutu§", „Saite",
„(£äfar", „^tljire", „^la^omet", „5)tevope", „ScmirantiS", „Rome
sauv^e", „L'Orplielin de la Chine", „Sloncreb"; Urlf)eile ber Scil-

genuffen bnrüber 228 ff., 228 ff., 228 ff-, 215 ff.; ft'ritit feiner

SCvagöbien; 5ßoltaire'§ üUerpItniB ju ben eilten, ju ©^afcfpeare


230 ff.,
230 ff.,
230 ff.,
217 ff.

Voltaire qI§ Suflfpielbic^ter : „L'enfant prodigue", „^lonine" unb


„®ie ©ci)ottIänberin" 238, 238, 238, 225.
jyoltnire qI§ (äpifer 2.34 ff.,
234 ff.,
234 ff.,
221 ff.; feine „^enviabe«
juerft unter bem S^itel „La ligue ou Henri le Grand" 235, 235,
235, 222; ^n^alt unb ^ritif ber -öcnviabe 23G f., 23G f., 23G f.,

223 f.

5ioItaire'§ 2e|rgebid)tc : „Epitre sur la plülosophie de Newton",


„Poeme sur la d^sastre de Lisbonne", „Discours sur rhomme",
„Poeme sur la loi naturelle" 237, 237, 237, 225.
35oItaire qI§ Satirüer: „La Pucelle d'Orleans" '^xü)a\i unb ßritit
238 ff., 238 ff., 238 ff., 226 ff.; üon ben fotirifefien erjö^Iungen
bie bebeutenbften : „L'Ing(5nu", Sn^alt 240 ff., 240 ff., 240 ff.,
228 ff.

„Candide" 243 ff., 243 ff., 243 ff.,


230 ff.; aubere fleine ©rjä^^
Jungen 248, 248, 248, 236.
ßefd)id)tlic^e ©teflung SSoItaire'§ n, 144 ff.,
144 ff.,
144 ff., 133 ff.;

(yriebrid) II, barüber (K.) ; Siteratur für unb gegen 58oltaire 146,

146, 146, 134; Urtf;eile beutf(i)crfeit§ unb buviJ) bie granjofen über
«oltaire al§ ^^ilofop^ 178 ff., 178 ff., 178 ff.,
166 ff.

GinjelncS:
eonbocret über 35oItaire 174, 174, 174, 162 (S.).

«mocaula») über SSoItaire 178, 178, 178, 166 (S.).


SBoItaire'§ „*Abrege de l'Histoire" I, 432, 432, 432, —
SSoItaire'§ „Memoire sur la Satire" II, 422, 421, 421, 395.
SSoItaire über 58ai)Ie'§ Söörterbuc^ II, 49, 49, 49, —
SSoItaire über 9touffeau II, 453, 451, 451, 420 (©.).

„Jßott bct 5trt unb !iß>cifc ber ^ottpi^an^rntq unb 5lu§6rcitMitg ber
t^riftlit^cn JReltgion" öon fieffing IV, 592, 591, 589.
„«ou bcutftlier SBouhtitft", ?Ibr;anb(ung öon (S>odt)c VI, 53, 53, 53.
„^Son bem Sinfiu^ ber fdjöncn 2Btffcnft^(iftejt auf ba§ ^crj tiwb bie
©Uten" t)on ©eüert III, 408, 403, 396.
,,5Sott bem @iuf(u^ »nb ©ebraud^ ber GinbilbungSfroft k" bon 53obnier

unb «reitinger III, 378, 373, 366.

„i'on bem (?tuf(u^ ber SBeuötferung burd^ 9?cbcnnjo^iter ouf bie &e\e1$'
flebung" Don S. DJiöfer IV, 384, 384, 382.
„thn ber Kutftc^itug mib gort^ffaitjuMg ber crftett 9fe(i0toit§bcoriffc"
üon §erber V, 31 f., 31 f., 31 f. unb 64, 64, 64.
„58om Srfeiiueu unb (Jm^ftuben ber menfdinci^en Secfe" V, 73 ff., 73 ff., 73 ff.
174 aiegiftet.

„S?on bcr fatfc^cit S^Jt^ftttbigfcit bcr öier ftjßofltfttfc^cn t^tgurcn" oon


ßant IV, 273, 272, 272.
„«Ott bem ^ouftrct^t" öon Suftu§ DDlöfer V, 145, 145, 145.
„5ßon ber Jö^iß^cit iic^ (SttHjfinbcnS bc§ Simonen" öon Sßindtelmann
IV, 423 t-, 422 f., 420 f. (6.); 431, 430, 428.
„35on ÖJottcg Botin, bcr SScrt ^ctlanb" öon §erber V, 88, 88, 88.
„58on ber ©ra^ic in bcu Jffierfcn bcr fiuuft" oon Söindelmann IV, 431,
430, 428.
„Son bct ^eiligen ^ocfic" üon mot)fto(I IV, 129, 129, 129.
^Son bem l)ö(^ften unb aügemei«ftcn ©ruubftt^c bcr ^oeftc" öon S. ^ilb.

gd)legel IV, 92, 92, 92.


„SBott bcn 9)iöiiflcln ber ariftotclif^cn ©t^if" öon ST^omafiuä III, 46,
44, 44.
„SBon bcr SJoii^ofjmung bc§ 9ric^ijti)en Si)(6cnma^c§" bon Älopftod
IV, 120, 120, 120.
„35on SHeligion, Sc^rmcimittgcit unb ö3cJrä«tf|en" »on ^erber V, 92, 92^
92 unb 88, 88, 88.
„Sott bett ©c^ufen bcr griec^ifti^cn ^ocftc" t)on triebt. ©d^Iegel VI, 429,
429, 430.
„SBoti bcr tcutfci^ctt 3(icij^siftöiibe Soitbcti" öon 3. Sac mo\ix IV, 73 ft.,

73 %, 73 ft.

„SSon bcr Sßerfti^icbcn^ctt bc§ @eft^marfc§ ttnb bcr 2)cnfart uttter bett

9Kcttj(^en" üon igeiber (S.) V, 34, 34, 34.


„SJoit bcttt ^ttJcrfe ^cfu unb feiner jünger", SBiuc^ftüd ou§ 9ieimQru§
©c^riften IV, 50, 50, 50.
SBorbringcn bc§ 9tationoIt§mu§ burc^ 6t)ri[tian aBoIn III, 221 ff.,

217 ff.,
212 ff. unb feine Schule 257 ff.,
253 ff., 248 ff.; burc^ (SbeU
mann 276 ff., 272 ff., 267 ff.

„iSorläuftgc 9{ai^rt(^t einer S3i6(iot^e! für bie Stcb^atier ber fc!^önen

2öiffcnf(^aften" IV, 189, 188, 188, Seitfc^rift öon 5. 5^icolai, bann


unter bem Xitel: „58ibIiot^ef ber fc^önen SBiffenfd^often unb ifünfte"
189 ff., 188 f.,
188 ff.

„Soricfungen über brontotif^e Äunft unb SJiterotur" »on "ü. äö. Sci^legel
VI, 445, 445, 446.
„ÜBorrefungen über ^oUtif" öon ©pittler VI, 350, 350, 351.
„SBorrebc ju ben 5(ttmerfungcn über bie ®efi^tc^te bcr Äunft unb bc§
2iaert^unt§" öon SBindelmonn IV, 428, 427, 425.
„X>cr syorft^tog su einem neuen ^(nn ber beutft^en JHcit^Sgefdiidjte"
öon % Wö]er IV, 398, 398, 396.
„Sorftf)fäge , ©ebanfen unb SBünfti^c ^ur sßerbeffcrung ber öffentlid)cn
er^icf)ung" oon Skfcwitj IV, 327, 327, 327.
„«orft^ulc bcr «(cftlictit" öon Scan ^^Jaul VI, 412, 412, 413.
.,5öorflcUuug bcr Uniöerfolf)tftorte" (feit 1785 unter bem Xitel: „Uüclt--

flejc^ic^te \mä) i()ren ^Quptabtdeiluncjen) öon ©d^Iöjer VI, 346, 346,


347.
gjegiftcr. 175

^cinrici^ So^ V, 344 ft-, 344 ff., 342 ff.; ^id^ter t)e§ §ainbunbe§ ibid.

unb 337, 337, 335; im §üinbunb SSertreter be§ ßlopftodianiämuS, ba-


neben bie (^intoirfung §erber'§ 344, 344, 342; faljc^e ^utfüflung Dom
ffßcjen ber 5yoIf§bi(i^tung beiiljm 345, 345, 343; feine bic^tcrijc^e Ifiätig-

feit fc^on frü^ in ber 3bt)üe entmidelt — fein 5Borbilb Sl^eofrit 346 ff.,

346 ff.,
344 ff., t)on Stjeofrit' Uebergang ju §omcr; Uebevfe^ung ^o=
mer'S unb gefd)id)tltc^e 5öebeutung berfelben 348 ff., 348 ff., 346 ff.;

(finfluB berfelben auf öJoet^e VI, 223, 223, 224; ouf ©dritter VI, 148,
148, 148.
3lnbere SbtjMen: „ßuife", „S)er fiebjigfte ®eburt§tag", ßritif 5ßofe' V, 350,
350, 348.
„Voyages et Aventures de Jacques Masse" oon J^^ffot be ^atot
II, 52, 52, 52, 46.
„Voyage en Hollande" Don Siberot II, 296, 296, 296, 283.
„Voyage du jeune Anacharsis" Don 58art^eleml) II, 404, 404,404, —
„Vues sur les ruoyens, dont les Representants de France pour-
ront disposer en 1789" Don ©ieQe§ II, 585, 583, 583, — ; unb
590 ff., 588 ff., 588 ff.,

e^rifttanc JBul^jittS, if)r «eiliältnife ju ©oetlje VI, 89 ff., 89 ff., 89 ff.

2ß.

SSotfcnrobcr, ^yerfaffer Don: „ iperjenSergtefeungen eine§ funftliebenben


mofteibruberö", „^f)antaften über ßunft" VI, 431, 431, 432.
^etnrti^ ficopolb SBagncr, (Soettiioner ;
feine garce: „^romet^euS, Seufa«
Hon unb bie ÜJecenfenten" V, 267, 267, 266; SCrauerfpiel : „2)ie ßinbe§-
mövberin" , in milbere ^Jorm umgearbeitet unter bem 2:itel : „6D(|en
§umbrec^t ober St)r 5Mtter merttä (Suc^!", iJriti! beffelben 268 f.,
268 f.,

269 f.; ferner: „5)ie 3ieue nad) ber 2;f)üt"; fein Siomon: „Seben unb
2:0b ©ebaftion 6ittig'§" — frttifd^e ©d^riften , Ueberfe^ungen 270 f.,

270 f.,
271 f.

^cinrirfi ficopolb SSagitcr, IbDocot in aiKainj, $erau§geber be§ „Sranf-


furter 9JtufenoImana(^" 271, 271, 272.
2;. SBagitCV, (Segner ber cartefionifd^en ßel^re: „Examen atheismi specula-
tivi" III, 39, 37, 37.

„®tc 9Ba^tt»crtt)onbtfc^ttften", Uoman Don ®oet^e VI, 527 ff., 527 ff.,

528 ff.

„2)o§ too^rc (SDattgcHum ß^rtftt" (The true Gospel of Jesus Christ asser-
ted) Don g^ubb I, 403, 403, 403, 388.
„Söfl^rc ©cfi^t(^te ctttcc 9JH^ Seal" Don S)efoe I, 300, 800, 300, 289.
„I5cr SBalbbrubcr", Diomanfrogment Don Sac. 2enj V, 243, 243, 242.
2öoacnfteiu=2:rtlogic Don ©(^ifler VI, 243 ff., 243 ff., 244 ff.

„*©aaeuftciit'§ üogcr" oon ®d)iüer VI, 252, 252, 253.


17G IRegtfter.

„aSttHcitftctu'a XoV Don bemielbcn VI, 254 f., 254 f., 255 f. (6.).
^oracc 'üSaipoh, über englijcfie 3u[tänbe unter (Seorg in. I, 495, 495,
495, 472 (g.)-
„^cr Söonbcrcr", (Sebid^t Don ©oet^e V, 133, 133, 133.
„33Sonbercrä Sturmltcb", ®ebi(f)l bon ©oet^e V, 132, 132, 132.
»Jab. bc 2Barcu§, if)r JUer^ältniß ju ÜJouffeau II, 492 f., 491 f.,
491 f.,

4G1 f.

yJofc|jl) SBartOtt : „Essay on the genius and Writings of Pope" I, 455,


455, 455, 431.
„335o§ ticifit unb -ju ttjclt^cm ©nbc ftubirt man Uitiöcrfolgcft^id^tc",
afabemiid)e ^ntritterebe <B(i)\üex'^ VI, 141 f., 141 f., 142 f.

„Saja?' Wir iirtngcn", 5eftjpiel üon ©oet^e VI, 284, 284, 285.
„^tc 29aficrfufe", (Sebic^t Don Söielanb IV, 487, 486, 484.
ÜöottCttii, fi^Qnjö)ijd^er 5JkIer, 93cgrünber be§ jogenannten ©ejeDid^affSbtlbeS;
jeine ©emälbe, Äriti! berfelben H, 117, 117, 117, 106.
„The Way of the "World", Suftipiel öon gongreöe I, 117, 117, 117, 108.
e. 3ööc^tcr, maln VI, 467 f., 467 f., 468 f.
itarf SOfarto ü. SBcbcr, ber rDmantijci^en 9ltd^tung in bcr 3JJu|if ange^örenb
unftete Sugenb VI, 508 ff., 508 ff., 509 ff. ; ßompofitionen ber ßieber
iförner'§, fein ,ßamf] unb ©ieg" 509, 509, 510 Dolfät^ümlid^e DJid^tung ;

feiner fiunft; fiegreid^er ßampf gegen bie italicnijcfje Cper burc^ feine

Opern: „greifd^ü^", „^reciofa", „gur^anfbe", „Cbcron" ;


feine Snftru--

mentalmufif; ßritif 510 f., 510 f., 511 f.


äSctmorf^c 2;^coterfc^urc unter ©oct^c VI, 273, 273, 274.
d^riftion aS?eifc ot§ SHomonft^riftftcücr III, 173 f., 170 f., 166 f.: „©ie
brei ^auptberberber in Seutfd^lanb", „2)ie brei örgften ßrjnarren in bcr
ganjen Sßelt", „SDer politifd^e Dläf^er", ßritif berfelben ibid.

äöeife al§ ©rontotifer III, 179 f., 176 f., 171 f. ; 5?ritif feiner 3;ragöbien,
ßeffing barübcr (£.); äöeife'S 58uc^: „Suft unb 9iutj ber fpiclenben
Sugenb" ibid.

ÜBeifc al§ 2t)rifer f dalägt bie Dolf5t|ümlic^e SRid^iung ein; Juenbet fid^ gegen
bie geklärte ßunftbid^tung in: „5tot]^ftcnbige ©ebanfen ber grünenben
Sugenb" unb „Surieufe ©ebanfen bon ben bcutfc^en 5ßerfen" III, 192 f.,

188 f.,
184 f.

„^ic aSJctfcit wnb btc Scutc", Cefitgebit^t ©oct^e'§ VI, 549, 549, 550.
3lbttm 933ci§^aupt, ©rünbcr be§ SauminatenorbcnS IV, 335 ff., 335 ff., 355 ff.

über ba§ aflmäl)Ii^e (5ntftef)en be§ Crben§ in feiner ©c^rift: „Ueber bie
9ef}eime äßelt-' unb 9{egierung§!unft" 336, 336, 336a unb 344, 344,
342; fein 33rief über ^nftitutionen, 3iele k. be§ Crbcn§ an SiuodE (6.)
339, 339, 337; fein bebeutenbftea aBert: „^nrebe nn bie neu aufjunet);
tnenben Illuminatos divigentes" 343 ff., 343 ff., 341 ff.; iUerfoIgungcn,
5Iuc^t Qu§ 5öat)ern 351, 351, 349; 3uflud^t§ftättc in ffiotlja 353, 3ri3,

351.
„SBciffnguiifl an bie C^rnfen G^rtftinn unb ^ricbrit^ iJcopoJb ». Stotbcrii"
bon mopftorf IV, 144, 144, 144.
iHe giftet. 177

„^crt£ aöct^c org 3(nafrcoitttfct" IV, 108, 108, 108 unb 106, 106, 106,
alö Ü'inbeijc^riftfleaei- (jein „* eiemenlavbuc!^" unb „*Äinberfreunb") IV,
326, 326, 320; olä Sramatifer IV, 512, 511, 509.
„SBcld^cr (Mcftalt inoit bencn J^ro^Pfcn im gemeinen ßcbcn unb 3Ban=
nad)0^mcn foü" üon 2;r;oiiiafiu§ III, 100, 97, 95.
bei
„aBclt9Cftf|itf|te noii^ i^ren ^auptridjtungeu" üon St^lö^er Vi, 346, 346,
347.
„I>cr aSeltmonn unb ber ^ic^tcr'-, 3ioman uon ^lingev v, 266 f., 266 f.,

265 f. unb VI, 386, 386, 387.


2). bon bcm aSerbcr, SSerfaffer be§3ioman§: „Sianea" III, 157, 154, 150.
„a!öcrt^er'§ Setben", iHoman non ©oet^e V, 154 ff.,
154 ff., 154 ff.; (£in--
flu^ beffelben auf bie beutfc^c IRonianliteratur V, 411 f.,
411 f., 408 f.
2)tc SBertfieimer iöiliel, ä^evfaffer bevfclben ßorenj @cf)mtbt III, 260 ff.,
262 ff., 257 ff.; gitate baiou§ ibid.; fJritit ber Sffievtöeimer Söibcl

2G9 f.,
265 f., 260 f. unb 274, 270, 265; Süerfolgung be§ »erfafferä
271 f., 267 f.,
262 f.; 6i-^mibt'§ ©djicffale 274, 270, 265.
„Söeftöftlidjev Tiitian", (Sebic^tfammlung Ooii @oetf)e VI, 547 ff., 547 ff.,

548 ff.; ßitate barau5 ibid.


aSe^ef, Bearbeiter öon ®efoe'§ Stobinfon I, 312, 312, 312, 301 f.

9Bi(ierre»j,^öuflfpieIbicf)ter I, 113 ff.,


113 ff., 113 ff.,
104 ff.; feine 'Stücfe:
„The Couutry-Wife" (5rau Dom fiaube) 114, 114, 114, 105; beorbeitet
bon ©(gröber 116, 116, 116, 107; „The Piain -Dealer" (5)er ^rei--
mütl)ige) 115, 115, 115, 106; „Love in a Wood", „The Gentleman
Daucing-Master" 114, 114, 114, 105; Äritif feiner ®tü(fe 116, 110,
116, 107.
aaSiberrufung be§ ©bicteS \)on 9iante8 II, 19, 19, 19, 16.
„2Sic bcn Stltcn ben Xoi> gefittbet", 51bf)anblung bon fieffing IV, 586,
585, 583.
aSieJönb IV, 463 ff., 462 ff., 460 ff.; ©efc^ic^ttic^e ©teüung aöielanb'ä 464,
463, 461 ; 488, 487, 485.
Biograpf)ie 464, 463, 461 ;
feine ^ugenbja^re ; Sugenbbic^tungen : „S)ie
5iotur ber ®inge ober bie boüfornmenftc äßelt", „5)ioraIifd)e iJiebe",

„?inti.Dbib" ; Wufentljalt in «obmer'ä §aufe 465, 464, 462 ginftufe ;

mo^ftoc!'§ 466 ff., 465 ff., 463 ff. ({ünft{erifcf)e »lit^tung :) „Sie ©l;ni--
;

pat^ien" 467, 466, 464; „empfinbungen eine§ 6f)riften" 468, 467, 465;
fera)3l^ifd)e Sichtungen unb Urtfjeile ber 3eitgenoffen barüber 468 f.,

467 f.,
465 f.

(Srtbarf)en ber urfprünglid^en 9tatur in i^m, 33rieftüed)fel mit Siminevmann


469 ff., 468 ff., 466 ff.; Umtranblung feiner religiöfen unb fittlidjen

S)en!h)eife 470 f., 469 f.,


467 f.; feine fünftlerifc£)en 9tic^tungen 471 ff.,

470 ff. , 468 ff. ; grjeugniffe biefer ^eriobe : „6l)ru§" ,


„?lra5^e§ unb
^antiea", „Sofianna ©raij" 473, 472, 470.
miäte^x 2BieIanb'§ mä) «iberad), SSerfe^r mit ©rof Stabion unb Ca
3ioc^e 473 ff., 472 ff., 470 ff. feine 9iomane: „S3on Silbio bon ^Rofalba" ;

475 ff., 474 ff., 472 ff., „^gatt;on" 476 ff., 475 ff., 473 ff.; ifritif ber
OUgiftcv j II •f'ict t iicr. 12
178 ategifler.

Reiben atomane ibid. ; trotj bcr fittüd^en unb fünftlerifdjcii DJtängel gort-
jdjvitt burc^ bieje 9fomane in ber bamoligen 9tomanIiteratur 478 f.,
477 f., 475 f. unb ba^er erfolg berjelben 479 478 f., 476 f.
f., ßin-- ;

njirfung be§ ^gatl^on auf bie ©ejc^iti^te ber ©i^tung 480 f., 479 f.,
477 f.

äßielanb'ä »oeitere 9{omonbid^tungen : „?i(riftt})p", „(Sefd^ic^te bcr ^bberiten"


480, 479, 477.
aBtclanb"§ tomi\ä)e erjär^Iungen 481 ff., 480 ff.,
478 ff. ; OiDrlöufer 2öie=
(anb'i in biefer 2)td)tung§art 482, 481, 479; ßriti! berfelben ai- —
loeifenbe ^ufno^mc 482 f., 481 f., 479 f., SBeri^eibtgung berfelben
(Seitens Sßielanb'S 483, 482, 430.
llntfe^r jur 5JtäBigung burd) „^Jiufarton ober bie 5ß;^iIofo)3:(|ie ber ©roäten"
483 f., 482 f., 480 f., burc^ (Jinflu^ 5lrioft'§ 484, 488, 481 erobert
SGßielanb ber beutfc^en 2)i(!^tung bo§ romontifcbe GpD§; boI)nbred)enbe§
®ebid)t öon gefc^ic^ttic^er SBenbung : „Sbriä unb Senibe" 485 f., 484 f.,

482 f.; onbere 2;td)tungcn biefer (Sattung, Duellen berfelben 486, 485,
483; „Cbevon", ®oetIje über bicfe Xic^tung; SBielanb'B Ueberfe^ungen
487, 486, 464; ifritif SlBielanb'ä 488, 487, 485.
Ginjelneä
Jiöielanb's ^(bfjanblung : ,,* lieber einige öltcre beutfc^e Stngfpiele" III, 203,

200, 196.
aöielonb al§ Älopftodianer IV, 455, 454, 452 unb 468 f., 467 f.,
465 f.

äßielanb'a ßiniüirfung auf ^einfe V, 289 f., 289 f.,


287 f.

aeielonb an DJiercf über ©oet^e V, 219, 219, 218 (£.)•


— über Berber V, 26, 26, 26 (6.).
— über Sfelin IV, 403, 402, 400.
— über Senj V, 252, 251, 250 (ß.).
„The Wild GaUant", l'uftfpiel üon S)ri)ben I, 113, 113, 113, 104.
^WUfitim SDictftcr'g fic^rjarjrc", Diornan öon ©oet^e VI, 110 ff., 110 ff.,

110 ff.

,;Ä!it^clm SOkiftcr'S aSonbcrja^rc" Don bemfelben VI, 564 ff., 564 ff.,

565 ff. unb 124 ff., 124 ff.,


124 ff.

„393tf^crm Zcü", ©d^aufpiel üon Schiller; ßitate barau§ VI, 321 ff., 321 ff.,

322 ff.

@. SS^ittamoü, Älopftodianer IV, 454, 453, 451.


^ol)n aBitfc§ unb bie aäSttfcö'ft^cn Strcttigfciten I, 368 ff., 368 ff.,
368 ff.,
353 ff.; Söilfe§ grünbct bie Seitung : „North Briton"; feine
enblic^e ?lufnal^me in ba§ Parlament unb ?lu§ftofeung burcl) fein: „IMeb
toom Sßcibe"; folgen ber äßilfeg'fdjen ©trcitigfeiten 370 f., 370 f., 370 f.,

355 f.

aSJincfclmauH IV, 405 ff.,


404 ff., 404 ff., 402 ff.; originole ©tcüung in

bcr gulturgefc^idjte 405, 404, 402; «iograpljie 406 ff.,


405 ff., 403 ff.;

Vlufentljült in ®re§ben 410 f.,


409 f.,
407 f. ; i^m gcmaci^te «orfd^Iäge

jum Uebertritt 3ur fatl)olifc^en i?irc^e 412, 411, 409; llebertritt 413 f.,

412 f.,
411 f.; crfte Sdjrift: „(Sebanfen über bie ^ladjnljmung ber gric-
SJegifter. 179

d)ijd)cn ilBevfe in bei makxci uiib 53i(bI)Qucvfun[l"; 111 jf-,


413 jf-,

411 it.
iinb III, 442, 130, 42'J uiib IV, 156, 155, 155; Jßivfung bc§
iBudjcä unb ©c^lüäd)cn beffcHien ; bie (^inflüffe 58vcilingei'§ unb Cejcr'S
417, 416, 414.
aöinclelmann in Siom 418 ff.,
417 ff.,
415 ff., fein (Sinfhife unb feine 58er;

binbungen 419, 418, 416.


©ntfaltiing feine§ inneren ßedeng 420, 419, 418; f;crt)orragenbe E^arofter--
jüge 421 ff., 420 ff., 418 ff.; bQ§ 5reunbfd}aft§bcbiirfniB unb „reiner
^Äufblicf nnc^ menfc(;Iid}er (£rf)önl)cit", bocumentirt in : „58on ber 5ä()ig-
feit ber Sm^finbung bc§ ©i^iJnen" 423, 422, 420; äBindelmann'ä
e^riftcntfjum 424, 423, 421; ber antü^eibnifd^e 3ug in Ujm 420,
419, 417 unb 425 ff., 424 ff., 422 ff.; ba()er ber geniale ^nftinft feines

Einbringens in bie alte 5?unft; '5lufna(;me be§ 5fampfe§ gegen bie bisher
ühUä)e ft'unftfdjriftflellerei unb bie 5)ZanirirtIjeit ber iJranäofen 426 ff.,

425 ff., 423 ff.

Seine ©tubien 428 ff., 427 ff., 425 ff.; ©venäbcftimmung be§ ß'unftgebiet§
nad) fjorm 429, 428, 426 unb Sn^olt 430, 429, 427.
©einen ©tubien entfprec^enbe Seilfolge feiner ©d^riften, atlmäf;lid)e§ .^er;

anreifen feiner „®efd;i(^tc ber ßunft be§ 3ntertl)um5" ;


„^lbf)anblungen,
äur gortbilbung ber neueren ^unft" 431, 430, 423.
©eine „^unftgefd)id}te« 432 ff., 431 ff., 429; «ebeutung berfelben ibid.
unb 435, 434, 432.
S)arfteaung§h)eife 436, 435, 433; Wäno,d unb ©d^ranfen ber luffaffung
äöindelmann"§ 433 f., 432 f., 430 f.; Sßirfung auf bie Seitgenoffen 436,
435, 433; auf bie nac^folgenben ®efd)Ied)ter , auä) auf bie ®efd)id)te ber
437 ff., 436 ff., 434 ff.
2ßiffenfd)aften int ^aügemcinen ;
fein Xob 439,
438, 436; Söindelmann'ä ©renjen unb ©d)ran!en in feinen ^unftans
fd)auungen V, 54, 54, 54 unb IV, 560 f., 559 f., 557 f.

Sßinfclmann'§ «riefn)ed)fel mit 58erenbiö IV, 412, 411, 409 (6.); 421,
420, 418 (g.); 427, 426, 424 (g.).

„^ic a35irt^fc^«ft ciMC§ ))^tfofo^)^tft^cu dauern", ^olUhnä) bon % Ü.


^irjel IV, 330 f., 331, 331.

2)ic äeiffcufc^aft im 18. Safjrtjunbert cf. unter ^.ßr;ilofot)t)ie , ©efc^ic^te,

^olitif u.

„$iic 933tffcnfc^aft, ia§ Siicvöorgcnc t>c^ ^crjeu'.' ^n crfotitcn" »on


Sfjomafiuä III, 109, 106, 104 (S.)-

„aaSolbcmur" („^reunbfc^aft unb ßiebe"), JKoman bon Sacobi V, 320 f.,

320 f., 318 f.

^rtcbr, 9tuo. aSoIf, ^f^ilolog unb mtert^um§forfd)er VI, 339 ff., 339 ff.,

340 ff.; feine Sebeutung für bie ?Utcrt(^uni§iDiffenfd)aften; fein 55erfe]^r

mit (Soet^e, ©c^iüer, 2B. b. §""'t)olbt, Einfluß berfelbcn auf ii)n ibid.
Sßerte: „©arfteHung ber 5IUert{jum§n)iffenfd)aft nad) Segriff, Umfang,
Swed unb äöertf)"; feine 3^orIefungen über (Snc^flopäbie unb ^letl^obo-
logie 340, 340, 341 ; in feinen „Prolegomena ad Homerum" ben tief-

12*
180 aiegiiler.

greifenben llntcrjditeb ätoijd^en ißoIf§btci)tung unb Äunftbtd^lung bav-


gefteÜt 343, 343, 344.

e^riftian 3i^oIff, 2öolfr'§ «ebeutung III, 221 f., 217 f., 212 f. unb 227 f.,

223 f., 218 f. unb 231, 227, 222; 58iogrQp{)ie 222, 218, 213. Sein
SSerljäUnife 3U Seibrnj; qI§ ^roteffor in §aüe, elfte |)IjiIojopI)tf(!^e

Stiften III, 223 t., 219 f., 214 t.; nictapr;i)ti)cf)e ©runbloge jciner

^I;iIoio))^te HI, 224, 220, 215; — fein föegenialj ju 2ei6nt3 borin 225,
221, 216; jetnc ©teflung jur 3ieItgion 229 tf-, 225 tt-, 220 ff.; jeine

^tnfic^t über bie Ußunber 232, 228, 223; über bie Se^re üon ber
Cttenborung 283, 229, 224; Unabljängigfett ber Sittenlehre Don ber
Sljeologie 234 ff., 230 ff., 225 ff. ; SBoltf al§ ^äjöp^ix unjerer pljilojo^

))f)ifd;en Sprache 236, 232, 227; Üampt 3töifcf)en i^m unb ber l^eolo--

gijc^en ^erricfiiud^t 237 tt-, 233 ft-, 228 ff.; SJeronlaffung baju 238 f-,

234 t-, 229 f. ; ßanbeSöerweifung 9BoIrt'§ 240 t-, 236 f-,


231 f. ; llebcr-
fiebelung na^ 53hrburg 242, 238, 233.
?tagemeine ^yerfolgung gegen bie üßolft'lc^e iRi(!^tung 242 ff-, 238 ff., 233 tf.;

®utad)ten ber Unieerfität 2;übingen unb ^ena 243 ff-, 239 tt-, 234 ff-;

tro^bem äöod^jen be^ 2i3oIfi'jd)en Ginflufjel ; Ueberjetjungen jeiner SBertc


249 t-, 245 t-, 240 t-; Umjd^Iag ber Stimmung in Preußen, glänjenbe
©ür;nc tiir i^n 251, 247, 242; nac^ langen Sc^irantungen cnblid^
Sßieberberufung naä) §oÜe burc^ 5nebri(^ II., 254 ff-» 250 tf-, 245 tf-J

le^te 2eben§iat)re 256, 252, 247.

2ßoIft'§: „5ßernünttige ©ebanfen üon 6ott" IV, 34, 34, 34.


aBoltf'S Schule III, 257 ff-, 253 tt-, 248 tf- unb IV, 34, 34, 84; Gin--

bringen ber 2Boifi'}c^en !;pi;i(otopöie in bie 5ßoIt§|c^id}ten.


©ejeajdjaft ber ^Ietop()iIen, gegrünbet Don Grntt (ii)X. t). ajlanteutfel 258 t|.,

254 tt-, 249 tt. ; 3»eiggejeüic^atten 261, 257, 252.

„^ic Woihn", tion Hamann V, 310, 310, 308.


9!Bifliom 33?oüoftoit, aJioralpIjilDfop^ : „The religiou of nature delineated"
I, 406, 406, 406, 392.

earotiitc t». aSoljogen über Q5oet^e'§ unb ©d^ifler'§ greunbfd^aft VI, 192 f.,

192 f., 193 t-

5Ho6ert 2Soob'§ „5ßer)uc^ über 'oa^ Criginalgenie be§ (pomer" I, 452 f.,

452 t-, 452 f., 428 t-l 2Birfung befjelben; ©inbrud auf ©oet^e 453,
453, 453, 430.

SBiüiam 3S3oob giebt SSeranlaffung ju ©wift'S „53riefe eine§ 2;uc^^önbler§"


I, 328, 328, 328, 317.
£ob») SSiorfcIc»), ^^(benteuer berjelben I, 491, 491, 491, 467.
„Sporte bcg 5l'n()U'ö", ®ebic^t oon Sdjiflcv VI, 241, 241, 242.
,,99?ö(J)Cutltd)C Cöuabrürfifc^c ^^ntcUtgcujblnttcr" , l;erou5gegebcn von
^uftus Wö']n IV, 375, 375, 373.
„The Wrangling lovers or the Invisible Mistress", öuftjpicl üon
Dkücnöcroft I, 120, 120, 120, 111.
e^riftop^ Ä>vcu, cnglifd)er ^Irdjiteft I, 241, 241, 241, 234.
SRegifter. 181

„SSJimbcrtit^c iinb nin()rl)nfftigc Wcirfiirfjtc ^^^ilanbcrs öon Sittcwalb",


9ioman öon 5Jloid;cioid; III, 165, 161, 157.
aSutfc über bcii Ginsug SPoIff'ö in ,^aüe III, 255, 251, 246 (g.).

„2Bürbc bcr g-raucu", ©ebic^t uon Sc^iücr VI, 178 f., 178 f., 179 |.

,,1)ic Xcitien", 53evaula)fnng unb ®runb ju biejcr gemciiijct)aftlitf)en ^rlicit

itiib Uferavijdjen (Jefjbe ©oetfjc'S unb ©d^iUer'ä; ©d^ifler's 53viefiDC(i)|el

barübei- (6.) VI, 214 ff-, 2U ff., 215 ff,; bie Timen erjd^eincn jum
erften 5Jialc iti Sdjiüet'a 9JhtfenaImanod) 1797, VI, 217, 217, 218;
ftrilif unb SOiifutig berfelben 219 ff., 219 ff., 220 ff.; mit bcn Xenien
öert'imben bic „Tabulae votivae" 221, 221, 222,


?).

ebltinrb ?)oting, epifct unbff.,


540 ff., 540 ff., 515 ff,;
Sijiifcr I, 541
fein erfteS größeres ®ebid)t: „The
day" (2)er jüngfte Slag) ibid,
last
„The force of Eeligion or vanquish'd Love" feine ©atiren „The
,
;
:

universal Passion" 542, 541, 541, 517 unb „The Centaur not fabii-
lous" 543, 542, 542, 517; ßritif biefev Sid)tungen ibid,
Sie 2rQuerft)ieIe ^öounG'§: „53uftri§", „®ie Dta^e", „Sie 58i-iibci-"; am
bebeutenbften ^oung'ä: „The complaint or night - thoughts" 542 ff.,
541 ff., 541 ff., 517 ff.

©eiftige Sßevwonbtjdjüft "^oung'ä mit ßIot)ftoÄ ibid. unb IV, 129, 129, 129;
Söirtung ber !Rad;tgebanfen I, 545, 544, 544, 519.
^oung'§: „Ueber ben (Seift ber Criginalioerte" (g.) tämpft gegen ben
fran3öttf(|en Ä'Iaffici§mu§ I, 456, 456, 456, 432.

3.

^. ^. SB. ^nc^ttriä, Siebter be§ „DJenomiftcn" III, 899, 394, 387; ^ad^ariä
qI§ ^(nafieontifer IV, 455, 454, 452.

„Soirc", Srogöbie Don SSoItaire n, 228, 228, 228, 215,


„Sic 3ttM6cvpöte", £pex öon 93iojart VI, 494, 494, 495,
ö. 3cbli^ über 9io^oh)'ä 5öoIf§i(^ulen IV, 329, 329, 329 ((!.).
— — an «ntjvbt IV, 303, 302, 302 (g.),
3citf(^viftcn, geletjrte, jur 3eit SSa^Ie'ö „NouveUes de la republique des
lettres",„Journal des Savants", „Philosophical trausactions", „Gior-
uale dei Letterati", „Acta Eruditorum" II, 46, 46, 46, —
182 SRegifter.

„Scrftrcutc 58fnttcr" öon §erber V, 93, 93, 93.


333. Scfettf SJerfafi'er t)e§ 9Iomün§: „Dk Qbriatijclie 5Roiamunbe" III, 157,
154, 150.
»3cu§ iinb .^fr!u[c§", Gpigramm bon Eä)ittcx VI, 187, 187, 188.
3(nfcfm t). S'fgfer, i8cvfaiicr beä 3ioman§: ,,?t)iatiid)e SBonije" III, 161,
158, 154.
3opffttf, Uebermuc^ern befjelbcii in Xeutjd^Ianb IV, 15G, 155, 155 unb III,
434 tfv 429 ff.,
422 ff.; in ^nglanb I, 240, 240, 240, 233; in gronf--
rei(f) II, 112 ff.,
112 ff-, 112 ff.,
101 ff.

„äucigniiua", ^volog öon ©octl^e V, 230, 230, 229.


„^o§ 3U früfjc (itwa(t}cn bcv öcttiuä bcr 9)lcnfrf)f)ctt", oüegovifdjc 2)id^-
tung üon ftlingcr VI, 38?, 388, 389.
„3um ewigen Sriebcn", ^tb^onblung bon ßnnt VI, 36, 36, 36; 40, 40,
40; 46 f., 46 f., 46 f.
„3ur "Jinturwiffcnfc^nft üOcr^aupt, ^ur ÜJtorjj^ofogic iu§6efonbcre", 3"!-
fd)rifl, Ijernu§gege6en öon (SDet(;c VI, 550, 550, 551.
Swaa, 5Diitglieb beä Sfluminatcnovbcnö IV, 3a9, 339, 337.
„3ö'Ct !!!?riefc an einen f^rennb über bic 9ieformotion ber ßiidje i«
©nglnnb" I, 61, 61, 61, 55.
„t^ie 3wiüinge", Svama oon filingcv V, 256, 256, 255 unb 258, 258, 257.
V-"

^rurffc^IcrsSJcrjctd^ntH.

©eitee 1 3"Ie 12 unb 21 öon oben lies .^utdjejon ytatt .^utjc^efon.

10 „ 9 Don unten He§ pertiuentilius ftatt pestiuentibus.

13 „ 2 „ !) „ II ftatt IV.

25 „ 25 ,,
oben ;,
ou ftatt au.

37 „ 13 )5
unten „ Oraculis ftatt Oracalis.

C3 „ 18 H otien n eipenov ftatt ß(ei)enor.

78 „ 9 )7 n V Histoire de la femme ftatt Histoire

de femme
91 Seile 17 „ unten n üon ftatt (n§.

112 „ 21 V otien ))
Ami „ Arne.

V)
^ O l«A/J
mm.
iiii

^^iiiiii.

iill

Das könnte Ihnen auch gefallen