MIKROBIOLOGIJA II

SKRIPTA(PARAZITI I GLJIVE)
-prvi parcijalni i prvi kolokvijum

ISPITNA PITANJA
I PARCIJALA:
I.Parazitologija(Protozoe,Cestode,Trematode,Helminti)
1. Opte osobine Protozoa, graa, parazitizam, klasifikacija.
2. Entamoeba hystolitica

3. Giardia lamblia (Lamblia ,intestinalis),

4. Balantidium coli,
5. Trichomonas vaginalis,
6. Rod Trypanosoma,
7. Rod Leishmania,
8. Cryptosporidium sp.
9. Rod Plazmodium
10.Toxoplasma gondii,
11.Opte osobine Helminata (Nemathelminti, Plathelminti),
12.Ascaris lumbricoides,
13.Enterobius vermicularis,
14.Trichiuris trichiura,
15.Trichinella spiralis,
16.Ancylostoma duodenale,
17.Strongiloides stercoralis
18.Opte osobine Cestoda,
19.Taenia solium i Taenia saginata,
20.Hymenolepis nana
21.Echynococcus granulosus,
22.Diphyllobothrium latum,
23.Opte osobine Trematoda,
24.Fasciola hepatica,
25.Schistosomae
26.Paragonimus westermani
27.Nematode,opste osobine
28.Filariae,
29.Antihelmintici i antiptozoarna hemioterapijska sredstva
30.Antimalarici
31.Opte osobine Arthropoda i vrste
II.Mikologija
1. Opte osobine gljiva, morfologija, graa i razmnoavanje,
2. Ishrana i rast gljiva,
3. Taksonomija gljiva,
4. Kvasnice opte osobine, rast i razmnoavanje, patogenost,
5. Plijesni opte osobine, rast i razmnoavanje, patogenost,
6. Dimorfni fungi opte osobine, rast i razmnoavanje, patogenost,
7. Uzronici povrnih mikoza - Rod Malassezia,
8. Rod Trychophyton,
9. Rod Microsporum,
10.Rod Epidermophyton,
11.Uzronici dubokih sistemnih mikoza
12.Candida sp.,
13.Cryptococcus sp.,
14.Hystoplasma capsulatum,
15.Rod Aspergillus,
16.Rod Penicillium,
17.Rod Mucor i Rod Rhyzopus,
18.Mycotoxini i mycotoxicosae,
20.Antimikotina sredstva

1.OPSTE OSOBINE PROTOZOA,GRADJA,KLASIFIKACIJA

Paraziti predstavljaju organizme koji manje ili vise zive u bliskom odnosu sa
drugim organizmima razlicite vrste, uzimajuci od njih odredjene supstance
koje su im neophodne za odrzavanje zivota.
Neki od njih su patogeni za domacina, mada njihov patogeni potencijal nije
uvijek izrazen. Odnos parazita prema domacinu moze biti:
1) Uslovan(fakultativni)parazitizam-kada mogu da zive slobodno ili parazitski
u organizmu domacina ali da ne nanose nikakvu stetu.
2) Pravi(obligatni)parazitizam-kad zive na racun domacina.
U pogledu mjesta u kojem u organizmu parazitiraju, djele se na:
Ektoparazite: Zive na povrsini tijela, ili prestupacnim prirodnim dupljama
Endoparazite:Zive slobodno u organizmu tijela domacina, u tkivu ili krvi.
PROTOZOE:
Protozoe su eukariotski, jednocelijski organizmi, velicine 1-150 mikrometara,
okruzeni troslojnom celijskom membranom. Posjeduju 1, rijetko 2 jedra.
Razmnozavaju se aseksualno putem binarne fisije.
Struktura apikoplast je prisutna samo kod onih vrsta u rodu Toxoplazme,
Apikomplex-a predstavljaju ostatke jedne citoplazmatske organele koja je
fotosintetskim celijama sluzila kao centar metabolickih aktivnosti. Odredjene

vrsre produkuju ciste ili oociste zahvaljujuci kojim paraziti mogu da prezive
duzi vremenski period izvan domacina.
Pokretni oblici se krecu pomocu:
-pseudopodija-laznih nozica
-cilija-trepetljika
-flagela-biceva
Protozoae su razlicita, heterogena grupa sjestena klasifikacijom u razlkicita
koljena unutar eukariota.
Razlikujemo sledece vrste protozoa:
I. Ameboidne:Entameba hystolitica, naegeria, acanthameba
E.hystolitica-zaziva amebijazu. Rezervoar su ljudi, izvor kontaminirana voda,
hrana.
Naegeria i acanthameba-izazivaju infekcije mozga i to su slobodno zivece
amebe u vodi
II. Cilijatna:Ballantidium colli
Izaziva balantidiozu-zoonoza kod svinja
III. Flagelatne:Giardia lambdlia, Trichomonas spp(tenax,hominis,vaginalis)
Izazivaju zardijazu i tripanosomniazu
IV. Hemoflagelatne:Tripanossoma spp(brucei et crussi), Lishmania
spp(donovani et topica)-To su zooonoze prenose se putem vektora.
V. Apicomplexa protozoa:Plasmodium spp(vivax,mallariae et falciparum i
knowersi), Toxoplasma, Criptosporidium, Issospora belli

2.ENTHAMOEBA HYSTOLITICA
Najvaznija patogena ameba.Posto su amebe siroko rasprostranjene u vodi,
cesti su paraziti zivotinja a samo mali broj moze izazvati oboljenja kod ljudi.
Stanovnik je debelog crijeva ljudi i zivotinja.
U svom zivotnom ciklusu, prolazi odredjene forme izmedju velikog zrelog
trofozoita koji je pokretan(vegetativni oblik-uzrokuje bolest), do malih
kompaktnih nepokretnih cisti(one su infektivni oblik ali ne uzrokuju
bolest vec se njima samo zarazimo).
Apatogene amebe su:
1.Entamoeba colli,
2.Entamoeba dispar,
3.Entamoeba hartmani
4.Entamoeba gingivalis.
MORFOLOGIJA:
Nalazi se u obliku trofozoita ili ciste.
Trofozoit:jedini oblik ove amebe koji se pored tecne stolice moze naci i u
tkivima oboljele osobe. Trofozoit je nepravilnog oblika, velicine 10-60 m,
krece se pomocu prstolikih i sirokih pseudopodija(to su izbocenja celijske
membrane i citoplazme), progresivno i zivahno u jednom smjeru ako je svjez
materijal. Bojenjem po Heiden-Hajnu, mjehurasto jedro sa centralno
smjestenim kariosomom.
Jedarna opna je oivcena zrncima hromatina, a u citoplazmi se nalaze vakuole

sa unesenim bakterijama ili kvascima iz crijevnog sadrzaja, a kod invazivne

forme mogu se u citoplazmi naci i eritrociti.
Zrela cista-velicine 10-16m, ima celijski zid od hitina koji je okruzuje, glatke
je povrsine. Sadrzi 4 jaja i 2 hromatofilna tijela(nakupine ribosoma).
Sazrijevanje cisti podrazumnijeva dvostruko podvostrucenje jedre-od ciste sa
1 nastane cista sa 2 pa se opet podviostrucuje pa nastaju ciste sa 4 jedra
koliko ih ima zrela cista.
PATOGENEZA:
Infekcija nastaje unosenjem hrane ili vode kontaminirane cistama. Ciste dalje
preko zeluca dospiju u tanko crijevo. Ovdje se vrsi dioba u cisti, formiraju se 4
odvojene celije ili metaciste, koje se potom diferenciraju u 4 metacisticna
trofozoita sa 1 jedrom. Usled baznog pH i uticaja probavnih sokova tankog
crijeva,cistin zid naprsne i oslobadjaju se mladi trofozoiti, oni se ne
zadrzavaju u tankom crijevu nego nosene perstaltikom zajedno sa himusom
dodju do slijepog crijeva gdje se pocnu hraniti i razvijati u zrele trofozoite. Oni
postepeno potom, koloniziraju sluznicu debelog crijeva. Najvise ih ima u
illeocekalnoj regiji, hepatickoj regiji, lienalnoj flexurim sigmoidnom colonu i
rectumu.
Trofozoiti zive razmnozavaju se u kriptama debelog crijeva, hraneci se sa sluzi
i otopljenom hranom. Proizvode vlastite intracelularne i ekstracelularne
enzime tipa hijaluronidaze koji pomazu penetraciju u tkiva i zivot u njima te
nesmetano razmnozavanje i razaranje tkiva oko sebe. To tkivo se narusava,
stvara krater kojim komunicira supljina u submukozi sa lumenom crijevai
kuda bakterije slobodno ulaze u ostecena tkiva, te izazivaju upalne
rekcije:nakupljanje fibroblasta i neutrofilnih leukocita. Sa himusom se
trofozoiti dalje krecu do distalnog dijela debelog crijeva i kako fekalna masa
sve vise i vise gubi vodu, one se smire i predju u precistu. Ta precista se
obavije tankom membranom, postane nezrela cista sa jednim jedrom, onda
krece njeno sazrijevanje mitotickim diobama jezgre u 4 mjehurasta nukleusa i
to je zrela cista.
Koju izbacuje covjek fecesom i ponovo se moze inficirati ali samo ako unese
zrelu cistu preko prljavih ruku, neopranog voca i povrca.
Ukratko zivotni ciklus:
Unese se CISTA(zrela)- dospijeva do tankog crijeva i tamo de sesava
sledece, nastaju:METACISTA-METACISTICKI TROFOZOIT-TROFOZOIT-ide dalje u
debelo crijevo tamo nastaje:ZRELI TROFOZOIT-PRECISTA-NEZRELA CISTAZRELA PONOVO izbacivanjem u spoljasnju sredinu i onda se ciklus ponovo
nastavlja, kruzi.
Entamoeba hystolitica-izaziva AMEBIJAZU koja moze biti:
1.Intestinalna amebijaza
2.Akutna amebijaza-ekstraintestinalna
Intestinalni oblik amebijaze-lokalizuje se u colonu, cecumu, rectumu
nekad cak i terminalnom illeumu. Promjene su od edema do crvenila,
lezija sa centralnom nekrozom i ulkusom. Ima izgled boce sa grlicem koji
se siri u zid crijeva i oblino ostecuje okolno tkivo. Ulkus moze perforirati
pa se sadrzaj oslobodi u peritonealnu supljinu, a zarastanje rana sa
stvaranjem oziljka moze da redukuje lumen crijeva. Mogu nastati
amebomi, po zivot opasna stanja.
Akutni oblik amebijaze:

Bolovi u stomaku, prolivi, prvo kasaste stolice posle sluzave sa primjesama

krvi-stolica izgleda zelea od crvene ribizle(karakteristicno)-vide se trofozoiti
sa eritrocitima u citoplazmi. Simptomi spontalno nastaju, mogu prijeci u
hronicno. Apces jetre uzrokovan e.hystoliticom groznica, bol gornjeg dijela
stomaka, povecana jetra, podignuta dijafragma, slabost.
Kad amebe invandiraju organe i peritonealnu supljinu(putem portalnoh
krvotoka dolaze u jetru)takodje iz jetre do pluca onda
slezena,mozak,koza,bubrezi.
KLINICKA SLIKA
90% pacijenata asimptomatska ili infekcija srednjeg intenziteta. Tezina
infekcije zavisi od vrste parazita, velicine inokuluma, vrste ishrane, otpornosti
domacina. Ostecenje tkiva je jedna od glavnih posledica jer ima veliku
sposobnost da ih osteti, tako sto se veze za povrsinu epitelnih stanica
debelog crijeva putem povrskih lektina, da unisti celije koje grade pore i da
razgradi ECM (extracelularni matrix) pomocu cistein proteaza. Zahvaljujuci
ovim osobinam prodiruu zid crijeva tu se razmnozavaju i dovode do
patoloskih promjena i oboljenja.
Tezina infekcije zavisi od:
1.Vrste parazita
2.Velicine inokuluma
3.Otpornosti domacina
4.Vrste ishrane
PROTOZOOLOSKA DIJAGNOZA(Patoloka):
Materijal:tecna stolica(sluzavi dijelovi), aspirat apcesa ili biopticki materijal.
Ocekuje se nalaz trofozoita u nativnom prep.stolice ili sadrzaja crijeva. Ciste
se nalaze u formiranoj redje kasastoj stolici i traze se u direktnom preparatu.
Lugolova otopina ili metodama nagomilavanja cista(3 uzorka u 3
dana).Seroloski:ELISA,za detekt.Ag monoklonska antitijela.
EPIDEMIOLOGIJA:
Amebijaza-kosmopolitanska bolest. Tamo gdje je zdravstvena posvecenost
slaba. Pretezno se siri indirekto kontaminiranom hranom, vodom. Obicno je
kao endemija a epidemijski moze putem zagadjenja vodovodnih
snabdjevalista, tokom migracija stanovnistva.
TERAPIJA:
Metronidazol
Jodokinolon-djeluje na uzrocnika u stolici, ostali na uzrocnika u tkivima
Dihidroemetin-samo u konkroli bolesti ne u lijecenju.
Hlorokvin
+nadoknaditi izgubljenu tecnost i elektolite.

3.GIARDIA LAMBLIA
Giardia lamblia (intestinalis,duodenalis) svrstava se u razred Mastigospore ili
flagelata(biaa) jer se pokrecu organelama nalik na biceve, redu
Diplomonada, porodici Hexamitidae.
Rairena je irom svijeta sa relativno velikom frekfrencom u Evropi. Parazit je
tankog crijeva, moze da uzrokuje upalu tankog crijeva-enteritis. Infekcija
nastaje peroralnom ingestijom cisti ovog parazita. Rod gardia obuhvata vise
vrsta:
Giardia intestinalis
Giardia muris
Giardia agillis
Giardia psitaci
Giardia microti
Giardia ardee
Za covjeka je patogena samo giardia lambdlia.
Parazit je tankog crijeva i izaziva upalu-enteritis.
MORFOLOGIJA:
Postoji u 2 forme:trofozoita i ciste. Razmnozavanje longitudinalno-binarnom
fisijom. Trofozoit zivi u mucosi tankog crijeva. Kruskolikog je oblika velicine 921m duzine i sirine 5-12m, ima 8 flagea, 2 jedra po 1 na svakoj uzduznoj
osovini, 2 sredisnja tijela oblika kandzi. Kroz sredunu prolaze 2 aksostila,
ledjna strana im je konveksna a prednji dio trbusne strane nalazi se adhezivni
disk konkavnog oblika, i ima vaznu ulogu u pricvrscivanju trofozoita za
crijevni epitel.
Ciste su ovalne duzine 8-18m i sirine 7-10m. Sa cvrstom dvoslojnom
membranom, ima 4 jedra, snop aksonema i sredisnje tijelo. Hrani se
glukozom bilo difuzijom ili pinocitozom. Aerotoleralntan je anaerob i rezerve
hrane cuva u obliku glikogena.

PATOGENEZA:
Inkubacija bolesti 1-2 sedmice. Pocinje gadjenjem na hranu gubitkom apetita,
iznenadnim prolivima, javlja se abdominalni bol. Stolice su mekane, pjenaste
bez primjesa krvi i sluzi. Moguce je nadimanje, anoreksija, grcen je,
sumporasto podrigivanje. Akutna faza bolesti 3-4 dana, gubi se masnoca kroz
stolicu, gubi se tezina i perzistira.
DIJAGNOZA,TERAPIJA I PREVENCIJA:
Traze se ciste u nativnom preparatu formirane stolice, oboljelih pacijenata ili
trofozoita u tecnoj i prolivastoj stolici. Trofozoiti se mogu cesto naci u
duodenalnom soku.
Testovi:IIF i ELISA
LIJECENJE:
Metronidazol
Trinidazol
Ornidazol
EPIDEMIOLOGIJA:
Prenosi se fekalno oralnim putem. Iz ciste iz stolice preko plrljavih ruku
prenosi se do usta zdrave osobe.
Ciste su infektivni onblici,njima se zarazi covjek(cista se odrzi 3 sedmice u
vlaznoj okolini na 21,8* i 3 mjeseca na 8,8* se odrzava cista.
Moze se prosiritii rektalno-genitalno.
4.BALANTIDIUM COLLI
Spada u crijevne cilijate-trepetljikase.
MORFOLOGIJA:
Slobodno zivecu paraziti u vodenim sredinama. Samo je balantidium colli
patogen za ljude ostali nisu. Ima oblike i trofozoita i ciste.
Trofozoit je ovalnog oblikas 70X45m a moze biti i 150-200m, cista je
sfericnog oblika precnika oko 55m. Ima makronukleus i mikronukleus, kloji
se uocavaju u bojenim preparatima. Imaju takodje kontraktilnu vakuolu koja
obavlja regulaciju osmotskog pritiska. Povrsina mu je pokrivena trepetljikama
sa plitkim udubljenjima cistostome na kraju.
Anaerob je ali opstaje u prisustvu samo bakterijske flore domacina.
PATOGENEZA:
Nakon ingestije ciste se odupiru razmnozavanju u zelucu i tankom crijevu, u
debelom se oslobadjaju trofozoiti koji vrlo brzo svojim trepetljikama naprave
rascjep u epitelnim celijama crijeva-ostete mukozu intestinuma dovodeci do
iritacije, gadjenja, povracanja i proliva. Rijetko prelazi u krvi.
EPIDEMIOLOGIJA I TERAPIJA:
Nosilac cesto debelo crijevo svinje, redje goveda, krave ovce. Putem izmeta
se oslobadjaju ciste koje inficiraju. Zdravi ljudi i zivotinje su otporni.
LIJECENJE:
Metaciklini-lijek izbora
metronidazol
Prevencija sve mjere kao kod hronicnih i alimentarnih infekcija.

5.TRICHOMONAS VAGINALLIS
Spada u grupu flagelata. To su protozoi koji u prirodi mogu zivjeti kao slobodni
paraziti dok u organizmu covjeka zive ili kao komenzali ili kao patogeni
uzrocnici. Pored trihomonasa vaginalisa imaju jos i:Trichomonas tenax(usna
supljina) i trichomonas hominis(debelo crijevo).
MORFOLOGIJA:
Mali kruskoliki protozoi duzine 10-20m, na prednjem dijelu imaju bazalno tijelo od
kojeg polazi 5 flagela, 4 su slobodne dok 5 formira vanjski kraj undulatne membrane iz koje
izlazi i 5 bi. Krece se u sekretima, grcevitim trzajima. Kroz sredinu protoplasta prolazi aksostil,
slican prutu od mikrotubula. On na zadnjem kraju protozoe zavrsi slobodnim vrhom. Blizu
gornjeg pola je ovalna jezgra a iza flagela sitna cistostoma. NEMA CISTE, samo u obliku
trofozoita.
Anaerobni su protozoi razmnozavaju se longinutidalno, binarnom fisijom.
PATOGENEZA I KLINICKA SLIKA:
Inkubacija bolesti traje 2-24 dana. Izaziva degeneraciju i deskvamaciju vaginalnog epitela te
dovodi do skupljanja leukocita u nadrazenoj sluznici. Vremenom se upala smiruje i prelazi u
hronicnu fazu.
Simptomi:
Zene:Pojacan zutozeleni iscjedak vagune neugodnog mirisa, vulvililitis, cervicitis, bolno
mokrenje, crvenilo, otok, svrbez.
Muskarci:Perzistentan ili ponavlajjuci uretritis, iscjedak konzistencije mlijeka, infekcija prostate.
Na patogenost uticu pH,fizioloska svojstva vagine, prateca bakterijska flora.
PROTOZOOLOSKA DIJAGNOZA:
Nalaz pokretnih trihomonada u nativnom preparatu ispirak zadnjeg svoda vagine, ili kod
muskaraca sedimenta urina,sekreta uretre,eksprimata prostata lugolovom otopunom.
Bojenje po Gramu,Gimzi i akridin oranzu.
Testovi:ELISA i PCR.
EPIDEMIOLOGIJA:
Prenosi se polnim putem, javni wc, licna higijena.
ene su REZERVOARI, mukarci su PRENOSIOCI.
U urinu prezivi 3h, u spermi 6h,vaginalni iscjedak 48h na 10*C.
TERAPIJA:
Metronidazol-oralno ili vaginalno, lijece se oba partnera istovremeno.

HEMOFLAGELATI
Grupa biaa koji parazitiraju u krvi covjeka ili u ljudskim tkivima. Striktni su
paraziti, pa uzrokuju po zivot opasne zoonoze-jer se u prirodi odrzavaju u
razlicitim vrstama sisara a na covjeka ih prenose hematofagni insekti koji u
isto vrijeme predstavlaju prelaznog domacina. Imaju komplikovan zivotni
ciklus. Osnovni oblik od kojeg poticu je PROMASTIGOT-vretenastog je oblika,
ima kompaktno jedro i kinetoplast koji se sastoji od parabazalnoh tijela i
blefaroplasta iz kojeg izlazi tanak bic. U promastigotnom obliku oni su u
beskicmenjacima. Kad prijedju u tkivo, parazitiraju u AMASTIGOT obliku. On je
sitan, ovalnog oblika sa okruglom jedrom i kinetoplastom bez bica. Izlaskom
amastigota iz celije i ulaskom u krv i liquor oni prelaze u TRIPOMASTIGOT.
Tripomastigot je vretenast,duguljasta kompaktna jedra,imaju kinetoplast i
undulatnu mmbranu koja na prednjem krajem zavrsava slobodnim bicem.
Ubodom insekt u svoj organizam unosi tripomastigot koji se moze pretvoriti u
epimastigot ili promastigot. EPIMASTIGOT je slican tripomastigotz ali mu je
kinetoplast sa undulatnom membranom ispred jezgre u prednjem kraju.
Tripanosoma crusi-ima sva 4 razvojna stadija
Tripanosoma brucei-ima TRIPOMASTIGOT i EPIMASTIGOT
Lieshmania donovani-ima AMASTIGOT i PROMASTIGOT
PORODICA TRIPANOSOMIDE
1.Rod Lieshmania
2.Rod tripanosoma
Prenosioci ovih parazita zive na razlicitim geografskim nisama. Bez obzira sto
pripadaju 2 razlicita roda, to je jedna porodica, sve tripanosomide imaju
svrdlasto tijelo, takodje sve one u svom zivotnom ciklusu imaju odredjene
stadije u zavisnosti gdje protozoa parazitira, da li unutar celije ili mimo nje.
Osnovni oblik koga svi paraziti imaju kada zive u celiji je AMASTIGOT,okrugla
formacija 2-4m velicine, ima jedno ovalno jedro i ovako pri vrhu ima drugu
koja se naziva mikronucleus,posto je pravo jezgro makronucleus.
Mirkonucleus u stvari predstavlja ostatak aparata za kretanje, jer
tripanosomide one su biai. Hemoflagelati zive u krvi i tkivnim tecnostima,
ali imaju bic. I ta struktura, mikronukleus pretstavlja ustvari kinetoplast a
kinetoplast se sastoji od blefaroplasta i parabazalnog tijela i to je taj
amastigot-on je jedini oblik koji nema bica.
Kad se parazit krece iz celije prema tkivnim tecnostima, on mjenja svoj oblik
prelazi dalje u oblik PROMASTIGOT(prvi prelazni oblik). To je jedan vretenasti

oblik koji ima vretenasto tijelo i u sredini je okrugla je i na jednom kraju vidi
se kinetoplast iz kojeg izlazi bic. Kako se krece po tkivnim tecnostima on
poprima druge oblike od njega ce nastati EPIMASTIGOT. Ima isto tijelo kao i
promastigot, vretenast je oblik velicine 12-15m na prednjem kraju ima jezgro
a ispred tog jezgra je kinetoplast. Od tog kinetoplasta ide jedna tanka
undulatna-valovita membrana koja se zavrsava bicem. To je taj epimastigot.
TRIPOMASTIGOT je zavrsni razvojni onlik koji najcesce pravi oboljenje kod
ljudi, isti je kao epimastigot ali mu je undulatna membrana duz citavog tijela.
Amastigot jedini nema bica jer u celijama nema potrece da se krece pa se
tako zaokruzuje.
6.ROD TRIPANOSOMA
1.Tripanosoma brucei-izaziva bolest spavanja
2.Tripanosoma crusi-izaziva agasovu bolest
One se u prirodi odrzavaju u zavisnosti gdje se nadju u razlicitim vrstama
rezervoara, prenose ih razliciti prenosioci a kod drugih uzrokuju razlicita
oboljenja.
Kad se radi o svim tripanosomidama, vrste t.brucei se javljaju u
epimastigotnoj i tripomastigotnoj formi, a vrste t.crusii imaju sva 4 razvojna
stadija(i epimastigot i tripamastigot i amastigot i promastigot).
Obje tripanosome pokazuju bifazan nacin razmnozavanja koji se odvija
izmedju kicmenjaka i insekata kao nosioca.
1.Tripanosoma brucei-Africka tripanosoma
2.Tripanosoma crusi-Americka tripanosoma
Unutar tripanosome brucei imamo dvije podvrste:
a.Gambiense(gambijska)-zapadna vrsta Afrike
b.Rodensiense(rodezijska)-istocna vrsta Afrike
Obje ove podvrste tripanosome brucei izazivaju bolest spavanja.
Za razliku od njih tripanosoma crusi izaziva agasovu bolest i uglavnom se
bolest rasprostire u centralnoj i juznoj Americi.
BOLEST SPAVANJA-TRIPANOSOMA BRUCEI
Infekcija koja u zavisnosti od rezervoara, da li se radi o rodezijskom ili
gambijskom tipu moze odrzavati ili u domacim zivotinjama, hijenama,
lavovima a na covjeka se prenosi sa CE-CE muhom. Sa prenosioca na covjeka
se prenese ubodom ove muhe. Zavisno od forme, CE-CE muhe zive u
razlicitim ekoloskim nisama:
-zapadna:gusta vegetacija duz rijeka i suma
-istocna:savane,sumoviti krajevi,obale,jezera.
RAZVOJNI CIKLUS
LUS:Pocinje kada se CECE muha inficira nakom hranjenja na infektivnom
rezervoaru(divlja zivotinja,domaca zivotinja ili covjek). Kad ona unese taj
inficirani sadrzaj, u njenim celijama se tripanosome razmnozavaju i migriraju
u pljuvacne zlijezde te se razvijaju u infektivni oblik. Kad CE-CE muha, ubode
covjeka ona unosi u ljudski organizam tj.ranu metaciklicni oblik-zreli
tripomastigot. Kad se unese u organizam, on ne prelazi u druge oblike nego
mijenja neku svoju formu,dijeli se binarnom fisijom od duge dolazi u kratku
formu i kad se nadje u krvotoku(on preko krvi odlazi u limfne cvorove pa
cns,pa se ne mjenja te ide do cirkulacije) muha ona opet ubode covjeka i tad

unosi ovaj kratki oblik-formu prociklicnog tripomastigota. On se u probavnom

traktu muhe dijeli binarnom fisijom da bi dosao do pljuvacnih zlijezda muhe i
sad od epimastigotnog do nezrelog pa zrelog metaciklicnog tripomastigota i
opet razvojni ciklus ide dalje.
Nakon uboda CE-CE muha kroz kozu oslobodi tripomastigote u ranu. Na tom
mjestu tripanosome se razmnozavaju a na kozi nastaje tzv.primarna promjena
ili ir-ulkus. Nakon toga odlaze u cirkulaciju dolaze do cns tu svojim toxinima
dovode do meningoencephalitisa.
Tako da ova bolest se naziva bolest spavanja zato sto pacijenti pored ovih
opstih simptoma:opsta slabost,primarni ulkus,povecanje limfnim
cvorova,loseg opsteg stanja,poremecaja ponasanja,javlja se to da pacijenti
imaju potrbu da spavaju,bezrazlozno su ljuti zbog meningoencephalitisa,
spavanje se odvija i po danu i po noci i produbljuje se sve dok ne predje u
komu, koja u zavisnosti dal pripada istocnoj ili zapadnoj formi moze i smrtno
zavrsiti. Kod zapadne zavrsava smrcu i to kroz nekih par mjeseci a kod
istocne i do 2 godine i zavisno od imunokompetentnosti osobe i ne mora da
zavrsi smrtno.
Kod bolesti spavanja nema drugih razvojnih oblika sem epimastigota i
tripomastigota
Za tripanosomu brucei bez obzira na formu karakteristicno je da nas
organizam reaguje na parazita tako sto mi stvaramo antitijela koja u
povrsinskom, dijelu imaju glikoproteine koji imaju mogucnost genetske
promjene. Parazit se brani stvaranjem novih genetskih varijanti on se
promjeni, pa kada prodje vrijeme opet su potrebna nova antitijela da bi se
odbranio. Tako da svaka populacija tripanosoma biva redukovana od strane
stvorenih antitijela na dati tip parazita. Preostale tripanosome se vrlo brzo
mogu zamijeniti drugim antigenskim tipom.
Rodezijski oblik tripanosomijaze manifestuje se 3-4 sedmice nakon uboda
muhe,afekcijom mozga i smrtnim ishodom.
Gambijski oblik tripanosomijaze-ima duzi inkubacioni period, obicno je
hronicnog toka, nema manifestacija od strane mozga cak ni nakon nekoliko
godina.
Lokalizacija bolesti:Limfno tkvivo, tkivo oko limfnih sudova.
KLINICKE MANIFESTACIJE,LIJECENJE I DIJAGNOZA:
Od manifestacija pocetni znak su promjene ponasanja, malaksalost,
nekontrolisano spavanje, tremor misica,lokalna paraliza i napadi slicni
epilepsiji.
Tripanosome se mogu naci u krvi,liquoru ili limfnim cvorovima. Jedna od
znacajnih karakteristika je da dolazi do uvecanja limfnih cvorova i nakon toga
traziti parazita ili u krvi ili u liquru,bojenjem preparata po Gimzi gdje se u
preparatu nalaze tripomastigoti sa aktivnim kretanjima.
Trazenje antitijela nema vrijednosti, serologija nema znacaja jedino PCR ili
mikroskopski.
Lijecenje:
Melasoprol(uspjesno prije ostecenja CNS-prilicno je toxican)
Difluormetilornitin

 AGASOVA BOLEST-TRIPANOSOMA CRUSII

To je bolest koja se javlja u centralnoj ili Juznoj Americi. Za nju je
karakteristicna da se iz prirode gdje se odrzava uglavnom u malim sitnim
glodarima, tipa pacova manjih glodara na covjeka se prenosi preko stjenica i
to preko stjenica iz 3 roda:
1.Panstronglius
2.Triatoma
3.Rondius
ZIVOTNI CIKLUS:
On je isti kao i kod brucei, ali se razlikuje u rezervoarima i nosiocima a i za
razliku od tripanosome brucei tripanosoma crusi ima sva 4 razvojna stadija u
zivotnom ciklusu.
Stjenice spadaju u hematofagne insekte zajedno sa komarcem, one se hrane
putem krvi i onda prenose na ljudski organizam. U krvi apsolutno okruzuje
kompletno eritrocite. To je vrst atripanosomide kod koje se razlikuju sva 4
razvojna oblika i amastigot i promastigot i epimastigot i tripomastigot.
Stjenica u ljudski organizam unosi TRIPOMASTIGOT. On dolazi na djelove
ljudskog tijela koji su tanki. Najcesce dodje do rubova usana, oko oka i na taj
nacin ona defecira. U njenoj stolici se nalazi tripomastigot. To covjeka zasvrbi,
on se pocese i tako tripanosome kroz te male otvore ubacuje se u ljudski
organizam. Cim dodje u cirkulaciju krece se i dolazi do celija i najcesce su to
makrofazi i celije retikuloendotelnog sistema(jetra,slezena,kostana srz). Cim
dodje do celija tripomastigot odbacuje onaj svoj bic i prelazi u amastigot.
Unutar celije amastigoti se razmnozavaju binarnom fisijom, dijele se celije se
popune, pucaju i oslobadjaju se amastigoti. Oni kad se oslobode, prolaze
ostale razvojne stadije amastigot-promastigot-epimastigot-tripomastigot. U
momentu kad se neki od ovih oblika ponovo nadje u cirkulaciji stjenica
ponovo kad dodje na kozu covjeka prilikom novog uzimanja obroka krvi
zajedno sa obrokom krvi unese u svoj organizam ili amastigot ili
tripomastigot. Ako unese tripomastigot,on opet brzo u crijevu prijedje u
amastigot, u amastigotnom obliku i opet ide razvojne faze, putem stolice se
opet oslobode na kozi covjeka. Promastigot se rijetko skroz javlja, na trenutak
se samo.
KLINICKA SLIKA
Bolest koja zahvata citav organizam. Najcesce zahvata misic crijeva,
esophagusa,srcani misic. Dolazi do ostecenja srca.
Na mjestu ulaska tj.napada sjenice nastaje primarna promjena-lezija. Dolazi
do groznice, povecanja limfnih sudova onda slezene i jetre u kojima se parazit
preobrazava u amastigotni oblik i razmnozava. Covjek se cese, moze dovesti
do otoka. Paraziti se rasipaju u krvotoku,sire-najvise djelovanje na miokard i
glatke misice. Febrilno je stanje, povecanje temperature. Ono sto prati ovu

bolest i sto moze dovesti do smrtnog ishoda je pojava megakolona i

megaesophagusa, dolazi do atekcije glatkih misica i kod 10% pacijenata
zahvata celije miokarda-agasova kardiopatija.
DIJAGNOZA:
Mikroskopski nalaz krvi, bojene po Gimzi.
Ovdje nema AG varijacija serologija ima znacaja-PCR,fixacija
komplementa,indirektna imunoflorescencija,ELISA,indirektna hemaglutinacija.
TERAPIJA:
Benzodiazol i Nifurtimox
Prevencija-unitavanje vektora.
7.ROD LIESHMANIA
LIESHMANIA DONOVANI COMPLEX:
Lieshmania donovani, lieshmania infantum, lieshmania chagasi(uzrocnici
sistemske, visceralne limanioze-kala_azara)
LIESHMANIA MEXICANA COMPLEX
Lieshmania mexicana, lieshmania amazonensis, lieshmania veneculiensis
LIESHMANIA TOPICA-kona limanioza
LIESMANIA MAIOR
LIESMANIA AETIOPICA
Subgenus Viannia-LIESHMANIA VIANNIA BRASILIENSIS-kono sluznicna
limanioza
Prenosi se putem malih musica pljeskara, komaraca ili nevida iz roda
Flebotomus.
Lismanija je tripomastida koja se u ljudskom organizmu nalazi u obliku
AMASTIGOTA, a u prenosiocu u PROMASTIGOTU.
Od svih tripanosomida, jedino se lismanija nalazi u nasim krajevima i to u
Hercegovini i Dalmaciji gdje se prenosioci nazivaju papadai.
Zivotni ciklis limanije donovani i shagasi-visceralna limaniosa, crna smrt
kala_azar, izaziva je lismania donovani komplex, prenosioc nevid.
ZIVOTNI CIKLUS:
Vrlo je jednostavan. Kad flebotobus, insekt hematofag napadne covjeka u
promastigotnoj formi ide do celija DNES-a, kostane srzi, jetre,slezene. Onda
se putem makrofaga dalje prenosi odnosno:Prilikom hranjenja insekti
ingestuiraju parazita iz krvi covjeka, u amastigotnoj formi koja se u crijevima
flebotomusa transformise u promastigot koji ide onda u vilce i opet se
nastavlja zivotni ciklus. On ubode covjeka i unese promastigot. U nosiocu se
paraziti oblazu IgM, i vezu na receptorima makrofaga. Nakon fagocitoze i
uvlacenja u fagolizozom supstanca na povrsini parazita ga stiti od dejstva
liz.enzima. Od 12-24h promastugoti se transformisu u amastigote poa se oni
dalje dijele binarnom fisijom celija puca,amastigot se oslobadja ide putem
krvi, i onda se putem krvi covjeka opet zenka zarazi, u njenim crijevima
nastane promastigot koji ponovo unosi u covjekov organizam ubodom.
KLINICKE MANIFESTACIJE:
Zavise od sudbine makrofaga od imunokompetentnosti osobe. Ako su
makrofazi u stanju mirovanja i infekcija je lokalizovana na kozu i sluznicu a
ako inficirani makrofazi migriraju sa mjesta unosa parazita, onda je infekcija
sistemska.
Sistemska,visceralna limanioua:mora imati sve simptome, svih organa koji
mogu biti zahvaceni i jetra, i kostana srz, groznica,povecanje limfnih

cvorova,jetre i slezene ali se moze razviti i eritrocitopenija i

leukocitopenija(makrofazi-monociti reaguju,jer amastigoti ulaze u makrofage i
putem njih odlaze do celija retikuloendotelnog sistema), kod odredjenih
pacijenata se mogu naci i kozne promjene.
DIJAGNOZA:
Visceralna lismanioza:trazenje uzrocnika u krvnom razmazu,amastigot boji se
po Gimzi a posto parazit seta i materijal organa. Moze se kultivisati na NNN
krvni kosi agar, i na ovoj podlozi ako imamo krv dodamo amastigot pa ce se
razviti promastigot ako ga pronadjemo to je to.
Hipergranulonemija-pojacan odgovor imunog sistema, testovi:aldehidni test
na ljudskom serumu se dodaje odredjena kolicina supstanci. Postoji i kozni
test Montenegro.
Dijagnoza kutane i mukokutane se bazira na klinickoj slici, a etioloska
potvrdom nalaza u preparatu.
Forma kala_azar, crna smrt nastupa uslijed komplikacija infekcije u smislu
destrukcije kostane srzi, anemije, sekundarnih infekcija,krvarenja. Celijkski
imunitet efikasan u odbrani kod l.topice a kod visceralne i mukokutane
suprimiran je.
Lijecenje natrijev glukonat.
Kona limanioza:
Uzrokuje je lismanija topica, maior, aetiopica. Ona je rasprostranjena samo po
kozi, nema mogucnosti da prijedje u sluznicu. Lokalizirane promjene na kozi,
prodor promatigota preko koze, jedna crvena papula koja se siri, ima
podroticne rubove i srednji nekroticni dio. Karakteristicno je da zacjeli, al
ostavlja velike ruzne ozuiljke:,,Bagdadski ir-bagdadska rua.
Uzrocnik kod kozne nema prodora u cirkulaciji vec se rade preparati sa rubova
promjene, boje po Gimzi te se traze amastigoti. Znaci nema dijagnoze preko
krvnih preparata vec se ovako pravi preparat.
Kono-sluznina limanioza:
Uzrokuje je slismania brasilientis.
Zarazi se koza lica, odlazi na usta i nos i karakteristicno je da stvara duboke
defekte da remete funkciju nepca, nosa. Ne zna se ko je nosioc a prenosioc
nije iz roda Flebotida.

HEMOFLAGELATI-APICOMPLEXA
RAZRED SPOROZOAZIDA
1.Plasmodium
2.Toxoplasma
3.Criptosporidium
Ukljucuju one vrste parazita iz potkoljena Apicomplexa koje parazitiraju u
tkivima kao intracelularni paraziti. Od drugih parazita se razlikuju po
nedostatkom lokomotornih organela u zrelom stadiju. Jedne od njih imaju
savitljive klizajuce oblike pokretanja, a druge imaju spolne celije sa flagelama.
Karakteristika zivotnog ciklusa je alternacija izmedju seksualne i aseksualne
faze i izmedju razlicitih zivotnih nosioca. Vecina formira infektivna tijela koja
se prenose putem otpada, hrane, vode.
Mnoge od njih se razmnozavaju sizogonijom, nakon koje se preko gamagonije
nastaje sporogonija te na kraju sporociste sa sporozoitima.
U stadiju merozoita pokazuju slozeniju gradju prednjeg pola.
Parazitiraju u krvi i tkivima. Toxoplasma parazitira u krvi a ostale u tkivima.
Sve one spadaju u razvojni stadij azida, kad kaztemo azida imaju
apicomplexa-karakteristican prednji kraj. I toxoplazma i plazmodium prolaze
razlicite faze svog razvoja odnosno zivotnog ciklusa tako sto ono prolaze kroz
IZOGONIJU nastaju IZONTI, prolaze kroz GAMAGONIJU gdje imamo MAKRO I
MIKROGAMETE prolaze kroz SPOROGONIJU gdje imamo OOCISTU koja u
zavisnosti od vrste prolazi, ide u org.komarca kod plasmodiuma a u vanjskoj
sredini kod toxoplasmae.
Razred SPOROZOAZIDA ili COCCIDIASINA(prije sporozoa) ukljucuje
uglavnom one parazite, iz velikog potkoljena Apicomplexa koje parazitiraju u
tkivima zivotinja kao intracelularni paraziti. Od drugih protozoa se razlikuju po
nedostatku lokomotornih organela u zrelom stadiju. Jedne od njih imaju
savitljive klizajuce oblike pokretanja, a druge imaju spolne celije sa flagelama.
Karakteristika njihovog zivotnog ciklusa je alternacija izmedju seksualne i
aseksualne faze izmedju razlicitih zivotinjskih nosilaca. Vecina clanova ove
grupe formira specijalna infektivna tijela koja se u zavisnosti od parazita
prenose preko artropoda, hrane i vode. Mnoge od njih se razmnozavaju
putem IZOGONIJE-GAMAGONIJE-SPOROGONIJE-SPOROCITE SA
SPOROZOITOM kao zavrsnog stadija zivotnog ciklusa. U stadiju merozoita
pokazuju slozenu, karakteristicnu gradju prednjeg pola pa je odatle i izvedem
naziv potkoljena.
U razred sporozoazida spadaju:
1.Plasmodium(malarija)
2.Toxoplazma(toksoplazmozis)
3.Criptosporidium(cryptosporidiosis)

8.ROD CRIPTOSPORIDIUM
Spada u kokcigije i to monooksigene. Intracelularni je parazit sa
ekstracitoplazmatskom lokalizacijom.
Unutar roda criptosporidium postoji najmanje 10 vrsta i nekoliko genotipova a
parazitiraju u digestivnom traktu ljudi i drugih sisara i ptica. Cryptosporidium
homminis je parazit ljudi, c.cannis inficira pse, c.felis inficira macke,
c.meleagridis curke,papagaje i pilice. Kod ljudi ovi paraziti su cesto udruzeni
sa crijevnom infekcijom koja moze da dovede do teske dijareje. Najcesce
oboljevaju imunodeficijentne osobe(AIDS) ili kod osoba sa drugim bolestima
koje kompromitiraju odbrambeni status organizma.
MORFOLOGIJA I BIOLOGIJA:
Infekcija nastaje nakon peroralne ingestije oociste. Okrugla je u promjeru 4-5
m, sadrzi 4 sporozoita i kristilino tjelasce koje jace lomi svjetlo.
Kriptosporidiji su sporozoe kojima se shizogonija, gamagonija i sporogonija
odvijaju u epitelnim stanicama criujeva jedne te iste vrste nosioca. Tokom
shizogonije nastaju 2 generacije merozoita(2 meronta, jedan sa 8 i drugi sa 4
merozoita) koji zatim invandiraju druge epitelne stanice dok gamagonija
zavrsava oblikovanjem oociste sa 4 sporozoita koja je odmah infektivna ako
peros udje u istog ili drugog nosioca. Citav ciklus traje izmedju 2 i 9 dana
zavisno od vrste nosioca. Vrijeme izlucivanja oocisti u izmetu iznosi od
nekoliko dana do nekoliko sedmica. Posto oocista ima vrlo tanak
omotac,njeno prsnuce moze da se desi jos u digestivnom traktu domacina sto
rezeultira autoinfekcijom.
KLINICKA SLIKA
Ovaj parazit invadira tanko crijevo uzrokujuci unistavanje mikrovila, njihovo
skracenje uvecanje ili fuzionisanje sa infiltracijom mukoze. Tezina bolesti
zavisi od statusa imunog sistema inficirane osobe. Kod imunosupresivnih
osoba moze doci do enterokolitisa nekada i respiratorne infekcije.
Cryptosporidium moze uzrokovati znake gastroenteritisa i kod osoba sa
normalnim imunim imunim statusom.
PREVENCIJA:
Sprijeciti kontakt sa zivotinjama i pojacanje licne higijene i sanitarne higijene.
Oociste su vrlo rezistentne na dezinfekciona sredtsva.
TRANSMISIJA:
Cryptosporioza je zoonoza mada je moguca i interhumana transmisija.
Infekcija se odigrava ingestijom oocisti sa ruku, vodom ili hranom koja sadrzi
infektivne oociste.
Zivotni ciklus je slican ciklusu ostalih coccidia. Sporozoiti se vezu na epitelne
celije tankog crijeva i razmnozavaju se. Oociste se izlucuju fecesom.
DIJAGNOZA:
Postavlja se trazenjem oocista u razmazu stolice bojenom po Ziel Nillsenu,
safranin.metilenplavo tehnikom i auramin tehnikom i gledanje fluorescentnim
mikroskopom. Oociste kod bojenja modificiranom tehnikom izgledaju kao
okrugle 5mm dijametra, tamnocrvene boje. Oocista moze izgledati kao jedno
tijelo koje je crvenoi obojeno bez neke posebne morfologije unutar tog tijela.
TERAPIJA:
Spiramicin

 Paromomycin
Nitazoxanide
9.ROD PLASMODIUM
Od oko 100 poznatih vrsta samo 5 napadaju covjeka:
Plasmodium vivax
Plasmodium ovale
Plasmodium mallariae
Plasmodium falciparum
Plasmodium knowlesi
S obzirom da se spoljni dio zivotnog ciklusa odvija u komarcu,komarac je
stalni a covjek prelazni domacin. Komarac iz roda ANOPHELES.
Sve se vrste prenose na covjeka ujedom zenke komarca, a vrlo rijetko
ubodom pri transfuziji i vertikalno od zarazene majke na plod.
ZIVOTNI CIKLUS:
U redu plasmodiuma, tj.njegovom zivotnom ciklusu se razlikuju 2 faze:
1.Seksualna-u organizmu covjeka
2.Aseksualna-u komarcu
Da bi inficirani oblik plasmodiuma sporozoit usao u organitam ne mora
imati neke posebne antigtene,jer on samo ulazi ubodom na kozi, kola
cirkulacijom i dolazi do celija jetre. Merozoit je taj koji dovodi do bolesti a ne
sporozoit! Posto u jetru dodje sporozoit koji u jetri podlijeze aseksualnom
dijeljenju izogonija i nastaje merozoit. Merozoit na prednjem kraju ima
skupinu antigena koji mu omogucavaju da se veze za ciljnu celiju. Njemu
ciljna celija nije celija jetre to mu je samo prolazno odrediste na putu do krvi
jer njegova ciljna celija je eritrocit.
Znaci, u apikalnom dijelu se nalazi grupa Ag i ona napada zrele eritrocite
(imaju na sebi grupni antigen 1,2,3) jer da bi doslo do razvoja parazita
potrebni su. Antigeni koji se nalaze na povrsini su zasluzni za vezivanje
merozoita za zreli, zdravi eritrocit.(u mikronemama eritrocit vezuje antigen),
tako da u slucajevima gdje su eritrociti osteceni ili izmjenjeni ovaj parazit se
ne razvija, te osobe su otporne na plasmodium.
Aseksualna faza razvoja:
Zenka komarca se prvo priprema za svoj obrok krvi, i ubada covjeka. Prilikom
uboda ona priprema prvu antikoagulantnu tecnost koja se prilikom uboda
prva izbacuje te tako ne dozvoljava da se krv zgrusa i tako moze slobodno
uzeti svoj obrok krvi. Lose je za nas jer tim ubodom ona unosi sporozoit. On je
oblika vretena putuje putem krvi i dolazi do celija jetre, tamo se automatski
preobrazava u merozoit, hrani se hepatocitima kada se napuni hepatocit puca
i merozoit se oslobadja u cirkulaciju. Ide putem krvi i sad je vec zavrsena ta
prva podfaza u aseksualnom razvoju tzv.egzoeritrocitna faza koja je vezana
za jetru tj.hepatocite i pocinje druga podfaza tzv.eritrocitna faza koja je
vezana za sam eritrocit. Merozoit napada zreli eritrocit, ulazi u njega te se
hrani Hgb i njegova citoplazma se popunjava stvara vakuolu u sredini, jedro
ide na jednu stranu, a citoplazma se pomjera u drugu stranu pa struktura lici
na pecat ili prsten i ovo je stadij prstena.
Sledece sta se desava, merozoit se i dalje hrani, pusta svoj sadrzaj po stromi
eritrocita i stvara sledeci razvojni stadij stadij amebe ili ameboidni atadij-on je
bitan jer kod razlicitih vrsta plazmodija ima razlicit izgled. Npr.kod
plasmodiuma mallarisae ima izgled kao da je trokut preko eritrocita i to je
jako bitno za odredjivanje vrste zbog klinicke slike. Postepeno se vakuola

izgubi,stroma buja, ispuni eritrocit pa nastaje nezreli pa zreli sizont. Sledeci je

stadij stadij izonta. To je ta izogonija. Tu se radi o tome da oni merozoiti koji
se nalaze u eritrocitu cijepa se njihovo jedro i svaki dio jedra uzima i dio
citoplazme tako da unutar 1 eritrocita postoji 8-24 merozoita zavisno opet od
vrste plasmodiuma, broje se merozoiti unutar tog stadija sizonta prilikom
diferenciranja koji je plasmodium u pitanju.
Kad se stvore sizonti kod vecine plasmodiuma pucaju eritrociti, i onda se ovi
merozoiti koji su u stadiju sizonta oslobadjaju i sposobni su da napadaju nove
eritrocite. Mali broj merozoita koji ostaje u stadiju sizonta se uvecava, pa se
preobrazava u muske i zenske gamete tj.mikrogamete i makrogamete. (to je
gamagonija, i razlika izmedju mikro i makrogameta je sto je kod mikrogameta
jedro u centru a kod makro na periferiji).Ljudski organizam ne daje korisno
okruzenje za nastavak nove vrste pa je to kraj razvojnog ciklusa plasmodiuma
u ljudskom organizmu.
Kad se radi o nacinu ishrane plasmodium se hrani Hgb i on ga transformise u
hem, hem je toksican za plasmodium pa se on dalje oksidira u hemozin
pigment koji kad se oboji krvni razmaz vide se crvene tackice unutar
eritrocita tzv.,,ufnerove granule.
Seksualna faza razvoja(odvija se u komarcu)
Da si se zivotni ciklus opet nastavio, opet komarac mora da dodje do ljudskog
organizma, preko krvi on sada unosi makro i mikrogamete. U krvi komarca
makrogametociti redukcionom diobom prelaze u mikrogamete i ne mjenjaju
se morfoloski dok mikrogameti trpe promjene. Kad se unese u probavni trakt
mikrogameti se mjenjaju:dolazi do stvaranja oblika, eksvaginacije citoplazme,
jedro im se podjeli u citoplazmi se stvore pokretni fragmenti tako da oni lice
na spermije, plivaju po tecnosti i traze svoju zensku celiju. Kad je oplode
nastaje ootida. One se onda zavlace ispod epitela zeluca komarca sve dok se
ne razvije oocista ili sporocista sa sporozoitima. Ona onda puca, sporozoiti
dolaze pod pljuvacne zlijezde komarca, putem krvi se opet ubrizgavaju i
nastavlja se ciklus.
Plasmodium vivax-eritrociti su veci od normalnih, u stadiju izonta je 24
merozoita i 1 je prsten u stadiju prstena. Zivotni vijek 2-5 godina za
razliku npr od plasmodiuma mallariae gdje je do 20 godina. Malarija je
bolest koja se manifestuje napadima groznice sa visokom temperaturom,
ima intervale ponavljanja svakih 48 ili 72 sata(trajanje eritrocitne
faze)Plasmodium vivax za 48 sati, malariae za 72h a knowlesi za 24h,
anemija je sve intenzivnija.
Plasmodium ovale-infekcija u covjeku do 18 mjeseci. Eritrocitna faza je
48 sati. Izduzeni su eritrociti, u stadijumu sizonta nalazi se 10 merozoita i
kod njega je pojava groznice na 48h.
Plasmodium knowlesi:eritrocitna faza je 24h. Prirodni patogen malarije
majmuna. Uzrokuje visoku parazitemiju. Prenosi se od covjeka do covjeka
preko komarca. U maleziji uzrokuje tesku zoonosku malariju koj moze
preci u tesku infekciju ponekad sa smrtnim zavrsetkom.Njegovi su krvni
oblici prakticno jednaki onim kao pl.malariae te se dijagnosticki ne mogu
razlikovati.
Plasmodium mallariae-infekcija u covjeku do 20 godina. Eritrocitna faza
72 sata i to je razlika od pl.knowelsi. Zreli sizont 8-12 merozoita, oko
eritrocita pigmenti
Plasmodium falciparum-mallarija tropica, eritrocitna faza 48 sati, stadij

zrelog sizonta vise od 24 merozoita. Eritrociti normalnog pigmenta i boje.

U infektivnom stadiju 2 ili vise prstena, vrlo cesto jedro moze biti
podijeljeno pa lici na potkovicu ili bananu. Gametociti u obliku kifle. 2
stadij merozoita:1 stadij je stadij prstena a drugi je stadij gametocita.
Nema stadija amebe i sizonta jer se eritrociti sljepljuju i dovode do
hipoksije i ishemije tkiva. veca opreznost, ozbiljniji poremecaji jer
sljepljivanje eritrocita moze zacepiti krvne sudove dovesti do ostecenja
srca,mozga, krvnih sudova.
DIJAGNOZA:
Gusta kap i periferni razmaz(razlika izmedju njih je da u gustoj kapi nema
eritrocita, samo se boje leukociti i gametociti). Pored toga, uzima se
anamneza i nalaz odgovarajuce klinicke slike. Preparat se pravi od krvi uzete
u vrijeme napada groznice. Od seroloskih metoda:indirektna hemaglutinacija i
tehnika florescentnih antitijela.
PATOGENEZA:
Inkubacija bolesti od 10-16 dana.
Vezana je za aktivnost merozoita. Faktor infektivnosti je sporozoit a
patogenosti merozoit(nosioci patogenosti nisu egzoeritrocitni sporozoiti i
gametociti nego eritrocitni oblici i merozoiti).
Prvi znaci bolesti su malaksalost,zamor,bol, gadjenje,blijedilo,povisena
temperatura 39-40*c,to je dio pucanja eritrocita i on se ponavlja na svakih
24,48,72h,povecanje limfnih zlijezda, osjecaj gladi pa mucnine. Postoji
karakteristika plasmodium mallariae, na 72h se produze pa se ne moze
odrediti ni kad je nastao ni kad je prestao napadaj.
Imuni odgovor jako karakteristican jer moze da bude posredovan i
humoralnim i celularnim imunitetom. Podlijeze antigenskim varijacijama koji
omogucavaju da parazit zivi najkrace 18 mjeseci a najduze 20 godina jer ima
mogucnost promjene povrsinskih antigena i to je razlog stvaranja varijanti.
Prilikom infekcije dolazi do oslobadjanja proinflamatornih citokina, parazit
djeluje na makrofage pa se oslobadjaju citokini 1-Groznica, prostaglandini
1,6,8 i hemokini koji su odgovorni za groznicu.
Otpornost prema plasmodiumu u osoba koje u opni svojih eritrocita imaju FY
antigen. Osjetljive su trudnice, teska anemija:smrt, osobe imunodeficijentneaids.
Takodje otpornost je u ljudi koji imaju gene koji kodiraju nastanak patoloskog
hemoglobina. Mada su nosioci ovih eritrocita relativno zdravi ljudi oni
stvcaraju promjenjene eritrocite koji nemaju dovoljno hemoglobina za
ishranu. Kontinuirano postojanje srpaste anemije na ovim zivotnim prostorima
moze direktno da utice na povecanje prezivljavanja ovih genetskih nosioca.
TERAPIJA:
Kinini-za osjetljive hlorokinini
Primakinin
Kinidin
Prolopin
Sulfonamidi
cefalosporini

10.TOXOPLASMA GONDII
Pripada kolu apicomplexa, porodica Sarcocystidae.
To je uslovno patogeni parazit koji je rasiren svuda po svijetu. U vecini
slucajeva toksoplazmoza ostaje neregistrovana dok se kod oboljenja fetusa i
imunodeficijentnih osoba narocito kod onih oboljelih od AIDS-a moze biti
izrazito teska nekad i sa smrtnim ishodom. Toxoplazma gondii je vrlo akzivan
parazit sa veoma malom specificnosti domacina, tako da moze da inficira
najmanje 200 razlicitih vrsta ptica i sisara.
Primarni rezervoar i nosilac su clanovi porodice divljih i domacih macaka.
RAZVOJNI CIKLUS:
U prirodi se odrzava u mackama bilo pitomoj ili divljoj. Uslovno je patogeni
parazit. Jedan od parazita-osnovni oblik koji inficira je TAHIZOIT.
Rezervoar su macke. Ovaj parazit SEKSUALNU FAZU prolazi u crijevima
macke,a u vanjsku sredinu se izbacuje preko izmeta macke gdje u vlaznoj
zemlji postaje infektivna oocista. Oocista u spoljasnjoj sredini moze ostati vrlo
dugo i do 18 mjeseci i tu sazrijeva u sporoblast. U sporoblastu nastaju 2
sporociste svaka sa 4 sporozoita. Stoka pojede zarazenu hranu i unese tu
zarazenu sporocistu u organizam,ili npr.ako macka boravi na pasnjaku, krava
pase i zarazi se pa njeno meso bude zarazeno i covjek ga pojede pa se zarazi
tako. Macka je nosilac, u njoj se odvija seksualna
faza:sizogonija,gamagonija,sporogonija.
Macka u spoljasnju sredinu oslobadja sporoblast u kome se nalaze sporociste
sa sporozoitima koji kada dodju u intestinalni trakt covjeka pocinju ga
inficirati. Moze se zaraziti tek kad se razvije sporocista!!! ASEKSUALNA FAZAdesava se u covjeku.
Znaci covjek se inficira unosom te zarazene oociste ili sporociste sa
sporozoitima, taj sporozoit se oslobodi u crijevima, prolazi kroz zid crijeva, ide
u krv preko krvi se nosi kroz cijeli organizam te ima sposobnost da se zadrzi u
celijama retikuloendotelnog sistema u koji ulazi. Kad udje u te celije on se
preobrazava u zoit ili TAHIZOIT. Tahizoit je polumjesecastog oblika 4-7m dug
i 2-4m sirok sa ovalnom jezgrom postavljenom centralno ili blize prednjem
polu. Jedno vrijeme se zaustavi jer treba vremena do naseg imunog odgovora.
Kad se stvori taj nas imuni odgovor, tahizoit se obuhvati jednom membranom
pseudomembranom i unutar nje je tahizoit. Tahizoiti se mogu ucahuriti i
stvoriti pseudocistu, zatim ta pseudocista prska oni se oslobadjaju i napadaju
nove celije. Pod uticajem dalje naseg imunog odgovora oko tahizoita se
stvara prava membrana, usporava se razmnozavanje tih tahizoita te nastaje
bradizoiti ili cistozoiti. Te ciste se najcesce nalaze u mozgu,ocima,skeletnoj
muskulaturi i velicine su od 150-200m.
Ovi bradizoiti se izbacuju u spoljasnju sredinu i macka se zarazi kada pojede
npr.pacova sa bradizoitom,ide dalje sizont i on se oslobodi u crijevima macke,
pa onda ide sve do oociste koju macka izbacuje u spoljasnju sredinu.
EPIDEMIOLOGIJA:
Toxoplazma vecinu svog razvojnog ciklusa ne provede jedino u macki nego se
siri putem oocista do intermedijernog domacina obicno glodara i ptica.
Ponovo se na macku vracaju kada ona pojede inficiranog glodara ili pticu.
Drugi kicmenjaci mogu da postanu dio sirenja ovog parazita(krave ovce
tokom ispasaja, psi npr...)

Ljudi su konstantno izlozeni ovom parazitu. Najcesci izvor je nedovoljno

peceno ili kuhano meso koje je zarazeno oocistom.
KLINICKA SLIKA
Umor, uvecanje limfnih sudova,groznica, poremecaji rada srca.
Vecina slucajeva toksoplazmoze je asimptomatska ili sa srednje teskom
klinickom slikom. Kod pacijenata kojima je imunitet suprimiran, klinicka slika
je drugacija. Ponekad moze doci do opsezne lezije mozga, remecenja rada
srca i pluca. Prilikom infekcije trudnice vjerovatnoca da ce plod oboljeti je
33%. Infekcija majke u prvom trimestru trudnoce zbog vertikalne transmisije
moze da dovede do smrti ploda, epilepsije,teskih
anomalija,encephalitisa,psihicke ili mentalne
retardacije,anemije,slepila,dijareje.
Toxoplazma spada u grupu apicomplexa,vrh je karakteristican-konoid. Samo
ga imaju toxoplasmae, i od konoida se dalje razvijaju mikroneme koje
obuhvataju citav tahizoit.
DIJAGNOSTICIRANJE:
Seroloska dijagnoza je metoda izbora. Indirektna imunoflorescentna metoda
je najefikasnija jer pruza mogucnost utvrdjivanja specificnih antitijela razlicitih
klasa na toxoplazmu. Nalaz IgM antitijela u niskim titrovima pokazuje da se
radi o akutnom oboljenju. Nalaz IgG antitijela u titru 1:1048 i vise govori da se
radi o akutnom oboljenju. Kod infekcije koja nije u akutnom stadiju, a test na
IgM je pozitivan ili najasan koristi se kao potvrdni test test IgG aviditeta. IgG
antitijela visokog aviditeta mogu se naci u infekciji koja traje 3-5 mjeseci.
Takodje se koristi i PCR amnionske tecnosti za neonatalne infekcije.
TERAPIJA:
Lijek izbora je DARAPRIM, ili u kombinaciji sa sulfadiazinom, spiramicinom i
klindamicinom.
Trimetoprim sulfametoksazol pokrije i toxoplazmu.

11.OPTE OSOBINE HELMINATA (Nemathelminti, Plathelminti)

To su parazitske metazoe u koje spadaju:

I. Kolo NEMATODA(okruglih crva)
II. Kolo PLATYHELMINHES(pljosnatih crva)-(klasa cestoda,klasa trematoda i
klasa turbelaria)
III. Kolo TREMATODA(metilja)
Helminti su elongirane, bilateralno simetricne nize metazoe. Visecelijski su
beskicmenjaci, endoparaziti su kojima digestivni trakt ili je prost ili nedostaje.
Krecu se kontrakcijom misica ispod kutikule, duzina im je od nekoliko mm do
nekoliko metara. To su hermafroditi, imaju odvojene polove
NEMATODE(Opste osobine)
Nematode su koncu slicni nesegmentirani paraziti duzine od nekoliko
milimetara do jednog metra, sa odvojenim polovima. Nakon oplodnje muzjak
ugine, zenka nastavi da zivi, polaze jaja i moze pa bude u organizmu covjeka
1-3 godine.Tijelo im je pokriveno kompleksno gradjenim omotacem koji se
naziva tegmentum. Posjeduju dobro razvijen probavni, spolni i nervni sistem.
Probavni zapocinje usnim otvorom na koji se nadovezuje jednjak. On
predstavlja cijev kojom se hrana krece od glave do crijeva.radi boljeg
probavljanja hrane zlijezde oko jednjaka prazne svoj sadrzaj u jednjak.
Sredisnje prosirenje oko jednjaka u vidu lukovice je cirkularni misic koji
pomjera hranu kroz jednjak. U centru sredisnjeg prosirenja je valvula koja
omogucava da se sadrzaj krece jedino od usta do crijeva.Digestivni sistem
nematoda se sastoji od cijevi sa jednim slojem celija. Hrana ulazi u crijeva
kroz jednjak, hranljive materije se apsorbuju a ekskreti se oslobadjaju kroz
anus.
Nervni sistem se sastoji od prstena nervnih celija koje okruzuju jednjak. 6
snopova nervnih celija proteze se od nervnog sistema do senzornih receptora
u glavi nematode. Druge nervne celije se protezu od nervnog sistema do
repa.
Reproduktivni sistem se sastoji:
Kod zena:2 jajnika, 2 uterusa sa vulvom i 2 tube uterine
Kod muskaraca:tubularni testisi,ejakulatorni kanal i kopulacioni organ sa
spikulumom.
Oplodnja se desava u uterusu putem spermatozoida, a jaja se oslobadjaju
kroz vaginu. Muske nematode produkuju spermatozoide u testisima koji su
tubularne gradje kao i jajnik. Pored testisa muzjaci imaju i ejakulatorni kanal
koji se otvara u kloaku i kopulacioni organ-spikulum. Spermatozoidi se
akumuliraju u vesiculae seminales i izlaze kroz anus. Tokom parenja rigidni
spikulum ulazi u vaginu i stvara prolaz spermatozoidima. Muzjaci su obicno
manji nego zenke i posjeduju posebno gradjene kopulazorne organe koji su
vrlo cesto specificni za svaku vrstu unutar kola Nematoda.
U ovisnosti od roda Nematoda zenke mogu biti:
Oviparne-polazu nesegmentirana jaja(Ascaris i Trichuris)
Oviviparne-u jajetu se nalazi vec formirana larva(Enterobius)
Viviparne-polazu ziva jaja(Trichinela)
Za odredjene vrste smatra se da se razmnozavaju putem partenogeneze,
razvijanje jaja bez njihovog prethodnog oplodjenja. Na povrsini nematoda
nalazi se kutikula koja pretstavlja njihov fleksibilni pokrivac. On stiti nematodu
od fizickih i hemijskih ostecenja. Kako nematoda raste, ona obicno presvlaci

svoju kutikulu 4 puta.u razvojnom ciklusu odredjene vrste nematoda imaju i

prelazne domacine. Kutikula i njen hemijski sastav su faktori patogenosti.
Razmnozavanje-specificno jer odredjene vrste polazu nesegmentirana jaja da
covjek ako je zarazen npr.ascarisom i trichurisom ne moze imati auto infekciju
jer jaje oslobodjeno mora provesti u vanjskoj sredini 30-40 dana da se stvori
ziva larva i da sa njom inficira.
U razvojnom ciklusu 2 faze:
1.Faza u prirodi(slobodna faza)
2.Faza u covjeku(parazitska faza)
Podjela nematoda:
1.Crijevne(intestinalne):Ascaris lumbricoideus(velika djecija glista),kukasti
crvi(ancylostoma species i necator americanus) i Strongyloides
sternocostalis(patuljasti crvi) i oni parazitiraju u tankom crijevu ljudi. A
Trichuris trichiura i Enterobius vermicularis u debelom crijevu.
1.Tkivne-Filarije
Hrane se:
1.Trichuris trichiura-krvlju i tkivom
2.Ascaris duodenalis-krvlju
3.Crijevnim sadrzajem-a.lumbricoideos
4.Tjelesnim tecnostima-filarije

12.ASCARIS LUMBRICOIDEUS(velika djecija glista)

To su relativno velike namatode koje parazitiraju u tankom crijevu(adultna
forma), a tkivo jetre i pluca(larvena forma).
Kosmopolitanski je parazit. Hrani se crijevnim himusom. Jaja im sazrijevaju u
vanjskoj sredini na vlaznom i toplom tlu. Postoji veliki broj ascarisa, a za
covjeka je specificna samo jedna vrsta-Ascaris lumbricoideus/Ascarididae
Smjatra se da zajedno sa trichurisom i enterobiusom cini najcesce nematode

sirom svijeta, njihovo pojavljivanje je vezano za nepravilno odlaganje

organskih izlucevina, nepravilno obavljanje higijene(covjek se inficira kad
putem kontaminirane hrane opet unese).
MORFOLOGIJA:
Parazit tankog crijeva, velicina 20-25cm zenka moze biti i do 30cm duzine a
sirine 5-6mm, sklupcaju se pa mogu dovestu do opstrukcije. Muzjak je kraci
od 13-30cm duzine i sirine 3-4mm.
U usnom otvoru vide se 3 usne, 3 papile koje podsjecaju na slovo
Y(gornja,srednja i donja usna)koje cine taj usni otvor. Kad se gleda velicina
veca je zenka a i ovaj usni otvor je razlicit u muzjaka:1 usna i 2 spikuluma za
oplodnju i on je sivkast do sivkasto crven. Zenka polaze oko 200 000 jaja
dnevno,koji se oslobadjaju stolicom u neembrionisanom stanju. Polaze jaja 40
dana u vanjskoj sredini gdje se pri dovoljno vlage i kiseonika i
temp.adekvatnoj razvije larva. Jaje je ovalno do okruglo, 60x45m sa debelim
braonkastim omotacem koji ima vanjsku smedju memnbranu u vise slojeva, i
ispod nje se nalazi prozirna membrana u kojoj je smjestena oplodjena jajna
celija. Vrlo cesto u stolici pacijenta nalaze se jaja. U vanjsku sredinu se jaja
izbacuju detekcijom zarazenog domacinaa-nemaju larve pa dolazi do njihovog
stvaranja i covjek moze da se inficira jedino sa jajetom u kojem se nalazi
larva.
ZIVOTNI CIKLUS PARAZITA:
Kad se dijete igra(ili ako je u pitanju covjek on se inficira ingestijoj jaja
ascarisa koja sadrze infektivnu larvu), inficira se sa jajetom u kojem se nalazi
ziva larva. Ona se pod uticajem crijevnih sokova oslobodi u gornjih dijelovima
tankog crijeva, prvo ide znaci zeludac pa crijeva, iz crijeva ulazi u limfne
sudove i krvne kapilare submukoze crijeva, onda limfotokom ili krvotokom
dospije u jetru. Nakon 4-7 dana iz jetre preko srca dospijeva u pluca gdje
jedno vrijeme zivi u kapilarnoj mrezi pluca. Probija se zatim do alveola,. Onda
se penje do larinxa i onda potakne dijete da guta i guta larvu i prenese je u
probavni trakt i opet dolazi do zeluca i tankog crijeva gdje se ona
preobrazava u odrasle adultne oblike. Kutikula ima sposobnost zamjene
tj,svaka nova faza mjenja se, presvlace se. U svom ciklusu ide citav
organizam treba oko 2 mjeseca od larve do parazita. Zivotni vijek parazita 1218 mjeseci.Svaka zenka polozi novajaja, vanjska sredina opet novi uslovi i
ponavlja se.
EPIDEMIOLOGIJA:
Jedini rezervoar ovog parazita su ljudi. Jaja putem stolice oboljelih ljudi
dospijevaju u vanjsku sredinu ni ukoliko su uslovi okruzenja povljni oni ostaju
da zive godinama. Ljudi se inficiraju ingestijom kontaminirane hrane i vode.

PATOGENOST I KLINICKE MANIFESTACIJE BOLESTI:

Klinicka slika zuavisi od broja unesenih parazita. Tako srednje teska klinicka
slika uglavnom ostaje inaparentna. Kod teskih oblika bolesti migracija
parazita u pluca provocira hemoragiju i inflamatornu infiltraciju koja se
manifestuje difuznim bronhopneumaticnim zaristima sa lokalnom i opstom
eozinofilijom nizih vrijednosti. Ovaj toksiinfekciozni fenomen,,LOEFFLEROV
SINDROM, pracen je kasljom, dispneom, povisenom rtemperaturom.

U bolesti imaju dvije faze :intestinalna i migraciona. Klod intestinalne faze se

mogu javiti abdominalni znaci:nakon na povracanje, povracanje,bol,proliv.
Toksicni produkti dovode do urtikacija:valericnu kiselinu,mravlju, buternu i
histamin. Takodje se pijavljuje glavobolja, epiinflamatorni grcevi.
DIJAGNOZA:
Nalaz odraslog crva,metodanativnog preparata ili precipitata parazita.
Moze se postaviti nalazom samih jaja u stolici ili crva i tada se pravi nativni
preparat ili preparatu stolice pripremljenom jednom od metoda
nagomilavanja. Detekcijalarvi ascarsa tokom njihove mihracije kroz
organizam moze se provesti seroloskim metodama, narocito nalazom
speceificnih IgA antitijela.
LIJECENJE:
Mebendazol ili Pirantel pamoat su efektivni lijekovi za terapiju spolno zrelih
crva u intestinalnoj fazi bolesti dok kod migratorne faze bolesti nije dovoljna
normalna doza lijeka.

13.TRICHURIS TRICHIURA
Trichuris trichiura je parazit koji pored covjeka parazitira i na majmunima.
Rasireni su sirom svijeta, ali se znatno cesce nalaze u podrucijima sa toplom i
vlaznom klimom, te losim higijenskim standardnom. Ovaj parazit pripada kolu
Nematoda, porodici Trichuride.
MORFOLOGIJA:
Parazit ciji je prednji kraj tanak poput konca.-vlas i pomocu njega se veze za
submukozu.Ruzicastocrvena boje, u narodu se zove ,,crv vlanjak.
Muzjaci su dugi od 3-4,5cm a zenke 3,5-5cm.
Zadnji kraj im je zadebljan a kod muzjaka i spiralno zavijen, sa jednim
kopulacionim organom spikulumom.
RAZVOJNI CIKLUS

Paraziti sa svojim prednjim krajem se zabadaju u sluz koja pokriva sluznicu

ileocekalnoh dijela crijeva. Odrasli oblici ovog parazita zive u debelom crijevu
uglavnom u cekumu. Zenka dnevni polozi oko 2000-14000 jaja oblika limuna
sa dva prozirna cepa na polovima velicine 50x25m. Vanjska ljuska jajeta ima
zutobraon boju dok su 3 unutrasnja lista liske prozirna. U jajima se za nekoliko
sedmica razvije infektivna larva. U vlaznom i toplom okruzenju jaja mogu da
prezive mjesecima pa cak i godinama.
Covjek se zarazi tako sto peroralno ingestira u sebe infektivna jaja larve.
Larva se u probavnom traktu oslobodi ali ne puituje nego se zavuce u crijevne
resice, i nakon histotropne faze koja traje i do 10 dana sazri u njima te se
onda spusta do cecuma kao odrastao oblik. Svojim prednjim dijelom se
zavlaci u sluzokozu cecuma. Zenka pocinje izbacivati jaja mjesec dana posle
infekcije. Oplodjenje kad se desi, muzjak ugine a zenka izbacuje jaja u
spoljasnju sredinu.
Nema putovanja i sazrijevanja u citavom organizmu. Hrani se krvlju. Parazit
ako se ne tretira antihelminticima moze zivjeti u crijevu vise godina. Vlazna i
topla klima i nehigijenski uslovi favorizuju infekciju.
PATOGENEZA I KLINICKA SLIKA BOLESTI:
Klinicke manifestacije zavise od broja unesenih jaja. Teska klinicka slika se
razvije ukoliko se u organizam unese stotinu ili nekoliko hiljada jaja i
manifestuje se kataralnom ili hemoragickom upalom debelog creijeva sa
cestim i bolnim pasazama crijeva i prolapsom rektuma, alergijskim
reakcijama, eozinofilijom i anemijom. Ako se crv uvuce sve do misicnog sloja
onda se desi upalni proces.
DIJAGNOZA I TERAPIJA:
Infekcije se dijagnosticiraju detekcijom jaja u stolici. Veoma efektivan lijek je
alibendazol, mebendazol, oxantel.

14.ENTEROBIUS VERMICULARIS(mala djecija glista)

Uzrokuje bolest koja se naziva enterobijaza ili oxiurijaza. Rasprostranjen je
sirom svijeta pogotovo u zemljama sa toplijom klimom i zemljama u razvoju.
Najcesce oboljevaju djeca 5-9 godina i odrasli od 30-50 godina.
Pripada kolu Nematoda, porodici Oxyuridae.
MORFOLOGIJA I ZIVOTNI CIKLUS:
To je parazit upadljivo bijele boje. Muzjak duzine 2-5mm a debljine 0,2mm a
zenka od 8-13mm debljine 0,5mm. Zenka je gracidna, tijelo joj je ispruzeno sa
siljastim krajem a muzjak je tanak i vitak ima oblik uvrnutog upitnika jer mu
je zadnju kraj izrazito povijen prema naprijed. Zadnji kraj se zavrsava sa 3
para papila. Jaja du lagano asimetricna, elipsoidna sa tankom ovojnicom.
Sadrze zivu licinku koja nakon polaganja jaja postaje invazivna.
VAZNA karakteristika enterobiusa je da je u parazita posebno dobro izrazen
onaj bulbus oesophagusa,kod ostalih se ne vidi tako dobro.

ZIVOTNI CIKLUS:
Spolno zreli crvi zive na mukozi debelog crijeva i gornjem dijelu tankog
criujeva. Nakon oplodnje muzjaci odmah uginu, a zenke tokom noci migriraju
do anusa onda odlaze do peritonealne loze prolazeci kroz sfinkter i tu zenka
polaze jaja. Vazno je istaci da kad zenka polozi jaja stvore se larve za 6 sati,
jer se bez larve ne moze zalijepiti za peritonealne nabore. Zenka polozi oko
10 000 jaja koji su pokriveni ljepljivom supstancom, proteinskom opmnom
koja im omogucava da se adheriraju za kozu. Jaja sadrze embrion koji na
temperaturi koze prelazi u larvu prvog stepena za 2 dana. Nakon toga jaja se
odvajaju od koze i ostaju ziva 2-3 sedmice u vlaznoj sredini. U suhoj sredini se
odrzava vise na temp.od 18*. Ukoliko je infestacija obilna u stolici se mogu
vidjeti pokretni crvi.
Covjek se moze inficiratri i ratsresanjem posteljine, sa tepiha, ... Najcesce je
dijete to koje unese. Potrebno je da se dijete snuru utopli i tad polaze.
Kad-kad zenka moze zalutati(vulva,scrotum)promasi i tad je ingestija velikapromjena, pregledom se moze zaustaviti.
Nacin pregleda, klasican perinalni otisak:SVRBEZ NOSA, SVRBEZ ANALNE
REGIJE,tad se posumnja jer idu u kompletu.
PATOGENEZA:
Prenose se:analno-oralnim putem, prljavim rukama, posteljinom, intimnim
rubljem i to su sve egzoinfekcije kad se takva larva unese. A imaju i
endoinfekcije kad se unese larva koja sazre unutar digestivnog trakta. Moze
se covjek zaraziti i retroinfekcjom kada licinke izlaze iz jaja i migriraju nazad u
rektum. U probavnom traktu se iz jaja oslobadjaju zive larve koje za 6
sedmica sazrijevaju u odrasle parazite koji borave na kraju tankog i pocetku
debeloh crijeva najcesce u ileocekalnoj regiji, tu se hrane himusom ali i sa
sluzi crtijeva ze m,ogu izazvati ulceracije u crijevu.
Enterobius vermicularis je uglavnom neskodljiv parazit.
Povremeno mogu uzrokovati upalnu reakciju ako zenka zaluta. Zenka
uzrokuje jak svrbez analne regije, nervnu razdrazljivost,gubitak paetita i
tezine-na kozi rane ili ekcemi usled cesanja.
DIJAGNOZA:
Uzimanje celofanskih otiska perinealog predjela po Grahamu. Otisal se uzima
ujutro nakon ustajanja prije defekacije i jutarnjeg pranja. Nekada se u otisku
pored jaja mogu naci i odrasle zenke koje su uginule nakon polaganja jaja. U
stolice jaja se nalaze samo kod 5%osoba.
TERAPIJA I PREVENCIJA:
Alibendazol, mebendazol. Pirantel.
Nekad tretrman treba ponoviti vise puta.
Prevencija:pranje ruku i perinealne reguhe,mazanje mastima, pranje intimnog
rublja na vise *c.

15.STRONGYLOIDES STERNOCOSTALIS
Strongyloides sternocostalis je parazit koji parazitira na ljudima, psima i
majmunima. Odrzava se u vlaznoj i toploj klimatskoj zoni, a mnogo redje
umjerenoj klimatskoj zoni. Pripada kolu Nematoda, porodici Strongyloididae.
MORFOLOGIJA:
Jedino je zenka ovog parazita patogena. Duzine je oko 2-2,5mm sirine 0.080.10mm. Mozjak je 0,7mm.Zivi u tankom crijevu gdje polaze jaja koja nastaju
partenogenetski.
RAZVOJNI CIKLUS:
Ima 2 faze ili stadija:
1. Parazitska koja se desava u organizmu covjeka
2. Neparazitska(slobodna) koja se desava mimo org.covjeka, i bez ove faze
nema parazitske faze.
Slobodna faza:
Kad se iz ljudskog organizma oslobodilo jaje, doslo je do oslobadjanja iz jajeta
rabditiformne larve, iz nje su nastali muzjaci i zenke. Desila se oplodnja
zenke, oslobode se jaja i u njima se nalaze rabdiniformne larve. Unutar
nekoliko dana ako su uslovi povoljni larve ove prve faze rabditiformne ce da
predju u larve 2 faze a one ju larve 3 faze tzv.filariformne larve koje su
infektivne. Pod povoljnim uslovima okruzenja larve prve faze se razvijaju u
slobodno zivecz neparazitsku generaciju muzjaka i zenki kroz 4 presvlacenja.
Nakon oplodnje zenka polaze jaja, iz koji se razvija larva koja kroz 2
presvlacenja prelazi u filariformnu larvu.

Kad se razvila filariformna larva, to je vec kraj slobodne faze.

Parazitska faza:
Filariformna larva ulazi u covjeka, ide kroz kozu i to tako da se bos covjeki
ubode ili covjek koji legne na travu i ta larva sa svojim ostrim prednjim
krajem probije kozu-venski sistem-srce-pluca-krvotok-alveole-grkljan-proguta
larvu kojka dolazi sada u njegov intestinalni trakt gdje ce se razviti adultna
larva. Ta odrasla je u obliku muzjaka i zenke, desava se oplodnja zenke.
Muzjaci uginu a zenke se zavlace u kripte i pocnu polagati jaja. Iz njih se
izvlaci rabditiformna larva koja gmize po sluznici tankog crijeva. Ove su larve
po pravilu zacetnici slobodne generacije ovog helminta. Kada izmetom
dospiju u spoljasnju sredinu razvijaju se u muzjake i zenke koji mogu nastaviti
svoj razvoj slobodnim zivotom.
Covjek je glavni rezervoar ovog parazita.
Od rabditiformne larve ide slobodna faza, pa parazitska faza, pa onda covjek,
pa se opet inficiramo pa parazitska i tako u krug.
PATOGENEZA I KLINICKA SLIKA:
Strongyloides sternocostalis moze u organizmu covjeka izazvati razlicite
klinicke manifestacije. Prilikom prodora kroz kozu u venski sistem, na kozi
mogu nastati kozne lezije. Tokom migriranja larvi kroz pluca, one mogu da
provociraju hemoragiju i upalnu reakciju koja se manifestuje otezanim
disanjem i kasljem. Tokom intestinalne faze kod masivne infiltracije moze da
nastane kataralna, edematozna ili ulcerativna forma enteritisa kao i kolitisa.
Strongyloides sternocostalis moze da perzistira u latentnoj formi godinama
najcesce usled kontinuirane autoinfekcije.
Autoinfekcija moze da nastane kad rabditiformne larve iz crijeva covjeka
prodru do submukoze ili kroz sitne erozije oko anusa u venski sistem te
nastave razvoj. Ako je imuni sistem ostecen, tada moze nastati sistemska
infekcija.
Specificno je da se larva moze ponovo vratit a ne mora se izbacit stolicom.
Simptomi:bronhitis, dijareja, nauzeja, povracanje, enteritis, anoreksija.
DIJAGNOZA:
Mikrobioloska dijagnoza se postavlja pregledom stolice i nalazom
rabditiformnih larvi. U slucaju manjeg broja larvi moze se izvesti provokacija
stolice sa nekim laksantivnim sredstvom. Nekada se vrse i metode
precipitacije.(detekcija larvi,kopokultura i nativni preparat).
Larva migrans-ako zaluta, pa u svom putu zahvati kozu a ne gdje treba vide
se promjene.
LIJECENJE:
Lijek izbora je mebendazol u dozi od 100mg dnevno 2x, od tri uzastopna dana
ilinalbendazol.

16.ANCYLOSTOMA DUODENALE(kukasta glista)

Parazit tankog crijeva ljudi kod kojih izaziva enteritis i anemiju. Infekcija
uglavnom nastaje prodorom larve kroz kozu covjeka. Infekcije kukastom
glistom su najcesce u tropskim i subtropskim predjelima.
Pripada kolu Nematoda, porodici Ancylostomatidae.
MORFOLOGIJA I ZIVOTNI CIKLUS:
To je parazit kog koga je muzjak duzine 8-11mm, a zenka 10-13mm. Prednji
kraj usnog otvora je zabijen ka nazad u vidu kuke. U njemu se nalaze plocice i
kukice kojima se crv pricvrsti za sluznicu tankog crijeva. Muzjak ima
karakteristicno gradjen kopulacijski organ u obliku krilaca, koja lepezasto
prosiruju zadnji kraj crva te tako cine kopulacijski organ. Nakon oplodnje
zenka polaze jaja, ovalno oblika tankih zidova koja sadrze jedino mali broj
blastomera. Oplodjena jaja zajedno sa stolicom dospijevaju u vanjsku sredinu
u kojoj se u zavisnosti od usloba sredine za 2 dana razviju larve prve
generacije.
ZIVOTNI CIKLUS:
Kad se u vanjsku sredinu iz covjeka oslobodi jaje, ono u vanjskoj sredini mora
da provede 10,20-40 dana. Onda se unutar jajeta stvore se 2,4,8,16,32
blastomere dok se ne u njoj ne formira larva. Kad se formira larva, ona koja se
islobodila iz crijeva dobro zapamtine kod ancilostome se naziva rabditiforma
larva ili larva I stepena. Ta larva je velicine 250 m, ima dobro razvijen bulbus.
Kad su uslovi povoljni, sad ova se larva mora dalje preobraziti u filariformnu
larvu ili larvu II stepena. Ta je filariformna larva puno duza, gubi se bulbus,
prednji kraj je ostar kao noz. Vrlo je pokretna nalazi se u podrucjima gdje je
tamno, vlazno i ti uslovi dovode do nastanka radbitiformne larve pa
filariformne.
Covjek se nalazi u tim podrucijima gdje je pogodni uslovi. Filariformna larva
ulazi u covjeka, ide kroz kozu i to tako da se bos covjeki ubode ili covjek koji

legne na travu i ta larva sa svojim ostrim prednjim krajem probije kozu-venski

sistem-srce-pluca-krvotok-alveole-grkljan-proguta larvu kojka dolazi sada u
njegov intestinalni trakt gdje ce se razviti adultna larva. Ta odrasla je u obliku
muzjaka i zenke, desava se oplodnja zenke. Muzjaci uginu a zenke se zavlace
u kripte i pocnu polagati jaja. Iz njih se izvlaci rabditiformna larva koja gmize
po sluznici tankog crijeva. Ove su larve po pravilu zacetnici slobodne
generacije ovog helminta. Kada izmetom dospiju u spoljasnju sredinu
razvijaju se u muzjake i zenke koji mogu nastaviti svoj razvoj slobodnim
zivotom.
Zenka je oviviparna.
Jaja kad se oslobode da dodju do rabditiformne larve prodju 2 presvlacenja i
preobraze se u rabditiformnu larvu i ta rabditiformna za 5 dana se preobrazi u
filariformnu. Znaci filariformna je III generacija a ove rabdiniformne su I i II.
I simptom je na mjestu gdje larva udje pod kozu, a drugi simptom je anemija
sa pratecim sistomima.
KLINICKE MANIFESTACIJE:
Kukasta glista je parazit koji svojom bukalnom kapsulom ostecuje mukozu
crijeva i uzrokuje upalnu reakciju. Usled ostecenja tkiva nastaju prolivi sa
primjesom krvi. Pacijenti gube apetit, imaju nagon na povracanje te nadutost
i bol u abdomenu. Ancylostoma duodenale uzrokuje sekundarnu mikrocitnu
hipohromnu anemiju sa izrazitim simptomima:sa suhom kozom,otokom oko
ociju, naizmjenicnim prolivima i opstipacijom, lahkom zuticom,. Nakon
malobrojne infestacije od simptoma pacijentiisticu bol u trbuhu, gubitak
apetita i geofagiju(jedenje-gutanje zemlje)
DIJAGNOZA:
Zasniva se na trazenju jaja u uzorcima stolice. Jaja su ovalnog oblika sa
tankom ovojnicom. U svjezoj stolici jaja sadrze od 2-8 blastomera. U uzorcima
stolice koji nisu svjezi jaja sadreze veliki broj blastomera. Nekad je potrebno
uraditi i kopokulturu od smjese stolice i zivotinjskog uglja.
TERAPIJA:
Lijekovi koji su aktivni za lijecenje ove parazitoze su:
Pirantel pamoat
Mebendazol
Albendazol
Mjere prevencije adekvatne mjere kontrole odbacivanja ljuskih izlucevina i
odpadaka.

17.TRICHINELLA SPIRALIS
U rodu trichinela nalaze se brojne vrste. Svaka vrsta parazitira u razlicitom
nosiocu. Ovaj parazit izaziva oboljenje trihinelozu. Odrasli oblik parazitira u
tankom crijevu, dok se u misicnom tkivu istog domacina razvija njegov larveni
oblik tako da je prelazni domacin u isto vrijeme i njegov stalni domacin. Ovaj
parazit se u prirodi odrzava u razlicitim vrstama
sisara:svinji,medvjedu,.macki,psu i pacovu. Za razliku od prirodnih nosilaca
ovog parazita covjek je zavrsni nosilac, jer se u njemu zavrsava zivotni ciklus
trihinele.
MORFOLOGIJA I ZIVOTNI CIKLUS:
Parazit koji spada u viviparne-polaze zive larve u jednom domacinu i odrasle i
larveni oblici-jaja nema. Muzjaci su dugi 1,4-1,6mm a zenke oko 3mm. Covjek
se zarazi konzumiranjem nedovoljno kuhanog ili pecenog mesa zarazenog
cistama sa zivim larvama. Nakon digestije, ovojnice ciste u zelucu,digestivnim
sokovima i tankom crijevu oslobadjaju larve koje za vrlo kratko vrijeme
odrastaju,odnosno presvlace se u spolno zrele muzjake i zenke. Muzjak
odmah ugine a zenka zivi od 4-6 sedmica kroz koji period polaze zive larve
koje se probijaju kroz sluzokozu crijeva i prodiru u limfotok crijeva i
mezenterija te dospijevaju limfom u srce, zatim prodju krvotokom kroz pluca
ponovo srce pa krvotokom kroz cijelo tijelo. Konacni stadij razvoja larvi se
moze zavrsiti u svim tkivima alije najcesce u skeletnim misicima. Larve
penetriraju u misicna vlakna koja na pocetku procesa inkapsulacije ne
unistavaju.
U tom procesu koji traje oko 2 sedmice dolazi do odlaganja fibroznog i
hijalinog materijala unutar sarkoleme. Inkapsulacija se zavrsava unutar 4-6
sedmica. Cista je velicine 0.2-0.9mm i ima oblik limuna tako da se pazljivim
pregledom mesa mogu uociti i golim okom.
Od granulacionog tkiva i celija masti nastaju izraziti polovi ciste. Ponekad
nastaje kalcifikacija na polovima ciste. Tokom trece sedmice dolazi do
uvrtanja larve unutar ciste u vidu spirale.
PATOGENOST I KLINICKA SLIKA:
Prvi simptiomi koji pocinji 1-2 sedmice nakon konzumacije inficiranog mesa su

slicni simptomima influence ili virusne groznice sa prolivima povracanjem

abdominalnim bolom i preznojavanjem. U drugoj fazi bolesti(2 sedmica nakon
ingestije kontaminiranog mesa)usled masovne migracije larvi i njihovog
ulaska u misice nastaje otok lica, narocito oko ociju, intenzivan bol u misicima
i zglobovima, zadihanost,glavobolja,iritacija koze ili
osip,.kasalj,slabost,umor,izrazena eozinofilija. Pord navedenih simptoma,
pacijenti u narednoj fazi mogu umrijeti od toksicnog
miokarditisa,pneumonije,pleuritisa,meningoencephalitisa, nefritisa u roku 46nedelja nakon infestacije. Ukoliko su simptomi bili blazeg karaktera oni
potpuno nestaju nakon nekoliko mjeseci.
DIJAGNOZA:
Postavlja se na osnovu nalaza licinki ili odraslih crva u stolici obnoljelog tokom
prve faze bolesti ili nalazom licinki u mesu zarazene zivotinje ili na bioptickom
nalazu bolesnika. Seroloski:ELISA,precipitatska reakcija, IIF.
TERAPIJA:
Laksantivi da se izbace zenke koje polazu larve
Tiabendazol u dnevnoj dozi od 50mg/kg u trajanju od 2 dana.
18.CESTODE(opste osobine)
Vrsta metazoa koje imaju pljosnato tijelo. To su paraziti koji mogu dosegnuti
razlicite velicine od nekoliko milimetara pa do nekoliko metara. Dovode do
manifestacija koje nasuprot velicine i mase koju zauzimaju mogu da izazovu
vrlo blage tegobe-pacijenti najcesce ne trpe promjene koje osjete nego nadju
u intimnom rublju strukture koje lice na rezance. Patologija im je raznolika,
prenosioci, nosioci, njihova velicina, struktura.
To su paraziti koji nemaju razvijene sve organe. Nemaju probavni sistem nego
se hrane pomocu malih sitnih rupica-pora, koje se nalaze na njihovoj povrsini
i preko tih pora uzimaju otopljene hranljive materije iz sadrzaja crijeva jer se
radi o crijevnim parazitima.
Ispod tog sloja nalazi se jedan misicni sloj koji omogucava sastavnim
dijelovima cestoda-proglotidama da se krecu,da se samostalno kecu jer na
takav nacin mogu da se oslobode i iz digestivnog trakta covjeka.
Parazitiraju vecinom u tankom crijevu jer je covjek stalnim domacin(gdje god
da se razvije spolno zreli oblik nosilac toga je stalni domacin),a larveni stadij
se razvija u prelaznom domacinu.
Covjek je kod vecine cestoda stalni domacin, sto znaci da se u njegovom
tijelu mogu razvijati paraziti od nekoliko metara. Kod ehinokokusa npr.postoji
to da covjek nije stalni domacin, tu je pas stalni a covjek je slucajni prelazni
domacin. Najcesce se krug odbvija izmedju biljojeda, malih sitnih glodara i
pasa, a covjek slucajno se zarazi ako ljubimo psa, on nas lize ili nakon igre sa
psom ne operemo ruke.
Cestode imaju ekskretorni sistem, on im omogucava da nakon apsorpcije
hranljivih materija preko povrsine tijela da sve stetne tvari i produkte svog
metabolizma izbacuje pomocu strukture protonefridije-to su strukture koje su
slicne bubrezima i omogucavaju cestodama da izbace ono sto ne treba.
Gradja svih cestoda u osnovi je ista. Imaju glavu, vrat i tijelo
GLAVA(SKOLEX)-u zavisnosti od vrste je okrugla ili duguljasta ako je okrugla
onda su ciklophylide a ako je duguljasta pseudophylide. Na glavi kod
ciklophylida se nalazi rostelum, on se kod svinjske pantljicare zavrsava
vijencem kukica kojim se veze za tanko crijevo. Osim kukica ciklophylide
imaju i 4 pijavke ili acetabuluma zahvaljujuci kojim je jaca veza izmedju

cestode i tankog crijeva. Pseudophylide-njihov rostelum je produzen kao

kljun, nema 4 pijavke ni acetabuluma vec kao da je razrezana po sredini pa
ima 2 botridije kojima se veze za epitelne celijen crijeva.
VRAT-nalazi se ispod glave i on generira proglotide i bez vrata se ne mogu
stvoriti proglotide i otprilike treba negdje 2 mjeseca da kad unese se larva iz
nje se razvije zreli parazit. I kad se lijece cestode vrlo je bitno da se
kompletna glava odvoji od epiteloa jer jedino se tad izbaci, a bilo koji drugi
dio da se odvji opet ce se za 2 mjeseca obnoviti parazit.
TIJELO(STROBILA)-sastavljeno je od clanaka i svaki taj clanak u senbi ima
kompletne organe cestode su hermafroditi imaju i muske i zenske polove u
jednom tijelu. Oplodnja ide od 2 susjedne proglotide ali su moguce i unutar
jedne proglotide i oni tada formiraju degenerativne oblike..
Proglotida lici na bundevinu sjemenku. Tijelo je pokriveno kutikulom preko
koje cestode putem osmoze upijaju hranu jer ne posjeduju digestivni trakt.
Hermafroditi u jednom tijelu imaju oba spola.
Muski polni organi se sastoje od velikog broja testikula iz kojih idu odvodni
kanali koji zavrsavaju u atriju stolnog kanala kao cirus kopulacioni organ.
Zenski polni organi su sastavljeni od dva ovarija uz koja se nalazi zumancana
ili vitelogena zlijezda. Muski i zenski polni organi su povezani u ootidu gdje
jaje iz receptaculum seminis prima musko sjeme a zatim klizi u centralno
smjesten uterus.
Muska kad sazrije ide u atrij, onda klizi ui strukturu koja se zove ootid, jajna
celija ide prema gore kad se desi oplodnja jaje se penje u uterus(jako
znacajno jer sluzi kao skladistenje jaja,ona se skladiste i kod pravljenja razlika
izmedju svinjske i govedje ne moze samo na osnovu razlike jaja vec se prati
koliko ima jaja i drugi parametri. Razlika govedja pokretne a svinjska
nepokretne.)
Prva proglotida-polni sistem nije funkcionalan, srednja-jeste,proizvode se
polne celije i zadnji oplodjena jaja.
Nakon oplodnje jaja su vrlo slicna kod svih, ovalna su imaju vanjsku ovojnicu
radijalno ispruganu i unutar jajeta se nalazi embrion HEKSAKANT(onkosfera)
koji u sebi ima i 3 para stileta tj.kukica. Sve humane cestode imaju 6 kukica
tj.3 para a koje nisu humane one mou imati vise.
Kod ehinokokusa je covjek prelazni domacin, kod svinjske pantljicare moze
biti i stalni i prelazni a kod hemenolepis nana-uvijek je i prelazni i stalni.
Cista ima 2 membrane-vanjska ili kutikula je gradjena od dosta hitina. Tanka
je i nije ztiva materija i sluzi da sprijeci ulazenje bilo cega sto nije potrebno za
zovot, a sve drugo sprecaca. Ispod nje se nalazi membrana providera-puna
jedara,ziva je iz nje se razviju protoskoleksi.

19.TAENIA SAGINATA i TAENIA SOLLIUM

Svinjska pantljicara(taenia sollium)
MORFOLOGIJA I ZIVOTNI CIKLUS:
Naoruzana, armata jer je rostelum sa 2 vijenca kukica a govedja nema ni
jedno ni drugo. Ima vrlo izrazene pijavke i acetabulum kojim se veze za
crijevo. Duga je u prosjeku 7m ali moze biti i kraca. U proglotidi se nalazi
uterus,dosta je razgranat i ima 7-12 pravilnih poprecnih grana. U vanjsku
sredinu oslobadjaju se jaja i kada se oslobode doju do svinja i to je prelarveni
oblik. Siri se nepravilnim odlaganjem ljudskih izluceviina,svinja je blizu
izlucevina te se tako zarazi.
Kad svinja dodje do jajeta u njenom digestivnom traktu se prvo otope sve
membrane, oslobodi se embrion heksakant,on iz zeluca ide kroz digestivni
sistem, prolazi kroz njega, odlazi u jetru, siri se po cijelom organizmu a
najvise u misicno tkivo i uglavnom se siri u misicima koje najvise vole da jedu,
u tim dijelovima se embrion zaustavu kako se zaustavi on polako pocinje da
stvara jedan mjehur i za vrlo kratko vrijeme(3-4)sedmice unutar tog mjehura
se razvija glava skoleks, koja j uvrnuta i ide prema unutrasnjosti te ciste. Ta
cista je napravljena tako da je tecnost koja je popunjava prilicno bistra, cista
ima vanjsku membranu koja ne dozvoljava da bilo kakve toxicne materije
dodju do unutrasnjosti i ta struktura se zove cisticercus cellulosae.
Sve bi to ovdje zavrsilo da covjek ne pojede meso, medjutim kad covjek
pojede meso u kome se nalazi cisticercus cellulosae unese glavu buduce
pantljicare i kada se ova cista vise kao vezikula dodje u digestivni trajt dolazi
do eksvaginacije, izvrne se glava i zakaci se za sluzokozu tankog crijeva, vec
ima vrat i za 2 mjeseca se formira buduci, odrasli parazit.
CISTICERKOZA:Stanje gdje je covjek i stalni i prelazni domacin, moze se desiti
da kad covjek unese embrion heksakant i jaja se oslobode vec u probavnom
traktu tog embriona koji prodje kroz sluzokozu covjeka, odlazi preko jetre
pluca srca i ide kroz citav organiztam moze se locirati u bilo kojem dijelu
org.cisticerkoza je karakteristicna samo za svinjsku pantljicaru jer je kod
govedje rijedak slucaj da je covjek stalni i prelazni dolacin istovremeno.
PATOGENOST:
Teniae mogu uzrokovatui nadutost,hronicne opstipacije. Kod svih tenijaza
najslozenije stanje je cisticerkoza-najgore je kad zahvati mozak. Jer luce
toxine,koji djeluju na cns i dovode do razdrazljivosti.
DIJAGNOZA:
Razgovor sa pacijentom, mikrobioloski nativni preparati makro i mikro za jaja
mozemo reci samo jesul jaja taeniae species ali ako imamo proglotide

mozemo. Serologija kod pacijenata nije nesto posebmo moguca jer je imuni
odgovor slab.
LIJECENJE:
Svodi se za sve cestode NIKLOZAMID, 2tbl sazvacz se s malo vode,za 2h dvije
druge,on smanjuje procese glave i vrata kod njih. Ako se sumnja na svinjsku
ne smiju se dati sredstva za ciscenje jer se tako moze raspasti proglotida,(jer
je moguca cisticerkoza)jaje oslobadjanje embriona-dolazi do cisticerkoze. Kod
govedje se daju sredstva za ciscenje.

Govedja pantljicara(taenia saginnata)

MORFOLOGIJA I ZIVOTNI CIKLUS:
Taenia saginata je jedna od najvecih pantljicara tijelo joj ima oko 2000
proglotida, duzine 4-10m. Ona u prosjeku raste do duzine 10m, ima skoleks
sa 4 pijacke ali rosteluma i kukica nema.
Uglavnom je velicine 5m, razlikuje se od svinjske:nema rostelum,nema
vijenca kukica, glava se zavrsava sa 4 vrlo snazne pijavke kojima se veze za
tanko crijevo. Jos jedna karakteristika koja je razlikuje od svinjske je
pokretljivost proglotida.
Razvojni ciklus je isti kao i kod svinjske samo sto se larveni stadij ne zove
cisticerkus celuloze vec cisticerkum bovis.
Patogenost, dijagnostika i lijecenje isto kao kod svinjske samo se daje
sredstvo za ciscenje.

20.HYMENOLEPIS NANA
(Taenia nana)-patuljasta trakavica
To je mala djecija pantljicara,odrasli oblici dugi 15-40mm. Pripadaju kolu
Plathyhelmintes porodici Hymenolepididae.
Nije bas toliko cesta. Velicinom je manja od svinjske i govedje.ima oko 200
proglotida.
Prve proglotide duze nego sire pa kako se ide prema kraju postaju krace a
sire.
Jaja hymenolepis nana su ovalna, na unutrasnjoj membrani se nalaze 2 pola
sa 4-8 polarnih filamenata koji se sire izmedju ove dvije membrane pa lice na
brkove.
Onkosfera ima 6 kukica.
Vanjska ovojnicxa je siroka i prozirna za razliku od govedje i svinjske gdje je
radijalno isprugana i kao poprskana,nije bistra.
Larveni stadij kod ove pantljicare se naziva CISTERKOID i on se moze razvijati
na razlicitim mjestima preko muhe koja zarazi hranu. Sve se zavrsava u
probavnom traktu.
Prvi intermedijerni nosilac je najcesce buha koja zivi na zemlji i hrani se
org.materijama. U buhama se razvija larveni stadij cisticerkoid koji se potom
unese u probavni trakt ljudi ili glodavaca te se u njihovom tankom crijevu
razvija do odraslog oblika. Unese se cisterkoid, oslobodi se embrion, dolazi do
resica tankog crijeva i tu boravi dok ne odraste i kad odraste dolazi do
njegove evaginacije i pomjeranja iz crijevnih resica prema dalje u crijevu i
ispoljava se patogeni efekat. Stvaraju se gravidne proglotide,jaja se
oslobadjaju stolicom zajedno sa proglozidama bilo preko njihovog genitalnog
otvora ili nakon raspadanja proglotida vec u tankom crijevu. Zivotni ciklus
odraslog parazita traje od 4-6 sedmica a kod autoinfekcije moze da perzistira
godinama.
KLINICKA SLIKA:
Cesto asimptomatska, a ukoliko se razvije teska klinicka slika ona se odlikuje
slaboscu, glavoboljom,anorekcijom,bolovima u trbuhu i prolivom.
DIJAGNOZA I TERAPIJA:
Postavlja se nalazom jaja u stolici, najcesce u nativnom preparatu a
povecanje osjetljivosti obe metode ide nekom od metoda koncentracije. U
terapiji niklozamid ili praziquantel.

21.ECHINOCOCCUS GRANULOSUS:
U rodu echinococcusa su najvaznije 2 vrste i to:E.granulossus i
E.multilocularis. Kod ljudi cesto uzrokuje cisticnu ili alveolarnu ehinokokozu.
Covjek se inficira peroralnom ingestijom jaja, bilo u direktnom ili indirektnom
kontaktu sa stalnim domacinom. Iz njih se u raznim organima a najcesce u
jetri i plucima razvija cisticna formacija ispunjena bistrom tekucinom koja
predstavlja larveni stadij obog parazita.
MORFOLOGIJA:
Male cestode duzine 4-7mm koje parazitiraju u tankom crijevu mesozdera.
Sastoji se od glave koja je okruglog oblika sa vjkencem kukica i 3 proglotide(1
zrela, 1 nezrela, 1 gravidna). U poslednjoj proglotidi se nalazi uterus sa oko
1500 jaja koja se izu tjela domacina oslobadjaju u vanjsku sredinu pztem
stolice. Jaja su sfericnog oblika,sadrze onkosferu i dvoslojnu izbrazdanu
ovojnicu morfoloski se ne mogu razlikovati od ostalih cestoda.
Posebna vrsta cestoda, jedinstvena po tome sto je covjek slucajni prelazni
domacin. Zivotni ciklus se odvija izmedju razlicitih vrsta
pasa(divljim,domacim), a prelazni oblici se desavaju na malim sitnim
glodarima ili ovcama,kozama. Ovdje je covjek slucajni prelazni domacin i sve
sto se desava u covjeku moze biti opasno jer je vrlo cesto. Ciste se cesto
mogu razviti u mozgu i jetri i razlicito se zovu od taeniae solium. U mozgu 2,3
mjeseca a u jetri i do 10 godina jer ima prostora.
ZIVOTNI CIKLUS:
Zivotni ciklus kod ehinokoka i osnovni zivotni ciklus je stadij stalnog domacina
psa i stadij zivotinja kao prelaznih. Razvijaju se kao larveni stadiji. Znaci
prelazni domacini su ili biljojedi ,svastojedi ili covjek(slucajno)
Zivotni ciklus u slucaju covjeka:Stalni domacin je pas, u vanjsku sredinu se
oslobadjaju jaja preko stolice i ova jaja u vanjskoj sredini moraju doci do
prelaznog nosioca(covjeka) i kad covjek unese jaje, isto kao kod govedje i
svinjske, jaje dodje u njegob probavni trakt, pucaju membrane, i oslobadja se
embrion heksakant. On probija zid crijeva i dolazi dojetre i najbeci dio mu se
zadrzi u jetri. Dolazi do reakcije domacina i stvaranja memnrane oko
onkosfere i polako pocinje da se stvara cista. Ova cista je veoma
karakteristicna mora biti posebnig sastava jer joj je dug zivotni vijek. Te ciste
se mogu vidjeti na ultrazvuku,mogu kalcifikovati te se tada ne razvija u
pantljicaru(sterilne ako se ne razvije u pantljicaru). Dakle najveci dio se zadrzi
u jetri pa ide u srce-pluca pa se umnozava u plucima-opet srce i dolazi
cirkulacijom do mozga-najvise.
Ehinokokna cista ima 2 membrane vanjska u kojoj ima hitina(kutikula)sluzi za
unosenje materija potrebnih za zivot ostale ne prolaze. Ispod kutikule se
nalazi membrana providera-puna jedara, ziva iz njew se kuhanjem stvaraju
protoskoleksi(glava buduce pantljicare i uglavnom vezana za membranu
provideru). Moze se desiti da upadnu u cisticnu tecnost onda se tecnost
zamuti(vide se zrnca tj.otkinuti dijelovi) moze se desiti kad nastanu da uginu

pa membnrana providera ne produkuje nove-metacestoda cijela struktura se

tako naziva i to je prelazni stadij u razvicu.
Matacestoda echinococus granulosusa se naziva jos i hidatidna cista.
Ispunjena je bistrom tecnoscu sa jednim ili brojnim unutrasnjim porama.
Okruzena je membranom koja se sastoji od dva listica kutikula ili spoljasnji i
unutrasnji ili germinativni listic. Sazrijevanje ciste traje 5-6 mjeseci ili vise i
pocinje od unutrasnjeg listica. Svaka cista sadrzi oko 20 protoskoleksa sa 4
pijavke i rostelumom sa 2 reda hitinskih kukica.
Zivotni ciklus se kompletira kada mesojedi ingestijom iznutrica biljojeda
unesu u svoj organizam ciste ehinokokus granulosusa koje sadrze zrele
protoskolekse. U tankom crijevu stalnog domacina opet se za 5-8 sedmica
razvije zreli oblik parazita.
PATOGENOST:
Patogeni ucinak ciste zavisi od njene starosti kao i lokalizacije. U ranoj fazi
rasta ne daje nikakve simptome a klasnije je taj ucinak veci zbog mehanickih
nego toksicnih efekata koje cista daje. Cista se najcesce nalazi u jetri,
trbusnoj supljinmi, daleko redje u oku... U mozgu i srcu moze biti letalno
pucanjem cisti. Ako pukne u trbusnoj supljini dolazi do stvaranja novih cisti
sto moze dovesti do anafilaktickog soka.
DIJAGNOZA:
Postavlja se klinicki palapcijom ili primjenom ultrazvucne i rengenske
dijagnostike.
Danas je MB analiza najsigurnija. Cinjenica da hidatidna cista predstavlja
antigen u organizmu nalaz odg.antigena je siguran znak oboljenja. Antitijela
IgM i IgG klase u visokom titru su 90_100% kod jetrene a 60-80% kod plucne
ehinokokoze.
LIJECENJE:
Lijek izbora je operacija, lijekovi ne mogu puno postici a kad imaju slucajevi u
mozgzu tada Fenobendazol.

Na covjeku cista ehinokokusa multilokularisa se ponasa kao maligni

tumor. Cista se razvija u istim organizmima, siri se, kutikula vrlo mala ili je
nema pa sirenjem posledice mogu biti letalne. Nosioc je lisica ili vuk,
prelazni domacin su mali sumski glodari a covjek se slucajno ponovo tu
nadje, jede sumskon voce npr.izarazi se jajima.
Ova vrsta pantljicare je uzrocnik alveolarne ehinokokoze.

22.DIPHYLLOBOTHRIUM LATUM-riblja pantljicara

Uzrocnik je difilobotrijaze, bolesti koja je endemski rasirena u podrucjima
sirom Evrope, Azije i Amerike. Pripadaju kolu Plathyhelmintes porodici
Diphylobothridiae.
Parazitira u tankom crijevu ljudi i sisara kao sto su svinje, psi i macke koji se
hrane ribom.
MORFOLOGIJA:
Spada u pseudofilidu, jer glava nije okrugla vise je spljostena i izgleda kao
badem, i botridije sjeku glavu uzduzno te omogucavaju da se veze za crijeva.
Glava ove pantljicare se zavrsava u obliku 2 procjepa ili botridije bez
rosteluma i vijenca kukica. Duzine je od 5-15m sa brojnim proglotidama cak
moze biti i 4000. Jajaa su ovalnog oblika, imaju tanku ovojnicu i poklopcic
operculum no ne sadrze zreli zametak.
Proglotide-njen uterus se grana i lici na rozetu. Ima posebnu strukturu
protostomu zahvaljujuci kojoj se jaja oslobadjaju. Jaje je drugacije nego kod
ostalih, svijetlo je smedje boje, nesegmentirano-embrion nije for,miran i ima
na svom gornjem polu operculum ili poklopac. On se oslobodi u vidu otpada
kada jaje dodje u pogodan predio. Kad jaje dodje u vodu 10-15 dana kad larva
unutra sazrije on se sam otvori te larveni stadij dospije u vodu.
ZIVOTNI CIKLUS:
Stalni domacin je uglavnom covjek mada moze biti bilo ko ko se hrani ribom.
U vanjsku sredinu se oslobadja jaje, i to jaje kada dodje otvori se operculum i
izlazi larva KORACIDIJUM, posto se nalazi u vodi mora biti okruzen
trepetljikama ide dalje do prvog prelaznog domacina slatkovodnog racica, iz
roda ciclops(bez prelaznog domacina ugine za nekoliko dana). U racicu se od
koracidijuma razvija prvi larveni oblik PROCERKOID 0,6mm nije zarazan za
covjeka. Tog racica mora da pojede drugi prelazni domacin riba i kad ga
pijede on dospije do njenog zeluca i u misicnom tkivu formira zarazni larveni
oblik PLEROCERKOID. 3-6mm koji sadrzi skoleks sa botridijama.
Covjek se inficira kada unese nedovoljno przenu ili kuvanu ribu u kojoj se
nalazi larveni oblik PLEROCERKOID i sa njim se inficira. Ako ovu ribu pijede
druga, opet ce u toj ribi ostati plerocerkoid ne moze se razviti drugi oblik jer
riba nije stalni vec prelazni domacin. E sad, nakon sto se inficira i unese
plerocerkoid u njegovom probavnom traktu dolazi do eksvaginacije glave.
Oslobadja se u probavnom traktu i ide putem stolice do spoljasnje sredine.
PATOGENOST I KLINICKA SLIKA:
Gastrointestinalne tegobe, grcevi, svrab koze, smanjen HgB, leukocitopenija,
prolazni otik.
Moze doci do opstrukcije crijeva ili cak i perniciozne anem,ije.
DIJAGNOZA,TERAPIJA I PREVENCIJA:
Dijagnoza se postavlja nalazom jaja i proglotida u stolici.
Lijek je praziquantel i niklozamid.
Plerocerkoid se moze unistiti kljucanjem ili dubokim zamrzavanjem(24h na
-18* ili 72 sata na -10*C.

23.OPSTE OSOBINE TREMATODA

Trematode su endoparaziti, tijela najcesce ovalnoh ili spljostenoh oblika.
Dobile su ime po grckoj rijeci trema ili supljina a opisuje dvije muskulatorne
strukture jednu usnu i jednu trbusnu pijavku koje sa nalaze na prednjem
dijelu parazita. Krvne trematode(Shistostime)imaju tijelo vise cilindricnog
oblika. Ovi paraziti imaju probavni,ekskretorni neuromuskularni i
reproduktivni sistem ali im nedostaje cirkulatorni i respiratorni. Osim klrvnih
trematoda ostali imaju i muske i zenske spolne organe u istom tijelu te
kazemo da su hermafroditi. Zivotni ciklus im je povezan sa poljoprivredom
odnosno sa zalivanjem basta sa dirovim djubrivom koje potice od zarazenih
zivotinja.
U covjeku parazitiraju odrasli oblici parazita a u slatkovodnom puzu ili ribi
intermedijerni prelazni domacini, u kojim se nalaze larveni oblici parazita.
Metilj=napasnik.
Mogu biti trematode crijeva,jetre i zucnih puteva, pluca,krvi. Samo krvne nisu
hermafroditi.
Izgled je u zavisnosti od toga dali su hermafroditi ili ne.
Fasciola npr.je hermafrodit-distomatoze, imaju 2 otvora ventralnu i oralnu
usnu. Ako imaju usnu imaju i probavni trakt a on se slijepo zavrsava.
Tijelo im je pokriveno tequmentumom, ispd je misicni sloj.
Zivotni ciklus je slozen:
JAJE(larva)-MIRACIDIJUM-(puz)-sporocita-redija-redija cerka-CERKARIJAMETACERKARIJA.
Bez obzira o kojoj se radi razvojni onlik koji se oslobodi od stalnog domacina
covjeka je jaje. To jaje kad se oslobodi u vanjsku sredinu i onda u vidu larve
dolazi do prelaznog domacina. Vise faza od sporociste do regija od regija do
cerkarije i metacerkarije i covjeka.

24.FASCIOLA HEPATICA:
Veliki jetreni metilj. Parazitira u jetri i zucnim putevima, vidi se golim okom 34 cm, podsjeca na list. Najcesce je parazit ovaca, goveda i koza, a povremeno
se prenosi i na covjeka. Covjek se zarazi konzumiranjem vodenih biljaka.
Pripada kolu plathyhelmintes porodici Fascioloidea.
MORFOLOGIJA:
Odrstao parazit je dug 3-4cm sirok 1mm, svjetlozelene boje i lici na list a jaje
mu je ovalno oblika sa jasno vidljivim operculumom na gornjoj strani jajeta.
Struktura:Ima dvije sove, 2 otvora,probavni trakt je neprohodan,misicni sloj,
sadrzi muske i zenske organe u jednom tijelu-zasiljen cefalicni dio nedostaju
joj nervni i endokrini sistem.
RAZVOJNI CIKLUS:
Razvojni stadij koji se oslobadja je jaje, u sebi ima larvu koja nije zrela ona
mora da provede 2-3 sedmice u vodi da bi se u tom jajetu stvorila zrela larva.
Covjek se inficira oblikom metacerkarija.
Covjek se inficira ako pojede travu koja je bila u vodi a voda je kontaminirana
izlucevinama i u svoj organizam unese metacerkariju. Ona kad dodje u
probavni trakt covjeka oslobodi se struktura,dolazi do crijeva-prolazi zidtrbusnu supljinu-probija ulazi u jetrene celije i zucne puteve i tu parazitira.
Nakon oplodnje, oslobadjaju se jaja, migriraju i izbacuju se putem stolice
sisara. Moraju da dodju u vodu, kad dodju u vodu oslobadja se miracidij(otvori
se jaje) on je trouglastog oblika pun trepetljika. Pliva po vodi, trazi prelaznog
domacina puza, ulazi na mekim tkivima i u puzu se desavaju 3
stadijuma:sporocista, regija i cerkarija koja predstavlja zacetak nove fasciole
ima izgled odraslog sa repicem(izgled punoglavca sastoje se od glave i repa).
Sad cerkarije plivaju po vodi da se zalijepoe za slatkovodnu biljku i obiju
cahurom u kojoj se preobrazavaju u infektivni oblik-metacerkariju,zacetak
buduceg parazita.
KLINICKA SLIKA:
Zarazi se preko ztermicki neobradjene vodene biljke sa metacerkarijama.
Osnovni simptomi fasciolijaze su:groznica, bol u
trbuhu,povracanje,proliv,povecanje jetre,edem,opstrukcija zucnih puteva ako
je bolest presla u hronicni oblik. U krvi leukocitoza i eozinofilija. Slezena je
uvecana.
DIJAGNOZA:
Nalaz jaja u stolici, zuci ili duodenalnom soku. Serologija:alergijska proba,
precipitacija i RVK.
Terapija:
Dihlorofenol, emetin(nikad ambulantno). Antibiotici se ne daju protiv parazita
vec zbog sekundarnih zucnih infekcija. WHO je preporucila Triclabendazol.

25.SHISTOSTOME

Pripadaju klasi Plathyhelmintes porodici Shistosomatidae. Sistosomijaza je

bolest ljudi(muskarci oni koji menstruiraju)jer u urinu se oslobadja krv.
MORFOLOGIJA:
Parazit koji ima jedinstvenu gradju, odvojeni su polovi velicine 10-20mm
mizjaci a zenke su duze od 20-25mm. Muzjak ima ginekoforni kanal(ventralnu
brazdu) u kome zenka stalno boravi. Karakteristicno je to da muzjak ima tijelo
takvo da pravi kanal-ginekoforu i on u tom kanalu nosi svoju zenku i cijeli
zivot se ne odvaja od nje. Sledeca karakteristika je da spada u diplomatode
ima usnu i vrsnu pijavku. Jaja su embrionisama nemaju operculum ali imaju
karakteristican siljak na razlicitim mjestima zavisno od vrste.
Zenka spolno zrele shistostome izleze oko 100-3500 jaja, svako od njih sadrzi
nezrelu larvu sa trepetljikama-miracidij koji u nosiocu sazrijeva za 6-10 dana a
postaje pokretna za 3 sedmice.
One shistostome koje su najvaznije:
1.Shistostoma hematobium-velicine 7-17mm a zenke 9-20mm. Odrasli oblici
zive u venskim pleksusima male zdjelice,drenirajuci mokracnu besiku. Jaja su
ovalna sa terminalnim siljkom. Oslobadjaju se putem mokrace,rijetko
stolicom.
2.Shistostoma mansoni-muzjaci 6-10mm a zenke 7-15mm. Odrasli oblici zive
u mezentericnim venama drenirajuci kolon. Jaja su ovalna sa lateralnim
siljkom. Oslobadjaju se putem stolice.
3.Shistostoma japonicum-za muzjake 7-20mm a zenke 10-26mm. Odrasli
oblici zive u mezentericnim venama drenirajuci crijevo. Jaja su ovalna sa
tankim lateralnim siljkom i oslobadjaju se preko stolice.
RAZVOJNI CIKLUS:
Covjek se inficira(ako jeste stalni domacin)-iz njegovog probavnog trakta se
oslobode jaja koja dospijevaju u vodu. Tu nema poklopca vec unutrasnjim
sokovima embrion rastvara jaja i oslobadja se miracidij. U vodi pliva ide do
puza i tu se stvore 2 generacije sporocista,on nema regija, ima 2 generaciju
sporocista iz koje se razvuha cerkarija koja je za razliku od fasciole
FURKOCERKARIJA ima racvast rep a cerkarija prav repic. Napusta puza i pliva
povrsno po vodi. Kada covjek hoda po vodi ona ga napadne zalijepi se za
njega preko koze i preko malih mikropovreda unese u periferni venski i limfni
sistem, dolazi u cirkulaciju pa preko pluca u jetru. Tokom infekcije one gube
svoj rep i transformisu se u istozomule. U jetri istozomuli sazrijevaju u
muzjake i zenke. Migracija se zatim nastavlha prema mezentericnim venama
ili venama male karlice i ikada se pricvrste za zid krvnih sudova koje ih hrane
zenke polazu jaja koja se preko fecesa ili urina oslobadjaju u spoljasnju
sredinu.
KLINICKA SLIKA:
Prvi simptom je svrbez na mjestu ulaska cerkarije, nakon cega nastaje
groznicxa, drhtavica, proliv i kasalj, bolovi u misicima, urtikarija. Najteze
posledice vezane za hronicnu infekciju su oatecenja jetre sa njenim
uvecanjem hepatomegalija,uvecanjem slezene- splenomegalija i uvecanje
limfnih zila. Povremeno jaja mogu da odu i do cns i srca sa stvaranjem
granulomatozne reakcije. Nakon Ag stimulacije T limfociti luce citokine koji su
odgovorni za ovu reakciju.
DIJAGNOZA:
Nalaz jaja u urinu ili stolici. Zavisno od vrste one imaju siljak na razlicitoj

lokalizaciji. Shistostoma hematobium ima terminalan a mansoni i japonicum

lateralni siljak. Od seroloskih metoda:cistoskopija i rektoskopija.
LIJECENJE:
Sprovodi se primjenom preparata antimona(Fuadin,Antiomalin) i Praziquantel
koji djeluju samo na odrasle crve izazivajuci degenerativne promjene.

26.PARAGONIMUS WESTERMANI
Morfologija i razvojni ciklus:
Plucni metilj dalekog istioka, velicine 7-15mm koji lici na zrno kafe. Odrasli
paraziti zive u cisticnim prosirenjima pluca koja su obavezno povezana sa
bronhijalnim stablom. Jaja su zutosmedje boje, sa operculumom. Iz inficiranog
organizma, jaja se oslobadjaju uliu sputumom ili stolicom u vanjsku sreddinu
najcesce vodenu, u kojoj oslobodjena larva miracidij napada prvog
slatkovodnog puza(semisulcospira)-prelazni domacin koga napusta u stadiju

cerkarija. Dalji razvoj cerkarija u metacerkarije prozivi u drugom prelaznom

domacinu slatkovodnom racicu(crustaceae).
Kada pogodan definitivni domacin pojede sirovog racica uu crijevu se izlegu
trematode koje migriraju kroz peritonealnu supljinu na dijafragmu pa u pluca
koja postaju ciroticna, sa stvaranjem apcesa oko metilja kao i vezivne cahure.
Od ingestije metacerkarija do nalaza jaja u sputumu ili stolici potrebno je 2-3
mjeseca. Paraziti koji odstupaju od normalnog migracijskog puta mogu doci u
dr.organe.
Klinicke manifestacije:
Preovladavaju simptomi od strane respiratornog trakta, hronican kasalj sa
sukrvicastim iskasljajem, bol u grudima. Takodje mogu povisena temperatura,
dispnea,bol u grudima.
Dijagnoza i lijecenje:
Nalazom jaja u sputumu ili fecesu kao i nalazu odg.antitijela u serumu.
Lijek izbora je praziquantel.
Mjera opreza:termicka obrada racica prije konzumiranja.

27.NEMATODE(Opste osobine)
Nematode su koncu slicni nesegmentirani paraziti duzine od nekoliko
milimetara do jednog metra, sa odvojenim polovima. Nakon oplodnje muzjak
ugine, zenka nastavi da zivi, polaze jaja i moze pa bude u organizmu covjeka
1-3 godine.Tijelo im je pokriveno kompleksno gradjenim omotacem koji se
naziva tegmentum. Posjeduju dobro razvijen probavni, spolni i nervni sistem.
Probavni zapocinje usnim otvorom na koji se nadovezuje jednjak. On
predstavlja cijev kojom se hrana krece od glave do crijeva.radi boljeg
probavljanja hrane zlijezde oko jednjaka prazne svoj sadrzaj u jednjak.
Sredisnje prosirenje oko jednjaka u vidu lukovice je cirkularni misic koji
pomjera hranu kroz jednjak. U centru sredisnjeg prosirenja je valvula koja

omogucava da se sadrzaj krece jedino od usta do crijeva.Digestivni sistem

nematoda se sastoji od cijevi sa jednim slojem celija. Hrana ulazi u crijeva
kroz jednjak, hranljive materije se apsorbuju a ekskreti se oslobadjaju kroz
anus.
Nervni sistem se sastoji od prstena nervnih celija koje okruzuju jednjak. 6
snopova nervnih celija proteze se od nervnog sistema do senzornih receptora
u glavi nematode. Druge nervne celije se protezu od nervnog sistema do
repa.
Reproduktivni sistem se sastoji:
Kod zena:2 jajnika, 2 uterusa sa vulvom i 2 tube uterine
Kod muskaraca:tubularni testisi,ejakulatorni kanal i kopulacioni organ sa
spikulumom.
Oplodnja se desava u uterusu putem spermatozoida, a jaja se oslobadjaju
kroz vaginu. Muske nematode produkuju spermatozoide u testisima koji su
tubularne gradje kao i jajnik. Pored testisa muzjaci imaju i ejakulatorni kanal
koji se otvara u kloaku i kopulacioni organ-spikulum. Spermatozoidi se
akumuliraju u vesiculae seminales i izlaze kroz anus. Tokom parenja rigidni
spikulum ulazi u vaginu i stvara prolaz spermatozoidima. Muzjaci su obicno
manji nego zenke i posjeduju posebno gradjene kopulazorne organe koji su
vrlo cesto specificni za svaku vrstu unutar kola Nematoda.
U ovisnosti od roda Nematoda zenke mogu biti:
Oviparne-polazu nesegmentirana jaja(Ascaris i Trichuris)
Oviviparne-u jajetu se nalazi vec formirana larva(Enterobius)
Viviparne-polazu ziva jaja(Trichinela)
Za odredjene vrste smatra se da se razmnozavaju putem partenogeneze,
razvijanje jaja bez njihovog prethodnog oplodjenja. Na povrsini nematoda
nalazi se kutikula koja pretstavlja njihov fleksibilni pokrivac. On stiti nematodu
od fizickih i hemijskih ostecenja. Kako nematoda raste, ona obicno presvlaci
svoju kutikulu 4 puta.u razvojnom ciklusu odredjene vrste nematoda imaju i
prelazne domacine. Kutikula i njen hemijski sastav su faktori patogenosti.
Razmnozavanje-specificno jer odredjene vrste polazu nesegmentirana jaja da
covjek ako je zarazen npr.ascarisom i trichurisom ne moze imati auto infekciju
jer jaje oslobodjeno mora provesti u vanjskoj sredini 30-40 dana da se stvori
ziva larva i da sa njom inficira.
U razvojnom ciklusu 2 faze:
3.Faza u prirodi(slobodna faza)
4.Faza u covjeku(parazitska faza)
Podjela nematoda:
1.Crijevne(intestinalne):Ascaris lumbricoideus(velika djecija glista),kukasti
crvi(ancylostoma species i necator americanus) i Strongyloides
sternocostalis(patuljasti crvi) i oni parazitiraju u tankom crijevu ljudi. A
Trichuris trichiura i Enterobius vermicularis u debelom crijevu.
2.Tkivne-Filarije
Hrane se:
5.Trichuris trichiura-krvlju i tkivom
6.Ascaris duodenalis-krvlju
7.Crijevnim sadrzajem-a.lumbricoideos

8.Tjelesnim tecnostima-filarije