T

ed n sas parametrl r - t zyiq, temperatur v h

boru k m ri il n qli v prosesl rind d bil r.
Bu parametrl r bir-biri il laq d olurlar v bu
laq l nlikl ri il yy n edilir.
ed n -

Boyl-Mariot qanunu. Sabit temperaturda (T=const),

y ni izotermik prosesd cminin onun t zyiqind
d sini xarakteriz edir.
P1V1= P2V2 = const
Y zyiqi il h cminin
hasili sabit k miyy tdir.
Boyl orta t
tic verir v cmi d , t zyiqini v ya
ksin t zyiqi d h
Misal: P1=760 mm c.st t zyiqind v 00 C temperaturda
cmi V1=260 m3 t 2 =1000 mm c.

st t zyiqind v h min temperaturda n q d r h cm (V2= )

tutar? P1 V1 = P2 V2

Gey Lussaq qanunu. Bu qanun sabit t zyiqd

(izobarik prosesd yy n qaz
h cminin artma v ya azalma d r c sini rir. Riyazi olaraq
Gey- olunur:
Vt = V0
Burada: Vt cmi, m3; V0
0 3
C d cm, m - n
h nm ).
0
Misal: C d , P=760 mm c. st
3 o
t zyiqind h cmi Vo =22,4 m t C
temperaturda v h min t zyiqd cmi tutar?
16
 Vt = V0 =24,1m3
Sabit h cmd (izoxorik prosesd
t
olunur:
P2 =
0
Misal: +20 zyiqi 30 kqq/sm2
0
t C-d kqq/sm2 ola-

q temperaturlar
T1 =20+273=293 K
T2 = 60+273=333 K
Atmosfer t zyiqini 1 kqq/sm2 q bul ets
q t zyiqi 30+1=31 kqq/sm2 olar.Onda
zyiqi P2- ni hesablamaq olar
P2 =
Dem li qaz 600 C d
t zyiqi 35,2 1 =34,2 kqq/sm2
nliyi (Klapeyron-Mendeleyev t nliyi).
Qaz laq l ndir
Klapeyron-Mendeleyev t

Burada: Ro universal qaz sabiti (Ro=8314 C/( )); P, m

v T- si v -
sidir (kq/kmol).
nliyi ideal qazlara aid
d r f rqli olur. Real
rql nm sini n z r alan
Z
hal t

17
 orta t Z z r
almamaq olar (Z=1).
T Z siri d
onu n z r
temperaturu (T ) v zyiqi (P ki,

t zyiqd
t zyiqind is maye v l
olmur.
T n komponentl -
l rinin (P , T ) d si c dv l 1.2- d ir.
C dv l 1.2
T n komponentl ri

Qaz Molyar Havaya

komponentl ri , g r t zyiqi, temperaturu,
kq/kmol MPa K
Metan 16,042 0,554 4,641 190, 55
Etan 30,068 1,049 4,913 305,50
Propan 44,094 1,562 4,264 369, 80
58,120 2,066 3,570 407,90
N- Butan 58,120 2,091 3,796 425,17
N-Pentan 72,146 2,480 3,374 469,78
Azot 28, 016 0,970 3,396 126,25
Oksigen 32,000 1,104 4,876 154,18
Hidrogensulfid 34,900 1,190 8,721 373,56
D m 44,011 1,525 7,382 304,19
Hidrogen 2,020 0,069 1,256 33,10
Helium 4,000 1,136 0,222 5,00
Hava 28,966 1,000 3,780 132,46

Misal. T cmi standart

raitd 250 min m3 t si n q d rdir?
18
 Klapeyron-Mendeleyev t nliyin sas
yazmaq olar:
105 5
=

cmi . q) onun
sinin h cmi olmaqla d di qiym tc rs
qiym tin b rab rdir v m3/kq-

Burada, Vq q, mq
sidir.
, h cm v kommersiya s rfi. rfi
- si v ya
h , h cmi v kommersiya s
s rfi, g r qaz k m
x tl cmi s rf is qaz k m ri boyunca
t
s rait g tiri cmi s rfidir.
Kommersiya s s m r

m rind
h r k tini xarakteriz ed miyy tl rd n biri olub,
mayel rd tini v ya q
g rginliyin rm k xass rir.
Mayel rd q (Pa z) v kinematik vq =

rd n f rqli olaraq temperaturdan

-d n)
tl onun hal parametrl ri
kk bdir. Molekulyar kinetik
n z riyy y y sas n
r:
19
 q= ,
Burada: q ti; -
rb Sonuncu ifad d n
zyiq v
olaraq d
tinin ar izah edilir.
T
komponentl rd n t
t sir edir. M s l rkibind -d n
t sirinin n z r

T rir ki, g
t rkibind -d
x taya yol verm d
q bul etm k olar.
T bii qaz v - rinin xass -
l ri. T onun komponentl
tl r malikdir:
T bii qaz r ngsiz v t rkibind hidrogen sulfid

Metan (CH4) kainatda

ngsiz v yanar
olunur.
Etan (C2H6
k olar ki,
istifad edilir.
Propan (C3H8) r ngsiz, iysiz olmaqla z h rli qaz hesab
si var. Bel
t zyiqd mayey r komponentl rd n
n ql etm

20