Sie sind auf Seite 1von 130

'

Cihrant
Uiiiuiit Iliiiiirrsitu

Apianus (eij;entlicn Bienewitzl. pp+rii<! i<=f


''''''^'
in_Hol^3c..nitt_innerhalb breiier 'ord-^^e
P.Apianus, 154o. Titel
^chnitt .it de. }S-hirTic:^n-^r^^^^^^
nol23citt lDracue),holk^^^ri^chen uavpBpj^ b:.att^ros3es_und 2wel
kleinerej/apoen. ADilns 58--BnFsIi?K
feMpttl-7
uren und viele Texthol^IchSlttef
ycr.ehene ^olzicrmittfi^
^net f%feT.fii~T^^^^
koloriert;_viel hubschi f iiumche
Heisten laublr
I^tlilS^^^^
^''^^~^n^tialBn_j,on_uRns
-^"
^rosBmer^ 61 Bll. Gr.-Folio. PergamentWd- "
der 3eit.
Brunet_I.54S. Van Ortro.y No.112.
Dod^son 11 42 4- ^flfi 7 n-i
einzi^e Aus^abe des beruhmten
^^il2-iineHohnlich_seltene_erste_^^^
und-.^^fsfrtiraus estft;!: jlf
Schuler Kaiser Knrl V.-widii^eteT wof
^^^^" ^^^^^^
''^^^^^"^ ""'^ ^^'^ ^^^^" belohnte. Van
Ortroy kennt insgesomt nur 3o
Umoire^n
Prossen
^1^?
das vorliegende, soheinen kaum
Exemplare ^e
nocHoJ^i^o^ner Lief K^^emplf.r ent;ialt z.b.die
und 0 VII. Bl.G II (a) ist Pin rf^^r.-i^v.l
beiden Bll.G II (a)
7^!?^^-- ^^^^^- ^
^as aber einen anderen Text des auj dem ^lat? enS^aUenen
Se^nL?'?"
^"'^'^^ C.a.^chlusse) . 0 VII,
das letzte '.latt zei.t diflnS^^L
.'^f^''''
eine. Abdruck des ^iserlicier^
^''^'
^il^gt ^o -^5.^^.' ^a^^
^eiden Blatter fenlen fast durchwe/<. Das Kolophon auf El.O V
verso in Lie^el^chrift Uew"pfi
"^^^^^"^tTe
^erschiedenheiten
einzeliier Exemplare der Ausgabe v.-l.Van Ortrov In eintMn.nn

1^^^-

S S feStf
T
^01^^

J M^^^

Erosamer. - Im Tltelblatt Ist 1.

der Mitte duro sehr ^eto'ZTti\^t^Ul tZt^^


das Kxemplar ^^^olIer.TJll^rlZl
LTr:^^^^^^^
.

'

Druc^ehler^ientela sta^t Cautel^^^d^^in^n LlSe


veJ =M d
'"Lftrietlte^^^M
Tabula lautet auf dem DupUkat: 7ooo//2 11 o/ 14 1
5// 7ooo//) es f2 S7// o
Zlerst,iok des llolzsolmitteB ,uf dem ftaplikat zeigt
eine Fausi, die ^in^n ki^g
"
Fratze auslauft, wahrend das neuere 51att G II nur einen

U
I^TT
^Lt^L^L llZ

fiina'und zei

]i

6- :

?uSen

'

HilloncuSjdiuinagcrens.fopWflctypcrit',

Hic fua cognofcet.fi bona nofle volcc


r3 atntp vctullatis mirator tcmpora rebus
Diftribuci, veredumcancthiftoria,
Ipfc facii prfcf&s no Acs fcquuc dicbut

Oircrt,

& hinc reric fcRa tocarc fua,"

IpfcfflnarurJt rimator mira cometx


Pcrcipiet, nulli di..1a vel aAa prius,
Scdcaucantanimjsadfintliuorc peruftis,

lixcacnuBlobcs cctacrc vcra nc^Ci

AROIYS OyiNTV5
ROMANORVM

DIVINA FAVENTE CLEMENTIA

IMPERA^

torfcnipcr Auguftus, ac Gcrmaniac, Hifpanuirum. vrnufcp Sicilia:, HicruHilcm, Hungjna:, Dalmatio:, Croarix,acc. R.CX, Archidux Auftria, Dux Burgundix, Brabantia:, &c. Comcs Habfpurgi, Flandnac, Tyrolis
&c,

commcmorans

opLifcuIis.

Vmucrfis

&

thcmatica:

rci in

maximo

notum cfle volumus. Quumnoftcr 6c Impcrii facri fidclis, dilet.tus Petrus Apianus Maprimis pcritus, nobis humilimc fupplicaucrit, quod Ephcmcndcsquafdam, vna cum aliis
infra
fuo fumptu, pariij tum inucntionis tum xditionis laborc, in communcm bonoru ftudioforumgi omnium
fingulis

humanirer xdcrc fccum conftirucnt, Vcrcaturffl iam nc cadcm ab aliis quotp, qui cx altcnus incommodofuumaucuparicotcndunt commodum, qurtp alieno laborc bcncparta, in fuum ipfotum male conucrtunt vfum, imprimcrcntur, id quod in fuum haud
vulga^
rc dctnmcntum rcdundaret, iuatcnus Pnmlegii noftn pracrogatiua ad ccrtum annorum numerum. inquo ncmo plancillud
tcntarcaudetct
fc adiuuarc dignarcmur, Quumcp nos corum, qui tum opcra diligcnti ac fcdula,tum vigilannafuanonmediocn.quam
S< prouchcndis bonis*
arnbus gnauitcr impcndunr. A inuulgandis vnUbus libns nulli ncc fumptui parccntcs ncc labon, Itbcralitcr infumunr,
Rcipub. inficnitcr pro*
dclTc lolcnt,emolumentum promoucrc, contra difpcndium amoucrc, pro gcrmano
A: mnato nobis ad cximia honcrtinima<ji ingcnuarum ar
tium Iludia fauorc ftndcamus, ftt vt facihus Apiano quo^ prxdifto. pra:cibus ciufdcm * fupplici pctitiom
condcfccndcntcs Grariam noftram hac in rc impcrnamus lingu larcm. Omnibus ita^
fingulisCafcoeraphis, Bibliopolis, d'qmbufuisalr)s tcnorcprxfcnnumdiftnctein=
infralcnptos
hibemus, nc vidclicct
libros, quos pracnominatus Apianus vcl lam xdinoni
dcftinauit, vcl xditurus, erudins omnibus in publicu
communicaturus eft vnquam puta Ephcmcndies ab anno faluris noftra: M illefimoquingentcfimo tnccfimoquarto
ad Scptuaccfimum fupra Mil
lefimum ^quingcntcfimum duraturas prartcrca libros dc Vmbris, Ceiinloquium Anthmcnccs: S< al.um adhuc dc
Anthmcnca libcllum cum
Kcgulis CofTa: dcmonftratis: Dcmcnfuratione vaforum cum artiftciali partisvacua: inuentionc:
5chedul.is dianas fiuc Alm anak cum ludicns an.
iialibus,feuCvtvulgusloquitur)Prarticis^
connncntur: Libros irem de coniunctionibus
FtoIcma:ijmMnoui(rimai!la Vuijibaldi Pyrckamcn tranflanonc,antehacnunqa:ditum,cum
Tabuliscorrertillimis, ^in quadrancularc fieuri
(cuiufmodihaclenuscxcufKnonfunr)conformans:Ptholcma:ietiamlibrosGrsce,cruditoscosfine,a:(qu^^
cFat)
clcgantcs nauuam^ illam fuam gratiam in propria lingita rcrincntes: Librum dc
Eclepfibus: Librum A:ophi Aftroloci vctuftuirmi Libros
bn; Vitdlionisquo$aiJthonsantiquifl^[nilimulacdochrtimiPcrfpcatuam,opusA:ingcnsaripfamatcri^
Aftrono\mpn6lmmuo= "'^"'"^"^^/"^^""'^^'^'^"^'^^^''^busCrctias: Librosdc Iridc.Tabu

vfum candidc

&c

Gc

^"'^^^"'-^"'^'"^'^^og^phicamcumomnisgcncnsobferuanom
& Cquod inauditum cntplcnfg. ) numerorum, Aftrolabium^ numcrorum vmuerfale, vtrcccns ira vnlifllmuro: Tabulas feu Mappas vt
pcrstonqum Rc vocant, vmucrfiterrarutn orbisgencralcs,autcnamquarundam Regionumfeu Prouinciarumpaniculaics:^.- quicquid in Mathcmaticis rcbus
di^tus Apianus lub 1 itulo &c nominc fuo, aut fi qua aliena rerum Mathcmancarum monumcnta
jf uoc4bulo,quihiif
prius neuriquam excufa,fua vcro iam induftria rc
cpuipr4cm,con=
ucmentt

utTifa.

tm

dicmmi.

ci,P'ano

"^"'^^'^^'^^^""fa^vclcnamfiguristantumilluftrata.perquofcun^voletlmprcflbrcs.mluccmxdident^m
abipfo
xditiomschecomputando,prfl:tcrfuam ipfiusvoluntate,cxcudant,feucxcuderefaaant,ne^ficcxcufosvcnumcxponanrfcuvcndant
fub poc*

raDcccmMarclurumAunpun,provnaCamcra:noftrt-ImpcnaIi,3lteravcromcdietatedtAoApia^^
fionis

I'broruijhcada:mulanonemcxcuforum,quosvbicun9loco^naclusfucnt,perfefiuefuos,3utadiumcntoMagiftratusciusloci fi^

carca^inpotcftarcmfuamrcdigcfepoterit.
HarumtcftimomohterarumSigilli noftri appenfionc munitarum. Datum inCiuitatenoftra Impcnali K.atilpona, dte tcroa Mcnfis lulu, Anno Domini MiUcfimo Quingcntcfimo Triccfimofccundo,
Impeni noftn Duodccimo & alioa Rc^

gnorum noftrorum Decunofcptimo.


VidltHcid

Ad mMdatum c<4r

CA ROL V5.

cMu^ M4icfht,s propnwi.


lojnnti Obcrnburgcr.

AVG
VSTISSIMIS CAESARP
RIBVSCAROLO ET FERDINANDO, IMPE/
ILLI REGIQVE HVIC RHOMANIS. FRA.
TRIBVS INVICTISSIMIS&c. ILLVSTRISSIMIS PRIN.

RATORI

CIPIBVS, AVSTRIAE A RCH ID VC B VS &c. DOMINIS


SVIS CLEMENTISSIMIS, PETRVS APIANVS
1

Lcyfiiick,

SalutEmobfcquentinimusprscaturcljcns.

OS EST, INVICTISSIMI CAESARES, AEDITVRIS ALiaVID,


!audum nominibus
vt quos
6c

fui patronos ftatuunt


Mccccnates fcribcntbm prxconiis

iIluftriorcs,ipf)

virtutum^
verorcrum

infigniis opcrofifTimc defcribant

quo

vidclicct,

ttaditores patrociniorum preftantia celebriores

cuadant. Quod cquidem vtrum^ mihi tam foelicitcr ceflKTe dum veftris maieflanbus hanc dcdicationcmparo,
pcrgaudco. Cumenimmaiorcs fitis, quamqui encomia admittatis, cgo vero indignior quam qui infcriora
audeam, mdoOior^ quam vt pariapon*im,pIanc veniam huius cofuetudinis mc impetrafrc reor. Nifivcroquis
nodum in fcyrpo quercrc malit quam nihil agcre^ Atfi Horarius ille Flaccus Poeta difernnjmus fagacifTi,

muf^ Agnppcc carmen

negauit , metuens

hominiabomni arte,cIoquentia^ ahcno

fc

laudes cius culpa ingcnii detriturum

quid non trepidationis mihi

aliquid hic aufuro.putet quis impcndcrei

etidcumnondefintinnumc-

aaa vefttatotisviribus,om
buccinatores in hocdics dc noftcs incumbcntcs ftrennuiirime,quie!ogia,vitas,
xuum diffundant, adeo,vt fi poft tatositot
ni^ orarionis varietatc orbi prardicent , proclament, longum(^
merito iuita prouerbium, ne piftos quidcm adhuc nouifTe Cacfaresargui quxa^quai^ene ta turpis
prxclarosviros, in prarfentia quid moliar,
mathcmaricus non vidcam , plura nuc adderc fuperfcdeo. Carterum cur veftris maieftatibus , 8c Cxfaccelum
quafi
ignorantio:
infimuler
Confideranri mihi paulo alcius Cxfarum Impcgaudeam , hoc malo perfequi .
Auftria: Archiducibus , ponflimum afTcrtoribus
libus
prouchendis at^ adco pcrpetuitandis, vt fic loquar, mortalium ingeniis, ftudia itopcras^nomuenio
ratorumffl Rhomanorum in excolendis ,
ri

&

&

Ne^ vero eft q. hic fe iaL^ct vel Gr^-cia , vel Phtcniaa vcl Eegvptus, quantumuis
ccntium gloriam parcm vnius nominis cxifterc.
Quandoquidcm
flle non minus condiixifTe vidctur qui inucntum probc invfumhumanum
vendiccnt.
fibi
prindpia
arrium
littcrarum
Vt cnim architeftus non magis am^
cogitat, altcr rc ipfi prodeft.
prodeflc
Inuentor
oftcndic
illequiremprimus
tranfTundit quam
vbiopusftrufturacft,gnomonisdoftorem,qdatore,lkputonemmcrequirerc,quandocxigunturarrisopcra,ponusinucntorcmquim
,

aiibi

Dlcxatur
Atqui melius tradunt-hacc in manus hominum, hr)squi curant alTidue, vt opnmi quique autores in orbem
arris traditorem prefcntem
publicam faciunt/ lam vero hac in p.irtequi plus contuletmt multis lam fccuhs
diuuleenturf quim ingenia hominum, vt cum Plinio loquar, rcm
Nonne Auguftus
rhomamCarfaresnuIIifunt., Vt enima pnmis ord.ar
Europe,quam
orbis
parri
certc
ctpopulofifTima:
populo rhomano
Apollincm luum pa arinum volummibus
ille Cncc finc deo quidcm)
luliu
demas.
fi
princcps,
nominis
ccnris huius
ftarim

&

tantumnon

pcrpctua:
tumcrarcis tumlarinis magnificenrifHmeinftruaum.

vrilitari

confecramt^ ibiq;

non modofua.fed a:omnuim linguarum

hommum

dc

xtatum

gratuitodedicauitMndccmminnu-

grandibus cocmit fumpribus, faluticp


authores feleaifllmos ipfc eruditifTimus, fuis quantumuis
prodierunt fedulo, cui rei fi e^tcros taceam, argumcnto cernfl-.mo vel vnicus
confumatiirimi
gcncrc
d.fciplinarum
in oiini
Lrabiles viri,
cn.m fcr.pt a palannus quaccuncp repon.t
redditus eft Augufti.
Bibliothcca
fuit,
ex
Cclfus pocu clTc potcft,qui quantus quantus
Atqui h.c m.h. optarem cam cloqucndi v.mquantam nc^ Graius ne^
haufit/
Apollo Luftrat vt inquit .Ile,quatun6d.ibonkogn,tionis
edocc.
Q.farL gentis p.etatcm d.gnx admiranon. adfcrerem, vcrcq. fufpicendam mortal.bus

&

Dum

hancVam fan^am
dcprxcans ab omnibus parem rel.gionem m adorand 5
non licet, adm.ror .vnicc intcrim, exofculor^, optans, imo
fecundus pnmus ftudujt libris artcm.tanconfecrandis,
Imperator
AuguftusRhomanorum
Scdvt ad rem rcdeam.
Marci Varron.s b.bl.othecam Rhom^ exhibuent) cum Cxprirs cum ncmo (^^ qi Afini) Pollionis opcram (quanqu^m prior
Q,aos autcm
cred.derit/

S'orator h

b^^

lod cquidem

CS 3db"

rem

&cmc

quia

SSi^

Impcratori gcnnumq^ dommo preft.nfic


confcrrc audcat, quis cnim priuatum conful., confulem
Quantus emm mgcn.orumdcle.^us inco t u c 1 1 v^
iuditio.
pnncipis
tanri
eft
cx
coll.gcrc
facle
pr^paraucrit.
cua es tcrum font i^undo
quantus.tcmdoftnn.e fauor
confcnfu, parcns crud.no.s appcllatur, teft.s cft.
om.mim
hod.e
^tiam
?el auo pr^^^^^^^^
opera
contra
(dum
c.us
flammis
mcdiis
cx
,
cx tit, parnm'2 .dcm Maro docet, qucm
Ga
'^-^""^^"^""tm
Corn
pafl-us
fm^^
Anthonio nam^ Mufx medico fuo ftatuam cr.gi.uxta fignum Acfculapn
alii.

morrpChunc

marimar)

cripuit, parrim

^^^^
Pl.nium
Lucanum, Andromachum thcr.ace inucntorcm , lofcphum,
pcrator^ Vnlcnu,
"'^f/'""',^!""^^^^^
bibhotheas ccllocarctur, vcrum
fum mhorcs orbi dcdcrunt ! quorum vll.mus non modo vt in ommbus
'^^Yh^^J^^.umiaX P

LccL,

An non leg.mus

.annis transrcr.bcretur, cd.fto' cautum cH.


quo libcnrius vrbcm incolcrcnt, ciu.tatcdonairc!

lul.um

ofc^c"

P'"-.'''

urrn"uTccmena (q^
Vcfpar.anum lat.n.s g^'^"'^;"''""^' '^^^^
tantum vctum kd hono cs &
rcthonbus P'"''^P'"'^
' ^^^^
gcntorumsaurcorumnobis fummaeft, perrolu.lTc! Anthoninuo. pium
f,|,us Op^
'^^^"'f
.0*- *
Gordianum dcm^ rcxaginta duo m.ll,a volum,num
Irouincias^^accrcu.lTc!
huL
ct Sylut^ atL
'"'"li^^c.rurSta^L
f
dcderat
.
pianum poctam pro opcrc de p.rdbus fib, d.cato, tot aurc.s donau.t, quot vcrfus
thura v.A marq,
o.a
Aupufto
pocta '^'^^^''il'";^"''^" '
Poftcr.or,s mcmor.am Mart,al,s
icrno cofblatu ,llum corona infign.uit,
Rcrum
c,ft^l am domum fonarc,
confulc nob^h, v. ga, Vat.^^^-;'"^~
B.ITcnos iuhct en red.rc farccs, Noto
pro noHro datc SyUo camcn^c.
Prudcnnum ad
pnma falus & vna C.far Gaudenri fupereft adhuc quod optct,
mcru,t fub
Conful 'K taftus yH'"""^"
o,il.tix prffefturam pcrduxit.
Auroraus a Csrarc Gratiano cu.us fihum erudut
d,gn,tatc.n
d
m
Confularem
ConMar
ad
(cr,ptam
g
Al"^" h,ftor,a
Domiriano'^ fifco acc.pcrc, Adrianus & Anton.us Arrianum h.ftor.cum proptcr
_
cft, Cy'-"^P/''"P''" P;"
cucxerunt, Truianus D.onem Prufieum ph.lorophum curru fuo non femcl d.gnatus
Atcha/
crcxe
f'"^CIau^,a,,o fta^^^^^^
impcn,
reorcm
fiUo
ficio faftus eft Ep.rcopus, Conftanrinus Ablab.um ph.lorophum vna cum
lunio ruftco
dius& Honorius%uam in foro Tra.an, collocan pr.cepcrunt, Marcus Arithoraus Impcrator
p^^^^^^^
,

D.cs mc c.rius pap.rur, '"'fi^'""".r m Aum.tusccrrcaniDrcuitt


fingulatun perlequar.
mcruerunt
commodis
carumm cultoribus foucndis haftcnus
,, J,uim non
'"^"
>riftud.,sprofuerunt,omncsinquam,p.iuciscxcepris,quosaut mors matur.or
a^"",o'^^^^
ma,orum lu^ u
n.m.rumpeructufta
^^.
Emulantcs
"tahuminulgilando oprimif^ldohbus iuxti cx.ollcnd.s incubucrunt.
mam^ ^^^J,
dcm Pgami r?gcs,vnclc rh^mana origo, primi omnium iam ol.m hoc nft.tutum, ""^ofimmecolucrantj^u.bu
^^^^

cauit

omnia

conrulatu<j

vuum

conia, qua: httcris

ftatua

mortuum

decorauit.

author, ducent,s ^bro"'i";"fpiccrc


PUn.o tcfte. im6 vt Plutarchus ttadit gtau,n-,mus
h
hom.num adcHe, con,uier
j^mui
proauis vfm ingcnitum, fuit Csfaribus. honcft.s arribus ftud..r.f
ptopusteBiporavcniamus,
Auftnacas ccntum iam perpctu.s ""''

bUothccac femper runt .nftitutf,

ne gcnmnum,

coiim.unisett)

&i

Ad
cum

noftra

vcftM

at adco ad imagines veftras


^''"1,.^^ ablmpciatonbus.Auimpioihiaanofel,ccsaug5ftarj,inquorumannorumrpatio,quanium.bona:littct&aitcsoin.
^

. n.
A'
fin. M.-^M vt
rw*?cfoa^us3d.utfint,d^^^^^^^

rftDromptam

fic

rurfus

""^^^^

^0

rSrs 'XSt
c^^^^
'"n irait v.d.t
vk^^^^^^^
nullaa:tas,aut
mdcdum hofccprartcrco

="t

vlli

Vt

mirata

[niciiim

^_

vctctum dur.milcs

imS Poetas

doaiorcs.

cfl

difficilc,

^^^^^
P^^^^^^^P

,0 Crarc Bocmx^^^V^^^^^^
a-quc admirati

prcopia

nonnc

oUrcs,

v cftri

autcm fammcnti i

^^^^.^^^

^^^^^

Dmo Albmo

fccundo,

jSfttcntifTi

dcmittcntc, occurnt ptartcr aha

Gmfindcnfcm, Pcurbach>um, loann.


maiorcs tulerunt Auftrix duces

H.ftor.cos, Iur.rprudcntcs,

Mcd.cof^

audu

Rcgimontanum,

facratilTimi^ Impcrato

f.lcam

qu.bus profccto

Nominarcm al.quos,n.r.omncsmal.nt,nommarcmomncs,nir.compk^csnol.nt,

rcHnquo. Quis autcmcnumcrctcosquosnuncvos Inu.a.ir.m. frotrcspro


llln, au.
aut rona
fol.a ncran.
Hcrcini
taCturus.quam arcnas ir.,
conlb.tur, no al.ud faaurus.quam
^"^^.tur,
Srorirhmrxuo".nd7cr^
vlpu^^^^
gcft.am, qu.a hanc
ponn-.mum^utoribus
^^1"^'^;^^
Carrar.bus
cur
cft
vna
ratio
tqm hxc
d.ll.naurus
cxccl!cnt.bus ralubcrr.mam hactcnus aii
^.^ 4
g.^^^ ^^.^^ ^,^^^3 (j^^rc Auftnacis Ducibus, quando mathcmaticis
pcrcnnius cultam uidc;
Mathcrcos ftud.a propcnniT.ma,
anim. m.hi add.dit Rcgum Hyfpanix bcncuolcnna longc fcmpcr.n
m.nus
Ncc
fciam.
rcam!
cxtiriflc
cSflc
KJThanc
coram hanc
part.m opcrc .pfo comprobau.t, parnm Alfonfus
cm.ncnt.mmus
Mathcmat.cuf^
Clcmcntiir.mus
Caftclte
,
auorabund^ Alfonfas Rcx
fcicnnfllmo.rplend.d.fl.mc per lulium Manancnrcmp,
S^Arraoonu dubiu ancruditior anpotenr.or,.nIou.ano Ponfano arns mathcmaricx
Mathias Rcx Vngarix Chriftianiftlmus Cquod nomcn nunc alter vcftrum .nduit, ficut dc pr.orum
f lnm tra^ato oftcnd.t Idcm rpei fccit
qui loanncm dc Monte Rcg.o Germanum, mathcmaricx alterum H.pparchumampl.fi.m.s hono
regum noininavcftrum altcr quo^ tcnct;)
Vngana & Auftr.a c qux omnia vos Auguftifiimi Cxfarcscft.s) fib. fim.lcs runt in alendis.fouen
H.fpania,
ril
c rlininifrt^auxir ita pl mc
Sumraat.m dicam , quam grari fucnnt, fintqi nunc, harum d.rapl..iarum doctorcs Auftn^
honcftand.r mathcmatum intcrpreribus,
V.cnna, Ducatus Auftr.ac. metropol.s, vndc non fccus at,p cx cquo
, taliu \'irorum, parcns, Acadcmia
cclcbcrrima
cft
tcftis
ArrhiduXs
rufl-.cunt. Ea .gitur .n artc cum nos quo^ v.dcremur ca
mathcmatici
rcg.on.
omn.g.
nation..
omn.
Amalthea:
cornu,
m.odr troiano, aut
Placon., noii potu.mus addua^vtcredcrcmus.N
prodcflc,
aurcultantes
mundo
pacto
hoc
antc nos ncmo,cupcrcmus autcm
D
cnim altcr. occafus. altcri ortus parcat, fac.lc s ttmcj^ rpcrau.mus nos rub vcftra
Cum
tutannbus.
Cxfanbus
poflc
conficr.
g
Tud c^ius
Adhxc cum rubindc aftronom.ca in hoc opcrc tractarem,^, occ.duam^ fic & or.c..t,s
tut a plur.mum momcnti hom.n.bus allaturos.
Quod poftrcmum mcd.us f,nobis ob oculos, mentemcp vcrfan crcberr.me.
C^rarcs
non
Dartcm aftiduo contcmplarcmur, non potucra.it
dcfcrcndi anfam iam pridcm f.ngenc. hoc opus.prclht.t Acccd.t husquodComuncns
hoc
ma.cftatibus
vcftris
criam
mcd.ocrcm
d.us non
Nondu cmm
.!Iud. rcd tocum mc dcbcn faccor
.am ohm vcftr.s ma.cftanbus dcuoucrunt .nccgrc,quibus non folum
i

P^^^^^^^^^

1"os''^"<^'

'"8^""^

dSurus crA

xSrqux

Aueuftana mc

cxadcrum

vcftra m.h. .nd.gno coUac.i bcncf.cia,

me vcftns maicftat.bus cxh.b.ta, vb. non mo


vtomn.no quod de Arch.duc.bus Auftnarcclc

pro quantubcunq. opclla inftrumcnt. fc^ pcr

amor

cognituseft,ita

doc^tmt vcftrum m ftud.a rubhm.s fauor. ^ crum mathcreos fingular.s


nc^ honcftct largius, vcnft-|mum eflc .pre compcnrem Qux rcs mc gratum
briwr\ idclicct quod mathcmaricos ncmo .ll.s adamct finccr.us.
Haberis .g.cur quo conf.ho & rcr.prcnm &: .nfcnplcnm hunc l.brum
compul.c.
cflc
diatur
nolcntcm,vt
quo^ in prccrcns volenccm &
opushoc, cuam veftrum
Apiani<^ non magis
CxftrcsSanaiftimi,proculdub.opatrociniisveftnscl.entclamhancnongrauac.raadimfl^un^^^^
prxftanna
n c .rdcm, verDevru vcro A
<;uicquim addam, quando omn.a fuo loco patent clar.fl.mc.
Dcl.bn ord.ncnon

rfferturi

cft

vt

diccnd.s,pcrnumcros ca culanoncs /pc


machcmancorum turbahunc vrq in d.em, difficulcaribus, labonbus tcdi.rq; non
LunxcpccWpft
fixarum
loc.s vcns, Iong.cudin.bus, lancudin.burq, planecarum rcptc, Sol.s,
ftcllarum
ccclcftibus,
mocbus
rnhrioncrcB &c .n
contcmfaal.tate, c.cra omncm fi.ppucacionem,
tanta
rgcrunt,
ca
.nucft.gand.s.
commoJ.tanbus
hnrbrcu.fer omnibus pnm. mob.l.s

Oux

d^com.

Inter qua:
racnt.x ftud.ofis , almd qu.cq vtilms cxcarc.
mcndx corng. dcbeanc,pnusanullo vnquamd..-tum,
rcsquantummomcnrihabeat,.llcdcmumv.dcb.t,q.qu,dh.ftonaruordo .n rcbus human.s quxar pcrpcndec. Quo

Sonera prxfenri volum.ne traduntur M alfcrcrc audcam, v.x


?mnm n^n vlcimum opcrc prccium rcor, mo.iftratum i nob.s. quo

vllib. rydcral.s

rrammaducrfi.m qu^

Incrcriam aha quxda rcccnrcrc no ab rc


Tn
iniococna

fublidia,

forec.vri

pa^to hiftonarum

xqu.nocn.cu.dcntc cognirionc nccp antca a quoqua tanta faal.tacc reiaca, fiir.. I.tcr comctam
piurag;quxopcnsproccflbsoftcndit, redtamcnnevltromcacantarc, Sybar.taqsmxta

quamdmnflimc pubhas comiroditaribus rcrcruet,

DE TNVICTISSIMIS, CARLO ET
FERDINANDO Frambus, OrbisRho
mani Impcratonbus, EpigrarnmaChri*
ftophori Statmioms

Offlmaqux tantorpcflabisacummc

Quam poteras nufq


Adde quod eft numer.s

M. D.

IN

Nefciit Euclidiscalculusingcnii.

Optabat rad.is qucc & pulucrc firirc notato,


Confundcns arcisfanguine figna ruo,

InucnitHipparchtis,PtoIcmxusilluftrat,atilIos.

Eiufdcm faiti fingula fama colic.

Qux nec Dxdalcx mon.mentum ciranus arris

Nunc Apianuscritmodicus^qu.prcftatvtrum^.

Torrilibusgyrisvclfinuarcpoteft,

fimul nobis Sc manifefta fcrcnsf

HxctccunLtadoccnc, Apianex rara Minerux


Pignorai tum faali (le^toramicc)modo.

Si mcruitgraiusftatuaspuerarte Berofus,
Quid ni gcrmanusccmpla mag.ftcr habcti

LIBER LOaVITVR,

OPERIS PER EVNDEM,

Quid fadam? vulgi fum mcmct in ora daturus

Quos pcragant curfus crrantia fydera, quofuc

Vltrojiuimtutus malolateredomi^

v..s.

Poftcrius ceccc fatius: fcd publica cogit


magisvrilicas deprcoor huic quidagas?
Huic cgo parendo nil non fum fcrrc paratus,

Ouisfitinxquato f.gendusterminus anno,

Qucm

Vtnumcrctfcftosliterafacradies,
fi

bi conftct,

Nccfien mundo fabula noca querorSpcs tamen eft ingcns fruiturum fydcrcfaufto,
Tcdlumcxlarcis non male nominibus

fcrant.
Hiftoricus, Cnfes tcmpora qux^
ccrnes,

Cunfta biparrito fcd prima voluminc


fluunt.
Millcquibus rpccics mcmbraip mille

Hiis ctcnira fcmcl acccptus, fcmcl hircc ptobatus


ludicium vulgi nil moror inftabilis.
Qijcm pcncs inccrri ccra quo^ norma vacillat,
Confimili cenfens squa ^iniqua fide.

ab orbc.
Altcra pars fubdct pnmo quotus vfus
ferat.
Sit, vcluti caudam a Sole Cometa
UuiumcrosfTU^tusTorqucri nobihsindc,
1

marmarici, pcrfpcx.trcnrus Atlantis,

Suftinuicqui humcris ryderaclara ruis.


Cun<;ta ru.s numcr.s dimcnrus qux^ fagacis

EIVSDEMIN AVTOREM,

Ouam vahetgraius, quam ncc latius

LincKiusad ledtorem.

Abdica linigcri varibus aftra chori.

Qux ncc

pofthacilladacuradcos.

Fixa: quibus phxbe rubtrahat ora

Scbafi:.

Scdulaquxfruftraquxfiuitrxpcvctuftas,

Phxbus.eum vigili roridus orbc vidct.


Dic igitur coelum porius tellurc quid ornctf

ARGVMENTVM

&c finc calclis,

ASTRONOMICVM CAESAREVM P.
Apiani

Ambo Rhomanx genris, hunclaflusinumbrat

Prima

quiduis

Eftimet authori quid lcctor dcbcat ergo,


Eftimct Sc prudens hoc benc pofteritas,

aflf.ni moderamine gaudct olympus,


Tcrrai^cognatogaudccin iftipeno,
Sydcra cum Luces noctcs, fratc^iaubcrncnt,
Ortus, Occafus, fratcrvii;^cgit.

eft

finc

nata,

pnus acta forcnt,

Quod tcnuic prifcos nol"^ moratur opus,

Ipfc fub

Jlochabet,

fi

fiffuauram^, fuo qu$nitorcdcccns,


OttOtiA

INDEX
APIANVS LECTORI

INDEX

QVO OCVLIS PA;


TENT OMNIA Q_VECVNCLVE IN

VM VIDEREMVS, CHARISSIMB
Lcaor,plcr.iqiinfigma,nrrir(p AflronomicjE auidir.
Ilmaingeniajioc nollro xuo pnllim cxtarc, \'cruni
ad cim cjpclTcndam ,icccdcntia, illico prnr nitmcro
rum copia.computi difFicultate, fpcculationir^jjacii
minc, aucm, immo prorfus iii fug.im cogi mdctp
adco aliarum dilciplinarum , quantumuts facntilli*
nio'i innumcros, paucilTimos huius Iibcrnmc artis, \ cl.iliquatcnus
pcntos rcpcnri, cx animo non dolcrcnonporuimus. Scddic obfc"

IN

toc opcre contincntur fdiu


dioiora,alpliibo
rica fenc

cxpolua.

croquarnamhuius rcicaufa

fit^

aliaprofcllo nulla,

quamquod

pri^

Arithmcncis inflituantur plunmi, fincquibus,


jicqt Aftronomica.ncgicartcra rcctcdilci pollunt. Numcroi^ cnim
cognitio.non tantum fyderali facnnrc fcruit,\'erumfcdingcnia ho*
in.ia:tatcfinirtnusin

minumomni jlioftudiopracparat,

mai;if<pidoncarcddit,

v't

non

nerc valcret pnmo vifa cft.nifi tcporc fui afpentatc poncrct, rraa.ibi

Nonnulla igitur cudefcadhuc colen


d.nfpcm promittcrct, adnifi dco ducc nos(quamuis nihii quidquim
ciufmodi a quoquam mathcmaticorum hactenus fommatum ncdii
opere tcntatum fit) adinuenimus, quomodo Aflrorum curfus,crranumfydcrummotus, ccHpfium rationcs, aliorumt^ cclcftium contemplanoncs citra calculandi laborcs \iIos inquirerc. dicto cinus
per inftcumcnta nemo non noftro aufpicio poflit.
Inter laboran*
dum uitcnm nos non fcmcl dchortan qui fic infanicntes itcr tamimpliatum tam incxpeditum tam nullis omnino veftigus, nulli pla
rx, nutlis pedibus tactum, ingrcdi fic confidcntcs audcremus, Imo
cum rcs omniconatu aliquandiu fupenor .ippareret,parnm*rtid(f
ficultate tcrnti, parnm nouitate attoniti.pcdcm nonfcmel rctuhm''
progrefturi non Mnnllum, fatcmur,quantumuis noHs occincrctin
arduo pofitamvirtutcm HcfioduSjlaborcmq^improbumomniavinpoftiogiaoffcrret.

M jro, nifi labori fummo, fructum longc maximum, tuum fcs:


nuicuntyfisproximcbonum fciremus refponfurum, Quo dum re
Ipeximu5,\-nuicrfioncns facile obliuifci potuimus.
Tt^i enim na
cerc

tumiamohm mc docuerat prxter Platonc diuinainftituno. Quod


Viciftimivtu, dum pcrpcndes me^ ribi confuluiflcvcrcpcrfuadcbis,
no dubito,quin noflrj opcra, fisquaopnmcinterprct.iturus.Rcliqui
cftquod

te

ignorarare nolim.totiusoperisftfuctura feu iiiftrumcta

CfffarumgcniturasRhomanorum CAROLI & FERDI


illuftr.ita efle, ita tamen vt tcmpora qualia afFerfi
tut ncquac] ita fe habcant, dics cnim ^ anni tantummodo
inhis cognofci pofFunt, quod adhoras & minuta atrinee
ncurig.
Ha:c autcm excmpla duplici ratione motus
fubintuli, parrim quia demonftranone omnino ali

per

NANDI

*juaopuscircvidcrcm,citraquam inutilequodam*
niodo cr.it, nudum inftrumctorum vfum propo
nere,parnm,quia demonftrariones non ali^,
quas pcrpctuitaa rcmittercdigniores oc^
currcret.

In hiis crgo. fi nihiTaliud

mc

morabi[ur,diestamen ivannusijuc
foluma:tem*poftcritarimemora
I

dumnemononvidctcertusvc
ruf^lcgetur. Hoc in dc/
monftrandi opcrc quaii^

tum fudaucnmus, cfti-

NniabAdam adChrifti
ma-ar&

Hcbrcos.

cnunctia.

Abrachis AftronomusquandovixrHr
AndromachusCrctcnfisThcoricx.nLcnrorn.
Agriasaftronomus quando ftcllas

confiS

AlbategniMathcmaticiartas.
Azophi Arabisfcculum.

latum putarc omnK

>
,
j

nun>:tia.

nunctta.

Artislmprcflbnacinucntio.pcrqucmil^quandofjaa.
cnuncha'
-"umluj.
Annusbol.insquid.
enimclia.
AnnusBifcxnlis.

Annusauilisquid,

Annus

|
,

nunctia.
cnunctia.

Annusmrerc.-.Ijris.

,
,

cnunOia.
,n.,^

Lunaris.

Annorumdiucrfitatcsvari:r.

aiuucha^ !
Aftronomisamcridtcjnmcrtdiemdicscomputantur. cnunchi'
AftronomorumcrrorpcrradiccmChrift,,annosChriftumprttccdc'
tcs,computantium.
Aricns pnncipium vera: ecl^pnca: vbi fitum fit
cnun.^u L
Aequmoaiipunctumfubmdcvariafiinxquatorc,iccirco tfc tcmpo^

"'Pf''"I

r^u

>

Acquino..tiuvcrnalcChnftitpequaDdocongit
E.*
AcquinoAiti vcrnum quando noftro aruo contmgat
E x
Acquino>:iiidicsquimvmbramdclcnbat
enunoia.' *
Aequinoi-tiumtemporcvrbiscondita:,
enunctia.
Aequinoctia quibus tcmponbuscueniant.
cnunctia. 39
Acqutnoctiamcndiants omnibus adaptarc.
cnunctia, 59
Abhominabiliscrrorquorundamdcrcqumoftiovcrnali.
cnun x
AugcspIaneta^anteArpoftChnftitcmporaquomofciatur. enij*
+
Augcscrranriumdiluuiitemporc.
cnunitia
AugespIanctarumCaroIii^ FcrdinandiCarfaytcporibus. cnun.
+
Aangavanisnominibusinfignjs,
cnimcln'
'

Aqutl:ccileftisforma.

cnunctiai

cnmictia

Andromedcs figura in cclo ftatutrc.

Auftralcsftcll.tvtipriuscumSoIcocciduntquimoriijtur. cnun.

AtIandidcsPIciadcsvndcdici^,^quotnumcrofunt.
'Afiniftellfl:vbiIocat.

4.

cnunctia.

+
4
4

cnunctii

Argonauisfifuatio.

enunftia:

Argumcntumlatitudinislunairisvtinucnias.
fit & quid pcr eClm tntelligendum.

cnunOia. jS

Ajpectus quid

enunctia.

Ajp^tuumnumcrusquisfit.

cnun^tia.

Afpciftus quoflibct Luna: cum planeris


fc

0
10
,

ommbus quomodo pcrcalcu*

cnunctia- iO
cxccpra l una qua rone dcprchedas. E. 1.
)
fc

Lunampraitcrquomodopcrnumcraj

inucnias.

(aborts eft,tuonomine fub

'""""^'^enunclia.

A!fonfiRom dHif.rcg,s^aftronomicIarimmiartas.
cnZ%l'

Afpcftusplanctarumintcr

inaefcfl*!.

enuncbj.

Auicemxmcdicitempus.
Abrahami Aucnzrc ludci feculum.

AIpet.t ' plancta^ intcr

Hocerumquicquid

"'""^^'^,-

'

Alcmconmcdicus^ Aftronomusquandoflormr
''"'^'^aoruit,

losaff^equans.

matu,!cctorcandi
de,dum tuo vfui
inuigilauimuf

liuitaalfonfum^Eufcbium, AIbu#

te/

mcrc Pythagoras eum omnia nouifll- di.xcrit.qui numcrosnorit,


Hocinqu.imcumvidcrcmus.tantumtf mathcfim odium, difiicultaDsnomtne, conaharc fibi animaducrtcrcmus^cogitarcccpimusquo
nam pacto huic nxiio rcmcdium inLicmrctur, auxiliumqt lihs adhuc
quos Anthmcticaquoniam dcfcruilTer, Aftronomia faltcm non repudiaret. ferri qucat. Cogitannbusdiu: tandem, fi thconca caclc
flisvniucrra, Wnc numcrisfiecalculisad inftrumcnta rcdigcrctur, ficri
qua vi.v anim'' cogitado fufti
pofTc fuccurrit. Facies horrcda fanc,
liorcipfcfc

Applicarcplancta quandodicatur.

cnunctia. ti
enunctia.

ArgumcntumSoIismcdiumquomodohabcatur.
ArgumcntumLunarmediumquopactoindagctur.

cnunctia.

n
j-r

enunctia, if
Incxcplo. cnu. jo

Anaxagorasqiicj-pcntdcmotuLunxfcnbcrc.
Athenicnfes menfiumfuorum numcros quompdo Luna: artanbus

no dcbes.
Qyodfifecc^
riSjCoges mcolim.

aptarinr.

Deo luuante, quoddam


de ecl<Jpfibus, pcculiare opus
parere,ficutttabulas, quasvo^
cantrcfoiutas cxpcdirion, fuccmcrio*
ritpvia,brcui poftpoUiceri vcnturas
nbj,fic, id
a, noftro cooatui fquens, potcris.

Valcoptimc,

ujcjccmplo. cnun.

Aureusnumcrusvelutircpcriatur.
Aurci numcriinuentio.

50
ir
cnunctia. jr
enunctia. 3f
enunctia.

Aurcinumcri vfus
Aureus numerus ouarc fit apofterioribus pofthabitus.
Aurcusnumerus luIiiCfcfaris temporc.
Annibifcxnhsinquifino.

cnun.

enuiiLfa

SJ"

cnufli^iJ.

37

Annus Solarisquotdicbusconftctfccundum luIiuCifirc.

cnu. 37
cnunctia.

Aftradiuincvirtutis inftrumcnta vcfint.


Aftrorum difpofinonibus infetna omnia affici.
cnunctta. 4
Arcalis McdicDrofcopiiingrcflUsquidfit, cnun(.ti3. > pnsfccu^g

111

BaSus^

117"1

"

INDEX

INDEX
Bianchinifcrrancnfistcmpusi
Bifcxnltsdicirano

VZn^:
tnunctia.

Hefiodus qua sctatc v.xerit,


Hippocrates Cous quo tcmpore fuerit
vixit,
Hel.con C.-icenus Aftrologus quando
H.pparchusqiiofcculoclaruent.
Hadnan. Imperatorisrcgnum,
]HaliHabenragel Aftrologifcculum.

\j

Enun^ia. ^
Bootquomodovocctur,qualif^& vbnncocloluccat.
N.aa:quandomSialiagcftu fit En., & cxcmplo E. ,o
,

BcA.usSulpm-^GairqncclJp.apudL^^^^^^

6c

7^!;

E
]ciaudiiPto!omxiAlcxandrm.Mathe.&ph.lo.fcaiia
Enundtia.
Concilium m Nicea faaum
Enunftia.
Imperatonsortus
CaroliOumti Romanorum
Enundia.
Dcccmbrisdicnatus.
Chriftus xr
Enuniftia.
intcrcalan.
anno
Chriftusnatus

Corona: Scptentnonalis
Cigni aftcrifmus

^:^:^^
Craurus

conncftatur.

qu^aftrapofidcat.

lomrmot^a^^^^
Iup.tercalidus& humidus.

Enun.^ia.

Iup.tevfotiu.vita:veteribusdiCtus.

louisauxquantumavcnn-cfui Draconis d.fteti

louis locus

Indition.sRoman^cYcluminucft,gare.

Con.undtioquidfita.vndedicatur.

Em,na.a V.
,^

Tnn4?;

^""^l^*
^"""Jf; ll

CYcliSolansmucnno

Enun.^

a-

!^
,7

Imcrcalat.onisncccnitas.
ludcorum error in cclcbrando pafchatc.
ludcorum fupeiftmo in d.c pafchal.el.gendo.

Enun^

a.

?7

lud.acipafchariscogniriotabularis.

^"""^^if*

II

Interddensd.cscluisfit.
tionctert.i

|~

Cnncorumdierumneccmtas.

g^^&adrupHees
rnfisvndeaufpicandalit.
bnfishora verunmquirendafit

cS.riumqualcccHpfiscoinddcns

LvrcE conftituno

tnuncna. ^
Enun. ,o

LantudoSaturniquomodonofcatur,
LatitudoftelIarumf..xarum quopaaohaberiqucat.

i:
4

Lantudo louisquomodo habcri

^nunclia.

enun.^>^^.

fitus.

fnmiiflia'

^^^^'

c
^

!
"^""^'V
cnunctia. 7

Laritudo Vencns quomodo inucniatur,


Lantudinis Venerex caufx tres.
Laritudo Veneris conditx vrbis tcmpore<

cnunaia.

enunftia.

}^

cnunOia.
)^
enuuOia. j
cnuniftia.

dominicalis inucntio.

PadusquibusexncUiscontinuetur cnund.a. ^
enun. x.
FrldDr" LunrSol,fuequo*eponib.l.sconting^^^
cnun^
^utumvt.nucn,antur.
ic"p'fisdieco^ntoho?..n.&

Mardocheus quotempore

enuna,a, ,o
Fufebu"?o?deMacfd-onid.mperiif,nc.
euariet,,n cxemp b enu ,
N,a=quotann,s
b smhyftoria
enuna,a.l,

Mars flaue bili non

enunJria. ?

rcg,s ortus^en. ,

r|r!X;^:S:^-,ne,v.tra,om...n^^^

rir''TonbBrnaTaftrologifcculum.

Ecgrpl "bachi

marh^emat,c,obitu s

.Gentes q>.omodotmpotafuanumerannt

vixerit.

en^-.

enun,a.

enunftia.

enun.a

c"""^'

'

abfimilis.

Marsquarc\oceturpyrois.

cnuncna, jo

)o
MarsquemlocumtenuentTroiKdirutctemponbus. enunctia.
Marrislaritudocxcidii Troiani temporc.
Mercurii motus quo pacto fit inueniendus.

cnuncria.

cnuncna.

MercuriusquarcSnfbondicatur,
MercunusProtcofim.lis.

cnunctia.

Mcrcunus anccps.
Mercuriiinfluxusalterabilisquare;

f
)r

cnuncna.
cnuncna. jT
cnuncna. ir
enficna. ir

Mercunimotusfundatxurbistcmporc;
mathcin.
Mercurius falfo tranflatus in Scorpionem a Lucio Taruno
urbisextructxxuo.

Mercunus cur raro apparcac


^^^^-^

>
t

cnunftia. |
Mileus Aftronomusquandoclaruerit.
cnunctia. >
ahumct quo tcmpore hcrefim cfaaucrit.
enun. 5
Marrisauxquantumdiftet acapitcvelcaudafmdraconis.
enuncna. j o
Martis curfum ceu inuenias quocuij tcmpore
o
cnuncna.
ars tempcratumx calidx Sc ficcx
cnunctia. i o

F=^":S^^-tun.curidc,.

enun^ia.
enuna.a.
Mofesquandoobierit
MarinusTYriusgeographusquoxuoCxritcrit. cnuniitia.

^Fnd?nusfiue

Fortunpartcsvelun.nuemantur.

MOfesquandovixerit.

cnunftia.

^Pr*ra^*RouSnorumVn8arie& Bohem.f

enunctia.

cnunftiaii
Liuiusquotemporevixit.
t. ?
LiuiusecHp. S. Galli cuenille tradidit fcgnius at<j cucnit.
enunAM. 3 o
Liuius quomodo intelltgcndus dc hora ecHpfis fug.

Kq"abALndrodcbdlatTPtolcn,o& Alfonfo E

CrWDfcsin.luafcunq.libctformasredigcre.

cnun^tii

enuna.a. 9
cnunftia.

Litert-

tcnipore fucnt.

^
J

cnunftia.

enunAta. j8
LantudinemLunxquomodoquisrepcnat.
media.
|
Lunae cu Cap.te vcl Cau.dracoms fui co.uftio vt habcat

bdem
Ibdem

D.esnaturalesdupiiciexcauama:qualesf.unt.

p
t. 4

enunaia.

Latitudolouisvrbisextruaetcmporc,
art.s velun inuenias
Latitudincm

Laritudincm Mcrcurii quomodo quis inueftigct.


Luna: motum omni tcmpore quomodo quis Iciat.

Dicmmnaturaliumarquatio.
D.crumnaturalium.na:quahtas

poir.t.

fciatur*

iX

^"""^?"'

Lupilvdusqualcfit.

Cometxtertomotuscontrafignoruordinemvtfuentpartef^^^
fit partc fecuda.
CrdasCometarum a Solc gcncran quomo cognitu
enuna.a. ,
propheta: quando exntennt.

An^! & Ecechicl


I jDiocleriamdom.mum.
Dracoms conftellano S, appcllatio.

& appellanones.

Leoniscornuomododicatur
Lcpusqualefvdus

LOgitudoftella^anteftpoftChnftitpaquorao

hnunLha.
IX^^V

planctas
rrifisvtfit iudicanda fecundum

Cometae.

Lunaris annus.

hnunLtia.

Cnfesquibusde caulisvanentur,

,
in oDierua
a ^Luna.^rnberu^^

LVciusAemiliusPaulusquoaJuoPerfeaccepit. cnun.

c
"JJ 7
Enun^

Crifisquararioncconnngat.
Crifisquomodofalubnsvel.nralubriscognofcatur.

Igneam&fuprcmamacrisfph^ramnonrapi

Emu't.a lo
ir^Za^ lo

Cnfiscogninoquibuspcrfcnpta.

euunaia 3 9
enmuria. 39
^"""^'^*

Ind.canausd.csqu.slit.
,

Crincosdicsmucmrc

quo
TT^ Euclides eeomctcr

enun.na H

obnnendam.
Intcruallicognitio.

C^nWCSafiumprimumvbigcnrifi&qnhabitfifi^^^

'^''""^lt

rnnn^n ,^
E"""^^*!*

Delphini

cnunaia. 8
,

Cacphaconftellano&nomma
Claucmfcftorum mobiliumquomodoindages
Concurrcntcsdicsquomodonofcantur.
CvclusSolansvndedicatur.

Ind.tion.sromana:dignitasA;vfusnece(ritafq.
quanntatem
quadncnn.s cur non fuff.aat ad vcram anni
1 ntercalano

'

Enuna.x

enurKtia

Rhomx conditx a:uo quis fuerit.

Inditiomsromanxongo.

^^"""^1':

Coniunanonummagnarumvircs.

^"""^'^' !

^"""f '^^

I"^""^'"^-

1,*

loannesdcGmundenmathematicusquandoclaruit. cnuneti.
loannisRcgimontanigermani exitus miferabilis. enunctia.

hf-

'

Coniunaionummag''narumappcllationcstr,pl.ces.
Conceptionishoraexnatm.tatecognofcere.

x9
zo

'^nuua.a.

criricos ftatucrit.

Enun^.a. ^

Combuftuspbnetaquandod.catur.
Coniunaioncsmagnasvelutiqu.smdagct

%
f.

Enundu. ^

En

Corona mend.onal.s quac fit


ceurcpenas.
Cap.tis Cauda:^ dracon.s Locum

enun(ft.a.

Iulnfirmia Materm a:uum.

In 1

C^a crquibus ftcH.s


Coruus vbi m co:lo vidcatur.

A.

HippTratescurquartum &

lumSa*
!
"

CaniculavelCamsm.iior.

cnunttia. %

cnuniSia.

c
EnuiK^t.

Cctusquibuscxftelliscoponatur&quavancappclletur
Caft-.opearftell^.

enuniftia.

cnuniftia. 1 9i
Hiftonx quomodo per ecWpfcs emendan poflint,
variano
Hiftoricorum inannismundi dc conditx roma: aftercnd.s

Euunclia.

enunftia.

cnunCtia.

Enuniftia.

& nomma

Lconisquomododicatur
quomouu un.a.u. .
Cor Lconis
IJor

cnunoia.

enundia.
nomcndatura.
cnun. ^
Hyades ftella: vbi hnt fita: &: vndc dicantur.
cnun^tia, ^
aftenfmum habcat
nyaraqutiii
Hydra quem dutiuuiuui
%o
Horam afpcCtus Lunec cumplancrisqua via quis pcrnolcat enun.

Herculis fituatio

Enunftia.

fitus.

enunftia, f

HOmcruspocta quo tcmporc florucnt,

Eminftia, |

BAirasquandovixerit.

cnunctia,

'""KurU

21*2

'

INDEX
Mcrcurii diflanria a Solc,

INDEX

Mcrcunuscnpliccai iantudinis fuccaufamhabct.

M crcuni cpiciclus in qua laritudme

Serpentarius vbinam

cnundlia
cnuncha'
cnuncria
cnunctia.

'

Mcrcun.lancudofundatarvrbisfcculo.

coclo fic.
icptctrionalcsftcllarDnii^riim c^..^.-

cnunctu

lit.

tnundia. *

MoramcdiaccWpfisLunarisquomodomueniatur.
la
Mccus NiciarobecWpfisvifam.
Excmplo
Mcnrium grxcorum larinorum.^ collatio,
in cmplo cnun
i o
Moram infantis mvtcrorcpcnre.
enunctia 1

Morainfannsm

vterotriplcx.

Morx inquircndx rario communis


Morsindaganda: modus

qucc

fir.

-il

enunaia'

communi diucrfus;

Mcteorofcopiumquidfit.
diluuium quo fcculo fucrit.

NOc

cnun

cnuncria.

enuncria.'

NotiuspifasquibusftclIi$conft.it.

Niciasducis Athcnicnliscxemplum.
Nariuicatishorofcopusqualis lit fccundum

? t

partisfccundx*
cnuncna. 1

Nabochodonofonsrcgnumqu.indocKpcrit.

Ptolomeum

6^

30

Hcrmc^

enunctia. 5$

Kionisclanfrimtfydcrisconftirucio.

O'^?^

OppofirioquidfitiVvndcdicatur
OpprclTuspIanctaquis fiL
Obfcirusplaneta quis fit.

cnuncna

Ptolcmcimarhcmancialcxandrinifcculum.

enuncn.i*

Pcrfeifydus.

cnunctta*
enunctia.

1
1

Fromgctcs fiuc antcuindcm/ator ftclla virgis ala dcxtra

co=

Enuncha.

zt,

EnunClta.

Enuu..^ia.

37

^"''um Cafircm. E. 3
Enunctia.

Timocaris aftronomus
quando florucrit

^"""'^.

Aurcarumongoquandoc^-pcnt

Enunctia. ,
Enunctta. %

i.hur,buItrydcnsconannatio.

fcnuncha.

Theon^Pappusmathemana

|
1

+
+

Poloinclinantcsftcllxortumfuumpnoremoccafupcragant. cnii'
Pleiadcsvndcdictxiiquornumcrorunc.
cnuncna*

Pifasnonusquibusllcllisconftcc.

alt(,u.s cito

30
fint.

mucnt^o
SoIansannusquotd.ebuscoftctfccunH.

Tl^oiacaptaquandofit,
t

enunctia.

fit.

quomodo

P"^"''--^"<^d.n

Signaduodcamtnpl.aa.

EnunCtia.
,
cnunCtia. ii

SoldtLu^acuVrturcZ.'

cnuncti.i

Proclus aftrologusquaiidoclarucrit
Plinn lecundi mors.

Pra:fcpeftclla qua:

gnorcat.

j-

^*"^ "^*^^'^^

Sohsccl^prcsquomodor^rni ^
5olar.s cych

cuunccia.

quomodovoccntur

^'^"'^'''""^^"''ndodicatur.
ooiis^tLuna: o"
A- n r^r.

cnuncHa. +
cnuns.tia jp
cnunctia. 1
cnunctia.

PLatophilolbpusquandovixcric.
Philippi Alcxandn patns obitus.

Pceili aftra (inrA

enuncna. +
cnuncria.

rt-

enunctia.

4.

cnunctia.'

I
I

occupa t E
cnuncna.*

FunctaccKpncaquomodopcnnftrumcnrumrcpcriantur enun 18
PcrfcusiuxtaEufcbiumquandorcgnaucnt,*quandovictusfita'Lu
cioFauloRomanoconfuIc.
enuncria 0
Pcrfn capnuitaccm quam ccHpfis dcfignct.
cnuncna '
l^IutarchiintcrpresarguiturtranatioKiniqiiioris,
incxem F* ,0
Pcolcmxi fcntcnna de horofcopo nan
inuaiicndo.
cnunctia 7 1

Trmusarpcctusqu.dfit*vndedicatur.

^
*

Fn

r^te-~s.c^.;J^?^^^

Pars Fortuna-quidfit,

cnnnrK

ParsfortunaracLuna:afcendcnscuridcm.

VVictruii

cnunct.^

Parnum loca ommum omnia quomodo clrganfur,

Pafcha&rcliquatcftamob,l.acxcycIofuo?cIur.habcriqS^^

Pafchaquomodopnm.tus,npnmomcnrccu!tumfit.

inuncti^*
Pafchadcamaquar^^^
Pafchanscolcndi f pnminux, tu
fcqucntis ccklic diucrfitar*F
'"""ras. h.
u
Pafchaquandocclcbrandumfit.

cnuncna. 38
luncna. ^8
'nuncn^'
enuncna. It
38
dwncria.

humores imitcntur

Planctarumexaltatio&cafiis.

^"""'^"^*
^^^""ncna.

^Qya^f^ntdtquomodovocencur Peeifiaftrr,
Qyod.cpoir,bileficarpcctumalmuem ,cn
"^"^'"''^^ri.
Quartusafpcctusquidfit.

QHomodoaftronomiarincumbenrircdpnr^nmi;.-

mathcmaciaccmpus.

Vcncris aux

quomodocum Solcconueniac

Vcncns locus tcmporc vrbis

^"""'-'^a.

Qu.dpcrpun.taccljptica .ntcll,gcnd.'m

p"""'^''*
cnunetia.

QuarcimcrcalatioBK rrvHk-iiKT

QS^mcmbra, um '^^^^^^^
ottuplcx mctcorXp,

eXr ^""K'

QuomodoPhmusintclIigend^^^^^^^^
fccunda:parns

^"""f-^pamsfccunda:,
'
^'""a: loqucns Ca*

eremp^^o"^^'-- ^'"^-hi mcnfcm mtclligendum fit,


quando
ROma
r^adicesomncsa

tnuntflia.

condita.
fin..,- r

f^omanum ka endaru?
Rjtionemcndunorum V

xr
37

fi

/n

30

Enunftia.

^^T^ri?'"' "

Parh^T^^"

Dccc. E. J
^
Dion.f.usabbas fundaucrit!

vniucrfb
Enun*;iia.

Scrpcncariuf

extru^r

qu.dparncapar cum Solc


Vcnerisd,ftam,amaximaaLe
VcnusaTarunopcrpcramin Scorp.onc

'

Pnnn^T,*

^
*

IZnau
F.X?.,
tnunctia

j3
'

Fn.mS"*'

fZ^]''
Fn.^l^
p!''locaca

Fnnn h

'

cftrcii!.|

Vrdralct^^^^^

Enunttla,

ycdftdldua:fiiftran, manfi
fcrpcntarii occupanr.eunft,a.

^'";l;;;d"'cfe"

Qu-busnamopusfitadecWpfcspra:raeicndas

'

^S"";;*;^-

numcrus
^^^^iV^^^^dictx^tquocnumcrorunt.
Vcncns locusmiomodoinucmatur.
Vencns appellario

cmincna. ,p
j"""*^^-

Vrrxmmorisconftitunoa^nomcnclatura:.
Vrrarma.oris nomma ^ftcllarum

Vcncrismotus

Parcha vrvanccurranoncmcridianorum.
Planecic quos

II

hncopcns.
fint

architccharras

V.tcII,onis

enuncri/*,*

PafdiamAnctccclcbrandum.
Parchaludeorumcurcrrat

Torquen commoditatcsqua:

qu,orcur,*

^
,

occaru.

AD LECTOREM.

Ibidciti vcrfu

k
I

E R I no poMft.opd LcAor,qiiininrercudendi3fti(ndenonun^
nifi pius lcctor antca ccrtior cognouerit,anthori non ra

incidant,<]uas

ro ncgligcntifl: autincruditionisnotaminurunt, quapropter casqug


pafriminhocvoluinincrcingcircrunt^rormula quadam ruccincborl
proponcrchbuit.

4, proafccndcnscrat,fcribc,aIccndcn$erit,
39 Icgendum Apotclofmatonnon Apothclcf.

col. veifu

iii,

Ibidcmverfu

'^s

legcambasnonambobus.

Vcrfu 9 pro.qux 4<v SoIis,lcgc,qua:&SoUs 4:c.


Ibidem in limbo, pro futurorum partcslege futurorum partis,
Ibidcmeol. 4 vcrfu 3f Inparteanorum legc, noi^e concra, noa
innotftc concra.

IbidcmPars hcreditatum, protat^iVegctam*


Lcgaturigitur Enun^Siato Tcrtio, columna pnma, vcrfu viccEino fc
cundo, Quoricsproquotics.
Ibidcmverfu ij. Quodnotat,Iegc,quodnot3r.
Verfu X9 HjiusitatpreiexcmpIumcftjprocfHcgcefloillud*
Enuniibato -^, Vcrfu 8, nifjlloslegcndumnitallor.
Titulusimaginumc^-lcftiumhabctftcllasdc ^ mag.
Icgc, ^y^^
Enunetia. <s vcrfu- i Lcgendu.deprehcderuntaftrologivariciatc.
Agcndisdbclbicisjcgc, beilicis.
Ibidcmvcrfu
Ibidcmvcrfu ^i, legcndtimnontemerc,pronontencrc,
hnmde.lcgc,humidcc.
Enunift: 8, vcrfu
verfu j^. Agmentum,lcgc, Argumcntum*
Folio
I
Ibidcminmarginc, pro xquarum,icgc,a:quatum.
mcicm. Regis,vcrfu %^ limularipro finmulari.
E ii Enuncl.
Ibidcvcrfu ?^, p %o vcl diftentio, lege,
\el 40 g diircntio.
Ibidcmhnca as' pro,
Mcrcurio.lcnbc,de Mercurio.

In fcquenricolumna.verfu j^, excidifletproexcedtflet.


Enunct. J4, vcrfu 17, diametriponendum,

Enunrt. ;r,
Ibidcmvcrfu
Enunil. )7,
Ibidemvcrfu
Ibidemvcrfu
Ibidcmvcrfu

procui(ppla. Iegcndu,cuicun^ planetarum*


appcllit ciifdcm, lege cidcm,

vcrfu
<s,

vcrfu

j-

if, protranrii,fchbe,tranfigi,

3?, prorcduco.lcgcredutfto.
i|.8,

inquircIegc,noninqucrc.

f t, icgcndumintuens,prointucarij#

verfu 5-8, proccrnis. fcnbcccrncs.


Vcrfu 08 j Lcgc innucrc pro inucnirc,

Vcrfu 75 proillicf^, Icgcndum illi<y.


Vcrfu pcnulrimo Icribe \ olcns pro velcns.

;o, pro,

Quo excmpta.iege. Qucexempta,

Verfu )8 propomeridianos,fcnb*:,pomeridianis.
Vcrfu 2.0, propoftiilat.Indicc,Iege,pnftuUt,adduccrcm. Indiccito
vcrfu 4 fchbc,vrrumfct nccncccrtofiat*
col. )
j
Ibidemcol. t ver. j Hxcomnium.fcribe, Hxcomnia*
verfu -^8 pro Lunxi lcge Lunx.
II col.
Ibidcoivcrfu f9y pro G andauolegcGandauo.
H" iii col. ) vcrfu ir fcribe prccclicnnore non prarccllcntiora*

HVIVS ECLIPSIS HANC SVMME

I iii col. X
Ibidcmcol, ^ vcrfu

IMA.&c.

procognofcis legecognofcitur.
cqua;poftSalua
1 iiii col. 1 verfu 3 lcgc,oblcruationumtcmpora
tons noftrinatiuitatcm jfi anno cepcrantj&c,
Ibidcmvcrfu jf pro tpora legctempora.
Enunft. 30 vcrfu )8 pro conringitlcgccontigit,
K II col. } verfu jo pro ecliiplcs quas fufmime de(cripfi,Iegc,
ecWpfesSolares,oculari dcc.
3

Enunct. 31 verfu )o. proortusintcrtiufcp fcribcort^^intcritufg,


Ibidcmvcrfu )8, (imihtcr^ahus,icgelimiliter&-reliquus.
Linea ij- tabula, licvtplanctarumjcgc,tabula, planetarum duop
vcl tnum vcl quotcun^.
Vcrfu i8 legcndum. Annorumnumero, Radix flcc,
K li col. 3 vcrfu i cxpnmat. ^eirct,legecftpro clTct,

Vcrfu

<^

procnamin

2f

non rcpertam,
Verfu 31 pro Annos

ucro, \egc, ctiam a4,ucm.

Enuni.1. 33 verfu if, fccunda manfiovocataeftmcdia,ptoftiedia

fcnbc minor,

Vcrfu ts, prominordifta,fcribcMcdiadiAa,


Vcrfu 3^prononomcnfe,vtpacct,fcribc,ooaomtnfe autpaftca^vt
pacct Stc

Icge

Annus,

Ibidcmprxftitutoslcgc pra:ftitutus.
EnunCt. 3<s verfu 8 pro vfu habita, lege vfuhabitus.
Vcrfu 9 pro (eumchuslege,IcumchusColumna z huius cnunLtian vcrfu t prodcputatifunt, legenduoi
dcputatafunt,
Vcrfu j o pro, argentu ftipendiis lege, argentum ftipendiis*

Vcrfu )3 proes^tferrumlcgCjXs&fcrrum.
Verfu 3) lege proaddo, adde.
Vcrfu -jf quarrcftanrialcgequcreftant*
Tabula radicum aurci numeri Iic habet.
Tabulaaurinumcri^Cycli indinonis,Icribc,

TABVLa AVREI NVMERI


EnunA. 37

vcrfu

jtf

(NOVALISrf
SIVE CrCLI DECEM^

pro,exbilftxrihbusduobus,Iegc,iS:cxbifexti

hbusduobus.
Vcrfu 1.(5 Icge. IntcrcalarioiftanuHibicommodiusfieripotcft.
Enundt. 38 verfu dt Icge,terminusTheophiheft,non Thcphih^
Ibidem col. x vcrfu ji pro fanCtitumlegcfancitum,
Linca X9 pro. Quodscquinoctium,iegcQuod vcroequinoitiunii
L iiii col. ) linea 30 provacaruntlcgcvacarenc
Verfu 39 legc. dumfit,nonvIrimafeftiuirarisA:c.
ii col.
o lcgendum, nonnihiU
linea
)
Verfu }). Obuiafunt, euidcnriora flec.
Vcrfu )3 Iegendumpcrniticm,nonparniri'efli*
Vcrfu 61 Icgeperambulat, nonpcrambulate,;
Col. t, verfu <(o. ab tniquiohahorumcontuituvcIcoAActtio&c*
legendum.
Col ^ linca 9, quorumaltcr,legc,quodcorum
Vcrfu. 2.7 proAutlcgc.Vtfiin iitc.
Linca 35- proanimaduerfulegeanimaducrlb*

icgcmonftrapromonftrct.
Enunct. )8 vcrfu
Enun:t. zq \crfu ( fcribc Afpcctuum non Afpuauuflu
Vcrfu )7 Icgc impcndctnoninpendct.
Ibidcmvcrfu fS Cofmographiarlegendum.
Ibidcmcolum. lecunda, pro tnnus lcge thni a(pc(3us.
Enuntt. ij vcrfu 18, Apcrius,fcribcapcrtius.
Columnafccundavcrfu -1^+ pro ardiorisicgctardioris.
verfu )9 lcgediftnbuerc.nondifciibuctc
Enunrt.
Verfu if proeuenientlcgendumcueniunt,
Verfu 39 Lummarum.lcgeluminarium,
Ibidcm in margtne, Cautela Icgc nonContela.
EnunCi. 14. \crfu i?" Parirjnoneitexaminabi5,IegfnguftidL

Parirarionc&oppolinoncsexaminabis,
EnunCt, if \erfu 1., coniunctionisaute,legeaut,nonautcm
Enuntt. iC' ver. jr, fiargumento,fcribc, Argumcnium.
Vcrfu ?t pro intclligcsfcnbefcnbcmte!ligas.
Verfu Ibidem +0 proiitcralegcliteram
Vcrfu ^6, promaiori,inlimbo^c. fcnbcnducft,maioriinlimbo^
Ibidcm pro Ac fcnbe A t.
Ibidcm in excmplo ante Chhftum ab Alexandro abeuntcmutuatum,
verfu

In parte pacis lege cxcrcituum.


Enunt^, 3f \erfu )7 proQuem^IcgcQuum*
Vcrfu 30 hoc temporelegejioc.temporc,
tbidem literam alphabcricam,lcgc htera alphabeticacoaunusrepeitjf

Linca

procarcnsalio,lcgccarcnsaIiquo.

74-

Vcrfii 3 prologifccundxparrisJcgccompIcAituf,
Ibidemcol. 2. verfu )3 cnun. j duphcemaditum^non addimHli
Ibidcmverfu 3) pro cuirei,lcgccuiusrci,

Verfu 38 Iegcndum,arcali(f numero,ingrenus3rcahsdid0

col

verfu

4f

Occ-

Iege,thgoni,aui,procrigan,iqui.

Ibidemverfupenulrimolcge.htera M, fmem
cxorimati
Col 3 Iinca X, percpmerito F L, lege, per^ iplum F L &xt

Iege,quamintcnm proqucmintccim.
proiulmodi Icgcciufmodu
Vcrfu 31 proforfamlegeforfan.
ii

coL

Columna ^

iii

Verfu
iiii

verfu

col. z inritulocap.
3

huius cap. Icge

Ibidemcol,

hnca

6 proaliusamplitudinclegcalias

^lcci

diccndi,cuius.

verfu
prooceidentahlegcocddcntalis.
z hnea i) Icgc a Soletradtos^nontraCtus*

col.

Ibidemcol. 3 Iinca 3 pro vercaurem^IcgCjfcreautcau


Linea <s, manedefit,Icgemancdcnit.
Linea 8, propropinquor legcpropinquior.

Verruvclhnca )7 propoflcdcretlegcpoflldcret^
Verfuvlrimoproconringunt legcconrigerunt.
Col. ^ verfu zB Iege,heliaccoccidit.
i hnea 3 pro ab aehs lege ob aeris*
i col.
li col. ^ verfu
procodemrcaostranfucrlbs,

O
O

lege,

codoa

tranfuerfbs.
jis, legetendentem,fignorum 4c#
Vcrfu 13 progingnilcgcgigni.

Verfii

0
Q

iii

col.

Iinea

jx, quamaliusjcgejquafflalios;

Vcrfu z8 parcratlege,parerat,
im vcrfu ^ QyEIl

MAGO

lcge

QVETUMAGOi

.1

'

ASTRONOCAESAREVM
uitatem.vclproximoannoantc

FERDINANDVM
"''"'**

FERdTn A N nr^^^^-^
''''"'''"^
;
ir VH

''^'"P''"'n

Pot<-nrifr,^

nomcn Regis

Chnftum.

fcrt

,,-o,.of-

O^^bnsd.cfu.ft-cAr tcrna vn.us hor< paf


teDomrrH
tcpomcndiana,repenctur.

Eodemodomconfimil.busopcrabcrr

SEQVITVRTABVLA TEMPORVM.

ASTROK0
MICICAESAREI

PERPETRVM APIANVM
MISNENSEM EXACTISSIME
CONCINNATI,INDVCTIONVM,
DEMON5TRATIONVM, EXEM-

^onfulio Imouarum ante

Alfonfum aom

3000

%
s

TroiacaptaantcChnftum
HomcruspoctagrccusfloruitanrcChnftum
'

neliodiis antc Chriftumclaruit,


annis

DIVERSITA.

tcs,qux multif.iria: gcnnb^^Iiintjin pre


renna,ncl6giorllm,pia:tcrmjrto. Aliis

fcdquart j partevnius

Huiurmodi

omncs

.lute varictatesn
fcmcl miflas facio,

dici

propcmodu adiicit;)

facit.vtquarc''

itercolarc.

vcteres

appclUbanr,quod nos interponcic. Et re ipfa vnus dies intcr*

ponus in \ Inmu

^pcradi

mo;

infincvfq Dcccbris,abiccerunc,it radiceiu


die aufdc anni,in qiio Chnftus Orbi a:ditus
eft,rctuij-

Icrunc,ibiqift3biliucrunc.Eftautfinisilliusanni,principiu fcquenhs
Kadiccid uic nanuicans Dominicx in(]uincuro,rcrro
qucrcndu erir
tocdieijLfpaau.Mdicecur. Hictaccrcnopoirum
haftenus fere omnes errore prorlum abommabili dcccpcos

Aftronomos,dum per Ra.

clicee.hnfti,ftcllai^curfus,C6iunctiones,Oppofinoncs. Afpcttufffl
rcliquos conatifuntdcprxhendere,a:quaem

C6muncs

A: Bifcxriles

ranonelcponercno animaduerccrut.duantcd
poft Chnfta annos,
nmiii^portionednudicara.cu tamc Saluatons noftn
^uilisannus.
nanuitas non
t-omumvTlCiuili,fcdintercalanannoc6tiecnt.
moncfacics cos,qm inftrumcntis

Atqmhoc

dico co.
tabulifq.iiloft:aIiquando funtvfuri
qiioidc;agantcautius,.\-tententprouidcnnus. Inprxfcntioperc.ni
5]f3rc fallan hilhocingcrecdubii.
Adharccu Aftronomos antiquiorcs religionc

^
ur Artcono^ quada\idearadiccsfu:
quada\,dearadiccsfuasvarieadreguducuq;pnnci^
imcomputa daiie,\elunadobituPhi!ippi,^adregni Nabuchodonoioris mitiu,
one motmi

nteChruiu.

illud\mucrfaIe&c.Pra:ccrea al.quoR:mfigniOR:

Qu rrr^r^^

^''''^

^^""^

doctnna& nominc

'^"rib^ iVderalcs

ad eon5 tpa, rc^

^rExcphgratia, S.noffcqms
0"'d..tpe,tcnucrint,quentm feqnh tabula, qS
^
poftSaliatorcannocuobi.fle,ad.l

Stnl^'.?aTPA"^''''^

TempusCA' Ou d^i

'^'"S
__

lumeergo annoKnumeK'
R.OLI Impc^ lum
fttons

''
Roma ^DIu^lZT"'^^

5i.^^FHRDI

N A NDI
^m. Bohc.
h

'^ngarix

Chri.

L. AcmiliusPauIus.C.SulpinusGalluseclJp.i).pdi.Y.antcchr
Hipparchus KJiodius m Alcxandna cofvderaui t ftcllas
ante C.
Abr.ichisfttllasinRhodocontcmpIatuscft,anteChri.'

?mZrAnn

3s

Hoc^vtru

''"T.P'^"''"^^
'

addit'^;??'^^

SiaTecrS^

'"'^
'

'

fir,

SeruatSnsadue:

o^.annocoiunctio cacnent ma*

^Adhucalmd. Fercur Lunx ccWpfis


&rfccQlInn^
lu.Mc,lccudoanno,poftauguftiflimiCfan5CAROI.lQuinn^aci
uicucai

99
)7i
,10
J

M.T.Ciccroa^Lucms Taruhusaftro:claruerunt,ante'Chri.

S9

lulmsCafaropaSofigcnisaftro.annuadSolis curfum rcdu.vic.


Virgilnis pocta &: Victruuius architcdus antc clir.
florucrunc
Cfflar obiic ancemcarnacionem Saluatons anno
3 s die
PtoUmei S<c regnum Aegyptiorumdcficrunt.ante Chri.
Srrabo G}.-ographus anccccllic incarnatum Chnftum

T,Liuiuspacauinus ^ Ouidius poe: obicrunc.anno poft Chri.


Marinus Tyrius gwographicusfcriproragnofcicur.poftChr.

dies.quifequuntura

c!

5/, dics 95

pccdenns cuiulljbet anni. Hoc ita intclligas voIo,vt a meridie


nouifiimi diei Dcccbns,initm fjat. Aftronomi ctcnim a meridic in
mc

mucftigc,radiccmcpadeundeannupona,Chnftifc^,noe.vifhmandu
cftvicclimuquintijdicDccebns mcinnucrc.tamctlieo Saluacor
no>
fternanis lit.fcd finccmfdcanni. Aftronomi fiquidcveccres,
fc.x illos

lus.

AmorceAle.xandnMagniadSaluatoremanni

-jz^dicb

lESVS CHRISTVS
+ hcm

ndic pcrpctuo rationcs incunt,(ic \'t tcpus antcmendic,pcedcnn


(imJuandoChri pcr diei annumcretur.Cu aurc motus cclcflcs ab anno Chnfti p omi.i

IIZ

S.

ponitur,quiinaliisannisn6crt,diciCidealionomincBifc.xtilis.Hunc
inqua Rhomaim SoIisannijinpra:ftnnbusfcquar,fccunduquc mo*
ruscoclcftesomncsinucniredoccbo. Orruni,seundc.-i lanuano, qui
efl finis

1%

HcIiconCi-iccnusaftrologusvirittemporcAfucri antcPhr.
Plato d- Anftotcles philofoph. daruerunt ance
'
PhilippuspatcrAlexandnobi.canceChri..in.

Aratuspoctagrxcus itaftronomusanteChn.
Archimcdcs lVracufanusgcometerprxccfl"itChriftum,.innis

qiiilibet annus intcgro dic fupcrct trcs prarccdcnces, qiii quartus pro^
&:in ptcrea vocarur inrcrcalans,quafi
dicas Interpofinh'', Incercalareenim

tcrcilans ide,

kj-

Danuspnmusrcgnarcca:pitanteChriftum,anno
IV"
HippocracesCous mcdicusflormtanteChn.annis
.,1
Niciasdux athcmcn obecWpfismetuopcsathc.amixitanchr.

Lun.iris,qucScptebcr aufpicatur.habc

inno Sol jri,quc nobls Sol curfu fuo dc


fcribit.tdtuniodoincaus. Hicaut quia
impari Soli s motu dcHgnacur ( qu;ido#
quidc Sol noidcpuctu quottannis afTc

Jirexnlis

'

cnim vt Romanis,:innu5Sol.iris,cuuis
principm Ianuarj''c(l.Aliis,vt Arabib''
turcVc.

)0

^*^^'^"''

Timocaris aftronomus confydcrauitftcllas anteChn",


Eucl.dcsgeomeccr tpe Ptolxmei pnmi regis Acgvpti*an

vniucrliim

N.^bochodonozorregnarecocpitantcChnftum,anrr^

Tcmporafcqueiitibus mftnimcntis vrinTucura,colIigcrc,

jolorisannus. quiturj

689

panicl^EzcchielprophetabantantcChriftum
Rhomacond.taeftantcChriftum

Mardochxus ancemcarnationcm agnofc.tu.anno

ENVNCTIATVM PRIMVM.

3)ojdicb. 5,5,

Chnftum

Mofes.ndcl^crcoprxcft gcnn
Iuda:orum.
Mofes legiflatot obiit ante
Chnftum,ann

lhalesMilcfiusecWpfimpra:duit,antcChri,

NNORVM

?84 dies

Mcn.Maiasann

PLORVMQ.VE FIDELISSI.
MEREFERTI.

Ab Adam .id Chriftum fecundum

lud-i:

nafcicur ^quQ

FILIVS DEI IN

anno

BBTLE^

cccpit Clirifiianorum falus.

<so

AndromachusCrereii theoncemuc. &c Lucanus po. floruerunt


Agrias conremplatus eft ftcllas in Bithinia poft partum lirginis
Proclus AftroIogusagnofaturpoftChriftum,anno
Mileus ftellaij: locaquarfiuit Romjc i Chnftonato,annis
C.PIinius Sccundusperiii,duminuint Vcfuuium montcm
Hadrianus Imperatorpoft Chnftum regnarccccpit,annis
Galcnus mcdicus Pcrgamcnfis fequitur Chriftum annis

67
p^.
95-

99
| j
1

t
o

e^z.

C.Prolema:uspIius Armathe. Acgyp.obtiuauitftellas Alexan. jf o


Diocletiani rcgnum incoepit ab incirnationis anno
i8 ; dic i-ilulius Firroicus MaccrnusiS:

MauornusLolhanusvixcrunt

Concilmmm Nicca congregat,inquo Arnuscodcmnatut


Theon 4 Pappus mathemanci alexandnni Horucrunt

310
3iO
390

A lchmeon mcdicus ?c Aftrologus claruit ann o


^Lihumct cum Scrgio monacho in Arabia hxrefim inchoauit
Albumaiarabahqu.bus lauardictusfcnpfitcirciterannum
Baflus,anno

humanx

falutis

vitamegitvclarciccr

84+
49

Turcarumorigopofthumanamfalutem,annis
Albaregnimathe. in Ararta a.

880

S\Tia: confiderauit ftcllas

Campanus philofophus S<c mathema. claruit an,

0*
Azophi ArabsftcIIaspcrimaginesdcfcnpfit
Auicenna mcdicus Hilpalcnfispoft Chriftum, anno

,,00

Abraham Auenfrrcludccus^t Aucn:;oaragnolcuntur


HaliHabcn Ragclaftrono.arabs,\ixitanno
AlkinduspIius,mcdicus,S:artrono. floruit anno
.

AlphonfusRo. itHifpania^Rcx&Aftro.poftchri. j4f idicb.Jf


1*7+
Vitellto mathema. fcnpfit ingens opus opncx.anno
,z8 +
Gu.do Bonatus aftro. floru.t poft humana falutem
*
) +
loannes de Gmundcn mathcmancus cLirus haberur
Ars imprarflbna inuenta M agunna: per loanncm Fauftum
J+Oi
Gcorgius Pcurbachius gcrmanusmathcma.obiitanno.
j+d+
Blanchinus Fcrrancnfismathcmacicusclaru.t
loan. Regimontanusmathc.germ. Romaevcncnointcrcmpt y^^r
Jfoo
Caro!usQuintusRomanorumImpcratornafatur,anno
Fcrdinandus

Romanorum Vng.4 Bohc. Rcx naTcitur

jfo 3

'

CAESAREVM

ASTRONOMICVM
ENVNCTIATVM SECVNDVM.
Otfhuar,Non3P,dledmc<:p fphacrr motus intclIigcrc,Zodia
cumq;,rccundumqucmomnia(cqucntia inflrumonta
rcgulantur.vcreimaginari.
^

Etqaamuis

pfiiansdicaturinirium Aricris,rcIiquatamcnZodia

non funt fubinrcIligcnda.Signifcruin crgo, quo tcctc, imagi


ncris notato.Pnmo Equinoctialem ab vtrocp polo a:quidiftantcm,ui*

ci figna

pcrficicmqiciufdcm,totammundimachin.imdiuidcntcm. Poft huc


fupcrfiacmccUpriccOi^lauiorbis.codcm pcrucnirc,\ idclicct aJ Dccn
murococium.Etiiiictandcmvcr.im ccl^ipticam oftcndi. Inquoautcm f"^^.fccundS
loco Equinocliaiis cum ccUprica fc intcrfccat.illic pnncipium Eci Jpti quamitalh;
nomorurn
ca:,primufq* Arienspun(.^uscft. Hanclincam vna cum fignis
^
,

VLLA EaAT HIC OPVS DF.


cljrationc,Dccimac,Non3C, &:Oiftauac
Spha;r,cum (it inDiturum non aliud
huius opcris,t]uamdoccrc quomodo
citra V llam fpcculationcm motus cccle
Iksinucftigcntur.Vcrum.quiaintcrdu
^ontroucrliaqusedamfuboririfolct, dc
principio Ecl^ptic^\quKtnduodccim fi
onadiftrtbuitur,\ trumin octaua nona
cldecim.i,poni dcbcat. Pcartcrca.cum
crebra, pcr totum hunc Iibrum,huius \i=
,

nei-Jicnorumcpduodccim,maino

Motus Nong

& Dcdmx
Iphfcra;.

fiat,

committcrcnonpotui,quinftatimabjnitio,hocdubiidilcuterem.Nc
mincmiatct,poftlcptcmcrrannum fyderumorbcs, adhuctrcs fiiper
Ueci
cfrc,Nempeoiitauum,cuifteIlxfixxinfunt, Nonuminlupcr
horis
mum,qui Arvirimuseft.Dccimafphxraabortuinoccafum
fcrtur,vciuri oculis indics difcimus. Vidcmus cnim quemadmodu Sol
& aftra rcliqua ([que fccu vna violcnnftimc rapit ) oriantur occidat.

Nonaaboccafu inortumperccclifummumagirur, contraria dcci;*


nix,&naturaiitcrioquendo,curfumfuumin ^jjooo annorumabfo'
luit. InhuiuscurfusmcdioccHpticam nosimaginabimut, fignatam
infralittcris

C A

E M.

Aricris initium

eft

A,quodcircum

intcl

ligcnduscftcircuius.quiinfemidiamctro noucm gradus compiccla'


rur. qui^ , in duodccim figna diuidatur,non lecus ac alius quida cir^

culusautEpiacius.Signainconotanturnumerisa B verfus C,qui3


paruihuiusciciicaput eft.dcciinansinSeptcntrionem.Eodcm mo
docogitacircuiumparuumdefcnbi ex oppolitolittera; A, vbilibrac
figna,
prinapiumftatues. InhacinquS Nonx fphxra: cci^prica
li libetjloccs.quanqua nuilius vfus funt,ptcr Aricns cxordidi.quod litc

rcfcrt.Huicnonoorbio*auufubeflcintciiigc,Cui''mcdiupari
ra
tcrecI'ipricaqujEdamoccup.at,inqua punctum fupponcs,Cqua!cfc^
httcramcxprimiO quod indc vocabimus ininii
qucnsfiguraper
Arietis, fcd oiftaucc fphacrfc. Huius fphacrfc mot'',n6 cft aiius, nifi
inminoridrculororctur,fcc6dufigno^fucccirum,hoc
cupunfto
& E rurfuf^
cft,abipfo B vcrfus C,curfumfuumperagitpcr
in B 7000 annorumfpario,&:illcmotustrepidarionisvocatur.Sic

Motus Trcpi
daaonis,

criapuniflumdiametralc

ftatues,quodlibr3cprinapi(jappciiabis,

oiilauf fc;5 fphacr^ ,a:quaIitcrmoblc cu pringpio librac nonx fpha:r);,

Etquamuis

aftroi

vcrjdic,fecundumcnimillam,omnialcqucntiainftrumcnta accipten
aidina
da vcnicnt. Interfcclio Zodiaci A: equatoris punc'tum veri ).'quino^i
rcfcrt,quem fimiiacSolintrat, Equinoctium vniucrfoorbi cfficitur. ^"'".ftatuii
fit.
Scicndum ramcn cft punctum lilum non fcmpcr codcm in ioco fiftcrc,
fcd fubmdc hincillincin a:quatorcmutari,ficut incpiciclo quoda,pun

dtoaugemmcdiamdcrignannvfuvcnit, Qu.irationcxquinoctiapcr
petu6 variantur^t anncipant. Tcmporecmm Chriftiv crnaica^ijuino Acquinoftii
d!cMarrii,inannoBifcxnli,Commuiil vcro ac cur
ctiumcontigit
pcrpetaj
dicMarni. Vciunnoftroa:uocommunibusannis
Marni,Intcr- vancntur.

calaribus autem j o fi modo tabularum caicuiis fidcm non abroga


inus,ficrifolct. Quodparitcroblcruatiovmbrec radiorum foiarium
attcftatur,qua:fimpic.t^tapcrta eft,6;abnjinftrumcntisomnibus,m
)

qualicunqt fuperfidc,fiuc honzontali, fiuc verncaii,fiuc indinata,fiuc


dedinata,cxpcriaris,haberi potcft. Equmo^tii fiquidem tcmporc.cx*
tremitasfttli,rc^tamvmbrx Iincam lignatpcrcnnircr,qua:abas fcm>

perobliqua,fiucarcuataabvmbradercnbitur.Tam faciiiautcm A:cx Acquinoftiii


pcrradio! Sa
pcdita a:quinoau inucftigarionc cxiftcntc, quis non admirctur quof=
damtamincpnillc.vtcumconarcntur rhomanum cmacuiare Kajcn=> Urcsinuclbn

danum,xquinoctium fintauriinqumtum Martiitransfcrrc,putates


fe cmcndarc,cum diebus quinqj intcgi-|simpcrfccliorem,quam antea

rc.

ciret,rcddcrent. Motumitaq;oclaua:lphxri-, ccquinodii^ puncWi,


quovcriusintclligasexcaiploopusdl QuotemporcCa:farcs maxi

mi

CAR-OLV^

Sc

FERDINANDVS

nanfunt.motuso^auf

fccundo?:
fphscrxmcdius.nuiliusfigni jj gtaduum i minuri
ferc fuit. Idem quoqi motus crat prinapii Aricris Nonx fphxrx, a

ChnftoccnitOjVfqt fubdcama.lninumveroaricnso>.tauxfphxrp,a
puntftofcptcntnonali B, quodcftininumparuicircu!ivf<padlirtcr3
H, tillcarcusoiJtauiorbis,Argumcntumdidtur.Vndcliquct Cxfa

rumnatiuitatcEcHpricamoAauxfphxrxciufmodifuilTc, quxmota
cftper
K F M. Arcusautcab F in k vf^mediusciufdcmo"
m, propc la
xquario,qerat 8 graduum
tus,i K vcroad
mi. +o fecudafa
mediusmotusxquarionicopulatus, j9 gra.
dt,id qd vocatur aux c6munis,toridc cm gra. m dc fccuda ftcllx fix
& augcs 3 Scruatore Chnfto,in tcpora Cxfarum vf^,promoucrunr.

Motus Nonf
5c octaue fpht

rx

tcmpotc'

CAROLU
FER.Db
NANDI.

Quodfiiamlincam fingas produa cx ccntro mundi pcr fectioncm


ccl?pticx oiftauxjfimu!^ xquinoCttalis,q cft punv^tus F, tum oftcdet
linea iila,principium Ancnsin decima fphxra,iuxtalittcram G,g
punt^us cft xquino^ii. Et hxc prxlibaftc hactcnus fuftidt.

Prindpiufli

dcdmiffphcr^,

ASTRONOMICVM

CAESAREVM

ENVNCTIATVM TERTIVM.

RESIDVVM TABVLAE REGIOMVM


acCiuitatum inligniorum,

RadiCS,qiixmrcqucntibus mftrumcntis^admcndiarf

num

Ingolftadicnicni

mundi partibus accommodarc,

bus

VM TERRA

non

polsit, uc

riu-s.Radiccsucroomncsiequcntcs.In
golft.idiaifi mcndiaiio relpondcant, pa
jm cft.horas aliorum locorum, n5 elTc

NoTalocoru.^g

cafdcm cum nonris. Fieri cnim potclt,


ut iiobis luncc dcliquium appareat hora
jo pomcndiana,aliisuerohora e an
tcmcndiana. Iccirco.ut huius noftri la#

Marfilia

HM

boris iiulla non orbis pars, cfle quxac


particcps, fubordinauimus quaiidam tabulam, in (jua rcgionum, ur=
,

bium.oppidorumqi nomina defcnbuntur.quibus numeriquoci;,nunc


tioras,nuncminuta,fignificantes,adiiciunrur, qujbusitcm,cx vnola#

M.

.A notataddc, M.

.idiungitur

mi'=

iiuc,ric,utquoncsrepentur A, lu.xta horas uclminuta,Iignificetur


ealdcm horas uclmiiiuta iiiucnta addi oportcre,tcmpon nouilunii,pIc
nlunii, edjplis ucl altcriuscuiufdamafpertus,^ tc rcpciri , quoties
refcrredebct.Qpo^^no*
autcmfiniftraobrinct A, toricsdcxtra
tat.ubi locum aliqucm clegens.in quo ad tcmpus aliquod ccrtum,fdrc
dclyderas pIanct.T alicuius locfi , toridcm horas 1' mmuta, pcnes qug
fcribitur,miiiueiid3,ideft,fubtrahcndacfleapropolitonbitcmpo

A ^ M

dcpnrhcnduntur, ^hocmodohoraiftius
loci ucrificata erit,ad pra;fentcm radiccm.qua cum, plaiictaili curfus,
uiquirc.ut infra. Huius it aq' rei cvcmplum cft,
^lmpcrator noftcr fcmpcr AuguRus , C
L S Quintus,
G.indaui,FIandna:nafatur, jf hota ^^i- Mportmerid!em.Qua.=
reiamGandauum intahularcgionum,iuxtaquod
inucnics,ho
ramnullam,minuta 39 & A Vbi
hortatur, utquocies G.in=
rc,qualiaintcr

ARO V

daui coniunLrionis, oppofirionis, ccliiplis, aut altcrius alpcctus^jhora

minutaqipcrinftrumentaindagaftijdcmashoram o minut. 39. Si


ucro.idnariuitaris horam Imperatoris cupiasmotGpbnctxalicuius
roire,falicct.idhoram if minut. 4+. tumaddchoram o minu,
-59 Exquo )6 horx 13 min.conTurguntjquibuscuinplanctarum
loca inucfhgcs Ucet,

fAliudExcihpIum.Rex

FERDINANDVS. Oriunduscftei

Mcdma,ciuitatc HilpanijcQuJcrc inTabula nomcn Mcdin2c,cui ad


ditumuidcbisbtcram M, Horam.j.w ji, Ab.ifpcclibusaufFeren

dacftiHor.ji m

m 47 poftmeridicm,natus
adeamquscliturccurfuserranOum,hor j mi. ji funt.iddcnda,quodfacithoras z) mi.fjjcum
fumma ifta planetarum motusjinquiri dcindc potcrunt,
Sedquiahora zo

clhdcmRcxFERDINANDVS,

TABVLA IN5IGNIORVM LOCORVM, CIVI;^


tatum,^^

OppidorumjEuropXjAfrtcx 8c Alia:.

Narbona

Valennncs

M
Tolofa
M
Gandauum>f M

MarteburgumM
Antuerpia
Mctis
Trcueris

Ncoburgum
Aichfladium
Landishuta

Saltsburgum
Rarisbona
Straubinga

Thertos
Nad.ar

Lammon
Rcba
l-undunum

Oxoiuum
tttcnburgum
Gran^itum

Corduba
Ifpahs

Portugalia

tilyhona
Barfjlona

Burges

-B

HM O

M
AC
M 1) AC
M 39 A C
M io A C
M
AC
M rAC
Mo AC
Mo
AC
M 30 AC
M 19 A C
M 39 A C
M '^s AC
M ^yAC
M o J-9 A C

NoTa

locorii.

HM

SarragolVa

Valcnria

Tolctum
Mcdina ca.
Pampilona

Compiftella

Bicanrium

Lug dunum

M,

17

AC

)
)

Rodcs
Nantes
TurontaTors
Amicns

o
,

o
,

o
o
Vienna Prou,
Lutecia Parifio.M o
Gcneuora
o

nAG
n A G
i9 A C
i^AC
jr A G
AC
f^ A C
xo A C
AC
X A C
39 A C
3, A G
3, A G
A C
A C

o 17
o 3^5
o

io

1,

x^
13
,0
,7
itf

,6
,3
, s

31
,0
,3
4.

r
8
jj"

A
A
A
A
A

fz

Nouaciuitas

Lintza

A
A
A
A
A
A
M

Tridcntum
Enipontus

Bruina
Gurtiagurg,

Vilacum
Nurcnberga
Hcrbipolis

Babenbcrga
Curia Hoff
Zuicka
Lyptiigum

Torga
Lcyliiick
Evlifna

M
M

A
A
A

A
A

T3

o
A C
A C
A C
A C
AC
AC
AG
A C
AC
A C
A C
AC
A C
AC
AC
A C
aC
A C
A C
A C
A C
A C
A C
A C
a C
AC
aC
AC
AC
A C

AC
ac
aC
aC

-5

o
o
o

A
A
A
A

Drefcn
Fgra
Pragi
Goviicium

Vranflauia
Martisburgu
Erphordia

Monllenum
Vuittenbcrga
Prunfuiga

Luncburgum
Lubcca
BrandcburgCi

o
o
o 13
o
9
o

ir

o
o

M
M
M

3
)

o
8
o ic
z
o
o
o e

A
A

Gronniga

o
o

MR
MR
AG
AG

Fracof.adod,

M
Roftochium A
Stcttinum
A
Dantifcum
A
Culmcn
A
R.ga
A
A
Reualia
Roshildc
A
Copenhacna A
Vpfalia
A
Stocholma
A
Nodrofia
M
Rumefalchc A
Parcnr.i n
A
Hamburgum

9 40
o

o fr
,

17

0 5-e

5-

)i

MR
M
M R.
M
M
MR
M
MR
MR
MR
MR
mR
MR

o 40
o $-0
o 30
o 37

Cracouia
Poznania

o 38
o iff
o ^3

<3
R-

AS
M ^
M ^
M R
M J
M R.
M R
M R
M R
M
M R
M ^
M ^
M ^

Lipnic:;a

Vuilchcgrad
Vuilde

Volaterra:
Florcntia

Bononia

Fcrrana
Venctix

A
A
A
M
M
A

Padua
Turinum

Gcnua
Syracufj:

Gangamclis+A

(ucaraiia

Peru
Mulucca:inC

R-

o J7
o
9

o
o

))

A
Conftantinop A
Samotrana
A
M

M^

Modona

Hicrufalem

tf

M^
M^
M ^
M^

i-

R-

M
M

Cornus
Nebio

M
M

,<s

P
tf

,
,
j

5
.
3*

f+

*J8

j-

io
o

Calieut

A
A

,031
531

Tsprobana

e ,8

Oricntalior

30

17

A
A
A

Roma.f4

tr

A
A

Neapolis

Capua

$-}

o^.jj-

A
A

Cholme

M
M
M
M

Occidctalior.

R
R
R
R
R
R
R
R
C

o 37
o 38

A C

MR
MR

Varadinum

MR

M
M
M
A
M

itf

Buda Ofcn

aC

MR

o
o

Ragulia
Caltclnouo
Vratara

A G
MR
A G
AG
A G
MR

o 13

Tem.ftitan

A
A
A
M
M
M

Olmuntaa
Sittauia

AlexandAcgA

O
MR
4 M R
1+ M R
115 M R
,6 M R.
|o

o
o
o

AC
aC

o
o
o
o

Belgradum
Brclpurgum

aC

o 17
o )6
o io
o xjo io

NofaloCOlTr.'^

a C

AC

o
o
o

a C

J+

M
M
A"
A
Ao
Ao
Ao

ludcburgum
Grct:a
Pons ad m.
Vicnna Auft,

Patauia

39
o 3*^
o y+

Mo
Crucinacum M o
Lucelburgium M o
Geldrix
Mo
Cleuc
Mo
luliacum
Mo
Aquifgranum M o
Conftanria
Mo
Bafilca
Mo
Spira
Mo
Vurmaria
Mo
Argcntina
M o
Mogunria
Mo
Colonia Agr. M o
Daucntrja
M o
Selctftadium M o
VrbsS.GalU M o
Luccrna
Mo
NordJmiga
Mo
Vlma "
Mo
Mo
Augufta
Tubinga
M o
Laubing
M 0
Eflinga
Mo
Badcnatcrm* M o
Phorccna
Mo
Pretta
Mo
Hcydelbcrgcn M o
Ambcrga
Mo
Nouumforu, M o
MonachiiBa.

tt

M
M
M

Bruxclla

Fnlingum

Noia Iocom.'

MonsPcITul.

g-

d:

(4 o itf
o 35o 38
o

Ingolft.idium J!> o

5u

I ^
Is os

'2

^ I

dicm hahcanrXcd hctc maturius.illec (e=

littera,ciaIrcro

GLO*

rcgiones uniucrGc.cundcin fimul mcri=

A.

"73

a.

SIT

bi modo rotiinda,ficri(p

terc

'4
72

t3

(upporita-iiintjrdiquisqq! regioni*

R-

M ^

MR
MR
A C
AG
M R;
A C

ag

M RM
M
M^
M
A C
AC
AC

mR
M
MK

Oncnralior
Ocddctalior,

CAESAREVM
ASTRONOMICVM

r A B O LV S

ENVNCTIATVM QVARTVM.

QiiincLis

Romanorum Impcrator.fcmpcr Aii

Fcbru.minanrscft,,i-.hora44.Mpomcnd.an.s,poftC
tcmpushoca-hgurampra-fcntan cu
ih annum feaul.miiiefimum.Ad
ajuamuis dies,horas m .n motibus hifcc tan
f mdiab s ubidircM
s.no.iadcoconfidi-c.nus,fc.reuo o,qucmlo^

M.ftiA

ratotis.

StcllaaimfixatTimIon:iwdmes!nZodiaco,canjncI'cm^
quclatuudnKs,idcft,abccI.piica dcuiaiiones,amund,urc};
crcationera(ftas,oradusinrupcr,nu'nuta^augelcpplanctarum

Extcndo icaq. f.lum pcr ftcllam,^ inucmo


nt eotcmporc cor lconis.

cmm!onU.d,nc.^..gradum.8.MP.occu5arc.SK

Arucrusmotuslcmpcrincodiacooftcndctur.

aiUc&:poilChriftircmporaccrtas,Adhxcquibusitcllisti*

(luis
.
^
VAl.udExcmplumFkDlNANDVSRomanorumBohc::

xis,(juilibctplanctcindicsappropinqucnt,qualuevidnjafua

VnUi.-cRcx,annoChrifti.,5-o;.inhuncorbcmprodut.,o.M.-,rcii

8hora47 Manccmcridicm,Adqucm,immerum,figuraiocata,coro

obcgant,indagai-e.

na:fcprcncnonahsftciia,4.t:jr.Mrn.tencrcrcpcri5ur.Aux0.i.G|i.

ECVNDVM
\or

NI

FAU

pronun(^.iCum abundc docuic,

Oiftaus, Nonae, Dcdma-qucfphscra:


motus.QuocircainpraEfcnn nihilam^
plius, nuatum ad thconcam attinct, ad

dam, Vcrum,breuTrcr & finc amba=


gc,c^uomodoomnmmftcllarumfixaru

abccK/prica cuiufs.
rLaritudincs auccmfi rcquiris,idcft,diftantias
dcmftc!ie.ducfilumpcripfun,A:quoiniococdwpncafccacur,iiIical;*
iliam cadcm
terum ncdem arcini figc.aicero cxtcnfo in corpus ftelia: .

caudam

ciramcxtcnfionem dcindcexamina in fcala lantudinis,iuxta


lantudo.
de Iiniacam,in qua m.amfcftc cognofccs.quanta fic
fcpcencnonali h vcrfus limbu
Si ftcila ab ccU'ptica vcrfus ccntrum.in

feagirtarn

curlus^planctanuyaugcs.diAocinus,
pcr inftrumcntuni rctjucns deprchcn=
f[Quandoquidcra
das, apcriam
occafum mo=
dccimus orbis,ab ortu
uctur, utdictumcft, cclfprica ucroucl
Zodiacus in codcm ccclonobis ftatuatur, nihil \ Itra de motu huius a
ecmus.qui pcrXodiacum iilum immobilcm lcu fixum intclligitur,(cd
Zodiacum ita firmum pcr omnia inftrumcnra.tanquam deamiim cco
lum,cxrimupoft hacfemp pofituri fumus Qu.ilemigitur dnuncui=
rics,poftqucm^- confcquentcrrotulam,quan3am uoUibiIem,cujinfat
imagincs carli.Imaginum quehbcT,ruas ftellas complcctitur,ftcllarum
cjuxdam funt in mcdio albx,(cx in extrcmitatc aacsgcrentes,cuiufmo
di cft.qua: oculum cauri, qujc^ os canis maions, pofsidct, cuius figu^
rahxccft. ^Etillxfuntquanntarisprimar^qualcsnoplurcs.jf .affro
nomi delcnplcrunt.Port has.^f ,fccunda magnitudine luccnt , paulo
minores infcriorclqt primis,ralcsfuntfcprcm,\rlammaiorcmconfti=
tuentfs.praccipuccaudamrcprclcntantcs tres.qua: criam addiffcren
tiam aliarum.nigra: depinguntur,tn fcx acumina dilcrcta:, qualcm hic
vidcs. ^Quanqua ucro aftronomis in Icxtam ully diftcrennam ftclla;
defanptx riiit cgo tamcn pnmam 5; fccundam magnitudincs faltem
indicaui,ftcllas quo^ nebulofas cum nota huiufmodi.
Rcliquarum
,

difcnmina,ohinftrumcnrianguftiam,lignificarcnon potui,ucru (im=


phatcr r)ota.quadam. o. cxprcfsi.
hi mcdio fcrc iftius rotie circulus

qu]dam nigcr rcriiirur qui cclvfpticam rcfcn inquo duodccim figna


cx ordinc dcfcnbuntuc luxta Scorpioncmtranfucrfa quxdamlinca
apparet,in. a gtadus fccta,\ trinqi abeclvptica. 8. conrinciis qui h=
titudmcm ^odiaadcmonftrant, Subfincin Eridani^ftcllamgtnomk
,

Ac.irnar cft, luxta qua index habctur, cui iiicft.y coem augc notans,
pciijucmiiofcitur .quotgradus octaua &: nona fpharra funul.in tcm^
,

pore;iliquopropofito,fimibtcrftdla:fi.\a-,crrantjumtpaugcs,pcra'
g.inc.PciKsftciiam Canis maioris alms index eft,aiigcm Solis
? fi

cnific.^ns.Rurfusadnauimindiccsbnnfur^iugcs

ApudCcntaurum

cr^

:^

fcrcntcs*

ApudAr.imT) augcmdcicrnvidcs.Hiiindiccs

pcrpcruo in cadehi Sc a;quali abinuiccm diftaiina mancnt. Poftrcmo


tuo iii eadecn drculu^^quidam undctjuaqi in partcs diuifus. Ccto uicimus cum indi'
6.-C(]ua!i abm cc,cui lignum cft X, uidctur,qui circulum illum paruum.dcquo
prius
uicem dillan;? dixi,qui uidelicctpnnapium. T.nona; fphxra: anibic,rcprcfcntat.
Quoniam ucro Aricriscxordium,8.fphxrx,huiusatcuIi circumfe
rainamin.yooo.onnisrcmci circumit,fccuihuncquoquccirculumin

t.irmn pcrptv

toridempartcs,iTa utquarlibecfccho.

Operandi mo
dus.

j oo.annosnocaret. Annorum
poftChnftumnumcros,inccriori circulomferui,dcfoo.in j-oo.pro
ccdcndo,ab indicc inchoando. Anni auccm anrc hicarnationcmChri
fti el.ipfi , extcriori atculi partc fcnbuncnr pcr quos
oCtaua: fpharrx
,
trcpidarioindagacur. Pacnbustnftrumenrideclararis,aufdemufum
fubiungam.
^ Si uis ftcilas fixas \ nd cum planccarum augibus ad
tcmpus propoficum nbi tiualcqualc,ucrificarc.cleua rocam iuxta
,

dcama: fpha:rc,ubi gradusquofdam rcpcries.quorum finguli. , o o.an


nos connnaic. Sitempuspropoficum ante Clinftum fic, numcrabis
deorfumi + inapicndo\crfuspnndpmm X, Siautempoft
Chriu
ftum,numcrabis a

+ inapiais furfum,fecundum fignorum ordinem

ftnisinucnri numcri,oflaidit in z^odiaco proximc, quantum


nonus or
bis fubdeamo.in toridcm annorum fp^ao promoucrit:cui
loco indi cem cuin fignatum admouc. Poft hxc tondem annosin circulo
par
uotrcpidarionis abmdiccordicns ucl inrus, &: hoc:fi tepus
poft Ciiii
fti n.ariuicarem,uel extra:fi tcmpus ante Chnftum

proponaturj nume
ra,A;finiannorum rcquifitorum filum.ipplica,quodcxccnn-orota:
pcndet,Quobaiccxtcnfo,obfcrUa.quotintcrfilum^t-indicem in-o
diacogradusfmt, lilinam^yxquacionem OLtautc fphxra:
cum^ionj
indicinc.Immocoficfilopermanaicejducindicem.y.quicftauxcom
munis, fub idem, at^ ita rotam inuanatam rclinquc,ad rempus
enim
tuuin lam uenficata cft.Qua ficiaccnte,filum t? caitro
eius,ftcllx cui
cuncpIibucnt,fupercxtende,quodin2odiacogradum,in quo,vclfue^
rit,ucIfmuralit,tcmporcpr;Efinito,demonftrat.Pra:tcreamdicespl3

nctarum,doccnt,gradus & minuta augium,in quibus eo


tcmporc
fmc
^
uclfua-uu.Cuiusra CAcmplumcfto,

abecWpncadccl!nauenc,inmcridionaliiaricudinecfledicecur.Ncque
afliucrofcitueftiniucundius, cui ftcllarum fixarumplanetaaliquis
1=
t h K.
ftac,camuc obccgac. Quadcredocumentumillud habe.

NANDI

tcnuic,
Regis nanuitatcLunaprimumgradum.ij.wiQ?
inlcila
latitudoaus.-ibccHpcica.j g i^.i^' Septcntnonahscrat.lafi
qux poencs caudam Scorpii eft, ab ccHprica inapicns Aram ucrius.
,

fuper gr.idu
if. .v numcres,pcr<p ea filum trahes, margantamqj
M imponas, filum dcnitp una cum magarita immobih fuper. , .gr.i^
dum.2 1
ubi Luna fecundum longitudincm erat,dirigas, tum inar
in ucntre p_ locum dcmony
garita intcr. j 7
j 8 ftcllas fl , qu.x funt
ftrat,quo5tcmporcnariu.tarisregia:,vifafuiC.Propccrdiucrfitatcm
3.

il

&

vero afpcitus eius, duas


Se

illas ftcilas

in ucntre 5? poficas.

r.videlicct*

8. luna obfcurauicfeu obcegic.

Opcrcpreaum faCturus cs hocloco,fi annorum, qui funt antc Chri


ftum rarionem habcas.adquos ftcllas fix.as planctarum augcs dedu
ccreuis,quamrcm,utc!anusintcliigas,cxcmploproponam.
f AugesA-fkllasf.xasad Diluuiiccmpusinquificurus,quifpiamfi
fic.Primoin cabula ccmporum Noc Diluuium.3 j o j .anno.; i?* dics
bus antc Chriftum cucniflcdilccc.mox a Crucc 4. inchoansconrra fi=
gnonimfucccnura.? o .annos,dicfqt ucrifimihconicCtura,quiquo=
,

d.immodoannumcfticiunr,qua:rac,qua:firisindiccin X.qui s" j j. g


<!.M 2.9,mortr.ibit,fuperimponcc.Dcinccpsuerocoridem anniinp.ir
uocirculo (qui circulus crepidacionis mocus octaua: fphxrx nomma
turjcxtimo nuir.cro rcquiict,cS" pcr rcquifica filum dictum.in :?:odi.aco
s j j . ti 1 . m" 8. qua: funt aux communis, indicabic, fupcr quod filum,

fidcmiooftcnlbrcm V.poiucris,rocamvcriI1imc locaucris.Siucroli


orbcm alio modo quocjt prccpararc (hoc autcm idco dico , u t uidcas in omnibusinftrumcnns theoricarum, non hac vna uia,
fcderiaadliucaltcranos uripoflc) Eft aurcmhuiufinodi.Principio Di
lunii xtatcm e tabula lcribc.qucc j o j .annorum 3 j dicrum cft.Pro
3
ximus minc ccntcnarius,quicft.3ioo,afVummcndus,totq?.anniacru
cc .f iiiapicnrircrrorfumnumerandi,quibusinucnrisindcx
apcan

bueritpoteris

dus,quimonnZodiaco

j j

"s'<5.g

'ip.M oftendic. Poftincrepidario"

liisarculo,numcroextcriori,ancc Chnrtum uidciicct,?ioo.quccran"


tur,punctumqnorccur,cui
nomencric.Ab hinc 5 j o, anni 3 j p.
dics.a 3 loo.iinnis fubrrahancur.rcmancnc-js.anni. ^7, dies.qui. j tf.

Fcbruani lucem conringunc. lam dcnuo .1310 o .annis rccro &concra


fignorum ordincmannosrcfiduos.pS-Cdicbusob.nftrumenri parui
taccm ncglcchsj numcra,quib.rurfum indiccm X adiungcqui in lim
boZodiacifig,,j.G7.M ji.uidicabit.Dcinccpspunc^um B rurfus
in arculoncpidanoms,antcaiu.tta3ioo.notatu,vi^catur,aquoite^
retro.o8.anni fummanturfdicscnimhabcnnonponiintjpcr ps.an

umducacurfilumexcentro,quodaugemcommuncm,inzodiaco 1
fig + G 8 M rcfcrt-QLiib.indcxV rurfii applicabie,ci faCto.rotula
addie
Diluuii omnino vcnficacacnc qui fuic. g. Fcbruarii
dics louis ^
temporcliccradominicalis A ciredebmt.Aux Solis.
jf. g 3+.m V,
Aux.bi7-G3i'M :i.Auxij..7.L'^j-.M ^^.Auxd^in.i<7.G io min.
1

ir.Aux$in.)+.grad.^8.minin,QLia-augcsomncs,cumoftcnforib^
patcncfimnlac pnma communis falicet aux locum fuum vcre tC'*
nueritStellarum fixarum loca vera,fi fikim pcr carum centra,fcu
medietatcs cxtcndcns. in Zodiaco vidcbis. Hoc autcm
omnmo Videba*
tur cflcncceflariuai>cur adaionccem.
fuis

tiumtcmn,

NANd,

CAESAREViVV

astronomicvm

^SEQlVVNTVR^
nvnc -xxxxviil
quartje

47^

ijuinta:

t\y

occidcntalis apparet.j
dcccmbris. jr.occulrjtur.nccampl.us
,

vaociu^^^^^

CVM 6TELLIS
IMAGINES COELI VNA |oit.
apcructuftis
fuisimcrfbnftc,quarumnuincruscft
Artronomisanimaducrrus,intcrhasftcIlas,pnma:ma
gnitudinisfunt jr fccundr ^f. tcma 2.08.

SrLonrpitnr&uo.nonciitc.Nccminus.n^^^^^

Su

Hcrculcsnucconfydcrandusucnit,aIionommeEngon3fis,id
4c
cftgen"flcxusudn.vus,nigcniculus.SaU.atoraper^a^^^^^

Hcrcul,

z<t conlbns.Fulgidiorcftinc.ipitc,6:C3l
tiiiidcft Incuruatus.rtcllis

dxisRafdjIcicthi,quodcrtcaputHcrcuIis,nominatur. Stdlaiftato^
tiusconftcll.iciomsappcIIationcmfortitur,oritur ^ lanuarii, ocddit

fextx 49, ne

13 Octobns

bulofx tjuing^^bfcurxnoucm,

orphica Cheliis Fidicula,


Lvra fcoftendit.aIi.as Tcftudo, Lyra
,

PRIMA IMAGO EST VR5A MINOR,

Ch.ildaicc Afinge, AIIohjre,Albcgal3,Vulturc.idens,quod ultimfi


lcgifte.Contlatur cx dccem lu
nii.ucdicatur nori mcmiiu cquidcni mc

inimbus.intcrquxvnumpnmoquanntarisdifcriminefupcrpupillam

RSA MINOR SEPTEM


confpicua cft,Ha:c , qui.i polo uicina ipfi nomcn dat aictico, N.im afK=
T^ urlaeft. PnmavTflcftell.i qux-ul
tima cauda: cft.polaris uocatur,idco ga

Vrljmmor

ftellis

a nautis ftcll j m.ins,


magnitudniis tcrtia; ,fequcntcs
h.mc quatuor quarta:, rcliq ucc dua: fc
cunda:.Hoc aftrum dicitur quogt fcptc

proxima polo fit

fctcft

uucgadictulucct,Rcliquistcrrixqu.artX(pdiiTcrcrix cxiftctibus.Vuc
ciim Soic honsontcm fcandit 7 Octobris , videtur^ ante ortum

ea

Sol.ircm 19 dicHiufdcin mcnfis

Fcbruatiicumeodemobfcu^

2,2.

ratur.

:^

C>'jnusvi'derigcftit,gra:cis ku^ioo' k*/ of>/c, ideft.IarinisQIor

7 ftcllismicans.quarumtres prxcxtciisclarct.
pnmainroftrogallinx A!bfrep^uocatj,Secundain cttremitate alx
magnitudine in cauda
finiftro; Alryph noic. Terria uerotlrTccunda
Vropygiu n GalIinx,Arnoph jddigcge Arabibusdit^ta. Nebulofa
unaftcllaadhuceftgcnu! dcxtroimminens,prxfulgens autcm hcc ftcl
la caudxjdcquadictu cft,nobis fcmpcr apparct,

& Auis,'GalIinaqi,

tnommor,Araos,Gynofura,pLiuftrfi
minus,phccnKcpantcrabinuctonsno
minc.Ceruid huius \ rfa: imminct qux
dam ftclla informis,quarta magnitudine infignis Vrfa illa mmor no
llroClimatinunquam occidit^ncc oritur,quaproptcrmiflam fado,
.

Vrfafliaior*

Vrfam.aioruiginti fcptcmftell.is continet,quarum fcptcm iHu


nriorcs plauftrum conftituunt,dicirur Arctos maior, Plauftriim Ma#

AciagUifti.

ius,Hamaxa,grxceHclicc,Califto,Maiorfcptentrio, Stclla:trcsqua:
rotas repricfcnt.int, fccundoquantit.itis gradu funt, quartatcrtio.
Temonemrefcrcnnum pro.vima alioth nominc, ftcundx dignita'
tisdl.Exfrcmaautem caiidx Arabibus BcncnatruclBcncnjim,quc
ucro in dorlb cft dulhc lifdcm appcllatur. Vltra has mlidere \ idctur ad
huc mcdia: caudx ftclla minutifsiina qu^dam , quam Arabcs Alcor,
id cft.paruum cquitcm uocant. imbccillioribus non adeo aacbus ob
uia,undc adagium natum apud Arabes,uidifti alcor, fed non Lunam
,

Vidifti alcor,

pIcnam.Etiamfydushocperpetu6nobisapparct,Stcll(tinlupcroCto

fcdnonlunam

ijiformcs vrfam hanc comitanrur,

plcnam.
Draconis imago triginta ftellarumcft,quarum luminofior caput
habet.Babyloniis dicta raldaben tcrtii orduiis , alionominc ferpcns,
angiiis,hcfocridumcuftos nuncupatus. lllcnobisfcmpermanifeftus
quoqtcft.fcxdraconisconftcHationcfacit Asophi Arabsqum^dro
incdariosduof^ lupos,

^ky^i

Dtaco.

Cafsiopeam deinceps intuerc.Throni, Selte ,SiIiquaftri norticn


:^
obnnctcm, aftrumquod pcL-tortincft,GhaId3cisSchederdicitur,Syd''
hoc fcmpcrconfpicuum nobismanet.
5}c

PcrfcvEffigiesoffcrtur, Chclub Arabiccdefercntiscaput

Me*

Cafsiopd

Ptrfeuij

dufx,A!gol,Diaboli, Gorgonifue.Conftcll.uioiftatribusfiguris con


ciii^rur, fmagine Perdi.Enleqieiufikm &capiteaIgol . Enfis dicitur
FalxAdamanthina, GladiusFalcatus, Incuruus,uel Harpc.Capitis

Mcdufcilkllxqnatuor,Gorgoncx nominantur^intcrquasvna luci^


dioreft,feciidx lucis ditfcrenna, licut in Pcrlci ateredextro inlignior,
I

ciufdcfnm3giutudinisqurev1amcftAlchcnibdivta, Noftroparallclo
parum dccorpore Perlei oritur occidittp . Sed Gcorgonis aftrum oriC
nobiscumG )9 Ianuaru,Mox jtf FebruariianteSoIcmccrnitur^
] i Maii poft eundcm ucfpcri abfconditur.

Auriga fydus.qiiod heniochum graii.larini aurigatorciti agitaro^


rcm currus,Caprarum cuftodcm,habentem hii-cum,CapclIas ucl He=
dos.Oienmm capram,ArabesAIha!Oth uocanr.fequitur.Siniftro au*
rigx humcro inadct quxdam ftclla primx differentix,qux feprimo cli
,

Aurfgii

mjrifcmpcrconfpiatur,mulro magis fcptentrionalibus


Vniuerfa
h-Tc configuranoquatuordccim ftcilisconftat qu jrum qux didtur
hircus.pnmam qu annratcm obnncr.dcxtcr nero humcrus fecundam,
Hoediquartam.Sinirtrumcubitumpollidctes ArabiccSodatheiu ftel
Ix nuncup.Tiitur. Honzontcm leuilsimc fubeuntcs , ficut t\ dcjttn ha^
.

Ccphcusnuncuidcatur,BabyIonio Phicares,
Arabi Chcichius,quod cftinflamatus Fl.immigcr
Inccnfus fonans.viidccim habcns ftcllas.cum duabus
informibus,aliis clariorhumerumdcxtrum pofsidct,

mcn ftcUx nihil omnino.

CaldcorumAIderamim,fcmper;VipfacIimatinoftro
E duabus ftcllisui dcxta manu collocatis
facit Arophiduas alas , Sc ex illisqux fum inpcdc dc
confpicitur.

attro &riiiiftro,paftorcm,cancm Sc oues*

Bootcsfequitur,quiabubulus,Ariftophilax,iden,vTrEueIp!au
ftricuftos,Arabibus
uftos,Arabibus Thcgius,quali
Thegius,quafidicasploraasautuodferan;dici
dicasploraasautuodferansdici
tur V iginri duas ftdlas gcrcns noftro Hcmifpharrio
celaturtotus
practcrquatuorfiniftra: manusftella:.ApudhuncftclIaqua:daminfic
.

liis,informisramenIucct,quamgra:d Araurum,Calda:i Admcch


Ariamcch,ucl Colan:a,vocant.Intcrdum ArdturusproBoorcufur-

Scrpcntarius modo contemplandus vem't,alio nomine anguitc


?f:
ncns,AefcuIjpius,Arabicc Alanguc,grxceo$.w>;^,id eft,anguiger
Effcminatus.Serpenns laror, eo quod lcrpentciiiuolutus drcumda^
tuftpcft.PtoIcmcus & Alfonfus Serpcntanotribuuntftellas i^tcrrii,
quarri,5:qiunnluminis,cumt3mcnnonlintadcoinfigncs,prxterdu
asllniftrxm.inus,dictas Ved Arabicc 7 & 8 mordineexiftcnces,
quKtcrnamqu.anritatemrcferunt,ficuteriamalij eiufdemm.ignitu^
dinisftcllamcapitccftferpentani,.R3ljl.mgue,qux z8 dic Oiflo^
brisfurgitcumiolc.dicprxccdennucro 2.7 ycd,idcft,pj|ma finiftra

parur.a: rurfus Bootcs pro ardiuro, qui luxta Plinium nuiiquam


fere

fcrpentani ontur.Eadcm

fincproccllofagrandinccmcrgit.NobisorituradunguemcumfoIeja
dic Septcmbris, eum tn diu ante in oncntc non confpectus
fucnt,fed
in occafu poft Solis defccnfum,Poft viccfimum fextum diem
Septem*

c, lanuani.

bns ccrniturin parteonentis ^occidcnns

ufqj in

j-

Nouembris

diem,quorurfusoccultaturhxliace,ideft,fubfolem. Inpartcoccidu^

ita.utpoftfolisoccafumnoiKimphusuidcatur.Scxto Dcccmbrisprtca
afc cum folc abfconditur,CcgniusftcIla qux eft in humcro finiftro

Bo

onsoccidit. i<..lanuaru,LS;lurgit ;j- Augufti.Iuxta AsophifeJitcn=


tiam
rcturus fignificat gladium aut pugionem. Stcllarum autc, qua
pes dexter obtinct.clauam quandam clTc uult,eam quEC finiftrum pcd2

hjhetl3iice.im.Ex alns autcmftellis Bootisfimilitcreiuslanccaafinii

Adhxc

$-

dic

Dcccmbris

occidit

^"^^

Caput autcm

funcinformesftdlxfcrpcntariouidnx.
Succcdithinctclumliuc fagitta.qux Artcmon mcridianusapiJ TduAJ
<s

pellatur.quintf ftellasquarn,quiiin,fcxciqucdifcnminisgercns,

Nouembns Cofmice

prodicns

Itcrum

3, Sc

-)..

)7,

Fcbruani oc

cumbcns.
Aquil am mox confpicabcris fcu uulturem uolantcm
aftris con^
ftitutam
formjIibus,informibus. o

9
Luminolloromnium mtcrlpaculasAlk.iyrnommhabct,fccundxqidignitariscft.)2 I.anuaruin
occidcntc .iidcri dcfinit.mox ij-.ciufdcm mcnfis
Cofmicc omiiino ca=
dit.CumilIapantcrftcliaocadit.Antmousnomine.qucCaudam anui

conftituitjficut cx tribus,qu;c finiftrx dcbentur,trcs afclias

Corona

fepte

rriojiatis.

quxAlkayrprxccdit,coIhuidelicctaquiIu,

Corona fequitur fcptcntrionalis,quam Ariphi Arabs parma fa-

,5

Dcccmbns apparct

cit.B.ilioini

Alphcta,CaldxiMalphcIc3rcdicunt,ahasAriathncno;*
mcnhabct. Ruffuseandcmgnofyam ftcllam appclbt* Hxcnomina
f 4men ciibuaiuuromiua lucidion huius lyderis ftcllacj qux fccundi or
dinic

Delphin DelphinufV.eabhiisccrnitur,dccemluminibustcrria,

&"''dc%mKnc"!-,l?!f^^^^^

mcdium homm darrius eft,

^-Ll':^^'"^^'^*^^^^'^^"^^ 7 uciolaiiuariirurfuscumcodcra;

ocgdic.

Ddphiii*

ASTRONOMICVM

CAESAREVM

poft hjc oflcndirur, vocJtus Equus minor vcl


^ StclIarumglobu5Equt,qucmqii.ituorquidc,lcd
occuIm aftrj.coiifti

dc

Equus prior,caput

1 7 Deccmhhs fupra finitorc clc^


tuunt.duoquEcmrunt ori its
uatur^ n l-cbruanfmfracundcmlabumur.Aliaduofronti inlicien
e Fcbruamrurfumprcapitjt.
tia 15 DccembrisfcfetoUunt, 7
Nunc Equusfecunduschorumfuuniprofcrtftdiarum io.panrcr
autcm,Equus volans.Equus Acrcu-J.Pag.ifus.Equusdimidiarus.AKi
lllcquidcmnonintcgrcfcd Aluotcnus
tus A"bice Alphcrataaudit.
conVpilciruf. Quatuorftclhslucidionbusdefecundamagnitudinemli
omtHS.Priclignior vna,ad radicem dcxny alc.autdc.ttrihumcri,quar
uinordincpomf.v^citaaliasyed Aphcrats.Marcab.ca ? Ianua=.

rn furgit,itcrum 6

Marnioccidit.Qux fincalxdcxrrarefFicit.MuA

adapeeafiahasdiAa.ontur 4 Fcbruarii, )o ciufdcoccidit. Vmbi


hcum Eijuicapitjfp Andromeda: fummitatemtcnens,Alpheratj no
minc ontur + Ianuarii,moxpnmo Apnliscofiniccoccubtur.QuE
autcm Equi pcdus habct ftella.terna in ordinc, Schcat Alpher atz no^mmcfurgit )+ Decembns, 9 veroMartuoccidit. Quatuoriam
enumcratxflcllxquartum fibi vcndicant quanntans gradum.
^ Andromcdes figura pr^ ocuiis verfarur,alircr Carhcnata mulicr ap
pellara.cutusfvdcnsi^U 15 ftellarumnumcrus fit, triumtamcn ibi
potilTimum ranohabcri folet,veluti pnmxcaputobrinctis,cuius pau
ro.mtcmcmmi,quxA: VmbilicusPcgafidicitur. Sccunda: Alhames

tcrtia=,cuius ortus
ti
nuncupat.i:,m rmiftropede lita;,mjgnitudinis
Man.TertiffquiMu-achm VmbilicoAndromc
nc anni occafus
fupra,
dic,dc ? luminis ordinc, qux t iv ? lanuarij
Apnlisinfra hon::ontcm ir.

&

,aATBTOvVocarur,feapem,quatuor
:^ Vitimotnangulu5,quigrxce
ftcllis

confcf tus, quarum qux

Fcbruanijniirgir,

eft |n

vcrtice huius tcrrie quanntaris, 1

Aprihsoccumbit. Reliquxtres 7

&;

8 dic

Fcbruannidciitur.Quartavcro Manobfcurantun
rHccdcftclIisqux 18 Imaginib.Septcnrnonalibusinfcruntur.Nu
jo.Tcr
nicr''haB: ^oo cft^lnterquaspnmcmagnitudinisrrcs.Scd^x

32,Quartp77,Quintxf8,Scxtc n^Nebulofnna.obfcurK

tie

Sequuturnuncllgna ji. ZodiacicirculipcuiusmedmtrafitecWp


mcduim cius,cui inuenics
tica. In Zodiaco obferua circulu ductu per
iiircriprumiu-xtacaudam iti nomcn ECLlPTICA.Iniilocirculore
pcncscx ordine ligna Zodiaci fcripta,perqux SoI.Luna.rcIiqui^ pla
ncta: contmuo curfu fcruntur,quorum pnnciparum gerit Arics.
Ancs itaqi primum in ordine fydus j 3 ftcllis coflatur.terni .quari^

ti

d qumn Iummis,quarum qux in cornu eft,tcrtia quanntate.dccimo


Alteraquotj cornuftella

quinro Martiiontur, 13 Apnlisocadit.

Apnlisocridit.VInma
eiufdcmmagmrudinis )i Martnoritur,
caudx,quartxluminofitaris,furgit 30 ApnliSjdtitf eiuldemmcnfis
cadit.Subitautcmhoclocomiranillos,quihancvIrimam cauds ftcU
!am cxemplanbusquibufda dcccpn.feptcntnonalifupponere audcnt,
cum ramen pnus cum O occidat quam oriatur, i<s enim Aprilis occi
dit,? o veio ciuldem oritur. Argumentum autcm eft cerrilTimum atqi
adeo infallibilc.Quod quxci!(p aftra fint lanrndine meridionali,prius

cumfoleoccidanr,quamcumeodem onantur^Etquatolongiusdiftct
ab EcUptica.tantomaturiuscum Sole occidanr, ^feleriusoriantur,
Quxcunqucveropolumverfusardicuminclinant,ortumfuum prio

rcm occafu pcragant,& tanto citariorem ortum,(cgmorcm vero occa


fum ,quanro rcmonora ab ecUprica fuennt.
tf Taurusfequens 55 ftcllascompleaitur,cxtra forma
adhuc
habens. In huiusdorfo apparet globus quidcm ftcllarum,qux dicunrur
pleiadcs.a PHone matre. Atlantides,ab A tlantcpatre,a lannis Vcrgi

iif.Veftismftitons^MaffajGallinajSepnftellium^AngliButriOjquati
dicasgallina,pullosfouetem,teutho.Brurhenn.PrimaA: quarca plei
adumcum0 ij Aprilis, Secunda z^^. ApriIisdie,Tertia i<s ciufde
ortXjScxto Maii occidut. Caput tauri iii fronte hyades ftellas gcftar,
a grxco verbo vp,quodeft pluerc,denuatas,fuccuic alias

Patilicium

& Panlium fydus appellatum.

Illarum vna primx quanritatis,oculo


inel},diiftaAIdcbaran,que&MartisquaUtateparricipat, 9 aute Maii

O occidit
eiurdemoritur.
n Gcmini terrii funt,qui &: Si<Pvf^oi vocatur
cum

8 ftellas corirtcnrcs,quas

& extra conftiturione feptcm alie exiftunt. In capiris fyncipi^


tcftcllalucetfccund3cdiffer^rix,apudC'haldcos Anelar,gricds Apol
Imisaftrumnominata, 19 luniioceidit.Alteraquaccaput fcquenris
cemclli ornat ,ciufdem magnitudinis cd
priori.^t a Chaldcis Abracha
lcus,a grxcis Herculis Aftru
AiOu, i ? luhi pland ocddit,orif x } dufdem. harum autquxatraformafunt.pnma
Propus,Iarinc Prxpes,
qttiIuminis,ideo dicta eft,quod pede
finiftru gemelli prioris pcedat.
GLaccr quartus,grxce
jt,v- p ftellas habet.Quatuor pterca,qug
Jormxnihiladdum.Primacorporiscftnebu1ofa,animaduerfaaftro
ogis,qnmafcendcntc.iutaliquopofirionisdrculocumIuminarib''rc

pe,

Hxc

ftella

criam prxfepc

Nepheio,des.i.nehulofa,Syftropheg>appclIatur.Afccndit

lu

StelIaAfinimcndionalis,queeftquintain

rimfLJ
incaniteT.n^''"*'^"

'"^

^-^l^-^t^crgit

&

luadiorcsnumcratur,qindorfomagnirudincfecundaeft. Illa ontur


jo Augulii.Octobns 1 omninoocadit.
Quartaparitercftpnmi:
quanriratisftclla,caudamLconisextrcmamoccupans,Satucni coloi
rcm.A; parum dc Mercuno refcrcs .Chaldaice Dcneb Ala:ct, zt An
cufti oritur, (]uartoqi O^^obris
ocddit. Vidcnturcria alixftcllx luxt.i
Leoniscaudam,cquibiisalteraTnches,alteraR.ofadiatur. Tnches
ltcHancbulofacft,quxcrines Bereniccs quom dicitur. Trichasenim
grxacnncsvocinc. Ontur 9 Augufti. 17 Scptcn. occidit,llofa
)
8 Auguft.ontur,3 j- Noucmbris ocadit.

Virgincmfcxtuslocuscxcipit.ornat.imftcllis t^, inter quas dux


prxcxtensclarcnt,falicetSpicaA:protrigetes,ideft,antcumdcmia^
tor,Spicac[ldepnmaIuminisquantitate,quam virgo fimftra manu*
rert.hac Arabcs, Chaldaid
aut Sarraceni A-imechvd Aiim6,Iiihcr

^*^"^^*^

Virgo.

Spica

^Si

mis,AIaazd, Grsas,ytachin,vcij:Iarini vindcmiatorem EngoncM


dicunt, Ea lantudmcm habct metidionalem
ab ccWprica.prom^e occiditpruifquamontur Ortusfit
Septembns,Occafus 1 Octo Prorrigetcs.
^
bns. Protrigetes in dextra \ irgmis ala.dictus,quafi
antcumdemiator,
quiaprxceditvmdcmiatorem,Tcrriumquanritaris oradum teiiais.
octauo die Septcmbris afllargit, 17 OL^obtis occidit.
Librxfeptimusordo debetur,cui lugonomcn alias
Libra,
cft erxci fre>
qucntius Chclas appelIant,annquiorcscnim libram non nouerunt
fedScorpioniduorumfignorumlocaaftlgnantcs.altcrum^quod nos
libram vocamus,ipfi Chclas,id eft,brachia Scorpjonis. Chaldci Chc
las.Asubencnuncupant. Inhocfignoduxnotanturprxcipucftdlc,
Lanxmeridionahs Arfeptcntrionalis.Hxc 11 OAobnstollitur,
ciufdempremitur.Illa zt Octobrisontur,
Noucmbriscu Solc
abfconditur. Nouemalixftdlxiuxtalibraminformcsconliftunr.

niScorpiusvdScorpiooL:tau''eft,Srenis t| coftas,vocat alia dk^io Scorpius,


ncNapa,OmnibusftdIis duxprxlucent,vnain cordc fccudo luminisordmenobilitata,\ ndectcorScorpioisnommatur,Chald,vis Ala
trab,graiiS3tvWfHs-,ideft,ftdlaMarria,fteIla

quibufdamexpomtur.

Hxc

j9

quoijrapinx inrcndcns

Noucmbris ontur,^

DccCbrisitcs

rumcum

Solcfuccumbit.Sccundaconfidcraturinextremirarecaudx
5orpioms,dequartamagnitudinc, if Octobris occidcs, 2.0 Dcccm
brisexurgcns,Cum trcs informcs Scorpioni quocp afl^iftant, vna tan*
tumobferuatur,qux ncbulofacft,propc fpinam.fub fagittarii fagitta,
Occafum 30 Ortobns.ortum zy Decembrishabens.
x^Sigittarium nono loco,fiuc Arciccnentem autChironcm dicas, id5 Sagittarius,
agis, ?i ftellarumfvdusdcco^jcuincbulofavnainmaxilloeft, qu^
cumSoIe |fi Deccmbrisocciditj j8 ciufdcmmcnlisoritur.Pofthac
duxalixIecundecquanritatis,formalesamba:,vnapopIitem finiftrum
habet,indiesvixtribushorisliipcrnoftrumhorizontcmcxtans, Alte*
ra eiufdem pcdis vngulam infignit.nobis perpctuo occuita.StcIlx qux
fafciamcapitiscffiaunt.farisaitjrfuprahorizoncemnoftrum tollutur.
v> Capricornieffi^iesdccimacft,qui Egoccrus,Capcr,Arabicc Alca
tarus,imbriferi^Capricornusappclla.Srdlxhuic iS, quarum vna

p
'^^pricornus,

inradicccaud^,ecrriamagnitudmc,rdiquas fupcrat, Chaldci Deneb


Algedivocant, z^- lanuanioccidit, 3 j eiufdemontur.
c6ftituit,Ganimedes,alias
5X Aquariusfignumpenulnmuftdlis
Aquarius,
Hidi^durus.ftdlcrrcs cxtraimaginem adduntur. VasquodfiniRra
gentur,Amphora Cotylcdictu.ftdlashabetduas. Effutiovd aqua
pcrfufa,alionomincaquaGanimcdis
ftelias continet,quarupo=
ftrema.prima magmtudinc pauloluminofior Fomahadt Arabice, j 9
lanuaniocciditplane. Primo Maiiiterum eleuatur. Pannus quem
leua Aquariiexrcndir,rnbusftdlis notatur.harum fccunda, tcroa lu>
fninis dign]tate,rerria vero quarta conftant*
K Pifdbusdaturnouiflimusiocus.inligniris t^f ftdlis.Noadcoqui Pjfces,

demdaris,vtquxterriammagnitudinemiionexccdant, grxci

pifccs

i\99c> Atabcs Ichigucn vocant. Connectuntur autem hcx cum filo


quodam variasappellationes forrito,nuncenim filum, nunc \ inculu',
nunc linea,nunc linum.nunc alligamcntum,nunc cingulum pifcium
fubaudi fcmper.nominantur. Nodus criam in medio tiii fiicolligatuia,
ligamentum.coniuniftio.commiflura, Syndefinos quocp dicituc. lik
ApriUsorirur.
nodus X9 Marriiocddit,
Sumarim Zodiaci ftcllj: ntiero ; +a reperiunf .primi luminis quinqi
,

circum

iH^r ^'^'^"'^^"'"^"""^^"Portcnderc.

prima magnitudinc infignis.Sexto Augufti exoritur


,
codc dic
occidit.AlterartcllafuIgetin Leonisccruicc lubadiaa.quK %o Iu^
luoritur. PrimoauccmScptcmbrisocadit.Terriaquoqueftcllaintcr

,r aufdem. Quartxftellx

f^rmZrK?'^"^'"^'"^ ^^- "traftaturamcorporisofto,vnain


ron?rn.T '^^''^'^''"^^'^'^'^^^"^mpc^-toreconrt^
^^'"*'Baribca,ideM^^^
eaIbhlcccd,noiaaccep.EftautdcnaturaIouispc.puc,karrisdcin

rlci^

dc

Summa

:^Cctus

ftcUiscompofitusmulrifariamappdlatur,Piftris,Piftnx

BduaMarina.Leo marinus,Vrfusmarinus,<^Balcna,intcrrdiquas
ftdlastreslucidiorcshabet,quanquamnonitamagnas,necmuitoma
terriaquanritatc.PrimaNarisCerivocatur,Arabict* Mcncar,
iorcs

quxdeamo Apnliscadit,

jfi

Maiifurgit. Sccundaventer

Cen

clt,

Martii; Onturrurfus 7+

ChaldeisBatenKaytos,ocddit jf
Tcrriacaudaccri,Arabice,Dcncbkaytos nomenaccipit.cuiusoccafus i* FebruariijOrtus ^ Maiicft.
ijutj(i.i.ij,
ftdlarumnumcro,
^Orionlucet jo8 utiKuuiu

n^riCrt,,,^

plerinpinfignibus.aftcrifmus Oripii.
Ki>."t
o
v
,.aMir.

prxclanffimusomnium quosccelumiK)bisoftcndit,tumvuu g^^^^^^


mus,tumcogniru fadllimus,pr(ctcrquam.n ^l^'''* '""'^;;^"'^
obfcunor,nccmultafu.partecernitur. H"'"^"i''"'f.'^"?
da funt, Auda. en.m, Subhmatus,G.gas f^T','?!""^''"^"'^^^

"'"S

vcr.busvocabaf.Sm.ftriped,sfteUapnmofplcdonsgraduArabcc

ffclla

rumin coro3

Sccundinouc.Tcrrii e/v Quarri j^; Qyinri jof Scxri arNc^


diaco,
bulofa^ tres. Hactcn''Seprctnonalcs ftcIlL' dedaratj- funt,ndc cofeqLic
fumcrur.
ter de meridionalibus trad;abitur,primumqj a Ccto cxordiii

j-j-''--

CAESAREVAl

ASTRONOMICVM
Aprilis occidic. Priina lulii rurfus cfi Solt actolitur. Sc
Alccutzc
quunturdandccrcsflelli/crein vna linca c6prehcnfa:,dc fccunda
maenitudinc.cingiilu Orionis cffidenics, quas Saniti lacobi baculu

vicinior,(j Mau/ccuda.?.
P'>'<'
vulgus appcUat. Pnma cani
z S.fccunda 1 9. tcr
tcrtia s.ciufde ocadunt, 1 7- aurc lunii iteru prima,
liaoriuntur. Pratcrci in finiftro humcro ftclla efl fccund^ dignitans,
a", ? 9 iunii ontur. Dcxtcr hum?
nue dicitur Bcllatnx,illa occidit 9
rus ononis Bcdaigcu:;c arabib.vocatur, cui prima- magnitudinis ftel^

la incft,caoccidit

ri.Niaii.ontur

Breuitcr ita^ ftcllarum

f Scxta s).
orbisordincnljccnumerat.irumc.ammaiorumquam minorum joi*^
Siccrgotractationcmde ftclli5fixis,abfoluram habcs.

ENVNCTIATVM CLVINTVM,

Dies mtcr fcnamralesCcaufis earundcm inaequalitaris iiu


tdletflis) conferrc

vd a-quarc.

A:4 fplcndonslocum habenr, prxtcrco. Poftrcmodextraciauain

:^:Eridaniftgura,fteliis

,- -

j j (?.prima lumiS.Tcrnafi ? Qiiarta ) e^.Quinta


Ncbulolavna. Numerus vero ftcllarum omnium octaui

VONIAM

quandam gcftat,qua: pantcr duas ftellas continct.


Eridanas,

p "^^^0(|

fumma cft mchdianarum

nofitate infigncs feptcm^Sccunda

if luntj.prartcrhas, hngularitcr ob

ai],& honzonten
feruatur hic.ftclia ncbulofa capitis.quc ocadit 1 1
rurfus/canditi.3 Iun:).Pofthacnoueadhucftclij'fudarioli,aIias con)
bouis dich.numeratur/juod lintftra manus fuftinet,Has, quia faltcm
3

;t:Pifcis noriuspoftrcmus cft, nicridianus.auftrinusmagnus paritcr


Vocatus(j ftcIlis.quartoArquintogradu.lumiiiofasgenr. tiuibus
quxindorfocftje lanuariioccidirij Marriiontur

DIES

tur,lcilicet,

dionbus,vna pnmce, altera fecunda: claricatis exiftcnte tcrria quo^


Endano Orionicjic6muni,q pnncipiu Ehdani finiftrumg Ononis
pedc poftidct^de qua antca, religs ftel!is,\ Itra tcrtia dignitatc,nihil fihi
alTumcntibus.Vocatur EndanusaliasPadus,Gyonvcl NiIus,Ocea
nusena.Stellacuruature Eridahiinfcrta,Angentcnar Arabice difta,
occidit (7 Marni,Ontur jf Iunii,ExtimaEndaniprimuluminislo
cum tcncs,Acarnarnomine,j5' Fcbruarii abfcondic, zS lulii furgit,

NATV^

mendtcm numcren"

raicsdc mendiein

tngintaquatuorconcinnata.duabus fpicndi^

amomcnroSolis

mcridiarf

niim contingenris, in quo meridies eft,


qd" fittanto fpatio.quato Aequinoftia
lisvniuerfam terram ambit, A: paulo
plus.hoc cft.tanta porrione xquinoctia
lis refpondcnte ::odiaco,in quo Soi mo
uctur.quanta xquatonntcgrecircum

uoluitur. Porrioautcilla xquinoLtiaiis

:4:Lcpus

Lepu5.

ji ftclIarumeft,tcrtiamclaritatcmnonexccdcntium.Qua

tuorftella:lepohsauriculxvtricpbin:c,infidentcSj zz. Apnlis


dunt,(T lulu rurfus cmergunt.

ocd*

niam no omni diei equaIeeft,icquiturnecefl;irioeafdemdics diflimilcs

-*^-^^"icu'3,C3nismaiorvclCanisfccundus,ideeft,)9 ftcilascoplc
C^cns, Informcs j. Vnaomniufixa^fteiia^fuIgentiftima,Aral^icti
Alhabor.vocabulo fitisvilitato. Dicitur^t Syriusliuc Syrion, Afehc
rc, Alicmcni. Huius fubortu.Solahscalor augetur multiplicaturij,
adeovttcllusquafn ratur,cancfcpinrabiemagantur. Noflroclimati,
occiditfcre 8 M.iii.Rurfusi.<7 luliicuSoIcaIccndit,cu ) z fcregra
du ^^.hoceftjCircafcftiiSandti Iacobi,quandoinitiu paritcreft dicg:
Teftipus Ca;^ Canlculanu.Illag:autephncipiufubinde,iuxta regionii climatum(^
diucrrirates,mutatur. Hippocratis farculo/juiquartu climahabirauit
niculare.
annatuChnftfi^oo.fcrcaiinisphncipiuiIlud)? vel;.^ lul cucnit,
Sub Auiccnna.quiidc in ^ Ciimatcdegit,a Chnfto j j oo.annis quo
damodOjCccpithoc.jf vcl je luhi, Ianoftraa:tas, &lcpnmo Clima
ti fubie(^.i, j f 8i ) G lulil cxperif ,quo tcporeenaCanicula Cofmiccclc
ii.itur.Apparetprimo 9 fercdic Augufti,Poftc6tinu6magisantcor

Canis maior,

nim

Solis c6fpicua,quir apparetia finc canicularib^paularim inducit.

Canis minor. %Procyon,qui Canis minoris nome gcrit, duas ftcllas rantu prxfcrr.
dicitur& Canisphmus,&priccanis,quiaaliuinortu praErueniat,Ar.-i
bibus Afehcrc,AIgomcira,Afccmic,HaiK Plimus Caniculacftevulr.
Nosautcvctcreslcquun -Tr^xi/oirajidcft, Antcc.mem vel Prxcancm
vocamus. Incipitharc 19 Maii Vcfpernna obfcurah j diclunitpoft
vcrcocciderc,i(! tandcm lulii rurfuspra:afc cum Sole cleuatur,
31
clongatur, id eft, hcliace ontur cernirur^in oricntc*
^
Nauis.
=f:Nauis,Argo,Nauislaf6nis, Argonauis, quibufdam Arca Noc,
appellatur.Ha:cftclIas ^j- compIcditur,Trcsemincnriorcs,quaruin
vna cft quantitans phma:,in Remo (!ta,noftro climati femper operta,
quocirca, candcm huiccarta: non inferui.Rarioncnam^ latitudinis,
hanc cartham multo capatiorcm deiydcraftet. Vocatur cadem Cano
bus,;'-7nro(r,ideft,arouus,SubhciautSuhel Arabibus. Prxterhanc

CanobumadhucNauiinfum.j

ftclla:,quanti.itisfecundx*

*Hydra,Hydrusaquaticus, Anguis,Magnanimus Anguisarccentionbusvocatus.Componitur cx 2f ftcllis tcrna magnitudincnon


fupenoribus,pra:tcr vnam,qun:in fcc unda clarec,^t dicicur
Alphart
Hydrx,idcft.IuridaHydra:. CuiusoccafusCofmicusi-j..Iunii,ort'
jf Augufti ftt.Suiitpra:tcrcaduxquo^informcs luxtafiftcntcs.

uratcr.

Coruus.

^CrarcrfequiturdicctaliquiCratercm, Coruum,Hvdramvn3ima^ncm faciut) qui & Vas &: Pate ra dicitur,? ftellis conficitur. quarta
magnitudine omnibus. Prima Hydrx Cratchcp communis cft, Bafis
feufundusvafisdicta.Hxcoccidij- Iubi,ohturj( Scptembhs.

*Coruush3bet7 tertiofplcndorisgradunonmaiores,quarum qua


in ala dcxtra, Arabice
lius

Algorab vocata,tcrria eftdignitate prxdira IIdic Augufti, ort^cu codc ij- Scptcbris.

occafusconngir cu Sole

*Ccn"urus
Ccntauruc.
CentauruSi

57. ftclIaspoftldct.Exiilisfexclarent
r,defecuda

ntate,&vnadepnma.SpatuIaCcntauridextraiC
7. Noucmbris rurfusemergit.

quan

luliifcfubducit

*Lupus,Fera,BcftiolafeuBeftia,A(Vio|;,T). aftrisconftar,

Lupus.

5f;ThuribuIum frcquentori notioritp vocabulo A raih velaltarc


appcl
Iant,Sacrariumquo(p,Larem.TcmpIum, Puteum & Focum
.

fteiIxconftituunc,duxquinaluminiSjrcIiquxquarti.

SonaUs"^^'
^
*

lllud

**^ronaquo^incridionalishabctur,qux&Coronanoti3, Corona auftrabs, grxds oVavKKofjjid eft, paruum coElum, aliis


rota Ixionis
nommatur.CuiusfteHx, quoniam fluartum macnitudinis ordincm

non eiccdunt/uperfcdeo.

fieri oportere, ira dies quoqi naturales monbus aftrorum inucnicndis


inidonex funt. Duplici atit ranonc conhngir huiufmodi dicrii diucr
fitas. Vna.quodcG fol vniformcm motumincirculo ccccntnco abfol
uat,in::odiacononpoflic,tcponbusiifdcmarcus cofdcm dcfcriberc.
Aitcra,quodquantumuisZodi.Ki arcus parcs/ficutno fit,vrdirtu eft,

DiuetSti

a fblc indies dcfignarcntur.illis camcn proprcr obiiquiratcm di liimili= dicrumnatt


tudinemucdcclinarionuafccnfiones equales vel additamcnta a:quato Iwnicaulit,
ris timilianon fint. Iccircodiesnaturalcs,qui ab\'no mendicinaltc^

rumcomputantur,fibiinquanhtatediIcunucniunt. Eadcm dc caufa,


afpciituum inquifirioni,
planetarum curfibus inuenieiidis nihil corw p*.
fcrunt. Dics autem illx apparentcs quoq; S>c diftcrentcs vocantur. Ad ,
c,
motusergofydcriicertoinueftigandosopus cratdicrumpantare ftu
mcdiocntatc, Tamctfi vero diei nacuralis bc j.'qualis difcrime videacur ^**
quafinullum,pluribustamcncollc(itis,fcnfibiIisdiftereniia temporis
cfFicitur^quxinmoribusveiocionb^^jmaximcIunx ^tcius afpcttibus,
nonnegligendaeft.Qyoaut&fccundxhuius ihcorcmahs parh iatis
ftat,inftrumctu fequi tur,ab hinc alquot cencenis annis fcruics. Cuius
circumfcrctixexnmapars,diesanni,innmavero minuta xquationis
'

^PP*!

rcfert.PrinapiuiIlius luxta Fcbruarii die prim0,fignatucumlitter.',

eft,i

autemvtrmtpgradusnigriAralbi colons occurrunt, quo

rum quilibec deccm fccuncla cemporis connec, fextus auiiibet ^radus


cum iifra,minuta tempons notante, fignatur,ita vt a B vfcp aci L dex
trorfum ro minutahabcantur.Ab L vfq;ad E finguligraduszfecundaindicanc/cda 5-0 fecundisvfgiiu E licceram,quxlibcc diui*
fio ) fecundumnorat. Eadem rarioeftab
vfqtad E. Prxrcrea
numcranci;i B finifttorfumquxlibccgraduup.irs )o fccunda.zifra
cumlmeisfuisminutafignificat,vf^in
quod
minutacomplc
<ftitur,ab
autcmin C vf^.feAioquxuis jo.fccunda Similirer ab
Nvf^ad C, nifiquodproximusgradusvtnncpapud C 8 fecuda
plufquam ?L minutanotet. Scieiidumcftquoqi.gradusfingulosm*

tralitteras

cum rt

D G

vnufccundumrcferre,quorum inirium

cfl

fecundis, ideft, vlrra

mmuta. Filo enimprecilcfupra


i j
litcramcadcntc,dierumfquanoent )i miiiutorum fifecundo
rum.Deindereliquafecundavf^ ad 60 ideft, ji minura luxra
F
rcpehes. IfVfusinftrumcnrieiufmodteft.SicurfuspIanetaK
&
veloaorcs (tardiores enim non egentj ad certum aliquem dicm
InftroiM
rcquS
ris.quxreprimo diem qucmconftituisexnmo circulo infcnptum,
cui vfus.
filumaccntropropcndcnsapplica.fimuiaducrtens minuca & fecuii
da inincchon circulo a fiiotacta.qux tempori tuo fubtrahc,tum
dies Aequaife:
&horxxquacacrunc,cumquibusmotus,vtinfraaudies,inueft!gareli pohs,proi

cebit.

Inconiunctionibustamen<?tafpectibusaIia

eft rario,

vbrenim cuplancnn

(vt iniequetibus difcesj diem,horam

minutumue cuiufpiam afpe^us fubtrahedJ


inuenens,afpeeius adhucdicctur diebus non j.'quaris,quando
per tcm Acquano *

pusinuentum inquirenda funtphmum minuta ^ fecunda


aquarionis dcnda.in c*
aucem ccmpori non xquaco addcnda,
4r tum iunctiomb'.
afpc^tusdiebusxquaDsprodibic^iExcplorcspacebirPone
diem afpertibus.
bebruarii ,5- hora
minu nacaie Imperatons
Excmplt
CAROLlcfl*e

in inftrumento, inucnca
'

quintx luminofitaris.Scd quoniam mhil hiceft notatu dienum


olura
>^
^
diccrefupcrlcdco.
Thutibuluni.

additamentu nobis vocabitur in poftc*


rum.quod quidcm additamctum, quo

adquecurfuscrroneoscert6cognofccrevis.Dicica(^quxfito
fiIo
huicaptato 1 minuta j-s fccunda^filointenoncirculipartefcct?
cernuntur. Iftacum fubtrahis tcmpori nariuo
proucniunt i, dies

CAROl

FERDINANDVS

fqujci tf hor^-,.,m.jfccuda. flAIiud, Rcx


I o dic Marai,licct anno non code gcnicus cft,ideo

eius

xquano t

30 fccundacnc, Hlamderaesa temporcuauuitarisfcilicet horis o


minuta+7,fupcrcrunt io horx 39 minuta
50 fecunda Ethoc

dicetur tcmpus

^ quatfi rcgis

Ferdinandi.Qyod

fi

codcm Nanuitans

"^^^^^^^^^^
30 fecunda. Et fic tcmpus
Oaus coniunAioms vd afpeCtus tcmpus diebus
a:quarisdici pofl-(t.

^"P'

FERDI'
NANOtti

CAESAREVM

ASTRONOICVM

dfiatricishora:nataIis,rcpcri5.Admonuiiphoclodhuiusartis
Liinr
Luna:. anam
uidclicct huiufmodi dominiorum rano,
ftud.ofos,noabrefucnt^^

ENVNCTIATVM SEXTVM.

r^rv^^^hCu^^^^^^^
AnnqurstaiKopcrecommaidatur,md.carcquog.uoluimus.

&mora&Calculo.acadcnuau^upa&pafs.oncsaufdcm.
iniienirc.

05TEACIVAM DE DECIma nona &oitaua fph^Ta^ftcllis^ tixis

^TABVLA RE>^

abundenobis*diftinedi(aficft,inpo
ftcrum quoq^.ncordincm turbcmu5>o=

GIMINIS

pcram dabimus. Satumi itaqi plancta

SECVNDVM HORAS

prim!,orbcm , ut cuius
fuperficicsconuexa aboftaui cccHcon
caua tangatur.pauas abfoluemus , Cfi

rum fuprcmi

orbisillc
i

TEMPORALES.

Scptimus vnumdfitaxataftrd

HORAE PLANETA-

rcgat,a pcruetuftis Aftronomis,non fc

mcl ncc indiligcnter obfcruatus talis,


tradc
qualis in fcqucnn inftrumento
,

PLANETARVM

rum Did.

deDra:hcnrusabuscftmotus.Tcmpcramentumucroilliusplane.
Miccu,.nrcmpcr,c^
cftl-nm
S:ex colorc&cffcdbbusmdic.tum
Prxtcrcacumho.
^r"m1corrcfpondcns,ncmpc Mclanchohca:.
rur

RatioabanH ?;,sd.cinaturalcs'qu3rumbma:domumcx!.unampcrpctuoconm^
quis tr.idita in

inxquales nominatjO luxta influcnnas


^,^^, tcmporales,crraticac ucl

planctanido^/

crrannumWumfuboAauarphsrarcpertorumuanaridcprxhcn-

nnniiscofidc^

dei-unt.

Vanctatemillamtcmporum^cffertuumconridcrantes^cui

.3

ponfsimumdici Satumus,uclunpnmus&ftimmuscn:annum,domu
cllc
narctur inucnerunt.Illamautcmdicm,Sabbannobisnppcllatam

randa.

uidcrunt,quaSatumusprlmuspoftSolisortum prcopue opcrano^

a
2-5

ncmfuammhaccinfenoratransfundcrct,cxerccret<y.DiuidctesF^ft
ha:cnoacm&rd!emin x+ partcsmxqualcsfuclutiubcriuscxnoltro

o H

'5

B 3

2>

&B

rt

pIanifph3:hodifccs}cinUbdiuifioni.ideft,hors,fuumplanetam,alu
quslibetdies
adinfimum dcfcendcndo , afsignarunt , ita, ut

Ivxmo

difsimascp
on iniuna
cnam uocaretur.quafi eminens & dinina contcmplans.
lucem,rcbus fcucno
Satumus
prarclTct
hanc.cui
lecumlator
Moyfcs
ponus n-artandis ido4
Tibus acendis& bclbias ineptam , fed diuinis

SanCtificandam ucl
ncamcflc ludicauit.Qua tanonc eandem ludxis
da culru pracccpit. Hunc morcm Chnftiani muerten=

fcnandam,cum

ics,a Chnfti Saluatoris

w-3

5^1

ortum

Solem
appclUtionem fuam ;i planeta primam dici horam. poft
aftrologorum ncmo no,
tcncntc fummcrct. Quoniam uero uercrum
alnfsimas,protun
Sawrnali aftro mbucrit, foIitudincs,imaginati6cs
ut mcns
fpccularioncs.ingenii acumen iolidifsimum , adeo

& nati & rcdiuiui dicbus , qui ambo

Pnma

Secunda

>
Saturnui

Tenia

a*.

Quarta

Quima

Sexfa

Solis dics

fucrc,feftummutuarunt.Solisicarco,dicmdominicum appcllanccs,

Sanirnus

ad difcnmcn ludaica: fcftiuitaiis,qux Saturni dic cclcbratur,honorare non tcnerc dccrcucrunt.

Sepiima

^ Licct afit alias,ut in planifphxrio noflro cofumatiora dcplancta


rum domiiiiisfcu rcgiminc.horarum falicet,quibus pr3:funt,domin3
tibus,rcpcrics.Nunctamen,quiacoIumnafubfcquens uacaturaplanc
cratquicquam huic locoquoiy inferercfupcreadem rcpIacuit.Horas
igituT.planetarus in prvfcns allatas.ne faftidiat quis .quafi intcntum p
rale . Dici
tcr infert as.obfccro.TabcIlx infcqucnris argumcnrum eft

Oaaua

cuiuslibcthoram,quam uocanttemporariam,fcu diumam fcu noajf


nam uis.fimulac habucns,cam in pr.xfcnris tabulac linca prima defc3

Vndeclma

dcns qua:rcndodifpicc.Dicminfupcrin capitctabcllscconfidcra, a


dcorfum pcrgcns,itidcm ab hora inucnta rcila aream,quoufqi Imcam dici attingas,intrans,communcm angulu.qui cftdiei & ho
rfl:qua:fita:contaftus,offendis,quo inlocoplancta appnrct,illiusho"
ra:pra:fes uel gubernator , qm 8c cidcm horec nomen indit.

Cuod^c.

Saturnus

Sacurnui

Dccima

2*.

Satumut

e^

Saturnut

cf'

Saturnut

Saturnui

3*-

Saturnuf

Saiurnui

Saturnus

>

Nona

Saturnus

e^

e^

Saturn.

>

rcifta linea

ifCK

R n^^

r^-rnrnn '
"'^
pcratonsj
'

Hxcmptum

FERDb
NANDI.

^ Idquod cxcmplo liquidum fict, M aicftas CxfareaDominica dic,

HORAE PLANETA#
rumNo(flis.

tdeft,SoIis,Orbinatusfcrtur,inno(ac,dicmSol]sfcquura,horaautcin
poftoccafum iam(Ioqucndo fccundum tcmporales horas)pcrafta.Id

Prima

tcmpusmodoquisplanetarumfuogubcrnantimpcrio (planctarum
cnimgubcrnaouUs lamolim Aftronomorumvctuftilsimi, Elcmcnta

Secunda

corumtji mixruras uniuerfas fubcfle potcnbCsimc dcmonftraruntj co'


gniturus.Primo dicmdominicum,qucmnosAftronomi,Solis cfle do
cucrunt.incapitcfcqucnris tabula;tcquirc.Similircrin prima finiftra:
p3rnsIinea,horam dccimam,caqupxiabortu Soliscft,rcIcge.Aqua
li rccla prccclTcris doncc lincamdiei dominica: connngens.illico in cd
taCtu.qui 8c angulus communis uocatur^charatiterem Solis offcndcs.
Proinde nan Qcfans horam Soli artnbutam fuifle, in cadem^ cfifla
hacc infcnora.SoIcm tummaximt! rcxifle^uides,

Tertia

f[

Rc2cmauo(y Rhomanorumtermaximum E E

R D N AN*
I

DV M

,Sexta reria.quam uctcres diem Vencri rribuerunt,hora autc


Terria poft Solis ortum natum conftat.Huius ergo hora: intelledur'*

9
Saturr .

Quarta

2*-

Quinta

0='

Sexra

Saturnus

Oifiaua

24-

Nona

Lunx,

Decim.

Saiurnt

Vndec.
DuodeC'

<^

Saturn us

Scptima

nomcn,a quo planctarum

appellata lit.illius dominatui fubdita, dicm


Vcncris pra^diftam per tabula: caput luftras ab ea inucnta dcorfum
reita linca cquam faalioris grana captusjincam diei uocabis) pcrgis,
Mox in linca i finiftra manu primfi obma.horam diei quoqp acdpis.
Vndepcr arcamdigrcflusdicilmcam uf^VencnSjfcilicctCharaciere

Saturnus

tf'

]>

3>

Saiurnuf

af

Saturnus

2*-

3f

Saturnus

Saturnus

2(-

O
?

Saturnut

>

Saturnui

>

STRONOMICVM

CAESAREVM

ENVMERATIO

annum udTrf ' ?

accerV^^^

PARTIVAl INSTRV/

"8"-^.Rr-dus .V minuta in

adou^nn
lu

.1

P^T'''^"'" ccntcnarium fcquentcm poft illum

'^*

Zodiaco re.juircnda funt


orbis. cui htcra cft
po

"1^^*^^

?*'"P'"'"
''.''^^

&
n^"
ftciaplumultracentcfimumnumcra.pcrquemfilumcceutroAhcre

MENTORVM.

cl

fic

SEQ.VENT1VM.
tiiim

rint.

^'"^

fi.nM.

r P.irtcs niincmftrumentorum ,trcs fiiperiorcs


4(jujici

planetis doccn-

ineencreAunj,utdiaturfidcli.i,cuminterrcrcpcr omnia con-

autcm motus folummodo trcidctur,


ucmant pcrrequcmur.Saturni
ncrqucmrcliquorumquo^currusracs.PrimumitaginproximcIuc
dcnnfieuraZodiacusquidamfixuslcu firmusoftcnditur, indccirorul.i uolubihs cum mdicc.cui
mA fc ; fphcra imagin.mdus.Poft hunc
hxcin ccntro mundi,cuius hmbo numcri
infcripta httcra M uoluitur
Imc.squibufdamconfufoordincafsigiutis^ab j in ,00 uf^
infunt
prodeintci.Lincarumiiuxhbctunum amiumnotat. luxtamdiccm
mcnfcs anni duodccim cxpnmnntur iiuorum finguh in

rum hn

'''1'"^""

'

fnh

indicc

una cum fiducic Imca

u^ "TP'''"'''"'^"'*^'^''"""

oidmat.

"rdis, & mftrumentonequaruntJ rurfuf^ oftcnforem.

'

'"^'^^ "h"l-rum ucr^

P'''^'

'" ^^^'-^'^ "^'^'^'"" Saturni

^
mmnn.n anetis
r
pruKipio
fccundum
'

fubftitue.

ccntropcrdicmmen

'""''"''

obfi^^-uari

J'^

motum

.qu. i

ordincm fignori.m acc.pi debct oftend.t.


.

nn,m^,T*''"^"u

1"' "^"=^'"^'"^11

ommnoperfc

huius inftrumenti

^^'"v"'^'''""'"'"^'^'^'''^'^'''*=hocp2'-^^

n^.n,r
prarparandus
fcu accomodandus crat,

,
ficurx
cradusfuntfefti,gradusqu.Iibct f dics continet

iftius

prarterquam

ji>

Augurto,Octobre. 6, Deccmbrc Ir.


la^uario. Marrio, Maio. lulio.
in Febauano autemfaltcmu.fi.
quihusulrimus gradus ^ dicrumcft.

SECVNDA&

EthocannoCommum,Inannobilcxnh,ahacftrano,ubimotumali.
zjFcbru.un d.cmobfcruacuiusftclladd,cmftafutum habiturus,
Februani fcquitur addcndus adhuc
bit Sieuimdicspropolitus,
quxrcndus.ut in anno bifcxtih,motum b
altcr cft A dcjndc motus
fedad zo. inucftigabis.
cupiisad .f Fcbruani.tumnonad 19
AlircnMotum^aturnimsad |i Martu.iamproduodccimodeci^
Hium ccrtiumfumcs,.\itapcrtotumannircliquumcurfumagcs.Hcc
pcr cam mcdius morus
roM nihil amplius rhcorica: confcrr,niri quod

ROTVLAE.

li

rota altera^idem centru


Gnc calcularioneinquiri pofl^it.Hanc fequitur
fnundifc?habcns,indiccmucioftcnforemIittcr3 P notatum.Duos
I k L M. pencs oppofitum augis iu
infuper circulos pcr

GH

pnatos,gcnt,quiIibctcorum,morcaftronomico,in ?eo gradus.idcft,


circuluscxdcfcren
ji Signadiuidicur.Ouanquamuero K t
diuifio ciufdem a centro jrquan
tis ccntro ducatur,nihiIommus tamen

Circulorum amborum gradus,!inas quibufdam cxili


fummitur.
busconiicctuntur,numcnhorumfeu-ifrxmfracirculum k L M,
aboftcnfore P cncndo, finiftrorfumdercribuntur,pcriIIosgradus
centrum qux rituf quo cum dcindc laritudo inueftigatur.ln cadem ro

tis

f Tafli ergoad fccundam tabulam pcrgc.&r oftenforcm cius,ubi Sa^ Sccundx ro^
turniauxfcnptummucnis.augifaturniBcinZodiacopcr+Enunaatu
antca quxfitar,fuperpone.Quam ficimmotam pantcrcuftodies, do#
nec uerum motum habuerisjbi uero confidera.quifiiam graduum cir
culi
H I indiccm conringat.cundemgradummcirculo \\. L.
qiioty uideto.ubi ccntrumSaturni medium tcrminatur.ucluri fi
dexlittcram
tangat,tuma!inca
tranfcaturuf^ ad K &,c. Poft
hac filum ccntri E extcndeperpunaumilludfeugradumccntri.fub

nuod filum denuo defcrentcm,una cum Epicicli cenrro llatue, ficqj de


fercntcmfirmumtcne.Epiciclum deincepsordiiia,quoditafiat,fifuin

mas cx fecuda tabula fub titulo argumeiiri. e rcgionc centcnaru intcr


cIufiinannispropofiris,Signagradusa;minuta,qua: numcra inepi*
dcloinferioriuclminoriacrucc 4. fecundumfignorumfucceftum.fi
,

niilluisnumeriadmoueindicem

inferionscpicicli.

Confcquenter

tula adhuc figna liliorum duo a defcrcntc occultatanabentur

quac in

terfcctionesdcfercnns^ Ecl'ipricEmdicant,c.iputcauda<y draconis


dicuntur. Sciaspr;rtcrea Satumum,doncc

.i

medio (^quod ucnter mc=

caudam, iuxta augis oppofitum,cum


nonalis dicitur j inter caput
Epiciclo fuo in dcferaitc ufqi ad caput mouerur.mcridionalcm afcen=

daitcnnuncupan.Rurfum,EpiacIounacumdcfcrente acipitedra
conis ad mcdium fiue ucntrem Scptentnonalem.iuxta augem promo
iicntc,planctam fcptentrionalem afcendcntem dici
littcro;

M A

ftr

quod fignificant

ibidcmcxprccfte.Eodemmodoalteramedic

nota,adcaudam uf^draconis.Septcntrionalis delccndens, alte=


ra ucro ufqi ad mcdiu.uix ta augis aducrfum.mendionahs defcendcns
appellabitur,quodrcprafcntantIittern: S
Vlrrahccc
&
Tcrtiarotacummfcriptionc
SATVRNI, qux
epiciclum gcftat,fupcrcft,in qua Epicich duo offcruntur, quorum infc
Tior %6o gradus,idcft, ji Signacomplccritur. Pnncipiumillius
Crucc ^ fignatumcft,notat<yaugemcpicichmcdiam.AIiuseftepici
ckis.cui indcxcum Y cft.extrcmitashuiusannos habet,mmuris hne
chsmterftinctos.numcnsab j uftpin (oo atraordincmadic(ftis,
Demdcuerfuscentrum Mcnfcs.dicnm ( utfic loquar") pcrfcnbunrur,
roftrcmoomnium,modicaa;ccnrrouicinacircumferenti3fte!Iaquadam notata cermtur.ucram cpiacli Saturnini circularionem cxhibes.
rila mfuper tria,unum e ccntro
mundi A, alterum e centco Acquan
f ^ E, Tcrtium c ccntro epicicli F,ad huius thconca: confumationcm
taris

in lymbofuperioris cpicicli tempus propofitum quarre, cui rcperto

dcliiuxtararionem cxamina.cxaminatoitcrumftlum applica intra


,

quod oftcnforcm Y rcducito.Vtrum^jficcpicicIum firmumfcruans


filum arquanns ex E protrahe pcr ccntrum cpicicli, inferioremi^ epici
clumcumcrucefubidemloca.^itauniuerfim theoricam adprxfcns
inftitutum cum rotis ablblutam habes
lam ergo contcmplari potcs
.

quam

A tqui nunc mihi uidcor faris fupcrq; mftru*

, ut funiiia dc loue
Martx
dcSaturnoprodita funt. Interefte tamcn hoc unu,
quodueracirculanoMams.incxtremitatcepicicIi.cumftcUaparitcr,
wSaturni fignata^depmgatur.

<ntcllig.uitur,qu.i!ia

SEaVITVR
VSVS INSTRV/
E

N T

huiufinodit

^ VER VM ^
LOCVM

^AdheccfimotnmSaturniuerum fcuirdgratia inftrumcntum


pracfcnsfatituminaximccft) lcirecupis,filumex centro mundi pro^ Vcrilodin*
tcnde pcr medium parux ftellxin ucra epicicli circulationc lita: , quod quifino,

m Zodiaco

filum

uclDoft

rh

'

fcdominicariH
in

'^'^'^

fc

contincf
Prjcfcnn r >i

J"'*'^^''""''-^"^^"'''^^^^
ccntcnanos , quot propofitus numcrus
fcmper cnim in ccntcnos annos radices in
^

'i"*''^"^^
i

'"taDulaponuntur.SiuaopnotChnftonatocftaimus,tumra

uerum Saturm locum ad prxftitutum dion

in^

dicat.

^CENTRVM^
SATVRNI VERVM
QVO PACTO

SIT
INVENIENDVM.

I.

cipm annMli^'?'^ 'nftrumento motumqi Saturni inucftigaturus.prin


noftcproponat.IIieautcm annus . eum fit
a"^
ante

SATVR-/

NI INVENIRE.

Vfusrota:in^
fcnoris.

amundi

M D

mcnti partes dcclarafle.admoncsinterim

altusplancta inepiciclo fubfiftat, quantumepiciclus

centro in defcrcnri cuanctj qucmplanctacpicicli locum occupct Qt

DEFERENS

pcrrinenria promincnt.

fi'

lumccentro F imponc.indicemucrocumfuafiduciclineafubiungc,
quo fatfto diem ftatutum vna cum hora in Calcndano fupcnoris cpi

perccntrum cpi
CcntriAcqua
ftCcntrumuerum5;acquati.mfiIumcccntro
eoautcm opuscft adljti= tifuppuao^
/,
dclitractumoftenditinarculo
tudmcm Saturn. mucnicndam Signa ucro S;-''^"^ r
fecundum fignorum
mcranda crunt ab indicc. i\ inc^oannbus

G H

rucccfsioncm.

CAESAREV M

ASTRONOMICVM
-.r..m h.hcbis
Argumcntumum.m^
.

QuoModoim

&

"M.idagandamX^^re..^^
qux doccb.mus

Planctarum
parsioncs
lint.

admdiccmy.corurgit

Ar

.nfummitatcru.ccccntnc, hoc

cft.

Q^^f""^^^^^
auge ^^^^""^'"/^^"

fiue /cfcrcnt.s utrobicp d,.

'K^^

ftans.ueram

Orienralis

Au.^- lummc

Au^usnumc.
ro.

Saturnus ctum uocatur

"^-^^^^

u.

iSummc qua^doiiol .ibeo rcccd.t ad oppofinonem


appcllamus,quando

f^j^l^^J^;
Sol^

11
6 c

OuandoiSolcnonuItra 9 gradusclongatur,combuftusdK.tur.

Radices

Radiccs

poftChn

antc Chri
ftum.

latitudmis obferuadi runt,qu3


I^-Saturno quoq; afcenfus c\- dcfccnfus
Martem,in
dereinfratraaabicur.Scicndumcft, Saturnum,louem,
epicicli,
luxtacruccm
Solcpcrpctuo
comundionibuscum
mediis

ftum.

ni

j!

medio

iftius

m(?tu.Intcrdumcrratc?dirccti,quo<retrogradi,ft;St3tionarnappeI
!atur,quoditaacapito,quodfifilumexccntromundi tendas itaut^

rubfiftens,ftat.o^
^^^^^^ fignorum,rccunda ftatio,^. plancta in codcm
planeta.fi funarius fimiiiter uocatur. Intcr has ftationes.qui ucrratur
periorcmcpiciclipartcmambit (quoniamordinatim fccundumfigna
moucturj dircJtu'; diatur. Haclcnus igiturquicquid de Saturno di^

Martelntelligcndiieft.

f Hicomnia quo

dcmonftrationcm quandam ex

Carfucie ortum,anus a Chnfto ferquimillefimus,dies


m'}-'?- pomcridianafibiucndicat.Cumuero
z-i Februarii,Hora
tcmpushocduplici
hoc duplia scquatum fit ratione. Phma proptcr diuerfitatcm
tcmpus
mendianorum, Sccunda propterdicrum ina:quahtatcm,conrurgit nu
aicftatis

10 minutorum,quocumnumcro
i<? horarum
motusrcquhcnd!i.imrunt.PnncipioiMq,quia jroo poftChnftuni

merus 23 dierum

numcratur,qui.Tcdifum,fubtituIo(radixmcdiimorus Sacumi) koo


anni, jfoo emnondumclapfiincegrcfunt.Ibiautrcpcnturradixin
)i c ?8 M i>=,candcmin :;odiaconumcrabis,terminoiftiusoftcnlb
infcnonsrotularadmoue. Dandcineadcm rotularequirc
rem

onnum

9?

rquiatotanniulcra

j.^.oo pcracti

funoperillumducfi^

rupponc, i ? poftca
monftratorcmcitf ho
dicmFcbruaniuidcmKalcndariOjiuita
rxfv 20 M omirt.nntutjpanguftiaquippcinftrumcntinonitacxa'^
(fte dinofcuntur J dici ergo filum A, adiungc , filoQt cxtcnfo indiccm
rurrus cumfiducix linea apphca, quo facto.rctfle Hitis operatu eft,

lum A, cuiimmotoficpcrmaixnn^mdiccm

mcdius SatumimotusinZodiaco.gradus
M?5
oftcndic. Indicemdeinde P fecundiorbis, jj,
gradui o minut.fupponc,quodcftaux Saturru^ficutcx ^ EnunAia=
to dortus cs . Etfic utramquc rotam rcrt.ficaucns. Vidcs igitur quo=
adfigna f gr.id, ji min.
circulum
I ante
modotndcx
3 o quodeft ccntriim h mcdiumJcontingac.Eundcm fignorum,gra^
requirc,perquacfilumc
duum(.Vminutorumfmem,mhnea U L
ccntro E ducatur.defercnf^icum centroEpiach fubillud ftatuatur,
Infcnorquoquecpiacluscumcrucc ^f- fua,ficutcrux3 centroepi^
acli uerrus circumferaitiam Zodiaci vcrgat,^: idemcpiciclus pancer,
fimul d( defcrens, ira ut dcbent,ordinan crunt
^Poft hac Radix argumcnn tabula argumcnti uideatur pcncs
rcpcnes tocidcm
numcrum i.i.oo,ubifignum o grad. f mjnut.

Quandopcr.ndicem

u&cliccc

GH

yerus T>

M.\'S.

100
100
;00

clanus acapiantur,\ ifum


cmpiarem.ucluti imagmcm,undc qua: rupra funt re^e diCta,iam ccr=i
tuts.&tanquamocuhsexpofica.cognofcantur.

ROLIiinpc^

planctx

motum folis

cft fiibiicere

ratons

s'.C.

ftum cft, idcm dc louc dc

ExcmpluCA

la

.i^matringat JlleiplcpunCcuscont3dus,quicftfccundu
pnma dic.tur,mquo plancta aliquis cxiftcs,
^'"''^"t nn C.enorum ordinem,ftano
ftation.iriusnomin3tur,ficutcd.ucrro.punAuscontaduscontraruc=

^'^Tnnnr^
do dicuntur.

Anmis

li-rr

atq> meduim

rignis,gradibus,&: miiiuns fupcnoris cpicich mdjccm adiungc, annos


pofthacrefiduosquirunt ^pultra ).fooexad:os,inrupcnonepiaclo
inlpicc, pcr quos filum F c ccntrocpicb tcndc,cui tenfb Y oftcnlbrem
diei je horis xo minutis {licccinftrume
fubdc.Pra:tercafiIum F
tiard:itudononfanspofsitha:cdiftinclcadmittcrc. ) apphca.cmin^i
iiari.ito indiccm V cum fidci hnea itcrumfubmittc,quim limboin*
fcrioriscpicichfigna 9 grad, jj- minut.
quodcftargumentum
inedium Saturni,rcfcrt. Epiaclis autcm firmans fic , thcorica omnis

locus cum omnibus paritcr rocis abfolutifsima fueiit.


f Vcrum Sacur
ini.odwcotc= nicurrumdircis.FiIumctcntro
pcrmediumftclIacdirigendo,ubi
pore naDuit3=
40 mmut,
oftenduntur,qu2cruntidquod
mZodwco 17 cnidus ^
ns Impcmo=
,p^,

flCcntrumSacunu

Radices
anteChri

ftum.

ftum.

ri.nfii

Radiccs

^ o
&-

ieintl:llcctucft,planetam.iliqucmcxillistribus,fcmperin cpic.clo .ib

auee mcdia diftare

poft Chri

ig

rianetx cum ^^^^ inauecmcdiacpiciclirepcnri.quemcun^tandcmcotcmporc


G iundiapp3= ep.acIusindcfcrcntclocumKncat,bimilitcrinoppormomb mcdus.
rcnt m augc c= ^^nmam non in oppofito augis cpicicli Plancta mucnitur,vndc taa-

D.
. A r.^
Planctedrc*!

SATVRNI.

contrar.aranonc.
motus.mouctur. Dimmutus ^ tardus curfu

piciclimedia.

SATVRNI

C6tradimmutumnumcro,ubiuerusmotusciusincdiommorcft.Vc
mercf , ubi Iinca ucn mot;,uc!oc.or ,qua hnca
lox ucl audus curfu dic.

Combuftus

E D

ARGVMENH.

MO

^*^''Tm^Xt4mS.bct.Ex3ducrroautanagi^
uantt^^^^^^^
Vcloxcurfu.

S.

T V

curfu

-.

in

TABVLA

TABVLA
ME 0 U

pcr
a centro mundi

ducendo filum

ccntrumcpK.cl.M.3duc"es^^^^^^^^^
^ii.ntur
^inu^^^ P
liccmmueracpicicl.auxeft.
nicdium Auc=
m^^^^^^^^^
gn.^gradusa.
rumArgumc^

'

0 14 29
i ;
400
^co
K 1116
600
in
4 ^4
700
800
Sl 11 SO
18
I C
ooo
a 4t
1000 lln

IlC
,0.

He

il
Y

a n

1 [OO

1400
2f 00
r6oo
2700
2800
2 900
lOOO
100
200
; !io
^4 jo

nt
11

\rf

^
i,

??oo
I too

04''
24

19

4 40
2ii

>

14

'

f8

9
1'
'

14 4?
I

16

6
1?

f8

?o

1^0

)4

^ooo
? 100
? 100

j-i

25

IL
l

ITf

'^^

\^

Cl

'V

iH

(?

10

42

C>

014

too

i40O
? ^oo
^6oo

16
S

t I

0
16

l(,

II

i6 4^

lO

I I

lO

018^6
If f6
?

f
1

10 24
i"'

40

0 24 ff
8

II

t
9 28
10 16 44

S
1

S=)

116

;i

16

2 2

16 fO

1.)

1 1

H
18
2

10 2> y6
20 40
3
11 24

44

012

|io

16
9 40
2 14

8
2f
17 fl
lO \b
4 i 20
8 28
4
t
18 48

aO'40,
4 28 40
0
5
f6
'1
7
1 20 18
f

II

0 1
4
4 ll lo

114

24 11

7 48

100
100

2400
If 00
2^00
2700
1800

ox.

nt

fcoo

10

OOO

700
1 Soo
I900
^00
2tOO

- 47
14 19

rJl>

18
i6

1;
18

xoo
1 iOO
I400
I soo
t

23

r oo

100

18
0
9
if !i
11
4
18 i 6
2

i^-

\=

ft.

2S

IT

\>f

29

11

0
16

I r

20

is

44

<}00

in,

tli

r 1

'V

4 16

^9 4
t lO

6
11

II

t C>

IIL

>>j

100
200
^ 00

400
^oo
600
700
Soo

r.T

Y
m

<)

24.11

Chr,(ii
\

i*'

S
14
20 i>

4
?
'0
16 4f

'4 *>>
00
2
1 100
41 nt
K
0 I 9 lO 'V
I ^oo
la
1 400
r i6
> ir
IfOO
jX
iV
1 600
i= 19 2f
iroo
H
?
1800
n, 6 jr
tnOO
vV
?o
17 ITL
InnO MTT
26
XCC
2100
nt
1X00
X ^o
1 1

G. M.j Annus,

ir

'V
la

tt

28 VI

I I

4 20

74

29 48
y 21 (2
0 if 16
1

8
0
f
10
0 44
0 ii 28
f 16 i2
10
8 fb
?

40

7 14 24
0 i*^
8
y
9 52
10
I (6

CAESAREVM.

ASTRONOICVM
^Centrun, Sat.rni hoccodo
turiii
J

s'

M 19

C.ntro

p.rcenm,m

Fpic!

cZS
3c^

hnb.turus es

Facillima fimul Srpromptifsima latitudiiiis Saturni.td

9 gra

cn-,dirtaiuia-cmsabcdipiicaagmtio.

Fpicidum uidctmcridionnlcm
Pafsioncs Saturniconfidcrans,
cpiciclusintcrucntrcm mein defcrcntc. Inucniturcnun

afccndentcm
ridionalcm

denuofubidcmpofito, Et ficorbisiHe

ENVNCTIATVM SEPTIMVM
cpiccIo,fcmpcr.bcanumcr..ta

S.gn.i,gr.dus A m.nut. ufq^ ..d md.ccm


Ar^urcmumucrum5cCi]uatum,qLulemuK
duum j^iniiiu.j-i,

indiccmcduim motum S,nurni in


Diliunircinponbusconucnit.
rcfcrcnte Similitcrcum
Zodiacx>.uiddKctgr.id. , ? minut. ?9

^
c
arcumcntofiat,A. ucrusSaturnimotushabcbitur, Confimilimodo
ny
inalnsquoQtChiiftiprxccdcntib.annisopcraiidumcfl-cadmonemus. '^r^.rcRiJ

^S:^^:^Sn?;=l::-:^-"i4r^^^
nccclTariuni doccnt.
poftca inquirendam

G ]7 M f i

dicm Miiiponatur.indice

^ caputdrjconis.

EPREHENSVRVS

S.iturnum quog> paulo .intc (btioncm

LATITV-

dincm Satunii per inftrumcntum fcqni

tccundamcgrclKim.umcr dirc.-lum clTc. Occjdcnt.ilcm infupcr, t]UKi


diminutum luminc. Dimin utu
Sol ad illum mouctur cadcm ratione
linca prarcedat.
quog numcrojco quod medu motus Imea ucn motus

partcs,mcmbra,diutfioncfiieciufdepro

Dc cognofcat prarhortor. Pnnctpio igi"


turoccurrunt diiftiones duarin limbo

^ Idcm pl.Kct Sc ali.-i indu^ftionc manifeftius rcddcre. Regis FER#


DINANDInat.ilispoftfcfqmmi!lelimumternusannus,dics Mar=
ds.FFRDl; tn jo,Hora 8 minuta ^7 antemcridicm.Dicsucro 9 Hora 10 m
NANDI. 47 .intcmcndicm,quodidcmcrt,cclcbr.Kur. Qiiodtcmpus ficum
a:qua!itatcdKrumconferatur,dicscrunt 9 Hovx zo m ?9.Sicum
diucrfitatcmeridianorumcomparatur.Dics 9. Horx ij.^-f fpro
dibunt.cum quaultimaa:qu.itioncmotusftc!Urumaggrcdi licct.lva
R.idit

fticdii

motus

anni.

00 V i G
.

J,

dKcmcrgomcdiimotusSaturniantcomniarcquiro,.idannum jfoo
qu.Tcft.gr.ad.e m<s n.cuiindicatorem

fuperponc,fiIumad

annosm limbo rota: tcndo ( duocm anni funt elapfi fupra

f o o")

1.

quo

duco .poftliacfilumpcr 9 diem z) horam ye m propc


indiccmrcponcns,ro=
ucrumin Mcnfe Marnodirigo.quodcnuo

rurllis

rani inftituto fcruicntem habeo.Sccundi orbis indicem

P augi Satur*

+ cnunaatumdocuit.grad. jj- minut. jo ^ imponc,


fic & fcauidam rotam ad ufumprarfcntcmparaiicro.Quo pcracto ui=
in circulo
1 tcncat.vndcfccun^
dcoqucmgradumindc.x
dumlincnmrr.mfcoadarcumfcrcnnam, \s L M. pcrpunctumibi>
dcminucntumtrahensfilumsqu.intiscccntro E, cpiciclum cum
fuo ccntro,unaqi cruccm + infcnoris cpicicli filo fubdcns,ita cpiciclu
Radi.Targ.mc mfcnorcm rcctc pantcrlocatum habco.Qiitbus!ocatis,radicem At'
anni jfoo VS gumennad ij-oo extabulaaccipio.quarcftSignorum 8 grad. 13
illaqua:roinEpicicIoinfcnon,!ndicatorcmq< V mmo-;
il XI M fi. minut,
nsfc? cpicicli addo,filum infupcr pcr fecundum annum fuprcmi cpict
cli tcndens Mnqu.\m iamcompIetum,itcrumqi indiccm V
fubftituo,
niar.qiiam

GH

i) hor. f.-i ininut.applico, indiccmqi Y ci=


demiungo.EtpcrfcirtifsimumaLircmpusn.inuum
DI Rcgis arquatonum confpiao.Ibinuncan5aturnus,inoppofito
defcrcntis & epicicli , an in Staaone , an dircctus , an rctrogradus fit

numcrari,fi!umqt dcfupcr .iptari opor


uf(p

fi

Latitudinisob

feruatio.

xtramcdictatcmcridionalcm,in liniftra feptcntnonaIcm,Iatitudinum


altcram S, altcram
propcEcl^ptKamdcfignat.Q}iodfimargari"
talincam
tangat.lantudo meridion.ilisuniusgr.idus,Si i duogc,
Si Ltriumcft. I^urfus fi F lincamtumlatitudoScptcntnonalis j,

Hduos,

gr.id, Si

fi

I<

tres complcLtitur.

Rclujux ]me<e onuies

perf .mmuta.

HOC

SI

NONDVM

SATIS

Ecce nbi luadiuscxemplar.

aftequeris.

fflnpnoriExcmpIoTmperatorio.CcntrumSatumi ucrurtierat
j-

grad. jo minut. 17.

fi*

AigumcntumucroxquatumSigna

ExcmpIfiCA

ROLIImpei

fiumeotemporcdiftairemanifcftatmcridiauuerfus,quod per

Ii

tcramintelligitur-

f Appcllaturcriam meridionalis afccndcns quoniam Vnio infequcnnbusdiebusEc!^pnca:,idcft,linc.t D. E. incumbit.idquod


,

lymboextcnonCmquoccntrum.adpr3cfi:ns numcr.nur') apparet


quandofignorum ordograduumqiCcnrnxquari
EcUpncam lierfus'
iionautemabillacomputatur.Qu.impnmumucro Ccntrum

Opcrarioan^
Quodfi motum plancta: alicutuscx tribus diLTrisanteChrifti
tcm rcmpora nolli: cupi.-is,obfcrua quot ccntcnarios in propofito
comple-

N am

17 mmut. fi. Nuncfiiuxtaiamtr.iditalatitudmcm Saturni


inucftiges,uniolincam I iiKidir,quxduosgr.adusabcclipricaSatur peratoiis4

trum cpicic!jfitcxtcn[ioeiufdcmfili,tum,Ccntrumueruin
fica:qiutumpI:incta:.Signalc3 grad. ij^vr ftf incircu
lo G H I. lncpicicIoautcmmaion,augcmucramoften
dit,a qua augc fi numeretur ufqi ad indicem Y, Signa 8
.
grad. ij M 1:9 inucniaitur.qua: Argumentum ucrum de
acquatum crut. Qu^' duo poftrcma Cenrrum \ idclicct dc ar
gwnentuma-quataUntudinemSaturni poftcadabunt*

ctans.

TV
dcorfum computa ndo cui in (criptum uidcs AllG V M E
AEQ.VATVM. Lantuduiemitaqi Saturni intcllca:urus,fupcrli:.
neam B C filuminCcntro A fixum dingat,Margaritam uero ar^
gumcnto xquato applicct, ducaturque filum 111 lymbo tam diu quoad
Signum gradii,>.V minutumCcntri ucri ^ arquan planetx ucrc fignct,
itaunioucram Satunii lantudmcm in arcainftrumcnrioftcndit. Tn dc

tc Chnfti

pora.

gnorum

ffiliEcxtcnfiopcrftellam^inzodiaco 18 grad. ?<? iw


VcruslocusTj
^jqwicnucrusSatumilocuscommoiiftrat.Siueropcrcen
cft i8 G 5

ad

da funt figna gradufq in cxtcriori circu


lo.Vbiucroccntrumminuscft 4 Signis d o gr.idibus,A:maius , o
Signis totidcqi gradib. ex interion limbo fumi dcbct, Linca fcquif dc
indca B ufqi C. Ccntrumucrfusfcaain c? Signa furfum,inaliafex

diei

licet.

namg gradu juarri figni


gradum decimi figni quxrcn

tcrc.a dcciino

FERDINAN^

Ipcctarc

SA:

T VR N Ipcrquas fignificatur Ccn^


trum Saturni m hoc c.xtcriori circulo

Vlnmofilum 9

CENTRVM

cxtcrion, fc3

iL^S^isuoS

xqua8"duumtumfcptencr?ona

atmi ultra ccMtcnarios adiccti pauciores


fintccntum

addcndum cis cnt,doncc centenanum cfficicnt, nam Radices


omncs
ccmcnariisfo!isrcfpondcnt.Vlnmacrgonumcnfummaintabul:ira

EXEMPLVM REGIS FERDINANDL

dicumquxratur.cui cx aducrfo fub infcriphone fantc


Chriftum ) Ra
dix mcdn motus & .irgumcnnpcr fi^na.gradus
minuta poiutur
Subrr.ihaturdcindetcmpusopporitum abilliscentum
rcfiduumque
^
fcructur.
..gr.ad. .j minut.

fuu.Arg^^^;^^^^^^^

"dicem ponatur,f,lumq; A fupcraiinoru


Obferuario
rf'^'*'^-'^
refiduumAc.Similimodoin
ugumcntomucnicndoagatur.Compe
motusbtcm.
^'^njonftmno fit
'^^'^
Vt dcfideres vcrum Saturni
porc Diluuii.
^
motumtcmporc Diluun.Nomcn Diluuiipnmocx tabula
'^\^"Pf*-

Wc

fi

temporali

cxccrpcndument,quodftatimanno ,,0, dics x 9


fecumhahct qui
tcftatur Diluuium tantonatum Chnftum
fpatio praccef^
fillc. Adhoc tempus mom Saturni adinucnturus.Radiccm
mediimotusanteOinftum.idannum 5100 cligat,qua:oftcnditerad
9 mu
nut. 5-j rn..Subducatnuncam)os ?j, cum z
, p dicbus a\ioo
an;iis,refilicnt98 anni
dies , qm numcrus in xr
ufmMaHdicm*
,

numcrus

pioccdit.

f Index radictfnfcjgmd. ^minut. f , nt tencat.FiIumautc


P8 annum,oftenfore rurfusfubilludducto,ampIiusfiIumfupcr
17.

Wta,3ltcrum laucudmis.altcrumdcfcreiKis

nomineSur.

E^LfAt

:S'

ASTRONOMICVM
ENVNCTJATVM OCTAVVM.
VmimIouiscurram,acddcntia,pafsioncfq;durdcmcu

tracomputum indagare,
E YT, brinc luppirer.naturarcft calida:

A humdxjiumo^optimo cogru^tcm
pcnc.ncmpe -Sanguini

in

co cnim uita

pollram uiaximc u]dcmus,ob quod etia


loucm uctercs uitx fbcium mtcrprcta^
ti funt, Huius motum i.im an:c inSatur
noabundc nitisdccI.uauimus.Saturni
cnim louisiSt Martiscurfus nihildiftcr

rediximus,ucntrc ramcn,capire^caud3
qucdraconisin ptorfcnti figura ^diucr;'
lam a priori partitioncm iornris,du.\i
confultum partium carumpaucis mc>*
inini(rc.DcindcmotumIouispcrGvfar^'a,utpriusfecimus, cxempla
palamfaccrc.Primaita^prccIcntisinftrumcnti rotacum nidice
Rotx iDfdii
offcnur,cuiab j uf^ joonumeriinrunf,licutcS:incpicicIofit. Intcrj*
mocus dcchr
cftautcmillud interprxfens Iouis,A: pra-ccdcn^iSaturni ccquatorium,
ado.
quod in illo ucntcr draconis ab augc diftct a o gradibus tantum , dc
hocfccundufigno^ordincm^quiin Saturno yo giMduum,t\-contra
ordincm lignorum,habituscft.Auges S3tumi,[ouis,i.\' M.irtis ,pcr^
Augcs b if. rf' petuo SeptentrionaIcsperfeuerant,proprcrquod epiaclusdum aca^perpctuo Sep pitedraconisufq) ad caudam,iuxta fignorum fuccefsioncmjmouctur,
fcmpera fupcrficieecliipncarftptcntnoncm uerfusapparet.a cauda ue
Auxfrdiftati ro uf^ ad caputper augis oppofitum rurfus gradicns,mcndtonali.s di
vcntrc 2 o gra citur.ExquoIiquct.quod EpicicIus,donecaucntrcfeptentrionaIi,qui
vao o non longcabcftab augefcptcntrionaIi,fccundum (ignorum fucccfsio

nem,ufqadalium ucntrcm fcrtur.dcfccndcns^a uentrcquidcm fupcri


ori ufqi adcaudam.Scptcntrionalisdcfcendens.acauda dcindcukjue
ucntrcminfcriorem,meridionalisdcfccndens,nLmcuperur- Itaquo
quc in altcra medietatc afcendens uocatur.m laritudinemendionali c6
ftitutus.meridionalisafccndcnsjinde

uf$ad uentrcmaduerfum,fcprc>
ufum duplici
pro moredocumcnto nunccxequar.Ortumnonfcmeldiximus CA^
tnonaIisafccndens,dicifoIet. Inftrumcnti fubfequentis

ExcftipluCA

ROLUmpc.
pcratoru*

ROLVMImperat:Anno

-M-

J5-00 ,dici? Fcbruarii.Hor:

poftniendicm,huicnumeroiamcquato z min.

jj-

min.
dc

j-o Iccu nd a

mo. Meridiani autcm ratione 39 minutarurfusaddo. Poftquasa:*


quationcs,fumm3 15 dicrum, ;e horanim,zo minurorumreduiu
dat,adquodtempus,motumqua:rcreinftituo,hocpaao,R.ad]ccmmc
dumotuslouisfuper hoo annum.coquod jj-oo nondumeftintc
grccompIctus,eitabuIaadiunAafummo,qua:habc 1-7 gradus =i;
minutat. 3^
Totidcmlibra: gradibus &minutisinZodiacoaccc
ptis,indiccm

admoueo.DcindcuItraannos ,40 adnariuitate


iKjUanirisadhuc i?9annos,quoniamcbpfosclleaDpara,obferuo.

Illismlimboipfiusrot^equsfitis.filumccentro

fupcnnpono,in.

diccmpoftca
fubtusidemduco. Filudenuo
perdicm Februa
ni 13 ctiamperhoras iVminuta,.UAta
proportioncm cxrcndo fub

1400
oo
1600
I700
1800
2900
JOOO
100
100
i
II

>

K
'>

y8
I

24
57
0 vo

ir

m
K'

w
a

l
1 Ij

41

l4>o

^"^T/ITaggrcdior,cuius
a'"' "
altcram

^ "^'""^*
mdicem P aug,

.ndicat.RoMmpofthac
louis

qux fupr i pcr Lnl

e^.arummuentaeft;)llgnorumuideI.cet^
gr.,d.lT
quocp eadem rota uenficata

p^ico. Ita

eft.

mmT'?^

Animaducrto nunc eralST

conta.tumc;S"

cnculo
^'^rriTl'':^^^^^
K L
offcndirur^^perillumacquantisfilum

E trjho

fiIo

Uoo
;

t>no

5800
i

->oo

41 00

d-C-CO

grad, x, minut.

9? mlimbo eiufdemcpiciclinume*
rcpcrquosfilum F duco.unaq^indi^.m-ffSI^^^L
X3 quo<rd.cm(hons^m.nut.sfaltemomifs,sJdingo
di?^^^^

^'^^^
iniZn
f?'*'**??^^?^^'
commodatifunt.Quodfinuncf,Ium

'

'^^bcs

omfs mtoomeo

ic
rl^^^^^^

pcrfteilamm

Vcruslocus ftamtraho,m^xinZodiaco,feptcmgraSus . r^^^


uerus
H.

locus Iouis,oftenduntur.6entrSm
arquatim.q iod

tpc Caroii,
lo

GH

I,

;o
2& 47

cft

S?enf

"tenfumpcrcentrumcpiadi.ndicat.

dinat.miuimerantur,

o g(-

mii

nuir fimr

depr.hendunturObferua4auUmrcir^^^^^^^^^^^
modummueniendxneceftanum.LeuatonuiKdcfercte

oSto
pcro?

"^"'"'^ '"crid.anuJerfu
fdeni^Pl^^H "''i^J^r'''?'^"'^
ideo^meridionaI.sdefccndcmuocatur.SteIIacp,cicIi
,qua:

loucm

rc:

prfaitat,mfupenonpartccpicKliapparct,gu^cIupucrd,?^^^^^^^

propemodu

llj)

^
W

m
y
ni'

1 y

000
j too

4t

If

S
y

100
;qo

f4JO~
f fOO
y 600

:7

il

lu 18
16 it

44
10

y
II

i> 30

23
:i
O

4^.
;

H-

-v;

.n,

>>>

II 2 8
18 41

ni
JI

12

2o

2 5-_4y

9_4

2S

24

4.,

18

^6

2.

6~7
I

^ M_44
"1-

19 46

T
ni

SS

w
V

ib
^'^

>f

iS

i*^
'vXX

18

'7_^'l

1
f

22
16
1 o

28

~h

x8

I>
I

4 28

T400
yyoo
t6oo

6400
I,

6 jco

C6oo

2> 4t

31

I? 2a

fc>Oo~

63oo
6 qr>o

10
?
14 36

0
T

10

18

28

li

40

1**

II

42

6
I

11
6
0

IT
19
14

8
1

0
T

10

^'i; II
o 17 40

22

TT
=

49
I
9 18
'4_4f

9_' _ii

2 1

fi

\y 11
21 fi
28 10

18

27
r6~"

2i

lo 20 ly
2j 44
\

47

1
i

6
I r

~V

4^
1

2j 16
o

(>

"

~8~

14 18
19 T7

4 i? ?4
I

T800
_S^03
tooo~
b 1 00
6200
6 {00

lo

lOO~

T2C0

21

II

22"f9

JT-oo

-r

10

'

4100
4200
4>oo
4 400
4TOO
4600
4700
4800
4900
TOOo

16

4 JOO

ij

14 S4

7 is

5'>00

610O
6^00
6400
6700
6600
67O0
6800
6900

;6
10 46

'

>f

II

lU

f2
20

700
j8oo
J

9*)

2 1

4 t7
2

^ji

9
J-t

10

'V

Confirra.idns
Cctrfidcquarli ct,ahicd.Iigcntcr locus. afilo
perc4ep,acIidu.4o,LS^^^^^^

fecunX fig^^^^^^^

.2

f 800
y-joo

auxueracp,aclid.citur,quoniamremonfs.musi
cei^tJ^^^^^^^
quo,l.hgna,gradus,.Vm.nutauf^adoftcaforem Y

TT

171.

4800
4900

appIico.Rcliduospantcr annos

^9

22

%^l6_4j

<4

-'tur.pcedo
2,

>c

40QO
4200
4!oo
4400
4?oo

inquatabulaligna

lo J8 38

44^

T?

O 26
14

_9__9_il
2 IT
4

r 20

ILll
Tg

6 4

I.

o 16
"6

^iTi'

CAESAREVM.

ASTRONOMICVM
propdhodum in augc cpicidi cft

ENVNCTIATVM NONVM

Adcfercnds ucro oppofito parum

obtincntc, cp^
abcft,idquodcnrruciusindica[- Ccntron.im(y
aclusprcafcdcfcrcnns oppofitum tenct . Ncqnllud negligcndum,
contingat, quia Augi cpicicli;
Q> Solcm paulopoft, cum plancta iungi

appropinquct, velut antca quo^ nobis dictii cft.

Larirudincmllouis

triplici

vcris confidcraris .inducatur filii Iinecc

B C . Vnio,fignoar graduiargu
mcnri lOVlSfupcrponatur.cxindc
ccnth acquari tangac
filum S gr
I S lantudincm
& marganta I
vcrcexpnmct. Quacrestribusdcmo
ftranonum vii$ adhibitis apcrrior eua

documecum quoquc addo

irR<gcmFcrdinadu inHifpania Mcdinxgenitdcoftat. Ni5c,qmV


Radicesmeridiano Ingolftadicnfiprcrfcntcscouenim. horanariprM
ExtfhpIGRc= cipioxquanda,hoc modofuit, In cabula rcgionu McdinEcvrbi ai*

FERDl;?

rlANDI.

fcriptanor* i wjt inucnr.motibusplanctarumaddenda, Tcmpi


ho., +7 m pomendianLs,
igiturnariuo.hoceft, 9 diciMarrii^,
Ho. }z wadieci, vndc ij Ho. f) m rcdundarunt. Quonia
)
vcro nanuitas in j o diem Marrii cadit, cum codcm ecquaooncm di
cnunitiatum priusadiriucntuminueftigaui ,vbi 7 m
cnim pcr
30 z fubtrahendarcpen,quibusfubtradis, 9 dics ij hor^ f m
jcquatum cft, ad quod louis mo
fuperfuerunt, tcmpus quod vcrum
turanuncinquircrclicet. Primumicdrco jfoo annosintabula ad=
i

RADIX MEDII MOTVS lOVIS

iunaacolligo,&fubnm!o

POSTCHRISTVM

m ^7

rcperns, indicem

louisfubritulo

POST

CHRlSTVM,cumannis

jj-oo, velutiam pcrfcftis, infpicicns


rcliquisaiat duobus annis,
cflccognoui.

Cum
9 ujf M ^ )
Aaif^ilIis,rota
Cc 9diebus,ij horis,\tfupraaftumfarpccft,fiet.
5

conformcmomninorcddidi. Motum vcruin


hacuiapoftmucni.Filum A pcrftcliamepicicIitctcndi,quodinZo
diacogradus f M-je ir abfcidic,mocumvidclicctquxficum.
I
Ccntrumscquatum f ilo pcr ccncru epicicli dircdlo in circulo
Obfcruaui quoquelocum infenonsq)ici=
s 8 c X) M zj- patuit.
Y s 9g Jo
cli i filoindfum, Cqux Aux vcra fuitj a quo \ f^indiccm
numcf ata, pro Argumcto vero ad lantudincm mqrcndam, rcfcruaui.
Afpidens adhicc cpicidum m arquantc fiuc defcrcntc , intra vctrcm
mcridionalcm ^tdraconiscaput, Meridionalem afccndentcm nomi*

OV

Dcmonftrario prima
natalcm

'

pcr.Cflcfaris

CxfarcanariuitasCcntrumarquatum r f g

B C

IT.

Ar.

l.ncx ExemplfiC/
imponto.m3rganta.5argumentumtcncntc,fiIo.yrurfiis ccn ROLlInip,,

o gr

eumcntum vcrum S

5-

habuit, Idcof.lo,

,,idcft,UtituduicmlUVli
trum occupantcvnioera. o minut. f

pcratoris,

mcridionalcm dtafccnacntemrcfcrt.

Dcmonftrario fccundapet
onum rcgium.

Argumcno

dct.

fupcrimpono, filo pcr rcfiduos duos annos direfto indice rurfusfub^


duco.
Tcrcio filum pcr 9 diem, ij horas Marnitcndo,mdi
ccm^fubfiIumrcduco,quimcdiummotum louis s" i c 1 m jz.
apcnt. Confcqucnter radiccm

indutflione

ENTRO ARGVMENTOQ-;

Prarccdcntcin rci dcmon


ftranonc non fuffiare reor
Proindcrcgix natiuitans

gis.

aigumentorum

maruicilauun inquiicrc

Rccis

FERDlNANDIortus.Ccnn-um Signorum

8 gr ii

minutorum zr. Argumcntum S.gnorum 9 graduum 70


Vbi.uitareguUm,lantudomeridionaIisIomsminu' 40 rn""^habuit.

Uritudolo

fucnttpeiub

Qi!iavcrocckpnca:viamorfit,lantudoqucminuitur, Mcndionalis ^^^^^


alccndcns vocatur.

nariuitari propolita:

raui.

Rcliqua,ftarionum,dircctionum,rctrogradanonumqucaca

tdcntia, quia quilibct

fc

Demonftrario tcrria pcc


CJtemplum fundatx

Vrbis-

^ Rhomacondita Argumcntum

S gta.

Ccntrum ^S^n. ^ritudo^

I
gra. vidcbatur,vndeIantudoabcclipncaverfusmendiemgr.
minu. j) defccndenscrit.quanqatoadccIipricamrcuerfurarit,tt
haitcnusmihi fuffidcntcr louismotumapcruiffe vidcor.

JcvtDiscit*

^mpnfsimc accipi t, miflafano

TERT A

06TENSI0NIS

^ ^
^

RHOMAE CONDITAB
P L O

^
r\

patct.

Locus looN
toc
fcrbis

conditx

RHOMA

^r^R-^^

anois conditacft

yf%

amcChiftiaducntum. Adquodtcmpus,vcnj louislocudcfydcrans.


fubtraho 7f9 ab 8oo> quoniam proximus cenrenariuseft. Rcfi=.
annoK,fubti
rcfiduis adhuc 4.tf anniscxiftcnribus. Ercgione 800

tulo.MEDIIMOTVS lOVlSANTE

c.tcipio,Signumfcj; o g )o m ^7. luxta qua criam Radix Ar.


Augcmquo(f adhoctemp''
louishabetur, V 8 o ij m ?tf .
p,acdpio,
incnuntitiato ^ quacfitamprius.vidclicct xi gr.zS

ftatuoJiiiS^pcr ^6 an^
radice mcdiimotus,indicepoftca
nos ducx.is, cum mdice rurfus compono Per x j deincc^s diem Apri
?8,afilo fccatur,
iisfilotcnfomediuslouismotus fcz S j j gr

Ad

SEQ.VITVR

INSTRVMENXVM

CHRlSTVM,radice

TRADITIONIS
PRAEMISSAE.

applicatur.Hocpactoeoamargumcnmmcx
cui rurfumindex
difpo
amino, ad cuius augcm P oftcnforcm ponens, rotas omes vcre

IbinuncCcntruma:quatumS 6 g jf. AgumenriJ

fitashabco.

gr jj.Etcpiddumranonedefercntis, mcridionalcdef
cpidcli tra
ccndcntcm contucor. Vcrum locum louis, f.lopcrftcllam
?o X,qualis iamolim Luoo Tarurio mathcmaaco
ocra.

verumS

Zodiacocontcmplor,
\i Solinus habctprodituscftjin

,,

ASTRONOMICVAl
ENVNCTATVM DECIMVM.
CuHum Mards (ccimdumZodjadlongitudincm.quo
cuquc tcmporc, cdcritcr

& citra ncgotium

dcprchcndcrc.

ARSPLANETA
i

S Jtumo

cft

TERTIVS

calida: liccacqt tempcratiirc

.idcotpbcllorumdoniinaspLitariis,

quod

non

flaua: biVi

abfimilc<iLHd

corponb'' huminiscfl^iciaf

iii

Hmc etiim

eft,(j>cumgra:ci PYporAAideft,

it;ni'

tum \'ocent. Huius motumqui cft latu


rus. Rotasfingularimprpia.uhorcor.

Quasquidcm non

ita

mulcumaprio*
Marrc

ribusdifferrc videbit.niliq) in

vcnrer Draconisrectein augcdcfcrcn


habetur ,fcmpcrij> aquilonc vcrfus
abcclipti'ca([5C(ft3t.Vcnrcradtmcridion3lisciaducrroaugisIituatur,
rcduloq in latitudinc meridionali pcrdurat.^l
I S curfum quxli
turo,propofiritcmporisccntcnarius ^^xime pcedensmmor, cx tabu
tis

A RT

la acapiendus ent, & hoc,


ccs practcrca medii motus

fi

tcmpus

fit

poft

Chnftum natum

Radi

& .irgumenri, fub ritulisfuis capiendi.

.Si

vc=

roantc Saluaton5ortum,tcmpusproponitur_,iam ccntenanus^po


fiti numcri pioximus fcquens feu minor,eligcnduscft.
Habitacx
tabula radicc mcdii motus \ argumco, cadcm In Zodiaco quarratur,
indicc M cidemfuperpofito.Annosdandcccntcnanumfuperantcs,
inlimborota:illiusmrpice,pcrquos filum A tenfumcu fucnMndct
rurfusfubordmctur. Filo A.diebus&horisclcclitcmpons adm
fto.indcjtdenuofubftiruatur. Eofafto,fimulac rota proioluntatc
opcraturiinftitutacft.InZodiaco autmcdiusmotus Marris ccrnitur.
Oftcnforcm P augi Marris C quam ^ cnunchatu inucniredocuit ad^
hibcns,rotamcandcm ritelocaucns. Adcpiciclumvcnicns.notaco
taiftlilincscindicisM^tarculiG
I,cundcmlocuminarcuIo kL
M, fccundumlincamfcquutusobfcrua.pcr quemfilum E ducatur,
cpiacliccntrocumcrucc + augis fubornato. Epiaclo fic ordinaro>
quarranirargumcnriradixantcpertabulam acccptain Iimbo infcri^
ori,cuimdiccm Y fupcnoriscircuhfupcrapta. In fupcriorcquoquc
arculo, annos fupcrfluos numera, cum fi loqi cpidcli nota indice Y

eodcm ducto. Prxtcrca cumdjcbusfimilitcragcnti,cpiacluspcrfciae


locatuscrit.

Quomodo
locus,

vcrus Marris
ccn

argumentum

truminucmantur.

Vcrumlocum MarrisinZodiaco,filo

pcrftcllamcpicicli

du

ftovidebis, IdcmfilumperccntrumcpiacIitcnfum.inG
I circu
locenrrum\erumdat.
fcaioncextcnonscpiciclivfqtadindiccm

fupcnons,numcrans, Argumaitum\crumhabcbit. Ccntro&


Argumcnto caftodtrisj infra ad laritudincm opuscflc fqto.

Haftcnus dift3,tripIidc6pcndio

quoa primum
ImperatonsCA R OLI

libct rcpctcrc,

nanuitas,illuftrabit.

flNariuitaris Impcratoriic tcmpusarquatum, utfepc audituiheft,


jj-oo annos,i^dics,j hor.io mi.contmct. Hoctcmpus,quia

Excmplfi

CA

ROLIImpe=
raiohs.

poft Chriftum cft, proximc antcccdcns minor centenan'*, qui cft

accipicnduscnt. llliusradixmcdiimotus,
ij, ArgumCv
g
tumvcro s" ? c (f w ?,fubntubsacc6inodis habcntur. iigna crgo,
gradus minuta mcdii motus in Zodiaco inucftig.mda,inucftigjta^
cumindiccM notanda. Quandoquidemvcroi i^oo vfqiad ij-oo
natiuitaas tcmpus.adhuc 99 nnnifupcifunt,iccirco iidcm in Iimbo
ciufdcmquxrcndifunt. Quarfiris filum
addcndum.indiccfubidc
rcduclo Eodem modo cum diebus i.\ hons, ranonabilitcr diftinctis
agendum.IbidemigiturfiloA:indiccfirmato,mcdius motus Marns
in Zodiaco adhoram ppofitam. s" 1 i j w
cernetur. Aux poftea
pcr 4 cnunt^tiatumhabitacumcft.qux cT j+m f 7 5? habct,cadcmin
Zodiacorcquiratur,5rcGP monftratorc firmctur. Locus infupcr
arculi
abindicc
tsAus, obfeructur. Tranfcuntp in K L
1
arculum, puni^usibidem inucntus notetur, pcr qucm filo arquantis
cduAo, ccntrum cpicicli cum cruce
augis Uipponatur. Acrucc
poft. radii argumcnri cx rabula fumpta, \ bi numcrata fuent .cumin^

GH

fignctur. Filumepiaclirurluspcrpt

annos^*^ hocmlimbo
fupcnonscpiacb^ oftenforc Y admoto cxtcndatur Vlcimo filum
pcrdics ij hor lomi 2,0 Februaniducatur. Cuifilo.fidcnuomdi
dicc

ccm fubftituis, in Iimbo inferions epicicli, mcdium argmctum


Signo^. 8 graduum 2.0 minutorum 3; patct. lamtilum A

M arns
rcpctc,

quodpcrftcUjm

CAESAREVM.

ASTRONOA\ICVA\
quodpcrftcllatti epiddidircftum^in Zodiacovcnim Marrislocum,
oflcndct, Elcuarodcfcrcntc, Mars
ai^rcsgradum 38 minurum
Scptcnrrionalis afccndcni (antcr ccrnitur , Filum pcr ccntrum cpic u

GH

I,Ccntrumvcrum,Signorumfcz
cIirurfustcnrum,incirculo
)o garduum je minurorum $"0 indicat. Acuiusiutcrlcctionc,iii
epiacloinfcrionfafta, (quacauivcradiatur^vr^adindiccm y s
Ccntrumdf
8 (i )OM 3 numcrata, Argumctumvcrumfuntgumentumpollcnuslatitudmi Marusinquiraidx fcruicnc.
I

Ar*

radici
conftItuMm,cxcnun^1i.ito + inucnr.im,capio,indicfmfp
3 )too rubduccns.&rcflduos ci rcpcril lmc j
fupcrpono.
cns, cos in limbo rot.r mfcrioris rcquiro, Pcr quos filum traductum,
rubtusIocato,taKO. Abfolutoitacp orbcillo,motus
cummdice
M.iras mcdius fcculo Troiani rcfpondcns cxadii apparct . Epiaclo
dcindc firaili rarionc poft radiccm firmato, motus quoiy verus, qui in

)7 gra. ^omi.Vcrar.oftcnditur. CcntrumvcrumSic. )| gra. jmi


acmonftranr 1
40. Argumcnru arqu.itum Sig: 1 grai jeminu.
Dcfcrcnspoftmodum leuctur,cpiaclus cria Scprcntrionalis Afccn fi

dcnsproximus augi arquanris

Secundum

natalia regis

draconis immincns rcpcntur

ENVNCTIAT, VNDECIMVM

FERDIN ANDI

&; capiri

Marris dongadoncm ab ccliptica vtrini^ contingcntcm

tempora, c5pcndium

tribus cxcmplis propofiris maiuifeftarc,

tzhibebunt.

LATITVDINE MARTIS

habco alind, qiiam quod fupra


dc Sarurno 8c louc allatum eft.affcrrci
Proindc citra ambagcm pnonbus cx
nihil

IfRegcmnatum

}fo% fcimus Quotcmporcxquaro,diM


Marriiconfurgunt: Hic.quia i^^oo elaprifunr,
.inno

, lior . 1 mi. $j
qui ccntcnnos perfcLlos conftituunt , radices amba:, altcra mcdii

Signa e gradus

tus,qua:
Sign: j gra. )<j.minu.
facit

j-

minura f

tcft.fubritulispoft

alrera

argumcnri

anphs dcclarandis infiftam *

mo

qua:

Excmplum Caroli

Chnftualpicicndxfunr

Radiamcdiimotusin Zodiacohabita:,indiccm Mimpono,fi!ump


00 mtcgre
2. annosaufdcmrota:cxtcndo,Cduonamtr annipoft jf

^ Natalcimpcratoristcmpus,Cen

oftcnforcmfubordmo. Pcr 9 etia


confcftifunr;) filoquc rurfus
dicm,iohoras,5-) minuta Marrii, filummitto, oftcnlbrcfimulfublo
c.iro,\'bttandcmmcdiumMarris motum, hora: natali confcntanefi

trumxquacum Martis V
H
fo, Argumcntum vcrum V 8 c )o

Noto

pollto, marg.irit.iqi e Sig: i o gra. ^ j


\- \'nio latitudi/
filum fupcr CcntrQ, quod cft s i o u ) tfM f o frrarur,
ncm Mams r > lc- minuro^: fcptcntrionalcm dcfccndcnte oftcndct.
ExcmplumrcgisFerdinandi. In natalino

FERDINA
NDl

Rcgis

cjccmplum,

in prxfcns. Sig,

infupcr indias

lmcxduc^um,in
Poft \'crbum,

Dcindc

Augcm,

qua: pcr

cnuctia:

conftat,

VC-

C.

)4

GH

cum arculo

KLM

contiguitatcm

A qua

luxta

arcuIumvf9promoucns,pcrpunctumiUic

oblatum, filum E dingo ,fubtus lilud cpidcli ccntro,


cruccq; precife locatis , Poftea radicem in tabuU

cotcmplor, adhuc
addcilla.

o gra. ? minu. -^a in Zodiaco contcmplor

cum indice

fupenoris figno

coampcrannosrcfiduos i,infii^
pcnorc cpidclo filumcum indi

cumindiccPvbiin

cc fubducto, tcndo

Zodi.ico rcquilita
cft,cxprimo, No=
toinfuperind: 6ccc

mi

indicc duco,&: orbes

Dirata

omncs

Sign:

temporico

) )

gra:

mmuti ^o
Sign,

<s

gr.i

minut.
quibus laritudo Marris
Scptcntrionalis ab eclip^
rica gra, 5 minut: l o

Afccndcs
autem, quia magis

colligitur.

acopcrftcllamcp

redtaeduA

(empacmagis Aq
loncm adlabitur,

um,commonftra
Dcfercntem

intctligitur

ficlcucs,cpiddu
ante augis oppfiri!

paulo repcrics,qd'
oppofitu ,ventcr eriam dracotiis
meridionalisdiatur. Marsautcoin
loco repcrtus, mcridionalis dcfccndens,
Dmanifcftumfir,
idquodlitcris

\'ocatur

f Ccntrum ve
rum,quodcftSignorum f
graduum tts minutorum
tiT

fifum

A pcr

aitfiindrciilo

ccntrum epidcli tr

G H linnuir,

Ide

filumin cpidclo infcriori augem vcraai


refcrt, a qna li vftjadindiccmY numeras,
argumentum verum, quod eft Sig, 1 gra, j 9 mi

fS

Troix
icmponbus*

IAnTAiIOM3M3HJi'?

prodibunt. Centri Argumcnri^vKisadljritudi/


ncm pofthac rcquircntur*

lAamavTiTRJ insiBtA

AM3H32 aHS^aAJII

Tcrtia fcquitur cxcmplificaoo,


ranoncm cum annisante
Chnftu opandi fub Troiana
hiftoria prxfcribcns

Martis locus
diruta:

TftTH3a35l<!a^l

m Troiamhiftoritetcft.intureucrfam.anno ) )<fp antc Scruatorc


i o o _ppo
infido datum .Iftius numcri ccntcnarifi fcqucneem, id eft j
nens,tabulamingrcdior, Radiccmmcdii motus,quarhabctSienfi
,radiccm(pargumcnri,qua:Sig.8gr3d.
minuta
gradus

miuut;

5-3

cftjcxcerpcns*

FERDl^

NANDL

*.';

Centrfi

habuit,

}(S

minutorum fflc
A inZodi

bit.

TROIA

Argumcnrum

filum
idcli

Eittiplunt

Excmplum

diruta: Troiac

formcs, habeo. Vc
rum curfum Mar
ris,qui cfti^- gra
<5

immiiro,vnioncm argu

nctam demonftrat

dcm cpiacli fubfirmato

inftituro

igitur augcfcens. alccndcnte pla

^l.irtii,filum idcmeiuf=>

inftrumcnri

prarccdcnri thcorcmatc oftcnfa,

oimut. )f fucntfupcrpofitum.marganta
gradum o minucum )7 abeclipnca
auftro inchnans mtcrfecat. Latitudo

Pcrdics

<>,daiidex) horasjf)

ROLIIflipc,
ratorist

FER.DINANDI

Ccntrum Argumentumcjt

mcuto, Signis fo^ j K^-i^ mi.<-8 adiungc,


Filuvbi Ccnrro vero,idcftSig 1 y gtJ l<f

Sic

?)tcnuit.

rcpct.intur. FiIoIinca:B

ad jf 00 rcpcnam,inIimbomfcnoriscpi
cicli

Filoiamlincx BCim
mmu:tcnciite,itcruminlimbo

ExefflplfiCA

Similiter augcm in

9 gradu s minuto
couftituri

lautudincnitf

adii

Troiai

tpcobtiauciA

ASTRONOMICVM

TABVLA

ENVNCTIAT DVODECIMVM
Vcruni Sobs locum

omm

;1

I'

h\

tcmporis momcntofinc

l)

MO

cal-

T VS

perquircrc.
culis d< laborc

IGVRAE PRAESENTIS

SOLIS

imagoiprarccdciinbus diuerricft. ttl


haccnim& epiacluni4 annos inrota
M. Ikutin lupcnonbus habitum cll,
dcfvderari ccrnis . Vnius prxtcrca f ili

cmisfi vfum tantumodo


c ccntro
exigi. Paucis crgo Solis (furrumfcitu
definiatur,
f o,tcmpus tjuodcum^ libet

quod

fi

Saluatoris aducntu poftenus

Radices

portChn

illius

I,

I,

moru.cxocrpt.i,rchdLuannorumfumma,c6plctom(iinonncgIccla.
propofito numer^^
vcroChnftopnus fucnttcmpus,ccntcnanus
^,a,orchgcndusclt,^-abeopropolitumdcmcndum,rel.^^^

mcd.imotuscxtabula,qnxmfcnb.tur ANTE CHRlSTyN

,no

l.tcra vei

100
160
^OO

lub

600
760
800

G H

,pu.i1
niamfcft.uaduato,ibidemc6taaumd,ascucirculo
Punctus
etumq*cxaducrfoinarculo 1< L M, ficum obfcruaro.
ad illum in fupc
r.quidcm illc, Solis argumcitum, quod ab augc v
rion rotub numcratur, folifqt locum in dcfcrcntc appcnt. F.lum v c*
rocxccntro A puncto impofitumhuicpun^to.vcrumlocum Solis
Pr.-cdKta vt at*tum nobis cft asfiduc, adhuc
in Zodi.Ko dcfignat
manifcftiontraditionc,&ca tnfaria pfofcquemur.

9
9

|"^p'[jCA
ROLIIrtipc^
i:atons

^CAROLI Quinritcmpusxquatnm

ifoo

dics

.inni,

min.cumlint.radixmcdiimotusfupcr ccntc
nanum 1+00, fub rituIopoftChriftuvidcnda.qux S 9 cr ,8m t/f
habct. Ocmpnspoftca )^oo abannispropofitis comp|cns,idcft,
fupcrfunt 90 anm, 1; dies Fcbruani ftc. Annideindc 99
RESlDVI &c .rcpctantur,qui
intabula,quxinfcnbitur
busrcpctitis.idhercrcvides M o z -^'^- cumnota M, qux fubtra
henda tondcm i radice motus mcdii admonct . Vnde s' 9 c 18
hruarii.jtf

hor,

2.6

ANNI

3 3

rcfulrant.quxfiint radixccrtificiraad

annum 5409.

Illam

fignabis,d.emc
autcminrodiacoqua!ritamradicem,cum,ndicc
(ishoraq>^minuto f fif.cn potcftVacccpns Filudemccps Apcrcai
cxtcndatur, oftcnforqi rurfus fub idcm ducarur, t\ protin' in rodiaco,
motum Solismcdium. Sie.fcz i) gr ,1. m 2.7 ifiio cxpnmi vi^
dcbis, Oftcnforemaut P ad augemSolis ^fupcriusquartocnu^M^
.

m n &

promoucnsperlincam.locum Solis inccccnthco


augcvfpinpr.Tfcntcm O locumnumcrans s SGi
qua: &:

Ccntrum iS: Argumcntum

k L NT"
lamab

offcndis.

Mjf

f[

Solis appcllin poflunt

TcmpusFERDINANDIRcgisarquatijcft,

r*JANDL

M inucniuntur,quibusaradiccmcdiafubrraCtis,fupcrfuntSig
9 gra.)8 mi.49. HniciadiamZodiJcoacccpt.-c M indiccm appli
ca. Filumpcr 9 dicm Marrii i) hor.
m cxtcnde.quod mcdium
motumSolis.S
gr le m ^fmZodiaco.oftcnfore M ciidcmfilo
fublhtuto, demonllr.it.
Poftrcmo P indiccm augi Solis.quarcft gr
minu. )i s admouendo,punctuargumenn, vtpatuit non fcmel
)
inorcumfcrcima kL M rcouirc.quodSig. 8gr ij- mi ?i conringit,
htcra

j- 1

Tradui.^oautcmpercafiIo,locumSolisvcrum^grafc;

28mi fSX*

id q? intcndcras, habcbis

Locus Ociui

porumillumannis 5jj dicbus 9? fuiflcantcChnftitcmporadocct.


obcatc
Centcnari' numen huius maior eft ^o. Radix mcdii motus Solis
Alex.indro
iHiccntenarioconucnicnsSig 9 gr^- mi 2.), Annirefidui ss.quib
Maccdonure
mi 58 fcd* .jradua dcbent, vndc S9 grmi 5-9 fubfultant. Illain
Zodiacorepcrta,indice
notentur, filoquoqiper 19 diemScpte,

M indcxrurfusfubftituatur.

Nouisfimeaux Solisfupcr e e
ao mi iidirigatur,a;iuxtaregulam prardictam agenti, Solm t gr
8 mi =^ tcmporc obitus Alcxaiidn fuiflcrcpcnctur.

tra*:to,

iC

ftf

-^)

l<s

%9
^

I?

9
9

Ih 22
17
i> fo

9
8
8

19
28

44

18
19
10

t4
'9

"y~2o

^*-

1-'

JO

012

28

f 17

"T~iz 52

l|

II

'

16

?9

2!

19
1 9

"

19

"yia

lU

i"'

54 13

9
9

;8

fi

;6

8
8

i- 4,
f9

10

2 D

16

10
10
10

4
48

8
8

1(2

14 y>
'4

S
8

12

4 44

I I

2123

28
6 I,
6 V*

'9

bx8
1

^4
70

10

109
'4
10
lO
O

2y
0

10

j-'

II

10
10
10

I 2

4*^00

14

10
10
10
o
lO
10
I

6<)00

67O0
6800
6900
^OqO

4r

6
7

?o
'4

8
8

^8
14

4^

19

l6

'Q
1
I

0
0
0

J4
r<s

)S
'

,r 49
17 )0

b^o

M
M

M
M
A

M
M
A

I2^38_A

17
I

o
29

18

27

f
2

17
-r

20 2f

b44

14
24

M
A

9 ,7
13 38

M
M

4f

> If 41
2 i

6~

; 2

~8~'o "47
8

M
A
M
M
M

rM
1,

50 39
14 6

2,8

49

M
M

M
_A

J4

16
6 42
f

1
jtf

3J

8
8

i>

10 20
10 20
10 21

100

Oioo
6(00
6400
6700

I
I

II

-Jl

)2_1,

^4

tf

i>

,8

*P
30
b|t

8
8
8

t\

7800
TqOO

10

7 41

j-t

j8
31 17

6
S
8

49

M
M
M
A
M
M
M

)p ?f

J-T-OO

9 3

'

y (jOq

3f f9

bit>

I C'

?8oo

^fOO

i| 38

2^

?oo

jflOO
r4 jo

8
19

12

"y^io 19

4800
4900

7 )7

2?
14 27

^^400

100
y loo

9
0

4^00
4too
4400
4?oo

37
b|tf

<

13 14

1&J_2_
is 48
if
4
14 :o

M
M
M
A

lo 49
25- jo
39 30

i(

'8

M
M

2,-

8
8

J^OO^

AlexandnmagmobitusantcChiftummcmoratur. Tabulatcm

fuierit

.^,

49

4'

,5-01 anni pdics

18

6
t

'

)00 0
( 100
^ loo

41 00

vcrum

9
9

Hoo

Vlnmo

~9~''

9
9
9

1400
2fOO
1660
2700
2800
I 900

17

14 'o
14 T4

_2
9

1400
f 00
I 600
iroo
1 800
1 900
2000
1 100
llOO

14
?8
4-

M 7

4000

ExcmpIuRe= Marni.hor.x i| mi f
Radix ccntcnam jroo faat V
;9m
gis.FERDI^ )S. Int.ibula rcllduorum annonliuxtaannos duos m x8z4i cum
,

1 I

00
100
00
1

offcruntur,

pcrpurtctumillud argumcnti tranficnsjin-odiaco


(ocumSolis,quieft j^gijm K,rcprcfcntat.

filuin

<)

GH

atorepcrtam.grvidelicet I
pones,circuliq;
dias
connngcnnamobfcruabis,abill.i cmm
arculum

T^M

9
9

OoO

~l

'
9
9 4^'
^o
1 0

400

P adSofis augcm, pnus per ^ cnuitiatu

.G

firmatd.oftcnforcm

>i

Annu^

fic

aradice cc
tcnaniclap

nuta Sc fecunda, \ cl altcrum cx ..s occurnt.


minucnda, Aaddcnda^tot mmutaivfccJ
indcadiuncta.quarum
danpnsdcmciidis, radixarqua
radiadocct, Ad.cctisaduacnd.svel
hgnabitur.
tadiatur.quarin Zodiaco rcquifita,cum oftenforc
dicm,
horam qq' fi potcs,
In Umbo poft, circuli infcnons mcnfcm,
indiccmfubiungc.
cumfiIocxpnmc,filoq>rurfus
tcperta

ftum*

ftum.

ANNI

cum

autSubtra

15

Rad,cemvb.habuens.fioeantc>y>oftChnft^^^^^^
RE.SI.DVI ^ltra
,abulamfecundam,cu,nomeneft,
quarrcnn ad dcxt am mi^,
centcnanum &c.intra,in qua rcf.duum

tata.

Addcnda

nteChri

C Cu

^art.one^umcns,.iuiann.rcfidu.vocatur^rcfcru^^^^^^^^

Rota

Radiccs

m.nor ccntenarius, Ibtim hic

c tabula difcatur radicc ciufdcm mcdii

ci\

M
24

yo
(4
19
2f
26
I
26 47
2 V 1

10
I 0
28
10 28 y9_
10 29 41

14

y
1

e fo

~7~2i 28
? 2 2 44
7 22
O
7 21 t
> 20 t

^' 9
7

19

Minut;i

Sk

Secuma

graduuni.

> ig lo
17 16
> 16

AM
A

ASTRONOCAESAREVM

MOT

omni nu

Vcnms locum in Zodiacopromprisfime abfq^

22

TABVLA

TABVLA
ME D II

ENVNCTIATVM DECIMVMTBRTI.
merorum rationc, &C quafi opcrc nuUo,

WE

VS

II

ARGVME

panolccre

NTl

ErnEPor.

nz*opox KAi

VENER

VENER

quilatine Luafcr, Vcfpcr^ArVaiusdi


atur,roadem orbib^^^quotaliipUnetar,

conftat.quoruminfimuscumindiccM

No

paulodiucrfiorcftaprioribusvfu.
ad joo, vc
(

eniminhmboannosab
lutfLipcriorcs,

ccrit,

im(i,mefcs& dics

nec fccus ctia.ic orbis Solis reguiatur,


hoc modo . Radix mcdii motus Ve^*

li

fumatur, cente^

c "

Radiccs
poftChri

ftum.

hs fuit.e fccfld.i tabclla

nario minori congrua.tempc poft Chri


antc Chriftum lir, ccmcnario maion conueni
ens,radix accipictur, accepta rcfcruatur, anni rcfidui \ tra ccntcnand
ibidcta
dapli.prima tabularum ordinc excipiantur, minuta, Sc fccuda
cxigit, oportebit,
vcl
adlevtaadimcrcvcladdcfc, provtfitcra
in
Radixg annis pr*clcftis ficomnino quadrabit . Eadcm crgo radix
Zodiacocognit3,curaoftcnforc Mfigctar. Dics,horx A:minutaq=
rorarcumfilocxprcfla,ollctumposfibiIccft,ponmodumin!imbo

Nam

numftaturo .

fi

Aax

100
;oo

kL

400
iOo
600
700
800
900
lOoO

refiduos in limbo fuperiohs cpicicli rcquives.rcquifitisfiUim intendes,


intenfoindiccm y rurfus fuduccs. D!Cs,horas,minutadcindcinka

^ TABVLA ^
PRIMA
M -n i 4? M
M
1|M| |i>Mi ;>|m(

41
I

ll
1

26
41

4*

BiB

M 1.) 2
M Hq 16
'6lMlM!|io
1

10 49
Zf 10

II

M|

Rt

ii

14 2; 24

4f

|lJlt

^7
7 ty
18 11 J8
19
'I
8 49
IIiio

IIIM

J2

U
M
10

B?*|24

M M^
M 18
M
M
M

{9

M lUI

?2l

T4

A IB76

=
_

10

A
A

li)

0
11

r8
2

7
77 iq
I78 42 40
-^o

Bo

M)

|8:

A
A|
A

^f

18

11
17
I>

B40

I4r

l4l'i
]4(

441

4r
46

A B48

i<)

9|A

|97(21^381

1
1

h9l
[

M
0

100 44
1

44 M
4

cra'

100

200

'

5:

^cn *
s
3

Sccfid

3
fci

R
n.

s.

gradu

S.

ct

C,

Scdad

3
gradu

um

Sccfid

gradu

um

14

_9_I4_

g:

.6

9
9

'7 ?0

c)

21
22

1 SccCd

n
n

a.

26

2''

2ij

um

41

lOOO

18

t200
I 300
1400
I fOO
1600
I700
I800
I900
iOOo
2100
ZIOO

fi

2fl

44

28

V5
(9
li

6
^2

16
2J25-

48

24 20

S
8 11
8 21 2{

~8~iO 19
8
8

"a

19 fy
II
1 9
18

9 18
9 2")
o ;o
10

8
8

l> 4?
16 S9

16

i(

10
10
10

if

31

14*^

8
8

I L'

8
8
8

},

4 44
y

23

14 47
,4
?

M
12
I r

19

(4
yo

T^ti

6
10 X2

6 I ?
6 S7

10
10

> 4'

f4

10
I o
ro

2
8
8

xS

r 26
6 42

~TT8
8
14

[O

10

4.;)

4 ;o;
i

M n

10 ij 4
10 16 ;
10 17

411

10141

17
13

10 17 fB
10 18 4
10 19 26

> 2>

10 20
10 2o f4

r 26 2f

102

18

lO

(>I00

1023

22

2t)

47

10 17
10 28
10 28

10

f
1

10 II fo
>o 14
10
19
lO 26
i
10

7 2f 4r
24
7 24

9 43

r 2i

18

7 22

44

y zi o
7-2 1 16

r 20

7 19 48
^ '2

4
10
7 17 36
? 16
7

18

fi

4
2b 23

789
I

i>

40

II

I {

26

r I

o
14
28

18
6

8
3

'9 f4

6 f7
18 43
o 29
12 if

42
t

17

o 24 <9
7 12 f4
8

19 12
7 ^6
2<-

4 14

7 24
1

12

O
46

IT J2
tg
II
^
f
10 21 49

~i9

4 if

ii

19

91611

10

!^

27

8
2

10

28
7
8
7
9
21 ;8
1
24
7
J
Oif 10

44

84?

\
II

26~7i

11
841
9
28 13
4 20 27
210
10 16
2
9
3

1 4^1
11 22 56
611 lo
0 29 14
7 1> 58

ly 44
2
7 To
7 16 16
1

ti 47
8

24

1211

11
5

J4

6 19
10 18 _4
'-2- fo
4 18 fo
;

74

2f 18

4600
470 o
4000
4900

_0_JJ_32

11

4f 00

t4oo
6;00
bbOo
6700
6800
6900
^ooo

21

4000
4100
4100
4?oo
4400

(jIOo

-_i8_4y

i4oo
JfOO
3600
? 700
3800

f700
f 800
f 900
6000
bioo
6200

20

_4

4 29 f7

3300^

f4oo
f fOo
f 600

o
> 29

GM

IfOO
2600
2>00
1800
29OO
{000
3 100
5200

n
"-79

GM

10

300
1400

fOOO
f 100
$200
f ?oo

'

roo

4.J
f
2 1

8
8

6000

6600
67O0
6800
6900
^ooo

8
8
8

-i"

fooo
100
5100

6400

2f

10 12

6100
6}oo

2^ 4;
24 2
2f I

10

a
3
3 gradu

9
9

4-roo

i.

0
9
8 15

4800
4900

froo
yBoO

9__

10
10

f (JOO

n
a.

j^oo
?8oo

f4oO

T3

II

;(?oo

4 37

o
10
10

j-yOO

gMmut

antc

4" 9 10
O 27 14
r
if 46
o
4
G 22 r

lOO
200
loo

400
f 00
60O
700
800
90O

A
J6

e.

6 49
6
T
5 2

2100
ItOo
2(00
1400
2)00
1600
2700
x8oo
2900
3000

_noo_
(X
CL
5:

20 4

4^oo
4400"
4yoo
4600

9
2^

9
9

4000
4roo
4200

7-

"^I
9
9

Ann'

9
o

17

9
9
9

.c

JIL

18
19

JfOO

9
9
9

Ji^
~j400

1400
If 00
1 600
iroo
rSoo
1 900
looo"

20 54

81

Al

7 4 M
)b6o, 26 !-) A Bb4M^ 0 A
f >
61 i2
i2] A
6[ A )oarl 22 ?) A
4g
2 14 M) )86l 8 1.3
A
lOf M
iG
M 8>| fcO 2 M|
B64 2 I ( |'a") B88 t 8 4> 'A
t8
I7|
(65- 1} f 2
A [8, 14 14
y|M )t^ 0|28(M] fgOlIo S A
M
|t7
14
49
M 9I 4 IC M
l4f
24I A Boit [2.1 ^.1 A |Bo 2 I40 11 A|
If IB A
II
A
l9j
17] M \tl
'
I7| A I94I II fO
^ 8
171 J-i
M
4 M |9T| 2
1

A
!

23

47

Ml M
if M M8
J6| M K9

|>4l

tUm CtM'

M
0_>| M

A))7ni^
M|

21
i:

M M4l>4
Mf 18
A

0
2i

yOI

?9l^\|
14
6
A Bct- 14 40

li

I49
\SO

100
100
500

lcndanoaulHcm orbiculi filum cxpnmcns, oftcnforcm fupccpofttuin


Quo faAo^ niucrfam inftrumcnn machinam folidaucns
acapiat
nuncpcrcpiach ftellamli cmittisvcrum Vencri-iiocumin
Filum
Zodiaco difces

Radices
Chri
ftum

Ghn

itum

ftum.

Ch[|A|

cdudtoKquantisfilo.&epiacUcentrum&rCTux + fubordmabuntur,
Radicem Argumenti Vcnc
firficinfcnorem epiaclumfirmauens.
folitus es,
ris tema numerorum columna, Gcut mcdium motum antc
vcnabcns,fupcrquod Argumcntumindiccm V loca. Annosquo^

poft

aneChri

52.
Amr'

GH

Radiccs

Radiccs

fi^
e;
2

Vcncris^qusperpxtuodJ
Vcneiis forc Mfubfirmatoftabiliantur. Augcm
mdicis
I
cum Sole ppc So!c eadcm cft, P mdcx vbi tcnucrjt, coirus circuli
Mpun.^us perquc
notabitur, huic locoaduerfus in circulo
tudcodcmcft

14
1
18 41

ii

ncns ,qui idcm quocp mcdi'' motus So

4:^

20

J__8_lf

1 6
23 12
f

1
16 fl
6 18 19
0 10 2f

26 29 ~S~i* 10
*4 44 II
J f6
4 2_f8 _1 iJ_42
10 21 I 2
9 27- 2S
2

9 26
27 41
if

1
4
- 21

10

18

38

f2
17 6
i
10
y 10

4 23

34

II
o
r8

49

~r
8
1

iO f9
1 4f

~I4

J'

o 16 16
6

ti^l^ 48
1

?4

lo it

19

J_i_?__f

II

17

V~6~
1

14 46
t?
o

fi

18

8_0_22

111
6

23

f4
40

14
f 17 2y
9 19 j8 10 29 II
i

4^4;

O 2c

12 4^

c-T

idempfrcenmimfpiriclt rcn

j.rr

"

iflf^^"

aurancp.aclo.nrcnon connngctc
vf<^ adindiccm. Argu
fi numcrcs
Ccntro vcrc
'jcprc hcnd Dcnuj.

m,m

f^""".
^'j:

^ .idiiaciis.lJtirudincmaggrcdipo*
antcdicta pcrcipias,

\vrumvtapcmu4

'

rti-ircmproi^oniim'

Rhom.ini ada-t]ua
*^'^/"li;OLl Impcratons
Fcbrujrt, x j, Hor: ,tf
<
1/ 14^" Dic
"
crcbcrnmc itcr.i tii lam rcncs. R .idi x
.

0 cllc

"
rupcrrtui^c. M o i- 44 adiuncta
runnir..iucr4diamcd.a:Jcmpta, x-iuatam
cra. ,8fn.. n.
Sit,^i.);"orumMdclicci
'^

:n

fV"

Vl appl.cab.tur,
?od..uo rcu.fr, olkiifor
Fcbniarn ad^
dia, Hor. ,6 m.: 10

mm'in Zod.aco mcd.u

motum Vciicns

S.g.

mui 18 ollcndcns.cum indicc


fupcr
''ri^compojiarur. Ollcnforcm vcro P
'r'
fupcnus Ni motu O h.ibitam. qux fuit
mo23 uSoiiscn.mac Vencrisaux,
fjd

imi

<

Sijmcdo pcrvewo

lit"

conucn.unt; ponciis^vni

CAESAREV]^

ASTRONOMICVM

gradibu
rA^vtr^m altcrlcuamoccupct.adhuctamcn 77
^ gtadusfefiderat,

'''V
^ fffdcr^^^^^^^^
t.intumd>ftKlcrcc<nncs^^^^

quibuslimdei

ina

r.ir.mecommonfUab.t

'r.n./L

T.
cabula

^,,r<p

^^S.ponctur, epiaclum panter

Areument.^

rad.cem

competcntcm c.apc. Rad.x afit.


g,^^^,;^,,,^^^ epiacloimponens,

med.um Argumentfi VdKn.

pZral^icfnun^^^
papara
0. cccci

ftcllamepiacli

rdu?^um ^x^^^^

GH

y-detur aft^o

perccntrumcp.acI.d,rcfto,cu.proiantudmchabcnd.i Sig | gra:


innuit,
!idnoto,.dcmf.lum.nepidcIoinfcriQri augemvcfamepfcicl.
computans, Argumcntum vcrum Vcnc
Y
.ndicem
ad
vfq.
loco
quo
ii
offcremr. Eth^^c duopoft
min.
ns quodcftSie i( cra.

excmplum antc
Chnftum monfsmucnirc doccnt, Ternumfequcns
anno 7?;5
Chnftumopcraturu .nftruct. ^Vrbs Rhornacond.C|-p>t
Kalendas Mayas,S. Luno Tarutio
anteSalutcmOrb.fac^am.

Kalendarum
tocusVencr XhcmaDcocred.mus,.ntc^ccundamittert,am,
i^tcmporeex
numerar.debaitabor u
d.cApnhs.Horpautan
idcmcft,quod
txu&x vrbis Sohs.nchoannb^itaaftroIopcaranonchorasacc.p.endo,x>Ap^^^^^^^
fupponctur.
dies imperfcftusadhac
t.i.in

hora j^mi: 50

ftatucrur.

qui

&Sunrchuseft)

""^^"f*^*";^"'*;^,^""^":

Quamgveronon

R-homamnon

,)> fed

vt

Venc

delint f.ntcrquos

i^Kalcndas.Mayc^p

tamc"r^^^^^^
mmonbusdcuiafle non tollerabihtcr
nihilo pk.sTaruriuquom.nus
inrinmulariqueat,faluat,vt.npr^fcnnbusI.qu.d.ffimecmuJslcrturo
ncquit) vlu
conftaturumeft.Eftoemm Cq\xod tamcn fien prorfus

SS^^^^
fn

Ars,

torerraf.r,concedas,nefaoqucmqi.anum

fcri

nVs

nt)

AdVTarunoSoI

,i.h,loferiusnob.s improbatur

o^

u
ncaufaertc

At

dicctalv-

Kalcndarum CHcutPIuMrchus 4
quodnonad
Kalcnda's,vrbem fundatam eflb confntucnt.
fcfa^
rantumabeft.vt hocvmusd.ad.fcrimenTarunum
j

verumenimucro

abfoluat,(quodv.nustantumgradusd.tferennamargu.rjvrcnam,fi
annorumd.uerfiratcmd.ccertacxced.flet,nuny
to vd
oroDtcr

qu/mtamcn Solcm.n Taurum,&mulromepnus.Ve.icrem&Mcr^

Scorpionem tranfercns, cuipab.Iiscffe nondebeat.


Magacfueconftruaionisd.it.onc trad.tea,equibuseui>
?
Ptolg

cunumm
meus.n

adt^P"src.nanuumregismdicat^^C^^^
tumquodeft^S.gnorum 8 gra:x8 inarculo

ficri poteft.

^^.^;,,bunt,

^^.^^

ord ncn^
Ltcna?r ,roo
,r

r^rn/ cai (^iano


tcrna

afpcftu

m^^^^

^J^/

fuperagaturm

^^^^^^^^

tnr nullo

. P^esquos
gra
dc
|g p
radra ^^^1 motusfurnp.es.v^

Ex pnma tabula ^"^s rcfiduos

AN DI.

d.ftandononpofliint, fcqui-

quo.dum Vcn" *

dcnnfl-imccolligimrfuotemporc.videlicct ji^poftnatum Serua


torcm ii. M.irriipquinoctiumvernalceucnifle,vndelirroeatur,

MartufuvfffladortumChrifti.dieinoaifqspqualitas, X4vrb.s conRhoman^


longiusputann.tcmpuf
hoc
Ad
iflc rcperitur.
liquebit. Efto
diem z9 aut 30 Martii nodtcm adgquafle
liderann,

+0 annisavcravrbisfundarionedeuietur,i^quino(autamcn
Solcmvero,
temp' inilloannorumfpacioidempcrfiftcrcfarcbiraur.
pa^
cumconftctindiesnonvlrragradum inZodiacopromouen,
fmttcmjporeconditg AcqmnoftiJ
lamefta t9 dic Marrii (inquo t-quinoftium
Rhoms)vf9!ad ij diem Apr.Iisnonamp!iusitcr,adfumum quo^ extrueigvtbi'(
iPitur

gradibia Aricriscmenfumefle.

dammodo,
oftenditSol in

Adeo

fc.pfo clanus tcmporc

Ariete^ non mTauro,dmn Rhomacxtruercturjrc

fuifle.

ENVNCTIATVM DECIMVMQVARTVM
Veneris digresfionem, id cfl, latirudmem ab ccliptica, pcr
prefens inftrumenmm indagare.

tamcnhuiufmodimotuum
vcl'40 d.ft"ent.ohocloco,nun<y
inftrumcnto cu.quam
abforditas, qualis Taruno acadit, in hoc noftro
or.g.ncm Romanj: vrbis rcferenrcs hic
veniat

timcndaent. Motusig.tur
proponat,quos a prox
t.rurus primo, vt fcp^ monitu eft, 7f ? annos
fuper^
imomaioncentcnar.o,vidclicct8ooaufcraf,ablaris vcro
gra.
eftccomplctosvidcbit. Rad.x mcdnmoms Vener.s,queSig. 9
infcriprio ante Chriftum quxrenda
cui
etabulafccunda,
mi:
a
l.terainprima
func.apudannosdcindcrcliduos m p z )7cum
fupcragr.i i mi:
tabul.i inuaita.radiCT demcnda, vnde S.g. 9

didpoffcnt,dcbercnt^,
quiatamcnpapiri,vtpatet ob oculos,
breuicas ferre nequit, brcuiores efle
cogimur. Planetf huius laritudincm Caufalatitudl

bunt.

|)rioa
caufanturtria. Primt3,defercnrisrario nis

cffiar,quandocunqicn.mepiaclus hu=>
ius incapite vel cauda draconis eft, du

Hunc numcr um mox cum .ndice M in Zodiaco notabis. I n lim=>

o Aprilis, 1 9 ho- 1 o mi: ( quoniam horg


vicclimvdicinumerentur,.ntcr 1 fl; 3 horam
vicelimjr primp dic., poft Sohs orrum inadunt) rcquirc, per qug f.lo
fublocato,rotularitcord.nataent,cui'' index
xi-aL^o& indice
inZod.acoSig. o gra ij mi i9,mcdiummotum Vcnerisfc^iexhi*

bo

iftmsdefercns in fupcrficie eclipricg fer

h'jius rot^' infcnoris dic 1

tur,quampnmum vcroepidcluscxrra
tum dcferens

& rainutaameridie

bebit. E tcraa deindc tabularad.x Argumaici fummetur eregione


faci^. Augipoft hacpcr +
Soo annis,quf S.g. n gra. n mi:
Enundiacumqui.-fire,gra. omi, )7 3i: oftcnforcmPadmoue. Epici=
dum paricer vna cum ccntro fuo ^crucc fub filu A loca, Y indicatore

rad.aaffixo,anmselaplis,diebus, hons,minutifqipromoredifpofitis.
ExinfilumAincpidclo Argumcntum verum Sig jo gra. 17 tnit
I Sig j o gra. ti. mi,
5-0. Ccntrum fimul cquatumin c.rculoG

proucnient Sig 1 gra. z8 m: yo,


F.Ii cduftio pcr ftellam epiacli,Iocum Veneris, quem hoc
oftendct.
temporcpoftederit,.nZodiaco,9fc;gra. lym. Vindicat.QuidigiC
Luau Taruriu fafcinauit, vt Vcncre auderci tempore vrbis fudate in
Scorpionem Ioc3rc,Mcrcuriumq*.5aturnum&: Mattem^Cum hoc
tantummodoinSaturno\'aumclTcdcprehcndacur,qui gradus x mi
40 in tenuiiretunccognofcitur.ln Martc vero mmime locum haber,

5-0, cui

fi

addeturS.g

gra.

<s,

mi. jf 2B occupauit. Nc^verocerriusquicauam^ Mer*


cuno ftatuit, qucm in Scorpioncm pofuit, cum hoc ex aiametro pug
nec Noneniminmfcd Vruifte.dthoc^ gra. f mi. cernitur. Scmcl
conftat lincam Mcdi.motus Solis, VenerisAr Mer=
Mcdii autcxtheoricis
curiicandempcrpetuocfle, Eorum itai^triummotus cum fitidcm,
r s02&-5
"
"j^
faalc cft conicctari, eorundcm epicicloru ccntra, non procul a linea,
^

quigra.

'

^*"^

qu^ a Solccentrummundi verfus edudtur,

cri

&

2 a

tlongarineceftc

d.fcere.

Quoddum

fit,

era.Iiuepr^'cedar,fiucfequatur,aSolenunquam

Maxima Vcn Vencrcmvltra


eft.

Mercur.umvero, quoniamepiciclotammodico

zy gradibus iSolcvtrobicppofitum.non ampliusabeirc,


Qua rarione fretus igitur Tarurius Solem in Tauro, Vencrem 8c
Mcrcurium in Scorpione, aufuscftcollocare^ Etid cum Scorpius,
Error Taruni
diamcrralitcr Tauro opponatur, quod difcrimen torius mcdii circuli,
kificnis
ideft, )8o graduum cft. Quicrror,quantus litapudSol.num, guiiibctprudcns .udcx eftimet volo. In mentem quo^ nocloco venit lulii
Ftrmici.quide quadra Vcneris & Mercurii lihro 6 c: jij. fcriptum
reliqmt, cumcadem tamen nullo vnquam feculocuiquam wfa fit ncc
videripoftitjCumenim Vcnusvltra i>8 gradusaSoIcnon recedat,

diftanria

voluirur,

Mcrcun'* vcrovUra i7,Fonanturvcrovtriii$aSolevtriijplanetf,


Ka,vtalter

LATITVDINE VENERIS

t.imctfi plura

interfedlioncsconfiftit,

vnacum epiciclo Aquiloniinclinat.quam ob rcm &deferenris nominc Sedda

cauTi

Scptentrionalis iugitcrmanet &didtur. Altcrum aux cpicicli fadt,


Terria laritudinis Tcrtiacaur)
cuius diametcr fubindc a fupcrfiac defcrcnris,
caufa eft. diameteri reflexioper longirudines medias tranfiens, Cx^
tcrumnilopusfucrit prolixiori informationc, qua Vci.eris curfura
inucnirc doccaris, cumidcm inomnibus planetis labor fcu modus
c xcmpla igitur rem omnem, vt Soleo, tractaturus com
agcndi fit,

Pa

pendio fum,

ExempIumlmpcratoriumpoffeditCentrumvcrumSig 8 cr

Signavcro 9 gra jpex addirione ExcfflpKjCA


Signfi j (j i m 5-8 habuit, ROLlImpp
quod nuncobferuabiturinlineaB C dupliciziphrafcriptum. N.gra raionsi
qu.dem a Signo o vf^ s, Candida vero i 6 vf^ j t, Ziphra
rumvtr^'ijconfimilcsinlimbofignorum numerosobrincnt Quoni'
amvero j T 2, u &c Argumentucft,inatrofignorunueroaCver
fus B afcendcnd o fumi dcbct, cui filum ct5 vnione adiungctur, icdrco
in codem numcroruai
eriam Signa Ccntri, quf funt Sig 0 g
colorcquocrcndafunt, quim limboextenorc fcnbuntur. IlIisQ filum
fuppon.tur, margarita c o m ro arringit, Mcridionalem, qug
etiam propterea, quod ecl.pricp appropinquar, Afcendcns vocatur.
Intclligiturautcmhocexpromorionefiliin cenrroper ) aut 1 c,
vbiillicoapparctvrrumvmoacccdateclipricf, an eandcm deftrat.
^ Ferdinandus Rex inCentroveromotusveneris Sig s gra aS
comprehendit.cuiadditumSig j c (i, Centrum^quatumnouifli'> FERDINA
me,fc= r jo G 4. conftituunt. Argumentum fuit s" j j g it NDI Regi*
mi.<^o,idquodinlineaB C,numcroqi lignorum albovidendumcft,
huic applicabis vnioncm. F.Ium Signis gradib Skc Centri in circfi
cu.addebaturSignu
prodierunt.

gra

Argumencum verum

fercnna intcnori reperris,induccs, quo faifto margarica


m. id
cft Me: Afc: laritudinem, dumlcdclo magiseclipricamadproperat,
oftendet

Rhomacondita Centrum T o gra


m 5-0 habuit, cui Laritudo2
ditum s 1 G (S.verum Ccntrumdant.quod eft s* Jjgra iS ttudx vrbis
M fo. Argumentumerat s jo gia. 17 mi. f o, e quibus colli tcmporc
giturVeneremeotemporeeclipric^- inclinafle per 38 minut,\'ndcik
Meridionalis Afccndens difta cft.
Sequitur iaftrumcn tum laritudinis Vencris,
3[

NOTA
Vcncris nonTccus ar$

L.irirudo

alKirumpljnetarumcuni Ccntto&c
Argumcnro quaris qiicrenda cft,
coiircnfu

Aftronomorumomnium,

" j c e Cencro
Quoii aurcm hic
jddipra:cipiam, lUud authonratc
R.ibi

Abrahc Zacuti Aftronomi

fjrtum cfl obfcruationc enim lon


fic ficn oportcrc de^
g.i A; diligcnn
,

trchcndit.

rumhac

Vcru cuup agendi

libc

in partearbitriumcfto.

y\llronomitamcn vcrcrcs rcquendi


fum,filJtitudinem; quain Ephcdcndib fcnpta cll , cognofccrc vdis

>t

O61

ASTRONOCAESAREVM
DEClMVMOyiNTVM

ENVNCTI.

Mcarc.numcroiif

citra

fumma
Motum Mcrcurn
iVlotum
^^^asf.mcdilquncrc.

ERCVRIVS, QVl GRAECIS


v.u>us
l.nur

ZTiABnNr.idiam appc

tanaoexpriniit,iiv..w.j

conmnftione,
bcnicniori cuipiam, vcl
Trino copulatur alpcftu,
vcl Sc.xtili vcl

indii

bcnicnam& iprcptinusnaturam
vcl
Si cum miquiori oppolitioncm
it
nulig
quadram cffidt, confcftim & ipfc
^-jfc^^^^^fe^inii rinrlir- Cuiusmotumplancadmi
.

f^^^^^

Mercuriiiufl. rab.lcmqui fdrcdcndrrat,protmus;ibinitiorphxras

Chiillum.ccn enario
tabulapoftChnrtum,ccntcnariommori,antc
rcr.duos^ltracentcnar.0^^^
^ on^crpondeme,annof<p
vcl A
maqu^^rcs.vbiminuta&fecunda.provt

rueV.radKi3ddcsvddcmes.Exrubtraa.oncvcl^^^^^^^^^

rcdundat ,nZodiacoqua:fitu,cum.ndice
""^^''/^^^''t^S
lub^
fignabis.mdicemq^
fitumfimiliter^inKalcndariocumfilo

duces,quofaflo,rotampnmamabfoluramputab,s Saccc^^^^^^^^^^
rota&ancuftiorpnori.ind.ccmPcum tnbuscircuIisgeftat,quoru
l,adqucmnumcnnigricantcsaS,gno ) vf^ i''^^]^!^^
pnmus
d,atur,quoi}:vrrum(p haaenus mliru=
Sccundus
cur dl.
r
IN
fncntis.iliorumplanctaruminrcruimus. Tcrnusminimultp
pro=
quo nphra: albo colorc, contra extcriorum ordincm

GH

KLM

vocitur in

GH

cedut.vt finuer"circuli

''^"^^^^'^^"'^^^""''^y^p^^^^^a

^ TABVLA ^
PRIMA
~ 1

M
M
MM

U41

2T

41

41

18

lC>

M
M

"so| A

1491
Ijol

171

Ml
M|

19
!o

7|4r 16 M|

?v

<.|26

y/i

|IJ!

I
0
16 21
10 19
14
6

3{

)r4i

irf

10

B.-t-

'-'

14 40

A
A

|C)|

M
jO|M
10)

|_

!4| 14

1 <

TTai
A

1f

^41

|Tl
I

M
MJ

01

"

iu H4

MJJir

18)

_4I M J?T

_4 4

^
l

A IB96 |4l

Ull
A

2u
13

e"

Iq^l o 441 M
100 44 _4l A

gMinut

g:

>

OC

Secfid

3
2

3
6j

Minut

a.

TT

USIM

II

lAjf

l 1

y>| A

"A
J

A fB^r

B141 10

81

178 41 46| A

47|M

M ^7
M| K8| 4

Jb| A

lB"76m
Ay|77 l'>

n* A
-|l8 Jl6|_M| |f9l 18 _2 1
8 1
A lBl<i| 14 i I A S6o \Y6^ iTJ A J BHlil o|
1i| A rifTii:
6 A 08j 11
M l8 II 4-)|M| 1621 2 14I M I8C-I 8 ')! A
M 19 i7 10 M 6 1 I U)M| |8y|&0 2 A\
> 1 A B40 I T5)A |BC- 4| 1
B1
Jl\ A iBg^TTs
7| A |6f
f2
<>i M f (41
A |8Tr^4
18 M I41 I
IB M IjgOl 10
J|M|
M |4t
'9hiI4I M_
4
49 M
9'
B:o| U 49i A IB44I g :4|A)a68| l.i <>) A B^--. I4Q
M
IM
II
5
A
|4T
II
IBT A ;9n
nA
M 1)46
1=1 '9
I7| M
r-l A I94I >1 fO| A
0

fdl A
1

Ml

M H >4

2.

Secfid
^
u

=^

? SccGd 3

3
9 gradu

gradu

T3

um

gradu

i:

3 gradu

^^,

n.
='

um

CAESAREVM

KSTRONOMICVM
O Pidc.tfalcuorru*in.cIligur.
H
Mcrcun,rupr..mucnMm + "'""^j^K.r.MUc.rculo N O
oncurorc

Q.pud".

n^S^ d^fSfns

r.cur .n
: cpic.clus,

"L

pri

k
Apud ^n"^s +rt
\ cra^
quarcfubtrahuntni radia.

m,.z5-.

mi.

f fuperat.
^^^^^

^l^^^^^^^

bis

CAROL!
Impcratons

'
M.utii,hons ,9m50
Tf?
rr ^acmutem
soo rdpodais Sig.habct 9 gr *
*^'"^,,,io
umc^^^^
hdms.R.id^xmcdn<DOi

.inn>s

parcr.

,Vho^,.cft.Rad.ccmvo^^^

nricabisquindom-^^^^^^^^

Cumannispoftca,,cxluba^
ara
Mlitcr.i rcpcrics.quarchsc
o z 44 cum

s m.

^ou'lkrcuruadannos,4cbpW
pcrrpicis.qur jg-/^'*^'J"l*p"I?fcbruar..d,e.n,

notctur.
ordinabis

hora,

l<-;i^'-^

3nnisvicinaV<^G^M.^6cft.
quotp .Vhoras dcbitomorccon

Jicorpioncmtranftuht.

Hics

fi^^^^^^^

Pofthacepic.clu,anno.

^acicitj,

spc^^^^^^^^

ftKue,quibusntcony.b

poflcd

it'^^^^

^dibus ^7 minui
.7 grad.busdiftarc

usaSolc fS^S''^^^'^;';^'^^^^^^
a O nuni"^
euanauerit , imo rcuc

haan Sc ^^'^""""'i^'''""

'^Sur':To^crgo S,8. gad


quircqu,busoftcnIbranQ.addcn,.nco^

&m,nc.K^^^^^^^^^^

G H

^^^^ l5tet,Solcm,Vc. Quarejn

maximc ob cpiddi exigui


i.^^^^^^^^^^
^^^^^

&

tatcm,efl-cqueat.uiucciulaca^cft^cu^^^^

'

fsolc
fKVtNlcrcunusnn^rc.nonoraSolc

'
"*f^
'^i,(}atuc,pcr q,,od
produf^.''''^/",'^^'''',?"^^^,^ ducito.
tirculum k L
ucc
fi!uma:quanris E cpicidi ccntro *
j
^^^^^^^^^^^
a
ntoo
f.c,vtcru.Zodiacumvcrrusv_crgat

inrarwtronecirculi

tfcm.nfupcr,hor..vn,.mnutaqp^^^^

Argamditum vcrum sf

c^

obfcruan oponct.

ENVNCTL DECIMVM SEXTVM

opcrationisinuanatop^hicn^^^^

.ncdn Argumcnn
.n .nrcr.or,, cpi.
^'f "'''';"b,'*,,
-7 habcmu^^^^^^^infpKc,
vbi Sig: ,, E": r m.>
up^^^^^^^^^
y
ccloquxfitaba:c,curn.nicc
rrahcindicc

Urimdincm Mcrcun.'conrefti-m

Srdtracalaikndf

oiuisindagarc.

ERCVRIVS ET

IPSE TRI

plicem ru.x laritudiniscaufimprccfert,


quas fipradcnria patcrcturplunbusre

-:enfercm,vcruquia impedior, vtpatct

rod'acadcnt.apSra^. Locumaatvcrum
pcrrkIbmeduccnsmZodKKoarpiaes,qu.eftzo gr.X
f,lum A
RodsctiamimmorisCentrumxquatumArgumen^^^^^^^
airbofilum

percentrumcpicichtraftumreddit.agnofccs.

anguftiis papiri

tum dcfercnris rupcrfidcs,cadem


cum ccliptica: fupfidc cft. Epidclo afic
fiftit,

rqircSig'/8ra.,rW54.quccruntArgumcntumvcrum,^

FERDI^
tiANDI.

ab intcrrcdtione digrcdicntc,dcfercnris
medietas illico mcndic vcrfus dcclinat

^jQuodrudhuc dubitc5,ccccaltcramopcrandiviam*

vrffladvcntrcmdraconjsquoinlocodeclinariomaxima -jr miicft*


Ab hinc cnim rurfus ccljpticam accedit, ad alium vf^ vcntrcm procc*

TcmpusacquatumRegisFERDINAMDlfepcdi^ftumcft, yfot
cbpfa omnuMartii, hora: i , mi. j- poftmcridiana
annirdics
Annocurrcntc ,fo? Martii ,ohora 8m^7
V,!
jfoo quicumradiccmmediimotus Mcrcu
>

dendo.Quamprimumcmmcpiddusnodumatrigcrit,ruperfidcsdc
fcrcnri5vnacumed^priccsrupcrftdcfit,quando .niiccpiciduscfi defc
rentc rurfus a nodo difccdit, tum inapit itcrum ab ccWprica
inmcndicmoucri. Ita Mcrcuriicpicidusiugitercquando

tcn.-inuHTOAimuscft

tiictabcllarccundac.vcerpc, quacSig.;) gra.-jgm ,3


clapli, quibus cu
faat. Vltcnus adhuc duo anni rcft.int
primamnumcrore columnamingrcflus m i8z 4) nuc
Dcmptishis raIiics,ratione M Otera^rubtrahenda.
d]d,rupcrant Sie. 9era.)9mi.^7,qua:inZodiacor^
fignabuntur. Fiiumdemdc
quirita cu oftcnforc

videlicct cxtranodoscft) inlaritudincmcridiona!i,ficutVe

Quomodoafit planeta
nusin feptenn:ionali pfcucrat.
fecundum laritudmc moue.itutinfuocpiciclo,aliasfufiuj

dedarabitur,cuha:c rcspauas abfolui in prxfcnria ncqat,


liiftrumenrfihoclantudinis

hor,im fj mi.diducas,quod
toer 9 dicmMartii t,
mi ^^^.^ncdmmfcaMcr^
VnZodiacoSigM) gr

tri bis

M adifia-'
curii motfiexiftentiarcfcrct,quibushindcx

oftcnforis
fitin

^7 grat,r

I rcftioncminueftiga^quE;
mi. abaugcfczreu indicc P nuflierando.vo

NO

M accirculi G Hlintcrmcdiosgradus
duccsin dreulum vf^ K L M vbi 8c punftum fiftcs,pcr quem filo A

Cinariamab inafioneindicis

cxtcnfo^epiadus cG centro Sc 4* crucc rupponetur . Radiccm poftea


foo , qux Ra
fncdii Argumcnri cx tcrtiaiabula rummito ad annu ?
dixcft S j g 13 oi ^tf . Signa illa,gr3dus& minuta&c ininfcri
oricpiaclonumerans.cumoftcnforc y afrigc. Filum F pcr aniios
iiidrcumfcrcntiafupcnoriscpiciclitrahc,indiceY"dcnuofubafto,

LincarddndcFcbruarii quoniam Fcbruariusplenus&exaClus


dljfilum imponcoftcnforeV fubidcmrdato. Dcmum 9dicm,i|
horas, si minutacufiloabfdndc,indice V rurfusrublocato. yni=
(

uerfisficrotulisordinatis,vcrumIocumMercuriifilum AinZodiaco
dabitpcrftcllamepiddidireftum, gra x9 fcz X. Per ccnnum vero
I , quod eft S
rpidcli filfi cxtcnrum, Ccntrum veru in drculo

GH

|odcccmit,ricutdcininfimoepidcloaugcmidemofte
gra, ij-minu,
dit,'

AquaaugCjfivfqucadortenforcmy numcres Si.ogr.jim^r,

Quodcft Areu, vcrum,intcUiges.

lil IIII

flNunc qua: Gtantc Chrifti


ccmpora

fignorfi numcn ^unt d-

adquc numcruatonrtSig.

VI

Signa

c6plct.i,

i.rdcmdfns

IdquodenanuitatcCAROLICfa

tisdariusdcprxhcndcs. Vbi Argumcntumverum_Sig.tf


gra.jf mi. ?4-,drinlmea B C mucnitur, quopoftgvnio

primatur. Pofthgc

caturqjCcntrummedivl. Signaharc.gradusa: mi: in circuio


P acapito.indiccm^ Q,adde quo pcrfe Ao trcs rotulas advotumco
Lincamima
nitucris, Dcfcrcntcautcucpidclofirmaturusficages.

alphabetidslcripta.

M circuli^ G H

^ig.

MercuniduodcdmSignaCe

.id fin.ftra, v bi

Argumeri ab o vrq^ad

Pcr^ cmindiatumaugcm Mer


curiilacs,quxingradu o mi. io m habitJ.m Zodia

conrinct, lcmd

urmodi

fit^rotafixapreucret.

conuncitcrctur,cumindicc9

nodo caudx \ clcapitis con

epicidus in

noriscpacliexprimcntc/inumcreturadradiccmvriyr,lignaoramc

Exefliplum

Quod quando

ticescomune habct'

Ccn^

^u^tfieft^Sig^

bum.

prudcns dimitto . Dc

fcrcnscpicicii hoccumfupcrficie ccWp

pcrduftuscft.

Ccntrum \erumin

ExefflF

R.OLH
ratons

finiftiol.mbo qucrctur.quodfuni

litcrpetnumcros I II III &:cexpnmitur. Quibushabirislaritudi


cognof. rt
ncm Mercuriidie Cxfarisnatali gr.5 feptc. arcciidcntc cflc

Eodem modo cum Argumcmfi

ccs.

FERDINANDI

Rcgis

minustf Signisfci so u ji m .jj-fit. InfiniftrolaterequeriturCe=


grd
minutorum ) o vndc lantudiiicm
trfi, quodeft Signorum
gradu. , minutorum j- mcridionaiem falicct afcaidcntcm colligis.
Similiaplaneinteitioquoquc excmplo ( quodde RHOmacondita
nonaflc
eft) eueniunt. Hiccnim parirer Argumctn vcrum e Sig.
mi. ^iCcntruhabct. Quoarcafilu
quitur. Signaenim j- gra,
cumargarita Signa Ccntn leua iimbi mcdictatc e.xpnmcredcbet,
011
Signaic^ i5 gra. 15 minu. -jy. Exquolantudo Mcrcurii gta. ;
^j.

nu. js-mcridionalisdcrccndaisrcpentur. Quandoverovlii vcncnt


Argumcntiivcrumeflcmaiustf Sig.tumin dcttra hmbi mcdictati:.

Centrum vcrum 6c arquatum cum filorup illudpofito. inucftig-uidu


At coringat Argumetum vcrum Sig. 8 pa^e in re coplecli.
crit
.

fi

CcntrfiafitvcrumSig.ygra. ?pmi. io,tumindcxtramedietatclim


bi Ccntrnquxraidumfucrir. Illicnimfilum.idu^luinarea inftrumcti
adungucmquo^exprimet, laritudincm niendion.iIcmddccn
fra. 5

cntcmindicans

Scquiturinftru.latitudims Mctcuni.

tatnj*

cunnvr'"^'

CAESAREVM

,,STRON.

eNVNCr.ATVMDBaVHSEPT,MVM
^

Chrifti tempora,
.ma: antc poftqi

Snfumcftprius,SoIicum_rcIiq"ispl3

ncrisconimun.oncmcfrcnomod.cam.
Tre;fup^norumv.rifuntcp^^^^^^^^^

Vcnus &
^otu So!.s.iccommod3rc,
Xcunuscurrusru.mcd.oscumSol.

Ip.rcshabcre.Lunap^intcrquiddampe
Nil
i^ul,arccuSoIeobt.ncreccrn.tur
'cn.mmcd.umSolispr*rcias nullopa-

rtovcrumLuna:motumhab.turuscs.
'

httcra

Proindc fpha-rarum cxtima


notat.,&ol.snomjncinrcnb.tur Vcru
ncplanctarumordoncgl.gatur. brcui

gopr^^^^^
^-^^^^t^^or'^^^^^^^
<5Ucat)poftubt.Pofthab.t.sc
excmpbrcdoccd.nomi3,quavtihi.cul(pcoint
Exempliirti

CAROLI

^.^^

u^^L CAROLltcmpus
^,.Wuarn,Horas

iinper.itoris.

Radix
r,\cnum 8c ptx^caa
PE,dcm.n*Zod.ad
cffel.qu^^^

^l^^i^^
Koo.
n^idomotusSobsad ccntcnanum
^tabulaprimacap.cturS.g:lc. 9 ^^^
|imborcquir.ta.cumortc.idcm^^^
qui

tJ9

?no

punctum^ inuentum c, cum

jI ,nrmmrotapaulumrctroducta,rurrus
dinmctur^ an e^^^^^^^
.3 .cnns Fc-

f.lorubft.tuctur

OrU^o^^^^

bruarpmCalcJidanoumt^.F

Um^

tranr.tus,..^

,8,

apcnct.Huic

n,cdninotusLuna:ccntcnar.o hoo dc
ciucnt.moxtabclLuad.ccm mcdr)mo^_
habttam, in Zod.aco^
c ,o m
S.
t.tamrcrutarc.quam
^
^ ^^^^^ ^^^^^^^^
,c.iumcratam..umoft^^^^^^^^
P fub.llud
r,|o,l.dciiuo

nota/d.cc

J^tTZt o

cS"^^^^^^^^^^^

i^^siinacvprc(rus>oramrcprcrc.Kat)
^bc
rumrubfctuc. rcrfc...sh,s,gradumrota

^odo sXumru^o mcd.o motu,pcrpctuo

.gn^^^

mcd.umtcncat,ntcr L

^'g'^
Summotum,dcfcrcntcmQ.aug,s Imcam.
^^^^y^^'^.
rupcr mdiccm P, defercnuiicum cp,c.do firmaturus. f.Ium A
ccnnrum
per
E
f.Ium
Eofacto
;c^m^-p--'clor"b.dem ducc..

fubord.nata. Dcmum cx
cp,CKhm.ttcs.crucc ^elaugec.ufdcmc.c!.
a, Argumenn medj) Lunx, an>

tabulaargumc.it>lauxtatabulam
&m.nfcriori
S.g: ? gr: |0 m
n.s 1400 congruam,querc,
ep.acl. i.mj
cp,acloacccptacumoftcnrorc V, alhga. ].i rupenons

t admoue,mdi
bo 99 annosrcl.ctos.nqucrc. lll.s.nucnrisf.lum
ccmcp y fubloca. Filumpofthaclmcxmcnrislanuaroftipcnmpo-

nc{lanuanusctciiimcompletuscft)cti,id.ccm V filo c.idcm con>


i<s horas, 10 minuta,.nci railorpy
ii.n^e, Portrcmo 1? dicm,
ramrcftrentc,intueans,(quxl.bctautemdiesin g partes dmiwclt,
filum per.nuentatcn^
q iarumrmguUquatuorhorasconftituunt)
argumcnrfi
V ind.catnccm C^wx V 6 gr; i) m
das,iS:
fcilicct

Luna mcd.um .n ep.cclo inferion prodit )

rumig,turlocumltc6rcmp!aturus,filum
cul.

fubtus

fiftas,

Ve

perpunctuintcnoriscic

seracirculat.onecxprimcntis,c.\tc.ides,vbim Zod.aco

D N

g 7

ND

A
I
I Ae>
Regis F E R
minutafuilTcdi
dies, ij horas, ^
dicimuSjXTidcrad.cemmediimotusSol.s^ccntenario )foo rerpon
dcntcm.cxpnmatabula rumo, V 9 gr: )<> m j8, hilq oftenfo*
ad.ungo, Annosrefiduos,dicr^5chorasi&cfol.tomo
rcmSolis
c ici m
rcd.rpono. Adr.nem.giturmcd.um Sohsmotum s
noto. Radicemvcro mcdii mo>
i).f depiehcndcns,cum.ndice
tus Lunx, s* j G i9 M ii accip.cns,cum P httcrainZadiaco
figno, CumanniSjdiebus, hon5,minunrv,>u^tapracrcnpta agens,
oftciirorcm P mcdiummotumLuna.hoiYregisnataliconucnicntc,
SignaMC;^ 4 gra: ztf m 7, mucnircvideo. Secannunccirculu
VXyabind.ce P mpuncto i cernis.iuxta gradum 107 m ij,
qucTtgradusab X pcr Y" numerabis,ib.qi pun^^tum R (cnbcs, &

idquodquens.ceniis.
ExcmpluRe= 7 yy^
ifOi annos, 9
F E R D I quationcm

NANDJ.

f[

htter^ P fupcr
pt.nctooftcnforem Q_ applicabis.Iamverof.lo
pofito,ep.ciclumcumccntrofubord.na. M.dbhoc^f.lum E pcrccn

trum cpicicli duc,ill.c(f cruccm infer.oris cicli. (^Zod.acum tamen rcfpicjatcrux

fubnccte. Extabulamodoterna,lequctiscnu.ictiari,

qucrcsradicc Argume.inlunans.qua; s 0 gra: 28 m 5-4, fuper


hac V oftendcnteinduces. Infupcrcpiciclulupcriorcfirmabisiuxta

modumprEdiLtum,quo,vtdccet,f.rmato,indcx Y medium Aigua


mcntumSjS.gnafc? 9 gra; le m 39, inlimbo infciionsep.c.cli
orteiidct. Nunc A filumpcrpunaumlunulxexiftcnns.n veracpi
achcirculanone,ten(um,mZodiacovcruIoculun2cdab.t, gra: vic?:
ffTerDucxempluantcChriftitepora,hociocovoIcns
ij
j M
prtcrmitto,infra vbidcccWpfib*' uactabiturfuolocorcrumptunis.

ASTRON^ CAESAREVM

ENVNCTIATVM DECIMVMOCTA.
bciSS^unt v^crun,. lac.tud.ncmci,

c,uldcn,prompuf

fimcmquircre.
Tabutaergo adiunAa cenKnarios

nii

finumcri
mcri dccren prome.minorcs,
maiore
fuma Chrilh ortum fcquatur,
fi

Quospcncs

prrcccirerit.

capitis lo^

mi
pcr Signa.gradusA
dcinceps in
iiuta diftmAum,qucm
indicc
diaco poftq numcraucris.cum
pcr annos
capiris affige. Dciiide fi!o
reliquos completos du^lo oftenforcm

cum rcpcncs

capiasfubiunge.sque cummcnff, dic,


no
hora c nvnuwtnftrgmenti angnfti i
capi^

adiBittiO opcr4tua>verum locura


Mox dcmceps
nsindcxapcrit,cuicauda diommaliKr opponitur .
antcccdcnti habM
filumducatur pcr Lunxlocumex pronundiato
Luna: dabit,
circulo inKriori latitudincm
'

ttun vbiinrerfcctio fili

cum

minuta(quo
pcreradus&minut4cxpre(ram.Graduum finguli r
vnum
adgradus ^ mi. 5-0 abfoluuntur,qMOsvln:aqu>l>betgradus
filum mar=
minutumtantummodocontmet) referunt, Idcmquo^
culo.cxtcnon

hmbo

vKlno,

Arej;*nmm

latitudin.s

Lunxverum

prorfus vtilecnc

inona?c,VllMd^u94fcl^pfc5

Excmplum

GAROH
Impcracoris
Jtli^hnperatorio dogmatelocus Capicis Sig. ff gra. 9 thi.
a^centcnarium i*^oo repcrtiis cft,cui indicenj Capiris imponcs,

Tcrrio
Pcr 99 annosfilocxtcnfo rtirfusindcx capirisfubfhtuatur.
perdiem %t> Februanitrahatur,oftenforecodcmfuppofito,qui in
Zodiaco gra. jt mi. jj- ir oftendit, verum fahcct locum capi^ns. Enunctiatum prarcedcns docuit Lunamingradu 7 nii 7 ^
cfre,quibusfiIumappIicansincicIo ouali cvtlicdicam,quoniaouum
refen)gradus % mi tf, laritudinem Lunpcfc^ meridionalcmcogno
.

fccs.

Incirculoautcm,Iimbum prope, oftcndit filum

laritudinis Lunar,

fc^ Sig.

<s

gra.

z-j.

mi*

j-j.

Arcumenrum

Inter limbum,cir

culum^ilaricudinem Lun reprcfenC3ncem,cernuntur bina: litterf.


D, Lunam mcridionalcmdcfccndentemlignjficanteSjquoDiam

Dagis ac magis abccl</pcica lidetur difccdcrc*

ExeOiplum

FERDINANDI
Regis

f[RcT Ferdinandus Caput Draconis gra, %f 011'. 4f


ccn^
jyoo correfpondenshabcc.cui fudiunxcrisoften
forcm capirisjfilum^ rurfuspcrannosreliduos, izz duos,pcriy dics
p, Horas t) Marrii,traduxeris,indice capidsfimuIfubfilumaAo
oftendic indcx candem verum Capiris locum in Zodiaco, gradu^
nempe
mi. 17 V. Pra:minbcxcnundliatoLuna
gra. i)
mi.
tenui(redifcebacur,pcr quEcfilumnuncmiflum,incirculooua
tcnario videlicet

li

laricudmem

Lunx

tem,vcluri littere

cra.

Septentrionalem dcfccnden
3 mi.
docenr, admoncbit. Idcm filum in circulo

{)roximoipfiIimbo Sig.
^ gra,

\s mi.

5-3,

quodcft ArgumcncG

acicudinisjarguic*

fHiccuffinihilaliuddeeflcvidcaturad o^ncs onef^,^ pra:fertim


Vcna:quati adecl<jpfesquam Argumcntum Lunx
verum,(namilludinfupcrio^
argumcnn m. nbusobpapiri anguftias omiflbm cft:)
_

icatio.

oportunumnunc cft eiufdcm


oicmmifl*e,VcrumcrgoArg-Lunxrc.}t,,fiturus,orbcspnmoomncs

Lunans thcoriccAt prxdiaum cft.debite formcsoportct, quibus


aftis,fi e ccntro A perepiacbmediumfilumdingis,augem
epicicli
veramininferioricpicidodcmonftrat. Abaugevcradeindefinume
rasindicem V vf^, Lunarx Argumentumvcrum,aquatumgj
pcr=
Ipias,
f^Nariuum Carfaris Argumentumeft Luna:,medium
qui
dcm,qualefupravifum Sig:
gra
m 31. Verum X s graM ? f In Regia naouitatc Argumentum Luna
mcdiumtc"
nuH Signorum 9 gra i<j m
Vcrum&a:quacum
jp,

Sie. 9

CAESAREVM

ASTRONOMICVM'
NONVM
ENVNCTIATVM DECIMVM
num,t^.
lcs,quatenus ui Zx)diaco

omni momauo difcci-ncrc.


Snc.T:u^

ccrn cft ftcllarufti

diflantia

Z;uli.icocir.intm,fccundumquamcffc

ftrquid per ct5


{ntcUigcduni.

inralutarcs

aus,nutK Ijiutarcs, nunc


falute
mntu smu-;. Boni enim afpcAus
Malipcrnineinrebusmtnantur. AIpc
'

rtus

Afpeftofi nu^

niis

numcro riint quatuor,Scxnlis, 1 ri


Qu.mus.l-Diametralis. Tamctli

nodclinr.quikiscoiunaioquogolpc
tamcn non
rtus dici incrcitur, rcuera
cH ,quia cu m

d( (fi nirionc pugnat.diftan

ti.icnimnulladiacur.

ConiunariOjCuiusCharaAcrliiceft

Coniun^hWmquamuisAtmonuimiisafpc^lumdic^^^^
uandotamcn.mustantancccnitasinpcndct.vtnulloarpeaumin^^^^^
?rofol.ciriusobrcruandafit,neccflVfuit.Vdc.lla,quantumrcsinpr^
ijConiunctiocrfiocftduarumautplunfl
f^nacxigicpertraaare.
ftXr^m.neodcmS.gno,g'adu^tmimitocoadun.o. Et
r'M^
A
CoDiflaioad. ^'^^g
do. S.emm.niat.tudincconucniant paritcr fic,vc altcra altcn in

dmmctio fub vel fupcr ponatur.tun,

riurmod.coniunft.opercmphafimMuandamobfcruatudi8moralnsj
Namdtracontroucrfiamvchemcntions efficatici talis ell. Amb
gcmcthl.aas
huiufmodicomuna^oncs.vcnnrimc ^ncs d.cuntur a
,

ftudiofc in natiuitaobus

iudicr)s

&:

dire.lionibus

quibufcun.?

ftatum.orbil^ acanimaducrtcnde. Quidam Sc prccipuc illi qui acns


cidenriarimantur,coniunaiombusIongcinferionbus,vnfolcnt qua
cumaliqmspUnetarumaltcri vicinusintantumht,vc radioro
lisert

vclocior lc^
mutuusfiatcontaftus^quod quidcmacciditcumplaneta
loco
eniorcanequitur,veluti,fiSolemin jj, pifaumflatuas cquom

K vclOiniS K Cq"a'
fcporcnariuitarisCarolifuit) afitm
Carolus.
|emrcxFetdinandusnatushabuit),Vcncrcmverom 15- K. Hu*
Fcrdinandus* iuftnodiradialcsconiund.ones plcrumq acns vanetates caulantur.
maturiorcf^mutationumcffectus, Mcofaneiudino.comuniaioncs
ilhufmodimodicasomninoparcre cffcctuum annapanoncs crcdun
funt. Flanc
tur.prxtcr Sol.s&Luna:coitus,qua:fubindcnotJbilcs

r,

Sf

rXscrnctfctadiosa.aant.
Ij. 9 gra.
X.. 9 gta
8 gra.

G
$

)f gra*
7 gra.

5 7

gra.

tarumradri,qui&orbcsvocantur,hn funt. Satumusarcumarcaradiosemitctadgradus 9, lupitcntidcm ad 9, Marsad 8, Solad


Vcnus&Mcrcuriusad 7, Lunaad ji. Hijautcradninlimbo
15-

inftrumcripracfentisjiuitafingulosarpcausvrtin^pfuisnorisproftat.

Hicarpcftusbonuscft,imperfeAamtamcn amicid.imVguit, fct

'

Intclligcdufiu

tempor.smomcntopotcft,quodnoucrisfimilacfigura fcquenri rotx


volubilis .ndiccm cancri pnnapio adduxcns^tum cnim rcxnlis rinifter
primum gradum >>, dcxtcrprimum 'tc, rcxtilcs vcrorcp cxpnmic,
Hic obitcr fuccurricquod tc latcrc quoq nolim.quicunq opcram ftu^^
dio aftronomico.falrem non vanam nauarc inftituis ,vt pcrpctuo mcri

enim aftronomix ftudium, & rct^hus perdirccs, 8c


prompnustencbis, Aftronom.s fiquidcm oriens finiftcr,ocddens autemdextcr,vocatur,dumcnim\xloaorcs rydcrum motus porilTimu

dicmintucaris.fic

Quotnodo
Alironomix

Trinu5COntmgit"quatuorfignorum,idcft jio graduG.diffcrctia,


intcrpIanctasfafta,Arpciausamidcia;pcrrectx.bcncficus,adiuuas,
conrenricnf^ nuncupatur, vlrimum ilIudidco.quodplanct^Ehuiuf^
modi arpeftu ftic contucntcs,coIbtis vinbus.niutuo fibi auxilicntur.
Dcxter idcm &c finiftcr.vt alii cffc potcft.quod apparct mdicc ad cancri
cxordiumlocato,vbitrinusleuus,capncornum,dc.vtcr,pirccs tangit,
Alter idcft,finiftracparris,afpea'* fignoruordinc rjccedit,alicrdcxcri

fc" inucftigat,cos ncqot\'Usnccpablbluriushaberepoflunt,q in mcridie


dcndiifitinftu vcrfi,idquod palamfacictproximuminftrumcntum, fi mdicem illius
dio,
ad principium cancri ftxcns. Neqtclam tc fit Cofmographa: incubitu

incubituro

Quartusarpcftusfic
Quartusfiuequadratusvcl graccc

fcribitur

r-.r^ayuio'*

fitquandotribus

^""JJ

90 gradus, Malcficus A impcrfcctrc T^^^^


"(-''''atiitl
inimidda: afpcauSjVtcuius radii mutuo pugnantcs.difcordiamquadam dc ftmultatcm exdtcnt,vocatur. Vtrang< parcem ficutaliioccupa
figmsplanetaccuariant.idcft,

rc codcmtcmporispunfftoporiseft.

Oppofitiofignaturhocmodo tP
Oppofitus afpcctus vcl diamctralis radiario ficri dicitur.quadopla
nctsc ex diamctto in Zod.ad partc aliqua opponuntur, Hic ncqi dcx
tram nc^ finiftram admittit,pcr fc vnus cxiftcns inimiciciam quo(p
praefcftam dcnotat. Huiufmodi radiarioncm ficri contingir,fi planc=
tx per 0 Signadiftcnt,ideft, |8o gradus,quodcftcii-cnIimcduim,
tunc cnim fc vidflimmorc vctorum oppofitorum radiis aducrlisdiiiec
bcrant, Inftrumcnricommodaquo\ criusintclligantur,cxcmnb vti
TcporcCfansCaroti,quifucnnt.ifpcctus,ficdirccs.In
prcftat.r

SoIisgradumfigna,quicft 14 K, iocumpoftLunxinZo
diacorcquirc,fc^ 7 g V m >> ibiqiconnnuolcxti!cm;irp::tu J [^^'^^
Imp""'
ccmcs. Sicnimecctrofilfiprotrahaspcr 7 d 7 m >>,manftcftcil
ludinarcamgriurculainterl.tera b 4- J inadcr. Afpcctus aiitcm

dicc

ille

ExetfiptiJ

Luna: ralccm tangii.fuis quon ra


ConfequcntcrSarunilocoruomVcrc, qmcft 17

radialis tantfi cft,quia Sol radios

di.s3) contrctaas.

M V, Quatenus

igitur

Satumustcrminu

intcr

luii cjdit,

mcntoSextilcfaccrccumSoIcdi
ccmnt,
cctur. lupitcrtcmporenariuitansCxfarca: 7 g i( m K
quac fi in Z-odiaco rcpctas apparcbit no coniuctus cii Solc,fcd combu
14 ci ?8
ftus,quia 7 c tanrfimodo a Solc elongatur. Mars

hoccft,intcr

h &:charactcrcm

f),

'W coftitutus,nullucl3

tcrminumrad.orum

etus

arpci:tuhabcr,quia

fcxtilis Sol;s afpe-

no alTcquitur. Vcnus xe

grj.

39M

K cum pofl"ideat,flt longius abfit q vt r jdiisfuis corpus Solirc contm

ridicm lccton occarum innuere ^idebitur.LS: ccontra,occarus tabul}.- ef


Mundi partcs
dcbct,oricntc fimulabit. Eadcm quoc^ mcridid Sc rcptentrionis
liue cardincs,
inordmanoruborituracft. Sicurivcro Aftronom.cuCormographis
atitcr thcolohac .n rc pugnant,ita thcologi Sc pocti dilTidcnt. Id cnim quod thcolo

riapct,Solc cxcepto,qai

Os vfurpatur.

ilji

^mii^

latcris,Trinus,eontra ordincm niritur.

rum,vt fcmper reptcniriom intcntus cffc \ clis Si cnim mcridicm alpc


colmographi^* xcns.nunqfirisdiifircmantcprobcSrquafi mcmoria tcnucns) nbi
opcradaturus futurumeft. IninftrumenriscnimCormographicis,alntudopolianiftdae dcbcat. maduernturfedulci,quade caufa Scptaitno firmitcr afpiaenduscft,
aliis cnim abfor dum quiddam cuenict. Quicquid enim oricntcm re>
fpicit in tabulis \ el inftrumentis Cormographias,.lludidc \'crro in mc

Quomodo

gis, alitcrpoc=

Trintu

Sexrilisnotamciurmodihabct

acicbusinmodumfteIlK,conft.ins,coquod <so gr.idus,ideft,fextain


polTideat^quandocfiqi cnim duo pfancta: per figna duo
Oilid ^xrilis circul. partcm
diftant,rcxtiliarpcftuiungidicuntur. Vnus& idcm plancta vtrin<^
quid pcr cu
arpeetusomncs,pratcrconiunclioncm6;oppotinoncm,habcre codc

sptN mo
Trinusafpc(ftusfignumtalc

gis dcxtru cft.hocpocnsleufi appcllatur,quon.a thcologi rcs diuinas

peragcntes,ortumfurpiaunt,Pocta:contra,inruis

ccel.

aut plagarfi

mudi d.ftincrionib'^,occarum .ntueri rolct,\ nde Aquilonc dcxttil Au


ftrfi vero finiftrQillis cftc oportct,id quod cx ? Pharraliac Lucani clarfi
fit,

vbi alloquitur Arabcs

Rhoma tranllatos.n6 amplius finiftras vm

Ignotumvobis Ara
bes veniftBinorbcm.Vmbras mirarincmorumnonirefmiftras.Hxc
omnia graphicc rcprcfencat rubrequcns figura,
Xrinus

bras,hoccft,mcridion.ilesmirar.,htjsvcrfibus.

gat,nihiloredustamenar3diis Solanbus tcgitur. Mcrcutuisproxi'


coiungi fidicas,n6 crr.iiicris.
me Solcmacccd.t,proptercacum

modo

cum

plancris reliquis arpcttus fufficicngf-i"


tercotcplatuses. Nuncindicem rupcrgr.idu Ij dingcfc?: 7

Hoc

igitur

M V,

Solis

cofidcransfimulcuipI.inctarualioru.ifpcctuquopiapJC
iam examinatus eft,cum cxfcris vcroplanX'

risidcmeftagendimodus.
_^
X
Solrs 18 v
f In Rcgia nariuitatcfimilitcrindiccm gradui locii ft.ituc,qucfr
tcpo ^
adiunge, Secundo qucmlibct planetarum fuu in
i" 3
renatiuitarisincoIuit,vtIunam.npr.mfigradu^io m lU'

3 M ir, 2(. in r gra: 4*? mi: il, <r 14 g":


mi K. QuibiisiM digc/
% in x6 grai ? m.i K, ? 18 gra: ftf
ftisLuna:nulIus3rpcauscumSoIc, Tj quartus, 2f ^fc, r.idi.ilisr.v
crj-

itenulIus,Vencris&: ? co.unctioncs Icgittima: ccniutur.


!taSoIcvbiv.dcriscodep3(aocfi bo,2fCo^tc &rcliquisagcdulaas.
abfidc hui''inftrumcri \ liim tc pdi)
H}.-c nimirfi dcmoftrationis itcratio

men,

cuitjproindc omiflis plurib'' ad alia arpcc^ufi cofidcrarioncpcrganius*

pxcflirj

gisFc.'!:

aN3

CAESAREVM

ASTRONOMICVM

priffio ftarim limine

ENVNCTIATVM VICESIMVM
Lunxfolius

afpc^fhis

cum

pUnct.saliis^tam rctrogradis

prxnotis)

diurno&diftant.aillotaim
auimdire<ffas (motu
pcrinftrumcncafcqucnsadhoram&minutuprxfag.rc.
Erfigurafliprxccdcntcftinoflc

djtum

vtrumdic quopiam pbncta fuc=


r.i['cum l una coiturus.nec ne, afpcctu

!cfl,
:

!ati(]uo,vbiemmollcnrorcm loco lunSc


imponcns.planctas reliquos fccundum
locafuain Zodiaco dirpofucras,qui na

Imds afpeauum,plancta: appropinqua


aliquis
rint.vidcras. Planetarfi lam
in tnntum approximct lincx, vt in i +
horis alTcqui polTc c5dcm puretur, tum
irtius plancta: locum \ erum prxfcnti Sc
fi

fcqucndiebusconucnientcm, locumtp

lunrquarrito.Motibus dcinde ambobusquxrrins,vnum abaItcro>


minorc fc^ i maiorc,fubtrahc,nifiplanctarcrrogradusnt,tuiKcnim
motusdiafcqucnns i motu diei pracedentisdcmcndus crit. Ideoq,
fubmdc dc^
dici fcquentis fcdulo mmor cft,cum
in rctroeradis motus
crcfcat.idquodm Lunafecuscft.

Cuiusmotusfequenspcrpctuoma

crbo dicam)
Qualisqualistandcmfit/cmpcr
mmorcm maion fubnpc.quo farto rcmanet motus planeta: diurnus.
Hicnonprxtermirtaturmoneo.planetarumcuiufuisinaliudlignum
Motusplanc^ tranfitus. Locusenim plancta: ab intcgro fubtrahcndus tunc cft iw
addcnda motui,
tarii diurm in= gno diftantiaq vfq ad finem ligni inde rcdundans,
qucminfcqucntiabfoluitplanctai Luna: poftea^plancta: dirtanna
ocnuo*
dempto,iIla autcm
fumctur.qua; habebitur,loco L uni a loco planeta:
inucftigabitur,^ cum pundo
dillantia in Iimbo fequenns inftrumcnti
iorcftpra:cedi:tc.

occultofignabitur, Sipiaiiccadirectus fit fLunaenimfemperobvc=


ioatatem directa manet) fubtrahctur motus cius diumus a motu l u

nscdiurno.reriduumqiinlinea

F G, iuxtagradus&-minuta,qucrc

Lincaveroaccntrolimborfumpcrgcns in 9 partcs, idcft,a p


vfg^m )8 diftetftaeft^gtaduumfingulirurfusin 10 partcsfub
diuiduntur,quarum quxlibet % minuta cononct. Refiduum crgo
Filum poft hac
liabitum,cum marganta fupet indudla expnmatur
tur.

pra:

inpuni^umdiftantiEcanteaoccuItopunrtoobfcruatc^diftcndjtur, Sc
marganta oftendct pronnus,in inftrumenn arca, horam 6c minutum
afpet^us.qujc amboiuftapropornonisrationcaquouisdifdpolTunt.
^Sed rcspcr eiemplarcmviamlucidiorcuadct. IndicNanuo Im^
pcratoris Caroli pro.\imc loucm nonlonge abcftc ab afpeiftu fcxnli fi

Cicftiplum

CAROLI
Impcratoris
de plancca di'

Lunxdidicimns,cummdiccm X fupcrlocum Lunxaptaui"


Februani, locum Lunac
mus. Proindcadfcqucntemdicm.fc^
permftrumcntum acccpimus, Locus Lunocin j) gra: ^8 mT^^*
fouism 7 grai z6 m K, rcpertuseft. Cumita^ die naciuitans
propofitjc, Luna 17 gra: 9 m x^, 2f autem 7 gra: l^- w: X
tenucnt.motusdiurnus Lunx 1+ gra: 39 mi: 2f vcro gra: o m
fucrunt. lamcrgomotum 2^. d Lunacmotu, fcz minorcm i
f^.
gra: ly mi: quod rcfiduumin linea F
maiorcfubrrahe,reftant
cum filo di marganta expreftum ,acape. Pofthac diftantiam^n=>
fpice.idcft,fpaciumitlud,quod L unarperagrandum rcftat, donec ad
niftro

louislocumpcrucniat.quodperfubtracnoncmfict. Namfacta illd,


|o gra: fkrtomdcmi: rcfihent^quib^^inlimboaccepris.filufuperinii"
ininftrumcnarca,
datur.quofacto.margantafimulhoras i^, m
prodct. Tondcmhoras^minutapoftmcndicm.dieinatalisconftitu
ti,computato. Inilliscnim Lunalexnlcmcu loueafpeftum obitura
ert. Hucufqjnobisactumcftdcdircctotantu.nuncderctrogradopla
Eiemplufti
ncta, Lunam & NTcrcurium contcmplanri,ad naralem Cariansdicm
LI apparet LunaiamdifcedereiquartoNlercurii, quoniam eadcm dic
dcpl.uieta re^ cdicmintelIigcndoamcndicpra:ccdcnnsfc;: xi Fcbruani vf^ ad
trogrado*
mcndicm nariuitaris afpectus conngcrat \ iccfimo fccundo diei, Lu=
gta: ^ mi; x^, ?rii mocus
gra; 9
fijc motuscomp.u cft
mi: X. Diciautcmnaralitio motus conucnicns Luna: quidem x7
gra: 9 mi: ^ Mcrcunivero 2.0 gra: 7.0 mi. K eft. Nucquia

CAR O

5 rctiogr.idaricernitur,motuseiusmmuifoIct. MotusLunx diurs

Motus 2 diurnus gra. o mi, 39. Mocfiantca


direcn dcmptum a Luna.iam eundcm.propter rctrogrcftum,

tius jj-gr.

planeia:

j-

mi,

mi. Ic? ad Iincam F


numcrum jf gra.
cumfiioitmargarita cxamina, diftanna poft hac Lunx 4: 2 8
gra. ) t mi. in limbocijfiloexprimc,quocxtcnfo,margaritamho^
ram&minutumpretcnnalpc>ftus,^orasfc;; jx mi- 30 oftcndit*

addes,proucnieiitcm

5:^

hxrent.

Vrim ad vngucm

dcfinica temporfimo

mcnta dcfydcranf cs ,ncq fatis pcr fcmct ad talia diftingucnda ingcnii


h.ibcntes. Quocircacomuncaliquod dogmafcurcguIa,ingcncrec6
eandc pcr excpla premiffail
f>rchefam,dc hus omnibus fubderc, & hac
AfpeAus igitur cuiufcG^p
iiftriorc rcddcrc no inanc opus iudicaui
hora li mmuta nouilfc qui optat. Principio dic quo euenturu qucpia
.

fcit.proponat. llliusmoxdieificuc&fequcnriscduorumfc?: plancta

rum.quorumafpertusrequiruntur) inueftiget. Motibus ambobus


habins,minorcmmaionrubnpiat,quofafto, motusdiurnus prouej
nict. PI anetfc poftca vcIocioris,motum a tardiorc fubtrahenn, diftan
riarcmanebit. Vtnftpplanetis exiftcribus dircLlis.minormaioridcm3tur,aItcro \ ero dirccto.iV aitero rctioeuntc, motus coniungantur
quicquid autcm \ cl fubtraOiove! addirio rcmifent.illud omnc in fecfi
d.ipermuInplicarioncmrcfoIuatur,incipicndagrjdibus,quipcr <jo
pnmuminminuta,moxaminutisinfecundapcraIia <;o fcmdentur,

diuiduntur.quoricnrcfcruato^cuidiuifo
Poftca dtftanria fimiliter in fccfida rcfoluccur,que refo-

Sccimdaiftaomniapcr
ri

nomc cfto

lutapcrdiuiforcmiamhabitumfccabitur.quopcracto.horas quones
mulnplicabitur. Rurfufqt cadem
d.ibit Rcfiduum denuo pcr co
mulnpIicata.perdmiforcmiamdiftumexaminabuntur,minut3<ytcm
iIq)

.0:

Iouis,inquo

^9 mi. cftcvidifti.
adde^ 39 minuta,crunc

motum Lunx dmrnum 14

gra.

tfo,
i<v gra. inminutaper
mi. quaritcrumin fccunda per eo fircfoluis,

Solucigitur

S79

fi^+o

ioj8 refolucsitcrumin mi^?


j6. Inrefiduopoftquihcfcrunt,
nut3,quandorcfiIient jijoso, eaadhucpcr diuiforem repetcs, fl:
|e mi. ffi, poftmc
minuta ftf quoticsrcmitct. Sicigiturhoras

fc-

iV:
^ prxfimunt. Nunc dc
5 retrogradus
5 rcpetam^^jquodcolibcnriusfacim^^^quia
gra. r mi. carcfoluta, f4?oo faaut
dmrnus
3)
jr
Motus
fic
famus,quxrcfoIutapantec
fecunda. Motum ? dmrnum ^9 mi.
quoretrograduseftAtnuf^p
4,40 fecundafunc. Mcrcurius autc.cx
pijncta:fccunda,mxtarcgulamaddcnda funt, c quibus complicans
Qiixpoftdmifioncmproducunt z^eo, quidiui

ridicmnumeraca.afpcctumfcxnlcm})

&

C66+0

rcfultant.
Diftantia poftmodum rcfoluacur pari modo.fcj;
for in poftcrum crit.
faciunt,diuifaiamhKC,horas
mi. rcfolutailla ips-io
s cra

dant

etrcfiduum iiooi, quodinfccunda per 60 denuo tc^o. Horxigi-

*)i

dactu,diuifumq.fifucrit, mi. horxcauiabitfalicet


turhumsafpeaus |i, mi. ?o pomeridianaapparent.

^bed

ha.tcnus fo!m,Rcgis quo^ nata


nc prorfus a propofito cedam.quod
adducam,pcr quem afpeccus fimilicerdifcc

lcm

in

dononftrarionem

RciFcrdmandus

tur

)o

Marni natus ancc mcridicm.nofatur.


afpiaat Luna: mo.

Scituricrgonum codieLunapbnetasrcIiquos
gra. ,0 mi.
tum pnnapioconfideramus.atis

lam
C1S

11

&

pnons

relinuofum
'

niLunx.qui

in

quemms

^
&

fmfteconftat.

minuto appli
fuo loco difcnbuas, Mattcmfercoppo

iiiftrumenci indicem

gra.

37 mi.

huic gradui
fcrtur

cerncs

Quoniam
j

vcro , fextilibus auc criangubribus minimc, ficut ctiam in aliorutn


planctarumafpccribuSjinvniuerfummillisminuta cOhoris allignct,
Coeldlcsctcmmhiifiguras pro acnsralccm mucacioiubus ftruifturty

primo

ita propinquam Mdes quam


vero nuliam afpcctus conringcntiam
diei cxammandum acapc. qui eft gra.
fequcnns
locum
hanc Lunx

1 mi

1*5

MarnfgtIocum,ciufdcmdiafcqucnns,

falicet

)o

Motus diurnos amborum querc,


F<.bruani i*'cra 14
mu y^, Motus au/
proucmctq.Lunp:morusdiumus, gra.
icmdmrnusMamshabetgrad'' o mi ^7. Dcmptoiam Lunjc
gra. vc?: ? mi. i7.
motu aMarns motu diftanria remanet,
relinquunturgra.il
Mars qma dircctus eft^fubtrahitur a Luna,.V
f.lo & marganta Hgnantur.Fib
mi. Z9 qux m Imca F G cum
autemrurfusind.ftanam,qua:faat gra. 3 m. ^7 ^'i^^fj^^^^.
diei Februarii rcfcrt vbi
c-intaho 7 mi. r- poft mcndiem 9
aucem finem faao
Martis exaita fuit oppofirio. Anteq
mi. ^^'

tunx
.dmonmim

aftronomix tv-roneSTvoIo^vt quones

laturuscft de rebus aftronomias,perpccu6

-"^^^^;!^^
ordmc planctarum fin^

gXurcap.nscaud.q>,ficutm^^^^^^
coil.gat.
meridics,^tprxfains A fcqucnns d.ci,
enc.
qmduis expeditum, 8c ad manus, vt diatur,

Hoc cnim modo

co ncgotio pcrquam vtile,


CompiTi non femel plerif^ pcrmoleftum cftcjquod authorcs Ephc
horas^minuta fimul afpccbbusadnocenc, prxtcr
quamin Soiis 5c Lunxconiuniftionibusoppofitionibufgi, inquadris

iecun=

daproucniunc. Hjisrercruacis.admocumquoqt ^ diurnum,quicft


mi. cum <?o, procreant 840
j+ mi. acccdes. Mulnplicata
B^a
fccunda. Dirccti lamcumfmtambo, minoremamaiori,idcft,
d ft740 aufercs, ixrcftabunt 9i9o, quarpcr 1+ diuifa, rcd*
dunt ijfii, diuilbrcm fc^ futurum. Diftannam nunc aggrcflus,
qu.xeft )0 gra. \o mi. infccundaquoqrefoIues,&: erunt fcdida
^eooo, parncnsillaindiuiforem ijtfi, horasinquorientchabebis

Documcntum infi'gnc,acomni aflronomis

llicridum,millibi

"pcr

SEQ.V1TVR.

INSTRVMENTVM

Exrtlp
gis

FE

fjA^

CAESAREVM

ASTRONOMICVM

mcnd.em vcnd.cat fib. O h


enim tcmporispoft
zz antc mcd.um noctis.
mi.
dccim.dici,
;Tori

PRIMVM
ENVNCriATVM VICESIMVM

hucpercalculumprobabo. D.ftanria

0 ^

&

O, quod

lllud

crat

3-^

cft

.dcm ad.
mi. Du.c

mi. h x m.. quac tnaprec.pucnecefcognofcas. lamcrgo quon.am duca.. fint r


firia monco,vt fcitu
reduAa,fac.uc
i C9 dcmoA 5-7 rcl.nquuntur.qua:itcrum.n ^

n.motusamborum
pcrinftrumcnrumprcfcnscognofccrc
Sto nihil cx.'gat,cur

tflius fi

gurx

Sc d.uiforfurgct.

m.nuta horanaprod.bunr. Ita fatl.no


,rinpficatumd.u.de.&
connngcrc cert6 aflercrc
m..
hora
nofcs quin 0 hunc,
vtidcbeasm fcgn.on.
Rcfiulam hancnon.deoadieci,vtea

^iTas

tumcpafpcftuscuiulcun^ tntclleauL
omnia confidcra cnum^.ati

poM

'nctarumindudtur,quando

iEa^^....:--v^-^ii^^^-^tumaliqm

fi

&

nhTictarum

&

quictomnSr^ad perffaam

contingcre,
ilitftatutotibidie afpeftus
locispla
fithocmodo-Indcx

iquod

fib..nu.cemprox..Ti.s,fed vclocorum gta


ne hac in partc
longiir.mc diftantium videl.cet,
motuum uidagationcm dcfidcran vi.

b s"iidcomot.bus,

,^

fLibfidiopolTibilitatccius,idcft,an

Sunil.tcrdtonam

refoltabunt. D.ftnbueeademcum
mulripl.ca,t
11 p
rurfus
d.u.fci-i^n^otofredundant^hora: h- Refiduum

norammmu

'antc

^"9

\Z rondemdmideper\+,
^o^o

vfiiin

l"tnmcnncIonguisribindpnor^^
ndumfit,,mu1quoq^m(trunKnt.^^^

x.mvcrbovnoapcri.m.

dcrctur.

pbncti=
connge=

afpeduum
cEiiinncrauimuscnunaiatorupcriorc gencraliora

di-

Nunc

autcmfpec,ahorcs.
"ea
nom.nare d.fferennas rcccnfcb.mus.
rrmau.s mmus pnncipalcs
Vacatio OblcO
HLZodlTutcm Yunt.^Combuft.o, Opprefllo.
Lum.n.s tfanflat.o cmf.
A^^DHcatio Scparatio, Prohibirio,
R^dd.no, Pulfaco, Rcccprio&c,

fa^^

quxprincipaliavocantur.

&
iquibusvcriotcogninoarpcttuumlurgit.

(--crtu

dem^?eS; vci:^^^^^^^

quo afpcau,quocunq. tanacm dic f"'"^

P/;""^^^^^^

n,eri^

Combuftioi
d,c,prxccdcnt,,mcndk,q,rcqucnt.congrucnti^^^^^

trogradi

hinc in^ombuftusplanctadidtur.quiminus ,r gradibus 5 O


orbis, tanto^p
connnct
Solans
gradibus
tot
cmm
dift.u.
de pofifus
intctuallo.poEcnriflime rad.os circunqua^ fuos diffunOit*

n,ct^,splanctarumd,urnosvcnato.^^^^^^^^^^^^

Opprcffio*

=ise^:??s:j^

......

CAl^OL

Francofordix Mocn.,annodom.n

laipcratons

S^^^^s

lunn.Rhomanumlmperiumfufcep.t.

1^^^^^^^^

QH'"^'*^!

Pbnctariosfc.relaboro,qucroig.turiocaplanetarumvn.ucri^^mer^
z7 pr.Tcedenas&no
debus 17 & x8 d.adcb.taCd.cofignanter

-8 d.e.quero,q> hpomcn=
d.c.motumcum ^8 exam.narcm) qu.bus.n

n cntisn^

?c

KvcUm.am

prj.fcr.ptum,

uc.r,rdlnrirumcntumacccdoiuxt^

v.dco<^p!ancfarumintcricnullasirrad,arionespra;ter

N unc crgo

horam

fuit gra;

on

Venens

5-,

idcrt

era:

,x m , minorcm,id eft r m a ma=*


demo,C<iuia diredti ambofunt) rcfidu^

gra:

,i

enim vacuus

rVacuufti didmus planctafti, rationc curfus, tuto


cfl,cumabaIiquo afpcauexit.ncc in alium rcaaUbitur^foloauu
irradiarionc priuatu incedit.

motum

minutum .fl.us afpectus fcire ecft.cns,


EtaS x8 d.em quo
m ,r
- r.gno.Venensquo^rurfumm zrd.egrat

^
^^' cx.ftcnte n.uen.o
18 gra
,o
^4- ^^, .ndievcro
excipiom. Cuiuaibetmotumdiumumcxfubtraa:.onecum5eneo,vt
louis

VacatiOi

qmcft gra:

ra"icl.cm

abeft,
cOpprcfluspIanctavocatur, quandominus |t- gra. i O
ncmiru non obuium.
hoc autem declararionc non cgct, cum fit

cumvmo

fimulac F
uraq^ gra' , mi: 7 cn"crcpcriens,inlinea
,o grat 3^ mi: aloco 2f 1,
nc fiUo. Dcmo pofthac locum ?
mi: d.ftant.adiaa,qua:.n hmbo
cra- ?r mi: rcmancnt , gra:
,

Obfeflloi
afpcftu
rObreironomcncft,quafi occupatoit irrctito,cum ab
quoij Cmali
maligm
afpcftum,
alium
malienioris
in
plancta:
vnius
ua .nim dc vno malo
) incurrit,
t
autcm planetxdicuncur
cori
Si J cu
inaliuddefcrtur.quafiinuitus. Excmpli caufa.

quiddamfierct B J &
iun.^a.ao' abicnsin Q f> mddat , qualc
vcl quartfi
prindpiumcancritenerent. Satumusautem tcrtium
addcrc vidcretur
hbr.xeradum,hoc pado cnim 2 malum malo
idco/obfeffa, vocabulo apud Aftrorum

mi:
5inumcrata,filo^cxprciracumfucrit,margaritahoras
poftmcr.diem 2.7 dic.dcmonftrat. Quacfiadnoftrashotasreduco,

,9 ante mcnd.em dici 18 lunii afpeAumhimc.T^


AdcoaftraCfaribcn.gnafcpra:buiirc,pa|^
% =^ fuillcinue.iio.

hora

% &

Imperatons.

&

quodnon
Ouuiti V crum cflc ccrto ccrtius intelligi potuit- Adde

mo^

interfc,quorumvterqiplanetafclicifrimus,fed a;
Vencrts coniunct.o, eodcm crcatio=
louis fcxnl.s, Lunx

dofcxnlis

Luna: ^

rccepto diccrctur.

AppIicariOi

mi:

Trinumiam ofifii
rcqiincticsnemononfatcbitur. Sexolemenim
5; tcmporcelc
Aftrologidignifatcs,potcftatcs,maicftatcf<fportenderc,certocogno
etionis Caroli
ucrunt,conmccriint(^,.dquodfinull.bial.asccrteinclc(aionc Caroli

Scxrilis

pauos

&

nisdieconcurrcnnt. Itaccelumipfum defYderafre, Cafarcm Caro^


lumnon perpcram quis affirmaucrit. Idem pcr numeros quotp , fi
Motus 3<, diurnus
Rcccns fortafl"sqmlp!amita malit,cxequi docebimus.
t^T
?oo efficit, $ motus , gra! ,2. mii
afpcrtuumin* 5- mi: fc^ rcfolutus, z
numcro iam a maiori
qu.fmo pernu dinbUitus z 4? 10 conftituit. Minorc
ca per
dcmpto , proptcr dircctioncm vtuuiqi ^roo z fuperant,
tneros.
gra* , mi.
fcrta, dmiforcm ,tf7 remittunt. Diftatiavidebcet
proccflu rcgulatur. Mulcipl.cata enim ^fitfoo z dat,qug
j pan
rcUnquit. Refiduum dcindc
parrira cum diuifore, horas i,
pcrafto liquct
folutum paritcr ^ diuifum , mi . ,9 reddit. Hoc
vtrum bcne ncc ne, cum inftrumentooperatus fis, Si autem vtrauis
parce.fiue inftrumcnriopcra,fiuccalcuhopcrcdiuerfumeueniet,ccr
Hunc cano^
tus cfto te crraire,vtrif(j \ ero concordanobus.neurig .

cnimintcrfcdi-

rAppIicatio conringitintcr duos planctas, quotics


pcrtingcrepo
flantintanttj.vtcurfudtariorcentrofuootbes ardions
tcft,idcft,tard.orisorbefuocctroattingere,tfivelocior appbcarclelp
gradibus , a quibus
ondic.tur,vt lupiter radios fuos proiicit 9
qmotyorinmotu (fi modo retro noncrat;) abeft tantolpaao^

conringit,eidemappIicandidtur,quia comunguppetit
if,
tamen non nifi per 3 graduumdiftantiamappu
PtoIema:us
loui
appbcanonem non
carionem v ocari concedit- Sdcndum pr^terea
laradios

modo

in

comunaionibus,vcrum|fed in aUis afpciaibus vfu

vcnirc

folcat.

ScparariOtf

nem nemo non huius arris ftudiofus vehementer amplcxari debet, cfi
Excmolfi Rc=' ad Ephcmeridcsadmirabilcmvfumafferat.
^Exemplumal.ud. Dienatali Regis Ferdinandi,fc:c ^ Maniiex
Ti fic q. Saturnimotus ad 9
pronunct.ato ,9 rcpcrta fuit
n. Dccima autem d.e gra, x8 mi, 37
diemcft gra. zs m..

sFRDI

MNDl.

n:

Motus

in 9 die,

zS

gra.

mi,

K-

Deamadic

gra,

diurnumrcpi^risduorum mi. O minutorfi


fubtrahenri,ambobus fc^ dircftis, fuperfunc
<-9 quare minorem
vn.o cxprimat. Poftilluddicr m.. Ha:crcquifita,inlinca F
Hanriaquxcft gra. o mi. 3^ iniimbo acccpta, cum filo fignctur
mi. ii notaas obfcructur,tantij
cxtcnto,marcanta$, horas

o mi:

K.

Motum

f>

'

"

cuim

fitjquando plf
frSeparari contrarium priori cft plane, Separatio
atardiorc pcnuj
netx a coniunaionibus digrcdiuntur, velodor^
(ita vt

non amplius cum

radiis fuis conringat

alium) dilcedit, la

Quidam adhuc prxdfius examinant, ac


tarpoftg vnum dumtaxat minuto a
volunt
fcparari vdoaorem
cft fcparatur vel dcfluit.

do remouetur. Plures adhuc

vcl
recenferi pofflnt afpcftuum__,

^c,
fio.mra differcnria:, ficut, Pulfatio, Lumimstranflatio

fcntia

ptu

aurem, quia

eft libri

nihil

Aucnzrc

fadunt, omitto. tegcrc U Ubet

C3,7*

pa^

adpw
pro

ASTRON' CAESAREVM
SECVN.
BNVNCTIATVM VICESIMVM
Omni tcmporum curfu, tam
^P^^^^fo^
'^"^'

vd in

Picnilumo

Lunxdcfe<fhJS,atralaborcm pcripicere.

VM CONSTET SOLEM AC

Liinam, prccipuos naturx fontes,po-

mteolTimafq rcrum Anafcentium &


rcunnumcaufascxiftcrcoptimevcro

dc cttcfuas innatuiam,vires,virtutes
dcmum,cu minimc prccpcdia

ftus,tum

tur tranffundcrcviartlm cum


natii
ftct ens,impcdu-i,lanGucrc, imo $c

quid ob-

ramcorrumpcrc,obftaculaiIla foliciti''
confidcranda.noninutilitcr iudicauimus. Qunproptcr d', oppofi rion cfcp

Rcs autem illas,

mcdias,A:ccMpfcs,quibusresmund!ci
hoc loco tra^tarc placuir.
licebat,m
quia vno inftrumcnto comprchendcrc non

minano

Proindc

tra controucrfiamaltcranrur, diligennns

omninomolcftc coplura difcnbucrc coactus fum,partim, vt nihil


abfolutiorq rei c^a *
citaturis relinqucrctur, partim, vt fic cxactior
qujtuor illa conrinue infequenna inftrumc
ficret.

conncxa. Hora fiquidcm


ta fubordinauimus, continuafcrie,vclun
vnguem Coniunctionis vel Oppofitionis habita Cqn^rii^n

non ad

vfus in iudicn?pra:cipuus

e(J,

carum lerum kz, qux mundo euc^

minus autc
niunt ) impolTibile cft figuram ccoli vcram ftruere,multo
dcrcbus ftatuerc, quarcnonrcmcrchocloci curio
iudiciumccrtius,
fior clTe vohii.

Coniunctioncm

idcirco 5olis Sc

Lunx.aut Lunx

5c

confidc f
Capitis Draconis qui fcirc volet, inftrumcntum prarfcns
rct.orbibus e quatuor iv Calendario quodam compofitum. Orbi
gent, cui annos infcrium' primus, qui Si infimus cft, indiccm
,

oo, confufc tamen , ^ ordincm citrainter


fe fignatos, cuius vfus exigitur, conumLtionibus oppormonibuffp
orbis patct, annis fimili"
inquircndis. 5ecundus cum oftenforc
ptos vidcs, ab \'no in

inucrtiga
tcrabvno.id joo pr;cfcripns< coniuncflionibus J iV
disaccommodus. Tcrtiam rotam Y indcx infignit,incuius circuu

nigriufcuL-c paffuin nacumcharactcrc


fercnnarotularciufmodi
d' apparcnt, Solis &c Lunx coitus fignantes, qucmadmodum in*
quadras
tegellx cffigics ha;
o^nes, Sc corniculata lunulx
,
luminarium rcprcfentant. Quartus otbis oftcnforem Y" amplccti>

tur, Capita,Caudaf(rp draconis aliquot,

quorum

tcndi

rano

fcqui

^iolis Lun.\-cpc6iuni:fhoncs,oppolicioncsfcuquadrasnouiflc
Mod*opcrjdi conanti, radix ex tabula adiunctafumcndadl,radixccntcnariopro
ximd minori conueniens, hoc modo Lcua pacte ccntenarius requi
ratur prior anno proporito,quem lu.vta connnu6,dics,horx,minu
taiji coniuui^tionis in dcxtra Ic^ fcle offercnt. Eadcm vcroin la*
nuario mftrumennvcftigabis, indicc
primum fupcraddurto.qui
inuariatus ad operationis finem vfq fic perdurabit. Exfecudapa
ritcr tabclla radiccm pro d' 1> dc
cligc, vbi dics.horx
mipU"
ta(f vicinafumpta, pnus veliiti,^ in lanuario limbi rcquilita,cuil>
oftenforc
affigc, Ambos iam orbes cum ccra, alias nonritcfa
tis permanfuros.firma. Ccntum autcm annos pcrpctuos rotcc fic
durarcpolfint, fi prxtcr centcnarium illum non aliud tcmpus qui^
fpiam rcquirat. lamin fupcrficicrotulo:
annumproporitum,cur
rentcm^ infpicc, pcr hunci^ filum tcndc, oftenforc Y ad Linuarii
diem, 14, vcl jy vcl )6 locato, indc vidcndum operanti,qujrna
C tertix rota: filo proximafit,caq> fub filumduccnda,qua fub
duita, roras demum 4)fpol!tas habucnt ad votum. Quodfivfu\c
niat intcrim coniunctiones binas pari vtrintji fpacio a filo diftarc,
tum pro arbitrio agerc Iiccbit, dc filo (ubftitucre vtramcuntplibuctur.

nt, fine difcrimine.

Mcminenstantummodo mdiccm V fempcnn

lanuarium, non autem in FcbruariumvelDccembremtraducendu,


poft quod filum cuicun^ malueris coniunctioni oppofitioni auc
,
quadratura: admoue, diem enim illud futun aut fadi afpecluscon
^
feftim in limbo Calendarii referet. Tria funt tamcn hoc loco aniCautcla obfcn niaduafu digna . Pnmumjquod inanno bifexnli nonccrto (/
D oftendat,^- hoc i 14 Februari) vfqi .ad fmem anni,ca au
uandainanno
tcmr.irionc femper dcmendus vnus cft dics, vc:c adicconiunftioBiflcxtiH,
nisoppofirionifuc, eo nam<j dempto quicfittts rcfultat. Secundum,
vtfi
cum
nota, Decembrc incidcrit,nullafit,fin veroin lanuarid, dicra lam luxta prxdida cuftodicnducffe, anni cnim illius

labetis fc^,oppofirioiIlapnmadicirur.

Tcrrium,coniundionem

<f cum figno t qu^ Deccrabremincurrit,nouiflimamannieftccur


rcntis,fcupropofin,quK vcro lanuanum atnngit, prorfus inutilem

fore. Quacrcsmctodocxemplanfamiliorfjctita. f^Iniudirionum


obfcnianonibus Aftronomiftudiofc conuinaionumfcu praruenrionumft2uras,idcft,cas,qu proxime nariuitaccsanteucrtunt.perfpi""^^ folcnt,quocirca Sk nos luminarium coniunaioncm Cxfarca geni

PicftDlum

t^f^P^^io^ei^pro^in^^jCxcmpIivicCjpcrfcLtiori

rAROI

1- I

I
ons
impcra

quadamvia doccbi^

mus. E tabella numerali, iddl, Radices corincnfc pnncipio coiun"


ft]onisradiccdcftinatam,anno currcmi jyoo. inquonatus fcrtur
,

CAROLVS,quxre,lnucnisautcdiem

o,

horam 11 minucu

$-.{4

ASTRON. CAESAREVM
SDCVN.

TABVLA
M EDIA
R V

V.CES.MVH

BNVNCTIATV

Clirifhmi,
,on, aiitc qi pod:

'

Iv\

Coniun^tioiiuin

G
cT

S^nafccnnum

&

.ntercunnum cauf.s

v.ttutes

&

cffc^tus.tumdcmum

fic

TABVLA
M EDl A

R V M
Coniundionum

o &

8c Sl

J.

"fimmimcpvepcd...nturttanftunderc:
cus,mipcdii.,
vidflTimcum qu.d obftcf
n:ituram corrumpe=
iancucrc, imo &

R jdiccs
antt Chti=

fol.c.t.usconridcian=
obftacula .Ib

rc

ftum

C^a

ludicau.mus.

da non inutilitcr
mcdias,
priptcr o-, oppofitioner^
citr.icon
^ ecWpfes^quibusrcsnundi

autem

.I1..S,

cornp
qu.a vno .nftrumento

^^^^^^^^^^

parnm,
.nftrumc.
oitaturis rcl..iqueVctur
'tf^^ln^imkqaana
n,^^^ >
Pro'dcquatuor ,11. co,,t,nu.
rn,nnt.of.crct.
ruboM,n.u.mus, ^7"'"?,^",'^
Op^^^^^^^
.,onad vngucm Con,u^^^^^^^

pr^P"'" '
,cnt)impcir,b,1e caj|gur.m
t ius in iud.c,.s

de
iL,d.c.um ocmus,

"

o^^^^,

r':.b"\^^"'""'^>.
'

,,5

JSs^

nuatuor^^^
quatuoi
^
.
r,dcrcr,orb.buse

r^^s

Cs Cxiff tur

cu
,

Sir^
^

q...od.i.n
-i^

Luncv aut

Lu^

compofitum.Or^
^^. ^^^^^.^^^.n.

con.un:t.on.bus oppofit.on.burcp
oibis patet, anms iunili

^ mdcxmn#ht,mcu.u-,c,rcu

d^^^^^

t^c &

cnna rotu^

oftcnforc

^"i'^ ^

fl""^-"

mundocue--

ftrucrcmu tommvautc

^'^lSp?nsbrS^^
Caiendano
fc lignaTws

h-.^''--'

nigr.urcnlx pafl.m

n.cu charaacrc

r>gnantcs:quc;nadmodum.n=

al.quot quorum vtcndu-at.o fcqu._.


coiunftiones.opporinonesfcu quadrasnou.flc
SoUUunartp
rnr r
fumenda eft, radix ccnfcnano pio=
rnninti^radi\ cx tabula adiun<aa
Leua p.rtcceP.rc.jatiusrcqui
hocmodo.
conucmcns,
ximo mmor.
luxta connnuo,dics,horx,mmu
propof.to^quem
anno
ritur piior
vcro m Ia=
rconmna.onis.m^d.xtrafc^ fefc offercnt. Eadcm
nid.ce X pr.mum fupcTadduclo c;u.
niur o.nftrumct,vdligabis,
f.c perdurabit. F.v Hvu Jr.pa=
^u.amtu': ad opcranoms fmcm sf^
Sl eligc, vbi oies.hor.^ mnui=
radiccmpro ^ 1>

urCap.ra. daudaf^^ drac^s

ritcr tab'!ia

Um vir

nimpta, prius

11

vckiti,ftr in

lanuario limbi rcquiriL:,cum

Ambosiam orbes cum ccra, Alias nonntcla


pcrpeiuos roia: c
pcrmanfuros,firma. Centum autm annos

ofteiilbic

affige.

ris

durare pofiint,

fi

prxter centcnanum illumnon aliud icmpu<:qui=

3.inumpi:opuitum,cur
oftcnforc Y nd lanuani
tentcmcp mfpicc,pcrhu.ic^filumtcnde,
videndum opcrann,quen3
Brtm 14 ^ cl 15- vcl ,6 iocato, inde
terti:crctxf.loproximafit,eapfubnlumduccnda,qualub^
d-

'fpiamrequirat, lamin fuperficierotuia:

totasdemumditpolitashabuencadvorum. Qiiodhvfuvc

duct-'

pari vtnncp fpacio a filo diftarc,


1-it intcrim coniunarioncs binas
libue^
arb.tno agerc liccb.t, fie filo fubft.tucrc v tramcunfvi
;

>m pio

Y fcmpcrin
fme difcnminc. Mcmincnstantummodoindicem
Decembrcmtraduccndu,
lanuar.um, no.i autem in Fcbruar.umvcl
coniunitioni , oppohtiom auc
noft(V'od filum cu.cimq maluens
aut fadti afpecti^ con^
a^.ra: admouc,dicm cnim .tlud futun
mndi
Ccnteb obfcr
iimbo Calcndari. rcfcret. Tna funt tamen hoc locoani=
tit

fcftuii

uandainamio

1.1

miducrfu dign

Bifext.li.

aut
rii

i.

dicm

Piimum quod

in

anno

bifextih .lonccrto

^^^^^^^'
hoc i pnncipio lanuani vftj ad
addito,
qua ratione addcndus fcmpcr alius d.cs cft, quo
nota, De^
rcfultat. Secundum,vt fi <^ cum +

oftcndat,

ft;

dcmum quxfitus

d.cmiam luxta pr.x


inciderit, nulla fit, fin vcro in lanuanu,
illmslabctisfc^,oppofitioilIa pn=.
dicta cuftodienducftc, .mni cnim
o' cum ligno T ou^Dc
niadicituri Tcrtium,coniunLt.oncm

cembrc

nouiifimam anni effe currentis,fcupropoliti,quc


Qua: rcs mctodo
vcro lanuahuni atthigit, prorfus inunlcm fore.
Aftro
excmplari fam.lKf fic. ita. ^ln iud.c.orumobferuacio.iibus
figuras,ideft,cas,
nomi ftudiofc coniunctionum feu prxuentionum

ccmbrcm

qu.T:

Excmplum

CAR.OL
Imperatons

incurric,

proximc nanu.taics antcuertunt,perfpicere

folent, quocirca 6c

genitura pnorem proxinos luminanumconiu.naionem CKfatea


mc cxempli vic-, pcrfcctiori quadam viadocebimus. E tabclla nu
jcm
mcnli .dcrt Radiccs contincnte, pnncipio coniunaion.s i.id
quo natusfertur
dcftjn.it-m,'aniio currcnn jfoo. m
LVe, quxrc. Inucmsautemdicm X9, horam jjmmutum 38,

CAaL-

ASTRONOAIICVM

CAESAREVM

^iiibusin I.imurio pcrfpcftis, tndiccm

induds, idco.quia nari


cenrcnaria.nccdum plane cxaAa. Fofth.iccum
uit.is habcatur
filo
dicm,ihitalcm fc?;Cxrari5 ngiia,vndc cum
codcmfi14 Fcbru.im

n'l ino^rufn^^^^^

locontr.idicrumordmcmproccdccourgi.donccvcl
o' vcl
autcm offcrrur, qux gcmrurflc huius prccucn^
^ occurr.it,
non.iIis (liccrincprion tamcn aftrologis notiflimo vocabulo, tti (i

onc^

pr.cccdcntcm diccrc

X^^^^^

a ccntcn.r.n

crraucnsj oppofirionahruc, quonia


nanuitatcm prarccdit oppoBrio ifta, vocabitur. Perquamvbifiluin
fr.iduxcris. in Di.irio liuc Calcndario |.:^ Fcbruarii dicm.quocon
ai.iuis,

""d^f'"""

?c^'i^^l"P"^''T'^

nil

PgfnS Ancc ChrlM

^i""'^

Ann'

'

cmidi additamcntum

Quo danceps

agcndum ^r^paulo

libuit

do,

bct

dit

Carfari

upastons

dcm
tur. Qui.i vero

annus

cft

coniunc.itur,licaecnri rot f^nis commode ordinarjc crunt. lam


crgofilum orbicularim omnibus induciro, 5c coniunAionibus

&

f/l,ffr

oppofinonibus, quandofi qua fubinadir caudx vcl capiris Draco


nis Itnca, filo.pronunftiarc fururam ccl-jpfim meaconiuncrioncvcl
oppolitionc potes. Horam vcro furura: cognofccrc dacurnodum,
donecccrtus fis,vtrum dic coniunctio illa oppofibouc nocflu nc
eucniar. Intcrdiu cnim ccWpfis Luna: neminificri porcft,Gcut
ne^
in noftc Sol dcficcre confpicitur. Sans igitur nunccflo cognouif*
fe die ne futuraccWpfis an noclu fic. Vc ;i Maii
Q 8e Jcer
nicurcaudam prope, quo quidcm dic prxfagirc licerct cci^pfim^nifi

ex fcqucntibus conftarct oppofirioncm illam diurnam cxifterc.


Itc
17 menfisaufdcm a' apparcat.ca tamcn cum fic not^turna
nequag animaducrrcnda cft, lic 3c coniunctio
lunii caudalis,
) j
quoniam Luna iam digrcfla longius cft. non amplius fpcrabitur!
licct

Verum a Nouembris Pm mcdiam

ee,cclipfis

Luni omnmofutu

quia no^luma oppofirio


vera, f die conringit. Cofidcri
nreliquas anni prcfcnns oppofitiones, to qnoq
Nouembrispro
pc caudam altcra videtur, ar.quoniam longius quid diftct,
ncquc
illic ecWpfis cxpectanda
fucnt. Diucrfa in Solis ecHpW habccurrano.vbilicct non cxamufli coniunftionum luiex& capitum,fiuecau
darum conuenicnt, nthilominus tamen ccWpIim ficn
poflibilc cft,
&idratioediucrfitarisalpcrtus,vttcrminusecWpricusO dcmoftrat!

ra
fp/jntui

&

cft,

^^^yE^DlNANDVScandcm cum

proindc

INDI.

^u"
inhmbo
reae

X & Z

VX

Carlhrc radiccmobnnct
iidcm pcrdurant.
autem rorula

omnes

ordmato, filum

^Y

rora pro .inno quo^ tcrtio


3 poft fcquimilfcfimum narus diaturj
quaruor rcctc difpofueris. Inftrumenre

^>

(quoniamrcx

locata, rotas

itag lic

oftcnforcs

fingulis

nc fupcriorcm non

Lunx

comuncrionibus

&

oppofirionib''
infer.

minutaquo

fccis ac illam

radici coniuncfrionis infcrcns

Dracams,a,hoc in lanuani dicbusithoris Ro


taha:c parircr litcras gcnc duas, Z videlicctA V, cadcmeiiim
agir,quacalia:du.ic fcorfum.alrcracum Z, A^alreracum
V fiena
rcfupcrquibus Draconcs func,prioris fc? inftrumcnci. Sic aurcm
duc illa: rotx dofpofita:omranoadvrum funr. Misambobus fic or Vfus inOrumC
dinansiiiftrumcnns, videndumin pnori quanam cyfra coniunt^o

Ea-

cum indicc Z fignc


V quo^indczcum Z

horasluftra quiii-

radicis

fc^ ^vCapiris

vclotgo!irio,quam farccupis, infigniarur.

prarccdenns figura; Li

nuario pcrfpcrta
nondum plcnus
1

autcmgradushoram vnamdcfignat,vnde

pfium poflibilicas defidcractu-, annus illc cum filo


fignacur ci. Cur qufl/bet
dcmqidaiuooftcnfor X Y fubiungicur,inferiorisrc^
rotaicaau orbis gemmas
tcmrora illa vlrimum fui locumromracft. Indcx il/c cum
habcat iitteras
noca
l Y fignacur,c6 quod rancum preftac ac^ illi duo
pnoris orbcs,
aiccr cum X, alcer cum Y notatus.
Ab hinc rotam difpoi

QVIBVS

)j,horas z%, m

r.idix in

>

CAROLO naralis, radicera

habcr.dies

inrcrcudcndum paulo

coIIigipofliint,pcrminutaiIlafiiumtraduatur,cuiindex
V roce
infcnoris fubftituitur. Dcinccps in limbo eiufdem
orbis annus re.
quiritiir currcns, ad qucm
coniuniftio vcl oppoficio vcl ccl^'

nunrur, mdagafti modo, Lunam 6t


Caput dracoras coirc quoij (cics.Ra
dicc tanrummodo alia cx prxfenn ubclla cxcepra, indicc^ Z fuum in lo
cum dcducto. Quac res paradigmare
clanor euadct.
ffAnnus jj-oo
Eifmplutn

dum

Luna coniunganturvcl oppo

iAROLI

iccirco

opcranomfiuevfiuciufJcincumbie. Vcrum qma alterum


altcriu^
rcquiratoffiaum, nc^ faris pcrfcei^ vnum cx his
operccur idco
vtrum^ fibi oppotica iocauimus, ic3,vc paginam vcrcerc
nemocogatur. qua rarioncinftrumcnta fitum fuum Ar
verificarioncmplcrua
amittunr. Sacndu prrctcrca rotulas huius
duasidcmefficere quod
quacruor pnons mftrumcnn fadunt, vfus tamcn pricrenrts
dl hu#
lufmodi. Vbiprionsinftrumcnrirotasrcacordmaucrisfiniftras
ordina 6c prcfcntis duas codcm modo. Radiccm candcm,
coniunCtionis vcl oppolinonis,qua vfus esindifponcnda
rota
prioris
qucrcin lanuano Calcndani ibidcm infcm,
ideft,rpiralis,primuin
dicradias habito.inlimbo cxterioriquo^radicis

ficultaicm aui dubium,prariagire.

DIES,

hoc

humorcs SusTonhb7t n?''T


ri nunccoaraariroler. In prcfcnn adhur^tVcmu^s'^^^^^^^^
gnofa queunt. Ltccc v cro cum fp.rali inftrumcnto
idcm
cum inftrumcnto draconibus pleno, difficultas tamen agas quod
non% uIparit

Lun3c,CapiafqT,vtdicitur,Dracoms. feii Caudxriuli


dcm,propofito,quouis&anno,&:dic,S; mcnrc.coniuniflio
ncm incdiam inucmVc, pcrqi illamfutura fit,nec nc.aJiqua

ODFM QVO

neceftljm fuit.

ccWpfiumoir;bih^ro^;p?~

EN VNCTIATVM VICESIMVM TERTIVM

Sol &:

.mmo

quia filum prioris non


adco cxa^^tcquS

ordinciDamus ChriftopriQ"

fpacio, citra

SE.

complcmentum.

ANQVAM PRECEDENSENVN

infra habcbicur.

luminarium oblcuratio, codem tcmporis

fiuc

aidiabu, expnmis.

^riarum fuff.ccnrcr, &pcr


fc fibi conftet,
nihilo fcaus tamcn al.ud
infupcr addcri

ribus,

* ^

ENVNCTIATIHVIVSVICESIMI

FERDINANDO

curfant, nomrnabitur.

fubtrahis opcridi mod''.'

rcfiduum, ann. refidui vocantur.


Radicum oftcnforibus

qrad^ormn^^a^^^^^^^^

nngithuiufmodi oppofirio, ccrncs. Quang is Billcxtjlis fitannus,


non opus tamcn fuenr dicm dcmerc, cum lux prxucnrionalis fiuc
prarccdcnns oppormonis a+ Fcbruarunon cxccdat^imd
dics,
qm inucnirur.rccipicndus pro eo.
naralcm
fcimus
annum ifo^, vclut
f Rcgi
anrc.i,indcx X fimilitcr,vt pnus dicm o honm ti mmutum f+
Oftcnfbrcm
modo Y fupcr lanuarii dicm jr
I.inu.mi fupcnacct.
ftarucj^t temusannus,rcgiusfc5:,inlimbo rora: X cxpref
vci
fus.idcmcum filo notandus vcnit. iubtusvero filom proxima </
cum ; j fignata, in rotula vidclicct Y , duccnda cft. Poft hoc
filum, \bi jo dici Martii, Nqt.iIicio regiv impolitum, ab hincip
obucniar, du^Sum fuenr, coniucrio
rcrroliibindcquoad </ vel
pnnium occurlare, filumq fubirc, hons aliquot poft if Fcbruani dicm, \ idcbirur. Coniunftioni huic oblatac |1 aftant, quscprs
fcnris anm fccundam cfle candem lignificant. Nanuitas aute hicc
Kgii Aftronomis coniunL-honalis, c6 quod comunAio prima oc

luminaris aliaiiu,
Mart.i,Sohsdcbqui(i.

yAnr^ChriRi tcmpor^a
P"^"- "'fi/J^od annum propofitum

ccm dnnH
fiJ^ns

Tubit,

rum quando

cucnit,

an

fcz p.TTna^anfccunda.anrcrda 4c fit ab anni prmcipio fa^ta,


pcc
cam tilLni dum cxrcndis, notar in qucm menlem & dicm coniunt^o

vcloppoiino incidar. Simihnumeroaur cyfra in pofteriori rcquirc


V, vcIconiun(aionum(qualcsnigriufcuIfcrcprefentantfaacs,vcloppofirioncm,cuiufinodi flaua Lunarifuc
color expnmir; filu vero rcAa iftius fadci diametro fuperponc,
quod
inftruaicnto in rotula

ira

extcnfuminlimbo cxtenori coniunctionisvcloppofirionis hori

minutum^ dcnotat. Adharc obferua quo in loco filum conringat me

fcmjn quo coniuncbo v el oppofino rcpcrta eft pcr jnftrumcntu pnus,


cy fra emm tunc oftcndir vcrum diem coniunaionis v cl oppofirionis
incdia:,tam fatlarquam ficnds. Diem ira cognofccSj A filoextefo
conrra fignorum ordinem fiucdicrum numerum rctro pcrge, doncc
occurrant mcnfiumnomina,nonautcmfecundum dicrumordincm,
fic cnim falli poIlis,prccipuc,fimcnfium nominaprimo
obucntrcne
corum inquibusdicrum numcrus incipit. Intermcnres iptur hos,

mcnfemiiiumrcquirc.cuiusyncm

vcl
nem pnonm inftrumcnto
infuo autemlpiraliarcuio digitum tuum ad filumvf^pro
mouCjiuxtaquodverumdiemagnofces.^hocfi annus currens cxi*
ftat Communis aut Ciuilis, Idem in Biflcxnii quo^ cucnit, fcd
a prin

offendifti

cipioanniad
Februarii diemdumtaxat. Poftqucmfi fiat con
iunc^iovcl oppofirio perpetuo vnusdies aufcrendus eft, velunfi ft

Qyomodo
anno

Bifcxtili

lumindicctprimum Martii,proco

Fcbruani fummatur, aut fi proccdendiun


filumnotct i Martii,profccundoprimuscapiatur, Simil.modoin fit.

Inftrumenrumhocnonfaiaum efl quo hora* *minutaperillud indages,reddicmtantummodo,iiiumqj venflimc. Ho


ras camcn &;minuca cogniturus ccrt6,proximumacccdasinftrumctum oponet. In eo cnim nihil deeftcalia querenri. Pra:tcreafi coenofccre cupias,vrrum in annoccWpfis ahqua, tam Solis, quam Quopaiftoco
Luni, fiuc vna, fiue plurcs fint cuencura:, tum confidcra in pno= giiofcarurccU
n inftrumenco quoncs cauda vei caput aliquod coniun<;tiom' ptis futura la
auc oppofirioni concurrac, cyfra incatffl diiigcnccr nocaca^quota o' vcl
III
naoi
reliquis agitur.

Cautclaobfctu3ndaindirpofiaonerotaram<

nnrrandiftiodushuiusrcciindiinnrufncntiverus

Sm&ccrtuscft, quotics annuscurrcnsfiucproj

Y
S^f,rusinarculimbiinfcnonsrot3cabnidice
fccundumd.c9 0rd.ncm uf(yad
fiucftcllamlunr
lfl,l3.iuan..horamix, Mi.^^
rcpcntur.Annusillccum filof \t

^dcndo

ficdcpKlatn

Lnusdirtficftjfignatur^cidcm^dcnuoindcxXy
fic
adduatur.qm inuariJtusadopcrationisfincm

Siucro poftpnmam fiuc rad.calcm


Lrdurabit.
,ndiasIocarioncinannusf<politiisaftellapra:diaa

< rupputatione (ccunduflfi dicruM ordincft faifla ") ufcy ad


indtccm
occurrat.iamdit^acftellarccntrum infpicc.

hunc^filutcnde.cmfubducisindiccm T. Mox dcinccps


filum ducatur pcrppofitum fiuc currcntcm annum, ubi in*
tcrfcifliofil.cumarculo T d.cmtantG aut dicm hor.im(j
d.ibit
Dics illctandcm in limbo lanuarii rcquiTitus, cum
filofignatur.cidcm^dcnuooftcnfor XY fubiungitur,ita
autcm rota illa ulrimum fui locum forrita eft
Atqut nunc
,

mihi uidcorfitis fuperq pofitioncm rotac X Y dccUrane,


admoncns inrcnm,ut firoilia dc rota Z
intclligantur,
qualiadcrota XY" proditafunt,intercflctamcnhoc\num
quodhicconfidcranduscritindcx
.A: ccnrrum ftc|l(c
iuxta2 7lan;dicm fignatxcficharaifteredraconis fic ^Si

ZV

CAESAREVM

ASTRONOMlCViW

ENVNCTIATVM VICESIMVM QVAR.


Coanito iamecUpfisdic,horam quoq;

Sc

minutu

'nis

vel <f nis mcdix cucnicntis,contempIari.

tandcm

recta .Huis cyfia

.-,d^,tttf.

'"^'^"''"''J,

Qiiomodovc

ENTENARIl RADICEMPER.
qua prius foluifti, coniun t

fpicc in eadc
(ftionisic?;

Luncc^

Solistabula.qu.im

mox inlimboinftruraenriprccfcnris requircab hora meridiana


diens. Inuentamfuper

fc^

or/
oftenforcm
loca, Annumpofthac refiduumaecur
rcntcm in limbo' rotulx Q_ qucrens,
cum P oftenforeIccund.Tfots: figna.
Nuchoram a;minutu o' nisvcl tfnis

EXEMPLVM

mcdiae cognitufus^redi ad pnorem ftgu


i pnma lanuarr) coniun^tionc.ob^

CAROLI

ram inquadirt^riam e.ufdcm

I.mboextcnoncumnumc^

rerua,riconiunftionemvis,tum cam in
filumfuent, horam
ri^erDrcftamvdliea^pcr quam fimulacdu^tum
inlimVrefcrct. Pan rarioneS: oppofiriones exam.na Cautcbc
&

Imperatoris

Z^m

7 dingis fijpcr d.co


frOuodfiinnatiuitate Cienirca mdiccm
Ianuarii,tumrotamhanc fuo loco dedens,
tn.nuta
zr,
9^
horas
fupern,
annusenimnondumclapruscft. Sicoftenforemorbis

Z V

anni

,^ Maud.e
Iamf.inft ume.uumpnus.nfpexens
ordinc.quarel, filumper qu.ntam

c^pcriesqumtam in

Verumh.ciiotab.s,vtftvfuvcniatoppotitionc[nin lanuano ^m^,


hoc inftrumcnto ficut cnam mprtd.
|^
Documentum huius rc. fit hoc 'npnndp

bis

priccdcrc coniun^tioncm,cam in
lbpcriori,cum 4. infignitam clTc.
planius

mcdia

Excmplum

mftru.

CAROLt

.lUid
duas. oftend.tur per
mcnajccunuiuu

Srccund,

VerumB.ftextirat.6edemesliicdicm vnd,

<

^^^^

'Ouoniam vcro .uxta


Si?a &ho^i^inWumcntopnor^ccl^p
Ar<J,hnnfdies

hanc r

Pro

.^defeVn^etiam.nftnjmctumcr.t..irp.c.cndum rfilofupcroppocdjpcicos filum com *


pcrfeueratc) vrrum terminos Lun^c
firione

orehendat

mcaudaqu.nta,&ccrtccomprchend. v.detur.idco

Subium alierucns Lunam

del.nquerc.

in hac

c.tra-

Attamen,qu.a

eft.eapropterLunamfubhonzontcconfiftercneccfra
eadcm dccaufa. Rc^
M-noAhxc 18 dic Menfis cnifde,
na-iturpretcrca d' qucdamin
anni pnncipio.contingcns ferc ca=
coniunaio autem fcxta ha:c cft,ab
filum pcx fextum .nftrumcnti fequcn.
fextum.quocirca
Draconis
put
tisconiunftionemr.cducitur.idemdemonftratd.cm z8 in c.rculo
Mairhoramquocp j^. Bifcituproptcrdies 17 accip.tur. Nunc
quocp term.nus ciufdcmecljpfis fo>
6 vidcaturcaputdraconis fcxtum
Urisifiloconringicernitur adcovt oportcat Sol.s del.quium ficn,
diurnailla
riumcft,necfieripoteftvtnobisapparcatiIIa

hocautemmtclligiturfccundum

o'

rlMPERATORIS GAROLlradix

inue.iitur

mediam. Vcrumquiavcrac.r-

mcd.um cuenit,velur( fequcnria doccbut,idcirco pencs nos


Noucmbnsdie ^ vndcama, crca draco=
confpici ncquit. At <s

ca noitis

niscaputduodecimumoftcnduur.quamfiper inftrumcntumfequens
cxaminas.filumindraconiscapitc jimoterminumecI<jplisLunaris
eucnitnobis,c6fpicii.aeft.
fcinditjcaigitur </> fmcdubio.quiainnoL^c

fX

Inlimbiigiturambituhorasai.

<-*

rito

quomox

Q. & P
omncs fuis

fic

ctiatiim vicerimum

distconiunclionisverum

""P^'^

FcbriKini lunuitatcm

FERDINANDVS ROMANORVM Rcx.quandocUn

EiemplDl

inho= eisFbli:
dem cum Ocfarcccntenariumpofridet jfoo fc^r.indcx
permanct. Verumi quianatus tertio anno currcnti NANC
M
ra
rotxapplicandusclh
dicitur, P oftcnforrcrrio anno in Irmbo

Enunitiatum 11 docuitnanuitatemcoKinctionalem clfcquiapro'


anmc eam antcmcnt coniundio, ir fc^: Februarg.quarfuitfccun'
da in ordinc, propterea cadcm in inftrumenroiuftTanda eft.filunnp

v
pereandcm dnccndum.quodhoram
autcm if in quo mcdia illa coniuiiiftio faAa
iuper

annorum

poftmcridicm,dtc
eft,

m annisChriftum prxcedcnribus.
P

indicat.

Nonali

Indiccmcnim Q.

reliquias inducens,Fi=

ENVNGTIATVM VlCESIMVM QVIN


&

Ar<nimenta Sobs Lunsemedia, pcr qux tempus v^


rxaliojius comundlioms aut oppofirionis difcicur^con/

iRex FERDINANDVScafdemcum Cxfarcradices habet nn^Ji^^ quapropterrota X Y indiem o, hora ix, m ff- ftatuitur,
^deindc filum pcr annura educitqr temum in limbo dufdem rotx,
j.m^yoficnforfubducitur,&rorbisiIlcrcetificatuseft. Superiorem
radici qux cft dics
pariter orbcmhoc modadifponc,adduccns primo
Dcinccps terrio anno. Poft hoc inftrumcn=
j, hora 1? M
tumintuenriprimum occurritfecunda ^ dic Marrii jt fieri,tcr=
riam atringenscaudam, Idcovidendumeft^vtrumLunxecHpfisacci
dcrepoflit. lamfipcrfccundam ^ tcnd.s filumininftrumento po
ftcriori.ccrnisquodidcmincidatecWpfis Lunaris tcrminuranequag,
obidnc^ccUprisfperandaeft,hocintclIigendueft,quoadmcdia
quo ad ver5 adhuc ftcripoteft,vt tcrminu inddat cdjpfif^ conringat,
idquodlcqucnriafarisapcriunt. Adhuceodeannodic 17 Maroio'
terria caputdraconisqaartumcontreitar.quapropter lecundiinftrumenrifilumpcr o' terriam directum oftcndit in gyro Marriidiem
Pretcrca terminumfblarisdc
2.7, cxteriorivcroinWmbohoras

Qqui.

quamobrcm certd ccji^pfts afteritur


futura SoIis,niliaccidcret autcm circa notftcm mediam licuri (cics
confcqucDtcrjob id nuUamfpcraueris. Eadem rario in rcliquis cft vtu

tum

uerfis,

Lunare,

quarto in capite

o refiduo

At cu enun

lum dcinde per coniuncl.onem vcl oppofitioiKmcjttcndis,quodex=


tenfumjhotas&minuta in l.mbo fignat.

FERDINANDI

liquii

^"to

FERDIN A N DL

Excmplum

REGIS

Si^j^A Nnf
UINAAVL!

cft.

fuper radiccmccntenarr),

t
Excfflpl^

Anno

rcdditxlocisfuciint.

fccundum dedcnt

hora

pomcn.lianas qux*

pra:uentionalcm,vtducitur,quarrecundaeft J> poft pnmam anni


coniun:tionem,fiIumper fecundam oppofitioncm fccundi hmbi tcn
c m o videbis,tempus,quodinc
dcs,S.-in hor.irum Iimbo,horas

tcr acturus es

EXEMPLVM

fuirdics o

vtrofq. duc.to.

indiccs

fupcrante,&: rota;

atringit,

Enun^iacum

VPERIVS VBERRIME

IN

thcorica Solis traftata eft Argumcnti


mcd[)COgnirio, ad quem locumtcrck
breu.tari confulcns. Sim.Iiter Lu

nx

motus, Argumcntumqdus,inftru

mcntum proprium

dcf..)iuit

abundc,

que repetcnda tantum admonco,cum


piunbus antcarta perrequi.^tololeftu
Icgenti, A: furile tradenn

fit.

Sedquo

:xcmpla noftra finem perfecriorc forIn


tiantur, pauca adbucaddcntur.
Carfaris prxucnrionc,fic_cnim loqufitur,qu3C ortumeiusantcibat, SoUsargumcntummediiJ eftedepraE'
Lunx Argumcn
8 c 1 m
henditur ei enunctiato |i,
*s*

o'

8 M )8>
natumprxcefllt) ir
s"

2.

^ln Rcgisaurcmconiunftione(nam
dic,

maitumSolarcmedium,habet
s

gra, j<5

jr hora, ;i mi. Februarii. Argu


8 c iJ m ^i. Argumentu

St*

CAESAREVM

ASTRONOMICVM
da fcmpori?

SEXTVM
ENVNCTIATVM VICESIMVM

vcrificario cftciufmodt,vttcmpus

ad mcnd.anumnaK-

Gandatucnfcmrcducercftudcas.quoditafaacs. ReEionumincabuIaGandauum.fimulacIegcrisTubtitulo d' ^ a.arpc


Iittcra, confpias. ,9 diminu
ctuum Horam o m 19 cura
vlrimavcnficatiorc&lictjdicsfct
ho
tis i tcmporc lam xquato

imm

idcft

ra )8

t^.

tadiiquircrc

Exemplum

mcdrjs in#
Emporibus Argurticnrifcp
vepcr cnunctiata antc di^a

cadcm

niinc indagaturus.

Pnnci^*

mcdium in
pio Lunae Argumencum
E F, Signli
iinca huius figurx, (cz
arcumenn tam dcxtra quam ic^

vcro
IUud autcmdcxua obuium rcquire.
troin latcrcoflfcndcsargumcnto
cxiftcnte, inter

Signis minorc
rosciufaiodi.

11,1

JmW

fit,

|.

numc-

4-

^'J^
argumcnto e Sigt
rcpcncs cum numcns hgna

fimftro autcm',

1,1

fi

xiJcn. A^umcnt^^^^^^^^
V .i. L ccntrum
J^i ^^rone
in fi>
vci m
proee, vd

x.

t;;^r;^i^^

indcxtra afccndcndo in Ziftis.

argumentum, vcl m mod.co drculo


Z-itins
cnis qux m intemalimbi partc
J;'
mqu^cn^^^^^^ ^

'Solis

|'^n
\i

partc
lcua P^,,^

i;rer.a.n.nclioantur,defcript.s

fumitur argumcntum Luna: ^^^"^^^^^ j^t?"

_nt.un.^^^^^^^^^

i"'""

HI IIll
Lunx argumenus

lam Sohs &


rcau ctur Am
argumento Luna:
n ITnrt F E induccns, margaritaad.u1.gatur,quodm
sflari
.^
mf^nium
jlXcaur^u
vter eorum argumentd Lu-

V
V
^,,^*-

tum tSiori tum.ntcnori

Rcgis,

uciins
ra

FER.DINANDI

f.et,

confeffim cmm marganta ho


Ziffcns ^'cl l.ttcris rcfponderit,
vciynis med.a: tem
& nuta addaida vcl fubn-ahcnda, c/nis lilud
autem fic.ntcil.
rcfil.et, oftcndct.
oon v^d" vcra ^ vel
S.gna non luperat.
tf
ocs voio quod quotics Lunx argumcntum
cft mcd.ctatc
obfcruandim paruum .ilum circulum, cui afcriptum
lam fi marganta (filo Solisar

dic ir Februarrj, hora jf m


?j tefe,
lln Rcgfanariuitatc,
c 1
H. lllud Rcjjj
pus med.x ^ fuit. Argumcntum D s +
Iinea vcro F
gradusar tasV'^
nuxrasin fin.ftro latcre afccndendo,
pumcmi.cumfp vnionceofdem expnmc. lamparuum arculumat Ctiiiu,'
oamcnti Solis fignificatorcm non ignora. idco cum Sc argumcnta

^tarculus iplepantcrambascum

numens

j.

t. %.

^c.in

&

ipfc Ziffcns huiufmodi


j. t,
fcribantur, Iicet cydus,quoniam
alio vfurpcturob magmtudincm fc? ^xu
t
^ Skc. conftat, pro
Tubtraftiomf^
vlna
paruum
arai.
duum ritulus tamen additionis,
orbiculo i* fc^ s g*
dcbet, Argumcnto Solis in

lum acdpi

pcr idcm ducatur. Qof.ifto, horasin


,3 M ^i. fumpto, filum
vnio dab.t, fic cnimticu
arca figurx addcndas, nempe lo, m j 9
dicrum xquatione,qux
lus addinonis ccntro vidnus exigit. Hinc
5* rcpctc, quamfi addis, verx
cft 5 M -^o z pcr cnunitiatum
IngoIftadianum,dics vidclicet 15, Ho:
cf tempus ad meridianum
M 5-0 habcs. Adhuc xqualius vcl magis conucnicns Mcdui;
l,

vrbihab.turusprxceptoEnunchan % Mcdinamcxamina, illiccniin


cumnota M
& afpeduum, Hora 1 m
fubnniio
hora | & m )Xy vcrx ('nis tempus,
fcrtur. Diminunsigitur
^i, id quod quxGctasj rcUnquctur.
dics viddicet itf, hora 0 m

Vm

altcra

MINVE,

altcta

Excitiplum antc Chrifti

tcmporaab Alcxandro
obcuntc mutuatum-

ADDE.

arculum paruum ccci


oiimcntum in circulo C cxprimentc) prope
vcr#
iu,\tpmgucnigrantempcriphcriam,cuitcr
dcnt
vnronc cxprcHa,1ub
bi.m.ncll, intra tidat,tum horx Sc minuta ab
oppolinonis.Scd
funt a tcmporc coniunLnonismcdiK vel

AUUh

trabend.i

arculum cxtra inucnitur, ncty arcum illum cui MI


fi marg.inca
quoty incipientcm, intrat,horar 5cmi
meft, iuxta bttcra
fsl

VF

rucavnionistcporcmedix /vel oppor.tion.saddctur. S.veromar


incident,t.tu
oariM mtra arcum MINVE, & iimbam cxtcriorem
vtcris. Subtraction.s cnim vcl addirionis atulumfc
cft a marga*
<iucr.s iliura, qui Solaris argumcnri circuloproximus
pcnes ind.cat,quamuis ill.usgra
rita, id quod iam paruus centrum
proptcr jllorum cu.dennam maiori , in hmbo fumantur, Ac

b MlNVE
dus'

Luntc argumcntum in liniftra queritur parrc, quod fit argumen


Solis argumcntfi
to 6 Signa fuperante, margarita huic adduiila,
fi

iimbocxtenon luftrandumeft, inchoanri a D littcra, Filo f.ni


3c minuta addcnda vclfubrra
hcnda oftend.c. Vnum autcm fadcs, fic fcics. TitulumMINVR
vcl ADDE confidcra.a I.mbo cxtremo ccntrum vcrfus margaritg
prox.cnumj is cnim fequcndus ent*
in

atqumcnti impofito, margarita horas

Excmplum'

CAROLI
Impcratoris*

prxccpta illuftrabunt paradigftata confucta.Cac


Cxfaris Ca^ fTHxc haAcnus
Fcbruari), Me*
fanuc natiu.tatis praruenrionem fu.lTediximus
rob praructio.
dic \ ero oppofinonis horam <s pomcridianam cum mii o. Arga
mcntum Solarc s" 8, d i
^ ^7
^^, Lunarx s ^ c,
cnunftiatumprxcedensdedit. Lunx ita^j argumcntum, quoniam
6 V minuseft, dextroin Iatcrev.dendumeft,gradusautcmmiinea
E F, Filumq vna cum margarita huic fuperponcndum. Argu^
mciitum Solis nunc in paruulo iuxta centrum cyclo rcquircndum
iridcra in circulo C in eradus minuta^ accipi poflimt, Huic ar*
fumciito rurfus fi filumTuperieceris , margarita fimul in arca 15
loras,
minuta adrjcienda prodit, adtjcicnda c6, quod paruus
circulus rcprxfentator Soiaris 3rgL.mcnri, proximuT^ i ccntroritu
Uiscft. Eapoftcimedix ^ni ad.eccris, horx redundant 19, mi
nuta 1?, vcra^ ^ iamvocatur. Tcmpus hoccc duplid rarionc
inTuperrarificabitur. Prima, pcry cnunaiatum,vndcxquarioncm
d.crum mticuab.s hoc patito, agcns. In l.mbo )<}. diem Fcbruari)
d.lquircs, per qucm f.lum trannniftum, minutum vnum in drcul
'

f.'.

xquationis abfand.t, id quod tcmpori poftca inuentoadditum,tcm


pusverx oppofinonis, xquatisdiebus ditftum, mcridiano Ingolfta*
dicnti conuciiiens^ horas
jp^ minuta
conftituct Sccun^

da

Humsrci vtrtcftiplurti quotp affcratur antc Chniltifti dcruffi*


ptum, Alcxandri magni obitum delcgi, antc Chriftum natum 3 |
j

tcChiuli

pori

an ^/'tio
annosS;?? d.cs factum. Nunc fc.revclim.vtrum
mortem hanc Alexandri proximc antducrit, quocy dic, hora ii
nnnuro contigcrit,annos 11) dicfq 9% ab +00 annisfubtraho,
fi

88 annityt
i proximovic^: ccccnariomaiorc,rclinquunturigitur
prima lanuari) lucc numcto,
dics. Hunccc d.erum numcrum fi a
vidctur. HocaAo,radiccmccn
reitte in 19 Scptembns coindderc
tenarii
^tiari

& D, pra:lidio cnun*


c rad.cum tabula o^nis fc;;
cximo. Quo cxcmpta, dics ff, hotam vnam , minut

^oo
11.,

Ea iam in lanuario rcquifita,indice(j X exprelTa, 3;


draconum inftrumcnto. Rcfiduos infupcr annos 89 (odo
ointaoito cnim anni clapfi lara funt^poft^ in limbo rotulx X c5
fidcrojindiccmcp Y fupcrioco, viccfimumlccundum imitatus cnim
aiatum, tum proximc ptxccdcns i9 Scptembris dicm (/'tioccr
d^tiomc*
nitur, dicm lo incidcns, ciuTdem mcnfis. Hxc autem
conftat hora vic^ tf mi:
dia dumtaxat fuifie cx enunvtiato
ditftum prxccpit
j6 pomcridianos . Enundiatum ir iam Txpc
vtindiccm Q. horx vni, minutis ^o, vcluri radix ^oo annora
vidclicctaffigcbam.fitum
poftulat. Indiccm prxtcrea P anno 89
adhxc nonxa^ni Cno"^ enim illa ^0 a lanuarioinordinccf
ritcrat)rranfmiTcram,quodini.mbo,horas ff, minuta \<s {x^mm
lo antc mcmorata) rcferebat. Pcr zf ddndccnaaiatumhuicdici
horx S< minuto, Argumenru SoUs Lunxtp competcnria inueftiga'
aiis
ram. Solis quidem Sigi 3 gra: , 9 mi: 8, cuius ratio fuit
vcroP,
Soiis,quxSig: t gra: <s mi: io habcbat, Argumcntum
diltant.a
Sig: + gra: >7 m. r^-. Quibus ambobus prxparatis
Atgu"
vcrx dc medix c^nis pcr hoc inftrumentum dcprchcndi fic
c^
mcnto Lunari minore <s Signis, Argumcntum Solis in paruo
culo rcapicndum erat, f.Iumcp per idcm n:anfm.ctcndum,quotran
m.flb, margarita, qux iuxta argumcntum Lunx iam """"^j?^
^o,

offerc.

hoc

.n

in arca inftrumenri horas t mii

^<f,

tcmpori o^nis mcdi*

da, oftcndebat. Oppofirio hxc igitur Ingolftadienfi ^fr^Z^^^


horam 8, roinutum f t apparu.ffc cliatur, ^tt^\cQm4
acco .
pus, fi lubet, ad quemlibct aUum mcridianum per pccdia

modare poteris.

CAESAREVM

ASTRONOMICVM

Hc omnmm

SBPTIM.
ENVNCTIATVM VICESIMVM

praifcns figura ircrat,ponctius

DlSPOSlTORlVMdiccnda.

(piccrc.

dici,(inofutitnm
Ppolitioncm veram
pra:uKicr.is,pol
Lunx obfcurationcm
fimulatq. pcrrpcxois,
fibilcm Tiltcm.
Sol.s & Lunx ad dicm

Areumcnta
A;
eundcm pcr cnundiata
VcrumquotpLunxIocu,
compoi-ta.
aurdcmI.iritLidincm, Lantudinifqvar-

eumcmum,nccnon C3pmsdraconi^.lo
J
cum vcrum pcrenunc^iata )7 ^qux
ca
congcrc. His cnim congcftis,

cns.
ad ccHpfcsamnent,cunctacontu

^^^-|lr.., inftrumentu ^cpcnu.^:

r^^^^

8 ccWplis

hoc modo. Vbi indiccm cap.ns 'l"'^^"; ^^^^^^^^


pus fc. vcrx oppof.t.on,s ^cl
a e lu
^tcr
"^?" ''^"
iodiaco contuefcns, pcr quem
"J,^
^ (Luna caudc
v c intcr
moranrc)
a luxta caput ^racoms
^^^^ ^ ^^^
draconisviana^cccident ff,'^"^''"" ^ro,cabcris m c^nc quada
on^^^^^^
6oIis
^fc.^
dcfcdturam. Viamm

d\

cJrdolis

Luna:

reacm

dicatur

""'i" R p

inplanoCtfor 2^'"

Arhirno

fcribat.

fcccmr. Eofafto

Luns

nmidcm

in linca

latitud.nem

conhdc

Atgumcntur^cu,
fucrit, tun. opo"cb.t
^si*
vfcp m
SiOTiorum& 18 graduumadminus,

r"scptrntnon^l.s

^ir^

^rnSmv^elS^^^

iMc^r^S:^^
Kb/s

8 porriSncs,quaramfiugulx ,

8"^-^^"^'^''

mo B iterxpuncto t afcribc, '^^^^^^^


^'T'^ l^^Z^fxr
S.gnorumfit
lantudin.s
ne?C cducito: 5i vcro Argumentum autcm poft B hteram fe-

quartam dirpc&, ^vmx


B
"^""^''"^'1;
i.tcram appone, pc^^
^'.onr
Argumcn
mcridionalcm Lunam confpexens,
rca d duc, Quod fi
graduum, tumab F
al.quot
&
infupcr
Signorum,
habcnsT
tur;.

r tum

T litera
tea D verfusproximumpunetumcbgceundemcum
ex.ftente ab F vcrfus jH

Argum^to u Signorum
G. Hac m portci^s^
cum punfto hu.ulmod.digrcWcuiafcnbc
S.gnis non adiunaos vi-

ficnans.

^oTie^arL qu.cquam,

fi

gradus aiiquando

dcas,obfcruat.sd.ligenterSignistancummodo,

^^^^^^^-^

hac.mftrti

qua: poft
Dclndc in limbo exteriori fcqucntis f.eur,
Solis Argumcntum
ihentum Semidiamctralc vocabitur,

cm

filum vb. fupcrpofucns, nota e.ufdcm,

Sc

vcft.ga.

l.mb. intcnoris

Cqu^

Tccunda vc
vmbrarum vanctatcs pcr fccunda mct.tur)contaaum,
Lunx
dc.ndc

Argumentum
to illa afilo abfaffa, fcorfum cxcipc.
filum binas nbi
pctquircns.cum filo paritcr tranfmilTo figna,quod
Mcz

Lunaris
durame, circinum

lorpor.s
lo

fic

in

quo

femidiamctros apent, ti
punftu viqs
ccntro figcpcde altcro

vmbrx

tcrrx

diftantia contrahi dcbcnr.&ven


m A jJia
fcmidiameter habcbitur, Talem poftea ciranum
dclcnpiern,
arculumqi
firmaucris
vbi
,
ni piius ad hoc prxparati,
terri;,qu3: in l
veram vmbrx quanatarcm cernis,vmbra; inquam
mftrumcnto
nx tranfitu, oppofinonis illius tcmporc fit. Mox in

dcsarcinipro tot fccundoruto

vmbrx

cui

nigrior arca afilo tangitur, extcnfo,

illa

cmm cxtenho

cmi

Aliurn
diamctcr corporis Lunx cft, quam ita inuanatam refecua .
mfigc, Pcdem al
poft hac ciranum fini prioris diamctri iam habm
protendcns,lclerum ciufdem circini vfq ad arca; fufcx tcrminum
circun
niidiamctrum quocp vmbta: tcrrcnx habcbis. Arcam hanc
includi v.dcs.vltra quaaliam,
ferentia quadam candenti circuncirca
<so fecunda diftnbu
calami Iaritudinc,fupcrficicmccrnis,quxin
didiccris, pc^
ta rft Scd cum iam antca fccunda varictatj: vaibra:

fiuc

nomen difpofitorio. Lunx Areumcntumm Iincis,Iiuc


A M, fiue A G. fiue A T fit, contcmplacor. Locoobl

inargumcnn pun.tum.
to pcdemcircini infcrc,cxtaidaf^ aitcrum
Eandcm poftea aranicttcnfioncm parato P'^"^"^';,''?''^^
pauio amca , hu^ ra
rom Afixo.cum altcro punftum in Imcaaranum
requ.re^xt
dcputata,exprimc,l.tcra/M figna. lam
fum,mxta eorpor^s L-nans fcm.d.ametrum,qucm

M, cum^
ta

Ex

iifis

codem arculum

nuncdcmum

defcnprer.s, corpus

certus

cltc

potes,

cofmomsea^pfi.demquantitatcaufdcm.

fotr?! vXam

Lunac

fix^^^^^

tc h.

bcrcp^

^'^[^^^^
Lun

'^.^.^^"""f
Si emm corpus

c^onccircr.t,vmuerfaUs/. partim^

omnino non.nulia ccHpfiseucmu

vbi

CAESAREVM

ASTRONOMICVM
Vc

CAROLI PLANA

ECLEIPSIS

formatio.

Vod quidcm ncgotiumndhiicvbcnus


docen
confumanur^ pcr cxcmplaiem
d,mcthodum.tcnbirnus fAnnum
ImpcratonsCAROLl )?oo,fc?

ucmbnsdicapparct. Tcmpus igitur


fcrutor, & r
crsc oppolinoms illico

j-i mmuta Nouc.


Locum autem boliS
G 11 M m. Locum Luna: ve^

boras,

bris clVc repcrio.

Quibus nam
opus fit ad
ccHprisprjEfa

'0'.

11

Argumcntum
j vcrum r ? G 11 M fp.
Areumcntura laritudmis 5 vcrum, s
M
gra. i8
T
4J
Vcrum locum

Soiis

dc Colorc cd^prmm.

Argumcnttj
s
g i?

J) g^^'

^'I-

".^'^

.Nigcrriflia^

0mu

ad de.
Hnsperlpettis.inpia
perfpicio.
pr;rfagiendnm,
nccefTaria
fcftum
vt videre cora eit,
no quodam hncas fefe orthogonalitcr fccantes,
coms
lantudmis
j i
Arcumcntum
pracfcnria
vero
dcDinco. In
mportion i
.uxta regul^c prxfcnptum
peric^s, drculum F
notans.perculitcra
Siuido. Primumpunaumpropc F cum
l.tcr.s
rcAam produco/ quam tnbus quo<j
dem dc centrum
.nl.mbo extcmo prx.
infcnbo. Argumentum dcmdc Sol.s
exprclTumcum fuent mox a f.lo
cedenris f.gur^ quxfitum, filo^
fcorfum referfecunda abfc.nd. v .dco, hsccp
in circulo vmbrx c
fc?, Argumentum Lunac vcuo. In eodem poffea I.mbo, extcrno
m 5-9 cum f.Io quoque traduao reram, Signa V.C? 9 gra
in punito B, vmbrff au
ccto quod filum drculos,corporKLuna:
fic perfcueranFilo itag
~
in punAo - - fcmdcrc animaduerto.
in III
ti
r
A
ccntro figcns, in B vl^ ex
alterum
duorum,
drdiiorum
cc,
Lunac fc^ refc^
tcndendo, cundem.^ fic apertum, fcmidiamctrum
rcntem>fcpono,altcrumin B locans, diduccnf^ in H, vmbr
fem.diamctrumcognofco. Quinquaginta vnum fccunda prius cx

t^iffi.

habcns in ISeviicdmcttb

co

A G

Nigra cum Rubcdm&

11

j.

Nigra

linca
rcfummo, quibus rcfumptis I
innumerans, ab
cipiendo \crfus I, fin. numcrato, K. Iittcram addo, drcinum^
ab I in R iam contraho, talcmtj veram vmbrx diamctrumcon
rinerc pronunctio- Circini illius fic inuariari ,pedcm vnum in
plani iam antea difpofiri mferens, cum alio arculum dcfcnbo,cun
S
R litcris noto, dc vcram vmbrx quanrita^
dem^ cum
tcm, qua: in tranfitu Luno: tfnis tcpore conrigit, cognofco. Rur<
fus ab hinc difpofitorium illud nuncupatum ingreflus, alterumdr

vmbra; varictate
in

do

collccta,

partes d.fcretam imaginor,in qua

cufflpallore^

Pallida grifca^

GriTca

literocdcfigcns,aIteruravfqjinArgumentimiIaritudi
diftado. Dillenfioneeandc,pIa
nis.quodeft s il gra: i-f- m
, lineac
, fta^
fio cuidam importo, ftilum vnum drcini in
litcra fignifico, Prioporrettum, cum
tuens, ahum verfus

cinipedcm

circini pro quanritate Lunari prius diducti, pedcm


Iitcrxinlerais,penfcnam quandamipfiusLunarmagnitudinem
oftendentem, dclcnbo. Lun^E inquam
\'mbra: difcrimcn, quan
ta fcz adhuc luceat> &: quanta obfcuretur, id quod punctis j 0 Sc
minuris fo oftenditur, Hoc autem ita iudiccs,acfitota Liiuxdia
mctrus, in ) z punifta findatur, quoccus enim illarum partiu^Mft
rumcrus, tondem puni^is ccUpfis fieri dicicur. Qua: res poftAo^
dum peculiari quadam demonftrarionc doccbitur. Apparct fnfupcr pars ima,hori7onri inclinans, confpicua feu luminofa,lupcrior
autem oblcura & ccnebrofa, Obiccr nocalle \ olo,ccmpushocccop
pofirionis verac fiue defcdus mcdii, noftro,ideft, Ingolftadienfimc
ridiano congrucrc, fubrractis aucem 39 minucis
andauopolTc
ris

albcdine*

dc Coiorc ed^pfiunu

altcru

nunc

cum

SECVNDA TABVLA

tfO

A G

Signfi

Signa-10

conferri.

Vcrum

fcd

Lunx quo curfum plcnius vidcrem,qua(pex

CD

<

X Signa-30

i:=-

Grireacumalbcdme

>

Grifca

Signa_3o

^ Nigra cum

Signa 30

^ Nigra cum tubcdine

pallotc

oi

>

ij.

parce occulcari ca:perit, planc cognofcercm, cx punifto


pcrpen
dicularem erigo, vtrin^ facis produitam, inde^ drdni Lunx diacnctrum rcfercnris, Dcdcm in
fiftcns, cum altcro puniftum L,

ft:hocmlinca
T figno. Mox t: ccncro
per L vtrincpcirn
culum qui perpcndicularcm i dextro latere in puncto N, infiniftro aucem in punLto \s conringtc, dclmio . PunAis auccm K &
cirdnum immicrcns cum, qui Luno: diamecrum ejcprimit,ctrc0
btcram drculum dcfcribo, princpium Lunardeficienrisdanccm.Patcc cnim vhi Luna a ccrrx vmbra obuclari incipiac. Eodemmo
do ahum otbiculum circum K literam fincm ccWpfis ilhus fignifi**

N
N

cantcm, duco. Quo peradto Iiquct denuo quomodo Luna i


,
per
vfijad K cranficnc. f[Quicquid aucehucuf^fupcrcd^^pli
Carfarea d.Ltum fuit, hoc tocumm fequenri figura lucc clarius
ocuu tcdoccre pofiUnc,

Z
tu
s
>

f Signa1-30

]>N igra

6 Signa 30

SNigerrima

<

7 Signa 30

vircdine

rubcdine

>
D
<

lit

prarfagicndus,

Regula

Nigracum
}> Nij
lO^
1-30
Signa
30 > Nigra cum
2,1

30
9 Signa30

,oSigna_3'5

Vt

in

>Ni
Nigra cum
^

pallore

)o_3

vniuerfalis,

Quanricacc cd^pfis pcrfpcdta colorem eiufdem duplid rationc,


Laritudinis fcz Sc Argumenri vcri prxfagio. Lancudinem enimfiuc mendionalis, fiuc fepccntnonahs illa fit,in cabula feqmiinprima
confidcroj iuxu quamiUico ed^pliscoloreinadvetumdcprehcndo

cumvircdine

|o_S
|o_J

CO

QVOMODO COLOR ECLEIPSIS LVnac

in tabu--

excquutorcftaccolorum
pcranc colorcm Grifcum dcfignanc.Hic
ecHplis color conaabitur.
mixcura, qua commode pcrarta.vcrus
Ouam rem fi abfolurius dcfydcras, colores huiufmodi pitaorumo^

No

d,cm,

10 minutorum

Sie-

Lunxaca
natalcm mtucnti, dcfcctus
poiTc codcm anno,& qu'"to
dcrc

laritudinem
in dcliquio Impcracorio,

quoniam tabulx non incft, projcu


larefumo qui tamcnnumerus,
colorcm fcnpcum, qui niger
mum ci 18 vidcliccc dehgo. iuxci<p
Argutncntum vcro in fc.
& rubcns offertur, pro qua:fico cxupio.
diftaiuix qiiam cffiat Luna cum tcr>
cunda tabulaluftranri.color
cxcmplo codcm Impcratono, vbi Argumc
ra coenofdtur. Vt in
m j-9 obtinct, quxSigna,gra
tum LunxvcrumSig: 9 gra:
tabulam rcquirenn non intcgra, fcd
dus Sc minuta per fecundam
crgo gradus e6 quod jj- fu^
9 cradus ij- rcperiuntur,

<
Z
o

>-Grifca

|oJv
, j

Si'gna_3 o

zo
,iSigna_3o
.30

Grifca

cum

Ruffa

albedine

CAESAREVM

ASTRONOMICVM

REGII DEFCCTVS COLOR.

ECLEIPSIS FERDINANDI
inplano figuratio.

bifariam vclut anteCxfatisCondifccs.ff^


R.cg') defcftus^colorcm
obtinuit latitudnic minutoni j-j- cy

melhuncinmodu. Luna qux

A.tcniK Impcraroris exemplopropo


infimum, idcit,
lico Liina: rr.inrmim

quomodo

vmbrx infcnorcm

llipcr j

^^crambuiaucnt,
L una cofpicu.i
Nunc
autcm fui partcmocculucnt.
lc^
:-S]autc Rcgioduicrfumcxponcmus,
facicm obfcurct.fu
qiti L una infcram

iRApffyawwg-.a

p.irtcm

s:^!eW5^S5a

nciion vcro luccn,

fummamvmbram

pcr.igrans, Zcnith vcrfus inchnata,


Ailco pcr omm.i, 5; a verncc,vtpro

ad calccm hums
cxcmpla.vi^
ijbn hrcc duo Cxfirum
porngcntia .ta,vtfiuodcun^_altC"
v.ces
altemas
ipfis
dcre fuit, fibi
Nccp cium qu.ca hoc modo mtactu fcu
ridcciret altcn adclTct.
confidchidi.'tumhucufq.dcrcbuspropofit.seft. Annum ,foj
FEI^DlNANDVS cft. dchqu.um Lun

ueibuun

rant"^^^^

h.ibct. \ fq>

h.ispnmaingredcns tabulam,iuxtaqcadc 9f m.nuta colorcCri.


feumvn3clialbcdinefignatu,ecWpfiscoIorecflcaflFirmas, Seddiftan
tiaquoq.Lunacaterra confidcrandacft hic,quantoen.mvidniortel
lun Luna eft tanto apparcr atnor obfcuriorc^ id quodin aug.s oppo.
llrocxiftcntiaccidit,ficutmaugeepic.clivcraextftens, rcmonfl^ima i
terra dicirur. Quoarca Argumcntu Lunarc pcrfpiacndu,Signoru a
quodinfecuda rabula requ.fitum colorenigru viriB
c
dcmij fignificat. Hasergoduas colonifpccics mifcciiti hb. prom?
,

ptumanimaducrterccft,qu3enamm.xturafupcrfit,cuiusdeliauiu pr^
fen.s cxtitent, Sic crco omnib'* agcs dcliquioriiinucnicndis colonbus.

PRIMA TABVLA

add.cm

rctro eunn,conccption.s

nullum offcrtur, nocturnu, quarc


cumnat.uitatccomponcndumclt) re.lc
^-quoniam A. hoc tcmpons
ccljplls Lun^ con
A. natiuitans remporum.
i?i mcdio conccptionis
dcprehend.
v.dcl.cet Octobns d.e, ann. ,fo.
nnectcpons.
(fTQuSdoin
Nuncfccundum prxccpta enunct.atorum P"f
^^"Pjf"'

\2

dcfcAus.-d

^^" J,p,, inqu.renn, mcd.cras hu.us


Jro matris
pnmufeoftcn ^3 quo amphfl^mus cflc folcr, d.e prxd.cM hora
d.c=
Sent
omc Ln.^ngolftad.cnf.mcr^

dc Colore ecUpfium.

rsigra habcns in fcvitedinctt*

JP^

^,

^^^^^l^n

'

,d;mN!cdmc.if.col^

busfu.tinvtcPH^"^^'
ro ante ccli= "^tZ^o
pfim
pofmoiic.

si

'

'^.

Nigra cum Rubcdinc*

\lnmo vcnf.catum prod.bit. Hacinop


^p, rcmpus

^Lunagradum

%t V,

mi.iuta

6ol'vcrooppofitum

tenuit.

c i m
Solis, s
m
f^Argumenrum Lunar\crum V e
locus Capitis, V o L' i, m 9.
Verus
f
o g |0
f Argufticntum latitudin.s vcrum V
fLat.tiido Lunx Minutorum yj- fuit.

Nigra cumpailorc*

^Argumcntum verum

1?
Pallida grilea^

Planum modo vclut antca parctur, vbi lincx orthogonalcs fcfc


Inpuncto A diuidcntcs,pingintur. L.intudin.s Argumencum
qua: vocarur difpolito
Signi nullius cum fit, puiivtum C cx f.gura
qua; fupcrius a B dcx^
C
rium, rranffcrarur huc, l.ncaq
trorfum vcrgit, producatur. Huk SoIis Argumcntum mlimbo fc
m.diamctrorum cxnmo t;u:tratur, eidcmqj f.Ium, quod in arculo
amputat, ea qua; feorfum refcruanvantarx vmbr:c, fccunda
da crunt, fuperimponatur. Pcr Luna: poftca argumcntum \'crum

Grilca

SECVNDA TAB VLA

idcm ducatur filum hmbo m e.xtimo quo pcrlcucrantc immoto,


dranus cx ccntro A tcndatiir in B, dc fic cxtenfus Lunx femi*

dc Colorc ccHpfium,

oppofitionis

momcnro

fit,

^umcntum
tcratur, ita.

vfqi latitudinis

Argurncntum quocp

dcdarabir.

d.nis vidcatur in d.fpotitorio dicto

Circinus in

fic.

porhgarur, intcrftitium

Pcdumvnusin

hnca:

A C

circini

f.g.itur,

laritu*

fixus,

Ar
cii

Ruffa

Signa- 10

Gtifea

<
^

?o
* Signa-

>Grifca

Signa- 1

>- Nigra

>

f Signa- 30

U3

>o

cum

albcdinc

cufli pallorc

10-

plano in

fccundufcp

norctur. Poftca ciranus fcmidiamcrro Lunari conucnie


fiftatur,cun(p aU
ter didurtus, rcfummatur, cuius pcs, altcr in
P, qui corpus Luna: rcprxfcntat, circum fcribatero circulus

Nigra cum rubedine

l.tcra

Circinus infupcr ni

qucmadmod'am Luna ab \ mbra\ clari folcac,


O f.xus, punctum \erfi,is C fignct, cum L

notandu. Ex

\ero dcindc pcrpcndiculans Iurgat,\ trin^

tur,

e SignS

B fi^
d.amcrcr d.catur. Exrcnnoncilla fcpotita, altcr circ.nus
acus, vfcp in Q. protcndatur, quod quidem circin. .n:cruallum,vni
bra: fcmid.amctcr cHct, nili adhuc varijnrc vmbram 42- z prius
R l.nca m
z fcindi , S:
collcda oftc.xlcrcnt, ca proptcr
2 vcrfus R, a Q, ordicnn, circinus applicari, dcbcnr#
fiquidcm circinus \cra fcmidiametcr \ mbin: \ oabitur. Ea cum
pbn. tui circulus dcli"
circini inteicapcdine poft hac c,x ccnrro
ncatusvmbramtcrrx,cam qux tranfeuntis Lun.-ctempore,huiufuc

cufli albedinci

quo faclo

litcra

parct,

no, cumahoadufq L
prodeat. Diftantia illa circuli.m vtracp cx parte fcindcntcm lincam
pcrpcndicularem in pun<;tis k
M, dcfcnbat. C.rcum pun.;ta
K ^
Lunc quocp magnitudo licut faAum cft iuxta S\ pun#
etum expnmatur. Hfjs cnim pcractis ob oculos patct, qualis fic
Lunx pcr vmbram tra.cctus. Qiior pun^torum \ ero fit obumbra
tio nofcetur diu.fa
P hnca
in parrcs, hoc cnim facto,quot
intcr P 6:
portiones contincantur, pala ent. ^Hocinplaiio
cui nomcn Difpolitor.o feamus c6 quod circini opcram prxpa^longiufcula. Circinus pedc firmato

iii

ret 8c difponat, idoncamqi defcctibus luminarium plcne cxcqucn*


dis, i-cddac, l.ncas quafdam par.illc-las deduximus, .dco vt videas
quomodo Luna var.c vmbram pcrmecc Tamctfi autcm punrta

M &

longius,

M N

vcro vicmus qu.dd.im ab ccHpnca fepa>


rari dcfidcrent, ita vt obliquumcum C
A iincamconftituanr,
grautons tamen negotn forcr, quam vt huic loco conucniret hoc
preftarc, Cartcrum in fcqucntibus idcmcumulanusperfcct.ufqifuo
tn iocOj

quem

fimulac magis idoncum

tf

-'3
^

^ Nigra

cumvircdine]

Signa-

c2: r Signa
UJ

fuenmus uaaij

prseftabitur.

Rcgcj

7 Signa-

1 o

Nigra cum vircdinc


\

to
l> 8 Signa-

igra

cum

rubcdinc

<
Vi 9 S.'ena~

^
W
<
^
U
w

Nigra cum pallorc

cjoSigna

nSigna

>Grirca
30

Gri/ca

cum

Ruffa

jiSigna_3o

albcdine

CAESAREVM

ASTRONOMICVM

z oftcndit rcfcruan.la.
circulu vmbrae VMrictat
ceps Argumcnto Lunx vcro, Signis <j. c ij- m

PLANA
FIGVRA FCLEIPSIS
Ciroli.
coron.uionis

intcrcipit circulum arcc nigr;mtis,

num
Idcor

it.ifT

michi

i.iin

ratisfupcrqi vm

ucrfas cct^iprmm r.itioncs dcd.ir.ifrc,


"'^
adeo,vrn""-'"i""^"'l"'''^"P*^''^'^*'

fl.itimagno
licuncn t.uidcm fit forma
pl.inoq; dcpingcrc ob oculos
fccrc,

nuc.it.

Vcrum

.idhucimpliusnequid

fumma: fidci dcclfc quis diccrcpoflit,


coromdcm, vt dicitiir, liue appcndicc
.idhLic adiiccre jliqu.im

\-olumus.

An=

qua: Bononiac I ta
vrbc,dubium,an potcntia.anom
nigcnadocttinarum copiapiarccllcn/
Coronatio
L I Impc^
cclcbrata crt nunq non memorabilem C A R.
^
CfAK'-'L.i
ni
,
^.. n.i.iiM nnnnm lct
1?r ijf^o.
c 1 o. Hunc
Huncpcrinltru
Dcr inltru
r.itoris RW.inorum Qumti. anmim
Bonontx
dcfcwlus Luna:
iuftranti mihi, apparcbat o Ocl:obns die

mim coronationis

>

lix

mentum

fafta.

Hora
fieripoirc. Rclcgcnti igitur oppofitionis momentum.
quadrans,Bononicnfi autcm, ad5 1 mcridiano Ingoltladicnfi
ji.

minutis Bonomaeft Ingoh


ditis jo M,(quoniamoncntaliortot
dicbus non a;qua
nadio^ ofFcrcbiitur. Tcmporc oppofitionis \ cr.-c

ncccfrarii quxfm lunr,


oblato, motus infupcr ccHpli habcnd^
m\V. VerusIocus
quales fuerunt. Veruslocus }) '~z c 4+
Argumcntum Luna: vcrum s 4 c If m jp*
G
M
^7 m ,8. Planum ad h:.c, leu Papi-

ns

Argum^tum O

s\

c
orthogonales du.as mcentaccum, feu hgneum mal.5, prarponens
Argumentumlatitud.msprinc.piov.dcs,
cocuntcs.cngotro
vt diclum eft
5m-.iduum aliquot, iccirco a pun.to T,
6
A T vocataduco. Ininflrumctorcmidiamctrah,So
ncamrcfta
bsArgumcmum^quodcft, T 3 S *7 m 18 ^"n

intcrnum

in

puncto

O,

Fihimdcm.
fupcricfnni
cxtcr.

.i
ccntro inftrumcnti,
Accipicnti lam dift.mtiam
cra iiuantitas fcmidiainctn Lunaris cxhibctur . Intciuallum vcro'

in

dicetur

ab

do

illa

cum

nitcr

femidiamctros vmbrnr, quo tcmporc Luna tranlir


;v
cxccpto quod 40 z priushabita. fubtr.ihcrc oportc.11
cunti, id quod cucnit in puiicto L. Intcrc.ipe
verfus
circini iam tn plano circulura faciat , qui \ mbrx quantiras
,

fit,

litcris

S R
fumpto

infcribatur.

Poft h.xc ArgumcnttU*

e difpolitorio dk-to, in pUnoquocy ab


notctur. CorporisLu;
centro incipienticxtenfa.cum htcra

titudinaiis diftantia

iiK,

fcmidiametrum qu3c refert, dimcfiorcrumpta.arculum, A p


pun;to difignct. illacmm circulusvcr.im Lunx quantita^

cx
tcm, Luna: inquam fub vmbra contenta: , \ erc oftcndit. Eandem
verfus T, fini L litcramap^
igitur fcmidiametrum Luna: ab
poncns, cxtcndc. Ex centro vcro A per idem L punaumatcucrigatur, ita, \ t cir<
ius fiat. Perpendicularis lodcm c puncto
cuius lilc lam du^lus cx A ccntro perpcndicularem in punctis R

circuli Luna:quati
5;
contrciftct. E.x eifdcm punctis
reprxfemantcs, dclcnbantur, vndc manifcftumfit, qu.ando
vf^ in K promoucat,&; remotius
ab
ad M,
Luiia ab
quiddam in finc quam inprincipio ab ccWptica diftct. Hicvfu cum
veniat, vmbram latiftime corpus Lun^ obtegerc,dtctumveroprius
|t ccWpticesfaltemcirepunct.i.idcmrepctcreinprxrenaaco
fit,
gimiir. Rcs autem ita fe habct. Qijotiesvidctur vmbra )i Lu*
nx fcvtiones cxcedcre,meticnda cft.quot puncbsexccfToi fiat.pro
portionc Lunaris dimcnfio feruata Cum autcm pra:fens figura
vmbram & partibus fuperarc Lunamdoccat, )8 punCtorum deji
fcctus ficri ccnfcndus eft. Hoc autcm fic intcliigitur, non q>Luna
tot pundis conftct, ftd fi tot conftaret.cam obnigrariabvBlbrapof

Mtcm

fe,

qus

res in pcxfenti figura

ob

oculos ponituc.

"^'j;;;;';

FIGVRA EXEMPLARIS
SEaVITVR

JKSTRONOMlCVfA
Duium

prioiibiis

opcinucmn queant.

br.i ccrin:

pl.ino

Illic

circuli

cnim vm=

corpulq Lun.irc

punctJ

oculi-i

fupcr c.idem cx.ir.uum,


tnanifelkquotiiuorccl^pliscircumfcri

Hicautcmm

bitur, fefc c\pofuerunr.

nra^fenti

rc lcias.quibus

opus omnu, foliusdumt.1-

f[

nionis \fu adhibito, conrequifa


cilius,prcmptiuftj; dictu licct- Qio'

x.it \

rumprimum

dem

Quartum

ccdat.

tu^

<ff

I.t^

vocatur.quam vidclicct teaipus cafus,


.o con.
Aflronom., A mor.x; dnmdix ^-on-u.K

a i.^dur.u.o d.midia

n.tuunt:) peiafi.^'-

Q"'nrum

dt.

Ma

tranf.tus

flio

dus.

linca

pcr motusdiurnos pofte.i horam oppohnonis \ eauxilio, vel alia, qua doi^us cs ranone, venarc.
rx enunctian
Hora vcrx oppofinonis agnita,Sol.s Lunxcp locaccrtaper Signa,
gradus &, minutainquirc, Argumcntumg\ erum Lun.ire ex cildem
colligc,

vnacumlatitudine Lun.m, Solisitidcm Argumentumvcrumluftra.


His collcclis.nihil invniuerfumopcraturodcfucnt,tamctli nihilSo
lan Lunaricy loco.h.copus ficprxter Argumcnta Solis^V Lunx,
LatitudinciBq' ciufdcm confidcrata. Argumcnn s Lunx & Solishabins lantudincqt ciutclem mox in fupcnori Iimboa B verfus
Signa,gradusSi- minuta Argumcnn Solan^, linunLiscft <s Signis

mqune, Argumenti
rivcromaius,inintcrior.limboa
Solanslocoinuentofilumimpone,immobiIeqilic rcnnc. PofthacSi
vei D H vcnare,
fnagraduffjt Argumenti Lunansinlincis F
ilummoxcxpun^to S vnacummargantafuper Argumcnti Lufians locuminl.nca F G vcl D E rcct.tica,circunduccns cundc,
quoad marganta Solaris Argumcnti filum taiig.it,tai;tum illum cum
vcrfus

altcramargarita,inf.lo

tam

pcndcnte fignato,muariatamgtmargari,

per quot puHiila obumbratiofiat


fuper minuta latitudinis arcus
fifcirelaboras,agefiIum
arca indicacquotpunct.s& mmutis LuI
margarira in
ra: obfcuranofi.1t, Marganta fi Areamnigramillabitur,VTiiucrfalis
dcfcftus prxdici potcft, licut ena canto viimcrfali maior, quanto pro

Lim, an Luna ohfcurata

fit,

&c

A
N O

fundiusinlidct.
Sccfidus

vfiis

f MinutainfupcrLaritudmisdiLla.inarcu I I< cumfilo


ta,quod dumf.t.horasminuta^d.midix Lunaris morx in arca

no
I

O
Tcrtius vfus;

P marganta oftcndit.
f Filumdc.ndevb.eft latitudini Luna- fuperpofirum inarcu kL
tuminarca K L P
m.nuca abvnionc lcCta, fiquahoram vltra
funt clapfa, \ ci minuta tantum, tocalcm \ fq< ad obfcuranoncm,fi mo

Verumfinon totalisfit,imcrim cimcn ab


medium \ ftji ccWpfis.eadcm cum minutis,\ el minuta tantii (qug

dotot.il.sf.at.apparcnt.

imtio

ambo.vtvocant.tcmpuscafusfuntj oftcnduntur.
f[Marg.mtaliincidit arcam K P T V, tunctcmpuscafus ho
Quanusvfus, rccvnius minutorumt^ al.quot femper videtur, Quodfimargarita
porrigitur,tuncminutatamumlineamvltra T V, verfus L

Qyintusvfus

f^o^

fj gradus

vcrus,

ni

Argumcntumlaticudinis 5,
Sly

s'

Mmuta

)}

i-j-

js

g ^8 m
19,

jj{

E, fufpenforio Armillc conriguo,quxrito, i.iuento filum


eft.fupcnntendc, & margantam Argu
vicinum Iiterx

cu B C fupcrpone/quodtic immotum finiftrarcnncat,dcxtrave#


roftlum S circunducito paululum, &c videbis illudin C pundto,
pomcur, Sc fic
fiium A dinmcrc, quem in locum margarita fili
l
Lunan laticu>
margantam pro vfu rcJtcris. Poft hacinarcu
dinismiiiuta,qux funt z9 numcra,numeransf.lum A fuperponc
punAa jo .nquotLuna
l
quod fuperpofirum in area

N H

autcm torius corporis LunK partes funt)oftcndit,


obfcurarur
quo^ l.tcra notuscft. Tcmpus Lunx
idcm vero pundus,cum
tcncbris inclufx,quod moramdicum.hoc in loco querendum noneft,
cumpuni^a )z vnionondumplcneafli;quacur. Eftoautcm,vtqms

perobl.uionem moratcmpus vcnctur,fupcrcp zp m.nuta.n arcu

filum exccndat^nullumtamcntempusmorx occurret, margarita


cxtralineamtempus hocce fign.ficantcmlata, cuiufmodi qu.dpiam
punausrcfertinlinea K P fcriptus.planecnimiava^
hocloci

ffFiloautem 1901/
nurisinarcu k L induAo.vniohoram 1 minuta ^j- oftendit.id
quod tcmpuscafusC^kquia defcdus hic mora carct) dimidiaeciadu-

cat,necvila.n moram,vtobocuIoseft,indicat,

KP

incide
T
rariovocatur. Quonesautcmmargantaare.im
rit.facndum cft pcrpetuo vnam horam addcndam mmuris,qux hora

add.tur.
1
f Poftccmofilumquotpinarcu L
minunsinfer,5cmargaritam ^9 m.nuta, cadem cum C co
ram notata. vidcbis abfcindcrctempus fc? quod a principio vftp ad
medium del.quq Luna petfecent. lam fi durarioncm mcd.am ecU^
plis,mcdiofurnpis,prinapiumdefeLi:us, hora 11 m )? rclinqui
duranonem. prinapio dcfe^t
tur. Quod fi tondcm,id e(l,dimidi3m
adiccens,fincmeiufdem,quieft, )$ horx r? m habucns, Hoc
igitur modo,omnia indetcAu cognofcendaquxfunt.confumaalTiy

futii.idecum Z.ffra

2.9

menoucris.

cuftodi.

Horx

Dics f

oppofinoiiis,

eodem

fumptos

Tcmpus

lunan,quxtnafihabeas.omnia tchabc

CARo

A
quod
mcnto Lunx lam cnumcrato appl.ca, Alterum detnde filumcx A
punrto demilTum, Argumcnto Solan, ? 4. g i? m 59 in ar-

pcnculum
dc ecWpIis eucntu qux poftibititas alias dicitur
illo qui fequitur, pantcr examuia^
qui prxcedit dic,
dicrum locis, mcridianis kz cognins,lo
tis. vcris cnim vtrorumcp
Lunx, ncmincm fugae puto.quas mtra mc/
cis inquam Solis
ndics oppolino propolita fefc inlinuet. Hac re ad\ nguemficani=
maducrfa motus dcinde Luminarium diun.os mcr.diebus ab vtnf^

pnmo

S,

fiat,

infupcj

cctcra abfolucns etufmodi ordinc funt obuentura.

quar'r;ect..Vuo per tcncbras Luna


confumanorem quam prxcedcns oftc
ono^B inftrumenrum mulro
organofruiturus. verc lam ^^^^^.^^^^^1,11
dct <rHoc.t.iq>
pnmum omn.um, vttcmpus
nc dub.o dcpiehcnfurus qui eH^agat
gradum, Soi.s Luna-.v Argu.ne
Lunar
^
Solis
oppollrionis,
t ax
id eit,
M Luna: nouifltmc l.antudincm.ft.ita. \ t licloquar omnia,
certistcmponbusconftituta.colligat. Ha;cenimprxtcr,inpraclcns
crcdidcnt. Quanq mco quidcm ludicio proxi
iiuilo opiiforc f.bi
inlirumcntum dr.icon.busvancgatu,
oiior adhuc via fit illa, \ t pcr
.

Opctandi

clK-, vifus

Argumcnto Solari,Lunari(j<,rimiiitcrIatitudincLunacpcr(pcA!s
iamQt.idmanum p.iratis, inftrumcntum fcqucns accedc.A: Argumc
tumpnijiio Lunarcvcrum.quod eft.Signorum 9 q
jj,

id cft. Iinca ilia.


eH.c.t,candcm ^nim pr,-fens

^ el

anno jfoo gcnitum

latitudinc
fi

fVcruslocus
^Latitudo })

huc ad mcd.umvllj. .mer


pornone hanc,
inquotnam gr.id.bus A m.nut.s,

^c cnim loquumur

fpccialuis

-i-

?irl&m.nurcru;ifpacmm.merccl(^^^^

modo vmucrfal.s

omnc,

idcntidem hactcnus

^Locus J Vcrus, a; gr.idus ii m V


^Argumcntum 0, s'
m 19
c
^Argumcntum D Vcrum, V 9 gra: it m

'P'';
fcu horum altcrutrum
duret id eft. per uot horas, quot minuta,
Tcrnumquothoin tencbns, nuod alnmoramappcllant.vcrfetur.
( f.

cii

f Locus Q

duodccimai

Sdamuirim contucn. Secundum, quamdiu

vmucrfilcm

OLVM

cft

uembris temporc xquato.

i]uod lamdixim'',

cft id,

eft^partcs oblair.uionum
pun^t.i fcc dcfedualia id

i^.

guem xquans,^

nillrumcnto qmncp fimulci-

tra cirani

fRcpentum

Vm

oflcnfum cfl, qtiomodo

Luninum dcfcctuum PuncU

c:

hoc dicitun manifcftimm^

m gcncic propolitum

ciurdcm aiuudics r Noncmbri-i dcfci^tusponibihtatcminrc conia


ct\ .qux rcs [,1'nctfi fatis fupcr<f mamfcft.ita ht ,.idhuc tamen cnudu.
tms ca.idcni rcpctcmus. Antca dcmonftrata cft rano duplcx, pcr
quam hor.v \ minuta oppofinoniscuuiftibct habcn potecat,
qux cx motu viiurno,eo tamcn duplici, id cft.duorum dierum id pn,
ftint. Altcia pcr i.iftrumcntum coniunLtion.bus oppofitiombunp
dcputatum.lijoinloco A:enumiato.dempcrdocuit. i'rxtcrcalatitu
do Lunrc inucnicnda ccu fit, non modo opporinonis,\ crumctiS om
111 tcmporc, loco Lunx vero.capinf^ draconisprxhab.to.doituses.
l ioc \ cro .n loco adhuc opus cft Solis ^ Lunec Argumcntis ad|vn^

cxcqm.

d,.ratio tcmpiis

Illud lain
cxpc.uf.
c.vcmpl.i cUin labunt.
ociilis

Lunx
diuoriq; opcrc

autcm

gcrit Cdimi.lii

OCTA.

ENVNCTIATVM VICESIMVM

modoper Ziffras fignata.md.cat.


Motus Lunx tempore dimidix durationis fie cognolcitur Lati
tud.n.s minuta in arcu L M pcrquiruntur.quxfitisfilumfupcrpo^
R. minutamotus
nitur.quofupcrporitomargantainarca L M
Lunx quotcun^ apnnapiodefcctusvf$admcdiumciufdcm pere-

geric

rExcmplfi aliud. EcUpfisilIaqiKefubtepus,quoFERDlNAN


Rex dimidiam in vtero moram fere tranfcgcrat.acadit anno
Ingolfta
75-01, dic Oclobns jf, hora ji m ji poft mendiem,
dicnfi horologio quadrans.meridianoautemMedincnficonuens.ad
horam, |o m r},mcdio fc^ euentus cemporeintelligcndo.hxcvi
gca:
m V. Locus q
faeft. Locus hic Lunx verus crat
t mi:
gra
^^^^
s
Argumentum
O
mi:
m.
4
gra: 1
Sigi
mcncum > \ crum Sig: e gta: if mi: 35- Veruslocus Q
Areumcntialaricudinis J Sig. o g"* 'o '"'t
o orai ii mi:
Septemrionalis, HxcvbicoTlcgcns,prin
X,. Lancudo i mi:
vcro nlinea D H
cipio Solis Argumentum inarcu B C, Lunx
ordinatuspunctu. K innitcluftra, fcLundum hxc enim duo, vnio
pnus dcmonftram cft.agas,
tur. Nunc cum ftlo dc margarica fi,vc
fefe,hu.ufmodi vc fubfcnbumur, tam

D VS

hons quam

fignaca
m.nutis,cxprefla offcrcnt.

fingulacumliccra

in

[PunetaccWprica ? quafi,

^Moramcdia non

cft.quiapartialw,

fTcmpusCafusminuta
^Dimidia durario,hora ) minuta
MocusLunxccmporedimidisdurariorus

flu:

i^t

ASTROCAESA^
C^farum,

DiNANDI

OC

ctiam

Quo

inloco

Imodo viam
Luna: dcpui

aliter

^xs

antca doccrc
placct.Figuiram dcfccli/

uam nmulac
corpus LU^
pla*

n.ire in

no defcnpfelati
ineadcmLunarisArgumcntum

^i

cum

!^.,.mprlJDfis dicitur,

literaaen

Ar^

durationis abfolu.t,ab

forc d,tud.x
gra.
^Smcntolatitudmisdcmes, S.gna

f^cx

fubtractioncrel.^ta,rurrus.n

3<

d.fpo-

.oquxfito.cum pun.to quoda


bs InteruallumdemdcpunAihu.usaccn
tro'd.fpofiton.cumdrcinoacccptum,vmfigna-

fito

brxfuperl.nca

A M

in

centroin-

verfus,lmc ab
hncam dc^trorium
(rnbcs exquo rcctam

Jcentrum

N' ,n?.prfeL;mANdux^^^^

ndumaufdcmcum L

ccntrum Lunans cor

tcra fiena, ill.cen.m


map.cntis
pori fft,quod defcaus

momcn

Dcmdemotum X qucmdurano
Kt
Argumcnt^
tSsSmid,^
tcmporc habct.
Qua
dcfcdus mcdu, lungc .
i,r,rudin.sAreumentumf,m defe*

lat.tud.nar.

lIIud.pfumAr.

Sco"?^^^^^^^^^

rmcntu

in

Difpofitono

quo^ examina,

L
aufintcrcapcdinemml,neam A
off.aotranfpone.*eandcmcumd
circmi
K
rc.^am
punclo nota. Indc Imcam

Cneiqu.d.ftantemfim(lrorfumtrahc,.n.
aufdem cum circulo L K.
lerfeftionem

clt,
V litcra cccntrum enim Luna: lara
afr.gna.
nuod fin.defeCtus debeturj
V & X fidcfcr.bis atcu^

cum

J,rculosc.rca

littcras

hunc

in

modum

vcro
lanonclcg.ttima,
vcniEmum Lunac
tccta conncctis linca,
-Punda etia
pcr vmbram tra.e.^um eff.cis.
illa

duo

&

facilius

confcqucris ,gradum

qucmcun^ vnum ah

in quo totidcm
mLuna: motu d.mid.x du-

qucmmd.fpolitoriocl.ge
fn.nuta,quot

fecundura
ranon.s tcmporc funt numcra,
extende. Cirtot mmuta pcdcs arcini
,

dcinde ficinuar,ati,pedcm \ num


figna, quorfi
alio duo \ trmqi puncla
altcrumcum c, altcrum cum d nota, C

cini

fiftc,

quibus duobus puctis

ita

prxparatiSjiuxta

pnusdiaa,pat4llelx duccndacfunc &c.


Arguilati: J

mExcmpIoImpcratotis*

T }) 2 *^ mi: jo
mi:
^lnMedioccHp: T jj
"
8
^lnfinc ecHpGs:
jj c 5" mi,
^Motus i.unc minutorum 1.9

^Inprin:ccljpfius

Argu:

lati;

J incxcmplo Rcgis*

gt:
9
f InprincirccUpfis s? o gr.
jo
f InMcdioccHp.
o gr: m
f InfincccWpfis aiinutorum
j-y
s*

mi

U8

mi.
mi.

78

Motus tunae

Paradigm;!

;Sf?

/^STRONOA\ICVA\

CAESAREVM

PARADIGMA TERTIVM
ARADIGMA

TjERTIVM,

L unaris deliquii efto, Anno j j- 3 o fal


Ai qiiando Carfaiea C A
L
Corona Bononia: impofita Reeia

RO O

vcromaieftas,FERDIN

HVIVS ECLIPSIS

NDO

Aquilgranidclata ctl.Ithomani

ambo

Impcni infigmajfratribus his Impera


tonbus dignifl"ima: Hoc dcliquiumli
nupcr tradita rarionc rrartare malis,^

Lunx pcr tenebras, vianupcr oftcnfa, dilpiccre,C}?tcracp qug in


tranfitum

II

dcfcirtuconfidcrantur,

gnolcerc vcUs, hacc fubftripta

tibi

fiArgumcntum Solis
f Argumentu jVerfi

adamufiimco/

propone, qualiafunt

Sig: 3 gra.
Sig: ^ gra.

\Z
)f mi. j9
mii

^LancudoLunx mmutorum

<^

HANC
Wi

IS^

margaritam li dircxCTis,
ProSolis icitur & Lunac Argumentis,
^Hamm Luna: re^la linea,vt dii^um cft, iam cxprcflens, laotudiaifl

tunans auxilioomniahaccfubiuncta rcpaics.

f PuntaaccHptica

mi.

-jtf

^Moram mediam minutorum


flTcmpu5cafus Ho; j mi; 8
f Dimidiam durationcm Ho:

mii

f%

(Motum Lunxmmutorum 6^

SVME IMAGINEM
^

sss

m m m

A STRONOMICVM

CAESAREVM
ENVNCTIATVM VICESIMVM

Vo vidcas

pcnitus

NONVM.

quidnam ccWpriu

cognitio,v.rtuns,prxftatia:.vn!itanfcp
in fc complcftatur ,

aliquot antc

Chi-M

ccrtius quamex
ftum cxcmpl.i. vndc
prioribuscoramodum confpioquxat,

adiungcrccoactusfum. Ncmoigno^'
in

rat.rcrum hilloriarumq rraditorcs


cniimerandis tum mundi,tum\Tbisc6
non,\tdidtur,coc"
ditjc annis.tantiim
ipfoc:icidcrc, Qui quidcm errot
.

lo

quantum tencbrarum,ignorantia:,du
bij.confulioiuf^jin omnialia hiftoria
i^,
cftoiudicium. Indeenim
iudicanda intciUgcnda^p importct^doCtorH
vtficuiufpiararci.memorabilisfa!tem,lec^orcrachnftianumcom
,1

f,t

inonefaciant,quxvrbemconditam,autpra:ccircnt,aut nonitamulto
quid
conftarc,nullo modo poftint. Quod
poft fubfequutafit,ipfis

fcntiaannum.fc?:

fitionis luftrantt.vidcntur intcr


ta:

ti

Verum hic dubitatur,quo anno rcgnum carpcnt, Eufc487J dcm


annomundi ^8?) Danumdcbcllatfi,quarc
Orbc ad Chri^
pfcris a ft9^ {rotcnimannos Eulebius acondito
ftumnumcrat^tum 318 relinquuntur. Vndctotidcm annisChri"

mcdiam &r veram oppofinoncm ho

fubtrahcnda. Quibus fubtractis,oppofirio vcta in

^Argumentum LunXjVcrum

f Veruslocus O

Hifton^us
funt Chriftumprxcedentcs,nonminus,quamfequentcs.
autemccrtumlcmcl rempus rci gcftx nactus,rcliquapcr(c,taman-

trianno.

x8 Iuniidicm,horam 8, m 19 incidcrc, iuxta caudam draconi


confpiatur. Rcliquanucadindagandaecl^pfimfuntncceflaria hsc;
*
^ Argumcntum Laritudinis.quodcft s e g 7 m 10
Lunx
Latitudo m ?8 z jr
f
ijfCapiris Draconis motus s ^ c i? iw ftf

mmclius
fola ccljpfium cognitio emcndare,A;
annos reduci polvericre poteft. Pcr ecWpfcs cnim, omnia ccrtos in

Qux omnu^
InGgnc luna- rcquamrctrocIapfigeftorumfpacia,colligcrcvalct.
emplis vbcrrim^ patebunt.
f Plutarchus m vita Alcxandii
Uiplum e Plu* autorcft^menfcIumo.quandoArhcnismyftenainchoarcnrur,
re^
urcho ailatu. nara defeciire, anno codcm,quoAlc;(andcr Danum PcrCirum
rcgnantis Ui
Gemvicit. FaAumidcftc rcftatur Eufcbius fcptimo

lu

tam erandc malum.

ris defeft^cie-

318 intuenti,nuIUprorrum ccHpfiscucnitcin

nio.imo complunbus annis,nc^ prionbus,ncqi poftcrioribus \ llu


cidiUcdcfciluin luniGcognofcis.Vcni annoquidcamcChriftu
jis
incomplcto.nccidiflc Lunarisobfcuratio,dic vcy
currcntc
]^
niipalamfit. Eandcmigitur,quuEufcbius ^ts antc Chtiftfl anno
Err
contigifte aflcrar, conftatcundem duobus annisintcgris i
vcritatc
declinarc. Quamrcmquiplancaflequivelit^ficagctmclius,.
^Cen
tcnariusmaiorannorum ^oo cft, Radixconiunotionis lanuari)
q
^o.
dierum
ho:
Radixprxtcrca
eft,
5,
m
&r j
i,
2 6c <^
hor.
xo,
m
habct.
Quacvbiquis
dics jp,
opcraturus collc=
)f
gcnt,5tindiccs
Sc Z difpofucrit, cumqt he)Sannos perluftrauc
nt, nullamdcfcotus oportunitatem,prCtcrquam in anno prardicto
vbi dr.uonis CiputjVnacii O & C
i8 lunrjdicmmon
ftrat.repcrict, Sedhoc,fioftcnforcs fecunduannosrcfiduos/c^
75.
vltra 4.00 inftiturifucnnt,vfuucnirefoIct, Oppofitioncvcrscoppo-

jtf

m ti

m je >>
j
5ignorum i gra e m xo
^fArgumentumSoIis sf o g 15- m ff

^[Verus Lunaclocus g

^Aux O
^Vmbrfc

Ex

hiis

variatio

cumdimidio.

omn:bus ccWpfimillam

coliigis, quac infra dcpitSacft. \U


la tamenlngolftadienfibus apparuithora 8 m
3 9 poft meridicm
quamquimcridiano vrbis Aliiria:Gangamelis,vbi Dariusfupcra^
tus cft,confcrrcveIit,horas 3 m )i mtabula rcgionumiuxta vr-

rum id fccus multo cflc

Danus abAlexandrovincidchuitEufcbio. Vcdeprchcnditur. Efto autc Eufcbius, vcl Chro

bisnomen repertaaddat,a;hocideo,quiaonui incumbit, rorhoris


&minutis fupralngolft.idium. Tnbusautcm honsfit ji. minuris
Ingolftadio adicctiSjhot; n m fj, tcmpus quoGangamcli deli
quium hoc vifum eft.prodibunt, Quodfi luxta enuncHan pracfcne
tis doftnnam ncccfloria dcfciltus quaclibct pcrquifiucris, Lunx^

nographorumaliusquifcunij fit, j8 intcgnsannis,velretrolapfus,


.mteuci^usaverodcuict.in Dar[)ob!tu,(^hoc adiccto vno,
quodfub Darr) mortcmonmciufdcm luna dcfcia:um mcnlc lunio
palli fitj nunq vcl vno dic crrarccgoquidcm potero.ficut exfequcn
fibus abundc fabs conftacurumconfido. Eufebiaiuim vcroin prx/

tranfitum deccntcr aflfignauerisjlubornatahuiufmodi omniadeprc^


hcndcs, vt funt.
4fPnncipiuEcl^pfis Dics 28 hor. |o m n? ffPunita y tA
^McdifiecWpfis Dies
hor.
m f i^[Tcp''Cafusho! j m ijm |c; QMotus i,uns
f Ftnis EcHpfis Dics z9 hori

fi

bius ait

ftum prxccdctibus,

vel )i

rencia

CAESAREVM
Friim

ASTRONOMICVM

fiiiod in

rupcrioribus diterim
cds'prun niill.im in lunio rcpcriri,
iiiii
port Hiifcbiiim anno,illLidfic'nKii
ccs \ olo. Diiodccimopoft
)

liciim

bdlu iVr
anno, EureLno.mrhore, Chnlli

tcmpor.i vcilus,

lunx

tjuidcm ddi*quuim punctorum e viginti^ mum-

torum, tslimn,

hor,i

mcndicm accidiflc. Alfonfumvc


eundem .innum D.irn fuperan ab

poll

ro

Alcx.indro tcrminum infuis cris fta^*


quodliquet.vclhoc Argume

ruiflc.id

ab Alcx.indri obitu ad Chriftum annos

ro, t|uod

&;

513

dies

claplos aHcnit. AIc.\andcr autcm, quoniam 5- antc mortcmfuam


pjHusjbAlc
ficut luftona: vnanimitcr afTcntiunt;, Dariumdcuicit.qmnip
jiJrodcI^c''
[ui

lc-''"'^

jAJfonI^iD'

connumcranti, ije redundant, Tondcmcrco.mnis Chrifto


& complcns.iuxta Alfonfum, Darius ab Alcx.indrodcChrifto pro
bcllatus cft, Scd duodcdm anni hn, funt fcqucntes
pinquiores, illoqi qucm Eufcbius ftatuit coniputopoftenores. No
uem autem annis ad Chnftum Alfonfus macis ac egoacccdit.^cd
quaclb cui nam horum potius fidas: Alfonfo nc:' verum hic lLi-.e
computationis ranonem nullibi manifcftam producit. Eulcbio nc^
qui hiftori.is tam .iccurata lcqucla connectit, vt incrcdibile liteum
polfe tot anms.nimirum ji falli, tiibus tamen annis idcm Eufcbius quogi excidit, quos pcr nKuri.im omiflbs, \ t vcn limiIecft,cgo
rroxima cnim ccUpfis cft no.^
dubio procul omni icctc cognoui
ftra Eulcbio, cumhiftoria: tcillcntur, Danum ccNpfis tcmpore in Iu=
niodcuictum. Quamuis autcm Eufebius computator .iccur.itifti,*
mus extitcnt, nihilominus tamcn ab anno vcrolapfus crt,cumnc<p
illo qucm Dart) capti annum autumat, ncty in duobus lcqucntibus

pnonbus

qucm nos cognouimus,

dcliquium|in lunlocucniat, icd


Eufcbium his vcile ab erronbus \indicarc cunofius,Alfonfo tamcn iiihil quidquam detractum pcr ca, quis putet,proptc
fed tcrno,

cflo vidcar

compun ranonem nuli^uani allcget. Illud fiquidcm i


nullo \ nquam cxactum iri prxuidir, fans tutum ratus,
in hoc
rtolomcum fibi duccm prxftitueret cundem quocy ranoncs fuas
ab Alcxandn Magni obitu numerantcm
Mos cnim gcnti/

rca

quod

fui

li

bus fmc regum fuorum ccmpora lam dcfunctorum obfcruarc^non


alitcr

' '^''""ore

nuWu
r

""'^

ir

P""*

Chnfto nato annos mctmuir. Sb.


'"omm in fii.irum vfm ob^

nni o upcianr. f'tolomeus


terna magna: fua- conHructionisdiclio
nc numcr.,re v.dctur. Vndc
fat.s clarum

cft. Alfonfum partr


1
mortc Alcxandn. qu.x
antc Chnftum mcmorata cfl rationcs
,
Inas Mia cum Ptolomaro
dcduxitlc. Ptolomxum vcro fi hoc
inIo=
co imitari \ olumus, ficut ccrtc
\ ellc dcbcmus
cuius citra dubium
uipputano vcra cft, tantj illms,<]ui
obccrtitudmcmanni cquianon
ita longo temporc
poft Alc.vandrum vixitj
proptcr obll-ruano^
111. aiiigcntiam, (in hunc
enim tcmpons fonrcm liue oncmcmca^
,

.mitan volumus, qu.d n,


Alfonfusqio% fequenduseft.'
hic
agas tcrtio poft Eufcbium
.annorln c^io pantcr ed^fisLun^
nul t., ex p.ute prion fub
Alfonfi tpora fa:t^ .diftiinilisTeper.tur
fciuldcenim eft magnitudtnis
omnino, (quemadmodu A,- prxccdcs 5fcqucns f.gura oftcnd.t) cuius
illa, qua: Alfonfi aniuim incid^
ncc
non eodcm

Ld

qmd

temporccontmgenseft.

Verum rcmvtut

fe

habcat'.""

plcnum cmcnd,.re,fcd v.am


t.antummodoaliquamadilludconf.cicn
dum. mdicarc, dc prxftrucrc. Olim. fi Dcus

vitam concefterit hi"


ftonascx intcgrorctractatun, ccHpfiumq,ration.bus
vere firmatu.
n lumus \ bi hanc, A; alias itcrabimus. Ad propofitum
icitur
^
^
rcueitamur.
,

SupputJtio huius

Ecljpfis-*

f Annocur:antc Chriftum 3,7 bjfcxtili.


^Dics js lunn hor: ij \V 30 inmcnd:Gangamcit.
fTMotus 5
M io z
f Tcmpus Caius hora j m zj,
^PunctaecWptica
^jVerusIocus O g

^Argumcntum

zo,

li

s'

?)
jff

33,

inj^*.

)Argumcntum J Verum T 8 c )r m ny*


^rArgumentum lan: 3) s' n c xj, jw 7,
^ Latjtudo 5 mi: f j z 17,
Enunaiatff

ASTRONO

CKESAREVM

MICVA\

prxtcrca,
norqTMnnumautcm nariuitatisconnumcr.ircoportct)
fip ad Scptcmbns
Dcccmbi-cm, Noucmbrem. Qi^tobtcmmcnfcs, ^
fi.-

ENVNCTIATVM TRICESIMVM.
obtt-rat^
Hiftoricos crrorcs pcr
cu.dcnt.usad.
precccdcns vidcUcct,
aliud Chnft. tcmpora
huc diiudicarc.

Dccadis quintK
luius libro quarto
Galiumcxlcnbit; C.iuim iulpituim

qumdo

Luai Acmilu Pauli.


Pcrfcum M.iccdoniic rcgem vltimmn

crcitui

,11

S.imothr.inadcbcllauit,cctpriuumcp
du.xit, Luna: ecljplim pra:>

Rhom.im

ne kz ob cam rem
militibustcrronncutcremr.cumadhuc
duilTc futuram

nondum
T-Uiuis\

fcgni"ccNplim
S.Galli ti-.idit
at(j cuenit.

ihdcm Lun.c.

thor eft Phitavchus in

7f HcuJiini

Eufcbmm.

Nitic fcd

quam temo Nonasd.csdirta

".q^a: d.cm

factamecWprim,qua:pra:ccft-itdicm Lunx.non
WoL.lc^n.m ea Lu.n tcmpu^. po^^^^^^^

rtis antc,u,t^
re cipit.uinis admittcrc.autahudprartcr hocnoftrum.cfrcponc.
(..hriftii

ita

Luuus antnt.id quod ncqu.ig


brisfcquerctur Gallum prardixurc.
autcnon ea noftc qua
Cotineit
liccbit.
difccrc
itaeflcccrtoccrtius
l?quutaclUncI. d.cas ca

noAc
antc

Luna

nota: clTcnt ccljpruim

no
Futurumautcmcanoa:c,(]ua pndic NonasScptcm
^

pr.die,fcd

Pcrfcusrcgni

rincaunc\ulgo,Solcmenimdcficcrcia
olim nihil muacuh afTcrcbat.ficut au#

no Jic

l noucmannis, ncq. pnus


inX misdcccm
vla
.nhunc dicm

poftenus,ecH-

Pl.n.us quo<^
fccundo. capite
dclinui.,l.bro naturalis hiftonx

ZT^nx vlU

n eiuScm

Ethoc.deo.cu

neci.

dXSu.s
& dremSsd

ht.

.nad.irc

e.vprcircnt.

vtqu. diem nonabfolutc


fcctusprxfig.turus^^^^^^^

mcm.j
,

Annum

x lcd

.ta^

^oz^ crcan mudi


.u.xta Eulcbium. anno
ftus ment Ille autcm
r anno tcrt.o, qu. numcirnLiair Fufc- Macedon.9: pr^feaus cft, Olimp.ad.s
forct. At
bius fcx anni.s ru fccundum hunc ,75- annorumantcChnftumnatum
obnniut,palam eft .llum a Luao
in Tc-^no l'cr^> numdo Perfcs Impcnum dcccnnalc
Vcrumncc.lludqui
.^ilcrcnJo ?'auIodeu.ctumelle,annoantcainaum i^f.
,

;ci

dcuiarc.

demficfehabct.

Qum .uxta

vcrum cxitus
Huiufmod.autemtcmponsrationnario^minimcccn

.i.inum
tcrtiumdiciiiictrorfum abiens adiccens,tum

paradigma

Lunx

anno ,71 currcn


Illudquodacc.p.cshoc

EcHplis cuc.itum,

icChnftopnorccaptus Perfcus .nucn.tur.


annos mtcgros^plc
modo. SiaChnftiorturetronumcraris j7j

nol^,

Pcrfcitcncbis

hiftoriarum fucccfllis oftcndc*


tium rcfponfiirahi.s eft.qui annales
non parum.vt dixi.dinentiunt.
rc n.tuntur dum in vrbc condita
,

annum

pr.nc.pio icc, inquo PerIllccn.m Iiincc nc


fcusccciditjccundum Eufcb.umproponamus.
ccntcnario maiore xoo fub,
vcrus h.icrationcnonfugictnos.

Prefcns

cvcmplum

intellc^turi,

Radiccm nunc
Q Sc D
minutorumi^
adan.ium 100, qua: cftdierum ,4 horarum )8
Rad.ccmitidcmcomun^tlionis ^ 8c 1> quxhabctdies 7 Horas

duamus Kf.

A:

relinquuntur

Eufcbmti,^,

Pitutannoaai

16 m." fo infpiamus. Ind.ccs X A:


annuatim.do.
dic Y
fupcreafdcmradiccsdeduamus/Similitcr
occurr.it, promo
aliquainCapitcvclCiudacucnicns
oppolino
ncc
Scptcmbns d.e
ucmus, Ilkid .autcm in fccundo terrio vclquarto
.igcnt.busnobis.prctcr
bus continccrcdcbct.^ Netp veroannus,ita
nofthuncaliusqmfquamofeucmt,qmhorum dicn.m a iqueccM*
2.9

pncumh.abc.it.
reftant,quibus

fi

ininftrumcnto draconfi

Vigmn noucm crgoanmsab 100 fublatis j7)


menfcsrcliquos.vf^ adtcmum dicm Septembns

rctrocuntesadi.amus.vcrum ecWpfisannumpronuaiamus.(>um=
exammcs ftudiofifl.me,
imo fi 10 aut ?o Annos, vltra atraty
reperias. Ad
nunquim t.imcn Lunsdcfc^tum eundem ad d.cm f.cr.
dicmd.cofignate.noaemctiamincludens, Lunanamq^, vt dirtum
crt.intcrd.udcfcctum pannondicitur. Poftradicemcrgoannoi-ura
aoo, oppofinonem mcdiam anni 1? quicrcnsinSeprcmbri,d.es
duoshoras ,7 mi: g offend.s. Intervcram Sc mcdiam oppofitio
fubtrahendavidcs illiftp fubtr.iCtis horas
ncm.horas 4 mit
tcmpus vera: oppoficionis remanerc cernis. Reliqua
|i mi
,

4)
adccHpftmqux defidcrantur,ha:c
,

^Locus

2f

^[Locus

vcrus
vcrus

ffArgumentum

^Argumcntulati. j

ffAux O
^Argumcuta 5 Mcdium

^Argumentu i Vcrum
^Latitudo D

^Vanatiovmbr*

funt.

S.g: )j gra,
Sig: ji gra.
S.g:
3 gra.

c Mi. 38,

Mi. 49
o Mi. 31
Sigi jj gra. 14 Mi. j-o
gra.
S Mi, 50
Sig.
2.
gra
6ig:
4 Mi. j?
e gra
S.gi
% Mi. zB
Mi. 2.7 Mcridionolis afcen;
j I

z 1*
Ex

hiic

ASTRONOMICVAl

CAESAREVAl

inucnip.iim.oai prxccptumcft,c5^^^^
qua: rcpiifciitat.
rcpia^fciiMf
fubrcribiturformalc oflcrt.iiua:

Ex

hiis dcliqiiium

qu.irrm,mcnfisdicmcrte. ir^^cfunduserrorvb.diatur.

rnagirinoncm Maium vocarct, mco ludirio


cft ifta. Anftorcltsh.
bro (cxtodchiftoriaanimaliumfcrtbit,
\rfoscoircmenfe Elaphibo^
o, poftparcum vcro
mcnfc tcmo, ve
1
rciam
r.irt'"''^^^^
rciameiiRcntcCficcnimvcrbafonanr,iA-WLr'5-)efpccuprodirc

1)

^Dimidi.imdur.inoncm Hor:
^4.
^rnncipiumecWplis Hor; )o m j-y pofl meri:
Medium EcWplis Hor: tx jvi 4).
Hor. x m if poftmcdiumnoftis
f Fincm ccljplis
i

Tcmpus \ era: oppofiriois poflremo, M.icedoniaim ad mcridianti


^Pcrfco fcz incodcm dcbcllato^refcrcndumforct.nifim^amotr.i;
eirct,quaproptcr Samathracico mcndi.ino \ tiquotp
tia idcm capius
maliiimus. Exregionum ic.icp tabula, horam j m
tcmpori Ingolft.-idiano addcnnbus,
ra: oppofitionis

Lacimsvc ArguiturPIti/

t.irchi intcrps
comcntu omnmo trannatitium iiiftitutoq,
noftro,n conccdamus ad.
fccundo.
ucniinmum. QiixautemcrannatorcmillumcaufaimpulcntcurNIc

^Dimidumquoq Mor.im \\ 1,
m' is.
^ Tcmpus caruji horam
dimiJia:duranonisrcmporc m 5
f^Motum

lmius.temIibronaturalishiftoriro(;tauo,capitc

coitushycm.smiriofieri,parcusaucem 30
hycm.s,nino,vcfcnbit Pliius, oportetvt

dic.

mcnfis

rcfcrt.vrfoa

Si.ca co"unc vr^

eaS WrfithS

S JrSm

aud^ais.omiicsordinanmmenfesGraiorumcxaminas

ncm^ ordine nono rcpcrtum Dccembn

rcperta,\c

larino, qui

FlaphibolS

Hor

pomcridiana.quxfueruntmcdiumecUpfistcmpusSamothratif,

j3
proaibuiit, Exhgsvtiq^Iiquet, fex annis EufebiuminaircrendaPcr*
ki capnuitate^ &Maccdomci Impcrrj fiK" tardiorcm efle. Quod

vcro Liuius dicit ccl^pfim hanc confpcctam a fccunda noctislio*


ra.quartam vf^eirc,putandiim eft.nonita exactcnumcratas^hoc
inlocohoras a 5olis occafu incipicnti Liuio,fedacrcpu(culo

pcnesvulgum,cuius opinionemfortaf
fc imic.itus dl, Sc prcfcrnm miiitcs,quorum obfcruano po
tior in carde q uam ccclo mcns intcnrior pilo quam po
lo,contcmplanocp abfolunor in .ircis quam aliris pofitaeft. Quocirca,quodncgligcnriamibtanc6"
miiTumnic clTc rcor, nihil nos moucat pcnituSjlcdponushoram ji, quahs ccr
tcfuit, cum minutis 2?,pro

venusXicutifcre

fit

deliquii

dc \erum hyemis imnum computamus


j dcamo
Dcccmbns
qiiamohrcm intcrpres nonum crxcorum

menffm PnTi,
beccmbn^MunichonalanuarioTThargiLnTFcb^naK

*
1

phonona Marrio c6tuIit&c.Atqui logealiudcrat


AnftotciisfiuVSl
btcpore,quod,dccft,acprfairiaeftimare.Bcllina.yfu,eAtiftotcU^
quoJ

fcreidcfuita:tatc, SolCapncornaintrojit,n6indecimo
fcdvl
timisDcccmbrisdicbus. Ita ponusproannicjcordiolanuanuserat
cIigcndus,tAcj^oA(Jv^,dicaidus. Quod fi fcaftbCjVidercpotcral

anni Atrici principiu in lunium vf^ proferri. Practcrea


rartct Atchcnicnfcsaufpicari

annos in nouiluniis faltem


ri,cficut&rbdlitcmporccucnit;Vtinrcrdumanni origo
progrcdcretur^facileintellciiffct

dum Augufto

confide

fi

indcfflfic.

in

N,uin

Methagitnionamcnfcmfccun

Scpccmbricp coinciderc poflc. Quid quod


Anftotelcs illud ipfum aftruat, libro dc animalium hiftoria
oAauo vbi dc
ccruis traftat/, quos palamtcftatur mcnfeBoidromionc
Mema.

pnnctpio de

fummamus.

n,.-,!*.

A^u^i

riS. inn in^


Hoc autcm fitnob,sinSeptcmbnsin.rio
ndpiuTconfti
Solc lamdcacnumqumtum Virg,nis gtadum, iua ftcllam
quK tucnm cr An
Lconis cauda diacur, occupancc. Sed Anftotclis a:uum
confidc ftotdc cnll^,f
rant.,apparetarca Septembns mcdium tcrc faAum
^
eft-c^cumSoI
ttir.oncco.tusccIebrarc.

HISTORIAE DEPRAVATAE EXEM


plum adhucaliud e Plutardiorumptum,

pri^

mumvirgtnisgradum Scptcmbris in.riotcucrct,4ideoBoidromio.


nem mcnfcm vlterius quiddam, imo cx Scptcmbic iii Oi^tobrcm
vfgi

prorogatum

efle, fimili(y

gufto captum, in

LVTARCHVS

IN

VITA

rionc

quit cnim.

fc,

indct^

\ehemendus adco

Niaam

omncfij; milites turbatos,cum proptct

ignoranna,grandc aliquodma
lumfibiportcndivercrcntur, Anaxagorascnim tunc tcmporis prifnum carpcrat dc l unx moribus \ era tradcrc,qua: \ ulgo adhuc igno*
taeraiitAc. Scdha:c Luna: oblcuratio.quonam tempore euencrit,
inquircndumrcftat, hocenlmcftquodinftituimus. Eufcbiusin cro^
nidsfuisbclkmihoc gcftumcflefcnbitanno mundi -^ySz, hicnu^
merusannumantcChriftiiiicarnanone 4)7 fuilTcdcmonftrat, fiuc
olimpiadis 00 mx,annumfecundum,quodncquacifcitahabcrc,rcs
ipfaoftcndct,\ crum.imiopofthuncterno, 414 lc; .iiitc Chnftum
labcntcnecdumplen6,dicScptcmbris 8, quandononitamultopoft
occafum l una pcr quartam fui partem.id cft.ad puncta tria obumbra
ta cft, mox poft ortum fuum. Annus Eufcbii dcfcftum nullum conti
nctj nc^ criam poftcnores aliquot,nccji pnores illo, adeo,vt alius prg
terhuncnoftrueftcnullusqueat. Meminitpra;terca Plutarchus Niaa:paulopofta Syracufinisiuxta fluumm Artinarumcapri, his vcr#
bis. Eratdics 14 tusmcnfis,quemiliiCamium,AthcnicnlcsjueT"
ynTviavx vocant,larinis vero Maium arbitror appcllari. Hoc in loco
mcvcrbofioremcflc cogit Plutarchi intcrpres, dumbis in przfcnria
inpingitgrauiter,parergaAradtcxtum nihilpcrrincnnaingcrcns.qug
propofitum noftrum, nili confutcntur, cucrtant maximc. fl Primus
itatpcrroreft inhoc,vbidicitur,Eratdics vicefimusquartusmcfis&c,
vbilegcndum\iccfimusfcprimus.minimeautcviccfimusquartus,grg
cumcnimcxcmplarpcr7i7fc/i: (jjflivo^jT^, quartum quidcm fignifi^
catjfcdeumquiantefincmmcnfiscftdicm. Aihcnicnfcsemmdcccnos
quoflibet &\ Inmos dics cuiulcunqt mcnfis (m trcs cnim decurias om
ncmmenfcmdiftnbucrunt) rctranumcrarcfolm funt. (pdivovT^.id
cft,dcficicntis, l una; nimirum vcl mcnlis appcllantes, fic vlrima dics
vnHsfi "jideft vctusitnoua, pcnuInmaJtyWfoc, ideft, fccunda defi^
caultc

rut
I

PIu.

intcrps

Qcmis.antcpenulrimaTfiTx.idcfttcrria, pro antepcnuIrimanrafTf


lacfl

quarta

if Avovtoit

non cgeat

Niciac ducis Achcnienfium tradit,Ni

vnacum Dcmofthcnc,ficutcx hiftoria


colligcrc cft. Vcrum hic forte fortuna
cadcm noctc Lunam deficcrc conrigifi'

diccljatur.

Vndc

conftat nTa'f tbjj <pSivovT^

quoaa

Au

finiflc. Prterca Plutarchum


McthagitnionisnomincSeptcmbrem,tam cljrGcft,vtaflcr

imiuilfc

ciamiam a Syracufanis.quos aliquandiu oppugnarat.quodamodo arcunue


tum,noLtucumfuisabitum dcffanalfc,
nimirum 3 antcquim capcretur dic
)

ranonemcthagirnionamenrcmin

Septcmbn dcmum

alia, nifi

vt ciufdcm vcrba rrurincntur finccrius,in

Tunc quando Nicias abitum pararet fucc profc*:tionis


caufam propofuilVe hanc maximam,quod vidclicct Autumnusinci
piens grauarct lam, acrcf fubindc corruprior, pcftcm
cmoricbantuf
cnim iam tum non pauci militum) pr^efcntaneam inuchcrct imd
poft pauca fubiungit author idcm. Siquidcm cum cflent rcluti, fc^
poft ftraeem, in loco dcprcftb, Sc ante tot, A- fub dio pnusin Solc

&

defiacbanr. Dchinc fupcrucnicntc autumnalium noctium


mutanonc contrariorum valetudincm contrahcbant &c,

acftu

gclu, ipfa

Addc auod Thuadides hiftoria: gra:ca: accurarift",mus fcriptor,ide


cum Plutarcho fuper hoc bcllo, quod Thuadrdc viuo gcftum eft,
lcnnat. Cuius vcrba, ne fortc quis

fucum putet, fubiunxi. Cum


cnim dc Niaa iam fugiente, 8c iuxta collem Lepada obfeftum loquitur,libro Pdoponcliaa bclli, fcptimo, fub fincra fcrc, inharcvcr
ba excurnt. Vcrum cum a totvins c lococminenri fenrcntur, fadlius cnim fupcrnc tcla vibrabantur, ncc poflent perrumperc, rcrro
fe reca:pere, at(p quieucrc, cum prcfcrrimcxtiterenc tonitrua,pari
tcr Sc imbrcs, qualis anni tcpore in autumnu v crgcnte ftcn conlucuc

Vndecitennfunt,&e6 vehemcnnus.quod cx.ftimarctinfuftexiifta omnia fieri &c. Quibus dic^is, quid manifcftiuseftbellj
tcmpusAutumnalc.vc Plucarchus quotp aflcnr, fuiflc aflcucranri^
rc.

tium

bus^Saris crgo conuittum arbicror.hoc loco.non Maium pcr Mc<


thagitnioncm accipi, lcd Septembrcm \crius oportcrc. Quando
vero fcrdjicur Niaam vioefimo lcprimo dic captum crte,faLtum id Pcr Mctagitni
coniidcurdccimo tcrrio poftccWpfimdie. Athcnicnfe3ciiim,vt in=- oncm plucar-

paulum

copiofius dicetur, menfium fuorum dics , luxta Lunx chinon Maius


numcrarc foliri funt. Prarrcrca f^iTn-yaTviav mcnfis fecun^ fcd LScptcmbcr
dus Acrids fuic,vndc cuiuis promptum intclligerc,prindpiuman:' incdligcndus,,
ni iHius, proxima poft arftiuum Solftirium coniuncrione inchoaffe,eo cnim tcmporc Solftinum ccftiuale vlrimus lunrj velprimuslufra

ctates

dics conrinebat. Autumni \ cro prmdpium ingreflus Solis m Li


brampenulnmo Scptcmbris die conftituit, Cum^crgo ccWpfis il/a
prefcns Autumni cxordio vicina cxriterit, oiitauo cnim Scptcm
bris vifa eft, a quo die retro adhuc
jj- fi numercs Methagit-

|[)

habebis,aquo adhuc 30 dicbus rcrrogreffuj


mcnfis, ideft,pnmi caput,quodcft ttf /uliiaicsof-

nionis prindpium
fcH^LTOjuCcoffliJoo-

Eaautcmdic Noutluniumprimum,Solftiriuma:ftiLaIc ft
folitum cft. lam fiin Mcthagimionc maife numercn*
tur 3.7 quo Niaas fe dcdidit, dics idcm cflc 10 Scptcmbns de^
prehendctur,
Poftrcmo Attbico5 mcnfiom fuorum numcros
fcnditur.

quens,

ficri

tunx

CAESAREVM

ASTRONOMICVM

niiv

jntcrprctcris,nihilomninoaliudronant,qu3mcodemdiclu=
clarum cft non Lunam. fcd
co.iac ecl^ric^- , vnde
ofortuii^^quandoLunarfphxralongc 'nfenorSo

fi

nim cum Solc

Solcm obuclari

&ndas,NonasA:

thucid.des quocploqu.cur,bcIl,Pelopo.
Imeft. Inpnorcl?ntcnt.a

Nuncgm.r Rhoma

ldus Lun^J^^^^^^

tcftatur,&prxapue.nviuRomuM
norumCakndxnulIarecumg ^^^^^^^
K^^^
quo Rhomulusvrb.fundamem.

nclaaUbro^ccudoAb..nqu.t.Eadcquo^ccftateCalendisL^^^^^^
crcd.tur polTe connnpcre Sol
intcrlunio Cquo folo temporc
fecundummJr.d>cm,nonnulI.s.nterucn.ent.btisftelT.s. Idcm

HU.m..urcmd,en>
fu.irc

dcfec.t

E,^bu,

Ob,terveroadmonu

itcvoio^^

leecndumautcm Solcmex con


man.teftc .nnuut,

lliname.
grclTu

'^^^^'fl^^^'^^^^^ mver^^^^^^
LunxdcfcolTe^Hoc^

fichabcnt, v^crvvo^i>ii^M*^V'^^

conngit

primoluI.iQic
bellitcmporc,

Calendas
Calcndas
Calcndas
Calendas
Calcndas

16 d vii
17 e \i
18 f V
19 g i"

<
f-,

io

L ATINOR VMdVB

iii

Augufti
Augufti
Augufti
Augufti

-^^r.

KALENDE
'

iii

pridic.

]N

iu

pridie

7 b

vii

Idus

vi

d V

Idus
Idus

|o c
f

I )

iiii

Idus

iii

Idus

e pridicldus

,7 XV

cn

Nonas

ix

i^

viii

if

vii

18

19
30

^
'

KA LE N

iiti

iii

pridie

5-

"n

^
jjroT*

vi

j>

jo

iiii

Idus

Scptcbris

Scptcbris

vi

Idus
Idus

j+

vii

11 f X
ix
viii

ly-

1(5 c

vii

vi

17 d V
18 e iiii
%9 f "

(Talendae

OTjUTlfn 'iSK^ltV*

"tKTH '(51X/*tVS

o*><ftiii 'isa/it'i'W

votTj* 'isajueW

Idus

prcdic Idus

IDVS
xviii

Calcndas

Scptebns
Septebris

,8xu.i Calendas

Scptcbris

jPxiii

Calendas Octobris
Calendas Oftobris
Calendas Odobris
Calcndas Odobris
Calendas Oftobris
Calendas Oiftobris
Calcndas O^obris
Calcndas Odtobris
Calcndas Oftobns
Calendas Oiftobris
Calendas Oftobris
Calendas Oftobris
Calcndas Oftobris
Calcndas OiSobris
Calendas Oaobris
Calcndas Odtobris

pddicCalcn.

bC

ScptSbris

IDVS SEPTEMBRIS

xi

Septebris

iiii

g
17 A XV
18 b xiiii
}9 c X..I
10 d xii

Mccagitnionis

I^"*
I^"*
Idus

iii

vi.i

DE

Idus

vii

XVI

Zxi^goi$oeM>f

I'^*^''

vi.i

NONAE

xvii

Duodecimus

N onas
O NAE

d
7

Jtf

Vndcdmu

Nonarfi
Nonarii

4-

,j-f

E'Ax<|)i(o\(a|

Decimus

Calendas
Calendas
pridie Calcdas

xviii

OAauus
Nonus

in

Septcbris

d
14 c

^cxtus
Scptimus

iiii

j l

Quartus
Quintus

Scptcbris

Sol ingrcffus cLibra

2.3

Scptcbris

Idus
Idus
Idu5
b '
) I
, ^ ^
II
c pridie Idus
I

xii

b pridicNonas

g V

xiii

%Q

'

Septcmbrts

iii

xiii

l8
0
j

2, xi
11 X

CalcndosSeptcmbris
I8f
xiiii Calcndas Scptembn*
, 9 o
ioAx.ii Calendas ScptcmbrK
Septcmbns
1 b xii Calendas
Calendas Septembru
it c xi
Calendas Septcmbris
13 d X
i^c ix Calcndas Septembris
Septcmbris
if f viii Calcndas
xe g vii Calendas Septcmbris
Calcndas Scptcmbris
7 A vi
Calendas Septcmbris
18 b V
19 c iiii Calendas Septembris
Calcndas Septcmbris
...
3 o d iii
pridicCalendasScptcmbns
3, c
Virgine

C''lendas

xvi

XV

iiii

vi

xv.i

,(S

b xix Calendas Septembris


\Z c iviii Calendas Scptembris
Scptembris
\e d xvii Calcndas
\yc xvi Calendas Septembns

CALENDAE SEPTEMBRIS
Nonarfl
g
Sol introluic

Tcrtius

17 V

J4.
(v)

nomina

Primus
Sccundus

Calcnda
Calcndas
Calendas
Calendas
Calendas
Calendas
Calcndas
Calcndas
Calcndas
Calendas
Calcndas
Calcndas
Calendas

xviii

et

Grxcorummcnauin

iD vs

,4.

tn

ordo

id::
Idus
Idus
9 V
Idus
iiii
j o
Idus
iii
,
,
it pridic Idus
vi

...^VS AVGVSTI ^;^^

13
,s

Nonas

NONAB

Augufti
Augufti
Augufti
Augufti
Augufti
Augufti
Augufti
Auguftj

Prindpium anni athc

mcnfis Siculx cladistcmpotc.

Nonarfi

%
A.
5-

Augufti
--^

O N AE

GRAECORVM

Hccatombconis

Nonara

Nonas Augufti
Nonas Augufti

COLLATIO

^rMENSES

tc doccrcpoffunt.

diano Lucc clanus oculi

ti

ctui?/^

^MENSES LATINORVM
uum

v^i^^^lco/, ideft

nS^nfibus.

^ux

MENSIVM GRAECORVM
SolftitiC acfti-

Qh,

Calcndas appclQu.cqu.dautchucuf^fupct
S.m.haplcr.r^in!odsrcfcrt.
anni/Atth.ciprincipio diaumfu.t.hocrotum.nfcqucni

fiqu.doconftatgrecosto^^^^^^^^

Plutarchas cxcqu.tur dKcis.

adhuc plur>bus .n v.ta Soloms


verodcinceps fcqucrctur dics cam

pcrh.bcnt,mco?l.unamcon^^^^^^^

T O

Oftobns
B R I S

10

xii

1, xi
11 X

13

ix

i^viii
Ij- V.i

:l

Calendas
Calendas
Calendas
Calcndas
Calcndas
Calcndas
Ca endas

Calcndas

10

Ljalcndas

iii

pridic Calcdas

^^^^^ ^slmrQ'
^sl^ovr^
,

J-.Tir

irii

iii

4.

Nonas
Nonas

pridie

nonas

r^ONAE

tf

vi.i

vii

Idus
Idus

vi

Idus

^elvovT'
^Slvovr'

<pB'wvT^
Dics

N.d

captiuitatfs

&6cmofthcn.s

^];^- ^?:';:^^
Jt^^J f^^^^^^^^^

v..^vt*
.

KALENDE Boidromioms1

(^.'itoift'

.^^

gSa: ^

.Jiiii

,V'-r.iWA'H*
^.^^

i^M*"*

ASTKONOMICViW

CAESAREVM

rx-rMPMFir ^TIO^^IBVS iSTIVSMOni


.1

olo. .njomoav^

ci

;(^imin

I.mumim fuh-

^l>"'nc".Jnnorum rinaiK,j>crncrini
,iS|pMlJ,jutlimoricruntur. viiulK-ire licrar. Sinuh jlhiujnL
\u
jrtforTunuitr. Solis |Ui*./ tWhjuia prculun \oluminf pr.^poiito
dahtiir
IrJuU
iniiuoo^^cri
nuiviuij
% rtn futklaix
[fj.-titun
i^,
arriaiuininoncv.|iiibuiJm olimcjlpgimus.j^nord
p,>fj \cri- 3r
rcl,'plc%
jJhoc
pr.rnpuc inrcrii^rKlum 3r).de
ijiKjn*. Sobscnim
h.:

'

vmu*

rirwur,iic<%Tfo

t]UK-i)iiJm infjllihili

Poftrcmum dl. A

oioruum

cclrffaum luc-

pjrcr^mm, \ r cdipff s' .juos fulilTi


ocuUn ijuocp obkruinonc conruendjs docciin Cu
tn*. Jcfcnpli.
muln lint.qm vjnc\ jnis ndniJiinllruaiciini>tJnrur.ommbusti
tctru cfl.

.nijii

fncn pcrpcrim. Alii cnim in pclui ji|ui rcfcrtj, Alii fpc.^lis.


fimplKi pjpiro pcrforofj. Alii alitcr oWcnurc ccljpfcs foIcnr.Ti/

lumvcro ilKft^t hu vcrjm dcfcvlu nu^itudincm difccrn.int,\t


rjnombus );;riuiirimc\ifumpcrcclijnr. EclcipHmirjty
iolircm oonruiturus, Mrrca non jmpliut ijuim duo fragmcntj
qiijlibu^ fcndlrx muniunrur fpilT.ori, pilmc Ijnrudinan xqujnaa
ddunwnit.bicolona tarocn.altcro mbro, alrcro vindi, flauo, pur-

iiifupcr hris

'

cp^ric

purco.caHcoucciifttntc. Colorumdiffcrcnnjs ipfi cxpcncnnaflj*


ntn doccht. Fxindc foliumpjpin cjndidionv tcnuitTunjacupcrfo
fjrum.bims vims infcrit,ccracy vclbitumincconglutinct Tonpo
.

oculu prxtcndar.aocq rccta pcr foramcnin^o


lcm dclintiucntcm coHimct. isic cnim fict, vt Solcm nihilo (caus,
quam li tunamintucJtur.innoiic ccmai Quscc|uidcm rcsindies
li

dondc

cctipfis

comprobjn

potcfl

mixtmc lutcm tunc,

vbi

Solcm

Sc

Vcnercm,

aut .Solcm A Mcrcunu coniungi corporalitcr.ci fupcfionbus anifi cjndcm coraunctioncm pcr v irra, fuo icmpo>
fnaducmfti.
rc obfcruabis,dtra obnaculum.arrji^ noxam vifus pliiicrjm fub

Nam

^olis corporc,

quacum^ tondcm

in

panc Utcat, maiufdto

coiifpi

cabu.

EN VNCTIAT VM TRICESIMVM PRINVxM


Formas ccl^pfium pro arbitnOjquaTuis nunc minorcs,
nunc maiorcs cHigtarc

ENVNCTIATVM TRICESLMVM SECVN.


Tnum fupcnorum planc^
at, o', coims, nullo non icmporc, poll \-d an*
tarum
tc Chrifhim prxfmiro,faciliu(c mira mdagarc.
Coniun^oncs magnas, idcA,

INSTRVMFN^

RF.SFN5

rorunru..'turjpoflulirrvidchjrur,hgu
rispiulo jmpliorcs .quim cuilibct for>

TOLFMFVS TESTATVR

j^crc

volcnn,i|uamobrcm nc omnino
fidcquivin

>|uid dcfurrij

mc

if;horf
vlwn

rc

rurhac ccMpfis dcfcnpnonc.pnmo lincim rcilam m plano, v t lubct


prolixjm tendc.cuius cxrrcmorum vnum cum Y, altcrumaimA
Mox i pun^to A fiue
infijipu,
Aonhogonjlcm.
vocjtjm. cri^. Orani dcmde pcdc alrcro in A cciitroccliptu

fiio..iItcniin

RvcIO

vfifpromour.iiujcarciniinrcrcjpcdo.fcmi

dijmcTrusvmbrxculit.cjndcpcrpfdKUijninlcno, A R vcronolitcrxcanfc;vmbrxdcfiiu,in S\ pro


minato. Oraniirurfus
ducidcif aranillMau.fquiarcfcn ccntroru : A vmbrxdiflannij
pcrpiJicnI.ircindcm fupcrloca. Simili modocu c & d agr. Scmi
diamccnjprcrcrcjlunarcm, faliccc
P cjndcm inpcrpcndiojlircm tranl fcno Qiubus pcra^tiv in Itncj Y A (]uicun.f lubcr,

pun^m

Y li^u,

cx codcmqtlrncav in lingu|jpun.:tjpcrpcn.iicu

cmirtr. Poftmodo tn Imca Y A pun.'tumdii>calium


ortho^.MuIcm cduasfurfum. omnr^ rx Y punctodu*
ctas lineas (cindi .ib cidcm confpicict.qux.juidcm Imratjuanto Y
punrto vianior cfl. tanto ar:tiorcs fr);urjscaufjtur,lincxaiim(|uc
coiKurrunt in Y, fubindcbrcuiorcs.ium vmbrx.tum lunx dumc*
maros mcnurur,qualc quid cna faat i cra lun anscc ntn abvmbrx cc*
tro dillaimj. Sccundum hanc cr^ diutlionis propomoncm,dcfc>
ctuiks figtiris.rtpmn^ pnoribu%,dcpingc. At fifiguras przlcnb
bu( mjiorcs dclidcrjs.Iincas cz V vlrra A
Uncam prolongj,
pun:tum^ Z longius ab A rcmouc,iiccnun Iincx tn r cocun
tu outorcs coam diamcaos in pcrpcndicuUn otkndcnt.
Enunctiatum

ijnj

Z,

A R

vikJc

fi

rr()uirjt,

n3 pjoto hpirav fm^lii


pro jrbitrio formjrc luiv ijucjt. cii
js grandcs A mcdiocrc*. idqi pcr fiv;tiriccl,'pfiv luim C, .Sulptoo ini#
'mjducrfjm prjrdiiimuv.ProporitJigi
jdicct,t]uo

PLA-

mmrfHos quofdi gcncranonu \ corrupno


|mv humjnx.lcu ponus mundi huiuv. Frrantctfi^ Coniun^onff
t^uidcm iiuitc furiumnunc dcorfum.nunc prorfum
mjgnaru vi*
Itiunc rcrrorfum nunc longc nunc propd cHjpn^
.am cfTiiTrc rcrum fubic pofitarum, diucrfitrimos
InctJik clFr

tairisprobinpoffint. cafdcfuo proin


ftituto.nucmmorcf.nijc miiorcseffin-

Tnum fupcnorumcr
rorcshu* curfus maimcobfrruidov.docrt,honjrnimprecipuoitr>
rcbuvcffc^tusftcnfolcrc, qujlcsfunt, Rcgnoni.Rcligionu.BcIIoru,
I*otcftj|um trjnfljnones mutjnoncf<y \c. qujni rcm vt omnia
pcninirimc ludicaiu quinijujgrfimo vcrbo non tcmcre Aflrologfl
cffcjtus, orruv in tcmufy,cjufis tnducrrc.

obfcruarc idmoitrt. dicats

Nc

prxtcrmirri? ccntum

\ dcccm

noucm coniun..1toitcv, in his mim pofitj rfl cognino corum, .]ux


fiunt inmundo iVcmrrinonis \ corrupnoras Sc. QuasconiuncboncN cum rann fjait, tjntus jflrorumludcx,rimilitcr\iIiuvomiJlrologorum cxrus, nos (luo.f non prxtcrmittcndisin prxfcn
vt dc illn non nihil i^uo.ji dtx^crcmus ob id
coi^tifiimus. ConiunrtioncsmJkjnacquadrupliccs funt, Maxtmf,
Coniun^iond
Miiorcs, Minoroi Mcdix. Nrixtmacfl h 14 4 tf*. Mjior h
Qui lam nmibitur fu^ appcUanonci
& 4. Minor ^ tk a', Mcdia h 4
nis

narum duiimuv, imo

jlicuiut jnnt coniunAioncm magnjm, pnnapio plaiiairti,


quorum coiuunrtioitcm i]uxnt,f proiimc fubordiiuri tibulj, fic
V t pljna irum duorum v el rnum quorcuniji inlbtuit, ridiccs colli*
car, icurciurns jitnorum prcfinitorum compacntev, hoc modo,
Chnrtum Ic.iucnre innorum numcro Rjdtx ccnrcnano proximd
conucntjt. anno Chnflum prccrdcntc pronmi mjions ceiucnam rjdii cltgJtur.id quod Uctji ei non complcto ceiiicnanuv pcr
Ih autem
adtcw-tioncm jnnorum plunum complctus conlhtuct ur
curtodtcndum cft complcmcnmm, Nam illudhoc loco rcfiduum,
vcl reriduov annov jppcllabimus. Hocvti ntc pcrj^tum cfl. inJe*

ruram

infcnons rotx luprt tjdiccm h loccrur, in Iimbo numcrusrc^


rur
Filo poflea pcr illum traduwto irKlci
fubtbruarur. Stmilitcr onmino ctim rcli.juis jmr o^Imfon-

fidut inucfligcfur.

fus

bus.pnmo radia, poft innis tcfiduis cos adducawo Vlnmo crSatumi jd00 hlum pnmo linuarn mcnfiv dici in kalcndjno f:?
Qod
imidat
pcrdocito
fincm
fqi
idon^.
ad
v
dccrmbnv
mouc.
omnjumCJlovljnorum,
filummrora hm Iouis4 ^ cndcm dia
.^oniun:t.oiK-m rriuo
oTTum dt codan dK funiram dfc, aur fuitfc
vaijt non nuitq^
pliXKUXum mcdum.qux maxima diantf. Vfu
fi

'

ASTRO. CAESA

|K

Intcrdum

& ciTct coniunftio Magna vocatur,


& o^tc coucnit, que mediaahnuando

iJlat

fino
ficut

filura

ncs

cnam m 4"cm
comungitA

o^^tem

'^*^'^"'-

fubiuncla cxcmpI.f.cationcl.qu>d.or
orrus an.io .foo
cCrcnir Carolus

rrit.

in
fa:pc diftU5 cft.quo

anno comuna.ona
Ra/
fc.cs. Saturn,

ne magna cucncr.t >ta


ExempluAi d.ccmadccntcnarium ,40 cl'g*;e*l"0">3
p
-oo adhucimpcrfcairunt^quccftSig

CAROLI.
Impcratons.

mi. ?8.

ora. jt

gta- ?

5-

Radu,qucft

tis

fuinatur,

Hmc

turn. iungis

duos

Radiccm itidcm

2^

qu^-

Mac
^*- '

mi. xf h3bci. Itcm


fi

Sig:

^ g"-

filumg

>

Rad.a Sa>
per annos 09 rcfi^

md.ccm

fubdis.
trahis, Ind.ce rurfus tilo

Mo

al.isopcMtus,
do codcm cum oftcnfonbus
dicm cducito,
filum per primum lanuartj
Satumi fc^ inrota. Dc..idcpaulanmcum
filo in fingulos dics

progrcd.ens,

|anuarf)diemccrncs.

primum

Pnmum quo.^

dicm

inKalendario Mariisafilocodem abrcindi


dic
videbis,quocircajfton dubitantcr dicto

mcdia.n

Satumiac Matfrsconiunifrioncm
c6nngcnt.:,amrmarc
M
1? gradu
fubeft, n.hil
potcT, Quiavcro 2^ filonon
con.un
cum rcli^ns pamaparcinpraftnn
con.un^tionc hab.*eione dicitur Mcdia
cnunit.a: rupcr.onb'
tafacilc crt vcramcx

inucnirc, fequitur vcro

illa

0 Februan,

OuauismcdiacoiunaiomtcrdfiDnot

die
intcrdfiportcrior,vcracircfolcat.

ExefhpmRe

cisFERDI

M AN DL

pERt3lNANDI

^Reps

orrus anno

jfoj

cinoratur,cuiuscctcnarrjrc? ,5-00 radix


mi: 1+ z . 2*.uis 5jg: o
tf
ci
jft j 5
autc s 8 gra: 5- mi:
gra: 3 mi: ^7.
planctxpropriy- raf. Indicciamcuiuruis
dicidcccntcrconncxo, f.lo pcr t fuperftttcs annos miftb, rurruHy fubfilumoftcnfo

rc cuiuflibctredatfto.nulla rupcriorumtriu

coniunft.ohocanno iro? cueninccorpidtur. Quaproptcr oftcnrorcsporroagcn^


diin ifo? plenunifcr annum.vbt offerc
tur mcdia pronnus ^diurni^t Marns copu
laruccedenri,idcft, jfo^ anno.dicautcm
lanuanifutura. Scdvcraillaru planctalapractcriilTcvidetur.annovc^Rcgis
^faita, Apcr
o? dicOctobns
natali

tii 0'

(ifi
Lhrilin
operandi tao*

Ame
du$,

t/"
te autcmibi vidcrccft, quomodo media
veramfequ.itur,qua: in pnoriexemploprf

^p^jgi-c^riraeft.

f Vcrumncignorcturmo

opcrandi antc Chnfti ctiam tempora,


Tcrtiumdogma huiufmodi cfto. Dic.tur
anno 14- antc Diluuium coniuncfHo ma^

gna Satumi& louisin

cxrinfte,

quod

vcrumfit ncLnc,cogiiouerishacvia. Prec


nitucns 3 1; annos. (totcnimannisdilu
uiumChriftopriu5fi:it3AdiiaoiIlis 2.^ vn
vct amJus currens in quo ifta
dc
cC conngit,redcunt. Numcru igiturhunc

cum
fcz

7^, centefimumlupponcnsmaiorcm
?ioo. Radiccm modo Satiirni, qux

mi: tf, vcftigo. Ra


habct V f gra:
diccm paritcrIouis,qua;cftSig: 7 gra j(
acdpio, Exindc vcro oftcnrorcs
mi:
difponens fmgulos , filum^ pcr annos 7f
reliquoSjCnm oftcnlbris rubiugarione trahcns,fidc certtlIima,coniun^tionem mcdia

|8
fis

dic, Hora quafi j) pomeridianamcn


Marrit,a: hoc in Arictis figno/ cuciiiffc

dcptchcndo.
Scquuntiit tabulxradicum mcdiorum

motuum,

Saturni, louis&r

Mar-

ad ccntcnanos comple=
(osante d^poftChn*
fium.

CAESAREVM

7^S7RONOAUCVM
TER.

ENVNCTIATVM TRICESIMVM
Morx

infantis

E.hora Nariuitariscoqn.ra.tcmpus
hora.nco.
conlc^uaucr conccption.s
rcp^
^lcro
in
gno rccre,
ATIONE SIMVL ET EX*
foctus quide
pericnn comprobatu eft,
alios nono,
alios rcprimo,aIios oftauo,
mcnre, poft co
alios decimo vcl circitcr
genituras ci
cptionis tepus nafci, ncqi

.ravllascoriftere^ne^ivltraporrigi.lnnati,fimilcquid
illos cnim tcrminos
rr.i

cum

frudribus maturis^quivltrolabfi-

minores autem fcptcm


menfibus partus tang crudi a;imper*
velun poma immatura violen
fefti,
_
na quadam a ftirpibus auulfa, cxytc
laritnmevifiTrmint \ ndc fit,\ tantc lcpnmum mcnfera nungaut
dicuntur illi
uuslucem foctusfubcat. Sepdmo etiam menfc nafci
lilorum conccpn
quiin Nouilunns aut Plenilunns aut poftridi
vidcrcnt melle altro
cum
natura:
nafccndi
fines
igitur
Eiufmodi
funt.
quo foetus vtcro in clu=
lcci, diheenrius inde putanies tcmpus
dUlnbuerc volucrunt,
tres
partcs
ia.^u,m
femm,s vfq^
tur, faciunt,

ditur, a

Sic.yt
vocantes eafdem manfioncs fcu moras.

(quam ^83

Mora

cum

toaior

dics conft.tuunt)

luna

moramaior

honrontem paulo ante

fubicrit,

pnma

dicctctur.

"^'^
fmem
adhuc ad 'f

vocataeftmedia.
dierum ^98. Sextx domus hcrcat, contmgit. Sccunda manlio
dics m hac partus
Mora media
ifS dicbus pcrficitur.poft totidem cmm
i7; dies
dierum xfS. Jd,tur luna rccte horofcopum tcncnte. Tcrtia manfio

Mora mmori
dierum

connnct,

Mmordkta.

In hac otitur foetus

cumlunahoncontcm

ocadenns fubitura. Quotics igitur oblata nanuita


di^is aIiquisnonfucrit,mtcllcauprom
Lunarcxiam
horalocus
tis
elTc dcbeat,velutinptum, quod Manlio ctiam diuerfa i prionbus
^Abornuos omncs fepnmofji menfe natos
declarabitur.

3.73 cft lam a paric


-

fta

Abortiui huic
noftro dogmatc,quo \ idclicet moram in vtcro pcrquircre do
rcguUc cximd ^^^^^ non tencri pra:dicimus. Sed ti-fi cos qui > aut o mcnfc,\ t
habcmuspcr^
patet,Ar re^c ficn folct,cducuntur. Si igitur fidem
gradus ille cot>
uetulio rcrum cclcftium tradtton Hermcti, perpctuo
j

cfhmatx c;eftimat.im \ oco,inqua nonad


minutum vcnitur) horofcopum tenuit,idcm cum
Etccon
co eft gradu, qucm luna conccpnonis moracnto occupat
concepnonis
tra gradus mnx qui nanuuans temporecxirtit,idem
Qua fcntcnna non pauci Arabum fuerunt,
Varicopinio- hora afccndens erat.
li

qui tcmpore nanuitans

punAum

vfq! feu

tatiOk

Exf^^,

C ARq/J

dics. Horas A.c. Infuperiori roea cum inueftigaucns fub fiy


lum protuius rcduCjCiuo facto indcx R in kalcndariorota: infer.
ante mcridicm, anninempe
na: x7 dicm MaiijHoram 8 m 32.

dcm

prxccdentis

j-?-!??

tem hora I'.mam

nanuitatem cxfaream coramonftrat, llla aLi=


ccrnis. Id quod verfi
m
17 c

pofTidiftc

hui' gcnicura: afcendcs eft, Comunis aute hic operadi modus dicitur*
Nunc quid cgofentia bencuolus noncalumniatoradiungam. Mihi
quidem longeconfulrius elTe vidctur,fi latitudincm Lunec confiderc= Aliusintljjj
inus,Iocuniq! Luna. ab ecWptica mutucmus illum, quitemporena= da: mon?
tiuitatis,vna cura Luna circulumpofinonis cundera efficit,nonau=- dus diucrHj,

tcm longirudinis gradum, hoc enim pacto Luna prxcilc in afccn;# communj
dcntcm\ cnit, Horizon quo(p eundcm pofinonis circulum con=
ftituit. Mcdiairidem adamuifim 175 dicrum cum fit rede ficut
antc faclum in 17 diem Maii, Horam 3 m ^+ antc mcridiem
rcpcritur, quam pro afccnden _
incidit, Lunaqgin J4- c is m
teagnofces, Regi FERDINANDO Natalis Medina vrbs, vt Exeuipmj
farpeiam diarum cft. In hora natah fc? s m ^7 antemcridia^ ?!?a '^'^
io
occupauit. Afccndcns ipfumgra= ^'^NDL
nis, Lunagraduin | m
31 fuit. lam Q^indciafcendenh fuperillamsfilum
dus i M
Moram
loco Lunx adductum cum fit ipfum in limbo rota:
Rcgis,diesvidclicet xso, Horas ji m, 10 indicabit. Qua Mo'
ram vbi rcquificris in rota fupenon filo^ fubftitueris ab indicc R
prorinusdiem i Hor: )| m ?7 Iuni!,anni jfoi defignarivi
dcbis,quod tempus concepo Rcgis certum eft. Huic tempori lo^
V, afcendcnsna
cus Luna- refpondens,qui eft gradus ij- m
tiuitatis omnino fuerac. Quang vero plera^ aftrologorum pars
hunc modum fequatur, putauenm tamcn cife tunus verum lu>
nx locum, (^quandoquidcm mora nari conceptufqi hora permedm
Lunx motum mdaeatur ) accipere, 3c imitari. Hocenimmodo li=
}a m co^
cet \cl pcr mcdiam noraralapfus fiat nontamcn vltra

tmgit errarc in loco Lunx. Proindc conccpnonis die habito,gra>


dum Lunx pro afcendente ad horamcftimatamfupponc. Pergra

horam quxre, qua fc5: Lunx gradum in alcen'


minutum quxfita Lunx locum ad idem
momcntum confidera, hunc cnim gradum meoiudino pro afcen>
dente reClc vfurpabis,qualis in imperatoria naouitate gra: j( m
fuit,
-^, in rcgia vcro gemtura, gradus 2-7 m 5-5-

erum

fcd

idcm lignum horofcopum conccptus aut oppotitfi

Hac nos

qualifqualis

tandem

fit

Solis

dcntc connngit e(rc,ea ad

ENVNCTIATVM TRICESIMVM QVAR.

concrouerfia pofthabif

communem \ iam indagandi moram foctus in vtcro m,atcrnofe


quemur. Horofcopumprimonariuitatiscuiufji ranficacun pcr que
genethliad corporum fymptomata feu accidentia fcrutari folent
Quemuis igitur fcquemi figura vfurum,eftim.it.xqi gcntutx afcendens firmaturum, autmoram nati m\ tero prompte cognitururajada
monicum \ olo, quo pnmum omnium ea quanta potcft^ diligcntia

ta

TX inquitcndc

figura: cccli pcr conccptioncm\cnficatxcnc )pofircmo cxtrue. ^Canonis procmilTtdocuracntumtale fit. Quonia
Impcrator diuusCarolus Gandauigcnttus eft,Thcmacclcftemcri=.
conuenicns. tcmponqmati*
diano illi fiue polari loci eius eleuationi
pomcndianis confemancumcrigc.
uitatis fcilicet Horis ir m .,.4.
Ibiautem nihil omnino tempus xquan poftulat. Afcendcns igitur
cui oftcnforem Q, adiungcns, filu pec
huiuscft 9 G II ^
dirigcs. Et illud in limbicxlocum Lunx, quicft G 7 m 7
minuta )z oftcndet. Eof'
trcmitatc dies Morac zyt, horas

ramCcui nomen

quofignoinucntafuit 5 in conceptu,iiIudaut
fac afccndens,
gr.idu
eius oppofituf.ic afcendcsinpartUjinquibusPtoIcmxunodc
modo
fed fignOjloqui ccrtu cft, no nulli tamc funt, quibus vidctur no
fignu,quod Luna tcmpore gcnitura: incoluit,arcendcns fuiftc conce=
occupafte.

mo

f|

dum autem

ptus,\

Comunis

conccprionis rcpcrtis,hora: cacdcm vel minutis quocp

tefte, fufficicnrcr rem firmafTe- Illistamcn


Cciinloquii fui aphorifmo vidctur his
Ptolemxus rcfragari 5conceptu
verbis. In qub figno luna eft gcnitura; temporc.illud in

fe,experienna
ne ^ demorain gloriantcs
uenic nda.

Hora dicm

potcslocum Luna: refpondcntcm luftra, id quod cx inftrumcn.


illc Luna;, verus Horofco^
to Luna: notumerit. Locus fiquidcm
pus tcmporis natiui dicctur. Horofcopo habito figurara ctuli altc

Foramsc,v^ dicuntur, rcramcp omnium c|uanmm ad


aftrologiam attincc,partcs,pra:lcnri figura expedico noile.

OC

IN

hilcft aliud,
rei

LOCO PARS

NIg duorum fignificatorum

cuiuldam

Zodiaco

in

horam ^ minutum gcnitipercont.ariftudeat,idenimnatiuitanshora cftimata diatur, obftcrnccs nam(^ Sc ahi, pleruq* de hora fexta

cundum ordincm

velfepnmainterrogati,rcfpondere, inter fe.xtam dc feptimam,fo!ent


aut detcrtia vcl quarta,intcr ternam 5c quartam contigiflereferut.
& fimilia, Ad qucftionem igitur figura cplcftis erigcnda erit.vt fi

tc incipienti per

ad fextam horam ^ 30 m
cxtruatur, vti li dicatur <s hotx propius tcmpus accedcre, ad <?
horam dc 10 iv, Si verovicinius ymxHoix refponfumeft, ad
horam <5 w ^fo figuraconftitu.itur. At fipcrfcrtam tcmporisra
tionem audias lam in nullo foilicitusadeandcm enges. QuaereLta
primum afcendens, deinde locum luna: contemplabcns gradum 8c
minutum afccndenns in fuccedcnns inftrumcnn Zodiaco qucres,in=
diccm^ Q_ cui infcribitur
eidem inuento im=
poncs. Pofthac filum per lunx locum in Zodiaco duces, 8c filum in
limbo extcnori rotulae infetioris diem dc horam mora oftcndet,
Idem filum retine muanatum diemqi morx eidem Iiiblhtuc fupe/
rions rotae, 6c indcx illms rotx
diem conccptus in Ualcndario
quisintcr

tf

dc

rmam

ASCENDENS,
,

dabit, vbi ftude\'na

cum

dic

horamquocp conccptionis cognolccre,

Diem mora:

fuperions rotula: int; r trigmtadics cqmadies minoris


morjc fc^ ifS vfg^ 188 fignan funtjhts vcrbis DIES
RAE, venaberis, Dierum quilibet quatuor partcs gcrtt, quarum

MO-

fingula c horasnotant,prxtcrqincxtrcmo rotarmobilisitinfimi,


Quoacca opus hic cft ani=
vbi dies quilibet 14 partcs connnet.
maducrfionc, quam horam filumorbis infimi connngat , eandem

cnim

feu

diem

leu

horam

in rota fuperna in^uires^filo^ fubdes.

Horj

liip'

Zodiacumiterata di=

mcnfio.Significatores autemplanetas
intelligorei cuiufuis iudicandx pra:fi'

dicat, figura

diftantia,lc= Quid

fignorura numera^ fonuni,


ta, eiulclemq lecundaria ab honzon^

des.

Horum

fi

ambo

qualitanbus

vel

appellationibus conucniunt,vtin Ca=


lido, Frigidoacc. aut Mafculinita
te,diumitate Scc. iam prxftantiori do'
illo.non ab infcnore, mutuand.
impares fint, vtalterodiurnoaltcro no
fumi^
Cturno.iam pars a diurno per dicm, 3 noctumo pcr nortem
Ii^
tur,quanq Abumafar ncget partem eligendam nifi cx duobus
mul rcm aliquam fignificantibus. Prudennorcs aftrologorumlan'

minium
cft.

Hii

vel pars defcrtur,


fi

qux ab

in fignificarionc

arimoniaquad3m& veneratione maxima.ea qu.t ad partcs atnncnt


cumomniaquxvicamno*
colucrunt, arbitrantcs ita fien oporterc,
ponllimum denuanfo*
ftram tuentur a loco feu partibus fortun^

Solcm enim 6c Lunam^quoniam actioncs,Ioca, temporaviomnia teneant.non inmento naturx p.arentes eft-evolucSolemformaminduccre,
runt. Lunam enim matenamprxparare,
ani
Hanc noctcm,illum diem gubernarc, Altenmcorpus, altcrum
mumvcgctarciVc ranonibus firffliftlmisafleruerunt. Obferuatum
quando
amplius anriquis Soli afcendentem deben cadem ranone
afcendens vel horofcopus non fccusat^ Solvitam humanatucatur.

leant.

ciniftlma

ASTRONOMl<^VA\

Aliorum quo.j planctarum

^^^^^^ ^^^^^J^^^

,..nc iud.ium dc .una


cum
pum yc\ afccndcntcm tanquam
^^^^^V^cft^^
ncmhabcnn, paulo.^ mfcriora ^'^ ^"^'Xlcopo
Afccndensvcro ^""^

d,ff,^*,^^^^^
iolc ^mm^

nicrunt^quatenusLunaa

d.ffcrrcnt.

intcruallo.quoSol ^Lunafc^^^^^^^^^^^^
tunlmtclligc^ opcs,formam,huu|fmod,^

dum

afccndcs f,^ fortun^

bcus

fccrncnd.s

'"^^'r,^

Marns fiuc audada: intcrdiu -1 Martcmgraaum parnsfor


nortc e conucrfo, additurgi afccndcnn.
capitur
tuna:

corpus,

fPars Vencnsfummiturmdici

qu^

'narfa

inpartcmfuturorum, noftu

iunecnda afcendcntt.

fummitur,
#rpars Mcrcuni intcrdiu a partc futurorum
horofcopo.
fortuna;,nov;tucx diucrfo,5ciungitur

di-

cxtcns partibus

Pars

c contra
in

^P"^'^;'

I.ot.uc P'^'-^^-;!'"

iun.

vmq. pan

cad^^^^^^^^^

^^);""^^^^^

fic

dic.noAuco.
cPirs n qucrmiraIocoeiusadpartcmfortuna:in
noctc con
futurorumm locum
traiouis acc.piturindie iparrc
cnim barbarc. p.irtcs pro.iccre.
trario A: afcendcnti adiicitur, hoccft

Afccndcntcmau
Hr,

partcs,\ clpartiumlocain Zodiaco

inucnmiitur.

.n cd^pt.cadirc

^un^

AESAREVM

omncs alus cxccH.t


hu.c prarfunt.rcl.quosplanc

mpartcm

DOMORVM.
OVOMODO DVODECIM
Zodiaco numeranda:
cooli

funt.

partcs in

Primacdomuspartcs
fumitur indie a

Saturnumcrc-

in

n.
Pars afccndcntis fcu virx
afccndenri,eo quod idcmfit dtfcnmen locione noftu,confcrtur(^
afcendenris eiuf^ partis, vd quod equo fpaco

SaturnKquod

uis Sc

diftaiit

&

lupitcr

&

afccndcnscfccundumordtncm fignorumnumc

Et hxc eftgencralisquadam
rando) cjio Saturnusarparsinuenta.
partium omnium rario.
coniuneHonali ( finatiuitaj
Pars Hilcch accipitur in dic a gradu
(linatiuttasfuent
prxucntionali
gradu
fucrit coniuncftionalis) vd a
proncitur ab alccndcntc.
prxuentionalis) vfg* ad gradum >
.

forcm

T gcrc^A

"^^l.rfntrquamobrc

,nftr.bjtur

IN-

Secundx domus partes.


fubftannac m
fic nofte, a domino domus
minutum domus fubftanrix, dc proiicitur ab afcendentc.
_

Pars fubftanria: indie

cradum

"""'"'V.nqums^nnc
solisgradum in
^,5 nrmcipio
P
dinrnum al.quem
^j^^^^

ransincipit.nnitur.

cumpr.rns

fi

fle

Tcrriar

domus

Cditur afcendenri.

partes.

Pars fratrum indie dSaturno in loucm.noftc econuerfo,&ad


cconucr
Pars bencuolentix fratrum in diei G in b, in nocle
radiis, accipitur in dic a Solcin .2f, innocle
fub
Yt
fucrit
tj.fl
fo
cconucrfo,fempcr intdligc adicaioncm ad afccndcntcm*
Quartx domuspartcs'
ParspatrisindieaSoIein h, nodtu ccontra,
innoftccconuerfoi
ParsmorrisindieaSaturnoin

irrosi.-i^irmtuT^necASCE^
^'*''?ot."^rnr."t"Tfcm^^^^^^^^^

Pars AuorCi in die a domino domus


in noac ccontra
Pars parcntufiuccognationisindica b in
in 5.
Pars hcrcditatum, tamdicgnoftc a Satumo
altationis fufi
Pars nobilitaos naritndieagra: q in gradum
Quintacdomuspjrtcsi
loucm.
Parsfiliorumindica n. in Saturnu dcnoftca h
in loucm.
Parsfcicnria; filii indicacnoiSc a
Scxtacdomus partes.
noiftu cconuerfo.
Pars arcmcneindica Saturnoin Martcm,
Parsferuo^indie aMcrcurioadIunam,no(;tealunain 5.
Solis in b, in noiftcccotra*

P Imcus hoc ,1 loco quo^

rent,at .ud.caturo rel,n<;ua.n^

.n
fllmpcratonus natabs Afccndcntern

_g

>>

habmt
vcju

CAROLI.

m
u
nmdiuiano
kx Hori;o.uc,dum O
"";"
collefturus.nde rotute
ob,rcnt. P.-,rtem foitunx

bnpcntoris.

.'nfc^nc

Exeflipluft

hi.ic oftciifor

fupcrior

ctiam

FxcmpmRce.,

F&RD

?J

AN D

I.

diumam

n r j
Fcrdinandum proponas natum fub afccndcntc

ccrnas.

f[Rcccm.g,tur

Seprima: domus partes.

,n"iccm ad locum S d""'

po.
'7"^^"^
rbobus po^.
demonilrat ambobus
locum
nea:;utcrd.natcspfomoue(quodc6modcfac,cs/.ccravtra^
q"i
.ndc.x gradum p m 11 y,
eonncrtas) quoufa afee.,dcnt.s
orpaf
!b, cn,m eonfeft.m oftcn
natiu.tat,s,teeat.
cft horofeopus
m ,3 X ob oculosdab,tAhoc
nimfortunl-p^ncm 6 f
P,olema:umfequens
5 gra. * m,.
Aiabcs.fed
fccundum
fans faaumfottan,s,n,r, nanuicatcm
debjs Scd nondum v idetur
ab

Parsegritudinisadomino 8usc domusadgradum dominiafccn

dcntis^addcadgradum oCtaua: domus.

Mcdinx

nommciO m

Hifpan.cc

Hora

8 m.:

Qyo

antc mcnd.cm.

Ind.ccm promdc.nfe
S cumpartc fucnt cundum.

riorcm, afcendcntis

ncmpc ad

gradum

Supcriorcm vcroad J locum

X fifte.
Ouo fafto

^7

rotas vtraftp

manu

qu. cft
fc::

^8 gra:

gra:

Icuatas circumduc,

011:

j-f

10

mu

r^..

donec alccndcn

-"--itm*
gra. t m.. 45"
tiTindcx horofcopum Rcgis, qui cft
d mi ^5- ni mdicabitt
cit Etfortunxpartispartcoftcforgraifc?:
finguVaulo antc di.ximus tnplicc cfie parnuinuenfionem.quarum
Quoniamautemfortunxpars,
las nunc oftendcrctempcftiuumeft.
fuperat/requentioqux dc Lun^c dia potcft, omncs alias dignitate
quocp pnmum locura fincK reliquis omnibus in vfu fit, mcnto hic
cum ca:tens pambus agcn*
bi vcndicat, vt tanquim argumcntum
S olis dia
Quoniam vero futurorum pars, qua:

Vcncrcffl.
Pars coniugii v irorum dic ac notScaSaturnoin
noftc
Vcnerc
in Saturnum.
dic
ac
a
mulierum
coniugii
Pars

ParscontcntionumindicaMartcin louemin Noftc


Octaucc domus partes.

cconuetfo.

Parsmorrisindieacnortca J in gra: 8 domus^&addimrdefii


ligni
Dcrquodambuiaucric tJ infuofigno,a:computatur abiniao
Cnodtceeonucrib.

^
inquocftSatuinus.
afccndentis
pars planetxinterfidcnrisindicadomino

Nonxdomuspartcs.

parspcrcsrinationisdieacnoftcadiiodomus 9 in c dom

nofteeoucrlo.
if gra: 2S in

Parsmnensperaquamdieabin
parsrdigiomsmdieamnac in Mcrcurium,innoaeecontra.^
dom
Parsinncnsmterraadno 9 domus vftp ad pnnapifi 9
turno in Lunam^
Decimae domus partes.
'

parsregioni5vdrcgm,&quidoperisfacietnatus,dieacnocteaia
cconucrio*
arrc m Lunam,innoctc
rars regts & regnt, in die a

Vndeamxdomuspars.
Pars amicorum die ac nocte a Luna in

M crcuriuffl*

tur, pnma ftatim

Duodecimardomuspartcs,
^^*""
parsinimicorumdieacnoCteadnodomus )% ingra.

ueftigcs, solis

ParscleCtionisregisaccipitur horaclccrionismdiea

dt fepra:bcat.

omni tn negotio fe offert (nam fi louis partem inpars fme futurotum prxfcienda venit)volohancctia
priorem dcclarare,vfum^ huius inftrumenti pcr hanc apcrtiorcm
O, noiilu
Futurorfipai" rcddcrc. Futur-orum ita^ pars in die fumnitura 5
contta,hoc autcm fcmcl intcll.gas volo dc omnibus in vninerfum
titiinuentio,
partibus,vt a gradu Luna;uf^ solisadlocum,iuxtafignorumfuccefluni pergaSjtotidem^ infuper gradus afcendenti addas, ad ho-

futun partem ftatuas. Hic fanc modus cruend pars


contrarius eft totus. In priori nam<^ a
in 5 verfus
tis priori
ibatur indcxi^ primus s olis gradui connci^^atur, quod prcfens
con/
Luna facit^c ueliid noftu numcratur in prxfcnti i

tum^fmem

cum

!unam,quod in priori a Luna in ^olem fieri foJuit. Rcliquum


opcrandj muuus
munus lunu
idcm s.wu\
& wpv.niiui
cumptKdi(^is/imo
Oltcniorumnegoiium
oftenforum negotium .
do prinapium an ol an Luna fit bcnc cuftodiatur.
tra

Alioiui

];

impcdimentfl

Pars anniinquorimeturnatomorsvdaffli(aiofeu
dicacnoftca ti indominudomusconiuniSionisvdpracucnnonis.
in nofte contraPars carccrisindie a Saturnoinparte fortunx,

nfi.

innoCtccconucrfo &computaturabafccdcntereuolutiois

'
-

amii.

Mcrcunum.
Pars pacis excrdtuum dic ac nodc a Luna in

VARlARVM
SEQV VNTVR NVNC MVLTlPLICES
rcuolutiomuus v.u
rerum nartcs,quaruminannorummundi
reru preaa Sc annonac
cfle folec noparuusjvndc

condiaoncsiudicantur,
n
in ?
Pars ohuaruma Mcrcuno
Pors vuarum a S"5"^1"J^

parsorddaLuno: in louem
Pors Lcnris a Martcin Satumfi
parsFabarumaSaturnoin ^
pars M.lli a Saturno in
pars Ccparum a Satumo in

^^^^S.I.gmisaLuna

mb^^^^
m

Vcnaan
Pars vini a Satumo
&awrPars Croa a Macunom

ASTRONOMICVM

CAESAREV-

ENVNCTIAT^M TRICESIMVM aVINT.

fc^ pendcndis tributis limitcs


foret, deputatifunt,quodlibct
autcm tcmporis fpac.u 5- an^

moMium.vt
Aurcum numcrumjcftorum

pafchatis,

noscomplexum

peripiccrc.

lijfplendorcqi impcrr) aflcredis

ferrcturabomnibusjpro maic
ftatcnimirum Rhomanipopu

VREVS NVMERVS SIVE CY'


priinusin

Dcccnnalis a Chaldcis
t)\dcm
eft, Romam dcinde ab
cognitus cft
millus, qui Rhomanis vbi

fit.

tantum

vtilitatis

cum fumma

facilita=

rcparationcexcgit. Iccirco Sk

apudgcntcs Rhomanog:
ediclumpercrchuirde Indmo
illud

dcfcnbentes,

annorii

,> Sorari-^to.qiipd poft tot


- fpairium coniunftioncs oppofitionef^

solis.jnidcm rcdirc confucucnnt. ^^^''"''^"P^f


crcditur,prcftarcpol
illc nulerusnon illudquod
quam argcntcum aut
feanimaducrfus at,noiv magis hunc ^urcum
tollcretur ludica
plumbcum dici confuerunt,im6dignum quipiane
oppofitionumcy ncgot.o fit
runt. Eftoautcm huic coniunftionum
alns vfum "0" pofth,
Cnanj

omncs Lun

&

ficrioribus aurcus

m
non tamcn iccirco ftanm
Cyclus 'ndcmqu. d citur ^'^^
bcndumfuiprchct:) abr,aendus crat.
quorum ordo q^ottanm
uium totid^ annos 9 complc.-titur,
pcrgere. Per hunc cYcIum fcfto.
proccHb
debito
folct,nc^
Ltari
numen,annuat.m futu a cl,
mobilium rcmpora,pr^fid.o aurei
propofin aurcum numerum velcyciuclacuiufp.a
cAnni
fiuntur.
dccrcti tcmpons, tanquamm
Operandifflo uium fciruro,antc omniaccntenarius
autminor, extabulacoramdefcnpta cadus.
fcero numcro imperfcAior
Salutis ortum habito, Iitcram alphahc
Di5tur A; hoc tcmpore poft
vIqi 1
ftcamcominusrcpcrtam,infuccedcnrirora,cuilitereab
fignctur. Annos poft hac
infunr,contueatur,&:cumoftcnfore
prcftitutosincirculofpiralicquiannosab j vf$ |oo gent) Icga=
inhabilior,

^m

binasaccntroeduftas.Iimborlumpergeii

ij-oo

CAROLK

cife in

tcmpore

Chnftum ante
cedencis*

ANDVM

natum
fRegcm FERDIN
nifeftiori agendum cft.
Rc= audiuimus anno 55-0; a Chnfto. Centcnarius minor jfoo in

IVLIICf

faris

ccntcnarium incidat, quocirca adhuc altcro tanquam ma

!ndicat,cuiindex fi adiungitur,incirculo^ voIu=>


tabula literam
minofo 3 annus,veluti refiduum infpiciatur, Sc aureusnumcrus -j

inlimbo examOjCyciusciauiu^-i-inintimoapparcbunt. Cyclusfer^


f Terrium
uctur, paulopoft feftis mobilibus inqu.rendis idoncus.
cxemplum. Rhomano Imperio cum IVLIVS Cacfar pra:circt,an
nus ante Salutcm .^f agebatur, Huictcmpori aurcum numcrum
cyclum^ clauium competcntcm dum cupio, primum e tabula qujc
infcnbitur anrc Ciiriftum,numeri propofiti maiorcm ccntcnarium
loo eximo,prope centcnarium ^00 E literam vidcns,eam
fc::
annodirccte afccn^cum indice mobilis orbiculi figno, Hinca
dcmi in Iimbo primo 3, ideft, aurcus numcrus,infecundo ?4.,*iui
cft cyclus clauium offertur,quc duo co tcmporc,Iicct horum altcn''
vfus

non

fuent.cfle

tamcn poterant.

Si

nuncaureum numcrumad

annum joo inquoChriftus orbinatuseft quxrcs^vnitasqugtunc


pro cyclodccennali habita cft, proucniet.

ENVNCTIATVM TRICESIMVM

SEXT.

Cyclum Inditionis Rhomaiiac omiiibusanniscompeto!


tcm ditflo citiusinueiiire.

YKAOZ GENERALE VOCA^

iufl.l^etquinqucnniicomporta
to fimul a gcnribus Rhomam

clim frequcntiin vfu habita,vt pafTim dc


in cancellt)s,vt vocant,feumeliusfcri
barum contubernps.^t notariorum in
ftrumctis fiuccodicillisvidcrc

cft.

Ori

go cyclihuiusciufmodi. Romanisvni
uerfo fcre orbidominantibus,dtobid
.egrcfnbuta annua a fingulis gcnti^
bus Rhomafti rcferrc valcntibusj ttia.tmparum difaimina, qug

Ann'
Chfilti

100
100
;oo
400
fOo
600

Habiturus cyclu
quortannisaddo ? propofito
rcfol.ri funt.

annorum numeroCtertia cnim


inditioneiuxta Dionifium

Ab

tirc,ricenimin rcfiduo cyclus


apparcbit. Illud adhucclario

rcmanuduftionc

intelligas

fic

^CAROLVSC=

faranno )roo cftortus.qui*;


busaddantur 3, proucniunt
If05,qu2cdiftributa per jr,
reddunt,il=

lumabiidcns ? quercftanria
procyclo vcro Indmois ponc.

FERDINANDO

^Rcgi

annum j f o 3 no
uimus,cui 3 adieftacum fue

natalcm

cfle

rint,diuila^ rcliquapcr
dirio

In

dpofthabirisin quo^

ticntc loojprodibit,

^[Itcm

cyclumhuic ir39 dcbituha*


biturusaddo 3,pdcunt jf-i-i,
<^a:pcr jj- diuidcnsinuenio
inquoto joi, quccomitto,vt
antcadixi,quoniamnihiI al.ud

quam tot Inditiones a nariuita


tc

domini

effluxiflc,

ncmpe

quindccicsccntcnos duos an=

autemre
nos admonent,
fidua huic anno indirioncm co
petcrcindico. Notandumcft
fcmpcrefle ir cyclumvbicx
diuifioncnihil redundat. Pr.n

ctpium Indirionis cuiufuis dic


Scptcmbrisprimti habct, pro
ptereaquodidtemp'' Rhoma
ni aptifllmum tnburis ft; pcr^;
foIucndis,&: rhomam congcrcndis cxiftimarunt,idco quod
laborcs bc opcrc colcndxtcllu
ris

vbi^gcntiumhoctcmporc

lint

rcmifliorcs

jneflcfc^

pauciorcf^,

iamomniu pcra^a.

cft

nos includit,qui tria luftraconftitufit,


adhuc Rhomanis non minus quam

tancac*

llj

ccnfu,Rhomanicum omnige
na facroru pompa orbe luftra^*

batcm Chriftus natus eft") fum


mamtpcollei^am per jj- pac

700
8 00
900
lOoo
IIOO
1200
)00
I40O
tfOO
I600
X700
x8oo
IgOo
xooo
2lO0
2100
l?oo
1400
lyoo
260O
l^OO
1800
1900
jooo
3 loo

200

no
3400
^fOO
3l600

?700
3800
?9oO
40 00

4100
4100
4|oo
4400
4foo
4600
4700
4800
4900
fOOO
flOO
ylOO
f

CH^^ISTVM.

roo
2oo
300

400
yoo
600

f700
y80o

900
1

100

1100
f too
1400

foo
1 600
iroo

Q.
L
F

A
P

K
E

9
\

N
H
C

1800
1900
lOOO
21 00
llOO
1 JOO
1400
IfOo
1600

L
Q.

IT-OO

1800
IqOo

tooo
3100
3100
5^00
3400
tfOO
3600

J700
{80O
390Q
4000
4100
4100
4toQ
4400
45" 00
4600
4700
4800
4900
fOOO
100

j-ioo

f4oo
ffOO
f 600
700
f
f 800

K
E

O
I

6000
Ciioo

610D

6400
f 600
6600

"c

6-yoo

6800
69O0
^ooo

A
F
L

lOoO

OO^

5"400

J500
y 600

SEQ.VITVR TABV
LA RADICVM CrCLl
DECEMNOVALIS S\VE AVREI NVME=
RIANTEETPOST

Radices poft Radiccs an^


an te Chriftum
nis labcribus annislaben=
rcfpondetes nbus confen

inftum

at^noftrafincHgillis inualida
funt,haberctur.Subfincm cu=

Ipacrjquodinorbcmrcdcat,
Cyclus illc Indinonarius quindecim an

bulum

5-n

rctur)quofineinditionisnume
ro,irritafeufideomni pnuata
inftrumcnta fingula,non fecus

quoncntcm joo

OrtuscfllmperatorDiuusCAROLVSQu.nrusanno

manifeftior vberiorfp Indmo^


nis mcmoria narionibus rcddc

qucrcs,abino pro
ccntcnario propofitum tuum exccdcntcintabella
poGtum demens,refiduum in fpirali reuolurione venabens, vndcrcaurcus numerus,in in
a:a intra Iineas tranfgrcflb in externolimbo
clftius rci methodum ccrtam acd
tcmocyclus dauium, occurrct.
pe.

ras

nis jiiHO omnibus codic.l!ts,li>


bellifucinfcrendo, cvtvidelicct

volo.

fecuhabcreccrnutur.
fumptacxtabula,iitera
Eicmplufti poftChriftfi^iyoo
Au^
Alitcrx indcxadiunftus,qui idcmccntcnariti prccifedenotat,
Cyclumfcftorum 38, Imperaiorium
reumnumcrumoftcndit
jp,
Imperatoris.
hoccc cxcmplum obfcurius paulo adhuc cfle videtur, eo quod pra^

Aurcus nuoic

iur quolcAo,lincasintra
aurcus numcrus in limbo exrimo confpicietur,ficuti 8c
ri cyclusvei
manifeftabitur.Qiiod
imeriori ccntrorfum redeunti cyclusclauium
Millcnariumvnacum
antc Chrifti tcmpus idem cupias,ita agcs.
fi

JsJANDI,

& fcrrum,pro armo^

min'', es

fuapiana fcu
re complcai, cundem in
Calcndana tranftulcraiit, auraslitcris
vndc faftum cft, vt poftc=
ns ab omnibus aureus appcllaretur nu
mcrus, CQjAtinctaufctn in/c aunOs

peracl:o,ideft,annodecimoars
gcntum,ftipcnd[)S mili tum impenfum. Tcrtius autc luftri ter

ucntus

inuenior quis

AVREI NVME
RI ET CYCLI

fignificandiffp.Secundo luftro

clus

Aurcinuftcri

Exciiiplu

ita.vtin

primiluftrif.ne aurii vrbe ad=

eisFERDI

fuit,

Pcntccoftcs &c. Claucm (vtvocant) (^"/^^"^J'^^"^"'^


pcrinft.-umentnmhocfubfcqucnsatradifficultatcmvllam

H
R

y9o
6000
6100
6100
6300
6400
6yO0
6<QO
6>0o
G80O
69O0
70O0

R
C

H
N
S

P
l

O
T
E
P

A
F _
L
Q.

'g"

M
R

ASTRO-CAESA

ASTRONOMICVM
ENVNCTIATVM TRICESIMVM

annicomplcrioccurrtmt. Litcrc

SCPTIM.

Vnaquodinanno
annunq, BiTcxti.

Cyclum SoUrc,Litcram dominicalcm


mftrumcntum p.av
lcmJnrcruaUum &concurrc,ucs,pcr

r-jVniucrfasintcgrodici%aao tr.uifpontjVcluri hoc cxcmplo.

CAROLVM

VCLVSSOLIS COMPREHHN

Ca^farcm anno Bifcxnli ortum acccpim''


Fcbruani,quodiclitcr(c inapiuntdi
uerfificari fiucmutandominicc Vicefi*
moquarto aiim die f litcra apparcc,dicm

18 annos.solansvoc.it'' ,noidco,

dit

nuia

5 ol

tatotcponfintcruallocurrum
rignifera pcragrado, fcd qit

fuij pficiat

dicatur.

in

28 annis vanetaccsvniucrra:

in litcra

Luna:rcferens,quoni.im

i]ua,

dics

labitufjtamctfighucufiyMarnsfignatu-

Qm

hcbdoma

omncslitcrjCatcndanidomiiucalcsfiuntjCxbifcxnhbus duobus
tcgrafcpnmanaconflatur, Annusautem Sobnsdiebus jcf con
llatlulioCacfanprimumobferuatus, Huiuspnncipiumcumi mcri
dicfumm3s,fcqucnris anni principiumvcfpcnpoflmcndicmciprurumcfteiufdcmdiciquoprius carpit, Sccundus annus medra noftc
lcrnus
aufpicabiturciufdcm dici,aliquid amplius lam promouens,
tndica
ron eundem macis dicm fcd auroram fequcntcm e.\ordio fuo \
rurfus pnncipium d3bi=
bit.ficut Sc quarto anno ciufdcm dici mcndics
turquamobrcdicsintegraintcrcalarurquartoquouisanno id quocl
annus incipit in ciufdcm dici
fit 6 kalcndas Mam/, ircrum^
potcH,
Intcrcalatio ifla nullibili commodius hcn
tncridievelutantea.

quiminFcbruario.c6'quodmcnfisiIlcomniumbrcuiflimusfit,quam

r
Birc^ obfdnSextoK.ilcndasMartiaSjquicft
Fcbruariidics hoc con-

jttilisquisfit

vndcdicatur.

f,^afl-oIct.

Scribiturautcm fcxto Kalendas

bis, litcrat}.

bis rcpc

^jur^quam ob caufam annus intcrcalans cnam Bifcxnlis voc.itur,


quafi^BisfcxKalendas Marrias habcns. Illiveroduodicsprovnonu
ncccflltasin-

Dicranfolcnt. Tantaautcmintcrcalarionis huiufmodi


cumbit.vt nifificrctjdicsnatiuitans Dominica: aliasinfpacio 718
annorum in dicm loannis Bapnflx rcctfurus, rcliqua v ero fcfta pcr-

dimtdium annum cuariatura

fint.

Quanq autcm fingulis quaruor an

risinccrcalanoitcrctur,nihilominustamcn,quia annus

gucmadco

^ej-

non ad \n^

dicntm^t horjrumcfl,ephcmcris(euCaIcnda-

num.ficutvidcrclicet, adhuc incmcndatum nobis durat, vclucinfc"


qucnribusdicciurfufius. E cyclo Solari, Iiteram dominicalcm, an*

OpcrinditBO jios&C6muncsL\Birextos,Dicf(ycocurrcntcsvcnaraur. ^Pcrfiguram fequcntcm indag.ire qui cupiet ca,pnmum c propinqua hic tadu8.

R.idicespoft Radices anr


Oiriftura an cc

nis labcnbus annis Ubcii'

fchiben.Shaltccnim Arfurtfchibcidcm di

rcfpondctcs. nbus confcn


tancx.

circuIoquetcs,manus^moucrc vel
ptrudcrcvcl vt fic dica.pagcrc voc3C,fur
ucrfisnarioibuscft. Altcracaufam effiat

finisanniprincipiu<^

liccra

fignatum

^trum^i ScquclafiquidcUccrarQ A
duaru facit vt dominicalis no variari non
poflit, ficut in anno Bifcxnliapparct,vt
AnnoDomini jfoi dominicahslitera

habitaeft,oportuiccrgolitcraAdiem

Saturni poflcdifle.eft autc

A litcra dici

Deccbris.Cuita^nouiflima Dcccmbris
6abari dics fic, ncccftario prima fcquenris
annicinquonafeftrcx
V S )qui fcmper ab incipit dominica

EERDINAN

A htcraqusc

diefaiflccouincitur,ideofp

FERDINAND!

dominicahs
in anno
cflt:dcbebac,mutatacft. COiapIerdqi dc

dominica dic mcmincrimus^no vidcbacur


absreeflc,fiadhuc manifeftiora de cade
fcftiuitate dominica in fcqucrib'' fui vfum
frcquctiorcexhibiturainprpfcnriatrj-.'ta

rcm*. Chnftiana itacy ccclcria.quod ludci


Sabacu,dominicu dic nominauit, a Satur
ni ui s olis dic digrcfla no tcmcrc,cfi

cnim

morrisvia:or,

X cxpnmc Annumpofthacincirculorpiralipropofitumrc
quirc,abinucntolimbumvf$extimumrcftatraitcito,inquo numc^

bari^in quo nihi! talc nobiseuencritcolcrc


quidcfiludcisfcftiuitacc no parciciparc

lumcycli Solarisininccrionlitcramdominicalcmrcpcries

Si litcra

dominicalts vna dumtaxat oft^cnditur, annum dices communcm fi du


plcx, annus bifcxnlisnuncupabitur. Prior autem fcu ftmcrior litcra"
,

rumdominicaliscritaannipnncipioin

i.^

Februariidicni,Secun>

Februarninfmcmanmvfip. Qucmadmo^
dum anno nari Redcmptoris noftri reperiuntur 9 propc radiccm
<qui numcrus fi Dionifio abban,cognomcto cxiguo, fidein habemus)
cocemporcCyclus Solariscxnnt. D C Iiccrardominic.ilcs, quaru
dte

davclinfcriori

ad anni cxitum.
Macthiarfeftum dominicasdocuit,
Hxefcplufti
o o, quointa*
ImpcratorisnariCcntcnanuscrt
bulaperfpcC^o 25- iuxtaCyclusfc^ Solartsexhibct, flucm numcrtj
Impcratoris.
inhmbocxtcnorcqucrcnri E
litera: dominicalcs otfcrciitur,
L
cfl*e anno Bifcxnli gcnitum.
indicantcs C A
f Rcgc
Excmplli Re
annocurrenri jf ol naciimnouimus.ifoo
cisFhRDI ccntcnariusdat if, vtantca,incabula,qujcinhmboqua:fica, index
I.
I\
fignct.incirculo^fpirali 3 reliquisannis mucnris, abhiis dirc-

CAROLI.

vf(5.id

^fCAROLl

RO VM

FERDINANDVM

AN D

eadlimbumcxtcriorempromouendOjibidcm 18
codif

Solaris,inproximo

litcra

dominicalis

cyclusvidclicct

inucnictur.

fQuopa-

agcndum vno excmplo doccbcris Tcmpus


ris,htcradomi igUur Romx conditx 7f5 annicompleriantcScruatorcmfuille fe
intcrnicalis,
runtur. Ccntenariusindcmaior 800 acccprus,A:intabu!aexami^
tx c\c\\is Sola

fto

8c

ante Chnftum

fit

uallumiVcqug natus ij coUaterahadabit.quibusinlimboquacfiris.indcx


fubcxtiteruut.
locabitur,?^'? deindcab 800 fubcracta ^7 rclinquuntannficur

Solisdie Chrift^iit

M ontag) dicimus. Rcftat nuc vtdicamus


deinccrnullobrcuibus.

annispoftChnftumnumcrans. Anteverohocpaaoagis, Propofi


lumacentcnariomatoredemcs,dempnfummamdande pcr ^ kca*
bis,veluri inhocpriorivrbisfundata:cxcmplopatet,inquo

Rhoma

tcrtioannopoftBifextumconditavidcbatur,cumcnim 75-; annos


poft fundationem fcj ad Chnftum elapfosab 800 fubtrahas,

+7

pcr

fupcrfunt 3, qua: annum terrium


rcmanent,quibus
poft Bifcxnlcmfuiftcmdicant, Rctro ergo at;hnftocomputaJin,7s-i).
diuifis

anni

fflntcruallu fpa

au eft.die^ illud quodintcr nanuicans fc


rtu^tdominicaEftomihi vel Quinquagc
fimainccrcidit, rcliquivcro dicsananuitate vfqt ad

proxima dominicam

CO N

CVRRENTESnominantur. Cuautc
pcrbcerasdominicalcshaLtcn^^intcruallu

& fcftamobiliainucnmfolitafiiH,

nlium

hocloco inquircdi modtl prailcriba, ica


'
finc negonoqucrcris otferac.
vt fc vlcro
C6curri!nccs tancumodo pcr rcgula inuc
nircdoccbo. Rcgula. Liccramdommica
eft, cocurrcnccm
lcminruere,qua:fi
o cflcfcito,Si B tucocurrcnscft tc,

vcpatct hoc verfu*

numcrocongruumoftendcnt- Bifcxtilemannumaliaquocp ranonc

abhor-

lusdics Solis, ficut&: nobiscdcr Sonncn


tag}appcllacur,vclun ludci rurfus fccun*
da Sabbari.qua \ ctcrcs dic Lun^%nos (dcn

ftrexpcditiflimapotcsfarcfic. Sipropofitumannorumnumerumpcr
diuidas \ nihil redundct, annus propofitusBifcxnlis dl, fcd hoc in

rcligio

rcrcmencodcbct. Aludcisautcdics So
iis prima Sabbari vcl fcria prima, anriqui

fita.fuprafccyclum Solarcm

^7 requi
Domimcalcm G huic

nat''fit dc

mus^aqbusomnisnoftra

rentem,inquovrbscxtruica:pit, Incirculoigitur gyrofo


ji, liccram^

Chnftum

larini

nos eodcdic viti: triumphans rcftitucnt,


gs miretur{n5poriushiicdicquim Sab-

indicc

autc annus ita totus \ no


ra geflerit.
dic nunc fuper aggregaco procedat,no il
lepidcagermanis ainSchalciar dicitur,
Schalcen cnim Germani^pric vocar, q J

bula propofiri numcri centcnanum minorcm anno poft Chnftum


ccptocligct. Numcrushuiccencenariocollatcralis Solarisq-clusvo
caDitur,cundemininftrumcnrilimbocxtremofcu amplion vidcns cfi

ac-

Rhooia:

dominicalis

vfqidicfuic.

<f

dac occupant, iddl. tanto annorli lapfu

Annus

14

in

Birc.xnii,diebufqconcurrcntibuscuc

nonullasnonfcnasfcu

Quadoquidcaut in<
tercalarisnominc F litcra if diciquo
tnbuitur, f hoc loco dics Mart is appcl

Sobn.id cft.dominicali. anno

niuntadfuaprincipia pnninumg fta


tum rcuerruntur. Acquo annorflcur*
nculo Bifcxnlisvna cum communi an-

i+ dicFc^

Bifcxtili

bruaru.f.f, Iiter.i bis confcftimitcrctur,


vndc contingir ncccflario.fcqucntcs Iito

fcnsvdociflime confcqui.

Solarij vnde

Domi-

nicalis fubindc van.it.v caufa eft duplcx.

o.

I.

t.

tf.

Hocadicfto dc anno Bifexrili,cuius

li-

debct
tera dominicalts prior fcdulo accipi

rccundancgleaa. Qyodadfcfta mobicnun


ha dc intcruallum atnncc,in fcqucnn
vcrba
(fliatotranfigecur^vbidc pafchate
fient.

SEQ.VVNTVR RADICES

CENTENARIORVM
CVCLI 50LARIS,

CAESAREVM

ASTRONOMICVM

qux in 11 Marrii rclatacft, Dionifiusille


Rhomauus abbas kalendani fui bafim iacat.pcrinde ar^ fuum ncc
inquam \ ariabile fit xquiiiodtii tcmpusfuturum. Ob cam vero cau

ENVNCTIATVM TRICESIMVM OCTA.


PafcJia&rcliqua fefta

notaii fupputarioncm

mobilia. Cyclo dauiumjttcracp

Domiiiicali habitis^coonofccrc.

EGITVR EXODI

Exo.c |s

xidcDominu Moyfi

&:

)i

DU

AaroniinAc^

cn fi s iflc vobi s principiuoi mc


g\'pto
tium, primus crit in mcfihus anni. Lo
qiiimini ad \ niucrfiim coctum fihorum
.

Ifiacl.&dicitccis&c, paulopoft. Eft

cnim phara;,id eft,tranfitusdominiXc


uiriciquoqj 2.;. Menrcprimoquarta
dccimadiemenfisad vcfpcrum phafae
domini eft, flt quintadccima dic mmfis
huius fblcnniras arimorli domini cft.
Et Numeri c 2.8. Mcnfcautem pri^'
ino,()uartadccimadicmenfis,phafx domini erit,&;quintadcamadic
prima,vc
folcnnitas. Scptcmuicbusvcfcentur a:ymis, quarnmdics
nerabihs&fanitacrit&c. Dentro. je. Obfcrua mcnfcmnouarum
e
Dcutrono' )
Phafc dominodco tuo,
f rugum, & vcmi pnmum tcmporis, vt facias
quonia in ifto mcnfccduxit tedommus dcus tu^dc Acgypto nocfte ^c.
cap. e Feccrunt autem filrj tranfinigrationis Pafcha
EtEfdrc
Efdre.

crc.

Parali,ic.

35*

lofcphus

j-j.

in Arietc,

Prima

M,

dic

Thcophilum CEcfarex Pra:rulcm,iin

nica pafcharis fcftum Chriftianis honorandum eflc, Vndc Thco


philus idem Conalp Cacfaricnfis prxfcs, quoniam id ab omnibus pa
ritcr approbatum crat^palam omnibus ecclefcjs fcriptum promulgauic

CAROLVS

i-j.

tiiccnotctur,quoniamvero E iamfiteradominicaliseiredcfiitinFc
bruarioCficucaiiniBifextilis rarioexigit)indcxmodo non in E fcd
Iiteram jp dici Apiilis viana tranftcrcnduscft, Icavtc&
in

litcras,dics

kalcni Aprilisinddat,tuncalterius

autem }H

dc

)9 pcr mcdium diuidat, QuofaAo^pa-

rchalecum|rcIiquisfcftisorbiculanmfuisnominibusexprcftis,Iiqucbit<
aducrtcnda fucnt, qua: in anno Bifcxtili non
S ola Scptuagcfima ibi
qucm Septuagefmia; iiomen atnngit, cobtur,fed in co qui hiic

dcamacquarta: tcmpus expedandum eft, quod non prius quam j p


aut 10 ApnliseuenircfoIerjquiactermin^^Thephilicft. De Luna
quo^ praccptum non eftpofthabendum, quo iubebantur ludeilunas
y poft i^ conrinua fenarum confccrationcoblcruare, Quocirca
cumintcr )| kalcn- Aprilis6c J4 kalcn: Maii plcnilunium fiuc
dccimaquarta offertur ( pofl arquinocaium laltem) tum proxima Do
minica poft oppolitionem cligitur rn Pafcha* At fi conringat L unam
plcnamdominicac incidere, proxima poft cam dominica accipitur,
tanquamadhucfacriftcata,car3rioncquaMoIes y perpetuasluces
fanctificatasaffirmauit. Hoc autcm fit,necum ludeis pafcha idcm
Vcncrcmur,quicodemdicilIudadorant. Fit autcm &: nobis dics fan^
^ta, a dominica cnim vf^ ad altcram non nifi fcptem dies numeratur,
jtavtS;nosfacratadievnafctM 7 Mofaicis Pafchahonorem^ Co
munitcr iam larinos, grxcos ^ hebreospafcha celcbrandumpoft pqui
not^uum decrcuiflevides, Quod decrctumfcquuripatres Niccna:
kaleh: Apnlis, Pafchavero
Si-nodi ajquinoftum
kalen^
das,idcft,fcquenridiepoft,vf$ad y Aprilisproccdendo conftiruekalen:
Aprilis
fi
dominica occurrat, lam Pafcha
runt.
in proximam dominica,qua; f kalen: Aprilis i8 fc^ Marrii dic

co dic,

fequitur,

HIS

FESTORVM INVENTORVM
ordoeftanni jfoo currenris.

Septua,
Eftomihi

jtf

Fcbr: ludics

Mar.
Quadra 8 Mar.
Remi. jf Mar.
Oculi li Mar.
Lctarc Z9 Mar.
I

Pafcha

ji
)9

Qyafimodo

i<?

Palmarum

Miferico,dni
lubilate

)o

Apri.
Apri.
Apri.
Apri.

Maii

Catatc

Maii
Rogarionfi
Afccliodni 18 Maii
Exaudi
3i Maii

Maii. Pentecoftc
Maii, Triiutaris

lunii
lunii

ccclcfix videtur
Inprxfenria fcftum paflhaleiuxtaobferuanones
fanaionc3 fequi

Nam

Quoiliodord

tiogenerahquadamobferuarionepafchalcm tuetur. Fefta poft hac


mobilia fuis in locis ordinarim apparent. Demonftrario oculariscfto.
fcmpcr Auguftuv anno jfoo currcntc
Diuus
genitus,cuiusIiteradominicaIis E D, Cyclusautcm Clauium ?8
38,quicftnumeruspenuIrimuslimbiinterioriscumin=
fuit. Nunc

kalend.is Aprfiis,&:
Conftitutumfc? efre,vtintra
kalcndas
Mari,Pafchacelebretur,nefpcuiquam tranfgrcdicdi hos tcrminoa vel
citra vcl \'Itra facul tatem concedi, ^bcne profefto^quoniam tunc tem
poris )i kalend:ApriIis,ideft 21 dic Marrtjconringebatarquino
Ctium,poftquod, fi j.^- LunaaccidatjPafchalis fcftiuitas vfqi in 10
vcl t) dicm Aprilistranffernpoteft.hocmodo. Sicniraoppofitio
idcft,

-nn;(j-"^
^^^^^'

In limbo deinde cxteriori literam Dominicalem prius inuentam.pro-'


xime, poft indicem,iuxta dierum ordincm obuiam qua:rc,5c eidem in*
dicem adiungc, ficvtlitcra cum oftenforenon occulatur.fcd Iinca fi^
duciceiufdcmindicistantummodo mcdiamalteraminter literamdo
minicalcm prxfcntcm ^ proximam aniccedcntem.contra dierum or
dinemputa,fitamconringat. lllumetcnimdicm Chnftianaconftitu-

)i.

horas,

maiufculis, vtliquet,habeturlitcrisinfpicc.
rotx volubilisvcxillum gerentis,figna.
Quemvifumcumindice

quadg habitu pcrantc fic VnSore Rhomano Pontificc, conftanter conclufiflc non
fit.
ampIiuscumSabatarps ludeis j^- primimenfisdic, fcdporiusdomi

aut

<t

abeft.

NVME

RVS CLAVIVM

Lunain

vr

iiispafchalisenunaiatum 55-, Iifcram^domiiiicalem cnunftiatum ftum pafchjlt


fit inuefligu/
pr?cccdens, cdocucrunt, pcr qux duo fcftum pafchale nunc difcctur.
dum.
NumerumercoCl3uiuminlimbointcriori,qucmpenes

hbro 5- cap. 1? tradit difccptarioncm feucrifli


mamintcrcpifcopos afiaricosortam,cosquiprimaSynodumin Cx
Prifflum Chri farca Palcftinaconftitucrunt,Primaminquam poft illam cuiusada
nicnfisprimi,iuxtaleftianorLim con apoftolica memincrunt.vtrumfc?: Pafcha
Ibi

|i fccundahabcrcprodidit. luliusCxfar ^ej- dies,

ximaCalcndanicorrupri caufaeft,iilafc^,quiaconiun(ftionesoppo
Gnoncfqiluminarium, luxtaDionifii Cyclumfupponantur, cum tamcn haud ita longo temporis proccflu,cerritudinem fuam obriqere va
leant. Confuctudincm ecclcfijc fcquutus,q'cIos prfmifi,pcr qups pafchanuncinueftigaredifces,quomodo fempcr quidcmvri poteris,fi
frCyciumClamodoprxfcnsecclefix ritus,vtnunceft, feruetur.

ftoriw compilator

gem Moyfi celebran debcat.

DlNA^.

annodiem intercalesnonvidco^ineffepronunifbat. Anticipatio au


tem arquinoi^iiinannis j?! propevariaturpcrvnumdicm. Pro

parcmus tibi commcdcre pafcha ^c, Vcfpcre autcm fa Ao difcum


bcbat cumdifcipulisfuts, Marcusiridcm,Lucas A: loanncsoafchatis
tempus fatisapcrteoftendunt. Sedquorfumhxcinquisi Eo, bone
ledor.quo intelligaspafchaie fcftum 6c ludeis A: pnmitiuac poft hac ali
quandiu ecclefiff 111 1 primi mcnfis cultum fuiifc , quod nobis nequaqfiteaquamfubdamrationc. Eufcbiusnamcp ecclcfiafticx hy-

vbi dc

cx>_'^

Rc

uarioncsr

ptolemxus ^c^ dics, y hoM, ii z annumfacercaftcrit. Alfonfusanno -j^sfdies,


ras
jc ^ Cquemfi(cquaris,quomodoquartoquouis
f horas, ^9

vis

c>'liiira

accidiffe.qua occafione Pafchatisfe- tur pcr

pnmimcnfis,fcdpoftpIeniIuniummenfisfecundi,quodpIanealic

adunguem,quodaverolonge

Vbi

dicentcs.

Dominicam

numvideriquxat, imd quod adhuc amplius,cotcmpore,quo sol ^


gradumTaunoccupat,quiimmundusdicitur, cdebratum tcmporc
tcps Fcrdm.uidi fit. Quod SEquinoAium fubinde anricipetincaufa
^^rcpidano octauac Ipherg^S; quanritas anni Solaris hunc vf^ in y3j.(dies,if
diem nondumfariscognita. Hyparchuscnimannum

diepnmimenfisacvcfpcri,quadoaz;Y
gittiinumparcha.quodlcx
morumdicsminum fumit.celcbrandumnonncglcxit, imma opportuniHimc veriflimctycumfuis calebrauit. Tcftantur hoc Eucngclrj
cap. vbiait.

pjf

MarriJ,xquinoLtium, ji vero plenilunium, risdemoni

remCalcndani mamfeftum,vt^pafcha non fecundum Moyfcn poft

EuanecliflaMatthcustcftatur r, Chnftumnon veniflcquilege foU


ucret.fcd adimplcrct, icarco appropinquantc paflionts tcmporc le-

HIESVM

latum, 75 Aprilisficratumvidcs. Vndcoculisvfurpareliccterro^ D,I,

quacfcptcdiebnscelcbratur.mquaasymisvefcuntur. Hfclofephus.

facrofandiaftcrtorcs. Mattheus 6 &c


aaimorum &c. acccflcrunt difapuli ad

tionis

nari

ftum,iuxta Thcophiliftatutfi proximadommicafcqui dcbucrat, hoc


cft, jp Marrii. Verumexfcntentiaecclcfix 19 diebus intcgris di=

quo mcnfe libcr ati fumus a fcruitute Acgyptiorum,Sacrificium quod


imolare nos annisfingulis,
nunc cercdicntcs ex Acgypto fcccrunr
quod Pjfchadicitur&c. Quintadccimafuccedit fcftiuitas azymoru
Mathcas f

Ertorcclclir

incxemplum jfoj annum. Illicocnimvidesfequcnridicpoft


e< in ipfo plcnilunio

quartadcamadicmcnfisprimi. In Paralipomenon x cap. ?5- Fc


citautcm lofiasm Hicrufalem Phafa: domino,quodimoIafGcftquar
tadcamadiemcnfispnmi. lofcphusquoty clanirimus hyftorix fcnji inhuncmodfi fcri
ptor Iibro ? Antiquitatumiudaicarumcap.
Ninin appcllatur,
ptumieliquit. MenfeautemXantico.quiapudnos

anniprinapiumquartadccima Luna soh oppolita

fim.ncfjiPalchansfeftumhartcnusante 1 j Marriidicm.ficutolim
Ibluit.cclcbratumcft.ncqi inpoftcrum fSr hoccontra Niccnci Con
cylu dccrcta, nifi mosccclefia; annorum iam multitudinedcprauanor
rcdditus, caftigctur, vcra^ xquinoLtii rano nieatur)' celcbrabitur.
Quanquam v crofacrac litcra: mhil cquinotftii memimcrinr, fcd rantfi
primi mcnfis, nihilo leaus tamcn intelligcrc datur primfi cflc menfem
illum,cuius oppofitio,idcft, plcnilunium cum pquinoCho coincidit,
aut proxime fequirur, cum illud apoftolorum iamolim feiitcnriacom
probatumicgatur, quibus fancitum cft, anrc aiquinot^umvernuin
Pafchacolcre nemini vt Iiceat. Aequinoitiumautem,quodrempo
rc Synodi pra:fata:coiitigit, anoftroiam )j diebus diftarc palam
fit,cumillud ij Martucuencrit, noftrum jo pracfcnsconringat,
f^Caufas errorisin
&poftpaucos annos <? djequoi} futurum fit,
cclebrandopafchatc,vndctorius Rhomarti Calcndani fcquitur confufio,abfolunflimedidiceris ex Natali Rcgis Fcrdinandi. proponcs
uitatcm,quodcft

idcft

,9 A^pnIisexigere,cumidemfiMoyfen&patrum
malimus jf MartiiceIcbrari,autfecunduTheophiIidogmamproMarm:) tranlpom debcar.
ximamdominicamfcqucntcfquxcft
OuodidemobfcruarccoaLticramus,fiequinoCrium vcrum amplc.ti

prolongabirur. Idcmpofthos Anthiochcni,Cxfarrenfcs,Alcxa


drini^conucntusftabiliauntjdiconfirmarunt, Adiftaigicur cqui^
not^i

dicsvltia dcbitum tcr^


vormflemus. fiedhicapparctpafchaper
Taurusprxfuit C
minuni dilatum cfle, impurum^ in mcnfcm,cui

crit,

cnun

Excfliplul

CAROLl,
Imperatonj,

CAESAREVA\

ASTRONOMICVM
enimparchal.cuncSol

Aric/
firadum s polTcdit,cumtamciim

xquinoLtiali congruunt tcmpori. Numcru s illchoranim tcrtio in


in
amcndicinmcd.amnodtcmjur.
Ibaaoccntrumvcrfusdc
fuftyamcdianocteinmcr.diem.noftropro morc fcnb.tur. Quarti
illi

-t,

hn,usl.mb,arcad.crum,nfe numcrum \ nicum nom.,iibu!ifui5continct,vt,andicsfit Fcbruani, an Marti. faatur. Intcnm limbi partc
ind.ccs quidam occurruntcumannisChriftifingulinotiabvno ccntcnarioinalium,quorum primus moo. nouilTimus ^ooo annos,
cll

omnium mobilium

tcllorum

Apri. Catatc
9 Apn. RogatiScs

Fcbr. ludica

11
DfiicaEftUtf Fcbr.

ScDtua

lub.lis

TALIS ESTSERIES

OyORVM

Palmarum

k
m

Apn. Afcenfio z9
Ouadra. f Mar. Pafcha
.8
Apn, Exaud.
fen.ni. ,x Mar. Quafim.gc
?o Apn. Pentccorte
^
19 Mar. NnTcricordi.
Oculi
*tf

Lctarc

Mar.

7 Mau.

lubilatc

Tnnitatis

Maii
Maii
M.iti

aii

lunii

lunii

Pafchaiam dcnuo mcnH fccundo infcritur,idcoquodarquinoetii1


fccundopoftNatalcm FERDINANDI Rcgiscontigcrit. Tcrt^p
attcndiinPalchahctlchca
poft cP (oppofitioautemvcranonmcdia
Mardi fccundum patrcs fccuni.
tioncdcbct,jqux iccirco nunc
Martn lan^^i
dum Thcophilum &?quinocli.folidamfationcm ip
,

ficandaforct.

Vcrumquta

ecclcfiaftica

confuctudo

jtf

Aprilis

cli-

citDionifiumimitans,cumsa:qujnoctium zt Marnidicsclt,titst
producatur, 5oIcqp
Rmilitcr.n 55- dies pafcha\itradcb.tumfmem
ffNccp vcro
inf Tauri gradu,,mpurodiao.cx.ftcntccolatur.
.plis,qii.imu,s egrcg,e fap.cn
nos tantum hicfallimur, cum & ludos
arquinocli. .gnorant.a imponat. Non
tcs fibihoc loco videantur.

fecundomcni;: contia Mofcn


primojcgi obtcmpcranrcs, fed
Acquino.^mm eten.m ftatucntibus , ?
&
Apnl.spa
anno,vt
vcl 14 Mart.icotig.chocprcrcnn
aliasfic.tqu.fitam xqmnoct,. comfchal.folcmn.rat, vacarunt, cum
er=
ludconiffi
putationcmIcqucrcntur,Icgifua:conucn.cntcr ji pot.us Marni
rorin cclcbra=
?o ,ntcgnsd,cbus verufu^
pompasiilas pafchalcspcrcg.flcnt, Ita
tioe pafchatis.
alia dc caufa pafchans m,nus
pcrccrcdicntcs falfi funt. Potcft ctiam
orbcm culn vanetas accdcrc, prartcr Moftjto tcmporc pcr omnem

cnim

.n

cd.^a^fuapafcha adoram,

Qiiomodopa

fchale

faicam tradjtioncm

fcrtiim

&

ccclcfia:.

D.ucrfitas

namg<mend,anoru non

pcrrcg]oncs d,ucrfjsindu=i
vlr.mam pafchat.s variandi occafionem

v.iriarurrano'

cnim globofitas ctf.cir.vta Solc tota tcrra limul iV \ no


momcnto,liuftranncqucat,quercsd,cm caufatur. Vcrum d.mid,a
meiidianorii.
tantumpartcdics,alteranox,A:cconn-a,dumfitnonvlnma fcftiuita
nc

duicrfiratis

cit.Tclluns

anctas conr.ngcrc poteft. Cuida.ii enim tcrrx


parnlum.nanum oppofitiovidcnpotcft.cuidam m.nimc.vnipoftmc
hdicm,altcnpoftinvtismcdium,e.xquofit,vt hic oppofitioncm ad

ns hu,us \'cncrandx

dicmSol.s,illc add^ Saturni nonnunquamconfpiciat* Cuiindic


Saturni apparuit, fct]ucnh Dominicafcftuminftat.CuidKDomini
ca ccrnituroppofino,ismoxoCtauafcqucnnfollennitatisfacra pcra^
gic.

Qux res locum

habcrct,

fi

intcllieendo) gcftat. Rota poft hxc omnia vo


qu.nqioftcnforcsampTexaccrnitur.pnmusoftcnforum B,fc
cundus C, tcrnus D, quartus E, qumtus F l.tcns,nfigniuntur<
Qutlibcthorum lo a,inos fubfeconnnct,ita,vtomniuluma joo^
quM.itcgcrccntcnariuscft,conftituat, Invcntrc autcm iftius .nftrumcnti filumprominet,vniucrfjlivfui accommodum. Ethaecde inftrumcnriparnbus fufticiunt. Inquifiturusqucm d.cmanniprxftitu
.nd.cem rotulx fixacinfpiaat, mi.
ti xquinoAiumvcrnalcvcnd.cct,
Qyoftoda
noicmccntcnarium annovclannispropofinsgcrcntcm. Huicdcin qmno^tiida
fupcnorcmTupcrlocans,
in
mobilcm
cuius
alium
ind,ccm
rcpcrto,
dc
annuarimfl
fiipcrficictiuadranguU propofitum currcntcm annumvltra infcho inuclbeandfl

Siccprotulamhancmcridiano
In
offcndct.
rfsindicisccmcnanum
'
goiftadicnfiquadrantcm, habcbit. Quo fadto annum propofitumin
arca numcrorum rcquirct, vbi fuper luxta pofitam l.neolam filum cx

(omncs a Chnfto nato

arculanscxtatdclcnptio.

non vniucrfalis quxdam ccclcfix con

llitunopcrorbcmcuulgarctur. Scd quoniam hxc5; huiufinodi nc^


inini non pcr fc obuia eire polVunt, verbo attigiflcfatis fitj

ENVNCTIATVM TRICESIMVM NONV.

'

tendens, Mcnfcm.dicm horam^ji xqu.noclii vcrnalis in infcrions lim


bo rotcc contucb,tur,antc i clpoft mcridicm cucnicns vcl eucnturum*
Quodfiexquilitumaliquemccntenanumautprxcifum dcng.is, ad

qucmxquinocl:iuminucftiges,nullo,3ampliuseft opusUborc. Na
indiccs pcr ccntenarios dirtincti, nemincm latcnt, pcr quos filum du
Ctum ex ccntro,dKto cirius g quinoctii tcmpus vcl clapfum vcl clapfu* Vc Atquino,
rummanifeftat. Quodfimcnd..inoaliorefpondcnsacquinoifliumdc ftiummenJn
Cderas,vcllocoaltcn,!ocumetabularcgioaumin tertio cnunctiato no rcfpondtiu
pofita fummc, qui fi orientalior cft lngolftad.o,hor.is A: minuta cius in alii rcpcnann
uenta,npracfcnriinrtrumcnto numcra, a Imca mcridiei indpiens, id quara \t\^

acadit,habcbis. Si
rac
ri

notftia

contingat prcIennlTimecontucri.

VM HACTENVS PERMVLTA

fupercrronbus pafcbalib''cgcrim

xquinocninomine,oportunu videtur
oftcndcrcnunc quomodo poflis omni
ccmpore cucnics illud ccrnflimus agno
llUid

lccre.

autcm quo

foclicius confic

quxat, figuram pcr quam hoc prj.'fta


minuta noftro
horas
more computata liccat,cxhibui,ordii
cns abannoChrift. ;oo vfj ad 5000
rquinoclia inftrumentum compIcAi;^

ri

re iaxta dics,

lcge. arquino^

Aia per inftru


fnentumcdple
xus.Nc^^KC,
lcge.

tur. Nciji fane idco.quia.taopus fore


Infima Qc crcdidcnm,lcdqLiodp,)lamfaccrcmintanto tcmpor.sfpaciovcrnaIc

ccqu.noiftium in Febtuanum v ftp rctrocefllarum, &: quo vel ficfaltcm


maturius kalcndarii cmcndandi dcfyderium ccclefix inducatur . InInftrufficnti ftrumentipartes igiturpr.mum,pofteavfumaccipc. Infima&inmo

paitiumfuma
ria cnarratio.

bilis huius figurx rota limbo conftat vno,circuIis plerif^c6fcrto,qu3


rumfinguliinpartcs i-^- diuifitranfuerfalibus.ntcrftinifhlimeisfunt.

ScCtionumqucuis
diemrcfcrt, qui funt 2.7 &c i8 Februarii,
&duodeam Manii. Huiuslimbiextrcmitasalba nigraiyfpaciavicif
lincis n5IieiO>
fim gcnt,quorum?ibadies;atrano^esdenotant, luxtalineam fpa
ds
dumcandens tranleuntcmvides,
literamfubindcadiundta^quai
mcndiei nota cft- Lincamgrum difl"ecans,med.am noiftem fignifi^

cat,

litcra

oppofita. In fpacio

illo

obfcuriori

literx

occafum, R ortuminnuens. Sub ditaocolorcduo


deam gradus fempcr habentur, duodccim horas noCtis fignantcs,G=
roilitcr fubcandido ji horaEd.ciconDncntur,mviccm.amalbc, ia

rcperiuntur,

atrflc,

Noxcnimacqualibuscumdichonspafticipat, quoniam dies


iIU

cro locus occidcntalior Ingolftadiooffertur.Ho

&,-minutaauspertabulamrcgionum.nucnta,

poftulabunt,

filo 6(

oftcnforc, vtdiiitum

eft

numcra
Multo hoc

vcrfus

difpofiris

idcmper cxcmpUmanifeftius cuadit. ^lmpcratoris Quino C A


ROLIannus jroo nataliciusfcribitur. Quinumcrus,quoniam

p f^i"!

pcratoruj

pcrfcccntcnariuscft,minoreopusopcrafucnt, Filum itacp mpx fu>


oftenforemrotulirinfcrioris (vbi jfoo habentur^ panis,

per

quodinhmbodccimumdicmMarrii,horas
ridicmCmcridiani

lc;;;

<s

Ingolftadicnfisj apcrit.

mmuta 18 potfmc
Cumautcm Ganda*

uum, vt fupr j, Cecfaris natalc folum fit, iam pcr tcrrium pronuntSia^
tumcxtabula rcg.onumGandauum rcquircndum cnt. Quod iliic
ocadcatjiius Ingolrtadio 59 minuris inuenitur, quaproptcr indice
induccs,numcrabifcp ^9 minuta rctro oc
fupcroftcnfotcm
cafumvcrfus,pcrqua:fiIumtraduftum,moxinhmbodiem }o Mar

tii

QiiibusaiinifcmporibuSjdicbusjhoris&minutis arqui

Iitcranotatam)vcrfus R, perinue ftadicnfl,


a ji- {I.ncamdicocum
tashorasfcuimnutafilum dirige.indiccfupcrions orbisfubtdcmf.r
mato. Rurfufqtfilumlinca:anni currcnns vltra ccntenarium fupcr- infcrneiit!^
induc, & connnuo in limborota: infcrn^*, dicm,horam & minuta tcm horalcgcJua,
pons fquinocrii \crnalisextabunt. lamntrcstantumdiesho, o ^ nodicmiScl
numcrodicrum Marni(inquoa:quinoctiumc6tingit) adicccris, ram^c.
dicm,horamminutaqiAntumnalis3cquinoCtii, quod in Scptembrc

cft,

horam

f,

minuta

pomcridiana,inquibusquinoAiumvct

.^i?

nalc.Kadit habitannbus fub mcndic Gandauicnfi indicabit- Hisdic


bus,horis&minuus addcntitrcs dics, hora o, m ^i, prodibunt
Septcmbrisxqmnoctii autumnalis tcm;*
,3 dics, <5 horxji m
rucatin Info
rAIiadcmonftr.ltioIucidiorisintclIcctusgfanafitifta. Infu^
pus.
wocaacmu
adChnftian
mucnta
la lucatan nomine aufpiais dim C
vcr
fida fanctimomamconucrfa,diftansab Ingolftadio occidentcm
,

AROLl

IbihfarcUborasquandodicinoxf.atpar,hoc
fushons o M.
anno,tumoftcnforcm B Iitcrx M conncclc,abipfo B oc
numcrans in Iimbo extmon rotucafumvcrfus,horas o
filum^ pcr ca diduccns, m hmbo cxtcnon rotx immo*
la:' mobihs
antc mcridicm tcmbilisdicm Martu jo horas }o Minuta
am
f Rcgi
pusa:qu.noa.. lucatam ccrncs.
vrba:,ccmcnus jcoj natiuusfuit,onundoinMedinaHyfpaniac

f^^.^^.r

TP^^^^
1^""^^

vmt<i

Excftplfij;

YW

FERDINANDO

nariuscft

jfoo, quare

fupcr

]vjANUl

interatur, occafus ratione,

qmaMcdimalngolftadium hora 1 m |t fuperat.hora j )=;


qucrenda: crunr,pcr
vcrfus ocddcntcma B inhmbomobilis rota:
qua:filumnahctur,index(^

[''""^ PJ'
fub idcm reducctur.
!;
roruix
in limbo 'mmobilis

ncamtnbus anms proximamd.rcCtum,


dicmMarrii ,i,horam ,0 m
igitur
t?ft.

""'"^!,'*''^^
OuoiSodo*
sa p
,nco (;H.r,n^^^
minuto fiolprinap.um A"crisingred.Mcdmx
guno
flVcrumne%uiddccircconqucnpofl-,s.loaoncntafiom.m

H.crufalcm

v.amquo^apenam.
^'^'^^i^;''^^^^^^^^
hSns ^minuns .(,quolocofifc.tunas^quai^^^^^
ligcnd.

d,e4horaam.inatafisfupradidbrcg^^^^
n
cucncrit, tum imponc B, vtnoft..l.tct^
^^,
mmuta,^lK>c m
tcma B duashoras
^^^^

pcrcaduc,,nd,ce B fubdurto
Marni. horas x. m i^
mfcrs, tum illud in Umbo h.ti oroii 1
,..ri*r na
Hicrofolynutanocogrucnna.aperict.Q^o
d,ana,horolog.o
pomcr
fimus non abs rcfuent adhuc
n.amautcmtbla B ficrahucufy vfi
dogmatercmpUn.orcmreddcrc Eftoverotalc. Acqu.no.t^u
'

aitcro

v^alcalannumChtifti jf^8,

fi

nolTcvcIismcndiano Ingolftad^c

cn S.onbi.^

CAESAREVAl

ASTRONOMICViW
F inucnis, idco F lirc
filumqi lupcr Imc.im o
inftrumcnnlimbo dicm M.irni j o hor:i o

ftnMneuoi, 8 annos pcncs oHcnrorcm

ramindia

ccntcnarii

annonimdinocquodin

jfoo

applici

rinumcrojdnaasrrcsdics,ho
ff poftmcridicmindicabit. Cui
hora m j7 Scptc
r.im o minuta 41, rcdundabuntdics
futurumcnt. ItanitJl
bns.quo tcmporcxqmnoCtiumAutumn.iIc
a-quinochum duplcx quort.nu
lor abund c inftru^tus cs, quo pa^to fu
Lum
ccclcliflc ntiim
nis indaeandum.indcm Arpafchalccundum

vcroconcilpsvifum

fit

cum ludascclcbran
raquog pauas mcmi

Chnfhanispafcha nobis

clTcnonmconrultum vidctur huius

dum non

Lunadcamaquartamcnfispn
ludeislcx Moftica prxrcnbit,
honoraiidum pafchale fcrtum, id iuod ipli, propter ignorannam

niflc

mi

srqutnoi.tii in

rc polfunt.

Ad

vcl i^y Martiiab illis trannari,ncuriqu.imprcfla


hoca-quinoi:tiumlicttmhildubiiiii^crar,tr.ulinoni.

bustamcnpiopnisirrcnnrolcnt. iNamli 14 luiuiiircLundam fc


n.im, idcft.dicm Luikx iiKuIit.rum palchadicMartis ci[a)inlblcnt
&: li dicm Mcrciirii plciiiluniuni occupar, iouis dicin iii paicha rcci^
piunt.autfiLuna 14 die Vcncns occurnt i.un cum pjfchatc in
iaturni dicm tranfeunr, Idquodnulla fcnptura cosuibctautcogir^
,

non ira ftnclc dcuoucrcntur, Lunx- cnim


Vencnfqidics cffu^crc nc icz pafcaics fiant pcrpttu6,nc
fcioqua fuperftinonc laboranr. Scd vt oculis dcprchcndcrc qujcas
ludeorum quotanncpafchafcqucntcm fubordinaui mcthodum,pcr
)Oo annos certa fupputarionc cxaminatam.

li

propr[)Sconftiturionibus

^lcrcurii

a:quino:t)i

TABVLA PASCHATIS IVDAICI AD CENTVM SEXAginta annos icquuturos fupputata.

Anm

dies

13 MartiidicMarris
jt Apnlisdic Marris
AprilisdicSatumi
I
io Marriidic Martis
8 Apnlisdic Marris

15' '^8

Martiidic Sacuml
)8 Marril dielouis
$ Aprilisdie Marris
Marrii dicSaturni

Iffo

15 ApnlisdieSaturni
Aprilisdic Martis
)

IfS-t

Li Martiidiedominica

IJTi

9 ApnlisdicSabari
30 MartiidieJouis

8 Marrii dic dominico


6 AprilisdieSabari
iff'' z6 Marriidielouis
je MarnidicMarris
Iff8 .5 Apnlis dicSoIis

Iff? ^5 Martiidiclouis
3f*i

Apnlisdiclouis
Apnlisdie Martis

Ifsj-

lf^^7

Jf6'?

If7)

jo ApnlisdicMarris

)f7i
)f75

1.9
j

Marriidic

Maroi

)f90

9 Aprilisdie louis
Marnidie Martis

Jf 91
)f 9i

)f93
Jf 94
yfof

)f 97
Jf 98
)f 99

600

MarnidicSatumi

Marriidie Saturni
Apnlis dic Sacurni
Marriidie Martis

G06

Martndic louis

Martiidic Satumi

)7)

) <5 ? ?

MamidicSacurni

)<J7?

^''H

Apnlis die louis


Marrii dic Marris
Apnlis dic Solis

)7+

7
)**'}'
'

^l-

i^f

l^ff

JfJjf
|<5,(S

If78j i5 Marrii dic Solis

(6)8

Apnlisdic Marris
Martii dicSacurni
Apnlisdie louis
Marriidie Marcis

)<5J7

MaraidicSaturni

Aprilisdie Sabaci

i)

Marriidic Satumi

Jf7f zc Marriidic Sacurni


If70 )$ Marriidic louis
Jf77l 4 Apnlisdiclouis

Martiidie Martis

Apnlisdie louis
Marriidic Saturni
'*^+7 )o ApnlisdieSacumi
J*^s iS Marnidie Marris
J*^'^? j8 Marciidic Saturni
'**4f

)tf

MarnidieMartis

)(5

f Apnlisdic Martis
''^+5 if Marriidie Sacitrni
1**^ 1+ Marciidielouis

l^f

-JCJ^.

Aprilis dieSoIis

18 MarciisdieSacurni

'

Marriidic Maros
Apnlis dieSoIis

)668 j7 Marnidic Martis


)6*9 6 ApnlisdicMartis
)670 16 Marriidie Saturni

)67i

)eo9
J6JO
j

JS67 50 MarnidicSatumi

Martii dic Solis'

50 Marriidic louis
)^?8 10 Marcii die Marris

3*^fo

6 AprilisdieSaturni
i7 Martiidie louis

Jt^^f

J68,

J<S87

)9 Marriidielouis
8 Apnlisdic louis

|tf97

j<5ff

7 Marai

die

SoUs

ApnlisdiaSacurni

Aprilisdielouis

Marriidiclouis

Marriidic louis

)688 f Apnlis die louis


)689
Marriidie Marris
)690 *r Marriidic Saturni
)69J
Apnlis dic Sacurni

)<*f 7
)<*f 8

l^^ff

)685
AprilisdicSolis
j
)68+ 10 Marriidic louis
i68r 7 Aprilisdie Martis
)686 J* Martiidic Maros

)<5f ^

j*^

Apnlisdie Martis

X Martudie Sacurni

)68i \^ Marriidicmarris

)tf9i

)6 Marriidiclouis

)676 J9 MarriidieSohs
|677 7 AprilisdieSaturni
)678 18 Marriidie louis
)679 )8 Marrii dicMarris
)68o
5 ApnlisdicSacumi

Marriidie Solis
i ApnlisdieSacurni
i? Marciidic louis
i Aprilisdie louis
50 Marni dic Marrii

)*^f -

i Aprilisdic Solis

J(V65

Aprilisdie louis

17

i AprilisdicSacurni
)66^.
)665- tl ^larnidicMarris
)6tf6 j o Apnlisdic Marris

J*^?^

Apnlisdielouis
Marnidic Marris
ApnlisdicSolis
Marnidie louis

JCO8

Marnidic Sacurni
^ Apnlis dic louis
)66i tf Marcii dic Marris
,56 0

)*1)

Nlarriidic Marris
Apnlisdie Marris
5J Martiidie Saturni
io Marnidiclouis
Apnlis die Sarurni
Nl arni die Saturni

die louis

e Apriiis

Apnlisdic Saturni
j
i Marriidic louis
J**'^
8 Apnlisdic Marris
jtfi.9 i9 Marrii dic Soiis
Martii dic louis
J*3o

'"^'^

dic Marris

)f7-^

)<ritf

)<^t7

Aprilisdie Sacurni

Aprilisdielouis
Marwi dieSoIis

)G Marnidie Saturni
f AprilisdicSaturni
ij- Martii dic louis
ij) Martiidie Marris

}^^^
J^if

J^^^tf

j)

8 ApnlisdicSaturni

17 Marnidie Mafris

)<si5

MarmSaturnis

)f!07

NiarriidicSaturni

ApnlisdieSolis
Marriidie louis
Apnlisdiclouis
Apnlisdic Marris

)f 88
)f8i)

Marns

dic louis

Martii die Marris

)0 0J-

Apnlisdic Marris
1 ApnlisdicSaturni

1)

Marni

)Cio +

jpo

Aprilisdie Solis

)dor
j 60 I

Aprilisdic louis
Marriidic Marris

ij-

irsi
ifs?
)f8+

)tfo,

8 Apnlis dielouis
18 Marrii die Marris
17 Marnidie Saturni
4.

)tfij

MarnidieSatumi

tj

)<SiO

MarriidieMartis

IfStf
)f 87

j j

Martiidic louis

)f8j

f8r

2.8

Ij-tfo

ifso

1? Marriidie Marris

|6s

AprilisdieMartis
51 Marriidie Saturni
)5f ii Marriidic louis
)tfS>^

1*96

7 Apnhs dic Maros


i7 Marai dic Satumi

Jd98 17 Martiidielouis
Jtf9<>
^ Apnlis dic Mam's
1700
Niarriidie Saturni

PRIMAE PARTIS CONCLVSIO


Cgaj
-

'

VIDEAS,Lcaoramice,mcofnnino

tuiverecoledi natu,prohuiusaftronomicipartcprima claudcnda, thcorcma

'^j^^

quodda fubicci.inquo veluriprarfcnriarcnaoboculos cerncrequa:as,adquidaftrorumotushaiftcnuspcrcoCahac


confcrant. Tale auccm cft.quod quam maxime humanitari prodcHc valcat, cuius iuuan
?4f opcris partcm, fufifiimc tradiri,
dx ^ana, nihil non paratus fubire pcrpctuo fum. Dics nurem Cnncos, id cft, ludicialcs, quorum praidpuus apud mcdi
1

'cosvfus

m curarionibuscxiftit,nondumprafcmes,redinftanccsinuenire

folcrtcrdocct. VndenifaIIor,Iiqucreprudc

ribus fic potcft.quam aftronomia: faenrix non tancfimodo voIuptan,vcrumctiam vrilitari humanx fcruirefolcat,
thcorcma Iicct fucdnrtum fit, nihil camcn in co, ad meliorcm aftronomix dcclaracioncm, dcfiderari a quoquam putaucrim.

Q}xod

ENVNCTIATVMQVADRAGESI^
mum 8(rvkimum.

Qucmadmodumautemnonfecuri,

opcriscuiufpiamftruffhirafti tri-

Dies Criticos,id cfl:,iudicialS,medidsmmorbis ludica

bueris, fcd fabro, qui hacvritur, lic aftrorum cffei.tus, quimotus co^^
rundem confequuntur,non ipfisaftns,reddeo,iIlaregcnri,guberna-

dis riccenarios,perinfl:rumcntumhoc(ub)ixum,dtraopc

rii^caufa:,veiuri primaria:,arcribercdebcmusi Huiufmodi aftrorum

ramcomputi

inucnire.

Pud omnes in confenb eft,aftra quxdam

diuina: vir:'
tunscflc mftrumcnta.pcrquarvniuerfum
illud cu=

bcrnan credimus, Syderum


enim opcra, cffeftus

leu incIinanoncs,feu
influcnciasdicas,d,uinxpro=

quxdam effc documenta, quiseft qui negcc^cum nihil noninhocmundo iuxtaaftrorumdividcamuSjquamuisomniain dcum rcfcrri folcant,
Qtjcmadmo
uidcnna:

fpoQrioncs

attici

curfus^tmotusmulripliccs.nobis, cumDcus Optimus Maximus


patcfaciar,ca:Iumqiipfum librumtangapcnuro, in quo futura pcr
ftcllarum ^feluminanum rranfcurfus fignificanrur,recIudat,paucaiV:
nos fuperhiis,qux cxeo nobis librocollectafint.diccrcinftituimus,
&maximedehr)s,qutEad humana pcrrincre falutem vidcntur, qoa
inpartelicct mcdicina: vigilanribusinprimiscommodarequcamus,
non folumtamen ht)s, verum ftd alrjs quo^ rationcm fux valcrudinis habicuris faltcmnon poftrcmam prodcflcanimuscft. Tamctli
illorum grariamcdicorumpra:cipuL-,9ui aftrorum expcrtcf funr, fa^

ASTRONOMICVM

CAESAREVM

putaucrit hoc nobisaliquis,nccimmcrito,fatcmur cm'm


nofi
fecuti, ccmus &: pracfcntius
mederi laboranti
ftruranamqi coiihlium
Q.uantaenimvisfitdierumiudiciaIium,quos
buspotcrfit.
Criticos
rtufli

Adhajcduodedmfignatrifariamdid

vocant,nemodo^torfiignorat. Quanta ctiamncccllitas obferuada:


Crirismcdicoincumbat,triaki,tdPtoIcma:us,naturxfcictifl'imusau
ftorcsoCcnnIoquiiruidi^lionehortarur,hiis verbis. Supcr ccgrotis criricos

dies inrpicc,ac

cuneperagrationcm inangulisfigutj:

tt J

id.

[fUS&dc
iriuside.

atiuos

vclox & \'ehemens in morbo motus cft, ad falurem \'cl ad parniticm.


Vchemcns idcirco.quia fcuis ab accidcntibus contingit. NI orbi eiiira
tunc&rnaturcpugna excitatur acerrima,ncc yWam aliud morbitem=
pus Cntico grauiuscxiflit. Crifis aurem pcrfcdranuUa clVc poteft,
in qua non fit fenfibilis matcrici delmqucntis cxpairio,c.ic quo conftat
inmotbisfinc materia contingcntibus nullamficti crifim. Dierum
ad morbos diiudicandos pertincnrium quadruplcx diftcrcnria cll.Cri
f[Criricus dics
ticicnimfunt & hidicariui, Intcrcidaitcs Sc Vacui.
qui Sc Dccrctonus vcIRadicalisvel ludicatorius appcllatur.cft tem
pus iilud,quo natiu-a confurgitadhumorumpeccanriumfiuc cxpul

fcidcnsli^

futuri iudicii, per

diesilli

quod

fflntercidc

funt,qui&: interpolaresfeuprouocatoriidicunrur, in qui

humornociuusnaturamprouocatadpugnam. Idco

[crpoUris ^^^^

nonnunq,ledper accidcns tantum,vt,rationc virtutis^ cl


f^Vacuus dies lcu
dicin^, vcl altenus cuiufpiam iymptomaris.

cucnit

cinalisdi

vCaprici

me

Me

dicitur,inquonatura prorfusquiefcit.ne^^pquidquam difli"


duintcr morbum& virtutem naiuralcmconatatur, adeo,\ tpcr die
vacuum tuto curarionem,moIiri liceat. Priufcj\ ero praxim ipfam cri
fis aggrediamur, alia videntur praemiflu necclTaria. Primo,nunum
non lignumpeculiarem quandam naturjcpartem,quantumadqua*
litates atrinetquatuor.fibivendicare. AricsjLco&Sagittariusquia
calidi^t ficci flauam bilem tuentur.Taurus, \'irgo dc Capricornus,

& Sicci, nigra: bili rcfpondent. Gcmmi Libra & aquanus


cahdi&huroidi Sanguinemimitantur. CancerScorpius&pifceslri
cidihumidicp pituitEc aflimilantur. Proximumcftfatu,SignocuiIi
bet pianctam dominari vndc domini nomcn rctulit, vt arien &c Scor^

ijuia frigidi

pioni Mars,Tauio&librxVenus.Geminis6; Virgini Mcrcurius,


Sagittario Apifabus lupitcr, Capricorno & Aquano Saturnus,Ca
cro Luna.Lconi Sol, dominifunt. Signorumprxtcreaquodlibetho
ininispartemfibi peculiarcm arrogat,quod idcm faciuntdomus cco

refpicit

Prima
Secunda

Caput
Collum

S2 relpicit
Sl relpicit
rOi

Peaus
Cor

rcipicit

Intcftina

rclpicit

Renes
Pudibunda
Femora

relpicit

>? rclpictt

y* refpicit

Genua

sc

Suras
Pcdes

refpicit
rcipicit

doflius

Caput

domus Collum
domus Ma.itbr;
Tcrria
domus Pedtus
Quarta
domus Cor
Quinta
domus Inteftina
Sexta
domus Rcncs
Scprima
domus Pudibllda
Octaua
domus Fcmora
Nona
domus Gcnua
Decima
Vndecima domus Suras
Duodedma domus Pedcs

31 refcicit Man^^&brachia

Hocloconotandumobitcr,partcftiilIafli corporis

non

ferro

cfle

violandam,quouismodo,quotics Lunafignum parrisillius peram


MembrorumdiuiliDnesperSignaobferuenbulate Ptolemxotefte.
fignumfuerit, nihilomitar nudiofe,quocun^cniminloco figura:

nus tamcn proprietatcm genuinam parrisfigmficanda:,

obrinct

Si-

milcqmddam &:cumpIanensfieriIoIet,horumetenimfinguIi quo^

naturasfeutcmperamcnta fecundumqualitatesquatuor expnmQt*

autor Me!ancholi

Satumus

fignificator

lupiter

fignificator 6c autor Sanguinis

Mars

fignificator Sc autor

Sol

fignificator Qc autor

Venus

figniftcator

Mercurius

fignificator 6c autor Spiritusacfanguims


fignificator dc autor Pituita:

luna

&

Bihs
BiUs
autor Phlcgmatis

Planctarum<mflibctfingularc qooddam Signumpomdct,


& cius oppofito cadere diatur. Vt

conlhtutus, cxaltari ,

in

qao

Satumus

exaltatur in Libra

lupitcr

exaltatur in

Cancro

cadit in Arietc
cadit

Capricorno

cxaltatur in Capricorno cadit iii Cancro


cadit in Libra
exaltatur in Ariete
Sol
5*
Vcnus cxal, in K, ca.in
?cxal in ntjcadic in X* cx;tn Vca.in

Mars

VPilccs

morbof^ diucrfos iimuere folent,

S.iturnusvcficam,licncm&;auremdexn-amintuetur,affcausvc

ro (^ancrum, Podagram,
Elcphanaafim, Sc melancholicos huiufmodi

omnes.

lupitcrhabct morbosotonesqui exraneuine


2*.
abundadorc adu
ftiore^ proueniunt.

Mars fel, pudenda, Tcftes, auretti riniftram 8c cpar,Fcbrcs acu


Morphcam, Apoftemata imema prscalida,fignifi.

tas, hrylipdata,

Sol poflidet ccrcbrum, virum,nctuos,Cor, Latus dextrum,Hy


dcxtra, omncra calidum afTeiSum, quales funt fcbrcs arde

pocondna

&terrianarum Ipecies.

tes

? Vcnus Renes de nudiam obleruat, morbor^ pudendorum quor

& maxime a frigore caufatosindicat.

cun^!

5 Mcrcurius Pulmonesrefpicit&linguam^animiaffc^usquofli
bet, Phantafmata, Somnia,mcnris aIicnationes,t huiufinodi.

LVNA

Matricem&mulicbriacolit,Maiftrua, Catharros,
J)
Morbofqi frigidosA; humidos, vt ApopIcaciam,ParaUfimjConuuJfio

num

Ipcdes, Epilcpfiam ftc indicat.

^[Notandumeftinfupcrplanctam fub

&

radiis vocari

doncc intcr

Coflibuftipla-

graduma soIcrepcritur,a 12. vcrogradu Solipropinquan ncta; quando


tem combuftum iam dici, debiliffimi^ effedrus effc, tantotp imbecillio dicuntur
(2,

rem,quantoproximiorSolifiat,im6impcditumvocabuIononinufi=
tato apud Aftrologos vocari. Itemretrogradumplanetamab omni Rctrogradi
virtute dcftitutumeircfcias- Lunacumfueritinvia, vt dicitur, La*
(ftca vcl combufta, quod efta j? gradu :i vfcp
f nijtumeadcm
virturis prope ddecta: videtur.
^[Frranriumquiuisfummavriturpotcftatefidomosvel jo vel jj

7 ve! f tenueritjliberfaltcmabiniquiori aliorum contuitu vel


commerrio vt dictum cft. Iidem vero imbeaUidicuntur,quando j t.
aut 8 domumoccupant.
fl^ltcmdominus }z, ts 8c $ domus,quocun^inlocofigur3cconli
nat,nihilo fccius damnum importat omnibus quibufcun^ tandcoi
vcl

h, idquod fequensfigurainnuit.

VAqu

Nc^ veroibmusplanetarum finguli fingulahumanicorporis mc^

ora,

dicinalis

V refoicit

ia
uj

intcrcidai

tcs diiai,quiamter cnticos &: indicariuos cadant. Crifis in ciifdcm

Dusqui

plecumm mui.iii,
* mutari.

Arics
Taurus
SignaMobiUa^ f ^^"l" sicmjf^vJ
c r-J Virgo
^
^Libra ^'g"^^''^\Scorpi^Sig.Co'^ ^sagittari,
5^^^^^^^-^

fioncmfiue permutationcm.
f Indicariuus vel Indiciarius dies cft,
quifignumdatfutura: crifis,quodicdhora,quahfqtfieridcbcat, ap-

fumus dc lalubntate vel periculofequcnriscrifis.

affeftus,

alium^tranlirceundem.

vfijtadeoobuiafuntjcuidctioraplanioracprcdda. Sciedficrgo primo


quid vocabuium CRISIS Cgnificct,Hficrrc grxcc,latinciudicium,

ccrri

mCommuni LunacumOtinmo

jtf

quonia no nihil obfcuritatis in fehabet,aftronomia:cp tiroibus no

paretcnimincoomninoindidumaliquod

m figno ftxo eft Luna morbi ortu.produci cundcm fcr^ Cidem'

11

hcut

angulorij. Vbi enim cos angulos bcne affcLtos inuencris.benccrit la


gufiti,c6tramale,fi affli(aos inucneris.Haiiteiuis Ptolcma^ascuiVcr
ba,

folcnt, Mobiliafc? fixa &


^^^'^"'"^pnnap.omob.Im figno

rurZr-,',

alpectu fuoparricipat.

SEQVITVRFIGVRAQVAE
OCVLIS EXPONIT DO*
MVS MEDICATVRO
confiderandas.

CAESAREVM

ASTRONOMICVAl
DE DOMIBVS COELI
frDoftuscccliprimadominur^ciufdcm.cfirum.intcrrogatorcm

(i^

vnacum domino Morbu,


Dcama vna cum domino Mcdicum, qualis fc;; qua fortuna morbo
cius Mcdicamcn. qucm lc^ vlura
fit occurfurus. Quarta & dommus
locamor
aflfcaofita|laturum,figmficat. ScxtaocMua^duodcama
ucconrulrorC pcrpctu6rcfcrunt,&cpbma

aliqucm cx
borum rcfcrunt. Quocirca quandocuiKy plancta mclior

quatuoranKuhsmcolucrit.riucdominusangulicuiuruiscx
cxDtcrit,
natior, libcr, potcns, ncc impcditus

usiuditiumconfcquitur,

Vndc

Crifis

aufpicanda

lic*

fin

tum anguli

illis

fortu

iftius foclici

minus.contrafict.

TTempusnuncadChfcsvocat. Nunccnimarqualcsfint5:quopa.
Indicatiui&: Vacui A: Inrcrcide
fto futurxprxfdantur.diesinfuper
Srudiofillime crgo cxpifcabcs
tcs quomocfo nofcanturdoccbimus.
nsaiaborantcpnnapioquonamrcmpons momcnto, pcius habcrc
idquod vltcriusmorbi pnncipiumi ocabitur,aliasinuafio^
fenfcrit,

foli
nis hora dicta. tempuftf cft, quo cgcr lc laborarc pcrapit, vrpote,
tisopcrationibus impcdinfcnricntibus.quodquidcmin morbis acuAtqui
his qui fubito inuadunt animaducrfu facile cft.
tis,
viccfimoi^ pnmodiebus, fubinde pugna qui
cumfoleat 7

&

morbum &

virtutcm noftram oriri , dics cos vocarunt Aftrologi Criticos. AliosautemCriticisintcrfcrtos, inquibus
paritcr,fcdrcmilliorpugnacontingerc\ ifacft, Indicariuosdixcrunr.
AdhuccnamaliosabillisIudicianis^Vlndicatuns^inquibus inbecil>
leadmodumnatura:A:morboccrtamcnimptndci-ct,aducrtcntes,In
in rc licu t in orn
tcrcidentcs nominarunt. Motum cmm lunarcm hac
omnia htccintima \ chcmcnnh
occafione humorcs

dam

intcr

nibus, (vt cuius


fimcaffiafarent)fcrutantcsinnmius,

angulosm Zodiacoluna

morbum de*

rcs,mquibusLunaconfiftcns narurarfuppenasconrra
bcllandumferret.dcprehcndcrunr. Nihilvcroeft, quod

te

moucat

hocinloco quod Arabesnonimitemur.quiparnaoncmhancangu


idcuni Ptolcmaro, vt
lorumin xquatorc,nonautcminZodiaco, A:
re vcra Ptolomxus id nuncj fomniarit, nc^
ipfi putant, ftatuunt, cum
dum fcnfcrir. Hicmihififidemnonhabcs,PontanumaIiofq)rclcge^

Angulorumautemfinguh tii gradushabcnt,vdun

fctjuciisfigu

tum pcragitiicceirceft, diesquoipCnfiumintcrlcvanari,nccmcun


dcm fcmpcr dicm ccrto inadcrc, frcqucnnus tamcn 7mo,
Cnfis .ipparct, ^tratio cft, quodtamcrebroillidc mofs*
bisprxfcrnmacutismdiccnt
quorumalterin ^mo.altcr
A:
in )4to die fcrc connngunt. Eftcnam tcrtiaCnfis, qux xo jjg
fcpiusauc z) accidit.propterquadram aliam, Dicbus itaij Criti
cisomnibushabitiscquoddc Cnrictsloquor, idemdcaliisquo^indicanuis (?v mtcrcidcntibus diclum voloj figuram cocli cngccum planc
ris A ftcllis fixis, pra:fcrtim infignionbus m Zodiaco vcl propc
hunc
fccunda

fins,incadcmcolIocans. Hocfactolocumantcomnia Lunxcontuc


acadcmia finguIamcmonac.xcipicnsfidelijfL-^ afpcaus,paf

re,cius

dcns,vtfiaffc>:tusfitflcgmaricus,ideft, Frigidus A:

ludiaumcftpar
maducrfu.fcjt quod in

tollit.

omnino
omnibus is figuro: angulis vno ani'
criricis angulispugnx vchcmcntiorcs
oriri

in

fam mferat,qucmadmodum

fnfHturio in^ quodintcrual!um,Vacuudicitur,dumaLuna pcragratur. fllndic.


llrumenn pro busergoiamdiaisquifuturosnolfcdclidcrat, indiccm X loco LuCnfimdagan' nx,quo ad ficri ejcaflc datur adiungat, loco inquam qucm Lui*
na morbi inchoari tcmporccoluit, fi^ cnim farto rcliquos omncs rara
Criticos quam Indicariuos 4 Intcrcidentcs ( filo linas fingulaom ad>
moto)obocu!osirtZodiaco pcr gr.idus Sc minuta fignatos ccrncc.

atura cnim hac in partc cunol^r cft, ncq? morbum prius aggrcdi-*
turquam auxilutcmpusprcfto Gt, idquod potilfimum quadraturac

cnim iVoppofin afpcrtas idco


amplius humoii
rarione Cnfim cfl^iccrc vcrc folcnt.quod ftis temporibus non
A: oppofitiones afferre folenc, Qtiarti

Cn(iscontin a principio pcccanri Luna adfit, icdaducrfana huic inucniatur, natu^


ramcppotiusftimuIct,oppugn.unxmorbi\ecius.. IIlos.iucemLuna:
git.
oppofitioncm,fcdcna
afpcAusnonfoIumobferuabisquadramfc?

&

aliosqui Indicatiuos&:lntcradentcscafent,fcmpcrtalcs intclligeii


do a morbi incipicnns gradu faLlos, quoniam &: tunc Luna quid futu
rum dc Crifi, id cft, an falubns ncc nc, cucntura fir, oftcndit, id quod

demum, fi figuram coeli fecundum illud tcpus cxtructampcrfpcxeris. Sitcmpuspofthac Cnricum, Indicatiuum vd Intercidcns fcirc vclis, vide quo dic Luna gradus illos ingref
fura fit, qui a lincis dicrum illorum oftendunrur. Sic, mcridicm ciufdemdiciinfpicc,quoinlocoLunamhabcat.quercspcrorganum Lu
na: \ cl pcr Ephcmcrides a:quc fciri potcftjoco Lunx ad mcridicm ac
ccpto, aduertc num gradus Criticos vcl Indicatiuos &ic. eum fupcrct
ncc nc, fi enim cxccdit.tum hora Cnfis \ cl Indicarionis poft mcndicm
cucnict,qua proptcr in quot gradibus fiat exceflus norandum eft,pro
veIfimanisfimplicius,horas z, 8c
quolibctgraduhoram j m
prodimidiograduhoramvnamvcl ^ m minus, fiad vngucm vis,
computando, fic enim proxime aut perfeAc horam inuencris,qua na
turacummorboccrtamenfitinitura. Sivcrolocusinftrumcnn mcri
dicrequifitominorinucniatur,rimiliter graduum numerum inhoras
anrcmeridicmparrire,vnograduiduasvcI j cum 5-1 m tribuens,
ftpropc verum horam Cnfis vel Indicarionis &;c. habituruses,&
Quoftiodo hoc fccUndum Luna: motum mcdiumi
Quod fi cxaitius adhuc dcfi*>
pcrfcctius iudicabirur tum

CnhshoraGi dcras,motumLunac dmmumdieipropofirodcbitum qua:rito, vndc


inQuiicnda*
facilimc propornonum rcgula horam inuenics hunc in modum.Pnloco tjiotum diurnum, Secundoloco
horas, Terriovcrodi
ft.mnamldci Indicanui a mcndic ponas, vt.motus diurnusdat s +
horasjquiddiftanoaf Perfcctarcgula,quoticnshoras &minurare-

mo

mitut

humidus, Luna

vcro radiarionequadam communicct Marti calido Sc ficcoplanetx,


vcl cconucrfo. Autfiin morbo biliofo
Luna fngidius & humidius
altrum mcolat, Plancta cnim tunc cftoper lc obeile
foleat cgntudmi,
ua tamcn natura aducrfatur adco, vtvirturi
naturali coutra moc^
bura ponus auxihctur. Similcquiddam
deprorperionbusftcllarum
tam fixisquam errannbus csctcns ftatuitur. Namfiharumalicua
morboincrafi,idcft,tcmperatura difconucnit naturafua
crifim rc
moran \ iderur.quam tamcn ob gcnuinambonitatemnon

obdifcrimenaIiarumatrcpinguntur,mquolibet mcdio duarum


alia cft Indicatiua nominc, Dcindc intcr Crmcam &: Indicatiuam fcmpcr interponi foletalia, Intcrcidcns dicta. Ita quacli/
betexhisquarta + in anguIospartitur,quos fi conncLtas )d ccr
ncs.qucmlibcteorumintcruallo li^ graduum ab alio fcparatum,

Cnticarum

^'^

pugnct, aut .ifpcctuum infortunia in Hait<, id cft,fimilitudinibus fuis


conliftant, id quod filuns cxcmplum ponuscftc foIet,quanij pcr
acci-

quamin

lar

ficur""'?''

Goncs,fecundum omniumaliorum planetarum motus,vtruinbene


copn^f
uolos,malcuolorq4fuftmcat. Simile ludicmmde ftcllisfixisfac. Hgc
filubr
crenimfiomniadcccntcsfuerintfointalocosjCnfimprocuIdubiobo falubjl,^
namnaturam(pmoibopra:ualituramportcndcnt. Siimpcdiriorcm
Lunamvidcris,omniacontrana&rinf.aufta, naturamcp morbofuc^
cubituram iudicabis. Nifi cum indiais prxfcntibus morbi matcria

radiftinctcapcnt,inquapi'imoindcxquidam cum figno X occur=.


prinapio adducitur, vndc Iinea qua:rit, qui gradut Luna: in affcaus
dam.ilbic3nspcrcentruminftrumcnn,inquocum alia rcctos anguloscffiarducta Iimborfum proccdit. Bina; illjt linca: inftrumctum
p3rtcsfccant,Ioca^Crifium inZodiaconionftrant. CrifcsiU
in

Qua

HacobfcruaMcautione intcrim, qj fi diftantia fit antcmcn


dicm,quoticsdcmatur(vifi prodcant horc ? antcmctidicm lam
fubtrahantura 11, Ardicatur^oraclTc 9 antcmcndicmj Pomcri)
dianus vcro pcrlcrcImquitur,quoncns,quicquidcreat iv J mcndic
nuncupatur. Quandoquidcmvcro Lunanon a-qualcm mdics moi
ftuttit.

alnsfo!cjnt,proptcr euidcns diflldmm fignorum, quodra*


rionc qualitatum 6:rcxus inquadris Sc oppofirionibushabciit. Mc
diocrc autemm Indicariuis,<.Vquafi nullumin intcrcidcnnbusdircri

mcn

rcpenrc cft, quarc leuifllma hts poftcrioribus, naturcc X morbi


prouocario fcnritur, nifi forrm accidens aliquod grauions luctx cau
fi lunaplancnsvndi^iniquioribus prcf
lococpdciccto&infauftiorccircumfepta per talem intcrcidentein

fa,

cflct,

indicariua

cxhibcret,

autcm figura Lunam rurfus bcnigniorcm pcromnia

tumcnim

ha:c dies alia focliaor efle cur

ipfa IndicariuiA:Intercidentcsafpcaus

non

polfit.'

Rc

did nequeunt^quiatamevi

quamalia locafunt,iccirco cuma Lunapermean


non infrcqucntcr naturamfurgere cgritudines aducffum,matc
nas carum digcrcndo coqucndoqi confiicuit. Non prxtermittendfi
hocquoqj^lcjc indic crctico pIcrum^cgrummon,LunacumaIiqo
ciniorcs afpectus

tur

plancta maligniori coniunLftavel afpertu infccIiciorip.arridpantc,4


maximc conlimili in tcmpcramcnto plancta cummorbo cxiftcntc,

Contrarium porro

li planeris dffftcllis fixis Iccundioribus falcemiun


aliquandoCrifis f die,Luna
occupante,vn
dccimo qiio^
Lunari exiftcnte, Sedhisquas iam cnumcraui
mus ponfl^mum rarionibus nempe acadentium vfuucniunr. Ncqi
ixro rcpugnat illud Hypocraris, Quartusindcx 5cptimi,vbiquar
tura lS: non quintum nominat Hypocratcs, Cumetenimillc decri
fibus pr.tccpta icgul.mquadam methodo\cllct aftrorum impcnno
ribi|s non omninoignoranda tradere, lepriniumautcm
1+ Cri^
ticos tan^ infigniorcs expi'imcrcconaretur,pcrquarcos mccdcrctui
tum iudicauit, idco fattumfanc vtquartum ponus quam quinrum
poriusquam jo cadcm
interfercrc CnnasvcIIct, ficutenam

gatu|[, ficri, Fit 4-

quamin )j inadat,itpercon
fequcns enamcnfis.Eodemmodo zo dixilfc Hypocratcmputauc
risArnon ii, cumtamcnnon minus zj ij zo iudiria eucniant*
Porro Cnfci mutan Iblcnt nonmodo fydcrum rarionc,vriaudiui:^
dc c.aufi,quanq trinus tam

in

jo

mus.fcd aliarum quoqtrcrumquac medicis iiumero Ieifunt,qudi'


ftichum eiufinodi comprehcndiC.

Materics, Virtus, Mcdicus,

Symptoma, MiniRcr,

Sydera, tot crilcs cuariarc folcnt.


docTe,vbi

inftitun'
% Scd quomodo fingula fiant non cft prifcnris
propofirum igitur rcprxtcr aftronomica nihil promicrimus. Ad
morbi prmapio,vdm
ucrtentes reliqua pcrcurramus . Luna vcl in
bonuninecp ma
afpcctu carcns alio fimpliatcr necp

Crifi

lum

quacumm

fignificat,

vcrum

remporcfi
in huiufmodi aliquo

cmq

planeta

qm q" 3 iniqur, fcqui fo-

confpiciarur naturam cmfdcm tam


morb. principium
let.infirmoquidlibctingercns. Qyodfi

rum

Lunam

obrineatal.quoarpc.tup3rncipc,n6aut?indicCiincopoft,cnfimim
pediricorine.t.EgrirudinisininofiLwnaquaruoranguIoruaIiqucoc
qualicu^ fuent coftituif.
afctdes mdiaa certuin fignificato

cupct,ta

Cauf*

varii*

tionis Cmilii

CAESAREVM

ASTRONOMICVM

dpiufti crcfta,rcptimadomusdiIigcntcrinfpiciarur, inca cnim ph.


ncca maligniorfi Iocccur,aut al.us radqsfuiseumconiprehendat, vcl
fi

dominus domus

infccl.cior

lit,

quoniam mcdici fignificator, ]u. do

m.nuseft ymxdomuspati vidctur, notabitlabon.ns mcd.cum prac


fcncemdcfcrcndum,-&aliudcligcndum, Coniunvitio S 6: Ti.i. oc
In.tuj
cupans morbi principium,cundc.n lo.igiotcm forc prxfagic
affertus fiLunamcumMartc \ c\ al.o calido6;ficcofydcrc,armaxi^
me cum fuc fortitudmis reccprione conucn.cnccm habcat, morbo .ci /
dcmcal.doitficco exiftcntc,ccrtus fiseu.idcmiriauftum poft, fccus
.

mcn oportct

I.^w\l^fn?i]nt

ai,ois

idcft poft

o^Sw^^^^^

cum Luna afpcctum

cfti=

solcmoccidunt, rcmotiorcs

Vcnus^Mcrcuhu.

Sr3da.usa5olcrcmot,mqu^^^^^^^^^^^
vcl Li=
lifiat fignumafccndcns Arics

r
Fohonaulcs^^
ncniftcatorcs. Hoctcmpons

ccrtifl.mam crilim

l Luna angulorum .il.qL.cm poflidcat. aujta luminc, morbo


vd'^ tunaprogr^fJ'- atfcrct. Luna.t.dcmf.gn.f.cat cgrum pcr.d.^

vero,fifngidicatcmorbusprxpolleat. F.cripoteftvtif.et ? Iicetbc


neuolipridiccntur, a:gro tamc.ioff.ciant, idqs fi in natiuitatibus labo
rantiumjIocamorborumjideftjfcAtam 8 &: ii- domos incolucrint
Per harc autcm cx nariuicacc ccrnus de morb. ftatu aftrologum iudica
rcpoflcncmononvidec. Dcinceps Lunx, Solis, A; aliorum plancta

bfa

confpccta
indp^ ntc, Sof^ aut M art. f.mul

tatuiumictal.ier,tuncqua.ido

vcl c^ fu.

foctuna:cpipfccuLi.nainangulisc6.u.iguncur,Secudus, fi benefids
irradiari6ib''a bcneficisftcllisiIluftratur.Tert.'' fi a forcunisipQs benc
ficif^ftelltscorporevelluininecircudamr anrevcl rctro. Quartusfi
autoritarib^^forcuna^t fuerint collocari Lunavcl Solvelplanctcvclan

gradusatngcru, Scd
vcl

amvel

rum bcncficia, id cft, opt.mascorundem in angulis conftiturionc* brc


uiccrabfoluemus. Pnmuscftfoclicicarisftatus, cum bencf.ca: ftclla:

cofpectapoft,
fiauclalummcSaturnumintucatur,tucm
ecritnd.nemadaugcb.t,itatamcn,vt cgcr fic cuafurus, tametfi egrc.
&lumme fimul aucta Saturnliinttieatur Luna, nul-

Ouod finumcro

hmfirmitatisvariatiocftfcquutura,illa

nem

guli,vcin fuisfinihus,domiciIus,alricud.nibus,cri3gulantaribufcp4c.

cfficiente.

Quincusfiinfuislimihcud.nibus,quasHa.t?: vocant Chaldei, rcpevelfuccedcnribus. Seprimusfioeco


fi in cardmibus
defpoces anguli, id eft,loci dominus qucm hofpitacorcm dicunt, bcnc
criam affeitus fit. Tot funtcondirioncs vel ftacus, vcl conft.cunones
cuencuumprofperiorum,toridcmcp prxfagiorum malorum contraa

Nonpofthabcnduraquocpilludegrotumfubmdegrauan d.ebusqm<
afpfcit, &: eo grauius affici,
bufcuii^ Lunam aliquot infauftius lumcn
contiftcre

r.uncur. Scxcus

veluti

filunamcontjneat.n terminoafpcitusinfortunan
fecundo
cundcmpofteaxerumfaluarirurfus&rreuclare connngit,
tempus crefcens fi^
rubm.m
Luna
Luna.
aSredcntc
Vurfus
afpcctu.

rixd.lpofiriones i.iueniuntur. Addemorbosacucos


veloccs Lu
nx, Cronicos vcro,id cft,eos qui longiori ccmporc durant fiue tardos,

Qtovcl /to, nilunfcns tantummodo


agrum^^^^^
Sa:fcnr.busfmitumin,mforrunansvcro acccdenn^us
rad

Zmfitmorbumin

Lr omnino affeclumiri.

inhu.ufinod.

.s

Solis curfumimitari. Ec hacc de Cufibus, dicbuf^ crinus

f.guraca.badmorb^^^

dant.

CAESAREI
ASTRONOMICI
PRIMAE
PARTIS
FI

S.

djitta niffi

AS TRON^ CAESAREVM
HOCCVINO.

|Ps.GANVM

mcnmcrcorofopio

cot]uodf;uiuac

cft,

:iimqt infublimi confidcr.intiir,m hoc


cluti ob oculos ponimus, qu.ituor par
t

inbus conftat. Ljrcnbusduobus, lim"


boA :iica, Pcrhfl:cciimu]uatuorXphc
ric. fri:inguUnct;onumomnc,\fus,c6
moda V nuicrni ad Migncm p.itcnt, cu^
c(]uidcm trigoni ringula commoda
qti.idrannbus quuiq-. ollcnfuriis fum
d.uc, candcmq cxcinpUs cuidcnniTi^
iiis
I

mis appiobatLirus, fimuUc inft riimcn ^ i^^^^^


^cicndum iraq^dupUccm nd.l.tum adhocor ftr!;
II

nmcmbra

declaraucro.

ganumpatcrcquornm piimus

ASTRON0
MICI CAESA-

arealis,

fccundus latcra

is

dicitur

"JU'
p,^^

b lcuhmbo liU fi^^^^^^^


Arcalis ini.iftrumcnnarca, Larcralis inlinea
dclidcrantur , per
abfoluitur. Duo autcm ad ingrcniim huiufmodi
Laterais
QUxaUaduo\ clut adhucincognitacUc.Lmtur. AdhArc.quiain om*
offcrunt,id#
ncflarufc
fatu
quin^
fpharnco
rcdangulo
tngono
ni

opus eft .ngrcllu quando limpl.ci hoc idcm conf.cri nc f


Latcralisintroirusbifanamhabcnpotcrt. rnmolinumerusal

circo dupl.ci
quit.

A B

tcr btcralisinUnca

Diiplcx,:.

inucntuscummarpantanotctur. Dein

eundi

dcfiluminlimbopromomlatcrali numero aUilupcrducatur.hccnim


marganta numcrumarcualcm oftcndit qui intcr hneas tranfuerris
umcrum indcm fundamcntalcm, v t fic dicam fcu ba
connnetur.
fiminlinea
C percirculumcx B Utcracadcntcm,pcr^margavf(jporrcaumindicat,vtinexeroplo iiquet, Numc
titamin
rus lateraUsalter .^.o, altcrvcro yo graduumfit, vnio 40 tcncat
inlmca
B inpund:o E, Filumautcmlatus aliud, gradumfc;:
5-0 inUmbo,quodfitinpunLto L, cxprimat, &: margantamcircudcdcnt,quodfiex
lumtranfucrfum ?o vc^graduuminpunfto
quilitius traCles,gradus Z9 m 30 occurrcnt. Cuircidcmonftraooncmapcrtiflimamtcrtiusquadrans cxhibebit. Sccundusintrocu
requiranturinlinca
B, cuimac
dimodusiftc cft. Gradus

iatcrabtci,:

N
A
AC
A

REIPERPETRVM
/.PIANVM CONCIN
NATI PARS S-

oius.

CVNDA.

STRONOMICl HVIVS PARS


altera totius

phmi mobiUs commodi


omnia

tatcsfcuvfus complctitur,quac
meccorofcopiu
prius per inftrumcntu,
planumnuncupatum.ofteduntur, polt
firmil.

demonftranombusgeometricis
hoc fubfidio linuu
fimc approbantur

cordarum.ycomputi. Admonitumta
mcnlc(^torcmpiumhic volo,neomnes
arbitrc=
mctcorofcopii praifcnris vfus

tur fimul rradi.cofmographicosnem-

^p,.^pri^;r..^lMminfcftvifurusvber
iftiufmodi mctcorofcopia
tim vbictiam difccrnonmodopcrboc&:
II

dana,qucuishu.usncgotiidcprehcnd.poire,verumenampcrnumcadhuc adic^tum. Ptxta hec


?alc quoddam mctcorofcop.um infuper

amcrepcrtorum vulgatotamcn fiquisdcr.dcretmcteorofcop.orum


fabr.cam..llumadplanifpha:riumnoftrum rclc
rum^ftwcturas.

fcu

aftronomico
oo vbi prater ilUid d al.a fatu digna, omnium pcne
com=
rcpenctinftrumentorumftructuras,vt ficloquar ftuc
,

rum

politioncs. Scd

quamuis nemo noncordatiorum reliqua pn


fequcnti rriangU"

oumobiliscommoda,cxiamproxime
(orum cnuntftiaro fufficicntcr haufcnt, nih.lomi*
nus tamcn adhucrem magis apcrtam rud.o

acquc ac pnus
10 gr.adusabvnionefcmdividcntur,idquodinpnmoquadrantcpct
litcram h infinuatur. Adhaccquomodovchus cognofcanturnumc

gantafupcrlocetur,pofteafilum

ri

fi

tcndatut pct

arealcs,quipcrtranfucrrilcs circuloslignif.cantur.quartomqua-

drantc propolui. QuinetiamnotoiamaltcroIatcraU.areali^ingref


fusarcaIisdicitur,idemdupl.civiaabfolucndus. Phma, laterali nu-

Arealis

mcroinUnca A B quafito.margantaijadcundcminduaa, filocp


inUmbodonccarealiscirculusamargantacomingatur, hmc indc
promoto filum in limbo numerum larcralem altcrumdcfignat, quam
rcmfecundus quadrans habct. Sccunda,latcral[snumerusiamnocft,quoinloco arcacus accipitur,percumgi vbi filumtranfmilTum
enim vnio figitur. Poftca ve
lis numcri arcum fccct, obferuatur, illuc

B dcdufto numcrusaltcrlatcraUsamargarofilofupcrlincam
maoftcditur,idquodinquadrantcetiafecundoimag.nanl.cet,fipunignoetumeignotumfit. lampernumerosbinoscognitos tcmuai

tum inucnirc did.cifti Quartum igitur vt habcas pantcr, quadratem


phmum infp.cc.in quonumchomnes tam notiquam ignoticont.ncn
tur,vbieriaquartusoffcnditur,quiinrriangulo eodcm bafis diatur.
Nuncadnumcrorumnomcnclaturasven.cnduin, Quorumpr.mus
eft,quiv7nrraWtptrianguUrcprcfcntat,pcr

A B

Imcamindicatus.

quarrendusfcmpcrlmca: A C
Secundusnumeruspcrarcum C B f>g"'f'""/%^^

LateraUumvnusfupcri.nca
parcxiftens.

A B

nhilaliudexiftimandusquamangulus

tnanguli

H A

NoftflicUtj
iz

mmaon

"'"8''"'

iM. ler

I rcpcncndus,
Ousarcalisdiciturinarcu tranfucrfah
dicaslaoncpcrpcndicu
rcfcrcns.quodthanguli ks^t-, quafi
bafis.idcft fundamcntfl
|um,ficmficat. Quartus vocanirtrianguU
^Sxritur, hxcbafisnofciturfcdiilopcrpunctu
6;inUnea

tibuseflccupiens, obfcruanoncs quaf


dam comctarum pro colo"

latus

phoncfubnexui.

A C
tiiis
Nam H D Unearoridcm,gradusquorUnca A M Hcontinet.
iftiustnagu
angulu
ianumcrisadiiccrepotcs,quintuinfuper,per
li

ENVNCTIATVM PRIMVM

intelUgcndum, qucm

ceflumcft.itavtcx

fi

rcpcrirc forfan malis rnangulum

'""crtas ne

ro

kathctum.

H M

bafimconftituas,

A M

''id.t. Etarcus K u
hoccnimfacftoangulus H inpu^tum
to^
cxh.bct. Hocigiturpa(ao,4hisrcfiuIis
quanritatemanguU
planccommumlcnlu caj^
husprimi mobiUs negonum.fi modonon
Huicvniintcntusvttnangulum
rcasadamuflim examinareporcrisrupcrficici^ fph^rali congruumtuoproinftitutocffmgas.

Infti-umcnti partcsfummatim duitlemcj vfum

omncm

breuinTimis coUigcre*

f^.^i^H

^alis quadxands Fruni

Organuo

BafisquadiamfaSccundi

ingttl

fusQtiid.

BafoquadrantisTcrtU

Balij

quadranmQsard

Bafis quadrantisQH'"

ASTRONOMICVM
'

jlis^g"^
;.

CAESAREVM

rConfequcns cft, vt rriangulos quoq fpharrnlcs non rcftangulos cnu


mcteorofcopio hoc pl.inoim.igin,indos doccam.Trifficrcm,eof(ii m
crgohuiufmoditnfanam,vtamcaqjoLnmemiiiimus,figur3
aneuli
ppoirunt. AutcnimuihiisomnialatcniliLMcorrcfpondcnt, autdua

M D arcufc diTpcfcc
m puncto F, Imcamcpmidcm F cx A ccntroproduc,ncc
nonab
M verfus C
gradus numcra.cun^ L nola,cofdem gradusi
U contra B computatoscu N figna. NuncpcrpcndicuVanscdu
<aaab N in A D punftui
coincidcns cum aha pcrpcndicula
tiercftaex L in A M
inlitera k definenscocatinpuniftoH
intrafc

automnia limul inrcrrcdiflW


Conucnicntibus omnibus, vnum aliquod in medio fcc.mdu cft,

jiIintaxat,tcrtiominoreaut maiorc,
dcnt

vna
cuius mcdietas

fi

fumitur,

latuftjt

adhuc

aliud,

comperta duo

cumpnorc. Indcrurfus alia orthogonalis L vcrfus cmilla,circul(i


in
hrcracontrcdct, ?9 gradus
m complectcns,latushic

l.ite

rcliquahuiusmeteorofcopu comM habcntur.quibuscumdcinccps


prxdirtisnofti. Mcdierasenimquarlibct

moda tnucfbgareex
culicft rcctangulus.

arctiusautampluis

communc

trun

Duo

fit

fi

latera trianguli conueniant,tcrrium

idein

duo particndum

cft.

%o gradusquotpclaudunt. Dcinde

F cftjVeluti&cunda&quarta

figufafdoccnffubica^.

vcro

Et triangulus

quoqmtegcrinaliosduos triangulos rcAanguIos fcftus cft, Cnm


accndumdcca:tcro,duoenimlatera cuiufli^
nuibus luxtapraiccpta
Inarqualibustnangulilateribus cunrtis, compertis
bct agnitafunt.

Duo laterumbrcuiorainlinca A 3 vnacuranu*'


mcnsfuisqLicrntOjfilumdeindcalterumfuperlineam
B ducito,
margantamiy fupcr numcruciufdcm^, filu poftcafccundururfusinli
nca A B cxtcnde,&:vnionenueroaltcnfupcradde.Pofthxcfilafin
cularaanibuslmgulis c6prchcde,ca(p in limboiafurfum iadcorfum
quoufcji vnioncs ambo vnu Qc cundc in area arcii incidant,congruum
tamcn promoue, congruum dixl propterca quod bafes ambotum
tamcn.ficage.

coniunctx,Iatus tnanguh maximu acqncnt. lunccnimarcusarea


mnituntur, communemarcumrcfert,cumfc;: qui
lis cui margarira:
triai^ulumhunc mxquaiiumlaterum inbinos alios tngonos fcindit,
finguli diucrfas bafcs connnenc. Excmpli caufa. Efto B
tnaneuIusin;Equaliumlaterum,quorum B
gradus,
yo a t 10 M compIcaatur.Pcrinftrumcntu
-fi, B
hoc latus communc repcritur,illud quod trigonum iftum in binos re>
(anguIos, ?o vc^: gradus & 3+ m , quale quiddam reprcfentat
lo gradus mcludcs.
F, dmidit. Minimitrianguhbalis A
maximiautembafis 50 g 10 minutacomplcclcnsdicitur. L G
B F rcfcrt, trianguh minoris, K C vero
quanntatem anguh
F prx:ftar,^hocmodotrian
quantitatemmaionstrianguh
gulus ille latcrum inxqualium in binos ahos rcctangulos tngonos rc
ratus eft,quorumquilibetlatcraduonota continct.Iam fiquid am^
phuslibet inucftigarc,Iiceblt,fipra-difta repctanturmcmona.Quicquid autemde triangulis rcctigonis iam tradirum eftj illud totum fe^

quorum

H D
HD

H D

qucntcsfigura:iterant clarius.

^Qiiodfitriangu1usomnialatcradifllmiliahabcat,aut duoquidem Quidcfitrian


exequcrc. Pri gufocui t ria la
fimilia, tcrtium tamenmaius, huiufmodi cxcmplo rem
gradus ha= tcra inequalia
motribuslatcribuspugnantibuSjVbipnmumlarus

f o fl; m 10. Gommune igitur la funt,agatur,


ficagimus. Inqua
F, locum^ F inarcu B
tusrcpertun
drantcmaximumlacusdciigimus.-qualecft B D, bterasdeindc
graduum
rei:taconne>ftimus,moxe B vcrfus C latus
&
requinrausjcum^ E punfto infcribimus. Terriumdein latus 3<s
litcra fignamus^
contra B excipimus,&cum
fraduumfcta
promouentcs in punfto
in A
'erpcndicularcmpofthacex
B indu
terminamus,ficutcriaraahamcx E fufdtanteshnex

beat, fecundum, ^t, tertium

cimus inpuncto^ K finimus, pcr illarumfeitionumqualisfitin


puntSo rcdameccntrocmittimusjqusinpunao F dclinenscoia

Qiiomodo

rationc perquartaffl viff Eofdem trigonos irrcdangulos alia ctiam


no dehcetcirculipartcm,fiuequadrantemmauis appcl!are,in alios duos
CCtMguluS,
trigonosrcfolucre potes, ita vt omniacorum latcra conftent, vtnomi
lia rationcin
ne exempli, Primus refummatur trianguius,cuius omnia latcra gqua
ltiosrectagu=
ita^^
funt. Pomintur autcmfingula 41 graduumcire. Conftituo
"iangulus

oitdbluipo
tft.

B C inquoftatim 41. gradus pro bafi propofiti


trigoni,quivocabitur B F D, in B ordicnsvcrfus C, numera
puncto
Imcamrcaamex
hterafigno,fimuI$per
tacum
litccduco,quoniamvcroIaterainterfeaequaIiafuntvici(rim cx

quadranrcm

B iineamdemittoinpundto k dcfi
rapcrpendiucularcmfupcr
in puncto I finicntem Dcrncntem, Similcm cx B fupef A
punAofcfcdiuidant. lam
pcndicuiarcmduco, ficvtamb^-iHffiin
rciaahneacieaa^arcumquadra
centropcrhtcram
igiturcx
in partes qualcs fecat. Pofthxc
tisin F tangitAarcum B

D
D

vcrfusfurfumengo.&Imcamhanc
orrhogonalem
F dirimcrcinpunfto L confpicio,adeotp F
quadtantis arcum
L latus iam commune triangulorum duorum partiahum, idquod an

itcrumex

ea
fle

H F dicebatur,cflcvcro gradum )7 m jf. Similiter B F


D graduum i) quemadmodumintcrfcquentcspnmad: tcc

tiafigurioftendent,contincrcvideo. Vbiduotnaiigulilatcra concordant, tcrtium vcro minus eft. Excmplum efto fuperior figura ,
illa enimduolatera
gradus,tertium xo complexum tuit. Pro
quadrannslimbo,qu3Cunq(!ibercx partc
poneigiturgradus

30

ininum

illorumlitcra

in

duasprotrahe.altcramin

fincra

M.*

Pofthxceccntro
rcaashneas,hcecnim

expriraat,

altcramin

intca

C AESAREVAl

ASTRONOA\ICVA\
Itcpcrpcndicul.uemcx H^''''g;'
f.crcccrn.tur pcr<v .mTiro F L
crfus C, caarcuia.n L
m.nutoruUtuscomunc b F tuMmtn.uiguJi
arcumrct 1 ^a.
autcbalimm.uons 30 gra. & .0 m co-

ftonlshrcrislocanobisoflcdir.

* us

m.nons lo
^^^

fc,gr.i.

cm
m j.us duobus conucn.cntibus r.t,rcmpcr autc .n hr,s ma

.ntngono fucm,
cnrcpronunct.amus. Idcmopcrand.modus

rcrnum latu.

iorl.itcrisarcusprimuqujdr.mt. imponcnduscft,

coquod

bahsclTc

F pun
poftular,nonahrcrhocmodocum B D as.v.rmcrtAb.cn.
m_obl.. opus
H..s.ta^pauc.svn.ucrrumpnm.
ttusrcqmnrolcbat.
pauca hnt,
abunde conrcqm hcct, qux tamcn no quod
feu intcllcaum

admirari.latlciovolct
quod prcciora.prudcns Icctor nung non
lamd.ctorumforma prarccdit.

fed

iamcxpun.to L

htcra

^lll G in
L P |.,tc.
conproporno.iab.libus eff.auntur. ffNunccrgodc*

ribus anguliftp
clinanris Lcoiiisarcurc^

quid

altcr

U O,

alter

vrpropo!itucrt,mfpic.amus,diccdo,

produar

l<

L, qu.linuscftarcus

finus ..iccgcr,

O, maximx dcclinationis finum'


rjtionij^
L, crcat/HiciuxtarcguIapcrgcnti*

L P, finumarcus L Q, qucmquxfiucras, rcmittcc. Etin


hunc modii Rcgimoncanx cabuLr primo mob:l. dclcru.cnccs.fuppLu
quotiCTis

tatx funt. Cofcquctcr rcl.quacnam A: angulos A,ljtcrahuius (php


vndc\ n.ucrfa pnmi mobilis comoda lucc accipiur.inqu.^
remus. ^Ponamusicaq
L A: L
arcuscoguicos,quarcangu
tic. crigont,

G
Q
G Q_, quiaabarcu k H fignificatur.faturus pcrgo, .miuics
N L.qu.finuscftarcus G L,proJuat L P. quidfinus M vbi
regula im.tatus quotuin coculcro, quantitatc l.nex
O rcpcno. Cu
iusaroivc;- K H rcqu.rcs,\cratonusanguliL G Qcapacitatcco<
gnolco. ffErtoia aicus G L igiiotus, anguius; ero Gdarcus L
Q
cognici, G L
arcuhab.turusd.ces,linu:iangul. G lc* k O
lum L

fi

ENVNCTIATVM SECVNDVM

fupputatj.

Sccudadcnii
ftrano.

I<

Omncspnmimobiliscomrnoditarcsgaromctricadcmo

icjljj

VM PLANETARVlM A NO^

^'i^trrtixd

U M,

finuintcgru.quidia L P, qu. fi. lus clt L Q,arcus,pro# oiofttanonn


fcrt^ Prorcgulx opcratus modo
L I.ncxquat.tatc agnoIccs,cu
ducit

ftratione&cafacillimaagiiorccrc.

bisia currus vna cu primi

pcrpcndicitlarisdcmifTi, fupcrf.ciem

tncidct.icabini cnangul.

iuslineacarculianuaunaSjCUpnore pro voto rcabfolucns.

mobil V TiK^fa

allima,necvnt] antcaproductafidch^
tate.quantum cgo quidcm \ .dco, cxpo
pnmi mot'
fiti fint, fupercftv tciuldcm

contcmplarioncm pari facilirate proJu


cam.clarilTimaqf dcmonftratione f.r^
mem, hoc cnim \ bi fict, fpcro futuru tn
omnmo, vt aftronomico hu.c nihil
prorliisdccflcquifcjquarripoirit.Igno-

vcro mihi ab omnibus poftulo, (1 hac


inpartcfucc.nxior fuero.ncqunnumc
fc.

rampropontionumcongcriem,ficuninmarhcmaticis dcmonftrano
brcu.nimis
nibus vfu \ cnircfolcr, adduxero,animus fiquidcm cft, rcm
abroIucrc,quamobrcm\ nadumtaxat Euclidis.ndua-ionccontentus
motonstractanoncmingrcdi pcnirus tentc,vc<
cro. Quodfipnmi
ccrr.ftca *
rcor ne plcnrqt .ngratum faaam,prefcrtjin gcomctncarum

tionumrud.onbus. Scdquiarcm omn.bus planamcncvolo, pauaffim.ry tradirurumfubindcpoIIiccarvnicoimcrimEuclidis axiomatc


PropofitioEu pr.e(larcconabor,crtautcm
cUdis

Iibri

<J.
ij^.

habct.

hxc

Eucl.dispropofinolibnfc.xn, qusc

Omn.um duorum tnangulorum quorum anguli \ nius an*

gulis altenus funt xquales, later.i a quos angulos rcfpicicna funt pro
porrionalia. Propofirionem illam brcuitcr, triangulis binis propofi-

tis,hunc

inmodumeluadabo. PnmuseftoA B C,Secundus D E


amborum anguli inrcrfefc omncs coucnientifltmi finr,
A angulo D, angulus B angulo E, angulus C angu

F, horum \ ero
ficvrangulus
lo

F pcromniarclpondeat. H^sangulisfibianTimilibus^latcraquoj

proporrionabihavtfint, oportct. S.ccnimpnmicnangulilatus A


E,ficcnam
Chneaprimi cu l.nea
cumfccunditriangulilaterc
F fecundi, rurius B pnor.s, cum E F poftcnoris rrianguli, Ii^

B I.neahabetread B Iincam,ficut
conucniunt. Nccnon
latus
E adlatus E F. Idquodadhucmagisobu.umfuenttyroni
cuipiamtriangulos illos ambos fibi iplis fupcrpofitos imaguianti hoc
paclo.
ficGC

Q_Iateant,qosfimiIi viadcpre DanonHrji*


L Qangulusfie arcus
fltc
H cu vnaarcul. quarta fic, A: uo Quatrj,
hcnrunfimus. Arcuscrgo
gra.conneacinquircndus Q.H nobisarcuscft.Qui.nuentus&ijo

Q_fc:;arcureliquic. Quarcocu
cradibusrublatus.refiduunobis
fan dcmonftranonc rurfum alTcrturus .fupcrf.aes binas.vr antca im.i
ginor.velun Solftiaaliscolurus I k H vnacufcmidiametro fuo
vna fuperfiac.fiucvtquadras I L Qcuaxe M Se
H, A:axc I
Qalccra coftiruit. Trigonficrgo nucqu.ilcrupr.i
fcmidiametro
habes I L K litcris diftinctu,cuiusUtcraduo fupponimuscficnobis
L coplcmcru cft,(.\- 1 L,quodla
cognira,ficut L K, quodarcus

H
coplcmctiicfl. Quonia\ cro arcus
L
qucrcdusrupcrcft,quc codc
copIcLhruranguIii L l K, angulus
vtrupra angulum G inucnimus.modooffcndcmus ita. Linca pcr-

tus idc quoq arcus

pcndicul.insex Lpunitoducaturrupcraxim

Ctotcrniinarur,rmumqiarcus

I,

illaenimin S pu-

ngnificat. Aioproindc.

S Lco-

li^
fi.uimarcus L K, quidlinusvniucrfus, fj?
rcmittit. Cu.uslinea: .irneapoffidet.' Ef proportioli.icam
arcu
aneul. I qu.mt.tatc rcfcrens. Vndc fi
cuscft

ttncc

O H

nmatu
animo

QT

primi mobilis <^oncipiar,\t ficogniturusllt,quacum Lconis ininumab ccWpncadi"


intcUcCtur'' eft '^'^'> f figonum pr.mo fphxricii formct, ibi au tc,cuia v.ciniffima Leo*
nisprinapioccWpticacft.iuxta Librj.Mninu,vbi xquino^tialctranfit,
quarta cadcm illaarcui
L k confcrcndaent, (kutena proxima
rquatoris quadra litcris
commirtcnda fucrir. Prxccrea
Q_
Lconis in.cium L Iircra,
autcmpri.iapium Librc refercntc,
L arcusgra. tfo pronuniflianduscft, & olis dechnano longillima
K
gra. v.deliccr
mi. dicenda cft, ciufdem cum IsHquantitatiseftangulus L
Q_,qu.latus Is
nicludit. Saendumvero
cft,omnctngonum nonplur.bus cj tribusangul.s, tnbufqibtcnb^Vo
ftare, c quibusduo,fi nota funt.rel.qua quocy hac rationc conftabunt.
PalameftccHptica:
k L
Arxqu.noct.alis
fupcrfi
ciesferepcrdiamctrum
fandere,anguIumtjob.d vnifor#

G
G
G

.s

G
GN M

Dcmoito

dcm.s,arcus
Q^ reftat.illeqmquefituscft. ^QuodfiGQ. t^mia.
L vcro.gnorus.tu L K arcus
pnoristnangulinocusftacuacur,
Qio
xquc ac L Q, ftiper.'*.ndagabicur,hocmodo. D.cacur
arc^aute K L
progingii.c,quid S
tus (cz finus
remanct
tooftcndctur, quofublacoa^jjo, arcus L

i9o

Quid agcndfi f Commoditatcm igitur motoris primi, quamcunqi aliquam


huic, qui vfus ^'''^^nfcomniarriangulumqucdamrphxricumrctlangulum

QT

M H Q,G

\'crlus G conftituerc.\
roemab
ndc nunc a litera K recta incctrumfphccrxM diduas,rcctamfimihterab L indiamctru G M.cafi

dcmtamen orthogonaliter inpuncto N fccanrcmprotrahis, Iincas


M K & N L xquidiftare ccm.s. PratereafipcrpendicularcderoitiJisiKfupcrbafmi M H, cam O punctudefcrctur,qucmadmodii

K5

ASTRONOMICVM
ffTrigonipriorisIatcribiis

tdcmon'

&

CAESAREVA\
O

manifcfti^ L
btus
minuscognitum peraliaduocognofccs.fihacproporrionc \
firTfucn^
intcgrufc:, nnum,quid
diccm,T adat
L rrom.rnt^

Q,H

Q_

QM

enim^ K L arcusuliqucmccoplcmcntiscorundc

apcrris)

inquoto L S linccmagnirudincvidcbis.ciiius arcuscll 1 L coplc


mctuvcro LQ.hocm6qua:ntuoffcn. Vtpatetinpr^-ccdmVii^ura
^Rcftatvnfiadhucphmiilliustngoninonduvcntilatu, vidclicet
quantusibianculus L fit. IIUidauteduobus\idcrcmodisIi.
L
ccbit,pnmo huiufmodi. Quandoquidc L Q^iapatct. coplcmcntu

quoqtfuu>quodad

vfqi fcfccxtcndit,ciadi)denducft, ficutctiam

c6plcmetiifuu,quodad
arcui L
vf(yprotcnditaddcndu. Di
arcus, finfi arcus
cendiicritita. Sinus L
cmitnt, quid

Q
C arcu

Ibiquamprimu quotics B
oftcndec
cum,quipropofitumangulum
L
includit,limiliteranguium
L
arqualem, tanqoamcontrapofitum. Sc"
I L K angulo
cundusmodusoftenfioniscfttaIis,vtfidicatur,finusarcus L 1 pro
finustotuscaufabitur/

gingnitfinfiarcus

(vtercpcnimillorupra:(citur)quid finusin^

icgcr^ Appofitciatraftantica:tcra,.ucus

tcmanguli

L k

occurrct, quannta=

rcfcrcns. Sicergobifariaidcdem6ftraucris.Cu

ius fecunda: dcmonftrationis rationc ita inrcllcxcns,

aquxattji

illatrapcriam

li

triangulum

L Q,trigonumimagincrisconftitui,fphxric5qi
V X k, pcromniafimilemtrape:;ix L k H

quaproptercadeviadcmonftrandieft, V
feu B C, quafuitan'
tcaindcfignado K
arcu,quodem6ftr3to,anguluslibioppofitus

L Q^lLKjquidupUawajequalcsiarcperDfuntjaircquut^^cs.

cxtrema

^^

ns.mpone.B

cxtremicatem

litcns

D
D

mfcnbc.TngonilatusmaximulimboauiHra-

Htcnf^figna. Arcutriangul.mediocr^m^^^^^^

^erfus B%xtendendo,artctacfi

fig^

^J-'Pri^^-'-- Dcmitte,|B
SaTr^^nT
D inccntru
A hnearcftadiduc^itarcij G D
niina. iaex

diocr,tnangul,latusexh.bcntc.a

^ ^

St G
exm'n^
l ?
-

vcrfus

P-^i-p^d-cularcruper

mc*

P tcr^

Pal.aIm?a?eacoimS

P"Pun.1i3 Irc^aangulantcrd

nnr^'^'*r"'"
fini^rcpusarcuspropofinfc^

.npunfto

A B

G D

vocatur. Poftca

diamctrfi.eundcm punJtn

^ finamin.m.latens;nanguK^^^^

rUo^'t^crnr,^'i""u^
tivoca.
Dcindclincaorthogonalcexpun^to
.nncc,qui.vfq,.n

P, linea

B P

proccics, finum'arcus

fLcr

fi

Hoc n

oftcndit

Iocoammaducrtcmcdel.neis.mag.nari.stantummodoIoquip^^^^^^^^
ncam^nih.Ialiud qarccBfinarcau
exUbmarc. Dcnccps arS
dupb.quiduplatus
P product. Huius
P fmfire^um
quicft
rcqu.re,cundcmqt.nlmea
B culiteris
fil
gna- Suiusarcus B
I.ncacft
G, cuipoftn

G U

A
N M
G
M
duxeris arouale
N P, clani hneas M g\ N
ct.3 N M
G O aquidftjtcscflc. Cumigitur K E b N P
parallela:fint,&fipcrillasaliatcrtianempe G O tranfuerfim
cat
fequituromnmoangulos G Q. E
G O P vtroH^ parcs*

O, fupcrhnea

cft

fi;

^e*

f.bi

fimul

rcctos cflc.quod fecundii.cfto non accedar.fufficit tame


a:qui
lcsinpracfcntiaefle. Nobisnuncpra:miflaex Euclidercpctennb'',fc^
Omnifiduo^tnangulo^ ouorum anguiivnius angulisaltcnusfunt
^quales, latera a:quos angulos rcfpicientia eflequoq? proportionalia,

Succcdethunc in modu trartanOjVt anguli duo j'quales Sc recti,later3

G O

QR

quocppropornonaliac6tincant,quales funt
P
triaguli pra:fcntes,qui duo anguli quonia rcti funt,angulufcy
Q^
ambobuscomuniscft.patecangulu
Q^terrioquo^
xqualecxifterc. Latusinfupcr
adhucignotum,cxrcguU
proportionuinueftigabimus fic, Linca
moftratfinfi
P,
quid
Q^ quotusregulxfinu
oftcndctqua:fitG,qucfiari*
cui B
adiics.adlineancmpc K Q^ Iinca: K R quantitasde
fidcrata.itepalafiet. Deindefinu K
^tfinii K
lingulatimin
fc duc,producl3(j colligc,coIlci;ti radix quadrata quaticate t.netc A
oftcd.t. Modofiarculmea:
a po demis,arcus
F rclin^j
quitur,quiadanguIosrertosfpha:raIesab
in F pu.irtudefercur.

G
GP

G R

QR
G
QR

G
G

^Acciditintcrduq^trianguluslpharric^rcdhi angultinullu habeat,


l^crfilatcratnanota. Angulosautevtccgnofcaseiuldctrigoni ficri
fion potcft, nifi eundcin duos diftnbuas, ita v t quilibet reclu c6tincat
angulii,

quo facto promptu omnino finguloru angulorfi fpacia fccO=


,

dum ia allata dcmonftrandi mcthodum dimetiri. Trifaria ad ha:c

tria

gulus nonreftanguluscxhibcri potcft.autcnim tria,autduo latcra c=


qualia habcns, aut tria fimu! inxqualia complexus.proponitur. TriiJ
laterumequatium trianguIo,qui &a:quilatcrusa[^elIaturproponto,
cius vnumaliquodin duoper mediii in pun<fto F fcca, arcum^ cx
pundto
in F vftpprodcuntccxiftima.illccnim propofitumribi
trigonum in binos rei.i:angulos dirimet,poftquod angulos Gmul Sc U>
tus lilud commune dcmonftrandi via lam di Aa perdilces.

A R

autcciuf"def]nuseft,quidiaturverfus,qucfinouifleveI.s,

AR

R F rcftabic. Poftrc
moarcu B F qucremuscnahocpaifto. Imaginanbusnobishneam
L F, finumfc?arcus B F protendi, A R autemlincavfqiin F
produa,tnangul.duo A R K it A F L eofurgct. Vndedicetur A R dac R K quid A F.' Regulafcqucnquaticaslinca: L
F inquonenceofferetur.cuiusicemarcus B F abarcu B D fub
finfi3totofubttahe,refiduumexfubtraclione

latus F
arcumrclinquit, HispcraChs,prionbusfex demonftra
tionu viis vtcnsj nihil no ad votum vf$/citu falte ncccfl*arium, luc plc

ne aflcquens.

Quod fi duohabc.it ada]uata latera triangulus,qualcinfequcnsfi


guraprxfert,tularusterriu ambob^^aEquahbusinferrufimiliterin duo
idcft,angulolaterihuic ad*
parrire,&hocinpun(flo F. laliab
uerfo,arcuin F vfgiprotedcri.s,triagulumnbipropofitu,abcodein
duos triangulos rcclangulos difpcfci animaduertcs.quos quide trian
guIos,quanri lint,adduia:o fepeoftcfionismodo deprxhcdcs. Sequ0-

turnfic figura; triagulogi,in quib^^Iatus


dif.

H B lateri H D afTimilis oftc

Tcroo triagulilatcrcjvel maiorc vcl minorc duob^^alijs

exiftcntc

^AIitcrcadedcmoftrationeinftitucsfic. Quotics trianguIunorcAa*


gulu tria c6plccli ina:qualia latera c6tingit,e quibus latera duo angu^

Iuf$vnuscognitafunt,ternij veroienotu.qualcin pra:fenritr.angurf


B &
C,
B C, latus ignoratur
lo
B, coftant aotc A
proindetcrtiu
B quo^habicurus fic age. Pnncmioarcu B D,
mpunfto
cfiquiadangulosreftosfphwalcsfupcrarcu A^C

D G

CAESAREVM

ASTRONOMICVIW

vfus poftularit aliqua qua cometas hi


iulmodtobferucnttquoniahactenus, vtpaceomniumdixcrim, milU
hoc nominc no omnia co
vcl pcrquam cxigua fuit^ rano cxtct. Vcij;

Vt poftcris quOT.fi quadopoft

hoc modo^^^^^
D <,uo<y .rcuscnnndagandus
tnaguli A B U, quonapiio,miiu

ditlatus

meta^gencrainclufiflcvolo.quoi): ahiradioscircumcirca cmittctcs

AD

cnnin appcHanf ,3lii caudasin tcrra vfqi dcmirtiint ,qualis anno 1 471
apparuit, cuius no pauci adhuc mcmorcs rcpcriuntur fcncs, pauonis
caudavocantes quoniano fccusatqilumcluccrncinditum.tcrrccaudam dcfixcrat. Ahi aho modo caudas radiofcy proiicuint,fupcr quib'

=-ii^^^g^=^t=5rn^

aphilofophisiaolimabundcdincrtumcft. Qnoautcmodo fcquctcs


Cfomctx quin(j(caudasfccundumSolcmmftitucnnt,dcm6ftranduni
afTumpfimus ,idqi fufficicntcr cx mctcorofcopio prcfenri. qua quidcm
probanonis\ lam aliis quoq pcr numeros docuiflc nos palaeft. Pra:
ccreahacinftirutioncvfus.licct non vna.fcd mulnphci ranoncidem
cxim
oftcndat vcl dcmonftrct,contentus tamc cnt nmplici induaionis
cjctcra pcr

plo, (juo

lc

non difficultcr noucrit.brcuitatc cnim omnia

comprchcndcre noncft,

COA\ETARVM PRIAWS
anno tr ii Iiixir,eoquo AiiguftxcomitiaperCacfarcs Ca
rolum ^ Fcrdinanduniccicbratafunr.adie Augufti vfcj
sd 2-5 menfisciurdem^cuiusciiiopac^oobleruas
tioncminfi:irucnm,iumccapiniUscoa
iequcntcr

J<s

apcnam.

DE OBSERVATIONE PRIMVM IN
ftituca adornatuq^,

Caput Primum.

rAdhiKaluWacundarianguIumcondcrcIicc^velutinarcumA^^
arcus
naximumbarMmponas,vtmrcqucr.figur3 apparcr.hnic cnim

T E LL A

A C cjdit.tiuodvbitit.prim.icumdcmon^
B D orthoeon.ihs.nter
A D,poftmodu
nrarionearcum B D luftra.cumquart.iverobalim
A C, Arrclmquctur D CUrusquocpcogni^
AD fubrrahcabarcu
Ccuiusbtcra b D & UL,
tum larurfustnangulumhabes B D

planonccogitarcfolicitusccpi. Hicautefixii

demoftratio per arcu


faunnir.tcrtium \ t nofcas reftat, fcdhocquinta
docet. Hiecitaqilicetpaucarint.fufficictiatamcnadonmcsto*

GL

orc
cius priflu mobilis v fus uitciligendos f

non diffidc

dcamum

iadicbusaliquotconrpcfta,{mofertiutn

Auguftidicmiaoccupantedceuiscontcm

Boo

aftrum cum prope drculum\ crcic.ilccofiftcre ccc


ncrcm.eoprcfcrnm tcmporc,quoComctaeuidcnrit^
fimepoftSoIcoccuItCIuccrct.nimirumho. 8 mi, to
port mcndic,iIIico animu ad aliud tranftuh. Sed ohu
ris

cict

ahquisforfammccitra rationefollicitarum, obfcruarccnimcomc

ram Torqucti opcra facillimum fuifle.benc quidc,6: fateor,licutcnam


fubfequens Torquendeclaranopatefacict. Vett ficagcnrimihi ncuriquacauda:ranoinueftiganpotuifl*et.quareeoquccnumcro moda
proccdiamcdcbiiit,pcrquepra:terilIudmobiIjsquoqiprimi vflisoftfi

dipotucrunt,idquod nominusquaaliud laboraui fcdulo. Primum


crgo Booris ftclla; longitudo lantudot^ requircbantur.quoi)^ primum
AlVonfuseflcrcftabarur 1+ gra. s m ih, fccundum ji gr. ^om
feptetnonale. PofthaccxtabuhsciufJcAlfonri Augiam ftelarumcp
fixarummotus,qui^mcdiusoctauxfphjcrcmotusdici potcft.exccc
pcnduscrat.huiufmodiautca tcporc Chnftivfcpin appartnonis ho;

o gr.
mi. jtf 2 35. Poftcaacccflusre
ccfliilqicurfum^quiiito^^tauxfph.vrx Argumctumvocatur, coUcgi*
mus.quicrat T i gr. )8 mi. 0 k' 8. Quequidcmotumdcinceps
vcrfus B rcquifitum , in puncto E
in mctcorofcopii limbo a htera

pcr.igraflc \idcbatur s

finincopenmus.FiIodeindcfuperlmea A B tcnfo,margant.iqim
hicracxpreflimus,!>cnimiiligra. cir
9 gra. ciufdchneffixa.cum H
trcpidatisfcmidiametru refcrunr. Filo rurfus pcrpuna:um E ex

culi

tcnfo,

VR
SEaVVNT
N VNC OBSERV A
TIONES COMETA
RVM

margantainarcapunctum F,vbigr.

ccrcinuenio.

mi.^8 ccrnuntur,atna

Hxcautcsux fphxrxxquatiofucrat.quxmcdioeuil

3emfphxrxmotuiadiccta,augccomuncm.qua:eft V ogr. 10 my
procrcat,toride enim gra. A: v ftcllarumcrrantiumaugcs,incrran>
funr.
tiumcp locaatcpore Chrifti vfqiadobfcrujnonisdicmvanata
Eadcm rarione, motus a Chrifto ad Alfonfum quoq perquircns mc *
diumoctauxfphxrxmotum V o gr. i> mi. n z 38 offendi.Ar^
xquanonem
gumctum autcm 8 fphxrx 7 gra. ? mi. 3+ z
ciufdcjgra. 8 mi. 4,quemediomotuiadiccta,aucemc6munem o
1.

quinquc.

OMETARVM EXEMPLIS
vfurus,oportunc facturusfum fi a pno
'ribiisnodifceirero. Vifosereo Comc
Ll &
tasquinquemponbus C A R.
FERDI N A N Dl Cacfarum fcre coti

nuos,pro inftitutioneinpra;fcnsafferrc
non atfonum mihi pcrluadeo. Atqui

no tam ob in
ftrumenti vfum plcnc cxcqucndum ftu
haccnoftra excmplificatio

diofion amplciflenda cnt, qua proptec


comcrica,fi licct ita loqui jftellac efTcntia

pcrdifcenda,ft:maximccaudaobfcru5>
ilam.qua dc,nc(j Philofophos,necj! Hiftoricos,nc(p Aftrologos hunc
vf^mdieprobatiorafalte attuhflecoftat.vt taccainterim cotcplario
nis modu, quc fimibtcr i ncmmc vnq priorc oftcfum legimus traditfii
ucvndc nobisliqucret quo parto 6c v etuftisindagatoribV^-leftcs mot*
=

coftibircnt,qucintenmnegligenria,prohdolordcploranda quis non


'idctiScdcftonoarduufit, quomodocaudaaSohsradr)s gencretut
cognofccrc,nihiI6minustamc cofultum indicarc videtur, quo p3to
hoc idco,
tt iplcinctcotofcopu auxilio idipfum yxf. elfe copacnm^
'vt

gra.

)7mi

crcar,totenimftelIarum fixa^ loca, planetarum^


A Ifonfi tempera promoucrunr. Vltimo augc

augcs a Chnfto vftp in

fubtr.ihcnn gr. imi. f) rehnquuntur,quodquH


demrefiduumaughim&:ftclla[j:fixarum proercftusab Alfoiifo vTq

minoremamaiori

addi
ad obferuationis tcmpus indicat, iccirco illud longitudini Boons
tum,\crumfteIIxipfiuslocumjComa icmporc, gra, fc jtfmirf
rcprefentac.

ASTRONOMICVM

CAESAREVM

BOOTIS DECLINATIO EIVSQJ/E


Caput Sccundum.

arcaiTiorcdaccu cognita iit,

ergoquanritas angiili iilius,<}iii iujtta


librcprinapium perccHpucam^tcirculummaiorcm
Bootcm ftcllam rranfcuntemjCaufatur (^is qui infi*
gurarcquentipevlmcam
reprcfentatuDinuc^
ftigandafuitjhoc modo. StcWx Bootis longitudo
\ crfus
accepta, gra. fcz
in metcorofcopio ab
I

AD

mi. f 9

G expreflaeft.a punito G

cumpunfto

m\. %o numerata.cuputfto

furfum Bvcrfuslaritudoquo(^gra.

filivr^mterfeftionem.&arcusnumcranrigradus t^fti t| occur/


tunt, dcclinariofctpunaicdjpncicocli
mediumconringentis Intcr
feeiionihuicfihfc? acarcHs
B margantaadmoucni,fiIumfu<
pcrlineam A B inducendum,quo facto marganta gra.
85^1.^+
oftendir, quos gra. & mi. contrafignorumordincmab
Anens pnn
cipiofumraenri,fextus
gra.&rfcdccimumminutumoffcrtur,mcdii
cocIiinZ.odiacolocus. Declinationem vcro, id eft, 15 gta. x)
fubtrahcns, xquinoClialis alntudmi & hoc Ingolftadianx
( fienum
cmmCapricornus mcridionaleefljgra. faclicet.^.j mi. io, rcfiduum
quodcftgraduum j7mi. f 9 altitudmcm eflemeridianam, qusc eft
gra, jfi mi,
cognofco.

R NCIPIO

j(s

Supcr F demdefiUimcummargaritatcnfuminpuii
F
ccmebatur. Arcus aurcm iter C & E fitus,
fto E limbum fccare
fiqnabatur.

mi.

aneulipropofmquanritatem,qua:eftgra.

latndcnuovnacummargaritafnper hncam

(0

5^

oftcndit.

Fi-

A B cxtcnfo,diftan-

offcrtur. Nunc^oiis
Bootisaprincipioiibra: qua: cftgra.
dcchnationcmmaximamgra. 13 mi. 30 abangulopriusinuento
mi. -^, quxrendanilimbod Cvf^
dcmenri, rclmquunturgra.

tia

in

I.

Pofthacliftlumpcr

du^tumeft,dcclmatioquxfitainareain

eftBadicaCamargantaiuxtaLpuiKtum^quxgra. xt mi.
fisautemA K cotmct gra. i8 mi. 8 iiitcrreeias,&libra:&BooIibrx adietaa

os afccnfioncs comprchcnfa, qua: afcenfioni


produnt.
nem*juog> Boorisreitamfc? los gra. 8 mi.

afccnfio-

ANGVLVS VT
sUc

qucm

mcridianus

cum

SIT REPERTVS,

ccl-Jprica conftituit, in

par

tcboreali oricntis,comcta circulum verticalcm obtmcnte,

Caput Quintum.
medii cocli ;cquatoris 5c ecUpricse ab
Ariens prmapio , item declinatronc medii ccch ex
pnonbusagnmsfacilccratangulum quo(f , qualis
eftpropofitus.inuenirc. Rcquircnn enimdcclina ij
nem quiccflgraduum i? mi. ij in bafi mctcoro=
fcopu dc cum
htera qualitamnoranri,indeqfur
fum B vcrfusafcumimaginanti,nccnonin codem
arcu diftantiam medii cceh in jcquatore ab Anens pnncipio gra: vidc
Tftanria gradtis

litct 8; mi. (o iTumcranti, Arcum F literafignanri, dcindccp fihim


B.&margaritamfuper S; mj. 4^(qua:flintdiftanrf
rupcrlineam
tia mcdu cceli in Zodiaco ab Anetis prinapio) induccnti. Et poftre
mo filum ab B vcrfus doncc vnio pun^.'tum F teneat promouenri,
filuminhmboanguhpropofitiquantitatem.A^hocpcrarcum G E,

ALTITVDO BOOTIS SVPRA HO*


tisontemmcirculo vcrticali. Item aicenfio rcda occkkntis
&medu coch,quo remporc Comera circulum vcrticale au
tingcretjvcluci deprxhenfacfint.

CaputTmium.

Ooris poft intelleftam dechnzrioncm


ftadienfisalrifudo.

tcorofcopiia

vc;^;

48

C verfus B

IngoU

poli

Huncangulumnihiloptis
1 7 demoiiftrat.
crat quefiuific, fed illi contrapofitum mcridionalcm lcihcct occidcnta

gradusnimirum 87 mi.

Iem,quia tamcn facilior muemcndi ratio fuppetcret.huncpnfentcm,


iccirco cundem dcmonftrarc ponus volui, Pro co tamcn conrr.ipofit
ia ca.tCDs vfuru^j taao liquidem contrapoQtorum eadeoi cft.

40 inlimbomc
iiumcrata eft, fini^ E Ii
gra. mi.

teraappofitajpercandem mox filum tranfmifl^um,


declmanonem Bootis in Area conringcbat, quod fa
ftumcftinpunfao F cummargaritafupcradduAa*
Rurfus iam filo Imca: A B fupcrtcnfo,margarica
?ogra. 15" n'^' quofuple Bootesfupra hori:ontaiiextat,jjuando
verncalemcirculum fiucin orienrisfiuein occidentispartc cotrcAaf,
difcrimcn datafccnfionumrciaa&
oftendit. Bafisvcrointer

rum,tumBooris,tumxquatoris occidui, [ualeeftgra. i( mi*


quicdcmptaafcenlioni Boonsrefta^iequatorisgra. qui hori^otcm
oonringit, Booteverricalem occiduum conringcnte dcmonftrat,qu4
po^afccnLseft )8tf cum minuns fo. HispoftremoadieAi gradus
Conemincducaelirciaam^gradusnempe 27^ iCi fo conflituiuit*

DEGRADV

ECLIPTICE OCCIDVO

ciuicp d-vcro occafu dilcriminc,ahu s amplitudine ditflo, infu

pcrdc 90

mo abafcendcntcgTadu.vmo eodemqj

nisncgOtiorepcricndis.

opcratio*

Caput Sextum,

Nhacinuentioncopuser.-ititeru, vcluriin fuperiori


E
bus aliqua trianguli cuiufdam efformatione

Gdiccndicuiusvnulatus A Galtitudo gra.mcdii


ccehfuprahonsontcgra conncns \7 mi s-o mani
cif
fcftumex 4..Capireerat,angulus criam F A
proximogra. 87mi )7Conftans. Proindetotidem

inhmbometcorolcopn numeranscupundo

occ.

MEDII COEU
QVOMODO GRADVS
tum altitudofupra Hon*

inZodiaco. eiufq; tum dcclinatio,


Bontem,dcprehcnfafint,Caput Quartum.
Andoij xquatorisgradusillcquicft afccn
fiorc^aamedii coeli fcilicet 17* oii. fO,in

quartaxquinoftia!isquadrarepcritur,eoroportet,
dcmera. acmi.a ?<so fubducerc
jo
rcfiduumpoftca,quodeftgra. 8; mi.

l^^^^ii^^iinmeteorofcopiibafi

ab

contra

cun

JousClccii
do numerandum.Iitcracp G fignandum^pcrmaximaro^
luriumaa
nauoflaauihmborepcttamfUumtcndendum. Mojta U

no

rerinc^
tabam. Filumdandepcr punctii illudrr.Tnfacluitainuanatu
fignoinfcn'
bam.hincab A vcrfus C |7 gr. 5-9 m coputans.cu
bba,vndcfurfum B vcrfusarea: gra. dinumernans ad fcctione vfp

Fhtcramgradus 81 mi. jf reperi,cademrurfus acont.i=


rcpetens
ftu mcridiani,& horizonnsm parte auftrali occafum verfus
cognouv
pumaum occiduum ecNpnca: inipfo hon-ontc conftitutum
^
Vndctotidegra. a 9 demcnci,occafusfpariumfmcamp''fii'^'^K''-

filiiuxta

ma^^crooccalumc
4f reftarcvifafunt,gr.videhcetedjpncx&
ttlegmen/
ridtemverfusdiftanria.Indcvbimargaritafth^arcus
B rurfus porngcrctur,

tni

tum
tum

hneam
fandcrct, filum autcm
indican cognita funt,
ab vnione gradus 8 , minuta

Zerum

rcfu^cn.

i cah medi. Lhoan^

quem

'\f^''''' ^^^TZ

CAESAREVM

ASTRONOMICVM

^Fatcor tamcn intcrimmc ante Solis ortum non cometa hune cofidc
hocideo,quod 1? lamdiemcnfis Augufti/quo primura
a mc obfcruarctur,non amphus matunnum antc ortum vifus fit, qua
lis aprinapiofoluit. Occultationis autcmcaufain fequennbus pla*
niflime difcctur,idcirco pnus confilium fequutus fingulas oblcruano"

ralfc.atquc

idatusrum,Iocumcumqucmfarcma.tucram.

num partcs capitatim rccenfcre malo,

Q^VOMODO DISTANTIA COMEtx

a punvfto occidctis ccHptic3c-,ncc non angulus

in horizote caufatus principio inquifita fint.

ab hoc arcu

Caput Decimu

ExtumCaputdemonftrauitobferuationishora

Horon

ANGVLI dVANTl
DE CONSECLVVtA
r.r/^cutcxaducrrom
3-

tatcillius,qunn

mi.

J.togra.&

^
mi. gradusabafccndente
arietcnihilqiabudquam
tudincmexhibct. Caput Septimum.
Vm conftaret ex prcmilTis iam arcus

illc

quantus fo

tum

punfto ecHpticx occiduo mterfcftionc.


eundc in mc
mendiani tu hon-6ris cx parte auftrali;
tcorofcopioinicorcfunipfi^eratautcgra. 8)

litera in
rcfumptumcp
furfum verfus B. Dcnuo altitudi
fcripfi,alitera
nemecWpnccmcndiana,quxfuitgr. ,7 m S".^ nu

ab

cotra

eundo

alti.

rct a

j4-

occidentcmoccupalTe, aquopun*
Cto diftarc Cometa vcrc dcprchenfurus, ad intcrualm,Ad
lumgradLisoccidenrisquodfuit 8 gra.
muthCometa: ^9 gr, itf mi. lungo.fummamcj
conftitutam.poft in meteorolco?
^vjigra. fS mi.
literanoto,
rcquifitamaa
verfus
pioab
gra.

mi.

aquoproccdens feorfum B accededoper 7 gra. j-e mi. id quod


Comctaalritudo fueracpcrlitcram F flgno. Pcr camverolitcram
dimittcns filum, fci:rionem aufdem inlirabo; iuxta E obfcruo^mar
garitamcpm F colloco. Poftremo fiUim ni A B linca doncc
punftumvniotcncat,promouens,punrtumillud H diftanriamCo

mctxveraaboccafuspunc^orcfcrrepronuncrio, Quanritatc fimili


tcr anguli acapiens ca.qua arcus iHe diftaria; modo rcperta: cu horino
tccrcatjarcumlimbiG E coridetasgra.iUius ?ra. ;9 cflecofpitio.

mcrau.,finem^numcnhui-''F '^^""''SrYf^ThJ^nr^^^^^^^
md.carcpunctu K vi^cbatur d^s a
filumd rcctu.nlimbo B C
90 m gra.fuprahon-oii
C er ,8 mi. j^, hxccftautcaltitudo
hori^ontis,ta onenns qua ocade
t^m mcludens ai gulum ecWpnca: &

Lp ^tc.

Licctau^caIiaquog,v.aangulus.ftehaber.qux3t brem^^^^
temct

tamcconfulcnspluraagcrcnolo, nihilenim dubito qum per


&reIjquos demonftrandimodoscxhiisfaclcconlcquaris.

ri

baltcidtiilt

Xor>

^
DEVERO COMETAE LOCOIN
tica

iccundu

ECLTP.

m logitudinem coftituti,Similiter dc laritudine

ciuidem cognias. Capiicii.

DEDECLINATIONEGRADVS

ECLIPTI

cidercedac,perintcruallGfuioccarusrepcrra,CaputUdauu

Rarccdcscaput anguliji fndagauit cG que arciis intcr


gra. ecl^ pricc occidctali cofiftcs vna cu fini
toreefficitjgra.vc?: pm 9. Scprimo ena oftcfuscft
anguIusecWpric!E&:horiionris,nempe G i8m jg.
Quosambosnucconectcnrifumagr-irih 35- con
furgit. Hac fumma in metcorofcopii limbo iterans a
C ordicndo ad Ecp proccdcdo,peride E filu tcndo,margarita verocu
priusiainiinea ABdiftanacometa: gt.j-sm ; tcneat,cadcmpunii

comcta &:

Ntcruallufiueamplitudincgra.ecWptiaillmsqdoc
'^xtu de^
obfcruationis noftrs tcporc caput

cidcbat

clarauit.era.fc;;

numeratiab

verfus

^9

mcridionalefuiflc,

B cum

Hac

L litcramargari^

In_
taqconneCto,abhoc.rJtc altitudinc aquatoris
2.0 habuit,co
'oiftad.aniquxinlimbogra.
luxta
Per eu verolocum filo tranfmiflo vnio
Ipicio
qusfuivc^cpunitidcclmationcarguit.
iV.
gra.
pimctum F
f
Comctae oblcrua.
His igitur paucis praclibam volo qua mcthodo ad

CioncmftruV acceflenm.

^Niic quomodocfiComcta ipfo tralegc


Augulti

r.mcogn6rcctur.Obferuatioautcpnmanobispera..i:aeft
die,hora 8,mii ferepomeEidianis,n6itaiuicopoftSol.soccalum
I

ifloFgr.

m ifdiftariacomet^ abcci^prica,quK&laritudodicatur
A^Gtf; g

borealis.docct. HodcincirculoadGvfi^defccdcsintcr

^:. Quos gra^


f j mi oflcndo.qux diftana cftcometx a 4 gr. 3 s mi.
& m poftg in Zodiaco fucceffum ligno^ cotra numero 9 leoms gra.
M f inadcs,ve^ cum Comets loOa in ecWptica efle pronunrtio. Ae
j

hoc interpretadum cft fccundu vifus noftri Imea.afpeftus enim diuerli


quanta caufetur breuitatis huiufmodi non eft in prefens difcuterc.

tas

DE OBSERVATIONE NVNC CO*


fnetaeipfiusprimi

Caput Nonum.

drculo vidc
ia Solis occafu cG coffleta verticali
retureffcpropinquior,inftrumcntfi capicns vocatfi
planimetrum,primo Bootecotuericacpi, vtrumvc^;

Aao

necne. Vegicum ille exa^


fteverticaietcnere apparcret,regulamctumidc Cometa verfus dirigs,eiufde A^ imuth ab occafu alntu

isinverticalicirculo

eflirt,

DE COMETAE DECLINATIONB
afcenfionet^ reifiaobtcntis.

Bfcruarioprimadocuit,veIuriCoiiicta

Azimuth aboccafu fcptcntnoncm

!dincm^fuprahon2ontcexquircreftudut.Quoper.i
fto,caudaquo^eodcmftrumetofufpiccsin cius extremitatepun^tu
quodda imaginabar/imuUc cotcplando quatum ab occafu differrec

^9

J^*'^"

vcrfus diftitent*

^^gr.xcrt
horumcp finjs

Ideo
Inalntudinevcrogr. 7 mi f^erant

contra C numeranda
fignandus. IterL.m autcm a
i-tera
arcendentipctgtadus 7 m

abA

feptetrionaliorjquata^ei^^cfletfuprahorizontcelcuano.H^caute toti*mcac obrcruati6isratiocrat,cxquaeaqua:fequutur fefeobtulcrfit.

flAItitudoCometJcfuprahorizontemgra. 7 mi. fs
^Asimuth Cometse ab occafu verfus Sept: gra. ^9 mi. z6
^Alritudo Extrcmitatiscaudacfuprahoruontemgra. xo rii ^
iAiimuthcxtrcmitariscaudscoccidetale&fcptentrionale c f p
Fatcor

Caput

cum

verfus

fu.t,huic^f.Iumcumm.ugantarc.^c ordmata fuper

qux fil.

e-ftenfioinlimbo quanritatem anguli

hon^onns

fl^

ortus 3

oftendcrat, hocefl.gra.
comet.-! adoccafumarquinoinrialisduAi

mi.

Pofthacfilom

AB

F poncnda

pofitomargantagr. ^9 mi,

jo

r+^"

ASTRONOa\ICVA\
l^uncto

H,

CAESAREVM

qti.intumrc^

Comctaabocc.ifutrqiurori.sclonearctiit
innucnt. Ani>uIop.iulo.mtercpcrto,nuiKa:qii.uoris.inR(ilusAho
r,:ontisin mcndunonoftioIngo!ft.idicnliconlcrtus,qui?r idusli.i.
mi. lo, proJuccrc^r.idu'; j-, mi.
Ub.n
vidcLMtur.totaIcoilc^ .inguIum,.]uocuindL-ciinatio.\arLcnr!oComctxrectalic inucnucfl. Qu.intit.uc anguh mtc^ii fmc tot.ilis3
\cr(iis

limhoqu.Tlit.i

A B

htcr.ifcripr.icft^moxrilo in
gr. dc mi. j-^ illat.icft.

tjm.ug.int.imrupcr

hncjm

Tcrtium

in

rcpofi-

pcr
B tr.Kto,mnrg.int.idcch.5<s G fS.Miuxta Fininftrumcti.ire.ipro

filo

^.^>d^gr. ^

...

cotra^ign^ruordi^JnlSAlS

ic^ux -^
'"^'P'^-'^vcruscxtrcmitatx.iocusmgr.;om;7n\ncfft*

Dcinccps.-i
in
\fijtdenumcr.inri gr.
mi jyoc
currcr.int,inrcru.iilupunch rcctcalccndcntiscomcr.x\punctitp cqui
Oti.ilisdcfctdcnti5. t)upcnus.iutcoftcnfoco,quomodo fc^ jgtf
H
fo mi. pr.vcife occjfum tcnuer.int, iccirco Kim
gr, j7 mi.ab
didcr.it.

cisfuhduco,quorumrcfiduumgr. jj-o mi. 3; aiccniiocomcta: rc


eta dicitur. Tantum crgo rcquircbatur cognitionis.idcomccarmo
fLimpcrfcrutandum.cxquibus vnu liqucbatcaud.im comer.t a Sole
gcncratamA vmbra-modocquahsrcucra fuit) Solcm fubindcallc*!
ijuuum, Quamrcm,^ tIim\crmsconfcquutusfcqucntcraud]cs.
Boaln

CLVOMODO POSTREMVM ET

CER^

tUliinocaudacomctxaSolcgencrat.^repcrtuiit.Caput.

^f^.jj^|gTiOquoComcta pcrmcobfcruabaturdic

ir,

13 nimirti

'^iguftKSol 19 Ci gr. \iccfimuqiminutuincoluit,


ri^B^md hicquodSolisthconcacupcrdocuit.

VcrusctiaCo

mcta: locusccjpirc jj cognituscftcfle


Q gr,
l\ mi.
)s, itaquod Solis A:Comet;cdifcnmc ogr.
i

$ mi. fucntadamudlm, Ad hjcc prxccdens caputlocucaudxc.vrrcmscgr. Lconis o


mi. f 7tC"
nuifle comonftr.iuit, \ nde d illud Iiquct.quod c.iudcc cxtrcmir.xs a \ e*
roCometa-locononnifi 8 gr. A: j8 mi. abfuenr. Hns conftaii<.\

DE AZIMVTH ET ALTITVDINE
Caput

caudx ammadiia^ia.

3,

tibus arcil qui 3

OnicAura iam prxualente cauda a Solc \'mbrx modo gcncrari, comittcrc non potui,qutn illud cxacflius
ad huc peruiderem, proinde huiulmodi propofito ag
grcflus

hocfum.

In cauda: extrcmopunciu cligcns,

extanri.imfuprahonrontcmcollcgi, grad"^
vt.intc 10 M
fimilitcr anmuth ciuftlem,quod

aliii

bos

.1

graduum. Occafus ia (pa^


mi. ^ bra: coniungcti
+ ti gradus
ortafunt. Eadcindegraduumminurorumqifuma

eratfcptcntrionalc ftf

gra.

<S4.

mi.

inmcteorofcopioab
contra C quxfitj.puncto
fignata cft.
Limfuirum a
numerans gra. xo mi. 3 alntudinemlc:?:/ cum
F notaba. Poftrcmo ftium pcr F crcLlummiimbogr. ij jvi 3)
inpuni^to E.ibfcidir.qujcquidemcft capacitas angufi ab horizontc
circuioqui abcxtrcma caud.i inoccaium 4 ti eradus minun^
1<s i; ducirur,c.iufari. M.irgaritapoftineodem F ftatuta, filo
fuperhncam A B promoto, vnio gra. 69 mi. jo m puncto
pcrlineam A F fignificato dcmonftrat, femper cnimlmea:
F
quantitasdifcendacftmbnea
velutiadnaufcamfcrcha^cn'

tranfirct

imaginabar,

arcii icc

Solerractus. alrcru per corpii5Comct.r.aItcrupcrc,vrrcmira^


angulos pares cu ecl-jprica iuxtaSolis gra

tc caudc cuntc.cofdc cflc,cu

dumcfTiaatjCx quofcquitur rurfum (inca rctta^quo: e Solcpcr come


ra cducitur, \ cl cduci coapitur.cadc per cauda: mcdiii logitudin.ilitcr,

ciusillico

ciumfiue amplitudinem

Solepa corocca: mcdiii

SolcperCaud^ccxtrcmitatcdudu. Atquicertueratarcus am-

tficloquar,traiilireoporretc,quodficft,\ teft,c6uinciturquoq^cau

dam 3 Solis luminc caufah, qua quidc rc penitius hac induftna difcuf^

A mcrcorolcopii \ erfus C gr. jo mi. f di=


ComctcaSolCjCadccii
licci*ainfcripfimus,Cometi.-itc
latitudincgr. Ic^ 13 mi. jf aG furfumvcrfus Bc6put.iccshtera 1
notauimus. Pcr Iitcrapofteaducctes filii abeopunctu Eoftcdi
dimus. Poft.iicumi Ccoiitra E contcmplanngr.fs^ mi. 4^9 oU
limus. Numeraiitesab

ftatiafc^

fern copcnmus.quaticatcanguli arcuspra:dicti,illiusvidclicet, qui


a Sole pcrcomeLMmaginar'*4: ccl^pnca coclufuscft. Hocfacto ab
locuexrima;cauda:aSolediftanrcm.quieftgr. )8 mi.i^cEpim'^
numeraroq? Iitcra L appofuim''. Ab L dcindc afccndctcs B contia
.iccepta F htcra infilantudinccxtremitatis.quarcftgra. 36 mi.
gniuimus, Hincfiliiper Femiirumpropc Iimbii in pucto E fecarc
vifumcft,pryrcrpauca m quxproculdubioinftrumericulpa, obfcruanone nimiru iniquius peracta, induci potucrunt. Vtnfq igitur an
gulis ilhs fihi paribus,omnino nccclfe fuit arcus quocp 3 s ole eductus,
altcrii per Comcta, altcrij pcr cauda eiufdc fibi c6ucntrc , coldcqi cfle,
Quodficft,oportctljncaa boIepcrcoipusComcrccunrcrccta, cna
percomctcccauda feciidii longirudinercctiflime fcrri debcre,adcoex
hoc omnilibcratus fiim dubio.imo crcderc coactus fum,v cl inuit^cau
da a Solcorinoporterc. Poft hac autc \ nionc punaui I annectens,

inculcacuincft^

filii

in linca

A B promouim^jquo promoro ftatim m H

fantaSolisiVcometxdiffcrcnam.gra.vct
'oftremovnioncfiiper

ij-

firmatcs.in linca

mi.

A B

j.^

puiicto

mar*

monftraucrat,

punctii

M,ab

extrcmitans caudx Solifqj difcnmendidici^


diftansgra. 40 mi.
mus. .^olis^co:difttTcnna lublara ab 4.0 gra.^ 19 mi.relujuigra
dus )f mi, jytactifunt, Iongitudocauda.totiusveriflitna,

DEVERO CAVDAE EXTREMITA


tis

loco,co quc in ccl^ptica potIedciit,deq} eiufdcm ab ed-iptv

cadiftaiuiarcpcrta.Capuc j^,

Nguloproximcinuento gradibusvidclicet tj ibi,


alter ex capite 7 cognitus committiturangulus,
?
qui itidcmgraduum eft 18 mi. jfi, excombinatio
neiftiufmodifupcrantgradus 3? mi. ^7. Pcrque
j ,

dib^fc^ crp

vcrum extrcmitans caudina; locum .laritudincmiy fic


cxquiro. Filumvnacummarganta intcru.illohuic,
qnod cxtrcmitas caudtc cu occafus puncto fccitgra/
mi. jo in A B imponcSjidcmhmbofupcrgra 39 m,

47

aJigulo

SoVltra mirariforfanquis poflit.quifaau fit,vtquoni.imcauda3


mcum!efitorta,furfumt.imenvcrgenc,n6.iutemdcorfum A rcrra:
lubiungercvd
bens.qua dcrc,vtcnamrudioribusnirisfiacimagincm
levifumea tdlcm,m qua citra fpcculauoncmrcsoculjsfubijacur.

CAESAREVAl

ASTRONOMICVM

DECIMO Q_VAR^O AVGVSTI


Cecunda Comcca; oblet^atio pera(fU

DlE

cll:.

fAlritudoCometxfuprahori::ontemgra. s mi. i<j


CometJcaboccafu Scptcn. vcifus gr.
mi it
Alntudocxtremitanscaudx gtaduu
mi. 18
^Asimuthextremitatiscaudinx Scptcntno. gra. ^7 mi js

^ Aclmuth

Ha:c fcqucntia cx obferuarionc confurgunt.


Latitudo

Cometx gra.

i.

Locus Cometargr.i. i? mi.

%(} gi^

DcclmatioComcgr. 55- m. 1 iScpt, AfcefiorcctaCo.gr, icf m 5Co. Mediatcccluho, j) ari. Amphtudo.or.A:occ.eogr.i7mScp,


gra, m
Occa. Comc. hora 9 m ?i poftme, Come. ocaditcu
DiftanriaCome.a Solegr. i^m^jo. OrtusCome.hora mi. is.
Loc''cxtremi. caudjc gr.

Laritu. cxtrc. gr. ? 9

SiiusCometx occafus temporc,

m 'ff Sept,

Situs Cometsortusccmpore

ET APPARITIONE
DE OCCVLTATIONE
dcamumfcxtuni.
Cometac. Capuc

AMETSIComctcs

)3 auguftidiemihicorpcAusfit

pnmo.nondcnMittamen quieundemfe vidiHe kxto


fcpnmo^ affirmcnt, verc autem omnibus ab occide
te paucisab oncnte vifus cft, 8c profe^o fieri non potcft,(]uin ita faeftum fit^licet non omnibus apparucrit,
nonenimita multis poft ortum fuum diebus videri
mane dellt, ca dc caufi <]uod fubmde magis ac magis
,

Namdie

j8,vtviderein lequcnribus
propinquorcrat iam Soli ?
dic quam vt cerni potucnt,ortumparantc iam Sole. Indc faclum eft,
vrplenf^ impcntioribus aliusabeodccometa fuiflepurarctur, quafi
duo forent, vnus m oricnte, alter in occidentc, ndciennbus tam in oc
cofinicuminortumfcftinarit.
cft,

tu

onncum ipfo Solccj?pit,<]uocirca

quam in occafu apparcrc pofle,non fecus at^ ftclla aliam.

Id

quod

etiam Mattheo Palmerio Florcnrino impofuitincronicisfuisancrc"


binosinlanuariocometasfullifle, annopoft Chnftu 72-9, aliumcp
Solcmanteiftc,alium vcro fubfcquutum, cum rcuera non duo, fcd

ci

vnus &idemfucnt,nuncantenuncpoftSolcm,ca quj dixi rarionc,


luccns. Sedadrem, Solcum t9 Leonisgradumpoflederet,occide
bathorapoft mcridicm <s mi. f4, Comcta vero hora 9 tai. fr,

Vnde liquet Solem


&Cometamhoris ^ mi. o,

fideclinarioeiusafccnfioqircclaconfiderentur.

fuiftefubhon^ontchoris )o mi. ji,


j
cuius idcirco ortus hora 2. mu )o poft noiftismediumefledebuit.
Cum \ ero de ortu Sc occafu comctx loquor, non fubaudias volo,mihi
vifum per inftrumenta eo temporc quo horizontcm contlgent Comc
ta, illud enim abunde dcclmario afcenfiocp rectaeiusfemel cognita fug
gerunt.&fiveropcnnrtrumentumidcficmconatus, conficn tamcn
nequaqpotuifl"ct,quotiesenimhonzonnpropinquiorf]cret 3 vcl <}.
Sentcntia Pli! gra. interuallo, flamma eius extincui omnino vidcbatur, adco, vt ali
nii dc occafu quandiuimefubnubilacondicrcditusfit, doncc admoncrct Plinius
libro naturalishiftonx i cap: ifjCometasinoccafuracccli partc
Comcta:*
nunquam efte, id eft, nunquam apparere. Is cnim genuinus Plinii in
teilectuscft, ni fallor, quem c6 libenriu s ego quocp admitto, quoniam
ita oculis eflecompererim. Devfu meteorolcopii nihil ampliusaga,
icdpoft finem comctEC.motum quocpdiurniunpermeteorofcopium
inuenircdocebo,futTiciatautem h.inc vnam obferuarionis methodu
,

ita fufc. 6:quafi

pcrmcmbra tradidiflc,in fequcntibus cnim nil

DECIMO CLVINTO AVGVSTI

OB*

{eruatio teroa fadacft.


Alritudo ComctK fupra horisontefti gra, 9
f[At;imuthComcta:abocc,verfusSept.gra,
mi. ii,
<f[AIntudoe.xtremitariscaudxfuprahon2on, gra.
mi. 9
f^Aiiimuthhuiuscjctrcmitarisgra, 5-0,

Hsec autcm obferuario collegitca qua: lequuntur.

Comc gra. it, Locus^verus Come, gra. x^i- mi. 19 ^


Decli.Come.gr. 33 m jpSep. Afcen.redaCo. ;f9gra. 10 mi,
LantudocxtremitatiscaudxabccUpticagra, 34- mi. zz
Locusvcriisinccliptica cxtrcmxcauda: ii gra. 1 mi, f}
Diilan. a Solcgra.i? mi. 3 1. Arcusdiur.Come.hora: jsmi. 34.
Occa. Come, ho, 9 mi, '^^ poft. Or. Comc. hora 3 mi, o ante,
Latitudo

Hoc die Com, hcliacc accidit, vi no amplius antc Solis ortu cerneref,
SitusComctacoccafus tcmporc.

Situs

ComctaE onus tcmpore.

prjrtcr

obfcruarioncsmeraspcrmetcorolcopium confcquutas proponem'',


Figurx prxtcrea fequentes oftendunt alritudines Cometarum dum*
taxat, fupra honzontcm exiftcnrium temporequo Sol occumbit,fimi
liter

qua profundus Sol cxritent fub finitore cometa eunde fcandetc.

SOLIS ET

COMETAE ORTVS OCCA

fu%, qui conaneuiit

) 3

die Auoufti,

DECIMO SEXTO

DIE AVGVSTl

confideratio Comctac quarta.


[AlritudoComctccfuprahori. gra, 9 eii 't^
ffAzimuth Cometabocc:vcrfusSept, g"'
Superldamh.lvltetiusagetur/uff.ciuntcn,^^^^^^

bquetaSoIecaudamutuan^quoarcampoftcruacndtiuy
conftant;
Talia ex obfcruarionc

LantudoCometsEabccWpricagra. i^- "'v'*,locus ComctxinecWpricagra. +


SeptcntriO.
Dec!inarioCometxaba:quatore 5 g"AfcenfioreaaComctsc j=f g" 3

Vcrus

ASTRONOMICVM
ComctsraediarcocUimhora o mi.

poftmcridiem;

Amplitudocomctxaboccaru verfus Scpt. ^9 gta,


OccarusComcca:>hora 9 mi. ?i poft.
antc
OrtusCoineta:,hora 3 mi.
DiftantiaCometaraSolcgra.

Viu a iiii.igo Comcta: occafus

CAESAREVM

3,7 taii

mi. )r.

Situs Cometg teporc ottui

teporc

'

1
^

ll

pnltn

HOa.lZ.ON

VICESIMO SECVNDODIE AVGV.


ftifatflaeftobfcruatio Septimadiebuscnim

&

II

comccanonluxitab

Augufti

aeris obfcuritatcm,

proinde no"

obfcruaripotuit.

DECTMO SEPTIMO DIE AVGVSTI


cxaminatioquincaCometa; fadacft.

^jAiimuthComctffaboccadScpt.

gta.

30 mi.

^tf.

Subiunfta cx contemplationcprodcunt,

ir
tatitudoCometaeabccUpticaScpt. gra. i)
n*.
LocusCometsEverusinccl^pnca gra. 9 mi.
mii
DechnarioCometxabacquatoreSept. 17 gra. *8
mi,
AfcenfioreftaComctx je? gra.
Poftmf".
Comctamcdiatcoclumhora e mi.
mi.
gta,
Ampl.tudoortus&occafusSept.verfus
mi.

m if

tatitudocometxabccHptica i*? g ?i m Septi


Locus cometxverusmecWptica g |_ m
Dechnatiocometxabcequatore )? c 3) m
Afccnfioreftagra )88 mi. f?
poftmendiem
Mediatccolumhora j mi.
Amplitudoortus&roccafusgraduum to mu ^imi.
DiftantiacometJCaSolc x8 gra.

Occiditcometahora 8 mi.
Oriturcomctahora mi.

mi.
mi, 31 poftmcdiumno<ftis.
mi. |i.
DiftantiaCometscaSoIegra,
i>

fs

Statuscotoctx uipartcoticntis

Status comct in partc occidcntis.

OrtusComctxhora 4

Imago Comctacoccafustcmpotc

1)

Subfequcntiahxccxobfcruationccolliguntuf.

cAltitudoCometxfuprahorizontcmgra; ja mi. ifi

OccafusComets,hora

fl^AltitudocomctxfuprahoriMntcm^G
AsimuthcomctgSeptc: 7 2 j-i- m

SitusComct ottus tcmporc*

HORir.ON

VICESIMO TERTIO AVGVSTICO-

mcta obfcruams oftauo &

DECIMO OCTAVO A VGVSTI EXA


Sextaperaaaeft.
minatio Cometa:
rAltitudoCometacfuprahori. 0 gra.

i<>

vltimo.

mi.
*rAltitudoCometccfuprahorizontemgra. 11

mi.

5A="muthComctxabocca.verfussV' 8"'

'^* ^*'

Taliacxobferuationcconfurgunt,

Hkc fubnexa cx obferuationc cliciuntur.


gra. ii^mi.

tatitudoComctrtSepten.
gra.
Vcruslocus Cometx m ecWpoca

mi.

DeclmatioCometxSepten. gra.
m
Afcenftorcfta comctx i?? c 7
poUmcn. ^
Mcdiatcoc\umhora j) m j6
io
Zenithortus&occafusabocc.adScpt ?8 g
Cometaoccidithora p m 1? pollmen:^^
*
CometaoriturprccifecumSolc hora y M
PiftantiacomctKaSoIe c &3 m 2.

KreaaS
M

minutorom.

grVduum

o
Mediatccclumhora . mi.

poamcr

tff

jASmuthCometxSeptenmonak

Amplitudoortus&occafusgra. .7 mi. ^tf


poft mc.
Occid.tCometahota 8 mi.
poftmediumnoO^s
Oriturhora 7 mi. J
3
DiftantiaCometxaSoIegraduum 17

5:0

CAESAREVM

ASTRONOMICVM

FIGVRAPRAESENS QVATtc
COMETA INDIES SVPRA

CJucmSoI&Comctapcrcgcrintortumoccafum^ x? Auguffidie

icm apparuent primo,die

HORIZON

fcxto Augufli, Sccundo


'
decimotertio J^oftea decimo quarto,dcamo
qui

to,decimo fexto iVc. doncc difparcre


cccpit '
quemqtdictim motumfcre peregerit,

caudam

vtm

principid in Septentrioncm,

vltimo vcroin mcridiemaSoIc


gcncratamreclina'
uerit

V/cefimoquartoautcm Auguftindhucaliqua cx partc Comcta


mihi confpcrtus cft, non autcm conrcmplatus diligcnna
prion,t]uomodo\idcIicctcauda Solcm fcquuta
fitjCuiusoccafione hanccontcmplatio^
nis\ ijm agreflusfum,

PVOadhiicrcfiant per meteorofcopiiim quccrendapro Cometas


vru,motusncmpc ipfiusComcta:diunHis,idc(t,quaririim mdics pro
rooucrir.^quamincedendofcmiram dc/cnpfcrir id cft, quamparrc
,

ccl^pricam tranfccndcrct, qira: duoIoca,qui caput &l caudam draco,*


Quofliomut''
nis appcllare \'olucrit, noii crrauchr. )n motu diurno cognofccndo
djurnus Co
locum Comctx qucm in ccWpnca fub olifcruationis tempus trcdcciraetx lic inue^
mumvidclicctdicm Augufti tcnuirj.itirudincmquoqi ciuldem, fimili:*
Higandus*
tcrctiamlocaquxin )+ dicincoluitproexemplodefumemus . Dic
ieitur ij \'crus locus Comctx crat
gradus j- mi,
Laritu

do ciufdcm

gra.
mi.
Scptcntrionalis. Die autem j^Jocus
vcius fuit gradus 115 mi. %9 a. Latitudo gradus
2?
mi i. Diffcrcnriaiamlongitudmiscftgra. 4 mi.
quamquidc
h,
differenriam in metcorofcopji limbo a
\ crfus
requirens

Comctx

litcra

cum

(ignet,

complemcntumpofthaclatitudinis minons
k\\Kct 66 mi. fS ab
\crfus B numeranscumlitera

erad.

it

filumcp

cummargaritacidemadningn. Filorurfus fupcr

rnama:^o,marg,iritanuraerumin
arca: pun^Toprodit
mcrum procathcto fiipponendum. Quofuppofito
eradusab

Anumcrcnrur,ab
tiratcm
lus

fc

jllifcp

mfcri

hi

Fnu
F in

latitudimscomplemcntumfubtraaum qua-

rclinqucr. Poficarurfusquantit.item

E F ab

vcr^

computans,cumhtcra F, ficutinfecundopatctquadrante
in
fcribat,\ndc\erfus B afccndcnsnumen
F nuanntlucmvocan"

cumlircra

notcr,hupcr

marg,nt.imf>gens, finum in A B Im
ncampromoueat.cocnjmprorr.oto.gra. 4 m..
, , Ispunctoab
vn onelcc.inccrner, motum falicet
i

Cometxdiurnumapnma.n

cundam ^ l.]; obfcruationem. tadcm


tusmdagantibus,taIcsiefcoffcrunt,

ir

A n vftpad
A J4 \fqiad
A ;f vfqiad
A jc \lqtad
A ;7 vfqiad

j4 diem gra. 4 mf.


jf gradus 4 mi. o.
,<t, gradus c
mi D
)7, gradus

fe.

rauonelingulorumdierummo
MUiuitiummo
^

5-

)8, gr.idus

5-

xi vlgiad 13 gradus

t,

dicct forfan hic aliqufs

pcrpcram Coi^etr

yhotutti

diumum re

quircgulatumnon obtinucntincefrum.cum^iam olim


Aflrotogis perfpc^tum

illii

phibfophis*

proditumqi cometasnihilefTealiudqui
terreftrcs hahrus (lue exhalationes calidas^lficcas. pineues&glu.
tmofas.virtutcaftrorumfuprcmamvf^ad acns rcgionem elcuatas,
ibidemqiUicccnfis.orbcsvcroncqua^ Cometashabere,quarcrcgLila
ricnamcarerc motu. Illudequidcm negarcnon aufim, cum tamcn
hmillimudeprehcnlilintComctcc noftri motum abfoluere rcgulari,
neq; huc illucauisntuinxtcrc volitantis raptusfit.nihiloblliccntfaiicmotumciufdemaliquaetiamre^ulaaftringcrc. Sunttamcnquico
fit,

metam cllc dicunt e.talationemftibtilcm non inflammatam, fedlu


centem a lumine Solis, cui fentcnnx ^i: nosaccedimus noftros fiquidcm comcMstalc quideflcccrtiflimumeft. Hocautemfuppofito.no
,

mi. lij.
mi. o

mi

uolutionisc!rculum,caputcaudamfp eiufdcm anignari, tanq

40

eft,caudamimaginari. Necy veroomneshicCometasintcIligu olo.dubuim cnim non eft quofcfam eflc per fe accenfos, licut ena

difficilc

infupenonus meminimus. Quidautemtalcmingcncrctmotumco


mcta: prartcrfphxrarum fupenorum raptusviolentiores,
Sc poriifi
mum Luna: vicmiorisfc;?:,nonhabeoqmddicam,

OBSER VATIO
PRIMA COMETAE

occurrul o

ro vcl

Ir

nan

SECVNDI.

n^loX^

!r

ibfoluetur.

Qtul.ber""*

'^P?P'om,n Borom .ncl,;.

ECVNDVS

^^^';r-i,r,r
clatilUme

fulfitin re

5cpfembris,
i!idiem\fq* 2.0 Nouembris, fepties pcrmeilftudio,
alltmeoblcruatus.
autemomniumlecu
io OctobrisdieinDrefcnomifiiix oppido Ccuiuslo
zj-

PRIMO

^ 1

Cometa Anno jf?*

gione orianali,ccepir3Utem\ideri

altitudo

Ifcquinta,

eft 5- \ gra. ) hora SoUs ortnm prarcedenInquacontempIationeAsimuthaltitudo^

huiuiiaiodi rcpcrtafunc

f Alrirudo Cornctjcruprahonrontcm 13 gra. jo nii'.


^fAdmuthciufdcmaborruvcrfusmcridiein 14 gra, jomV
fl^Alcicudocordis Lconini gra J4.
<fA:imucheiuiclcmgra, jj mi. a*.

ASTRONOMICVM

CAESAREVM

operatum mihi conrcqucntcrcft,hacqiia rolul


Hiis conquifitis
haftcnusrationCjnon lccusac in prioriComctafactu
cll

numeratx^

I litcra apponebatur. Filumvcrohicvnacu!hmarga=


firmatumgradus j^mi. zo in limbo iuxca pundtum
mon(lrab.it, id quod quantitas anguU contcnti ccl^Jpricam inter
&:arcumaSolepcr Cometa: corpus duafi crat, Hicitcrijfiloin A

ritafiiper

cag^ mihicogntta.

mu
Dcdinatio cordis Leonini
mi.
AfLcnfiorcAaciufdcm i^^ gra.
AfccndensccWpticxobferuationishora gra.
ij- meri.
Dcchnatio Cometa:gra. ^ mi.
Afcenriorcftaciufdcm )f+ g''* 47 mi.
LatitudoCometsgraduum

gra.

mi.

lincamtr.iito margarita in punao k


gra. jo mi. diftan'^
tiam falicctCometx a Solc arguCbat. Pofthacrurfus ab
in
mctcorofcopii gradus
mi, 3 diftantiamvidclicct caudxcxtrc=
ma: a Sole |requirenti F litcra apponcbatur. Ab illa afccndcsvfy
gradus J3 mi. 8 Latitudofcilicetextremitatisnumerabatur,
in

)z

^-j-

toi.

x8

H
H

nn,

crat comctam in occidcntc ccili


Exhiis omnibus manifcftum
caufavefperi
ora Solcmprxucrtcndocecidiflc.&eade
nonluxiflc.cum intehm non aliter caudam fuam

iam

igiturfilum cumvmonepofitumidcinpuneio
ipfi'' limbi
In
gradusjVtantca yy mi. xo indicabat.adcoclarumerat, quoniam
anguli aqualesefTent.oporterc quom caudamillam a Sole progin
B idem in puncto L
gni. Poftremo igitur filum duccnti lupra
5"^ gra. 8 mi. diflantianempcSoIis&caudEextremxindicari vi=
facft, ex quo etiam conie<aarifadlefuit,caudam j-^. gra, fS mi.
inlongitudine obtinui(re,cuius adhuc manifeftior inteUcAusex fi^
gura lummctur proxima.

mcn.

LocusvcrusCometscinccHptica gra. 8 mi.

gererct atgi prior

di^tus,

Situs Comctacortustemporc^

SitusComcta;occafustemporc

TERTIA OBSERVATIO.
TERTIA

Comet

quoquidcm

infpciaio

itinerarii foliushorologii,

vfu

confideratus

cRComctadic

Scprcftibris

Cometamin

fafta

cll,

contigit,quamobrcm

quodcompaftumvocant,

xquinoaialiipfiflimo fuboriri

animaduertimus,in librx principio con^


ftitutum,eadem enim obferuatio^
nis hora librx initifi afcederat.
cuiusortflparitcr&occa
fumtabellafubfequcs
oculis ex^

OBSERVATIO SECVNDA
SECVNDO

1+ Oftobrisdie

dic mihi Lypt::ia; efi^

fequi iam corapcceodcminloco, CaudaverociusSolcm


tocxtrcmumeiusinfpcctumcll. E qua infpcaionc

ponic*

fcqucntia fc obtulcrunt.

m"

JrAiimuthciufdemabortumeridicmverfusgra. i^.
grAiritudocxtremitatiscaudigra, io mi. 4^

Z7

^Asimuthciufdcextremitatisgra.

Ortus

Occafu^*

^Altitudocordislconini gra. 31 mi. 30


rAintudoCometx gra. 9

^zi

mi, c mcri,

Eqmbusctiamfubncxaeliciunturvnacumfitu Comct;c,qucto ha
hocperfiguram.
buicoticndo& ocddendo,^

locusgra. ij mi. ir Hl!


Dcclinatioeiufdcmgra. 3 mi. f3 men'
Arcenfiociusrcaa gra. ira mi. i?.
LaricudoCometpbccHpticagra. jo mi. jtfncn.
mi. -(o.
Diftjnna Cometx a Sole gra. 39

VcrusComcta:

Locus Soiishoraobfcruationis 19 g".

=-7

mi.

gr:i.
Vcruscxcremitatiscaudxlocusinecifptica
mu 9 mc.
Latitudo extremiratis ciufdem gra. )}

14-

mi.

a,

QVARTA OBSERVATIO,

OrtusComcCis

OccafusComctK

nVARTO Cometa vifuseftdic Oeiobris

quintufii
9, vbicutti

fpeaus fit, imago fcquens aperit.

OccafusComctae

puii
verius
ab
numcrabatur
furfumCometfl^latitudo fimibter

in meteorofcopio

kz

Comctx

vum cauda Soto


omnmo fic
'^^^'^"^^

contueri vcre
Exhiisigitut licebat nunc

vmbra anic|ucre.ur conftabat autem


Dinanna ^omet. qu. erat graduum

Oltus

f
^E^finSaS
.

mi

g^-^^^^-J^'^

O U

OyiNTA,

CAESAREVM

ASTRONOMICVM
QVINTA OBSERVATIO
QVINTOComctamcontempIatusrum
ra

OrtusComctpc

Oa:obris 3j ho

poftnoftismcdiumiteruminDrefenomifnif oppido,

Tmi.

Hxc

dic

Occafus Comctar

jr
autcmfcquentiainuentarunt.

lo

f AlritudoBootisftellatgra.
8.
^AItitudoCometCEgra.

i Asimuthipfiusgra,

mi.

^3 Scptcn,

Ex quibus tabaconfurgunc*
DiftantiaComcta: aSo!cgra. 19 mi, a,
mil
AfcenfioreiaaCometa; 104. gra.
Locusipfiusverusincciijpticagra, ij mi 30
Latitudociufdemabecl^pticagra. )3 mi. jr Scptcn*
LocusSoiisobferuationishoragra, )7 mi, 3901.

Eodicproximei^antcillum

cacpit

parum^ videri vcfperi, qualequid


Situs

Cometa

poft

O T V S iKclipcnitus confideratur, oftendit quoAodo


Cometapronus&via direftainccirerit. ecl<fpricam^ in Librx

Solcm occidcrc;

vcn

fere lubnexa tabella oflendit*

Sicus CometEcortustcmporc.

Cometae occafustcmporc.

Sc illc

principio fecuerit,quam quidem feftionem caput mcrito


appellaucrim, fi
curi Arierisinirium caudam,Cancri
vcroexordium.Draconis

trem. DeclinafleprartereaGometa ab ecNptica gradifaus


9
dcprehehenditur. Cognofciturinrupenllud eriam quomodo

x-j.

cauda
CometKpnmisdicbus tranfuerfa meridianum diflidcrit, angulos cu
corcftos efficiens. Confequennbusautem fubindc magis
ac magis
mendiano le acclinauerit, donec vlrimo apparirionis die reftiflime
li
neam mendiei, id<jt Solemeridiemfaciente fupcriacuerit. Hoc
au;*

temmlocomiranpIerof<jnonmiror,quodComet3anno 1^3, ap
parenscontranumhuicexdiametronaftusfit,quiimprimismeridiV
no incubuent, Poftremo autcm cum eodem reftos ttanfuerfos
angu
os caufatus fit. PrKfenrisCometcc incelTum
diurnum cauda: i So^
lc emimonem, nunc in boream, nunc in
auftrum tendentcm, ricnoru
dlurnam cmcnlionem/igura fubordinata palam offcrt.

SEXTA OBSERVATIO,
SEXTO

Cometamluftrantcs

Nouctobrisprioriquo^inloe

co hfecfubfchptacomperimus,

^Bootisalritudinemgra.

itf.

^AItitudinemCometxgra, ji

ftii^

<fO*

f^Azimutheiufdemgra, 8 mi, fo mcri

Hxc fubncxa cx obferuarioneelidunturrf


AfccnfioCometarrecftagra, 2.07 mi. 33*
Laritudoeiufclemgra. j-^. mi.
Scpt.

Locusverus Cometa:inccWprica gra. 13 mi. 5-7


Diftantiaquo$eiufdcm^Sole gra. zB mi, 3^

CometaiIlecaudampn'm6meridieverfus dircxit,poft hacindics


magisacmagiseameleuanshuncvfqiindiemquo ferc pcrpendicula
ris adZenttherigebatur, ProcuIdubioSolempoftoccidentemquoa
tametfi modice apparens^ ficuri exfubiunaa
figura cernereeft.
Occafus Comctjc

OBSERVATIO
COMETAE TERTII

OrtusCometa:
fwliu
ardlcut

m
0

ERTIVS Comctarumanno

lU

HORIZON
t

SECVNDO

SEPTIMA OBSERVATIO.
Septimaa:nouimmaCometicobferuario 8 Noucmbris die celc
PO"oacminediam.
^
N"^"bris indicm domcta pcrt?itent, ob

nu^nt^.r^''^r^'^^.'

aSstamenn.ri
^e^ucTa

contcmplatio

"o^^^^^^^^^^

fl-Boorisaltitudinemgta.
mi. ao.
frAltitudmcmCometocgra. 7 mi. 20
Aamurfieiurdemgra.
o mi. 50 abocc. adScpt.
f
^yerumlocumCometa^inEcHptica gra.
3 mi.^jV

fLaatudmcmciufdemgra.

'tfi^ apparuitfflcn

felunio.qui licetmulrisdicbus luxetit, non tamcn


amphusquam 4 a mevifuseft^citilTimeenim caU"
d.im a Sole quo^gingnihuicmihicognitucft,adeo
\ tvidererfruftraopcraminfumpturusledulior con
tcmplator. Inprimis adprimamobferuationemdic
j8 luniimcaccinxijibi^ftarim 3 gra. 40 mi.in
inhabitarcCometam perlpcxi.deuiantemabccWprica gradibus 3*
feptentrionalcm,nonlongc a ftella vocata AlchenibdiftantcmCau='
damveroadftedam eande fixam dingente,

ciufdemmenfisdiccontuitusCoraetameumin 3.9 gradu zo m'^


dcprchendijClongatumab ecl^jprica gradibus 3<s^ mi. zo, caudS^
gradus inlongitudtncscquantem. TER.TIO Cometam
lunii eumin ij gra. 30 mi. V, latuni ab ecl-ipti
mi, 30 reperi.
cagradibus
if maifisdieinco
dimotusabccl^pricagradibus 43 Cometa de
lcregradum tS
eius

^j-

inlpicicns 2.3

QVARTO,

Cometa vero ille nung occidere ob vicinitatcm poli


Polo enim ita propinquus fuit, \ t horizontem conringercnequiret, Inprimaliquidemobferuationea poloabtuit, gradibus 38, Infecunda gradibus 3r^ In terriagradibus 33 mi. j-o,
Inquartagradibus 33 mi. 10, drcaiio^^ismediumconlpicuus fe=>
dulovf^ad SoIemoricntcm,rcgionem cccli eandem pcrpctud inha
bitans intraBoream 8c fublblanum fitus. Soleiaorituro, fere me=
ridianum ia cleuatus tcnebac Cometa; fcmitalongillime ab ccl^prica
prehenfus cft.

ar^tici potuit,

tn,

Sept.

Hiisiamdiebuscauda faris cuidenter boream


verfus ftiota cft
poft ocadentemSoIemcernipotuit,veIut
haccfigurareprcfentat;

dc

circj

ASTRONOMICVM

CAESAREVM

circa Arictisprincip!Utn,fcrcbatur,ilIiccnim eo gradibus intcgris


ab cdjpnca diftmt, qui locus ventet Dracoms erat, Cancri autcmini-

num cjput, & Capncorni cauda draconiscffe debuit.

Coflie
^orus^
,
jj.noUUS
iTJ

"g""

^rdincffl*

Scd

fcio

Comc

tamhunc nonparummtcr Aftrologosphilofophorqiipanturum dilTi


dii,c6quodmotuscontrafignorumordmem fit.cx Gcminiscnimin

OBSERVATIO
COMETE
QVART

^y.\c.ceirit,vcluri ex fequcnri patct figura. Necquo paCto nos cxincatun fimus hoc loco fatis noui,qui vno ore affirmauerimus

haclenus Luna: fphxram , fecum ignis orbcm vna^ fupremam


fcdcm, 8c id fccundum fignorum ordinem, quod cft ab oc>
cafu in ortum,vo]ure. Cum Cometam prarientem mmimeita mo
tumappareat,qucmtamcn magis quam aliorum quemgfic moueri
opportuiirct,remoriorcm kz a terra quam aliuSjlonciiTimc emm i So
fi prope terram fuilTet remotior^ a Soie,ficri non^
|c abfuit. N am

vmbram terrx inciderct,

proindc occultus manfiflct


Ouui ^ illud in queflioncm \ eniet,re(ftc ncc nc Ptolemacus centcfimo
cainloquii fui aphonfmo Cometas vndcam fignis i Solc diftarcdcfi

potuinet quin

dc

ARTVS

in ordlnc Comcta anno if^a


|mcnfelanu.inoconfpcftuscft,i )? vfqiin
t j mcnfisciufdcmpoftoccafum,vcrfusZc

caudam engcns rec^iffmc. Locus in


jecJ-ipticaipriusetatvcrus.gra. f
Lati#
Itudo Scpt. gra. 17, iniplopcgaficolloco
Inith

putata.

Cauda ?o graduspropcinlongirudinecomplcxa

cft.an^

guftiontamcnlantudinc. Mancncminlviruscft anteSolcmafccndetcm.a quo diftabat gra,


mi. 30, quamrcmprxfcnsimagodc^
pmgit.

rrxfcnscnimCometesprimaobfcruanonis mcthododeprac
henfusaSolcelonganeftgradibus 66, fccundagradibus??, terria
niat.

8|, quarta 88. Qiia:quiddiftannarcdiirimafuit,efto quis


ecHprica , nci^
exigat numcrari oporterc eam a vcro Cometx loco
faluauerit. Vcrus nanqi iocus Comctx a Sole
fic tamen Ptolcmacum
mi. ics,feciado gr^esiii^o,
inccHpticainucntuSjprimogrJuit

cra.

78 mi. ^?, quarto gra. 8<s mi. ^8. Solautcprimorc


f mi. 6 a/ccundoin 8 gr. a teroom 9 gt. 5-5
Exilliufmodimotuccrteno
9y quartoin n gra. ^^8 mi. 9.
it^CAtoi.
iu*

Igneam
iudicarc, igneam & fuprcmam acris fphxtam ntin vrii^
^.jj-^^i^
acns
pranam
^,^j^pj^,Lunarisfpha:rxrapi,alioqmncnimComctamaboccafuin
Iphsram non ^^.^^^^^5.^^ par crat. Ex eo autcm quod motus eius ferc rcgulans
rapi a Lu"^.
quofdam extinflequi putaucnnt, Comctam eflc
f^^^^^.^ miran defino
acccderct. nunc ab codem di#
ftcllara huiufmodi,qux nunc ad Solem
Mercunus vclun",
fcederet, iuxtatp Solcmexiftensnon viderctur.
Ouanq hxc opinio nulla fit,&: Comcns ommbus cotrana^maxime^
iu)squm^,quanto enim magishii 3 Sole difsiri fucrunt, tanto minus
minus,imo femori,aIiqu3ndo ?o,
vifi funt adeo^elongarioresmuito
Solc vcl aliquid ampliui
gradibusa
80
eo,
aliqu3ndo
ahquando
nonnung, ficut In figuns vbi^ patct, prorfus euanucrunt.
crriogra.

pert'

cft in gr.

ot

oCUJ)V.Vi

OBSERVATIO
COMETAE QVINTI
S Comctarum & Quintus numero
men^*
in
anno <- ? 9 a Sexto die mcnfis Mau vfty 1 7
cft hora noftisdc
confpectus
mihi
&
aufdequado
fis
prope
amafupra honzontemcxtans, gradibus ) 9,

LTI

luxic

MV
i

circuluverncal,mfiquodquincpaut 6 paulommus

1=='

gradibusauftraIiorcn-et,ingra,
rica 5

rnW<;olisVromet

;S|.nt?ng.

,7a

fitus,

abechp

icexiftcnte.
era.mcridicvcrfus, Soleiuf

Ui

ptolemaic^
7x cr. apparet,idquo(yanerriom

Co'^^^^^^^^^

Dmmcsbreuiorcaraiorc$,vtquodamoexfigura

Uqucbit lubm.ta.

CAESAREVM

ASTRONOMICVM
PARTIS SECVNDAE TOTIVS^
QVE ASTRONOMICI

Suoip clcuanonis polaris,ac ibifcribc


Poftealiucamcngeorchogonalem
,
exiplb B, caa:quidi(lansfiucparalie=
lacritfcmidiamctro E A,iIIamquoty
ducincam fublimiratc quav olcs ipfc,

GONCLVSIO.

Et vbi dcinccps rcgulam pofucris fupcr


cencrum E cumvnapartc,cumaltcra
autemfuper C, duxenf^liclincamex

A C T E N V S crranrium incrranriuiiKp ftell.im(n

mocus quo ad lictiit fufficicntcr expofuimus. Verum


fujuisadhuc hercretdicens, fcquidcm, vt diAa fint,
omnia intelligere.tenerecp omncs omnium iuxta prg
ceptamotuumrupputationcs,attamcnadhuc dubt^
tare vtrumlknccncreipni fint imovt oculis ideoi
furparcliccat.optare. Proindc o bone hoc anobis
inflrumentu fupcr adicaum cfl in quo oculari fidc omnia conftat,in=
IiQ.V HT V NT^cuiu*; ftructura pnmo,
ftrumcntu inqua nominc
deindevfusfubnettitur. Perhoccnimquilibctperfcmet^fine quo^
quaminftituentisadminkuloftcllasquafcuq tam etroneas quam fi*
xascognofccrc potcft. illud fiquidem omnium inflrumcmorum 8c

ccntro,illa Kinc contuigct pcrpcndicu^


larcmiftamin punift D, &:habcbisia
triangulum B E D, Bafisaucceric

E B,

dicecurcptriangulus xquatotis.
Simiiicerctiam duclineamcx E pun=

TO

pcr F, caq? tangct orthogonaicm in puiicfto

tibi

ob oculos

inftrumentum hoc TOR-QVETI pro


opens conciufionc apponerc libuit, ea dc caufjj quoniam fcic totum
voluminis arnficium in fc coinpffehendit,
nspaiamfiet.

Nunc vero

COMPOSITIO
TORQVETI QVAM
POTVIT BREVIS-

FIERI

conficictn

fubiicit figura

ENVNCTIATVM SECVNDVM

Nuncquid ampliuscommodipnmumcomplectatui-mo

bile.quiduedcmonftrationis.vlrrahxc pcr C o.nctas 6c Torquetum


a!bra,in Cofmographianoftramoxfdendafufiusdifcctur,inquarcr
ra: fuperficicm ( nani lila mobili pnmo liniilitudine quadam refpodct)
abundedefcnpturusfum.quoinlibro, nififallor, quicquTdin Colmo
graphicis occurrit queftionum cluadabitur omnc. excmplif^ & figu=

G,

G, &diceturdeinccpsrnanguIusmaximKdccl^
Omnia autcm qux haitcnus dcicnpfimus, vna hic

narionis Solis.

vfumprEcbetexpromptiirimum,abfo!utiflimumfii,iVminimocompa
rabileeft.

tnangulum E

Tabulam

altcram qua: :Equaton'sdi'dmr,3<:conficerc SC

elcuarc.

A porro rurfus tabulam ribi proponc quatoris,


eamtp ex alcera cnam partc conhgna iicens
quatuor,
itavcfupra F,L,fuper E ponas
M,fupcr G,N.
a:fupcr
fcribas O. Ccntrum ill.us fit
k, vt
pnus Suprcmam hanc tabula panem
diuidc pcc
ccntru duabus diametns m panes xqualcs
quatuor
^.'^'^'[^["'"'"I^^Por^rismaximumdefcribcexccn'
,
j
tro,dcindcmodiceadduaoarcino,a(iamadhuccircumferentiamdc,
ducpaulo anguJborem exeodemccntro,ira vtin
horum duorum

-I

cir-

numerum horarum defcribere pofTis Adhuc


pau
loangumusadduccircinum,&:tcrnum cciamficduccirculum

culoruni intcruallo

incu.

lus a;proximimaionsintcrftinodepingashorarumquartalia
vei er
dus,quorumquilibet 4. minuta tcmporis rcprcfentaf,
meriduna

nmcdcfcripta.

quidemhorammmcdiointcr L

ENVNCTIATVM PRIMVM

Ctisinter

M ^

&:

O, horamautcm

N, fextamantemcridiemmtcr

11 mcdit-no.

N & O

dia*

metrafitcrcxoppofitoipfiushora & pomendianam.


Factaautehac

BafimTorqiieti prjcparare.

ENE TORQ.VETVM FA'


qucd inftrumentum om^
"nium cft,&. iucundifllmum^di intcilciSu
bricare H vis,

aquatonsdiuihonemparces i+.fiuchoras,ftatimtabuIaaiftaacleua
bisduobus tnanguiis ad cieuarionemxquinotftialis confcOis,
ficutio
fine pnmi cnunctian inuenimus &: fic
,
Torquctuin videbis dcua
tum, vt fcqucns nbi mon llrat figura.

vfurpatuty facillmum. Pnncipio nbi


jlaminam cx metallo planam propone
jquadratam,nonnimis fubnlcm lamen,
vtiuftamconfeructcraftiticmCnam ex
Jignovix fien potcftvttorquctum con
ficias benc durabile Sc q uod non incura
juctur)quanto lariorautcm laminaifta
(fucnt,t3nromc!iorcrir,A:omnivfuico
'ucnicnnor.fitaurcmcaexa^tc quadra
'

la,nullopenitusIatcrce.tuperans.

lensdcfcnbito

A B C

queti appcllabimus

Angulosquatuor iifccquotuorli

D, totamautchanclaminamBafimTor-

Dcindc adhuc laminam confimilcm adaprato,

qux itidem non flcvitatur facilc, eius angulos

E F
G H, illamqi tabulam ccquatons dicemus,fiquidcmadiuftamillius
altitudincmclcuanipfamquoqioportet. Lammaha:c cum latere B
G latenipfiusBafis B D adfigetur \incubs ftrmis,ita,vt tabula
quatonsvcrfusbafim dcfleai
elcuari,

Ccntrum

liims dicctur

confignato

& inclinan poflit,

iiteris

ENVNCTIATVM TERTIVM

atffiviciflimabea

K,

Zodiacum

iuftadcuatione(jmul8<: diuifioneadapcarc

Odiad autcm compofirio fic habct , primurti omni(5


orbes duos nbi conlhtuc ciufdcm magnitudinis Sc c5
petenris dcnfi taris,ita debct eflc amplitudo, vt ncc la"
iiorcs nec ampliorcs tamcn fint interiori illo, vel mi<f
nimo circulo a:qumodiaIis,qui tjradus aut horarum
quartaliaconnnet. Orbis fiuezodiacusinfcrior diuidendus eritnbi in latcre fiue fupcrficic fpirtitudinis,
quamlibethao
Eomodo,tocamcircumfcrenriamdiuidcinpartcs
rumrurfuspartirein
harum fingu*
jj

Tabulacgnodti

BaGs Torqacti

lasitcrumm

rumin

3.

Dehmcquamlibctilla=

i, firhas

quo^tandcmin

5-.

habebis parccs fcu gradus ^co.


t ha:c omnia occulte operare
Sc fic va

fic<5p

Tabula hac vtrag fic prarparata, quadrantem


tibi componc, qua^

^mvoIcsmodoncmm.sparuum, Namvtali5s,itahic,quom.iiora
fi^n

hu,ufmodnnftrumcnta,hoc&

mcliora^ cca^^^^ crunt, illum


morcfolitod.uidcm
gfadus. quadrantemtotum
appellabimus
iJ, ccntrumcius E, exipfo B
numerafurfum
ora lom
quxmaAim3foli.declinatiocft,ibldcm figna F, demdeexB

fumadhucnumcravctfus

fur

aItitudmema:quatoris, complcmcnni

quoy

nc vidcantur, Nunc dcnit^ nbi propo


nccabulam fubieiflam, &r contemplarc

quonam fingulorumfignorumprinci^
piafisrcpoficurus,

i^quopacto figm

omniaperquinos gradusfis

Pucaquumgi a.

$-

diuifurus,

Ariccis vis in

diacolignarcjaccipegra.

mi.

Zo=
jj-,

eequinoAialis

'

ASTRONOMICVM

CAESAREVM

rquinoftiaiis,hoccftindrcuIoocailro,Deindcfiaipisadnotarc |0
gr.i.
mi, aquatons^c. rccundum cxi
gra. Aricns,accipe 9
gentiamtabulxafcenfionunireAarumqua.'requkur- Haud fecus ac
.iduimento tabulx alia ligna Zodi.ici mfcribcs . Po
lain pcrccpimus
ijiaaum diuidc in r partcs xqu.ilcs, bc habebis quodli
ftea quodlibct
bctfignumdtuifumm 30 gra. Scriesquoqi fignorumcoinodo m#
hgurcc te doccnt.
fcribi dcbctjquem fubicLttt

TabuIaMccnfionumrciaarumfignorfiSeptcntrionalium,
lE

SS

m G

gr.

mG

ro lOo

47

?a
84
?7 48 !0 90 'l

141

M7

1
146 iii
29
39 10 141 25"j2o 170 49
116
14^ 18 2y I7f 2j
112 1 2 io
0
6| 10 180

11 f4

Criftamporra ficconfici'es,primumomnium

M6

lO

4? r?| 106 >7l


18"

m G
127

s\

7-5

o"hogonaIiterimponantur,fuperiusautemfupcripfamco

lumnuIamfuIamcntoij:,rotuIamfacparuVeainquatuS^

l-

demiftavf^adregulam,direaein

c.dcret,altcraq,diametcrE
ftctlinexfiducia:

m G
184 u

m
m G

gr.

gr.

189

lO

21142
217

i2>n

I3?
2:1-'

^4 to 25-48

^45

10 148

112 (,

1914

m G

gr.

<

4;

gr.
s

m G

2>f 27

10 z80
if 186

m G

gr.

centrumparmcirculicoi

perccntrumcnfta:tranficnsauiuidi=

*i

>?

B. Namhoctamenfic.nteIhge,quafi
arquidi^
ft,mtes efle debeant in vna fuperficie, fed
vt E
tranfcat pct mediumcriftr.nonsetumeamipfam E
EcUpricaelTe. Debentiei=
tur numeri graduum mcnfta a Imea E
rurfum deorfuma
delcnbi,vl(jm 90, & quicqmd fupra hncam E
eft,

Tabu!3an.enfionum rcAarnm fignom Mcridionalium,


:

columnulam fac oar

gr,

latitudo
fcptcntnoiulisdicitur; fub ea autcm, laritudo ftelU vel planetaru
mc
'
[idionabs,
-

1
f Hb yi
i07
ic ii;
lO 341
1 T
1 1> 10
1 ^
%46 12

2 1

10
7 lO 291 19
264 3? 2?
J27 18 2f
(02 72 to ?12 6 !0 ;tO
1 270 0

10 l^Ci

Superior vcro Zodiaci rotula in fupertori partc fiuc fuperftcicZo-

diacum t.intum habcat arqualitcr diutlLim.tnfra quocp diccctir Zodiai^


cusfupcrioricHqMllo vt fimpliciflimaita omnium t.acillima diuifio.qua
arcumfcrentiamprimo,in ji p.ircesa:qualesfe.isfignadininus)fin
gulasillasrurfusmparresfcugra. ?o dtuidimusxqualicer. Hiisita
conftituris,vtruncphuncZodiacum componc, fupcriorcm infcriori
fuptaponens in hunc modum. Triangulos tibi duosconfice, majtimg
dccimarionis Solts capaatatem comprehcndentcs,iuxta enunftia^

tum

j,

eoscum

bafi,hoceftlinca

A B

impone Zodiaco

inferio-

hoc \ no prius obfcruato,vi principio diametruin ducas i principio


illidiametro dcmdc a-quidipcrccntrumvfcpadpnncipium
ftantes alias duas duc ex vtra*^ parte,qux vbicumqi circulum sodiaci
jntcnorem contmgcnt.ibi obliquas trahc lincas duas,t\- habebis tiua=.
ri,

dratumaIterapartc!ongius,configuratum quatuor littns A B


D, tuncfpbencpotcnsmangulosillosduoscngcrc. Zodiacumnfic

tandcm fupcnorcm triangulis illis fupenmponc, ita \


rectcconfiftatfuper

dovt

mferiorisrotula::^ licdc

i)

lupcnor,di
imeIliges,mo<

FORMA
CRISTAE

rummamhicoccupctaIntudmemtrianguIorum,licutexfi-

Gurisfarisapparct. Zodiacusport6,quiacxduobustantum rotulis


compolituseft,cl.iuoquodam,quem ArabesAIchicotvocit.int,tabu
rotundus pct
Ix arquinocttahs adfigendus eft.ita tamen, \t clauus ifte
centrum cEquinoL'rialis& centrum zodiaci mfcrions tranfeat,*

ipfum

::odiacusin co

fic

circumuolui

commode poflit.

Adextremumregulam

nltcr.impaulofubtiliorcmconfice. neqi ta

firmam, vt illam priorem. fcd peromni.i ad eundc modum \ t in Aftro


labio formari folet. Confultum tameii hic equidem iudicanm te non
duas pinnulashoc loco faccre pcrforatas, fcd vnam tantum cum fora
minc V nico, inftar granuli lenticula: vniusdiduCto,cx altcra autcm par
tc ftilum tenuem engc, iaeius fummitate nodum fac paulo lcnticuU
maiorem, Nimtj hoc probonontcmcre fed iVpccxpertus, obferuai

rioncsftell.arum rc^eadmodum ficri perciulmodi noduIos,pmnaci=


dium aucem cum foramine paruulo ad ocillum \ crri fcmpcr debet,

ENVNCTIATVM Q_VARTVM

nunqu:im vcro nodulus.

AlJiiadam

vnacum

Crifta prarpararc.

EgulamfiueAIhidadaprt-paraturus^Iinca reifta fac


B, incuiusmc
fupcr!ignoautIamina,caqivoca
dioponcC ex ccntro circulu paruulum confor^
ma, luxta eam laritudinem ad quam habcrc cupis rc
euIam,iUumporr6cum obliquo diametro dutide E

C
-

D, quc tame ad angulos rcctos mtcrfecctur cum

nca ACBjDeindeducsquidiftaiitcm

li

ACcxpun-

(floE,aiongavoleshabcreregulam,fimiIiterA:cx D, Imeamill.im
B lineamfidudxdtcercfolemus. Dandcrcgulam porro tali

AC

longitudinc,vtex vtraiypartc lodtacumexcedat^vtnnqieaam tabu=


bulam ponc cum foramme paruo, ita tamcn, vt cum linca fiducia; rc^
eteconuenianr. Moxforamina 4 facinarcuIoparuoexccntroG
1 funt
dcfcripcojvtcriftaibiconfifterepoiritjquacbteris F

G H

notata

Poftremo iam reguix

crifta:

adncc^i fcmicirculum oportct, illumtp


difta

pcndercexfulcimcntis feubacuhsparuisduobusmfufsmagna
Torqueti
tia, Cuiusrei rarioncmcxpcriensinfra,quando:;odi.icum
t diame=
huc illuc promouebis. Porro femicirculus facita pendeat, \
xquidiftantcrpendeatlmco; fiduciA-ipfiusrcgu
tcrquo^ L

M N

la:,

fme

id alrius fiue demifl"ius fucrir

ria femicirculi in

fuos gradus

parum

vr^^n, modoarciimferc=
numcn^ a litcra

80. diuidatur,

MN

at^ex

dca-nbanturvf^m 90,
vtrinmvcrfusdiametrum L
filumpaideatcummafl-aplumbiexigua/icuthicpatet cx
ccntro

fubicaafigura,

jjj^

culus Pcndcns

Scmidr*

Et hxc quidcih dc coihpoGrionc Torqucri didta fufficiant,nunc adgrcdiafflur qua nafti via proximc
vfumiUius tradamus,pari tum facilitate tum breuitatCjqua haftenus compofitionem docuimus.

HAEC EST FORMA VIVAQVE TOR:


QVETI MAGO
lis j

SVIS.

$c lincamcnriSjar

ET NVMERIS, ET CIRCV*

proporuonibus vctispcrfcaiffime cxhibita

ASTRONOMICVM

CAESAREVM

VSVS TORaVETP
ENVNCTIATVM PRIMVM.

EN VNCTIATVM SEXTVM.

Sigiium&gradumSoIisadSinguIosdicsmdagarc.

RADVM SOLIS

ET SIGNVM

n ind.igare cupis , principio fac cogitcsdccrcfcatnc dics an augcatur, id

cognirum habes Torquctiim ponc


fuper aliquam fupcrficiem pKinam ho^
\

bi

StcIIa

rixapraccognita,rcIiquarumomnium,tam crran-

jmm c|j,fixarumvcra, fccundum

quidiftctlineac

C B

vel ctiam

imraotum,

B,

quetum fimul cumhorologioillo viato


no huc illuc promoucjtanlper du raagnctemvidcrisrc>:tcc6fifterc,A:latusbafis
gerc.

A C

k
b

.
t

vcrfusmeridicver"

Torquctum bcnc Sc ad omncm vfum eflt aptiflime c6

rcgulam quom
dcprime t;mtifpcr, dum ftcllain,cuius
gradum fcirccupis ad pinnacidia pcrduxcris, ficli=.
8c
regulx infenoris gradum tibi monftraj
long.tuduHs ftclla: fupenor aurc
gradum latitudinis, Simulm
1

Idcmabfq!

rum cxcepcris in rcgula infehori. Dcinccps

\ idc ad alicuius figni.que


gradumlineafiducixiplius Alhidada:cccidcrit,&:istibi cnt gra.

Eundcmquoi^gra. Ilatim quxrcinzodiaco infc^


apud quam horam, quargt minuta illum rcpcnas
& hoc tibi tcmpus etiam hotx ccrtx atqi muiutor um erit,

quofolcflilladic.

riori, dc circumluftra

tapromouegraduminquoSolcft

radiis ibla

ctiam pcrfpeiflo folis gra, horam in


tcrdiufciredclydcras, agc lincam fiduciac
pone fuper gra. ilUira folis, totumij zodja=
cum vna curarcguiahucilluc circumucrtc
tannlperdumradius Solarisforaminapin
nularu pcnetret, dc fic gra. Solis sodiaci in=

ENVNCTIATVM OCTAVVM.

fi

fcriorisj tibi

horam &c minuta

Incognitioncm

Ifortevnam tantfiftellamfixamcognofcis.^t vtraij


regulam ad gradus longitudinis A lantudinis illius rc

monflrabic

ponis. Zodiacumquoqidcinccpsreclificas^fic^ ftcl


lam aut planctam finc magiftro aliquo cupis agnolcc
re

inucftigarc.
illud vel

Ac codiacum tcnc cinucnta hora>


immotum, regulam autem infcriorem fimul cum cri=
qucc fi minor
ftavertcvcrfus ccntrum corporis
fucrit, quam vt ccntrum rcrtcdignofcas,iIlud imagi
narc faltem, quum^ ficlunam luxta fupcrficicm cri^
fta: confpicis, regulam adfumme fuperiorcrajCius pin
nacidiurapctforatum vertead oculrum tuum, diligentcr obfcruans,
quomodo lunam pcr pinnulam 8c nodulum iftum deprchcndas, id vbi
redtefcceris.iamtibilincafiducixrcgulaEinfcriorisgra, J monftra
bit in zodiaco^d linea fiduciarfupcnoris rcgulce diftanriam ab Eclypti
cnun^tiata,

tabuhs Alphonli, autaIiundc,A:liczodiacorccteco

nisarmoxperpmnacidiumfupcnonsrcgularintucre nodulum, qui


antcaoptatam,tantumnunccriam verc

tibiftellam contcgitin coclo

inuentam.

ENVNCTIATVM NONVM
Aiccndentcm Zodiaci gradu m cuius momcntodcbitum,
prscfcns pcr inftrumcntum ocyirimc dcprchcndcrc.

Odiacoiam vna cura cf ifta debitc locato, vcluri prio


incnftaere^
radocucruntenunctiata.puiKtum
gula fignatum \ erfus fignifcrum ca qua maximc ho
ii-ontcm fupra Mdctur eleu.ui parcc hgnifer jdirigc
Criftainvcro vnicumrcgulahucilluc, doncc filum

ENVNCTIATVM Q_VARTVM
^ nodhirium cx lunarib. radiis

dcprchcnderc

gradum fcmicirculi fui altillimum occu<


Dchinc Zodiaa gradum,quC- fiduciK Iinca
cxprimit,quaIisert,vtnnqabHon:6tcfitus oo gcfiraiobferua, cui
abaadiicisgraduscxortiuusvclafcendcnsrclilit, fi autem po
fi
Zodiaco numeras , oca=
retro contra fignorum ordincin
pcrpcndiculi

regula: inferis fuper gradufti Luna; colloca in


tuum pcr pinnacidia fuperiora, vcl di=

&: v bi fic vifum

horam

quarfitam

ad Lunam,tunc gradus Solis in zo

ribi

gradus ipfius tum longitudinis tum latitudi=


Aftronomico hoc nollrofac conquiras.velex

agc,

(htuto, regulam infimam promoue fuper gradura longitudinis planc


t0:velftell,rfixa:,fupcriorcm autcin criftaponcfupergradumlatitudi

ca, vcl meridicm verfus vel ad feptcn tnncm,

rectc luxta criftam pcrduxeris vf^

nisc.x

Rindpiofachoramquxraspcrprimum

crronex dtra

uenire.

ENVNCTIATVM TERTIVM
Quacunqj horadici fignum &gradum lung

ftcllx cuiufiiisvclfixc vcl

prscceptorisoperafolo Aftronomicipvarfcnrisau.vilio per*

'n quatoris circulo.

diaco infcriori

illodic, vclctiani

sodiacum fic rcctc ordinatu,


Jeinde rcguIamfupcriorcmvertcad<;uamcunqi vo^
lcs ftellam, 5; Imca: fiduas amba: monftrabunt nbi fupcrius S.inferi''
gradustumlongicudinis tumlatitudmis.

ribus cognolccrc,

EcWprica,

pr3CC0gnitis,efFiccrc.

ca ipfa hora, &c habebis

ENVNCTIATVM SECVNDVM

Llneam fiduciac

flcllis

Vncfiftellarumribieriaraignotarum gradus longf


tudinis aut laritudinis ccrtos nofte dcfyderas, efto
quod prius cognita habcas vcra minuta horarij, id^
pcr fiorologium retliflimum,ad eam horam 4 minua

Horam tam diumajn

ENVNCTIATVM SEPTIMVM.

Od

difccsmcndionalifuefttanfcptentrionalis.

pofitum. Dcindefifortcadcrefcittumdicsvcrfus Solcm vcrte latus


illudzod!aci,quod 'V 'o' &:c. continct, Sinautcmdccrcfcit, altera
partcmqux
m, &reliquafignadefcendcntiahabct,PofthKcaltc
ramanu rcgulam arcumucrte infcnorcm fiuc turnumhinc indc, altcra zodiacum totum donec folis radios pcr foramina duarum pinnula-

Cognico lam Solis gradu, horam diurnam cx

& cnftam huc illuc vcrtc,

ipluis attollc

namca vrrat^mcridianacft. Mox Tor

noris

& latitudinc

Xprioripropofirione quxrc horam pcr


ftellamaliV
quam fixam.eainucnta, iam codiacumhabcs
ad lU
lud momcntura compofitum, qucm
hoc modo fcrua

riaontia-quidiftantcm,atinnulIam pa=tcm dcflcxam, Deindccompairumpo"


nc fupcr bafim, ita,vt latus compafli ac*

ficc^

longitudine

iocadcprehcndcre.

pct,age.

dcmis. id fi
duus fiucdefccndcnsrcdundat.

moiiftrabit in acquatore.

ENVCTIATVM DECIMVM

ENVNCTIATVM CLVINTVM.

inucnirc.
Expcdita facilitatc longimdincm rcgioius

Exftellaabqua cognita horam notfHsccrtaminucnirc.

Vm iam tx capito primo primi ComctxcognitG haquoinodo colligas gra.Iongirudi.


quam pnus nofti, tunc rcgu
lam inferiorcm in fupcrion zodiaco ponc fuper gra,

bcs

l\-

pcrfpecftum,

&; latitud.

alicuius ftclla:

longitudinis ftclla:,& rcgulam fupcriorcm incnfta


,__slcoIloca fuper gra. latitudmis fimul, tamcnhoc obfcr
uans, an ftella lit in Uritudine lcptcntnonah velmeridionab. Dcindc
sodiacu

CORV M

re.

cft

quod

hic

adgrcdiamur doccrc

Quod

li

hac propofinonc inueftigarc


igno
fortcaliquotannisco:lumnunquim Mdens:
icscnamcquodftt nonraro)vbinamgcnrium,tcrra
rum,Iocorum$nes,ncqi.duu]Lurcrcponis,tuatao
v cl cx n o^^
men adhuc fretus artc & induftria, M"am
Ommsterraal.r,cupiascxtc.pfo.drca^^^
.,,bio.
m^^^
m Torqucto huiufmodi 'nucn.as
Lcctor

En modum

nb.

quo

&:

ASTRONOCAESAREVM
m fupputmdo motu luQuandocuMcpcrgonucmrcrd.u lu.c no^lu

IN INSIGNA PETRI APIANI


CARMEN DIALOGICONCHRI

inftirutum tc cffc oportf t

Prindpio itaq.

nrr?XuaQLt

hora..

STOPHOR.I 5TATM10N1S
M.

SnlMccnampro^x>nc &-.od.acumrc.'t.t.ca.nd.cpcr
quofica
^rpc pIa.Kramautfldlamaliuamfixam
conucr

^inuc-

rcculamfupcnorcmamuIcumcr.ftaNcrfustunain
vcrum%radum.uxrahncamf.duaxrcfiulcmfrt,or,5- y^^^^^^^
n.f
c.tud.mseraduconlidcrandoafpcrtuumdu.crhtas non.hn^
Tnloi

Cur Apianu s hahcr primum noua fymbola Pctrus,


Ameanon .lli muncra fueta domo?
Illefui

gcner.spnmumdccuscxnnt.vndc

Nomiriis leccmi uUadonatul.t.

Dicroco cur Aquilam monftret^ qu.a gcftit vt illa,


afccndcntc

[Zt Tomdcpccca;^

"i"^

H.cquoipperpctudcominusire rout,

SsPcrcnunVt.atumprcccdciis.nqmrcndusc^
ngraduslunx.de
KoTceuIaadlunamj;r.ficnda,d.rc:ta rcgula,
abafccndcnrccft.ccrruscs lunam omn.afpc.tusdiucrhta-

Arduacur nubcs

nuoadlonRitudincmcarcrc.Itacnampcrgradumlunxloaquocp

Non plurcs

cum Vo
tc

D.

iolcm no

horam pnmo, M.iofti.


mcnd.anoqp .ngol>
gradumcompctcntcm,
rcquins
Momm tamc
luna- thconca muiuans
cx
conucnicntcm
ftadicnfi
oportct. Nam hmiiaccp.as
hic
Luncdiurno
vmushorxcxmoru
cognofccrc potcs,h
tui fcu oppidil6c.tud.ncm
.nfiipcr

lac d.ffcrcnnam loc. cx

thconca

rcpcrti,

& loci e Torqucto rjinpri^ha

Cur nubcs fcptem ramum {

OuodfilocusLunx perTorquctuminucntu.smaiorcft.focum
ab
p^hrum ocadentahorem Ingolftadiocfledcfignat.quamohrc

pro

In=

Comad.odemenduscft,MinorTorqucngraduscoqucthconcaoftcn

')

(mihi namcp vidcntur


fcptcm bis Iicct cftc putcs.

Eftbcne, funt feptcm, ficn non poftit Apclli


Hoc alitcr.nubcs cxprimat ille modo.
Ha: tondcm cccli rcfcrunt crranna vafti

Sydcra, peruigili mcnrc tucnda viro.

Cur capins fummum.pcdis ima vtnufq. fub auro

bucns campcrhoranummotumdiuidis.Quodqmdcmprodu^tum

rctcrr,
fncndianiI.iGolftadienfisA:IociaItenus propofiti diffcrcnam

intcr volat illj^quodillc

Scrutcturcjlfi fydcrafummapoli.

Irradiant, rcl.quo corporc nigrat auisJ

Ingcniumquouisquodhabet preaofiusauro
fc t mcntcm doclas fingerc qu3c<|i manu9
Qucduofinufquampraclcntid.lcerelibro
5i modo cu. I.bcat, fatqi fupcr^ licct*
urca quid clypco fupcradd.ta q uxf o corona

d.t.locumpropofitumlngolftad.oonentahorcm.nnu.t.quarcadden

dalftalon^rudin.sdiffcrcnnacft,vtvci-aloalong,tudooblanf)dcat.

Vult fibifDidcumeftreciaftclladccus
Hxcctciiim vclut ornato ftat glona coclo,
Sic cocl. docto vult dccus cftc viro.
Conucniunt ccnc ftudiisinfignia fummis
Summa : ncc a gcnio luntcadona Icui.

EN VNCTIATVM VNDECIMVM
Omim Solis&occafum, quandcacem quoqjdid

no-

^nsmquircre.

RTVM Solis agnofccrc volcns.regwlafti fiduaxin


fcrioron ponc fupcr gradum Solisin fuprcmo rodia

co,c^rcgulamcnftt-lupcnorcmfuperhncam E G.
Dcinzodiacumfimulcumgr: SolLsdcuolucad oricn
ccm Cmodo \ ideas vt torquctum fcmpcr c.x compafli
conftirutum)
vcrtcdumfilum cum mafla
(quimilluscftgradus)dcpcn

rcgula.priufquamvtivcliirccte

tannfpcrcum huc illuc


plumbiinfcmiarculorupcrpunftum P
dcar.

fit

Dcindc\idcquamhoramgradusSohsZodiaa

mfcrior.s de^

cionftrctinxquatorc,eacn[horaortus fimulA;tempus fcminodtur


i.um, Complancntum ciu.s ad ir occafum Solis llmulA tcmpus
fcmidurnum,quod.dcmcft, rclinqu.t. Duplicato tcmpus fcmidiurnum,^habcbis totius d.ci long.tudincm, fimilitcr tcmpus fcmino^
durnum dupiicatum,prxbcttibi longitudincm noftis.

EN VNCTIATVM XII. ET VLTIMVM


Horam occafus aut orfus ftcUx, &arcum ilLus diumum

& nocflurnum inucnirc.

Autor honons quis^ aeus cft. Dcus illcquis oro^


QuintusRhomanoCaroIus orbcpotcns*

Vnummens rcctc prcclagiit: fed mihi dicas,


Cur nam tcrreno dcs homiiii eflcdcof
Quid \'ctar aflini.lcs rerum vcl diccrc cofdcm,

Cum prxtcr loca nil (cparet holce duos,


Hic rcgit aftra potcns, hic tcrr|; cuncla gubcrnaf,
lllum fccpt ra canunt,fccptra loquunturcuin,

Ambo nonnc vidcs Aqu.lx vclut alins arma


Et coclo ik

mundo clara fubindc vchant^

Hinc adeo vcrc fimilcs d.cuntur vtriq,


luppitcr iUc poU, I uppitcr illc foli,

Dc

AquilaP.Apiani i diuoCxfarc Carolo Qufnto pro

uitigoi

gcntiliciocidcm collata
SymonisSlincruii
dccaftichon*

Cur Apiancx louisalcs gcnris imago cft

Ab louc q?cum Aquilamulta Apianushabct^


Fulminis illa inftar curfum fub nubila condir,
Illccclerpcnctratnubila& aftra polos

AduerfisSoIem radiishxcccmit,atillc
In Solc&cceloluminafixatcnctj
Fcrt\olucrumprimasfupcr aftraminiftratonantis,

Fgulaihcumfualineafidudarponcin ::odiacofupcr

gradum longitudmis ftcllx fiuc plancta: (quamuis la


ntudinc ftclla: hic parum indigcs ) cumq^ gradu vcr
rcvcrfusorientcm tamd.u,doncc filum aim plumbo cadat fupcr mcdiam hiicam lcm.circul., ^ hc gra

monftrathoram Se
ciusminutum,quoftclla iftaexoritur. At^ji cumce*
dusfolis vbicumiy conftitcrittibi

pocc fcxninodurno opcrare ficutfupcriocc cnunctiatocdoi^uscs,

S.

liaATlJODMI KVTDfl TH MVTD/H


OTZIflHD R OVlVlh 9 .il^TiOH 2VU
ftVD OWU3J JIMIVDjaa OTAM

\Q3JK Vil

Aftricolum nuUi Petre fccundus cras,

Qiiam bcnc conucniunt data Cxfare fymbola rcbus,


Cxfans gcnionumcnincircnega.
i

IN INSIGNIA

P.

APIANI.

luppitcrortuscrat.Crxtxciiabduftusin idam
Proliuoridcdcrat Patns abaurefu^am,

Dumm fcrit clypcos, atqi ra fonanria Gallus,


Tutus maudito quo fleat orc Pucr.
Ecccpii fonitu Bencvviricxcita canoro
Aduolat, At<y loui mclla miniftrat Apis^

Poftquam igitur Patrem regnocxculliflct auiro,


Talia rcx victor luppircr orfus

Ol AM
tt

MATHEMATICI

Inoolftadicnns, Marciis Tatius.

ait,

LaAis Amalthxx: ac Benevv ici munerc

mcllis

Ccclipotcns faiS^us, prxmium vtri^ dabo<


Altera fydus erit; fpcctator fyderis altcr

Gaudcat Aftraanimo fuppofuillcflio*


Tantus apud Larias mutato nominc gcntcs,
Qui Bcnewi2us crat,poft Apianuserit(
Vtgi mcus fublimc volans in nub.bus AIcs,
Solare aducrfo rcfpicit orc iubar.
Tali Apianus idcmfpcculabitur Acthcra vulru,
Coclcftcf^ fuo numinc pandct opcs.
Hinc d.uina fua, fcrat hinc Intignia ab arte,
Eitcnfamq^ Aquilam, Nubiuagoliplinu*^
Erroncfi fcptcm fcpta)a volumina Nubis,
Metp Aquilaauthorcm dcnotcf ipfa loucm,

Lapfa^ Rhomanus poftplurima fxcuh Cxfar


luOcrit hacc Quintus Carolus cflcrata.

INSIGNIA

APIANI VTRAaVE

PRIORA'

POSTERIORA.

POET/E IMPE^
MARCI TATII CARMEN^
RATORII
^tffL
Prima Apianxo paftus cunabula mellc,
Titanaf^ Aquilx luppiler ulrusopci
olympi
Apianon
Aftrum Aquilamlimul.aftnfcri^
Anificcm docta condilionc facii.
Vt^diu ngeat tantarum graiia rcrum,
Ipfam Apianaca in Caffidc facrat Auera.
Sc$, et fcx comitcs finuofa in nubc Planctas

Paucrat antc loucm :

"R

"V^

\7"

te

nunc docet optimc Carfar

Dignus vtcrtp coli Proniptus vter^ darc *


Clypeum^ uctcndum,
Ille Aquilam,Nubcm, Errones,
:

Et propria

A Iiori comulit Arma fuo*

&dpcrte, adiunais

tcr

T N^T V

1i
DiuinafaucntcCIcmcntia.Romanorumlmpcn^i^^^

W^^^^^

ComcsHabfpurgi,Flandna:.
Aftronomo&Familiarinoftro,contmuodomcft.co,Granamn
fplcndorcmf.bicomparat,quumd.gn.shommibus ma^^^^

BrTanaxrc.

impcndii.eof^ itacxoma,,

Ancn-

w probata,tanio au.lorc virms,vchemcnt.orcs '"^ ''"j^"

& multa?: rcrum cogmtioncm at^ pcncnnam.

dcLs.giiur.infigncspra:cIaraf5,anim.tutdolcsVm^^^^^
In eifdem^ deduccndis,nn fchciaicm

^^S-l^"^"
'Z^
Adh^fingularem

Aftronomia,cs airequuius.
obrcqma.qu^ nobis & cidcm facro Romano^I^^^^^^^^

MathcmaiTca

maiimcCarolcdonii,

Additur oblatac Nobilitatis Honor*


Donatifcp Aquila: gcminata: Infjgnibus, Arma
Das PrxccptonCxfArianatuo.

AtRindcns, claufo protcgit orbc caput#

POSTERIORA-

IN

IN PRIORA'

&

E IGl T V
ornamentLccoremus.
"^^Xran^um
M^^^^
g,f^ prodeirc.acnobiscoaIacnusmfcru.rcqu^sm

prfentcs
rcc^imusac affumpfimus,ac pcr
^''S^^y.f
J"^^^^
liberianbus, ^"'^^^^'^''''^^^^
rogltiuis. cxempt.on.bus.

domclbc.,
fam.!.arcs noftri. cont.nui

^.Sst;cS^^^^^

Qaapropicrmandamusvniucr5s&:f.nguhsPr.n^^^^^^^^^^^

&on.bus, Gubernatonbus,Cap.tanc.s,
&
Guibus,& aU.s qmbufcum^ Omaahbus

nob.s. ac

condmon.s
nfcanir. ?ccuiufcun^ftams,gradus&

Sa Romanum
& Fam.harcm
poftunt.

!mper.um f.dem

obfcruannam graia^
vt icCa:fare.s

noftrum, contmm.m domcfticum.cIcg.mus,

omn.

cxten Mathemaiic. fcu Aftronomid*


& .mpcdimcnto ccflanic

conirad.ft.onc

Arch.^.fcop,s, Ep.fcop.s,

At^^^. vr^^>^^^

&

(ubdm,S<

Ducbu. March.ombus^otn.
f.dcl.bus d,Iert,s

quocumq. nom.nc

pro M^aihcmanco fcu Aftronomo

^^'^^^^""^^^^^
fi.c^^^^^^

.bus,

&

Fam.i.an

noteThab;:mi,honorem5cteneam,acaba^^^^

hb

ta^^^^^

riuis.cxcmp.ionttMis,cmoiumcnnspr.u.Ic8..s
adnoltra,vcleorumi-ominw,w. 1""
N^-rnon dum Stquot.c*

r^*f,i.,r.

fcriiro

CAROLVS,

conduftu ftudcantpromdcrc.nuilama

Ad mandatum Cacfarear & Ca.


tholicx Maicftatis

ViditPalatinus

lo:

Vidit Naues.

CAESARIS M^^^
DE EODEM APIANO
IDEM TATIVS.
FACTO.
MATICO

inauiam,
Nobilitat, ditat,conducit,adopiai
Caiolus ane capit.

Hac

doctos Cafar

propnum.

Obcmburgcr

Sccfc;

Das könnte Ihnen auch gefallen