Sie sind auf Seite 1von 272

m %^&

*5 S '**

"Y -

^
;

- -v '

\ >~^ i

4 *
I

fc* 3
,^^w% ' ^%

*u
"V

{ - ;
£**
ANALECTA HYMNICA
MEDII AEVI.

xx.

CANTIONES ET MUTETI.

Lieder und Motetten


des

Mittelalters.

Herausgegeben

von

Guido Maria Dreves,


S. J.

Leipzig.

0. R. B e i 8 1 a d d.

1895.
( VNTIONES ET MUTETI.

Lieder und Motetten


des

Mittelalters,

Erste Folge:
Cantiones Natalitiae. Partheniae

Herausgegeben

von

Guido Maria Dreres,


S. J.

Leipzig.

0. R. R e i s 1 a 11 d.

1895.
JUN - 8
»S«

| 6 &
EINLEITUNG.

Der
ganze erste un(L der Jialbe zweite Band dieser Hymnen-
sammlung ist einer Art religiöser Gesänge gewidmet, welche mit
dem Ausdrucke Cantiones oder Cantilenae bezeichnet zu
werden pflegten. Ihr Name schon besagt dem Liturgiker, dafs
diese Lieder keine liturgischen im strengen Sinne des Wortes
sind, sich vielmehr von der liturgischen Poesie nach Inhalt
und Form mehr oder minder entfernen, in ihren Ausläufern
das Gebiet des weltlichen Liedes streifend. Dennoch sind sie
häufig in die Liturgie eingeschoben worden, nicht oder doch
selten in die liturgischen Bücher, um so häufiger in die aus-
x
führende Feier ). Letzteres ist ihnen mit den Tropen gemein-
sam, aus denen heraus sie sich zum Teile entwickelt haben, so
zwar, dafs es nicht selten schwer fällt, zu bestimmen, ob ein
Lied schon den Cantiones beizuzählen oder noch zu den Tropen
zu rechnen sei.

Auf die Frage: Was ist ein Tropus? antwortet L6on Gautier
kurz und bestimmt: C'est Tinterpolation d*un texte liturgique.
Der Nachdruck ist auf das Wort Text zu legen. Nicht jede Ein-
schaltung in die Liturgie ist ein Tropus im eigentlichen Sinne,
sondern nur die durch Interpolation bewirkte Erweiterung und
Ausschmückung eines liturgischen Textes. Wir können füglich
von Einschaltungen zwischen die verschiedenen liturgischen
Texte und Einschaltungen in diese Texte reden. Auch die
Sequenz ist ihrem Ursprünge nach eine Interpolation der Liturgie,

*) im chant extra-liturgique," drückt sich Leon Gautier


„C'est aus, „mais
c'est encore un chant d'eglise." Hist. de la Poesie Liturgique I, 186.
— 6 —
die anfänglich diese Art von Mefshymnus nicht kannte. Wenn
die Sänger der St. Galler Schule Processionshymnen dichten,
wenn Hartmann seine „Versus ante evangelium canendi" ver-
fafst, so fügen sie in die Liturgie ein ihr bisher fremdes Gebilde
ein, sie interpolieren aber nicht den liturgischen Text selbst.
Wenn den mit dem reichsten Tropenschmucke ausgestatteten
in
liturgischen Ämtern des Mittelalters, von denen uns Anal. XVII,
200 u. ff. ein während der Diakon
vollendetes Muster bietet,
mit seinem Cortege dem Evangelienpulte zuschritt und vor dem-
selben Stellung nahm, der Chor ein kurzes Lied, Conductus
(französisch Conduit) genannt, anstimmte, so ist ein solches Lied,
obwohl den Tropen nahe verwandt, doch kein Tropus, sondern
eine Cantio, weil nicht ein liturgischer Text zum Substrat der
Erweiterung gewählt ward.
Wie waren auch die Tropen anfänglich meist
die Sequenzen,
sogen. Prosen. Später wurden statt kurzer prosaischer Sätze —
statt ihrer kamen auch wohl Hexameter vor Verse, erst —
weniger, dann mehr, ganze Strophen, endlich mehrere Strophen
eingeschoben, denen gegenüber der liturgische Text um so mehr
zurücktrat, je kürzer er war. Ich habe Band I, S. 37 u. f. ge-
zeigt, wie sieh aus den Tropen zum Benedicamus jene Art
kurzer Lieder entwickelte, welche ich nach dem Beispiele späterer
Zeit Ruf> genannt habe. Band XVII, 206 u. f. findet man ein
Benedicamus von sechs vierzeiligen Strophen, von denen nur
anderthalb Zeilen auf den liturgischen Text fallen. Hier erscheint
nicht mehr «las Gedicht in den liturgischen Text, sondern dieser
in jene- eingeflochten, aus dem Tropus ist eine Cantio geworden.
u
,Le trope du Benedicamus, Bagt (lautier, „va tourner au cantique,
)."
j'allais presque dire ä la chanson '

Ähnlich ergebt es einer Alt Tropen, die zum Salve regina


üblich waren. Nur die Schlußworte dieser marianischen Antiphon,
• las clemens, o /na, o <l/il</s wurden interpoliert, meist durch

Einschiebung je einer Strophe. Dadurch entstanden dreistrophige


Lieder, die -ich meist als ein selbständiges Ganze lesen, manch-
mal auch Völlig selbständig waren und nur als Tropen ver-

wertet und benutzt wurden. Ist in solchen Fällen die einge-


schobene Strophe abhängig vom Texte der Antiphon, d. h. giebt

>) A u 0. 8. 181.
- 7

sie keinen in sich geschlossenen Sinn ohne diesen , so ist ihr


Tropencharakter augenscheinlich gewahrt; ist alter die Strophe
inhaltlich völlig unabhängig, dann ist bereits ans dem Tropus
eine Cantio geworden, oder jener steht doch im Begriffe, in diese
l
überzugehen ).

Es bedarf also, um Tropus und Cantio zu scheiden, nament-


lich wo es
da, sich um anentwickeltere Formen der
letzteren
handelt, immer einer gewissen Aufmerksamkeit. Es kommt aber
noch ein weiterer Umstand hinzu, der die Unterscheidung er-
schwert. Die Sammlungen welche Cantiones enthalten bieten
, ,

meist sehr verschiedenartige Dinge in bunter Unordnung: Litur-


gisches und Nichtliturgisches, Geistliches und Profanes, Er-
bauliches und Unerbauliches, um nicht zu sagen Anstölsiges.
Ces tropaires, sagt Gautier (1. c. 188), n'ötaient en realite"

que des livres d'etudiants. Es kommt aber auch vor, dafs in


streng liturgischen Büchern plötzlich Erotica zwischen den geist-
lichen Liedern stehen. So enthält die St. Galler Handschrift 383,
ein Sequentiar des Predigerordens, mitten unter einer Reihe
Weihnachtslieder das Lied Clauso chronos reserato; vgl. Carmina
Burana S. 135 u. Sammlungen augenscheinlich
ff'. Oft sind die
einzig oder doch vorzugsweise der Melodieen wegen angelegt.
Dieselben bieten alsdann nur eine den Noten untergelegte Strophe,
und es entsteht die Frage: Haben wir die erste Strophe eines
längeren Liedes oder ein einstrophiges Lied, eine rhythmische
Antiphon oder Ähnliches vor uns? Dafs das erste nicht selten
der Fall, beweist das Vorkommen
und desselben Liedes in ver- ein
schiedenen Handschriften mit mehreren oder wenigeren Strophen.
In sehr vielen Fällen läfst sich eine Antwort überhaupt nicht
geben.
Auch über das Verhältnis dieser Cantiones zu den sogen.
Vaganten dürfte ein Wort am Platze sein. Die Existenz dieser
von Ferne betrachtet poetischen, von der Nähe besehen derb
realistischen Zunft soll keineswegs geleugnet sein. Wogegen
aber ein Einspruch zu erheben ist, das ist der Mifsbrauch, der
nicht selten mit ihrem Namen getrieben wird. Alles Mögliche
und Unmögliche wird mit der Etiquette „Vagantenlieder" ver-

J
) Über die Entwicklung der Cantiones und Muteti aus den Tropen ver
gleiche man Leon Gautier a. a. 0. S. 180 u. ff.

n;, 2
— 8 —
sehen, und gerade die Perlen werden
mittellateinischer Poesie
diesen fahrenden Sängern zugeschrieben, obschon zu Tage liegt,
dafs diese Dichtungen nicht auf der Wanderschaft und nicht in
der Kneipe hingeworfen, sondern sorglich hinter der Lampe ge-
feilt worden sind. Es ist ein glücklicher Zufall, dafs wir wenig-
stens von einer Anzahl die Namen der Verfasser kennen. Denn
hierdurch werden wir inne, dafs berühmte Professoren an diesen
Dichtungen mindestens ebenso sehr beteiligt sind als obscure
Bummeler. Da aber die Lehrer dichteten, damit die Schüler
sängen, so können wir füglich die Cantio als das geistliche Volks-
lied der Studentenkreise, der Bursen sowohl wie der Stifts- und
Klosterschulen bezeichnen.
Was die Anordnung der folgenden Sammlung betrifft, so
liefs sich leider eine solche nach Herkunft der Lieder, wie ich
sie in Bandund II versucht, nicht durchführen, da viele
I

Lieder in mehreren Handschriften vorkommen, und somit sei es


Wiederholungen, sei es Lücken unvermeidlich wären. Ich werde
also auch hier wieder die Anordnung nach Gegenständen ein-
treten lassen, will aber zum Ersätze von den wichtigeren Hand-
schriften eine gedrängte Inhaltsangabe vorausschicken:
Cod. La urent ianus Plut. XXIX. 1. Diese herrliche
1.

Handschrift ist bei weitem die reichhaltigste Sammlung von Can-


üones. Leopold Delisle hat dieselbe eingehend beschrieben im
Annuaire Bulletin de la Societo de l'histoire de France. Amme
1885, S. 101 ff. Die Handschrift enthält 476 Blätter von
23,3 X 15,7 cm. Sie ist prachtvoll ausgestattet und hat späterer
Eintragung zufolge dem Petrus de Medicis gehört, weshalb es
auch Delisle rAntiphonaire de Pierre de Medicis nennt. Die
Rückseite des ersten Blattes nimmt eine gröisere Miniatur ein.
Blatt ist einmal der Länge nach gespalten und zweimal
quer geteilt, wodurch sechs Felder entstehen. Jedes tfeld ver-
ziert ein von zwei lalbsäulen getragener gotischer, durch zwei
I

bd gegliederter Spitzbogen. In den drei Felden) linker Hand


erscheint je eine sitzende weibliche Figur, in den Feldern rechter

Hand oben eine Weltkugel mit Sonne, Mond und Sternen, Land
und Wasser, in der Mitte \ier aufrechte (tanzende?) Figuren,
unten zwischen Instrumenten ein niusicierendor Geiger in blauem
Talar. Wir haben also, wie es scheint, die Darstellung der
artes des Bogen. Quadriviums vor uns, oben die Astronomie,
— 9 —
unten die Musik, also in der Mitte die Mathematik, im Quadrivium
in Arithmetik und Geometrie geteilt. „La peinture la plus remar-
quable, beschreibt Delisle 1. c. S. 102 die Miniatur , est qui
couvre le verso du feuillet preliminaire ; eile est divisee en trois
compartiments, dans chaqu'un desquels est figure l'enseignement
d'un art: en haut une dame dömontre sur une sphere la science
de Tunivers (sans doute l'astronomie); dans le compartiment du
milieu une autre dame s'adresse a quatre clercs qui se tiennent
debout (peut-etre la rhötorique) en bas une troisieme dame; est

a cote* d'un musicien (c'est 6videmnient la musique)."

Über den Inhalt äufsert er: „Si je ne nie trompe pas, il

faut y un choix de chansos latines qui 6taient en vogue a


voir
la fin du XII. siecle et au commencement du XIII. dans le
monde 6ccl6siastique des grandes ecoles de France. Ce ne sont
pas des chants goliardiques tels que nous en connaissons dejä
,

beaucoup et dans lesquels la joyeuse humeur des ecoliers va


jusque'ä la licence. La gaitete n'en est pas bannie, mais le

sujet et le ton sont geiieralement serieux [103]." Nachdem er


die in den Liedern erwähnten historischen Daten durchgegangen,
deren jüngstes die Unruhen in Orleans sind, bei denen 1236
an hundert Studierende umkamen, fährt er das Alter der
Lieder bestimmend „Nos chansous datent donc de la fin
fort:

du XII siecle et des quarante premieres annöes du XIII. Les


personages ou les e>6nements qui en ont fourni la matiere
appartiennent tous soit ä l'Angleterre soit aux provinces septen-
trionales de la France. C'est donc bien sur les bords de la
Seine ou de la Loire qu'elles ont du etre composees [104] ..."
„Vous avez vu, Messieurs, que si l^criture n'en parait pas
anterieur ä la rin du XIII siecle, la composition n'en saurait
etre posterieur au premier quart du regne de Saint Louis.
Le desordre dans morceaux s'y succedent
lequel les divers
doit, je crois, faire supposer que c'est une transcription fort
elegante mais tout ä fait literale de cahiers, oü des amateurs
de chants avaient consignö les piöces que le hasard des circon-
stances leur faisaient connattre et qu'ils trouvaient ä leur con-
venance [105]."
Diese Angaben sind im wesentlichen richtig Ausnahme
mit
der letzten, dafs keinerlei Ordnung in der Sammlung herrsche.
Die Sammlung ist eine vorwiegend aus musikalischem Interesse
— 10 —
angelegte, denn vielfach finden sieh längere Lieder nur mit der
ersten Strophe vertreten. Ferner liegt ein Ordnungsgrund offen
zu Tage. Es folgen sich nämlich mit nur einer Ausnahme (Ab-
teilung VI) die Melodieen so, dal's sich an die vierstimmig ge-
setzten die dreistimmigen, dann die zweistimmigen, endlich die
einstimmigen anschliefsen. Unklar bleibt mir die Absicht bei
den verschiedenen Unterabteilungen, welche durch grofse bunte
Initialen eingeleitet und meist durch einige leer gebliebene
Blätter beschlossen werden, ein Umstand, welcher erkennen läfst,

dal's die Handschi ift gleichzeitig an mehreren Stellen begonnen


ward. Folgendes ist der Inhalt:

I. fol. la bis 13a. Enthält meist prosaische liturgische


Abteilung,
Texte mit vierstimmigen Sätzen; dazwischen einzelne Cantiones, nämlich:

fol. 8 b. Deus misertus hominis.


., 9 a. Mundus vergens in defectum.
10 a. Vetus abit litera.

Von fol. IIa an folgen dreistimmige Sätze.

II. Abteilung, fol. 13a bis 65a. Enthält desgleichen liturgische Texte
mit dreistimmigen Sätzen. Keine Lieder.
III. Abteilung, fol. 65a bis 98a. Enthalt ebensolche Texte mit zwei-
stimmigen Batzen. Keine Lieder. Fol. 93a bis 981) sind leer.

IV. Abteilung, fol. 99a bis 145a. Ebensolche Texte mit zwei-
Btimmigen Sätzen. Enthält keine Lieder. Fol. L45 bis 14(51» leer.

V. Abteilung, fol. 147a Ins 201a. Ebensolche Texte mit zwei-


Btimmigen Sätzen. Enthält keine Lieder.

VI. Abteilung, fol. 201a bis 257a. Enthält eine Sammlung Cantiones,
Bämtlicb mit dreistimmigen Sätzen. Vermutlich ist diese Abteilung beim
Binden an unrechte Stelle geraten und sollte die dritte Abteilung bilden.
Folgendes sind die Linier derselben:

Salvatoris hodie .... 201a. Novus annua hodie .... 218b.


Relegentur ;ii» area . . . 2021». I nk'ei Nicolaus 219b.
Die Christi reritas . . . 203a. Ave maris Stella \ urgo • . . 220a.
De monte lapis scinditur .
204a, \'en solis piaesontia . . . 222a.
Irin tripudio . . Verbum pater exbibuil . . . 228a.
<
oelum nun annuum . . . 223b.
Veni creator Bpiritus . . 2071,. Leniter ei merito .... 224b.
1
» felis Biturica .... 209a. ei aefai ambulant . . . 2!

Prae ul nosti i
temporis 211a. <
um animadverterem . . . 225b.
Naturas Deus regulia . . 211b. Procuran odium 220a.
Tran legem Domini 118a. 8i mundus riverel .... 226b.
<>| tu . . . 216a. in pretio pretlum 227a.
<
hrtus sumrni p< i a< to . . 118a Quid frustra consumeris . . 227b.
— 11

Flos in monte cernitur 228a. A.ve virgo virginnm verbi . 240a.


Veris ad imperia . '
228b. Muiulus a inunditia . . . 240b.
Veri floris sub figura 229a. <> lilinni convalliuni . . .
241a.
Nemo sane spreverit 2291». Vae proclamet clericorum . 241a.
Hac in anni janua . 229b. Ave praesul gloriose . 241b.
Novus miles sequitur 230a. vera o pia o gemma . 242b.
Latex silice mel petra 230b. A solis ortus cardine . . 242b.
( Irucifigat omnes . . 231b. Flcbiles et miseri . . . 244a.
Parit praeter niorein . 232a. Quare fremuerunt gentes . 244b.
faaias ceeinit . . . 233b. I>r rupta rupecula . . . 245a.
Legis in volumine . 234a. \\< i
salus hominum . . . 247a.
Quid tn vides Jeremia 234b. Nicolai praesulis . . . . 248a.
Serena virginnm . . 235a. Stephani solemnia . . . 249a.
( I Maria virginei . . 237b. Stella serena luminis . . 249b.
Non livoris ex rancore 239b. Beatis nos adhibe . . . 250a.
(ii.U'onis area . . . 239b. Excitatur Caritas . . . . 252a.

In dieser Abteilung215a das Pater noster eingeschoben, zwei-


ist fol.

stimmig durchkomponiert sq. ist ein dreistimmiger Satz ohne Text


fol. 252
von späterer Hand nachgetragen, ein ebensolcher fol. 253a sq. Fol. 257a
bis 263a sind leer. Unter den Stücken dieser Abteilung finden sich, wie
schon die Seitenzahlen vermuten lassen, viele einstrophige. Bei andern
stehen Strophen am Rande. Fol. 229 b dieser Abteilung ist als Schriftprobe
in heliotypischer Wiedergabe diesem Bande beigefügt.

VII. Abteilung, fol. 263a bis 289a. Enthält eine Sammlung Cantiones
mit zwei stimmiger Melodie :

Fraude caeca desolato . . . 263a. Rex aeterne gloriae mundo . 281a.


Haec est dies triumphal is . . 264b. Gaude virgo virginum ex qua 282b.
Deus creator omnium fecit . 266a. Beatae virginis fecundat . . 283b.
Puer nobis est natus . . 267b. Fulget in propatulo .... 285a.
Veri vitis germine . . . 269b. Relegentur ab area .... 277b.
Actor vitae virgine . . . 270b. Transgressus legem Domini . 278b.
In rosa vernat lilium . . 271b. O qui fontem gratiae . . . 279b.
272b. Genitus divinitus 281b.
Lene spirat spiritus . . 273b. Renovantur veterum . . . 282a.
Ista dies celebrari . . . 274b. Lex onus importabile . . . 283b.
Condimentum nostrae spei . 276a. Sole brevem jam lucem . 285a.
Relegata vetustate . . . 277a. Dei sapientia 285b.
Pater noster commiserans . 278b. Sine matre genitus .... 286b.
Resurgente Domino . . . 280b. Rex et pater omnium . . . 287b.

Hierzu kommt fol. 284 b der prosaische Text des Ave Maria und foL
276 b ein Tropus zum Benedicamus.

VIII. Abteilung, fol. 289a bis 335 b. Erscheint als eine Fortsetzung
der vorigen. Folgendes ist der Inhalt:
/

— 12 —
Austro terris influente . . . 289a. Rege mentem et ordina . . 319a.
Quod promisit ab aeterno . 300b. Heu heu quam subditis . . 319b.
. 301b. Frater jam prospicias . . . 320a.
De naturae fracto jure . . . 303b. Quot vitae successibus . . . 321a.
Flos de spina procreatur . . 304b. Virtutum thronus frang Ltur . 321b.
Noviun sibi texuit . . . . 306a. Virtus moritur vivit vitium . 322a.
. . 307a. , 322b.
. 307b. . 323a.
Seminavit Graecia . . . . 309a. In novas fert animus . . . 323b.
Sonet vox ecclesiae . . . . 310a. Ego reus confiteor . . . . 324a.
Hac in die Gedeonis . . 311a. Scrutator alme cordium . . 325b.
Legem dedit olim Deus . 312a. Gaude praesul in Domino 326a.
Lux illuxit gratiosa . . . . 313a. Consequens antecedente . . 327a.
Rosae nodum reserat . . . 314a. Soli nitorem aequori . . . 328a.
. 314b. Columbae simplicitas . . . 328b.
Qui de Saba veniunt . 315b. . . 330a.
A deaerto veniens . . . . 316b. . . . 331a.
Cortex occidit literae . . . 316b. Hac in die rege nato . . 332a.
. 317a. . . 334a.
Debet se circumspicere . 317b. Manna mentis dat . . 335a.
Roma gaudena jabi|a . . . 318a. Supernae lux gloriae . . . 335b.
liedit aetas aurea . . . . 318b.

Hierzu kommt fol. 329a das Alma redemptoris mater und fol. 331 eine
kurze Benedictio: Coelorum porta.
IX. Abteilung, fol. 336a bis 349a. Erscheint wieder lediglich als Fort-
setzung der vorigen Abteilung. Sic enthält:
I>u< Sion uberrünaa . . . 386a. (iloria in oxcclsis Deo meo . 341a.
Mon8truo8iei ßuetibua . . . 337a. Sanum corda .... . 342b.
Regia regum omnitun . . 37b. I >m 1 1 sigillum .... . 345b.
Kx oliva lN'ini iisium . . . 388a. cnix ave spes . . . . 346a.
In ripa Ligeris .... 389b. Anni lavor jubilaei . . . 347a.
A.ge poenitentiam . . . 3401..

V Abteilung, foL 349a bis 381a Wie die vorige Abteilung Sic um-

folgende Stocke:

349a, Non babea acutum . . 853a.


Gratuletur populua . . . 349b. Involntns moeroris . 868b.
1 nun ponam oa in coelum
t .<•.-..
Luxurianl animi . . . 364a.
Heu quo progreditor . . K)b. 8ol sub nube latuil . . 864b.
Ver pacia aperuit . . 866a.
Pange meloa lacrimoaum . ila Novae geniturae . . . 865a.
rarium fortuna lubricuni 861b. Homo per potentiam 866b.
Si i '
animus . . . Ja. <
» leVil annila .... 865b.
i
reata nun creatoa . . 85 Vitae perditae me legi 866a.
Venei i pro pei i .... 862b. Frater en Jordanua . . 856b.
II- l'iiuim 1 »ei \mi p;ititur . . 862b. 1 apul m caudam vertitur 856b.
( ri« ihm) capi! circnlns .
867a.
— 13

( lavus pungens acumine . . 358a. Deus pacis .... 368a.


manuum confixio . . . 358b. Hac in die salutari . 363b.
Vobis loquar pastoribus . . 359a. Ave nobilis venerabilis 363b.
Luget Rachel iterum . 359b. Belysaei manubrio . 364a.
Veni creator spiritus . . 360a. Regis decus et reginae 364b.
Breri canie deitas . . . 361a. Beatus servus sapiens 365a.
. 362a. Ave tuos benedic 366a.
Gloria sit soli Deo . . . 362b.

Hierzu ist zu bemerken, dafs das 363a notierte Stück nur eine
fol.

prosaische Benedictio ist. Fol. 366b bis 371a sind leer; dann geht es fort
mit kleiner Initiale ohne Miniatur, wie sie jedes Lied hat :

Floret hortus virginalis . . 371a. Ave maris Stella ave . . . 373a.


Libruni clausuni et signatum 371b. Circa mundi vesperam 373a.
Baculi solemnia 372b. Christi miles . . . 373b.

Das letzte Stück ist ein Tropus zum Benedicamus. Bis fol. 381 a folgen
leere Blätter.

XI. Abteilung,381a bis 414b. In dieser Abteilung scheinen nur


fol.

einstrophige, bis 398a mit zweistimmigen, von dort ab mit einstimmigen


fol.

Melodieen versehene Tropen oder tropenartige Gesänge enthalten zu sein;


denn nach jedem folgt Neumenreihen verziertes
ein einzelnes, mit langen
Wort, z. B. Tamquam, Das Lied Mens
Gloria, Ne, In
s. w. Bethlehem u.

fidem seminat fol. 399a beginnt mit neuer reicher Initiale, aber ohne dafs
eine neue Abteilung einzutreten scheint. Verzeichnis der 'Stücke dieser
Abteilung :

Adveniam perveniam . . 381a. Et exaltavi plebis humilem 395a.


Form am hominis in aula . . 381a. Ecclesiae vox hodie 396a.
<
t
Hii servare puberem . . 381b. Agmina militiae . . . 396b.
In Bethlehem Herodes . . . 382a. Maria maris Stella . 397b.
Xovus novae legis . . . . 382b. In veritate comperi . . 398a.
383a. Mens fidem seminat . . 399a.
Laudes referat puri cordis . 383b. Doce nos hodie . . . 399b.
383b. Doceas hac die . 400a.
Xostrum est impletum . . . 384a. Ne sedeas sortis ad aleas 400b.
Radix veniae .... . . 385a, Mors quae stimulo . . 400b.
Homo quam sit pura . . 385b. Mors morsu nata . . 401a.
Scandit solum patrium . . 386a. Hostem superat . . . 401b.
Homo quo vigeas vide . . . 386b. Salve mater fons hortorum 401b.
natio qua vitiis . . . . 388b. Crescens incredulitas 402a.
Doce nos optime . . . 389a. Rex pacificus unicus 402b.
Veni doctor praevie . . . 390b. Infidelem populum . . 403a.
Prodit lucis radius . . . . 392b. Deus omnium .... 403b.
Maria mater pia . . . . 393a. Mundo gratum veneremur 403b.
Flos de spina rumpitur . 393b. Ex semine Abrahae . . 403b.
Ad solitum vomitum . . . 394b. Laetetur justus glorietur 404a.
Hodie Mariae concurrant . . 394b. Christe via veritas . . 404a.
1

14

Deum quaerite . . 404b. Clamans in deserto . . 409b.


Tua glorificata Deus 404b. Stirps Jesse progreditur 409b.
Quia concupivit vultum 405a. Virga eultus nescia . . 409b.
Non orphanum te deseram 405a. Gaude Sion filia . . . 410a.
Et ex altavi magna . . 405b. Protomartyr plenus fönte 410a.
Si quis ex opere . . . 406a. Exsilium parat transgressio 410b.
Mulieris marcens venter 406b. Veni salva nos .... 411a.
Locus hie terribilis . . 406b. Immolata paschalis victima 411a.
Ala bovi et leoni . . . 407a. Hypocritae pseudopontifices 412a.
In modulo sonet laetitia 407b. Velut stellae firmamenti 412b.
Moriuntur oriuntur . . 407b. Error popularis . . . 413a.
Factum est salutare . . 408b. Virtus est complacitis . 413b.
Fidelis gratuletur . . 408b. Liberator libera . . . 414a.
Audi filia egregia . . 408b. Virgo singularis respice 414a.
Salve salus hominum . 409a. Gaude rosa speciosa 414b.

Die Seiten 387 b bis 388 a, sowie 390 a sind leer gelassen.
XU. Abteilung, fol. 415a bis 451a. Sammlung von Cantiones mit ein-
stimmiger Melodie.
Homo natus ad laborem 416a, O labilis sortis 427b.
( »iniiis in lacrimas . . 415b. Quo vadis quo progrederis . 428b.
Aristippe quamvia sero 416a. Homo qui semper moreris . 428b.
Olim Budor Herculis 417a. Ecclipsim passus totiens . . 429a.
In hoc ortns oeeidente . 417b. Partus Bemiferos 429a.
Fontis in rivulum . . 418a. Adulari neaeiena 429b.
Excuset quae vim intulit 419a, Vitam duxi jueundam . . . 429b.
Sede Sion in pulvere . 419b. Bonum est confidere . . . 430a.
1 > i v i 1 ; i
Providentia . . 420a. Ecce mundua moritur . . . 431a.
All cor timiii convertcre 420b. Cum omne quod componitur. 431a.
Vide quo natu rumperis Il'lk Si vis vorn IVui Iure . . . 431b.
Anglia planctua itera . 121b. Turmas arment ( hristicolae . 431b.
Sol oritur in Bidere . . 422a. Venit Jesua in propria . . . 482b.
Beata riacera .... Vehemens indignatio . . . 483a.
Dom medium Bilentium 422b. Beata nobia gaudia .... 488b.
l)iun medium Bilentium I !2b. Anima jugi lacrima .... 488b.
Quid ultra tibi facere t23a. Jerusalem, Jerusalem . . . 484a.
Vanitas ranitatum t23a. Non te luaiaae pudeat . . . 485a.
Veritac veritatum . ChristuB aaaisteus pontifei • 485b.
Beajut qui non abiil 424a. l.vx et sacerdos praefuit . . 435b.
o curaa hominum 424b. AJabau8trum frangitur . . . 486a.
<,)ni Beminanf in Loculia 424b. < llavis clavo retunditur . . 487a.
Qui i | in lacrimia 425a. Quiaquifl cordis et oculi . . 437b.
irge dormii Domine 425b. Homo vide quae pro te patior 187b.
Quomodo cantabimua 125b, Nitiimir in vctitiiiii .... 488a.
Excutere de pulvere 126a, Dogmatum falsas speciei . . 488a.
V;ic rinM)il(» b Bcandali r.M,,. Homo couaidera 438a.
Quo me vertam ueacio •
426b. I »
mens cogita 488a.
in Dova ferl animufl I"VI, o Maria o i'Hix puerpera . 489a.
15 -
Crux de te volo conqueri . 439a. Föns praeclusus sub torpore . 446a.
Aurelianis dvitas .... 439b. Homo qui te scis pulverem .
446a.
Pater Bancte dictus Lotharius 440a. A globo veteri 446b.
Veritas aequitas Largitas . . 440h. Ave gloriosa virginum regina 447a.
Terit Bernardua terrea . . 442b. Veni Bancte Spiritus .... 448a.
In paupertatis praedio . . . 443a. mors (jiiac mordes omnia . 448b.
Aquae vivae dat rluenta . . 448a. Ad honores et onera . . . 449a.
Veri solis radius 443b. Stella maris lux ignaris . . 449b.
Exceptivam actionem . . . 444a. Associa tecum in patria . . 450a.
Homo cur degeneras . . . 444a. Veste nuptiali 450b.
Homo cur properas .... 444b. .Minor natu filius 450b.
Si gloriari libeat 445b. Sol eclipsim patitur .... 451a.
Maria Stella maris . . . 445b.

Das letzte später hinzugeschrieben. Fol. 452 a bis 463 b leer.

XIII. Abteilung, fol. 463a bis 471b. Enthält kurze, mit einstimmigen
Singweisen versehene Cantiones. Die Anfänge lauten:
De patre principio . 463a. Offerat ecclesia 467b.
Felix dies et grata . 463a. Descende coelitus .... 467b.
In hac die Dei . . 463a. Procedenti puero 467b.
Filii Calvariae . . . 463b. Annus renascitur 468a.
Luto carens et latere 463b. Illuxit lux coelestis gratiae . 468a.
Vivere quae tribuit . 463b. Veris principium 468a.
A solis ortus cardine 464a. Christo laus in coelestibus . 468a.
Mors vitae propitia . 464a. Veterem moerorem pellite . 468b.
In Domino confidite 464a. Ecce tempus gaudii .... 468b.
Rex omnipotentiae . 464a. Novum ver oritur .... 468b.
Mundi princeps ejicitur 464b. Jam ver aperit terrae gremium 469a.
Exsultet plebs fidelium 464b. Psallite regi gloriae .... 469a.
Christo psallat ecclesia 464b. Breves dies hominis . . . 469a.
Vetos purgans facinus . 465a. In rerum principio .... 469a.
Omnes gentes plaudite . 465a. Gaude Sion devoto gaudio . 469b.
Fidelium sonet vox sobria 465a. Salve virgo virginum . . . 469b.
Christus patris gratiae ,
465b. Ave Maria virgo virginum . 469b.
A sinu patris mittitur ,
465b. Ecce mundi gaudium . . . 470a.
Vocis tripudio ... 465b. In hoc statu gratiae . . . 470a.
Processit in capite . ,
466a. Tempus adest gratiae . . . 470a.
Culpae purgator veteris 466a. Salva nos Stella maris . . . 470a.
Dies salutis oritur . 466a. O quanto consilio .... 470b.
Vineam meam plantavi 466b. Jam lucis orto sidere . . . 470b.
Passionis aemuli . . . 466b. Nicolae praesulum . . . . 471a.
Gaudeat haec concio 466b. Gaudeat ecclesia 471a.
Transite Sion filiae . ,
467a. Nicolaus pontifex .... 471a.
Qui pro nobis mori . . 467a. Exsultet haec concio . . . 471b.
Pater creator omnium . 467a.

Es folgen noch fünf leere Blätter, deren letztes die schon erwähnte Auf-
schrift trägt: Liber Petri de Medicis, Cos[mae] Fil[ii].
— 16 —
Bevor wir von der Handschrift Abschied nehmen, sei noch
eines kurzen Passus aus der mehrfach angezogenen Beschreibung
Delisles erwähnt. Nachdem er seine Meinung dahin geäufsert,
der Codex Laurentianus sei eine Abschrift aus Liebhaber-Heften,
fährt er fort: „Je nie demande meme, si je ne puis pas vous
nomraer le possesseur d'un des cahiers primitifs. Sur le feuillet

356 j'ai remarque" une piece de sept vers ä laquelle aucune no-
tation musicale n'a ete jointe:

Frater Enjordanus,
Vester veteranus,
Quondam publicanus,
Modo doctor sanus,
Monet, cum sit vanus
Splendor hie mundanus,
Ne sit parca manus.

Ce frere Enjourdain, jadis publicain, c'est ä dire, selon toute


apparance, affilie a une secte Albigeoise, pourrait bien avoir 6te*

un musicien, peut-etre un maitre de clieur fort goute* de ses


contemporains. Serait-il temoraire de Bupposer, que plusieurs
des cahiers dont l'Antiphonaire de Pierre de Medicis nous a
conserve* le texte appartenaient ä ce frere Enjourdain, et que le
couplet dont vous venez entendre les vers gtaient un refrain
qu'il d&lamait ou chantait, pour provoquer la gönerosite" de
sod auditoire? [105 sq.]." Abgesehen davon, dafs ich nicht
Enjordanus, sondern Krater, en. Jordanus losen möchte, scheint
keine hinreichende Veranlassung vorzuliegen weder für die
Hefttheorie noch für das Albingensertum. Ich sehe in diesen
/eilen nur die Anfangsstrophe eines richtigen Vaganten-Bettel-
lied)

_. Cod. Kürrton 274. Nächst «lern Laurentianus be-


ansprucht die Bgerton-Handschrift 274 in besonderer Weise
unser Interesse, steht sie ersterem an Reichhaltigkeit bedeutend
nach, so nennt sie uns dafür bei einer ganzen Reihe von Liedern
den Kanzler der Pariser Hochschule, Philippus de Grevia als
Verfasser. Die Handschrift ist beschrieben worden von Paul
Meyer, Documenta manuscrits de l'ancienne iitterature de la,

France, coi dans les bibliotheques de la Grande Bretagne.


Rapport <i M. le ministre de Instruction publique. Paris, Im-
primerie nationale 1*71, 8. 7 ff. Die Handschrift zählt L60
— 17 —
Pergamentblätter 15,3 X 10,5 cm. Paul Meyer setzt sie mit
Hecht ins Ende des 13. Jahrhunderts: „C'est un petit voluine
ecrit dans la seconde partie du XIII. siede, sauf quelques piecee
saus valeur qui ont 6t6 ajoutees au \Y." Die Handschrift be-
fand sich früher in Privatbesitz in Gent und gelangte später ins
Britische Museum.
Inhalt. Vorsatzblätter: Fol. 1 a blank, und die Notiz: Iste
liber pertinet ad Jacobuin Dogimon. Fol. 1 b blank, nur die Worte :

Jacobus Dogimon nie possidet, cui amissus jure debeo restitui. Fol.
2 a zwei Zeilen Noten mit ausradiertem Text; fol. 2 b vier Zeilen
Noten zum Texte:
Resurrexit victor ab inferis,

Ecce locus, infra quem jacuit,

Et se totum poscenti tribuit;


Psallat ergo mundus in prosperis.

Mit fol. 3 a beginnt das Corpus der Handschrift mit Initiale


auf goldenem Grunde und der kostbaren Notiz : Incipiunt dicta-
mina magistri Philipp] . quondam cancellarii Parisiensis. Die
Handschrift hat aber kein Explicit. Wo die Sammlung der
Gedichte des Kanzlers aufhört, wird unserem Scharfsinne über-
lassen. Sicher von Philippus ist, was vor fol. 42 a steht, sicher
nicht von ihm, was nach fol. 58 a folgt, vielleicht von ihm,
vielleicht auch nicht, was zwischen diesen beiden Grenzen liegt.

Folgendes sind die Anfänge der einzelnen Nummern der Handschrift :

3 a. Ave gloriosa virginum regina . . — Ohne Titel.


7b. Maria virginci flos honoris. . — De beata Maria.
12 a. Inter membra singula .... — Disputatio membrorum.
20 a. Homo vide quae pro te patior .
— Angaria Christi in cruce.
20 b. mens cogita quod — praeterit. . De miseria hominis.
22 b. Homo considera qualis .... — De miseria hominis.
24 b. Quisquis cordis et ocuii .... — Disputatio cordis et oculi.
25 b. Xitimur in vetitum — De reprehensione hominis.
26 b. Pater sancte dicte Lotharius . . — De Innocentio pontifice.
27 b. Cum sit omnis caro foenum . . — Ohne Titel.
28 b. Veritas aequitas — De Praelatis.
36 a. Minor natu filius — De filio prodigo.
37 a. Vitia virtutibus — Ohne Titel.
38 b. Bulla fulminante — De curia Romana.
39 b. Suspirat spiritus — Ohne Titel.
41 a. Mundus a munditia — De praelatis.

Ureves, Cantiones et Muteti. I. 2


— 18 -
42 a. Homo natus ad laborem ... — Ohne Titel.
43 a. Laqueus conteritur venantium. — . De Innoeentibus.
45 a. Agmina militiae — De sancta Katharina.
47 a. Festa dies agitur — Ohne Titel.

.47 b. Sol est in meridie — ., „


48 a. Luto carens et latere .... — „ „
48 b. Tempus est gratiae — „ „
49 a. Veni sancte Spiritus — „ „
50 a. Salvatoris nomine — „ „
52 b. In veritate comperi — „ „
54 b. In omni fratre tuo — „ „
56 b. Venditores labiorum — De advocatis.

Nun folgen 58 a und 59 b zwei interpolierte Kyrie, 62 a


bis 63a interpolierte Gloria, 66 a bis 92 a sechs Sequenzen,
darunter solche von Adam a S. Victore, 92 a ein Kyrie. Dann
ändern sich die Initialen und folgt noch :

94 a. Hoc concordes in testimonio . . Ohne Titel.


95 a Ilesurrexit nostra redemptio — . . „ „
ib. Gratuletur plaudern ecclesia — . . „ „
I). Sommae simplici
trinitati ... — Responsorium.
97h. Vir alixte Domini gratia ...
( — Antiphona,

letztere in Bpäterer Schrift. Von fol. 98 a bis 119 a folgen


französische Lieder weltlichen Inhalts, deren erste Strophen, die
unter den Notenlinien standen, zum Teile mit den Noten aus-
radiert sind, um lateinischen Texten und anderen Noten Platz zu
machen. Bei manchen stehen die Namen der Verfasser am
Hände. Fol. L19a bis 121b folgt ein Zwiegespräch zwischen
Prasser und Lazarus, ediert in Zeitschr. f. deut. Altertum XXXV,
l'ü ff.; 121 a die Lhilomela John Leckhains; fol. 131 ein pro-
saischee Responsorium; L31 l> ein französisches Lied ohne erste
Strophe; L32a Salve matrum sublimitas, ohne Titel und Melodie,
wieder von spätere] Hand. Von fol. 132 b bis L68 a liturgische
prosaische Texte \mi viel spaterer Hand. Fol. 160 ist blank.

Da diese Handschrift Lieder — nicht die Lieder — Philipps


de Grevia enthält, ist, hier die Bemerkung am Platze, dafs uns
noch bezüglich anderer Lieder die Autorschaft des Kanzlers be-
zeugt ist n. z. von Salimbene, der in Beiner Chronik ihm folgende
Gedichte vindiciert:
m

- 19 -

Bomo quam Bit pura.


('nix de te volo conqueri.
Centnim capit circulus.
Quisquis cordie et oculi.

Derselbe Salimbene lehrt uns auch in Philippe de Greve


den Verfasser der wundervollen Hymne auf die hl. Maria
Magdalena kennen, die mit den Worten beginnt : Pange, lingua,
Magdalenae lacrimas et gaudium.
Ferner sei beigefügt, dafs Cod. 12 a der Kölner Seminar-
bibliothek, ein Gradual des Predigerordens aus dem Ende des
14. oder dem Anfange des 15. Jahrhunderts, die Sequenz Inter
natos mulierum Ut testatur verbum verum mit der Bemerkung
begleitet: Haue sequentiam composuit Philippus, Cancellarius
Parisiensis.

Endlich wird aufmerksamen Beobachter kaum


es einem
entgehen können, dafs unter den Liedern des Codex Laurentianus
gar manche sind, die den authentischen Liedern des Kanzlers
so ähnlich sind, so sehr seinen didaktischen Ton und seinen
künstlichen Strophenbau zur Schau tragen, dafs man kaum
umhin kann, in ihm den Verfasser zu vermuten. Vielleicht ist
er auch der Autor der sämtlichen kurzen Lieder, welche wir
oben als XIII. Abteilung des Codex Laurentianus bezeichnet
haben. Diese Lieder sind nämlich augenscheinlich von ein
und de selben Dichter verfertigt ; eines derselben mit dem
Anfange Luto carens et latere findet sich auch im Cod. Egerton,
aber leider nicht in der ersten Serie bis fol. 41 a, sondern in
der zweiten, bezüglich welcher ein Zweifel obwalten kann, ob
auch ihre Lieder noch zu den Dictamina magistri Philippi, quon-
dam cancellarii Parisiensis, zu zählen seien. Weist man mit
Paul Meyer (ihm folgt Chevalier) auch diese Lieder Philippe de
Greve zu, dann ist er auch Vei lasser der Rufe, welche die XIII.
Abteilung des Laurentianus bilden. In jedem Falle gehört er zu
den fruchtbarsten und beachtenswertesten Dichtern der Blütezeit
des 13. Jahrhunderts.
3. Wichtig sind mehrere Oxforder Handschriften: Bodley
832, Digby 2, vor allem aber Rawlinson C 510, von der ich be-
dauere, ein Inhaltsverzeichnis nicht angefertigt zu haben.
4. Cod. Parisinus 3549, einst St. Martial von Limoges
gehörig, ein Miscellaneus des 12. Jahrhunderts, enthält folgende,
20 —
meist mit zweistimmigen, in Neuinen notierten Melodieen ver-
sehene Lieder, die zum Teile hierher gehören:
Veri solis radius. Primus homo corruit.
Post partum virginis. Senescente mundano filio.
1
Viderunt Emanuel. Nuptialis liodie ).

Omnis curet homo.


Hierauf folgen die Sequenzen Rex Salomon fecit templum
und Ab Arce siderea, das Verbetum Inviolata Maria intacta,
Sequenzenteile und interpolierte Kyries mit zweistimmigem Satze.
Dann :

Nomen a solemnibus. Cedit tempus hiemale.


Kx Adae vitio. Stirps Jesse florigeram.
Novum festum celebremus. Virginis in gremio.
In ecclesia sol justitiae. Plebs Domini hac die.

mores perditos.

Cod. Parisin. 3719, ebenfalls aus St.


5. Martial stanimend
und gleichfalls dem 12. Jahrhundert angehörig, enthält, mit Aus-
lassung dessen, was uns hier nicht beschäftigt:
Veri solis radius. Uterus liodie virginis.
Levigati nuclei. Mira dies oritur.
Homo gaude novn laude. Plebs Domini hac die.
\diic vitio. Noviini festum celebremus.
Mundus <'iimi> repletur. Nomen a solemnibus.
(Firnis saltus Libani. Nata est liodie.

Sancto Dei Nicoiao. Lilium lloruit.

< ; n tu iniro
i Bumma laude. Ad infantum triumphantum.
Alto corde gaudeamus. Natus esl rex de virgine.
Virginia lilium. Sion plaude duc choreas.
Omnis curel bomo. Per partum virginis.
Ina tiiiiin deita Flore viTiians gratiae
Pulgel dies celebris < lau Bonent Organa.
Noster i oettu psalla! L& Velins rore coelesti maduit.
( l.H.i Boneol Organa < hnnis curet homo.
Virginis in gremio. VetUS error abiit.

6. C od. M atri te q. ol e t 930, vormals Capit. Toletani


33—23, enthall I 11 nicht foliierte Pergamentblätter 17,0 x
1

) Nur eine Strophe


Nnpti.ili i hodie \ii it obsequio
Diei celebratur, i ih communio,
in qua patei ftliae < Iura praelatorum
Bpontni lociatuj Praeparel fercula
Suggeral pocula
Mcn ae iubditorum.
— 21 —
11,5 cm, stammt aus dem Ende des 13. Jahrhunderts und ist

wahrscheinlich französischen Ursprungs. Er enthält eine offenbar


zu musikalischen Zwecken angelegte Sammlung von Tropen und
Cantionen, da viele Lieder nur mit einer Strophe auftreten.
Die Melodieen sind selten ein-, meist zwei-, zuweilen dreistimmig.
Die Handschrift im Anfange defekt und beginnt mit einem
ist

längeren Gedichte, dessen Kopf fehlt dann folgen ;


:

Tu deitati. Scrutator ahne cordium.


Fraude caeca desolato. Gaude praesul in Domino.
l'uer est nobis natus. Gloria in excelsis.
Delegata vetustate. Sursum corda elevate.
Dens creator omnium. PJrgo agnus veri Dei.
Verae vitis genuine. erux ave spcs unica.
Gaude virgo virginnm. Consequens antecedente.
In Aegypto constituti. Ilodie Mariae.
Actor vitae virgine. Ecelesiae vox hodie.
Ilat'c est dies triumphalis. Mors morsu nata.
Pater noster commiserans. Ave Maria fons laetitiae.
Condimentum nostrae spei. Ad coeli sublimia.
Jam vetus litera. Deo confitemini.
It.'Mirgente Domino. Xaturas Dens regulis.
Mors et Christus accinguntur. Relegentur ab area.
Lene spirat Spiritus. Salvatoris hodie.
Fulget in propatulo. Ave maris Stella.

A rosa vernat lilium. Die Christi veritas.


Beatae virginis fecundat. Praesul nostri temporis.
Uta dies celebrari. Mater patris et filia.
Rex aeternae gloriae. De monte lapis scinditur.
(
> qui fontem gratiae. Serena virginnm.
Nulli beneficium. Parit praeter morem.
Age poenitentiam. I'rocurans odium.
l'rater jam prospicias. Ne sedeas sortis ad aleas.
Adest annus jubilaeus. In Bethlehem Ilerodes.
Austro terris influente. Gratuletur populus.
Magnificat anima. Homo quo vigeas.
Ostendunt Dei semitas. Flos de spina rumpitur.
Flos de spina procreatur. Ad solitum vomitum.
<
(
>iio(l promisit ab aeterno, Si mundus viveret.
ilac in die Gedeonis. Qui servare puberem.
Lax illuxit gratiosa. Formam hominis.
Oi tu regis evanescit. Veri floris sub fignra.
Deduc Sion dberrimas. Tsaias cccinit.
Ex oliva Remensium. Mens fidem seminat.
Ego reus contitcor. Ala bovi et leoni.
quam >;uicta quam benigna.
— 22 —
Es folgen noch sieben Blätter, und auf
die verrottet sind,
denen nur hie und da ein kleines Bruchstück leserlich ist. So eine
Strophe mit dem Anfang Omnipotens fecit grandia und eine
andere "Novus miles sequitur.
Cod. Tauriensis F I 4 ist ein Antiphonar aus
7.

Bobbio, Ende des 13. Jahrhunderts. Es enthält eine Reihe von


Cantionen, die sämtlich einen Rundreim haben:
Liedesanfang. Rundreim.
Puer natus in —
Bethlehem . . Natus est nobis parvulus.
In hoc anni circulo .... — Yerbum caro factum est.

Partus per quem oritur ... — Hodie lux orta est.

Dies ista colitur — Felix est egressio.


Uodie splendor et lux ... — Hodie fit egressus.
Virgo (iallilaea — Beata es Maria.
Ave inquit angelus . . . .
— Missus bajulus Gabriel.
Miro modo concepisti .... — Ave virgo Maria.
Ave virgo Btella maris ... — Maria quae Deum paris.

Ave plena gratia — Nos dignare te laudare.


In hac die gloriosa .... — Regina justitiae.
Ave maris Btella — Tu nobis des hodie.
Jugi voce cum jubilo .... — Vernans rosa.

8. Graduale von Mosburg vom Jahre 1360 Cm. Uni-


versit Monacen. 157. Fol. 262b lesen wir: Anno Domini Mille-
simo CCC sexagesimo Bcriptus (-st iste über per manus Ernesti
BCriptori8 de Landshuta. Die grofse Initiale des Ad te levavi
zeigt, unter dem Bilde des Heilandes knieend und durch In-
schriften kenntlich gemacht, Johannes de Perchausen, Otto de
Wartenwerch, Johannes deGeyrstal; zwischen dem Salvator und
den Donatoren ist ein Spruchband angebracht mit der Legende:
lli ;
ip8erunt librum nobisque dederunt,
Quorum Bit monni Dens almus, trinui et onus.

Fol. 2311) lesen wir folgende Längere Rubrik:


Alma mater ecclesia. Nam decet domum Domini sancti-
tmlo. El decet, ut, cujus in pace est factus locus, (jus cultus
sit cum debita veneratione pacificus. In concilio Lugdunensi,
ut habetur sexto libro decretalium de immunitalibus ecclesiarum,
cimiteriorum prohibuit, in ecdesiie fieri cantiones et publica
,

parliamenta. Ne igitur propter scholarium episcopum, cum quo


in multis ecclesiis ;i juniore clero ad Specialem landein et de-
votionem natalis Domini seiet, tripudiari, saecularia parliamenta
nee ooe Btrepitut clamorque et cachitus mundanarum cantionum
— 28 —
in nostro choro invalescant , ex quibus saeerdos in altari divina
celebrans frequentius abstrahitur, disciplina choralis confunditur,
nee non popularis devotio in risum et laseiviam provocatur : ego
Johannes, cognomine de Perchausen, Decanus ecclesiae Mos-
burgensis, antequam in decanum essem assumptus, primus in
ecclesia Mosburgensi usualem cantum musicam transferens etin
cum subsidio dilectorum patruni doniinorum et confratrum meo-
runi, Dni Johannis de Geyrstal et Dni Ottonis de Wartenbereh,
canonicoruin ecclesiae Mospurgensis felicis recordationis, etiam
primus in hac ecclesia libros musicales conscribens et eonscriptos
huic ecclesiae largiens, pro conservatione et augmento divini
eultus infra scriptas cantiones, olim ab antiquis etiam in majoribus
cum scholarium episcopo decantatas, paucis modernis,
ecclesiis
etiam aliquibus propriis, quas olim, cum rector fuissem
scholarium, pro laude nativitatis Domini et beatae Virginis
composui, adjunetis, coepi in unum colligere et praesenti libro
adnectere pro speciali reverentia infantiae Salvatoris, ut sibi tem-
pore suae nativitatis his cantionibus a novellis clericulis quasi
ex ore infantium et lactentium laus et hymnizans devotio post-
posita vulgarium laseivia possit tarn decenter quam reverenter
exhiberi."
Hierauf folgt eine Reihe von Cantiones, unter denen die des
Johannes decanus durch Beifügen seines Namens in rubro kennt-
lich gemacht sind. Dieselben sind in der folgenden Liste durch
Sperrdruck ausgezeichnet.
Castis psallamus mentibus. In natali snmmi regis.

Mos florentis venustatis. Mater summi Domini.


(iregis pastor Tityrus. Xovae lucis hodie.
Anni novi novitas. Ave virgo mater Jesu Christi.
Intonent hodie. Ave virgo mater intemerata.
Gaudeat ecclesia. Flos campi profert lilium.
Novae geniturae. Ad eultum tuac laudis.
Ecce venit de Sion. Dulces laudes tympano.
De Sion exivit tenor legis. Christi sit nativitas.
Ecce nomen Domini. Ecce jam celebria.
Fulget dies. Evangelizo gaudium.
Resultet plebs fidelis. Laetatur turba puerorum.
Nunc angelorum gloria. Nostri festi gaudium.
Dies ista colitur. Ecce novus annus est.

De supernis sedibus. Tribus signis Deo dignis.


Verbum patris humanatur. Stella nova radiat.
Deinceps ex nulla. Resonet in laudibus.
— 24

Puer nobis nascitur. Surrexit Christus hodie.


Florizet vox clulcisonans. Christus vicit resurgendo.
Puer natus in Bethlehem. Ascendit Christus hodie.
Christus jam misit inclitum.

9. Cod. Parisin. 15131, einst Sandionysianus , aus dem


Ende des 13. Jahrhunderts, enthält eine Reihe von Cantiones,
die das Werk eines Dichters sind, nach Haureau (Notices et
Extraits IV, 278) d'un clerc seculier, professeur de grammaire
ä Saint-Denis. Folgendes sind die Initia in der Reihenfolge der
Handschrift :

Francigenae radii. Christicola recordare.


Ecce sanctorum. Ecce festum nobile.
Virgo gemma Graeciae. Ave plena gratia.
Ille puerulus. Jucundare Gallia.
I'ulsa noxae Bcoria. Universorum orgio.
Corde vero ac sincero. Virgo Costi filia.

Ave virgo Maria. Hie Dei plenus gratia.


Kcce festum egregii. Universa creatura.
Praesenti solemnio. Pulsa noxae scoria.
Kcce festum beatae. Ecce orgiuni.
Ilic fulgens rirtutibus. Ecce virginis Mariao.
Omnis mundus laetabundus. Orthodoxe plaudite.
Ecce vciiit insigne. Ille civis Patente.
Oiiiih's gentes psallite.

Melodieen hat die Sammlung keine, wohl aber geht einigen


Liedern je eine franzosische Strophe vorher, auf welche dann
stets die Worte folgen Contra in latino. Es scheint daher, als

seien die Lieder auf Singweisen altfranzösischer Volkslieder ge-


dichtet worden.
10. Cod. Lubicensis. Diese Handschrift von der Wende»
des 14. und 15. Jahrhunderts trug bei meiner Anwesenheit in
1 Sie eine stattliche Reihe
Lobeck keinerlei Signatur ). enthält,

meist dreistrophiger Marienlieder, unter denen zwei infolge

Mangels eines Blattes unvollständig sind.

Salve coeli digna. Salve virgo mater Christi.


rirgo ipei bumilium. ()Maria rirgo pia.
<
» prae< lara lucie ara. Ave codi porta.
tende rirgo pia. Tu »-s ille fons signatus.

'i in den von Prof. Carl Stiehl besorgten „Katalog der Musik Sammlung
auf der Stadtbibliothek zu Lübeck" wird sie unter den Musik Handschriften
17 aufgeführt.
— 25

O parens alma Christi. fructus honoris.


regina lux divina. Ave matcr sununi nati.

Maria mater Christi. Virga Jesse floruit.


.Icsse virgula. Virga Jesse nunc expresse.
Salve -Maria pia. Sara rara fecunda.
. . . . Stella maris appellaris. m somnum capiant.
A lvhangelus iminensus. Ave beatissima.
Ave virgo vitae lignuni. Maria Imperatrix.
Maria triuni gerula. ^alve coeli porta.
Virgo prudens et formosa. Hodie haec virga Jesse.
Ave quam pulchre mundum. Laetemur nunc et Liberi
Quae est ista. Puer natus est hodie.
Salve salus virginalis. Exsultandi tempus est.
Ave splendor castitatis. Uterus virgineus.
Salve cella castitatis. Ave trinitatis cubile.
Salve virgo pia. Christus surrexit.

Von diesen Nummern sind die vier letzteren später beigefügt


und von dem Corpus der Handschrift durch die Lamentationen
getrennt. Alle Lieder sind mit Singweisen versehen. Von den
Texten sind manche Entlehnungen aus andern Liedern, manche
sehr verwildert.

Cod. Sangallensis 383, ein Sequentiar des Prediger-


11.
ordens aus dem 13. Jahrhundert, enthält folgende Cantiones:
Legem dedit olim Deus. Sol sub nube latuit.
Flos de spina procreatur. Virgo Deum genuit.
Inflexu casuali. Procedenti puero.
Quae commisit femina. Ver pacis aperit.
Clauso Chronos et serato. Beata viscera.
Hac in die Gedeonis. Veri floris sub figura.
Xovum sibi texuit. Anni sunt primitiae.

12. Cod. Helmstadiensis 628, in Wolfenbüttel, einst


im Besitze von Flacius Illvricus, eine Pergamenthandschrift des
14. Jahrhunderts, französischer Herkunft, zählt 197 Blätter
21, ß X 15,3 cm. und ist dem Cod. Laurentianus am ver-
wandtesten. Wie diesem
ihm die Melodieen die Haupt-,
sind
die Texte Neben-Sache. Die Anordnung erfolgt wie dort nach
den Melodieen; vorauf gehen die dreistimmigen, es folgen die
zweistimmigen , endlich die einstimmigen. Die zweite und
folgenden Strophen sind häufig am Rande geschrieben. Die Lieder
dieser Handschrift sind von G. Milchsack, Hymni et Sequentiae,
Halle 1886, S. 161 u. ff. ediert, und zwar in der Reihenfolge
der Handschrift, weshalb ich unterlasse, hier eine ausführliche
— 20 -
Liste der iii demselben enthaltenen Cantiones anzufügen. Es
genügen folgende Bemerkungen:
Fol. la bis 9a prosaische Texte mit dreistimmigen Melodieen.
Fol. 9a: Serena virginum |

Fol. IIb: Veri floris sub figura) dreistimmig.


Fol. 12 a: Leniter ex merito )

Diese drei Lieder hat Milchsack an das Ende seines Abdrucks


(S. 222 u. f.) gesetzt.
Fol. 13 a bis 54 a prosaische Texte mit zweistimmiger Melodie.
Fol. 54 a: Rosae nodum reserat „ „ „

Auch dies Lied steht bei Milchsack am Ende S. 224.


Fol. 55 a bis 63 a wieder prosaische Texte mit zweistimmigem
Satz.
Fol. 54 a: Porta salutis ave. Von hier ab beginnt volle
Konkordanz zwischen der Handschrift und dem Drucke bei Milch-
sack. Doch treten zuweilen prosaische Stücke dazwischen, die
natürlich im Abdruck fehlen; so fol. 76b bis 79a; 94b bis 97b.
Die Melodieen bleiben dreistimmig bis fol. 93 a; dann folgen
zweistimmige Sätze bis fol. 167 b. An dieser Stelle ist die Hand-
schrift verstümmelt; sie fährt 168a mit einem Bruchstücke (ine:

divisis pannicalis) fort. Von hier ab einstimmige Melodieen bis

toi. 183b. Schon fol. 174b scheint das Corpus der Handschrift
zu srliliefsen. Hier findet sich die Notiz:
Qui Liber est scriptus, Walterus sit benedictus,

Fol. 1831) bis 192 folgen Sequenzen, 195a bis 197 a Tropen.
Cod. Guelfenbyteranus 1206, Helmstadien. 1099,
13.
ebenfalls französischer Herkunft und aus dem XIII. Jahrhundert,
zählt 253 Pergamentblätter 18,0X13,5 cm. Blatt 122b unten
bezeugen die Buchstaben M. F. I. Flacius als einstigen Besitzer.
her Anf';iiiL der Handschrift ist verstümmelt Fol. 1 bis 31 ent-
r

halten mehrstimmige Sätze mit unterlegten kurzen Prosatexten.


hie Bandscbrifl wird durch Initialen in mehrere Abteilungen
gegliedert Die «Tste toi. 31a bis 46b enthält Lieder mit drei-
stimmigem Satz:
itorii hodit 31a. Veri tlons sul) figura
Die ( Im h rerita 38a. Quii tiiu Christa meritas 401).

Relegentur ;ii» area .... 34b. Quid tu ridea Jeremia 42a.


Win creatOT Spiritus .... 86a. <> Maria drginei . . . 48a.
Synagoga meminil 89a. ( 'rudflgat omnet . . . 46b.
- 27 -
Nun folgen zum Teil leere, zum Teil mit Nachträgen aus-
gefüllte Blätter bis fol. 92 a. Hier beginnt eine neue Abteilung,
Cantiones mit zweistimmigem Satze, begreifend :

I'raesul nostri temporis 92a. I Austro terris influente . . . 104b.


Deduc Sion uberrimas 93a. Sursum corda elevate . . 107b.
Naturas Deus regulis 96a. Quod promisit lila.
Gaude virgo virginum 99a. Transgressus legem Domini 116a.
Ortu regis evanescit . 100b. I'raude caeca desolato . . 117a.

Zwischen diesen Liedern steht fol. 112 b und 114 b Pater


und Ave mit zweistimmigem Satz. Die folgenden beiden Abtei-
lungen bringen eine grofse Anzahl lateinischer Texte, aber von
allen nicht mehr als eine einzige Strophe, weshalb ein detail-
liertes Anfangsverzeichnis hier wegbleibt. Fol. 135 a bis 138 b
und fol. 193a bis zum Schlüsse französische Lieder, alle mit
nur einer Strophe Text, die erstere Serie mit zwei-, die letztere
mit einstimmigen Weisen.
14. Cod. Stuttgartien. Handbibl. I Asc. 95. (Cod.
membran. 12,5X9,5 cm, nicht foliiert, Troparium saec. XIII.)
enthält folgende Cantiones:
amor Deus deitas. Audi mundi domina.
! I si mihi rbetorica 1 ). Samson dux fortissime.
quam formosa. Veri floris sub figura.
Flete fideles animae. Olim fuit argumentum 2 ).
Ave Dei pia. Si quis in hoc artem 3 ).
Ecce venit de Sion. Latex in silicem.

Dies ista colitur. Die Christi veritas.


*
Audi chorus organicum. Bulla fulminante.
In conflictu nobili. Salve mater salvatoris.
Austro terris influente. Fas legis priscae.

Qui sub Dione militas. Quomodo sunt oculi.


Pater ingenitus. Omnes audiatis.
Fregit Adam interdictum.

Nun folgen interpolierte Kyries bis zum Anhange, der noch


folgende, zum Teil mit Neumen versehene, hieher gehörige
Lieder hat:
Conditor alme siderum. summa potentia.
Dole Sieben impie. Virgo mater ecclesiae.
Exceptivam actionem. Salve dulcis memoriae.

2
) Cfr. Anal. Hymn. IX, 67. Das Stück ist in der Hs. als Conductus
bezeichnet.
2
) Ist die zweite Strophe des Liedes: Quod promisit ab aeterno.
*) Carm. Burana S. 26, Str. 5.
— 28 —
Ad cantum laetitiae. Surrexit Christus hodie.
Frigescente caritatis. Puer natus hodie.
clericorum optime. Rumor letalis.*

Cogito plus solito.* Crimen avaritiae.


Fraud'e caeca desolato. Exsultandi et laetandi.
Vale tellus valete socii.* Dies ista colitur.
Audi tellus, audi. Evirescit et florescit 1 ).

15. Cod. Graecen. 258, ein Antiphonar, wie es scheint


aus St. Lamprecht, enthält auf einem Vorsetzblatte in der
Schrift des 13. Jahrhunderts mehrere Cantiones:

Sancta pia fert Maria. Ecce venit de Sion.


Umbram destruxit penitus. Tres signatas calculo.
Ave maris Stella. Dum recordor dies breves.
Dies ista dies protiosa. Purgator criminum.
Pater filiae. Tribus signis Deo dignis.
Dies ista colitur. amor Deus deitas.

10. Cod. Enge] bergen. 314, saec. 14 enthält mancherlei


Cantilenen. Ein Inhaltsverzeichnis derselben aufzuführen, ist in-

des Dicht nötig, da auf die detaillierte Beschreibung des Codex


in Gottwalds Handschriftenkatalog des Stiftes verwiesen werden
kann.

17. Ganz geringe Ausbeute bietet die herrliche Handschrift


II 196 der Ecole de Medicine zu Montpellier aus dem 14. Jahr-

hundert, die in mehr als einer Hinsicht ein Rätsel ist. Die
Seiten der Handschrift sind Dämlich zum Teile in zwei Kolumnen
chrieben, auf denen sich Immer zwei Lieder gegenüberstehen,
nur das letzte Notensystem der Seite nimmt die ganze Breite
diese)- ein und zeigt unter reich neumierter Choralmelodie ein
oder zwei liturgischen Texten entnommene Worte. Die Parallel-
lieder sind der Mehrzahl nach französisch, die lateinischen ohne
strophische Gliederung; oft steht neben einem lateinischen ein
französischer, vielfach neben einem geistlichen ein weltlicher,
meist erotischer, bisweilen, möchte man sagen, zotischer Text.
Über diesen Codes ist ausführlich gehandelt von Goussemaker,
l/\ri Harmonique au MI et XIII. siede. Paris L865. Er :-i< U i

') l>ic mit einem \ terisku vei ehenen Lieder lind profanen Inhalts
and steht einei derselben Cann. Bur. 168. Es verdient hervorgehoben zu
srerdea daf diese H einige Vagantenlieder veri nominii enthält.
— 29 —
in diesem Werke als Frontispice ein polychromes Faksimile des
fol. 3 a der Handschrift, S. 244 tf*. eine Inhaltsangabe nach den
Blättern derselben , 257 eine ebensolche nach dem Alphabete,
S. 217—244 eine Anzahl lateinischer und französischer Texte.
Da uns der Codex nur selten dient, sei auf diese Angaben ver-
wiesen, die immerhin ein genügendes Bild vom Inhalte 4
der
Sammlung vermitteln, wenngleich Coussemakers Arbeit, wie Os-
wald Koller nachgewiesen ! ) , eine vielfach unzuverlässige ist.

In einem Punkte ist Koller mit Coussemaker einer Ansicht, dal's

die Parallellieder der Ils. mit dem am Fuls der Seite befindlichen
Choral verse ein mehrstimmiges Lied bilden. Demnach wären in

der Kirche gleichzeitig von drei Stimmen ein liturgischer Text,


eine lateinische geistliche Cantio und ein französisches Liebeslied
gesungen worden. Credat Judaeus Apella! Ich traue der Un-
geniertheit der mittelalterlichen Vaganten viel zu, hier aber
scheint ihnen doch ein „zu viel" zugemutet; ebenso grofse Stücke
halte ich von Unverwundbarkeit mittelalterlicher Ohren,
der
allein gleichzeitiges Absingen drei verschiedener Texte ist ein
Ohrenschmaus, der selbst für Nerven, die an die Süfsigkeit des
Organums gewöhnt waren, zu irritierend wirken mufste. Ich habe
an verschiedenen Liedern der Handschrift den Versuch gemacht,
sie zu einem Discant zu verbinden; ich gab den Versuch als

unmöglich auf. Coussemaker ist dieser Versuch allerdings ge-


lungen; aber mit welchen Mitteln! Kann man alle Noten be-
liebig verlängern, auf Schritt und Tritt Triolen anbringen und,
wenn alle Stränge Pausen einschalten,
reil'sen, beliebig viele Takte
dann kann man auch aus dem ersten besten deutschen und einem
gegebenen chinesischen Volksliede einen Discant herstellen. Hier
liegt ein Rätsel vor, das nur von einem sattelfesten Kenner der

mittelalterlichen Tonarten zu lösen ist, dem schon der Gedanke


an Vorzeichnung eines oder mehrerer Kreuze vor eine nicht
transponierte mittelalterliche Melodie als eine Sünde gegen den
hl. Geist erscheinen würde.
18. Das Gesagte gilt ebenso von der Bamberger Handschrift
Ed. IV 6, welche mit der von Montpellier völlig gleiche Ein-
richtung hat. Sie gehört dem ausgehenden 13. oder dem be-

]
Der Liederkodex von Montpellier.
) Eine kritische Studie. Zeitschrift
für Musikwissenschaft IV, 1—82.
Q -
ginnenden 14. Jahrhundert an, zählt 80 Pergamentblätter und
enthält von fol. 1 bis 65 eine Sammlung lateinischer und fran-
zösischer Lieder, die in zwei Kolonnen, fol. 31b bis 35 a in drei

Spalten geschrieben sind. Alle lateinischen Lieder sind ein-

strophig, beziehungsweise nicht strophisch gegliedert. Beispiels-


weise sei auf das Lied In veritate comperi, Anhang I zur
zweiten Folge dieser Sammlung verwiesen. Eine Anzahl von
Stücken aus dieser Handschrift hat Mone, Band II Nr. 591 bis 599,
gegeben. Aus diesen Beispielen ist zu ersehen, welcher Art
sämtliche Lieder dieser und der vorgenannten Handschrift sind.
Die Trümmer eines Cantionals bildet die Londoner Hand-
schrift Add. 30091, saec. 13. Sie enthält die Melodieen von 12
lateinischen und zwei französischen Liedern, von den Texten aber
nur eine Strophe.
Andere Handschriften, welche wenige Lieder enthalten, hier
im einzelnen aufzuführen und zu beschreiben, würde zu weit
fuhren und ohne Nutzen sein. Erwähnt sei aber, dafs eine
grölsere Anzahl von den nachfolgend mitgeteilten Liedern, so-
wie eine kleinere ähnlicher sich in der von Flaciüs Illyricus
unter dem Titel: Varia doctorum piorumque virorum de cor-
rupto ecclesiae statu poemata zu Basel im Jahre 1556 veröffent-
lichten Sammlung S. 29 bis 88 incl. befinden. Lieder, die ich
in meinen Quellen nicht fand, habe ich aus Flacius um so weniger
herüber genommen, als seine Texte in der Mehrzahl der Fälle
sich als unvollständig erweisen.

Elfi erübrigt, kurz diejenigen Klassen von Liedern zu be-


zeichnen, welche aus dieser Sammlung ausgeschlossen worden
sind. Ks sind dies zunächst Tropen im Gegen-
alle eigentlichen

satze zu den Cantiones, Versus, Muteti, Conductus u. s. w. Von


den Cantiones babe ich ausgeschieden die rein weltlichen, ero-
tische und andere, mit Ausnahme einiger historischer Lieder,
die übrigens viellach auch eine moralische Tendenz haben.
Ferner diejenigen, die nur durch Herausreifsung einzelner
Strophen aus grösseren Gedichten gebildet sind. So enthält
z. B. Cod. Laurentianus ein Lied mit dem Anfange: Si vis vera
fjrui luce; alle drei Strophen sind der Sequenz, beziehungsweise
dem Liede \o. 78 in Kehreins Sequenzensammlunu (Mitlehnt.

Endlich habe ich die ein- und keinstrophigen ausgeschieden. Die


einstrophigen , weil sie nur Bruchstücke darstellen von Liedern,
-• 31 -
die entweder verloren, jedenfalls noch nicht aufgefunden sind.
Von solchen Liederanfängen, die ich übergehe, finden sich

einige in G. Milchsacks Hymni et Sequentiae, Halis Saxonuni


1886, auf welche ich verweise; so auf S. 162 Ave maris
Stella, Praesul nostri temporis, De monte lapis scinditur, Prae-
mii dilatio, 166 Festa Januarii, 172 Monstruosis fluctibus, Deo
confiteniini,Gaudeat devotio, 176 Consequens antecedente, 177
Ex oliva Reinensiuni, 194 Resurgente Domino, 196 Scrutator ahne
cordium, 205 Age poenitentiam. Unter diesen uns verlorenen
Liedern ist das mit dem Anfange Consequens antecedente höchst
wahrscheinlich von Philippe de Gr&ve verfafst. Dasselbe ist der Fall
mit einigen andern Liedern, die sich in gleicher Lage befinden,
zunächst und am meisten mit dem Liedesanfange, den Cod. Eger-
ton in der zweiten Abteilung bietet, und den ich deshalb hier-
hersetze :

Tempus est gratiae,


Filium Mavid <\
Tempus est laetitiae,
Fideles gaudent,
Filium Mariae
Cuncti collaudent.

Da das Lied, beziehungsweise der Liedesanfang, sich in der


Egerton-Handschrift findet, ist die Möglichkeit, ja eine gewisse
Wahrscheinlichkeit vorhanden, dafs es zu den Liedern des Kanzlers
gehöre. Wie ein Vergleich zeigen wird, hat es ganz den Bau
der kurzen Lieder, welche die XIII. Gruppe des Laurentianus
bilden. Dasselbe wirft also ein neues Gewicht in die Wage zu
Gunsten der Vermutung , dafs die sämtlichen Lieder dieser Ab-
teilung des Cantionale Mediceum den Kanzler zum Verfasser
haben. Auch die folgende Strophe scheint mir das Ingenium
desselben zu verraten:
Cum omne, quod componitur,
Dissipari sit necesse,
Non miror, quod vertitur
Esse nostrum ad non esse,
Sed hoc est mirabile,
Quod plus corruptibile,
Partem nostram vilissimam,
Diligimus, quam animam.
Vivit homo dissolute
Totus in curanda cute,
Quasi pro maleficiis
- 32 —
Post mortem non puniretur,
Sed, si per bona meretur,
Propter mala punietur
Per locum a contrariis.

Wieder wittere icli den gleichen Autor in der folgenden Strophe :

In nova fert animus


Via gressus dirigere,
Non pudet, quia lusimus,
Sed ludum non incidere,
Si temere
De cetero
Distulero,
Non currens ad remedia,
Canitie
Quotidie
Citante peremptore
Liquet de contumaci.

Dies Lied ist in Verbindung zu bringen mit einem anderen, von


dem Cod. Laurentianus gleichfalls nur die erste Strophe bietet,
dessen Fortsetzung aber aus den Carmina Burana ergänzt werden
kann. Dasselbe beginnt nämlich mit der gleichen Wendung,
die gleichen Autor annehmen laust:

Non te Luaisse pudeat,


Sed Ludum non incidere,
Ei quae lusisti temere,
\il iritae frugem wertere.

Ee ist höchst bedauerlich, dals von einer Reihe von Liedern


nur deren prägnante Anlange, die ein beachtenswertes Lied
hoffen liefsen, vorhanden sind.

Die kein-strophigen oder Btrophenlosen Lieder, die ich von


der Sammlung ausschliefse, sind jene, welche ich oben bei Be-
schreibung der Handschriften von Montpellier und Bamberg
charakterisiert habe. Audi der Laurentianus enthält eine Reihe
dieser Art, vor allem in der XI. Abteilung. Diese Lieder, hinter
denen BtetS 'in reich neumiertes einzelnes Wort folgt, sind mir
noch völlig rät elhaft sie zeichnen sich wie durch ihre regel-
1 »in, so auch inhaltlich durch Originalität aus; Z. B. :

\|"i iiintm ,
( 'um tis hoc Qotare
Oriuntui Bpernunt
Xovi n< Literatoi,
in Lite ratoi
Nota re < ITUUllI
— 33 —
Oculis ßidereis, Bxamen Btaterae
si de reis ( Um Btatere
Dispute, Vergit in consensam,
Puto Sensum sensu
Gratum, Novi perturbare;
Katuin, Sed quaio
Quidquid doces, reputo; Tanta donant teneris
Reos ergo judices Nepotibus?
Judices, E potibus
Nummi spes dolosi Veneris
Dolo si Certe bibunt,
Refulgcat, Ibunt
Re fulgeat; Ad calorem nimium
II is ab aquis nivium.

Und so geht es weiter; am Schlüsse heilst es dann „In odo


[rem]." Von dieser Art Lieder habe ich nur wenige Probe
halber (in Anhange zur zweiten Folge) aufgenommen,
einem
darunter namentlich die der Eger ton- Handschrift, weil dieselben
teils sicher, teils wahrscheinlich von Philippus de Grevia herrühren.
Als Proben sind gleichfalls anfangsweise eine Reihe von
Melodieen aus den vorbeschriebenen sowie aus einigen anderen
Handschriften mitgeteilt. Bezüglich der Wiedergabe dieser Lieder
mufs ich bemerken, dafs die Notenzeichen in den Handschriften
keine Dauerwerte besitzen, dafs z. B. in den mehrstimmigen
Sätzen einer Note drei, vier und mehr Noten derselben Art ent-
sprechen. Diese Art der Notation ist in der Transskription der
einstimmigen Melodieen beibehalten, in denen einzig an Stelle
der Choralnoten die weifsen, an Stelle der und g-Schlüssel c-, f-

ausschliefslich die letzteren gesetzt worden. In den mehrstimmigen


Stücken mutete dagegen den Noten ein Dauerwert gegeben werden,
damit ersichtlich bliebe, welche Noten untereinander gehören.
Damit soll indes keineswegs insinuiert werden, dafs ich diese
Gesänge für mensuriert ansehe. Den Noten mag im Vortrage
beliebige Dauer gegeben werden, wenn nur das Verhältnis der-
selben untereinander gewahrt bleibt. Das b-molle habe ich,
wo es in der Handschrift fehlt, den Gesetzen des Chorals zu-
folge aber stehen müfste, bei den einstimmigen Stücken über dem
Systeme angebracht, u. z. ohne Klammer dort, wo es geboten,
in Klammer, wo es möglich erscheint. Wo ich das b-molle vor-
gezeichnet habe, ist dies in Klammer geschehen. Bei den mehr-
stimmigen Gesäugen habe ich keinerlei Ein- oder Vorzeichnung
Dreves, Cantiones et Muteti. I. '•)
— 34 —
vorgenommen. Unsere Kenntnis der die mittelalterliche Poly-
phonie beherrschenden Gesetze ist noch eine so ungenügende,
die grundlegendsten Fragen, so die Frage, ob neben der Be-
mollisierung auch Erhöhungen, wenigstens in einzelnen Modi, vor-
kommen, sind noch so strittig, dafs mir schlechthinnige Wieder-
gabe des Überlieferten das einzig Richtige und das allein Dankens-
werte schien. „Der ganze moderne Schulstreit," bemerkt sehr
richtig Guido Adler in seiner „Studie zur Geschichte der Har-
monie" (Sitzungs-Bericht der Phil. hist. Cl. der k. Akad. der
Wissensch. Band 98 [Wien 1881] S. 781 ff.), „ob und wann bei
den mehrstimmigen Kompositionen Semitonien anzubringen sind,
die unsicheren Versuche in dieser Beziehung verraten nur den
Gegensatz unserer harmonischen Tonalität gegen die kirchliche."
Viele der Lieder dieses und des folgenden Bandes haben
einen Rundreim (R°). Derselbe ist entweder hinter die erste
Strophe gesetzt worden und dann der Übersichtlichkeit des Druckes
halber auch hinter die der ersten in der zweiten Spalte ent-
sprechende Strophe, oder aber er ist an den Schluls des Liedes
gestellt. Es versteht sich von selbst, dafs er nach jeder Strophe
wiederkehren mülste.

Wien, den 14. November 1894.

Guido Maria Dreves.


I.

CANTIONES NATALITIAE.
1.

1. A solis ortus cardine 3. Castae parentis viscera,


Ad usque terrae limitem Coelestis plena gratiae,
Vitae nos potans sanguine Sacra deponunt pondera,
Vitis extendit palmitem, Sed damna pudicitiae
Rex regum, sessor asinae, Non patitur puerpera,
Crucis ascendit stipitem, Dum ostium fit hostiae,
Ut a mortis voragine Per quam nos patris dextera
Salvet equum per equitem. Locat in throno gloriae.
R° felix uterus, R° felix uterus,
Quo vim fert numinis Quo vim fert numinis
Primi deuterus Primi deuterus
Redemptor hominis. Redemptor hominis.
2. Beatus auctor saeculi 4. Domus pudici pectoris
Servile corpus induit, Templum fit sancti spiritus,
Sed formam sumens servuli Columnas habens marmoris
Divinam non deposuit; Virtutes datas coelitus,
Hac fauces forans zabuli, Insigne sidus aequoris,
Sub hac ut hamus latuit, Quo coeli patet aditus,
Quo dolo dolus aemuli Et candcns thronus eboris
Mors morte Christi corruit. Sumini regis discubitus.
Cod. Londinen. Add. 15722 (Liber Cistercii). saec. 12 /i3. Von einem —
Liede gleichen Anfanges enthält das Cantional des Petrus von Medici nur
die erste Strophe :

A solis ortus cardine Involutos caligine


Processit solis radius, Novo respexit lumine,
Dum apparens in homine Mortem, quam mortis nuntius,
Missus a patre filius Induxerat pro crimine,
Elegit sine semine Suo damnavit sanguine
Virgo nasci de virgine, Et reduxit in melius,
Et stans inter nos medius, Quidquid erat deterius.
Licet ecclipsis nescius,

3.

Conditor alme siderum, Qui dominatur superis,


Ab alto, Jesu, respicc De terra fons exoritur,
Et fessos fasce scelerum Dum jubar novi sideris
Ope salutis refice, A maris Stella nascitur.
Deus carens origine, qualis incarnatio !

Vera salus credentium, Scribentis scribae calamo


Qui natus es de virgine, Stupet naturae ratio,
Rex Christe, factor omnium, Quod virgo gaudet filio,
Veni, redemptor gentium. Procedet suo thalamo.
— 38

3. Redemptor, mortis pretio,


Festina, tuos visita,
Ne consumamur vitio,
Deus, uobiscum habita,
In te da recta sapere
Ne nos credamus, Domine,
Te natum carnis genere,
Sed mystico spiramine,
Non ex virili semine.

Trop. ms. saec. 13. Cod. Stuttgartien. HB. I Asc. 95. — 2, 4 O maris
Stella. —
2, 7 Stupet nate ratio. —
3, 3 Ne simanüs vitio. — 3, 6 credemus.

1. Deus, creator omnium, 2. Jucundior ut fieret


Fecit, quaecunque voluit, Ex diversis concordia,
Et milia laetantium Factus homo, ni rueret,
Se laudare disposuit, Ad haec fuit officia,
Constituens Quem perditum
Currnm sibi multiplicem Quaerens humani corporis
Et per certos distribuens Cbristus assumpsit habitum,
Gradus naturam simplicem. Licet in fine temporis.
3. Corpus sequuntur aquilae
Pulli lambentes sanguinem,
Triumphat agmen fragile
Currens post matrem virginem.
Nos igitur
Regnanti sine termino,
Cui omne genu flectitur,
Benedicamus Domino.

Cant. ms. IVtri dv Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. A.
Cant ms. Toletanum saec. LS ('"«1. Matriten. Toi. 930 (33 23). B. —
('<»<1. Ghielfenbyteran. Belmatadien. 628. saec 18. 2, 3 ne rueret C. C —
3, 2 lambentii B. —
Cfr. Milchaack, 190.

4.

Dum medium silentium Modo fortassis alio


Tenerent legii apices, Mundus mundari potuit
Et literaedominium Quam passo Doi filio,

Bcgnarri apud simplices, Sed uullus ita congruit ;

Extondit pater brachium, Nam mortis exterminio


In quo, ri rede jndiceB, Mederi ?ita debuit,
Regnam Bacerdotiom
<•(
El curari contrario
Reliquil judex jodices. ContrarioiD opportnit,
i; !><• t * iM-bris biatoriae i; De teoebrii bittoriae
l'roccssit io] jtutitiae. PrOCetilt Hol Justitiar.
39

Si purushomo fieret 5. Subtili diligentia,


Redemptor et non alius, Mirabili commercio
Redemptus homo crederet Ex duplici substantia
Quiddam Deo potentius Facta fuit haec unio,
Et ei genu flecteret, Et quidquid sapientia
Et in cunctis obnoxius Possedit ab initio,
Culturae jus impenderet, Collatum est ex gratia
Quo nihil est absurdius. Totum Mariae filio.
Ergo nostrae propaginis 6. Haec est fides catholica,
Naturam venit sumere Quam haeresis non lacerat,
Deus in alvo virginis Haec est, quam vox prophetica
Ut artifex in opere, Rotam in rota dixerat,
Ut per naturam hominis Prioris analytica
Haberet morti cedere Dum resolvit et reserat,
Et per virtutem numinis Quod sub lege Mosaica
Posset a morte surgere. Veritas occuluerat.

Cod. Oxonien. Rawlinson C 510. saec. 13. A. —


Cant. ms. Petri de
Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. B. —
Cod. Sangallen. 551. add.
saec. 13. C. —
Cod. Londinen. Reg. 7 A VI. saec. 14 /i5. D. B hat nur —
Str. 1, 2, 3; C nur Str. 1, 2, 3, 6; D beginnt mit 1, 4 bis Str. 5; A fehlt
Str. 6. —1, 5 Extendens C. —
1, 6 Excussit legis Codices C. 1, 8 Reli- —
quit juri judices C, inde judices D. —
2, 6 Vita mederi AC. 3, 1 Si verus —
homo A. —
3, 4 Quidnam Deo A, Quidam Deo B, Deo quiddam C. 3, 5 —
Eique genu C. —
3, 6 Et prae cunctis C. —
3, 7 Subtili jus impenderet
AB; lies Sculptili? —
3, 8 est fehlt D; Quod nihil esset melius C. 4, 8 —
Ex mortuis resurgere D. —
6, 5 analetica C. —
Das Lied fehlt in Chevaliers
Repertorium, das sonst die Lieder der Hs. B registriert.

5.

1 Dum medium silentium 3. Ab ubere puerperae


Componit omnia, Pendet rex saeculi,
A sedibus regalibus Rex unicus, pacificus,
Patris dementia Redemptor populi,
Verbum mittit incarnatum, Nee abhorret foenum vile,

Destinatum Qui servile


Vitiis remedium. Jugum venit solvere.
R regis gratiam, R° regis gratiam,
Qui servum induit, Qui servum induit,
Gratis restituit Gratis restituit
Ingratis patriam, Ingratis patriam,
Delictis veniam. Delictis veuiam.

2. Lux hodie laetitiae 4. deitas, quam brevitas


Sub luce radiat, Includit hominis,
Lux celebris in tenebris nucleus virgineus,
Noctem dimidiat, auetor virginis,
Lucem creans in lucerna, Quem produxit virga Jesse,
Lux aeterna Ejus esse
Lucem profert gratiae. Conservat aeternitas.
i

— 40 —
Cod. Oxonien. Kawlinson C 510. saec. 13. A. — Cant. ms. Petri de
Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. B. — Str. 4 fehlt in B,das
Lied in Chevaliers Repertorium.

6.

De Nativitate regis gloriae.

1. Rutilat hodie 6. Erant in medio


Dies laetitiae, Cuncta silentio,
Dat sol justitiae Agebat spatio
Radios gratiae, Nee cursum devio
Adest in speeie Alto consilio
Nostra rex gloriae. Dei dignatio.
7. A throno regio
2. Modo mirabili
Videns propitio
In carne fragil
Miseros radio,
Agit rex saeculi
In hoc exsilio
Salutem populi.
Nobis in proprio
3. Fit virgo tenera Subvenit filio.
Mater puerpera, 8. Ergo de patrio
Pendet ad ubera, Descendit solio
Qui regit aethera. In matris gremio
Sub carnis pallio
1. Fit pater ipsius Fortis in proelio.
Filiae tilius,
<>. Latet in fictili
Deus non alias,
Dignitas tiguli,
Quid mirabilias ?
Summus in humili,

;>. generatio Fortis in debili.


Plena mysterio, 10. Tali commercio
Quam nee ingenio Dat sc pro pretio
Nee ullo studio Nostra redemptio,
EipÜCal ratio Et nos hoc termino
Quovie eloqnio. Cantemus Domino.
Cod. Oxonien. Bawlinsoii C. 510. saec. L8. Mit der Aufschrift: !>*
Vitivit.v gloriae.

7.

1 . Sol Bub Dobe latuit, 2. Qui sol us aeternue est


Sed eclipsis aescius, Et qui regit omnia,
Cum e carni miscnil Qaod non erat, l'aelus est,

Suimni patrifl lilius, Nee tarnen res alia,


M.nitari voluit llluni, qtd solutus est,
Verbam patris altius, Stricta ligat fasoia,
habere non potail Jacet, qui Immensus est,
Cii'o gloi i" in .
inh r animalia.
— 41 —
3. domus, o regia, 4. Absque Dei numine
Domus inquam Domini, Sensu nullo capitur,
Domus nulli pervia Quod de matre virgine
Nisi Deo homini; Deus homo nascitur;
mira materia Qui mentis acumine,
Partus, data nemini, Loco nullo clauditur,
Nulli quidem propria Ens tarnen in nomine
Nisi uni virgini. Jacet, sedet, graditur.

R° Gau de nova nupta,


Fides est et veritas,
Quod a carne deitas
Non fuit corrupta.

Cod. Londinen. Reg. 7 A VI. saec. 14 /i5. A. —


Cant. ms. Petri de Me-
dicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. B. —
Sequent. ms. Praedicatorum
saec. 13. Cod. Sangallen. 383. C. —
Cod. Guelfenbyteran. Helmstadien 628.
saec. 13. D. —
C hat nur die erste Strophe, B die erste und zweite. —
1, 3 Dum se C. —
2, 5 qui solus est D. —
4, 7 Onustum in homine A.
-
Cfr. Milchsack, 185 sq.

8.

Cortex occidit literae, 3. Naturae claudi regulis


Sed spiritus vivificat, Auetor naturae renuit,
Sed plus, quam sat est, sapere Qui se revelans parvulis
Turrim Babel aedificat; Mundi prudentes latuit,
Cor hominis laetificat Cum sui formam induit,
Vini potus vel sicerae, Sic civis statum exsulis
Si non cogat excedere, Claris reformans vineulis
Quod fides patrum praedicat. Morte mortem absorbuit.
Fides non habet meritum, 4. In coelis homo positus
Quae rationem sequitur, Sua lapsus superbia,
Stulte credit, quod subditum Ne desperet, quod insitus
Sit naturae, quo conditur; Jugi esset miseria,
Qua natura concipitur, Sua Deus dementia,
Naturis est absconditum, Ne desperet, quod reditus
Cum ex naturis editum Non sit carnis et spiritus,
Vix ratio consequitur. Summis junxit mortalia.
5. Ex viro facta femina
Sine mixtura seminis
Mundo suggessit crimina
In sui necem sanguinis,
Sed nostrae partus virginis
Abhorrens viri semina
Mundi tollit peccamina,
Dei proles et hominis.

Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. A. —
Cod. Gulfenbyteran. Helmstadien. 628. saec. 13. B. A hat nur Str. 1 und—
2. — 2, 8 lux ratio A. —
3, 2 naturae tenuit B. 3, 6 redditus B. — —
Cfr. Milchsack 174.
— 42

9.

Exceptivam actionem 4. Dum ab uno non recedit,


Verbum patris excipit, Alteratur unitas,
Dum deludit rationem, Dum in unum se concedit,
Dum naturam decipit, Unitur alteritas,
Casualem dictionem In diversum idem cedit,
Substantivum recipit, In idem diversitas,
Actioque passionem Sui tarnen non excedit
In hoc verbo concipit. Limitem simplicitas.
n In hac verbi copula R° In hac verbi copula
Stupet omnis regula. Stupet omnis regula.
Inter locos locum nescit 5. Artis suae in censura
Locus a contrariis, Geometra fallitur,
Sui locum obstupescit Dum immensus sub mensura
Exceptum ab aliis, Terrenorum sistitur,
Fit elinguis, obmutescit, In directum curvatura
Fallitur in propriis Circuli convertitur,
Et de suis erubescit Sphaeram claudit quadratura
Logica fallaciis. Et sub ipsa clauditur.
Peregrinat a natura 6. Dum factoris et facturae
Nominis positio, Mira fit conjunctio,
Cum in Dei transit jura Quis sit modus ligaturae,
Hominis conditio, (jnis ordo, quae ratio,
No\us color in junctura, Quae sintvincla, quaejuncturae,
Nova tit constroctio, Qui gumphi, quae unio,
Xovus tropm in iij^ura, Stupet suo fracto jure
Nova tit translatio. Musica proportio.
Solis lumen nube tectum,
Nubis sub velainim 1

Nostrae carnis tit objectum


Nee liehet in lumine,
Nostrum vergil in defectum
So] ortua in virgine,
in defectom dans effectura,
Lumen in caligine,
R In hac verbi copula
Stupet omnis regula.

Trop. ms. Cod. Stuttgartien. HB. Asc 95. A. I Cod. Dua —


een. (ol. Marchianen.) 385. saec. It. li. —
Canl ma. Petri de Medicii saec.
18. Cod. Laurentian. IM. 29. I. <'. c hat nur die erate Stronhe. 2,
.'*

locam obmutescit I'.. —


'2, At elinguii B.
*>
5 und <> stellen hinter 7
•'>,

u Limitem <li
and 8 B. 8, 6 ü» contraotio B. 1, contendil B.
•'» -1, < >

i'. str. '> und 6 umgeatelH B. 5, Suae artii lt. 5 7


I — (

claudit enrratura B. 6, 2 Nova fit B. <>, 6 gumphi \ei unio A. B Bchreibl


Qbei jede Strophe den Namen der behandelten Diaciplin: Irammatica, Dialcctica, (

Lthetoi ie.1. \ mHiiim tii .1, Qeometria, Muaica, Astrologia. Als Verfanaor den Lieden
wird Alanui von Lille bezeichnet.
.

43 —
lO.
1. Inflexu casuali 3. In Adam causabatur
Verbum quod non inflectitur Veritas et justitia,
Nee lege teraporali Cum patrocinabatur
Corde patris egreditur, Pax et misericordia,
Verbum nobis compatitur, Concors fit haec discordia
Ventri matris inserilur, Novi partus infantia,
Quem clausit, ventre clauditur, In excelsis sit gloria,
Et rubus non comburitur Nam carni Dei gratia
Splendore spiritali, Pro pace maritatur;
De terra splendor oritur, Miranda sunt connubia,
In partu virginali Quibus pax reformatur
Verus sol nube tegitur. Inter nos et coelestia.
2. Probatica piscina 4. Ut Satan perforetur
Jam movetur divinitus, Hamus in esca latuit,
Atque de lapiscina Ut homo liberetur,
Scinditur lapis inclitus, Hominem Deus induit,
Cum virgo praegnans coelitus Qui circumeidi voluit,
Fittemplum saneti spiritus; Cui spiritos apparuit,
Aquae sperat introitus Cui aqua pura vinuit,
Homo languori deditus Cui Stella nova claruit,
In fraude serpentina, Hie dum baptizaretur,
Aquam movet paraclitus, Benedicamus sonuit,
Angeli medicina Ut benediceretur,
Est homo vitae redditus. Qui benedici meruit.

Sequent. ms. Praedicatorum saec. 13. Cod. Sangallen. 383. — 1, 5 nobis


cum patitur.

11.

1 Naturae primordium 3. Dum intrat sublimitas


Dum primordiatur, Carnis limitatem,
Deiformis puritas Naturae binarius
Dum matrificatur, ^Gignit unitatem,
Et humanae deitas Christo Phoebo Cynthia
Carni sociatur, Dat nativitatem,
Enti metaphysico In quo mathematicus
Sic physis applicatur. Videt novitatem.
2. Patrem sua filia 4. Dum feeundat coelitus
Sine passione Imber spiritalis
Parit non praeambula Hanc, quae fuit nescia
Viri mixtione, Voti maritalis,
Sed ex sola spiritus Mutavit mirifice
Fecundatione Cura maternalis
Partus sine physica Regimen monasticum
Fit conditione. Vitae virginalis.
— 44 —
5. Sumpturus a faniula 8. Ubi praepotentia
Fomentales usus Deitatis ludit,
Servae fit hospitio Patrem sua filia

Dominus inclusus, Virgo partu fudit,


Cujus regit omnia Vanas dialectica
Spiritus diflusus, Rationes cudit,
Per quod yconomici Gignens esse genito
Mores est abusus. Prius dum concludit.

6. Qui gubernat omnia 9. Virgo rore spiritus


Legibus naturae, Coelitus imbuta
Nascens dum conciliat Parit, sie fit rhetoris
Se carni passurae, Ratio soluta.
Saeviunt in Dominum Per quam, quod feeunditas
Serviles pressurae. Non sit impolluta,
Virtutis politicae Arguit negotium
Violato jure. Gestum consecuta.
7. Producit res genita 10. cujus potentia
Suum genitivum. Naturam potenter
Ex passivo genere Immutavit, bonitas
Genus fit activum, Morem competenter
Sic irregulariter Et inneffabilitas
Et derivativem Lexin praepatenter,
Gignit non grammaticc Nos juvet per gratiam,
Suum piimitivum. Quaesumus, clementer.

Cod. Monacen. (oL Tefurin.) 20021. saec. 15. A. — Cod. S. Petri Salis-
burgen. b VII 10. s&ec. lö. B. Letzteres mit der -
Bemerkung': Carmen
pnerorom de nativitate Jesn Christi, nostri nalvatoris, <'t bfariae, pulcherrimae
virginis, tilü. — 1, 4 materiator l>. — 0, 8 Natu« dum 15.

19.

1. Naturas Deu^ regulifl 2. Carnem sumens ex virgine


< «
rtifi adstringi Btatnit, Triplex pandil raysteriura:
E1 ;i praescriptifl formolis Mortalis est ex liomine,
Nullo conatu potuil Quod clausum manet ostium,
ritni oatnrain progredi Quando partus egreditur;
\ el per B6 citra regredi ;
Spiritalis ostenditur,
'I bis ligari vinculis Quod sine
patrii lemine,
[peorum anctor ooluit, Quod non babel luitium,
Qni retrahif et tribuit Aeternum tenens Bolium ;

Kataris, quod vult, Bingulis; Bub divo sine tegmine


Sic cr^o nostris Baeculis Non egens medicamine
Mortali Dasei volait, Producit vii ^o iiliiim,
Quod aeternui apparuit, Quia siilus est omni um.
— 45 —
3. Pauper mundum ingreditur,
Qui rebus praeest oninibus,
Et abjectus egreditur
Potens prae terrae regibus,
Se ipsum exinaniens,
Suo patri obediens
Humiliter exsequitur,
Ut sie par sit humilibus,
Insinuans hominibus,
Quod porta coeli elauditur,
Inferius exponitur,
Süperbe resistentibus,
Se extra se quaerentibus.
Quos ab Aegypti cophiuo
Deus potentialiter
Redemit et humiliter,
Pro servitutis termino
Benedicamus Domino.
Cant. ras. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. A. —
Cant. ras. Toletanum saec. 13. Cod. Matriten. Tolet. 930 (33 23). B. — —
Cod. Gulfenbyteran. Helmstadien. 628. saec. 13. C. Cod Guelfenbyteran.—
Helmstadien. 1099. saec. 13. D. —
Str. 3 fehlt AB. 1, 5 natura A. — —
2, 12 Ducit virgo A.. —
2, 13 est ovium C. Cfr. Milchsack 170.—

13.

1. Veri solis radius 4. Quem non valet baculo


Et sol pleni luminis Nee legis justitia,
Specular innoxius Revocat a tumulo
Matris intrat virginis, Prophetae praesentia,
Sic Dei, non alius, In quo quasi speculo
Filius fit hominis. Nova fulget gratia.

2. Levigati nuclei 5. Fratri primogenitus,


Nux in virga nascitur, Non conformis humili
Propinatrix olei, Nee adesse meritus
Quo David inungitur, Patris mensae fertili,
Quo lucerna fidei Immoratur penitus
Populis accenditur. Legis agro sterili.

3. Vermis, qui sub vespere 6. Hujus sinum gratiae


Mundi jubar exerit, Pater pandit tilio,
Ramum siccat hederae, Qui porcorum variae
Quo se Jonas operit, Foeditatis taedio
Non in umbra literae Spe succinetus veniae
Spera salutis ingerit. Redit ab exsilio.
— 46 —
7. Quo fovetur medico 9. Quo Zachaeus formte
Propulsante vitia, Novae fruetus arboris,
Qui vergebat Jericho Forma gentis praeditae,
Via lapsus regia Sacri sueco pignoris
Nee afflictus modico Novo surgit stipite,
Vitae flebat spolia. Novi pomum temporis.

8. Immutatur titulus, 10. Sub ficu Nathanael


Palmes aret vineae, Typum sibi vendicat
Oleastri surculus Subjugalis Israel,
Maritatur oleae, In quo Jacob Claudicat,
Quam feeundat sedulus In quo pulsus Ismael
Ros in fusus areae. Jus haeredis abdicat.

11. Unde chorus hodie


Plaudat manu sedula,
Quem sinus ecclesiae
Purgat leprae macula,
Ut cohaeres gloriae
Jubilet per saecula.

Cod. Londineu. Add. saec. 12/is. A.


15722 (Liber Cod.
Cistercii). —
l'arisin.(ol. Martialen.) 3549. saec. 12. C. —
Cod. Parisin. (ol. Martialen.)
3719. saec. 12. C. —
BC haben nur folgende Strophen in dieser Ordnung: 1,
3, 7, 5, 9, C an
anderer Stelle 2, 4, 6, 8, 10; Str. 11 fehlt A.
11; 5, 1 —
Frater primogenitus A. —
5, 5 Minoratur BC. 7, 1 Qua fovetur BC. — —
7, 3 vegebat B. —
9, 1 Quod Zachaeus ABC. 10, 3 Ismael A. —
10, 5 In —
quo fultu8 Israel A. —
11, 3 Quam sinus B.

14.

< > i atulctur populus 2. Illaesa virginitas


Pro salutc populi, Fuit matris virginis,
Quam designat baculus Quam nulla cupiditas
Noster, signans baculi Elusit cupidinis;
Aaron mysterium. Et ut a similibus
Non caret mysterio, Perpendas similia,
Quod virga tarn arida Flos prodit ex arbore
In loco tarn arido S'mu damno arboris,
Florem, fruetum edidif, Flos fruetus efficitur,
Sic virgo fit gravida, Virginis ex corpore
Sed non ventre gravido s i l h '
damno corporis
Virginalis perdidit Sic verus flos nascitur
Floril licneficium Christus, pro mortalibui
1 juetus bendicio. Inducns mortalia.
— 47

3. Hie flos nunquam deficit, 4. Christi mors et passio,


Fructus indeficiens, Quam pro nobis patitur,
Panis, qui nos reticit, Mortis est destruetio,
Angelos reficiens, Qua noster destruitur
Formam flos in virgine Fortis adversarius
Clauso claustro virginis Per haec adversantia,
Humano pro genere Morte vita redditur
Nostri forma generis Et nos luci reddimur
Nos reformans induit, Sedentes in tenebris,
Per quam suo vulnere Umbra mortis tollitur,
Cicatricem vulneris A morte dum tollimur
Antiqui eripuit, Primae eulpae funebris,
Moriens pro nomine Quam contraxit praevius
Culpam tulit hominis. Adam Eva praevia.

Cod. Oxonien. Kawlinson C 510. saec. 13. A. —


Cod. Guelfenbyteran.
Helmstadien. 628. saec. 13. B. —
Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod.
Laurentian. PI. 29. 1. C. —
Cant. ms. Toletanum saec. 13. Cod. Matriten.
Tolet. 930 (33—23). D. —
C und D haben nur die erste Strophe. 1, 4 —
signat C. —
1, 6 Nee caret B.
-- 1, 8 Et loco B.
• 1, 9 Florens BC. — —
2, 6 Perpendens A. —
2, 7 sq. fehlen A. —
3, 3 Prius qui non B. 3, 6 —
Clausus B. —
3, 8 Nostri causam B. —
4, 2 Qua pro B. Cfr. Milchsack, —
179 sq.

15.

1. Verbum pater exhibuit 4. Ad malum mortis languidae


Promissum ab initio, Languentes nos prostituit
Nobis quod pandi voluit Mala matris improvidae,
In virginali gremio, Quae mali causam praebuit,
Procedit de prineipio Quia malum disposuit
Principium, quod induit Male malorum cupidae,
Carnem, quam mori statuit Quando serpentis callidae
Primae matris suggestio. Voci fidem adhibuit.
2. Primae matris suggestio 5. Voci fidem adhibuit
Portas mortis apperuit, Hosti humani generis
Quas dato nobis filio Eva mater, quo meruit
Secunda mater obstruit, Culpae reatum veteris,
Nos relegatos tenuit Verum non sui sceleris
Primae parentis actio, Poenae sola suceubuit,
Reversos postliminio Uvam acerbam sorbuit,
Secunda quos restituit. Dentes stupeseunt posteris.
3. Secunda nos restituit 6. Dentes stupeseunt posteris
Ereptos a tyrannide Ex uva, quam absorbuit
Tyranni, cui supposuit Mater corrupti foederis,
Nos gula matris avidae, Sed quod edendo noeuit,
Quae dum se magis invide Virgo credendo diluit,
In altum tolli censuit, Per quam misertus hominis
A bono vitae corruit Nudatis luto lateris
Ad malum mortis languidae. Verbum pater exhibuit.
— 48 -
Cod. Oxonien. Rawlinson C. 510. saec. 13. A. —
Cant. ms. Petri de Me-
dicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. B. —
Cod. Guelfenbyteran. Helm-
stadien. 628. saec. 13. C. —
C hat nur die erste Strophe. i, 3 Nobisque —
A. — 1, 5 a principio A. —
3, 2 de tyrannide B. 4, 5 apposuit B. — —
4, 6 Malo malorum A. —
5, 3 quae meruit A. —
Cfr. Milchsack, 163. —
A hat die Aufschrift: De effectu incarnationis.

16.

1. Purgator criminum 3. Homo reptitius


De patris dextera Salivam exspuit,
Venit ad homiiium Humoris fluvius
Sananda vulnera; In barbam derluit,
Agnosce Dominum, Nam Dei filius
Judaea misera, Infirmam induit
Lex habet terminum, Carnem exterius
Recedunt vetera, Pravaque imbuit,
Non mundat scelera Per hoc, quod latuit,
Ritus libaminum Deus interius,
Nee legis litera. Quae non deseruit.
2. gentis simplicis 4. Occurrens veritas
Cor plus quam ferreum, Misericordiae,
Amurcam respi'i- Pacisque bonitas
Nee vides oleum, Juncta justitiae,
In esu corticis Res prius perditas
Non gustas nucleum, Reformat hodie,
De granis elicis Dum latet deitas
Panem furfurcum In servi specie,
Nee imples horreum, Sic Babylonian
Frumontis mysticis Redit captivitas
Praeponena hordemn. Ad domum patriae.

5. Jam ^ervi servitus


Cessat ergastuli,
Et über exitus
Jam patet exsuli,
Nam missa coelitnj
Salus est saeeuli,
Qui sibi primitofl
Fnerant aemuli,
.lunguntur populi,
Lapis est positas
In cii put, angoli.

in-. Lambrechtenee isec 1 */ib.


\nti|iii. Cod. Graecen. 268. add. saec. I-"».
\. Cod. Oxonien. Bawlinson C -I"- saec. 18. B. Cod. Guelfenbyteran.
tielmstadien aee. 18. C. BC haben um- die iwei ersten Strophen.
l,ß \.>m Doecil Dominum A. i. ttecedant \. 1,9 Non pnrgat icelera
\. 2, 8 ad Hins«. nn m picii H. 2, !» — v
fehlt B; Et tmplei A.
<•

> 2 Ceaaet A.
}

Cfr. Milchsack, L65.
— 49 -

17.

1. Si Deus est aninius, 3. Angelus consilii


Dii nostri sunt animi, Nobis sit eonsilio,
Menti quod imprimimus, Incarnati filii

Faciamus imprimi Nova incarnatio


Divinis operibus ;
Innovans nos renovet,
Sit in actibus, Carnis refovet
Quod mens concipit, Titillatio
Si quod recipit. Nos in vitio,

Fides praecipit; Quos conceptio


Nam ut lucis munere Sic matris quod filiae
Caret lampas vacua, Suo partu foveat,
Sic et sine opere Flore pudicitiae
Fides jacet mortua. Caro nostra fioreat.

2. Notum fecit Dominus 4. felix commercium,


In conspectu gentium, Descendit ut pluvia
Angelis paulominus Virginis in gremium,
Coronavit socium Qui creavit omnia;
Suae carnis hominem, Ex compluto vellere
Qui per virginem Grato foedere
Et in virgine Agnus nascitur,
Et pro nomine Natus pascitur,
Sine semine Passus moritur,
Nostram carnem induit, Morte mortem destruit
Sui formam capiens, Die surgens tertia,
Quod erat, non exuit, Et Golias corruit
Quod non erat, vestiens. Sua perdens spolia.

5. Nihil est incertius


Rebus in ambiguis
Hora mortis, certius
Nihil mori adstruis ;

Ergo mori cogites,


Mortem dubites,
Ne sit impia,
Vita vitia,
Christi gratia
Ne sit vita vacua,
Constans sis ut azimus,
Fides non est mortua,
Si Deus est animus.

Cod. Oxonien. Rawlinson C 510. saec. 13. A. —


Gant. ms. Petri de Me-
dieis saec. 13. Cod. Laurentian. PL 29. 1. B. —
Cod. Guelfenbyteran. Helm-
stadien. 628. saec. 13. C. — B hat nur die erste Strophe. 1, 8 Sit quod—
Dreves, Cantiontts et Muteti. I. 4
— 50 —
A; sie quod B. 2, 3 Angelas C. — 2, 7 fehlt C. —
3, 5 removet A. — —
3, 6 Carnis renovet A. 4, 10 destruens C. —
Str. 5 fehlt A. A betitelt — —
das Lied: De incarnatione Christi. Cfr. Milchsack 177 sq. —

18.

1. Ex creata non creatus 3. Novo volens salutari


Xasci nobis est dignatus, Desolatos consolari,
Qui pro nobis humanatus Carne sumpta saeculari
Natae tulit esse natus, Non abhorret incarnari
Formam indutus hominis. Virginis clausus gremio,
Sed salvo jure numinis, Qui David sedet solio.
Ut sie per partum virginis In quo natura filio
Veteris possit criminis Miratur privilegio
Dilui reatus. Solito privari.

2. Ut scripturis explicatur, 4. Naturae jus obmuteseit,


Verbum patris incarnatur, Juris ordo decrebrescit,
Nube carnis palliatur, Matris modum mater nescit,
Quem Lex Btapet, jus miratur, Sed sc matrem expavescit
Obstupescit liumanitas ;
Yirgo facta puerpera,
mira rei novitas, In sua claudens visecra,
Par effeeta disparitas, Quem terra, pontus, aethera,
Maesa manena deitas Qaem totus teste litera
(irni inartatur. Orbis non capescit.

Cant de Medicii Baec. L8. Cod. Laurentian, PI. 29. 1. A.


ms. Petri —
Cod. Oxonien. Bawlinsoji C$10. saec. 18. B. Cod. Guelfenbyteran. Helm-
Btadien. 628. §aec L8. C. 2, 7 effectum B, 8, (5 in solio I». ;», 7 —
naturae B. Cfr. BSilchsack, L84. —
A bat die Aufschrift: De effectu ei
modo i in ;ii tiat i< mis.

10.

1. Veri floria mi1> figura, ;j. Aurum faber buo more


Quem prodoxit radix pura [gnia domans
in ardore

Cleri Dostri pia cora Flexa ducit leviore,


Floren fedt mysticum, Sic conflavit media
Praeter usum laicum [gnem pinm graüa,
Sensum traheni tropicam Quo tlccti justitia
Floris a natura. I'osscl a rigore.

2. Floria decor non decrescit, 4. Kx hoc igne pietatii


Qoi non arel nee mareeBCit, Mos emerail caritatis;
Sic tlos Ule casum nescit, In Inende castitatii
Qaem prodnxit Virginia Qoem faber paraclitua
Partus experi aeminia, i oiiimvit divinitus,
Qnem Dostrae propaginia [nflectenfl aumanitaa
Modus expayi dt, Aurum deitatis.
- 51 -
5. Hie flos multis argumentis
Sensum piae movet mentis,
Sceptrum regis praepotentis
Signat auri pretium,
Rubor latus saucium,
Splendor vero gladium
Christi resurgentis.

Cod. Oxonien. Kawlinson C 510. saec. 13. A. —


Cant. ms. Petri de Me-
dicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. B. —
Cant. ms. Toletanum saec.
13. Cod. Matriten. Tolet. 930 (33—23). C. —
Trop. ms. saec. 13. God. 8tutt-
gartien. HB. I Asc. 95. D. —
Sequent. ms. Praedicatorum saec. 18. Cod.
bangallen. 383. E. —
Cod. Londinen. Harl. 524. saec. 14. in. F. Cod. —
Guelfenbyteran. Helmstadien. 628. saec. 13. G. —
Cod. Guelfenbyteran. ilelm-
stadien. 1099. saec. 13. H. —
2, 2 nee aret nee D. 2, 6 Quod nostrae—
F. — 3, 4 cum flavit F. —
3, 6 Quod fiecti F. 3, 7 Possit DE.— 4, 2 —
Föns emanat G. —
4, 4 Quem facit paraclitus G. —
4, 5 Conflavit divinitus
D. — 4, 6 Infundens humanitus BE Informans D Quem Deus humanitus
— —
;
;

A. 5, 2 movet fehlt E. BC haben nur eine, F nur drei, G nur vier


Strophen. —
Cfr. Milchsack, 224.

3©.

1. Ortum fioris 2. Exardescit


Concinat laus oris, Rubus nee tabescit,
Vas dulcoris, Virga crescit
Miri flos odoris, Aaron et frondescit,
Flos aestatis, Alathia
Novitatis, Canit, quia
Radius splendoris, Sensus obmutescit,
De beatis Dum Maria,
Coeli pratis Mater pia,
Vernans in bis oris. Partu parem nescit.
Odor thymiamatis, Patrem parit filia,
Vas plenum aromatis, Naturae contraria
Fontismatis, Sunt talia,
Baptismatis Sed gratia
Unda purioris, Caecitas decrescit;
Firma ratis Homilia,
Naufragatis Propbetia
Fluctibus erroris, Praesenti patescit,
Datur natis Isaia
Evae gratis Teste via
Ortus redemptoris. Legis innotescit.
4*
1

52 —
3. Radix Jesse 4. Plebs fidelis
Pullulat in messe, Careat quaerelis,
Messern esse Mors crudelis
Novimus expresse, Fugit plenis velis;
Non delevit, Non invitus
Sed explevit, Est unitus
Quod erat necesse, Nostris parentelis,
Venter gerit, Per quem strictus
Quod mox erit Mortis ictus
Manifestans res se. Est sub suis telis.

Caro Deum operit, Patris unigenitus


Nee pudorem deserit Sumpsit carnis habitus.
Sed asserit, Divinitus,
Nil interit Dum inclitus
Virginis ob esse, Sermo Gabrielis
Mortem terit, Est auditus,
Mortem ferit, Redimitus
Legem sie implesse, Salutis medelis,
Jam non erit Sic sopitus
Timor, perit Culpae ritus,

Evae mors transgressae. Deo laus in caelis.


VI 13/ mit Mel.
Cod. Cantabrigen. Uli. 11 saec. 1

91.
1. Thronus Salomonis, 2. Geminae virtutis
Vellus Gedeonis Gigas, vir salutis,
[rrigatnr donis Juga servitutis
( Dclestis pln?iae. Vetustae content;
Cuncta qui creavit, Tartara nudavit,
Coelos incliiiiivit, Suos et ditavit,
Aulaiii dum inträvit Victor remeavit
Matris et tiliae. Et coelos aperit.
H" <^uid ergo praemü R° <
v
> u i ( 1 ergo praemü
Quidve commercii Quidve commercii
Digne rependitur' Digne rependitur V
(
Ireator laeculi i Ireator aaecoli
Pro DOia scrvuli Pro Doxa scrvuli
Poenu affligitnr. Poenis affligitur.
8. Koste soperato,
Coelo reserato
El vetustu dato
Hoerorj termino,
ii;ic die canamns,
Im triumphamu
ijiiii .

El benedicamu*
Coelorom Domino,
( >.ii. < txonien. l.'.-iw linfoa C 510. Md L8< \ iii i'lnit't : l
><•
incarnatione
Domini im;. tri.
- 53 —
»».
Quid tu vides, Jeremia? 2. Quid tu vides, legislator?
Virgam vigilantem. Rubum inflammatum,
Et tu quid, o Zacharia? Quo Signatur novi regis
Aquilam volantem. Claustrum illibatum.
Johannes instruens Igne qui canduit,
Fert legis oculum, Kubus non uritur,
Errores destruens Virgo, quae genuit
Texit funiculum. Deum, non laeditur.
Hie est diseipulus, Sol sub velamine
Hie vigil oculus Carnis in virgine
Aquilae notavit Verus latitavit;
Solem justitiae, Hoc opus intuens
Hie sol ecclesiae Naturam exuens,
Tenebras purgavit. Habacuc expavit.
3. Haurit solem, cum senescit,
Aetas aquilarum,
Hausto sole reflorescit
Ad fontes aquarum.

Omnes operuit
Vox primi criminis,
Donec resplenduit
Rex magni nominis.
Sol justus oriens,
Föns vitae saliens
Huic expandit sinum,
Et hausit medio
Fontis in gremio
Caritas caminum.
Cod. Oxonien. Rawlinson C 510. saec. 13. A. —
Cod. Guelfenbyteran.
Helmstadien. 628. saec. 13. B. —
Cod. Guelfenbytei*an. Helmstadien. 1099.
saec. 13. C. —
Str. 2 fehlt B. —
3, 12 Sic hausit B. —
A überschreibt
das Lied: De Prophetatione Nativitatis D. N. —
Cfr. Milchsack, 165.

33.
1. In hoc ortus oeeidente 3. Obumbravit matri flamen,
Sol emergens de torrentc Quae coneepit, salvo tarnen
Tenebras illuminat, Pudoris signaculo,
Nostrae sortis umbra tectus Parit nata genitorem,
Fert languores et defectus, Factor saeeli supra morem
Morte mortem terminat. Factus est in saeculo.
2. Infirmatur rex virtutum, 4. Nos tuetur ab aerumna
Ut reformet destitutum Sol, qui nubis in columna
Reparatur sedulus, Populum praecesserat,
Carne verbum est indutum. Et deleta lege mortis
Nee terrenae faecis lutum Mediator manu fortis
Aspernatur tigulus. Portas vitae reserat.
- 54 -
5. Quae dum reum solvit gratis, 6. Quae vicissim osculatae
Obviatrix veritatis Condimenti novitate
Fit misericordia, Condiuntur osculo
Et de luto pax erexit, Petrae, de qua manant aquae,
Et de coelo nos prospexit Per quam unum sunt utraque,
Liberans justitia. Caput est in angulo.

Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. A. —
Cod. Cantabrigen. Ff. I 17. add. saec. 13. B. 3, 1 Obumbratur B, matris —
A. —3, 2 nubes B. Str. 4 und 5 fehlen B. —

34.

1. Isaias cecinit 3. Tityre, tu patulae


Synagoga meminit, Largitatis sedule,
Jesse radix exeret In honore baculi
Yirgam, virga proferet Psallunt nugigeruli;
Florem, Hos amygdala, Omnes gentes plaudite,
Synagogae scandala. Diem festum agite
Aridula Cum tympanis,
Virguncula Cum organis,
Viviticat, fortificat, Cum vocibus multisonis,
Fructificat, Mirisonis :

Ecce ministeriuni, Ecce dies inclitus,


Virgo verbo peperit Totus ludis deditus,
Verum Dei filium. Oninis ludat Spiritus.

2. Haec est illa virgula, 4 Ludite, si sapitis,


Moysis iiiir.icula, Nemo sani capitis
Colubros percutiens, Hone ludum redarguat,
8ibi sc reficiens, Si persona congruat,
Baec divisif maria, Quae sit cligna baculo,
Nota ministeria, Quae non parcat loculo.
Cum lavimur, sint omnia
Renaecimur, lommunia
(

Colligimur, in vipera Babentibus, egentibus


Mens exten Et omnibus
El in forma baculi EjSto proeul, parcitas,
V( 1 1 vcr.i legitur Krit baec Bolemnitaa
Figura ugnaculi. Largitaturo largitas.

('od Oxonien. RawÜnson 'l' laec. K'>. A. Cod. Gtaelfenbyteran. ( '


1

Helmstadien. 62 B. Cant ms. Petri de Medioii saeo. I"- <'<><l.


\'-'>.

Laurentian. PL 29. C. C bal nur die erste Strophe.


I
1, 3 exeritA.

.

I. |. M.t.rt
1 a. 1, Vivifir.t, a, riviflee C. — 2, 2 Möysl miraoulo A.
'•>

V larimui A; renasoitur B. 2, 8 colligitur B.


'

n.i'iili legitur flgura B. 8, 2 Largitati B. I Psallant


Bi organi B. 8, l
( »
cum voeibus fehlt. B. — •?, I Unisonis
U- 1, I
cum apitis B. —
4, ß Quasi digna B. I, 6 parcii A 1, II

pareitaa f< Ut A. <


!fr. Milchsack, lf>7 sq.
— 55 —
35.
1. Sol de sole prodiens 4. Quod tarn diu tenuit
Hostem excaecavit, Nos mortis vorago,
Ex alto hie oriens Nobis hoc promeruit
Nos illuminavit, Infelix virago,
Cum a patre veniens Sed hoc totum diluit
Matrem feeundavit Virginis propago,
Deus Dei filius. Rex supernae gloriae.

2. Deus aeternaliter 5. Fraudulenta vipera


Genitus a patre Quem deeepit pomo,
Nobis temporaliter Et ob haec a supera
Natus est ex matre, Propulsatum domo,
Sic potentialiter Natus de puerpera
Jugum mortis atrae Deus factus homo
Contrivit subtilius. Revocavit hodie.
3. Verae lucis oriens 6. Quod dudum praedixerant
Jubar adumbravit, Patres et prophetae,
Sed eclipsim nesciens Quod ipsi promiserant
Nos illuminavit, Insignes poetae,
Cum pro nobis moriens Quod magi cognoverant
Vitam reparavit In ortu cometae,
Deus Dei filius. Jam est in propatulo.

7. Nos et nostra saecula


Salvat homo Deus,
Captivorum vineula
Solvit jubilaeus,
Sua perdit jacula
Goliath Getaeus
Nato nobis parvulo.
Cod. Londinen. Add. 15 722 (Liber Cistercii). saec. 12 /i3. A. Cod. Oxo- —
nien. Ravvlinsou C 510. saec. 13. B. —
Strophe 3 fehlt A, Str. 4 u. ff. fehlen
B. Ein Blick auf den »Schlufsreim, der die Strophen untereinander verbindet,
legt die Vermutung nahe, dafs B das ursprüngliche dreistrophige Lied, A eine
Erweiterung desselben biete. A überschreibt das Lied: De incarnatione Do-
mini; B: Item de eodem effectu (sei. Nativitatis DN.).

36.
Sion, silere noli, Samsonis instar fortis
Quod sinum pandit proli Fractis inferni portis
Deo dicata soli Nos evocat a mortis
Virguncula, Ergastulo,
Sed viri copulu Qui lactis pabulo
Non tangitur, Nunc pascitur
Nee frangitur Et nascitur
Pudoris regula. Deus in stabulo.
— 56

3. In Gedeonis messe, 5. Muneribus oblatis,


Si discutis expresse, Quam, magi, praedicatis,
Quod reperis adesse Jam patet trinitatis
Sub palea, Mysterium,
Hoc carnis trabea; Quod sidus praevium
Dum tegitur, Yos docuit,
Compluitur Dum praebuit
Vellus et area. Lucis obsequium.

4. Stella Maria maris, 6. Vos firmat fides sana,


Mater ignara maris, Nee somnia sunt vana,
Quem parem Deo paris Quibus Herodiana
Et homini, Fraus fallitur,
Hie fit in domini Sed, quo rex agitur,
Praesepio Hoc teneros
Refectio In pueros
Bovis et asini. Furor ulciscitur.

Cod. Londinen. Add. 15722 (Liber Cistercii). säec. ,8


/i8. — Aufschrift:
De partu virginis.

37.

1. Exsultanl 3. Cum Deus est


in partu virginis, sinn prineipio
Quo peccatura FaCtUS hoino
deletur hominis, patris imperio,
All honorem Nos de luctu
Buperni iaminia duxit in gaudio,
<
. ludeamus, Gaudeamus.

2. Pacta parens 4. Stella solem


non viri coitu coneepit, peperit,
\ irgo parit, Sol deacendens
i
sine gemitu, alta li'U) deserit,
Quem concepil Nil pudoris
de saneto Bpiritn ;
in partu deperit,
«
raudeamus. Gaudeamus.

Virgo Sorem
prodaxil bodie,
Quo paseuntur
filü graüae,

Per quem vigel


jtatus eccleaiae,
(
taudeamus.

Cod. Remen. 748(1048). laec. 18. ex. (Daran Neues Archii will, 518).
— 57

38.

1. Virgo mater salvatoris 5. Ergo coetus noster laetus


Legem sequens hodie nunc et sine termino,
Fert ad templum Dei verbum Sicut ille benedixit,
sub humana specie. benedicat Domino.

2. Quem cum senis Simeonis 6. Quia Deus incarnatus


accepissent braciiia, pauper esse voluit,
Sunt impleta justi viri Non spernendae paupertatis
larga desideria. nobis formam tribuit.

3. Hie jam senex hoc responsum 7. Cujus ortus universis


aeeepit divinitus, exstitit creatio,
Se non mori, nisi Deum Columbarum turturumque
sie videret primitus. eguit obsequio.

4 Ut praedictum erat ei 8. Offeruntur hae pro illo

a divinis nuntiis, juxta morem pauperum,


Sic aeeepit benedictum Cum sit Deus atque dives
portandum in brachiis. et creator omnium.

9. Offeramus et nos ei
gratiarum munera,
Ut regnare nos concedat
semper super aetbera.

Cod. Cantabrigen. Ff. I 17. add. saec. 13.

39.

1. Pura conscientia Virga virgo est Maria,


Personet ecclesia Flos est Christus, Christus via,
Puri laudes pueri, Vita est et veritas;
Puer is cum nascitur, Verbo solo feeundatur,
Puritas non laeditur Parit et non defloratur,
Virginalis uteri. Sed floret virginitas.

2. Virgo paret, ventrem parat, Nubit caro verbo patris,


Fructum parit, quem declarat In ventre Mariae matris
Vox divini carminis, Naturae conveniunt;
Virgam profert radix Jesse, Uniuntur in hac domo
Virga florem, quod expresse Verus Deus, verus homo,
Partum signat virginis. Cui euneta serviunt.

Cod. Trecen. (ol. Claraevallen.) 1612. saec. 15.


— 58

30.
1. Resonet, 5. Novus rex,
Internet Nova lex,
Fidelis concio, Novella gratia,
Mentibus Et regis
Vocibus Et legis
Solemni gaudio. Nova sunt omnia.
2. Natus est, 6. Qui sine
Factus est Crimine
Particeps hominis Natus de femina,
Rex pius, Abluit,
Filius Destruit
Mariae virginis. Emundans crimina.

3. Genitus 7. Mira sunt,


Coelitus Magna sunt
Ex corde patrio Dei magnalia,
Est, erit, Ipsius
Fuerit Solius
Sine prineipio. Est posse talia.

4. Ipse dux, 8. Munda sit,

Ipse lux, Pura sit


Pater eximius, Haec ergo concio,
Propriae Audiat,
Filiae Sentiat,
Pater et tilius. Quid dicat lectio.

Grad. m<. s. A'jdoeni Rotojasgen. Baec. 18. in. Cod. Matriten. C L32.
add. saec. !•"' Nach 8 ein Conductus.
Str. Drei Strophen, 1, 5, 3,
-tilicn auch Cod. Cantabrigen. l'f. 17. add. saec.
I LS. Dieselben haben
hier einen Rundreim:
Kj;i, oostra turma cum gaudio
Psallit, gaudet, plaudit altissimo,
nur dafa Psallet, gaudet, plaudat geschrieben. Dafa diese Zeilen nicht vom
Dichter dei Liedes herrührest beweisl der Reim gaudio altissimo. —
31.
1. Reeultef pleba fidelis, :;. Qui sabulon confregit
Plandal canticie Portern fortius
Organicis Fortissimus
Ad laud« tu creatoris. E1 ejus \;isa fregit.
K. O piuin i 1!. pium est,

Cum planst] mystico Cum plausu mystico


Plandamns el psallamus Plaudarous et psallamus
Ad laudem creatoris. Ad Landern creatoris.

2. Qui cum -it excelsus, 1. Qui per delirium Ada<'


Altos Babjicil Morii deditos
El dejicit Et subditos
Et parvolof rabegit. A morte Liberavit.
59 -
Ergo benedicamus Qui saucium respexit.
Corde, cantico Cujus vulnera
Et animo Mortifera
Et gratias agamus, Contractans alligavit.
Grad. ras. Mosburgense anni 1360. Cod. Univ. Monacen. 157.

33.
1. Ecce venit de Sion, 4. Nata est in virga nux,
Qui castiget Babylon De Maria vera lux,
Et conculcet Gabaon Ex Aegypto nobis dux,
Et exterminet Amnion, Cujus virga fuit crux,
Eloy, eleison. Illis salus, nobis plus.
2. De Sion exivit lex, 5. Cecidit in vellus ros,
Quam dictavit regum rex, Natus est de virga flos,

In Judaea manet faex Virgo Deum parit mox,


Et in gentibus est lex, Verbum visitavit os,
Baptizata gaudet plebs. Caro factum propter nos.
3. Natus est in Bethlehem, 6. Gaudet asinus et bos,
Qui regat Jerusalem, Laudet Deum omne os,
Donans illis vitae spem, Quia periit Chaos
Ut conservet genus Sem, Inter angelos et nos,
Donaturus tandem rem. Quia Deus est, quod nos.
Antiph. ms. Lambrechtense saec. u /i5.
Cod. Graecen. 258. add. saec. 13.
A. — Trop. ms. saec. 13. Cod. Stuttgartien. HB. I Asc. 95. B. Grad. ms. —
Mosburgense anni 1360. Cod. Univ. Monacen. 157. C. —
Cod. Engelbergen.
102. saec. 12. D. —
1, 4 Aman C; die Zeile fehlt D. —
1, 5 Eley C. —
2, 1 Ex Sion B, exibit BD. —
2, 3 mansit B. —
Str. 3 und 4 umgestellt
D. — 3, 2 Qui regnat in Jerusalem A; Rex qui regat C. —
3, 4 conservans
B. — .Str. 4 fehlt B. —
4, 3 novus dux C. —
4, 5 Nobis salus, illis trux
C. — 5, 1 Cecidit novellus ros A. —
5, 2 Et de virga Jesse flos. 5, 4 —
visitavit nos A. —
Die ganze Str. 5 fehlt in BD, und lautet korrigiert (Be-
weis 5, 4) in C:
Descendit in vellus ros,
De Maria verus flos,
Verbum patris, summa dos,
Visitavit famulos
Caro factum propter hos.
6, 3 Quia paruit C. —
6, 5 Verbum factum propter nos BD. C fügt noch —
die folgende Schlufsstrophe bei, deren Unecbtheit der Mangel der einsilbigen
Reimwörter wahrscheinlich macht:
Adam primo corruit,
Mundo poenam meruit,
Eva vitam perdidit,
Quam Maria redidit
Turbae, Christo quae credit.
Dieselbe Handschrift hat auch den Rundreim:
Eja et eja jubilando
Resonet ecclesia.
Dies Lied findet sich auch im Hortulus deliciarum der Herrada von Lands-
perg; nach D bei Morel 7.
— 60 —
33.

1. Ex Adae vitio 3. Diu miseria


Nostra perditio Gravis et seria
Traxit primordia, Nos subjugaverat,
Dei et hominum Regnabat servitus.
Per Christum Dominum Libertas penitus
Facta Concor dia. Nos abrogaverat.
Eia, Aderat
Gaudeat ecclesia Terminus, quo fuerat
Fideliuin, Dispositum,
Nova mater filium, Mari am per spiritum
Humilium Paraclitum
Redcmptorem, Fccundari,
Virgo manens edidit, Et Deum in virgine
Quod accidit Pro liomine
Praeter morem. Humanari.
2. Ut solis radius 4. Stirps Jesse virgulam
Intrat innoxius Secreti bajulam
Fenestram vitrcam, Et fiorem virgula
Sic Dei filius, Produxit unicum
Immo subtilius Flosque miriticum
Aulam virgineam. Fructum per saecula.
Paleatn Sedula
Retulit ad aream Plebs resonet credula
Ventil, ibrum, Cum jubilo,
Qui sul) caroia velabrum Qui sub quodam nubilo
andelabrum
( De nihilo
Verae Inda Cuncta fecit,

Cen so] nube latail Sub tenaci corpore


Nee horruit Sub tempore
Mortnn crucis. Ni»ii abjeeit.

Cod. Parisin. (ol. Martialen.) 3549. laec. L2. A. — Cod. Parisin. (ol.
Martialen.) 8719. saec. L2. B. \ li.it nur die tttr. 1, 2, :*; 1> ordnet, sie L,
2. i.-it B. 8, 6 abnegaverat B. 1, L8 tonaci B.

:**.

1 . Jubib mos Binguli 2. Natus de virgine


est

Carolina promentt ('um bumanitate,


Feata t.niii parvnli Absque viri scinmc
Crebro recolenl Salva puritate,
l-.jii- nun nativitaa Pertulil inopiani
l oh- redemptionia, Sponte prineepa natus,
Omnibua est carita Negal rerum copiam
Haud mal 1b, aed bonia, Foeno praeaentatua,
— 61 —
3. Inter animalia 5. Denique turpissimam
Est praesepe missus, Mortem degustavit,
Quem nee vestis varia Creaturam infimam
Texerat nee byssus, Per quam sublimavit,
Coelum regit, aethera, Morte non indiguit
Pontum, terram, mare, Christus rex coelorum,
Barathrum et sidera, Qui subire voluit
Quae refulgent clare. Tormenta malorum.
4. Fere quosque sumpserat 6. Imploremus igitur
Plebium defectus Corde sitibundo
Propter nos, qui fuerat Monarcham, quo regitur,
Omnibus perfectus, Quidquid est in mundo,
Firmae patientiae Ut coeli palatia
Speculum ut daret. Nos det speculari,
Universis sordibus In aeterna patria
Sicque nos purgaret. Secum combeari.
Cod. 7970 saec. 15. der k. k. Familienfideikommifs-Bibliothek zu Wien.
Mit Mel. —
3, 6 mare fehlt. — 3, 7 et sidera singula.

35.

1. Lilium floruit 2. Re visit thalamum


arvis vernantibus, sponsi praesentia,
Quae fons de Libano Qui super Cherubim
lymphis rigantibus mira potentia
Fovet et relevat Volavit praevidens
zephyris flantibus. euneta latentia.
R° Eja, grex in paseuis R° Eja, grex in paseuis
Alludat uberrimis, Alludat uberrimis,
Et sequantur agmina Et sequantur agmina
Agnum inter lilia. Agnum inter lilia.

Qui factus est opilio Qui factus est opilio


Assumpto carnis pallio Assumpto carnis pallio
Et per crucis mysterium Et per crucis mysterium
Elisit fauces daemonum Elisit fauces daemonum
Ferens reis remedium. Ferens reis remedium.

3. Electri species
tandem emieuit,
Et mare vitreum
de Sion exiit,
Anguis teterrimus
nunc jam interiit.
R° Eja, grex in paseuis.
Cod. Parisin. ol. Martialen. 3719. saec. 12. — 3, 6 nuuquam 11 s. Im
Kundreim wird das Wort Eja (der Singweise wegen) je dreimal, die achte
Zeile je zweimal wiederholt. Vgl. Du Meril II, 50.
— 62

3 6.

I.

1. Magnificat 2. Exterminat
Anima mea Dominum, semen gemitus
Pristini
Qui judicat Et seminat
Verba, cor, renes hominum Gaudia nobis Spiritus,
Ponensque mortis terminum Gratia pluens coelitus
Per Adam propagatae. Vitae ros innovante.

3. Qui despicit
Populi fastus veteris
Et respicit
Ancillae fletum pauperis,
Proles humani generis
Jam mc beatam dicet.

II.

1. Ostendunt Dei semitas 2. Jejunae mentis macie


Parentes ab initio, Contraeta terra gentium,
Pius amor et veritas, Panis aflfertur gratiae;
Sed praeminet judicio, Solve laeta jejunium,
Qnae non turbatur odio, Respiret mens ad gaudium,
Dulcis ejuN benignitas, Granum eoelestis patriae
Neque frigescit senio, Mortis in exterminium
Sed semper sine taedio Vitae largitur prandium,
Fervel paterna Caritas Pulsa cordis esurie
Erga Deum timentes. Qnod Dens implet bonfs.

3. Jam solvens. quod promiserat


Abrahae saneto semini,
Suinmis iniii confoederat
Dcsccndens verbum Doniini,
Pacem reportans homini
Libromqne clausuni rescrat
1 nita came aumini,
Qood est conocssum Demini,
Nisi, quem virgo generat,
(
t
>ui matrifl esl origo.

Cani ms. Medicfa saec. 18. <'<><l. Laurentian. PI. 29. 1. A.


i'.tri de

(.int. in i. Toletaanm laec
l:: Cod. Matriten, Tolet. 980 (88 28). B.
Cod. Guelfenbyteran, Helmitadien. 628. laec. 18. C. I. 2, '2 Priitinum
motu genital A. Prj cum semen genital B. 6 dicenl A. LI. 2, • '>, I

Jejunel B. 2, 4 Bolreai C. Reipiral C| ffttidli A. 2, 8 Vom


itur <;. 8, 8 confoederana A. Ofr. Milchaacik, s<.) iq« — l
63

37.
1. Novae geniturae 3. Ortus veri Dei,
Cedit vis naturae, Quo respirant rei,

Contra cariiis jura Miseros eduxit,


Parit virgo pura, Gratia reduxit,
Novo quodam jure Dies nostrae spei,
Premitur natura Dies haec illuxit
Nato Christo. Nato Christo.
2. Audi non auditum, 4. Totum reseratur,
Serva non attrituni, Quidquid tegebatur
Virgineum florem Clausuni sub figura,
Mater praeter morem Prodeunt obscura
Irritansque ritum Jamque reseratur
Retinet pudorem Literae litura
Nato Christo. Nato Christo.
5. Patetque descendens,
Lapis est ascendens,
Fulgens flos insignis,
Extra micat ignis
Interrubum splendens,
Non est opus signis
Nato Christo.
Grad. ms. Mosburgense anni 1360. Cod. Univ. Monacen. 157. A. —
Cod. Gueltenbyteran. llelmstadien. 628. saec. 13. B. —
Cant. ms. Petri de
Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. C. —
C hat nur die erste
atrophe. — 3, 4 reluxit B. —
4, 4 Recedunt obscura B. —
4, 5 Jamque
judicatur A. —4, 6 Literae lectura A. —
5, 1 Patet quod B", Materque A. —
5, 3 Signat flos B. —
Cfr. Milchsack, 182.

38.
1. Nova gaudia 3. Novi muneris
Et nova studia Et novi foederis
Et nova sint tripudia, Et novi novum sideris
Nam nova sunt solemnia, Refulsit lumen miseris,
Novi regis praesentia Adveniens de superis,
Fugant tristia, Allevans hominis
Gaudeant omnia Sarcinam veteris,
Novo de pastore, Existente victore
Praeclaro cantore. Superno Creatore.
2. Novis laudibus, 4. Adam corruit
Novis cantibus, Et poenam meruit,
Novis factis carminibus Christi dum jussa respuit ;

In bis novis natalibus Christus hoc nefas abluit,


Novis plaudamus plausibus, Dum vestem carnis induit,
Nam salus omnibus Solus qui potuit,
Facta credentibus Nobis aperuit
Christo mediatore, Parvo facto factore
Tanti boni datore. Pro lapso peccatore.
— 64 -
5. Nova dictio
Et nova visio
Datur hoc natalitio,
A quo nostra salvatio
Venit et liberatio.
Jam cum silentio
Legatur lectio,
Tacente conductore,
Benedicto lectore.
Cod. Yindobonen. 1565. add. saec. 13. — 1, 8 de fehlt. —
2, 7 est cre-
dentibus. — 5, 4 Et quo nostra. — Nach Str. 5 ist das Lied ein Conductus.

39.
1. Parit praeter morem 2. Mira genitura,
Creata creatorem, Fit creans creatura,
Retinens pudorem Fracta carnis jura
Virgineumque florem, Mirata est natura;
Sic floruit. Mirabili,
Quae respuit Laudabili,
Omnem virga rorem, Pia Dei cura
Sic patuit, Rex humili,
Quod latuit Stans labili
Adae per morem. Jacet sub fignra.
Retinens verum Sic redempta est
Dei decorem gens peritnra,
Deitatis suae Et mundum a labe
Deus honorem impura.
lavit

Toga carnia induit, Sedens throno stabili,


[ndignil Ex mobili
El tnter servos viluit, Compingena ei immobili
Nee ideo minorem Qniddam uova mixtum,
I>.it deitas Bplendorem, Simplex sine jnnetura
i
qni Ins e*1 et hat, E1 modo tarn subtili,

Per DBbem carnie pluit Sub specie Bervili


Boris -in dulcorem, Saxa confregit dura,
Qni rnentes ooatraa oabuit. Ut ])opulo gentili
Tenebraa qnoqoe Init Jam procnl ab ovili

Dei fundens amorem, Pateret via pura,


<
(
»ui -tiuit, Pro vili,

Non deatrnit, Pro fragili,


limiH) reatituif Pro re mirabili
'um antiqniorem. Habebatur scriptura,
Cod. Oxonien. Rawlinson 510. ( 18, A. Cant. ms. Petri <lc
Medicii »aec. 18. Cod. Laurentian. PI. I
l. B. ( .ini. ms. Toletanum
iaec. 18 I od. Matriten. Tol< t 980 (88 < - l, L5 Togam C. L, 10

qni lex A. — 1, 24 Tenebrai qnoi Lui i \ I, 25 fundant \ Str. 2


fehlt C; 2, 20 u. iv. fehlen B.
— 1*5 -
40.

1. Nunc adsit nobis spiritus 5. Nunc omnes consolamini


Omnipotentis coelitus, Et intime laetamini,
Qui ncs laudare penitus Ab invicem amamini,
Filium Dei doceat, Nam puer nobis nascitur
Noa caritate repleat, Et in praesepe ponitur,
Ut nostra mens sie ardeat. Qui verus Deus noscitur.
2. Corda laetentur oninium, 6. Jam corde sursum tendite,
Mens gaudeat fidelium, Quod factum est, perpendite
Maria parit filium, Et regi nato psallite;
Divinum unigenitum, Nam Stella, quam promiserat
Qui nobis dedit aditum Balaam, ita fulserat
Per Adam coeli perditum. Et mundum illustraverat.

3. Lux corde rectis oritur, 7. saneti Dei, jugiter


Nam mors antiqua moritur, Orate Deum pariter,
Nostra salus redueitur. Ut nobis det suaviter,
Praeconia prophetica Hie condecenter vivere
Replentur et Davidica, Possimus, mala fugere
Christe, nos salvifica. Ipsumque semper cernere.
4. Christe, nobis gratiam, 8. Jerusalem nunc gaudeat,
Aeternam quoque gloriaim Cum speciosus exeat
Tu da fidelem latriam. Ex Sion, cujus luceat
Maria, virgo virginum, Jam lux illustrans Israel
Quae sola spes es hominum, Et austrum fugans Jezabel,
Pro nobis ora Dominum. Est dictus hie Emanuel.
9. Sion, solve vineula,
Bibe salutis pocula,
Jam auferuntur jacula,
Evae peccatum veteris,
Tu nunc redimeris,
gratis
Per Dominum eligeris.

Cgm. Monacen. (ol. Tegurin.) 716. saec. 15. —


Aus eben dieser Hs.' teilt
Mone I, 60 sq. die sechs ersten Strophen des Liedes mit. Warum nicht mehr,
bleibt dunkel.

41.

1. Haec est dies salutaris, Splendor namque deitatis,


In qua nobis Stella maris Föns totius bonitatis,
Dat gaudere Gloriosam
Nee habere Et formosam
Terminum, Virginem
Qui cantemus Fecundavit
Et laudemus Et salvavit
Dominum. Hominem.
Dreves, Cantiones et Muteti. I. 5
66 —
3. Factum caro Dei verbum 4. Admiratur virgo pia,
Frangens, quidquid est super- Per quam patet vitae via,
bura, Gabrielen!
Dum desceudit, Tarn tidelem
Praeostendit Nuntium,
Aliis Quae concepit
Ut a rege Et peperit
Data lege Filium.
Filiis.

5. Veneremur regem uatum,


Super coelos sublimatum,
Per virtutem
Ad salutem
ömnium
Det nostrorum
Peccatorum
Veniam.

Cod. Cantabrigen. Ff I 17. add. saec 13.

I i a.

1. Saec est dies Baiataris, 3. Splendor oamque trioitatis,


in qua Dobia Btella maris Eons totius bonitatis,
Dat gaudere Carnem vilem
Nee habere Ac servilem
Tenninuin, Indult,
Hinc cantemua Quem majestas
Et laudemus Et honestas
Dominum. Praeboit.

2. Admiratur virgo pia, 4. Visitavil mundum Dens,


Per quam patel vitae m.i. Ne periret homo reus,
( ..ihriclem G-loriosam,
Tarn fidelem Tarn formosam
Nuntium, Virginem,
Quae BUSCepit Deeoratam
Et concepit A.cornatam
Filium. Domino.

Prooese. DBti QeorgiJ Etagen. laec II.


s. '<><!.
Prägen. VIII <; l<>.
<

Lied ist Bearbeitung dei vorigen.


eine Doofa ist, dir Verschiedenheit
•in» nanoigfache, dafi sie sich in den Noten mir schwer darstellen lies.
— 67 —
43.
1. Pater tiliae Et qui vetuit,
Nasci dignatur hodie Haec sola prohibuit
De filia, Invidia.
Sacra virgine, 7. Eva facinus
Non ex virili semine, Audens et prava protinus
Fit nescia Consilia
2. Res mirabilis Viro suggerit,
Et laudanda mirabilis Maligna jussa praeterit
Potentia, Regalia.
Contra solitum, 8. Porno vescitur,'
Contra naturae debitum Videns se nudum tegitur
Cum gratia. Per folia,
3. Virgo peperit, Hinc deeipitur
Divina sicut voluit Et deeipit, hinc nascitur
dementia, Miseria.
Puer gignitur, 9. Hie mox cecidit
Nee ulla mater premitur Et data justa perdidit
Angustia. Palatia,
4. Hostis perfidus Nos contraximus
Et invidus et callidus Peccatum et reeepimus
Ad vitia, Similia
Qui se perditum 10. Porta clauditur,
Adamque vidit positum Angelica praeponitur
In gloria, Custodia,
5. Fraudis rnachina Nullus noverat
Temptat rem levem, feminam, Et evitare poterat
Ad talia: Supplicia.
Si comeditis 11. Sed, qui potuit,
De pomis hie appositis Nobis solus aperuit
In media, Coelestia,
6. Dii eritis Mittens filium,
Scientes, Deo similes Per quem tit Privilegium,
Per omnia, Ad gaudia.
12. Hinc concinere
Est et nova psallere
Laetitia.

Antiph. ms Lambrechtense saec. 14 /i5. Cod. Graecen. 258. add. saec. 13.
2, 1 Rex mirabilis. -- 10, 2 Et angelica.

43.
1. Omnis curet homo 2. Stella maris solem,
Promere cantica, Virga tulit florem,
Sunt completa modo Virgo parit prolem
Dicta prophetica. Incorrupta novam.
— 68

3. Quam miranda fuit 4. Quo mortale genus


Gratia nascentis, Ante tenebatur,
Ut sie contereret Qui nos sie liberat,
Vincula serpentis. Hie benedicatur.

Cod. Parisin. (ol. Martialen.) 3549. saec. 12. A. Cod. Parisin. (ol. —
Martialen.) 3719. saec. 12. B. —
2, 2 steht vor 2, 1 und 2, 4 vor 2, 3 ß. —
2, 4 novem B. —
Als Rundreim wiederholen sich nach jeder Strophe die
Worte: Est verbum caro factum.

44.

1. Puer est no-bis natus, 2. Quos Adam defornwvit,


Dum Deus humanatus Nos Christus reformavit,
Non carnis, sed reatus Qui coelos inclinavit
Est onus dedignatus. Et tenebras calcavit.
oui genitus Nam pristinae
Divinitus Caligine
Et patri coaequalis, Demersos vetustatis
Dum nascitur Nos extulit
Exceditur Et retulit
Lex partus naturalis. Ad lucem veritatis.
Nam incarnari sustinens Nascens mundo consuluit
De \ inline procedit. Et plebi periturae
Et deitatem retinens Et humanam praeposuit
A patre non recedit. Angelicae naturae.

3. Qui coelo delegatur,


In terris conversatur,
Cui coclum famulatur,
Praesepi reclinator.
Ilunc sideris
Prae ceterii
Lux micam praesignavit,
Hie canticis
Angelicia
l'astorcs excitavit ;

Ipsi laus in coelestibus


Bf gloria cantatur,
in terra pai bominibufl
De coelo nnn1i;ilur.

Cod. Oxonien. Etawlinaon C 510. laec. 18. A. —


Cant. ms. Petri de Me
dicii 18. Cod. i.aim nti.iii. im. 29. L. B. Cant. mi. Toletanum saeo.
i
od M atriten. Tolot 980 (88 28). C. Cod. Guetfenbyteran. Helmstadien,
18. I). 1. J nobii eil i>. I. honua eit D. I 1, 7 Bai —
patri \ ui. \i,i. h.H-k WH.
— . 66 —
45.
1. Deus misertus hominis 2. Virgo concepit filium,
Lavit leatum criminis Cui ferunt testimonium
Evae per partum virginis. Puter et evangelium.
quam dulce remedium, Quos serpens nequam inficit,
Ut Vitium Hie reticit,
l'urgetur per convitium; Qui sanetus sanetos perficit;
Fit electis compendium, Sine fide non proficit,
Ne taedium Sed deficit.
Sit currenti per Stadium, Quia, qui fidem abjicit,
Si differatur praemium. Non hunc tidelem efficit.

3. Non Elisaei baculo


Nee Giezi signaculo,
Immo crucis umbraculo
Infanti vita redditur.
Hie creditur,
A patre natus mittitur,
Qui, dum in cruce laeditur
Et moritur,
Eclipsim luna paritur,
Nam sol sub nube tegitur.
Cod. Oxonien. Rawlinson C 510. saec. 13. A. —
Cant. ms. Petri de Me-
dicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. IB. —
6 per contrarium B.
1, —
1, 9 eurrentis B. —
Str. 2 und 3 fehlen B. —
3, 8 fehlt eine Silbe A; et
ergänzt. — A giebt dem Liede die Aufschrift: De miseratione divina erga
genus humanuni; dasselbe fehlt in Chevaliers Repertorium.

46.
1. In rosa vernat lilium, 2. Ex luna solis emicat
Flos in flore florescit, Radius elucescens,
Dum nata parit filium, Mundanis solem indicat
In tenebris lucescit Lima nunquam decrescens,
Lux sine tenebris, Hie sol, dum lunae jungitur,
In carnis latebris Neucer eclipsim patitur,
Vera dies diescit. Sed est plus quam nitescens.
3. In hiemali tempore
Ver vernat ultra morem,
Dignum de digno corpore
Mater
fudit odorem,
praemium,
veris
Hiemis taedium
Ad verum fugit florem.

Cant ms. Petri de Medicis saec 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. A. —
Cod. Guelfenbvteran. Helmstadien. 628. saec. 13. B. Cant. ms. Toletanum —
saec. IB. Cod. Matriten, Tolet 930 ':i:}-23). C. 1, 1 A rosa C. —
1, 7 —
Vera dies diei C. —
Cfr. Milchsack 188.
70 —
47.

1. Gratulentur parvuli 2. Applaudamus pueris


Nato rege parvulo, Et nos * * pueri,
Factor enim saeculi Quos inventor sceleris
Factus est in saeculo, Frena laxans sceleri
Ipsi sonent moduli, Lac sugentes uberis
Quos pro nostro modulo * * * * uberi
Moilulemur seduli Matrum raptus funeris
Voce, corde sedulo. * * * * funeri.

3. Quorum niorte doluit,


Rachel jam non doleat,
Causam luctus habuit,
Causam risus habeat,
Et quos vix mors tenuit,
Vita jugis teneat,
El quam tlere decuit,
Nunc ridere deceat.

Cod. Monacen. (ol. Diessen.) 5539. saec. 14

48.

Geuitus 2. Nee a desiderio


I >i\ initus Defraudata sobrio
[dem, qaod ingenitus, Recreatur basio
Editas Yili teeta pallio,
Humanitus Cum sacra conjuuetio,
Hac in valle gemitus . Quam sine divortio
.Mira prolis anitas, (asia generatio
Germinal nativitaa. l'rodit in connubio.

\<1 epithalamium
I. xcit.it tripudium,
Salomonia Studium,
Bditigator raentium,
David fert in medium
Lyram ei psalterium
Praemiaque talia,

Tot <t tarn propitia.

Gratis
Propria
l);niti laus et gloria.

ut mim. i'.tn de Medicis laec. L8. Cod. Laurentian. PL 29. I. \

Cod. Guelfenbyteran Helmstadien. 628. aec 18. B Cfr. Milchsack 202.


- 71 —
49.
Fulget in propatulo 2. Floret Jesse virgula
Lux aeternae gloriae, Rore plena coelico,
Ortus est de rivulo Fugit Evae nebula
Föns miserieordiae, Eventu non logico,
Vim ducit a surculo Dum Christi virguncula
Radix veniae, Non in lubrico
Per quam tempus gratiae Spem ponit sed sedula
Datur saeculo. Servit unico.
3. Nesciens deficere
Defectus ingreditur,
Angelicum vivere
Famem, sitim patitur,
Temptatur, sed temere,
Mors incurritur,
Sed tarnen exstinguitur
Orto sidere.
Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. A. —
Cant. ms. Toletanum saec. 13. Cod. Matriten. 930 (33 23). B. Cod. — —
Guelfenbyteran. Helmstadien. 628. saec. 13. C. 1, 7 Per quem AC. — —
3, 1 Nescius C. —
Cfr. Milchsack 193 sq.

50.
1. Fulget dies celebris, 2. Quidquid nos perdidimus
Lux glorificanda, Sub primo parente,
<
t)ua
peperit filium Totum nobis redditur
Virgo veneranda, Sub novo nascente,
Per quem detestanda Matre pariente
Mors erat vitanda Cantant laeta mente
Gensque miseranda Organo stridente
Morte relevanda. Gentes sie redemptae.
Fraus interit, Referat,
Salus redit Quod laeserat
Omnibus adoranda, Fraus Eva corruente,
Dum genitum principium Quod redditur, dum nascitur
Producit mater omni um. Hie, per quem mundus regitur
3. Orta stirpe regia
Virgo parit florem,
Mundus lapsus floruit
Cujus ad odorem,
Deitas honorem
Salvat contra morem,
Nam virgo rectorem
Parit meliorem.
bidus darum
Fulget carum,
Nobis monstrat splendorem,
Nam latuit, quod patuit,
Cum Christus nasei voluit.
Cod. Parisin. (ol. Martialen.) 3719. saec. 12.
- 72 -
51.
1. Fregit Adam interdictum 2. Fregit homo pactum Bei,
Et reliquit hoc delictum In quo sumus omnes rei,
Miseris posteris, Labimur, patimur
Poenam culpae veteris. Aeternumque morimur,
Libera conditio Donec virgo peperit,
Mergitur in vitio, Quod naturam praeterit,
Viget in natura Sola praeter morem
Gravis conjectura, Pium redemptorem,
quanta miseria! quanta gaudia!
3. Hie adjutor opportunus,
A peccato über unus
Exsistit, resistit
Hosti, qui nos perdidit.
Qui dum petit humilem,
Temptat ut vincibilem,
Satan enervatur,
Yincit, qui temptatur,
quanta victoria!
Trop. ms. s;uc. Cod. Stuttgartien. HB. I Asc. 95. A.
13. Cod. Engel- —
d 102. B&ec. 12. B. —
1, 7 Fiet in natura A. -• 2, 7 Sola praebens
niMia A. — 3, 6 Temptatar vincibilem A. Cfr. Mono I, 55. —
52.
1. Fraude caeca desolato 2. Nostrae sorti coaequatur
Primo nostri generis Lux in testa condita,
Mortis virus ex palato Dum lucerna feeuudatur,
Rednndavil posteris, Per quam patet semita,
1 moerore desiccato Mulieri reformatur
orruptelae veteris
l Dragma diu perdita,
Hausit poenam cum peccato In qua regis sigillatur
Jubar Doyi Bideri8. Forma ooelo cognita.
Pingit arcam testamenti
Sedulo paraclitus
El largitor ornamenti
B ii parat ingenitus,
\ ernat intus Bacramenti
Vipja Hörens COOlitUS,
Lux in nibo non niarcenti
Fit bomo divinitu

(.ml in de Medicii laec. 18. Cod. Laurentian. PL 29. I. A.


Petri —
Cant. im Toletimuin laec. 18. Cod Matriten. Tolel 980(38- 28). B. —
Trop. ms. taec 18. Cod Stuttgartien. HB. Abc. 96 0. - Cod. Guelfen- I

livteran. Helm tadien. 628. saec. 18. I> — Cod. Guelfenbyteran. Helmutadien.
1099. iaec. 18. i. ii.it nur eine Strophe.
« I. 7 Uausis C. 2, 2 in
theca I». — 2, k coelo congrua \- Cfi Milchiack 189.
- 73 -
53.
1. Praeter rerum seriem 2. Virtus saneti Spiritus
Parit Deuni hominem Opus illud coelitus
Yirgo mater, Operatur,
Nee vir tangit virgineni ,
Initus aut exitus
Nee prolis originem Partus tui penitus
Novit pater. Quis scrutaturV
3. Dei Providentia
Quae disponit omnia
Tarn suave,
Tua puerperia
Transfert in mysteria,
Mater, ave !

Cod. Guelfenbyteran. Helmstadien. 628. saec. 13. A. Clm. Monacen.


(ol. Emmeramen.) 1434:3. anni 1351. B. —
Cod. Trecen. (ol. Claraevallen.)
1612. saec. 15. C. —
2, 4 Intus ac exterius B. —
2, 5 Partum tuum penitus
B. — 2, 6 Qui scrutatur B. —
Cfr. Milchsack 219 sq. Das Lied steht —
noch in Corners Magnum promptuarium 1645, S. 304 u. f. Er liest 2, 4
Introitus et; 2, 5 Tanti partus; 2, 6 Ignoratur.

54.
1. Pater noster commiserans 2. Quicunque vult salvus esse
Filiorum excessibus, Attendat subtilius,
Eos falli considerans Quod velut nequit obesse
In peccati contractibus, Vitro solis radius,
Tutorem sibi dirigit, Sic servantur primitiae
i^ui pro pupillis transigit Carnis matris et filiae,

Vitam morte mercatur, Nee stupeat natura,


In poena eulpam destruit, Ejus enim destruere,
Scelus in nece diluit, Cujus fuit et condere
Vincit, cum judicatur. Fragilitatis jura.

3. Ergo credo in Deum,


Cujus misericordia
Conciliavit reum
In sera poenitentia,
Raptus raptorem rapuit,
Metit in messe stipulam,
Quod signat, cum fei renuit
Gustans, et tradit regulam,
Ne desperet in sceleris
Quatriduanus tumulo,
Finalis enim operis
Causa servatur calculo.
Cant. ms. Petri de Medicia saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. A. —
Cant ms. Toletanum saec. 13. Cod. Matritcn. Tolet. 930 (33 23). B. — —
Cod Guelfenbyteran. Helmstadien. 628. saec. 13. C. 1, 7 mortem B. — —
2, 3 nescit obesse C. —
In C erscheinen 3, 1-4 als Rundreim nach jeder
JStrophe, in AB als Teil der dritten abweichend gebauten Strophe. Cfr. Milch-
sack 194 sq.
74

55.
1. Pater ingenitus, 2. Inaestimabilis
a quo sunt omnia, est miseratio,
Excludit hominem Ut servum redimat,
procul a patria, non parcit filio,
Miro consilio, Descendens Mus
mira potentia de regni solio
Reponit exsulem Commutans gloriam
in sede propria. carnis officio.
3. Qui claudit omnia
nee ipse clauditur.
Claustrum virgineum
solus ingreditur,
Jungitur homini,
quod Deus creditur,
Nee tarnen deitas
in hoc deprimitur.
Trop. ms. saec, 13. Cod. Stuttgartien. IIB. I Asc. 95.

56.
1. Ortu regis evanescit 2. Haec est rosa venustatis,
Legis nubes, involuta Quae produeto coeli flore
Vera dies elucestit Tenet decus castitatis
Umbra noctis dissoluta Et in partu sanetiore
Rosa produxit lilium Exsultat privilegio
Et honorem convallium Nullo delusa vitio,

astitate non Boluta.


< Coeli porfusa rore.

:;. Veris bdems aeternalis


Elargitur divitias,
Cedit rigor hiemalis
El in rioris deliciaa
Sc resolvi gratulatur,
Grandel quidem ei miratur
Plorem non visum alias.
< .int. ms. Medicis saec. 18. Cod. Laurentian. PL 'J'.*. 1. A.
Petri <!<• —
Cant. ms. roletanum I".. Cod. Matriten. Tolet. 930 (">:'> -2S> B.
saec. —
(Jod. Gaelfenbyteran. Helmstadien. 628. Baec. 13. ('ml. Guelfenbyteran. <
'.

Helmstadien. 1099. >;i«'<-- 18. 1). —


2, :; Deus castitatis A. Str. 8 fehlt —
A. 8 quidam B.
I Cfr. Milchsaek L88.

.» 7.

l« Novi partufl gaudium l fmbrae deservierat,


Sonel \ox fidelium, Nunc ad lucem veneral
Quo iiiinni de luminc Prolea Ada»- veteris,
Prodiens de virginc Quam domo carceriB
in

Pnrgal A.dae ftlium Princeps mundl claoscral


Veten caligini Jugo pressam oporis.
- 75 —
3. Non patebat exitus
A spelunca gemitus
Legis patrocinio,
Semivivo saucio
Saccrdotis transitus
Non fuit praesidio.

Cod. Oxonien. Rawlinson C. 510. saec. 13. —


Die Ha. giebt dein Liede
die Überschrift: De effectu partus virginei. Du Meril II, 48 teilt es einer
Pariser Hs. (4880) des 14. Jahrh. mit

58.

Novae lncis hodie 2. Jam de gemma claruit


Jubar innovatur, Nobilis scintilla,
Jubaris in facie Regem coeli genuit
Lux illuminatur, Humilis ancilla,
Virgo feeundatur Cujus ex mamilla
Prole sapientiae, Lac lactanti profluit,
Cui vox laetitiae Mater atque genuit,
Digne ministratur. quam felix illa.

3. Aulam rex egreditur


Dignae mansionis,
Porta firma clauditur
Clave Salomonis,
Exsultationis
Mundo fax incenditur,
Ardet nee comburitur
Rubus visionis.
Cod. Graecen. (ol. Secovien.) 756. anni 1345. —
Dies Lied ist in der
Handschrift zugleich mit Magnum nomen Domini und Resonet in laudibus
als Interpolation zum Nunc dimittis verwendet.

59.

Lux illuxit gratiosa 2. In qua forma speciosus


Novum ferens gaudium. Prae filiis hominum,
In hac die gloriosa Fructus David generosus,
Luminare gentium Legi ponens terminum
Super nos enituit, Circumcidi voluit.
3. Juravit David Dominus
Et eum non poenituit,
Nam super David solium
David de fruetu posuit.
Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. A. —
Cant. ms. Toletanuin saec. 13. Cod. Malriten. Tolet. 930 (33—23). B. —
Cod. Guelfenbyteran. Helmstadien, 628. saec. 13. C. —
Cfr. Milchsack 198.
- 76 -
60.
1. Pater ingenitus 3. Obumbrans spiritus
Cosmo divinitus Mariae coelitus,
Succurrens proprium Ut Christum pariat
Transmittit filium. Et virum nesciat.
2. A patre genitus 4. Felix puellula,
Propter nos editus Sub cujus cellula
Venit per tenerum Pausavit Dominus
Mariae uterum. Venturus cominus.
Cod. Engelbergen. 314 saec. 14. — 2, 2 nos credimus.

61.
1. Lex onus importabile 2. Habent in ortu filii

Sub se fuit statutis, Ad verbuni Simeonis


Nunc tempus aeeeptabile, Quid am ruinam, alii
Nunc sunt dies salutis, Spem resurrectionis ;

Nunc legis impossibile Fit lapis adjutorii


Dat gratia solutis Lapis offensionis,
A jugo servitutis ;
Sed diversis personis:
Nunc Moyses exeluditur Hie est lapis in titulum
A terra, quae dividitur Erectus ad miraculum
Jesum ducem secutis. Antiquar visionis.
']. Hie lapis de lapidibus
Abrahae suscitavit
Filios, quos prioribus
Ejectifl adoptavit,
Priorum paneiu canibus
Sul) menaa minist ravit,
Quod Jacob figuravit,
('um fratrem primogenitum
Jus emens illi debitura
l \ pice Bupplantavit,

Cant ms. Petri <lr sfedicii saec. 13. Cod. Laurentian. PL 29. 1. A. —
Cod. Guelfenbyteran, Helmstadien. s
(>'2' . Baec. LS. I'». (MV. Milchsack L97 sq.

6*.
1. Jncunda loce claruit 2. Radix Jesse progreditur
/Leteroae k>] potentiae, Virgam prodneeos gratiae,
(hui Stella oobia Bplenduit, 1><- qua flos vernans oritur,
Novmii jnbar laetitiae. Spien dor paternae gloriae.
:;. sie, liliuui convallium
Aeterno patre genitum,
Yirgo, decua bumilium.
Humanuni vestil babitum.
< im. Mouacen. i"l E iramen.) 14348. i L851.
77 -
63.

1. Lactatur turba puerorum 2. Immensae pater caritatis


Spiritali gaudio, Nos damnarc noluit,
Medela vera peccatorum Verbum supernae deitatis
Hoc manavit saeculo Incarnari voluit
Nocte celeberrima ;
Mystice de virgine,
Jubilemus et eantemus Salutata, fecund ata
Novo regi carmina. Sine viri semine.
R° Jacet in praesepio, R° Jacet in praesepio,
Quem honorat et decorat Quem honorat et decorat
Angelorum concio. Angelorum concio.

3. vernans Stella matutina,


Gemma pudicitiae,
Maria, rosa sine spina,
Föns misericordiae,
Tibi laus et filio,

Hujus mundi furibundi


Duc nos de exsilio.
R° Jacet in praesepio,
Quem honorat et decorat
Angelorum concio.

Grad. ms. Mosburgense anni 1360. Cod Univ. Monacen. 157. — Auf-
schrift: De Nativitate et beata virgine.

64.

1. Dole, Sieben impie, 2. Genus est in specie,


Defraudator hominis, Totum in particula,
Subjugavit hodie Aurum in pauperie,
Filius te virginis, Plantator in plantula,
Claudens jubar numinis Dum, qui fecit saecula,
Sub humana facie, Formam sub materie
Veniae Gloriae
Vena, melos carminis. Claudit, regem famula.
3. Natus est, ut vivamus
Ejus more divino,
Passus est, ne petamus
Orcum more ferino;
Uni solique trino
Pie benedicamus.
Psallamus
Altissimo Domino.

Trop. ms. saec. 13. Cod. Stuttgartien. HB. I Asc. 95.


— 78 —
65.
1. De naturae fracto jure 2. Verbum patris,
Ratio miratur, Lux aeterna,
Sicut docet litera, Luce lucet hodie,
Virgo fit puerpera, Lucet lux iu tenebris,
Virilis expers seminis Se latebris
Alvus tumescit virginis, No-strae carnis palliat,
Re nominis Neque minus radiat
In virgine servata. Deitas vestita.
3. Quid pervertis
Nee avertis
Legis adumbracula,
Judaea incredula?
Mentem legis male legis,
Medullam corticis
Nee elicis ;

Vanis haerens doces vana,


Dum de spica paleas,
Quas teneas,
Colligis, non grana,
Cant ms. Petri de Medicia saec. 13. Cod. Laurentian. IM. 29. 1. A. —
Cod. Oxonien. Rawlmson C 510. Baec. 13. B. Cod. Guelfenbyteran. Hclm- —
Btadien. 628. saec. LS. C. 1, Viribus expers B.— 2, 5 Sed latebris A,
>*» —
«•
latebris B, sei latebri« c. 3, 7 docens AC. —
3, 8 de spicis B. Cfr. — —
Milchsack 193.

66.
1. Vetos error abiit, 2. quam pium
.Lim lei nova Bobiit, Mysterium
Mira novi ortOS i
E1 liuntiuni.

Pacta oovitate. Dum medium


De Sion 1' Silentium
Fona de petra saliit, Fert omnium
.i.iiii|.iii] cessel umbra Legis Gabriel,
N.ita reritate, Bmanuel,
Stellanova prodiit, Spcs gentium
Nox in lacem tranaiit, El gaudium
Admirantur daces gr< Fidelium,
\ i-.i claritate. Krx Israel.

Ortoa est repente


So! in Oriente
lloininc gignente
El Deo oascente,
\ ita resurgente,
Edorte sie cadente.
Cod. Pari in. (oL Martlalen.) 3710. laec. 12.
- 79 —
67.
1. Beatae virginis 2. Ardere cernitur
Fecundat viscera Ardenti radio
Vis sancti tiaminis, Rubus nee uritur
Non carnis opera, Ignis incendio,
Garens origines Sic nee corrumpitur
Labe puerpera Concepto tilio

Dei et hominis Virgo nee laeditur


Dat nova foedera. In puerperio.
3. Miratur ratio
Deum in homine,
Suscepto tilio
De matre virgine,
Non riat quaestio
De tanto nomine,
Sit fides ratio,
Virtus pro semine.

Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. Fl. 29. 1. A. —
Cant ms. Toletanum saec. 13. Cod. Matriten. Tolet. 930 (33 21). B. — —
Cod. Guelfenbyteran. Helmstadien. 628. saec. 13. C. —
Cod. Graecen. (ol.
Secovien.) 756. anni 1345. D. —
Cod. Engelbergen. 314. saec. 14. E. Ordin. —
ms. Praemonstraten. saec. 14. Cod. Londinen. Add. 22604. F. Orat. ms. —
Coelestinorum saec. 15. Cod. Parisin. 18571. G. —
1,1 Mariae virginis
DEFG. —
1, 8 Dans DE. —
2, 5 Sic non A. —
3, 2 Deum in virgine
D. — 3, 4 Non carnis opere D. —
3, 5 numine D. —
überschreibt das D
Lied: Super antiphona speciosa, E: Versus super Alma redemptoris. Cfr. —
Milchsack 192.

68.
1. Austro terris influente 2. Innovatur terra vetus
Surgens cedit aquilo, Novo more germinans,
Flatu sacro succedente Parit virgo, prodit foetus
Pulso mentis nubilo Evae luctum terminans,
Fervet ignis, sed feeundans Quo complente jus legale
Et humanuni cor emundans Coaptantur coelo scalae,
A letali frigore. Via patet regia.
3. Serpens dirus exturbatur
Ad vagitum pueri,
Per quem pauper liberatur
Potens datur carceri,
Ab erroris via flexus
Patris redit in amplexus
Minor natu filius.

Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. A. —
Cant. ms. Toletanum saec. 13. Cod. Matriten. Tolet. 930 (33—23). B. —
Trop. ms. saec. 13. Cod. Stuttgartien. HB. I Asc. 95. Cod. Guelfen- —
byteran. Helmstadien. 628. saec. 13. D. —
Cod. Guelfenbyteran. Helmstadien.
1099. saec. 13. E. —
1, 3 Flatus C. —
1, 4 mentis jubilo A. 2, 4 Ecce —
lutum D. —
3, 1 exstirpatur B. —
3, 2 vagitur B. —
Str. 2 und 3 fehlen C. —
Cfr. Milchsack 186 sq.
80

69.

1. Ad cantum laetitiae 3. Judaea, gens misera,


Nos invitat hodie Corde, verbis propera,
Spes et amor patriae Potes esse libera,
Coelestis. Si credis.

2. Natus est Emanuel, 4. Ergo nostra concio


Quem praedixit Gabriel, Psallens cum tripudio
Unde sanctus Daniel Benedicat Domino
Est testis. His festis.

Trop. ms. saec. 13. Cod. Stuttgartien. I Asc. 95. A. HB


Cod. Eugel- —
bergen. 314. saec. 14. B. —
Process. ms. Schonenbergense anni 1533
Privatbesitz,. C —
Cod Berolinen. Germ. 8° 190. saec. 15. ex. D. 1, 1 —
Ad festum laetitiae CD. Str. 3 fehlt A. — 3, 4 Si velis C. —
4, 1 Ergo —
nunc cum gaudio CD. —
4, 2 Summo cum tripudio A; Nostra simul concio
CD. —
4, 3 Benedicat jubilo AD, Benedicat jugiter B. 4, 4 Domino ABD. —

70.

1. Adest annus jubilaeus, 2. Coelum coepit inelinari


Annas, in quo novus Dcus Globo splendens sublunari,
Nascitnr de virgine, Terrain replens lumine;
Visitatur Idumaeus, Terra coepit elevari,
Et mundatur homo reus Luna surgens ut de mari
Ab antiquo crimine. Suo stet in ordine.

Fornieatrix aecusatur,
Terra saneta consignatar
Dextrae Dei digito,
Accnsata liberatnr,
Dum Maria feeundatur
Spiritu paraclito.

Cant ms. Toletai iaec. 18. Cod. Matriten. 980 (88 — 28). 1, 4
Vfltniius. — 2, •'>
Terra replens.

71.

1. Dei Bapientia 2. Ex David originc


Jugnm mortii frangere Stclln Jacob oritur,
Vi'iiit ad terrettria, Ei Maria virgine
trae tortifl miserae Dens homo nascilur,
\ i
ii'u camisia, I)cus est cum homine,

Qaam alvo paerperae Jam homo pegreditnr


Paraclitui teznit, Suisuin ad coelestia.
-- 81 -
8. Postquam rox aoeubuit
Ventris in palatio,
Jus naturae stupuit,
Admiratur ratio.
Qualiter intumuit
Nullo tactus vitio
Venter tumens coelitus.

Taut. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentiau. PI. 29. 1.

73.

Transgressus legem Domini, 2. Veritati stat obvia


Quam dedit Deus homini, Mitis misericordia,
Homo dignus exitio Pro transgressore supplicans,
Relegatur exsilio, Immitem Deum judicans,
Sed fons misericordiae Si prorsus ita destruit
Huic mediante filio Creaturam, quam fccerat,
Finem dedit miseriae. Si perituram noverat,
Quam facere non debuit.

3. Ergo verbum incarnari


Vult pater, ut reformari
Possit hominis Status;
Est Christus humanatus
Carnem sumens de virgine
Ab omni mundam crimine,
Non fuit mori veritus,
Ut homo morti deditus
Viveret liberatus.

Canl ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. A. —
Cod. Guelfenbyteran. Helmstadien. 628. saec. 13 B. —
Cod. Guelfenbyteran.
Helmstadien. 1099. saec. 13. C. —
A hat nur die erste Strophe. Nach 1, 6 —
scheint eine Zeile zu fehlen. —
Cfr. Milchsack 171.

73.

1. Sonet vox laetitiae, Inest gregi ratio


Sonet in honorem Cognito pastore,
Largitoris gloriae, Manet incorruptio
Nati praeter morem, Nato salvatore,
Bos cognovit hodie Fugit desperatio,
Suum possessorem Viso redemptore
Visum in praescpio. Sub gregis custodia.
Dreres, Cantiones et Mnteti. I. 6
— 82 —
3. Psallat ergo sedulo
Suo grex pastori,
Litiget pro baculo
Pars utraque chori,
Vae, si in ergastulo
Permittat ur mori
Hostis avaritiae.

Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. '29. 1. A. —
Cod. Guelfenbyteran. Helmstadien. 628. saec. 13. b. 1, 1 vox ecclesiae —
B. — Cfr. Milchsack 628. —
Lehrreich ist 3, 3 sq.; denn es geht daraus
hervor, dafs der Kinderbischof aus jenem Halbscheid des Chores genommen
wurde, der im Wettgesange gesiegt hatte.

74.

1. Rex et pater omnium 2. Quem non claudit patulus


In jacturam hostium In se mundi circulus,
Fabrefactum Jussu patris
Sed non factum Alvo matris
Evaginans gladium, Saltum fecit hinnulus,
Quasi per silentium Suscitatur parvulus,
Incarnatum Quod temptavit
Ut larvatum Nee patravit
Mißit ad nos h'liuin. Helisaei baculus.

3. Ut per mortis calicem


Vetustatem duplicem
Amoverel
Et (leieret,

Unam tulit simplicem


Et emisit laticem,
Per quem lavit
Et damnavit,
Peccatorum obicem.

Cant mg. Petri <!«• Medicii saec. Ld. Uod. Laurentian. IM. 29. 1. A.
Cod. Gnelfenbyteran. Helmttadien. $28. iaec. LS. B. -- 2, 7 temptarat H.
2, 8 patraral B. -i, : —
Liei EJyam?
> Cfr. Gdilchiacb 187.

75.

1. Bol oritnr in lidere, 2. Divino verbo numinis


Etori compar in vellere, Snpplente ricem Beminis
El locifer in vespere Tnmescit alvus Virginia,
Berenaf ambram literae, Absconsa virtus Imninis,
[ntacto lemper Latere Quod lucet mundi terrainis,
Virginia <t poerperae Lapsnm reformal hominis
Prodil prolw dei Gratis viviiieii.
- 83 —
3 Quod clamant vaticinia,
Quod murmurant mysteria,
Justa produnt indicia,
Lactante patrem filia

Inclinantur coelesüa,
lndulcans legis gratia
Terris unit coelica.

Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1.

1, 4 umbra.

76.

1. Quod promisit ab aeterno, 2. Levis nubes et vitalis,

Die solvit hodierno Munda caro vaginalis,


Verbum niittens de superno Nobis pluens spiritalis
Pater in Idumaeam. Roris plenitudinem.
3. Olim fuit argumentum
Verbi signans indumentum
Nubes ferens adjumentum
Lucis adumbraculi.
Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. A. —
Cant. ms. Toletanum saec. 13. Cod. Matriten. Tolet. 930 (33 23;. B. —Cod. —
Guelfenbvteran. Helmstadien. 628. saec. 13. C. ->- Cod. Guelfenbyteran. Helm-
stadien. 1099. saec. 13. D. —
Cfr. Milchsack 193.

77.

Sol ex supernis oritur, 2. Coeli rorant in gratiam,


Cujus ortu mors moritur, Nubes pluunt justitiam,
Coelo terrisque colitur, Mundo spirat laetitiam
Qui vagit in praesepio, Flos, qui paret amygdalus ;

Stella scintillat radio, Floret ecclesiae salus,


Verbo nasci de virgine, Vernat onustum virginis,
Patri placet de filia, Deum quod fovet, gremium,
Currus ovans origine Deo dieatum, flaminis
Sponso nubit ecclesia. Almi caelebs sacrarium.
3. Partus parentis gravidae,
Carnis velatus chlamyde,
Pacis in ortu solidae
Jugum minuat odii,
Vas plus non sumat vitii.

Deo, cui decet gloria,


Nullo suffulto termino,
Nascentis in memoria
Laudes canamus Domino.
Cod. Cantabrigen. Ff I 17. add. saec. 13. — 3, 5 Fas. — 3, 6 qui decet
gloriam.
6*
- 84

78.

1. Res mira conspicitur, 2. Est inter animalia


Sphaera puncto clauditur, Rex diligens humilia,
Maximus minore, Nascitur in stabulo ;

Föns a stilla geritur, Audite mirabilia,


Sol a Stella gignitur, Nam patrem pascit filia,

Fructus est in flore. Qui dat vitam saeculo.

3. Praegrandis laetitia
Fuit ortus nuntia,
In excelsis gloria
Angelis cantantibus,
Testibus pastoribus,
Qui viderunt talia.

Clm. Monacen. (ol. Emmeramen.) 14348. anni 1351.

79.

Renovantur 2. In liscella
veterum oracula, Moyses virainea,
Vetera res Et sub carne
innovat miracula, clausus est virginea
Umbris subit claritas Sumnii regis hlius,
Et figuris veritas, Panis cinericius
Vacuantur vetcr.i Jam subvertit omnia
Virgin«! puerpera, Madian tentoria,
Nee Jonas sul) hedera Et antiqua somnia
Neque jam sub litera Nova supplet gratia
Latet prophetia. Nato salvatore.

3. Xostrae noctis
tenebr&B illuminat,
IIujus mundi
prineipem eliminai
Stellas Jacob radiue,
.lessc floa egregiiw;
Balaam i
p< s laeditur,
El asella loqoitur,
Dum vis liostis trangitur,
Et nox BOfltra solvilur
( Ihristum confitendo.

< ,mi. in . r. tri <lc Hedicifl saec. I^>. <'"<l. Laurentian< PL 29. L.
- 85 —
HO.
1. Relegentur ab area 2. Clausus in testa figulus
Fidelis conscientiae Univit sibi tictile,

Lutura, later et palea Föns idem, fons et rivulus,


Servitutis Aegyptiae, Imrao fluentum stabile
Pressuris mancipati Se nobis propinavit
Sint libertatis liodie Assumensque mutabile
Charactere signati. Quod erat non mutavit.
3. Ad vitem pullus, asina
Colligatur ad vineam,
Vitae panduntur limina,
Quibus admovit rumpheam,
Cujus virtute sarcina
Legalis leniatur,
Novellae vetus pagina
Spiritu complanatur.

Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. A. —
Cod. Guelfenbyteran. Helmstadien. 628. saec. 13. B. Cod. Guelfenbyteran. —
Helmstadien. 1099. saec. 13. C. —
A hat nur die erste Strophe. 3, 2 —
Colligitur C. —
Cfr. Milchsack 169 sq.

81.
Veri solis radio 2. Lucernae lux eniicat
Lucerna succenditur, Rectam parans semitam,
Succensa sub modio Mulieri vendicat
Celari non patitur, Dragmam diu perditam,
Hujus fulgor luminis Ad amplexum patrium
Nubem delet criminis. Vagum flectit filium.

3. Nos ornatos congrua


Veste duc ad nuptias
Lampade non vacua
Servantes vigilias,
Ut sponsi dementia
Nos locet in gloria.

Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. - 1, 1

radina Hs.

83.
1 . Veri vitis germine Judaea, revertere
Plantatoris germinat, Crucis ad signaculum
Veius orto lumine Aut jam patens rumpere
Noctem sol examinat, Recolens oraculum,
Dum nato de virgine Nam quod umbra literae
Summi nomine
patris Renuit detegere,
Criminis ab nomine Virginis sub ubere
Jugum rex eliminat. Rex signat ad ocuium.
— 86 -
3. salubris unio,
Mira nuptae novitas,
Matris puerperio
Respirat integritas ;

Quae sit haec conceptio,


Nulla fiat quaestio,
Quod nescit discretio,
Kedimat fidelitas.

Cod. Oxonien. Rawlinson C 510. saec. 13. A. —


Cant. ms. Petri de Me-
dicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. B. —
Cant. ms. Toletanum saec. 13.
Cod. Matriten. Tolet. 930 (33-23). C. — Cod. Guelfenbyteran. Helmstadien.
628 saec. 13. D. 2, 3 parens D. - — CtV. Milchsack 191. -- Aufschrift in
A De partu virginis.
:

83.
1. Ver pacis aperit 2. In unum confluit
Telluris gremium, Totus fons gratiae,
Salut is reperit Cujus ros imbuit
Remus remigiuni. Rus conscientiae,
Jam I'etrus exeiit Rivum, quem genuit
Utrumque gladium, Rigor justitiae,
Quo procul aberil Flamen praetcrfluit
Incursus hostiuni. Misericordiae.
3. Cui plus contulit
Natura Bapere,
Jam plus extulerit
Honoris onere,
Qui magis üoveril
Sibi disponere,
Quae vox, quae potent,
Lingua ntcxore.
Cant ms. Petri de Medicifl saec. 1">. <'"<!. Laurentian. IM. 29. 1- A..
Sequent ms. Praedicatorum saec. LS. Cod. Sangallen. 388. II. Str. 2 fehlt —
A. — 1, 4 Remis A. 1,7 Quod procul B. 2, -> quod genuit B. —
B hal dai Lied unter den Weihnachtsliedern, zu denen ich ei Beinern Vor-
gange folgend geselle, da der [nhall des Liedes zu dunkel ist, um erkennen
zu lassen, für welche Gelegenheit ei rerfafsl ist.

8<f.

1. Vetos abit Uten 2. Felicia puerperae


Ritofl abit veterum, Felii Puerperium
Dal • ii go pui rpera Babylonia miaerae
Novura Dobia puerum, Bevocat exailium,
Munua aalutiferum, Jam pleba caeca gentium
Regem et preabyterum, Videni lucia radium
ii complanan oapera Fracto mortis carcere
Firmal pacl i foedera Nun adhaerel literae
Purgator 1 1 ic< li nun. Propter Evangelium.
87 —
3. Funis poenae rumpitur
Nato rege gloriae,
Mortis torrens bibitur
Data lege gratiae,
Dies est laetitiae
Et jugis psallentiae,
Munus festi solvitur.
Gaudeamus igitur
Culpa data veniae.

Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. - 3, 6
psallentium Hs. — 3, 9 Culpae data veniae Hs.

85.

Jam vetus litera, 2. mira Caritas


Jam legis scrinium, Et nova gratia,
Quae clausa foedera Verbi divinitas
Servabant gentium, Fit carnis socia,
Patent fidelibus Virgo Davidica
Per Dei filium, Naturain decipit.
Et lex sequacibus Ad verba coelica
Quid coufert taedium Dum verbum concipit.

Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. LA. —
Cant. ms. Toletanum saec. 13. Cod. Matriten. Tolet. 930 (33 23). B. — —
Cod. Guelfenbyteran. Helmstadien. 628. saec 13. C. —
1, 2 scrinium fehlt
riminum B. — Cfr. Milchsack 196.

86.

Per partum virginis Sub carnis tegmine


Dei et hominis Homo pro nomine.
Sunt juncta foedera, Sol verus latuit,
Vita tribuitur, Felix puerpera,
Culpa diluitur. Quae nos et supera
Quae clausit aethera. Unire potuit.
Verbum lumen Dei patris Quam miranda. quam laudanda,
Sumpta carne alvo matris Quam ditanda, celebranda
In hac die damit, Dei est potentia,
Veras Deus. verus homo Qui pro nobis fit mortalis,
Est de Jesse natus domo, Ante manens immortalis,
Ut propheta docuit. Omni dignus gloria.

Immortalis fit mortalis


Sola tractus gratia.

Cod. Parisin. (oL MartialenJ 3549. saec. 12. A. — Cod. Parisin. (ol.
Martialen.) 3719. saec. 12. B. — Cod. Oxonien. Rawlinson C 510. saec. 13. C.
— 88 —
87.
1. Fulget dies 2. Ergo nato,
Haec prae ceteris, Nostra concio,
In qua quies Lau des dato
Datur miseris, Cum tripudio,
Quos Christus salvavit Qui nos reformavit
Tollens ab inferis, Suo praesidio,
Cum natus purgavit Quem pater legavit
Protoplasti De supremo
culpam veteris. regni solio.
R^ Apparuit, apparuit. R° Apparuit, apparuit,
Quem virgo pia genuit, Quem virgo pia genuit,
Quae nos illustravit Quae nos illustravit
Paee recognita, Pace recognita,
Quam Eva fugavit Quam Eva fugavit
Gustu mali Gusto mali
malis perdita. malis perdita.

Grad. ms. Mosburgensc anni 1360. Cod. Univ. Monacen. 157. — 2, 7


mater legavil Hb. Aufschrift: De Nativitate Domini.

88.

Dura sigillum summi patris Dum liumanam osculatur


Signatura divinitus Naturam divinitas,
In Bigillo summae matris Hoc contactu feeundatur
iiatur humanitus, Intacta virginitas;
Nee Bigillum castitatis Mira virtus osculandi,
In pnella frangitor, Miranda sunt oscula,
Nee sigillom
deitatis Quae dant vires feeundandi
Detrimentora patitur. Sin« 1

carnis copula.

(.int. Petri de Medicifl saec. 18. Cod. Laurenti&n. IM. 29. 1. A.


1 1 1
—^
-

Cod. Londineo. Reg. 7 \ \ l. saec. '' L6. 15. — 2,8 El contactu feeundatur A.

80.
Centnini capif circnlos, Coucordera discordiam
Quod etf inajus circulo, Rerum parit novitas,
In centro triaogoliu Vestera texil variam
Omni rectua angnlo, Fecunda virginitas,
Bed tii minor angulos Matrera vocat filiam
ünni •!<• triangolo, Facta caro Deltas,
I)iiiii sc miiinli figulüS Osculatur Bociam
Inclusit in rascnlo. Vanitatem veritas.
in Petri
<li Medicii saec. 18. Cod. Laurentian. PI. 29. I. Vei
r des Liedi nach dem Zeugni e Salimbenei Philippua de Gre> ia.
i I

felhafl '! cbeint, <>i> nm unsere Quelle dai Lied Tollit&ndig bietet
'.-I. i nicht
89

90.

1. Rosae nodum reserat Stirps Jesse progreditur,


Veri solis radius, Nova fit insitio,
Dum ad ortum propcrat Surculus inseritur,
Verus Dei filius, Sed non fit incisio,
Hunc mundus incarcerat, Dum Christus concipitur,
Qui mundana liberat, Castitas non laeditur ;

Inclinato die Nova res, puella


Nocti lucem generat Parit, et complectitur
Gratia Mariae. Firmamentum Stella.

Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. A.
Cod. Guelfenbyteran. Helmstadien. 628. saec. 13. B. —
1, 5 mundum A.
1, 8 Noctis A. — Cfr. Milchsack 224.

91.

Festa dies agitur, 2. Gaudeamus igitur,


Jfioido salus redditur, Mundo salus redditur,
In qua sol exoritur In sole, qui dicitur
Qui mundum replet lumine, Verus Deus in nomine,
Mundo salus redditur Mundo salus redditur
Christo nato de virgine. Christo nato de virgine.
3. quam felix creditur,
Mundo salus redditur,
Mater, adquam mittitur
Vox de coelorum culmine
Mundo salus redditur
Christo nato de virgine.

Cod. Londinen. Egerton 274. saec. 13. 3, 3 Pater ad quam. — Ver-


fasser ist vielleicht Philippus de Grevia.

99.

1. Pater, creator omnium, 3. Venit redemptor gentium,


Deus in adjutorium, Deus in adjutorium,
Pater creator omnium Venit redemptor gentium
Mundo volens consulere, Vergente mundi vespere,
Deus in adjutorium Deus in adjutorium
Nostrum venit intendere. Nostrum venit intendere.
2. Dum medium silentium, 4. Extendit pater brachium,
Deus in adjutorium, Deus in adjutorium,
Dum medium silentium Extendit pater brachium
Teneret umbra literae, Jam lucis orto sidere,
Deus in adjutorium Deus in adjutorium
Nostrum venit intendere. Nostrum venit intendere.
- 90 —
5. Patris sequendo filium,
Deus in adjutorium,
Patris sequendo filium
Transit Hebraeus libere,
Deus in adjutorium
Nostrum venit inten dere.
Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. —
Dieses und die folgenden Lieder bis Nr. 107, sämtlich der VS. Abteilung des
Cod. Laurentian. entnommen, sind ersichtlich von ein und demselben Ver-
fasser. Vgl. Einl. 8. 19 und S. 31.

93.
1. Procedenti puero, Sine viri copula,
Eja, novus annus est, Eja, novus annus est,

Virginis ex utero, Natus ante saecula,


Gloria laudis, Gloria laudis,
Deus homo factus est Deus homo factus est
Et immortalis. Et immortalis.
2. Sine viri semine, Sit laus regi gloriae,
Eja, novus annus est, Eja, novus annus est,
Natus est de virgine, Et pax regno Galliae,
Gloria laudis, Gloria laudis,
Deus homo factus est Deus homo factus est,
Et immortalis. Et immortalis.

Cant ms. Petri de Medieis saec. LS. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. —
Auf dieses Lied folgl in der Handschrift fol. 467b ein anderes ohne Melodie,
.
der mir eine ßtrophe aufgenommen ist; diese einzige Strophe lautet:
Ut ja in esset claritas,
Urne est Christi nativitau,
[ncarnatur immensitas
Dei tilii,
llaec esl Christi nativitas
l*l<-ii.i Lraudii.

94.
1. Procedenti puero, :'».
Christus nobis natus est,
i'.jd. novus annu, l\j<i, novus annus est,
\ irginifl ei utero. Crucifigi passus esl ;

Glorai hMMÜfl, Gloria laudlS,


Dens bomo factm est Deus homo factus est

ei immortalis. et immortalis.
1 In valle fflift i u< . i. ( ojus crucifixio,
i'.jd, novuä annus est, l']j<t, novus annus est,

Venit dos redimere; Nostra sit Balvatio;


(Unna laudis, Gloria laudis,
I > *
-

1
bomo factm
1 Dens homo factus esl

et immortalis. et immortalis,
— dl -
5. Redemptorem saeculi, Collaudemus Dominum,
Eja, novit s annas est, Eja, novus annits est,
Laudent omnes populi: Salvatorem hominum ;

Gloria laudis, Gloria laudis,


Deus homo factus est Deus homo factus est
et immortalis. et immortalis.
Sequent, ms. Praedicatorura saec. 13. Cod. Sangallensis 383. — Dies
Lied hat mit dem vorhergehenden nur die erste Strophe gemeinsam.

95.
1. Annus reuascitur, 2. Baculus colitur,
Laetemur igitur, Laetemur igitur,
Vetus depellitur, Laeta lux agitur
Adam novo Dato Moerore fugato,
Laetemur igitur Laetemur igitur
Anno renovato. Anno renovato.
3 Sol novus oritur,
Laetemur igitur,
Nubes subducitur
Hoste relegato
Laetemur igitur
Anno renovato.

Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1.

3, 1 1 Niste relegatoHs.

96.
1. llluxit lux 2. Nox veteris
coelestis gratiae, cessit tristitiae,
Ad ortum flos Ad ortum flos
processit ho die, processit hodie,
Haee est dies, Florem terra
dies laetitiae produxit hodie
Gratiosa, Fructuosa,
Ad ortum flos Ad ortum flos
processit hodie, processit hodie,
Res jocosa. Res jocosa.
3. Perducat nos
largitor gratiae,
Ad ortum flos
processit hodie,
Ad gaudia
coelestis patriae
[Gloriosa],
Ad ortum flos
processit hodie,
Res jocosa.
Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1.
1 i i

— 92 —
97.
1. Exsultemus sobrie, 2. Dies est laetitiae,

Christo regi gloriae, Christo regi gloriae,


Natus est flos glacie Causa sit trist itiae

Sepulta, Occulta,
Christo regi gloriae Christo regi gloriae
Laus multa. Laus multa.
3. Turba nostra, Kyrie,
Christo regi gloriae,
Tuo dono gratiae,
Sit fulta,
Christo regi gloriae
Laus multa.
Cant ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1.

98.
1. Veterem 2. Floribus
moerorem pellite, novis applaudite,
Domino Domino
gratias agite, gratias agite,
Hifinis Acstatis
finis eraeritae refert praeteritae
Beparat gaudia, Novus flos gaudia,
Domino Domino
gratias agite, gratias agite,

Qui fecit omnia Qui fecit omnia.

3. Veterem
* * vis ponite,
Domino
gratias agite,
Clamitat
avis, exuite
Hiberna pallia,
Domino
gratias agite,
Qni fecit omnia.

< .,,,,. m Petri de Medicii laec 18. Cod. Laurentian. PI. 29. L.
3, 2 fehlen zwei Bilben, fflr die In der Handichrifl eine Lücke gelaeeen.

99.

\ tu pj 1 1 <
i
> i ii ii .
Expellanl taedium,
Regi coeleBtiuni) Regi coelesiiufn,
Dat nobis gaodium, Praestenl Bolatium
< ,nit< um •
eia, Feste floralia,

co( i' tifun Begi coelestium


Bit law et gloria Sit laus et gloria
- 93 —
3. Cujus imperium,
JRegi coelestium,
Nescit principiuni,
Nos salvet gratia,
Regi coelestium
Sit laus et gloria.

taut. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. IM. 29.

100.
1. Christo sit 2. Caput ver
laus in coelestibus, de terrae sedibus,
Consonis Consonis
plaudUe cantibus, })landite cantibus,
Ecce ver Exserit
nee eget testibus decorum floribus,
Teste praesenti Höre, Miro splendens nitore,
Consonis Consonis
plaudite cantibus plaudite cantibus
Floris orto spien dore. Floris orto splendore.
3. Nostris flos

consonat lusibus,
Consonis
plaudite cantibus,
Qui suo
dat nostris mentibus
Laetitiam decore,
Consonis
plaudite cantibus
Floris orto splendore.

Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1.

101.
1. Ecce tempus gaudii, 2. Sonet vox tripudii,
Gaudeamus socii, Gaudeamus socii,
Cesset labor studii Grata quies otii
In hoc florali gaudio, In hoc florali gaudio,
Floris renovatio Floris renovatio
Lusus est incitatio. Lusus est incitatio.

3. Novi candor lilii,

Gaudeamus socii,
Causam det solatii
In hoc florali gaudio,
Floris renovatio
Lusus est incitatio.

Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1.
- 94 —
10».
1. Novuni ver oritur, 2. Hiems exstinguitur,
Laetemur igitur, Laetemur igitur,
Jam flos egreditur, Aestas reducitur,
Cesset tristitia, Cesset tristitia,

Floralia Floralia
Gaudia Gaudia
Dat Epiphania. Dat Epiphania.
3. Moeror excluditur,
Laetemur igitur,
Lusus revertitur,
Cesset tristitia,

Floralia
Gaudia
Dat Epiphania.
Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1.

103.
Jam vor aperit 2. Corda refovet
terrae gremium, tlos amantium,
Llos lartitiac Flos laetitiac
dat iticotriiuni, dat incendinm.
Ergo resonet Nova revehit
vox laetantinm, aetas gaudiuin,
Hiems exsnlal 1 Heins exsulat
in ortn floris, in ortn tloris,

Benovatio Renovatio
verni temporifi verni temporis
Pellif taediam Pellit taediam
pigri frigorifl. pigri frigoris,

:;. Benedicite
patris lilium,
Flos laetitiae
dat incendium,
Qni dedit tloris

beneficium,
llienis exsulat
in ortn tloris,

Benovatio
verni teniporis
l'eliit taediam
pigri frigoris.

Cant mi Petri d< Medioii »aec, 18. Cod. Laurentian. PI. 29. I.
95 —
104.
1. Psallite regi gloriae, 2. In hac veris temperie,
Terminus est miseriae, Terminus est miseriae,
Tempus gratiae Victa glacie
Nobis adfuit, Flos enituit,
Novus hodie Novus hodie
Flos apparuit. Flos apparuit.
3. Christo laus sonet sobrie,
Terminus est miseriae,
Fructu gratiae
Qui nos imbuit,
Novus hodie
Flos apparuit.
Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1.

105.
1. Ecce mundi gaudium, 4. Reges tria praemia
Ecce salus gentium, Offerent es varia
Virgo parit filium Stella duce praevia
Sine violentia. Ad salutis gaudia.
Ave, virgo regia, Ave, virgo regia,
Dei plena gratia. Dei plena gratia.
2. Natus est de virgine 5. Cum nil scire potuit
Sine viri semine, De nato, rex fremuit,
Qui mundat a crimine, Et tota gens tremuit
Rex, qui regit omnia. Christi natalitia.
Ave, virgo regia, Ave, virgo regia,
Dei plena gratia. Dei plena gratia.
3. Angelus pastoribus : 6. Cum mori per gladios
Natus est in gentibus, Rachel videt, proprios
Qui dat pacem omnibus Moesta plorat filios,
Sua Providentia. Nulla sunt solatia.
Ave, virgo regia, Ave, virgo regia,
Dei plena gratia. Dei plena gratia.
Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1
3, 2 fehlt eine Silbe ; est ergänzt.

106.
In hoc statu gratiae Eva mater omnium
Sub humana specie Pomi per edulium
Yenit gigas Ad invidi
geminae substantiae, serpentis indicium
Qui devicit Induxit in
auctorem nequitiae. posteros exsilium.
96

3. Virgo per contrarium 4. Hominis conditio


Per conceptum filium Felix ab exordio,
Ad potentis Post subdita
angeli consilium serpentis dominio,
Vitae nobis Liberatur
contulit remedium. virginis in filio.

5. Ergo preces Mariae


Porrigamus hodie,
Ut detergat
maculas spurcitiae
Et nos ponat
in perenni requie.

Cant. ms. IN tri <\v Mrdicis saec. 13. Cod. Laurontian. PI. 29. 1.

107.

1. Universa creatura 5. Rore coeli vernat liunius,


Christ i laudet mentc pura Nunc Moysi ardet dumus
La presente nativite, Et sanz nul combustion,
l fade mirans est natura, Aromatum fragrat funius,
Qoia extra carnis jora Ex odore cujus sumus
11 est nez Banz iniquite. En voie de refection.
2. Hujus vallis in procella 6. Sicut ncscit violari
Est exorta lux novella, Vitium radio salari,
Qni le monde toul enlumine, Tont ausinc la viergc Marie
( u.jus Jacob Stella
Iuris Incognita prorsus mari
I
t
mirando ritu cella Sno partu salutari
Et mere par vertu divine. Ne tut corrorapue ne blemie.

.). Virgo, vellus öedeonifl 7. quam bonum et BUaVB


Ac foDi consolationis Est et Ave,
iVlix illnd
El vergier cloja toul environ, Per leqnel oostredouce dame,
Virgo, tbronos Saloraouis, Christi teraplum et conclave,
Regem trinum in personis Nos uiisciios traxit a vae,
I ontientensontresdouzgiron. oh mous miste la premiere
fame.

1. Florem profeii virga Jesse, B. Benedicta virgo mater,


Super quem elegil i Cujus nalus atque palor
La vertuz da samt esperit, Volt pour nous en terre venu
Ortui lator est <l<' dk Atque aoster esse frater,
El de i'iivi) Diel ('xj)icssc, I I per cum lioslis at<r
Qui de itruit lamerte Berith. Perdist ceus qui! audeit tenir.
- 97 -
9. Regem ergo paradisi,
Mundo natum mira physi,
Prions tuit de euer humblement,
Ut in illo nos contisi
Hostes possimus innisi
Escheuer le decevement.

Cod. Parisin. (ol. Sandionysian.) 15131. saec. 13.

108.

1. Omnes gentes, psallite 5. Virgo, Jesse virgula,


Atque congaudete, Vitae gerens florem,
A peccati tramite Luna sine nebula,
Corda removete, Stella dans fulgorem,
Regem natum canite Sua prompsit clausula
Illumque timete, Contra carnis morem
En Deus est, Deus est, Natura mirante suum
animis linguisque favete. sanetum genitorem.

2. Hujus in exsilio 6. Haec est admirabilis


Mundi pro necesse Dulcis atque pia,
Plebis in hospitio Nullius consimilis
Mortis diu pressae Teste prophetia,
Sol prodit de radio Prae eunetis laudabilis
Atque sator messe, Nativitas, quia
Est pia stirps Jesse, Non est verbigena
quam Christum credimus esse. nisi Christus, vera sophia.

3. Omnipotens stimulo 7. Magi novo sidere


Motus pietatis Viso gratulantur
Nostrae sub vernaculo Relictisque propere
Est humanitatis Regnis hoc seetantur
Natus, unde calculo Ac triplici munere
Suae dignitatis lllum vernerantur,
Cuncta timent hominem, Cui sol, luna, solum,
quia praesidet ille creatis. pelagus pariter famulantur,

4. Conditorem siderum 8. Ut ergo post taedium


Ac patronum legis, Mortis repentinae
Ten dentis ad inferum Consequamur gaudium
Redemptorem gregis, Patriae divinae,
Enixa est puerum Exoremus filium
Peccatorum aegis, Coelestis reginae,
Yirgo decora nimis Cui tres personae,
David de semine regis. tria nomina sunt sine fine.
Dreves, Cantiones et Muteti. I. 7
— 98 —
9. Rex aeternae gloriae
Daemonem illusum
Sub humana specie
Reddens et confusum,
Hortum esse Mariae
Post partum conclusum,
Annuit in tantum,
naturae vincat ut usum.

Cod. Parisin. (ol. Sandionysian.) 15131. saec. 13.

109.

la. Missus de caelis Ib. Venit fidelis


Patris unigenitus Sine labe penitus.
2a. Primi parentis 2b. Christo nascente
Morientes Conferente
Damnatur posteritas, Datur pax et veritas.

3a. Coelos componis, Domine, 3b. Virgo, mater et rilia

Gonditione stabili, Mirabili consilio,


i^ui oasceriß pro homine Tuo nos reconcilia
Modo licet mirabili. Patri simul et tilio.

l;i. 1 lllliilllilin 4b. Cum tilium


Pater exemplnm, Mariae templum
Mundo tnnc condoluit, Dedicare voluit.
5a. Stellia ob. Peius
Sol mdians prae ceteris, Noxae tenebras veteris.
•Ja. Tu magarita 6b. Tu nostra ita
[neignita Lux et vita,
Variis honorilms. Subvrni doloribus.
7a. virgo generosa, 71». Tu man dam, laminosa,
Tu mater gratiosa,
Tu ritia copioea Tu Stella radiosa,
Tu plenitndo temporiß. Pia luslrasli facie.

Ha. patria diapeneatio 8b, o ?erbi incarnatio,


'.'.i Biogularii 9b. üt sis ptrens
Ordinaru Omni careni
AI) inilio, Carnis ritio.

l Oa. I um -ii ii<'. fac venire lob. Preee sana pia ;

No- ftd te, .Maria, Pia prece nos ;: iure


Tu nos in hac \i.i CnstÖdi, Maria.

<
od. Moii.'ic. ii. (ol. i »i' nen.) 5689 II. ( londuotui mit Sequenzen
form. Nach -I b und > b i?ied< i holl n ii oonponli l Ih.
99

MO.
1. Revirescit et florescit 4. Videns Deus, quod sit reus
Planta, quae tunc aruit, Homo, quem plasmaverat,
Com pro pomo primus homo Dolens quidem ob hac pridcin,
Sua domo caruit. Ut recedat, imperat.

2. Serpens nequam Evam caecam 5. Exit Adam porta quadani


Blandimento decipit, Cum uxore fatua,
Quae dum credit et obedit, Obseratur et negatur
Miser homo desipit. Post hoc illis janua.

Sic serpente persuadente 6. Hinc nepotum genus totum


Virum fallit femina, Sua caret patria,
Gustans fructum, suum luctum, Dolens Jesus, ob hoc caesus,
Nostrae mortis seraina. Clausa pandit atria.
7. Inde laetus noster coetus
Laudes Deo intonet,
Et devotus Lector noster
Jube Domne resonet.

Trop. ms. saec. 13. Cod. Stuttgartien. HB. I Asc. 95. Als Conductus
bezeichnet.

111.
1. Puer natus in Bethlehem, ö. In Christi natalitio
Inde gaudet Jerusalem ;
Exsultet nostra concio,
Assumpsit carnem filius, Natus est Dei filius,

Verbum patris altissimus; Exsultet coelum laudibus,


Cognovit bos et asinus, Et nos gaudenter psallimus,
Quod puer erat Dominus. Quem Christum natum credimus.
R° Natus est nobis parvulus, K Natus est nobis parvulus,
Jesus, Mariae filius. Jesus, Mariae filius.

2. Nos ergo natum parvulum 4. Patri, nato, paraclito


Nostrum noscamus Dominum, Pangamus corde inclito,
Firmissime cognoscamus, Regi nato concinimus
Quod hie puer est Dominus, Ipsumque benedieimus,
Cujus pater ingenitus Sit benedictus filius
Et ipse unigenitus. Et virgo mater ipsius.

5. Nato Dei altissimo


Benedicamus Domino,
Sit benedictus Dominus
Cum suis sanetis omnibus,
Et nos, qui natum colimus,
Benedicat altissimus.

Antiph. ms. Bobbiense saec. 13. Cod. Taurinen. F 1 4.


— 100 —
113.

Uterus hodie 3. Hie flos Davidico


virginis floruit, signatus calamo
Nee matrem, dum gignit, Ut sponsus regio
libido torruit, procedens thalamo,
Quae virgo permanens Coelesti saeculum
virum abhorruit. perunxit balsamo.
partus mirabilis ! partus mirabilis !

2. De radice Jesse 4. Hie flos est in Sion,


\irga progeditur, rosa nee aruit,
Et de virgula rlos Et in Jerusalem
Christus exoritur, lilium canduit,
Cujus in Libano Utrisque genera
cedrus extollitur. cruce composuit.
partus mirabilis ! partus mirabilis !

Cod. Parisin. (ol. Martialen.) 371 (


.>. saec, 12. — 4, 5 Triturisque genera.

113.

1. Hex interminabili 2. Enixa est puerpera


Potestate, nun natura, Magnum regem majestatis,
Ordine mirabili I'atris ferens foedera
Fit creator creatura, I tavacro puriticatis,
Deua ante saecula Ut versuti jacula
Ali esse primordiali Manu frangat virginali,
Dolens de miseria Parit reverentia
Mnndiali. Filiali.

R° Agnus Bine macula i; Agnus sine macula


Natu- yentre virginali Natus venire virginali
Patrisqae poteotia Patrisque potentia
Trinmphali. Triumpliali.

:;. Puellare gremium


Christum paril com pudore,
Inlrans niundi statlium
Noatro duetua est amore.
Plaudal coeli regia
Laetabnnda partv tali,

In exoelsia gloria
Actein;ili.

. M.-Ili siihc. 15. Der Rundreim Btehl in der Ils. vor


ci^m Liede.
101 —
114.
Sancta, pia fert Maria, 3. Gabrieli, misso caeli,
Mulierum optima, Virgo prudens credidit,
Tria sata fermentata: Incorrupta nulli nupta
Verbum, caro, anima. Deum gaudens edidit.
Gaudeat omnis homo. Gaudeat omnis homo.
De fermento, de frumento 4. Verbum patris caro matris
Fecundatae virginis Factum est divinitus,
* * pastus, divus pastus Sacramento, spiramcnto
Miriticat cor hominis. Sacrosancti spiritus.
Gaudeat omnis homo. Gaudeat omnis homo.
5. Sic acceptus est effectus
Homo Dei filius

Naturalis, coaequalis,
Cui nil aequabilius.
Gaudeat omnis homo.
Antiph. ms. Lainbrochtense saec. 14 /ir>.
Cod. Graecen.258. add. saec. 13. —
2, 4 Lies Laetificat ?

115.
1. Ut nos reduceret Hie est, quem Daniel
Deus ab inferis, divino carmine
Assumpsit hominem Venturum nuntiat
pro nobis miseris, de David semine,
Quo duce ducimur Ipse non alius,
ad sedes aetheris, lumen de lumine,
Mundati crimine Qui nos illuminat,
parentis veteris. natus de virgine.
2. Praemissus Gabriel Cujus sunt omnia,
venit ad virginem, cujus imperio
Qui cuncta diceret Reges obediunt
illi per ordinem: et omnis regio,
Virgo, ne timeas, Pro mundi crimine,
pelle formidinem, pro mundi vitio
Deum concipies, Sumpsit initium
inquit, et hominem. carnis initio.

5. En, Dei filius

venit ab aethere,
Qui potest omnia
dicendo facere,
Quem magi praevio
quaerentes sidere
Post trinum triplici
fatentür munere.

Grad. ms. Bfivernense saec. 12. Cod. Parisin. Nouv. acq. 1235.
— 102

116.
1. Sonent laudes pueri, 3. Trucidari pueros
Sonent et provecti, Jubet violentus,
De cisterna veteri Ut hie inter ceteros
Pariter erecti, Forte sit peremptus,
Proles nascitur divina, Magnis viribus egebat,
Periturae Morti vitam
gentis medecina. dare qui volebat.
2. Nascitur in gentibus 4. Senex inter brachia
Dominator orbis, Tulit exspeetatum,
Cunctis imminentibus Et in templo vidua
Ut succurrat morbis, Videt praesentatum ;

Cujus praecinit adventum Ergo, viduae, gaudete


Prophetarum Et vos, senes,
lingua sapientum. Deo benedicite.

Cod. Monacen. (ol. I Hessen.) 5539. Baec. 14. — 4, 2 Tunc exspeetatum.

117.
Tres signatas calculo 3. Abraham, qui obtulit
Sub legis tigura Natum in altari,
Nostro teste baculo Deus mundum voluit
Protolit scriptura. Filio mundari,
Erit ergo sedulo Quem vere mori deeuit
Nobis ?eri cura, Crucis in altari,
Bacalari titulo Et Petrum eripuit
Sua dare jura. De profundo mari.
Noster aemalas
f.nxit 4, Vitae reddit parvulum
Daran hanc inventan, \ ates Elisaeus,
Contra Christi buculus Nostrae necis vinculum
Erit argumentum, Solvit homo Deus,
Nescil ('.im tremalos Niiin Bargit a tumulo

Fidele »cramentan, Gentilis Judacus,


Portal Jacob credoloa Nee a Legis titulo
Viae levamentnm. Convalescil reus.

I! Eja. dicil canticum,


Bacnlum per typicum
Mundi tiansit per lubricum
l)unis ferens dura.
''
Antiph. ms. L&mbrechteii 8 B,ec ib. Cod. Grsecen. 258. add. bacc. !•

lis
]. Vae, qnod meroil pro 2. Expurgetur vHu^ hex,
Eva ei vir contnnax, De Sion exibil Lex
Jan tnatatar in eaax, Et de Hiernsalem rex,
llollillii «;i||t;illll paX, ( in cuiii iiiairr datur prex,
l olgi i
paci tella lax. il\ driae Implentur sex.
— 103 —
3. Rorem commitatur nix, 4. Est audita pia vox:
In salutem salit Styx, Tolle portas velut mox!
In virtutem nostram vix, Audivit princeps atrox,
Thus et myrrham institrix Cessit servitus ferox,
Habet, ubi fluxit pyx. Est illuminata nox.
5. Fulget Stella, pacis lux.
Quam portavit noster dux,
Virginis de virga nux,
Cujus virga fuit crux,
Est ligatus leo trux.
R° Psallat coetus noster letus,
Omnis spretus sitque metus,
Ope fretus gaude,
Cedit vatum propter natum
Cosmo datum ponens statum
Pulsa ratum fraude.
Oenipontanus
Cod. (ol. Carthusiae in Schnals) 457. saec. 14. 3, 4 —
instatrix. R° 1 Psallet. — R° 3 fretum. —
Das Lied findet sich auch in
einer Vorauer Hs. des 13. Jahrhunderte, deren Signatur ich zu bemerken
vergafs.

119.
1. De supernis sedibus 3. Ad hoc si quis stupeat
Missus Dei filius Mirabile commercium,
Condescendens homini, Divinae potentiae
Partum parans virgini Ut imponat terminum,
Contra jus naturae, Cui carnis assumptio
Reformare venerat Nil detraxit penitus,
Hominem, quem fecerat. Hoc in carne remanens
Cujus sumens formulam Quod fuit divinitus.
Culpae solvit maculam Humanae intirmitas
Deitatis jure. Gaudeat naturae,
2. Hinc causantur invicem Sic dotata coelitus
Deus et natura, Deitatis jure.

Hinc sua dequeritur 4. Jura postliminii


Immutata jura, Restauravit homini,
Stupens ad insolita Libertas et patria,
In actorem murmura Paradisi janua
Prava dat factum. Panditur continuo
Sed creator omnium Sublato repagulo
Querenti natura Inobedientiae.
( oncludit ex integro Divinae clementiae
Deitatis jura, Decantemus igitur
Cujus ad eximia Laudes reverenter,
Singula dominia Qui salvavit hominem
Pavet creatura. Ita sapienter.
Grad. DM. Mosburgense anni 1360. ( Jod. Univ. Monacen. 157. — 3, 9
sq. Humanae gaudeat infirnritas naturae. - — Aufschrift: De nativitate Doraini.
104 —
120.
A dextris Dei Dominus 2. Nee non regit regimine
Initio qui Juste eun ctorum
sedet et in aevum, dominatione
Advenit nobis cominus, Coeli terraeque tegmine,
Hostem scabellum Ventre conclusus
ponit pedum saevum; humanatione
Ex Sion flos, Coepit ut nos,
Dulcoris ros, Permansit dos
Virga viret amoene. Et castitatis plene.
Rosam spina parit R° Rosam spina parit
expers poenae, expers poenae,
A qua gratiarum A qua gratiarum
fluunt venae, liuunt venae,
Cui cor fidele Cui cor fidele
dicat bene. dicat bene.
->. Nee (lainna ligni ceperat,
Scelus ob nostrum
mori volens ligno
Viani salutis praeparat,
Surgen do scanuit
compar digne,
patri
Jadicemqoe
Futurum, ut
Precamar, auferl poene.
Cod. Vaihingen, fol. Kirchheimen.) II 2. 8° 13. saec. 16. Mit vielen —
ichreibangen: 1, 8 ledii ei in. — 1, 6 ponis. 1, 9 virent. R° 1 - —
exprefl mente (1: mendae?); der Beim fordert poenae. 1» S, dioat heue —
stehl tiir benedicat regil in regimine. I
2, 2 Justi. 2, 5 con- —
claso. - 2, hominatione.
'')
8, 2 <>•> nostrum, — 4 \ Balutifl rweimal — •">,
T

i
.-
1

geschrieben. paier compar. —


8, 8 scheint gleichfalls verschrieben, wie
der Reimmangel nahelegt.

131.
1. Verbaut patris hmuanatar, 8. Audi partum praeter morem,
0, 0, o, 0,
Dom pnclla salutatur, \ irgo paril aalvatorem,
0, 0, 0, 0,
ilutata fecondatar Creatüra creatorem,
\iii Descia, Patrem filia.

B Ey, Ey, Ej B° Ey, Ey, Eya,


Nova gaudia '
Nova gaudia I

2. Novo« modai genitnrae, i. in parente talvatoria


Sed excedena rim natorae, Non parena noatri moris,
est
l)iiin unitar creatorae \ Irgo parit, aec pudorii
< i
eans omnia. Mareen! Lilia,
— 105 —
5. Homo Deus nobis datur,
Datus nobis dcmonstratur,
Dum pax terris nuntiatur,
Coelis gloria.

Grad. ms. Mosburgense anni 1360. Cod. Univ. Monacen. 157. 1, 5 —


fecundata. — Nach der ersten und /.weiten Zeile jeder »Strophe wiederholt
sich O, O. — Aufschrift De Nativitate Domini eantio.
:

133.
1 . Alathia canit quia, 4. Venter gerit, quod mox serit,
Pseustis obmatescit, Manifestat esse,
Dum Maria, mater pia, Mortem terit, mortem ferit,
Partu parem nescit. Legem fert implesse.
2. Patrem paret filia, 5. Jam non erit timor, perit
Naturae contraria Evae mors transgressae,
Sunt talia, sed gratia Plebs fidelis gaudet caelis,
Caecitas decrescit. Mors crudelis fugit velis.

3. Homilia, prophetia 6. Non invitus est unitus


Veritas patescit, Nostris parentelis,
fsaia teste via Per quem victus mortis ictus
Legis innotescit. Est cum suis telis.
Clin. Emmeramen.) 14343 anni 1351.
Monacen. (ol. 1, 1 ^ltj&st«. — —
2, 3 fehlt undergänzt aus dem Liede Ortum floris concinat laus oris,
ist
aus welchem dieses geschöpft ist. —
5, 4 fugat velis Hs.

133.
1. Deinceps ex nulla 4. Latitat sub lege
Palea figurae Sicut tlos in spina,
Vescimur, medulla Oritur cum rege
Veteris scripturae, Gratia divina,
Miscentur humana Qui vadit cum grege
Divinae naturae. Sub vili cortina.
R° Hey, in ista die R° Hey, in ista die
Meta prophetiae Meta prophetiae
Partus est Mariae Partus est Mariae.
2. Jam non obfuscatur 5. Nobiscum versatur,
Turris nebulosa, In terris est visus,
Sion coloratur Qui cum oeeidatur,
Filia formosa, A nullo est incisus,
Quae sole purgatur Per quem solidatur
Virgo gloriosa. Paries divisus.
3. Sine carnis mole 6. Claudit spiritale
Virgo gravi data, Spiritalis cella,
Spiritali sole Genuit regale
Mitis reformata, Regalis puella,
Mater tali prole Monstrat speciale
Dicta est beata. Specialis Stella.
106 —
7. Canere cur audes,
Musa, de divinis'?
Fugiunt hae laudes
Illum, qui est cinis,
Ergo de divinis
Sit hie tibi finis.

Grad. ms. Mosburgense anni 1360. Cod. Univ. Monacen. 157. — 7, 4


qui est finis. —
7, 6 Fiunt hi tibi finis.

134.

1. Argumenta 2. Disputabat
falluntur physicae, anxie saeculum,
Ruunt leges Si
Aristotelicae, .... masculum,
Knervatur Christus monstrat
vis artis logicae, hoc verbum garrulum
Syllogismi Et virginis
silent rhethoricae. non frangit pessulum.
I!° Emicuit et lieuit, 11° Emicuit et lieuit,
Apparuit, praevaluit. Apparuit, praevaluit,
Quem «renuit puerpera, Quem genuit puerpera,
\-pera qui verbera Aspera qui verbera
Minabatar, Minabatur,
Per filium, bis filiuni. Per lilium, bis filium,
Temperatur. Temperatur.

Cod. Cantabrigen. Ff I IT. add. saec. LS.

1*55.

1. Cedit tempüfl biemale .'{. Dolens Deus, quod sc reus


\ eroa >'»ii^ orbita, Homo morti dederat,
Et Boborieni vernale Visitavit, quem plasmavit,
Vice Mbit debita. Quem Satan deceperat,

2. In qoo decena atqoe recens i. Homo factua ei intactua


Forma reroin vigeat, Omni labe criminis
Jam javenttu gaodeat, Enm lavii et sanavit
Qnia tempufl Bubeat. Unda SU1 sanguinis.

Cod. (ol. Martialen.) 8649.


Parieta. laec. 12. Nach Strophe folffl I

im. cli Wort Bene, Dach Strophe 2 Canfa; nach Str. '! u,
dai folgt Orbi« 1

null gaudeat, waa vielleicht «in Rundreim ist und nach jeder Strophe wieder
kehren ollte. Auf denselben folgt in Str 8 noch das wort >«»ni. In Str. I 1

Üb« So
— 107

126.
1. Do Sion exivit tcnor legis 3. Torcular calcavit ipse solus,
Et de Jerusalem verbum Dei, Verbum sibi vendicansamictum,
Sic ait legista summi regis, In cujus ore non fuit dolus
Desperatis inspirator spei. Nostrum luens innocens delictuin,
Misit legem specula superna, ouod probatis igitur reddemus V
Yerbum patris, visio aeterna, Calicem, quem bibit, hunc bibe-
Quod fudit mater intacta, mus,
Per quod saecula sunt facta. Saltem pacis spiritus mucronem
Ejus imitemur passionem.
2. Hoc verbum in utero puellae 4. Extra portam passi imitati
Factum caro coclos inclinavit, Ejus improperium feramus,
Sic ab impetu maris procellae Ut in carne spiritus necati
Supra coelos terram exaltavit. Pariter cum ipso resurgamus,
Hebetavit sceleris spinetum Qui, postquam descendit ad in-
De spineto faciens vinetum, ferna,
Ergo nos terrigenae laetemur, Eruens nos de morte aeterna
Hominibus, Deo famulemur. Voce patris est resuscitatus,
Jam apparuit ingratis gratus.
Grad. ms. Mosburgense anni 1360. Cod. Univ. Monacen. 157.

137.
1. Clara sonent Organa, 3. Ergo plena gratia
Pulsent voces tympana Gaudet viri nescia
Resonante lyra, Deum paritura,
Modulizet concio Sol de Stella nascitur,
Festivali gaudio Carnis umbra tegitur
Orta prole mira. Lux non moritura.
2. Virga quondam arida, 4. Quam parit virginitas,
Summo rore madida Humanatur deitas,
Novum dedit florem, Homo divinatur,
Corde patris genitum Fit sacerdos hostia,
Concepit per spiritum Babylonis filia

Virgo redemptorem. Per quem liberatur.

Cod. Parisin. (ol. Martialen.) 3719. saec. 12.

138.
1. Dies ista eolitur, 2 Diei festivitas
Pange symphoniam, Hujus celebretur,
Nam puer, qui nascitur Ut prudens simplicitas
Juxta prophetiam, Bonum operetur.
Ut gigas egreditur Et non cesset Caritas,
Ad currendam viam. (
t)uae nos comitetur.
K° Felix est egressio, R° Felix est egressio,
Per quam fit salvatio. Per quam fit salvatio.
1

— 108 —
3. Diei det gloriam 5. Dies o quam celebris
Homo jam renatus, Et quam admiranda,
Qui per negligentiam Lux lucens in tenebris,
Olim exulatus, Lux glorificanda,
Per misericordiam Per quam umbra funeris
Redit liberatus. Nobis et vitanda.

4. Diem hunc laetitiae 6. Die ista splenduit


Fecit ipse Deus, Lumen illud darum,
Dono cujus gratiae Quod olim innotuit
Reparatur reus, Voce prophetarum,
Dum ad domum viduae Cujus spien dor diluit
Redit Elisaeus. Noctem tenebrarum.

Antiph. ms. Bobbiense saec 13. ex. Cod. Taurinen. F I 4. A. —


Antipb. ms. Lambrechtense saec. 14 /i5. Cod. Graecen. 258. add. saec. 13. B. —
Trop. m>. saec. 13. Cod. Stuttgartien. HB. I Asc. 9ö. C. Grad. ms. Mos- —
burgense anni 1^60. Cod. Univ. Monaeen. 1Ö7. D. schreibt über die — D
einzelnen Strophen den betreffenden Casusnamen: Nominativus, Genitivus
etc. —
1, 2 Tangens C, Bjmphonia BD, melodiam 1, 3 Jam puer 1), A. —
8ed paei C. —
K°, 2 fit salutatio. 2, In quo continetur D. —
Str. 2 steht —
in B, das nur 4 Strophen (1, 3, 4, 2) hat, an vierter Stelle. 2, 2 Ista cele- —
bretur C. —
2, 5 Jam oon easel C. '>, Landet dei gloriam B. 3, 6 1 —
exstal liberatafl B. —
4, 2 Fecit homo Dens A. 4, 4 Suscitatur reus A. — —
I. 5 Cum ad C: a domo A. 5, 1 o tarn celebris A. —
5, 2 Quam et ad- —
miranda A. 5, 3 Qua fulget in A. 6, hac resplenduitC. 6, 2 — 1 1 > i *
- —
istud A. — 6 .diu A: intonuit
: '>

<
,» >.
1 <>,
. i
5 Ejus splendor D; Per
( I I —
<|iieni Christus C. Cfr. Mone I, 57.

I Z\K

I oodimentmn noatrae spei, 2. Nondum Lia lucta caret,


t uro irapta verbo Dei, Laevum Jacob femur aret,
Sanctam pnenma Bpirana <i, <> si Chriatua hoc. aanaret,
Pater anctor tantae rei. Nullo modo claudicaret.
Haec coeli aolvil aditna Hie coelornm titulus
eal

Per Kvuin clauaoa primito Atque terrarum oculus,


l'it raora mortis divinitu-, Fil angolaria calculua,
i't ooater vivui Bpiritoa, l't Judeorum populus
Fraena pace jnbilaei. Sc gentili copularet,

1
Medieis saec. 18. Cod. Laurentian. PI. L! .). I. A.
. ivtii (I.
(

Cant Toletanum iaec. 18. Cod. Matriten. Tolet. 980 (88 28). B.
in-
od. Guelfenbyteran. Helmatadien. 628. aaec, 18. C.
< I» 4 actor I?. 'J, 4 —
modo fehlt h. 2, - —
Judaeorum u1 populua B. Cfr. Mllchaack 1*7.
— 109

130.
1. Eccc nomen Domini 2. Rore sicci velleris
Venit de longinquo, olim figuratuin,
Per quod salus homiui Jubar novi sideris
Facta est iniquo. Jam ostendit na tum.
Rigor legis desiit Virgo viri nescia
Et vox prophetaruni. Gaudet in spe prolis,
Vox et umbra transiit, Dum parit incendia
Lumen lucet darum. Stella novi solis.
R° quam mira claritas, R° quam mira claritas,
Per quam noctis caecitas Per quam noctis caecitas
Sic illuminatur, Sic illuminatur,
Nam lumen de lumine Nam lumen de lumine
Radiat de virgine, Radiat de virgine,
(^uod non obscuratur. Quod non obscuratur.

3. Vivas, homO) libere


Gratia juvante,
Qui sub legis onere
Pressus eras ante,
Et perpende melius,
Quanta bona speras,
Cum de servo filius
Factus sis et haeres.

Grad. ms. Mosburgense anni 1360. Cod. Univ. Monacen. 157.

131.
1. Gaudeat ecclesia, 3. Visitat exsilium
Inventa est centesima Coelestis rex humilium,
Ovis olim perdita Dum rosa parit lilium,
Sive dragma decima. Maria Dei filium.
R°Eja, eja, eja, R°Eja, eja eja,
Regia, egregia Regia, egregia
Gaudeat ecclesia. Gaudeat ecclesia.

2. Venit sol justitiae, 4. Editus est hodie


Redemptor, rex militiae, Rex aeternae gloriae
Nuntius laetitiae Ex utero Mariae,
Finis est moestitiae. David, victor Goliae.
5. Tartarus contremuit,
Dum virgo Deum genuit,
Quos captivos tenuit,
Perditurus gemuit.

Grad. ins. Mosburgense anni 1360. Cod. Univ. Monaeen. 157.


und 2 umgestellt.
110 —
133.
1. Dies ista 3. Exsulatus
dies pretiosa, a coelesti domo,
Dies nati Cujus domus
regis gloriosa. fraglat cinnamomo,
Est de David Immortalis
stirpe generosa fit mortalis homo
Christus natus, Manducato
proles speciosa. noxiali pomo.
Regem regum * * * * Manducavit homo ponium,
virgo plena gratia, et in mortem corruit,
Saum parit patrem, cujus Cujus eulpam ut d eieret,
mater est et filia; Deus nasci voluit
Xascitur ex femina, Et, ut servum liberaret,
qui creavit omnia : servi formam induit,
Xovum festum, novuin opus, Nee assumpta verbi forma
nova sunt solemnia. deitatem minuit.

2. Dei testis 4. Eva quidem


homo tit pro mundo, nos mortitieavit,
Ut mundaref Sed Maria
inundum ab immundo, nos vivifieavit,
Quem ab hoste (^uae coelorum
t;i }>t um furibnndo, regem generavit,
Liberavil Cujus ort us
plausu laetabundo. nos purifieavit.
Liberavil bomo factas Et a jugo servitutis
«•ocli factor hominem, simul et miseriae
Quem creavil ei formavit Liberavit sacramento
ad imaginem,
suiiiii lcjj;is Deo88sariae,
( ni portam reseravil Cujus ortum recolentes
per Mariam virginera. Gaudeamus hodie,
Bxsultantes et cantantes
canticum laetitiae.

Antiph. ms. Lambrecbtense aai <. " i». Cod. Graecen. 2. »S. add. saec.
r
18.

1, 5 El de. 1, fehlen vier Silben; ergänze parit pura?


'.'

i:i:i.

1 .
(»i i 'i paator l it> ms, 2. Ad honorem Tityri
\ iiiuiimi (loininii Festum colant baeuli
\ (l t. i , -i episcopn Satrapae et asini.
i; Li- eja, eja, i; l'.j;.. eja, eja,
Vocanl nos ad gaudia Vocanl mos ;mI gaudia
Tityri eibaria, Tityri eibaria,
111 —
3. Applaudamus Tityro 4. Veneremur Tityrum,
Cum melodis organo, Qui nos propter baculum
Cum chordis et tympano. Invitat ad epulum.

Grad. ms. Mosburgense anni 1360. Cod. Univ. Monacen. 157

134.

1. Descendit in Israel 4. Natusque est parvulus,


Archangelus Gabriel, In praesepe positus
Dicens in harmonia: Inter animalia,
Ave, virgo Maria. Et fiunt magnalia.
R° Ergo, omnes saneti, R° Ergo, omnes saneti,
In hoc natalitio In hoc natalitio
Christum collaudate Christum collaudate
In coeli palatio. In coeli palatio.
2. Ut audisti, expavisti, D. Pacem bonis omnibus
Tarnen pulchre respondisti Nuntiavit angelus,
Sic angelo locuta : Sit in coelis gloria
Sunt concessa omnia. Cum magna laetitia.

3. Concepisti Dominum, 6 Baptizatus a Johanne


Habuisti gaudium, Fuit Jesus in Jordane,
Remansisti intaeta, Dedit nobis hoc exemplum,
Virgo intemerata. Baptismi per sacramentum.

Cod. Mellieensis 932. saec. 15.

135.

1. Ecce venit insigne 3. Maria ritu miro


Festum, in quo malignae In hujus mundi gyro
Evae nomen tarn digne Concepit absque viro
Mutavit Maria. Regentem omnia.
R' Jerusalem, laetare, R Jerusalem, laetare,
Mater ecclesia. Mater ecclesia.

2. Virgo, Christi conclave, 4. Hie felix est coneeptus.


Gabrielis per ave Per quem fuit deeeptus
Kripuit nos a vae Lupus et grex ereptus
Et a miseria. A caula Stygia.
Beata mater Meli
Ab hoste nos crudeli
Defendat et ad caeli
Perducat gaudia.

Cod. Parisin. (ol. Sandionysian.) 15131. saec. 13. — 3, 3 Concepit nam


absque Hs.
— 112 —
136.

1. Jure plaudant omnia, 3. felix puerpera,


Coelica, terrestria, Cujus suxit ubera
Quia reddit gaudia Mira monstrans opera
Laetitiae Clementiae
Jesus Christus Jesus Christus,
nobis natus hodie. nobis natus hodie.
2. Ex Maria genitus 4. Pietate solita
Ope sancti Spiritus, Adae verbis dedita
Jura mutans penitus In hac valle subdita
Justitiae, Miseriae
Jesus Christus Jesu Christo
nobis natus hodie. benedicamus Domino.

Cod. Berolinen. Germ. 8' 190. saec. 15. ex.

137.

1. Kn campi nostri rlosculus 4. Hunc rlorem, fratres, quaerite


Sub foeno jacet floridus, Et amplexando currite,
Purpureus, pulcherrimu^. Est enim flos justitiae,
«U8, Mariae riliu>.
.ii Quem virgo lactat ubere.
I; < > parvule, o parvule, K° parvule, o parvule,
lorum rex et domine, (oelorum rex dominc, et
Te adorantes hodie Te adorantes hodie
Vultu clementi respice. Vultu clementi respic.e.
J. !)<• trinitatifl boüo 5. Ergo corde et animo,
Hie flos Mariae gremio Jn organo et tympano
Illapsus, Do?em mensitras Jucundas atque debitaa
Crevit tarn mirc falgidus. Deo dicamns gratias,
:;. o qoalis Ho-, •> qaantus dos, 6. Ergo corde et animo
Verbnm patria iliini propter noa Mariae puerperio
Pannicnlis involvitur Et nostro simul parvolo
El in praesepe ponitur, Benedicamus Domino.

Cod. Maihingen. (<>l. Kirchheimen.) II 2. 8' 18. saec. IC. Aufschrift


< 'anticum de Nativitate tomini. I

i:ih.

Legem dedil olim Dens, Incnrvatur Elisaeus,


i i
peccatwn temperarel, Et defuuetus Buscitatur,
Servom misit Elisa« d [ncarnatur homo Dens,
l'i defnnetum sascitaret. E1 peccatum terminatur,
i

- 113

3. lmmutantur nato rege Est pro lege litcrali


Lex et legis opera, Spiritalis gratia
Et intrantc nova lege Et pro mortc temporal
Excluduntur vetcra. Aeternalis gloria.

Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. A. —
Sequent. ms. Praedicatorum saec 13. Cod. Sang-allen. 383. 13. Cod. —
Guelfenbyteran. Helmstadien. 628. saue. 13. C. 4, 1 Et pro lege A. — —
OV. Milchsack 200 sq.

139.
1. Manibus plaudite, 6. Mater paupercula,
pedibus terite, pauper est natus,
Natus est parvulus, Nobis pauperculus
ergo venitc. Jesus est datus.
2. Nascitur florida 7. Hie lacte pascitur
radix lesse, eibus sanetorum,
Quae matre virgine In foeno ponitur
prodit in esse. rex angelorum.
3. Pastores, dicite, 8. Venite, parvuli,
quidnam audistis? et transeamus,
Vidimus Christum, Hunc mundum sordidum
quem eredidistis. Jam dimittamus.
4. Hie inter bestias 9. Jam cum pastoribus
positus jacet, volo transire,
Hunc Stella nuntiat, Vult meus animus
et ipse latet. ad Jesum ire.

5. quam mirabilis 10. Sit tibi gloria,


rex majestatis, Pater benigne,
Nasci de virgine Laudes per saecula
voluit gratis. sint tibi digne.

Cod. Mellicen. 932. saec. 15. — 2, 1 floridus. — 2, 3 Quem mater


virgo. — 2, 4 Prodiit esse. — Naeh Str. 7 ist Str. 5 wiederholt; vielleicht
bildete sie den Kundreim.

140.
1. Mirabile mysterium, 3. Cedrus alta de Libano
Deus, creator omnium, Sub nostrae vallis hysopo
Per incorruptam virginem Cum visitavit Jericho,
Nostrum suseepit hominem Cypressus fit ex platano,
Et rata mater patre est, Cinnamomum ex balsamo ;

(^ui natus matre pater est. Benedicamus Domino.


2. Credit Eva diabolo, 4. Usiae gigas geminae
Maria credit angelo, Assumpto Deus homine
Per illam mors introiit, Alvo coneeptus feminae
Per istam vita rediit, Non ex semine
virili
lVrdiderat haec condita, Natus est rex ab homine,
Ilaec restauravit perdita. Jesus est dictus nomine.
Dreves, Cantiones et Muteti. I. 8
— 114 —
De spinis uva legitur, 6, Qui l'uit, erit et qui est,
De Stella lux exoritur, Qui loquebatur, praesens est,
De petra fons elicitur, Nobiscum est rex Israel,
De virga lios egreditur, Qui dicitur Emanuel;
De monte lapis lapsus est, Nos ergo multifarias
De lapide mons factus est. Deo dicamus gratias.

Grad, ms, Nivernense saec. 12. Cod. Parisin. Nouv. acq. 1235.

141.

1. Nova vobis Peccatores


gaudia refero, iniqui pereunt,
Natus est rex Pastores ad
virginis utero, Bethlehem transeunt,
In puero Hunc adeunt
mira eonsidero. miraque prodeunt,
Nunquam de cetcro Gaudentes redeunt,
I'ient haec, psallite. Ergo vos psallite.
i; Noc], Noel iterando, R Noel, Noel iterando,
Noel triplicando, Noel, Noel triplicando, Noel,
Ali. Noel psallite. Ali, Noel psallite.

2. Nunc hominom 4. o gens felix,

genus redimitur. jugo liberata,


Daemonium Regem natura
in antro clauditur, placa mente grata.
1a vixgine Simulata
rei mundo nascitur, voeis non sint lata,

l'a\ vobis oritur, Seil vera firmala.


Redempti, psallifc Redempti, psallite.

Cod. Berolinen. Germ. 8° 190. saec LÖ. ex. A. Liederbuch der Anna —
von 51 n saec. 16. Cod. Berolinen. 3° 280. B.
< Proceaa. ms. Schonenbergenae —
anni 1583 (Privatbesitz.) R° triplicando A.
<
'. R° 2 iterando A.
I
— -
2, Et daemonum \.
''>
2, in atro A. — - 2, 5 CnatoditurB; Compeditur
I

C. 6 um quoque ( ,i Str. 8 fehlt ('.'. —

I i'Z.

Mira dies oritur, 2. o iniiiiiii mysterium,


Ahiiiin est, quod naicitur, Mirum est consilium,
Mii.niiiii'. Mirandum,
.Minim opnfl .i-'itin. Nasci Dei filium
Miiiiin festum colitur Pro salnte gentium,
Quapropter eccle ia Quaeque non operuit,
Frequentet solemnia Virgo viium genait
Admirando Btudio. Adiniiando studio.
115 —
3. mira dementia, 1. Miro modo supcri
Nova datur gratia, Mirantur, et teneri
Miranda Mirari
Kt Dei potentia, Debent omnes pueri,
Qui gubernat omnia.
Qui promissum tilium Natus est de virgiue
Misit in exilium Natus sine semine
Pro mundi remedio. De utero tilius.

Miro modo gaudeo,


Mirantur ex studio
Mirando,
Psallat cum tripudio,

Natus est de virgine,


Natus sine semine
Ex utero filius.

Cod. Parisin. ol. Martialen. 3719. saec. 12. 1, 2 quam nascitur Hs.
4, 8 und 5, 8 Ex utero filio.

113.
1 dia Dei potentia, 2. Danieli lapis inditur,
Entia Finditur
Quaeque disponens prudentia, Is de monte, per quem scinditur
Summi patris iens ab ore Petrae columna visionis,
Herum tines tenore Quam potens Babylonis
Vasto conterminans. Rex stupet territus.
via, vitae primordium, Moyses, res praevisas ai

Cordium Sinai,
Lux, umbras abstergenssordium, Nam in monte rex Adonai
Praemonstratus flos Isaiae, Flagrarat in ignis figura,
Quem Spiritus sophiae Quem non arat ustura,
Fecundat germinans. Rubus emeritus.
R° clavis David, quae R° Jeremia, germen
claudis aperis justum, finibus
Ut nulli licet, Nostris edita,
Scilicet Praedica
Cum Ezecbiel te praedicet Rem natam, vox veridica,
Principem sedentem in porta, Virgam typicam vigilantem,
Quae virtutis est praetorta, Quam in terris conversantem
Princeps hac caperis. Prodis bominibus.
3. Zacbarias lumen considerat;
Qui erat,
Quod vates promsit et viderat?
Sacerdotem magnum in veste
Foeda Jesum, qui teste
Se sie constituitur.
— 11Ü —
Verbum caro factum qui negat,
Si legat
Dicta patrum, plane congregat,
Quod sit nobis filius datus,
Emanuel vocatus,
Deus quod dicitur.
R° Universis haec
praedicat fratribus
Doctor gentium,
Mentium
Cesset hinc error demeutium,
Nam negastis filium Dei,
Qui vestris, o Judaei,
Natus est patribus.

Cod. Guelfenbyteran. Helmstadien. S04. saec. 15. — 1, 12 Fecundet.

144.

1. Noster coetus psallat lactus 3. Felix puer, cujus matcr


voce simul consona, iiH'onupta parere
Jesu Christi glori Et post partum virgo parcns
n colens nataiia. mcruit cxsistcre.

Qui de coclis coiidcsceinhus 4. Hie est enim, germen Adac


in virginis uteruin, qui venit redimere
In eadem carne snmpta Et ad coeli sedem, undc
\ isitavil aa< culum. voluit, reducere.

5. Ad ipsius ergo laudes


omniß Dostra concio
Exsnltando pegi regum
benedical Domino.

Cod. Parisin. ol. Martialen. 'MV.K saec. L2.

115.

1 .
( » in, ip i.i dl ii ."». Jesu qui angelico
<|ii,nitiiiii incliuaria, coetu yeneraris,
< um I »i ii ea femina VCsiüms parpureia
Mini digna natus dod ornariß.

2. Numquid in palatio I. Snl in satis vilibus


coeli laetaris? pannis alligaria.
Nmh. od in prae epio Sicque mandi gloriam
breyi reclioari panper deteataris.
117 —
5. Natis regum principcs 8. Quam piis amplexibus
solunt congaudere Jesum amplexaris,
Et altrices nobiles Quam gratis obsequiis
ubera praebere. Ipsi famularis.

6. At haec Dei filius 9. Quam potens benignitas,


renuit habere, quam potestas pia,
Plauens se pastoribus Coelo, terrae praeminens
natum exhibere. nascitur in via.
7. felix puerpera, 10. Cui dant obsequia
sola gaudens paris, Joseph et Maria,
Eja, quam et dulciter Hunc canens angelica
nato jueundaris. laudat harmonia.
11. Dulcis oris jubilus
Nato corde toto,
Benedicamus Domino
Tonet cum devoto.
Cod. Berolinen. Genn. 8. 190. saec. 15. ex. Mit dreistimmig gesetzter
Singweise.

116.
1. Novi laudes pueri 3. Sacri cujus uteri
Pangat aetas tencra, Clausuni intra visecra
Sub quo tremunt inferi, Carni passus congeri
Qui firmavit aethera ;
Verbum premit sidera,
Per quem mundus alitur, Nee majestas premitur,
Ali lacte patitur Sed major efficitur
Matris sugens ubera. Caro facta libera.
R° Gaudeamus igitur, R° Gaudeamus igitur,
Quia puer nascitur Quia puer nascitur
Pacis ferens sidera. Pacis ferens sidera.
2. De spineto veteri 4. Tuo finem sceleri
Stirpe satis aspera Gens impone miscra,
Suo discors gencri. Fide crede celeri,
Mitis odorifera Quod virgo puerpera
Ccu rosa progreditur Parit et non solvitur
Virgo, per quam redditur, Pudor, ut adstruitur
Quod subtraxit altera. Isaiae litera.

5 Per hanc nobis aperi,


Jesu, patris dextera,
Quac frequentant superi,
Atria stelligera,
Ubi dulce vivitur,
Ubi felix agitur
Dies sine vespera.
Cod. Miscell. Fatavin. (ol. 8. Justinae) 1328 saec. u i". 3, 2 infra visecra.
— 118

147.

1. Nunc in mundi exsilium 4. Deum patrem


Lilium veneremur inaestimabilem,
/ Vernans misit patris consilium, Filium admirabilem,
Filium, Stabilem,
Lapso vulgo in auxilium. Sanctum pneuma hunc inspira-
bilem,
2. Qai abs virili semine Habilem
Hodie Genitricemque laudabilem.
Est de puia natus deifice
5. Gehennae dati ob Evac
Yirgine,
Ac Adae
Incarnatus tarn mirifice.
Culpam sunt renati gratitiue,

Nos solvendo Lumbi vae


3.
Expurgati praelargiflue.
a damnationis hominibus,
Castis fuit viscerilm> (>. Solverunt profitentium
Verius Gentium
Conceptos, lactatus uberibus. Furo corde Christum colentium
Mmus Mentium
Palgens coeli sideribus. Firmiter nunc credentiuni.

Clm. Monacen. (ol. Tegurin.) 18921 saec. II. Mit Neumen. ;'», 3 fudit
II-. - 6 meribua IC
:'., -
Nach Str. 6 folgl wieder Nos Bolvendo etc.

I IS

1 . Omnis mnndos •I. Vena rosa


Laetabundos Gratiosa,
Propulsato vitio Vir^o lii puerpera,
Psallal toto Ilaer est inater,
Cordia \'»tt» Cujus pater
Christi natalitio. Regnat super sidera.

2 Ada* pomo 5. Cedrus tropo


Pactoi homo, Nunc, bysopo
<
(
>ui gnbernal omnia 1
( lonformatur ardua,
Rita miro, Tellua liuinci

Wim abfl riro, Atque turnet


N.itu est ex Maria. ßore coeli proflaa.

:; Nulluni tale 6. 8ol de Stella


i
i oatale Tamquam cella
Nee luit Iiec .ideiil. spousus est egrediens,
Quia pura llle //o/Ol,

d< mliir.i I'a ;ilto nos


Genitorem peperit. \ i ii.imi oriens.
119

7. Hortus clausus, 9. Ort um Heli


Jugis plausus Xovum caeli
Eructavit epuluin Sidus pandit regibus,
Atque vitae llu jus testis
Intinitac Vox coelestis
Föns signatus poculum. Reboat pastoribus.

8. Nam expresse 10. Stygis luto


Virga Jesse Clausus Pluto
Floret et divinitus. Stupet perpendiculo
Super florem Lucis novae
Dat odorem In pleno vae
Requiesecns spiritus. Ortae habitaculo.
11. Ergo poli
Atque soli
Rex nalus ex virgine,
Mira iföat
paradisi
Nos collocet agmine.

Cod. Parisin. (ol. Sandionysian.) 15131. saec. 13.

149.
R° Mariam vox, Mariam cor,
Mariam sensus, mens, vigor,
Proclament hac in die
Et filium Mariae.
Plebs Domini, bac die 4. Infans subest papillae,
Laetamini, sed pie, Sed Deus est et ille,
Laus virgini Mariae Rex puer est ancillae,
Et cordibus Rex aetheris
Et vocibus Sub pauperis
Et actibus promatur. Mulieris est cura.

2. Homo Deus est natus, 5. Sol nuntius diei,


Homo reus renatus, Qui filius est Dei
Judaeus est caecatus, Et radius par ei,

Rex parvulus, Qao tegitur,


Vas figulus, Detegitur,
Föns rivulus creatur. Fit igitur res inira.

Res agitur novella, 6. Dum gratia subvenit,


Sol oritur de Stella, In propria rex venit,
Nee laeditur puella ;
Opprobria invenit,
Puella est, Omnipotens
Quae mater est, Fit impotens,
<
A)uo(l est, non est natura, pia mens, respira.
.

— 120

7. Hoc zabulus explorat, 8. Hoc sobrie decanta,


Hoc aemulus ignorat, gens sancta,
Stirps gratiae,
Hoc angelus adorat, Materie de tanta
Hoc omnium Cum gaudio
Ingenium Fit mentio,
Non minimum miratur. Jam lectio legatur.

Cod. Parisin. (ol. Martialen.) 3549. saec. 12. A. — Cod. Parisin. (ol.
Martialen.) 8719. saec. 12. B.

150.
1. Ortum floris cantitemus, 3. Föns signatis baptismatis
Vas decoris adoremus, Undae purioris,
Virginis puereulum, Firma ratis naufragatis
Laudes oris ei demus, Fluctibus moeroris,
Cunctis lioris imploremus Datur gratis Evae natis
Ejus adminiculum. Ortu redemptoris.
2. Flos aestatis, novitatis, 4. Exardescit
IJadius splendoris, Nee tabescit
De beatis coeli pratis Rubus visionis,
Vernat in Ins oris. Virga crescit
Odor thymiamatis, Et frondescit,
l)lcnum aromatis. Vcllus Gedeonis.

(Im. Monacen. (ol. Emmeramen.) 14 348 amü 1351. - 5, 5 Lies Et


made8cit?

151.
l; Hodie lux orta est
Et aostra redemptio.
1 Partus,per quem oritur :;. Nnin per Evam perdita
Lux et splcndor gloriae, Nostra salus fuerat,
Per quem non minuitur Quam in partu reddita
Pudor matrifl gratiae, Virginis recuperat,
Datur genti <l<\iae Quam Dons amaverat
Sp< - <; consolatio. Mundi ab initio.

2. Partus, per quem redditur 4. Genuisti, domiua,


Miseris mortalibo . Salvatorem geutibus,
Quod amissum legitur Qui delevit crimina
In primifl parentibus, Cum suis vulneribus,
Datui desperantibn quam «lulris omnibus
Salus et redemptio. Fuit baec curatio.

Deprecamur virginem
Teque, Buura filium,
Per tuam cleraentiam
l sie des auxiliuro,
t

Quod pOSl bOG ex iliuni

Sis DObiS s,il\;itio.

Antiphi in - Bobbiei L3< Cod. Taurinen. P I


-1-
— 121 —
153.

1. Ortum mundo 3. Lumen lucens


solem justitiae patris de lumine,
Stella clara Christus homo
declarat hodie; prodit de virgine,
Maria, mater pia ?
Sic ingressus et egressus
Natum ante saecula Per aulam virgineam,
Generavit et lactavit Ut splendens nee incendens
sol
Sine viri copula. Per fenestram vitream,
Sed hie puer nuper natus, Cum nee vitrum splendor solis
In praesepe collocatus, Neque matrem causa prolis
Rutilo sub lumine Violet ingrediens
Vili sordet tegmine. Nee corrumpat exiens.

2. Vagit infans 4. Ergo, nati


in eunis Dominus, regis familiae,
Adae dolens Hierusalem
et Evae facinus ;
et Sion filiae,
Dolet mundum in profundum Exsultantes et cautantes
Vitiorum perditum, Adpraesepe currite,
Jugo vili ac servili Novum regem, novam legem
Hostis fraude subditum. Pariendo cernite;
Quem ex patris voluntate Res auditur inaudita,
Inclinata majestate Virgo mater parit ita,
Sumpto carnis onere Ut et prolem habeat
Descendit redimere. Et virgo permaneat.

Cod. Parisin. (ol. S. Mariae de Prato) 16699. saec. 12. ex.

153.

1. Primus homo corruit 4. Sed dum esse voluit,


In fraude feminea, Quod non erat antea,
Sed seeundus profuit Deitatis latuit
In carne virginea. Sol in nube carnea.

2. Nihil rubo noeuit 5. E coelis egreditur


Ardenti vis ignea, Et in terris nascitur
Dumque vellus maduit, Et in se complectitur
Sicca manet area. Utramque substantiam,

3. Dum se Deus induit 6. Ut trahat superius


Nostrae carnis trabea, Assumptos inferius
Natum non destituit Cohaeredes filius

Divina potentia. Ad supernam patriam.


— 122 —
7. Redde vero, perfide,
Quae tulisti spolia,
Die, seduetor invide,
Quid valet nunc fraus tuaV

Cod. Parisin. (ol. Martialen.) 8549. saec. 12.

154.

1 Flore vernans gratiae 3. Virga quondam arida,


Plaudat omnis hodie Summo rore madida
Turba novae sortis, Novum dedit florem.
Verbum intrans virginem Corde patris genitum
Restauravit hominem Concepit per spiritum
Fracto jure mortis. Yirgo redemptorem.
2. Clara sonent Organa. 4. Ergo plena gratia
J'ulsentvoces tympana Gaudet viri nescia
Resonante lyra, Deum paritura,
Modalizet eoneio Sol de Stella naseitur,
I'estivali gaudio Carnis umbra tegitur
Orta prole mini. Lux non moritura.
Quam parit virginitas.
Ilumanatur deitas,
Homo divinatur,
Fit Bacerdos hostia,
Babylonis tilia

Per quem liberatar.

Cod. Parisin. (ol. Martialen.) 8719. saec. 12.

155.

Klos de Spina pi oercatur 3. Quod celarat umbra legis,


El Hos flore feeundator In natali Bummi regis
Misao rore coelitus. Totum patet bomini.

Koranl coeli, nubes plaant, l. llclisacus ineurvatur,


Stillant inontes, r.olles tluunt, Verbtim patris Incarnatur,
NikIii patel veritas. Verbum, per quod filia
K Babylonis visitalur,
>.

Per quod salus praedicatur


Ulis de Samaria.

ms. Petri de Medicii laec. 18.


Cant. <'"<1. Laurentian. IM. 'J'.). I. \

Cant m . laec ls/w. Cod. Matriten. Tolet. 950(88—28). IJ.


Toletannm
Hequent. m Praedicalorura iacc. 18. Cod. Bangallen. 888i Cod. Guelfen*
il. im Indien. 628. laec. 18. I). Cfr. Milchaack 200.
— 12;

150.

Hac in die rege natu 2. Gaudc, virgo virgiuuni,


Fraude caeca desolato Quam fecundat sacer flatus,
Lux illuxit homini Unde puer nobis natus*,
Abraliae et semini. In rosa vernat lilium,
Quod promisit vox divina, Nee ipse nodum reserat
Procreatur flos de spina Deus, creator omnium,
Rore coeli conipluente, Persolvens, quod promiserat,
Austro terris influente. In nascendo rex excedit
Eiaec est dies luminis, Quam naturae legem dedit,
Qua beatae virginis Et fulget in propatulo
Ediderunt viscera, De naturae miraeulo,
Quem jani vetus litera Nee jam adstringit singulis
Praesignarat, Doniinuin. Naturas Deus regulis.

Cant. ms. Petri de Medicis saec. L3. Cod. Laurentiän. PI. 29. 1. A. -

Cod. Quelfenbyteran. Helmstadien. 628. saec. 13. B. —


Cfr. Milclisacfc 206.

157.

R° Haec festa natalia


Recolit ecclesia.

1. Virgo parit ülium, 6. Invenitur, quem quaerunt,


Salvatorem omnium, Aurum, thus myrrham ferunt,
Qui non animalium Ista nato offerunt
Abhorret praesepia. Mystica signantia.

2. Angelus haec loquitur, 7. Angelo praemoniti


Pastori bus dicitur: Spreti regis invidi
De virgine nascitur Semitam per aliam
Rex gubernans omnia. Redeunt ad propria.

3. Vili panno tegitur, 8. Baptizari voluit,


Orbis a quo regitur, Pneuma sanetum adfuit,
Legi cujus subditur Vox patris intonuit
Coelestis harmonia. Huic testimonia.

L Lege circumeiditur, 9. Nuptiis interfuit,


Nomen ei ponitur Aqua, vinum profluit,
Jesus, quo salvabitur Sic ejus innotuit
Credulus per saecula. Et omnipotentia.

5. Stellam magi viderant. 10. Hinc ad templum geritur,


Rege nato properant, Simeoni sistitur,
Reverti promiserant In cujus suseipitur
In Ilerodis curia. Ulnis cum laetitia.
1

124 —
ll.Duodenus perditur, 12. Hoc sacro solemnio,
In templo congreditur Vocibus et organo
Doctis, et convincitur Jubilemus gaudio
Eorum ignavia. Anaelorum Domino.
Cod. Berolinen. Germ. Oct. 190. saec. 15. ex. Nach jeder Str. mit —
Ausnahme der letzten wiederholt die Hs. 2, 3 und 4 als Rundreim, was auf
einem Irrtume zu beruhen seheint, da die sonst überzähligen Verse Haec festa
natalia etc. den Refrain bilden dürften.

158.
R° Hodie fit regressus
ad patriam.
1. Hodie splendor et lux 4. Salus nobis facta est,
Refulsit hominibus Rex novus et nova lex,
In tenebris sedentibus Verbum caro factum est
Per gratiam. Per gratiam.
2. Nam eramus tenebrae, 5. Peccatum excluditur,
Caeci sine lumine; Virtus introducitur,
Lux refulsit hodie Cor nostrum cxtollitur
Per gratiam. Per gratiam.
3. Puer nobis natus est, 6. Exsultent apostoli,
Veras sol exoritur, Martvrumquc cunei,
11 Mino novus factus est Virgines et monachi
Per gratiam. Per gratiam.
7. Ergo nostra eoncio,
Psallat cum tripudio
Nato Dei tilio.
Per gratiam.
Antiph. ms. Bobbiense saec !
;>
». Cod. Taarinen. V I 4

15».
1. Homo, gaade nova lande 8. Stella maris salutaris
NoVUm landaus lioinincni. Solem dat justitiac,
Lei naturac Stapel jure, Evae casus fit occasus
Virgo parit virginem, Finis est miscriae,
Lux caligo tit. origo Lex gratia, mors venia,
Finis per anginem. (lenus tit de Bpecie.
2, Rnbns ardet, vellns madct, 4. Hie est llle, cni Sibyllae
\ irgae florel - i <

< i '
Sorviunt praeconia,
Cum processit nee recessil Inter Denm atqne renm
De pndore caatita Veniena concordia,
Sic Boa nncenij sol dal lucem, Qua ligavit, exornavil
Sit pro fracta claritas. in iiiuni contraria,

Ergo lege, die de rege,


Lector, teatimonia.

Cod. Pari in. (ol. Martialen.) 8719. laec. 12 N.uli Ausweis der Selilnfs-
III < • . 1 1 < I 1 f '
t 1 1 M.
125

160.

I.

1. In eonttictu nobili, 2. Teste sed ignobili.


Mundo satis utili, In quo nostro pugili
Magno licet aequitatis Rex pro plebe, pro crcatis
Jure dccertatur, Conditor armatur,

3. Gratia mirabili
Figulus pro fictili

Nostrae causa libertatis


Hodie decertatur.

II.

1. Non obfuit, 2. Vim noluit,


Ut potuit, Sed minuit,
Non nocuit Dum latuit
In nomine, In homine,

3. Praevaluit,
Obtinuit,
Nos eruit
In sanguine.

III.

1. Quem spes animavit, 2. Caritas armavit;


Fides roboravit, Vita triumphavit,

3. Hostem relegavit,
Regna spoliavit.

IV.

1. Cinis adhuc aestuat 2. Et ne litem minuat


Irae veteris, Pax in posteris,
Cum nos adhuc arguat Odium perpetuat
Hujus operis Hoc in ceteris
Auetor sceleris, Sui generis.

3. Sed hoc pater tribuat


Suis liberis,
Forte ne destituat
Nos in asperis
Pugna sceleris.
126

VI.

1. Nam praeter liostes publicos 2. Quem inter hostes reliquos


Habemus hostem unicum, Uabemus ut domesticum,

3. Insultum per domesticos


Sequentes carnis lubricum.

VII.

eonjugis admonitum
Dum adhuc Adam imitatur,

1. Adliucpomum vetitum 2. Adhuc vitae perditum


Dum vult ad libitum, Dum claudit aditum,
Dum prandium inhibitum, Dum caro contra spiritum,
Dum, quod habebat ,
pro- Dum in nobis colluctatur
pinatur.

3. Offerens illicitum,
Dum dat interitum,
Dum ritum dcbituin.
Dum Eva, quae nos amplexatur.

VIII.

1. Varial ad placitam, J. Revocal in irritum,


Dam, quidqnid bic mandatur, Dum incautis adulatur,

8. Blandities ac varies,
Sabveniea
Divinitufl
Nun:' Bancte nobis Spiritus.

Trop. ms. Baec. \'>.


Cod. Stuttgartien. Ill> I Asc. 95. A. Cod. länge!
. 12. B. I. 2, 2 nostro i»r<> pugili B. I. 2, proereatur
•'>

l; l decortatur (AB) offenbar irrig.


: I II. 2 fehlt A. — Nach II. 3, I

Hei, hei, hei A., 11./, Im/, hec B. VI. I, — 1 Non praeter B. VII. I, I

propinatam A. - Ali Conductus bezeichnet.

101.

1. In natali Bomnji regia, 2. Caatum natam de puella,


Quidqoid cantae ive legi . Novum regem nova Btella
omni gaade gandio, Novo inonstiiii radio,
Ca nam de Homo
titatii Tribua donis trea Chaldaei
Prodil Dens factos aomo Cunaa quaeranl nati Dei
Mumii pro remedio, Magno desiderio,
.Muixli pro remedio. Magno desiderio
127 —
3. Prophetia Danielis 4. Es lecturus de liuc montc,
Proin ibsumquc Gabrielis, Lacto corde, laeta fronte,
Complentur in virgine, Lector, libruin aeeipe
Hie est lapis praeelectus Data benedictione
Monsque sine manu sectus, Mngna cum devotione,
Mons crevit in homine, 1 .ector dilectissime,
Mons crevit in homine. Lector dilectissime.
Grad. ms. Mosbnrgense anni 1360. Cod. Univ. Monacen, 157. — Nach
Str. 4 ein Conductus.

163.
la. In terram Christus exspuit, Ib. Ex orc patris prodiit,
Salivam terrae miseuit, Humanuni genus liniit,
Cum servi formam induit Duas naturas uniit
Dei sapientia. Mira Providentia.
2a. lila mundans, haec mundata, 2b. Deus limo se conjunxit
lila creans, haec creata, Et conjunetos nos inunxit,
Unde lutum fit ex sputo, Inter mixta fit mixtura,
Sed non Sputum fit ex luto. Ubi dupplex est natura.

3a. Christus tarnen sie providit. 3b. Quae divino mundant rorc
Quod non statim caecus vidit, Neque fluunt cum clamorc,
Nunquam videt caecus His docetur simplex
natus, eultus,
Nisi prius baptizatus Omnis longe sit tumultus
In aquis mysterii. Ab aquis silentii.

Cant. ms. Petri de Medicis saee. 13. Cod. Lanrentian. PI. 29. 1. —
3b, 1 mundans. — Das Lied hat Sequenzenform.

16».
1. Ista dies celebrari 3. Memoremus et amemus
Promeretur et amari Magnalia
Festa super omnia, Pii Dei summa spei
Totus mundus elaborct. Constantia.
Ut extollat et honoret 4. Sit introrsum
Christi natalitia. Cor severum, cor sincerum,
2. Fuer natus de virgine Cor sine centagio,
Virtutc saneti flaminis Sermo Dei conformetur,
Sacri fontis aspergine Nee a corde sequestretur
Purgavit eulpam hominis. Oris attestatio.
5. Voce purgati pectoris
De sorde foedi corporis
Regni carentis termino
Benedicamus Domino.
Cant. ms. Petri <!< Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. A. -
Cant. ras. Toletanum saec. 13. Cod. Matriten. Tolet. 930 (33—23). B. - o sq.
constantio spei B. —
4, 6 Ejus attestatio A.

— 128

164.
1. Tribus signis Deo dignis 5. Vox paterna de superna
Dies ista colitur, Nube sonat coelitus
Tria signa laude digna Ad baptisma sicut chrisma
Coetus hie prosequitur. In columba spiritus.
R° Stella, Stella rutilat, R° Stella, Stella rutilat,
Terra, terra jubilat. Terra, terra jubilat.
2. Stella magos duxit vagos 6. Mox tyrannum magi magnum
Ad
praesepe Domini, Spcrnunt docti coelitus,
Consequentes omnes gentes Ter aliam datur viam
Credunt ejus nomini. In Chaldaeam reditus.

3. Yinum rarum fons aquarum 7. Hinc deeeptus rex ineptus


Factum est ad nuptias, Furit vi in famulos,
Christus dedit, mundus credit Hinc confusus rex delusus
Signorum primitias. Ense necat parvulos.
4. A Johanne in Jordane 8. Regis astum atque fastum
Christus baptizatus est, Christus infans destruit,
Unde lotus mundus totus Rex in eunis est immunis,
Jam purificatus est. Rex in throno corruit.

9. Lcctor, lege, summo rege


Tibi benedictio
Sit in coelis, et tidelis
Amen dicat concio.

Grad, ms. ftfosburgense anni L360. ('<><! Unir. Mfonacen. 157. A. —


Antiph. ms. Lambrechtense saec " it. Cod. Graecen. 258. add. saec. 13. 15.
li hat die Strophen 1. 2, 4, 9; der Randreim fehlt B. 9, 1 regi A.
;'>, —
9j 4 cuitio A. —
Aufschrift: In die saneto e1 in oetava Epiphaniae cancio.

165.
1. Umbram destroxil penitus 3. Jllum nostra captivitas,
Legisque lator coelitns Landet, cujus nativitas
Misit, ui restauraret Morlis rupit habenas,
Genas serpentü Langnidum, Ense sublato Cherubim
A paradi Revocavit DOS
De plus exularet. ;id sedes amoenas.

2. Tan ßignavil frontibus 4. Ar. •ctlc, lcctor, et lege,


l>< monte, doh de montibua I ihi salus sil a rege,
Lapis ille praecisu ,
Qtü mundo principatur,
( .< uti- hoc rignnm, populus Aeternae vitae praemium
Iji judaiooi Dabit omni, qui
lc manet <li\ i d . sibi lamulatur.

Antiph. in . Lambrechteti e laec. u in. Cod. Graecen. 258. add. »aec, 13.
.
jedei Zeil« wicderholl Ich al tiundreira dai Worl Apparuit.
- 129 —
166.

1. Universalis ecclesia 6. Haee invenietis omnia,


Congaudeat Ins temporibus Properate vestris gressibus
Cum angelis sie canentibus : Devotis laudando mentibus.
R° Eja, eja, eja, R° Eja, eja, eja,
Eja, alleluja, Eja, alleluja,
Deo in excelsis gloria Deo in excelsis gloria
Et in terra pax hominibus. Et in terra pax hominibus.
Sus, vala, sus, Sus, vala, sus,
Vala, sus, vala, sussin, Vala, sus, vala, sussin
o risus, vala, sussin, o risus, vala, sussin,
sussin, sussin, sussin, sussin,
sussin, o risus, sussin, o risus,
Requiescat iste parvulus. liequiescat iste parvulus.

2. Auscultate nova gaudia. 7. Contra jura naturalia


Dicit angelus pastoribus Oritur salus credentibus
Super gregem vigilantibus : Cunctis physicis stupentibus.

3. Qui delebit mundi vitia, 8. magna Dei dementia,


Est in Bethlehem infantulus, Quod rex regum potentissimus
Dei patris unigenitus. Nasci dignatus est servulus.

4. Jacet hie a matre Maria 9. Inde benedieta, domina,


Solus in praesepe positus, Semper es in mulieribus,
Pannis involutus vilibus. Praebe veniam proscentibus.

5. Sed Joseph et animalia, 10. Natus tuus, coeli regina,


Bina quae sunt, bos et asinus, Donet nobis suis servulis
Serviunt ei cum genibus. Conregnare sanetis omnibus.

Cod. Berolinen. Germ. 8° 190 snec. 15. ex. Mit dreistimmiger Sing-
>veise.

167.

1. Adae clihis et ethisis 2. Fugit aestus zeli quaestus,


Fugam disis, mendam physis Fit molestus mundi gestus,
Sathan lusi meruit, Mola dum coluit,

Hac infeeta proles reeta Aberranti, longe stanti,


Nube teeta fit injeeta Laboranti, sie balanti
Tenebris quam seruit, Plasmator condoluit,
Rationi restitit, Latum super entia
Sensus noxam praestitit, Cuncta non potentia
Dei eultu destitit. Solvit sed prudentia.
Dreves, Cantiones ßi Muteti. I. 9
130

Desponsavit natam David, Signis cluens, fidem pluens,


Viro cavit, qui et pavit Plebem struens, sponte luens
Arcam Christi tangere, Hominis interitum,
Ex qua datus actu flatus Mundus totus unde lotus,
Fructus gratus, Deus natus, Deus notus, grex devotus,
Homo culpam frangere, Scelus flens praeteritum;
Plenus exstans gratia, Christus sie aperuit,
Cosmi lustrans spatia, Adam quod obseruit,
Justis dans solatia. Physi laeta meruit.

Cod. Bnmswicen. 143. saec. 10.

168.

1. Hac in anni janua, 3. felices nuptiae,


Hoc in Jauuario humanitas,
felix
Tendamus ad ardua Cui nubit hodie
Virtutum subsidio, Filii divinitas,
Gaudia sunt mutua Ilinc divinae gloriau
Muto facto vitiu, Non deeresoit quantitas,
Reprobornm fatua Sed ad gjtfduni gratiae
Reprobetur actio. Nostra crescit parvitas.

j. Anni novi novitaa 1. Nostris lumcn tenebris


Novae leges afferena Dat lumcn de luinine,
qui vetat vetitas Primae eulpae funelnis
Vetustatem aaferens, Kxelusa caligine.
Proboa probel probitas De lucc lux celcbris
Probis proba conferens, Nascitur de virgine,
I lontcratnr pravitas Non carnis illeccbris,
Probitatem conterens, Sed divino tlamine.

i .niiis cirenmeisio
Mysteriis vacua
Non t in t in filio,

Per quam nobis congrua


Datnr demonstratio,
Tollere Böperfloa
( ircuniciso vitio
Hac in anni janua.

Cod. Oxonien. Rawlinson C 510. §aec. 18« \. Cant nw. Petri <!« —
Medii > L8. Cod. Laurentian. PI. 29. I. B. Cod. Guelfenbyterau —
Helmstadien, 18. C. C hat um- 2 Strophen (1. 2). I, 8 I»«

probatui 2
l Nova legii
'
\. 2, probal C. 2, 7 Cuntunditur •'» —
C - <
Milchsack 168.
fi Ä hat «li«' Überschrift! l't virtutibus renovemur
anno r< novato
— 131 -
169.

1. Anni sunt primitiae, 3. Cjuod ros coeli compluit


Eia, Yellera,
Sonet vox laetitiae, Quod rubus incaluit,
Prodit auctor filiae Quodque virga floruit,
De filia, Et cetera,
Miserans niiseriae Pariens aperuit
Dispendia. Puerpera.
2. Ut fenestram radius, 4. Ad pacis concurritur
Vitream, Osculum,
Sic, inio subtilius, Dum lapsus redimitur,
Portam scd innoxius Dum redemptor cernitur
Per auream Ad oculum,
Exit alvum filius Nee pudoris solvitur
Virgineam. Signaculum.

Sequent. ms. Praedicatorum saec. 13. Cod. Sangallen. 383.

170.
1. Ecce novus annus est, 2. Ergo non sunt irrita
Rex coelorum natus est, Prophetarum tradita,
Princeps mundi captus est, Pax est terris reddita,
Homo über factus est. David o plebs inclita.
K Exsultandi tempus est, R° Exsultandi tempus est,
Dies est, Dies est,
Venit lex, venit rex, Vcnit lex, venit rex,
Vcnit fons gratiac. Venit fons gratiac.
3. Ergo fas est ludere,
Cantibus intendere,
Novas laudes dicere,
Regi nostro psallerc.

Grad. ms. Mosburgensc anni 1360. Cod. Univ. Monacen. 157. — Auf-
Bchrift: Ad novtim annum.

171.

1. Nostri festi gaudium 2. A coelorum solio


Coeli tangat solium, Misso Dei filio
A quo sator omnium Nobis in exsilio
Suum misit filium, Venit consolatio,
Lumen et consilium Dulcius hoc gaudio
Gentium. Nescio.
— 132

3. Imago perierat, 4. Christi circumcisio


Quam Deus formaverat, Nos emundet vitio,

Hostis, qui nos laeserat, Psallat nostra concio,


Yitae portam clauserat, Cujus Deus portio.
Sed, solus qui poterat, Legatur cum gaudio
Reserat. Lcctio.

Grad. ms. Mosburgense anni 1360. Cod. Univ. Monaeen. 157. — Auf-
Schrift In circumcisione Domiui.
:

1. Ecce nomen Domini Novus Adam natus est


De longiuquo vcnit, Ut novetur mundus,
Hodie quod homini A quo tarnen factus est
Perdito subveuit, Primus et secundus,
Ecce salva veritas Quippe tarn principium
Veraque salvatio [dem sit et terminus,
Cujus in praeputio Servus atque Dominus,
Literalis caeeitas Nescit lioc praeputium,
Terminum invenit. Nescit hoc immundus.
R° Sah at oris hodie
Sanguis praegustatur,
In quo Sion filiae
Stola candidatur.

Cant.ms. Petri de Medicia aaec. 13. ('od. Laurentian. PI. 29. 1. A. —


Cant ms. Toletanum aaec. 18. Cod. Matriten. Tolet 930 (33—23) B. —
Cod. Guelfenbyteran. Helmstadien. 628. Baec. 13. C. ('<>d. Guelfenbyteran. -

Helmstadien. lec. L8. D. -Str. 2 fehll A.B. Cfr. Milchsack 169. — —


Das Lied ist \\i<- das vorhergehende für die Octav des Weihnachtsfestes be-
stimmt.

173.

1. Stella Dova radial 8. Porta clausa patuit


( lompleta prophetia, Vir novus est egressus,
Nascitur Emmanuel, Fortemque ricit fortior,
Quem nuiitiavit Gabriel, Spes in de crescit tnelior,
l >< virgine Maria. Mo itis jacel depressus.
I; Ergo tiovu laudibn I; Ergo uovis laudibus
Occurral omnis populuc Occurral omnis populus
(Uni genitrice pj Cum genitrice pia,

2. Prophetanun visio i. Nectar dnlce profluil


Jam rebus comprobatur, !»< fönte jam Bignato,
Dum po b paril lilium, Melle petra vescimur,
rifl I><i lilium, Olivae rore angimnr
terminator. !»<• axo propinato,
133 —
5. Risum duleem popnlis 7. Natus major invidus
Fert Sara desperata, Sub litera stat foris,
Principem credentium, Dedignando murmurat,
Patrem cunctarum gentium, Sed minor illum superat
Prolem monstrat beata. In ridibus canoris.
6. Novus trunco veteri 8. Ecce rotam parturit
Nunc ramo est insertus, Rota jam plus voluta,
Natus, qui perierat Lex in legem transiit,
Et longius abierat, Dum veritas dimieuit
Patri nunc est repertus. Testa legis soluta.
9. Virginis e thalamo
Proplieta suscitatur,
Nox in lucem vertitur,
L>um veritas exprimitur,
Fax terris nuntiatur.

Grad. ms. Mosburgense anni 1360. Cod. Univ. Monacen. 157. A. Cod. —
Graecen. (ol. Secovien.) 750. anni 1345. B. —
7, 2 Sed libera stat A. 8, 1
rota A. — 8, 3 Lex verain legem A. —
9, 1 de thalamo A. 9, 4 veritas—
explicatur A. —
A überschreibt das Lied: In Epiphania Domini et in oetava
»jus cantio; 15: ad idem, d. h. In Nativitate super Magnificat.

174.
1. Föns aeternus emanavit, 3. Föns in flumine lavatur,
Qui peccata nostra lavit, A Johanne baptizatur,
Quem Johannes baptizavit A columba visitatur
In Jordanis flumine. In Jordanis flumine.
Semper manet Jesus Christus Semper manet Jesus Christus
In coelesti eulmine. In coelesti eulmine.
2. Föns et origo nascitur, 4. Nos ergo laudis jubilo
Mortali carne tegitur, In cymbalis et tympano
Luxque perennis mittitur Benedicamus Domino
In Jordanis flumine. In Jordanis flumine.
Semper manet Jesus Christus Semper manet Jesus Christus
In coelesti eulmine. In coelesti eulmine.
Brev. ms. S. Waldetrudis Monten. saec. 15. Cod. Duaeen. 1G4.
Xuit des Roix ou Heu de Benedicamus."

175.
1. Pietatis hodie 2. Senex intcr brachia
Tatuit effectus, Tulit exspeetatum,
Gaudium infantiae Et in templo vidua
Praedicat senectus, Vidit praesentatum,
Senex puerum portabat. Ergo, viduae, laudate,
Puer autem Et vos, senes,
senem regebat. Deum collaudate.
— 134 —
3. Simeonis luminum 4. Columbarum hostia
Lux relucet tota, Deo praesentatur,
Dum in ulnis Dominum Per haec sacrificia
Mente fert devota. Dominus placatur,
Qui dum tenet salutare, Tunc par turturum portatur,
Nunc dimittis Dum mens casto
coepit intonare. caste conservatur.
Brev. las. S. Waldetrudis Monten. saec. 15. Cod. Duacen. 164. — „Le
Xuit de la candeler ou lieu de Benedicamus."

176.
1. Evangelizo gaudium, 2. Amoris vis mirabilis,
Quod salvator omnium Via investigabilis,
Natus est de virgine. Juvenis ad virginem
gaudete, ingressus,
Sicut sancti testantur Fit a patre lilii

prophetae. Processus.
Kmmanuel vocabitur. Humana divinitas,
Nobis commorabitur, Divina liumanitas,
Animo et corde Adest splendor et figura
vigilemus patris,
Et cum angelis nunc Adest nomen virginis
decantemus : et matris.
R In excelsis glori;i R° Continet in gremio
Sit divinitati, Verbum incarnatum,
Pai in terris patria Verbum in principio
Bonae voluntati. Indesincns prolatuni,
Noa ;il» idolatria Legis sub silentio
Sunius liberati. Mundo renovatum.
Haeres in regno nascitur,
Stephonns renascitnr,
Do roclo rcx pro milite
de&cendit,
Mortem niortc primae lii<'

rependit.
Johannes amantissimus.
Corpore purfaimos,
Salotari «'.ilicc

potatur,
Ad ciirisü convivium
vor.at.ur.

R Martwcs pro Domino


Etiam volontea
Sub Berodia gladio
I
§e ilinocciitcs.
Sunt pro testimonio
Christi non loquentes,
Orad. f. Moiburgon
.
nnni 1860.
<
Cod. Univ. Monaccn. 1"»7.
Generali ncl praedictan foxtivitateH, Vgl. Analecta I- 6ß
— 135 —
177.

1. Casus psallamus mentibus 2. Turaescens Deum edidit


Summo regi principi Rosa pudicitiae,
Sinceris et decentibus Dum paranympho credidit
Modis, ut det incipi Jungens amicitiae
Festum nunc pontificis, Nos parentis veteris,
Quem colit turba tenera Sic est diffusa gratia
Per gaudiorum genera In labiorum spatia
Laudibus magnificis. Illius prae ceteris.
R° Juvenum urbanitas R° Juvenum urbanitas
Jocetur almis plausibus, Jocetur almis plausibus,
Evae subvenit ausibus Evae subvenit ausibus
Christi nani humanitas. Christi nam humanitas.

3. Lustrans noctis caliginem


Sol in hemispherio,
Coeli ducens originem
Patris sub imperio,
Spera de virginea
Vernando se exhibuit
Et botros dulces tribuit
In electa vinea.
R° Juvenum urbanitas
Jocetur almis plausibus,
Evae subvenit ausibus
Christi nam humanitas.
Grad.ms. Mosburgense anni 1360. Cod. Univ. Monacen. 157. Auf- —
schrift: Cum
episcopus eligitur. — Die ersten Silben der drei Strophen geben
den Namen des hl. Castulus, des Patrons von Mosburg-. Der Verfasser ist
wie am Stande bemerkt. Johannes decanus.

178.

1. Mos florentis venustatis Purpuranti sub candorc


Puerorum acie Puellarum vultui
Joris dignis atque gratis Praesentetur in honore
Laeta fingat facie, Praesul vacans eultui.
Gnara cara sors reduxit Tangat. angat in Chorea
Praesulatus jubilum, Manuum congeries,
Pellens, vellens, ut illuxit, Lata grata nam platca,
Captae mentis nubilum. Ludi patet series.
IV Ergo tergo retro data R Ergo tergo retro data
Quavis jam moestitia, Quavis jam moestitia,
Plebs Mosburgae doctrinata, Plebs Mosburgae doctrinata,
Gaude sub peritia. Gaude sub peritia.
— 136 —
3. Gades figant repentine,
Qui distortis moribus
Laborarunt, disciplinae
Sic se subdant Acribus
Compte, prompte, quod solari
Possint cum pontifice,
Festum gestum jucundari
Postulat miritice.
ms. Moslmrgense anni 1360. Cod. Univ. Monacen. 157.
Grad. Auf- —
schrift: Dum itur extra ecclesiam ad choream. —
Verfasser ist „Johannes
decanus". —
Die ersten Silben der drei Strophen ergeben den Namen Mos-
purga.

179.
1. Anni novi novitas, 3. Procul binc sit gravitas
Nova lux splendoris, Turbae senioris,
Nova tit solemnitas Nam haec est festivitas
Novi promi88oris. Cleri junioris.
R* 1
Gaudeamus et })sallamus R° Gaudeamus et psallamus
Novo praesuli Novo praesuli
Ad honorem et decorem Ad honorem et decorem
Sumpti baculi. Sumpti baculi.

2. Infulatus hodie 4. Cujus reverentiae


Pontifex procedit, Clerus noster cedit
Invitator gratiae Nam munificentine
Quia gratis dedit. Merito procedit.
l; <
. indeamns et psallamus R° Procedcnti largienti
Novo praesnli Nova munera
\<\ honorem et decorem Jam succedunl et accedunt
Sumpti baculi. Nova, vetera.
Gaudeamus et psallamus
Novo praesuli
Ad honorem ei decorem
Siun])ti baeuli.

Grad. um. Ilotburgense anni L860. Cod. Univ. Monacen. LÖ7. Auf
Hchrift: ('um infulatni «t \reititiu praesul inthronizatur.
II.

CANTIONES PARTHENIAE.
180.
1. Deus in adjutorium 3. Collaudemus pluraliter
Meum intende, vitium üei matrem concorditer
Delens superbiae, Concordia mira,
Ut fermentum psallentium Concordantes suaviter
Non fermentet obsequium Non delirantes pariter
Reginae gloriae. Delirante lyra.
2. Deprecemur mente laeta, 4. Rogitemus matrem miram,
Ut, qui caret semper meta, Ut aeeeptet nostram lyram,
Aperiat mire Quam sibi cantamus,
Cordis aures hie propheta Avertat a nobis iram,
Istud graecum per effeta, Ne inviam vel deliram
Quod est aperire. Viam incedamus.
Cod. Ebroicen. (ol. Liren.) 17. saec. 12. add. saec. 12 /i3. Ohne Melodie,
indes mit Systemen für eine solche.

181.
1. mira creatura, 3. socia fidelis,
Tarn magna tarn pusilla, Adjutrix indeiessa,
Mater et virgo pura, In terris et in caelis
Regina et ancilla, Es euneta supergressa,
Amica, sponsa, filia In mulierum acie
Et soror creatoris, Quod laudis, quod honoris,
Electa super milia, Quod virtutis, quod gratiae,
Flos matrum, mater floris. Fers intus, profers foris.
R" Dulcissima Maria, R° Dulcissima Maria,
Adesto nobis, quia Adesto nobis, quia
Clamamus, mater pia, Clamamus, mater pia,
Concordi melodia, Concordi melodia
In patria In patria
Et in via. Et in via.

2. insignis puella, 4. Rebeccam, Ruth, Rachelem,


Te signant signis miris Judith Thecuitem,
et
Aurora, luna, Stella, Cum Debora Jaelem,
Sol, galaxia, Iris, Hesther et Sunanitem,
Mons, virga, rubus, oculus, Susannam, Annam, Mariam,
Föns imbri, nubes roris, Quae praecinebat choris,
Dux, arca, porta, poculus Excedit multifariam
Et navis institoris. Excessibus valoris.
1

— 140 —
5. Fortiter super fortes
Triumphum da jucunduni,
Tres supera cohortes,
Carnem, Satan et mundum ;

Hos mentis adversarios


Refrena tuis loris,
Ne per insultus varios
Nos vincant mortis horis.

Cod. Oxonien. Land. Miscell. 068 saec 14.

183.

1. In te concipitur. 5. Jugum malitiae


virgo regia, Portans alterius,
Is, a quo regitur Qui sibi propriae
Coelestis curia. Non erat conscius,
In te dirigitur Servili rabie
Veibi substantia, Liber innoxius,
In te contrahitur Donator gratiae
1 arni8 raateria. Damnatur gravius.

2. Int ra te clauditor, G. Lator justitiae


Qui clandit omnia, Latronum medius
Aetenros nascitar, Matria in fach 1

l'.iii 1 1
'. lilia. Torqaetur anxius,
Il.uid tarnen sequitur, I.ocnin Calvariae
Quin vefnent lilia, Cruental saucius
Nee ardena patitor Pendena rex gloriae
Rubus iueendia. Tamquam inglorius.

:;. generatio 7. Dum sie appenditur

Novae propaginia, Poena cum scelere,


Quam non COITUptio Dum sie statnitnr
Praecessil sceleris, .index pro Btatere,
i
op< ratio Nos, qui deprimitur,
Divini öamini Facil uscendere,
Human. ic \itio Lanx nostra tollitur
I arena originis. Deacenau ceterae,
;. Ric te dignatio s. in se reliditur
undat immun-. Mors, aosa temere
flore proprio \ itae, qua vivitur,

Vernare desini Mortem infligere,


in !< tit unio Dum vieta moritin
Main- et \n"iin .
Pro Dostro sceb re,
In hm Mio Mon non permittitur
Dei et homini . In Christo vivere.
( <.d. < ) \.,ih< n. 1 1 1 M ii M< lodic
— 141 —
183.

1. Cuiictis excellentior :;. Ipse tc eonstituit,


angelorum choris, thronum regni sui,
Flos hamani generis. Nee in mulieribus
lilium pudoris, est inventa, cui
Kosa patientiae, Dctur privilegio
mater salvatoris, tarn excelso frui,
Audi, quaeso, domina Quia benedictus est
voces peceatoris. Fructus ventris tui.
2. Deus prae omnibus
te 4. Fructus sine Venere
collocavit secum, ventris tarn venustus,
C um prima tum teneas, Ipsos tuus angclos
pium est aequum, refocillat gustus,
1 1 tu pia facias Partum tuum exprimit
pietatcm mecuni, rubus incombustus,
Tu es plcna gratia, Quem in monte Sinai
Dominus est tecuin. vidit homo justus.

Cod. Oxonien. Bodleian. 832. saec. 15.

184.
1. Marin, virginei 7. Tu mors inferis,
Flos honoris, Praedo tu praedonis,
Vitae via, lux fidei, Vita superis,
Fax amoris. Superior es in thronis.
2. regina, tu laquei, 8. Area foederis,
Tu doloris Thronus Salomonis,
Medicina, fons olei, Vestis poderis,
Vas odoris. Tu vellus es Gedeonis.

3. Tu vulneris 9. Tu generis
Medelam reperis, Proles degeneris,
Aegris efficeris Kegeneras
Oleum unetionis. Genus in posteris.
4. Post veteris 10. Ex operis
Querelam sceleris Servilis operis
Osculum miseris, Nos liberas
Partes unionis. A luto lateris.
5. Spes miscri>. 11. Tu liberis
Tliesaurus paupuris, Post jugum oneris
Ijimes itineris, Spem reseras
Kadius visionis. Aeterni muneris.
6. Assequeris, 12. Tartarei
Quidquid petieris, Catenas carceris
Sola prae ceteris Comminuis.
Potior es in donis. Captivos exseris.
1

— 142 —
13. Siderei 1 4. Aculei
Formam caracteris Dolorem conteris
Restituis Et mortuis
A sorde pulveris. Vitae spem aperis.

15. Funerei
Debitum cineris
Nos exuis
Induisque coronis.

Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. A. —
Cod. Londinen. Egerton 274. Baec 13. B. Cod. Guelfenbyteran. Helm- —
stadien. 1099 saec. 13. C. 9, 3 Begnerans A. Verfasser des Liedes,— —
das als Sequenz aufgefafst werden kann (nur wiederholt sieh Str. 9 dreimal),
ist Philippus de Grevia.

185.

1. Ave, inaris Stella, 4. Monstra te sie esse


Ave, Stella maris, Matrem, virgo pia,
Verbi Dei cella, Quod, quando ncccssc,
Virgo singulaii-. dulcis Maria,
Integra puella, Venerit expresse
Quae non violaris, .ludiee Messia,
In quam lux novella. Valeas prodesse,
Radius solaris In <[uam vitae via
Deseendit ut pluvia. Deseendit ut pluvia.

2. Samens illud Ave, :>. Virgo singularis,


Qaod habetur ißti Sancta Dei parens,
.Mundo tarn suave, Mater expers maris
Deum coneepisti Et peccato carens,
Sine \ iri clavc, Tu benedicaris,
El com perperißti, In (|uam virtus elanais
Nun Lulisti grave, Nostri salutaris
Virtus in te Christi (l(Mitil)us apparens
Deseendit ut pluvia. Deseendit ut pluvia,

Bolve vincla reis 6. Vitam praesta puram,


El ab eo petc [ter para tntnm
Ycniain pro eis, Ad vitam futuram.
Qüi natus est de '< . EstO nobis scutum
N . 1 1 (um Ilcbraci
1 -
,
Contra mortem duram
Per quem veuit laete Et inferni lutum,
Salui ex JucUm Habe curam,
nostri
Per lllud prophetae : Sn quam rex virtutom
Descendll ut pluvia. Deseendit ul pluvia.
— 143 -
7. Sit laus Deo patri,
Qui tilium misit,
Qui captivos atri
Carceris exmisit,
Quando Deo fratri
Populus arrisit,
Hie Deus, quem matri
Angelus promisit,
Descendit ut pluvia.
Trop. ms. saec. 11. Cod. Vatican. Urbin. 602. add. saec. 13. A. Cod. —
Cantabrigen. Ff VI 14. saec. 13. B. 1, 7 —
In qua A. 2, 2 isti fehlt —
A. — 4, 4 Ut dulcis B. —
4, 8 In qua A. —
5, 6 justus clareus A.

ö, 7 Noster A. —
6, 6 inferni luctum B. —
6, 8 In qua A. 7, 7 Tunc —
Deus A.

180.
R° Tu nobis da liodie gaudium,
Quae superas candore lilium.
1. Ave, maris Stella, 2. Ave, de peccato
Coeli regiua Nos liberasti.
Ae salus nostra Cum in utero
Et medicina, Christum portasti,
Precibus nostris Per quem salutem
aures inclina; mundo donasti;
Mundum redemisti Mundum redemisti
per tilium. per tilium.
3. Ave, pedes Christi
Prostrata jaces,
Ipsum exorans
et nunquam taces,
Ut non relinquat
nos contumaecs ;

Mundum redemisti
per tilium.
Antiph. ms. Bobbiense saec. 13. Cod. Taurinen. F I 4. — 1, 3 Atque
salus. — 2, 4 sq. Ut nos non relinquat contumaces.

187.
1. Ave. maris Stella, 2. Hominum salvator
Divinitatis Stella, Et angelorum sator,
Virgo castitatis, Mitis ae devotus,
Radix sanetitatis, In Judaea notus,
Genitrix Nascitur
Aeternae claritatis. Et languet ut aegrotus.
R° Apparuit, apparuit, R° Apparuit, apparuit,
Quem pia virgo genuit Quem pia virgo genuit
Maria. Maria.
— 144

3. Umbra vetustatis, 4. Rigor perit legis,


Aenigma caecitatis Dum pro peccato grcgis
Transiit in lucem, Pastor immolatur,
Yirga profert nucem, Hostia mactatur,
Israel Populus
Dat ex Aegypto ducem. In tenebris salvatur.
5. Ave, siugularis,
Maria, Stella maris,
Salus in procella,
Regalis puella,
Dominum
Pro nobis intcrpella.
14
Cod. Graecen. 258. add. saec.
Antiph.ms. Lambrechtense saec. /i5.

13. — Tra einige Strophen vermehrt findet sieh das Lied aus einer Quelle
des ausgehenden 16. Jahrhunderts bei Klemming II, 13 u. f.

188.
1. Ave, maris Stella, 3. Ave, Joseph vestis
Vera mellis stilla, Decens et polita,
Fecundä puella, De qua lex est testis,
Humilis ancilla. Quod sit polymita,
Cella stillans mella. Quam textor coelestis
Mundo mel distilla, Kxpolivit ita,

Mulier, quac viperae Ut ipsius tunica


Letiferae Sis unica,
Caput conti ivisti, Area testamenti,
Quia, inatcr gratiae, Urna legis aurea
Soperbiae Et area
Fastum dod sensisti, Sicca, dum recenti
Facta mater Christi, Pluviac cadenti
Nee pndor emareuit, Lana subest vellcris
Süd UOTUit, De superis,
Hone dum coneepißti. Forma sacramenti.
2. Ave, Sunamitis, 4. Tu rubus inustus,
Lux amarae maris, Per quem declaratur,
\ i rae ritae vitis, Quod veuter onustus
Mater expers maris, castus babeatur,
Opera fer contritis, De quo judex justus
Praedui sk Ignaris, Castc generatur;
\ erae viiis rinea Virga Aaron florida.
\ irgim Nun horrida
De qua debriatur Fronde repentina,
Mero doo pbantastico De qua viror prodiit,
• I mystiCO El exlil
i
,
a quo plantatur, \ux amygdalina,
Dum res incarnatar, Ter quam serpentina
Qni gab «.Hin pocnlo Lingua virua vomuit
Patibulo Et doluil
Tandem loporatur. Dolos in niniii.
— 145 —
5. Ave, Jacob Stella, 8. Orbis admiratur
Quam dum prophetavit, Urbcm veri David,
Sedens in asella Nam in te formatur
Balaam expavit; Is, qui te fundavit,
Moysi tiscella, Scriptis propalatur,
In qua, dum se Lavit Quid Signum signavit ;

l'liaraonis tilia Tu es tabernaculum


Egregia, Ad titulum
Moysen erexit Positum in sole,
De carecto fiuminis, lllustrata foedere
Qui seminis Cum munere
Sui spem provexit, Duplicatae stolae,
Dumcrimen detexit Quam virtutes solae
Et percussit spurium Honorant et temperant
Ä.egyptium Non onerant
Sabuloque texit. Peccatorum mole.
6. Tu es Moabitis, 9. Templum Salomonis,
Olla spei meae, In quo non auditur
Per te, virgo mitis, Vox, sed absque sonis
Flos stirpis Jesseae, Totum stabilitur,
Subdit, meta litis, Nee percussionis
Fines Idumeae Sonitus sentitur;
Calciata deitas, Te ejus vehiculum
Dum veritas Et ferculum
Ex te fuit orta, Scriptura testatur,
Quac dum movit rompheam Christus novem mensibus
Flammineam, Visceribus
Patet vitae porta, Tuis deportatur,
Et mors est absorpta Et sie adaptatur
Ejus in victoria, Tibi nomen ferculi,
Nam gratia Miraculi
Per hunc est exorta. Forma contemplatur.
7. Nubes plena lucis, 10. Ave, fugax mortis,
Levis et serena, Mater veri David,
Nos ad instar ducis In qua manu fortis
Ducens rege frena, Thronum collocavit,
Ne laedant, quos ducis, Dum se nostrae sortis
Serpentis venena; Veste palliavit,
Tu es scribae calamus Declarans mirabile
Et thalamus, Et nobile
Quo sponsus egressus Dictum Isaiae:
Bellum in patibulo En virgo coneipiet
Cum zabulo Et pariet;
* Nequam est agressus, Mater es Messiae,
Gigas indefessus Qui dies de die
Et naturae geminae Clarus clara claruit,
Cum nomine Nee latuit
Coelos est regressus. Forma prophetiae.
Dreves, Cantiones et Muteti. I. 10
— 146 —
11. Tu es virga Jesse 14. Tu mons es intactus
Nobis gignens fructum, Visus Danieli,
Qui dat verum esse Qui est regi factus
Et proscribit luctum, Augur infideli,
Qui necis necesse Lapis hinc redactus
Terminans seductum, Est rex rector caeli,
Adam fert ad gaudia, Non praecisus manibus,
Quem propria Hominibus,
Costa neci dedit, Bonae voluntatis
Et ex costae vitio Tarnen, sine semine
Commotio De virgine
Peccati succedit, Grata datus gratis,
Colubro dum credit Natus est renatis
Fei gustans vipereum, Verbum plcnum gratiac,
Nee ad Deum Rex gloriae,
Redit, sed recedit. Via veritatis.

12. Terra, salvatorcm 15. Hesthcr, Assueri


Digna germinare, Sceptrum amplcxaris
Cni nubes rorem Orisque sinceri
Norunt delegarc, Tactu oscularis,
Peperistl Moroni Prolc regis veri
Nee sie puellarc Dum tu gravidaris;
Periit signaculuin, Felix est complexio,
Miracalum Qoae vitio
MuikIus expavescit, Voluptatis caret,
Argumenta pbysicae Virgo cum sie eredula
Bdirifice Fit bajula
Lex partus compescit, Floris, qui non aret ;

Alvus intumoscit, Nam parit, dum paret


(iiiii sint plena riscera, Angcli sermonibus
Puerpera \ eraeibus,
Uxorem se aescit. Sicut res jani claret.

1
8, A\t. rirgo pars, L6. Mater coronata,
Quae ciretimdas vi nun, Virgo benedieta,
Btapente aatura Solr venustata
Fit hoc solum jiiiiuin. Et circumamieta,
I it in te factum Eies est explanata
(
loeJi gyrans gyrum, Per Johannis dieta,
Beliaaei bospita Virginem qui viderat,
Et inclita Quam cinxerat
Iffater ial?atoris, Mira cinetione
Porta null i pervia. Splendor in cireuitu
d Invii Ia ambitu
Fow claadenc foris, siiniiis coronae .

( i in ralae padoris Hac i«' ratione


Soli patent priocipl Sua ciuxit spiritui
Partidpi Paraclitui
iiuiiiiiin langnori Obumbratione,
— 147

17. Tu crystallus vera 18. Miror, vitri massam,


Jaciens scintillam, Quam sol verus tangit
Scd illud revera Nee haue sole quassani,
Fit per aquae stillam. Dum intrat, nee frangit
Cum luce sincera Nee laesuram passam,
Sol inflammat illam ;
Quia te non angit
Tu, virgo mitissima, Doloris articulus
Castissima, Vel Stimulus
Cujus in amplcxus Partus salutaris,
Sponte cadens teneros Nee praegnantis deperit,
Rliinoceros Dum peperit,
Est ad ima flexus, Pudor puellaris,
Cum sit unus nexus Quia singularis
Dci atque hominis Est illa puerpera,
Sub terminis Quae foedera
Feminei sexus. Nunquam sensit maris.

19. Ergo, virgo pia


Et mater insignis,
Tali prophetia
Et tot nota signis,
Me rege, Maria,
Precibus benignis,
Educ me de carcere,
Ne temere
Praeda sim praedonis,
Qui me saepe cireuit
Et diruit
Murum rationis,
Duc me Babylonis
De fornace ferrea.
Siderea
Mater Salomonis.

Cod. Oxonien. Rawlinaon C. 510. saec. 13. A. —


Cod. Londinen. Reg. 7
A VI. saec. 14/i6. 15. —1, 7 sq. letiferae viperae A. —
2, 2 Lux Marin
maris A. — 3, 7 Et ipsius A. —
5, 12 Nostri spem A. —
6, 16 suborta. —
7, 1 plena saccis A. —7, 4 Ducis regens A. —
7, 16 Talis est ingressus
A. — 8, 3 Quam mire formatur A. —
8, 4 His qui A. —
8, 6 Quod Signum
A. — 8, 13 virtutis sole A. —
8, 15 Nee laeserant A. —
8, 16 Culpae suae
mole A. — 9, 7 Tu es vehiculum A. —
10, 1 vietrix mortis B. 10, 2 —
Thronua veri 15. —
10, 7 Declarans miraculis A. —
10, 8 Et nobilis A. —
11, 2 Gignens nobis A. —11, 5 Quae necis A; necis necem B. 11, 6 —
Terminat \. —
12, 14 plena mysteria A. —
13, 2 Et circumdans A. —
13, 14 pa tcns ]{. —14, 6 Kex et rector A. —
14, 7 Non pereussus B. —
15, 7 Felix haee coneeptio A. —
15, 13 Parit quia paret A. —
16, 8 Quam
viclerat A. —
16, 3 Hac de ratione B. —
17, 2 Emittens scintillam B. —
17, 10 cadit A. —
18, 4 Cum intrat A. —
Str. 19 fehlt A.
10*
148

189.
1. Ave, Sunanitis, 4. Ave, quae superbiae
Lux Maria maris, Fastum non sensisti,
Verae vitae vitis, Yiperae letiferae
Parens expers paris, Caput contrivisti,
Ignaris Tu Christi
Sis praevia, Puerpera,
Ne curant per devia, Virgo seraper integra
Amaris Fuisti,
Sis dulcis, Dum Deuni
o virgo singularis. cunctoruin coneepisti.
2. Ave, Joseph vestis 5. Ave, vivi pistica
Ad talos unita, Panis officina,
Quae, Dam lex est testis, Vera, non sophistica
Erat polymita. Mundi medicina,
Polita Regina
Insigniis Miritica,
Morum oninifariis, Nos tuos salvitica,
Qua vita Divina
Omnium Gratia
erat reruni vestita. conservans a ruina.
3. Ave, Jacob Stella, <">. Ave, virgo pia
Quam dum prophetavit, Et mater insignis,
Sedens in asclla Tanta prophetia
Balaam expavit, Et tot nota signis,
Urbs David, Cum dignis,
ouam Dominus domina,
Omnium altissimus Prccibus nos nomina
Fundavit Benignis,
El ut vo- Ne demum
luit inhabitavit. (lainnemur cum maligna.
I lOCL I K-.iii.n. h'.iu lilisun (
'.
510. §aec. 18. — Mit diesem Liede ist zu
[eichen N. 188, Strophe 2, 3, 5.

190.
1 . IJeata viscera 2. Populus gentiom
Mariae virginis, Bodens in tenebrie
cujus ad Qbera Surgil ad gaudium
Kex magni nomim . Partus tarn celebris,
\ B6te mb altera Jadaea taedium
Vim celam Duminie, Fovel in Latebris,
Dictavil foedera Cor gerens conscium
Dd et hominis. Delicti fanebris.
K o mira n<>\it;is i; o mir.i Dovitas
Kl novuui gaudiWD, Et novuiii gaudium,
M;iin- Integrit Metrie integritao
Pott pnerperimn. l'ost Puerperium,
149 —
3. Fermenti pcssimi 5. Te semper implicas
Qui faecem hauscrant, Errori patrio,
Ad panis azimi Dum viam indicas,
Promissa properant, Erras in invio,
Sunt Deo proximi, In Ins, quae praedicas,
Qui longe steterant, Sternis in medio
Et In novissimi, Bases propheticas
Qui primi fuerant. Sub evangelio.
R° mira novitas R° mira novitas
Et novum gaudium, Et novum gaudium,
Matris integritas Matris integritas
Post Puerperium. Post Puerperium.

4. Partum quid arguis, 6. Legis Mosaicae


Judaea misera, Clausa mysteria,
De quo nos instruis, Nux virgae mysticae
Quem docet litera? Naturae nescia,
nova respuis,
Si Aqua de silice,
Crede vel vetera, Columna praevia
"
In Ins, quae adstruis, Prolis dominicae
Christum considera. Signa sunt propria.
R° mira novitas R° mira novitas
Et novum gaudium, Et novum gaudium,
Matris integritas Matris integritas
Post Puerperium. Post Puerperium.

7. Solem, quem libere,


Dum purus oritur,
In aura cernere
Visus non patitur,
Cantat, a latere
Dum repercutitur,
Alvus puerperae,
Quo totus clauditur.
R° mira novitas
Et novum gaudium,
Matris integritas
Post Puerperium.

Cod. Oxonien. Rawlinson C. 510. saec. 13. A. —


Cant. ms. Petri de
Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. B. —
Cod. Trecen. (ol. Clarae-
vallen.) 990. saee. 12. add. saec. ia /i8. C. —
Sequent. ms. Praedicatorum
Baec 13. Cod. Sangallen. 383. D. —D hat nur 3 Strophen (1, 3, 4); ihren
Text bietet Mone II, 40; B fehlen Str. G und 7, C fehlt Strophe 7, A Strophe
ö. — 1, 7 Ditavit BD. — R° 2 Et juge gaudium A, magnum gaudium D. —
2, 1 Populis C. — 2, 3 Surgat A. —
4, 1 Quid partum B; quem destruis
1). — 4, 3 Hunc quem nos instruis A; De quo nos arguis D. —
4, 7 fehlt
D. — ö, 2 Errore B. — 5, 3 vias B. —
5, 4 errans B. —
5, 5 Damnas
qnod B. — 6, 7 Nobia dominicae A. —
7, 3 In rora cernere A.
150 —
191.

1. Dies nobis hodie 4. Haec est arca foederis,


Celebris illuxit, Rubus visionis,
Quo coelestis gratiae Rore madens aetheris
Mundo fons influxit, Vellus Gedeonis,
David ex progenie Legis summa veteris,
Virgulam produxit, Templum Salomonis
Cujus flos, rex gloriae, Et thronus prae ceteris
Zabulum destruxit. Sublimatus thronis.
2. Profert campus lilium. 5. Haec est illa scirpea
De quo prodit rosa, Moysi fiscella,

Ut Coronet filium Deum carnis trabea


Mater generosa, Vestiens puella,
Regia fit hospitium Rore madens area,
Virgo speciosa, Sacra thuris cella,
Cujus vitac pretium Sole lucens vitrea,
.Mors est pretiosa. Fundens apis mclla.

Stella maris oritur 6. llis a clero laudibus


Solem paritura, Virgo salutata,
aerandae gignitur Diem venerantibus,
Proli genitura, Quo nobis es nata,
Byssua regi texitnr Tua confer omnibus
lllum vestitura. Prcce Deo grata
Qoi nullius capitur In rcgnis coelcstibus
GriganttB mensora. Gaudia beata.

Cod. Londinen. \ -
1
< 1 . L5722 (Liber Cistercii). saec. ls/i8. Aufschrift:
l). Nativitato BMI .

lil'i.

1. 1a ;i conctos perdidil :;. Eva oofl constituit


Calpae mortem inferena, Iniinieos Domini,
Virgo vitam reddidit Haec pacem restituit
Practom vitac proferens, Deum jungena homini,
Infcit ilhi tristia, [IIa mater sceleris,

Haec refndit gandia, Haec minist ia foederis


Gaodiom dam peperit. El precatrix exstitit.

B Eva conctofl perdidit, i; Eva cunctoa perdidit,


VirgO \it;iin reddidit. VirgO vitaiU reddidit.
2. Eva morra sancia 1. ßva coeluni obseral
\ hu parat po teri . Eso ligno vetito,
Virgo plena gratia Virgo illud reseral
\i< delara ferl mi i Nbvi partus merito,
in. im erpeni operat, Ad quod ui memores
iL.« '
. Di um dum generat, Evae natos flebile

( .ijmt (jii- content, Dacat, quae hunc genull


- 151 —
Cod. Parisin. 1343 saec. 14. A. — (Jim. Monaeen. (ol. Emmeraracn.)
L4343 anni 1351. B. —
1, 7 fehlt B. —
3, 1 und 2 fehlen B. A enthält —
Gedichte Eonig Karls von Sicilien, auf welche obiges folgt. Möglicherweise
ist es von ihm. Vgl. Anal. VIII S. 12 in d. Note.

193.

1. Dolens auetor omniuni 6. Gaude, mater gratiae,


Mundi de peccatis, Gaude, vas honoris,
Per Meiern nuntium Gaude, vena veniae,
Verbum pietatis Gaude, spes lapsorum,
Delegavit virgini, Gaude, per quam veniunt,
In qua junxit homini Qui venire cupiunt,
Formam deitatis. Ad claustra polorum.
2. Res miranda canitur, 7. Prima parens legitur
Sed digna favoris, Mortis exstitisse
Quod non partu laeditur Causa, sed agnoscitur
Thalamus pudoris, Vitam subiisse
Sed illaesa penitus Per te, vas prudentiae.
Manet sicut primitus Virgo, regem gloriae
Mater salvatoris. Constans peperisse.

3. Stella solis radium 8. Spes humani generis,


Gerit, virga florem, Pax, salutis via,
Creatura proprium Lux et honor aetheris,
Parit creatorem, Mitis atque pia,
Jus naturae premitur, Salve, nostrum gaudium,
Quia proles oritur Suave sicut lilium
Praeter ejus morem. Redolens Maria.

4. Mundi salus oritur 9. Nos, qui sumus debiles,


Floris per egressum, Esse fac constantes
Mundi prineeps mergitur, Et exaudi flebiles
Venit flos in pressum Tuum implorantes
Mundum labe criminis, Nomen, et ne despice,
Nobis veri luminis Sed benigna respice
Praeparans ingressum. Ad te properantes.

5. Gaude, decus virginum, 10. Ad te flexis genibus


Gaude, Dei cella, Nos faex, terra, limus,
Gaude, porta hominum, Et conjunetis manibus
Gaudcque, puella, Miseri venimus,
Gaude, lumen luminum, Ut adepta gratia
Genuisti Dominum, Tua Dei venia
Gaude, maris Stella. Potiri possimus.
— 152

11. Tuum roga filium, 12. Qui pro nobis voluit


Virgo sancta, pura, Nasci, pati, mori,
Ut miserti omniurn Et sie nostro posuit
Simus ejus cura Terminum moerori,
Et die judicii Culpas nostras diluat
Crudelis supplicii Et consortes statuat
Transeamus dura. Nos coelestis chori.

Cod. Vatican. 3087. saec. 13. — 10, 3 cumjunctis. — 11, 3 misertus Hs.

194.

1. Gaude, Gabrielis 4. Gaude, dum ascendit


Ore salutata, Illuc tuus natus,
Maria, loquelis Unde jam descendit
Sic annuntiata : Dcus humanatus,
Beata, Sublatus
Concipies In nubibus
Deum atque paries, Cunctis admirantibus,
Privata Locatus
metu, tanto feto In coelis, ab angelis
Sacrata. rat us.

2. (laude, virgo, facta 5. Gaude, dum consumpta


Wrlu Dei cella, Mundi vita tristi
Vicem maris naeta, Ad coelum assumpta
Mundo Btillana mella, Esse meruisti,
Tenella Ad Christi
Dum oritnr .Tarn dexteram
Proles, nee fios laeditnr, Cunctia salutiferam
Nbvella Adsisti,
Virtua est, dum matei i s1 Regina coeli, digna
Pnella. Fuisti.

8. Gaude, quod in muco 6. Ergo, maris Stella,


Filius pependil Nautis repentina
Horte Bua truce omni jam procella
Et vitani impendit, Sedata marina
Descendil Festina
Ad inferoe, Buccurrere
Hosten) tollem miser« Ptebi tuae miserae,
Offendit, Regina,
Quod rixil et sarrexit, [mpetrs Buffragia
<
» tendit. Divina,

onicu. Rawlin ou C 510. saec. 18. ! 1 Mundi. in


'Im«<.
153 —
195.

1. Gaude, gloriosa, 4. Cura deviantes


Morborum mcdela, Curando curia,
Laude copiosa, Procura viantes
Justorum tutcla. In viando via.
2. Tutela justorum, 5. Prece pretiosa,
Copiosa laude, Precantes intende,
Medela morborum, Nece tenebrosa
Gloriosa, gaude. Peccantes defende.
3. Via in viando 6. Defende peccantes
Viantes procura, Tenebrosa nece,
Curia curando Intende precantes
Deviantes cura. Pretiosa prece.

Cod. Ebroicen. (ol. Liren.) 17. saec. 12. add. saec. 12 /i3. Mit Melodie.

196.

I. IL

1. Imperatrix 1. Tu cedrus altitudinis


angelorum eximia, in Libano,
Tu me clignare Tu flos odoris
Te laudare, Et decoris,
Dulcis virgo Maria, Tu sine spina rosa,
Gabrielis affatu, Tu cypressus in Sion
virgo regia, juneta platano,
Dum salutaris, Tu es oliva
Deum paris, Fructu viva,
Christi mater pia. Fronde speciosa.

2. Tu lux coelestis curiae, 2. Tu gemma pudicitiae,


Speculum innocentiae, Mater misericordiae,
Munditiae exemplum, Tu verbi Dei cella,
Tu plenitudo gratiae. Tu pacis et concordiae
Tu celsitudo gloriae, Munimentum, vas gratiae,
Tu caritatis templum. Tu claritatis Stella.

3. Imperialis 3. Nardus odoris,


aula, summus thalamus, frutex aromatica,
( )uem pietatis
c Tu virgo Jesse,
irroravit balsamus, soboles Davidica,
Tu lex, tu vera Tu es virtutis
legis expositio, omnis reeeptaculum,
Tu testamenti series, Tu castitatis thalamus,
Tu prophetarum provisio. Tu pacis habitaculum.
154 —
III. IV.

Tu tinis mortis, 1. Tu angeloruni


tu vitae principium, laus et exsultatio,
Tu mater Dei, Tu es cunctorum
Mater spei, Electorum
Tu virtus, tu sophia, Ciaritas amoena,
Tu salutis portus, Tu orphanorum
tu spes fidelium, pia consolatio,
Tu Stella maris. Mater benigna,
Lux lunaris, Laude digna,
Veritatis via. Tu virgo serena.
Tu turris fortitudinis, 2. Tu via viris in via,
Tu vera mater luminis, Tu parens paris nescia,
Tu rutilans aurora, Tu salus sine mora,
Tu fons beatitudinis, Tu sol illustrans omnia,
Tu sacri cella numinis, Tu sola plena gratia,
Securitatis prora. Tu tilium exora.
Ta firmamenti • >. Pocnitcntiae
splendor, tu lux siderum, ut mihi det spatiam
Tu exsuperans Et patienti
Caritas luciferuin. tribuat solatiuni,
Tu coeli porta, Ut post banc vitam
tu coelorum ambitus, in coelesti curia
Ta tlironus regis omnium, Conregnem sanctis omnibus,
Tu Banctitatis aditus. Amen, amen, in gloria.
('Im. Monacen. ('»1. Tegurin i L8921. Baec. II. Mit Neumen I
3, 7
korrigiert in testamentorum. — II I, I et fehlt. I. Tu fehlt.
•">
8, 5
\irtiitimi. — 6 omnium.::. III 1,
'•*>
Tu fehlt. -'!, •! sq. Caritas ez
uberani. es
I\' —
1.
''>
fehlt. 1, LO virga. — 8, 1 sq. l't mihi poeni-
tentiae. — Der zweite Teil .jeder Strophe ist in der Hb. mit I»' (Repetitio)
am Rande bezeichnet, der dritte mit äsen.

i>7.

1. [mperatrii reginarum 1. v.is electura creatoris,


E1 Balvatrix auimarum, Medicina peccatoris,
Pretiosa margarita, Super choros angelorum
i; ii nou attrita. Exaltata, Bpei lapsorum,

2. Lux solaris, clara Stella, 5. Lepra tabena peccatorum


Spiritalifl I)ci cella, Ad te clamo, fons hortoram,
Paradi patens porta,
i in extremo vitae pirgo
Per quam alni i'uii orta, Me tnere, )>ia virgo.

3. Benedicts glöripsa, G. Viüs Bacra, derlei« nva,


Baper omne specio a, lidcin sitientem juva
\ ii Ei olivae tuae ramo
Pul cli ra, nitem <t frondo d Mitte guttam, quam reclamo.
— 155 —
7. In Camino vitiorum 1 0. Inimicus ob rcatuiii
Stabilivi mihi thorum, Talern dedit odoratuin.
Ex mamilla pietatis Sed tu pia, tu regina,
Funde rorem castitatis. Fac, ut cadat haec pruina.
8. Cujus sacrum per liquorem 11. Fac calerc solem vitae
?

Tu exstinguas hunc ardorem, Et pruinam hanc remitte,


Aut per spiritaleni facem Ipsum solem interpella,
Prorsus uras lianc fornaeem. Per quem lucct omnis Stella.
9. Malta llamina jam surrcxit, 12. Ut in sole, quem rogamus,
Unde multus fumus exit, Tabernaculum ponamus,
Ita fumi foetor ölet, Et ab ipso doceamur,
Sulphur ut olere solet. Per quod iter gradiamur.
Antiph. ms. S. Vandregisili saec. 12. Cod. Parisin. 10509. mit Me-
lodie. A. — Orat. ms. Domus Novae Lucis anni 1477. Cod. Ultrajectin. Scriptt.
Eccl. 375. I). —
Vgl. Mone II, 421, der das Lied aus einer Handschrift der Brera
des 15. Jahrh. (C) mitteilt, welche die Bemerkuno- hat: Rhythmi beati Leonis
papae, auf die wohl ein Nachdruck nicht zu legen ist. Man müfste an
Leo IX. (lenken, allein seine Verse sind weniger vollendet als diese, den
Charakter des 12. Jahrhunderts tragenden. —
1,1 Gaude virgo reginarum
I). — 3, 1 et formosa B. —
3, 2 sq. fehlen A. —
5, 3 vitae jugo B. —
5, 4 Me defende B. —6, 2 sitientis BC. —
8, 2 Ni exstinguas C. 9, 1 —
Magna flamma BC. —9, 2 Multus inde BC. —
11, 4 luces nobis Stella ß. —
12, 1 in solem C. —
18, 4 Quod per C.

198.
Planctus Mariae Virginis.

la. Flete, tideles animae, Ib. Fleant materna viscera


Flete, sorores optimae, Mariae matris vulnera,
Ut sint multiplices Materne doleo,
Doloris indices Quae dici soleo
Planctus et lacrimae, Felix puerpera.
2a. Triste spectaeulum 2b. Dum caput cernuum,
Crucis et lanceae Dum spinas capitis,
Clausum signaculum Dum piagas manuum
Matris virgineae Cruentis digitis
Profunde vulnerat; Supplex suspicio,
Hoc est, quod dixerat, Sub hoc supplicio
Quod prophetaverat Tota deficio,
Senex praenuntius, Dum vulnus lateris,
Hie ille gladius, Dum locus vulneris
Qui me transverberat. Est in profluvio.
3a. Ergo quare, tili care, 3b. Muada caro, mundo cara,
Pendes ita, cum sis vita Cur in crucis ares ara
Vivens ante saecula? Pro peccatis hostia?
Rex coelestis, pro scelestis Cur in ara crucis ares,
Alienas solvis poenas, Caro, quae peccato cares,
Agnus sine macula? Caro eulpae nescia?
1

156 —
4a. mentes perndas 4b. A damnatis is

et linguas duplices damnatur innocens


Et testes sub dolos Explens, quod expedit,
ac falsos judices, quod decet, edocens,
Senes cum junioribus Fremunt auctores criminum
Solent majoribus Et viri sanguinum
Criminibus In Dominum
Damnati Salutis
Ferre Stipendium Zelo nequitiae
Suspendium Sub specie
Peccati. Virtutis.

5a. Mi Johannes, planctum move, 5b. Salutaris noster Jesus,


Plange mecum, fili nove, Captus, tractus, vinctus, caesus
Fili novo foedere Et illusus alapis
Matris et materterae, A gehennae satrapis.
Tempus est lamenti ;
Auetor verae lucis,
Immolcmus intimas Dies nocte clauditur,
Lacrimarum victimas Vita mortem patitur,
Christo morienti. Mortem autem crucis.

llac in vita sum invita, 6b. Scelus terrae coelum terret,


Hoc in malo mori malo, Terrae motus terret motus
Fili rai, dum roprimi Impios nefarios,
Vel exprimi Qui gladios
Neqnit aestus animi In sanetornm tilios
Dolentis, Allidunt
Tantia malia eximi El te, Christe hagios,
Volentis. Occidunt.

Trop. sacc 1::. Cod. Stuttgartien. HB.


1 1 -. Asc. I 95. — Str. 6a findet
sich ('arm. l.mana 52; 8tT. und b, 2a und 5a I .i stellen als Teile eines
ionsspielea ebenda 105 sq.

1«><>.

Planctas Mariae Virginia.

l.i. PlancUu ante ne ll>. Orbat orbem radio,


Planern laasor anxia, Me Jndaea filio,
Crncior dolore, Q-audio, dnlcore.

Fili, dulcor anice, 2b. Pectus, mentem, lumina


ingnlare gaudiam, i orquenl tua vulnera,
Vfatrera Henteiii respice Quae Hinter, quae femina
'

'
onferent Bolatiom. Tara l'eiix. tara raisera
— 157 —
3a. Flos florum, 3b. Prob dolor,
Dux morum, Hinc color
Veniae vena. Effugit ori>.
Quam gravis Hinc ruit,
In clavis Hinc fluit

Est tibi poena. Unda cruoris.

4a. quam sero deditus, 4b. quis amor corporis


Quam cito nie deseris. Tibi fecit spolia,
quam digne genitus, quam dulcis pignoris
Quam abjecte moreris. Quam amara praemia.

5a. pia gratia 5b. fera dextera


Sic morientis, Crucifigentis,
zelus, o scelus lenis in poenis
Invidae gentis. Mens patientis.

Ga. Ü verum eloquium 6b. Gemitus, suspiria


Justi Simeonis, Lacrimaequc foris,
Quem promisit, gladium Vulneris indicia
Sentio doloris. Sunt interioris.

7a. Parcito proli, 7b. Morte, beate,


Mors, mihi noli, Separer a te,

Tunc mihi soli Dummodo, nate,


Sola mederis. Non crucieris.
8a. Quod crimen, quae scclera 8b. Nato, quaeso, parcitc,
Gens commisit eifera! Matrcm crueifigite
Vincla, virgas, vulnera, Aut in crucis stipitc
Sputa, spinas, cetera Nos simul afflgitc,
Sine culpa patitur. Male solus moritur.
9a. Keddite moestissimae 9b. Utinam sie doleam,
Corpus vel exanime, Ut dolore peream,
Dt sie minoratus Nam plus est dolori
Crescat cruciatus Sine morte mori,
Osculis, amplexibus. Quam perire citius.

10a. Quid stupes, gens misera, 10b. Solem privas lumine,


Terram se movere. Quomodo luceretV
Obscurari sidera, Aegrum medicaminc.
Languidos lagere? Unde convaleret ?
IIa. Homicidam liberas, IIb. Famis, caedis, pestium
Jesum das supplicio ;
Scies doeta pondere
Male pacem toleras, Jesum tibi mortuum
Veniet seditio. Barrabamque vivere.
12a. Gens caeca, gens rlebilis, 12b. Quos fecisti, fontium
Age poenitentiain, Prosint tibi rlumina.
Dum tibi rlexibilis Sitim sedant omnium,
Jesus est ad veniam. Cuncta lavant crimina.
; 1 i

158

13a. Flete, Sion filiae, 13b. In amplexns mite,


Tantae gratae gratiae Dum pendet in stipite,
Muneris, angustiae Mutuis amplexibus
Sibi sunt deliciae Parat se amantibus
Pro vestris offensis. Manibus extensis.

14. In hoc solo gaudeo,


Quod pro vobis doleo,
Vicem, quaeso, reddite,
Matris damnum plangitc.

Cod. Taurinen. E V 20. add. saec. 12 /is. A. Orat. ms. Chunegundis —


(filiaeOttokari regis) saec. 14. in. Cod. Prägen. XII D 8 a B. lb fehlt —
B. — 2 a, 1 Mi dulcor B. 21), 1 meutern fehlt B. 2 b, 3 et femina B.— — —
3b, 2 Binc dolor B. 3b, 4 sq. lline rluit, hinc mit B. —
4b, 2 Fert —
tibi spolia B. 7a, 1 proli fehlt B. —
9b, 3 Nam plus dolet B. 10a, 2 — —
Terram sie movere A. 12b, 2 Prosunt B. —
12b, 3 Sitim dedit B. — —
13b, 1 Jain amplexus B. 13b, 5 Brachiis protensis B. —
Verfasser des —
Liedes ist Gottfried, Supprior von »St. Viktor.

300.

la. quam ionnosa, lb. Metro nec prosa


Quam deecns, quam diligo, l'arcm sc non ambiero,
Kubet ut rosa, Textu ut glosa
In qua vißum Bgo. Laus, cui cor ligo.

2a. Candct plus quam lilium, 2b. stalus amantium


Formaa vincit omniam, Vota consequentium,
In quii hui gaudium, ii ( meum Glyccrium,
Pro qua genas rigo, Pro te nie affligo.

8a. I\ I
*
i pro t«' mareida facies, 3b. Morth et spem vitae quaties,
Turpem facil macies, In um teluin jiicics,
I in 1 m> velle meum fai i
Ilicnis non, nix nequeglacies
Bpe longa cor aret. Mo refrigidaret.

I
in t€ Il>. Intuition
ocolorum ad< OCUlorum s;itics,
1 1 diligo, fori •
paret. Cor deficit, cuin te caret.
<
Dens, quill
>
agam ? öl». Kursus porta Berta
.Lim plagam 1 »< erta
Amoris Obßcurant,
.I.mi foi < ibturaut
Monstro, tolero intus, Qedera, terebinthus
Fero mente vagam Sensus inexperta,
Prai agam [ncerta,
Maji Quae curant,
Doloris, Cor orant
o qualii labj i inthn
'

Quatuor atque quintu


159

6a. Tarn est formae gratae 6b. Talern nee, annatae,


Famaeque latae, Spectam putate,
Nil delirum Et quid rairum,
Est hinc, hanc amare, Si in veritate
regum iiatae Hac vehar rate,
Omnes per gyrum, Non novit virum.
7a. Haec est sole pnlchrior 7b. Credite, non mentior,
Et coelo perfectior, Res est dicto verior,
Ista nusquam raelior Solus hac praestantior
Nee tarn bona seitur. Deus invenitur.

8a. nobilis, 8b. Placabilis,


Amabilis, Affabilis,
In te sensus mei, Esto memor mei.

9a. Da facilis 9b. Praestabilis,


Me gracilis Laudabilis
A spe ad rem vehi, Esto, mater Dei.

10a. Maria, 10b. Codi via


Plena gratia, Da coelestia.

Tropar. ms. sacc. 13. Cod. Stuttgartien. HU. I Asc. 95. — 3b, 1 und 2
umgestellt. —
5a, 10 labor intus. —
6b, 1 nee anate.

aoi.

la. O niira Caritas, Ib. rara veritas,


Mira bonitas, Vera raritas,
Immortalitas Tota deitas
Et aeternitas, Et immensitas
Comparantur imis Clauditur in ventris
coelestia. angustia.
2a. virgo virginuni, 2b. vallis humilis,
Lumen luminum, Non arabilis
Portans Dominum. Neque satilis,

Regem omnium, Tarnen fertilis,


Porta non aperta Coeli feeundatur
fit pervia. a pluvia.
3a. Stupet natura 3b. Tu, virgo Jesse,
Nova jura, Mater esse
Mira mirum Meruisti
stapent haec omnia. regis et filia.

4a. Rubus urens 4b. Non te lacdit,


Non comburens, Dum procedit
Vas signatum, Sol de Stella,
Vas ditatum, Rex de cclla,
Vas imbutum Virginali
melle et balsamo. sponsus de tbalamo.
— 160 —
5a. Fulgida Kachel, 5b. Aaron arida
Placens Israhel, Virga florida,
Teste Gabriel Luce sapida,
Quam Emmanuel Stirpe gravida,
Benedixit Lucem quae tu-
in mulieribus. listi visceribus.

6a. Tu fecunda coeli rore 6b. Tu fulgens amicta sole


Coelum claudis utero, Vertice stelligero,
7a. Clarior sideribus, 7b. Draco jam praevaluit,
Pauperibus Convaluit
Irradia, Injuria.

8a. Filia Sion, 8b. Spes liumilium,


Terra Babylon, Fer auxilium,
Spernens Gabaon, Placa filium,
Amon et Amnion, Post exsilium
Nulla dominetur Cedat exactoris
iniquitas. liostilitas.

9a. Tuti sumus te tutante, 9b. Desperatis in peccatis


Yirgo potestatis tantac, Natum natis placa gratis,
Dei ligans Mcruisti
oinnipotentiain. enim tu gratiam.
Cod. Monacen. (<>1. Diessen.) 5539 14. — Das Lied, welches voll-
kommene Sequensform beobachtet, wird in der 11s. als Conductus bc-
zeichnet

B Stella Bplendens in monte


li solis radium
Miraculis scrrato,
Kxaudi populum.
icnrranl aniversi :;. Praelati et barones,
1 fand« n' 1
-
populi, Comitea incliti,

Divites ei egeni, Religiosi omnes


Grandes el parvuli, Atque presbyten,
[p um ingrediontor, Militcs, mercatores,
Ut cernunt ocoli, Cives, marinari,
El inde revertuntur Burgenses, piscatores
Gratiu repleti. Praemiantur ibi.

Principe! ei ma i. Rustici aratores,


i.i. Nee. nou notarii,
uii potestati Advocati, Bcultores,
Obtenta venia Cnncti ligni fabri,
iiiiiiium proclamanl Sartores ei suton
Tnndentea pectora, Nee qod lanifici

Poplite flexo clamanl Artifice ei omnes


Hii \i, iii.i Gratulantur ibi.
- 161 —
Keginae, comitissae, 6. Coetus hi aggregantur,
Illustres dominae, Hie ut exhibeant
Potentes et ancillae. Vota, regratiantur,
Juvenes parvulae, Ut ip8a et reddant
Virginea et antiqoae Aulani istam ditantes,
Pariter viduac Hoc cuncti videant,
Conscendunt et hunc montem Jocalibus ornantes,
Et religiosae. Soluti redeant.

7. Cuncti ergo precantes


Sexus utriusque,
Mentes nostras mundantcs
Oremus devote
Virginem gloriosam,
Matrem clementiae,
In coelis gratiosam
Sentiamus vere.

Cod. Montis Serrati s. n. saec. 15. Mit Melodie.

203.

1. Polorum regina 3. Et in partu, virgo


Omnium, nostra, Deo fecunda,
Stella matutina, Semper permansisti

Dele scelera. Inviolata.

2. Ante partum, virgo 4. Et post partum, virgo


Deo gravida, Mater enixa,
Semper permansisti Semper permansisti
Inviolata. Inviolata.

Cod. Montis Serrati s. n. saec. 15. Ohne Melodie.

304.

R° Cuncti simus concinentes:


Ave, Maria.

1. Virgo sola exsistcntc, 2. En adfuit angelus


Auditc, carissimi, Audite, carissimi,
En adfuit angelus, Atque missus coelitus,
Ave, Maria. Ave, Maria.
Dreves, Cantiunes et Muteti. I. 11
162

3. Atque missus coelitus, 5. En concipies, Maria,


Audite, carissimi, Audite, carissimi,
Clara facieque dixit: Pariesque filium,
Ave, Maria. Ave, Maria.

4. Clara facieque dixit, G. Pariesque filium,


Audite, carissimi, Audite, carissimi,
En concipies, Maria, Vocabis cum Jesum,
Ave, Maria. Ave Maria.

Cod. Montis Serrati s. n. saec. 15. Mit Melodie.

305.

1. Maria, saecli asylum, 3. Maria, virgo humilis,


Defende nos, Te colimus,
Jesu, tutum refugium, Jesu, dcsiderabilis,
Exaudi nos. Te quaerimus
Jam estis vos totaliter Et volumus mentaliter
Diffugium, In superis
Totum mundi refugium Frui cum sanctis angelis
Realiter. Perenniter.
11° Mariam, matrem virginem, R° Mariam, matrem virginem,
Attollite, Attollite,
Jesum Christum extollite Jesum Christum extollite
Concorditer. Concorditer.

2. Jesu, suprema bonitas 4. Jesu, pro peccatoribus


Vcrissima, Qui passus es,
Maria, dulcis pictas Maria, sta pro omnibus,
Gratiasima, Quae matcr es.
Amplissima conformih t Nam omnes nos labiliter
Sit Caritas, Subsistiinus,
Ad nos, (|uos pellil vanitas Juvaii unde petimas
Enormiter. Flebiliter.

5. Maria, facta sacculis


Salvfttio,
Jesu, daiimati hominis
Bademtio,
Pagnato quam viriliter
Pro l'ainulis,
Percossifl diris jaculis
Atrociter,

Cod. Montis Serrati • n. laec. 1». Ohne Melodie.


1G3

06.
1. Ad cultum tuae laudis, 2. Virescens paradisus,
Stella maris, salva nos, Tu vitae lignum dare scis,
Candens flos, Nostra vis,

Da miseris tutamen ;
Sta mundi pro salutc;
Quae manna coeli claudis Nun manibus excisus
Et tandem caste generas Quo lapis venit, tu es mons
Purum vas, Atque fons
Fer languidis solamen. Inebrians virtute.
R° Tu rosula purpurea, R° Tu lunam calcans pedibus,
Turturea In sedibus
In terris vox audita, Corruscans clari solis,
Tu cellula vinaria, Fac nos calcare vitia
Per varia Peritia
Praeconia polita. Fervoris tuae prolis.
3. Electa digna sorte,
Tu meta prophetarum es,
Alta res
Volebat ex te dari ;

Draconis caput forte


Trivisti tollens nostrum vae,
Sine te
Desinimus beari.
R° tota pulchra facie,
De glacie
Nos erue peccati,
Ut simus post exsilium
Per filium
In coelis laureati.
Grad. ms. Mosburgense anni 1360. Cod. Univ. Monacen. 157. Anf-
schrift: De beata Vir<>ine. Johannes Decanns.
307.
Ave, Dei pia 2. Ave, mater Dei,
Genitrix Maria, Salus meae spei,
Teste Isaia Miserere mei,
Virgo gravida; Bona Maria;
Virgo post et ante, Omni laude digna,
Dignitatis tantae, Clemens et benigna,
Te opitulante Cor meum consigna
Voce placida, Tua gratia.
Tibi denegare Lcni mea bella,
Nescit filius; Quae vix suffero,
Ipsum deprecare, Christum interpella
Ut celerius Pro me misero;
Nos velit juvare, Ave, maris Stella,
Quia devastare Optima puella,
Vult diabolus. Te desidero.
11
— 164 —
3. Ave, decus morum, 4. Pueri, cantate
Föns et flos bonorum, Cum jucunditate
Omnium bonorum In solemnitate
Spes et gaudium ;
Dei hominis,
Domina coelorum, Uli supplicate,
Decus angelorum, Ipsum adorate,
Spes desperatorum Qui praeest potestate
Et solatium. Cunctis dominis,
Audi me gementem, Ut a gravitate
Audi devium, nos solvat criminis
Et ora dementem Et in amoenitatc
Tuum filium, nos ducat culminis,
Ut det mibi mentem Ubi delicatae
Vere poenitentem Filius beatae
Et refugium. Vivit virginis.

r
rr< .j>. ms. saec. 13. Cod. Stuttgartien. IIB. I Asc. 95. A. Orat. ms. —
Carth. Novae Lucis anni 1477. Cod. Ultrajectin. Scriptt Eccl. 375. B. —
Str. 2 und 3 stehen an anderer Stelle als eigenes Lied. B. 1, 6 Dignitate —
staute B. —
1, 7 Et opitalante B. 1, —
10 Nihil nescit B. 1, 12 Ut —
ims B; Bceleriua A. —
2, 8 fehlt B. —
3, 11 Et hora A. 3, 15 solatium —
B. —4, :' Di' benignitate B. —
4, 6 Christum A. 4, S Omnibus nobis B. — —
4, 11 Et immanitate A. —
Aufschrift: Carmen de sancta Maria A.

308.

1. Congratulamini 1. Topulus gentium


Ifariae virgini, Vadens per devium
Cuncti catholici, Vidit magnum lumen,
Qui fertis Domini Dum matris gremium
Vasa, mandamini, Portat mancipium,
Voa omnea clerici. Quod est verum nurnen.

2. Land. in:»- virginem, 5. Nntus est parvulus


Quae Deum hominem Nobis infantulns,
Fert, virgo pariens Omnibus gaudium,
Fontem, originem Kons hie fit rivulus,
Boni, dulcedinem, Arboi- ramosculus
Aiuai'um oesciens. Per carniscapium.

:;. Istifl ezsultemiis, 6. 1 1 1 liac raiseriae


Ulis ili-lllteinii Valle dos hodie,
Qoi mit increduli, Mater, nos oonforta,
[)eo jabilemu . Miserieordiae
Ifatrem oollaademni Föns, vena veniae,
im- parvuli.
I Felix coeli porta.

Cod. Ebroicen. ("I. Liren«) L7. '• i . 12. add. laec. L2. <'\.
- 165 —
309.

1. Flos campi profert lilium 2. Stella maris rutilans,


Vernantibus cum violis Maria, rosa candens
vallatum, castitate,
Dum virgo park filium Tu rubus igne fulgurans,
Agminibus angelicis Nunquam combustus ignis
ornatum. qualitate,
Ilic pausat in praesepio Paradisus viridis,
Dominorum dominus, Vena summae gratiae,
Excelso regnans solio, Dos gemmae comparabilis
Imperio Amabilis
Fortissimus. Et facie.
R-"» Plaudat novo jubilo R° Plaudat novo jubilo
Puri cordis cithara, Puri cordis cithara,
Spes nostra fulsit lectulo Spes nostra fulsit lectulo
Virgineo Virgineo
Per sidera. Per sidera.
3. Tu virga Jesse florida,
Hesther Assueri sponsa
praeelecta,
Paterno verbo gravida
Semper candoris rosula
protecta.
Propina nostris mentibus
Fructum salutiferum,
Nunc missum per te gentibus
Bibentibus
Mortiferum.
R° Plaudit novo jubilo etc.
Grad. ms. Moslmrgense anni 1360. Cod. Univ. Monacen. 157. Aui-
schrift: It<ni de heata Virffine. Johannes Decanus.

»10.
Audi, mundi domina, 3. Ave, spes credentium,
Tuae laudis carmina, Tu mater es viventium,
Pietatis Ave, lios et
aurem huc inclina, odor caritatis,
Tua dulci gratia Cedrus pudicitiac,
Mc serves a ruina. Cypressus puritatis.
2. Ave, sol justitiae, 4. Palma patientiae,
Solatium moestitiac, Tu mater es clementiae,
Ave, verum Florens hortus,
vellus Gedeonis, l)ortus salutaris,
Tu pudoris thalamus, Mater omnis gratiae,
Tu thronus Salomonis. Maria, Stella maris.
— 166 —
5. Tu, virtutum speculum, 6. Ave, florens lilium,
Perlustrasti saeculum Ora tuum filium,
Claritatis Quem nil scio
luce, o Maria; denegare,
tibi
Mihi peccatori Ut dignetur mihi
Miserere, mater pia. Peccatori veniam dare.
Trop. ms. saec. 13. Cod. Stuttgartien. HB. I. Asc, 95. -~ 1, 3 Et. pie-
tntis. —
4, 3 Tu florens. 5, 3 Luce claritatis. — 5, 5 fehlt eine Silbe. — —
•5, 6 Iberscbufs von einer Silbe 6, 5 Fehlt eine Silbe. — 6, 6 Überschufs —
von zwei Silben.

311.

1a. flos post fructum potior, Ib. Tu Stella sole clarior,


Cibus summae dulccdinis, Cedrus coelestis numinis,
Per te natura hominis Fructus cujus cacuminis
Est creaturis altior. Est omni bono melior.
2a. Unitaque principio, 2b. Omnipotens, qui filio

(t)uod lactasti cum gaudio, Praecepit, ut supplicio


Concepto solo tlaminis Portaret sordes criminis
Intuitu, das omnia Nostri, ferret supplicia,
Cum summa Providentia. Quod perfecit tc praevia.

3a. Candens Bicnt lilium, 3b. llaec, reclinatorium


Ceutram mirae puritatis, Fuit verae trinitatis,
\ t ruiii Dei tiliuin Quae post Puerperium
Sub nostrae humanitatis, Flosculum virginitatis
[
Forma genuit |.
[Scmper tenuit].
l;i. Salve, delectabilis 4b. Tu supraamabilis,
Reparatrix curiae, Verae vena veniae,
N;ik1w> admirabilis, Tu scmper laudabilis
Templom carena carie, Columna Justitiar.

5a. Hydria munditiac 5b. Roga regem gloriac,


Plcna Bingolariter, Qood Diisericorditer
siillans moltiformiter, Salvct nos, ut dulcitcr
Ad tantuin excelleDJ via. IYuamur tccum, Maria.
(Im. sfonacen. (ol. Emmeramen.) 1343. anni 1851. Das Lied bat
I

Sequenzenform. La, 8 naturis. —


2b, 8 Parerel serie criminis Hs,
Im Mr. 3a und b fehlt mindestem je eine Zeile 5« riam. 5b, , I — 1

ire.

313.
1. AI) arce Bideree 2. Ait illa: s.uiii ancilla,
Gabriel intonuit, Puella bomillima
\t tltiiin uiissiiiii divinitus Regia hu jus, defera cujui
Maria cootinoit. Mandato Balubria,
— 167 —
3. Ut ancillae mandat ille 5. Ergo, pia o Maria,
De superna curia, Te laudantes poseimus,
Fiam parens, licet carens Ora patrem, nam te matrem
Conjugali copula. Nut us audit optimus.
4. Ad haec verba non superba 6. llora mortis det, ut fortis
Sed mirc fragrantia Sit cordis compunetio,
Mox intravit lux superna Nc danmemur, sed laetcmur
Mariae praecordia. In coclesti curia.

7. Amen dicat mente tota


Plebs cruore Christi Iota,

Ut sit semper sine nota,


Amen dicant omnia.

Miss. ms. Capit. Cracovien. 2. anni 1438. 1 , 4 Mare continuit. —


4, 4 praeconia.

313.
1. nobilis virginitas 3. Mater misericordiac,
In matre salvatoris, Te quisque venerat ur,
Quae castitatis semitas Salus per Evam perdita
Ostendis et honoris, Per te recuperatur,
Virginei pudoris In te sanetificatur
In se claustra retinuit, Christus, qui de te voluit
Xec dolor vires minuit Nasci, quod hostis doluit,
In partu novi floris. Qui et humiliatur.

J. Nobiscum, Sion filia, 4. Nos Christi matris unicum


Laetare congaudendo, Imploremus juvamen,
De matre Christus humili Ut nobis sui filii

Progreditur nascendo, Salubre det solamen,


Qui nobis condolendo Ne judicis examen
Exsistentes in vitiis Perdendi det sententiam,
Crudelibus supplieiis Sed suam per clementiam
Exemit moriendo. Nos reos salvet. Amen.
Cod. Sangallen. 551. add. saec. 13.

314.
1. Flos de spina proereatur, 3. Rore tellus irrigatur,
Quae per Üoreiu coinparatui', Kubus ardens non crematur,
Sic Maria feeundatur, Quando verbum incarnatur,
Fecundata sublimatur, Et intactum conservatur
Quando parit filium. Puellare gremium.
2. Porta clausa pertransitur, 4. Chorus noster jueundetur,
Quae nee patens invenitur, Jucundando sublimetur,
Virga florc redimitur, Laus honorque jubiletur,
Lianna vermis enutritur Jubilando concrepetur
Rosa parit lilium. Benedicens Domino.
Cgm. Monacen. (ol. Tegurin.) 716. saec. 15.
— 168

315.
1. Alma mater Boraini, 3. Sanctarum sanetissima,
Gratiarura plena, Nobilis, decora,
Per te datur homini Mitium mitissima,
Gaudium pro poena* Patrem tuum ora,
Cuncta tuo nomini Ut nos, splendidissima,
Fiunt hie amoena. Salvet sine mora.
2. Gloriosa domina, 4. Praesenti laetitia
Sacra templum Dei, Matris speciosac
Pcces tuas semina, Pellatur tristitia
Fac nos tantae spei, Mortis odiosae,
Ut cum voce gemina Fruendo militia
Deraus laudem ei. Vitae gloriosae.
5. Deo patri gloria
de benedieta,
Sit
Pro cujus victoria
Sunt nostra delicta
Ab ejus memoria
Sempcr derelicta.
Cod. Miscell. Patavin. (ol. 8. Juarinae) 1328. saec. u/i5. — 4, 5 Se
frendo II-

316.
1. reg\na omnium, 3. oecus verae pacis,
Audi precea supplicum, Mitis parce peccatis,
Pari- praebe Qosculum Ut fruamur beatis
Concordia, Maria. Concordia, Maria.
Fände precea in coelis, Funde precea in coelis,

Maria, Btella maria. Maria, Stella maria,

2. Servofl taos suseipe -1. Tibi laus et gloria


El Bosceptos protege, Summa cum victoria,

Congn ordine Precea et suspiria


Tuo, rirgo Maria, Tibi, virgo Maria,
Fände precea in c<>riis
7
Funde precea in coelis,

Maria, Btella maria. Maria, Btella maria.

Vom t/l.l.itt einer Hb. Italien. Proveui« uz. ;nis dein II. Jahrh., enthaltend
Im Predigten dei Bartholomäus von Pi a. Ich verdanke die Abschrift
in n I*. tit < iustoi der Bibliotheque <\<- Hourgogne. 3, Oycum Eis. I


I i ,

(oJxog). I.
;>
> <>n«»r preces ei suspiris lls 4, .Sit, tibi lls. I

317.
1. Ave, coeleatia regina, 2. Angelorum rex aanetorum
Maje t,i quam dlvina l Um um virtute moram
Honeatavit dote trina Provocatua, vulneratua
Mirifice, Venil in te,
— 169 —
3. Tu laus patrum prophetarum, G. Arens virga novo flore,
Tu multaruni scriptum rum Madens vellus coeli rore
Glosa fulgens, corda mulcens Gedeonis miro more
Dulcedine. Te respicit.

4. Clausain portam non apertam, 7. Per te, Mardochaeum


Esther,
Permeatam, sed seratam Salvat justum rexJudaeum
Tc descripsit, sicut vidit Et suspendit Aman reum
Ezechiel. Pro scelere.

5. Rubus ardens non crematus, 8. Elationem Holofernis


A vidente perscrutatus, Per pugionem prosternis,
Parituram castam, puram Molientem Juda gentem
Te signavit. Disperdere.
9. Summi regis coronata
Mater, Clemens, dulcis, grata,
Esto nobis advocata,
Virgo pia.
Cod. Berolien. Germ. 3° 190. saec. 15. ex. Mit zweistimmiger Melodie. —
5, 4 Te ereavit. —
8, 2 Per pugionem Judith prosternis; Judith hat keinen
Platz im Verse. —
Nach Str. 9 steht folgender Tropus: Benedicamus in
laude .Jesu, qui suae matri Mariae benedixit in aeternum, Domino.

318.
1. Parce, virgo, spes reorum, 3. Invocaret, nee tu fores
Poenitenti servulo, Tanto digna filio,
Eum solvens a suorum Ni fuissent peccatores
Delietorum vinculo. Et patrum transgressio.
2. Potes enim, tantum velis, 4. Et si poenam culpa poscit,

Ergo parce, domina, Culpam dele venia,


Ad quid namque te fidelis, Cum sit major, quae ignoscit,
Nisi forent crimina. Quam is, cui fit gratia.

Cod. Tauiiiicii. Reg-. 11. (ol. S. Jacobi Leodien.) saec. 13. ex. Mit drei-
stimmiger Singweise. 1, 3— Sum solvens Hs.

319.
1. Ave, fruetus veri plauta, 4. Genuisti, qui te feeit,
Stella maris, virgo saneta, Salvatorcm, qui dejeeit
Ave, pulchritudo tanta, Nostras eulpas et adjeeit
Nunquam posset dici quanta. Sanitätern, quam refecit.

2. Tantum digna tu fuisti, 5. Exaltata es in caelis


Redemptorem coneepisti, Verbo dulei Gabrielis,
Ave, pia, quod audisti, Infernorum nos a telis
Quae et virgo coneepisti. Custodire semper velis.
3. Similis non mit nata, G. Rosa pulchra sine spina,
Sic formosa, tarn beata, Aurem tuam sie inclina
Castitate roborata, Nostris preeibus, regina,
In excelsis coronata. Quod nos salvet vox divina.
- 170 -
7. Dei genitrix, Maria,
Porta coeli, recta via,
Tu pro nobis ora, pia.
Ut salvemur a sophia.

14
Cod. Patavin. (ol. S. Justinae) 1328. saec. /is.

SSO.

la. Ave gloriosa Ib. Ave copiosa


Virginum regina, Gratiae piscina,
Vitis generosa, Carnis maculosa
Vitae medicina, Munda nos sentina,
Clementiae resina. Munditiae cortina.

Londinen. Egerton 274. saec. 13. A.


Cod Cant. ms. Petri de Medicia —
..i.e. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. B.
13.

Cod. Vatican. 1058. saec. 14.

(• __ Trop. ms. Duhlinensc anni 1352. Cod. Cantabrigen. Add. 710. D.
i„
dm Monacen. fol. Tcgurin.) 19824 anni 14 E. Clm. Monacen. (oLTegurin.) — —
20001. saec. L5. F. —
Clm. Monacen. (ol. Tegurin.) 20124 anni 1469. G.
Seriptt, Eccl.
Orat ms. Domus Novae Lueis anni 1477. Cod. Ultrajectin.
375. II.

Den ganzen Text wiederhole ich nicht, da er Anal. X, 89 u. f. sich


findet Es isl sunächsl die e ausgesprochene Vermutung su berichtigen,
1.

nla könnte vielleichl Gautier de Coincy der Verfasser sein; dies ist vielmehr
zweifellos Philippua de Grevia. Ferner ist .las Lied ursprünglich keine
Bequensenbau hat und später als Sequenz
liturgische Sequenz, obgleich sie

benutzi wurde.
I.i. 2Sum.ua uoritatii EPG. —4b,
3 Ducem seqaor dalcem precor

ABC; benignt laude digna ABCDEFG.
5b,
ßb
ditem seqaor
lumen veritatis DE, patietis F.
1
9a,
F.
4 mater
1

genitoris ABCDEFG. —
9b fehlt ABCE1 G 9b, 2 gestaculum I>. - 10h, 8 Mater pretiosa DEF.
I0b, 5 Buccurre mortis hora DEF.

£21.

Personet pariter Reductrix errantiüm


Chorus hilariter Diu fluetuantium,
ingulariter Ductrix cxsulantiuni,
Nostcr in hac die Anchora Balutis,

i; nae coelicae, Virgo deifera,


Gremmae angelicae Pareni Chrietifera,
Carolina melice Du salatifera

Depromeado pie. Divinae virtuiis,


matrifl die Rohur ageni tnlis,
In corde jubilemui Nobii da veniam
E| <>M P .lllelllUS. Crimine pollutis.
171 -
3. Scandens in acic 4. Stella radiosa,
Rcorum facie Rosa speculosa,
Respice, gratiac Porta generosa
Nobilis sagena, Moestae contrivisti
Demerge ocius, Gentis exitium,
Adsis velocius Vitae initium
Trans ferens potius Lapsae per vitium
Coeli ad amoena, Casta concepisti,
Genitrix scrcna, Virgo peperisti
Ut per te liberi Et inviolata
Kvadamus poenam Post partum mansisti.
5. Ergo laudisonis
Sonis, altisonis
Unguis, dulcisonis
Hymnis invocamus
Castum ut lilium,
Tuum ut filium
Post hoc exsilium
Jugiter cernamus;
Carmen concludamus
Domino coelorum
Et benedicamus.
Cod. Maihingen. (ol. Kirchheimen.) II 2. 8° 13. saec. 16. 4, 4 —
Moesti. —
5, 1 laudibus sonis Hs. — 5, 2 fehlt; hinter dem Gedicht steht
aber mentibus altisonis, was hier ausgefallen scheint. 4, 11 Et fehlt. —
222.
R° Missus bajulus Gabriel
Verbi fidelis
Coeli salutat Mariam
Sacris loquelis.
1. Ave, inquit angelus, 3. Mariae tunc angelus :

carens omni labe, noli trepidare,


Verbum bonum nuntians Descendet paraclitus
pandit et suave, tecum habitare
Plena gratia veniet Ex te nascetur filius
Christus de caelis Dei de caelis,
In te habitans, crede tu Jesus dicetur, crede jam
meis loquelis. meis loquelis.
2. Tunc Maria respondit 4. Ecce, ait angelo
angelo dicenti: respondens Maria,
Qualiter istud erit Dei esse cupio
mihi asserenti, humilis ancilla,
Ignorans virum tu dicis Suum filium Dominus
natum habebis, mittat de caelis,
Quae devota sum Domino In ventrem meum, credo jam
atque fidelis. tuis loquelis.
172

5. Angelas disparuit 6. Eja, mater Domini,


et statim Mariae Deum genuisti,
Uterus intumuit Angelis et homini
fulgens omni die, Pacem tribuisti,
Virgo peperit filium Roga pro nobis Dominum,
Dei de caelis, virgo fidelis,
Virgo permansit post partum Ut nos vivere faciat
mater fidelis. tecum in caelis.

Antiph. ms. Bobbiense saec. 13. Cod. Taurinen. F I 4.

323.

Pulsa noxae scoria, 7. Per quem daemon exsulat,


Christian a plebs, conare, Fructus prodit virga Jesse,
/ vu Deo jubilare L u e t u s cessat gentis pressae,
Cum summa laetitia. Ac jubilus pullulat.
Ex Maria virgine 8. Lucis cernit radium
M o ndo natus est rex ritae (ad g umbra gehennali,
Mira 1» u n «1 o valde rite, Chaos ferens morsu mali
Nam al>s viri semine. Hoc seit puerperium.

Parvis pannis operil !>. Cui euneta serviunt,


Crea i orem creatnra, Nati hujus ob rumores
I leni i «> r e m genitara Gratulati sunt pastores,
Divinitus peperit. Qui gregem custodiunt.

.. Per fructum inhibitam 10. Aula regnans aetheris


(i ;i in a prima mater /dum T ii bus nota eimctis plagis,
R ;i in ii prorsua clausit caeltim T r i I» us s<> declarat magis
Per serpentis monitum. Ortu novi sideris.

l t
virgo puerpera 1 1. Tribus <lonis colitur
Stella Jacobe veris ro A gu us Dei, magnus polo,
Cello lnisti < pretiosa, AI a g ii u s terra, mari, solo,
Ri eravil aethera. A magis requiritur.

I i
praedixit Gedeon, 12. Thufl (lalum deifical
\ ellni madet codi rore, E ii inreeepturum funus
,

'1 <• 1 1 ii fragrat mono Bore, M\ rrli e u m designat munus,

I
*liai tu Unit Simcoii. A in um regem praedicat.

13. Nobis pacem tribuat


Si 6g nattifl mira </ 6at t
A /lo$ dator paradisi
Noslms culpas abluat,

CcmI l'.ni in (oli S.miliom si:in.) I > I ! ! I .


ROC 18 I, 2 COgtlRfe Hl
- 173

a»4.

1. Ave, mundi gloria, 3. Eva mundum perdidit,


Mater regis gloriae, Tu salvasti perditum,
Virgo plena gratia Beata, quae credidit,
Septiformis gratiae, Nam promissum creditum,
Quam laus nulla propria Ut in palam edidit,
Satis laudat proprie. Late crevit editum.
R 1
Salve, mundi gaudium, R° Salve, mundi gaudium
Gaude, salus omnium, Gaude, salus omnium,
Gabriele nuntio Gabriele nuntio
Vitae sumens nuntiuni Vitae sumens nuntium
In potenti tilio In potenti filio
ZSIatris Evae ülium Matris Evae filium
Redemisti pretio, Redemisti pretio,
Quod excessit pretium. Quod excessit pretium.

2. Evae versis literis 4. Ergo tuo semine


Precis jungit literas, Mundans Evae semina
Dum promissis superis More serva dominae
Credens hostem superas Servos, pia domina,
Et in arca foederis Et a Christi nomine
Summis ima foederas. Nos digne transnomina.

Orat. ms. Majoris Carthusiae saec. 14 /i5. Cod. Gratianopolitan. 181.

335.

1. Salve, cocli janua, 4. Ncc tua pracconia


Porta paradisi, Des oblivioui,
Yervecis ingenua Sis pro nobis, domina,
Genitrix occisi. In conspcctu throni.

2. Nudis cxstas pallium, 5. Castitatis lilium,


Aegris mcdiciha, virgo Maria,
Flos florum convallium, Intcrpella filium,
Rosa sine spina. Mediatrix pia.

3. Vitri non integritas 6. Ut a sordis vitio


Sole violatur, Nos purgct virtutc,
Ncc tua virginitas Sicquc coeli gaudio
Partu detloratur. Nos donct salute.

Cod. Ebroieen. (ol. Liren.) 17. saec. 12. add. saec. 12 /i3.
174

336.
1. Ave, nobilis, 2. Tu post Dominum
Delectabilis, Coeli agminum
Maria Magistra,
Amicabilis, Virgo virginum,
Comes utilis, Lucis luminum
In via Ministra,
Mentes enge, Sol illuminans
Gressus dirige Et eliminans
Per haee invia, Quaeque vetera,
Mores corrige Föns inebrians,
Tue- remige Stella radians
Lux superna, Super astra,
Nos guberna, Coeli eastra
Virgo Maria. Nobis resera.
3. Pulchra facie,
Coeli gl oriae

Reginta,
Nobis hodie
Potum gratiae
Propina,
Potens omnium
Intidelium
Viin extermina,
Christo credulum
Munda populum,
Munda, clara,
Mundo cara
Mundi Domina.
Cod. Maihingen (ol. Kirchheimen.) II. 2. 8° LS. saec. 16. A. — Cant
ms. Petri de Medicis laec. 18. Cod. Laurentian. PI. 29. I. B. - B hal nur
die erste Strophe. I, 2 Venerabili« B. 1, s — « Cursum dirige B. — 1, 11
regimine A. - 1. Per baec maria B.
I 1

1. Balve, paella, 2, I'los, tui florifl

David filia, Florea raunere,


EU) m Dovella, Salvo pudoris
Kovaofl omnia, Dans charactere
Praeful tella, Fractnm honoris
Dolcifl nnntia, El puerperae
<
oele ii '»IIa. Mediatoris
Plena gratis Novo foedere,
Virgo M.iii.i. Miseris vere
mi" pia. Tu Miserere
175

3. Flos violaris, 5. Vas delibutum


Rosa, lilium, Sacro neetare,
Nee violaris Lampas virtutum
Nee scis Vitium, Nitens jubare,
Dum salutaris, Vellus complutum
Stupes nuntium, Verbi compare,
Parens et paris Fragile lutum
Dei tilium, Voce cytharae
Solium diuin, Fac propinquarc
Mansio trium. Coelicum mare.
4. Sedes ereeta 6. Salve, regina,
Regis incliti, Decus virginum,
Semita reeta Lux matutina,
Mundi perditi, Plena luminum,
Jüngere seeta Sis medicina
Membra capiti Morbis hominum
Et ad direeta Et a ruina
Trahens geniti Serva criminum,
Fac verae viti Duc peregrinum
Semper inniti. Patris in sinum.

Cod. Patavin. (ol. B. Justinae) 1328 saec. 14


/i5. — 1, 5 Das Wort Prae-
fulgens ist verstellt, es steht in d. Hs. vor 1, 4. — 2, 1 floris fehlt. — 4, 7
ad ui reeta.

338.
R° Nos dignare te laudare,
Virgo, quae filium
Dum tulisti, peperisti
Salutem omnium
1. Ave, plena gratia 3. Ceterarum virginum
Coelitus infusa, Princeps et regina,
Cujus sunt preconia Nos de valle criminum
Per orbem diffusa, Transfer ad divina,
Qua tenetur mens confusa, Aurem preeibus inclina,
Lue flagitium, Spes invocantium,
Apud Christum nos excusa, Ad juvandum nos festina,
Quem scis propitium. Mundi refugium.
2. Benedictionibus 4. Dominarum speculum.
Affluens puella, Gratiis abunda,
Funde caecis mentibus Caritatis vinculum,
Lucem, clara Stella, Rosa rubieunda,
Vernans ubertate cella Dulci prole tu feeunda,
Datura pretium, (audoris lilium,
Quo solvatur a procella Nos ad loca fer jueunda
Mens pereuntium. Sacrarum sedium.
Antiph. ms. Bobbieuse saec. 13. Cod. Tauriuen. F 1 4.
— 176

339.

R° Ave regina coelorum,


Regis regum friclinium.

1. Ave, plena gratia 3. Ave, o puerpera,


Mater Jesu Christi, Quam recte vocaris
Quae virilis nescia Oliva fructifera
Tactus concepisti, Atquc portus maris,
Per mysterium verborum Tu sola es peccatorum
Dominum dominantium. Singulare refugium.

2. Ave, Jesse virgula, 4. Ave, virgo virginum,


Stella matutina, Dulcis matcr Eli,
Rosa veris primula, Ablutrix peccaminum
Salutis piscina, Et regina caeli,
Quae permansisti decorum Super choros angelorum
Virgo post Puerperium. Praesides juxta filium.

5. Ave, porta aetheris,


Domina superna,
Spes humani generis,
Veniae pincerna,
Perduc nos ad supernorum
Societatem civium.

Cod. Parisin. ("1. Sandionysian.) 15 131. saec. 13.

3:iO.

1. Salve, Bancta parens, 1. Per tu dotur, mater,


Rosa Bpina carens, Filius et pater,
Seda nobifi bella, Ut qui ex te nalus
A v e, in r B Btell ;i i a. 'I' ttlil esse tu US.
j. Dona Dobis pacem, 5. Superbiam vita,

Mater, in veracem, Salus infinita,

Tribne javameo Suscipe in l'asios,

M 11 t .1 11 E \ ;i <• 11 U in c 11. I\I ite s l';i c et, casto


:;. Mala oostra pelle, ii. Subleva tu clarens,
1 rahens sine felli Salve, virgo parens,
< 1 111,111,1 ig .
Tecum sut 1«'\ «imui-,

1; o n ,i c 11 n c 1 .1
1
1 s c in j) c r c «> 1 1 a <- 1 in 11 r

7. Ergo iii»i patri


Suiniiiiis graten ratas,
Mino natu sonus,
'l'ri bus Ii 110 r 11 11 |,
— 177 -
Miss. ms. Capii Lucen. VIII 589. saec. 15. add. saee. 15. ex. 4, 2 —
Filius nobis et. - Nach diesem Liede folgt der Anfang eines ebenso aber
den Hymnus Quem terra pontus gearbeiteten, von dem aber nur eine Strophe
vorhanden:
Laudetur Dei tilius
Patris, Mariae anicus,
Colant, adorent viscera,
Quem terra, pontus, aethera.

331.
1. Salve, virgo speciosa, 3. Micans gemmis imitaris
Celsi sponsa domini, Agnum sine macula,
Laude digna et famosa, Ut amore perfruaris,
(uneto cara liomini Quem quondam juveneula
Propter fiorem castitatis, In te gestans praelibabas,
Qua vicisti potestatis- Scd non plene degustabas
Ardorem in turribus. Gravi pressa tegmine.
R Fac nos dulce coroparare R° Fac nos dulce comparare
Tibi melos et ealcare Tibi melos et ealcare
Libidinis incendia. Libidinis incendia.
Cosmi pompam despexisti 4. Cujus gaudens refoveris
Suis cum deliciis, Cupitis amplexibus,
Regi regum adhaesisti Choros clucis et moveris
Altis desideriis, Cum sacris virginibus,
Undc secum nunc laetari Post dilectum cursitando,
Meruisti et ornari Mira vocum modulando
Optimis monilibus. Cantica dulccdine.
Cod. Berolinen. Germ. 8° 190. saec. 15. ex

333.
1 Ave, virgo egregia, 4. Precamur, mente sedula
ÜNIaiia plena gratia, Et oris voce tinnula,
Orta de stirpe regia, Nunc et per euneta saecula
Fac tuum filium Fac tuum filium
Nobis propitium, Nobis propitium,
Ut donet vitac praemium Ut donet vitae praemium
El coefeste consortium. Et coeleste consortium.
2. Sancta Maria domina, 5. Per Evam vita perdita
Excusa nostra crimina Est mundo per te reddita,
Et exaudi precamina, Clemens et virgo inclita,
Fac tuum tilium etc. Fac tuum filium etc.

3. Maria, virgo perpetua 6. Mater Christi piissima


Et coeli facta janua. Ejusquc dextrae proxima
Prece tua continua, Semper sedens sanetissima,
Fac tuum filium etc. Fac tuum filium etc.
Dreves, Cantionos et Muteti. I. 12
- 178 —
7. Virga Jesse florigera Virgo, sole praefulgida
Et puella puerpera, Et plus quam luna splendida
Excelsa super sidera, Marisque Stella lucida

Fac tuum filium etc. Fac tuum filium etc.

Cod. Suessionen. 104. add. saec. 12.


Psalt. ms. Praemonstrati saec. 12.

233.

1. Ave, virgo Maria, 3. Ave, cujus castitas


Dei plena gratia, Nostra fuit sanitas,
Quae portasti filium, Cujus fait filius
Via, vita, veritas,
Cujus eras filia,

Regem regum omnium, Veri solis radius,


Qui creavit omnia. Vera mundi claritas.

2. Ave, decus virginum, 4. Ave, carens criminc,

Virgo, salus hominum De qua sine seminc


Yirgoque puerpera, Viri nasci voluit
Gigas sortis gcminae,
Virgo, lumen luminum,
Virgo, cujus ubcra In quo Deus latuit
Lactaverunt Dominum. Palliatus hominc.

5. Ave, porta coclica,


Virga Jesse mystica,
Quae per signum vcllcris
Uubiquc prognostica
Mater Dei crcdcris
De stirpc Davidica.
Mit Mel. Zeile 1 u. 2 der
Cod. Bbroicen. ("I. Liren.) 2. saec. LS.
d Strophe kehren all Bepet nach jeder
Str. wieder.

234.
Salve virgo vere, :;. Decus mulierum,
Domina coeloram, Mundi vilain gestas,
Nostri niiscit i
Medelam vulnerum
Mater orphanoram, Peccantibtts praestas,

per tc concrevere, I)uin replet nterutn

Qaae w fona bortoram, Divina majcslas,


Ex agro vetere Aethiopum terrae
virtutuin scmiii.i liioium. jain fervida torruil aei tas,

Per te, clementiac 1. Ks dODO soliolis

|)i(i sMi;i\is
Mater, regnant reges,
Per te dementiac Splendentie, incolis
CorrneroDl Legea, Dies est verai is,

l)t te lue« \i.p .


Praebes coelicolii
Mcl, ;i|)is vivax sis,
Qaae boni not eg<
In cancro solis
Planta!* Jottitiae
ampla seges. (lum volvilur aureus axis.
pnllnlat,
— 179 —
5. Tu es vitis vitae, Omnes istam matrem
Per quam inquirendus Una deprecemur,
Eist locus in vite Ut natum ac patrem
Bachum producendus, Coelis contemplemur,
Se dedit tibi, te In hac valle flentes
Calice bibendus, Ita lacrimemur,
Hie tibi praeeipue Ut Jesum videntes
sit pura mente colendus. Semper collaetemur.

Cod. Ebroicen. (ol. Liren.) 17. saec. 12. add. saec. 12 /i3.

235.

1 Ave, virgo Maria, 4. virgo Davidica,


Genitrix propitia Tua quam glorifica
Regis regum omnium, Cunctis est assumptio,
Ave, plena gratia, Pro qua promit cantica
Quae in coeli curia Exsultans angelica
Scdcs juxta filium. Paradisi concio.

2. Clemens puerpera, 5. bumani generis


Quam nova et vetera Spes et arca foederis,
Bencdicunt carmina, Tu in mulieribus
Tu polo et aethera Benedicta, miscris
Et in mundi infera Coeli portam aperis
Vcncraris maebina. In tc confitentibus.

3. pincerna veniae, 6. regina virginum,


Föns misericordiae, Super culmen ordinum
T e c u m manet Dominus Coelestium posita,
Coelestis militiae, Per te sordes criminum
Qui sub servi specic, Assequuntur terminum
Mundi lavit facinus. Vita jugi reddita.

7. Maria, efticc
Tua prece supplice,
Ut benedictus tui
Fructus ventris apice
Mansionis coelicae
Praestet nobis perfrui.

Cod. Parisin. (ol. Sandionysian.) 15131. saec. 13.


12
180 —
336.

1. Ave, virgo 3. Miserorum


mater Jesu Christi, spes et medicina,
Incorrupta Maria,
paris filium fer auxilium,

Salvatorem Ne fallentis

mundo protulisti mundi nos sentina


In roseto Procul pellat
florens lilium. in cxsilium.

R^ Mundi nam es domina R° Mundi nam es domina


et coeli regina, et coeli regina,

Tuum nobis Tuum nobis


tilium propina, filium propina.

In aeternum In aeternum
frui jugiter. frui jugiter.

2. Vcri Bolia 4. Pcceatorum


gplendoT illustravit veniain precare
Sacri cordis In conspectu
ima transieus, saeii judicis

Portam vitae Et furorem


cunctia reseravit vindicis placare,

Virginalem Christo quando


\ itam diligens. stas a dexteris.

,|. ms. Mosburgense anni L360. Cod. Univ. Monacen. L57. -


2, 7

iq, Vitam virginalem II-- Aufschrift: l>. beata rirgine.

IM.

I . N.ii.i e ' bodie Per Evam ad laevam


Virgo i'iir.i. Rueramus,
Data est Laetitiae Semitam per Mariam
ilnin.in.i creatura, Sed dexteram calcaraus,
N.iin quidquid prima parens Per isiam lucifluam
bfonendo peritura Ihiam recuperamus,
\\> jtolit,haec praepoten
dendo permansura
Reddidil & gaadia CUJUS nalalilia
[)ef< ctn caritura. Selemne decantamus.
181 —
3. Nova res, nova spes 4. Saeva gens et amens
Et amanda El austera,
Centies, millies Condolens et poenitens
Et ultra collaadanda, Quandoque cerne vera,
Pai er matrem genuit, Linquens primum Studium
Prodigia miranda, In fei ix ne despera,
Mater patrem edidit Hoc pium commercium
Fide non dubitanda ;
Mente credens sincera
Cur manes incredula, Et in nostris gaudiis
Judaea detestanda? Hoc modo persevera.

Cod. Pariain. (ol. Martialen.) 3719. saec. 12. 1,5 qui quid. —
1,7 —
Attulit. —1, 9 Reddiit ad gaudia.

4, 6 nie despera. 4, 7 Hec pium. —

238.

Ave, virgo regia, 3. Luna terrae propior


Salutis initium, Est aliis sideribus,
mater egregia Sic tu gratiosior
Pcllens Evae Vitium, Es prae sanetis omnibus,
Praccellens in moribus, Luna lumen recij)is
Flos fulgens prae floribus Solis, et quem coneipis
(Vteris, Splcndorem
Hostis veteris Praeter dolorem,
Caput contrivisti In terram diffundis
Partu miro Christi. Visceribus mundis.
Sol in luminaribus 4. Es aurora rosea,
Nee liabens consimilem, i)ici prineipium,
Te Deus prae paribus Aula roris aurea ?
Elegit ut plus habilem, Noctis exterminium ;

Ea mundo sufticiens, Quos per viam conducis,


Lumen indeficiens Transfer ad verae lucis
Gratiae, Bravium,
Blentis acie Mentes omnium,
Verum videre solem Consurgens aurora,
Fac nos, tuam prolem. Divinitus irrora.
5. Stella stellis clarior,
Viam praebens errantibus,
Stella maris rarior,
Portum da navigantibus,
Currentes in stadio
Tuae lucis radio
Dirige,
Mentes erige
Ad astra divina,
Stella matutina.

Clin. Monacen. 27 088. s.icc. 14.


— 182 —
»39.
R° Beata es, Maria,
Virgo dulcis et pia,
Candore vincens lilia,
Es rosa sine spina,
Sanctorum melodia.
1. Virgo Galilaea 4. Angelo respondens
Nazareth habitavit, Tunc sie ait Maria:
Angelus descendens Quomodo hoc fiet,
sie eam salutavit, Ignoro, quae sit via,
Dicens: Ave, Maria, Nam virum nunquam novi,
Yirginitatis via ;
Virginitatem vovi
Beata es, Maria. Corde et mente pia.

2. Virgo es sereiia, 5. Spiritus descendet


Tota gratia i)lena, In te, virgo Maria,
Veniaeque vena Et virtus divina
Est tua vox amoena Cum dulei harmonia
Corpusque gratiosum Cor tuum obumbrabit,
Et totuui aroorosum, Totnm mundum salvabit ;

Beata es, Maria. Beata es, Maria. -

;}. Dominus est tecum, 6. Ecce, Dei summi


Virgo jain supradieta, Sum liumilis ancilla,
Saper omnes cris Utinam completa
Mater tu benedieta, Essent promissa illa,

Ei ventrifl tui froetns Sccundum verbum tuum


Sit Bemper benedietas ; a
Mittat dilectum suum
Beata es, Maria. In virgine Maria.

Antiph. ms. Bobbienae saec. 13. Cod, Taurinen. F 1. A. Miss. ms. I —


Romannm saec. 15. <'<»<1. Neapolitan. \ <; add. saec. 15. B. Cod. I
''>.

Mcllicen. 932 saec. 15. C. B 5 Beata ei Maria A. St. 2 atehl hinter


.

6 A, hinter Str. \ C die richtige Strophenfolge wahrt B. 2, <> Semper


•lurii .sum A. El emper pretioaum C.
;

2, 7 In te lucet Maria C.

Str. :; stillt hinter Str. 5 C. - 1 sit tccnni A. - X, 2 .Jam virgO C. )'>,

:;. Bancta et benedieta BC.
l —
Ventris tuique r>. Ventrisque fcui C. ;
»


,

Bemper all Nunc mihi nun est via BC. i


4, 7 Beata es
r r
M.uia .', . - 5, 1 sq. fehiei Ci 5, ' > obumbravil ('. -
», <> salvavil C.
l't completa liant A. —6, I Haec tua pr iaaiva Ä.; ffiaaent per euneta
illa B. ,; . 7 In rirginem Mariam I».

940.
i rc b vernana 2. Es s|i('('i()s;i

Palchritodine morum, IMus quam gemma feeunda


l \ irgo praegnans, El fruetuosa
< ..luiliiim beatorum. Plua quam arbor abonda.
'l ii. regala justorura, Tibi noii nocait nnda
E llmiii jm peritti Marinae tempestatis,
Et n lelonuri ('um eis maiis profunda
Tu ei e meruUti. Plenaque deitatii,
— 183 —
3. Sine dolore
Tu paris salvatorem,
Pio amore
Adorans creatorem,
Producis redemptorem,
Virgo permanens pura,
Mortis interfectorem
Humana sub figura.
R° Tu aula virginalis,
Templum es Domini,
Es cella divinalis,
Mater altissimi.

Cod. Mellicen. 932. saec. 15.

241.

1. Benefico solatio 3. Senis vatitinatio,


Mariae candelaria Pax orbis et laetitia
Devota modulatio Jesuque praesentatio
Festivet multifaria. Salutis dant indicia.
Maria, coeli claritas, Maria, coeli claritas,
Nos tua juvet Caritas. Nos tua juvet Caritas.

2. Matris purificatio, 4. Ut nos, quo mundus doluit,


Quae legi nihil debuit, Eriperet cxsilio,
Sit tanti festi ratio, Qui praesentari voluit,
Quo se sub legem praebuit. Benedicamus filio.

Maria, coeli claritas, Maria, coeli claritas,


Nos tua juvet Caritas. Nos tua juvet Caritas.

Cod. Yhidobonen. (ol. Campen.) 883. saec. 14 /i5.

343.

1. Gaudens in Domino 3. Quae ab infantia


In hoc solemnio Divina gratia
Laetentur omnium Servivit Domino
Corda fidelium. Devoto animo.

2. Hymnis et organis 4. Ergo progredere,


Ad laudem virginis, lector, incipe,
Cujus miracula In primo carmine
Canit ecclesia. Die: Jubc, Domine.

Cod. Graecen. (ol. Secovien.) 756 anni 1345. — Nach Str. 4 ein Con-
duetus.
.

184 -
243.
1. Ave, gloriosa 3. Virgo virginum
Mater salvatoris, Expers criminum,
Ave, speciosa Decus luminum,
Yirgo flos pudoris, Coeli domina,
Ave, lux jocosa, Salus gentium,
Thalamus splendoris, Spes fidelium,
Ave, pretiosa Lumen cordium,
Salus peccatoris. Nos illumina.

2. Ave, vitac via. 4. Nosque filio

Casta, munda, pura, Tuo tarn pio,

Dulcis, mitis, pia, Tarn propitio


Felix creatura, Reconcilia,
Parens modo miro Et ad gaudia
Nova paritura, Nos perennia
Virum sine viro Duc, propitia
Contra camis jura. Virgo Maria.

('Im. Monacen. (ol. Diessen.) aaec. 14. A. — Cod. Bambergen. Ed


IV 6. saec 13/
B. — 4, 7 Duc prece pia B.

1 Virgo pari! Gliom, 7. Ave carens simili,

IhuiH et non alium Salus cordis quaerul i

Sical rosa lilium. Esto salus populi.

2. \ irgo, vena veniac, 8. Ave, stirps Davidica,


Mater Piscina probatica,
\ i ita im- hodie. Pectora purifica.

:;. \ irgo vi i i aescia, 9. Orlus BOlis sitlcrc

Tu de Btirpe regia, Oritur in vespere


Tuoa duc ad atria. Nesciens occidere.

4. Lux illustrai Blum, 10. Per te salus nascitur,

l rinitat culum, Ter te pauper pascitur,


'1
uum salva populum. i;i pax per t<
i
oritur.

5. Ave candens lilium, 1 1. Ave, salus hominum,


Bub idium debilium, Peperisti Dominum,
Nobis placa lilium. Aufer mores criminum.
6. Angelorum gloria, 12. L;»us Deo Lngenito,
Iloiniiium victoria, Laus sit unigenito
duc de miseria. Lausque sit paraclito.
18. Ergo, lector optime,
Hoc de reg« gloriae
• Evangelium Incipe.

.iL (,,i Seoorlen.) 768 annJ L845. Aofcchrifts Sequitur


iductuft.
— 185

245.
1. Stupeat natura 3. Gaudeat devotio
Fracta sua jura Fidelium,
Virgula fecunda, Verbum patris incarnatur,
Onniis creatura Nova proles nobis datur
Sua pro mensura Et nobiscum conversatur
Hac in genitura Salus gentium,
Jubilet jucunda Vitae pandit ostium,
Vota placitura Dum mortis supplicium
Lingua de fecunda. Pie
2. Plaude non obscura 4. Mundi princeps exturbatur,
Psallat Dum considerat,
Plebs gratulabunda, Quod per mortem liberatur,
Communi censura Qui perierat ;

Sit haec nobis cura, Jure suo sie privatur,


Levis et non dura, Dum desiderat,
Voce laetabunda, Illum sibi subdere,
Nam sine jactura Qui niliil oommisonit.
Parens parit pura
Virgo manens munda.
Cod. Capit. Dertusen. s. u. add. saec. 13.

346.
1. Stirps Jesse florigeram 3. Quae sie, quae sie floruit
Gcrminavit virgulam, Et quae florem protulit ?
Et in flore Spiritus Virga Jesse virgo est,

Quiescit paraclitus. Flos filius ejus est.

2. Fructum profert virgula, 4. Pater, o huic flori

Per quem vivunt saecula, Praeter morem edito


Stirpis ex Davidicae Canunt ebori
Virga dieta mystice. Sanctorum et debito,
5. Laus et jubilatio,
Potestas cum impcrio
Sit sine termino
Coelorum Domino.
Cod. Parisien. (ol. Martialen.) 3549 saec. 12.
1

347.
I.

. In ecclesia 2. Luxit bodie


Sol justitiae Lumen coelitus,
Sola gratia Et redemptus est
Luxit bodie. Homo perditus.
— 186 —
3. Homo perditus
restituitur
Liber penitus
et efficitur.

II.

1. Nara in virgine Maria 2. Quae debetur homilia,


Et in ejus prole pia Scripta est in Isaia,
Est irapleta prophetia. Agaeo et Zacharia.

3. Ergo dulci raelodia


Psallat Rachel atque Lia.

Cod. Parisin. (ol. Martialen.) 3549. saec. 12.

248.
1. Salve, mundi domina 4. Suspiramus genitrix
Regina coelorum, Ad te salvatoris,
Sanctorum laetitia, Nobis ut sis adjutrix
Vita beatorum. In valle laboris.
2. Dulcedo munditiae, 5. Pietatis oculos
l)ctus an^elorum, Super nos inclina,
Reparat rix gratiae, Peccatorum loculos
Spes desperatorum. Solvere festina.
3. Ad clamant
te tilii G. Nobis monstra praemium
Matris Evae il»
i
ntes, Fructum ventris tui 7

Mater veri lilii, Renedictum filium,


Respice gementes. Ut possimus frui
7. Cum aeterno Domino,
Clemens, <> pia,
Abseile ullo termino,
duleis Maria.

Cgm. Monaceo. (oL Tegurin.) 710. taec. 15.

210.
1. Harr rst t.urris, quam vallavil 2. Haec est vitis Engaddina
[ncorropta deitas, Botrum Cypri pariens,
Haec Castellum, (|Uod intravit Ansi ii Bollen haec regina
Sola wrbi veritas. Salemonem andiene.
I; Qoae lata, quac aacendil
i I
R Qnae est isla., qnae ascendit
Sicul i'uini virgala? Sicnt I'uini virgula?
\ ii M .i< <; ijunl praetendit? Virga .lessc; quid praetendit?
Haec adesse öori tendit Haec adesse florl tendit
( lorpore j" i u i ula. ( lorpore per Baecula.
— 187 —
3. Haec est urna deaurata, 4. Super choros angelomm
Plena mannac coclici, Exaltata domina,
Haec est terra non arata, Recordare miserorum
Granum fercns tritici. Coeli confer omina.

Cod. Engelbergen. 314. saec. 14. — R, 3 quis praetendit.

250.
1. Mater regina, 3. Filium tuum,
plena caritatis, quem concepisti,
Ostende nobis Regis tu illum
viam veritatis, quem peperisti;
Virgo Maria, Virgo Maria,
Sis nobis pia. Sis nobis pia.

2. mater digna, 4. Qui sie fecit


decus angelorum, coelum et terram,
Sis advocata Ipse det nobis
omnium reorum ;
vitam aeternam;
Virgo Maria, Virgo Maria,
Sis nobis pia. Sis nobis pia.

Cod. Mellicen. 932 saec. 15.

351.
1 Nunc omnes ornat chrisma quos, 3. miserorum vera spes,
Veris, Maria, vernans flos, Auxilium credenti des,
Ob prolem tuam salva nos, Credentis ne labatur pes,
Quod consolationis dos, Amplius hoc quam mira res,
Sit haec virgo labiis cos, Quod, caeca gens, adhuc non fles,
Cum in deserto magnus bos, Licet in falsitate stes,
Thalmut enarret, cujus mos, Cave, ne tuus labat pes,
Montem glutire, Si tua non delicta fles,

Cifra caecat hos. Filum damnationis nes,

2. Dubitantes de vera re, Ni credas, quod


Velle Deum unire se Surrexit Christus pres.
Beatae genitrici, quae
Peperit sine partus vae, 4. Flagrantiae vernalis flos,
Licet Judaei spernant te, Maria, copiosa dos,
Nos tarnen firma vera spe Delicta salutiva cos,
Credimus matrem Dei, ne Propheticum te laudat os,
Perdas languentem, sana me, Judaei, Thalmut caecat vos,
Incredulos de vita le, Quos fraude
Bovem credens, Subvertit Dagon mos,
Judaea, semper fle. Hujus melos delectat nos.
Clm. Monacen. (oL Tegurin.) 19604 saec. 14.
— 188 —
252.
1. Maria, maris Stella, 3 . Sublevatrix miserorum,
Plena gratiae, Vena veniae,
Mater simul et puella Audi servos te rogantes,
Vas munditiae. Mater gratiae.

2. Templum nostri redemptoris, 4 , Ut peccata sint ablata


Sol justitiae, Per te hodie,
Porta coeli, spes reorum, Qui te puro laudant corde
Thronus gloriae. In vcritate.

ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. A.


Cant. —
Cod. Guelfenbyteran. Helmstadien. 1099. saec. 13. B. Vielleicht bilden —
diese vier kurzen Strophen nur eine lang e, die erste eines längeren Liedes

1. Deitatis fragrans cella, 3. Imperatrix super eaelos,


Maria, nympha bella, Te rogamus, terge scelus,
Regina summi aetheris, Quod nunc premit, purius;
Alma redemptoris mater, Virgo, inquam, post et ante,
Ive, quia Christus pater, Dum te Jesum procreante
Elegil te prae ceteris. Permansisti incolumis.

2. Maria, coeli porta, 4. Dignitate non te quimus


In agone nos conforta, Collaudare, quia limus
Nc cadamua ad infen Et miseri existimus,

mater summi regia, () rcgina supernorum,
Consolatrix vera, reis Tu, consolatrix peccatorum,
Sobveni nobis miseris. Praesenta nos ad superos.

ein.. Monacen. (ol. Pollingen.) 11948. anni 1547.

U- Hodie,
Regina justitiae,
Adjuva nos hodie.

1. In hac die gloriosa 5. ErgO, mater easta, pia


ciiur de Bpinis rosa Dei genitrix, Maria,
Palchra nimis ei formosa. [nter feminasque prima,
2. Ante partum virgo erat »;. Velut lilium cum spina,
Et post partum persererat, [nter lilias amica,
[psa Qobifl opem ferat, Pulchra rosa, margarita,
'.). Bene illa lola mater, 7. Tu per augelum es doeta,
Nullusquam cognovit pater, ßegi noftro facta porta,
Per quam serpeni rictus ater. Stella maris, salus nostra.

1. Jube domne, dicat laeta S. VirgO lelix, gloriosa,

e lector, jam impleta Super omnea speciosi


Sunt . qnae dixeral propbeta, in oolumba, tu formosa.
— 189 —
9. Consecrata es regina. 11.0 Maria, Hos sanctarum
Bencdicta tua vita, Et decus ecclesiarum
Tc collaudant astra euneta. Et cliori patriarcharum.

10. Pulelira nimis et decora, 12. Tc, virgo, nunc adoramus,


Timm natum semper ora, Mirum festum celebramus,
Praefulgens lucis aurora. Ut cum sanctis gaudeamus.

Antlph. ms. Uobbiense saec. 13. Cod. Taurinen. F I 4.

255.

1. Mater summi damin i, 4. Matrem Christi coliinus,


I' 'rat res, consolamini, Virginem quam credimus,
Salutem donat boinini Virginis natum vidimus,
Regina gloriosa. Judaeis non videtur,
Natum peperit, Nee invidia
Hostem content Nee perfid ia
Regina gloriosa, Sinit, ut revelctur
Suavis et formosa, Et velum auferetur.
R° Pulchra facie, R° Pulchra facie,
Plena gratiae, Plena gratiae,
Laetare, virgo pia, Laetare, virgo pia.
Thcotocos Maria. Theotocos Maria.

2. Matris summac tilium 5. Mater, sis cum filio

Populus gentilium Miseris auxilio,


Adoret et non alium, Damnatis in exsilio
Qui lapsa reparavit, Nobis propitiare,
Ovem perditam, Pulsis patria
Lupo traditam, Lucis atria
Quam pastor liberavit Tu pandere dignarc
Et gregem deportavit. Per nostrum salatare.

3. Matri virginalia 6. Matre Deus editus


Manent integralia, Homo fit divinitus,
Patrem genuit filia, Sic Deus homo credit us,
Genitrix genitorem ;
Mundi nefas dclcvit;
Praedam liberat, Haue paraclitus
Fortem superat Sanctus Spiritus
In manu fortioris, Inhabitans replevit,
Nostri mediatoris. In ipsa requievit.

Grad. ms. Mosburgense anni 1360. Cod. Uiiiv. Monacen. 157. Das
W.n-t Mater, mit dem die Strophen beginnen, wird durchdekliniert, die Nnmcn
der Casus sind in der 11s. vor jede Strophe geschrieben.
— 190 —
256.
1. Crebro da mihi basia, 10. Dum sponsum desidero,
te
Cingant me quoque bracliia, Erraturam me timeo,
Cujus pascar ad ubera. Sola vagans in eremo.
2. Amica, jam egredere, 11. Si ignoras, pulcherrima,
Mecum cuba meridie Nostra sequi vestigia,
Sub tegumento vineae. Vade carpendo lilia,
3. Hortum perflate, zephyri, 12. Rosas et flores alios,
Hortum odoris optimi Si indagare quaeris nos,
Ecce, sum inter accanthos.
4. Requiesces in vinea, 13. Adjuro vos, o virgines,
Gradieris per balsama, Per balsama et per flores
Ubi fluunt aromata. Et per cervos salientes,
5. Dilccte mi, quem elegi, 14. Indicate, quem diligo,
Similis esto leoni, Si vidistis in eremo,
Fortis in umbra Libani. Quia amore langueo.
6. Veni, dilccte mi, veni, 15. Qualis est dilectus tibi,

Jam aromata mcssui. Quia nos sie adjurasti,


Nulla hie est forma?
7. Bonae speciei virgo 1(). rrocede, formosissima,
Nobifl adest de Libano, Loca sunt hie uberrima,
Tota tlucns cumamomo. Quem quaeris adsum in ulva.

8. Vestes habet coccineas, 17. Fuge, dilccte mi, fuge,


Ecce, praecedet alias Assimilare capreae,
( Ibfascatque pulcherrimas. Conveiüamus vespere.
9. Qui places animae meae, 18. Fuge, jam fuge, eaprea,
Ubi paacis meridie, Mea dilexit ubera,
Ul)i te qoaeram hodieV Qui pascitur per lilia.

L9. Parvnlas volpea capite


Vellenles Bepee vineae,
[ngredi sie prohibite.

rhu. Honacen. (oL Emmeramen.) 14781. saec. L2.

«57.
U- gioD praesenti Bolemnio
Deo jabilel corde pio.
1. Ecce, viiL'iin Blariae, :;. Nemo posset cogitare,
Bfatri jerarchiae, Describere vel narrare,
Glorificanda aaramptio (um quanto virgo sii orgio
Et omni digna praeconio. Codi reeepta palatio.

j. li •« i um ti ignum (lumi 1. Il;nc est t'ru super rliortim


Ascendil at virga lumi Exaltata angelorom,
Jn alta poli de medio, ünde bis est cxallatio
Ut. acqai< i al com filio. Mini e1 D<'i laudatio
- 191 —
5. Omnes illam deposcamus,
Cujus festum celcbramus,
Ut nos defendat a vitio
Et ab inferni supplicio.
Cod. Parisin. (ol. Sandionysian.) 15 131 saec. 13.

358.
1. Fructu plena gratiae, 3. Cuncüs salve sanctior
Salve, regis gloriae Et eisdem purior
Mater sordis nescia, Ex partu virginibus,
Ros totius veniae, In te Deum capiens,
Cui cedit nequitiae Nil mundanum sapiens
Arens immunditia. In mundi turbinibus.
2. Ave, cujus munere 4. Sola spes es miseris,
Mortis clausus carcerc Sola nostri generis
Homo vitae redditur, Salvatorem concipis,
Nodum solvens criminis, Cujus dono cetcris
Quo solutus agminis Praees numen supcris,
Coeli civis oritur. Saevum hostem decipis.
5. Votum ergo servuli
Audi, cum sis populi
Credentis refugium,
Ut ei des vivere,
Ut post vitam sumcre
Possit juge gaudium.

Clm. Monacen. (ol. Einineramen.) 14343 anni 1351. 4, 5 Preces


mimen. — 5, 4 ei dans.

359.
rcgina, lux divina, 2. Maria, mater pia,
formosa plus quam rosa, benigna, laude digna,
Nobis, quaeso, rogita Plena Dci lumine,
Sensusquc nostros visita, Fulgens divino numinc,
Ora Deum. salva reum Me dignare tc laudaic,
In gloria, Sanctissima,
Consolando, visitando, Vcrbis dignis sanctis hymnis,
Ne scoria Castissima,
Peccati lati dati fati Et psalmorum tibi dulcorum
Nos demergat lividi, Carmina da p romer c,
Scd nato dato grato fato Ne nos illoruin reproborum
Summis detur adjici. Sarcincmur onere,
trinitatis speculum, Scd nobis coeli gloria
Castitatis via, Per te sit allata
Pro nobis, spes humilium, Tua prece, Maria,
Eora natum pia Sanctis associata
In sempiterna. In sempiterna.
— 192 —
3, praeclara, Deo cara,
serena, Deo plena,
Votis nostris annue
Et nos a malis erue,
N^ nos tangat'neque frangat
Inferni crux,
Hostis ictus ac conflictus
Arverni dux,
Tua prece munda faece,
Nos sordibus salvifica,
Maris Stella, Dei cella,
Quae mater es deifica,
Precantes te suppliciter
Intuere dia,
Virgo mater, Maria,
Pro nobis ora, pia,
In sempiterna.

Trop. ms. Lubicen. s. n. saec. 14 V>. 1, ^ Pro nobis. — 2, 4 KV


falgens. — Zu vergleichen: Anal. [, Nr. 41 und 42, Mkme II, Nr. (>06.

360.
1. Maria, mater Christi. 2. Virgo Christi, rubens rosa,
Funde preces too nato Fragrans, vcrnans, mitis, pia,
Pro nobis in mundo 1 1 ist i Nod est talis sjuviosa,
I rucifixo, \ulnerato, Virgo dulcis, o INIaria

l't e mundo dum temlamus Nobis sis auxiliatrix,

Siraoa Bine taedio, Ut sine supplicio


o tibi nunc cantamus Possiiuus, <> vitae datrix,
-inen laeto labio. Esse in judicio.

8, s. »l.i 3pes tu es rcorum,


Mater «M-t;!, virgo pura,
Preces nostrum peccatorum
Neu perdacas ad obscura,
l't hostis mm traeidemur
ormento seu malleo,
I

Sed Bub alis defensemur


rnis et sab l>;illi<>.

<>i.it ms. Domua Novae Lucii saec L5. Cod. Ultrajeotin. Suriptt. Eccl.

961.
1. Qaae commisit femina, 2. A<l Mariam auntius
Luit mundua crimina, Tantae rei conscius
i
redemptrix domina, Veniens quam citius

\ itae via, tnquil ei :

Casta p im ii e i
Viaria, In (<• fiel verbum l><i,

(juod i' tator prophetia, Sic exquirit ordo rei


— 193 —
3. Ergo psallendo canticum
Hie chorus n'delium,
Qui est salus hominum,
Corde pio
Benedicat altissimo,
Kegi regum Domino.
Sequent. ms. Praedicatorum saec. 13. Cod. Sangallen. 338.

363.
Salve, salus virginalis, 2. Salve, virgo castitatis,
Nos tuere tuis alis, Innovatrix vetustatis,
Ne premamur ullis malis, Cella pura deitatis,
Maria, sol justitiae. Maria, digna gratiae.
virgo, castitatis flos, coeli virgo gaudium,
Tu genitrix, amorum dos, Audi nostra precamina,
Amoenitatis florum fles, Dele mundi fallacia,
Tu gubernatrix, salva nos, Nobis dona perennia,
In hora matutina. Tu rosa sine spina.
3. Salve, saneta Christi parens,
Omni sorde carnis carens
Et post partum virgo manens,
Maria, mater gratiae.
candens lilium,
virgo,
Tuum exora filium,
Ut post hoc exsilium
Nobis donet remedium
Et ducat ad aethera.
Trop. ms. Lubicense s. n. saec. u /i5. — 3, 1 saneta fehlt

363.
1. Salve, cella castitatis, 2. Vale, matersummi regis,
Salve, fios amoenitatis, Vale,templum novae legis,
Tu juvamen praebe natis, Tu mcdelam confer reis;
Ex stirpe Jesse pullulans Cratia plena diecris,
Et Stella maris rutilans, Succurre nobis miseris,
Sis nobis natum tribucns Quae mater es et lilia,

In linc nunc, Maria. Obtine nobis gaudia.


3. Ave mater illibata,
Ave, virgo Dei nata,
Tu nostra dele peccata;
Appellaris virgo pia,
Miserorum sacra via,
Nos protegat, o Maria,
Tua saneta dementia.
Trop. ms. Lnbicense b. n. saec. 14 /i5.
Dreves, Cantiones et Muteti. I. 13
— 194 —
364.
1. Vale hortus, virgo, conclusus, 2. Salve, mater, pro nobis ferens
Coelitus perfusus Odia nil verens,
Ad usus Sed terens
Reorum Serpentis
Signatus fons
*
hortorum ,
Caput, ad te clamantis
Mala terge. Preces sume.
Sicut lilium inter spinas. Te ut urnam manna implevit,

Sic inter divinas Sic in te quievit,


Reginas Delevit
Candescis, Qui mala
Maeulam quoque nescis Nostra, tua sub ala
In te culpae. Nos protege.
Egressa Israel

Es ut virgo florida Angelos ascendere


De radice Jesse, Per scalam conspexerat
Progressa In Bethel,
Ut aurora rorida. Cujus summa tangere
Coelum et adspexit,
Ut luna non presse,
Fulchra indefesse, Sic per te evexit,
Expresse Erexit
Electa, Ad caelos

Ut sol in via rccta Nos Deus, virgo, melos


Nos dirige. Hoc suscipe.
3. Vale, mulier benedicta,
Sole jam amicta,
Depicta
Corona.
Bis sex stellarum dona
In capite.
Varietate oircmm data.
Vcstc deanrata
( Irnata,
Adstando
Dei dexterae, calcando
Lunain pede.
Virgula
l'uini i's aroinatum
Myrrhac atquc tliuris,

Regals
Es sanoruni dogmatum,
Liquet hoc- li^uris,

Polchrifl in ftguri
N.ituris
Monstrata,
Precamar, <» beata,
Miserere,
Oratflü • i'"" 111 N
-
"'" Luoliitec. 15. Cod. Ultrajootln. Soript. Eool
195 —
£65.
1. Sara rara, 2. luna una
Fecunda, Oriens,
Labe carens et parens Carnis solem per molem
Jucunda Vestiens,
Creatorisque creatura Vocaris maris Stella fixa,
Christo isto verbo testante: Altori, mentori non obnixa
mulier, ecce, tuus filius; coeli via, dia galaxia,
Ergo concorda hos Aurora decora,
Plenius natos Diem implora
Christum placando. Nos illustrando.
3. Est signum dignuni
Coeleste,
Quod virgo nuncupatur,
Quod leoni vexatur,
Tu prolis solis domus restans,
Medium amantis,
Stella praecoruscantis,
Coelum gratum, stellatum,
Virtutis vera sphaera
Data est scientibus
Cuncta creando.
Trop. ms. Lubicensc s. n. saec. u /i5. — 1,1 Zara. — 1, 9 natos ple-
nius. — 2, 10 Nos ergänzt.

£66.
1. Ostende, virgo pia, 2. Clemens et benigna,
Reis in via, Maria, Laude digna, nos consigna
Tuum natum nobis datum, Tibi ; rosa speciosa,
Ut reatum abluat, Gloriosa, protegat,
Diu fatum, castc natum, Ne nos, rosa, mors dolosa
Mundo gratum tribuat. Ne aquosa subruat;
Mortis in examine Virgo mater, miserere
Tuo nos juvamine Et tecum nos commanere,
Natum virgine ostendc. Tuum patrem fac videre.

3. pia, tu piissima,
Tu sanctissima, splendidissima,
Stella maris appcllaris,
Dcum paris ncscia,
Compararis dando caris
Singularis gratia,
Jam est tempus, et nunc praesta,
Ne anima sit com est a,
Per te, virgo, non sit maesta.
Trop. ms. Lubicense s. n. saec. 14
/i5. — 1,5 fatum eastoriatum 1,9
de virgine. —
2, 6 aquosa curuat. — 3, 7 ut nunc.
13*
— 196 —
367.
1. Jesse virgula, 2. Pannis involvitur,
summi regis cellula, Per quem peccatum solvitur,
trinitatis gerula, De quo in psalmis legitur
caritatis vas, Nascente Domino,
Ex te illuxit claritas, Regnante sine termino,
In te quievit deitas. Sedente in summo throno.
Dum Gabriel nuntiavit Reges de Saba veniunt,
Tibi, mater mox concepisti Aurum, thus, myrrliam offerunt,
Xostrae salutis pretium, Ilic jacet matris gremio
Salvatorem omnium ;
Regnans in summo solio.
Quem agmina coelestia Cognovit bos et asinus,
Collaudant et terrestria. Quod puer erat Dominus
Tu, virgo, concepisti, Natus deitatis ;

Cui concinunt angeli, Hie jacet in praesepio,


Collaudant et archangeli, Dei patris imperio,
Tu, virgo, peperisti Decus virginitatis
Et trinitatis Atque creator
rosa permansisti. omnis bonitatis.
3. Nunc, virgo virginum,
Implora tuum tilium
Et fac nobis propitium,
Ut tuis preeibus
Abstractis eunetis nexibus
Regnemns in coelcstibus.
Per lua saneta gaudia
Esto nobis propitia
El planctum, quem sustinuisti
In hon mortis Christi;
Succurre nobis miseris,
Cum dies instat tlebilis

i'.t dirae mortis hora,


Spem caritatem fidemque
Nobis clementer tribne,
Virgo mater decora,
Snppliciter pro
nobis Christum ora.
(Im. Ilonacen.
Tegurin.) 18921 saec. II k.
(ol. Trop. Lubi censo
. n. utec. " 2 regia ftlia l>.
ii B. l,
1,
'<
trinitatis galea A. 1, 7 — '.»

lauten: Dum Gabriel nuntiavil tibi mater (Maria B), Lre plena gratia, mos
concepisti Doetrum praemium (pretium B). I, lo Bummi patrie mium 13,
I, II iq. und I, 14 sq. vertauscht B. I, 16 Hunc mundo contulisti B.
1, 17 Et post partum trinitatis A. 2, sqq. und 2, —
sqq. vertausch! B. -
1 I

Bedenti AB; in fehll B. 2, 9 In matris gremio \ Continetur Virginia -.

mio B. 2, 10 Regnan iin< termino \. 2, I! [mponitur praesepio


Qui regnat line termino \. 2, 16 Lros divinitatia B.
•"•,
15 I

o rirgo 8 Fac Ipsum nobis propitium, ^t'^r <" die Silbeusahl Bj


\.

'>.

propitius, gegen den Beim \ 8, 5 Bolvemur ouuetis A.


:» lauten <» mater (Maris B) per tus snota gaudia esto nobis propitia
. t
propter planctum, quem ustinui ti. 8, L8 instat dies B.
:; Ei . I
I

ii. i*i.i moi ii B. —


17 Supplicife
;
,
i'ii B. i i'
— 197

368.
1 2. Hera vera horizontum,
Sera vera quoque sontum,
Pulchra veritatis nympha
Atque aridantis es lympha,
Gubernatrix, legis datrix,
Ferula
Virga Aaron merula,
Tu cedrus alta Libani,
Tu dulcis vitis Engaddi.
Stella maris appellaris Ave, vellus Christi, tellus
Fulgida, Florida,
Pia, dia, gravida, Rectrix, vectrix, provida,
Parens sine macula, Ingentis gentis hortulus,
Tergens hostis jacula, Mentis flentis portulus;
Absterge mentis vitia Postterga mentis maculas
Nunc tua per supplicia Ob nostraque oracula
Sis nobisque propitia, Tu largiens nobis suavia
Terge cordis flagitia que gravia
Saevitia, Ut avia
Confer [vitae] spatia, Vita donans regula
Perpetua solatia, Soleinnia perennia,
Maria. Maria.
3. Botrus, vinum gratiosum,
Poli astrum radiosum,
Sanctum bonitatis flurnen,
Latum lumen,
claritatis es
Yirgo cara, Christi ara
Fulvida,
Via morum volvida,
Tu Jesse stirpe ortula
Salva quoque sportula,
stellarum variarum
Cellula,
Virgularum mellula,
Maria dia, florum flos v

Pio ore riga nos,


Ob Evae prolis gloriam
Rcpelle saevam scoriain,
Tu nostraque viearia
Ac pariter diaria
Da, Maria,
Sis tis vitis cellula
Ac mellula duellula,
Maria.

Trop. ms. Lubicense s. n. saec. 14/ib. — Der Anfang der ersten Strophe
fehlt — 2, 17 Tu largens Hs.
— 198 —
269.
Salve, coeli porta, 2. Ave, salutis via,
Davidis exorta Per te nobis, pia,
Regina progenie, Nascitur salvatio,
Nos te laudantes respice, Nos captivatos redimens,
Non ob reatum despice, Ab inferno redigens
Es quia spes veniae. Gentis exspectatio.
Evae lapsum revocas, Ejus virgo facie
Dum Christi te reddis vas, Stans firmiter in acie
Regem fovens in gremio. Da frui cum laetitia
Qui venit infans, pascitur Et devictis hostibus
Et homo verus nascitur Tuis, adjutrix, precibus
Abs virili commercio. Tolle necis supplicia.
Audi nos, coeli ros, Audi nos, florum flos,
Fac, nos ut suppliciis summa
spes humilium,
Remotis atque vitiis Placa tuum filium,
Digne te laudare Ut hostis saevi jacula
Scmper et amare. Vitare sine macula
Valeamus. Valeamus.
3. Eja, templum Salomonis,
Vellus Gedeonis,
Fade gloritica,
Nos te canentes erigc
De carcere miseriae,
Specie mirifica,
.Jose radix, coelice
Condignam et angelice
Laudia to profitemar.
Respice uns oculo
Pio, t'iic viiii poculo
Fontie ut Batiemur,
Audi nos, mundi dos,
Haec vera rea memoria,
Sic collocet in gloria,
Vultum at optatam
Cernere beatum
Valeamue.
Trop. iii^. Lubicense s. q, iaec l
*/is.

8YO.
1. Vernal clauatrum Virginia, 2. Alvum Bacrana obumbravil
Matria creatoria, Almus lil»i Spiritus,
Rata niiri lliiiiiinis Te puram glorificavit
Sine \:ic dolOfi -
I'o^t frnctnm divinitus,
Ifaria pi bomini sie beatara te beavil
Latrta (
;ui Boris, Ac beatam penitna
Tibi virlus inuniiiis Super choroi exaltavil
Dal fructum odori Angelorum coelitus,
— 199 —
3. Virga florens, Deo grata,
Cunctis in fructu praelata,
Vi pulsa miseriae
Miserorum advocata,
Duc nos ad regna beata,
Mater summae gratiae.

Clra. Monacen. (ol. Emmeramen.) 14343. anni 1351.

371.

1. Quis mihi det, ut laudes digne 2. Ezechielis vere porta,


Dignas referre valeam, Quae laude non excederis,
Virgo, tuo succensus igne Ex Jacob Stella tu exorta
Laetabor, etsi caleam. Ut aurora progrederis.

3. Lux iirmamenti, coeli valva,


Es angelorum domina,
Via cadenti, plebem salva,
Tu nostra regens omnia.
Clm. Monacen. 2746. auf der Innenseite des Deckels mit sequenzenartiger
Melodie. Daneben findet sich folgendes Bruchstück:
Tecum ut vivamus,
Canamus
Haec tibi mirabilia,
Nos patri reconcilia.
Quales hujus vitae
Sint actus, considerat,
Cujus de familia
Concio Waltlieri
Censeri
Desiderat.
In der Handschrift, die liier dem ehrsamen Buchbinderhandwerke zum
Opfer fiel, scheint eine ganze Sammlung von Cantilenen zu Grunde gegangen
zu sein.

2V£.

1. Ortus dignis Christi signis 2. In liquorem fons saporem,


Praefulcitur mystice, Unda Huit olei,
Pace tellus, rore vellus Per tres soles fatur proles
Gaudet, madet typice. Nasci trinae fidei.
R° Gaudet coetus Sion laetus, R° Gaudet coetus Sion laetus,
Jubilet ecclesia, Jubilet ecclesia,
Cedit fletus, error, metus, Cedit fletus, error,
metus,
Redit cletus, dies vetus Redit cletus, dies vetus
Novus fit ex tilia. Novus fit ex filia.
— 200 —
3. Veneranda ac miranda
Haec exstat nativitas,
Qua in unam sie personam
Afflat caro, deitas.

Cod. Engelbergen. 314. saec. 14. — 2, 2 Unde Hs. — 3, 4 Afla Hs.

273.
1. Ortum Christi sidere 2. Protestantur auro regem,
Contemplantur aethere Thure Deum, myrrha legem
Reges orientis, Ferre cum mortalibus;
Currunt cum muncribus, Admonentur per soporem,
Venerantur genibus Ut deludant illusorem
Unnas vagientis. Novis itineribus.
3. Vagit infans, sed vagitus
Nunquam talis est auditus,
Dum plorat laetitia,
Noster coetus hilaretur,
Coelum gaudet et cantetur
In excclsis gloria.

('Im. Monacen. (ol. Emmeramen.) 1 4843. anni 1351.

274.
1. Orbia totna gratuletur, 2. En, pastores consolantur
Kam nunc Jesse virgnla, Angelorum nuntiis,
n Bcriptnra compleretur, Dnra magnalia profantur
Peperit al)s macnla. Maximis tripudiis.
itnr coneurrite R° [gitnr eoneurrite
Cum roce fcativali Cum voce festivali
Ac regi nato psallite Ac regi nato psallite
De ventre virginali. De ventre virginali.

:. Ergo l.tudcs Bupplicee


Decantemna hodie,
Paciel partieipea
Coelico uos munere,

Cod. Coli. Jagellonid 221 I


a< c L5.

r>75.
lc Jamjam oatna de virgine,
Qui l.ivii nos u criraine,
Potena rei est gloriae.

1. Paalle laude 2. Floa posarum


diem Istnra digna, mystice <l»' Bpina
Quam (livimi OrtM arte
acra digna est «livimi,

Prophetavit, Fei amarnm


de te pia dieta nos indnloorarl,
< i.M.nt. benedieta. Melle oommutarl.
— 201 —
3. Jam Mariam,
per quam omnis via
Mundi nobis orta dia,
Omnis ergo
laete in hac die
Benedicat mente pie.

Cod. Maihingen, (ol. Kirchheimen.) II 2. 8° 18. saec. 16. — 2, 3 sq.


lautet offenbar korrupt: fit a arte misericordiae divina. 3, 4 — Jam omnis
ergo. —
3, 6 mente pia gegen den Keim.

276.

1. Isis physis transcenditur, 2. Haec aula paula niveo


Herus verus cum prenditur, Pudore rore diveo
Alvus salvus sit virginis; Crescit, marcescit luminis ;

Ibis hostis prosternitur, En unicornis capitur,


Natus gratus dum oritur, Nobiscum commorabitur
Tollens nefas est criminis. Germen divini numinis.
R 1
Gratulemur R° Gratulemur
cuncti per filium, cuncti per filium,
Quem peperit Maria, Quem peperit Maria,
Pia rosa lilium. Pia rosa lilium.
3. Cunctis unctus prae regibus
Vitae rite in legibus
Cudit, fudit principium ;

vernans Christi gerula,


Nostra pians piacula,
Fer nobis auxilium.
Clm. Monacen. (ol. Tegurin.) 18921. saec. 15. mit Mel.

377.

la. Audi nos, o virgo vera, Ib. Audi nos, lux veritatis,
Mater casta, lux sincera, Flos refulgens castitatis,
Stella clara, lux in sphaera, Sidus coeli claritatis,
Praepolita tu minera, Föns hortorum caritatis,
Herum vigor atque virtus. Tu praecelsa clara myrthus.
2a. Audi nos, resplendens flos, 2b. Audi nos, mater grata,
Audi nos, virtutum mos, Audi nos, virgo rata,
Audi nos, irrorans ros, Audi nos, salus data,
Audi nos, odoris fos, Audi nos, virtus lata,
Audi nos, salutis dos, Audi nos, lux firmata,
Audi nos odorans glos, Audi nos, dulcis Data,
Nos audi, virgo mitis. Nos audi, vera vitis.
— 202 —
3. Succurre nobis miseris,
Ne sociemur inferis,
Sed collecemur superis
pia, coeli via,
Maria.

Om. Monacen. (ol. Tegurin.) 716. saec. 15.

278.

1. Eja, mater pia, via, 2. Eja, forma virginalis,

dia Maria, Eja, mater generalis,


Eja clara Stella bella, Eja, lux interminalis,
cella tenella, Eja, causa tu formalis,
Eja dulcis, gnara, cara, Eja, splendor luminalis,
rara. praeclara, Eja, causa tu finalis.

Tu nos exaudi mitius.


R Eja. domina, R° Eja, domina,
Pelle crimina, Pelle crimina,
Ut non infima, Ut non infima
Bfagis optima Magis optima
( ".iiiii implemur amplius. Contrinplemur amplius.

3. Eja, Mamma caritatis,


Eja, Lumen claritatis,
Eja. vis liunianitalis,

EJja, siatus bonitatis,


Eja, signum Verität is,

Eja, Humen deitatis,


Dele delicta citius,

I Ifonacen (ol. Tegurin.) 716. laec. 15.

!*71>.

1. Archangelut :

Immcnsus niuiidi Dominus


i.i cocioiiiin, rex rognorom altissimus,
Ifagnificas
Et patris anigenitnj
l t<- naaoetar rirginalii tilius,

\ iitutr deitatii quem concipies,


Sul) ambra lancti ipiritns sie parle«;
Av<\ tu benedicta Inter virgines,
- 203 —
2. Angele,
Est unquam visum simile,
Ut nascatur parvulus de virgine?
Est utique
Deo nil impossibile ;

Vide Elisabeth jugumque sterile.


Ne timeas, [Maria], mater gratiae,
Jam praesens stat, paratus est accedere.
Secundum verbum tuum fiat hodie.

3. Accedite
Omnes, qui affectatis me,
[Et] a generatione assumite,
Eja, aye,
Quam dulciter, hospes divine,
Initio viarum possides me !

Sub umbra, quem desiderabam, sedeo,


Congratulor ejus dulci alloquio,
Jam salus facta in hoc habitaculo.
Trop. ms. Lubicense s. n. saec. 14
/i5. — 2, 6 Virgo Elisabeth virumque
sterile. — 7 fehlen drei Silben; Maria ergänzt.
2, 3, 3 fehlt eine Silbe. — —
3, 5 eine Silbe zu viel; lies dulcis? 3, 6 possidet me.— 3, 7 quam —
desiderabam.

280.
1. Ave, mitis, ave, pia, 2. Ave, virga ferens florem,
Ave, vera vitae via, Ave, flos praestans odorem,
Ave, praedulcis Maria, Ave, gignens genitorem,
Ave, plena gratiae ;
Ave, lux ecclesiae ;

Ave, rosa sine spina, Ave, sancta mater Dei,


Ave, princeps et regiha, Ave, salus et pax rei,
Ave, mundi medicina, Ave, claris sanctae spei,
Ave, porta gloriae. Ave, vena veniae.
3. Ave, nutrix summi regis,
Ave, glosa primae legis,
Ave, quae superna regis,
Ave, vas munditiae.
Ave, per te sit pax data
Precanti familiae.
Clin. MniKicen. (ol. Emmeramen.) 14343. anni 1351.

281.
1. Ave, quam pulchre 2. Eja, quam triste
mundum colorasti, mundum decolorasti,
Dum verbum supernum Dum natum tuum passum
conclave collocasti, corde deplorasti,
Vox Gabrielis de caelis Mucro doloris cor divum
Te salutavit, pia, Tunc sauciavit poena,
Dicens: Ave Maria. tu gratia plena.
— 204 -
3. Vale, quam pulchre
mundum recolorasti,
Dum coeli hierarchiam
assumpta penetrasti,
Trinus et unus adoravit
Et attraxit secum,
Idem^Do minus tecum.
14
Trop. ms. Lubicense s. n. saec. /i5.

282.

1 Gaude, regina virginum, 2. Gaude, regina virginum,


'

Quae genuisti Dominum, Quae genuisti Dominum,


Cunctorum plasmatorem, Cunctorum plasmatorem,
Tu castitatis lilium, Tu nobile triclinium

Tu rosa caritatis, Es summae trinitatis,


Tu salus es humilium, Tuque balsami scrinium
Viola huiuilitatis, Et mater pietatis,
Fer miseris auxilium Te diligentes dihge
Et servientes collige
Nobia ad tmmi iilium,
tfnltornm ndemptorem. In paradisi florem.

:;. Gaudi', regina virginum,


Quae Dominum,
genuisti
Cunctorum plasmatorem,
llumilibus da gratiam,
Superbis poenitere,
Peccatoriboa veniam
El de malis dolere,
Dona pacem humilibus
Et sacratis virginibus
Virginalem pudorem.
Campen.) 888, §aec. " l«.
Cod. Vindobonen. (.»1.

Port;, coeli, Stella maria,


1 on virgo, ipea aalntis, 2.
,.
ne 1M)1 i ull . Du... per vnl.um fecundana,
vi]
Obroamnr actibns, Daa Balutia aditum,
Dttlcia mater confer tuis, Descendentem a regali

.mpnngantw at pro ani Dura concludia virginali


l

pia celeribn Smu 1)rl ,,,,um -

Noa Include tuae laodi,


Obsecrantea u<>> exaudi,
Mater, natl filia,

it cantemna omnea tecum


Allelnja, Carmen laetnm
\ [tae i"' ' es llia.

Clin. Mmh.ic ii. 'I "I. • • Iß.


205 —
284.
1. Ave, virgo, Stella maris, 2. Imperatrix paradisi,
Dignitatis singularis, Redde bonum, quod amisi
Quae per rubum designaris Pro peccato, quod commisi
Non passum incendia. Inobedientia.
R 1
Maria, quae Deum paris, R° Maria, quae Deum paris,
Ave, plena gratia. Ave, plena gratia.
genitrix digna Dei,
Per quam restaurantur rei,
Miserere, precor, mei
Solita dementia.
R< Maria, quae Deum paris,
Ave, plena gratia,
Antiph. ms. Bobbiense saec. 13. Cod Taurinen. F I 4.
peccatori Hs.

385.
1. Ave, virgo, mater intemerata, Beatus venter, qui portavit
Paradisi lilium, Angelorum dominum,
Genuisti filium Salvatorem hominum,
Inviolata Quem mors expavit;
Rore perfusum vellus Gedeonis Maria, porta jugiter serrata,
Te figurat Maria, Quam vidit Ezechiel,
In te luxit sophia Te salutans Gabriel,
Salomonis, beata
Flos pudicitiae, Et plena gratia,
Föns omnis gratiae. Sine fallacia
Ave, templum Dixit: Ave
divinae majestatis, te solam coneupivit
Florens Aaron virgula, Regum rex altissimus,
Radiosa cellula Fructus nam dukissimus
Divinitatis. Ex te prodivit.

3. Fulgens et pracclara maris Stella,


Portus naufragantium
De mortis clamantium
Procella ;

Regina coeli, rosa sine spina,


Nobis post auxilium
Iloe tuum auxilium
Propina,
Ut tuo tilio

In coeli solio
Cum sanetis conregnare niereamur
Et per mentis aciem,
Deitatis faciem
Intueamur.
Grad. ms. Mosburgense anni 13G0. Cod. Univ. Monacen. \ol. 2, ä
fehlt eine Silbe, O ergänzt. — Aufschrift: Item de beata Virgine.
- 206 —
286.
1. Miro modo concepisti 2. Ave, virgo, quae portasti
Per vocem angelicam, Creatorem saeculi,
Mire Christum peperisti, Ipsum mamillis lactasti
Qui gubernat machinam, Per Signum miraculi,
Tu genitrix et nata Tu non es violata
Es Christi genitoris, Per pulchrum florem floris,

Ipsum roga, beata, Sed viscera beata


Ut det Signum amoris. Sunt intacti pudoris.
R c
Ave, virgo Maria, R° Ave, virgo Maria,
mater redemptoris, mater redemptoris,
Quae meruisti, pia, Quae meruisti, pia,
Vas esse Salvatoris. Vas esse Salvatoris.
3. Per te, virgo, sunt apertae
Januae coelestium,
Fac a nobis sint repertae,
Roga tuum filium,
Ut taliter nos tegat
De nube sui roris,
Ut ipse nos concedat
Gaudere suis bonis.
\iitij)h. ms. Bobbiense aaec. L8, Cod. Taurinen. F I 4.

287.
1. Novae lucis hodic 2. Aulam rcx ingrcditur
Jnbar innovatur, Dignae mansionis,
Jnbüanfl in facie Porta firme clauditur
Lux illuininatur, Clave Salomonis,
\ irgo fecHndatur Kxsultationis
Prole sapientiae, Mundo fax incenditur,
Cui vox laetitiae Ardens nee, comburitur
Digne ministratnr. Kubus visionis.
B Apparuit, apparuit, K Apparuit, apparuit,
Quem i>i;i virgo genuit. Quem pia virgo genuit.
:;. .Lim regina claruit,
Nobilis Bcintilla,
Regem coeli genuii
Ilmiiilis ancilla,
Cujus 61 iii;iinill;i

Lac lactantia profluit,


Regem coeli genuit,
o quam felis lila.
i; Apparuit, apparuit,
Quem pia virgo genuit,

Qrad. im Mo bürgen i anni 1860. Codi Univ. Monacon. I M


— 207 —
288.

R° Natus est in Bethlehem salvator,


Regum rex, facinornm laxator,
Gaudent milia milium.

1. Nato coelorum Domino Puellam missus doeuit,


Nunc omnes decantemus, Quod credidit haec pia,
Matri, quae casta peperit, Nil salutando noeuit
Pariter laudes demus, Dicens: Ave, Maria;
Gabriel haec Castitatis
protulit mandata, non amittens fiorem
Virgo dulcis Profert virgo
tenuit, sie grata mundi redemptorem,
Concepit Dei filium. Qui salvat post exsilium.

3. Maria tibi gratias


Laudesque referamus,
Tecum transire facias
Nos, ubi gaudeamus,
Laetique vivamus sine cura,
Nobis placa natum, virgo pura,
Florens rosa, tu lilium.

Cod. Engelbergen. 314 saec. 14. — 1, 7 Et virgo dulcis Hs.

289.

1. Florizet vox dulcisonans, 2. Haec castitatis caudens lios,


Reginae poli jubilans, Haec deitatis praegnans dos,
Mariae laude rutilans, Hanc prophetarum colit os,
Fervoris moles intonans. Hanc gratiarum unxit ros.
Maria, pelle noxia, Maria, pelle vitia,
Maria, reos adjuva, Maria, reos adjuva,
Maria, nos illumina, Maria, nos illumina,
Maria, regem coeli da. Maria, regem codi da.
3. Ergo decenti gaudio
Psallentes in tripudio
Jesu, Mariae filio,

Benedicamus Domino.
Dco dicamus gratias,
Maria, reos adjuva,
Maria, nos illumina,
Maria, regem coeli da.

Grad. ms. Mosburgeuse anni 1360. Cod. Univ. Monaeen. 157. Nach —
dem Rundreim wiederholt der Chor achtmal Alleluja. Aufschrift: Item de
S. Maria. Johannes Decanus.
— 208

290.
1. Collaudat in gaudio 2. Stupet mens, cum audit mira,
Mens fratrum in jubilo Quod nunquam Evae ira
Detenta Hanc movit,
Festum adest virginis, Logicus et physicus,
Cui non est similis Rhetor et grammaticus
Inventa. Agnovit,
Quis non audit Quod haec virgo
angelos dicentes : simul sit et matcr;
Quae est ista, quae ascendit, Fides Labet meritum,
Quae terrena parvipendit, Omne syllogisticum
Coelos tendit Figmentum
Mirantur arcli- Tacet, nam hoc
angeli trcmentes. fecit Deus pater.

3. Te precor per filium,


Ut eum propitium
Inclines
Mihi tuae famulac
Et indignae servulae
Propincs
Stillam tuae
gratiae dulcoris;
'lulle niundi sarcinas,
Falsas fuge machinas,
Tribuas
Pacem mentis,
corporis et oris.

Cod. Maibiiigen. (ol. Kirchheimen.) II 2. 8° 18. saec. 16.

291.
Ave, Maria, 2. Arms virgula
Virgo virginura, Jesse floruit,

Piaadanl omnia: Parens primula,


Ave, Maria; Arena virgula,
Pari! tili.i Viro fercula
M «in (1 i dominum. Dira pracbuit.
Ave, Maria, \kiis virgula,
Pari! filia \ ere Bedula
Per quam gaudia Christi famula,
( M (im! liDliiililllll. Chriituni genuil
Cresi Mut gaudia, Christi famula,
Ave, Maria, Anns virgula,
8ord< \ itia
,
Mortis vincula
1 i
ml criminum Fructu domuit.
Ave, Maria Ann , \ irgula
\ ii << . ii "imiiii. Jesse floruit.
— 200 —
Uli gratia,
Ave, Maria,
Per quam venia
Fit peccaminum.
Ave, Maria,
Virgo virginum.

Cant. ms. Petri de Medieis saee. 13. Cod. Laurentian, PI. 29. 1.

393.

1. Salve, virgo virginum, 2. Tu patrem ac dominum,


Salve, sancta par Salve, sancta parens,
Genuisti h'lium, Roga, salus hominum,
Salve, sancta parens, Salve, sancta parens,
Creatorem omnium, Ut nutriat populum,
Salve, sancta parens, Salve, sancta parens,
Qui regit imperium, Vitae fundens poculum,
Omni labe carens Virgo, flos non arens,
Salve, virgo virginum. Salve virgo virginum,
Salve, sancta parens. Salve, sancta parens.

3. Cordibus fidelium,
Salve, sancta parens,
Verum desiderium,
Salve, sancta parens,
Praestet et solatium,
Mundo lumen clarens,
Salve, virgo virginum,
Salve, sancta parens.

Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. In —
der dritten Strophe scheinen zwei, beziehungsweise eine Zeile ausgefallen
zu sein.

393.
1. Salva nos, Stella maris, 2. virgo specialis,
Et regina coelorum, Sis nobis salutaris,
Quae pura Deum paris, Jmperatrix coelorum,
Salva, nos Stella maris, Tu mater expers paris,
Et per rubum signaris Manna coeleste paris
Nesciens viri thorum. Et panem angelorum.
3. parens expers maris,
Partu non violaris,
Paris sanctum sanctorum,
Coeleste manna paris,
Lux caecis, lux ignaris,
Solamen angelorum.
Drev es, I .

: MuUti. I.
14
— 210 —
Cant. ms. Petri de Medieis saec. 13. Cod. Laurentian. PI. 29. 1. —
Auch in Str. 2 und 3 wiederholt sich zweimal Salva nos Stella maris wo-
durch aber dieselben zwei Zeilen länger werden als Str. 1. Auf dieses Lied — ,

folgen in der Handschrift zwei weitere, von denen nur die erste Strophe
mitgeteilt ist. Das erste lautet:

O quanto consilio Nobis ab initio


Dei miseratio Providit in filio,

Gratiae, Salutis,
Yeniae, Yirtutis
Gloriae dans ortum, Et pacis dans portum.
Das zweite ist der Hymnus Jam lucis orto sidere, hinter dessen ungerade
Zeilen jedesmal die "Worte Fulget dies, hinter die geraden Fulget dies ista
eingeschoben wird.

391.

1. De supernis obumbratur 2. Exsors viri virgo feta


Virgo, verbo fecundatur, Praedicata de propheta,
Yerbum patris incarnatur, Hunc concludit alvo laeta,
Sponso sponsa copulatur, Quem non capit ulla meta \
Terris pax annunciatur, Ille fortis est athleta,
Vetos error terminatur, Per quem vita, pax quieta
Nova genitura Cunctis pollicetur,
Parit creatura Ergo jucundetur
Creatorem omnium. Omnis plebs fidelium.

8. En prophet&e documcntum :

In Idumeam cxtentum
Eist illud calciamcntum,
Lacsus * * in jumentum
Plaga tendens ad unguentum,
Tarn salubrc sacramentum
Laude oxtollamus
El laeti canamus
Tanti festi gaudium.

I
;

8. Florian! XI 244. sa 12. 3, 1 documentis. — •">, 1 fehlen


BWei Sil heu. :», '•»
g&udia.

»95.

Ave, rirgo virginum, 2. Ave, plena gratia,


( arnii Dei cella, Caput zabnlonii
In Baiatem hominum Contrivisti, spolia
lllani lac ei raella, Reparas praedonis,
Peperisti Dominum, Roram codi pluvia,
Moysi fiscella, Velins Gedeonis,
'

0, 0,
1 1 i di i Filio
Sol ( XÜ < t luiiiiiiuin Tu noa reconcilia,
Fontem parit Stella. Mater Salomonis.
— 211 —
3. Virgo, tu Mosaicae
Rubus visionis,
De te fluxit latice
Föns redemptionis,
Quos redemit calice
Christus passionis,
0,
Gaudio
Induat vivificae
Resurrectionis.

Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PL 29. 1. A. —


Trop. ms. saec. 13. Cod. Stuttgartien. HB. I Asc. 95. B. —
Clm. Monacen.
(ol. Diessen.) 5539. saec. 14. C. —
A hat nur die erste Strophe. 1, 2 —
Verbi carnis AC. — 1, 8 Gaudio B. —
2, 2 et zabulonis C. 2, 5 Coeli —
rorans C. — 3, 3 fluxit silice C. —
3, 9 sq. Bcnedicat Domino tota plebs
iidelis. — Steht aus C bei Mone II. Nr. 599; da er gegen Gewohnheit das
Versmafia verkannte, hat er am richtig überlieferten Texte ungerechtfertigte
Änderungen vorgenommen.

296.

1. Mundum renovavit 2. Ergo collaudetur


Deus, dum puerpera Mater virgo virginum,
Clausit intra viscera, Reparatrix hominum,
Mare, terram, aera Effugatrix criminum,
Qui sponte creavit Cuncta quae tuetur,
Et causa non extera. Quae coneepit Dominum,
Inflammatus Jubilamen
Nee crematus Et solamen
Rubus hoc et vellera Laetorum et fientium
Gedeonis, Respiramen,
Salomonis Relevamen
Hoc praefulgcnt opera Pressorum labentium.
Figura, hanc quod testatur, Ista nolim, impetrare
Qui de morte suscitatur Velit, post hanc exaltare
Et ad vitam revocatur Vitam in lucis praeclarae
Homo, Domo,
Vitio qui fuscabatur, Quos assumpsit singulare
Jam virlute decoratur Facinus mortis amarae
Domo. Porno,

Cod. Guelfenbyteran. Helmstadien. 628. saec. 13. —


In der Handschrift
folgen diese Strophen auf die Leitstrophe Crucifigat omnes, mit der sie
gleiche- Versmafs, aber keinerlei Zusammenhang haben. Man vgl. das Lied
dieses Anfangs weiter hinten und Milchsack 104. —
1, 12 Ilic praefulgcnt.

2, 13 lies: Ista, velim impetrare, velit ?
14*
212 —
39?.

Concipitur hodie 2. Apparuit levitae


1.
Nova mater veniae, Nubenti mater vitae,
Quae mandavit A nuptiis

aiens Elsino, quem digne eruit,

Desperanti Huic festum


in motu marino, colendum innuit,

coleret ereptua Pastorali infula


Ut
diem istum omnino. patriarcbam induit.

Suscitatur,
Sexta dies
Vera quies Vitae datur
Iduum Decembris Presbyter a morte,

Veneranda Fornicatus
Et damnatus
Et cantanda
Humanis est membris Qui fuerat sorte.
Recolit iste
Viria benignia
(uitibus dignis, Ilune diem juste,

Qua nova concipitur, Qua nova concipitur,


Nova nobis gignitur Nova nobis gignitur
Vi i
Virgo.

Baec. 12.
Cod. Wirceburgen. Mpj. 9. 2.

•J9S.

in meridie, Sonct vox laetitiae,


1. Sol esl

Laude« demus Mariae, Landes demus Mariae,


dies gratiae Filii ecclesiae
Pulget
1

gaudii. Et gaudii.
\ laude Mariae
A laude Mariae
Non debent consciae Non debent consciae
Linguae demi, Linguae demi.

I
.1. Londinen. Eg» rton 274. b«< c. 18.

•*«><>.

l. \ rius bominum, Ave, fusa coelitus


Emundatrix criminum, Köre saneti Spiritus
Ave, i»<i cella,
Ave, raundi cura,
regium, Ave, aplendor aetheris,
Ave lernen
Mis< ii- refugium, Radiana prae ceteris
Irgo purn. A.ve, maria Stella.

m . ivt.i de Medicii ia< i


, 18. Cod. Laurentian. PI. 29 I
213 —
300.
1. Haec est dies gratiae 2. Gaude, virgo virginum,
omni creaturae, niater et regina,
Nascitur nam hodie Hodie nam facta es
liumauae naturae mundi medicina,
Salvator humillime Salutis initium
virgine de pura, errantiumque via,
Originalis criminis Ora nunc, sanctissima,
solvens vincla dura. pro nobis Maria.
R° Impleta est, impleta est
vatum prophetia,
Altissimi cum pareret
de pneumate Maria.

Antiph. ms. Monast. (iallileae de Edam anni 1519. Cod. Mus. Episcop.
Harlemen. 2-37.

301.

1. Maria 2. Maria,
Virgo, pia Mater dia
Sis in via. Sis in via.
Intidelis ac crudelis Furiosus et dolosus
Hostis ille in favillae Mundus ille cum mamillae
Prunas trudat ne nos, cudat, Lacte trahit, in nos agit
Tuum placato tilium. Telis scelerum vilium.

3. Maria,
Tutrix quia
Sis in via.
Fera caro nam amaro
Stilo pungit, dum iimngit
Spretum boni, rationi
Concitus aufert lilium.

Trop. ms. Lubicense s. n. saec. 14.

303.

1. Dulce commercium 2. mira gratia,


Dei et hominis Quam nemo merait,
Fit per consilium Quod nati filia

Dei et flaminis, Parentem genuit,


Ad lioc connubium Claudentem omnia
Carnis et numinis Conclusum tenuit,
Coeli triclinium Quis unquam talia

Fit alvus virginis. Videns non stupuitV


— 214 —
3. Naturae ratio
Stupet miraculum,
Quod virgo filio
Dat lactis poculum,
Ventris hospitio
Deo dat lectulum,
Nee dat prodigio
Fides obstaculum.

Cod. Monacen. (ol. Diessen.) 5539. saec. 14.

303.
1. Efficax pax, fax, 2. Deum hunc tunc, nunc,

Flagrans in igne globus, Virgo manens ut ante,


Alpha et manens o duobus, Flos integer parit, mirante
Lux ab initio Natura plus quam ter,
Virginis incorporatur De Sion prodiit homo
Membris teneris. Novi generis.
3. Eja ros, flos, dos,
A vitiis emunda,
Rerum spes, o Maria, funda,
Pro nobis jugiter
Stes, barathri sors, Golias,
Dum instabit mors.

Cod. Monacen. (ol.ToHin^en.) 1194:5 anni 1547 mit dreistimmiger Sin-


^•eise. - 1, :'.
maneni e. —
1, 5 incorporatis. —
2, 3 pepent Hs.
ANHANG I.

LIEDER DES ESELS- ODER NARRENFESTES.


I. Das Fest von Sens.
Nach der Reform Pierres de Corbeil.

1.

In Januis ecclesiae.

Lux hodie lux laetitiae, me judice tristis


Quisquis erit, removendus
solemnibus istis,erit
Sint hodie procul invidiae, procul omnia maesta
Laeta volunt, quicunque colunt asinaria festa.
Offic.ms. fatuorum saec. 13. Cod. Senonen. 46. A. Ejusdem apo- —
graphum anni 1667. Cod. Parisin. 10520 B. —
Aliud apographum saec. 17 /ip.
Cod. Parisin. 1351. C. —
A und C enthalten die Singweisen. Mit dem —
obigen Liede beginnt die Festfeier. Vor demselben finden sich noch folgende
Verse, die aber kein Lied, sondern eine Art Aufschrift sind:
Festum stultorum de consuetudine morum
Omnibus urbs Senonis festivat nobilis annis,
Quo gaudet praecentor, sed tarnen oinnis honor
Sit Christo circumciso nunc semper et almo.
* *
*
Tartara Bacchorum non pocula sunt fatuorum,
Tartara vicentes sie fiunt ut sapientes.
Der Text der Esels -Liturgie ist mitgeteilt bei Felix Clement Histoire
generale de la musique Damit man dieselben nicht vermisse,
religieuse.
folgen hier die poetischen Teile derselben in der Reihenfolge der Hand-
schrift. Über der Geschichte des Festes und die Autorschaft Pierres de
Corbeil an diesem Officium vergleiche man meinen Aufsatz in Stimmen aus
Maria-Laach, 1894. X, S. 575 ff. Da die Quellen für alle folgenden Lieder die-
selben sind, ist es überflüssig, sie unter jeder Nummer zu wiederholen.

2.

Comluctus ad Tabulam.

1. Orientis partibus 2. Hie in sollibus Sieben


Adventavit asinus, Enutritus sub Kuben
Pulcher et fortissinius, Transiit per Jordanem
Sarcinis aptissimus. Saliit in Bethlehem.
Hez, Sir asne. hez ! Hez, Sir asne, hez !
— 218 —
3. Saltu vincit hinnulos, 5. Dum trahit vehicula
Dagmas et capreolos, Malta cum sarcinula,
Super dromedarios lllius mandibula
Yelox Madianeos. Dura terit pabula.
Hez, Sir asne, hez ! Hez, Sir asne, hez !

4. Auruni de Arabia, 6. Cum aristis hordeum


Thus et myrrham de Saba Comedit et carduum,
Tulit in ecclesia Triticum a palea
Yirtus asinaria. Segregat in area.
Hez, Sir asne, hez ! Hez, Sir asne, hez !

7. Amen dicas, asine,


Jam satur de gramine,
Amen, amen itera,
A-pernare vetera.
Hez, Sir asne, hez !

3.

Leeta tabula iacipit sacerdos.

1. Deus in adjutorium In te, Christe, credentium


Intende laborantium, Miserearis omnium,
Ad doloris remcdium Qui es Deus in saecula
Festina in auxilium Saeculorum in gloria.

3. Ut chorus noster psallere


Possit et laudes dicere
Tibi, Christi, rex gloriae,
Gloria tibi, Doniine.

[ropua findet sich, ander in den oben bezeichneten Quellen, auch


196 der Bcole «!«• Medecine eu Montpellier und in der Hs. Ed.
4. II

JV G der kgL Bibliothek zu Bamberg.

4.

I* r Q s a.

1. All 6 —
2a. Reeonent omnea 2b. Cum dulci melo
Bymphoniae
i
llium Bdariae, 3b. Genitricia piae,

la. i t
dm B( iptiformia iL. Repleal donis <d

itiae gloriae,

ünde i>«'«) dicamu


-Inj b
- 219 --

5.

Qnataor vel qninque in falso

retro altare:

Haec est clara dies, clararum clara dierum,


Haec est festa dies, festarum festa dierum,
Nobile nobilium rutilans diadema dierum.

Duo vel tres in voce


retro altare:

Salve festa dies, toto venerabilis aevo.


Qua Deus est ortus virginis ex utero.

6.

Versus cum organo.


Christus manes, quod erat,
Assumpsit, quod non erat,
Sine fine principium
Finem sumpsit spontaneum,
Ut per mortem mortis regnum
Terminaret in aeternum
Et ereptos jugo mortis
Nos ad dextram Dei patris
Collocaret in coelum.

Hierauf verläuft die Vesper in herkömmlicher Weise. Vor der Antiphon


zum Magnificat folgt eine Prose:

7.

Versiculus.

Duo vel tres:


la. Trinitas, Ib. Majestas,
Deitas, Potestas,
Unitas Pietas
Aeterna, Superna.
2a. Sol lumen 2b. Lapis, mons,
Et numen, Petra, fons,
Cacumen, Flumen, pons
Semita, Et vita.

3a. Tu sator, 3b. Tu nitor


Creator, Et decor,
Amator, Tu candor,
Redemptor, Tu splendor
Salvator, Et odor,
Luxque perpertua Quo vivunt mortua.
220

4a. Tu vertex 4b. Quem clamant,


Et apex, Adorant,
Regum rex, Quem laudant,
Legum lex Quem cantant,
Et vindex, Quem amant
Tu lux angelica. Agmina coelica.

5a. Tu theos 5b. Tu deeus


Et heros, Et virtus,

Dives flos, Tu justus


Vernans ros. Et verus,
Rege nos, Tu sanctus
Salva nos, Et bonus,
Perduc nos Tu rectus
Ad thronos Et summus
Superos Dominus,
Et vera gaudia. Tibi sit gloria.

8.

Ad Beiiedicamus.

1. Corde patris genitus 2. Super omnes alias

Manens in principio, Benedict a feminas,


Quaerens, quod perierat, Tu praecellis ceteras

Pareiitis imperio, Ut sol Stellas lueidas,

Vcnit ad nos humilis Ad te euneti proprias


Ab axe sidereo, Deferunt miscrias.
Quem castis visceribus Imperatrix, placido
Nuntiante angelo Vultu nos reficias,
Virgo mater edidit Vultus tui radio
Virginali utero, Pelle nostras tenebras.
Medicinam proferens Anns tuas, quaesumus,
Pereunti ßaeculo. iMisciis fac patulas.

[psi laus ei honor Suacipe nunc pia


Atque jubilatio Vota nostni, doniina,
Tempore perpetuo. Clementer exaudias,
Quem pro mundi remedio Felix inter pnerperas,

Carnia opertum pallio Qnae virgo partum bajulas,

Advenisse nuntiat Tibi laudea debitas


Angelorum concio, At(|uc laeti congruaa
Benedicamua Domino. Keferamua gratias.

A ut Vi per t"i"t die üomplet


'

<i
!>!'• Antiphon super Psalmos: Mag-
Media
)llim Domen Domini Emmanuel. Kach dem Nunc dimittli wird das
Precei Bind Interpoliert, Briterei
pa ter noater and Credo

:«<i

t :
.

Pater noeter, Ödem äuge hie, qul oredunl In te. ^ui ea inooeiiH ,

.,, Qctii teel ii i nomen t nurn In bonitate electorum


e1
gnum tu um cujai regnl non eril ftni». la vo-
tuor Advenial r< ,
I i

quam nostri generl reparata eet rita. Hicul in coelo


laotai tua, per
— 221

ei in terra regens gubernansque, continena et salvans. Panem nostrum


quo titl a nu in
i panem angelorum, da nobis, incorruptibili veste circum-
,

amictans nos hodie, ut pura pectora sintei corpora. Et dimitte nobis


debita aostra, potea enim cuncta, sicut et nos dimittimua debi-
toribus nostris acL redimenda peccata et aalvandaa animas. Et ne nos
inducaa in tentationem, ne serpens ille callidus intrandrtemptet acutus.
s,-d Libera nos et aalva nos a malo in perenni saeculorum tempore.
Hierauf singen zwei Priester das in gleicher Weise interpolierte Credo.
Es folgt

9.

Ad Konedicamns.
1. Patrem parit filia, 4. Celsus est in humili,
Patrem, ex quo omnia, Solidus in fragili,
Partus hie ex gratia. Figulus in tictili.
Per gratiam Per gratiam
Traditus est reditus Traditus est reditus
Ad patriam. Ad patriam.
2. Verbum instar seminis 5. Venit ad nos humilis
Partum format virginis, Lucifer mirabilis,
Nihil ibi criminis. Pro nobis passibilis.
Per gratiam Per gratiam
Traditus est reditus Traditus est reditus
Ad patriam. Ad patriam.
3. Latet sol in sidere, 6. Ergo nostra concio
Oriens in vespere, Omni plena gaudio
Artifex in opere. Benedicat Domino.
Per gratiam Per gratiam
Traditus est reditus Traditus est reditus
Ad patriam. Ad patriam.
Vgl. Anal. I, 163. —
Hierauf folgt die Matutin die nichts Anfser-
,

gewöbnlichea bietet; nur hat jede der drei Nokturnen ihr Invitatorium und
ihren eigenen Hymnus. Als solcher dient in der ersten Nokturn die Sequenz
Salus aeterna (Kehrein Nr. 1), in der zweiten die Prose Coeleste Organum
hodie (Kehrein 7), in der dritten: Ave Maria gratia plena (Kehrein 264). In
den Landes wird als Hymnus benutzt: Hac clara die turma (Anal. VII, 115).
Die Laudes beginnen mit folgendem Conductus:

10.
Condnctns ad Landes.
1. Natns est 2. Nee, nee, nee,
Hodie Dominus, Minuit quod erat
Qui mundi Assumens,
Diluit facinus. Quod n on erat.
Quem pater, factor omnium, Sed carnis sumpto pallio
In hoc misit exsilium, In virginis palatio
Ut facturam redimeret Ut sponsus de thalamo
Et paradiso redderet. Processit ex utero.
999

3. Flos de Jesse virgula


Fructu replet saecula,
Hunc praedixit propheta
Nasciturum ex Maria.
Quando flos iste nacitur,
Diabolus confunditur
Et moritur mors.
Str. 1, wird Natu*
1 est, Str. 3, 7 Et moritur je dreimal wiederholt.

3, 3 lies praedixerat?

11.
Ad Benedictus Versiculi.

Benedictus sit hodie


Beus misericordiae,
Qui Deo de patre
Deus sine matre,
Virgine de matre
Homo sine patre
Kegnat solus donator gratiae
Et largitor aeternae gloriae,
Quam nobis pius dignetur donare,
Ut cum laeti possimus laudare
Cum saa genitrice beata.

13.
Ad Kenedicamus.

Lux omni festa populo 2. matris alma viscera,


arril anni circulo, Repleta Dei gratia,
Quo nuntiante angelo Quae genuerunt talia

redemptio Tamque sacrata pignora.


Exorta <
s(

raqoe liberatio Beata quoque ubera,


pi Qtia ex aculeo. Quae paer illc suxcrat,
Dum omnia Bilentio Cui tota coeli curia
Continerentur medio, Fremena in laude oonsonat,
altiaaimo Cui talia est potentia,
El dox Lter
curriculo, Ut Uli, quae sunt, omnia
Pei
Sermo tun-, o genitor Plectantur nutu subdita.
i\\ venii Bolio. Cujus miaericordia
gponsofl uti de thalamo, El admiranda bonita8
or, A tnorte noa perpetua
I tu de matris utero Advcntu primo liberal ;

Secundo dos eripial


Proceaail orbia conditor.
remedio AI» inferaali fovea,
pro jaeculi
Deus ii" i homo um regio

in juliib/^\ ''"^^UI^jSv^iii^ gratia8.


I nedicamu Domi
223 —
13.
Ad Primam Versicnli.

Exsurge, Domine, nostra redemptio,


Cor nostrum visita coelesti radio,
Qui carnem induens pro carnis vitio
Novo contemptus es naturae studio.

14.
Ad Benedicamus.
1. Castitatis 4. Ad videndum
lilium effioruit, monent ire protinus
Quia Dei Stella magos
ülius apparoit ;
et pastores angelus;
Fulget dies Fulget dies
ista celebris. ista celebris.

2. Virgo mater 5. Yagit infans


sacro lactat ubere, parvus in cunabulis,
Quem concepit Deum proclit
sine viri semine; Signum novi sideris ;

Fulget dies Fulget dies


ista celebris. ista celebris.

3. Rege nato 6. Salvatorem


exsultat in laudibus pastores adnuntiant,
Multitudo Deum natum
coelestis exercitus ;
magi donis praedicant;
Fulget dies Fulget dies
ista celebris. ista celebris.

7. Virgo mater
servat haec in animo
Et per cuncta
benedicit Domino.

15.
Ad Tertiam Bcnedicamus.
1. Parentis primi novum facinus,
Quod suggessit hostis nequissimus
Invidendo nostris successibus,
Noster fuit gravis interitus.
Vae miseris, quos tarn dirae legis trahit impetus!
2. Paradisi cultores fuimus,
Sed patris culpa cxsulavimus,
Exsulaturi morte gravius,
Nisi Dcus esset propitius.
Vae miseris, quos tarn dirae legis trahit impetus!
— 224 —
3. Sed Deus pater misit iiliuni
Per virginis intactae gremium,
Ut visitaret mundum languidum,
Donans reis vitae remedium.
Felix culpa, quam delevit tarn beata victima.

4. Iste fuit nostra redemptio,


Is nosreduxit ab exsilio
Kuptoque dirae mortis laqueo
Kestituit in vitae solio.
Undc laetus noster chorus benedicat Domino.

16.

11 y m li u s.

1. Nostrae quod providerat 3. In terris qui natus est,


Salutis altitudo, In coelis adoratur,
Temporis attuleral Qui sanctorum decus est
Instantis plenitudo, Pannis circumligatur,
Condescendens aderat Quique panis vivus est,
De coelis furtitudo, In cunis ablactatur.

Gabriel ad virginem, Aaron virga floruit,

Quia pulchritudinem Vellus rore maduit,


Bei «'.jus cupierat, Maria cum peperit,
Throniini hanc ut ponerel Kulms intlannnatus est
Atque fructus Eieret, Nee tarnen combustus est,
Quod David juraverat. Nam virgo non deperit.

Gabriele nuntio 4. Mysticis umbraculis


2.
Maria Balutatur, Olim praefiguratum
(Mi, ic hi salutatio Et nmltis oraculis

Virgo pavena miratur Fuit praenuntiatum,


Quod nostris in sacculis
l
.•
eredens concilio
Per Buren impraegnatur. Gaudemus declaratum.
Beata, quae credidit, Res miranda geritur,
edidil Vagit non Loquitur
<
(
t
Concepil e1

Miiniiii patria tilium ;


Dei Bapientia,
\. •

podor ami88ui est, \ i\ creator omnium


\, c dolor admissua est Habet divereorium
Intci- animalia.
Per hoc Puerperium.

v.,,1, der Ten folgt daa feierliche Ami Demselben gehl vorauf Con-
fluctusadpr« am: l>" fest» colitar, tange sympboniam, Anal. XX,
.,,. m, ,
Puei natui est, l>.«s Kyrie ist interpoliert:
.nie, eleison etc. Ebenso das Gloria:
dem. pater
im
I
,
KpisteJ
cujus reboat In omni glorla mundo
«•«<••
elsi

geht vorher:
225

17.

fondiictus ad Subdiacoiiuiii.

1. Lux optata damit, 3. Quidquid fuit mysticum


Gaude, Sion filia, Testamento vetcri,
Virga, quac jam aruit, Quidquid fuit typicum,
Virga succi ncscia, Moyses et ceteri,
Virga Jcssc tioruit Fructum per Davidieum
Juxta vaticinia Dccet patetieri
Cum gloria. Cum gloria.
Gignitur, nascitur Judaea, gens rca,
Christus, sicut voluit Regem crede coelicum.
Divina dementia. Per quem sumus liberi.
Hoc, in hoc, hoc, in hoc, Hoc, in hoc, hoc, in hoc,
Hoc, in hoc solemnio Hoc, in hoc solemnio
Concinat haec concio. Concinat haec concio.
2. Nascendi primordia 4. Gens digna supplicio,
Subiit aeternitas, Danielem legitis,

Induit servitia Quod defecit unetio


Superna regalitas Pridem, intelligitis,
Lactat patrem filia, Missum coeli nuntio
Quem parit virginitas Messiam non creditis
Cum gloria. Cum gloria.
Angitur, frangitur Gignitur, nascitur
Hostilis protervia Christus, sicut voluit
Et ejus potentia. Divina dementia.
Hoc, in hoc, hoc, in hoc, Hoc, in hoc, hoc, in hoc,
Hoc, in hoc solemnio Hoc, in hoc solemnio
Concinat haec concio. Concinat haec concio.

Hinter Str. 4 des vorstehenden Textes fehlt der Abgesang oder Rund-
reim, weshalb der der ersten JSlrophe wiederholt ist. Die Epistel ist inter-
poliert:
Laudem dicam Deo
per saecula,
plasmavit in manu dextera,
Qui ine
Et retbrmavit cruce purpurea
Sang-nine nati etc.
Vgl. L. Gautier, Hist. de la Poesie Liturgique du Bioyen Age I, 151.

18.

Respoiisoriuiii post Epistolain.

R. Viderunt Emmanuel, patris unigenitum,


In ruinam Israel et salutem positum,
Hominem in tempore, verbum in prineipio,
Urbis, quam fundaverat, natum in palatio.
Dreye«, C'antiones et Muteti. I. 15
— 226 —
V. Notum fecit, quod profuit,
Cum virga Jcssc tioruit,
Quod protulit, quod docuit
Et quod consuluit.
Dcitatc socia
Nascitur de filia
Qui manct in gloria.

19.
Cund actus ad Evangelium.

1. Quanto decet honore, 2. lsta dies sacrata,


Quant a valet laetitia, In qua libcr a crimine
Jubilet ecclesia Jordanis in fluminc
Corde siinul et ore. Nostra lavit peeeata.
Summum patris tiliuni lloium tarnen venia
Summum decet gaudium, Sola datur gratia,
A voce jUCUllda Homo non mcretur,
Non dissonet mens munda. Quod Deus miseretur,
Dies haec, dies haec, Alitcr, aliter,

Dies est Laetabunda, Aliter [censeretur]


Maritos coronat Mcritum humanuni
Bf crimina condonat. Inefficax et vanum.

Das Evangelium „Postquam consuramati sunt" ist nicht interpoliert,


u ,,l,l ;,t„ , das Credo. Duo presbyteri: Credo in unura Deum, onum in

irinit.it. . patrem omnipotentem, qui |»<>li summa residet in arce etc. Ebenso
sind Banctu und Agnus interpoliert, die von iwei CleriJcern zu singen.

M.
\<l Sextan Benedieanus.
1. Regia nataliüa, 2. Ergo nostra concio,
Qui gubernal omnia, Omni plena gaudio,
Summa cum laetitia Psallat Del filio

Jnbilel ecclesia, Propulsato vitio


<)„,;, d«i gratia Et cum honore pib

Ifiieros Debitas
Reduxil ad super 1>< ,( > dical gratias.

Ad Nonan Beaedieamus.

1. Verbum patris bodie Pacem nobis omnibus


Pro« dt de virgine, Nunliiivil »ngelUS,
Virtutes angelii Refulsit pastorlboi
( um canoro jubilo Verl solis radiua,
Benedicamo •
Domino. Deo gratias dieamas.
227 —
22.

Ad Vesperas Benedicamas.

;i. Benedicamas.
1. Saper omnes alias 6. Post prophetas virgini
Domino
creaturas dictum est ab angelo:
Landes homo referat Ave, plena gratia,
pro majori debito. paries ex utero

2. Nam hunc ineffabili 7. Filiuni altissimi,


restaaraos consilio per quem in prineipio
Dcus homo factus est Pater euneta condidit,
nomine pro perdito, quaeque sunt in saeeulo.
3. Christus, Dei tilius, 8. Virgo feta spiritu
a coelorum solio coeli credens nuntio,
Missus ad ima soli Ut praedictum fuerat,
ordine miritico. gravida fit puero.
4. Nasciturum puerum 9. Quem decursis mensibus
semine de regio ventre de virgineo
Sessurumque Davidis Mortis merso tenebris
in paterno solio, lucem edit saeeulo.
5. Regnaturuni pariter 10. Unde mundus jubilans
ullo sine termino, hoc redemptos puero,
Paginac prophetico Per quem euneta facta sunt,
monstraruut oraeulo. benedicit Domino.

b. Deo gratia s.

1. Virgo, gemma virginum, 5. Perdita quae fuerant,


Stella maris fulgida, vitae reddens gaudia,
Lucem solis superans, Nostra fuga scelera
margarita splendida, per tc data gratia.
2. Filia Jerusalem 6. inaestimabilis,
prudens et castissima, sanetitatis pietas,
Sponsa materque regis, Tuo sacro germine
(jui gubernat omnia, Evae lapsum repara.
3. Patre Deo geniti 7. Te ehorus angelicus
ante euneta saeeula, laudat super aethera,
Cujus vera bonitas Omnes saneti jubilant
nostras mundet maeulas. tibi dantes cantica.
4. Ave, Dei genitrix, 8. Namque tui tilii

nostra spes et gloria, adstas in praesentia,


Per quam nobis aditus Quae te terris elevans
datur ad coelestia. transcurrit ad supera.
15*
1 1

- 228 —
9. Ergo, virgo, poseimus, 10. Ut intrantes coelicas
nos prccantcs audias cmundati januas,
Atque nostras precibus Per te Deo debitas
munda mentcs sordidas, referamus gratias.

23.

Coiidiutus ad Bacularium.

1. Novus annus hodie 2. Dignus est memoria,


Monct nos lactitiae Finem cujus gaudia
Landes inchoare, Solent terminarc,
Felix est prineipium Dignus est praeconiis,
Finem cujus gaadium Quem tot benefieiis
Solet terminarc. Seimus abundarc.
Celcbremus igitur Cui crearc placuit
Fest um annuale, Coelum, terram, mare,
Quo peccati solvitur Sic in verbo voluit
Vincnlam mortale Mundum ordinäre
Ei infirmis proponitur Et sie fuit ci curae
Pocnlum vitale; llnminem ditarc,
Adhuc sanal aegrotantes Ut subjeetae creaturac
Hoc mcdicinale, Possil imperare
Undc psallimna laetanti Et, si vellet, immortalis
Ad Diemoriale. Potuisset stare.
IIa, ha, lu. Ha, ha, ha,
Qui \ ult vere psallere, Qui vult vere psallere,
1 1 ihm psallal munere, Trino psallal munere,
Corde, ore, op< 1 Corde, ore, opere
Debet laborar Debet laborare,
Ut sie Denni colere Ut sie Deum colere
r n et placan INissit et placarc,

IBa;*ularius, «I. h. der Stabträger, ist <I<t praeceutor stultorum, die


>. i

Hauptfigur des ganzen fete des fola Nach der 2. Vesper wird er in feier
Hein in Cortege au« der Kirche geleitet, wie er in der ersten unter Absingen
di Orientii partibus eingeholl war. Nun ^clii der Zug asum Festmahle;
dahei fsi sich an « 1 • 1 i • :

M.
4 Hllllll« |||s ,|(| |
'04-11 II III .

1. Kalendas Januariaa 2, Suscipe tuum popolum


Solemnes, Christe, facta Ad iinpii.ii um epulum,
Et H" ad nu|)tias * i> . i - Qui multiples es ferculura,
Vo i
ii cipia Cujus Banguil Bit pMculu:n.
— 229 —
3. Poculum tui sanguinis 7. Egressus autem ardua
Sumptique carnera hominis Mortis fregisti cornua,
Ad landein tui Hominis Quin ipsa mors est mortua
Da nobis, proles virginis. Occisa vitae janua.

4. Virginis quidem proprius 8. Janua vitae congrua,


Et creator et h'lius, Immo vita perpetua,
Extra quem non est alius, Nos, Christe, per haec annua
Et quid hoc mirabilius? Duc ad festa continua.

5. Miranda res per saecula, 9. Continua festa Sion,


Quod sine viri copula Quo repertum topazion
Te concepit juvencula Tulisti homousion
In virginali clausula. Patri praesentans Elyon.

6. Clausa matcr concipicns 10. Eli patri sit gloria,


Clausa fuit et paricns Tibi, Christe, victoria,
Et tu, Deus Ingrediens, Pneumati sint aequalia
Ingrcssus et egrediens. Per sacculorum saecula.

Es folgen endlieh noeh „Versus ad prandium", d. h. fünf Strophen aus


Prudentius Cathemerinon III.

II. Das Fest von Beauvais.

35.

Conductus.

1. Gratulemur in hac die Rubus ardet, sed illacsus,


Nova dantes gaudia, Florem laedit ungula,
Dei patris verbum pie Lapis absque manu cacsus
Nostra sonent studia-, Christus implet saecula.
Kespice grata vice, Vellera rorifera,
Dei patris unice, Sicca manens aera,
Tibi gratos effice Castitas virginea
Quos haec habet curia. Nova dant miracula.

3. Virgo Deum, Stella solem


Et ancilla Dominum,
Digne parit novam prolem
Virgo manens virginum,
Ubera puerpera
Dat regenti saecula,
Terram, mare, cetera
Vera Salus hominum.
— 230 —
Der Text der Liturgie des ersten Januar, wie er zu Beauvais üblich
war, liegt uns nichtalten Handschriften vor. Eine Hs. befand, be-
in
findet sich vielleicht noch in Italien in Privatbesitz. Aus ihr hat Didron,
Annales Archeologiques XY, 258 u. 300 nur die Eselsprose faksimiliert. Die
Handschrift gehört dem 13. Jahrhundert an. Einen längeren Text der Esels-
prose bietet, gleichfalls nach einer Handschrift aus Beauvais das Glossar von
Du Cange s. v. festum asinorum. Andere Texte bietet nach jüngeren Pariser
Abschriften das Bulletin de la Societe Archeologique de Sens, Tom. VI p.
176 ff. Dieser Quelle sind die vorstehende, sowie die folgenden Nummern ent-
nommen.

26.

Conductus.

1. Eva virum Primus homo


dedit in mortem, spe dclusus vana
Omnes eani Consilia
sequimur sortem, credit profana,
Perdidimus Quae mulier
codi eohortem, dal malesana,
Gemit homo Unde lues
sc hinc cxsortcm, crevit humana,
Pulsus in haue patriam Scd divina gratia
Patitur irnjeriam. Cadit haec molestia

Prob dolor, proh dolor, Et labor et labor

In dolore corporis Exsulantis hominis,


Corsnm agena temporis, Dum in alvo Virginia
Et temporis Conceptoa est,

Bf corporii Qui Dens est,

Bnrgonf Bpinae, tribuli Carnis tectus trabea


Operanti exsnli. Kedempturus terrca,

llimiilliiiio \ isibilis,

Simillimo Paasibilia,

Eva inatcr Qui cum patre


pari! tristitiam, manet invisibilis,

l erribili Apnd Denm


data aententia et impasaibilis,

ru degonl miaera, AI vns Bacree Virginia


Qnos vipera Non hominis
Letifera Scd numiiiis
Troait in Infera Accessu tnmuit,
Bede de apere. Ut. Dens volnil.
— 231 —
3. Morte cadit
Abel amara,
Christus obit
crucis in ara,
Unde fluunt
bona praeclara,
Quae genitrix
postulat clara.
Botrum Judas exprimit,
Vinum dat, quod redimit.
Et odor et odor
In terrarum finibus
Sanctis praedicantibus
Diffunditur,
Dum teritur
Resurgentis balsamum
Per os et per calamum.

In insulis
Et populis
Crescit fides,
crescunt charismata
Et fidei
divina dogmata;
Plebs redempta gentium
Obsequium
Et gaudium
Regi fert omnium
Et Deo gentium.
Es folgt noch der Conductus: Ex Adae vitio, der bereits weiter oben
S. 60 nach älteren Quellen mitgeteilt ist.

27.
Conductiis.

1. Nostri festi gaudium 3. Verbum patri gcnitum,


Coeli tangit solium, Carnis sumens habitum,
A quo factor omnium Iter per insolitum
Suum misit tilium, Vitae pandit aditum,
Lumen et consilium Esum per illicitum
Gentium. Perditum.
2. A coelorum solio 4. Imago perierat,
Misso Dei filio Quam Deus formaverat,
Nobis in exsilio Hostis, qui nos laeserat,
Venit consolatio, Yitae portam clauserat,
Dulcius hoc gaudio Solus hanc qui poterat,
Nescio. Reserat.
- 232 -
5. Vitae porta panditur, 6. Dci circumcisio
Iter mortis clauditur. Nos emundat vitio,

Deo hoc adscribitur, Psallat nostra concio,

A quo caro suinitur, Cujus Deus portio;


Jure festum colitur Legatur in gaudio
Igitur. Lectio.
ANHANG IL

SINGWEISEN EINIGER LIEDER.


Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian PI. 29. 1.

JL-0
s
+ ^=f=f—
Ö= t
q==^=g=====fc==r
j=f t=fc r=£
Ve - ri flo - ris sub fi - gu ra, Quem pro - da - xit

— s>- ^-# ^=3=t3=|=


-fS>
^=t '
|
C d =t
-R-

=t
=1=1
^=Ö 4= =ö
=t==H=±
-ö-s- EEtT

•R-#- -R-s-,
^£rg^=g=g^===W?lZL~|Lg=!^
-R-

ra - dix pu - ra, Cle ri nos tri pi - a cu - ra

==*===!:
J._.a± z^zgg3 b=U3!=j=
d^=t=
_^ — — #=^—o —
o a
tt =^-.F rR n
=p=R =
J !

'
E=t r===

:=r-^-- ==
—= — ^— m—
r-Hzf :=&=
s
r--|— Eg
-
— sr^
i

=-:F===='
Flo - rem fe - cit mys - ti - cum, Prae-ter u - sum la - i - cum

t=t f— —
^ ^ =t=
t- p-E- -^i t— — — — s
tr"
^- i

g-Lj : lg-^r^
:~

E— h
p~^Sp3^d—
^•-o— j>— ^l==
g Jlf-^[jJ
— ^= — s?— =— ^jl~J~lS i=^
— ^—s>— g_q
— ^ l —
236 —
^— P— £ä—fs— s—P— p^- t
/ ~-S^—
z f=-| — U— 0= I | I— -

Sen - sum tra-kens tro - pi - cum Flo - ris a na tu ra.

=t =1=zJT^-zjzq^:
*—*-
38
;#
(W
=fc5 p— 3=t 4-«
1
— ~ g~ 4=1 ipt I-

-o-

II.

Cant. ms. Petri de Medicis saec. 13. Cod. Laurentian. PL 29. 1.

1 H-l1— ß— t"

44J-I-U:
1 1

Vc - ni, doc •
tor prae-vi - e, Spi - ri - tus sei - en - ti - ae,

:=1=zj_zr1z=jz=i=zz«: =tt
vy «i^-j-j===ej:
Ve

* «
E=3= - i-=-p — =-p— i
-Fr~ P h=—14—Q-i:
-f-r-f-p .i—
t:=tl==t::
f -<=?

I)o - no eu -jus grfl - ti - M Lau- des so-nent so-bri-ae

- ===P=~z:J=jz:^ » =—r:h
- =p==tz5W=
=
=H=;
^
I
'
I t= !

1=1.

( im to, re tfi k'° ri - ;M - Qui nu - tu j><» - ten - ti »ae

| g -. __ jgj ig =r = ÜH
= •
= 1
'
M
1=) •
— 237 —
=3 =ö=-^ ^-o-»^s- ^^=~i^^-X3^=-l=^=*-driirp---]
Clau-sas trau- Bit ho - di - e Por-tas ma - tris fi - li - ae.

— LUh-
n-i
* #
•jFF-g
#— ^ s»- I^e^sSe
n^

Per hunc da - tus ad - ve-ni Et nos sem-per prae- ve - ni,


O-
E5=^^-^ ^g^l^ggE^^^I , 1
- 1- h-44

ni

:1=^

p p f p &—*-* — i 1
1-- — t

Sanc-te sanc-tis de - bi - te, Cle-mens et pa-ra-cli - te,

—— <0_ ij O J a^g^^^E^
sanc te

-1=1-' ^1
i^h

1= ^£E^^^^^^g^g^
Per te fi - ant cog - ni - tae Ve - ri ta tis se - mi - tae,

I I l
-0
r-r-r *

=** SS
— u g — ;

238

F-#— —2-0~ß-\
-&— \—\

Spes
I

t=
^
e=tt=Pt=t — —4—
\—f-th

et
Ü: -!

da-tor pra
I I-

- mi
fc-

- i
t^S^&^S^
Et
~-3=&Z

vc - ri con-si - li - i

tr5*^
spi 11

3 I
- =t=3:

*_ #_
\-t'-
*=
n tiib. Ete-ple sa - cro Ha - mi - ne

=ö±i fft S # — f^-(S W — Ä-- —rß-är* J T

Re ple

m
tus,

ll !=£

= 0—00 — m
—^—
P*
- — t==t=r
^. =
»
-I
-
-I-
'
* - — |C>—
h
ß
P-r--* -*;
""*-
n_ 1
I

«:
I on -
gre -
ga to . Do mi -
ne, s ! > il - li - ius do - mi ne,

S3 ---
— =- — -
:

-=]
— I .Tu
= = t"
=-I^S
— ^= es

i
r =
=• =, •

^
*
_
_ =
— -
— >
= —
— ,
# .
^ = ... = r rf- r
Quj Mi toi de \ir - \(\
- oe Mo- ino lii pro ho mi- do,

l = i
'
-.
i=,
• = i
— 239 —
rrf g^f i
Ut mun - dum a cri - mi - ne Mun-do mun-det san - gui - ne.

fc*=fc I I
h —-f v
Ä—«= t^^^^FE
#- J
— <P*-
;=£+; -~r-0-P-

Tu pa - tri, tu fi - li - o Com-par in im-pe-ri - o,

-£i'Äzi
==*»=
4 J=^=4
JLd-gzrf
Tu

I M" t=T
n
•w — #-
grrTnTr- I
Cora-mu-ne so - la - ti - um, Cu - jus ad au-xi - li -um

tt
nun

1 :ö:


- i~i —
B ^fHV " J-c^^-P^fr^
I 1 I:
-i
1

Vo - ta pen-dent om - ni - um, Cor - da sa - na Sau - ci - a

i t > r rr fp a=t - «Et^feJ


3=t

Cor da

es

240 —
Mir, s
_ ö_*_fqc

Ut pa - ri con - cor - di - So - net o - ris do - ri - a.

ö=t ö
—m-^—A'
rziqiz^ijzr
^EgE^-Ip^
bj=

=W= -ztt

^=a —rTt — — —— S.=t=3=


(cy) — I
1
1 ^?—\ -f
— s=f
• •

W.
i

—^
i

Fi (kin da cum o - pe - re, Ne sit va - num cre-de-re,

Fi de

-o-- 1 ,-isr t

lv\ o - li \.i li - de - i Ut Ions llu - ut o - le - i

;=£
H - de um. Et
Bf tu
t - i prae-ci | >i i i

0*0* • 1
' * "
, .
= H
=
1 1
1 r^^
um In

J <ZrEEEE£I^E~z-
I . II I

=-
— 241 —
— p
— f-#-~ — #-p— s — = — ä- c--
r=r== £=!rzz^lzr^g^
1

Mi - tis ac per - pe - tu - i A - mo - ris vin - cu - lo

ÖS ^T i 1
'

a -
=r=4
?_^_^__^__g:
mo
4

R — -. g-
BE
-L4 - "J i

t^
4
t
Kt pa - eis os - cu - lo Ad - strin-ge se - du - lo

4 1=1:
i=r^—^—p=t
£ t

4=1 44
#* 4
&=** lll=fcE 1=
:[:-

Cle nun cum po pu Ut dem quae

ö
- - - lo, tan - - ru - lo

-j— — — n
4 -J —4==iä^i ,—:e:
:t=
«S> R-

-^- -o-
4—4—^
=4 ==!: =
öS
Trans -ac -
4
to
iö==R=:pq=a:
1

sac -
i

cu
jze
lo
=t Ef= tt= E= t==d
Sit in pro - pa - tu - lo,

=J4= :4= R- 4=
I
'

I
— I—

4 4=;
Dreves, Cantionea et Muteti. I. 16
— #

242

i
-o

Quod men
— s-
-
=fc
tis o -
^cu - lo
:t
Cer -
6=E
nunt in
=t=3==i=i

spe - cu - lo

=r±=3 —
=1
— * — —o» — — :^=^:
s» fr
g^ ^

Et in mo - nus - cu - lo
dtt
Tor-pes - cat ae
Ä
- mu - lo

r-By-ffjz
r r sg£=ft:
i=tfc #—
#-

i
iJz^Etjsfc

=
e •••-.. == | "r^-ar
—E *
Via .1 -
mo ris. In c - o- nun pcc-to - rc,

- '"'. - = =t==— f^> — ——v -


f^-> — —,— Ss?-r ——

IIS in

J :
-i^F^

•• ..
l
- '-
"=Hr ^^J/j=|
*3=
r
himi ad - Inic in ror-po-ir lue- vi nni-ncnt lern po - rc,

-=.- ö ö
— 243

— i- = O —a^^N 1 "IjJ-H
**!+=:
P t
!Spe me - tu que fa - mu -lis A - li men - ta se - du - lis

J*-^ET =
q: *:
J=gÄ= «**
IS

^*F - ^W •
"

ig - nem ac cen de.

——
-

rj-
4=
i i

III.

Cod. Londinen. Egerton 274 saec. 13.


b
=F=Ö=|
Ma-ri - a, vir - gi - ne
wm - i
~t^?=
Flos lio-no
t=*
ris,
() ro - gi -na, tu la - que - i, Tu do-lo ris

L4=^=T-q~
-Ä=*=i=i=
t=t-

S7\
-4—U
Ldz^j ^bg^^Eg EJ
:d— :

Vi - tae vi - a, Lux li - de - i, Pax a - mo - ris.


Me-di - ci - na, Föns o - le - i, Vas o - do - ris.

=d=^=t=t
e5 jz izszj— gar
:H:
-^:
55=3^1
16
=

— 244 —

m Tu
Post
vul
ve
i

-
- ue
te
i

-
-
=H=j= 1=1
ris
ris
. l i

Me
Que
-

-
de
re
~

-
J
lam
lam
fc
r

re
sce
-

-
pe
le
H

-
-I— q

ris
ris,

=^==::j===—=:}=
@i
3=1:
@- 3=t 1
—5— =t
2

===tt=:j====4: tzHz^_—
— te
Ae - gris ef - fi - ce - ris - le - um unc - ti - o - nis.
Os - cu - lum mi - se - ris Pa - ri - es u - ni - o - nis

o-ö-
H=1: tt ^
Z2t?
i
d=:x —S- — _._, <^_
— — Ö- O—
Spes mi - sc - ris, The - sau - rus pau - pe ns,
A.s - se - que - ris, Quid - quid pe - ti - e ris,

9

E = — CD

e3eJ = eÜeJ
Li -
mea i
- ti - ae rii, IIa - <li - os vi - si - o - nis,

So la prae ce te - ris Po ti or es in do - nis,

| = .. - i Ü I 1 -PäH=| i
j II

-
Tu man
=.

in
-*

fe
"J
ns,
lJ; J =
Prae -do tu
!

Üprae
Jjj is'l
- <1<> - nis,

\ i
( ,i
foe -
de Tino- uns 8a 10 - um - nis,

- = '^ J J
|;j=!j.-J ='JJJ
J^
— 245

fej jj j J-iUjj^J^-d-jiSg^
Vi - ta su - pe - ris, Su - pe - ri - or es in thro - nis,
Ves-tis po - de - ris, Tu vel - Ins es Ge - de - o - nis.

:i==
—\-&=^ u— —i~i
==*=&
i

Tu ge - ne - ris Pro -les de - ge - ne - ris, Re - ge - ne - ras

EäE^ =1=1:^33=3=3=i=3=Ä^
— »—= — = =i==i =*=3
—i—^—^—^,—^ . j m—\

-_J O —! 1 -H —^ +1 *-# — «—^;


±: =t*===
t-

Ge - nus in pos-te-ris; Ex o -pe-ris Scr - vi - lis

=1:

o - pe -
ÜH^ÜS
ris Nos li - be - ras, A
t:

lu - to la - te -
-=t

ris.

I#i=1 I 1—1 =- =!==! ==S=gl

= s=gzrf+r^rr —E=—-"-^ j
—FF=£z=Er^g
Tu li - be - ris Post ja -gum o - ne - ris Spem re - se - ras

=3=
U «

- 246

— ^— 3==--J
hhmü Tar - ta - re - i Ca
3=t
- te -
:t=
nas
Ae - ter - ni mu - ne - ris
Si - de - re - i For-mam cha-

=t
-H i—i-j
—1 1

iHzz^— fzt=
— --1 ——
— o-
i ^-
bt
r- O Ä> ^
car - ce - ris Com mi - - nu - is Cap - ti - vos ex - e - ris;
rac - te - ris Re - sti - tu - is A sor-de pul - ve-ris.

e-rfht^S-ei-fcl-J^ J J j^=3

A - cu - le - i I)o - ld - rem ton -te - ris Et mor-tu - is

- ÜE = J H=»- ^y-e= i-- g--o- 3^—•f^- g )-g-3-g-


i

s=3 s--^=j^B^E3Eia^^^^
Vi - t ir -|h in ;i - j)c - ris Fu - iic -
re - i De - l»i - tum

-_ = .j|&^i^=
= — -_J^|^^ .— .

i'i -
M • ris No BS - u - is In - du • is - quo CO - n> - DIB.
- 247 -
IV.

Sequent. ras. Praedicat saec. 13. Cod. Sangallen. 383.

— 1:
F=&^EEI%
t t=£
Ver pa - eis a - pe - rit Tel - In - ris gre - nii - nm,
Sa - lu - tis re - pe - rit Re - raus re - mi - gi - um

I^
(S p _ «__p__Ä_ 1 ^_ # _#.

:=:J=ö:

Jam Pe-trus ex - se - rit U - trum-que gla - di - um,

mmm: 535= II

— F- # — =-#-F-|-
-l -O-t—
t»|d||j *F -F

fc=±=!==fc
Quo pro - eul ab - e - rit In - cur - sus hos - ti - um.

-rqz s±3dt=. m —=d3i ^ -m—j— I

=#-@

V.

Antiph. ms. S. Vandregisiii saec. 12. Cod. Parisien. 10509.

rp-^=^z==i
fl :p
X3=:
=1
=p— ^ —^zdz:
Im - pe - ra - trix re - gi - na - nun Et sal - va - trix

ni - ma - rum, Pre- ti - o sa mar - ga - ri - ta,

i Ro - sa ge - lu non at - tri - ta.


— 248 —
Vf.
Cant. ms. Toletanum saec. 13. Cod. Matriten. Tolet. 33—23.

ffi^E^t=t
4=: 1^ —i—+— i
1
1=1=1 1

Gra- tu - le - tur po - pu - lus Pro sa - lu - te po - pu - li,

m Quem de-sig-nat ba
t=p:
-
?EzdE§l=S
cu
-4 ——
- Ins Nos-ter sig
1
|

-
I

nans ba
1
=1=1:
1—

- cu - li,

:zft-t=
EgE5»'J JTtt

A - a - ron mys - te - ri-um Nee ca - ret mys - te - ri -o,

[?-— w — — —£— -' J —M^d:— isz^zSzz^ - — £g^~—


Quod vir - ga tain a - ri - da Et lo - co tarn a - ri - do

-t-— — >_ -T^l


"^^* =4 —— -I —P^^ zrqzzqz
1—
Ejzzr^jzEfzE ==
I

= =: -!—-<=:
efe-j-
: a S —»-=*—;-
Flo-rena firnc - tum e - di - dit; Sic vi i-

Sl jg ^^5^E^=fe^g^r^zEJz^E^
go tit gra - \i -da, Sed qod ven-tre gra - vi - do

- = =-« =ö —
z==fc=i
—=t
_, I
1

Vir gi n;i - lis per di - dit flo - ris be ne

VI - Ulli l'Vuc-tus bc - ne - ii C1

VII.

('od. Londinen. Egerton 274 saec. 13.

-_ _- i = :1h = = --'
=
i . i.i di -
ei a - l'i - tur, I in qua io! es
Mihi (Im :i - Ins red - di tur, f Mihi do Bfl llll
— 249

ä:
g)5gEfesj;5s^feaa; =g
_|

i^
o - ri - tur, Qui mun-dum re - plet lu - iiu - ne.
red - di-tur, Chris -to na - to de vir - gi - ne.

VIII.
Seqnent. ms. Praedicat. saec. 13. Cod. Sangallen. 383.
«
~zz\: Ö ;=jE=Edi=^354
V
J:
fr

An - ni sunt pri - mi - ti - ae, E - i - a, So - net vox

d-cP-
lae - ti - ti - ae, Pro - dit auc-tor fi li - ae

i ._—-<=*

~i
i
—ö— -\
1

—4— f—
e* s—
ä — t— -1
— n
— CS,— = ^
— cs-
1

— » — s—E—— ——
— 4 --~
-j-H r**
cuh ^d— •

De fi - li - a, Mi - se - rans mi - se - ri - ae

=t ::fc=J:

Dis •
pen - di - a.

IX.
Sequent. ms. Praedicat. saec. 13. Cod. Sangallen. 383.

^^=U=Ä zz=r.
- E^EjjggS^^=^Eg^
-^--=SE

Ve - ri flo - ris sub fi - gu - ra, Quem pro-du - xit

— ^ = _H_ = _^_q _p —
=j:
, .

|
p '---^i H
!

ra - dix pu - ra, Cle - ri nos - tri pi - a cu - ra

~ — ^£T— CS — ~ _ ^_ ^ _ £l _| _ ;= — es——-Q -^i — es— w — — ~—


ö
r ^T'

Flo - rem fe - cit mys - ti - cum Prae-ter u - sum la - i - cum


fr fr fr

i _-^E=Ec3E2^=^^3=i==ä25Ei3==^:
I
Sen - sum tra-hens tro - pi - cum Flo - ris a na - tu - ra.
— 250 —
X.
Sequent. ms. Praedicat. saec. 13. Cod. Sangallen. 383.

5EEEE 1=
Pro - ce - den - ti pu ro, E - ja, no - vus

an- nus
üh est, Vir-gi- nis
=ÜSee —£j
ex u - te - ro,
T
-

Glo
g — ^— g-^-^—
- ri - a lau-dis,

=t =t
3=t
De - us bo - mo fac - tus est Et im - mor - ta - lis.

XI.
Antipb. ms. Bobbiense saec. 13. Cod. Taurinen. F I 4.

I*i i - er na - tus in Botb - le-hem, ^ . _ .,


As - sump - sit car-
In -de gau-det Je ru - sa-luii;

nein ti - li - us. Vci-bmn pa - tris al - tis - si-mus.

i - Do - vit bot ef a si - nus,


K". Nu - tos eil no - l»is par vn - lus,


rts £===2
(.»ilod jm -
t=tt LT'
er
— rat l>.. mi - nus.
Je - 1U8, .Ma ae ti li - us.

XII.

Grad, m i. Bfotbargeme umi I86Q1 Cod. Inivors. Molinien. I.'.T.

1=r_ = =
= GS SSj s =
fi
r
Aii-ni HO vi BO ii I' N" n lux xplni-il» ii
— 251 -
[=£=* =3:
= :
:=öP=ü=ü
No - va fit so - lern - ni - taa No - vi pro- mis- so - ris.

< -au - de - a - mus et psal - la - mus No - vo prae - su - li

Eö=S==ii
Ad ho • no - rein et de - co - rem Sump-ti ba - cu - li.

XIII.

Grad. ms. Mosburgense anni 1360. Cod. Univ. Monacen. 157.

^^
,

S-l^l =^^ g =££ ^£^^- g^ife^^i -


St3
Ca stis psal-la-mus men-ti - bus

Sin ce - ris et de-cen-ti -bus

^^

Sum-mi re - gis prin -ci-pi^^ Fe-stum nunc pon-ti - fi-cis,


Mo - dis, ut det in - ci -
pi Ju - ve-num ur - ba- ni-tas,

Quem co - lit tur-ba te - ne - ra,


Jo - ce - tur al - mis plausi-bus,

:j_ ä_s — s_ä — __ 1

=t=

gau - di - o - rum ge - ne - ra Lau- di - bus


vae sub - ve - nit au - si - bus Chri - st nam

n "=r __- =t
mag - ni - fi - eis. ^
hu - nia - ni - tas.
^ -
— 252 —
XIV.
('.ad. ms. Mosburgense anni 1360.
_fr Cod. Univ. Monacen. 157.

£=£=£ =3==^===d=^^^^ä
Ec- ce, no-vus an-nus est, Rex coe - lo - rum na- tus est, ^
Prin-ceps mun-di cap-tus est, Ho - mo li - ber fac - tus est.

— i j m^=mm
:3=ö=t=q=i= =t=
:=)— d
Ex sul - tan - di tem-pus est, Di - es est, Ve - nit lex,

r_-
:=£ 1=t=l=1: fezU^
EiiS5=F--Effi=
gl ei I

S=t
Ve - nit rex, Ve - nit fons gra - ti ae.

XV.
Grad. ms. Mo8burgense anni 1360. Cod. Univ. Monacen. 157.

K - ?an-ge- li - zo gau - di - um. Quod sal - va - tor


K - uia - uu - el vo - Ca - bi - tur, No - bis com - mo-

r;
jt— —~ = = — — o-^f — — ~ — f^— s>— — — 1!—!!—
i=-fc^^— ®~

om - ni - um Na- tus est de vir - gi - ne, (iau - de - te,


ii bi - tur, A - ni - mo et cor -de vi - gi - le - inus

£ - = 5 - -sF ,- = W^==3
riTz-t— H="-=-
F ==t=
si - ciii ganc ti tea tau tor pro -
pne tae. "\ >(l . .
<x c SIS

ssm —
i.i (Hin an - ge Lia Dane de cao - te ums. ° "

-
-==
- r
i = i=
Tax
3=s
a
In ii I Sit <li vi ui t;i ti, in ter-ril jta. tri -

t>
j>

- 5j ^"
Bo -
oae \ <> - Itm - t;i tis, Nos ab i - do - la tri :i

Sn - muh li be ra

ti.
ii m
253 —
XVI.
Grad. ms. Mosburgense anni 1360. Cod. Univ. Monacen. 157.

Ä b

m Ad
Quae man- na
cul-tum tu- ae
coe-li
lau
clau
-

-
dis,
dis Et tan
stel -

-
la
dem
ma
cas
-

-
ris,
ste

p|^f
sal -
^ra^^gE^E_r-fe^^^^
va nos, Can-dens flos, Da mi - se - ris tu - ta-men;
ge - ne-ras, Pu-rum vas, Fer lan-gui-dis so - la-mei:.

Tu ro - su - la pur - pu - re - a, Tur - tu - re - a

^sesüHi^^s^i
In ter-ris vox au - di - ta, Tu cel-lu - la vi - na - ri - a,

V
-1: zq—
5t :|=

Per va - ri - a Prae co - ni - a po li - ta.

XVII.
Grad. ms. Mosburgense anni 1360. Cod. Univ. Monacen. 157.

KEE3=£=S
Mos flo - ren - tis ve - nus - ta - tis Pu - e - ro - rum a - ci - e ^
Jo - eis dig - nis at - que gra-tis Lae-ta fin-gat fa - ci - e,

fcgN
Gna-ra, ca - ra
J?d=gf§T sors re-du-xit
q=j==1===^=3=sr=-:

Prae-su- la - tus ju -bi-lum,


Er - go ter-go re - tro-da-ta Qua -vis jam moe-sti -ti-a,

Pel-lens, vel-lens, ut il - lu-xit, Cap-tae men-tis na- bi-lum. ^


Plebs Mos-bur-gae doc-tri - na-ta, Gau -de sub pe-ri-ti-a.
, — —

254 —
XVIII.
Grad. ms. Mosburgense anui 1360. Cod. Univ. Monacen. 157.

Gre-gis pas-tor Ti - ty - rus, A - si - no-rum do - mi - nus,

n\)
—o
.i ,_zrj
O —^— O—gJ
,_=z;
P o -|, HS-^B: -es -g5-
LiMZ Ä ^^H
^-rj ^H-i
Ä-_ |_-L
z[

Nos- ter est e - pis - co - pus. R°. E - ja, e - ja, o - ja,

3=dZJ — \=\ =1=)

Vo - cant nos ad gau - di - a Ti - ty - ri ci - ba - ri - a.

XIX.
Grad. ms. Mosburgense anui L360. Cod. Univ. Monacen. 157.

— ._. o — »— s — —e>——9 g —
h 3- 3 A 1 1-

b Stel -
la DO fl ra - di - at Com-ple- ta
-^A

pro-phe-ti
53"
1-

- a,

=t=
s — es

-ci tur E- ma-nu-el, Quem nun -ti - a - vit Ga-bri-el,

Ä ^,z:i=|=: 1=^=1— 1=1—


_, _j _ _y
h afc« ,
^ -LI
/mm
-j
1
__
ij
1

De vir gj D6 Ma -
ri - ;i Er- go n<> - vis lau - di -bns

Bftj _
<ii
-
_
(ui-t.ii
_
"in
-
_ = = = =1 _ _ £====£==
_ ='
po
__l _
_ m o
* pu
I

Cum - tri- ce
_

pi
-iii lua g6 - iii

\\.
Qrad. in Mo bürgen e anni 1360. Cod. Univi Monacen. U»7.

= = - = j i =
ü = \ 1 1 = 1
= |
|
\'i laiiii pa di- Im- mi ii:i - fur, I >, <», Dum pu (,
l la
255

^E =t=t :4=
=ü=^: 4=4"
:t—
az; T_: i
sa - lu - ta - tur, 0, o, Sa - In - ta - ta fe - cun« da - tur

Vi - ri nes-ci - a. K°. Ey, Ey, Ey - a, No - va gau-di-a.

XXI
Grad. ms. Mosburgense anni 1360. Cod. Univ. Monaccn. 157.
~-zzz^-^zr=ij=ij—
'^
—® — <s> -l -ts;— <

.
Flos cam-pi pro -feit li - li -um Ver-nan - ti - bus cum vi - o - lis

Dum vir - go pa - rit li - li -um Ag-mi - ni - bus an - ge - li - eis

val
or
=i==4=t

-
- la
na
-

-
tum,
tum.
m ^ Hie
Plau-dat
pau -

no
r-\:

sat
- vo
in
=ü==Sn
prae-se
ju - bi
-

-
pi
lo
m
- o

l-i s— P— s—j i
: :X ff_^__ff_ Ä
=£ V 1— r
—— i
ä_i_:]-
.ä~
f-::

Do - mi - no - rum dö - minus, Ex-cel-so reg-nans so li - o,


Pu-ri eor-dis ei - tba-ra Spesnos-tra ful - sit lec tu - lo

i
3=t ::::
=|: 3S
Im - pe - ri - o For - tis - si - mus.
Vir - gi - ne - o Per si - de - ra.

XXII.
Grad. Mosburgense anni 1360. Cod. Univ. Monacen. 157

::J=3==s:

In - to - nent bo - di - e Vo - ces ec - cle - si - ae, Di - es lae-

zt=t • '
— ~~ ?— H ^ ^™'
2= ~ '

ti - ti - ae Re - ful - sit in mun-do; Er - go lae - ta - bun-do

:
=t '

r»>- =J=z =F
1

I I

ii
Cor -de ju - bi - le - mus Et o - re ju-eun-do.
— 256

XXIII.
Miss. ms. Romanum saec. 15. Cod. Neapolitan. VI G 13 add. saec. 15.
-

-0T i j \
„^^^h $ =fc =t :zq^55=

Be - a - ta es, Ma - ri - a, Vir - go dul - eis et pi - a,

E) i
J^t^FS J ^^=^g ^=ca
Can - do - re vin - cens li - li - am Es ro - sa si-

=t

ne spi na Sanc
5
- to -
ö &
nun me -
Ä- ö=53 - Ä
lo di a.

i) =nr- ^f^g=lj^j f J^^sq£


Vir-go 6a - li - lae - a Na-za-reth ha-bi - ta - vit,
An - ge - lus des- cell - dens Sie e - am sa - lu - ta - vit,

=f=t
E) I J - = = = == - äzbQSäSzHE
I>i -cens: A -
re, Ma - ri • a, Vir- gi - ni - ta - tis vi a,

= - = =.-. =-~ B M

Be - a - ti SS, Ma - ri - a.

WIV.
I od. Moniis Serrati i. n. saec. 15.

;

> >
-^ - ES i i

33
- -
i

~
i

- - _
Stel - la Bplen-dens in mon to Ut so lis ro - (li-uiii

% "== = = _ = ===== = I _ = • =£ =
~ = I

Mi - i.i cu-lia Ber - ra lo I'a au di po - pu - lum.

-
-
I

1^' l) - -
: = = =r-_-
" _ _ " ~ w B Hl
,•
I «in .in Mint ii in - \cr si Gau dcn-trs po ptl - ü,
^
Di vi !.• H c - ^c - ni, (iran des et pai \n 11,
257 —
i
'

T
^gzq--g
, i

_ -=)-
--er
=2 c
= l
- - - "-=.-.
lp - sinn in - gjre - dj - un tur, Ut cer-nunt o - cu-li,

r^y —_ — — — ~~ ~ — :=> ]
l -U^ &
Et in - de re vct - tun tur Gra-ti - is re - ple - ti.

XXV.
Cod. Montis Serrati s. n. saec. 15.

==z=fc=d- ~1—1: =T-=l:


=t tH:
1. Vir - go so - la ex - sis - fcen - te, Au - di - to, ca - ris - si - mi,

— 1=:j=:izi—zj
|-fe (l)ig=g :
^.—h —q=T 1 1
—=1=
I In, ad fu - it an - ge - lus. A - ve Ma - ri - a.
Cunc-ti si - raus con - ci - nen-tes: A - ve Ma - ri - a.

XXVI.
Cod. Seiionen. 46. saec. 13.

( ) -
4=
^=zö=7^?zz^=ic?z:
ri - en - tis par - ti - bus
n—
-s — s> — ^ — i^ — s — <o ——

Ad
1~
- ven
U— •:
- ta -
^4—
vit a - si - nus,

(b)

— — — — —-Fl^—
g> — <» — l-^r
- r
S> - ^ - - :a
zzs;
zj=

Pul - eher et for - tis - si - mus, Sar - ci - nis ap - tis - si - mus.

(t>)

s —S S =5-
I
Hez, Sir As - ne, bez.

XXVII.
Cod. Senonen. 46. saec. 13.

£=£=* S>_^ _
i Xos - trae quod pro - vi - de - rat
=^=t=r=i=
=p
Sa
t
- lu - ti
t=
al
)

- ti - tu - do,
Dreves, Cantioneo et Mnteti. I. 17
, «

— 258 —

m= Tem - po -
:f=pz:p=:p
ris ,at -
i^zzss:

tu - le - rat
—pg-p- S

In - stan-tis ple -
S=Te^
ni - tu - do,

$El=Ei :p
•t=
t=
^^E=E&^ I
^"gzz
Con - de - scen-dens ad - e - rat De coe-lis for - ti - tu - do,

i :t=E
Ga - bri -
t =?E§EE=r^
el ad vir - gi - nem, Qui - a pul - chri
-^-
- tu - di- nem

— I
{Z5?B . ^_ P J t |
—ö-<3i — SEI __lt B— — — .
.

-P
Rex e - jus cu - pi - e - rat, Thro-num haue ut po - ne - ret.

:t==t=
-Ez£Ez: -| 1 —^j E — w^j— 8^ |
+1

At-que fruc-tus fi - e - ret, <^uod Da - vid ju - ra - ve - rat.

XXVIII
< od. Scnoncn. 4f>. saec. 13.

- St
Di -
m fea • t;i oo - H - tur, Tan-ge sym-pbo - ni - am,

P ^ ^ ^—

Nam ])ii - er, qul


53

DM -
l
- =
i
- tur .lux - ta pro-pln 1
- ti
m
- am,
i

—— _ — — — —

TIt ^i - gas n - gn <li -


tUT Ad < ur-mi »l;mi vi - ;un.

ri»

J».
J =-J = d— : =

I
c li\ . t
e - prfH-Hi - o, Ter quam fit rc - mis - si - 0.
250

XXIX.
Cod. Senonen. 46. saec. 13.

;=* 1
— e>— s> — —— -

P- Ä3=
Su - per om - nes a - li - as Cre * a • tu - ras Do - mi - no

3=t =*
=t =E£^g;
M =jz=£==|
i
Lau-des ho - mo re - fe - rat Pro ma - jo - ri de - bi - to.

17
T

t il
< '
'"M^»,,^
ttdhrqii^twril

TfW
K
-^— w-| m a —*ärtw<rfl©rifl>uar-

C9 anrate. (^> J> i^nr


'

^^r^f^
s
^
-^.
« «— ^ " ü M«aaE?
« *• -4_»4
^ *
T—

1 « I M/ ^3 *
tr £*

fr 5 TT c* 5 3£ 53*
^ £± ^
W
tHy**nhtpa*>
tvUicibb-irli
*=^= F
^=^ Man*«-
*
cdltlb'ticuxcr
OL.,

9
VW

Inhalts-Ubersicht.

Seite Seite
Ab arce Biderea 166 Ave Sunamitis 148
Adäe elisis e1 *s s•
11 . i i . . . . 129 Ave virgo egregia 177
Ad cantum laetitiae 80 Ave virgo Maria Dei 178
Ad ciiltmii tuae laudis 163 Ave virgo Maria genitrix ... 179
Adest annus jubilaeus 80 Ave virgo mater Jesu Christi . 1X0
A dextris Dei Dominus .... 104 Ave virgo mater intemerata . . 205
Alathia canit quin 105 Ave virgo regia 181
Alle — resonent omnes .... 218 Ave virgo stella maris .... 205
Alma mater Domini 168 Ave virgo virginum 210
Anni novi novitas 136 Beata es Maria 182
Aimi sunt primitiae 131 Beatae virginis 79
Annus renascitur 5)1 Beata viscera 148
Archangelus immensus .... 202 Benedictus sit hodie 222
Argumenta falluntur physieae 106 . Benefico solatio 183
A solid ortüs cardine 37 Castis psallamus mentibus . . . 135
Audi niundi domina 165 Castitatis lilium effloruit . . . 223
Audi nos virgo vera 201 Cedit tempus hiemale 106
Austro terris influente 79 Centrum capit circulus .... 88
Ave coelestis regina 168 Christo sit laus in coelestibus . 93
Ave Dei pia 163 Christus manens quod erat. . . 219
Ave fructus veri planta .... 169 Cinis adhuc aestuat 125
Ave gloriosa mater 184 Clara sonent Organa 107
Ave gloriosa virginum .... 170 Collaudat in gaudio 208
Ave inquit angelus 171 Concipitur hodie 212
Ave Maria virgo virginum . . . 208 Coneurrunt universi 160
Ave maris Stella ave 142 Condimentuin nostrae spei . . . 108
Ave maris Stella codi 143 Conditor ahne siderum .... 37
Ave maris Stella divinitatis . .
11". Congratulamini 164
Ave maris stella vera 144 Corde patris genitus 220
Ave mitis ave pia 203 Cortex occidit literae 41
Ave niundi gloria 173 Crebro da mihi basia 190
Ave nobilis delectabilis .... 174 Cum omne quod componitur . . 31
Ave plena gratia coelitus ... 175 llentior 141
Ave plena gratia mater .... 176 Cuncti simus eoneinentes . . . 161
Ave quam pulchre 203 Deincepa ex nulla 105
Ave regina coelorum 176 Dei sapientia 80
Ave salus hominum 212 Deitatis fragrans cella 188
262 -
Seite Seiie
De naturae fracto jure .... 78 Fulget dies celebris 71
Descendit in Israel 111 Fulget dies haec prae ceteris . 88
l)e Sion exivit tenor legis . . . 107 Fulget in propatulo 71
Do supernis obumbratur . . . .210 Gaudeat ecclesia 109
De supernis sedibus 103 Gaude Gabrielis 153
Deus creator omnium 38 Gaudens in Domino 185
Deus in adjutorium intende 218 . . Gaude regina virginum .... 204
Deus in adjutorium meum 139 . . . Genitus divinitus 70
Deus misertus hominis .... 69 Gratulemur in hac die .... 229
Dies ista colitur 107 Gratulentur parvuli 70
Dies ista dies pretiosa 110 Gratuletur populus 4C
Dies nobis hodie 150 Gregis pastor Tityrus ..... 110
Dolens auctor omnium .... 151 Hac in anni janua 130
Dole Sieben impie 77 Hac in die rege nato 123
Dulce commercium 213 Haec est clara dies 219
Dum sigillum summi patris . . 88 Haec est dies gratiae 212
Dum medium silentium .... 38 Haec est dies salutaris .... 65
Dum medium silentium .... 39 Haec est dies salutaris .... 66
1 mundi gaudium 95 Haec est turris quam vallavit . 186
l
nomen Domlni de ... . 132 Haec festa natalita 123
1

Domen Domini venit . . . 109 Hodie fit egressus 124


novua annua est 131 Hodie regina justitiae 188
t. mpufl gaudii 93 Hodie ipleador et lux 124
i Y.nit de Sion 58 Homo gaude nova laude .... 124
i
venil inaigne 111 Illuxit lux eoelestis gratiae . . 91
i
Virginia Mariae 190 lmperatrix angelorum 158
Eflßcai pax tax 214 [mperatrix reginarum 158
Kja m.ittr pia via 202 lu eonflietn nobili 124
En campi Dottri floeenlaa . . . 112 III ecclesia 185
nana 182 lutlexu easuali 48
Eva ennetoa perdidil L60 In hac die gloriosa 188
Evangelizo gaudium 134 In hoc ortua oeeidente .... 53
i vir ledil In mortem . . 2S0 In hoc statu gratiae 95
ULae ritio CO lu natali summi regia 126
Eiceptivam actionem 42 In nova lert animus 32
reata oon creataa 50 In rosa vernat lilium <>'.>

iltantea in parta 56 In te coneipitur 140


Rxaurge Domine lu lerram Christus exspuit . . 1"T
r
i i

i t i
i i- [aaiaa ceeinit > >4

im stillt-. nun 217 Isis physis transcendit ur . . . . 201


i iete fidel« - animae 156 Isto die celebrari 127
Plön i ernani gratiae 122 Jamjam nataa de virgine . . . 200
l loi i/< t ..\ dulcisonana
\ .... 207 .lam vrr aperil 94
ib. <
aropl proferl liliam . . . 165 .J.Tiii vetus litera ^7
l i>. d< pina proereatnr ei . . 122 Jubilemua singuli 00
i •!. ipina i»i « Mit.it m i qoae . 167 Jucunda luce claruil 76
l .n .1' u 1 am . iii.ui.ivit .... 1;'.;'.
.iure plaudant omnia 112
1 i it. i in Jordana IC K.tIi nd.Ts Januariai 228
l i. i
.!•
ca de olato 72 Laetetur torba puerorum ... 77
i t
Adam nii< rdictum ... 72 i im dedil olim I >»-us . ... 112
tu pl< ii i
gl atiae 191 Lei onus iraportabile 76
- 263 —
Seite Seite

Liliuni floruit 61 O mira creatura 139


Lux hodie lux laetitiae .... 217 Omnes gentes psallite 97
Lux illuxit gratiosa 75 homo
Oninis curet 1)7

Lux omni festa gaudio .... 222 Omnis mundus laetabundus . . 118
Lux optata damit 225 O nobilis virginitas L67
Magnificat anima 62 O quam formosa 158
Manihus plaudite 113 Ora virgo spes salutis 204
Mariam vox Mariam cor . . .119 Orbis totus gratuletur 200
Maria saecli asylum 162 O regina lux divina. ..... 191
Mater regina 187 O regina omnium 168
Mater summi Domini 189 Orientis partibus '217

Mirabile mysterium 113 Ortum Christi sidere 200


Mira dies oritur 114 Ortum floris cantitemus .... 120
Miro modo concepisti 206 Ortum floris concinat -~>1

Misso de coelis 98 Ortum mundo solem justitiae 121 .

Missus bajulus Gabriel . . . .171 Ortu regis evanescit 74


Moriuntur oriuntur 32 Ortus dignis Christi signis . . 199
Mos florentis pietatis 135 O Sara rara feeunda 195
Mundum renovavit 211 Ostende virgo pia L95
Nata est hodie 180 Ostendunt Dei semitas .... 62
Nato coelorum Domino .... 207 Parentis primi novum fad uns . 223
Naturae primordium 43 Pare virgo spes reorum . . . .169
Naturas Deus regulis 44 Parit praeter morem 64
Natus est hodie Dominus .221 . . Fartus per quem oritur .... 120
Natus est in Bethlehem .... 207 Pater creator omnium 89
Nos dignare te laudare .... 175 Pater filiae 07
Noster coetus psallat laetus . . 116 Pater ingenitus cosmo 76
Nostrae quod providerat .... 224 Pater ingenitus a quo .... 71
Nostri festi gaudium 131 Pater noster commiserans ... 73
Nostri festi gaudium 231 Patrem parit filia 221
Novae geniturae 63 Per partum virginis *7
Novae lucis hodie 75 Personet pariter 170
Novae lucis hodie 206 Pietatis hodie 1
•'»•»

Nova gaudia 63 Planctus ante nescia 156


N<>va vobis gaudia refero . . .114 Plebs Domini hat* die 119
Novi laudes pueri 117 Polorum regina H>1
Novi partus gaudium 74 Praeter rerum seriem 7^!

Novus annus hodie 228 Primus homo corruit 121


Nunc adsit nobis Spiritus ... 65 Procedenti puero 90
Nunc in mundi exsilium ....
118 Procedenti puero 90
Nunc omnes ornat chrisma quos 187 Psalle laude 200
Nuptialis hodie 20 Psallite regi gloriae 95
dia Dei potentia 115 Puer est nobis natus 68
O flos post fruotum purior 166 . . Puer natus in Bethlehem ... 99
O Jesse virgula 196 Pulsa noxae scoria 172
O majestas deica 116 Pura conscientia 57
O Maria maris Stella 188 Purgator criminum I"
O Maria mater Christi .... 192 Quae commisit femina .... 192
O Maria virginei 141 Quanto decet honore 226
O Maria virgo pia 213 Quid tu vides Jeremia .... 53
O mira Caritas 159 Quis mihi det ut laudes . . . . 199
264
Seite
Seite
Stupeat natura 185
promisit ab aeterno
83
Quod .

226 Super omnes alias .... 227


Regis natalitia
85 Tecum ut vivaraus .... 199
Relegentur ab area .... 31
84 Tempus est gratiae
Renovantur veterum .... 52
.... 84 Thronus Salomonis
Res mira conspicitur 81
58 Transgressus legem Domini
Resonet intonet 102
58 Tres signatas calculo
Resultet plebs ßfleüs . • •

128
17 Tribus signis Deo dignis . . .

Reeurrexit victör ah inferis


99 Trinitas deitas unitas 21«J
Revirescit et floreacit

. •

nobis da hodie gaudium


143
82 Tu
K. \ et pater omnium . • •
128
l Umbram destruxit penitus .

Bei interminabiliB Yr
Univeraa ereatura .... 96
BoBae nodum reaerat 8j| .... 129
Universalis eeelesia
Rutilat hodie J®
209 Uterus hodie Virginia rioruit
101
SmIym dos Stella maria .

L02
193 \'t nos reduceret
Salve celiä caatitatia . • •
102
173 Vae <i
u,,( l nieruit procax. •

Salve coeli janua 194


198 Vale bort us virgo conelusus
Salve coeli porta 47
186 Verbum pater exhibuit .

Salve mundi domina • • •


226
l Verbum patria hodie • •

Salve i-iella
f\ humanatur 104
Sähe Verbum patris .

salua virginalia f»« 50


176 Veri floris sub ligura . . •

Salve »aiicta parena • •


85
177 Veri Bolis radio
Salre irgo sp< ciosa \ . • •

15
178 Yeri Bolis radiua
Salve virgo vere 92
209 Vena principium
Salve t irgo i iTginum . • •

.... 85
Maria 102 Veri vitis germine
acta pia ferl . . •

198
aiiiiniis
i't \ i i n.it clauatrum virginis .

». -t . .
Sj I IIB I
.

86
;'•'
\ er pacifl aperit
Si.. n silere ooli
v. terena moerorem pellite • 92
Sol de sole prodiena - •

86
meridie •
\ etua abit litera
So! eal in • • •

7S
\ ,
fcaa error abiil
s.,| e\ Bup< i nia oritur •

lidere .... Viderunl Emmanuel • • •


So] oritur in
latuii .... - (ialilaea 182
1

-ni. aabe 227


li.:; ,,iii;i \ irginucn . • •

Sonenl laude« pueri • •


57
laetitiae M \ itgo mater salvatoria . . •

.....

. • •

üliuni 1 !S
197 \ irgo i'.nit
. . . Stella mariB appellai i

isl
Ha nova radial .... 182 Virgo paril filiura
l'.l
mont« 160 ,, sola exaistente • • •

II.. »plendenfl in •

i" ra I-
Stn p .1. - • floi . • •
i

i
n,,ii,,„i,i t«ph»n Uallwl * I • In Uteabuif.
*'
10800

**s

1
o
r\i

THE INsmurE
0F MED.AEVAL
STUD(ES
69 QUE£ N'S
PARK CRESCENT
TORONTO - 5 , CANADA

/ o e o o .
* ^*

r ,/v-

*%

4 ^ s. v ; i

-
\

Das könnte Ihnen auch gefallen