LIBRARY OF

WELLESLEY COLLEGE

PRESENTED BY
"R-of. E.N. HoT-3 ford

NOVUM TESTAMENTUM
GRAECE
AD ANTIQUISSIMOS TESTES DENUO EECENSUIT
APPARATUM CRITICUM APPOSUIT

CONSTANTINUS TISCHENDORF
EDITIO OCTAYA CRITICA MAIOR

VOLUME N

III

PROLEGOMENA
SCRIPSIT

CASPARUS RENATUS GREGORY

ADDITIS CTJRIS t EZRAE ABBOT

PARS PRIOR

LIPSIAE
J.

C.

HINRICHS
1884

V1

AD INTERIM.
Anno 1881, mense

reliquerant paginae

Aprili,

sexaginta priores larelum, et iam ante completum

centum

annum

typis

mandatae sunt paginae plus quam quadringentae quinquaginta

ita

annum

ante

At

est.

haesi

me

acquiescere

liber

in

paene integer

manu

scriptus absolutus

codicum minusculorum

catalogo

vetabat notitiae

eius

in

quo

quae iam praesto erat

penuria.

In Britanniam ergo
curatius cognoscerem.
scilicet

suo

qui

loco

in

in

Codices trecentos

Britannia
armariis

ut codices ibi servatos ac-

iter feci

noti sunt

dominae

nonaginta inspexi,

omnes praeter duos qui

clarissimae

Burdett-Coutts

nescio quo casu exciderant.

Codices nunc alios minusculos perlustrare in animo

et

est,

ne diutius exspectent amici, partem banc priorem statim

publici iuris facio.

Paginae 33

maxima ex

68

ipsa Tiscbendorfii verba, ceterae nova

parte praebent;

pp.113

127 ex

errore nonnulla

quae Tiscbendorfii sunt signis " carent.

Lipsiae, 22 Februarii 1884.

Caspar Bene Gregory.

Tristis nuntius allatus est.

simus

doctissimus

apoplexi

obiit.

Lipsiae,

amicissimus

Ezra Abbotus
die

Have, pia anima!

5 Aprilis 1884.

vicesimo

vir

claris-

mensis

martii

Ill

PROLEGOMENA.
pagiuae

De Tiscliendorfio
De apparatu critico
De legibus in textii
De grammaticis

I.

II.

III.

IV.

De

1.

orthographicis

constitiiendo

69128

113.

p. 71

22
23 44
45 68
1

2.

De uominum

for-

matione, p. 113 117. 3. De verborum formatione,

p. 117121. 4. De syntaxi, p. 121123. 5. De yerbis
compositis, p. 123,124. 6. De singulorum scriptorum
propriis, p. 124126.

V. De
1.

textiis

De
p.

De

VI.

129182

forma

librorum ordine, p. 131

140166.

3.

De

140.

183334

textus historia

De codicibu.s uncialibus
1. Ad evangelia, p. 345 409.
3. Ad epistulas
p. 109117.
apocalypsim

VIII.

De

435

p.

XIII.

335
2.

Ad

actus et epistulas,

Pauli, p. 418435.

4.

Ad

2.

leetionariis

De

occldentalibus.

scrip toribus ecclesiasticis

Dissertatio.

XI. Tabula
XII.

De editionibus,

codicibus minusculi.s

IX. De versionibus
1. De orientalibus.
1.

2.

437.

De

X. De

capitibus,

versibus, p. 167182.

l.De recensionibus antiquis,p. 185202.

p. 212334.

VII.

De

2.

2.

Catalogus scriptorum.

te.stium .summaria

Addenda

et

exhibens

emendanda

Indices
1.

compendiorum.

2.

borum Graecorum.

3. locorum SS.
codicum Graecorum.

rerum.
5.

4.

ver-

44l)

i?

ADDENDA ET EMENDANDA.

P. 22,

12 lege

1.

ad Romanos,

p. 30,

I.

dele quern

(f(i)Viiy,
;'

1.

1,17;
5 ab

ima

73,

2.3 ab

II.

KD*FG.,

ima
1.

p. 79,

in

invitis

ABCLP,

1.

1.

11.

16

(faQf.iuy.ui;

jj.

19

1.

12 lege

p. 65,
1.

18

17 lege

1.

7 lege fTi/i-

pone "Gvv (avy)

et

K''

aavvxQnov
1.

13 N*;

p. 78,

1.

24 lege FG, 16, invitis

33 lege invitis sAD, qui habent

1.

p. 83,

87,

1.

1.

6 lege

10 ante Lc adde
adn.

p. 90,

ima lege Gal, 1,1.12;

p. 74,

p. 75,

P-7G, 1.3 adde

1.

61 adde (sedsec.eur. tv^tvtiv) etlegeD*.,

lege tr {ty);

36.";

Neque;

Act 21,31 adde lineas paginae

5 post

post gratia;

30 adde
5 ab

marg

26 lege kD*L.],

1.

ix/vrrofJivor

comma

23 lege codieuiu;

14;

p. 77, 1.5 dele semi^er, 1.6 post

lege quiiiti,

pro hice lege hi;

6 lege

1.

foil.

lege conlationcs ;

ult.

1.

p. 60,

11

marg ad

in

cum xDEFG,

16,14

1.

11.

1.

avunh]Qova(hcu;

lege

ab ima lege

1.14 adde n7i()ooojno).rjij.7iTO)a

p. 72,

p.

1.

,1.4 ab ima

p. 31,

adde aavjxifwvoi Act 28,25,

/"

y.

airadn;

9 lege

Pe
1.

1.

V. T.;

in

CD*FG.,

Ro

pro actuum lege epistulae

p. 28,

edidit,

1.

11.11.12 lege saeculi noni exeuntis,

30 lege

ante

18 lege noni exeuntis;

1.

p. 50, adn.

adde

20 lege Londinii,

1.

p. 29, 11.7.8

p. 32,

p. 27,

fueriiit;

p.

1.

1,

[ifoj.

Cum

1,

1.3 dele

17,5];

p. 88,

adn.

ter,

lege Abboto;

iyy.vd).;

tres ultimas

p. 94,

95 sub finem adde

Gal 3,22 ch'fuov -wv Mt 11,7 Lc 7,24 lud

Apoc 6,13
-wntov
Pe 2,4
Co 4,3 avTrja 3lol2
Lc 21,24 hlctyiOTOv lac 3,4 liovaiav Mt 8,9 Lc7,8 iovdaio)v
Act26,2.7 2Coll,24
Mcl,9 oAoi- Actl0,22.
P. 98,
8 ab ima dele ad,
ab ima lege xUfxaGi;
99,

"^Yno scribitur ante ayyfAoi' Act 10,22

afj(i()Ti'c(r

ar0^(j(jj7iii't]a

clD.riG

Co 10,29

tO-rdi}'

?w')')'or

1.

1.

lege oi-thographiaiu, adn. 1

1.

3,

1.

2 lege

adde GrsbTreg, 1.6 dele totam lineam;

u,fi.nXiaTov:

Ro

fA((toa ut editores,

11.

12

Mc

15

10,46

pone

ab ima pro -vitki lege

Gracitdt;

p. 102, inter

16,8, non ufinktccTor ut

post 1.12 adde ^((QTt/j.ca 0(7:

(fnyr], 1.5

11.

p.

p.

2.3 ab

101,

1.

ima adde

WH; p. 103,
EFKMVFl, non ^kqti-

Ln8 Treg

cum

^ccotojvci ante

-ma;

(iaoTiuuToa et ^tjO-

p. 104, 1.1

lege aira:,

ADDENDA ET EMENDANDA.

ad;

dele

112,

p.

ab

1.10

pro suut lege fuerunt,

1.9

14 dele comnia post

1.

P;

inia dele

105, 1.1

p.

adn.

singulis,

sub

M. Bchanz, Zur Stichometrie, Hermes, xvi, 2, p. 309 315;

Theodorum Birt, Das antike Buchwesen in seinevi Verhdltniss zur
lineni

adde

Berolini

Litteratur,
libenter,

(et

p. 155,

1.

27,

1.

ab ima pone

120,

1.

p.

136,

1.

22 lege codicibus

p. 139,

pro 30 lege 31;

p.

158,

163, adu.

p.

lege von;

p.

dele
dele

5 post Scr adde

1-

1-22

WH,
WH,

WH-,

lege

p. 154,

comma

WH^
WHS post

Scr adde

WHS

1.25 lege WH-^ (non

Kal

19,40.41

1.

10 adde
y.n'dL'Vivoy.tv

dnbiv, anf/.iat
ver 40

faciunt

AV

Bmin65 ^1572

Tn Sz
ver. 41

cum

40

gg

Kal

1.

p. 172,

p. 175, 1.3

19 post Scr adde

WH*;

WH-;
5 lege

p. 176, 1.6

WH,
p. 177,

WHS

1.34
1.2

7 post

1-

thvtu

TtccTtj^-.'^^Kul

lege

r^j' iy.yJ.rjaiar.

-/ho

in

txxJ.rjaiar

F Mas

^y^ gj^ Cur

Th T; Lu

Wd

Bl Al
Bmin67.8o.9o^

a verbis

1.

et post editio

tamen, 1.28 dele

ult lege

lege Act 13,38.39,

1.

yno

1.

8 lege toti;

post Tregellesius,

17 lege WH=^,

1.

1.

Stephanum

5 lege

1.24 post Scr adde

1.36 lege AvTLO/Hav,

post Scr adde

WRi,

et dele

1.3 pro

138,

p.

lege A|ip. p. 41

ult.

1.

1.

ev'^cc/ui]}'

1.2 pro 6 lege 5 et dele

5 dele

1,

173,

nihil;

p. 156,

1.

lege

adde lac lud Pe lo in codice

1.

13 pro aut lege

1.

23 dele);

1.

adde (WH'^), 1.6 post divenditis adde (WH^);

WHS
WHS

17

1.

p.

lOlege cuidam;

van

118,

et

17 lege alias;

3 pro

p.

p. 141,
lilt

222;

1.3

magnae;

lege

Act 33;

1.

157

ex errore bibliopegi in codice,

summae

1.

121,

p.

tvnoqtiTo-^

p.

Act 26,29 ante

1882,

a.

W Mt^

WH;

Tr Scr

St numeris

B^'^-s^-^-^-^^-s*
G'"'''

Sch

D.

tkvtcc incipit in A^^''*

vcrss. 4.5

St

Ge Bp

Be Mt^ G"'" L

lac.

Stephanicos in uniim cogant, verss.

5

39

signant,

nisi

quod

in B"**"**"

tres ultimi versus capitis huius errore typographico falso

numerantur.
P. 177,

1.

17 dele

WH,

1.

11

et

1.

ab ima dele

WH; p.

178,

WHS
WHS
26 legp WHS
29 post T adde WHS
35 lege WHS
31 dele WH,
1.36 post T adde WHS 1-38 dele WH; p. 179, 1.10 lege WHS
29 lege
13 lege WHS
21 dele WH,
14 post T adde AVHS
lege
bis
WHS
WHS 30 post T adde WHS 32 lege WHS 35
1.37 post T adde WHS 1-40 lege WH^; p. 180, 1.1 lege WHS
1.10 dele WH, 1.22 lege WHS 1-35 lege 12,22.23, 1.36 dele WH;
1^
13 post T adde WHS
4 dele WH,
12 lege WHS
p. 181,
lege WHS
18 dele WH,
2 ab ima lege vv^ ^'oVf; p. 182,
1.

2 dele

WH,

1.

1.

6 lege

1-

21 lege

1-

1.

WHS

1.

1.

1.

1-

1.

1-

1.

1-

23 post Scr adde

1-

1.

1.

1.

1-

1.

1-

ADDENDA ET EMENDANDA.

vl

1.
1.

13 lege Iv

rrj;

1.

col. 1,

p. 239,

10 lege Bentleii;
1.

11 ab ima lege

col. 1,

1.

p.

bis ^Afxrir;

245

post 61 adde 97.98,

1.

11

Paul K;

lege

51 adde 23.
lege

ActG

p.

287334

p. 235,

Kayw

1.

p.

253,

=L
p.

102

258,
;

lege ubique

col. 2,

p.

Van

240,

lege

1.

= K,

1.
1.

15 lege
p.

H.

p. 225,

230, 1.3 lege simi-

lege tyco;

col. 2,

Von;

lege

12 post
his

4 ab

1.

p. 247,

Laur

p.

236,

ima

lege

1.3 ab ima

p. 248, adn. 5,

1.

p. 257,

=K

et ante

iv, 30;

adde 117

proximis;

265, adn. 2,

WH pro

1.9 pro Act 102 Pa\illl7 lege

col. 1,

col. 2

ima lege Kayo) fcouv;

9 ab

foj., 1.

p.

1. iilt

ab ima ante 51 adde 23.;

p. 250,

Matt, (auch

1.

1.23 pro

ab ima lege emendatum,

lege toi'to)-

1.2 lege Verbonds;

ActK

1.

Amstelaedami;

adde

ult post Kusterus

liter,

211,

p.

p.

lege

262, adn.

quosdam;

1,

DE TISCHENDORFIO.

TlSCHENDORF, N.

T. ed.

8.

IC

pagiuae
1.

2.

De
De

vita

scriptis

36
722

DE TISCHENDORFIO.
1.

DE
Natus

Aenotheus Fridericus Constantinus Tisehen-

est

18 mensis

dorfius^ die
feldiae

VITA.

Scliolam

Saxonicae.

Lengenfeldensem

Plaviensem frequentavit, iu qua

esse honores

anni

1834

ascitus

eiini

ex scholae tabulis coguovi.

ubi in

animo annos

summos

consecutuiu

Post dies paschales

philologica theologicaque

studia

ad theologiae

gradum promotus

licentiati

impetravit.

Eodem anno

Anno 1840
veniamque

est,

prodiit

toto

Hermanni,

fere quattuor ineunibebat auspiciis

Wineri, Winzeri, Illgeuii, Grossmanni, Krehlii.

legendi

egreseus,

numerum civium academieorum Lipsiensium

in

est,

1815 Lengen-

anni

iauiiarii

editio

prima

Tischendorfiana Novi Testamenti Graece, anno 1841 signata,

quae laborum ftiturorum pignus

fuit.

Die proximo ante diem Reformationis, quam dicunt,

154W

a.

Parisios profectus est, in

codicem

perite legit,

1840

1844.
exscripsit,

-i-i

Ephraemi
et

edendum

feyri

rescriptum

^/-<\

(U)

paravit, codices alios

Job. Ern, Volbeding, Constantin Tischendorf in seiner filnf-

undzwanzigjdhrigen schriftstellerischen Wirksamkeit

qua urbe

Ezra Abbot, The

Bostoniae, Mart.

a.

Sacra, Andoverae

late professor

1875;
a.

1876,

Tischendorf ;

Lipsiae

a.

1862;

Unitarian Revieio,

C. R. Gregory, Tischendorf; Bihliotheca

p.

153

193.

DE TISCHENDORFIO.

I.

in

Claromontanum

codicem

primisque

examinavit vel exscripsit, duas Novi Testa-

Paulinarum

men ti Graece

emisit;

editiones

Hollandiam, aestate anni 1842

mense

Parisiis

(D) epistularum

Carpentoracten

visit,

fere

exacta Angliam

1843

anni

ianuario

autumno anni 1841'

inde

Basileam,

relictis,

Romam, Neapolim,

turn

visit.

Florentiani,

Venetias,

Mutinam, Mediolanum, Augustam Taurinorum,

Verouam,

fere

annum

Parisiis, in Batavia,

in Italia degens.

in Anglia, Basileae, in Italia, nulla bibliotheca

usus

est,

codices

Novi Testamenti Graecos

describens,

ferens,

eo

consilio ut

codices

magnum,

Romae

qui

est,

signo

perlustrans, con-

omnes

unciales,

Codicem Vaticanum

quos dicunt, proprio visu cognosceret.

ilium

magna non

notatum, hoc tem-

pore paene non vidit, quod Ang. Mains codicis huius turn
editionem parabat; Tiscliendorfius ipse, qui codicem videre

vehementer cupivit,
oecultatione

recte

nihilominus

egisse

codicem videret, libenter

curam

Malum

contendit;
vidisset,

si

sed

in

hac

potuisset

fieri

ut

editor ipse editoris

laudavit.

Idem consilium manuscriptorum videndorum

ioii
1844

codicis

10A'

*^^^

ls43.

12 mensis martii anni 1844 ex Portu

.

cursum

Liburnico
Praeter

codices

secutus,

varios

in

aliquo

in

Aegyptum

direxit.

numero habendos,

in

monasterio quod est sub monte Sinaitico repperit codicis

fragmentum postea codicem Friderico -Augustan um dictum,

quod codicis Sinaitici pars prior est.
Palaestina visa,
Patmi bibliotheca uberrima explorata, Vindobonam

venit,

deinde Monachium, et mense ianuario anni 1845 Lipsiam

iterum

rediit.

Plurimi

Tischendorfium

valde

vituperaverunt

quod

locum ex quo codicem Friderico -Augustanum deduxisset

non statim

eum
autem, cum in

publici iuris fecerit; et multi asseveraverunt

de hac re falsa

animo haberet

dixisse.

ipse

Tiscliendorfius

codicem edere, latebras eius nomiuare

uoluit, nihil in codicis praefatione scribens nisi: venerabiles

1.

DE

VITA.

hae membranae antequam ex abiectis deperditisque volu-

minum autiquorum
semper

in

Aegypto

videntur;"

me

nuper a

reliquiis

vel certe in Aegypti vicinia delituisse

an huic loco quoque aptum

nescio

praepositum

sed

repperisset,

iuris fecisset?

palaeographicae

rei

Macdonald, miles Anglicus?

rei

codicem

qiiis

locum publici

Tisehendorfius
doctissimus

Et

esse.

An

dicere

sit

montem Sinaiticum

nionasterium Ca'irense monasterio ad

sito

protractae sunt,

si

Porfirius, vir

non peritus? V.

viator aliquis?

Nemo

cl.

vero

gnarus arbitrabitur quenquam Tischendorfio excepto

partem posteriorem quam codicem Sinaiticum dicunt

codicis

tarn celeriter,

tam

accurate, tali diligentia, tali magnificentia,

tarn feliciter, editurum fuisse.

Oxonium anno 1849, quo

Adiit Londinium Parisios

^^o

editio

Novi Testamenti Graece quarta

prodiit,

Liipsiae

editio

prima

quartam

editiones Tischendorfianas jiraecellentes,

septimam

octavam

1859,

partes

orientis

Syrios

a.

1853

a.

reportavit,

Iterum

varios

Graecos

quamquam

codicis

Friderico-Augustani partem alteram frustra quaesivit.

1854 Guelferbytum Hamburgumque

tres

1849,

a.

1872.

codices

et

visit,

Georgicos Arabicos

1869

a.

mter

Anno

1855 Londinium, Oxonium, Cantabrigiam,a.l856 Monachium, Sanctum

Galium, Turicum,

tribus

illis

annis

ico

critica

maior,

Editio Novi
ut

Testamenti

supra diximus, prodiit

1855
1858, anno 1859 signata.
Hos quattuordecim annos desiderio partis

iter

codicis Fri-

derico-Augustani alterius tenebatur Tischen-

1CC0

lertmm idque ultimum

dornus.

mum

a.

annis per tempus certum a

munere suo academico vacans.

Graece septima

venit,

iniit

die

mensis

ianuarii

anni

et felicissi-

1859,

monasterium Sinaiticum die 31 ianuarii intra vit.

et

Biblio-

thecas tres monasterii diligenter explora^^t, at codicem non

repperit.

Noluit de codice exquirere, ne eius pretium in

monachorum

oculis augeret,

neve quominus

eum

^^deret,

I.

DE TISCHENDOEFIO.

impediretur. Die quarto februarii forte contigit, ut oeconomus

ei

codicem monstraret. Laetitia, spe, auimo grato, yix suae

compos

mentis

In cubiculo per noctem Barnabae

fuit.

epistulam exscripsit. Caiii codicem totum duobus iuvautibus

Europam

portare ei non con-

descripsit.

Sed codicem

cessum

usque ad diem 28 mensis septembris, interimque

fuit

Palaestinam
venit,

Patmum

in

Mense novembri Petropolim

visit.

mense decembri Lij^siam.

annis in lucem editos,

Praeter libros alios his

exscripsit Tischendorfius

ad

typis

litterarum formas antiquarum conformatis, tomis quattuor

maximis, codicem Sinaiticum

et

ineunte mense novembri

anni 1862 editionem Russorum imperatori

manu

Nunc omnium codicum uncialium usu

18^3.

octobri

anni

'

1864

Anno 1865 Angliam

edidit.

eaque textus pars ultima

bris anni

criticae maioris

prodiit.

morbo

Die 5 mensis mail anni 1873

1874.

quern

lector

1874

vivere

quasi

filo

ponendas ducatur.

desiit.

ad

De

textui

magnas a

com-

scholis eius academicis nihil

dixi,

vii'o

inferior erat;

tempus, vim, se

Novi Testamenti constituendo

terea, ut recte percipiatur

operum ambitus

catalogum scriptorum eius adiuuxi.

non

tractavi,

gestas

res

quod haec laborum pars

totum

apo-

pl^^'^ vocant correptus, vitam undeviginti

_
T.
menses aegre ducens, die 7 mensis decem-

Verbis his paucissimis Tischendorfii vitam

ut

visit,

Extremo anno 1872 pars undecima

Novi Testamenti Graece octavae

editionis

ad

criticam laciendam, partem i^rnnam mense

anno 1866 Italiam.

l8id

instructus

Novi Testaraenti Graece editionem novam

1864

sua tradidit.

dedit.

latus et

Prae-

magnus,

Qui catalogum hunc

sine studio legerit, viri industriam, diligentiam, assi-

duitatem,
mirabitur.

magnam

studiorum varietatem

et

copiam sane

DE

2.

SCEIPTIS.

DE SCRIPTIS.
AUg.
Leipz. Rep. = Leipziger Eepertorium
= Allgemeine Zeitung (Augaistae Vindelicorum) Jahrbb.

Compendia:
Zeit. (A.)
d. Lit.

= Jahrbiicher

Hie

der Literatur (Vindobonae).

libromm

illic

nummis Germanicis

pretiiini

additiim

est.

[Carmen parvum.] Dem Hen-n Greheimen Kathe von

Langenn bei seiner Abberufung von Leipzig nach Dresden

1835.

Abend - Zeitimg Dresden u. Leipzig, Nr; 104,

I.Mai 1835.
1837. Doctrina Pauli apostoli de vi mortis Christ! satisfactoria. Commentatio a S. Y. Theologorum Lips. ord.
dargebracht.

praemio regio ornata. Lipsiae Hiurichs.

:

1838. Maikuospen [earmina

1 TMr.
187 1

lyrica].

8".

ff.

4, p. 64.

10 Ngr.

Leipzig: Kollmann.

p. vi,

Disputatio de Christo, pane ritae, sive de loco evang.

c. YI. y\. 51
59, coenae sacrae potissimum rati one

1839.

loann.

habita.
p.

83

Praemio [Ammoniano] ornata. Lipsiae: Koehler.

(1).

lONgi-.

Der junge Mystiker

seinem Leben.

oder die

p.

344

(1).

Die Geissler, namentlicb

Schneegans].

Dissertatio

Lipsiae: Koehler.

8".

p. 20.

Fritz.

die gi-osse Geisselfahrt

Frei nach

Leipzig: Fritzsche.

critica et exegetica

de

ev.

aus

10 Ngr.

1 Thh-.

Strassburg im Jahre 1349.

[L.

letzten Festzeiten

drei

Eine biographische Skizze von Di\

Leipzig: Kohler.

1840.

8".

p.

nach

dem Franzosisehen
viii,

Matth.

c.

64.

10 Ngr.

XIX. 16

et sqq.

5 Ngr.

recensionibus quas dicunt Novi Testament! ratione

potissimum habita Scholzii. Lipsiae: Koehler. 8". p. 54 (1).
Dissertatio ad facultatem legeudi obtinend. 26. Oct. 1840.
dam scripta, iterumque publici iuris facta in prolegomenis

De

Novi Testament! Graece anni 1841.

DE TI8CHEND0RFI0.

I.

NoTiim Testamentum Oraece. Textum ad fidem antiquorum testium rccens. brevem apparatum crit. una cum
variis lectionibus Elzev., Knappii, Scholzii, Lachmanni subiunxit argumenta et locos parallelos indicavit, commen-

1841.

tationem isagogicam uotatis propriis lectiouibus edd. Steph.

atque Millianae, Mattbaeianae, Griesbacbianae praemisit

iii.

A.F.

Duo

C. T.

Koehler.

Lipsiae:

ex tribus

ff.

16".

p.

Ixxxv (1), 671,

sunt litterae Neapoli datae

ff.

3.

die festo S.

lobannis Baptistae anni 1843, huic editioni adiunctae.

N. T. Or. Ad antiquos

1842.

testes rec. lectionesque variantes

Elz. Stepb. Griesbacbii notavit C. T.

p. iii

Paris.

Didot.

8".

ff.

3,

Editio non catbolica.

xxii, 534, 91.

Lat. In autiquis testibus textum versionis vulgatae Latinae indagavit lectionesque var. Steph. et Griesb.

N. T.

(Jr. et

notavit, V. S. V. Jager in consilium adbibito, C. T.

DD.
8".

Paris.: Didot.

Affi-e arcbiep. Parisiensi dicata.)

(vi), ix,

p.

Eadem

411, 39.

3 Tblr. 10 Ngr.

Znr Kritik des Xeuen Testaments.

1842.

Editio catbolica.

editio sine textu Latino. Paris. 1842,

1842. (H. 2), p. 496

(Editio

Studien

511.

etc. 8". 1

und

Tblr.

Kritik-en,

1843. Codex Ephraemi Syri rescriptus sive Fragnaenta utriusque Test, e cod. Gr. Paris, celeberrimo quinti ut videtur
p.

Cbr. saeculi. 2 tomi. (Vol.

1843, Vol.
Vol.

4.

ii.

i.

1843.

AUg.
10.

1844.

Lipsiae: B. Taucbnitz.

4, p.

44, 358;

die 24 mensis

Darmstadii

n.], coll.

Zeit. (A.)

cum tabula. 18 Tblr.

Sendsclireiben an David Scliulz. (Litte-

ff.

Romae

Kirchenzeitung

[XXn.

Fragmenta Novi Testamenti,

Fr. Veteris Test. 1845.)

Bibliscli-ltritisches

rae datae

ii.

961

a.

966.

1843. Nr. 261,

1843,

Rom,

September; 297, Romagna,

iunii

7.

a.

1843.)

Allgemeine

25 mensis

die

iulii

September; 261, Florenz,

17. October.

Allg. Zeit. (A.) 1844. Nr. 101, Malta, 25.Marz; 156, Kairo,

Mai; 192, Reise zum Sinai; 238, Wanderung nacb Jerusalem; 272, Die Insel Patmos; 273, Von Jerusalem nacb
Nazaretb; 276, Palaologiscber Fund; 308, Wanderungen in
2.

Constantiuopel; 310

Nov. 1844), Atben, 21. October: Zur

Gescbicbte der Ministerien Maurokordatos und Kolettis. 355,
5.

Tiscbeudorf.

Neuer

Beitrag- zur neutestamentlichen Textkritik, nament-

licb zu der dieselbe beti-effendeu Paliiograpbie.

(Mit Beigabe

einer Notiz iiber die griecbiscben Psalmenpapyrus zu London.)

Studien und Kriiiken, 1844.

(H. 2), p. 471

496.

In primis

DE SCRIPTIS.

2.

de codice

evangeliorum

vide p. 487

Tischeudorfiana codicis Ephiaemi.

exscriptus, 1844.
184'').

489.

de editione

Itenxm separatiin typis

p. 26.

8.

Weihiiachtspredig-t.

Bei seiner Heimkehr aus dem Mor-

g^iilande in seiner Vaterstadt Lengenfeld gehalten.

Koehler.

8".

p. 14.

Codex Ephraemi Syri rescriptus.

Testamenti.

Novum

Leipzig:

Cum

4, p. 11, 177.

ff.

Testamentuni

continens,

Vol.

Fragmenta Veteris

i.

9 Thlr.

tabula.
j^rodiit

Vol.

ii.,

anno 1843. vide

supra.

Rechenschaft ilber meiue haudschriftlichen Studieu auf

meiner wissenschaftlichen Reise von 1840

1844.

Die von mir aus dem Oriente im Original mitgebrachten

I.

Handschriften

in

gi-iecliisclier ,

sp-ischer, koptisclier,

bischer, armenischer, atbiopischer,

Sprache, p. 1

ara-

und arabisch-drusischer

15.

n. Die Bibliothek in Patmos,

p.

15

19.

Jahrhb.

Lit.,

d.

Wien, Bd. ex. 1845, Anzeige-Blatt, p.

19.
m. Die Patriarchalbibliothek zu Kairo, p. 25 30.
IV. Die Bibliothek des Sinaitenklosters zu Kairo, p. 30 40.
Anhaug zum ersten Artikel (^vide I. supra), p. 40 42. Jalahh.

2542.
AUg. Zeit. (A.) 1845. Nr. 2, Besuch bei Mehmed Ali; 4,
Jerusalem (hi duo Monatsbldtl em insunt); 92, Leijjzig, 15. Marz;
d.

Lit.,

Bd.

cxii.

1845, Anz.-Blatt,

226, 227, Koptische Ivloster; 342,

Reise in den Orient.

1S46.
3 Thlr. 15

Das

heilige Grab.

2voll. Leipzig, 1846. B. Tauchnitz.

Translatio Auglica a AV. L. Schuckardio:

Ngi-.

London

Travels in the East.

Mouumenta sacra

p.

1847.

8".

p. xvi, 287.

inedita sive reliquiae antiquissimae

textiis

Novi Test. Gr. ex novem plus mille annorum codicibus per

Europam
431.

Cum

Lipsiae:

dispersis.

3 tabulis.

B.

Tauclmitz.

4".

p.

29

Codex Friderico-Augustanus sive Fragmenta Veteris

e cod. Graeco omnium qui in Europa supersunt facile
quissimo.

In oriente detexit in patriam attulit ad

codicis ed. C. T.

Haec sunt

(1),

18 Thlr.

Lipsiae: Koehler.

fol. p.

23,

flf.

43.

folia quach-aginta tria codicis Sinaitici

Test.
anti-

modum
32 Thlr.

anno 1844

inventa.

Das feste chrlstliche Herz mitten in den kirchlichen Bewegungen der Gegenwart. Predigt am 6. Trinitatissonntag
1846 in der Universitatskirche zu Leipzig gehalten. Leipzig:
B. Tauchnitz.

8".

p.

15.

10

DE TISCHEXDOEFIO.

I.

Recheiischaft uher meiiie,

1846.

V. Die Bibliothek des

Jalirhh. d. Lit.,

Sinai.

AUg.

Sinai-,

mare rubruiu

Israelitaruiu per
Lipsiae: Brockhaus.

bula.

De

Der

3,

Fiisse des

45

p.

58.

Anglikau. Bis-

15,

in Jerusalem.

De

1847.

am

Bd. cxiv. 1846, Anzeu/e-Blait,

1846. Nr.

Zeit. (A.)

thum

etc.

Katharinenklosters

St.

suo: Mon.

lilbro

Rep.,

Leipz'.

6.

Cum

modo
201205.

1846, et de libello

sac. ined.,

Aug. 1847,

transitu.

vol. xix.

Evang-elium Palatiuum ineditum

ta-

10 Ngr.

p. 32.

8".

p.

dicto.

sive Eeliquiae textus evau-

geliorum Latiui ante Hierou. versi ex cod. Palatiuo purpureo

Lipsiae

IV. vel V. p. Chr. saeculi.

Cum

456.

meine,

etc.

Die griechischen Uncialcodices

Jahrbb.

d.

4". p. xxvii,

18 Thlr.

tabula.

Reclieuscliaft ul)er

Text.

Brockhaus.

Lit.,

Bd.

fiir

den neutestamentlichen

1847, Anzeige-Blatt

cxvii.

p.

(1),

224.
Arbeiten uber

die

alte

latein.

Uebersetzung des neuen

Testaments.
1.

tliek

Der Bobbienser Palimpsest auf der

zu Wien. p. 3643.

kaiserlichen Biblio-

Die Bobbienser Evangelienfragmeute zu Turin,

2.

Jahrbb. d.

Lit.,

Nacliricht

Tom

Kritiken,

1847.

Bd. cxx. 1847, Anz.-Blatt,

36

p.

Taticanischen Bibelcodex.

129152, cum

(H. 1), p.

separatim expressa, anno dato 1846.

Die Manuseripta Tiseheudorfiana

8.

p.

p.

43

56.

56.

und
Iterum

Studien

tabula.

cum

24,

tabula.

in der Universitats-Biblio-

thek zu Leipzig, mit Einschluss der iibrigen von Prof. Dr.

Tiscliendorf von seiner orientalischen Reise mitgebrachten
.

Manuscripte,

u.

s.

Serapeum. Zeitschrift

w.

thekwissenschaft, Handschriftenkunde

Leipzig, 28. Feb. 1847, Nr. 4,

vol. 2. libri siii: Reise in

Aug. 1847,

20.

De

vol. xix. p.

15.

Literatur.

Mai, Nr.

5,

d.

305

Orient: Leipziger Repertonum,

307.

libro suo: Evangelium Palatiuum: Leipziger Reperionum,

29. Oct. 1847, vol. XX. p.

1848.

iiltere

Biblio-

65- 78.

p.

De

p.

und

49 61.

fiir

161164.

Reclienschaft ttber meiue, etc.

Die Bobbienser Ev.-Frag. zu Turin

2.

Lit.,

Wien, Bd.

cxxi.

cxxiii.

1848, Anz.-Blatt,

Blatt,

p.

18.

1848,
p.

Anz.-Blatt,

4046;

(cont.). Jahrbb.
p.

d.

5072; Bd.

Bd. cxxiv. 1848, Anz.-

DE SCRIPTIS.

2.

De

1848.

11

Boruemaimi: Acta Apostolorum,

libro

G-rossen-

etc.

hain 1848, et de editioue Novi Testamenti Graece ab Eduardo

de Mui'alto facta: Hambui-gi 1846.

Leipziger RepeHorium^

305310.
De libro Tregellesii: The Book of Revelation, in Greek,
etc. London 1844. Leipziger Repertorium 29. Sept. 1848, vol.
Sept. 1848, vol. xxiii. p.

8.

xxiii.

1849.

405

p.

T.

^N".

409.
Ad

(Jr.

modis auctum

et

antiquos testes

secunda. Winter (Koehler).

den

3.

De

C. T.

am

multis

crit.

Editio Lips,

2 Thlr. 20 Ngr.

p. xcvi, 768.

S".

Zeitpredigt

Souutag Cantate
Leij^zig: Winter.

16.

Reclienscliaft ul)er meiue,

Lit.,

etc.

Mai, 1849, zu LeijDzig gehalteu.

6.

2.

appar.

correctum appos.

Der Geist der Wahrheit.

8. p.

rec.

etc.

Die Bobbieuser Ev.-Frag. zu Turin

Wien, Bd.

cxxvi. 1849, Anz.-Blatt, p.

Das Evangeliuni Palatinum.

Jahrbb. d.

(cont.).

171.
72

Ibid., p.

76.

libro Sclnvartzii: Quatuor Evangelia in dialecto linguae

Copticae Memphitica, Leipzig 1846

vol. XXV. p. 6

1850.

N. T. Gr. Eec.

412.

47.

Leipz. Rep., 1849,

10.
C.

T.

B. Tauclmitz.

Lipsiae:

Ed. 2, 1862.

27 Ngr.

p.

xix,
8".

Ed. 3, 1873.

p. xxvi, 412.

1876. 1878. 1879. 1880 ab 0. de Gebhardt.

p. XXX, 437.

Tetus Test. Graece juxta

LXX

interpretes.

Textum

Vat.

Eomauum emendatius edidit, arg. et locos Novi Test, parall.

notavit, omuem lectionis varietatem codd. vetustiss. Alexandrini,

Ephraemi

isagog.

praetexuit

p. Ix, 682,

Daniel
3,

Syri, Friderico -Augustani subiunxit,

588

C. T.

tomi.

Lipsiae:

comm.

Brockhaus.

8".

Ed. 2, prolegomenis et epilegom. [i. e.

lxx.] insti-uxit. 1856. p. xciv, 682, 616 (2). Ed.

sec.

(2).

ratione etiam habita thesauri Sinaitici nuper invent! et

Maianae codicis Vaticani. 1860. Ed. 4, identidem

emendata, prolegom. passimque etiam comm. ex cod. Sin.
editiouis

abisque auctis.
1875.

Ed.

6.

1869.

v.

el.

p. cxii,

682,

ff.

2, 616.

4 Thlr.

Eberardo Nestleio curata

a.

Ed.

5,

1880.

Codex Amiatiuus sive N. T. Latine interprete Hieronymo.

Ex celeberrimo cod. Amiat. omnium et antiquissimo et praestantissimo nunc primum ed. C. T. Lipsiae: Avenarius et
Mendelssohn.

Cum tabula. 4
De libro suo: N'.
110;

et de

Thk. Ed.

repetita 1854.

4.

p.

xlvi,

421.

Thlr.
T. Graece, 1849. Leipz. Rep., 1850, vol. xxx. p.

Ubro Alfordii: Gr. Test. vol.

i.

lUd.Ibid.

p.

1014.

12

DE TISCHENDOEFIO.

I.

fascicule priino libri: Magazijn voor Kritiek en

Exegetiek des Nieuwen Testaments. 1850. Leipz. Rep.^ 1850,

De

1850.

67

vol. xxxii. p.

De

SHo:

111)1*0

69.
Graece juxta

V. T.

LXX inteipretes

1850. Leipz.

Rep., 1850, vol. xxxii. p. 233239, 239241.

Allg-. Zeit. (A.)

Mezzofaute.

Blatter

Leipzig,

Juli,

24.

Nr. 31, Nitriscbe Bibliothek.

1850.

Unierhaltung

literarische

filr

1850,

p.

703

704

(signo

Nr.

176,

"35."

sub-

.^

scripto).

De

1851.

apocrypliorum

evaiigelioruiu

Disquisitio

et

orig-ine

usii.

quam praemio aureo dignam

bistorico-critica,

censiiit societas Hagana pro defendeuda religione Cbristiaua.

Hagae Comitum. 8". p. xii, 227. 1 Thlr. 5 Ngr.
Acta apostolorum apocrypha. Ex triginta antiquis codd.
Gr. vel nunc primum eruit vel secundum atque emendatius

ed. C. T.

Avenarius et Mendelssobn.

Lipsiae:

8".

p. Ixxx,

2 Thlr. 20 Ngr.

276.

Synopsis evangelica. Ex quattuor evangeUis ordine cbrouologico concinnavit, brevi commentario illustravit, ad antiques
testes denuo rec. C. T. Lipsiae: Avenarius et Mendelssobn.
8.

Ed.

1878.

4.

1 Tblr. 10 Ngr.

202.

Ixvi,

p.

emend. 1864.

Ed. repet. 1854.

Ed.

2,

184. Ed. 3, emend. 1871. p. Ix, 184.

p.
Translatio Tamulica ab H, Scbanzio: TranIx,

quebar 1868.

De

lil>l*0

N.

suo:

T. Latine interprete Hieronymo, 1850. Leipz.

Rep., 1851, vol. xxxiii. p. 1

De

libro LUckii:

9.

Versuch einer voUstiindigen Einleitung

in

die OfFeubarung des

Johannes und die apokalyptische Lite-

ratur iiberhaupt.

2"=

Aufl. l' Lief.

Kritiken, 1851, p.

419456.

De

libro suo: Synopsis

Wiss. Krit.

d.

vol. xxxiv. p.

De

171

Studien

und

Leipz. Rep.., 1851.,

176.
Anglo-Saxon Legends of

London
117119.
Codex Claromontanus
St.

1848.

1851, et de libro Ebrardii:

evang. Gescbichte, 1850.

libro Goodwinii:

and

evangelica.,

Bonn

Veronica.

1851.

Leipz.

Rep..,

St.

Andrew-

1851.,

vol.

xxxvi. p.

1852.

et Lat.

ex

cod.

Paris,

plerumque

dicto.

2 tabulis.

24 Thlr.

De

sive Epistulae Pauli

celeberrimo

Lipsiae:

nomine

Brockhaus.

4.

omnes Gr.

Claromontano

p. xl,

599.

Cum

libro suo: Acta Apostolorum Apoa-ypha, 1851. Leipz. Rep.

1852,

vol. xxxvii. p.

9.

DE

2.

maximam

Graecis et Latiuis
sultis atqiie

Avenarius

13

plurimis

Adhibitis

Eyang^elia apoci*ypha.

1853.

De

SCRIPTIS.

iu

codicibus

partem uimc primum cou-

ineditorum copia insignibus edidit C. T. Lipsiae:

et

Meudelssohn.

p. Ixxxviii,

8.

libro suo; Codex Claromontcmus

1852;

463. ed.

11.

1876.

et de libro

Hof-

nach den Apokryphen, Leipzig 1851.

134.
Leipz. Kep., 1853, vol. xli. p. 129

Leben

maiinii:

All?.

Zeit. (A.)

Jesii

Nr. 114, Cairo.

1853.

y. T. trig-lottum Gr. Lat. Crermauice Graecum textum

addito lectiouum var. delectu rec. Latinum Hieronynii notata
Clementina lectione ex auctoritate codd. restit. Germanicum

1854.

ad

jDri-stiuam

Lipsiae:

Lutheranae

Mendelssohn,

ed. veritatem revocavit

coll.

2,

ff.

cxxvi,

p.

A. F. C. T.
2 Thlr.

930.

Ed. 2 (cum triplici tab. terrae sanctae), 1865.

Bibeltext des y. T. ; Herzogs Real-Encyklopadie, Bd.

Stuttgart und Hamburg 1854, p. 158186.

De
1855.

De

libris suis: Eoangelia apocrypha^ et

origine

et

usu.

16".

Ixxv, 930,

evangellorum apoc.

Leipz. Rep.., 1854, vol. xlv. p. 257

1855,

cum

263.

Editio academica. Lipsiae: Mendels-

X. T. Graece.

sohn.

II.

p.

1857 (1858), 1861, 1864,

930-,

Ixii,

p.

dupl. tab. terrae sanctae; 1867, p. Ixxvi, 930;

1870, 1873 p. Ixxii, 930; 1875. 1877. 1878. 1880. 1881.

Das Jfeue Testament. Deutsch you Dr. Martin Luther.

Nach den Originalausgaben revidirt uud bevorwortet. LeijDzig
Mendelssohn. 16". p. xxvi, 930. 20 Ngr. Ex N. T. triglotto.
Monumenta sacra iuedlta. Xova eoUectio. Tol 1. Fragmenta sacra palimpsesta sive fragmenta cum Novi turn Veteris

Testam. ex

antiquissimis

fragmenta

quinque

uuperrime

oriente

Psalmorum papyracea

stariorum palimpsesta,

repertis.

et

4".

palimpsestis

Addita sunt

ft-agmenta

item fragmenta

Augustani. Lipsiae: Hinrichs.

tabulis.

Graecis

codicibus

in

Friderico-

codicis

p. xlviii,

278.

evangeli-

Cum

fribus

10 Thlr.

Pilati circa Christum iudicio quid lucis afferatur ex Actis

Pilati.

Ton der

Lipsiae: Winter.

8.

Wohltliat Christi.

Zeugniss aus
fertigung aus

p.

30

(1).

10 Ngr.

Das hochberiihmte Romische

dem Zeitalter der Reformation fiir

dem Glauben. Nach vermeintlicher

Vei'uichtimg neulichst zu

die Rechtgiinzlicher

Cambridge wieder aufgefunden.

Unter Anfiigung des italienischen Originaltextes ins Deutsche

iibertragen uud bevorwortet von einem evangelischen Doctor
der Theologie. Leipzig: Dorffiing und Franke. 1855.

p. xxxii,

14

I.

DE TISCHENDOEFIO.

Sine textu Italiano 1855.

87, 75.

86.

Editio

1857.

recogn.,

6.

p.

Editio nova

p. xxxii, 87.

recognita, 1856. p. xxxii, 88. Editio

recogn. 1856.

5.

xxxvi, 86. Vir

p. xxxii,

Hedreu,

ci.

episcopus, libruin Suecice vertit ex ed. 2.

Anecdota sacra et profana ex

1855.

sive Notitia

codicum

cum

Latin.,

oriente et occidente allata,

Gr., Arab., Syriac,

multis

excerpti,s

Copt, Hebr., Aethiop.,

maximam partem

35 scripturarmii antiqiiissimarmnspeciminibus
Lipsiae: Graul.
repetita,

4. p. xvi,

240

emendata, aucta.

Allg-. Zeit. (A.)

(2).

Cum

2,exemplis].

4 tabb. 8 Thlr. Editio

Liixsiae: Fries. 1861. 6 Thlr.

Nr. 278, Wohltliat Christi; 279, Die

1855.

^^aticanische

Bibelhandscbrift und

gor XVI.

Oct. p.

6.

[ed.

Graecis et

4459;

4457

eine Audienz

bei Gre-

Fund;

352, Aegyptischer

353, Wendt's Atlas.

1856.

Herinae Pastor Graece, ex fragmentis Lipsiensibus

instituta

Ex

quaestioue de vero Graeci textus Lipsieusis fonte.

Patrvmi

libro:

Hinrichs.

opera

apostol.

edit.

Dressel.

Lijjsiae:

p. xvi, 66.

8**.

Litterae Tischendorfii de controrersia Urauiaiia, Lipsiae

die 13. Febr. datae, Neue preussisclie Zeitung, Sonntag 17. Febr.
1856.

Etiam

litterae Lipsiae, Febr. a. 1856. datae,

Dresdner Journal, Nr. 30.

5.

Febr.

Beilag'eii zu Alex. Lykui-gos's Enthiillimgen liber den Simonides-

Dindorfscheu Uranios,
1856, Fritzsche.

p.

l'

Aufl. p. 26

32.

Aufl. Leipzig

6785.

Literarisches Centralblatt, Nr. 20, 1856, 17. Mai, coll. 323.

324. Verba panca (Lipsiae, die 10 Mail anni 1856 data)
contra professorem Lepsium, de conti-oversia Uraniana.

Neue documentliche Schriftforschung'en

englischeu Bibliotheken.
scJiaft,

Berlin 1856.

Allg. Zeit. (A.)

Nr. 2,

3.

p.

auf deutschen und

fiir christl.

's

(3.

Wissen-

914. 1719.

1856. Nr. 46, 75, Leipzig; 120,

248, Hirt des Hernias

Leipzig; 334,

Deutsche Zeitschr.

Simouides;

Sept. p. 3964); 253, Miinchen; 312,

Norddeutschland.

Momimeiita sacra iuedlta. Nora collectio. Vol. ii.

Fragmenta evangelii Lucae et libri Genesis ex ti'ibus codicibus Graecis V. VI. VIII. saeculi uno palimpsesto ex Libya

1857.

in

Museum Britaunicum

ex flammis
perlato.
siuiilia

erepto,

advecto, altero celeberrimo Cottouiano

tertio

ex Oriente nuperrime

Oxonium

Addita sunt et Novi et Veteris Testam. fragmenta

nuperrime in codicum sex antiquiss. reliquiis inventa.

Lipsiae:

Hinrichs. 4. p. xlvii, 322.

Cum

tabula.

16 Thlr.

2.

DE SCRIPTIS.

15

Drei Avissenschaftliche Ferieureisen mit eiuem

1857.

blick auf friihere Eeiseforschungeu.

21.

blait,

De

Theologisches Literatur-

Marz, 1857, Nr. 12, coU. 257266.

libro suo

Anecdoia sacra

Etiam

in:

Nr. 10.

1857.

AH(j. Zeit. (A.)

Kiick-

perioiium, 1857, vol. Iviii. p.

et

profana, 1855.

129

Leipziger Re-

138.

Allg. Zeit. (A.) 1857. Nr. 10, Drei Ferienreisen 100, Oikonomos; 188, Grossmauu; 225, Leipzig; 241, Russland; 265,
;

'sSachsen; 281, Leipzig.

Der

Sinai uud sein Kloster.

p.

(Separatim typis ex-

14.

scriptas ex libro Johannes Album, Cl>emnitz 1857. p. 341

Neue

Arlbeiten

uber theolo^isclie besonders biblische

Schriftdenkinale
Deutsche

ZeitscJirift

zu

Miinchen,
christliche

fur

Lehen^ Berlin 1857. Nr.

57

354.)

7. 8.,

unci

Wissenschaft und

und

14.

Galleu

St.

21.

Februar,

Ziiiich.

cTiristliclies

p.

5456,

61.

1858. N. T. (xr. et Lat.

16. 1 Thlr 10 Ngi-.
Allg-. Zeit. (A).

1858.

Ex

ti-iglottis.

Lipsiae: Mendelssohn.

Nr. 28, Leipzig; 99, Mai's Bibelwerk;

113, Buusen's Bibelwerk; 123,

's

Sachsen; 143, Winer; 190,

205, Leipzig.

1859. N. T. Gr. Ad antiquos testes denuo rec. appar. crit. omni

studio perfectum appos. comment, isag. praetexuit A. F. C. T.
Editio septima critica maior. Lij^siae

(2\ 696

(1),

681

(2).

Winter.

8 Thlr. 10 Ngr.

8". p. cclxxviii

Accessit anno 1860.

Notitia codicis Sinaitici, p. xvi.

N. T. Gr. Editio septima

p. cxxxviii (2),

Epistula
stein,

(1),

Lipsiae: Winter.

8".

473.

Martii data, ad virum

de codice Sinaitico.

Beilage, 1859.

AUg.

422;

Ca'iri die 15.

critica minor.

Leipziger Zeitung

cl.

De

Falken-

Wissenscliafiliche

Nr. 31, April.

Zeit. (A.) 1859. Nr. 10, Dresden; 110, Tischendorfsche

Auffindungen; 165, Jerusalem; 291, Triest; 350,

S.

Peters-

burg.

1860. Moimmeuta sacra inedita. Nova collectio. ToL iii.

Fragmeuta Origenianae Octateuchi editiouis cum fragmentis
evangeliorum Graecis palimpsestis ex codice Leidensi folioque
Petropol.

quarti

vel

quinti,

Sangallensi octavi fere saecuU

300.

Cum

2 tabulis.

Guelferbytano

codice

Lipsiae: Hinrichs.

4**.

quinti,
p. xl,

16 Thlr.

Notitia editiouis codicis Bibliorum Siuaitici auspiciis imperatoris Alexandri U. susceptae. Accedit catalogus codicum

16

I.

DE TISCHENDORFIO.

nuper ex oriente Petrojjolin perlatorum, item Origenis scholia

iu Proverbia Salomonis partim nunc ijrimum jjartim secun-

dum

atque emendatius edita.

Cum

2 tabulis.

Lipsiae: Brockhaits

4".

p. 124.

3 Thlr. 10 Ngr.

1860. ]?facliricht von der im Aufti-age seiner kaiserlicheu Majestat

Alexander 11. imternommenen Herausgabe der Sinaitischen
Handschrift. Leipzig: Giesecke und Devrient. 8". p. 33.
Typis privatim excusus; ex libro modo dicto haustus. Mease
augusto anni 1860. datus.

AH?.

Zeit.

Nr. 11, Bibelhandschriften; 166, Lage

1860.

(A.)

der Christen.

1861.

Allg-. Zeit. (A.)

Leipzig;

Nr. 28,

1861.

Mission-,

35,

Codex Zacynthius.
Litterae Tisclieudorfli contra censuram A. Kueneni (datam
Lugduni Batavorum mense ian. anni 1861, publici iuris
154, St. Petersburg; 311,

factam in Algemeene Konst- en Letterbode, 1861. No. 6, 9. Feb.,

44"), ex nescio quibus actis diurnis haustae, typis
p. 41''

exscriptae in St. Petersburger Zdtung., Nr.105, 14.Mai 1861. p.421''

1862. Aus

dem

lieilig-en

Tafel. Leipzig:

Lande. Mit

Brockhaus.

Translatio Gallica:

p.

5 Holzschu.

(1),

375.

Paris 1868.

Terre Sainte.

und

1 lithogr.

2 Thlr. 10 Ngr.
ff.

2,

312.

p.

Exstat etiam translatio Suecica.

codex

Biblioruin

Siuaiticiis

augustissimis imper. Alexandri

Petropolitamis.
II.

Auspiciis

ex tenebris protraxit in

Euroijam transtulit ad iuvandas atque illustrandas sacras

4

ed. C. T.

litteras

et Devrient).

Torwoite

ziir

Cum

veil. fol.

Siuaitisclieii

script gedruckt. Leipzig:

All?.

Zeit.

(A.)

Petropoli (Lipsiae: Giesecke

21 tabulis. 230, posthac 175 Thlr.

1862.

Als Manu-

Bibelhaudschrift.

Giesecke und Devrient.

Nr.

290,

Warschau;

4*".

356,

p.

51.

Codex

Sinaiticus.

Besuch der Grossfiirstiu Coustautiu im Harem des Sultans.

Leipzigev Zeitung, Wissenschaftliche Beilage, Nr. 37. 8. Mai
1862.

1863.

p.

173, 174.

N. T. Sinaiticum sive N. T. cum epistula Barnabae et

Ex codice Sin. accurate descripsit A.

fragmentis Pastoris.
F. C. T.

Lipsiae:

Brockhaus.

p.

Ixxxi

(1),

if.

148.

Cum

tabula. 6 Thlr.

Die Anfechtung-en der Sinaibibel.

Fleischer,

p.

24. 5

16.

Feb. 1863. Leipzig:

Ngr.

Waffen der Fiusterniss wider die Sinaibibel.

Winter,

p. 30. 5 Ngr.

Leipzig:

DE

2.

1863.
1864.

AUg.

SCEIPTIS.
Nr. 195, Leipzig.

Zeit. (A.) 1863.

Ex

X. T. Graece et Germaiiice.

plici tabula terrae sanctae. Lipsiae:

xxvi,

930, 2 vol.

ff.

17

1 Thh".

Cum

triglottis.

Mendelssohn. 16.

ex auctoritate

codicum

antiquiss.

Nr. 149,

C. T.

restituit

Ex

20 Ngr.

p. Ixxv, 930.

1864.

Allg. Zeit. (A.)

p. Ixxv,

10 Ngr.

N. T. Latine. Textum Hieronymi notata Clementina

Meudelssolm. 16".

du-

lectione

Lipsiae:

N. T. triglotto.

Petersburg; 256, 257,

St.

Warschauer Erinneruugen 296, Berlin.

De libro Sabae: Specimina palaeographica codd.
;

G-r. et

Slav,

biblioth.

Mosq. Synodalis, 1863. Literarisches Centralblati, 1864.

Nr. 23,

coll.

548550.
Zeitschift fur loissenschaftliche Tlteologie, 1864.

Berichtigung'.
(vii.i,

202210. Contra Hilgenfeldium

p.

respondit Hilgeufeldius

211

p.

(vii.

74

p.

219.

82);

In libro: Verhandlungen des drei-

Ueber das Leben Jesu.

zehnten evangelischen Kirchentages zu Altenbiu-g im Septem-

BerUn:

ber 1864.

W.

Herz.

p.

6770.

1865. N. T. Gr. Ex Sinaitico codice omnium antiquissimo

Vaticana itemque Elzeviriana lectione notata ed. C. T. Lipsiae
Brockhaus.

Memoir
ticus

616

p. Ixxxix,

8.

Cum

(1).

tabula.

4 Thb.

on the discovery and antiquity of the Codex Siuai-

by

Read

C. T.

Literatm-e, Feb. 15, 1865.

Ungua Gallica

Monumenta

meeting of the Royal Society of

at a

Cum

8. p. 26.

2 tabulis. (LibeUus

conscriptus.)

sacra

Noya

inedita.

collectio.

ToL

t.

Epistulae Panli et catholicae ex libro Porphyrii episcopi

palimpsesto,

Lipsiae:

etc.

Hiurichs.

p. xxiii, 364.

4**.

Cum

16 Thlr.

tabixla.

^Vauu wurden unsere Evangelieii verfasst? Leipzig: HinEditio in populi usum 1865,
richs.
1. und 2. Aufl. 1865.
p.

64.

4.

Aufl.

JuU, 1866.

8.

p.

xv

(1),

130.

15 Ngr.

Translationes ternae G-allicae, Anglicae, Americanae, duae

Suecicae, singulae etiam Danica, Batava, Italiana, Russica,
Turcica.

Apocrjphen des N. T. Herzog's Real-Encyklopadie, Bd.

Gotha 1865.

Barnabas.

p.

74.

73.

Ihid. p. 168.

Bibeltext des y. T.

Ibid.

multos viros doctos diu

Allg. Zeit. (A.)

xix.'

1865.

187

p.

195.

Disquisitio

haec

latuit.

Nr.

1,

Leipzig;

62, 77, 82,

London;

106, Bibeliibersetzungen; 138," Leipzig; 146, Entgegnimg.

TISCHENDORF, N.

T. ed.

8.

2C

18

DE TISCHENDORFIO.

I.

1865. Noch ein Paar Worte zur Fragre : Wann wurdeu unsere
Evang-elien verfasst? Mit einem Nachworte iiber den Hirten
des Hennas. Allgemeine Kirclien -Zeitung, Damistadt, 2. Septem557.
ber 1865. Nr. 70, p. 553

Kirchenzeiiung

21. 28. Oct. 1865.

Berlin,

665667. 678

Neue Eoangelische

Textkritik.

neutestameutlicheu

Zur

Nr. 42. 43.

680.

Apocalypses apocryphae Mosis, Esdrae,

1866.

coll.

Pauli, lohannis,

item Mariae dormitio additis evaugeliorum et actmmi apo-

Maximam partem nmic primum

ciyphorum supplementis.

C.T. Lipsiae: Mendelssohn.

ed.

p. Ixiv, 172.

8.

IThlr. lONgr.

Pseudepigrapheu des A. T. Herzog's Real-Encyklopiidie.

Bd. XX. Gotha 1866. p. 431. Dicit se Testamenta duodecim patriarcharum editurum
Allg,

esse.

Zeit. (A.) 1866. Nr. 28, Leipzig; 147, Ulfilas

Fragmente;

272, Leipzig.
die Vaticauische Bibel und meine Reise nach Rom.

Ueber

Levpziger Zeitung, 1866. Nr. 43, Wisse)isch. Beilage p. 189

Introductio brevis, Lipsiae die 31 mensis decembris

librum

scripta, in

goric besouders

iii.

1866.

Johann Wiuckelmann's Versuch einer Alle-

fiir

die Kunst.

gegeben von A. Dressel.

p.

a.

192.

Heraus-

Saecularausgabe.

Leipzig 1866, Mendelssohn.

4.

V.

eines Kleinodes auf dem Sinai. Daheim, vol. 2.

207210. 219
221.
Eine Audienz bei Pio Xouo. Daheim, vol. 3. p. 30 32.
Post Angeli Mail alionimque im1867. N. T. Taticauum.

Der Fund

p.

Lipsiae: Giesecke

perfectos laborcs ex ipso codice ed. C. T.

et

Devrient.

p. 1, 284.

4".

Cmn

tabula.

4 Thlr. 20 Ngr.

Api)endix codieum celeberrimorum SinaiticiVaticaui Alexandrini.

Giesecke et Devrient.

Lipsiae:

4.

p. xx, 52.

Cum

tabula.

AU^.

Zeit. (A.)

Nr. 182, Leipzig; 210. 211, Codex

1867.

Vaticanus; 273, Sachsisch. Min. Pras.; 278, Leipzig.

L'Authenticite de nos quatre evaug-iles maiuteuue. Reponse

k un article de la Revue de theologie [Strasbourg, 1867. v. 1.
p.

34.

Wann

ceusura

wurdeu

u.

s.

editionis

w.

quartae

libri

Tischendoi-fii

a Rumjjfio Argentoratensi scripta].

Bulletin tJieologique , Paris 1867. No. 3,

Scripsit Tischendorfius Lipsiae die

25

juillet, p.

214230.

24 martii.

Introductio et commeutatio ad tabulas libri a Theodoro

Aus dem

heiligen

Lande. 1867. (1866?)

Rabe

DE SCRIPTIS.

2.

Erinnerung-en

1867.

an

die

sehaft in Warschau.

1868.

19

Statthalter-

grossfiirstliche

Daheim,

vol. 4.

72

jj.

75.

Pliilonea inedita altera, altera nunc demirni recte ex

scriptura eruta.

vetex'e

Cum

155.

p. XX,

Lipsiae:

Giesecke et Devi'ient.

8".

2 Thlr.

2 tabulis.

Griechische Paliiog-rapliie. Vortrag. lulibro: Verhandluugen

der 25. Versammlung deutscher Philologen uud Scliidmauner
in Halle

Leipzig 1868.

Oct. 1867.

p.

4248.

(K) 1868. Nr. 23, Leipzig; 57, Novum Testamen327,Ueber Schleiermacher 334, Zui* SchleiermaclierFeier.
1869. Monumeuta sacra inedita. Xova collectio. Vol. Ti.
Apocaljpsis et actus apostolorum cum quarti MaccaAllg:. Zeit.
timi;

baeorum libri fragmento, item quattuor evaugeliorum i-eliquiae.

Ex duobus codd. palimp.s. octavi fere et sexti saec. altero
Porphyi-ii episcopi, altero Guelferbytano.
4. p.

xvii,

f.

N. T. Gr.

p.

1,

Ad

Cum

340.

Lipsiae: Himichs.

16 Thlr.

tabula.

denuo

apparatum crit.
omui studio perfectum apposuit commeutat. isagog. praeEditio

texuit C. T.
p. 968.

antiquiss.

viii.

Thk. 5 Ngr.

testes

critiea

Vol.

ii.

Lipsiae: Griesecke et Devi-ient.

p.

XX, vol.

ii.

p.

rec.

maior.

Vol.

[Ew.] 1869.

i.

[Act. Apoc] 1872.

p. 1044,

"Notantur interim," in

vol.

i.

(3).

The New Testament. The

authorised English Version; with

and various readings from the three most

celeV)rated manuscripts of the original Greek text. Leipzig:
B. Tauchuitz. 16. p. xvi, 414 (1). Cum tabula. (Publici
iuris factus Natalitiis anni 1868.) 16 Ngi'. Exemplaria 45,000
venum iverunt anno prime.
Die Aeclitheit unserer Evangelien. Vortrag zu Bremen gehalteu.
Gotha: Perthes, p. 28. Translatio Auglica: Are
our Gospels genuine, or not?; a T. J. Ormerod, Norwich,
introduction,

Eng., 1869.

8".

p. 28.

Appendix Novi Testam. Vatican!. Inest Apocalypsis ex

cod. unciali Vatic. 2066. cum supplementis et emendatiouibus
N. T. Vatican). Item illusti-atur editio cod. Vat. Romana
.

nupervima.

15

Lipsiae: Giesecke et Devrient.

4".

p. xviii, 20.

Ngi-.

Conlatio critiea cod. Sin.

quoque
109.

cum textu

cod. ratione habita.

Elzevirian

Lipsiae: Mendelssohn,

Vatic.
p. xxii,

15 Ngr.

Monumenta

sacra

inedita.

Nova

Psalterium Turicense purpureuni

collectio.

septimi

Vol.

fere

iv.

saeculi

20

DE TISCHENDORFIO.

I.

addito Danihelis libro ex cod. prophetarum Marchaliano nunc

Vaticano VI. vel VII. saeculi. Lipsiae Hiurichs. 4". p. xxiii,
:

Cum

296.

1869. All^.
dogma.
1870.

16 Thlr.

tabula.

Zeit. (A.)

1869.

Nr. 178, Leipzig; 346, Marien-

Respousa ad calumnias Romauas. Lipsiae:

8'*.

p. 54.

verte

10 Ngr.

diem

Die 31 octobris anni 1869

Brockliaus.

data. Aiiimad-

esse Refoimationis anuiversarium.

Monumenta sacra inedita. Nova collectio. Vol. ix.

Codex Laudianus sive actus apostolormn Gr. et Lat. ex
cod. olim

Laudiauo iam Bodleiano

Addita

sexti fere saeculi.

sunt nonnuUa ex celebri cod. proplietariim Marchaliano VatiLipsiae: Hinrichs.

cano.

4.

p.

xxxiv

Cum

248.

(1),

tabula.

16 Thlr.
1871.

Die Sinaibibel.

werbuug.
8.

Leipzig: Griesecke uud Devrient.

24 Ngr.

93.

2, p.

ff.

Ihre Eutdeckung, Herausgabe und Er-

Nebst 2 Tafelu.
1871.

Allg. Zeit. (A.)

Nr. 191. 192, Synode.

1872. Die eyaug^el. Alliance-Deputation an Kaiser Alexander

Zur Abwehr der groben Eutstellungen

und Verleumdungen des Herrn v. Wursteuberger. Leipzig:
zu Friedrichshafcu.

Brockhaus.

p. x, 40.

Ad

N. T. Graece.
C. de T.

Pars

i.

8 Ngr.
antiquissimos

testes

Editio critica minor ex ed.

Lipsiae:

Mendelssohn.

Lipsiae: Hinrichs 1877.

fF.2.

8.

maiore desumpta.

viii.

1,

f.

denuo recensuit

p.

608.

(Notantur interim"),

p.

Pars

ii.

6091056.

1872. Nr. 181, SerailsbibUothek.

Allg. Zeit. (A.)

Die Pilatusakten und das Johannesevangelium. Allgemeine

Ecangelisch-Luiherische Kirchenzeitung
7.

1873.

Jun.

coll.

Clementis Roniani epistulae.

drini fidem ac

Hinrichs.
in:

Nr. 23. Leipzig, 1872.

413418.

4.

modum
p. xx, 44.

Ad

re^jetitis curis ed.

Cum

App. codd. celeberrim,

etc.

tabula.

ipsius

cod. Alexan-

C. de T.
Thli-.

Lipsiae:

Editio prima

1867.

Ual>en ivir den iicbteu Schrifttext der Eyangelisten und

AposteH Leipzig: Griesecke und Devrient. 8. p. 25 (1).

Cum

tabula.

15 Ngr.

byterian Quarterly

A W.

A. Smithio translatus:

Pres-

and Princeton Review, Oct. 1874.

Biblia sacra Latina Yeteris Testam. Hieronymo interprete

ex autiquissima auctoritate in stichos descripta.

lectionem ex editione Clementina principe

mana ultima

a.

a.

Vulgatam

mdxcii et Ro-

mdccclxi repetitam testimonium comitatur

2.

DE

SCRIPTIS.

21

Latinonim omnium antiquissimi. Editiouem

suasore Chi-. Car. Josia de Buusen Th. Heyse, ad

codicis Amiatini
institiut

Cmn

finem perduxit C. de T.
8.

Lipsiae: Brockhaus.

tabiila.

5 Thlr. 10 Ngr.

p. Ixxii, 991.

1873. ^. T. Gr. Ad editionem

siiam

maiorem conformavit,

viii. crit.

item Elzeviriams

lectionibusque Sinaiticis et Vaticauis

Lipsiae: Brockhaus.

struxit C. de T.

in-

p. xxxii, 419.

8.

Prolegomena huius editionis, quae ultima Tischeudoi-fio curae

fiiit, data sunt mense ianuario anni 1873.

Liber Psalmorum. Hebr. atque Lat. ab Hieronymo ex

Hebraeo conversus. Consociata opera edd. C. de Tischen-

1874.

Brockhaus.

dorf, S.Baer, Fr.Delitzsch. Lipsiae:

p.xvi, 190.

8".

*
*

Legentium intererit cognoscere quomodo Tischendorfius editiones

suas numeraverit:
IV.

1849 Lipsiae;

Lipsiae:

i.

Tauchnitz;

1867. 1870.

v.

1869

1854.

vi.

mai. et min.

[ix.

Multa praeterea molitus

sacra

1842

Parisiis;

inedita.

vii.

(Triglotta et

1859 mai.

et min.;

ex quibus haec apponimus:

est,

sostomi cod. Guelferbytanus

1881

1880.

1873 Lipsiae: Brockhaus.]

Monumenta

iir.

1855. 1857. 1858. 1861. 1864.

1875. 1877. 1878.

1873.

1872

ii.

1850. 1862. 1873. 1876. 1878. 1879. 1880.

academica) Lipsiae: Mendelssohn;

vui.

1841 Lipsiae;

Nova
vi.

fere

Chrysostomi fragmentis unciahbus).

coUectio.

Vol.

vii.

Vol.

viii.

(Chry-

cum

p. Chr. saecuh,

aliis

(Reliquiae textus

sacri utriusque ex pluribus codd. palimps. aliisque veterrimis).

(Prolegomena).

N. T. Gr.

Editio

viii.

crit.

maior.

N. T. Gr.

Editio

viii.

crit.

minor. (Prolegomena).

Vol.

iii.

Reliquiae

Graecarum litterarrmi antiquissimae sive Menandri, Euripidis, Cassii

Dionis fragmenta ex membrauis iv. et v. saeculi. Item fragmenta
De evangeliorum
grammatica ex foliis palimpsestis saec. vii.

apocr. similiumque

Graeca.

Ex

his

librorum origine et usu.

Palaeographia

Cimi tabulis plus centmn formae maximae,

etc.

quae edere Tischendoi-fius cogitaverat, vereor ut

quos ultimo loco commemoravi prodituri

rissimus multa et

magna, quae mente

et

Nam

libri

vir ille

cla-

memoria volvebat,

ipse

sint.

DE TISCHENDOEFIO.

22

I.

quidem celerrime

pviblici

cessimi fuisset; haec

commisisset nemo

iuris erat facturus,

tamen cmn non

fere ex

uotitiis

uisi

eius

si

tempus

ei

con-

trunca quaedam schedis

maxima

exiguis excutere

et in libros redigere poterit.

Editionem Novi Testamenti Graece criticam oetavam, utriusque

formae maioris et minoris, speramus pro viribus uostris his paginis

ad finem perductum

Monumentormn

iri.

sacroi-um ineditorum volumeu septimum, quod

Chiysostomi scripta coutinebit, edendum

quem

cui-abit bibliothecarius

omnes constat esse

harmn rermn peritissimum. Simulatque prolegomena baec absoluta
fuerit, mihi in animo est Monumentorum volumen octa\aim, reliquias
Gottingensis Oscar de Gebhardt,

textus sacri continens, edere.

inter

23

n.

DE APPAEATU CRITIC O.

24

paginae
1.

2.

3.
4.

De

codicibus Graecis

De
De
De

antiquis interpretatioDibus

scriptoribus ecclesiasticis
edition! bus

25

....
....

33

37
37 42
42 44
34

25

II.

DE APPARATU CRITICO.
Ad

editionem

JTJL. sane

ut

suam hanc octavam

ultimam

loeupletaret

ipse

ex quoeunque fonte hausta

et

editio

copias

in

ea

quam
omnia

quae ab

pernderet

erant

poneretque in notas suas, quatenus necesse

ut

fore sperabat, fecit Tisclieiidorfius

apparatum criticum

aliis

conficiendaui

esset,

com-

unde

fit

primis quod ad lectionum variarum

testes attiuet singulares

atque eximias praebeat.

ratu critico distinguenda sunt quattuor liaec

versiones antiquae, scriptores ecclesiastici

In appa-

codices Graeci,
editiones.

1.

DE CODICIBUS GRAECIS.
Primum
dorfii

dicendum

breviter

opera detecti, in criticum

scripti,

conlati

turn

est,

usum

quibus

qui codices Tisclienconversi, editi, tran-

codieibus

ab

aliis

vel

N: codex Sinaiticus, nunc Petropolitanus, solus totum

No-

editis

sint,

vel conlatis Tischendorfius usus

(1.)

Hi

detecti

sit.

sunt a Tischendorfio

vum Testamentum

integrum continens, saeculi quarti;

n.

26
Qact.

DE APPAEATU

CRITICO.

fragmentum parvum, nunc Petropolitanum

actuum,

saeculi septimi;

fragmenta septem palimpsesta, nunc Petropolitana, evan-

I:

geliorum, actuum, epistularum, saeculorum quinti sexti

septimi
;^paui.

O^:

nunc Petropolitana,

duo,

fragmenta

ad Hebraeos, saeculi

ad Galatas

et

exemplum

Guelferbytanum

epistularum

fere noni;

hymnorum

Lucae

ex

evangelio sumptorum, saeculi noni;

Qpaui.

fragmentum

parvum,

nunc Petropolitanum,

epi-

stulae alterius ad Corinthios, saeculi fere sexti;

T'^:

nunc Petropolitana,

fragmenta,

evangelii

lohannis,

saeculi fere sexti;

T^:

Romana,

fragmenta

evangeliorum

Matthaei

Marci

lohannis, saeculi fere sexti;

codex, nunc partim Bodleianus Oxoniensis partim Petro-

politanus, evangeliorum

Matthaei

Marci

et

fere

Lucae

et

lohannis integrorum

integrorum, saeculi noni;

S^: fragmenta pauca, nunc Lipsiensia, evangelii Matthaei,

saeculi septimi;

0^: fragmenta Petropolitana, Matthaei

Marci, saeculi

et

fere septimi;

S^

fragmenta Petropolitana, Matthaei

et

lohannis (lohannis

sunt a Porfirio reperta), saeculi sexti;

0^: fi'agmentum parvum Petropolitanum, evangelii Lucae,

saeculi fere octavi;

codex, nunc Bodleianus, evangeliorum Lucae et lohannis

integer

11:

codex,

Mc

(Mt
nunc

vide infra, p. 27.

Petropolitanus,

11.

6. 7), saeculi

quattuor

noni;

evangeliorum,

saeculi noni;

Item

(codex Tischendorfianus
sitatis),

palimpsestum

evangeliarium

saeculi

fere

dorfianus VI, continens

ex praxapostolo

nunc

Lipsiense

in bibliotheca Paulina univer-

noni;

codex

fragmentum

saeculi

decimi;

Lipsiensis,

Tischen-

epistulae ad

Hebraeos

codex palimpsestus

bis

1.

rescriptus

DE C0DICIBU8 GEAECIS.

27

nunc Petropolitanus, fragmenta actuum

secundae ad Corinthios

coutinens,

Praeterea codices minusculis

saeculi

et epistulae

noui.^

fortasse

litteris script!,

quattuor evan-

IV

geliorum codex Lipsieusis (codex Tischeudoi'fianus

in

bibliotheca Paulina universitatis) saeculi decimi vel potius

fortasse undecimi;

codex Matthaei

politanus, saeculi fere decimi

nunc Petropolitanus,

actuum codex

Marci, nunc Petro-

quattuor evangeliorum codex,

fragmenta codicis

saeculi duodecimi;^

nunc

evangeliorum,

et

Petropolitana

insignis 61,

fragmenta praxapostoli

saeculi

nunc Musei Britannici, anni 1044;

nunc Petropolitana,

duodecimi;^

saeculi

fere

duodecimi.^
(2.)

Hi primwn

a Tischendorfio

in

cr'iticum

usum

eonversi sunt praeter quos ipse detexit codices:

pauca Parisiensia,

fragmenta

F":

actuum

evangeliorum

epistularum, saeculi fere septimi, quibus

maxima ex

parte Tischendorfius primus usus est;

I^:

fragmenta pauca
gelii

2:)alimpsesta,

Musei Britannici, evan-

lohannis, saeculi fere quiuti;

N: fragmenta purpureo-argentea,Vindobonae, Londinii Romae, in primis in insula Patmo, sen^ata, Matthaei

Marci Lucae lohannis, saeculi

fere sexti,

ex quibus

Tischendorfius Patmia primus adhibuit;

hymnorum ex Lucae

codex Bodleianus,

O^:

evangelio,

saeculi noni;

Qbpaui.

folium Moscuense, fragmentum

ad Ephesios, saeculi

aliis
a.

Tischendorf, Notitia

Ibid. p. 58

Ibid. p.

Ibid. p. 63

num.

sexti

etc.

(vol.

Lipsiae
3

2.

a.

parvum

1,

ej)istulae

pag. v est R);

18G0, p. 50 num. 15.

Ibid. p. 60

num.

4.

64 num. 16.

num.

11.

De

a Tischendorfio invenfis, vide

1855, ed. repetit.

a.

18G1,

et

codicibus Veteris Testamenti deque

Anecdota sacra

librum Notitia

etc.

et

profana, Lipsiae

ante laudatum, item

praefationem ad editionem eius quintam Veteris Testamenti Graece

iuxta

LXX.

intt.

Lipsiae

a.

1875,

p. vi.

28

DE APPARATU

II.

0^: codex Veronensis,

CRITICO.

hymnorum ex Lucae

evangelic, sae-

hymnorum ex Lucae

evangelio, sae-

culi sexti;

codex Turicensis,

0*^:

culi septimi;

O^: codex Sangallensis

hymnorum ex Lucae

evangelio,

hymnorum ex Lucae

evangelio,

saeculi noni;

codex Moscuensis,

O^:

saeculi noni;
pact cath paui apoc

codex palimpscstus

episcopi Petropolitani,

in libris v.

cl.

Porfirii

actuum epistularum apocalypsis,

saeculi fere noni ineuntis;

Qpaui.

fragmenta papyracea, quae

Petropolitani

sunt,

epistulae

v.

Porfirii

cl.

episcopi

ad Corinthios,

jtrioris

saeculi fere quinti;

R: codex palimpscstus, nunc Musei Britannici, fragmenta

multa evangelii Lucae continens, saeculi sexti;
j^paui
.

fragmentum Cryptoferratense,

fere octavi

(in app.

uou

crit,;

fragmenta Romana, Lucae

T'^:

epist.

et

vol.

2 ad Cor, saeculi
pag. v.);

1,

lohannis,

quae partim

Tischendorfius primus adhibuit;

fragmenta, a

T'^:

v. cl. Porfirio

inventa, evangelii Matthaei,

saeculi fortasse sexti;

W^: fragmenta

rescripta,

Neapolitana,

Matthaei Marci

Lucae, saeculi fere octavi;

W*^: fi'agmenta Sangallensia, Marci et Lucae, saeculi noni;

W^:

fragmenta Cantabrigiensia, evangelii Marci, saeculi

fere noni;

W: fragmenta Oxoniensia,
fere noni (fol. 7

evangelii

nova Athona

lohannis,

contulit v.

cl.

saeculi

P. E. Pusey)

S^ fragmenturd Porfirianum, evangelii Matthaei, saeculi sexti

:

0^: fragmenta Porfiriana, Matthaei et Marci, saeculi sexti;

8 fragmentum
:

Porfirianum, evang. lohannis, saeculi sexti

6^: fragmenta Graeco-Arabica, Porfiriana, evangelii Matthaei, saeculi fere decimi.

Item evangeliaria Venetum

et Carpentoractense.

DE CODICIBUS GRAECIS.

1.

(3.)

Hi

editi

29

sunt a Tischendorfio

N: vide ante; ter editus;

B: codex praestantissimus Vaticanus, cui desunt non

nisi

ad Hebraeos pars, epistula ad Timotheum

epistulae

utraque, ad Titum, ad Philemonem, apocalypsis, saequarti;

euli
j^apoc.

codex Vaticanus apocalypsis, quern Tischendorfius

venia transcribendi non concessa ex collatioue edidit,

saeculi octavi exeuntis;

C: codex Ephraemi Syri rescriptus, Parisiensis, maiorem

Novi Testamenti partem contiuens,

saeculi quinti, qui

codex ante editionem Tiscliendorfianam minime accurate

laudatus erat;
j)paui.

cofjgx

Claromontanus, Graeco-Latinus, Parisiensis,

epistularum Pauli, saeculi sexti;

codex Laudianus, Graeco-Latinus, Bodleianus Oxonien-

E*<=*:

sis,

actuum, saeculi

non

satis recte ediderat;

quern Hearnius

sexti exeuntis,

F^: vide supra;

I:

P:

\ade supra;

vide supra;

L^^^: codex Parisiensis, quattuor evangeliorum, saeculi fere

octavi
]\jpaui

fragmenta Hamburgensia

ad Corinthios

N: vide

ante;

et

Londinensia epistularum

ad Hebraeos, saeculi noni;

et

edidit Tischendorfius

partem antea notam;

0*: vide supra;

P*^^^:

codex rescriptus, Guelferbytanus

cum
sexti,

quem

primis Lucae

Knittelius imperfecte ediderat;

^.j^^g

g^p^,^^

codex rescriptus,
et

in

fragmentis Matthaei Marci lohannis, saeculi fere

pactcathpaulapoc.
Q,^"^:

Guelferb}i;anus,

lohannis continens, saeculi quinti

fragmenta Lucae

quem

Knittelius

imperfecte ediderat;

R: \ade supra;

W^

fragmenta Parisiensia, evangelii Lucae, saeculi fere octavi

30

n.

DE APPARATU CRITICO.

vide supra

Y: fragmenta Barberina Romana,

evaugelii lohanuis, sae-

culi fere octavi;

S^: vide supra;

Item fragmenta palimpsesta duorum evaugeliariorum,

altera Venetiis

Romae

(unde veu) altera

bibliotheca

in

Barberina (unde barb) inventa, saeculi fere octavi.

Parabat praeterea Tiscliendorfius editionem codieum

horum:
'J'abcd

G^'^*

0bcdefgh_

Hi

(4.)
jjpaui.

N?'^"! Op^"' Qp^"1

N^^^ partis nuper inventae

exscripti sunt

a Tisehendorfio

_,

fragmenta Coisliniana, a Montefalconio iam edita

neque accuratissime,
V,

et

Sabas partim edidit

el.

duo Moscuensia quae

folia

facsimili

anno 18G3,

et

pars nova, folia quattuor Porfirii episcopi et Antonii

arehimandritae epistularum Pauli, saeculi sexti

,

novem nova Atliona

(folia

edidit Duchesnius);

M^^: codex Parisiensis, evangeliorum, saeculi noni;

fragmenta Moscuensia, evangelii lohannis, saeculi

O^^':

fere noni;
11:

vide supra;
(5.)

Hi

conlati sunt accurate

a Tisehendorfio:

E^^: codex Basileensis, evangeliorum, saeculi octavi;

ppaui. codex Augiensis,

Pauli,

saeculi

nunc Cantab rigiensis, epistularum

noni

F. H. A. Scrivenero

exeuntis,

accuratissime

viro

eruditissimo

editus

a.

1859;

G^^: codex Musei Britannici, evangeliorum, saeculi noni

vel decimi;

codex

H^^:

Hamburgensis, evangeliorum,

saeculi

noni

vel decimi;
jjact.

codex Mutinensis, actuum, saeculi

K^^^ codex Cyprius, nunc

:

Lact cath paui

Qb

paui
.

fere noni;

Parisiensis, evangg., saeculi noni

codex Romanus,

act. et

epist., saeculi

noni;

folium Moscuense, epistulae ad Ephesios, saeculi sexti

1.

DE CODICIBUS GRAECIS.

S: codex Vaticanus, evangeliorum

U: codex Venetus, evangeliorum,

X: codex

31

anni 949;
saeculi fere decimi;

Monacensis, evangeliorum, saeculi fere decimi;

F: vide supra;

A: Tide supra.
Contulit etiam Tiscliendorfius multos locos evangeliarii

Carpentoractensis,

saeculi

noni.

Ad

aliquot

collationes

Tischendorfianas post etiam valuit Tregellesii industria, ad

id

ipsum Lipsiam profecti ut eas cum

suis

conferret.

CONSPECTUS CODICUM SUPRA DICTORUM.

Detecli.

32

DE APPARATU CRITIC O.

II.

D: codex Bezae Graeco-Latinus,

Cantabrigiensis,

evan-

geliorum et actuum, saeculi sexti;

F: codex Boreeli, nunc Kheno -Traiectinus, evangeliorum,

saeculi noni exeuntis;

Qpaui. codex Boernerianus, Dresdensis, epistularum Pauli,

saeculi noni exeuntis;

Qbact. codex Vaticanus

culi

Romanus, fragmenta actuum,

sae-

noni;

Z: codex rescriptus Dubliuensis, fragmenta evangelii Matthaei, saeculi sexti;

A: codex Graeco-Latinus, Sangallensis, evangeliorum, saeculi

S: codex

fere noni;
rescrij^tus Zacynthius,

Lucae fragmenta,

quam

saeculi octavi.

non solum editionibus horum codicum

Tiscliendorfius

praeter G^^^*

nunc Londinensis, evangelii

accuratissime usus est in lectionibus variis

conligendis, sed etiam codices

omnes

ipsos praeter

G^'^^'^ et

codicem Dublinensem, ipse percurrendo examinavit palaeograpliicae

maxime

rationis causa.

Lectiones codicum Moscuensium utriusque saeculi fere

noni,
dorfius

epistularum

ex

et

evangeliorum

Matthaeiano,

ojaere

hausit Tischen-

quamquam

codices

ipse

etiam percurrit.
Lectiones fragmenti Cantabrigiensis

T*^

evangelii Mat-

thaei ex appendice

ad N. T. Gr. Tregellesianum hausi

notitiam fragmenti

Oxoniensis

ex

W^

Marci hausi

evangelii

descri2:)tione Vansittartii in actis philologicis ;

nonnullas codicis

codicis a vv.

Gebhardtio Harnackioque

ell.

lectiones

Rossanensis excerpsi ex notitia huius

edita.

Denique E, codex Graeco-Latinus, Sangermanensis,

nunc Petropolitanus, epistularum Pauli,

cum apographum

vitiosum codicis

sit,

saeculi fere noni,

quod ad Graecam

saltem partem attinet minoris aestimandus

Ex
eos qui

codicibus uncialibus

iam septimae

supra

est.

dictis accesserunt

editioni adhibiti sunt, hice:

ad

DE CODICIBUS GEAECIS.

1.

ad evangeUa

1.

pars

vigiuti:

nova T^

T*^

exhibuit

0'^

lectiones

3.

4.
5.

actus quattuor:

De

pars nova)

(W^:

v.

fi-agmenti

0^ 0 0f 0s 0^ S

0-=

(\V)

cl.

WO

(S);

G^ P;
ad epishdas catholicas duo: N P;
ad epistulas Pauli octo: N H pars nova
ad cqiocahjpshn duo: N P.
ad

2.

(R

pars nova (O^)

T^

T^'

Vansittartius non

r pars nova

33

O PQ

R;

codicibus uncialibus haec.

CODICES MINUSCULI.

Quamquam

omni opera atque studio

Tischendorfius

incubuit in codicum uncialium usum, tamen in hac etiam

editione octava conficienda codices minusculos

non

neglexit,

multa codicum liorum testimonia sane delens propter copias

novas ex testibus praestantioribus
addens,

vel

accuratius

multa nihilominus vel

defiuiens, quos

ad usus editiones

Novi Testamenti Graece a Wetstenio, Griesbachio

terea in

(erat prae-

manibus Tischendorfii exemplar Novi Testamenti

Wetsteniani in quo Griesbachius lectiones aliquot codicum

minusculorum manu adscripserat)

primis a Mattliaeio iustructas,

Scliolzio, Tregellesio, in

et conlationes Bircliii, Alteri,

Dermoutii, Rinckii, Fleckii, Reichii, Muralti adhibuit, maxi-

mis

autem

copiis

de codicibus

viro

minusculis optime merito F.

anno 1853 conlationem

evangeliorum textum
codicibus

in

H. A. Scrivenero

anno 1859

multis

in

maxime

codicem

praesertim

jDublici iuris

testimonium invocavit

Tischendorfius codices minusculos supra

repertos,

acceptis, qui

lectiones ex quinquaginta

codicis Augiensis
locis

uncialibus et

codicum Anglicorum ad

viginti

editionis

fine

Praeterea

fecit.

et

et

dictos^ in oriente

61 testem

textus

insignem.

Vide

sujira, p,

TiscHENDOEF, N.

27.

T. ed.

8.

3C

actuum

34

DE APPAHATU CRITIC O.

II.

2.

DE ANTIQUIS INTERPRETATIONIBUS.
VERSIONES LATINAE.
Inter antiquas interpretationes impendit Tischendorfius

maximam curam

dicunt, stirpis turn Italae, quibus

praeter eeteras

cum

versionibus Latinis

magna

quidem

est in restituendo

Vulgatae,
pliires

quam

ob causas

ipsorum apostolorum

textu auctoritas.

Atque ex

quidem documentis non

Italis

habuit

satis

aliquot prae ceteris deligere dubia laude ornata,

eorum aetatem

sed quidquid

Ex

criticam convertit.

celeberrimis Blanchini et Sabatarii

operibus petiit lectiones codicum a Vercellensis

nensis,

Corbeiensis,

item

/ Brixiani,

c Colbertini,

g^

et

^^ utriusque

b Vero-

ff^ et ff'^ utriusque

Sangermanensis

Vindobonensis ex Alteri transcriptione

rem

tulit religiose in

,.

Rehdi-

gerani Vratislaviensis

ex

h olim Claromontani

nunc Vaticani ex editione Angeli

Mali,

editione

Ambrosiani ex editione Ceriani, qui quidem

omnes ad evaugeliorum textum spectant;

brigiensis

ad evangelia

operibus,

codicis

et actus

hie

Dresdensis

illic

item d Canta-

ex Kiplingii

ex Scriveneri

et

Graeco -Latini Augiensis epistularum

Pauli ex Scriveneri editione (re vera

textus

Haase,

Friderici

e textu

est

Vulgatae versionis

Graeco corruptus),

g Boerneriani

ad epistulas Pauli ex ipsius codicis

Matthaeiana,

ff Corbeiensis

lohanne Martianay;

item

editione

ad lacobi epistulam ex

codicis antiquissimi Speculi

Pseudo-Augustiniani per totum fere

Novum Testamentum

ex adnotationibus vel editione Angeli Maii.

Edidit

Tischendorfius

ipse

codices

hos

Italos:

d Claromontanum epistularum Pauli, cum Graeco eiusdem

,

codicis

textu,

Palatinum

nunc Vindobonensem,

DE ANTIQUIS INTERPRETATIONIBrS.

2.

evangeliorum

Laudianum, actuum,

35

sive

g'^^df

guelph Guelferbytanum, fragmenta epistulae ad Romanos,

k Bobbiensem nunc Taurinensem, fragmenta Matthaei et

Marci antiquissima.

Ad edendum
n Sangallensem

quinti,

ex apographis

suis

destinaverat:

fragmenta evangelii Marci

saeculi

p Sangallensem,

evangelii lohannis saeculi septimi vel octavi,

censem, evangeliorum, saeculi fere

Denique addidit

ex

lectiones

manensi nunc Petropolitano,

noni,
vel
s

quern vir

Vindobonensi

his codicibus

Mona-

Sanger-

Pauli,

saeculi

(in ejjp. cath. est

Latini

Italicis

iLlis

fere

nunc

Zieglerus

fragmenta rescripta actuum

textus

edidit,
et

duarura

Vulgatae textus).

testibus

et

aetate

et

tamen utraque ratione prope

auctoritate cedunt,

quorum

sexti.

epistularum

Leo

cl.

epistularum catholicarum
Etsi

fi-agmentum

Monacensi, epistularum Pauli, saeculi quinti

sexti,

fere

Sangallensem, versus extremes evangelii Marci,

saeculi septimi vel octavi,

accedunt antiquissimi nostri Vulgatae codices,

triginta

eosque milleuarios omnes ad appa-

ratum adhibuit TLschendorfius, plurimos excerpens ex Sabaex Evangeliario quadruplice Blanchini

tarii Bibliis Latinis,

atque

eiusdem Vindiciis

Griesbachii Symbolis

Matthaeiana, ex
tionibus Alteri et

a viro

cl.

Edidit

criticis,

Scripturarum

ex

Dobrowskii, ex adnota-

Lachmanni, ex editione

Ranke

ex editione Novi Testamenti

libellis Sanftli et

Ernesto
ipse

canonicarum

codicis Fuldensis

facta.

Tischendorfius

codicem Amiatinum,

et

praeterea adhibuit codices Sangallensem saeculi sexti, Ingol-

stadiensem Monacensem saeculi septimi, passim conferens

codices Guelferbytanum saeculi quinti, Parisiensem saeculi
septimi.

Lectiones

codicis

Peyronii videtur hausisse.

Taurinensis

ex

Nisi fallor,

codices Vulgatae

litteris

v.

cl,

novos nullos ad editionem banc octavam adhibuit, lectionura

autem testimonia hie

illic

locupletavit.

DE APPARATU CRITIC O.

n.

36

VERSIONES ORIENTALES.
In versionibus orientalibus excutiendis nisus est Tischendorfius operibus

Non pauca ex

virorum linguarum orientalium peritorum.

Tregellesii

N. T. Gr.

haiisit.

Lectiones interpretationis Syriacae quamPeshito vel sim-

plicem vocant ex editione Schaafiana, S}a*iacae

Cureton,

quam Curetonianam vocant ex editione Guilelmi

Syriacae quam posteriorem sive Philoxenianam

vocant ex editione a Josepho White publici iuris facta,

codicum Philoxenianae versionis Assemanianorum

variae

ex libro praestantissimo Adleri, Evangeliarii Hierosolymitaui

ex nupera editione

comitis Fraiicisci

Miniscalchi Erizzo,

haustae sunt.

Memphiticae

interpretationum

Lectiones

Basmuricae
AesYptiaoae.

,.

ex

quotquot ad
..
^

evangelia
,.

editione bcnwartzii

Saliidicae,

spectant
^^r

Mem-

interpretationis

phiticae quotquot ad actus epistulas apocal}q)sim spectant

ex

opere Woidii haustae

Sahidica

Miinteri

sunt,

Engelbrethi

atque

Sahidicorum

fragmentorum

Wilkin sii,

editione

libello

de versione

Basmurica

de

libello

ex

non

neglectis.

Consuluit
.

Tischendorfius

lectionibus

in

Aethiopicis

notandis versionis Aethiopicae interi^retationem

Aethioniea.

a Chr. Augusto

apposuit quae vir

Pell Piatt ad

cl.

t.

Bode lactam, multa quoque

Gildemeisterus ex editione

maximam Novi

Thomae

Testamenti partem excerpsit.

Hausit Tischendorfius lectiones interpretationis Arme.

nicae in primis

Anneiiica.

r^

ex editione Novi Testamenti

,

Graece bcholziana hac in re bene mstructa,

addidit etiara quae in Wetstenii

exemplo Griesbachiano
nicas

et

Georgianas

commentario

in

Alteri

invenit.

et

lectiones

circa

animadversionibus

ex Armenica

Philemonem, uotata

Novi Testamenti Graece

Iberica

in

in

Arme-

Petermanni

epistulam

ad

DE SCEIPTOEIBUS ECCLESIASTICIS.

3.

37

Biblia polyglotta Londinensia lectiones Arabicas prae-

praeterea Novi Testamenti Milliani

buerimt;

exemplar notis plurimis Christiaui Benedicti

Michaelis linguarum orientalium peritissimi

His accesserunt

penii lectionem multis locis suppeditabat.

Scbolzii notae ex Vaticano libro,

lectiones fi'agmentorum

Tisehendorfianorum Lipsiensium epistulae

a viro

cl.

Gildemeistero

erutae,

Er-

insigne,

ad Colossenses

lectiones

aliquot

codicis

epistularum Pauli niiper Petropolim translati et aetate et

origine insignis.

VEESIOXES OCCIDEXTALES.
Postquam de interpretationibus Latinis atque
talibus expositum est, restat

utnotemus de versionibus qiiattuor

occidentalibus, Tischendorfium lectiones hausisse

in quibus

non mediocre

virorum

ell.

quas

uonnullas

rei eriticae

de Gabelentz

Dobrowsky
ex

cum

et

momentum

Loebe,

Griesbachio

I.

ad Mattliaei

Gothicas,

ex editions

Slavonicas ex

commimicavit,

Eduardi

adnotationibus

est,

de

iis

item

Muralto,

Anglo- Saxonicas ex Beniamin Thorpii editione,

quotquot

orien-

Franeicas

evangelium spectant ex editione

Audreae Schmelleri.

DE SCRIPTORIBUS ECCLESIASTICIS.
Tischendorfio patrum scripta in

patebat immensus laborum campus,

ei

minime

licebat,

rem criticam convertenti

quem

etsi

totum emetiri

tamen non potuit quin multa quae

in primis

vim habere \'idebantur ad negotium criticum adiuvandum

omni studio

susciperet.

Propterea quaecumque textus sacri testimonia ex tribus

primis saeculis supei'sunt ex ipsis fonSaecula tria prima.

.,

tibus

hausit.

Pertment hue patrum

apostolicorum opera, unde paulo saepius reliquis adferenda

erat Polycarpi

epistula.

Cum

Ignatio etiam interpolatae

38

II.

DE APPARATU CRITIC O.

eius epistulae excussae sunt,

cum Clemente Romano etiam quae

nomine circumferuntur Homiliae. Adhibita sunt praeterea fragmenta ex evangelic Hebraeorum vel Ebionitarum

eius

ve\

Nazaraeorum a veteribus

exscripta.

non

lustini

in evangelic potissimum Matthaei, habita est ratio

raro,

sed neque

ea neglexit Tischendorfius quae lustini nomini adscripta sunt,

Zenam, quaestiones

ut expositio rectae fidei, epistula ad

responsiones ad orthodoxos, quo librc saepe usus

Eius quidquid apud Epij)haniura

perhibetur,

id

item

lustino aetate proximus est Marcion.

epistula ad Diognetum.

esse

est,

et

omne

Tertullianum aliosque

et

diligentissime perquisivit,

unde

commentarius ad Lucae evangelium ac plures Pauli epistulas

magnopere
licebit

locupletatus

gnosticos

est.

Cum

quorum

multos,

eos

Marcione

componere
patres

reliquias

servarunt, ut Theodoti Antitactarum aliorumque Clemens,

Heracleonis Origenes, Ptolemaei Carjiocratis Encratitarum

Epiphanius,

aliorumque

aliorumque

Valeutinianorum

Irenaeus, Valentini

Basilidis

Marcosiorum
Doee-

Apellis

tarum Naassenorum Peratarum aliorumque Hippolytus

in

Philosophumeuis nuj^er repertis, ut praetei'eamus similia:

ex

istis

vero omnibus iucrementa apparatus Tiscliendorfii

petita sunt. Pertiuet

hue etiam

Pistis Sophia, liber gnosticus

saeculi fortasse tertii Sahidice scriptus.

plaeuit

idoneis

evangelii

quibus

protevangelii

locis

Item rationem habere

quod

dicitur

laeobi,

Pseudo-Thomae, actuum quae feruntur

Pilati.

apocrypharum litterarum luminibus ad

ipsos

patres redeunti, praeter eos qui raro adhiberi poterant, ut

Athenagoras, Theophilus, Petrus Alexandrinus, Gregorius

Thaumaturgus, commemorandi sunt Irenaeus, quem quidem

paucis

exceptis

novimus,

ex

veterrimo

tantum

Clemens Alexandrinus,

interj^rete

Origenes,

Latino

Hippolytus,

Dialogus contra Marcionitas, Constitutiones quae dicuntur

Apostolicae,

Methodius.

Ex

his

omnibus testimoniorum

multo plura eaque ipsa curiose delecta in hanc editionem

conlata sunt

quam

in

aliam ullam priorem.

3.

DE SCRIPTORIBUS ECCLESIASTICIS.

Nec vero

tribus primis saeculis acquiescendum Tischen-

immensam messem prae

dorfio videbatur, etsi

Clemente
pretes, a

iu

Lachmanno plane

quorum ex numero

Per-

persaepe consuluit.

ad patres quarti

eius

studiis

est

neglectos neque a Griesbachio

excerjjtos,

criticis

rectum igitur

et quinti

nominandi sunt Eu-

in primis

Didymus, Athanasius, Epiphanius,

sebius,

cum

reliquis

Irenaeo praebebat Origenes, cuius etiam inter-

et

Symbolis

saeculi,

S\)

Eusebii

Basilius.

demonstratio evangelica, pro multitudine locorum sacrorum

ibi

adscriptorum primo loco ponenda,

cellum

cum

contra Mar-

libri

tot ipsius Marcelli locis, historia ecclesiastica,

commentarii in psalmos

Esaiam

et in

(et in

Lucam apud

A. Maium), eclogae propheticae, fragmenta permulta ab

Angelo

Maio

edita,

ad Stephanum

evangelicae

magnoque cum
Eusebius

quibus

in

et

etiam

sunt

ad Marinum

quaestiones

saepissime

sunt: gra\ns etiam eo est

fructu adhibita

quod scriptorum antiquiorum multa fragmenta

passim usus

critici

mentem

venit in

servavit;

Polycratis,

Apollonii, lulii Africani, epistulae ecclesiae Viennensis et

Lugdunensis, Phileae,

reliqui quattuor modo indicati

editoribus neglecta.

in

omnes

per

paucissima,

cum

schola Alexandrina

de Trinitate.

manu

difficilem

usum

editionis Peta\danae index indicet

examinandus

paginas

fere

Didymo yero multum

etiam

plurima praebuerunt a prioribus

Et Epiphanius quidem

propterea habuit quod,

Sed

Dionysii Alexandrini.

Guerikii

profuerunt

catechetica et Mingarellii

lam sequuntur

erat;

liber

index

de
libri

triumyiri, yersati nocturna

yersati diurna," Chrysostomus, C}aullus Alexandrinus,

Theodoretus

quorum nomina

adscribenda erant.

simum nactus
septemdecim

est

Ad

aliquot

in

ex

codice

Matthaeum

transcripsit Guelferbyti; praeterea etiam

sium plerumque

drinum

magno

ratio est habita.

studio

millibus

Chrysostomum subsidium

Tischendorfius

homilias

locorum

eo

gra\'is-

saeculi

continente,

sexti

quern

codicum Moscuen-

Cyrillum autem Alexan-

libentius

excussit

cum ex

40

II.

DE APPARATU CRITIC O.

commentariis eius in lohannis evangelium, quae ad verbum

perceusebat, satis intellexisset textum scriptorum eius

Etiam

male ad nos pervenisse.

alterius Cyrilli,

non

episcopi

Hierosolymitaui, opus eatecheticum perlustravit totum. Item

Theodori Mopsuesteni fragmenta ex catenis collecta, item

locis multis

plura,

Chronieon paschale; item lohannis Damasceni

maxime commentarios

parallelis saeris

in Pauli epistulas et

ad easdem spectant, ratione habita in primis

maxime ad

eodicis Ru^^efucaldensis saeculi fere octavi; item

apostolorum actus

duplici
gelia

et epistulas catholieas,

paueitatem,

testimoniorum

quae in

textu ac triplici) et

Euthymium.

Ad

propter antiquiorum

Theopliylactum

(in

actis

ex

Oecumenium; item ad evan-

evangelium lohannis singulari studio

Nonni metaphrasim adhibuit; item ad apocalypsim Andreae

et

Arethae commentaria, quorum priora quidem non tantum

ex duobus codicibus

dudum

excussis, sed etiam

ex insigni

codice Coisliniano a se ipso Parisiis pertractato dedit.

Aretham vero dudum editum addere

memoria Crameri

licebat ea

quae

Ad

I'ecenti

industria in catena exhibuit.

Potiora igitur haec quidem ex Tischendorfianis circa

patres Graecos laboribus.
hibiti sunt, sive ipsi

Ex

iis

autem qui passim tantum ad-

pauca reliquerunt sive rarius scripta eorum

a Tischendorfio consulta sunt, notabiliores saeculorum trium

priorum iam supra commemorati sunt; addendi vero sunt

alii

quorum

permulti,

satis

erit

nominasse Amphilochium,

Anastasium Sinaitam, Caesarium, Cosmam, Ephraim Syrum

ex vetere interprete Graeco, Euthalium, Eutherium, Leontium

Byzantinum,

Marcum Diadochum, Marcum Monachum,

Maximum Confessorem, Gregorium Nyssenum, Philonem Carpasium, Photium, Theodotum Ancyranum, Tituni Bostrensem.

Denique hue pertinent quae ex

,,

subsidia critica.
in

in litterarum genere catenae

omnes Novi Testamenti

debentur curis
tissimi.

Quo

I.

A. Crameri,

catenis peti poterant

viri

libros

eminent quae

studiosissimi ac meri-

Octo volumina quae foras dedit, non pari

ilia

3.

quidem

DE SCRIPTORIBUS ECCLESIASTICIS.

iu.super catenis

dudum

quas

consultis

Possinus et Nicephorus recen-

tique

memoria A. Maius publicarunt.

libris

in

commentario

omnia,

Tischendorfius

excussit

pretio,

41

Prodeuut ex

illis

editionis huius Tischendorfii j^i'aeter

iam notatos, in quibus primum locum tenet Origenes

alios

fragmenta

propter

ad Ephesios, Aeaeius, Ammonius,

deperditi in epistulam

Apollinaris,

Geometer

lohannes

ex A. Maio),

(uterque

Gennadius,

Diodorus,

Asterius,

Hierosolymitanus

dudum

commentarii

praestantissima

Procopius

phori libris), Severianus, Victor,

Hesychius

01ym2:)iodorus

et

(potissimum

Mce-

ex

alii.

InLatinistestimoniisexscribendis semper atqvie inprimis

...

usus est Tischendorfius celeberrimo Sabatarii

I'atres Latini.

mdeque permulta

opere,

adsumpta sunt quae priores

non

banc editionem

tamen

ipsorum patrum

editio-

Praeter Irenaei enim interpretem, quern ubique ex

Cantabrigiensi

Harveii

Origeuis interpretes, quos certe saepe

contulit,

Lipsiensi

editionibus
hausit, et

passim ab eo

Stierenii

allati sunt

tacente vel

non

Hilarius,

Augustinus,

brosiaster

et

ex ipsorum operibus, Sabatario vel

Cyprianus, Lucifer,

satisfaciente, Tertullianus,

Hieronymus, Ambrosius

et

Am-

item Latine versi Archelaus et ,,Iacobus Nisibenus"

sive potius ut

nunc scimus Aphraates

ut praetereantur h. 1. Didymi Athanasii

item

editores praeterierant

proi'sus abstinuit a consulendis

nibus.

in

per actuum

aliorumque interpretes

maxime textum Beda; item ex magna

Gallandii collectione auctor

tianus, auctor libri

vir sapiens Persicus,

libri

de rebaptismate, Nova-

ad Novatianum, Caesarius Arelatensis,

Faustinus, Orosius, Orsiesius, Pacianus, Salvianus aliique.

In primis vero locupletare

apparatum

criticum

contigit

ex egregiis Victorini commentariis in epistulas ad Galatas,

ad Philippenses, ad Ephesios, ab Angelo Maio primum

editis,

ad quae accedunt

adnotationes
Itali

quae

alius Victorini (?)

ad apocalypsim

apud Gallandium; item ex fragmentis textus

antiquissimus

tractatus

ad

priora

Lucae

DE APPAEATU CRITIC O.

n.

42

capita praebuit, ex codice

Maio

Ambrosiano

rescripto

ab Angelo

erutus.

Ceterum in adnotationibus
octava loci

ipsi

ad quos

prioribus indicati sunt.

patristicis in

resjiicitur

hac editione

quam

longe accuratius

in

Hoc ibi maxime necessarium videbatur

ubi editiones accurato indice carent, ut in Epiplianio, in

Cyrillo Alexandrino,

omnino

erat

in

multis

Abstinendum vero

aliis.

eiusmodi ubi

indicationibus

commentarii ex

singulorum ordine exscribuntur, ut Chrysostomi, Theodoreti,

v/

lohannis Damasceni, Theophylacti.

Saepe vero ipsa verba

antiquorum, ubi singularem gravitatem habent, adscripta sunt.

4.

DE EDITIONIBUS.
Editionem Elzevirianam

anni

editiones posteriores Elzevirianas

1656 1670 1678)

1624

in primis

(passim

etiam

annorum 1633

Robert! Stephani anni 1550

et tertiam

(passim etiam Millii, Wetstenii), item Griesbachianam Davidis Schulzii curis auctam, Scholzii,

Lachmanni (editionem

maiorem, passim minoris ratione habita) ubique

Atque simul, ut iam ante

fecerat,

bachio magis minus ve suspectas vel

Tischendorfius

lectiones

omnes Gries-

commend atas

additis insuper passim

iis

notavit.

exhibuit

quae docta manus

Davidis Schulzii adnotavit.

Atque haec quidem de incrementis apparatus

critici

ex quattuor operum generibus.

JNIiuime ignorabat Tischen-

quam multa etiamnum

deficerent ut perfectus atque

dorfius

absolutus omnibus numeris esset apparatus; neque dubitabat

quin passim subrepseriut errores, sive ipsius incuria sive

typographorum, quod praesertim ad apocalypsim valde dolen-

dum

est.

Id vero ut

commentario huius

modo ad omnes

in

commentario

editionis

lectiones in

editionis septimae ita in

maximi momenti

est,

quod non

textum receptas qua nituutur

DE EDITIONIBUS.

4.

notatum

auctoritate

demum

Ita

appositi.

circa

tissimi

sunt

testes

vitari ac praecaveri videntur frequen-

apud plerosque commen-

qui

errores,

testes

aliorum (Griesbachii,

Elzevirianis

ipsisque

lectionibus

Lacliraanni)

etiam

sed

est,

43

Orti enim inde sunt

tariorum auctores invaluerunt.

quod

ex Wetstenii, Griesbachii, Scholzii ratione auctoritates veteres

non adscribebantur

ab Elzeviriaua

nisi lectionibus

Cui nialo nee maiore Lachmanni editione

talem"

textum

ortus est,

ac

orien-

tantum paucissimi iique non

testes

arbitrio delecti adhiberentur

error

subventum

cum ad repraesentandum antiquum

ex qua,-

erat,

satis

diversis.

magnus

rursus pleroruraque

qui orientalem constituebant Lach-

si

manni textum, iidem

modo

ullo

satisfacere possent

de vero

apostolorum textu quaerentibus idque circumspecte

ad

in apponendis testimoniis

editoribus

aliis

cum

et

Neque vero acquiescendum videbatur

religione facientibus.

tum

sine

cum

lectiones

Tischendorfianas

magni nominis probatas, sed

iisque

quidquid ab ipsorum auctoritate testium aliquam commen-

dationem habet, vel,

omnes

ut res exactius definiatur,

in uncialibus codicibus inventas,

invitis illis sive propria ratione sive

et

si

lectiones

quae etiam

reliquarum auctoritatum

praestant, in apparatu exhibendi con-

consensione aliqua

silium et cura erat. Consilium hoc erat, haec cura: in negotio

enim tam

late

praetermissum

menta

et

Neque

id

y.(u

quamvis iam

quod dictum
errores

est

in

Eiusmodi sunt

fxiu

d-eXtjai,

vufia

in

in nuniero

pro-riOrJ^rj,

tr

edituni

est

vuwr utvn,

ut

Tircc

iCwv pro

tyoiv,

Iohl5,7

in

est

anolrjuoa pro (cnodr]uoo, o vioG

jiro

y.airoi', t<fayiOfxtv,

Praeterita sunt talia plerumque, inulta

tamen

erat

enim etiam cur exhiberentur

in

in fg,

2Thess2,l,

quae omnia in A scripta sunt, antaTtilccr

invenerunt

est.

minime

avrcc&lovi'Tta Phil 1,27

tOfxtv, rjxuvaa qior)]a ItyovO)],

Tvloi pro ota arvloi,

tanldy/i'taor

su^jple-

non dubitandum

(quorum

^I'v/ija

ut

Prolegomenis

tantum ambitum habet ut etiam

quoslibet^

iiuwa pro xac tjucov

vfina
loa

esse,

passim

aliquid

difficili

emendanda contineantur

manifestos
^

tamque

patente

L,

ovToa:

tniwutr.

commentario locum

singulai'is

passim causa.

44

II.

formae

DE APPARATU CRITIC O.

liberioris legis

scriptura

differunt^

grammaticae ponuntur) aut quae leviter

universa

Deque enim incousideratae

eiusmodi

utilia docere

rebus

in

laudem, nee

sedulitatis appetebat

magis viros doctos librum adhibituros suum

mole quam

adnotaverit:

Tischendorfius

obruere

inutili

malebat: verura persuasum habebat

bonum

delectum

praestare

et suae id

in primis editioni eonveuire.

Siugularis
cernitur in

eo

quod secutus

autem

apparatus

Tischendorfiani

virtus

quod ad aliquot lectionum centeua

iudicii

est brevissirae ratio

exemplis eerte hoc conclusum

hoc vel illud praeferri aut

iri

reici.

Quibus ab

est reddita.

sperabat,

nusquam temere

Pertinet hue etiam quod

antiquorum grammaticorum passim adscripta sunt,

dicta

saepe ex Stephani Thesauri editione Didotiana.

non ingrata

fore arbitrabatur Tischendorfius

tuum usu quem ad modum

Denique

quae de accen-

in codicibus octavi noni decimi

saeculi similibusque observatur adnotavit.^

*

Hue

fri^o^)]a
(Ju

pertinent itacismi phirimi, ut

Lc 13,17

T"""'*^,

i]

;'A{A<oi

Lcl3,2 K,toig

o/^irom, xoivcu^ia, lotnovf.iii'oa, ^Xauon^u,

pro aot, TiQoatxoivovv, XfiTOv^yna, liTovQ-yfiK, oixttav pro oixiav,

(lrjj.iiov,

fyfU'coaxsi', naQuyfirfTcn, Xeiar, u^fiv)], item f et e

promiscue

posita ut tq((i'aiQ0j{}^rjOcii', item ueglecta adliteratio, ut ivnooad-tv,

i:V^Xe\puGa,rivyty.iv, OL'v^ovXt,op,vneGovToo.

Quorvim quidem omnium

exempla hand pauca data sunt, sed non constanter

notata.

Explicatur

de his ac similibus generatim in Prolegomenorum capite IV; quod

idem

fit

de ovto) et ovtojg atque de r tiftXxi'GTiy.ov, quorum utrumque

paucis tantum uotabilioribus locis in ipso commentario tractatum

^

Praeterea de editione hac octava et de

iis

est.

quae huius editionis

propria sunt vide infra Prolegomenorum caput VI,

2,

(4).

45

III.

DE LE GIBUS
IN

TEXTU CONSTITUENDO.

46

paginae

53
53 54

47

Textus depravatio antiquissima

Leges:
1.

Peculiaria pro siispectis habenda

2.

Quae orta sunt ex errore librariorum arcenda

3.

In parallelis dissensio anteponenda

4.

Lectio reliquaruni fons, probabilis

5.

Auctorum propria tenenda

56
57 60
60 63
63 64
64 68
54

41

III.

DE LEGIBUS

TEXTU CONSTITUENDO.

IN

constituenda textus recensione, Tischendorfius sibi has

In

leges scripsit:

Textus

petendus

est

ex antiquis

iinice

testibus,

et

potissimum quidem e Graecis codicibus, sed interpretationum

patrumque

miuime

testimoniis

neglectis.

omnis

Itaque

textus conformatio ab ipsis testibus proficisci debebat,

iam factum

est in

anno 1840

editione quae

ab Elzeviriana, quam receptam vocant,

non

prodiit,

editione.

ut

Testibus

autem diserepantibus primo loco ponenda sunt ea quae

tuentur

codices

Graeci

ad nonum

usque

fere

antiquissimi

saeculum

i.

e.

scripti.

a quarto inde

Rursus

in

qui vetustate antecellunt iidem auctoritate praevalent.

ut magnopere

auctoritas

augetur

patrum accedunt testimonial

^

Quod enim paucissimi

tur (nisi

OTiwa
etc)

habeat.

Non

testimonia.

ev^va

fj',

id facile

item vero

Ita

Mt6,25

ut

ac

nisi

a Graecis firmari,

ut

multae formae grammaticae

ortum putari ut
si

interpretationum

tantiim codices Graeci iique soli testau-

et svd-fo)a,

ita potest

Haec

non superatur dissensione

eiusmodi quod nou potest

est

et

ita

si

his

alter ab altero transcriptum

accedunt veterum interpretum ac patrum

<fayt]T8 sine

addito praeter s

nP

testantur

48

DE KEGIBUS IN TEXTU CONSTITUENDO.

in.

omnium codicum recentiorum

e.
a nono saeculo usque ad decimum sextum

plurimorum

eorum

yel

qui

longe plerosque ex
fere

mille per

per varias

Graecam cum publica quadam

ecclesiam

manus variosque

saeculorum,

recentiores

qui ante annos

codicibus

fluxisse

iis

nequit,

publicam illam

et ipsos

Ea

constantem formam induisse.

et

priorum

dubitari

adhibebantur indeque

auctoritate

quaudam

i.

enim

Istud

sunt.

exarati

etiam

derivata

casus

fontium

ubi

et

vero forma

ab usu

est

consuleudorum

et

Ex quo sequitur,
emendandorum magna licentia erat.
cum antiquitatis laudem quae antiquissimorum codicum
lectionibus sine dubio iuest eandem posse recentioribus
testibus,

inesse

tum

quamvis id per

post

codices

minus probabile

se

octavum saeculum

aut parvi aestimandos non esse,

scriptos neglegendos

non posse numerum

sed

eorum prae paucitate antiquiorum testium

urgeri. Accuratius

vero banc in rem inquirentibus passim facile

codicum octavi saeculi

lectiones

aequiparare

vel

quinti,

sexti saeculi lectiones.

Syrum

pretibus

adsentientes

vel

codicum

antecedere

quitate

vel

demoustrare

erit

sequentium ipsa

et

sit;

Fit enim ut

illi

anti-

quarti,

ex

inter-

Sahidicum vel Italum vel Gothum^

etiam ex

habeant, vel

Quod

Origenem, Ireuaeum, Tertullianum.

Clementem,

patribus
si est

lectionibus

aliquo loco de priucipatu certantibus, non amplius quaerendum

est utra antiquior sit, sed utra praestet

Clemens Alexandrinus
interpretes

latt

syr<="

minime

diu

ante

est.

Mt8,18 o/lor pro noD.ova

quamquam
temerarium
^

Hi

codicis

Basilius,

Hos cum ab

aeth.

descriptus est peiiendisse

aetatem

Athanasius,

sit credibile,

obtinuisse

solo legatur lectionem

propria vi ac ratione.

Chrysostomus
aut

item

exemplar! unde

earn lectionem certe

vulgatamque

o/).ova, propterea

fuisse

quod

iam

certum

in codice B

apud antiques pervagatam habere,

est.

testes

maxime

praestant quod

non modo harum

inter-

pretatiouum origo ad secundum, tertium, quartum saeculum revocanda

est, sed

etiam, quod in usu earum critico gravissimum est, codicibus

quarti quinti sexti saeculi ad nos pervenerunt.

TEXTUS DEPRAVATIO ANTIQUISSIAIA.

Sed ultra progrediendum
faciunda

sit

vulgatam

antiquitate

tamen

manifestum

testium

depravatio

(natus

suum

Ad

a.

185 denatus

(denato

254)

a.

190)^

fortasse ante a.

textus sacri varietas

Cuius

exstiterit.

cum Clemente

est

testis

iam

ideoque in

nullum earn

superstitum

quaedam

superare aetatem ubi universa

ac

perantiquani

certum exploratumque habeamus,

esse
est

Quamvis enim permagni

est.

quam

quaevis lectio

49

luculentissimus

a.

220) Origenes

fere

cum

vel

rei

Irenaeo (scripsit opus

Tertullianus (denatus

a.

220).

quos quarto saeculo, quo ipso Sinaiticus Vaticanusque

omnium

codices

autiquissimi

Damasum

Hieronymi testimonium ad

Quod

exemplaria quot codices".

esse

videntur,

script!

accedit

paene

scribeutis tot

de Latinis

ille

quidem

una probat ab illorum ante Hieronymum tem-

dixit, sed

porum ingenio recte derivari documentorum textus varietatem

quern ad

modum

quae idem de evangeliorum textuum per-

mixtione queritur (vide post), ea communia prorsus Graecorum

et

Latiuorum testium

Praetereaque ipse

sunt.

Graecorum emendata conlatione sed veterum"

se

codicum

usum

esse

multum a lectionis Latinae

novum opus suum, satis innuit

dicens itemque prospexisse ne

consuetudine discreparet"

Graecorum

sui temporis

codicum diversitatem. Quae quidemi

textus

depravatio unde exorta

plura

sunt quae huic

clarum

est,

lucem

rei

dictu

aiferant.

est,

Satis

etsi

per

se

apostolorum fructos commercio alienos

a litterae scriptae veneratione, eoque minus iurasse

fuisse

litteram

quo minus auctores

profiterentur aut

lis

Liber tertius scriptus

190);
^

vide Iren.

Cf Euseb.

T(di'

Ti]r

^? 15

17

ipsi

quae foras darent

tribui voluissent: traditum nobis est

17.5

difficile^

primorum temporum homines quippe plenos

spiritus atque ijosorum

in

sit

Hist.

est

v,

summam

auctoritatem

Artemonem cum

iii,

3, ^ 3.

28, cui capiti titulus est:

'AoTBuwroG tuQtoiv i^ao/rja nQOiifjih-jutrwv.

Eusebius ex autiquiore scriptore haec

TiscHENDORF, N. T.

ed. 8.

asseclis^

Eleiithero episcoi^o (annis circiter

Cont. haer.
eccl.

aut orationis artem

affert:

4C

Ibi

neql
28,

dut xovto

50

DE LEGIBUS IN TEXTU CONSTITUENDO.

ni.

Tatianum Marcionem
'

pia

qui

tareut,

quod studium
scimus,

perquam

scripta

veadi-

ecclesiae saeculis

mutando non abhorruisse

a textu

deinde comperimus iam ante Hie-

est;

(nati

apocrypha

duobus primis

ipsis

eos

credibile

ronymi tempora
esse

fraude

saepe

porro

invaluisse

alios textui sacro corrigendo studuisse

346)

a.

operam datam

primis

in

evangeliorum varietatem ad quandam revocareut

ut

maxime

unitatem, quod quidem ad textus evangelistarum

magnam vim

synopticorum confundendos

habuisse constat;"^

ac iure inde eoncluditur, quod in evangeliis licitum putarent,

id

Deque in

reliquis

ubicumque ex

libris

haberi potuisse criminosum.

saeculum

teitium

Alexandrino

esset

Deuique post medium

fere

Luciano

Antiocheno

quasdam

receusiones

Hieronymus

certe

visum

textus

quod

Gelasii

et

re

et

Hesychio

susceptas

esse

decretum

dicitur

Tuio &ti(iia yQ(a^(da a(^o(io)a tn^^alov raa ytlnarJ, }JyorTta avTcla

<iio)(}&(Dy.e}'(C(.

y.ai

on

tovto

jiovkojuivoa SvvciTKc fiad^fh'.

/.ir]

xaTailnudofxtroa avTwv Ityo) 6

yao

ei

na

x^ikrjGei

avyxofxiGaa avTwr

nnoo uU.i]}.a, y.uTa noXv uv evQOi

yovv eOTca tcc \4axkrjnuc^ov ToTa 06od"oVoi'.
jtoDmv Se loTiv fvTioQijadi Sia to (ftloTiuioa tyyiyouqd^ai Tova
iy.nOTov

tcc

avTiyQctqci i^eraCftv

ditt(fiorovvTtt- aaifxif(avtt

tu

uc'.i}^i]Taa iiVT(xjy

v(f'

iyuoTov avToh', wa uvtoI xcJ.ovai

TOVTtGTiv rjffccrtauava.

S-Mfisi'a,

ndliv dh tovtovO

to.

yarojo-

'EQ/j-orfiXov

yaQ Anokk(x)vi6ov ovdt avTcc iccvroia iari Gvfxcfcavcc.

(ViCfTi. yccQ Gvyy.Qirai tcc ttoot^qov vn ccvtov xaTaaxivccad^ivTcc toio
vGTEQOv Ticckiv tniSucGTQCcfffTGi,, y.ccl tvQiTv y.ccTcc nolv ccnccSovTcc. Etc.
^ Cf Euseb. Hist. eccl. iv,
29, ^6 tov dt cItiogto/.ov (faai
ov awciSii.

ToXflijaai

TCrccG ccvtov UtTaifQCCGCCt (fWVCCG,

re alius evangelista plus dixit, in alio quia

addiderunt; vel

dum eundem sensum

e quattuor

primum

aestimaverit emendandos.
et

in

accidit ut

exemplum

ceteros

apud nos mixta

Marco plura Lucae atque Matthaei; rursum

epist.

minus putaverint

alius aliter exjiressit, ille qui

legerat ad eius

Unde

hannis et Marci, et in reliquorum quae

Cf

iTTldlOQihOVUSVOV

,,Magnus siquidem hie in nostris codicibus error inolevit, quoddum

eadem

unum

(OG

(cum Heinichenio, non avTor) T^r t^g cfQaGtoiG GvrTcc^w.

avTuii'

in

TCC

aliis

in

quoque

sint omnia,

Matthaeo

lo-

propria sunt inveniantur."

ad Dam. cuius textus etiam Prolegomeuis ed. Tischeudoriianae

triglottae pag. xcvi sqq. insertus est.

TEXTUS DEPRAYATIO ANTIQUISSIMA.

non

testantur;^ ex quibus testimoniis

duumviros

exstitisse

est,

magnae codicum nostrorum

illos

diversitate laboranteni recenseudo

saeculis

emendarent ac

ex

sive

restituerent.

utut sunt, certum hoc est iam

Novi Testamenti textum,

Graecis

concludendum

tarn id

qiiam studuisse eos ut textuni mira iam

diversitatis auctores,

Quae omnia

51

Graeco

et III

qualis in codicibus sive

orbem

per

versis

IV

Christianum

circumferebatur, a puritate atque integritate plurimis modis

maxime vero probabile etiam illud est, nulla

maiorem quam ipsa prima, i. e. primo ac secundo

diseessisse;

aetate
p.
rei

Chr. saeculo, textus sacri varietatera esse exortam.

argumentum unum neque

Cuius

id levissimum sequitur.

Nota

Tandem commemorandum

sunt Griesbacliii verba:-

esse

censeo codices nonnullos e partibus longe dissimillimis esse

Alexandriuus

conflatos.

v.

codex recensionem sequitur

c.

aliam in evangeliis, aliam in epistolis Paulinis, aliam in

actibus apostolorum et catholicis epistolis."

tamen nequit

singulis disputari; negari

quattuor,

codices

quidem

qui

partibus ratione textus sui sibi

autem inde factum

quam

gelia,

est

epistulae

in

codicibus

Quae cum

consuescerent.

habex'e.

antiquissimi,

non aliam ac

eam dudum

nabc,

No^^ Testamenti

coniungi

restituendo

Hoc

hos codices transcriberentur.

libri

perveneruut

nonnullis

dissimiles esse.

ijisis

duerunt enim antequam

nos

singulis

totum

soli

quod quam rationem habent evan-

iuduerant antequam in

ad

ipsos antiquissimos

unciales

inter

comprehendunt

I^o^nim Testamentum

Potest de his

satis

ita

in

sint,

In-

in

unum

qui

testes

apostolorum

textu

dubiam auctoritatem possunt

Quod cum ad infringendam

pertineat praesum-

ptuosam eorum opinionem, qui verum

se

dummodo

vel

antiquissimos paucos

codices

tenere

iactant

etiam

unum

codicem omnibus reliquis non convictis ac refutatis sed

^

Utriusque verba vide infra, ubi de recensionibus textus exjilicatur.

^loh.'Iac. Griesbach, K. T. Gr. ed. 2, Halae

prolegg. sect,

iii,

sub fiuem,

a.

1796,

p. Ixxxi.

4*

vol. 1,

52

DE LE GIBUS IN TEXTU CONSTITUENDO.

III.

spretis

simpliciter

sequantur,

addendum

turn

quod cum

iis

destinatum

maxime ad rationem codicum

unum

est

quae iam disputata sunt artissime

coliaeret,

nostroruni saeculis

quarto quinto sexto posteriorum rectius aestimandara.

signem euim inter codices unciales primi ordinis

et

cum

plerisque

reliquis

tantam

difFerentiam

textus

esse

In-

secuudi

eamque

maxime, per quodvis caput lection um

ut, in evangeliis

genus quoddam alterum Aegyptiacum, alteram Asiaticum,

etsi

nomina non

strandum

satis

facile

Haec autem

quadrant, distinguere possis, ad demonet

est

iam
nee

differentia

maxime neque

octavo iisque quae sequebantur nullo

EFGHKM cum

kabcd

similibus

argumentis

effici

consensione

quam

eum

in

ita

fieri

potuit ut

satis

ut

res

pluribus

magna

coarguitur

inter lios codices posteriores et Chryso-

Quod

alios esse constat.

ullo

modo

Quae

iam

stomum atque Theodoretum, item

peritis

ab

transformaretur quern codices

praebent.

potest,

in primis

enim sexto septimo

Saeculis

antiquitatis discrimine pendet.

textus codicum

demonstratum.

mvdtis

est

si

modo dubium

quarto exstitisse codices in

interpretes

Syrum Gotlium

habet, nee vero potest

recte

dandum est saeculo iam

summa rei simillimos codicibus
esse,

nostris octavi saeculi et sequentium.

Nee vero obliviscendum illud est, autiquissimos codices

Graecos nostros, quorum principes omnino sunt Sinaiticus
et

pro ea quae calligraphis Alexandrinis erat

Vaticanus,

sermonis Graecae ignoratione, non tam suae sequi aetatis

consuetudinem
fideliter

quam

longe antiquiora exempla plerumque

quamvis passim

vitiose

Quod ne ex

repetere.

opinionis arbitrio dictum videatur, vetat insignis consensio

quae multis
vetustissimam
esse

locis

inter Sinaiticam

Latinam

deprehenditur,

geliorum

interprete

plerisque

invitis

accedente

Syro,

etiam alio secundi saeculi

lectionem

passim

qui
teste.

reliquis

ita

et

testibus

antiquissimo

Curetonianus

Atque

Graecam

evan-

dicitur,

factum

vel

est ut

Tischendorfius secutus praeter ceteros codicum Sinaitici et

TEXTUS DEPRA.VATIO ANTIQUISSIMA.

Vaticani similiumque auctoritatem

lorum

scripturam,

certe

si

plerumque

53

non ipsorum apostoquae

earn

secundo

saeculo apud homines Christianos pro apostolica habebatur,

Certum vero

restituisse sibi ^nderetur.

est

probatissimam

secundi saeeuli rationem multo propius ad ipsam veritatem

quam quae

accedere

posterioribus saeculis in eeclesia circum-

ferebatur.

Quae omnia,

quis idoneis ac firmis argumentis

nisi

doeere contrarium poterit, ad eriticos labores religiose ac

prudenter adhibenda erunt, providentibus ne

rei

tam

gravis

ac severae fundamenta mediis in opinionibus atque erroribus

Videtur autem inde

iaciantur.

esse liaec,

summa

lex critica scribenda

ut omnibus locis ubi quid auctores scripserint

docta ratione aut iudicio

effici

quod antiquis

nequit,

probatissimum videtur fidenter

et

unice

seqviendum

ubicumque vero causae sunt graves atque ab

maxime

alienae,

quae aliud prae

alio

testibus

arbitrio

sit;

quam

commendent con-

firmentque, non id praestet quod testatissimum, sed quod

et satis

testatum et probabile

sit.

lamvero circumspieiendum

est porro

quae potissimum

gra\'ia videantur sive in auctoritate testium

in probabilitate defiuienda lectionum.

pensanda sive

Eiusmodi

fere

haec

videntur:
1.

alteri

Pro suspectis habenda sunt cum quae

horum testium prorsus

classium

peculiaria

sunt,

uni

vel

turn quae

quae ^ndentur esse certam indolem ab homine

docto profectam redolent.

2.

Arcenda

sunt

quae

quamvis

pluribus

probata

testibus

ex errore librariorum orta esse manifestum vel

maxime

probabile

3.

est.

Locis gemiuis

cum

Veteris

tum Novi Testament!

maximeque evangeliorum synoi^ticorum ad quos inter se

exaequandos priscorum hominum praecipuam curam per,

tinuisse certum est, testibus qui

consensum praebentpraeferendi

sunt qui dissensionem testantur, nisi gravis causa aliud suadeat.

m. DE LEGIBUS

54

TEXTU CONSTITUENDO.

EN

Probabilis praeter ceteras ea est lectio quae

4.

quarum ansam

etiam earum

dedisse vel

reli-

elemeuta in se

contiuere videtur.

tenenda

Studiose

5.

quae a ratione sermonis

sunt

Graeci auctorum Novi Testamenti proprii neque minus a

consuetudine uniuseuiusque horum scriptorum commendantur.

Quae
1

singula paucis illustrauda sunt.

Pro suspectis habenda sunt cum quae uni vel

horum

testium prorsus peculiaria sunt,

tum quae

clas-

homine

certam indolem ab

sium quae videntur esse

alteri

docto profectam redolent.

Unius

igitur

plurimis locis evangeliorum

suli possunt,

firmatam
esto

Mc

et

non cautum
quidem

baud leve

est recipere nisi

examine exacto

Exemplum

re prae ceteris implicita.

interpres

quod hunc locum

perquam probabile

eundem Lucae

ut

multi satis antiqui testes con-

iam Coptus

est,

ubi,

oi

aaxoi,

si

verum

auctoritate recepta sunt, nisi quod, idque

primit. Accedit vero

esse

Ibi verba anbXkvtai xai

2, 22.

quaeris, unius

praesertim

lectionem,

codicis

textui

fit.

eundem textum
e geminis

ex-

corruptum

Prorsus enim Matthaei textum,

proximum,

lectio

plerumque recepta

quem ad modum probavit

Tiscbendorfius
ad turbandum Matthaeum aliquam vim
habuit, cf comm. ad Mt9,17.
Porro quod L 102 legunt,

repetit,

atque etiam Marci textus,

,

corruptionis

D cum quinque

Matthaeo factae initium

sistit;

item quod

Italae codicibus optimis habet, id lectionem

Tischendorfo probatam ad frequentiorem loquendi usum

immutat,

leviter

conformans

una

ad

Matthaei

locum.

Denique haec dicendi brevitas opposita pleniori Matthaei

et

Lucae

dictioni

invenitur multis

Marco couvenit maxime;

aliis locis

ubi lectio non dubia

eadem enim
est.

Similes

sunt rationes propter quas verba plerumque addita aXla uhcv

vf'ov eiG

aaxam

-/.mvova ^h]tt'oi>

ex auctoritate unius codicis D

quattuorque Italae codicum antiquissimorum omissa sunt.

Ea enim

verba prorsus eLuca, apud quem nemo praetermisit,

1.

PECUUAEIA PRO SUSPECTIS HABENDA.

k*B

102

petita

videutur.

totam

sententiam primiim e

scriptam

factam

maxime

et

quod

eo

p.r^rtov

55

omittunt

Luca margini Matthaei

Item e geminis corruptionem

probaut.

duo Graeci cum pluribus Latinis eo

testes

ad-

clarius

ostendunt quod etiam Matthaei verba x) (^iqoteQoi awrrjplurimis

Qovvrai,

Lucae

ipsi

et

verbis

illata,

spuriis

Denique xan'om

eomplendae sententiae causa addiderunt.

cum n'ova jDermutatum eiusmodi

primum minus accurate ex parallelis

passim vel omissum vel

sententiam

ut

est
locis

adnotatam confirmet.
etiam

Potest vero

ut

fieri

quod modo pluribus firmatum

i.

iustae

stantia

quem ambitum habere

neque enim

dorfius haerebat;

omniiuu locorum rationi

ex paucissimis

testibus fuerit,

uno vel duobus receptum

e.

causa

constautiae

Quae quidem

sit.

con-

posset, saepe dubius Tischenfacile poterat lex scribi

quae

Pertinet hue in primis

satisfaceret.

formarum quas dicunt Alexandrinarum usus, quas quidem

sensim ex codicibus expellendi studium fuisse certum

Has

ex

igitur

antiquissimis

Mc 14,46

non dubitabat; confer sna^alMv

nomine
dorfius

Act21,27;

etsi

hac editione expulit Tischen-

k ductus in

codicis

duobus recipere

vel

tribus

est.

harum formarum verba non

Eiusmodi vero

pauca.

ex D solo, qui earuudem formarum usu praeter ceteros

excellit,

recipere

eiriQuwtjGuv

non cautum

ars^fQuvvr/tu

quae

auctoritate recipi debebant.

reaaaga

ztGasQuy.ovru,

omnibus pro testium

locis

Uno

forma aucto;'itatem codicis s

Item confer sQuwav,

duxit.

vero loco

Ro8,27 eadem

solius habet.

Ita constanter

scribenda

erant:

Simileni rationem habet alXu ante vocalem,

plerisque

re

interest

cum

all

commutatum

utrum locus

testibus utatur

aliquis

an paucissimis.

manet.

reGauQUG

quod saepissime

Qua

esse apparet.

dubius plurimis

Hinc codex A

antiquis

vel C aliam

in apocal}qDsi aliam in evangeliis auctoritatem habet.

ob causam

i8ov locis nonnullis in apocalypsi

iam N iam kp

invitis,

modo ABC, modo

AC,

AB

in

Quam

edendum
testes

erat,

habens.

m. DE LE GIBUS

56

IN

TEXTU CONSTITUENDO.

PoiTO haec regula hanc vim habet,

ut

sequi vetet

quos diceudi modos unius vel alterius codicis quamvis boni

ita

D participium

ut

Mt 20,30

clarum

etc

12,36

t^XeiUisv

-/.ai

quod etiam

fit

licet,

1,30.34.38.39.46.56

Mt 13,55

neque

cautum

recipere

anijk&or

xai

UTrr^lO^ar

y.ai

uv

ear

sav

ej^i

De

Maqicm

substituerunt Magia,

soli

Hinc nee Mtl,20 ex bl

MaQia formam in textuni

etc

Codex l epp. Paul, adamat

commutare, ut

indicativo

ibidem

fr

16,7

Quae

3,23 o eav nomrs.

et

tractanda

passim

ex c

est.

TTOQevofiai

Luca, qui an

in

2,16.

modum cum

iunctivum

potest,

25,25

exQu^ar

y.ai

Icifx^atm

vix dubitare

scripserit
of.

Lc 24,28;

Favent codices BCD fo'rmae Muqiu pro MuQian,

exQv^tj.

inde

favet, ut

tempus finitum trausferre consuevit,

in

rf/.ovaav

Iol2,3

fx()vi|

B tempori perfecto

Ita

proprios sciamus.

con-

Co 16,5

Col 3,13

emrQtTzei

omni cum studio

res

est.

quod dictum

classibus vero

cavendum

esse

est breviter ita definiri

recensionem

quidquid

sapiat

i.

e.

quidquid ab homine docto textum sui temporis recognoscente

profectum videatur.

s7Toi7](Jsv,

quamquam

non

tali

pi'o

in

x*^A%CDL

pro

tanta

sunt consensione, quern ad

videntur,

hausisse putandi

quens

est.

quam

textus

modum

ex communi
sunt.

Ubi autem

coniunctim

qua conspicui

etiam patriam eandem

quodam

Quod genus
diligenter

non potest

qui

totius

pro

sy.eQdrjGsr

al invenitur,

emendatione haberi;

praebent codices,

habere

Mt25,16

Ita

fonte

saeculi

lectionum

collectum

satis

grit

II
i*e-

sciteque

illustratum, luculenter docebit quoties lectiones ex nobilis-

simis codicibus petitae sine dubio reprobaudae sint.

clarum
ac

est

diversae

si

quae ab antiquissimis

jiatriae,

Contra

testibus varii generis

quae in versionibus

et

scriptoribus

certius faciliusque cognoscitur, coniunctis exhibeantur, ea

facile singulari studio in

textum pristinum

illata videri.

non
Sed

quaestio de recensionibus textus vel classibus testium statim

paulo accuratius tractabitur.

QUAE ORTA SUNT EX EEEORE LIBRAE. ARCENDA.

2.

Arcenda sunt quae quamvis pluribus probata

2.

ex errore librariorum orta

probabile

Ab

est.

dubium. Multa

sunt

visa

quae

uncialibus

9,15

antiquitatis

ad codices

Errarunt

effictis.

saeculi

IV V VI

sine acceutibus,

afferentur
scripto-

librarii scribentes

OTXNXTTXpOH

Item omittentes

picT^xiKxiH ico7,34 et o
T^OICOIC Mt9,28. Contra
post

generis.

ad sirailitudinem librorum

pro

Mc2,20.

et

sunt

Exempla tantum pauca

adhibitis litterarum formis

O'TXNXpeH

gnaris peecata

alius

continuaque scrii^tura,

raris punctis exaratos.

rum summae

parum

rei

prorsus

res iudicanda in primis est

litteris

ut saepe planissiraum

sit,

ita alibi satis est

Quae

testibus

manifestum vel maxime

esse

errore librariorum quid

librariis

57

eandem locutionem addunt

xai

in

MeMG

XGreixy

rs in

Mtl9,8

Mt

codices

Item

tg.

km

scribentes

xrrexoioieN pro xrrexoieN mc12,25

etOypXNa3XNCOproOypxNCJDApoc5,3.
Quod Mt 1 3,55 ovx( pro ovx substituerunt, id facillime fieri potuit
cumscriptum

sam

potius

esset

fii]

OyXHfViHP.

quam

firizi

legendum

Propter eandem cau-

est Ioli7,31,

scriptum

estenimiMHrrXeiONXubiMHTTiuMHTI
mutatum
est

Quid quod

est.

TTG'r\IOI Mc5,7?

videtur

i^iSii

in z

HXOG.
est

in codice A ex

Mt 17,12

Item errore

Item confusa sunt

et

r/

mcii,3i, item

nreiNXCyiVlXC
etiam passim

CXQ3

et

di

H MXCeCQ KXI
CKXI 2 Co 1,22. Facillime

ortum

excidisse

M,^M

Mt 17,12

ubi

l<XI,XlGXO

in

vfUKx

GXCJD

ocxHeexH

Iol6,2,

facile

in

pro

Facillime praeteriri potuit

rizorxn^o

librarii

qui locus sic habet:

ocxNoexHcxN

CXNI.

TTI 6K/JO

oxrroK

in

quem ad modum

permutata sunt.

fieri

potuit

autem

ex

Ex

H MXC
OIC

in

58

DE LEGIBUS

in.

codice c ortum est

OIC

scriptum

Lc7,13

j)ro

in

est

-IC0H.

Loco

et ti fluctuat, errore

scriptum existimare

id

aov

Conflisis

et

a&tj

eCrF/VXrXNICON
Mt7,14

ubi lectio inter

ott

^\ HnHCO^PI
^\^"T^l~iC^T^l.
N

antiquissimo pro

Litera

licet

Quod

mutatm.

in pluribus codicibus scriptum est

ortum videtur inde quod

bis

OHh/JeNH

ad lTh2,7 ubi

eHMeNNHTIIOI

in

Lcl8,5

Act 1,3.

celebri

legitur codicibus miiltis

niOl

TEXTU CONSTITUENDO.

IN

t>]v xtjqu ravtrjv,

XH PA. exeunte versu positum

quem ad modum etiamnum

erat in antiquiore exemplari,

est

in codice L, postque omittebatur lineola litteram v significans.

Mt 20,23

scriptum
ut

ftierunt,

redderent

factum
alia

ad

ipse

ovx

eiolv

Io5,44

Act 13,23

Apoc3,7

vere ut dicerent,
o

et

CO

Ko

Coniecturarum

exemplum

-ixoi

esse

additoque

pro

Sed
qui

emv
Exempla
yuQ

nee

ex

licet

-fioi

esto

legibus

invitis

lPe3,7 ubi quam

datum
i

sol-

At

iota

plane non

nostris

usu ad

ita

antiquitus, con-

adscripto.

codicibus

alieno

lTi3,16

habet voluerunt

insuper

adscriptum in antiquissimis
habetur,

ov

2 Co 5,3.19

14,22

difficultatem

avvxltjQovofxoi

fusis

ex

commentarium.

cf

13,3.

palaeographicis factarum
lectio

all' oia.

e.

Augustinus,

et

Mt 18,20

errore
jccq,

i.

librariorum illustrantur in Tischendorfii notis

erroris

Tit 2,7

codicis

interj^res

Simili

aliis.

est

.VX/VOIC

est

scripta

aj)ostolica

transferre.

Duo

vitiorum genera sunt quae non pendent a palaeo-

Alterum omissiones per

grajjhicis rationibus.

spectat,

scriba

vel simile

iniuria

quam
menta

a syllaba vel verbo ad similem syllabam

verbum

Hoc tamen

sunt

nonnullis

caute

b/xoiote'lsvtov

transiliente,

saepe

abusi,

quae
ut

intersunt omittente.

Mt 27,35

ubi

omissionis causa videtur esse.

utendum

sit

sine dubio spuria

-/.hjQov

Eo enim

apparet inde quod multa addita-

ex eadem lege

tenda sunt, quale est quod Io6,56 codex

in

textum admit-

habet.

Alterum

QUAE OETA SUNT EX EREORE LIBRAR. AECENDA.

2.

Huius generis ut

errores ex itacismo ortos complectitur.

plurima plana sunt,

Hue

confusum, quod in

id

autem

qui
8rj

Philemll

ab

et

pro

litterarum

conftisio

habet codex l

mannus

substituendam

ij.

ortum

itacismo

ab

et

lectionem

ad 1 Co 6,20

quod Lach-

avaneiQovo,

codicibus posuit pro

Cuius lectionis

est.

iis

vim habuit

contrario

Etiam

dtj.

Le 14,13.21 ex

bis

ex

oovG,

pro

8ei

KM

Potest

esse.

ad

ibi

aoi

infrequens

probaut

ds

2 Co 12,1;

et

si

av

aoi.

codicibus

in

dsi

qui

iis

cum

gv

ibi

non ultima causa videtur

adhiberi.

delent

aoi

12;

et

AC similibusque baud

ipsis

textus

turbati

est,

sunt quae ambigui quid habeant.

ita

haec spectant:

59

avuTrtj-

nisi

ille

occultam quandam causam habebat, debebat alia multa

eaque saniora ex codicibus recipere.

in

primis haec:

?i

inter se permutata.

pro

ex

pro Xiav,

pro

yaXi).aioi

r/

cum

oi

quaedam

rationibus

Ita 1

etiamsi

dorfius,

mutare in

est

etdi

loci

quas vocales

invenitur,

codices

unciales

nisi

forma

pro

eysiQs

omnes -G&e
esset

sustentaretur.

antiquorum interpretum auctoritas.

tuerentur,

atque etiam

Talibus

locis

Ita fluctuant

At interpretum nemo

multi praebent.

insignis

non dubitaret Tischen-

ipsum aptissimum

lPe5,1.2

praestat,

alteri

ratio,

qualem

aTzeyeG&s

proxime
Propterea

Mt 10,29 et Lcl2,6 nccXsirai et ncolsite, quod

apud Mt KEKL etc (in comm. non notatur)
aliique

et

ei

vel -Xttai,

permutatas

alterum

altioribus

Pe2,ll

-g&ui, nisi

similitudine

Ad

yaX.

codicum habenda

constantia

ey(Qai habet.

-Xeirai

confusum, quo nihil frequentius.

scripturae

est

magna

pro

iGQurjhjZai

gv,

communi pronuntiatione per

ubicumque

saepissime

omriQerai pro vnt^gerai, roia evdo^r^a pro -^oia,

>^ds(,

accedit ai

vix

Omnium

tj.

Ita igitur antiqui libri praebent ^

av pro Goi et aoi pro

Isiuv

oi

Confiinduntur autem

posterius
in

Lc A

aliter

ac

noiXenai vertit.

Ceterum
lectiones

magno

in

errore

illi

sunt

qui

variantes

plerasque a librariis putant codicibus illatas, et

DE LEGIBUS IN TEXTU CONSTITUENDO.

III.

(iO

quam ut quaerant
quid ex iuventis librario potuerit in mentem venire. At multo
plus ad mutandum textum valuere hominum non indoctorum

cum

indicant nihil antiquius liabent

ipsi

qui versante^ volumina sacra in primis sapere sibi

studia

videbautur hoc vel illud corrigendo vel certe adscribendo

in

unde post

margine,

obliviscendum

quales

rouymus

quod dicunt

manu
et

dioQ^'ov^isva sive,

Ad

emendatio.

eluxerunt

Latine

indoctos

librarios,

codicibus nostris

nobilissimis

quorum
nee

qui

plures

videntur,

scivisse

satis

nimirum quae

fliere:

hominibus saepe visa

Alexandrini,

calligraphi

viris

illis

debemus quorum utrisque

priscis

dicitur,

ab

quod praestat, propria

suae in corrumpendo textu partes

nobis corruptio

Gal 3,1)

ad

Propterea codicum scriptores

indoctos ponere

et

claros,

Etiam quae Hie-

exemplaria",

Pierii

et

per priora

doctrina

et

Mt24, 36

(ad

scripta credenda sunt.

doctos

studiis

Pamphilus.

et

commentariis

in

Adamantii

laudat
sive

Origenes

erant

viros

Nee

textum.

inrepsit

sacris describendis

est textibus

operam dedisse

saecula

ipsum

in

numero

in

Graece

nee

sunt

referendi

et Graecis

est

ex

Latinis multo

et

quam emendatius scripti.^

Locis geminis cum Veteris tum Novi Testamenti maxime-

pulchrius
3.

que evangeliorum synopticorum, ad quos inter

se exae-

quaudos priscorum hominum praecipuam curam pertinuisse

certum

factum esse in

Similiter

qui consensum praebent praeferendi

est, testibus

aliis

scriptis

quae martyrium Polycarpi subscripta habet:

fitv

Faioa tx roir EiQrjrniov

Sf 2o)y.QaTr\G ty KooirO^oi

Eycj Jf

nnhr

apostol.

opp.

fasc. 2,

p. 166.

ed.

Calluisse

Alexaudrinae

vei'o

fj.iTByQu\jJKTo

tov ITolvxccQnov

Byo)

tx tiov ru'iov amyoaffcoi' fyQUijia

Ix tov nQoytyQniAUhvov tyqn^pa.

Gebhardt,

ai'tem,

Numerorum ex
lOJCd'i'OU

ITiorioa

fxad-riTov

testantur

liiculenter

Tavra

Harnack,

Zahn,

Lipsiae

a.

Patr.

1876,

etiam

monachos elegantissimae scripturae

insignis

docet subscriptio codicis palimjjsesti

Tischeadorfiano

^OVK/OV GfQyiov.

facti

Petropolitani

quae

sic

habet:

IN PARALI^LIS DISSENSIO ANTEPONENDA.

3.

01

sunt qui dissensiouem testantur, nisi gravis causa aliud

suadeat.

Haec
niorata

est

veruni

testes

iudicarentur nisi per se

tenere

Cum

uullius aut perexiguae auetoritatis essent.

documentis,

nibus

excepta

classe

textuum permixtio multo antiquior

autem om-

evangelicorum

nulla,

saepe recepit Tischen-

sit,

textum id quod ex hac lege praestabat,

dorfius in
testibus

comme-

lex ita observata est ut dissensionis quae

iis

quos

plerumque sequebatur aut

alibi

invitis

testibus

huiusmodi nonnisi paucis adstipulantibus. Exempla innumera

sunt,

maxime per totum Marei evangelium nee

;

commentario iudieata
hoc loco urgendum

Qua

unum

re

praeter cetera

Cum enim saejDe locis geminis ea ipsa

est.

unde derivata \ddentur, sunt qui a

verbis

gravem

causam sumant.

defensionis

Ut enim per

x-ident.

interpolando

textui

scribendis alienis

se

facile

differentia

At miuime

ab

intellegitur,

rectum

illi

operam dabant non nimiam

qui

iis

in tran-

quamvis similibus religionem postulandam

quos ex

loci sat multi,

ita

esse,

in

quae in suspicionem spuriorum veniunt paulum differant

vei'ba

quae potissimum ad textum

sunt

eonstituendum valuissent.

raro in ipso

transcriptione vel in

tali

multis vel in paucis codicibus corruptos esse planissimum

est,

modo

docent quanta in hoc interpolandi

licentia fiierit.

Eiusmodi exempla sunt: Mt27,35 ubi formula lohannis

19,24

iva

1,

'/Q(i(ptj

ti'anslata est ut scriberetur

de

ti^v

la^mv

sequuntur

t'ra

TzXriQco&ij

verba 19,34 alX

ubi lohannis

uvtvv

prudenter in usum Matthaei

7Tlt]Qco&tj

hvhv, ad

Mt

Uvtev avrov

ti]v

TzlevQuv
^-oyyriv

Mel 1,3

diiferunt.

ubi

habent

est:

y.u&(OG

tav atQuricotoJv

sic

translata sunt:

dta

ubi

pro

ri

quae quidem

ex Matthaei

TihiQco&ij

7^

tav

due

7rQ0(fr/rci)v

nvteirs

cdloa

Luca 19,31

et

a adscripta

vuCcoquiog

verbis
etc

tovto

quod

Lc2,39 ubi D
tov TTQocfr^rov on

d-r^Gfrca,

(ytjB^iv

^Myjrri

nXtvQuv, similiterque quae

8iati Xvers.
eQS&ij

Mt 27,49

eia

a multis exhibetur ti Xvers tov TimXov,

tluxit

to nr^&tv.

2,23:

derivata

xXtj-

OTzaa
sunt.

DE LEGIBUS IN TEXTU CONSTITUENDO.

ni.

(>2

Lc5,14 codex d additamentum longius habet

Item
quod paulo liberius ex Mcl,45 exscriptum est.
Le9,43 et 50 in jjluribus Latinis testibus et Gotho
Similiter

additamenta ad locos parallelos libere

inveniuntur.

efficta

Cf etiam ad Le6,42 17,36 19,45 22,47 Mc6,16 13,14

Mt8,13 17,21 18,11 21,44 23,14 24,41. Cf etiam
Gal 4, 17 ubi r nQsirra

adsumptum

quo

est,

aut ra yaQ. ra -AQBttrova

cautio

adhibita

paulo alio

est

jjf^itQai

TQEia,

et

in

et

Marco

et

Mt 15,32

et

Ex

Mc8,2

neque

aliter

scriptum:

modo locum
codicum

de lectionibus

iudicari potest.

aliquot

loci

Lucae tum permulti evangelistae Marci habent,

cum

Mt27,34 aut ohov Marci aut

alterutro consentire debeat.

oiua Lucae

Tischendorfius vero ohov probavit.

praeter evangelia ratio
e vv.

genere

neque com-

fluxit,

Origenes eodem

ij^se

ubi lectio ita comparata est ut

Ita

est,

ut

probandum

Videtur Lucas

scripsisse

cum

ipse

vero h.

statim V.

1.

id esse

40

Act 5,34 ubi

ar&QioTiuva

dici in

cum

promptu

est
erat.

av&QOJTruva

v.

40.

ex mente Pharisaei;

auctor suo nomine narrare videatur,

usurpatur.

non depravata

est;

Similis aliorum locorum

35.38 petitum videri potest, item aTioarokova e

mutatum

xk

verteretur,

frequentissima.

Singularem ea in re difficultatem cum

Matthaei

yuQ.

Nihilominus magna

legit.

ex manifesta emendatione

Matthaei expressit;

ra

aut

libere

k et in miuusculis multis legitur,

in

mendari potest, etiamsi

esset

tqho

quod enim apud Mt

'tlfitQaa

Co 12,31

ne haec lex in abusum

est

abutendi

occasio

interpolator

loco

ftsiXova

cum

ex

yuQlafiata

nobiliore anoaru'kova

Contra vv. 35.38

propterea

quod

In Marco vero

id

quod quidem

lectio

av&QaTiwv

ex ore Gamalielis

ita versatus est

Tischen-

Marcum

plerum-

dorfius, ut et testium auctoritati cederet et

que, exceptis excipiendis, brevius reliquis scripsisse poueret.

Veteris Testamenti locos quod attinet,
est

Romanam

minime

satis

sequi editionem, immerito plerisque codicem

Vaticanum exprimere visam, neque

ipse

satis

est

codex

LECTIO RELIQrARtnVf PONS, PEOBABILIS.

4.

63

LXX

Vaticanus, sed conferendus est apparatus criticus ad

Quod cum

interpretes.

neglectum

esset,

autem magna

proclive

editio

erat

Rursus

vero aberrare.

saepe

diiudicandis

lectionibus

in

Holmesiana apparatum

imper-

satis

fectum habet; propterea ipsa documenta antiquissima certe

ubi gravius aliquid in censum venit adeunda sunt.
in

commentario passim notata

ij^so

est

Igitur

LXX

quae apud

varietas inveuitur.

lectionis

Probabilis praeter ceteras ea est lectio quae reliquarum

4.

ansam

dedisse

vel

etiam earum elementa in se

con-

tinere videtur.

Hoc
regularum

quod

omnium

latiore vel latissimo sensu accipietur,

si

principium

alius aliter iui-e

Quam

sequaturque.

haberi

quidem

poterit;

sed

eiusmodi

est

suo, ut cuique \ndetur, definiat

rem quae Griesbachius^

in

disseruit,

pleraque recte se habent bonaeque frugis sunt, sed sunt etiam

Quapropter yidendum

quae magna ambiguitate laborent.

cum fiducia ad locos applicetur tales ad

quos vel non vel parum quadret; ad quos vero spectet et
quo eos modo ad verum perducat, facilius exemplis illustratur
quam certis praecipitur regulis.
est

ue lex haec

Mt 20,23 addunt

codices

gatae, Syrus Curetonianus

videatur:

ova

non

potuit,

tariv

i^ov

vfilv,

dovvat

codices unciales fere omnes,

^ndentur

notare.

Ad

Christus

vtuv.

ov8e b

quod verba

hoe dare
omittunt

v'ioG

Christi inscientiam

hoc valet praesertim testimonium

versionum Latinarum, cum ecclesia occidentalis aliud

voluisset,

quae phrasim a

Ad Mc 13,32

Vul-

ne Christ! potestas minor

Mt 24,36

his personis.

uno except

Italae,

filioqiie

in

non sublata sunt verba

Credo

illo

fortasse

facile

addiderit.

quod evange-

lium Marci minoris putabatur.

Mt 24,38
AKvafiov:
*

sect.

quae

receptum

est

lectio rationibus

pag. lix

Ixxxi.

ttqo

rov

duabus corrigenda

Griesbach, N. T. Gr. ed. 2, Halae

Ill,

raia

rifitQuia

a.

1796,

y.axa-

librariis

vol. 1, prolegg.

64

videbatur,
vel

DE LEGIBUS IN TEXTU CONSTITUENDO.

III,

aliis erat

nimium longe

exactum.
rov

diluvio praecedens;

correxerunt

Illi

TM

iv

ovTza

goi

ova:

que additum
interj^retes

tzqo

rjfifQaio

rov

vel

Xf-'yco

Gt^f-ie-Qov

ifiuv

fist

viri docti

Io7,8 scribunt codices multi

ava^ai'vM,

ovtzoo

dixisse videatur.

Ambigua

erat satis

sane

modis permutaverunt

dogmaticis ducti.

pro

exeivaiG

ijiA^QaiG

afif/i'

TiuQudeiGcp variis

rationibus

non

aliis

taiG tzqo tov xatanXvGfiov.

fH8ii>niG

Lc 23,43 verba
iGij

nimium exactum

tzqo rov vel

ijfAt'Quia

vero

hi

Miray.XvGfiav:

\]f.ieQaiG

tempiis significatum

ne lesus posthac falsum

Vide etiam lac 3, 12.

dici

potest ratio loci

legitur:

cocr

Lc9,54, ubi plerum-

'HIiug

xai

molrjGev.

quidam dempta putarent, ne de

Ea cum

gloria Heliae

detraherent, turn Tischendorfio sic videbatur, ista esse textui

intrusa quo lacobi et lohannis violentiam excusarent.

quod minime ineptum

Heliae

causa

agi

erat; frustra vero

cum

videtur,

illis

testata

Id

verbis deletis
res

esset,

cf

2 Reg 1,10.12; praetereaque tautus propheta omni excusatione maior videbatur.

5.

Studiose tenenda sunt quae a ratione sermonis Graeci

auctorum

Novi

consuetudine

Testament!

uniuscuiusque

minus

proprii

neque

horum

scriptorum

com-

mendantur.

Quae ad banc legem disputanda sunt

poseit rite absolvantur, ampliora sunt

conveniant.

omnia quae

quam

res

ut huic loco

Potiora sola indicantur. Universam Novi Testa-

menti dialectum quod

dorfius eos qui
dialecti

ut

ab

attinet,

errasse existimabat Tischen-

his sacris libris

quaecumque Alexandrinae

plerumque dicuntur studiose prohibenda duxerunt,

vel certe

non tolerarunt

gari Graeco sermone

nisi

pauca quae dudum ab ipso vul-

non alienissima videbantur. Quae enim

huiusmodi multa ex codicibus vetustis passim allata legebautur,

ea non deberi nisi librariis Alexandrinis opinabantur, nee vero

ipsum Novi Testamenti textum

mirum hoc

erat,

fuisse

Aegyptium.

Qua

in re

quod qui Novo Testamento Alexandrinas

AUCTOEUM PROPRIA TENENDA.

5.

formas

easdem

abiudicarunt,

65

addixerunt

libenter

LXX

interpretibus VeterisTestamenti, in quos utpote Alexandrinos

bene quadrare contendebant quod non quadraret in apostolos,

nullis gravioribus

Novi

viilgatis

quidem plerique argumentis

illi

Quamvis

Testament! editionibus.

et Veteris

nixi nisi

autem nemo negaverit, Alexandrinum dicendi scribendique

genus Alexandrinis hominibus proximum

dum
tum

est

cum omnes

ludaeos

allata

legimtur

Accedit

textu?

pependisse a

Quid quod ex hac

interpretatione.
locis

tempore Graece loquentes

illo

maxime

scriptores sacros vel

in\dto

vel

dialectus

quod,

eoncedeu-

fliisse,

LXX virorum

Novi Testament!

tot

Hebraeo

negleeto

certe

non modo

Alexandrina

ludaeis sed omnibus qui per Aegyptum, per Palaestinam,

Syriam,

per

loca Graeco

Asiam minorem

per

eoque vulgar! sermone circa aetatem Christ!

utebantur communis fuisse videtur:

fere

quae cireumiacent

et

cum Novo Testamento

quod multis eiusdem

id.

antiquitatis

monumentis, ut

papyris et inscriptionibus nuper in lucem protractis, probari

Quod

potest.

vero

ab

editis

libris

sumpserunt, id in magno errore positum

Vetus Testamentum

Alexandrina,

tot

Testamentum habebat? Propterea quod

potissimum codice, hoc

editum

erat.

apparatu
Parsons

recentissimis

argumentum

sacris
erat.

Cur enim

non item
illud

Novum

ex Vaticano

Erasmi codicibus

Adhibito vero diligenter Veteris Testament!

quamvis

critico

publicarunt,

imperfecto

satis

apparet

quem Holmes

et

formas

de

plerasque

quibus agitur in Vaticano similibusque tantae antiquitatis

codicibus

obvias

codicibus recentioribus

Vetere Testamento
videtur.

Ceterum

Novo Testamento ex
esse expulsas. Hinc quibus testibus
habetur, eosdem in Novo sequi tutum

pariter

fides

si

atque

in

grammatici Alexandrini potissimum hoc

egisse putandi essent, ut

quae aliunde accepissent scripta ad

suam ipsorum consuetudinem transformarent,

esset

profecto

mirum

quod non Aeschylum vel Sophoclem, Platonem vel

Aristotelem aeque ac sacros scriptores reddiderunt Aegyptios.

TiSCHENDORF, N.

T. ed.

8.

5C

66

III.

Cum
dudum
ab

DE LEGIBUS IN TEXTU CONSTITUENDO.

vero multa quae ab Alexandrina dialecto esse

a nonnullis duce potissimum Sturzio^ crederentur,

pluribus

aliis

non essent

nisi in perpavicis

nee ex

ipsis

iis

propterea

essent

reiecta

Aegyptiacae codicibus

originis

magna cum

quod inventa

fide collecta, illud felicissime

quod nuper numerus antiquissimorum de

accidit

his rebus

testium egregie auctus praetereaque prineiijis Vaticani libri

quam

usus multo plenius

tantum

est.

Nee enim

Novi Testament! codices huic causae pro-

ipsius

fiierunt, sed

antea exploratus

etiam qui ad antiquissimos Veteris Testamenti

Quae

codices accesserunt.

exemplo

res

Formam

illustrabitur.

tQavvkv hucusque repudiandam censuere jDlerique, non ex-

cepto Mullachio docto auctore grammaticae dialecti Graecae

vulgaris,^ docentes

cibus

non

modum

illi

quidem inventam in paucissimis

Cui

esse nisi a librariorum vitio.

oi^inioni

favebat quod codex Alexandriuus illam

codi-

non ad-

formam non

semel vel bis sed locis et Veteris et Novi Testamenti plerisque

lam vero

tuetur.

in

multo pluribus utriusque Testamenti

antiquissimis codicibus et in codice Sinaitico et in Vaticano

codice inventa

negabit,

e.

i.

ptorum

quam ex

potuisse

nemo

Graecum

fiierit

veteribus litterarum monumentis

a pristino usu proptereaque

ab ipsorum

omnes; neque quae supra codicibus quarti quinti

saeculi

cum

Sturz,

Frid.

codicibus saeculi

Guil.

De

dialecto

octavi ac sequentium

Alexandrina ratione simul

habita versionis librorum Veteris Testamenti Graecae, Lipsiae

(est
a.

pars prima);

a.

Lipsiae
^

1794

a.

a.

1786. 4

Disputatio altera de dialecto Alexandrina, Gerae

1788; Disputatio

Gerae

scri-

multo propius abesse iudicandi sunt quam

libris

reliqui

dici

Eiusmodi vero in rebus antiquissimi codices a

discere.

sexti

ita

quis quid semper et ubique

nisi

praecipere malit

vero

Hinc Graece

est.

tertia ...

et

Gerae

De

dialecto

W.

A.

a.

1793; Dis2)utatio quarta...,

Macedonica

et

Alexandrina

liber,

1808.

Mullach, F.

Graimnatik

der

sprache in historischer Enttoicklung, Berolini

griechischen
a.

1856, p. 21.

Vulgar-

5.

AUCTOEUil PROPRIA TENENDA.

67

comparatis de dubia antiquitatis laude lectionum quae in

inveniuntur

prioribus

In eo enim

maxime

praestantia,

quod

fuerit

cernitur

certius

sacris

libris

disputata

valent.

codicum nabc similiumque

docent quae ab

reliquis

forma

hue

etiam

sunt,

initio

Quae quo

grammatica.

iure

Aegyptiaca sive Alexandrina fiiisse contenditur,iam dictum est.

Praeferri vero

hac in re antiquissimi codices debent

duas potissimum ob causas.

Prior

est,

quod per

om-

se

nino probabile est Graecos describendis codicibus occupatos

id sibi

curae sumpsisse, ut quae ab antique usu ac lege,

ab excultiore dicendi genere remota invenirent corrigerent:

id

quod maxime in

summaque

libros sacros cadebat,

auctoritate habitos.

summo

illos

honore

Circumferebantur atque ad-

hibebantur horum librorum codices in ecclesia Graeca: hiuc

fieri

ne potuisse quidem videtur quin

viri docti, qui vel in de-

scribendis vel emendandis exemplaribus suas partes habebant,

barbara id genus amoverent. Fieri id eo magis debebat, quo

magis auctoritas
Altera causa

positum

est

ecclesiastica atque disciplina invalescebant.

est,

factum

quod plane demonstrari

esse.

quod

potest id

Sensim enim Alexandrina, ut

lioc

nomine comprehendatur quidquid a puriore vel antiquiore

Graecitate discedit, ex codicibus expulsa esse, non

modo ex

eo discitur quod iam inde ab octavo saeculo vix unus vel

alter in

modum

observ^are

saeculo

licet

quomodo

sexto

et

servando,

vetustiorum scriptus invenitur, sed etiam

aliud

fluctuare

prorsus

plerumque commutando.
ortum quod
manebant,

alia
alia

singula

coeperint,

eiciendo,

Qua

aliud

aliud

quinto

quidem con-

certe

saepe

vel

in re discrimen inde videtur

exemplaria privati magis usus erant

ad publicum vel destinabantur ab

vel certe post, ut in codice

Quam

exemplaria iam

Ephraemi

et

initio

accidit, adhibebantur.

rem prae multis conferre iuvat codicem Claromontanum epistularum Paulinarum atque ipsum Vaticanura,
in

quem utrumque posterioris

recentiorum magno cum labore

aevi

homines usui codicum

adaptarunt. Lucidentissimum

68

ni.

DE LEGIBUS IN TEXTU CONSTITUENDO.

testimonium

vero

est

codicum

eorum,

vel

vel in primis minusculis litteris scriptorum,

qui

uncialibus

quamvis

plurimas lectiones codicum Aegyptiacorum proprias conservarunt, tamen grammatica insolentiora plurima vel longe

pleraque abiecerunt.

Quae cum

quam

ita

sint,

viris

cordatis ac veritate magis

consuetudiue delectatis probatum

dorfius

quod grammaticam textus

iri

sperabat Tischen-

sui rationem in primis

ad exemplum antiquissimorum codicum conformandam duxit.

Quod
non

ita

fecit

ut

sine constantia

formas Alexandrinas certe nonnullas,

quamvis moderata,

ibi

quoque ederet

ubi paucorum tantum probatissimorum codicum, vel etiam

unius

Sinaitici

Sinaitico soli in

vel

Vaticani,

rarius,

qui

quidem

cum

extrema Novi Testamenti parte principatum

tenent, unius Alexandrini vel codicis c auctoritate valent.

69

IV.

DE GRAMMATICIS.

70

paginae
1.

De

(1.)
(2.)

De
De

vocabulis singulis
signis

116
71 99

71

orthographicis
.

legendi adiutoribus:

accentibus, spiritibus, particula-

rum coniunctione, interpunctione

2.
3.

4.
5.
6.

De nominum formatione
De verborum formatione
(1.) De augmento
(2.) De temporibus insolentioribus
De syntaxi
De verbis compositis
De singulorum scriptorum propriis
.

99

116

120
120 124
116

120122
122

124

124126

127
127 128
126

71

rv.

DE GRAMMATICIS.
Ad legem quintam quam supra diximus bene
JTjL atque illustrandam

tractanda

sunt

consequendam
nobis

breviter

simpliciterque grammatica nonnulla, praesertim quae

cum ad

orthographica vel verborum singulorum vel signorum legendi

adiutorum tum ad foi-mationis doctrinam vel nominum vel

His adiungentur quae de syntaxi, de

vei'borum attinent.
verbis compositis, de

iis

quae singulorum seriptorum propria

sunt, disceptatione videbuntur digna.

DE ORTHOGRAPHICIS.
(1.)

DE VOCABULIS SINGULIS.

In orthographicis bene distinguenda sunt ea quae in

uno alterove codice vel passim vel plerumque vel constanter obvia sunt ab

plerisque

iis

antiquissimis

hac parte

difficultas

sunt facile apparebit.

an reprobes dubitare

quae cum constantia quadam in

codicibus

oriatur,

ex

inveniuntur.
iis

Quae ab

quae iam disputata

Sunt enim plura quae utrum teneas

licet,

atque erunt qui probata universa

ratione

hac plus dandum existiment sive constantiae sive

unitati.

At

in his

cavendum videbatur ne

editor, in textu

antiquos testes recensendo, iudicium proprium magis

ad

quam

72

DE GRAMMATICIS.

IV.

ipsos

officio editori ultra licebit

codicum auctoritas

enim

neque

sequeretur:

testes

in

recensendi

quam quo eum ipsorum

progredi

coniecturas vero, quamvis passim

fert;

immensae

probabilitate commenderitur, a libro tain

tatis

toto

plane arcere et sanum

necessarium

et

auctori-

est."

qua

consideratione totius rei criticae ad orthographica reverten-

dum

^ servatum ante

est

verbo la^^avEiv derivatis, ut

AateXtjf^q\&tjv,

7tQ0X7j^q&)j

et

x/j

nt

\ddit.

et qi& in

formis a

Irifxypstai, -e<y&, -ovrai, Xt/fixpewa,

avemXtj^imoa, avtihj^ixpeia

avahjiixpSMa,

arXi]^iq&tj,

ipsG^e,

textum non

in

quae constanter in pluribus posita

recepit nisi

Tale

quidem

Tischendorfius

Igitur

est.

7TUQuX>jfi\pufiui

fieraX7jfi\piv,

uTioXt^fi-

-q&tpstai,

TTQOaXtjflXpia, 7lQOGC07loX7jfl7rrettf, nQOacOTZoXtJUTlTt^G,

7iQOG037ToX7ji.i\piu

-HUG,

GvXX7jfi\\>ij

Mt 10,41 bis

inveniuntur

Lcl,31 2,21

-q&ijvai

20,10

19,29

quae

21,22

Mc 12,40

14,3

16,14.24

Io5,43

17,35 20,47

9,51

-qt&evtu

Act 1,2.8.11.22 2,38 10,16.34 23,27 lac 1,7.12 2,1.9 3,1

Ro2,ll 11,15 13,2 lCo3,8.14 12,28 Gal 6,1 Epli6,9
Phil3,12

Hae

Col3,24.25

4,15

leguntur:

in

evangeliorum

XYZAe^^H (CLQXA etiam sine

in

adumn

in

B^HLP;

non

codicibus

kAB*CDE

est,

codicibus locum

D* habet

nullum

kr]u\piT(u:

p.

145,

in.

4299, 1.12;

p.

1155,

in.

4247,

in.

4307, 1.7;

in.
1.

p.

4325 h,

1.

20; p. 142,
p.

1141,

in.

6,

in.

eiusdem rationis
Col 3,24

(item X7jv\pEtai) et

XTjfixperai

4224
et

150,

p.
c,

i,

4253,

in.

Non

Corpus inscriptionum Graecarum,

1.8;

c,

1118,

codicibus

A. Boeckh,

4266

in.

non

SABCC^,

b^d^klp.

in

nonnullis

in

Invenies

Xrjvipezai.

non

vol 3, Berolini a. 1853, p. 139, inscr. 4244, lin. G;

1.9;

fi),

easdem formas adhibendi.

esse

in iuscriptionibus.

Xtjfiqyd-eiG

sine

Paidiyiarnm

^i)

6,14.

B^EFGHKMSUVW'^rAn;

(c etiam

epistularum

in

NAB*CC^D*D^^EFG (CE etiam sine

neglegendum

in

5,7

nn^AB*CDLNPQR

codicibus

non

/*),

4,4

in epistularum caiholicarum codicibus

KLP;

in

lTi3,2.16

4303

1.

1.

in.

1.3; p.
5.

a,

141,

Xi]v\ptTU(,:

15; p. 143,

h*,

i>.

in.

4278 b, 1.8;
1152, in. 4325

1.10;

in.

p.

4249,

p. 156,
b,

1.7;

ibid. p. 140,

4255,
1153,

1.

7; p. 161,

in.

4325

c,

DE ORTHOGRAPHICIS.

1.

73

oir ante consonantes.

Codicum praestantissimorum

auctoritate utimtur formae

Gw^tjv

(nnCrjteiv, avv^tjrrirrjalCol,20,

^oQ,S 2Co7,3 2Ti2,ll,

Gvv^tjteiv praeMt27,44 lo 19,32;

bent NABCDGLNPTA Mcl,27 8,11 9,10.14.16 (ad 14 et 16
A sine r) 12,28 Lc 22,23 24,15, iisdem locis omittunt v

GvvGtavQM&ivtfiG, -TOG

EFHKMSUVXrAn (Mc8,ll E*r habent

v,

e^ omittit). Minore

auctoritate legimtur Gw^vys^ Phil 4,3 n'^AD^fg adnuentibus,

adversantibus k*bd*"eklp, t GvvGTQurioirtjG Phil 2,25 Philem2

cum

ACDEFG, adversantibus

N (non Phil 2,25)

Item leguntur

BKLP.

(k Phil 2,25)

Gal 4,25 cum BDEFG, ad-

GviGZoiyei

Ro8,22 cum B*D*FG, adGvvGftjuarufiG&ai Rol2,2

cum

versantibus KACKLP, GvvGtevaCei

versantibus

AB^CD*^KLP,

NBDEFG adversantibus ALP, sed lPel,14

GVGpjficiti^eGd-ai

GWG. habet.

solus C

Mc 14,44

Item legitur tg pro gg, in verbis gvvgtjuov

cum
et

ABCNW^xrn uncialibus codicibus octo

Eph3,6 cum AB*defg, invitis B^CKLP.

invitis

KA,

GvvGbifia

Contra scribitur

Item

DEFG.

ubi

(n'(TTr/xcaf

aliis,

2Co3,l cumxABCKLP, invitis

eiecto v scribuntur GVGtQsqofiepcov

SB, GVGtQexpavzoG

Act2S,o cum kabchlp,

cum KABDEHLP

et

Mt 17,22 cum

GvGrQoq/j

Act 19,40

23,12 cum nabcep, nee fluctuant.

Tischendoi'fius, fretus

plerumque codicorum optimorum

auctoritate, legit:

lCo4,8 cum nAB*CD*FGP,

B^D^'EL, et 2Ti2,12 cum nadep,

auv^: in Gvi'^uGilEveiv
tientibus
avviavfi)

tientibus CK^^L,

71

{\p)

d,

a,

p. 887, in.

Gvv^cdlovGa Lc2,19

cum

if

(Ti,u/3lf<r,

1.8;

dissen-

KDPR, dissentientibusABKLrAnr;unc*,sedLcl4,31

'

^ H

dissen-

1.8;

6210,

et p.
11.

adversantibus iyL,Gvv^i^a^eiv

1155,

1.2.

ip.

4325 k, 1.11.

Oecurrit

verbum

Eph4,16

Xi^fxqd^hia:

ibid.

XrjuijjaTui sive }.i]V\ptTiu

saepe in phrasi: o)r o t'/.triaa Xr]fi{v)'>ptTta to tqitov, unde faeilius

fit,

ut his locis etiam

^

j'|

exstet, in iXiv^aG.

Formam avvCvyoo

p. 122, inscr. 4175,

1.

1.

habes, apud Boeckhium, ut supra, vol.

3,

74

IV.

DE GRAMMATICIS.

Col2,19 cum B*CD*FG, fluctuantibus SAED^, adversantibus

B'^KLP,

sed GvfA. Act9,22

KABD'^^'^L,

lCo2,16 Col2,3 cum

16,10

fluctuantibus CD^ p^"^ep^"1h'^'^S adversantibus d*p^">

actppauiQpaui_

Contva legitur

aujJL(3:

in avfi^aivsiv

Mcl0,32

Lc24,14 Act 3,10 20,19, ubique invito d et e^'^*, avfi^uvXfvetv

Iol8,14 Apoc3,18, av^i^ovhov Mtl2,14 22,15 27,1.7 28,12

Mc3,6 15,1 Act 25,12, ubique

E^^^,

invito

d (Mt27,7

hiat) et

Ro 11,34.

cvn^ovloG

cum sAB*CDGLA, invitis

EFHMSUxrAn, GvvnaQtvQsiv Ro2,15 8,16 9,1 cum nab*fg,
variantibus CDE, invitis B^KLP, avv/^stoxoG Eph3,6 5,7 cum
AB*CD*FG, invitis B^D'^EKJ^P, awfiifitjtai Phil 3,17 cum
NB*D*FG, invitis AB^CD'^KLP, avvfiOQCpi^ofieroa Pliil3,10 cum
GvvfiOQCpov Phil3,21 cum SD*FG, invitis Ti
*ABD*P,
ABD'^EKLP, sed avfif^oQCfova Ro8,29 cum ABCDKLP, invitis
Contra aujJL[x: in avmieQi^ovzai 1 Co 9, 13 cum
KFG.
auvp-:

in avv^ia^ijtaia Ioll,16

CD*FG
avvnad-ijaai He4,15 cum sab*CD*h,

NABD'^EKLP, invitis Ti
auVTc:

in

tientibus b'^D'^EKLP, avvnaQaysvofievoi

dissen-

Lc23,48 cum XAB*CD

ELPQRA, invitis B^GHKMSUVxrAn, GvvnaQoi.y.lijd-rivai^ol,i2

cum

sab*CDEG, dissentieutibus b^KLP, GvvnaQaXafA^avsiv Actl2,25

15,37.38 Gal2,l in primis

cum sab*cde,

invitis

b%^*lp,

cum nab*CE, dissentieutibus b^hi^p,

GvvnaGieiv Ro8,17 lCol2,26 cum nab*CDEFG, invitis
B^K^'^LP, GWTTEQila^cor Act 20, 10 cum sAB*(c*)deh, invitis
B*LP, GvvnnyEiv Mtl3,22 Mc4,19 Lc8,14 in primis cum
XABCDELRA, iuvitis FGHKMSUVrAn, Gvv7ioli(si)rai Eph2,19
cum SAB*CDEFG, dissentieutibus B^K^^'lp, GwnoQevovtcu
MclO,l cum xABCA, invitis LNxrnunc^, GvvTTQBG^ivteQvG
GwnhjQovG&ui Act2,l
lPe5,l cum na, invitis bklp,
cum AB*CDE, invitis nb^, sed avitnyriQovGd-ca Le9,51 cum
GvvnaQovteG Act 25,24

NABCLXrASn unc
nad-siG

^,

iuvitis

KA.

lPe3,8 cum kabkj^P,

Contra

au|X7T;:

invito C, GvunvGiov

in

Gvfi-

Mc6,39,

GVVTl.

auv4' Gvvxpvioi Phil2,2

:

cum AB*CD*FG, invitis kb^d<=eklp.

1.

auv^: in

Contra

au^icp:

Ro7,16 cum nbdefg, invitis acklp,

cum nADL, invitis BPFAA unc rell.
-ov

avf(q}eQt

lCo6,12 2Co8,10

DEFGJ, to avficpegcyv ra avuqjsnovta

j)actjj*paulact^

^y

in\^tis

Act 15,15 (d

Lc 15,25,

DEFG,

invitis

defg,

Gv^t(foviv

(Twqr.), GVfAqojvtjGia

10,33,

Mt 18,19

invitis

ffvficpvletayr

avfiqwzoi

2Co6,15,

Ro6,5 cum

20,2 Lc5,36

in\dto d, cvfiqcavia

DK, ex av/dCfarov 1 Co 7,5

invitis

cum B*CFG,

auvy: in avvyrcoutjv lCo7,6

invitis

b^d%

Contra auyy: in Gvyyev&a Lcl,61 Act7,3.14,

KLP.

12,1, invitis

Act20,20 Hel2,10,

lCo7,35

(jy^iq^oQov

lTh2,14 cum NABCKLP,

NABCKLP,

75

avvq/jfii

Lc8,7

avv(pvs6&ai

DE ORTHOGRAPHICIS.

semel c, avyyevi^a Lcl,58

et

Rol6,7.11.21,
Qpaui^

cfvyj-fiMff

CTUVX:

in

invitis n

Lcl,36,

semel

2,44 lo 18,26 Act 10,24

d^^^^<=*f^^'' semel

Mc 14,54 cum

(yvv/.a&rjfiai

cum kab*LRTA,

ante

TTud-fjGov

y y y

et

Gvv/.uy.ovx8tG&ai

xsemel

f?^"^

invitis DA.

Act26,30 cum kab*,

'

invitis

Gvv'/,a{)-iauvtm>

Lc 22,55

K ADEFGL

cuffi

invitis

CK*''

2Ti2,3 cum ac*d*e*fgp, adversante

He 11,25 cum

Mcl5,16 Lc9,l

15,6.9

NDNP^R^TE^*^h^''*,

ABCA

nad*P,

23,13

uunc

et

B^XPAnunc'', gvvxuxo-

invitis

2Til,8

kaB*CNPA,

invitis

D^KL,

Actl0,24

aclnuentibus

Gvvy.aXeiv

28,17

nunc

k,

cum

invitis,

Ro 11,10 cum kb*d*fg37*, in\'itis ab'^cd'^elp,

Gvr/.ara^avteG Act 25,5 cum AB*CE, invitis B^HI^P, Gvvxata&eGiG 2 Co 6, 16 cum b*d*fgp, adversantibus nb'^CD'^ekl,
Gvvy.azazi&8[in'0G Lc 23,51 cum SABCDHLPA, adversantibus
EGKMSUV^^PAn, Gvvxats\lJrj(ftG&tj Actl,26 cum n'^AB^CE 61,
Gvpy.e/.eQaGfi8i'0G He 4,2 (Gvr/.. cum sABCD*D*^ ^^"^E^^*^, adversantibus B*^D^'KL>rp)
GWAEiv^ifi'ti Act 19,32 cum kad, adgvv/muMjov

versantibus BEHLP, GvvyleioueiHU Gal 3,23 (ffvi'x.cum SAB*D*FG,

adversantibus b^cd^ek^'^lp), GvpxltjQovouoG lPe3,7

Eph3,6

He 11,9 cum sab*defg,

Gvp/Mivoyveiv

CD*fg,

B^(c)K^iKLP),

Eph5,ll Phil 4, 14 Apocl8,4 cum sbis ab*

fluctuantibus

GVVX01V03V0G

imntis

Ro8,17

el,

invitis

semel

b"=b''p*^d*^K''p,

Roll, 17 lCo9,23 Phil 1,7 Apocl,9 cum xter

76

DE GRA5IMATICIS.

IV.

Ater B*

Asemel

csemel D* Esemel fg Psemel,

cbis D'^bis Ebis

b'^b^p^*^

kl

Ksemel

invitis

Pter, gvvxqivco 1

Co 2, 13

cum AD*FG, fluctuantibus KB*, invitis b^cd'^ek^^'lp, awxvnrovaa Lc 13,11 cum ndla, adversantibus ABXrAn vine
Contra auyx:

rell.

DC^

in GvyAsxalvfi^svov

Lc 10,31 cum NBC,

GvviaQtjTe Lcl5,6 cum nda

avy'AVQiav

-TA-),

Q'jvy^:

Lcl2,2

(invitis

invito A.
et ver.

9 etiam A,

ICo 12,26 13,6 Phil2,17.18

cum N^semel Asemel B* Cter D* Esemel fgp37, invitis
BL unc

invitis

rell,

avrxaiQsi

Nter Ater B^ csemel D^ter Eter

K^^^^L,

avvxvvverai

Act 2 1,31

cum *AD, invitis B*HLP (avv'A.efyrai n'^e), [awigon'rai Io4,9

Ti [wh] cum NAB*CLA, invitis Aal, sed Tischendorfius hac
Contra auy)^: in avy'/yaema
octava editione om cum kd].
Act 19,29 cum sabhlp, invitis d%.
auvX: in avvlalrjaaa Act 25, 12 cum nb*ce 61, adversantibus AB^HLP, Gvvlalovvrea Mtl7,3 Mc9,4 cum
NB*DA, adversantibus ANxrn uncialibus octo aliis, gwIvTTov/xEvoG Mc3,5 cum NB*CDA, adversantibus ab-^eghkm
suvrn,
GvrlaiJ^uvovFhi\4t,3 cum nb*d*fg 17, adversantibus
AB'^D'^EKLP, sed Gvllau^aveip Mt26,55 Mc 14,48 Lcl,31

2,21 5,7 (hie n*

habent gw-) 22,54 Aetl,16 12,3

et* et^

23,27 26,21 (sed d [Act 1,16 exc]

GW-)

Contra

lac 1,15.

30.40.41

^""^

Mt7,16

13,28.29.
n.

ante consonantes.

semper: m^aivsiv duodecies (d habet

er/3),

efi^aXsiv

Mt26,23 Mcl4,20, invito d,

Mt6,26 19,26
e^i^rei;i> Col 2, 18, su^lsTrstv
Mcl0,21.27 14,67 Lc 20,17 lo 1,36.43, ubique
Lcl2,5,

"aatl^

Gvllsyeiv

ubique legunt

Lc6,44, adversante ubique d semel

fi'

[i,j3

et E^t

efi^aTirstv

invito D, sfA^QifiaG&ui

Mcl,43, lo 11,38,

invitis

apud lohannem B*D.

(Plerumque vel semper
in

codicibus

gact.

AL^'^^R'^^;

aliquoties

etiam

scribitur efifieGco pro ev fisGoo,

passim accedit C, item PAH,

M^^'^

et

U.

At nusquam

ita

et

DE OETHOGRAPHICIS.

1.

77

uec magis D Cautabrigiensis aut

D Claromontanus.

nusquam receptum

Cum

hoc conferri potest

AF

cum

est

efifieaco.

eynava pro ff xr Io2,ll, quod

quae

similibus,

et ipsa

semper

|Ji[JL

paucis

raros testes habent.)

sf/fiaivofievoa

scribunt,

Hinc

Act26,ll,

efifxsveiv

Actl4:,22,

nb*61, Gal 3,10, invito d*,

invitis

in

V7i:

santibus kb^d^eklp,
santibus

versante

BCL,

2 Co 6,1 6 cum B*CD*FG, adver-

evTreniTzartjacx}

Act 9,1 cum kaehp, adver-

evnvaoiv

evTiQoa&ev semel

(confer

Apoc4,6 cum

D Claromontano

ut plerumque in

TifvipKi

nbp, ad-

Co 16,3 2Co9,3 Eph6,22 Phil 2,23.25.28 4,16 Col4,8

lTh3,2.5 2Th2,ll Tit3,12.13; item slavxpsv 2Co4,6 in
1

eodem Claromontano),

mriQoo&fr

sed

invitis D^^^D*P^"iFP^"k4P'^"^

2Pe3,3,

Mc 10,34

27,41
bent

sunatyficov

ADEP

Iudl8,
DEPA,

He 11,36,

15,31

Actl4,17, imato d,

sfiTzXjj&a

Ro 15,24,

invito f, ^^mmrsiv

Mt 12,11,

invitis

EvneGeirai], et

A semel d*

AD*P 2Pe2,20,

sfinluxri

EfinoQOG

Mtl3,45 (d

sjATTQVG&ev

evti)

sed prae-

Lc6,25,

invitis

invitis N^n*L,

ajDudPaulum ITi 3,6.7

et bis

fg,

s/nTTlexetv

lPe3,3, in\ato
efiTZOQtov

C,

sexies,

2Ti2,4,

EfinoQevsG&ai

Io2,16, invito

Apoc 18,3.11.15.23

quadragics

M.t20, 19

eiinamrm 2Pe3,3, in^dto A,

fvjr,

Iac4,13 2Pe2,3, e^noQiav Mt22,5,

V7i),

sfiTiaiCsiv

efimTTlcxiv

He 10,31,

in\ntis

imdtis kd*,

sexies

in sfiTraiyfiovrj

sjjlti:

Lc 14,29 18,32 23,11,

nonnullis locis

Lc6,39 10,36[14,5 DEG

6,9

Contra

quadragies

semel

(ver.

evTT,

e,

23 b

sfiTrrveir

Mt27,30 Mc 10,34 14,65 Lc 18,32, in\dtis Dbis a semel.

[X9 semper: SficpavrjG Act 10,40, invitis ADE, Ro 10,20,
invitis

FG,

eficpavi^eiv

apud Paulum

He 9,24

lo 14,21.22

(d

11,14, invitis

svcp)

Act 23,15,

A semel

et

d*, efiqto^oa

Lc 24,5.37, invitis d* semel d l semel, Act 10,4 22,9 24,25,

invitis DsemelE P semel, Apoc 11, 13, invito c, /igDvro?'Iacl,21.
evy: in ev^'eyQafifisvij 2 Co 3,2.3 cum naBCD*fg, invitis
D*^KLP.
Ita etiam Tiahvysvsaia Mt 19,28 cum
(v(v) ante
kb*cdelza, in\ntis B-%GHKMSUVXr, et Tit3,5
y X /
cum KACDEFG, invitis K^^^LP.

78

IV.

DE GEAMMATICIS.

DE ORTHOGEAPHICIS.

1.

Duplicatum

79

ubique testatissimum

v in SHXWvofxevov

Mt 23,35 26,28 Mc 14,24 Lc 11,50 22,20

KABCDLZAn,

cum

in primis

elgu nunc p nunc

Lc6,38 et ovv/yvpstai

adversantibus FHKMSVT,

habentibus.

Act 2 1,31.

est,

Ita vnnQs-A'^im'onsvov

Contra reicienda sunt ava^aivvEiv seu

unxan'0}xavoa

similia;

alia

Act 1,3

Alius plane generis sunt ytvij^a

scribit

et ytvi'tjfia,

ava^evvsiv,

OTZruvvofiero,;.

quorum

illud

a yevh&ai, hoc a /evvuG&ai derivatum videtur. Illud quidem

plena fere auctoritate recipiendum erat

Lc 12,18 22,18 2 Co 9,10. Hoc

ftara

tantum non

f'xidvwv

Receptum

yervl;-

Mt3,7 12,34 habet

A,

ysviiftura."

Mt 10,28 cum NCDLTAn^,

Mcl2,5 cum KACDEUVr, invitis

ano-ArEnmr

est

EF^GKLMS\'xn*,

invitis

vero ubicumque est

variat;

23,33 habet h, Lc3,7 habet

Mt 26,29 Mc 14,25

FGHKNxn, Lcl2,4 cum naekluvfa, invitis dghsxao, 2 Co 3,6

cum kfgkp17 37**46, invitis acdel, Apoc 6,11. cum kac;
confer

Mcl2,5

Nomen
Legitur

et

Lc 13,34.
duplicato v scribitur,

icoavvrjG

nomen

fere

centies tricies sexies vel quater;

hannes Baptista invenitur 95 vel 94

35

locis,

Jo-

lohannes Zebedaei

Marcus 5, lohannes ex familia pontiCodex k Sinaiticus praebet plerisque locis

vel 34, lohannes

uno

ficali

loco.

manu dw^corov quern Tischendorfius

D distinxit scriptis, Mt 16,14 17,1.13 Lcl,13 Apocl,
iwavtja, codex B Vaticanus mavr,a, sed Lc 1,13.60.63

lojuwijci,

signo
1.4.9

sed, in locis a

Act3,4 4,6.13.19 12,25 13,5.25 15,37

liorum codices dl

Lc8,3 24,10
in

etsi testes fluctuant.

DL

icoavrjG

praebent.

loiawTja-.-^

Simile

evange-

nomen laawa
BD

solis, altero

conferi potest ^aXlavtiov,

quod ubique

scribitur tmava priore loco in

solis.

CHim
duplicato

f-A'/vi'vofievov

edendum

est,

non ^aXamor, vide ad Lcl0,4

12,33 22,35.36."

In editione eodicis Vaticani Tischendorfiana Act 1,13 falsum

est iwavrrja.

Legendum

est iwartja.

80

DE GRAMMATICIS.

IV.

Uno

lTh5,19 editum

loco

cum B*D*FG,
habet d C^

Mc9,43 n a^sGtoc.

et

Apocl,ll 2,8

Mt2,ll et
Quae

ZfivQvav,

quam D habet

L^f^ivQvav

ubi

solebant,

edi

25,8

Legit Tischendorfius

Cf etiam

-vt].

D^^PP lo 19,39

ZfivQvrjG

iam

Mt 12,20

sab^d^^eklp Clem Bas;

invitis

pro g^svvvts

est C^evvvts

habet.

a^nvQvtja

Mt 18,12.31.

evevifAovTa

Lc 15,4.7 nou fluctuat in codicibus uncialibus et evatoa

Mt20,5 27,45.46 Mcl5,33.34 Lc23,44 Act3,l 10,3.30
Apoc21,20 adversatur

solis

Hem

Act 9,7,

evfoa

EvvBa duplicato

utitur

solo

codieum

non

fere

2 Col, 22 scribendum

b.

cum NAFGL,

BCDEKOP,

magna

undecim

est

aga^cov

cum

2 Co 5,5

etiam

x.

fluctuat

Auctoritate

uncialium

AD^"PP'rAn

aliorum, invito solo

invitis

etiam l vel

Contra

invito.

Mt 18,12.13 Lc 15,4.7.

v,

aQcifpoG

a DGr vel

de,

BCFGKL; contra Ephl,14 uQQa^ojv cum kabdeklp,

invitis

invitis FG,

Ubique recipiendum erat rsaasQaaovta ^ pro rsGcraQaxovta,

Mt4,2 Mel, 13 Lc4,2 Io2,20 cum kab*clpa

in evangeliis

(d

adversantibus

/m),

4,22

B^EFHKSUVxrASn,

13,21

7,30.36.42

cum

23,13.21

13,5 14,1.3 21,17

7,4 11,2

B^HKI^MP,

adversantibus

t<AB*CDE,

loco solo 7,4 praebet

cum

adver-

in

apocalypsi

nac, adversante P; uno

reaGaQaxovta.

Apoc4,6.8 5,8.14 19,4;

ab*cd,

1,3

2Coll,24He3,9.17

santibus b^ehlp, in epistulis Paulinis

cum

actibus

in

Item teGasga Iol9,23

rsGGSQaxovraertjG

Act7,23 13,18.

Contra ubique scribitur rsGGaQUG lo 11,17 Act27,29

Apoc4,4bis
habente
tsGGaQcov

Forma

et

7, Iter 9,14, x vel

A Apoc4,4 secundo
reGGdQGi,

'AQa^utrov

et

vel

t8GGaQeG>faidsxaroG

tantum non

h
^

vol.

fluctuat,

sine variatione.

Mc2,4.9.11.12 6,55
solis

b^ et bis

e,

vel P vel v, k habet xQa^uxrov.

Formam TtaatQaxovTa
(a.

Item XEGGaQSG,

loco teGGSQaG.

Io5,8.9.10.11.12 Act5,15 9,33, invitis

semel

p passim teGGUQSG

vel

1843)

p. 532, inscr.

invenies apud Boeckhium, ut supra,

p. 551, inscr. 2852,

5187

a,

1.

8, vol.

(a.

1.

33

1877)

et

p.

53, vol. 3

580,

inscr.

(a.

1853)

9886,

1.

2.

DE OETHOGRAPHICIS.

1.

Duobus

Tischeudorfius

legit

locis

81

primo loco

md-cor,

Mel, 6 cum NBL*A, adversautibus ADL^prn uue

eG&arrea

^,

hie meliore

cum bd

Lcl(),7

sane

fi-etus

solis,

adversantibus NACLRxrAAHn uncialibus reliquis, quam-

altero

auctoritate,

quam Le7,33

habet b y.arsa&avtsG, Lc7,34

Scriptura

ole'&QSvsir

Act 3,23

pro

o)M&Qtviv,

iu verbo e^ole&Qevd-tjaerca

cum kklp,

D'^EKLP, solo

D*

invitis

testatissima, edita est

cum AB*CD,

non

ei8ta pro i8ta

olu-.

Co 4,11 cum ka*^'"''b'^

omnino edendum erat,

nisi

l,

Complutenses editores receperunt."

Mt28,3 editum

est auctoritate

x^abcdehm, adversantibus FGitLSUvrAn.

datum,

NB^EP;

yvurtjtevofier 1

modum iam

est

invitis

ADE, atque olc&gsvrov cum naBC

et^CDEFGP, nullo refragante

affine

antiquissimis

in

invito.

1'Vftritn>oi.tey

quern ad

ea-d-orrea.

Hell,28 lColO,10 ubi scribuntur

contra reiecta est

d-oevoiv

lColO,18 babet D

et

V. T. Alexandrini codicibus

fortasse

Me 12,40

hos codices duos bd sequi noluit:

Idem,

cui

quamquam adamant cum

tarn

commen-

alibi legitur ipsa metri ratione

el8oa,

codicum

eo quod praecedit vitiosum

habere."
B-fd-sG

non

adversantibus

yd^ea

b'^FAA

B*CD, adversantibus

cum KAB*CDKLn,
uncialibus aliis octo, Act 7,28 cum
aehp. He 13,8 cum nac*d*m, advereditum

est

Io4,52

santibus C^D*^KL.

Formae

eQUvvur, eieQavvtjaav, uve^EQuvvrjra

dictae^ iu antiquissimis

que

V. T.Alex, codd. fi^equentissimae, ne-

alibi iuauditae, Tischendorfio

librariorum vitio haberi posse,

esse

iam supra

deteriore Graecitate.

videbantur nullo
ut INIullachius

Editum

est

modo pro

voluit, sed

ubique

eQccvvav

Io5,39 7,52 lPel,ll Ro8,27 lCo2,10 Apoc2,23, s^eQuv-

lPel,10,

rijGav

avsieQavpijta

Ro 11,33 cum

excepto) Aquater b* (duobus exceptis locis)

adversantibus Ater Bbis B'Hibique

Vide

p.

cbis

K (uno

cbis Tsemel,

Dquinquies Ebis

55 et 66.

TiscHENDORF, N.

T. ed.

8.

loco

6C

82

DE GRAMMATICIS.

IV.

Lsepties

Gter

Pter

emendationibus

formam antiquae

auctore Mullachio,

formam

substitutam

nobilitatis

cauto Addebitur verisimilius,

Fortasse lectori

praebereut.

lucon-

imcialibus.

quibus iisdem factum esset ut posteriores

ubique

codices

aliis

explicavit Tischendorfins ex librariorum

testium

stantiam

pquinquies

natam

-gav- librariorum vitio

esse.

Similis sermonis vel sane scrij^tionis licentia consjjicua

formis exa&eQia&tj,

est in

septera

Editum

inveniuntur.

locis

Mcl,42,

r/Md-eQiG&tjaav,
est

exa&eQiGev, quae

Mt8,3

sxa&eQKJ'&tj

priore loco auctoritate codicum B*ELxn*, invitis

NB'^CKMSUVTAn^, altero loco codicum AB^cCrLAe^n*, invitis

Contra

KB'^DEKMSUVrn^.

cum NBDrAAn

uncialibus

scribuntur

novem

aliis,

Lc4,27

^y.ad-aQiad-)]

adversantibus ACLX,

Lc 17,14.17, adversantibus priore loco AX,

ALA, s'/M-d-aQiaev Act 10,15 11,9 cum sbdef%

r/M&aQiad-riGwr

loco

altero

adversantibus ACHI^, P fluctuante, qui quinque loci Lnicae

actuum

vel evangelii vel

liEvovG

ita inter

se constant, ne-Au&uQia-

He 10,2.

Forma
idonea

pro 7iQaor>]G ubique edita, auctoritate

TiQuvrr^o^

lCo4,21

utitur

2ColO,l

Gal5,23

Epli4,2

6,1

Col 3, 12 2Ti2,25 Tit 3,2, in primis codicum sabcp17, dissentientibus

illic

codicibus defgklno'^

tientibus

c%FG

Mt4,18.19

edidit

Mc 1,16.17 Lc5,2

vol.
p.

2,

p.
1.

521,

inscr.

hac octava

editione

1.

2788,

1.

22.23,

at

Corp. inscr. Gr.

nQaoTi]Ti.

1.

4,

stat

ibidem

23.

Etiam apud Boeckhium habetur forma lonica

563, inscr. 1067,

8.

codicis

de B certior factus et accedente codice k

et

520, inscr. 2787,

^

in

de

incertus

Exstat forma nQuvxi]Ti apiid Boeckhiuni,

p.

ubique

Tischendoi-fius

aheia

Vaticani testimonio, nunc autem

ubique alssia

kbc*D, dissen-

nullus uncialis 7TQ(wtijg.

septima

editione

p hie

et

In epistulis catholicis lac 1,21 3,13

etc.

lPe3,15 habet codex

In

autem CD*FG

Mt 11,29 cum

Item ttquvg^

fluctuant.

ut et nQTjvTfQOG, vol.

Contra exstat nnaoG vol.

2,

3, p.

Jiaijvt', vol. 1,

209, inscr. 4440,

p. 858, inscr. 3544,

1.

2.

DE ORTHOGRAPHICIS.

1.

Sinaitico teste. Praebent aleeia s* Abis

83

B* (non Lc5,2) Cter

Lter A bis (in Mc), uheia x^ Asemel B^DEKMRSlTVTAter ah.

Eodem

auctoritatem

cum x*b*dl csemel

edita est

inter

et

ei

ubicumque

quorsum
sequi

ubi

hac

unde

si

quoque

in

cum

usum codicum

re

praecipua

Certe enim

erat.

discere,

constantia

scribi

edendo non

testes

modo hoc

isto

modum

construatur quern ad

textus

consuetudinem

studiose

quadam

ad antiques

a textu

intellectum esset,

prohibendum

ex

Hinc consentaneum

grammaticorum praecepta.
quid

ceteras

Ineptum autem videbatur

est.

neglectis prorsus his ducibus editorum sequi

erat

scriptura

posset ipsos codices sequi, in hac vero re

fieri

vel etiam

liceat anti-

quidem praeter

quae

notum

confundi

itacismo

auctoritatem

fluctuat,

codicibus uncialibus.

in primis quaestio est

codicum

quissimorum

aliis

quae

Mc), adversantibus

a bis (in

B semel B^CRxrAter AHn

Difficilis

formae

dedit

Mt 26,53 Mc 5,9.15 Lc8,30,

ubique

Xeyicov^ T^vo Xeyecov

<^A

codex

moclo

efficitur ut

antiquitas Christiana

versare consuevit."

Ac maxime quidem

nominibus propriis

in scribendis

omnis res pendere videbatur a probatissimis codicibus,"

Gotho vel

interpretibus

ut

adiuvantibus.

Horum

uddei

Sahidico

Act 17,34 cum b*D,

/etrt,(j

invitis

invitis

KUVAn,

sAB'^ehlmp,

Mt 26,36 Mc 14,32 cum abcdefg^insv (x

-H urn, fluctuantibus

kkla

(-<

passim

edenda haec erunt:

igitur auctoritate

Lc3,28 cum nabeghmsfa,

Copto

vel

semel), et Ci*HM

uQeoTra-

yed-atjfiuvei

contra

-p&g),
(-ptj

semel),

?jXei Lc 3,23
Lc 3,25 cum XABEGHMSFAA, invitis Kuvxn,
icfj^laMt 27,46) cum xABEGHMSrA, invitis KLirv^XAn,
Isvei

ealei

De forma

indd. p. 153c.

If/iojv vide Boeckhiiim,

154a, ubi locos

ut exempli gratia, vol.

p.
1.

73, inscr.

10; p. 83,

deficiunt

4011,
in.

1.

4033,

2,

p.

983 addeml.

inscr.

exempla formae

12; p. 117,

in.

1.

4152,

1813b,

1.

i^ars 3

4,

fere septeiudecim invenies

5; p. 79, inscr. 4023,

1.

supra, vol.

iit

notatos,

4; vol. 3,

7; p. 81, in.
1.

3.

4029,

Minime autem

).(:/ toiv.

6*

84

DE GRAMIMATICIS.

IV.

Lc 3,24.29 cum nbgfa,

AL, He 7,5 cum kbcd*,

EKMSUYXAn,

invitis

fluctuantibus

ADM^Ervr^P, Apoc7,7

invitis

cum

Lc 3,24.28 cum nabeg

Lc3,27 cum NABEGIELMSrAA,
KUVXn,
HLMSrAA,
KUVxn, item ^ma^mv Act 13, 21 Roll,l Phil 3,5
solo, invitis ab^p^cp,

^cfV-^f*

invitis

VtjQSt

invitis

cum NABCL,

sBC,

invitis

uv*xrA,

W^xrAEn,

deh

invitis

Mt 11,21 Lc 10,13 cum nabcefgklmsv

yeQov^Seiv He 9,5 cum bd^'e (-^ein AP),

invitis UA,

adversantibus kd*kl,

item

'asig

Act 13,21 cum nabcd,

Mc2,14 Lc 5,27.29 He 7,9 cum

levetG

K vel k'^abl, invitis

Xsvsfttja

cum ap,
invitis AEGHMS

FGP, Apoc7,8

Lc3,26 cum nbl,

aefieetv

yoQaLfiv

imdtis EHLP,

bis

et

FGHSUVAn, fluctuantibus n*cem, confer

Lc 10,32 Ioi,19 Act 4,36 cum bd,

invitis

uncialibus reliquis, n fluctuante, et Xevetrr/.oa

xbde,

invitis

KPurn

Item

acklp.

17,3.4.10.11.12

n''lmsv,

invitis

(ad'^'^),

f-xf,"

He 7,11 cum

Mtl,14bis cum n*bce

Mt 11,14

ip.eiua

Mc6,15 8,28

27,47.49

acelp

16,14

9,4.5.11.12.13

15,35.36 Lcl,17 4,25.26 9,8.19.30.33 Iol,21.25 Iac5,17

Roll,2

cum

undetriginta locis

B (vel B) D
B (vel B*) D
B vel B
sAB
s

sABDU2

octies

quiuquies
ter

bis

BDH
BL

semel

B*P

semel

bis

invitis in primis

Nquindecies Asedecies B^ubique c Dsepties

LxrAASn uncialibus

reliquis,

NBD^'^'^A, invitis

(K^)cEKi.MSUvrn

g*j)iuc^^ invitis

CEKLMSUvrn,

etcLc3,l 13,1 23,1

13,28 lTi6,18:
quies,

reliquis, in

sexies

Marco

Mtl, 10.11 cum

o^etua Mt 1,8.9 cum

milaroa Mt27,2

Iol8,29

etc 19,1 etc

etc

n*

Mcl5,l

Act3,13 4,27

nomen hoc quinquagies quiuhabent TieilaroG a ter vel quater

invenitur

Matthaeo

in

B semper

etc

iMoeiuG

A bis,

adversantibus

k semper (sc.

Tischendorfius nomine

decem

kacl

locis

insignivit scriptis)

uncialibus

a scriba quern

AB(vel b*)d,

DE OETHOGRAPHICIS.

1.

adversantibus

CLMr^n

B^bis

Luca Kbis ab* d duobus

santibus

cbis

sB'^

uncialibus
exceptis

locis

octo

in

aliis,

Rsemel t, adver-

uncialibus

LPxri.\n

bis

85

reliqviis,

in

lohanue ab (vel B*) cd*"pp (uno loco excepto) iquater,

adversantibus n semper

loco

cum AD*,

actibus

in

reliquis,

adversantibus sd'^FGKLP.

B vel sane b* ubique

quinque

Marco

TreuMzoa

Luca semel
et bis in

in

in re

notandum

praebere,

Asemjjer

d semper

Luca,

lohanne semel in actibus, x semper

alibi

autem semper ttOmtog habere;

Lc23,6 habent nailaroG k.\*drt,

Mcl0,46bis

LclO,30

B semper (sed hiat b

p semel Q

SU\Ti:rAAn,

18,35

item

19,1

He 11,30)

leoer/co

Hell,30

Mt 20,29

cum

ster

Cter Dbis F semel Lquater

z semel A semel E semel, adversantibus Kquater

bis

A B^ semel
recepit

Qua

locis in ]\Iatthaeo tribus in actibus exceptis,

nisi bis in

in

D*"PP^semel isemel

B (vel B*) D (uno

excepto), adversantibus nab^C Dsemel ehlp, lTi6,13

LXYe^ uncialibus

est

B'^mvdtis locis

c semel Dbis vel ter

et

qua

si

similia.

eghk

Lter

mn P semel

Rbis

Apoc2,13 Tiscbendorfius

(atemua cum h^^a minusc^, repuguantibus n*bcp;

vide ad loc.

Non

scribitur at^isivada^ sed u^tvadu^

Mtl,4bis

Lc3,33 cum xACEGHKLMSm'xr a semel An, adversantibus

bd a bis (Mt); ita editum est ^e/.taG, non -y.eiu() ut Ln Ti
ex errore de b;
(Steph.

1550

ehaa^et (vide ad Lcl,5);

agioG

svverAr/);

WADE sah cop,

invitis

(jiayoG)

Bh(l)P;

svrr/./;

2Til,5

Act 17,1 9.22 cum

eTir/.ovQtcoj-

Actl7,18 cum

AB*DE, imatis b^hlp.

Ex eodem

genere

est

Saveid,

nomen

fere

semper

compendii modo scriptum dud, sed ubi plene scriptum

habent Srweid nabcdhltt'^aa^ED^ppe^'^S

G*^PP,

est

invitis B-^E^rvTAF^PP

quae omnia ad Mtl,l notantur.

Cum

hoc usu

nominum propriorum

cohaeret

Q^^^e(,

quem ad modum pro qu^jSi ubique scriptum est ^It23,7.8

26,25.49 Mc9,5 ll,2l" 14,45 Iol,39.50 3,2.26 4,31
6,25 9,2 11,8 in primis cum kabcdeH-\ (Aquater c et Hter
E semel -^(), im-itis fgklmsu VAn, x et r fluctuantibus ou^^ovn
;

80

DE GRAMMATICIS.

IV.

Mcl0,51 Io20,16 non mutatum est, cum

goth soli, altero BD sah soli -vet praebeant.
Act2,9 cum ABCD,

invitis

n^eip,

BA

priore loco

Item

slafieitca

Mt 12,41

vivsveirai

Lc 11,30.32, in Matthaeo cum nbcdlxa, in Luca cum

B et cum nbl, invitis A (in Luca c) EGKMSUvrAn,
Xsveirai,^
leQoaolvf^eitai Mcl,5 cum nab*DA, invitis
B^LPT'^n unc^ (-fitj- r), Io7,25 cum N(Ahiat) b*d, invitis

B^LTAAn unc

Exr),

(-,M?/-

'^

Iol,48 Act2,22

taQurilenui

3,12 5,35 13,16 21,28 Ko9,4 11,1 2Coll,22 in lohanne

cum

adversantibus AB^LXFAAn

xB*,

in actibus

B^bis

cum nab

(vel B*) cbis

Dbis Eter hlp,

cbis

in

uncialibus

octo

aliis,

Dter Ebis, adversantibus

cum

epistulis Paulinis

(2Co 11,22 excepto) ab*d* .(Roll,l excepto) Esemel f et

Gsemel, adversantibus xsemel B^bis Dsemel D'^bis E (vel E^)
FetGbis

KLiviP;

quamquam passim testes liabet, ut Act 2 1,29

He 8, 11 B* Lc 19,14 nb^deff, uec awnoleitai Eph2,19

non editum
A,

nolsitat Lcl5,15 19,14 Act21,39 He8,ll

est

quod codicibus AB*D*E*FG

nee nolHtaQiaa Act 17,6.8

inest,

quam formam solus D priore loco praebet.^

Forma yaXeikaia passim egregios testes liabet,
item

B,

habet

Accedunt etiam eiusmodi ut

(puQuaaioi.

(utrumque

y&vcoG-Astat

cum

in primis

in

B frequentissimum

nonnullis

aliis

^leiGSiv

(ubique in b)

(saepe

in inscriptionibus)

t,m;/

similibus)

et

verba

quorum

uhivi]

cum

nihil

ysivsrat

neque

aliter

Xsiar

/.Qeivco

teiinri

composita

receptum

est nee

magis plerumque in commentario indicatum."

Pertinent hue etiam substantiva.in la vel eia exeuntia,

quae multa

Vide supra,

Vide de forma

Mont Athos,
a.

bis

saef)issime aliter in codicibus scribuntur

p. 84.

7To}.ttTuoyt]a

Duchesne

et

Bayet, Mission au

iu libro Archives des missions scientijiques,

1876, p. 204 seqq.

no).iT. bis

quam

iii,

3, Parisiis

Inscriptionibus quattuor antea notis, in quibus

noltn. habetur, addunt vv.

ell.

unani novam

cum

forma noXiir. Praeterea invenies formam TiolttJiy.ov apud Boeckhium,

Corp. inscr. Gr. vol.

1,

p. 7 69,

inscr.

1586,

1.

29.

DE ORTHOGRAPHICIS.

1.

Mt 13,58

87

Mc6,C 9,24 16,14

Ro3,8 4,20 11,20.23 lTil,13 He3,12.19, quam formam
habent in evangeliis A D ter EF G ter h L ter s semel x r bis
eduntur," ut amateia

Asemel, iu

epistulis

enmo&Eia Ro 15,23

ubique loco

TioQvia,

quam

ABCFG,

in

lColO,14 Gal5,20 Col3,5

(17,20)

in codicibus

He 3, 19

excepto,

lPe4,3

eidalolatQia

Bsemel b%'D*fghn**,

saepe in epistulis praebent sad*fghp, vide

Tiseliendorfium ad 1

Co 6,13.

In Lcl,39.65 oqivog tuentur

NACLW^AH (adversantibus bdf), quod Westcottius Hortiusque

ediderunt

(ut

in

Mt6,22.23 Lcll,

cfcotiroa

et

Habebant autem nounulla tantam auctoritatem

34.36).
ut

g-aozivog

et

textum reciperentur,

commendata neque omnino

quo ex genera sunt

AB*DLPRA E

sautibus

daviattjG

D^EFG,

comm.

in

GHKMSUVxr

Lc7,41 cum kab*dilpaah, adver-

Co 8,10 cum sABD*LP,

Mt25,27 cum XB*D, vide

s(8o3ho3 1

TQansleitaia

De

loc.

Act 23,34
dorfius in

simiiibus

et

Mt5,42 Lc6,34bis.35 cum

adversantlbus B^ e semel

B^EFGHKMSUxn,

invitis

cum

certa lege prohibita viderentur,"

davi^eiv

et abis,

Abis H semel n,

praesertim

vocibus

vide

enaQjeioa

anaQieia,

ad

In nominibus propriis admisit Tischen-

et 25,1.

textum artaha Actl4,25 cum sab*CDE, adversan-

tibus B^HLP,

xatGccQia in

Mt 16,13

ex SCDELX

et

jMc8,27

ex WACEFHLNXA (vide ad Act 9, 30), in actibus in primis

cum

NAE, etiam cbis obis, refragantibus bhlp, item cocties Abis

D semel,

laodma

re vera praebet

--/.la,

cum nAB*CD*FGP^pp

(Col 4,13.15.16 B*

vide Tischendorfii N. T. Vat),

aa^iaQiu

cum ndfl, Asemel b semel x semel Abis accedentibus, in actibus cum nde ubique (septies), quater accedentec,
semel AHP,
auf^iuQirtjG cum semper A ter c ter D quater
D^Lxbis, accedentibus semel GFAAEn*, adversantibus A ter

in evangeliis

Bsemper c quater Dter rbis

reliquis

omnibus,

H semel, AAn saepe, uncialibus

Gu^uaotziG

lo 4,9 bis,

cum

x c semel

DLT^'W Asemel, adversantibus ABFAn, Asemel, uncialibus

reliquis,

BHLP,

Gslevxiu

Actl3,4 cum kac^de, contra stantibus

f;f;.5f;.f;<Apoc 1,11

3,7

cum

abcp.

In editione

88

DE

IV.

GRAJSIMATICIS.

hac octava saepius formas in

lit

lIo2,16 cum XAB*LP,

(daCona Iac4,16

Lcll,8 cum NCDEKLRU*xrA,

UQeG-Aiav

Col 1,10

Tischendorfius praetulit,

-la

cum

adversaiitibus

avaibiav

ABFGHMU^An,

SACDD'^EFGP, invitis BL,

dovha

He 2,15 cum n a bis csemel D*E*bis

Ko 8,15.21 Gal4,24

5,1

Fter Gbis HLbis

adversantibus Ater b semper cquater

D^ vel

*^

P,

quater E vel E^bis Fsemel Gbis

k*^'

Lter m,

Eph 6,6 Col 3,22 cum xcdefg Lsemel p,

etXtxQiviu
lCo5,8
adversantibus ABK et L semel,
2Col,12 2,17 cum s Abis CD* d semel Ebis fg L semel
p, refragantibus A semel BD^ D'^ semel e semel Lbis m,
d-Qtja-Ma Act26,5 lac 1,26.27 Col2,18 cum Nter CE^'^tDE^PP
ocp&aXuodovha

FG P semel, adversantibus

x semel

AB cbis

h^'^'k^i^l Pter,

cum sCD* (fg d-QijG-Mu) p, invitis

xola-Maa lTli2,5 cum NACD*FGP, invitis BD^^EK^'^L,
BD^EKL,
xvj3/aEph4,14 cum B*D*FGO^P, adversantibus AB^CD^EKL,
^ayiaiG Act 8,11 cum sacdeh13, refragantibus blp,
fie&o8ia Eph 4,14 6,11 cum AB*D*FGKLO^ P semel, invitis
e&elo&Q}]a}ua

Col 2,23

B<^CD*^ep semel,

TZQavTTu&iav

Tzaidia (vide Tiscliendorfium

lTi6,ll cum s*AFG,

cum abp^

18,23 priore loco

adHel2,5),

cfaQfiayuu

Apoc9,21

refragante s, altero loco

cum

NACP, refragante b; ex commentario ad Apoc9,21 videbis

Tiscliendorfium

illo

tempore formam

(fccQjua-Aia

(kd*p testantibiis) vix reicere voluisse.

est

cum

etiam Gal 5,20

Forma

eQi^^'eia

Iac3,14.16 Ro2,8 2Col2,20 Gal5,20 Pliill,17

edita

2,3

AB* habent nunc eQet&ia nunc eQst&eia,

nunc eQH&ia, c nunc eoi-dsia nunc sQi&ia.

nb'^KLP semel;

P nunc eQi&eta

Aliis in vocibus Westcottius Hortiusque formas in -tu in tex-

tum receperunt,

ut ayvia, unei&ia, etdcoXoXarQia, emecAia, eQt&ia,

eQiajvia, tSQuria, xcv/iotj&ia, AuxoTza&ia, mq^sha.

De nav8v'/.iov
Forma tufieiov

Lc 10,34.
edita est Mt 6,6 24,26 Lc 12,3.24 cum a semel bcde f semel
GH Kbis L Mbis Q ubis vxbis r semel J^AFT, x semper A semel
D semel e semel G semel r semel -lov liabentibus, -teiov prae(pro -leiov) vide Tiscliendorfium ad

bentibus f semel

Kbis l semel Mbis ubis xbis z

r semel

1.

A et iisemel;

DE OETHOGEAPHICIS.

89

forma tufuov exstat etiam in inscriptionibus.i

Pro auctoritate testium atque pro ordine testimonii

commentario usus

ordine Tischeudorfius in
erat

/QEoqtlerai

ex errore

stat yQeocfstXetui

'/Qeoqiletai

Lc7,41 16,5 neque

eodem

non iQeaqulnai

quam

fortasse

in verbo

quam formam

edendum

est,

aliter

quo

legendum

est

Lsemel

soli

habent,

Denique hue trahi possunt duae formae ad coniugationem

verborum pertinentes,

altera in i8ov ida etc, altera in xats-

Forma

Xemev similibusque conspicuae."

Mt 13,17 cum xKSVXn33

est

i8ov idav idev edita

ubi bcefglmufa

habent,

stS

Lc2,20 cum NAD*Hivi.RSVxrAn*, refragantibus bd^egmpuao^,

Lc5,2 cum ACDKLQRSVAn, refragantibus xbefghmlta,

Lc 10,24 cum NCKVXHn*, refragantibus abdlfaa- uncialibus

octo aliis, Iol9,6 cum xAD^^PPiiLMXYAn, refragantibus
BEHSLTA; de apocalypsi vide
sexaginta duobus,

fere

In evangeliis,

infra.

praebent formam

ei8

plerumque codices XBDEFGHurn^, fluctuant

ei8

Mc

in

i8)

A, praebent

id

Idcis

in primis et
(in

Matthaeo

plerumque ACKLVxn*,

in actibus, locis vigiuti et uno, habent et8 codices xbdeilp,

id

c saepe

et

fere

semper,

octo locis,

scribunt

Psemel,

Aquater cter

i8

eid

In apocalypsi edita
et vicies

est

sane

D^^bis

forma

(at de 6,5 vide infra

danda ad hunc locum);

codices

ei8

in

Paulinis,

epistulis

n Ater

b csemel de Kter

FetGter Lbis Psexies.

forma

i8

sexies

XII, 4 addenda

et

emen-

ei8

tricies,

praebent saepissime np,

Item

fluctuaute.

edita

sunt

He 10,25 cum ad'^ki^P, contra stantibus

He 13,5 cum nACDklmp, contra stante

i8

ABC,

eyyMra}.si7zovrea

kd*, syxuraleiTzco

d* (praebent ab

Gen28,15 Deut31,6), xaralsmovtsG 2Pe2,15 cum

KAB*13, contra stantibus b^cklp. Locis Lc 10,40 2Ti
XsiTi-

4,10.16 Tit 1,5 in quibus Tischeudorfius in editione septima

XeiTT-

ediderat,
*

lin. 6;

nunc

Vide Duchesne

in
et

p. 220, inscr. 15,

hac editione Xm-

Bayet (ut supra,

lin. 3

edidit,

fortasse

219,

iuscr. 13,

p. 86), p.

p. 221, inscr. 18,

lin. 6

(7).

90

DE GEAIMMATICIS.

IV.

Ratio huius varia-

praesertim codicis s auctoritate ductus.

codicum

tionis

latet.

Bis in N. T. videbatur Tischendorfio littera cousouans

non aspirata ante spiritum asperum legenda

eattjxEv c.

nb*dlxaa21,69.** 253

7,12 OVA

VEXv c.

NCDE 17

(iuv.

(invitis

esse

lo 8,44 ovx

B3crA*nunc) 2 Co

BFGKLP). Praebent Lc24,3

D Mt26,60bis Act5,22, ovx fv()/(TxwLcl3,7),

Act 3,6 NC ov/. vnuQiei quorum neutrum recipitur. Eodem
modo habent codices versionis V. T. Alexandrinae ut A

NC* ovH EVQov

Ex

(ita

16,27 OVA evQov, lob 38,26

27,12

les

viova,

Volunt vv.

ell.

eartfAsv.

tj^iv.

Tempus autem imperfectum

quidem

facile inveneris

in ullo aetatis vetustioris

Quod ad

neque hoc loco requiritur.

libro Graeco,

eti

Westcottius Hortiusque verbum Io8,44

imperfecti temporis esse,

hoc nou

Ps 145,3

vnaq-f^i,

2Macc6,17 tuvt

era,

y.ar

ova

varia-

tionem spiritus nunc lenis nunc asperi scriptionis spectat,

infi-a

(p.

105)

dictis

addendum

primis, in libris manuscriptis

scribi,

Novi Testamenti,

quod praeclare videre

loco

a.

tempera perfectum

et

larijfii

in

falso spiritu

licet in libro v. cl. Scriveneri,

full collation of fifty mmiuscripts,

Augiensis Cantabrigiae

verbum

est,

1859

editioni

eius

codicis

nam quocumque

subiecto,

plusquamperfectum

vei'bi (Grijjui

occurrunt, habent codices nonnulli a Scrivenero conlati spiri-

tum lenem, quater sane praebent codices sex spiritum lenem.

Et apud V. cl. Vinkeium,^ in I. Heringae conlatione codicis F
evangeliorum

inter

exempla

viginti

plusquamperfecti verbi

fect!

et

loci

spiritum

lenem.

Hamburgensem

in

Ipse

quo

septem temporum per-

tartjui

adii

habent septemdecim

codicem

inter locos

triginta

evangeliorum

unum

habent

duodetriginta sj^iritum lenem, duo spiritum asperum, unus

nam mutatus

addubitatur
^

Ex

his

est.

Habet h Io8,44

quae sequuntur ut etiam ex

iis

o^itcrtj-AEv.

quae posthac

in-

venientur de spiritu, multa debeo viro amicissimo Ezrae Abbotio.

^

H. E. Vinke, Disputatio de codice Boreeliano, nunc Rheno-

Traiectino

Traiecti ad

Ehenum

a.

1843.

DE ORTHOGEAPHICIS.

1.

91

Adii etiam codicem minusculum evangeliorum 234 (Act 57

Paul 72) Hauuiae, qui decies spiritum lenem habet,

asperum mutatus

sexies vel septies spiritus lenis in

et iu
est

quo

manu

Minime imperfectum aut hie aut in Apocl2,4 edenUtrum ov/. an ov/ edendum sit, iu arbitrio positum erit.

posteriore.

dum est.

Contra edita

et

Gal2,14
D^^

oxpsa&e,

ov^

Act 14,28

"^

Act 17,4

X,

Apoc 12,11

Non

aliter

Similiter edita sunt

ecf.

kA

(k*=bd*),

Lc 17,22

praebeut
ohyoo,

ovy

invitis

etiam

ut

Act 19,23 sad. Act 27,20

b*,

tjyuntjauv

ov/_

cum n*acp 17.37

Act 12,18

et

aspirata ante

cum kde61,

iSov

017

lovduf/xoo

017

consonans

littera

efgk^'^l.

invitis

et

bis

Act 2,7

lenem,

spiritum

AC,

est

ita

et

a,

Lachmaunus.

cum

sXmdi Act 2,26

kcd,

refi'a-

Ro8,20 cum b*d*fg, refragantibus ab^C

acpidco Phil 2,23 cum kab*d*fg17, refragantibus

gantibus abep,
D<=EKLP, et

Act 2,26

B^CD^EK^^^LP.

apparatuque

critico

scripsit

Tischendorfius

ad Act 2,26

facile putaris,

Ro8,20 eodem modo ilmSi scripturum

incuria

sententia

vel

mutata non

elmdi,

eum

etiam

quod vel

friisse,

neque

scripsit,

ex

editione neque in editionibus posterioribus parvis.

in

hac

Qualia

Novo Testamento sunt eq, slmdi in a 1 Co 9,10, uqElTTt^onea in DP Lc6,35, eqide iu ade Act4,29, eqeidev in
in

dw^a(x) Lc1,25,
17,19

ter

ecfiooy.Kiasio in

20,17

24,3 Mc4,34

Asemel,

yMd-eiSoilov

Mt5,33,

13,3

in

Act 17,17

'/.a^ idiav

Mt 14,23

xsemel B*quinquies
iu

m.

In Yetere

Testamento praebeut Sir 27,21 aqip.mosv ab*c, Sir 22,21

KB,

uq)jlm(jtja

eqtjlmaaG
notavit v.

Ps 118,43.49.74.81.114.147

et cod.Turic,

cl.

Ez20,14

y.a&

spjlmGu

oq&ulnovG

A.

et

Ex A

Lightfootus (ad Phil 2,23) eqidcov vel similia

Genl6,13 31,49 Ps 30,8 91,12 lMacc3,59 (cum )

2Maccl,27 8,2; ex k Ps111,8 Ier31,19. Ita aqeidr/ n

in

Ion

4,5;

y.u-&i8e

Neque desunt haec

*

B Dent 26,15;
in

Boeckh, Corp.

vide etiam p. 301.

A Iudith6,19.
apud Boeckhium

y.ud-ei8s

monumentis, ut elms'

inscr. Gr. vol. 1, pag. 300, inscr. 170, liu. 9;

02

DE GEAMMATTCIS.

IV.

cui verbo respondent Latine Helpis, Helpidius, Helpidianus,

apud Grutenim,^ urpearaXyMusv

acfitikmGf.ifv(x>

apud Chishullum^,

et ucpearaXfiti'cov

ajDud Boeckhium,^

scpiogxefiioi

apud

apud Boeckhium,^

eqoQy.eovn

apud

sffeide

Boeckliium,^

ecpioQ-Aovvri

Boeckhium.

Invenies formas y.a& iSiav ter apud Boeckhium,

x^ stoa

AVaddiugtonium,^'^

et

in

lai]

trpt

ilia

TTohttiav

dovvui

jihrasi

I.

Coy.

Gruter,

ex

inscr.

Oeorgii Graevii, Amstelaedami

^

Edm. Chishull,

a.

apud Le Bas

laov

ar/i

apud Boeckhium/^

lotja

ecp

apud Le Bas etWaddingtonium^^

etiam,'^ et y.ad- snavtov,^

fcp

cum

annotatt. loannis
1, lin. 7 et

1707, p. Ixxi, inscr.

Antiquitates

1728, p. 67,

11 et 25 et 30; est

lin.

vol.2, p. 551, inscr. 2852,

Boeckh, ut

* Ibid.

vide

805,

p. 7 74, inscr.

inscr.

808B exempla

1688,

3333,

scriptio exstat in libro

p.

50

lin. 3

52

et

693,

vol. 2, p.

Marmora

69 et 78; eadem

Oxoniensia, Oxonii,

in-

1763, pars

a.

2,

xxvi.

inscr.

399B. 401 A,

Ibid. vol. 2, p. 277, inscr. 2347c, lin. 8; p. 258, inscr. 2335,

inscr.

(fortasse etiam lin. 51); p. 250, inscr.

Ibid, vol.2, p. 277, inscr.

Le Bas

Ionia, 4, p.

et

Waddington

48 B,

" Boeckh,
'-

inscr.

2329,

et

Boeckh,

203.

lin. 7.

lin. 48.

2448, VI, lin. 25.

Voyage archeologique,

34, inscr. 87,

Waddington,

136

lin.

lin.

14

Parisiis a. 1870,

et pars V.

Asia minor,

inscr. 87, lin. 14 et not.

a,

lin.

vol. 2, p.

inscriptio exstat in libro,

et

c,

2554,

vol.2, p. 1081 A, inscr. 2439c,

Le Bas

p. 57,

"

2347

Ibid. vol. 2, p. 366, inscr.

vol. 3, pars I, textus, p.

46

Ityt inioQXOva.
lin.

Ibid, vol.2, p.

^*'

p.

3137,

1820, p. 308

'

8,

inscr.

a.

Praeterea

I.

t<fiooy.toit.iL);

alia quattuor verbi huius.

haec habet: Iqiony.ova: tovto due tov

Ibid.

lin. G.

(pro

lin. 9

Phrynichus, ^EyJ.oyr] orjuurwr, ed. Lobeck, Lipsiae

Seleuei

etiam apud Boeckhium,

11 et 25 et 30.

lin.

'supra, vol. 2,

vol. 1, p.

etiam p.

Londini,

monnmentum Milesium

natum 243;

anni ante Christum

Callinici

11.

aeram

C'hristianam

Asiaticae

antecedentes , ex primariis monumentis Graecis descriptae,

a.

ofwuj

xui

Tcrj/

apud Boeckhium/^

et bis

recens. et

'^

52, inscr. xxvi.

vol. 3,

lin. 3.

pars v. Asia Minor,

i.

Ionia,

45.

692.693,

Marmora

inscr.

3137, Im. 44 et 75; eadem

Oxoniensia, Oxonii

a.

1763, pars

2,

DE ORTHOGRAPHICIS.

1.

et

apud

octies

mirum

est

et

i'(J>, ;

tamen
in

successisse

si:)iritum
idelv

i(f

i'aoa

Woodium,^ Boeckhius,

T.

I.

93

I'ffij

qui scripsit:

dare non audeo," recte monuit

locum

litterae

digammi, qua

et

instructa erant."

DE ELISIONE NEGLECTA.
Vocalis
iuitialem

elisio

saepe

iu

ante

fine verbi

vetustissimis

in

proximam vocalem

codicibus

neglecta

est,

neque audebat Tischendorfius hac iu re codices fortasse a

cultioris generis dicendi fautoribus

alia ante vocalem

emendatos

locis trecentis

sequi.

Occurrit

quadragiuta quiuque ex

quibus scribitur sine elisione locis centum triginta; distin-

ctionem inter verba

invenire

et

non pdssum.

nomina,

Rem

quam

Scrivenerus esse vult,^

accurate excussi, at ne longius

de re tractem, brevi spatio catalogum locorum dabo, vocalibus additis

quae sequuntur:

dXXa

94

IV.

et

DE GRAM>L\TICIS.

'.

0)

1.

DE OETHOGRAPHICIS.

95

Mc 16,18 apx'fofW Lc3,2 Wet ivevrpiovta Lcl5,7

i'ma He 11,30 igyoia Eph2,10 iQrifitaia He 11,38
(contra Mc 8,4) m^ Lc4,25 Actl9,10 evsQyeaia Act4,9

MtlO,18 Mcl3,9
tfidrwr vel -t'w
o?xor Lcll,17
Mt9,16 Mc2,21 Lco,3G
6LVa Mt 25,21.
orov Mt21,5
oqog Apoc21,10 cum na (Ti fV
23
cum BP)
MQua Act 19,34
v/co Lcl2,53.
In editione
ri'feuoruG vel

-cor

septima

Tischendorfius

legit

Mcl3,8 Lc21,10 Ro 10,19, quibus

codicis N auctoritati
fultus ponit in

Kara
Act 3,1 7

ante

dy.nij^eiav

Phileml4

dvdyxtfP

locis

td-v^i

Mt24,7

nunc auctoritate

B vel utriusque addita

vel

scribitur

codicis

vel

td-voa

iTii

Act 22,3

Ro 14,15

aydnriv

dXij'&Eiap

dr&Qconov vel

uyvoiav

Ro2,2

uv&qojtzovg

lPe4,6

Ro3,5 lCo3,3 9,8 15,32 Gall, 11 3,15

dnoxdlvxptv
Ro 16,25 Gal 2,2 Eph3,3
dttftiav 2 Co 11,21
ela

Mc 14,19 cum

xbla,

Rol2,5

-Aad-'eia)

i/lf/.xm'

Ro

Gal 3,29

/.ard

ut in

Act 26,3

8,33

ty.atov

Gal 4,28

Philem 14

Phil 2,3

editione septima
Jaady.

h/.ovaiov

(/.at fQixfuiav

'

ADPW^xrnunc^ (sed
Mc6,40 cum nbd cop

refragautibus

cum

cum

inayyaXlav

nbcd'''fglp,

AD'^EK*'')

bcpeiltjua

'

non

lovduiova

Ro4,4.

Mftd iuvenitur ante vocalem nominum propriorum

lTi2,9
Lcl4,9
He 10,22 drdQOG Lc2,36 dm^ar Lc22,37

ante dd^lcfov lCo6,6

d).7j&m,G

et

dniGTov 2 Co 6,15

aidovcr

aiayvrtjG

avzaQ-AeiuG ITi 6,6 dffQov Lc9,39

im&tGecoo ITi 4,14

(I'la^stm He 12,28 evyuniatiaG Phil 4,6 ITi 4,3.4
Mc9,2 Lc2,46
2Th3,12 oqxov
Mt26,72 (contra Mtl4,6)
He 7,21
Act27,10 vdaroG He9,19.
eiSco/Mv

2Co6,16

srAoai

Lc 14,31

ijUfoaG

>jGV/iaG

bgxojuoGi'aG

Ilagd editum
propriis

Lcl9,7

sed

est

etiam

v^qscog

non solum ante vocalem

ante

dJXiikoiv

dr&QMTiov vel -mv vel

Lc 18,27 Io5,34.41 Gal 1,12.

Io5,44
-oia

in

nominibus
dfiantooXw

Mt 19,26 Mc 10,27

96

Octo

editum

locis

cum

ei

DE GRAMMATICIS.

IV.

nabd^,

He9,25

ante

Fluctuantibus
i<r

facilis

cum

iav

quinquaginta octo

non

d"

nunc

d'avro,

non reiciendum

av,

iav,

dt.

ponit

est

i:)rius

idv; testatissimum

est

Mt8,19 24,28 26,13 Mc6,10.56

ad locos quinque posteriores uberrimos

testes

Locis

est,

Editum

in codicibus fuit emendatio talis.

9,18 14,9.14;

ante

codicibus nbp.

et

ideo 07T0V iav octo locis,

invenies.

He 13,5

scribitur

legerunt

,,,,</
oa iav, ogtig

^^

onov

nam

Co 11,14 15,50),

minus eleganter adhibitum ubi habemus

etsi

et

aliis

Ante uv

Ti

et

Tischendorfius de avtu

tar

Locis

ovrcoa.

Ln

ubi

Phil 2,18

Ro2,28

r^

Ro9,7 ante on, Mt 24,21

iva,

ante vocalem.

ovSt

legitur

ij

ovde ante

Co 14,21 ante

01',

EHLP,

invitis

ACD^ et^EL (vide

He 8,4 ante ur, Act 19,2 ante

He 9,1 8 ante cum np, invitis

ov8\

est

solis

duobus editum

est

mov

av Lc9,57

cum NDEFGHM^'xrAA refragantibus ABCKi^SUSn, Apocl4,4

cum NACP, refragante B, "Off iav legitur duodecim locis
,

Mt5,19.32 10,42 11,6 12,32 18,5 20,26 Lc7,23

17,33 bis lac 4,4; contra ua av
ubique editum
aemeldv,

idv

ot'CTsemel idv,
locis

cum

et semel

est,

ov seniel idv semeldv habet, cpquinquies

av his idv

quaterccr,

haec

ijv,

idv

tria

nunc

Gal 5,10,

y.dy.H

nunc

xa] iy,H,

tamen

xa) ixet&ev praebent,

est.

testa-

'0)

tissimae

sunt

y.uy.ti

plerumciue
^

fit

ut

xaj'co,

yM/wi',

octoginta duobus in
fj'w locis

non

cum

primis

y.dy.ei

locis

Act 14,7

nisi tribus

nb,

decem

17,13

formae

contractae,

unde

xccxiT&fv

in

iyco,

-/.at

idv,
aliis

Act 3,23. "Fmg ubique cum dv editum

y.dy.ei&sv
'

a semei

?}j'bisaj',

ova non inveuiuntur

a,

Codices nunc xj'w nunc

7C(C

"0 idv

locis vigiuti tribus.

idv vel dv. Legitur etiam semel hatic idv

?;r/(j

9,48

xdfii legantur locis

primis

cum

nbd,

et y.a)

Mt26,15 Lcl6,9 Act 10,26 iterum

b autem refragante loco primo;

Mt5,23

10,11

22,10 2.5,20 27,6,

Mc 1,35.38
et

x;

ixsl

lo 11,54

non

nisi

Mt28,10 cum NAC*EFHKU\TAn refi-agantibus

Bc2?DGLMS;
y.dystd-sv novem locis Mc9,30 Act7,4 13,21
uno loco

1.

20,15 21,1 27,4 28,15,

14,26 16,12
nisi

DE ORTHOGEAPHICIS.

97

duobus

ovtcoG et ante

testatissima,

et

est exceptis

quattuor

(hoc loco etiam fortasse

locis, in

et

textus hie ex

in

comm.

'^

tq

V
i(fe).'AV6rty.6v

ipsi

quibus editum

in reliquis

neninaroviTUG
(Tischendorfii

Lachmannus

t'/.y.vGTiy.ov.

in coniugatione

verborum ex usu con-

obvium plerisque

locis

editum

est,

iniuria

abiecit ut

post

AEKSA,

E,

DM.

invitis

ut

f'P.X

cum *abl,
(a

hiat),

nusquam

locis in

quibus

Lc2,52 nqoixonrev cum

cum sABE

Faucis in locis omisit Tischendorfius

fboh Lcl,3 cum BCDFLMPRUXrA3n,

Lcl,9 cum K*BDFM,

anelvGe Act23,22

illud

quamquam

KAB*CElvLxrAA, invitis DMU, Lc8,13 TUGxevovaiv

varietas

est.

plerumque non sunt appositi," exceptis

KLUxrAAH,

He 12,21

Quae

solis.

bene perspecta codicum auctoritate

nisi

Act 23, 11

plurimorum codicum uncialium, nee raro

stanti longe

autem

Rol,5

ovta ^ityao Apocl6,18

L>IP,

adversautibus minusculis

commentario rarissime relata

quidem

ies.

ut

corrigendus), ovta (fo^egbv

K*A, adv^ersantibus n'^CD^et

confusis)

cum kab61, adversautibus CEHLP, ovrco

Phil 3, 17 cum nabd*fg, invitis d^ek^^^L^^^

ab,

13

e.

i.

ex incuria confundente, vel c testem habet,

ubique legenda
est 0VZ03 Gs

nisi

ubique valde

fere

aliquot

locis

non

B ut io4,D etiam ante vocalem em, scriba

vei
fortasse

ex.

semper,

consonantem
ovta

etsi

x)

et

xav

Mt20,4 Mc4,20;

locis

duobus

viginti

xaxfH'Off locis

Forma

cum
cum

ALNxm

uuo loco MclO,l cum xbcdea, refragantibus

unc^;

nou

exei&ev

x;

et

cum sbhl,

invitis k<=hip, elx^

in\atis

invitis

invitis

N<=ACEKLPRSUXrAA3n,
AEP, fXa^e Act 28,15

He 9,1 cum

saepius in plurali uumero,

dep
^aX^Gi Mc2,4

kbl, invitis

ut

cum sBCDEKLMUrn, adversautibus AAe^, Pfovci Lc 16,29

cum sBDKMSUn, adversantibus aelxtaa, t/.u coot bis Io5,23
cum KBDiiLun, adversautibus aemfaa etc, yivooGxovai lo 10,14
cum wBL, adversante d, diuGcoacoGi Act 23,24 cum kabhl,
TiscHENDORF, N.

T. ed.

8.

7C

98

IV.

adversantibus ep,
CEP,

d-iXoiGi

'iaaai

kbl, adversantibus AK*"p, ^wai

NABL, adversantibus

quem

exhibent.

AQi&aai

lPe4,6 cum

K^^^P.

eadem

prorsus

declinationis

cum

Act 26,4 cum kabhl, adversantibus

Act 26,5 cum nal, adversantibus bcehp,

lPe4,6 cum

Non

DE GRAMMATICIS.

ratio est

aliquot

locis

dativi
tot

tertiae

pluralis

testes

sine

quot

Sed in hoc quoque praestat cum cou-

quadam scripturam -iv tenere, nisi ipsa auctoritate

cogente ad aliud, quam ubique inter utramque fluctuare."
Ita debebat Lc7,38 &Q(h'v cum KABEGKLPxrAA edi, non
&Qt^( cum DMun et Lachmanno, et" 2 Co 3,3 nXuh'v cum
Tamen
XBCDFG ut et Lachmannus edidit, invito A.
scripsit Tischendorfius uXmeai Act 21,33 cum nabl et
aneid-ovai Ro2,8 cum sal,
Lachmanno, invitis dehp,
aas^tai lTil,9 cum SALP, invitis DFG,
invitis B*DGP,
stantia

^uGrmuGi Mt20,12 cum nbcln,

Act21,5 cum nabl,

invitis

invitis

cehp,

dza,

8er^a?6i

yvvai^i

Lc2,37 cum

BDKLMSun et Lachmanno, invitis s^AEXPAA,

dwdfisGi
Act 2,22 cum kabd et Lachmanno, invitis CEP,
dvGi
ter Mt6,24 cum NBEGKLMur^n, Lc 16,13 cum nabdefghk
LMPRSUAn, invitis XFA, Act 21,33 cum nabl, invitis dehp
(aliis sex locis scribitur dvG(v Mt22,40 Mcl6,12 Lc 12,52
i'&eGi Act28,17 cum
Actl2,6 HelO,28 Apocll,3),
eixoGi Act 1,15 (ante litteram
KABiL, invitis HP 61,
consonantem decies Lc 14,31 Io6,19 Act27,28 1 Co 10,8

Apoc4,4bis.l0 5,8
ante vocalem
et in

LXX

2Regl6,2),
p. liv)

semper

fere

in ipsa editione

erdv/^iaGi

invitis

i,yu7Ttjx6Gi

in

invenitur

codicibus

sixogi

etiam

antiquissimis,

ut

Romaua ad lSam7,2 2Sam2,20

(vide Synop. evang. ed. 3,

Mt7,15 cum nbc(d

lTi4,3 cum ncl,

KABL,

11,16 19,4;

hiat)

ADFGP,

l invito

A,

ig&)jGgi

2Ti4,8 cum cl,

invitis

a.

1871,

ensyvai-AOGi

Act 1,10 cum

d^efgp,

ttugi
Ro 15,23 cum nabcd*lp, invitis d'^efg,
Mt2,16 cum KCL, invitis BDA, Lc 16,26 cum naedkuuc^,
invitis aexfaa, Act 1,19 cum kbc, invitis ade, 24,14 cum

Ai^iuGi

DE OETHOGRAPHICIS.

1.

KA (b om),

EHLP, 2Ti4,8 cum ncl

invitis

k'^.AlD^EFGP,

Mcl,27 cum

mei'iiaai

ACEKn, He 12,23 cum aclm,

cum XABD, invitis CEP.

etc,

invitis

xBLMUn,

invitis

invitis d<^p,

rtQuai

sane inusitato sequuntur signa legendi ut

loco

quae ad verborum siagulorum orthographiea

formam

Act 2,22

DE SIGNIS LEGENDI ADIUTORIBUS.

(2.)

Hoc

99

iustam

non

exteriorem,

grammaticas magis

ut

dicam ad

ita

nominum

interiores,

ad textus

et

res

verborum forma-

vel

syntaxim, verba composita, ea quae singulorum

tionem,

scriptorum propria
accentus,

spiritus,

Tractanda sunt haec:

spectent.

sint,

particularum coniunctio, interpunctio.

DE ACCENTIBUS.

A.

Codices antiquissimi textus testes spectatissimi hie nos

deserunt, signis fere
etsi

omnibus vacui

Euthalius fortasse (vide infra

suis

Neque

addidit.

114) accentus codicibus

p.

septimum

saeculum

ante

nudas exhibentes,

litteras

codices

unciales accentibus ornatos invenimus.

Accentus a prima
codices

uullos habent evangeUorum

KABCDF^ii''NO''0*^f/pQRT^T''T*^T^w*^ZA (fere

Qabcde^^
(partim)

achmm

et

epistularum

nullos)

SABCDEF^I

catholicarum

epistularum Paulimirum ABCDF (fere nullos) F^G

HIOO^Q,

nullos)

(fere

manu

adumbratur

codice

in

ajjocalyjms

KAC.

Accentuum usus

D evangeliorum

in

flexus interdum invenitur; fortasse in codice

in codicibus

evangeliorum

A,

quo circum-

N evangeliorum;

epistularum Paulinarum F et

tribus inter se cognatis, qui etiam circumflexo utuntur in primis

super vocalem
^

tiscke

De

his

i,

minime autem ad regulas hodie

omnibus conferendi

sunt- C.

H. A.

Lipsius,

Untersuchungen uber die biblische Graecitat.

zeichen, Lipsiae a. 1863; Winer,

ed. 7, a G.

ricana ab

Liinemanno, Lipsiae

I.

Anglicana a

Grammatik

a.

W.

F. Moultonio, Edenburgi

Griechische Palaeographie , Lipsiae

a.

1879,

a.

Gramma-

Ueber die Lese-

des JV. T. Sprachidioms,

1867, pars

Henrico Thayero, Andoverae

usitatas.

il,

sect. 5

1874,

7, ed.

Ame-

et jiraesertim ed.

a.

1877; V. Gardthausen,

p.

270

287.
7*

DE GRAMMATICIS.

IV.

100

Contra addiderunt accentus correctores codicum supra

mauu

dictorum vel habeut a prima

rum

accentus \

evangelio-

codices B3c3EFGHKLMOO^O'^0%UVW^W^W'^W''XYre**6'^An,

actuum

epistularum catholicarutn B^C^HI^LP, epistularum

et

Ex

Paulinarum b^C^d^EH^KLMNP, apocalypds bc^P.

codicibus

iustructis

sic

valde improprie utuutur,

parum

KLSv^

ut

accentus

accurate

aetate

alii

ut

Ad

ponunt.

est,

d^p^^^'

hoc

accentuum constitueudorum eo multo maior

monium codicum

accentibus

priores

alii

his

et

b^'p^'^

difficultas

quod

est,

testi-

de hac re a conlatoribus raro notatum

plerumque tamen videntur accentus a Tischendorfio

accepti satis testati esse.

Haec

fere

uotanda sunt:

Act 19,38 cum HLP, non

ayoQcuoi:

avexpwo: Col 4,10, non arsipiuG ut

-L,

Lc8,26 cum EFHKr, non avtimqa

atti'TieQa:

aTiodextov:

ut V Lu,

lTi2,3, non anodeyaov,

Mt 24, 17. 18 Mc 13,15.16,

rtQai:

ayoQuioi,

non agat,

aqmyJav: Col 1,10, non aQtaMav ut D^,

Qa8vrrjZa:

2Pe3,9 ut

ya^oqwluMor:

habent

hoLtovtaQiav:

cum

8ea[.iaG,

Mcl3,4

BiTtmr.

non

B^ l1 habent

ut

-axsiuv ut

Ssa/xacj

ut

km,

EFGMS,
c

Ln

hl61 Act28,26,
formam in Novo Testa-

elnov, ut

Act 23, 17. 23 propter

iXxvGai: Io21,6 ut MA,

Lc 18,13, non
Lcl,79 ut

imqjurar.

Iac3,16 ut

Gal 5,20 b3
^

LFll,

non

v,

ty.atovTaQxijG

non hMtovzaQyoav

hl61,

ut

fQiS-Eia:

^Qadvttjza,

cf Lobeck, Paralqy. p. 396,

mento usitatissimam

imiQai:

non

Mc 12,41.43 cum

Mt 13,30

Seafida:

P,

De

S,

non iXxvaai ut

K,

InaQai ut MFA,

non imqavat ut EMPAI,

Ki^,

non

t'Qi&sia

ut

2Col2,20 K

et

et k,

codice s vide editiouem auiii 1863, p. xxiii et aduot, 3, et

editionem auni 1865,

p.

xxxv

et aduot. 1.

DE OETHOGEAPHICIS.

1.

Act 12,14,

taruvui:

noii latavui

101

Bez Elz,

ut Stepli

Mt24,9 cum EFKLMS, Mc 13,19 etiam r, IolC,33

EKLMSrA, Act 7,11 etiam h, Ro5,3 etiam l, non &liipta,

&lixina:

lac 1,26 ut KL, non &qIgxog,

&Qtiay.6(j:

Lel,9 ut

d-v/AiuGar.

non

FA,

KM,

&v[xiaaai ut

Mc5,29 ut msy, non lurai utl (k habet

i}idvta: Mcl,7 Lc3,16 Iol,27, non Ifiavra,
tau: Lc6,34 sic Attice ut ek:msa, non ha ut
i'arat:

Mc 14,56

'iGca

Lc 11,11

qO-i'v:

non

ut KM,

r/S-vv

/.uttv-d'vvui

ut ET,

lTi2,7 2Til,ll ut d^l, non -aIqvI

y.i,Qvh

ap.

Steph.

col.

1530.

y.tjQv^ai:

Thes.

Lc4,19 ut

etiam

r,

ut EKMr, non hai,

ut TA, non

Aazev&vvai: Lcl,79,

tare),

ES,

Gr.

ling.

non

Parisiis

xr^Qv^ai ut

a.

Diudorf

cf

1841,

FHlvMLTA

vol. 4,

et

Actl0,42

1,

Lc 20,47

hl61,
Gal 4,6, non xgd^ov

y.Qu^ov:

Mc 12,40 cum EKMSUr,

y.Qii.ia:

habet etiam a

-i-

bent EKMLTAn

-/-,

Iud4

et

Ro2,2
ut KL,

non

Lc 24,20 prael -i, sed 2Pe2,3

-1-,

scribit

legit d

non

y^Q^ia ut

hoc loco

lPe4,17

Mt 12,20 cum EKrunc

fiuQ'/UQirai:

-t'-,

y.TiGtfi,

Apoc 21,21, non

al,

-irai

Mc7,32, non ^wyO.dXov

Mt 12,20

vQ-jVidG:

lailuxp

ut

HFS,

non Uvov,

lo 19,39, invito Lipsio qui

fioyi).d?Mv:
vX-aog:

sed

g,

(Mc4,37) Lc8,23 cum ma, non

/.aV.axp:

l-Hyfia:

-/-,

lPe4,19

yaiori^:

h'vov:

ut

ut

g,

^ityf^u

ut

Co 15,54.55.57, non

vult,

aut i-ioyikaXov ut

S,

vi-aog,

Act 27,28 cum h, non hgyvuG ut 61 aut oQyvaG ut

B^,

Mcl,6 cum rr, non oGCfvv ut ekmu,

ova: Mc 15,29 cum KMF, non ova ut EF,
maGui: Io7,30 cum MF, non niuGai ut A (etiam 10,39),
ttovg: Mtl8,8 cum n et unc pier, non novG cum MS,
Mc9,45 habet r tiovg,
TTod^ai: Act 26,9, non ngdhu ut 61,
oGCfiVv:

DE GEAMjMATICIS.

IV.

102

Act27,(30)41, ubi b^iilGI

7TQ(y>Qa:
Qixtjur:

Lc4,35, uou

Gxvla:

Lc 11,22 cum

Mc 15,16,

anHQar:

EKMSFA,

nixpar ut

nou

A,

ay>vla ut

uon aneiqav ut

GmXov: 2Pe2,13 cum

antkoi,

GTiilov

ut

non

D*^,

avpTezQicpd-ai:

Mc5,4, non

tsGGQay.ovtahtj(j et -ni]:

rortakijG

Mc 14,20

lo 18,18

-{pvxoa:

u-ico-,

-I'co-

S,

Act7,23 13,18 cum 61,

D'^L,

non

aut

-Etr^a

sxa-

ita

-T//,

ut m, non tqv^Hov,

llo 2,20.27,

XQiOj^ia:

ut

-/-

Ro4,19 cum

Apoc6,6, non

yoln^:

uon

B'^^'^*'",

Lc9,39, non awtQi^ov ut c Treg,

avrtQi^av:

tQv^liov:

cum

sed vide Lipsium,

atvXoi,

Mc4,12 cum efksV, M habet

avpiaxyiv:

r,

r,

Ei)h5,27

L,

1633)

c (exc. g

altero loco,

D''

Gal2,9 cum

GTvlor.

ttqcoqu praebent,

cum

loivi^,

altero versu habet

An-,

habent 100. Ill

-I'-,

non

\pijoG ut

-/-,

EKMrn*, Act 28,2

B^ 61-v-.

peregrina:
a^[ia:

Mc 14,36,

non a^^a ut KSr,

Mt27,33 cum HMS, non -&a

habent FMS av, KUVr-i', H a,

yolyo&a:

HOQ^av:

Mc7,ll, non

ut EFK,

Mc 15,22

-dv ut EKMSrri,

Kovfi:

Mt27,6 cum B^FHKMSr, non -vav utEV, X habet

Mc5,41 cum m1, non ut antea kov^,

Xsfid:

Mc 15,34 cum

AOQ^avav:

efhksv, non -^a ut

Qaya: Mt5,22, non Qaxd, ut

aa^ax&avei:

Mc 15,34 cum

h,

non

-vet

ut G,

antiquissimis, etiam

est

Act27,6 cum (b^)hlp4.11, non

Prax 13),

et

Act28,ll

-dQlvop ut 13^^*

dativus -dQivm

b3l61.98,

Co 16,12, ubi b-^KL habent -llco,

aaaov: Act 27,13 cum 33.61, non uggov ut

uTiolldo:

s.

2^T02yria:

cde^civdQivov:

(id

r,

S,

rah&d: Mc5,41 cum codicibus

nomma

-va,

L,

cum

1.

3Io9, non

SiotQ^qfjG:
iTTaivEtov.

DE ORTHOGEAPHICIS.

2Ti4,21 cum

}.iroa:

Col 4,15

vvfiq:av:

xcor,

HP

D%

cum

non cum "Winero

codd.^-^,

non

imu'verov,

liabent,

xco'

iXvoo ut K,

non

D'^L,

Phil 4,2 ut D^, non

avitvyffv:

riniqav ut B'^

avi'tvytji,

Act27,17, non avQtiv ut Lachmannus,

avgrtv:

Tit*

ritov:

8iorQ^'q>j<j,

Rol6,5 cum

xw: Act 2 1,1, ubi L

103

cum

D^KL, non

rttov,

Act 20,4 cum hl, non

Tv/t'/.6a:

ut

tvyr/,00

Winerus

cum d^'lp, Co14,7 -6a cum

2Ti2,17 cum d'^KL, non qi'hjTua.

Epli6,21 -6a
qihjtoa:

nomma

projiria

B^H aut

d%

peregrma:

Mt21,l cum EKMLT item

^U^cpayi'i:

vult,

^)i&q;dy)i

ut

non

F,

^ij&qja-pi

ut

L,

Mt 16,17, non ^uQtoym aut ut L ^uQiava,

yB&atjfiavsi: Mt 26,36 cum b^efk, non -vet ut G**(g*-J'^,
HM-w/), et Mc 14,32 -vsi cum b%HMS 1, non -r^rut V,
^aQicoru:

daluavov&d: Mc8,10, non -&d ut

Lc3,35 cum EHRMFAn, non

tj^eg:

eva:

r,

f^fQ ut fortasse G,

lTi2,13, non svu,

Lc4,25, non -hov ut MSYFAn, aut

ijleiov:

Mtl,3, non

d-dfiuQ:

{f-cqucQ

-liov ut K, cf 1,17,

ut Tregellesius,

^('/.Qa:

Lc3,34, non

idger:

Lc3,37 hoc accentu ut EHKLMSvrAAn, G habet

{)-aQu

ut Westcottius Hortiusque,

,'e^d^eh

Apoc2,20, non ut g

leQBixto:

Mt 20,29 cum

Io2,l

y.ard:

cum

(Treg

ek, non -^w ut

MA, non

^lu&uvaald: Lc3,37

-^a^?il

-/.avd

-Qt8,

-eX),

HMF

et

alibi

L,

ut K,

cum EGKA, non

-ac'/ltt

ut MSr,

Lc3,31 cum EK, non fielm ut MSun aut fislea ut miuu.,

nveveitat: Lcll,32 cum M, non -vitca ut GUAn,
[lelsd:

TTsildtoa:

hoc accentu Mt27,13 cum egkm, f passim,

non -JMtoa ut (f)hu, Lcl3,l habet

aula: Lc3,(32)35 cum GKMSAn, non adla ut
aixovi'doa: Act 20,4 cum h, non -y.uvv- ut L,
TA,

n
r,

-d-,

alibi

IV.

104

Act 7,30

Giva;

etc,

DE GRAIMMATICIS.

nou

Mt6,29, non

GoloiKov.

cum

A,

uou

-/icor

aivd,

ut sr aut

cpaQta:

Act24,3 cum h, non

Herod, td

et

Xov^d:

big li^

Codices eodem

navtayov rv

modo duces

q>dl- ut K,

ut b^61, testibus Apollon.

cfifkii.

Lc8,3 cum MS, non

-i^imv

ut V,

-luficov

Lc3,35 hoc accentu cum egmsufa, non

Mtl,3, sed quQ^a Lc3,33 (ex errore?),

cpaltx:

qyifkih

egklmsuf, Lc 12,27

-//wr ut

avreGtulfisvov sy^ovta,

-C ut KIT.

sunt in verbis encliticis quae

vocant accentibus ornandis; liaec exemj^li gratia addantur:

eifi(:

x)

eGtiv:

Tiov

non ovh

etc,

Mc 12,11 ut KMr, S
Mc 14,14 cum GU,

eGti'v:

tovt

cum EKM

Iol,21

oi'-A

Mc7,2 ut km,
eGZE: Mc7,18 cum

sifii,

habet xai

non

ttov

iGtiv sine accentu,

mri ut

fGtiv:

ctGwetoi

KSr,

ydg eGts:

Mel 3, 11,

'Am

Mtl9,12 cum EKMS, non xal stGtv,

lTi3,14 cum D*^, non ngoG gs,

etGiv:

TiQOG Gt:

avtov rmi.G\

vni

xai

qrtjGiv:

Hoi

(prjGi'v:

dviiQ tiG

Mel 2, 13

He 8,5,

-/(cq

hte, 1

non ydg

vtio

iati habet,

xivojv,

(prjGiv,

nul

(ptjGiv

'/mi

(ftjGiv.

Act 25,14, nou dvliQ tIg

eGti'v: Act 2,25 ut 61, non d.

iGttv:

iGttv:

yicQ

ut KMF, non avtuv rivaG,

Act25,24 ut 61, non

Act 10,31 ut 61, non

de^tav fxov
ri

ubi r

Lc9,7 cum emfA, non

tivcov:

yccQ (frjGiv:

e'i

r,

Act 25,5 ut 61, non

e'/

ut HP,

tGziv,

ti eGtiv,

cum ekmsa, non

fia&ijtai fiov iGte: Io8,31 cum eIvMSA, non
X^iQcov GOV stGt'v: He 1,10 cum DLM, nou /.
fA,siC(f>v

r^ypato

^ov

uov

dt Tiov tig:

iGrlv:

tig:

lo 14,28

Lc8,46 ut KM, nou

He 2,6 cum

codicibus,

sGtiv,

fiov

tj\pat6

non

8f

i^i.

fi.

^ov

eGtiv,

fiov

gov emv,

^ov
nov

rtG,
tiG.

t'Gts,

DE OETHOGEAPHICIS.

1.

Vide de

his

Lipsium (ut ad

encliticis

p.

105

99)

p.

49

67.

Ubi alterum duorum verboriun eucliticorum monosyllabum

est, plerumque accentum non habet, ueque habet accentum

duarum syllabarum cum

encliticum

quod prae-

encliticiim

cedit pariter duas syllabas habet, ut lo 12,47 iav tla fiov,

Lc 10,29

tiG iarlv ^ov,

Ro3,8

et

y.u&coG qiaatv rtrsG.

DE SPIRITIBrS.i

B.

Fortasse semper, certe ex remotis temporibus confusi

sunt spiritus lenis et asper in lingua Graeca et Attica et

lam

non Attica.
01.83,3

sive

qui

scripsit:

inconstans

omissa

01.94,2

sonum

spiritus

annis ante Christum

fiiit

quae

apparet

re

audiretur, neque

Ad

omni

spiritu

aspero

carent.

esse,

quisquam

ita

postremo omnino non

ut

in dicendo rationem eius haberet."

quae verba illustranda, non solum exempla plus centum

longa

scriptione
^^ginti

cum
cum

408

anni

enumerat sine

sed etiam

'

ante Christum

una

ex

natum

in-

verba

quae

spiritu aspero inter sexaginta

aspero scribenda erant, et verba centum viginti duo

aspero inter ducenta quatuordecim quae sine aspero

scribenda

Praeterea

erant.

etsi

adama^'it, scripsit sive scalpsit

KATISTASIN

lapidarius

Vide etiam supra,

Schiitz, Historia alphabeti Attici, Berolini a.

Bostoniae,

a.

]}.

1848, p. 64.65;

Kiihner, Aitsfilhrliche

Hanoverae

a.

vide p. 170, frag,

c,

1.

1875, p. 54
a.

58.

1840, p. Ill

Cantabrigiae et

Grammatik der

1869, vol.1,

Kirchhoff, Corp. inscr. Atticarum, Berolini

169175;

fattjy.ora

90.

History of the Greek alphabet,

(jriechischen Sprache, ed. 2,

^

pro

valde

pro y.amaramv:^

E. A. Sophoclem,

ille

EISTEKOTA

Confer etiam Franz, Elementa epigr. Graecae, Berolini

p.

aetate adeo

aut praescripta compareat

ex inscriptionibus variis exhibet,

et

Adolfo de Schutz,^

nota saepissime aut ibi

vera

re

obm-ionem

in

hunc sonum procedente tempore magis

neglectum

magisque

cl.

ac perversus, ut

ubi scribeuda erat,

sit,

v.

usus hac

asperi

Spiritus

quadringentis,

446 403)

discimus a

isse,

eiusmodi vocibus,

Qua

(a. C. n.

natum

a.

19 et p. 169, frag,

p.

96

102.

1873, vol.1,
a,

1.

4.

106

HofFmannus^

161

(a.

DE GRAJNOIATICIS.

lY.

quibus a et

iam

quam

p. C.n.),

120 ies de

(fere

etiam

adseverat,

usum

in

spiritus

initium

neque nos erraturos

esse,

multum

hews,

le

sono exstincto nihilominus

etsi littera

omnia quadrant

cum

non audiatur.

Cum autem

quem

quod

suj^ra

Haec

arbitraretur."

vidimus ubi de

xf-nlooasi

diximus,

instructum esse

bXoa,

x.

r.

Eiat/]xsi,

y..

t.

conlati,

haec:

adseverat,

uttea,

(i^'^O?

hac re melius quam multos codices

Scrivenerus in

oGtecov,

ijxso

Novi Testamenti manuscriptos

libros

in

fuisse

Exempli causa: praebet codex minusculus 477

90.

unciales turn minusculos, qui signis legendi

instructi sunt,^

se

naO^ijuai

nota in usu permaneret, con-

pronuntiatum

spiritum antea

p.

tjfiai,

simplici

ut unusquisque lapicida earn ibi adiceret, ubi

fuit,

plurimos

j^ercipitur;

verbo

in

Pergit Schiitzius, ut supra laudatus;

sequens

cuius

Praeterea monet

in eomposito retineri, ut

scriptum esse

ita Gallice

eo tempore

j^rofecisse,

esse.

Hoffmannus quamvis asper interdum

tamen eum

quod puteraus eo tempore asperum

a Yulgo in dicendo omnino omissum

omittatur,

vocabulis

in

Herodotea

dialecto

in

facta

sunt) demoustrari

spiritus asperi debilitationem

Herodiani

definiendum adhibuit

adnotatione

spiritu

s litterae initiales

debiiitationis

diligentia

X.

et

contra

byXoG,
aQ7iaL,K>,

bhyoa,

hSovzcov,

heQoa, iraiQoa,

X.

Nihilo minus codices optimi inter

interpretes

etiam Latini Gothi Copti Syri in

auxilium vocati, testimonium minime neglegendum exhibent.

Pauca hoc loco

a^Qudfi: Mtl,1.2

cum

affereucla sunt:

D'^PP^EKMUn, non a^n. ut

1, r

habet

et a- et a-,

ciQ^aysdm': Aj^oc 16,16

aQfi-

ut 1.7.49 demid,

Car. Aug. Jul.

der Ilias, pars

^

ut hie

1,

Sjiiritus
illic

cum 35.37.38.39.87.95 am, non

in

Hoffmann, XXIstes und XXIIstes Buck

Clausthaliae

a.

1864,

p.

uoununquam iuveuiuntur

aqtAQ, semel (Gal 5,21) in

123

seqq., cf. ^. 12.

in codicibus antiquioi'ibus
s,

semel (Mt 25,16) in D.

1.

DE ORTHOGEAPHICIS.

Lc3,35 cum EHKMrAn

t^EQ:

am em

it

107

non

for ing,

e^eg ut

fortasse miuusculi nonnulli et fF- vg^*^,

Lc4,27 ih- cum A 69 a q am

non fXi- ut n unc multi b c d f 1,

^haaioa:

Lc3,28 cum EKFAn a

i}.f(uddu:

e f

slu- ut fortasse minusculi et

Mc 15,34

skcoi:

fu

demid

Mt 27,46
em for fu.

am

c g^-^

ing for

c g^

ElI

spiritu

non

go,

(>,-

am em

cum 61

non

vg,

Ihr.

126 b

hl,

am

ut

KO

fu for,

non

ij-

e,

hoc spiritu cum

egklm
Mt 16,14 habet h

ut rrn vg^^^

ij-

for ing,

g^ q

hoc spiritu

Mt 11,14

t]leiaa:

fu,

ut f g

svq- ut

cum EFMr a b d f ff^

ing, non /- ut Kun d ff^ g^ h,
Lc3,23 hoc spiritu cum ESA it vg, non

ijlei:

non

sjt"*'',

omnes,

et editores fere

Act27,14 hoc

d'Quxvlcov:

cop

il-

Lc3,25 hoc spiritu cum

non iohi ut g^ 1,

iaXfi:

em go

cum 69 g^ 1 am,
2Til,15 cum D^^P 221 d e

iQfioymjG:

am

for fu ing go,

am

it
//-,

Lc3,28 cum EHKSrAnit emforharl, non ^()ut478fvggo,

ijGaiaa: Mtl2,17 hoc spiritu cum EKMrn, non ^- ut GL
'^q:

vg, alibi habet G

it

waavvd: Mt21,9

Ro9,25

biatje:

cum

He 9,2

Mt22,39

vg, non w- ut FL alibi

non

testibus nullis adlegatis,

Interpretis est

an uyiu

it

ij-,

statuere,

(Mc 12,31)

marjs.

utrum scribendum

uQa an uqu Gal 2, 17

avttj

an

n,

sit

dyiu

avry an

avt/]

ah^ Lc 2,2.37

7,12

(hicComplut etBeza amji) 8,42 Ro7,10 16,2 lCo7,12

an

hyyqioai

Mc 13,28
Lc9,38
fia-AQa

3,14

an

iv

rt

Apoc3,18

an

iv

(c)

lPe5,8

an

Mc3,8.20
an

TioQvoa

Mc 12,40

rird

iy/Qiaui

tj

iyxfV[]

o ti

(g)

Lc6,9

ri'rea

an

rivsa

Mt 24,32

incfvl]

iTTij^lexpai

nogvoa lCo5,ll

on an
ri

an

an mi^lsxpai

f(axQd

an

Mc9,11.28 Io8,25 2Co

(cf

Act 25,26)

rim

He 3,16.

Westcottius Hortiusque originis peregrinae noi'mam

secuti scribunt d^eX, dyag, ddQa^ivvrtivoa, ddgiaa, dxeXda^idx,

108

DE GRAMMATICIS.

IV.

ana, avvao, aQftuo, aQi^a'&ula,

aXkrikovia, ulcfatcG, avavlao,

i^QoioG , -cug,

leni

soqmv, tva, aiouvva; sed spiritu

ei^ficoQ, tvaji, sGQcofi,

t^Eniaa,

-ooXv^sirrjG,

leQoovlvfia,

leQefiiaa,

ihaaloo,

-u'lari,

kQeiya,

r^Gaiaa,

Ijldi'aG,

i^QovGuXt]//.

DE APOSTROPHO, CORONIDE, PUNCTIS DIAERESIS,

C.

IOTA SUBSCRIPTO.

Apostrophus

invenitur, ut sy nava fx S'v

aXX

alX

panmi

codice

in

COG

sed

P,

tva in codice A, xt' avrov

constanter usurpata

saepe in modura diastoles sive hypodiastoles

matici vocant

iGuuH

finem

vocis

monstrantis,

ahGa^er in codice

yevvrjGaQst

passim

codicibus vetustioribus

in

iaro

quam gram-

ut a^Quafi

De

S.

et

tlriii

usu apostroplii

consentiunt editores Novi Testamenti.

Coronis ut in

codicum seriorum

xa-^nroG

-Auyco,

est

neque in plerisque eorum diligenter adscripta.

Puncta
ad

litteras

dum

diaeresis

vel

cum

vetustissiinis

idque non solum ubi caven-

et v adscripta,

ne

erat

invenimus in codicibus

antecedenti

vocali

coalesceret

sed etiam fere omnibus in verbis ad initium, ut

vel

i'Q7]vt]G,

et

I'

ut Iv'iGivGaG

quae neque in diphthongo sunt

neque accentum habent, ut in codice Evv254,

recto

TiQEG^vTfQMv

1.

infra p. 115,

unum

ut

11.

fol.

150,

Interdum adhibitum

28.29.

i,

putatur de usu punctorum horum.

20,4

non

-/

Mt23,24

divhXovreG

ut

HKr

Lc3,36
115.217

EIKMSUXrAn

yMtacfaG lo 11,49

fiaivGtjG

2Ti

1,5

Mt8,4

v.

-i-

punctum

est

Hodie raro

;.wj'

Mc 1 5,34

xuiv

cum pb,
cum abd

-i"

lIo3,12

cum sacdekl, non

TTQoiJHir

dis-

Nota haec: ydioG Act

lo 1 1,54 sine punctis

fCfQ(a'fi

Xa'i8i

vdfi

145,

fol.

12 tGnv, vide etiam

1.

vel etiam linea ut

V,

/,

iSovg,

coniunctis ut viog, vel in compositione

vel ad v et

iica,

Iac5,7

ttqcoi

-*-

ut

-/mi-

fg

Mtl6,3.

Westcottius Hortiusque scribunt ullt/Xovid, dxai'a, ^),-d-Gm8u,

-8('iv,

et.

yaioG, ijGaiaG, -MudcfUG

Tisch.),

vco'v,

et

-iv-,

et

yMi'v,

-co/-,

xaivdn, xaivdv, vatfiav (ita

et -cov- sine punctis diaeresis.

1.

DE OETHOGRAPHICIS.

100

Iota subscriptuin in codicibus uneialibus non habetur,

adscriptum

rarissime

Mt25,15,

in

aliquot

posterioribus

in

A Lc7,4 ^Im

K Lc 23,31

in

Mcl,34; neque invenitur subscriptum

sculis,

teste Scriveuero,

1160

exarati)

antehac;

unde

fit

ut

testes

rjiSiauv in

miuu-

EwTl

(anno

nonnunquam
adhibere

paucos

u
D

in codicibus

ante tempus codicis

adscrijitum

etsi

ut on in

usurpatur
possimus.

Aliquot verba sufficient ad Tischendorfii usum cognoscendum

Mt27,4.24

a^coo(7

uqui

Mt 24,17

et

aQov Mt9,6

iQwrur lo 16.19
^ijV Lc 24,23
Rol3,4
i^Qcod>jo Mt2,3 (forma
tjQav lo 19,38
Apoc4,7
quam Westcottius Hortiusque adamant invenitur
ei-Aij

^coap

7jQm8ija

iu

iu-

Epli5,12 Id&Qa Mt 1,19 utjZQolqHUG ITi 1,9 nana/l

Act 2 1,28
Act 24,3 Tzargohoaia 1 Til, 9 nqo^Qa
Act27,30.41
Actl6,8
Lcll,12.
scriptionibus

hHPQIAA,

ut

hHPQIAEIAO

y.ovql

Tzdvttj

rQ:pii8a

o?bv

DE PARTICULARUM COKIUNCTIONE.

D.

Coniunctio particularum in primis auctoritate codicum

minusculorum definienda
continua

scriptura

Quod

sunt.

est,

singulis

Tischendorfius

quod codices unciales plerique

non

verbis

disiunctis

liquebit

statuit

exarati

ex catalogis

qui sequuntur.

Coniiinctim seribunlur:
7r'(7Ttlocis tribiis:

Iol3,19 14,7

Apocl4,13
an^ravTi,:

Mt 27,24

et

17,26 Act

7,27

Act 27,28

Mtl,17 2Col2,2

Gal 2,1

1.

Co 8,13 10,14
etc

t\yt:

Co 5,3

etc

(Ynao: Eo3,30 etc

Gal 1,18

Lcl,13

iarneQ: He3,14 G,3

dixccoxTco: Lcl3,4.11

6ty.(iTtaaaotG:

6i6ntQ:
SioTi:

lo 11,18

9,11 etc

Sio: Mt27,8 etc

alibi

uoayt: Act 8,30

Sr,nov:

Mt

SuiTi:

aoayt: Mt7,20

Ssy.tmivTt:

Siuttuvtog: Mc5,5 etc

fl'Ts:

He 2,1
Boeckh,

ffntoa: Act27,12 etc

Eol2,6

etc

fxncdca: 2Pe2,3
Cor]), inscr.

Gr. vol.

3,

i^.

693,

3,5

iuscr.

5774,5775,

15; p. 694, 11.42.55; p. 695, 11.87.89.114; p. 696, 1.180.

DE GEAilMATICIS.

IV.

110

Mt5,16

(fA.7iQoa&tv:

l^avT^a: Mc6,25

rmq:

Mt27,G2

Ko6,10

Ro6,16

ii'ccTi:

Mt9,4

urjncoa: lCo8,9 etc

etc

etc
ji.

etc

urjTi (nisi

uno

^u)]Tt.ye:

Co 6,3

ol'dinoTa: Mt7,23

etc

ovxeri (uno loco exc.)

lPe4,l3

etc

ovxoi'y; lo 18,37

y..&6).ov

ovre: Mt6,20 etc

y.a&oTt: Lcl,7 etc

He 5,4

/cccd^oianeQ:

Lc 19,42

xttiyt:

yain^Q-.

TiccQauTixn: 2

niioa/orjutc:

etc

Pel, 12

Mtl9,6 etc

ovnoi: Mtl6,9 etc

Act 4,18

naoiXTOG

etc

Co 4,17

Mt 21,19

Mt5,32

7iiyTtx('.i6(X('.Tq):

yuiTOiys: Io4,2

roiyaQovr; lTh4,8

%('(xer:

vneQextiva: 2 Co 10, 16

yivy.iivoG

Mt21,2

vneQfxTTfoiGGcjG: lTh5,13

Ei3h3,20

iTh

3,10

uno

etc

Iud24 etc
Le 11,28

VTifoXiccv:

vTToxHTCo:

ufVTOi: Io4,27 etc

(oGii:

He 12,17

/utrtTticTu:

6e

u)jyi):

Co 11,5 12,11

etc

fxridenoTC 2Ti3,7

Mt 22,44

Mt3,16

dioTTiQ-.

Mt6,l

vneoTieoiGGcoG: Mc7,37

loco:

fisrovrye: Ro9,20 10,18 Phil 3,8

{ti

He 12,1

imeofXTTSQiGGov:

xciTevoiniov:

fxijye

Lc3,l

vide supra, p. 96.97

.)

xcTtrai'Tt,:

fjitvovv

etc

etc

yuiTot: Act 14,17 etc

xccy.eixhev:\

etc

ovSeTTw. Lc23,53 etc

Lcl,3

y.u&i'irtG:

Mt7,16

loco):

oajta: Mt2,6 etc

96

xa&dneQ: Ro4,6

y.uii^o:

Mt5,34

fj.)]Te:

Mt 27,10

y.a&a:

etc

Ro9,ll He 9,8

/iitjjtcj:

y.uyio: vide supra,

etc

ur]nov: Act 27,29

etc

lo 12,43

riToi:

Mt4,6

y,ijnoTe:

inftSijnso: Lcl,l
i:(fdna'i:

Mt21,19

fxrixiTi:

^nnvoo: Mt2,9 etc

^TT(ci'nioy:

He 11,7

^i]de7i(x):

etc

etc

etc

etc

Mt6,2

etc

1 Co 15,8
Mt 12,12 etc

(jiGTiiod:

w(TT6:

Separantur haec:
ulXci ya:

Lc 24,21

Co 9,2

hti

(ioyjia:

Mtl9,8

dXk' ovyj: Lcl7,8 lo 13,10

uno

dvd

6uc yt: Lcl8,5

^iaov:

Mtl3,25

Mc7,31

tiQri

tribus

locis:

Mt 23,39

26,29.64 sed in ed. Brockhaus.

a.

1873, Tischendorfii ultima,

dnclQxt.

Mt 27,55

6id navroG loco uno ex errore:

Apoc7,17

an

i.ic(xi)o&ei':

etc

Mt 23,39

26,29

Mtl8,10
did Ti duobus locis ex errore:

Mtl7,19 21,26(25)
a^dofxr\xovTH f|: Act 2 7,3

DE ORTHOGEAPHICIS.

1.

utj:

ti

Mt5,13

oa ye: Ro8,32

etc

Lc9jl3

ti juiJTi:

etc

Lc 10,35

o Ti:

Mt 18,28 etc
a" Tia: Mt 16,24 etc
h'fy}]xovTC( h'vm: Mtl8,12.13
Ti:

ti

Ill

oariG

etc

Mtl8,4

oLi':

ovx hi: Philemie

nevrr]X0VTU tqiojv: Io 21,11

Lcl5,4.7
^'4

ttqIv

huvTiua: Mc 15,39

in\

7T?.fTor:

Act4,17

xad^ do: Eol2,5;

r vvp: Act 5,38 cum H, habent

etc

Mt 22,34

^nl TO avTo:

Mtl,18 Mc 14,30

rj:

Tit 2,8

91.178.195

etc

Tdi'vi^

Tiaatodxoi'Tcc Ttaaccofa vel rea-

Mcl4,19

Gaqwv: Apoc7,4 21,17

y.uif

rjuaQfip:

xuTU

fxovcca:

yea
u>]

}6t((r:

Ti

Mt26,55

TO TiQOTEoov: Io6,62 etc

etc

ToiT

Mc4,10 Lc9,18
Mtl4,]3 etc

Io4,33

etc,

sed

roiTo'iartj':Mt26,26Mcl4,22.24

Lc22,19 Io6,29 lIo4,3

uuo loco: Io21,5

urj Tia:

Mt27,46

(OTtv:

vniQ iyui:

7,48

Co 11,23

DE INTERPUNCTIONE.

E.

In codicibus imcialibus autiquissimis ut XB iuterpunctio

satis
nisi

manu invenitur,
interdum nova res novam lineam
raro

a prima

breve ut in b requirit.

verbis

nou

separatis

ut in vel spatium

Posthac usurpatur punctum simplex

manu prima
in ACIX^PQZE et nonnunquam ut in A comma et puncta
duplieata. Codices 'SRW^ utuntur puncto eodem fere mode
nunc ad summam nunc ad imam nunc ad mediam litteram
idque saepius ut a

manu secunda

Codices fp^"^gp*"^a punctum saepissime

sine ullo discrimine.

adhibent.

in XB et a

Exempli gratia

scribitur in

F lTi3,16:

Kxi.
y
oMOjSoroMeNcucMerxecnriN,

H
T^o rHc eyceRixc mic repioN
6c ec|)xNHpa3eH eN cxpKi

verbo unoquoque more inscriptionum antiquarum ab

separate.

Scribit

sine ulla cura,

ut

ITli 5,23.24:

aliis

DE GRAMilATICIS.

IV.

112

ccDMx xrvieMrn^CDc.eN ^h

T^o

TTxpoycrx roy

Ry hmcdn

xpy THpHeeiH rnc oc o

X(DN

Oc

yivlXC.

Luce

clarius

i<x

KXI TTOIHCei-

ne argumentum qnidem

est

ly

ad

iuter-

punctionem rectam decernendam hauriri posse ex priorum

nuditate iieque magis ex posteriorum copia signorum.

Notatio autem alia interpunctiouis similis

quam

ftiit

stichometricam vocant,^ de qua non raro

erraverunt studiosi Novi Testameuti.

sigaificavit

primum

seripta sunt

Graux

in oratione soluta verba

quae in ligata

fTZt]

re accuratissime iudagata

singulis,

scriptura

Vox

Gti'xoa

quae una linea

appellantur. V.

omnibus rebus,

Carolus

cl.

ipsis litteris

enumeratis invenit atifov ex circiter 36 litteris exstare,

cum

Usi sunt veteres

apud

scriptores

cr/'jffo

hoc mensura librorum cum poematum tum orationum

sacros turn profanos.

prosarum, ut Diogenes Laertius^

stichos

445270

coutinere,

opera

Hieronymus^ Gregorii Nazianzeni

opera triginta millia versuum

teste

refert Aristotelis

continere.

Eodem modo,

Noldekio apud Gardthausenium, mercedem accij)iunt

scribae hodie Indiae orientalis pro

^

Thesaurus, Amstelaedami

Suicer,

vol. 2, coll.

Vratislaviae

1025
a.

numero versuum

1037;

1838, p. 91

a.

(slok

1682, sub voce or I'/oa

F. Ritschl, Alexandrinische Bibliotheken,

136;

Eduard Reuss, Herzog's Real-

Encyklopadie fur protestant. Theologie und Kirche, Gothae a. 1862,

vol. 15, 1). 85
Charles Graux, Nouvelles
88, sub voce Stichometrie ;

recherches sur la stichometrie , Rexnie de philologie

a.

a.

1878,

vol. 2,

143; V. Gardthausen Oriechische Palaeographie Lipsiae

127 133; F. Blass, Zur Frage
187
die Stichometrie

p. 97

9,

ilber

p.

und Kolometrie, Rheinisches 3Iuseum,

ser. nov. vol. 24, p. 524 532 et vol. 34, p. 214 236; Wachsmuth,
Stichometrie tmd kein Ende, Rheinisches Museum, ser. nov. vol, 34,
fasc. 3, p. 481484.
Diog. Laert. De vita et mor. philosoph. lib. 5, cap. 28.
der-AUen,

et

Stichometrie

"^

'

Hieron. Catal, script,

eccles. cap. 117.

DE ORTHOGRAPHICIS,

1.

113

versus poetici) sive liber exscriptii versus quos slok dicunt

habet sive non habet.

Pari fere

modo revocant typographi

ad

descriptum

est

Eusebium^

dieitur

stichos

continere,

stichos

ad

ad
et

Anglici quidquid typis

littera

Apud

quadrata,

est

Origenes^
misisse

lohaunem epistulam

ad

lesu

et

nou centum

nisi

Haec omnia

facere.

quibus spatium certum definitur,

arty ova eos pertinent

huiusmodi

in subscriptionibus librorum

commemorantur

arlyoi

No\t Testamenti. In codicibus

evangeliorum usurpatur vox

Qr/fiata

eodem sensu,

nunquara praebet codex idem numeros

sane ex antigraphis variis haustos

Prorsus

et

Marci

et atiycov et ntj^iurcov

similitudo

differt scriptura

att'yoi

1616,

harum vocum
Qtjfiata

quam

stichometrica

Post saeculum quintum

vocant.
lius

2522,

Qtjfiara

non-

et

apparebit ex eo quod inter aha Matthaei numerantur

2560,

per-

reliquisse et lohaunis epistulas secun-

stichos

quod sciam non

spatii.

Abgarum paueos
adseverat Paulum paueos

et

ecelesias

et tertiam

quae

epistula

paucorum stichorum

dam

Est atlyog hoc sensu mensura

medium

crti'yoi

1675.

theologi

Eutha-

exscripsit

diaconus Alexandrinus, posthac episcopus Sulcensis

(?)

actus et epistuhis, accentibus additis, verbis ita in versus

iuucta
in

in

oratione

uno versu

essent

rijV

se

arctissime
,

con-

praesertim

in ecclesiis:^ TiQatav

8)}

ovv

aTZoarohxijv ^I'^Xov aroiyidov (ariyrfiov) avayvova re

Et iterum:

yQuxpaa.

inter

comprehenderentur

usum lectorum publicorum

f'ycoys
ncii

quae

ut

dispertitis

ivayyoG

F.i\seh. Hist. ecclesA, 13, ^ 9:

iixoi

rav

ys riiv re

ttqu^scop

oliyoOTiyov [Atv noXvdvrauov

di tmaToi.fjG.
^

Orig.

apud Euseb.

fyQUXpev cda iSiSa'^tv

ari/ovG ^n^areilfy
oliycar ariywr

vi, 25, ?

7.10: JJavloa

ixxlrjOt'caa, i()Mc y.ui

.

[lohannes] x((T)J).ot7T( xui

7i).r]v

oix

fia)

oti/ojv

oi'dt

ndaaia

oUyova
^maTolriy narv

cda tyQcaptv,

uuq otiqui [2Io

et

3lo]

fy.dTor.
'

Euthalius apud Zacagnium, Collectanea monumentorum veterum

ecelesiae,

Romae

a.

1G98, p. 404. 409.

TiscHENDOBF, N.

T. ed.

8.

8C

DE GRAMMATICIS.

IV.

114

3i3h)v

iifia,

xai /Md-olr/.iov emorolcov uvayvMvai te

diav nai Tibxr ura>ieq!ulai(OGaG&ai

voi'v
tijv

rovTav ro v(foG xara

ifiuvtov GviifietQiur ttqog evGijfiuv avajvooGiv.

attinet,

cutus esse scrip torem

Syra iam anno 396

Hieronymus

Quod autem

videtur Euthalius Graece

Syrum, qui partitionem

distinctione

in

se-

lingua

Qui primus evangelia

fecerit.^

stichos dispertita scripserit,

7iqo(jo>

dieleiv roi'tav exdGrfjG ruv

aroiirfiov (ortyriSuv) re Gvv&eiG

ad epistulas Pauli

est

'/.ai

xara

non apparet.
in

tali

in

Praeterea usus

versione

sua Latina.

Seriptura huius similis per stichos sive versus breves

exstat in codicibus^

quod

dP'*"^ scribit

d'^^^

act^act ppauijjpaui^

Exemplum

dabit

Co 13,5 8:

OyKXCXHMONiei

oyZHreiTxexy 1 Hc
oyrrxpoXYN e rxi
oyxorizenrxn^oKXKON
oyxxipeieniTHx^iKix
cy Nxxi p e A^erAxxH eTx
nxNnrxcrerei
en eye
T ixNirxi
)

ri is.H

rxexTT ize

rrxNTxyTTOMeNei
6yA.eTTOT^eeKnin'T^ei+
Versio Latina in codice hoc eodem

modo exarata

est:

NON AMB ITIO S AE ST

NONQUAERITQUAESUASUNT
NONINRITATUR
^

Zacagnius, ibid. p. 536, not.

De

codice

*='

etc.
2.

Vide

vide infra, cap. Vll,

infra, p.
2.

157

159.

1.

Codex

DE ORTHOGRAPHICIS.

D*^^^ ^^'

usurpat praeterea hie

115

punctum

illic

nonnunquam litteram magnam locis quibus sensus

occurrit ad medium versum, ut lo 2 1,2 1.22:

et

distinctio

KG oY"rocA,eT~i /Vereixynr cd
et L/atme:

DME HICAUTEMQUID

DICITILLI IHS

Sed haec omnia parum valent ad interpunctiouem

hodie definiendam.

Interpimctionem
ELOS\'YeK'^PPMP^"'B^P'=,

uberiorem

habemus

puncto ad

summam

mediam, imam

valebat,

codicibus

ubi plurimura

commate

litteram apposito,

catisque punctis minus raro adhibitis.

in

Teste Tischendorfio

vix invenitur signum interrogationis ante saeculum

Tamen

vel oetavum.

horum

vel

codicum minusculorum non ducem fidelem habent.

interpunctionis

fecerat.

Ubi autem antea ad verba

colon

usus erat littera

citata

parvam

litteram

et

studuit,

yf'yQUTirai

Oi'x,

jiyQantar

ovx,

yiyqamai

yccQ

magna

nunc

sine puncto,

unde

Kvqiov,

non

scribitur

Xeycov

Ofiot'a,

in

sed

Hanc

xvqwv, Xsyoov bfioia.

quam iam adumbraverat

mutationem,

atque in septima

post yf/Qantui vel Itymv

posuit:

juq'

yf'jQaTTrai

paritei*

quod Lachmannus etiam

raritati

T. X.

nonum

codicum

editores hodie interpunctionem

In hac editione Tischendorfius

X.

dupli-

prolegomenis

editionis septimae, p. Ixiii, invitus, ut videtur, concessit editor

codicum

auctoritati;

foll45 recto,
nXr^v

tlj(S

Aoi'vev;

?;

11.3.4

yvvar/.oa,
ds,

exempli gratia haec ex codice E\"\'^254,

eiTzev

ad pericopam de adultera addantur:

ein

yvvai

ovdeiG

nov
siTie

sio'i'v

de

ovSsia

avt h

la'

as
ov8s

xatfiyco

ae xutuy.Qt'v'^

p.

67

Qui rem accuratius

tractare volunt ad Lipsii librum

112

Hugius^ notat

locos

uonnullos

Schri/ten

Keuen

Testaments,

ablegantur.

Hug, Einleitung in

ed. 4, Stuttgardiae, a.

die

1847, p. 213

des

217.
8*

DE

IV.

116

GEAMIVIATICIS.

Locus

ubi patres de interpunctione inter se dissentiunt.

praeclarissimus
^ar;

lo 1,3.4 ovde

ille

est

iv

o yeyovsv iv avzco

quern vide.

ictiv,

2.

DE NOMINUM FORMATIONE.
Pauca dicenda sunt de nominibus cum primae secuntertiae decliuatiouis

daeque turn

et

de peregrinis aptotisque.

ulvdda ut accusativus neutrius generis Act9,32.35 et

1

Av88aG ut genetivus femiuini generis primae

ilprl

Act 9,38

declinationis
teste

Winero^ feminini

generis est in 1

2,18.24:2

Mace

De

utriusque generis apud losephum.

Actl6,14 Apocl,ll

scribuntur, quae
et

vox

apud Plinium,

voce QvdtsiQa vide

Apocl,ll

legit

Tischen-

Habemus Mt 10,15 Fuut Gen 13,10 accusativum

fiOQQoov et 2Pe2,6 ro^oQQaa
neutrius generis Fo^ogQa et Gen 14,2 genetivum feminini
dorfius

cum

OvdrsiQa.

sia

Accusativus feminini generis AvatQav

generis FofiaQQaa.

Actl4,6.21 16,1 pugnat cum dativo

2Ti3,ll.

De

id est septies,

yivar^fotcr

Act 14,8 16,2

voce MaQia haec dicantur: genetivo semper,

Magiaa

scribitur; dativo bis MaQidfi

repugnante D, Act 1,14, repugnantibus naCD;

accusativo,

scribuntur

vocativo

quater,

Maqla non

MuQia

septies

id

nisi ter;

MuQia yelMuQiav non

nisi

Videtur

lorum

tempore

et

bla formam MaQidfi.^

in primis usitata fuisse

certe

posthac

in

Winer, BiblischesReahvorterbuch, ed. 3, Lipsiae

Vide Boeckh, Corp.

etiam 'luvvai

compositis.

a. 184 7,

inscr. Gr. vol.3, p. 61, ins.

Kaimju Lc 3,36
^hovd/J. Lc 3,30
Lc3,24
et Mevvn Lc3,31.

forma aposto-

vocibus

Confer

decies,

Praeterea codices kd

ter.

2
^

solo)

quinquies; apud loliannem MaQidfi

MuQi'a,

-aQX'jf^

apud Matthaeum MuQidfi

apud Lucam MuQidfi

undecies Maqia vel -av non nisi

adamant formam

nominativo,

apud Marcum (nominativo

ubique;

est

Lc2,5,

sub voce.

3982, 1.9.

Na&cl/LC Lc 3,31

DE NOMINVM FORMATIONE.

2.

Edidit Tischendoi-fius aaiaQiav Act 19,31

11,32

sy.arortaQpja

Act22,25

Act 13,1; sed

AVinerus laudat formas

ubique

est

similes

nisi

noh-

Lc3,19

Mtl4,l

tETgaaQmc

contrario ubique,

id

i&raQyyja 2 Co

Act2,29 7,8.9 He7,4

naxQiaQyjiG

Act 17,6.8

xaQiaa

undevicies,

117

9,7

semel, iiXiaQyoa.

vicies

in -agyriG

cum

in Vetere

Testamento turn in scriptoribus profanis.

Formae

Act 12,2 Heb 11,34.37 Apoc 13,10.14;

22,49

Lc6,48;

Act27,30;

Trpropz/a

Act 5,1;

^anqfiQij

Ut

(7;rf/()/;fT2

ex 6 dsafloa numerus

omnes

oi 5fff,Mo/

(cum HP

in textu recepto

Giri'u

Act 10,1 21,31 27,1;

ra SsGud ducitur

i^luralis

legitur, ita

ex

6 airoa

Act7,12

etc) aira, sed hie editores recen-

receperunt

phirali usitata oraSiova

nhiufivQija

Act 5,2.^

(jvvstdiu'tia

excepto Phil 1,13 ubi

tiores

Lc 21,24

unyaiQtjU,^ /layaiQij leguntur septies

nunc

cum kabcde.

Pro forma
Io6,19

edidit Tischendorfius

cum k*d; item Mcl4,3 rbv aXa^aarqov cum n*adef

HKSLTW^xrn non r^j- al. ut k'^bcla.
Forma j'^pst Lcl,36 edita est cum abc et uncialibus
oruSia

occurrit in codicibus

ceteris* et

i'

bonis

Genl5,15

21,7 25,8 lParal29,28. Testatior forma Act27,40

Forma jDluralis neutrius generis

Lcl9,8 cum l (}<B*q-ata), quae forma alibi^

edita est

ExQdl5,9

Dindorfius scripsit: vicissim frequens est genitivus aneiQrjG,

eommuni

apud recentiores."

Exod8,21.24

et mss.,

et

Sap 10, 7

col.

Steph. Thes. Gr. ling.

569.

xvvofivirj(J, 1
faTt]y.vir]

Sam 25,20

ini^f^rjy.vit^a

s*.

Dindorfius scripsit: ,,Videtur haec forma [yfJQoa, to] frequen-

fuisse

Macedonibus

vol.2

Parisiis
dial.
^

dialecto

1848 1854),

(a.

Ita etiam

Rom.
*

De

mss.

'

tata

Eom.

Ita

Parisiis vol.7

ed.

jua/atQij et ed.

reperta

in

etiani

et

ijuiGeia

uQtfftayya.

est

(a.

Maced.

1833),

et

Ale.x.

et

Alexandrinis"

col.

608.

Steph.

Thes.

p. 155.

Antoninus Liberalis, IVUrufioQtfioatoiv avruycoyij

ed. Georg.

Gr. ling.

Cf Fritzsche ad Sir3,12; Sturz,

Aenoth. Koch, Lipsiae

a.

1832, pag.

6,

1.

28.

cap. 2,

DE QEAMMATICIS,

IV.

118

est,

praeterea probatur

Editum

Accusativus pluralis

^a&i'oa ut EKPSUVn^.

Mc8,3 cum
esse

etiam

Mt 15,32

ubi Tischendorfius

in editionibus minoribus a.

quidem

to

ubique scribitur

eXsoa

invenitur.

uno vel

Octies

Ephl,7 2,7 3,8.16

ijDse

eam

recepit

1873.

aliquoties etiam in

codicum

scribitur

rl^ario

quae forma Fritzscliio^ probatior videtur

NA,

Neutrum

rjf/i'at].

Lc24,l cum KABCDGHLMXrAAn*, non

^ad-tcoa

est

apud Phrynichum^ pro

ijfiiaea

iXsov

altero antiquissimorum

ro

occurrit

Phil 4,19

quamquam

Col 1,27

2 Co 8,2

nXovtoa

duodecies o

2,2,

Mtl3,22

Mc4,19 Lc8,14 lac 5,2 Ro2,4 9,23

11,33 Ephl,18 Hell,26 lTi6,17 Apoc5,12 18,16;
^i^XoG passim, sed bis ru Cip-oa, 2 Co 9,2 cum kb 17,
quam formam in editione septima B solo teste Tischendorfius
Ttlo-vroa

cum kaBD*FG. Aliquot testes

beXnvoG ut Lc 14,16 Apoc 19,9.17.

noluit accipere, et Phil 3,6

habent passim etiam

In editione septima Tischendorfius, vix libenter

Jiuv Act 14,12
1,13

7To8?jQt]v

fitjvav

22,2

9,15

13,14 de quibus conferendus

si-Aui'civ

ad He6,19;

nunc auctoritate

qui codex tamen

aliis locis

He 6,19

aaqjakviv

in

et

in

scripsit

apocalypsi

agasvav 12,5.13

est

apparatus criticus

primis codicis n fultus,

formas similes praebet, expulit

has fiarmas neque olim neque hodie a lingua popular! alienas,^

quae

Phrynichus, Eclogae nominum, ed. Chr. Aug. Lobeck, Lipsiae

a.

passim in codicibus optimis antiquissimis leguntur

etsi

1820,

p.

246.247:

Thesaur. vol.4,

Steph.

Atisfilhrl.

Sprachlelire, vol.1,

Kritiken,

a.

p.

1862, p.

248

ji.

Al.

p.

170;

Buttmann,

Buttmann, Studien und

194sq.

C. F. A. Fritzsche,

Evangelium Marci, excurs. 3, Lipsiae

a. 1

830,

796.797.
^

Vide MuUach,

Berolini
gewiihlte

a.

1856,

p.

griechisclie

Grammatik der griechischen Vulgarsprache,

22 et 162;

und

lateinische

Reisen in den Trachonen und

um

Joh. Gottfr. Wetzstein, "AusInschriften,

gesammelt auf

das Haurangebirge," Ahhandlungen

der kbniglichen Akademie der Wissenschaften zu Berlin.

Jahre 1863, Berolini

a.

1864,

p.

255

368,

ubi

Aus dem

invenitur

forma

DE NOMIXUIVI FOEMATIONE.

2.

recentiore usu videutur fluxisse.

tameh ex
pro

Io5,36 non

fteiXco

editum

Vox

McSmsi

Moj'mriG

fiet'^cov

quamquani abegma

est,

MoSm'tjv habet

BCEH, ut verisimile

iierpTina

LXXviralis

est.

Habet

(ed.

Meineke)

est,

Act 7,44 MoSvay ex

auctore Moultonio, ex

Lc 16,29 Maivam

versionis usu, et

Moov- in hac voce constanter editum

ex codicibus omnibus.

textus receptus ubique Mcao^a

Philo (ed. Miiller; non

et

De usu LXXvirali

LXX

cf

ita

etiam Strabo

ita

ed. Richter).

ed. 4. Tischendorfii ,

Teste Miillero (in loseph. Contr. JPp.

p. xlii.

tuat scriptura

apud losephum,

Bekkerus tamen

De codicum

lust.

apud losephum

cap.

1,

In evangeliis editae sunt formae

Mt 12,42

cfsemel) A

et

32 sub

Moivarja.

attinet,

cf

init.

^oXo^ava,

^oXof^ibivoG ,

cum nABCP, 5,12 cum kaIo;

in actibus ^oXo^iavroa 3,11

Mtl,6

ei usitatior

quod ad banc vocem

Mart. Alwl.

proll.

31, 4) fluc-

i,

forma Maaria

etsi

edidit ubique

variatione

Ottonem ad

Similiter

habet.

testes

sit;

119

praebent -^lavra. Act 7,47

edidit Tischendorfius ZtOM^iav.

Vox

'IsQovaaXtjfi

Testamento

fere

Xvna 66 ies.

Ut

vel

140 ies,

'

IfQOGolv/ia

id est

'

invenitur

in

74ies et'IeQoao-

[sooixxaXfju

accuratius loquar, edita est forma -oXvfxa in

Matthaeo semper (Hies) excepto Mt23,37 ubi

legitur,

(12 ies),
est

forma

-oXv^a

Marco semper (Hies)

in

27 ies,

22 ies,

-oXv^ia quater,

in

Paulo

Ex verbis aptotis haec

-ij^

in

potius

yorjjiiScn' p. 311, inscr. 160,

archeologique

Eimea,

1.

3;

Le

In Luca edita

actibus -^/i

revvijauQet,

Matthaeo

placet

Br^&aaiduv

et

BtjS-Guidd

Waddington, Voyage

inscriptions vol. 3, 1, textes, pars VI, sect. VI, Trachoinscr.

2418,

1.

2,

ubi invenitur d^vQiSav. Vide etiam

I.G. Miillerum, Erklarung des Barnabasbriefes, Lipsiae

et E.

37 ies,

KaqaQvaovfi

Marco,

et

Bas

bis

-oXvjua ter.

octies,

Brjt)-q)aji],

-ijfi

lohanne semper

ubique sine variatione edita sunt;

anfotfl

nite 2,

in

in apocalypsi semper, id est ter.

-^/t

Novo

A. Sophoclem, Greek lexicon, Bostoniae

a.

a.

1869,

1870, p. 36.

ji.

158,

DE GRAMMATICIS.

IV.

120

Lucae

lohanui;^

et

A^aCaQi& (exceptis Mt4,13

Luca (etiam

iisurpatur a Matthaeo et

Na^aQa)

Na^aQt't a

Marco

Lc4,16

et

in actibus),

lohanne, iudice Tischendorfio.

et

3.

DE VERBORUM FORMATIONE.
(1.)

DE AUGMENTO.

Augmentum passim

omittitur

vel

fluctuat

vel

vel

duplicatur vel on reduplicatur vel transponitur,

a.

Omittitur passim

augmentum praesertim

in verbis

quae praepositionibus composita sunt vel quae diphthongum.

vel fv sub initium habent,

01

dvoQ&a&t] Lcl3,13

Lc 24,27
dofojaev

art'&ij

mcaaxvv&tj 2Til,16

Act 16,26

Co 3,14

plusquamperfecto ut:

et in

acp^driaav

Lc7,5 C*D;

nullus;

ad

sttoixv-

Act 7,47 B*D

vero ita unus b* vel c* vel l*, alibi

alibi

confer

cum xb*t^33

(oixodo^ujOEv aliqua auctoritate valet, in primis

et

diSQfitjVsvciev

Ro4,7)

Io2,20

oixodo^aj&tj

Act 7,47)^

evSuxtjaa

Mtl7,5

etc

Mel, 11 Lc3,22 12,32 2Pel,17 1 Co 1,21 10,5 Gall,15

Col 1,19 lTh2,8 (sed ijvdox. praesertim cum NAB et
37paui Mt3,17 12,18 Ro 15,26.27 lTh3,l He 10,6.8; ad
evHaiQovv Mc6,31 (sed
He 10,6.8 habent nd*= evdox.)
>]vxaiQOvv Act 17,21) cum nabde
fvloytjaa (cf Lc 24,30)
EVTTOQEito Act 11,29
evQidnov
evQov etc (He 11,5
tjVQiaxEto cum naDE)
evcfOQtjaev Lc 12,16 ubi codices

multi

r^vqi.

praebent

Act7,41 (sed

rjV(pQciv&7]

Confer ^i^Saccidd ex titulo atramento sciipto in testa

vol. 4 (a. 1877), p. 424,

inscr.

9060,

Confer Wetzstein (ut supra

p. 279, inscr. 52,

1.

evcfQui'vovro

quae ex Aegypto Parisios translata

1.

1.

1.

inscr. Gr.

2.

p.

118)

3.4; p. 282, inscr. 62.

4; p. 304, inscr. 136,

Boeckh, Corp.

fuit;

fictili,

a,

p.
1.

2; p. 305, inscr. 140,

11.4.5; p. 309, inscr. 155, 1.4 ubi oix;

267,

inscr. 12,

1.

10; p. 299, inscr. 118,

1.

4; p. 307, inscr. 148,

p. 270,

p. 271, inscr. 28, 1.6; p. 295, inscr. 107, 1.2 ubi

0)X.

inscr. 22

11.4.5;

DE VERBORTOI FORMATIONE.

3.

Act2,26)

Act27,35

evx(iQ(Gtr/asv

Rol,21 cum nacde)

Act 4,22

ad

(vide

loc.)

Ioll,57 (of Mcl5,10)

(rtsvx'eiaav

Act 14,23

y]viaQiari]aav

Act27,29 cum b*ch (sed

sviovro

Ro9,3 cum kABCFG)

ijvx6fi7jv

(sed^

121

ev^afttp>

yeyovei

Mc 14,44 Lc 19,15

StdcSxet

lIo2,19

/AsiievffAeiaav

TZSTToujxstGav

Act26,29

Mcl5,7

ttstzi-

ts&siiEXiato

Mt7,25.

Mt 22,46

etc

Mtl7,16.19
lo 6,6.71

et

et

Mt25,16

ei

etc riQyd^ovto

etc, TiQoaijQy.

et

t],

eSvmfAr^v

(nb)
etc

jjdwlj&ijv

ffisllcv

(e^ovXofir^v,

2Iol2

cf

in

ut etQydoua-f^e 2 lo 8 et r^QyaGato

Actl8,3;

yMtsiQy.

Rol5,18

Lcl9,16 (sllxwufvoG editum

Fluctuant etiam

ijl-A.).

ij^ovl.

in

?/

etiam

etc

Mc7,24
Lc7,2 Io4,47

tj/AeXXov

inter

et

i]dvvdG&>^p

ubique edita sunt, non

textu recepto)

non

inter

Io9,33

7^8vvdfi)]v

etc, vel

etc

f^ovXtj&tp'

Ro7,8

augmentum

Fluduat

h.

iQ- et

iqq-,

et yMttjQy.

Lc 16,20,

est

ut fQa^8iG&ijv 2 Co

^QaniGav Mt26,67

2Ti4,17 fQmato Col 1,13

Mt 15,30
2Ti3,ll (sed fQQmaro 2Col,10 2Pe2,7)
Lc9,42)
Lc6,48.49 (sed
Lc5,6
(sed
Mt 26,65)
passim.
Reduplicatur
interdum
ut
He 10,22

11,25

fQdvriG&v

He 9,19.21

etc

'^Qixpav

fQVGd-ii

ttqog^qij'Sev

'^qq^^bv

SiEQtjGGsto

SifQQijiev

fQQe&)i

Apoc 19,13
Mt9,36 (d
Actl5,29

quam

(n);

vocant,

Lc6,10

saepius

QSQififtH'ot)

fQQi^oiuivot

Duplicatur

c.

7reQ(Q8Qafiutvcv

neQca'ttGfit'voi

q,

ut:

non reduplicatur,

ut

fQi^mt'voi

^'qqcog&e

Lcl7,2
Eph3,18(17) Col2,7.
fQQintca

augmentum

vel omissa est reduplicatio

dns-AatEGrd^tj

mp&' Io9,14

Mtl2,13 Mc3,5

dvscityev 1

Co 16,9

(8,25)

dveor/^&r^v

Mt3,16 9,30 27,52 Lcl,64

dveq^x&ijvcu Lc3,21
dvsojyfifvoG Act 10,11 Ro3,13 2Co2,12; tripUcatur etiam
ut

TjVEor/^d-tjGca'

Io9,10

reduplicatio omittitur in

inscr. 1,

Apoc4,l 10,2.8 19,11;

eftvtjGtEVfitvt] Lcl,27 2,5.
Tjvecoyfiivfj

Confer Gruterum, Corp. inscr. Amstelaedami

11.

9.14.18 i]vyccQiaTi]atv.

a.
'

1707, p. Ixxi,

DE GRAMMATICIS.

IV,

122

Transponitur augmentum, ut

d.

Mc7,35

rjvoiyriGUv

Io9,17

rivoi^ev

Act7,56

dujvoijfit'vova

Mtll,8 Lc7,25

ijfiq^^ieaf.ievov

Mtll,13

textus recepti

Forma

ioQaxa

Actl2,10

rivviytj

Actl6,26

^voii-d-tjaav

Mcl,34

r^qjiev

non

(j7TQoq>ijrevaav,

11,16

TZQosiftjZsvGav

et al.).

pro icoQaxa edita

est

Co 9,1 Col

2,

1.18, sed alibi koQ.^

DE TEMPORIBUS INSOLENTIORIBUS.

(2.)

Aliquando verba formas permutant, ut verba in

a.

cum
u(o,

verbis
e.

g.

Apoc2,20,
acfiovaiv

iXsate

aco

i^THTT'Lav
ovvixov

Apocll,9

fco

Act 14,1 7,

Ro3,ll

fiintnoaad-ai

(al avvmv),

Mcl4,5,

tamen passim

quidam

viKo'vvti

Apoc2,17,

3,1 (dMGtj Iol7,2

Ioll,38.^

ift^Qifwvi^isvoa

Etsi

nunc

legit Tisch.).

Mc4,29 14,10.11 Iol3,2,

Mc5,43 9,30 Lc 19,15 videntur

Formae

yvoT

re

1842

modi

esse.^

possunt multa ex

col.

2139.

LXX,

Praeterea

cum

ling.

Parisiis

vol.

Exod7,10,

alia in editis alia in mss. obvia:

furrjarfvufi'*]

fuisse videtur)

(hoc

omnino

nt ane-

enQOVOfxevaav saepissime, r^QyaCovro Exod36,4

Cf etiam Pair,
1876,

fasc.

Num 22,22,

npostol. opp. ed.

2,

p.

antiquum

contra

Dent 22,23 (eadem forma Protev.

f/>)Tfi'ff'saepissime, f7rt/9f/?i;zft

his de aiigmento conferri

Exod4,7, fQvaO-rjOav (qvOcj 4Reg23,18 Exod5,23,

y.ursarr]

a.

Mc8,37,

Tischendorfius edidit optativum

Vide de ioQuxa Stephan. Thes. Gr.

1846),

5or

Co 15,24,
vera non optativi

TiaQccdidoi

(a.

non editum

lCol3,3, neQdtj&tjGMvrai IPe

TzuQadoi

VjQKirovv

in codicibus nonnullis invenitur coniunctivus

futuri ut xav-d-tjaojfiai

sed coniunctivi

Mt 13,13,

iXsm'toa Ro9,16,

Quod ad modos attinet, haec notentur.

b.

verbis in

Act28,6, acfida

avviovaiv

(pXavviovGiv acpiovaiv),

ii'sliQifwvvto

cum

verba in em

(i)w,

Iu23, illoya Phileml8,

Mt 15,23,
est

in

fAi

fQiipfi'

morem

lac. xix, 1, cod. E),

et alibi saepe,

tnno-

Jfrfwxftv 2 Regl8,ll

etc.

Gebhardt, Harnack, Zahn, Lipsiae

158, martyr.

Polyc. xvi,

yfyoVft; p. 152,

martyr. Polyc. xii mnX^Qioxii."

"^

Cf E. A. Sophoclem,

Greek

Byzantine periods, Bostoniae 1870,

^

lexicon

of

the

Roman and

p. 41.

Confer Moultonium (ut supra,

p. 99),

p.

360, not.

2.

3.

DE VERBORUIVI FORMATIOXE.

123

Rol5,5 Ephl,17 2 Til, 16.1 8 2,25, non coniunctivum

8({)t]

quern

dco)j

Lachmannus habet Ephl,17 2Ti2,25.

Impe-

aru^a Apoc4,l, ava^ate Ajiocll, 12, avuGta

rativi recipiuntur

Act 12,7 Eph5,14,

Lc8,54

iyeiQov

ad

(vide

emdv

loc),

Mtl8,17 22,17 (vide apparat.) Mel 3,4 Lcl0,40 22,66,

Io4,7.
et infinitivi nslv (Ln bis mv) Mt 27,34 bis

9.10

Co 9,4 10,7

Ro 14,21),

12.21

ay.rjVovv
c.

Mt 20,22 Mc 10,38 Act23,

Mt 13,32 cum b*d, (sed xaraHe 7,5 cum BD*.

(sed msiv

Aatu(jx7]voiv

Mc4,32)

tcTZodsxaroiv

Quod ad

ea,

quae temporum propria sunt,

Futura axovab) ut

haec notentur.

Mt 12,19,

attinet,

Lc6,21,

yeluaa)

Lc 19,40 et similia usitatioribus passim praeferuntur.

Futurum ava7iai]aovrca Apoc 14,13 editum est cum nac, et
inavanariaerca Lcl0,6 cum sB; confer >caray.aljastai lCo3,15

xQuico

Aoristus secundus saepe terminationem primi

2Pe3,10.^

adsumit, ut elda vel ida

Mt 13,17

etc, sllaro

2Th2,13,-

sIttuv

Mt27,6 Mc8,28,3 ine^ulav Mc 14,46, t'Tisaccv A-pocl, 11,

fvocifiev Lc23,2 He9,12, rjk&av Mt25,36 etc, participium

ut

Act 7,37

siTzaa

personae singularis

Apoc 2,4 cum

8vvri

i,

3,

N*et'=c,

^3, et

lex.
^

2Io5,

fixav

Mc8,7 Apoc 9,8.

Mc 9,22,23 Lcl 6,2 Apoc 2,2,

-/.exoTTia-ASG

Codex Alexaudriuus habet

Greek

er/ausv

Flexiones hae personal es notandae sunt: secundae

d.

Vis.

Ci

etc."^

s.

iii,

v.

Apoc 2,3,

Apoc 2,5

xaTuy.((t]aorTi(c Esai47,14.

^1, narjvai,; cf Stejih.

9,

ntntay.ea

aqp^xfa

T/ies. et

Herm.

E. A. Sophoclem,

navo).

Vide Boeckhium,

Co7-p. inscr. Gr. vol. 2, p. 755, inscr.

3272,

1.11 ft'ATO, 1.15 sikdfievoa; vol.3, p. 901, inscr. 6247, 1.2 aiftiXuxo;
vol. 4, p. 465, inscr.
^

127

Teste V.

ies habet,
*

inter

9269,

el. I.

1.

dlaro.

H. Thayero, pro dnov, quod textus receptus

legit Tisch.

82

ies

tlnuv.

Tischendorfius haec addidit:

arumoe

et

tivantGcu

Lcl4,10

fluctuant.

17,7 codices optimi

Sed Ulud

prius

pluribus confirmatum eo magis praeferri debet quouiam

11,37

22,14 hand dubie a Luca scriptum

est,

cui

si

ccrinfaciui]v

(neque lohanni, Marco, Matthaeo probatum) placuisset, non

imperativum uvnnfOKi placuisse probabile

est."

paulo

avin^Giv

unum

124

tdaxsa Iol7,7.8), vMvyJwai

(b habet
(cf

DE GEAJNIMATICIS.

IV.

Roll, 18), bSwaoai Lc 16,25,

Mcl2,l

Lc20,9,

Lcl7,8,^

idohovaav Ro3,13 (e

cum. NBL*N*n2 1.33,

lo 15,22.24

i^t'dsro

lColl,23,2

mtQedidtro

tertiae personae plur. imperfecti

tiioaav

TTieaai, qraj'(T<

personae singularis diEdidsro Act 4,35,

tertiae

Mt21,33

Ro 2,17.23 lCo4,7

aoristi

LXX),
secundi

2Th3,6 cum *ad*, ita saepe in LXX,^

perfecti antatalxav Act 16,36 cum nab, ytjovav Rol6,7
cum KAB et Apoc21,6 cum na, fyvanai' Iol7,7, e'lQtjxar
7iaQXaoGav

Apocl9,3 cum sap,

Lc9,36 Col2,l
habent

cum BP, icoQanav

Iol7,6 cum bdl; Apocl8,3

eiaeXijlv&av lac 5,4

(soQ.), tetriQtjyMv

AC; Tischendorfius

TZtTzrcoxav

legit ntnayiav.^

DE SYNTAXI.
Constat multa quae ad syntaxim spectant esse, quibus
Graecitas Novi Testamenti,
ut et scriptorum

pretum,

in

codicibus

classica

quam vocant

servatur,

LXX

aliorum posterioris aevi et

puritate

qualis

inter-

discedat,

nee

prorsus arcenda sunt talia ex editionibus Novi Testamenti.

cum indicativo nunc futuri

I'va GtavQMCovaiv Mc 15,20, /pa Lc 14,10, dmcxovaiv Lc 20,10,
&so3Qtiaov{jiv Io7,3, ivQijaovrai etc Act21,24, ^ijaco 1 Co 9,18,
ha,

lunguntur

y.avd-^GOfiai
yijaerai

orav

lav,

Co 13,3,

Phil 2,11,

Gal 2,4,

MctadovlMaovGiv

/.fQdtjd-fjdortai

lPe3,l,

iio^ioXo-

ijiovaiv h. Tigoanwrj-

aovaiv Apoc 3,9, acpd^ovatv Apoc 6,4, 8wgsi Apoc 8,3, aSixijaovaiv

Apoc9,4,

TrQOGxvvljaovGiv

Apoc 14,13,
1

12,18

Ita

apud

23,32.34;

edv

LXX

aviiqm'ijGovaiv

avanaijaovTai

Mtl8,19,

aiooTTtjaovaiv

Ruth 2,9 lud 12,13 Sir 9,10 Ezek4,ll

Euth2,14 Psl27,2 Ezek 4,9.10.12 12,18

7rt'fO-t

(fccyfaui

36,14 Mich 6,14 2

Apoc 9,20 13,12,

Mac 7,7.

Codex Alexandrinus habet iSidfTO Exod5,13.

Vide E. A. Sophoclem, Greek Lexicon,

Vide in primis E. A. Sophoclem, Gr. Lex. pp. 37.38.

p. 39.

DE SYNTAXI.

4.

Lcl9,40,

Apoc4,9, nunc praesentis

Iol7,3,

dicoxovrai

lCo4,6,

CfiXovts

nunc

cum

Gal 4,17,

perfect!,

oxav

Mel 1,19,

Ita coniunguntur diversi

Mt7,6

/'

Mc3,ll,

xai

xai

et aoristo,

Apoc8,l.

modi continue

TTQooxvrriGovGip

'Aoi

Mcll,25,

arijuets

'fivoi^ev

xaruTzaTtjaovotv

fifjTZore

'^^ovGiv

otav

tQecfovaiv

Occurrit etiam oxav

imperfecto, ut oruv avtbv id-EMQovv

ut btav dips iysveto

ut

llo5,20,

yivtotyxo/xsv

lIo5,15.

oiSaj^iev

iciv

Io5,20, (pvaiovG&s

&avfidi^stE

lTh3,8,

arljxere

dcoaovai

Gb}(pQon'^ovaivTit2,4, jivaaxovaiv

I'va

Gal 6,12,

sav

Apocl2,6,

5xav oxpea^e Lc 13,28,

Act 8,31,

bdrjyljaei

125

se excipientes,

Apoc3,9

Qi^^aaiv,

on,

yvbiGiv

vide etiam

Apoc22,14.i
ad sensum quas dicunt inveniuntur,

Constructiones

ut Io6,9 muduQiov 6a,

i&ij-ASv

Mc9,26

avtbv,

Mt 14,12

similiter

et

qtjftljGaGip,

tjQav

Mc3,28 al
Lc 23,53

[nvEvna]

oaa av ^Xaa-

^laocftj^iua

avru

ivetvh^sv

xQa^aa

'aoI

amigd^aa,

to Tirafia xai i'&aipav avtbv.

Apocalypsis, cuius pauci exstant codices, scatet erroribus

TO

teXyoG

i'/iov,

Testamenti
xai

ut

syntacticis,

neque

to

iativ

omnino desunt

libris similes soloecismi, ut

21,14

aQviov,

in

reliquis

Phil 2,1

Novi

tia GJikdyyya

oi'xtiQjuot.

In

praefigitur
AVQie,

ponitur

interrogatione

interrogationi

ei

Confer Lev 10,6

(V OTrjOtj

xal

tV

eaxat,.

Mc2,16

ut

Lc 13,23

Act 1,6

si

Item

h'yovtea'

Lc 22,49,

bXiyoi,

Mtl9,3 Act 19,2.^

Tiatd^o^sv vide etiam

bti

ti

alibi occurrit.

et

directae,

dnoxa&totdveio,

pro

bti

LXX

apud

9,11.28, quod etiam

d^iba

5,12

,u>j

ccjiod-dvrjrs

xiu

Deut29,13

eOTCti,

Vide etiam Tisehendorfium

N.

T.

Gr.

Parisiis a. 1842, proll. p. xi.

^

Tc<a
r^qiv

Ita

saepe in

h'To).ua oGu,

TO aujfia

x)^a\pcti
^

uvTov,

y.al

LXX,

ut Deutl,39 ncaSiov

Deut5,28 koyojv oau

Ini&iyy.tv

Lev 5,15

Cf Iudicl3,ll

fl

uvto

ypi'X^

av

D.u).i]auv,

et vide

xcd iniaTQtxjJtv avTov tov

^"^ uvxov,

ei,

Sana, Deut4,2
lEegl3,29

Reg 18,36

Winerum,

h'Tolt} Xfywv.

Gr.

57,2.

DE GEAMMATICIS.

rV.

126

Pronomen reflexivum ubique uvtov nunquam avzuv

editum est, quod non modo in codicibus uncialibus octavi
noni decimi saeculi sed etiam in

aliis

multis (non tantum

firmant

praeterea praepositiones elisae, quae

Aar, ayr,

non

14,33

/isr

s(p,

He 6,7

in

avtl^G,

Act 13,25

Tiscliendorfio

sed vide

ti

vnovoms

fisz^

Apoc9,ll in

avtmv.^

Mc 8,1.2 Mt 10,19,

ehai, ovx

non interpungendura

iudice,

Meyerum

i/is

an,

Mc5,40

Tig ponitur significatione relativi, ut

et fortasse

stt,

sunt, ut

av& scriptae

aqi, fie&, 'Aa&,

avrov,

quod

fere constanter ponitur,

Novi Testamenti codicibus)

sifxi

iya- ubi,

est elvai;

ovx:

in loco.

DE YERBIS COMPOSITIS.
quadam

SaejDC accidit lingua

veterascente ut verba sim-

plicia quasi senescentia verbis compositiscedant;

Novo Testamento.

composita in

talia

non accurate indagata

liodie res
nisi

legem illam prudentiae,

Id,

quod Tischendorfius iam

dam

est,

Nihilominus usque

nee

licet

legem ponere

temere mutari debere.

nihil

statuit,

simplicibus usitatiora fuisse

nequedesunt

et e

composita quae-

contrario

librarios

vel potius codicum correctores loco simplicium saepe composita posuisse

bium non

quo exj^licatiorem orationem redderent,

Qui rem adire

tollit.

materiam, quae ad

cum

Videtur inegmtav usitatius

derum invenitur

ineQ.

Mc8,5 Lc 23,3.6,
^

habet), ut

In

avTriG,

KVTOV.

apud

Ita
1

et

LXX

Reg 11,1 8

y.nT

et iq.

editio

in

uvtov,

avTov ex codice

a.

1847,

Parisiensi.

Fusius

iqarav (apud Bru-

61ies),

quam

de quo vide
tQt'ifsa&ai,

de

Romana plerumque kvtov

codice Alexandrine, 2 Sam 13,19

ipsa

Reg 3,27 arr

Confer Philonem2,77, 1.37, Basilicorum

Annibal Fabrotus, Parisiis

in

quam

avatQicpeaS-ai

kvtmv

attinet.

temporis turn spatii angustiis.

fuisse

61ies

(ubi

y.iT

Iudic3,23

volet, inveniet in apparatu

Novum Testamentum

de hac re tractare vetamur

du-

p.

884b xdT

avrov

torn, vii,

et

(tn

ed. Car,

ctvTova, p. 251,

DE VEEBIS COMPOSITIS.

5.

quo vide Lc4,16 Act7,20.21 22,3

substitutum

pro

esse

uTToxQimrsiv passim

Mt 11,25

Mt 16,24 Mc8,34 non

uTTanrtjada&ai (quod

item

25,18,

pro

fluctuat)

de quo vide Lc9,23 lo 13,38, item imarQHfEiv

(iQrt;ad(j-d-ai,

pro

ut

nQVTzreiv

127

axQiCfEiv

lo 12,40.
6.

DE

QUAE SINGULORUM SCRIPTORUM

IIS

PROPRIA SUNT.
Dubitari

vix

quin

potest

adiumentum

is

Novi Testamenti textus maguum ad

allaturus

sit

lectiones definiendas

quid uuius-

qui accurate distinguere poterit,

cuiusque scriptoris proprium

Res autem

sit.

plena usque hodie fere neglecta

studiosis

difficultatis

Gersdorfius^ initium

est.

AVilkius,^ quern coniunctio inter quaestiones

fecit.

criticas et

quamquam

scriptorum consuetudines non fugit,

aestimanda commemoravit tamen in usum

niulta plurimi

grammaticae studiosorum scribens praebuit non

quae a

quae

eius

accuratio

notavit.^

Bernhardi Weissii

studia vv.

ell.

manni

quaestionibus de

in

notas

nisi

Crednerus multa

elaborarentur oportuit.

criticis

est

textus

Valent etiam multum

Henrici

et

Holtz-

lulii

adeundi sunt

evangeliis;

libri

Schulzii et Seyffartliii in quaestionibus de lohanne, Schulzii

in

de

quaestionibus

Petro

luda

lacobo,

Bottcheri

et

Lasonderi in quaestionibus de Paulo.*

^

Chph. Gotthelf Gersdorf, Beitrdge zur Sprach-Charakteristik

der Schriftsteller des N. T.

^

Dresdae

Theil

Gottlob "Wilke,

Christian
et Lipsiae

a.

i,

Lipsiae

Die

1843, p. 4 et p.

a.

1816.

neutestamentliche

435

Rhetorik,

493.

Credner, Einleitung in das JVeue Testament, Halae

Weiss, Das Matthausevangelium und seine Lucasparallelen,

a.

183G.

Halae SiA^l G Das 3Iarcusevangelium und seine synoptischen Parallelen,

Berolini a. 1872, vide etiam editionem sextam commentarionim Meyeri
,

in

Mc-Lc lo Ro a Weissio curatam

gelien,

Lipsiae

Charakter

a.

18C3;

und Werth

I.

Holtzmann, Die synoptischen EvanD. Scliulze, Der schriftstellerische

des Johannes, Lipsiae a. 1803; T. A. Seyffarth,

DE GEAMMATICIS.

IV.

128

Matthaeus adamat

Nonnulla addantur exempli causa.

phrases

^aGiXei'a roov ovQavav, fQQi'&tj et similia, TTQaaxweiv

ij

Marcus

Tin.

ubi

praesentibus

utitur

praeteritis

alii

utuntur, ut capp. 1.2.3, item 4,1.15, item passim capite 5,

item

6,1

7,36

nolva

ubi

nolXoi

amat locutiones

scribere;

sunt

praeter

b/A-ouoG

Difficultas

spectat,

lectionis

maior

eo

praesertim ad

in

xai

8l

est

ut
ut

fin
ieqov-

phrasibus

quales

df-

xat.

quod ad banc rem

quod non solum

novum auctorem

6,2

TtavtEG

fyfvsto

definiendae,

et ol

pro

aTiavtea

talibus

elsysv ds xai',

de xai,

nolm

pleonasticas,

mavult

ceteros

adamat

ponit

ponere,

Lucas adamat formam

avtov GvvaxolovdsTv 5,37.

Gokrjfi;

8,2.30;

praesens

solet

noXkoi satis videntur esse,

et

12,37;

praecedente

aoristo

6,8.12.41

ut 3,12

9,26

facillime

scriba,

transitu facto, phrases prioris

auctoris in librum altering inferebat, sed etiam intra librum

unum phrases forte

Quo postero modo

varie scriptas

8s

o'^og

testes

aliquot

ipsius

Marci more

Ein Beitrag zur

Lipsiae

a.

1823;

D
cum

solus

v.ai

est,

F. Bottcher,

quae

ea

nee

praebet;

raro

composuere,

plurali

et

in

Marco

quod ex

9,15."

Special- Charakteristik der Johanneischen Schriften,

De

confundebat.

quem ad modum Lc2,41

confer 4,1

I.

D. Schulze, Der schriftstellerische Werth

Charakter des Petrus, Judas

I.

se

sunt interpolatores

imitati

auctoris interpolati propria sunt,

iTioQBvovro

inter

und

Jakohxis

2^aronomasia finitimisque

frequentatis, Lipsiae

a.

Leucopetrae
ei figuris

a.

und

1802;

Paulo apostolo

1823.24; Bernard Albert Lasonder, Disquisitio

de linguae Patdinae idiomate,

i.ii,

Traiecti

ad

Ehenum

a.

1866.

129

V.

DE TEXTUS FOEMA.

TISCHENDORF, N.

T. ed.

8.

9C

130

paginae
1.

2.

De
De

131

capitibus

140166

(1.)

(2.)

3.

De

140

librorum ordine

De
De

divisionibus antiquis
lectionibus ecclesiasticis

Dedivisioneoccidentalihodierna

versibus

161
161 163
164 166
140

167182

131

V.

DE TEXTUS FORMA.
1.

DE LIBRORUM ORDINE.i

Novum

Instnimentum

Testamentum^ pro lege

sive

novam legem

prophetis Yeteris Testaraenti praebet

sermonem apostolorum"

evaugelii et no\iim

dmsio

evaugelium

in

instrumentum

evangelia

sive

et

uncle orta est

evangelieum

sive

apostolum sive apostolos sive apostolicum

et

instnimentum sive apostolica ipstrumenta.^ Exceptis paucis

Haec indagaverunt quam acciiratissime atque historice elucidavenint Hiimfredus Hody, De bibliorum fe.rtibus origincdibus, Oxonii
a. 1705, lib. 4, caj). 4, de Ubrorum biblicorum nuniero ac ordine,
'

p.

644

664,

a.l860, p.

C'ott,

Gustavus Volkmar, in editione sua

cl.

Kanon,

Geschichte des JVeutestamentlichen

Credneri,

libri

primis v.

et in

337416, praesertim 393

general survey of the history of the canon of the

ed. 5, Londinii a. 1881, p.

521

Berolini

416. Vide etiam v.cl.B.F.West-

579, ubi exhibentur

Xew

Testament,

catalog! libronim

i biblicorum praestantissimi ex saeculis octo prioribus.

^

De

Tertull.

resur. carnis,
3

31,
lib. 1,

c.

p.

6G4;
c.

12;

cap. 3,

TO))'

vi,

11,

De
6,

?88,

7]

vii,

Adv. Prax.

p.

3,

14,

p.

836 ed. Potter;

784; Tertull. Adv. Prax.

resur. carnis,

c.

39.

ed. Stieren, Lipsiae a.

u7ioaTo).iy.0)r;

ii(cyyt).io)V

lib. 4, cap. 1 et 6

c.

15;

39.

Clem. Alex. Strom,

pudicit.

y.Hi

Adv. Marcion.

c.

v,

15;

5,

De

Conf. Iren. Cont. haereses,

1853:

Hippol. Ref. haer.

t/i

nor tvayyilixm'

lib. 7,

c.

Tov anoarolov.
9*

38:

tmv di

DE TEXTUS FORMA.

V.

132

testibus tribiiunt

rum

omnes locum priorem

deque

auctoritate

meum

dicam, neque

evangeliis.

De

libro-

non

est

quod

apocryphis

libris

causas historico-cauonicas adire,

est

propter quas librorum ordo mutatus

Notandus

sit.

ordo

est

primum quinque Novi Testamenti partium, deinde evangeliorum quattuor, turn epistularum catholicarum

Lectorem nou

epistularum Pauli.

denique

ordines nonnullos

latebit,

infra laudatos ex incuria ortos esse.

EVV ACT CATH PAUL APOC.

(1.)

Ordo
usitatus

Graecis,

codicibus

ill

(a.

et

Evv Act Cath Paul Apoc,

est

praeterea exhibent, nisi quod hie

nulla,

ABC

ut

Atlianasius^

ordinem

quern

omittitur pars non-

illic

Hierosolymitanus^

Cyrillus

330),

(a.

minusculis,

350), canon spurius sive catalogus concilio Laodiceusi

363

anni

Cassiodorium

LX

libris"

(a.

etc

Quaestionibus

pars

2,
2

540), Leontius

(tibqI

tav

Opera,

767 B^^, ex

ed.

590), index de

Anastasii

subiunctus,^

Benedict.

festali

eiiist.

" (a. circ.

i^l{m>)

^'

380), Itala apud

(a.

Parisino

codice

in

Athanasius,
p.

Philastrius*

adscriptus,^

Patavii

a.

Sinaitae

lohannes

1777,

vol.

1,

39, anni 365 vel 367.

Cyrill. Hieros. Catecheses, iv,

36

22); Migne, Patrol. Gr.

(al.

vol. 33, col. 500.

^

LIX
a.

2iai's);

1759
*

Mansi, Sacror.

(in

plerisque libb.

nova

confiill.

De canone hoc

seqq. vol. 2, col. 574.

in primis v.

a.

LX

Cone. Laodic. Canon

De

Philastrius,

1856, vol.1, p. 83.

haer.

c.

88;

Florentiae

suppositicio videndus

B. F. Westcott, lU supra, p. 431

cl.

MSS. canonis

collcctio,

439.

Oehler, Corp. haeres. Berolini

Ordinem dat Evv Act Paul Cath sed

addit:

quae septem actibus apostolorum coniunctae sunt."

^

Cassiodorius

De

institutione

Migne, Patrol. Lat. vol.70,

Leontius,

patr. Venetiis
'

a.

Apud

vol.1, p. 197, et

De

1765

sectis,

divinarum

litterartim cap. 14;

col. 1125'"'.
act. 2,

c.

4;

Gallandi, Bibllotheca

vett.

seqq., vol. 12, p. 629.

Cotelerium,

Hodium,

Pair. Apostol.,

Clerici

ed. alt. a. 17 24,

Z>e hibl. text. p. 649, col. 44, e cod.Barocc. 206.

DE LIBRORUM ORDINE.

1.

Damascenup^

133

730), Pseudo-Athanasius^

(a.

(saeculi

fere

decimi), Petrus Mauricius Cluniacensis (a. 1156),^ Ebediesu^

(a.

1318), codices novera Latini apiid Hodium, liber Er-

nieneumatum vocum V.

Lachmannus
tiusque,

imde

N. T.";^ hoc ordiue usi sunt

et

Tischendorfius Tregellesius, Westcottius Hor,

ut hodie

fit

ordo receptus in editiouibus

sit

Novi Testamenti Graece.

Codex

Exx 61.69.90.522 (Act 20: Paul

codices

K,

Act Cath), Epiphauius,^

Pesnito,

dunensis^

(a.

versio

Syi-a

Hieronymus, Eucheruis

Liiig-

435), correctorium biblicura Lipsiense,^ codices

Latini nonnulli (ut Fuldensis

Hodium, codex
fol.,

in

codex V.

cl.

546, codices quinque apud

a.

in schola cathedrali Halberstadiensi

num. 30

Samuelis Ivesii Curtissii professoris Chicagoae

America), Alexander Necham^

(a.

1215), Guilelmus

Evv

1325), Mammotrectus^^ praebent ordinem

Brito^'' (a.

Paul Act Cath Apoc.

^

vol. 94,
^

loll.

Damascenus,

col.

1180.

Z>e_^(/e orthodoxa, iv,

Patav. vol.2, p. 13G

des Kanons, Halle

^

Vide infra

E-bediesu,

a.

*it

adnot.

p. 136,

J).

1C98, vol.2,

a.

in

p.

Zur

73;
177 201,
c.

47

Geschichte

147.

1.

Carmen, cap. 2; Assevaan. Biblioth.

Ermeneum.,

supra,

oriental.

'Romae

12.

codice

Bodleiano NE. C. 4.5, teste Hodio,

658, col. 103.

Epiphanius, Haer.lQ, cap. 11 (Aetii Confut.v),-p. 941 ed.Petav.

''

Eucherius, Instructiones ad Salonnim,

Patrol. Lat. vol.50, col. 796

"

S. II.

Migne, Patrol. Gr.

confer Crednerum,

1.55;

1847, p. 127

a. 1725, vol.3, pars 1, p. 8

Pseudo-Athanasius, Synojisis sacrae scripturae,

Athanasii Opera, ed. Bened. Parisiis

ed.

17

812.

fol.

Necham, Libri

bibliothecae

I.

T.

I.

Guilelmus Brito,

sen expositiones bibliothecae, in

art. 75), teste

Correctiones

Hodio, vt siqyra,

nominum

Lambetliano, teste Hodio, ut sujyra, p. 657,

^^

Migne

32" 36^

codice Bodleiano (super D.

^^

cap. 2;

In bibliotheca Paulina universitatis, MS. 105 (olim E.

6),
^

lib. 1,

Mammotrectus,Venetiis

a.l 506, fol. 17

p. G 5 6, col. 8 7

Hebr.,

in

codice

col. 95.
5*"

203".

Mammotrectus

DE TEXTUS

V.

134

FOEilA.

Canones apostolici/ versiones Memphitica

Augustinus,^ Innocentius I^

589), Isidorus Hispalensis'^

tanus^
(a.

(a.

637), Ildefousus'-'

(a.

(a.

Mammothreptus

657), lohannes Sarisberiensis^

pars

geschichte, vol.2,

Dresdae

Berger, De

202.203; eiindem, Tresor de

p.

2,

ut

livres rares

sub voce Mammetractus

vol. 4 (a. 1803), p. 357"*,

glossariis, Paris, a. 1879, p. 31

can. 84

Canones apostolici,

scire

1300,

circiter

Vide Graesse, Lehrbuch einer a/lgemeinen Literar-

videtur, comijositus.

etc.

omnium rerum, quas

thesaurus

est

'^

1286), codices

(a.

ab lohanne Marchesino auno

oportuit,

clericos

III'^

600), Eugenius III Tole-

1165), Gregorius Bar Hebraeus^^

vel potius

410), lu-

(a.

550), concilium Toletanum.

nilius^ (a.
(a.

et Sahidica;,'^

56.

85,

(al.

Sam.

al.

Mansi,

ajnid

76),

Concill. vol. 1, col. 48.

Memphitica, vide Zacagnium, Collectanea monn.

Romae

Graecae ac Latinae,

1698,

a.

Lightfootium apud Scrivenerum,

Cantabrigiae

0pp.

*
epist.

De

Innocentius

13;

6,
^

doctrina Christiana,

(Benedict.) Paris,

ed.

Ixxivseq.;

in primis

et

plain introduction

ed. 2,

etc.

1874, p. 343.351.

a.

Augustinus,

ji.

vett. ecclesiae

Exsuperium

,,Ad

I,

Gallandi, Bibl.

De

lunilius,

lib. 2,

cap. 8

13);

(al.

vol. 3, col. 49.

alt.

vett.

Tolosanura",

eijiscopum

pair, vol.8, p. 564".

partibus divinae

cap. 6 et 10;

legis,

Gallandi,

ut supra, vol. 12, p. 81.

6

Concil. Tolet. Ill, cap.

Migne,

6;

ibid,

col.

Eugenius

III,

Mansi,

ibid,

Opuscc,

col.

Concill. vol.9,

Test,

iV.

175 180

vol.82,

g11.12; Migne,

12,
*

Migne,

V. et

libros

P<>-o/. Z<. vol. 83,

1, 2;

vi,

Di

Isidorus,

''

[p.

prooemia

cc.

213 219].

230seqq.

De

col.

86

Ita,

992.

109;

Etymol.

eccl. officiis

i,

11,

vol.83, col. 746 seqq.

jiars 2,

carm. 59,

Versus in bibliothecd;

Migne, Patrol. Lat. vol. 87, col. 394.

^

Ildefonsus,

De

cognitione bajitismi, cap. 79; Migne, Patrol.

Lat. vol. 96, col. 140.

^^
al.

26);
^^

Syr.

loh. Sarisb. Carnotensis

Migne, Patrol. Lat. vol.199,

col.

Epistula

143

(al.

17

2,

126.

Gregorius Abulpharagius sive Bar Hebraeus, Eecles. Antioch.

Nomocanon,

collectio,

ejiiscopus,

cap. 7,

vol.10 (Romae

Evv Paul Cath

^9;
a.

ap.

Ang. Malum,

1838), jiars

[Const, apost.] Act.

2,

j).

Script,

vett.

nova

53seq.; ordinem habet

DE LIBEOEUM OEDINE.

1.

135

duo Latini apud Hodium, codex Latinus Halberstadiensis

1461) num. 45, ordinem exhibent

(a.

Ew Paul Cath Act Apoc.

Ordinem Evv Act Paul Cath Apoc hodie

nibus occidentalibus^ usitatum testanturfrag ^

T.
mentum ,^
iMuratorianum,- Eusebius,"^ Grego-

^
E A P C Ap.

.,

Nazianzenus/ Amphilochius, ^ concilium Carthaginense

rius
a.

in versio-

397,^ Rufinus'^

410), concilium Carthaginense

(a.

codex Amiatinus Vulgatae versionis

780),

(a.

1120), Petrus de Riga^^

Versio Moscovitica,

teste

419,^

541, Alcuinus^
de

Victore"

s.

1170), codices Act4.68.

(a.

Adhibitus est ordo hie in

119.120.134.214.215.220.223.
*

Hugo

Mcephonisi.(a. 806),

(a.

a. circ.

a.

Hodio,

liabet

ordinem Evv Act

Versio Armenica typis expressa sequitur Vulgatae

Cath Paul Apoc.

ordinem.
^

a.

Fragmentum Muratorianum;

18iG, vol.

p.

Euseb. Hist.

Gregor. Naz. Carmina,

eccl.

iii,

25, ?^ 1.2.
lib. 1,

carm. xii, 31; Migue,

sect. 1,

Gr. vol. 37, col. 474.

Amphilochius,^j i's<M?a

Amphilochii 0pp.

Gallandi, Bibl.

vett.

[sive

7a ?)i6i] arf*S'e/ewciimver.290sqq.;

ed. Combefis,

jMtr. vol.

C,

Paris, a.

p. 495.

1644,

p.

viii,
^

col.

132seq.,

et

multis Gregorio Nazi-

anzeno adscripta, in operibus eius reperitur; Carmina,

carm.

Oxonii

2,

394.395.

Patrol.

in

1,

'Rowih, Reliq. sacr.tA.

sect. 2,

lib. 2,

ed. Benedict.

Concil. Carth.

a.

397, cap. 47 [24];

Mansi,

Concill. vol.3,

891; melius apud "Westcottium.

''

Rufinus,

Commentarius

in

symbolmn

apostolorum

c.

37;

col.

430.

iligne, Patrol. Lat. vol.21, col. 374"'' [p. 100].

[p.

Concil. Carth.

Alcuinus, Carm. vi;

a.

419, Can. 29; Mansi, \U supra, vol.4,

Migne, Po^ro/. Z^. -vol. 101

col.

734

206 Froben.].
^^

Nicejihorus,

Stichometria sub fiuem Chronographiae;

(rednerum, Zur Geschichte des Kanons, Halae

Migne, Patrol. Or. vol. 100,

" Hugo

de S.Vict.

De

Migne, Patrol. Lat. vol. 175,

*-

col.

a.

1847,

apud

p. 119,

et

1057.

scripturis

et

scriptoribus saci-is, cap. 6;

col. 15.

Petrus de Riga, Aurora (paraphrasis V. et X. T. metrice

eonscripta), in codice Bodleiano sujier D. 1. art. 103;

p. 655, col. 83.

Hody, vt supra,

DE TEXTUS

V.

136

Novi

editiouibus

Graeee

Testamenti

Stephani,

Cephalaei,

FORIVLA..

Erasmi,

Elzeviriorum

Bezae,

Gerbelii,
iu

et

editio-

nibus Vulgatae versionis certe plerisque, secundum decretum

coiicilii

Tridentini

a.

1546

(sess. iv)

unde in versiones

dentales transiit. Ratio huius ordiuis invenitur

occi-

apud Petrum

Maviricium (Venerabilem dictum) Cluniacensem,i qui

eum ad-

hibuit in disputatione sua adversus Petrobrusianos haereticos

quia Pauli epistulae non solum maioris voluminis, sed et

non sic ordinentur

sublimioris doctrinae sunt, licet

His

addantur

ordines

aliqui

hie

in canone."

inventi:

illic

Evv Act Cath Apoc Paul in codicibus Latinis tribus apud

Hodium;
Evv Act Paul Apoc Cath apud Gelasium- et
Evv Act Apoc Cath Paul in
apud Ivonem (a. 1092);^
Evv Paul Cath Apoc Act in stichometria^
Evv 175;

codicis dp^"^ et in codice Latino Bodleiano Hatton. 64, teste

Hodio;

thum^

Evv Paul Apoc Cath Act

(a. 1 1

62)

apud lohannem

Bele-

Evv Apoc Paul Cath in codice Evv 368

Act Cath Paul Ew Apoc in codicibus Evv 1.209.393^'^*^-

Act Cath Apoc Paul Evv

(Evv 592: Cath Paul Evv);
Act Cath Apoc Evv
in codice Latino apud Hodium;

Paul

Evv
Evv

in codice

in codice

51);

Latino apud Hodium;

a.

et

Petnis Cluniacensis

Tract, sive Ejyist. cont. Petrobrusianos;

col.

736^

Zur

Gelasius aimd Crediierum,

1847, p. 195.196;

496

vide

in

primis Mansi,

Concill.
a.

vol. 8,

col.

4,

cap. 62

Vide infra caput

a.

17
291.

145

1860, pp. 287

Ivo Carnotensis episcopus, Decretum, pars

Patrol. Lat. vol. 161, col. 2 76 sq.

^

Geschichte des Kanons, Halae

de Gelasii decreto et conciliis Eomanis

Crednerum, Geseh. des Newtest. Kanon,

^

Act Paul Cath

Evv 234 (et ex errore bibliopegi in codice

Paul Evv Act Cath apud Chrysostomum.*^

Migne, Patrol. Lat. vol. 189,

'^

vii,

3,

494

6,

et

Migne,

codD.

lohannes Beleth, Rationale dtvinormn officiorum, cap. 60;

Migne, Patrol. Lat.

vol. 202,

col.

66,

et

apud

Guilel.

Durandum,

Bationale divinorum officiorum in editionibus mnltis.

^

Chrysostomus, Synopsis V.

Paris, alt. torn. 6, p.

373 [318^^].

et

N.

Test.;

Opera, ed. (Bened.)

DE LIBRORmi ORDINE.

1.

MT MC LC

(2.)

137

10.

Evangeliorum ordo omnium testatissimus JNItjMcLcIo

iuvenitur

codicibus

in

omnibus Graecis,

fere

etiam in fragmento Muratoriano

Irenaeum,^

(a. circiter

170), et apud

Gregorium Nazianzenum, Atha-

Origenem,-

nasium, in concilii Laodicensis

a.

363 pseudo-canone

apud concilium Carthaginense

logo,

exhibetur

vel cata-

397, in canonibus

a.

apud Amphilochium, Leoutium, lohannem

apostolorum,

Damascenum, Nicephorum, Pseudo-Athanasium,

et

apud

Augustinum, Hieronymum, Rufinum, Eucherium Lugdunensem,

Isidorum Hi.spalensem

Cassiodorium,

et in decreto Gelasii,

Ordo MtloLcMc,
wjj

et in

id est apostolis praeeuntibus

ordinem hunc

tf

-/m)

lov/M

^*^*

Graeco -Latino,
a b e f

et in Latinis

536:

d-uvfiaGta- tiuqu fiar&aico

Druthmarus

(xaQ'/M'

xcii

in

ftiisse,

870)

(a.

iu codicibus sclioliorum no.

12

Habetur etiam

Iren.

'^

Origenes aiiud Euseb. Hist.

iii,

^ 1;

1,

Druthmarus, Expos, in Matth.

plicatur:

apostolus

,,

in

25, ^

c.

1; Migne,

capite

in

alter

fine,

1, col.

Patrol.

apud Druthmarum
et

illi

4.

7.

ordo evangeliorum ideo sic haberi,

Potest ipse

sit

oriliuum

Ratio

v, 8, ^ 2

eccl.

Mansi, vt supra, vol.

Constitut. apost. lib. 2, c. 57

1266".

yi,

eccl.

hie ordo

13 apud Matthaeium.-''

et

Euseb. Hist.

qui

quo primi erant Matthaeus

et loannes, et prius [post] alii duo."^

col.

versuum Gregorii Nazianzeni

titulus

dicebatur sancti Hilarii

vol. 106,

in

ff- q,

narrat se Wdisse librura evangelii Graece scriptura,

Cont. huer.

in-

et in constitutionibus apostolicis;"^

in codice evangeliorum
icoapvt]

d^^'*'

Evv 594,

Gothica versioue,

testatur

apud Ebediesum.

et

venitur in codice
codine

lunilium,

3G1.
Lat.

sic

ut unus

duo qui inter ipsos

babentur auctoritatem ab ipsis duobus habeant. Vidi tamen librum

alii

duo [verba supra dantur]

eur hoc

ita esset.

Interrogavi enim

Dixit mihi

ex-

Euphemium Graeeum

In similitudinem boni agricolae, qui

quos fortiores habet boves primo iuugit."

"'

adnot.

8,

Matthaeius,
ulii

)>;>.

ordinem

e.x

ad

Mt

Thrss.
et

lo

et

ad Tim. Rigae

a.

1785, p. 223,

primuni explicatis ducit.

138

DE TEXTUS FORMA.

V.

Mc
summae

Mt

Pallium ab hoc ordine distat ordo

L/C

sticnometria

codicis

dP*"

lo

quae

antiquitatis videtur esse, propter libros apocryphos,

Barnabae epistulam, pastorem Hermae, actus Pauli, revelationem Petri,

In mt

libris

tionis

Mc

canonicis
etiani

est

Chrysostomum

Eiusdem

adsociatos.

ordo

lo

Mt Lc Mc

ra-

apud

Latino anni 1461

et in codice

scholae eatliedralis Halberstadiensis num. 45, qui convenit

cum

ridem ex

Tertulliani dicto;!

apostolis Johannes

Matthaeus insinuant, ex apostolicis Lucas

staurant." Conferendus est ordo

Memphiticis

loMtMcLc

et

Marcus

in vocabulariis

lo

Lc Mt Mc

Evv 90 (lo Lc Mt in codice Evv 399) r^

Lc Mc Mt in codice x (etsi nunc folia duo Matthaei
codice

stant), quern

ordinem fi-agmenta Marci

Bobbienso -Taurinensia probare yidentur;

codice Syriaco

in

Mtriensi

(3.)

et testes

et

in

lo

ante

Matthaei

Mt Mc

Guilelmo Curetonio

lo

Lc

edito.

lAC PE 10 lUD.

Ordo ej^istularum catholicarum paulatim

iam saeculo quarto factus

inductarum

in-

et Sahidicis.^

Praeterea occurrunt ordines hi

lohannem

et

in

est lac

canonem

Pe lo

lud,

habet non solum codices omnes Graecos sed etiara

Athauasium,

concilii Laodicensis a.

3G3 pseudo -canonem,

Gregorium Naziauzenum, Cyrillum Hierosolymitanum, Epi-

phanium, Euthalium, Hieronymum, Amphilochium, Leontium,

Isidorum,'^

lohannem Damascenum, Nicephorum,

Pseudo -Athanasium, Ebediesum (lac Pe

etc.

TertuU. Adv. Ilarc.

Vide

2.

Lightfootiiini ainid Scrivenenim,

plain introduction

ed. 2, p. 343.351.
^

a.

iv,

lo).

Confer Iren. Cont, haer.

1853, vol.
*

1,

p. 4i;8

470.

Teste Westcottio.

iii,

11,

8,

ed.

Stieren, Lij^siae

DE LIBROEUil ORDINE.

1.

Reperiuntur ordines etiam

euute

hi,

139

Petro plerumque prae-

Pe lac lo lud in Itala versioue apud Cassiodorium

(^Pelaclo sine lud),^ in decreto Gelasii dicto, in stichometria

apud Ivonem episcopum Carnotensem;

dP''"^

codicis

Pe lac lud lo apud Rufinum (confer lud lo

in

fragmento

Pe lo lud lac apud Philastrium,- Augustinum, Ildefousum;

Pe lo lac lud in canouibus aposto]Muratoriano)

lorum, apud concilium Carthaginense anni 397

Westcottiura
thaginense

Mansi

a.

Pe lo lud

liabet

lac), et concilium Car-

419, apud Hieronymum a Cassiodorio

IV

apud Bar Hebraeum, Eugenium

(latum,

apud

(sic

concilium Tridentinum

apud Cassiodorium

1444),

(a.

[Pe lud lac lo in Itala versione

lo Pe lud lac

Arevalo ;]

teste

lau-

apud

Innocentium.3
(4).

EPISTULAE PAULI: THESS HEB TIM.

Fluctuat sane apud nonnullos testes ordo epistularuni

plerumque tamen

Pauli,

locus epistulae

in

codicibus

nisi

ad Hebraeos (vide Tischendorfium ad initium

In hac editione octava

epistulae huius, vol. 2, p. 779.780).

sequitur

nihil variatur

ordineni Thess

Tischendorfius

Heb Tim,

quern

ordinem exhibent codices ABCHP 17.23.47.57.71.73.77.80.

166.189.196.292, codices versionis Memphiticae, Athaua-

363 pseudo-canon,
Theodoretus, Euthalius, Cosmas

Laodicensis

concilii

sius,

Alexandrinus,

a.

Cyrillus

lohannes Damascenus, Pseudo-Athanasius.

pleustes,

Antea usus

est Tischendorfius ordine

Tim

Tit Philem

Heb, secutus codices dekl, concilium Carthaginense

^

Testibus quattuor codicibus

Pbilastr. Haer. cap. 88.

Isidorus sane, quern

Pe

ordiues hos exhibere:

Etyni. vi, 2;
ibid.

c.

12;

lac

lo

iam laudavi, videtur

X.

T.

Kan.

p.

291

397,

in editione Arevali

Pe lac lo lud
Pe lac lo lud

lo lac lud JEti/m. vi, 1;

Pe lo lud De

Pe lud

a.

Westcottium.

ajJiid

lac

In

offic.

libb.

11;

i,

V.

ac N. T. prooemia

Arevalus, sed lac Pe lo lud up. Westcott.).

'I.

Indico-

293.

(sic

Vide Credner, Gesch.

Y.

140

Hieronymum ad

Augiistinum,
codcl.

Am.

DE TEXTUS FORMA.

Fuld.

aliis,

Origenis

Ampliilochium

homilias

et

iu

Eucherium Lugdu-

nensem, ecclesiam Nisibensem, Arabuni nsum,i Ebediesum,

lunilium,

Ivonem, Ildefonsum,

et

constantem Lati-

fere

norum consuetudinem. Praeterea ratio capitulorum in codice B

dat ordinem Gal Heb Ej^h, et versio Sabidica ordinem 2 Co

Heb Thess.
ordinem Cor Eph

Heb

Gal, et Itala apud Cassiodorium ordinem Col

Phil

Fragmentum Muratorianum praebet

Col Gal Thess Ro Philem Tit Tim

[Heb?];

Laiidic

Alexand

Epiphauius de Marcione scribens altero loeo^

Ro Thess Eph Col Philem Philip

Laodic, altero loco^ Ro Eph Col Laodic Gal Cor Thess
Philem Philip Tim Tit Heb codex Fuldensis, Augustinus,
Ildefonsus exhibent ordinem Ro Cor Gal Eph Phil Thess
Cassiodorius ordinem habet
Col Tim Tit Philem Heb;
Ro Cor Gal Phil Eph Col Heb Thess Tim Tit Philem;
decretum Gelasii dictum ordinem Ro Cor Eph Thess Gal
dat ordinem Gal Cor

Phil

Col

Tim

Tit Philem

Ro Cor Gal Eph

Heb;

codex dp"^ ordinem

Tim Tit Philem Heb;

stichometria in codice d'^^"^ ordinem Ro Cor Gal Eph Tim
codex Paul 100 ordinem Ro Heb Col
Tit Col Philem;
Thess Philip Tim Tit Philem Eph Gal Cor.
Col Phil Thess

DE CAPITIBUS.
(1.)

DE DIVISIONIBUS ANTIQUIS.

Quo tempore quo modo

Novi

libri

Testamenti

a quo

capita

in

primum

Teste Zacagnio (vide infra, p. 154, adnot.

Epiph. Ilaer. 42, cap.

1).

ed.Oehler, vol.1, pars

Ibidem, cap. 10,

Vide de capitibus loh. Croium, Sacrarum

Cf etiam

1, p.

566 [310].

586 [321].

=>

p.

Foedus ohservationum jmrs

sint

Clemens

nescimus.*

9,

divisi

2^>'ior,

subscriiitiones

Genevae 1645,

omnium librorum

liorum) in voluminibiis primo et altero.

p.

et

hist,

22

in Nov.

60.

(sed in primis evange-

DE CAPITIBUS.

2.

annum

Alexandrinus^ iam ante

141

195, scribens de

fortasse

ICo 6,1 seqq., haec verba ftsyiGti^r TreQixomjr nominat videturque

divisionem certam in mente habere. Tertullianiis ante

199

de

dicit

Co 7,12

ubi ad 1

capitulo

illo

14

errorem haereticorum
alicuius

capituli

primae ad Corintbios,"

annum 207

spectat;^ ante
:

hoc sollemne

est

sententiarum instrumenti totius armari."''

tjfibiv

ij&tttjcyap

uveG-ASvaGuv

-/mi

exercitum

Dionysius Alexan-

drinus* (fa. 265) de apocalypsi scribit: rit^G

7TQ0

vituperat

haeretieis

adversus

oceasione

aneipitis

annum

ovv rwv

i^th'

nartri ru ^ipJov,

xa&'

fxaarop -^eqidXaiov disv&vvovzm ayvworuv re

-/m]

aavXXbyiarov

anoqjalvovteG, \psvdea-&ai ts

De

divisionibus

iniyQacpiv.

rr^v

his nihil negari aut affirmari potest.

A.

DE EVANGELIIS.

BH exhibent in evaugeliis divisionem antiquam, quae ad Matthaeum 170, ad Marcum 62, ad Lucam 152, ad lohannem 8() capita facit, variae magnituCodices

Mt cap. 136
24,36 44;
138
ut

dinis,

cap.

= 24,1.2;
cap.

137=24,3 35;
139=24,45 51. Haec di-

quod sciam antiquissima

visio,

minus

vix

quae

antiquae,

evangeliorum

ut

ACNRZ,

cap.

cessit divisioni, ut videtur,

plurimis

inest,

quae Matthaeo

et

Marco 48, Lucae 83, lohanni 18 capita

venit divisio haec
*

vol.3,

p. 325,

I.

15.1G

Cf Strom,

TertuU.

Ad

[jj.

883

iv,

9,

uxorem,

al.

73

ii,

p.

2,

ed. Dindorf.

318]

[p.

dat.

596
ed.

68,

Saepe con-

Unicuique

antiquissima.

ilhi

Cleirir\\]ex. Strom, vii, 14, f 84,

TifQixonija.
"^

cum

Graecis

codicibus

Oxouii

capiti

a.

1869,

iityiaTViO d'ovaija
al.

r^a

215].

Oehler,

Lijisiae

a.

1853,

vol. 1, p. 685.
^

TertuU.

De pudicitia,

cap. 16 sub finem; ibid. vol.

1, p.

annos librorum Tertulliani scribendorum ex Bonwetschio hausi.

laudavi verba Tertulliani de
est,

utrum verbum

came

Christi, cap. 19,

,,capitnluni" aliud

quam

Non

quod non certum

sententiam sive phrasim

indicet necne.
*

829;

Dionys. Alex, apud Euseb. Hist, cedes,

vii,

25,

^ 1.

quae insint monstrans,

fuit titulus
ttsq) r'ija
TTeQi

DE TEXTUS FORMA.

Y.

142

TTUQa^aaecoa

paginam, ut in ANZ,
uniuscuiusque

titulis

dicuntur

mox

sectiones

tabulae titulorum ponebantur in

et

evangelii

ut

Ex

ACR.

in

haec niaiora

yiecfulcaa

Tttloi

atque

magnitudinis,

Mt

ut

'capita

55

cap.

codicum

liis

(vel

tituli

tirluvo,

BE,

= 22,41 46;

et

Sunt

dicendas y.equlaia nominat.

infra

pariter

hi,

tituli

30

20=7,31 37 neQt tov fioyyititulus ad imam vel ad summam

apud Suidam qui haec capita

ut et

breves)

23

18=7,1
19=7,24

cap.

cap.

Idlov, scribebatur etiam

initio

Mc

irzoXrjG tov &eov, cap.

t'tja

qonv/.laarjG,'^

tljo

lit

cap.

variae

56=

23,124,2.
Disputaverunt nonnulli de ratione titulorum non ad
librorum initium incipiendorum, ut Matthaei titulus primus

ad cap. 2,1 hodiernum, Marci ad cap. 1,23, Lucae ad

Millius- voluit scribam titulos sectionum

lohannis ad 2,1.

primarum primum

praeterisse ut posthac eos elegantioribus

autem

postea

repraeseutaret,

litteris

Gries-

neglexisse.

bachio^ iudice, carebat pericopa jDrima lemmate, quod

titulus,

ut tvayyihov xr Mad-&(dov,

primis verbis

i7iioto)Jj,

2,1,

loco

vel TtQoa

lemmatis

fuit.

'

libri

Pauaiova

Videtur res

esse simplicissima et indicari in titulo capitis jDrimi epistulae

ad Romanos, qui ad Rol,18

TitQi

fiiuv,

Cfvar/M.

xard f&vm> rmv ov qvXuGGvrrtov ra

quod saepe

aliqua sine

prooemium

faciunt

et A;

cap. 19

1803), Tregellesii

= 7,25 30

aliter

sive

introductionem

praecedit.

sed in editionibiis Novi Testamenti Graece

Rob. Stephani (1546, 1549, 1550),

thaeii (1788,

(nam

accidit in libris hodiernis, ubi introductio

numero caput primum

Ita codd.

fere libri

ad Act lac IPe 2Pe li| 2 Co Eph

tituli

ITh Heb Apoc)

'

ttqcotov fieru to TiQoui-

Verba prima uniuscuiusque

numerantur

libri,

ri/G

y.Qi'aecoa

legit:

inepta

lo. Millii

(1707, 1710), C. F. Mat-

(185779) Mc

cap. 18

= 7,1 24;

divi.sio.

Mill,iV^ T. Gr.ed.Kuster, Amstelod. a. 1710, proll. imragr. 355.

Griesbach,

Comm.

crit.

par tic.

2,

lenae

a.

1811, p. 50.

2.

Hie

orta

illic

capita.

In codice

Mt

19=10,1

cap.

Evv 444

11,1

Codex

Matthaeo,

in

Mc46,

habet in Mt74, in

Macarius

divisionis.

diversitas

est

U3

CAPITIBUS.

habuit 60 Ibyova

Chrysocephalus^

EvY 131

DE

Lc57,

in

Iol8

in

dividuntur capita iterum, nt

Codex Yul-

in partes tredecim.

gatae yersionis vetiistissimus Amiatinus capitula lectionum

Mt88,

habet in

in

Mc46,

Vulgatae versionis Gissensis

in i\It28, in

Mcl3,

in

Lc94,

in

DCLX

Lc21,

(catal.

Iol4

in

codex

Io45;

in

Adriani) habet

Druth-

capitula.

Mt81, Mc47, Lc79, Iol4.

exemplo Ammonii motus, cum divisit evan-

marus^ numerat
Eusebius,

in

titulos

gelium unuraquodque in capitula sive sectiones, Mt355,

Mc233, ,Lc342, Io232,3

haec

tufii

ita in

(Eus apud nos signatos) disposuit ut

lector,

utrum

necne,

et

scripsit in

narratio

tabulae

facile

videre posset

evangeliis

in

esset

aliis

quo loco inveniri posset, de quibus omnibus

ad Carpianum infra data.

epistula

canonum numeri

et

quaevis

decern cauones

in

margine

positi

sunt et

canonum

epistula

Eusebii;

cum

initium- fecerunt

codicis

Sectionum

notantur priores apud Tischendoi-fium in textu evangelio-

rum

hoc loco adduntur canonum tabulae.

et

Sectiones

hae parvae olim adscriptae sunt

Ammonio (unde

Amm

anno 1827* eas Eusebio

signantur)

a.

1802, vol.
"^

col.
et

Macarius,
8,

p.

sed Lloydius

aj).

Fabric. Biblioth.

Migne,

Mt;

De bibliorum Latinorum

Patrol.

veteribus

similibus vide in primis los. Mar. Thomasiuin

Tommasi], 0pp. omnia,

torn. 1,

Cod. Amiatinus, Lipsiae

JV.

Gr. vol.

T.
^

Ad

k'i^y.orTci

a.

Eomae,

1854,

y>.

a.

1747,

xx, adn.

capita 1162 spectant

fol.;

1.

Lat.

vol. 106,

sectionibus

titulis

[alias Cari, vernac.

cf Tischendorfium,

Cf

etiain Wetsteiii,

Semler, p. 224.

1, proll. p. 82; proll. ed.

haec

Aiicorat. cap. 50

Hamburgi

Harles,

678.679.

Driithmarus, Exp. in

1266".

Gr. ed.

et hodie

ea quae dicunt Epiphanius,

{jiaaaoa tto\v evayyf'/.ia

Svo), et Pseudo-Caesarius, Dial.

y.tifa).aio)i' /ili'oiv
1,

ky.uTov

respons. 39. Vide etiam

Drutlmiarum supra laudatum.

*

Lloyd, X. T. Gr. Oxonii

a.

1827, monituiu, p.

viii

xi.

V.

144

vindicavit

Haec

v. cl.

manu

FORJMA.

Burgouiusi hanc

opinionem firmavit.

addantur de codicibus:

imperfecta

Ammonianas

sectiones

et

et

DE TEXTUS

canones Eusebianos a secunda

et

sed antiquissima;

AEXW^e habent

codices

Amm

Eus, item plurimi codices miniisculi;

Eus inveniuntur

in

codex n liabet

codicibus

CDFmKOPQRwH'z

Amm

sed non

38.54.59.

60.68.117.440.477.485.496.501.503.533.539.541.544.587.

588, nihilominus habent

et

440

In palimpsestis verisimile

Carp.

est

Eus.-tab. et

485 habet

Eus minio

sive cinna-

bari scriptos ablutos esse (vide Euseb. ad Carp, dia

xma-

Pi'aeterea exhibent codices emt^w*^, 199.262.264.

^aQsooG).

655, Italus Rehdigeranus, Gothicus Upsaliensis, codices

Syriaci multi versionis Peshito dictae'^ ad

harmoniam, ut

dicam, pro pagina unaquaque hoc modo:"^

ita

Mc

Mt

aiz
OIL.

Ex

Codices

tabulas.

lo

Ojii'

Qy.rj

QyS

qXy

QXt

qIC

habent

655 non sokim canones sed etiam canonum

et canones, et

Vide infra

De

his

cod.

canonum

tabulas, et ad mar-

sectionis sectiones parallelas adscriptas.

cajiut x,

codicibus

of the gospel ace. to S.

Ex

ut codex Vulgatae versionis Gissensis

alii,

ginem uniuscuiusque

Lc

codicibus iam laudatis habet codex e etiam canones

Eusebii, et codex

DCLX,

imam paginam

2,

vide

sub voce

Mark, Oxon.

Evv655,

fol.

Amm

(1.)

Burgonium, The
82,

et

ad

Lend.

Mt

a.

Lc

lo

twelve

1871,

cap. 21;

meis, sed re vera scribendum erat in codice:

Mt

last

ita

verses

p.

30G sqq.

in

schedis

DE CAPITIBUS.

2.

Kap^iavw dyaTirjio)

E'jas^ioa

eiauyrjoycoa to

GTZOvdtjV

/.(u

tvay/iXfov

tor rfjG dxo).ov&i'aG

Tco

fiQfiOv

Xotnmr di oXov GMf^atoG re

dqoQiidG

yMd^

dvdyy,iiG

8f

y.ai

eidmu

eiQiiov
o'lG

xard

iztQav

uqi^hovg

avzMv

Mazi^aioG MuQy.oG

ylovxaG

xuvoiaG

wr o

Mur&aToG

Aovaug

Imivvr^G'

Mar&aioG MaQy.oa
Aov/MG'

d-cdoG

b i^dofioG,
f;i

iv

b TiifiTzzoG,

ixroG,

oi dvo,

b diy.azoG

hodvvijG'

aviyoaipsv,
?j

(h

iv

iv

GaqijG

dvo,

ot

Maz&aioG

q)

avztj f/tv ovv

df:

riruQZOG

'loidvvijG'

AovyMG Muqaog'

oi 8vo,

x)-eGiG.

rcov

uvzcov

iv

fo

ch

oi

oi

rQHG,

o'l

tqhg,

Mur-

8vo,

iv (h oi

Mar&aioG Muqxog'
b bydooG,

'leodvvtjG-

ioriv^

iv

ylovy.uG

oi dvo,

rivtov^

idi(OG

y.uvbvMV vno-

v7Tozezayi.iivcov

dii/ytjGiG

rfGGUQSG,

co

avzMv neQi

iyMcroG

?/

iv

tvuzoG, iv

iv

tzqmzug

fih>

SsvzeQOG,

Mazd-aioG MaQ/.OG Aovy.dG' b rgiroG

rQslG,

rov

biy.a

eiQ)jy.(iGiv oi

'JaydrvijG'

7jif'/^&fjGav

nQOsiQijuivov dvdQVG

ntd^odor

rd TiaQunXtjGia

ir o'lG

iMr

tovG oixeiovG

f'/oiG

ratv

fTTi

rov

xui

Gcotofihvov

dQt&iwv Sir/dou^d aoi rovG VTZozezayfiivovG.

TTeQii'yei

GVfi^tjvca

iva

fx Tov TTovi'jfiatoG rov

i)MXii&coG f/kftr,

ei)jjqa)G

ii

rQiav diacfS^uQijvai ogov

y/JiGzov evayjeXiGtov tbnovG, iv

c(

rav Xoitimv

uftocfOirovG

mg

xata)Jloi7T?i

ijuTr

rear

drayrwGeaG'

rijG

vrpei

reGadncor

did

nuQud^eiG

TteQiy.onuG

fvayyfXiGtoiv

dSsXcpq) sv xupito yjxipBiv^

Mat&aiov tug

y.atd

rrjj

145

i/MGzo>

icp

?)5f.

reGGUQcov evayyeXioiv dgid-fioG riG TZQOxeizai, y.azd \iiQOG

rojv

iwfb^iavoG

rov TiQmov,

(1710

elza

dsvztQov

y.ad-shiG TZQo'iMv di bXov niyQi rov riXovG

iy.UGzov di

ei

',

fifv

devziQor

rav ^i^XicoV^

uQi&fibv v7ioGtjfiet'o}GiG TTQoy.enai

y.cii

dtjXov

ovzcog^

coff

f^^'xQ'

Textum saepe ab

plures codd. mss.,

yut

y.ai^'

did y.ivvu^dQecoG,

dixa navovcov hh(ievog b (cqi&^wg rvyydvei.

p di/XovGa iv Tzoioj roiv

oiov

rgirov

aui

aliis

iv

rm

'^^^'

ei

TiQcotqr
ei

diy.a.

de

ovv

iv

ccvuTzrviuG

rqi

fv

editum recensuit Tischendorfius ad

in primis codicem evangeliorum

(saec. 9) et

oodicera Tischend. IV. in bibl. univ. Lips. (saec. 10).

^

Alii TTfo) Tivojy ty.aGToa avToir.

Alii

TOV

j3ij3h'ov.

TlSCHEKDORF, N. T.

ed. 8.

Cod.Tisch.

^ Alii

*(rrfj' oniittit.

oltoj y.ud-f^rja.

lOC

146

ti

DE TEXTUS FORMA.

V.

tav

rin

reffGaQcor fvayyeXion' hnoiovdijnors ^ovXij&ehia imGtr^aal^

^ovXsi

CO

x) rovG

fiQifAaaiv,

xai

/.iCfulaicp,

omhovg

/.ara rcov uvrcor tjn'y&ijGctv

tbv

xai'bvi
ttGtj

b)>

ftiv

7j

unbGoi ts^ xai

/,ui
(!)

toiG

rm>

rjG

tivea

exacrrfo^

ra

rbnovo

roiG

en

rcor

zi'vsg

XoiTToor

i7TtCt]ti/Gaa

re

avrbr

mi

tibqi

fiezcoTiov

iv

oia

avaXa^oyv

tvdov iv

rm

rov aavbvoG nQoygaqbiv

ov CtjrsiG^ siQi^yMGiv

miGtyGaG

'

Se

evayyeXicop dQi&fxoiG zoig Iv rco xavbvi

exuGtov evayyeXiov totzoig,

oiaeioiG

XeyovzaG avtovG^

evQtjGeiG.'^

I.

CANON
Mt

avQslv,

intyeiG TteQtxum^G

intyeiG (CQi&fico 7TUQuy.eifiivoiG, iTTi^tjtliGaG re

er

TTUQUTrltjaia

tov xirra^aQecoG vTzoGtji^slooGiG vTio^t'^h/xev,

dia

sv&vG

aQid-^bv ,

7iQoy.si'fievov

iv

yrm'ai

IN QUO QUATTUOR.

ra

uvwvg

i-'vdov

TTUQCiTzXi^Gia

2.

Mt

DE CAPITIBUS.

147

148

Mt

V.

DE TEXTUS FORMA.

2.

DE CAPITIBUS.

III.

CANON IN QUO MATTHAEUS LUCAS lOHANNES.

Mt

149

150

Mt

Y.

DE TEXTUS FORMA.

2.

DE CAPITIBUS.
VII.

CANON IN QUO MATTHAEUS lOHANNES.

Mt

151

V.

152
-

DE TEXTUS FOEMA.

2.

16,6

DE CAPITIBUS.

153

V.

154

catliolicarum.

Liber (sive epistula) uuusquisque in capita

cum

saejie

(y.eq)uXaia,

DE TEXTUS FORMA.

minoribus,

partibus

quae

fieQixai

vnodiaiQtmto dicuntur) et lectiones (avaYrcoGeta) dispertitus

(omnia brevibus

est

sive

lineis

sunt

scripta

ori'xoio

legerentur)/ et praefixam habuit h&Eaiv -Aeqalaicov

facilius

(Zacagn.

p.

428.487.493

tabulam

sive

etc)

eorum, quae
Libro

in capitibus ut etiam divisionibus minoribus inerant.

actuum

et

epistularum catholicarum

libro

toto

monumentomm

veterum ecclesiae Graecae acZaii'Hae, Romae

Textum hausit ex

1698. 4".

(Act40) conlato

cum

codice

Vat. 367 (Act73)

Alexandriuo -Vaticano 179

1650 (Actl56). Ad prae-

et

fationes contulit etiam eodicem Urbin. 3 (Act 7 9) et Vat.

Act 71)

I.

H.

ill

1761

et

etiam

hibuit

praefixit

Euthalii opus edidit primus integrum Laurent. Alex. Zacagnius,

Collectanea
a.

ut

ad praefationes

(Act 15 8);

eodicem Vat. 761

Boecleri), qui

(Paul 81)

idem videtur

in
et

epistulas Pauli

Alex. -Vat. 32

codex Paul 248.

esse atque

laudantur passim Zacagnii paginae.

textu

363 (Evv 133

ad-

(olim

Supra

Iterum imj^ressa

est

Zacagnii editio, sed sine praefatione eius, apud Gallandium, Biblioth.

vett.

vol. 10,

jKitr.

Fatrol.

jd.

197

320,

Gr. vol.85, col. 627

omissis,

aliis

et,

apud Mignium,

790.

Arbitrati sunt Zacagnius aliique Eutlialii opus in Act anno 490

sive postea

dictus,

praeparatum

esse,

episcopus Alexandrinus factus

dicit scriptor

Sed in prologo ad Act

est.

opus suum ad epp Pauli, quod anno 458 exactum scimus

(vide infra p. 158 et 159 adn.),

patrum

quo anno Athanasius iunior, Celetes

missum brevi ante

in Christo uostrorum", et

{nQior]}')

ad

unum

miper" {sruy/oa) factum, opus

etiam ad Act brevi post sive continuo {avTixa Stjtk) comparatum

esse (Zacagn. p. 404.405), se
Ti

y.al

f.i((&r]fx((T(DV,

triginta

annorum

potius crediderim

ipsum iuvenem

Zac. p. 428),

esse (rj/^tia ol rtoi-^^Qoi'ioy

quae omnia vetant intervallum

inter haec ojjera interiacere.

Cum

Gallaudio igitur

Athanasium quern Eutlialius compellat

terum ilium Alexandrinum

Cyrilli

fratris

filium,

accusavit in concilio Chalcedonensi anni 451,

fuisse jiresby-

Dioscorum

qui

cui concilio interfuit

Euthalius sive archidiaconus sive diaconus (Mausi, Concill. vol.

col.

1096).

Titulum episcopi Sulcensis, tniaxonov

uno

6,

(sed

non

nisi

2!ov).y.i]a, fert

Euthalius

uno) in codice Zacagniano, Alex. -Vat. 179. Codex

Vat. 367 in Act et 1761 in praefatione ad epi^ Paul duixovov

nuncupant.

Codices ceteri omittunt auctoris nomen.

eum

2.

enumerationem

DE CAPITIBUS.

155

(^avaxeqaXaicoGiv) lectionum ecclesiasticarum,

quae capitum numerum, verba scripturae sacrae laudata,

imaquaque

stichos in

lectione exhibuit (Zac. p.

411.478);

catalogum duplicem verborum ex scriptura sacra

etiam

adlatorum

(&Et(ov fiuQTVQiMv) et

ex

quae

aliis scriptis,

in actibus

(Zac. p. 414) et quae in epistulis catholicis (Zac.p.480) insunt.^

Apud Euthalium

lPe8, 2Pe4, lIo7, 2Iol, 3Iol, Iu4

epistula in 6,

cath

= 31)

horum capitum iterum

(ejip

divisa sunt in actibus 24,

lPe2, 2Pel, lIo5, 2Iol, 3Iol, lul; exempli

in Iac3,
gratia,

divisi sunt actus in capita 40, lacobi

habet caput actuum secundum partem minorem unam,

caput tertium partes minores quinque (Zac.

minores

in actibus totis partes

(ynudiaiQ^'(jsi(y')

429)

p.

48,

sunt

in lac 9,

lPe5, 2Pel, lIo8, 2Iol, 3Iol, lul. Notandum est

capita multa non iterum divisa esse, et primam quamque
iterum divisi partem non inter imodiat-

capitis

cuiuslibet

Qt'asiG

numeratam

Capita
AtrpaXat'ota

esse.-

Euthalii

actibus

in

40 iam

marginem divisionem aliam

sui

(Zac.

p.

sitb

Nemo, quod

438).

in capita 36,

finem r/.&emo)(T
sciam,

duabus

in codice celeberrimo

Fusiiis

praef. 58.59,

de
i5.

Exempli

Euthalii

B,

nam 30

Zacagnius,

tractat

xl

(C7io(JTo).fja

ver. 23

et

gratiii,

^loi'da

habet

ex 36

Collectanea,

Ixxisqq.

Act 1,15
actuum xtq /?',
habet: Iltroov dtukoYoa tiqoo tovo uaOriTtLO-trTua
^

fere

ex divisionibus actuum

Vaticano

opera

videtur

eandem

animadvertisse, divisionem banc capitum 36

esse atque divisionem vetustiorem

Euthalius

dicta, notavit

deditque initium capitis uniuscuiusque

'/.nqulaiav

Sed praeter

Graecis.

codicibus

in

divisionem actuum in capita

codicis

respondent

ejjistulis

maioribus sive rirloia in evangeliis, inveniunturque

eodem modo multis

ad

et

tov

titulum:

x}.7]Q(Ox^(i'Toa ytiOiTi ii^tov

nQodorov.
^Ev

([>

nfQl

Sia nQoOd'/rja.

26..

'Yjiodiuiijiaia
cirTftaciyioyfja
Ita

y.i(f.

titulum

O^hvutov

Tifol

incipit

MarOiov

= Act cap.

2,

habet I'TzoJtKtofOftff quinque, quae ver.l4. 17. 22. 37.42 (al.44)incipiunt.

DE TEXTUS FORMA.

V.

156

eodem

capitibus incipiuut

loco in utraque divisioue;^

cipienda suut capita EuthaliiG,

actuum

posterior

8,

plerumque cum divisioue

consentit

Divisio

16, 27, 29, 31.

quae in codice Vaticano

ex-

inest, in capita

69,

actuum quam manus

ilia

secunda in codice Sinaitico x per partes (usque ad Actl5,40)

Etiam

adscripsit.^

in epistulis catholicis praebet codex

b divisionem duplicem: secundum divisionem

Vatieanus

vetustioreni habet lac 9,

lPe8, lloll, 2Iol, 3Iol, Iu2

capita (divisio vetustior non reperta est in 2Pe);

secundum

divisionem recentiorem, nisi uno loco, maiora sunt capita,

in

2Pe2, lIo3, 2Io2

lac 5, lPe3,

est in

3Io

et

lu).

In codicibus Latinis maxime

actuum

et

(divisio recentior de-

epistularum

dissentiunt

catholicarum

divisiones

antiquae

inter

se.

Codices Vulgatae versionis vetustissimae Amiatinus et Fuldensis capita haec exhibent:

Act 70 (Fuld74), la 20, lPe21,

2 Pell, llo20, 2Io5, 3 To 5, Iu7.

Divisiones aliae in-

venies in catalogo queni Wetstenius ex Martianaeo hausit. ^

In codice Ridleiano versionis Syriacae Philoxenianae

vel potius Heracleensis, habent actus capita 33.

Actuum

divisionem in capita

40

"^

plerique arbitrati sunt

Euthalii ipsius opus fuisse, quod dubium, neque veri simile,

esse videbitur,
^

si

quae sequuntur consideraverimus

Adnotantiir divisiones codicis Vaticani duae in N. T. ex

editum

cod. Vat. secundis cv,ris

^

De

[a Car. Vercellone],

divisionum harum cousensione

1,

^.

et

T. Vat. p.

xxx,

et

a,

1859.

et dissensione cf Tisclien-

dortium X. T. Gr. ex Sinaitico codice, Lipsiae

adn.

vetustiss.

Romae,

a.

1865,

p.

xxxvi,

Westcottinm Hortiumque, The

iV. T.

in the original Greek. Introduction, Cantabr. et Lond. a. 1881, [vol.2],

p.

266, paragr. 349;

WH

monent divisionem

Vat.- Sin.

eandem

esse

atque divisionem in codice Amiatino.

^

J).

Wetstein,

aV.

T.

82, vel Prolegomena,

Cf etiam

los.

Gr.

vol. 1,

ed. Semler,

Mar. Tliomasii Opera,

Amstelaedami
Halae Magd.

a.
a.

1751,
1764,

proll.
p. 224.

torn. 1.

Cf Glocestrium Ridley, De Syriacis Novi Foederis versionibus

dusertatio, sect, xiii, apiid I. I. Wetstenium, Libelli ad crisin atque
*

interp.

N.

T.

ed. Semler,

Halae Magd.

a.

1766, p. 304.

DE CAPITIBUS.

2.

Quamquam

1.

Euthalius

(tu avayroitut y.ata TZQoocpdiar)

exhibeutem,

insint

citationum

sibi vindicat textus

,

lectionum

capitum

t'/.&eair

accentus

quae iu

praeseiiim autem

(ut et Paul) in breves liueas sive arliova

partitionem quo facilius legeretur (cf Zac. p. 404.405),

nusquam

tamen

a^ia

se

yMi)-oXiy.cov

-/.ai

ipse

auctorem

fftoi

ye

trayioa

dicit:

fiiisse

re

riiV

in

divisionis
rcov

TiQuhcov

capita
^i^lov

eTziGtolm' avayvavai re y.ata TTQoaqidiai',

noaa aray.eqalMioiaao-d-ai

xai

ils

catalogum

dray.eqa).ai(oa(r,

sacrae duplicem,

scrijjturae

Act Cath

textus

157

xai

dieXetv

tovtwv

ey.aGrrfi

tor

vovv XeTTTOfieQcoa, nooatra^aa, adelqe l4d-araGie TTQoaqiXi-ataTe,

y.ai

re

aoxnoa

tovto

rovtcor

Gvrd-eiG

nnoG

evGr^fiov

hhyoGt)]V
Griytjdoi'
rijv

Twr

to

ti'ibus deest x)]

dvayeqaXaiaGiv (Zac.

ruG xa^oXixaG ya{f

y.ecfulakor

exstitit,

2.

^Qccyn rd r/MGrd

sq.),

emGtoXdG

e^ljG

GVfi^ierQi'ar

dy.o).ov&iav ty.d-eneroG

409

f'j'co

8e

r(ji

dvayvcoGOfiai

Praeterea ex eo quod

477).

capita

adscripserit, nullo

36

divisionis,

mode

quae iam ante

divisionem in capita

quoque iam

veri simile est baec

sibi vindicans,

iv

y.ar

p.

efiavzov

GrotyijSor

hd-eGiv dfia xa) d-elar (laQtvQibiv /leTQiojG

marginem

codicis

rijv

dteTTe/ixpdfitjv

fi'&erSe noiovfievoG (Zac. p.

ad

yara

vq;OG

avdyvcoGiv ,

codd

aoi, Mii [in

7TQ(y&vno3G neTToujyMG,

x)

eyoj

In praefatione ad epistulas Pauli

dicit

40

exstitisse.

Euthalius se

epistulae unicuique praefixurum esse id capitum breviarium

(TtQord^o^iev ri^r

patre
p.

quodam

528,

et

rav yeqalamr

priore, qui ut videtur

536

sed breviarium

anno 396

scripsit (Zac.

ey.&eGtG

non capitum divisionem indicare

eorum quae capitibus

insunt.

Veri simile

ad patrem hunc veterem, fortasse etiam ad auctores

est

rirXoiv,

dum

qui evangeliis praefixi sunt, spectavisse Euthalium

scribebat in praefatione breviarii capitum ad actus:

TTareooof

MCfeXijUtvoi,
y..

quod factum erat

adn, 2), quibus ex verbis concludendum est

Euthalium verbo

f/.

ey.&eGtv)

r.

I.

ijueiG

yai

iyyetooi\uei'

(Zac. p. 428).

diduGydXcor ruv rounov yai ror rvnov

ftezQiojG

rfide

rwr yeqaXaloiv ix&tGei

158

DE TEXTUS FORMA.

V.

In codice Act 15 (Coislin.25) breviarium capitum in

actibus

Enthalianum (Zac.

tx^tma

H8(f!aXaicov

non solum

Tregellesius,

Ex

titulo

esse,

vult

xov Ilufiqx'lov.^

TZQcciscov

genuinus

Montefalcouio

qui

hoc,

tcov

428) habet hunc titulum:

p.

videbatur

hd-eaiv xecpalmMv et

ipsam capitum

divisionem in actibus sed etiam dispositionem actuum et

cum

epistularum

metricam Pamphilo
haec

potest

et epistulas

150

annis
p.

tum Pauliuarum

catholicarum

opinio

Minime autem constare

attribuere."^

cum

verbis

praefationum

catholicas inscriptarmn Athanasio

mortuum

Pampliilum

post

25 male addita (neque

ut videtur

actus

in

quodam, qui
(cf Zac.

claruit

Verba xov Ikmqilov

404.409.477).

sticho-

in codice Coislin.

in

ullo

codice)

alio

inde fortasse orta sunt, quod Euthalius sub finem editionis

suae actuum et epistularum catholicarum scripsit se librum

contulisse

cum

exemjjlaribus accuratis ex bibliotheca Eusebii

Pamphili Caesareensi:
h-AOJv

mtGtoXm' to

KaiauQttn

Ex

tmv

dt

TTQa^ecor x/ xad-o-

^i^Xiuv ttqog r anQi^y avriyQaqja

rijff

^i^ho-d-yxtja Evae^iov tov Il(i[A(piXov (Zac. p.

iv

513).

deduci non potest, quod Tregellesius vult,

his verbis

Euthalium

>ie(fiaXuia

C.

vel

avte[ih'j&tj

ex codice Pamphili exscripsisse."^

DE EPISTULIS FAULT.

Anno 458 (non 462) comparavit Euthalius, postulante

iubente quodam, quem verbis his TzciteQ ti^uoiTaze salutat
:

(Zac. p. 515, cf p. 404.405),

stichometrice

divisarum,

editionem epistularum Pauli

praefixitque

unicuique

epistulae

capitum breviariiun non suum, sed magno labore confectum

ab

uno

patrum."

sapientissimorum

Tomo

nostrorum

Christi

scriptura sacra et ex aliis

Montfaucoii, Bibliotheca Coidiniana, Parisiis

S.

a.

1715, p. 78.

P. Tregelles, Introduction to the textual criticism of the

T. Londinii a.
^

amaute

praeposuit lectionum catalogum, et cata-

logum duplicem citationum ex

X.

et

1856, p. 27 sqq. 32.

Tregelles, ut supra, p. 27.

DE CAPITIBUS.

2.

eorum

scriptis,^

155. Pater

iam supra

similes qui

150

descripti sunt, p,

anonymus, qui anno 396 (Zac.

ille

154

536, adn.2)

p.

non male putatur a Millio Theodorus Mopsuestenus

scripsit,

cuius scripta Eutlialii tempore multis in suspieione

fuisse,

haeresis erant.divisio in textu Eutlialiano

annum 396

Eutlialius nihil

Capitum
ante

fortasse

cum

facta est,

quae divisio

breviarium (tx&sGir) patri anonymo adscripserit

nisi

haec

Rol9, 1 Co9, 2Coll (vel 10), Gall2, EplilO,

CoUO, lTh7, 2Th6, Heb22, lTil8, 2Ti9, Tit6,

est:

Phil 7,

= 148

Philem2

(In

(vel 147).

habet 2 Co 11, in lectionum catalogo non

capitum catalogo
nisi

decern capita.)

Romanos iterum divisum est unum solum

lCo6, 2 Co 3, Coll, 2Th2, Heb5, lPe2.
miuores haec sunt in Ro6, lCol6, 2 Co 4,

epistula ad

In

caput,

in

Divisiones

Col 1

Heb 8,

2 Th 3,

Ti 2

Codex Vaticanus b

= 40.

in

Pauli habet seriem

epistulis

capitum duplicem, quarum vetustior epistulas ut librum

integrum

tractat,

epistulae

ad Romanos

capita

et

f-y.aoTtjr

avi'To/n(j}a

(Ff

duo

(()./M

y.ui

legiiut

(ci'cr/ycoatoji'

[codd.

tres

IjiiiTa

Tf/yokoyriauyTta

Tt]y

X(iiwaoy.td^(i\.

Elenchus

jiiji/.or uy.Qi^iija xcctcc

(eyuyrwGecjG

y.al

in
y.ai oaioy Griywy
De anno 458 cf Zac. p. 536,
(5'f

i(^

905

rj

Cf

907;

Theodori
a.

Mill,

ep.

1880, vol.

X.

T. Gr.

firmatur

p. Ixi.

ov
tt]}'

^t<))j'

ev^toiv

[cod. iinus iiyyt(^a-

finem

(Zac.

Tt)y

p. 541):

(<7ioaTo).iy.rjv

xitfa/.ccuc

(xaartja

t(T ty avri] (ftoofxeyaa uaoTvotaG,

loayi'ajGiG

etiam
b.

in

Cf

Tvyxava.

adn. 5 et praef.

ed. Kuster,

res

y.al

TO^utjy,

tvanoSfy.Toy

ndouy

ioTi'/jOa

Mopsuest. in epp.
1,

sub

lectionum,

ntyTrixoyTU ariyova,

7i((Qi0^t]y.(c,

7it7ioriif.iiyt]r,

ui'txetfalfaoiac'cfitxi^ci

TUG c.yiiyywotiG x(d

6i(:T).oy

ijudj}'

ti}1'

tivi y.al (fiko/QiOTO)

dxQi^iaTdTrjy

d^tt'w fiUQTVQiwv

Tuiy

dt]

2 (Zacagn. p. 528): xd-'

rwr ooffWTKTior

TiaTttnov

-toj}']

Ttoi'

Tt]i'

c.

iniaiolijr ty joTa iiija TiooTct^o/xt}'

y.nfa'/.aiwr ixO^taiv irl

[codd.

numerat inde ab

quod capitum numeri

nisi

initio,

Eiithalius Prolog, in epp. Pauli,

rojj'

ordine

in

404.405.

51, p. Ixsqq.

Amstelaedami
libro

p.

viri

cl.

a.

1710, proll.

H. B. Swete,

Pauli commentarii, Cantabrigiae

in

DE TEXTUS FORMA.

V.

160

ad Hebraeos numeris eorum

epistula

Galatas continuo succedant,

etsi

Heb

quae omnia videntur demonstrare

in codice codicis

b archetype

Galatas

ut

stetisse,

ante eiiistulam ad Galatas

2Th

stat,

ad Hebraeos

continvio post epistulam

Sahidica

Haec
ad Romanos

stat.

codice Vatican dat epistulae

ad

epistula

post

ijjsa

epistulara

versione

in

in

ad

Thebaiea

sive

divisio vetusta in

capita 21, lCo21,

2Coll, Gal5, Hebll, Eph6, Phil4, Col6, lTh4, 2Th4;

divisio recentior in codice eodem habet in epistula ad Rom
capita 8, IColl, 2Co8, Gal4, Eph3, Phil2, Col3, lTh2,

2Th2;

nvunerus in epistula ad Hebraeos secundum divi-

sionem recentiorem

latet,

cum

Codices Latini diversitatem

ad
et

capitum

divisionem

Fuldensi habet

Fuld

magnam

quod

exhibent,

In codicibus Amiatino

attinet.

ej)istula

ad caput 9,14.

ei^istula desiuat

ad Romanos capita 51

(ita

lCo72, 2Co28, Gal37, EphSl, Phill9,

in iexhi),

lTh25, 2Th9, lTi30, 2Ti25, Tit 10,

Am 29, in Fuld 125 cum divisione vetustiore

Col 29 (FuldSl),
Phil 4,
in

Heb

capita

in

Capitum

12.

quis Latinis,

capp. 1

in

codicibus

15

cum

Graecis

doxologia 16,24
jjost

27

(quae multis

14 continuo

caput

nisi

sequitui'),

exclusis; ita se habet

codice Amiatino in capitum

indice epistulae prae-

et

capita 1

14

9,114,23

et

16,2427

videtur perantiqua esse:

Heb 12.

In

24

hodierna, et capp.

51

includunt capp.

e codice

Divisio,

Regio-Vat. 9 hausta,

Ro9, IColl, 2 Co 6, Gal 5, Eph6,

2Th2, Col3, lTi6, 2Ti3,

codicibus

in indice

ut in codice Amiatino.^.

quae sequitur, a Blanchino

Phil5, lTh6,

23

Fuldensi includunt capita 1

fixo; in codice

appellantur

Tit2, Phileml,

divisiones

hae

sine

Plura de codicibus Latinis vide apud Lightfootium, Journal

of Philology, Londinii et Cantabrigiae

et

spectat

nihil

16 ex enumeratione

capitibus

in codicibus multis anti-

ad Romanos

epistula

14

Ro

res in

in

divisio,

apud Westcottiuni

Cantabr.

et

Loud.

a.

a.

Hovtiumque, N.
1881, [vol.2],

]>.

1871, vol.3,
T.

in

111.112

p.

196

flir

original

in

appendice.

202,
Greek,

DE CAPITIBUS.

2.

distinctione

capitula sive breves.^

sive

tituli

101

Divisiones

quae epistulae ad Romanos, exempli gratia, capita

iiliae,

30vel36vel50

ICo

tribuunt,

apud AVetstenium.-

lu

epistiilis

25, 28,73,

iuveniuntur

Paidi habet codex Rid-

leianus versionis Syriacae Pliiloxenianae sive Heracleensis

prologum

Eutlialii

capitum divisionem Eutlialianam.'^

et

DE APOCALYPSI.

D.

Apocalypsis

divisa

saeeulo

est

Andrea, archiepiscopo Caesareensi in Cappadocia, in

in

72=24X3,

xecfc'daia

humanae

y.8'

diehnr^a

['/7<fi(T]

o^'

-Aai

propter

tripartitam

naturae

Ita rationem divisionis explicat

divisionem.

dreas ipse:
).o-j(jvG

loyovcr

24 (secundum presbyteroruni numerum Apoc4,4)

(D''"12'm)

et

ab

exeunte

quinto

r/;r

x^q^uXcaa,

An-

ttuqovguv TiQayuaraiav aia

8id

rQ(^ifQtj

r/^j'

rcov

y.d'

vnoatuaiv, Gcofiutoa xai ipv/J^G xai nvuvnaroG .^

\_7Tn8G^VTe'Q(or'}

Praeterea confer verba Dionysii Alexandrini, supra, p. 141.

Codices Amiatinus
in

capita 25; codices

et

Fuldensis dividunt apocah'psim

alii

Latiui praebent capita 22, 23,

24, 41, 43.5

DE LECTIONIBUS ECCLESIASTICIS.
Supra ^ndimus Euthalium

editioni

eius

actuum

et

epistularum catholicarum et epistularum Pauli non solum

-/.acfuXumv sed etiani ancAscf^uXuibiGiv

i-'y,&tGiv

sive elenchum lectionwn praefixisse,

verba

capita,

scripturae

sacrae

quo

rwv uvayrcoGeoop

in elencho retulit

laudata,

stichos in una-

quaque lectione inventa.

Yeri simile

est

Af'qahuwGiv banc spectare

cum

8m).ov tug

GetG (Zac. p.
^

a.

Cf

los.

413.479.541; cf
Blauchinuiu

p.

dicit:

Eutlialium aia-

drapa-

529); quibus verbis non

Vindiciae canon, script uranon,

Romae

1740, p. cclxxxi.
-

Vide supra,

p.

156, adn. 3.

Cf Ridley

(< supra, p. 156, adu. 4),

Andreas,

Comm.

vol. 106,
^

col.

in

Apoc. prol. ap.

j).

306

ed. Semler.

Migne, Patrol.

220^

Cf Wetstein,

TiscHENDORP, N.

ut supra, p. 156, adn. 3.

T. ed. 8.

11

Gr.

DE TEXTUS FORMA.

V.

162

necessario sibi vindicat divisionem in lectiones ecclesiasticas,

quas videtur notare vox arapwafiG,

cum

modi iam multo ante

ISTumerat Euthalius in

exstiterint.^

divisiones huius-

actibus lectiones 16; in epistulis catholicis

lPe2, 2Pel,

2Iol,

lIo2,

3Iol,

10,

ludl;

lac 2,

e.

i.

in

epistulis

Ro5, lCo5, 2 Co 4, Gal 2, Epli2, Phil 2,

Col2, IThl, 2Thl, ITil, 2Til, Titl, Phileml, Heb3;

Pauli 31,

e.

i.

summa

in

57, qui lectionum numerus multis viris iisque

videtur

doctis

spectavisse,

id

hae lectiones,

ut

lectioni-

bus similibus ex evangeliis coniunctae, diebus 52 vel 53

anni dominicalibus et diebus

quattuor Nati Christi,

festis

Codex

Paschalium, Ascensionis, Pentecostes legerentur.-

Evv 510
Evv 58 G

(collegii

ecclesiae

(codex Mutinensis

evangeliis avayrcoafiatu haec:

Etsi

historia

divisionis

obscura

clesiasticas

lectiones

lectiones in

sane

C"f

cum

lectionum

multum

Graeca

ecclesia

in

lectiones

distinctae esse,

distabant.

tum

regionibus

Lectiones quae

praevaluerunt

Suicerum, Thesaurus

praeter lec-

commemorandos.^

in

variis

denique

Sabbata,

sive

ec-

lectiones in dies

unumquemque hebdomadis diem,

saeculis variis
in

praebent

in

magnos primum

tiones singulares in sanctos martyresque

Rationes

et

MtllG, Mc71, Lcll4, Io67.^

Saturni

dies

Wak. 25)

A. 5)

ii.

tamen videntur

est,

in

[v]

Novi Testamenti

doniinicales et festos anni

turn

Christi Oxonii

notantur

demum

multis

in

ecclesiasticus, ed. 2 (Amstel. a. 1728),

sub vocibiis (ivdyrioota, (ivdyrwaim, nfQixoni}.

^

a.

Ita

e.

g.

Bertholdt,

Ilist.-krit.

atque dies Nati Christi;

Constantinopoli

teste

Einleitung u.

Zacagnius [Collectanea

1812, vol.1, p. 231.

pro Pentecoste ponit Epiphania,

cf

etc.

s.

i>raef.

Chrysostomo

eccles.

legebantur

p. Ixxxiii)

eadem

sed liaec principio

Bingham, Origg.

w. Erlangae

lib.

actus

fiierunt

20, cap. 4.

integri

inter

Paschalia et Pentecosten.
*

Cf Scrivener, Introd.

Cantabrigiae
*

a.

to

the

criticism

of the X. T.

ed.

2,

1874, p. 63.

Cf E. Ranke, Herzog's Real-Encyld.

sub voce Perikopen.

vol.

11

(a.

1859), p. 379,

DE CAPITIBUS.

2.

103

manu, quae ad

codicibus Graecis vel a prima vel ab altera

uniuscuiusque

lectionis

sive uQ

ccQxtj

uq

sive

ad

et

textu

in

iiiitiuni

finem

sive ta sive

te'loa

auni

totius

tabulam

etiam

saepe

(avvuiuQiov'),

cum

festorum immobilium et dierum sanctorum

eorum

propriis Qir^voXoyior').^

geliis

in

ordinem

legendi

Matthaeins

qui lectiones ex actibus

ii

K.

in

Gr.

T.

et

1807) uotantur lectiones

non
et

in
a.

cum

ex

est,

variationibus ex codi-

cum

493

Evrm 47

Menologio.
dat

p.

et

723

50,

textu,

in

ecclesiasticae

Tomo primo,

in

et

768,

et

suo,

Synaxarium

Introd.

to

ut

et

Meuologium codicum
et

456

p. 1

et

24

et praxa1

(1830),

262.274"',

469 Synaxarium

Epp

the crii. of the JS\

82, exhibet ,,S}niaxarium

KM

1803

codicibus

in

tertio,

Synaxarium evangeliarii

Menologium codicum Parisiensium" Act

1874, p. 75

tomo

a.

Scholzius in libro, N. T. Gr. vol.

sine erratis multis. et in vol. 2 (1836), p.

libro

17821788),

a.

In editione altera {X. T. Gr. Curiae Yar. etc.

cibus variis.

453

5.

(Rigae

Lat.

Graecae ecclesiasticarum praefixam habet,

p.

dicuntur

volumini (excepta apocalypsi) tabulam lectionuni ecclesiae

iiniciiique

jiostoli",

continent

dispositas

Prolegomenorum caput YIII,

infi-a,

antiquis,

lectionibus

continent Praxapostoli vel Lectioiiaria; de quibus

et epistulis

dierum

Codices qui lectiones ex evan-

Evangeliaria vel Evangelistaria;

editum

re'

Codices multi praefixam liabent tabulam lectionuni

posuit.

vide

margine

in

vel

Scriveuerus

edidit.

T. ed.

2,

Cautabrigiae

Eclogadion evangeliorum

notationibus liturgicis in

annum" haustum plerum(alias Evrm H^",

^rin. Cantab. O. iv. 22) conlatis cum adEvv 506 (Wake 12) et in codice Bezae (D)

a manibus posterioribus.

His addit

et scriptorum

apostolicorum C|Uotidie per

que ex codicibus Evrm 150.181.183.184.185.187

pscr^

jjscr^

yscr^

gscr^

PoU^

in tractatu Lectionary ainul

and Cheethani, Dictionary of Christian

a.

1880), p.

Smith

antiquities, vol. 2 (Londinii

955seqq. codicem Praxapostoli 68 (Burdett-Coutts.

iii.

24).

Eodem in tractatu invenies tabulas lectionum ecclesiasticarum secundum Lectionarium Copticum et lectionaria principia occidentalia, i. e.
Comitem Hieronymo adscrii)tum, Gallicanum, Mozarabicuni.
de diversitate lectionariorum
disserit

Lond.

terris

variis

variisque

Fusius
ecclesiis

E. Pianke, Herzog's Real - Encyklopddie, vol. 11, p. 373 seqq;

cf Westcottium
et

in

in

a.

Hortiumque, N.

1881, [vol.

2], p.

T. in

the original Greek, Cantabr.

4144.84.85.
11*

164

DE TEXTUS FORMA.

V.

DE DIVISIONE OCCIDENTALI HODIERNA.

(2.)

Gilbertus Geuebrardus, professor Parisieusis anno 1579,

capitum

iittribuit

divisionem viris scholasticism

1243 cum Hugone

circiter

qui

anno

cardinali de S. Caro auctores

concordantiarum fuerunt, quia theologi superiores capita haec

uesciverint,

vero

theologi

Albertus Magnus, Bonaveutura,

Et

alio

scripsit in

Sabinae,

S.

eadem adhibuerint.

alii

Hugonem ipsum auctorem

loco'^

Cardinalis

Alexander Alesius,

iuferiores

antea

capitum,

Hugo

monachus,

Barchinoneusis

universam scriptuz-am commentaria iuxta quadru-

sensum, utens numerali citatione

plicera

facit:

quam

Praedicatorum

nunc

Primus

habemus."

cardinal atum

ad

et enunieratione

assumptus,

ex

ordine

jirimus

in

capitula libros sacros distinxit."^

Hugonem

Ita plerique hodie

sed nisi fallor iniuria.

Jacobus Quetif

Hugone

tractaverunt,

Hugone

Testes j^ro

nihil

pauci exstant.

adscribuut nisi divisionem

ei

minores

partes

in

Et Daunovius,

AB(JDEFG signatas.
scribit

auctorem dicunt,

lacobus Echard,* qui accuratissime de

et

uniuscuiusque

capitis

divisionis

etsi

capitum divisionem Hugonis

sej^tem

litteris

ubi de Langtonio'''

esse vult,

tamen ubi

posthac de Hugone*' scribit nihil de hac re praebet.

Rectior esse videtur opinio quae capitum divisionem

Stephano Langtonio cardinali

^

a.

1581,
^

duiii a.
*

et archiepiscopo Cantuariensi

Genebrardus, Chronograpkiae
lib. 4,

1593, p.

Biblioth. sancta,

Quetif et Echard

septem

fol.,

la

illas

etablie

lib. Hist. h'tt.

209.

Daunou,

Conradus Halberstadiensis

aucd pro

capitulis brevioribus

est

de la France, vol. 18, p. 63

ibid,

ropinion

moyens de trouver et de rapprocher

que
ou paralleles sont dus a Hugues de Saiiit-Cher,
ces

que nous I'exposerons dans

"

Liig-

Scriptores ordinis Praedicatoruia, Lutetiae

vol.1, p. 194

des textes serablables

ainsi

Ibid. p. 972.

Hayus,

pro longioribus, eumque secuti sunt editores.

Daunou, iu

mieux

ed. I.

249*'.

postea adhibuit quattuor solas litteras

et

Colouiae Agrij^p.
"^

p. 970.

Cf Sixtuin Seneuseni,

Paris, a. 1719,

libri quattuor,

vol.19,

j).

I'article

38 seqq.

concernant ce doniinicain."

DE CAPITIBUS.

2.

165

(mortuo a.l228) adscribit. Oudinus,^ Wrightius,^Hookius,^

Hardius^ laudant codicera eundem Bodleianum Oxonienseni,

cod.

Bodl 487

(antea

c. 2.6,

meum usum

amicissime in

dem

NE.

etiam 2067),

cousuluit v.

fol. 1

Madan

F.

cl.

10, queiu
eius-

bibliothecae: ,,1228. Magister ste2ihamis de languetoii

apud

arehiejiiscopus cantuariensis obiit qui bibliam

parisiuni

quota vit. libros regum exi^osuit. vitam regis Ricardi dicta vit.

multaque

codex anno 1448

Videtur

praebet

fere

industriae suae volumina post

alia

Henricus

Verba eadem

esse.

scri2:)tus

de Knyghton,*^

se reliquit."

anno

qui

1395

veri simile est verba haec in codice illo anonyiuo

claruit;

Knvti:btonii esse.

Franciscus Godwinus (*

a.

1561 f

a. 1633),'' testatur

de

Stephano his verbis: Sacrani Bibliam primus omnium dicitur

ordLiiem ab eo constitutum sequen-

in capitula distinxisse,

tibus omnibus, quae

Fortasse

ecclesiis."

usquam inde ab

eo tempore fuerunt

tamen usus

Godwinus, ut sane

Thomas Pope Blountius

Johannes Baleus

(a.

(a.

est

1694), Johannes Pitseus (a. 1619),

1557), Johannes Lelandius (|

a.

1552),

auctoritate Nicolai Triveti (al. Tripodis, Trivethi, Trivetti,

Casim. Oudiii, Comm. de scriptorihus

a.

1722, vol.

2, col.

1702; Oudiniis

eccl.

non

legit sed

antiqiiis, Lijjsiae

apud

recte:

Parisios

locavit."

Thorn. Wright, Biographia Britannica literaria, Anrjlo-Nor-

'^

man

period, Loiidinii

W.

a.

F,

18G2, vol.

Hook

2,

a.

184G, p. 444.445

adn.

p. 677. G78.

Thom. Duffus Hardy,

et

Lives of the archbishops of Canterbury, Londinii

Descriptive

relating to the history of Great Britain

catalogue

of

materials

and Ireland, Londinii

a.

1871,

vol. 3, p. 73, adn.*

Ducange (Du Fresne),

locum nullum

p. 570**,

versiculos
^

[?]

Londinii
'

a.

Heuschel, Parisiis

col.

1845,

vol. 5,

(al.

et

hunc (Knyghtonii ut videtur).

Knighton),

apud Kog. Twysden,

1G52,

a.

ad verbum quotare (iu capitula

citat

distinguere") nisi

Henr. de Knyghton
cap. 34,

lih. 2,

ed.

De

eventibus Angliae,

Hist. Anglicanae sci'iptores

X,

2430 sq.

Godwin, De praesuUbas Angliae comm.'Lond.inn

a.

1616, p. 126.

166

DE TEXTUS FORMA.

V.

1258

Trevetl) qui vkletur anno

1328 mortuus
de Stephauo: Hic super totam

Trivetus scripsit^

esse.

Bibliam

postillas

utuntur

moderni,

natus, anno

earn per capitula,

fecit et

quibus uuuc

Testatior igitur

distinxit."

opinio,

est

divisionem ex Stephano Langtonio proeessisse, sed adeundi

sunt codices Parisienses Cantabrigienses Oxonienses Londi-

tempore Stephani

nienses

Hugonem

lector

Stephano

operam

cum

maiore,

dederit, ubi

uterque

Hugoni Stephani
(mortuo

Cantuariensi

piscopo

a.

ad

codices

1089)

facta

mirum non

huius rei testem neminem inveni;

nomen Langtonii nomine Lanfranci,

bibliis

manum
sed

esse,

esset, si quis

Cantua-

utriusque

mutasset.^

riensis,

Ex

Latinis

bibliis

De

Graece.

paulatim

divisio

transiit

tum etiam

codices Graecos,

et in sectionibus

et in

16,1 et in sectt;

V,

titulis

Mt 19,30 20,1

et

coniuncta

non

Mc8j38 9,1

in

titt.;

Lc 20,45 -47 21,1-4

sectt.

5,1-11;

iungunt

Act 7,60

10,3311,1;

20,47

8,1^

et

2 Co 4,16 -18

De

3,

versibus.

10,1

disiuncta sunt;

Mc2,23~28 3,1-5:
titt.;

in

editiouibus et versionibus in capitum divisione

Male disiuncta sunt haec: Mt9,38

in sect.,

cum

Novi Testamenti

in editiones

inter se discrepantibus, vide infra

titt:

Parisiis

Dixerunt nonnulli capita a Lanfranco archie-

fuerunt.

in

Percipiet

scripti.

mutuari potuisse cai^itum divisionem

facile

natu

Hugonis

et

in

sunt

(cf

haec

sed

Mt 15,39

sectt.

2,27.28

disiuncta in

et in titt.;

3,1-5

et

Mc 12,4144)

et

in

Act4,32-37

21,1-4;

Co 3,16-23

4,1-5;

5,1

2 Co 6,18

ss.;

non

sectt.,

ICo

7,1;

Col ,3,25-4,1.
^

a.

Trivetus, Annales sex regum Angliae (ed. Ant. Hall, Oxouii

1719,

p. 182),

ed. Thorn.

Hog, Londiuii

nominis eius forma optima Trevet vide

a.

ibid. p.

1845,
i.

p. 216.

De

xvii. xviii.

Quae Rabaniis Maurus, abbas Fuldensis et archiepiscopus

Moguntiacensis, in commentariorum in Matthaeum ])raefatione, (Migne,
'^

Patrol. Lat.
et

de

lis

vol. 107, coll. 729'^

quae ipse

fecerat, vix

730^)

refert

de capitibus antiquis

divisionem hodiernam spectant.

DE VERSIBUS.

3.

167

3.

DE VERSIBUS.
Supra
versibus

de

dixi

otr/oia

de

et

mecum communicavit

amicissime

hodie usitatis

De

interpimctione.^

excursum huuc eruditione repletum

vir clarissimus

Ezra Abbot
De

Novi Testamenti Oraece in versuum

editionibu-s
qiios

dicunt distinctione inter se discrepantibiis.

lu historia divisionis litterarum sacrarum textus in

versus

hodie

versati sunt.

baud

recensenda

usitatos

pauci

labnium Bertboldtium

Ita post

Tischendorfius- et Reussius^ divisionem illam

esse

in

errore

alios dicunt

primum factam

a Roberto Stephano in editione sua versionis Latinae

quam Vulgatam vocant anno 1548 publici iuris

De Wettius** et Keilius^ annum 1558 substituunt.
neutro

lucem

in

ex Stephaui

editio
alii

anno

data

est

Sed

versionis Vulgatae

ulla

Alii falso affirmant

officina.

facta;

anno 1545,

denique anno 1557 biblia Latiua primum in versus

Rem

vir

doctissimus

Guilielmus Wright sub voce Verse" in libro:

Cyclopaedia

of Biblical literature edited byJohnKitto, Loudinii

anno 1845;

ilivisa

esse.

agit

1870 hoc caput

vero huiusce operis editione anni

tertia

minus accurate

Summa

in

haec

Masoreticorum

a.

diligeutissime

angustum coactum
Ferunt

est.

in Vetere

est.

versuum

uumerationem

Testamento primum a rabbino

116.

'

Vide supra,

Tischendorf, Herzog's Real-EncyU. ed.

Reuss, Gesch.

p. Ill-

d.

heiligea Schrljten

N.

1,

T.,

vol. 2, p. 174.

ed. 5,

Brunsvigae

1874, ?387.
*

De Wette,

Einleit.

in

das A. T. ed.

7,

Berolini

a.

1852,

vol. 1, p. 112.
5
a.

Keil, Einleit. in das A.

1859, p. 518.

T.,

ed. 2,

Francofurti

ad

Moenum

DE TEXTUS FORMA.

168

Y.

Isaaco Nathan,

ad concordantias quas dicimt Hebraicas

concinne institueudas factam

Hoc

esse.

opus auno 1448

ad linem perductum, typis primum anno 1524 Venetiis

descriptum

est.

Quincuplex Psalterium", Parisiis auno 1509

ab lacobo Fabro Stai^uleusi (Le F^vre d'Etaples) editum

ex officina Henrici Stepliaui uatu maioris, prima

qua versus Masoretici

partis Veteris Testameuti editio, in

Prima universorum bibliorum

signis Arabicis notati sunt.

sacrorum

editio

Sanctis Pagnini,

est alicuius

in versus dispertitorum

Lugduui anno 1528

Latina

est versio

tyjiis exscripta.

Sed

in

apocryphis Novoque Testamento divisio eius multum a

libris

divisione hodie usitata differt, versibus duplo et triplo longio-

ribus; videtur nulla alia editio divisionem banc secuta esse.

Primam Novi Testameuti

dispertiti

editionem

(16*^) tomis, textui

media pagina versioue Latina Erasmi ab

Vulgata Hieronymi

altera
filius

usitatos

excudit Robertus Stephanus Genevae

anuo 1551 duobus formae minimae

in

hodie

versus

in

Graeco

altera parte,

ab

Henricus Stephanus

appositis.

maximam partem inter

Stephano iter Parisiis Lugduuum

narrat divisionem banc versuum

equitandum" factam

esse,

haec confectioni indicis Novi

Antecessit divisio

facieute.

Testameuti, quern indieem Henricus

duxit annoque

1594

in

lucem

filius

ad

finem per-

edidit; vide Henrici Stephaui

verba in huius indicis quem concordantias dicuut })rolego-

Aliud quoque Robertum Stephanum ad divisionem

menis.

banc

in versus distinctos

faciendam commovit: quod hac

utraque translatio posset omnino eregione Graeco

ratione

contextui

respondere";

praefationem.

Bibliorum

versionis

Vulgatae

universorum

editio

disi^ertitorum

usitatos

vide Novi Testameuti

editio,

prima

fuit

ad indieem biblicum couficiendum

*

Halis

a.

Vide in primis
18G7, p. xvi

et

II.

E. Bindseil,

xviii

adnot.

versus

in

1555 CVIII.

(8*^);

facta,

hodie

Roberti Stephaui

Genevae anno

Idvs Aprilis") excusa, formae parvae

anui 1551

qui

divisione

ilia

eodem anno

Concord. Homer.

S2)ecii)ten,

DE

3.

editus

100

haec invenitur quoque in editione

Divisio

est.

^'t:rsibus.

et

charta et litteraruni formis oruatissima Vulgatae versionis,

cum

quae in Vetere Te.stamento versione Pagnini una

Vatal)lo

cum

adscriptis,

Novo

in

adnotatiouibus

eius

Testaraento

eomitata

Bezae

versione

quam

est,

notis

editionem

Robertus Stephanus Genevae anno 1557 in tribus formae

maximae

tomis

typis

eaque

octava

descripsit;

ultima

bibliorum Latinorum a Roberto Stephano excusorum editio

fuit

Editionem versionis GalUcae Novi Testamenti

haec.i

in versus

dispertiti

phanus anno

primum

Genevensis,
U.

tomis;

(8*^)

ab Olivetano facta a Calvino recognita,

Erasmi

Latina

versione

Gallica

typis descripsit Robertus Ste-

1552, duobus formae parvae

est versio Gallica

cum

primam

parallelis

columnis;

biblia

videutur in editione versionis

ita divisa esse

Roberto Stephano typis descripta Genevae

1553 formae maximae."-

In lingua Italica versio prima,

quod sciam, quae versiculos Stephanicos habet a martyre

Ludovico Paschale facta

loh.

iufelici

Genevae

fortasse

lucem data

in

et

est,

sine loco sed

anno 1555.^

est

quod versus hos primum Batave habet, editum

ap.

Gell.

Cteniatium

distincta sunt

Emdae

1556

a.

a.

1560

(8*^);

biblia

N. T.

est

Emdae

Batava

ita

N. T. Anglice primum

(4*^).*

in versus dis2:)ertitum est in versione a Guilielmo Whitting-

ham

facta, typis descripta

primum
^

et

Cf

Kuoch,

byti

a.
^

a.

ita

Cf

lac.

Le Long, Bibl.
Nachr.
876

vol. 1, p.

Baumgarten

1752, vol.2,
^

a.

1557;

biblia Anglica

divisa sunt in versione Genevensi

Hist.-crit.

1754,

Genevae

p.

v.

anno 1560

sacra, ed. Mascli, vol.3, p. 191 ss.;

d.

Braunschw. Bibelsamml. Guelfer-

891.

Nachr.

con

merku'ui'd.

Buchern,

Halis

377sq. 379 sqq.

Est mibi N. T. Gallico-Italicum, editum

a.

1555

aj).

Giovan

Luigi Paschale, quod est distinctum hodierna distiiictione versuum."

Leusden, Philol. Hehr.-Gr., Ultraiecti

Paschale
*
a.

Romae

a.

a.

1670,

diss, iii,

12, p. 21.

15G0 igni necatus est projiter evangelicam fidem.

Cf Isaac Le Long, Boek-Zaal der Nederduyt. Byhels, Amst.

1732, P.71G;

cf

p.708sq. 711

sq.

667sq.

no

DE TEXTUS FORMA.

V.

absoluta, in

qua editione Novi Testamenti

translatio longe fuit

In prima sua

diversa a traDslatione editionis anni 1557.

versionis

Novi Testamenti Latinae editione Genevae

(annus hie in ultima pagina invenitur; in

1556)

in

lucem

norum a Roberto

Stepliano

illo

cum nonnulla

hibuit Beza,

tomo

edita, id est, in

a.

1557

titulo legitur

bibliorum Lati-

tertio

anno typis descriptorum, ad-

versuum divisionem

varietate,

Stephanicam. In prima sua Novi Testamenti Graece editione

cum

versione Latina et adnotationibus, quae prodiit

anno 156.5, formae maximae,

posterioribus , discessit

Genevae

in multisque suis editionibus

Beza frequentius a versuum divisione

Stephanica et editiones hae Bezauae pluriraum valebant

ad versuum divisionem

omnium

post

in

vulgus edendam,

consensu recepta

est.

Bezam

ita

quae paulo
a Stephano

discedentem plurimis locis secuti sunt editores posteriores,

in

primisque Elzevirii, qui et varietates

sibi proprias intro-

Praebent quoque translationes Novi Testamenti

duxerunt.

in linguas hodiernas ante editionem

Stephanicam anni 1.551

vel paulo post factae varietates alias.

Quod
Novi

sciam,

Testamenti

l)hanica

diversitates

Graece

quod ad versuum

quibus

differunt

ab

posteriores

divisionem

editiones

editione

spectat,

da

est,

non

qua

discedere

in
liceat

versuum
nisi

initiis

causis

normae

nullo

summam

editorum criticorum notatae sunt, fortasse propter

raritatem editionis huius, quae iure suo

Ste-

loco liaben-

constituendis

gravissimis

editor!

commoto.

Est autem eiusmodi varietas divisionis ubique notanda.

Haec editionum
Novi Testamenti

et

translationum dissensio in versuum

distinctione, a plerisque

omnino neglecta

ignota, multis in locis invenitur. Fieri

vel

iis

in

verbis

horum loeorum

citandis

in

non potest quin

indicibus

vel

cordantiis lexicis aliis libris multae discrepantiae de

numero exoriantur, quae dubitationes baud

creare possint.

Quis enim

iustam exhibeat?

dixerit,

quae

facile

con-

versuum

solvendas

editio divisionem

DE VERSIBUS.

3.

Visum

est igitiir

editionis Stephanicae

171

mihi ex usu esse conlatiouem facere

anni 1551

cum

editioue

auni

1633 (prima quae

cum

Tischendorfii editions octava critica

1869

1872. Ad

Elzeviriana

versus in textu distiuetos praebet) et

banc

conlatiouem

maiore annorum
notavi

varietatem

editionum fere quinquaginta insigniorum Novi Testamenti

Graece

nounullarum translationum.

et

EDITIONES ET TRANSLATIONES EXAMINATAE.

CLAVIS IN LITTERAS DIGESTA.

A
Al
B^'

= 4,
= 25.
=2.

B65etB=

3.

= 12.
Bi = 15.
Bl = 24.
Bp = 34.
Cur =8.
Be

= 37.
Elz =7.
F =
G = 16.
Ge et Gen = 32,33.
H = 22.
IIS =
lac = 38.

=
=
Lu
M=
Mas =

9.

35.
10.
11.

Mt =14.

= 18.
Scr = 29.
St =1.
Sz = 20.

Sch

5.

=
=
=
Tr =
V =
W=
Wd =
We =
WH =
T
Th
Tn

21.

17.

28.
23.

19.
27.

36.
13.
26.
6.

30.

CAT.YLOGUS IN ORDINEM TEMPORIS REDACTUS.

EDITIONES.
Stephanus (Estienne), N. T. Gr.

1.

St: Rob.

2.

B^': Theo. Beza (de Beze), N. T. Lat. 1557 (iu titulo 1556),

3.

B65:

(Vulg.) 1555, 8".

Ubi

1551; Biblia

differunt, St^S St^^.

Theo. Beza, N. T. Gr.

tis in

et Lat.

et Lat. fol.,

tbl.

1565, 1582,' 1588 (mul-

exemplaribus 1589), 1598; 8^ 1565, 1567, 1580, 1590.

(B) Ubi editiones hae dissentiunt, discrepantiam adscripsi; iibi

editiones

omnes Bezanae

inter se consonant, editione Latina

anni 1557 non excepta, non nisi ,,B" invenietur.

4.

A: N.

5.

HS: Henr. Stephanus (Estienne), N. T. Gr.

We: Divinae Script, omnia. Gr. Francofurti,

torn.

6.

T. Graece in editione bibliorum polyglotta Antverpiensi,

V (1571)

heredes.
7.

et torn, vi

1597,

(1572),

fol.

1576.
ap. Andr. AVecheli

fol.

Elz: editiones Elzevirianae N. T. Gr. ann. 1624, 1633, 1641,

1656, 1662, 1670, 1678.

Ubi

differunt,

annus datur.

8.

Cur: Steph. Curcellaeus (Etienne de Courcelles), N. T. Gr. 1658.

9.

F:

Prodiit quofiue 1675, 1685, 1699.

lo. Fell,

X. T. Gr. Oxon. 1675.

10.

DE TEXTUS FORMA.

Y.

172

M:

N. T. Gr. Oxon. 1707,

lo. Mill,

Amst.

Lips, (etiam Roterod.)

et

etiam ed. Lud. Kuster,

fol.;

1710,

fol.

11. Mas: G. van Mastrieht (G. D. T. M. D.") N. T. Gr.

(Ed.

1711.)

1,

12.

Be: lo. A. Beugel, N. T. Gr. 1734, 4".

13.

W:

14.

Mt:

N. T. Gr. 1751

lac. Wetstein,

lo.

C. F. Matthaei,

180307.

Ubi

52,

N. T. Gr. et Lat.

Mt\

differunt,

1788, 4.

16.

G:

2,

N. T. Gr. ed.

Lips. 1805 [1806] (ed. minor); vol.

17.

K:

Ubi

differunt,

G. C. Knapp, N. T. Gr. ed.

1829.

17961806

D. Schulz,

ed. tert. cur.

1,

maior);

G".
ed. 4 (Thilo et Roediger),

1813;

2,

(ed.

(Edd. aliae, 1797, 1824, 1840.)

H. A.

18. Sch:

G"",

G^"^',

N. T. Gr.

Mt^.

Bi: A. Birch, Quatuor Evaugelia.

lo. lac. Griesbacli,

fol.

178288;

15.

1827.

ed. alt. 1735.

Seliott,

N. T. Gr.

et Lat.

curavit Baumgarten-Crusius,

ed.

1839

3,

1825; ed. quartam

(Edd. priores,

(Sch^^).

1805, 1811.)
19.

Tn:

20.

Sz: lo.

21.

L: C. Lachmann, N. T. Gr. ed.

A. H. Tittmann

lo.

N. T. Gr.

ed. ster. 1828.

(Edd. aliae,

1820, 24, 31.)

M. A. Scholz, N. T. Gr. 18301836,

1831

ster.

4".

(ed.

minor, etiam

annis 1837, 1846); ed. maior, Gr. et Lat. 1842

22.

H: A.

Halin, N. T. Gr. 1840, 12"; 1841, versibus distinctis, 16".

Post Lachm. et Tisch. denuo diligenter recognovit, 1861.

Ubi
23.

Th:

differunt,

C. G.

W.

H", H".

Theile, N. T. Gr. 1844;

Gebhardt, 1875.
24.

cur. O. de

ed. ster. 11,

differunt, Th**, Th'^.

Al: Henr.

1849

Wd

1855.

9,

1832.)

1,

ed. 6,

26.

Ubi

Bl: S. T. Bloomfield, Gr. Test, with English notes, ed.

(Ed.
25.

1850.

Alford,

Gr.

18C8 1871;

Test,

-with

vol.3, ed.

English

notes,

5, vol. 4, ed. 4,

voll.

1871.

1,2,

(Ed.

1,

1861.)

Christoph. Wordsworth, Gr. Test, with Engl, notes

ed. 5,

1866;

actus,

ed.

4,

1864; epp. Pauli, ed.

evangelia,
4,

1866;

27.

epp. oath,
1864. (Ed.
1856 60.)
apoc, ed.
Tr: S. P. Tregelles, N. T. Gr. et Lat. partes i
1857 72,
vi,

4".

28.

T: (L. F.) Const, (von) Tischendorf, N. T. Gr.

18691872;

et

(Pars

vii,

1,

3,

prolegomena

et

addenda, 1879.)

etiam editiones priores criticae,

editiones

1841

[1840],

1849, 1859;

quoque usui quotidiano destinatae, anno 1873 editac

apud Tauchnitzium
differunt, T^^

etc.

Brockhausium

Mendelssohnium.

Ubi

DE VERSIBUS.

3.

173

29.

Scr: F. H. (A.) Scrivener, N. T. textus Stephanici A. D. 1550.

.30.

WH:

Ed. auct. et emend. Cantabr. 187

7.

The X.

B. F. Westcott et F. lo. A. Hort,

the text revised

Text. Cantabr. et Lond. 1881:

[vol. 1].

Greek

T. in

Stephanam constanter nunc sequitnr haec editio qui vero niimeri

;

in

exemplaribus prius divenditis ad sedes alienas migraverant

normam
VERSIONES.

in serioribus ad Stephani

num.

revoeati sunt.

.31.

St^^ et B^'': vide supra

32:

Ge: N. T. Anglice

33.

Gen: Versio bibliorum Anglica Genevensis, Genevae 1560. ,,Ge"

Ge"

indicat

et

(a

et

2.

Guilielmo Whittingham), Genevae 1557.

Geu" ubi

inter se consonant.

Bp: Versio Anglica quara ,,The Bishops' Bible" vocant, 1568.

34.

Usus sum editione secunda Londinensi anni 1572,

Lu: Versio Germanica a Liithero

35.

sibus

distinctas

antiquiorem

Goezius

quam eam quae in lucem

furti ad Moenum, 1582,
V: Biblia

37.

D: La Bibbia,

cioe,

vocant.

1611,

Oxon. 1833,

Examinavi
)

libri

regis,

Usus

editiones 51

Hortiique;

editiones has
.

Test.

qixam

sum

,,

authorized

libro

,,

version"

Exact

reprint",

Novi

Test. Gr. et versiones

novem.

quod

margine adpcsitis distinguuntur.

ob rem saepe dubitatur in editionibus Schotti, Scriveneri,

Westcottii

Xvovo

fol.

indicat initium versus in editione citata incertum esse,

Quam

del

fol.

4,

versus nonnisi numeris in

in

55.

Romae, 1592,

del Vecchio

1607,

lacobi
fol.

potuit

sum divisionem

Secutus

8".

da Gio. Diodati.

lac: Biblia Anglica

38.

non

reperire

ver-

data est apud Feyerabend, Franco-

sacra Vulgatae editiouis etc.

traslatati

fol.

editiones

Niemeyero curata, 1854

editione a Bindseilio et
36.

Inter

facta.

plerumque

in

locis

prorsus

incertis

non laudavi.

Interdum aufert adnotatio dubitationem quam habet

textus.

DISCREPAXTIAE IN VERSUUM DISTINCTIONE.

Nota bene: iu locum quemQue adscripsi, ex editione Stephanica a. 1551,
verba quae ab edltoribus variis variis versibus adsociantur, lectionum varietate
aliquando adnotata. Locum primum plerumque tenet versus in quo ipse Stephanus haec verba posuit.
Matt 2,1.2 uh'yovTfs,
ver. 2,

Scr;
ver. 1,

B A HS We

St

Ge Bp V D

Elz"-*i-3--^-

Sch Tn Sz

Bi

L Al Tr T

(exc.

T")

lac.

<''''

T" H Th

Elz"^*

Bl

Cur F Mas Be

Wd;

Lu.

Mt G

(G""")

DE TEXTUS FORMA.

y.

174

Matt 5,4.5 MaxciQioi

oi

nfvO^ovvTfg

MtixaQioi

.^

oi n()(ai'g x. t. A.

Versus hi transponuntur ab L*"' (contra

signvim

quae

,,iit

suum

Tn

Kal

15,5.6

v.

[1.

i).(:ytv'\,

B A HS We

ver. 24, St

ver. 23,

textui

servat priores ver-

mimei'os.

9,23.24 yityti avToT^;

vindicent,

sibi

vero ad temjius saltern adsociari."

et

WH">''s adponunt verbis trans-

(exc. T**); sic St^* et V.

positis

Tr

L'"*'"?)

T" H Th
M Bi G"*'
ov

fxr]

Mt

(exc. T*i);

V.

F Mas Be

Elz Cur

Al Tr; Ge Bp Lu

Sch

Wd T

Bl

Tor

Tt,[j.rioi]

lac.

ccvtov

ttcu^qcc

G-"*"

jrjr /uTjT^Qa

(Lectt. varr.)

((VTOL'

A We Al Tr; Ge Bp Lu V lac.
B HS Elz Cur F M Mas Be W Mt Bi G K Sch Tn
Sz L H Th Bl Wd T Scr; D.

ver. 6, St
ver. 5,

21,1.2

Atyoiv avTolg,

ver. 1, Elz "-41.

ver. 2, editiones ceterae.

Ear

25.26

finwfjfv, ^1 ovQcn'ov-

tQfi' rjuh',

SiaTi

ovr ovx

tTTiaTfVOaTf (CVT(0;
ver. 20,

T; Y.

ver. 25, ceterae.

23,13.14 Oval Sk

v/uT}'

OTl y.aTiOdttTt

B HS

Ita St

incluso)
ver. 13,14

Sz

Ge

F Mas Be
Lu

Bi>

Hg

St

ver. 9, B^s

Tn Sz

xliitn

W'^'

Y D Tac.
ab A We M

Sch Tn Sz

^^Oial vfxh'

Bl

Th

(sed ver. 14 uncis

W^^^s Mt Bi

Wd

his,

uumeraut

Ex

Scr.

(sed

numeros priores servant.

L Al Tr T WH. Ex
numero

ver. 13

tnoQfvovTO

Th Bl Al

n.

Wd

ToTg

Mas Be
n.

tuntur verba haec a St^^ G^^

his

14.

ccTTuyy(T).ca

B" A Tr n.; Lu.

HS We Elz Cur F M

...

14 omittitur a G""

ver. 8, St^i

on

transx>onuntur

Al Tr (non T)
28,8.9

Elz Cur

G"" ver. 14)

ver.

Scr;

fiaS^rjTttTg

kvtov,

W Mt Bi G K Sch
G Bp

lac.

Omit-

L Al Tr T WH; Y D;

uncis includuntur a Bl.

Marc

3,1 9.20

Kal tQyovTKL

ver. 20,

Sz
ver. 19,

St

v.

YAz^^^^'''"''^

Th Bl

B HS We

Ge Bp

[1.

lac.

Wd

tQytTKt'\ tig

Cur

F Mas Mt

Tr T'""""""; Lu

Elz^^-ss-n

olxov

Bi

Sch Tn

D.

W Be L Al T (exc.

T'<^>'")

DE VERSIBUS.

3.

Marc 6,27.28

175

Si \\.x.K(u] (irnXd^m' c'iTTfxfffr.haev nvror tr t^

qvkctxtj.

B" A Tr WH; Ge Bp Lu V lac.

B^s HS We Elz Cur F M Mas Be W Mt

ver. 27, St
ver. 28,

L H Th

Sch Tn Sz
13j8.9

^\\l

Scr; D.

((Q/(U MSlVOiV TKVTU.

ver.

Luc 4,18.19

WH;

Ge Bp Lu V lae.
Mt Bi
9, B5 HS AVe Elz Cur F M Mas Be
Tn Sz L H Th Bl Al Wd T; D.

ver. 8, St B^'

Tr

HS

St" B

WH;

Tr Scr
St^s

GK

xa)

(ciffatr,

Sch

TotfJoTg

icnoaTtD.Ki Tix^oavauivovg h' cuftati,

civci^t.tVjiv,

ver. 19

uiyixctlwToi;

[y.r\ov'^ai]

yriQv'iKi,

ver. 18,

Bl Al

G K

Bi

Ge Bp Lu

A We M

F Mas Be

Elz Cur

Mt-

Bl

Wd

lac.

Mt Bi Sch Tn Sz L

Th Al T; V D.
voawr

6,17.18 OV rjlS^ov axovani avTov, xk) ict&fjvKt ccno Toh'

KVTiOV

WH;
B HS We Elz

ver. 18, St
ver. 17,

Tn Sz L

Km

7,18.19

W Mt

Bi

G K

Ge Bp

lac.

Scr;

Tcvag t(ov

i^i'o

St" B

HS

Th Bl Al

ver. 21,

St"

ver. 22,

Tr

We

Wd

Mas

WH;

Sch

n.

Omittuntur

Ge Bp Lu

Mt Bi G K Sch Tn Sz
Ge Bp V D lac.

n.

Bi Mt^

Bl

n.

Wd

Tr

n.

L H Th [Al] T Scr; Gen

B A HS Elz Be G Sch Tn

Sz

a St^s

Y D

sins,

fAC(d^t}TC(g,

lac.

Ot Se riavyaaar.

ver. 4,

St

B A HS We Elz"" Be K Tn

Ge Bp Lu

Y D

ver. 3, Elz'i6.6i.To.78

Th Al Tr;

lac.

q^^

34.35 KiO.ov TO lilug

p
.

^ j,as
.'^

OvTt

Mt Bi

G-"*'

tig yijr

Elz (edd. omnes) ex duobus his versibus

Wd T.

Sch Sz Bl

unum

solum

faciunt,

ideoque caput nonnisi in triginta quattuor versus dividunt.

19,41.42

Atym;

A HS We Elz Cur F Mas

H Th Bl Al Wd Tr; Ge Bp Lu D

vers. 42,

Tn
ver.

avTov

fxctO^ijTOjr

Scr;

F Mas

Cur

Mt* G'"

Iac'"8.

Sch

Elz Cur Be Tr AVH; Lu.

^y^

10,21.22 Kai argcKfiig 7T()6g Tovg

14,3.4

Mas Be

Wd

Th Bl Al

TTQoaxcdtGtifxtrog

ver. 19, St^5

Cur

^Iiijccy)'r,g,

ver. 18,

Lu Y.

Tr

St" B

41, St55

Mt^ Bi G"' Sch

Be

Mf^

lac.

Sz T; Y.

22,60.67 AiyovTig, Ei av tl 6 Xoiarog; iint

[1.

v.

finov]

rj/jtr.

176

DE TEXTUS FORMA.

V.
St

B A HS We

Mt2

Tn Sz H*i Th Bl

sed

Bp

ver. 67,

ver. 66,

Wd

F Mas Be

Elz Cur

Tr Scr

WH;

G"'"

G'^'

Ge Lu D;

lac legunt saying, ^'Art thou" etc.

Mt^ Bi

Luc 24,45.46 xal tlmv

L U^^ Al

G'=" Sell

T; V.

avToTi,;

WH.

Tr

ver. 45, St^^ in textu Graeco,

ver. 46, St^^ Latine, ceterae.

loh 1,38.39
.

Ti

ver. 39,

i?noi>

rff

A We

B^ Elz et ceterae;

sus per

et verss.

se,

4,35.36

9^11.12 uJnfL'hoi' J*

WH

^J/;.

6 (HqiCwi'

x.

12, Elz33 Be.

11, ceterae.

Ita
01")']

Ti

C>]TeTre

ad ver. 36,

A We

Tr;

y.^vfig ver-

52

Elz

legentes

etc.
i]6r]

Tr""'''8.

xfd

avf^kexpa.

I'lijjci/xfvog

Lu V D.

11, St

ver.

10, ceterae, sed (Tn)

(WH).

EniToavTO St II^TQog

x.

L Al Tr

T"-^**)

T*i-'-^

(non

t.

legunt in 3,1 IHtooi; 61

3,19.20

lac.

TS Xcd 7iq0<J)]XvT0l,

ver.

WH

51 St =3 verss. 40
i^Si]

X^ytjca

/ite'i'fci;;

X.

WH

etiam

(ita

adiungunt tmioavjo ad 2,47, omittunt

(o

Ge Bp Lu V D

fit

v,

t.
[1.

ver.

Act 2,10.11 lOL'ScUOl

39

adiungunt

ver.

2,47.3,1

WH;

Tr

Paji^l

(cvt(o,

diSdaxaXf) nov

fQfj.r)P(vo/xfVov,

ver. 38, St B^'

01

CrjTfhf;

xtu Idjawrig

tj)

x.

t.

St^^

V)

txxkrjOi'cc,

X.

T*'

tamen niimeros priores adservant.

Onwg

eXO^coGc

llv

xctiQol

ano nQOGoinov

uyaijjv^iiog

TOV KvQtov,

A We

ver.

20, St

ver.

19, ceterae.

5,8.9

G>i"

Sch Th Tr

WH

Lu V.

6f f?nf, Nat, jogovtov.

^a-".

(^i-)

ver.

9,

Elz

ver.

8,

ceterae.

39.40 EnfiG&tjGctv 6( KiTfp-

39, St

ver.

40, ceterae.

11,25.26

K(d ivQajv
26, St

ver.

25, B^s

13,32.33

Otl
iluTr,

ver. 33, St

G-"*'

Sch Sz Tr

avroi' ijyKyfv

B" A We

ver.

Sz

ver.

HS

Th Bl Al

Tuvrrji'

Tr Scr

Elz Cur

Wd

M
T;

WH;

V.

kvtov

tig ArTio)(Htti'.

WH;

Ge Bp Lu
Mt G
Mas Be

lac.

Sch Tn

D.

6 &t6g ixnfTtXrjoMXf roig Tfxyoig avTwr

[lac.

((rGT)]G(ig IrjGovi',

B^^AWe G"'" K Sch Tn H*^ Th TrWH Ge Bp Lu VD

;

DE ^t:rsibus.

3.

HS

32, B^^

ver.

Mwa^wg

(uv

ovx

K
HS Elz Cur F M
H Th Bl Al Wd T
G"

tjiivrijd^tjTE

WH;

Tr

ver. 39, B^s

Sz

Mt

G""" Sz H^^

v6/n^

ir Tip

Sixauo&rivui,

B" A We

ver. 38, St

Mas Be

Scr.

ano ndvTcov

x(d

Iohl3j38.39

Elz Cur

Wd T

Bl Al

177

Mas Be

Ge Lu V.
Mt G'^^^ Sch Tn

Gen Bp

Scr;

lac.

18,12.13 yfs'yovTfs,
ver.

12, Elz'3-*.

ver.

13, ceterae.

Gov xal XKTOQd^w/nciTwv

24,2.3 ITolArjg fiQtjvrjg Tvy/civovTig Sin

[1.

diOQ&w^uTMv'] yivofxivwv

V.

ngovoiag,

TTJg ofjg

B"

ver. 2, St

Sue

t&vsi rovto)

rqj

WH;

Tr

Ge Bp

lac.

ver. 3, ceterae.

18.19

[Elz

Tii'fg Sf

om

B" A We

ver. 19, St

Sf]

Ano

G"' Sch

rrfg

Asiag lovSaTot,

WH; Bp Lu V

D.

ver. 18, ceterae.

lu

St^^-*^ et

unde

B^' numeratur ver. 19 signo 19.20 sive

21 28

verss.

St

= 20 27

Elz

,,19 et

20;"

Numeratio

etc.

duplex haec versus 19 videtur ex interpolatione in hoc loco

multis in exemplaribus versionisVulgatae Latinae orta esse.

In St^^ verba sequentia (quae Graece deesse dicuntur)

inferuntur ad versus 19 initium:

me,

clamantes,

Interpolatio

&

eadem

dicentes,

Et apprehenderunt

Tolle

inimicum nostru."

in editione versionis Vulgatae Sixtina

(1590) invenitur, nee vero in editione Clementina (1592).

In Ge Gen dividitur ver. 18 in duos versus;

ver. 19 incipit

Neither with multitude," unde verss. 20

= 1927
Rom 1,29.30

B" A

etc.

Al Tr

WH;

Ge Bp Lu

lac.

ver. 30, ceterae.

8,20.21 iri IkniSr

ver. 20, St B^'

WH;

Ge

A We M Mt G Sch Sz L H Th" Al Tr T
Bp Lu V lac. Sed G Sch Sz H Th'^ Al Tr

ponunt comma quod vocant post tXntSi,

WH

Ge

ipiii^vQiarug,

ver. 29, St

28

lac.

punctum nullum habent.

HS Elz Cur F Mas Be

ver. 21, B65

9,11.12 oi'X

i'i

ver. 12, St

(Qyojv,

Tr

ver. 11, ceterae.

TiscHENDORF, N.

c<).)'

WH;
8.

W K Tn Bl Wd

Th**

Scr; D.

ix tov xakovVTog,

Lu V.

(Apud Sch

T. ed.

et

incipit ver. 12:

'Otl 6

12C

f.itiL.(av.)

DE TEXTUS

V.

178

Co 7,33.34

/j.ffX^QiGT(u

yvvrj xal

T]

WH;

ver. 33, St^^

FORIVIA.

Lu.

nixQd-ivog [lectt. varr.].

rj

St^^

Sz Tr, etiam

D, includunt

versui 33.

nihil nisi /ns/xsQiGTai

ver. 34, ceterae.

2C0I56.7 Knl

ilnis

r}

A We

ver. 7, St

2,10.11 Ira

B" A M

lac.

G K

Mt^

'(a/t]y(c

19

ccvsati'

B65

Sz

HS We

Th

1 4,

ver. 15,

St

In Ge (non

adpositis.

rw

juov,

,u>)

svQeiv

Wd;

WH;

Ge Bp Lu

W Mt

F Mas Be

G K

B" A We
HS

B65

G-"'"

Elz Cur

/iie

lac.

Sch Tn

D.
fi

sis

vnfo navroiv uni^aviv,

nuvTsg tint&^avov.

((Qu 01

ver

Tr T Scr

xQivavTag tovto, oti

5,14.15

Th Bl Al

^ov

Elz Cur

Bl Al

17

tw nvevfiatC

A M L

St B^'

ver. 12,

ab 1,23, numeris 2,1.2 versibus

versibus 2,1

Tirov TOV adehfov

ver. 13,

in Gen) incipit cap. 2

12.13 Oiy.

Sch Tu Sz

Ge Bp Lu V lac.
Elz Cur F Mas Be
Mt^; D.

HS We

1,23.24 et 2,3

oaravci'

WH;

Tr T Scr

ver. 10, B65

vno tov

nleorexTr^d^oi/xti'

,w]

St

Wd

Ge Lu

ver. 6, ceterae.

ver. 11,

WH;

Sch Sz

G'"="

vuwv

vnio

rj/uMi' ^fjSca'a

[lac.

K Sch Tn H Th Tr WH Ge Bp Lu V
F M Mas Be W Mt G'"" Sz L Bl
;

Wd T Scr; D.
Ev Tw vvv y.(ciQo) to
Al

8,13.14

v/ucov TifQiGOsv^a, aig to txetvojv

iaT(Qt]UCC,
ver. 14, St

Tr

WH;

Lu V.

lac, includunt etiam versui

B^'

G-""*'

Sch

Sz, et

Ge Bp

14 verba praecedentla AA'

t| iaoTrjTog.
ver. 13,

Elz

ceterae.

10,4.5 loyiGixovg xaD-uioovrTtg,

ver. 4, St

HS We

B^^

Sch Tr

WH;

V.

ver. 5, ceterae.
11,8.9

Ka\ naoo)v

TiQog vjudg xccl vaTeQr)d-fig

ov xciTevciQxrjaa

ov6tr6gver. 9, St B^'
ver. 8,

A We Wd

B^s jjS Elz

Gal 2,19.20 Xqiotm

ver. 19, St

Tr

WH;

Ge Bp Lu

V D

ceterae.

avi'eOTav()0)Lic(t,.

B" A

G-"'"

Tu Th Tr

WH;

Ge Bp Lu V.

Mf^ includit versui 19 etiam verba sequentia:

ovxsTi iy(a,
ver. 20, B^s

lac.

i'^

HS We

6k tv tfiol /qtaTog.

Elz

5,22.23 TiQtcoTrig, tyxQcueur

ceterae; lac.

ccJ (^f^

ver. 23

Scr

B" A We M G""*' Sch Sz L H Bl Al Wd

T Scr; Ge Bp Lu V lac.
11, B65 HS Elz Cur F Mas Be W Mt K Tn Th;

Tr

Mas Be

Mt

G'^^

D.

tv civrco.

St

ver. 10,

2,14.15 Trjv f/d^nav iv

ver. 14, St

ver.

Th Al Tr T

Tn

Eph 1,10.11

Sz

Wd; Lu

Bl

179

Ge Bp

B^"

ver. 22,

ver.

A M G-"" Sch
V lac.
HS We Elz Cur F

B^'

St

WH;

DE VERSIBUS.

3.

t^. -^yjj.

j^^^

ceterae.

1 5,

3,17.18 tv

B'^^s

i(JQiCMfii'oi y.iu T(d^(u(kio)usi'ot.

ayccTiij

B" A Sch Th Tr WH;

B5 HS We Elz T ceterae.

ver. 18,

01 /ntv i^ ^QiO^ftug
i^ dyicTirjg

G K

Sch Tn Sz

Lie.

/liov.

^Wl

Wd

Th Al

Tr T

verss. 16

et

17,

WH

etiam

(ita

verbis

ol

Si exceptis, et legunt ol /xiv ^| uyanrja

et ol

Jf

y.iTtxiii.

V) transponunt

St^ et

Torg 6eafj.oig

Ge Bp Lu

ver. 17, St

Phil 1,16.17

D,

accQxl avTOV'

rjj

/.liv

x. t. X.

y.T.L Ex his, G K L'""' H Th"

servant numeros priores.
2,7.8 xul ayt]uciTt aiQeS-tig wg av^QMnog.
ver. 7, St B" A G'"''' Sch Sz Tr T (exc, T*>) WH; Ge
6e ^1

'''ol

t()id-iiccG

WH

Bp Lu
ver. 8,

3,13.14

6J'

HS We

B65

D.

T^i

(Tf,

T(i

Elz Cur

Th Bl Al
/.itv

Wd

Mas Be

Scr;

W Mt

tnikavdavofxd'og, ToTg

Qjiidui

K Tn

G"'"

lac.
cFf

ffj.-

nooad-tv (ntxTtivoLitrog,

A Bl Wd Tr Scr WH;
HS We Elz T ceterae.

ver. 13, St B^'

ver. 14, B65

Coll, 21. 22

Nvvl de

ver. 22, St

c(7ioy.ca)]lXcc^fv

A We

Tr

WH;

[1.

Lu

Ge Bp Lu

lac.

v. ((noxdTrjkXciyTjra}

D.

ver. 21, ceterae.

1

Thess

1,2.3

(cSiuXd'TTTwg

'

ver. 2, St

Bl Al

Wd

Tr

WH; Lu

verbum verbo ^vri^onvovTig

ver. 3,

B HS We

Elz

ceterae.

V.

Sed Sf^^

Tr

adsociant.

Sed

Ge verbum

praecedentibus coniungit.

wg XqiOtov dnoaTolor
G-"" Sch Sz Tr WH; Ge Bp Lu V.

2,6.7 Jirdf-itvoc iv ^doft that,

ver. 7, St B^'

ver. 6, ceterae.

11.12

naQuxidovvTfg i\udg

y.al

WH

TKcoafivd^ov^ufvoi,

12*

cum

180

DE TEXTUS FORIMA.

V.

B" A

ver. 12, St

V.

Bl Wd, cum Ge

11, ceterae.

ver.

WH;

Tr

Bp

lac, includunt etiam

sz Tr

WH; Ge BpVD lac.

XKi fXKQTVQOjuevot versui 11.

Philem 11.12 Or

ai'f'nfjuiljcc-

ver. 12, St B"5-8-2-88-98

ver.

B""i 6^67.80.90

11,

Tn L

(jmai Sell

jjg

^e ^Iz Cur F M
Wd T; Lu.

Mas Be

W Mt

Th Bl Al

23.24 MuQxog,
ver.

B A HS We (vide infra) M Be Mt^ G'"" K

L H Th Al Tr T WH; Ge Bp Lu V D lac.
Cur F Mas Bl Wd.
Elz^* W G-"'" Mt^ Tn

St

24,

Sch Sz

ver. 23, Elz

Scr incertae sunt.

We

unum

ex verss. 18.19

facit

St verss. 20

23.

solum, unde

We

We

verss. 19

22

coniungit etiam versus 24.25

sub numero 23.

Heb

1,1.2

En

ia/KTcov

la/cirov]

v.

[1.

rcUr 7]^SQon' tovtcov ila-

XrjOtv rjLitv iv vtcp,

B" A

ver. 2, St

Tn L

3,9.10

G""*'

HS We

ver. 1, B65

Tr

ver.

10, St

ver.

9, ceterae.

yccQ

|Uf)'

Wd

T.

Th Bl Al

Ttaociony.orTa

7,20.21 ol

Sch Sz Tr Scr
Elz Cur

fTrj

WH;
x^Q'S

V.

Th Bl

HS

10,22.23

Wd

Elz Cur

G""^*

F Mas Be

H"

Sch Sz

W Mt^

G"'"

Al Tr T

Tn H*

Scr; lac.

Itkov/u^roi

y.ccl

ftah' iSQei's yiyoroT(;-

ooy.iofAoaiag

B" A We M Mt^
WH; Ge Bp Lu V D.

ver. 20, St

ver. 21, B66

Ge Bp Lu V D lac.
Mas Be Mt G-""^ K Sch

WH;

[1.

to

IfkovOfisyoi]

v.

owfiu

vdari

y.C(xf^C(QM,

A We
V D lac.

ver. 22, St B^'

Bp Lu
ver.

HS

23, B<^^

Bl

Wd

Sch Tn Sz

G-"*'

Elz Cur

Al Tr Scr; Ge

W Mt

G""'"

K L

Th

T.

12,22.26 navriyvQH
ver. 22, St

B" A We

B^^

ver. 23,

Bl Al

HS

Elz

WH;

Tr

Ge Bp Lu V.
Sed Be G K L H*i Th
verbum uyyO.wv omittunt, verbo

ceterae.

T comma post
cum nnrrjyvQH

tiyyiXwv

Al includit xat
1

Mas Be

Pet 2,7.8 Al
ver. 8, St

).tx)og

B" A

/AVQiadtr,

iuncto.

ayy^Xtav Tiavt^yvQfi versui

nQoaxojUfActTos, xcd

G-"*'

Sch Tn Sz

23.

ntTQa axardclkov

H Tr Scr WH

Ge Bp Lu

lac.

DE VERSIBUS.

3.

ver.

HS We

B65

7,

Bl Al

Wd

lPet3jl5.16 ]\I(Tn

Mas Be

K L

Mt

Th

T; D.

TTQcu'TrjTog xccl (fo^ov,

16, St B^'

ver.

Elz Cur

181

WH;

Tr

Ge Bp Lu V.

B*^^^ incluclit etiam versui 15 aweiiStjaif

ver. 15, ceterae.

f/ovTeg aya&yji>.

lIo2,13.14 rod<fio {l.y.(yQccxpa)

ver. 14, St B5^-65.82.88.98

ver. 13, B^"

Apoc 2527.28

lg xctyoj tt).i](fa

ver. 28, St

B^^

ver. 27,

On

18,16.17

jy

ceterae.

G'"'''

ceterae.

fioii'.

WH;

Sch Tr

Moa

fiici

ver.

17, St B^'

ver.

16, B63

Sunt hi,

Ge Bp Lu

D.

Elz

fallor,

G""^'

Sch Sz Tr

G'"^"

WH;

Ge Bp Lu

lac.

ceterae.

omnes

loci

versuum

in

6 ToaovTog nXovrog-

rjorjucod^r]

A We

HS

nisi

differunt

se

gjj

10, ceterae.

ver.

inter

St B^'

^Az

Qg

-^yjj.

tov

naoa tov narqag /now

Sch Sz Tr WH Ge Bp Lu V.

B" A G""
HS We Elz

17,9.10 xcu ^uaiktig STiTcc

ver. 9,

gg

65.67.80.90

rpj.

^Yg

on iyywxKTS

Triad (a,

vfxtv,

quibu.s Elz

distinctione

1633

et

1551.

St

ed. 8

Loci

alii

sunt quibus sive editiones nonnullae N. T. Graece (ut verbi causa

editio Millii), sive

(Ge

sexti

Bp Lu

nonnullae ex translationibus saeculi fere decimi

lac),

Vulgatae

sive

Clementina ab his

editio

tribus discrepant.

In exemplis hoc loco subiunctis, significant numeri crassi

versum ad quern transferunt editiones vel translationes verba vel

phrases de versu in quo apud St Elz

Matt

10,2.3

22,41.42 ).tym;

12,14.15 Sojutv

rj fj.ri

i]^iv

Ge

17,35.36

TOV

9,42

iv Tbj

ud)]

lac;

16,22.23

= 35

v(i(CTog

V;

11,34.35

56.57

Mt Th

Ge Bp

(om. xui)

6,51 = 51.52

^diyovGiv uvt(o-

13,30.31

^v

et

sepultus est in inferno);

lOH

(si

ov

og (fj/

4,13.14

ut]

quis etc.)

Sirijrjatj

et

[1.

iSe.

vil ot i^ijk^e.

tti'j/

v. -Gfi]

5271

Kvqis, fQy,ov xcd

<^e

tov Sovvai
43.44 = 44 V;

LXJC 1,73.74

lac.

(et

V.

'l(ocii>vr]g

Bp lac;
8,39.9,149 Lu V;

= 42.43 (Et increpavit) V,

= 36.37

xal

uniik&ov. Scr, Ge

(Tf

Makc 9,150 =

Safiev;

V, 37

56 V;

Scr.

20,4.5 Ot

ov iyco Sojaw kvtco,

TOV idwva- V;

Zt^tSaiov

tov

'idxcDiiog

M V;
M G"^'.

uSeXffog cutov-

sunt.

Ix
efg

= 5372
M

Mt^;

We M

Be

182

DE TEXTUS FORMA.

V.

Act

7,55.56

Eom. 1592, 1861

55

Van

edd.

Vercellone) ;

non edd. Eom. 1592, 1861;

Guj'tv6oy.(or rp avniQ^Od avrov. V;
T,

sed

Van Ess, T, et
Rom. 1592, 1861;

edd.

V;

9,28.29

Toi'-

KvQiov

et

'irjOov

13,30.31

828

KaX

(qui

visus

24,12.13 oi'Tt xtnd

h' Tov
CorTcii

v^ag

non

Van

y.aX\

Bp

Gvv

Van

ita edd.

ifjol

rrj}'

nokiv V.

16,37.38

Seh Sz

lac.

(miilti

Scr,

(et

ipsi

Al Tr

TiM

T^^-^^

Apoc

Apud Lutherum

tcvTor,

6r6juTi
lac;

14,6.7

=6

nos

eiiciant);

lac;

fJ.ov

Ti

Thess 2,10.11

edd.

6,21

et
1

Van

signo

Me2

V,

3,2.1.26

21.22

('//

13,1

ab 9,2;

Lu

y-

^-

^)

B5'-65-82.88.98

lOH 14.15

lac.

iColl ab

11,2; 2 Co

CoU

Abboti excursus de yersibus.

ab4,2;

(ita

esse scio, sed huius loci

de hac re uberius exponere.

cl.

edd.

non edd.

yuQi^i

6,22.

10

11,3; 12 ab 11,15; 13 ab 12,18

Catalogum hunc imperfectum

V.

Ess, T, sed

N. T. triglott. 1854.

12,18.13,1

incipit

4,14; Apocll ab

Explicit

TiQog

ita

Ge Bp

ab 1,23 (itaGe^^^'); ^Coll ab 10,17; Gal& ab 5,25;

Eehb ab

autem)

non

sed

T,

?]r

17 = 1116

lac.

Ess,

Si

= 14 Bp lac.

numerat subscriptionem ad

Bp V

Van

Co 13,12:= 12.13 (uo/iaPhil 4,21. 22 l4cf7rf<i:ojTf

St^" V.
1 Thess 4,11.12 = 11
ndtXifoi.
et 1318 = 1217 V edd. Van Ess, T, sed
13

Rom. 1592, 1861.

Ess, T, et 12

14 Ge

B HS Be

'/jjffoii]

lac, et

Ess, T,

7.8

tint

per dies multos his);

est

edd.

ZcciO.og

Ess,

TTtTQog 6i

edd.

ita

7i(io()rjaucC6iLttvog iv to)

V;

Rom. 1592, 1861.

Gi^'

8,19.20

Tov &fov, Lu

(h>o/)j

01

8,7

Van

edd.

cm.
om.

7,00.8,1

1,9.10 ni'ivroTt tnl twj' nQoatvytSv

y..T. I.)

edd.

V.

[1.

= 7 27

Rom

v.

[1.

=9

8.9

edd.

T, sed non

Ess,

= 56 59

57^60

lac).

non

et

183

VI.

DE TEXTUS

HISTOPvIA.

184

paginae
1.

2.

De
De

recensionibus antiquis

....

editionibus
(1.)

185202
202334

15141675: Complut. Erasm

Steph. Bez. Elz. textus receptu.s
Biblia polyglotta, Fell

(2.)

17071830: MIL
Wetst.

Alter.

205224

Bentl. Beiig

Griesb.

Matth

224257

Birch. Scholz
(3.)

1831

1881:

gelles.
(4.)
(5.)

Lachmann. Tre-

Westcott.-Hort.

18411872: Tischendorf

ConlatioTisch.Treg.Westc.-Hort

258279
279287
287334

185

VI.

DE TEXTIS HISTORIAN
1.

DE RECENSIONIBUS ANTIQUIS.
Litteras apostolorum autographas

originales

charta

in

papyracea exaratas (2Iol2) veri simile estiam saeculo

secundo perisse neque dolebat ecclesia memoriarum vivarum

quod has amiserat.^

plena,

pserunt saeculo ut videtur

^

et

Hug, Einleitung

Tubingae

a.

Libris saepe exseriptis inre-

secundo

errores multi,

N.

in die Schriften des

1826, vol.1, p.

140 244

causis

Stuttgardiae

T., ed. 3,

[ed.4, a. 1847, p.

120 210];

Wm. Smith's dictionary of the Bible, Londinii vol. 2 (a. 1863),

p.505 534, ed. American. NoviEboraci, vol. 3 (a. 1876), p. 2112 2143
Westcott,

sub voce
.

the

New

Testament; Tregelles, T. H.

Holy Scriptures

Eeuss, Gesch. der

165;

p.

87

a.

1874, p.

the

a.

445484;
Greek

ed. 11, vol. 4, Londinii a. 1863, p.

Schr. y. T. ed.

Scrivener,

original

Londinii

heil.

Home's Introduction

5,

Brunsvigae

plain introduction
Westcott

et in primis

[vol. 2],

a.

etc. ed. 2,

et

24

to

147;

1874, pars

2,

Cantabrigiae

Hort, The N. T. in

Introduction: appendix, Cantabr. et

1881.

Fabulae

autographis

de

vel quinto ortae sunt,

litteris

inventis,

saeculo

quarto

saeculo decimo octavo non detuerunt.

De

Matthaei autographo in sepulcro Barnabae invento, of Crednerum,

39, Halae

Einl. in d. JV. T.
orient,

vol. 2,

p.

versionis Latinae

Pragense evang.

81

codice
S.

a.

1836,

de Marci
saeculi

p. 73.74;

sexti, vide

Marci, Pragae

Asseman. BibL

autographo, re vera Vulgatae

a.

1778;

Dobrowskium, Fragrn.

de lohannis auto-

grapho cf Petr. Alexandrin. Migne, Patrol, Gr. vol.18,

coll. 517'*

186

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.
p. 47

supra

68

adlatis, et patres

non semel vituperaverunt

haereticos, ut qui scripturas sacras falsarent, etsi nonnullis

locis ipsi patres lectiones certe falsas

saeculis

rentibus
et,

defendebant.

Cur-

numerus locorum discrepantium,

crevit

arte critica incipiente, adseveravit Millius (a.

lectiones varias triginta milia,

1707)

quo dicto multi,

esse

in primis

in Anglia, territi, metuentes de verbi divini honore, viros

rei

criticae studiosos reprelienderunt, ut qui veritatis fun-

damentum

evellere vellent.

Quaeritur, an lectiones hae variae tam innumerabiles

certas

cognoscendas dispertiri possint,

in

familias

ut

primo aspectu sciamus, an variatio huius vel

temporis

vel

facile

loci

et

sit,

Codices Graeci, quod

nemo

earn

illius

probemus vel reiciamus.

nescit, ea ratione inter se discre-

pant, ut textus propria in codicibus sb diiferant ab

quae eius propria sunt in codice D, iterumque ab

eius propria sunt in codicibus
ficant variationes

efghsu.

quae

iis

In quantum

iis

signi-

hae familias sive recensiones? Quousque

sequi possumus nonnullorum codicum inter se coniunctiones?

Bengelius^ primus quaestionem banc tractavit

ita scribens

Beiigel.

1734,

a.

(p.387): Possetvariarumlectiouum
.

,,

J.

ortus, per singulos codices, per paria codicum,

per syzygias minores maioresque, per familias, tribus, nationes-

que illorum, investigari

quitates discessionesque

reduci,

atque

et
ita

schematismorum
res

tota

et

inde propin-

codicum ad schematismos quosdam

per

logicam oculis subiici, ad

et 520''.

et repraesentari

aliquae

concordantiae

fieri;

tabulam quandam quasi genea-

quam tabulam

Constantinus Simonides,

homo

quaelibet varietas

satis cognitus, edidit

librum,

Facsimiles of certain portions of the gospel of St. Matthew and of

the epistles of St. James und Jude written on papyrus in the first
century and preserved in the Egyptian
Liverpool,

Londinii

a.

1861,

quod dicam, fragmenta haec

Bengel,

iV".

T.

fol.

p. 79

museum
cum 14

of Joseph Mayer,
tabulis.

esse ficta.

Gr. Tubingae

a.

1734, p.

385 433.

Non

est

DE EECENSIONIBUS ANTIQUIS.

1.

iusignior

cum agmine

ad con^nncendos

suorura codicum,

etiam tardissimos dubitatores,

Maguain con-

exigeretur.

iectauea nostra silvam habent:

sed

manum

risuum periculo exponatur Veritas."

18^

de tabula, ne

primum

Distiuxit

cum

primis inter eodicem Alexandrinum

et

iu

et

codices Latinae versionis vel codices Graeco-Latiuos et

ad Latinos

codices

tum

refictos,

Tamen

hi inferiores \'ix ei familiam seusu latiore

nam iam

facere videbantur,
lius

omnes

lectiones

illo

tempore dividit Benge-

duas partes

in

(p.

aut duplex est varietas lectionis, aut,

mox

duplicitatem

opposuit

minus antiquos, frequen-

codices Graecos communiores",

tiores.

antiquis

his

similibus

429) Semper

ubi multiplex,

reducitur"; quod reiteravit

Totum genus documentorum

ad

anno 1737:

ex quibus variae lectiones

colliguntur et deciduntur, in duas quasi nationes distrahitur,

Asiaticam et Africanam" -j^

significa^'it

ilia

minoris aestimandos, haec

testes

versiones Aethiopicam, Copticam

versioni

et

Latinizantes.

eodicem Alexandrinum,

[Memphiticam], Latinas,

Latinae subordinatos

et

codices et alios

codices

Graeco-Latiuos

Semlerus - Bengelium valde reprehendit quod perpetuum

comitem" haberet huius discussionis, eodicem

Seinler

Alexandrinum atqueVulgatae Latinae," quod

sit

impiu*us et contaminatus, itemque Yulgata, et defendit

acriter codices

Graeco -Latinos aliosque ut ex Latiuis uon

Tractavit codices omnes

falsos.

quam

accuratissime et anno

1765, primus ut yidetur verbum recensionis adhibens, posuit^

ut Bengelius recensiones duas
h.

Occidentalem,
^

N.

Bengel,

Halae

Semler,
a.

a.

Orientalem sive Luciani,

App.

crit.

Wetstenii

ed. 2,
a.

a.

1763,

p.

et

Origenianam,

Aegypto-Palaestinensem,

Gr. Lugduni Batay.

T.

669,

ex Defensione

1737.

libelli

ad

crisin

atque

interjyr.

JS".

T.

1706, p. 181; vide de codd. Gr.-Lat. p. 178.

Semler, Hermeneutische Vorbereitung,

iu praefatione fol. 5 verso.

iii,

1,

Halae

a.

17C5,

188

VI.

DE TEXTUS HISTOEIA.

quae cum Itala exacte convenit,

Armenica

et

cum Coptica [Memphitica]

et

Vulgata versio videbatur Sem-

versionibus.

Anno 1767 tres

Alexandrinam quam

ex textu minus antique manasse.

lero

divisiones sive recensiones: o.

fecit^

adhibuerunt scriptores Aegyptiaci, Origenis discipuli, versiones Syriaca, Coptica [^Men^phitica], Aethiopica;

quae Antiochiae

talem,
c.

ut

unum

est;

agebat,

monstraret,

studiosis

codices,

non numerandos sed ponderandos

sicut

sententias,

Bene

scripsit Griesbacliius

recensionum

luculentius

Semlerus id

putavit.

esse

Novi Testament!

viris

adhibita

In codicibus posterioribus recensiones

Occidentalem.

omnes mixtas

Constantiuopoli

et

Orien-

h.

esse.^

quam

de Semlero: Louge

vanas

demonstravit,

discriraina

plerorumque de codicibus Graecolatinis

alii

et aliis rebus

ad

crisin

sacram pertinentibus persuasiones impugnavit, ver-

sionis

Latinae vetustioris

indolem

curiose

pervestigavit,

aliaque innumera fere inci'edibili diligentia coacervavit, quae

ad illustrandam textus Graeci historiam apprime faciunt."^

Griesbachius Semleri discipulus quaestionem
.,

-,.

de
genianis"

a.

codicibus

recensionesque

..Dissertatione

iV.

T.

Uri-

non

agnovit

textus

ad liberalem

rs

evangeliorum

quattuor

sacri

critica

,.

nisi

interpretationem,

1767, p. 45.46.

Halae

1,

in

Digna sunt Semleri verba commemoratione

^
iii,

.^

Semler, Apparatus

Halae

anno 1771

adiit

(inesbat'h.

primum

a.

1765,

p.

395.396:

E.s

Herm. Vorber.

sind folglich audi die bis-

wonach "Whitby, von Mastricht, Bengel, und WetLesearteu haben entscheiden woUen, noch lange nicht

hei-igen Regeln,
stein selbst,

von einer allgemeinen Richtigkeit und Zuverlassigkeit;

vielmehr

glaube ich, dass nach und nach ganz andere Regeln gelten -werden,

wenn man

erst

den Unterschied

wird eingesehen haben,

lichen Alter
pflegte;

und

a.

als zeither,

da

griechischen codicum besser

man

dem

meist nach

nach der Vielheit der codicum

Jiusser-

Graecorum zu handeln

welches beyde ich, hofientlich in dieser Abhandlung, hin-

liinglich widerlegt
*

der

Griesbach

habe."
,

Curae in

hist, text.

Gr. epp. Paul. I

lenae,

1777, p. 16.

1.

DE EECEXSIOXIBUS ANTIQUIS.

paucas (sunt forte

totidem

in

codices

In volumine

seiungunt."^

classes

primum

secundo, quod sane

quae omnes N. T.

aut quattuor),

tres

prodiit,

189

Novi Testament! Graece,

anno 1775, nominavit familias sive recensiones in epistulis

AC copt [memph] arm aeth
Pauli duas: a. Alexandriuam

Or ClemAl

loDam,

Cj^rAl

6.0ccidentalem

et

In volumine primo, quod anno 1777 publici

= DEFG

iuris

lat.^

factum

est,

attributae sunt codicibus evangeliorum^ recensiones tres hae:

a.

Alexandrina

CLK

[memph] aeth arm

b.

Occidentalis

(1

13

33

syrP"*'*''

09

lOG

118

EvrmlS

ClemAl Or Eus CyrAl

13 69 partim)

latt

praesertim

copt

19

IsidPel,

saepe

Itala

syr et arr,

e.

Constantinopolitana, reeentior, ex

faciendus quanti Bengelius

alii

et

compilata ^=

aliis

eum

(non tanti

fecerunt).

In primis tamen Griesbachio curae fuerunt Alexandrina

et

Occidentalis, de

recensiones

quibus scripsit:

evangeliorum

(p. xiv)

numero

forte

Inter omnes
satis

multas

duae omnium vetustissimae sedulo sunt attendendae atque

a se in^ncem discernendae."

anno 1796,

et

Haec

reiteravit et firmavit^

recension! Constantinopolitano praeter co-

dicem A coniunxit codices EFGHS.

Anno 1811

contendit^

Griesbachius Origenem ad Matthaeum codice Marci Occi-

ad lohannem

dental!,

codice

Marc! Alexandrino usum

Aeque cum magistro suo Semlero defendit Griesbachius

esse.

Griesbacli,

Opuscc. acadd. ed. Gabler, lenae

1824,

a.

vol.

1,

p. 239.

Vide etiam de epp. Paul. Griesbach, Symh.

p. cxxxvii,

vol.2

(a.

1793), p.

1785),

87 148. 621 G40.

Vide etiam Griesb. Curae in

crit. vol. l(a.

hist. text.

Gr. epp. Paul. Ill,

10,

1777, p. 97.98: saeculo tertio ineunte diversae iam exstabant

recensiones, non evangeliorum tantum sed epistularum etiam;"

lenae

a.

sequuntur Alex Occid Const

quam

drinae

p. vii

(est

Const propinquior quidem Alexan-

Occidentali").

Griesbach, N. T. Gr. vol.1,

Griesbach, Comment,

Ixviii,

crit.

a.

1796, p.

Ixxiv Ixxxi.

in text. Gr.N. T. partic. 2 lenae a.l 8 1 1

,

Meletemata de vetustis textus N. T. recensionibus."

190

VI.

Latiuizantes

iniuria

codices

DE TEXTUS HISTORIA.
dictos

ponderaudos nou numerandos

contendit

et

testes

esse.

Matthaeius, rerum philologicarum peritissimus, codi-

cum quos

adire

conlator

diligentissimus,

sed

Novi Testamenti minus versatus,

textus

historia

potuit

iu

derisit^

non solum coniecturas trium eorum qui de recensionibus

tum

tractaverant, sed etiam viros ipsos doctissimos, et prae-

sertim Griesbachium scriptorera humanissimum.

et

cum

causae dubiae est personas

nou

iniuria

Viri rudis

rebus confundere, sed

commonefacti sumus Matthaeium apud exteros

deg-entem diu caruisse et scieutia et humanitate Saxonica.

Compluria iure
petulantia

perstrinxit, haec

atque acerbitas

voluit Matthaeius

ilia.

tamen bene monita perdidit

quam iustum

Plus

fuit,

textum ex codicibus minus antiquis haurire.

Anno 1814 impugnavit Ricardus Lauren tins,"-

post-

hac archiepiscopus Cassellanus, recensiones Griesbachianas,

et

nonnulla recte reprehendit, exempli gratia ubi monstravit

familias Griesbachii

non bene dignosci posse

quos habemus; attamen non

satis

in codicibus

accurate distinxit inter

variationes leves et lectiones valde singulares et

tam

strictim

Anglia

tam

et

affectus est

inepte

nequaquam dignus

laude

ut

tractavit,

rem totam
qua

in

esset.

AndreAvs Nortonus, ^Americanus doctissimus, annis 1824.

Ueber die sogenannten Recensionen welche Herr

Matthaei,

Abt Bengely der Herr Doctor Semler und der Kerr Geheime Kirchenrath Griesbach in

dem

griechischen Texte des JY. T. wollen entdeckt

haben, Ronnebiirgi et Lips.

^

a.

1804; de Matthaeio cf infra,

a.

1814.

ibidem, p. 92
^

Cf

Tregelles, ut supra, p. 88

92.

De Nolano

a.

xxxiv;

201221.

vide

94,

1837;

ed. 2,

Cantabrigiae [Mass.],

a.

vol. 1

1846), Append,

cf recensionem libri Scholzii, Biblisch-kritische Reise,

in actis Christian
p.

251.

Greek Testament,

Norton, Evidences of the genuineness of the gospels,

(Bostoniae
p. iv

249

Laurence, Eemarks on the systematical classification of manu-

scripts adopted by Griesbach in his edition of the

Oxonii

p.

Examiner, Bostoniae mense maio

a.

1824, vol.

1,

DE EECENSIONIBUS ANTIQUIS.

1.

191

tractavit sollertius recensiones Griesbachii et

1837

(vide infra), et^ interpretationem

novam

dedit

Hugii

verborum

in

Hieronymi epistula ad Damasum, quae de codicibus Luciani

Hesyehii referunt.

et

Hugius (natus
doctissimus,

licus

1765 mortuus a. 1846), vir Cathoquod ad rem attinet non multum

a.

eum

dissensit a Griesbachio, qui

Bene appellavit Hugius

xoirtfV

'^

quasi socium salutavit.^

familiam sive textus

fxdoGtv

habitum Occidentalem a Griesbachio dictum, cui addidit

Hesychianam Aegyptiacam, quae Griesbachio Alexandrina fuit, Lucianeam Asiaticam (vide Sem-

recensiones tres

lerum supra,
fuit,

187) quae Griesbachio Constantinojjolitana

Nomen

Origenianam.
prorsus

bachius
ille

p.

Origenianae recensionis Gries-

neque

reprehendit,

ei

videbatur textus

ante saeculum quintum vel sextum ortus esse.

censuris

Griesbachii

araicissime

Hugius,

indicium

acceptis,*

saeculo ex novis studiis melius instructo misit.

alio

De Hugii

schemate accuratius haec:^

a.

xoLvri fxSoaia:

D 1 13
Act DE
Paul DEFG

Evv

syrPhiiox marg j^al

b.

Aegyptiaca Hesyehii:

theb

69 124

syrP-^^"^

ClemAl Or

Evv BCL
Paul

ABC

Aet Cath

17 46

ABC

36 40 73 105 (non oath)

Apoc AC 12 36 38
memph CyrAl Athan

p.

Norton, Evidences

Griesbaeh,

xxxxi
*

ete.

Comment,

vol.1, p. xxvisqq.
crit.

partic.

2,

lenae

a.

1811,

Ixviii.

Hug, Einleitung in

ed. 3, Stuttgardiae et

die Schriften des If. T. ed. 1, a. 1808,

Tubingae

a.

1826, vol.1, p.

140 244.

Hug, Einleitung

Comparavit etiam Hugius tabulas quae lectiones nonnullas

u.

s.

w. vol.

1,

p.

227.228.

Hesychianas, Lucianeas, Origenianas conlatas monstrant, Einleitung

u.

s.

w. vol.1, p. 211seq. 214seq. 217seqq. 221.225seq.

192

c.

DE TEXTUS HISTOEIA.

VI.

Asiatica Luciani sive

Antiochensis

et

Con-

stantinopolitana

"j

EFOHSV Evrm

Evv

>:

47 50 minuscc pier

Act 13 63 67 78 99 100 101 104 106

Paul

49

70

68

57

89

114 115

91

116 120 121 123

Apoc 29 32 33 40 41 42 47 48 49 50
(jjapoc

14

recensionera

praebent

modo Hesychianas modo

Lucianeas modo neutrius harum re-

singularem,

censionum lectiones exhibentem).

goth Slav Theophyl
d.

AKM

Evv

Origeniana:

42 106 114 116 253.

Syj.philox

In

aliis

Novi Testamenti

non

libris

jjotuit

Hugius reperire

re-

censionis Origenianae vestigia.

Eichhornius^

fere

cum Hugio

sionem Origeniauam respuit.

variantibus
profectus

in

(p,

epistulis

217),

duplicem Asiaticum
stitisse

praebuit;

tres,

Antiochensem

sive

292), Mixtam

finem

primi

saeculi

iam saeculo secundo textum

Afi-icanum sive Aegyptiacura ex-

saeculum

post

recensiones

(p.

ante

235), qui sine regula

(p.

recen-

Inde a lectionibus Ponticis

Pauli

statuit
et

sed

consentit

nihil nisi xoivijv ixdoaiv

medium

tertium

Alexandrinam

ab

exortas

Hesychio

(p.

esse

278),

Asiatieo-Byzantinam a Luciano factam

(p.

304).2

Scholzius, itineribus praeclarior

quam

doctrina,

codicum

conlator neglegentissimus, posuit iam anno 1820'^ familias

quinque

Alexandrinam

et

Occidental em

Asiaticam

et

Byzantinam, Cyprianam (codicem k), sed anno

1823,'*

quod

classes

in
^

p.

divisione

Eichhorn, Einleitung in das

JS^.

T.

contendit

Lipsiae vol.4 (1827),

217332,
^

Cf tabulam lectionum apud Eichhornium,

'

loh. Mart. Aug. Scholz,

evangeliorum, Heidelbergae
*

p.

praefiguravit,

ilia

a.

Curae

p.

321

326.

criticae in historiam textus

1820.

Scholz, Biblisch-kritische Reise, Lipsiae et Soraviae

163187.

a.

1823,

DE RECENSIONIBUS ANTIQUIS.

1.

codicum duas magnas

driuam

anni 1830,

suo

Constantiuopolitanam

171 seq.); haec firmavit

(p.

quam

Facilis

ultimis

his
classi

octo

est

exarati

saeculis

eon-

sunt."

Uteris uncialibus scripti et pauci recen-

Tischendoriius

traetavit

potius argumenta

p. 7),

familias impugnans, et Scholzius posthac^ adseveravit

lectiones plerasque Alexandrinas, quas

textum recipiendas

adscripsit, in

Lachmannus non

disseruit

codicibus

qui

antiquis

iis

ad marginem antea

fliisse.^

de recensionibus, sed, co-

dicibus aetate minoribus reiectis,

classes

hausit textum
fere

Qpaui

g^

versioni

vet.

Lat.

suum ex

Alexandrinam
Codicibus

Occidentalem Griesbachii composuerunt.

ppaui

integras

anuumerantur codices plerique qui

Haec omnia Scholzii

anno 1840 (vide supra,

iuvenis

et

tantum

adhuc supersunt.
tiores."

verba

Classi priori adiudicantur codices

Secundae

attinet

classis

non omnes, qui

.

quae ab eodem in

alteram,

utri usque

abhorret."

structiones,
distinctio."

quod

versu,

T. Gr.

quae cum textu, quern dicunt,

reeepto plerumque eonsentit,

fere

N.

in

duplicem classem distinguens

his verbis

alteram,

(vol. 1, p. xv):

quo vis

Alexan-

et

164), et Constantiuopolitanam textum originalein

(p.

purum exhibere

et

esse,

193

et

d'*"^*''*

auctoritatem auctoritati

codicum Graecorum optimorum paene aequalem

tribuit.

Tischendorfus, schematis Bengelii, Griesbachii, Hugii,

.

ita

comparata

esse dixit, ut textus historiam

ex mgenio

Eichhornii, perlustratis

Tischennorf.

quam

potius

>cribens:
^

critica
is

historicis

recensionibus

enim dubium non

Licet

ea

conficere"

quae

sequuntur

testantur

sit,

vide-

enim

Comm. devirt. etvit. utr. codd. JV.T./am.Romae a. 1845.

Hoc loco commemoretur Guil. Frid. Rinckii Lucubratio
Scholz,

in

familias

DEFG,

de

documentis

ex

Perrexitque,

rentur.

,,

6.

^tituit, et

acta app.,
in

act. et

Orientalem

epp. cath.

et

Paul. Basileae

epp. a. Occidentalem

,,fere

omnes minutis

a.

1830, in qua

(Afric.)ABC (Latin.)

Uteris descriptos" con-

voluit codices Africanae familiae interdum ad translationem

Latinam accommodatos"
TiscHENDORF, N.

T. ed.

esse.
8.

13

DE TEXTUS HISTOEIA.

VI.

194

Hieronymus^
cianum

et Gelasii

quod

Hesychium ut

et

dicitur celebre decretum,^

in Veteris ita in

Lu-

Novi Testamenti

textu recensendo quod dicunt elaborasse, tamen nee quibus

quani vim habuerint in textu

usi sint nee

modis in ea re

illi

ubique terrarum pervagato aut a veteribus traditum est

aut aliunde luculenter probare possumus;

non debetur

recensio

Origenis vero

iugenio Hugii.^

nisi

ratione vero

ipsorum documentorum omnium quae ad nos pervenei-e

si

dubium ueque

proficiscimur,

testium

maxime,
libris,

quam

distinguendas

classes

minus

multo

magis

etiam

catholicis

in

in

cum

nostro

in

Paulinis

indole uni versa

Damasum

In epistula ad

,,Hoc certe

cum

quam

fonte

perversa contentio,

mento" (de qua

interpp. emendare quid licuit nee in

multarum gentium

quidem

lectionibus

scribit:

in diversos rivu-

et

Praetermitto eos

paucorum homiuum

lib.

2,

c.

27) post

LXX

novo profait emendasse, cum

linguis scriptura ante translata doceat falsa esse

Rursus

quae addita

(?)

tantum

scripturarum

in

illas

quibus utique nee in toto veteri instru-

idem exponit Adv. Ruf.

re

actibus

tum

quaerendum.

codices quos a Luciano et Hesychio nuncupatos

asserit

in

haec de Novo Testamento

sermone discordat

lorum tramites ducit uno de

reliquis

in

et

conspiciendas

ej^istulis,

eo quod plures testes

^

epistulis

quidem

evangeliis

in

esse,

apocalypsi

in

quasdam horum

illud est

sunt."

De

vir. illustr. e.

studio laboravit

71 habet: Lucianus

ut usque nunc

quaedam

exemplaria scripturarum Lucianea nuncupentur."

2

Zur

Cf Decret. pars

I, dist,

xv, 27 (cap.

Gesch. des Kanons, Halae

quae

gelia

falsavit

a.

vi,

14.15 ap. Credner

est:

Evan-

quae

falsavit

1847, p. 216.217) ubi

Lucianus apocrypha;

evangelia

Hesycliius apocrypha."
^
illi

,,Adamantii et Pierii exemplaria",

manu

si

aliud quid

debebat accuratius dicere, nee silentio i^raeterisset

et

quam quae

sua scripserant aut adhibuerant Hieronymo visa essent,

Hesychio

disserebat.

Nee vero magis

cum de Luciano

ipse Origenes

favet

cou-

iecturaeHugii.(Co??i?..m J/i5l5,14; Opja.ed. Delaruevol.3, p.671.) Ubi

quae vetus interpres addidit: In exemplaribus autem Novi Testamenti hoc ipsum

magna

me

probabilitate

addidisse censendus

posse facere sine periculo non putavi",

dixit ille
est.

cum

quidem, quamquam omnino de suo

1.

DE RECENSIONIBUS ANTIQUIS.

singulis pliirimis prae reliquis

si

Alexandrinae

195

Quas

omnibus consentiant.

Byzantinae nomi-

et Latinae, Asiaticae et

quam

nibus insignire placet, ut non tarn quattuor singulas

duo paria ponamus, multa possunt ex

sunt petita, quae

quam

id

iam

testibus peti et

recte fiat ostendant, etsi nee

Debebimus

deerunt quibus inventae rationes impediantur.

autem, ut quod sentio breviter dicam, Alexandrinam dicere

quae inter ludaeochristianos

maxime pendebat

ut ipsorum apostolorum sermo Graecus

LXX

a versione

quorum

orientis celebrabatur,

Latinam quae a Latinis

interpretum;

adhibebatur, sive Latina sive Graeca potissimum lingua

quae potissimum Graecis sive per

utebantur; Asiaticam

Asiam

sive in ipsa patria degebant probabatur

Byzantinam

denique quae ab ecclesia per Byzantinum regnum diffusa

legebatur sensimque, quo arctiore sensim singulae ecclesiae

vinculo

partes

ad

coniungebantur,

quandam

publicam

unitatem perducebatur."

Iam vero de
quaestio

est:

origine

enim

neque

harum classium
satis

est

urgere

difficillima

diversitatem

terrarum per quas textus propagabatur; haec enim diversitas

nequaquam tanta aut tam

accedit

quod

Integra

relatum legimus in ipsa antiquitate

diserte

alterius terrae codices in alteram transvectos

ad

modum

potest;

cogitari

Constantinus

esse,

Eusebio Caesareensi,

quern

Constans

Athanasio Alexandrino praeceperunt ut exemplaria eleganter

et accurate descripta

patres,

ad Byzantinos mitterent; nee denique

quorum patriam no\nmus, talem classium rationem

confirmant.

Propterea

cum

diversitate

regionum coniuncta

poni debebunt certa textum emendandi studia,

fiierint

nunquam

enmt ad

satis

definiri

poterit;

etsi

referenda

ipsa duo prima rei Christianae saecula,

ab ingenio minime

ilia

Maximi vero moment!

quorum
autem

quorum

abhorrere mihi quidem certum

illud est,

est.

Byzantinam quidem classem

(minus enim recensionis nomen convenit) in recentiorum

codicum Graecorum ingenti copia conspicuam

13*

esse,

item

196

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

Latinam

atque per evangelia actus

in Latinis

quamquam

Paulinas etiam in Graecis Latinis documentis,

et

ipsam magna

drinam vero
est

neque universae

in

primis

ut

in

unde

est

quod cum Gries-

antiquissimis aliquot testibus nostris,

Alexandrino,

codice

in

unde

documenta,

superesse

Nee temere

inlibatam sumas nullum.

bachio dixerunt,

quod a studio

id

rationis acquiescimus similitudine,

paucissima

petas

urgemus

si

Alexan-

laborantem;

lectionis varietate

Asiaticam,

et

epistulas

diversam textus indolem

ab

libros

alios

paulo

aliis

quippe enim diu ante-

referre:

quam scriberentur, sive quintum et sextum sive quartum saeculum ponimus, diversa exemplaria circumferebantur, quae primis maxime saeculis constat non totum
complexa

Novum Testamentum

esse

siugulos

sed

ali-

quos libros."
Q,uae

cum

ita sint,

cam summa opus

sive

adliibenda

cautione in

esse

rem

sequitur exercentibus

recensionum distinctione

quam

criti-

classium

summam normam

ut

aut fundamentum ponere et temerarium et frustra est;

qua quidem

re

hand aliena

erat

Lachmanni

ab ipso vero textu proponendo abstinere

est.

Si vero praecipitur in textu

revocando,

praesertim

si

Alexandrinos

sionum

de uni verso colore grammatico,

habendos esse

testes

ultimo Byzantinos, id multo minus in recen-

rationibus

positum

nium superstitum sunt

quam

est,

in

antiquissimi

fere testium

maguae

om-

Byzantini vero locis

ex antiquioribus mixtum prae

vel nullo certo

quod qui

eo

dubiae lectionis per se reprobari non possunt

est eos

is

se libere professus

Alexandrinorum nomine audiunt, iidem

clarum

etsi

ad pristinam integritatem

prime loco

ut ita dicam, quaeritur,

ratio,

nisi

se ferre

quibus
textum,

antiquitatis teste aucti exadversus

antiquiores testes consentientes stant."

Sic

Tiscliendorfius.

pretium codicis alicuius,

Luce

clarius

non ex

classe

sed ex bonitate et antiquitate textus

est,

ei

denique

quacunque

fixa

quem maxima ex

1.

parte codex

DE EECENSIOISriBUS
constitutum

sequatur,

pro textus bonitate

ita

cum

esse.

^
:

plerumque Alexandrino

colore

197

Codices unciales

distinxit Tischendorfius

(A) Textus forma vetustissima

(B)

ANTIQIJIS.

sed

variationibus multis.

Textus forma posterior, colore jjlerumque Asiatico.

IN EVANGELIIS.

!<ABCDII''LPQRT='''XZA [praesertim

(A) Primi ordinis:

Me]

in

Secundi ordinis: F^NOW*'"^ [W^e] ye^^ef [vj

(B) Primi ordinis, qui propius ab (A) absunt:

Secundi ordinis:

Cum, quod

EKMrAHO''

FGHSUV

'

saepe accidit, codices

EFGHKMSUV inter se con-

sentiunt, in commentario Tischendorfiano signati sunt ,,unc^".

IN ACTIBUS ET EPISTULIS CATHOLICIS.

(A)

sABC DI EG,

(B)

HKL

[M], et

et

P
in

in Cath nisi in

Act

Pe

iPe

et

IN EPISTULIS PAULI.
(A)

sABCHIOQ [E] DFG M

(B)

KLN

(A)

sAC P B

[O^]

IN APOCALYPSI.
Tregellesius,

qui historiam disputationis de recensio-

negavit familias

nibus antiquis fusius tractavit,^

defiuitas distingui posse et fere

haec

duas generales bene Alexandrinam

vocari,

licet

codices

interdum

= ABC, Occid. = DG;

Occid.

classes textus

Constantiuopolitanam

nonnulli

ab Alexandrinis separari possint,

Alex.

et

statuit:

exacte

ut

ut

Occidentales

ad epistulas Pauli

codices evangeliorum ita fortasse

DE TEXTUS HISTOEIA.

VI.

198

codicem A in

coniungendos esse;

Novi Testamenti

aliis

quam

divisionibus textum meliorem antiquiorem praebere

in evangeliis.

V.

Reussius^ eodem

cl.

modo non

vult familias exacte

sed in genere pro usu critico tres

ac fii-me definiri,

illas

nominat
Constant.

Alex.

EFGHSV

Act

BCL
E

Paul

ABCH

Evv

Athan

notat etiam
iunetos esse

DEFG

cl.

recensiones

Or

Cyr Al

saepe ClAl

aeth

goth slavon

peshito saliid

syrP''"='

intime

con-

cum

fontibus textus antiquioris orientalis,

quod

occidentalium

lectionum

fontes

saepe consentiunt

V.

minusc pier

memph
arm

Occid.

illi

cum

Scrivenerus^ dividit
tres,

in

codices

familias

Or.
sive

Occidentalem cum patribus Africanis

a.

(non Aegyptiacis)

ClemAl

sahid,

syrP*^*^i*,

et Gallicis, h.

Aegyptiacam,

c.

Syriacam

sive Antiochensem, posteriore tempore Constantinopolitanam

praeterea

cum

aliis viris iisque doctis

contendit divisiones has

nihil nisi generales et, ut ita dicam, veritati

Studiis

esse.

tamen virorum clarissimorum Westcottii Hortiique superatae sunt curae omnium qui usque

Westcottiiis

adhuc de textus

et

HoTtius.

diligentia

propinquas

Inde

tractaverunt.
illi

viri testes et

sive

familiis

ab

recensionibus

anno

1853

omni

textum exploraverunt, denique

opus triginta paene annorum ad finem perduxerunt.^ Ea,quae

editores docti fusius exponunt,

a.

heil.

non

Schriften N. T. ed. 5, Brunsvigae

1874, pars2, p. 103.104.

^

a.

Reuss, Geschichte der

brevi spatio exhiberi

Scrivener,

plain introduction

etc.

ed. 2,

Cantabrigiae

1874, p. 481.
^

Westcott and Hort, The

Cantabr. et Londinii

a.

1881

paragraphorum numeros.

New

Testament in the original Greek,

[vol. 2];

addo in textu paginarum

et

1.

possunt,

DE RECENSIONIBUS ANTIQUIS.
tamen

fortasse

propositum extremis

sufficient

199

quae sequuntur eorum

adumbrare.

lineis

Lectiones varias plerasque ante saeculum quintum exstitisse, testes

et

suntpatres AntiochensesChrysostomus (fa.407),

Theodorus (Ant.-Mopsuest.),

et

horum magister Diodorus

Codices Graeci inferioris ordinis praebent

(Ant.-Tarsensis).

maiore ex parte textum Antiochensem sive Graeco-Syriacum

saeculi quarti medii et extremi (p. 91.92; paragr. 130.131).

ex lectionibus Occidentalibus ut

(1.) Lectiones Syriacas

et

ex

aliis

lectiones
(2.)

stioribus

ex

vetustioribus derivari demonstratur

mixtae occurrunt

(p.

93

107;

paragi-.132

Lectiones Syriacas Occidentalibus

et

Alexandrinis

et

quibus

151).
vetu-

aliis

apparet etiam

esse

posteriores

locis

ex scriptis patruni Ante-Nicaenorum ante saeculum tertium

;

medium vestigia

textus Syriaci inveniri non possunt, lectiones

tamen Occidentales
paragr.

passim inveniuntur

(p.

107

1 15;

152162).

(3.)

Lectiones Syriacas Occidentalibus, Alexandrinis,

posteriores

aliis

et aliae

S}Tiacariun indole
Sequitur, ex

cognoscitur

esse
(p.

115

119;

ex lectionum ipsarum

quae iam dicta sunt, ut

iis

163

paragr.

168).

et lectiones

plane

Syriacae reiciendae, et lectiones in quibus textus Ante-Syriaci

quod

inter se consentiunt,

apostolicae
iis

vel

scire

proximae

apostolicis

quae sequuntur, vide

Quomodo autem

p.

119

lites

Textus

siut

135;

originales vel

(de

paragr.

his

169

et

de

187).

dirimendae lectionum Ante-

SjTiacarum quae saepe inter

a.

possimus,

Occidentalism

se discrepant?

temporibus

Ante-Nicaenis

latissime diffusus videtur esse, attamen facile cognoscere pos-

sumus impuritatem

eius, circumlocutiones, praetermissiones,

additiones (cf Mt20,28), mutationes, locorum parallelorum,

*

Minore
nee

Textus Occidentalis videtur fortasse in Syria vel in Asia

ortus

esse

et

non per Palaestinam

paragr. 153).

Eomam

inde
et

atque

Aegyptum

in

in

Africam migrasse,

Aethiopiam

(p.

108;

200

DE TEXTUS HISTORIA.

Yl.

Verisimile est lectiones has

ut ita dicam, adsimulationes.

ante fiiiem

Occidentales

Textus utroque multo

b.

secuudi exstitisse.

saeculi

pui'ior his saeculis in diversis

regionibus exstabat, quern cave ne propter testimouia Alexan-

driua ipsum Alexandriuum dixeris.

Textus Alexandrinus proprie dictus videtur

c.

docta

et

processisse

callida

iam

saeculo

manu

ineunte

tertio

vel etiam an tea.

d.

Ex

his

textibus

ti'ibus

denique consarcinatus

est

textus Syriacus.

Subiit recensio Syriaca

videtur ante
fortasse

350

recensuerit,

valuit
(p.

annum

An Lucianus

textum

curis secundis retractata.

non

Saeculo quarto mixta sunt omnia,

liquet.

Syriacus

textus

135146;
Textus

ut

Antiochiae nata, deinde ante

Antiochiae

duce Constantinopoli

posthac

et

annum 250

formam duplicem, primum

inde

saeculo

188198).
hoc fere modo

prae-

filia,

quarto

extremo

paragr.

testes

distinguuut

viri

ell.

utro-

Westcottius Hortiusque
Testes melioris notae omnes, quattuor fere exceptis (B,

que, GP*"'), textus e tribus a b c clesignatis compositos sive mixtos

habent: quota vero pars de quoque fonte ruanaverit

sitate

minus

codices

inter

variatur.

.scatent codices

memoratos

et

diver-

Quinetiam lectionibus Syriacis plus

Graeci quos habemus omnes,

quintum s

magna

si

quattuor supra

vero tandem sibi vindicant

excijiias: 25arem

saeculi secundi et tertii versiones et jmtres.

.

Ante -Syriacus
habet
insunt

hie

millius
illic

familiae:

lectt.

plurima Occid,

Occid.)

in

maxime

in

Evv Act Cath (in Paul

s magnam partem (sed
lo,

et

plurima Alex);

Evv LTE, item

In
CZRQP.
ceteris
libris
multa servaverunt
A (in Mc)
C, item A (in Evv i^raeciiiue Syr habet); in Act plurima 61
De codicibus quibus tenuiores
in Paul haud pauca MH.

pauciora sed magni pretii servaverunt in

reliquiae debentur
/?.

Occidentalis:

D'^^^"'^'

non

Dp""^

est
Qp"^"'

quod dicamus.
hi soli sinceri;

copia est in codicibus multis,

EvvsXr665

magna

lectt

Occid

e. g.

1.118.131.209 13.69.124.346 22.28.157

Act kE 31 224 Gl 137 180

DE RECENSIOXIBUS

1.

AJSTTIQUIS.

201

Paul s [B vide supra] 31 37 46 80 137 221

In versionibus Latina

et

Syriaca veteribus locupletius represen-

tatur textus Occidentalis, in ceteris parcius.

Alexandrimis: nullus paene sincerus

y.

uotae 25raesertim

Act
Catli

Paul

33, item

sACE
sACP
sACP

hand

re-

numero sunt:

RZS

item

(in Mc),

exstat;

ita 2)auci melioris

Quorum

Act Cath.

in

Evv sCLX

iamnunc

testis

liquias vero multas sujjpeditant codices

157

13 61

13 27 29 36 40 68 69
5

17 22 39

His consociandae versiones Aegyptiacae, jiraecipue vero Memphitica, in quibus etsi integrum textum

Alexandrinum

frustra

quaesiveris, multa insunt ex hoc fonte derivata; neque vero

desunt serioribus versionibus eiusdem textus reliquiae.

paene sinceri

S{/riact(s:

6.

testes,

ut codices minusculi plerique

ita,

unciales seriores

Evv

EFGHSUVAn (ACNXKMPA

antiquiora parcius

Syriacis miscent)

Act

HLP

Cath Paul KL, magna ex parte

In versionibus Syriacis vetere

et Heracleensi textus Syriacus

praecipue locum habet, omnes avitem versiones a quarto inde

saeculo

plus

minus occupavit,

Ante -Hieronymiana

De

in

quibus

eminent Latina

serior sive Itala proijrie dicta et Gothica.

antiquioribus apocalypsis accurate definiendis

textibus

nondum

liquet.

satis

Tabulam

Ne tamen

familiarum

sive

oblitus sit lector,

omnes

significari

Bengel

codicum

et

recensionum

iisdem

propositarum

addo.

nominibus non eosdem apud

versioniim greges.

Africana

Asiatica

Semlerl765:

Occidentalis

Orientalis

1767 Alexandrina

Occidentalis

Orientalis

Griesbach:

Alexandrina

Occidentalis

(Constantinop.)

Hug

Aegyptiaca-Hesychiana y.oir^ ty.Soaia Asiat.-Luc.Origen.

Eichhorn:

Alexand.-Hesychiana

Scholz

Alexandrina

Tischendorf: Alexandrina
Tregelles:

Alexandrina

[y.oirrjfy.doOt^G)

Asiatica-Lucianea
Constantinop.

Latina

Asiat.etByzantina

Occidentalis

(Constantinop.)

Eeuss:

Alexandrina

Occidentalis

Constantinopi

Scrivener:

Aegyptiaca

Occidentalis

Syriaca( Constant.)

Alexandrina Occidentalis
}'{
^^\c^
/ Vnull. fam.y

Syriaca bis edita

XT
Hort

..

'

202

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

lam paene consenserunt

huius

viri

tres vel potius quattuor fontes, bis binos,

Alexandrinum

scilicet

Constantinopolitanum

que

discimiis,

sed

etiam

autera ex

non solum

quintum, Ante-Syriacum
et

et

sibi

quodammodo

ell. Westeottio

hos

vera

re

nominis

Hortio-

exstitisse,

ambiguitate

ipsum qui cum

Occidentalis erroris expers

gritatem

w.

fontes

Alexandrini

sub

agnoscendos esse

e quibus codices nostri

peritissimi,

Occidentalem, Antiochensem et

et

Nunc

originem trahant.

rei

latere

Alexandrini

et

eximiam quandam

sit,

inte-

vindicet.

2.

DE EDITIONIBUS.i
Saeculo quinto deeimo medio, arte typographica

in-

venta, Oriente emoriente, renascente Occidente, facile putares

catholicam

ecclesiam

mox

Novi Testa-

sacras

scripturas

menti lingua originali imprimendas curaturam

videbatur

viris ecelesiae doctis

textui Graeco

praeferendum

Constantinopolim
fere

novam

in

deserentes

Europam

Novum Testamentum
neque

esse,

doctrinam

in gratiam

illie

occidentalem perduxerunt, vacavit

litteras

calami peritissimi codices Graecos

edita sunt Biblia Latine et editio

424;

ed.

A. G. Masch, parsl, cap.

lac. Isaac.

T. Graeci,

Brunsvigae

T. ed. 5,

Brunsvigae

Home's

a.

1844,

Fustium,

1874, p.

2 et 3,

Halae

a.

17 78,

p.

74

240;

1872;

a.

1874, pars 2,

text

Reuss, Bibliotheca

Geschichte der heiligen Schriften

a.

Introduction, ed. 11, Londinii

Account of the printed

Plain introduction to
a.

prima ea

Doedes, Verhandeling over de tekstkritiek des

JVieuwen Verbonds, Harlemi

N.
N.

sacras

Conferendi sunt Mill, A^ T. Gr. prolegg.; Le Long, Biblio-

theca sacra,
p.

Graecae

linguae

videtur fuisse quae prodiit apud Gutenbergium

189

Latine

doctorum atque divitum exscripserunt.

Primum

At

qui Graeci

iis,

tempus a profanorum scriptorum studio ut

tractarent, etsi hie

fuisse.

a.

p.

126165;

1863, vol.

of the N. T. Londinii

the criticism of the

N.

4, p.

a.

116

Tregelles,

147,

et

1854; Scrivener,

T. ed. 2,

Cantabrigiae

374432.

DE EDITIOXIBUS.

2.

Schofferum

loco

sine

1455, quam secuta

Pfisterum;

cum

apud Fustium

203

anno Moguntiaci anno

et

circiter

Bambergae anno 1460 apud

est editio

anni nota princeps est editio

tj'pis

expressa

Schofferum, Moguntiaci anno 1462; ante

et

aunimi 1500 prodierant paene centum Bibliorum Vulgatae

Latinorum

versionis

editiones.

Videntur etiam Germanica^ Argentorati anno

(aliis

1466

circiter

Moguntiaci anno 1462), Italica^ Venetiis anno 1471, (Psalterium

Hebraice^ in Italia, anno 1477), Hispauica* Valentiae anno 1478,

Lugduni anno

Gallica^

Goudae),

annos 1477

inter

psalmis Delfii

1477,

a.

1478, Hollandica Ceuleniae (non

circiter

1488,^ (Yetus

et

Testamentum'' sine

Pentateuchus Hebraice^ Bononiae

Biblia Hebraica integral Soncini

1488)

a.

jjublici

iuris facta

fragmentum^*^ Mariae et Zachariae cautica, Lcl,46

79,

esse.

primum Novi Testamenti Graece

Nisi fallor, prodiit

68

1482,

a.

55.

sub finem Psalterii Graece apud Alexandrum ex

Candace in Greta, Venetiis anno 1486.

Fragmentum Iol,l

14

typis

cum

Constantini Lascar is erotetnata

interpretatione

Panzer, Ann. typogr. vol.

De

vol.4,

a.

col.

920;

Panzer,

Is.

= hodie

1788, p. 9

12.

no. 27.

xv,

sec.

Parmae

Steinschneider, Cat. libb. Heb. in biblioth. Bodl.,

2861, no. 7925; Brunet, Manuel, ed.

col.

5,

Tresor, vol.5, p. 485*>.

Graesse,

^7171. vol. 3, p. 58, no. 4.

^ J&icZ.vol. 1, p.

558, no. 257.

Le Long, Boek-Zaal der Nederduytsche Bybels, Amst.

1732, p. 400.
"^

I.

W.

au quinzilme
*

et

185260,

a.

p. 70,

3,

a.

Annales Hebraeo-typographici

Kossi,

1795, p. 14 seqq.

Berolini

Latina

Panzer, Annales typograph. vol. 2, p. 114, no. 6, et Annalen

der dlteren deutschen Literatur, Xorimbergae

a.

est ia libro

anno 1495 (Febr. 1494 Mart. 1495

etc, Venetiis

expressum

De

^
^^

Ann.

De

sQcle,

Eossi,

Ann. Heb.,

Monuments typographiques
Hagae Comitum a. 1868, p. 83,

Holtrop,

p.

Rossi,

Le Long,

De

hebr. typogr. or.

Erlangae

22 seqq.; Panzer, Ann. vol.

Ann. Heb.,

p.

54

ss.

ut supra, pars 2

typ. vol. 3, p. 236, no.

Graesse, Tresor, vol.

5,

961

p. 484''.

1,

a.

des

tab. [81]

104*.

17 78, p. 20 seqq.

p. 214, no. 78.

Graesse, Tresor, vol.

vol.2,

Pays-Bos

sect. 1,

p.

Brunet, Manuel, vol.4,

1, p.

383*.

311; Panzer,
col.

929seq.

204

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

qui

Febr. Mart. 1495),

primus vel

primus cum anno

Aldino

alter liber e prelo

fragmentum

laudavit

liber

fragmento boo editio Aldina anni 1518

fragmento

Tischendorfio

Mauutius

Aldus

DifFert

ex

tribus

locis

Iterum

laudatis.

videtur liber prodisse, ut Tubingae

Edidit

Tischendorfius

exiit.^

ex Wetstenio.

aldP^^"'^

vel

et

iterumque

1512.^

a.

(unde

jfragmentum

aldin)

y.aza^dG 6,58 in libro, Oregorii Nazianzeni carmina,

Iol,l
Venetiis

1504.^

a.

His praemissis transeo ad

editiones praeeipuas

Testamenti integri Graeee, inter quas describendas

verba pauca de

libris vel libellis,

curarum eriticarum

haec quasi

sectio

textum praebeat.

in

hibentur partes simplices, prima, inde ab anno

ad annum 1675,

addam

qui melioris notae sunt,

de textu Novi Testamenti Graeee, ut

bistoriam

Novi

Ad-

1514 usque

sive in primis de editionibus Complutensi,

Erasmianis, Stephanieis, Bezae, Elzevirianis, Polyglottorum,

de

sive

Fellii,

carente;

1830, sive

arte

prorsus

critica

inde ab anno 1707 usque ad

altera,

de editionibus

in primis

Scholzii;

Wetstenii, Griesbacbii,
^

infantia,

criticae

rei

annum

Millii, Bentleii, Bengelii,

inde ab anno

iertia,

Confer Wetstenium, N.T.Gr. Amstelaedami

a.

1751, vol.1,

p. 382 mediam; Ludov. Hainium, Jiepertorinmbibliograjjhwton, vol. 2,

parsl (a.l831), p.241, no.9924; A. A. Renouard, Annales de V impr. des

Aides, ed. 2,

a.

1825, vol.

etc, vol. 4, p. 1 1 2", et

^

2,

N.

apiid

3, col.

N.

858 sub voce Lascaris.

Le Long, ut supra, pars

Tregellesius

annum 1514,
2, p.

vol.2, col.

1728

Nazianzenus.

vol. 3,

832

Renouard, ut supra,

vol. 1, p.

sq.; Graesse, Tres. vol. 3, p. 146''

Vide etiam

to

fortasse de-

845.

Est volumen tertium Poetarum Christianorum,

T. Gr. vol. 1, p.

2,

apud Hornium, Introduction

T. ed. 11, vol.4, p. 117, scripsit

ceptus a Marsbio, apud Micbaelis ed. 1802, vol.

'

Tresor des livres rares

ubi iniuria dicitur liber lohannis evangelium

p. 624,

integrum continere.
the

p. Iff.; Graesse,

Brunet, Manuel, vol.

Vide Maschium

cap. 3, sect.

1,

of.

Wetstenium,

108

f.;

Brunet,

sub voce Gregorius

I.

G. C. Adlerum, ,,Das erste gedruckte

Stiick des griechischen N. T.

vom Jabre 1504", apud Eicbbornium,

Repertorium, vol.18,

a.

1786,

p.

150 157.

DE EDITIOXIBUS.

2.

15141675: COMPLUT.

(1.)

1831 usque ad annum 1881,

manni,

de editionibus Lacli-

sive

Tregellesii, Westcottii Hortiique;

annum 1872,

ab anno 1841 usque ad

Tisehendorfii

205

quarta, inde

sive de editionibus

quinta pars exhibebit conlationem textuum

Tischendorfii editionis octavae, Tregellesii, Westcottii Hortii-

que, ex qua conlatione discet lector, quae lectiones viris

novissim\s criticis placeant.

1514

(1.)

1675:

Nouum testamentum

"^

COMPLUT. FELL.
grece

& latine in academia

"^

com-

plutensi nouiter ^ impressum."

Textus Graecus
lelis

et versionis

exhibentur; verba Latina

signata siint;

et

Vulgatae Latinus columnis paral-

Graeca inter

se respondentia litteris

tomo similes plerumque sunt

in hoc

Graecae

litterae

elegantissimae litterarum in codicibus minusculis saeeulorum poste-

riorum;

non inveniuntur

accentiis

nisi

semper ad syllabam

acuti,

accentuatam adscripti, sed carent voces monosyllabae accentu

desunt

spiritus

tomis formae usitatae litterarum Graecarum accentibus

(aliis

usitatis ornantur)

proximis paginis specimen addo.

Insunt

prae-

Dam.

prol (ep. Hier. ad

Eus. ep. ad Carp,

fatiuncula, Gr. et Lat.

Mt Mc Lc

etc.)

lo

cum proU

de peregrinat.

tract,

Pauli

'

tract.

de temporibus praedicationis Pauli

Euthalii

martyrio eiusdem

et

hypotheses Theodoriti
Graeci

Ro

prol

prol

in

Heb

Pauli

et

canon,

Co Gal Eph Phil Col

1 2

proll

ej^p.

Act prol lac

Pe

1 2

3 lo

1 2

Th

et
1 2

alterius

Ti Tit Philem

lud prol Apoc.

docti

Carmina

Jt]ut]toiov zJovxci tov xQTjTog, et loannis Vergare Toletani artium

Magistri. Liber ad lectorem

nouum opus admirantem.

Interpretationes

hebreorum chaldeorum grecorumq; nominum noui testameti.

Intro-

[Lexicon Graeco-Latinum.]

ductio qua breiiissima ad grecas litteras.

Loci paralleli adscribuntur textui Latino. Quinquies invenitur adnotatio

Mt6,13
litterae

Co 13,3

ABC

15,31.51 lIo5,7.

etc partes

Capitum

divisio Latina est et

capitum distinguunt.

Quod primum typis impressum est Novum Testamentum Graece curae ac munificentiae debemus Francisci
Xiraenes de Cisneros cardinalis et archiepiscopi Toletani
(nat.

a.

molitus

1517), qui inde ab anno 1502

editionem Bibliorum polyglottorum Complu-

1437 mort.
est

a.

tensem (Alcala). Tomus quiutus Bibliorum N. T. Gr.

et Lat.

206

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

Nov. Test. Complut.

^vnuysre ^xai

'^avtoig.

yei

^mv

TzeXdova, ^xai ^o

ug ^de

^yevo^ivt-jg

^dixmov

^ij

Nunez de Guzman, Demetrio Duca

a prelo die 10

(tomi

exiit

anni 1517

et

ante

Exemplaribus non

De

acriterque

disputatum

(Act 52) diu

est;^

22

die

iulii

mai-tii

distributa

Non
esse.

impressis rara est editio.

summa haec

est,

codicem

a Stunica adbibitum hodie cognitum

autem

codices Vaticanos

fuisse aetatis;

Millius editionem Comj)lutensem

Paul 38 minus
codice

Ew

in

maxime

ApoclO

editionem

addit

10

apjjrobatio.^

annum 1522

Testamenti non adhibitos fere certum

cum

die

latuisse, codices alios hodie prorsus incognitos

esse inferioris

et

anni 1514

ianuarii

N. T. Compl. edendo adhibitis diu

iu

unum Complutensem

Antonio

Cretensi,

tamen primum

nisi sexcentis

codicibus

tov ^afxne

impressi,

papae Leonis

est

exemj^laria

mensis

posthac

sunt),

absoluti

anni 1520 aceepta

videntur

^oxpi

Lopez de Stunica, Ferdinando

continens, editoribus^ lacobo

Nebrissensi,

tov ^a^i-

^X7j\l)Ea&.

^xvQiog

'^Xtyaiio

^eig

^'Vfieig

cum

et

Epp

[adde Apoc30]. V.

similem

esse

perspexit

Ew51

codice

Act

in

lam

esse.

cl.

Novi

Act 32

consentire

Scrivenerus

codicum Act 42

(Paul 48

Apocl3), Act69, Evv234 (Act 57 Paul 72); lectionem

singularem editionis Lcl,64 in codicibus solis Evv 140.251,
Lc2,22 in codice solo E\'a^76 esse. V. cl. Franciscus
Delitzschius

Iniuria,

adseverat

ut

codices

videtur,

etiam

dicitur

Act 63 (Paul 68),

Stunica a Tregellesio

editor

princeps N. T. Complutensis fuisse; cf Franciscum Delitzsch, Studien

zur Entstehungsgeschichte der Polyglottenhihel des Cardinal Ximenes,

Lipsiae
^

a.

1871, p. 28

30.

Approbatio diu non quaesita,

denique motu Leonis ipsius

datur, quod Leo in epistula sua notat; cf C.

Ximenes,

ed. 2,

Tubingae

a.

poly glottis Complutensibus, p. 113

3

Cf Scrivener,

I.

Hefele,

Der Cardinal

1851, p. 133. Fusius tractat Hefelius de

Intr. p.

377

147.
seq.;

Tregelles, Pr. Text, p.

418.

DE EDITIOXIBUS.

2.

(1.)

15141675: ERASM.

207

Matt. cap. 20, vv.7.8

^Ite ^et ''vos

yillis.

Cum

meam. ooo

*^\'iueam

'^in

ocoo oco coo ooco ooco ooco ooo

sero

'"autem "factu

'^esset

Pdominus i^nnee

''dicit

Evv90 (Act47 Paul 14), lEv\2bl

Complutenses praebere.^

uonnullis locis lectiones

Goezius^

N. T.

defendit

recte

Comj^lutense ab accusatione Wetstenii Semlerique textuin

ex

Latina

versione

corruptum vel

falsum

locus

esse;

lIo5,7 tamen ex Vulgata versione Graece versa haustus

sunt etiam lociRol6,5

est; suspect!

2Co5,10 6,15 Gal3,19.^

Accuratius haec ex Scriveneri libro: ex

2777, quibus

locis

N. T. Compl. ab editione Elzeviriana prima diserepat,

pant Graeca

locis

discrepantia

in

849 etiam a

alia lingua

discre-

Latiuis; locis aliis jilerisque

discerni

non

Invenit

potest.

Scrivenerus editionem ita conferens non nisi errores quin-

quaginta t}'pographicos, quod accusationem editionem male

impressam

esse refiitat;'^

rov a^Qccdii

tamen Heb7,3 verba

sv

co

on

y.ui

ex capitulo nono Euthaliano in textu

Tznoerifiij^r^

ex incuria posita sunt. Iterum impressa

est editio Comjilu-

Tubingae anno 1821, Moguntiae annis 1827.1851.

tensis

Codex adhibitus: Act 52.

EDITIOXES ERASMI.

Nowm

in

"^

strumentu omne, diligenter ab Erasmo

&

Roterdamo recognitum
^

Delitzsch, ut supra, p. 34

Ew52, Evv60
^

a.

a.

emendatum,

I.

39; cf etiam

Cf Scrivener,

Intr. p.

379

seq.

in editione prima, Intr. Cantabr.

a.

de

d.

De

codice

Georg. Gottl.

denda

a.

Compl.

lis

N.

2^. T.

Halae

cum N

1:796; in app.

1769.

Scri-

T. Elzevir, anni 1624.

Cod. ms. N. T. Gr. Raviani

p.l73

a.

368, praebuit
.

Raviano ex editione Comi^lutensi

Pappelbaum

Hamburgi

T.

quae editionis propria sunt;

1861, p. 349

venerus conlatiouem editionis Comi^lutensis

Berolini

34 de codd

(ApoclO), Apoc30.

1766; Fortsetzung der ausf. Vertheid.

30

Meleh. Goeze, Vertheidigung der Complutens. Bibel, Hamburgi

17 65; Ausfiihrlickere Vertheidigung des Compl.

p.

exscripto
,

cf

examen,

187, exhibet Pappelbaumius:

Ad-

ad Wetstenii collectionem lectionum varr. editionis Compl."

208

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

n3 solum ad graecam iieritatem ue

codicum, eorumq;

linguje

rumetiam ad miiltorum utriusq;

''"

& emendatorum

iie''"terum simnl

fideni,

postremo ad pro "^ batissimorum autorum citationeni, emendationemJ'

&

interjjretationem

Annotationibus
sit.

ac

''"

''

Quisquis Igitur

deinde iudica.

deris, sed

'''

Basileam.

Avgvsti,

saris

'''ne

arnas ue

''

offendere,

Fro. '"Cvm

alivs

privilegio

(14), pp. 324,679

et

Apud

inclytam

Maximiliani

''

see,

offen'''

Cae-

ditione,

In

fol.

adnotationes uberri-

volumen alterum complent hodie maximi

doctissimae quae

aestimandae sunt.

mutatum

'''

textui Graeco adsociatur

recognita;

facta sive

una cu

cogno

excvsvm importet."

"i"

adnotationibus;

Erasmo

versio Latina ab

mae

cum

ni,

sacra Eoma'''ni imperii

in

intra qvatv'''or annos exevdat, avt alibi

ff.

lege,

''"

sit.

'''

ratione mutatura

si '''quid

mutatum

in melius

lo.

qvis

ram Theolo giam

'''

'''

"'"

statim

num

expende,

Germaniae

lectorem doceant, quid qua

Neq;

'''

Cyrilli, Yiil-

Ambrosij, Hilarij, Avigusti

'''priani,
'^

quia

Chry "^sostomi,

prteciijue, Origenis,

Hieronymi, Cy

garij,

Insunt:

titulus

Frobenii ad lector,

epist.

epist.

Erasmi ad Leonem

methodus Erasmi apologia

Dorothei synopsi

argumentis

Ro

Hebr

est,

lac

Erasmi paraclesis ad lectorem Erasmi

|

vitae qiiattuor evangelistarum Graece ex

Mt Mc Lc

lo

Act

cuiu

ep^j

Co Gal Eph Phil Col

2 Pe 1 2 3 lo lud Apoc.
2

Th

hypothesibus
2

Capitum

et

Ti Tit Philem
divisio

Latina

sine divisionibus minoribus.

Frobenius

typographus

Basileensis

anni 1515 ex Erasmo (nato

die

mensis

17

1467, mort,

a,

1536)

turn in Anglia petiit ut editionem N. T. Gr. faeeret

quam

aprilis

proxime,

nam

Basileam

ivit

voluit editionem

Erasmus

et

a.

Complutensem praevenire.
nou ante diem 11 mensis

etsi

anni imprimi coeptus est liber, e prelo

sejDtembris

illius

exiit die 1

mensis martii anni 1516.

plagularum typographicorum

exstitit

padius Vinimontanus (Lutheranus).

Frobenius

viris

doctis

parum

Castigator in primis

Johannes OecolamNihilominus permisit

temj)oris

in

textum

casti-

gandum et volumen, teste ipso Erasmo, praecipitatum

verius quam editum."
Dedicavit editionem Erasmus
1 mensis februarii anni

1516

Leoni

fuit

die

X papae, adseveravit-

que editionem factam esse non temere neque

levi opera,

sed adhibitis in consilium, compluribus utriusque linguae

codicibus, nee

iis

sane quibuslibet, sed vetustissimis simul

2.

y-

DE EDITIOXIBUS.

(1.)

1514 1675: ROB. STEPH.

213

214

VI.

DE TEXTUS HISTORIA.

Theodorus Beza
cuius

(natus

a.

Novi

versio

mortuus

1519,

a.

1605),

iam

Latina

Testamenti

anno 1557 Genevae prodierat/ editionem Novi

Testamenti Graece suam primam Genevae apud Henricum

Steplianum anno 1565 publici

Nouum

D. N.

iuris

Nouum

testamentum sine

Iesv Christi

fecit:

Cuius

foedus.

Graeco textui respondent interpretationes duae: vna, vetus:

noua, Theodori Bezae,

altera,

diligenter

Eivsdem Th. Bezae annotationes

ab eo recognita.

itidem hac seciinda editione recognouit,

locupletauit

MDLXV."

Fol.

ff.

accessione

et

(6),

Bezae ad Elisabetham Britanniae reginam

p.
j

quas

non parua

450,662+.

Dedicatio

Henr. Steph.

carmen

Graeciim ex editione anni 1550 Evv Act Paul (Philem Hebr) Cath
Apoc indices errata. Textus tribus columnis Graeca, Bezae versionem,
Vulgatam exhibet; commentarius una columna sequitur turmam
unamquamque versuum. Loci paralleli ad niarginem adscript! sunt.
|

Textum

Graecum

lectionibus

novis
et

Stephani

haustum

quarta

editione

quinque inter Reussianos mille mutavit Beza

viginti

locis

nunc Erasmicis, nunc

nunc Complutensibus,

substitutis.

Praeterea

sua

versione

in

Latina ut

commentario non raro lectiones Stephani respuit.^

in

Usus

est

conlationibus Henrici

Stephani supra laudatis,^

Anno 1557 Robertus Stephanus Genevae

edidit tribus tomis

Biblia vtriusque Testamenti", in qua editione tomus tertius

(fol.):

Novum Testamentum secundum versionem Vulgatam et

novum Theodori Bezae cum eius adnotationibus (vide supra, p. 169.

continet

Editionis

170).

Graeco - Latinam
senserunt multi
col.

(in

illius

anni

Latinae

1565

memor

insignivit

Beza

secnndam,

editionem

(cf Theologische Literat\t,rzeitung

unde
Lipsiae

editionem
perverse

1879,

a.

474) editionem Barbirianam Basileae (etiam Tiguri) anno 1559

quibusdam

exemplaribus

1560)

datam,

foras

quae

continet

Bezae versionem Latinam

et adnotationes,

Graecam primam

Sed textus Graecus editionis huius

fuisse.

re

vera Bezae editionem

est

Bezano, ut notat Reussius, plane alienus.

pars

'^

Reuss, Bibliotheca N. T. Gr. Brunsvigae

Hug, Mnleitung in

d. Schr. d.

N.

T.

a.

1872, p. 86.

58, ed. 4

(a.

1847),

1, p. 279f.

1.

DE EDITIONIBUS.

Editio Bezae secunda,

prodiit etiam

pauca

ut

sive

215

niimerat tertia,

ipse

Genevae anno 1582.^ Adduntur verba Bezae

lectori"

columnis

15141675: BEZA.

(1.)

In

constat.

nunc

commentarius

dicata;

recensendo

textu

duabus

ex

praeter

inter-

libros

Syram ab Emanuele Tremellio editam et praeter

Act ICo 2 Co ex Arabico sermone a Francisco

lunio

Latine

pretationem

versos,

Graeco -Latinos evangeliorum

hodie

(Steph.

D^'^''^'^*

decim mutati
primae

viginti

quibus

Stephanica hac editione restituta

Codex

insignitos.

illis

notatis,

codices

duos

suos

actuum, epistularum Pauli,

Dp^"'

(?')

addendi sunt

Reussio

Beza

adliibuit

Loci

quin-

quinque editiouis

tamen

uni

lectio

est.

D'^ ^" Dp^^i.

Editio

tertia,

Bezae quarta

Stephaniana Genevae

nominata,

ex

officina

nunc annum 1588, nunc 1589.

fert

Reussio teste locis solum panels ab editione secunda variat.

Quarta vero
thii

editio, editori quinta,

ex officina haeredum Eusta-

Vignonii prodiit Genevae anno 1598, textumque fere

eundem atque

De Bezae
mox dicetur;

quod ad textum receptum

bus eius minoribus

(a.

attinet,

phorum Plautinum,

quae apud Christo-

auspiciis Philippi II,

Ariae Montani

prodierunt,

Tomus

anni

quintus

de editioni-

1565.67.80.90.1604) cf Reussium.

Biblia polyglotta Antverpiensia,

Syriacis

editionibus

editio tertia praebuit.

exhibent bis

1571

nunc Hebraicis

textui

litteris

cura

Benedicti

N. T. Graece.

Syriaco

(bis,

exscripto) eiusque versioni

Latinae atque textui Latino Vulgatae versionis

textum Graecum qui 709

Complutensi et Stephanico

locis
(a.

nunc

adsociat

ex mille Reussianis

1550)

cum

consentit, quadragies

cum Steph,, bis cum

Erasm. facit, semel lectionem novam habet), 249 ies aliis
Tomus sextus (aliis exemreiectis Complutensem sequitur.

bis

Complutensem

deserit

(39ies

plaribus septimus vel octavus), anni 1572, cui inest N. T.

^

Bezae

saepe

falso

attributa

est

editio

Henrici

Stephani

anni 1576, formae minimae, cui edition! versio Bezae Latina inest.

DE TEXTUS HISTOEIA.

VI.

216

Graece cum versione Latina

textum Graecum

praebet

Ariae Montani,

interlineari

fere

eundera,

tamen

nonnullis

mutatum 14ies lectionem Complutensem respuentem,

Editiones multae textum Graecum ex
Stephanicam.

locis

ter

polyglottis Plantiniauis hauserunt.

Lucas Brugensis, qui iam auno 1580,

Bibliorum

Latinorum

Lovauensium,

ad

notationes

calcem
in

tota

Biblia ex codicibus Graecis et Latinis ut et ex versione

publici

conlatas

vSyriaca

iuris

fecerat,

edidit

anno 1606

quattuor evangelia ex editione Plantiniana anni 1572 supra

finem

libri addidit

Notas ad varias

novos

codices

evangeli&runi ;

commentario

mutate,

vix

textu

dicta,

addito,

sub

et

lectiones editionis Ch^aecae

non

sed

contulit,

consuluit

versiones et patres.^

Qui textum Novi Testamenti Graece ex coniectura

constituere

in

animo habuerint consulant velim Millium

1301)

paragr.

(proll.

et

descriptionem

eius

notarum

et

lectionum quas Scaligerus edidit in editione, alioqui parvae

1622

quae Londinii apud Billium anno

notae,

prodiit.

DE TEXTU, QUEM DICUNT, RECEPTO.

Nunc ventum
et

est

ad editiones Lugduno-Batavieuses

Amstelaedamenses

septem

Elzevirianas

**^^'^^'

annorum 1624, 1633, 1641, 1656, 1662,

1670, 1678, quibus non adsociandae sunt editiones Whittakeriana anni 1641 aut Curcellaei anni 1658 utraque ab
Elzeviriis typis exscripta.
Cum tamen hae septem editiones inter se non nisi paucissimis locis difFerant, tracta-

bitur accuratius hoc loco editio anni

verba

ilia

editioni

adnotanda sunt,

anni

1633

sola, nisi

quae ominibus

iDraefigebantur

nunc ab omnibus receptum:

1624

in

quo

iufelicissimis

Textum ergo
nihil

quod

babes,

immutatum aut

corruptum damns."
^

Iterum typis expressae sunt Lucae Brugensis lectiones apud

Waltonum, Biblia

polyfflotta, vol. 6, tract. 17, p. 1

13.

DE EDITIONIBUS.

2.

qiioque versandum

EEASMTJS.

209

in rebus sacris,

hac

nee

esse,

per omnia veterum

gentia,

1675:

Et quoniam novimus

et emendatissimis.

religiose

1514

(1.)

contenti

dili-

theologorum scripta circum-

volantes, ex horuni citationibus aut expositionibus subodorati

sumus, quid quisque

quomodo

nescivit,

legisset,

aut mutasset."

tamen aetas

Ilia

ponderandi, quomodo lectiones

codices

critica arte inter se

discernendae essent, et codices Erasmiani

vetustissimi"

emendatissimi"

et

Codicum qui ad manus

fuisse videntur.

neglectus

fere

nobis

est,

pessimos

fuei'unt

optimus

Scrivenero

teste

etsi

inter

huius

lectiones

codicis

(Evvl Actl Paull) inveniuntur Mt 22,28 23,25

27,52

28,3.4.19.20

Mk 7,18.19.26

12,22

10,1

Lcl,16.61 2,43 9,1.15 11,49 Iol,28

15,46

Ad

10,8 13,20.

apocalypsim usus est Erasmus codice mutilo (Apocl), cuius

hiatus supplevit ex versione Latina Vulgata, verba Graece
vertens; praeterea in codice illo difficillime distingui potuit

textum

inter

iam

Haec quae Bengelius

commentarium.

et

fere viderat, luce clarius demonstravit v.

Delitzschius, qui codicem usque

Liber

omnibus

cl.

Franciscus

dum latentem feliciter

detexit.

qui

textum apo-

calypsis quern dicunt reeeptum recte iudicare voluerint;

pauca tamen

Delitzschii

adeiiudus

quam

ex eo^ adscribam, ne severius

est

iustius dicere videar.

Editione

Erasmi prima cum codice conlata, quae sequuntur apparent:

udth^oa ubi xuC ex x

xal

stantis

est,

OL

2,1

iiftoiin]a

littera

falso

prima verbi xeiuiror

1,9

margine

pro iifeoicov quod in codice

est,

quibus verbis Erasmus Viilgatae verba et

x8xy.r]xc(G

2,3

y.(u

non

defecisti" vertit, 2,13 ifxaiG falso pro iv

falso

in

uia codicis, 5,10 ri^ua

pro codicis ccvtovG, 5,14 Cwvti, tiG tovO cddivaG tmv uiwiiov

ab Erasmo ex Vulgata haustum,

9,14

off

f?/ff pro

o l^wj' quod

ivwniov tov -^qovov tov ^eov ex Vulgata, 15,3

quod in codice stat, 17,4 ay.Ui^ttQTr]Toa vox
Erasmiana minime Graeca, 17,8 xccintq 'iOTt falso pro xal TiccoiGTt-

codici inest,

14,5

uyiojv falso

jiro

i&i'coi'

codicis verbis, 19,17 xal

avrdyea&e quod Erasmus ex Vulgata

19,21 tx7ioo(voix'i')j falso pro

Erasmus tiqoo
^

fie,

igei.{f^oiaij,

21,24 (vide ad

loc)

21,9 post

TisCHENDORF, N.

fasc. 1,

T. ed.

8.

p. 17

addidit

nonnulla ex Andreae scholio

Franz Delitzsch, Handschriftliche Funde,

1862; vide in primis

/jA5-f'

vertit,

I.II,

Lipsiae

58.
14C

a.

1861.

210

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.
o

22,11

addita sunt,

QimojaicTio

oi'Tiioy

Six(uw&r]T(j} vertit

Erasmus ex Vulgata, 22,16 21 (versti 20 ex Valla hausto excepto)

male vertit Erasmus ex Vulgata. Multis iu locis per apocalypsim
totam, sexies in unico versu 22,19, articulum ubi artieulum ponere

Sed de his

debebat omisit Erasmus.

satis.

Vituperata est Erasmi versio Latina, textus etiam eius

Graecus multis displicuit praesertim propter llo 5,7 omissum;

reprobaruut hauc

primis

in

Anglicus

qui ex editoribus editionis Complu-

Stuniea

et

Eduardus Lee

omissionem

tensis fuit.

Evvl (Actl Paull), Evv2 (Act 2 Paul

Codices:

Paul

Apocl

7,

Anno 1518 mense

pars

Act4 (Paul 4),

2),

codex Theophylacti commentariorum.

et

februario prodiit Venetiis ut tertia

Bibliorum Graecorum Aldinae, N. T. Gr.

editionis

ex editione Erasmi prima anni 1516 haustum, nonnullis

Eodem anno, die 10 mensis septenibris

papa Romanus Leo X litteris ad

erroribus correctis.

Erasmi

eum

editionem

1519

secxmda anni

editione

quae typis exscriptae sunt in Erasmi

datis probavit,

februarii

1519;

a.

[567]:

p.

altera,

multis

correcta, impressa est

Erasmo

haec

Editio

565:

(p.

1519 mense

a.

(Millio

locis

morbo

et

1518;

a.

566:

p.

martio).

400)

teste

affeeto et

ex urbe

absente,
Tituli
p. 3

verso

fol.

Erasmi

paraclesis, p. 6

Erasmi apologia,
(ad

summam

quosdam
p.

83

85

p. 62

68

paginam:

atqiie

Leonis

stat

12

quae

93

p.

69

per iuterpretem admissi

89

loca

depravata, p. 90

eos, qui putant in sacris libris nihil

p.

62
82
|

[sic]

[111] argumentorum contra morosos

loca obscura ... p. 86

neque deesse ...

ad Leonem,

verae theol. p. 13

soloecismi

ad placandos

ratio

dedicatio

de hac posteriori aedit.

cai^ita

indoctos)

epistula

neque

92

sui^eresse,

addita in nostris exemjjlaribus,

sint

p. 94

96

ausus

sit

quae per interpretem commissa,

p.

96.97

aliquid

immutare

p.

quid

97

fidei sit

credo

ubi interpres

Carp,

Hieronymo

Eus. tab.

vitae.

capp. tab.

ordo librorum
|

evangelistarum ab

Evangelio unicuique praefiguntur vita evan-

gelistae a Sophronio et Theophylacti prologus.

Ammonii quas dicunt

Codex: Evv3 (Act 3 Paul 3).

vangeliis tituli et

de trinitate

JNotantur etiam in

sectiones et Eusebii canones.

DE EDITIONIBUS.

2.

Exemplariuni tribus milibus

et

alteriiis

venum

quae prima

datis,

15141675: COLIXAEUS.

(1.)

editionum primae

et treceutis

anno 1522

prodiit

editio teHia,

Erasmo

locum lIo5,7 exhibuit,

ilium

211

re-

pugnante/ ex codice Montfortiano nunc Dublinensi (EvvGl

Act 34 Paul 40 Apoc92)

editore Aldino

ab

Denique

vidit

factae

teste

minime bono.

adhibitae sunt

Correctiones

hac editione.

in

Erasmus praecursorem ilium

suae diu occultum N. T, Complutense,

editionis

adhibuitque prae-

sertim ad ajiocalypsim in editionem qiuirtam praeparandam

quae anno 1527

prodiit, in

Latina versioni Erasmianae

Editio quinta anni

qua praeterea Vulgata versio

et textui

Graeco adsociata

1535 tantum non

est.

ab editione

differt

quarta (omisso Vulgatae textu).

Anno 1534

Parisiis edidit

Simon Colinaeus (deColines),

xawtj

tayp TruQtjaian', Tiaga ^lucovi tq)

KoXi-

Roberti Stephani vitricus, N. T. cui titulus

dia{^r/Xtj

Ev XsvxEzia

vaic^, dsxsfi^Qi'ov fitjvba

a.

(f).

X. d.

devrsQa rp&ivovtoa,

Le Longius

fuit:

ano rtja d-eoyoviaa

i'tsi

quam 750

testatur^ locos plus

esse,

in quibus editio haec ab editionibus praecedentibus differt,

et V. cl. Reussius, inter locos eius

1000 normales,

quibus ab editione Erasmi tertia

113

in

teste

Reussio haec Erasmi editio Colinaei

tum

fuit.

Saepe

Quinquaginta

et

cum

duobus

editione
locis

discrepat,
libri

etsi

fundamen-

Complutensi

tamen, ex

invenit

conseutit.

a Reussio ex-

iis

ploratis, praebet j^rimus Colinaeus lectiones plerasque hodie

multis viris iisque

adhibuerit,

non

doctis

liquet.

Quos

probatas.

codices

editor

atque

prae-

Opus praeclarum

maturum vituperatum est a Beza ut ex coniecturis emendatum sed saecula duo quae secuta sunt editionem critica
arte parem et eadem in laude ponendam \'ix praebuerunt.
^

Vide apparatum ad locum

cf librum Guilelmi

Orme, Jlemoir

et

addenda

et

emend, ad

three heavenly witnesses etc, hy Criticus.

netv edition with notes

and an appendix by Ezra Abbot, Bostoniae 1866.

^

Le Long,

ut supra, pars

1,

loe. et

of the controversy respecting the

cap. 2, sect.

1,

p.

206.

U*

212

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

Re

vera factae sunt editiones Complutensis et Eras-

mianae fontes priucipes editionum

fere

omnium usque ad

Millii et Bengelii tempus.

Typographus

celeberrimus

ille

^^phanus (Estienne

Rohertiis

^^^^'^^^

Stenliaiiiis

Parisiensis

Robertus

1503 mort.

nat. a.

a.

1559),

Colinaei exempli aemulus, adiuvante

Henrico (nato

1528 mort.

a.

filio

1598), com-

a.

formae minimae:

paravit N. T. Gr. duobus voluminibus

Nouum Testamentum. Ex
bibliotbeca regia.
Lvtetise.
Ex officina Roberti Stephani typographi Regij, Typis regijs. M. D. XLVI." Ex
initio
praefationis
ad modum bullarum pontificalium,
Ttj(y

anavxa.

8iad-t]xria

y.aivtjG

appellatur editio haee:

Stephanus non

hibuerit,

Erasmi

Ex

Erasm.

codices ad-

dicit.

Fundamentum

textus facit

interdum tamen N. T. Complutense

editio quinta,

adhibetur.

Quos

mirificam."

1000, sunt 656 quibus Compl.

Reussii locis

Steph. I inter se consentiunt

consentit Stephanus

ex 344 reliquis

233 ies cum Erasmo, 96ies cum Com-

plutensi; locis sex miscet Stephanus lectiones utriusque et

novem

lectionem

locis

propriam exhibet.

sibi

Editio

anni 1549, etiam formae minimae, paucis mutatis,

altera

ex editione prima repetita

lectiones

67 quibus ab hac

non notavit

Millius

est:

abscessit.

Praeclarissima editio Stephaniana

anno 1550 formae maximae, regia

tertia pi'odiit

^vi]fXK

TOL

svayyikiov

Carp.

locorum V. T. in Novo laudatorum

cum

Sophronii

Matthaei

vita

Lutetiae

dicta,

Insunt: praef. Graeco - Latina Eoberti Stephani

jihQl

nisi

Chrysostomi imo-

Eus. tab.

duplex

niva'i

Heurici Stephani carmen Grae-

Theophylacti prooemium in

Mt
|

ca^jp.

Mt.

tab.

Sophrou. et Dorothei vitae Marci

Theoi^h. vnoS-.

in

Mc.

capp.

tab.

Mc

Sophr. Dor. Theoph. capp.

Sophr. Dor. Theoph.

epp.

Paiili

1.2 Ti Tit

Heb

prologum

et capp. tab.,

carent)
|

Theod.

Lc
|

tab.

lo

de temporibus praedicationis Pauli

sostomi prol. in

capp. tab.

Ro

ci7ioS)]fAia

capp. tab.

1.2

Ilavkov

Act

'|

Euthalii

vol. 2.

Co Gal Eph Phil Col

Chry1.2

Th

(habet epistula unaquaeque Pauli vn. et Theodoriti

prol.

in

nisi

quod Ro

epp. cath.

Co

Th

Theodoriti prologo

lac 1.2Pe 1.2.3 lo lud (habet

DE

2.

EDITIOISTTBUS.

(1.)

15141675: POLYGLOTTA.

Alexandrini ab Alexandro Huishio conlectae;

huius

in

codicis

hoc tomo signura, initium

codicum uiicialium Graecorum N. T.

litteris

221

A,

littera

et origo

ftiit

capitalibus sig-

Operam tamen maximam navaverunt TValtonus

naudorum.

sociique eius iu primis lacobus Usserius, Midensis episcopus

posthac archiepiscopus Armachanus, lectiouibus variis con-

Polyglottorum volumen

ligendis.

continet praeter varia ad Vetus

Testameutum

spectantia:

47 56.

p.

xri.

tract,

appendix

sive

Variantes lectiones ex annotatis Hugonis Grotii ad N. T.

XV.

tract.

sextum

Variae lectiones Graecae N. T.tam quas coUegerat Robertus

Stephanus ex xvi exemplaribus quam ex plurimis

exemplaribus collectae

stissimis

aliis

vetu-

iinum corpus digestae;

136.

p.

xvii.

tract,

in

et

Lucae Brugensis

Francisci

libelli

duo de Graecis

et

Latinis varietatibus evangeliorum et Lovan. theolog. coUationes

Vulg. Lat. Nov. Test,

ribus; p. 1
tract,

textu Graec. Syr. et Latinis scrip to-

36.

In Syriacam versionem N. Test, notae Mart. Trostii;

xviii.

ex

cum

codicibus

variis

(Adiunctus

collectae.

est

tractatui

iii.

5156.)

pp.

Tractatus xvi exhibet lectiones varias non solum Steph. ex Stephani

1550, March.

anni

editione

capiit VIII,

1,

Evv

aestimandas (vide infra,

nihili

Veles.

111), Bibl.

Week, etiam nihili aestimandas ut

quae vel ex Stephani margine vel ex editionibus prioribus haustae

sint

sed etiam has

Caiit
D^"" "

=
Clar = DP=""
Gon = Evv 59
Em = Evv 64

Lin -= Evv 56

Act 33 Paul 39

Magd
Magd
Nov

et

Act 53 Paul 30

Evv

61
Trit al

Vix

mLrari

debemus

Bodl

2
1

Nov

Bodl

Goog -= Evv 62

Mont

et

= Evv 57
= Paul 42
= Ew 58
= Act 37
= Ew 47

Evv 96

quod "Waltonus^

plene atque exacte typis dedit;

conlationes

nondum euim

non

satis severa

postulabatur in his rebus diligentia.

^

a.

Cf

Scrivener,

1874, p. 393.

plain

introduction,

ed.

2,

Cantabr.

222

VI.

DE TEXTUS HISTOEIA.

Stephanus Curcellaeus (de Courcelles, natus Genevae

a.

1586, mortuus Amstelaedami

a.

1659)

Novum

edidit^

Testamentum Graece anno 1658 apud Elzevirios Amstelaedami, insigne opus propter doctam praefationem, locos
apte

parallelos

ex

varias

et

libris

abunde margin! adscriptos,

lectiones

manuscriptis atque impressis partim sub

textu partim, quod sero acceptae sunt, sub finem actuum

et

apocalypsis

conlectas

opus Waltoni

Textum Elzevirianum anni 1633

solis

mutatis,

loco

viderat.

repetit Curcellaeus paucis

lIo5,7 imcis

quod de codicibus tacetur unde

nondum

Dolendum

incluso.

uuaquaeque

lectio

est

fluxerit.

Vituperatus est editor ut qui Arianismo favere voluerit.

Sibi proponebat Curcellaeus editionem formae maioris instaurare,

textum Graecum

lectionibus variantibus,

et

Latinum exhibentem cum

mors tamen eum praeripuit: neque

mutatae sunt editiones annorum 1675

lectiones antea

et

Curcellaeus

ex

editione

N.

T.

Francofurti anno 1597 publici iuris

Lectiones varias

Wecheliana

Gr.

facta,

editione," e quattuor libris manuscriptis,

ex Stephani

sc.

Thuani bibliothecae N. T. totum Matthaeo

codice

dP'*'^^

excepto

alio

denique

Mazariniano (Evv. 103),

libri addidit editor lectiones

ei

et

ex D^^^

^^^

serius

ex editionibus

accepit

quae nunquam absoluta

codice

solo

Ad

Vigneriano (Evv. 104); haec in margins sunt.

quod

inPauli epistulas additur,

anno 1685 textus binas columnas habet.

continente,

nisi

ad calcem subiunctae nunc margini apponun-

tur, sub libri finem prologusGraecus

petiit

1685,

calcem

Quas ex

aliis.

lectiones reservavit editioni

est.

lohannes Fellius (*1625, tl686), posthac episcopus

Oxoniensis,
acriter

iV.

T.

ut facilius

monstraret,

impuguatas re vera neque

De

Curcellaei

Gr. vol.1,

lectiones

veritati

editionibus videndus

proll. 1,

ed. Masch, vol. 1, p. 229 sq.

p.

171

173,

et

in

varias

neque

tam

integritati

primis Wetstenius,

Le Long, Bibl. sacra

DE EDITIONIBUS.

2.

Testamenti nocere/ librum edidit:

!N^ovi

Novi Testamenti

aTzavta.

^fj-Atja

parallela

plus

15141675: FELL.

(1.)

scripturae

100 MSS.

omnes.

Accesserunt

codicibus, et antiquis versionibus collectae.

libro

praebet textum

non

Anno Dom. M.DC.LXXV."

Liber formae

addidit.

Graecum

ad margines exteriores
textu

T7ig naivtja diu-

nee non variantes leetiones ex

loca,

Oxonii, e theatro Sheldoniano.

Nomen suum

libri

223

eolumnis,

binis

adscriptis,

parallelis

locis

lectionibus

variis

Textus ut apud Curcellaeum

stantibus.

\Trianus secundus

sub
Elze-

est

auni 1633, qui tribus so lis

mille Reussianos deseritur,

minoris

locis inter

non Stephanicus ut docet

Scri-

venerus. Hausit Fellius leetiones ex editione Curcellaei (id

est Stephanicas,

Wechelianas)

turn ipse contulit codices

plerosque usque

dum

et

ex polyglottis Anglicanis

duodecim Oxonienses Bodleianos,

intactos, et conlationes accepit codicuni

duorum Usserio-Dublinensium ab H. Dodwello, quattuor

Gallicorum (trium ex bibliotlieca senatoris Petavii, unius

Sangermanensis) ab lohanne Gachonio, version um Gothicae

et Copticae

praeterea

[Mempbiticae] a

leetiones

Thoma

Caryophilanas

Mareschallo; addidit
(vide

supra

p.

219).

Praefatio optima est sed brevissima.

Codices

M = Evv 57
m = Evv 61
N = Evv 58

= cod. Alex.
= codices 12 Bodleiani
Ca = D"'**'
CI = DPi
Co = versio Coptica
Cu = leetiones Curcellaei
E = Act 53 Paul 30
G = Ew 59
A
B

lam

ante

leetiones

45 Apocll

[Act 40 Paul 46

=
S =
Tr =
V =
R

lectt.

Caryoph.

lectt.

Stephani

Evv 96
lectt.

Velesii

Paul 39

Wechel

Evv 63.64

(vide p. 222)

triennium ediderat Johannes Saubertus

textus

Apocl2

(ut supra, p. 221)

lectt.

Act 37

P =<Act39 Paul

Ge
Go

Variae

et

Paul 42

[Act 38 Paul 44

g ^= evv domini Goodii

= EP*"'
= versio Gothica
L = Evv 56 et Act 33
"W =

et

Graeei evangelii

s.

Matthaei,

librum:

ex plurirnis

224

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

Fellius

librum

(cuius

lohannes Gregorius

scripsit

anno 1703)

ad litteram iterum ex-

fere

additis

parvi

scholiis

pretii

aetatem Novi Testamenti edendi primam

et ipse

clausit et fautor eius fuit qui aetatem alteram incepturus

erat
dico,

Antequam tamen de aetate altera

commemorandus est Ricardus Simon pater ille historiae
lohannis

Millii.

criticae Veteris et

Novi Testamenti, qui^ primus prolixius

de arte critica disseruit.

Annis 1514

1703

eundem eumque ex
repperimus;

textum plerumque

perlustratis

codicibus aetate inferioribus liaustum

tamen varias conlegerunt

leetiones

viri

docti

inceperuntque nounulli de arte critica scribere.^

1707

(2.)

Johannes Millius

anno

iam

(natus

1677,

circiter

Bernardo, initium

MILLIUS SCHOLZ.

1830:

fecit

1645, mortuus

a.

eius

1707)
Eduardo

editionis

parandae

amico

auctore

Novi Testamenti

annum 1686, quo anno mortuus

et ante

a.

est fautor

Maece-

nasque eius Fellius episcopus, typis librum descripsit usque

ad Matthaei caput 24.

anno denique 1704 canonicus Cantuariensis factus

opus,

mandatum de

recepit reginae

canda", et anno
in

Per viginti annos elaboravit editor

1707 vix

caelum revocatus

libro publici iuris facto e terra

est.

manuscriptis codicibus collectae;

ac

impressis

editione quantocyus publi-

et

cum

versionibus

partim antiquissimis , partim praestantissimis nee non patrum

,

ecclesiae

epicrisi

Graecorum Latinormnque commentariis

de origine,

auctoritate

et

Simon, Histoire critique du

Eoterodami

du N.

T.

a.
.

Bundes,

Cf

lo.

a.

1672.

du Nouveau Testament,

texte

1689, et Histoire critique des principaux commentateurs

.

avec une

actes manuscrits,
^

praemissa

usu variarum Novi Testamenti

lectionum Graecaruin in genere, Helmestadii

^

collatae:

veteris

dissertation

Eoterodami

a.

critique

sur

les

principaux

1693.

D. Michaelem, Einl. in die

ed. 3, Gottiugae a. 1777, vol.1,

gottl.

j).

693:

Schriften des neuen

Und

hier,

glaube

ich, hort gleichsam die Kindheit der Critik, in Absicht auf das N. T.

und mit Millii Nenem Testament, sonderlich wenn man Richard

Simons Werke dazu nimmt, iiiugt sich ihr erwachsenes Alter an."
auf:

DE EDITIONIBUS.

2.

I(

15141675: ELZE^^:E.

(1.)

KAINH AIAOHKH. Novum

[sic]

Testamentvm. Ex Eegijs

que optimis editionibus cum cura expressum.

ex officina Elzeviriana",
titulum

laudatorum; versus non

praebet

praefationem

libros,

Editio anni 1633

locorum,

T.
et

sub

finem invenluntur

libri

novam lineam

epistularum; versus etiam unusquisque

Decent fata horum librorum, quid vestimenta

corpus habile, quid audacia efficere possint.

lorum omnibus placuit, verba bibliopolarum

omnes

et oraculi loco

tum etiam

Heinsii

Danielis

atque (xO^faia capitum actuum et

evangeliorum

capitum

ex Vetera Testamento

margine notantur.

nisi in

carmen in Novi Foederis

talnilae

locorum

{nira'^)

tabulam V.

alijs-

Lugduni Batavorum,

1624, formae minimae; sine praefatione;

a.

tabula

sequitur

217

incipit.

nitida, quid

Forma
ilia

libel-

deceperunt

stabant qui posthac noluerunt tex-

iis

Diu arbitrabantur

in melius mutare,

viri docti

textumElzevirianum ex editione Stephaniana regia anni 1550

haustum

esse, verbis in

optimis editionibus

cum

ad illam Stephani

et

dorfius

1624 ab

autem

ad editionem Plantinianam
locos

150

spectat.

duodecim quibus

Stephaniana

ilia

locos fere

aliisque

regiis

cura expressum," ubi vox regiis"

Millius^ non invenit nisi

riana anni

Ex

titulo fulti:

Tischen-

discesserit;

repperit, v.

cl.

Elze\'i-

Scrivenerusque

locos 287.
libro,

T. Cantabrigiae

a.

Scrivenerus,
the

N.

editionuni

in

harum

plain introduction

1861,

p.

304

311,

Abbotus

et

addidique

excerpsi,

mecum communicavit.

conlationi

the

criticism

conlationem

of

edidit

(Steph. 1550, Elz. 1624), ratione habita editionum

Complutensis, Bezae anni 1565, Elzeviriorum

tionem consului

to

a.

Hanc

1633.

nonnulla quae

v.

conla-

cl.

Ezra

cavendum est ne Scriveneri

ubique fidem habeat, praesertim quod ad Bezae editionem

Mill,

N.

Lectori

T. Gr. ed. Kuster,

Amst.

Textus ipse, quicquid ferant Curatores

a.

1710, proll. paragr. 1307

isti,

ad

unum Stephanicum

tertium totus compositus videtur, praeterquam duodecim in locis, in

quibus

solis,

quantum video,

haec Millii verba eodem loco:

a.

a Steplianico recessere."

in

editione

Quid

biennio post

velint

[i. e.

post

1624] ad huius amussim adornata, Beza notat editioni Elzevirianae

baud paucos eruditione et pietate praestantes", Beza

enim iam anno 1605 mortuus est. Fortasse editione Amstelodamensi
praefuisse viros

a.

1626 utebatur, cui addita

est versio

Bezae Latina.

218

anni

1565

exempli

attinet;

,,Bezae

editionis

locos

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

Introd. ed. 2, Cantabr.

Bezae 1565"

Ex

1874, p. 390, adn.

a.

Londinii

editio

esse

paene recte (Apoc 22,20

secund.), 37 falso.

JVccl

videtur editio eius

1,

nescio, nisi fortasse

ex editione anni 1559 exscripta

Graecus non Bezae

fuit; of

supra, p. 214 adn.

N. T. Gr. in Anglia primum

tiones maiores inter Steph.

mentario

1550

notatae

Tischendorfii

Quae haec

1624

et Elz.

sunt ubi

omnes
Varia-

esse decent.

semper in com-

fere

ut eos,

sit

qua textus

in

sit,

Bibliographi

1.

editum

1587

a.

Scriveneri verbis

1565 edita.

a.

Apocalypsis

enumerat Scrivenerus

Elz."

et

ex his 4 recte notati sunt,

42;

pro iV( legendum est

conlatione

in

gratia,

1565 cum Steph.

eonferas

quaeso.

Quae mendis typographicis attribuendae sunt uncis quadratis

],
quae leviores sunt uncis curvis ( ) inclusi. Ubi dantur variationes,
[

quae

primae

Stephani

stant

Mt\,l (<^o(U(uK^o.

5,22

quae

e!}C}~)

sequuntur

xij

g habet

(cIit.

6,9.29

(2,7)

38.40.[45] 10,25

((VT.

10,4 [12,18]

[9,8]

21,7 23,13.14 24,9.15

g"]

25,2

[34.40]

i/c 1,21.27

8,4

[6,34]

18,30 19,1 20,15. [22 errat z non

Elzeviriorum sunt.

8,3. [27

ccvrova

16

9,1.]

11,14 12,20 13,9.14.28 14,54 [15,32]

16,20

Zc 2,22 3,23 rjkl^n 33

33 bis
47
/o 1,28

12,18

22,45

10,6.13.19.22

8,29

ia{f^iJT(cia9:

11,12.

Qcl

2,1.11

24,4 ia}iafOtvio&. 24,27

yavct xarcc

avTov

3,6 bis 4,5.23

6,28 7,27.(38) 8,25.(59) 9,10 12,17.32

i'r, [51] 5,7

iX.

7,12 bis

13,8.19 15,26 17,1.[26.]35.36 18,3 19,4 20,31.

23,11

^r]d-((^((Qic

6,9

kXxvOw

13,30.31 14,11 [16,33] (18,1.)20.24 Scrivenerus bis errore

-Xav 19,7.31 [21,2]

Act2,3G 4,32 5,12 6,3

Oc(fioQC(xt]v

16

7, 26. [44]

QCixrii'

8,19 [9,3.24.]35 14,8 15,32 [16,4.]11

16,17 17,25 19,27.33 21,3.8 [23,3.15.]

24,13.14.18.19 26,8.20 (27,13) [28,13]

2,17 [3,2] [6,10] [7,2.]6 8,11.21 [9,19] [10,6] 11,2 tjlicc-rjL

i?o 1,27

22 [31.]33 (S(0 12,5.11 [13,5] [15,23] 16,5.20

i Co 1,29

(3,15) 5,7.11

12,23

13,2.3

f Co 3,3

[4,4]

6,14 [7,4.]5.29 bis et [semel] [9,1.27] 11,22

[14,15.](27)

5,4.[19]

6,15

15,2

(txi]

xtj

15,31

[16,10]

7,12.16 [8,8.]20 aJ^o'r/jrt kJ^).

11,1.10 13,4

Gal 3,8

4,17

5,2

2,13.

15

3,2.11

STi

Heb\,\2

Msf(ff Eph

nvTMKv. iTA
1,5 4,13 et []

niSnaiL

1,3

[2,15.17]
2'it

Phil 1,23

[4,25]

4,2 Col 1,2

lTil,i 2,13 6va(ia

Phileml

2,7. [10]

4,15 7,1 8,9 9,2.12 10,2.10 [12,9.]22.23

Jao4,13.15 5,12 lFel,3 2,21 [3,11.] 21 4,8.13 ^Pel,l.[7. 18] 2,12.18 3,7

i/ol,4 2,29 [4,14] [5,14];gJo3.5 Slol Iud9 iniTtfxtjaai

rjaail9.2i

DE EDITIONTBUS.

2.

Apoc

2,5.14

[1,20]

11,1.2

15141675: ELZE^aR.

(1.)

4,3.10- 5,11

3,1.[12]12

7,3.7.10.(17)

219

8,5.11

14,8.18 16,14 18,16 19,1.4.6.14 20,4 bis [13]

13,3.5

21,16.20 fV((Toah'V. 22,8

Reussio,

Teste

descriptus

textus

est

anni

hie

1624 ex

Bezae editione prima formae minoris anni 1565, a qua

variat inter locos mille Reussii locis
igitur textus

non

Ducit

nisi octo.

Elze^drianus originem hoc modo:

Erasm. IV

MSS.

Compl.

Steph.111

Steph.IV
Beza

Elzevir.

annum 1624 et
factas, nullo modo

etiam post

multae,

Etsi editiones

ante Griesbachii editiones publici iuris

ab editione" Elzeviriorum pendent, ^ tamen voluerunt

Novi Testamenti
esse

re vera

et

viri

textum eundem ubique receptum

studiosi

plerumque adhibitae sunt editiones duae

Stephaniana anni 1550 et Elzeviriana anni 1624; Elzeviriana

usi

Waltono

sunt viri

et Millio

Quamquam
orbem adhibitus
diligentia

magna

continentales,

Stephaniana

exscripta i^ngli.

textus fere idem ita per totum terrarum

est,

in

tamen conlectae sunt

usum

lectiones variae

studiosorum. lohannes Matthaeus

Caryophilus, Cres (episcopus? anno

circiter

et

1635 mortuus), anno

1625, editionem N. T. Gr. praepara turns

fecit

omnium librorum Novi Testaeditionem Antverpiensem regiam cum xxii

Collationes Graeci contextus

menti iuxta
codicibus
quis

[10 evangeliorum

MS."

(unde barb)
^

actuum,

apoc]

anti-

Schedas Caryophili in bibliotheca Barberina

Romae

receptas postquam anno

Cf Eeuss, Bibliotheca

etc.

p. 108.

1642 Isaacus

220

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

Vossius viderat edidit anno 1673 Petrus Possinus.^ Schedas

quam

ipsas conlationis,

Latinam

Vulgatam

sionem

suspicabatur Wetsteuius

suffulciendam

Bircliius in bibliotheea ilia (Barb.

codicibus

his

sex

ver-

fictam

esse,

invenit.

127.129.141.144

suppeditavit bibliotheea Vaticana;

nondum cognitum

209)

in

xxii

Caryopbilo

unde habuerit

caeteros

est.

Biblia polyglotta Parisiensia, opus formae giganteae,

praebent volumine quinto, partibus duabus, No\nim Testa-

mentum

(cum versione Latina), Arab ice (cum

S}Tiace-

duo

vers. Lat.), Graece, Latine (versionis Vulgatae); folia

sine

numeris exhibent chartas geographicas

chronologicas

nonnullas

prima anno 1630,

t}^is

anno 1633,

altera

Textus haustus est ex

Vitray.

pieusibus,^

habetque non

est,

tomi

pars

apud Antonium

bibliis

polyglottis Antver-

nisi novies,

inter locos Reussii

quinque ex

mille, lectiones alienas,

tinianis,

expressa

et adnotationes

editionibus Plan-

aliis

duas ex Complutensi, duas novas.

Deinde secuta

sunt, inter polyglotta facile prima, biblia

polyglotta Londinensia auspiciis Briani Waltoni (nat.

a.

1600,

1661), posthac episcopi Cestriensis, anno 1657

mort.

a.

edita,

quorum volumen quintum N.

Aeth.-Lat. Arab.-Lat. (Pers.-Lat. in

T. continet Syr.-Lat,

Evv) Graece cum

ver-

sione Latina interlineari Montaui, Latine Vulgatae versionis.

Textus Graecus ex Stephani editione anni 1550 haustus

neque

nisi

tribus locis inter mille Reussianos substitutae

sunt lectiones alienae eaeque Complutenses

sunt

canonum

alia;

in
^

p.

est,

tabulae,

margine

Possiniis,

et

positae

textui adsociatae

capitum tabulae nounuUaque

sunt

lectiones

Catena Gr.patr. in evang.

sec.

variae

codicis

Marc. Romae

a.

1673,

460528.
^

Epistulae

Pe

2.3 lo

Apoc ex

editione Lud. de

sunt

his

in

Dieu (1627) primum

polyglottis.

ed. 11, Londinii, vol.4

Cf supra,

(a.

p. 215.

lud ex editione Pocockii

Cf Tregellesium
1863), p. 729.

(1630)

et

in N. T, Syr. editae

Hoi-ne's

Introduction,

DE

2.

,,N.

T.

EDITIONIBUS.

Graecum, cum lectionibus variantibus MSS. exemplass. patrum et scriptorum ecclesiasticorum

....

Praemittitiir

dis.sertatio

constitutione agitur:

tempora deducitur
1707.

fol.

ProU.

historia
.

Textum exhibet
tricies

libris

N. T.

canonis

et

textus N. Foederis ad nostra usque

Oxonii

Studio et labore loannis Millii."

Carp.

qua de

in

s.

Eus. tab. prol. capp. tab.

Act Paul (Philem Heb) Cath Apoc

Am.

Eus.

Evv

appendix.

1550 sed

Millius Stephanicum anni

semel ab eo discedit. ^ Apparatus criticus locupletatus

non solum ex Waltoui

est

225

versionum, editionum,

riiim,

a.

17071830: MILL.

(2.)

polyglottis et ex Fellii editione

sed etiara ex codicibus omnibus quos Millius adire potuit;

Scrivenerus tamen monet, Milliumvix tam accurate contulisse

quam

codices

transpositis,

ex

hodie postulatur, et plerumque siluisse de verbis

de artieulo Graeco addito vel omisso, de erroribus

bfioiotslsvTcp et

ex itacismo

et

quam

praesertim Vulgatae et Italae,

dedit; sed

non

ex calami lapsu. Versionibus

dicunt,

operam multam

quod ad orientales attinet versiones, linguae Syriacae

satis peritus fuit, et

plus

quam aequura

fuit translationis

versionum aliarum Latinae fiduciam habuit. Patres

et scrip-

tores ecclesiasticos diligenteradhibuit laudavitqueinapparatu.

Opus tamen pretium maximum habet propter prolegomena

doctrinae plena in tres partes divisa Prima agit de libris
:

singulis

textus

N. Foederis,

ipsius

sacri

Secimda

canonis constitutione.

et

qualemcumque complectitur.

historian!

Tertia nostra huius editionis N. T. consilium, quidve in ea

praestiterim, fusius exjDonit."
in

apparatu

rum

Millii

vehementissime

excitaturus.

p.

ut saepe

Daniel Whit bins ^ impugnavit opus

aequalibus plausum, posteris risum

Anno 1710

recensuit iterumque edidit Millii

Novum Testamentum Ludolphus

*

indicium de vera multorum loco-

critico, Millii

lectione declaratur.

In his prolegomenis

Kusterus^, addens prae-

Locos 30 enumerat Scrivener, Intr. ed. 2, Cantabr.

399, adn., et his addendus est

"^

Whitby, Examen variantium lectionum, Londinii

Kusterus

(* a.

1670, f

a.

T. ed.

8.

1874,

a.

1710.

171G), Guestfaliensis, antea Canta-

brigiae fuerat, ubi Bentleio adiutore

TiscHENDOEF, N.

a.

locus Apoc 2,5 ex Reussio.

Suidam

ediderat.
15

226

VI.

DE TEXTUS HISTORIA.

fatioaem brevem sed optimam, lohaunis Clerici epistulam

de Millii editione, lectiones codicum duodecim novorum

vem

Parisiensium conlationes accepit ex Abbate de Louvois,

Bibliothecae Regiae praefecto;

Ldps.

(iio-

conlatus

praeterea quas

est

sero

unum

(gP^"^) ipse contulit;

a Boernero, Seidel.

a Westermauno)

acceptas Millius in appendicem con-

diderat lectiones Kusterus in locis iustis ponendas curavit

sed neglegentius multis praeterea lectionibus apposuit noti-

tiam locorum in prolegomenis ubi fusius de

Millius.

Tarn aegre tamen ferebat aetas

Testamenti
et

criticas ut repetitis titulis et

ilia

quorum

dare.

Addo duce

curas

Novi

fuerit

tabulam

librum

codicum

lectiones Millius et Kusterus exhibent; Kusteriaui

uncis inclusi sunt.

Alex:

Scrivenero

tractavit

Lipsiae anno 1723

Amstelodami anno 1746 iterum necesse

venum

iis

Laud

2.

DE EDITIONIBUS.

E<='

(2.)

1707

1830:

TOINARD.

227

228

VI.

ac Latinam veterem

codices

cum

haec
a

DE TEXTUS HISTOEIA.

illis"

quando

versionem:

scilicet

Lectiones Vaticanas acceperat

convenerit.

Carolo Catone de Court.

Gavisus

Toinardus, cum,

est

cum versione
eum hand infre-

duce Stephano textum ex codicum illorum

Vulgata consensu castigans, deprehendit

respondere

quenter

lectionibus

variis

Non praetereundum

editione

in

Toinardum eodem

est,

Fellii.

loco, p. vii^,

consulto nonnullis locis a distinctione versuura Stephaniana

haec

Editio

discedere.

geliorum quae

insignis

Bezam

post

versione Latina fulta

re vera

Latinae auctoritatem tribuerit,

partim

codicibus

et

quae tantam Vulgatae

prima

sit,

prima evan-

ut

est

sola

inde ab

fallor

nisi

Erasmiana usque ad Scholziana quae criticum Catholicum

Haec

auctorem habuerit.

ex Reussio, ex cuius mille

accuratius de lectionibus accipe

395 ad evangelia

locis

pertinent:

cum Plantinianis et
cum illis contra hos,

sunt ex his 218 in quibus Toinardus simul

Elzevirianis

44 in quibus cum his contra

sc.

13 in quibus

consentit;

libris

illos

Sed multo plures sunt

facit.

loci,

299, in quibus earn ipsam lectionem vel elegit inter omnes iam

typis excusas vel

novam

dorfius in sua ad
locis

introducit,

quam

Vulgatam formata

nostris

temporibus Tischen-

editione expressit."

Quindecim

plane alia habet quae ad eius duos codices referri debent."

Laudat etiam Reussius locos decern ubi Toinardus nova habet

gata ut

,,a

Vul-

plurimum commendata".

Reussio, auctori probato, debeo notitiam editionis egregiae Eduardi AVellsii

a.

1719),

a.

et

1709

cum

1719 (Gal

exhibet.
editio

maiores

et

Thess

a.

mort.

1709

textu Graeco versionem et

phrasim Auglicara, adnotationes

dissertationes

[?],

1727), quam adire non potui, quae decem

partibus prodiit annis

loh

1665

(nat. a.

historici

Prima haec post Bezam

ad fidem codicum emendata

theologici
to tins
est

para-

atque exegeticas,

criticas
et

argumenti

Novi Testamenti

et lectiones

novas

multas exhibuit, Millii iudicium plei'umque secutus, quarum

tamen pauciores

in

libris

historicis

apparent, parcius enim de anno in

post

annum

caeteros

editis

recepta sollicitabat

2.

DE EDITIONIBUS.

17071830: WELLS.

(2.)

229

Textum Elzevirianum deserit Wellsius, locis 210, fere

semper cum eritieis recentioribus consentiens, ut cum Griesbachio 144 ies, cum Laclimanno et Tischendorfio 175 ies.^
Anno 1711 edidit Gerhardus de Traiectu Mosae
doctor (G. D. T. M. D.), Syndicus Bremensis ad Impeeditor.

ratorem

Novum

legatus,

praefationes

parallelos,

locos

Testamentum
varias

Graece,

Curcellaeique editionibus, canones criticos

xliii et

mena

et

fere

exhibuit

Leusdeuio mendis purgatam" emendatum.

cl.

sub finem notas

ad

Elzevirianam

codice

Evv 76

hauserat.

I.

prolego-

anni 1633,
Praeterea

quae ipse anno 1690

interspersit aliis lectionibus variis eas

ex

Fellii

Textum Fellianum

criticas adiecit.

editionem

ex

lectiones

cui

Wetstenius

I.

curavit

editionem alteram anni 1735, praemisitque praefationem.

Ricardus Bentleius (natus

w.

simus, qui iam anno

re critica, et

a.

1742),

1691 ad lohannem Millium

Novi Testamenti Graecis edendis

scripserat de codicibus

de

1662, mortuus

veterum scrip to rum praeclaris-

vir ille in studiis

ji

a.

et

anno 1713 acute de lectionibus Novi Testa-

menti variis disseruerat contra contemptores Novi Testamenti, sibi proposuit N. T. Graece et Latine edere.
I.

"Wetstenius

I.

et Bentleius

anno 1716

ad Guilelmum

Wakium

tuariensem scripsit de editione

Parisiis

contulit

quam

Johannes Walkerus- posthac anno

luvenis

codicem c

archiepiscopum Cau-

edere in mente habebat.

circiter

1720

codices

Mico abbas codicem B Vaticanum,

alios Parisienses adiit,

et

publici iuris factus est libellus Bentleii, quern in hoc loco

1

Cf Reussium, Bibliotheca,

Scrivenero teste

p.

{Intr. ed. 2,

Christi

Oxonii

168 172.
p. 215)

exstat

in bibliotheca

exemplar N. T. Gr. (Wakii 35),

collegii

ecclesiae

quod

margine conlationem octo codicum praebet, quam lohannes

in

Walkerus anno 1732

fecit;

Evv74
B: Evv 507
C: Evv 73
D: Evv 509
1:

E: Evrm211

H: Evrm212
q: Evv 506 Apoc26
W: Act 191 Paul 245

230

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

Quod Toiuardus

Tiscliendorfio praeeunte ante oculos exhibeo.

(vide supra, p. 227)

iam in evangeliis

fecit,

volebat Bentleius,

Toinardi veri simile nescius, in toto N. T. libro facere, id

textum ex antiquissimis codicibus Graecis

Vehementer impugnaverunt plerique

rare.

nam anno 1729

posito declinavit

et Latinis restau-

in

a pro-

statira

contulit iterum Rulotta

codicem B sive Miconis conlationem recensuit

(cf.

Conyers

in primis

Non tamen

Middletonius ^ Bentleii proposita.

est,

et

anno 1732

supra, p. 229, adn. 2)videturWalkervis conlationes fecisse

usum

fieri

Bentlei. Nihilominus editio

potest ut lites quas

impedimento

riunquam

prodiit. Facile

annis Bentleius liabuit- editioni

illis

neque dubitare quimus quin

fuerint,

editor,

denique conlationibus novis comparatis perceperit codices

optimos

Graecos

inter

[Middleton]

proposals

etc. ed. 2,

ita concluditur

vinced

much

arbitratus

Latinis
est.

Remarks paragraph by paragraph upon

Londinii

The reader

1721.

a.

is,

vanity, pedantry, blunder,

believe, already sufficiently con-

and self-contradiction were hardly

R. C. Jebb, Bentley, Londinii

Jebbius Bentleii vitam optlme

of a single sheet."

1882, p.

a.

157171;

Quae sequuntur hausit Tischendorfius ex tomo tertio

operum ab Alexandro Dyce editorum: Sermons etc. Londinii

Nunc contulimus: Dr.

487 sqq.

v.

cl.

tractavit.

Bentleii

p.

the

Libellus (utroque significatu)

ever found together before within the compass

2

vix tam

that those i)roposals are a most curious piece, since so

cum

et

quam primo

exacte consentire
^

ut

se

a.

1838,

Bentley' s proposals for printing

a new edition of the Greek Testament and St. Hierom's Latin version.
With a full answer to all the Remarks of a late i^am,phleeter.
Londinii a. 1721, ex quo libro nounulla accuratius dedimus. Bentleio
.

respondit acerbissime Middletonius in libro:

Some farther remarks,

paragraph by paragraph, npon Proposals

vide eius Miscellaneous

works, Londinii

a.

1752, vol.

347

p.

2,

etc.,

440.

De

Bentleio

tamen

praesertim consulendus est liber Arthur Ayres EUisii, Bentleii critica

sacra.
p. 1

Cantabrigiae

.,

92,

Bentleii

quam Latinum;
Bentleii;

Rulotta

119

p.
.

p.

93

a.

117,

154,

facta

1862,

p.

xvii

xix.

Proposals etc.;

notae in textum Novi Testamenti tam

a.

... ad

epist.

conlatio

Gul. ut specimen editionis

codicis Vaticaui cura

Chr. 1729;

p.

155

Graecum

159,

abbatis

de versione Itala.

DE EDITIONIBUS.

2.

(2.)

17071830: BEXTLEIUS.

231

H KAINH AIAOHKH
GRAECE.

NOVUM TESTAMENTUM
VERSIONIS VULGATAE,
PER

HIERONYMUM AD VETUSTA EXEMPLAKIA GRAECA

S"""

CASTIGATAE ET EXACTAE.

UTRUMQUE EX ANTIQUISSIMIS CODD.

CUM GRAECIS TUM

MSS.,

LATINIS, EDIDIT

RICHARDUS BENTLEIUS.
PROPOSALS FOR PRINTING.
The

I.

author of this edition,

printed copies of the

New

observing that the

Testament, both of the original

Greek and ancient vulgar Latin, were taken from manuno great antiquity, such as the

scripts of

then procure;

MSS.

are

in

may

do

publishes

editors could

and that now by God's providence there

Europe

(accessible,

above a thousand years old

he

first

good service

new

edition

to

though with great charge)

both languages; believes

in

common
Greek

of the

Christianity

if

and Latin,

he
not

according to the recent and interpolated copies, but as

represented

in

the most ancient and venerable

Greek and Roman

II.

Hierom;

new

vei*sion)

Vulgate
the

to

the

mind some passages

that (without making

in his

where he declares,

he adjusted and reformed the w^hole Latin

best

Greek exemplars, that

is,

to

those of

famous Origen; and another passage, where he

that

Latin

a verbal
is

in

capital letters.

The author, revolving

St.

of

MSS.

or

literal

interpretation out of

Greek

says,

into

not necessary, except in the Holy Scriptures, ubi

232

DE TEXTUS HISTOEIA.

VI.

verborum ordo mysterium

ipse

of the words

is

copies

oldest

where

the

very order

took thence the hint, that

mystery;

of the

est,

if

the

Greek and Hierom's Latin

original

were examined and compared together, perhaps they would

be

still

found

to agree

And upon making

both in Avords and order of words.

the

he has succeeded in his

essay,

conjecture beyond his expectation or even his hopes.

The author

III.

in very few places)

was the standard

believes that he has retrieved (except

the true

most learned of the Fathers, at

to the

the time of the Council of

And

he

mutual

is

sure that the

assistance,

exemplar of Origen, which

IS!

and two centuries

ice

Greek and Latin MSS., by

do so

their

the original text to the

settle

now

any

classic

and that out of a labyrinth of

thirty

smallest nicety, as cannot be performed

author whatever:

after.

in

thousand various readings, that crowd the pages of our

present best editions,
offence of

many good

all

put upon equal credit,

persons, this clue so leads

many
IV.

in

thousands that can deserve the least consideration.

To confirm

the text,

Coptic,

the lections which the author places

he makes use of the old versions, Syriac,

Gothic, and

in

and of

TEthiopic,

Greeks and Latins, within the

gives

and ex-

be two hundred out of

tricates us, that there will scarce

so

to the

first

all

five centuries;

his notes all the various readings

within the said

five

of the text;

first

and he

(now known)

So that the reader has

centuries.

under one view what the

the Fathers,

ages of the church

and what has crept

into

any copies

knew

since

is

of no value or authority.

V.
writings

The author
there's

is

very sensible, that in the sacred

no place for conjectures or emendations.

Diligence and fidelity, with some judgment and experience,

are the characters here requisite.

He

declares, therefore,

that he does not alter one letter in the text without the
authorities subjoined in the notes.

And

to leave the free

'

DE EDITIONIBUS.

2.

17071830: BENTLEIUS.

(2).

233

column the

choice to every reader, he places under each

smallest variations of this edition, either in words or order,

from the received Greek of Stephanus, and the Latin of

So that

the two popes Sixtus V. and Clemens VIII.

and the common

edition exhibits both itself

VI.

a change of the
he will

extant,

which
used,

ones.

offer

it

MSS.

and of the other matters which contribute

his design

In

no consequences in
disputed

work, as a

work he

this

to serve the

is

He

new.

or

consecrates

a charter, a

a xrHina iaasi,

y,eiiiijhov,

MSS.

To publish

VII.
imj)ortance,

may

here quoted

be

lost

a great expense

is

but with the best

Europe

affords.

or contribution.

Magna
all

requisite:

to its use

the

and

designed to

it's

be printed, not on the paper or with the

iSpecimen,

when

this

and extinguished.

work, according

this

draws

makes no oblique glances upon

old

points,

here

make

to

He

whole Christian name.

his notes

in

of no sect or party

is

Oiarta, to the whole Christian church; to last

ancient

now

separate in his Prolegomena;

be a large account of the several

will

towards

to suggest

not supported by any copies

text,

this edition usefiil.

any

any thing

If the author has

this

letter

of this

paper, and ink that

letter,

must therefore be done by subscription

It

As

it

will

make two tomes

in folio, the

smaller paper must be three guineas,

low.est subscription for

one advanced in present; and for the great paper

five

guineas, tAvo advanced.

VIII.
as

money

imj)ression;

subscribed
will

lege

fall

is

in

be put

will

contributed

to

for.

many MSS.

the issue of

it,

at

with
Paris

great
for

of the

than are

corrector of the press

of Trinity Col-

accurateness

the

whether gain or

on him and the author.

charge

the

John Walker,

who,

press as soon

the

will be printed

The overseer and

Cambridge;

to

support

and no more copies

be the learned Mr.

collated

And

The work

present

loss,

is

has

edition.

equally to

234

VI.

DE TEXTUS HISTORIA.

AnOKAATWEQS.
AnOKAArWEQS
Kyi I

Keep. xp'.

i-'deih'v (ioi

APOCALYPSEOS

Tioza^ov

Cap. XXII.

Et ostendit mihi fluvium

splendidum tam-

XafiTTQUv coc HQva-

aquae

vitae,

tallov, iy.7TOQvbnevov in tov

quam

crystallum, proceden-

S-Qovov tov Qsov nai tov ctQviov.

teni

I'Satog

Ccoijg,

'Efifii'aop trjg

nlatnag

xai ixei&sv, ^vXov

Cw//t,*

dcjdexa,

/.aQTtovg

avTov

7T0V

ivXov

sig

[lijva

duodecim, per menses singu-

xaxa

ta (fvlXa tov

Tiav xata'&efia

los

reddens fructum suum, et

folia ligni

ad sanitatem gen-

tium.

3 Et

ovx

Oeov

o d^Qovog tov

y.a\

ex utraque parte fluminis,

lignum vitae adferens fructus

&EQa7Tiav tav i&vav.

Km

eatai hi,

Mil

ejus, et

tioiovv

fxaatov ccTZodidovv tov xaQ-

i'va

2 In medio plateae

av-

xf tov TTotuf^iov ivrev&er

tijg,

de sede Dei et agni.

non

erit

omne

maledictum

amplius, et sedes Dei

agni in

ilia erit, et servi

nai tov (tQviov iv avt)] tatai,

et

xal oiSovloi avtovlatQsvaovGiv

ejus servient

illi.

avTcp.

4 Kai

Ttov avTov, xai

im tm>
1 f^ot.

to nQOGa-

'6\\)ovrca

to hvofia uvrov

(itb37i(jyv

et

4 Etvidebunt faciemejus,
nomen ejus in frontibus

eorum.

avtmv.

3 sed sedes Dei. in ilia erunt..

xad-UQov nornfioi'. 2 h'-

revd-fv xcdipTSvd-fv. SnavxaTftvud^efxci.

ovx farai txfL

ifiOTog

fjkiov.

xal

Xv/vov xnl

^(>tim' ovx (j(ov(fi

ifiOTiQ^i

avTOvg.

7roTuoi'] Omittunt

Angl. duo, Gall, quatuor, Germ,

xaO-aQOV Alex. Codd. Anglici duo,

unus, Arethas, Syriac. xal Ixdrhiv.

I.

Ka&CQov

Gallici

tres;

Aethiop. Hilarius;
ouines.

Syr.

III. li((T(()'ax)-fua] Alex. Arethas,

Codd. Latini

Andreas, Codd. plerique omnes,

Copt.

Vers.

sed Andreas

notafiov xai>at)or.

et

Arethas

Editio Complut. XHrud(j.ia. Sed se-

unus,

des Dei] Codd. Lat. plerique omnes,

Gall,

Tiorafiov vScnog C(orjg xaH^anov.

II.

K(d

h'Ttvihu']

Alex.

Codd.

et

sedes,utGraeei

Ita Codd. quos

omnes xal .Erunt]

adhuc

vidi; legen-

DE EDITIONIBUS.

2.

(2.)

17071830: BENTLEIUS.

235

AHOKAArWESS.
Kscp.

v.^

5 Kai
v.ai

xcii
I)

Toi't,*,

xai

atm'ag

rovi;

6 Kai

-AVQiog u

cpojti'aei iri

uv-

quoniam dominus Deus

^UGtlEV(rovo(v

eig

rcor

Osug

uvtov

Kai

in-

regnabunt

dixit

Haec

mihi,

verba fidelissimaet vera sunt:

dominus Deus spirituum

et

am'GZttXev tov

prophetarum misit angelum

dei^ai

roig

del y8vt'a&ai

hQ^ofiai

tov

suum, ostendere
quae oportet
7

rafv.

tijQMv rovg Xoyovg

TtQOcprjteiag

r7jg

solis,

rcov nvuvfiatbyv

iSov

fianuQiog

illos, et

lu-

saecula saeculorum.

6 Et

01

/.ai

neque lumine

lumiuabit
in

aicorcov.

dh^&oor

-Atti

dovXoig avtov

non egebunt lumine

et

cernae

tbiv TTQocptjTwv

(iyyelov

erit,

on

HTltV flOl, OvTOl

niatoi

lo-j'oi

non

ultra

rjklov,

(fojtoi^

Oiug

y.vQiog

5 Et nox

ttt,

itovGiv iQSiav <fcoro^

ovf^

Xvyvov

tGrai

oi'H

vvi:

^i^Xiov

servis suis

fieri

cito.

Et ecce venio

beatus

qui

veloeiter.

verba

custodit

prophetiae libri hujus.

tov TOV.

8 Et ego Johannes,

8 Kayoi lojawtjg b axovcov

Kai

^Xinav ruvru.

xca

xal xi'Qiog.

deest

xcci.

TUVTH

Kai

Et

post-

fidelissima sunt et vera.

Mov,

6 jSlfnwv

^ycj.

ayovo)!'.

y.(u

audivi et vidi haec.

Ofog

deest o. o

uyitov 7TQ0(fr]Tcd):

TO))'

ore

qui

y.cu.

f^Xtipu.

ff^TTQoaxhd' Toir noduir.

dum

erit;

nam

V.

(hmvoi;.

Graeci universi o

iVi'l

ovx iGTui

iy.ti]

yi.TvVa xvQioc] Alex. xkIo xvQiog.

)f6g

TMV ayiMV

7JQO(fr]Tc5i']

Alex, f (Trra hi. Syr. Latini omnes.

Sic edidit Erasmus. Sed Comiilut.

In Graecis plerisque deest

ixti.

Alex. Aretlias, Graeci Codd. fere

Alex, t^ou-

omnes, Latini omnes, Syr. Copt.

X()it((i' *^or(Tt/r/)'ot']
aii>

/Qtud' (fonoG

Andreas

Xi'/i'ou. et sic

et Gregorius

Palamas,

et

Aethiop.

Tcoi'

nvtvfxtiToiv

Tioof/. Fidelissima

ruh'

sunt et vera]

Codd. Latini omnes,

Syr. Copt.

Codd. veteres, fid. et vera sunt. VII.

Aethiop. (fioToG

Alex.(fO)g

YJot] K(d

r]).ioL'.

(ftjTiXd

rjXi'ov]

avTovg]

Latini

plerique illuminat. Sed Alex.Greg.

Palamas,

(funiatt

in

avrovg.

i<iov.

Alex. Andreas,

Aretlias, Syrus, Codd. Graeci ple-

rique omnes, Latini ad

unum om-

nes. VIII. K(u iyto Tm. o

jVJtto)}'

236

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

Keep.

TZQOGXVVtjGai

ayyihov

meaa

'i^lfTtov,

-/m)

?i>iov(ja

adorarem

8eiy.vvorr6g

fiot

pedes angeli qui mihi haec

ut

ostendebat.

Gvvdovlbg GOV

GOV

tav

fiot

Oqu

ji-ii-

si/A I

xai

tav

royv

nQocpjTmv,

tijQOVvtbJi'

tovg Xbyovg

adeXcfMv

rev ^i^Xlov rovzov.

tco

Osco

10 Kai

Xtysi fioi, Mij GCfQa-

jiGijg

rovG Ibyovg

rsiag

rov ^i^Xiov toi'tov

nQOcprj-

zj^g

xaiQog yciQ iyyvg tGTiv.

11

ad(xcov

aai

9 Et

conservus tuus sum,

feceris:

fratrum tuorum prophet-

et

eorum qui servant

arum,

et

verba

libri

10 Et
veris

verba prophetiae

hujus:

QVTTaQog QVTzaQSv-

tempus enim prope

11 Qui nocet noceat adhuc,

sordibus est

et qui in

adhuc,

Gvvijv TToiijGdtM hi, xui

justitiam

faciat

ayiog

sanctus

ayiaGd-i^ZM hi.
(ifii.

10 tovtov oti

()V7T(t)aciT0j

1 1 y.al

xcu

fri,

adhuc,

et

adhuc.

sanctificetur

Et di.rit mihi. conservus enivi

tuus. verba prophetiae libri.

qui Justus

kzouwj'] Alex. Andreas,

y.ui

Justus

et

est justijicetur

11 et

adhuc.

en.

dty.citog Siycciw&rjTO)

Tcivru

libri

est.

adix/jGato)

6 xttiQog iyyvg Igtiv.

Ne signa-

dicit mihi,

sordescat

QvndSv

Deum

hujus:

d-j^tM hi, yMi b di/.aiog dixaio-

Gov yuo

Vide ne

dicit mihi,

adora.

7ZQ0Gy.VV)jG0r.

ante

cecidi

9 Kai Xeyn

hi,

et vidissem,

TOV

tavta.

not

7lo8o3V

TIQO

tov

quara audissem

v.p

omnes toUunt yd()

et Latini itidem

Complut. Syrus, Latinus, Codd._

omnes

Graeci plures, AViywYw. 6 dy.ovmv

Yerhii prophetiae libri] Latini ve-

y.Hl^Xinoiv Tavra. Dionysius Ale-

teres

xandrinus

Kayo)

bis,

'la)d)')'r]g

^Xinoiv xkI uxovoiv Tavra.

TTQOGO^fV

T(Ol' TTorfwj]

nodwv. IX. Et

dixit

"Ejli-

AlcX. TIQO

ruilii]

veteres constanter, dieit;

Xtyei. 2^L')'iioi<kog

Gov ydq

Codd.

et

Cyprianus tollunt enim.

omnes

tollunt

prophetiae.

^.'Oti 6

y.(ciQ6g

Andreas,

et Cy^jrianus bis,

jam tempus

iyyvg

iOTii'] Sic

in proximo

est.

Quia
Sed

Alex.CodicesGr.plures, Syr. Copt.

ut Gr.

Latini omnes,

yaioog ya<) i)"/vg

(t/ui. et

iGTir.Graeci ceteri, bxaiQogiyyvg

on et yag.

XI. Kat

Vulg. Conservus enim tuus sum]

iarir. desunt

Atqui Alex.

6 QvniorQVTicaGaTO} *rt]Deesthoc

Arethas,

Andreas,

Athanasius, Copt.Syr.Graeei Codd.

comma in

Alex, etduobus Gallicis

DE EDITIONTBUS.

2.

Kscp. xp

12

(2.)

AHOKAArWESS.

o fiiad^og

i^iov

s-Auaro^

hiov,

fiez'

m^ to

i-Q'/ov

merces

iaziv

dere

-Ej'w

xui to

14

TO 'A}.(fa

x) TO

xai sG%urog,

il, TTQCOTog

//

itQpi

ri}.og:.

Ma-/.aQioi

TiXvvovzeg

01

rag aroXug avtwv, tva tatai

i^ovGuc uvTcov

K(u

ml

to ^i'Xov

mea mecum
unicuique

et

est, red-

secundum

y.al

ceteri fere

omnes, An-

dreas, Arethas, Comjjlut. o

oog dv7i(cotv&-rjT0)

Johannem

princi-

et finis.

14 Beati qui lavant

suas, ut sit potestas

stolas

eorum

in

13 Ego

sum

14 stolas

et 12.

suas in sanguine agni.

'I'ru.

errore librariorum ob repetitionem

At

novissimus,

et

14 IMuxc'wloi ol

noioiVTigTagtVToXagavTov,

Tov'iTi.

mus
pium

et .Q, pri-

6 moajTog

cio/r] y.cil Ts'Xog,

6 iO/ccTog.

13 Ego Alpha

rrjg

to

ii/xi

tj

kvtov

(oyor

idou.

13 Eyco

iarac.

TO fl,

cito:

opera sua.

13

y.al

12 Ecce venio

cctio-

avTov.

12

237

'Idov ^Q^ofiai ta-fv- xf

duvna

17071830: BENTLEIUS.

iTi.

ovna-

Origenes ad

bis, o

diuaoog ovTiav-

Idem

ibid, aliud

mem-

avTov. XIII.

Omittunt

'Eycii iifzi]

ttul Alex. Athanasius, Codd. fere

omnes, Andreas, Arethas.

Sed

Ego sum]

Origenes habet

iif^l bis.

Deest simi.

codex Sancti Ger-

ita

mani veterrimus.

xal TiXog,

xf^rjTOj

iTi.

brum

addit, 'ilg 6 Icocivvrjg (pr]ai,

6 TTQWTog xal o sa/arog] Sic An-

ht

dreas, Arethas, et Codd. quidam.

ya'}aodt]T(i}) xal 6 ay.

Sed Alex. Athanas. Codd. Anglici

y.al

o y.ax^ccoog ya&aQLOx)^r'iT0}

(MS.Oxon.

Kal

ayiaadi]T(x}.
y.aio}&r}T(o]

6 Sixaiog di-

Alex, et Codd. ceteri

tres. Gall,

duo, Syr. Latini omnes,

Cypriauus,alioordine, 7rowTO?>ft

omnes, Andreas, Arethas, Comphit.

fa/aTog

Latin.

genes bis habet

Copt.

Syr.

TioirjaaTO).

Sixaioavvrjv

Cyprianus

bis; Justus

justiora facial &d\\\\e. Et qui Justus

est

justificetur

aQ. xal to reXog:

XIV. 01

noiovi'Tig Tag tVToXag avTov] Ita

Syr.TertuU. Cypr. Sed Alex. Aug-

Kal

idoi]

omnes, Arethas, Complut. Syr.

bis.

)j

sed ordine, quo Andreas.

et Justus justi-

Delent xal Alex. Codd. plerique

prianus

ao/rj xal to TskoG. Ori-

Codd. Graeci plerique omnes, Copt.

tiam faciat adhuc. XII.

Copt. Latini

rj

Veteres

adhue]

Codd. fere omnes,

A()j(rj

Codd. omnes.

Cy-

"Eoyov avrov eazai]

Alex. Gallicus unus,

Syr. ioTti'

licus unus, Aethiop. Latini

omnes,

oi

Codd.

n).vvovTeg Tag aTo).ag

aiTMV. Athanas. ol nhcTiroi'Tfg

Tag GToXug avToiv, errore

librarii

pro ttA yVovTf?. Arethas, 71 to j}) Tf?

Tua tvToXag ifxov utsententiailla

:

238

VI.

DE TEXTUS HISTORIA.
AnOKAArWEQS.

^a)tjg,'Aai

aiv

eig

rot's'

"Eioa

xvng

01

ligno vitae, et portis intreut

in civitatem.

nbXiv.

tt]V

15

7TvXwau'8iat'X{)'0)-

Keep. xp'.

aai

ol

15 Foris canes

qiaQfxaxoi xai ol tzoqvoi xac ol

et inpudici

(fovsig xai ol eidcoloXdtQai, xai

idolis

noiav \pEvdog.

frag (piXmv xai

16

'^00 'Itjaovg mefixpa tor

ayyslbv

ravza
eifii

ij

fiov,

fiaQTvqriaai v/aTv

tv tuig vAy,hiaimg. 'Eyco

o/;a

'Aai

to ytvog zJavid, o

aGTijQ o XafiTTQogxai o

17 Kai to

TZQCo'irog.

TTVEVf^ia

-Aat

ij

vvnq:t] Xi'yovGiv,

"Kqiov

am

axovcop eiTzdtco,

Eq^ov

kui b

qui

nieum,

qikioy.

Tov

16

TCivTcc

rfti/'wj'

htfijiav^TW TO

xal

sum radix

stella

et

splendida

17 Et

spiritus et

dicunt, Veni:
dieat,

Veni:
qui

sponsa

qui audit

et

qui

et

vult

sitit

accipiat

vitae gratis.

4 et per portas intrent.

17

et

qui vult.

v(i(OQ.

In sanguine

Desunt in veteribusCodd. om-

nibus. Per portas] Tres Cod. veterrirai portis,

nvliooiy.

vobishaecin

(i7T(<toj,

IXd^iTW,

postulare videtur.
agni]

Inl rr?. yevog

17 liyovOiV, ^EX&i.

'EXd-f.

mendacium.

XauTTQog xa) 6 oqO-qi-

/lajild.

vog.

nag

omnis

et

et matutina.

aquam

01 y.v}'fi.

ego

genus David,

v8o3Q

15 '!E|w Jf

testificari

ecclesiis.

veniat:

8(f}Qedr.

et facit

et

Ego Jesus misi angelum

dixpwv fQ][^'a&(o' b &tX(ov Xa^t'ta

C(>^tjg

homicidae

servientes,

amat

16

et

et venefici

ut Graeci

XV.

omnes Tolg

E^co 6i oi

-Avrfg]

Taig Alex. Codd. 2 Gallici.

Atha-

nasius. Deest praepositio in Codd.

multis.

Tov ^u^ld] Omittunt

toj;

Alex. Codd. multi, Athanasius, Andreas, Arethas. Porro

omnes Graeci

Omittunt Jf Alex.ceteri fere omnes,

ZlainS, vel compendiose daS. Nus-

Athanasius, Hippolytus, Andreas,

quam

Arethas, Complut. Latini omnes,

xa\o6Q&Qi)'og]Alex.xaionQo'irog.

Cyprianus. JIdg b y /AcJ r] Omittunt

sed ceteri Codd.

articulum b Alex,

alii

multi. Sed

invenitur /la^lS. ^a/unQog

cum

Athanasio,

Andrea, Aretha,Complut.7r(pc(j'(')'o?.

nt n^TOj]

Athanasius, Hippolytus cum Codd.

XVII. 'Ekf

quibusdam, nag noiwv xal

tpikijir.

Alex, et ceteri omnes, Athanas.

TaTg ixxXrjOiaig] ^Ev

Andreas, Arethas, Complut. fQXov

XVI. Enl

DE EDITIONIBUS.

2.

(2.)

17071830: BENTLEIUS.

239

AHOKAAriTEaS.

Keep. xp'.

18 MaQZVQa

syo) Ttavz)

axoi'opzi tov^ loyovg

r'tj^i

z^

ttqo-

verba

audienti

proplietiae

qirjze(agzov ^i^h'ovzovTov,'Euv

libri liujus, Siquis

zig i7ii&Jj i7t

ad

o Qsog in

avTO.

ini&iiGsi

avzop zag nXijjag

rag ysyQUfinivag

iv rep ^i^Xio^

liaec,

adposuerit

adpouet Deus super

plagas

illuni

omni

ego

18 Contestor

scriptas

in

libro isto:

ZOVZCp.

19 Kai iav
zav

zig aqiiXij

Xoycov zov ^i^Xi'ov zr^g ngo-

qjKjZStag ravzijg, aqisXei b

zo f^tQog uvTov
Ti]g

xa]

^ojtjg,

ay tag,

Z7jg

zcov

ZM ^l^Xup

fV

18

Qsog

kno zov ^vXov

i/,

zijg

TioXecog

yeyQafifii'vcav

siquis dimiuuerit de

verbis libri jjroplietiae hujus,

auferet
ligno

Deus partem

vitae,

et

de

ejus de
civitate

sancta, [etdehis] quae scrip ta

sunt in libro

isto.

ZOVZCQ.

2^i'uuccgTioovu((i

ttccvt)

19 Et

ano

ycco

nxor. iur rig ^niTi&ri noog

8 Contestor

enim omni.

19

de

libro vitae.

TvTC(. h'^iiiXtcp. deest to). 19 iccy

Tig (UfCiLQ ij

Qiog

Qrjait 6
t

w fjg

XoyoirlStjilo v.cuf ai-

/{(('i

cino ^i^Xov Trjg

T(av ytyQUfx. iy^i^Uo).

(Q/ov

io;(iOd(0. Kcil 6 ^f-

l^lerique

omnes, Andreas, Arethas

).cor Xcefi^av^TiaTO vSa)(}]Omitt\int

Complut. iniO-y in

xal, et postea habent o

avToi']

d^t'/.ior

)m-

avra. 'En

Omittit Alex, sed

ceteri

cum An-

piToj I'SioQ. Alex. Codd.fere omues,

Graeei et Latini omnes

Athanasius, Andreas, Complut. Ut

drea et Aretha habent.

qui

Alex. Arethas, Andreas, Codd. plu-

Codd.

vult]

toUunt

et.

Latini

XVIII. Zv/ufAccQTVQOv-

/.iKi ;'()] Alex, et alii

et

Complut.

^iyoj

pauci

fiai tyio

veteres

et

Codd.plerique

Andreas aaoTrooj

cum Aretha

/nuoTi'no-

nuUus, quod sciam, avu-

Ey ^i^lio)]

rimi, ii'To) jStji.^I^.'ArfHiQ^

(C(f(uot]aii]

Alex. Codd. plerique,

Andreas,Arethas,Complut.f/i/jj,
et

deinde pro affuiQtjGfi,

Alex.

cum Codd. phiribus haalii cum Andrea et

Arethas

/x(jTt'(;jorwt,neque;'K'().Contestor

bent acffXii:

enimomm] Codd.veterrimi quique,

Complut.

cc(ff'/.oi: et

Contestor ego omui. Ilarfi dy.ov-

inid^rjofi

habent iniOrj. ^Ioyoji>

orTi] Alex. Andreas, Arethas, Co-

^I'^Xov]

dices plures, ncuTi to)

TiO^ij

Tioog

TurTu]

a/..

Eni-

Alex. Codd.

fere
I-/710

Tov

hi antea pro

jStfiXiov,

omnes,
jSt^koi'

Alex. Codd.

Andreas,
Trjg

Arethas.

Cojfjg]

Alex.

240

DE TEXTUS HISTOEIA.

VI.

Keep.

AnOKAAriTEQS.

20
Nal

(Qyvnai xayy. ^Aur^v,

fQ-

fpv nvQie Itjaov.

21
20 Nai
^IrjGov

rov

cum

21 xvQtov

fQ^OL'.
fxiTii

vfxwr.

Tx.

dno tov

Aeth.

De

domini

Jesu

omnibus.

21 domini nostri Jesu Christi

i]fjLfi}V

^Afxjji'.

Codd.Graeci fereomnes; Andreas,

Complut. Syr.

Amen, venidominejesu.

21 Gratia

xvqiov

Ttdvtcov.

Dicit qui testimonium

perhibet istorum, Etiam venio

cito.

xaQig

'Itjaov fiEta.

^vkou

20

Atysi b fiuQtvQwv zuvra,

.
x|j .

cum

o. vobis.

Amen.

Andreas, Syr. Copt. Aeth.

XXI.

KvQtov

r]udJv

Omittunt

rjjUwj']

libro vitae]

Alex. Codd. plures, Andreas, Are-

Latiniquiquevetustissimi,deW<7M0

thas. Nostri] Omittit Cod. vetustus

Trjg Cw)yf.

Kal tmv

vitae.

Omittunt xai

ytyQttfXfxivoiv]

Alex. Codd. fere

omnes,Complut. Andreas, Arethas,

Copt.

Syr.

Aeth.

"Ev

lidem Codd. cum Andr.

^tjiXiu].
et

Aretha

Gallicus. ^Irjoov Xqiotov] Deest

X()toToi' in Alex. Christi] Omittit

codex
vjuoh'.

in

Anglicus.

A^i

r\

v]

Desunt vfx lov.

Cum

Alex.

Amen] Desunt
Omittunt vul Alex. Codd. plurimi.

Guilelmus

(aliis

minister, collegii

Mfra ndvTWV
omnibus

vobis,

^Afi. i]V

vobis.

Amen;

in

3 Codd. Gallicis.

Daniel) Mace, ecclesiae Presbyterianae

Greshami Londinii

tomis anno 1729 Londinii: The

and English. Containing the

duobus

socius, edidit

New

Testament in Greek

original text corrected fi'om

the authority of the most authentic manuscripts etc." Textus

Graecus (caret accentibus

et spiritu leni,

habet iota sub-

scriptum, spiritum asperum, coronidem) ita emendatus

modo cum

ut mirabili
constitutis

lectiones
nisi

in

saepe

ab

aliis

textibus

consentiat.

editoribus

22 hodierni Macium

Ex

a viris
locis

criticis

deserunt.

lectiones quas Wellsius (vide supra p.

hodiernis

118 quibus

iam probatas

praeter

74

spuunt.

58

in quibus plerum-

que novae Macii lectiones hodiernis probatae sunt

in

non

228) primus receperat,

notat Reussius, inter mille suos locos,

60

editor

iteravit,

Tum

est,

et alios

quibus uncis inclusit Macius ea quae hodierni

Locis insignioribus adduntur vel ad

re-

imam paginam

DE EDITIONIBUS.

2.

(2.)

17071830: BENGELIUS.

cum criticae turn

Quod ad codices

vel sub libri iiniuscuiusque fiuem notae

tomo secundo.

historicae, praesertim in
attinet pendet

Macius a Millio quern passim laudat. Vitutempore

l^eratus est suo

a multis

241

nomeu

editor, cuius

viris iisque doctis, in

neque hodie desunt qui eadem

in libro tacetur

primis a Leonardo Twellsio/

iterent.

Bene

scribit Reussius,

post lectiones laudatas:

Satis suj)erque ex his apparebit

Macium

hodiernae

ilium

critices

lectiones praeferentis

verum antesignanum

homines immerito

aetatis

minus merito oblivione

de re
(a.

critica

antiquissimas

V.

Scrivenerus dolet

cl.

tum per saeculum ab Anglis neglecta.

1729), BowyerumWetstenii discipulum

woodium

1776)

(a.

in

tarn vehementer doleret.

mentem

impugnati sunt,

ad haec studia

a.

attinet,

Viri docti Novi Testamenti textus

ab omnibus acriter

fere

nomina

1687, mortuus

1725 editioni librorum Chrysoadiunxit Prodromum Novi Testamenti

anno

Graeci recte cauteque adornandi",

Gr.

T.

Anno

Testamentum Graece;

editiouum medullam
distributaruni

Macii ornaut.

Millii, Bentleii,
a.

quod

1752), vir Novi Testamenti studiosissimus,

stomi de sacerdotio

Novum

ut sjoero,

et vitas AVhitbii, Middletonii, Twellsii,

iam

Notitia X.

1763), Har-

(a.

lohannes Albertus Bengelius (natus

J.

Macium

Si

revocaret vix,

Angliae non deerant, sed

periti

quem suae

fuisse ,

recentiores multo

insectati sint,

sepeliant."

quasque

quem

secuta est anno 1731

denique 1734 editum

ita

adornatum

margo variantium lectiouum

iu suas classes

locorumque parallelorum delectum,

iunctus criseos sacrae,

Millianae praesertim,

est:

textus probatarum

lit

apparatus

sub-

comijendium, limam,

supplementum ac fructum exhibeat, inserviente loa. Alb. Bengelio.

Tubingae

a.

1734.

fif.(5),

pp.884,

(2).

Textus bene in paragraphos distributus implevit paginas

1

368, binis columnis in singulis paginis,

et

margo

exhibuit lectiones varias in quinque classes divisas,

^

text,

Twells,

false

critical

version,

Londinii, pars 1,

a.

TiscHENDORF, N.

and

examination

8.

2,

a.

genuinas,

wherein the editor's corrupt

fallacious notes are detected

1731; pars
T. ed.

a.

inferior

1731; pars

3,

a.

and
1732.
16

censur'd,

242

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

^.

lectionibus in textu meliores,

d.

minus

firmas,

Apparatu

lectionibus textus aequales,

7.

critico" disseruit

369

Paginis

non probandas.

e.

de

fusius

crisi

884

in

Novi

textus

Testamenti. ^ Lectiones quas genuinas censebattextuiinseruit,

modo

si

in editione aliqua probata occurrebant",

Reussii locos mille

130 ies factum

ginem adnotavit.

In

codicum
p.

776

auctoritati

789

Prodiit

Etsi

sin

conformavit

textum unicae
19,

locis

etiam

editio

forma minore,

nihil nisi

qua

textum

et

Reussius notat

v. cl.

reipositum, Col 1,28 rt'lsior restitutum esse.

indicium Bengelii plurimis locis probatum

eo

hodiernis,

multis, et

apte

et

fondamenta" posuit criseos apocalypseos".

ilst] ^oavvriv

doctis

inter

minus ad mar-

tamen

apocalypsi

lectiones variantes continens, in

Mt6,l

est,

quod

anno 1737

tamen
edidit

est viris

tempore impugnatus

est

Lugduni Batavorum Defen-

sionem Novi Testamenti Graeci", quam antea Germanice har-

moniae evangelistarum adiunctam publici iuris

fecerat.

anno 1763 editionem alteram Apparatus

eius curavit

cui etiam addidit libellos nonnullos ut

Gener

critici",

Prodromum, Notitiam,

Defensionem, quos supra commemoravimus. PraebetBengelius

praeter codices Millianos lectiones codicum liorum, his signis

Augl: Evv83
Aug 2: Evv84
Aug 3: Evv85
Aug 4: Evrm24
Aug 5: Paul 5 4
Aug6: Act46 Pa\il55
Aug 7: Apoc80

Dionysianus: (ex lohanne Gagneio)

Act 40?

Evv89
Hirs: Evv97
Gehl:

Mosc: \^'"'
ParlO: (ex Simonio)
Uff 1

Mp''"1

Uff vel Uff 2

Bas: E^^

Evv2

Bas/3:

(ex Gehlio)

Act 45 Paul 52

Apoc 16

Easy: Evvl
Byz: Evv86
Cam: EvvSB

Uff 3: EvvlOl
(a

loachimo Came-

Wl=\exWolfio

Wo 2:/

rario conlati)

De Erhardi Stephani Novo Testamento, partim ad mentem

Bengelii

constituto, vide Reussii Bibliothecam, p. 180.181.

De

textus

supra, p. 186.

familiis

quas Bengelius primus tractavit, vide

2.

DE EDITIONIBUS.

17071830: AVETSTENIUS.

(2.)

lohauneslacobus Wetetenius, Basileensis (natus

11-

mortuus

.J

scripsit

a.

1754),

De

variis

a.

243

1693,

anno 1713 dissertationeni

N. T. lectionibus", anno

1714 Turicum, Bernam, Genevam, Lugdunum, Parisios,

visit, deiude Angliam ubi initio anni 1716 Bentleiiim vidit,
cuius hortatu Parisios rediit codicem C conlaturus, et

Angliam iterum

visit.

Anno 1717

1720

diaconus Basileae factus

annoque 1718 lectionum variarum specimen

est

a.

edidit et

statim vituperatus est ut qui Socinianismo studeret; diu dis-

putaverunt amici eius pro eo, sed anno 1729 ad tempus

loco suo

motus

est,

nino loco amotus.^

mena ad N.

mox

die

13 mensis Maii

a.

1730 om-

Prodierunt eo tempore eius Prolego-

T. Graeci editionem accuratissimam, e vetu-

MSS. denuo procurandam, in quibus agitur

MSS. N. Testamenti, scriptoribus Graecis qui

stissimis codd.

de

codd.

N.

Testamento

nibus

usi

sunt,

version ibus

et

claris

interpretibus;

prioribus,

animadversiones

et cautiones

N. T. necessariae."

Ab

veteribus,
et

proponuntur

ad examen variarum lectionum

Amstelaedami

a.

1730.

amicis fi'ustra defensus Wetstenius

Amstelaedamum

se contulit, ubi professor philosopliiaecreatus est;

ipse adversarios vicit

editio-

anno 1732,

et

tumBasileae

anno 1733 Amstelaedami

munus professoris adsumpsit. Anno 1 746 in Angliam profectus

codices Ridleianos versionis posterioris Syriacae conla-

est

Prodiit denique editio eius praeclara

turus.

H KAINH AIA6HKH. Xovum

ceptae

cum

versionum

Testameutum Graecum

et

patrum nee non commentario pleniore ex scriptoribus

et studio

und

editionis re-

lectionibus variantibus codicum MSS., editionum aliarum,

ribus Hebraeis, Graecis et Latinis historiam et

opera

Novi Testamenti

vim verborum

loannis lacobi Wetstenii. Amstelaedami

a.

vete-

illustrante

1751.1752.

Hagenbach, Car. Rud. ,,Johann Jacob Wettstein, der Kritiker,

seine Gegner.

Ein Beitrag zur Geschichte des theologischen

fur die
l,p.72 152. Cf etiam

Geistes in der ersten Halfte des 18. Jahrhunderts," Zeitschrift

historische Theologie, Lipsiae

Henr. Bottgerum,
a.

1870, vol. 40, p.

a.

1839, vol. 9, fasc.

J. J. Wetstein's %vidrige Schicksale" etc. ibid.

475515.
16

244
vol. 1

vol. 2

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

proll. p.

1222 Evv

Dedicatio

proll. p. 3 15, Paul. p. 16446

455

p.

738

proll. p.

741

adversiones

N. T. necessariae, p. 851
menti, p. 874
p.

889

896

889

indices

p.

Apoc.

p.

errata,

et

780

animj

lectionuni

de interpretatione Novi Testa-

de interpretatione

745

variarum

exameii

ad

874

743,

cautiones

et

223966 errata
proll. p.449 454, Act.-Catli.

p.

897

apocalypseos,

libri

920

codicum Paul

Act-Cath Apoc catalogus brevis

duae epistolae

dementis

S.

Romani [Syr.-Lat.], Lugduni Batavoruni a. 1752, p. X, 27.^

Textum ad sunimam paginam comitantur infra lectiones Wetquas sequuntur lectiones variae;

stenio probatae,

tuni

ima pagina,

dimidiam saepe paginae partem implens, invenitur binis columnis

commentarins

uberrimus ex scriptoribus veteribus haustus.

ille

Typograplii

amicorum

vel

ipse probavit

que quas

Wetstenianas

lectiones

invenit, sed his locis

infra

nou

textum

Inter has

detulit.

novem novas

nisi

aeque atque

deserit Wetstenius

textum

Wetstenius-, lectioues-

reddidit

virianum paucis mutatis

ductus textum Elze-

cousiliis

in aliis ubi

Reussius

Elzevirianum

plerumque imitatores habet inter

viros hodiernos eosque doctos.^

Wetstenii

anno 1765:
Halae

a.

I.

seorsim

edidit

ad crisin

1766. Reprehendit v.

legomenorum ab
^

prolegomena

Wetstenii lihelli

cl.

et

loh.

Sal.

Semlerus

interpretationem

Scrivenerns editionem

A. Lotzio factam Roterodami

a.

N.

horum

T.,

pro-

1831.

Videtur Wetstenius textum eius Graecum ex editione Ma-

strichtiana anni

1735

(of supra, p. 229)hausisse; Mastrichtiana

Fellium

dncem habuerat, FcUius editionem Elzevirianam, non Steiihanicam.

Locis sedecim,

qnibus Scrivenerns (Intr. ed. 2, p. 407, adn.) Wet-

stenium textum Elzevirianum cousulto

Mastrichtianam

Wetstenius

Eodem

loco

ex

obicit,

Scrivenerns

editionem;
errores

his

locis

typographicos

quibus unus Mc9,30 error non

11,34 Act 1,1 13,29 correxit Wetstenius

Actl,26 aduotatio correctiouem

^

res23uisse adseverat, sequitur

est,

octo

Lc 10,21.
Wetstenio

quattuor

ijise diserte,

supi^let; restat

adde

Lc2,51

duobus Mc6,29

unus lo 11,31.

Anglus, Guilelmus Bowyerus, typographus doctus, qui textum

Millianum iam quater ediderat, typis expressit editionem, quae

ple-

rumque (non ubique, cf Reussium, Bibl. p. 184) textum a Wetstenio

commendatum exbibuit: ,,N. T. Gr. ad fidem Graecorum solum
,

codicum mss. nunc primum expressum, adstipulante

lo. lac. AVetstenio:

2.

DE EDITIONIBUS.

1707

(2.)

1830:

\VETSTENIUS.

iam anno 1730 publici

Prolegomena

iuris

245

fecerat,

eaque iterum edidit, multis mutatis, adversaries eius acriter

Codices primus uotatioue hodie usitata

impugnans.

rarum

(of supra,

p.

221)

numerorum

et

litte-

insignivit et hi-

storiam uniuscuiusque eodicis accuratissime narravit: eodem

modo

Praebuit in

fusius versiones atque patres tractavit.

A O

catalogo suo codices Evv

A B.

158; Paul
Evrm

et

24; Praxl

tiquissimis ut qui

et 1

112;

Act

A C

160; Apoc

AG

et

128;

et

Iniuria obtrectavit codicibus an-

4.

ad normam versionis Latinae

reficti essent.

Conlationes eius minus accurate conlectas esse demonstravit

Dav.

lo.

Michaelis.^

Nihilominus,

apparatum criticum auxit

ut

industria

acumine quo

ita

qua

leges criticas,

praesertim in animadversionibus et cautionibus," constituit,

eminuit Wetstenius, Millio vix postponeudus.

codicum horum

Lectiones

ab

aliis

in

simm

usiini

ACDE

Evv:

falc.

ab ipso vel

primum ex

conlatorum, vel turn

expressis haustorum; uncis curvis

imcis quadratis

Wetstenius,

exhibiiit

libris typis

inclusos codices ab aliis accepit,

iuclusos nonnisi perlustravit

(F ab anon, per Verburg.)

festinanter

(O Monte-

Pa7. Gr. p. 235) 1.2.(3 Walker). 16.17. 34.35.36. 37. 38.39.

40.41.(44

De

Missy).

(73.74 Walker).

[57.58.59].(69 Jackson et Tiffin). 72.

[75.] (76.

Van

Mastricht). (80 Bynaeus).90.92.

94.102 (104 Bigot). (106 Jackson). [109]

Act:

ACDF

1.2.(3 Walker).4.10.11.12.14.15.16.17.18.19.20.21.[22].

(23 Casp. Wetstein). [30.31]. (31 Jackson). [32.33.34.35]. 38.

(38.39.40 Sarrau per Allixium). 45.49.55.

ACDEF

Paul:

1.2.4.7.12.16.18.19.20.21.22.23.25.26.27.

[36.37].

(37 .Jackson). [38.39.40.41]. 44 (44.45.46 Sarrau per Allix.)

46.52.53.59.75.

AB

Apoc:

(Quirini)

2.4.[9].

(11.12 Sarrau per Allixium). 15.16.17.

18.19. (20 Bianchini). 23. (24Bianchini). (25 Amelote). (26.27.

28 Casp. Wetstein).

Evrm:

6.7.8.9.10.11.12.13.14.15.16.17.

iuxta sectiones

lo.

saepius illustratum.

divisum;

et

(2 Casley).

nova iuterpunctione

Accessere in altero volumiue emendationes con-

virorum doctorum undecunque collectae." Londinii a. 1763.

729.
Michaelis, Einl. ed. 3, Gottingae a. 1777, pars 1, p. 707

iecturales
*

Alb. Bengelii

Prax:

246

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

Ne

oblitus

Wetstenianus

Evrm

VIII, 5,

lector

sit

Wetstenianum

295; de codicibus

esse

cf infra caput

hodie ex catalogo expulsis vel

aliis,

caput vill (sub codiciim numeris) Evv 10.12.81.

aliter signatis, cf infra

Quo

13.

56.58 PauZ 51.53.59.60

Act-Cath

82.87.98.99.102.107.110.111.112

Apoc 21.22.23 Evrm

N codicis partem esse

nunc

fragmentum videtur

evangeliarii

auctore Scholzius

dicat

Wetstenium

Evv 33 contulisse nescio.

Semlerus, quern supra

Sal.

lo.

moravimus, etsi textum Graecum non

et post doctissime atque flisius
j,

edidit,

lac. Griesbachius (uat. a.

summo

vir

iugeuio

Halae

annis

textum

et

N.

ipse

de editione

lectiones

haud

Reussio

teste

erant

familias

textus

(p.

188

et

si

190).

Si

655, aliorum 265,

novas

15; praeterea ex 55
fere

quod

iam

dixi

codices quos

Halae

a.

spectat

nunc habemus habuisset

recejitum,

quem

1765.1769;

et

a.
^

1766, p.

3, fasc. 1,

etpars 4

Wetstenii libelli etc.

Evangelia synoptica prodierunt bis, anno

editi

non

167 206.

anno deuium 1777 integre;

lorum

dicunt,

Spicilegium observatio-

de variantibus N. T. lectionibus, in libro

Halae

eodem tempore

Griesbacliii laboribus

Semler, Hermeneutische Vorbereitung, pars

sive pars 3, fasc. 2,

dicentur.

locos

recensiones

sive

tundamentum textum
^

num

De

altera

mille

30 quibus Harwoodius

lectiones praetulit.

conlatiouibus

istos

55, dubias sive duplices

Elzevii'ianas

eius

inter

non

ad

inter

multas primus recepit

ita

habet

easdem

exhibens

de

sed

editor:

lectiones

locis

1812),

industria, edidit

Gr.-

T.

a.

lectiones vel receptas quas reiecerat

quae

infra

Griesbachius.

nisi

1745, mort.

summa

iudicio

1777

locupletavit

Novas autem

lis

Discipulus eius lo.

Apparatum maximam partem ex Wetstenio

vide

eius

1774

apparatum

vel novas.

haustum

summo

tameu anno 1765

de textu Graeco et de co-

dicibus Graecis disseruit.^

187.188) comme-

(p.

evangelium lohauuis

sunt semel, anno 1775, quo anno vol.

2,

1774 synoptice,
et actus aposto-

epistulas et apo-

calypsim continens prodiit; titulus tameu volumiuis primi anno 177

typis expressus
re vera anni

non indicat partem voluminis alteram

1775

esse.

(lo et Act)

2.

DE EDITIONIBUS.
vix

adhibuisset

(2.)

17071830: GRIESBACHIUS. 247

dubitari

Griesbachium cum

potest

viris

hodiernis consensurum fuisse.

Post annos fere viginti studiis

post opera Harwoodii Matthaeii

criticis^

Birchii

insumptos

vol. 2,

a.

1, a.

1796,

Codicibus, versiouibus, patribus praeser-

1806.

tim Clem Alex

aliorum,

Alteri

iterum edidit Griesbachius X. T. Gr. Halae vol.

et

Orig excussis, mutavit editor lectiones

et

nomiullas, novas tamen hac in editione septem tantum enu-

prima

in editione

neque tamen exhibuit variationes omnes easque

ftiit,

quae in N. T. editionibus aliorum ut

bonae notae

satis

quam

Locupletior ajDparatus

merat Reussius.

Wetstenii et Matthaeii inerant, sicuti et quae ex codicum

N. T. editionibus hauriendae erant

quas ipse ex codi-

et

cibus a se conlatis haurire debebat.

Griesbachius

Contulit

Graecos hos: AC(invenit non

nisi

vel

selectis

locis

perlustravit

duas uovas lectiones

codices

Mc 6,2.4

quas

Wetstenius praeterierat)D^'DP''"'E'"^'EP=^"'(quem codicis Dpai apogra-

phum

esse

ille

post Wetstenium

demonstravit) GHp^^'L et JEvv 10.

(12).13. 17. 24.25. 33.45. 46. 50. 51. 52. 72. 96.(110).113. 114.115.116. 117.

ActlS.

118.119.120.121.(236). ^yn/ilS. 19. 20.21.22.25.26.27. 28. 29.30

Prox

23. 25. 27.30.32.59. 60.(61).62.

62.63.64(uunc M).65.66 marg.

PawU7.28.31. 33.47.(61).

6.84.

Apoc2d.31

(cit.

ex Pauli conlat.);

item cod. Latinum Harleianum 17 7 2 epistularum

Excerpta etiam dedit

calypsis.

Vide Symb.

crit.

e codice

evangeliorumHarleiano 17 75.

p.

O = Evrm 295

hodie

aliis

= Evrm 294;

indicantur:

signis

cf infra, caput vill,

Evv I
1, num. 10.81.82.87.236.440 ^c cf VIII, 2, num. 56.58.61
et 64
M; cf Vlll, 3, num. 51.53.59.60.61 Apoc cf
num. 21.22.23 Evrm cf viil, 5, A, num.13.

evv.

Breviter

Origen. Halae

lenae

a.

rum N.

a. 1 7 7 1

T. lectionum
crit.

1811 (nonnisi

in hist.

libris
;

Griesbachii

nominentur:

text.

Mt

collectiones, vol.1,

a.

et

vill,

De

4,

codd.

Mc); dissertationes

De

corrigendas varia-

1785, vol.2,

in textum Gr. JV. T. lenae pars

et

Faul53

Ciirae in histor. textus epp. Paul. Gr.

17 77; Symbolae criticae ad supplendas

Commentarius
a.

ex

hi

et apo-

305 sqq.

Griesbachii

nonnulli

Codices

=N

torn. 1,

omnium

1, a.

a.

1793;

1798, pars

2,

codd. evv. Or. et Curae

epp. Paul, iterum prodierunt in Griesbachii Opuscc. acadd.

ed. lo. Phil. Gabler, lenae a. 1824.1825.

248

VI.

DE TEXTUS HISTORIA.

Textu tamen verissime Griesbachiano qui

quam

quaerat editiouem minorem,

uti voluerit,

1805/ quae

dicunt, anui

iudicio maturato^ editoris innititur; Tischendorfius ut et alii^

nos

1796

iniuria usus est editione

haec editio a secunda undevigiuti

differt

novas quattuor habet;

i:)rorsus

marginal es 22 a
iterum

prodiit

1806."^ Inter mille Reussia-

citat

locis; lectiones

etiam Reussius lectiones

tomus primus N.

Berolini

Anno 1827

commendatas.

viris hodiernis

Ch\ Gries-

T.

bachiani a Davide Schulzio,-' Tischendorfii fautore, euratus.

uuam

Melius in ordinem redacta sunt omnia, textus

lumnam

est

duo; apparatus criticus nota-

auctus est et multa vitia emendata sunt; prolego-

biliter

mena

habens, apparatus

co-

Schulzii callide tractant de rebus

criticis.

Dolendum

mancam esse hanc editionem.

Nunc redeundum est ad annum 1776, quo anno Eduar-

dus Harwoodus (nat.

a.

1729, mort.

a.

1794), theologus

Londinensis, editionem N. T. Gr. satis notabilem curavit, ad-

hibens in primis codi^em Cantabrigiensem in evangeliis et

Claromontanum

actibus,

ubi

711

Ex

deficiebant.

illi

Reussii locis mille deserit Elzevirios

Cum Lachmanno

ies.

Reussius citat locos

consentit,

ex mille,

203 quibus novas

Harwoodius, ex quibus multae

^

Alexandrinum

in epistulis Paulinis,

locis

643.

lectiones praebuit

probatae sunt

viris hodiernis

Editio elegaiis duobus tomis Lipsiae annis 1803

1807

edita

textum eundem exhibet.

2

Cf Schulzii verba N.

praef. p. xix

quam
summus

sed

earn

seriore

esse vir

iudicavit."

el.

a.

1827,

a nobis renovata editione

et

conditionem

novissimeque iustam et veram

Scrivenerus, Intr. ed.

Griesbachium propter verbum

quam

liac

Berolini

N. T. formam

textus

sua aetate

monstrat,

V.

Gr. Griesbachii,

permultis in locis ab

Halensi discrepat,

T.

-p.

2,

diy.aiov

41G, adn.

Mt27,4 sed

1,

reprehendit

editio auui

1805

Scrivenerus, p. 415, praedicaverat, aihoor praefert.

*

Confusa sunt a Tischendorfio signa Griesbacbiaua

sed errores hi in
^

cajjite

Xll,

addendis

Cf Doedes, Verhandeling

Verbands, Harlemi

a.

1844,

p.

over

117

et

-]- 4r ^,
emendandis corriguutur.

de tekstkritiek des

133.

Nieuwen

DE EDITIOXIBUS.

2.

17071830: MATTHAEIUS. 249

(2.)

has non numerantur

inter

eodem tempore

easdem easque novas exhibuit.

lectiones

Mattliaeius^, Thuringus

Christianus Fridericus
a.

1744,

raort. a.

quibus Griesbachius fere

loci

(nat.

1811), professor Moscuae, Misniae, Wite-

bergae, edidit annis

1782

1788: NovumTestamentumXIL

tomis distinctum Graece et Latine.

nunquam

antea vulgatas

ex centum codicibus mss. variarum bibliothecarum,

Mosquensium,

Textum denuo

Pultaviensis, Dresdensis,
diligentia

et

primum

cae

vulgavit,

et

maximam partem
a.

quod Matthaei evangelium continet

non

gulis tituli alii

Act

Eo

Phil

Lc

Tit

Heb Col

1784, duo

a.

2Thes

titulo,

Co

2Tim

1788.

a.

ecclesiae

Grae-

sedulo

lectiones

indi-

Cum

volumini ultimo

Prodierunt tomi tres Cath

1782, unus

lo a.l786, duoMt Mc

summa

praefixo, praeiverant in tomis sin-

inter se coniunctis.

PhUem anno

suae

et

inedita addidit etc.

Huic

1788."

lectionaria

singulasque

evolvit,

xxix. Rigae

aeneis

tabulis

Lipsiensis, Goettingensis

collegit

fide

accurate

scholia Graeca

cavit;

varias lectiones

recensuit,

a.

1783, duo Gal

Apoc

Eph

a.

1785, duo

In tomo Matt, p.

481 484,

invenies catalogum codicum a Matthaeio in quattuor evangeliis ad-

hibitorum

et in

tomo Apoc,

335

p.

337

Textus Latinus Vulgatae

adhibitorum.

codicum in Act Epp Apoc

est versionis,

codice De-

midoviano haustus in Act Epji Apoc.

Pretium

editionis

minime parvum

huius

est,

non

propter textum, quern !Matthaeius ad codices aetate inferiores

constituit (exhibet Reussius lectiones

duodecim novas Mat-

ex Apocalypsi) sed propter ea multa quae

thaeii in primis

Matthaeius in tomis bis reposuit atque coacervavit, codicum

facsimilia,

descriptiones,

omnis generis.

Acerbitate

prolegomena scatent.
Testamenti
codices

conlationes,

scholia,

conviciis

et

fragmenta

maxime

Matthaeii conlationes codicum Novi

Chrysostomi optimae sunt notae; quod ad

et

nonnullos

attinet

dum

ipse

eos

perlustrabam

accuratam eius diligentiam admiratus sum.

Codices hos contulit Matthaeius:

= Evv259
a = Act98(a*)Paulll3(avela2)
a

Prax82
^

dolendis

(a^)

Cf supra,

p. 190.

B
b
c

= Evrm47
^ Praxl3
= Act 9 9 Paul 114

250

DE TEXTUS HISTORIA.

YI.

= Apoc90
= Evv 2 49
= Paul7G
= Apoc32
= Evrm 51
tz = Prax
V = EvvV
v = Evv 250
Y = Prax 5
X = Evv 251
X = Act 69

= Evrm48
d = Evv237
d = ActlOO Paul 115
e = Evv238
e = Praxl4

f= Act 101

Paul 116

= Evrm 49
g = Evv239
f

gr= Act 102 Paul 117

H = Evrm 50

= Actios Paul 118

= Evv240
= Paulll9
k = Evv241 Actl04

(Knittelii conlat. usus est)

= Evv 252
10 = Evv253
11 = Evv254
12 = Evv 255
z

Paull20

Apoc47

lz^Evv242 Actl05 Paull21

m=
m=

14 r= Evv 256

Apoc48
Evv 243

= Evv O (Scholzii Evv 2 57)

16 = Evrm 56 Prax 20
15

Actioe Paull22

n = Evv 244
n = Paul 123
o = Evv 245
o = Apoc49
p = Evv246
p = Apoc50
q = Evv 247
q = Paul 124
r = Evv 248

17

32

7^

= Evv 99
19 = Evrm 57
20 = Evv 89
= Evrm 5 2
X = Evrm 53
= Evrm 54
= Evrm 55
a Matthaeio

38,

1.

2.

4.

3.

6.

8.

7.

Prax 18

ft)

Prax 19

primum

3,

Frag-

sub codice G.

adHeblO,

conlatus et citatus

in Tischendorfii ed. 7, est pars codicis Hp^"'.

atque

contulit

Matthaeius

laudavit

23

codices

Chrysostomi in Matthaeum vel in lohannem, signis:

5.

6.

7.

et 11 codices eius
5.

Prax 16

Prax 17

\jj

vide infra caput vii,

Praeterea

homiliarum

=Evv258

18

De codice Gp^"^
mentum vetus,"
1

Apoc 30

Paul 74

9.

a.

Matthaeii

8.

9.

13. .

/3.

y. S.

e.

l.

rj.

homiliarum in epistulas Pauli

f.i.

n.

(>.

y.;

signis:

1. 2. 3. 4.

versione

Vulgata

/3.

editio

omissa, prodiit annis

altera,

1803

minor,

1807:

jjNovum Testamentuin

Graece.
.

i
.

Iterum recensuit, sectiones maiores

Euthalii et Andreae Caesariensis uotavit,

et

minores Eusebii,

primum quoque

lectiones

DE EDITIONIBUS.

2.

251

ex usu Ecclesiae Graecae designavit ac synaxaria Evan-

ecclesiasticas
geliarii

17071830: BIRCHIUS.

(2.)

Praxapostoli addidit et criticis interpositis animadversio-

et

..."

nibus edidit Christianus Fridericus de Matthaei

Variscorum 1803.1805; Ronneburgi 1807.

3 torn.

Curiae

Nonnullis in exemplari-

bus tomi primi legitur in titulo ex errore Wittenbergae" (cfvol.

p. 327).

Matthaeius, vol.

p.

1,

exhibet,

suas;

p.

769

2,

704 recenset editiones N. T. Gr.

quae editionem eius praecesserunt

insigniores,
tiones

679

783

et p.

704

716

edi-

excursus de locis variis Novi

Testamenti: Le3,33 Mt8,28 et loco par [Iol,26] Mtl6,2.3 Lcl0,42

11,2

Mt 14,19.20

In editione hac constituenda, jiraeter

Iol,18.

ea quae ad editionem priorem adhibuerat,

usus est Matthaeius co-

dicibus 11 evangeliorum, 4 actuum, 4 epp. cath., 4 epp. Paul, 8 ajjocalypsis

includunt
scriptos

vol. 3

(cf

et

atque

ad Apoc

praef.

p. 4)

codices

apocalypsis

x in appendice ad Apoc in eius editione priore deex eius Arethae exem-

lectiones loannis Hentenii,

Molitus est Matthaeius et anno

plar! ab aliis editoribus neglectas."

tomum

1805 edere voluit

horum aliorumque covol.3, append, ad Apoc p. 102).

qui conlationem

dicum summa 24 praeberet

(cf

In appendice ad Apocalypsim, vol.3, p. 99

venerum, ceteros

Apoc

102, praebuit MatScholzium, Scriconlatio

quae
65,

latuisse videtur.

In editione hac Matthaeii notat

thaeius conlationem codicis

Reussius lectiones quinque novas.

Andreas Birchius

Hauniae

a.

(nat. a.

1758, mort.

1785 descriptionem^ codicum

a.

is[.

1829)

edidit

T. Gr., atque

anno 1788: Q,uatuor evangelia Graece cum variantibus

a

textu

lectionibus

Laurentianae

Barberinae,

MSS.

codd.

bibliothecae

Vindobonensis,

Vaticanae,

Escurialensis,

Havniensis regiae, quibus accedunt lectiones versionum Sy-

rarum,
et

sumtibus
^

det

veteris,

Nye

Pbiloxenianae

Hictomus^ exhibet

4*^ et fol.

regiis."

Birch, Kritisk Beskrivelse

Tesfamente, Hauniae

a.

Hierosolymitanae, iussu

et

graeske

over

Hoc

1785.

lectiones

Haandskrifter
loco

af

commemoretur

lohannes Christophorus Harenbergius, qui de Marci textu tractavit:

Adnotationes ad evangelii Marci capita quatuor priora," Symbolae
literariae ex

Haganis factae Didsbergenses

bergi a. 1784, tom.

jiars 2,

p.

307

Hagae Comitum

534.

Quid

in

et

Duis-

quoque loco

legendum censuerit adnotationes docent.

^

vol.1,

Brunnius
col.

48),

bibliothecara

[Bruun],

Bibliotheca

Andet Hefte,"

a.

universitatis Hauniensis

Danica (Hauniae

1875,

col. xxxiii,

exemplar huius

a.

1877,

adn.,

dicit

libri

habere

252

DE TEXTUS HISTOEIA.

\^.

Adlero, Moldenhauero in Italia, in Hi-

a viris Birchio,
spania, in

Germania

Incendio

subiunctas.

multa

perduci
edidit

Apoc

cum

et

conlectas, textui Stephaniauo anni

iis

potuit

1800,

sunt exemplaria

deleta

typi et chartae neque posthac ad finem

Sed Birchius tomis tribus parvis

opus.

Varias lectiones
a.

anni 1795

1550

Evv

a.

ad textum Act

Paul

Catli

a.

1798,

1801.

Contulit Birchius vel perlustravit hos codices

item nonnullos

inspexerunt amici eius, quorum nomina adposita sunt:

= Ewl27
= Evrra35
354 = S""
356 = Evv 128
129
358 =
130
359 =

Vat349

1136

351

1158

= Paul85 Apoc39
= Ewl40

1160

= Evvl4lAct75Paul86
Apoc 40

=B
1210 = Evvl42Act76Paul87
1229 = Evvl43

1209

..

..

360=

..

131 Actio Paul?

1254=

(Apoc 66)
3"Bl

=Ewl32

363 =r

..

133 Act7lPaul78

=
134
=
135
366 = Act72Paul79 Apoc37
367 = Act 7 3 Paul 80
579 = Apoc38
665 = Evvl36
756 =
137
757 =
138
758 =
139
760 = Act 74
761 = Paul 81
762 =
82
765 =
83
766 =
84
1067 = Evrm36
364

..

365

..

..

..

..

229

scriptis

locupletatum;

..

151

..

152

..

153

Alex -Vat 28 = Evv 154

29 = Act 78 Paul 89
68 = Apoc 41
79 = Evv 155
Paul 46
179 = Act 40

Apoc 12
189
Evv 156

..

manu

= Evv 150

..

..

Act77

Paul 88 Apoc 25
189

220=
227=

..

notis

..

..

..

144

..

=
145
Pal -Vat 5 = Evv 146
89 =
147
136 =
148
149
171 =
1548

In

ilia

bibliotheca primo nihil

inveniri poterat; denique adtulit bibliothecarius amicissimus

manuscrii^tum (eo tempore, mense maio anni 1878,

ornatum),

quod conlationem

cum

codice

Milliani

Vaticano 1209 continebat.

textus

in

volumen

nondum numero
Act Cath Paul

2.

DE EDITIONIBUS.

(2.)

= Evvl57
3 = Act
Paul 90
Pio-Vat50 = Act 80 Paul 91
Urb-Vat2

1707

1830:

Laur IV, 20

..

160

10=

..

161

..

162

12=

..

163

11

VI, 11

..

184

..

189

..

185

..

186

..

187

..

188

Act 141

..

..

C.

= Evvl69
61 =
170
73 =
171

F.

90=

..

33=
34=

=
14 =

VIII, 12

..

..

X, 4

172

..

175(Act41 Paul 194

..

194

..

195

..

196

..

197 Act90

= Paul 100

=
7 =
19 =

= Evvl73
=
174

..

101

..

102

..

103

= Evv 198
= Evrm38 =117
2=
39 = 118
S. Mariae FlorS = Evv 199
6 =
200
S. Marci Flor701 = Evv 201
Laur256 (Aedil 221)

Apoc20)
152 = EvYl76

Lect Florl

177

..

= EvA'178
=
179
Borg =
2 = EvvlSO (Zoega);

Angel 1

183

..

B.133

..

= Evvl90
=
191
30 =
192
32 =
193

VaUicell vel Tail

..

99

27=

29

L'"'' pa"i

163=

..

28

..

..

..

Paul 239

..

41

98

=
18 =
23 =
25 =
16

..

119=

..

=Evvl82

14=
15=

..

Bas22

Paul 97

..

Apoc 45

..

C.

Paul 96

= Act87
31 =
88
32 =
89

=
164
=
14
165
23 = Apoc43
115 = Evvl66
208 =
167
209 =
112
211 =
168
377 = ActSl
Aug. 2 =
13

253

(Apoc 75)

= Act86

29

Apoc42
53
Evvl58
Barbs = Evvl59
9

BIRCHIUS.

..

T^"^

..

Act 91 Paul 104 (Apoc 94)

= Evv 202
707 =
203
705

[Borg.4"] Act 82 Paul 9

Apoc44 (Engelbreth)

= Evrm37 Prax7
Zelada = EvvlSl
Neapol Reg = Act83 Paul93
Laur IV,
= Act 84 Paul 94
5 = ..85
95
3

..

..

Bonon640

= Evv204

Act92

Paul 105

VenS

= Evv 205 Act 93 Paul 106

(Apoc 88)

= Evv206 Act94Paull07
8 =
207
6

..

254

Ven

VI.

= Evv208

DE TEXTUS HISTORIA.

DE EDITIONIBUS.

2.

solis illis in locis

1546"

anni

Quae
Turn

duorum
Coptici

exhibere"

conlationes

cum

textu

textibus

diversis

enumerat

Reussius

editionis

et

appendicibus quot

qua lectionum dispersione necnon

non

incertitudine,

incommodum magnum

quod dicam

sibi

codicum viginti Graecorum,

illo versicolori tot in

cum

ei

arbitrio suo addidit, omisit,

Latinorum, quattuor Slavonicorum

conlationis

esse.

vitium

nuncupavit melius lectiones

namque

erant codices exhibuit;

est

codex

ubi

vitia

displicentes vocasset,

mutavit.^

255

ad editionem Lutetianam Robert! Stephani

recensuit

videbatiir".

17071830: SCHOLZroS.

(2.)

lectoribus factum

novas

lectiones

tredecim

in

textu Alteri.
Contulit (vel edidit) Alter hos codices Graecos (addo vol.et p.

Evv

N"'J

1001
Pauls = 1,704

Evv3 Acts

750; 2,559 630

Evv76 Act43 PauU9 = 1,375
413; 2,631688
Evv77
1,323 374
EvvlOS = 1,477527
Evvl23 = 1,807880
Evvl24 = 1,881 998
Evvl25 = 1,636 703
Evv218 Act65 Paul57 ApocSS
1,1319; 2,3411

Act63

Act64
Act66

Paul 71

Apoc35
Apoc36

Knappii

1813.1824.1829.1840)

1839

1811.1825;
(ed.

et

= 2,854920
= 2,921 940
= 2,941 967

quinque

(Halae

a.

1797.

successorum eiusSchotti (a.l805.

Baumgarten-Crusius)

ed.

2,

Act67 Paul 70 -^ 2,689 740

editionibus

):

i,

415558

De

^ 10121054
= 1,414476
= 1,1055 1068
= 1,528635
Paul68 ^ 2,741 788
Paul69 = 2,789 853
Paul 67 Apoc 34 =

Evv219
Evv220
Evv224
Evv225

1,999

Tittmanni

1820 et al), Vateri (a. 1824), non est quod

modo plus modo minus lectiones Elzevirianas

ster.

a.

disseram;

pro Griesbachianis deserunt.

lohannes Martinus Augustinus Scholzius^

mort.

a.

1852)

theologiis,

post

professor
Ciitas

Cf Reussium,

Cf supra,

p.

Bonnensis,

critieas

Biblioth. p.

192.193.

anni

190192.

(nat. a.

ecclesiae

1820

in

1794,

Romanae
quibus

de

256

VI.

DE TEXTUS HISTOEIA.

Parisiensibus

codicibus

tractavit

(BiWisch-kritisclie Reise") anni

1823

Itinerarium

post

et

in

quo de codicibus

Gallicis, Helvetiis, Italicis, Palaestiueusibus aliis tractavit,

edidit Lipsiae:

N. T. Gr. Textum ad fidem testium criticorum recensuit, lectionum

familias subiecit, e Graecis codicibus manuscriptis, qui in Euro23ae
et Asiae

bibliothecis

reperiuntur fere omnibus,

Sanctis patribus et scrijitoribus ecclesiasticis quibus-

quis, conciliis,

cunque vel primo vel iterum

horum testium

conditionem

e versionibus anti-

collatis copias criticas addidit,

historiamque

criticorum

atque

Novi

textus

Testamenti in prolegomenis fusius exposuit, j^raeterea synaxaria co-

KM

dicum

IV

262.274

exscribenda curavit

tyj^is

evangelia complectens, Lij^siae

a.

lo.

M. A.

1830, p. clxxii,

S.

(4),

Vol.

496

in

quarto; vol. 2: actus apostolorum, epistolas, apocalypsim comi^lectens,

Lipsiae

a.

De
moneuda

1836, p.

Ixiii,

469.

quod ad textum

editione hac,

sunt: Scliolzium, etsi hie

(62 inter mille Reussianos) vel

(42 inter

alias

cipue in volumine secundo, hoc etiam

lectiones Griesbachianae

paucis haec

lectiones receptas

illic

plerumque textum

praetulit, Griesbachii

quam

attinet,

niille

eosdem)
prae-

repetiisse,

fecisse,

quamquam

minime familiae Asiaticae

fuerunt,

familiam ex professo Scholzius sequi voluit lauda-

veratque in dissertationibus de textus recensionibus

Tischen-

dorfius lectiones Scholzii etiam in hac editione octava

missas

fecit

cum propterea quod

non

nostra aetate solus inter

catholicos theologos in hoc litterarum genere tantos labores

suscepit,

turn

propter

nomen quod

inde apud theologos

utriusque confessionis consecutus est".

In Anglia primo

laudatus est textus Scholzii ut qui textui recepto faveret,

viri

tamen

docti

mox

perceperunt

neque

469
246

(contulit 5),

(cont. 1),

Act 110

192

conlatis, paucos

maiorem partem,

Paul 125
Evrm 58 181

(cont. 3),

Apoc 51 89 (cont.
Prax 21
58 (cont. 1); ex

(cont. 3),

neque

Quod ad apparatum spectat

primum codices N'^atway Evv 260

conlatori fidem haberi posse.

enumeravit Scholzius

editori

1),

codicibus non integre

jilerosque

prorsus

non

DE EDITIOXIBUS.

2.

contulit.
LPaui

17071830: SCHOLZIUS.

257

Praeterea perlustravit codices iam cognitos

kmx

(2.)

multosque minusculos, paucissimos integre conferens,

nonnullos maiorem partem. Hausit etiam Scholzius lectioues

nonnullas

ex versionibus, nonuullas ex patriim

scriptis.

Haec omnia tamen fecit tam incredibili neglegeutia lit testimonium eius nisi ab aliis corroboratum ubique in dubium
vocandum sit. Testibus Davide Schiilzio atque Tischendorfio,
quae

in toto libro vix miilta leguntur

non abundent.^

falsis

^=
signis indicati Evv I = N
= EYrm294 V = N; cf infra, caput vill, num. 81.
num. 61.8G.11 2.152 Pawi I = L
82.236.257
G = L; cf Vlll,

=
Mt.
H; cf viii,
num. 51.60.G1.
53 et 64
M frag. vet. ap.
96.222.223.225.226 Apoc 50^ = 90

Codices Scholzii hodie

aliis

Evrm295

1,

.-lei

2,

3,

Per hos annos, 1707

controversia

inter

eos

1830,

qui

movebatiu', ut vidimus,

textui

recepto

addicebant

se

Harwoodus

eos qui testibus antiquis fidere malebant.

et

solus receptum reieeerat, ipse ab aequalibus reiectus.

etiam
esset

Griesbachius

exemplo fuerunt quam

ille,

Alii,

inutile

textum receptum quasi fundamentum habere in textu

constituendo.

Hie

dilucescit

incipit,

nulla

quaerit,

textui recepto sine luctu vale dicimus;

dies

novus,

dies

textum veterem

qui

seriorum saeculorum impeditus.

traditione

De Scliolzio cf Doedes, Verhandeling over de tekstkritiek

Hoc
212.
Niemven Verbonds, Harlemi a. 1844, jj. 176
etiam commemoretur opusculum Guil. Frid. Einckii, verbi divini
^

des
loco

ministri, qui

quamvis iudicio

satis

tenui in rebus criticis i^raeditus

bene de codicibus minusculis conferendis meritus

critica
a.

in acta app.,

epistolas

1830: de classibus codicum,

catholicas

p. 2

19

et

Lucuhratio

est;

Paulinas

etc.

Basileae

(cf supra, p. 193, adn. 2); de

codicibus Venetis bihliothecae D.BIarci, p. 19

42

adiit

Evv205 (Act93

Paul 106 Apoc 88), Evv 206 (Act 94 Paul 107 Apoc 109), Evv 209
(Act95 PaullOS Apoe46); Act96 (Paull09), de boo codice fusius
disserit,
zii

et

criticis,

p.

30 42,

Tischendorfii

Paul 110.111.112

p.

43

227:

abest);

Act-Cath 93.95.96

lectiones

(hos

varia

(Einckii 113 catalogis Scbol-

lectio,

cum animadversionibus

sed non omnes exbibet ex codicibus

numeris Paulinis 106.108.109

significavit)

Paull06.108.109.110.lll.112 (113 raro excitatur) Apoc46

1

3);

observationes criticae in evangelia, p. 228

TiscHENDORF, N.

T. ed.

8.

351.
17

(capp.

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

258

(3.)

LACHMANNUS WESTCOTTIUS

18311881:

HORTIUSQUE.
novam

Qui
philologus
cuius

professor Berolinensis,

formae minoris, annis 1837

prodiit,

sed

tlieologus

Novi Testamenti Graece Beroliui

stereotj'pa

eclitio

anno 1831

Lachmanuus

Carolus

fiiit,

non

instauravit

aetatem.

mendis paucis sublatis

1846

et

repetita.

Prolegomena desunt, sub finem tamen libri, p. 461, praefiguntur

tabulae lectionum textus recepti variarum haec: ,,De ratione et
consilio

huius

commodiore exijositum

loco

editionis

Studien tend Kritiken 1830,

817

p.

845).

est

hie satis

erit

editorem nusquam iudicium suum, sed consuetudinem

marum

stantem fuisse animadvertit

et

quantum

in marginibus indicavit.

hie

diversitas

quo factum

receptae

saeculis

lectionis

est ut

non

quouiam ea

posset,

liuius

res doetis iudi-

Cf etiam Stud, und Krit.

a.

1835,

570 572.
1842.1850

Turn annis

N. T. Graece

tomis:

publici

cae lectionis auctoritates apposuit."^

non

duobus

Cum

tamen

lectiones

paucas in editione altera mutaverit (Reussius,

nisi
^

est

Lachmannus

Carolus

Latine.

et

factum

iuris

Philippus Buttmannus Ph[ilippi].f [ilius]. Grae-

recensuit.

Lachmannus

scriptoribus

textum utrum-

ipse lectiones Latinas apponendas,

Praefatio tomi primi tractat de codicibus

que constituendum curavit.

et

vulgatae et nis proximis

haberi

ratio

in fine libri adiecta est,

cibus necessaria esse videbatur."

p.

pervagatam

ubi

praetulit:

discrepantiam deprehendit, jmrtim uncis partim

omnium auctorum
duobus

antiquissi-

potuit ea quae Italorum

fieri

Afrorum consensu comprobarentur

dixisse,

hauc quoties minus con-

ecclesianiin secutum esse,

Orientis

[theolog,

in primis

de codicibus Latinis,

arte"

neque remittit ,,Graeas"

(ita

quosdam

sores

Aeschyleo nomine compellat)

viriliter

tomi alterius nonnulla de emendatione (pp.

de ordine uarrationum

iii

et ,,de

editionis minoris cen-

vituperare;

xiii) et

in evaugeliis synopticis (pji. xiii

Quae Lachmannus

recensendi

jaraefatio

disputationem

xxv) praebet.

callidius disseruit de versione vetere Latina,

quae etiam meruit de editione versionis Vulgatae Latinae,

capite
et

IX,

2, (1),

de interpunctione

eunda

sunt.

kriiiek des

et 6

laudabuntur.

scripsit,

Conferendus

est

vol. 1, p.

infra,

Quae de rebus orthographicis

xxxix xliv, miuime praeter-

Doedes,

Nieuwen Verbonds, Hai-lemi

Verhandeling over de
a.

1844,

p.

150

175.

tekst-

DE EDITIOXIBUS.

2.

18311881: LACHMA2sX.

(3.)

244) cumque disertissime de

Bibl. p.

1830

in lucubratione ilia auui

fatione

principiis eius criticis

et in editionis maioris prae-

hand mutata

sententia

259

scripserit,

nihil

imjDedit

quin editiones has simul tractemus,

Statim id animadvertendum

est,

Lachmannum,

consulto

Non

ut ita dicam, de ipso textu apostolorum desijerasse:^

peto lectionem veram, quae sane saepe a teste unico serva-

non minus tameu saepe prorsus

tur,

quaero vetu-

periit, sed

stissimam inter eas quae sine dubio late evulgatae sunt/'^

Negat

negat

sibi,

optandum

esse

aliis

qui textum edere velint, iure aliud

quam rem

criticam ab internis, ut aiunt,

pendentem missam facere

indiciis

que traditum constituere; quo

fore censet

emendatioue

vera

820).

sit

(p.

et

textum historicum

et

at-

facto, criticorum alius generis

coniectura^ eruere

Non quod me

quae

lectio

rectius aliis aut facilius,

quid sancti auctores scripserint aut non scripserint, cognoposse dicam

scere

(nam

neque nunc agitur neque

id

qui sibi arrogant invidendum est)" (vol. 1

quam ex

auctoritate testium,

cedit
nullis

nihilominus

certe

lectiones

locis

eam

illis

notatas

litteris

Ich bin gar noch

citaus

praefationum

paginas

nisi

littei'is

et

Arabicis

tomum

Romanis

edi-

notatis.

auf die wahre Lesart aus, die sieh

niclit

aber auch ganzlich verloren

oft

commeudari,

genuinas

non addo

gewiss oft in einer einzelnen

freilieh

professo sequitur, non-

ex Stud, und Krit. supra adlatis,

tionis maioris, additis paginis

^

Con-

p. xxxii).

etiam locis ducem habere vult.^

Lachmanni verba

non

iis

ist,

Quelle erlialten hat, ebenso

sondern nur auf die alteste

unter den erweislicli verbreiteten:" p. 826.

^

De qua cf Lachm. vol. 2 p. iii xiii.

Nur dies kann man vielleicht dem strenghistorisch
Texte zum Fehler anreehnen, dass er an manchen
,

tuirten

consti-

Stellen

die scheinbar annehmliche Lesart eine wenig verstandliche, zu-

fiir

weilen auch eine sieher unriehtige geben vrird:"

locos

Lachmannus ut qui spurii

Mcl5,28 16,920 Lc 24,12, et verba

TOto

oioaroto,

Inde

fit

ano Tov

ut

etsi

yfri^d^rjro}

7iovi]Qov,

Lc 24,36

p.

821

of p. 839.

sint expresse reiecit

i,c 11,2,

riy.wv

to {}eXrjud gov 11,4 ulla ovaac

y.cu

6 tv
rjficca

khyii,... riuoiv 24,51 xal avatfiiitTO

17*

260

YI.

DE TEXTUS HISTORIA.

Textum ilium vetustissimum et late vulgatissimum

invenit Lachmaunus sub finem saeculi quarti, tempore
Hieronymi.^ Testificationis momenta sex distinxit (vol. 1,
cf p. xxxiii

p. viii,

[1] Nihil testatius esse potest

sqq.):

eo in quo omnes undique auctores consentiunt.

minus

consensio,

efficit

modo

deficiat.

mains

porro

[3]

coactorum

regionibus

eorum pars

si

in

[2] paulo

ex diversis

testium

firmamentum

coneordia

aliquo

taceat vel

quam

est

ab aliquot popularibus vel neglegentia vel quasi compacto

ab

illis

sunt

[4] sed ancipitia ceusenda

discedentibus periculum.

cum louginquorum

testimonia,

aliorum item

locis

sensu elevatur.

diiunctorum

[5] incerta sunt quae in aliis regionibus

[6] postremo infirma, in quibus ne

Cum

consentiunt."
et

partim

Lachmannus
quas

non

tamen

nisi

tradita sunt.

eaedem quidem regiones

illi

exstent,
soli

testantur.-

(=)

neque

plerumque

(ia Tov ovQCd'oi' 24,62

71

integri

dedit

Sed

in

lectiones

omnes testautur negantibus omni-

bus orientalibus; hae lectiones non citatae sunt

minore,

non

nusquam

significavit signo aequalitatis

occidentales

testes

testes occidentales

Latine

quas

lectiones

commentario suo

consensus

in diversa testificatione con-

sed constant! siugularum consuetudine

alio,

sint

testium

in editione

Lachmanno videbantur

Qoay.vvi]OarTta avTOV (vide p. 842

esse

844)

haec omnia in textu eius inveniantur nullo dubii signo notata. Ita
etiam re vera pro interpolatis, non pro dubiis, habuit Lachmannus

verba

uneis

inclusa

Lc

11,2

22,43.44.64

23,17.23.34.38

24,36

(vide p. 841).
^

In

einer

jiingern

Gestalt

Stelle zu geben, als wie sie in

braucheu

hnnderts gelesen ward,

wie Hieronymiis

Uebersetzung gewahrt:"

p. 822.

so

leicht

keine

sie in seiner

verbesserten

occideutalischen Lesarten sind uus uur unvollstiindig

,,Die

bekauut, iind

Daher habe

wir

den letzten Jabrcn des vierten Jahr-

sie

sind uns sebr oft nur lateinisch iiberliefert ....

icb vorgezogen, durehaus einen orientalischen Text zu

geben:" p, 827.

DE EDITIONIBUS.

2.

1881:

1831

(3.)

LACHMANN.

201

genuinae;^ nonnulla excipienda notantur supra (p.259, adnot.4).

Quaerimus time textum quarti

Quibiis

iam

quaesitum

orientales

usus

testibus

Cum

constituendum ?

banc

distinetionem

Lachmaunus ad textum

est

occiden tales

et

saeculi exeuntis orientalem.

satis

Griesbachio

distinxit,

accurate

sed

uon

tractavisse

testes

\adetur

prorsus

et

reicit

opinionem Griesbachii iustam de partibus codicum

et

inter

textus

recensiones

cum omnis

quod ad familias

disseutientibus

se

Debebat tamen,

attinet (p. 825.826).

textus eius ratio a distinctione ilia penderet,

Quo mode

distinetionem omni eura tractare.

probandas,

esse, nisi vero

scire potuit

oecidentales

reprobandas

eas callide distinguere potuit?

Sed accipere

orientales

lectiones

sive

voluit testes orientales saeculi quarti; quosne accepit?

Hos:

ABC h^pp PQTZ, scriptorem Origenem. Ex

potest Novum Testameutum tctum? Minime.

hisne

codices
hauriri

PQTZ fragmenta sunt

de

et

aliis

ita

Novi Testamenti parte codices A

sed

Per

non ubique.

7,6

Io6,68

8,32

non

nisi

magnam

52,

codieem c facillime

et

scribit:

In

h^pp

maxima

b conferre possumus,

Mattbaei partem (etiam

sed his locis videtur Wetstenius

quo codice deerant ex

legisse, in

Io7,3 6 8,3234)

et

2 Co 4,13 12,6

bis

orien-

talium codicum non habemus nisi B, rursusque inde ab

Heb

9,14

non

nisi A,

per epistulas pastorales et per apocalypsim)

(i. e.

nisi locis

Per quartam

c auctoritas."

habuit igitur
varias
*

quibus accedit rara

variaret

necne,

,,Im Allgemeinen behaupte

talische Lesart
es bleibt

Novi Testamenti partem

fere

Lachmannus vix unde

lectiones

an Werth

immer

et iucerta codicis

sciret

utrum

oriens inter

neque dubius

ich,

wie

oft

fuit,

quin

auch die occiden-

der entgegengesetzten gleich stehen mag,

ein seltner Fall,

wenn einmal

die nicht

schwaukende

Lesart der Lateiner erweislich die wahre oder der wahren naher

nun der Text einmal

zwisehen den zwei
und
ziemlieh bestimmt ist, auch etwas gelteu
Klasseu im Ganzen gewiililt werden, so muss icli meines Orts mit

ist.

Sollea

die

innern

Griinde,

Hieronymus sagen: multo purior

naclidem

fontis

unda qitam

r-ivi;^'

p. 842.

262

de textus historia.

^^.

saepe

parum

lectio

de

Praeterea

adhibendam

dum

codicibus

quibus paene

esset.^

cautiouem

dicens,

In orientis exemplaribus caven-

excedamus,

terminos

antiquitatis

codices

habita

ne per temporum latitudinem vagemur

est

tutos

unica

paucis

illis

mouuit:

esse

pro

vulgata

forte

si

tres

illi

quoniam eorum aetas

iitimur,

solis

et consti-

accurate definiri adhuc non potuit, interdum aliquid quarto

iwndum cognitum ex

saeculo

p. xxiv).

(vol. 1,

Tarn

pauci

tarn

neve oblitus

orientales;

que C

tolerabiliter

saepe

inter

contulit

(Jew

act

usu susceperint:"

novicio

(Lachmanno

Hie

,,Aber wenii wir tlen

ad

Umfang

testes

occidentales

A)

G^^^^ a b c

et

jeder von diesen orientalischen

im grossten Theile des N. T. wenigstens A

(Auch Ioli6,68 7,G.

hi codices

bald ausgerechnet, dass wir zwar

ist

8,32

B mit einander

iind

gleichen konnen, aber doch nicht iiberall.

des Matth.

tempore ue-

g Iren Cypv Lucif

f) eP^"' (ff)

Handschriften iiberschlageu, so

illo

Quid quod

esse.

(Lachmanno

dp**"^

Lacbmanniani

testes

velim neque B

exploratum

editor: 2

se

sis

dissentiunt?

se

(jpaui

eraut

iucerti

ver-

In einem grossen Theile

52:

aber hier grade scheint

Wetstein die Handschrift C sehr leserlich gefunden zu liaben, imd

ihr

fehlte

2 Cor 4,1 3

von diesen Stellen uur loh 7,36 uud 8,32

34)

und

wir von orientalischen Handschriften einzig

12,6. sind

auf B beschrankt, und von Hebr. 9,14. an

(also in

den Hirtenbriefen

uud der Oftenbarung durchaus) einzig

immer seltne und oft unsichere Zeugniss

[item in epistula ad Philem.]

auf A,

wo

tins nicht

das

Hiedurch entsteht unvermeidlich der

von C zu Hiilfe kommt.
Mangel dass in diesen Theilen nur selten das Schwanken des Orients
zwischen mehreren Lesarten erkennbar

wenig verbreitete

fiir

die

des N. T.

fiuden sind,

da

ist

gelten

wo

die

Wer

sich

daher

sein:

auch weniger Sicherbeit dass der Text die ge832.833 of

,,Der Widerstreit occidentalischer

audere

wird.

muss auf der Hut

billigtste Lesart des Orients liefert:" p.

^

dass also gewiss oft eine

wo in diesen
nur wenig Abweichungen auf dem Eande zu

meiner Ausgabe bedient,

Theilen

einzige

ist,

Klasse

einstiramig

war.

p. 838.

Zeugen kam nicht

in Frage,

Hiugegen entschied der

Gebrauch des Occidents zwischen den schwankenden orientalischen

Quellen:" p. 827.

DE EDITIOXIBUS.

2.

Hil

^^P<>'=

testes

sc.

Prim

1831

1881:

mixtos d^^^

interdum

ipsi

et

et

(3.)

catholicis nullus (p. 838).

263

^act gact y^^,ig.

^^j

extat

iinus

silent;

actimm

in apocalypsi, sed sub finem

iinus

^"^^

LACHilAXX.

communem

duae in

efficere potuei'unt?

ubi Vulgata

et in epistulis

Quid quod hae

conlatae interdum

Contra lectionem codieis unici

nihil

actibus

Ita infirniitatibus testium orien-

talium medentur infirmiores occidentales.

infirmitates

in

interdum

attulit,

mihi

nihil

orientalis,

banc veniam

dedi ut auxilium aliunde quaererem, dico codicum aliorura

Haec autem audendo

methodum suam tarn firme positam

aetate et auctoritate inferiorum.''^

et

principia sua deserebat,

ad tempus mutabat.
Praeterea,

minime

vimus,
quarti
t

et

quod iam Lachmanni

satis

quinti

codices

lectiones

in

tres

illi

saeculi

saeculi

quarti

varias

probatLssimas tradendas.

Bene monuit Tischendorfus

modo

aetatem tulissent, non magis

Si sex vel

tres alii

invicem dissentientes

mirum

j^eyy act

codices

j,act

non paucos
ex

e^*^*^

editos
^

d*^^'*'

^^'^

6^*^*^

Quae

eorum

apparatu

in

ex p

Knittelius

neglegenter

spectat,

a b C

erant

editi

et

hos

sociusque eius Buttmannus satis

Buttmanno non attribueuda

dum

adhibitos iam

editore

jjpaul p^rj,^

invenit,-

textus recensio

esset".

Tischendorfius

etsi

Hearnius

(^jpaul

ab

Lachmannus

contulerimt
accurate

quam ABC, Lachmanni

modum immutanda

in

Inter

fuerunt

ipsius verbis nota-

Quod ad

dolendum

vel

codices non-

editorem

est

Q atque

Lachmanno

ediderant

sunt.

et

errores

non

nisi

Ich habe mir gegen die Lesart einer einzigen orientalisclien

Handschrift,

wo

die Vulgata nicht eatschied, zuweilen sogar erlaubt

an einem dritten Orte Hiilfe zu suchen, namlich in anderen spateren

uud gewohnlichen Handschrift en

nehmen, wenn in diesem Punkt,

in

Ich kanu es nicht iibel

welchem

icli

mich inconsequent

jemand einzelne Stellen anders beurtheilt als ich: doch war

gewiss besser, hie und da die Strenge des Grundsatzes zu brechen,

weiss,
es

als sich der Willkiir eines einzigen Schreibers preis

2

Tischendorf, N. T. Gr. ed. 7

zu geben." p. 835.

raai., proll. p. cvii. c\'iii

adn.

264

DE TEXTUS HI8T0RIA.

VI.

Miconiano - Bentleianam

Fordoque editam

b conlatiouem a Woidio

codicis

imperfectam Birchianam, Bartoloccii

et

conlatione ignota, codicis C non nisi Wetstenii coulationem

in

tomo primo

editione),

tomo

(in

codicis

Griesbachio hie

non

dp^"^

nisi

emendatam

illic

poterat Tischeudorfii

uti

Wetstenii conlationem a

Eodem modo

adhibuisse.

Vulgatae versionis curando codicis Amiatini conla-

in textu

tionem a Fleckio factani

hominem

artis

se

ipse Fleckium,

etsi

vituperat

constanti"

(vol. 1,

Facile vel ipse vel per adiutores suos ad hos

codices, codice

His

habuit,

satis

parum

diligentia

p. xxviii).

editor

altero

b excepto, adire
criticae

legibus

potuisset.

instrumentis

his

credidit

posse textum Novi Testamenti pure historicum

atque firme traditum arbitrio prorsus excluso constituere/

qui quasi ftindamentum futurus

in veritate aposto-

esset

lica accuratius eruenda.

Non
editionem

multi

defiierunt

docti

viri

qui,

ut

Liickius,

primam anni 1831 magna laude

vero,

ut

Fritzschii,^

impugnaverunt vel

etiam

editionem

Lachmannus acerbe neque

sine

celebraverint

atque

quibus

deriserunt,

etiam

editorem

plerumque

contemptu (cf supra,

p.

258,

Tales criticos homines praeviderat editor

adn. 1) respondit.

neque propter vituperationes eorum dolore

animus. Aegre attamen

tulit

affectus est eius

Lachmannus DeWettii indicium

unum hoc, quod De Wettius, quem virum

cum viveret, omnium et verissimum et iustissimum
iudicavi, omnem operam meam quasi inutilem atque

(vol. 2, p. iv)

ego,
esse

,,

Neque

iu

his

velim

quorum
meo

libris,

quicquam

nullam

litteram

neglegi

meoque

iudieio

oportere

sentio,

definire,

sed per omnia auctores sequi et antiquissimos et proba-

arbitratu

tissimos:" vol.1, p. ix.

'^

De Lachmanni

vita et ingeuio atque de oi^eribus eius

ad auctores classicos quos dicunt Romanos

litteras

antiquas Germanicas

attiuet,

Martini Hertz, Karl Lachmann:

de N. T. editione agitur p. 155

et Graecos, et

confer

quod

quod ad

quaeso librum v.

el.

eine Biographie, Berolini a. 1851;

167.

DE EDITIONIBUS.

2.

praefestinatam

mihi vehementer

contemptu

sine

noii

doliiit

LACHMANN.

18311881:

(3.)

meque

et

205

opprobriis reiecit,

ut mihi totius

ita depressit,

operae fastidiiim surreperet et moras nectere inciperem".

tomus

lude

factum

typis

exaratus diu in offieina

perductus

neque

est

usque ad

apocalypsim

non ad finem

remanserit;

autequam mortuus
prolegomenis

in

maiorem,

septimam

alter

prodiit

Tischendorfius

"NVettius.i

suam

ut

est

cxi.cxii,

p.

est

De

ad editionem

recensuit

fortasse

severius aequo locos multos ex quibus monstrare tentavit

quam inaccurate Lachmaunus legibus suis secutus sit. Minime

perfecta fliit Lacbmanni editio, sed fliit praeclara atque
imitatione digna ipse iam Lachmannus perceperat imitationis
;

initium etiam

apud eos qui editionem severe impugnaverint.-

Hodie sane, praesertim post w.

que

vix

studia,

qui

erit

ell.

Westcottii Hortii-

neget textum

iam ante finem

saeeuli quarti idque in orieute variatioues plerasque exhi-

buisse

qui

Parum

quas hodie videmus.

lectiones

varias orientales saeeuli quarti quaerat, qui

textum

illius saeeuli

dum

Lachmannum

est

instaurare velit.

tertii saeeuli textui iutulisse,

plurimae Lachmaunianae a

viris doctis

Reussio teste, praebuit editio prima

novas 108 vel

si

saepissime

cum

maiore

altera

et

Dolorem

commonuit ut ea
quae tam

etsi

ut hodie

acceptae sint.

Lachmanni

lectiones

uncis inclusas conumeras 134, et his locis

consentit

eo

Tischendorfius, qui
^

Neque tamen negan-

sive arte sive arbitrio lectiones optimas

easque saepe secundi vel

lectiones

ergo facere videtur

non

cum

vicit

dum

Tischendorfius;

invenit

Reussi^is

in

novas

editione
nisi

sex.

iuvenis primo itinera Parisios peteret

tandem

officii

suscepti

gravitas,

quae

me

taxat quae olim parata essent conscriberem

nunc plerisque

displicerent, fortasse

tamen post haec

tempera aliquem ad veram rationem coguoscendam ducere eiusque

studia adiuvare possent" vol.2, p. iv.
^

In quorum vocibus, praesertim cum viderem quosdem mea,

quae reprehenderent, clam

et

furtim imitari, consolabar

me paucorum

amicorum adsensu, quorum exemplo et praeceptis iuniores deposito fastu

atque odio ad sanam rationem deductum iri spero" vol. 2
p. iv.
,

266

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

Lachmauni

consilium, ut^ videtur, sequebatur, qui etiam

illo

tempore iudicium Lachmanni de editione N. T. Tischen-

1841 aegre

dorfiaua anni

manni

editionem,

de

tulit,^

viro

quae

prolegomenis

in

sed

repreheudit acerbe Lach-

docto

edidit,-^

liaec

libenter

agnoscimus, Lachmanni

illo

postremo

Nihilominus

scripsit:

opus utut imperfectum

rem criticam

iuvisse nobisque ipsis aliisque ut perfectiora

quaereremus

incitamento

tempora

haec

Ac quum

fuisse.

modo

mirabili

gravissima

quam

ut

viam,

ille

Lachmauni

editionem

sunt editiones

,,Diircli

typis

et

sit

minorem

nunc

perductura."

diffusae

late

forma nitidae quas Hahnius^

Abdruck des codex

einen

Richardi

censuit, ea

demum ad bonum certioremque eventum

Nomen Lachmanni manebit.

adhuc

si

insistens

ineundam

Bentleii vestigiis, in re critica

Post

sacrae

commentarius totus de integro instaurandus

accidit

esset,

ultima

critices

Lachmanno,

subsidia tantopere aucta sint ut ipsi

in vivis asset,

per

regius

et

Ephraemi und des

Claromontanus konnten Pariser Gelelirte sich ein unsterbliches Ver-

um

dienst

1830,

a.

editio,

Kritik des N. T. erwerben"

die

p.

832, adn.

N.

T.

Gr.

ed.

etiam ed. Tauchnitz p.

Broekhaus, Lipsiae

T. Gr. Post

secundis curis recognovit

Americanam

stoniae

a.

gitur, p. xix

Scholzii,

a.

1873,

j).

xiv;

Aug. Henr. Tittmanntim

loh.

A. H. Ed.

ster.

a.

1841.

Ex

Lipsiae

recensione Aug.

a.

1840,

Hahnii denuo editum,

Notitia subsidiorum"

xxxvi, et lectiones Griesbachii, Davidis

Lachmanni

Lachmanmim

ed. ster. Lipsiae

proll.

ilia

curavit Eduardus Robinsouus, Neo-Eboraci et Bo-

1842; N. T. Gr.

ed. ster. Lipsiae

Post

Krit.

ix.

Aug. Hahn, N.

*
.

und

Laehmaim, N. T. Gh\ vol.1 (a. 1842), p. xxiii: Nam

si yeriim dicendum est, tota peccatum est".

ed.

Theol. Stud,

a.

a.

in
et

editioni

margine neque accurate ponuntur.

Tischendorjlxnn

18G1;

i^raefi-

Scliulzii, Knai>i)ii,

recognovit

jV. T.
.

Gr.

A. Hahn,

hac in editione additae sunt variationes

melioris notae ex Tischendorfii

editione septima critica anni 1859 et

ex Apocalyi^si a Tregellesio anno 1844 edita; nova praefatio

de Lachmanni et Tischendorfii

disserit

princiiiiis.

DE EDITIONIBUS

2.

LACHMANN.

18311881:

(3.)

267

Theilius^ receusueruut, quae lectiones multas ex Griesbachio

Lachmanuo

noniiullas ex

Tischendorfio praebuerunt, quae

et

tamen propter fundamentum,

dicuut,
illas

profuerunt

nihil

criticae

rei

textum receptum quern

id est

Idem dicendum

novas disseminaveruut.

bus Samuelis Thomae Bloomfieldii"^

in

America

eo temjDore

(a.

ex

a.

Theile,

Guiliel.

Knappii [haec posthac omissa

ed. ster. Lipsiae

Thomae

libris

hoc

1844;

1839), quibus

Ex

Gr.

T.

JV.

Hornii^

Hartwellii
(a.

et

rem criticam

sunt

Samuelis Davidsoni*

et

Godofr.

Car.

Anglia

in

in terris arte critica prorsus caruisse;

illis

18181846)
^

lectiones

de editioni-

est

quae,

documento

usitatissimae,

apparet

praeterea

quod

nisi

sunt] emendatkis edidit

recognitione
.

C. G. G. T.

adnotatione critica "exhibetur, missis

in

minntioribus, conspectus lectionum editionura Receptae, Griesbachii

Knappii, Scholzii, Lachmanui, Tischendorfii, Hahuii";

decimae

editionis
(a.

1854),

exemjjlaribus,

stereotyjiae

nova adornata

editio

est:

recognovit perpetuaque collatione

dorfiani ante

Ed.

de Gebhardt.
^

post inventum Sinaiticuvi

et

Bloomfield

2 vol. ed. 9, Loudinii

T.

Londinii

Londinii

a.

1855

in

1832;

a.

English notes

ed. 5, a.

annotations

Critical

praebet lectiones

codicibus Lambethanis et Musei Britannici hausit;

14 Lambetlianos a
locis

selectis contulit

on the

on the
JV. T.

multas quas ex
praeter codices

Scrivenero conlatos, adiit et

ut videtur

wm 229.230.231.232

Pra.^ 60.61

Lambethae

vel conlati vel i>erlustrati sunt):

aliis

In Museo Britaunico hos consuluit (uncis inclusi antea

62.63.64.

ab

v. cl.

etc.

1843; ed.

Additional annotations

hoc libro

Oscar

Lipsiae, 1875.

(ed. 1

1837).

1850.

1860:

a.

a.
a.

Tischen-

et

editi locupletavit

Testament with

The Greek

Americana, Bostoniae
iV^.

undecima.

ster.
,

Theilii

Gr. Theilii editionem

Tregellesiani

textus et

divenditis

obitum

post

T.

iV.

^w

(G 44.65.72.113.114.

115.116.117.201.202.438.439.446.478) 490.491.492.493.494.495.496.

497.498.499.500.501.502.503.504 (Scrivenerus negat hunc a Bloomfieldio conlatum esse, Intr. ed. 2

p. 219, sed Bl. saepe codicem
,

citat,

e.

g.

lo 7,21

8,7.9.12)

Act (22.25.26.27.28.59.91)

197.198

PauZ(31.32.33.34.62.75.104) [Harl 5540.5742?] 253.275 Apoc{7.8.9i.

97) ^rm(25.25''150.181.182) 187.188.189.190.191.192.193. Prao;
^

Home, An

Londinii
*

a.

1846

introduction

(ed. 1,

a.

to

1818);

in

the

holy scriptures, ed.

America

ter

typis

Davidson, Lectures on biblical criticism, Edenburgi

6.

9,

expressa.
a.

1839.

208

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

temporis

tunc

Auglia

in

quod ad hanc rem

America summa

et

auctoritas

attinet deferebatur.

Vir clarissimus lacobus Isaacus Doedesius/ de praemio

a societate Teyleriana Harlemensi proposito certans, librum

maximi

aestimandum

pro merito cognitus

qui

scripsit,

nou

liber

Tribus partibus fusius disserit

esse.

de textus historia, de auxiliis in textu con-

et acutissime

methodo

stituendo sive de testibus, de legibus sive de

cum eommentario

criticae

receptum"

ex

Graecis

codicibus

theologia

iunctas

libertate

floruisse

et scribi

et

In

temporis

a societate

in

liberales

quod

est

dicam gressus,

quod tamen ad codices nonnullos

flectentem vides:

minusculos

Doedes,

multa

non

sine

Verhandeling

over

de

attinet

Verbonds, Harlemi
historia,

p. 23

Reiche

i>ars

secunda, de testibus, p. 241

Codicum MSS. N.

Nieuwen

des

tekstkritiek

de methodo sive de legibus, p. 368

tertia,

suppeditavit.

fructu

1844 formae magnae: pars iDrima, de textus

a.

240;

1862),

1847

(a.

professoris Gottingensis, criticum oculos, ne

retro

liber hie

praemio ornari potuit.

ilia

lohanuis Georgii Reichii-

libris

2:)rimis

cum
Batavia magna cum

testimonio

praeclaro

in

variis

Artes

vetustissimis.

id

Alexaudrinum

e. g.

lectionibus

additis

esse

481.

367;

Evvli

recepto

(Actus

T.

Actll

deest)

duos non

(Paul 140). 114

Actl2

PaMn32. 134. 137. 139. 140.153,

p.

in

61

65;

quo

loca

recensentur
Scripsit

Apocbl,

textus,

et

Codicum
a

genere spectatus,

Crti/i

Commentarius

3 torn.

Griesbachio

quissimo, textui propior,

61;

difjiciliora

collatio,

dubiae

N.

T.

accurate

1853.1859.1862.
adu.:

recensioui

et

,,Meliorum

adnumeratorum,

purior est, et genuine,

quam Alexandrinorum

codicum

113.114.117.127,

a.

p. 14,

Apoc

(Paull58)

ciHticus in

lectionis

Gottingae

Const,

cum

(Paull39).12G

(Paull34).119

73.

explicantur,

Reichius,

in

65

graviora

et

monumentorum

p.

Paull37

(Paull6 Apoc4).131

p. 46

et

1847; codices hos adiit:

(Actll7

Lectiones varias invenies

descripsit.

nisi

a.

Apoc51).263

(Paull53).127 (Paiill54);
hos

Gottiugae

collatio,

Paull32

pars

Graecorum aliquot insignioruni

in bibliotheca regia Parisiensi asservMorum nova descriptio

textu vulgo

artis

Missum textum

in locos selectos.

vult et codicem veterem

fieri

expressum

typis

videtur

omnium

anti-

occideutalium."

DE EDITIOXIBUS.

2.

Novum

1831

(3.)

Testameiitum

1881:

Eduardo

ab

TEEGELLES.

de

Muralt^

269

editum

1848) parum valet nisi quod conlationes codicum

corum Petropolitanorum exhibet.
(a.

In Anglia praebuit meliora anno 1848

jDau-

v. cl. lo. Scottius

Porterus,- Griesbachii et Hugii discipulus; atque tractatus

de arte

critiea biblica

anno 1852 a

quo Germanorum

editus, in

cessus est, prorsus alius

et

Samuele Davidsono^

v. cl.

baud

studiis

tenuis locus con-

atque liber primus Davidsoni

fiiit

multo melior. In America multa pluris aestimanda, quae ad

rem criticam pertinent,

Andrews Nortonus"^ a. 1846.

historiam textus evangeliorum sive ad

et erudite et ingeniose tractavit

De Tischendorfio Lachmanni discipulo primo, postbac

dicam. Anno tertio post editionem TLschendorfianam primam,
,

cura Samuelis Prideaux Tregellesii (nat.

prodiit

mort.

,,

Tregelles.

,.

f^

1875).

a.

ncAV

Londinii

'

'^ ~

s>

English

anno 1844.

edited

Tum

and

various

foras dedit editionis totius

IV vel V,

codd. Alexandrinorum

examinatam,

XIXIII

et
s.

nunc j)rimam collatam

,

Hamburgi

a.

signa habent apud Tisehendorfium

^

1848

cum

III

no7i

Novi

saeculi,
s.

denuo

Slavonicorum

lexidio

grammatico

min. 1846).

(ed.
IP*^

vel

VI VIII

Graeco-Latinorum

XI codd. orientalmm IV A'T's. nee

adiecit E. de Iluralto

Muralti

2p^ etc.

Porter, Principles of textual criticism, unth their ap2)lication

Old and Neiv Testaments

^

1852;

Davidson,

treatise

vol. 2 spectat

sionem Anglicam
ed. 2,

etc.

readings,"

anno 1848 mense Augusto

integram varietatem aetatis apostolicae, versionis II

a.

Muialt, X. T. Gr., ad Jidem codicis principis Vaticani edidit,

to the

Ine book

from ancient authorities;

version,

Prospedum queni dicunt,

MSS

rp,

uQ/cacor avziyoacpav fAocy&Haa.

of Revelation in Greek,

with

'Imov Xoiatov

,,'y47roy.ci).v\Vi(y

1813,

a.

Londinii

ad N. T.

a.

Edidit etiam v.

Novi Test. Gr. Tischendorfii

Londinii

1848,

a.

on biblical criticism

1876, cum praefatione

tamen uou ubique Tischendorfii textum secutus

cum

13 tabulis.

2 vol. Edenbiii-gi

cl.

Davidsonus ver-

The

New

critiea;

Testament

per incuria

est.

Norton, Evidences of the genuineness of the gospels, ed. 2,

cv; inter alia tractantur
(a. 1846), p. 23
109, et add. not. p. iii
*

vol. 1
loci

Mcl6,9 20

Lc9,55.56 22,43.44 Io5,3.4 7,538,11

21,24.25.

270

DE TEXTUS HISTOEIA.

VI.

Testamenti Graece

et

New

The Greek

Latine:

Testament

edited from ancient authorities, with the Latin version of

Jerome, from the codex Amiatinus." Publici

partes editionis huius

Act-Cath
Philem

a.

a.

Matt-Marc

a.

1865, Ro-2Th3,3

1870, Apoc

iuris factae

1857, Lc-Ioh

a.

sunt

1861,

1869, 2 Th 3,3 Heb-

a.

1872. Editor iam anno 1861 morbo

a.

quem apoplexim vocant

aftectus, et

de novo ab ininiico

illo

impugnatus anno 1870, quaesiverat in apocalypsim edendam

curas amicissimas

verunt prolegomena
prodierunt, vv.

B. W. Newtoni.

v. cl.

ell.

banc editionem.

jiraeparavit Tregellesius

Ter annis

Streanius.

omnia

in

18451846, 1849 1850,

dicunt, petiit, anni

Graecos,

vmciales

codices

W.

F. J. A. Hortius atque A.

1862 continentem, quam

niam,

editore cura-

addenda, quae anno denique 1879

et

maxima

Industria

Mortuo

nonnullos

1853 Hiberminusculos,

codicem Vulgatae Latinum Amiatinum conferens Romae,

Florentiae, Mutinae, Venetiis, Monaci, Basileae, Parisiis,

Dresdae, Lipsiae, Hamburgi, Dublinii; in evangeliis contulit

EGin^MEUXzrA

1.33.69 syr cu, in actibus

Conlationes eius plus

dorfio

dflm 17.37.47, in apocalypsi 1.14.

semel cum conlationibus a Tischen-

Scrivenerus, qui

Act 31

j)ost

Apoc 14

Paul 37

utraeque

ut

contulit,

factis

cl.

tamen

facultas

vidit,

perfectiores

fierent.

Tregellesium codicem

Evv69

Romae anno 1845 codicem b

conferendi

Anno 1861 codicem Zacynthium

Londinii

Scripsit

edidit.

etiam

Testament,

with

Londinii

1854,

Testament,

Londinii

a.

1856

concessa

est.

fragmentum 0)
oj^timos de Novi

(et

libros

Haec

breviter de Tre-

quatenus ad Novi Testamenti textum spectant.

Tregelles,

a.

non

ei

Testamenti textu annis 1854.1856.^

gellesii studiis

Tregellesium

testatur

contulit,

exactissime omnia curasse.

Neiv

13.31.

epistulis Paulinis

61; in

V.

hl

An

account of the p7'mted

remarks on

revision

Introduction

et

in

its

libro,

Home's

et ed. 11, a.

to

the

text of the

upon

1863, append, p.

Mew

critical principles,

textual

Introdxiction

Greek

criticism

of the

vol. 4,

ed. 10,

etc.

751774.775784.

DE EDITIOXIBUS.

2.

cum

turn eius amplissime lectionibus

Eclitio
et

18311881: TREGELLES.

(3.)

plerumque

Syriacis

ab

editore

ipso

Aegyptiacis, Aethiopicis (adiuvante v.

niacis (adiuvante v.

cl.

cl.

271

Graecis

conlectis,

turn

Arme-

Prevosto),

Rieu), denique ex patribus usque

ad Eusebium, Graecis praesertim Origene atque Eusebio,

Latiuis Tertulliauo, Cypriauo, Hilario, Lucifero Calaritano,

Primasio, ornata

est.^

Textum praebet quern

statuere potuit

vetustissimum, et hoc proposito pariter atque testibus latius

petitis ratio eius

que

a Lachmanniana

eadem ab utroque

locis

differt;

nihilominus pleris-

Evangelia

editore leguntur.

edita

sunt antequam codex Sinaiticus publici iuris factus

esset

et

ante

Vaticanum

studia

Tischendorfio

codicem b

Tiscbendorfii

haec

Si

spectantia.

cum

saepius

recentioria

eum non

defecissent,

In

consensisset.

apocalypsi

variat textus Tregellesii novus, teste Scriveuero, locis

ab editione anni 1844.

totum

attinet,

l^aucis

locis

infra

non

fecit

Quod ad textum Tregellesianum

conlatione videbit lector quam

Tischendorfio

octava edenda j^artem

iuris

in

229

unamquamque

priusquam

In

differat.

hac

editione

Tischendorfius 23ublici

Tregellesii

fasciculus

eosdeni

libros continens editus esset.

Cum
laus

tamen

lares suos

Bentleii

vero editio Tregellesii maximi aestimanda ipsa

magis celebranda

viri illustrissimi

est

sit,

quod popu-

a textus recepti adoratione revocavit eosque ad

principia

ratus

laboravit,

inter

alios

Diu

reduxit.

sed

sub

vitae

solus

finem

fere

gavisus

multos viri etiam spectatissimi

turn "Westcottius Hortiusque

atque vitupe-

cum

est,

quod

Alfordius

viam eandem textus ex

veteri-

bus testibus quaerendi ingressi sunt.

sunt.

Nomina Tregellesii atque Tiscbendorfii intime coniuncta

Tempore fere eodem nati, mortui eodem fere tempore

sunt

eodem morbo, utriusque

dum

absoluta.
^

scriptis.

editione

Novi Testamenti' non-

Praecelluit Tischendorfius

In addendis addidit

v. cl.

operum numero

Hortius multas lectiones ex patrum

272

et

YJ.

magnitudine

DE TEXTUS HISTORIA.

honorum

et

quam publicoruin

privatorum

tarn

splendore; Tregellesius corpore fragili reque angusta domi

praestabat

impeditus

princii)iorum

criticorum

firmitate

Duces

hi iisdem

eorumque usu ad textum definiendum.

studiis dediti amicitia diuturna inter se coniimcti sunt, ita

cum

ut studiorum fructus alter

et

quadam

dissensione

altero saepe

paulisper

concordiaiu

in

facta

mortem

multis anuis ante utriusque

communicaret

reversi sunt.

1861

Henricus Alfordus edidit Londinii annis 1849

In evangeliis anno 1849 noluit

N. T. Graece.

nisi

textum

ad tempus constitutum edere, quod tamen propositum iam

anno 1852

in

non solum antiquis sed etiam

codicibus

Ad manus

non liabeo

quintam

Graecum,

a.

aetatis.

a.

1871,

Praebet

1875.

quintam

tertii

a.

praeter

liber

1871,

textum

critico-exegeticum,

prolegomena

historico-

Hausit editor apparatum plerumque ex aliorum

critica.

sed ipse codicem b

Vaticanum

atque lectiones novas ex w*^ a

praebet;

in

editione

jDrimi

ex codice T pro Lc 22, 20

H. Alfordo

B.

eius

inferioris

lectiones varias selectas, adnotationes marginales,

commentarium

libris

quaerit ex

editionem primi tomi septimam

nisi

anni 1874, alterius sextam

quarti

Textum

tome secundo mutavit.

selectis contulit

locis

v. cl. P.

E. Puseio conlectas

tomi quarta primus lectiones

23,20

conlato,

Tregellesii textui propior esse

exhibuit, loco a fratre

Videtur

quam

textus

plerumque

Tischendorfiano.

Tregellesio ducente j^lerique Angli ad Bentleii principia

redierunt,

non tamen desunt

viri docti

quibus haec novitas vix

placeat. Inter hos eminet vel saltern eminebat v.

cl.

Fridericus

Henricus Ambrosius Scrivenerus, hodie vicarius Hendonensis

atque

prebendarius Exoniensis, qui textum Stephanicum

iterum iterumque edidit, additis lectionibus Elzevirianis,

Bezanis

Lachmannianis

Tischendorfianis

Tregellesianis,

novissime etiam anno 1881 N, T. Gr. textum a translatoribus

1611 adhibitum additis non nisi lectionibus eorum qui nuper versionem Anglicam recensuerunt.

versionis Auglicae a.

2.

DE EDITIONIBUS.

Praeter hos libros

18311881: SCEIVENERUS. 273

(3.)

public! iuris fecit Scrivenerus

iitilissiinos

indefessa libros niultos et codices et conlatioiies

iudustria

quorum

et tractationes

passim laudantur.

ponuntur^

tituli infi-a

Ipse Scrivenerus

recentibus

in

codices antiquissimos pluris

quam

Non possum Scrivenerum

adducere,

argumeuta

et

libris

antea videtur aestimare.

nisi

v.

lohanue

cl.

commemorato,

Guil. Burgouio amico auxiliarique Scriveneri

qui non solum dissertationem- doctam de Marci evangelii

fine scripsit, sed itineribus longis codices

in

Gallia

Dolendum

ex

separatim distinguit);

Scrivener,

New

vol.

a.

ivhich

to

i,

plain introduction
a.

1874;

An

1853;

Cantabr.

a.

1864,
a

with

Cantabr.

A, D. 1550.

a.

to

N.

T.

critical

to

in

Accedunt variae

(etiam

which

the

Burgon, The

S.Mark, Oxon.
^

Vide

et

is

a.

infra, cap. Vlll,

TiscHENDORF, N.

T. ed.

8.

1,

edi-

aliis

annis);

T. Cantabr. a. 1861,

Cantahrigiensis

annotations,

the

text

of the

T. in the original

authorised

1871;

1859;

the

prefixed a critical introduction,

twelve verses

last

Lond.

a.

lectiones

fortasse

X.

1867; Bezae codex

The N.

manu-

fifty

Cantabr. et Lond.

version

and
K.

facsimiles,
T. Cantabr.

Greek according

together

variations adopted in the revised version, Cantabr.

'^

exact

Tischendorfii, Tregellesii, Cantabr.

introduction,

vidi);

followed

and

full

of the codex Sinaiticus ivith

collation

1864; Six lectures on

text

exact transcript of the codex

the criticism of the

ed. 2, a.

1875 (hunc non

the

catalogo

lioc in

added a full collation of

is

Lachmanni,

full

received text of the

to

1859

et

Londinii, 1845;

1860.1862.1867.1872.1873.1875.1877

a.

septuaginta

(ipse

authorised English version

the

to

with a critical introduction

T. textus Stephanici

edited

sua.

Greek manuscripts of the holy gospels,

twenty

tionuni Bezae, Elzeinri,

ed. 2,

unum

quinquaginta

supplement

Cantabrigiae et Londinii

Augiensis

Introduction e

in

anuorum 1853

lil)ri

Testament,

of about

collation

JV.

in

nisi

Aug. signifieantur

Coll. et

scripts

non

fructus

quod partem uuamquamque Evv Act-Cath Paul Apoc

enumerat,

of the

contulit.-^

quod ad qiiattuor codices spectat

(sive

codices

edidit)

praebet

iis

Coutulit Scrivenerus

conlationem

selectis

dictis reposuisse difficillimis aditu, sed

multa

Scrivenerus

locisque

eum horum laborum

est

Guardian

actis TJie

inspexit

Italia

et

multos minusculos

a.

with

the

1881.

of the gospel according to

frustra hos versus defendit.

Evv597.
^^C

274

1.

VI.

DE TEXTUS HISTOEIA.

2.

h:
j:

DE EDITIONIBUS.

Apoc 96
Aug.
Apoc 97 =: Aug.

(3.)

18311881: SCETVENEEUS.

p. Ixxiii,

1:

m: Apoc

Aug.
n:

p.

(Act 25 Paul 31)

p. Ixxvi,

87 (Act 178 Paul 242)

Ixxv,

Apoc 28

Aug.

[N. T.]

k: Apoc 98

Apoc

p. Ixxiv,

275

Aug.

p. Ixxvi,

276

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

1860

Kelleio^ anno

Apocalypsis

Graeci

textus

editiones

Anglice yersi a

v.

publici iuris facta, et

v.

I
Guilelmo

cl.

Novi Testamenti

lohanne Brownio McClellano'^ ex

cl.

textu novo Graeco.

V.

Ezra Abbotus, professor Cantabrigiae

cl.

Ame-

in

inde ab anno 1856^ textui Novi Testamenti operam

rica,

dedit et, etsi textum publici iuris non fecit, multa quae ad

N. T. textum attinent
cana

libri Smithii,

nonnulla ad N.

1881

1872

In editione Ameri-

et scripsit et edidit.*

Dictionary of the Bible, annis

1866

textum spectantia addidit,

T.

multus erat in recensioue

minime

Ipse

Novi Testa-

ilia

possum partem

Anglici.

illam

laborum Abboti, quae ad aliorum scripta

praeterire

and a statement of

readings, Londinii

a
Y.

and
^

The N.

T.

revised Greek text

dissertations.

Vol.

Abbot,

,,

0n

Abbot,

etc.

John

A
a.

of

the reading

(et.

controversy

Bostoniae

V. 7,

critical

1870

the

translation

harmony

new

vario^is

872; editio

1875.

a.

libri

1856,

a.

the

p.

Nortoni

432

^482.

i.

18,"

libri [Gnilelnii Ormii],

heavenly

three

ivitnesses

editio libri C. F. Hudsonii,

et post;

Greek and English concordance of

1871.1875.1877.1881);

from

gospels,

only-begotten God,' in John

respecting

1866

a.

four

of the

pessimos esse codices.

Bostouiae

ed. 2,

Bibliotheca Sacra, 1861, p. 840

Memoir

.a new

Various readings etc." in appendice

statement of reasons
*

and

the chief authorities

The four gospels, Londinii,

1.

McClellauus ceuset s et

cl.

omni modo per multos

1860.

a.

McClellan,

critically

^lotes

attinet;

Kelly, The Revelation of John, edited in Gh-eek, with a

English version,

'^

annis

et

menti

iudicio, eruditione, accuratione, amicitia,

1870

0n

N.

the

Bostoniae

T.

the comparative antiquity of

the Sinaitic and Vatican manuscripts of the Greek Bible," Journal

of the
p.

American Oriental

602; The

mense martio
560

vol.10 [1872],

late professor Tischendorf,"

^i.

217

236;
John

or ,God only-begotten'
iunio, p.

Society,

571;

Bibliotheca Sacra,

a.

0n

0n
i.

200

Unitarian Review,

a.

et

1875,

a.

1875, mense

GotZ',

Actxx. 28",

18," Unitarian Revietv

the reading

revision,

189

the reading, ,An only-begotten God'

1876, p. 313

Anglo-American Bible

p.

Church of

352;

The N.

Kovi Eboraci

a.

T. text," in libro

1879,

p.

86

98.

DE EDITIONIBUS.

2.

annos multis

18311881: lYESTC.-HOET,

(3.)

et in primis iuvenibus textus saeri studiosis

corrigens, suggerens, restringens, incitans.^

!ubvenit,

Per aliquot annos

publieatum

est,

Testament

de N. T. textu

fere nihil in Gallia

commemoranda tamen

de Xivrey, Memoire sur

Bergeri

277

et sur I'etablissement

est dissertatio v.

du

du Nouveau

style

le

cl.

texte"^.

Viri clarissimi Brookius Fossius Westcottus et Fento-

lohannes

^^^1^

Westcott

Autonius

Hortius,

hodie professor Cantabrigiae in Anglia, uter-

et

Hort.

qiiQ critico

uterque

iam

spectatus

Novi Testaraenti studio praestans,

et

diu

cognitus jaropter libros

dissertationes eruditas,^ publici iuris feeerunt

Hoc

commemorandus est
Guilelmi Hayes Ward, Examination
^

Tim.

lion

loco

16, Bibliotheca Sacra,

iii.

Our Lord's
et

duae a

dissertationes

v.

Sacra

a.

1871, p. 323

altera Tyleri

lCol2,27

333

dissertatione

13,13

various

of the

Andoverae

a.

1865,

readings

jjp. 1

A. Welliugtouio Tylero

cl.

A new

et a.

N. T. Graece

tractatus egregius viri docti

sacerdotal prayer [lohxvii].

Paul's panegyric of love.

et

Laboribus iam ante annos

omnibus numeris absolutum.

uterque

new

of

50, nee
script!

critical text etc."

critical text etc.", Bibliotheca

1873,

128143.482

p.

520.

In

editorum priornm apparatus criticus ad

sunima cura correctus

et

valde auctus est,

testi-

moniis patrum praesertim mirabili diligentia conlectis.

^

Memoires de Vinstitut imperial de France, academic des

inscriptions

Separatim

belles-lettres,

et

Parisiis,

Etude sur

impressa,

le

23

vol.

texte

et

le

[1858],

duction
a.

1881;

study of the Gospels, Cantabr. et Lond.

F.

and

a.

1855, ed.5, 1881;

critical

Cook, N. T., vol.

et tractatus alios

An

intro-

1851, ed.

ii.

On

notes,

in

St.

G,

John's Gospel. Introduction,

The Holy Bible

Lond. 1880;

New

etc.

by

edited

Testament", Vulgate"

multos in libro Smithii, Dictionary of the Bible;

Hort, Two dissertations

tradition II

a.

general survey of the history of the canon of the N. T.

Cantabr. et Lond.

commentary

144.

pp. (4), 164.

8".

Westcott, The Bible in the church, Lond. 1864;

to the

du Nouveaic

style

Testament par J. Berger de Xivrey, Paris, 1856,

p.

the

On MONOPENHS EOS

,,Constantinopolitan"

creed

in scripture

and

and

other eastern

creeds of the fourth century, Cantabr. et Lond. 1876, ,,Bardaisan,"

Basilides" et tractatus alios multos in libro Smithii, Dictionary of

Christian biography.

278

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

multos susceptis, textum Graecum ad tempus constitutum

cum

nonnuUis

viris

annis 1871

uberrima

1876,

de

attinet,
iis

198

supra, p.

duobus

201,

tomis

dictum

quod ad textus familias

ell.

ex quibus apparebit quae methodus textus recensendi

Volunt editores

Ubique

possunt.

constitui

unamquamque

testium

Novi Testament!

verba

ex testibus hodie

quatenus

exhibere

accurate

originalia

verunt

virorum

laboribus

probetur.

cognitis

ornatum opus

lam

anno 1881 ediderunt.

est

editores

turn iterum recognitum introductione

appendice

atque

comraunicaverunt

doctis

considera-

diligenter

classem,

atque ea

pariter

quae experientia rerum criticarum multifaria per saecula

duo

proxima

Judicium

docet.

de

textu

constituerunt

auctoritate testium, et in auctoritate unicuique testi pariter

atque testium

classi

attribuenda fundamentum necessarium

habuerunt historiam atque genealogiam testium."

latione infra posita videbit lector
cotti et Hortii

sentiat

futuram
buisset.

neque

cum

con-

saepe textus West-

Tischendorfii ut et Tregellesii cou-

illo

lectores

quam

Ex

latebit

consensum multo maiorem

fuisse, si Tischendorfius lectiones

marginales prae-

Editionis pretium praeterea iude maius est quod

ubique lectiones quae textui auctoritate fere aequales sunt

in

margine

posita

nonnulla Occidentalia
faciunt,

propter

neque missa fecerunt editores

sunt;

quae,

textus

tamen

etsi

minime textus partem

historiam

virorum Novi

Testamenti studiosorum interesse possunt; haec signis H

inclusa margini adsociantur.

Editores docti praeterea emen-

dationes ex coniectura prorsus

editione populari

bus codicibus
fere

testis

quam

nititur:

servasse

reicere nolunt, etsi ipsi in

fecerunt nihil dant quod non

loci

I-

testi-

quibus lectionem veram nullus

videtur signo f in margine notantur,

ut qui coniecturae auxilio egeant.

V.

cl.

Bernhardus Weissius, professor Berolinensis, con-

didit in adnotationibus librorum, quos supra (p. 127, adn.

commemoravimus multa maximi aestimanda de

,

4)

leptiouibus

DE EDITIONIBUS.

2.

praesertim

veris

tissimorum

in

279

studiorum accura-

indefessorum.

et

quam Americani

Novi Testamenti Anglicam

iara annis

quaniquam textum

tameu multos

locos

TISCHENDORFII,

fructus

evangeliis,

Viri docti tam Angli

verunt,

(4.)

1870

Graecum non

qui versionem

1881

cura-

constituerunt,

Quae

diligentissime tractaverunt.

eis

placuerunt haurienda sunt ex N. T. Gr. editionibus Scriveneri (cf supra, p. 272, et p.

De

adn. 1) et E. Palraeri.^

emendationibus textus Novi Testamenti ex coniecdisseruerunt viri clarissimi

tura haustis

Van

273

Sande

de

Bakhuysen,-^

qui

Van Manen^

incautius

et

coniecturas

liberrime adhiberi volunt.

DE TISCHENDORFII EDITIONIBUS: 18411872.

(4.)

Anno 1840 mense

octobri ineunte ad finem perduxit

raentum Graece" Lipsiae

Prolegomenorum
prima pagg,

Novum

suam primam:

editionem

Tischendorfius

a.

1841

ftieruut

Testa-

vide supra, p. 8.

partes

quarum

quattuor,

commentationem exhibuit de

recensioni-

bus quas dicunt textus Novi Testamenti, ratione potissimum

habita

exeunte
in

mense

illo

octobri publice

academia Lipsiensi

altera

the

quam eomn^entationem

Seholzii,"

tractavit

docendi

Tischendorfius

defendens theologiam

veniam impetravit;

de editionis ornandae consilio

pars

et ratione,

Palmer, The Greek Testament with the readings adopted by

revisers

Ednardus

of the

authorised

G. Mitchelliis,

version,

professor

Oxonii

ecclesiae

a.

V.

1881.

Baptistae

tabulas codiciim, versionum, patrum optime edidit in libro:

handbook, Londinii

et

Andoverae

a.

1880,

p.

65 143;

cl.

Parisiensis,

Critical

Les sources

du Nouveau Testament, Parisiis a. 1882.

W. C. Van Manen, Conjecturaal-kritiek toegepast op den
tekst van de schriften des Nieuwen Testaments, Harlemi a. 1880.
^ W. H. Van de
Sande Bakhuysen, Over de toepassing van
de conjecturaal-kritiek op den tekst des Nieuwen Testainents, Harlemi
a. 1880.
Cf. V. cl. Oscarum de Gebhardt, Theologische Literatur'^

zeitung, Lipsiae

a.

1881,

col.

540

543.

280

VI.

de editionibus

tertia

subsidiis

cum

textu edito conlatis, quarta de

Fautor huius

criticis.

David Schulzius^

exstitit

et

DE TEXTUS HISTORIA.

favoreque locupletavit

qui

amore

laborantem

diligenter

professor Vratislaviensis,

Tischendorfiura

posthac

praeter ceteros

editionis

neque elapsi suut anni multi

antequam exemplaria omnia venierunt quamquam Lach-

manuo,

an discipulum non cognoscenti vel famae

nescio

rivalem iam providenti, editio tota peccatum"^

cum

Reussio consensit Tischendorfius hac in editione

non

recepto

locis

praebet 35.

locis Reussianis

novas in

textu

280 ex mille Reussianis, cum

569, cum Lachmanno locis 735. Lectiones

nisi

Griesbachio locis

Teste

ftiit.

Post biennium fere publici iuris factae sunt editiones

duae

Parisiis:

altera,

a.

T."

C.

Fr. Petro

Parisiis,

Ambr.

Firm.

Guilelmo Guizotio dedicata.

recensuit,

testes

Elzeviriorum Stephani

variantes

lectionesque

notavit

N. T. Gr. ad antiquos

Griesbachii

Didot.

a.

1842,

Textus nonnullis

praesertim in evangeliis mutatis plerumque accommodatus

est

ad editionem Lipsiensem anni 1841 (Reussius enumerat

suos locos

inter

Lipsiensi

differt,

quinquaginta quibus editio Parisiensis a

atque lectiones novas duodecim), cui editioni

iterum lectiones editionis Parisiensis Neapoli Lipsiam missas

1843 addidit Tischendorfius. Praeterea continet

haec Parisiensis non Catholica paginas viginti duas

aestate anni
editio

prolegomenorum novis
aginta

unam

editor

quod

utrum
b.

studiis

ornatorum,

paginas non-

et

lectionum variantium in appendice.

liber pessime typis expressus est,

Dolebat

neque sciebat

correctiones postea Parisios raissae adhibitae essent.

altera,

N. T. Gr.

et

Lat.

In

antiquis

testibus

textum versionis Vulgatae Latinae indagavit, lectionesque

^

censuram uberrimam in

Schiilzhis scripsit

alhjemeine

Litteratur - Zeituny

etiam Doedes {ut supra,

^

Lachmannus, N.

p.

no.

actis,

145.146.147.

268, adn. 1), p.

JVeue Jenaische

Conferendus

est

212 222.

T. Gr, et Lat. Berolini a.

1842, vol.

1,

p.xxiii.

DE EDITIONIBUS,

2.

variantes Stephani

et

TISCHENDORFII.

(4.)

Griesbachii

viro

notavit,

281

vene-

s.

Jager in congilium adhibito, C. T." Parisiis, Ambr.

rabilj

Firm. Didot.

a.

1842, archiepiscopo Parisiensi Dionysio

Augusto Aifreio dedicata. Editio haec Parisiensis Catholica

comparata

ita

et

Jagerus,

cousentiret.

posset

Graecus cum testibus antiquis

cum Latino Vulgatae

primis

in

fieri

est ut textus

versionis textu

quoad

consilium libri ita

qui

edendi Tischendorfio dederat, rapuit posthac laboris honorem

et

nomen suum

C. Tischendorf

quam

Jagero

Peto
supra

p.

legat

quo

dorfius

Haec

dignior fuit editio rap tore tali

fallor,

theologo Lipsiensi.

ex lectore ut catalogum operum Tischendorfii

10

inde ab anno

1842 usque ad annum 1848

intelligat

facilius

quantis

hoc

prodiit

novam parandam.

Ad

N. T. Gr.

titulo,

Tischen-

laboribus

praeparaverit ad editionem

se

recensuit,

nomen sub finem

delevitque Tischendorfii

'

Nisi

dedicationis.

tanquam auctor una cum

in titulo posuit

antiquos testes

apparatum criticum multis modis auctum,et

cor-

rectum apposuit, commentationem isagogicam praemisit C. T.

Editio Lipsiensis secunda"

nonaginta sex
sed hie

mox

ftisius

quam

non bene

illic

1849. Prolegomena paginarum

ante

rem criticam

ordinem redacta

in

lam anno

dicam.

a.

ineunte

tractaverunt,

De

sunt.

textu

1856 venierunt exemplaria

ultima huius editionis.

Commemorandae

sunt hoc loco editiones Novi Testa-

menti vel evangeliorum nonnullae, quae magis in usum

communem

vel

academicum quam

in

usum

rei

criticae

studiosorum elaboravit Tischendorfius:

prodiit

Haec editio stereotypa, quam dicunt;

anno 1850 apud Bernhardum Tauchnitium, non

tantum

sola,

a.

Taiichnitiana.

sed etiam

cum Vetere Testamento

G. Guilelmo Theilio anno 1849

edito.

a Carolo

Exhibuit, non

nisi

paucis recognitis, textum editionis anni 1849, lectione Elzeest

anno 1862

sed no^^s prolegomenis et anno

1873 cum

viriana sub textu notata.

eodem

textu

Iterum repetita

282

DE TEXTUS HISTOEIA.

VI.

textu editionis octavae, lectionibus codicis Sinaitici additis.

Hanc ultimam

editionem

recognovit

Gebhardt paulatim per aunos hos;

nomen

anno 1880,

gomenorum

Anno 1851

Meudelssohnium

et)

quattuor

evangeliis

commentario
nonnullis

itidem

emendate;

anni

1871

(Avenarium
est

triglottis

separatim

argumentis

ad

est

editio

norniam

ex

brevi

anno 1854.

est

octavae

editionis

anno 1878.

Magna plerumque

(Gr. Lat. Germ.)

anno 1855

et locis

evangelica

est adhibito codice Sinai tico,-

Mendelssohnium

et)

apud (Avenarium

Novum Testamentum

Acadeniica.
in

prole-

testes reeensita", textu

repetita

haec repetita

reeensita;

primum

in

editioni

Syuopsis

ad antiques

synopsis haec in Britannia

c.

est

ordine ehronologico concinnata

1864 emendata

editio

criticae

de

absoluta recognitione

edita est

Lipsiae,

illustrata,

locis

Editio anni

Oscarus

cl.

epilogo.^

Synopsis.

b.

additum

eius

v.

Videtur

in usu esse.

quod

Graeee

anni

1854 apud

Lipsiae prodiit, editum

nomine

editionis

academicae,

Ammonii
quem dicunt

parallelis notatis, sectionibus

Eusebiique canonibus additis, lectionibus textus

receptum in margine commemoratis. Postquam mille exem-

anno 1857; anno 1858

plaria venierunt, repetita est editio

Eepetiit Gebhardtus textum Tischendorfiannm

Gr.

iV. T.

num

Germanice, Lipsiae

textui Graeco

additis

textui

et

a.

1881,

in libris,

bis

et iV. T. Gr. Lipsiae a.

1881,

lectionibus Tregellesii et Westcotti Hortiique,

Germauico lectionibus

editionis

versionis Lutheri praecipuarum.

Erasmianae secundae
Praebet etiam

et editio-

JV. T.

Qr. sub

finem nonnulla ex codicibus melioribus praesertim novas aliquas

lectio-

nes ex codice Rossanensi (S) a Gebhardto atque Harnackio reperto.

'^

Synopsis editio anni 1864 inde nisi fallor memorabilior

primum

quia turn
in textu

adhibuit Tischendorfius codicem

constituendo.

V.

geliorum synopsim sub

titulo:

according
receptus,

to

and

Andoverae

a.

cl.

novum

est

Sinaiticum

Fridericus Gardinerus edidit evan-

A harmony

of the four gospels in Greek,

the text of Tischendorf; with a collation of the textus

of the texts of Gi'iesbach,

1871;

ed. rejietita,

criticae artis, a. 1876.

Lachmann, and

Tregelles,

addita dissertatione de principiis

DE EDITIONIBUS.

2.

prodiit in

Eadem
a.

(4.)

TISCIIENDORFII.

Novo Testamento Graece

Latine ex

et

283

triglottis.

(ad textum denique editionis octavae recognita

editio

1873), repetita

est

annis

1861.1864.1867.1870.1873.

1875.1878.1880.1881.1883.
Editio Novi Testamenti

Brockhattsiana.

d.

quae ultima

manibus Tischendorfii

Graece,

N. T. Gr. ad

prodiit,

editionem suam VIII criticam maiorem conformavit lectio,

nibusque Sinaiticis

et Vaticanis

item Elzevirianis instruxit

Lipsiae F. A. Brockhaus

C. de T."

mense ianuario anni 1873, quo anno

morbus

ille

1873, data

a.

est

5 mensis maii

die

lethalis editorem cepit.

Redeo ad annum 1859.

logum, supra

p.

11

Iterum lectorem ad cata-

15, ablego, ut praeparationes

editionis

huius anni percurrat, quod ante tempus emiserat Tiscliendorfius

plus

vulgus

in

Novi Testamenti.

Post I Lipsiensem anni 1841, II

Parisienses anni 1842,

quindecim exemplarium milibus

IV

Lipsiensem secundam anni 1849,

Lipsiensem -Tauchnitianam anni 1850,

triglotto-academicam
est editio

et III

annorum 1854

Lipsiensem-

1858

numerata

Typis exscripta sunt forma

anni 1859 septima.

duplici, maiore et minore,

VI

exemplarium

tria milia et quin-

Forma maior duobus voluminibus exhibuit apparatum

genta.

criticum usque tunc uberrimum, quo uberiorem editio nulla

nisi

Prolegomena

haec Tischendorfii ipsius octava exhibet.

quamquam

partim ex editione anni 1849 exscripta, locu-

pletissima, paginas

278 impleverunt;

quod eo tempore molitus

auctoris exacta sunt.

modo

hie

est,

fortasse propter iter,

illic

minus ad mentem

Forma minor ex maiore

excerpta est eo

ut testimonia fusiora minoraque omitterentur, praebuit

tamen ipsa apparatum criticum pleniorem

iis,

qui in editio-

nibus AVetstenii, Griesbachii, Scholzii, Lachmanni infuerunt.

Editio octava haec etiam forma duplici exscripta

Formae maioris volumina

1869

et

dorfius

1872, sed morbo

est.

prior et altera prodierunt annis

et

morte impeditus

quominus prolegomena

pararet.

est Tischen-

284

DE TEXTUS HISTOEL\.

VI.

addenda de textus recensionibus

nonnulla

Restant

Tischendorfianis

id

testatur

de

est,

annorum 1849

tribus

18691873.

1859

1S49

editionibus

1869

1859

principibus

eius

1872.

textum anni 1849 cum Elzeviriano

Reussius

cum

352,

locis

cum Lachmanniano locis 655 consentire, et ex his Tischendorfium et Lachmannum locis 212
inter se consentientes a ceteris discrepare; locis 853 ex
Griesbachiano locis 622,

lectionem iam ab

servare Tischendorfium

mille

Textus

pressam.

commendans, Lachmannianas respuens,

Muralto receptas,
Macianas;

deserit editionem

plures

lectiones

nonnullas Complutenses, Harwoodianas,

et

ex novis lectionibus decem

affert.

Textus anni 1859, quod ad evangelia

ad textum receptum accedit, unde

viso

in

quam anno 1849.

plane

novam

observavit

textus

recepti

defensor,

dorfius

iterum

Lachmannus a

quaerit

quas dicunt.

anno Tischendorfius

invenit

TischenIta

longius

Tischendorfius

turn per aliquot annos

stria tractavit terque edidit,

manum

ab editione

editio

his

sunt nisi

inde

quam

Editione tamen anni 1859 vix absoluta

festinans

praestantissimum

ad

nihil

textu recepto discessit, i^aulatim ad textum

receptum redibat.
orientem

receptas

lectiones

671 cum

Scrivenerus,

nullam.

1296 (430

595 ex

(ex eius

cousentit; lectionem

quibus haec

locis

differt;

ab anno 1841, quo

in

locos

395

Elzeviriano,

Reussius

enumerat,

orthographica)

1849

cum

recedit

recepto

textu

662 cum Lachmanniano

Griesbachiano,

anni

hodie in primis viris

Reussius invenit locos

quibus Tischendorfius

mille)

longius

epistulis

et

attinet, propius

errore attamen huius me-

textui recepto deditis probatur;

thodi

1842
primum a

183, Parisiensem anni

Invenit Reussius

201.

locis

locis

ex-

receptas et Griesbachianas

ita lectiones

Lipsiensem anni 1841

illis

habuit,

quem

codicem

eum omni

unde amore textus

veteris,

indu-

quem

ipse comparaverat, inflammatus

DE

2.

statim

EDITIOXIBU.S.

TISCHENDORFII.

(4.)

ad textum novum constituendum

profecit

285

queni

textiim hac in editione octava habes.

Doleudum

mum

est

quod Tischendorfius textum suum

lam supra

defenders nou potest.

ipse

praesertim

anteponentes ipsum

probabilitate
placuit

legibus.

maiorem nullum habent,

mum

in

thesauro

tanto

non

fieri

critica

Qua

randum censeremus.
ita

multitudini

Postquam vero Deo providenti

exercenda

re

1873^

simul certis de cuiusvis scripturae

Christianas

litteras

et

eius

textum ad testium fidem non confor-

adhi])itis

nisi

1870

magnae reliquorum

Graecos

codices

mavimus

68,

In autiquis testibus antiquissimos

doctus scripsit:

paueos

46

52.53 verba Tischendorfii de legibus

p.

legimus, quibus addi possunt ea quae annis

editor

p.

uovissi-

augere,

quo

potuit quin, quid potissi-

prodesset,

denuo

delibe-

ex deliberatione illam rationem

mutandam censuimus

textum ederemus qui totus

ut

ab antiquissimis auctoritatibus penderet, posthabito opinionis

de lectionum probabilitate

pensanda quam proclive

bilitate

enim

potest exemplis; paene

Hac enim

arbitrio.
sit

errare, innumeris doceri

certum inde prodiit

nihil tarn

ut excludat quod contra dici queat.

ut

quit,
^

ab

ipsis

Tischendorf, Synopsis evangelica, ed.

ed. 2, Lipsiae

zum Zwecke

a.

1873,

p.

18:

,,Bei

und apostolischen Biicher, bin

3,

Lipsiae

der Evangclisten

Schrifttext

der Herstellung des

Illud certe

nachsten

ich

auch

Carl

1871, p.

gliickliche Sicherstellung

liii

und Apostelf

Textes unserer evangelischen

nach langerem mir

offers zuni

gelangt, die sich aui

Laehmanns vom Jahre 1831

Grundsatze, deren erfolgreiche

Anwendung

vom

beriihren:

allerdiugs erst durch die

und wesentliche Vermehnmg des maassSie gehen darauf

ist.

gebenden Apparats ermoglicht worden

hinaus,

a.

mit denen des englischen Kritikers Richard Bentlev

1720,

ue-

der Verarbeitung des Materials

iiltesten

Vorwurf gemachten Schwanken zu Grundsatzen

Jahre

fieri

ad probabilitatis normam

peritissimis

Haben wir den dchten

in proba-

vom hergebrachten

Texte,

dem

seit

Erasmus unbedingt

be-

vorzugten byzantinischeu Texte, ganzlich abzusehen und dafiir den

dokumentlich

beglaubigten

Text des zweiten Jahrhunderts unter

moglichster Verzichtleistung auf das elgene Gutdunkea herzustellen."

286

VI.

DE TEXTUS HISTORIA.
quae plerisque

talis

editio conficiatur

versu

ipsi scripturae apostolicae

litteris

qui

maxime

Christianis

ubique

satisfaciat et quovis

proxima videatur. Propterea

consulitur

probatissimasque

antiquissimas

edendo

textu

tali

auctoritates

sequatur."

Hoc modo textum

saeculi secundi quaerens constituit

textum longe a textu

Tiscliendorfius

quem

longius a textu

Euumeravi

octavam.

secutus

sit

V.

dicunt recepto discedentem.

3369

Scrivenerus notat variationes^

et

septimae ct

editionis

septimam

inter editiones

variationes 3572^.

cl.

Quam

stricte

codicem x Sinaiticum inde apparet a

editor

numero locorum 120 quibus

solis

ex

multis codicem

illis

Sinaiticum deserit; plerumque pertinent hae variationes ad

vocum

formam

Codicis
oblitus

B Vatican! lectionem respuit

sis, Apoc hie non iucliLsam

codicis

in

ut

TteiXatoa

solum accepit editor

(n

nisi

evangeliorum

1832

loci

yXei'aa

( i^li'aa).

956

editor locis

(ne

Testimonium

esse).

145 (ex quibus 39

locis 14 (Apoc excepta).

locis

Apoc), codicis vero B non

Si

ml.)

excutiuntur

accuratius

iuveniuntur loci 581 quibus codicis B lectio neglegitur, 76

quibus codicis n
solo, 7

cum B

lectio.

Contra leguntur

68 cum

loci

Si quaeritur de locis quibus editor

solo.

codicum paucorum fidem habet, exstant

loci

130 quibus

codicum KB testimonium probatur, 8 AC, 110 nd, 32 kl,

22 KBC, 52 NBD, 79 NBL, 16 NBCL, 48 KBDL, 61 NBL +

De evangeliis singulis haec:
T vel X vel A vel S.
praeferuntur in
in

Mc

kbla,

k,

Mt

nb,

nbl, nd, nb, nbcl,

nbdl, nd, nbd, nble,

N,

kbd, nd, kbl,

et saepe coetus

x,

sbc, kbdl,

Lc nbl,

kb,

in

xbdls,

in lo nd,

NB, NBL.
*

Lectiones variae hae variis modis enumerari possunt; lectio

una praebere potest voces plures quae iterum inter

interdum exstant lectiones duae intra vocem unam.

se

variant;

Cf Abboti catalogum apud Hudsonium, A critical Greek

and English concordan^^e of the N. T. Bostoniae a. 1877, p. 489 508.
^

DE EDITIONIBUS.

2.

Ex
solo

in

KB 93, NA 63, KAB 107.

7,

Praeferuntur in

Act KAB, KB, KABD, KABC, NABE, KA, KAE,

Cath KB, KA, KAB, KABC,

in

KA, KAC,

287

Act Cath Paul, sunt 375 quibus

29 quibus K. Leguntur cum solo 39, cum

1455

locis

B respuitur,
B

CONLATIO T TR WH.

(5.)

in

KBD,

Paul KB, KAB, KABC,

KABP, KD, KBC, KAI\

K,

Mutati sunt
feruntur K,

K,

K,

loci

KB'^P'"',

285

in

Apoc, 15 contra

NAP, KACP, KA,

Prae-

k.

KCP.

NB^P^'^P,

CRITICA TEXTUUM NOVI TESTAMENTI

(5.) CONLATIO
A TPvEGELLESIO ET A WESTCOTTO HORTIOQUE EDITORUM CUM TISCHENDORFII EDITIONE OCTAYA.
add: addit etc;

nihil

si

T: Tischendorf

dicitiir

spectat ad versus finem

Tr: Tregelles (cf supra,

enc: enclitica

etiam

tr et

ox

oxytonon

rTr1\

pon

ponunt

b-"-

etc

sine

sec:

secundum

sec.

temporibus inter-

h signis H h inclusa

cur.

>

(cf

secundis curis
sine diaeresis punctis

s.

i.

s.

p.: sine puncto

s.

u.: sine uncis

ht

sine iota subscripto

ut

adamat fun pro

margine eaudem
lectionem praebent

lectio

tVTi

yfyoanTKi

Ti

in textu habentur, sed

ijriiuitiva

atque

non exstat

videtur coniectura antiqua

H++:

Ln

in

et

Tregellesius

quae modo indicato a Tr

et

d.

bunt

primis

Tr^

commate

s.

s.

inclusa

supra, p. 278)

comra.

p.

^ Tr

sine

H margo
et H uncis

et

polata

praem: praemittit

s.

Tr

[[H]]:

etc

ss.)

primum

pr:

s.

rm

paroxytonon

2C9

Westcott-Hort (cf supra, p. 277)

et.

parox

p.

bona

Scri-

et scribit -(>o--

etc;

Jon

esse

Tr

Jot(.

yfyQccnrni,

Xonnulla vel saepius adhibita vel minoris aestiraanda in hoc loco

H /?/3, u)J.r]).ovia
cwor,
d. p., yaioG
d. p., Tr H yoXyoOa, H ti/S],
TjocpSrja etc, Tr &}.hpia H y.ai'u Tr XQf/jfi, Tr H fiowarja
d. p., H
H tv/ixoo Tr H
ari'loa (et. Tr Apoc 10,1). Tr toojico

navToa
Tr tai' ntQ,
(jyaarrti,
item Tr aoa yf, Tr H Jtw
nwa, Tr fiTia (H Mc8,34), TrH
TrH tX yf, Tr a" ni(), Tr H
De

pono.

cf supra, p. 107.108.

s.

Scribunt

tj;!',

s.

s.

s.

i.

s.

J"/f< r/',

*/"

h'cc

Ti,

Tiwa,

y.ai

Tr jLiT]

yt
Ti,

Tr xat

mo,

xccOoia

Tif-o,

at] y(,

TrH

urj ttots,

[ir\

H oVt, Tr tout^otiv, item H ((ndOicc (non He 4,6.11),

288

DE TEXTIJS HISTORIA.

VI.

MT

1,3

6,15
H tiSoiXolnTQia,

Tr

ikttadjitT, ^itqvt^a (Act 22,6 -(({-), ^QiOicc, (Qurjrta,

Sovlficc,

in Mt),

Tr

13,5),

Tr tiXiXQivutt,

Tr y.aiauQfta, hcodixtm,

-QeiTia,

GuyccQfiTrja

GrfVQia

et liQoG.,

etc),

/itt{^o6fi'a,

aafxd-

(luji^i,

rd/twr,

(t\>^)j5j

3,15

niadiia, Tr Titfrr (non Io4,7.9.10), niluToa,

ofia, Tr

Tr

h()ovaah]u

Lc 1,13.60.63

(non

ftocirrrja

Act4,4

Tr hot/w,

{)QrjOxn'(i,

Tr

(non

i(oca')}(J

Tr

})).ii(a,

fatmijUTdi

Tr

idt}.od-(iriaxn'a,

(iitQ/jaxia,

Tr ifiluStkiftui Apocl,ll 3,7. Tregellesius, ut videtur ex incuria,

nonniillis locis minus constanter scribit accentus, diaeresis puncta,
particnlarum coninnctionem.

Ubi lectiones varias

notavi, levabit nisi fallor Tiscliendorfii

commentarius dnbium.

iota subscriptixm

brevius

nonnnlla

Signa

v.

Gebhardto

cl.

supra,

(cf

282,

p.

adn. 1)

mutuatus sum.

RATA MAeeAION.
*Tr tvuyyt).ior xara fia&d^aioi'

Ij

bis

iG()0)iu

ic/aa bis 9.10

Tr (iooG

bis 18

liltxi.

9H

bis

Tr [H] om

iioaijdfi,

h yQiaroi'

u'

io)a0^c(i.i

19

ir

[H

laO^Qn

20 H^ fxuQiav 24 Tr o mGriq H [o] iw. 25 ov [H]

2, 5 Tr tmov
13 Tr xuT ovun q an', h x. or. fqxo'rj 14 H 7inoi).((f>6 16 Tr nuoiv

T quoque

sed

21

22 Tr

7i((Qt}.ji

liyiov

Tr ()a

lianc lectionem videtur in-obare 18

iovS. 23

t.

[fTr/]

]u<ofr

tr rj&elijafr
|

Tr ^anr. [iwtov'] 12 Tr h anoOrjx)])' ccutov 14 Tr

Tr

6ttx(iil.

TTpofT /<f

15

tr

H^ tm. uvto)

Tr

3,

oitw 16

[;?<]

[fWfO'j'^jff]

t]i'io)X.
\

Tr h ta'Tw
ayciTirjToa

3H
et

of
f

(inov

j'

Tr

Tr

i}'C(

zf

5,1 i'T(o
T.

enc

fffTf

H om
T

Tr

Af<ffbis

[xai] fo/.

[o]

ta 2

li

17

Tr

oxotuc 17

^/oc, o

rixTua reaa.

om

/ufTco'OfiTf

24

(tni])M. tr

fff]

tr [xaC\

on

sec. cur.

oi ntv. x.

f(.

t.

)..

oi ttqh.

ju.

[ito/] vioi 10 Tr hOTir enc

cur. -'iovOiv

sec.

Tr

23 Tr nfQujy. [o
xt

[H] 3 Tr iariv enc 4.5

Stw'i(aai,v

16TrH

h ut T sed H h 9 Tr

X.

11 Tr

4,1

tkd'ti

fj'

Tr

SKif.1.

tov ih

tvdoxi]C)a

18.19 Tr ;.fff bis

;!'

i^jjAtj**!'

X.

nnvua

Tr to

tr

13 Tr

[\l'tvdo^itvoi]

zf(jfK

hvtov pr Tr^ add

[ffz>]]

14 Tr trnf enc 18

a'f.a

av

sec

Tr

[H] 20 Tr
(}axa

t7Tiih'[ii]G(a
f)'

off

39

enc

77.
tr

6ai'(iGc(G!ka

[H]
6

Tr

Tr

23

xra

tr

Hvrrir
;'/<

dixitioaurr]

r}

46

t.

[i'r;j']

77.

tni

kito

Tr

yuitt^auG

37

Tr

oiTo;a

4 Tr

uoi/caai [H]

tOTtii

li

28 Tr

7tc(()(((^oj]
.

pr Tr

Goi<

5'(>

niu^ujiTiof^tciTa

Tr

[o

fffTAj'

42 Tr

[ffor]

ff.

J*

fi,

fffro;

Gov

otkdg

[i(iTTo).o)'r]Gr}Tf

lOTr^ tX&iTto 15 Tr (irdQO)noiG ra

og

,x(it

Tr h

[a

x()iti]G

32

Giayova

ovQCd'oiG

ToiG

TdfAifiov

25 Tr o

fZ6t
f7r.

tr

(>aniGft

vfiioy 22

om

[tr]

fX(r)fjoGvr)]
i>fOff]

c(ito)}'

tt.

(oDq.

DE EDITIONIBUS.

2.

[t.

18 h

fU'.]

77.

Tr

21 xai [H]

uv&-q.

tuv ovv

289

1-2,27

6,18

Toia

vi]aTtv(i)V

oifd^akfioa [aoi]

CONLATIO T TR WH.

(5.)

MT

22

tariv o

tr

Tr o oipS^aX/noa aov anXova

tj
|

H axoTtvov Tr nooov; 25 Tr (fuyr^Tt zt nirjTt H

ri TT.] H fort 28 Tr xoniovaiv 33 Tr r. ^aadeuev tov
^fov 34 H /xeQiiuvt]Oii uvTrja
7, 4 Tr H o(fdaX/j(o gov; 8 Tr5 h
nvXt] H
avoiyfTKt 9 fartv Tr H om 12 Tr av 13Trh nXaTtia

(fWTivov 23

rj

[tj

(f.

rj

ut

om

cur.

21 h

n. 15 Tr [J*] 7ro

t]

oi'(5oj'otcr

voiv

24 Tr

Afyft

rt

Tr

otsvt]

Tr ivSv^iaaiv T

o/noiwooj

r]X&av 29 h avT(ov H xt

oi,

(fUQiaawt.

[roi'Toi/cr]

8 tr xt

rat h 13 Tr

vnays

/Aoio 22 Tr

A. TO)

12 Tr o Jf

Tr

[<>;ffoi'(j]

xktk-

Tr

[xt]

txarovTaQyoa

Tr

tjXi^av

7r^ ovStvv
f^fAfi'O'o*'-

oyXov h

tr

GcoGov [rj^aa'] 32 Tr

25

H
Tr H

Tr

Tr

tx^Xrj&rjGovTac h H

TrH om

nouiv

H
H

Tr

exaTOVTetQ^oo
[

8,

xoA. [itw]

tr

H rw
9,
Tr H^ tyeiQf

nuQCiX.)

(roTf

ttoI. o/X. tr

ia 23 ro

rff

UTir]Xav 34 toi Tr

li^ov

18

[xui]

Tr

|-

anoxgi-iffia

Tr

lOQ. fi'^oi' 1 2

T.

ixuxt^aQiad-t]

[rttoao^fvoo] 10

f |oi'(rtj'

TOG. niGT, tv

Tr

tTjaoia]

[o

ai'Tftj

Tr

sec

sec.

17

-at

sec. cur.

avrov 25 Tr

tr

nvlt]

t]

^aailnai' riov ovpu-

fTfAfi'fffr( tta tt]v

oi'toct

o^u.

\-

^avToa Jf avTov

14 ort Tr

tz.

?j

h noiii y.aXovo 18 treyxftv pr Tr noifiv

oi'TOJ

27

om

cur.

sec.

f67rx'

[TroAAofff] o-

H^ hSwg

4 Tr

TrH

rjxoXov&rjGtv 10

H
Tr

xai

AA 14 Tr h vrjaTtvo/utv noXXu

15

h H vvfKf'iov h Tr fortv enc 18 nGiXd-wv Tr ftff

Xeycjv on 19 h rjxoXovd-rjGsv
H5 [f/or] 7r(50(rfA5-wj' Tr

vvf.nf(DV0G

iX&coi'

22 Tr B. o 6e ca 26

H
H

TiQOGriXd-av

om

34

tr

h tovto

[ot

cJ'^

om

Tr

Af/?^.

ifsvyiTa

I'fictG,

HG

Tr}v

vtt 28

Tr

mo
h H Xt^^aioG

d-ai^^ctioG

23 h

t7iavaGXT]GtTui,

rjvewx^rjGav 32 av&Q. [Tr]

om

13 n^oG H^ fy 14 tx Tr H^

16 h o ocftG 21 h
i^cbJxwGtv

36 Tr

(Trauovftt]

om

xfa see Tr

10,2

4 o sec Tr

Tr

Svva/J.at 30

om

27 kitw [Tr] H

air/jff

tnquv

aXX7])'Y-

-\

xav fx tuvtijG

om

tov pr Tr [H]

\-

15 Tr yof^OQoaa

Tr

tcoa

uv 25 h

28 (fo^tiG&t pr

32 Tr

(fo^t]&T]Tt
ot'p.

11,4

H
u.
H iwuvn
s.

avd^Qconov (T

42 Tr

uv

sec. cur.

xuTu^r^GT]

av&.

tr

u.

s.

an.

r.

jU.

h H

TiscHENDOBP, N.

oixiuxoiG

roto'

(fo^ftG&f

sec

Tr

TrH

Tr

Tr

[rotff]

uttoXt^tki. o fiLGd-oG

Tr ^aGtXtwv ataiy

26 Tr f/n'fro fi'd'oxta

?^^'(5'.

uvtw

td\)

33 J av Tr H df

Tfxvwv 21 Tr ^rjOGuiSa

H OiQamvuv
H
18 Tr H' w

7iQ0Gi]vtyxav

^tt'Ce^ovX

\-

idnv;

Tr^ t^rjXd-KTf

Tr ovtog [ywp] 11 Tr sgtiv enc 15 Tr [wzoyetv]

Tr

ilfart

TioXXoi

5 xtu pr [Tr] (h nihil nisi,) 6

axoviroj 19 iQycjv

oi'p.

UTioxTfivovrMV

(fo^rjd-TjTal'H.

[Tot(T]

idiiv; nQO(fT]TT)v; 10

23 Tr

oixodiGnorrj

roj

11

T. ed.

8.

12,4

tarat Tr [H]

fi'rfozjjo-fv

SiiifioviCofiivov

^r]0^Gai3av

Tr

om

s.

d. p.

ttf.ayiv 10

15

20 Tr Anoj' 22

Tr
tr

TV(fXov xui xa}(fov

19

[o;|fAot]

H^ tore
24.27

290

DE TEXTUS HISTORIA.

YI.

MT 12,29 17,21

^ftCt^ovl bis 29 6iuQ. Tr

32 ovx a(ft&. h ov

46

XaXovVToG Sf avrov

add Tr [H] avrov

13,1

tr

Xec()ci

Tr

(k&ovTct

[y^biv]

iSav Tr

29 Tr

da (frjGiv 30 ua/Qi Tr

H
h

ftuff

49

[aTTo']

13TrH

Gv/unviytt 23 o Tr o ter 27 Tr (GnaiQaG 28 dovXoi

/leyoi'aty

sen

om

Tr H^ amnvi^ap

avjoiG

17 Tr H' a^iriv yaq

sec

u.

s.

[tr]

H om

xat tert

llTrh tmev

axoi'trw

[xo(;ftj']

16 Tr

4 Tr h tjA^ov

iGTrjxtt,

Tr H^ om

om

xat sec Tr [H]

laTTjxtiGav 47 Tr h
ex

toig

affad^rjGtTtti vfxiv

om 44

35 ra Tr H5

aifi&^T]

fxr]

diaonaaet. 31

GvriovGiv
22 Tr

tii^KV

om TrH atrw
j

ct^Qi vel f^ia/Qi

j

TrH [fta]
TrH om h

post Jtw 36

>;a.

40 Tr

(fTjGov

Tr H^ Gvrayara 33

O'f 0,u(7

Tr

XKiarai. 43

ttvd^Qtonw

H^ om 48

H5 om

14,1

TrH

Tr TfTQaQXr]G

[fAaA. L'Totff] 35 ijoaiov

n()oat}l&uv

i^iaGa-

navra H om 45

52 ftTTfv h Ayft 57 trfm Tr

lavTTjv']

Tr aSriGav avTov

ifQaaor Tr^

axovaTco 44

[ftxoi'ftv]

tr ava^tfi.

Tr fv

(fvk.

rri

TrH

[(^tAtTi/rof]

13 Tr

H^

u. 4

s.

15 Tr

nai^T)

Tr H

27 Tr

fi.

Tr

iU;;t.

Tr o av

[fi'5-.]

xtu Xajiwv

ot ^aOrjrai.

aiT. o fa

xm

ot

tt]G

J"* jUCb^. tJ.

aXaX. [o ta] renr. 28

Afy.

fi'fr.

rild-av

Tr

Tr H^ koyov 12 Tr

vojj.ov

ta])

Tr^ h aXOaiv 30 Tr avaju. ig/vqov

[iA^.] Tip. 34

tr

[rttrcuj']

;f.

H om

[o

(tr

TjX&-av

\to nkoiov

rjv.

H^ GTadiovG tioXXovg ano

^. riv Tr^

r.

x.

Tr xai idovjaa avrov

T(T

afra

naQt^kd^av anolvGov

tjJ;;

avd^auG rjvayx.

33 Tr ald^ovraa nqoaaxvv.
15,2

TrH^

o iwavv. 7

narQ. atnav avrto 29

av. [tr]

7iQ0GTjkx)^av

x.

Tr H^ om to 24 ^aG.

Ki'TOi'

Tr avTOi

o Jf to 18 tr [ojda] 19 h axaXevaav

Tova OX- 16
Tr rjvkoyrjaav 22 Tr
yrjG anai/av 26

H o tw.

36

[faror]

antav 5(6)

t/j?'

tj

nvrov

fxai^.

tr /n.

14 Tr H5 rvqXot acatv odrjyoi tr h [tit/iAwj'] H om 22 Tr

H5 fx^af fv h Dtf Sctv. 25 tr nQoGaxvvrjGav 26 J^'fartv TrH fara'
[av.']

H [>'()] 30 H

xaXoy 27

zuAA. rvtp.

;ftu/l.

ridi]

[H]

amav

[kitoi] 34

Tr

38 h rjOav

[avrov]

Tr H5

[H]

36 zat sec

wG Tr H^

anrjQbjrrjaccr 2.3

yvv.

Tr

x.

u^rovG

Twv a^rwy

[twv

17 Tr ^ap jwva
TtfxrjGay 21

antri/uiov

Tr

23

8 aXapara

[o]

at

^.]

TrH
*0

H
T

13

naiS. 39 Tr aya^rj

u.

s.

XujSaiy

[[oi^/taa

rwv

f^frt 12
sec.

cur.

*5 /^tffroo 22

a/nov tr juoi' ft

Tov luxwpov 3 Tr (TiHaA.

24

tr fxar

?j(;|.

[o]

(^.

16,1

dvraG,'Ja.J]

Tr

ffJJ. pr

rtva

\_^a'\

Tr avbis 20H5

fTif-

at;, i.

f.

x.

xaiGUQiaG

19 Tr xt dwao)

[rotff]

T sec. cur. V7]GriG 33 Tr jUa^.

Tr om tr aSwxav Tr fictx)^t]raio

vrjoraia

5h

[tr]

iaGav 32

Of

hf Tr aQQiipav 31 Tr h
H^ om Tr H^ ado-

xco(ff.

o^XovG AA. h axovovraa xvXX. vy.

Toi'fT

tr

h Xayai avroj

om

28 ort Tr

17,1

avrov GvXX. 4 Tr^ noirjGw/xav

\

h GxrjvaG rgaiG
ft//.

8 TOV

17 .

(Tf

H5

ai'Tov 9

(fcorirrj
ayaQx}-rj

Tr rjvSoxrjGa

h avaarrj 12

h [roTf] anoxQi&aiG 19

Tr

TrH

x.

>ji//to

i'.

AAa 15Tr H^

atnar 21 Tr [toito

(Tf

xat
fjfft

ro yavoG

DE EDITIONIBUS.

2.

ovx txnoQfvSTKi,

(c

23

aTQt(fOfievoiV

Jf

ix(t)')]

tr )'-

nXfi ra

25

rf.

tivwv h tivoo 27 Tr H^ axavSuhaco/xiv

tjubok 5 Tr av

tr

(;j(;

22

tr oni

y.ui vijaTtia]

h avaGTrjafTcu 24 Tr

(yf(>(h.

291

21,29

17,22

tr jiooGivyi]

fxt]

ftatldovra Tr H^ tXHovrcc
18,1

CONXATIO T TR WH.

(5.)

MT

7 f artr

Tr

[fr tco oiortj'w] 12

Tr

Tr rotovTov

om

Tr

/(d'/.ov

(c(frjati-

(cuKQT.

iia

Gf

tr

u6r aov 17 Tr

sec. cur.

TrH

[f/ff

tt.

[m.]

24 Tr

7TQoarj/&r]

TrH

7h

xTiOKG

fx-irn

uno)..

fTi

21

6ta 25

Tr

27

efA.a

19 Tr

[itw] pr 22

T AA

yir. t;roi'

r.

*<;ffy

H [txen'ov'] H rfKj'fov
H [oi] (arw TrH om
\

Tr h om

ot<

tT.

r]

f^tar. av&Qionu) 4 noirjocca

ccvrrji'

f.

bis

tr

34

ytvo/nivcc

om Tr

h en

H
H

vfAwy 15 Tr

7r.

Tr fv [rw] ou^.

(^rja.

Tr

Tr

01

aov

Tr itw
j

7Tooat]}.x^c(v

r.

H avut/wrtjacoan'

'

29 Tr tn tut 31 yirofi.
19,3

xov nu. fiou h

16 Tr

fff]

TrH om
TrH

26 axtivoa

(Xit-

ovqavoLa h

18 Tr av

ttTTf

nuktv uuy]v

ij'

noQtv. 14 Tr

x((t

xvD.ov 10

tj

^m?;

noov.

f.

x.

y.

/..

h nccQixToa koyov noQVtiHG

II.

noiei uvrrjv ixot,)^tvdr]vca

add [Tr] h
10 Tr

f^t]

civTov 11

utty)^.

Tr

anoXelvjuevr]y yafj.r]Gaa

xat,

/WQOvat,

Tr

H^ oixiKG

om H^

Tr H^

[ftfff/^ftj']

7]

xai

Tr

TQi^fxaroG

tr

u.

s.

[t.])

ot

fA.'^.

nXtiov

tr

5 tr

[rff]

f^"fyl,9-.

ikd-ovTtG St oi 10

tka^ov xac avToi

tr

/.oj'.

Tr

Tr

navjn
29

i^uffff

tr

roi*

o>o. /uov

KTrot?.

[ruTom] h

Tr

Ja Tr

fA'>.

TrH

H^

tvtxev

rov

t'Tot tr

Tr

j'.

t^ttk&siv

^t(/i.

5foi' 26

roi'

/S(T.

tr

xad-i^GtG&a

ante cc^fXifovG pon

20.4 Tr ;fxfa'OKT
9

ov()avoiG 22 Tr vtaviGxoa tov koyov

or<

28 Tr naXiyyav.

d\'VccTK

17 Tr5

,uf

24

nlovaior

Tta

om
smtv

14 uvtoig Tr H^

[roi-'Tot']

u.

fxoi^x^Tca

H rTyrjft 18 Tr H5 Ae;/f<. avru) noiaG

20 Tr H5 ti;t navra 21 f(^// tr h keyst Tr H rom (H

Trpoo

TiTU}/.

s.

H om

TOVTOV

ya^wv)

(tr

xai

t'/.'foy-

uva 12 Tr h

[to']

t]uif

Tr ^(cGTaGaGir 13 Tr h ftTiiv *J'( avr. tr Gvvt(f(orr]Ga aoi

14:
St h. [tyo)'] 15
pr Tr H om 16 Tr add [noklot yao tiaty
x/.tjTui, okiyoi St txkfXTot] h-"- 17 x. j'/3. o tff tr H^ fxtllcuy
ttVTOvG

r;

St uyci^cuvtiy Id

SvjS.

Lu/>;jt(t]

raroi' Tr^

7r(;j

H^ an uvtov 21

axova. 26 Tr
vLi.

tiycu

bis

32

OooG

H
T.

h.

oS(o tr ty

r.

tytQr)-y]G. tr

Aff.

i'.

oSo

c(}uGTi]atT(ci

tmty Tr

St

rj

t.

Jf-

tr h
tolto Tr H^ om 24 axoiG. St Tr^ H xai
ovtwg tariv Tr H off v h u^y. ii' i/uv 27 ty
tivtu I'/uior 30 Tr H xv()it, tktrjGov 30.31 Tr^ H5 I'toff

GOV 23 zt

i'/wj'

tv

xiti

18 tiG ^ccvKToy Tr [H] O^araTco 19

xnt,

20

/J

[o]

Tr o

a.

Tr

21,1

tff

iff

^ri<y<fayfi

Tr tv^tcDG

ro

Tiooff

tr

oj^joff
j

ayay. Tr h nytjf 6 Tr

H
H

oiytTK^tv
12 Tr
Tr5

[tr]

om

1 tr

taT.

H h""- om

22 Tr

[kitwj']

rot'

tny 23

.'/foi-

tGTQOja.

18

tr

nowiuG

TiQOGrikdav

27 Tr tmoi' 28 h Jt'o Tfxvce Tr h

|

;<<

24

sec
\

Tr

tGTOwyyvov

Tr^ h f/ravaycov 19 ov
[(Tf]

Tiooatk^.

25

7r(>

Tr H '

h a/xntk. uov 29
19*

ol'

292

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

MT
^. V.

an.

y..

SsvTfpw iyw

or<

xai ovx an.

X.

Tr

fj'w xvq. xui

44 Tr

oni

ov

t(f

axovaar. 6t Tr^ H^ xai axov.

oGovo fVQOv (non

16

fjaa.
(cvTO)

Tr am&av.

27

6ivTfna 6f

tov Xt,dov tovxov Gvr-

comm.) XtxurjOfi avrov 45

22,7
j

arquTtvua 10 Tr

to

tr

u.

s.

timv

om

Tr liyovaiv

2\

Tr tiGiv enc 32 Tr

pr

r/;

23,1

om

H avro. 37
H kliVt; h avT^

34

v.

ofiotoio

enc

fcrrtv

duG^aajaxTa']

^.

[o]

30 d-eov Tr

[xai]

av.

ofx.

xvntov 45 Tr
19 h

tm

s.

Xiyovrea 17 1t^ unt 20 o to Tr H^

tr

&foa rsxQOJV

ov6i 33 Tr f|fJoro 43

vv/jcfcov Tr^ yafxoG 13 tr

cur.)

sec.

32 ov Tr

ov d av mar], (H

nQwroa

an. 31

S-ikco- vox. utrafi.

[H] xai o ntaoiv

[tr]

Tr vOTfoov 6t 30 tTfQW Tr

oix an.

va. lij

vaT(Qoa\}i.fy. o

'h).aai)riatTai-

21,3026,53

H om

43 Tr

39 Tr

avTov

H^^

Tr av 4 ^UQfa Tr add [x(

[o] 3

H nXaxvvovGt et /nty-Gi 6 11 qcXoiGt

H TTKfft 21 Tr h xaroixtjGarTt 23 Tr H
H om H J^atC. u. 25 Tr [fi] 26 H h't. Tr
5

ucjQoi xai TV(floi 20

rrTf< Jf

24

fcy.

U'Toff ita vult

o/.

Tr

s.

'

noTrjQtov Tr [H] add

;<* rrya

naqoxpi^oG 27 Tr^ h

30TrH

ojuomC.

37TrH
ou pr
xai]

Tr

[i;r>2a]

Toi'

tr

Oq.

30TrH

Twv axqwv

YL

H
38 Tr H

OTi ov

^inov

16TrH5

f^r}

tr

[i']

tni eO-voG

24,2

tr

eiG ra OQr] 21

Ikoifxoi

ovx tyev.

nXavaGdai h nXarr]Gai 29 Tr

31Trh

32 Tr txqvrj 33

a.

[t.]

t.

Tr

om

38 iQt]fioG H^

[avTrjG']

rort xorpoi'Tai

x.

yaQ

EX.

24 Tr

ov yiyovev
oi'(p.

nreQvyaG
t.

15 Tr (o ai'ay. voti.)

kijiioi

[tr]

h nXrjQWGeTt 36 Tr^ h navra lavxa

avT. xoiviov. 32

tr

ravra navra 36 oiJf o

GaXn.

ktto

Tr twG

f/-t(jj'j0
j

34TrH

navra ravra
vioo Tr om 37

(Tf

Tr

t. tjm. [fxftj'trr] r.
|

TrH om 40Tr 6vo

iGovrai 48Tr

Tr txya/uiL.

39 xai

tr [f;{]j'^it.

H (^oil/too txuvoG

tr

xvqiog

tert

[fA,9-6tj']

h add H xai rrjG vvuiprjG h 3 Tr

XttfxnadaG i'rwr H X. [k.] 4 Tr avrwv 6 Tr anavri]Gir avrov
9 oi'x Tr H5 on ^tj 11 Tr [xaC] 15 Tr aniSi]uriGtv iv{Ho)G 16 Tr
Tr

25,1

noQivd^fiG

fttvjav

vvfX(fiov

Tr 6i()y0TO

[Jf]

TrH

fTrotTjfffv

fxtQ^rjGtv

raXav.

sec

Tr

om

wGanoia

17 Tr h

xai

wo.

tr

[;f.]

[raXavra] 22 Tr nQOGiX&. 6i xai 23 h niGroa

Qiov

narriQ /uov
9

Tr

|-

42

[ot]

10 Tr

20 Tr [H]

36 Tr

om

yf&Grji:ia}'fi\ tr jua&tjr.

[f^ov]

naXiv

r.

av 50

naXiv

to

rjroifx.

^ladrjrojv

27 Tr

30

i^jU.

uvtov

h H

nifa/j-fv

u.

42 Xtyoiv [H] 44

sec

Tr

om

tr

a^ri post Swa/xai

45 ro [Tr]

r.

H ^aqvria^yvQ.

sec

EX. 35

tr [fx Tptroi;]

om h
|

28 Tr
ft7iv
\

Tr

h tmwv.

idov yaQ 48 Tr

Tr Xfytwvaa

rjroifxaGev o

H xwyw
H [xta]

0(a

38

ov [H] 39 H^ nQOiXdwv

s.

nuQti. 53

26,7 noXvrifxov Tr^

HQyaaaro 15 Tr

xaivr]G duu't^TjXTjG 29 tr xt)'. /xf^^

nazfQ

x.

[xt] iSiiljrjGa x.

?;tfi'VTO

-{GrarrjQaGy-

tr

27 Tr to aQyv-

rjG

Tr rqantCiraiG 32 aifOQiGH Tr a(fOQi(i 37 Tr

ndajxtv 41 Tr ot xarrjQau.

^uov

20 Tr aXXa ntvrt

XtyiwvaG

DE EDITIONIBUS.

2.

MT

rjufonv [nood vuaa]

55 Tr

Mr

293

1,27

56 h ufclh]T. uvtov

ano ua-

58 Tr

H ftnuv avrov Tr
H
om 62TrH anoxQivrj; 63 nnoxQix^^da Tr H om TrH^ XQiaroa non
X(). 64 h (inuo; 65 H ditqri'itv tr ^Xua(fr]fA.iav [aiTOi] 66 H ^tTrro'
H

xoox^^fi'

CONLATIO T TE WH.

(5.)

26,55

[77o] u. 59

d^avmwObyaiv 61

[tr]

68 Tr

XQiOTf non Xp. 71 ccvtov pr Tr

om

roia

avroia

tr

Tr xf oiTocf
ffihva
s.

tr

s.

i.

diy.niov

10 h

Aiu.

Twv

17

TTQfa^.

31

Tr

anavTTiaiv ctvTOv h

40

if

[6{] y.cu

[tov]

23

/Swp.

fy/j

(Tf
s.

TrH

^fO{' ft

[xni\

42

TrH

TOV ^. h TW ^fw

Tr

xt

,^.

Tr H^ jBaacXn
H fKT

y.vQiqv.

H^ ^;.om 41 Tr ouoiwa

nifiv bis 35 Tr^

Tr

tert

niOTfvaouiV

vi'V [ra'TOj']

uvtoig

Afyft

Tr [tov dtxaiov]

yt frfdvaav 32 h

34 Tr

A(. Tott.

^. tr

T.

ofx.

iiiSvaaj'

12 Tr

ItyfiG;

tr

s.

i.

A'fp.

r.

-^)'().

fTOJ

fr/~>j

^xcTi'ffKj'Tfa

Ao)Tf(7

Tr H^ Trttp^Joia 4 Tr d&wor

y.oo^av

11 Tr.h

adbixa

tr

6 tr

28 h fv^iaaiTta 29 Tr^ n'fTicaZov

u.

s.

(inav

Tr H^ y.aTtvnvTi Tr ad^ojoG

T^yeucjv 24

TOVTOV h

ntilarw

\-

'

74TrH

73 Sr]Xov a. n. h H owoKCcft h

ov.

[z.]

h M norTio)

27,2

AyQ.

tr

avrov

f7r

tr wiroj

TrH

Tr u/^c enc 46

43

f^orjOfv
j

Tr

ijAi

Hi emav
x(u

)jA',

e'irjXr)-8V

t).o}i

t/.(i)t

-\riXii

Xafia

r\Xfi

Cfcyi^-ttyft'

add [[aXXoa Se Xa^cov Xoyyjiv evv^ev uvtov

vSioQ xai

aifxa.]']

51 Tr

an avad^fv

57 h (uad^TjTtvatv 58

61 uaQiau Tr uaina 6i

a.

[tr]

28,1 tr

iniifWG.y

Ti]

Tr add

iSov TtviO

Tr ar]fitQov yjufQao

[oij]

TioQiv^').

s.

u.

Trh

fv

TrH
Tr h

aoJoj't

ua&r}T. avTov 65 h

h H o x. |- 7 tmov hf
Tr H anr^yyecXav 14

H^

[(aroj'] 15 t

jniaoutr

[ro aojua] 59 Tr

uKoiau Tr H^ uaoia

ziotocr]

[o

Tr H

11

zxf<

icuarjfi

'

6ry^j

df

Ga^^. (forsan legendiim, fxaTa rrja xovOTOiSiaa otpf

..[cy?]

Gufi^uTwv.
fxf<ro

Tr add

kttoJ'.

nXevQnv

[an} av. 54

(xaTO}TaQ/oa Tr^ h vioa d^tov 56 fiagia pr h juaoucu

tw(7/j

rrji'

49 Tr

|-

et

a.

sec. cur.

18 Tr

[;.]

om

r?;(T

Tr^ h (^annaavTio

Tr o

antxvXiat

Tr H5

ytjo

t^ 10

Tr

Tr h vno

fTit

H
Tr

diKftj/^ia&r]

[rr;a]

19 Tr

;'.

Tr add xr

/nux^xf^aiov

pr

TrH om

KATA MAPKON
*Tr fvayytXiov xaTa uaQxor

Trh add

1,1 ;f(5tffToi'

3
1

Tr
tr

T.

f>'

11 Tr

f/^wv>j

[x.])

Tr

fiO^va

25 Tr

Ta

TTor.
\

Tr

or<

nv.

[tv]

Tr

[tr]

om
i.

;..]

rjv

[toj]

TrH

i]uaa;

27 avTOva

fyai

H om
3t 7

tjv

prh om

ima

xui

fia

t.

oiSa

Trh

a.

a*

sec [H]

Tr5 vuLa^t^

to 15 Tr xui

fdtd".
!

Tr -uirai

^uoi'

oti ITfnX. 16.17

Tr [^m^L'^wr]

tr

n- 9 xt

14 Tr^

or<

24 Tr
[A.]

om

[f.]

r^^.

[x.

xai

i'.

I'TT

tv!h(j}a bis 21

Xtyo)v

Tr

fQriuo) tToiij. 4 xai [Tr] tr

ttj

fyiViTo

>lf}'w>'

bis 18.21

23

fopJ.

vdaTi

8 Tr^ [iv]

(tr

Er

jiocJVToa,

^fof

itoi-

tr

Tr aXcfia

H^

s.

u.

oiSaiuv

Trpoa LToi'a

Tr

294

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

MC
(H*) xar i'^ovamv xitt

xaiVT),

29

raxov]
31 Tr

35

tipai]

39

(xii

om

tr

i'.)]

xi

tr

t]V

otxor

fia

3 Tr^

Tr^ tdwj'

(H

a/nuQ. tni

13TrH

Tr

z.

H^

tr

15

|-

fi!(^i.

ovdtn.

tr
|

txa)/3oi'

tr

Tr

Got,

r]xoXovx)riaav

tr

5 xf

[oitwct]

[Af^oj'raa]

14 Tr Xfviv h H

ot.

fj'

ovvr\/di]auv

neQinarti 10

oni

44 Tr

2,1

aqitrrat

9 tr

tvamov

Tr yaXwai^v

8 tr

x.

xav

OTiXayxy.

[r]7>]

[fu^fwa]

ixad^KQiaOrj

oitw

vnaye Tr

xaTKXtiOdui

roj]

[fj'

Xfy. [nvTOia]

comm.)

naQcc rrjv &aX.

Tr

aXXa

avrov (H

yov.

42 Tr

OTt

Gt-^wv 37

[o]

[AA;foii]

4 Tr^ nqoatyyiaai

yt]G 12 f^TTp. Tr

T.

tyivijo

tr

-ovna rjkduv
add [Xqiotov

o Sf la an)..

Tr

enc

Tt tr

s.

Tr
tr

[xut

tr

nvroj

tt.

qfQoma

cTf

Tiao. av.

Afj/fj

Tr h

diaXoyiLovTCd

[fci'Tot]

eyetoov, [xai]

OCT.

qccveQ. etG

i'TOj'

TTjJOfT

tcTwj'

34

38

Xty.

Ifyoji' 41

tariv

Tr xat

Tr

eSvaev

(cvrov

40 Tr

xr]().

av.

X. y.

h H OQyiadna h
[ufjd'fv] 45 Tr H
h

tvQOVTfO

tr

H
H

rili)-tv

36 Tr xartdtcD^av

a7iT]X.]

[x.

X.

X.

i'.

ft'((.

f^tkxJojv

32 Tr

[avrt^a]

;(fft^o(X

Tr nvtufxaGiv 28 Tr [(vO-va] [nav-

Tr^ h

f|. rjkd^ov

4,5

1,28

jaj'.

kvtu.

16TrH

o(

ot yQ. xca oi

tr

j/paj(^j.

iSoma [H

quQ.

(f)a()iacau)r

tdovTiiG

KflKQ.

X.

18

[oTLJ

riG&Ltv

Tr

QaxxovG

T.

[}icix'^.]

to

Tr

loC

sec

Tfi.

TO)}/

tr

tGxhei

(f>aQ.

XC(l

H^

17

0111

t.

nVTOlG

19 Tr fOTiv enc 21

[jUWiV-.]

22 tr

Tr

pr loc

t(X.

x.

[tr]

TTlVil.

aoi

[avTou]

nXrjQ.

aucw.

r.

xai

[*z;f6tTf]

tr

aaxoi

ot,

Tr

anoXovvTUi
Ttov (H
[TTwa]

om
tr

H add

nor na aoxovG

oivov

[ttXXu

23 Tr H^ Siuiio()tv.

/3A.)]

nqy-

[toi']

h odonoittv 26 Tr

oS. n. tr
\

Tr^ roiG ttQfvGiv

xait'ovG pXt]-

Tr tia

3,1

2 tr

[ti]v]

7iaQiTi]QovvTO
3

Tr

;f.

7j(>oG

r);j'

>j;foA.

pon

;'0)'r

12

om Tr
|

i/ovri ^rjoav 4 Tr

H^

[ffoi']

Xtti)Ci

iv Tr

Tr

d.

u.

s.

fTTot.

MVoiJUGiv 15
xat

T.

fji.

14

f'^ovGictv tr

add

tr

ayad-07ion]Gi 5 Tr avXXvn.

Tr H^ tdi6ovi'

Tr H^
H*
Trowt
Tr^

notriGcoGir

SojS.

Tr xaTtjyoQTjGovGir

x.

tnoiovr

tr

7ro

tovSaiua

r.

Tr

7 Tr*

jjost

axovGamG

8 tr

S^iQamvGti

rjxoXovx)-)]af}>

H
H

T.

J'wJ'fZK

or.

11 Tr

rjXd-uy

H^

Af-

add ovG xat ((ttogtoXovg

[i'>f(j7r6t'6H'

Gi/bi(ovi'

raG roaova

(xni f7ii&. or.

Tr

xai^ 16
r.

om

17

(><-.)

(;{i

fTTiiy.

Xii^ljiai-or

/.irjSt

Si'varai
tiG

tr

(iQOVTrjG)

H* ovofxa

Bqov. 18

Y<.

h 19 (Tr 20) Tr tQ/orrac 20 Tr o o/Aoa

H ^teCfjiovX
tr H z.
22

25 Tr

ov

f/it()iai)-i],

TK axEV)]

Toi;

OTrjrai 26

27 Tr AA

i?.

tiGtXi).

r(T;^f.

fiG

rr])'

^^()"{)^

^>jr*

[o] o;^.

li

Tr

Tr zf

/nififQiGTai,

(tr [Ai])

28

oix.

ov

ovdtiG dvr.

Tr

sar

29

tGTKi Tr^

tr

a^uaQTrjfj.

ffXTti^

auaoriaG 31 Tr

(q/oi'tki,

32 Z( aStX(fai Gov Tr
Xi-ywr

juoi'

sec [Tr]

om

[tr]

34

tr

h^-

om

33

antxaixir] avToiG

tr

tdov 35 Tr oo

[j'o]

iV-fA.

h T

%heXrjfj,aTa

av h

s.

u.
j

TO

4,3

Tr [toi] GJitiQai

Tr

[xt] ottot

DE EDITIONIBUS.

2.

6 Tr5

ter

Tr

tr ix. h tfa

x.

iS.

avvifrw

avricor

ra

nuvTct

12

aXXo

10 Tr

i-

av^avo/xtvu

tia ix. vel tr

295

7,4

4,6

fxav/j^KTiatf-Tjaav 8 Tr^ x.

Ir

-\xui

CONLATIO T TK WH.

(5.)

MC

^Xfnojoc

uxovwoi

11 t'iw

yiqwtwv

na

av

tr

tv ex. 9 h add

t'^(oi^ev\

awiuaiv

avroia

Tr

tr

seu

ovrot

tr

om

tr

f ta'

h MSS.

tfTTft

18 Tr

ev ter

tr

h'

22 Tr

T'710"

uvtoiG

fj'

(iGiv ofioiwa

raa axar. 19 Tr avunviy.

aia

h ^V

[tv]

[*')']

15

TrU

Tcaa xcco6iaia avTio}' IG

6j'

f<atj'

o//.

13 Tr TuvTrjr;

uuc(oT}]uaTCc]

[t

i'Toi'Cf

ftff

[ofi.]

20

add

tr

[tr]

[fr]

om

on Tr

21

[iV]

h yuQ tOTtv

rt

Tt
|

tvn pr Tr
aiT(Ji'

om

[tr]

27 tr /xrjxvvfTac 28

hf 30 ncoa

tr rivi

tivi

33

36 Tr

om

niOT. Tr

tJwr

6 tr

21 Tr

H^

TXHQ

St

oi'ttw

tr

(T*
j

27

Tr

ret

woi

om

[tr]

28

axouaaa 37
aavTta

41

avTO)

tr

sec [Tr]

6,1
tr tfo^^.

tr

z.

Talti&^a

rj).0-6J'

i'tw

Tr

tovtw, xai

tr

r.

Tr xor^a

aXvatai

cttlJ.

36

tr

42 avS-vG
axov-

tr

tz.

d\i'a/j..

[<]

ccv.

i/^.

[oi]

tr

26 Tr

d^vyurrjQ

tr xovf.11

Tr zt noXXoi

fffr*

JwcT.

ir>j

xuv

oti.

34 Tr

|-

12tr naqexaXovv

fortj'

Tr

nlrjQrj

uvtw.

nu^txdXtc 25 Tr

33 h TQtfAovaci H 610 ninoi,r]xti Xadqu

40

?j]'

3 tr [ovxiTt] 4

[tv-d-vo]

n. 23 h

r.

H kitoct
H vnax.

tr

anov 9h

nooatx.

TTfda' tia
ccvT7]0

Tr

38

ip'

rotcr ^^-. kitoi'

niGT.; 41 Tr

e^.

yeQytarjvMv

32 Tr* fxeiCojv

Tr tdvvuvTO 34 Tr^

rjOav Tr

fffrf;

tr

5,1

[noXliua]

tr

bis

noiu naQa^oki] nuQU-

H-Mfxtv tr

31.32 H yi]0 xcu

liaXwf^ev ccvttjv 31 Tr xoxxov

xccTC(Gxt]voi.r

Tr f(T

ftTfj'

u.

s.

Tr^

yiroLifvai 3 tr [nja] uuq. 4 Tr

H5 avdvGaoi)ui 10 Tr

9 tr

fiu'Ctv

i"wjTt 12

(Jf/T?.

19

tnoitt 22 uvTrjG

H? om

23

tr

^rj'.
,Mf

*J'

cwtov

om

Tr h

11 tr ogol av

J'

St-

fxrj

enoui

ttoAA.

jjqojS.

ut

f^aj;-

H aXeyov 16 Tr

14 tr

uvtov 20 Tr^

iii^rjTft

[tr]

Tr h ort

ottoi'

fifT(n'or]G(OGir 13 tr t'^a^aXov

tr

J'fxooj/']

[*^

'//'*(?

nuTQ. uvtov

tr

aQiGuGrjG

;<fi:t

24

cur.

sec.

21 tr

tr

rj

rft

26

iitXS-.
X.

oGK

33

tr

32

{(F/J.

tt,Sav

anriXrh. tv t. ttX.

Tr H^ tyvoiGav

uvtovg

/oiGU' [iTOj] 39 H5

uT
tr

(FajJ".
j

\xai\

Titfji,

52

>jj'

[fxfi]

iGTiv 56 Tr

tr

y}i'

ottoj'

if()OGoXruo)}'

nvxvu Tr

>;'

xc.i

nvyut] 4 Tr

av
.

38

t6oi. (fuvT.

[Tr]

om

/;A^.

ccyoo. h
.

tr

-\

uotovg.

t.

uqt.

<^/.

{rjV

unu

tr

tr
.

tr

;fi(y-

avTOiG)

50 o

f^'tffr.

Af-

(T*

[zf

tv.

fv/^ai'-

t.

y.

nXaTnaiG

[tr]

b H xni
TTQOGfXr). uvtw 36

H7rAt|- 48 Tr

53 Tr

ya()

Tr

nXouo

t(o

x. ttq. (cv.

41 Tr^ nccfjccHajGir 43

^.,

t.

t.

51 fz TifQiGGov

f<AA

7,1.2

(traxXiDiji'cct

49 Tr ntiun.

do)GOfifv

Tr5 xofftvovG 47 h

Tr^ zt evr)^vG
aCo)']

37 Tr^

\-

H om

Tr

avro 30 Tr H-

4^.

tiG tQ. Ton.

sec

GwrjXd^ov avTovY- 35 Tr H^ yti'OfifvrjG

xvxX. b H tyyiGTa

a^fT. 27 tr n'tx^rjrui 29 Tr

i;rj}'

3.4

Fev. 55 Tr ore
\-

Tr

tr

tjnTOVTO

(versus

an ay. ^-Tai H^ QavTiGcovrai

3.4)

H /a/.-

296

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

MC

xitov.

Tr

9,38

7,5

xni xXipcov h

;f/l.

-{x. xktv.

;k.

5 tr oi

\-

aov ov

jU.

nsQin. 6 Tr

h H ayana h
(o

Tr

ort

om

[tr]

h o ).aoo avToa

Tifxa

Tr add [panriOfiova ^tarwv xai norriQimv, xai

roiavra nokka novitri] 9 ttiq. h -\aTr\aiTi\- 11 H

ttkXa 7iaQOfj.oia

xoQ^dv Tr

xakwa

[ori.]

3wQ.) 13 h vfxwv

f.

juwqk

-\ tt\

15 Tr avTov xoivcj-

J-

ixnoQ., [txtiva] 16 Tr

oai\Tr

Tor Tr

17

TTOQfvtTKi,

om

18 Tr xoirwaai;

21 Tr noQV. 22 xkon.

24

ex.

6e Tr^ xai

Tr

i]6uvr]d-rj

27

tr

ix

T.

Tr

xkO^.

noQV.

f^oi^.

26Trh av^a

tk&ovaa

xkon.

22

Tr

fx-

^Qoyfxaxa.

ffov.

[H] add xai OK^covoa

[tr]

h -\oxtTov\- \Tr

19 atfiS.

tr

axovtiv, axovfrw]

rj(}^tkev
\

(foivixiaaa

xvq. h -{xvqis, akka\- 29 Tr^ to d.

v.

aov 32 Tr5 fioyyik. 33 Tr H TOi-ff (^axr. ai^rou 35 tr

rivoiy. evd-va Tr H om 36 tr (inojaiv 37 h wo xac rova
8,2 h Tj/j-fQaiG TQiaiv uoi [Tr] h om 3 Tr H vi]GTiia Tr

ff-.

xojtf.

Tr

av.

Tr

Tr

12

rjxaa.

eiaiv

tr

finov

6e

oi

[tr]

Tr

H^ om 13 Tr

[tr]

I'jUtv

e/ovaiv

17 Tr yvoua [o

19 zf Tr

tr

om

18 Tr

iff]

20 xai pr Tr
21 Tr

keyovaiv avrio

xai

(^layovrta]

[ot

^ivrj/j-ovsviTf;

ivyaQ.

6 tr [xf]

i;roL'

16 Tr^

nkoiov']

axovtTi.;

H^ om

avjoa

t/j.,Saa

[eia

fa/3,

ya^

tr Ttv^ff

avTK unev xai javra naoaTid^ivai

10 h

Tr

25TrH aU

xai rivka av.

(oa

axit..

wtk

i/ei

fxnoQevfTcti;
/noi/.

(fov.

^akiiv rota xvv. 28

[ei'^fwff]

^QtofAara.

no

[it

[<Jf]

nioa

ovno} 22

h H

rid-a.

H ^ktntia (H;) 25
Tr

^>j

eiaik.

^TjJf

/Sr;v^ytv

Tr^

jU>j

h 23

f^rjxfv

ftfffA.

tr tvi^kixpiv

tr
|

Tr H TTjkavyioa 26

ftnr]a eia

/u.rjStvi

-\

avTio tr i;toi'

fii^yayfv

tr

Trjv

x(iyfjLi]v\-

Tr

add

[tr]

tivi iv

einrjo

/i>jJf

xmutj 27 avroia [Tr]

ttj

28

Tr Af/ovrfff,

Tr^ anexQi&rjaav

ftTT.

keyav 34 axokovd^fiv tr
Tr an ok. t. fi'TOi^ i//.
av&. Tr tav xtQSrjar) Tr

f/fVOJTO 4 Tr fj.wvaTj\Tr avkkak. 5 Tr

8 H*

Jf

jUf^ fttfT. ft ^7)

ftJ.

7ro tr

H^

fx

ei3.

Tr h

rov

tr

i/;.

Tr

W om

Tr^ rjk&iv

Toy

wipikrjan.

tert

fxcovarj

Tr

(fojvtj

xT. tr xaxa^aivovTWi'

IV fiov. 9 X.

T.

tr ^irjyrja.

36

9,2

Cr}/xico&^rj

fanroii

t.

xai [H]

a/nov

33 xra A/*t

iwttvj'.

35 H^ ^*A>/

ik&eiv

11 oi (faQ.

Tr

x.

om

12

{(ft]

tr

nmv

anoxQi&eia

Tr

TTCtVTCc

-^);

tr

tmov

14

Tr

navTa,

tkd^cov

tr

[//fr]

fkff^iov

Tr avd^Qwnov,
.

ftJ* '

H
H

s.

u.
H anoxaTiGTavH
comm. Tr f^ovStvrjd-r].
\

s.

fMyav

18TrH

avTov

QrjOOfi

Tr

TT.

20 Tr^ tana^a'^tv 21
23

i/l

To Ei

tr

6vvt)

f^'

ok tovto 22 Tr^ avTOV

h to Ei

Svvri

Tr

na

x.

Swrj,

tr
\

rfuvjj

[maTfvaai] 24 Tr

25TrH

[xai]

fvd^va\h naidiov

-\

/lutu SaxQviovV-

tmavv. o/k. tr aoi iniT. 29 Tr [tr] h"**- add xai vtjOTtia

30 Tr5 H^ f7ro()fi'Ovro 31 tr H [ttiTotff] 34 fv tt] ocfw [tr] 37 H'
[H] Tr H T(ov ToiovTwv naiSKav d".
St/rjTai tr 6t^r)Tai 38 Tr
\

icuair. kiyiov

tidafiiv

off

oix axok.

rj/xiy

[Tr] tr

om

xai

DE EDITIONIBUS.

2.

CONLATIO T TR

(5.)

297

\\'H.

MC 9,4012,19
fxwA.

-quivh H

Tjxol.

avTov\-\

tr

TrH om

Tr5

ovx axo).oid-i

off

rjuwv,

juid^

fxio).vouiv

y.at

Tr nxoAuvDn 40 Tr iOriy sec enc 41 uov

anolean 42 tovtwv [tr] Tr mar. tiG fu( tr twj' thotiv

(xwlvGafxiv

(/ovTO)v [fta fu(] 43 Tr h

44 Tr [onov o axwXtj^ avTiov

axttV(Jakti^r]

ov TfkiVTa, xai to tivq ov a^ivvvrai] 46 Tr [onov etc ut ver. 44]

47

nv()oo] 49

eariv enc

nvoi

y.

7T.

Tr

aoi iartv

tr

h H naaa yno

a).,

Tr5 add [zat Tiaaa &iaia aXi

Tr avunoQ.

10,1

anoxot&fia o

om Tr

10 Tr^

add xat

[tr]

(fov.

TrH om

26

tr

Xfy.

seu

13

ftirwv

nfj]

iff

a(fTjXfv oixiav

35
V.

Tr H^ uo.
Tr

Tr

ffot

tr

h UTTOGT.

add rova

[tr]

[taTiv]\TO} [H] 28 Tr

iimv

h H

aicorior

rjQ^.

o n.

anoxo. a la aimv

xai

tr

tw aiwvi

d(

ocr

aiwyiov

[H]

34 Tr anoxT.

[avrov]

(tr

tr

4 Tr

37 gov sec Tr

iv vuiv

tGTiv

[fiG

tr

txadiGty

3 tr

Toy

Triy

li,l

h to tlaioiv

[ort]

tr [7r/,fj']

Tr ainov

tr

t)-(kfiG

xai o iG

unaTt

et

nyai 46

51 Tr ti

vaC-

xai (ii]d^aviav

/S.])

H
H om

om 43 h tGrw

yiytod-ai Tr5

h -\xvqi( Qa^^ii\- 52

(irjxf^qayr]

av.

LoiT]y

toyo^tvo)

tcj

sec

47 h

fiaoTtuaioG

Tia)..

oi

d^tlr]

ovnw ay^o.

ovS.

tr

sec

H^ om bis tr (uuf. ttotkH^nv

^f w sec h -\ aSvruToy aariv naou

om

ut Tr H

gu^iiovytt

iiG

aov

<

[aTroxp.] fiTr**'

(^f

24 tOTty Tr

30 or/.taa

31

utjrfoa

44 Tr iay

(Q^fTai
not.,

tr

[-

xnt adiXqna xai adfXcfova xai /^t^TtQa xai Ttxya

[Svo] 36

01

diax.

fVfxfv sec [H]

Tr h

yvvaixa kvtov

noQVtvOTja

ctiTio

dwaru

tr

xai ayQova ftera diajy^ov fv

Arju^ptrai}-

Tr

sec

tnniuriouv avTOiO 19

tift]

om

uvtov

/Qijuccatv 25 tt^o Tr

JiTfcror h

tr

ut]

29 Tr ctnox^td^iia o la

c(v.

ot

uoi/.,

roia Tr [H]

TiQOO ttvTor 27 aJiv.

d^fco

(f().]

i/'.

-\uri

20 Tr o df ctnoxoiO^aia
var.

avrova o d^eoa

tr

\-

H to alaa bis
Tr H om 5 tr xfa

50 Tr

nQoaxo).Xrjx)-rjatTC(i ttqoo xi]v

uot/. h

fjiT]

avTW 21 Tr^ aot

mnovd^OTaa ini
dt Tco

[7i()0(r.

add [tov

yttv. tr

all nltadrjOiTac

-d-caict

aliait^rjafTcct]

id 6 ctvjovo [H]

i7it]()U)TTjac(V

ui]

H^ om

r/jv sec [tr]

(avTwy

8 tr

axonxov 11 Tr h

xai. 17 xai fX. tr Xfycjv

G(TO 19
tr

tr oTi

Af/ft

[z;'w]

aurota H5

om

31 ovy Tr [H]

tiyov h H r\SHGav\- 33

(fakaiwGav
tr

Tipoff fi'T.
rf^ay

14 Tr

15 Tr

tw

om

\xai^

avTov

<|.

Joi'.

on naa Tr H

tr

r.

f|.

xr^yo.

o di tidoiG 17 uvtoig

t.aoy

rff

anoxTBvyvyitG

[tr]

Tr

29 tr i'//a
tr

).a(iovTfG 4
6 tr

[tr]

h om Tr

oyj.oy
12,1

/.fj'.

f^fojv

Kiroia fG/aTov

xrjyG.
|

Tr^ tiiGtsvgt}

ravT.

tr [7iox^;^*<a]

3 tr ot

xuiG.

y. t]V o

f^inXrjG-

|U?jj' [yw^*]

f J.

tr 7rpo(T

8 tr KIT. anexTfivay 9 rt

18

ir\Gov

Tr f^tSoTO

Tr^ rjTiurjGar 5

antGT.

Tr^

ov

ttjG ojQaG [h] 13 tr

32 Tr ay&QOjncoy.

tr Af/.

Tr^ f(fVTvGfv avd^QoinoG

iiX^v,

Tr H^ f^fnoQfvoj'TO 23 Tr
28 Tr^ xai tig

j'tj/.

oxfjiaa

Tr
it.

fxfj

7 tr itTr.

add ovy 12

uXaiov

inixiff

ani]}.\-

t&avfiL.ov 19 Tr^ rix'

298-

DE TEXTUS HISTOEIA.

VI.

MC
tr

[ofc]

12,23

H om

23 or. avaar. Tr

aift]

jbirj

14,56

24 ad.

ayy. h oi ayy. oi 26 o

[oi]

H^ om Tr

nokv 28trH

ovr]

[v/j.ti(y

om

tr

avr.

aniXQ.

r}f^(i)V,

y.vinoa

quart Tr

et

tert

Tr ayy.

yivo)ay.ovTia 25

tr

ort

tidoja

27 o Tr

29 Tr o id

[avrw]

30 H5 oXr]0

y.a^d.

Tr

fVTokrj 31

oA>;fT

TitQiaa.

rffv^rjO

tr

[navTcor avToktj]

ttqcottj

6^ o/.

[x.

r. J/ro'. ff.]

ofxoin avTy tr

J",

33 H^

finaa

tr

Tr

rcor sec

Tr

nltior

32

add

Tr

oiu 34

avTi] tiqidti]

pr

y.at,

add xai

[tr]

[tr]

i'V>;

[//]

avvta.

z(jc5'.

tr

J".

Tr

H^ om Tr
|

olrja

fi

ti]0

tdiov [avrwr]

aov

36 Tr fToo

[fi]

V7107T.

sec Tr^ kfyti

ft;T.

[}'p]

37 tr fOTtj'

I'TioxuTOj

seu

t'.

ii(.

om

o Tr

Tr^ h

y.ad^i-

avT. aar, 39.40

VI.

H5 deinvoiO, ot
Qwv -\xai oQCfaviov
.

43

TrH

/Sf/9.

yaTta&ovrta

\h.

XV'

TrHi antvavTi 42 x. tk&. tr tli). Jf

13,1 rwr Tr [trj praem ix 2 Tr H a(fii)ri

41

\-

($/

^./f<

40TrH

nQoati'XOfi-tror

f/5Afr

h add

b)Si

TQioji'

aXXoa araOTriatjai avfv

fQM}'

r]fA

XHQ(t)V\-

Tr

noXXot,

om

tarni

Tr^ h

add yaQ

[tr]

Tr totiovO,

tO^voa

tnt,

Tr

navra.

i'/^ff

[;'(?]

nuvra auvr.

tr
|

3h

Tr

axoiir]Ti

9 Tr^

[xai]

[yuQ]

Tr

Tr awayojyaa,

14 Tr

(o

roiiTO)

j'ft;'.

15 Jf

,)

H^ om Tr xarafl. tia
iSt ex. tr ;;<
xb txol. 21 Tr
[Tr]

TrH ri aqau 20 Tr ^?;

TrH yap TrotJjff. TrH (J'ojaoi;fr/>'
TTQOtiQ. 27 H axXax. [avrov] 28 TrH
oixiuv

rriv

t. a.

22 dV

Tr

r;(5">;

navra ravra 31

yiruyoxarai 30 tr

iSov

tr

Tr txqin]

i'.

;{^.

tr
\

TiaQtXavoarai

i)r tr

7r(i.

tovo 23

[xai]

jU?j
|

Tr H^ om 32

h ovSa ayyaXoa

tr

aOTiv [H]

Tr

14,3

xui

33 Tr ayQvn.

tr

avvTf).

a.

[x.]

nQoaavxto&a]

[xai.

Tr

toi-

T;r

>jffv

tavT.

Tr *it.

yov\-

h H

avrov difnovovvTo xai

da /iia&rjTai

ot

[xui Xa^'orraa]

h TQiax.

J?;}',

TrH

aXa-

ava^Qt-noirro

Tr aioyaa.

Tr5

f^iov

/iiv]

20

ri ayo);]

Tr xaXor

TrH

i)' Sat] fia

[ki'Vj/]

'

f/ov
j

xfa *xft 16 Tr /naO. [avrov] ISTr^ain.

[Tr]

oTt

Tr fo;^.

[nui'TOTa] 8

Tr av 10 Tr taxaQicuT^a 14 Tr

aadiovriov 19 Tr ol 6a t^Qiarro

TO)}'

iiXXoa

Tr add avroia tr H avroiG

awjua

T.

TrH

15

[tr]

7 Ji'j'.

tr

[ax]

Twr

[av]

22 Tr A/3a'

[?;)']

Tr^

[o

ato

xai)-

t()1'^.

Tff]

Tr

tr

a aaO.

id

add [xat

rQvj-jXtov 21

24 Tr to rrjo (Tm^.

31

TrH

ana()vi]ao^at,

SBH^ rov

/Liai'al\tr n()oaav^ofj.at\

Tr anaaav 38 Tr aiaaXih]ra

Otav

39

[Jf] sec.

ror iw.

tax. x.

Xoyov

av.

[r.

32 Tr

35Trh

yai)ot]-

nqoaaX-

at,n.]

40 Tr

xai aX^oiv avqav avrova xaOavdorraa

xaii.

naXiv aXfhwr

X.

Tr [H] om 42
tr

TrH

oxXoa [noXva]

avti.

av. xa'h

ijyyixar 43 Tr o lovd.

Tr

[tr]

xai

x.

[^naXtr]

Tr

oi

of//>.

[o]

aX.

av. 41

o tax. [Tr]

i.
\

av.

av.

to sec

om
|

Tr

rmv n^aa^vraQcov 44 Tr

46 Tr ana/iaXoy 47 rta Tr [H]

51 Tr

tr

vaar. rta

aw.

h add avri 54 Tr

52

om
tr

48 Tr

fia;

49

H
tr

ovaarj/ior

h axqaraira

aifvyav [an avrwv] 53

(7t';xa^.

55 Tr

owaQXrivQiaxov 56 Tr iaai

DE EDrnONIBUS.

2.

MC
58

h OTi 63

Ti

liyna;

6ui()rji(ia

Toia naQ. sine

tjQi.

4 tr fn7]Q(xJT7]aiv
tr

69 Tr nukiv

(noiet 10

*<

Afy*r6 Tr

01'

[oi']

jS/.aaifrj/jiua;

om

[tr]

tojv

Tr [H] add

kit.

Tr

atn^orjoaa

H
om

ov^er;

68 h tnvGTu^icatr

om'

h aviov fintv

Tr^

[tr]

Tr

sec

60 Tr

t]q^.

Tr earir euc 72 tvd^va

299

1,61

64

Tr H^ noitjaarrta

iTOi.

15,1

a(fO)v.

nuL

LC

a/etQonoiTjToi'i-

-\((r(caTt]aco

aksxrwQ

x.

oixoS.

((/fiQ-

CONLATIO T TR WH.

(5.)

14,58

Sia

if (or.

h ktyeca;

Tr5 ornao rjTom'To 8 ar.

Afj'wj'
[

[ot p;f.]

14

tr

12

[Tr]

O^t^.tre

xaxov tnoirjan'

om

tr

iXQutov

tr

15TrH

ixavov notrjocci 16 Tr aiyxa}.. 18

to

o)(X(a

r.

keva 20 Tr t lukt. tu tSia sine wiroi'

Tr

acDOtv

uvtov 21

otccvo.

idut

om

Tr ano 22 Tr

7r

^aoi-

othvom-

yolyoO^cc

[toj']

H^ /jtid^fof^r^reioueroa 23 off tr o 25 fffr. li -} e<^ i).ccaao}f\- 28

Tr [xt tnkr]Q(x)&i]
youqrj
ktyoiaa, xwi utra (cyoit<o)' aXoyiOd-t]]
29 Tr ova, H ovce H [fv] TQiair 32 tr [rof] <.ff^. auy Tr om 34 tr
TTj WOK trj tr.
Tr H Ik. t?.. (H -t'bis s. d. jj.) Aft^aa ff/3.
o i^foff
uor sec [H] ayx. h ^ covfi^iGua h 35 Tr H TTKotOTrjxoTojr h fffri;tr

t]

tj

zorwj'

[xQu'iao]

Zfa

36

fiaQia/Li

om

d-iov

vi.
fi.

Tr uaQ.
43 o H

44 Tr

Tr

an

[Tr]

sec

urrjutior

add

roi'

10

r]0

20

[tr]

14

nfvO-ovat.

W om 18

xvQtoa Tr

[tr]

0(p.

Tr

ju.

Tr

TO

etnuv,

Tr

vot.

[tr]

[H] add

(5"f

tr

[tr]

[H]

praem xat

naq

eyt]y.
j

ovv

tr rata /fQGir 19

[fx

xairata
[tr]
|

[H] add ta 20
[[9

h add autjr

20]]:

Tr add

[[ndrra

;fr

rd naotjyyt/.usru

(Ff

JMird

Gi'i'TOfj-oia i^i]yyft/.ar.

uaoxor

J"f

Taira xal

h]GovG ano avaTok^G xal d^oi (ivGfOiG iSaneGTfiliv

KVTbiir

j(5"/j

rj

,uj'.

tkO-ovaat 8

li

o.

x.

[tr]

axokov&^i^ati Tuvra h ravra naoaxoXov^)-.

Toia TifQi Tor TJtToor

amoa

5 tr

>

Tr add xara fxaqxor

haec quoqiie pro

dat

/xuQia

[?;]

om rwv

[H]

videtur Tr non Marci esse initare [[H]] 9 Tr

nxQwr] 17 Tr
Tr

[tr]

aj'KTfA/.ox'TOff 3 fx Tr5 7io

iffo^ovvTO yao- ****

verss. 9

Tr

[ai]

nakai Tr H^

16,1

/urtjiJ^tiu)

r;;

uayd.

i]

ots tr

[xai,]

at.

B. tO^arjuaaer

t]

39 Tr oiTwff

aroyU^tv

tr [xai] fxa^.

[r^r]

41 Tr

(x.

[;;]

om

/nvrj/uaTC

ix)^t]X(v

38 Tr

40 Tr ata

tjr

aajiji.

T]

nqca

42 Tr^

46 Tr

tr

[Tr]

ifQor xt a(f&aQTor xr]Qvyfia Trja aiajn'or

(5"t

Ga)Tt]()iaG.]\

KATA AOrKAN.
*Tr (uayyt/.ior xaTu j.orxar
1,3

Tr fSoSfr

h praem ror

[Tr]

raw avTor 26 h
(cr.

H om

Tat,
ufj'.

Tr

17 h

[rj]

:;Tpo'ff

jUf

Tr

49

Tr

t]kiov

raCaotT 28 o ayy.

add tvXoyrjutrt} Gu tr

iioG 36 Tr Gvyytrr,G Tr^

43 Tr

nwrior

nQOGfkeiGtTai

xa 26 Tr5

[Tr]5 h-*"-

8 tr

yvt-ai'^ir

avrtUTjtftr 39

SvruToG, xat 59

i/.a/sv 15 zr

21 tr
[Tr]

35

tr

ante

xXriS^rjGt-

oQtrrjr 42 tr

rj/.O-ar

61

tm
tto.

f/

wr.

oicyita

300

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

fOTir 03 tr ttivkxiSk

74

tr

75

[rjiuwr]

f/'^Q.

fVMniov 77 nvTMV

2,2

(avTi^

tiw. tr iSiav 4 Tr^

H^ om

[tr]

Tr

tr

tr

1,63

Tr

5,3

om

65

78

r]fj.viv

vaUiQtT

i]fitQaia 76

tyfvSTO

Tr

tr

rjv^nrt

h y.vQttvov

[idov] uyy. 12 ro

x.

xai y.dfitvov (V 13 Tr^ h ovgavov 14

tan.

tiqo ttq.

80

tniay.t\ptT(ti,

H ttqwtti
5 H tv/.v(a

Tr

tr

axovoma

66 tr

onivr]

H nuouia raia

xvQTjviov)

to

LC

tr

Tr

fvSoy.in 15

TiQiy

tr

ccr

uvTov

seu

Tr

sec

QOfiquia)
7TQ0^i(i.

dt
.

fiSov 24 Tr vfoaaova 25 Tr

tj

h uaQtau

oi kv&qmtioi] oi noi/n. finor 19

[y.ai,

20 Tr

(Ti'/i/S.

7r()t)'

om

34 Tr

H^ om 36

[Tr]

'

?j

tmn

trr]

Tr

28 Tr uyxaXaa \ttvTOv\ 33

[rj]

35 Tr (z/

ccvrileyofifrov,

tr

26 Tr tiqcv

j'5^p.

jjr

avS. 36.37

/n.

{avjr]

H StriGtaiv 39 Tr H navTct rn x.
H vaCnQtr 40 Tr^ H ao(fia 42 Tr^ avrcov [fiG
44 H OvyyfVfvair 48 H xai fyco H Cr]Tovf.ifv 51 tr H
TiOoaowv) 37 Tr

Tr^

vTitOTQ.

tr

i.fQoaokvfia]

ywCwpfr

^r

qr\fi..

add ravra 52 Tr

[tr]

TiQOix. rjhxta x. ao<f. tr 7rp.

a. X.

Tr

Tj.

Trp. T?j a. x.

TtTQC(Qj(.

3,1 rjyf/uoi'fvor.

rj,

n^tiXrivi](S 3

Tr

r>))'

om

h H fTitrpoTrfL'ojToi;
4 Tr fiooivToa, Ev

(|

ttj

h iiov0 xaQnova

tQrifXM (T. 8 tr

xalor [H] 14 Tr^ noirjoo/jfv

Tr

iintv avroia

Tr

17 Tr5 xt diaxa&KQiti

Ify.

Tr

ZKTfx^..

praem

[tr]

aw. Tr

22 av

xni.

19 Tr TtTQaQ/. 20

avra'iti

tvdox. h H vioa fxov

unaaiv

ito.

av, fyo)

23 sqq Tr ponit comma post nomen unumytyfvvrixa at

apud H facit nomen quidque aiiy_ov unum 24 Tr H ^ri'>r

ar]fii()ov

\-

quidque,

25 Tr fxa{}^a&ioi' 26

fiara^iov 29 Tr

tr

Tr5 aaXfxwv 33 Tr

K)}pt])y

aixotf. 16 Tr^ aufXQ. o

jut]6f

t.

auivadK^,

r.

c(uivaSc(j3

Tr ra(hnr 32

/uc(c(t 31

cwctu,

t.

tr t. an.,

r. taQto/j,

T.

((QVii,

fOQWi'

T.

om

adiieir h KcyctM

iaQfor
|

Tr

35 Tr

/^(>'

Tr juad^ovocika

d. p. 37

s.

-tcfi

(fttQia 34

H (ffiltx Tr 6>()
H f J'w/ Tr tUQf'd
\

36 Tr XKirj'

Tr

fxaXiktriX
|

Tr

H
Tr H

-a

y.a'irar

^fov] 6

d.

s.

Tr add [AA

4,4

p.

KV 8 Tr h rarw

ft;Tf

'

o (h [o])

navri

f7r<

tr

Zff

()r]uaTi

nv. o la

fi.

Tr

XI Q.

[H] 12 tr o

17 Tr

20

tr

Tr H^ om
34 Tr
tr

mi

oi

26

tr -p^i'/

tr

t'ii]Xi}i

fnifhaa

tr

kl'tov

27 Tr

aaQtrp'kc

tr

24 Tr

f 35 tr

H5 anuvTiG

fOTrjai-v [avToi']

f^

Tr

25 or/ Tr

tXianiov 31
Qiipar 39

h fd^fQanfvafv

fi:'roj
|

Tr H^ Tii^^QUfjufvoa

xrjQi'icu bis

22 Tr^ ovyi ovToa tar.

)]Our

o(i^t.

xcaf(tt).

[ifj'wj'],

Tr vaCuQtT

Tr

fvQfv Tr [H] add tov 19 (18.19) Tr

ovyay.

T.

9 tr xt riyay.

av. 16

ftTif)'

23 Tr fin

io)a.

40

fff

m'oi'iaa

ti'

nQoaxvv.

T. {}. a.

'

om

tr

41 Tr^

[o]

ii.

em

(tt]

yuXiXaiaa.

x(

H^

7ic(qi(/q.

f^riQ^ixo
|

Tr x()covT,
TOVTO 44

tr

tr ;f^iyfCo)^r,

6)'

yahl.

arrnyoyyaia

Tfff

zpco)T 43
tr

tr

h Jft

t/f

LOvSaiaa h H

tr

ftor

;'A.

|-

5,1 xai

aAia

tr
I

])r

tr

toc

anoji. [an

Tr

i'twj']

iiS(v

Tr^ J. 7rAo(

Tr H^ inXvrov

H" nloia
xad^.

6.

Tr

Si Tr^ xt

DE EDITIONIBUS.

2.

Tr

xa&.

301

8,17

5,5

ix xov nkoiov

{{^tJ.

CONLATIO T TR WH.

(5.)

LC

Tr tmtv uvro)

tx tov nX. tSid. 5

dixTvor bis

5.6 tr TO

om
na

12

Tr

Tr H^ i/^i wi wv 10

ri).{i-ov

Sa Tr^ xai i6wi' 13 nn. Tr

I.

/udQTVQiov

ToiTo H 17 Tr^

i\uiv

t]

Xvrixw 26

[dia Ti\ 01

jii.

avrova

tai>.

av. h H iia

/ucc.

ISH

anov

tidufxtv 29 h utT

Tr niyovoiv; 34

30 aviwv

tr vrjOTavfir

36

31 o [H] 33 Tr

[Tr]

tr a/i^et

avutfwvn

tr

om

38 Tr add [zt auifOTfQoi awTriQovvTaC] 39 zt H5

tOTiv [H]

^fXtL

tr [(i&tio]

tr
j

/otjOTOTfQoa

om

h^'-

Tr^

OTa/vaa

riad^iov t.

x.

ovdtia

SevTsgonQ. Tr

6,1

[tr]

^ffjt

afxuQTiaa tnTtv\7inqaXeX.h. nuoa-

22 anoxo. [Tr] 24

[iTO']

Xtyajv 14 fia

o [Tr]

tinuv noifiv Tr
\

H om 3 Tr H tiq. nv. stn. o (H [o]) la tr o

ng. uv. onoTi Tr
H om 4 Tr H [wa] fXec^fv xnt, Tr H Xccjiajv
H OTf ojTiff Tr
xui quart Tr H om 5 on [Tr] H om H^ tOTir
a vi. r.
avO^. 7 H
avTov h d-foanfvan tr xarriyoQittv 9 H [o] 10 Tr
tff fi.

[tr]

t.

accjS.

(5'f

add

[oia

tert

Tr [HJ om 16

i]X9av 19

14 xuc

uXXj]]

rj

xm

tert [tr]

pr

[tr]

Tr oa

29TrH

28

TiiQi,

[(Tf

Tw] aiT. 31 xt

xat,

ynq

Tr5 iTzfo

I'aftff

tni

17

[xca]

Tr

tCrini 25 vvv pr [Tr] 26

tr

(fiXm. 15

tr [xui]

noXia Tr om 17

H5 om 33 yc^ Tr [H] om Tr

[tr]

tr

i.,

34 Tr duv^iitn

x. [;'{>]

tr <^cei>eiar]T

[tr]

tr

fariv,

[7ro]/^fiV

tr

(18)

anovv.

roi

[c^f]

x(a

nuvna

vu. emcjacf

am;'. 30 Tr

r.

xui, ]}v [tr]

Tr zt

tariv [H]

//

[>'(>]

Tr

Tr laa 35 Tr da-

Jfa'ftCoi'atj'
|

TrH5

rtiCfTt

urj^ev 36 Tr xad^coa [xai]

om tr SixuC.
wa Tr5 tx^aXtiv

[tr]

71

38 h fitTQrjd-rjatTUt 42 Tr

(^ixccoO.

ut]

37 zra tert Tr

fffTtj'-

ante to xao<foa 43

45

[Tr]

7r/.t'

add avrov 46 h o Afjw 48 Tr oixoSofifCGihci

[tr]
rff

ov

x.

Tr

;;p.

nuoixaXovv

Tr txuTOVTuo/oa

avToi'

Tr

Tr

uno

r.

7,1

Tr

o</f.
|

Xtyoiv uvtoj

tr

[tj]

pr Tr

;fo(y.

{tt. tr

fTi^t

nnoa

fniuifj.

ixavoa

ft^ut

7 tr

10

laii^riatTui

tr

[wa^fvoi'iTK] JouA. 11

H^ rw

Tr^

tj;

Tr5 fnoQfveTo
|

vtv

uvTU)

d. p.

s.

[tr]

Tr

ixavot,

[tr]

om

12

pr

avTri

pr

i)j'

[tr]

sec

riv

13 Tr

[Tr]

tn

14 vfaviaxe h add

aiTTj

H5 tiuvtug 17 Tr [fv] 7ra;; 19 aXX.

Tr* H tTiQov 20 H antartiXiv AA. tr h trf^oj' 21 sxsivrj t. tr aiTfj
[tft]
22 ort [Tr] H om xwifoi tr praem [xat] H s. u. 24.25.26
Tr H t^rjXduTa ter 28 noo(f. [Tr] H om H fOTCv (sec).
.30

H rirt(7z* h 15

li

txa&^iOiv 16 Tr
j

ai;roi'.

32

|U?/(y<-

Tr

T.

Tfx.

i'.

(fiXfTui

^ot

I'cT.

47TrH

9 Tr* Tio
TTjff

38 Tr

Jtj;

TiETQaa

71

ini,

33

Afj'ft

f^^]

Tr

jUJjTf
j

taii^wv 35 Tr5 (tr [ttkctwj'])

42

tr

39
r.

tr

ot'V

[o]

avT^a

ccvrrj

(tr

8,3

om

rj)

Tr

12 tr

taO^wv

tiuvt. ante

40

43 Tr

Tr

nqoifrir.

[i'Twv]

nodaa 45 Tr H* ditXintv 46 Tr

(i/lIuqt.

naq.

e'^tfiaoGtv

41 Tr davtiOTri

44 Tr H
tiOL'

XfyomG
jurji 34

[o]

7;>l.

;fpf o-

aifiwv

t. 7ro(F(T

Tr avaqvaaat
axovovrea 13 Tr H* fTrt
iwava

h aiTot 14 Tr acfinviy. 16 Tr AA 17

yaj) fffrtv

302

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

10,22
19 uvrov pr Tr H om 20 on Tr H oni Tr^ H ^ilovrta at 23 h tia
Tr nvrin^Qa
T. Xiuv. ave/Li. 24 tr iyiQ&fiG 26 Tr H yfQuarjvwv
LC

8,19

27 Tr

[avrio]

vjjriv.

tyarojv

tx XQOi'ojy

h nuQTjyyttkfV

a.

[r.]

oG ii/tr

i)(^v Tr

H [tov
H om Tr

ovx ertSidvaxno 28

lu.

y.ai

H^ ano

tr

Scuu.

Tr

tGTh>;

ria arrjQ h

tr

Saiu. 30 liycav

t.

7iol).a

32

tiarjX.

H5

tr

29

{f-v]

35 Tr

Tr

Tjk&av

Tr

tvQai>
\

f'itXrjUh'ht

[tov]

ttoJ.

37 Tr

Ti'

40

f;'6j'.

Tr

rjQMrrjOiv

(ftiv)

41 faT0(7 Tr5

vnay.

tr ;ft

45

om

aur

ocrocr

axvk. 50 tr avTOi

[tr]

55

fytiQt

[ltybn>\

[7ro(7roAoi'0]

H om

[Tr]

xm

Tr

sec

om

avrr]

6j'

jitor

ov yuQ

tr

tr

fxr]

54

ecntd^.

Tr ovyxakiO.

Tr add

[tr]

Tin

ItytiO,

[xui

r.

(Tf

ictTQota

52 Tr
9,1

titkrj/..

49 Tr Xtywv [avxu)]

uvti]

h Svvau. avToio

Jra^u.

r.

42

tv

Tr add

niOTfvt

tr

do(h]v.

tr

om

tr

H
H

vnoaxQixpni (H -OTQi-

toj

[roi']

d-vydrrjQ
\

Tr

Jf

ir

Tr

tdti-TO

nooivioOai 43

toj

ccvtoj

48 Tr

/nov;]

((ifjafitroO

H^

tytrtro tr
01

X.

vnooTijttf. Tr5

38 Tr

yi(}uarj)(or

tr

ovofxa

fioaxofjivr]

tr

JojcT.

aa&iiVHa] 3 )'

[roi'ff

Tr^ anoTivaittTi 7 Tr TiTQCco/rja

H vTio Ttro}}' bis 8 Tr tig 9 H [o] rjQOjSrjG Tr [fj'wj xoi'aj

H fi,nav\Tr [toug] uyqavG 13 Tr^ h vfA. tfuy. h ntVTt kqtoi
14 Tr H rjGar yc<(j ojGtt Tr x).ia. [o)Oti] uva H
u. 15 h navTaa
7.8

12

s.

avrt]aur h

18

23 h

avvriVT)]Gav

tr

oo'

fntaxmGiv

tr

Tr

[fj']

T.

f.

?;.

39

,uo('

fffru'

wtTf

47 tt6. Tr h
tr

ijue

tr

tiatX. avT. tr

h H Jfa

Ivofxf)'

52 Tr

add

50 Tr o

xwfir]V

[(uG XKi

tmev ovx
rjXd-fv

tfT
j

Tr

Tr tOTiy

Ga/nKQeiTiov

YjliuG fTioirjGii';]

48

fida^uiv

sec

ojGts

h H

41

gvvtqi'jSov

H
tr

nr

tr

[tiqog iw.] o id
tjj'

xat pr [Tr]

10,1

2 tr ix^aXi] f()y.

fTiijS.

4 tr urj^e

Tr anavanavGfTcd 12

Tr

o.

tr

t.

i/io>'

t.

Tr huv

fj'

rw

H fxwH om

tr

[o

54 Tr uaO.
t]Xii. (.\-

55 h add

-\

tr

xai

vlog tov hvOqiotiov ovx

H sec. cur.

h add xvqh 62 Tr o to txqog

otiigw h H eiG tk otiigm fiXenwr

aQOTnov\-\ avrov

iji

(fi6ofj.7]x.

Tr

v7io6t]ju.

c^f

[i^roi']

wg

cog x.

om

?j.

Tr

H
,

^i".

[Tr]

[tr]

/fiQa nvxov

6t^.

ipv/aG [avd^QOinun'] anoXfOai aXXa GMGni.] h 57 Tr

ftJo)'

rr/

enc 51 uvtov sec

ovduTt noiov nvtv^aToG tGTt.

xiu int-^uXXior

?;

Tr

tiatXiyav 37

38 Tr tni^Xtxpat

\-

TTfacTtoj'

IJ

om

lav 58 o pr [H] 59 fintv sec

avTor

rjiitQuG

t>)(T

49 o Tr

6ffT<

urciGTi])'ai

li

31 Tr t/ufkXev 32 Tr

txtt-rovG

fioXiG ano/.
ttTw*/

tr

uv 25 h onftXtv 26 koyovG

j'(j

H om

27 Tr tGTOJTWv 28 zf pr

[tr]

34

22

o/A.

o^

A*)',

24 Tr

HnKQVr]GaGdb}

H om

13

tr

\6vo]
\

xui

6vo

j'

6 tr

/nrj^erct

jitji^Gai^K

H om

[Tr]

15

tr

[cTio]

H^ fxn
fwa
?;

ovQ. v\po)!)ti,Ga

tb)G sec

Tr

H add tov

tr

H^

xaTct^t^arj 17

H t^So/jrj.

[^vo] 18 h
fl'

sec

Tr

^z Toc

o('().

om Tr

(ijff

ccGTQ.

19 h adix)]Gri 20 Tr iyytyQ. 21

firfoztfii f;'f)'.

22 (21) z( GToaiftiG

tmtv

2.

DE EDITTONIBUS.

CONLATIO T TR WH.

(5.)

303

LC 10,2412,28

TrHomlTrH w
om

32 yivofxevoa Tr

\iv\

uccouc

Tr5

om

T^

tr

[>yj

A)V oixov

ftff

tov

ttoJ".

yao h

uuQiu H. oktytjv Si iOTiv ;fo*t

uvoiyr]OtTai

H5

xtti [trj

(sed

d^fVToa 15 Tr

H
Tr H

20

QiGxov.

d.

s.

p.

om
14

\-

emav

tx^ukXu)

[iyoj]

tviuax.

30

cfoJi'Tji/

33

x()vnTr]v

iOoid-.

X.

wo

48

awivS. h

X.

49 Tr

TK h

T. fxvr].

utj

[tr]

ftTif

41 xvn.

etf

fuwr

zotr.

ccqtoi'

[Tr] tr

t]

nvsvua

skvttjv Siccy.(n.

taor. tr

;fp.

fff.

22 Tr axvka 24 h uvanavOiv xai

fxi]

fv-

loivad

[o]

Tr

tr

ti

evqia. \a)(oXaC.ovra\

rivev'itata 32

34.36

(/(Wff

funoa

/nvrjfj.(ia

[rt] jU.

ot sec

{|

tr
|

diio'^ovaiv 50 Tr^

h 53 xux.

Tr

Satu. ix^kr]-

tr

u^a.

(/fy. Tr^

-J

aroiyrjOiTKi

13 o sec [H]

^aCf^oil 17 Tr H^

Tr h

rji'

yao Tr^ Jf

atrtja. t. tiut.

H om

om

avro

ffi'J'fiid'oxftyh

H,t(/;

[fz]Jtw^". tr

fxpi'i/^r^

Tr^

39 Tr

ru'.J

(fWTivov ter

Tr vivsvircu

47 Tr

[tr]

tr

tkvtu

oi Ss tiut.

add [i'iwv t

fj.vrj^Eic(\

H5 txxsyufxtvov 52

t^tX. av. tr Xeyoi'ToG Jf kitoi'

et

40

fj/ tt; (T.

41 Tr iariv enc 42 Tr all ov((t\ Tr

iiojO^.

T.

Jf 44

tvoa- ukqiuu

GxoTirov bis 35.36 hf 36 Tr

T.

8Tr avaiSfiuv 9TrH

h add tote 25

[H]

[tr]

12

;?{

^6fCf/3oiA bis 19

27 Tr yvvr]

oixov

[ita r.

xcneXitner

h avotytTui. 11 h

tr

[zat])

ay. h H ayuO^ov Sofxu

18.19

d^oQv^aCri' fiuQiuu 42 fj'off

t]

7TQoaer/eG!)i

11,2 tr

^7^] ccvTrjG

10 Tr

40 Tr

lii

comm. 33 Tr tJ'wj'
d. (^rjVKQ. Tr H navdo/ti
iv rff tw sine f}/>'. xiu
\

[uvTr]a\

30 Tr vnokaji. Jf 31
f).0^. s.

41.42 fifQifivaa

To'

idoyy.tv

Xc/wv 27 aov pr

\xai\

p.

Tonor

navSo/siov 35 h

d.

s.

\ovv\ 37 o tert [H] 38 Tr^

36 Tr TVG
[TrJ

34 Tr

riTOj'J

ivSuv 25 Tr

H la/vi
H om Tr H

H om

TTja [Tr]

av 24 Tr

jorf

ravrcc

li

nooG

(iVTovG

53.54 pro his verss. h H XiyovToa df avrov TavTC. ttqog

(cvTOL'G

ivwniov navToa tov

i'ouixoi

dtnb)G txtiy xai Gvv^aXXtw avrio nfot nXnoviov, CtitovviVQWGw xuTrjyoQtjGac avrov \-

Xctov

rio'iavio

(faoiGatoi xai oc

oi

T(G atfOQUTji' xtva Xa^tiv avrov iva

54 Tr

etfifn.

avrov Tr add

aovGH' avrov]

anoxrtivovrwv

12,1 tr

C.

ntoiGGov

tr

Gti 11 tr (ffowaiv

tr

|C/)Toi'rrf(T|

rjria

Tr add

r]
\

[iva xarrjyoorj-

tariv vnoxQ. (H,)

ncoXdrai 8

6 tr

utQifivurt

ri

tr

pr [Tr] [H]

tr

off

om

r.

4H

qao.

av ofxoXoyt]13 Tr avro}

avrw 18 Tr^ H nav. rov at-rov

X. T. ay. uov h pro r. air. x. r. ay. uov habet H ra yivrjuara
uov\- 19 xtifj.tva
Tilt [H[ 20 Tr H airovGiv 21 ovrwG
nXovrwv [H] Tr tavroi H uvrw 22 avrov [H] Tr5 H^ Xtyoi vuiv
yao ipv^r] 24TrH5oi' antio. ovSt
\'H.GMfxari [vfXfxyv] 23 Tr H
tr Of Gn. ovrt
Tr ntrtiVMV; 25 tr H^ t. r. rjXix. avrov nqoGd.
Xoinwr h -\xai neQt roiv Xomwv
nriyvv Tr^ add [iva\ 26 ft
ix

r.

o/X.

15 tor IV Tr enc 17

r]

ri;y-

27 Tr

H nwa

nwG

Hot'Tf

VTjO-ii

av^avec
ovrt

(tr

[fa.;.|)-

or xonia ovdt

v<fatvii\- 28 Tr*

vr],')ti,

6t rov xoq. Gtju. tv

304
ovia

(CYQM

tav

y.ac

pr

add

xciL

H om

(^vOju.

oiduTf:

om

oi'x

5 tr

56

h ^tTuvoriTt

om

13

tr

J"f

26

tr

ttQ^rja&f 27

29 Tr

w^

TKVTrj

Tr

sec

H^

H
\

Ovx

Tr^ rjjufQn 32

tr T^trr;

h H

xotft-vov

34

Tr

cctto

18 ouv

la/vaovotv,

H om

30 *<a' Tr enc

[7;^Mfp]

Tota

tr \tr\

Tr

i'jUa

tv sec Tr

10

Jox.

anoxQ.

13,2 tr

Tr avyximr. 12

u.

s.

tr

itvTTja

oi'

rff

xottqicc

52

7Toi.\

[?j

om 15trH anaywi'

[tr]

to Tr

J^xo; ozroj

Tr

Tr^ Jto-

[Tr]

vvf^ifrjv

22 Tr ciQovaakTjfi 24 Tr

/?opp

^TQ^iyo^V

a(f.

xaiQ.

H fxtXXov

zt fpft Xiywv vf^iv

[c<7io]

ut.

[wtz]

oxjo)

Stxa oxio)

on

tr

y.av

eiaiv

\-

rov

Tr

yryff

r.

yi fiG to fitkk.

fXT]

Tr)

iQX->

%vx av

ofxoiwo anoX. 8

tr
|

38

(kd-.

Tr H^

notrjocta tr

fir^TfQft

x.

tqitij-

tmti' 6t

,u?;rfi

rr]r

[xai\

rffxt*

xv().

comm

rt]

Xitt\

tr

ft.

47 Tr

oio.

r.

<iti'6QOi^ [i"f>'J

o^irjad-f

x.

tr

avwQd^w&T] 14

19 Tr

42

oxtm

[xt]

uv

[tyQ'ri'y.

SoxifxaCtiv 58

xoTiQiwv \-\dtr{i.6f
11 Tr dtxn

SevTfQu xnt

53 Tr

Toucvra 4 Tr

tr

fp;^.,

tr

in

tantQii'i] (fukaxr] xat iiorjan,

ttj

ti]

tr vnccQ/. uvtoi

TQiacr,

{x.

txtivoi tantum 39

avTco Tr

54 Tr^ ano

\o ta]

tr

om 44

[H]

otxw fvi

slO-rj

eav tv

ovx aq.

Quyrji'ni 41

Tr5

fca'

SovXoi] txiivoi,

an' uv

Tr oXiyoniOTOi; 37

dti'Ttqa \(fvXHxri\ y.at

ti)

xai

7iot,i]Oti,

[oi

[tr]

(i^ifmCti,

tv

\iXO-r]\

ovToa h -\xca

oi'TOja

6j'

DE TEXTUS HISTOEIA.
LC 12,37 16,29

VI.

28 tr

bis 31 tr

c(vtj)V,

Tr

OOJ70 35 Xfyo) Tr [H] add 6^

[H] 5 anoxQ. Tr

rojj'

14,1

13

6t7r/

do/rjv noi,r\G

^ay. 16

Tiff]

on

H om

iQxtax>ut,

Tr

rff

iv Tr

ore [Tr]

ri'iei

H om tr (in. ttq. avr.

Tr H itvunnQova 14

tnoiTjatv 17 h

tr

Tr

ttj

10

om

fp. tr

yctQ 15 tr off

nGiv Tr H5

fffTtv

Tr

add

18

[nccvTd]

(iVTov

Tr

H
31 H

Tf

TTp.

7T()off

Tr

ov

Tr avyxaXttTcn

Jfft/. 13

(5"6

H ^f^.
Tr

oj'Tat

T. xo(/l.

Xiuw

ox^t

i/'J';(f.

tr

aw^itXtiv

tx

\-

tr

[Tr]

oi'j'

o tr wff 26

uv.

tr fiov [xa{i-.

Tr ^ovXtvtrat. 32 ra

Tr

-Xtari

aAffbis

tr f r f|. r. 6

Tr

Gvyxa()rjTa 7 Tr^ fffTat fv t. of. 8 oTOi;

avyxaXft

Tr H5 navTU 16
{'.

*i't.

4 anoXtatta Tr^

avyxuXeuac Tr

tr

nvannQovG 22

t.

vel T TTpoff 34

tyyiL. kvtio

15,1 tr

avyxuXit

f<ff

21 Tr

f^fX'hii'

df

Tr xai oGzia Tr^ avrov

27

fTT.

tr

(KVTOv

r. X.

tr

17

f(^?;

\u)St\

yl.ff/o;

Tr

avyx{(Qr]Tf 12 x. ScfiX.

in. xoQTuad^i]rcii tx

Tr^ tintv

20 kitoc pr

tr

Tr^

t.

Tr

xtq.

ntQtaatv-

tavTov 21

tr

rtoff

iiTw
I

22 Tr
Ti

Tr

32 Tr

[T;(f('|

H
H

add [nouiaov

/nt

23

tr

s.

u.

H Tt ' 29 Tr H nuT.
H xai anoXioX. x.

XQtoif iXtTCOV
tnvT. 12

19

t^tv.

H^

[tr]

(^f

ii'. tr i;toi'

avTov
16,2

6h

tr

tvtyxuvTta 24 h

aov]
26

ffryfffv

h tqufiov 30 Tr h rwv noQV.

(^vvrjarj

4 tav. tr aiTWj' 5

yqaf^u tux- 8 tariv

Tr enc 9Tr^

jioirjO.

TjjWfTfpoi'

21 Tr

ot sec

Tittffti/

(ftg.

wa tva twv

/LiiaS^iojr

i'/^.>'

ano [twv

om

27 Tr

xpix.iwv]

xtqtav
H
t. mm. 26 fv

Swati 17
at

^u.

ovv 29 Tr

xfpfoe)' ^u.

Tr5 tni

Xty. Si [avjbi]

Tr
Tr

DE EDITIONIBUS.

2.

CONLATIO T TR WH.

(5.)

305

LC 16,8120,33

t/oiavv 31 Tr
era

2 tr

t.

otrf tav

tovt.

fi.

rctvrri

ov. St 6i Tr^

17,1

[Tr]

i|

[HJ

ovai St

tiXtjv

add [ou 6oy.M.^

9 tr

avTW [Tr] H om
oi \6t] tr. 21 Tr
H^ avtmriouv 17 Tr H oi'x
tSov ex. tr
tot^A. ,u>;rf6 [H] 24 Tr
aaTtianT] [/?] fv
[yoi'] ex. 23 H5 exei
r.
uv. [tr] H^ om 27.29 Tr H^ nurrua bis 33 Tr x. oa av
;,.
unokeat] H oa S ar anoleati 34 H [//tJ H ut T sec. cur. o
Tr [/;] ^t
eta 35 tr 3io taor.
Tr f j'>fjf.
18,1 Tr Se [xtu\
TuvTu
6e
9
tr
e'iov&erovvxea
10
Tr
H
o
pr
Tr
H5
om
11 Tr H
4
wan. Tr h wa 12 Tr
rnvTic TiQoa eai'Tor tr h tiq. eav. jav.
11 Tr

noQtv.

H^
Tr H

12 Tr

[uvTor\

icnrjVTrjaav

r)

?;

rj

>;

unoSexuTto
14

*<a'Tot'

13

de

'.

uv.

7i()oaxuXeau[xeroa

aov sec Tr

20

add o

22 oro. Tr

[>z*ptAt'7/o)'

j'f

eiaeL pr

29 Tr

Sieil^tir

oTt

ovStia

rek.

avrov

tjccq

tr

ervriTe

exeiror 16

tw

\/^ov]

tff

25

&.

t.

^S.

neTQoa

Kt^fA.

?/

tr

Tr

o [H]

j'oj'.

A.

Tr [H]

eia

t.

Tr

ccv.

Tr add

28 Tr

[Tr]

Tr5

fffrtJ/

oi}tff)(i

kit.

tiq.

19

tiaelevaorTai eia

e)(-

26 Tr ftTior 27
j

ovQurw 24

tr

oi'p.

[r.])

rowfj'or]

tr

emer H ut T sed [rr]

H om 21 tr e(f ikaiafxrjr

(H

rofff

Tr^

fz.

;'.

t;

Tr5 x(

t.

j/rj/.

?;

Tr erexer 30
h add

[Tr|

sec

40

)-

Tr H uvToa

avTor

xici]

Tr

oi;;^^

oi'

[otrocr]

eijitr 8

h M f7rT7rAfftoj' h 36 Jt,
om 41 Tr {Xeym] Ti aot,
19,2 jj/

o [Tr]
tr

H^

tr

om

o [H]

(yKy. t. titio^.

tr

4 eia to Tr

?yv

tj/jiouc

A/Jij

[ftJfv

tr

roia [H] 9 o [Hj

|

u^Q(i((fi

SienQuyfiUTtvaarTO 16 Tr nooaeioyaaajo 17
ejiuro)

/.eyw

15TrH

Tr [H] add earir 13 H nqayfj-UTevauGd^ui

22

t\u.

\y((<i]

\Tr eaneiQcc 24

x()irb)

((q&.

Tr

add

[tr]

fij'f

eyorif

uvtov 27

ctn

19 Tr^ yiv.

*i'

^^ fxraa.

toi't.

yr. ri

26 Tr

exeirova

tr

tr deXorrua aiToia
29 tr ^i]U^ariii H -ru< H 'EXnuor Tr ui9^.
31.34 H on O xvq. bis 36
[fa'TOc] 30 em. Tr H Af/ojj' zt
liVTwr Tr H eau. 37 tr rjQiuzo [nua. Tr narTOir 38 Tr H fi'Ao/.
[tr]

[tr]

(H

ef)}(0[jLeroa

er ovq. 40 Tr

et().

42 xaiye Tr

om

aov

OTi

sec

oix.

o)

uaiX. h

emer

av

i'.

tr

TIQ.

A*;'.

om

Tr

^^
\

xexoa'^orTai

tr

aov pr Tr

43 Tr h neoi^uXovair 46

tr

rjvoiaxov

om

[tr]

Tr eiexoeuuTO

to

Tr

sec

H om

Tiaa o XuoG 9 Tr e'iedoTO 10 Tr^ yeojQy. 6tiQ. av. e'ian. xer.

G tr

exeQ.

11 tr

nefxxp.

eartr

Tr enc 19

12

tr

7iefJL\p.

e^rjTovr

tr

ano/ojijijaavTea

Tr

tr

eyx.

tqit.

uq/.

13
x.

tr

[iSorrea] erroan. 17

oi yoafx. 20

Tr Aojor 23

tr

add

UT6,] 24 01 Tr5 anoxQiO^eriea 25 Tr tw xaiaaoc 26

27

post tccvitj pon

earir 48 Tr

aoyiefteia

vel ev. o eqx- ?f^^-

/5ff.

oti [Tr]

eiQrjrrjr

oix.

[itvToia]

H om xui
[TrJ H om H

[tr]

fx.

20,1 Tr

h-i^-

)'TtA.

Tr H

Xeyorrta

h eni^QCorm' 30

tr

>;.

T. ed.

8.

\ti

ra'T.

[f A/Stj']

7ij<a;< x( oiToa aneihirev urexroa.] 32 tr aned.

TiscHENDORF, N.

naoarriQ. tr

xat,

ue neiQa-

pr tr

o JitT.

20 C

/.

TOf
[t;j>'

33 Tr^ er

306
ovv sine

rrj

9-.

ii.

It,,

x(VT.

-i

ytrvwOiV,

xcti

\-

H ovdt Sir. h H ntlloiaiv \yc(.Q tr dt 41 Tr ri. 6av. ttrai; tr

40
h
nor; 42 av. yuQ Tr^ x(u nv. o Tr H om

nkeiov 4

tr

Ton.

y.at

fAty.

arjfA.

20

<stalH

Xid^o)

H^

an

fA.

Tr

i]xova 30

H> XQtnnlf]
I

Tr

mi!)^.

rj

Tr

Tr

earai,,

Atu.

x.

air.

O-T']

tu

J.

Tr

H
H

21,1 tr
\

navTtt

11 tr xhth

Ity. [ortj

cfofir]')-Qa

Tr

ovqki'.

(tn

ovq. 13 Tr nno^riatTCiL [6i\ 15 Tr avTiarri-

r. id-v.

34.35 tr

t(fyi,5ioa

nXr]QW&.

32 ay [H] 34 Tr

\r]dr]\

19TrH

h nayTta

avTiOT.

rj]

nny.

tr

tyyva

tr

[ccvTtm.

tr

avrov y.vniov

[tov

SioQct

ojrfs

yyioataU^t 24

tr

XtnTU Suo 3 Tr

Xoifxoi

((i'Ttt7itiy\

\rj

navTta

a.

aov 44 Tr

n.

Tr

Tr

S.

yaC- 2

T.

t.

nvadrifxaaiv 6

25

yfyvcovTai

-\

iftM,

TO)

ny.

cur.

sec.

43 Tr noS. aov.

vai.

pr 34 h tovtov

y.

r]

35 h yttfAiaxovTai 36 Tr

ycifi.
,z.

DE TEXTUS HISTORIA.
LC 20,34 23,38

VI.

y.Tr]-

taovTiu\
vu.

ai xa^d.

nayia yaQ in

roa

fxtiyrj-

[y.tu

fia\'

iX. 36

dt

22j4

tfQU)

Tr

H om

tarly
et

Tr

xaTia/. tr xaTa^t.o)fhrjTt 37 Tr^ h ^tSuax.

avToy naqadu) avroiG

tr

11 h

oixiaa XtyovTea

16 ovxfTi [Tr]

t.)

om

postea

ovy

tr

H om

ver. 20."

ov 19 TO vnt{)

31 Tr \iinty 6t

ut

t.

iv

cur.

sec.

17.18 tr.,,17 et 18 forsitan post ver. 19

on Tr H om

.^

tx/vyro/Lityor [[H]] 20

H^

xaO^rjOdt

xvQcoa\ Otjuajy

o/k.

aTtf)

(H

18

OTi tr xai 30 tr

noT. 22

avroia

6 tr

taTiy Tr enc

ft'

ana

tr

tr

liotS.

t.

34 Tr

a.

rvy

t.

T()t.a

oror

|Tr]
|

waavT.
(j

vXao

x.

to

Xi)t,y.

anaQyijarj

jut

tc. Tr H ti. rff tr tc. ovy 37 y(((> sec [Tr] 39 zfa

[H 42 ft, ^ovX.
yiviOx^oi h H ut] to &tXrifxa fMov aXXa to
(70V yivta&w fc fSoi'Xfi naQfi'fyxf tovto to noTt}Qcov ane fioi\Tr H naQtveyxt 43.44 [[H]] 43 an Tr H ano tov 44 x. ty. Tr h

tidsyai 36 o Jf
sec

tytv.

Tr iSqdia

rff

Tr

d'ovX.

[/Aoi],

61 Xoy. tr

[t)

yaXiXauiV

nQoa

fU'.

H om

54
|

tr

avTov

o [[H]]

auToy\ 12

avToy 18

tr

Tr

sec

tni ttjO yrjO 50

tr
|

iiarjy.

x.

Tr

55

[tr]

QrifxaToG

nQiV

tr

-\ i]

H av. sec. cur.

Tr na^unXt]&ti 19

|-

70

X()'(t(-

tr

oti
[tr]

26

tr

avToiG 23 h GTavQOJGai

h uni]yoy 31

ijyl,'/oj'

r]XOay 34

to)

pr [Tr] H5
[[o

rff

om

32

nf()ijS.

yaQ vfiaG n^toG

|

tr ,,fin.

Tr H 6s xai oi Tr^ o Toy 0-eov

58 Tr fniyQaq
[t7i lytyQa^ifityrj]
tr fUTw

j-GTrjxtt

[;;*

Tioy HQXitiftiorl

xaxov^yoi, 8vo 33 Tr

Troioi-atrJ]

/3f/JA>;u*i'oo'

Tr^ add

add

add. 17 [ayuyxi]y 6t *'/*' /tr fOQTtjy anoXvtiy avTOiG fyaj" 20

n()OGf(f(Dy.

Tr

Tr

6tia/v(>.

H^ om Tr

ai';'zA. 15 Tr^ aytntfAtpa

aysx^ainy

f'irjXO^aTt

arpayToyy

h Xtyna; 6 axovGaa Tr

10 II iGTtjxfiGay 11 zt pr Tr

uvtovg 13 Tr

62 [H] 68 Tr anoxfj.

\r]\

anoXvGr^Tf
3

tr to)'

tr

yvv. ovx oiS. avr. 59

tr

anoXvGtjTi] h anoxQ.

23}2

icui,;

xaTa^acyoyTfG

51 o [H] 52

57 avTov pr Tr

d. p.

53 Tr AAf<

vX(i)v;

fTcj'z.
s.

aity.

T.

Tr^

fxX.

xXrjQoy 35

36 Tr i-ytnuiCoy

T]

|;'()/X|af<fft^'

fXXi]vi.xoiG

DE EDITIONIBUS.

2.

CONLATIO T TR WH.

(5.)

LC 23,39-10
QtafiKt'xoia

xcit

(^Qui'xoio,]

y.Kt

39 Tr avTor \Xty(av\ 42
44 Tr

ta]

[o

tayialti]

irarrjO tov

Tr

H
,

om

6vo

tr

Tr H5

h H Svo

y.di

[tr]

om h

[x.]

iiio^uatr 48 Tr

tr

cu yvvatx. in 50

51 Tr {ovroa

avTMv,)

(rij'(H -i'-)xaTC(Tfi^(tfxfpoa tr avyxuTarid-f-

y.

ttT]]

i'rff;
,

(CQt/na&aiua

r.

10 Tr

Tr

tr

f-ir.

[[ovx

53 Tr

y.

\-

t}kd^or tnt

z7'

[[r.

ano pr Tr

pro xcn tert h

Tr

24,1

xai toito tincov 47

tr

laTtjxtiaar

xcu sec

iisroa

49

aiu7t(ct)c(y.

43 Tr

o rjXioa

tay.oTiadr]

xai,

tony.

t.

ficta.

ooi>

(i(xat).tuti'

txlitnovToa, fO^. Jf h -{fvurrjo,

r]k.

46

d.

(.

\-

ovtoo farir o

tr

tia tt]v

44.45 Tr trarrja.

[rjSrj]

iOxoT. o i]kioa

H5

tr

307

1,35

[raTOj]

tx

t.

tni

Tr

yuk. tr tx

t.

[ano tov

Tr

cu yvvuix.

t.

y.

3 tr

ijAd^ar

/lii'.

9H

r]yeQd-r]\]

ovnco xnu. 55 Tr

[i'tojJ

zi]

[t.

/nvrjfi.l

Tr

H
H

12 Tr
ntTQoG nvnOTcta tSQautr tnt to fxvrnxnov, (S.') xui naqitxvxpaa (iXtntc tic o&ovuc uova, (H") xui anr]l&tv nQoG uvTor
nciVTu

TicvTu

rff]

[>jrrj'

(H

ciVTov)

r.

T.

15

r]u.

21 Tr

)'ft

H om

27

28 Tr

txo)/ioi'[,]

23

24

^KQurjv. h

tr

\-

xrjotoL']

tdrrj-

tyio

-\

x.

aQi.

a.

dura/n.

tr

fto.
t'^

h H

Tr

tvXoy.\'B.

xai]

i]uon'

j)'

f[H]]

44 Tr [rom]

\-

49 Tr

tr

fxt-

n()0(fr]T.

a. ftooiaaXtj^ir

[taTt\

vfitia

avToiG

42 f^tQOG Tr add [xai ano

o|.

add

Tr tOTt;

ti^ti^tv

vutia

xai idov

51 aiTwr Tr [[Hj] add xai artiftotTo tia

TOV oioarov 52 avTOi Tr add nooaxurrjaarTta avTov

\airovrTta

Tr avTov

sec

r)Qor]!}tVTfa 38

td-i't],

Tr

ano fttovatwa

i]V

tovto tinwr

xrjQior

48 Tr

i\u.

vip.

\xai

[[H]]

u.

a.

xawtx.

/;.

vitir 37 tr

xni

tr

vh^mquiov

tr

tr 6it()urjrfv(r

H^ om 36 aiTiDV

aa^xa 40 Tr

32

[rjdi]]

|TrJ

47 tiG pr Tr h xai 47.48

u.

c(()'iutroa

r}v

-\

19

ctnrjkfhm' 24 zra tert

Taa ytioaG xai tolO no3aa\

/.laaior

ovofxccTi

fQ/j.rji'tvei}'t-

tr

rjiiir

tiorjrt]

39 Tr

rikO-av

nof)iLOfi. tr

rjaai'

axvdQionor)

tOTCc'J^.

orou. Tr

noQQbiTtqov 29

xai Xtytv avToia

Ti

{x.

oj

nooff tjtoji.'

tojj'

xexakcuiiitvrj

6ta]

18

((o'^aiu.

Tr

tert 17

[xict]

[0;j,u6()OJ']

navT(x)V

xtci

TO yfyovoa\ [[HJ] 13 Tr5

d^iciiLiai^wi'

Gxv&QMnot;

tOTt

Jf

[o

s.

iioara

tvkoyovrTta

t.

i).

tr

om

air.

[[H]]

xai seu

53 Tr

om

xai

Tr add xaTa Xovxar

tvXoyovvTto h -\aivovvTfa\-

KATA ISANNHN
*Tr tvayytXior xaTa iMavi]V
Tr H5 fj'.o ytyortr tr 4 ^fTTtr Tr5 H >jr h -\taTir\or. >;j' o tmiav
o h X. Ov. rjv or ttnor
12 Tr tXa^ar 15 (H) H A.
vi.
Tr
H
o
18
fin.
O
fxov. Otoa h H o tioj'.
/))'
ov
fxov.
o vel X. Ov.
It. h 19 Tr H antOT. nqoo avTOV 21 Tr (Tu r]Xiaa H [ar] t^Xtiaa h
1,3.4

ovv ov,
27 Tr

r)X.

[oj

Tr

Horn

xra Xtyti 23 Tr

Tr

11

\fyo)]

34

,fj' t.

t()rjuo) tvd-vr.

ctoff

Ho

26

tr tOTtixtv

txXtXToay- 35 B.
20*

DE TEXTUS HISTORIA.
10 1,37 5,38
laTrjXii
o Tr H om 37 Tr H xui r]>;oicrv\ Tr ccvtou oi S. fxuO.
tr h oi S. uvT. lAu!): 38 Tr H aTi)i((fti,a 6t 39 (Tr H 38) Tr H (o
diSaax.) Tr H f.iidtQui]i'tiotii)'o)' Tr H ver. 38 finem post fiti'tio
ponunt 42 (Tr H 41) Tr H th)mtov Tr H (o
ua'/./j;.) 43 (Tr H 42)
Tr H (o .w;,w. n.) 44 (Tr IT 43) Tr H yahhuur, (H.)
iwHV. tr UDva
45 (Tr H 44) H (hjOaat^a
X. ev. (fiktnnoi'
d. p. 4G (Tr 45)
Tr [tov] nor 47 (Tr H 46) Tr H xat timv
Tr H o (fiUmi.
rr] TQirr] )]fj.{Qa y.
H xai'il 3 oiior
ttia Tr H vOT)]2,1 Tr h

308

VI.

t.

/.at,

s.

y..

QrjauvToa oivov h
iiTU

tm. Tr

ovy.

oiv.

\-

ovx

oil',

-\

tiy.

Otrr.

oti.

oivov

tyorair 4 Tr

ory.

tov yafxoi-

oil',

xai ktyti

10 Tr JTOTf]

/LiaTu\W

toQ. 24 (ivTov pr

^ut]

a! tov
\}x ty.

23

sec

Tr [HJ om

3,4 o

tov vdinoa y.m

-\

U')urr]G 24

[o]

H om

Tr

Tr

Tr

[o]

?)Ajy-fa'|TrH finui' 28

Tr

17

(ckkit

36 Tr

noiti,

(H

Y]

tr

[H]

Tr

av)'XQ.) iov6uioi

(;ffa

Tr

4,1
.

hf

uvtov)

kiyti ovv

Tr

om

Oc;;.

ti.

fiu(>TV(>ti

y.t()-

[n']

tt]

j^cca.

o o>v tv

[uvtov] 18 Tr
iov(^uioj)'

/,tiT

Tr

iyo) 31

34 T5

(iid\

tyrio o xvQioa
,

ov

5 tr

tr
\

tdury.tv

H^ om Tr H no^tv ovv

yvrr]

*]

H om 15 Tr
i'T>; [o
tr H aov t. u)'6. 17 H ftTif
[utrw] Tr H
pr Tr tiJiuG 24 Tr H TT^oay.vvovvTua uvtov Tr H Sti
27 Tr H CriTtiO; 29 H ftTZi Tr^ nuvTU
(o Af)'.
14

Tr

tybi sec

Tr [H] add ov yuQ GvyyooyrTui

auuuQfiTuia 11

[o]

13

vioi'

Tr
i

25 h

i(f>urr]a

f/Tior [fjw]

o Si untiO^.

om

Koarjqi 9

[toj]

Tr

t. 77.

|-

H5 add tnuroj nuvTwr tmir 32 Tr H^ tovto

\o 0-ioa]

15 Tr

20 Tr ojy.oiiou^ih] 23 Tr

[ty]

16 Tr vioy uvtov

TO) ovo. h-"-

26TrH

19TrH

(O'iTQi^jJd'

TOV ihtov 8 Tr ukku

[tfi]

uvtov

tlaaao) 12

T.

toyoiLtai tr Sitoyofiui sen -tnyojuui 16

tfx]

j'

ovx

tyo)

Tr

unh

TiQoay. 25

Tr

oGu 34 Tr

II

yui sec 38 Tr

;f(>.)

^e

noiriao) 35.36 Tr^ {)tQia(xov )]i^.

36 Tr

H om

untaxuku 39 tr off tnoi. 40 tr wfT ;Ai9. ovv 42 H [ot<| pr aijy kuk.

tr h kukiuv GOV 45 Tr H OTt ovv i]ki).
Tr H oGu tnoi. 46 II
Tr H^ ;ff r]V TiG\\i -^ ^uaikiGxoG \- 48 h niaTtvGrjTt; 49 h
y.uvu
|

/3(TtAtff;fO(T

H 50 Tr

[;{t]

tjiiGT.

51 Tr

(J'ocA.

faror

Tr itoj

uvtm ktyoi'Tta on 52 tr y(ci tinov

54 Tr 6t nuk. tr H [rff] 71.
tniktyoiitvi]
tr "qu. y.okvfx^i]i)^Qu"
Tr H
5,1 Tr H om
Tr iiip'htG^u h ^r](hauidu s. d. p. 5 xf Tr ftr] [H] om 9 Tr II y.
fvxhioa ey(v. H rjQi 10 Tr [%ui] 11 Tr H oa d't unty.o. 12 Tr5 r](}(,).
[ocrj Tr uqov [roj' y.ou^uTTOv ffoc] 13 Tr H o rff luihtio 14 H [o]
15 Tr h uvriyytikir 17 Tr o (^a ^(7 18 Tr H ovy uukkov H fA/f
et tktye 19 o t [H] tkiyty Tr^ ftT/fj' Tr tuv ^u; Tr [)'] sec Tr
uni]yytikuy\ ktyovTtG oti

[y.ui

uv.

iiTiuv

ovv uv. 53 Tr

[t;']

txtiv)]

t]

?;

ofAOio)G noiti 20

y.

T.

ft.

35

tr

uyukkiuGO-rjVui 36 Tr utii^o)' 37

Tr

'JuvfiuLrjTt

23 Tr TifxwGiy bis 26

29 ot sec [Tr] h add 6a 32 Tr

tr

oi6u 33

uvtoo

itftiuo.

tr iJ'w;^<-r

jLitjLiuQTVQriyt

38

tr ^ui-voyru

DE EDITIONIBUS.

2.

42 Tr

I'll.

l^for] 47 tr qtiu. niaTirfTf

Tr

T(

(fil.

n(co

a).).!])..

h) sen TuaTfrarjTt

(ita

H fxa&rjro 4 to
[trj H om 10 h oii;
Tr

(xhfojooir 3

309

7,52

orx fxtrt tv fair. 44

^.

tr

t. tcy. t.

CONLATIO T TR WH.

(5.)

10 5,42

nurtya hf

11 fry.

c<vS()fa

Tr

/..

Tr

Tr

0,2

hvxm

amy.Qi^r]
tS.

tr

fv/ctQi-

H^

arrioua ditdioxiv 14 tr

15 Tr

fyiyovfi

i]Sri

((rf/o)QTjatv

Tr H^

uvtovo

tiq.

TrH

GTuSiora 21

tnoi. arj/utuc

17 xun)..

nu)..

24 h

TrH rj).&(v\trli nloiu 27 Tr H

TrH Goi; 32 Tr H5 f (^w^fr 33 o sec

oTf 23

30

TiQoG

tr

om

t.

/..

xca axoria

19 Tr

(iifyfi()tTO
.

xvqiov

o Tb

35 ovv Tr

H om

dwan

vfiiv

Tr

Tr

iSmv oti

36 two. Tr [Hj add

tr Titiraati

fi.i

fQ/ou. tia

axoT. Tr

o irjaova 18

fni Tr]a yr]G 22

Tr

29 Tr

37 Tr

fAi

tiq.

fia

or 38 Tr

orr

tr

45

TiQoG

tr

46

lit

H om

Tr

ni'Toa sec

'

Tr

CriatTKi

\Tor\

tr

Tr

om

42 ov/ Tr? H5

bis

43 Tr iifra

tikqu

47 Tr niaT. [tia tut] 50

(toTov

notto 39.40 sr Tr

d^tov

t.

(To^

vntQ

fffrt)'

/i.

01 Lovd. tiq. icklrjl.

tr

Tr

ovToa

tov narfQa

rrjO t. xoGfi. C.

auQxn [uvtov]

tr

rjjuir

vvv

tx tovtov tov

H
aa^^cnoi h 60 H
53 H \o] 55 H tGTi bis 59 h add
(dl(c Tr Tirta enc 65 Tr H nQoa fit 66 Tr H om
et taTir; 71 Tr H
Tior 70 Tr tStkt^auTjr
52

ttqog f^f

li

Tr

d^v

51 Tr

(ino!)vr\axr]

44 Tr?

lO.h])..

oi'/t

64 Tr

tiTiccr

-\

ovv

Tr

tx

Tr

om

i'ro

t;T6/

Tr?

17 Tr

zra ^6r

rj}'

Tr

"^^

(oi'x

Tr

sec

28 o pr [Hj 29

TrH

om

zf<.

Tr

f Jo;^.

Tr

'

Tr

txQUitv

TrH

tutllov
40

tr

toytTdt o

verba

om

oTt rifxtia 36

Tr

[oxt]

tr t}.r]}.v&tr

tr tvni}a. \iit]

tint

tr f ipjjff. [fit]

s.

fz xov oy.

[rfT]

tr

u.

35

s.

TrH

u.

37

TrH
ovtoG
tffrjj-

;.;.ot

t,3((lfv

sec

Tr

Tr

oi St

42 Tr

ov/ Tr
'

46 Tr [mg ovtog o avd-Q.] sine ltd.

uvtovg, o tlOoiv

oxi tx t. yid. nQ0(frixr]G

Pericopa de adultera 7,53

et

TrH

31

ovxoa tnoirjatv 32

untxQ. ovv [ccvtoig] 50 Tr

liVTor nooxtnov, fiG 52

vofiov 21.22 Tr

x.

tQyta&o)

ovToa 41

ya 44 TrH

47 Tr

[H] add St

ftr]

nQoa fit 39 tr h nvtvfiiexoa o

niGxtvanvxta Tr nvtvua [aytor] Tr H oi'ttoj

Tr

vnriQtTuG post i^ania. sec i)on 34

fitllti

i;roff

tff

fffw enc 12 Tr

aXloi Tr

ravrn

tr

H H^dvuttCfxt. Sue toito 22 Tr H om

H ... H \tv] 23trH [o] ar24 Tr H xoirtxt 25 Tr unoaolvuixiav

antaxtiltv 30

St noil, tniax. tea av.

tr

^QWTioa

Tr H? tSioxtv Tr noiti

TKixtQwr)

[o]

tr 11 Tr

loa

;j.

Sia xovxo.
.

TrH

tv Toia o/loia

tx TOV d^tov 19

davjuaCtTt

3 H? fcoc] xa tQya 4

ovv 8 orz H? ovnoy

Xtyti,

10 Tr

fUTo/or

UVTOV

Tr

Tr

Titoi

TrH

7,1

oj)'

avTov

77()f<(J'J'.

nooG

ovx tytin.

8,11.

Pericopam de adultera, 7,53 usque ad 8,11, dat Tr ex codice

ex Stephani editioue, at textum posteriorem ad codicum Mem

310

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

10 7,53-10,12

emendat. h

notat H 7,53

evangeliura

ponit,

apparatu

ntQixujit]
3 y.

inclusam

duplicibus

uncis

nmiiytv. h

8,1

suo indicatum.

critico

h tni

fioi.

t.

h pericopamqiie post lohannis

8,11

[[xf

usque

tTioQ.

In conlationem instruendam respicimus textum a Tischen-

u(coT((i'i:\\.

dorfio

...

riki}tv

naa
t<iid\ avrova]
emov \h tikrjTiTici

xai

[,

praein tkqi f.ioixiiXi,doa

.

liyoiaiy h

ctjuaQTia yvr. 4

f7i

ntQi

[avroia\

ai'TYiG

Tr

h tn

XvH^ov

Tr

((iTO(f.

[tovto

lU)-.

((V.

[tov]

tyQKiftv 9 Tr xcu^na

fJ..

ovv h 6e\\\ Ifytia

h tyQcupiv

avTOv]

Tr

H^ xaTaxv\puG

/?A.

jov

sine

/3A.

it.vjr]V

A.

[?j,w/)']

tn

tiq.

lAOiva^a

r]^in'

[kutoj']

in uvTr\v

/3^.

h tw SuxtvXio

nQtaji. [eoia tioi> taxuTOJv]

hf

H5 om

10 Tr la [xut jui^dfia i')^faG((U8V0G nkrjv ttjg yvraixoG\

ir^GoiG

yvna h ti] yvratxt Tr

11 Tr om ano tov vvv

(CUT I]

(enc)

(iGii'

[exfivoi

xarrjyoQoi

oc

Gov]

8,12 o pr [Tr] [H]

Tr

14

,MOt

tr

/hkqt. /j^ov akt]r9. ear.

r]

Tr

16 Tr ntfiip.

vfxiiG St

yty^umui, 19

iG,

Tr

vy..

tx Tovrov tov xuG/h.

28 tr ovv [avToiG]

[H]

ut

38

n.

17 ytyQ.

\naTi]()]

/ni

tarlv Tr enc 23 Tr

25 Tr

tt/ni

eiui 31
tr ty)

cur.

sec.

24 h tyo)

h tyw

[ttjo a/j((QTi(iG\

ncnrjQ

fxt

[o]

H5

tff
j

vfxiv;

fxov tGTt 34 o pr [Tr]

fi(u')^rjTai

a (T vult a fyo)) a tyo)

noiitTS

-\

lyw a tb)(Mxa naiia tw

a tMQaxHTi TiHQa

XaXw

nT()i fxov \tuvtu\

vftwv

TidTQi

TO)

xat,

ovv

vfieiG

39 o sec [Tr] [H]

TiOLtiTt

|-

nnov\ Tr H ovx

41 Tr

H5 nouiTt

44 Tr Of/ tGTr)xtv
55 Tr^

eGTiv enc
tci}(>axta

t]/jt()u

aXk ofioioa

praem xai

add

0-iov

18

tr

9,4
6

f7rf;f.

tr

ut

aXXoi

TV(fXoo

xcu UQTi 26

praem Tr

ot 6t

ovx ax. 32 Tr

tiTiuv

Ktrw

tr
|

[tr]

xcu

rjVto)!;ev

om ovv

tr

17 Tr^

tr

[i'toi'|

Tt

Tr

Tr tmov 31 Tr

tr
j

trh wa

Tr

ouotoG Tr
|

12 ttnav [Tr]

Gv

Tr

[oj

tjvtojSev

avTov 22

7r6()t

ovv nuX. 28

rt

o ^f off
tff
j

H
H

25 tr TvifXoG

uvUq.

[TiaAtv] 27

tjvtw^tv 35

om

21 tr

ovtog

amov

ntfxxp. jut
|

Tr

16 tr ovt. o uvOq. ovx

sec. cur. tOT)}'

[(ft\

20 Tr

t)v

fnf&rjxtv

ovv sec Tr [H]

sec enc 10

[ov)']

H^

tr

57 Tr

k^j]

Tr

rfft

[Tr] [H]

d^toa vfiwv

ov. al. ofA. tr AAot dt oti

fJ.. fAf;'oi'"

fffrtj'

tr {,*

H^

tr

vuiv 56 Tr

of.iot.oG

23 Tr h fQCDTriGUTf 24

finav
>]/Ltrjv

Tr

tr

nuqu

TjVfM^tv

ovx tGT. 52 Tr tt,nov 54

h tojQuxtv Gt
Tr tt/ni enc

(o fQ/u. antGT.) 9

tGT.

H
H

42 o pr

tytvvrjif-rjfxev

Tr

fAotrf.

auctQTwXov

ifj/fj'

[i'tw]
|

Tr viov TOV

0-tov

antxq.

36

h xai tiG fGTtv,

tGTiv

((ft]
|

xat (in.
(fUQiG.

X.

tGT. tr

T.

xai tig (Gtiv,

[xKt]

10,4 tr

nnXiv avToiG
tjxov 12

Tr

[x

ft;/*)']

40 Tr

OTCcv

naXiV

H [o] iG tr t afxuQTtai vfxtov /utvovGiv

H oidaGt- 6 Tr r'
7 oi r Tr add
H [o] Tr H om otl 8 Tr H rjXx)-ov nQO

Tr tmov 41

TavTa

t(fri

fxiGO. [6t] xat tr

r/

[(J"*]

[xiGi).

x.

H zf

Xvxoa

DE EDITIONIBUS.

2.

CONLATIO T TE WH.

(5.)

311

10 10,13-14,1
axoQTi.,

add [tu 7iQo^aTii\ 13

tr

14 Tr

yn]

22

dt

dt tr

\o\

Tr

23 Tr

{T uon vult)

IG Tr

iiioaxovaii'

20 uvr Tr

6t uiOxiwToa r^ev-

\o

Tr lyxcana

H^

18 aiq.

ytvriaovTai

roTt

praem

tr

tov aolo/u. 24

Tr

^'jtv

tr roia

h fxvxXfiaav

tr

Tr

25 Tr

fiTif

tinov

[x(c!)i<)0

aiToia

ccntxQ.

28 tr

vfiiv]

26

[o]

ov

tr

h [xtiCwv

h oa

[itoi\

31 Tr i^ccar. [ovv\ n. 32 Tr zA fj' iJ.

tOTi'r,

tariv,

o narijQ

Tr naTQoa

H tQya

I'^u.

fjucov

tr

29 Tr

twjjj' ai. lit^coftt avr.

Tr /jtKor

uoi'

(^(^ci)x.

yctQ ears

tdti^a

vfj..

xciXa Tr niaooG \[xov\ 34 Tr H [o] 35 Tr H roi; &^tov tytv. 36 Tr H

TOV &(ov 38 Tr H jiit] maTeutjTi 39 Tr H [ovr] Tr nakiv hit. h
[/r.]
r. H ra'Tor ncdtr iO tr H^ (f^ivt^'
11,1 Tr H oiu rr^a sec
2 Tr H ij(iQiC(ju 12 H tinnv Tr H ot /uaftrjTca uvtw 16 Tr av/uinaO^.
|

17

n^rj 18 Tr

[ror] tr

28

ovr

t]}.&fy

tr

/;

Xuf^QU

[tr]

19 t0

h om

Tr

77f(^it

Tr

rr^r

rjufo.

rjfxtQua tr

rjdr]

20 H5 M(jtf< 21 Tr

(mtd-. tr tTt'&rrixti, 22 tr (AA] xf

Tr

sec

ttTT.

xai fvQ.

irjCiova

fii](t^c(riH

xvQie

tiJiuaa 29

Tr

oj(T

[trj

j'lj'

praem dt

Tr

H
H

riytoO^t]

Td/v

nQxtTo 30

X.

Tr

Tr

iff
[

57

tr

[o

rf .'/j'fjxwff]

Tr rtxo. o Ta

Tr

fz

om

Tr

Tr

[raToj']

avrt^ovXtvaarro 54 Tr

oi;j'

avTota

iff

tr

ut

9 o

amar 38 Tr

o fTiot. 50 tr avfx(f

tfxtivav 56

et post i'Toi'

37

txi

tr

2 ax

Tr

4 Jf

tr anXrjOd^r]

t,v

Tr aarir enc

add

Afj'ft [o]

53

sec. cur.)

Siaro. Tr^

t(fociifx

t)ToA?ji'

[rot]

(non

r]ufk?.fr

o oil'

[tr]

unov

vnay. 45 Tr^ H5 o 46 Tr
51

Tr

rir

fu^oiuo)jLifroa 39 Tr [o] 44 tr

TrH
tOTiv

sec. cur.

om

Tt

[tr]

[rf*]

Tr

om Tr

i'/x';

Tr Aw.

uccouui

Tr

aifiwroo laxuo.

aaxiv enc

12,1

tr toi'J.

[tr]

tltyov

TjfAtr

rjld^av

12 tr

oy).oa

[o]

17 ort Tr5

13 tr [x(] o

u.

s.

ora 18 Z( Tr

20 Tr nooaxvrrjGovatr 21

naktr ardiiaao

x.

TavTTja; 29 Tr
(cr

-{

li

Tiurru

(f.

om

Tr

34 ovr Tr

19 Tr ov<^ar;

nQoarj'/.d^ur

kayovaiv 23

[ovr\

\-

[tr]

tr

[tr]

tr
\

22 Tr

om

tr

avTov

xoOfxoa

[oAoff]

any- o (fil.

unaxQiruTO 2b

xai uxovaua 30

/ii(i&.

IG Tr oi

/3f<(T.

tr

tr

xca

ajioXaaai^TIr

xca

amav

av layaia 41

tr

tr

tff

32

ora aidar

avTova
xut
ayan.
13,1.2 h naxaQa,
6 uvTw Tr^ add [axairoa] 9 tr narooa aifxtor 10 Tr [o] Ta yoaiav
Tr [H] add at ^r\ rova nodaa 12 tr [xiu] a/.u^av 13 H^ aranaaav,
TrH
na'f.ir at. 15 Tr H aSo}xa 18 tr oida ova fiar afiov Tr^ H ,aoi;
niatavaTjTa
or.
)'fr.
tTirjoar 19 TrH an aori TrH niGTavtjTa o. y. tr
h *j'o) 4/;Ut 22 Tr ajiXanor [ovr\ 23 H [oj 25 TrH j'7rf(Toji' oi;v
Tr [tr] H om Tr [oi'TOJff] 26 tr unoxoir. [ovr] H s. u. Tr H [o]
H |to] sec tr [Xuuiiarai xca] 27 H rn/ator 28 H [Sa] 29 Tr [oj
43 h iialXor vnaQ

irjGoua 32 [Tr]

ccvTOj

xv()ia

om

at

0-aoa ado'i. ar cutoj

33 Tr aiui enc 36 Tr

Tr

ccxoXovO^aiv

om

14,1

ayio

37

ckvtoj
[o]

sec tr acwTO)

naTQoa h om
!

h niaravara, aia tov 0-aor

xat.

312

VI.

3 tr

tr

DE TEXTUS HISTORIA.

19,21

10 14,3
Toiju.

[y-cd]

[otrfwTf] 5 Xia

Tr

Tr

Tr

ronov

v^iiv

H oiii

yvoio.

(yvcoxeire fis

uQTt

Tr

avTov sec

nwa

[xai]

ante

xui pr 26

on;;

tTi

15,4

fjievY]

26 Tr

I'^ucov

Tr5

om

[tr]

or)'

13 Tr

27 Tr

[tft]

H om

to

22 cuQei Tr

H5

11

13 tr h cuTrjTt 14

Tr

16 Tr

Trjorjaars

tr

vfjeia

[rff]

v^fia yrwataii^f 22 Tr

f/.

ctv,
\

avTU

30 Tr

farfj'

^uoi'

ii'n

r^ff

na

ti]v

[ti

10,2

ovx iktv. Tr

17

tri,

H^

tt
\

ttoojtoj'

sec

[vfj.((o]

ov

fir]

fia Tr]v cdrj^fiur

ttnar 18 Tr5

20 Tr uXXa

tr

^lov (OTe

18 Tr

enc

u.

Tr

n. f/or

r.

14

s.

kukti]

f jt.

tr (Tajj; I'^un'

earf

Tr H ytvtja&t

Tr

Itytir vfxir 13 Tr

tr

H om

[Tr]

tert

[xoi

avTO sec

jxt

6 Tr5

7i(Tj/lTrh fcxovoei 16 Tr ovx

Tr

om

16 trh (urrjTe

10 Tr ovx tii 12

TovTO

xaO^wa tyw

fiT.

tTt

h add

T^ H^ roaoinor

ia

\o\

H^ rouro 15

tr

4 Tr avTOiv fxvrj/xov. [avTwv]

ikiyri

xiu sec Tr

tff

tVTolr]V ed(oxfv\tr ttoko, ey.

^jtj'j;

10 Tr

15 Tr owx

Tr

nuTQOG raa

TO I'

H*

kcditi

tr

[Tr]

tyo) 28

vfiiv

fj^iZftA.

Ujaaa rjyantjaa

H5

Tr

19 Tr oi^z fri 20 Tr

fffT<j'

om

31

sec

pon h post aiwvn 17

jUf5-

TrH5

ktyw

10

f,if:

tr

av

odov

[xf] r/jr

ti]v otToj' eifiivcu 6

jjrfftrf

H^ om

[Tr]

HVTa h avTov ntaTtvtTt

Tr [tr] [H] om tyoi

fffT.

Tr

oiduTf

tr

an

^ooroi'

T]

[tr]

nuio dvyu/xtx^a

tr

4 f;'w

rj

ti fan}'

kvnrj 21

Tr ovx

Ti

32 Tr tOTiv enc
yivioaxoiOi

4 tr

25 Tr ovx

()ft

Tr o

17,1

fTjAftwOK 5

(^o^rj

li

xufioi 7 tr tyvwxa h H yj'wy H

8 tr ftftoxsa h diSioxaa 11 Tr oi;;c
xca 19 KiiTwv Tr [H] add fyo)

24 o
tr

tr

Toi'

0170

dtdoixna sec

h H

xtSQOiV

tr

tr
|

6Tt

6 tr

tjj'

tSoixaa

|-

H^

najQoa

H
H

18,1

post

txti

Tr

22

Tr

seu tdoixta

oiiTot

niarfvar)

21 tr

ova f^tdoixaa
(ita

Trh

avToi

27 d^eov Tr5

doyati 3 tr yirojGXdJGtr

h fJojxwff

xtdQov

Toi'

6Tf

2 tr

tff

Tr xalHoa
tr

tdcoxao

nor xt^Qtav

icvtov pon 3

fx-

H om ir\aova h tyu)
trjaovo
H iaT}]xet 7 Tr H tTTrjoioT. avrovG H tinav 15 Tr [o] alXoa h
16 H tOTrjxd 18 H laTrjxfiaur Tr H ijiv^oa 22 tr
yvMOToa
29 H x^f' (ii]Giv Tr (ffoere
TWj' nctQfOTWTWv VTiTjQ. 24 Tr
Tr
H
XQivare
avrov
Tr H om oi'c sec 33 Tr H
xaza 31 Tr H om o
TvaXvv HG T noniT. 34 Tr H f<7ro GiavTOv Tr H tvnov Got, 36 Tr
pon 37 o sec [H] h (ifii; tr ffui
H ai> post
^Y'^
TM 40 Tr 7i(dir navT^G
HG. T. 39 H
10,4 i'ir]l(h Tr H praem
Tr H^ f|w 2)ost naXiv pon 4 Tr H oTt ovdfutnr cariar evQiaxo)
fUTw 5 o pr [Tr] [H] 6 Tr H (i4ov Tr H tXQavy. XeyovTiG
tr GravQ. gt. [cwtop] 7 Tr H anfXQi!i^rja(cr avTCD
10 Tr H ley ft
ovv tr GTUVQ. GS X. f|. f;fw nnoXvGtti Ge 11 Tr H anfXQidrj
avTw Tr H ovx (t/fG Tr* naQadtdovG 12 Tr* H iXQavyuGuv
17 Tr rTW H kltw Tr H yolyoO-d h yokyox'J- 2lTrH
twj'
Tr [H]

sec

om

4 ouj/ Tr5 Sf 5 Tr

sifj-i

rjv

fiff

[oiij'j

r\yo}vt'C..

[fj''^-]

[*j']

;<

-6J'

/?rT.

DE EDITIONIBUS.

2.

lovS.

Tr

29

o|. sec

Tr

24 Tr f/TTor

(ifii

ACT

auli^aTOv)

ex.

VTH.

313

2,42

n).T)o(o8-)]

hyovaa

r)

o fxa&rjrija avrriv 2S

praem too 30 Tr H [o]

h txtiri] 33 tr raTor

Tr

Tr

fjaoia bis 27

CONI^TIO T TR

(5.)

10 19,24

25 B. lartjxaiaav]

nnev

tff

34

tjJ/j

nSwa

id

h.

31 Tr

yuo

(>jv

tv&va

tr

sine o
.

t^rjld^fv

35 Tr

xca

Tr

[H]

txitroa

16

tr

^uof

Tr

(pr)

Tr

10 o [Tr] [H]

amav Tr

ccvtco

23

ovx

xcti

(H

aTiVH

tr

tov

add xca 10

fa'r.

[o]

auv

s.

tr {(y^ti'- [furotor]

tr^aova]

[o

Tr

d. p.

om

Tr (oc

u.

s.

duixoaiwr)

kvtov

Cwffst

ti

tioog

aqx^f^t^t,,

xf

[o]

o irjaovG,

rov xoauov

oificu

Tr add xcaa

layai sec Tr*

noXlu a anoirioav

ovd

yQ(((fo/Aaric jii^Xiu.

Tr ovx an

o yQcixpaa

x.

aco

fiayaloiv ixvo)r

tr

H*

Tr

Tr

aOTiv Sa xca alkcc

av

i7o<

tr

roi'

Tr5

h nQojicaa 18 Tr5

tff

nlavo.

Jzti'Ao)'

t.

f/rt

;'o

add ovv

Tr'S.oSa amav

ovx amav

xaf^

xj'

tr yarofxavrja

fXitoTVQWv

xcci

21,2

naniOTavxaa: 30 h

16 Tr h tioo^utcc

[irjaova] j^ooxa

Tr5

[H]

[Tr]

[tr]

J* [Tr]

/liov

unoaTaXUo vixkO

tr

h uffiorTia 25 Tr

6 Xay.

tff

)'6/?.

yQcc(fy]Ti

TK

avToia

jtw yvy,voG)

(/j)'

auTov

in]

aifiairca

24 h o

aa';)

/o}()r)aaiv

awQaxav 20

nowuto

acTi.

25 add Tr

)'(>.

tr

Tr

11

12 o pr [Tr] [H]

aa

17 tr h

31 Tr* niGTauGi]Ta

18

Tvnov 29

T.

f<ff

ttvTov

Tr akxvCHu

(Tf

lay. Siduax.)

tr

ayvwaav

tr

39 uvtov

re&eijuavoa

ryv
[tr]

pr

xt Xayovaiv 14 Tr faru' enc

(o

[,oi']

airjkitav 4

Tr

Tr

oi^j-

zf Tua 21

uaifriTMV

r]<L

STsO-t}

tk/jiop 6

larrixai 13

Tr

ru'off bis

Tr5

41

om tov

UVTOV
23

fictQiK

awua avTov

rjoiv to

aliy/xtt

^M(pt

oH^^ovvai

nuTaou

tr

fii'yfZK

20,1 Tr

11 Tr

ovv xca

rjkd^fi'

\Trh

t.r)aovr

38 o pr Tr

Tr niaTfuaijTS

icoavrjv

nPASEIS
'Tr

om

Toio [TrJ

Tr

1,1

[H]

TTQuiata anoOToXoiv

o 8 Tr

axctTor

19 Tr

Tr

Tr aixoaiv 16

H om

20 h TTptv
liTKi

pr

2,1
|

TrH

x.

om

oi/t

^fof. 15 Tr

Taoaotr 24 ^^wy.

26 Tr

ttqoiSojv

s.

aOTiv

atxoai)

ovtoO
|

roi'

TrH om

aifunoG.

axaXSttfjiax 22 axQi
at,a

Tr H*

6)'

TrH nuvTaa 8 H f j'f

7r.

(fffru'

fiaytdrjv xca ancifccvrj 21

Tr dvvttfiaair
fA.ov

naoiaTyjxaiaar 14

Tf

Tr avanX. 5

om Tr H*

Tr ahiuiTca 11

>j

{r]v

iSia [Tr]

Tr Gvyxca.

aoiG 26

nooacna 18.19-H

Tr naair

Tjxovaav 7 navTaa [Tr]

vr]x')^t]uav

naari 10

[fj']

praem ovv 15 Tr

j'.

r. r.

f)'

22 Tr

TrH

an ikmSi 27 Tr

riyaoua)

w^ia

25 Tr

tr reJoi'

'-

iGqccti-

om uov

ayxuTu).anl>aia 29

Tr

fffTH'

enc 31

aauav enc
37

33

xf

ainav 38 Tr

pr

Tr

H om

Tr

d. p.
[tr]

[H]

(friaiv

Tr wJot' 32 Tr

ayxaTaXai(f!hr\

om

am

36 Tr* o

Tr

av

9^aoa

39

anoir]aav
Tiaaf 42

314

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

ACT
(((iTov

43 Tr^ TiolXa t6

...***

it(ioL<a(().r]f^t

3,6 Tr5 [eyaiQf

Tr

leQOv)

mQinuTti,

ovroa

28

001; sec [Tr]

Tr

37 Tr

ksvi'Ttia

/lavTfG

om

teQovaa.

[ftff]

aQ)^itQmiy.uv)

roc

tr

ffTo,M.

hj

navTa 33 Tr

t.

avaor.

r^yff

<?;(T.

;i'().

Tr Gan(ftiQ(t 10 Tr tvQuv 12 Tr

tinav 25 o

aov pr 32

Tr Goko/xoji'oa 14 Tr {fxalkov

fTiiaxiKaei 16 tr

[o] (}t6^. |/'^-

7roJ(T

r.

7r()f

oi'OfAKTi ai'ttrma

5,1 tr

avvua

(;fa

tov [H] 19 Tr

om 30 Tr

4 Tr

ataojoTia 13 Tr {tntyiVMOxor

avaGT. TOV xv()wv iriaov sine /(itOT.

36 Tr

tov

tvloyrj{)-7jaovrai 26 Tr^ o

((Q)[itQti.a

ifQova. 6

f)/

18 Tr to xaiholov

}]aav)

H v^cov
4,1 H^

vf^wr [H]

ojff

Tr

ijaav et xcti sec

Tr (ijifytrcooxov

atfVQtt 10

tv

i;/^wj/

H praem
5 Tr H
H enoiTjaaTt tovto

[Tr]

om

H om o ,^fO(T sec et tert

om ini 19 Tr fta to H t'^ciliqx)^rjrca
H om 23 Tr H ar 25 Tr (art enc tr H

jj^wv Tr^

(irnaTr]aua

.'/fo(T

Tr

jjjuojr

^foa diiOtTo

H^ om

Tr

22

tr TT'/l'

an.

Tr aokofj-coyoa 13 Tr

1 1

[avror] 16

rjQVTjOaaihf

20

Tr

Tr

rfm twj'

eyivfTO

tr

9,21

pr 44 Tr ntartvovTaa

y.ai

y.ai]

2,43

15 Tr^

yvvatxior)

19 Tr rjvoi^tr

H
H

26 Tr^ i]ynyav

rjvot^t

Tr

(f(/o/i

tr

6)'

hdaa.) 28

farw h

tr [on] nciQctyyik.

i'rw vel (G^iei> uvtoj

fj'

x(u to nvivfjLa to ayiov 33 Tr^

Tr

[t]
j

(ort fKj'

Tr5 ovv h

Tr

Tr

15TrII

32

((ntaTrjOe 38

iid\u'

7,3 *z sec

svm'Twr

Tr H^

i(f

[xra

tr
]

Tr

om

H
rff

(,3

ttjO Afj'o^f j'>j0

*ff^6j'

...oh tovtwv

tovtvov

39 Tr fdrtv enc

fa'TOuff)

Sovkevowoiv 10 Tr

tr

t^ovkovTo 37

MSS"

7rA>;pj;0

13 II ayiov [tovtov]

wfftfccf]

5h

[J/j]

^^

om

31 roi' Tr [H]

115

om

11 Tr

H^

r]VQLaxov 13 Tr^
xaTtjSr]

fv pr

H^

xaTtjSt]

f<iT(oj/

38

(^t
j

23 Tr

34

iyvojQiOd^r]

Tr5

35

i;roD

tr

sec Tr

cuyvnTov]

[6i0

TfOOfQaxovTaerrjO 30

H5 n^tv 40

Giva

uvtov

xai

(Tt)'
|

ytyovtv 42 Tr

tc

TrH

31

36

[Tr]

sec

H iworjq) 15 tr
H i^u^wp 22 H om
[xict]

16

fd^nvf^aOfv

pr

t>j

Tr

yrj

43 Tr

laQnrjl;

oecfccj'

otxw Tr5
>;

;'/;

H avToia. 45 Tr f|wff6)' H t^wasv 46

H aoloi^iwv Tr H oixoSofArjOd' 49 H^ xt
x(C(jSuca 60 Tr H TuvTt]}'
af^aQTtur
8,1 niiVTtG
Tr
om
d.
11
Tr
5
Tr\v
9 H nQOvnrjQxev
fxaytutiG
p.

QOfACfa

51 h

Tr [H] add

,'>f

Tr avToia-

(o lif

47 Tr

ttji'

rff

s.

18 Tr TO nrtvfAH \to ayior'\ 24 h

(^itXi/iinai'ivt-

add xai 30 Tr
\o

qiXmnoG^

(iQtjxiCTe -i'oa

TrH

aQu ye 32 Tr H^ xhqoi'too 37 h -\finfr St uvtoi

ei

IXQiOTov]. h

((i'd\)ii

[oa\ tkrjlvOti 28 tr

tvioyvd^ri

OQUfxaTi]

21 Tr

rjv

6(

avTOV

niOTtveia t^ okrja Tr]a xnoSiaa aov

9,1

toTrjxttaav
[tv

27

cmoxQcdfia 6s njitv niOTtvco tov viov tov

noXka xXcumv ov

Tr t^mvtwv

Tr

H avfqyyfiit'iov 11
H [two] ^HQcca 15 H

Tr
\

tv

itQovO.

Tr

t.

ov.

Tr^

\,i:'itaTi,r\

fivcu to}' trjaovv

ij-tov

eav

[Tr]

t))0 oS,

H amOTK

tOrcov

[tioi']

tovto;

ovtuG

12 Tr^

19trH

aQ/HQiiG.

2.

DE EDITIONIBUS.

(5.)

ACT

9,22

22 Tr avv^x^'vev
oty.oJojuov/iifrrj

36

TCi^ti&a

42

THjifiO-a

xai

avv^i^nCcJV 31

35 Tr OaQOjya

xcu

tnywv ayu&cov 37 avTtjr

om 43 Tr [(;toj'] rifitoaa

9 i'T. Tr

[tivu]

vno Tr^

t3oi'

xvoiov

Tr

TrjO [Tr]

10,5 tr
[xf]

Tr rova lovSuiova

CONLATIO T TR WH.

H
H

norjvr]}/

auQcoyu

H^ om 40

sec

15 Tr ixaO^fQiaer

fxfircor

18 H^ tnvU-ovro

7io

315

15,29

17 tr

H^ om avd^ta

19 fUTOJ

H add Svo Tr^ CrjTovGH' 23 Tr fl^fwfff t>j t^f

H awrjXdnv 24 Tr5 H fiaijXdfv Tr (ni;'x/l. 28 Tr^ H o />foff
29 H avavTiQr]Twa H /as. 31 Tr H xt' (frjaiv (H
32 tr add [off

Tr

add tqho

[tr] [h]

j',

ftf.

-fft)

naQuytvo^itvoa hdr^an

Ooi] 33

r. t^u

35

ffou

tr

H5 om 36.37 h xqiotov {ovtog

xvoioa)
[tr] H om 40 Tr H om tv 41 Tr q/xiy,

[Tr]

{Otcv enc 36 ov

tr

vfxtio ocdare, to

39 ty sec Tr

42 Tr

tj/xiv,

far. Tr H ovtoo 44 H tntntGi 45 oaoi H^ ot tr H ron

nvtv^nxoa tov uyiov 48 Tr H cwtovO
11,3 Tr H^ nGriXd^tv et
Ovvi<fuytv 9 tr H^ f X SsvTfQOv (fwvrj \Tr (xu&foiasv lltrh rjfxrjV

xrjov^ca

19

20

OTiffcirov

tr

28 H5 tOr]^cuvtV
tr [t]

((C.)

0.).r\viOTua 22 tr

Tr

12,1

;.

/i(7.

Tr

23

xvq.

tk>

\iv]

(jjffwj/

Tr nnouydv H^ nQOOuyayetv

rjfifQai

[oi'Or;(j]

rf.

r^x.

t.

Jf

Tr

8 Tf

11 H5 o
^iK)/.

H
H

h nQor^k&e 14 Tr eardna 15

nQoarjXd^e

h einav 17

tXfyoi'

d. p.

s.

xvQioa 13

Jt/;y. [Tr]

add avTota 21

Tr

rjowiSrja

[o]

xad-iaao

[zf]

H^ xvQiov

24 ^ioi;

25

fl

H^

ftff

hf

Tr avfxnaQ.
Tr ^KoirjOova

enc

10 H

xvQiov

Toi'

T/'o

Tr

wff

12TrH

Tr H5 Jf

T*

18 H5

Tr (oiTwa

d. p.

s.

11

iiGtX&ovTta 15 Tr ff
/ft,

Tr TtTQ(to%ov 4 Tr

13,1

f'ffTH'

ft'

rtj'a

)'.
k. r. or. avrov)
exnktjTTOfxtroG 14 tr

TiG fOTiv

jtaaiQuxovTatTi]

Tr

fffAi;xftj'

Tr^

17TrH

aiyvjiTov

ftoonoifOQrjOiv

H^ om 20 Tr nevTrjxoiTu- 22 H [mv^ypa] 25 Tr H (imi;

26 T^^utv Tr5 I'^utj/ 28 fjTrja. h rjTTjacn' tov 29 h yiyQU/u.fASva ntoi
nvTov 31 tr H [j'^r] H ti,Gi 32 (33) m^wv hf 33 H rw ijjuXfiw
19 z(

ytynanTHi

to) dtvTtQV)

42 hf 44

i'f.i(ca]

rfi

uvTikeyovTfO xat 46

49 Tr

Tr

iv

11 Tt Tr5 Jf 14

21 Tr^

cur. ii\u.)
15,3

rf

7 tr

fwj'.

f/r.

i^ntL

kvaTQoia

24

6i 47

xv()iov tr

s.

i]X{)-uv

naai 4 Tr

[ftcr]

25 Tr H^^

*j'

40

tr ensXihr) [f(f

14,3

Tr

H om

trH^

fni, sec

(T non vult)

tert

22TrH

wi'ioj'

Tr

om

.9-foii

Tr

rjxovtv

(T

sec.

ntQyri\'Tv aTTcO.Huv

UQoaolufxa

vno Tr^

fwo

tff

22 Tr tSo^tv 24 f^*A*.

[tr]

Tr

j'j'wff.

ctiojyoa [tOTiv] t(o xi()ioj (sec. cur.) to

roi; sec

om

TY[vfj.t,v]

tfA^/xtVHV

avyLTjTr^aKoa 9 h oi'Jfj' 16 Tr xaTtOToffifxtvu 18

h H -yycoaToy an

45 Tr

iT^fou

oito; 48 xvqiov

ts

adwaroa

u.

H^

H^ fKi'TWV 15 Tr iOfxiv enc 17

f ii;'yfAfcr|U(:)'o<.

(iVTOv h 20

[zf] ktto

h t/ouiroj

Jf oA^ff 52 6t Tr
8

(5't(5'oj'T<

39 (38) Tr

r*

H om

H
7r

(Qyov
25 Tr

txltinfitvota 26 Tr nuQCiSedwxoaiv 29 h nQtt'^en H (pfQOfievoi tv

316

DE TEXTUS HISTOEIA.
ACT 15,34 20,15

VI.

Tw

[,fAoroa

(CVTOv)

(vel

no atlu tntiLiema avTova

nvtvfAUTi h 34 h ^ ido'^tv St

ayiii)

toi;J0

<^e

fnoQivfit]].

37 Tr ovfinKQiilap.

|-

41 H [rr^r] xiUxiav
16,1 St pr [Tr] H add
o
tihttjq
kutov
on
ti.kyp'
9 tr ojqii^y] tm
an.
vnriQytv
H
y.ai 3
navXw 10 H avv^i^uLovTtG 11 St pr Tr5 H oi'j' Tr vtuv 12 tiq.
Tr xoliovtci 17 H [tw] navlw 19 h /.ai iSoirta 23 Tt
T. jjfo. hf
f.iu/(uonr
H [naoa/Qij/na] 27 Tr H
H^ J* 26 Tr H
29 Tr H om tm sec 32 xvQtov
28 tr nnvXoa (foyrrj fjty. H
H5 5^6ou H naai 33 7r)'. Tr^ navTta 34 Tr o;;;o)' [faroi'] Tr
naroixi 36 Tr H om tovtovg 37 H Ai!/^p 38 rt Tr H J* 40 Tr tx

38 Tr

avfA7T((Qc<).((fi^.

Tr

tj;)'

?j)'fft;/y^Jj(rj'

tt.

(/.

,<<.

TTja (fvl.

inixovntiwv

Tr

tllr]ron' 5

Tr

Tr /a, la or H^ o /a, o Ta or i tw

17,3

uvSquo Tirua

Tr aroj/zwi'

Tr

sec 21

[>;]

ita

tr

19 rf Tr5

d. p.

s.

Tr

sec 22

[r<]

TiQunaovai 11

(tQtcov 25

sec [H]

tr [xai]

18 Tr

|ro] zi9

Tr

Jf

((Qtior

27 Tr

7r(r<

ccQa

xca ev.

yt

tr

tvQOitv 28 Tr ta/utv enc

?j

ii^.
|

Tr

yju^ff 29

H /qvom

ut

Giv

Tr

postliac

n. naaiv, 34 Tr

71.

i]lx^tr

/qvOim

Tr

10

[r<roi']

Tr

Sov 18 Tr xtyyotaiG 19 avTov

tooTTjr Trjy tQyofitrt])'

TTjr

25 h

om

H^

fj'oj-

12 H^ oi lovSiaoi o/no&vfAtc21 nnlir

tr fxft

h H

Jft

^f narTCoa

tiO itQoaokvfi(c [et iterum]

Tioir^Gcci,
.

ojqi-

SiHTtTaytvta

t. Ttyrri)

cr;^.

j'.

Tr

18,2

(?jffj'

fOr/

pr 27 fiovko/Jtrov

roil

Tr

voluisse 30 Tr^ Ticcoicyy. 31

aQtonityni^G

[o]

Tr h riQyiCtTo

[()V]Tfr/. 3

tr
7

sed videtur

avTov h H fv

J'*

tjj

ff^tao)

incSrjfiovvTsa Tirta xoQir&ioi xca uxovaarTta ccvtov nuQtxulovr

Sttk&tir ovr ciVToia tio Tr]r nuTQtSa

St

(CVTOV

01

avnoy GvvxuTavfvacnToa

tyQcixpav Toia tr xonivd^w

t<itGioi

19,1.2 tytrtTO

anoSt^tavTia tov arSQcr h

Toa St TOV navXov xiaa

imtv

onioa

fji(i0^i]T(ua

Tt

-{O^tXor-

iSiar jiovkrjr noQtvtOx^ai tta itQoao-

T)]r

TO nrtvfjcc vnoOTQtcftir tia

aaiar' Sttlx^ior

Xv/jc(

tiTTtr (WTO)

St

uviiiTtoixa fitQT] tQXtT(u tta tiftaor, xcu tvnior Ttraa fiudijTaa

Tc(

tintr

I-

o St

t(.

-\ano

H5

Tr^

tl&tir
ft.

Tr Tirua enc

Tr

Tt 6

22TrH

ijax.

Trir

(coTtfjtSoa itQor

-\SQ((uo}Tta tia TO

tr

14 Tr

24

[mi/rija]

Tr ovSt

H om

rtj'off

[ciQyv(^)ova]
|

Tr

[>j]

pr

Tr taTir enc

yi^)n/u/n((Tti''a tfi^air

/^tyalrj

36 H

rj

tu 9 TVQurrov h add

15

tov

[f^tr]

77'

17 Tr

25 Tr tGTir enc 27 Tr
[

sec 28

[>j]

O^v/nov

32 Tr avyxty. 34 wff H^ taati

((in(^)oSov\-

H^ XQu^ovnuv 34 tqtaitar h add

TOV oylov o

8 Tr

7jk{)-tr

(OQcta t tota StXKTrjay-

tntatv

Tr5

r)]v

Tr

aortfita tqtattDr 35

ararTu^tiTtor 38 TrH

tyovatr
\

Tr

39

ttai'r

20,4
5

Tr H5

10 Tr

n. tT. Tr

[Tr]5 h""-

fa'roj

7iQoat).&. 6

ffiy/TT.
I

40

TitQKiTfQtx)

add

ottou Tr*

uyQt
oi;

7T6(}<

Ti]a

pr

aaiaa

h navXov

TuvTi]a

h|

Tr atxovvSoG
tni nXttor xut.

h S^OQv^ttaHtu 11 xt pr [H] 13 Tr h nQoatXb.

tTtQtt h BGnfQa\ th] St sec h -\xca [ittvccrTtG tr

15 Tr nrTiXQvo

DE EDITIONIBUS.

2.

ACT
TooyvXio)
-ovTu
at

Tt]

add

(?)

H^ xvomi

GnuathtvTtn an hvtoiv

H
20 Tr H

Tr

dii

tv.

(i>

>;/<a

om

roia lovtiaioia

t.

mn.

yao 23

25 Tr5

H^ amartihi^i^v 28 Tr

X(ijSo)i'

33

77(joff

H^

fc/i

TuvTi]

yccuaXirjl

71.

nhn.

oicy* J'

Tr

Tf

26 Tr ixuTorraQ/oa

Jfj^o;

siue

AA.

Tr h

23

Jf

Tr

(a^J^Joix.

(jV.dToy 18 Tr

f(TT(i'

tmovTOG

vult

xoi'-

n'fjik. tr

anoGnXb}
rw (Tt'j'f[tr] H^ om 7

21 h

Trai'Aoff

sec

eyio

fy)'iTO

de

H om

(fi]aiv enc

H^

23,1

kuXovvroO

Tr]

otc^fv farcv

22,2

iJftj'

;f6

txQa'^tv

tr

f.vtiirjfxti'

Tr tGxt enc 11 ovx

fi^kfTioi'

orz

jrooa at

T.

Tr aviufu-

31 Tr avyx^i'i'tTui 32 h

jr)T/;;

TidQii

5^ft

7ro-

>;w(T,

24

(Uf

ihiov

21 Tr [nuvTCio] 22 Tr

tmiv 18 Tr

xat

H ixfkivae Tr (duofair Scaiv 37 H

40 H xareaeiae h ytrofxavria aiyrja
((rjoir
tr nnoGifwvat
Tr H

(7

aarTta

uvtwv 32

tr

21,1

[oj

nXrjOoa- et

avytXx)-tiv

iuvToiv

ovai

Tr

13

i]XOiifxtv

tiaiv

h tkituqu H /fra uvou h

Tr yurMiii' 6 Tr

H^ iiuonaai

5 Tr

I'fiTfa

[fwrwj/]

ovdivoa 34

H^ om 22 Tr

21 /qiotov [Tr]

Tr5 Jto 28 xvqiov tr

6i,oti

hf 30

iSiov

33 Tr

317

27,33

iiQoao).v/.t(c

24 H5 ttXiiMau) 26

f^ioi

tr

IGTrH

\-

CONLATIO T TR WH.

(5.)

20,16

tntJitntv

Tr

[Tr] H^ om 9 H ayyiXoa
,wf
10 Tr
i(f.{(foT.)
H^ om 11 Tr ovrwa 12 t^f ii t* H neiv 17 Tr
tr anayaye
Tr H unuyyuXca ti 18TrH (frjGiv
J'

yaoutrtja

fxaioi'TccQ/bj)'

enc

28

H5 vtaviav

\xuTriyayov

TO)

13

fi'*.

et

20 Tr ev()ov \av

'i

25.27 Tr

vv.

25,1

10

tr

sec

15

nccGii'

77(>ofT

22 Tr hoc loco

tt^aovy Tr

om

[tr]

26

17

Tr navTu^ov, i Tr
Tr

H om

Tr

[t/;<t]

av4(Uf.ir)y

16

om

u//

24 hoc loco

(fijXii

fue

H5 om Tr

Tt

iytXojGiy 7

ti^ta

x(u

tSo(cuviir)yoj

nov

Tr

ot 5

ntyTt h 6 Tr aXtiavSoiyoy
xavSa 19 Tr fooiijiay 23 Tr
29 T* tr Se

(T 19.20

[raroj] pr
,

Tr

ti

fffrtv

oirffj'

tGTiy

12 Tr

26 x(a 115

27,2

12 Tr

tr

hj 14 H T('(T f artr H xuTuXtXifAfxtyoG 16 rf

om uvtwv 18 Tr H^ noyrjowy 24 Tr avfxnaQ.
26,1 TTfot H5 iTrf^i 3 Tr H oitu ff* 4 Tr H om rijr

Tr iGaGiy

hf 29 Tr
H^ om

11

rjSixrjGu

tr

30

34 Tr tnanx^"''

t;roj'

nftrrij

[i'7oj']

tn ly vo)V at, \Tr UQovGuXrjfi-

aojiaG.

W tvtTvxty
om rf pr
om oyTu

11

e/noc]

Tr post z(a0.

13

J"f

(ffjXi'^

/rpoa

Tr

Tr tnao/ia H5 fnicQ/eue 5 Tr GvyxuTUf].

tGTcoG

GvXXaX.

Tr^

Tr5 otTf 14 Tr

oviSt

Tr xar^yayoy

uvto)}']

H [t'7oii]
5H 7rot

24,2

iyxonT(o\H. tnitixiu
(H,)

n.

uvtovG

22 Tr c.ntXvafr 23 Tr ixutovtuq/ow

tz^h'

r.

i.

f^avTrjO

fffffT.

35 rou h

21

fyoj

5h

20

tr

h xacayTrjGtiy 10 h
[tto]

[oti'/ij']

30 Tr

2lTrH

naGay

28 ut n. /.

Gvyxii&.

31

noir].
t/

Tr

SianXtvG. -\Si riuioojy dtxa-

Tr

om

tyoj

r]y

27

noXiG XaGta

adouc

i]vyoyTO 30 Tr jino)QnG

16 Tr

h TTQOGa^fiy

et. s.

i.

s.

33 Tr

318

DE TEXTUS HISTORIA.

\a.

ACT

37

Tj/biaXXfr

Tr5

^lua

28,1

nnorira'^afxtroa 6 Tr

9H

14

tr

Ttja

o&iv nfQiiXovTta

fiarjXdc<iii(}'

6t TICd'Xo) fnfTQCtTlTj

TO)

Tr

ccavfAtj.

28

t^e

h Xdd

\j

17 Tr avyxaXiOaaO at \Tr

\-

25 Tr

riXd-tiV

16 Tr

ndcw 5 tr
fiiTu^aXo^tvot, 7 H^ t;^!*-

anoQOiipavTiia

4 Tr

xad-rjifje

nt/unQaa&ai. Tr

s. i. s.

om

t/jj'

h H o fxaTormQ^oo na^jftfwxfv tovcj Stouiova

nuvXci)

TiaQf/n^oXrir!

23

7TQ0)Qa

Tr

xoki^ujStp'

i/'t'/oor

fta QOi/nrjV

OTQKTOnfScCQ/O)

TO)

5,20

pr 11 Tr fdt'iavSoivM 13

[xf]

7]Xd^(CjLier

STTfTQ. TO)

Tr

43

/Cv/.iaTO)r\

[toji'

lAC

H^ wa 39 H^ txaojaat 41 Tr

Siax.

fifiXiTrjV}]

paff rpffO

27,37

ftU'T.

l^b)

-\

20 Tr fvsxar

tx^^tair

Tr

vfAir eOTto 31

H w

y\'

Tr add nnu'^tia ccnoaToXtor

lAKSBOr EHISTOAH
*H om

Tr xvniov. H^ xvqiov

1,7

anoxvH 17

tanr, 18

commate

sine

favrov 22 Tr^

li

Tr &Qrjaxoa H^

Tia

[J^]

ft

tniGToXr]

pr [H]

15

axQoaTdi ^ovo%' 26

27 Tr

fi'roi> bis

tio x^fco

tr

2,1

/(fiarov

do^rjO;

01'

enijiX. tr

;;.

tni^XtipriTa 6a

axat

H^

post

xci\hov

7j

Tr

om

xwrarfi/j'.

fto

tr

14 ro

oi'j'fyrjyft

toytor

axia.

TTorrjQwr;

aOTiv

I'/foo

[tojv]

tr

vf^uiv

18 h a^iiO;

%)aoG-

22

J/fxo.

zkj'w

tr
\

H om

[tr]

tr
j

novriQMV.

tig Xayrj

ioTiv;

16 to
ftff

*.

[tr]

fffrtj'

i^^f-o'a

tGTiv;

26 ;'p H

24 Tr /noror;

Tr aTaXaiwdrj;

Got 19 Tr

dai'^ta

^foff

f.

diaxt).

om

Tr

ccranTai' xai

pr Tr

>';

4,2

yXwGGa

8 Tr

vult

ita

i)

3,3 tr

ra'Torff 4 tr ottoi'

?)^<u)'

jtvo, 6

Tr udtxinG.

adixiaG

[j']
s.

Tr

5.6

comm.

da/uaGai, iSvt'cirai Ki'd-QOTTior tr Jij'.

<?,.

zra

arx^Q.

14 Tr II xuTuxav/. xcu rpevSead^a xiaa ttjg aXtjd-aucG

h (foytvaTa.

ov^ ^X^^^ ^^^ Tr H om xai, 3.4 Tr H dannvr]H a/^Qa tov fiaov aOTiv (Tr aoTir enc) Tr

xcu

4 Tr

arjTa. fiot/aXidaG,

H^ Xayai ITqog Tr H t]/utr; h ita vel Ty^utj', 8 H ayyiGai 9 Tr

H xnt xXccvaara H^ fxaTKT()c(7TrjT0) 12 H aoTir h iffrh^ o pr H^ om
13 Tr noir^Gojfjar 14 tr [ra] ti]G avQ. Tr noia [;'()] H aniGT.
Ti]G avQiov noui
Cw>; v/u(ov (tTfxtG yuQ aoTa tiqog h antGT. tu
5

iir

>;

Ti]G

H5

avQiov none yaQ

ii^aXr]
I

5,3
dixccio)'.
[

H
H

d-aXt],

H5

nad^iKG 11 h
iToj'

18

tr

Tr

nvQ

loG

vfiwv;

Tr h

12

H aSaXqoi,
H rat I'al x.

xv

[tov xv\

Tr

H vaTor adwxai' 20

tr

ut/jig

aara

rj

tiqog 15

tr

16 Tr ctXn'CovauuG 17 Tr aOTiv enc

a&.

vfxiv;

[roe]

cwrj

x. C.i]aofxav x.

vficov

om

rj

16

tr

xut
r.

H^

OJG

vf^icov

aXXtjXo})'.

ov ov

nvQi.

10

aO-.

xaxo-

14 Tr aXatxpccvTaG

nf)OGavxaGd^a\'ii ta&rjTa.

H* yivwGxaTa avTov
\

sec

Tr

[trj

om
|

T//.

*x d-araTOv kvtov

Tr add laxw^ov

DE EDITIONIBUS.

2.

CONLATIO T TR WH.

(5.)

1,6 2 PE

IPE

319

3,18

OETPOr A
*Tr ntToov
Jfoj'

1,6 tr
,

vuwr

11

maxova

xnvaiy

ov 15

Tr

sec
6

ax.
tr

H
.

om

25

y.aX.,

//w)"

e.

,,(i.

6H

Tr

om

anov.

H^

3,1 xra

tr

(yxon.

tr

H^

2,1

TrH

i'tto-

kiO^oa

raToi-

I'^uoj)'
j

H^ V^^X-

Tr

7r()5W(7

'^-

yvwaiv, wff aaO^.

H^ avy(]l-v-)xXrioorouoi

h tk7 nQoOfvycaa 11 fzzA. Tr

otl eyo)

>||U.

oni 4

vnrjxoviv

Tr Gvyxlr]Q.

24

(ft/xoir

om

13

tr

TrH

fxktxTov uxQuyiovicaov

aD.u

Ttxva,)

Tr

'

ayvoiGuiv)

yvriuxtiM

T.

add

ccitk

aynXXiaTt 9

Tr

oixodo^iifiGd^s

(ort

[tr]

h {(oa

tr

ct

away. 16 H ($. y^y'Q- 1^*^]

ntGrtvovTua 24 tr arOoa [kvtov] i'Sfn.

tr

5 TrH

12 h

f^rj/.nvTO

vriqovTfa Tekfioya, 14
21

ntroov

SoxLuiov hf 8

[jffTfj'J

T.

frf.

(ntaTo).rj a'

[tr]

16 Tr5 y.aTaXalovGtv vuon' loa xaxonoKov, xarcaa/. 18 and).

(it

h tnccd-fv
auaoTKuO

iY/a 21 o hf

oTt Tr |H] add o 18 o sec

H^ om

ayaiyonoucaa

tr
j

Tt'j'tt

Tr

difj-tl.

[tr]

5,1

nvayxaGTWd
om h tivcc 10

fTnaxonovjntO
Xtioci.

Tr (ou

/nrj

H
H om

ocary.oa

H xoirom
H add [Jf]

5 f/ovTi xoircu

Tr
\

rova Tr

17

ccrTior

Tr

avtunofajS. 2

x. d^eov

[tr]

h add rw

6)'

H^

Tr H^ om 19

o tert

H om

4,1

et ttu(T(>'

fia &8or)

Tr XQi&ojair

om

5 o [H]

Tr /Qiaroi

Tr

[iriaov]
\

H om

11

tmv

Tr add ntToov a

Kixoviov

EETPOr B
Tr TifTQOv
1

H5 aifxwr

2.3

tnidTolrj

/?'

ntroov

ojO 3 tu pr

t]^o)V.

Tr

ao. H^' dia d'o^ija xai aQSTtja 4 Tr r utyiGra

TtjU. X. /<fj'. ?;,un' 9

fiov
{(0(7

2,4

ovroa tar IV
kvyvb)

Tr

tovaaro,

8 o

TrH

xaraa.

21 Tr^
[tr]

18

tr

ytytrrtj/iitrcc

rolfxrirai,

om

TrH

[tr]

xm

om

rifiia

o itoff

idiu d.

rifi.iv

x.

H^ t

ayanriroa

Tr

tv raj nyico oQti 19

aat^taiv

i.iov

uno

nQO(fr]rtiu nort

H^ om Tr tyxaroixiov

ntioaauov 10 Tr
12

H tvdoxr]0((,

urarfiXrj)

OHQOia

trH^ ctfiuoriMV 17

/?

Tr

tQvaaro

t^aaaviLtv,

rgefAOuGtv, 11

(fdafjrjGorrca, 13 xofxi.

tr

TrH

Tr^ ayiot

Tr

H
H

[nufta xvqico]

H ndixovfitvoi H
j

uyuncaa 14 tr H nxuranaarova 15Trli xarcO.inovrta /3off. H^ ^toiQ tr h om off et legunt rjynnTjaar 18 Tr H (cno(fSvyoiTKa Tova 19 Tr rovro \xai] 20 rjiiMV Tr [tr] H^ om 21 TrH
3,3 Tr H tnUKuiKG uvron' 5 h awtaroiru
XQfirrov 22 tr xvhafxa
7r.

cfTT/'Aot

Tr5 h

furoj Tr avrov 9

rft

Tr^

tiG 10

TrH

ot ovt^ttvoi

xarax.

TrH

hf 11 oi)' tr H oiTOJff H [vfAaa] 12 rrjxtrcu hf 13 Tr

H y>;i' xcdVTjV Tr H zt to tnayyelfxa tr xt t tnayytXfxaru 16
Tr add ntxQov ]i
Tfaff Tr H om Tr fffru' enc 18 Tr add [^^i']
tv()f&Tjatrcu

320

DE TEXTUS HISTOEIA.

YI.

110

1,2

lUD

23

ISANNOr A

Tr iMuvov fjiiGTokr] a

Tr

1,2

i,\uoji'

;fp

rj

5 Tr5

ovx (OTCV

i]fxiv

ovx fOTir 14

19 Tr

tr

[tov

5,1 ;< sec [Tr]

AA 10 H5

^ptvSoa-

xai ta/jsr 1 Ttxr.

far

B
|

h Ivfi

ofjok.

/^rj

tO
tr

[^]

Tr tOfitv

tmiv enc

Tiwa Svvcaca ayitnuv;

6

r. fcrr. [Jf]

11 tr

ctXrjd^irov,

Tr

H o xt^toa r\{iiv 15
Tr
Tr H iff^fj' enc

hf

^6fc)

18 Tr edict 20 Tr h

[tr]

5 Tr Tca \St\ iariv

Tw

iiTco

[fUToi]

trh tXrikv^tvca

om

Tr5 h ttuitu.

v/uaa, cO.ka to

Tr [H] om 18 Tr cdka 20

/utvfi sec

om

10 H5 r]yan7\xcifxiv 15

16

10 Tr5 H^ tv

[tr]

4,2

om

H om xcu 15 av. h titvTov (av.

[Tr] H om tr H ttjv xciQdiav 19.20 H ij//wv
H om 22 H av 23 H^
H om ri/xwi' sec

Tr H^ avTW 19 xcu pr
ntaTfvGcofxsv

20 xca sec H^

3,1

cwroG iOTiv 8 Tr tv

[tr]

Tr

4 tr

13 Tr

d. p.

s.

ort 21 rifxwv pr Tr

...

16 Tr akai^onicc 17

S-fov]

rjocd'

[tv]

xuiv

ovrwa Tr

v/uiv)

ovx sotiv ev avToi

rjfAMV

24

h naidia 12

enc

it^avtQ.

tw narQL 27 h
(/(ouiv 29 xca [tr] H^ om

nciVTta

28 a/,

y. f|

ti.

2,2 h fxoviov 6

KVTC)

Cwrj

{y.ai

iwkvov

fiovco

Tr

Tr av

ij' sec

add iwavov a

IQANNOr B
-Tr iwavov tniaroXi]

XL'ow

s.

fxlfXTt]

litt. line.

non

tii]Xi}c(.v

Tr

i\uwv

Tr

vult.

xvQict

yoaqcov aoi xcuvriv

8 tr

f<(H

lomvov
li

/S

H
Tr H

ExktXTt] KiQia 5 Tr

Tr

6 ivct sec

H om

12 Tr H^ /pK

t}-)QyciGc(f^fcc

Tr add iwavov ^

7TfnkrjQ0i)fjisvi}

?j

unc.

litt.

s.

/3

IQANNOr r
Tr Koarov tniOToXr] y'
1

V7T

ycaca

s.

d. p.

lOTrH

SioTQtcpria

Tr

hyjiQriv

<.w)'oi'

[;]

;'

tx Ti]a exxXr]aiaa 11

Tr

u.

s.

fffr/r

H^

X'^Q'^'

enc 12 Tr

Tr add icoavov y

ciVTrjO

lOrAA
*Tr lovSa
1

^
oia

^fw

fj'

n.

h to h| 11

tr

TOV

Cocfoa

Tr

[af/36fccr]

r\.

tnir>xoXr\

xcu lif

zf)'

om

s.

oca

nXavi]Tta
Xoyoiv 16

nnoticst8vr\act.v

12 Tr

d. p.

aqo^caa

Coqoa 14

joj-yrarttt,

(.

navra hf

13 nJ.aVTjTca
kvoix

15 Tr

MCftXiaa 18 Tr

ort

f Afj'oj'

f^.

tXtajf SiaxQ.

[oT/]
.

Tr

iltuTt

om

hf 23

roi'

22 iltyxnf

om

oi'Cf

dt pr

tr

fXeart 22.23

Tr add

^oj;(y

DE EDITIOXIBUS.

2.

CONLATIO T TR WH.

(5.)

RO

1,1

321

9,3

npos psMAiors
*Tr eniaToXia navkov.

H5

1.1 tr

/v

a;

AA 27 Tf

Tr

tr rff

ttvTov,

15

Tr

12 Tr avunnoaxl.

/Afvoa,

nQoa

QcofxaiovG

tr

[nQOJTov] 21 Tr

aijatrfa bis et uQataiv

novriQiK nkton'^ia xaxca

xx. nktov.

favTota

29 Tr

10 Tr Sto-

iOriv

/uov

ovtw 16

uiToia

nor. nXiov. vel

;;/f.

xaxorixHua Si h eniyivwaxorTfa

ort

ttoj'.

h|

rotry

noiovdir

noiovvrta

tr

Tr

77f<,'>oi;(JU'

om

Tr

14.15 Tr, {oxuv

^vfjoa
.

rw Tr

aTfvoxMfiiu 13

[H]

[tr]

unoXoyovfitvoyr,) 14 Tr (iolv enc 15 Tr

trH

avuftan. IG er tjjusqk

9H

H^ Si

2,2 j'o Tr^

ai/j'fi'rfojfoijTfa

tr

fj'

h *y

rj/^ioa

?j

r^fitQu

vel fv rj/ufQa

rj

H5 om

0T( tr

20.21

I'OjUW,

Tr h yuQ

xoivei^

cur.

sec.

Tr^

Iv )(v

ti

bis

3,1

rt yi(Q; (i r]n. rirta, 4 Tr^ viXTjOrja

XQWOf^ni, 8 zt sec

vno

[H] 9 tr

(tr]

afxaQ. 11 o pr

H5 om Tr H avviuv o sec [tr] H^ cm tr h Ctjtwv 12 o Tr

H* om ovx farii' sec h om 14 h arofxa kvtcov 22 H [t>j(Toi;J

[Tr] tr

[trj

XQi'rti ut

Tr vouov; 29 Tr AA

oi/r 27

yo Tr [H] om

W(fi).ia 2
7 J"f

Tr h

25 h TTja niOTtuya

uitov Sue

28 yat)

s. c.

h ovv 29 h /jorwv

tr

Tr fxoroi; 30 H {f^foa, oa
ov h 0) ov lib nfoiTOfiTjV
12 zi xoiG

(T.

/>wa

TfT?)0 20 Tr

TrH

5.2
7

Tr {vntQ

13

hf

16.17

19

ae,)

rti)^.

Tr

Tr

(oo fffrtr

vt%'tx.

(cae^t] 8

Sixuioawrjv

t;j'

riSr]

Tr

ov

[r>/j']

ji^tixa Of,) 17 Tr

[H] praem

[tr]

Tr

{xic-

ztoj'-

\xui].

h xuvyMfAtroi 6 trt

Tztar^/J 3 Tr^

tov

yitQ

tr Sict

cFi
|

akXu 22 Tr

[ri/

H* om

4,1 tvQtjx. [trj

H \/Qiaiov\

unodavtiv) 11

rw

ikXoyaTcti 15 x(a pr [H] 17

roi'

ft'

12

trH

j'faj

yt

ft

hf

H i^fjuoToy
[rrja

Swofao]
|

tr

h yniarov itjoov

nvouiav\
[ufj'J

6,3

ovto) 21 Tr roTf

yttn

fif

8,2 Of Tr h jMf

LMonoi.

IP sec

trH

;t'ofi

f(^

23

TrH

vel

ri'o

Tr

fnaia/vvio&f;

Xkw)

V.

H
H

Tr

tr

[Tjfxaa]
[tr]

toj

ro

8H

H^ om

/ifi'

rot

Tr tyfiona /inOTor fx nxniov

Tr h Sia to evotxovr avrov

itot ^foi fiaiv 15.16

Tr

fyw pr Tr

h fv/uQiarco

ht 3 H xuTfxniif 1
Tr om tr H \x(ci]

[tia ti]V

viod^foitta-

naTtjQ, cwto

Tr avunaax- 20 (21) Tr f/r fkntStfAn. ut postbac volebat T 21 cTtoTt TrH on 22 Tr avartvai^tc

34

y.

17 Tr otxoi'ffK 20
[St]

16 Tr avfifjido. 17 Tr avyxkriQ.

xici

s. c.

Tivfvua 14

ai<^(frjfii

25

[fv]

11 Tr [fU'ra] 19

[t;ffoi'i']

Tr (ycvajaxovOiv

7,1

xdTHoyaaaTO 16 Tr
23

24 Tr

om

tnoutvti,

28

[r]^iia\

xt

xf

xmaxQivoiv la Tr [Hj

tOTcv iv 35

XV h

TisCHBNDOBF, N.

O^fov

T. ed.

8.

t('o

uyunoyat

om
9,1

h Tia

f^Ti.;
\

auvtQyti

fyfQ&na

Tr av^fiaoT.

[fx

(kni^si

ti xcti
[o

^foo]

rfXQWv]

Tr wot iariv
21

ftff

Tr oo
2.3

Tr

322

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

RO
{r]vxo fJ.riv

JJ.OV,
\

7t(ci'T0JV,

11 Tr

c.

s.

19 Ti tr add [ovv] 20
25

9,4

ICO

1,13

/qkJtou), 4 ca pr

oiarjf (ojo. sec.

tr

nca 13 xcc&oia

fj.r]

Tr

H^

aaoxa, h aanxcr

Xoyov

28 tr awTifiVbiV [iv Sixtaoirwi], oti

Tr nf)d^aatv; 32 h (Qywr,
6ixaioauvr]V sec Tr H om

Tr

y.uihunto

i]aKv

Tr ^tvovv yt 23 xai [tr] H om 24 H

cur.) 26 avToiO Tr [tr] [H] om 27 H

aihviov

vnolt/bi/na

29 Tr

c(vvTfT/u.rjfXVoi'\

iyxttTil. 31

10.3
tr

vofxov

roi'

noirjOaa Tr

5 Tr ort post vo/xov i^onit

add avra 9 H5 o/joloyrjar^a to

[tr]

H5 oTt xo Ta 14 Tr H axovowair 15 xa&oja

noSfO
[tojv ivctyy^XiCoiLitrMv eiQijvrjv] TCij>'|TrH
H5
11,2 Tr
om T 18 Tr fAivovr yt 20 tolO [Tr] h praera tv bis
avTCor;
Tr
ffiiyx.
12
Tr
nXrjQ.
yQctipi]; Tr lOQarjl, 5 H Xififxa 10
Tr qiCtjO [xcu] 19 Tr f;'X6j'r. 20 Tr
13 Tr [oi'j'] 17 Tr avyx.
txkaa&rjani' 23 H fni/xevioat Tr fj'XfjTo. bis 24 Tr (yxiiruiad-rjOorTm Tr tlaiu; 25 7ro Tr^ H^ iv H /pt 30 h vvvi, 31 Tr om
12,1 Tr b tvccoearov tm {ht(o 2 Tr (Ti'frpf. tr b
vvv sec 33 H w
aua{h-i'a-)xi]UKTiC(afhai et ^nci^oo(fiovG(Ha 4 h ji/f Ar; noXXa 14 H om
13,3 ayafi^o) fQyo} bf 9 b roi'Tw tw Aoyw
^itiaff 15 b x( xlttuiv
Tr H [sv T(a] ay. 11 I'lUfeff Tr^ b iq^ua 12 H [tff] sec 13 tr h iQiai xat

^rjua

XV

tr

IV

xaO-anfQ

tr

CrjXoia 14 xvQ. it]a.x()-

tv

om

nQoaxofif^a

et

om Tr^
Tr umov 18 tw

14

r]

H Tifti' nQoaxonni, Tr
15.4 H nQOfy()(((pr], [navTct]

xwuer
b

tv

add

21

/r

[Hj

[tr]

L'jM.

[/Ifj'ft]

14

tr

H^

r/;ff

[tr]

om

add

rj

anod'toatt

15 Tr^
\

(mnob^tiav

ff.inXr}ad^o),

tr

6(OQO(fooin

26

[toj y-tio]

axavSaXiCtTM

rj

3iO)-

aad^ti'n

e)(WfA.fv ttjO nccQaxXrjaacoa 5

Tr

tr
H fxt^rtai 11
H ToXfxr^QOTfQcoa 17 H [r/;)] 18 tr
H ^QiaTov, 20 Tr^ qiXorifjiovfiat

noXXwv

Tr^

evSoxrjGev 30

tr

tr

ftff

pr [Tr] 19 Tr H5

7r/.t>'

b ToXfiw 19 ^*oi' Tr [H] ayiov

21 tr H5 oypovrai. ante o<ff pou 22 r tioAAk
xXtuaaii'

fio^oXo-

11 Tr^

Tr^ b yeviG(^at 9

/juf<0 8

Tr

yp Tr [H] om

14,5

naaa yXwaaa 12 ovr Tr

yrjasTcu

13 b

;fi'

32 Tr b

ij'

H
H

noXXaxia 23 Tr

tr

/xkj'wv 24
[,(5'fA(/ot,]

;ff<p

*A.'/w

tr

iif/i

tr ktto

31

dmxovta

fv /(;

b xni ownvan. 33 Tr [/*>?>']

2 Tr H^ n()oO(ft^ria&f avTrjv]
16,1
Tr j'p i'tj 5 Tr H tnuivtTov 6 Tr H fictQinv 8 Tr H a/unXinTov 11 Tr avyyevi^v 14 Tr aavyxQuov 18 H f^ccnaTMOt 19 H
ffoyoi-a [,afj'] 20 Tr iv \xl'\ b s. u. 21 H luov] pr 27 H [w] Tr H
om Tcuv aiiavwv Tr add 7r(}oa QWfiiaova
sX&iov

bf

Tv

zii

tr

i9-foi'

Tr

JtKXOj'oj'

\xai\

Tr xtyxQiaia

npos KOPiNeiors a
*Tr
1,1

/.(ov

Yi.^

[tr]

Til

'

2 Tr* rjyiaG/n.

x^^

om

[/(Jtffroi']

fv

13

/(;.

t;ff.

t>;

H5 ^qiGtoG.

*v

oi'ffjj
i'7rf(>

tr

xop.

b ntgi

DE EDITIONIBUS.

2.

CONLATIO T TR

(5.)

AVH.

323

100 1,14-13,10
h add toj &f:(o 17 tr [o] ^^otaToo 28 H [xcu] to.
2,1 ,or. H^ ^uvOTrjQtov 2 Tr H ti
ftrj ovTK 30 Tr H^ &eov,
iOxavftJf mt 4 H ncd^oia Tr cdht 5 Tr cdXa 8 Tr {ft yuQ
(Hoaay) 9 a sec Tr5 H oau 10 (Ff tr H /(> 13 nvevfiaTixoia h
Tr ai'j'xj;*)'. 15 Tr [,w*J'] tikitk H s. u. tr h [iff]
nvtvf^iuTixbiG
3,2 H [trt] 7 Tr H *0r('r 12 h Xf {((jyvQioy
n. 16 H aui'^t^ccad,
14

Tr

fi'X-

[tr|

13

14 Tr ^uffft 16 Tr sara enc

tr [i;to]

enc

tOTiv

(nXovTTjaaTf;

Kuro Tr

om

Tr [H]

tu

add \xQi(rrov] 8

tr

13 Tr

Tt /f

Tr avjj^aa.

[j']

{*>'

jjTt0

15

[t'uwj']

Tr

Tr

yic<

x((t

[x(u]

7]

yui'rj

38Trh

oAwff

[oi-r]

7,1

H
Tr

s.

u.

Tri'fi-

Tr tyQaxpaxt

12 Tr vTt} 13

H
H

h aiuotan' 28 Tr

tr

rvv 12 Tr

[wot]

yniiew Tr h ya^rjaac 11 Tr

...

ayafxoa xat

t]

17

xQivovi.itv;

14 h i^rjyeioer 19 h

iccvrwr,

(T/';';'J'.

Tr

nuQd-ivoi' favTov

TrH

ria

6<

29 Tr h

Trfso*.

xca /Aty.iQi.aTat.

nccQd-fVoa

rj

<

[>/]

Tr

avr. tarip (Tr enc h iOT)y) to loinov, 34 (33)

(Tr 34)

irjOov

>;itwj'

Tr

11

urj

[/y.uwv] ^

JFi'

Tr h rjuua 17

i;,a(r

,a>jjf

xf-eov;

Tr^ rovS^iTU)

pr Tr [H] add

xT'

5 Af/oj tr Ardoj

xcacdkaytjTO})

fffrf;

Tr H^ KnaSti^iv

14 Tr AA

6,2 h XQivovOiy

trH

dt^ixaioifxui)

pr

XQtvfi;

Tr xa&iZtTt.

uctToa ayiov iativ

oni

Tr5 notrjoaa

10 ov pr Tr^ oit* 11

e^aaiXtvGciTe

TT^ft^'.

xptrfri,
^u/)

om

H**

5,2

{ovStv

dvaip. Tr^ jilaG(fr]i^iovu(yoi.

13

oia

Tr

4,4

iv v^iv or/.a 21 Tr

H^

tr

uaQifiru

noift h noirjOU

TrH

nocj]Gii tr

Jt ou h Jt oj'
no tit, 40 Si sec tr H^ yaQ
8,6 tr H [AAJ
8 Tr H oi'Tt fur fxi] (^aycouir, vanQOVjutO^a, ovts tar (fcr/ivfisy.
niQiaatvo/ufd^K (H Tuoiaatvo/tnv, quod Tr fortasse voluit) tr ut
]

Tr twQHXu

9,1

H^ f/<^wffffff[H

xriii.

fvxonrjv 13

^f sec Tr H^
22

xfQi^ayd)

tr

10,2 Tr^

XQiaroG) 5 Tr
tr

;f(;)taTov

XK&ojG 11
19 Tr

tr

avi'fxtQ.

(^anTiacii'TO

rivdoxriaiv

Tr

Tr nitiv

15

enc

TrH

i',uo

oTt oTf hf 6

[to

iv

f.iiu

10

tr

13 Tr 3io

t.

XQtGrov

juoi'

r;

[>;]

to 16 fi^aj'j'fAtCw-

tariv

tr

kkto]
\

jU/^Jf

4 Tr

uxoai,

^uot"

Tr

om

f.

TQua

yoyyvCwfj.H'

9
|

[tr]

xvoior
x^.

fOTt^- sec enc 18 Tr^ h

o pr 5

21

AA

(fTTtroj'

fGTiv enc bis 20 &vovGiv pr Tr

11,3

Tr

13 h neiQual/rji'ttt vfiaG 16 Tr

Gvvk^aii'ov

12,2

ii,6iokno)

uqotqiuv 12 Tr iyxonT]V

8h

tr

fffTtv'
oi;;^^

[H] add

h iuvTi]G 17 Tr h

na

Tr [H] add xui 22 fnairfGco tr

fv rovTCj; 24 H tojJto' fiov eGTiv 26 Tr w/ptff
o Jf tr H^ x(u o 10 (ff sec et tert Tr [H] om

nuouyytkkbi ovx fnnivMV 19

fTTrttjcij

Tr

[wa] aad-fvrja 23 Tr Gvyxoty. 27 Tr

22 Tr iGfitv enc

fi^j'7;

Tr

enc

10

,9^fw,

f(T,9^toi'(7tj',

[as]

sec

fvccyytXiaajiKci, 18

ox) toi; tu.

(prjfAi

tr

Tr ntxi

Tr H^ innQuaav

(Tr enc

10

excepto

nfoiaaeuofif'hc

n(Q

21*

324

DE TEXTUS HISTOEIA.

VI.

ICO 12,15 2C0 3,6

Tr

SiuxQiatia 15 Tr oiofimoa: sec 16 Tr aoj/uaToa

19 Tr

H^ vir

H^ om

20 futr [Tr]

[t]

axtOfAu 26 tcTt pr Tr^

Tr avfxn.

ti ti
\

H xav bis

tuv Tr xitv primo solo loco

3 xui

TrH

au)/uai

4TrH ^orjOTfvtTici,

ov6fv

rj

xar

bis
|

25 Tr^

[di]

tr do'^air]Tiu [h']

x(u Ktv Tr xj' secundo solo loco

13,2

21 tr

18 Tr

sec

Tr

avy)(.

fxtb^iaravtiv

Tr

xiivV^r^aco/uai,

a.

ov

iyjkot,

H xicv/ri-

ayanrj sec

r]
\

H om

[Tr]

5 t tr

QyTjOrjOfTcii

h to

Tr Ovy/.

,ur/

Tr

yroiofta y.uTaQyt]ihriaovTiii 12

tr

[rf*]

xiaa-

7iQ0(f>r]Ttiu

taomoov,

sec. cur.

Tr

14,0

tr

H^

Tr

i/;Aoj

Tr

^iSaxT]

[tr]

nQoatv^iDfxca bis

18

s.

y).o)ao(ua 25

7ittQKxa).o)rrctt,-

[H,(]

7TaQ(iX(ilo)i'Tni,

x(u

37 Tr

pr enc

taa

om

tr

54 TO (fd^aoTov

H fv h
4 Tr H a'^iov

Oai'tnoa,

[^r]

TrH

[yc(()\

15 tr

nrfvuuTi 17 Tr

A>1

fouTj)'tvTj]0 31

mo

[H,)]

35

*v^.

T.

tiTu 7

Tr

t7r.

H^

ort pr h

27

v/j())y

Tr ^vrufiiv

om

fiavii-cirtiv

tr \tr\ y).(oaa.

H^ htu 10 Tr
H^ tj/amv 17

sec Tr5

oni

dvvufjiiv,

nurra.

29 Tr ^nnTiiofitroi;

v.

28

tert

vtxoiov

t.

49 h <footGoy.tv 50

rfXQOi,

uyiojv.

tr Ji'^kv-

ov, n. St (sed vult -o^t&a, ov n. St)

H^ om

x(

f/().

tvoSujd-Tj

[tr]

33 TrH

uyiMV, 35 H^

nuQadid'o)

TrH om

tert

xoi^uT]')-Tjao/jfi'i^K

Tr

H^

tuoi, 14 X((i

[^ffTn] 24 tr

fynQOVTur

51

rt

(iQjjytja

Tr

f77.

aw

17

add

25 Tr /()KT 26
x Tr [H]
.

16

[d't]

^^oa 28 Tr h

o
.

(foyyrir aaXniy'^ 14

fiQTji'rjO.

v^iv, 5

vfiwv pr

it

xta

Tr h

tOTiv tvToXrj 38 ayrotirai Tr^ h ityrotiTV) 39

J5j2
ft^ut

u. 8

3 6J'

Tr

(cv

'>.

[t/jc]

16,2

SoxiuunrjTt Si tniarokoiv,

?;

XHTH^tro)

H^ fyw 11 Tr f^i 15

xui

K/auiG

H^ om
17

d. p.

s.

8H

x/w

tniut'vco 10

t'ufr.

ii^wv

Tr

oi'.

nvToi 19 ff7rCtTr(t T^ Hanui.ovTni

npos KOPiNeiors b
*Tr

/J'

/S

Tr5 h f(Tf St (hXipo^tda, vntQ rrja

1,6 (6.7)

om

xcu 0(xnr]oiaa

Tb)v (CVTOJV

al} T] I tnr 0)1'

r)

tXniO

vfiioy

71

Tj/ioji'

(h

ojj'

Tr

[oTt]

vntn vu(or' tnt

12

(H etiam

x(a rjuiia nao/outr,

nuQaxlrjatMa xiu aiOTrjouca

tQvOdTO

jTaoaxXrjafoja

aonrjoiaa ,) irjO ti'foyovfxti'rjG tr vnouovr]

x.

jitjiaiH

vf.ioiv

ovx

Ji(((>uxukov/jfO^((,

(h')

praem

,)

xni

ii7rf(>

Trja

ntni H^ VTitQ 10

[xiii]

TrH

14 Tr tOfxtv enc

Tr

om

TjucDV

sec

15

xni TO ov ov 18

tr

H^

x<i{)nr

17 Tr

vai 19 Tr^ ta

t/()y]OUf.ir]r,
|

rut bis 20

H
H

to vai
afxr',i'

rat

22

2,1 St tr H* yaQ 5 H /Lift)ov(r t. ^i. fnijinoo)

H^ om 9 ft h ^ 17 U pr Tr alia
3,1 Tr
avriOTav Tr awoTaT. 2 Tr tyytyQ. 3 h xfa fr;'f;'ji. Tr tyytyQTiA. x(jrf. o()x. hf 4 Tr ,'>for H^ Otov. 5 tr tx. f0a. loyia. ti aq
(avTiov h ta/u6v, tavtmv sec Tr uvtmv H uvtwv 6 H anoxTtivti

TrH

[o]

itQQu^wru

71.

^(tXl. [Tr] tr
j

DE EDITIONIBUS.

2.

325

13,13

3,7

6. 13 auvTOv Tr H ccvtov 14 Tr
ynnuuuTt 9 rri J. tr H^
Tr Jf >' h rf J' 17 xvQtou hf 18 x^. h x(u')^o}an(Q
4,2

Tr*

CONLATIO T TB WH.

(5.)

CO

>;

nXl(c 16

14TrH

aQO(Cjio)i'(c 7

tr

/.uxor 12

s.

15 Tr jSeXiuQ;
.

(fo^oi

tr

vucor

((iAfTiw

Tr

(Af;'6t

^ktno) hf

xuTfigy.

/./,

om

Tr

rjfieQU acoTrjQiaa)

j'dj'

Tr

r]fiiia

H
.

avofxuc,

(Ouev

f^oi&ti'

yp Tr

5 Tr ta^tv

7,

vfi.ua,)

Tr ffxnfotnuTi^aoj

vuua. 11 Tr

itjOovv

r tJtK Ton ao^nroa" Tr (fuvXov

,,?

6,2

w Tr

((f

niajo) h tiiotov 16 Tr avyxia.

i).vTii]atv

10

jiaQov/utyoi

^o.

t;fT.

xru pr Tr

GvriajuyovTta 13 Tr (ma rtxv. keyw) 14

fOTf

tr

/;</.

signo 4

ftJoiff,

ft 7f6o

tr

f^;fT.

;^r.

tw om/juti 13
H^ om

[trj

/j,f'ti'

Tr h

5,3 ftyt

17

[;f(wo)'J

10 roto ooiuaoiv Tr

irjaoi'

vfxiia

xarnvyctoui

4 tr

*Ti'rtaTroKr6(r

tr

H cm Tr
H 01;;^

[tr]

tx6ixriaiv; 12 ovx

Tr

uSixr]auvToa

8,3.4

oi'Jf

[/.A]

nXovTrjOi^Te)

18TrH

OXnpia- all ( caoTTjToG iv

uovov

(01;

H om

Tr

24 (r^nxv.

(tj'

Tr

fTTt

[Tr]

h praem

uXk

}]u(jjr

[^] 12 Tr H *)' 13 H^
avrov rov udtXqov 19 Tr

.,

(ci'ac,

Tr

9,1

Tr

Tr

(7i'j'
|

(v^fi'^aar'he

fToiurjy

TuvTrji'

H^

tj

Xfybifiiv vufia) 5 tia Tr Trpoff

fxi]

v/lIO)v

tr

xca

/utr

vfiwi').

7iQ0x)^i'/ji(ci'

(ivtov

tOTiv 4 Tr
TioojGi

dvvuuvv, uiH^taQtxoi fxtTa 5

tv v/uiv 9 Tr (yivbJOxfTf

uXk Tr AA 14

xai

H
H

sv
\

fxoi'

tiqoxutkq-

9.10

ur]

(xit{}-ioa

11 roj

/>6t/j

10,1

luotv)

6rx.

h ^foy 12

10

aniofxu Tr anooov
on,

Tr {r yun

iTiittxiua 4

xo)

7iXrj&-vvec

o/vooiuctTwv)

&iw,

Tr

...

OTQUTnaa 7 H ^Xtntxt. 8 Tr h om rf Tr H xavxi]GO}{Xtti

10 tr h (f(caiv 12 Tr tyxo. et bis aiyxo. 14 H
ov yan
iavTovG, h fta yao ui}
ov yuQ 0)0 fit]
XQtOTOv
tuvTova; Tr /qiotov 18 Tr H uXXu
11,3 H Evav Tr anXoTrjTocf
xtci Tr]G uyvoT}]T0G tr H anX. \x. t. ayi'OT.]
/ptff. Tr H^ praem
rov 4 H^ ((Vfxia,7t 5 )'^ tr J* Tr vntQ Xikv 16 H
tt J* 18 H
[ttji] auQxu 21 Tr (fv aqnoavvr\ Xeyw) 23 Tr {nccQctifQOVwv XaXw)
H I'/rf^ Tr H tv (fvXaxaiG neoiaaoTfooja (r nXtjyaia vmn^uXXovTwa 30 H [fiov] 32 H o6t
12,1 H Jf ow li (Tf oi' 2 Tr

Tr

(firf

*j'

aojjuctTi

oi6tv)

iva

Tr h
|H|

firj

fv

om

1 1

13 Tr foriv

13,2

13

...

Tr

fiov Tr

[ovx oi6a]

vntQtaowfxtu sec hf

h yan

yiiQ sec

iTiQu'iav;
tff

vntoaintouiu sec Tr

H*

(fiov

ayanwucu. 19
5

oiSir)

...

UTioxaXvipiwv.
Sio

tl

15Trh

[tr]

om

H om
7

(i

9 fiov sec [Tr]

[xv]

if.iiGoy.aL,

tuov,

praem

om

10 xai

xarfioy.

Tf

Tr

nfoiaa. vu. ayantav rjoaov

anoXoyovfiiO^u; 20 Tr^ fQiia 21

6.7

iva pr Tr

Tr vntq Xiav 12 Tr
vfiojv,

tv awfxnTt

(tire

4 fv tr h

Taneivwarj

aw H
|

Tr add nnoa xoqiv&iovG

/J'

[ii,G

Tr

vfiaa]

326

DE TEXTUS HISTOEIA.
GAL 1,3 -EPH 4,8

VI.

nPOS TAAATAS
y.vQ.

1,3 x.

H^ vntQ
Tr

IdfApavfi.)

^avec

TjA*.

Tr riki)tv

16

Sfioc

tv

X^

0710101

Tr [H] om

13

10^. H5

6X

14 Tr^ H5 tr jfw

;.;.

x^^foi'J

(o

ycco

add

fi'tfox.

t(h

fT>j

kUm

16 Tr

Tr

>'

10

vioi

ttOD'

tr

Tjr

Jiuair

[tr]

H^ av

19 ou

>?'

ovx h MSS. ovx"

tov &foi' Tr^ i9foi;

vwv

20

7 tr

Tr xu^oi 12

id-rr).)

14 or/ Tr

tv jfv

roiAb)

41'

Tr

Tr (^(taxartr;

3,1

if^ir

oto Tr [nnoioi

nQoawnov
htudutiffQ^t

sec

[xai]

XT' tv

4 niQc
tr

18 Tr

uvriXO^ov tr (mr]L9or

[>ju.]

12 oir* Tr h ovSt 15

yctQ

av/n7T((Q(d. 5

Tt

Tv x^i

tr

XM x^
12

Tr

2,1

xvq.

x.

ivay-TUi Tr [H] add

17

i^foff

xihx.

[rija]

rjfiwv x. xvq.

TrH5

11 Jf

vfi.

[H] add o

[tr]

21

i]fiiov tr

tvayyf:Xi>,r]Tai,

praem

vel

[fjU.]

Tr

21

[roi'

23 Tr avyxX.

[rev]

28

8H

ovai 9

tr

xar

Trpoff

4,2

lOTrH

rfoi;/.*!'*^'

Tr

Crikovof^t

29 Tr

:7fa'rfff

H^ Ttxvia

19

t'//Kff,

tOTi

H u/itr
H uyaQ

Tr

AA

tr

[jUfr]

H5

dia Ti]a Tr

Tr

T^^ufi^K

T^^uf)'

triavTOva. 12 Tr vfina. 18

dt 24

aivd

tr

23 Tr
25 Tr

(to

aoapin)

H5 to

Tr to yaQ

6t nytcQ aiva

')]fitt,G

XtG&t.

Tr ovaToixti 28 v^tia

f^iwxi
20 h

[tJjoon]

5,1

tQtLG

h add xai

xad^ioa

/.it&ai

o().

fO/ufv 29

to Sf

tr

[/()] (Tf>' o.

T7;

Tr

21

'Cy]koi

nnqvT.

23 (22) Tr

eoTt

t]Xtv&.

hf

H5

tr

o.

fVf-

[f/oi'o<]

(f()-ovoi

26

a.

[uyctfi]

tr

li

(dXjjkovo

[fyoffroa]

q&ov.

Tr

6,1

2 Tr^

TTQctvT.

aranh]QLOOaTt

7 Tr fO' 9 Tr tyxux.
10 Tr txofxtv 11 tit^Xixoio h i^lixoia 12 H
Tr H SiwxonTtti' 13trh nfQntT^r][Atvoi 15
XQiOTOv [irjGov]
oiTi ;'( tr f/' ynn xQi^gto) trjoov ovTt
Tr fffr/r 18 H [;^wj]

Tr add ttqoo yaXccTuo

npos E$ESiors.
14

tr

u. 4

Tr

rjfiMV, 15

tr

1,1

Tr^ tv tiftao)

H5

o fffrtv

s.

avTov

[r/jv

ityani], tr

ei'

;'77?jj']

Tr

vel JoJ

,(H om,) tr tniyvoiati, iwtov

Tr

H om

18

fvrjQyt^Ofv

hvtov

Tw h praem

tv

Tr H

f;^^()j' f V

Tr
\

(;f(;>.

faToi', 15

om

fa. ata.)

12

H ort

coram.

17 h

ji'^uwr]

2,3 tr (fvati Tixvu

sec

s.

Jw'/;

20 Tr h

H lomor

Tr a^toi, 15 (14)

H iiTw 16H ffrii(>oii ;roz. 19 Trffi;^7ro>l.

3,1 Ti-B.

XV

Tv

1.2

Ovyxk. et au^iu. 8

Tr ed-vwv

f^<o<

13 Tr fyx. 17.18(17)H v^wi- fr

7ikr)().

no h

iiQrjl'rja,

7iXr]Q(x)&i]

-v/^0-

4 tr

4,2

[or/]

t'rr;

9 r/ff

ft

;';tj;-

r;

Tr nyioia,

tr

ayuni]

Tr [H] om

Tr

Tr h praem navTaa

18 Tr5 H5 v\poa

Tr txquvt.

[xt] sec 7

frf.

x.

(ia&oa 19

comm. 3 Tr
Tr [H] praem

s.

DE EDITIONIBUS.

2.

CONJLATIO T TR WH.

(5.)

4,9 COL

EPH

327

1,14

h xcnf^rj ttqwtov 14 Tr xv^fia Tr Trarovoyitt, 16 Tr avfx^i,^.

usQova h /Lifkova avrov Tr H tnvTov 21 Tr H (Si6((j(&r]rf, H5
9

xtet,

aariv [h akrj&eca, (v 23 tr avavfovads 24

y.uS^bya

om

i6u(ta 32 tr

Tr

xt

[Jj]

I'^utr tr

Tr ovu/n.

Tr

H^ vucav 4

5,2 i]ia(ov

ry^wti'

-(o j'()

uXi]d^tiuy

^ H*

trSvaaaOf

tr

,o j'(j

pr

tj

aXi]-

&Ha, 11 Tr Gvyx. 12 H XQVffij 15 Tr^ Tiwa ccxQi/ioja 19 i/^A//. [tr] h

praem fv Tr [ev] ttj xao. 22 nvdq. Tr [tr] h add vnoTaaataS^wOav
23 h xi(fi{dr] tariv 27 H anO.ov 28 o^. Tr [H] add xt H ayannv 30
j

raaof
xov

add

tr

avTov 32

om

(X

^foi',

[roi'

nnoa

et.

s.

xvoio)]

2.3.

[t]

yvvcax.

ev

ttqcoti],

Tr o(fd^aXuodovleiav

nfjivow/utra 18

31

i'roi,']

Tr

av 10 h (^vi'ccuova&( 12

16TrH

6i'j'}'*>ltoi']

tojv oarto)V

yvvcuxa

Tr fvvoiao, Sovkevovrta

Tr

Ti

Ttjr

[iv

xuodina

rr]a

^tr

f)'

14 Tr oG(fvv

I'ufv

Tr

6,1

}!jv/r]a

(SovkfvovTSO,

H^ nQoa

yvv.

r.

sec

[tio]

fnayytlia iva 5 Tr

aaoxoa avrov, xiu fx

[ex rt^a

Tr [Hj

Ti]V

et

Tr

6.7

tviocaa
)ju' tr

comm. 21 H^ fiSt^n xai vutta

19

Jf/jafwff,

Tr add

fffiOiova

npos *iAinnH2iors.
H^

Tr, ((/Ota

1,6

ror

To'/.uar 17

[Tr]

^'

tr

om

Tr avyxoir.

tr

fXdOTOi pr
yevofifvoG,

tr

-roff- 7 (8)

3,1

ufV ovv sine

xai xai.

Tr

avfxxy.

avd^Qwnoa

s.

e^o/xoXoyrjarjTat 12
ti'

^' 26

r.

comm.

'

h (UQt^ao-

oiJa

ev

Tr

on

h avTo 4
7

/""or

Tr iuvTov,

15 yfvrja. tr

[wff]

s.

Tr

?jrf

nnvTcta vua [i3(iv] h r'uff

H xai adrifxoviov 27 H
H riyyiGfr, nuo. t. ipvytj ivcc
7 UTtva Tr [tr] H praem AA tr uoi rjv 8 Tr
H ^ufj' ovv ye 10 Tr H GvuuoQ(f. 12 Tr H ei

fdfti'

Tr

30 yoiOTov

aG(falea.

Tr

17.18 Tr ovyy. bis 21 Tr h

H^uvuTov

2,2

Tr

accoxi 25

h txaaroa 4.5 h treowv. fxaaroi

vTifQvxpoiGtv, 11 Tr^

TiavTdO sine

f j' r>;

h ntoiGatvay] 14

19 yuQ h df 22 H5 SQyov, xcu

[yJ 24 h tnijueivca Tr
comm. 28.29
(rjTta
naayiiv)

u(a: 23

9 tr

tr

adriuovoiv,

xcci

H^

xi'ptoi'

j'f

Tr [H] om 13 ovnoi Tr^ h ov 17 Tr

tJjff.

avjujucu.
j

Tr

ovTwo 21TrH avu^ooifov

uov 2 Tr H avvTvyr]v 3 h
12

neivur 14 Tr

'

kitw

4,1 ayanr^roi sec h add

6H

-Ti'j'Ci'yf

Tr add

fft'yzotr.

jUfr fu;^.

11 Tr

Ufj-i,

enc

(fikmnrjaiova

Trpoff

nP02 KOAOZSAEIS.
*Tr
1,2

H5

[>)j'

-kaaaaeia

Tr xoXaaaaia
f;ffTf]

rjf^wv 10

ihvuiav

una

Tr

om

vuaa,

Tr uotaxtiav

yaoaa- (H,) 12 h

xf
.

[yoiaTov\

//fo)

tkqi Tr h

I'TTfp

Tr 'iariv 7 vfx. Tr
comm. 11 Tr H fxaxQOnaTQt v,u. Tr^ h 7;t/a 14 h

iariv xaon.

antaxucv (v
toj

s.

328

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

COL

2THESS

1,16

ea^ofxfv 16 fni Tr praem [tJ 17

om

Tr [H|

sec

26

rjXkdyrjTf

Tr

avv^i.

21.22 (22)

fariv 18

rvvt

27TrHo

J'l'J'

nlovToa

\to\

fOTiv

Tr

2,1

Tr d^tov xqiotov

avTov

ao/r] 20 St

[jj]

(hivarov,

2,3

h anoxar-

tr

2H

iOJQuy.uv

h| 3 Tr tioiv enc

4 Tr TovTO
14 h

ttuTOJ-

7 tr

^um. Tr

o 12

[St\

ntQtao. [ir

^{inriajnuj

15

>j^tj'-

vfout]VUia 17

Tr add rwj/ 13 vfxaa sec h

*x

nni)Qr]nia <}Qt,ufi^. 16

h o 18 O^tlMV

tr

20 Tr doyfxuTiitaOf;

oufi^t^.

iv 8 h tarat v/uaa 10

ai/Tj|

i/n^uT.

H5

zf

Tr

naai 15

23 xta

Ki'^(joj7rwj'-

H^

3,4 v/nwv tr

/QiGToa Tr H^ y.vQioa 14

vfifia)

tr

H5

hf Tr noQctxiv 19 Tr

22 Tr

p.

s.

artQXoa hf H [xcci] sec Tr tivi, enc

11 Tr T navra T non vult 1 2 xfu h nihil nisi

M(f'.

pr

off tr

Tj^uaff

fj^awv

13 Tr (avixof^evoi

16 /^tffroi'

[(vi]

jxvQLOv

nkovaiwa tv

Tr aotfia,

Tr

ao(fuc

tavTovO

H
H

H vfzi'oia Tr H TU'ev/xuTixatG iv ttj

/()iTt, 17 Tr H fi' 22 Tr o(f'&akuoSovXtiuG h oifd^aXB5 om
jxodovXia Tr AA 25 H xoucairai
4,3 o tr or 9 H /j'W(tavrov) 11 Tr H TifQirofxtja, 13 H
Govaiv 10 Tr H (/rfpt oi'
nvrwv tr H avrria
Tr add 7i(Joff
Vf() IToXft 15 tr H vvfX(fnv
^paXfi.

Tr

ipaX/Lioia,

jfoAfcffffttftC

nPOS eESSAAONIKEIS A

8H

TTiOfc

19 Tr

13 h

tr

xXtmaa

ctfif/jTiTcoa

xt
o

add ayioiG

ttjtiTjj'

[rov

10 Tr

rjijua

t.

21

Tr add tiqoG

10

vfiojy

rjntoi

z.

oii;ft

tj

4,1

vfttia

om

8 tr
tj'
|

9 f/f rf tr f^o/J-tv

adtXqova [roiff] 14
cTf 4 tr vuaa r] rjufQn

orj'

[/qigtov] 10 TZf^t h vntQ 13

25trH

d^eaa.

TrH

[xt]

unoSoi

Tr^pt

x.

H
[J*]

{H

f/^7i().

H5 om

oi/v

f(f&((Xfv

h vfxwv niOZLV

rfu^

yr;-

-rot xt uaoTVQOf^troi,

fuvToto 15 Tr rtw enc

ajievvvTt

aXTjd^iDa tariv 16

Tr H^ om

rifx.

TrH

H om

iv quart [Tr]

H akX 9
H om fv sec

aXX 8 xcu Tr

5,3 tr

i9^foff

19 Tr

ayajTKV

v7T(Q(X7nQcaGov
xttL

om

xt;;f)fffW0

awtQyov

iva ntQ.

i9^.

v^u

Toi^

fi/ouiv

t>foff

[tr]

Tr xoluxfiaa

rjvSox. 11.12 (12)

xcw)(riat(x)a ;

aTtjXTjTi

[tv] nXriQOif.

12trh x(dtam'Toa 13trH

J/x.

pr [H]
vel

Tr

Tr

sec
2,5

ofxsiQ.

-Qo/iiti'ot,)

3,2

tt]

vfx^Qjj/

[rco)']

Tr [H] om

1,4 Toi;

rvnova

'

*Tr

H^
H^

h Stajxtre

27 rota

[tr]

nPOS eESSAAONIKEIS B
*Tr
1,2

jTvpoff
I

?;,.

/S'

[Tr]

ftJofft

/?

om

4 Tr eyxavx-

10 tniGXiv^r] hf

2,1

h tvtx^G&f
jj^u.

pr [H]

TH
2h

(^Aoyt

xvqiov,

DE EDITIONIBUS.

2.

THESS

rtjjfforff]

avnkoi 12

li

H om i\uua
xat,
tr ^foo 4 Tr H [xt]
Tr

Tr

Itt^tTi

h n/ni(QTuca 4

tr

civof.1.

noiiiTa

tOTiv d^toa

[tr]

avo^iaa- 8

h aTruo/rjv 14

om
H* om

3,3 xvQioa

Tr^

H^ naQi-

arjutcova&E (H,) ut] avra-

Tr add tiqoo ^taaakoiixfia

vauiyvi'Od^ai

ccQ^ria tr

/jjUwv pr

x. 6

tvxax. 14 Tr

329

WB..

11,20

16 o sec Tr^ [H]

rj/xaa

13

A>L

HEB

navTta 13 un

11^

tr

CONLATIO T TR

(5.)

2,3

,s'

npos EBPAiors

1,5

H5

(cvTov

H
H

Tr5
2,3

eh^fio

Tr

oov
nov

Stj

uyiov

pr

[rrp']

uov h

TrH

ayiov,

13
.

tr

h noofiQTjxfv 12

2H

[it]

ayvoovm

s.

tni,

/3f^.]

t^ vfxwv

sec

d.

kdtoi;-

tu (oycc

fart

11

na

4,2. /^jj

H
h

15
.

yaQ trh ovv Tr

15 Tr Gvfxncdh.

p.

avTov 12

tr

attv.

Tr

eQi]fi(o;

Sttxr.
3

ywoia 14

tr

[ue/Qi tsX.

aoi'.

uficcQTrjaaaiv,

rtff

uvtov

[i'TwJ pr 9 yaniTt,

[olw] 6 tr

aov

enc 12 aklaiti-G

wuroLff, wff tfiuriov

ttoJ

rff'

Tr H* avy{'K avv-)xixeQc(afj.ivova

TrH

5,1

trH

3,2

17

axovaaaiv hf

Tr

aiajvoa]

ftfftv

t_MT(oy],

[wff

S-skr^atv; 6

(H,)J 8

xuTun.

axovar]TB,

[tov

eoTSif. avTor, [xai xuTtaTT]aaa

TOJV /(iQtov

H
H

nrofxiav 10

Tr aurouff

S-oa,

aSixiav Tr

awTJjotaa,

i'Toi',

16

Tr h aov

as,

tivu

ov

re sec [Tr] H^ om 4 Tr h
[Tr]
6,2 H ^ida/Tjv
7,1 o sec Tr oa
(fcoTiad^eiTua, 18 rov Tr H om 19 Tr affc/aAjjr
Tr
Uve'i
H UQarucv
H+ot h sec. cur. MSS. oa" 4 zfa Tr H* om 5

h praem xai

11 Tr

uev

Xev'iTixrja
.

(o >lo(T

Tr

ttiwva,) 22 xf

pr 27

Tr

viov,

(toito

8,5

8 Tr5 h (ivTota 10

Tr H5

/Qvaovv

orwj' [xca to

r ytft TO)V (tytwv 4

iijuwv

tr

H5

23

Tr

e(f

ooft)

tr

vvvi

S-i\uucTT}ot,oi']
]

tr

Cfovri;

20.21

TrH

UQfia yeyovoTfa 26

ana'^

9,1

tr [;f^i'Ooij']

Tr

ty^ftjj/

v(VOfiod-fTr]TC<i)

za^tJfttff

h praem xui 11 ^tkX.

[Tr]

om

[tr]

-evsyxcca)

(ocTivfa

{oi

[xcct]

H^ avtvtyxcca 28 H
H* j'l'j' Tr TeTev/er

Tr^
tr

Tr et/iv

Tr

[xca]

h t yta H^ nyicc

2 tr

Trh

(/ovan \&l< uikt riQiov xui\ 10 Jtx.

H^ yerofierwr 12 Tr f(^ 7r| 14

17 TTOTf H^ tot h Siad-eufvoO
|

18 Tr

Tr eyxfx. 19

ouJf

(H5

xaifcduii

16

H
tr

wiToyff,

xQeiTToai,

reXtiojaai hf h kvt. d^va. avroiv aia Tr H ff

dvvavrai 4 h TQuyuiv x. tccvq. 6 H evSox. 7 Tr {fv
ffA.ov) 8 H fi'dox. 10 Tr erf ana'i 11 LtQ. trh ^;(ftf()fi;or
.

(sec)

xaij' et s. d. p.

6 Tr H
avT^ aaQQu 12 h

Tr

22 Tr

diQavT. 23 (22) Tr ).ei.ovfievoi 23 Tr

S7iayyftXafj.evoa- 34 SeOfi. tr dea/uoia fiov

h vnoaxccaia nauyuctTwr, 4H
av. t. -(hj Tr av. tco {^aw hf 5 H avw/ H avuQaa[toj] d^aw 8 Tr [a] xaXovfiavoa 9 Tr avyxi.r]o. 11 h

XQoriti 38

Trjxtyai

sec. cur.)

(niai. y. o fuccyy.)

37

tov vofiov 23

10,1 x((T

TrH

TrH

[aoi']

pr

11,1

eyaytjd-rjaKV 15

a^vri^ovavov 20 niarat.

[Tr]

330

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

HEB

add xai 25 Tr avyxux. 35

37 Tr^

H oQfai

,,MSS. yvvaixaa"

sec. cur.

aiyioiO 38 Tr xoa/uoa- H.

p.

s.

H5 ecevTova

12,3

TI 4,2

ywnixiG^ h
hf

snoiaO-., snetQitaO^.

h fV

(Tit,

11,25

H vnof^iVfTf

Tr H

S^foa- 8

yiyoi'uai 11

16

L'T>;ff

pr Tr^ h

fj.(v

KTttStTO 19

ayyiXoiv, nuvrjyvQet,

Tr

13,5

15

[floi'ffmr]

aya&(o

x.

eyxaraXinoi

TToirjaart 15 6iu

H5

tr

t.

tft

h txTQOfxoa 22.23 (22) H

23 Tr nvev/xaGiv 25 h ovquvov 27 H [tjjj'J

H om 21

jU?)

Tr

[xi]

hf

ttoiwv

uvtoj

tr

h 7i(QinaTr]Gavrsa 10

oi^

H^ om 16

[Tr]

oi;i'

avT.,

hf 13 h

(Jf

avnouaa

21 Tr tQyo)

p.

Tr^ vjuiv 22 h ai't/fo&ai,

^i"-

d.

s.

Tr add txqoo i(iQKiovG

25 Tr h add afiijv

nPOS TIMOeEON A
1,4

j^

[;'(>]

18

Zff

H^

{akr^d-.

fi'c:

ad antecedentia mittit

Tr

ftia-

{ti,

...

3,1

dt

2,3 tr

i^iEvS.)

xoa^ioj h xoouiojo H^ j(qu-

[xui]

frSvvu-

1i

nuidf^vO^Mai

ov

I.,

12 Tr AA 13 Tr

Tr uatjieaiv 12

ajQcatvi] 20

Tr

Tr wOavTcuG

niOTH,

tr

xr]QV^

H^ diakoyio^iov

oto)

naQi/ovai

fXOVVTi, 16 Tr H5

TOVTo

'

Tr

koyoa. verba n. o koy.

14

fnt,fxtk.;)

\nQoa

at]
\

Ta/tov Tr

tp rayti

Tr fneyvMXoair

h|

4,1

nvtvfxaai 3 xwAi/ov.

h nuQrixoXoviiriaaa 10

}'wi'.

tr

antx-

ovtidii^o-

fx-s&a

12

rjlTiiau/Lisi'

ayvia 16

J'/(5'ffxf<>lt'

5,2

ayviu

4 Tr ttTToJfxroj' 5

H^

16

TiQoroti

Tr [H] add tov (non h)

H5

fTiKQXfiad^d)

TTQoaxkrjair

,T0ta

^fon

xd

t.

tj^m.

tii

oi 3

Tr

;fii,

20

anaQxtiTO}

h uyanriToi,

6,2

TOL"

vovai

f /ft

O-tov h xvqiov 8 tr

roi'ff

h|

ot< oi'Jf

Tr TTQcwnaxi^eiav
I

Tov

fhtov

tr
j

tr

vfioiv

jUf5^

ill

17 Tr

H*

13TrH naQayyeXXw

vxpriXoipQov^LV

Tr add

aoi'

jU^Tfi;

Trjjoff

tr

i/tat-

h 6iuTQ0<frjV
ffot Tr H

11 h

21

[Jf]

7rpo(rf(j;ffTfa

h tw

'

(i^tw

tm 21

riuo'^^fov

nPOS TIMOeEON B
*Tr
1,2

3.4

Tr

tr
,

/?'

/9

cur.)

(sec.

vvxToa

xcet

xca

xvqiov

r]f^eQaa enin. 4

trjOov

tov xvqwv

_;^()<crroi'

7iXr]Q(o&0}

s.

comm.

s. d. p. 8 Tr
avyxuxon. 10 tr tT' /i' 11 H xflQv'i Tr JtJrtrfw/j
axakoa idviov 13 wr hf 15 Tr H fQ/btoyfvr]a 18 H
rj/j.(Q(C
2,3 Tr Gvyxnxon. 4 Tr nQccyfictTfuaa 9 H xaxovQyoa.

kioidi

12 Tr

ffn'kr]T0G

22 jU*r

14

av/iifiaaiX.

18 Afy.
[tr]

ftr]

>9^foi'

h add

rj)'

tr

h xvqiov 16 Tr nfQiiaraao 17

19 Tr ^tfv rot 21 Tr

h add nnvTutv 25 h

15 Tr [r] <fp

4,1

h xptvfu 2

Tt/nriv

i]yiaa.

3,10 h 7iKQT}xoXov&T]xaa
Tr H tnuiiuriaov naqaxaXtaov
rftJj;

DE EDITIONIBUS.

2.

APOC

antXtmov

14

avT.

jUT)

331

2,22

H* iyxuTtXeinn- yaXX. Tr^ H yaXuTinr 13 H*

avrov
16 H^ tyxuTikiinov
unodtaait

i]ya7ir]xoaiv 10

Tr

CONLATIO T TR WH.

(5.)

2 TI 4,8

XoytaO^iiTj-

20

anfXfinor 21 Tr Xh'oa

Tr add nQoa

[navrta] 22 h xvQioa irjOova

Tifxo&eoi'

/S'

nPOS TITON
1,1

xriQvyfXttTi

(V

(T

oix'b)

,u)

aya&aa,

idioia, ror
H fuoivifov t(fur.
b^^ untXtinov 6H tX Tia tariv 13 H [ev]
2,3 h
non vult
4 H awifQovi'Cuiai 5 Tr oixovQyovo

/QiOTov [njoof] 2.3

li

ooxfooniv

didaoxaXiu,

Ti]

13

aya7ir]i'

h tv

5 Tr naXtyytv.

/ft)',

araao

s.

d.

Tr

/i'

h foyoir

vnoTaaata&ai ir nuOiy,

3,1

Tr H^

tvicQ.

tvSiixrvfitvova

li

vnoTccoafad-iu mi&^aQ-

eQiv Tr eoeia

yey'tjd^ojjuev 9

13 Tr anoXXta

p.

thot. tvdttx. ayad^.

jurj^f

rjucor,

li

(H-) tuql ttco'tu atuvTov

aifO^O().

nvTiXiyovTuo

9.10 h

fir])

TrH

6.7

neou-

Tr add tiooo titov

Xfinrj

nPOS $IAHMONA

s.

p.

[ov

tr

Tr add hqoo

ovxeri 25 Tr h xvocov rjuojr

(12)

hf

9 Trof a/3,

r]y.i.r

Tr

avfTK/n^fja-

GnXity^vu [itQoaXu^ov] 16 Tr

tr

Tr

Tr H^ om 11

11 zat pr

uvtov

(fa]

om

rou Tr [H]

10 H nuQuxaXb}

h vvv
aoc.

na

Tr H5

5 TiQOG

(fiXtj flora

AnOKAAr^^is ISANNOr

*Tr
1,1

Twi'

rwv

10 h

19 Tr

fiov

viov Tr h

Xvx%'.

h -utvot

avrinaa hf

Tr

xai

Tr
12

tovo Xoyovo 4 Tr h

tictqi avrov,

Tr GvyxoiV.

Tr

tyiv.

11

Tr

TrH

rjfiaa Tr^

twv

Ofiv^rrj

T>;(7

lif

[won] tert 14

10

,u;;Jf

>'

aXXa h om ore

2,1 rrja
7

h btov

(XITs

add xai

TrH

Tr H^

ntnv-

aio)vo}r,

13 fiov sec [Tr]

om 6m

fiaOxoia 15 Tr^
.

Gfivovav. 13 Tr

fnra (nra hf
Tr ntnriDxua 6 Tr vtxoXairtav

20 Tr (toiy pr enc

Tft)

h f|fT* vel f/jT(

I'tto

18

yirto&ai

T7)cr

Tr

ueyaXtjr onco&iv fiov

Tw Tr /qvGhov

uStv

(fcjj'rjr

Tr

H xut, en.
aiwvwv H om 8 H w

[f7iT]

owufrrjO

Tr5

ibjavei

['J^WJ']

Tiav

t]fin'

sec

anoxaXvxpia iconrov

,m?j

et scribit oXtya-

H Luraiorjoor ovr 17 H nxoiVTi 18

H (fXoyu 19 Tr (err. de test.) t. niOTiv
Tr H vnofiovrjV
X. T. ayun.
r. ;'. x. t. tiiot. (cf infra caput XII)
Tr
Tr
H (avTTjv 22 h
yvvaixa
oov
tf
C/5*A
aXXa\h
oov 20 TrH
15

rryff

TOJV

[Tr]

xio

H
H

om

[t'Toi']

16 Tr
pr

Tr

332

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

APOC
fQycor avx<j)v 28

H om

[Tr]

avTTjV,

Tr5

h tw f

3,1 ttjo

d. p.

s.

rjff

ro) t

t sec

o kAt)^. (h,) o ay.

1^" ^^
1

ttfoi'

14

[o]

T/jff

y.oXXov-

Qiov

xkfiwv b xkeui

pr hf

nQcoivor

11,18

H ctpoiyfi 8 H,
Tr
rff'Jw
H xptvSovxtti,, iSov
avt(ayf^. 9
(ckr]&ivoo 17 H tXtti'oO h o fleivoa 18 H

om

rov Tr H5

H^ yrqiG

3 tr

2,28

(yxQiacu 19

Tr

;<v^?;^Mf j'off]

Tr H^ om

Crilioaov 20 xra tert

tr

4,1

1.2

fFoj'

yevtod-cii.

Q^QOVovG pr Tr H^ xhoovoi
Ofoi;a

Tr f

Tr

Tr

ftfftj'

tuvtu

fxtTci

iv.

3 tr

Tsaaagea pr

t^nQoaO-tv

[y..

fv

7h

H^ om Tr
8

f/oj'

/()ii-

Tr

tv

xaH^

H5 rou Q^qovov
H^ ovSe 4 xui Tr H add
5,3
Tr H5 ccntaTal/nivoi 8 Tr
iJiru tert [H]
[f j'w]
6 tr H5 iOTrjxoa
tLxoainaacwta Tr )(QvGtaG Tr H f ftfftv h fta. ita T vult
9 Tr ,9-4trj jjjUttff 10 Tr H ^uacltvovOiv 11 (O0 H5 om 12 Tr H^ uSior
exaaroj'

Tr

f| xvxkod-n', x.

Tr

TjJia'WTo

oiTf pr et sec Tr

13

vnoxdTOi rr^a

tr [xat,

sine xai

it;',
|

yt]a]
\

h XtyovTa

O^aXaoarja [iOTiv],

Tr H^ tov O-qovov

TrH

Tr

6,1

lyxovaa

ii6oi'

H [fturw] pr H [ix] 5 H ?;}'ot|f TrH

H
iiifov 7
[q.wyrji']
ti(fov H [i;roi'J pr kvtw Tr [H] add
|W*t i;. tr nvrco 9 Tr H ftJoj' 11 H avannvo Tr c(6r](r
oovTtu H5 nXrjQtofhojaiv 12 Tr H ftJoj^ Tr H eytytTo utXua 13 Tr
H ^alXec 14 tr h tXioaofxtroa 16 H ntaun Tr^ H roii x)^()ovov
Tr H ftJoj/ nav Tr [hj Tt 2 Tr H eidoi' h
7,1 x^t [Tr] H^ om
yroAwy h exQuCtv 3 tr h xai ttjv d-aX. Tr a/Qta 6 H j'ff/^A(/i
Tr (err. de test.) ^avruaar] 7 Tr H laauxno 9 Tr H tidov Tr H
(foirixiO 10 H xqkCovoi 11 H larrixtiGuv 12 H [^u>j)'] sec 17 Tr
h edoiyj] 3 roi;
avtif^itaov
h ro d^vGiu8,2 Tr H tidov
GTtjniov 5 h uGTQunui xui ifwvai 6 H uvtovg 7 Tr5 H utfxiyfitva
8 Tr fGcdniat 11 Tr om o 12 Tr yt}'^ 13 Tr H ftJoy
h Totff
xaroixovatv
9,1 Tr H f<(Jo>' 2 Tr iGxoTiGd^i] 3 Tr H uvtcug
4 Tr H (QQ. ((VTKiG Tr^ ((SixrjGOiGi)'
H t/ovat 5 Tr^ H^ avraiG
6h fvQOJGcr 7 o/j,oioi pr Tr H^ o/nout 9H f/;f)' 10 Tr^ h ouoioiG
hf llTrH om w 13 TrH om TfGGuQon' 16 Tr Ji'o juvoiadtG H
fjLVQiadiG 17 Tr H f<Jo>' 19 Tr fffrtv 20 ovrff Tr oi'r H
f^w)';;

Tr

ti6or 4

Tr

s.

i.

tr

Tr

s.

i9^i;fft.

rftor

01/

h ovrt
10,4

vel oi'Jf

Tr

h GaXni^fiv

3 Tr5

21 Tr ifiaoucrxdi)}}' trU^ifctQuaxo))'

t]fxtXXov

Tr

Tr

[x.

[ii^Xiov 9

nfotjif^Xij^ufvovG

r^^tXrjGet

r.

^A.

tu tv

rtji'

tert

iw.]

H^

11,2

[xf]

V^*>lft

f'iouGira' xX.

10 Tr

ypovaiv 11 Tr tug

om

12 h

toug

[tug] tq. (non vult

\ol\

ivoJTiiov

xu&T}VTni 17 xui sec Tr

tov

H^ om

tkg)

gi>

Ji'd

vel

ntfi-

Tr [H]

ovq. XtyovGuv (non vnlt T) 15 Tr

(f(ovi}V fityuXrjr ix r.

XiyovGcu 16

(Gtcu-

O^tXriGr)

Tr iinr]X&or

H [t]
Tr H

hf 4

i;ro^ff d^eXrjar) 6

x.

i)-.

xaiirjufioi h

iiXfjCffG 18

o'l

TrH

tvwn. tov

0-.

tovg /ucxqovg

 DE

EDITIONIBUS.

(5.)

APOC

18,2

2.

xai TovO /.leya^ovG

h f/ovau
6 tr

[fxei]

oA?;j',

H
H

17

vucta,

rw

t^roi^f

0^r\{)Lov

test.)

ot

h ovo^a
oArj t>j

[x(]

om

ccvTova] 10 Tr

vixr^aui

12h

ej-

Tr ^j^ptw; zf rto

[xf i(Sod-r]

13,1

de

(err.

H5 la/vaiv

ki/twi'

taTcid^r]

Tr*

((oaev,

hf anoxTfinc 13 Tr H fx tov ovqco'ov xuxtitr h noirjOfi] nocr]. Tr [H] add ivct

adoO-T) avrri hf

tea (u/iACiXMauiv,
(iavvttv 15

7 tr

18TrH

irjaov

i^(tvfxaailr\

h to

{hriQiw sec

6H

(Tio

3 Tr5

333

f/ovate, XQnCei

H farrixtv 5 H

(Tfxfr 4

Tr H5 UovToa

j'>)

Tr

ttvqq.

H^ rnufwaiv 7 Tr H xov no).ifxi]a(a

avrova Tr
f/SAf/. 10 Tr xtcTrjyoQoa

oi'oi'ot

om Tr

xat sec Tr h

12,2

H^ ueyaa

xQCiCti, 3

CONLATIO T TR WH.

18,24

Tr*

ivn

Tr [H] praem xhi

TiQoaxvrriacoaiv

h TiQoaxvv.

rriv

Tr fxrjna

(^vrccrac

tixovu

16 hf Sotati 17

18 Tr

fOTiv,

ccvxt^n.

Tr h

Tr

14,1

fiaiv

h >'>J(T, 01
Tr H xai d^uXuGanv

Tr

16 h

vico

praem wa

3.4

18

ovtoi

j'r;ff.

[tr]

ayytkor 13

tctjv

('^rjxot'Ta

om

6 tr

H
14 Tr H

Tr StvTiooa ctyyiloG

sine r/jr 8

j'ff/fAjv

r7)'

(h-crtra)

vnayec (H-) 5 ynQ

SivT. [X}'.] 10 /}'. aycojv h

ffJov

e'iuxoaioi

pr [Tr]*

to(5'j;i'

4 Tr

01

[A/loj']

ti^ov

iariv

uv.

KQixh/Lioa

7r ()rt

tr

[i|>jAi^*j']
|

f/(av

[o]

^tyav

19 rov

tr r/jj' fxeya).i]v

TrH ftdoy bis 3 t&vwv H* aiojvojv 4H 0oi', ot^ ^.

TrH h6ov 6 H i^rjlff^ar H [ot] ix^vrta TrH At.^oj' z.

15,1.2

orTfoo-,-

x(i&((Qova Xtrova Xa^nnova

tr

de

(err.

om

[H]
tr

15

tx/eare 3 Ctojjo

test.)

Tr

atfia ay.

H tJoi'

^iayi6(j}V 17

H*

zf

t'ir]X{^iv

Tr ovTcja

fj/f rorro

Jf Jwx(r 12 Tr

ftSov 14

KO/rju. ccvTov.

^(oaa 4 h

tr

Tr*

13 Tr

fa'TO/(.w'

16,1 Tr* (fwi'rja f.ityaXr]G

t/u.

uey.

r.

[tr]

evrfQUTtiv

[roj'j

ijSoa'i'aTi

Sq

yeyovtv

18trH* av&Qwnoc
f/. Tr f/oi' H* f/wr

Tr ytfiov t or.
4 H* XQvaico TrH* yefiov 5 Tr H yayQu^fxivov,
. pr tr T(j) (iiu((Ti 7 TrH* f()w aoc 8 H* vnayn

fyivovTo

Tr

5 o tert

fXsyaXrja r]ufQaa

Tr (SXenwai 16
.

Tr

17,3

ftJor

fx

i.

jiifii'ca,

xcu

ovx

12 Tr tiaiv enc

13

[H] praem (v

18,2

Tr

d^avfJiaad-riaovTat,

TrH* om

sec

H* Tienrwxnv

tr

nenroxaair

Tr ffryxotr.

[t]

Govair h xXccvgoi'tui
h

fiiccv

O-virov 14

ovai,
tr

tv Tr [H]

fxp|v

Ttxvrja\

vult

23 Tr

om

ccnfoXeTO
|

Tr*-

ov(a

(/^v;]

H*

H
3

;f(pi'ffit.j

H*

fffrt

sec

Tr

owov]

Tr
j

Tr

o X((oG fxov,
\

f/r

[xi-otoff]

raajj ot 10

Tr

oira'

xXavoi'',
|

18

TrH

,ui'A.

t/unoooi

\tov

t^ avirjo (,h)

21

10.11

/uiarjacvail nvot

Tr

d-vvvov

Tr Gt]Qcxov
ovxtxi Tr om (err. de

ovai,
[oi]

16

naQiarat,

enc

fffra'

om

avTrji' 8

T h

MQfcv 12 hf jLiccQyccQCTaa

TrH

[tr]

4 Tr*
7

tftTrAf.:

ita

Tr

sec

fTTfcr.

TrH

avxoG Tr ovToa

11

taiLV.

tjjv

10 Tr

uvtmv.

txou'iitv

s.

test.)

d. p.

vult

ovai

16

19 h fne^aXov
\

^vXivov 22

Tr (fccQuaxica 24 Tr

[mcGrjG

*,

334

DE TEXTUS HISTORIA.

VI.

APOC
7

Tr

fx

19,5

ccno

H^ diooo^iv

71.

n.

naai

18

Tr H^

nvr.

11 Tr

hf 14

19 Tr

airoi'tr

H
Tr

ntQiQtQKfifxtvov

toj

*'

od().

/3iifffT.
j

Tr xfa xk&ccqo}' 17

[j]/j,cor]

nt-aToa ycckovfiavoa tr

13

(//.o^

Tr naiv enc 10

mct

(itQuvTiautvov

ktvx. h Afi'xo/SLiaatj'oj'

h Xeyovrea

ot hXi]&i.voi,

enc

12 h

[zA.J

22,21
(f)o(i.

tartv

ft/xt,\Tr

fi(j3uLifvov

oi

\x(a]

Tr tariv enc

awSovXoa aov
[zA.]

Tr

19,5

sec

6j'

Tr [H] om

20 h

tti^oi'

avrov,

fitr

o xptvd.

Tr

20jl

tt-Sov

tr

tr

ttj yjt(it

2 tr

xca

Xomot

fiayioy

^j'.

tr
|

onov

11 in Tr

h AKOtf
Tr

h anriXx^sv 5

TCK

Tr

ley.

[to)']

Tr

Tr

21,3

de

(err.

avTwv tarcn h add

/nfT

h add

[Tr]

Tr trv

rhcyccToa

fj-Oi

sec

avTov Tr H uvtov 14

Tr

[oTt]

tyai

tcc

to

ei/ui

test.)

nvT(x)V

h ccno

ix

f7r/a

Jf i^Tffpoff {havKToa

x)ioa

TiaauQat,

Tr h nvQ ccno tov {^tov tx 10 tov

[xai\

Tr

(Ff I'T.

Ton ov()Ki'ov

fx

akk

Tr ixvxXbiaav

Tr H5 om

3H kvOrjrca avrov
H [r] yiXtcc 8 H

oa eartv ^lajSoloa

oc

h tov (>mv tov noycaov

4 Tr
udov 5 Tr h
\

Tr

art.

Tr

om

ccvTw

naai

12 Tr^

(ftcckctO,

f/rt

nvXojvcca

Toi'ff

Tr

[t

oj'o,ur]

tulisse

19 Tr

8vd(afx.

27

videtur)

H^ anoSidovv

h om H Tccyfr
h e^Xenov
Tr

17 Tr

arccdiova

xru

22,1.2

[o]

JmJ. 16 Tr (Tr in adnot. aTC(6io)f prae-

rwj'

ot

H
7

21 Tr

d^t^.

ccQnov (y

f/wff

Ttaaa^iccxovTu

ccvTrja-

rc(/v

xcci

H (fcoTiOfi
8 Tr^ H ccxovtoi'

/jAtoi/

[fn]
x.

j;v

Tr H noiovv]
ccvTova 6 o pr

jiltncjv

e^XsrjJa

tdov

H
om

(fiXcor

TO et

cifAt]}'.

ccyiojy

TtXoa.
X.
/;

SnxvvoVToa 11 h
13 h

om

noiiov 16 tni

18 Tr

T/ii.

ccut]v

Tr add tiXog

o bis
tr

,'^focr

21

h tv

Tr

r]

et

om

nocotvoa

fn ccvtov 19 Tr
iTiGov

12.13

Qvnciotv!>rjT(o

Tr om

[xQiGTOv]

22 Tr fffTH' enc

/.ucoyccQiTcci

18 Tr

[fx]

Tr

to tert 15 Tr
s.

d.

p.

17 h

20 Tr rayv

ufr rwv

333

VII.

DE OODICIBUS UNCIALIBUS.

336

paginae

1.

2.
3.

4.

Ad
Ad
Ad
Ad

evangelia
actus et epistulas catholicas

344
345 409
409 417
337

Praemonenda

epistulas Pauli

418435

apocalypsim

435

Tabulae signorum mutatorum

437
437 438

337

YII.

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.
Testes

praestantissimi

uncialibus inde a saeculo quarto fortasse medio

litteris

decimum

ad saeculum

usque

sociamus

ut

J.

quorum

non

quibus
scriptura

ad-

uncialis

numero sunt octogiuta

sit,

antiquus testimonium tale habeat:

ppaul ^i n act Q.b act Qpaul jjact
jj

nullus

liber

exarati,

quippe

lectionaria

plerumque nou tarn vetusta

octo,

Novi Testameuti codices

textus

A RTjfipoc r'T)evv act j-jpaul jrj^act jj'paul ppa

jjpaul jl.2. 3.4.

/-vab c

jb

5. 6. 7

e f g/-vpaul /^jb

;kk^^*^ P^"^

^ j^act cath

paul

mmP^^'nN^

jfpaul

paul ppaet cath paul apocQQpauljjjipaulorprpbcde fmwoi

uy^rabcdefghxYzrAe^^^*^^fg^\Hn2

(A^w^jpaui unius codicis

sunt).

Ne

tamen quemque codicem ex

putaris

his

Novum

Testamentum integrum, aut librum nonnullum integrum

exhibere,

nam codex unus

Novum Testamentum

solus

continet.^

ille

Sinaiticus totum

Accuratius

inquirentes

invenimus, ex codicibus:
Codices

continent

Graeci

sunt,

minusculorum ut videtur non

(175.) 180. 201.

Novum Testamentum

rari.ssinie

integrum, uncialium non nisi s cui

et

mutili

hand adsociandi

nisi 18.35.(61.)(69.)131.141.149.

20.5. 206. 209.(218. )241. 242. 339.367. (3G8.)386.390.4G2.

466. (498. )506.(522.)578. 579.582 et

alii

pauci.

Saepissime exscripta sunt evangelia sola, turn actus

Pauli

stulis;

catliolicis

scriptae
stulae

nunc evangeliis nunc actibus

ei)i.stulae

coniunctae, nunc

sunt,

unde

catholicae;

fit

solae,

i-arius

exscripta

quam

T. ed.

8.

epistulis

est,

actus et epiet

parvus nonnunquam inter libros non sacros.

TisCHENDORF, N.

e])i-

nunc accedente apocalypsi ex-

ut saepius exstent hae

apocalypsis

et

cum

22

latet

liber

Vn. DE CODICIBUS UN'CIALIBUS.

338

1.

ad evangelia pertinentibus 66:

NBKMSU integrum textum comprehendere

sex:

quattuor; ELAn textum fere integrum

undecira:
certe

ACDFGHVXrAS

textus

....

maximam

vel

magnam partem

11

decem: npqrtw^^YZS plurima textus fragmenta

triginta quinque: pa

10

ji.3.4.7 jb>^aQQabcdefg.j^,bcdef

rpwoi^acdefh^abcdefgh pauea fragmenta

35
66

2.

ad

adm

pertinentibus 15:

NAB

tres:

integi'um textum

duos: EP textum fere integrum

quattuor:

....

CDHL maximam partem

sex: F*l--^-^GG^ fragmenta

pauca

4
6

I5
3.

ad

epistulas catholicas pertinentibus

7:

quinque: sABKL textum integrum

duos: CP

4.

ad

maximam

textus partem

epistulas Pauli pertinentibus

unum:
duos:

....

20:

textum integrum

DL textum

fere

integrum

ABCEFGKP maximam textus partem

novem: F*HI-MN00^QR pauca
octo

8
9

20
5.

ad apocalypsivi pertinentibus 5:
tres:

NAB textum integrum

duos: CP

Si

maximam

textus partem

....

~5

amplitude saepe exigua codicum uncialium coguita

spem

dubitationis de lectionibus variis tollendae diminuerit,

idem

faciet aetatis

codicum

cognitio,

quatenus palaeogra-

pKicis argumentis definiri potest; de aetate

codicum, s anno 949

et

duorum tantum

anno 844 (979?)

scriptorura,

PRAEMONENDA.

Videntur codices nostri saeculorum ho-

aliunde constat.
rn

339

esse:

KB

duo:

quarti,

ACl^-^ibQQpauirprpwoi

decern:

quinti,

viginti duo: d^'' '=tDP^"'E*'^*HP"'i*'XN*''OP''"'

....
....

QbpaulQCpevvjjrpbrpe,j,e2eCeeefegv

novem:

F*G^^*i^-6o'^T'^e'e'^iiP^"'

gexti,

septimi,

B^PCEevvLevv^a^.bYe<i2

OCto:

unus

triginta

ep^'^^ t^"''

sex:

G^ ^^^ gp*"^ h^'=*

j^paul QQa qc Qf Qg

fp*"'

j^evv j-epp j^act epp -yjcvv j^jpaul

pact epp

OCtavi,

apoc^fy^yC^^e-^f^g-^hxrAAn

noni,

decimi.

G^'^''H^''"^O^SUe*^

Codices plurimi

emendati sunt a

recentiore aliquoties textum

cum

insigni

manu prima vel

quodam exemplar!

conferente, ut in codice evangeliorum A legimus eyQUcptj xut

avte^Xf^&tj
rco

aytoj

e^e&Sfttjv

zov

rav ieqogoXv^oig

sx
oqsi

a7Toxeifj.evcov,

7TQ0G

TO

in

et

xaiauQia

ayiov 7imcf)iXov.

TiaXaiayv avtiyQaqcav

codice hP^"'

avriyQaqjov

multo

non

tamen

inferioris

** ***

yel

nunquam

sunt

ad

textum

*
b

ygi

(yi^ie

infra^

p.

aestimandae,

codicum

deteriorum

Signantur
c

secunda, tertia manu; habemus etiam in

_cb_cc_cc*_e

^ip.io&tjxtja

Lectiones hae

magni

pravitatem conformant.
*

-aui

Vide etiam codices Evv 20.157.164.

saepius

aetatis

sjQaxpa

TrjG

215.262.300.376.428.565.566. Act 15.(83.)

emendatae

ev

tcov

jj gg^ ^

prima

^^

346).

Quicunque codices Graecos excutere voluerit

libris

Ber-

nardi Montefalconii/ Guil. Wattenbachii,'- Victoris Gardthausenii consulat ;^neque neglegenda sunt specimina Silvestrii/

1708, in

Montfaucon, Palaeographia Graeca, Parisiis

Wattenbach, Anleitung zur griechuchen Palaeographie,

Lipsiae
^

a.

a. 1877, in 4 et fol.
Gardthausen, Griechische Palaeographie, Lipsiae

* J.

B. Silvestre, Paleographie

Grecs et Latins, Parisiis

a.

universelle,

a.

1879

fol.

ed. 2,

in 8.

deuxieuie partie,

1841, in foL
22*

340

BE CODICIBUS UNCIALIBUS.

"\TI.

Sabae,^

Wattenbachii,^
dinensis,^

Novum Testamentum

ad

quod

et

Lon-

palaeographicae

societatis

ad-

attinet

hibenda sunt opera Matthaeii, editiones codicum a Tischende quibus oniuibus iam

opera Seriveneri,

factae,

dorfio

supra in capite sexto dictum

est.

Praeter qp*"^ folia duo papyracea Porfiriaua, exarati

unciales

sunt

codices

nunc

fortasse

et

membrana ex

in

pellibus,

antiloparum vel asinorum, nunc vitulorum

Mem-

plerumque quo antiquiore eo tenuiore.

vel ovium,

branarum

omnes

carnem attingebat

latera molliora, quibus

cum

quibus minus bene adhaerebat atramentum,

ribus iuncta sunt,

itemque fortiora

bina excipientibus

prima

cum

pellis

mollio-

fortioribus, binis

fasciculi sive quaternionis

pagina

Ut codices
non nmiquam membranae

mollior est; lineae in fortioribus ductae sunt.^

splendidiores essent tinctae sunt

Praeterea

colore purpureo, scriptura auro et argento ducta.

interdum deleverunt
ut

novam

scripturam vetustiorem sacram

membranae

saepe profanam

opere laborem
studioso

sacri

librarii

magnum

litteras occultas

paraverunt, cuius

rei

quo

inscriberent,

eruendi viro textus

exemplum optimum

habetur codex c rescriptus.

Codex

codex b Vaticanus ternas,

singulis paginis,
^

Schrift,

Wattenbach
Abth.

Wattenbach

et

Schrifitafeln

Berolini,

I. II,

a.

Sabas,

Slavonicorum

77, in

fol.,

a. 1868, in

der griechischen

cum 40

tabb.

Mosquensis

synodalis,

tablj.

Graecorum

saec.

litteris

cum 50

fol.,

Specimina palaeographica codicum

bibliothecae

in

multi ut

alii

A. von Velsen, Exempla codicum Graecorum

Mosquae, 1863, in
^

Geschichte

zur

1876

minusculis scriptorum, Heidelbergae,

^

columnas

quaternas

exhibet

Sinaiticus

et

VI XVII,

4.

The paleographical

society, facsiiniles

of mamiscripts

and

Bond and E. M. Thompson, Part I XII,

London, 187382, in fol., cum 229 tabb.
* Methodus haec, quam Tischendorfius de codice x Sinaitico

inscriptions edited by E. A.

tractaus

memorabilem praedicavit, regula

dorum,
Lipsiae

quod
a.

iam

exposui

1880, num. 43,

col.

in

actis

1410.

fuit

codicum componen-

Literarisches

Centralblatt,

PEAEMOXEXDA.

341

AFGI^"--^-*'^'l''LMNPQRTUW*^SxAMP^"^binaS,
^yd e hyzrEP^'^t PP ^P^ H?'^*^^ B''P'= singulas.

Conligitur codicum

B vetustas ex columnarum numero,

K et

CEHI^KV

alii

quipjDe qui propior

membranis convolutis antiquissimis

papyris vel

De

sit.

verbis eontinua serie scriptis, de scriptura per stiehos, de

interpunctione iam dictum est supra in capite iv,

E, p.

1,

(2.),

Ill 116.
Huius

non

loci

quadratas

et

de litterarum uncialium forma

unum degam

fusius tractare; id

tundas

est

formas antiquissimas ro-

tempore

simplicissimas

posteriore

cessisse formis oblongis et varie flexis.

Compendia

scribendi, in ipsis antiquissimis codici-

bus ut sABCD adhibita, sunt inter alia haec:

XNOC
2s.

\.^

0|

OC

XNOI

XNO'Y"

etc:

pro av&Qanca

pro 8av8i8

pro &ca

O'Y'

pro &eoa

etc:

etc.

ICHX pro
l/VHM IHM IXM leXM IH/VM
IHAw ICA<
pro

IC

laQUijl

alia:

lEQOVGtthjfl

IHC

I'V" rarius

H'V*

pro

etc:

ojoovff etc.

pro xai

KC '^Y
rfi

etc.

^^^'

P^

iiVQioG etc.

pro [wv et fwi

MHp MpC
pro

Mpi
ut

etc:

pro

fiiirrjQ

GiYlG, '^O

pro

etc.

einev,

oyNoc oyNoy oyNoi

voG

etc:

ruv

pro ovqu-

etc.

pro
nxp) npC rrpeC
fjNx Ttnc ffNi TTNx rx ffFTlKOC
etc
IT l\| HCCJD C pro

TIH p

(in

etc:

Tzvei'i-ia

;rr;y^ etc.

yn. de codicibus uncialibus.

342

|f|

pr

et TlQOa

71Q0

CHP CPC

Cpoy

OPI

CpCJD

otavQov

etc:

C'Tpy CT^pN

etiam

')

pro

etc.

CT^POH 6C-pCJD0H
'

GMTtjQ etc.

jH-o

pro GtavQco&tj,

GtavQcod-tj

pro tai

'Y'c "VV*

Xy

XC

^^'

p^"^

rarius

'^^^^

^^-

XpC Xp"y

Coniunguntur passim

etc pro iqigtog etc.

hoc modo:

litterae

KH HN hW

In codicibus turn uncialibus turn minusculis notan-

disserendum

dis

de tribus
h.

de

de ratione codicis palaeographica,

a.

ad codicem unumquemque in primis

est

quae in codice

iis

insint,

c.

codex adservatur atque numerus

magnitudo sive forma, utrum in

sit

(ubi

altitude

latitudo

et

et bibliothecae

plutei,
folio

centimetris

an quarto an octavo

quos

etiam

dicunt

textus

expressae),

membrana an bombycina an

materia utrum

ubi

codicis saeculum,

adduntur codicis vel

potest

fieri

dicunt,

de codicis historia.

Ponuntur i^rimum nomen urbis

a.

quam

charta

sit.

Deinde compendiis indicantur haec:

Carp

Eus-tab
prol

tabula
.

capp-tab

capp

titl

tituli

145.146.

146

152.

p.

141

143.

maiorum ad marginem adscripta.

capitum maiorum etiam ad summam vel ad

signa

capitum

jDaginam

De compendiis

Palaeograjihie , Lipsiae
invenies.

Eusebii, vide supra, p.

tabulae capitum, vide supra,

imam
^

canonum

p.

pi'ologi vel vnod-tGEKj.

ad Carpianum, vide supra,

epistula

dati.

seribeudi vide Gardthausenium

a.

1879, p. 243

260,

Griechische

ubi tabulam signorum

PEAEMONENDA.

Amm

Amm

sectt

in marg, vide supra, p. 143.144.

Eus canones Eusebiani ad marginem

:

lect

343

notati, vide supra p. 143.

uotatio pericoparum vel sectionum quae diebus certis

legendae

of supra, p. 162.163,

sint,

tur, iudicat lectionum initia etiam in

))'}'

avayvcoonata numerata, cf supra,

subscr
(iijfi

Gti)f

ariycov

addi-

margine

stare.

161.162.

p.

subscriptiones ad libros singulos.

numeri ad finem librorum, cf supra

Qijfiuzcov

(init)

si

numeri ad finem librorum, of supra,

p.

113.

p.

112.

syn: ovraiciQior, cf supra, p. 163.

men:

fnivoloyior,

pict

codex tabulas pictas habet.

mus
mut

cf supra,

163.

j).

signa musica insunt.

mutilus.

purpur-argent

rescript
:

rescriptus.

codex membrana purpurea

et litteris aureis

argenteisque exaratus.
atr:

rubr: rubrum.

atramentum.

His brevissime

b.

sive ea

tinet

nullis

ciales

datur

post

colon

(:)

con-

quae in codice insunt, additis interdum non-

de textu.

Ut

dictis,

e.

Tum demum

lector percipiat

propter formarum

historia codicis.

quo modo

litterae

similitudinem

in

nonnullae uncodicibus anti-

quissimis facile permutari potuerint, adscribenda sunt hoc

ipso loco versus aliquot ex codicibus

ABC, adhibitis typis

ad imitationem librorum quinti potissimum saeculi iussu

Tischendorfii

quam quae

paratis;

versus

in

codice

c longiores sunt

in pagina stare possint.

Codex s,

Hebr

13,3.4

M M N H cKecexnrcb
I

A,eCMICDN(JDCCy
AeABMeNOI rcDN
KXKoyxoy M e n^

cjDCKxixyroioN

344

VII.

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

riMiocorxMoceN
rrxciNKxiHKon^H

xMixNXOcnopNoyc
rxpKXiMoixoyc
KpiNioec
Codex A,

Luc 12,38

repxcj>YxxKH-

sq. fol.

exeHGNT^HAey

56

recto,

a,

11. 1

6.

KXI e NT'H^ piFH cj^yXXKH KXI

execDNeypHoy rcDCMXKxpi
__
Pnst
j

oieiciNoixoyxoieKeiNoi
oyT^oAereiNCDCKGT^eoTiH
eiAiooiKOAecrroT^Hcnoix
Codex B,

Marc

1,1

sq.

X xpxHT^oye Y xrre Ai oy
iyxyy oy eyKxe cd c re
rpxm^xi e n rcD h cxi xt^cd
TTpOc|> HTH KXoyXTTOCTeX
xo) T oNxrrexo n m oy
I

TTpoTTpoccDrroycoyoc
KXTTXC K ey XC e ITH N o A,o
coyc|)a3NHRoa3Ni oc
Codex C,

Marc 16,14

Y^CT^epoNXNXKeiMeNoicxynro...
OHKXKJDNeixiceN rHNxmcnri
KxpxixN oriT^oiceexcxMeN

eKNexpcDNo^^ KBTTic reycxN

cxH |<^xieineNx>|

T^oicT jopeyoGNTe

AD EVAXGELIA:

1.

345

X.

AD EVANGELIA.
nunc Petropolitanus.

Sinaiticus
IV, in

saec.

terniones), foil. 3467-2

bam Pastorem

inembr,

fol,

duo

(ast

snnt

qnorum 147 Y2 ad Novum Testamentiim Barna-

spectant,

43 cm.

alt.

37.8 cm. (primo maiora

lat.

sed decurtata sunt) quaternis columnis

erant folia,

membrana

lineis in singulis paginis;

octonis

quaternionibus

in

ut videtur asinorum vel antiloparum;

quadragenis

et

tenuis est ex pellibus

litterae unciales nitidissimae

continue scriistae apostropbum punctumque simplex hie

sed spiritibus vel accentibus non ornatae sunt; signum

nunc ad versus finem ut quae sequuntur

cum

arctius

illic

>

lis

babent

usurpatur

quae prae-

cedunt iuncta sint, nunc ornamenti vel explendi spatii causa, quo
de signo vide etiam infra, A Fp*"'

textum distinguendum

iecta est ad

indicatur nova

excedente

linea

litterae

littera

et

lineola passim versibus inter-

Gp-''"';

orationis ad alia transitus passim

non maiore sed litterarum seriem

minores ubique usurpantur eiusdem indolis atque

magnae puncta diaeresis super c et saepius omissa sunt neque accurate

potest distingui utrum nonnunquam a manu prima an semper a cori'

rectoribus

non
i

et

sint;

jjosita

nisi

compendia

exprimuntur;

litteris

rarius v et 01,

f,

sunt;

exorti

TiltvTO)

inveniuntur;
recentiore

(Amm

et

alia

librorum

w;

et

et

i,

errores mnlti ex ouoio-

grammaticae Alexandrinae" passim

Eus minio ab

sunt)

scripta

et fi,.o

?;

foi-mae

numeri saepe

usitata occurrunt;

ex itacismo confusae sunt

manu

fortasse

inscriptiones

non multum
subscriptiones

et

l^erbreves sunt; dinumeravit Tischendorfius in codice Sinaitico scribas

quattuor:

primum
totum

A cum

Clironicorum fragmento librum Maccabaeorum

et quarti folia posteriora

Novum Testamentum

prophetas

versibus editos,
libri folia

Matthaei

Pastoris

et

tria
folia

quattuor

cum

dimidio (37*), item

exceptis foliis septem et Pastore scripsit,

librum,

libros

ex

more antiquissimo

libros Tobith et Judith, item quarti

i^riora

10

et

cum

dimidio, in

Maccabaeorum

Novo vero Testamento duo

15; ultimum Marci folium et

primum Lucae

28 et 29; prioris ad Thessalonicenses epistulae folium alterum et

folium

epistulae

ad Hebraeos tertium

88

et

91.

Quibus nescio

an apocalypsis initium addam, quod prima paginae 12C* columna

usque ad verba o

ucotvo

tiiotog o tiqojtotoxoo

t(jiv

rtxQwv

340

DE CODICIBUS UNCIALIBU8.

VII.

scriptum est;" scriba

mentum totum

ille

priora

horum

unius

199

dim unum

lit

Novum

videtur

Testa-

integrum, cui accedunt Barnabae

Porfiriana Cliiovensia

tria

Caesareum

foliorum

folia eius-

codex Lipsiensis Friderico-Augustanus,

et

fragmenta

vel

folia

et

fuit qui

amissa Pastoris fragmentum;

epistula et post folia sex

codicis

idem

Novum Testamentum

continet

dem

in codice Vaticano exaravit:^

Peti'opolitanum

fragmentum

et

omnia

qiiae

librum fecerunt, continent haec ex Vetere Testamento

(Porfiriana uncis inclusimus

Lipsiensia litteris cursivis scripsimus)

[Gen23,19 24,4.5 8.]9.10.[10 14.17.18.25 27.30 33.36

41.]
41 43.[43 46 Num 5,26 30 6,5.6.11.12.17.18.2227 7,4.5.12.
13.1526] 1 Chron 9,-2711,22 11,SS 19,17 2Esdr9,9finem,Neh
Esth Toh 1,12,2 2,2 finem, Judith 1 Mace 4 Mace Esai Hiereml,l
10,25 10,25finem, Thren 1,12,20 Joel Obad Jonas Nah Hab Sophou
ordo
Hag Zacli Mai Ps Prov Eccl Cant Sap -Sol Sap -Sir lob
in Novo Testamento est Evv Paul Act Cath Ajioc Barn Herm, et tenet
Heb locum post 2Th; textus Novi Testamenti optimae notae consentit
saepe cum B, praebet tamem lectiones multas sibi proprias; testibus vv.

ell.

in

Westcotto Hortioque praebet s textum Prae - Syriacum sed (magis

Evv, praesertim in To

et

partim in Lc,

lectionibus OccidentalibuS atqvie Alexandrinis

epistula

primum ex hoc

habetur alioqui Integra

De Novi Testamenti

commixtum; Barnabae

codice Integra Graece hausta est neque hodie

nisi in codice

Constantinopolitano anni 1056.

correctoribus statuit Tischendorfius haec:

aetate vix differre ab ipso scriptore;

X^;

Apoc) cum

et ut videtur in

eiusdem saeculi quarti

certe esse quicquid lectionum nota s* insiguitum est;

J^b

saeculi fere sexti esse

praeter

attigisse

Matthaeum cuius

autem

s''

locos

tautum paucos

i^rimas paginas curiosius tractavit;

ineuntis fere saeculi septimi esse; hoc signo notatur

X*';

ubi, qui statim sequitur, x"

septimi esse,

"^

"

S"^

nisi

ab eo discedit;
=

neque longo intervallo a

X'^^:

saeculi

J>?cc.

saeculi septimi esse, codieem diutius possedisse (laudatur in

Apoc
3.8

12,6

pauca in Apoc correxisse

(cf

Apoc

11,1.

18,9);

saeculi duodeeimi esse, paucissima correxisse (cf Mtl 9, 3 ITi 3, 1 6 )

jiagina
et

cf 1,9.11.19 2,2 etc);

saeculi septimi esse,

J<cc*.

distare;

"

legendum

novies

jiro

N.

T.

Vaticanum,

est sexies

pro septies;

Tischendorf,

septies;

1.

quatcr

-pro

Sinaitico lineas triginta duas primae

Cf de codice

Sinaitico v.

Introd. ed. 3,

a.

cl.

1883, p.

p. xxii;
1.

ibi

1.

11

ab ima

10 undecies pro duodecies

ter.

Videtur

columnae apocalypsis

in

codice

scripsisse.

lohannem Gwynnium, apud Scrivenerum,

xii.xiii.

AD EVANGELIA:

1.

Ex membranis
atque

pariter

in

multum

ceteras

tenuibus autiquis, quaternis columnis

j)apyris

formis vetustissimis

347

X.

evolutis

columnarum

litterarum

videtur,

simplicitate sine litteris

excedentibus, punctatioue rara, orthographia

grammaticisque formis minus puris, librorum ordine quo

sicut

Syra vetere

in

Paul

versione

subscriptiouumque

inscriptionum

ante

Act pouatur,

simplicitate,

capitibus

evangeliorum maioribus nondum notatis, versibus duodecim

Me

16,9

20 nondum

additis,

Barnaba

Pastore adiunctis

et

ut qui usque adhuc publice in ecclesia legerentur,

his

medio exaratum

cem

V.

esse.

sexti

saeculi

codicem

Tischendorfius

conlegit

fere

esse,

quarto

saeculo

Hilgenfeldius ^ voluit codi-

cl.

Esther

subscriptione libri

quae subscriptio codicem Pamphili (mortui

stissimum"

ex

a.

fretus,

309) vetu-

propter vitia praetermissiones lectiones

dicit, et

falsas barbarismos codicis.

cem Sinaiticum non

Tischendorfius- respondit codi-

vitiosiorem esse

canum, subscriptionem

libri

Esther a

quam codicem Vatimanu saeculi circiter

septimi additam esse; neque haec refutare potuit id quod

Quae de horuni codicum

Hilgenfeldius^ posthac proj^osuit.

diversa aetate disseruit v.

50

Siuaitico

ponit,

ea

clarius

v.

p.

Londiuii

p.

202

211

vel

100 anuorum

fundamento

demonstravit

inniti

Ezra Abbotus.^

V.

a.

vide etiam Donaldsonium,

ante-

inter vallo

Gardt-

Victori

cl.

luce

a.

1864,

uum.

Theological Review,

lix,

1877, p. 514.

Tischendorf, Zeitschrift fiir wissenschaftliche Theologie, 1864,

Ap2)endix codd. celeberr. Lipsiae

a.

18G7, p.

viii.

Hilgeufekl, Zeitschrift fiXr wissenschaftliche Theologie, 1864,

219.
*

S.

cl.

210;
^

p.

nullo

75

Hilgeufekl, Zeitschrijt filr ivissenschaftliche Theolocjie,

74 82;
^

vel

Burgonius,^ qui Vaticanum

cl.

Burgoii,

Mark, Londinii

27; e

a.

last

twelve

1871, p. 291

verses

294:

of the gos2)el according

0n

to

the relative antiquity

of the codex Vaticanus (B) aud the codex Siuaiticus (s)".

^

num.

1,

Abbot, Journal of the American Oriental Society,

Novi-Portus (New Haven)

a.

1872, p.

189200,

vol. x,

et p. 602.

yn. DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

348

hausenio^ videntur litterarum formae documento esse codicem

anno

400 scriptum

circiter

Nego

esse.

modo ex

ullo

iu-

quae usque hodie prolatae sunt, distinctionem

scriptionibus,

accuratam couligi posse inter formas anni 331 a Tischendorfio positi et formas anni

formas

ad litterarum

anno 400

codex

attinet

ex quinquaginta

statuit (teste

Constantini imperatoris

illis

esse,

opponam;

anno 331 Constantinus quinquaginta

teste Eusebio'-^

exscribi

Athanasio^ curavit etiam Constans codices exscri-

Quamdiu argumenta nova ex

bendos).

potuisset

habeo quod Tiscliendorfii eoniecturae, codicem

nihil

scribi,

Praeterea etiamsi quod

400.

inscriptionibus novis

novisve codicibus non adferantur, inclinat animus ut arbitrer

codices Sinaiticum quaternis columnis et

columnis ex

fuisse, qui

quinquaginta

iis

Vaticanum

ternis

reTQuaau et tQioaa

scripti sint.*

Mense maio anni 1844

s.

Catharinae

ad montem Sinaiticum repperit Tischendorfius

inter codi-

cum variorum
rentur,

folia

reliquias, in

sportam coniectas ut combure-

multa codicis antiquissimi versionis Veteris

LXXvirorum,

Testamenti

rum

Lipsiae

exactis facsimilibus.

sterio

V.

cl.

Porfirius

quadraginta

Haec posthac

recondita

Lipsiensis

Friderico-Axigmtcimus

folia

et

concessa Lipsiam reportavit.

universitatis

mouasterio

in

a.

edidit

tria

in bibliotheca

Codex

libro,

in

1846, ad imaginem

Anno 1845

ei

folio-

eodem moua-

invenit

fragmenta duo codicis eiusdem ex

codicum recentiorum tegumento protracta, quae fragmenta

Porfiriana

Gardthausen

p.

sunt a Tischendorfio in libro. Appendix

Griechische

Palaeographie

Lipsiae

a.

1879,

143150.
Eusebius, Z>e vUa Constantini,

^
^

T.

fortasse

iv,

Athanasius, Opera, ed. Bened. vol.

36.37.
1, p. 297"^ niy.Ti'cc

Cf Gebhardt, Herzog's Real- Encyklopcidie

(Lijisiae a.

N.

edita

1878), p.

402, adn. 412;

vol.2, p. 74.264

Eomae

267,

ed. 2,

/..

r.

;..

vol. 2

Westcottus vero Hortiusque,

codices

sci'iptos esse suspicautur.

et

s et

in Occident*

et

AD EVANGELIA:

1.

349

codicwn celeben'imoriim Sinaitici Vaticani Alexandrini, Lipsiae

p. 1

1867,

a.

iteruni

Cum

6.

anno 1853

adiit

Tischendorfius mouasterium
invenire

nihil

potuit

mentum, nunc Caesareum Petropolitanum, ex

in

Mon.

321

inest,

Mon.

sacr.

211

text. p.

continens,

et

februarii

de

desperans
Lipsiae

ined.

a.

p.

xxxxvi

et

inveniendo

edidit

in

1857,

a.

codice

1855,

vol. 1,

proll. .p.

xxxx,

folium lesaiae finem Hieremiae initium

quod

iam

anno 1844

Anno

ex

1859^

4 mensis
gaudioque magno percepit

denique

codicem iterum vidit

Huius

loci

non

est

monasterio

foliis

Novum Testamentum Barnabam Hermae

inesse.

Genesi, quod

216

transcripsit.

relictis

Lipsiae

ined. vol. 2,

sacr.

frag-

nisi

ea

die

nunc

partem

quae Tischen-

repetere

dorfius in actis diurnis, in libris variis, accuratissime retulit

summa

de negotiis quae ad codicem obtinendum spectant. In

haec: codicem viris duobus Germanis- in auxiliura vocatis

menses duos transcripsit; die 28 mensis septembris

intra

1859 ei concessus est codex Cairae, ut codicem in

Europam edendum et denique Petropolim transferret; editioue
Lipsiae confecta in volumiuibus quattuor formae maximae
auni

anno 1862 absoluta

Alexandro
(die

29

tradidit

codicem imperatori Eussorum

in oppido Zarskoje Selo die

Anno demum

apud Russos) anni 1862.

octobris

1869 donatione

10 mensis novembris

perfecta transiit

codex ex eorum

scriniis

qui imperatori Russico a rebus externis sunt in bibliothecam

imperialem. ^

V.

cl.

Donaldsonius'* dolet quod Tischendorfius

de codicis historia referat id est de

1844

1859,
^

adseverat

Vide supra,

Saepe iniuria Copti

Tischendorf,

Durch

ianiiario), p. 37.

doli

posthae

fiicile

fuisse dicuntur.

Die Sinaibibel, Lipsiae

Gosen

Donaldson,

suspicionem

anuos

p. 5.6.

Ebers,

eius intra

fatis

niliil

zum

Sinai,

Theological

Lipsiae

Review,

a.

a.

1871,

1872,

Londiuii

a.

p.

p.

85

92;

302309.

1877

(mense

vn. DE CODICIBUS UXCIALIBUS.

350

excitatum

iri,

externum

repreliendit Tischendorfium

de

historia

codicis

nou

quod testimonium

attulerit.

quae

Istis

doctissimo Donaldsonio vix digna videntur omnibus-

viro

que talibus querellis respoudeo haec: codicera intra annos

dictos

ut

historia

dicam

ita

earuisse

cubiculo degentem ubi viderunt viri

Donaldsonii

haec

donaldius;

verba

ut

iniustissimam

videtur

viris

aliis

non

rei

quod potuit externum

Quid non
a

quo

sibi

quo

volutus,

partimque

lectus

movisse

laudata sunt ab

illie

testimonium

Dixit quo loco codex inventus,

monstratus, quo panno

modo

mortuo

re vera attulisse.

dixerit?

ipsi

Mac-

suspicionem

ipsius

Tischendorfium

peritis;

monachorum

Porfirius et

Tischeudorfio

quo sensu hie

exeitasse,

inieeisse

ell.

in

per

noctem

exscrij^tus,

primam a
quo

rubro

scilicet

et

se

in-

partim

qua auctoritate

ex monte Sinaitico Cairam delatus, a quibus Cairae exscriptus

fiierit,

omnia

alia

pressa et publici iuris facta.

Equidem

De

usque ad volumina typis ex-

Quid

plusculi addere potuisset?

nescio.

malae

fidei

suspicionibus

quas

adversarii moverunt, nonnisi pauca dicam,

lectoris

tasse

qui

candido res

satis

evidens

Tischendorfii

quoniam animo
Mihi videor

erit.

for-

ad rem sine ulla opinione praeiudicata adire posse,

natu Americanus Tischendorfium

nunquam

Rem

litteras

nunquam

viderim,

ad eum dederim neque ab eo acceperim.

ex utraque parte spectavi, verba amicorum eius

inimicorum ad aures meas accesserunt, schedas

Tischendorfianas

nemine

impediente

et

et litteras

exploravi,

partem

eam priorem, quam codicem FridericoAugustanum dicunt, in manibus habui. Re accuratissime

codicis

Sinaitici

explorata neque notam neque vestigium

venire possum.

malae

fidei

in-

AD EVANGELIA:

1.

Unum
ad

Europam

id

transcribendum

quod quidem

inter

viros

sine

petitum

postremo Caira in

eompensatione rapuisse.

Testatur vir doctis-

monachos monasterii

siraus Philippus Schaffius^

fabulam

rinae

351

audivi, Tischendorfius codicem ex monasterio

doctos ipse

primiim

Fertur,

restat.

"

X.

hanc

sibi

narrasse;

s.

Catha-

neganti subprae-

et

fectum concessisse imperatorem Russorum pecmiiam dare

monasterium autem spreta peeunia

voluisse,

Respondeo:

tutionem frustra flagitasse.

1.

Quod ad

quoque

temporis

monasterii nunc

neque

alius

rei

modum

momento

spectat, Tischendorfium uno-

antistitum

auctoritate

mouachorum

honiinis

codieis resti-

exteri

usum

ordinis
esse

de

esse;

regulis

nimc

nee mei

monasterii

vel ordinis disputare.

Quod ad compensationem non solum monachis

oblatam sed etiara ab iis acceptam attinet, me has litteras
2.

apud ministerium Russicum datas habere:

St.

Monsieur:

le

suite

de I'Aneien

manuscrit

par

Par

Petersburg

et

-^ Juin 1878.

le

de Votre

lettre

concernant

le

Nouveau Testament decouvert

Professeur Tischendorf au

Mont

Sinai, j'ai I'honneur

de Vous transmettre cisus une notice redigee au Minist^re

Imperial des Affaires etrangeres par rapport a I'acquisition

de dit manuscrit.
Veuillez agreer I'assurance de

ma

consideration tr^s

distinguee

Sacken.

Par un

acte delivre le

18 novembre 1869

du Mont Sinai ont reconnu avoir

1

p.

hommage

P^res
a

Sa

Throuyh Bible lands, Novi Eboraci [anno 1878],

Westcott-Hort, N. T. ed. Amer. [vol. l], p. xix, adu.

Schaff,

191; cf

fait

les

352

VII.

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

Majeste I'Empereur de Russie d'un manuscrit de I'ancien

du nouveau Testament decouvert par

et

le

Professeur

Tischendorf.

En
a

Sa Majeste I'Empereur

retour de cette donation

Mont Sinai la somme

au Convent de Mont Thabor 2000 r.

parvenir a la Biblioth^que du

fait

de 7000 roubles

et

Le Gouvernement Imperial

en possession d'un re9u

est

des dites sommes.

Outre cette recompense pecuniaire quelques uns des

Sinaites ont obtenu des decorations russes.

Pferes

Quod testimonium hac

Keque

prius

re

in

gravius

esse?

potest

codex ex aula eorum qui imperatori

cessit

Russico sunt a rebus externis neque in bibliotheca imperiali

quam negotium ilium ad finem perductum esset.

Quod ad arcliiepiscopum ordinis antistitem sjaectat,

receptus est
o.

haec ex epistulis tribus ad Tischendorfium missis

15 mensis

facere: in litteris die

codex imperatori dedicatus

acceptum

aya&ua

esse:

offcor

tuv

roni
ij

avzij

rovzcjv

co

rq)

xa/

avzoy.QaroQiy.ov

dcoQov.

evdaifioi'SG,

mat' dnoXaimfxev

xQazoQtxljG

svt'oi'aG,

Zwa

'IfQov

rjG

y.ai

avT?ia imaru).]]

rm> vntn

nai

mg

avruy.QUyiyvcoGxet,

eiG

tvdeihr tijG

Ta

anoztXiGiiata twv
xai

uvzs ru TzaQaGtifiov

roGovzco

zijG v\lp.)jG

Subscripsit

J^naiov KaXXhrQaroG.

nai

S'ljkor

MsyuXeiotato;)

roGavztjV yQsiar

Karayoyj'iov.

^AQ"/in(Gy.o7ioG

(Qit/fici)

rAoivonoiij&i^Gar

filv

'Ev

tvyiavm,

xeXsvtalov ,

edaQlj&i]

ovdfv fitXQi tovds ocneGrdX?/

aX)^

ty

evyvcofiOGVvtjG.

ft'xaiQcoG

nondum

aoqoXoytottjG

TiQwtotvTTOv

ttuqu

Jii^loG

rov ^iva

y.ai

iv

ti^iaX(puva

avtljO

(flhj

7iolvtif.ioG

Hfuv

rav PdiGGiav,

TzeQiarvfioG

ii'eQyeieor

TO

irenystbjv

TTCiGar

'H/^im'

VfiettQU

ij

aq)7jyitai

Bt'^lov

rtj(y

tov Hird

8f

anni 1869 datis dicitur

pretium codicis

esse,

ngoaxartja

qi'loa xai

uv&iG i^
71EQI

on

iulii

rei satis-

ai'diov

\Hfih.,
,

ovze

HfieiG {^sojQOVfxs-d'a
y.ai

xQuraiaG avto-

^jofxev

vntQ

litteras

has

rov

iv

AD evangelia:

1.

35a

k.

Turn re absoluta accepit Tischendorfius anno 1870

amicissimas ex arehiepiscopo

litteras

14 mensis

propter verba prorsus non

mina

ter vel quattuor

quaruni alterae, die

memorabiles

datae,

octobris

Jr/.atoa

Kaf

infensa sed etiam propter no-

patrum nomini arehiepiscopi addita

Moraxoo

6 (iHlodsocy
j

nomen

hoc

typo,

ut

aequo miratus

fortasse plus

quam iustum

ue contra plus

cem contemnant.

Vv.

sit

MaxaQioa

vide-

[?

expressum

esse.]"

vera praestantissi-

re

Cavendum

est.

est aliis

codicis vitia notent, codi-

codicem B ante omnes extollunt,

Hortiusque,

codicem

etsi

secundo loco ponunt, hunc tamen

in

Kuq-

Westcottus

ell.

IlQcoTocTvyyelloG

dicam,

ita

codicem suum

Tischendorfius

mum

IlaQd-moa

'^Q'j[t[^iardQiz)j(y

vijhuG Koa^u'dtja

tur

Sivaiuv
f
Hfiaalsgd rav Ilaregmv avvu^iG

jisqi

i/

non solum

sunt

ut quae pro monachis omnibus subscripserint

KaXXiGtQatoG'

bis

aliis

qui

Sinaiticuiii

praeter codicem

li

longe excellere dicunt.^

Codex

Sinaiticus amplissime accuratissime splendidis-

sime editus est^ auspiciis Alexandri Russorum imperatoris

Viri

hi

indagaverunt

accuratissime

clarissimi

l)Osuenint ea quae codicum liorum peculiaria sunt:

2'Ae

K.

introd.

Lond.

T. in the original Greek, Cantabr. et

207

p.

verba vel

271.

uonnullas,

litteras

menda

saepius

quae ex

alia

verbum unum pro

supra, p. 273, adu.

Scriba codicis

altero

1), et

celeri exscriptione oriuntur

non raro

nov. (huius anni vol.3), p.

facit sed

exhibet et

cf Scriveuerum (ut

substitxiit;

1761 1768,

gel.

Am.

a. 180.5.

14,

Teekenen des Tijds, vol.1, num. 32,

et

Letterb. a.

1861, die

Kritiken,

a.

p. (790)

803

1860, p.

810;

XV, Berolini

theologie,

A. Noroff,

9 febr. p.

730

738

41

a.

a.

1861,
a.

et Alg.

Vertheidigung
T. ed.

8.

der

1378

Konst- en

44; Ph. Buttmann, Studien u.

Car. Wieseler, Stud. u. Krit.

vol. 1,

1861

1860, die 5

1860, num.2

A. Buttmann, Zeitschrift fiir das

Parisiis,

TiSCHENDORF, N.

a.

eta. 1868 (vol.3), p.

1392; A. Kuenen, Algemeene Konst- en Letterbode,

de

saepissimc

Ph. Buttmannumi?efesws etc Lipsiae

quaerere posse: H. Ewald, Gott.

Sinaitico

iresen,

'2]

Lectoris fortasse interei'it iudicia virorum doctorum de codice

et

1881, [vol.

hoc rarius

scriba

ex-

Westcott-Hort,
a.

ouiittit vel repetit

codicis

fusiiis

p.

a.

1861,

Gymnasial-

123129; A. Dutau, Etudes

mense

dec.

sinaitischen

p.

660

675

(673?);

Bibelhandsehrift
23

gegen

yn. de codicibus uxciALiBrs.

354

voluminibus

a Tiscliendorfio

Auspiciis

Petropolitanus.

Sinaitieus

Bihliorum

quattuor:

codex
imper.

augiistissimis

Alexandri II. ex tenehris protraxit in Eur(ypam

iransttdit

iuvandas atque ilhistrandas sacras

C. T.

21

litteras edidit

ad

Cum

Prolegomena, commentarius, facsimilia^ in tomo

tabulis.

Novum Testamentum

primo iusuut. Tomus quartus

Barnabae epistulam, Hermae

proximo 1863 publici
Lipsiae, in

p. Ixxxi,

fol.,

anno 1864: N.

factum

N.

est:

T. Sinaitieum,

facsimili.

Deuique

Sin. cod. omn. antiquissimo Vati-

1865

in 8.

additae

sunt

lectione notata, Lipsiae a.

616 cum

Anno

fragmentum.

148 cum

foil.

Ex

T. Gr.

cana itemque Elzevir,

p. Ixxxix,

iuris

pastoris

exhibet,

facsimili;

liuic

libro

anno 1869 paginae octo quae varia ex codice Vaticano

Anno 1867

de novo conlato praebent.

codd.

celeherr.

Sin.

Alex.

Vat.

menta^ non sunt ex codice

.

prodiit Aptpendix

Brugschii

Lipsiae.

frag-

Sinaitico.

Alexandrinus Londinensis musei Britannici MS.

vin;

D. V

I.

saec.

quarto

V, in

N. T.

est

membr, quattuor tomis foil. 773, ex quibus tomo

Novum Testamentum et epistulae dementis

143 (144)

folils

continentur,

fol,

propalam conlocatus

reg.

alt.

32 cm,

lat.

26,3

cm; folium recens quae

insunt recenset; binis columnis et 49

litterae unciales

51

in

tomo quarto

lineis in singulis paginis;

parvae elegantes simplices continue scriptae plerum-

que sjiiritum vel apostroiDlium non habent

etsi

invenimus o oniGco

et

iyxaru tx'&v uD^'iva, neque accentibus ornantur etsi

manus (Babero Tregellesio Westcotto' aliis iudicibus) ad lineas

priores

die Angriffe des Archimandrits Porphyrias Uspenski [libellus

5 pagi-

narum lingua Russica

conscriptus]

A. Ph. Buttmann, Ztschr.

^

f.

Petropoli

a.

1863, mense

wiss. Theol. a. 1864, p.

FaesimiUa apud Porfirium, Oriens

p.

Londin.
*

a.

1875.

a.

1876,
^

a.

1873

1878,

Cf Oscarum de Gebhardt,

(395).

1863, num. 11,

1

8,

Codex Sinaitieus, Lipsiae

Theol. Literaturzeitung, Lipsiae

28^30.

Westcott, Smith's Dictionary

1870, vol.

mim. 105.

Brugsch, Neue Bruchstiicke des

coll.

a.

Facsimile praebet etiam Palaeogr. society, part.

942.
a.

367392

ian.

(cf infra, p. 384) tabb. xv.

xvi; cf de Portirio verba H. Martiani, Etudes, Paris,

933

serior

3,

p. 2118, adn. d.

of

the

Bible,

Novi Eboraci

AD EVANGELIA:

1.

utriusque columnae in pagina prima libri Geneseos accen-

qiiattiior
tiis

V V

punctum simplex

supplevit;

natura;
;

355

A.

X et

vacuum pro

adhibetiir et spatiiim

passim scribuntur ut vioo., interdum etiam

ij

orationis ad alia transitus passim indicatur littera

loci
t

et

multo maiore

extra litterarum seriem posita, quae littera passim non vocis primae

initium est nee littera

sed littera quae forte ad

initialis alicuius vocis,

initium lineae proximae stabat;^ lineae priores uniuscuiusque libri

nonnullae minio scriptae sunt, ut linea prima Marci,

Lucae, lineae 1.2.5.6 epistulae Petri alterius, lineae
hannis epistulae, lineae

Lcl,l

Co 10,8 ab

1 et

alia

et ca,

et ei,

rj

et

20

95

ex itacismo occurrunt,

errores

lo-

mem-

atque caetera esse scripta et

aliis

i,

tres

primae

4 lohannis tertiae; videntur folia

manu

branas minus tenues exhibere;

teris

1 et

lineae

lit-

compendia usitata ad-

confusis;

hibentur; signum ]> in margine positum indicat ea quae ex Vetere

Testamento laudantur;

capp-tab, capp;

sunt

codex

tituli

(nullus

vetustior

capp

Amm

plerumque a bibliopego Anglico

actuum

siones

et

Amm;

Eus minio

scripta

Eus accurate exhibet)

exscissi sunt; Eutbalii divi-

epistularum non insunt; subscriptiones simplices

sunt ut ivccyysXiov xara fiuTd^atov.

Testamentum Novum Testamentum iClem

eontinet Vetus

desunt Gen

14,14 17 15,15.1619

Io6,50 ira tiG

t[>j i'TieQ^oXr]]

xccc

8,11 in

foliis

12,18

2Co4,13 vov tniartvaa y.ai,

epistularum dementis passim margine
;

ex

nonnullae;

litterae

demonstravit post Wetstenium

Io7,53

14,9

j^ipMO vi\u(fwG

iSam

Ov Xiy 8,52

12,7 et folia tria

exciderunt

abscissa

Novi Testamenti Mtl,l

Ps 49(50),20 79(80),11
25,6

16,6

2 Clem

duobus

ratione

spatii

babita

et alios v. cl. Scrivenerus"^ jjericopam

illis

exscissis

non

infuisse; olim infuisse

Solomonis psalmos octodecim declarat catalogus sub initium primi tomi

codicis,

in

quo catalog legimus post aTTOxakvipia lojarvov haec:

xkr)/j,tVToa (TTiGrokr}

xkrjuii'TOO eniGTokr]

/S

0/j.ov

^t^kia (numerus exscissus

1pC(i./J.0C

GoXofXMVTOG

ITj

unde potest conligi psalmos hos non

^

V.

cl.

Cowperus (vide

Evvll7, qui, ex manuscripto

ovQuroiG

et

oifJucG

tff

infra,
ita

inter

libros

oiTWG

canonicos

haec praebet:

ycio (zlico-

ysvoMevTjG TtQOGrjX&ov
avToiG a

MliOTUiV
Scrivener, Intr.^,

a.

1883,

quos

358) p. vii, laudat codicem

ji.

exarato transcriptus

et

est)

p. 95,

adn.

1.

23*

356

YII.

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

vocant eo tempore

ad calcem vero

vvxTiQivoi;

mento
ordo

He

Lcl

et

anno 373)

(mortui

et

librorum Novi

desumpti unaque
Testament!

r]/j,f()ivot.

hymni ex Vetere

psalterii

prae-

jisalterio

ad Marcellininn

epistula

psalmos hypotheses, item ntQio^ai, xarovto

et Eusebii in
et

iu Vetere Testamento

stetisse;^

sunt Athanasii

fixa

Testa-

vfiroG (0}lHroa leguutur;

Evv Act Cath Paul Apoe;

est

epistulis pastoralibus i)raecedit:'^

Saeculo

Aegypto (vide

quinto

medio

infra p.

358) exaratus, cubiculo patriarchali

dono

Alexandriae

datus

exeunte

vel

est

anno 1098

tomi primi leguntur, codicem ab

fluxerunt

nomine monasterii

ex

s.

esset liber, sive ut credit Tregellesius

ecclesiastica

nunc prima

13

cuius

exciderit,

nugae

(1)6

fuit

Cyrillus,

Theclae ubi scriptus

ex errore de lectione

in

titulus

summa

ut Wetstenius

Constantinopolim translatus

est

Thomam Roe

monte Atho,

ex

vult

a Cyrillo Lucare, qui tum

patriarcha Constantinopolitanus (mortuus

anno 1628 per

a.

1638) codicem

ex legatione Turcica Lon-

dinium redeuntem Carolo I Britanniae regi

Junius

cius

Young)

(^Anglice

Carolo I praefectus contulit

epistulas

dementis

edidit;

folia

sub

regalis

Novum Testamentum
et

Patri-

misit.

bibliothecae

minus accurate

Usserii et Grotii sed

pagina hodie

Alexandria, qua in urbe patriarcha

sunt.

vel

haec sive

esse,

pagina Novi Testamenti Mt25,

in

lectionis

primo

in folio

scriptum

ilia

in

unde Alexan-

Quae Arabiee de Thecla martyre

drinus.

videtur

ut

in

usum

anno 1633 primus

Novi Testamenti nume-

lacunas notavit in margine, capitum numeros ho-

ravit,

diernos adscripsit,

diceni]

De

et

in

}>salmis talibus

anni

363

canonem

undesexagesimum
tij

Evv Act Cath

oti

De

a.

pa-

concilii

[I^ao-

ov

idtio-

rf*/"

ixxlriaiu; pseudo-canon sexagesimiis

He let2Ti

Paiil et inter Paulinas

Tit Philem; vide Mansium, Sacrorum conciliorum nova

Florentiae

sui

libri

non publiee legendis vide

Tiy.ova rpaXfiova XEytaQcu iv

exhibet ordinem

Clementis epistulis

collect io,

1759, vol.2, col. 574.

Vetere Testamento in codice Alexandrino vide Tischen-

dorfium, V. T. Gr. ed.

6,

ab E. Nestleio, Lipsiae

a.

1880.

p. Hi

Ixiii

AD EVANGELIA:

1.

ginarum numeros.

ill

Alexander Huishius contulit codieem

Novum Testamentum

quod ad

357

A.

notatum,

edentis.

Millius^

Bentleius

contulit

spectat, siglo

usum Waltoui Polyglotta anno 1657

usus est Alex, et plurimi aestimavit.

codieem anno 1716; coulatio exstat in exemplari N.

Felliani anni
brigiae B,

1675

in bibliotheca collegii Trinitatis Canta-

codieem

Wetstenius-

17. 9.

putavit etiam

et

Gi-aecum

codice

cum Millii N.
haec magna cum

Editio

Codieem perlustravi
legomenis N. T.

Mc

gisse:

ayaQ.

6,8

dicit,

JjclSylA
excerpsit

non

^oivriv

non

9,36 evQe&rj

ter falsam,

nam

invenio

et

Mc 13,20
et

paragr. 1338
2

lY.

T.

Anno 1788

edidit Gottlieb Leberecbt

et lectiones codicis in libro,

cum

Pauca

variis eius lectio-

Spobnium

errasse

Apocl9,2 de

habet enim codex dixaiai

Gr. ed. Kuster. Amstelodami

JV.

T. Gr.

part. 1, vol. 2, p. cdxcvi**

rns.

dtnaiai

a.

at

proll.

1710,

1358.

Wetstein,

De

duo

ipse addidit;

Amstelaedami

a.

1751, vol.

8 22.

1, p.

Vide etiam Blanchinum, Evangeliarium quadruplex, Romae

^

siarj.]

rova exXs-Arov ova

vexgov.^

1788, multaque

est,

non

lac 2,2 stasl&tj

Tischendorfius, ibidem ait; quod vero ad

Mill,

cxxxvi, ubi

non

facsimilia codicis in libro insunt.

pro-

in

ayoQuacofisv

C. G. Woidii Notitia codicis Alexandrini

error

p.

est.

Lc 9,13

'C.ov.

Spohnius Woidii praefationem

non

absoluta

atti-

ex "Woidii editione

xQiGfia tacetur

Ku-

Gr. editione

cura

.,

coniectura

Evgr/.

a.

instructum

Tischendorfium

2 Co 1,9 r over

nibus omnibus, Lipsiae

quater verum

habet codex

GvvsQ-^oi^ievoi

T.

septimae

Gr. editionis

de Woidii editione

1790), Novum

a.

MS. Alexandrino

conlatione codicis

steriana.

dis-

ex codice

fob, prolegomenis amplis

1786, in

a.

vidit,

Novum Testamentum

est

hoc a Carolo Godofredo Woidio (mortuo

Londini

bis

de eo et in primis de loco lTi3,16.

fiisius

Anno 1786 editum

Testamentum

T. Gr.

a.

1749,

cdxcix^

libro Fordii,

Appendix ad editionem y.

T. Gr. e codice

Alexandrino, vide infra ad versiones Aegyptiacas, IX,

1,

(2).

358

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

\TI.

Anno 1860

est.

ad locum corrigendus

apparatus Tischendorfii

et

AQiGEia

edidit

v.

cl.

Novum

Codex Alexandrinus.

H. Cowperus

B.

librum,

Testanientum Graece

fidem ipsius codicis denuo accuralius edidit B. H.

1860

dini

Kusteriana explevit, paragraphos

rum

Woidium

etiam ut iam

uterque

ai KQiGEia ubi

dcACitat

interdum

Cowperus ex

Aegyi^to exaratum

in

jiicturis

miror Cowpe-

esse;^

errasse

est,

ex editione Millio-

vetustissimas

conlegit

in pag. xxii.xxiii

eum

codicis

Lon-

C.

503, sed, quod dolendum

in 8, p. xxxviii,

spiritus atque accentus addidit, lacunas

neglexit;

ad

de loco Apoc 19,2

Editum

ai omittit.

est

v. cl.

E. H. Hansellio N. T. Gr. Antiquissimorum [abcd] codicmn

Accedit coUatio codicis

textus in ordine jMrallelo dispositi.

Smaitici, Oxonii

tamen

a.

1864, tribus voluminibus in 8; neque

satis diligenter

curata est editio.

Anno

denique 1879

1880 photo graphice edideruntMuseiBritannici curaillam codicis partem qua Novum Testamentum contine-

et rursus

tores

tur: Facsimile of the codex Alexandrinus. Vol. iv.

ment and Clementine

epistles, p. 6, foil.

New Testa-

144, qua editione melior

ne voto quidem potest; Vetus Testamentum eodemmodo

fingi

editum

est voll. i

ni.

Vidi codicem Ian.

Dec.

et

a.

1883.

Romae Vaticanus 1209.

-p.

saec.
foil.

142

vel

28

IV, in

42 in

lineis

4,

membr,

in quinionibus,

foil.

759, ex quibus

Novum Testamentum continetur; alt. 27 vel 28 cm, lat.

cm (olim maiora erant haec folia); ternis columnis

membrana

singulis

16

paginis;

18

litteris

in

singulis

27
et

lineis;

tenerrima; litterae unciales parvae simplices purae continue

scriptae nee spiritibus neque accentibus a

apostrophus

invenitur hie

prima manu ornatae sunt;

Novo Testamento;

in

illic

interpunctio

rarissima est et plerumque parvo vacuo spatio compensata (de inter-

punctione

re

vera

manu prima

Vat. praef. p. xix.xxi);

et v

saepe

adhibita cf Tiscliendorf.
ita;

non adhibentur sed nonnunquam excedit

^

apud

Cf librum: The Bible dictionary

Cassell, Petter et Galpin,

S. P. Tregellesio

auctore),

Palaeogr. soc. pars

8,

s.

litterae
littera

Cod.

maiores initiales

novi capitis prima

illustrated

etc.

Loudinii,

vv. Alexandrian manuscript (v.

vol. 1,

num. 106.

p.

49

sq.

cl.

Facsimile praebet

1.

paulum

litterarum

AD EYANGELIA:

seriem;

minores

litterae

sub

finem linearum

in

margine indicat

>

signum

sunt eiusdeni formae atque aliae;

359

B.

ea quae ex Vetere Testamento citantur; compendia usitata saepe non

adliibita sunt ; errores

ex itacismo abundant, praesertim

litteris ft

positis;

pro

Amm,

formae Alexandrinae" usurpantur; uon habet codex

Eus, Euth; praebet tamen capitum divisionem in evangeliis numeris

minio

propriam,

sibi

scrii^tis

nisi

MtlTO Mc62 Lcl52 I08O; in

capitum, et cum divisione 69

quod

codice

in

et

invenitur,

actibus est divisio duplex 36 et 69

consentiunt fere capita 42 quae ad

priorem actuum partem in codice Sinaitico adscribuntur; de divisione

36 vide sujira,

Pauli

turn

catholicis

adscripti

capita

in

vetustiore

156);

p.

cum

In epistulis

sq.

sunt sectionum numeri divisionis

ad 2Pe (vide supra,

nisi

155

j:).

vetustioris

memorabile hoc

est

quod Pauli epistulae tanquam unum continuum opus dividuntur,

unde per numeros constat epistulam ad Hebraeos in codice priore
aliquo, unde numeri fluxerunt,

post epistulam ad Galatas stetisse;

et subscrijitioues simplicissimae sunt;

inscriptiones

lineae ad para-

grapliorum initium notandum passim additae sunt in margine exterisaeculo

ore;

fere

decimo vel undecimo

rescripsit

aliquis^

textum

atramento novo, addidit spiritus et accentus, eo autem modo ut

quae verba vel

litterae

neque atramento rescriberet

disjjlicerent

ei

accentibus vel spiritibus ornaret; litteras maiores

neque

ad initium

librorum manus posterior in margine pinxit:

continet

utrumque Testamentum

semper defuerunt Maccabaeo-

rum libri; nunc desunt Gen 1,1 46,28 Ps 105,27 137,6 et in

v^on' 13,25
Novo Testamento He 9,14 Qtit tt^v Ovvfi^rjOtv
1 et 2 Ti
Tit Philem Apoc;
quae ex Hebr et Ajjoc desunt,
supplevit manus saeculi decimi quinti ex codice cardinalis Bessarionis; textus est optimae notae quamquam ut Sinaiticus ita
et

codex Vaticanus erroribus scribae scatet^

serunt codicem hunc tres scribae,^

Editores

monachum
^

p.

116:

haec

Romani

teste Tischendorfio scrip-

quorum unus Novum Testamentum

Prolegomena

fecisse saeculo fere

Scrivener,
v. cl.

xv

A plain introduction

p. xvii'', dicunt

Clementem

ineunte.

etc. ed.3,

Scrivenerus auctoribus Dobbinio et

Cantabrigiae

a.

1883,

Burgonio adseverat

in codice fere 2556ies verba vel phrases omitti, et saepe verba repeti,

sed Scrivenerus lectores horrescentes celat boni Dobbinii

puri,

nempe editionem Elzevirianam

a.

normam textus

1624! Yeram huius rei

ratio-

233237.

nem

exposuit Hortius, N. T.

vol.

V.cl.Ezra Abbotus, Journal of the American Oriental Society,

10 (a. 1872), p. 189
200, callide demonstravit ex paragra-

[vol. 2], introd. ?

312314,

p.

360

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

VII.

totum

qui idem

scripsit

(cf supra,

nonnulla in codice Sinaitico

folia

scripsit

quarum

correctus est codex a duabus manibus

p. 346);

altera dioQd-ojTrjO

B^ signata eiusdem

fere aetatis atque

B* sivemanus

prima

B^ iam supra notata

saeculi decimi vel

undecimi

fuit, altera

manus
vv.

el.

alia posterior notas liturgicas addidit; textus primi est ordinis;

eum optimum

Westcottus Hortiusque

praedicant et fere totum,

Paul ubi lectiones Occidentales inveniuntur, Prae-Syriacum

nisi in

certe

cum

codice s testimonium praestantissimum de textu praebet.

Eiusdem

patriae

saeculi

codex N Sinaiticus,

nee

codicis

refutari

possunt

rationes

quartum

adseverat scribam

Bibliotheca Vaticaua a Nicolao papa anno

scripsisse.

1448

instituta,

nam

codex fortasse eo tempore bibliothecae inerat,

venitur

bibliothecae

in

anno 1521

Vaticanae

commemoravit,

codicem

lectionesque

365

Act 27,16,

quam

pontificalis

in

non

lectiones

in

codice

Noviomagensis,

Brugensis (cf supra,

phorum

et

Erasmus

codicis

ad

p.

ex. gr. paragraphi

littera

veniuntur in paginis
posterioribus

non

nisi

yuivSa

nisi

Atrebateusis

216).

Laudatus

1535

hausisse;

lectio

in

et

collegii

in

vox

x^.

praeses,

est

codex, quod

290 paginas quae sequuntur

334

scripsisse;

ordinem litterarum excedente notatae

294
bis;

illis

prioribus

1441

ies,

in

in-

paginis 290

in paginis 294 prioribus occurrit vox

occurrit 41 ies ex quibus 40

fere ita se habet

ad

anno

actus

nvtvua 42 ies ex quibus 40ies compendio

posterioribus

de

Sepulveda

compendiorum usu, scribam alterum jmginas 41

in Vaticano codice, alterum

litteras

Graeci bibliothecae

Sepulvedanis

Graeco

qua

in

ex codice excerpsit in usum Lucae

viginti

fere

de

Genesius

Videtur

lectionem

lectionibus

reperitur

Wernerus

addidit.

adnotationibus

ex his

laudat,

anno 1533 dedit

et

Erasmum Johannes

ad

codice

bibliothecae

Erasmum,

ad

epistulam

praefectus

In

est hie codex,

Bombasius

Paulus

scripsit

in-

primo anni 1475.

catalogo

paranda non adhibitus

editione Complutensi

atque

esse

codicem Vaticanum

etiam

Sinaitici

eiusdem videtur

facile

quibus fultus Tischendorfius^

sed

fuit;

redditur, in paginis 290

compendio non redditur;

igqchjX.

Tischendorf, N. T. Vat., Lijisiae

a.

1867, p. xxi

xxiii.

AD EVANGELIA:

1.

nunc constat,

361

inter lectiones Barberinas (vide supra p. 210.

220) a Caryophilo
,

B.

conlectas, a Possiuo editas.

Vaticanae custos

bibliothecae

toloccius

Bartolocciiis.

..

,.

cum

codicem

contulit

lulius Bar-

Aldina

editione

anni 1518 ut videtur anno 1669; conlatio haec exstat in

MS. Gr. Supplem. num. 53

1 1 mensis novembris a. 1699 scripta, nomine

bibliotlieca nationali Parisiensi

addita epistula die

monastico Giulio di Sta. Anastasia;" postquam Scholzius^

conlationem

disseruit Tischendorfius de ea,^ inspexit

adiit,

earn Muraltius, Tregellesius transcripsit anno 1849.

tius

Alexander Zacagnius

anno 1698

fectus^ notavit

videbatur codex
esse, sed

hie

non habuit

bibliothecae

Lauren-

Vaticanae

sectiones codicis proprias.

ut Latinizans

(Vat.)

praeMillio'^

minoris pretii

lectiones codicis nisi imperfectas quas

ex Luca Brugensi hausit.

Impensis Bentleii editionem Novi Testamenti Graece
_

_.

parantis

jiico-Beutleiiis.

^
Komanus

,,

Mico

anno

contulit

z^.

abbas

N. T. Gr. Argentoratensis,

exemplari

nunc Cantabrigiae servato

circiter

1720

codicem

cum

Wolfii Cephalaei

anni 1524

Trinitatis

B. 17. 3, et conlatio haec. a C. G. Woidio in

editionem N. T. Gr. Oxoniensem

edita est a Fordio,^
editiones

in bibliotheca collegii

anni

1675

transcripta,

sed propter ea in quibus differebant

hae Argentoratensis

et

Oxoniensis

et

propter

iucuriam eorum, qui librum Woidio-Fordianum adhibuerunt,

^

Scholz, Biblisch-kritische Seise, Lipsiae et Soraviae

a.

1823,

p. 34.35.
^

a.

Tischendorf,

1842, p. 510,

Studien

Theol.

1847, p. 129

et

152,

natalem Bartoloccium nominat a viro

^

Zacagni, Collectanea

ac Latinae,

Romae

* Mill,

JV^.

a.

T.

nwmimentomm

1698,

Gr.

und Kritiken, Heidelbergae

quo altero loco auctoris nomen
Molza Eomae iustructiis.

proll.

j).

veterum ecclesiae Graecae

Ivi.

Kuster. Amstelodarai

ed.

a.

1710, proll.

paragr. 1479.1480.
^

Ford, Appendix ad editionem

drino, Oxoniae

a.

1799,

p.

119

JV. T.

Gr.

codice ms. Alexan-

quae praefationem sequuntur.

302

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

VII.

haud paucae
re etiam

qua in

lectiones iuiuria codici adscriptae sunt,

Lachmaunus

Thomas

erravit.

Beutleius anno

1726

Romae degens specimina ex locis tribus Act 27 Gal 6

Eph4 a se conlatis ad avunculum mittens, auctor videtur
fuisse ut

codex iterum conferretur, quod lectiones praesertim

manus primae multas Mico

a

Rniotta- Beutleius.

Hanc

omiserit.

de

abbate

Rulotta

conlationem

novo factam

m- i
i
n
deperditam repperit iischendortius

_.

,.

dm

auxilio los. Edlestonii bibliothecarii

anno 1855

in biblio-

theca collegii Triuitatis Cantabrigiae (nunc B. 17.20), edidit

Arthur Ayres

V. cl.

tulit

codicem ad locos

circiter

ab Andrea Birchio^

,
.
Itirch

ceperat

apographum,

ille

et

Blanchinus^ con-

Wetstenius lectiones ex Luca

selectos.

Anno

Brugensi hausit.

anno 1862.

Ellisius^

nisi

1780 conlatus est codex

in Lc et lo in quibus ac-

a Woidio conlationis Mico- Ben tleianae

lectiones

sunt in libris Birchianis

editae

annorum 1788.1798.1800.1801; vide supra, p. 251254.

Obtigit Leonhardo Hugio^ anno 1809 ut codicem

Roma

advectiim

Parisios

videret

et

perscrutaretur,

primus librum recte aestimavit, indolem

omnium

ante

libri

eum
manu

De

praestantiam

adseveravit

etiam

errore Hugii,

verba

proposuit,

quarti medii esse.

saeculi

ev q)G03 in

oculos

et

et

margine exordii epistulae ad Ephesios a j^rima

esse putantis,

1828

1838

quam

statim

typis

non

est

quod hodie scribamus.

expressa

commemorabimus

est
,

codicis

Maiana,

editio

qua editione ut

Annis

dicam

ita

in petto habita nee publici iuris facta, adiit Tischendorfius

^

154;

Ellis, Bentleii critica sacra, Cantabrigiae, a. 1862,

p. cdxci
^

Evangeliarium

Biancliini,

cdxcvi
Birch,

Hauniae

to

121

cf etiam supra, p. 230.

*

a.

j).

a.

Variae

1801,

Hug, De

quadruplex,

part.

1,

vol.

2,

et facsimile.

p.

xv

lectiones

ad textum quattuor evangeliorum,

xxvii.

antiquitate codicis Vaticani commentatio

Friburgi

1810, in 4; typis repetita in libro Granvillii Penni, Annotations

the

Book of

the

Neiv Covenant, Londiuii

a.

1837, p. 91

112.

AD EVANGELIA:

1.

Romam

anno

1843,

sed

commoranti non concessus

est codicis usus nisi

ibi

per biduum

dubiae in primis lectionis viginti quinque cou-

currit, locos

specimina scrip turae quattuor confecit/ et posthac

tulit,

Mains ad Tischendorfium

misit

lectiones alias triginta quat-

codicem

Eduardus de Muralt-

tuor.

anno 1844, unde nomen

dies

menses

aliquot

hoc tempore librum totum attente per-

horas sex;

intra

per

ei

363

B.

men ti

Graece.

Romam

Romae

sed per menses quinque

anno

ivit

1845,

degens frustra facultatem

codicis conferendi petiit, etsi codice viso

Anno 1855

nonnullas tenuit.

Novi Testa-

editionis suae

Tregellesius^

per tres

inspexit

memoria

lectiones

ad Tischendorfium

misit

editionem N. T. Gr. septimam parantem Albertus Dresselius

lectiones Vaticanas duceutas triginta.

lam

editionem

dixi

expressam
^.^
volumma
non

esse, sed

typis

lams.

Maianam

Mains vitiorum

.^

noluit

ignarus

1828

annis

1838
editionis

,,....
publici mris tacere.

Post mortem Maii (die 9 mensis septembris anno 1854)

Vercellone

Carolus

foras

dedit

librum

anno

1857

(Vercellonio

demandata

perficiendae d. 6 mensis maii

cum

cura

anno 1857). Tomi

nuerunt Vetus Testamentum, quintus

Testamentum

est

quinque

facsimili;

p.

499

p. 1

Caroli Vercellone

et

502

vel

fusius

Angeli Maii.

tractemus,

quam

necesse

1847, p. 129

966,

152:

et

Bibelcodex";

of praeterea supra, p. 4.

1848,

a.
^

editionis
sit

p.

Tregelles,

Londinii

a.

1854,

T. Gr.

ad fidem

Theol. Studien

und

Maii

ad Maii
a.

1843,

Kritiken,

Nachricht vom Vaticanischen

a.

Muralt, N.

quinti

editione.

Tischendorf, Allgemeine Kirchenzeitung, Darmstadii

Heidelbergae

burgi

Novum

tomi

cum

conti-

nunc editionem

vitia

die 25 mensis iulii, coll. 961

"^

Cum

quod

non

xxvii praefationes breves

est

meliorem habeamus,
longius

p.

editionis

498

exhibuerunt comparationem conlationis Birchii

In tomo primo praebuerunt

tomis

codicis principis Vaiicani,

Ham-

xxxv.

An

account of the printed

p. 156.

text of the

Greek N. T.

304

VII.

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.
Quod ad

labores cognoscendos.

Maius

explevit

lacunas attinet,

lacunam

Pauli

epistularum

codicis

Vaticano 1761 (Actl58 Paul 192); apocalypsim

Vaticano 2066
Palatino

Ex

Mel 6,9 20

(bp'');

220 (Ewl51); Act28,29

vulgatis editionibus recepit

codice

e codice

codice Vaticano

e codice Vaticano 1761.

Maius

Mt 12,47 Mc 15,28

Lc 22,43.44 23,17.34 Io5,3.4 7,538,12 lPe5,3 lIo5,7.

Typographo nihil tradidit Maius nisi exemplum textus
Sixtini uitidum, et codicis lectiones in paginis, quas pla-

gulas typographicas

dicunt,

plurima inlata postea corrigere voluit

radens

vel

scilicet,

parans

pturus

Novo Testamento folia

quos tamen cum non
fuit,

folia

scriiDsit,

imprimens,

errorum

tabulas

sex;

Vercellonius

inveniret

Prolegomena quae

construxit.

nunquam

litteras

nova

in

similes

ipse

addens aliquoties vel

modo
manu ab-

Vitia hoc

inscripsit.

unde factum

Maius

est ut editio

brevibus supra laudatis praefationibus foras daretur.

aptum

minus

scri-

Prae-

fuit,

quod

saepe neglecta erat distinctio inter lectiones primae

manus

consilium

terea

lectiones

et

litterae

saepe

correctoris,

Quod ad formam

est.

eo

editionis

minusculae,

nihil

data

correctio

nisi

exteriorem spectat, impediverunt

accentus

signaque

reliqua,

inter-

punctio, capitum paragraphorumque distinctio columnis et

non ad

lineis

veram speciem

modum

codicis

detegeret;

datis,

facsimile

quin lector codicis

etiam

ductus correc-

non primae manus, exhibuit. Nihilominus nounulla,

toris,

sane plurima,

etsi

incerta ex editione haurienda fuerunt.

Accuratius edidit Vercellonius: N, T.

Vat. secundis curis editum
a.

vet.

studio Angeli Mali",

cod.

Romae

1859, formae minoris, sed lectiones minime recte curatae,

sunt in hac quoque editione. ^

et

ex

C. G. Cobeto,

praefationem

Lugduni

doetam

Etiam Lipsiae

a.

Editio a vv.

Batavorum

manu
1859 edita

Cobeti

est

ell.

A. Kueneno

a.

1860 eurata

seriptam

Cod. Vat. ad

fid.

praebet

ed.

Rom.

AD evangelia:

1.

(vult

Novi

lectiones

Testamenti

b.

3or

ex

etiam

coniectui'a

hauriri).^

Henricus Alfordius mense februario anni

dicem per quinque dies consuluit,

fuit

co-

Alfordio a secretis

E. C. Cureius mense aprili anno 1862, unde

V. cl.

ornata

et qui

1861

Alfordii

est

N. T. Gr.

editio

(of supra,

272)

p.

catalogis utilibus de locis multis et dubiis in codice b.

Anno 1864
ludae

ex

edidit v.

modum

ad

M. Heidenheimus epistulam

Vatieano,-

codice

Tischendorfii

cl.

Anno 1866,

fere

copia

adhibitis

uncialibus

typis

codicis impressam.

editionis

omni numero perfectae

edendae Tischendorfio non concessa, concessum tamen

est

ut locos nonnullos, quibus codicis lectiones a variis varie

redditae essent, conferret per dies quattuordecim, unoquo-

que die per

Lipsiae

a.

paginas

alibi nihil nisi

potest

et

anno 1869 Appendix

est

conferendas exscripserat

inter

lectiones

columuis

has

N. T. Vaticanuni"

turn

columnariun initium

ut
et

in

codice

reddidit,

finem notans.^ Mirari

nemo, quod nonnulla conlatorem latuerunt qui

celeriter

tani

attamen hodie quoque

edi-

absoluta minime sine fructu adhibenda

est.

codicem conferret

Romana

tione

edidit

1867, quod secutus

N. T. Vaticani";
viginti

horas;

tres

Auspiciis Pii Noni

editio

instituerunt vv.

ell.

Carolus Ver-

novam typis Tischenexarandam; mortuo Vercellone eum excepit v. cl.

cellone et losephus Cozza editionem

dorfianis

Caietanus Sergio, cui denique oculis laboranti successit

Henricus Fabiani canonicus

^

a.

1860.

codicis

Cf Vercellone DelV
,

Edidit

Vaticani,

v. cl.

v. cl.

ediderunt Vercellone et Cozza

antic hissimo codice Vatieano

.,

Roinae

Philippus Buttmannus N. T. Gr. ad fidem

Lipsiae

a.

1856.1860.1865, Berolini

a.

1862;

cf

382.
Buttmann, Theol. Stud. u. Krit. a. 1860, p. 341
^ Heidenheim,
Die Epistel Juda aus dem Codex Vaticanus
ill

der Unzialschrift.

jakrsschrift
a.

ersten

Male mitgetheilt," Deutsche

Viertel-

fur englisch-theologische Forschung imd Kritik, Gothae

1864, num.
^

Zum

7,

p.

351

354

cum

Tischeudorf, Append, codd.

tabula.
eel.

Lips. a. 1867,

13.

viiii.

vn. DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

306

volumina

Novum Testameutum anno

tria,

Testament! volumina tertium

et

1868, Veteris

quartum; vv.

Sergio volumina duo public! iuris fecerunt, V. T.

secundum

vv.

totius operis

cl.

Cozza

Cozza

ell.

primum

sextumanno 1881: Bit>liorum sacrorum Graecus

Carol! Vercellone

Cozza monachi Basiliani

Barnabitae,

sodalis

Romae

editus.

et

secundum habent

Caietanus

Sergio

prodiit auspice

in titulo

Leone XIII.

Joseph!

et

typis et impensis

Carolum Vercellone excepit

volumen sextum

Barnabites";

sodalis

collatis

Volumina primum

congregationis de propaganda fide."

s.

et

Fabian! volumen ultimum idque

et

codex Vaticanus, auspice Pio IX. pontifice maximo,

studiis

et

maximo cum

pontifice

pro-

legomenis, commentariis et tabulis Henrici canonic! Fabian!

et

Cozza

losephi

est

quod vv.

ell.

Dolendum

Cryptaeferratae".

abbatis

manuum

variarum

lectiones

vix

accurate^ inter se distinxisse videntur; ubi quod hie

satis

illic fit

testimonium firmum Tischendorfii vel reiciunt vel non curant,

non cautum erit rem pro absoluta habere nihilominus aliquid

;

profuerunt labores eorum ad codieis lectiones explicandas.

Ephraemi Syri

nationalis 9 olim Reg.

saec.

continent

V, in

fol,

Parisiensis

rescriptus

membr,

1905

rescr,

Novum Testamentum

vel Colbertinus 3769.

foil.

145;

(2 et 3)

singulis

(40, 42, quater 46) lineis in singulis paginis; linea

quadragenas fere

tibus

membranae

litteras;

unciales paulo maiores

quam

non ornatae sunt;

bibliothecae

209 ex quibus

columnis

et

41

unaquaeque habet

leves sunt et tenues; litterae

in codicibus

sAB

spiritibus vel accen-

apostrophus raro usurpatur;

interpunctio

rarior est fortasse quam in codice A, punctum simplex usurpatur

in primis ad summam litteram adpositum et post punctum hoc unius
,

fere

spatium relictum

litterae

crucem posuit;
*

litterae aliis

4, coll.

num.

6,

108,
121 124.

105

in loco

manus

coll.

etc.

tertia

passim

Lipsiae

1882,

et Theologische IAteraturzeitung,'L\T^si2ielS%2,

Opinio

Vaticani reperitur in libro,

cani

quo

Eduardus Nestle, Literarisches Centralblatt

num.

codieis

est,

maiores passim adhibitae sunt, neque ad

De

editione

Romae, ex typographia
praebet Palaeogr.

soc.

Romana

de editioue hac codieis

JRomana

Polyglotta,

pars

8,

a.

codieis Graeci Vati-

1881.

num. 104.

Facsimile

1.

AD EVANGELIA:

initium solum sectionum Aramonianarum

in

Amni Eus nunc

capp-tab,

nulla capitum notatio

sunt;

etsi fortasse miiiio script! erasi

clesunt,

367

C.

mut:

Act Cath Paul Apoc; subscriptiones simplicissimae sunt;

3Itl,2 xai tovg

continet evangeliorum haec:

ovdt

(I

7,5 Soxop'

xaiovoi h' 5,15

j7rt;'off>;

23,17

22,20

xai aim

vaoG

>j

adthfovG avTov

17,26

fdA>;Aoi'(T

18,28 ixol

24,45

24,10

tavTov sx^nksTcu 25,30

26,22 eiG ixaGroa
27,11
J/cl,17 vfiaG i]vy.mnovv 6,31
27,47 Tiita non]Goutr 28,14

iGTiv 12,29
nov ama
13,19 yuo
16,20

2,i2
Xi^ua
xutu
Zcl,2 xai

kvtov 7,16
6,37 xca
4,25
kvtov

19,42 Gov on
12,3
8,28
tovSuixoi'

8,5

lu

f<[ff]

vni]ntT(ii

3,21

utyicXr]

I't]

24,46

24,7

;f(

il(h]UH

avTio

rj^ovaiv

fT 22,19
iinev finem 24,53

3,33

t>jj'

tnotriGtv

/hkqtvqucv
8,34 ttkG o

irjGovG 11,46

fyfrr]f)-r}

verba;

et

'

lineae

9,11

13,8

aviio

ft

Apoc vide

priores

exaratae paene totae evanuerunt;

av&QConov
o yeyovei'

tr Ga^^aTW 5,16 6,38 w to

xui (tntv
11,8 yovGiv
ewQccxarf
ley
;

437;

passim perierunt

uniuscuiusque

tres
C"^

20,26 xat ^u(0

infra, p. 410, 418,

64 spectant ad Vetus Testamentum

priora

litterae

Jo 1,3 df

rrjr

xog/lwv tov pr 18,36

21,25; de Act Cath Paul

^ijiXiu

UG

23,25

TrjV

Li'a xcct 7,3

16,21 oTt

14,7

folia

kaoi'

fxtj

Scoixurojv

21,21 TOTf oi

liaavvov 1,41

Xccoi'

(i^ioxev 6,4

(Tit trr]

20,27

G>]^ufioJi'

fuvr]GTSi\uevrj 2,5

saeculi sexti;

libri

minio

C* saeculi noni.

Videtur codex ante medium saeculum quintura (in

2

^3

Aegypto?)

scriptus

esse,

post (in Palaestina?)

turn uno

primum

fere

saeculo

correctus a

manu

C- vel^, deinde saeculo fere none (Constantinopoli?) secun-

dum correctus unaque ad usum

manu c^ vel
vetere scriptura
'^;

est

codex

saeculo

ecclesiasticum instructus

spongia deleta rescriptus

duodecimo tractatibus

38 Ephraemi

Syri Graece versis.

Fuit fortasse codex hie inter codices, qui ab Andrea

lohanne Lascari Rhyndaceno (mortuo

a.

1535), post

interi-

tum regni Graeci in Orientem iussu Laurentii de Medicis misso,

Certe fuit cardinalis Florentini

Florentiam translati sunt.

Nicolai Ridolfi (in libro Rodulphi), quo mortuo anno

emptus
venit

est

ad

1550

codex a mareschallo Petro Strozzio, unde per-

Catharinam

translatus est.

de

Compactus

Medicis

est

reginam

codex anno 1602.

Parisiosque

Fragmenta

308

DE CODICIBUS UNCIAIJBUS.

VII.

perlustrata/

Montefalconio

1717)

a.

detecta

lohanne

sunt

conlata

cum Kustero (Paris. 9) Millii editionem

Anno 1716 loannes lacobus Wetstenius Bentleii

curante.

et

(quinquaginta

libris

contulit^ codicem

apud Leersium
Griesbachius

in usus

quas dicunt Anglicis Sterling acceptis)

cum Novo Testamento Roterodami

1654

a.

edito.^

Post Wetstenium
,

et

cum Bernardo Lamio communicavit,

plura

qui

Boiviuio

(mortuo

Allixio

a Petro

autiqua

G. Lessius,^

textum codicis iure praestantissimum

qui

'^

codicem

inspexerunt

Anno 1834

praedicavit, Scholzius.

tractavit codicem Fer-

dinandus Florens Fleckius,'' professor Lipsiensis, ad cuius

precem

de

pauca Fleckius

1842)

septem.

codici

potuit

errorum

1842 (decem. 1840

Tischendorfius

eruit

ut

inferret: nihilominus

codice haurire

Annis denique 1840

plena erant.

mandavit

quam vocant

tiucturam Giobertinam

quae

Simonino

Hasius

Carolus

quam

accuratissime

scripturam prorsus evanidam" ediditque Novi Testamenti

fragmenta:

Codex Ephraemi Syri

Novi Testamenti,

Lij^siae

reserijjtus sive

1843 cum

a.

facsimili;

legomenis fusius de codicis historia tractavit

de

dice

tertia

et

ad

p.

Montfaucon, Pal. Gr. Paris,

Lamius,

Cf supra,

est

1708,

p.

Venet.

evv.

appen-

quod dicam de

213, facs. p. 214.

a.

1735, in addendis

p.

229

17.

Bibliothek,

I.

et facsim. tab. 2

D. Michaelem,

Francofurti ad

Commentarius
'

1841,

Fleck,
p.

1882,

Moenum

Orientalische
a.

1775, part.

criticus (cf supra, p.

Theologische

12G 152.

Studien

a.

1749, pars

1,

p. edxcii.

Griesbacli, Symbolae criticae, Halae,

a.

7,9.

Less apud

et

lebbium, Bentley Londinii

Exstat conlatio liaec Cantabrigiae in bibliotheca collegii

p. cdxcix^ di^

et vide

Cf etiam Bianchini, Evang. quadr. Romae

a.

Conim. in harm.

Non
a.

et in

pro-

272.

159.160.

liv,

dubiis.

'^

Trinitatis B.

vol. 2

vel

correctis

in

manibus secunda

fere mille et quingentis a

p.

locis

fragmenta

a.

und
9,

p.

1785, vol.

247 adn.

exegetische

142

144.

1, p.

iii

1).

und Kritiken, Heidelbergae

AD EVANGELIA:

1.

locorum semel vel bis coiTectorum legendorum

difficultate

Addidit Tischendorfius excursum de

codice rescripto.

in

Tim

In volumine, quod Vetus Testamentum con-

3,16.

anno 1845

tinet,

369

D.

edito

vitiorum

indiculus

inest

typo-

graphicorum

quae Tischendorfio absente volumini priori

inrepserant.

Codicem vidi mense Augusto anni 1883.

Tkevv

act

Cantab rigiensis

Bezae

Graeco - Latinus

Nn.

bibliotheca universitatis

2.

in

41, propalam

conlocatus.

membr, inquaternionibus,

saec.VI, in4,

foil.

406 (510),alt.26 cm,

21.5 cm, singulis columnis tricenis ternis lineis in singulis pagiuis;

lat.

membrananon admodum

tenui; litterae unciales, eiusdem magnitudinis

atque in codice C, continue scriptae sunt nisi in librorum

subscriptionibus ubi voces disiunctae sunt,

in

et nisi

stichometrice habentur (codex vetusfissimus est hie

praebent);

punctum

stichos

aliis

prima

non maior litterarum seriem

nonnullis locis adhibentur litterae maiores pro orationis ad alia

transitu in

media linea

(cf supra, p. 11 5)

vioo, aojTrjo, av&QO)noa, ovQavoa,

hibentur,

Xpy,

eorum qui

simjjlex dividit interdum or/^oiff; littera

paragraphi uniuscuiusque plerumque

excedit

titulis et

quod omnia

compendia pro vocibus

SavuS,

lOQar^k, leQovaakrjfxnon ad-

haec etiam inusitata occurrunt JHC,

etc.,

nXf

pro TtKTTjQ,

mae Alexandrinae

quas

Amm

aliis

codicibus;

alia

serior addidit

IHy,

X!pc,

etc.

Mel 5, 15; forquam in

aTccvQcoS^tj

hoc abundant

in

manu

noni fere saeculi; manus

adnotationes liturgicas; Graecis in laeva pagina

ditate Graecis similes sunt;

minio exaratae sunt ut

et

abscissi sunt

novem

codicis folia

pro

masris

additae sunt a

respondent Latina in dextra;

nionum numeri

CXH

dicunt

firjTr]Q,

litterae

lineae
lineae

cum quadam

Latinae

primae

tres

rotun-

uniuscuiusque

alternae subscriptionum

paene omnes a comijactore

libri

quater-

libri;

mutili

a manibus posterioribus addita sunt:

continet evangelia, (fragmentum Latinum 3lo epistulae) actus;

desunt

J/i!l,l

27,2 xcu

arrco

Bi^XoG

Sriaavna

3,26

rfo^rjd-ria 1,20

nntG^nfQdov 27,12

6,20 onov^i^Xriuivov 9,2

Jo 1,16 fhcjSofier

Latine desunt Mtl,l

(de Act vide infra p. 410);

3,16;

8i7iov

11

noni
8,27
uncialibus Mt3,7 ano
Graece
supplevit
Tov &80V 16 Mcl6,15 nuorj 20 Iol8,14 (v 6f
Mcl6,6 20
Latine Mt2,21
AciaqaG
20,13
Iol8,2 20,1; de evangeliorum ordine Mt lo Lc Mc, vide supra,
26,65 27,1

6,8

(D^"PP>

lol.l

vel'"PP)

fortasse

saeculi

litteris

TTjO

ttj

TL

p.

scriba

137;

teste

y./.auia

et

Scrivenero exciderunt folia 67

TISCHEKDORF, N.

T. ed.

8.

3,7

quae plus quam pro

24

Vn. DE CODICIBUS UNCIAIJBUS.

370

requiritur

catholicis

pistulis

spatii

praebuerunt;

qui nonnisi in paucis vocabuloriim formis ut ).fnQ(oaov

Sartrjlov (danielis)

Latinum colorem

tutqovG

Graecus

textus

iflaytllojaaG

(iietnis), oa/uccQiTccvcor,

cum

induit, vetustissimus est et saepe

(leprosi),

s et

cou-

iudicibus Westcotto Hortioque codex hie ilium fere textum

sentit;

repraesentat qui saeculo secundo latissime in usu ferebatur; erroribus

scatet; interpolationes

quas dicunt abundant, praesertim in actibus,

earum similes quae in versionibus Latinis Syriacis veteribus insunt;

quae

manu secunda

suppleta sunt et in i^rimis Iol8,14

aliorum foliorum simillima sunt;

ex Vulgata; praeter ea quae

versio Latina in sui3j)lementis est

manu prima

codicem manus octo vel novem

mnlti vix accurate

Mt (quoad

generis apud

correcta sunt, correxerunt

saeculis

variis,

unde

ut loci

fit

paragraphos habet codex hie sui

possint;

legi

20,13 textui

superest) 583 Latine 590,

Mcl48, LclSG

Latine 143, Iol65 Latine 168, Act235.

Saeculo fortasse sexto medio in Occidente exaratus,

duce Wetstenio videtur codex hie

quissimum codicem

undeque

ad

eum

8i

fliisse

Tridentum

lectionem

Latinam

anno

protulerat,

Graeco

quern

quae

habemus

lectio

nisi

1546

epi-

attulerat

confirmandam lo 21,22

volo" Graeca eav avtov i9-^

EQlofiai

quera anti-

Graecum" Guilelmus de Prato

Claromontanus

scopus

ille

fiEvsiv

nullo

in

Cantabi'igiensi

ovtcocf

sooa

codice

alio

Illo

inest.

tempore accepit Robertus Stephanus codicis conlationem

ex

Italia, lectionesque

nonnullas signo

gine editionis suae N. T. Gr. anni

ian

ro

'Irakin

iv

vno

rcov

indicatas in mar-

^'

1550

ij/iiSTfQOjr

posuit:

avri^Xrj&sv

to ds

(i'

qjiXwv.^

Lugdu-

Iterum

Claromontanus

nensis,

anno 1562 Bezae videtur datus esse ab aliquo

fortasse

factus,

fortasse

rapuerat; scripsit Beza, codicem anno 1581

qui codicem

sibi

universitati

Cantabrigiensi

dedicans:

Est hoc exemplar

venerandae vetustatis ex Graecia, ut apparet ex barbaris

Graecis quibusdam ad marginem adscriptis, olim expor-

tatum

et

in

S. Irenaei

monasterio Lugduni

ita

ut

hie

cernitur mutilatum, postquam ibi in pulvere diu iacuisset,

De hac

re

disserit

etc, ed. 3, Cantabr. a.

fusius

v. cl.

Scrivenerus, Introduction

1883, p. 121.122, adnotationes.

AD EVANGELIA:

1.

repertum oriente

ibi civili bello

D.

371

anno domini 1562."

Beza

vero in editione ultima aduotationum suarum anno

ipse

Non

est

1598
quod rem

ut codex

ex

Italia in

codicem Claromontanum nuncupat.

curiosius

tractemus;

potest,

fieri

Galliam reportatus Lugduni manserit, ut coniunctio intima

Clarum Montem

inter

et

monasterium

Lugdunense

illud

exstiterit, ut codicis raptor nesciverit

utrum codicem Claro

Monte an Lugduni (vix

vel

octoginta

nouaginta milia

passuum abest Lugdunum a Claro Monte)

Beza sexagenarius

loci

unde prolatus

rapuisset,

ut

codex oblitus

esset

codicem hunc cum Claromontano suo epistularum Pauli

Beza

permutaverit.

in editionibus suis

1582.1588.1598 nonnulla ex codice

Wliitgiftus (nat.

anno factus

a.

1530, mort.

a.

N. T. Gr. annorum

1604), anno 1583, quo

est archiepiscopus Cantuariensis

scribendum curavit
bibliothecae

codicem tran-

apographum minus accurate factum

et

Trinitatis

collegii

Johannes

profert.

liodie exstat signo B. 10. 3.

Cantabrigiensis

dedit

ubi

Patricius lunius (vide supra,

356) nonnulla ex codice hausta Parisios ad fratres Dupuy

misit, qui ea cum Morino^ et Stephano Curcellaeo comp.

Usserius codicem in

municaverunt.

supra, p. 220).

(vide
stenius

anno 1716

usum Waltoni

contulit

Millius codicem contulit et

transcripsit, ille satis

Wet-

neglegenter. Bentleii

conlatio invenitur in exemplari N. T. Gr. Stephanici anni

1549 quod nunc sub numero

legii Trinitatis

B. 17.

in bibliotlieca col-

Cantabrigiae adservatur. Accuratius contulit

codicem lohannes Dickinsonius in usum lohannis lacksonii

Leicestrensis, quae conlatio hodie in bibliotheca collegii lesu

Cantabrigiae exstat signo O. &. 2.

disseruit.

(nat. a.

siorum
^

Anno 1793

1755, mort.

a.

Blanchinus^ de codice

Cantabrigiae edidit

Thomas Kiplingius

1822) codicem: Codex Theodori Bezae

Morinus, Exercitationes hiblicae, pars prior, Lutetiae Paria.

1633,

lib. 1,

exercitat. 2, cap. 3, p. 90

Bianchini, Evangel iari urn quadruplex,

vol.2, p. cdlxxxi

cdlxxxiv

106.

Eomae

a.

1749, part

(cdxc).

24*

1,

372

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

Yll.

Cantahrigiensis

duobus tomis formae maioris;

accuratam praedicat,

veuerus editionem

parvum Kiplingiiim

codicis

67 Latine;

v. cl. Scri-

fragmentum

etsi

Mt27,2 Graece, 26,65

latuit

prolegomena tamen minoris aestimanda sunt.

David Schulzius^ anno 1827 monstrare

tentavit Latina in

codice hoc ab alio codice Latino transcripta esse, Graeca

vel ex interpretatione orientali aliqua fluxisse, vel partira

eiusmodi

ad

V.

esse.

normani

versionis

denique,

Scrivenerus

cl.

exscribendo

in

cuius

saepe usus sum, codicem publici iuris

Cantahrigiensis

being an

Londin.

a.

471,

vidi

The

1808, appendix,

ordinary type

Halis

vol.1,

Basileensis A. N.
saec.

in

lineis

a.

1832,

ed.

452

p.

Greek

Rose

518.

article,

a.

1841,

die hihl.

Codicem

1883.

a.

-rT.

677698;

Conferendi

in 4.

doctrine of the

p.

and facsimiles,

K. A. Credner, Beitrdge zur Einl. in

et

Schriften,

453

p. Ixiv,

T. F. Middleton,

sunt

p.

1864,

a.

Bezae codex

fecit:

edited with a critical introduction, annotations,

Cantabrigiae

hoc loco

verbis

in

exact copy

redacta

VIII, in

iii.

membr,

4,

paginis;

singulis

dinis atque in codice

12 olim
foil.

litterae

b. vi.

21

vel k. iv. 35.

318, singulis columnis et 24

unciales

eiusdem fere magnitu-

spiritibus et accentibus satis accurate ornatae

continue scriptae sunt;

littera

paulo niaior

seriemque textus ex-

unamquamque significat; punctum adhibitum

ad summam mediam imam litteram (cf supra, p. 115); Amm, Eus,

cedens pai'agrapbiim
est

capp-tab; in margine inferiore stat sectionum uniuscuiusque paginae

harmonia ut

ita

dicam

(cf supra, p. 144); mutilus est codex:

desunt Zc3,4 rjOatov

continet evangelia;
y.ai

cuftGt^v

Lcl,69

litteris

7i()oat<i(i)

ad

usque

13,12

rjuox'

upai

24,47

supplevit

minntis

serior

avrov

12,58

2,4

Xwa ewa xaretfiX. uvtov

no

(fiO.axrjt'

15,20, quae in tribus

(160.207.214) insunt, in quibus scriptura quaedam antiquior

foliis

spongia deleta erat;

dorfio in ajDparatu

laviae

pars

sv tco

15,8

manus

finem;

neQC 3,15

haec etiam signo

critieo;

a.

1827.

significantur

Tischeri-

praeterea codici adsociatum est fragmeu-

Schulz, D. Disputatio

8,

de

codice

Cantabrigiensi , Vratis-

Facsimile codicis huius praebet Falaeogr.

num. 14.15.

soc.

AD EVANGELIA:

1.

turn

ex capitibus apocalypsis

tertio

et

373

E.

quarto

scriptum (cf infra caput VIII, 4, Apocl5);

minusculis

litteris

notae frequentissimae

liturgicae in codice insunt; inter praestantissimos secundi ordinis codex

est;

V. cl.

codicis

trium

foliorum

antiquioris

Gvvavanavaot)

c(VTo/(CQ(a

lomov

yi]V TiuvTci

Tci

rota

vfiao
.

iSdeXvy/narcc

XiU^oia xuray.

y.cu

vovnG

vcoi rrja

tyJ.ty.Toia

iOTQicfoi'

unde haec

Tci

onov av

rjuQiaxor

uyalua
(llG

iG/aTrjV yai aiG yaXwra nolv%' rcov Gt^o^evov nvxa-

Xeyoma

y.vvovvTMV ttVTa'
iJor

Tcc

Ti'tfkcc

Gt^aGfxaTa
ccyii'rjTcc

y.cti

toiG avouoiG uq/ovgi,

tmv

vf.i(ov

oiG

OVG dfOG tTlU1]GfV XUT

v^ufiG
tlXOVCi

aiGrirjTW}'

kaTQevtTf

avroi

xcci

aiff

auvTQi^ovTta tiG

^OQ^OQor (qititov

iiG

jiaaikiictG'

e/ni]a

fAOv

tidiola

SiSovG vuiv

Ktcjvia

T()V(fr]

xat yivsode

vfj.o)v

scrip-

eiusdem ut videtur atque

Tiscbendorfio communicavit,

avanavaoi vfxaa H'

aqtotv ufxaoTiav

^ivov

cum

eruit et

aevi,

specimina sunt:

X((i

magnam partem

Muellerus, professor Basileensis,

turae illius

t/jj'

rji^Qv-

lUG/vvriv

xat,

tiqog-

tvqkvvoig-

y.cti

tk xo}(fu xai aGdivrj-

(OmIolG

oc

iSlKy IV tJliyWOlGXiTt

Xoycy.or

TTjV

aVTOV

dvvdGTtiar.

Saeculo ut videtur octavo medio scriptus, ex Oriente

veri simile a cardinali

lohanne de Ragusio^ saeculo decimo

coehobio Praedicatorum Basileensi

quinto Basileam latus,

datus, anno

1559

lohannes

in bibliothecam urbis pervenit.

lacobus Battierius, professor Basileensis, conlationem codicis

ad Millium

est a Wetstenio.

cem anno

Bengelio

(b, 1). misit.^

1 843 ineunte contulit, posthac v.

cum

earn Lipsiae

de

concilii
'^

suis contulit.

rationibus

Qui contioni primae

lohanne Palomaro

solemni

ad Graecos legatus
Mill,

N.

T.

cl.

AVettio codi-

Muellerus, et

Muellerus recognovit Tischendoi-fii

conlationem quod ad notas ecclesiasticas

disseruit^

De

Tischendorfius favente

anno 1846 Tregellesius

Conlatus

fuit Basil, a.

codicis

concilii

attinuit, et Tregelles

Tischendorfius anno
palaeographicis

est

ratione

anno 1431 cum

Basileensis

more praefatus

1844

et

qui auctoritate

est.

Gr. ed. Kuster,

Amst.

a.

1710, paragr. 1117.

1118.1507.
^

kritik,

Tischendorf,

namentlich

Thiol. Studien

Neuer Beitrag zur Neutestamentlichen Textzu

der

dieselbe

betreffenden

und Kritiken, Heidelbergae

a.

Palaeographie",

1844, p. 471

496.

374

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

\T^I.

potissimura Rinckii et Hugii habita.

de nonnullis quae ad hunc

ad

et

cl.

me

amicissime

Basileensis,

bibliothecarius

V.

L. Sieberus,

certiorem fecit

Basileenses codi-

alios

ces attinent.

Boreeli Rheno-Traiectinus in bibliotheca academica.

-T7,_

saec.

columnis

et

IX, in
19

magnae formae
tibus

Eus)

membr,

foil.

in

lineis

fere

204

singulis

ornatae sunt;

maior

aliis

est

et

textus

continet evangelia; desunt Mtl,l

15,2031 20,1821,5
15,5 15,39

paginis;

unciales

litterae

16,19

prima paragraphi unius-

littera

mutilus

fragmentis nonnullis, binis

et

recentioris continue scriptae spiritibus atque accen-

accurate

satis

cuiusque

4,

seriem

8,34

Amm

excedit;

12,1

(non

44 13,55 14,9

J1/cl,43 2,8 2,233,5 11,626 14,54

Zc mutilum

quattuor /o3,5

est locis viginti

14

4,2338 5,1838 6,3963 7,288,10 10,3211,3 11,4012,3

25 13,34 21,25; Wetstenii tempore nondum defuerunt tot
12,14

versus; incipiebat turn codex Mt7,6, et loci

alii

exstabant qui hodie

non comparent.

Olim lohannis Boreeli

(nat. a.

1577, mort.

a.

1629)

Batavi ad lacobum I Angliae regem, post Boreeli

legati

mortem a
ad

usque

docto

aliquo

viro

Lcll

conlatus,^

eoque ignoto inde a Mt7,6

mox

evanuit;

Wetstenius,

quocum Isaacus Verburgius conlationem

illam anno

communicavit, ipse scripsit: Ubi codex

nunc lateat rescire

nondum

Anno 1830

potui."

milia abest)

eumque

repperit lodocus Heringa, pro-

codicem in bibliotheca

fessor Rheno-Traiectinus,

kensii in urbe Arenaci

iste

1730

I.

(Arenacum a Rheno-Traiectu
in bibliothecam

Traiectinam transferri curavit.

M. Routrigiuta

academicam Rheno-

Scripsit

Heringa

disserta-

tionem de codice quae conlationem accuratissimam comiqui aestate

et Tischendorfius

tatur,

adiit ut

eum

conferret,

ferendi ei idcirco

anni

1841 codicem

minus dolebat quod copia

codicis con-

non concederetur, cum ex schedis Heringae

manuscriptis perspiceret conlationem illam esse docte institutam et ad criticorum

ipsius
1

codicis

locum"

usum

ita

teneret.

Wetsteiu, K. T. Gr. Amstel.

a.

comparatam ut

editionis

Disputationem

Heringa

1751, vol.

1,

p. 40.

AD EVANGELIA: F

1.

pa G.

375

ipso

mortuo edidit Henricus Egbertus Vinkius.^

rum

post Wetstenii aetatem deperditorum lectiouem hausit

Folio-

Tischendorfius ex Wetstenio indicavitque signo F^***sive FY

TTia.

Parisiensis Coislinianus

I.

VII ineuntis, iu

alt.

saec.

Regum

et

libros]

scholia a prima

continet

fol,

33 cm,

lat.

columnis in singulis paginis:

[foil. 22 7 binis

manu

6,53.55

Act4,33.34
9,7 11,33

sunt

spectant

margini adscripta.

Mt5,48

2Co3,13

coutinet Octateuchum

Novum Testamentum

quae ad

,'^

cm, membr,

22. 9

Lcl,42

27,25

12,48

10,13.15

9,24.25

23,21 Io5,35

2,24

lCo7,39

22,22

11,29

He 10,26.

Gal 4,21.22 Col2,16.17

Wetstenius invenit scholium continens Act 9,24.25 codicem-

que

siglo

dicem anno 1842

invenit,

omnesque

Lipsiae

a.

cum

1846,

facsimili

cum

Tischendorfius^ autem

insignivit.

f^'^*

scrutaretur

Monumenta

2426,

proll. 7, p.

num.

tab. iii,

viginti supra dictos

locos

edidit in libro,

sacra inedita^

text. p.

Vidi

8.^

co-

401405,
mense

codicem

Augusto anni 1883.

Londinensis musei Britannici Harleianus 5684.
Cantabrigiensis collegii Trinitatis B. 17. 20. num. 21.
saec.

IX

vel

X,

in 4,

membr,

foil.

251, alt.25.7 cm,

lat.

21.5 cm,

binis columnis et 21 vel 22 lineis in singulis paginis,' litterae

ciales

magnae minus

et

ij

saepe ita; litterae

atr), lect;

titl,

aliis

maiores, textus seriem excedentes, para-

habet notas ecclesiasticas in margine, unde Gr*

continet evangelia;
^

punctum simplex saepius adhibetur;

capp-tab in Lc [etiam Mc manu sec] compendia

Amm, Eus(Amm etEusminio; sedMtAmm^;'' ofx

graphos antecedunt
usitata insunt

desunt Mtl,\

Vinke, Jodoci Heringa El.

Boreeliano, nunc Rheno-Trajectino

Trajecti ad

non

elegantes continue scriptae ornantur sed

accurate spiritibus et accentibus;

'C

un-

Ehenum

a.

1843.

lac. Isaac. Doedes, Iets over

4".

fil.

TTQoaev'iat,

ecoies^

mut:

6,6 [folium

disputatio

de codice

ab ipso in lucem protracto

ff.

cum

viii,

103.

facsimili.

Cf

den codex Rheno-Traiectinus vroeger

Boreelianus," Jaarboeken voor wetenschappelijke Theologie,

ii,

a.

1845;

in primis p. 23.

a.

Cf Montfaucon,

Tischendorf,

1842,
*

fasc. 2,

p.

Biblioth.

Theol.

Coislin. Paris, a.

Studien

1715,

p. 1

32.

und Kritiken, Heidelbergae,

496 511.

Cf Silvestre, Paleographieuniverselle, Paris. 1841, vol. 2, num.65.

376

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

VII.

dimidium Cantabrigiense nonnulla ex 5,29

Xfywr

ave/iiot

28,18

*(>/oi'

y.ca

Mcl4:,19 iioa
1,13 5,4

41

manu

12,27
alia

So^t]

recentiore

ti]v

Mel, 13

suppleta sunt

Zcl,l

iXiaa^tr

7,3

avTov nQoa

XIV

fortasse

saec.

Ex
in

Oriente ab Andrea

Germaniam translatum,

bibliothecario

litteris

uner avroia
24,53
19 manu eadem qua

12,41

rijxua

aviMV
rjQonrjatr 18,19 (18,5
Mt 28,18 Mel, 13 suppleta) 19,4 ovdejuiav atriav (post
Xeyei tm 19,27; supplementa insignita sunt G^"pp.
fier

XV)

8,46 t'^tXd-ovaav

minusculis in folio chartaceo suppleta) 24,41

Jol8,5

7,25

ntariv 9,2

recentiore fortasse saec.

columna una abscissa

nQta^vTtQova

9,5

manu

chartaceo

rrja li, 25

ano

i^(Q/Of^svoi
(12,27

folio

/nluaars

y.ui

8,23 i;;joAoi'^?;(7v

3Icl,13 (Mt 28,18

d-r]()io)i>

minusculis in

litteris

;ff 8,9

31.39 43 contiuet]

Erasmo
Seidelio

regio Berolinensi

ei'

avTO))

Seidelio cunr codice

mortuo a La Crozio

anno 1718 emptum, qui

codicem lohanni Christoplioro Wolfio pastori Hamburgensi

dono

dedit;

(Wolfii

primus neque vero accurate contulit Wolfius

Videtur

A).^

folium

illud

dimidium

Canta-

brigiense a Wolfio de codice abscissum, ad Bentleium Canta-

brigiam ut specimen missum esse anno 1721, pariter

at-

que fragmentum codicis h; utrumque invenit Tregellesius

anno 1845

inter

schedas Bentleii.

Wetstenius lectiones

Wolfianas adhibuit, ipsum codicem ad Bentleium missum

annum 1729 quo anno

Harleius pater mortuus est? ante annum 1741 quo anno
filius mortuus est?) Harleianus factus denique in Museum
fuisse

dixit.

Britannicum

Posthac

cessit.

(ante

Fragmenta Harleiana anno

circiter

1772

Griesbachius contulit, aestate anni 1842 Tischendorfius, anno

aliter legerat

cum Tischendorfio ea quae

communicavit. Haec recognovit Tischendorfius

anno 1855.

Facsimile invenitur apud Scrivenerum, Introd.

ed. 3, tab. xi,

num. 29. Vidi

denique 1847 Tregellesius, qui

d. 1 8.

Ian. et d. 1 3. Nov.

a. 1

883.

Hamburgensis bibliothecae publicae 91.

Cantabrigiensis collegii Trinitatis B. 17. 20.
saec.

ratus,

IX

singulis
*

"Wolf,

vel

X,

in 4,

membr,

foil.

num.21.

386, quaternionibus exa-

columnis et 23 lineis in singulis paginis;

Anecdota Graeca, Hamburg!

a.

1723, vol,

litterae,

3, p. 48

92.

AD EVANGELIA:

1.

miaus rudes quam quas habet G, continue

377

H.
scriptae, ornantur

accurate spiritibus (cf supra, p. 90) et accentibus;

pro puncto adhibita

est

capp-tab, capji,

TK dt tQKfia

25,33

tov Xkov 26,3

i;tw/ zai 16,14

x^SQiafj.ou eiovaiai'

niOTSvaTS 10,25

sra TiQoa

tov 10,19

18,2 iijaova

1,3 &e6(fiks

iva

usque ad noQhvofxtvoi

ii'

ayytloa- (accentus periere)

aov

exit,

onou

r>;j' |/;(5j'

r\v

22

2,4

10,2

/o9,30 to d^ai'fxaOTOv

ov

nenoirjxoTea 18,18

20,12

sia tov tvttov

T^; xf(p.

Lc

continet

6,8

(non Eus)

tQQixpav avrova 15,30

3Icl,'62

ic5,18 32

15,44

TOV

desunt Mtl,l

continet evangelia;

crux plerumque

Amm

titl,

neque

20,25; fragmentum Bentleianum

iniyywa n d-rjO Xoyov Trjv daqc(XiM[v]
naaaia Tai[a] 1,6 item 1,13 i'roj' o
fxi]

tfo^ov

usque ad v xul Gixtqa ov

xoiXiaa 1,15: textus melioris

ut]

OTt

Jiir]-

notae

est

r]

dt)]aia

krjaO-i^aiTcii

(Tf tx

tiaiy/.ovad-r]-

xal

quam

codicis

textus.

Saeculo ut videtur exeunte nono vel decimo ineunte

ex Oriente a Seidelio translatus, ut codex

exaratus,

emptus

La

codex a

est

G,

Crozio (vide supra, p. 376) et Wolfio

datus, qui in Anecdotis de eo disseruit^ (Wolfii b),

Frag-

mentum Cantabrigiense misit Wolfius ad Bentleium cum

codicis G fragmento.
Anno 1739 libros suos multos et
praestantissimos bibliotliecae urbis donavit Wolfius.
stianus

Petersenus

gensis

codicis

ex

descriptionem

schedis

Hambur-

professoris

et

1798)

Anno 1850 contulit

codicem totum accuratissime, turn Hamburgo

Lichtenst. annis
Tregellesius

cum

bibliothecarius

et

A. A. H. Lichtensteinii (bibliothecae praefuit

bibliothecarii

Lipsiam

professor

Chri-

1794

exemplar

reversus

Tischendorfio

anno 1854 multas

hausit.^

quo

in

communicavit.

lectiones

Tischendorfius

partes contulit.

codicis

notaverat
ipse

Fragmentum

Cantabrigiense repperit Tregellesius anno 1845 (cf supra,

p.

Codicem perlustravi anno 1878, mense maio.

376).

ex

Facsimile
tab. XII,

Tregellesiano

num. 31

in

Wolf, Anecd. Or. Hamburg!

Petersen,
a.

Geschichte

1838, p.

Introd.

ed.

3,

inest.

Hamburg!

Scriveneri

der

225229.

a.

1723, vol.3, p.

Hamburgischen

48 92.

Stadtbibliothek,

Vn. DE CODIOIBUS UNCIALIBUS.

378

I:

Petropolitanus bibliothecae Caesareae.

(1.)

Muraltii vi.

saec.

V, in 4, membr,

i.

(1.) (2.) (3.)

notantur

etsi

sunt multae

exscissae

20

e.

i.

folia,

simplicis

rj/nt

litterae;

textus

est

optimae notae.

Georgiace saeculo decimo rescripta,

8 duplicis sive maioris formae,

et

codicum septem antiquissimorum fragmenta,

Haec omnia

lata,

in

Monumentis

text. p. 1

(3.)
saec.

in

(vide

i^* et iPaui)

difficilia lectu edidit

vol. 1, proll.

num.

Muralti

xix,
29 34

p, xiii

Folia tria haec inveniuntur p.

i,

et

i.

vi. iii. (7.)

V, in 4, membr,

singulis

a Tischen-

posthac Petropolim trans-

et

sacris ineditis,

48.

facsimile tab.

lineis

anno 1853

oriente

dorfio in

paginis;

(8.)

(9.)

rescr, foil. G, binis

(10.) (11.) (12.)

columnis

similia sunt foliorum

(1.),

et

Mtli,13

[Vf;f]w()jo'fi'

(fayeiv IQ

22

27

sed habent

saepius litteras initiales maiores et praebent numeros sectiomim

continet

signo

XaCaQov 12,9 15,12 [x]t^w(T

19,11 aoi 6t<^o/ui (14) (IG) Su/ufQiocu'

anoaway 16,2

Detecta sunt

28

Amm

numeri non adponuntur:

continet /o 11,50 ovf^ffiQi

19,24;

29 lineis

et qiiadratae

maiores initiales; errores ex itacismo abundant;

litterae

et

non ornatae sunt; rarissime inveniuntur

simplices purae accentibus

Tj-yunr)

magnae rotundae

litterae unciales

in singulis paginis;

columnis

rescr, foil. 3, binis

Amm

14,19 xai

y.t-

[pagg. 3.4] 24,37 (oanfQ yaq at (40) (49)

wi'TWj' e^rjl 25,1 25,32 (uonto (35) (39) (43) eka/iOTcov
tQ/tTca 26,45 [pag. 1116] J/c9,14
25,45
26,31
idtv oxlov (16. 17) xai ft[7r] 9,18
9,19 w ytvm (20. 21)
r]fjaa 9,22 14,58 [oixo'lSo/nrjaw (61) xarexQtvav 14,64
nfQixa (67. 68) | avTW 14,70 [pagg. 17
14,65 Ikvt]w

kavaaa

avf^rj 23

[vv]y.Ti, TctvTrj

t(f'

xat,

20];

exciderunt multa;

Mon.

sac.

facsimile tab. I,

(4.)
saec.

textus est optimae notae.

ined. vol. 1,

num.

paginas ad fragmenta iam invenisti;

III.

Muralti XIII. (1.) (2.) (3.) (4.) (5.) (6.)

VI, in 4, membr, rescr, foil. 6, binis columnis et 22

in singulis paginis; litterae unciales maiores

quam

lineis

in (1.) et (3.) et

magis ad formas productas sive declinatas inclinantes accentibus non

^

Muralt,

Catalogue des manuscrits Grecs de la hibliothtque

mperiale publique, Petropoli

a.

1864.

AD EVANQELIA:

1.

ornatae sunt;

[a]o}a(ct,

Tou

[iv]

(25) ov

10].

(5,4)

[;<wAi']

Zcl8,14: [tcctki]-

evy.o7io}[Tfnor] 18,25 [pagg. 23.24] Ioi,52

TiL 5,8; multa abscissa sunt [pagg.

I'OJ&rjafTcet

18,3

/.trj

19,5 [roy 7rp[ avTov

18,19

multa abscissa sunt [pagg. 5

iTt 19,14;

379

(non Eus); similis est codicis P:

continet J/ 17,22 [avaTQf(fOf.ii]v(ov Se

18,11

lb

maiores litterarum ordinem ex-

litterae initiales aliis

Amm

cedunt;

l(i3iSo]fj.t^v

27. 28]

[71(^)1171

ttdtX(fovO yMi

20,17 77^00 Tova

multae

^w[jUaff] 20,26;

litterae

exciderunt [pagg. 35. 36].

Mon.
num. IV.

paginae iam datae sunt; facsimile tab.

sac. ined. vol. 1,

Mm-alti

(7.)

saec.VI, in 4,

xiii.

membr,

(8.)

(7.)

rescr, foil. 2, binis

punctum simplex

et

22 vel 23

in codice

N,

puncta duplicata adbibentur, praeterea

et

distinguitur inter puncta ad

Amm

columnis

maximae, ut

lineis in singulis paginis; litterae unciales

sunt;

I,

summam

et

ad

imam

litteram posita;

(non Eus):

ex Zc 7,39

fragmenta

continet

deest medius iitriusque

tyivaioxiv

Aot'ff (12. 13) (15) (18) Tov v 24,19;

26]; fortasse his

7,49;

columnae in utraque pagina versus,

dissecto (cf proU. p. xvii) [pagg. 21. 22]

duplici

fuvToio

addenda sunt

folio

24,10 [anoaro]-

multa desunt [pagg. 25.

Porfirii folia J/i

26,5970

27,4456

J/c 1,342,12.

Mon. sac. ined.

in Anecdotis sacris

vol. 1,
et

paginae iam datae sunt; facsimile invenitur

profanis, Lipsiae

a.

1855, tab. Ill, num. VI.

jb. Londinensis musei Britannici 17136.

saec. V, fol nunc in 8, membr, bis rescr, foil.
118

126. 127

et

in

codice

Graecis deletis Syriace rescripta sunt folia saec. 9

erasis,

nis

(olim

8 vel 9

ginis;

ut videtur

unciales

litterae

loco a Tregellesio,

magnae simplices

oTt

spiritibus

(spiritus

videtur esse a

non adhibentur;

Amm

uno

manu

simplicis-

(non Eus):

16,7 8 (ad

16.18 19 (adde
13.15
(7rfpt)-12

Jol3,16 17.19 20.23 24.26 27

16,8 adde xcu ante *>l5^wv).9

ovv o la

binis colum-

non ornatae sunt; interpunctio

est; litterae initiales prorsus

continet

16 vel 18) lineis in singulis pa-

Text. crit. p. 184, notatus,

l^osteriore) vel accentibus

sima

continet;

his Syriacis

et

iterum Syriace rescripta sunt saec. 10 vel 11

et

folia 117.

2,

qui Severi hymnos Syriace

T]

post eyrojy; nonnulla legi non possunt; textus

cum

testibus antiquissimis consentit.

^

De

addendis

his

versibus

Introd. ed. 11, Lond. 1863, p. 766.

9.19

cf Tregellesium

Home's

380

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

VII.

Ex

deserto Nitriensi

Tischendorfius

Inc.

maguo

sine

vol.2,

num.

labore;

i^roll. IV,

7^*

ille

edidit fragmenta in J/on. sac. ined.

seq., text. p.

311.312, facsimile

Quae po^ea

Tiscliendorfio contigit eruere,

hac adhibita sunt.

In editione septima insignita

Codicem vidi anno 1883.

sunt fragmenta haec siglo n^

bibliothecae

Parisiensis

j^

translatus est codex

eruerunt Graeca nou

Tregellesius

xxxxn

p.

V\

et

in editione

et

Londinium

nationalis

63,

olim

Cyprius dictus, olim Colbertinus 5149.

saec. IX, in 4, membr, foil. 269, singulis columnis
in singulis paginis; litterae unciales magnae et

lineis

lougae et erectae spiritibus et accentibus

^f|^,
16

et

31

crassae ob-

neque accurate ornatae

continue scriptae sunt; punctum simplex saejie adhibetur; nonnullis

punctum

locis videtur

Oti^^cov

finem significare quasi codex ex codice

errores ex itacismo et alii

stichometrice scrijito transcriptus esset;

abundant;

compendia usitata adhibentur;

Eus-tab, capp-tab,
siasticas, syn,

continet

titl,

Amm

manus

posterior videtur

(Eus non exstant), subscr, notas eccle-

men, addidisse:
evangelia

bonae notae

Constantinopolitanis

prae plerisque codicibus textu

Integra;

neque desunt lectiones quas

est,

Westcottus Hortiusque Prae-Syriacas dicunt (cf supra,

in

quae manu secunda

lis

ccvTrjV
Ticcv

[ttjj'

(TfAroj']

i]

sunt

subscripta

Trarctyia Q-y.oG x, o

ex Scholzio; ipse

nondum

satis

j).

197. 200);

TtQoaSe^rjTS

legitur:

aycoa EvTV/toa, (ccvr^r

?j

accurate haec verba excussi).

Scriptus ut videtur saeculo nono medio vel exeunte,

1673

anno

ab

tinam translatus
excerpsit.

insula

Cypro

bibliothecam

Colber-

Simonius^ nonnulla ex codice

est codex.

Monte-

Conlationem Millius^ ab amicis accepit.

falconius^ codicem descripsit

in

quem

Simon, Histoire critique du

secutus Blanchinus^ locos

du

texte

iV. T.

Roterodami

a.

1689,

cap. X, p. lOl'' et cap. xxxii, p. 407 seqq.

2

p.

Mill,

K.

T.

Gr. ^ed. Kuster, Amst. a. 1710,

paragr. 1498,

166^
^

Montfaucon,

Palaeographia

Graeca,

Parisiis,

a.

1708,

p. 41. 232.
*

Bianchini, Evang, quadr.

et facsimile.

Romae

a.

1749, pars

1,

vol. 2, p. diii

AD EVANGELIA: K L

1.

ex codice praebet.

selectos

M.

381

Scholzius^ codicem usitata negle-

gentia contulit; accurateTischendorfius anno 1842, eta. 1849;

1850

Tregellesiiis qui conlationem

Lipsiae

1850 comparavit. Vidi codicem Aug.

a.

Parisiensis

columnis

62, ante 2861

nation.

bibl.

saec. VIII, in 4,

binis

suam cum Tischendorfiana

membr,

257,

foil.

1558.

vel

23.4 cm,

alt.

25 lineis in singulis paginis;

et

1883.

a.

17.3 cm,

lat.

32

foil.

39

locum

foil. 211 218; membrana crassa et fortis est;

magnae oblongae apostrophis et sijiritibus accenti-

commutavenint cum
litterae

unciales

busque ornatae sunt sed minus accurate;

magnae, saepe

litterae initiales

neglegenter scriptus a scriba qui Graece fortasse nesciebat;

pictae;

punctum medium, comma, punctum cum commate

gationis signum)

pendia

usitata

puncta bis

ex

erroribus

scatet

,,Alexandrinae" abundant; capp-tab,

capp,

titl,

non

interro-

crux usurpantur; com-

ter quater posita,

adhibentur:

(;

Amm,

Eus, lect:

xd^usrr] 5,14
tho ^eiQua too

contiuet evangelia; desunt Mt4:,22 oi dt

[y.((i

i]3oi'Tia

10,30
OTi

15,2

tOTiv

caoiroa 28,20

y.ca

tnrjQonrjan'

3/0 10,16

i^ia 15,20

T(c

multa emendata sunt

21,25;

bus sive ex exemplari

notationes, vide ad

cum

/o 21,15

ai'

28,17

uiwvt

oiduO

sive e pluribus exemplari-

lectionibus variis in margine; insunt ad-

Mcl6,8; textus

Roberto Stephano

formae

itacismo;

fuit

rl,

oi^timae notae.

quod

et in

volumine notatur.

Wetstenius contulit codicem cursim iusignivitque

siglo.^

Griesbacbius sedulo examinavit.^ Tiscbendorfius transcripsit

ediditque
p.

15

24,

num.
TV*-

in

Mon.

text.

57

ined.

sac.

399, facsimilia

Vidi codicem Aug.

7.

Parisiensis bibl. nation.

IX

saec.

gulis paginis

Lipsiae

exeuntis, in 4,

litterae unciales

a,

parvae

tab,

1846,
i,

num.

proll.

6,

7, tab. ni,

1883.

48

membr,

a.

olim

~^.

257,

coll. 2,

foil.

24 lineis in

et elegantes spiritibus et

sin-

accentibus

ornatae continue scriptae sunt; errores ex itacismo abundant; notae ecclesiasticae in

marginibus

teste Tischendorfio prima manulitterisminusculis

exaratae litterarum forma egregie conveniunt

cum

Platone Oxoniensi

(Bodl. Clarke S9) anno 895 scripto; Carp, Eus-tab,

men, mus; ima pagina harmoniam quandam praebet

^

bergae
^

Scholz, Cttrae criticae

a.

1820,

p.

53

90,

etc. II.

cum

De

Amm,

Eus, syn,

(cf supra, p. 144):

codice Cyprio etc, Heidel-

facsimili pessimo.

147.
Griesbacli,/S'i/?n6.cWf. (cfsupra,p.247,adn.l),vol.l,p.lxvi cxli.

Cf G.

Less, (cf supra, p. 3G8, adn. 5), pars 9, p.

144

Vn. DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

382

codicis

Arabicis

ex

est;

nomen Hierosolymae

regi

nonum medium

Abbas de Louvois

codicem Montefalconius.'^

selectos

modo

ut videtur exaratus,

a.

dicem in usum Kusteri (Paris. 2)

locos

nisi

1723) qui codicem Ludovico XIV

primo anni 1706 dono dedit. Anno 1708 de-

1643, mort.

die

scripsit

nihil

scrii^tis

codex hie Francisci de Cam2:)S^ abbatis Signiensis

fuit

(nat. a.

pagina

\iltima

atque

pretii

certe erutuin est.

Post saeculum
olim

in

eiusdem fere

textus

continet evangelia Integra;

citat

ex

Anno 1841

contulit.

totum cum menologiis

Blanchinus^

contulit.^

codicem

Scholzius

codice.

suo

Tischendorfius

transcripsit

et synaxariis,

co-

anno 1850 Tregellesius

accurate contulit.

Scrivenerus^ facsimile edidit post photo-

graphiam a

Burgonio acceptam.

v. cl.

V.

Vidi codicem Aug.

facsimile jDraebet codicis.

Patmiensis monasterii

lohannis

1883.

a.
.

foil.

Londinensis mus. Brit. Cotton, Titus C. XV.

Lambecii

Caesareus Vindobonensis

2,

propalam conlocatus
saec.
alt.

32 cm,

33

s.

Romanus Vaticanus 3875

JN

Silvestrius^

cl.

VI
lat.

exeunte, in

26.5cm,

fol,

text. alt.

membr, purpureo-argenteus,
22 vel 23.5cm,

nis et 16 lineis in singulis paginis;

lat.

10cm,

foil.

membrana tenuissima purpureo

colore tincta; textus est argento scrip tus sed Dei et Christi

auro distinguuntur

litterae

simplices spiritus hie

illic

45,

binis colum-

unciales

maximae rotuudae

nomina
quadrae

et

habent ut akalrjaa (Londin.) ano (Vindob.),

accentus; punctum simplex ad summam litteram et spatium

vacuum usurpantur; litterae initiales linearum seriem excedunt;

non

Nomen

saepe male variatum ita scribendum est

Frangois de

Camps, abbe de Signy.

'^

Montfaucon, Palaeogr. Gr. Paris,

Mill,

"*

Bianchini,

N.

T.

Gr.

ed. Kuster.

Evang.

quadr.

a.

1708, p. 260,

Amst.

Romae

a.
a.

1710,

1749,

cum

jn-aef.

pars

facsim.
fol. 4i\

vol.2,

p. div et facs.

num.

num.

Scrivener, Plain introduction etc. ed.

3,

Cantabr. 1883, tab.xii,

32.
Silvestre,

76.

PaUographie imiverselle,

Parisiis a.

1841, vol.2,

AD EVANGELIA:

1.

miuores

litterae

aliae;

verborum; compendia saepe non adhi-

bentur; erroresex itacismo insunt

capp,

titl,

Amm,

t,v

20,22

yev[Gctf^svoa] 27,34

aXX'

Xfyfi

/ovGav

11,7 ra'TW

x 24,49

vfiLV

lo li, 2 /xorca

oi6ev

d(

vvi'

on

15,22;

iluctih

tcc

[iJwj']

27,26 tov

de

y.Qmtiv

7,4

rota afx-qv

9,1

tuv

ti,

rvvoa addifoa

Lc 24,13 [ant\24,39 Wra aaqxa

vfxia St
cwroa li,10
15,15 Aoff ovx
av 15,23

iSiSovv

fxsvcov

multa habet baud malae notae;

textus

manu

insunt emendationes a

ytvr]GciQtd-

cwTova

xui

(multa desunt in 25.26.27.28.29.31.

TavTrjv 24,21

TQiToi'

26,65

6c.fQ[()ri^ev\

J/b 6,53 yr]V

32.33.34.35.37.39.40.41)

fhdei tov Xoyov 8,32

10,43

off

14,25 Xtybi

12,19

20,6

20,29 [sy.7ioQevo]jxercov

26,57 [7J()(a^v]TfQoi

7,20 txnoQevojusvor

nQoar\VE 19,13

naiv Svo

continet iT/i519,6

formae Alexandrinae" usurpantur

Eus:

wSe ccno[xQtOfia]
21,19

383

finem linearum eiusdem sunt formae atque

sub

v ita ad initium

i et

N.

altera antiqua.

ut

Haec folia olim unius codicis direpta sunt fortasse

venum darentur. Folia duo Vindobonensia 1jc24,13 21.

39

49

et

Wetstenio (N) iniuria putabantur eiusdem codicis esse

atque

a Lambecio^ notata eoque duce a Moutefalconio-

nonnulla

folia

Treschowius

Genesis Vindobonensia,

cum

negavit,

recte

libri

Alterus* lectiones varias dedit.

22
a.

lo 14,2 10

contulit neglegenter Wetstenius

V.

insignivit.

20,29

21,19

haec

folia

usum

in

Vindob. ed.
vol. (lib.) 3

1776),

coll.

de

aug.

Adami Franc.
3032.

Montfaucon,

Hermann Treschow, Tentamen

Graecorum

JV.

Palaeogr.

Gr. Paris,

F. Havniae

a.

a.

Kollarii

1708,

Caesar.

Vindobonae,

p.

190194.

descriptionis codicum veterum

Alter (ut supra, p. 254), vol. 1, p.

Biancbini, Evang. quadr.

diii=^

bibliotkeca

1773, p. 124.127.

contulit;

adiacebant anno 1843 quo

aliquot

Gaetanus Marinus

opera et studio

alt.
(a.

20,622

minus accurate

Scholzii (F)
ij)si

transcripsit

Mt 19,6 13

Commentariorum

Lambecius,

haec

Blanchinus^

Marini codici

lectiones illae

p. di*

descripsit

15,15

anno 1715^ sigloque I

folia

Folia sex i^oma/ia

1845.

Scrivenerus

cl.

transcripsit.

Folia quattuor Londi-

Mt 26,57 65 27,2634

nensia

textum

quod

Eomae

9991001.

a.

1748, pars 1, vol.

2,

384

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

VII.

anno

bonensia

Londinensia

(N),

eiusdem

Tischendorfius

V.

12,19

14,25

edidit v.

dorfii,

vidi a.

cl.

saec.
litterae

edidit^

anno 1846.

7,208,32
nuper

9,110,43

reperta

monachus

transcripsit

usum

in

Duchesnius^ anno 1876.

Tischen-

Folia Vindob.

1883.

a.

Alexandrini

patriarchi

VI, in

codicis

esse

15,23

1876, Londin.

Cairensis

lyj-a.

(I),

Sakkelion

Johannes

cl.

Haec omnia VindoRomana (r) cum vidisset

fliit.

Mc 6,53 7,4

Folia Patmienda
11,7

Romae

Tischendorfius

(nunc

Porfirii?).

membr, fragmenta duo purpurea auro

fol,

litterarum in codice

simillimae sunt:

scripta;

continent il!/c9,14.

15.16.17.18.20.21.22 10,23.24.29.

Anno 1850

haec

vidit

v.

archiepiscopus descripsitque in
conscriptis,^ ex quibus v.

hanc

in

meum usum

N^: hodie
p.

saee.IX, in
et

lingua Russica

suis

libris

Uspenskius

Oscarus de Gebhardt notitiam

hausit.

cf supra, p. 379.

CXX (hodie

Moscuensis Synodi

cl.

Porfirius

cl.

fol,

membr,

119?), olim in Atho.^

unciales

foil. 8, litterae

magnae

spiritibus

punctum simplex, comma,

accentibus ornatae continue scriptae sunt;

signum interrogationis adhibentur; compendia usitata inveniuntur:

continet Jol,l ^Ev

^or

zAat'f to;

ixaqriaav

ovv

ver. 17 ter;
^

p.

10

legendum
^

rjXx)-av

3Ion.

text. p. 11

20,10 7r ^A-

1,4

ver. 15

20,20

repetitur,

bis

minusculis exarata textum comitantur.

sacr.

ined.

36, facsimilia tab.

Lips.

a.

num.

ii,

1846,

i^roll.

? 3,

2.3.4; ad Mt21,ll

Porfiri

iii,

vol.3, p. 386

scientifiques et litteraires,

419.

Uspenski, Iter per Aegyptum

et

heati

et

in monasteria sancti

Pauli Thebani, anno 1850, Petropoli

a.

1856,

Facsimilia inveniuntur in libro, Oriens Christianus : Aegyptus

p. 77.

Sinai, Petropoli
*

a.

1857, tabb. xiii.xiv.

Wetstenii fragmentum O, quod Anselmus Bandurius Monte-

falconio {Pal. Gr. p. 235)

dorfius
nisi

?]'

est vaCciqaTTrio pro-o^TJjo".

Antonii Magni

et

ai'Tt]

fw/)

d-iov vfXMV 20,11

Duchesne, Archives des missions

Parisiis a. 1876, ser.

^

amm

irjaova 20,24;

scholia litteris

Tischendorf,

12,

^^

20,\b Xiyet

20,13

UQX^

dono

quod ex evangeliario

Lcl8,ll

14

dedit, ex

hoc catalogo extrusit Tischen-

esset decimi fere saeculi; nihil praebuit

neque integre; cf

infra,

viii, 5, A,

Evrm

295.

AD EVANGELIA: Nab q

1.

Nono

ut

monte Atho

scriptus

fragmenta

ad

Moscuam

translatus

fragmenta

Matthaeius

Novo Testamento

cum

suo

codex

Chrysostomi

Chrysostomi

eaque

detexit

in

bibliopega adhi-

compingendum.

codex

est

385

est

codicem

Genesim continentem

homilias in

quo

saeculo

in monasterio Dionysii.

haec

sunt

bita

videtur

Qab.c.d.

facsimili (cod. 15).

Inde

ille

in

edidit^

in

Tregellesius

fragmenta haec in appendice editionis suae codicis s (cf

infra,

anno

407.408)

p.

Moscuae anno 1868

1861

Tischendorfius

edidit.

tota transcripsit.

Guelferbytanus

p. a.

saec.

IX, in codice Latino saeculi noni grammaticam Pompeii

continente
continet duos hymnos, Mariae

ic 1,46

55, Zachariae 1,68

Edidit fragmenta Tischendorfius, Anecdota sacra

Lipsiae

a.

1855, p. 206

Qb. Bodleianus
saec.

X,

continet

208.

Misc. Gr. 5 (Auct.D. 4.1) olim Bodl. 120.

in psalterio, foil.

313

et

314:

ic 1,46 55.68 79 2,2932.

Vide Tischendorfium
y"vc

79.

profana,

et

(ut

ad 0),

p. 206.

Perlustravi

a.

1883.

Veronensis

saec.

VI, in psalterio Graeco-Latino

Graecis

Latinis

litteris

'

expressis

continet

Ce egalliasen

compendium

Lc 1,46
to

55

incipit

pneuma mu

Megalyni e psyche

mu

ton Quirion

epi to theo to soteri (cod. sori,

scripturae videtur esse)

quod

mu.

Edidit psalterium hoc Blanchinus"^ in psalterio duplici.

/^d

Turicensis

saec.

VII, in psalterio purpureo - argenteo

continet

Lc 1,4655.6879 2,2931.

Edidit Tischendorfius, 3Ion. sacr. ined. Lipsiae

p.

211

sq. p.

a.

a.

a.

1869, vol. 4,

sq.

Matthaei, Thess.

Apoc. Rigae
^

221

et

Tim. Rigae

a.

1758, p.

257263;

facs. in

1785.

Bianchini,

1740, p. 275;

Vindiciae

canonicarum

cf Tischendorf,

ed. 6, cur. E. Nestle, Lipsiae a.

Tischendorf, N.

T. ed.

8.

V.

T.

scripturarum

Gr. iuxta

LXX

1880, vol.1, p. xlv.xlvi.

25

Romae

interpretes,

386

DE CODICIBUS UNCIAUIBUS.

VII.

^e. Sangallensis

17.

saec. IX, in codice partim Latine partim Graece scripto

contiiietZcl,46 55.68 79 2,2931. Conlatus a Tischendorfio.

^f_ Moscuensis
saec.

IX, in psalterio:

Zcl,46

continet

55.68 79

Olim Abrahami

(2,2931?).

de Noroff, hodie in miiseo Rumjanzowiano Moscuae.

Conlata sunt

fragmenta a Tischendorfio.
Parisiis bibl. Arsenal; vide infra, p.

O^:

Guelferbytanus "Weissembiirg 64.

p.

saec.

in

438.

VI, in

fol,

paginis,

singulis

membr,

rescr, foil. 43, binis

litterae

unciales

columnis et 24

permagnae hie

lineis

formae

illic

elongatae et compressae spiritibus non accentibus omantur, spiritus

attamen minus accurate adduntur;

ajjostrophus

litteram adhibetur

^^ pro

et

initiales

maiores sunt;

plerumque ad mediam

simplex

errores ex itacismo et formae Alexandrinae in co-

avTW

usitata inveniuntur,
i'toi';

et

capitum quorundam

margine ad

Amm,

compendia

dice insunt;

^V^

punctum

usurpatur;

litterae

(Eus nunc desunt,

quamquam

sed ex rarioribus sunt

positum

passim

minio

fortasse

signum

est

distinguenda

initia

in

capp-tab,

scripti erasi sunt)

vtov 1,21 3,13

TOTS noirjGw 4,19
10,7 OTt jjyyrxtv otccv 6f naoa 10,19

odovrwv 13,50
aov:
11,11
13,40 tv
10,42 xai oa

ayoQaa(x)ai.v
15,29 fitTct^aa ano15,3
14,15
ayanrjToa iv aoc
Jfc 1,2 wor ytyQamut,
Xvaaa 15,39

Tov 'iaxM^ov 3,17

1,11
14,13 avTOia vnayart
3,5
tx^vvvofitvov 14,24
14,48 avlln^kiv inrjobora 14,61
15,12

iov6ai(ov
f^fnvfvasv 15,37
ic
1,13
2,9 (ntaTTj n^oa avTova 2,20
6,21 on xoQTaaS rjGfa&ai
oifj&aXfua aov pr 6,42
7,32 naiSioia euTa 8,2
8,31 xai nuoi
xnXti
^oj'ov
v rw 9,36 10,36 A?j0raa
8,50
9,26
xiu
11,4
12,34 txii xca (Q/toO^at xai 12,45
14,14

nqoa avTovff 14,25

avTanodo&riatTut,
15,13 nuvxa
a^QccKf^
TO)- li Jrf 18,39 20,21 xat ov aXrj&coa 21,3
16,22 18,13
/Sfft22,16
22,3 siaTjX&sv ev
23,20 XutoO nQoascfwvrjGsv xai

or 23,33
[x((]TanaTaa/j.a
23,45
^ad^soa 2i,l
xai avTot
decjQfiv 2i,37
/ol,29 tQxofxevov axoXouO-rjOavTcov avtw. 1,41

xai 2,25
2,13 xat fyyva
21,1 i(farn>(x)a(v fxtaroy 21,11;
continet

3It 1,11

(w[to]v

[aSiX(fova]

a/xtjv

rriv

rr]

iv[Tolr]v]

(4.)

(Til TT]

1,1

toi'toi'

TTt

rjfj.t,v

Ctt)^aou(

[(crc(]Taa(T^'hu

fiTj

'

juot

ttj

2i,14:

teste

V. cl.

Scrivenero in versibus centum Lucae laudatur codex

quibus solus
21ies,

cum

est

P 14 ies,

convenit

AB 50ies, cum B

contra

cum

29

216

ies,.

codicibus aliis contra

ies,

cum

contra

102

ex

AB
ies.

AD EVANGELIA: Qefg

1.

Codex

palimpsestus

hie

pars

P.

387

codicis

est

Carolini

olim ut videtur Bobbiensis, Abbaseliisianus, Mogun-

dicti,

empti a duce Brunsvicensi anno 1689.

tiacensis, Pragensis,

Detexit scripturam veterem Franciscus Antonius Knittelius

metropolitanae ecelesiae apud Guelferbytanos archidiaconus,

Scripturae recentiori Originum et epistularum sex Isidori
inservierunt folia ex tribus codicibus conlecta

Hispalensis
scilicet

duobus Graecorum evangeliorum, p

Ulfilae versionis fragmentis

et Q, et tertio loco

lacobus Fridericus

illis pretiosis.

Heusingerus tractavit de palimpsesto evangelico in libello De

quatuor evangeliorum codice Graeco,

membrana scriptum Guelferbytana

quem

antiqua

bibliotheca servat," Guel-

Knittelius ipse scripsit libellum

ferbytia. 1752.

manu

Ulphilae

versionem Gothicam nonnullorum capitum epistolae Pauli

ad Komanos
saeculo VI.

cum

(7)

scripta

Brunsvigae

.",

facsimili Ulfilae versionis; eo

anno 1759

dices

duo IV. evangeliorum fragmenta Graeca

et

versionem

liber Ulpliilae

litteraturae

monimentis hue usque

est

1758

in

4.

tempore volebat

Anno demum 1762

edere.

Brunsvigae

tatus

a.

coest

una cum variae

emit commen-

ineditis

datque foras F. A. Knittel",

editus

ff.

continens omnia

quae Knittelius legerat in duobus evangeliorum codicibus

rescriptis
p.

118,

101

codex

A,

p.

etiam

vide

100
271 315.

53

p.

et

codex

b,

Tischendorfius

autumno anni 1854, legit multa (columnas 17 plane nondum lectas, alias 35 minima ex parte, alias 44 maiore tantum

immo codicis utriusnovem fere dimidiatos

ex parte) quae Kuittelium latuerant;

que quod superest totum

versus,

olim

qui

script!

usus est ad

initio

unam solam

ineditis,

xiv.xvi.xvii,
vol.

evangeliorum Marci

prorsusque abluti

erutum publici
sacris

legit nisi

iuris

text.

p.

a.

249

3 (anni 1860) sub

Tinctura chemica

Tischendorfius

1869,

Lucae rubro

Codicem p

litteram.

fecit

Lipsiae

erant.

et

vol. 6,

338;

finem, tab.

in

ita perfecte

Monumentis

proll,

facsimile

p.

xii

invenitur

ii.

25*

in

388

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

VII.

Guelferbytanus Weissemburg 64.

y-x_

V, in

saec.

membr,

4,

columnis

rescr, foil. 13, binis

28 lineis

et

in singulis paginis; litterae unciales magnae, minores autem litteris

rotundae,

P,

codicis

non accentibus ornantur;

spiritibus

simplex plerumque ad mediam litteram adhibetur;

Amm;

x^iQ

Eus desunt,

Zc 4,34 tu

continet

iSoVTta 18,15

18,34

cvtcj 15,31

aui vfiojv

xat

aroi 23,49

20,34 oi

fj.(faviLiiv

Q
50

ies,

XXXVI
-p

y-ekkn
noUot,
rj

Nitriensis,

29.6 cm,

25

rarum

VI,

singulis

in

262

in codicibus I'

alt.

290,

cum

rescr, foil.

23 cm,

paginis;

N P

22,27

oi yvo)-

14,3 juaa

12,20

ad versus

ex quibus non semel

ies,

AB

19ies,

Edidit Tischen-

1860, vol.

proll.

3,

il.

Add. 17211.

Brit.

48 (53), nunc

circa

alt.

7.5 cm, binis columnis

lat. col.

unciales

similes sunt etsi

stat

cum AB

75ies.

facsimili tab.

litterae

19,47

yuQ 21,8

membr,

23.5 cm, text.

lat.

lineis

19,11

'

teste Scrivenero

nunc Londin.^ mus.

in fol,

12,43

oe 14,22;

182

')t]

o T(Qoa

y.at,

jicc

fOQTrj

Trj

sac. ined. Lipsiae a.

text. p.

6,10

tiovloa

viot,

codicibus aliis contra

Mon.

in

XXXIX,

saec.

et

cum B contra A 38 ies, cum A contra B

De codicis historia vide supra ad codicem P.

dorfius codicem
p.

Q cum

fiO to (ia 5,4

17,34 rai

nolvTtuov ev

centum Lucae laudatur codex

solus, convenit

scripti erasi sunt:

23j30 yeiv Tota ofitair

ftTifv 22,46

Jo 12,3

tf^civrov

kvtoi

y.ai,

Ti ovi' 20,17

minio

inikekrjOfierov

12,6

iimv

laov

fortasse

snuvccyaye

ti

6,26

xccTcc

15,14 sysviTO

nqoa

errores ex ita-

formae ,,Alexandrinae" in eodice insunt; compendia usitata

et

adhibentur;

r\

punctum

vix ceteris maiores sunt; apostrophus usurpatur;

initial es

cismo

litterae

magnae

litte-

exempla uncialis

scri-

pturae productae non plane desunt; litterae maiores linearum seriem

excedentes

paragraphos

fragmenta;

punctiim

incipiunt;

simplex

spiritibus

adhibetur

accentibus carent

et

plerumque ad

summam

litteram adpositum;

compendia usitata inveniuntur; capp-tab,

(non Eus); mutilus;

difficilis lectu

praesertim in paginis mollioribus;

scriptura nova Syriaca saeculi fere noni crassa et atra

continet

xEQaa

Lc

1,1

[67i]( iStjtkq

yctkilccuca 2,4

4,38 [}jo]u)Tr]aav

[rjacu]

ovofxa

2,16 [GTUvjaavTsa-

Amm

[ra'roi']

2,27

y.ui

oiyoji' ii[7Tfy] 5,5

Fragmentum Tubingense, quod Griesbachio

est;

1,13

5,25

1,69

tov noi-

[y.ni-]

et Scholzio

nuQu-

fuit,

Tischendorfio ex evangeliario videbatur esse; cf infra caput viil,

Evrm

erat,

294.

Codex

posthac

W'

Neapolitanus
designatus

est.

qui

anno

1849

5,

Tischendorfio

1.

AD EVAifGELIA: Q

uvToa 8 6,8 6,18

32.34.35.36.37.38 40 6,49

/QTJiuu

7,22 7,44.46.47.50 8,1.2.3

8,15

xat,

[tv]!)-t(aa

avrfmatv

8,5 [tov]

anoQOV

f^ovaietv fnt

8,25 oTt xai Tota

[f]5^fp7rfi;oj'[T]o

389

R.

x(c&(oa

y.aTixovo[tr

9,12 o/Xor

9,1

6,31.

[d-e]

yMO-Kni:o)'Tccr

xcct]

t'ien).y]a-

uaa[toi] 11,27
coq
12,4 xta fiera
12,15
12,40
nii{T{
12,52
13,26 a&at ktya' tw sk^ 14,1
14,12 avToi
TtXwvia xta
inoa naa tia 16,16
15,13
15,1
17,21
o tTfooo 18,10 18,22
tv [6i,]xcaova
\aovTo\ 9,43

taov Ky.o[vai\ 10,16

10,3 [p]r(T

11,4 [7io]vrioov
\ot]c

y.ai

rj

(v\

oi

[r*(j]off

^nab'/.iK

[ytt\Q

f]

[tt)'f]

20,20

20,33

rjyt/j,o[v]cca-

fit

faTW)'

(22,4.5.)

nvTova fni&v 22,15

22,71 \SY

;.7;,ui/'[o)Tfa]

2,42 [n]Fo

tna[A.\p

22,8 noqav&svrta

^ovXt]

(c

21,12 [h]a xca

20,47

nuocdovvai 22,6

xad-r]u.(v[or\ 22,56

23,38 yQU/juaoii-

23,11

ovroa

ovx

textus bonae est notae praebetque multas lectiones Prae-

23,51;

7}r

tmccv

Syriacas fcf supra, p. 198

201).

Saeculo ut \ddetur sexto exaratus est codex

haec

et

eius fragmenta saeculo none vel decimo adhibita sunt in co-

dicem qui scripta Syi'iaca Severi Antiocheni continet com-

ponendum. Anno
s.

1847 ex monasterio Nitriensi Coptico

Mariae Deiparae (septuaginta milia passuum ad septen-

triones et
est

fere

ad occideutem ab urbe

codex Severi

Britannici,

cum

codicibus

ubi Guilelmus

4000 versuum Homeri

Lucae fragmenta

Ca'ira abest), translatus

550

in bibliothecam

Curetonus sub Severi

scriptis

Iliadis detexit eosque edidit a.

quae primum Curetonus edere

eruerunt denique atque

musei

1851.
voluit,

anno

transcripserunt Tregellesius

1854, Tischendorfius anno 1855.

gandi labor baud exiguus erat,

Scripsit hie:

Investi-

praesertim caelo plerum-

que nubilo; ueque ferebant leges Musei Britannici ut

Nihilominus

loco evanidae litterae restaurarentur chemicis.

contigit

ut,

exceptis

panels

non omnia legerem, nee

nisi raro

aliqua

dubitatio

maneret."

menta^

in libro,

Mon.

Tregellesius,

versibus,

tantum

de vera codicis lectione

frag-

vol. 2, Lipsiae a.

1857,

Introd. ed. 11, Lond.

reprehendit nonnulla in codicis

in

22

Edidit Tischendorfius

sacr. ined.

Home's

correxit Tischendorfius,

capitis

ullo

a.

1863, p. 764,

editione Tischendorfiaua.

hac editione N.

T.

Gr. octava,

Ex

his

diserte

390

VII.

xiv

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

xxii, text p. 1

proll.

p.

adiit

Tischendorfius

quibus Tregellesius

92,

codicem

iterum

ut

conferret

locos

atque ipse legerat, quo tempore

aliter

contulit etiam folia tria dimidia

V.

Anno 1865

facs. 1.^

(foil.

2.11.14) quae detexerat

Guilelmus Wriglitius^ nova nonnulla ex capitibus

cl.

Annol883 folia nova tria dimidia exscrij)si.

6.7.8 continentia.

Q^ Vaticanus 354.
saec.

X,

singulis paginis;

litterae unciales

linearum

maiores

punctum

indicant;

seriem

simjilex

Amm,

Eus-tab, prol,

magnae oblongae minus elegantes

paragraphorum

excedentes

initia

crux ut videtur adhibentur; Carp,

et

Eus, GTty, mus:

evangelia;

continet
p.

234, binis columnis et 27 lineis in

foil.

atque accentibus ornatae continue scriptae sunt; litterae

spiritibus
aliis

membr,

in fol,

textus

formae

posterioris

est

(of supra,

manu

197.201); insunt correctiones et adnotationes in margine a

Mt 27,16.17; loci Lc22,43.44

manu prima designati sunt.

Io5,4 7,538,11 obelis

alia antiqua of

ut videtur a

Anno 949 scriptus est codex hie, paene eorum vetustissimus qui annum adscriptum habent: iygaqjEi
ri/iia dt'lroa
tj

avtfj, diu xsiQoa tfiov

.

TjfitQfi

(OQcc

g.

Miiaijk iiovaypv a^aQtcolov

hova

Birchius*

scripsit;

ivbimmvoG

gvvi^.

codicem

bis

fitjvi

fiagtiq), a.

Blanchinus^ de-

l,.

neglexit quae hodie desiderantur in conlationibus.

dorfius

codicem percurrit anno 1843

et

tamen

multa

contulit

Tischen-

adnotationem ad

Lc5,36 8,5 10,7 11,17 12,48 15,14 18,7 19,4.48 20,42, et silentio
Lcl,77 8,29 11,12. Locis Lcll,15 12,49 18,10 retinuit Tischendorfius
tatione;
^

nary of

lectionem
cf

suam

apparatum eius ad hos

ser.

non sine dubi-

locos.

the Bible,

New

sub voce
3,

Testament, tab.

num.

tab. vi,

i,

num.

3,

et

apud

17.

Wright, Journal of sacred literature, Londinii

a.

1864, nov.

vol. 3, p. 466.
^

Bianchini,

Evang.

quadr.

p. div, et facs. ante p. cdxciii;

*

iv,

duobus primis

Facsimilia invenies etiam apud Westcottum, Smith's Dictio-

Scrivenerum, Introd. ed.

^

locis

etsi

Eomae

cf. p.

a.

1749,

et

p. iv. V, et facs.

Variae

lectt.

1,

vol. 2,

dlxxi.dlxxii.

Birch, Quatuor evangelia Graece, Havniae

et facs.,

pars

ad textum IV.

evv,

1788, p. iii.
Havniae a. 1801,
a.

AD EVANGELIA:

1.

Mt 27,17

S T*-

391

transcripsit^ et facsimile delineavit; teste Tisehen-

dorfio fuit Blaiichini facsimile nimis elegans, Birchii

Tregellesius codicem perlustravit.

elegans.

satis

amio 18G6

dorfius

codicem

accuratius

non

TischenBirchii

exeussit,

conlationem auxit et correxit

Romae

'pa.

V, in 4, membr,

saec.

paginis;

exaratus esse;
continet

6,59

67

dim

videatur

codex a

Copto

8,23''

tf^fXtn

31;

vnayiiv 6,G7

ovnoj naQtOTtv

7,6

et Sahidice sed Sahidica

desunt lo

fide

codex olim

fuit

Stephani Borgiae, collegio

praesulis

Urbano de propaganda

hodie in collegii

secretis,

Augustinus Antonius Georgius

inest.

optimae notae.

est

museo Velitrano

bibliotlieca

1.

spiritibus ornatae litteris in

ut

Saeculo quinto ut videtiir exaratus,

in

Borgianus

columnis in singulis

punctum simplex adhibetur:

ic 22,20 tx)(vvofj.ivov
anolvaat rov 23,20 7o 6,28

uov eaxB 8,31 Graece

uad^rjTca

fide,

binis

17,

sunt

similes

Sahidicis

ovv 7j]Qoa

[finov

foil.

nonnunquam

unciales

litterae

pagina

laeva

de propaganda

collegii

(vernac.

6,2867

7,68,31 edidit: Fracjmentum evangelii s. lohannis Graecum Copto -Thebaicum

Fragmenta
saeculi IV etc, Romae a. 1789 cum facsimili.
Giorgi) fragmenta lo

haec contulit Birchius. Tischendorfius ea perlustravit atque

Scribae errores, ut ^a^ovaa pro Xa^ovaa,

facsimile confecit.
cav

Lc 13,16 sqq.,
atque similes in Borgianis scriptorem Coptum
probant.
Tregellesius communicavit cum v. cl.

Xa^mv pro ov

pariter
fuisse

luficov,

dsxai pro

dexa xai

Bradleio H. Alfordo

uotitiam

quara

ex

Romae

repperit

atque

contulit

hauserat,

Alfordus

et

Lc 22,20

primus adhibuit
sua

N.

Borgiana
^

a.

T.

Gr.

Hanc
Zoega,

Borgiano

v. cl.

in Borgiano

codice;

libro^

Bradleius
lectiones

Henricus Alfordus in editione quarta

anno 1859.

contulit,

nova

Tischendorfius

anno 1866

transcripsit.

edidit in actis Jahrbiicher der Literatur,

1847, vol. 117,

^

23,20

Zoegae

Vindobonae

p. 7.

Catalogus

codicum

Velitris adservantur,

Copticorum

Romae

a.

1810.

mss.

qui in

museo

392

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

VII.

Petropolitanus Muralti 10

rpb.

VI, in

saec.

scribuntur
figitiir

membr,

8,

6, binis columnis et 25 lineis;

foil.

unciales litterarum in fragmentis Borgianis similes;

litterae

littera

maior litterarum seriem excedens paragraphis prae-

spatia in textu pro jjunctis adliibentur

T et v

hibentur; harmonia in ima pagina inest

continet lo 1,25

42

2,9

compendia

supra,

(cf.

4,14 4,34 50;

i>.

usitata ad-

144):

multa abscissa sunt.

Tischendorfius fragmenta invenit.

Porfirianus Chiovensis.

rpc.

VI, in?, membr,

saec.

initiales maiores;

in

ima pagina; fragmenta cum T*

continet 3ft 14,19 xca

nlotov

TO
15,2

secum

in

<^vo i)(d^vaG

31;

transtulit.

VII, membr,

ex evangeliario Sahidico Graeco:

Mt 16,1320

3Ic

1,38 12,3537 lo 19,2327

in capite XII,

VI,

saec. fortasse
xit

in

et

invenit.

fol,

membr,

binis

Add. 1875.

columnis

(quarum

videtur Thebaica fuit) in singulis paginis; ex evangeliario:

continet J/<

Ex

3,1316.

Aegypto superiore a

translatus.

addendis

v. cl.

G.

I.

Chestero Cantabriv. cl.

Hortius in

Novi Testamenti Graece

Tregellesii

Lectiones quattuor exhibet

et corrigendis

(cf supra, p. 270), p. 1070^- Exscripsi

T^: Horneri, vide

rnwoi.

addendis

fragmenta inter codices

Tischendoi'fius haec

insunt.

Cantabrigiensis, bibliothecae universitatis

rpe.

giam

II.

est

Eomae anno 1866

Borgianos

textus est

Tifja 8;

[fA.rj^TQi

nonnuUa priorum locorum

emendandis,

nnsoTfikav 34

Porfirius episcopus fragmenta in oriente invenit,

Russiam

continet

20,30

yvvaixmv 21.22 na

Tijr

Romae Borgianus
saec.

litterae

harmonia

et T** cognata:

[^(ijd-rjTai

rpd.

una

Tova

jiunctum unum;

(fopiod-Ki 27.31
x^i'Qa ronov
d^avuTW TfXtv. i.5

optimae notae.
et

binis columnis et 34 lineis;

compendia;

v;

et

infra,

p.

439.

Woidii, vide infra,

p.

439.

codicis T"' prorsus

mense ianuario a. 1883.

similia arbitrati

sunt Tischendorfius

Tregellesius haec fragmenta eiusdem codicis fuisse, sed v.

cl.

et

losephus

Barber Lightfootus,^ episcopus Dunelmensis, ex paginarum numeris

Copticis

et

ex

lineis

nonnullis utrique codici

stravit ea alius fuisse codicis:

^

Scrivener, Intr.^, p. 395.

communibus demon-

AD EVANGELIA:

1.

Lc 12,15 untv Se

coutinet
XQid^riOav

yuQ

Haec
Fordius

5262.83,

supra, p. 357), p.

Lc 12,15

21

44

codicis

singulis paginis;

in

rotundae

spiritibus

Alexandrini

dim

unciales

ornatae

Tischen-

columnis

binis

et

magnae plerumque

continue

praefiguntur;

7.

Nanianus.
491,

foil.

litterae

cf

Vidi anno 1883.

excerpsit.

accentibiis

et

paragraphis

uiaiores

litterae

primus adhibuit.

Yenetus Marcianus I, vin,

saec. IX vel X, in 4, membr,

lineis

Jo 8,33 unt-

13,32

vide p. [24] fragm. 5 et

13,32

dorfius haec et lo 8,33

XT,

31)3

Woidius ex Aegypto. Transcripsit

appendice

"VVoidii

Tregellesius

avToia no

V.

ex tov 42.

folia accepit

in

T^oi

T^c.d.e.f

scriptae

sunt;

Tischendorfio

teste

est

codex curate eleganterque passim etiam luxuriose" scriptus; Carp,

Eus-tab,

titl

Amm,

(?),

Eus, pict:

continet evangelia Integra

Olim

-y,

s.

IX, in

8,

nonnisi folia
litteris

contulit

codicem

Scholzius

codicem

1843 totum

anni

prima

Gr.

T.

est.

1841

a.

contulit,

anno 1850 Lipsiae con-

Tischendorfianam inter se comparavit.

et

Moscuensis
saec.

autumno

contulit Tregellesius,

suam

lationes

deinde

Bircliii,^

N.

sua

editione

anno 1846

Naniana^

Tischendorfius

perlustravit,

cum

usum

in

plane Constantinopolitanus

textiis

bibliotheca

in

Muenterus

synodi 399.
membr,

179

litteris

fol.

164.

220 (Matthaeins

foil.

dicit

scripta sunt;

uucialibus

minusculis manus saeculi fere decimi

225) sed

alia addidit

minutae

litterae

tertii;

elegantes spiritibus et accentibus ornatae sunt; iuterpimgitur puncto

ad

unico

capp-tab,

summam litteram apposite

Amm, Eus, lect, mut:

continet

manus

recentior;

rifxwv 6,12
iiTTi}'

evangelia usque ad

desunt

311 5,4^^

tm

23,35

Carp,

videtur;

ovnw yaQ

9,18 Tr]v xcu LrjGtT(a

tx/vvo^trov

ut

rjr

lo 7,39 ubi incipit

oipuXtruiG
nQOGivx^o&e
22,44
fj.(cd^rjT(ia kvtov 10,1

y.ai

Eus-tab,

Jo 21,10 o

ir\aov()-

ti'tyxart

pi^ha 21,25; inest Hippolyti Thebani chronologiae fragmeutum,

quod incipit iuxujjSoo ytvo^troa tmaxonoa.
^

Bononiae
^

lectt.

Graeci

Mingarelli,
a.

1784,

manuscripti

aptid

Nanianos,

p. 1.

Birch, Quatuor

ad textum

codices

IV

Ew.

Gr. Havniae

evangg. Hauniae

a.

a.

1788, p.

Ivi.lvii;

1801, p. Ixv.

Variae

Vn. DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

394

Olim monasterii Batopedii

codex Moscuam cum multis

est

monacho Arsenio

monte Atho, translatus

in

anno 1655

aliis codicibiis

Catalogo suo inseruit

Suchanoffio.

eum Athanasius Schiada^ Cephalenus; consuluit G. B. Biilusum editionis N. T. Leusdeniani quam

fingerus in
Frid.

edidit

V)

Matthaeius (cum siglo

1779
23,35

25

lo 21,10

et

Tischendorfius

usus

est

anno

bis contulit'^ diligentissime

1783 quo ultimo anno

et

Fridericus

Christianus

Grossius;^

Christ.

Mt 22,44

deflierunt

quae antea viderat Matthaeius.

Vidit

Matthaei.

libro

Tischen-

anno 1868.

dorfius codicem

Parisiensis bibliothecae nationalis 314.

-VTTa.

saec.

VIII, in

Evrm

codice folia 190

88)

folia 2

25.5

alt.

praebent ut in

litterae unciales

spiritus

membr,

fol,

d"

cm,

et

179

(foil.

18 cm,

lat.

180; sunt in

et

11.23,

coll. 2,

formas oblongas minus veteres;

accentus uou ubique sed tamen plerumque positi sunt;

et

punctum simplex

sine triplici distinctione adhibetur

litterae initiales

rubrae maiores litterarum seriem excedunt; compendia usitata insunt;

capp,

titl,

Amm,

continet

Eus,

Lc 9,35

o va 10,22

(iovlerat

lect,

mus

rubr:

axoviXf: favrco 9,47

10,12 [aoSojfAota
textus ad Lc 10,12 22 discedit quindecies

ab Elzeviriano.

Folia haec, a Scholzio reperta et conlata,* accuratius

Tischendorfius edidit in Monumentis sacris ineditis, Lipsiae
a.

1846,

tab.

proll.

m, num.

6.

5,

p.

13.14, text.

Vidi Augusto

Neapolitanus Borbonicus

-TTTb.

saec.

VIII vel IX,

in fol,

p.

a.

1723
2

crit.

Schiada,

in 4, et Lipsiae a.

membr,

rescr,

Matthaei,

N.

Graec.

a.

1734,

Thess-Tim,

a.

1823, p. 26.

Biblisch

(est tyjiicum

habens 79, ex

Synodi, Moscuae

ss.

p.

Rigae

a.

376.377

1785,
a.

kritische

Reise,

p.

1785

etiam Sabas, Sjyecimina palaeographica, Moscuae

Scholz,

folia

{est

Appar.

T. pars 1, 7).

facsimile sub initium volumiuis Apoc, Rigae

14

foil.

XIV,

in 8.

Bengel, N. T. Gr. Tubingae

vel Intr. in crisin

3

1724

facsimile

(LXXIX.)

II. C. 15.

Catalogue codd. mss.

56,

1883.

a.

sive liber ecclesiae Graecae ritualis saeculi

^

51

a.

265

271,

et

facsimile praebet

1863, p.

Lipsiae

et

4,

num.ii.
Soraviae

AD EVANGELIA:

1.

wa-^c-

395

quibus 14 extrema rescripta sunt), binis columnis

paginis;

singulis

sunt;

eiusdem

indolis

atque codex

est

ab eodem libro esse arbitratus

Amm

est;

et

25

et

lineis

Lc 3,1 4,20;

in

ad dextram deflexae

unde Tisehendorfius haec

(Eus elutae sunt),

lect:

19,14 28 20,2321,2 26,5227,1 Mcl3,21

continet J/;

14,67

oblongae

litterae unciales

textus bonae est notae.

Salvator Cirillus, auctor catalog! libronim Graecorum

manuscriptorum
fragmento
anni

39

Graeci

officii

1843

legit,

Vindobonae

Aug. Ant. Scottius

et

hanc

della reg. accad. Ercolanense di archeologia,

pars

vol. 4,

p.

edidit.

sq.

Memorie

actis:

Neapoli

anno 1866

Tisehendorfius

1.

14,32

in libro Jahrbucher der

de codice in

disseruit

Mc

paginam imam

1847, nmn. 117,

a.

pro

sed

detexit

Tisehendorfius mense iulio

haliuit.

chemieis

adhibitis

continentem

Literatur,

antiquam

scripturam

a.

1852,

omnia

legit.

Sangallensis ex codice 18 et ex codice 45.

-TTTc.

IX,

saec.
nisi tria

tantum

in

membr,

4,

rescr,

folia

sunt fortasse nihil

tria

foliorum dimidia, columna Latina abscissa;

scrijitura,

litterarum

partim

codicibus

in

A^^^

fp''"'

partim deleta

litterae unciales similes sunt

bis scripta;

linea

Gp''"';

spiritus

ilia

lenis

similis etiam his foliis inest, ut ivdauta:

Mc

continet

[dvvajne]roo

Tovo

1,79;

2,8 ^o (infv

exciderunt

vel

legi

non

2,16

i^r

[vioa v 32) 1,64 xui f)M).fi

1,31

rt^r]

multa

nhoioji'

avToia

Zf 1,20

xaTtv&vrai
olim

possunt;

ut

videtur etiam columna Latina ad Graecam adposita, et folio ultimo

ad Lc 1,71, fere haec: salutem ex inimicis nris.

legit Tisehendorfius

Ildefonsus

ab

Arx

(mortuus

a.

1833) bibliothecae

Sanctigallensis praefectus foHa haec tria animadvertit, duo

in

codice

(Haen. 18) Psalterium

unum

decimi continente,

in

glossatum saeculi duo-

prophetarum codice (Haen. 45)

saeculi noni, cuius ad

supplendum primum folium deper-

ditum saccule decimo

tertio

usus

est

notis

Tisehendorfius

adhibitum

xxxEX.XL.
^

a.

1830,

Haenel,
p.

Haenelius^

manuscriptis Ildefonsi itemque ut videtur

qui

edidit

omnia

Monumetitis sacris ineditis, Lipsiae

p.

est.

text. p.

291

Catalogi

668.669,

cf.

298,

librorum

666.

quae
a.

legere

potuit

1860, vol.3,

facsimile

proll. in,

tab. n,

manuscriptorutn

in

etc.

num.

3.

Lipsiae

Vn. DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

396

TVTi. Cantabrigiensis collegii Trinitatis B. \Tii. 5.

saec. IX, in 4, membr, frustula 30 ex foliis quattuor, alt. 22 cm,
lat. 17 cm; singulis columnis et 24 lineis
magnae ad dextram inclinatae spiritibus

atque notis sive signis musicis rubro

seriem

litterarum

excedentes

Eus sed unaquaeqiie

habet

harmonicam

tabulam

Mc8,ll

ut

in singulis j^agiuis; litterae

et accentibus

haec ex

gratia

Amm,

margine

in

initiales

non

inferiore

folio

verso,

seqq.:

"^

OH

Q^y

Oe

ouO-

q'^S

Q'st

de quo vide supra,

p.

continet nonnulla ex

(iQTOva

multae;

capita quae exbibet

144;

Mc8,13

ut 21 ad Mc8,l, 24 ad

viov

rubro;

tituli

praebet

2Jagina

exempli

paragraphorum

litterae

insunt;

ornatae sunt

1/c 7,3.4. 6

nonnulla

8,16,

non

usitata sunt,

cf capp Latt ut in codice Amiatino:

ex

8, pleraque 7,30
9; exciderunt

9,2.7

Scufxdlitterae

textus nulli plane similis Occidentalem habet colorem.

Detecta sunt

mense ianuario anni 1857

folia

mento voluminis olim

in tegu-

monte Atho operum Gregorii

in

Nazianzeni; nunc tabulisvitreis inclusa sunt fragmenta. V.cl.

Scrivenerus, qui codicem publici iuris facturus erat, iam anno

1864 amicissime cum Tischendorfio codicis apographuni communicavit in usum huius editionis. V. cl. B. F. Westcottus,
Canon

(ut

Mc

37.

7,31

supra,

p.

131, adn. 1),

[Oxonii
saec.

IX,

in

continet

numeri kd

et

in monasterio

collegii aedis Christi,

fol,

indolis atque codex

est codicis

membr,

foil.

Jo 2,17

3,8

(Ath)

A/>

in

1859.

usum

Wakii Gr. MS,

Ath

(7

Dionysii

2.

Oxon); eiusdem

4,9
est,

14

(Oxon);

similis

ad quern commentarium

margine singulis versibus praepositi spectant.

Georgio Guilelmo Kitchinio.

a.

et

commentario instructus

detecta, Tischendorfio monstrata

in

10

s.

(cf supra, p. 384):

Oxoniensia, anno 1863 a

Pusey

177.178, edidit

Vidi fragmenta anno 1883.

Jin Atho raonte,

xiTe.

p.

Alfordii

v. cl.

Henrico Bradshawio

sunt anno

1865 a

In Atho contulit

v. cl.

v. cl. P.

E.

pro N. T. eius editioue quarta

Oxoniensia vidi anno 1883.

AD EVANGELIA: W^ e.f.g.h

1.

397

x.

Oxoniensis aedis Christi Wakii 37 (codex Act 192).

saec. IX, in 4, membr, fol. 1 (est fol. 237), partim rescr, alt.

-ryf,

20.8cm, lat.l4.5cm,

11.30 (33),

coll. 2,

litt.

14 18

in lin; Htterae

maiores columnarum seriem excedunt; ornantur verba spiritibus atque

accentibus;

et

inveniuntur; compendia usitata adhibentur; mut:

i'

fXKTt

untxt^uvii'

V.

TO

28.29 xai tyvo)

nuidtor 40; textus non boni notae

esse

est.

Guilelmus Kitchinius^ folium

Georgius

cl.

scriptuin

[a\(od^r]

i>aXaaa\av] 21.22 ovo lakovvroa 35.35 aov

avToia ol

de

continet Jfc 5,16 to

aipw/uKi

V.

notavit.

cl.

A. A. Vansittartus

re-

legit.

Exscripsi anno 1883.

AV^

Londin. mus. Brit.

W^:

Oxon. Bodl.; vide

vide infra, p. 439.

infra, p.

440

Monacensis bibliothecae universitatis 30

saec.
lat.

25 cm;

IX

exeuntis vel X, in

coll. 2,

ornatae sunt;

11.

et

i'

45

fol,

litterae unciales

membr,

parvae

foil.

fol.

160,

sjiiritibus et

olim ^^.
alt.

38 cm,

accentibus

scribuntur in initio verborum; punctum simplex

adhibetur
continet

Jff!

5)6 8.11 (hue usque ani-

5,45 (in commentario) 6,(3

madvertit j^rimus editorum fragmentaTregellesius nisi et fortasse Schol-

oniaihtv2,20
aot 11,24 12,9
txdsvaev
^aa. uvtov 16,28 17,14 xia
Jf nnrjk&ov
18,25
19,22 axovana IrjOTon' 21,13
21,28

22,22
xuTuXvd-rjaeTai 24,2
24,23 Tore
23,27
nuQtXd-ixjotv 24,35
26,69 o da
25,1 rorf oSovtojv 25,30
ntTQovdtv a 27,2
14,72
i/c 6,47 16,20 (sed 14,61 64
15,33 16,6
nonnihil litterarum verborumque, atque
15.4
deest 16,6
ovx tOTtv
tneidrjnfQ
cwTua 16,8)
ic
1,37
2,19?; dt ^fOL' 3,38
4,21 Tjp^aro ovTioa

10,37
11,1 xca iytviTO
20,46
18,43

Jo
24,53
fv
o ttjaova 2,22
(2,227,1 supplevit
SuCoia^utvoG
manus saeculi
duodecimi)
xki
So^mv 15,25 16,23 ev fxarrj ^i^hu
13.5
13,20

zius)

9,34Ttrf(jj'

1,1 ut] xoi,i'.

xia fitru^ua

tlxJ^ovTcov
rt

i;

{cxu(^a()acK(J

periit

yccQ

xt-t]

1,1

(cd'iicariOft

nt)MTOxXrj(Jt.c(a

i^tu)

1,1

d^toi'

fere

7,1

/.itTu

ay.Tiv

20,25

ordo est lo Lc

Kitchin,

Mc Mt

etsi folia

Cataloyus codicum mss.

duo Matthaei lohannem

qui in bibliotkeca Aedis

Christi apiid Oxonienses adservantur, Oxonii a. 1867, p. 21*"^

Vansittart, Journal of philology, Lond. et Cantabr.

vol. 2, p.

241, adn.

1.

a.

1869,

Vn. DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

398

praecedunt, sed auctore Scholzio confusa sunt omnia a bibliopego;

passim interiecti sunt complurium patrum in primis Chry-

textui

sostomi et Titi commentarii,

eiusmodi quae

hi

scrijiti

teste Tiscliendorfio

quidem minutis

conveniant

cum

litteris,

sed

codice dialogorum

Platonis Oxoniensi scripto anno 895.

Gerardus Vossius

(1577

1649)

ad publicandum

patribus societatis Jesu communicavit et per R. P. Georg.

Boderum Roma misit", ut videtur, Ingolstadium Landishutum translatus est anno 1803, Monachium anno 1827.
;

Anno iam 1796

edidit

N.

in

Griesbachius

suo

T. Gr.

Lc et lo, quas Dobrowskius conet cum Griesbachio commimicaverat.

nonnullas ex

lectiones

legerat ex hoc codice

Scholzius

contulit;

partem veterem Tischendorfius

item

hieme anni 1844, Tregellesius anno 1846, quorum uterque

inter

schedas

se

contulerunt;

praeterea

nonnullis

locis

curavit Tischendorfius codicem ab amico denuo examinan-

dum.

V.

cl.

Burgonius perkistravit codicem anno 1872.

Scrivenerus exhibet facsimile.^

Romanus Barberinus 225.

Y".

saec.

VIII, in

fol,

membr,

minusculo evangeliorum 392, vide

raro

infra,

viii,

1,);

codici

litterae unciales

accentus eosque neglegenter positos habent et interdum carent

punctum simplex duplex

sijiritibus;

quadruplex adhibetur,

triplex

similisque est interpunctio interijunctionis codicis 0^ nisi

tuor

sunt

(praefixa

sex,

folia

punctorum signum

lo 16,14

manus

IrifxiptTai,

non

lo 16,24

formae

habet;

kr]n\paax)-t

quod 6" quat-

,,Alexandrinae"

insunt;

Amm,

ut

non Eus;

recentior deformavit scripturam veterem simplicem atramento

recenti fusco sordido:

continet /ol6,3 yroxyctr roy

bonae notae

a.

19,41

textus

primus codicem

descripsit.

Scrivener,

neque vero

contulit,

Tischendorfius

plain introduction

anno

etc.

satis

1843 principe

ed. 3,

Cantabrigiae

1883, tab. XIII, num.38.

'^

a.

sv tw xrjnw

est.

Scholzius'^

accurate

no a

Scholz,

1823, p. 108.

Biblisch-kritische

Reise,

Lipsiae

et

Soraviae,

AD EVANGELIA: Y

1.

Barberino examen

399

Z.

codicum suorum vix concedente, per

paucas dierum duorum horas quod superest exsciipsit

Monumentis

ditque

in

proll.

.4,

13,

p.

16,20 legendum

num.

tab. in,

20

et

text.

37

p.

^aqav pro

est eia

VI, in

20 cm,

textus

23

meinbr, rescr,

4,

alt.

cm,

16

eia

(quo

lo

loco

et facsimile

xc-QcC),

non ornatae continue

punctum simplex usurpatur;

32, olim alt. circ. 27 cm,

13

cm,

membrana

et

'C

nonnulli ex itacismo, permutatis < et

grapho

nova signata

incijiit linea

compendia

seriem excedit;

Mtl,ll

continet

r^ 2,20

y.ta

4,13

5,45 \ovQ\avoca

GTU(fv).

[rfjf/wa

11,18

7TiV(o

12,43 oral'

O^eta

nooafl&ovna ot

uot,

(cvTor wrff 17,17

19,4 oTi o 7ioirja\(ca\

tv 21,8

21,37 voTfQov
7i()u)Toa

22,25

22,37

23,13 vfifia yun

Tiooiiorjxa

ri\fit,v\

25,11

uccQTvoovaci'
litterae

ror

).fyfc

vuwv

cum

s et

et

otTi\)'fa] sec

19,12

xcuvor

19,21 nojkij-

unoxoiiyata

etntr 21,30

fiov

22,16 Ajj^/j(T

D, praesertim

24,15

desunt
;

cum

ksyovaiv 23,3
[/JJf-]

avoi^ov

vuo}[r] 26,29

uft'>'

txft 26,71

[taT()0}]i'rvoi'

25,1 [ra'Jrwr s^rjkd-oi'

saeculi noni ex Gregorio Nazianzeno

13,11

notetre

aov

itv

folia alia rescripta octo saeculi sexti

f^^lTi

O^alaaarja 18,Q

Afi'^6[oof]

verbaque multa a bibliopego abscissa

notae et facit

/3ffi

17,9 x[at] x(([TCi^tti,vovTO}v]

vutv yoHuuccTeia 23,23

ccvroia

fxs

rrja

15,13 o 6s nnoxcu-

ao/ceQ[iia] 21,45

vfiiv 2i,25

26,21 f|

7,16 [ny.ai'\0-ojv

uvarrjoia

axelav 14,19

Si,6aGxov[rL]

xi'

2,13 xai ttjv

2,6

ci7ioxoi[&sca] xuifaovaov^

ro

indicat

Amm:

trj).

20,7 \auTit\koiva

ovx

signum

titl,

[t]ov

para-

maiore quae litterarum

10,40 [7ro(TTftJAj'r

evvoi'xot
ot

insunt errores

cum nova

ti;

roca 6,15

n,2Q agaye

19,28

J.uyuK

uuO^ri 15,23

21,23 avxb)
Jf

et

capp,

(((frjre

6e

xca

spiritibus vel accen-

adhibentur;

4,4 o 6(

ore

jSuaar 8,6

13,57 [taxccr](ia).c^oiTo

XQivovTtG

ovv

[7iaaa\i

f,

littera initiali

usitata

verba ex Vetere Testamento hausta;

uoa ncudiov

tenuis olim ut videtur

v scribuntur;

et

apostrophus invenitur;

sunt;

scriptae

columnis

singulis

magnae simplices

erat; litterae unciales

tibus

foil.

lat.

lineis in singulis paginis;

purpurea

tasse

50,

184G,

a.

5.

saec.

Gov

Lipsiae

ineditis,

Dublinensis collegii Trinitatis K. 3.4.

17,

lat.

sacris

edi-

26,62

autem multae

textus est optimae

s

insunt in codice

ex lesaia Graece, undetriginta

;

scriptione

nova

saeculi

for-

undecimi eclogae ex operibus patrum variorum continentur.

vn. DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

400

ve teres

Litteras

anno 1787 Johannes Bar-

detexit

rettus qui fragmenta Matthaei edidit in libro,

secundum Mattliaeum ex
Dublinium,

iuxta

sunt

confecta

carebat

ipse

octobri

et

Dublinii

recte

neque

exhibet,

Anno 1853 mensibus

erroribus.

novembri

parum

sed

quae Barrettus

facsimilia

textus

1801,

a.

Trinitaiis

ss.

Tregellesius

restauravit

chemicis

quae evanuerant iilvenitque pauca quae Barrettum

litteras

Haec

latuerant.

notavit in exemplario Toddiano editionis

Toddius

Barretti, et

collegii Trinitatis bibliotliecarius,

novam editionem

ipse posthac

Tregellesius edidit

edente.

The Dublin codex

1863

paginis

publici

gospel

Londinii

cum

...

a supplement,

in libro,

Londinii

etc.,

Denique mense maio anni 1880

octo.^

Par palimpsestorum Duhli-

liber.

est

The codex

(^Z).

nova quae invenerat

rescriptus,

factus

iuris

nensium.

facere voluit, nonnulla

qui

communicavit editionem N. T. Gr. septimam

Tiscliendorfio

a.

codice rescripto collegii

Evangelium

rescriptus Duhlinensis of St. Matthew's

new

1880, a

edition

revised

and

T. K. Abbotto,

augmented,

socio

collegii

Trinitatis professoreque in universitate Dublinensi.

Dolen-

dum

a.

quod

est

v. cl.

facsimilia ista etsi purgata erroribus iterum

eduntur; addidit attamen v.

quam

plus

quadringentas

cl.

Abbottus signa

et litteras

quae Tregellesium effugerant.

Praeterea insunt in libro fragmenta ex lesaia atque folium

Facsimilia tria omni

Dublinense codicis Latini Palatini.

numero
-p

perfecta scripturarum indolem exhibent. Vidia.1883.

j

Oxoniensis Bodleianus Auct. T. infra n. 2.

\ Petropolitanus Caesareus
saec.

IX

vel

columnis

singulis

magnae continue
^

Tregelles,

Londinii
'^

a.

X, in
et

24

4,

foil.

257 (Oxon 158, Petrop 99),

lineis in singulis paginis;

scriptae

An

membr,

Muralti xxxin.
litterae unciales

ad laevam inclinatae spiritibus et accen-

account of the printed text of the Greek N.

1854, p. 166

169.

Cf Tregellesium, Journal of sacred

record, series nova, vol.

T.,

2, a.

1863, p. 299

(ut supra, p. 358) in appendice.

literature

304,

et E.

and

biblical

H. Hansellium

AD EVANGELIA:

1.

ornatae

tibiis

adtiibentur;

qiiibus

sunt,

crux

addidit;

rubra

nulli

Amm,

titl,

evangelia

continet

Eus,

6,29

21,19

tova

eia

usitata

mus:
orar

5,32

mhhfoi

^e

6,16

ri]

noranoa

8,27 Tea

7,26

neglegenter

alia

compendia

habitus scripturaque quales

lect,

Mt

desunt

Sh loyova tov
tov uuiyyu imcc

roiv^''ti

recens

usurpatur;

ex itacismo;

errores

K; capp-tab,

codicis

manus

signis

puncto

pro

401

T.

Mc

22,25

9,0

/Jm

3,34

tv y.aioov 6,20

Mt 6,1629

Oxonii sunt:

7,268,27

20,2521,19

Mel, 13,34

12,1814,15

22,2523,13
6,21

16,20

Lc integer

Mt

Pe<roj>o/i sunt:

15,2419,6

6,148,3

lo

1,1

5,31

9,612,18

14,1520,25

23,1328,20

8,315,24
19,621,25;
decern extrema Lucae quamvis madore male aflFecta plene legit
1,16,13

lo

folia

Tischendorfius

textus eiusdem fere indolis est atque textus codicum

EFGHKMSUV,

autem

saepius

his

consentit

cum

codicibus

anti-

quioribus et tuetur locis nonnullis lectiones proprias.

Ex
itslsKa&rj

tum
et

esse,

950

esse

7j

avTr^

dt'ltoa

fir^n

finem

evangelii

vo^i^Q('k

x^

conlegit Tischendorfius codicem

(OQa p

sub

subscriptione

ird.

lohannis:
:

r^fifQa

anno 844 exara-

quo solo octavae indictionis anno inter annos 800

incidit dies

vero saeculi

lovis in

decimi v.

diem 27 mensis novembris;^

el.

Gardthausenius pro certo

anno 979 exaratum credit-

affirmat, fortasse

codicem Tischendoi*fius

in monasterio orientali,

Nactus

est

partem Oxo-

niensem anno 1853 (bibliotbecae Bodleianae anno 1855

venum datam), Petropolitanam anno 1859. Totum

Tischendorfius, partem

Oxoniensem etiam

Tischendorfium, Anecdota, Lipsiae

tab.

I,

num.

TV,

a.

Tregellesius.

1855,

et Notitia, Lipsiae a.

contulit

p.

1860,

5.6

cum

p. 53,

Vide
facs.

num.

8.

Oxoniensia vidi anno 1883.

Vide

Antoniura

Pilgramium,

Calendarium chronologicum

medii potissimum aevi monumentis accommodatuvi Viennae

,

a.

1781,

p. vii. 11. 105.

^

Gardthausen, Griechische Palaeogr. Lipsiae

TiSCHENDORF, N.

T. ed.

8.

a.

1879, p. 159.344.
26 C

vn. DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

402

ASangallensis 48 Graeco-Latinus

interlinearis.

saec.IX exeuntis(XPal.soc.),in 4,inembr,

lat.

foil.

197,

alt.

22.8cui,

alt. circa 17 vel 18 cm, lat. circa 12 vel 13

18.5 cm, textus

singulis columnis et 17

28 lineis in singulis paginis;

cm;

Rettigius posuit

codicem a manibus variis scriptum esse, nihil attamen obstat quin

a

manu

unica exaratus

unciales Graecae

crassae

asper adhibendus
saejie

ita

erat

signum J hie

ad s, 13.345;
codicem
p.

426;

et

codice

verba

6,

Amm,

titl,

Latina,

Graecis

Eus,

litterae

oiSiv 19,35

tituli

adsueto;

margini

notae

verba

ut in

GP''"',

Gp''"'

doceut

vide

infra,

et 11,

et S,

maiores colori-

ad Damasum,

ei^istula

litteris

Eus-tab,

magnis textui saepe insunt:

adscriptae

otuvqov

Godeschalcium

seriore

et

i i

j^ost

esse,

litterae

manu Aganonem (mortuum

Marcus textum codicibus CL propiorum Mt Lc
866)

vacua, vide supra

continet evangelia Graece et Latine; deest Jo 19,1

a.

aliae i^assim confusae sunt a scriba

litteris

Hieronymi

bus variis turpantur;

cajip-tab,

sjiatia

exscriptum

male divisa sunt;

saepe

quam

iSov [6o)v

additur;

vocali

implet

exarato

stichis

et littera

magis Latinis

ira

maiores in mediis lineis ut apud

litterae

ex

initialem in primis ubi

punctum simplex

est

yyy

signum

supra, p. 112;

illic

accentibus non

vel

6)

lineam suprajiositam

litterae

Latinae minusculae;

sunt,

inelegantes

singula Graeca saepe adhibitum

vide

Gp''"' scripserit;

nonnunquam ad vocalem

ornatae habent tamen

V V

et

ea scilicet quae

(Mc3,20 apud Rettigium

Graecae spiritibus

i'

sit,

a.

941)

(mortuum
nominant;

lo habet, in quibus

lectiones coloris antiquioris rarissime supersunt; textus Latinus versionis saltem

plerumque Vulgatae

conformatus ut

In
Galli

s,

nono

usum

Europa

est,

passim autem

ad Graeca

occidentali

fortasse

in

monasterio

ipso

a scriba vel scribis ut videtur Hibernis saeculo

scriptus,

unum volumen cum

gp^^"^

hoc Tregellesius eo confirmavit quod

seriore

ita

criticum vix habeat.

scripta

in

utroque

folia

invenisset.

Martinus Gerbertus anno 1773.

videtur fecisse;

Op time

manu eadem

Primus inspexit
edidit Rettigius

anno 1836, Antiquissimus quatuor evangeliorum canonicarum

codex

Sangalleiisis

adhuc

collatus.

Ad

Graeco-Latinus

simiUtudinem, ipskis libri

accfuratimime delineandum

H.

M.

Rettig,

interlmearis

Turici

et

lajndibus

a.

1836,

nwiquam

manu

scripti

exprimendwn curamt
in

4,

p.

liv,

429.

AD ACTUS ET

2.

EPIST. CATHOLICAS: G^

K.

415

TT, Mutiuensis bibliothecae magni ducis [cxcvi.Jn. g.

saec. IX, in fol, membr: continet Act; desunt 1,1 tov fj.iv
d\4/Tja vfxo)r 5,28

THHCTU 14,3

27,4

suppletus est

manu

supplevit

etiam

9,39 < /;(,

y.(r/.H!)!:V

iindecimi

fere

saeculi

manus recens

decimi

saeculi

minusculis

scriptae

3.

iSov 10,19 13,36 fJ^

(c/.mIvtoiO 28,31 locus 27,4 28,31
quiuti

vel

sexti;

quarum

epistulae,

litteris

uneialibus,

litteris

alia

insunt

catkolicas e

Scholzio haustas signavit Tischendorfius littera h, in catalogo nostro

Act Cath 112;

Pauli

epistulae

sunt

codex

179;

textus

in-

est

ferioris ordinis.

codicem contulit neglegenter ut assolebat.

Scholzius

Tischendorfius

partem

contulit

anno 1846,

Tregellesius

1843,

anno 1850 schedas

Lipsiae

et

anno

antiquam

suas composuerunt.

Petropolitanus caesareus, vide supra, p. 378.

(2.)

Muralti VII.

saec.

Y, in

24 vel 25

vel accentibus

in

rescr;

singulis

Monumenta

roa

UQoaolvficor 17

sacra

inedita,
i,

num.

textus

est

opti-

Muralti

saec.

VII, in

vno

Tov

tab.

I,

membr,

4,

rescr;

\d-oo

xix,

text,

tm naa

2,17 et 26,7

tu

vol. 1, p.

37.38

et

41.42

et facsimile

Muralti XVIII.

VII, in

membr,

4,

continet ^c< 13,39

Monumenta

TT-

^ov

v.

rescr;

18 lineis in singulis paginis;

num.

duo, singulis columnis

folia

tn[i\ 26,18.

num.
saec.

p. xiii

habet accentus nonnullos:

x\cii

ilonumenta sacra inedita,

(6.)

proU.

vol. 1,

XIX.

(5.)

continet Act 2,&

to nua

unum,

folium

binis columnis

sine accentibus:

sacra inedita, vol.

Irj&rjrai to' 13,46.

1,

p.

39.40 et facsimile tab.

i,

VI.

Mosquensis
saec.

lis

sjjiritibus

II.

26 lineis in singulis paginis;

et

binis columnis et

unciales

litterae

notae.

p. 43.44, facsimile tab.

et

unum

folium

jjaginis

non ornatae sunt:

Act 28,8

continet

mae

membr,

4,

lineis

ii. (4.)

paginis;

IX,

s.

in fol,

spiritibus

Synodi xc^^^.
membr; foil. 288 +
et

binis columnis in singu-

accentibus ornatus;

interpunctio exhibet

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

VII.

4Ifi

punctum simplex

et

comma

lineam ut

et

XAHeiX OTI

(ex

Matthaeii facsimili)

cum

continet Catli

cum

catena et Paul (vide infra, p. 431)

scholiis Daniasceni.

Olira
1

foliis

monasterio raontis Athus

in

2 notatur:

et

quam (cum

Conlationem

(cum

sunt Scholzius

eum

post

et

codicem

siglo

Act Cath 102

siglis

Tischendorfius

nuncupavit in

diovvai'ov.

Matthaeius^ usi

fecit

g)

xvqov

rov

^lovr^c

xtjjf^a

Dionysii unde

s.

Paul 117)

et

in editione anni

1849 hunc

in Paulinis,

catholicis

epistulis

in editionibus vero septima et octava

utrisque

communem

habet.

Angelicus Romanus A. 2.15.

saec.

IX

exeuntis, in 4,

membr;

foil.

189, binis columnis in

singulis paginis, vnoO-, lect, (TT(^:

continet Act 8,10

Paul inde ab

integras,

Olim

initio

ordinis

s.

erat

in

contulit

Contulerunt

adhibito.

Act Cath

He

Augustini Romae.

lac

totum

Co

eommunicaverunt.

265

Eigae

Aug. 2

siglo

anno 1820 Scholzius, cui

Paul,

et i in

et

et

F. F. Fleckius anno
et Tregel-

anno 1845, qui schedas etiam suas Lipsiae

lesius

p.

Monte-

varias sub siglo

lectiones

1833, deinde Tischendorfius aestate anni 1843

se

13,10.

nunc bibliothecae Ange-

unde Wetstenius

Birchius^

dedit.

Matthaei, Pauli epp. ad

267;
a.
^

append,
^

Tischendorfio

Pom.

Tit

et

ut

inter

Wetstenio

Philem. Eigae

a.

1782,

facsimile est in libro eius Apostolorum VII. epp. cath.

1782.

Montfaucon,
p.

Palaeographia

514, specimen

Bianchini,

Birch,

Pauli, Hauniae

Graeca,

dlxx*",

quadruplex,

cum

a.

1708,

1798, p. xiv.

Eomae

a.

1749,

facsimili, p. diviii vel dlx.

Variae lectiones ad texium

a.

Parisiis

2.

Evangeliariuvi

part. 1, vol. 2, p. dlxiv''

*

Cath

ax(o).vT(oa 28,31,

Conlatus est ad locos selectos

falconius facsimile exbibet,-

a Blanchino^

usque ad ovx tyovan'

Passionei,

cardinalis

monachorum

licas

tov 0-tov

jUtcr

act.

app. epp. cath.

et

AD ACTUS ET EPISTULAS CATHOLICAS: L

2.

primum

Scholzioque codex

littera

P.

417

insignitus est; in editione

septima \'o1uerat Tischendorfius signum L etiam in epistulis

quod cum memoriae lapsu

catholicis adhlbere,

neglexisset,

denique in prole2"omenis signum duplicavit G=L.

PPorfii'ianus Oiiiovensis.
saec. IX ineuntis, in 8, membr,

iinciales

multum

rescr,

ubique ab antiqua rotundi

et

foil.

325,

litterae

et quadrat! generis

pulchritudiue deflectentes ornatae sunt spiritibus et accentibus, his

saepe male positis, et apostrophis;

usu

triplici

i)unctum

interpunctio

iuterrogationis;

confunduntur ai
saepe

et

s,

t}

et

habent puncta duplicata;

i'

comma signumque
maxima est'vel hie illic et:ei et c, to et o, nonnunquam ot et v;

utitur,

adhibentur

et

et

omissa est adsimulatio

litterae

ante x

compendia

et ;(;

verboruni usitata adhibentur; lect:

continet Act

Cath Paul Apoc;

desunt Act 1,1

toj'

fnev

[habet 2,9 xai ekufxiTcu-xcci oi xutoixovv] xovo fxefxfaTWfxtroi, 2,13

i/o 3,20 OTi

uvTwi' (ov
28,21

15;

t]

23

lac

hibent Act et

yqvOToG

fciv

libus

serioribus

psim

est

alia

praeterea oculum eflfugiunt verba multa in Act

Pe minus bonus
velut

et

in 2

Pe 2,3 5; textus quern ex-

est consentitque

cum

codicibus uncia-

L, ad epistulas ceteras

sed aetatis

locos

nonnullos correxit sive

eiusdem;

et Pauli;

inter

Paul

et

ad aj^ocaly-

et

et

manus prima,

Apoc locum habent

scriptura recentior anni 1301 exhibet fere

integrum Euthalii commentarium in Act

et

Paul (cum textu sacro)

Tischendorfius siglo Euthaleod notayit; codici adsociata sunt

fragmenta non rescripta

ex

irjoovv

multo meUoris notae consentitque nunc cum k nunc

martyria Petri

quem

I^id 4 [xwv

roi' 5,1

2,13 21, pauca

plerumque cum AC;

sive

tx

tegumento extracta:

Maccabaeorum saeculi septimi

Mace 8,5.6.11.12.14.28 9,28 30.31.32.

libri quarti

Est episcopi Porfirii Chiovensis,

inter

cuius

libros

inventus est a Tiscliendorfio anno 1862; Porfirius codicem

cifm

Tiscliendorfio

Quae ad Act
sacr. ined.

edendi

causa.

pertinent publici iuris facta sunt in Mon.

vol. 6,

ad Cath pertinent,
facsimilibus.

communicavit

Lipsiae

Lipsiae

TlscUENDORF, X.

p.

1869,

vol. 5, Lipsiae a.

Fragmenta

hibentur vol. 6,

a.

libri

248, quae
58 cum
1865,
p.

quarti

89

et

p. 1

Maccabaeorum ex-

339.340.

T. ed.8.

27

vn. DE CODICIBUS UNCIAUBUS.

418

3.

AD EPISTULAS

PAULI.

Epistulae Paulinae viginti codicibus uncialibus continentur e quibus unus n integer

Praebent

est.

Dl: textum paene integrum

ABCEFGk: maximam textus partem

p: plurima textus fragmenta

F^hi^mnoo^qr: pauca textus fragmenta

Saeeulorum sunt:
KB

quarti

ACI^Q

quinti

DHOO^

sexti

F^R

septimi

EFGKLMNP

noni

Sinaiticus Petropolitanus.

IV; vide supra,

saec.

345:

p.

integer.

Alexandrinus Londinensis.

saec.

V; vide supra,

p.

deest 2 Co 4,13 tniGTtvac'.

354:

f| Sfxov 12,6

Vaticanus Romanus.

-r,

saec.

StjOtv

IV; vide supra,

vfj.(oi'

conlator

He

Bentleio

notavit siglo

p,^

9,14

iubente

13,25,

He

9,14 Qtei Tr]V awti-

Philem;

Tit

manus multo

quae Mico Italus ipsius codicis

contulit

Tischendorfius

et

aliquoties

h.

Ephraemi
saec.

358: desunt

1 et S Ti

13,25

recentior supplevit

p.

Parisiensis.

V; vide

supra, p. 366: desunt

Ro2,b

[x]t J* Tr\v

11,31 ^rjOKV
3,21
9,6 ov/ otov eav 10,15

nli]QMua 13,10
tov
Co 7,18 tv axQO^vaTLK
(q 9,6
2 Co 10,8 ovx
13,8 navaorrui AA
15,40
nnvkoa n()oaayo}Eph
OOfiai ov \ptv6o^ui Gal 1,20

vno Tov vofiov

Tft)

fi7]

tTt()a

cn.a)(vv&^ri-

1,1

yrji'

2,18

4,17

tovto

i^Qacoa

He

noXi'[j.tQ(xia

1,1

vfA-wv 4,23

ovv

Xf

ti

at Phil 1,22

1 Th 2,9 fxvrjfAorevtTf
nvtvuaToa ayiov 2,4

a/nrjv

3,5 jitfir

2 Th 3,18

7,26 afxuiVToa

AD EPISTULAS PAULI:

3.

10,24 nrjO xcu xukwi'

fitaiTTja 9,15

aov vel

fxtra

nnvXoa

1 Ti 1,1

fxti)^

to fivarri 3,9

A B C

D.

fxiuvd^oiaiv

419

nolloi 12,15

5,20 Tova iif^uoravovTua

vuojv 6,21.

Claromontanus Parisiensis nationalis 107 olim 2245

*

JL)

Graeco - Latinus.
VI, in

saec.

in

in

paginis;

singulis

supra,

membr,

4,

533, singulis coiumnis et 21 lineis

membranis stichometrice (vide

tenuissimis

exaratus;

p. 114)

foil.

scriptio

in

lineis

cum

singulis

Graecis

turn Latinis continua est, sine interpunctione, neque extant spiritus

vel

prima manu sed hie

accentus a

Graecarum maguitudo
minor quam in

litterae

N^^'^;

sectionum

litterae

D''^^;

eadem

fere

apostrophus;

illic

litterarum

atque in codicibus

est

et D^^^,

Latinae tales sunt quales habet codex

initial es

aliis

aliquanto maiores versuum

seriem paulo excedunt; minio scripti sunt versus primi tres unius-

cuiusque

pariter

epistulae

laudata,

in

nisi

Hebraeos;

ad

epistula

verba

atque

ex

Testamento

Vetere

compendia usitata usur-

pantur
continet epistulas Pauli Graeco-Latine

honoris
codice

datur

gratia

Phil,

praecedit

Graecae

lineae

E**^';

et

Heb

sexti

fere

y.ccy o)v

1,30

postea

manu

o ).u).Mv

(in

^' *"=',

sequitur Philem;

deest

Eo

exeuntis

Eo

1,27

Latinis 1,24 propter

alia antiqua in foliis

a>]uft.oy fiatr li:,22;

textus

q^iod

usu

huius

codicis

habuit,

navXoa

Co 14,13

illo;

<Sco

codex iterum iterumque

studio

erat

indefesso

distinxit:

D**

(X. T. ed. vili.=Dt'j

30;

Graecus septimi fere saeculi, textum totius

recensuit;
^

}:

in Latinis

j)**c

et

Hebraeos errores

saeculo exeunte sexto supplevit folium sextum Pvo 1,27

Graecum

manu

((ftvofTua

D'':

codicis

praestantissimus et Graecus et

est

summatim

in

Col

Graeca praebent formas Alexan-

quos Tischendorfius quo

pertractavit^ et ita fere

J)**b

ut

feminae 1,27)

162.163 Graece

Latinus neque semper pendet hie ex

correctores

1,1

t'if/.uvd^riaccv

drinas" quas dicunt, Latina in primis in epistula ad

niultos;

non

Latinae conveniunt inter se;

et

praeterea suppleta sunt in folio sexto

uyanriToia Otov 1,7;

saeculi

D^^

Bezae

codice

in

ut

Graecis pagina sinistra

d**

paucos correxit locos utriusque textus;

perpauca in Graecis mutavit;

D*** (N. T.

ed. VIII. =0"=)

Graecum per omnes

spiritus
^

et accentus

Graecus noni fere saeculi ineuntis textum

codicis partes diligenter recensuit,

etiam

ubique addidit;

Tischendorf, Codex Claromontanus, Lipsiae

a.

1852, p.xix xxv.

27*

Vn. DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

420
D"

qui duobus

est

is

suppleverit Graece 1 Co 14,

foliis rescriptis

1322;
j)***b.

DS
^

paucissima

eaque parum apte;

attigit

T.ed.vm D'i)\

(N.

>

Latims

in

d**"^

aliquot locos et,^

Graece et -rLatine correxit
,-,

,.

et Latinas subscriptiones suis additamentis auxit;

homo

d***:

totum

qui

Latinus

Latinum eumque solum

j)nov.

Co 9,15:

erat

is

ad

epistulae

Romanos textum

recensuit;

fortasse

ex monachis monasterii eius unde

codex in maniis Theodori Bezae pervenit; passim notandae

lectioni

primae operam dedit;

item ut videtur capita nunc

iisitata adscripsit;

sunt ex his omnibus gravissimi et in primis ad nostrum apparatura

D**

pertinent
j)b

pd

j)c

d***

D*%

in foliis

jsignificat;

ubique

Tischendorfius

quos

siglis

162.1G3 insunt sub textu Novi Testa-

menti fragmenta Eurijjidis quae Godofredus Hermannus anno 1821

in

edidit;

codice

antiquissima

inest

ante

epistulam

universorum Bibliorum,

sacrarum" cuius cam partem quae ad

ad Hebraeos

titulo

,,

stichometria

scripturarum

versus

Novum Testameutum

pertinet

hie typis mandavi, uncis inclusi uumeri quot versus in unaquaque

epistula Pauli habeat ipse codex indicant:

Mt'

2600

lac

220

lo

2000

llo

220

Mc

1600

2Io

20

Lc

2900

3lo

20

lud

60

Epistulae Pauli ad

Ro

Chorintios

Gal

Efesios

iTi

2Ti

Ti

(1929)

Barnab. [He?]

1060

(1945)

loh. rev.

70

(1440)

Act

350

1040

Colosenses

2600

.... 4000

(7 28)

pastor

(796)

actus Pauli

3560

208

(528)

revel. Petri

270

289

(391)

Epistulae

140

(232)

hos vei'sus in ipso codice habent:

251

(469)

Phil

50

(98)

ITh
2Th

ad Petrum

200

ad Petrum

,140

nihilo

850
1200

375

Filimonem

Non

retulit

minus

Tischendorfius
aetatis

magnae

He
indicem

quattuor

....
....
....

hie

485
435
223

1364

hunc ad venditorem
non potest.

esse dubitari

omissae

codicis,

AD EPISTULAS PAULI:

3.

Bezae

in editione sua

1582 codicem

D.

421

Novi Testamenti Graece

altera anni

adhibuit, et in titulo verso scripsit

eum

in

Claromontano apud Bellovacos (Beauvais) coenobio reper-

tum"

paris

et

codicem

atque

vetustatis

Wetstenius,^ cui assentitur Tischendorfius

D^^"^

^^^

esse.

putat codicem

magis Lugdunensem vel Cluniacensem esse quam Claro-

montanum, de qua

re cf supra, p. 370.371. Posthac, ut

Bezam mortuum

videtur

ante

Puteani

[Dupuy]

deinde

filiorum

fuit

exscripsit Sarravius Oxonii Bodl. B.

teste Tischendorfio

manus

tantum non

neglecta

fere

hannes Morinus'^, conlatus

usum

Falcario in

Curcellaei

usum

Usserii

220.221)^

p.

utebatur Jo-

et

nationali.
fuit Clar

Millio,^ qui lectiones varias ex Waltonio hausit,

Ex

siglum huius codicis.

sunt

restituta

unum

stenius contulit codicem (siglo

venum datis
Batavo anno 1720 et

filio

D)

et

bis annis

1715

Wetstein, N. T. Gr. Amstelaedami

Morinus, Exercitationes biblicae, pars prior,

V.

intellectis

cl.

Scrivenerus,

a.

1633,

p.

Wet-

comitis Harleii.

Lutetiae Parisiorum

quinque

foliis triginta

ablatis

Stoschio

1729

quattuor anno

triginta

107

a.

1752,

et

1716,

vol. 2, p. 3.
lib. 1,

exerc. 2,

120.

Intr.^ p. 165, verbis MilUi

minus

recte

2245 lectiones varias ex hoc codice in PolyAttamen volebat Millius hoc numero designari

adseverat

inesse.

glottis

a Michaele

No\Tim Testamentum anni 1658

anno 1707 a lohanne Aymontio

Armachani

reposuitque in bibliotheca regia hodie

rex codicem

cap. 4,

quod prima

Ante lacobi mortem (anno 1656) emit Ludovicus

edituri.

XIY

8317 adservatum,

inutile est eo

est in

Waltoni (cf supra,

adiutoris

Puteani lacobi

Ipse codex, quo

sit.

codex rov

Antigraphum quod anno

et Petri bibliothecariorum regis.

1648

Claudii

erat

inestque nota:

Parisiensis,

fiayMQitov Puteani";

1605)

(a.

codicem in bibliotheca.
*

paragr.

Mill,

N.

T.

12841293.

Gr.

ed. Kuster.

Amstelodami

a.

1710,

proll.

vn. DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

422

quo

tempore

sius

posthac

folia

ilia

contulit

communicavit.

Montefalconius^

cum

primus

correctores

scripsit

Tischendorfius

mauibus

biles

anno

sua

anni

codice

disseruerunt

qui

Anno 1840

ex-

distinxit.

codicem,

delude

innumera-

locos

perscrutatus

correctos

est.

Oxo-

preli universitatis

impetrare non potuit,

minus

nihilo

codicis totius correctiones accuratissime

Quoniam schedae

retractavit.

Wetstenio

faesimili et fusius Griesbachius-"'

novem

fere

De

eclidit.

accuratius

niensis imprimeretur,
fere

cum

conlationemque

Proximo anno 1841 ut sumptibus

eodem

quae T, Nieuwenhui-

Petrus Sabatarius^ textum Latinum anno

parum accurate

1749

defuerunt,

in editione

omni

non

1849 adhibitae

Novi Testamenti

numero

perfectae

videbantur esse sequenti hieme Parisios repetiit et omnia

Anno eodem 1849 totum

diligenter quarta vice emendavit.

(cum

anno 1850

correctionibus) contulit Tregellesius delude

lectiones Tischendorfianas in

Novo Testamento nuper

ad ipsum codicem exegit.

Denique schedas suas

que

anni

cum

commodavit.

Tischendorfianis

Praeterea

suspicionem

lectio

quoties

minima ad codicem iterum

1851 exeunte

Wetstenii vel

Sabatarii

officia

auxilium vocavit,

exigerentur.

utrius-

Tischendorfio

conlatas

movebat, Tischendorfius

Hasii et Friderici Duebneri in

editas

Caroli

ut vel

Denique anno

prodiit editio codicis Lipsiae (in titulo stat

ex more bibliopolarum 1852),

faesimili,'^

quod amicissime

cum Tischendorfio communicaverat Tregellesius, ornata

599 ubi emendationes coret cum appendice, p. 537

rectorum notantur.

Vidi anno 1883.

Sabatier, Bibliorum

sacrorum Latinae versiones antiquae,

part. 2, p. 591933.
Parisiis a.
[1749J1751, vol. 3,
2 Montfaucon, Palaeogr. Gr. Parisiis a. 1708, p.

Griesbach, Syvibolae criticae, Halae

Facsimile huius codicis invenitur apud vv.

a.

1793, vol.
cl.

217

seq.

2, p. 31

E. A.

7 7.

Bondium

M. Thompsonium, Palaeographical
8, Londinii
18731878, num. 63.64; et apud Silvestrium, Pal. univ. vol. 2.

et E.
a.

society, pars 1

AD EPISTULAS PAULI:

3.

Petropolitanus

xx

Muralti

caesareus

manensis Graeco -Latinus.

saec. IX, in 4, membr, foil. 17 7,

423

E.

olim Sanger-

binis columnis (Graeca ad

sinistram) et 31 lineis in singulis paginis; litterae unciales crassiores

manu

sunt a prima

spiritibus

et

accentibus ornatae;

et

ita;

ij

scriptura est stichometrica

Paul Graeco -Latine;

contiuet
xccTu S, 33

sanctarum"

(of supra,

quam

ad textum alium

est

cum Hieronymiano plerumque

Nihil

sum

codicis

DS*

cl***

videtur

Tischendorfio

codicis

manuum
D***
ita,

suo

ex

TzlyQcofiartQia:

scriba

codicis

obelo

ut

orta,
v

veram

teste

dixuiaoivi^v

Ro

trium

vel

4,25, ortum

in dixuicoaiv, qui accentus corrector!

vr^v,

accentu quidem non mutato

quum enim

lectione

jusra

dmai'cooivijv;

item ibidem

pro nlrjQoqiOQia correc-

retinuit

syllabas

priorem

ita

tuvru roig srSsna

ortum;

confusis

transfixis

ineptus

duas primae

et altera sira roig

item vidiCofievo&eatQi^ofisvoi

enim

lectionem

mutaverat

ut

adscriberet

Heb

ondiCofisvoi

corrector

prima

extrema

litteris

^earQi^ofi-evoi."

hannes Gachonius in usum editionis

^

1840

item ixsra taveha toig dcoevdfxu 1 Cor 15,5 ex

prima lectione

10,33:

anni

Claromontani dedissent nlyQcofian,

cum nova

lectionis;

dcodexa

vitio-

D** D***

duarum

lectionibus

conflatis

D|| pro

codicis

satis

Petropolitano

ut re vera legendum videatur

tores

hie

demonstrant in primis monstra scripturae

debetur, notavit

15,29

occidentale

Codicis indolem

concedit.^

codicis

inde quod

4,

eumque

Claromontani

consentientem.

catalogo

nunc

a,

quod Eduardus de Muralt, qui ut

correcti,

in

He; de textu

2, (1),

D Claromontani identidem iam

solus

negaverat,

Ti 1,1

IX,

infra,

codicis

apographum

nisi

est

vide

navXoo

tov S-iov

versus scripturanim

p. 420) in eodiee insunt ante

Graeco vide infra, et de Latino

mutatus

8,21
1

ft

6,15

xat, fi.

Ro

desunt

yiiQ nXrjQiofxa 11,25

11,15
He 12,8 navrto v^mv 13,25;

et

Contulit

Jo-

T. Gr. Fellianae

Muralt, Catalogue des manuscrita grecs de la bibliothlque

imperiale publique, Petropoli

a.

1864, p. 13.

Vn. DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

424

(cf supra,

222)

p.

1675,

a.

Sabatarius (vide supra, p. 422,

Post incendium abbatiae

inspexerunt.

Parisino)

Dobrowskius

saeculo

codicem

Germani

s.

emptumque

eum

vidit

Petropolim

anno 1805.

Tischen-

neque semper

dorfius lectiones varias e Wetstenio hausit,

dignae esse videntur.

Re

quod ad textum Graecum

vera,

delenda

attinet,

est notatio huius codicis praesertim codice primario

montano nunc plenissime

ad

(in

octavo decimo exeunte, emit

Parisiis,

transtulit ubi Matthaeius*

fide

adiit eiusque

descripsit et facsimile

Lessius^ et Griesbaehius^

inutilem esse adseveravit.

suburbio

Ger.

fuit

Wetstenius siglum e dedit, item textum Grae-

exhibuit.

cum

codicem

acln. 1)

Montefalconius

originem perspexit.

Millio

Ge.

siglo

Pauli

epistulas

et accuratissime edito.

exspectat

Claro-

Littera

quemdam

codicem novum

non inutilem.
Augiensis Cantab rigiensis collegii Trinitatis B. 17.1

Graeco - Latinus.
saec. IX exeuntis, in
I^aginis;

unciales

et

non magnae habent nee

vel

iJ

22.8 cm,

alt.

19

lat.

cum

usurpatur

diphthongum

cum

in

F tum

verborum; hie

gula (vide supra, p.

in G,

et -h.

i,

illic

quae etiam ad

invenitur
1

Ti 3,10

ponitur supra vocalem sive

punctum discernit
Ill); signum y spatia vacua

in primis

saepe

Latinae turn Graecae mediis in lineis

et v scribuntur in initio

neque accentus;

spiritus

linea supra vocalem initialem sic c6iov,

OC

136,

foil.

binis columnis et 28 lineis in singulis

Latina semper in columna exteriore posita; litterae Graecae

occurrunt litterae maiores

i

membr,

4,

cm, membranis tenuissimis,

inter verba sin-

et ft;

imiilet;

litterae

Latinae sunt minusculae Carolinae quas dicunt; punctum ad

mediam

litteram, semicolon

(;),

signum interrogationis nouuuuquam usurpantur

in Latinis; confusae sunt saepissime

^
'^

et

n,

Montfaucon, Palaeogr. Gr. Paris,

G.

Less

apud loh. Dav.

et cu,

o et w,

Moenum,

152; Lessius scribebat Parisiis die 20 Martii

^

Griesbach, Symbolae criticae, Halae

Matthaei,

Gr. Ronneburgi,

a.

a.

et

>;,

220.

1708, pp. 218

Michaelem, Orientalische
a.

exegetische Bibliothek, pars 9, Francofurti ad

JV. T.

a.

und

17 76, p. 140

1775.

1793, vol.

1807, vol.

2,

jj.

77

85.

3, ajipend. p. 98.

AD EPISTULAS PAULI:

3.

7j

et

I',

et V,

mutantur b

et

(5"

f^,

p, d

et

usitata adhibentur,

&

et t,

et

x et

/3,

etc

;f ,

in Latinis per-

verborum

compendia

etc;

et t,

425

F.

Graecorum

Latinorum quae saepius occurrunt enumeravit

Scrivenerus (ubi infra) p. xxxi; linea prima uniusciiiusque epistulae

prima uniuscuiusque

et littera

Germanicum

minio exaratae sunt; librarium

capitis

verbum

docet

fuisse

Co 7,4:
continet Paul; desunt Graece Ho

e^ovaeiaCft

3,19
fiiv

ad

(?)

Co 3,8 o

prima manu

waltet"

i^roi'

Co^ 2,1

6,14

21 nenoid^wa

(fVTivoH'

aurjv 25

y.ui

GTOi/tiu

Heb; desunt Latine

quae Latine solum exstat babet argumentum

6,7

tov 2,%

Pio 1,1

ro

tv tco

tov ^^eov 3,16

nv.

oaoi

navXoa

1,1

rj^rj

Philem

3,19;

Heb

ad verbum argu-

fere

menti huius epistulae in codice Vulgatae versionis Amiatino simile

emendatus

codex

est

temporis baud multo

prima manu
inferioris

et

manu secunda

praesertim

quae etiam

loeis

106 verba Latina

a versione Latina discrepantia supra Graeca addidit in columna altera

textus

riano;

codices

Graecus

versione Latina in codice

Latinus magis

bonae notae,

est

quam

Hieronymi

pretatione

cum

consentiunt

86

sed locis

Boerne-

ex inter-

de nexu inter

e textu vetere pendet;

G, vide infra, p. 428.

et

Codicibus Gp^"^ et
coenobio Helvetico

A^^'""

videtur codex

affinis,

Alemannico scriptus

vel

esse.

in

Fuit

(unde Augiensis) Maioris sive Divitis

monasterii Augiae

(Reiclienau") ^ in insula prope Constantiam, non Augiae

Rheni.

Postea venit in

Schaphusiani,

deinde

Paul f),

(codex

contulit

Ludovici

codicem

Wetstenius

quern

manus Georgii Michaelis Wepferi

Christiani

anno
quo

1717
et

Miegii

Heidelbergae

Bentleius

codicem

emit anno 1718 florenis quos dicunt Batavis 250.

latio

Con-

Bentleiana in margine editionis N. T. Gr. Fellianae

exstat
17.

apud

8.

in

Filius

Trinitatis

dorfius

bibliotheca
fratris

anno 1786.

codicem

et

Trinitatis Cantabrigiae B.

collegii

legavit

Bentleii

Anno 1842

Bentleii

codicem

collegio

perlustravit Tischen-

conlationem,

primus etiam

versionem Latinam in auxilium vocavit, Anecdota sacra

*

fiir

V.

altere

cl.

B. Kruschius in actis, Neues Archiv der Gesellschaft

deutsche

Geschichtskunde

vol. 7,

Augiam Maiorem Germanice Mehrerau"

esse.

fasc. 3,

p. 516,

vult

42G

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

VII.

profana, Lipsiae

et

1855,

a.

utrumque textuin anno 1845

totum

An

edidit:

Cantabrigiae

saec.

^Co

Scrivenerus

cl.

ITi 3,14

facsimili^

4,5.

Vidi

anni 1883.

et

Parisiensis.

VII; vide supra,

p.

375:

GaZ 4,21.22

11,33

3,13 9,7

Tregellesius

V.

contulit.

codicem mense lanuario anni 1877

-pa. Coislinianus

216.

exact transcript of the codex Aiigiends,

1859 cum

a.

209

p.

continet

Co 7,39

^e

Co/ 2,16.17

11,29

10,2G.

Boernerianus Dresdensis A. 145^ propalam expositus,

Graeco-Latinus.
saec.
lat.

IX

membr,

exeuntis, in 4,

19 cm, textus

foil.

cm,

circa 17 vel 18

alt.

singulis columnis et 20

2C

(1)

99 (11),

lat.

alt.

21.5 cm,

circa 12 vel 13 cm,

lineis in singulis paginis;

finem nunc Latinis conscripta videntur libro compacta esse ad

finem

desunt

quae

ut

scripta sunt;

litterae

Latina

continerent;

Graecae

inter

sub

folia 11

lineas

eum

Graecas

unciales crassae et inelegantes sunt,

Latinae minusculae; Graecae sine spiritibus vel accentibns sunt sed

nonnunquam babet

lineam suprapositam

esset,

quod cum
Jl.

vocalis initialis, in primis ubi asper adhibendus

bic

OC

illic

iaravoiv ivn, ad

rjjUHC!

non permutandum

est

i i i

Ti 3,16

vocali additur, vide supra, p. 99.111.112;

patur punctum simplex;

OC

v v saepe scribuntur ;

i'

saepe usur-

signum y ut in F spatia vacua implet;

litterae

maiores coloribus variis turpantur; codicem ex codice stichis

scripto

exscriptum

esse

docent maiores mediis in lineis

initiorum veterum monumenta, ut

Tb

Am/eadKi

Atto navToG iSova novrjQov

AvToG
Kat

dt

Q-a rrja 'iQt]rt]G

AyiuGti

okoy.lriQov vfioir- to nva.

TO Gojfia-

(vide supra, p.

litterae,

5,22:

Ill

Kai

oloTtltiG

v/xcca

'"^'^

1/''/^?

>/

115.355

adn. 1):

continet epistulas Fault tredecim omissa epistula ad Hebraeos

desunt

Eo

vofxov

;(7

1,1

acfcoQiGfXfvoG

2,25

et

ut in codice

25;

2,1

sed vacat spatium;

Phil 21

niGtfwG
F

2,16 tk xqvtitk

1,5

Co 3,8

16

6,7

14

Col

lacunae hae non suj^iDlentur Latine ut in codice

Philem

desiit

folio

99''

summo, eademque

pagina infra exstat titulus tiqoG kaovdaxr^aaG aQ)(eTca fniGTolrj,

sed quae sequuntur Latina sunt posterioris temporis;
hie

illic

adscriptae

sunt notae brevissimae ut

Ro

ad marginem

3,5 goddiscalcos,

Facsimile exhibent vv. cU. Bondius et Thompsonius, Palaeogr.

society, pars 9.10,

num. 127.

AD EPISTULAS PAULI:

3.

iCo

goddisca,

2,8

Ti 2,4 goddiskalkon,

goddiskalkon,

6,4 cont'

2Ti 2,15

commemoratur nonnullis

F" G.

4,10.

goddiscalkon

locis (cf supra, p.

427
goddiskalkon,

Aganon

etiarn

folium 23 continet

402);

versus Hibernos quos Scrivenerus cuiq versione Anglica exhibet;*

textus Graecus est bonae notae,

Latinus est versio vetus sed saepe

ad Graeca accommodata.

Eiusdem

eiusdem

Fp'*"^

et

eodem

fortasse aetatis et patriae atque codices

exemplari

Fauli

atque hie,

manu monachi

exeunte

scriptus

Batavorum

F. Gronovius codicem contulit.

denique

ille,

Helvetia saeculo

in

Hiberni

Lugdunensis

lunii

atque

voluminis'^

A'*'*'^

nono
Fuit

est.

quo

ex

tempore

J.

Mortuo lunio anno 1670

1645 1704) Amstelaedami et conlatus est ab A. Bynaeo anno 1690.

Libris Francii anno 1705 venum datis emptus est codex

pervenit in

mauus

emere,

curavit apographum, quod

Boernerum mortuum

(nat.

manum

exstat Cantabrigiae

a.

fieri

in biblio-

Wetstenius usus est apo-

tum Bynaei.

cum Gronovii

conlationis

anno 1719

et

per aliam

item

theca collegii Trinitatis B. 17.2.

grapho

Boernerianus)

hie codicem quinque annos

Bentleio communicavit;

voluitque

(unde

eum cum Kustero^

professore Lipsiensi qui

retinuit

(a.

Boernero

Friderico

Christiano

cum

Francii

Petri

1685, mort.

Post

1753) trans-

a.

ad bibliothecam electoralem nunc regiam

latas est codex

Dresdae.

Christianus Fridericus Matthaeius codicem accu-

ratissime

edidit:

cum

versione

XIII.

Latina

veteri

vulgo

Boernerianus nunc bibliothecae

senae

a.

1791,

in

ultima est p. 114),

a.

Scrivener,

1883, p. 170 adn.

2

Turici

fol.

5 recto.

K.

foil.

99

facsimilibus duobus

plain introduction

etc.

et

ICo

ed. 3,

2,

INIi-

(pagina

3,3

Cantabrigiae

1.

1836, proll. cap.

Mill,

Dresdensis,

electoralis

Vide Rettigium, Antiquissimus

a.

Graecus

Antehieronymiana olim

p. xxviii,

4,

cum

Pauli codex

epistolarurn

4,

T. Gr. ed.

p. xviii

IV

ew. codex Sangallensis,

xxiii.

Kuster. Amstelodami

a.

1710, praefat.

428

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

YII,

10.^

1 Ti

Angerus,

1,1^

codicem

ad

editione

pro

Eph

Eph 4,16

(aco^cc),

azn/^ia

4,18

legendum pro

vfiaa

pro

eGxotiGfievut

Tregellesius

invenenmt

vix

exacta

emendanda, Ro 16,17
atafia

Tischendorfius

pro

ex

bus discrepant;
vocalium

liis

mutatioues

578 scribarum

sunt

200

ceteri

sim Graecis vitiose scriptis ut

pro

sia

to,

A^OI

aati^o[.isvoa

Graeco eaedem:

relictum

plus

(habet

uterque

inest.

in

faciens,

Facsimile

JEv.

sec.
^

Textus

codice

2,18

Boerneriano

in

spatium

et

vacuum quod

in

columnam unam

accedit

in

Latinus,

interlinearis

Tim. 3,14

Matthaeum Gr.

De

Col

ad 2 Ti 2,12),

spatium

ad Hieronymi versionem quam in

xae.

Titulus epistulae ad Laodicenses in codice

non exhibet.
non

ad 2 Ti 2,4.5

etsi

quam

spatii

ad Ro 14,23 praebet

contra

F
F

est

6,714

firmant,

affinitatem

multo

Augiensi

in

pro

errores,

xr/MvttjQiuGfievcov,

Co 3,816

25

Philem 21

sx to

(A^CTIZ.-

loyi^ofisvoa

]>ro

exSijloa,

Quattuor lacunae in utroque textu

fisvMV

QiuG

Consentiunt paspro

exSij/^wa

exempli causa 1 Ti 4,2 j^raebet

navti]

166

orti,

tamen suos quisque proprios

12."), habet

967

lapsus,

re vera sunt lectiones variae,

quos 32 ad articulum pertinent.

inter

inter

formae grammaticales sive

consonantium mutationes, 71
orthograpliicae;

et

locos qui-

ex itacismo

errores

sive

mirabili

1982

Scrivenerus^ invenit

cl.

i.ierQ0VG,

Vidi codicem

saxoziafisvoa.

Pauca addenda sunt de consonantia

V.

Co 9,27

mense ianuario anni 1880.^

facsimile feci Dresdae

codices f et G.

tjnaG,

iteQova

haec

nisi

et

cf v.

4,1

ubi versionem veterem

dedit etiam Matthaeius in libro

Lat. Rigae
cl.

multo propius

a.

1788.

Franciscum Delitzschium

Zeitschri'ft

fur die gesammte lutherische Theologie und Kirche, Lipsiae a. 18G4,

p. 217
223, et v. cl. H. Ronschium, Zeitschrift fur tvissenschaft-

liche

Theologie, Lipsiae
^

a.

Scrivener,

a.

1866,

p.

281

292.

plain introduction

etc.

ed.

1883, p. 170; et Codex Augiensis, Cantabrigiae

3,
a.

Cantabrigiae

1859, p. xxvi.

AD EPISTULAS PAULI: G

3.

invenimus hie

420

H.

ad textum emendatum fortasse Vulgatae

illic

versionis conformatain.

De

quae

ratione

disputatum

V.

est.

cl.

hos

inter

intercedat

codices

diu

F et G ab

Scrivenei-us arbitratus est

F fortasse paulo ante G, exscriptos

esse, eorrectorem codicis F ad manum habuisse G et Graece
et Latine. Sed v. cl. Hortius'^ pro certo habet F Graecum ex
Graeco G exscriptum esse, F Latinum e textu Vulgato ad

eodem exemplari Graeco,

Graecum opem

ferente Latino

conformato ortum

202

Coislinianus Parisiensis nationalis

12

foil.

esse.

Athonus

....

[Antonianus

Petropohtanus

T-x

foil.

<

^/

21

(a.) foil.

289

Moscuensis sanctae Synodi 60 (lxi)

S]

^r
Icaesareus Muralti xiv.

Taurinensis bibliothecae nationalis B. 1.5

Chiovensis Porfirianus
VI,

saec.

in

singulis

ill

4, ineinbr,

foil.

litterae

23agiuis;

31, singulis columnis et 16 lineis

unciales

magnae

quadratae ornatae

et

sunt spiritibus et accentibus a

manu

spatii inter litteras relinquitur;

litterae initiales ceteris

punctum unum ad
summam mediam imam litteram invenitur, est tamen fortasse a
manu secunda, nam saepe ubi punctum adhibetur vix quidquid
secunda;

non maiores

sunt; in stichos disposita sunt verba; compendia usitata adhibentur

continet

Tov &iov 16

awxQivovTto
y.oipo)

Co 10,22

tov

fXiVi^fQia 29

Col3,i (P

(cXrjd^wa 13

Wetstein,

17

JV.

gottlichen Schriften

4,30 ov
tfo^jj

4,5 urj ev

Gr.;

T.

des

J.

11,9 ain^Q

10,8 f)'

fxr]

yctQ

naOsi

ntid-u) 10

y.Xr]Qovof.iriaet

(Xlr^v 11

11,12 ira tr-

Gal\,l navXoa

ovx oida 12,2

g.

ysvoiro

anaxSfX'^liiedci 5,5

rj

yccQ

2,9 yMi, fiuQi'.

[y.o7i]ov

2 Co 4,2 Civ avwv oaTQa[y.iVoi,a]l

yrwatt 11,6
iv 12
10,18 ov

exToa

aa/j^tv

Th

2,9 /.la

tov

qiXori^iad-ai 11

y.ai

D. Michaelis, Einleitung in die

Neuen Bundes,

ed. 3,

Gottingae

a.

17 77,

vol. 1, p. 500.501, idemque liber a Marshio Anglice editus, Cantal)rigiae a.

^

1793, vol.

2,

p.

Hort, Journal of

vol. 3, p.

Aliter v.

225

fF.,

vol. 3, p.

philolorjxj,

670

ff.

Londinii et Cantabr.

67 seq. adn. et Westc.-Hort, N. T. vol.

cl.

Lightfootius, ibidem,

fidenter a. 1871, vol. 3, p.

210

a.

et in

1869, vol.

2,

2,

a.

1871,

intr. par.

p. 292, et

commentario Colossians,

203.

minus

p. 345.

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

vn.

430

1 Ti 3,7 dft 6i

nuvxa 13
epistulae

XQiaro) it^aov 13

)'

S Ti 2,1 fxov

er

tov

Lrjiuy
v/awv

ayccd-na 2,5 3,13

tiiTLKV aTKQjxaTOG
4,12 Cwj/ yciQ aa&snaia
Ti cap. 3

He

Tit

il>u/t]

10,1

Athona

capp. 2.3.4;

2 Ti;

Porfiriana Col;

iifO-i/u.T}r

He

aTeixt]()6v

anoGToXov nqoa ^yyoKfi/xov

rifiaa

svyji

Tt)

6t

fil^koG' TIQOG

vTttQ

Th; Petrop.
Taurinensia

cap. 4

exscripsit;

et

haec

'iynuxpa xul

evxKTctXrjfinTov avctyvioaiv.

tojv

Tokfirja Gvyyvoifxrjv ahto.

GvvnfQiifOQav xoy.i-C6ixivoG-

xr]V

ifxoiV'

Gal

t66s to rev/oa navXov tov

aSehf cav naQwv anavTutv^

xaSh

rj

xcci

twv /mXkovrwv

Ti Tit spectant,

ex. foliis Parisiensibus

dvra^iv

y.KTU

^1]

rjV

ftae 18

insunt in codice varia quae ad

argumenta Euthaliaua epistularum ad

quae Tischendorfius

2,11 3f

cap. 10;

Ticap. 6

Co capp. 10.11.12

1,14 2,1417 4,305,5; Antoniana 2 Co

caesar. Gal 1,410 2,9
14; Moscuensia He
1

ov

Parisiensia suntl Co
f^ov 38;
15

rj/non'

10,32 vnffiHvrcTS

{hfkrj/iinl

He

15

3,13 ci/QLO

titulum

1,15 aniaToia

ocjti] 3

16

cifiQuafj.

y.ay.ovqyoa 9

ad Titum Tit 1,1 nuvloa

ouSev

6,9 oi 6s ^ovlofxirot,

yctQni

tj]

((VTS^lr^d-r)

TO iv XKlGUQlU CO'TtyQCKfOV TrJG l3l^klO&l]Xt}G

TOV uyiov jiuiK^ilov /ftQi ytyQUfifxivor avTov.

Folia haec olim in monte Atlio tegumentis librorum

manuscriptorum adglutinata nunc dispersa sunt cum

Quae

illis.

incendium

Parisiis

monte Atho
Macario

teste

duo

bibliothecae

quattuordecim

quodara

adhibita

sunt;

rectius
folia

est

s.

post

Petropolim)

sunt

translata

sex manuscriptos

libros

14 sed

folia

anno 1218 ad Laura

folia

in

(primo

fuerunt

libris

Athanasii in

compingendos a

eum

dici

Schetlios!

anno

Moscuensia

iam

975

Matthaeio eodem modo adhibita sunt compingendo

Gregorii

codici

Nazianzeni,

manserunt in Laura
Taurinensia
cleensis

in

Parisiensia

erant

in

s.

et

Athanasii in monte Atho;

folia

compagine catenae Nicetae Hera-

Psalterium,

saeculi

duodecimi.

Folia

14

olim Coislini episcopi Mettensis edita sunt a

Montefalconio 1.

Moscuensia

primus

Tischendorfius 2 percepit codicis

vidit

Matthaei, D. Pauli epp. ad Hehr,

Tischendorf, Herzog's Real EncyklopMie ,

191.

p.

et Col.

Athona

253 seqq.

Montfaucon, Bibliotheca Coisliniana,

19, p.

Matthaeius^.

esse partem.

1865, vol.

annum 1665

ad

usque

Rigae 1784,
cd.

1,

p. 58.

Gothae

a.

AD evaxgelia:

1.

^.

a e^

403

Tregellesius et Tischendoi-fius codice denuo inspecto fidem

editiouis Rettigianae confirmaverunt.

apud Paleographical

pars 11, num. 179.

society,

Lipsiensis Tischendorfianus

VII

saec.

membr,

in 4,

(?),

bibliothecae universitatis.

I.

foil.

columnis

singulis

4,

membrana admodum

in singulis paginis;

lineis

Facsimile invenitur

subtilis est, folium

nullum ab omni parte salvum; margines maxima ex parte a

reliquiae prorsus fragiles

exesae sunt;

scrijjtura ele-

gans simplex scripturae vetustissimorum codicum eo dissimilis

formas

et

ad dexteram inclinatas praebet litterarum

autem

Tischendorfio

propter formam antiquiorem

teste

mediam

propter lineam

nondum

litterae %)

tineis

tabulas duplicatas vi-

inter

treas conservantur ut facilius legantur sine detrimento;

longas et

20

et

litterae

est

quod
o a;

0-

litterae

6'

corpus exce-

dentem videtur scriptura non post saeculum septimum exaratum;

duo;

correctores

manus prima;

ipsa

posuit

aliquot

spiritus

triplex

addiderunt

accentus

summam mediam imam

usus ad

puncti

litteram observatur, praeterea usurpantur puncta duplieata et tripli-

cata pro locorum natura; capp,

continet

miOTOv

y.at

Jl/

19.23 25

12,17

ftmr

St

Amm,

Eus:
(13,46

fA 14,29

SB, 14,22 omittit o irjaoia

Ex
1845
a.

ab

et

1846,

num.

eo

editus

proll. 2,

verss.

1,

Lipsiam

Oriente

in

p. 9.10,

Mtl2,17

translatus

bonae notae:

cum

14,12 avTov

p. 1

text.

Tischendorfio

sacris

ineditis,

est

Monumentis

10 cum

anno

Lij^siae

facsimiU tab.

19.23 25 additis in Monumentis sacris

a.

19.23 25

Fragmenta Mtl2,17

S'-BZ,

auqort

cum sBC*DIPA.

novae coUectionis, Lipsiae

ditis,

riua

noscitur, est

textus,

panni sunt) 14,8

15,4 Af;ojj'

quantum ex exiguae materie

Mt 14,10 habet Koarri]}' sine articulo cum
15,14

55

I,

ine-

1857, vol.2, p. xxxxvi et 321.

neque in bibliotheca universitatis

neque in schedis Tischendorfii invenire

potui.

Petropolitanus caesareus Muralti xi.

saec. VII, in 8,

singulis

paginis;

membr,

litterae

foil. 6,

unciales

binis columnis et 23 lineis in

magnae

spiritibus vel accentibus

non ornatae, nisi linea hie ilUe transversa ut in Fp""' et Gp^"' spiritus

est

triplex

ut

rjUfQci

puncti

triplicata;

usus

litterae

et

v scribuntur in initio

observari,

verborum; videtur

neque desunt puncta duplieata

et

maiores usurpantur praesertim ad initium sectio2G*

Vn. DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

404

num;

scriptum

Amm

cismo rari sunt;

coutinet

Jl/i5

xtauqoa xtauQi

2 2,21

et

vfj.li'

5,23

iva

f/l[^oj)'J

legi

non potuerunt

errores ex ita-

sed

Eus minio:

o[v]Se

22,16 diSHa[xttlt\

\7iQoaTidt]]GtTat.

Ex

Mt

est

xai

Xeyfi 4,35

tovO 23,13

5,14

multa nondum ex tegumento soluta hucusque

textus

non

primae notae.

est

anno 1859 Tisehendorfius Petropolim

Oriente

Petropolitanus caesareus

|Porfirianus Chiovensis
VI, in

saec.

membr,

fol,

fol. 1

a.

transtulit,

1860, p. 50.

Muralti xn.

fol. 1.

duo ex duobus codicibus, singu-

folia

magnae

columnis et 18 lineis in singulis jmginis; litterae vinciales

lis

quales

codice

in

secunda addidit accentus,

spiritus

folium

et

manu

prima

accentibus

Porfiriauum

folium

habet

sed

et

et

bis

et

maiores

litterae

illic

liic

folium

continet

num

21,24

18,35

sed

et

Amm

Petrop.

(ut

ad

et

et

ita;

iJ

Eus minio:
/o^;^w

3It 21,19

Oriente

ex

punctum simplex

erat;

folium Porfirianum Jo 18,29 yoniay

anno 1859, Porfirianum

manus

apostrophum,

usurpantur;

ex his exscissa sunt nonnulla;

Folium Petropolitanum

sunt,

neque solum ad sectionum

adhibentur,

folium Petrop. habet

initium;

comma

folio Petrop.

in

non

ornatae

Petropolitanum ter spiritum

lenem exhibet ubi tamen asper exspectandus

duplex,

anriyytcluv

y.(u

Notitia editionis codicis bibliornm Sinaitici, Lipsiae

r\c

ifc 4,24

qiQiTf
as

textus

ovxi]

t]

fv

tjAoi,

est

bonae notae.

Tisehendorfius

transtulit

v. cl.

Porfirius antehac, cf Tischend. Notitia

eb), p. 50.

Petropolitanus caesareus Muralti xxn.

'

saec.

VII

columnis in

singulis

paginis,

supersunt; litterae unciales

prima manu habent

verborum;

continet

Zcll,37

[fAf /;]^o[(Ti;)'>}>']

oiSaan'

Ex

41

i'j3i)iCfia

lineae

magnae neque

sjiiritus

42

ttqo

rrjv

tov 38

ayanrjv

re dubi-

usurpantur;

maiores adhibentur hie

aQiarrjat]
xut,

neque accentus a

primo de hac

et jiuncta duplicata

litterae

binis

uniuscuiusque columnae

8 7-2

teste Tischendorfio, qui

ijunctum simplex

taverat;

ita in initio

membr, folium dimidium,

vel VIII, in 4,

et

iJ

illic:

39 \710\vr1q1aa

[ayajnuTt 43

44 [ov]x

45.

Oriente Petropolim anno

1859

transtulit

Tisehendorfius,

Notitia (ut ad 0") p. 50.

Porfiriauus Chiovensis.
saec.

in

VI, in

singulis paginis,

fol,

membr, folium dimidium,

supersunt S^., lineae;

littei'ae

singulis columnis

unciales

magnae

AD EVANGELIA:

1.

e^ d

h a.

e f g

40.1

ut in codice N; punctum simjjlex usurpatur; spiritus ter invenitur;

semel

stat

compendia

in y.aiuqa;

continet

J/i5

textus est bonae

Amm:

usitata adhibentur;

tov

naoya

26,2

il'

cum sBDL

notae et aliquoties

nxwyoia

f/ovau

Con-

consentit.

tulit Tischendorfius.

Porfirianus Chiovensis.

e.

membr,

saec. VI, in 4,

lineis in singulis paginis

magnae

litterae

insunt

ad

TfQot

continet 3It2G,59

on

27.44 TO

riSnaav

ovx

otSa ovSe

tiuySukri 27,56

rj

litterae

ex itacismo

errores

to avn^Qioi'

y.ai

uuQia

ccvto

(J"

membr, fragmentum

fol,

habuit

singiilis j^aginis

unciales

litteras

prima

usurpantur;

manus

J!/cl,34

12)

et

quod folium binas

folii

babet quaeque pagina fragmenti

magnas non ornavit

fortasse

nisi

compendia

tribus

usitata adhibentur;

Amm,

nis cuiusque initium stat;

continet /oG,13
[av}']iiar]).r)^fv

spiritibus

locis;

vel

ita

'i

in

otl

sectio-

Eus:

youtroa no

[;f/](7i/rw)'

roia

maior ad

littera

la

ovx

ta

tj;j'

24; textus

xoa/iior 14
est

primae

Contulit Tischendorfius.

notae.

Porfii'ianus Chiovensis.

_.
'

saec.

IX

vel

X,

in 4,

singulis columnis Arabicis

paginis;
'i6iav;

habet spiritus

litterae

usus observari;

et

membr,

minus

25,16

et

16

accentus a prima

maiores adhibentur hie

19

manu;

lineis in singulis
i

ita in iojccvTov

videtur tiiplex puncti

illic;

titl:

(exciderunt litterae
inoiT]

singulis columnis Graecis,

foil. 3,

latis,

continet IftlijG ytrtaiwv 3t

ayofitrw.

nonnuUae) 25,9

25,41

ha

cc7rtXQii>rjauv

nio loyova

to

tto

fQrjfAo.

(v

14,13

avrota xut

roiToi'ff. 26,1.

Con-

Tischendorfius.

tulit

Oxoniensis Bodleian. Misc.

in

sunt;

ttqou;

verborum; apostrophus, punctum simplex, puncta duplicata

initio

ut vlov

ita

i'

Contulit Tischendorfius.

VI, in

IS'/.^;

accentibus

6,22

25

Porfirianus Chiovensis.
saec.

columnas in
lineas

et

(exciderunt nonnulla ad 2,4 et 7 et 9.10

[oJiTtoff 2,12.

e g.

sectionum positae

initium

fnt 26,10

et

unciales nee spiritibus neque accentibus ornatae sunt

Amm

columnis

scriptura eluta est ut codex rescribi posset

punctiim simplex iisurpatur;

maiores

folia quattuor, binis

310

vel Auct. T. infra

i.

1.

saec.

singulis

IX, in

4,

membr,

paginis, litterae

foil.

157, binis columnis et 23 lineis

unciales minores inelegantes inclinatae

Vn. DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

406

Eus,

qiiales

siibscriptiones

lect;

capp-tabb, capp,

accentibus ornatae sunt;

et

spiritibiis

376.428.565

quod

et

20.157.164.262.300.

codicibns

in

notandum

primis

in

Aram,

titl,

566

est

supra,

(vide

p. 389):

Lc

continet

lo

et

insunt scholia partim

supra

(\'ide

828

vol. 1, p.

Lc superest

ante

litteris

siibscriptio

Mc

ad

uncialibus scripta plurimi aestimanda

ad lo 7,53

ff.)

et

quae

quater ad

to

secundum Hebraeos, ut videtur) spectant;

iovSar/.ov (evangelium

cum textibus codicum EFGHKMSUVr

passim magna lectionis singularitate conspicuus,

textus est eiusdem generis

sed praestantior et
id

lectiones quae sequuntur a Tischendorfio

quod testantur

ad lob 5,1

36

tatem

cum B

etc,

A, vel

EM,

babet

nisi

C*LD

vel

et

solus habet:

batur Luc

facit,

aliis

36."

18 Copto socio ikvOiv

aii'fiwr.

et

modum

(SrjrJtl^aQK

Lc 6,33 avTo

et

baud vulgaribus, quemad-

346,

xuTudtxaarjTt

37

21,21 verba xai oi

paucis

et

pro vulgata lectione

codex 262 in subseriiJtionibus

consentiunt; item

cum

ABEGM

maxime notabilem omnium

Idem codicis ingenium pro-

lectionem

,,saepe in lectionibus

lob 1,28

vel

non

v.

Praeterea

vel

(v. 14) socios

36 coniirmat codicum

etc,

solum socium,

semel

Denique versu

to)v

vel

Versu

fAtiLio;

fOQTt]

/;

3, 19

j^ro

LOvSaiMV

TO)}'

to()Trj

etc

auctori-

cum A

vel

n etc,

solos socios babet

oti babet.

comitibus AA'

cum

locis

Coptum.

^iiLbiv

lectionem

[tj]

cum C

vel

pleuam codicum uncialium

quinquies

pluribus

confirmat,

notatae

soli

vero 4,31 naQfxaXovv,

habent;

item accedente

uno

fitam cut. tx/. omittunt".

*)'

Anno 1853 a Tischendorfio ex Oriente allatus deinde

Oxonium translatus,^ videtur codex pars posterior codicis 566
(quern vide infra, viii, 1) es.se, nam forma, subscriptionibus, scriptura scholiorum, fortasse

Vidi anno

agnovit;

siglo 'Tischen-

vide infra viii, 5 (1),

Evrm

esse

312.

Zacynthius Londinensis societatis biblicae 24.

^^'
alt.

Codex quern eodem

1883.

consentiunt.

anno 1849 insigniverat posthac evangeliarium

dorfius

aliis inter se

saec.

35.6

VIII, in

cm,

lat.

fol,

28

membr, rescr, foil. 86, triaque semifolia,

membrana crassa est; litterae textus

cm,

unciales magnae, commentarii sive catenae litterae compressae plerum-

que spiritibus vel

p. 4.5

accentibus

Tischendorf, Anecdofa
et facsimile tab.

I,

num.

non ornatae sunt;

sacra
ill.

et

litterae

profana, Lipsiae

maiores

a.

1855,

AD EVANGELIA:

1.

excedentes passim paragraphis praesunt; apostro-

seriem litterarum

phus usurpatur ut a^oaau

siimmam

iXrju

laKitx"

eadem atque

est

habet

compendia

adhibetur;

litteram

capitum divisio

407

3.

usitata

punctum ad

inveniuntiir;

titl;

in codice B,' vide supra p. 359.

9.19 23.27.28.30 32.3666.77 2,19.

21.22.3339
4,1.2.6 20.32 43
3,5 8.11 20
5,17 36
8,421.25 35.43 50
6,21 7,6.11 37.39 47
9,1 28
32.33.35.41 10,18.2140 11,1.2.3.4.2430.31.32.33 cum catena
Lc

continet

1,1

uberrima ex Origene Chrysostomo Cyrillo

omnium

stissimus

catenam habent;

qui

consentitque mirabilem

qua

re

accuratissime

cum sB

facit

xBC

sexies,

decimi

fere

quod rarissime

ita ut, id

Severi scripto

manu

prima

sBL

sint.

iterum eraso suspicari

et

codicem ante annum 536 seriptum

eorumque

decreta

de

evenit, verbis

rescriptae

biblico

quo anno Monophysitismus damnatus

et

scriptio prorsus

vel

iDossessio

librorum Severi

tamen videbat catenae scripturam quae

vetita est; rectius

quinquagies quater,

membranae iterum sermone

coeperat Tregellesius

crematio

exempli gratia,

:"^

scriptura posterior ad evangeliarium saeculi

tertii pertinet,

erasis

Ex nomine
esse,

codicibus vetustissimis

kBD

vicies,

optimae notae

est

tractavit v. cl. Scrivenerus

quinquagies quinquies;

biblicis

textus

modum cum

in

estque codex vetu-

aliis

saeculum

est

octavum

potius

indicare.

In insula Zacyntho (imde Zacynthius) anno 1820 accepit

V.

Macaulaius

Colin

cl.

proximo

acceptumque

codicem

anno

Londinii

codicem inspexit Scholzius,

deinde anno 1853 vidit

v.

sed

edidit v.

p.

XXX
'^

a.

1883,
^

Tregellesius

cl.

Vide Tischendorfius,

magno cum

et

N.

T. Gr.

Scrivener,
p.

Codex Zacynthius

N.

ex Sinaitico

plain

T.

despera\at;

de Lagarde,^ quo

Paul us

cl.

auctore textum eius biblicum

Anno 1845

legendo

de

biblicae

societati

and Foreign Bible Society) donavit.

(British

Comuto,

principe

Vaticanum,

labore emit et
.

deciphered,

Lipsiae

a.

1867,

Lipsiae a. 1865, p. lix.

codice,

introduction

etc.

ed. 3,

Cantabrigiae

156.

Lagarde,

De Novo

Testamento

fidem edendo commentatio, Lipsiae

Abhandlungen

Lipsiae

a.

a.

ad versionum orientalium
1857,

1866, p. 87.88.

p. 1.2,

et

Gesammelte

408

VII.

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

transcribed,

and

edited, Londinii a.

textum codicis

(cf supra, p.

cum

1861,

facsimili;

Vidi H

in app. subiecit.

384)

anno 1883.
Petropolitanus caesareus Muralti xxxiv.

-rT_

saec.

IX, in

membr,

4,

in singulis pagiuis

mediam imam

litteram observatur;

compendia

xaro)

Lc

Xi&ov

1,76

[y.Xt]i)^rj]Gi]

ngoa

4,16 xwra to

toj' 11

f()0}T7}O(iTi

saeculi

litteris

K; multa

viro

ovQayoir

positi

scripta];

sunt

postquam codex annos

fere

sect.

d't

manu

in

oX6

9,21

quales
facit

asterisci;

centum

manserat, auctore Tischendorfio

datus est anno 1859.

lo 6,15

rtxru 39

textus

(i^ii]v

codicura

saejie

cum

posteriore;

Marci evangelio
et can.

jj.

nomine

Smyrnensi

Graeco

nobili

17 scripta

minusculis]

margine emendata sunt

seqq.

[4,9 tvd^fv
/St

[21,22 (av) uxoloviyti

sunt numeri ultimi ad 16,9 avKaTua

litteris

kltoj

sed plerisque eorum melior,

in

et 8,3

XII

avrovo 2,18

fiojO^oa

[xt(ij]zdi//(T

ffoji't^a

EFGHKMSUVrA,
ad lo 5,4

sic

Ens:

[7T0ti]]awaiv nw[noTf] 35
8,6

avTor
10,B

codice

capp-tab,

desunt J/< 3,12 cwrov tia rrjr

sunt in charta ante hos centum annos

minusculis

Amm,

Tt]}' l^aaiXfucv
[Mc 16,18
af^nelwvK 20,2
20 suppleta sunt minusculis litteris saeculi fere

cijui^v

duodecimi]

ad initium verborum

et v

adhibentur;

usitata

19,12 dut

i^ovaiv

habent

iiiclinatae

prima manu; tiiplex puncti usus ad summain

continet evangelia;

4,17

ad dexteram

litterae unciales

spiritus et accentus a

scribuntur;

350, singulis columnis et 21 lineis

foil.

Parodi

in bonis gentis suae

imperatori Russiarum dono

Transcripsit Tischendorfius.

Rossanensis in curia archiepiscopali,

y.

VI, in

saec.

fol,

membr, purpureus,

26 cm, in quinionibus, binis columnis

litterae

unciales

argenteae

(nisi

et

foil.

188,

alt.

30,7 cm,

lat.

20 lineis in singulis paginis;

quod lineae

tres

primae unius-

cuiusque evangelii aurum pro argento habent) magnae nee spiritibus

neque accentibus ornatae continue scriptae sunt; punctum simplex

maiores litterarum ordinem excedentes para-

adhibetur;

litterae aliis

graphorum

initia significant;

Alexandrinae"

ubique

compendia usitata inveniuntur; formae

occurrunt;

Carp (Eus-tab exciderunt), capp-tab,

scripta
saeculi;

sunt

litteris

pict,

errores
titl,

ex itacismo

Amm,

abundant;

Eus, haec Carp etc

uncialibus minoribus eiusdem tamen ut videtur

mut;

similitudinem

quandam

habet

cum

codice

Turicensi psalmorum*;
*

Tischendorf,

Mon.

sacr. Lips. a. 1849, vol.4, p. 1

223.

AD ACTUS ET EPISTULAS CATHOLICAS.

2.

409

continet Mt et Mc; desunt Mc 16,1420; textus mixtum neque

bonum colorem habet consentitque saepe cum A A 11 saepissime

adeo

cum N;

paiica

octo

nisi

folia

correxit prima manxis;

hodie exstaut,

quarum non

tabulae pictae,

omnibus

aliis

quae

evangelicas

res

illustrant vetustiores sunt.

Viri clarissimi Oscarus de Gebhardt et Adolfus Har-

nackiug codicem

notitiam^

cum

codicis

Anno 1883

protraxerunt

tenebris

1880

anno

facsimili

public! iuris fecit v.

cl.

anno 1879

et

ediderunt.^

Gebhardtius codicis

textum:

Die Evangelien des Matthaiis und des Marcus

aus dem

Codex piirpureiis Mossanensis

96

p. liv,

Lipsiae

a.

1883,

in octavo.

2.

AD ACTUS ET EPISTULAS CATHOLICAS.

Pertinent ad Act Oath sedecim codices unciales,

quibus tres NAB Act Cath sine lacuna praebent.

ex

Praeterea

continent:

ep: Act fere integros

CDHL: maximam Act partem

F*GG^i^-^:
et

kl: Cath integras

maximam Cath

CP:
Gebhardt

I.

jDartem.

Harnack, Evangeliorum codex Graecus pur-

et

pureus Hossanensis
A.

fragmenta Act pauca

Lipsiae

a.

1880, cum facsimilibus.

T. Jonker, Studien, Groningae a. 1880, vol. 6, p.

Zucker, Gottingische gelehrte Anzeigen, Gottingae

a.

Cf vv. ell.
405 412;

1881,

fasc. 30,

938 954 Lamprecht, Jahrbuch des Vereins von Alterthumsfreunden

hn Rheinland, Bonnae a. 1880, fasc. 69, p. 90 98; S. A. Usow,

p.

Die Miniaturen zu dem in Rossano entdeckten Evangeliencodex mts

dem

6.

Jahrh. Moscuae

V.

critique,

adn.

vir

et illo

1881.

Ludoyicus Duchesnius, professor Parisiensis, Bulletin

Parisiis

die

15 mensis aprilis anni 1881, vol.

1,

p. 451,

novum purpureo-argenteum Matthaei et Marci

Litteris araicissimis die 4 mensis iulii auui 1881 me certiorem
clarissimus codicem a viro docto nondum exploratuni esse

1, scrijisit

exstare.
fecit

cl.

a.

codicem

tempore prorsus inaccessum

esse.

410

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

VII.

Saeculorum sunt:
KB

quarti

ACI^

quinti

DE

sexti

....

F^GI^-^

G^HKLP

septimi

noni

Sinaiticus Petropolitanus
is

IV; vide supra,

saec.
*

Alexandrinus Londinensis
V; vide supra,

saec.
-ry.

345: continet Act Cath.

p.

354: continet Act Cath.

p.

Vaticanus Romanus
358: continet Act Cath.

saec. IV; vide sujjra, p.

p. Ephraemi
saec.

V; vide supra,

continet
rff

20,10

xai

[t]z[w/?o(7]

-pw,

10,42

13,1 oa

fxavurjv

21,30

22,21

O-VQdt.

(ta

y.ca

anftdrja

ttj

nolf/^fiTf

lud

ii

Pe

4,2

tx

X"9''^ vfiiv

16,36

(iQrjvr)

ttqog

tintv
26,19

1,2

27,16

(c/Lirjy

nvtvfxuxoo

toy
(ft]

v(y.()ova

Slo3

t)(((or]V

t(f(eyov 10,14

21,2

Tov i}eov i/o 4,2

ayanrjToi,

VI; vide supra,

fjitfiavreG loudiuna

Usserius

Millius

hie exhibeant,

p.

369

25.

desunt 8,29 nqoatld^t

continet Act;

10

21,15

Wetstenius

tfQoaokv^ct naVTta

Dickinsonius

partem inter 1732

folii

22,10 wj' TtTKXTca

Gvvtv3oy.0)V 20

fl732j

10

22,2 10

epistulas

catholicas,

exstant.

Ex

22,20

28,31.

quarum

subscriptione

apostolorum"

uxio-

20,31

21,2

Olim comprehendit codex hie

versus

epistulae

conligitur

varias

esse liquet)

22,29 oi ^utlloVTta

10,4

(cum

ts 18

lectiones

1793 abscissum

et

kvTOjO 28,31 Graece tantum; desunt Latine 8,20

actus

tv

Bezae Cantabrigiensis
saec.

21,7

5,35 (inn'

tt]v 4,3

tiaatv 28,4 et epistularum catholicarum lac 1,1

ovy.

15

m'ti\uaToO

24,15 yu6 f/wv

2Pel,l
ovo/A((

366:

p.

1,2

fa

tiVTOv

).(or

aquvTtG

4,6

actuum

vty.QOJV

/diUQ 23,18
T]v

Parisiensis

ordiuem

pauci

3 lo 11

iohanis
fuisse

iii

15

exi^licit

Evv Cath

Latine
ineipit

Act,

et

epistulam ludae vel inusitato loco stetisse vel defuisse.

Oxoniensis Bodleianus Laudianus

E*
lat.

Graeco - Latin us.

exeuntis,
saec. VI

22 cm, binis

columnis

in

4,

membr,

foil.

35 olim F. 82
227,

alt.

27

cm,

23.24.25.26 lineis in singulis paginis;

AD ACTUS ET EPIST. CATHOLICAS.

2.

AB

C D E.

411

textus Latinus ad sinistram honoris gratia ijonitur; stichi brevissimi

singulorum biuorum triuorum verborum Latine

Graece inter se

et

consentientium hoc modo Act 17,18:

xynrco

CUMEO
ETQUIDAM

|<^xn-|Nec

eAeroN

DICEBANT
QUIDVULT
membrana

crassa

pluribus paginis litterae evanescentes novo

est;

manu quadam

atramento renovatae sunt

crassioresque

in

PR

in

eadem

in

recentiore; litterae maiores

nBA, miuores qiiam

nou

accentibus

verba

tres

quam

TixNee;voi

ornatae

sunt

ad

linea;

in

N, potius vero quales

separantur duo

neque

verborum habet

initium

vel
fere

i'

semper spiritum asperum vel lineam vel puncta duplicata

plerunique

puncta

duplicata

ut

v v v

sunt

hie

et

litterae

illic

maiores ubi nova res incipit; comi^endia verborum usitata adhibita

confunduntur saepissime

sunt;
ot

et

passim o

I',

et

w;

ti

et t,

litterarum

ca et

se,

rarius

neglegitur

ut in

inter

adsimulatio

tvy.omaj, avrXri^^StVTa:
continet

actus;

desunt nunc 26,29 tv^iufxrjv

Xiyoiv 28,26,

quae Bezae tempore non defuisse inde apparet quod Beza locos
Latine duo ex capite 27

iam anno 1675;

admodum

unum

ex

cajaite

textus Graecus proprietate

insignis^

iniuria Latinizare

tres

28 laudat, sed defuerunt

ac bonitate lectionum

dicitur a Wetstenio aliisque;

contra textus Latinus non Vulgatae versionis ubique revocatur ad

Graecum

etsi

non

interpretatio

est

textus Latinus

accedit

textum Latinum codicis

codicem
prima,

Cantab rigiensis

quorum una
E^ Act 13,44

est

ut

correxit multa addiditque in

E^

fortasse

huius textus Graeci, praeterea

Hieronymi multo propius ad hunc quam ad

;

manus correxerunt

tres

fortasse

6t,OQ&ojTolJ

fortasse

circa

fol.

saeculo septimo

finem saeculi sexti

226 symbohnn
correxit

sed videtur esse

nonuulla

tationem capitum sive titulorum quae neque

(?)

apostolicum Latine,

cum

et

apposuit no-

capitulatione

ut

am

habet

capita 70, fuld capita 74; mutilus est codex noster, sed titulus

LVIII

dicunt,

est

Amiatina neque cum Fuldensi congruit,

Act 26,24 = am LXVI

Textus

Act 218.

similis

vel fuld

textus

scilicet

LXXl.

huius

codicis

invenitur

in

codice

Vn. DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

412

In

manu

Occidente

fortasse

Sardinia

in

quam Latina scriteste manu posteriore

cuiuspiara qui Graeca emendatius

bebat, erat codex olim in Sardinia,

quae

finem

sub

edictum

libri

Pancratii

Flavii

aw

Sardiniae addidit: fM[t;/0(j] navAQarioa

Xoov

exaratus

ipsa

dov^

aciQdinaa

noim ta

8tjXa

ducis^

ano tnag-

S-ea

v7iuTerajfj.eva

r.

x.

1.,

nominatim occurrunt etiam Gregorius diaconus, loliannes

Caramalus, Eupraxia diaconissa,
Serius in Angiiani

dicta.

translatus

Woidius^' tantum

stenius,^

femina

Balb-

(JO(jp//

//

Wet-

Millius,^

est.

non demonstraverunt Bedam

Venerabilem (mortuum anno 735) codice hoc usum

nam omnes

in libro Retractationis in actus,

lectiones variantes

(plus

quam

quas notavit

hoc codice eoque

in

70)

esse

saepe solo reperiuntur. Beds'" signatae sunt Bedae lectiones

quamquam

Beda

scripsit

atque

Graeco

codicis

Latina tantum ex Graecis

re vera

magis quam e

videtur.

Laudii (unde

Laudianus) archiepiscopi Cantuarensis

versitatis
aliis

Oxoniensis

fuit,

cuius

codicibus universitati anno

ad-

codicis

versione

pependisse

textu

versa

cancellarii

et

donatione

1636

uni-

cum
Bedam

multis

Post

cessit.

primus ut videtur adhibuit Fellius codicem in N. T. Gr.

editione

(cf supra,

p.

222) ubi B Bodleianum

Anno 1715 edidit

Contulit codicem Millius ^ cui erat Laud. 3.

post

Duces Sardiniae praefuerimt annis 534

Tischendorf, p.

/SA|3.

addidit

Mill,

paragr. 1022

N.

xx

mauus
T. Gr.

scribit [iuX^ad, sed

posterior signa
ed.

codex praebet ^al^.;

litteras duas.

Kuster. Amstelodami

a.

1710,

proll.

1026.
N. T. Gr. Amstelaedami

Wetstein,

Woide, Notitla codicis Alexandrini

recht Spohnio, Lipsiae

749.

duo vel

facsimilia

designat.

duo ex hoc

a.

1788, p. 156

a.

160;

1752, vol. 2,
ed.

Mill, ut supra, proll. paragr. 1439

1441.

450.

a Gottlieb Lebe-

sub finem

codice.

p.

libri

exstant

AD ACTUS ET EPISTFLAS CATHOLICAS:

2.

Thomas Hearnius^ neque

liber

Latina

liuius

anno 1749.

cum

Sabatarii^

ex Hearnio hausta exhibuit

codicis

el.

Tischendorfius curavit Hearnii editionem

edidit.

exscribendam

vero satis accurate.

413

Eduardus H. Hansellius^ anno 1864

unius paginae textum Graecum codicis nimis

V.

facsimili

vitiose

F G.

banc cum codice contulit anno 1854

et

et

iterum anno 1865 unde anno 1870 codicem edidit in Momi-

cum

mentis sacris ineditis, vol.9,

saec.

VII: vide supra,

375:

p.

actuum 4,33.34

continet

10,13.15

9,24.25

22,22.

Petropolitanus caesareus Muralti xvn.

VII, in

saec.

paginis

mutilum

exciderunt hie

membr, folium unum;

8,

summo

in

folio et utrisque

dujilicata

iwarrr^a

if nor,

sic

punctum simplex puncta duplicata,

continet

et

[in (,n]<)\(iGy.ov

em

2,47 et 3,1

3,8;

yABC

2,45

-4 c<

et

to ccvto:

praeterea

habent puncta

initiales

vnaqyon';

21 in singulis

lineis

margiuibus

unciales crassiores spiritibus

litterae

litterae;

illic

vel aceentibus non ornatae sunt;

l'Of7

Vidi anno 1883.

Coislinianus Parisiensis,

TT>a.

facsimili.^

interpunctio

crucem )+( ad

xcci]

3,1

6iffi(o[iL]or

+ nnooo

6[t\

exhibet
:

cO.XofMt-

cum

eonsentit

et ad 3,7 \i]yHQ\iv uvtov.

Fragmentum ex Oriente Petropolim secum translatum

Tischendorfius magna cum difficultate ex tegumento codicis
Syriaci ligneo solvit;

vide Tischendorfium, Notitia editionis

codicis hihliorum Sinaitici, Lipsiae a.

1860,

p.

50, quintum."

In Tregellesii (Hortii Streanii) prolegomenis

Hearne, Acta apostolorum Graeco-Latine

diano

Oxonii

nisi exemijlaria
^

a.

1715, in 8,

a.

p. xii,

320

Bibliorum

[1749]1751, vol.

3,

s.

part. 1, p.

Extat etiam facsimile apud Astlium,

of writiyig, Loudinii

a.

Lau-

(facs.

p. ix);

non

493588.

Londinii

codice

p. 358.

HanseU, vide supra,

et

Latinae versiones antiquae, Parisiis

Bondium

120 expressa.

Sabatier,

Intr.^ Cantabr.

est G^-

a.

a.

1784

1883,

tab.

et

X, num.25;

E. M. Thompsonium,

18731878, num.

Origin and progress

1876, tab. iv; et apud Scrivenerum,

80.

et

Palaeogr.

apud vv.

ell.

society,

pars

E. A.
1

8,

414

\^I.

Vaticanus Romanus 9671.

saec. IX (?), in fol, membr, rescr,

G^
16

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

21

lin, litterae unciales incliuatae spiritibus accentibus iuter-

ill

punctione ornatae sunt;

sunt;

5, col. 1, 11. 22, litt.

fol.

titl;

i'

et t,

ai et

o et oj,

et ai,

rj

confusae

ex numeris foliorum qui re vera paginarum videntur

conligo folia haec quinque in codice hodierno sic exstare,

esse

87,88

85^6

75/ 76

foliis
etvsi

duobus

V. cl.

79 94

folia lioc ordine ut videtur:

[hie deest folium]

87-

ex folio uno antiquo constantibus,

hodierni

codicis

Cozza nihil diserte de codicis forma

86

88

8291

85

[87

De

typographico].

81

85

92

refert.

Legenda sunt

8984
9083
6576 6675

8093

[hie deest folium]

apud Cozzam

ex errore ut videtur

est

non potest;

fasciculis vetustis certe dici

si

folia

ex eodem fascicule sunt, fasciculo folia desunt vel 1.4.6 vel 3.5.8.

Act 16,4:0

continet

0(^017,17
fxciQia

[To]v[a

aSe]k(fova

to

^ftoj' 17,29

17,27 tvQoctv

xf 17,34

18,(8 fi'or

xai

tioigxlDm 18,26, sed desunt passim

saepe

cum EHLP

naQfy.cdfactv

roia

17,31 TiiaTir

11 tv avroia

<^-

Kxvhta

litterae vel verba;

consentit plus

facit,

/.at

textus, etsi

uno loco cum uncialibus

lit 17,2 Gwaywyri cum xABD, 17,5 TiQoayuyttr cum

sAB, 17,10 (ita rvxToO cum sBD, et uniqtaar post twv iovdcawy
cum s ABD, 17,14 vni/iieiVKV cum AB, 18,11 txadiatv St cum kAB
18,20 /Aftvai sine tikq cwrova cum sAB; scriptio superposita

primi ordinis

saeculi

decimi

tertii

praebet cantica Bartholomaei

Rossanensis de laudibus

s.

et alia loliannis

Caesarii.

Codex olim Cryptoferratensis turn Maii nunc VatiHaec fragmenta actuum edidit, neque tarn
canus est.
accurate

quam

optare licebat v.

cl.

hihliorum vekisUsima fragmenta

cihus

Oryptofeiratensibus

p.cxxi

cxxxiv;

losephus Cozza, Sacronmi

Graeca

eruta,

part,

non

addit,

facsimile

iii,

et

Latina

Romae

a.

e codi-

1877,

quod valde dolendum

est.Lectiones codicis exhibentur infra capita xii inter addenda.

AD EPISTULAS PAULI: H

3.

edidit v.

Duchesnius^.

cl.

Antonianorum

Petropolitanorum, Moscuensium, Porfiriani.

dinus PeyroniusV.

meum usum

27 mensis

die

ell.

n. (5.) (6.)
saec. V, in 4, membr,

vel 25

lineis

rariim seriem excedentes insunt:

continet 1 Co 15,53 toito

Moscuensis

Facsi-

ro'fw

columnis

binis

2,

fol.

maiores

24

et

et litte-

Titl,l nccvloa

16,9

1,

45

p.

48.

Synodi XCVIII.

IX; vide supra,

p.

415

desunt i2o 10,18

1 Co 8,7 TLVto dl

Co 6,13

s.

Daniasceni;

scholiis

in

Muralti VI.

378.

p.

litterae iuitiales

Editus in Mon. sacr. ined. vol.

saec.

transcripsit

textus optimae est notae.

liiTiav 1,13;

j^

quae

et Silvestrius*.

rescr,

in singulis paginis;

Bernar-

cl.

anno 1882.

februarii

Sabas^

Caesareo-

V.

amicissime

vide supi-a,

Petropolitanus,

431

Taurinensibus

foliis

Gebhardt

milia praebent vv.

-r2.

de

disseruit

de

Oscarus

cl.

M.

Tischendorfius praeparabat edi-

Parisiensium

foliorum

tionem

K L

I^

cum

continet epistulas Pauli

fUA

h'yio

Tavrrji'

y.ui

Itni^^avtv 8,11.

Matthaeii est g; Scholzii est Paul 117.

Angelicus Romanus A. 2.15.

saec. IX; vide supra, p. 416, mut

-p

^e 13,10 a^ovauiv

vficjv

continet Paul;

deest

Philem 25.

jLondiuii musei Britannici Harl. 5613*.

Tt^f-,

\ Hamburgensis bibliotbecae urbis cod. Gr. 50.

saec. IX, in fol, membr, foil. 4, Londin. alt. hodie circiter 26 cm,
20.8 cm, text. Lond.

lat.

3,

vol.

3,

Parisiis a.

1876, p.

lat. 6.5

cm, binis columnis

scientifiques

et

litteraires,
''

420429.

Peyron, Di due frammenti greci delle epistole di ean Paolo

del

22 cm, col.

Duchesne, Archives des missions

ser.

alt. circiter

VI

secolo che

si

conservano nella bibliotheca nationale di

Torino", Atti della R. Accademia delle scienze di Torino [pro die

mensis februarii
2

Sabas,

1880], vol. 15

a.

(a.

1879),

Specimina palaeographica

fasc.

4,

codicum

p.

p.

et tab.

Silvestre,

num. 63.64.

493498.

Graecorum

Slavonicorum bibliothecae Mosquensis synodalis, Moscuae

a.

et

1863,

A.
Paleographie universelle, Paris,

a.

1841, vol.

2,

432

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

VII.

folia

duo Londinensia 11.38,

folia

duo Hamburgensia 11.45 rubro scriptus

;

Evv 196. 254. 3G2. 366; litterae

seriem excedentes novam rem indicant; litterae un-

(non atramento) ut textus in codicibus

maiores litterarum

formae

ciales

i^osterioris ornatae

adscriptum occurrit ter

2

Co

He 13,21 wi

rj

So'^u,

puncti usus ad

triplex

scripserit);

litteram observatur; signum interrogationis

Y. cl.

Co

r^t txy.lr\Oia,

1,1

Olixptb (erravit Griesbachius qui iota subscriptum codici

1,4 rfli

inesse

sunt spiritibus accentibusque; iota

summam mediam imam

invenitiir He 3,17 tQrj/LKo;

Scrivenerus enumeravit errores decern ex itacismo; raro inveni-

tur V i(f>eXxvaTt,y.6t'; in titulo epistulae ad Hebraeos et secundae ad

Corinthios exstat phrasis ty.Tt&eTaa

wa

ad scripturae charaeterem codicillarem

tr nivaxt, quae verba Henkius

autem ad epistulae epitomen nunc omissam

exhiberet, Tiscbendorfius

aalnian

continent folia Londinensia J Co 15,52

2 Co 10,13 adf.ie{)K.aXlaxaT((

2 Co 1,15

exciderunt

hie illic verba pauca,

ad Hebraeos

epistulae

poXTjO^rjOfrai,

{tjutjy

^uaiktior

retulit ut qui yQCifx^a

et

textu

ivu

ciad-ev f icuG fA.ov 12,5,

Hamburgensia titulum

folia

Hel,l nokvfASQwa

13,25;

IXd-fh'

da

ad optimos

rrjv

4,3

12,20

testes

hie

codex

accedit.

Folia Hamburgensia
in

olim in Italia inde transierunt

Marckianam (H. van der Merk); qua

bibliothecam

bibliotheca anno

1712 Hagae Comitum venum data emit

Zacharias Conradus ab Uffenbacb consul Francofiirti ad

Moenum

haec

UfFenbachius anno 1717 communi-

cum Wetstenio

ea

cavit

folia.

et

nescio

53

Bengelio^; Wetstenio siglo Paul

Christophori

lohannis

erant

quo

tempore

Posthac

designavit.

Wolfii,

isque

anno

moriena bibliothecae publicae Hamburgi legavit.

iara-

1800

tractavit

Coniadus Henkius 2.
schedasqUe
reversus

his

foliis

Tregellesius

cum

communicavit.

Henri cus

folia

liaec

1739

Anno

Philippus

bis

contulit

Hamburgo Lipsiam
Tischendorfius folia Hamburgi

Tischendorfio

Bengel, N. T. Gr. Tubingae

Henke, Inest codicis Uffenbachiani, qui epistulae ad Hebraeos

fragmenta
a.

suas

de

cum

a.

1734, p. 377.

continet, recensus et specimen acre exsculptum, Helmstadii

1800, p. XXX.

Est libellus academicus Ant. Aug. Heinr. Lichten-

steinium theol. doctorem renunciandi causa scriptus.

AD EPISTULAS PAULI: M N

3.

transcripsit et edidit in A)iecdotis sacris

1855,

a.

174189.

p.

433

O.

et jyi'ofanis,

Lipsiae

Vidi anno 1878.

Folia Londinensia primus contulit Griesbachius^, cui

64 haec erant; is similitudine horum et

foliorum Hamburgensium perspecta utraque ex eodem
codice vel saltern ab eodem scriba scripta esse docuit.
codex Paul

parandam Londinii
190

p.

anno 1861

205.

correcti

Folia Londinensia, codici Act

60

separatim compingenda

et suffixa,

Maundius Thompsonius

E.

cl.

cum Hamburgensibus

libro

sunt errores quinque in textu codicis

formae minoris praefixa

v.

Hamburgensium

In editione repetita Anecdoto7-um,

huius anno 1855 edito.

curavit

foliorum

alia vidit et Griesbacbii iudicio

folia

quoque eodem

probato haec
edidit,

editionem

inter

Tiscliendoi-fius

anno 1883; vocabula nova pauca

me

suadente

legi.

Fetropolitanus caesareus Muralti xxxn, Dobrowskii

258 (285?)

V.

IX, in 4, membr, mut;

saec.

nunc 25

in catalogo

(nonnullis

exscissis)

1.

folia

in

lineis

duo, binis columnis

singulis

unciales spiritibus accentibusque ornatae sunt;

ad

summam mediam imam

('eg

minio

sunt;

scripti

Tijr

fiiit

triplex puncti usus

maiores praeponuntur paragraphis:

litterae

y.HL-/i][ucc\ %,A:

Heb,%
ad

sed multa exscissa sunt;

6,10,

i7rf/..9f'ff[.9f]

marginem adscripta

et

litterae

litteram observatur; tituli sectionum et

continet Gal 5, 12 xa) uTioy.oiliovTai

[f]nai)-i:y

paginis;

catena cuius nihil nisi fragmenta supersunt.

Est ex tegumeuto libri manuscripti opera Manuelis Cretensis

anni 1424 continentis, quae rescripta sunt supra opera Chry-

sostomi saeculo decimo exarata. Detecta sunt folia aTischendorfio.

In Tregellesii supplemento,

saec.

VI, in

fol,

in singulis paginis;

accentibus

continue

ita

ij

O*^.

litterae

scriptae

folia duo, binis

unciales

sunt;

columnis

magnae absque

litterae

maiores

et

18 lineis

spiritibus
et

et

litterarum

notant; compendia usitata adhibentur;

ad verborum initium:

Griesbach,

164166,

membr,

novam rem

seriem excedentes
et

1021, siglum habet

Fetropolitanus caesareus Muralti ix.

/-._

p.

et iV.

T.

Symbolae

criticae,

Halae

a.

1793,

vol. 2,

Gr. ed. 2, Halae 1806, vol.2, p. xxv.

TISCHENDOEF, N. T. ed.

8.

28

p.

Vn. DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

434

continet ^ Co 1,20 uvtov

to

d-iw

toj

,u/j>'

iX'iwv ^s sia

2,12; textus est optimae notae.

Ex

Petropolim

Oriente

In Tregellesii supplem.,

anno 1859.

p.

Tischendoriio

translatus

1021,

O^

est

P^b. Mosquensis

VI

saec.

in

membr

Eph4,l

continet

18;

codicem Moscuae anno 1868.

Vidit Tischendorfius

PPorfirianus

unum

folium

desunt uonnulla.

Chiovensis.

IX; vide supra,

saec.

ultimae fitVMV
y.a

11,22

9,11

&soa

14,23

T]

to

ico'

XuXhv

possunt in 2 Co

1,16

iva

i]

lCo7,15 vfiaa
ov koyi 13,5

12,1

SCo2,13 avTOJv

14,39

fJ.rj

dr/.aiwv

GcouuToa

Col3,16 w6aia

tio 2,16

ov

et

ex

4,8

oi 4,17;

praeterea verba multa legi non

2,13.16

12,1.2

Epb4,l 3.8 12.14.15

lTi6,7.9 12

Hel2,9.10

Phil 1,10.12.13.15

^'}foa

^vaico'

12,23 tov

Cw;(7

rj/Litia

fA.r)y.eTi

8,33

3,5

rj

7,17

aniOTOi

desunt i?o 2,15 syllabae duae

417:

c(7ioTOfA.iKV

y.ai

neomaTti

syllaba ultima

lThB,5

a3i,y.ia

t]

p.

2Til,2

5.

Codicis pars quae ad epistulas Pauli attinet edita est in

sacr. ined. Lipsiae a. 1865, vol. 5, p. 58

Mon.

364.

Porfirianus Chiovensis.

^*

saec.

V, papyraceus^, quinque fragmenta ut videtur;

unciales

magnae

plex ad

summam

continet

(14) o d^a
rrj

no]ovT]

litteram iisurpatur;

^t[
tv vs

vfA.(ov
(?)

|UfA>]]

/xtj

/v

aXl[a o avriQ\ 7,4

Cm:

scribitur in

1,20

avri^rjTrjT

6,13 ti-

6,16 [/;]o[A]Aoj[6J'0(7

6,15

6,18 (fragmento verso videntur litterae non-

nullae ex versibus qui sequuntur exstare)

uniaT [yat

punctum sim-

sine si^iritibus et accentibus sunt;

Co 1,17 oyayv tva

litterae

7,10 [fjyco

i]y]t.aa[Tat.

i]

sunt neglegeuter nonnuUa

[tav 3\t

yvvi]\ 7,14 (in

litteris

7,3

o(f'(i[}.r]i']

y.iu 7,11

autCif
7,12 [ix\iL

hoc fi^agmeuto verso scripta

miuusculis)

nulla linea est tota

nonnisi verborum panni supersunt.

salva;

De

codicibus uncialibus papyraceis

conferendus est Gardt-

hausenius, Sitzungshei-ichte der phil.-hist. Classe der kbnigl. sdchsischen

p.

56

Gesellschaft

61;

et

der

Wissenschaften

Lipsiae

a.

1878,

de fragmentis lectionarii minusculi-cursivi papy-

racei Vindobonensibus conferendus est v.

cl.

Carolus Wessely, Evan-

gelien-Fragmente auf Papyrus", Wiener Studien, Vindobonae

fasc. 2,

p.

vol. 30,

198 214:

horum

textus optimae notae

est.

a.

1882,

AD APOCALYPSIM:

4.

NAB.

435

Praeter haec folia nullum habemus textum

Novi Testament!

uncialibus

in

V.

1021,

Oriente

anno

Petropoli

legit
p.

Porfirio

cl.

est

saec.

1862.

VII

paragraphorum

exeuntis, in 4,

membr,

scriptio continua est

continet 2 Co 11,9

hihlioi'um vetustissima

rescr,

folium

unum

I.

n,

p.

absque spiritibus

332

v. cl.

punctum

et accentibus

quas paucas

Homeri

MH

Ilias.

losephus Cozza, Sacrorum

et

Latina ex palivi-

Cryptoferratensis eruta,

335.

videtur praebere

11,19;

scriptura nova est

Jragmenta Graeca

psestis codicihui bibliothecae

313

supplem.,

Tregellesii

vaTi(j)]ua uffQovcov

Edidit fi'agmentum hoc

p.

ea

i.

j3.

habet lectiones bonae notae sunt;

1867,

In

Tischendorfius

duplicatum habet; Utterae maiores usurpantur ad initium

et

a.

reperta,

scriptura.

0'=.

Cryptoferratensis Z.

simplex

papyro

in

litteris

Graecum

Romae

Facsimile unius lineae ad

ov &avf.ia ubi

Cozza

K^I

ov

&avfia edidit.
4.

AD APOCALYPSIM.
Pertinent ad

bus

nAB

tres

Apoc

codices unciales quinque, ex qui-

textum integrum praebent, duo C P maximam

textus partem.

Saeculorum sunt:

n:

quarti

B:

AC:

quinti

P: noni.

octa\'i

Sinaiticus Petropolitanus
saec.
i

345

continet apocalypsim integram.

V; vide supra,

p.

354

continet apocalypsim integram.

Vaticanus Romanus 2066 olim Basilianus 105.

saec.

foil.

p.

Alexandrinus Londinensis
saec.

-p,

IV; vide supra,

259

VIII exeuntis,

278

folia 316),

etsi

litterae

ex

in 8,

membr,

errore 249

foil.

268

unciales simplices

20 (sunt haec in codice

numerata;

codex habet

ad dexteram iuclinatae con-

tinue scriptae ornatae sunt spiritibus et accentibus a prima

punctum prudenter in summa media ima

continet apocalypsim integram;

saepe attamen

cum kAC

consentit;

littera

textus

pro

loci

manu;

natura ponitur

haud ideo bonus

apocalypsis inter Basilii

est

Magni

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

Vn.

436
Gregorii

et

locum

scripta

opviscula

Nj'^sseui

intercedente

cardinal!

Wetstenius

codice disseruit.^

cle

accepit

N. T. Gr. Moriniana

cum

apocalypsi

cum

Mon.

in

facsimili,

Anno 1843

21,5

m,

tab.

(Maio

suae

in

Romae
edition is

uncia-

litterarum

facsimile

delineandas autem textum con-

Lipsiae

num.

1209

Tisclieudorfio

sua anni 1841

ined.

sacr.

est

ut

litteras

editione

codicem

lesius

et

Amstelaedami

suo,

Celebris Vaticani

codicis

providente)

lium faceret, inter

tulit

conlati,

praeter lectiones ad

unum concessum

nimis

laudi

locum

teneret.

id

edita

editione

apparatu insunt; Wetstenius codici siglum

in

quasi

dedit,

degenti

894896,

vol. 2, p.

22,20 quae

1628

a.

Novo Testameuto Graeco

in

1752,

a.

Parisiis

varias

lectioues

nonnullas indiligenter excerptas huius codicis

edidit

eadem

liabet.

Blanchinus primus
Quirinio

mauu

patristica

alia

et

publicique

1846,

a.

p.

407

Anno 1843

9.

iuris

fecit

431

cum

Tregel-

vidit

accurate delineavit;

quattuorque paginas

praeterea transcripsit lineas primas et ultimas uniuscuius-

que

paginae

paucos

errores

et

codicem primum L

correxit;^ cautius vero

quam

posthac Q designavit.

Editio Angeli Mail

sollertius

1854), anno 1838 typis expressa, publici

anno 1857

facta, nonnulla

mendis non carebat.^

Tischendorfii

conlationis

rectius

(mortui anno

exliibuit,

Anno demum 1866

a.

libro

1869,
^

p.

iii vi,

et

Testamenti

concessa est

dxxiv cum

Tregelles,

Vaticani,

edidit

Lipsiae

Romae

a.

1748, part.

1,

facsimili.

An

account

of

the printed

etc,

text

Londinii

1854, p. 15G seq.

a.

'

Vide etiam N.

T. ex vetustissimo codice

cur is editum studio Angeli Maii,

*
.

eum

120.*

Bianchini, Evangeliarium quadruplex,

vol. 2, p.
2

Novi

Appendix

tamen

ii^sa

Tischendorfio facultas codicis exscribendi, unde

in

primum

iuris

Cf loseplium Cozzam,

Ad

Romae

a.

Vaticano secundis

1850, in

8.

editionem Apocalypseos

Lipsiae anno 1S69 evulgatam animadversiones

s.

Romae

lohannis
a.

18G9.

AD APOCALYPSIM: B

4.

Ephraemi

C:

V;

saec.

7,14 oi

fiXrjffei-

dtoG nav 7,17

iniy.n

ay.uikw-

16,13 t loa iiurou/ot

yui

8,5 xai.

uvro

10,10 trfuyor

19,5 yuL oi utya/.oi,

(fvkaxi] 18,2

y.ni

avTor 9,16

aoid^fj.ov

desunt Apoc3,19 vorjooi'

iQ/ofifroi

7ino(fr)TtvGOL'aiv rjufona 11,3

Tor

437

P.

Parisieusis.

vide supra, p. 366

nooae 5,14

22,21.

(c^ui]v

Porfiriaiius Chiovensis.

IX; vide

Apoc 16,12
oSoo
ty
10)}' inra 17,1
19,21 syllaba ultima tojj'
uyiwr yai rriv 20,9
Tu/fc
nui'TOJV
22,6
Editus in Mon. sac. ined. Lipsiae,
22,21.
saec.

supra, p. 417: desunt

>]

1869, vol.

a.

6,

p. 1

88.

Signa sive compendia haec

qui

in

hac

eorum normam

in

usum

uneialibus

editione

oliin

signis

adhibita sunt pro codicibus

Wetstenianis

sive

ad

aliis

receptis designati sunt.

Evv

= G""
= P"^
Alex Millii = A
B: Wolfii = H""
B Knittelii = Q"^
B': Millii = "
Stephani =
Bas
Bengelii = "

Basil j
Borgi Birchii =
A
A

Wolfii

Knittelii

N"

D^^''

P':

Scholzii

Ca:

Pai"is 9

Kusteri

=C

I^Griesbachii)

Cant

<

r,'
i(

designaveruut
littera

= D" "

ut

N<=^^-

L"^

Griesbachii

Vat: Millii

^=

fMiiuteri^
<

= Ws

Scriveneri

nulla ex

Tischendorfii ^^^

..

hac

super-

'^''^

B*^^""*??

= codicum

13.69.

codex

Hiero-

solymitanusrescriptusqui non-

Tischendorfii^*9

Nanii:

Hebraica

$: Gebhardtli

<I>

V=:N"'Lond

Scholzii

Mose: Bengelii

nounulli

124.346 fons communis.

I:^

= wb ^"^

codicem s Sinaiticum

littera

Scriveneri

Wetstenii

294

sederent.

= K"^
Scholzii =
Rom
Stephani =

Cypr: Millii

Tischendorfii 1^49

\Millii

^'Evrm

\Scholzii

fWaltoni)

M^^

T<^^^

Fellii

I^

Evrm 295

Kusteri

>:

.,

>

Paris 2

*<='

VII

Griesbachii

Tischendorfii ed.

{Wetstenii

\Birchii j

:Evrm312

= U

Novo Testamento con-

tinere dicitur.

= 0""
257<=": Scholzii = 0"^
299": Scriveneri = T'
15: Matthaeii

438

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

VII.

Act Cath Paid Apoc

Aug

Birchii

Boerner

L*'=' p*"'

Icath

= E""

Fellii

Kusteri

Gp''"'

>

N'=

Dp="''

^'^^"
\Millii

frag. vet. fMatthaeiil

\Scholzii

\Scholzii

act.

VII

[Wetsteuii

cath

53P''"':

Tregellesii suppl.

Ger: Millii

<Griesbachii
[Scholzii

= G.

64P aul

K''"'

= MP*"'

>

fGriesbachii
I

Epaul

Fellii

Adde

_T

Tischend. ed.VII=L'=''"i

Matthaeii

Ge:

Scholzii

117pauir

Scholzii

K''*'" P"'

p. 386.

8407

Parisiis bibliothecae Arsenalis

O^:

saec.
alt.

Ufif^

\et ed.

Q,1,c^th.

Qa

^ ,
__ Laot
epp

rTischendorfii ^^^^^

.Qcath

O'^:

fWetsteniil

^ . epp
Qaot

= HP""'

>

<

ap. Mat.

K<=^th

Scholzii

Lapoc

CI: Fellii

fWaltoni

= Lp^"'
Tregellesii = B^p""
= E""
Laud^: Millii
Tischendorfii ed. VII = Hp"""
O^: Tregellesii suppl. = Op*"'
O": Tregellesii suppl. = Rp"'
Tregellesii suppl. = Np''"'
= B^p""
Tregellesii
Q
Bengelii = Mp*"'
IP''"'

Tischendorfii *^*

22 cm,

IX, in

membr,

15.3 cm, col.

lat.

46 in

circiter

4,

foil.

(foil.

sine spiritibus;

lin;

62r

64r,

MS

sive

in psalterio

64v 66

coll. 2),

Gr. 2.

(foil.

66),

11.42,

litt.

accentus puncti sunt; vocabula

punctis separata sunt ut in codicibus Fp^^'Gp*"'

Latina in pagiua

sinistra sunt:

continet Psalmos Graece,

cantica Veteris Testamenti Graeco-

cantica Mariae Zachariae Simeonis Graeco -Latine ;

Latine,

insunt

etiam oratio dominica et credo Gr.-Lat., Sanctus, Agnus Dei, vaticinia

gentium de Christo.

Saeculo nono scriptus, manii Sedulii Scoti, qui anno

818

claruit:

fol.

55

GxorroG-syco-ej'Qaxpa

post

alia

scripta

scribitur supra
ita
est;

stabat;

et

recto,

sub psalmum 151,

invenitur;
sunt;

verba

GxdttoGsyoo-si'Qax^ia

sub initium vocabuli

punctum secundum quod post

asSvXioa

puto Sedulium ipsum haec verba adie-

cisse et pulvere conspersisse ut citius siccescerent.

sexto

ay.6zt()(j

atramentum verborum trium minus atrum

nihilominus

decimo

aedvhoa-

ineunte

fuit

codex

hie

in

Saeculo

monasterio

s.

SUPPLEMENTUM:

OS Tf T^oi

^vs.

439

Nicolai de Prato extra muros Virdimenses, saeculo decimo

octavo ineimte in monasterio

unde Montefalconiusi librum accepit

nensis iu Lotharingia
et

fusius

Michaelis diocesis Virdu-

s.

Perlustravi

descripsit.

10 mensis octobris

die

anni 1883, et iterum adire volo.

Adde

p. 392.

Mellsiae Horneri

rpf.

IX, in

saec.

11.24.25,

fol,

membr,

12 15

litt.

fol. 1,

in lin;

litt

31.2 cm,

alt.

mai

atr;

lat.

ita

'i

28 cm,

coll. 2,

saepe etiam in

(liphtliongis; spiritus desunt; nonuullis locis videtur accentus circum-

compendia

poni;

flexus

usitata insunt;

pericopa unaquaeque Thebaica sequitur Graecam

Graeco -Thebaico

scatet erroribus

ex itaeismo aliisque

continet

Ex

Mt

Dair

translatus

folium ex evangeliario

est

4,2

al

11;

textus bonae est notae.

Abiad

anno 1873 a

librarii vitiis:

Aegypto superiore

in

v. cl.

Angliam

in

Georgio Hornero, verbi divini

ministro Mellsiae prope Fromiam in comitatu Somerset. Folium

exscripsi atque facsimile feci

apud amicissimum possessorem

mense novembri anni 1883. Spero

fore ut v.

Hornerus

cl.

studia eius Coptica in usum rei Novi Testamenti criticae vertat.

Olim Woidii, hodie Oxonii

rpwoi.

fortasse

mox

officinae

Clarendonianae

bibliothecae Bodleiauae data erunt haec

fragmenta Woidiaua; fasciculus (14) titulum habet: Coptic

and Sahidic

MSS

quaere fasciculum

from
et,

7,

hunc fasciculum

intra

Cairo",

numeros v

in fasciculo 7,

et

vni;

Graeco -Thebaica.
saec. V,

spiritus

et

folio verso:

membr,

fol,

numeratae

paginae

Adde

in

sunt

foil.

Coptice,

36.8 cm,

alt.

9,

2,

coll.

11.

35,

accentus passim scribuntur, saepe falso;

perge

]}.

392: codicis T" prorsus

lat.
litt

28.7 cm,

mai

atr;

Graeca sunt in

etc.

p. 397.

WLondinii
g.

mus. Brit. Add. 31,919 olim Sunderlan-

dius vel Blenheimius 3. D.

'

saec.

IX,

in fol,

Montfaucon,

facsimile

membr,

Palaeogr.

non bene confectum

alia in codice.

rescr.

Gr.
est;

13.
foil.

Par.

36
a.

(ex 108 in codice),

1708,

vocabulum

fyo)

p.

235

non

247;

stat infra

440

alt.

DE CODICIBUS UNCIALIBUS.

YII.

33 cm,

lat.

25.8 cm,

coll. 2,

11.

20

Amm

maiores columnarum seriem excedunt;

i/n,l 14

continet

ex alio codice 6,14

6,22

17,19 37

19,15

non

videtiii-

textus

tum ex

il/c

20

31
bonae

rescripta;

Viri

ornata sunt.

36

vero

ilia

Emptus

texerunt.

20.

fragmen-

est

pro mense

Selym-

metropolitani

K. Abbottus

sunt nisi fallor

Mahaffy^

et I. P.

34

folia

de-

anno 1882 a

aprili

folia reliqua

primum

litteris

anno 1881

codex mense

est

23

menaum

uncialibus

sola

museo Britannico. Detexi

duo rescripta mense

Codex Ashburnhamensis num. 208

ianuario anni 1883.

continet menaei illius Ignatii

mentum mensis

Mc6,14

codicis folia

Dublinensi

e collegio Trinitatis

folii

Ignatii

T.

ell.

5,29
0,2;

margo

folia insunt est

anno 1431; omnia

briensis

25,30

11,13 Zc 16,21 17,3

3,5 4,23 37 5,35

esse notae;

manu

scriptum

februario

lect;

10,50

/o2,18

quo haec

in

(non Eus),

12,2741
23,9
1,142
2,215,1

codice alio unciali et continet

Codex

25); litterae

11.

5,3 19

26,5027,17

25,4320,26

mg

23

(fol.

mensem novembrem

et frag-

decembris, folia vero in eodem rescripta

non sunt ex eodem codice vetere atque Ws.

Oxonii Bodl. Arch. Seld. supra

Evrm

codex
saec.

IX,

in 8,

mai color

foil. 2

reser,

(fol. 2

1, 11.26, litt.

21

et

24

Mc

3,15

tk

).tiv

Sut/novcCo/nii'Mi

TitJi

quater-

margine ad initium capitum; nitide exaratus; meni-

in

continet

ex

circiter in lin,

brana satis tenuis ornatur spiritibus atque accentibus capp,

5,16 TO

(est

26).

membr,

nione) alt.l7.5cm, lat.l3.7cm, col.

litt

3390

olim

2,

datuorui

avrO^Xi^ovTH

ntoi,

Amm, Eus
avTor

32

at 31; textus non est

bonae notae.

Detexi atque exscripsi haec

folia

mense

mai'tio anni

1883, exscriptaque v. cl. Scrivenero die 17 mensis aprili

unde Addendum illud apud Scrivenerum,
monstravi,
Intr.^, p. xvi:

mea

denda,

p. 281.

sunt,

nomen Demetrii
^

g.

illius

eadem pagina

a.

xvi: p. 289, detexi

atque annum.

Mahafij', ,,An uncial

Loudinii

e.

Alia pauca inter Scriveneri Ad-

MS. of the gospels," The Athenaeum,

1881, die 2 mensis

iulii,

p.

14''<=.

m
\

Date Due

WELLESLEY COLLEGE LIBRARY

3 5002

03129 5756

BS 1965 1869 3:1

Bible.

Novum Teetamentum graece