saqarTvelos mudam gansakuTrebuli adgili ekava ruseTis sagareo Tu Sida politikaSi.

ruseTis mxriv gansakuTrebuli yuradRebis qveS mudam iyo saqarTvelos istoriuli

mxare afxazeTi, romelic uSualod esazRvreba mis teritorias. afxazeTze kontroliT
SesaZlebeli xdeboda mTel saqarTveloze gavlenis damyareba
qarTvelebsa da afxazebs Soris urTierTobis daZabva jer kidev XIX saukuneSi daiwyo
da amaSi didi wvlili ruseTis imperias miuZRvis. afxazeTSi ruseTis imperiis
xelisuflebis mier gatarebuli antiqarTuli politika imdenad aSkara iyo, rom amis
uaryofa TviT im afxaz mkvlevrebsac ki ar SeuZliaT (Лакоба 1991: 227) ruseTis
xelisufleba gamiznulad cdilobda qarTuli samyarosgan afxazeTisa da afxazebis
CamoSorebas. XIX-XX saukunebis qarTveli moRvaweebi iakob gogebaSvili, kirion
saZagliSvili, ambrosi xelaia da sxvebi ambobdnen, rom afxazi esaa damoukidebeli
eTnikuri jgufi da aqedan gamomdinare, maT sruli ufleba hqondaT, TavianTi
damwerloba hqonodaT. qarTvel sazogado moRvaweebi yvelanairad cdilobdnen,
daxmarebodnen afxazebs, magaliTad, damwerlobis SeqmnaSi da SemdgomSi maTi
kulturis winsvlasa da ganviTarebaSi. ruseTis xelisuflebam es kulturuli procesi Tavis
sasargeblod gamoiyena. garegnulad yovelive, ra Tqma unda, ise gamoiyureboda,
TiTqos xelisufleba mxolod da mxolod afxazi xalxis keTildReobaze zrunavda.
gansakuTrebulad es afxazuri damwerlobis SeqmnaSi gamovlinda. rogorc cnobilia,
jer kidev 1862 wels cnobilma rusma moRvawem, kavkasiis didma mcodnem
baronma petre karlis Ze uslarma rusuli grafikis safuZvelze afxazuri anbani
Seadgina. am anbanis safuZvelze specialurma komisiam i. bartolomeis, d.
furcelaZisa da v. trirogovis SemadgenlobiT moamzada da 1865 w. gamosca afxazuri
saanbano wigni (Дзидзария 1960: 275). amdenad, afxazuri damwerloba Seqmna
rusma generalma da lingvistma petre uslarma. Tumca, afxazuri damwerlobis
Seqmna emsaxureboda ara afxazuri kulturis ganviTarebas, aramed afxazebis
qarTuli samyarodan srul CamoSorebas. 4 eWvgareSea, rom qarTveli moRvaweebis
mxardaWera da daxmareba afxazuri damwerlobis SeqmnaSi iyo Zmuri grZnobis
gulwrfeli gamovlineba afxazi xalxisadmi da amas araferi hqonda saerTo e. w. rusi
`mfarvelebis~ zraxvebTan, romlebic TiTqos zrunavdnen `mcire xalxebis~
keTildReobaze. ruseTis xelisuflebis enobrivi politikis WeSmariti miznis dafarva TviT
petre uslarmac ki ver moaxerxa, romelic Tavadac aRiarebda qarTuli anbanis udavo
upiratesobas (Жоржолиани 2000: 36). erTi sityviT, ruseTi cdilobda, afxazebi
moemadlierebina, maTi guli moego da Tan, daepirispirebina qarTvelebisTvis. wlebis
Semdeg aman garkveuli Sedegi gamoiRo.
afxazebs mudmivad da daufaravad Tavs axvevdnen yovlad dausabuTebel da yalb
mosazrebebs, TiTqos afxaz xalxs istoriulad arasodes araferi akavSirebda saerTo-
qarTul samyarosTan. ufro metic, saqarTvelo, qarTveli xalxi gamocxadebuli iyo
afxazTa Tavze datrialebuli yvela ubedurebis mizezad da xelisSemwyobad.
aTeuli wlebis ganmavlobaSi afxazuri separatizmis liderebi ruseTis xelSewyobiTa da
waqezebiT Zal-Rones ar iSurebdnen, rom afxazTa mexsierebidan waeSalaT
qarTvelTa da afxazTa mravalsaukunovani Tanacxovrebisa da istoriuli erTobis idea.
მე-20 საუკუნის 80-იანი წლის ბოლოს საქართველოში ეროვნულ-განმანთავისუფლებელი
მოძრაობის მკვეთრად გააქტიურების ფონზე, კრემლი ახდენს აფხაზეთში არსებული
სეპარატისტული, ანტიქართული და ნაციონალისტური ძალების მობილიზებასა და მათით
მანიპულირებას, რათა შეინარჩუნოს მძლავრი ზეგავლენა საქართველოზე.

ამ პერიოდში ხორციელდება შემდეგი მოვლენები, რომლებიც საფუძველს უყრიან აფხაზეთში

აგრესიული სეპარატიზმის ჩამოყალიბებას:

როდესაც 1989 წლის მარტში, აფხაზმა ნაციონალისტებმა ლიხნის კრებაზე აფხაზეთის ასსრ-

სთვის საბჭოთა რესპუბლიკის სტატუსის მინიჭება მოითხოვეს. ეს მოთხოვნა ემყარებოდა იმ
ფაქტს, რომ აფხაზეთი ანალოგიური სტატუსით სარგებლობდა 1925—1931 წლებში, როდესაც
საქართველოს სსრ-სთან „ერთიანობის ხელშეკრულება“ აკავშირებდა. ზემოთხსენებული
დეკლარაცია ხელმოწერილი იქნა სოხუმის უნივერსისტეტის რექტორის მიერ. უნივერსიტეტის
ეთნიკურად ქართულმა სტუდენტობამ ამ ფაქტს საპროტესტო დემონსტრაციით უპასუხა. თუმცა
ეს დემონსტრაცია საქართველოს ცენტრალური ხელისუფლების მიერ აიკრძალა. მიუხედავად
ამისა, სტუდენტთა საპროტესტო აქცია გაგრძელდა და საბოლოოდ აფხაზ ნაციონალისტთა ერთი
ჯგუფის მხრიდან თავდასხმის ობიექტი გახდ.

1991 წელს აფხაზეთის მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარე ვლადისლავ არძინბა და საქართველოს

პრეზიდენტი ზვიად გამსახურდია ორეროვან აფხაზურ რესპუბლიკაზე შეთანხმდნენ, სადაც
წამყვან თანამდებობებს ეთნიკური კვოტებით დაიკავებდნენ და საკონსტიტუციო ცვლილებებზე
ორივე ეთნოსის დეპუტატთა მხარდაჭერა იქნებოდა საჭირო.[2] 1991 წლის ბოლოდან
საქართველო სამოქალაქო ომში გაეხვია. აფხაზეთის მმართველებმა არ გაუშვეს ხელიდან
შესაძლებლობა და დამოუკიდებლობისთვის მზადება დაიწყეს.

1991 წლის დეკემბერში აფხაზეთის უმაღლესმა საბჭომ კონტროლი დაამყარა სამხედრო

შენაერთებზე. 1992 წლის მარტიდან დაწესდა ადგილობრივი სამხედრო გაწვევა, ახლად
შექმნილმა აფხაზურმა გვარდიამ დაიკავა შინაგან საქმეთა სამინისტროს შენობა და მინისტრად
ქართველის ნაცვლად აფხაზი მინისტრი დაინიშნა. 23 ივლისს უმაღლესმა საბჭომ აღადგინა
აფხაზეთის 1925 წლის კონსტიტუციის მოქმედება. ვითარება უკიდურესად დაიძაბა. აფხაზეთის
უმაღლესი საბჭოს ქართველმა წევრებმა ბოიკოტი გამოუცხადეს საბჭოს სხდომებს. საქართველოს
რესპუბლიკის სახელმწიფო საბჭომ გააუქმა 23 ივლისის გადაწყვეტილება.

დავიწყოთ იქიდან რომ ჯერ კიდევ 70-იანი წლების ბოლოს აფხაზთა ნაწილმა საქართველოდან
გამოყოფა და საბჭოთა კავშირში მეთექვსმეტე რესპუბლიკად შესვლა განიზრახა.

საქართველოს უახლესი ისტორიის თარიღთაგან 14 აგვისტო გამორჩეულია. ოღონდ არა

იმიტომ, თითქოს ამ დღემ რაიმე თვალსაზრისით განსაზღვრა პროცესი - უბრალოდ, 14
აგვისტოს მოხდა კონცენტრაცია ყველა იმ პრობლემისა, რომელიც წვეთ-წვეთად
გროვდებოდა სხვადასხვა «მიმართულებიდან» თვეების, წლებისა და ათწლეულების
განმავლობაში.

1992 წლის 14 აგვისტოს დილის შვიდ საათზე საქართველოს თავდაცვის ძალების კოლონა

თავდაცვის მინისტრ თენგიზ კიტოვანის ხელმძღვანელობით აფხაზეთში შევიდა.
ვლადისლავ არძინბამ სოხუმის ტელევიზიით მობილიზაცია გამოაცხადა. მისივე ბრძანებით
აფხაზეთის გვარდიამ საქართველოს სამთავრობო ძალებისათვის შეიარაღებული
წინააღმდეგობის გაწევა დაიწყო.

გაიმართა მოლაპარაკება მხარეებს შორის. მოლაპარაკებაზე არძინბა არ გამოჩენილა. 18

აგვისტოს უშედეგო მოლაპაკებების შემდეგ ქართულმა ჯარმა ქალაქში შესვლა დაიწყო.

არსებობს ურთიერთგამომრიცხავი ცნობები იმის შესახებ, ჰქონდა თუ არა კიტოვანს

მიღებული ბრძანება სოხუმში შესვლის შესახებ, თუ მოქმედებდა დამოუკიდებლად,
თბილისთან შეუთანხმებლად.

აფხაზეთის ომი (1998) - კონფლიქტმა 6 დღე გასტანა და ათი ათასობით

ეთნიკური ქართველის გამოდევნა მოჰყვა გალის რაიონიდან.

 კოდორის კრიზისი (2001)

 კოდორის კრიზისი (2006)
 კოდორის ბრძოლა (2008) - 12 აგვისტოს საქართველოს შეიარაღებული ძალების კოდორის
ხეობიდან გამოსვლით დასრულდა.

კონფლიქტის სხვადასხვა მხარეს მყოფი საზოგადოებები ერთმანეთისაგან ფიზიკურად

არიან იზოლირებული, ამავდროულად ისინი სხვადასხვა მიმართულებებით მოძრაობენ :
აფხაზები - რუსეთის, ხოლო საქართველო - დასავლეთისაკენ. მშვიდობის დამკვიდრების
საქმეს მნიშვნელოვნად აბრკოლებს პოლარიზაციის ზრდის, დაძაბულობისა და
პოზიციების გამკაცრებისაკენ მიმართული ტენდენცია . ევროკავშირი ამ რეგიონში
მნიშვნელოვან დონორსა და პოლიტიკურ მოთამაშეს წარმოადგენს, რომელიც თავისი
საზღვრების პერიმეტრზე სტაბილურობისა და კეთილდღეობის დამკვიდრებით არის
დაინტერესებული, ხოლო 2008 წლის აგვისტოს ომის შემდეგ იგი დიდი წარმატებით
შუამავლობდა ცეცხლის შეწყვეტის პროცესს. მას შემდეგ ევროკავშირი ერთ -ერთ
შუამავალ მხარეს წარმოადგენს ჟენევის სამშვიდობო მოლაპარაკებებზე და მას
რეგიონშიც ჰყავს სადამკვიდრებლო მისია (EUMM). ევროკავშირის სპეციალურ
წარმომადგენელს (EUSR) რეგიონში კონფლიქტებზე მუშაობის განსაკუთრებული მანდატი
გააჩნია. ასე რომ, ევროკავშირს რეგიონში არსებული დინამიკის დადებითი
მიმართულებით წარმართვის ყველა საშუალება აქვს. შესაბამისად, ყველა
დაინტერესებულ სუბიექტთან სტაბილური ურთიერთობების დამყარებამ და კონფლიქტის
მხარეთა შორის საერთო პოზიციის მოძებნამ შეიძლება გრძელვადიანი სამშვიდობო
პროცესისთვის ხელსაყრელი პირობები შექმნას.